08/02/2013

ДЕРЕК пен дəйек 29 915 000 000

Былтыр Атырау облысының сыртқы сауда айналымы осынша АҚШ долларына жетті

№63 (28002) 8 АҚПАН ЖҰМА 2013 ЖЫЛ

Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ, «Егемен Қазақстан».

Жыл өткен сайын Атырау облысының сыртқы сауда айналымы артып келеді. Нақтылай айтқанда, былтыр мұнайлы өңірдің Қазақстаннан тыс елдермен арадағы сауда айналымы 29 миллиард 915 миллион АҚШ долларын құрағанын облыстық Кедендік бақылау департаменті мəлімдеп отыр. Мұның ішінде экспорттың үлесі 94,2 пайызды құрап, 28 миллиард 189 миллион долларға бағаланған отандық тауарлар ресімделген. Сонымен бірге, былтыр импорттың үлесі артқаны байқалған. Яғни, 433 миллион долларға артып, 1 миллиард 726 миллион АҚШ долларына жетіпті. Мұны кеденшілер мұнай-газ өнеркəсібіне қажетті тауарлардың, көлік құралдары, металл жəне металл бұйымдары мен химия өнеркəсібі бұйымдарының, сондай-ақ, өнеркəсіп өнімдері мен құралдардың тасымалдануымен түсіндіреді. Атырау облысы.

15 200 000 000

Облыстың табиғат пайдаланушылары өткен жылы қоршаған ортаны қорғауға осыншама теңге қаржы салды Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

Ақтөбе облысы бойынша экология департаменті 37 ірі табиғат пайдаланушы компанияға мониторинг жүргізеді. 15,2 миллиард теңгенің 6 миллиард теңгеге жуығы «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ-тың үлесіне тиесілі. Бұл қаржыға компания Жаңажол кен орнында газ өңдеу кешенін салуда. Оған Жаңажол газ өңдеу зауытының екінші жəне үшінші кезегі кіреді. Кешен биыл пайдалануға беріледі деп күтілуде. Ал Жаңажол кен орнында шайынды суды тазартатын қондырғы іске қосылды. «СНПСАқтөбемұнайгаз» АҚ 2010 жылы 31556 тонна мұнайға іліспе газды алауға жақса, өткен жылы оны 8073 тоннаға дейін кемітті. Дөң тау-кен байыту комбинаты қоршаған ортаны қорғауға 2 миллиард теңгеден астам қаржы жұмсапты. Жалпы, табиғат пайдаланушылар қоршаған ортаға эмиссия үшін жергілікті бюджетке 10 миллиард теңге төлеген.

Ақтөбе облысы.

3 500 000 000

Облыстың автомобиль жолдарын жөндеуден өткізуге осынша мөлшерде қаржы бөлініп отыр Өмір ЕСҚАЛИ,

«Егемен Қазақстан».

Қызылжар өңірі бойынша автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 9 мыңдай шақырымды құраса, 5646 шақырымы облыстық жəне аудандық маңызға ие. Былтыр жолдарды жөндеу жұмыстарына 3 миллиард теңге жұмсалса, биыл 3,5 миллиард теңге қарастырылған.

4 мың шақырымнан астам жолдың, 230 жол ғимараттарының, 12 көпірдің қалпына келтіруді күтіп тұрғаны мəселенің өте ауқымдылығын аңғартса керек. Жезқазған-Петропавл ба ғытындағы республикалық маңыздағы тасжолды орташа жөндеуге бөлінген қаражаттың 85 пайызы игерілсе, Лавров-ТайыншаЧкалов автотрассасын жөндеуге 1 миллиард теңге қарастырылған. Жыл аяғына дейін КөкшетауРузаев бағытындағы көпірді пайдалануға беру көзделген. Астана-Петропавл бағыты бойынша коммуникациялық желілер тартуға, айналма жолдар жасауға 600 миллиард теңге жұмсалды. Солтүстік Қазақстан облысы.

Келешектің қуат көзі

Балама энергияны пайдаланатын ауыл Түркістан қаласына қарасты Иқансу ауылының тұрғындары шағын жел жəне күн энергиясынан қуат алатын қондырғыны пайдаланып отыр. Қоғамға енді-енді еніп келе жатқан жаңалықты бұл өңір тұрғындары осыдан 3-4 жыл бұрын-ақ қолдана бастаған.

2012 жыл Қор үшін күрделі, бірақ жалпы алғанда, табыстары мол жыл болды. Бірқатар жүйелі мəселелер шешілді. «СамұрықҚазына» ұлттық əл-ауқат қоры туралы жаңа редакциядағы заң қабылданды. Бұл компаниялар тобының тіршілігіне түбегейлі өзгерістер енгізеді. Қордың Мемлекет басшысы мақұлдаған 2022 жылға дейінгі даму стратегиясы күшіне енді. Онда барлық компаниялар мен

кəсіпорындардың нақты мақсатміндеттері айқындалған.

2013 жылы алдымызда бірқатар маңызды міндеттер тұр, деді Ө.Шөкеев. Біз экономиканы жаңғыртуға, Мемлекет басшысының «Қазақстан-2050» Жолдауын орындауға белсене атсалысамыз. Биылғы жыл нақты инвестициялық жобалардың кезеңіне айналуы тиіс. Ел экономикасы үшін елеулі жобалар, нақты жетістіктер мен көрсеткіштерге жету үшін бүгінде барлық жүйелі шараларды қарастырдық. Осыған сəйкес əр жетекшіге қатаң талап

Өмір ЕСҚАЛИ,

«Егемен Қазақстан».

Б.Байбек алғашқы күні аймақ басшысы Самат Ескендіровпен бірге Петропавл қаласындағы №1 қалалық ауруханаға соғып, осында

емделіп жатқан науқастардың хал-жағдайымен танысты. Жайлы палаталардың озық медици налық құрал-жабдықтармен жаб дықталғанын көрді. Емдеу мекемесінің бас дəрігері Ғалия Мəметова 150 орынға лайықталған

ауруханада терапия, неврология жəне ересектерге арналған жұқпалы аурулар бөлімшелері орналасқанын, емделушілерге қалыпты ем-дом көрсетілетінін, дəрі-дəрмек жеткілікті екенін жеткізді. Мұнда инсульт, остеохандроз дертіне душар болғандар да ауруынан айығады. Медициналық қондырғыларды жаңарту мақсатымен биыл жергілікті қазынадан 400 миллион теңге қарастырылған. Жоғары білімді дəрігерлердің орташа айлық жалақысы 160 мың

өткізуге шешім қабылдады. Осыған орай, Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі бұл шешімді Қазақстанның қолдайтындығын жəне бүкіл əлемдегі қауіпсіздік пен тұрақтылықты қолдауда өте маңызды сипатқа ие болып отырған бұл іс-шараны өткізуге қажетті жағдай мен барынша қолайлы атмосфера жасайтынын мəлімдейді.

Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Нығматулин Арменияның Қазақстандағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Василий Казарянды қабылдады, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі.

қойылады. Жыл соңында бізге артылған міндеттердің барлығы орындалады деген сенімдемін, деді Ө.Шөкеев. Екінші деңгейдегі банктерді есептемегенде, қордың 2012 жылғы алдын-ала шоғыр ландырылған таза кірісі 697 миллиард теңге мөлшерінде бағаланған. Бұл жоспардағы деңгейден 14%-ға жəне өткен жылғы көрсеткіштен 11%-ға артық. Экспортқа уранды өткізу бағасы мен оның көлемінің төмендеуіне, мұнай бағасының өткен жылғы деңгейін сақтауына, мұнай өндіру көлемінің төмендеуіне жəне Жаңаөзендегі оқиғадан кейін екі жаңа заңды тұлғаның құрылуына қарамастан, таза пайданың өсуіне қол жеткізілген. Қордың операциялық кірістілігі (EBITDA Margin) 2011 жылы 17,8%-дан 2012 жылы 18,0%-ға дейін өскен. (Соңы 3-бетте).

Нўротандыќтарєа ерекше жауапкершілік жїктеледі «Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбек осы қызметке тағайындалғаннан кейінгі алғашқы жұмыс сапарын Қызылжар өңірінен бастап, бірқатар мекемелерде болды.

кең ауқымды мəселелері, соның ішінде Еуразиялық экономикалық одақ пен Бірыңғай экономикалық кеңістік аясындағы өзара іс-қимыл жайы талқыланатын болады.

Елшімен əѕгіме

«Самўрыќ-Ќазына» ґзгелерге їлгі болуы тиіс

«Егемен Қазақстан».

Сапар барысында Ресей Федерациясының Президенті Владимир Путинмен екіжақты кездесу жоспарланған. Он да сауда-экономикалық ынты мақ тастықтың

Үстіміздегі жылдың 4 ақпанында Иран мен ирандық ядролық бағдарлама бойынша халықаралық бітістірушілер «алтылығы» – Ресей, АҚШ, Қытай, Ұлыбритания, Франция жəне Германия өзара консультациялардан кейін ирандық ядролық бағдарлама бойынша кезекті келіссөздер раундын үстіміздегі жылғы 26 ақпанда Қазақстанда (Алматы қаласы)

Қайрат ЗАЙНИШЕВ. Оңтүстік Қазақстан облысы.

Əбдірахман ҚЫДЫРБЕК,

Кеше Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев жұмыс сапарымен Ресей Федерациясына келді, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

Ќазаќстан Республикасы Сыртќы істер министрлігініѕ МƏЛІМДЕМЕСІ

Шаруа Ердəулет Құтыбаев қазіргі кезде жарықты жел электр стансасынан алып отыр. Алматыдан арнайы алдырған аппарат теледидар тамашалап, үйді жарықтандыруға толығымен жетеді.

– Менде тұрған аппарат ең кішкентай құрылғы 200 мың теңгеге сатып алдық. Оның көмегімен 100 ваттық 8-9 лампаны жағуға болады. Ал мұздатқыш секілді үлкен тұрмыстық техникалардың қажеттілігін көтере алмайды, – дейді Ердəулет. Аула ішінде тұрған шағын жел электр стансасының қалақшалары желдің күшімен генераторды айналдырып, аккумуляторға ток жинайды. Содан қажет кезде 220 квт-тық энергияны бір қалыпты қолдана аласыз. Тіпті, жел жоқ кезде де аккумуляторға жиналған қосымша ток 10 күнге дейін қажетіңізге жарап тұрады. Ердəулеттің өзі электрик. «Оңтүстік Жарық транзит» ЖШС Кентау бөлімшесінде қызмет атқарады. Өз ісінің маманы баламалы энергия көзінің тиімділігіне толық көз жеткізген.

– Бұл аппаратты алғаныма 6 айдың жүзі болды.

3 жылға кепілдігімен берілді. Ал сатып алуға кеткен шығынды бір жарым жылдың ішінде өтеуге толық мүмкіндік бар. Осыдан үш жыл бұрын 16 мың теңгеге шағын күн электр стансасы құрылғысын сатып алғанмын. Ол теледидар көруге жəне бір лампаны жағуға жарайтын еді. Күн бұлтты кезде де аккумуляторға жиналған токты пайдалана беретінбіз. Бірақ бізге қуаты аздық жасады. Сондықтан оны көршіме сатып жібердім, – дейді ол. Негізінен Иқансу ауылында орналасқан 12 үйдің басым бөлігі шағын күн электр стансасы құрылғысын пайдаланады. Себебі, ауылға арнайы жарық жүйесі жүргізілмеген. Яғни, Кеңес өкіметі кезінен бері мұндағылар май шамды пайдаланып келген. Сондықтан шағын жел жəне күн электр стансасы құрылғысын қолдануға көшіпті. Оны олар көршілес ауылға Қытайдан көшіп келген қандасымыздан сатып алып отырған.

Кеше Премьер-Министр Серік Ахметовтің қатысуымен «Самұрық-Қазына» ҰƏҚ» АҚ пен оның еншілес компанияларының 2012 жылғы жұмыс қорытындылары жəне 2013 жылға алға қойған міндеттері бойынша кеңейтілген мəжіліс өтті. Онда негізгі баяндаманы «Самұрық-Қазына» ҰƏҚ» АҚ басқарма төрағасы Өмірзақ Шөкеев жасады.

Жўмыс сапарымен келді

теңгеден айналса, мейірбикелердің қолына 71 мың теңге тиеді. Ақ халатты абзал жандар «Нұр Отан» ХДП Төрағасының бірінші орынбасарына егде адамдардың физиотерапиялық ем-дом алатын арнайы құрал-жабдыққа зəрулігін айтып, қолұшын беруді өтінді. Б.Байбек өз кезегінде мəселені жергілікті мəслихаттағы фракциямен ақылдаса отырып, бюджеттен қаржы бөлу мүмкіндіктерін қарастыратынын айтты. (Соңы 3-бетте).

Оймақтай ой Бір өзгешелігі жоқ адам болмайды. Томас КАРЛЕЙЛЬ.

Кездесу барысында екі жақ Қазақстан мен Армения арасындағы жан-жақты ықпалдастықтың тұрақтылығы мен дəйектілігіне ерекше назар аударды. Тараптардың пікірінше, барлық саладағы əріптестік жəне ТМД, ҰҚШҰ, БҰҰ сияқты халықаралық жəне аймақтық ұйымдар аясындағы байланыс екі ел үшін де айтарлықтай маңызды. Н.Нығматулин Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен жүзеге асырылып жатқан халықаралық жобалар туралы айта келіп, Елбасының əлемдік өркениет жолындағы ғаламдық ізденістерге қосқан зор үлесін баса атап өтті. Сондай жобалардың бірі – Президентіміздің ұсынысы бойынша VI Астана экономикалық форумы аясында өткізу жоспарланып отырған бүкілəлемдік дағдарысқа қарсы конференция. Сондай-ақ, ортақ пікір бойынша, екі ел əріптестігінің маңызды

бөлігі саналатын парламентаралық ынтымақтастық мəселесі де жеке əңгіме арқауы болды. Бұл жерде тараптар Қазақстан мен Арменияның жоғары заң шығарушы органдары арасындағы байланысты нығайту жолдарын талқылай келіп, түрлі бағыттар бойынша тəжірибе алмасуға баса назар аударды. Ол үшін, ең алдымен, фракциялар мен комитеттер арасындағы қатынастарды жолға қою қажет. Парламент Мəжілісінде Армениямен ынтымақтастық бойынша, құрамына 24 депутат кіретін, топ жұмыс істейді. Сонымен қатар, ТМД Парламентаралық Ассамблеясы жəне ҰҚШҰ бойынша да тығыз ынтымақтастық орнаған. Н.Нығматулин мен В.Казарян екі елдің, соның ішінде, парламент өкілдері арасындағы қарымқатынастың одан əрі дами беретініне сенім білдірді.

Жастар жаңғырту жолында

Маќсат – жарќын істерге жастарды молынан тарту Жақында Білім жəне ғылым министрлігінде (бұдан əрі – Министрлік) «Қазақстан 2020: Болашаққа айқын жол» атты Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасы бойынша брифинг өткізілді. Брифингке түрлі бұқаралық ақпарат құралдарының жəне министрліктің өкілдері шақырылды. Мемлекет басшысының Қазақстан халқы Ассамблеясының ХІХ сессиясында берген тапсырмасына сəйкес министрлік «Қазақстан 2020: Болашаққа айқын жол» атты Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасының жобасын дайындады. Жаңа тұжырымдама жобасының басты ерекшелігі жастардың барлық санатына (атаулы тəсілмен қамту жəне оның іске асырылуында тек білім алып жүрген жастарға ғана емес, ауыл, жұмысшы, өзін өзі жұмыспен қамтыған, жұмыссыз, маргиналдық жəне жастардың т.б. санаттарына) əсер ететін болады. Тұжырымдаманың негізгі мақсаты жастарды əлеуметтендіру жəне жас азаматтарды қоғамдықсаяси өмірге тарту. Тұжырымдаманың мақсаттары бірқатар тапсырмаларды, соның ішінде бастысы «Қазақстан - 2050» Стратегиясын жəне Қазақстанның дамыған 30 елдің қатарына енуіне жастарды тарту барысында іске асырылады. Тұжырымдама 2 кезеңде іске асырылатын болады: 1) 2013 жылдан 2015 жылға дейін;

2) 2015 жылдан 2020 жылға дейін.

2012 жылдың қарашасы мен 2013 жылдың қаңтары аралығында министрлік жастар ұйымдарымен бірлесіп тұжырымдама жобасына жалпыұлттық талқылау жүргізді. Аталған науқан барысында «Нұр Отан»ХДП-ның «Жас Отан» ЖҚ жəне Қазақстан жастар Конгресі еліміздің бірқатар аймақтарында (Астана жəне Алматы қалалары, Ақтөбе, Қызылорда, Атырау, Шығыс Қазақстан, Павлодар, Қарағанды жəне Ақмола облыстары) студенттік жəне жұмысшы жастар дың, саяси партиялар өкілдерінің, сонымен қатар, блоггерлердің, жас ғалымдардың, жастар ұйымдарының көшбасшыларының қатысуымен дөңгелек үстелдер, кездесулер мен пікір алмасулар өткізді.

Facebook, Vkontakte, Twitter əлеуметтік торларында тұжырымдама жобасын талқылауға арналған топтар мен қоғамдастықтар құрылды. Жоғарыда айтылған науқан қорытындысы бойынша 2013 жылдың 28 қаңтарында министрлік басшылары жастар өкілдерімен кездесу өткізді, кездесу барысында тұжырымдама жобасы бойынша ұсыныстар мен ескертулер талқыланып, оның жобасына енгізілді. Тұжырымдаманы Үкіметтің қаулысы жобасымен мақұлдау қарастырылуда, ол тиісті тəртіпте дайындалып, Премьер-Министрдің Кеңсесіне жолданатын болады. «Егемен-ақпарат». Тұжырымдама туралы ақпаратты 3-беттен оқисыздар.

www.egemen.kz

Жолдау жұртшылық үшін күтпеген жаңалық болды. Жолдаудың аталуы жаңалық. Ол «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» деп аталады. «Қалыптасқан мемлекет» деген жаңа ұғым. Бұл – тəуелсіздіктің баянды болып, ел іргесі қаланып, Қазақстан əлемдегі іргелі, мықты мемлекеттің бірі болды деген саяси тұжырым. Тəуелсіздіктің қалыптасу кезеңі табысты аяқталған соң, Елбасы əлемге егемен елдің 2050 жылға дейінгі жаңа саяси бағытын жария етті.

1997 жылы қабылданған «Қазақстан-2030» Стратегиясының жеті бағыты да орындалды, олар: 1. Ұлттық қауіпсіздік. 2. Елде ішкі саяси тұрақтылық пен ұлттық бірлікті сақтау, нығайту. 3. Нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу. 4. Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен əл-ауқаты. 5. Энергетикалық ресурстар.

8 ақпан 2013 жыл

инновациялық ойлау деген тың ұғымды қолданды. Жолдауда «Жаңа технологиялық толқын жолына жармасып, абсолютті инновациялар жасау барлық елдің қолынан келе бермейді. Біз осыны жете түсінуге тиіспіз», дей келе Елбасы «Біз – жас ұрпақпыз жəне бұл біздің қолымыздан келеді», деп ойын түйеді. Елбасы инновация дегенде оны нақтылап, жас ұрпаққа абсолютті инновация қажет екенін айтып отыр. Сонда абсолютті инновация деген не? Алдымен инновация деген түсінік мəнісіне назар аударсақ, ол лат. «novatio» – «жаңару» немесе «өзгеру», лат. «in» – «бағытта», «Innovatio» – «өзгеріс бағытында» деген мағынада айтылатын сөз. Инновациялық ойлау, демек, жаңаша ойлаудың бағытын білдіретін ұғым. Мəселе тек жаңалықта ғана емес, оның бағытында. Жаңалық – қозғалыстың бағытын анықтайтын тү сінік. Қандай болсын ілгерілеген, яғни алға қадам басқан қозғалыс – жаңалық. Оның үш өлшемі бар: жаңа ой (идея), жаңа іс, қарекет жəне жаңа нəтиже. Елбасы абсолютті инновация дегенде тез арада қабылданып, іске асатын жаңалықты айтып отыр. Жаңалықтың жылдамдығы деген айтулы проблема. Жаңалықтың жылдамдығының индикаторын белгілеу бүгінгі ақпараттық заманда басты мəселе. Қандай жаңалықты болсын қабылдап алып, заман шапшаңдығына сай іске асырып, нəтиже алу. Жаңалық жылдамдығы дегенде тағы екі істің мəнісі айқындалмақ. Əлемдегі (ілгері өркениетті елдердегі) бар жаңалықты шапшаңдықпен қабылдай білу. Жаңалықты тану, сөйтіп, оны білім, ғылым, ең бастысы, технологияға айналдыру. Егер, бұл үрдісте жылдамдық болмаса, біз үнемі ескі технология құрсауында қалмақпыз. Ол жаңалықтың бізге ескіріп жетуі деген сөз, сондықтан технологиялық, ғылым парктері осы

Суретті түсірген Ерлан ОМАРОВ.

2

«ЕЛ ЕРЛІГІ – БІРЛІГІ» Ғарифолла ЕСІМ,

академик, сенатор.

6. Инфрақұрылым, əсіресе, көлік пен байланыс.

7. Кəсіби мемлекет. Елбасы 2006 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында «Қазақстанның əлемдегі бəсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясын» жариялады. Əлемдік экономикалық форумның (2012) рейтингі бойынша Қазақстан 51-орынға көтерілді. «Сонымен, елу елдің қатарына енуге бір қадам қалды», деді өз сөзінде Елбасы. «Қазақстан-2050» бағдарламасында Қазақ елінің дамыған 30 елдің қатарында болу мақсаты баяндалған, бірақ бұл жолда ХХІ ғасырдың жаһандық он сын-қатерін ескеруіміз керек. Сондайақ Жолдауда стратегияның жеті бағыты анықталған. Шіркін, осы мақсаттар орындалғанда қандай заман, дəуір болады десеңізші. Есепсіз білім, түпсіз ғылым, тежеусіз технология адамзат санасын қандай биіктерге əрі қатерлерге жеткізбек. Қазақ елі қандай болмақ, азаматтары ше? Жолдауда Елбасы «Олар үш тілде сөйлейді», дейді. Терең мағыналы түйін. Үш тіл деген – үш құндылық, үш дүниетаным жəне үш мəдениет. Бүгінде оларды тегіс меңгеруге қолымыз жетпей отырғаны анық. Сондықтан, бұл мəселені жалаң саясатқа, дерексіз дүниетанымға, жалған мəдениетке айналдырып алып жүргеніміз жоқ па? Үш тілді бірдей меңгеру – азаматтардың тұлғалық қасиетін анықтаушы феномен. Үш тіл, үш ақпарат өрісі, сондықтан 2025 жылы латын əліпбиіне көшу де осы мəселеге қатысты өркениеттік қажеттілік. Жолдауда бұл мəселе ретінде тұңғыш рет айтылды. Латын əліпбиіне өту келешек ісі болғанымен, оған даярлық жұмысы бүгіннен басталмақ. Латын əліпбиіне өту аспаннан түсетін құбылыс емес, ол даярлықты, білімділікті, ғылыми сəйкестілікті, мəдени қажеттілікті, тіптен өркениеттілікті қажет ететін жағдай. Осы тұста айтарым, Академиялық тіл білімі институты осы мəселемен толығымен айналысып, қоғамды тегіс латын əліпбиіне көшіру ісінде жетекші болуы табиғи жайт. Бұл – өркениеттік үрдіс. Латын əліпбиіне көшу үшін қоғамда рухани келісім қажет. Латын əліпбиіне қоғамдық қажеттілікті туғызу да орынды іс болмақ. Бұл істе Білім жəне ғылым, Мəдениет жəне ақпарат министрліктеріне негізгі жүк түспек. Бұл тарихи жобаны іске асырудан қоғамдық институттар да тыс қалмаулары керек. Жолдау – шығармашылық ізденіс нəтижесі. Жолдау Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму аралығын қамтитындықтан, келешек ұрпақбуындарға өсиет, олардың үміт философиясы. Үміт – адамның асыл қасиеті, Болашақ нұры. Сондықтан Елбасының: «Біз болашаққа көз тігіп, тəуелсіз елімізді «Мəңгілік Ел» етуді мұрат қылдық», дегені əр қазақтың арманы емес пе? Елбасы бұл идеясын нақтылап, «Мен ХХІ ғасыр Қазақстанның «алтын ғасыры» боларына сенемін», деген жүрекжарды сөзіне қосыла сенетінімізді қалайша айтпасқа, қалайша мақтан тұтпасқа! Жолдауда мынандай тұңғыш рет айтылған ой-тұжырымдар бар, олар: «Бəріміз бір атаның – қазақ халқының ұлымыз», «Бəріміздің де туған жеріміз біреу – ол қасиетті қазақ даласы», «Бұл дүниеде біздің бір ғана Отанымыз бар, ол – Тəуелсіз Қазақстан». Қазақтың қанының бірлігі туралы Жолдауда тұңғыш рет айтылды. Қазақ қаны бір халықпыз, демек, бізге өткен тарихымыз, бүгінгі көрікті күніміз жəне үмітті болашағымыз – бəрі ортақ. Отандық ғылымда жаңа түсініктер, ұғымдар пайда болды. Олар: «қаны бір қазақ», «қазақтың алтын ғасыры», «қазақ мемлекеті» (оның қазақтың демографиясы əрі тіліне қатыстылығы), «мəңгілік ел», «қасиетті қазақ далсы», «қазақ халқы ұлы тарих иесі», «ұлттың генетикалық коды», «ел бірлігі», «қазақтың бірлігі – шежіре бірлігі». Жолдауда қазақ болу идеясы бой көрсетіп тұр. Қазақ деген азаматтық ұғым. Қазақ елінің азаматтары – қазақтар деген идея. «Қазақстан-2050» Стратегиясы нəтижесінде осы идея жүзеге аспақ. Қазақ елінің азаматтарының қазақтану үдерісі басталмақ. * * * Жолдау толығымен инновациялық ойлауға құрылған. Жолдау – көп жылғы теориялық, тəжірибелік, прагматикалық əрі тұлғалық ізденістердің нəтижесі. Президент Нұрсұлтан Назарбаев 14 желтоқсанда «Астана операсында» сөйлеген сөзінде

мəселемен айналысуы заман қажеттілігі. Ескі технологиядан инновациялық ойлау шықпайды. Өткен кеңес заманында жағдай үнемі осылай болып келген, соның зардабын бүгінгі ұрпақ шегуде. Екінші мəніс, абсолютті инновацияны өзіміз жасай алатын халге жету керек. Ол үшін білім саласы, ғылым арнасы тегіс, түгелімен өзгеруі қажет. Қазіргі білім беру стандарттары консервативті, икемсіз, бюрократиялық жүйеге негізделген, мұндай халден тез арада арылмасақ, абсолютті инновация сөз ғана болып қалмақ. Осы тұста грек ойшылы Зенонның апориясы (гр. «απορία» – қиындық) есіме түсіп отыр. Ахиллес тасбақадан он есе жылдам жүгіреді делік жəне ол тасбақаның артында мың қадамдық қашықтықта орналасқан. Осы қашықтықты Ахиллес жүгіріп өткен уақытта, тасбақа тағы да жүз қадам алға жылжиды. Ахиллес жүз қадамды жүгіріп өткенде, тасбақа тағы он қадамға жылжиды жəне тағы солай. Бұл үрдіс шексіз жалғаса береді, ал Ахиллес тасбақаны ешқашан қуып жете алмайды. Бұдан шығатын қорытынды, біз 2050 жылы əлемдегі озық отыз елдің қатарына өту үшін олардың (оған дейінгі өзге елдердің қазір біз шамамен елу елдің қатарындамыз) соңынан жүріп отырсақ, ешқайсысына жете алмаймыз, біз олардың соңынан ермей, айналып өтіп барып алдарына түсуіміз керек. Елбасының абсолюттік инновация дегенде қойып отырған мəселесі осы. Жаңалықтың жылдамдығын қазіргі заманда ой жылдамдығымен өлшеу қажет, басқа амал жоқ. Ақпараттық, биік технология заманы бізге тек қана осы өлшемді, яғни ойлау жылдамдығын ұсынып отыр. Атам қазақ айтушы еді: «Көңіл жүйрік пе, көк дөнен жүйрік пе», деп. Көңіл дегенді сана деп есептей беріңіз, бұл – біріншіден. Екіншіден, жаңалықтың жылдамдығының мəні – оның технологиялық процеске енуі немесе жаңалықтың өзінің технологияға айналуы. Бұл – инновациялық ойлаудың аса маңызды өрісі. Жаңа білім, ғылымның технологияға айналу қарқыны жəне оның қандай тəсілдермен айналуы мəселенің мəселесі. Бұл – білім, ғылым жəне технологияның бірлігін қажет ететін жағдай. Бұл үшеуі кеңес заманында жеке-жеке өрістерде болды. Инновациялық қазіргі заманда олардың жеке-жеке болуының ешқандай мəнісі жоқ. Мəселе үшеуінің бірлігінде ғана емес, ең бастысы, олардың бірінен біріне қандай жылдамдықпен өтуінде. Іркілістерге жол берілмеуі, тежеуші күштер болса, олардан арылудың жолдары шұғыл қарастырылуы керек. Бұл – инновациялық ойлаудың басты талаптарының бірі. Үшіншіден, тез нəтиже керек. Уақыт жағынан созылмалы болатын нəтижелер ескіріп қалуы əбден ықтимал, себебі, əлемдік кеңістіктегі инновациялық ойлау нəтиже алу үшін уақыт созылмалығын күттірмейді. Кешігіп алынған нəтиже нəтиже болмай қалады, яғни нəтиженің сапасы жойылады. Сөйтіп, ескі технологияның шырмауында қалу ықтималдығы артады. Бұл – инновацияға жатпайтын консервативтік ойлау. Астанадағы Тəуелсіздік сарайында 2012 жыл ғы 25 желтоқсанда 2012 жылдың екінші жартыжылдығындағы индустрияландыру картасында белгіленген инвестициялық жобалардың тұсаукесеріне арналған жалпыұлттық телекөпірде сөйлеген сөзінде Президент осы мəселені нақтылап берді. Қазіргі күні көптеген алдыңғы қатарлы елдерде кластерлердің жаңа толқыны – инновациялық клас терді қалыптастыру ісі белсенді түрде бас талып кетті. Өсімнің негізгі драйверлері өнер кəсіптік кəсіпорындар емес, инновациялар мен білім орталықтары – университеттер, технологиялық жəне инженерлік ұйымдар. Осы арқылы бизнес, университеттер мен мемлекеттің өзара байланысуының «үш сипатты спиралі» құрылады.

– Осындай спиральді Қазақстанда да құру қажет. Дəстүрлі əкімшілік жүйе бұл міндетті жүзеге асыруда əлсіздік танытуда. Сондықтан кластерлік дамуды қалыптастыруды жаңаша ұйымдастыру талап етіледі, деді Елбасы. Мемлекет басшысы осылай дей келе, ең алдымен, кластерлік дамудың ұтымды моделін таңдауды жүзеге асырып, жаңа заманға сай кластерлерді іске қосу қажеттігін атап көрсетті. Бұл жерде «үшінші индустриялық революция» деген ұғымға назар аудару қажет. Жолдауда: «Ол өндіріс ұғымының өзін өзгертеді.

Технологиялық жаңалықтар əлемдік нарықтың құрылымы мен қажеттіліктерін түбегейлі өзгертеді», делінген. Осындай жаңа технологиялық болмысқа еліміздегі жағдай қандай? Төртіншіден, инновациялық ойлау тек сапалы нəтижені ғана қажет етпек. Сапасыз нəтиже инновациялық ойлау емес. Инновациялық ойлау дегеніміздің өзі – сапа, онсыз дамыған отыз ел қатарына ену мүмкін емес. Елбасы жаңашылдыққа сыни көзқарас қажет екенін айтты: «Оларды іздеу, дайындау жəне жан-жақты қолдау қажет. Мен Үкіметтің алдына 100 абсолюттік инновацияны іздеу міндетін қойған болатынмын. Бұл ретте мен абсолюттік инновациялар деп əлемнің ешбір жерінде қалыптаспаған инновацияларды айтып отырмын. Бізде де осындай шешімдерді табу жəне іске қосу əлеуеті бар. Бəлкім, біз абсолюттік инновациялардың барлығын бірдей қамтамасыз ете алмайтын болар мыз. Сондықтан мен 2020 жылға дейін 10 инновацияны табу, сонан кейін тағы да 10-ын іздеу міндетін қою орынды болар деп санаймын. Бұл жұмысты жүйелі, үздіксіз негізге қоюымыз қажет. Бұл, əрине, жеңіл міндет емес. Үкіметке бұл мəселені шешумен жедел жəне жүйелі түрде шұғылдану керек», – деп атап көрсетті Мемлекет басшысы. Бесіншіден, айтпағым, инновациялық ойлауда коррупцияға орын жоқ. Коррупция инновациялық үрдістерге енсе, ол өз мəн-мағынасын жоя бастамақ. Инновация жаһандық креативтік ресурс, оған аса құрмет қажет, оған жол басталды, ол – «ЭКСПО-2017»-ге даярлық жұмысы. Алтыншыдан, инновациялық ойлаудың гуманитарлық мағынасы, яғни қоғамдық сананы қайта құру мəселесі. Тəуелсіздіктің 20 жылдығында жасаған баяндамасында Елбасы: «Инновациялар. Бұл – экономиканы ғана емес, сонымен бірге, қоғамның басқа да барлық салаларын қамтитын тарихи жүйе. Бұл – ХХІ ғасырдағы əлемдік дамудан қалып қоймаудың бірден-бір жолы», деген еді. Қоғамның тоталитарлық жүйесінен арылуы қажет. Тоталитарлық ойлау деген кеңестік заманда қалыптасқан, əдет, дəстүрге сіңген ойсана. Олар қандай десеңіз, түсін түстеп берейін. Большевиктік сана, пролетарлық сана, коммунистік сана, социалистік сана, кеңестік сана, бір сөзбен айтқанда, маркстік-лениндік сана. Марксизм-ленинизмнің тоталитарлық философиясы туралы Карл Поппер «Ашық қоғам» кітабында толық баяндап берген, мұндай сыни көзқарасты Бертран Расселдің «История западноевропейской философии» деген кітабынан табуға болады. Нобель сыйлығының лауреаты Альберт Швейцердің дүниетанымы лай суға құйған таза бұлақ. Жаңа бағыттағы сана қалыптаспай, қоғамда инновация қалай болмақ. Жаңаша ойлау жүйесінің алғашқы үлгілерін Қазақ жерінде насихаттауды күн тəртібіне қойған, сол іске белсене кіріскен Əлихан Бөкейхановтан бастап Мұхтар Əуезовке дейінгі Алаш қайраткерлері болатын. Демек, өткен тарихымызға зер салсақ, креативтілік ойлау жүйесі болғанына көзіміз жетеді. Амал қанша, ол жеміс саяси дүрбелеңдерге қатысты үзіліп қалды. Ендігі мəселе сабақтастықта. Бұл жерде нақтылы айтатын жай, Алаш қайраткерлері көркемсөз бен саясатты ажыратпаған, халық мəдениетіне сол заманда инновация əкелген тұлғалар болатын. Олар көркемсөзді, əдебиетті, яғни мəдениетті саясаттан жоғары қойғандар. Мұндай ойлау – табиғи болмысы жағынан инновациялық ойлау. Себебі, көркемсөз қай заманда, қай елде болса да, үнемі саясаттың алдында жүреді. Көркемсөз – халықтың санасы, көркемсөз халықтың еркіндікке, бостандыққа деген рефлексиясы. Бұл рефлексиясыз саяси қозғалыстар, саяси партиялар нəтижелі іске бара алмайды. Бұл – қағида. Өткен тарихта солай болған, бүгін де солай, ертең де солай болмақ. Халықтың рефлексиясы өнер мен əдебиетте көрінеді. Бұл – қазақ менталитетінде тіптен тереңдеп кеткен феномен. Қазақ тарихына көз жіберсеңіз, қандай саяси тұлғаны алмаңыз, бəрі-бəрі халықтың өнері мен көркем сөзінен (əдебиетінен) ешқашан тыс кетіп, саяси істерге бармаған. Бұған, əсіресе, жыраулар творчествосы айқын дəлел. Желмаяға мініп алып, қазақ мемлекетіне жер іздеген, Жерұйық іздеген Асан-қайғы да, Бұқар жырау да осындай қызметтер атқарған. Өнер мен көркем сөз – халық пен саясаттың арасындағы көпір. Президент: «Елді бірлікке бастаған абыздар

мен жыраулардың қазіргі жалғасы – зиялы қауым өкілдері болып саналады. Бүгінгі қоғамда тəуелсіздік санасын орнықтыру – осы зиялы қауымның қастерлі борышы», деген еді тəуелсіздіктің жиырма жылдығына арналған салтанатты жиындағы жасаған баяндамасында. Бүгінгі мəселе сол зиялы қауымда болып тұр, олардың бір парасының санасынан социализмнің «туа біткен таңбалары» кетер емес. * * * Инновациялық ой – білім, ғылым салаларының «таза ауасы». Жолдауда Елбасы «жаппай сауаттылық жеткіліксіз болып қалғалы қашан», дей келе, функциялық сауаттылыққа зор көңіл бөлу қажеттігін алға тартты. Əсіресе, жоғары оқу орындарының академиялық автономия кепілдігі, зерттеу университеттерін ашу, олардың білім беру бағдарламаларының стандарттарын өз бетінше жасауы сияқты игі шаралар инновацияға жол ашпақ, бұл жөнінде қос палаталы Парламент қызу талқылап, 2011 жылы (ақпанда) «Ғылым туралы» Заң қабылданды, оның 10-бабы түгел зерттеу университеттеріне арналған. Заңда көрсетілген шаралардың тез арада іске асуы керек-ақ! Білім туралы заң да (2007 жылы қабылданған) қоғамда қызу талқыға түсіп, оған 2011 жылы өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Бұл жерде Жолдауда атап көрсетілгендей, «Ескірген немесе сұраныс жоқ ғылыми жəне білім пəндерінен арылу» мəселе болып отыр. Оқыту əдістемелерін жаңғыртуда инновация қажет, бұл мəселе де кадрларға барып тіреледі. Дүниенің қымбаты уақыт десек, Елбасы айтқандай, орта, арнайы, жоғары, тіптен магистрлік дəрежеде ескірген, сұраныстан шыққан пəндерге жастар уақыттарын босқа рəсуа етіп жатқан қалпы бар. Бұл білім, ғылым салаларындағы социализм заманынан қалыптасып қалған консерватизмді жеңу бүгінгі күнде қиынның қиыны болып тұрғанын қынжылыспен айтуға тура келеді. Кадрлар корпусында инновация бар ма? Астанада өтетін «ЭКСПО-2017» мүлдем тың инновациялық өлшемдерді қажет етпек. Жалпы сауат көтеру мəселесі – кешегі күн. Еліміздегі жоғары оқу орындарының саны – 140, оның ішінде: ұлттық – 9, мемлекеттік – 33, азаматтығы жоқ – 13, «Назарбаев Университеті» ААҚ – 1, Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық казақ-түрік университеті – 1, акционерлік – 16, жеке меншік – 67. Еліміздегі жоғары оқу орындарындағы бакалавриат студенттерінің саны – 571 691, оның ішінде: күндізгі оқу бөлімінде – 362 551 адам, сыртқы оқу бөлімінде – 195 520 адам, кешкі оқу бөлімінде – 13 620 адам. Жарты миллионнан астам жас білім, ғылым жолына түскені қуанышты, бірақ солардың қаншасы заман талабына сай маман болып шықпақ, ойланатын мəселе! Білікті мамандарға сұраныс қалай өтелуде, қалай іске асуда? * * * Инновация қоғамға қажет. Қоғам туралы əңгіме көп. Біз заманында маркстік-лениндік ілімге сай мынандай жіктеу жасадық, олар: алғашқы қауымдық қоғам, құлдық қоғам, феодалдық қоғам, социалистік қоғам, коммунистік қоғам, өтпелі қоғам, дамушы қоғам. Бертін келе қоғамды таптық тұрғыдан емес, өркениеттің өлшемімен анықтай бастағанда дəстүрлі қоғам, азаматтық қоғам, транзитті қоғам, клерикалдық қоғам, тоталитарлық қоғам, демократиялық қоғам, конвергенттік қоғам, ақпараттық қоғам, Карл Поппердің айтуынша, «ашық қоғам», «жабық қоғам» жəне Дэниел Беллдің жіктеуінше, индустрияға дейінгі қоғам, индустриялы қоғам жəне постиндустриялы қоғам. Осылардың бəрі акме-қоғам, яғни «үлгілі қоғам» дəрежесіне жете алмады. Дағдарыс – соның көрінісі. Ендігі мақсат акме-қоғам құру, мүмкін сол қоғам шын мəніндегі капиталдың Нұқ кемесі болар. Акме-қоғам деген əбден жауыр болған «изм»нен арылу жолындағы ізденістен туған. Социализм өзінің тарихи дəрменсіздігін дəлелдеді, капитализм терең дағдарыста. Жұртқа сау ақылға сыйымды қоғам («общество здравомыслящих людей») керек. Қазақ елі тоталитарлық жүйеден демократиялық, зайырлы қоғамға өтті, мұнда еңбек еркіндігі, діни сенім еркіндігі, тұлға еркіндігі, іскерлік еркіндігі іске аса бастады. Бұлар – ашық қоғам өлшемдері. Акме-қоғам – еркін, тəуелсіз қоғам. Əрине, еркіндікті аңсау – адамзаттың ежелгі

арманы, бірақ оны ізгілікке пайдалана білу қиынның қиыны. Адамзат тарихында қоғамдық, саяси қозғалыстар, əртекті революциялар еркіндікті «ту етіп көтеріп», ақыр соңында тоталитаризмге ұрына бергені мəлім, себебі, еркіндікті толық меңгеру, сірə, адам баласының пешенесіне жазылмаған ба деген де ойға келесің. Акме-қоғам ізгі жандар қоғамы, инновациялық қоғам десек, бұл қоғамда жаңа сана қалыптасуы керек. Жетпіс жыл ішінде бекіп үлгерген социалистік əдеттерден, социалистік идеяларға негізделген əдебиет, өнер туындыларынан тазару инновациялық қажеттілік. * * * Елбасының Жолдаудағы ұрпақтар сабақтастығы туралы ойы да жаңа. Жолдауда: «Қазақстан-2050» Стратегиясы осынау мəңгілік жолдағы буындар бірлігінің, ұрпақтар сабақтастығының көрінісі», деген толымды тұжырым бар. Болашақ болмай қоймайды. Ақырзаман елес. Елбасы келешекте орын алатын, іске асатын нақты іс-шаралар жүйесін ұсынып отыр. Оны бүгінгі ғұмыр кешіп отырған ата, аға, немере буындардың ойлануы табиғи жағдай. Болашақ басы бүгінгі күннен, алыс сапар алғашқы қадамнан басталмақ. Бүгінде үш ұрпақ бір отбасының басында ғұмыр кешудеміз. Əрқайсының өз буынына тəн көзқарасы, дүниетанымы, үздіксіз, тұрақсыз өзгерістерге өз өлшемдері бар. Ата ұрпақ социализмнен өсіп-өніп шыққан, аға ұрпақ өтпелі кезең азаматтары, немере ұрпақ бұл өмірге несімен еніп келеді, ойлану керек. Кезінде Шəкəрім «Құбылған əлем жарысы, ақылды жанның табысы» деп еді. Бүкіл əлем ғаламторға сыйып кеткенде, тағы да Шəкəрімнің «Ақылды жанның мүлкі əлем» дегені еске түседі. Үш буын бір-бірімізді түсінісіп, ұғынамыз ба? Үш ұрпақтың бір-біріне берері не? Елбасы дөп тауып айтқандай, буындар бірлігі ұрпақтар сабақтастығы емес пе? Тəрбиеде, тұрмыста, көзқараста осы мəселе қалай шешілуде, ойланатын жай. Ұрпақтар сабақтастығы алтын өзек, тарихтан бір мысал келтірейін. Бүгінгі жиі айтылып жүрген майя өркениетінің негізін қалаған бірде-бір ғұламаның, тарихи тұлғаның есімдерін қазіргі майялар білмейді, себебі, əлдеқалай замандарда ұрпақтар сабақтастығы үзілген. Буындар бірлігі сабақтастыққа айналмаған. Ұрпақтан ұрпақтарға құндылықтар ауыспаған. Əрине, бұл жерде тарихи-мəдени мұраны жойып, тек алтыннан өзге құндылықты көзге ілмеген Испания конкистадорларының жауыздығы жəне де бар екенін айтқан жөн. Сөздің қысқасы, елдік рух жойылған. Осы майя өркениеті кезінде ғұмыр кешкен дана Қорқытты біз əлі ұмытқан емеспіз. Буындар бірлігінің сабақтастыққа айналуы деген осы. Қазақтар елдік рухын жоғалтпаған – халық. Елдің мəңгілік болуы рухани құндылықтардың ұрпақтан ұрпаққа ұласып, буындар бірлігін сақтаушы болатын сабақтастықта. Бүгінгі атқарып отырған істеріміз, айтар сөздеріміз, көрсеткен өнегеміз, тəрбиеміз, біліміміз, ниетіміз, үмітіміз, арманымыз, қиялымыз еліміздің мəңгілік болуына қызмет етуде. * * * Армансыз өмір бола ма? Жолдау – прагматизм мен асыл арманнан туған инновациялық ізденіс. Тəуелсіздік құрдастары 60-қа тақап, ғасыр басында дүниеге енген ұрпақ 50-ді толтырғанда «Қазақстан-2050» Стратегиясы орындалып, келер ұрпаққа баға жетпес үш құндылық мұра болмақ. Бірінші құндылық – жетілген 30 елдің қатарына енуіміз. Ол келер ұрпақ алдына тың міндет қоймақ, себебі, бəсеке заманында көштен қалып қоймау, жеткен жетістігімізді əрі қарай қарқынды жетілдіру, себебі, ешбір ел бізді тосып тұрмайды, ол заман нағыз бəсеке, инновациялар дəуірі болмақ, сəл бəсеңсу – қауіпті, өкшелеп кейінгілер келеді. Бұл Елбасы айтқан абсолютті инновациялар заманы болмақ. Осындай жағдайға ие болатын ұрпақ Ел тағдырына жауапты. Екінші құндылық – ол еліміздің Қазақ мемлекеті деп атануы. Осы мақсатқа орай стратегияда нақтылы аталған іс-шаралардың орындалуы да ұрпақтар парызы, олардың тарихи миссиясы. Қазақ мемлекеті атандыратын негізгі факторлар оның демографиясы мен тілі. Үшінші құндылық – ел мəңгілігі. Бұл – Елбасының кейінгілерге өсиеті. Елбасы «Мəңгілік Ел» ұғымын Жолдауда əр қы ры нан төрт рет қайталауы сөзіміздің дəлелі. Жолдаудағы «Бабалардың ерлігі, буынның ерен істері жəне жас ұрпақ жасампаздығы арасындағы сабақтастық болса ғана біз «Мəңгілік Ел» боламыз», деп жазылуы əрбір азаматтың парызы, қаны бір қазақтың ұлы тарихтың иесі болуы жолындағы қарызы. Елбасының сөзі: «Үдеудің сыры – бірлікте, Жүдеудің сыры – алауыздықта». Жамбыл жырау: «Ел ерлігі – бірлігі», деген еді. Бұлар – мəңгілік ел қағидалары.

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

Міндеттер мен межелер

«Самўрыќ-Ќазына» ґзгелерге їлгі болуы тиіс (Соңы. Басы 1-бетте). Жоғарыда аталған банктерді есептемегенде, қордың шоғырландырылған таза активтері (меншік капиталы) 6,1 триллион теңге мөлшерінде бағаланады, ол бір жыл бұрынғы деңгейден 8%-ға артық. Іс жүзінде барлық ірі еншілес компаниялар мен көпшілік өндірістік жəне қаржылық көрсеткіштер бойынша жоспарды артығымен орындауға жəне өткен жылмен салыстырғанда біршама өсуге қол жеткізілген. Қор басшысы БТА банк берешегінің ойдағыдай қайта құрылымдалуы мен оның перспективаларының жақсарғанын да атап өтті. Капитал минус 8,2 миллиард доллардан плюс 1,5 миллиард долларға шығып, қалпына келтірілген. Сыртқы борыш 9,1 миллиард доллардан 750 миллион долларға дейін төмендетілген жəне қарызды өтеу мерзімі 2022 жылға дейін ұзартылған. Ө.Шөкеевтің айтуынша, компаниялар дың құнын арттыру бойынша шаралар табысты түрде іске асырылып, активтерді қайта құрылымдау жүргізілуде. Қордың жаңа дивидендтік саясаты жəне индустриялық-инновациялық саясаты қабылданған. Мəселен, қордың компанияларының бүкіл тобы бойынша əкімшілік-басқарушылық персоналдың саны 1173 бірлікке оңтайландырылған.

Сонымен бірге, еншілес компаниялардың ұзақ мерзімді құнын арттыру жөніндегі жұмыс корпоративтік басқаруды жетілдіру, еңбек өнімділігін арттыру, компаниялардың кірістілігін, қаржылық тиімділігін жəне тұрақтылығын қамтамасыз ету арқылы жалғастырылмақ. Қор басшысы жаңа сатып алу қағидаларының тұжырымдамасының əзірленгені туралы да айтып өтті. Жаңалық ретінде, мысалы, сатып алынатын тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің сапасын жəне бəсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған біліктілікті іріктеу жүйесін енгізу көзделген. Жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғыртуға жəне 2013-2022 жылдарға жаңа өндірістер құруға жəрдемдесу бағдарламасы шеңберінде қор қажетті өндірістерді оқшаулау мəселелерін пысықтауды, сондайақ, осындай жобаларға жарғылық капиталға кіру жəне өндірілетін өнімді сатып алу бойынша ұзақ мерзімді шарттар жасау жолымен қатысуды жоспарлаған. Елбасы тапсырмаларын сапалы əрі мерзімінде орындау «Самұрық-Қазына» АҚ-тың басты міндеті. Аталмыш қордың құрылғанына биыл 5 жыл болмақ. Бүгінде ол ұлттық экономикамыздың көшбасшысына айналып отыр. Дағдарыс жылдарында қор қаржы секторын тұрақтандыру, тұрғын үй рыногы проблемаларын шешу, шағын жəне

орта бизнесті қолдау, индустриялық жобаларды іске асыру бойынша үлкен жұмыс атқарды. Сонымен қатар, қордың өткен жылғы өндірістік қаржылық көрсеткіштері де жаман емес. Қор жұмысын дамыту стратегиясы қабылданды. Корпоративтік басқару рейтингі 62 пайызға өсті. «Халық тық ІРО» жұмыс істей бастады. Индустрияландыру бағдарламасы бойынша жеті инвестициялық жоба іске асырылды, деді Премьер-Министр Серік Ахметов. Сондай-ақ, ол Үкіметтің кеңейтілген алқа жиынында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың жол салу, газ құбырын тарту, қаржы секторын дамыту салаларына қатысты бірқатар мəселені шешуді «Самұрық-Қазынаға» тапсырғандығын айта келе, Мемлекет басшысының тапсырмаларын сапалы əрі мерзімінде орындау қордың алдында тұрған ең басты міндет екенін де назардан тыс қалдырмады. Дағдарыс кезеңінің міндеттері орындалды, енді активтерді тиімді басқарып, қор тобына кіретін компаниялардың ұзақ мерзімді құнын арттыру қажет, деді С.Ахметов. Ол корпоративтік басқарудың жоғары рейтингіне, оперативтік табыстылықты арттыруға, озық технологияларды қолданып қосылған құны жоғары ғылымды қажет ететін жоғары өндірістерге қол жеткізу қажеттігіне назар аударды. Сондай-ақ

кластерлік көзқарас, түпкі қосылған құнға шығу қажеттігін атап өте отырып, қор басшылығы алдына бірқатар міндеттер қойды. Олар: мұнай-газ жəне көлік саласындағы ірі инвестициялық жобалардың жүзеге асуын қадағалау, іске қосылған өндірістерді жобалық қуатына шығару, ж.б. «Халықтық IPO» бағдарламасының екінші толқынын жүзеге асыру туралы айта отырып С.Ахметов бірінші жартыжылдықта «Электр желілерін басқару жөніндегі ұлттық компания» АҚ-тың (KEGOC) «Халықтық IPO»-ға шығатынын атап көрсетті. Əлеуметтік еңбек қатынастарын реттеу, дуальды оқыту жүйесі бойынша кадрларды даярлау мəселелеріне қатысты қор компаниялары қызметкерлері арасында масылдық туғызудың қажеті жоқ, еңбекақы міндетті түрде еңбек өнімділігінің өсуімен байланыстырылуы тиіс, деді С.Ахметов. Үкімет басшысы ЭКСПО-2017 көрмесі нысандарының электрмен жабдықтау жəне елордада «жасыл орам» құрылысын салу, сондай-ақ, тауарлар, жұмыстар мен қызметтер сатып алуда жергілікті мазмұн үлесін арттыру жөнінен ұсыныстар енгізуді тапсырды. Қор үлгілі жұмыс беруші, Қазақстандағы бизнестің əлеуметтік жауапкершілігінің үлгісі болуы тиіс, деп атап өтті сөзін қорытындылай келіп Үкімет басшысы.

Атќарылар іс-шаралар ауќымды Кеше елордада Премьер-Министрдің орынбасары Ербол Орынбаевтың қатысуымен Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің кеңейтілген алқа мəжілісі өтті. Онда министрліктің өткен жылғы жұмысы қорытындыланып, осы жылдың міндеттері айқындалды. Алқа мəжілісіне Парламент депутаттары, Президент Əкімшілігінің, Премьер-Министр Кеңсесінің қызметкерлері, Ұлттық банк өкілдері, сондай-ақ, қаржы жəне халықаралық институттардың, үкіметтік емес ұйымдар мен кəсіподақтардың өкілдері қатысты. Берік САДЫР.

«Егемен Қазақстан».

Алқа мəжілісінде баяндама жасаған Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрі Серік Əбденов өткен жылдың қорытындылары, Елбасының тапсырмаларын жүзеге асыруға бағытталған ісқимыл, қолға алынып жатқан шаралар туралы əңгімелей келіп, еңбек нарығын реттеу жəне жұмыспен қамту, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету, еңбекақы төлеу жүйесін жетілдіру, зейнетақы төлеу, əлеуметтік қызмет көрсету сияқты негізгі бағыттарға тоқталып өтті. Еңбек нарығы халықтың экономикалық белсенділігінің артқанын байқатады. Соңғы он жыл ішінде жұмыспен қамтылғандардың саны өсіп қана қоймай, сапалық құрамы да өзгерді. Егер 2012 жылы жалдамалы жұмысшылардың құрылымында жастардың үлесі 20 пайызды құраса, қазіргі

кезеңде 30 пайызға артқан. «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы халықтың белсенділігін арттыруға ықпал етуде. Бағдарлама жүзеге асырыла басталғалы бері оған 227 мың адам қатысып, бюджеттен 95 млрд. теңге бөлінген. Жаңа жұмыс орындарын ашу жəне жұмыспен қамтуға жəрдемдесу шаралары экономикалық белсенділіктің көрсеткіштерін айтарлықтай жақсартты. Жұмыссыздық деңгейі 2011 жылмен салыстырғанда 5,4 пайыздан 5,2 пайызға дейін төмендеген. Серпіліс байқалғанымен, еңбек нарығында шешімін таппаған проблемалар бар. Олардың бастысы, С.Əбденовтің айтуынша, еңбек ресурстары сапасының төмендігі мен жұмыспен қамтудың тиімсіздігі болып отыр. Осы ретте, министр мəжіліске қатысушыларға жұмыспен қамту саясатын жаңғыртудың алты қадамын айқындап берді. Сөз жоқ, белсенді əлеуметтік саясаттың жүргізілуі халықтың жағдайын жақсартты.

Осыған қарамастан, халықтың белгілі бір бөлігі аз қамтылғандардың қатарында қалып отыр. Сондықтан, əлеуметтік көмек көрсету жалғастырыла бермек. Соңғы екі жылдың өзінде бұл бағдарламаларды қаржыландыруға 80 млрд. теңгеден астам қаражат жұмсалған. Былтыр 97,3 мың адам мекенжайы бойынша əлеуметтік көмек алды. Олардың 60 пайыздан астамы 18-ге толмағандар. Қазір Қазақстанда 572 мыңнан астам мүгедек тұрады. Олардың үштен бірі еңбекке жарамды жаста болса, 10 пайызы балалар. Бұл топқа арналған ілкімді істер мүгедектердің құқы мен сапалы өмір сүруін қамтамасыз етуді көздейтін 2012-2018 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарында қамтылған. Мекенжайы бойынша əлеуметтік көмек қайта түзілді. Бұл көмек түрі енді азаматтарға немесе отбасына мұқтаждығына қарай жасалады əрі өзара жауапкершілік жүйесі ене бастайды. Ең төменгі күнкөріс деңгейі əлеуметтік көмек көрсетуде басты көрсеткіш болып қала бермек. Оны анықтау əдістемесі шынайы қажеттілікті ескере отырып, ел экономикасының қазіргі жағдайы мен келешегіне сүйеніп халықаралық стандарттарға сай қайта жасалады. Сенаттың Əлеуметтік-мəдени даму комитетінің төрағасы Ақан Бижанов министрдің баяндамасында халықтың

əл-ауқатын арттыру бағытында біраз жұмыстар атқарылғаны айтылып өтті, дей келіп, қазіргі таңда шешімін табуға тиіс əлеуметтік мəселелерге тоқталды, соның негізгісі – зейнетақы мөлшері мен зейнеткерлікке шығу мерзіміне, сондай-ақ, жұмыспен қамту іс-шараларына байланысты ой-пікірлерін ортаға салды. Мəжілістің Əлеуметтік-мəдени даму комитетінің төрайымы Дариға Назарбаева бүгінгі таңда халық өмірін жақсартуда халықаралық тəжірибелерді меңгере отырып қомақты іс-шаралар жүзеге асқанын айта келіп, осы саладағы орын алып отырған кемшіліктерге тоқталып өтті. Мəселен, елдегі жұмыспен қамту ісшараларындағы, атап айтқанда, мамандық бойынша оқып білім алғандар мен олардың жұмысқа орналасуы арасындағы орын алған кемшіліктер аталып өтілді. Комитет төрайымы зейнеткерлікті тілге тиек ете отырып, елімізде қолға алынбақ бірыңғай зейнеткерлік қор туралы ұсынысты көпшілік болып қолдауға шақырды. Кеңейтілген алқа мəжілісін Премьер-Министрдің орынбасары Ербол Орынбаев қорытындылап, ел өмірін жақсарту саласындағы Үкімет тарапынан жасалып отырған қамқорлықтарды атап өтті, алдағы уақыттарда қолға алынуға тиіс қомақты іс-шараларға тоқталды.

Нўротандыќтарєа ерекше жауапкершілік жїктеледі (Соңы. Басы 1-бетте). Екіжақты ашық əңгіме «Қазақстан-2050» Стратегиясы талаптарынан туындайтын басым бағыттар төңірегінде өрбіп, жүзеге асыру жолдары кеңінен сөз етілді. Осы күні Б.Байбек «Нұр Отан» ХДП облыстық филиалы ғимаратында өз өтініштерін айта келген бір топ солтүстікқазақстандық азаматтарды қабылдап, мал шаруашылығын субсидиялау, халық миграциясы, көп балалы отбасыларды тұрғын үймен қамтамасыз ету, инновациялық жобаларды қаржыландыру жайлы ой-пікірлерін тыңдады. Ресейден көшіп келіп, Бəйтерек ауылына қоныстанған Жанат Отыншиев «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы бойынша жеңілдетілген несие алып, жеке кəсіпкерлікпен айналысатынын, енді ағаш цехын ашуға жер телімдерін ресімдеу қиындық туғызып отырғанын, ауылдағы электр энергиясы қуаттылығының жетімсіздігін, ол үшін аралық станса салу қажеттігін алға тартты. «Блок» ЖШС-ның директоры Иван Шефер өндірісті одан əрі кеңейту мақсатымен шағын жəне орта бизнесті қолдау бағдарламасы шеңберінде несие алу ниетінде жүр екен. Айналым қаражатына көмек берілсе, 10 жаңа жұмыс орнын ашып, өндіріс көлемін 50 пайызға арттыруға уəде етті. Нұротандықтармен, жастар активімен жүздесулер де емен-жарқын өтіп, ой-пікірлер алмасылды. Б.Байбек келесі күні облыстық филиалдың кезектен тыс ХVІ конференциясына қатысып, Мемлекет басшысы, «Нұр Отан» ХДП Төрағасы Нұрсұлтан Назарбаев жергілікті филиал төрағалығына аймақ басшылығына жаңадан тағайындалған Самат Ескендіровтің кандидатурасын ұйғарғанын жеткізді. Делегаттар бұл ұсынысты бірауыздан қолдап, дауыс берді. Жиналғандар алдында сөйлеген сөзінде Б. Байбек филиалдың жаңа

3

6-7 ақпанда Мысырдың астанасы Каир қаласында Ислам Ынтымақтастығы Ұйымының (ИЫҰ) 12-ші саммиті болып өтті. Оның жұмысына еліміз Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов бастаған Қазақстан делегациясы қатысты, деп хабарлады ҚР СІМ-інің баспасөз қызметі.

Ўйым елдерініѕ Ќазаќстанєа сілтеме жасаулары кездейсоќ емес Саммиттің пленарлық мəжілісі жəне жұмыс сессиясы барысында Ислам əлемі үшін көкейкесті проблемалардың кең ауқымы талқыланды. Олардың ішінде Палестина мəселесі, ИЫҰ елдеріндегі жанжалдар, оның ішінде Мали мен Сириядағы кикілжіңдер болды. Бұл проблемалардың аталған елдердегі ауыр гуманитарлық жағдайларға байланысты туындап отырғаны белгілі. Сонымен қатар, ИЫҰ мемлекеттерінің арасындағы ғылыми-техникалық, экономикалық, ағартушылық, мəдени-əлеуметтік жəне басқа салалардағы ынтымақ тастықты тереңдету орайында пікірталастар жүрді. Бұл арада ИЫҰ-ның 2005 жылы қабылданған 10 жылдық іс-қимыл жоспарының орындалу барысы да қамтылды. Пікірталастар барысында еліміздің Сыртқы істер министрі Е.Ыдырысов сөз сөйледі. Қазақстан сыртқы саясат ведомствосының басшысы Ислам əлеміне қатысты бірқатар көкейкесті проблемалар туралы еліміздің ұстанымын жайып салды. Ислам қоғамы бейбітшілік пен прогресті қамтамасыз етумен, қарапайым адамдардың талаптарын қанағаттандырумен байланысты іргелі проблемаларды шешуді қажетсінетіні атап өтілді. Осы орайда, Е.Ыдырысов дамудың жаңа стратегиясын жасауда тұрақтылықты қамтамасыз ету негізгі шарт болып табылатынын ерекше атады. Осымен байланысты, Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бүгінде 3 миллиардтан астам халықты қамтитын 24 елдің басын біріктірген маңызды үнқатысу алаңы болып табылатын Азиядағы өзара іс-қимыл жəне сенім шаралары жөніндегі кеңес шақыру туралы бастамасының маңызы зор екеніне екпін түсірілді. Қазақстанның дамуы мен жаңғыртылуы перспективаларына қатысты айтқан сөзінде Е.Ыдырысов Қазақстан Республикасы Пре зидентінің «Қазақстан-2050» Стратегиясында мазмұндалған жаңа саяси бағыты қазіргі əлемдегі жаңа сынқатерлерге жауап табуға ұмтылысты көрсететінін көлденең тартты. Осы орайда, Отанымызды əлемдегі аса дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосу мақсаты қойылып отырғаны да назардан тыс қалған жоқ. Қазақстандық министр өз сөзінде Ислам Ынтымақтастығы Ұйымы мұсылман əлемінің ұжымдық дауысын білдіретін үнқатысу алаңы

ре тін де қарастырылатынын да атап өтті. Жəне ол халықаралық қауіпсіздік пен ынтымақтастықтың шешуші тетіктерінің бірі де болып табылады. Осыған байланысты, Е.Ыдырысов Қазақстанның бауырлас мұсылман елдерімен көпжақты ынтымақтастықты дəйектілікпен дамытуға деген ұстанымын қуаттады. Саммит жұмысы аяқталғаннан кейін, оған қатысушылар Қорытынды коммюнике қабылдады. Құжатта, атап айтқанда, Ядросыз əлем құру жөніндегі əмбебап декларация қабылдауға қолдау көрсету, Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ құру, штаб-пəтері Астанада орналасқан ИЫҰ-ның азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі институтын қалыптастыру, ИЫҰ-ның Орталық Азия өңір елдерімен ынтымақтастық бойынша іс-қимыл жоспарын жүзеге асыру, Əлемдік жəне дəстүрлі діндер көшбасшылары съезінің 10 жылдығын атап өту бекітілген. Бұған қоса, саммитке қатысушылар ИЫҰ-ның G-20 саммиттеріне, VI Астана экономикалық фору мына қатысуларын институттандыру мəселесін, ИЫҰ-ға мүше елдердің Астанада өтетін ЕХРО-2017-ге белсенді қатысуын қолдай тындықтарын білдірді. Қазақстанның осы ірі халықаралық форумға қатысуы еліміздің Ислам əлемімен көпжоспарлы ынтымақтастығын тереңдетуге бағытталған дəйекті саясатының сипатын көрсетіп берді. Əсіресе, бұл Қазақстанның 2011-2012 жылдары ИЫҰ-ға табысты төрағалығы кезінде айқын көрінді. Отанымыз, жалпының мойындағанындай, өзінің Ислам əлеміндегі беделін айтарлықтай нығайта түсті. Каир саммиті барысында оған қатысушылар Қазақстан төрағалығы кезінде қабылданған ИЫҰ шешімдеріне қайта-қайта сілтеме жасаулары кездейсоқ болмаса керек. Саммит аясында Қазақстан сыртқы саясат ведомствосының басшысы, ИЫҰ-ның Бас хатшысы Э.Ихсаноғлымен, Египеттің, Ауғанстанның, Иранның, Индонезияның, Қырғызстанның, Пəкстанның, Тəжікстанның, Түркияның сыртқы істер министрлерімен, сондайақ, Египеттің Дін істері жөніндегі министрімен кездесулерін қоса алғанда, бірқатар екіжақты кездесулер өткізді. Олардың барысында халықаралық қатынастардың жəне екіжақты ынтымақтастықтың көкейкесті мəселелері талқыланды.

Елге ќалтќысыз ќызмет бїгіннен басталады «Қазақстан-2020: Болашаққа айқын жол» атты 2020 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасының жобасы туралы

жетекшісіне табыс тіледі. Партияның алда атқарылатын жұмыс жүйесін баяндап берді. Жұмыс сапарының екінші күні Б. Байбек Қызылжар ауданына қарасты Асанов стансасына атбасын тіреді. Мұнда «Əби Жер» ЖШСінде жүзеге асырылып жатқан озық жобалармен танысып, тұрғындармен, ардагерлер, жастар өкілдерімен кездесті. Ауылдықтардың Президенттің саясатын қолдайтындары айқын сезіліп тұрды. Десе де, тұрғындар партия Төрағасы бірінші орынбасарының назарын кейбір мəселелерге аударды. Мысалы, ардагер ұстаз Күлпəш Қапарова ауыз су жайы қатты қинап тұрғанын қынжыла əңгімеледі. Тасып жеткізілетіндіктен, сапасы көңіл көншіте бермейтін көрінеді. «Ақ бұлақ» бағдарламасын тездетуді өтінді. Бұдан басқа, тұрғындар саны 2 мыңға жетпейтін елді мекендерде амбулаториялық пункттерді қалдыру, «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасы

аясында жұмыс істейтін жас мамандардың біржолғы жəрдемақысын көтеру, тағы басқа мəселелер көтерілді. Сауалдарға облыс əкімі Самат Ескендіров ықтиятты жауап беріп, проблемалармен жақсы таныс екенін, барынша оң шешуге ықпал жасайтынын айтты. Бауыржан Қыдырғалиұлы өз сөзінде ауыл əкімдерінің рөлі мен жауапкершілігін арттыру, дербестігін күшейту, бизнес пен билік орындарының əлеуметтік əріптестігі, қордаланған проблемаларды бірлесіп шешу, бюджет қаржысын орынды жұмсау, жемқорлықпен күрес, партиялық бақылаудың пəрменділігін арттыру мəселелеріне ерекше екпін түсірді. Өз сөзін Елбасы тапсырмаларын бұлжытпай орындаудың алдыңғы шебінде нұротандықтар жүруі тиіс, деп қорытындылады. Солтүстік Қазақстан облысы.

Мемлекет басшысының Қазақстан халқы Ассамблеясының ХІХ сессиясында берген тапсырмасын орындау мақсатында, Білім жəне ғылым министрлігі «Қазақстан-2020: Болашаққа айқын жол» атты 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасының жобасын дайындады. Жаңа тұжырымдама жобасының басты ерекшелігі жастардың барлық санатын атаулы тəсілмен қамту жəне оның іске асырылуында тек білім алып жатқан жастарға ғана емес, ауыл, жұмысшы, өзін өзі жұмыспен қамтыған, жұмыссыз, маргиналдық жəне жастардың т.б. санаттарына əсер ететін болады. Тұжырымдаманың негізгі мақсаты – жастарды əлеуметтендіру жəне жас азаматтарды қоғамдық-саяси өмірге тарту, ол келесі құндылықтарға негізделеді: патриотизм, халық бірлігі, мəдени көпжақтылық, толеранттылық, заңға құрмет, еңбексүйгіштік, инновациялылық жəне ғылым, отбасы, денсаулық сақтау жəне спорт, позитивті мұраттылық, жаңа экологиялық этика. Тұжырымдаманың мақсаттарына жету үшін бірқатар тапсырмаларды, со ның ішінде, басты «Қазақстан-2050» Стратегиясын жəне Қазақстанның дамыған 30 елдің қатарына енуіне жастарды тарту барысында іске асырылады. Тұжырымдама 2 кезеңде іске асырылады.

2013 жылдан 2015 жылға дейін; 2015 жылдан 2020 жылға дейін. Бірінші кезең барысында ведомствоаралық өзара əрекетінің тиімді моделі қалыптастырылады. Орталық, жергілікті атқарушы жəне уəкілетті мемлекеттік органдарының республикалық жəне өңірлік жас тар ұйымдарымен əрекетінің жаңа тізбе гі іске асырылады, орталық жəне жергілікті деңгейде əлеуметтік жобаларды орта мерзімді болжау негізінде жастардың барлық санаттарын қамтитын əлеуметтік тапсырысты орналастырудың салалық қағидаттары белсенді түрде қолданылатын болады. Сонымен қатар, тұжырымдаманы іске асырудың бірінші кезеңінде жастар саясатының ұлттық шаралар қатары əзірленеді, біртіндеп жұмыспен қамтуға, баспана мен перспективалы бизнес ойларды қолдауға бағытталған жобаларға жастардың өтуіне жəне қатысуына қолайлы шарттар жетілдірілетін болады, біртұтас инфрақұрылымды қалыптастыру жұмысы басталады, тұрғылықты жері бойынша, оқу жəне жұмыс орнына байланысты жастармен іс-əрекет жəне т.б. Екінші кезеңде, жастардың мүдделері мен қажеттіліктерін қозғайтын барлық бюджеттік бағдарламаларды бағалайтын мақсатты индикаторлар енгі зі леді. Орталық мемлекеттік органдар өңірлерге жастар саясаты

саласындағы тапсырмаларды іске асыруға арналған нысанда трансферттер бөлетін болады. Спорттық инфрақұрылымдарды дамытуға арналған нысанда бағдарламалар жалғастырылады, сонымен қатар, мемлекеттік жеке серіктестік төңірегінде жұмыстар іске асырылатын болады. Жастарды əлеуметтенуді іске асыру барысына жұмыс берушілер мен кəсіподақ қозғалысы тартылатын болады. Мемлекет басшысының тапсырмасына сəйкес құрылған «Жастар» ҒЗО мықты материалдықтехникалық базасы бар жоғары кəсіби методикалық орталыққа айналады.

2012 жылдың қарашасы мен 2013 жылдың қаңтары аралығында министрлік жастар ұйымдарымен бірлесіп, тұжырымдама жобасына жалпыұлттық талқылау өткізді. Жоғарыда айтылған науқан қорытындысы бойынша 2013 жылдың 28 қаңтарында министрлік басшылары жастар өкілдерімен кездесу өткізді, кездесу барысында тұжырымдама бойынша берілген ұсыныстар мен ескертулер талқыланып, оның жобасына енгізілді. Қоғамның жаңғыруы жағдайында жəне адами капиталға деген сұраныстың өсуінің кезеңінде тұжырымдама мемлекеттің дамуының құралы мен жаңаруына айналуы тиіс.

4

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

 Тұлға

 Өңір өркені

Зырлап өтіп жатқан уақыт-ай десеңізші! Күні кеше ғана еді. Жоғарғы Кеңеске бір топ адамдардан хат түсті. Шет елдерден көшіп келгендер екен. Туған елдеріне оралғандарына қуаныштары қойнына сыймайды. Алайда, балаларын оқытуда уақытша көріп отырған қиындықтарын айтады. Білім министрлігіне жібердік. Көп кідірмей, жауап келді. Мейлінше, егжей-тегжейлі жазылыпты. Мəселемен шындап шұғылданып жүрген адамның қалам саптасы. Аяқ жағында ебін тауып бізді де қағыта кетіпті. Хат жазғандардың көбі Түркіменстан мен Қарақалпақстаннан екен. Шамасы, іші бұрып отыр деп ойласа керек. Əлгі ағайындардың қиналып жазған жайттарын өздерінің де түсінетіндігін, қолдарынан келгенше көмектесіп жатқандарын айтыпты. Емеурінін түсіне қойдым. Күліп жібердім. Жауапты кім жазғанына қарадым. «Министрдің орынбасары Б.Сапарбаев» депті.

отағасы тұр. Əуелдегі өңінің не ақ, не құба екендігі белгісіз. Күні-түні түрен айдап, жер жыртып егін салған күс-күс қол. Жаздың аптабы мен қыстың суығы бірдей қақап, əбден жел қағып, қара сұрланып алған. Иықтан зіл батпан болып басқан ауыр қасіреттің қаншалықты езе түскендігін сездіргісі келмей, көңіл айта келгендердің қай-қайсымен де үнсіз амандасып, үнсіз тілдесіп тұрғандай. Шоқпардай мығым қолдардағы болмашы діріл ғана жан дүниесіндегі алайдүлейден сес бергендей. Мезгілсіз мерт болған қыршын боздақ пен артында аңырап қалған ата-анасын қоса аяп, егіліп, сөгіліп бара жатқандай. Тілек айтушы көптің қолынан не келеді?! Көп жыл еңбек еткен бейнетқордың күс-күс қолын үнсіз қысып қинала қош айтыстық. Астындағы жер ойылып бара жатса да мыңқ етпейтін ауыр мінезді, біртоға адамның жай-жапсарын Мырзашөлге барғанда естідім. Бердібек Жаңақорғанда өскенмен, Машекеңнің жастық шағы Мырзашөлде өтіпті. Бейнетқорлығы сондай, егіс басында жүргенде, үйге шақырып келтіре алмайды екенсің. Күн-түн жұмыс деп омақасып жүргені. Таусылмайтын да, бітпейтін сылпың шаруа. Сондай диқандар ортасында туыпөскен алғыр азамат Бердібектің де жатсатұрса ойлайтыны – жұмыстың қамы. Мен Оңтүстікте онымен бір апта болып, облысты араладым. Сонда оның өзі туған өлкенің экономикасын жатқызыпөргізетінін білдім. Кейінгі аударматөңкермелер ежелгі шаруашылықтарды қалпынан шығарып, бұрынғы жүйесіне дəлме-дəл келетін баламалар тауып

Алєа адымда, алєадай азамат! Əбіш КЕКІЛБАЙҰЛЫ.

Ол кезде жаңа сайланған Парламенттің бабында тұрған уағы. Күнара Үкімет мүшелерін шақыртады да жатады. Кезек Білім министрлігіне келді. Министр бастаған барлық басшылар алдыңғы қатарға келіп жайғасты. Ішінде біреуінің өңі бейтаныстау көрінді. «Шамасы, Сапарбаев осы-ау!» деп ойладым. Тіптен жас екен. Тығыршықтай ақсары жігіт. Дүрсе қоя берген депутаттардың қарша бораған қатыгез сауалдарын үнсіз тыңдап отырды. Сыр білдірген жоқ. Өзіне өзі сенімді. Əлденелерді қағазына түртіп алып, сұрақ түсе қалса, жауап беруге əзір отыр. Аз уақыт өте Қызылорда облысында əкім ауысты. Арал теңізінен бастап, бəрі құрғап, бəрі қирап жатқан өңірге өзге адам табылмағандай қаршадай жігіт тағайындалғанын сан-саққа жүгіртушілер де табылды. Сол кезде жол-жөнекей менің де Қызылордада болғаным бар. Бұрын да кем-кетігі көп қаланың тіптен азып кеткен тұсы екен. Мейманханасы аңғал-саңғал. Терезесін ашып қойсаң, ауыздарын арандай ашып, анталаған маса тап береді. Жауып қойсаң, қапырықтан өліп барасың. Таң атқанша көз ілмей шықтық. Жуынатын суы да жоқ. Тот басып кеткен темір түтіктерден қоймалжың бірдеңе ағады. «Ай, бұл Қызылорда Бердібектің шашын əлі талай ағартады ғой», – деп ойладық ішімізден. Өзі қалада жоқ екен. Əлдебір апатты жағдай шығып қалып, аудандардың біріне кетіпті. Көшеге шықсаң, қайдағы бір қоқырсоқырдың бəрі қалықтап аспанда жүр. Бұрқыраған жел əрі ұйтқытып, бері ұйтқытып, ақырында сиқы кеткен сым бағандарға апарып қондырады. Бір топ бала əлдебір домалақты доп қылып теуіп, өзара шуылдасып ойнап жүр. Көңілге үміт оятатын тек сол бір көңілсіздеу көрініс қана. Есі кеткенше ойнап, тəтті ұйқыға шомуды аңсайтын балалық қиял əлі бар екен. Сол бар жерде ештеңе өлмейді. Бəрі де өзгереді, бəрі де түзеледі. Алқымнан қысқан ауыр сезім аздап жеңілдегендей болды. Келеңсіздіктерге белшесінен батқан қала қоңырайып қалып барады. Шамалыда оны мынау ойсыраған мешеу халден ешкім ажырата алмастай көрінген. Жоқ, онымыз бекершілік екен. Көп ұзамай, жағдай өзгере бастады. Қызылорданың атына баспасөз бетінде жылы сөз айту жиіледі. «Қолда өскен тайлақтың бота аты қалмайды» дегендей, Бердібек сол кездегі əкімдердің ең жасы Шығыс Қазақстан облысы, Күршім ауданы, Алғабас орта мектебінде «Туған жерге тағзым» акциясы аясында балаларының көмегімен жабдықталып ашылған математика кабинетіне Слəмхан Мұқановтың есімі берілді. Ол кім еді десеңіз, алдымен бүкіл саналы ғұмырын шəкірт тəрбиелеуге арнаған ұстаз дегіміз келеді. Алтайдың інжу-маржаны Марқакөлден ары асып, ҚХР-мен шектесетін Күршім ауданы өзіндік табиғи жəне тарихи ерекшеліктері мол өңір. Осы өлкенің сəнін келтіріп, өз еңбектерімен артына елеулі із

болғандықтан, жұртшылық тарапынан бірден ықылас таба алар ма екен деген күдік сейілді. Жаңақорғанда туып-өскен жас жігіт күні-түні бір мігір таппады. «Кіндік қаны тамған өлке ғой. Өзімдікі дегенде өгіз қара күшім бар деген осы ғой. Сыр бойының шаңдағына белшесінен батып өскен жігіт қой. Жан-жағынан анталап, жабысып баққан қалың шеңгеліне малтығып, көміліп қалмай, шықты ғой суырылып!» деп сүйсіндік. Сөйткен Бердібек айды аспанға бірақ шығарды. Көрші Оңтүстік Қазақстан облысына əкім болып ауысты. Бəріміз де ішімізді тарттық. Кешегі тоқпағы қатты кеңес заманында да ешкімге оңай иліге қоймаған өңір еді. Əсіресе, тоқырау тұсындағы əрі итеріп, бері жыққан кезеңде аты дүрілдеп шыққан-ды. Оған небір ысылған шаруашылық басшылары да жұмсалды. Көрнекті-көрнекті ғалымдар да қойылды. Баяғы шығып қалған атағы бəрібір бой бере қоймады. Еңсерілудің орнына бұрынғы жаманаттың үстіне жаманат жамала түсті. Сондай өлкеге аққаптал, көпті көргендердің біреуі жіберілмей, бұғанасы əлі қатып, буыны беки қоймаған Бердібек жіберіліп отыр. Алып кете алса, жарайды... Тақымымызды қыса түстік. Айтыла-айтыла сілікпесі шыққан ескі əңгімелер қайта гуледі. Бірақ, Бердібек сыр бермеді. Шыдап бақты. Облыс жер көлемі жағынан ортаңқол. Халық мейлінше көп шоғырланған. Екі миллионнан асып, үш миллионға қарай аяқ басты. Экономиканың қай саласы да бар. Қазақстанда қандай халық болса, соның бəрінің де өкілдері табылады. Дəстүрлі малшылықпен қоса, диқаншылық баяғыдан өрістеген. Саудасаттық та қатты дамыған. Осындай өлкенің экономикасын түбегейлі қайта құрып шығарудың қаншалықты күрделі екендігін айтпасақ та түсінікті. Бірін аяғынан енді тұрғызып жатсаң, екіншісі жалп етіп құлап жатады. Мұндай жағдайда бастаған істі аяғына дейін алып баруға жігіттің жігіті ғана шыдайды. Құдайға шүкір, Бердібекке де сондай шыдам беріпті. Оның жап-жас жігіттің бойына қайдан бітіп жүргенін көп ұзамай өз көзіммен көрдім. Жаманат хабар жатпайды ғой, Алматы мен Тараздың арасында аса ауыр жол апаты болыпты. Жап-жас жігіт оқыста апатқа ұшырапты. Бердібектің жоғары оқу орнында оқып жүрген ұлы қаза тауыпты. Көңіл айтуға үйіне бардық. Иін тірескен қалың жұрттың арасында тірідей жерге сіңіп бара жатқандай болып абдыраған

бере алмай жатыр екен. Ол туралы айтқанда, армандағанда сөзге тұйықтау жігіт жұлдыздай ағады. Бір кезде аспан астын түгел иемденген мақта шаруашылығындай түсімді кəсіптің басынан бақ ауып барады. Сол бетімен ұлғайта беруге жеке шаруашылықтар құлықсыз. Оның үстіне соншалықты суармалы егіске су тауып беру де оңай шаруа емес. Бəрін қолмен отап, қолмен бұтарлайтын дəурен кетіп барады. Бəрін жаппай механикаландырудың да ойланатын мəселесі көп. Жерді де əбден тоздырған. Тыңайтқышсыз өнім бермейді. Соншама машақатпен келген өнімді өткізудің өзі – қарлы Қаратау. Мен барып көрген кездегі Оңтүстіктің көрген күні осындай еді. Осыншама қиындықтардың арасынан ілделеп жол тауып, шаруашылық өрбітіп жатқанды. Суды үнемдемей болмайды. Ол үшін бір кездегі тартқан ирригациялық жүй е ле рдің бə рін ай н адай қылып тазартқан жөн. Кейінгі кезде қалай болса солай жүргізгендіктен, олардың көбінің ізі жоғалып бара жатыр. Біз ауылдарда ескі каналдар мен арықтарды қалпына келтірудің қызып жатқан тұсында болдық. Оларды тазалауын тазалағанмен, бəріне су жеткізе алсаң, жақсы. Жеткізе алмасаң, кезенесі кеуіп қалған жүлгелер күлқоқысқа қайта толады. Ондай су жеткізу де оңай шаруа емес. Таудың бас жағын бөгеп, ежелгі диқан көршілер отыр. Олар тамшылатып əзер жіберген суды қыста қайда сыйғызарын білмей, Арнасайға бұрып, бұрынғы иелеріне қайта асырып жатырмыз. Соны айтқанда Бердібектің көзі бұрыштанып, мөлтеңдеп кетеді. Кейіннен бұл мəселені Көксарай су қоймасын салдырту арқылы Елбасымыз шешіп берді. Жүріп жатқан жұмыстардың жайкүйімен танысып, Түркістандағы, Кентаудағы, Шолаққорғандағы, Бабатадағы, Шаяндағы, Бөгендегі, Леңгірдегі, Шарапханадағы, Сарыағаштағы, Келестегі, Шардарадағы, Мырзашөлдегі ағайындардың кəрі-жасының қос басындағы кездесулерде айтқандары да жол-жөнекей Бердібек айтып келе жатқан əңгімелерге саяды. Ол кезде Оңтүстіктегі көп өндіріс орындары қаңтарылып тұрған. Сұлық тұрған зауыттар мен есік, терезесі сыпырылған үй қаңқаларынан көз тұнады. Соларды аралап келе жатқан біздің де желпінуімізден аһылап-уһілеуіміз көбірек. Бар медет етеріміз – қайда барсақ та тырбаңдап еңбек етіп жатқан халыққа

кездесеміз. Жұртшылық арасына келгенде, Бердібек қалың топқа сіңіп жоғалады. Қапелімде бастығы қайсы, басқасы қайсы екенін біле алмайсың. Көз алдыма тағы Мəшекең келді. Шашын тақырлап алдырған домалақ бас, күнге күйе-күйе əуелдегі өңін жоғалтқан дөңгелек жүз, мыж-мыж əжімдер айғыздаған кең маңдай, тұнжыраңқы жанар. Мақташылар қосында да, бақшашылар күркесінде де, жол жиегіндегі көп сəлемшілер де – бəрі де Мəшекеңе ұқсайды. Солардың арасында көптің аузына қарап, айтқандарын үнсіз тыңдап, үнсіз ұғып тұрған Бердібек те əкесіне ұқсайды. Бəрінен де халдерін сұрасаң «Шүкір!» дейді. Шаруаларын сұрасаң «Жаман емес!» дейді. Балаларына тиесілі ақшаның берілмей жатқанын айтқан əйелдерге жүздерін суытып жақтырмай қарайды. Ол жарықтықтарға не керек екенін Бердібек те біледі. Біз де білеміз. Бірақ аспандағы айға қолымыз жетпей жатыр. Бүгін болмағанмен, ертең болатынына сендіріп əрі қарай жөнелдік. Ол кездер де өтті. Оңтүстікке барып қайтқан менен «Бердібек қалай екен?» деп сұрағандарға: «Белі буулы, жеңі сұғулы. Күні-түні жұмыста. Жұмыс істеп жүрген жігітке айтылатын сөз көп қой!» деп күлдім. Олар да күлді. Артынан Астанаға алдырылды. Кеденнің қай кезде шаруасы оңған?! Ол кезде сын көп айтылып тұрған кез еді. Бердібек келді де ұршықтай үйіріп əкетті. Еңбек пен əлеуметтік қорғаудың да айтатыны көп еді, ұстататыны жоқты. Жұмыссыздық азаймай тұрған. Кісідегінің кілті аспанда. Шетелдік инвесторлар тіптен маңайлатпайды. Келісімшарттар баяғыда жасалған. Оларды реттейтін заңдар қайта қаралмаған. Қордаланып қалған көп мəселелерді қолға алуға көбі бетінен басады. Еңбек министрі болып тағайындалған Бердібек іске бел шеше кірісті. Біраз шаруаны дөңгелетіп тастағанда Шығыс Қазақстанға жіберілді. Ол тарапта да атқарылмай жатқан біраз шаруалар болып шықты. Қайда да Бердібекті күрделі шаруалар күтіп тұрады. Сол жылы қыс қатты болды. Автотрассаларды тау-тау қар басып қалды. Аяғына керзі етігін киіп, иініне фуфайкасын іліп, көппен бірге жүріп, қар аршысты. Көктемде қар еріп, тау өзендері түгел тасыды. Кешегі қарға малтыққан қалалар мен ауылдарды қалқыған су жайлады. Жұрт Жетісудағы Қызылағаш оқиғасына қынжылып жатқанда, Алтайда ондаған ауылдар жөңкіген тасқынның жолында қалды. Түбі қайыр. Жаз орталай апаттың беті бері карады. Одан бері де біраз жылдың жүзі ауды. Дəйім, алғы шепте қызмет еткен қолбасшылардай Бердібек те жаңа облысқа бой үйрете бастады. Шығыстың аты – Шығыс. Шаруалары Оңтүстіктегіден бір де кем емес. Бір өзіне бұрынғы екі облыс топтасқан. Семей аса ірі жеңіл жəне тамақ өнеркəсібі мен мал шаруашылығын өркендетсе, Алтай – кен қазу мен металлургия сынды ауыр өнеркəсіптің өлкесі. Дамып жатқан энергетикасы тағы бар. Егіні мен малы, балығы мен балы, бұғысы мен маралы иін тіресіп тұр. Əлемдегі ең ірі екі мемлекетпен шекаралас. Жедел дамып жатқан екі экономиканың да қарқынына күллі əлем көз тігіп отыр. Солармен іргелес отырған Өскеменнің сəл кем-кетігі əнтек көзге шалынады. Сондықтан, бұл облыстың қай шаруашылығы да əлемдік экономикамен өзектесе, қарқынды дамуы керек. Құдайға шүкір, Бердібек келгелі бұл мəселеде де ілгерілеушілік бар. Алтайдың əсем табиғатының қақ төріне орналасқан Өскеменнің қыз көкірегіндегі меруерт жамбыдай жарқырамасқа жəйі жоқ. Жұмыс та жымысқы түлкі ғой. Сəл қарайған көрінсе, қалқалап, түбіне тығылып жатып алады. Оны да іздеген көреді. Бердібек те ел үшін етер қызметті өзі іздеп тауып алады. Нарық жолымен алға басқан еліміздің стратегиясы мен тактикасын Елбасы жасақтайды. Оның жергілікті көріністерін көзге елестету мен жіліктеп-жіктеп іске асыру жергілікті биліктің қолында. Бүкіл саналы өмірін тəуелсіздікпен бірге жасап, бірге атқарып келе жатқандар арасында Бердібек Сапарбаевтың алар орны айрықша. Алпысқа толып отырған азамат елімен бірге есейіп, елімен бірге көсегесі көгеріп жатыр. Шығыстан атқан əр таң алдымен Алтайды нұрға бөлейді. Алтайды жарқыратқан нұр бүкіл қазақ даласын кеулейді. Бұл үдеріс үдей түспек. Сондай жойқын серпілістің өңірдегі бас диспетчері Бердібек Сапарбаев бұрынғысынша жауапты вахтада. Əр кешіңіз табысты аяқталып, əр таңыңыз сəтті басталғай, алғадай Азамат!

Ќалдырєан ізіѕ мəѕгілік қалдыра білген алдыңғы буын ағалар аз емес. Солардың бірі – Слəмхан аға. Оның өмір жолы тағылымды.

1951 жылы Құйған орта мектебін күміс медальға бітіргеннен кейін оқуын Өскемен мұғалімдер институтында жалғастырған С.Мұқанов еңбек жолын өзі оқыған Құйған мектебінде математика пəні мұғалімі болып бастайды. Соңынан сырттай Өскемен педагогикалық институтын бітіргеннен кейін оқу ісінің

меңгерушісі қызметін атқарды. 1959 жылдың тамыз айынан 1972 жылға дейін Ақсуат жетіжылдық, кейін орта мектебінің директоры болып, осы шаңырақтың қалыптасуына, іргесінің берік болуына көп еңбек сіңірді. Ол ұйымдастырған «Айдын» əн-би ансамблі аудан, облыс көлемінде өнер көрсетті. Істəжірибелері облыстық мəдениет басқармасы арқылы «Ақсуаттың Айдыны» деген атпен үлкен плакат

болып таралды. Ол кісінің Зеленое ауылындағы мектепке ауысқаннан кейін де тындырған істері аз емес. Алғабас (Совет) орта мектебінің түлектері жоғары оқу орындарына еш қиындықсыз түсіп, ұстаздар үмітін ақтауда. Бүгінгі күні олар халыққа сыйлы, танымал дəрігерлер, мұғалімдер, ғалымдар, мемлекет қызметкерлері, спортшылар т.б. Слəмхан ағайдың ізбасарлары, математика пəнінің мұғалімдері

П.Науқанбаев, З.Оқанова, Г.Каконовалар ұстаз есімін əрқашан үлкен құрметпен еске алады. Еңбектегі жетістіктеріне орай 1966 жылы «Қазақ КСР оқу-ағарту ісінің үздігі», 1999 жылы «КСРО оқу-ағарту ісінің үздігі» атанған Слəмхан ағамен өмірлік серігі «Қазақ КСР-не еңбегі сіңген мұғалім» Тамара Құсманова төрт ұл, бір қыз тəрбиелеп өсірді. Олардың бəрі де жоғары білімді мамандар. Нұрзияш ҚАЛИТОВА, Күршім аудандық өлкетану мұражайының директоры.

Бір ґзі бір ќалашыќ Айқын НЕСІПБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

«О, Жаңаарқа жайнаған екен», деп бұл жақта екі-үш шақты жыл бұрын бір болған көліктес əріптес дауысы таңырқап шығып, жанжағына сүйсіне қарайлап қалғанда аудан орталығы Атасудың көрікті құшағы ашыла берген еді. Жиі жол түсіп, жиі көріп жүрген бізге таңсық болмағанмен шынында тамсанарлықтай сəн-ажары көзді үйіріп, көңілді баурарлық бола түсуі сүйінішке сүйініш қосты. Көлемі, тұрғыны шағын болса да, басқа жақтарынан қаладан қалғысыз, сағым ойнаған жапан далада кенет көкжиектен көмкеріліп шыға келер кент келбетін Қарағанды бағытынан кіреберіс жол бойында бой көтеріп, қанат жайған əдемі үйлер одан сайын əсемдендіріпті. Бұған дейін шаңы бұрқырап жататын шеткері аймақ өз алдына бір бөлек қалашыққа айнала қалыпты. Осы тұс алғашқы тұрғын жайлар қатар түзегеннен бері қуанышты жаңалықтар лебі жиі есуімен белгілі. Жас отбасылар, жалғызілікті аналар, дамуы шектелген алыс ауылдардан қоныс аударушылар жылына көп уақыт аралатпай кезек-кезегімен баспаналы болып жатады. Жылы, суық су, жылу тартылған, іші-сырты сыңғырлаған, тұрмысқа жайлы 2-3 бөлмелі пəтерлер іле қызықдуманға толады. Əсіресе, былтыр шаттыққа бөленгендер көп болды. «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасы шапағаты 160 отбасына тиді. Солардың бірі Аягөз Тəжібаева бүгінде күні кеше қол жетпес армандай көрінген жеке пəтерде тұрады. Бидайық ауылымен іргелес 69-шы разъезде мамандығына сəйкес жұмыс жоқтығына, үбірлі шаңырақтың арқа сүйеріне байланысты осы екі тілегін аудандық əкімдікке өтініш еткенде орындалуын көп күтпепті. Алдымен Ғалым Жарылғапов атындағы кəсіптіктехникалық мектепке медбике болып орналасқан соң ұзамай жаңа пəтер кілті де қолына тиген. Ал Ақтайлақ аулынан осындайлық себеппен келешегіне тірек іздеп келген Надежда Бочарова да өзін

бақытты жан санайды. Жұмысы да, баспанасы да бар қазір.

– «Жаңаарқа-80» аталатын бұл қалашық тұрғындарының бірқатары он-он бес қана түтін қалған шалғай ауылдардан амалсыз ел іші ортасына қоныс аударуға мəжбүр болғандар. Мұндай топтағыларға «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасына сəйкес көмек-қолдау барынша жасалып жатыр. Былтыр еңбекке қамтылғандар ішінен 104 отбасы қоныстандырылды. Сондайақ, мемлекеттік қызметшілердің, еңбек ардагерлерінің үлкен тобы олармен көрші атанып, бірге шаңырақ көтеру шаттығына бөленді. Аталған шағын ауданда тұрғын үй құрылысының құлашы биыл одан əрі кеңге сермеледі, – дейді аудан əкімінің орынбасары, осынау істің ұдайы басықасындағы Марат Əбдішев. Əр жақсылық жақсылыққа қозғау. Қызу құрылыс бір жағынан жұмыссыздықты азайтуға мүмкіндік берген. Оған қолы жетпей қиналушылар 5-тен 3 пайызға төмендесе, таяу уақытта 0,3 пайызға түсіру көзделіп отыр. Бір өзі бір қалашықтай жаңа мекен кішкене тұрғындарының да қуанышы бөлек. Аулада өздеріне арналған ойын алаңы бар. Бой көтермек əлеуметтік-тұрмыстық нысандар көркін сəндендіре түспек. Атасудың ертеңгі кейпін көзге елестетерлік əдемі көрінісі болмақ. Аудан орталығы ғана емес, жалпы өңір бейнесінің күннен-күнге танығысыз құлпыруы, жергілікті жұрттың тұрмыс жағдайының қызығарлықтай жақсаруы, өскен өмір жарқын нышанының кімкімнің жүзінен жарқырауы шет жақтағы ауылдардағы да құбылыс. Түгіскеннің, Ескененің, Ақтүбектің түленіп, түрленген келбеттеріне қарап-ақ Жаңаарқа жеріндегі жаңару лебінің қандайлығы анық аңғарылады. Мемлекеттік қолдаумен бірге өз күштерімен үй тұрғызу, ынталылықпен тұрғылықты мекендерді абаттандыру, тұрмыстық мəдениетті мəуелендіру елдік ортақ құлшыныс. Қарағанды облысы, Жаңаарқа ауданы.

 Қаз-қалпында

«Маѕдай тердіѕ тəттісі-ай!..»

Өткен ғасырдың 50-жылдары болса керек. Теңіз жағалауындағы осы бір Қарадөң деген жерде еңбек қазаны күні-түні қайнап жатыпты. Өйткені, ол тоғыз жолдың торабы əрі өндірістік өнімді мол беретін берекетті айлақ еді. Бір жағы көл, бір жағы Сырдария. Осы үш су торабы бір-бірімен жалғасып толқындары ақ көбік шашатын-ды. Ол кезде Арал теңізінің суы кемерінен асып төгілгелі тұрған кез. Үлкен-үлкен моторлы кемелер де мұнда жиі келіп тоқтайды. Кейбірі тұщы су алады. Ал ауланған балықты тиеп кететіндері қаншама! Əсіресе, көктем-күз айларында балықшы қауымы осы маңға шоғырланады. Қатынас көбейеді. Оларға не керектің бəрі жеткізіледі. Азық-түлік, ау-құрал, киім-кешек, дала қосына қажетті басқа да бұйымдар дамылсыз əкелінеді. Мұның бəрін түсіріп-тиеуге кеме командасы мүшелерінің күшқуаты жетпейді. Сол себепті де жергілікті халықтың көмегіне зəру. Мұндағылар да білегін сыбанып күтіп тұрады. Күтіп тұратыны – еңбекақыларын күнбе-күн, қолмақол төлейді. Ел осыған əбден үйреніп, дəндеп алған. Қарадөңде Бəймен есімді шал болды. Темір ұстасы. Көрік басады. Əлгі кемедегілердің өздері келіп жалынғасын, ара-тұра ол-пұл бөлшектерін дəнекерлеп те береді. Бірақ негізгі шаруасы ол емес. Негізгісі – білезік, сақина, сырға, төгілдіріп шашпау соғу. Жəне қандай шебер! Əйтеуір сұраныс көп. Адам аяғы арылмайды. Табысы да жаман емес. Ал үш қызының ортасындағы ұлы Темірбек нағыз жатыпішер жалқаудың өзі. Жетіжылдық білім алғаннан кейін əрі-бері сенделіп жүрді де қойды. Зіңгіттей жігіт. Əйтсе де, қол жұмысқа құлқы жоқ. Енді осы баласына Бəймен шал бір күні шүйлігеді ғой: – Балам-ау, көзге шыққан сүйелдей боп, бұл не жүріс? Бар, еңбекке қосыл! – дейді. Ол селтейіп, əлгі кемелерден жүк түсіріп, жүк тиеп жатқандардың

қасына барады. Бар ғанынан не пайда? Қалтасына қолын салып, шіреніп тұрып темекі тар тумен күнді батырады.

– Құлыным-ау, – дейді Ақсұлу анасы, – əкеңнің қолына басатын аз-маз да болса пұл əкелдің бе?

– Жо-қ ə, бүгін көңіл-күйім болмады...

– Ендеше, мына бір сомды əкеңе апарып бер. Бүгінгі табысым де. Апарады. Əкесі бір сомдықты қолына ұстап отырып, баласына сынай қарайды. Сынай қарайды да əлгі ақшаны көріктің астындағы жанып жатқан отқа тастап жібереді... Екінші күні де баласы құрқол келеді. Анасы жəне бір сомдық ақша береді. Əкесі ұлының бет-жүзіне барлай қарап алып, оны тағы да қызыл шоққа тастай салады...

– Тілеуіңді бергір-ай! – дейді анасы байғұс шыр-пыры шығып.

– Ол ақшаны өз еңбегіңмен таппағаныңды əкең біліп отыр. Ертең қалайда теріңді төк, өзгелерден кемсің бе? Біз де ұл тудық деп қалжа жегенбіз. Сірə, ана сөзі шымбайына батса керек, ертеңіне ол үш сом табыс тауып əкеліп, əкесінің қолына береді-ау... Бəймен ұста ақшаны умаждапумаждап отқа тастай бергенде, баласы қолынан шап беріп: – Əкежан-ай, əкежан! – деп көз жасын төгіп жіберіпті.

– Міне, міне!.. Адал тер, адал еңбек деген осылай болады. Маңдай тер қашанда тəтті, – деп ақ батасын беріпті, ұста ұлына. Сол Темірбегі кейін озаттар қатарына қосылып, стахановшы атанды. Жақсы, үлгілі колхозшы болды. Иə... Дені сау əр азамат əлдебіреулерге телмірмей, өзінің қолынан келетін шаруаны өзі тындырса құба-құп-ау. Бүгінгі жастар соны құлаққа ілсе, кəне?! Шəкірат ДƏРМАҒАМБЕТҰЛЫ, еңбек ардагері.

АРАЛ.

ҮКІМЕТ

ҮКІМЕТ

Елбасы жыл сайынғы Жолдауында тұрғын үй құрылысын дамытудың бағытын айқындап, басымдығын нақтылап, бұл сала қызметкерлеріне салмақты міндет жүктеп келеді. Баспананың өзектілігін жоймай, күн тəртібіндегі басты мəселелердің қатарында тұрғаны да баршаға аян. Ал былтыр қабылданған «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасы көптеген адамның үмітіне жан бітіргені сөзсіз. Естеріңізге сала кетейік, «Қолжетімді баспана-2020» мемлекеттік бағдарламасы Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың 2012 жылдың басында жасаған халыққа Жолдауын орындау мақсатында əзірленген болатын. Бір жыл бұрын Елбасы өз Жолдауында: «Қазақстанда жыл сайын 6 миллион шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілетін болады. Ең алдымен, жарты миллионнан астам жас отбасын жеке баспанамен қамтамасыз ету туралы мəселені шешу маңызды. Бұл үшін жалға берілетін тұрғын үй алаңын 1 миллион шаршы метрге жеткізу қажет», деп нақты əрі айқын мақсаттар қойды. Аталған бағдарламада «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қоры арқылы тұрғын үй алу тетігі ерекше орын алады. Бүгінде Жылжымайтын мүлік қоры үш мыңнан астам үлескердің мəселесін шешті. Бір миллион шаршы метрге жуық тұрғын үй салды. Осы мəселеге орай Жылжымайтын мүлік қорының басқарма төрағасы Болат ПАЛЫМБЕТОВПЕН жолығып, əңгімелескен едік.

Баспаналы болудыѕ жолдары ќандай?

– Болат Əбілқасымұлы, ең алдымен мемлекеттік бағдарламада сіздер ұстанған бағыттар туралы айтып өтсеңіз.

– Жалпы, бағдарлама елдегі тұрғын үй құрылысын дамыту үшін жаңа серпін бергені даусыз. Баспанамен қамтамасыз ету мəселесін шешуге қатысты əлеуметтік үміттерді қанағаттандыруға бағыттал ғандықтан, оны жеке компаниялар да, халық та дұрыс қабылдады. Тағы бір баса айтатын мəселе, қолжетімді баспана – бұл арзан үй емес, ең алдымен – азаматтардың əрбір санатына оңтайлы сатып алу шарттарын таңдауға мүмкіндік беретін қолжетімді тетіктер. Халықтың барлық жіктерін бір бағдарламада қамту мүмкін емес. Жалпы, баспана жайлы сөз болғанда, көз алдымызға алдымен мұғалімдер, дəрігерлер, бюджет қызметкерлері, аз қамтылған отбасылар жəне т.б. келеді. Ал жеке компанияларда, екінші деңгейдегі банктерде, сақтандыру компанияларында жəне т.б. жұмыс істейтін 25-тегі жастар туралы неге ұмытамыз? 100 мың теңге жəне одан көп айлық табысы бар жастардың саны өте көп. Қордың бағдарламасы осы санаттағы адамдарға, яғни табысы орташа адамдарға арналған. Айта кету керек, бағдарлама шеңберіндегі Жылжымайтын мүлік қорының негізгі мақсаты – рынокта қолжетімді баспана ұсыныстарын арттыру; тұрғын үй құрылысына жеке инвестициялар тарту; озық технологиялар енгізуге жəне тұрғын үй сапасын арттыруға ынталандыру. Қысқаша айтқанда, халықты сапалы əрі қолжетімді баспанамен қамтамасыз етуге жəрдемдесу. Жалпы, «Қолжетімді баспана2020» мемлекеттік бағдарламасы – қазақстандықтардың барлық санаттары үшін тұрғын үй саласындағы өзекті мəселелерді кешенді шешуге арналған тəуелсіз еліміздің тарихындағы алғашқы бағдарламалық құжат.

– Ал енді осы пəтерлердің бағасына тоқталып өтсеңіз. Сіздерде тұрғын үйлерді өткізудің тікелей сату жəне сатып алу құқығымен жалға алу сияқты екі тəсілі көзделгені белгілі.

– Баспананы тікелей сатып алғысы келетіндерге бір шаршы метрдің құны 180 мың теңгеден. Бұл – Астана, Алматы, Атырау, Ақтау жəне осы қалалардың маңындағы аумақтардағы баға, ал елдің басқа өңірлерінде баспананың құны 144

5

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

мың теңгеден аспайды. Алайда, одан арғы жылдары құрылыс құнының өзгеруін, ақшаның құнсыздануын жəне басқа да факторларды ескере отырып, тікелей сату бағасы нақтыланатын болады. Мұнай бағасын есептеу оңай, бірақ баспана құнын болжау қиын. Тіпті өте қиын дер едім. Сатып алу құқығы мен жалдау тетігі туралы айтар болсам, мұндай шарттарды қазақстандықтар 15 жыл мерзімге дейін жасай алады, бұл тұрғын үй бағдарламасының əлеуетті клиенттерінің санын айтарлықтай арттырары сөзсіз. Алматы, Астана, Атырау жəне Ақтау қалаларында бағдарламаны іске асырудың бірінші жылы жалданған пəтердің ай сайынғы төлемі бір шаршы метр үшін шамамен 1600 теңгеден, ал басқа өңірлерде 1300 теңгеден аспайды. Қорға кредиттік қаражаттың берілу мерзімі мен шарттарына қарай, сатып алу құқығымен жалдау мерзімі азайтылуы мүмкін, мұндай жағдайда ай сайынғы төлем жоғары болады. Азғантай сома емес, əрине, бірақ бөтен адамдардың пəтері үшін төлегеннен гөрі, кейін өз меншігіңе ауысатын пəтер үшін төлеу əлдеқайда жөн емес пе? Біз 14 облыс орталығында, Алматы жəне Астана қалаларында зерттеу жүргіздік. Бүгінде баспанаға деген жалпы қажеттілік 66%-ды құрайды, оның ішінде 65%-ы халық ауданы 75 ш.м.-ден аспайтын шағын пəтерлерде тұрғысы келетіндерін білдірді. Сондықтан біз бағаны өзіндік құн есебінен емес, əрбір шаршы метрді ұтымды пайдалану арқылы азайттық. Үлкен пəтерлер емес, шағын пəтерлер, яғни 1 бөлмелі – 35 шаршы метр; 2 бөлмелі – 45-50 шаршы метр; 3 бөлмелі пəтерді 70-75 шаршы метр етіп салуды ұйғардық.

– Ал құрылыс барысында салынып жатқан үйлерге қандай талаптар қойылады?

– Өте орынды сұрақ. Біз құрылыс жүргізушілерге, жер учаскелеріне, жобаларға қатаң талаптар қоямыз. Құрылыс салушыда кемінде 8 мың ш.м. ғимарат салу тəжі рибесі, сондай-ақ құрылыс қызметін жүргізуге лицензиясы жəне басқа да рұқсат құжаттары, кемінде 3 жыл құрылыс тəжірибесі, арнайы техникасы жəне білікті қызметкерлер штаты болуға тиіс. Жер учаскелеріне де бірқатар талаптар қойылады. Атап айтсақ, тартылған инже нерлік желілер мен көлік инфрақұ рылымының болуы, жер учаскесінің құрылыс салуға жарамды болуы жəне қолайлы жерде орналасуы. Ал енді, жобаларға келер бол сақ, Жылжымайтын мүлік қорына қатысатын тұрғын үй құрылысы сапасына қойылатын ең төмен деген талаптар: тұрғындардың жайлы өмірін қамтамасыз ететін энергия тиімді технологиялар, бейнеба қы лау, дыбыссыз лифтілер, жайғас тырылған ойын алаңқайы, жоғары сыныпты ламинат, домофон байланысы жəне тағы басқалар. Сондай-ақ, «Мемсараптама» РМК қорытындысы бар ЖСҚ болуы тиіс. (Соңы 6-бетте).

Їш жаќты меморандум Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

жаңғыртылуы мен кəсіпорында енгізілген көптеген жаңа нысандар айғақ. Осының арқасында корпорация көмір жəне электр энергиясын өндіруде табыстарға қол жеткізуде.

Облыс əкімдігінде облыс əкімдігі, кəсіподақтардың облыстық кеңесі жəне жұмыс берушілер бірлестіктерінің арасындағы 20132015 жылдарға арналған келісімге қол қойылды. Атқарушы билік, кəсiподақтар кеңесi жəне жұмыс берушілер бірлестіктері əлеуметтік-экономикалық саясатты жүргізу барысында əлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеудің негізгі бағыттары бойынша тараптардың келісілген ұстанымдарын жəне оны іске асырудың бірлескен іс-қимылдарын айқындайтын 2013-2015 жылдарға арналған келісім жасасты. Тараптар өздеріне экономикалық саясатты тиімді жүргізу, еңбек рыногын дамыту, халықтың тиімді жұмыспен қамтылуына жəрдемдесу, тұрғындардың еңбекақысы, табысы мен өмір сүру деңгейі, əлеуметтік қамсыздандыру жəне қорғау, тең мүмкіндіктер беру саясаты, еңбек жағдайлары жəне еңбекті қорғау, өнеркəсіптік жəне экологиялық қауіпсіздік, əлеуметтік əріптестікті дамыту жəне əлеуметтік жауапкершілік міндеттемелерін алды. Меморандумда экономикалық даму, еңбек қатынастарын реттеудің негізгі мəселелері бойынша шешімдер қабылдаған кезде əлеуметтік əріптестікті одан əрі дамыту, үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны іске асыру, тарифтік саясатты жетілдіру, бəсекеге қабілеттілікті қорғау жəне облысымызда бизнес ахуалды жақсарту негізінде тұрақты дамуды қамтамасыз ету мəселелері қарастырылды. Онда адам əлеуетін, оның бəсекеге қабілеттілігін арттыру мəнінде дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасауға, «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасының негізгі бағыттарын іске асыруға, жоғары сапалы еңбек ресурстарына сұранысты қалыптастыруға, лайықты еңбек жəне лайықты еңбекақы үшін жағдайлар жасау міндеттерін шешуге көбірек көңіл бөлінген.

Павлодар облысы.

Ақтөбе облысы.

«Шыєыс» кенішінде – жаѕа техника Фарида БЫҚАЙ,

«Егемен Қазақстан».

ЕNRС құрамындағы «Еуразиялық энергетикалық корпорация» АҚ Екібастұздағы «Шығыс» кенішінің техникалық паркіне соңғы екі айда төрт бірлік техника қосылды. Көмір өндірісінің қуаттылығын арттыру үшін екі «Komatsu HD785-7» өздігіне аударғыш техника əкелінді. Əр машинаның жүк көтеру қуаты – 90 тонна. Бағасы – 1,3 миллион доллар. Аз уақытқа созылған монтаждау жұмыстарынан соң жаңа техника көмірді ағынды түрде аршу кешенінде пайдаланылады. Жаңа техника кеніштен ұсатутиеу орнына жөнелтілетін кен көлемін арттыруға мүмкіндік береді. Көмірді ағынды түрде аршу кешенінің де қуаты арта түседі. Жаңаларды қоса есептегенде бүгінде кеніште 14 машина бар. Бұдан басқа, тозған жабдықтардың орнына кəсіпорынға америкалық «Atlas Сорсо» компаниясының «DML» бұрғылау станогы жеткізілді. Машина қоректенудің автономды қуат көзі – дизель құрылғысымен жарақталған, жоғары өндірістік көрсеткіштерге ие. Технологиялық көлік паркінде польшалық «Dressta» фирмасының «TD» бульдозері де əкелінді. Техника енді көмір кенішінің алаңдарын жоспарлау үшін қолданылады. Екі машинаның жалпы құны 2 млн. АҚШ долларынан асады. Барлық техниканы тау-

кен техникасы өндірісінің əлемдік көшбасшылары жеткізіп берді. Жалпы, «Еуразиялық энергетикалық корпорация» АҚ жыл сайын өз құрылымдық бөлімшелерінің мүмкіндіктерін арттырып, дамыту мақсатына қомақты инвестиция жұмсауда. Оған жабдықтардың

Зайсанныѕ кґмірі Ол өңір халқын арзан отынмен қамтамасыз етуде Оңдасын ЕЛУБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

Кендірлік көмір-сланц бассейніндегі көмірдің игеріле бастағанына биыл 20 жыл толады. «Сайхан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі осы уақытта 730 мың тонна көмірді өндіріп, оны көрші Тарбағатай, Күршім, басқа да аудан тұрғындары мен мекемелерге сатқан. Көмірдің бағасы да онша қымбат емес, жұрт қалтасы көтерерліктей. Егер карьер басына өз көліктерімен барып алса тоннасы үшін 4100 теңге, жоқ, аудан орталығынан аламын десе 6 мың теңгеден сəл асады. Жақында іссапармен ауданда болғанымызда «Сайхан» серіктестігіне барып, олардың жұмыстарымен таныстық. Ұжымда өз ісінің білгірі, тəжірибелі маман Анатолий Дудник 20 жылдан бері басқарады. Қазақтың салтдəстүрін біліп алған, ана тілін жетік білмесе де аздап

Тоќтап тўрєан зауыт жўмысын бастады Көсемəлі СƏТТІБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».

«Тараз» əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясы ҰК» АҚ, «Қазагроқаржы» АҚ жəне «Боранды ірімшік зауыты» ЖШС аудан орталығындағы қаңырап тұрған өндірісті қалпына келтіріп, жаңа технология бойынша ірімшік, сары май жəне пастерленген сүт өнімдерін өндіруге байланысты келісім-шартқа қол қойды. Боранды бекетіндегі аталмыш ірімшік зауытының атағы кезінде дүрілдеп шыққан. Бірақ соңғы жылдары шабысынан жаңылып, жұмысы жүрмей қалған. «Тараз» əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясы мен «Қазагроқаржы» АҚ көмегінің арқасында өткен жылы «Боранды ірімшік зауыты» ЖШС-ның ірімшік пен сары май өнімдерін шығаратын желісі қайта іске қосылды. Əсіресе, «Тараз» əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясы ҰК» АҚ-тың «Боранды ірімшік зауыты» ЖШС-ның жарғылық капиталының 45 пайыз үлеске ие болуы, тау етегіндегі тұрғындар үшін игілігі мол осы істі жылдамдата түсті. Жобаны жүзеге асырудан жергілікті билік те шет қалып отырған жоқ. Облыс əкімдігі «Бизнестің жол картасы-2020» мемлекеттік бағдарламасы арқылы қазандық, кəріз суларын тазалайтын қондырғылар, сондай-ақ сомасы 154,2 миллион теңге Тетра-Пак деп аталатын сумен қамтамасыз ететін желінің жүйесін де қаржыландыруда. Нəтижесінде, бір кездері қаңырап тұрған ірімшік зауытында қазір 28 адам жұмыс істеуде. Алдағы уақытта, яғни пастерленген сүт өнімдерінің өндірісі іске қосылған кезде тағы 42 жұмыс орны ашылмақшы. Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Бауыржан Момышұлы ауылы.

сөйлейтін азаматты келе жатқан мерейтойларымен құттықтадық.

– «Кендірлік» көмір бассейні ашылған кезде талай қиындықтарға жолықтық. Техника жетіспеді, маман жұмысшылар да тапшы болды. Қазір біздегі жүзден асатын мамандар мен жұмысшылардың барлығы жергілікті тұрғындар, жалақылары да жаман емес. Өткен жылдың күзінен бері мектептер мен əскери қызметкерлерге, шекарашыларға 60 мың тонна, аудан тұрғындарына 35 мың тонна сатылды. Бұрындары жергілікті тұрғындар көмірді 600 шақырым жерден тасыса, қазір іргеден алады, көмірдің сапасы жақсы, қызуы мол. Зайсанда мұнай мен газ да, аманшылық болса, жақын арада игеріле бастамақ. Сланц игеруді де қолға алсақ, тіпті оң болар еді, – деп серіктестік басшысы Анатолий Васильевич біраз мағлұмат бере кетті. Серіктестіктің ауласында техника самсап тұр. Көбі

Қала іргесінде бірнеше елді мекен бар. Соның бірі – «Химпоселок» деп аталатын елде мекенде орналасқан 89 пəтерлі отбасылық жатақхана 1990 жылы пайдалануға беріліпті. Бастапқыда мұнда химия зауытының жұмысшылары

жүз шақырым жерден көмір таситын алып «КамАЗ»-дар. Жабық алаңда шеберхана, қажетті құрал-жабдықтар бар. Қажет бөлшек заттарды қиналмай тауып аламыз дейді шеберханадағы жұмысшылар. «Сайханның» саңлақтары жайлы айта кеткенде жөн болар. Карьердегі экскаваторшылар А.Викулин, С.Елубаев, машинист-бульдозерші Еркінбек Табысбаев, электрмен дəнекерлеуші Д.Тұраров қарапайым еңбектерімен көпшілік құрметіне бөленген азаматтар екен. Олар күндік тапсырманы асыра орындайды. Аудандық мəслихаттың хатшысы Дəулет Ыдырышев «Сайхан» серіктестігі басшыларының тұрғындарға жасап отырған қамқорлығын еске салып өтті. Соғыс ардагерлеріне көмір жарты бағасына берілсе, аз қамтылған отбасыларға 250 тонна көмірді тегін беріпті. Серіктестік спорт, мəдени шараларға да қолғабыс жасайды. Бірнеше студентті өз қаржысына оқытып жатыр. «Сайханның» алар биігі ауқымды. Аманшылық болса, енді екі-үш жылда 1 миллион тонна көмірді өндіруге қол жеткізсек, дейді ұжым басшысы. Шығыс Қазақстан облысы, Зайсан ауданы.

құрылып, жатақхана тұрғындарын мектеп-интернатты, Қарттар үйін уақытша паналауға бөлді. Кейбірі ағайындарының үйіне кетті. Əрине, бəрі бірдей емес, апатты жатақханада амалсыздан қалғандар

Жатаќханадан – жайлы пəтерге Атыраудағы апатты жағдайды бастан кешкен тұрғындар басыбайлы баспанаға көшетін болды Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ, «Егемен Қазақстан».

мекендесе, кейіннен жеке адамдардың меншігіне берілген. Содан бері осы жатақхананы қоныстанатын тұрғындар билік тарапына арызданып көрмепті. Алайда, жатақхана есебіндегі баспананы күтіп-ұстайтын пəтер иелерінің кооперативі құрылмаған. Ал жатақхананың аядай бөлмесін меншігіне алған əр тұрғын өздері электр желісін, жылуы мен суын қосып алған. Жыл он екі ай бойы судан бір құрғамайтын жертөленің тазалығына ешкім мəн бермей келген. «Апат айтып келмейді» дегендей, өткен жылғы 24 желтоқсанда осы жатақхананың бірінші қабатындағы бір бөлменің едені опырылып түскен. Ал бұл жылу мен судың үздіксіз берілуіне кедергі келтірді. Тұрғындарды үрей билеп, тиісті орындарға дабыл қағылды. Қала əкімдігінен шұғыл комиссия

да кездесті. Енді бірінші қабаттағы бір бөлмесінің едені опырылған жатақхананы баспана ретінде қоныстануға бола ма, əлде болмай ма? Жатақхананы көп мекен еткен тұрғындарды да, жергілікті билікті де дəл осы сауал толғандырды. Арада бір ай өткенде тұрғындар көңіліне күдік пен үмітті қосарландырған осынау күрмеулі сауалдың түйіні тарқатылды. Қазақ ғылыми-зерттеу институтының сейсмикалық құрылыс жəне сəулет мамандары «Аталған отбасылық жатақхана апатты жағдайда, бұдан былай қоныстануға болмайды» деген кесімді шешімін айтты. Осыдан кейін облыс əкімі Бақтықожа Ізмұхамбетов отбасылық жатақхана тұрғындарымен кездесті.

– Тұрғындарды көшіру мəселесін жан-жақты талқылап, заңдылық жағын қарастыруды ойластырдық. Өйткені, кейбір пəтерлерді жекешелендіру, артық шаршы метрін төлеу сынды мəселелер туындады. Заң бойынша бұрынғы тұрған үйінің аумағы қандай болса, жаңа пəтер де

соған сəйкес беріледі. Бұл жатақханадағы бір бөлмелі пəтердің жалпы көлемі 35 шаршы метрді құрайды. Ал жаңа үйдегі бір бөлмелі пəтердің жалпы көлемі 45 шаршы метр, – деді облыс əкімі Б.Ізмұхам бе тов. – Сол себептен біз кеңесе келе, мынадай тоқтамға келдік. Бір отбасының үш тұрғыны болса, бір бөлмелі, яғни 45 шаршы метрлік пəтер беріледі. Үштен алты адамы бар отбасына 56 шаршы метрді құрайтын екі бөлмелі, ал алты адамнан көп мүшесі бар отбасына үш бөлмелі, 11 адамға дейін мүшесі бар отбасыларға төрт бөлмелі пəтер беруді ұйғардық. Қазір жаңадан бой көтерген тұрғын үйден жайлы пəтерге көшетіндердің тізімі даярланған. Олар 85 отбасыны құрайды. Ал 5 отбасына жаңа пəтер берілмейтіндігі мəлім етілді. Себебі, олардың төртеуінің екінші пəтері бар екендігі анықталса, енді біреуінің аталған жатақханада дүкені болған екен. Осыған орай Атырау қаласының əкімі С.Айдарбеков «Заң бойынша дүкен иесі сотқа арыз беруі тиіс. Сот ше шіміне сəйкес біз кəсіпкерге өтемақы төлейміз», деді. Көп жыл бойы отбасылық жатақханада тұрып, жайлы пəтерге қол жеткізуді армандаған тұрғындармен кездесуде өңір басшысы Б.Ізмұхамбетов тапсырмадан гөрі өтініш деуге келетін ойын жайып салды. Əкімнің айтуына қарағанда, отбасылық жатақханада тазалық, үй күтіміне қарау жеткілікті деңгейде болмай келген. Сол себептен, жатақхананың жертөлесі апатты жағдайға жеткен. Енді жаңа үйге көшкен əр тұрғын алдымен тазалыққа, ПИКпен келісім-шарт жасауға мүдделі болу қажет, деді əкім. Атырау облысы.

1

6

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

Баспаналы болудыѕ жолдары ќандай? (Соңы. Басы 5-бетте).

Сонымен қатар, біз құрылысқа қатаң мониторинг жəне бақылау жүргіземіз – бұл қазақстандық қамтуды арттыруға жəрдемдесу, тұрғын үйдің сапасын арттыруға ынталандыру, озық технологияларды қолдану. Қаржы мониторингін түсіндіріп кетейін. Сіз арнайы шот ашасыз, оған біздің жəне сіздің ақша салынады, үшеуіміздің қолымыз қойылғаннан кейін ғана ақша шоттан алынады. Бұл бақылау сынақтан өтті, ол дағдарыс кезінде қолданылған болатын.

– Болат Əбілқасымұлы, сонда құрылыс салу тəсілдері де бағдарламада алдын ала анықталды ғой?

– Əрине, бағдарлама құрылыс салушылар қауымдастығымен бірлесіп əзірленді. Құрылыс салудың үш тəсілі ұсынылды. Олар біріншіден, мəселен, құрылыс компаниясының жер учаскесі бар, ал кредит ала алмайды. Бұл жағдайда компания қордың талаптарына келісетін болса, өзінің 20% үлесімен құрылысты бастай алады. Қалған ақшаның 80%-ын біз береміз, ал құрылыс компаниясы ЖСҚ-мен (жобалаусметалық құжаттама) сол кезге дейінгі орындаған жұмыстарымен кірісе береді. Осыдан кейін, құрылыс аяқталғанда компания өзінің 20%ын немесе шаршы метрдің 50%-ын келісім бойынша алады, қалғаны қорға тиесілі болады. Компания өз үлесін қалай, қандай бағаға сататынына біз араласпаймыз. Екіншісі керісінше жағдай, бізде жер учаскесі, ЖСҚ бар делік, біз құрылыс компанияларын кемінде 20% үлеспен қатысуға шақырамыз. Егер компания бізбен жұмыс істегісі келмесе, біз құрылысты 100% өзіміз саламыз, бұл негізінен өңірлерге қатысты. Үшінші – нысаналы депозит шарты. Бүгінде банктерде жер учаскелері түрінде жекелеген кепілдер бар. Біз құрылыс салушыларға нысаналы депозит береміз, олар жер учаскелерін сатып алып, үй салады, біз осы пəтерлерді сатып алуға кепілдік береміз. Бұл банктерде тұрған кепілдерді босатуға мүмкіндік береді.

– Құрылыс салушылардың қаражатты тиімді əрі ашық пайдалануы үшін Жылжымайтын мүлік қоры тарапынан қандай ісшара қолданылады?

– Қазақстанның ірі тауар биржалары бүгінгі таңда сауда-саттық алаңын ғана емес, сонымен бірге бірқатар қосымша қызметтерді, соның ішінде аккредитив баламасы болып табылатын мəмілелер клирингі бойынша қызметтерді ұсынуға қабілетті. Сондай-ақ, тауар биржалары жанында биржа төрелігі жұмыс істейді, ол қолданыстағы заңнамаға сəйкес сотқа дейінгі орган болып табылады жəне туындайтын дауларды қосымша шығындарсыз жəне аз уақытта шешуге мүмкіндік береді. Биржалық сауданың барлық мықты жəне əлсіз тұстарын зерттей келе, біз өткен жылы құрылыс салушыларға аса күрделі материалдар мен жабдықтарды сатып алудың жаңа тəсілін əзірлеп ұсындық, бұл қажетті өнімдерді жəне жеткізушілерден тиімді ұсыныстарды іздеу уақытын айтарлықтай қысқартады.

2012 жылғы қазан мен 2013 жылғы қаңтар аралығында «Еуразиялық сауда жүйесі» тауар биржасында (ЕТS) қордың бағдарлама шеңберіндегі бір жобасы бойынша цемент, бетон жəне металл илемін, бөлме аралық есіктер, металл газ плиталарын, пластиктен жасалған еден жиектерін сатып алу бойынша алғашқы биржалық сауда-саттық өтті. Өткізілген сауда-саттықтың нəтижелері бойынша құрылыс салушы қажетті құрылыс материалдарын жеткізуге арналған шарттар жасасты. Бұл құрылыс материалдарының бастапқыда жарияланған бағасымен салыстырғанда, 116 миллион теңгеден астам қаражат үнемдеуге мүмкіндік берді. Биржалық сауда-саттықты өткізу ресімдерімен он-лайн режімінде де танысуға жағдай жасалды.

– Қазір бағдарламаны іске асыру барысы қалай? Жылжымайтын мүлік қорының осы уақытқа дейін атқарған қызметі жайлы не айтасыз?

– Өздеріңіз білетіндей, Жылжымайтын мүлік қоры Үкіметтің 2009 жылғы 6 наурыздағы №265 қаулысына сəйкес жылжымайтын мүлік рыногындағы проблемаларды шешу мақсатында құрылған болатын. Жалпы алғанда, дағдарысқа қарсы бағдарламаны іске асыру аясында жобаларды түрлі сатыларда бақылап, мониторинг жүргізу нəтижесінде құрылыс салушылар бөлінген қаражатты нысандар салуға жүйелі де мақсатты пайдаланды.

Біз Қазақстанның түкпір-түкпірінде болып, бағдарламамызды таныстыр дық. Бүгінде біздің қоржынымызда бағдарламаға қатысуға ниет білдірген жеке инвесторлардан келіп түскен 109 жоба бар. Қазақстанның барлық өңірлерінен дерлік ұсыныстар келіп түсуде – бұл бағдарламаның ел рыногында сұранысқа ие екенін дəлелдейді. Алматы облысында құрылыс басталып та кетті, «Асыл Арман» тұрғын үй кешені – ортаңғы сыныптағы тұрғын үй. Жобадағы біздің үлесіміз 80% – шамамен 120 мың ш.м. Пəтерлердің жалпы саны – 2376. Ақтөбе мен Ақтауда да жұмыс жасап жатырмыз. Біз тек Алматы, Астанамен ғана шектеліп қалмай, бүкіл Қазақстан аумағында жұмыс істеуге ниеттіміз. Бүгінде бағдарлама жүріп жатыр, əрине, проблемалар да жетеді. Осы жерде айта кететіні, баспана бағасы мен баспана қолжетімділігі дегеніміз екі түрлі мəселе, оларды айыра білу қажет. Баспана əр азаматтың іргелі активі екені түсінікті, сондықтан ол арзан бола алмайды. Ал баспананың қолжетімділігі – бұл түрлі тетіктер: ипотека, мемлекеттік жəрдемақы, сатып алу құқығымен жалдау жəне т.б. Енді баспанаға мұқтаж азаматтардың өздері осы шаршы метрлерді алуға қадам жасауға тиіс – барлық ұсыныстарды зерттеп, мемлекеттік бағдарламаның бағыттарын талдап, өзіне, өзінің нақты табыс деңгейіне қолайлысын таңдауы тиіс. «Самұрық-Қазына» жылжымайтын мүлік қорының алғашқы үйлері осы жылдың аяғына қарай тапсырылады, бірақ бұл тек бір бағыт қана. «Қолжетімді баспана-2020» мемлекеттік бағдарламасының басқа да операторлары бар. Сондықтан, бүгінгі күні баспаналы болудың жолдары көп. Мемлекет мүмкіндіктер жасап отыр. Ал енді оны зерттеп, таңдап, дұрыс шешім жасау əркімнің өз қолында.

– Ал құрылыс саласындағы кадрлар əлеуетін дамыту мəселелесі бойынша не айтасыз?

– Бұл мəселеге ерекше мəн беріледі дер едім. Мəселен, 2012 жылы біз кадрларды оқыту мен даярлаудың дуалды жүйесін енгізіп дамытуға белсенді қатыстық. Білім жəне ғылым министрлігі, Жылжымайтын мүлік қоры, əкімдіктердің білім беру басқармалары, техникалық жəне кəсіби бағыттағы оқу мекемелері өкілдерінің қатысуымен осы мəселені талқылау үшін бірқатар отырыс өткізілді. Бүгінгі таңда Жылжымайтын мүлік қоры «Тұран Профи» халықаралық кəсіби академиясымен жəне Астана қаласының политехникалық колледжімен əлеуметтік əріптестік туралы екі меморандумға қол қойды, онда құрылыс мамандығына кадрларды даярлауға, соның ішінде «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасы шеңберінде Жылжымайтын мүлік қоры қаржыландыратын құрылыс нысандарында оқушылардың өндірістік тəжірибеден өтуіне арналған ісшаралар көзделген. Жуық арада Алматы жəне Ақтөбе қалаларында, кейін елдің барлық өңірлерінде де осындай əлеуметтік əріптестік туралы меморандум жасасуды жоспарлап отырмыз.

– Сөз соңында Жылжымайтын мүлік қорының өткен жылғы жұмысы жайлы қысқаша айтып өтсеңіз.

– Қысқаша айтар болсам, біз өткен жылы жоспарланған ісшара лардың барлығын дерлік орындап, ұйымның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз еттік. Қордың өткен жылғы таза пайдасы алдын ала болжам бойынша – 3,3 млрд. теңге, бұл жоспарланған көрсеткіштен 18%-ға жоғары. Біздің компания дағдарысқа қарсы бағдарламаны аяқтап, жаңа «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасын сəтті бастады деуге негіз бар. Жылжымайтын мүлік қоры өз кезегінде бағдарламаны одан əрі табысты іске асыру үшін барлық күш-жігерін салуға дайын. Əңгімелескен Сейфолла ШАЙЫНҒАЗЫ, «Егемен Қазақстан».

ҮКІМЕТ

ҮКІМЕТ

«ЭКСПО-2017»: Маѕєыстаудаєы дайындыќ алаѕы Қазақстанның атын айдай əлемге мəшһүр етер тағы бір шара – ЭКСПО-2017 көрмесіне дайындық жұмыстарына маңғыстаулықтар алғашқылардың бірі болып үн қосты. Ғылыми-зерттеу институттарының ғалымдары, консалтингтік компаниялар, ауқымды инновациялық бағыттағы өндірістік компаниялар мен өнеркəсіптік холдингтер, шағын жəне орта кəсіпкерлік өкілдері, инновациялық жəне инвестициялық қорлар, мемлекеттік атқару органдарының өкілдері қатысқан Ақтаудағы «ЭКСПО-2017: өңірлік бастамалар» халықаралық форумы өз жұмысына энергия үнемдеуге қатысты өзекті мəселелерді талқылау, энергетика саласына инновациялық жобалар енгізуге ұсыныстар дайындау, баламалы энергия көздерін өркендету, энергияны үнемдеу мен тиімділікті арттыру, өңірлік деңгейде инновациялық технологияларды енгізу мəселелерін өзек етті. Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан».

Маңғыстау облысының əкімдігі еліміздің Қоршаған ортаны қорғау министрлігімен, Экономика жəне бюджеттік жоспарлау министрлігі, Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігі, «Самұрық-Қазына» ҰƏҚ пен «Қазатомөнеркəсіп» АҚ, Технологиялық дамыту жө ніндегі ұлттық агенттікпен бірлесе өткізген форум Қазақстанда «жасыл» технологияларды енгізу проблемалары мен перспективалары туралы ой-пікірлер мен ұсыныстарды тоғыстырды. Ел дамуына əлеуметтік-экономикалық тұрғыда айтарлықтай үлес қосып келе жатқан Маңғыстау облысының «жасыл» энергия саласындағы жобаларды жүзеге асыруға, энергия үнемдеуші технологиялар мен энергетика саласын дамыту есебінен өңірдегі өнеркəсіпті өркендетуге мүмкіндігі мол. Форумда мамандар сөзі бұл пікірді қуаттай түсті. Əсіресе, көптің есіне қырдағы шөптердің түбін суыра қазып, үйлердің шатырын шəт-шəлекей ғып, алға ұмтылған адамды кеудесінен кері итере жүрісін мандытпай əурелеп екілене соғатын Маңғыстаудың тентек желінің екпіні түсті. «ҚазМұнайГаз» АҚ-тың баламалы энергия көздерін дамыту бағытындағы жұмыстары туралы баяндаған аталмыш акционерлік қоғам басқармасы төрағасының орынбасары М.Мырзағалиев

Қарағанды облысында қуаты 10 КВт гибридтік жел-күн қондырғысының тəжірибелік үлгісі орнатылғандығын, «Интергаз Орталық Азия» АҚ арқылы «Чижа» компрессорлық стансасында өндірістік нысандардың бөлігін жылытуға арналған геотермалды сораптардың қолданылып отырғандығын айта келіп, Каспий аймағы жел паркін құру үшін қолайлы орын болып табылады, деді. Бұлай деуінің себебі де бар. Айтуынша, ұзақ мерзімді стратегиясында энергия үнемдеу, энергияның баламалы көздерін игеру, зиянды газдарды азайту негізгі ұстанымдары болып табылатын «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ Атырау облысында алыс орналасқан өндірістік нысандарды электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін əрқайсысы 2,5 МВт. 10 жел генераторын қоюға жұмыстануда. «Энерджи Уорлдвайд Холдинг» холдингінің төрағасы А.Пилетский Маңғыстауда қуаттылығы 250 МВт. екі жел қондырғысын салуға қызығушылығын білдірді. Маңғыстауда жылдамдығы секундына 8,5-8,7 метр болатын үлкен жел əлеуеті бар. Жел қондырғысының қуаттылығы 150 МВт-лық біреуін 2000 га жер алып Құрық кентінде, екіншісін Мұнайлы ауданында орналастыруға болады. Қажетті жабдықтарды Еуропадан алдырамыз. Құжаттарды алған соң, 11 ай ішінде жобаларды жүзеге асыратын боламыз, деді А.Пилетский. Форумда «Қазатомөнеркəсіп» АҚ басқармасы төрағасының орынбасары Н.Рыспанов биыл «МАЭК-Қазатомөнеркəсіп» ЖШС негізінде химиялық кластер

Шилісай кен орнындағы күрделі минералды тыңайтқыш – фосфор ұнын өндіретін химия комбинаты еліміздің индустрияландыру картасына енгізілген жоба болып табылады. Жобаны жүзеге асыру фосфор тыңайтқышы рыногындағы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ «АЛТЫН САПА» СЫЙЛЫҒЫ Қазақстан Республикасының Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігі 2013 жылғы Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығын алуға арналған конкурсын өткізу туралы хабарлайды. «Алтын сапа» сыйлығы жыл сайын конкурстық негізде өнім мен көрсетілетін қызметтер сапасы саласындағы үздік жетістіктері үшін, сапаны басқарудың тиімділігі жоғары əдістерін табысты енгізгені үшін беріледі.

2013 ЖЫЛЫ СЫЙЛЫҚТАР ҮШ НОМИНАЦИЯДА БЕРІЛЕДІ: • «Өндірістік мақсаттағы үздік кəсіпорын»; • «Халық тұтынатын тауарларды шығаратын үздiк кəсiпорын»; • «Қызмет көрсететiн үздiк кəсiпорын». Əр номинация бойынша мынадай екi анықталады: – шағын жəне орта кəсiпкерлiк субъектiсi; – iрi кəсiпкерлiк субъектiсi.

жеңімпаз

«ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҮЗДІК ТАУАРЫ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ КӨРМЕ-КОНКУРСЫ Конкурсқа «Қазақстанның үздік тауары–2013» конкурскөрмесінің аймақтық жеңімпаздары қатыса алады. КОНКУРС МЫНАДАЙ ҮШ НОМИНАЦИЯ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНАДЫ: • «Өндiрiстiк мақсаттағы үздiк тауарлар»; • «Халық тұтынатын үздiк тауарлар»; • «Үздік азық-түлік тауарлары». Көрме-конкурстың жеңімпаздарына «Қазақстанның үздік тауары» марапаты жəне əрбір номинацияда I, II жəне III дəрежелі дипломдар беріледі. Консультациялар үшін байланыстар: Тел.: +7 (7172) 24 20 29, 79 33 14, 79 33 10; E-mail: altynsapa@memst.kz Website: www.altyn-sapa.kz

құрылатындығын жеткізді. Теңіздік тұздықтардан хлор, тұз қышқылы, каустик дайындау уран шығаруды арттыруға қолданылатын химиялық реагенттерді алу үшін пайдаланылмақ. Ал, Ш.Есенов атындағы КМТжИУ энергетика кафедрасының меңгерушісі Қ.Тергемес жаңғыр малы баламалы энергия көздеріне Қазақстанда мол көзі бар термалды суларды жатқызады. «Маңғыстау артезианды суларындағы 10 кен орнының 2-і минералды су көздері. Суға тапшы өңірімізде геотермалды суларды жайылымдарды сумен қамту үшін пайдалануға болады», дейді ол. Қазақстандағы Корея Республикасының Елшісі Пэк Чухен, Қазақстандағы Чех Республикасының Төтенше жəне өкілетті елшісі Бедржих Копецкий құт тықтап, Павлодар облысы əкімінің бірінші орынбасары Б.Тұрғанов, еліміздің Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің өкілі А.Русланова, өзге де шетелдік ғалымдар сөз алып, коммерциялау тəжіри бесімен алмасу жəне жаңа технологияларды енгізу, жаңартылған энергия көздерін пайдаланудың озық

технологияларын қарастыру, инновациялық жүйені қалыптастырудың тұжырымдамалық мəселелері, энергия тапшылығын болдырмау, оны үнемдеу мен тиімділігін қарастыру жөнінде кеңесті. Форумда Маңғыстау облысы əкімдігі «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ, «Қазатомөнеркəсіп» ұлттық атом компаниясы, «Энерджи Уорлдвайд Холдинг» холдингі жəне «ПуроКлима Экспорт» компаниясы арасында ынтымақтастық меморандумдарына қол қойылды. Форум ЭКСПО-2017 көрмесіне дайындық алаңы болумен қатар, «жасыл энергия» бағытындағы инновациялық жобаларды жүзеге асырудың бағдарларын анықтап берді. Қолға алынға жəне алынатын бұл жұмыстардың оңынан оралуы энергия тапшылығын алдын алу арқылы болашақты бақуатты етудің қамы болмақ. Маңғыстау облысы.

-------------------------------------------------

тұрғындарды аламыз, оларды шетелдік техникаларда жұмыс істеуге оқытамыз. Компания басшылары адамдардың жұмыс істеуі үшін барлық жағдай жасады, жұмысшылар вахталық поселкеде тұрады, мұнда асхана жұмыс істейді, жұмысшыларға

Шилісайдыѕ екінші тынысы Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

халықаралық кəсіпорындардың шектеулі тізіміне Қазақстанның да еркін енуіне мүмкіндік береді. Бұл əлемдік фосфор тыңайтқышы өндірісінің 2 пайызын құрайтын болады. Осы фосфорит кен орны ТМД елдері арасында бірден-бір ірісі болып табылады. Кеніштің кен қоры 56 жыл бойы жылына 10 миллион тонна кен өндіруге мүмкіндік береді. Дерек көздерінен белгілі болғанындай, геологтар Шилісай фосфорит кенішін өткен ғасырдың отызыншы жылдары ашқан. Оны игеру 1976 жылы басталып, кеніш жəне байыту-өңдеу фабрикасы салынған. Құрылымы бойынша бұл комбинат деуге келетін ірі кəсіпорын болды. Кезінде комбинатта 3,5 мың адам, байыту фабрикасында 600 адам еңбек еткен. Еліміздің нарықтық экономикаға көшуіне байланысты бұл кəсіпорын да шығынмен жұмыс істейтін өзге өндіріс орындары сияқты жұмысын тоқтатты. Кезінде бүкілодақтық екпінді құрылыс болған ірі кəсіпорын түрлі себептермен талантаражға түскен. Қазір ескі Шилісайдың орнында үйінділер ғана қалған. Жалпы құны 600 миллион АҚШ долларын құрайтын жаңа жобаның операторы – «Chilisai Chemicals» ЖШС. Бұл «Sunkar Resources pls» компаниясының еншілес кəсіпорны болып табылады. «Sunkar» компаниясы тобына британдық «Sunkar Resources pls» компаниясы жəне қазақстандық компаниялар – «Темир Сервис» жəне «Chilisai Chemicals» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері кіреді. Жобаның инвесторы британдық «Sunkar resources pls» компаниясы болғанмен, кəсіпорын ұжымы толықтай қазақстандықтардан тұрады. Біз компанияға жұмысқа жергілікті

дəмді тағамдар ұсынады. Жұмыстан кейін олар саунаға түседі немесе клубта демалады. Вахталық поселкенің аумағы көріктендіріліп, гүлдер жəне бұталар егілген. Оны арнайы бағбан күтіп, баптайды. Мұндай тұрмыстық қолайлылықтар бірде-бір мұнай компанияларында жоқ, дейді инвесторлар. Мамандардың есептеуінше, кен орнының жалпы алаңы 800 шаршы шақырымға жуық. Кеніштегі кен 0,5ден 15 метрге дейінгі тереңдікте жатыр. Ал, фосфор қабаты 1 метр болады. Мұнда кенді химияны қолданбай өндірудің мүмкіндігі мол. Сондықтан кен өндіру кезінде топырақ қабаты ластанбайды. Фосфор ұны құрамында Р2О5 17 пайыз болатын тікелей əсер ететін тыңайтқыш. Компания өндіретін фосфор ұны ГОСТ 5716 – 74 ұлттық стандартына сəйкес келеді, сонымен бірге қажетті сəйкестік сертификатының барлығы бар. Минералды шикізат құрамында фосфордан басқа, кальций, күкірт, магний жəне кремний кездеседі. Олардың ауылшаруашылық дақылдарының өсуіне ықпал ететіні белгілі. Фосфор ұнын көптеген сынақтан өткізу оның дəнді дақылдардың өнімділігін 50 пайызға, ал, майлы дақылды 80 пайызға арттыратынын көрсетіп отыр. Шилісай кеніші қазірдің өзінде тиімділігін дəлелдеді. Ақмола жəне Қостанай облыстарында өткізілген зертханалық-далалық сынақтар өнімділікті 40 пайызға арттыратынын көрсетті. Компания Шилісай кенішінен өндірілетін минералды тыңайтқыштарға сұраныс болатынына еш күмəнданбайды. Егіс алқабы үлкен Қазақстанмен, Ресеймен жəне Украинамен алдын ала келісімдері бар. Компания басшылары отандық өнімнің ауыл шаруашылығында сұранысқа ие екенін, аграршылардан қазірдің өзінде оны сатып алуға тапсырыс

Суретті түсірген Серік МАЙЕМЕРОВ.

түскенін айтады. Олар бірінші кезекте Солтүстік Қазақстан шаруаларын жəне Ресейдің көршілес аймақтарын тыңайтқышпен қамтамасыз етуді көздеп отырғандарын да жасырмайды. Қазір «Темир-Сервис» ЖШС Шилісай кенішінен фосфор кенін өндірумен жəне алғашқы өңдеумен айналысады. Серіктестік Қазақстанда бірден-бір отандық минералды тыңайтқыш өндіруші болып табылады. «Chilisai Chemicals» ЖШС фосфор концентратын терең өңдеу жобасы аясында жұмыс істейді жəне оның негізінде фосфор тыңайтқышын өндіреді. Жұмыс істеп тұрған қуаттары жылына 280 мың тонна фосфор ұнын өндіруге мүмкіндік береді. 2008 жылдан бастап кен өндірілуде. Қор көлемі келісім-шарттық учаске шегінде 800 миллион тонна деп бағалануда. Өткен жылы мұнда диірмен-өңдеу кешені пайдалануға берілді. Кешенде фосфорит концентраты ұнталып, түпкі өнім – фосфор ұны шығарылады. Кірме темір жол жəне орау цехымен қоса кешен құрылысына компания 1 миллиард теңгеден астам қаржы салды. Екі қондырғының қуаты сағатына 40 тонна фосфор ұнын шығаруға мүмкіндік береді. Өнім өндірудің жоспарлы көлемі жылына – 280 мың тонна фосфор ұны. Болашақта тағы екі диірмен орнату көзделуде. Ал 2017 жылы түйіршіктелген өндірісті арттыру жəне пакеттелген күкірт өндірісін жолға қою жоспарлануда. Бұдан басқа ірі қазақстандық тұтынушылар – «Қазатомөнеркəсіп», «Қазфосфат» акционерлік қоғамдары жəне «Сұңқар Ресурсес» рынокқа шығады деп күтілуде. Экологиялық тұрғыдан алғанда да бұл өндірістен қоршаған ортаға келер зиян жоқ. Фосфор кенінің жер бетіне жақын жатуы, Теңіз мұнай кен орнындағы арзан күкірт көзіне жəне табиғи газға қол жетілімділігі, сондай-ақ, Еуропа мен Азияның аграрлық рыногына байланыстыратын көлік магистраліне жақындығы жобаның өндірістік шығындарының жəне өнімнің өзіндік құнының төмен болуына ықпал етеді. Мұның өзі бұл жобаның қайтарымдылығын жəне ұзақ уақыт жұмыс істейтінін көрсетеді. Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы.

ОРТАЛЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ ИНТЕРНЕТ-САЙТТАРЫ:

2

Қазақстан Республикасының Үкіметі Ішкі істер министрлігі Қорғаныс министрлігі Қоршаған ортаны қорғау министрлігі Білім және ғылым министрлігі Сыртқы істер министрлігі Денсаулық сақтау министрлігі Көлік және коммуникация министрлігі

www.government.kz www.mvd.kz www.mod.kz www.eco.gov.kz www.edu.gov.kz www.mfa.kz www.mz.gov.kz www.mtk.gov.kz

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қаржы министрлігі Әділет министрлігі Төтенше жағдайлар министрлігі Мәдениет және ақпарат министрлігі Ауыл шаруашылығы министрлігі Экономикалық даму және сауда министрлігі

www.enbek.gov.kz www.minfin.kz www.minjust.kz www.emer.kz www.mk.gov.kz www.minagri.kz www.minplan.kz

Мұнай және газ министрлігі Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Статистика агенттігі Спорт және дене шынықтыру істері агенттігі

www.memr.gov.kz

wwww.mit.kz www.stat.kz www.mts.gov.kz

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

 Тағдыр Алғаш рет қайырмасы: «Қарақаттай көзіңнен, Сыр сеземін сөзіңнен, Болсам əркез өзіңмен, Сəулешім» деп келетін кезінде қазақ даласына кең тараған «Сəулешім» əнінің авторы Серік Əденов жайлы Сүйінбай атындағы Алматы облыстық филармониясының əншісі Бақыт Шағырбаевтан естіген едім. Туа бітті көзінен зағип болған осы жанды қолынан жетелеп, «Хабар» арнасындағы «Сонымен солай дейік» бағдарламасына қатыстыру үшін Астанаға арнайы алып келген Бақытқа Серік ағамен кездеспек ойымыз барын айтқан болатынбыз.

– Менің алдымда анам 4 рет құрсақ көтеріпті, бірақ, сол 4 ұл ерте көз жұмыпты. Менен кейін де 4 ұл өмірге келген, бірақ, олардың да ғұмыры қысқа болды. 1936 жылы мен дүниеге келгенде əкем көзімнің кемістігін көріп: «Алла тағала бір жағынан кем етсе, өзге бірдеңемен толықтырады, бəйбіше, уайымдама», деп шешемді жұбатыпты. Анам марқұм мен қатарластарыммен бір үйге барып түпкі бөлмеде отырсам, сол үйдің екінші бір бөлмесінде күтіп отыратын. Апа, бара берсеңізші, балалармен бірге шығамын апарып тастайды ғой десем, жоқ құлыным, қалай кетейін деп мен үшін бар шаруасын да ұмытып, бір мен деп өмір сүрді, деп балалық шағына ой жүгіртіп, ата-анасын еске алған ағадан өнерге деген құштарлықтың қай кезде басталғанын сұрадым. Серік ағаның əкесі де, шешесі де əн салып,

 Жыр жаһаны алып қалып өзіңдікін менің балама бер», дейді. Апама қарасам: «Бер енді, сұрап тұр ғой, сен шынында да үйреніп аласың» дейді. Алып қалдым. Сол күні кешке дейін оншақты əнді тарта алатын болдым. Енді баянды тастамаймын, күн-түн тар-

«Аға, сізге көп рахмет. Мен біреудің жалғыз баласымын, барлығы маған қарап отыр, оларды қалай тастап кетемін. Балаларым да кішкентай», дедім. «Мен осында тұратын əпкемнің үйіндемін, екі күн ойлануға уақыт беремін, жауабыңды қазір айтпа, екі күннен кейін айт», деп ол кісі кетіп қалды. Үйге келіп əке-шешеме айтсам шешем жылап, əкем де кеткенімді қолайламай Шамғон ағаға Алматыға бара алмайтынымды айттым. Бір кезде ауыл театрында ойнаған Қадыр Жетпісбаев інім атақты режиссер болып шықты. Соны ұмытпай Қадыржан алдымнан кесіп өтпей, көрген əріптестеріне мені ұстазым деп таныстыратын деген Серік ағаның ендігі бір шəкірті кезінде Ла Скалада əн салған Амангелді Сембин болыпты.

«37 жылы осы театрды басқарып, Шу ауда нындағы бұрынғы Жамбыл атындағы колхоздың, беріде Көктөбе ауылының халық театрында 14 əртісім болды. Оларға театрдың шаруашылық есебінен жалақы төлеп, тек автобус жүргізуші мен көліктің жанар-жағармайын колхоз төледі» деген Серік ағаның облыстық зағиптар қоғамының төрағасы болған кезі де бар. 6 жыл бойына зағиптардың өтінішімен қоғам жұмысын басқарған Серік ағаның қайтадан ауылға оралуына тағы да осы өзі құрған театрдың жабылу қаупі алып келген. «Ал əндеріңіз қалай туады, алғашқы əніңіз қайсы»,– деймін өткен күндерін, қызығы мол жас кездерін, өмірінің белестерін көз алдынан өткізіп, əңгімелеп отырған Серік ағаға.

Сəулесініѕ кемдігі «Сəулешіммен» толыќќан Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан».

домбыра шертетін өнерлі жандар болыпты. Əсіресе, анасы Ақлима халық əндерін шырқай салғанда бала қиял биікке самғаған əуенмен бірге тербетіліп, бірде толқып, бірде асқақтап əсершіл көңілін əсемдікке жетелеп, əн тылсымының құшағына бөлейтін. Ал жаздың ұзақ кешінде əкесі Əбдікерім домбыра шерткенде ше?! Көңілдің ең бір нəзік иірімдерін тұп-тұнық болып түкпірде мүлгіп жатқан жерінен толқытып, бабыменен сыртқа алып шығатын əке саусағынан төгілген күй сазы кішкентай Серікті еліктіріп əкететін. Өзге жұрттай көзбен көру қабілетінен айрылған, əн-əуенді, күй-керуенді жүрегімен тыңдауды үйренген кішкентай зағип баланың рухани əлемі осылайша əке-шешенің аялы алақанымен, өнерге деген аяулы сезім, қимастық көңілмен жетіле түскен. Мектепке бармай жатып-ақ 5 жасынан қолына домбыра ұстаған бір шаңырақтың бетіне қараған жалғыз ұлына майданға кетіп бара жатқан əрі көрші, əрі құда өнерпаз жан қолдан жасалған өзінің домбырасын ұстатып тұрып: «Серік, мына домбыраны саған арнайы алып келдім, тірі келсем, əн-күйіңді тыңдармын, ал қайтпай қалсам саған менен ескерткіш болсын», дейді. Енді бұрынғыдай əкесінің домбырасына жармаспайды, өзінің жеке аспабы бар зейінді де зерек бала саз əуенін ажырамайтын серік етеді.

– Сол оқиға күні бүгінгідей есімде, ойымда мəңгі сақталып қалды. Жауын жауып тұрған болатын, жүгіріп келе жатыр едім, домбырашы аға тоқтатып қолыма домбыра берген сəттегі қуанғанымды көрсеңіз. Төбем көкке екі-ақ елі жетпей тұрды. Өнерпаз аға соғыстан оралмады, ол кісіге қайтып келіп менің əнімді естуге жазбапты. Бірақ ол кісінің домбырасымен берген маған деген шын тілектестігі мені өнер əлеміне алып келгендей. Бəлкім, ол кісі өзі жете алмаған мақсаттарға менің жетуіме көмектесіп, рухымен жебейтін де шығар. Сегіз жасымда мектепке бардым, тек табан жолымды ғана көремін, ал тақтадағы жазу түгіл тақтаның өзі де көрінбейді. Балалармен қосылып барып сабаққа қатысамын, көз көрмегенмен зейіндімін, мұғалім түсіндіргенін қағып аламын. Екінші сыныптан бастап көркемөнерпаздар үйірмесіне қатыстым. Қолыма түскен саз аспаптарын айналдырып үйреніп аламын. Осы өнердің арқасында қай кезде де сыйлы болдым. Ауыл түгіл ауданның бір жиын-тойы менсіз өтпейді. Қызбозбаланың барлығы соңымда, соның арқасында қосағым Бикешті де 20-30 қыздың ішінен шертіп жүріп, таңдап алдым ғой, – дейді Серік аға. Тумысынан қарапайым, нағыз қазақы қалыбы бар Серік аға əңгімені де əдемі айтады екен. Жылдарын, айы, күні, сағаттарымен дəл сол сəттегі, сол бір уақиғаны айтып отырғанда сіз де сол жерде болып, куə болғандайсыз. Ағаның баян үйренгені де қызық əңгіме. Əлқисса, Жамбыл колхозының бір шопанының баласы баян сатып алады. Бірақ, қанша айналдырса да дегеніне көнбеген соң, шешесі баласын ертіп алып, салып ұрып Серік ағаның үйіне жетеді.

– Ұйықтап жатқан болатынмын, апам үйге кісілер келіп отыр, деп оятып алды. Орнымнан тұрсам дəу қара шамаданды қастарына қойған бір əйелмен мен қатарлы жігіт отыр. Апам шəй қойдырып тастады, ол кезде Бикеш жеңгеңнің жас кезі. Шəйді алған кезде əйел бұйымтайын айтты. «Шырағым, балам мына сырнайды сатып алған екен, бірақ дегеніне көнер емес, сен өзіңнің гармоныңды менің балама бер де, мынаны ал, екеуің айырбастаңдар», дейді. Алып қарасам, төрт қатар жыпырлаған түйме. Мен бұған дейін, мандолин, аккордеон, сырнай, домбыра тартатынмын, ал баянды мүлде қолыма ұстап көрмеген едім. Жеті нотаның өзін таба алсам-шы. Содан: Апа, мына аспапты мен білмедім, айырбастай алмайтын шығармын», десем, əлгі кісі тұрып: Сенің талабың бар, үйренесің, мынаны

7

тамын. Мен өзі 15 жасымнан еңбекке араластым, əуелі пошта тасыдым да, 18 жасымда ауылдың клубының меңгеруші болдым. Сол клубқа алып кетемін, кешке үйге арқалап келемін. Бір аптаның ішінде өзім білетін əндерді тартып кеттім. Қызығы сол, аптаның аяғында үйге жаңадан шыққан Газ-69 машинасын мінген бір өкімет келіп тұр. «Серік Əденовтің үйі осы ма?» «Иə». «Серік қайда?» «Мен». «Онда жүр, сені райком шақырады», дейді. Мені райком қайтеді, жəй завклубпын десем, тыңдайтын емес, баяныңды алып жүр деп өзі көтеріп машинаға салып, əйшəйға қаратпай райкомға алып келді. Райкомның бірінші хатшысы Мəлік Сейсенғалиев деген кісі екен, жақсы қарсы алып: «Серік, сен баян тартады екенсің, мына аудан өте үлкен, қаншама халық бар, дағарадай үлкен Мəдениет үйі бар, бірақ сол бос тұр. Осыншама халықтың ішінен бір баян тартатын адам жоқ, көркемөнерпаздар шықпады деген ұят, сен осында жұмысқа кел, тіпті көшпей-ақ қой, кешкі сағат 6-дан кейін аптасына екі-ақ рет кел, айлығың 90 сом болады» дейді. Ойбай, аға, мен баян ұстағаныма бір апта ғана десем, хатшы тыңдамай, кəні, баяныңды тартып жіберші дейді. Отыра қалып, ол кезде попурри дегенді естімегенмін ғой, бірақ білетін əндерімді бірінен соң бірін он шақтысын орындап тастадым. Алдында кабинетте бір келіншек отырған. Райком оған қарап: қалай, ұнай ма, деп сұрады. Əлгі келіншек жақсы екен, тамаша, бізге осындай адам керек, дейді. Содан жетісіне екі рет ауылдан қатынап аудандық Мəдениет үйінің қызметкері болып кеттім. Райком басқа уақытта немен айналысамын десең де өзің білесің, бірақ аудан көркемөнерпаздарының басын біріктіріп, өнер ұжымын жасайсың деген. Екеуміз де сол уəдеден шықтық. Төрт жыл осылай ауданда жұмыс істедім. Сол жылдары 90 сом деген кəдімгідей пұл ғой.

– Айтпақшы, – дейді Серік аға, – бірді айтып бірге кете беремін. Ауылда клуб меңгерушісі болып жүргенімде мен өнер ұжымының басын құрадым. Алғашында концерт қойып жүрдік. Кəдімгідей үзбей қатысып, дайындықтан қалмайтын қыз-жігіттер бар. Содан, ол кезде қазіргідей емес, Алматыдан, облыс орталығынан, Шымкенттен театрлар келіп спектакльдер қояды. Енді осы неге біз де осындай ауыл театрын ашпаймыз деген ой туып, «Қыз Жібекті» қоймақшы болып шештік. Күн-түн демей дайындалып, жалпылдап жүгіріп жүріп, жетпеген киім мен декорацияны қолымызбен жасап қойып шықтық. Күндіз жігіттердің барлығы негізгі жұмыстарын істейді, кешке жұмыстан келіп, тамақтарын ішіп болды-ау деген кезде оларды жинап, түнге дейін дайындаламыз. Бекежан болып Қадыр Жетпісбаев ойнады. Өзінің түр-сипаты да, мінезі де келеді деп таңдағанымыз ғой. Тұрым Қапалбаев деген жолдас жігітім бар, театр десе ішкен асын жерге қояды, Алматыға барса театрдан шықпайды. Көп əндерді сол білетін болып шықты, не керек, ауыл дəн риза. «Дəндеген қарсақ құлағымен ін қазады» демей ме, енді «Еңлік-Кебекті» сахналадық. Одан «Қозы-Көрпешті» қойдық. Байқаймын, бізге кəсіби режиссер қажет сияқты. Сонымен Жамбылдың облыстық мəдениет басқармасына барып кəсіби маман сұрадым. Соның арқасында мəдени-ағарту училищесін бітірген бірнеше жасты ауылға бірін режиссер, бірін əртіс етіп алып келдім. «Еңлік-Кебекті» қайта сахналадық. Қанша дегенмен маман ғой, əрі өзінің фантазиясы да жақсы жігіт еді, қойылым өте жақсы шықты. Содан режиссерім биыл Мұхтар Əуезовтің 65 жылдығы, соған жан-жақтан меймандар шақырып, спектакль қояйық деді. Келістік. Алматыдан, Тараздан қонақтар келіп, олардың барлығын дұрыстап қарсы алып, «Еңлік-Кебекті» қойып, клубты жауып шығып келе жатсам, қасында баласы бар бір кісі: «Айналайын, сен баянды жақсы тартады екенсің. Мен Шамғон Қажығалиев деген ағаң боламын, сен Алматыға жүр, оқы, дұрыс кəсіби маман болуыңа өзім көмектесейін», дейді. Бұл кезде менің 2 баламның бар кезі, əрі кəрі əке-шеше бар. Ойланып барып:

– Ə, алғашқы əнім «Сəулешім» ғой. Жас кезіміз, Шəмшінің, Əбілахаттың, Садық Кəрімбаевтың əндерінің дүркіреп тұрған уақыты. Содан бірде Алла ой салған болуы керек, осы мен неге əн шығармаймын деп ойландым. 1962 жылы желтоқсан айында «Сəулешім» туды. Ал 1963 жылы маусым айында Қазақ радиосынан жалпақ жұртқа тарады. Оны қызыма арнаған болатынмын, өзіне бірнеше сөз жазылды. Алғашқысы Қадыр Жетпісбаевтікі. Одан кейін Ислам Шұғаев пен Жақсылық Сəтібеков осы əнге ден қойды. Үшеуі де əн əуені ұнаған соң өлең шығарған ғой. Өзім сол алғашқы нұсқа Қадырдың сөзімен айтамын, қалың көпшілікке үш сөз де тарап кеткен. 1965 жылы осы əнімді Нұрғали Нүсіпжанов орындады» деген. Серік аға «Шүкір, əкеден жалғыз болғаныммен Алла ұрпақтан кенде еткен жоқ, деп əңгімесін жалғайды. – Бикеш екеуміз қазір 8 баладан тараған 27 немере, 18 шөберенің ортасындамыз. Арман сол – алған жарыңның, туған балаңның, алдыңа мынау немереңіз, шөбереңіз деп алып келген сəбидің жүзін көре алмау. Алдыма алып, мейірлене иіскеп, қайтып беремін. Ішімнен кейде осы неменің түрі кімге ұқсаған екен деп те қоямын. Дүниенің сан түрлі бояуын, түрлітүсті реңкін көруді тағдыр жазбапты, бірақ əкем айтқандай, Алла бірін алса бірін артығымен береді деп маған Жаратқан Ие өнер сыйлады. Соған мың да бір шүкіршілік етемін. Осыдан 3 жыл бұрын «Қайдасың, арман» деген əн шығардым. Атқан таңның шапағын, батқан күннің арайын, айналаңдағы көңілің сезген көрікті көзбен көре алмау арман ба, əрине, арман, қалқам. Ағаңның кеудесіндегі ғұмыр бойғы сағыныштан сартап болған арман көкіректен «Қайдасың арман» болып атқақтады. Сөзін көңілімдегідей етіп, жетісайлық Қалдыбек Құлыншақов жазды». «Қайдасың, арман» əнін Бақыт Шағырбаевтың орындауында біз де тыңдадық. Бақыт əнді жанымен түсініп айтатын əнші ғой, арманды əннің ішіне бойлай енгендей. Қолға ұстатпайтын сағымдай, алыстай берген арманның əн-сағынышқа айналғанын, мұң мен сыр жатқан əуенмен бірге мұқалмаған қайсар рухтың қуаттанып, қайраттанғанын, мөлдіреген сезімнің, көнермеген көңілдің көктемін еске алып, арманды сəттерге адам баласының еріксіз ұмтылатын қалыбын танисыз.

– Осы 77 жасымда 62 əн шығардым. 60-тан асқанда «Жастығым өтіп барады» деген əн жаздым. Қарттықты солай мойындадым. «Келінім», «Бойжеткен», «Жазира жайлау» сынды əндерімді көпшілік үнемі сұрап жатады. «Жазира жайлау» əнім біздің Шуда Кербұлақ деген керім жер бар, соған арналды. Сол Кербұлақтың да көркін көзбен көре алмадым. Бірақ жаздыгүні жол түсіп бара қалсаңыз, нағыз жер жаннаты дейтіндей. Нағыз жазира. Кербұлақта керіле жатқан тау да бар, хош иісі аңқыған алмасы мен сылдырап аққан бұлағы көкірекке нұр құяды. Əттең, сол сұлулықты да көзбен көре алмай қор болдым ғой. Көзімнің қарашықтары балаларым суреттеп айтып береді, олардың жандары нəзік, өнерге құштар болып өсті. Балаларым мен немерелерім арасынан өнер жолын қуғандары бар. Соны дəтке қуат етемін. Жар таңдаудан да Жаратқан қателестірмепті. Бикеш өнерпаз болуымен қатар, аса мейірімді, берекелі де елгезек асыл жар болды. Ешқашан мынау еркектің жұмысы ғой деген жоқ. Барлығын қоса атқарады. Кішірек кезімде анам көзімнің кемістігін толтырса, кейін Бикеш қарашығым болды. Шүкір бəріне. Қазақстанның өзге халқы тани қоймағанымен Шу өңірі тегіс біледі, қартайсам да қолымнан баянымды тастамай, қажет болса сүйемелдеп жіберемін. Жұртшылық құрметтеп, қошеметтеп жатады. Ана бір жылы Таразда есеп беру концертін өткіздім, халық көп жиналып, сахнадан жібермей ұзақ ұстады. Алланың бергені ғой, тоба, – деген қарияның жүзінде мөлдіреген мейірім тұнып тұрды. Жамбыл облысы.

––––––––––––––––– Суретті түсірген Орынбай БАЛМҰРАТ.

Əділғазы ҚАЙЫРБЕКОВ 1955 жылы Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданының Қожагелді ауылында туған. Оннан астам кітаптары жарық көрген. Халықаралық “Алаш” сыйлығының лауреаты. Филология ғылымдарының кандидаты. Алматыдағы С.Мұқанов пен Ғ.Мүсіреповтің мемлекеттік əдебимемориалдық музей кешенінің директоры.

«...Сексен тїсті бояуы, Сезім осы сўрапыл!» Əділғазы ҚАЙЫРБЕКОВ.

...ЖЕТПЕЙ ТЎР ЄОЙ Уақыт зулап, ұру да барабанын, Жырақ кетіп, жанымды жараладың… Маған қазір бір нəрсе жетпей тұр ғой: “Шəйің суып қалды” деп, қарағаның… Ойнатады сəулесін шатырда Күн, Аспан бұлтсыз, найзағай шатырлады… Маған қазір бір нəрсе жетпей тұр ғой: “Шаршадың ғой, демал” деп, шақырғаның… Табан асты келмейді шешімге кім, Кейбір кезде ұқпасам, кешір мені… Маған қазір бір нəрсе жетпей тұр ғой: Айна алдында асықпай шешінгенің… Мен бағзыдан бүгінге ораламын, Қайда сенің ақ жібек орамалың… Маған қазір бір нəрсе жетпей тұр ғой: Ақ білекті мойныма орағаның… Сөзбен шектеу қояды сезімге кім, Өзімсініп құшасың өзің мені… Маған қазір бір нəрсе жетпей тұр ғой: Тар төсекте талықсып… көз ілгенің… Қиял қудым, содан соң ой ауладым, Қимайтын сен өмірде аяулы əнім… Маған қазір бір нəрсе жетпей тұр ғой: Иығымды жастанып оянғаның…

КҐЅІЛ Жауы қайдан адамның, досы қайдан, Ғұмыр кешпес құмырсқа тасымай дəн. Атам қазақ айтқан ғой баяғыда-ақ: “Көңіл қалар бір атым насыбайдан! ” Нəзіктігі жаныма туыс еді... Құмырада өскен гүл бүріседі... Атам қазақ айтқан ғой баяғыда-ақ: “Көңіл ғана көңілден су ішеді! ” “Теңге-теңге, – тіршілік , – теңге” деген, Өзеурейсің озды деп өңге неден ... Атам қазақ айтқан ғой баяғыда-ақ: Көңіл жүйрік екенін көк дөненнен ... Түңілесің қашқаннан, құшқаннан да, Бармағыңды шайнайсың іш жанғанда... Абай атам айтқан ғой баяғыда -ақ: “Көңілім қалды достан да, дұшпаннан да... ”

Ақырын күліп келіп қол алысар Айырылдым тағы да бір танысымнан. Қазақы қалжыңымен бал ұсынған, Қайтпаған қандас үшін алысудан. Көзімен ұқтыратын көңіл сырын Айырылдым тағы да бір танысымнан. Найзағай от тұтатқан намысынан, Жетімді жебеп жүріп, нан ұсынған. Етбауыр жақынымдай көрінетін Айырылдым тағы да бір танысымнан. Ол жақын еді талай алысымнан, Ол ылғи шақыратын жарысуға. Ай-күннің аманында аһ ұрғызды, Айырылдым тағы да бір танысымнан. Тұрмын-ай кетіп бүгін салым суға, Тұнады қос құлағым қалың шудан. Айтпаған бір ауыз сөз көңіл қалар Айырылдым тағы да бір танысымнан. Қазақтың қамын ойлап жанұшырған, Айналдым Алаш туған арыс ұлдан. Алаштың азаматы – бəрі сұлтан, Айырылдым тағы да бір танысымнан!..

КҐЛГЕ ЌЎЛАЄАН КҐЛЕЅКЕЛЕР Көбелектер көлбеңдеп, қанаттарынан өлең төгеді, Көктөбенің бауырында қыздар гүл жиды. Көкте жүзген алашабыр бұлттардың көлеңкелері, Жер бауырлап жылжиды. Кер бесті кісінеп, қырдағы еліктер елеңдеп еді, Құпиясы тылсым да жұмбақ маған мұның. Көкте жүзген алашабыр бұлттардың көлеңкелері, Көшіп жатыр астында табанымның. Көз ұшындағы желкенін жел керген көрем кемені, Өткеннің өзі сағыныш, жоқтаймыз егіліп енді… Көкте жүзген алашабыр бұлттардың көлеңкелері, Көлге құлап, толқынға көміліп өлді!..

СЎРАПЫЛ

Елім дейді ет жүрек, жерім дейді, Кемпірқосақ кездейсоқ керілмейді. Мағжан ақын айтқан ғой баяғыда-ақ: “Көңіл көзге ешқашан көрінбейді! ”

Ақыл айтпа, тұра тұр, Арыз айтпа, тұра тұр, Ойда жоқта басыма Бір ой келді сұрапыл...

Қисаймасын дауылда қосың, үйің, Жылытпаса денеңді несі киім... Атам қазақ айтқан ғой баяғыда-ақ: «Қалған көңіл – шыққан жан!», Осы – қиын!..

Қуартады құр ақыл, Құр ақылға құл ақыл. Буырқанып құлаққа Бір үн келді сұрапыл.

ЕСІЅДЕ МЕ КЕЛТЕ КҐКТЕМ?! Еркем едің ерекше еркелеткен, Ерікті алып бір сезім өртеп өткен. Екеуіміз ешқашан ұмытпайтын, Есіңде ме келте көктем?! Асау арман ертеңге ентелеткен, Елпең еткен ақ көжек, селтең еткен. Айналамыз ақ сағым, көгілдір нұр, Есіңде ме келте көктем?! Қауыз жарған қызғалдақ көркем неткен, Сəмбі талға ат қойдым: “Еркем еккен”. Қағаз қайық қалтылдақ суға кеткен, Есіңде ме келте көктем?! * * * Тағдыр ма бақ ұсынған, тақ ұсынған, Ажалдан ғана адам сағы сынған. Амандық сұрап ылғи қол алысар, Айырылдым тағы да бір танысымнан. Құлагер жаңылғандай шабысынан, Құдірет өткізбек пе тағы сыннан...

Қаңбақ қашқан құба қыр, Жауап күтті... жұбатып. Жан-дүнием жаңарып, Дауыл соқты сұрапыл. Көкте Тəңір ұнатып, Көптен тілек сұратып, Кепкен жерді жібітіп, Төкті нөсер сұрапыл. Өзге түр ғой мына түр, Бүйрегіңді бұра тұр. Қурағанды, ескіні Өрт жалмады сұрапыл. Дүлей күшін сынатып, Жолында тау құлатып, Өзенінде көңілдің Сең қозғалды сұрапыл. Сергелдеңде сынатып, Селдететін жыр ақыр, Сексен түсті бояуы Сезім осы сұрапыл! АЛМАТЫ.

8

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

Назар аударыңыз! Маңғыстау мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті республикалық меншік нысанын сату бойынша аукцион өткізеді Сауда-саттықтың голланд əдісі Теңгерім иесі - «Ақтау стансасындағы ішкі істер желілік бөлімі» ММ ЛОТ № 1. А/к ВАЗ-21070, м/н R351КР, 2001 ж/ш. Нысанның орналасқан жері: Мұнайлы ауданы, Маңғышлақ стансасы. Бастапқы бағасы – 463500 теңге. Ең төменгі бағасы – 18540 теңге. Аукцион 26.02.2013 ж., сағат 10.00-де өткізіледі. Өткізілу орны: Ақтау қ., 9-шағын аудан, 23-əкімшілік ғимарат. Сауда-саттыққа қатысу үшін кепілді жарна – 18540 теңге. Кепілді жарнаны өткізу деректемелері: Маңғыстау мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаментінің депозиттік шоты, ЖСК № KZ980705012170175006 Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитетінде, БСН 120240022666, СТН 430100285379, төлем тағайындау коды 171, Кбе 11, мекеме коды 2170175, БСК KKMFKZ2A. Аукционға қатысуға өтінімдер мына мекенжай бойынша қабылданады: Ақтау қ., 9-шағын аудан, 23-ғимарат, 206-бөлме, тел.

8(7292)421655, 8(7292)421657. Өтінімдер қабылдау ақпараттық хабарлама жарияланған күннен басталады жəне 26.02.2013 ж. 9 сағат 00 минутта аяқталады. Сауда-саттықты өткізудің тəртібі жəне сауда-саттық жеңімпазын анықтау шарты Аукцион оның өткiзу тəртiбiн жариялаудан басталады. Қатысушылар мен қатысып отырған адамдарға аукцион барысына ықпал етуге немесе оны өткiзу ережесiн бұзуға жол берілмейді, олай болмағанда оларды аукционшы аукцион өткiзiлiп отырған залдан шығарып жiберуi мүмкiн. Жекешелендiру нысаны бойынша сауда-саттық аукционшының сату нысанын, қойылып отырған жекешелендiру нысанының қысқаша сипаттамасын, сауда-саттықты өткiзудiң əдiсiн, бастапқы бағасын жəне бағаның өзгеру қадамын жариялауымен басталады. Аукционшыға сауда-саттық үдерісі кезiнде қадамды хабарлай отырып өзгертуге жол беріледі. Сауда-саттықтың голланд əдiсi Аукционшы жекешелендiру нысанының бастапқы бағасын жариялайды жəне жаңа бағаны жариялай отырып, оны мəлiмделген қадаммен төмендетедi. Аукционшы баға жарияланған кезде аукциондық нөмiрдi бiрiншi көтерген қатысушының нөмiрiн атайды жəне балғаны соғып, осы жекешелендiру нысаны бойынша оны жеңiмпаз деп жариялайды. Егер аукционшы жекешелендiру нысанының ең төменгi бағасын жариялаған кезде қатысушылардың бiрде-бiрi осы жекешелендiру нысанын сатып алуға ниет бiлдiрмесе, онда бұл жекешелендiру нысаны сауда-саттықтан алынып тасталады. Егер бағаны жариялаған сəтте екi немесе одан көп нөмiр көтерiлсе, ондай жағдайда аукционшы бағаны жеңiмпаз анықталған сəтке дейiн тiркелген қадам көлемiне көтере бередi. Жарияланған қадам сауда-саттықтың голланд əдiсi бойынша белгiленген қадамына, бiрақ ұлғайту жағына тең болуы тиiс. Егер бағаны арттыру кезiнде өз нөмiрлерiн бiр мезгiлде көтерген сауда-саттыққа қатысушы тұлғалардың бiрде-бiрi оны арттырылған баға бойынша сатып алуға тiлек бiлдiрмесе, онда аукционшы жеребе тастау ресiмiн қолданады. Егер сауда-саттық өту сəтiнде жекешелендiру нысанын бiр ғана қатысушыға сатуға жол берілетін үшiншi жəне одан кейiнгi сауда-саттықты қоспағанда, пайдаланылмаған кепiлдi жарнасы бар тек бiр ғана тiркелген қатысушы қалса, жекешелендiру нысаны бойынша сауда-саттық өтпеді деп саналады. Сауда-саттыққа қатысушы ретінде тіркелу үшін мыналарды: 1) осы қағидаға қосымшаға сəйкес нысан бойынша сауда-саттыққа қатысуға өтінімді; 2) жеке тұлғалар үшін: паспорттың немесе жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін, салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, заңды тұлғаны салықтық есепке қою фактiсiн растайтын салық органы берген құжаттың көшiрмесi не аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін, сондай-ақ ағымдағы шоттың болуын растайтын банктен анықтаманың түпнұсқасын; құжаттардың түпнұсқалары салыстырғаннан кейін жеке тұлғаға бір жұмыс сағаты ішінде қайтарып беріледі; Заңды тұлғалар үшін: жарғының жəне заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куəлігінің нотариалды куəландырылған көшірмесін, салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, заңды тұлғаны салықтық есепке қою фактiсiн растайтын салық органы берген құжаттың көшiрмесi не аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін, сондай-ақ ағымдағы шоттың болуын растайтын банктен анықтаманың түпнұсқасын. Құжаттардың түпнұсқалары салыстырғаннан кейін заңды тұлғаға бір жұмыс сағаты ішінде қайтарып беріледі; 3) кепілді жарнаның енгізілгенін растайтын төлем құжатының түпнұсқасы мен көшірмесін. Қатысушы сауда-саттықтан кейін жүгінген кезде төлем құжатының түпнұсқасы қайтарылады; 4) заңды тұлға өкілінің өкілеттіктерін куəландыратын құжаттың түпнұсқасын, сондай-ақ салыстырғаннан кейін қайтарылып берілетін түпнұсқасын қоса бере отырып, заңды тұлғаның өкілі паспортының немесе оның жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін не заңды тұлғаның өкілі паспортының немесе оның жеке басын куəландыратын құжаттың нотариалды куəландырылған көшірмесін ұсыну қажет. Акционерлік қоғамдар олардың акцияларына иелік ететін акционерлік қоғамдар туралы ақпаратты қамтитын акционерлер тізілімінен (ақпараттық хабарлама жариялану сəтіндегі) үзінді-көшірменің түпнұсқасын ұсынады. Шетелдік заңды тұлғалар қазақ жəне/немесе орыс тілдеріндегі нотариалды куəландырылған аудармасымен бірге құрылтай құжаттарының нотариалды расталған көшірмелерін ұсынады. Сауда-саттыққа қатысуға ниет білдірген тұлғалардың өтініштерін қабылдау жəне оларды тiркеу талап етілген құжаттардың толық жинағы болған кезде жүргізіледі. Қосымша ақпаратты мына телефон бойынша алуға болады 8(7292)421657.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ «АЛТЫН САПА» СЫЙЛЫҒЫ

Қазақстан Республикасының Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігі 2013 жылғы Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығын алуға арналған конкурсын өткізу туралы хабарлайды. «Алтын сапа» сыйлығы жыл сайын конкурстық негізде өнім мен көрсетілетін қызметтер сапасы саласындағы үздік жетістіктері үшін сапаны басқарудың тиімділігі жоғары əдістерін табысты енгізгені үшін беріледі.

2013 ЖЫЛЫ СЫЙЛЫҚТАР ҮШ НОМИНАЦИЯДА БЕРІЛЕДІ: • «Өндірістік мақсаттағы үздік кəсіпорын»; • «Халық тұтынатын тауарларды шығаратын үздiк кəсiпорын»; • «Қызметтер көрсететiн үздiкк əсiпорын». Əр номинация бойынша мынадай екi жеңімпаз анықталады: - шағын жəне орта кəсiпкерлiк субъектiсi;

- iрi кəсiпкерлiк субъектiсi. «ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҮЗДІК ТАУАРЫ» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ КӨРМЕ-КОНКУРСЫ Конкурсқа «Қазақстанның үздік тауары - 2013» конкурс-көрмесінің аймақтық жеңімпаздары қатыса алады КОНКУРС МЫНАДАЙ ҮШ НОМИНАЦИЯ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНАДЫ: • «Өндiрiстiк мақсаттағы үздiк тауарлар»; • «Халық тұтынатын үздiк тауарлар»; • «Үздік азық-түлік тауарлары». Көрме-конкурстың жеңімпаздарына «Қазақстанның үздік тауары» марапаты жəне əрбір номинацияда I-ші, II-ші жəне III-ші дəрежелі дипломдар беріледі. Консультациялар үшін байланыстар: Тел.: +7 (7172) 24 20 29, 79 33 14, 79 33 10; E-mail: altynsapa@memst.kz Website: www.altyn-sapa.kz

«Астана Опера» мемлекеттік опера жəне балет театры мына бос лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды:

1. театрдың дирижерына; 2. симфониялық оркестр əртістерінің мына топтарына: - ішекті ысқы аспаптар; - үрлемелі ағаш аспаптары; - үрлемелі жез аспаптары; - ұрмалы аспаптар; - арфа, фортепиано (челеста, клавесин, орган) тобына; 3. сүйемелдеуші пианистерге: - операның сүйемелдеуші пианистеріне (опера солистерімен жəне хормен жұмыс жүргізу бойынша); - балеттің сүйемелдеуші пианистеріне (балет əртістерімен жұмыс жүргізу бойынша); 4. хордың əртістеріне: - Сопрано партиясына; - Альт партиясына; - Тенор партиясына; - Бас партиясына;

5. балет əртістеріне: - кордебалет əртісіне; - балеттің жеке орындаушысына; - балеттің жетекші жеке орындаушысына; 6. операның жеке орындаушыларына: - Сопрано; - Меццо-сопрано; - Баритон; - Бас. Конкурсқа қатысқысы келетін үміткерлер мынадай құжаттарын тапсырады: - конкурсқа қатысу жөніндегі өтініш; - үміткердің портреттік фотосуреті (*jpg форматындағы файл) ‒ 3х4 см.; - төлқұжат немесе жеке құжаттың; - кəсіби оқу орнын бітіргендігі жөніндегі дипломның көшірмесі; - түйіндеме. Бос лауазымдарға орналасуға кон-

Астана жəне Семей қалаларында тұрғын үй сатып алушылардың жаңа пулдарын құрудың басталғаны туралы хабарландыру! «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ 2013 жылғы 18 ақпаннан бастап 18 сəуірге дейін «Қолжетімді баспана-2020» бағдарламасының аясында салынып жатқан жайлылығы 3-класс үйлерден «таза» əрленген пəтер сатып алушылар пулына қатысуға өтініштер қабылдау туралы хабарлайды: Астана қаласында: 1. Астана қаласындағы Жұмабаев даңғылы, Айнакөл жəне Қордай көшесі арасында Айнакөл көшесі бойынша орналасқан көпқабатты тұрғын үй кешені. Барлығы – 716 пəтер, оның ішінде 1, 2, 3 жəне 4 бөлмелі пəтерлер, ең жоғарғы есептік жалпы ауданы 33,74 ш.м. мен 97,4 ш.м. аралығында, бағасы – 1 ш.м. үшін 142 500 теңге. Құрылыс аяқталатын мерзім – 2013 жылғы 30 қараша.

2. Астана қаласындағы Сейфуллин көшесі мен Бейсекова көшесі қиылысында орналасқан көпқабатты тұрғын үй кешені. Барлығы – 198 пəтер, оның ішінде 1, 2, 3 жəне 4 бөлмелі пəтерлер, ең жоғарғы есептік жалпы ауданы 33,57 ш.м. мен 87,83 ш.м. аралығында, бағасы – 1 ш.м. үшін 142 500 теңге. Құрылыс аяқталатын мерзім – 2013 жылғы 30 қараша.

3. Астана қаласындағы Ғ.Мүсірепов көшесі, Ш.Құдайбердіұлы даңғылы жəне Мұстафин көшесі кварталында орналасқан көпқабатты тұрғын үй кешені. Барлығы – 99 пəтер, оның ішінде 1, 2, 3 жəне 4 бөлмелі пəтерлер, ең жоғарғы есептік жалпы ауданы 35,57 ш.м. мен 87,35 ш.м. аралығында, бағасы – 1 ш.м.

үшін 142 500 теңге. Құрылыс аяқталатын мерзім – 2013 жылғы 30 қараша. Құрылыс нысандары бойынша толық ақпарат алып, өтініш беруге болатын мекен-жай: Астана қ., Сығанақ көшесі, 29, ШК-3, телефон: «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ орталық филиалы 8 (7172) 51-70-46, 51-70-47; ҚКО 1, Мəскеу көшесі, 29, тел.: 3141-74, 31-41-20; ҚКО 2, Абай даңғылы, 8, тел.: 4042-76, 40-72-77, 40-72-78; ҚКО 3, Қажымұқан көшесі, 12 А, тел.: 36-19-20, 36-19-07. Шығыс Қазақстан облысының Семей қаласында: Семей қаласындағы «Энергетик» шағын ауданында орналасқан 9 қабатты 72 пəтерлік тұрғын үй. Барлығы – 56 пəтер (ҚТҮҚЖБ арқылы), оның ішінде 1, 2 жəне 3 бөлмелі пəтерлер, ең жоғарғы есептік жалпы ауданы 55,9 ш.м. мен 89,9 ш.м. аралығында, бағасы – 1 ш.м. үшін 90 000 теңге. Құрылыс аяқталатын мерзім – 2013 жылғы маусым. Құрылыс нысаны бойынша толық ақпарат алып, өтініш беруге болатын мекен-жай: Шығыс Қазақстан обл., Семей қ., Абай көшесі, 77/1, телефон: 8 (7222) 52-22-90, 52-28-36. Өтініштер «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ салымшыларынан қабылданады. Тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі арқылы тұрғын үй сатып алушылар пулдарын құру ережесімен www.hcsbk.kz вебсайтындағы «Салынып жатқан тұрғын үйді сатып алу» бөлімінде танысуға болады.

курс өткізу орны, мерзімі туралы, сонымен қатар конкурстың үміткерлеріне қойылатын талаптар жөнінде ережемен мына сайт арқылы танысуға болады: www.astanaopera.kz.. Бос лауазымдарға орналасуға конкурсқа қатысу жөніндегі өтінішті newopera2013@gmail.com электронды поштасына немесе мына мекенжайға: Қазақстан Республикасы, 010000, Астана қаласы, Есенберлин көшесі, 10-үй, № 2-бөлме, «К. Байсейітова атындағы ұлттық опера жəне балет театры» РМКК-ға жіберу қажет. Қосымша ақпаратты мына телефондар арқылы алуға болады: (8 7172) 39 27 60 (ішкі 104), байланыстағы тұлға Төлебике Бижанова, 55 54 80. Конкурсқа (байқауға) жіберілген үміткерлердің тізімі www.astanaopera. kz. сайтында жарияланатын болады.

«Каспий Меруерті Оперейтинг Компани Б.В.» Ақтау қаласындағы филиалы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 қарашадағы № 1139 қаулысына өзгеріс енгізу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 1 сəуірдегі № 267 қаулысымен бекітілген тауарлар, қызмет көрсету жəне жұмыстарды сатып алу ережелерінің 105-тармағының 3-тармақшасына сəйкес бір көз негізінен «Quality Management Centre» ЖШСнен менеджменттің біріктірілген жүйесін (МБЖ)-2 кезең əзірлеу бойынша кеңес қызметтерін сатып алу ниеті туралы хабарлайды. Филиал «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» в г.Актау, настоящим объявляет о намерении закупа из одного источника у ТОО «Quality Management Centre» консультационных услуг по разработке интегрированной системы менеджмента (ИСМ)-этап 2, в соответствии с подпунктом 3, пункта 105, Правил приобретения товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 1 апреля 2010 года № 267, о внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 28 ноября 2007 года № 1139.

Жамбыл облысы əкімдігінің денсаулық сақтау басқармасы жанындағы конкурс комиссиясы конкурс 2013 жылдың 27 ақпанынан 2013 жылдың 11 наурызына сағат 15.00-ге ауыстырылатындығы жөнінде хабарлайды.

«ҚазТрансОйл» АҚ Акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысын өткізу туралы ХАБАРЛАМА

ИЗВЕЩЕНИЕ о проведении внеочередного Общего собрания акционеров АО «КазТрансОйл»

Қазақстан Республикасы Астана қаласы, 010000, Қабанбай батыр даңғылы, 19, «Б» бөлігі мекенжайында орналасқан «ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамы Директорлар кеңесінің шешіміне (отырыстың №1/2013 хаттамасы) сəйкес Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысы шақырылатыны туралы хабарлайды. Акционерлердің кезектен тыс жылдық жалпы жиналысын шақырудың бастамашысы – «ҚазТрансОйл» АҚ Директорлар кеңесі. «ҚазТрансОйл» АҚ Акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы 2013 жылғы 13 наурызда сағат 15.00-де Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, 19, «Б» бөлігі, 3-қабат, мəжіліс залы мекен-жайында өтеді. Акционерлерді тіркеу сағат 9.00-де басталады. Сағат 12.00-де аяқталады. «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерінің жалпы жиналысына қатысуға құқығы бар акционерлер тізімі 2013 жылғы 1 наурыздағы жағдай бойынша жасалады. Егер акционерлер тізімі жасалғаннан кейін бұл тізімге енгізілген тұлға өз акцияларын иеліктен айырса, Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысына қатысу құқығы жаңа акционерге көшеді. Бұл ретте, жаңа акционерлер акцияларға меншік құқығын растайтын кұжаттарды тапсыру тиіс. «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері жалпы жиналысының күн тəртібі: 1. 2013-2015 жылдарға «ҚазТрансОйл» АҚ-ға аудит жасайтын аудитор ұйымды жəне қаржы есептілігіне аудит жасаған қызметтері үшін оған төлейтін ақы мөлшерін белгілеу жəне осы қызметтерді бір көзден сатып алу.

2. «ҚазТрансОйл» АҚ басқарушы қызметкерлеріне жыл ішіндегі жұмыс қорытындылары бойынша жалақының айнымалы бөлігін төлеу қағидасының күші жойылды деп тану туралы.

3. «ҚазТрансОйл» АҚ есеп комиссиясының сан құрамын, өкілеттік мерзімін белгілеу, оның мүшелерін сайлау туралы. «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлерін Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысы жұмысына қатысуға шақырамыз. Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысын өткізуге дайындық кезінде ұсынылған материалдармен акционерлер «ҚазТрансОйл» АҚ топтық сайтында www.kaztransoil.kz арқылы, сондай-ақ 2013 жылғы 11 ақпаннан бастап жұмыс күндері сағат 10.00-ден 17.00-ге дейін Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, 010000, Қабанбай батыр даңғылы, 19, «Б» бөлігі, 412, 310, 101-бөлмелерде таныса алады. Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысын өткізумен байланысты сұрақтарға жауапты +7 (717) 2 55 50 34; +7 (717) 2 55 52 31 телефондары, maikenov@kaztransoil.kz электронды пошта арқылы алуға болады. Көпшілік жиналмай қалған жағдайда Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысы 2013 жылғы 14 наурызда сағат 15.00-де Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, 19, «Б» бөлігі, 3-қабат, мəжіліс залы мекен-жайында қайтадан өтеді. Акционерлерді тіркеу сағат 9.00-де басталады. Сағат 12.00-де аяқталады. Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысына қатысу үшін жеке тұлға акционерлер жеке басын куəландыратын құжатты өзімен бірге ала келулері қажет. Жеке тұлға акционерлер өкілдері белгіленген тəртіпте ресімделген сенімхатты жəне өкілдің жеке басын куəландыратын құжатты ұсынулары тиіс. Заңды тұлға акционерлер өкілдері акционер заңды тұлғаның мөрімен расталған сенімхатты жəне өкілдің жеке басын куəландыратын құжатты ұсынулары тиіс. Қазақстан Республикасының заңнамасына немесе шартқа сəйкес акционердің атынан сенімхатсыз əрекет ете алатын немесе оның мүдделерін білдіре алатын құқығы бар адамдардың акционерлер жалпы жиналысына қатысуы жəне қаралатын мəселелер бойынша дауыс беруі үшін сенімхат талап етілмейді. Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысына қатысуға «ҚазТрансОйл» АҚ акционерлері тұлғалардың ғана не олардың уəкілетті өкілдерінің құқығы бар екендігіне назрларыңызды аударамыз. Акционер емес ертіп жүруші адамдар, туыстары, балалары жиналысқа қатысуға жіберілмейді. Түсіністікпен қабылдағандарыңызға рахмет.

Акционерное общество «КазТрансОйл», находящееся по адресу: Республика Казахстан, г. Астана, 010000, пр. Кабанбай батыра, 19, блок Б в соответствии с решением Совета директоров от 6 февраля 2013 года (протокол заседания №1/2013), извещает о созыве внеочередного Общего собрания акционеров. Инициатором созыва внеочередного Общего собрания акционеров является Совет директоров АО «КазТрансОйл». Внеочередное Общее собрание акционеров АО «КазТрансОйл» состоится 13 марта 2013 года в 15 часов 00 минут по адресу: Республика Казахстан, г. Астана, проспект Кабанбай батыра, 19, Блок Б, 3-этаж, конференц-зал. Начало регистрации акционеров – с 9 часов 00 минут. Окончание – 12 часов 00 минут. Дата составления списка акционеров, имеющих право на участие в Общем собрании акционеров АО «КазТрансОйл» - 1 марта 2013 года. В случае, если после составления списка акционеров, имеющих право принимать участие в Общем собрании акционеров и голосовать на нем, включенное в этот список лицо произвело отчуждение принадлежащих ему голосующих акций, право участия во внеочередном Общем собрании акционеров переходит к новому акционеру. При этом новым акционером должны быть представлены документы, подтверждающие право собственности на акции. Повестка дня Общего собрания акционеров АО «КазТрансОйл»: 1. Об определении аудиторской организации, осуществляющей аудит АО «КазТрансОйл» за 2013-2015 годы, размера оплаты услуг аудиторской организации за аудит финансовой отчетности и закупе ее услуг способом из одного источника.

2. О признании утратившими силу Правил выплаты переменной части заработной платы управленческому персоналу АО «КазТрансОйл» по итогам работы за год.

3. Об определении количественного состава, срока полномочий счетной комиссии АО «КазТрансОйл», избрании ее членов. Приглашаем акционеров АО «КазТрансОйл» принять участие в работе внеочередного Общего собрания акционеров. Акционеры могут ознакомиться с материалами по вопросам повестки дня внеочередного Общего собрания акционеров на корпоративном веб-сайте АО «КазТрансОйл» www.kaztransoil.kz, а также с 11 февраля 2013 года в рабочие дни с 10 часов 00 минут до 17 часов 00 минут по адресу: Республика Казахстан, г.Астана, 010000, пр.Кабанбай батыра, 19, блок Б, каб. 412, 310, 101. Ответы на вопросы, связанные с проведением внеочередного Общего собрания акционеров, можно получить по телефонам: +7 (717) 2 55 50 34; +7 (717) 2 55 52 31, e-mail: maikenov@kaztransoil.kz. В случае отсутствия кворума повторное Общее собрание акционеров состоится 14 марта 2013 года, в 15 часов 00 минут, по адресу: Республика Казахстан, г.Астана, проспект Кабанбай батыра, 19, Блок Б, 3-этаж, конференц-зал. Начало регистрации акционеров – с 9 часов 00 минут. Окончание – 12 часов 00 минут. Для участия на внеочередном Общем собрании акционеров, акционерам – физическим лицам при себе необходимо иметь документ, удостоверяющий личность. Представители акционеров - физических лиц должны представить доверенность, оформленную в установленном порядке, и документ, удостоверяющий личность представителя. Представители акционеров – юридических лиц должны представить доверенность, заверенную печатью юридического лица, являющегося акционером, и документ, удостоверяющий личность представителя. Не требуется доверенность на участие в Общем собрании акционеров и голосование по рассматриваемым вопросам для лица, имеющего в соответствии с законодательством Республики Казахстан или договором право действовать без доверенности от имени акционера или представлять его интересы. Обращаем Ваше внимание, что правом на участие во внеочередном Общем собрании акционеров обладают только лица, являющиеся акционерами АО «КазТрансОйл», либо их уполномоченные представители. Сопровождающие лица, родственники, дети, не являющиеся акционерами, не будут допущены к участию в собрании. Благодарим за понимание.

«ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ (бұдан əрі - Қоғам) Қоғам иелік ететін Астана қаласы, Алматы ауданы, Күйші Дина көшесі (70-көше), 25/1-үй мекен-жайындағы 8 (сегіз) пəтерді сату бойынша аукционды (бұдан əрі – Аукцион) қайта өткізеді. Аукцион ағылшын əдісі бойынша өткізіледі. Аукцион 2013 жылғы 1 наурызда сағат 15.00-де Астана қаласы, Қабанбай батыр даңғылы, 19 («ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ ғимараты), А блогы, 1-қабат, мəжіліс залы мекенжайында өтеді. Бастапқы баға жəне кепілді жарна:

АО МНК «КазМунайТениз» (далее – Общество) проводит повторный аукцион (далее – Аукцион) по продаже 8 (восьми) квартир, расположенных по адресу: г. Астана, район Алматы, ул. Куйши Дина (ул. 70), дом 25/1, принадлежащих Обществу. Аукцион будет проводиться по английскому методу. Аукцион состоится 1 марта 2013 года в 15.00 часов по адресу: г. Астана, пр. Кабанбай батыра, 19 (здание АО НК «КазМунайГаз»), блок А, 1 этаж, конференц-зал. Стартовая цена и гарантийный взнос:

Лот нөмірі Пəтер нөмірі 1 №70 2 №71 3 №106 4 №33 5 №128 6 №125 7 №131 8 №127 БАРЛЫҒЫ

Пəтер алаңы (шаршы метр) 59,2 60,4 69,6 71,4 92,9 93,3 93,4 112,7

1 1 2 2 3 3 3 4

Бөлме саны

Қабат Бастапқы баға, теңге 9 10 900 000 9 11 100 000 9 12 500 000 9 12 800 000 7 17 400 000 6 17 500 000 8 17 500 000 7 20 700 000 120 400 000

Кепілді жарна (5%), теңге 545 000 555 000 625 000 640 000 870 000 875 000 875 000 1 035 000

Номер лота 1 2 3 4 5 6 7 8 ИТОГО:

Номер квартиры №70 №71 №106 №33 №128 №125 №131 №127

Площадь квартиры (кв.м.)

59,2 60,4 69,6 71,4 92,9 93,3 93,4 112,7

Кол-во комнат 1 1 2 2 3 3 3 4

Этаж 9 9 9 9 7 6 8 7

Стартовая цена, тенге 10 900 000 11 100 000 12 500 000 12 800 000 17 400 000 17 500 000 17 500 000 20 700 000 120 400 000

Гарантийный взнос (5%), тенге 545 000 555 000 625 000 640 000 870 000 875 000 875 000 1 035 000

Аукционға қатысушылардың кепілді жарналары 2013 жылдың 27 ақпанына дейін аукцион өткізілетін сəттен бастап кемінде 30 (отыз) күнтізбелік күн мерзімге енгізілуге тиіс. Сату-сатып алу шартына қол қойылған сəттен бастап 10 (он) жұмыс күнінен кешіктірмей сатып алынатын пəтер үшін төлем төленеді. Кепілді жарнаны аударуға арналған Қоғамның банктік реквизиттері: «ҚазМұнайТеңіз» Теңіз мұнай компаниясы» Акционерлік қоғам СТН 620200224425; БИН 030340001806 ЖСК (KZT) № KZ226010111000020697 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ Астана өңірлік филиалы SWIFT BIC: HSBKKZKX БСН 950341000052; КБЕ16 Қоғам Аукционға қатысушылар Аукционды өткізу барысында көтерген кез келген залалдар үшін жауапты болмайды. Осы Аукционға барлық заңды жəне жеке тұлғаларға қатысуға рұқсат етіледі. Мүдделі тұлғалар сату объектілері туралы ақпарат ала алады, сондай-ақ Астана қаласы, Тұран даңғылы, 18 Б блогы, 602-бөлме мекенжайы, +7 (7172) 79 90 75 телефоны бойынша сату объектілермен танысу уақытын тағайындай алады. Өтінімдер қабылдау 2013 жылғы 27 ақпанда сағат 13.00-де аяқталады.

Гарантийный взнос для участников аукциона должен быть внесен до 27 февраля 2013 года на срок не менее 30 (тридцати) календарных дней с момента проведения аукциона. Оплата за приобретаемую квартиру осуществляется не позднее 10 (десяти) рабочих дней с момента подписания договора купли-продажи. Банковские реквизиты Общества для начисления гарантийного взноса: Акционерное общество «Морская нефтяная компания КазМунайТениз» РНН 620200224425; БИН 030340001806 ИИК (KZT) № KZ226010111000020697 в Астанинском региональном филиале АО «Народный Банк Казахстана» SWIFT BIC: HSBKKZKX БИН 950341000052; КБЕ16 Общество не несет ответственности за любые убытки, понесенные участниками аукциона в ходе проведения аукциона. К настоящему аукциону допускаются все юридические и физические лица. Заинтересованные лица могут получить информацию касательно объектов продажи, назначить время для ознакомления с объектами продажи, а также подать заявку на участие в Аукционе по адресу: г. Астана, пр. Туран, 18, блок Б, каб. 602, телефон: +7 (7172) 79 90 75. Прием заявок заканчивается 27 февраля 2013 года в 13.00 часов.

«Каспий Меруерті Оперейтинг Компани Б.В.» Ақтау қаласындағы филиалы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 қарашадағы № 1139 қаулысына өзгеріс енгізу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 1 сəуірдегі № 267 қаулысымен бекітілген тауарлар, қызмет көрсету жəне жұмыстарды сатып алу Ережелерінің 105-тармағының 1-тармақшасына сəйкес бір көз негізінен «Компания «Жахан» ЖШС-нен флюид сынақтарын сақтау бойынша қызмет түрлерiн сатып алу келісім-шартына тұрғанын хабарлайды.

Филиал «Каспий Меруерты Оперейтинг Компани Б.В.» в г.Актау, настоящим сообщает о заключении договора с ТОО «Компания «Жахан» на оказание услуг по хранению проб флюидов, в соответствии с подпунктом 1, пункта 105, Правил приобретения товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 1 апреля 2010 года № 267, о внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 28 ноября 2007 года № 1139.

«НГСК КазСтройСервис» АҚ Осы арқылы «Каспий Құбыры Консорциумы-К» АҚ-пен ірі мəмілеге қосымша келісім жасау туралы шешімді қоғамның Директорлар кеңесі қабылдағаны жөнінде барлық мүдделі тұлғалардың назарына жеткізеді.

«MAG ИНВЕСТ» АҚ «БанкЦентрКредит» АҚ алдындағы «MAG» АҚ-тың жəне «Гранд Строй Монтаж» ЖШС-ның міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету ретінде Кепілдік міндеттемені беру жолымен ірі мəміле жасайтындығы туралы хабардар етеді. Барлық сұрақтар бойынша мына мекенжайға хабарласу керек: Алматы қ., Əл-Фараби д-лы, 13, 1В-блок, 2-қабат, заң бөлімі немесе мына телефондар бойынша: +7 (727) 311 11 18, 311 10 83.

Қазақстан Республикасы Үкіметі Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулинге жəне Ерлан Зайроллаұлы Нығматулинге орны толмас ауыр қайғыға ұшырауларына – əкелері Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

«Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясының Саяси кеңесі Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты, партия Саяси кеңесінің мүшесі Ерлан Зайроллаұлы Нығматулинге əкесі – Ұлы Отан соғысының ардагері Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесі Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулинге жəне Ерлан Зайроллаұлы Нығматулинге орны толмас ауыр қайғыға ұшырауларына – əкелері Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулинге жəне Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Ерлан Зайроллаұлы Нығматулинге, жақын туыстарына əкелері Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің депутаттары жəне аппарат қызметкерлері Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулинге жəне Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Ерлан Зайроллаұлы Нығматулинге əкелері Зайролла НЫҒМАТУЛИННІҢ қайтыс болуына байланысты орны толмас ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

Қарағанды облысының əкімдігі мен мəслихаты Ұлы Отан соғысының ардагері, «Құрмет», «Даңқ», «Қызыл жұлдыз» ордендерінің иегері, Қарағанды қаласының құрметті азаматы Зайролла Гершанұлы НЫҒМАТУЛИННІҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

«Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясының Саяси кеңесі Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы, партия Саяси кеңесі бюросының мүшесі Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулинге əкесі – Ұлы Отан соғысының ардагері Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Солтүстік Қазақстан облысының əкімдігі Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулинге жəне Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Ерлан Зайроллаұлы Нығматулинге əкелері Зайролла НЫҒМАТУЛИННІҢ қайтыс болуына байланысты орны толмас ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. «Хабар» агенттігінің басшылығы мен ұжымы Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Нығматулинге əкесі Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ дүниеден озуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ұжымы Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің Төрағасы, газет жанашыры Нұрлан Нығматулинге жəне Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Ерлан Нығматулинге əкелері Зайролла ГЕРШАНҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. Қ.И.Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің ректораты мен ұжымы «Дəуір» республикалық полиграфиялық баспа кешенінің бас директоры Светлана Мырзахметқызы Назарбаеваға жақын туысы Гүлнəр Құралбекқызы БЕКЖҮНІСОВАНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты аппаратының) ұжымдары Жамбыл облыстық сотының төрағасы Марғұлан Жұбанышұлы Бектұрғановқа анасы Күлжан ҚАЗЫБАЙҚЫЗЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Оңтүстік Қазақстан облыстық сотының ұжымы жəне Судьялар одағының филиалы Жамбыл облыстық сотының төрағасы Марғұлан Жұбанышұлы Бектұрғановқа анасы Күлжан Қазыбайқызы БЕКТҰРҒАНОВАНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Дґѕгеленген дїние їйіѕізде Дүйсенбі, 11 ақпан

Сейсенбі, 12 ақпан

Сəрсенбі, 13 ақпан

7.00 9.30 9.45 10.35 11.25 12.30 12.45 13.15 13.50 14.50 15.15 15.45 15.55 17.00 17.30 17.50 18.05 19.05 19.30 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30 00.05 00.25 7.00 9.30 9.40 10.00 11.05 11.25 12.30 12.45 13.20 13.50 14.50 15.20 15.45 15.55 17.00 17.30 17.50 18.05 19.05 19.30 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30 00.05 00.25 02.10 02.25 02.55 03.45

«Таңшолпан». Жаңалықтар. «Жан жылуы». «Апта.Kz». «Арнайы репортаж». «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. Жаңалықтар. «Дауа». Телеемхана. «Ақсауыт». «Кешір мені». Телехикая. «Алаш алыптары». Деректі фильм. «Хайуанаттар əлеміне саяхат». Деректі фильм. «Джеспен бірге табайық!». Мультхикая. «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. «Бала тілі – бал». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «Парыз». Телехикая. «Қылмыс пен жаза». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Алаң». «Əке серті». Телехикая. «Келін». Телехикая. Жаңалықтар.

«Sport.KZ». «Аспандағы айқас». Кино. «Өзекжарды». «Кітапхана». «Алдап көр». Телехикая. Аңдатпа, əнұран.

7.00 9.00 10.00 11.00

«Іске сəт!». «Жеті күн». «Жеті күн». «Балаларға өмір сыйлаңыз».

11.05 «Футбол жанкүйерлері». Деректі сериал.

11.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал.

13.00 Жаңалықтар.

13.15 «Көзқарас».

13.40 Арнайы репортаж.

14.00 Жаңалықтар.

14.15 «Тікен арасындағы əн». Телехикая.

15.20 «Секреты в раю». Кино.

16.05 «Инелік». Деректі фильм.

16.30 «Айбын».

17.00 Жаңалықтар.

17.15 «Дорога будущего». Деректі фильм.

17.40 «Шешім қабылданды».

18.00 Жаңалықтар.

18.15 «Белгісіз аймақтар». Телехикая.

19.10 «Біз». Ток-шоу.

20.00 Жаңалықтар.

20.30 Индустрияландыру күнделігі.

20.50 «Профессионал».

21.00 Жаңалықтар.

21.30 «Долина волков». Телесериал.

23.00 Футбол.

23.30 Жаңалықтар 00.00 «След». Кино.

00.50 Жаңалықтар.

01.20 «Астыртын əрекет: Қылмыс пен тергеу». Деректі сериал.

02.20- Жаңалықтар.

04.00 8.30 8.55 9.00 9.20 9.55 10.00 11.40 12.10 12.40 13.20 14.00 14.50 15.40 16.10 16.40 17.30 18.40 19.00 19.30 20.00 21.30 22.40 23.30 00.00 00.05 00.35 9.00 9.05 9.35 10.05 10.10 12.10 13.00 13.50 14.40 15.05 15.30 16.00 16.50 17.10 17.30 18.10 18.30 18.55 19.00 19.50 20.10 20.30 21.00 21.05 22.35 23.45 00.05 01.00

«Сүйінші». Ауа райы. «Рупперт Қонжық». Мультсериал. «Бəрі есімде». Тамара Асармен бірге. Ауа райы. «Цена жизни». Телесериал. «Бағдаршам». «Жарайсың». «Желіккендер». Телехикая. «Жасырмай». «Закрытая школа». Телесериал. «Жарқын бейнелер». Деректі фильм. «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Сүйінші». «Триумф любви». Телесериал. «Рипли ханым». Телехикая. «Эшли Пейдждің ғажайып сəн киімі». Реалити-шоу. «Той көйлегін таңдай біл». Реалити-шоу. «Жарайсың». «Судьбы сестер». Телесериал. «Аңыз етіп айтар мені де». Телесериал. «Закрытая школа». Телесериал. «Жарайсың». Ауа райы. «Сүйінші». Ауа райы. Əнұран, аңдатпа. «Алтын көмбе». «Əлі есімде». Телеафиша. «Аластатылғандар». Кино. «Жүздесу». «Сұрқай үй». Телехикая. «Сегіз қырлы». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Таутұлға». Концерт. «Титаник». Кино. «Бикен апай». Деректі фильм. «Музыка əлемінде». «Қолтаңба». «Қазақстанның жиырма кереметі». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Сурет-ғұмыр». «Сұрқай үй». Телехикая. «Музыка əлемінде». «Шаңырақ». «Музыкант». Деректі фильм. «Құмсағат». «Девушка со швейной машинкой». Кино. «Иран Ғайып жəне алты ару». Иран Ғайыптың шығармашылық кеші. «Қазақстанның жиырма кереметі». «Титаник». Кино. Аңдатпа, əнұран.

9

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

7.00 9.30 9.45 10.35 11.25 12.30 12.45 13.05 13.55 14.55 15.20 15.45 15.55 17.00 17.30 17.50 18.05 19.00 19.30 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30 00.05 02.00 02.15 02.35 03.25

“Таңшолпан”. Жаңалықтар. «Əке серті». Телехикая. «Айтуға оңай...». «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. Жаңалықтар.

«Sport.kz». «Алаң». «Кешір мені». Телехикая. «Сөнбес сəуле». «Хайуанаттар əлеміне саяхат». Деректі фильм. «Джеспен бірге табайық!». Мультхикая. «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. «Бала тілі – бал». Жаңалықтар. «Еңбек түбі – береке». «Парыз». Телехикая. «Алаш алыптары». Деректі фильм. «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай…» «Əке серті». Телехикая. «Келін». Телехикая. Жаңалықтар. «Ақиқаттың астары». Кино. «Еңбек түбі – береке». «Қылмыс пен жаза». «Алдап көр». Телехикая. Аңдатпа, əнұран.

7.00 9.00 9.10

Іске сəт! Жаңалықтар. «Қайта оянған махаббат». Телехикая.

10.00 Жаңалықтар.

10.10 «Біз».

11.00 Жаңалықтар.

11.10 «Балаларға өмір сыйлаңыз».

11.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал.

13.00 Жаңалықтар.

13.15 «Көзқарас».

13.40 Индустрияландыру күнделігі.

14.00 Жаңалықтар.

14.15 «Тікен арасындағы əн». Телехикая.

15.15 «Секреты в раю». Кино.

16.15 Футбол.

16.45 «Капитал əліппесі».

17.00 Жаңалықтар.

17.15 «Дорога будущего». Деректі фильм.

18.00 Жаңалықтар.

18.15 «Белгісіз аймақтар». Телехикая.

19.10 «Біз». Ток-шоу.

20.00 Жаңалықтар.

20.30 «Казахстан: социальные проекты».

20.50 «Профессионал».

21.00 Жаңалықтар.

21.30 «Долина волков». Телесериал.

23.00 Жаңалықтар.

23.30 «След». Кино.

00.30 Жаңалықтар.

01.00 «Астыртын əрекет: Қылмыс пен тергеу». Деректі фильм.

02.00- Жаңалықтар.

04.00 8.30 8.55 9.00 9.15 9.55 10.00 11.40 12.00 12.30 13.20 14.00 14.50 15.40 16.10 16.40 17.30 18.40 19.00 19.30 20.00 21.30 22.40 23.30 00.00 00.05 00.35 9.00 9.05 9.45 10.05 10.10 11.40 12.20 13.00 13.50 14.40 15.05 15.35 16.00 16.50 17.00 17.30 18.15 18.30 18.55 19.00 19.50 20.00 20.30 21.00 21.55 23.20 23.20 00.00 01.00

«Сүйінші». Ауа райы. «Рупперт Қонжық». Мультсериал. «Мүмкін емес...». Өзекті де өткір проблема көтеретін ток-шоу. Ауа райы. «Цена жизни». Телесериал. «Лос-Анджелестің даудамайлары». Деректі сериал. «Жарайсың». «Желіккендер». Телехикая. «Бесінші бұрыш». «Закрытая школа». Телесериал. «Жарқын бейнелер». Деректі фильм. «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Сүйінші». «Триумф любви». Телесериал. «Рипли ханым». Телехикая. «Эшли Пейдждің ғажайып сəн киімі». Реалити-шоу. «Платье моей мечты». Реалити-шоу. «Жарайсың». «Судьбы сестер». Телехикая. «Аңыз етіп айтар мені де». Телесериал. «Закрытая школа». Телесериал. «Жарайсың». Ауа райы. «Сүйінші». Ауа райы. Əнұран, аңдатпа. «Өркениет». Ток-шоу. «Шаңырақ». «Телеафиша». «Девушка со швейной машинкой». Кино. Концерт. «Сол жылдар». «Сұрқай үй». Телехикая. «Сегіз қырлы». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Музыка əлемінде». «Келбет». «Титаник». Кино. «Қазақтың қолөнері». «Жұбан Молдағалиев». Деректі фильм. «Көкжиек». «Мирас». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Сурет-ғұмыр». «Сұрқай үй». Телехикая. «Қазақтың қолөнері». «Легенды и мифы оперного...». «Қазақ даласының құпиялары». Сығанақ. Деректі топтама. «Ақсарай». «Станция любви». Кино. «Қазақтың қолөнері». Əсет Бейсеуовтің əн кеші. «Титаник». Кино. Аңдатпа, əнұран.

02.00 02.15 02.55 03.45 7.00 9.00 9.10 10.00 10.10 11.00 11.10 11.30 13.00 13.15 13.40 14.00 14.15 15.25 16.05 17.00 17.15 17.55 18.00 18.15 19.10 20.00 20.30 20.50 21.00 21.30

“Таңшолпан”. Жаңалықтар. «Əке серті». Телехикая. «Айтуға оңай...». «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. Жаңалықтар. «Жиһанкез». «Сыр сұхбат». «Кешір мені». Телехикая. «Сөнбес сəуле». «Хайуанаттар əлеміне саяхат». Деректі фильм. «Джеспен бірге табайық!». Мультхикая. «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. «Бала тілі – бал». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «Парыз». Телехикая. «Елорда». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай…». «Əке серті». Телехикая. «Келін». Телехикая. Жаңалықтар. «Елорда». «Егер Люси құласа...». Кино. «Өзекжарды». «Өркениет». «Алдап көр». Телехикая. Аңдатпа, əнұран. Іске сəт! Жаңалықтар. «Қайта оянған махаббат». Телехикая. Жаңалықтар. «Біз». Ток-шоу. Жаңалықтар. «Балаларға өмір сыйлаңыз». «Сулейман Великолепный». Телесериал. Жаңалықтар. «Көзқарас». «Казахстан: социальные проекты». Жаңалықтар. «Тікен арасындағы əн». Телехикая. «Секреты в раю». Кино. «Бармысың, бауырым!» Жаңалықтар. «Дорога будущего». Деректі фильм. «Профессионал». Жаңалықтар. «Белгісіз аймақтар». Телехикая. «Біз». Ток-шоу. Жаңалықтар. Индустрияландыру күнделігі. «Профессионал». Жаңалықтар. «Долина волков». Телесериал.

Бейсенбі, 14 ақпан

7.00 9.30 9.45 10.35 11.25 12.30 12.45 13.35 13.50 14.50 15.15 15.40 15.55 17.00 17.30 17.50 18.05 19.05 19.30 20.30 21.05 21.50 22.40 23.30 01.30 02.05 02.25 02.40 03.10 04.00 7.00 9.00 9.10 10.00 10.10 11.00 11.10 11.30 13.00 13.15 13.40 14.00 14.15 15.15 16.05 16.30 17.00 17.15 17.35 18.00 18.15 19.15 20.00 20.30 20.50 21.00

«Таңшолпан». Жаңалықтар. «Əке серті». Телехикая. «Айтуға оңай...». «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. Жаңалықтар. «Толағай». Отбасылар сайысы. «Ғажайыпстанға саяхат». «Кешір мені». Телехикая. «Таутұлға». «Хайуанаттар əлеміне саяхат». Деректі фильм. «Джеспен бірге табайық!». Мультхикая. «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. «Бала тілі – бал». Жаңалықтар. «Еңбек түбі – береке». «Парыз». Телехикая. «Жаңа Қазақстан-2050». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай…». «Əке серті». Телехикая. «Келін». Телехикая. Бокс. Төрт Ұлттық құрама арасындағы жолдастық кездесу. Жаңалықтар. «Жаңа Қазақстан-2050». «Еңбек түбі – береке». «Əлі есімде». «Алдап көр». Телехикая. Аңдатпа, əнұран. Іске сəт! Жаңалықтар. «Қайта оянған махаббат». Телехикая. Жаңалықтар. «Біз». Жаңалықтар. «Балаларға өмір сыйлаңыз». «Сулейман Великолепный». Телесериал. Жаңалықтар. «Көзқарас». «Индустрияландыру күнделігі». Жаңалықтар. «Тікен арасындағы əн». Телехикая. «Секреты в раю». Кино. «Азық-түлік мəселесі». «Ұлт саулығы». Жаңалықтар. «Үкімет пен əлеумет». «Профессионал». Жаңалықтар. «Белгісіз аймақтар». Телехикая. «Біз». Ток-шоу. Жаңалықтар. «Қазақстан: əлеуметтік жобалар». «Профессионал». Жаңалықтар.

Жұма, 15 ақпан

7.00 9.30 9.45 10.35 11.25 12.30 12.45 13.20 13.50 14.50 15.15 15.40 15.55 17.00 17.30 17.50 18.05 19.05 19.30 20.30 21.05 21.55 22.20 22.40 23.30 01.30 02.05 02.20 02.50 03.40 7.00 9.00 9.15 10.00 10.10 11.00 11.10 11.30 13.00 13.15 13.40 14.00 14.15 15.15 16.10 17.00 17.15 17.35 18.00 18.15 19.10 20.00 20.30 21.00 21.30 23.00 00.00 00.30

“Таңшолпан”. Жаңалықтар. «Əке серті». Телехикая. «Айтуға оңай...». «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. Жаңалықтар. «Менің Қазақстаным». «Ғибратты ғұмыр». «Кешір мені». Телехикая. «Таутұлға». «Хайуанаттар əлеміне саяхат». Деректі фильм. «Джеспен бірге табайық!». Мультхикая. «Ұлы əмірші Куаң Ге То». Телехикая. «Телеғұмыр». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «Парыз». Телехикая. «Парламент». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай». «Жайдарман». «Өзекжарды». «Келін». Телехикая. Бокс. Төрт Ұлттық құрама арасындағы жолдастық кездесу. Жаңалықтар. «Парламент». «Ғасырлар пернесі». «Алдап көр». Телехикая. Аңдатпа, əнұран. Іске сəт! Жаңалықтар. «Қайта оянған махаббат». Телехикая. Жаңалықтар. «Біз». Жаңалықтар. «Балаларға өмір сыйлаңыз». «Сулейман Великолепный». Телесериал. Жаңалықтар. «Көзқарас». «Қазақстан: əлеуметтік жобалар». Жаңалықтар. «Тікен арасындағы əн». Телехикая. «Секреты в раю». Кино. «Мен көрген соғыс». Деректі фильм. Жаңалықтар. Шешім қабылданды «Профессионал». Жаңалықтар. «Белгісіз аймақтар». Телехикая. «Біз». Ток-шоу. Жаңалықтар. Арнайы репортаж. Жаңалықтар. «Долина волков». Телесериал. Жаңалықтар. «След». Кино. Жаңалықтар.

ТОЛЫ ДЇНИЕ

Сенбі, 16 ақпан 7.00 7.55 8.00 10.00 10.30 12.10 12.20 13.05 13.20 13.50 15.25 15.55 16.30 17.05 17.30 17.50 19.35 20.05 20.30 21.05

23.20 23.45 00.20 00.50 02.40

Мультфильм. «Алқызыл гүл». Балаларға базарлық.

8.35 «Тамшылар». Концерт.

9.55 «Балаларға өмір сыйлаңыз».

10.00 Жаңалықтар.

10.10 «Народный эксперт».

10.30 «Ұлт саулығы». Денсаулық бағдарламасы.

11.00 Жаңалықтар.

11.10 «Ас мəзірі».

11.40 «Азық-түлік мəселесі».

12.30 «Контуры на карте».

12.30 «Сəби жүрек». Телехикая.

13.00 Жаңалықтар.

13.15 «Əзіл-кеш».

14.00 Жаңалықтар.

14.15 «Əн мен əнші».

17.00 Жаңалықтар.

17.15 «Бармысың, бауырым?».

18.00 Жаңалықтар.

18.15 «Отроки во Вселенной». Кино.

20.00 Жаңалықтар.

20.30 «Аймақтар аламаны». Күнделік.

21.00 Жаңалықтар.

21.30 «Хабар stars». Музыкалық бағдарлама.

22.20 «Аймақтар аламаны».

23.50 Жаңалықтар.

00.20 Жаңалықтар.

00.50 «Баукеспелер». Кино.

02.20- «Фреска». Балет.

03.40

9.25 9.30 9.55 10.00 10.20 10.50 11.30 12.40 13.00 Жаңалықтар. «След». Кино. Жаңалықтар. «Астыртын əрекет: Қылмыс пен тергеу». Деректі фильм.

02.00- Жаңалықтар.

04.00 8.30 8.55 9.00 9.15 9.55 10.00 11.40 12.00 12.30 13.20 14.00 14.50 15.40 16.10 16.40 17.30 18.40 19.00 19.30 20.00 21.30 22.40 23.30 00.00 00.05 00.35 9.00 9.05 9.35 10.05 11.20 12.00 12.30 12.40 13.00 13.50 14.40 15.05

15.40 16.00 16.50 17.30 18.00 18.30 18.55 19.00 19.50 20.00 20.30 21.00 21.10 22.55 00.05 01.00

«Сүйінші». Ауа райы. «Рупперт Қонжық». Мультсериал. «ХХІ ғасыр көшбасшысы». Ауа райы. «Цена жизни». Телесериал. «Лос-Анджелестің даудамайлары». Деректі сериал. «Жарайсың». «Желіккендер». Телехикая. «Что наша жизнь...». «Закрытая школа». Телесериал. «Жарқын бейнелер». Деректі фильм. «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Сүйінші». «Триумф любви». Телесериал. «Рипли ханым». Телехикая. «Эшли Пейдждің ғажайып сəн киімі». Реалити-шоу. «Той көйлегін таңдай біл». Реалити-шоу. «Жарайсың». «Судьбы сестер». Телехикая. «Аңыз етіп айтар мені де». Телесериал. «Закрытая школа». Телесериал. «Жарайсың». Ауа райы. «Сүйінші». Ауа райы. Əнұран, аңдатпа. «Кітапхана». «Неслучайные встречи». «Станция любви». Кино. Концерт. «Легенды и мифы оперного...». «Қазақтың қолөнері». «Əлия». Деректі фильм. «Сұрқай үй». Телехикая. «Сегіз қырлы». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. Əділбек Атығаев пен Айтқали Жайымовтың шығармашылығынан концерт. «Шығармашылық қиғаштығы». «Титаник». Кино. Концерт. «Кітапхана». Концерт. «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Сурет-ғұмыр». «Сұрқай үй». Телехикая. «Қазақтың қолөнері». «Раскрытая партитура». «Қазақ даласының құпиялары». Испиджап. Деректі топтама. «Қазақтың қолөнері». «Əбу Райхан Беруни». Кино. Концерт. «Титаник». Кино. Аңдатпа, əнұран.

21.30

«Долина волков». Телесериал. Жаңалықтар. «След». Кино. Жаңалықтар. «Астыртын əрекет: Қылмыс пен тергеу». Деректі фильм.

02.00- Жаңалықтар.

04.00 23.00 23.30 00.30 01.00

8.30 8.55 9.00 9.20 9.55 10.00 11.40 12.00 12.30 13.20 14.00 14.50 15.40 16.10 16.40 17.30 18.40 19.00 19.30 20.00 21.30 22.40 23.30 00.00 00.05 00.35 9.00 9.05 9.50 10.20 10.25 12.10 12.55 13.00 13.50 14.40 15.05 15.35 16.00 16.45 16.50 17.30 17.50 18.05 18.30 18.55 19.00 19.50 20.00 20.30 21.00 21.05 22.00 23.10 00.10 01.00

«Сүйінші». Ауа райы. «Рупперт Қонжық». Мультсериал. «Əзіл-Tube» бағдарламасы. Ауа райы. «Цена жизни». Телесериал. «Сенім. Білім.kz». «Жарайсың». «Желіккендер». Телехикая. «ХХІ ғасыр көшбасшысы». «Закрытая школа». Телесериал. «Жарқын бейнелер». Деректі фильм. «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Сүйінші». «Триумф любви». Телесериал. «Рипли ханым». Телехикая. «Эшли Пейдждің ғажайып сəн киімі». Реалити-шоу. «Той көйлегін таңдай біл».Реалити-шоу. «Жарайсың». «Судьбы сестер». Телехикая. «Аңыз етіп айтар мені де». Телесериал. «Закрытая школа». Телесериал. «Жарайсың». Ауа райы. «Сүйінші». Ауа райы. Əнұран, аңдатпа. «Көкжиек». «Раскрытая партитура». «Сурет-ғұмыр». «Əбу Райхан Беруни». Кино. Концерт. «Құмсағат». «Сұрқай үй». Телехикая. «Сегіз қырлы». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. Концерт. «Келесі аялдама». «Синбад». Кино. «Сурет-ғұмыр». «Наз» мемлекеттік би театрының концерті. «Қылқалам». «Дала дауысы». «Сөнбес сəуле». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Құмсағат». «Сұрқай үй». Телехикая. «Қазақтың қолөнері». «Ғасырлар пернесі». «Қазақ даласының құпиялары». Сауран. Деректі топтама. «Телеафиша». «Атаның сөзі – ақылдың көзі». Термешілер кеші.

«10 шагов к успеху». Кино. «Арман дейтін арғымақ». Əнші Тамара Асардың концерті. «Синбад». Телехикая. Аңдатпа, əнұран.

01.00 «Астыртын əрекет: Қылмыс пен тергеу». Деректі фильм.

02.00- Жаңалықтар.

04.00 8.30 8.55 9.00 9.20 9.55 10.00 11.40 12.00 12.30 13.20 13.40 14.00 14.50 15.40 16.10 16.40 17.30 18.40 19.00 19.30 20.00 21.40 22.40 23.30 00.00 00.05 00.35 9.00 9.05 9.25 10.05 11.15 11.45 12.15 13.00 13.50 14.40 15.05

16.00 16.40 17.30 18.00 18.30 19.00 19.50 20.00 20.20 20.30 21.00 21.05 22.45 00.35 00.40 02.00

«Сүйінші». Ауа райы. «Рупперт Қонжық». Мультсериал. «Адамзаттың ұлы жетістіктері». Деректі сериал. Ауа райы. «Цена жизни». Телесериал. «Лос-Анджелестің даудамайлары». Деректі сериал. «Жарайсың». «Желіккендер». Телехикая.

«FreshmanЫ». «Жанама əсер». «Закрытая школа». Телесериал. «Жарқын бейнелер». «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Сүйінші». «Триумф любви». Телесериал. «Рипли ханым». Телехикая. «Бесінші бұрыш». «Той көйлегін таңдай біл». Реалити-шоу. «Жарайсың». «Судьба сестер». Телесериал. «Фобия» – қорқыныш пен үрейге толы реалити-шоу. «Закрытая школа». Телесериал. «Жарайсың». Ауа райы. «Сүйінші». Ауа райы. Əнұран, аңдатпа. «Қылқалам». «Өркениет».

«10 шагов к успеху». Кино. Концерт. «Ғасырлар пернесі». Алматы əуендері. Концерт. «Сұрқай үй». Телехикая. «Сегіз қырлы». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. Дина Нұрпейісованың 150 жылдығына арналған сахналық əн-күй кеші. «Синбад». Кино. Концерт. «Əлі есімде». «Жетісаз». «Голливудтың жарқын жұлдыздары». Деректі хикая. «Тастанды Том Джонстың бастан кешкендері». Телехикая. «Дала дауысы». «Қылқалам». «Қазақтың қолөнері». «Қазақ даласының құпиялары». Жаңакент. Деректі топтама. «Телеафиша». «Ақсарай». «Мария – Антуанетта». Кино. «Сурет-ғұмыр». Концерт. Аңдатпа, əнұран.

«Саяхатшы Дара». Мультхикая. «Алдар көсенің басынан кешкен хикаялары». Мультфильм. «Келін». Телехикая. «Жиһанкез». «Көктегі қуғын». Кино. Мультфильмдер. «Телқоңыр». «Қазақтың қолөнері». «Алаш алыптары». Деректі фильм. «Əке серті». Телехикая. «Ас мəзірі». «Дауа». Телеемхана. «Жүзден жүйрік». «Жан жылуы». Жаңалықтар. «Дениз». Телехикая. «Жарқын бейне». «Арнайы репортаж». Жаңалықтар. «Жиырма жылқы, бір түйе» «Аңыз адам», «Жұлдыздар отбасы» журналдарының ұйымдастыруымен мерекелік кеш. «Жайдарман». Жаңалықтар. «Алаш алыптары». Деректі фильм. «Құдіретті Брюс». Кино. Аңдатпа, əнұран.

7.00 7.30

9.00

23.00 23.30 00.30 01.00

ДҮБІРГЕ

13.50 14.20 15.00 16.00 16.40 19.00 19.50 20.30 21.00 22.30 00.10 01.15 9.00 9.05 9.15 9.45 11.35 11.55 12.00 12.30 12.50 13.30

13.40 14.40 15.30 16.20 16.50 17.10 18.00 18.20 18.30 19.00 19.30 20.20 20.30 21.20 23.00 00.05 01.00

«Смешарики». Мультсериал. Ауа райы. «Бакуган: Жанкешті жауынгерлер». Мультсериал. Ауа райы. «Сенім.Білім.kz». «Адамзаттың ұлы жетістіктері». Деректі сериал. «Суперпапа». Реалитишоу. «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Маша и медведь». Мультсериал. «ХХІ ғасыр көшбасшысы». «Зимние бабочки». Кино. «Əсем əуен «Ел арнада». Концерт. «Жаным». Телехикая. «Жасырмай». «Хамраз». Кино. «Фобия» – қорқыныш пен үрейге толы реалити-шоу. «Бағдаршам». «Что наша жизнь...». «Пусть ангелы хранят». Телесериал. «Короли игры». Кино. Ауа райы. Ауа райы. Əнұран, аңдатпа. «Мирас». «Леонардо». Кино. «Мария – Антуанетта». Кино. «Қылқалам». «Құмсағат». «Неслучайные встречи». Мəдениет жаңалықтары. «Əн-айтыс». «Алдар көсенің басынан кешкен таңғажайып оқиғалары». Мультфильм. «Апалы-сіңілі Бронтелер». Деректі хикая. «Ортақ дос». Кино. «Дала-думан». «Леонардо». Кино. «Дала дауысы». «Ежелгі империялардың құпиялары». Деректі фильм. Мəдениет жаңалықтары. «Қазақтың қолөнері». «Сағындырған əндерай». Ретроконцерт. «Алтын көмбе». «Ортақ дос». Кино. «Қазақтың қолөнері». «Жүздесу». «Үлкен балық». Кино. Концерт. «Ежелгі империялардың құпиялары». Деректі фильм. Аңдатпа, əнұран.

Жексенбі, 17 ақпан

7.00 7.55 8.05 10.00 10.30 11.20 11.55 12.30 13.15 13.50 15.20 15.30 15.55 16.25 17.00 17.30 17.50 19.30 20.30 21.35 23.10 23.55 01.55 02.40 7.00 8.20 9.15 10.00 10.30 11.00 11.25 11.40 12.10 12.30 15.30 16.30 17.20 18.30 20.00 21.00 22.00 00.05 02.2003.50

9.00 9.15 9.20 10.45 10.50 11.10 11.30 12.30 13.00 13.50 14.30 15.00 16.00 16.40 17.00 19.00 19.30 20.00 21.00 22.30 23.20 23.25 00.55 01.00 9.00 9.05 9.20 9.50 11.30 11.55 12.00 12.30 12.50 13.30

13.40 14.40 15.30 16.20 16.50 17.10 18.00 18.20 18.30 19.00 19.40 20.30 21.10 21.50 23.40 23.45 00.05 01.00

«Саяхатшы Дара». Мультхикая. «Алдар көсенің басынан кешкен хикаялары». Мультфильм. «Келін». Телехикая. «Ас мəзірі». «Толағай». «Ақсауыт». «Сыр-сұхбат». «Көкпар». Ұлттық ойын. «Телеғұмыр». «Əке серті». Телехикая. «Алдар көсенің басынан кешкен хикаялары». Мультфильм. «Жаңа Қазақстан-2050». «Жиһанкез». Телесаяхат. «Жүзден жүйрік». «Алтын таға». Халықтық лотерея. «Ғажайыпстанға саяхат». Мультфильм. «Дениз». Телехикая. «Сағындырған əндерай!». Ретроконцерт. «Апта.kz». «ІХ-Маусымашар-2013». Жайдарман фестивалі. Астана. 1-күн. «Телқоңыр». Бокс. Төрт Ұлттық құрама арасындағы жолдастық кездесу. «Көкпар». Аңдатпа, əнұран. «Əжесінің баласы». Балаларға базарлық. «Жүректен қозғайын». Концерт. «Бірлігіміз жарасқан!». Ұлт ынтымағы. «Айбын». «Топжарған». «Футбол жанкүйерлері». Деректі сериал. «Халық сарапшысы». «Əскери іс». «Ас-арқау». «Цвет шафрана». Кино. Тікелей эфирде – ТВ Бинго. «Хабар stars». Музыкалық бағдарлама. «Əзіл-кеш». «Аймақтар аламаны». «Жеті күн». «Жеті күн». «Сахара». Кино. «Жаралы сезім». Кино. «Арбауға түскен ару». Кино.

«Смешарики». Мультсериал. Ауа райы. «Бакуган: Жанкешті жауынгерлер». Мультсериал. Ауа райы. «Жанама əсер».

«FreshmanЫ». «Н20 жəй ғана су қос». Жастар телехикаясы. «Маша и медведь». Мультсериал. «ХХІ ғасыр көшбасшысы». «Суперпапа». Реалитишоу. «Жарқын бейнелер». Деректі фильм. «Жаным». Телехикая. «Бəрі есімде». Тамара Асармен бірге. «Əсем əуен «Ел арнада». Концерт. Баскетбол. Астана – Донецк. Астанадан тікелей көрсетілім.

Ottawan тобы Астанада. «Əзіл-Tube» бағдарламасы. «Мүмкін емес…». «Пусть ангелы хранят». Телесериал.

«10 поводов влюбиться». Реалитишоу. Ауа райы. «Қияли Бетти». Кино. Ауа райы. «Азиат». Кино. Əнұран, аңдатпа. «Мирас». «Леонардо». Кино. «Үлкен балық». Кино. Концерт. «Сурет-ғұмыр». «Əлі есімде». Мəдениет жаңалықтары. «Əн-айтыс». «Алдар көсенің басынан кешкен таңғажайып оқиғалары». Мультфильм. «Апалы-сіңілі Бронтелер». Деректі хикая. «Ортақ дос». Кино. «Саз толғау». «Леонардо». Кино. «Сəбит Оразбаев». Деректі фильм. «Ежелгі империялардың құпиялары». Деректі фильм. Мəдениет жаңалықтары. «Қазақтың қолөнері». «Сағындырған əндерай». Ретроконцерт. «Өркениет». «Ортақ дос». Кино. «Сол жылдар...». Концерт. «Мона Лизаның жымиысы». Кино. «Құмсағат». Қазақстан эстрада жұлдыздарының əн шашуы. «Ежелгі империялардың құпиялары». Деректі фильм. Аңдатпа, əнұран.

Барша дїние танитын Даєыстан Мамадияр ЖАҚЫП, «Егемен Қазақстан».

Өткен аптада Ресей Федерациясының Дағыстан республикасында басшылық ауысты – Магомедсалам Магомедовтің орнына Ресей президенті Владимир Путин белгілі саясаткер Рамазан Абдулатиповты уақытша басшы етіп тағайындады.

Жеке мемлекет те емес, бір федералдық елдің бір нысанында басшының ауысқанын сөз етудің не жөні бар деуге де болар. Бірақ біраз жұрт біраз елді білмегенімен, Дағыстанды біледі. Əртүрлі жағынан. Кешегі кеңестік заманда Расұл Ғамзатовтың «Менің Дағыстаным» деген тамаша кітабын оқып, бұл ел талай адамның жүрегінде жатталып қалған. Бұл елден шыққан балуандар əлемді таңдандырады. Азаттық үшін арпалысқан азаматтары қандай! Əдебиеті де əлемге əйгілі. Соңғы кезде бұл республикадағы жаманат істер көбірек ауызға ілініп жүр. Атыс-шабыс осы елде. Оның адамдары өздерін қойып, Мəскеуді шулатып жатады: метрода жарылыс жасайды, кісі өлтіреді, жұртты таңдандырған той өткізеді, сол тойда атыс та болады. Уахабиттер, таракаттар, жамағаттар дегендер де осы елде. Олар Мəскеу жіберген арнаулы бөлім сарбаздарымен соғысып, оларды өлтіреді, өздері де өледі. Билікке талас тіпті бөлек, əулеттер болып қырқысып жатады. Журналистердің, соттардың, министрлердің, дін басшыларының, бизнесмендердің өлтірілуі де жұртқа таңсық емес. Бұл республика өзін асырау үшін Мəскеуден ақша сұрайды, ал «Анжи» дейтін футбол командасына ойыншылар, жаттықтырушылар жалдау үшін миллион долларлап қаржы жұмсайды. Бұларың қалай деп сұрайтын адамдар жоқ сияқты. Ал бұл республикада тəртіп орнатуға Мəскеу де, ел ішінде де ешкімнің шамасы келмейтіндей. Басқасын былай қойғанда, бүгінге дейін билік тізгінін ұстаған Магомедсалам Магомедов республикадағы аса бе-

делді əулеттен шыққан адам еді. Оны Мəскеу қолдады, өзінің қомақты қаржысы да болды. Бірақ елде нақты тəртіп орната алмады. Осы жерде оның əкесі Магомедали Магомедов туралы да айта кеткен жөн. Республиканы бүгінге жеткізген сол адам. Жұрттың айтуына қарағанда, ол 90-шы жылдарда Дағыстанды мекендеген халықтардың өзара қырқысуынан сақтап қалған. Ал бұл елде отыз тілде сөйлейтін халық бар. Бір кезде туыспыз, мүдде-мақсатымыз бір дейтін олар бүгінде бір-бірін түсінгісі келмейді. Өз көсемдері бар, басқаларды мойындағысы жоқ. Жұрт бір-бірімен қарудың, ақшаның тілімен сөйлеседі. Енді осы елге Рамазан Абдулатипов тəртіп орната ала ма? Оны көзі қарақты жұрт сонау тоқсаныншы жылдардың басынан бері біледі. Ол орыстан басқа ұлт өкілдері ішінен шыққан аса беделді қайраткер ретінде танылған. Өзінің жүйелі пікірімен, өткір мəселелерді шешуге байланысты парасатты ұсыныстарымен жұртты мойындатқан еді. Соның арқасында ол үлкен державаның министрі де болды, парламенттің сенаторы да, депутаты да болып сайланды. Жай бір республиканың ғана емес, Ресейдей державаның да бір басшысы болғандай беделге жеткен. Бірақ оған ондай қызметті қимай, сырт жаққа елшілікке жіберген. Кім біледі, сонда ол Дағыстанға жіберілгенде, ондағы жағдай бүгінде басқаша болар ма еді дейді жұрт. Оның бұл республикада билік тізгінін ұстауының нəтижесі қандай боларын болжау қиын. Абдулатипов – күштің де, ақшаның да тілімен сөйлемейтін қайраткер. Оның халықпен сөйлесуге ұмтылатыны да даусыз. Жəне халықпен тіл табысатыны да анық. Ал Мəскеудің оны барынша қолдаудан басқа шарасы да жоқ. Сөйтіп, олар үш жақтап осынау республикада тамырын тереңге жіберген қылмыстық дүниені жеңе ала ма? Жұрт осы сұраққа жауап іздейді, қадағалап отыратын болады.

Отпен ойнаєанныѕ бірде шоќ басары аныќ Қазір жұрт аузындағы бір əңгіме – Солтүстік Кореяда ядролық сынақ жасалмағы жайында. Ол бүгін-ертең болуы мүмкін дейді жұрт. Дəл қай күні нақты белгілі болмағанымен, сынақ өткізілетініне ешкімнің күмəні жоқ.

Басқасын былай қойғанда, сынаққа байланысты бұл елдің көсемі Ким Чен Ын елде əскери жағдай енгізгені де белгілі болып отыр. КХДР-дегі барлық əскери күштер жауынгерлік дайындыққа көшіп, Пунгери полигонында қарбалас жұмыс жүргізіліп жатқан көрінеді. Соның бəрін есепке алып, сарапшы мекемелер ядролық сынақ бұрын сөз болып келген уақыттан бұрынырақ та жүзеге асуы мүмкін дегенді айтады. Ал бұрын жұрт қисынға салып, сынақ Солтүстік Кореяның бұрынғы көсемі Ким Чен Ирдің туған күні 16 ақпанда, əйтпесе, Оңтүстік Кореяның жаңа президенті Пак Хын Хенің таққа отыратын күні 25 ақпанда өтуі мүмкін деп келген. Мұның да қарабайырлау қисыны бар: біріншісінде көсемдеріне құрмет десе, екіншісінде өздерінің ата жауындай есептейтін елдің жаңа басшысына қыр көрсеткендік. Жүзеге аса қалған күнде бұл КХДР-дің үшінші ядролық сынағы болмақ. Бұрынғыларын олар 2006 жəне 2009 жылдарда өткізген. Бұл сынақтар БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің арнайы қабылдаған бұл елде сынақ өткізуге тыйым салған шешіміне қарамай жүргізілген. Соған орай халықаралық бас ұйым бұл елге экономикалық санкциясын күшейтті. Бірақ олар райынан қайтар емес. Ядролық қару болғанымен, оны діттеген жерге жеткізетін құрал да керек. Бұрын олардың мұндай құралы жоқ, қаруы болғанымен, оны қолдана алмас деп келсе, өткен жылдың желтоқсанында КХДР жер серігі бар «Ынха-3» зымыранын

ұшырып, əлем жұртшылығын тағы да шошытты. БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі өзінің қолынан келетін шарасы – экономикалық санкцияларының ауқымын кеңейтті. КХДР басшылығы мұны өздеріне қарсы соғыс жариялау деп қабылдап, жаңа ядролық сынақ өткізетінін жариялады. Бүгінгі əлемдік əбігер – соның салдары. Бұдан олар не ұтады? Ұтары жоқ. Өздерінің партиялық бас газеті «Нодон Синмун» ел басшылығы бұл қадамға «халықтың талабын ескеріп барды» деп жазады. «Қауіпсіздік Кеңесі бізге басқадай таңдау жасауға мүмкіндік қалдырмады. Енді ақырына дейін барамыз» – бұл тұйыққа апарып тірейтін сөз. Бұлар қыңыраяды екен деп енді халықаралық қоғамдастықтың да олардың ыңғайына жығылуы екіталай. Əрине, ядролық қаруды қолдану қаупі болмағаны жақсы. Сөйтсе де бұл қауіпті тым асыра бағалау да артық. Дəл бүгін Солтүстік Корея Оңтүстік Кореяға жəне оның одақтасы АҚШ-қа ядролық қарумен соққы беріп, оларды үлкен шығынға ұшыратады дегенге, басқалардан бұрын, Пхеньянның өзі де сенбейді. Оған жауап соққы өздерінің түбіне жететінін олар жақсы біледі. Бұлардың басты мақсаты – бопса. Сондықтан да жұртшылық арасында ядролық үрей туғызудың да жөні жоқтай. Керісінше, ядролық қарумен ойнау Солтүстік Корея басшылығын тұйыққа тірейтіні даусыз. Бұл тұйықтан шығу оңайға соқпайды. Өйткені, олар басқалармен қарымқатынастағы сенім жолын кесіп тастады. Тіпті енді олардың бұрынғы одақтасы демегенмен, тілеулестерінің өзі қолдамайтыны анық. Ал Қытай ашық айыптап отыр. Ең қиыны – осынау жосықсыз саяси ойыннан жапа шегетін биліктегілер емес, қарапайым қара халық. Бірақ сол халықтың да шыдамы таусылуы мүмкін.

10

www.egemen.kz

8 ақпан 2013 жыл

д ю Ќазаќ руханиятыныѕ т э о т о Ф жаућарлары əлемдік ќазынаєа ќосылмаќ Алматыда «Тағылым» клубы «Мəдени даму институты» қоғамдық қорының ұйымдастыруымен «Қазақ мəдениетінің рухани құндылықтарын əлемдік брэнд ретінде таныту» атты жобасының таныстырылымы өтті. Қанат ЕСКЕНДІР,

Суретті түсірген Ерлан ОМАРОВ.

«Егемен Қазақстан».

«Қазақ Елі» монументі кешенінен фрагмент

Назарбаев Университетіндегі 2013-2014 оқу жылына тіркелген талапкерлердің саны 3282-ге жетсе, олардың арасынан шетелдік жастардың да көптеп көрініс табуы білім ордасының əлемдік деңгейін айқындайтын факторға айналып отыр.

Талапкерлер таѕдауы Өткен жылдың 1 қарашасында ашылған университет порталындағы мəліметтер бойынша бұл жағынан қазақстандық оқу ордасы əлемдегі танымал білім ордаларымен терезесі тең деуге əбден лайық. Университет алдындағы дайындық бағдарламасына, 20132014 оқу жылына үш мыңнан астам талапкердің тіркелуі, сонымен қатар, Университет тарихында тұңғыш рет талапкерлер арасындағы қыздар мен ер балалар санының теңесуі де көп жағдайдан хабар беріп тұрғандай. Өтінімдер негізінен еліміздің барлық өңірін қамтиды. Бұған қоса Əзербайжан, Үндістан, ҚХР, Қырғыз Республикасы, Ресей Федерациясы, АҚШ, Тəжікстан жəне Өзбекстан сияқты алысжақын шетелдерден келіп оқығысы келетін жастар саны да жыл санап арта түсуде. Бұл ретте аймақтардан тіркелген талапкерлердің пайыздық үлес салмағына келсек, астаналықтар – 20, алматылықтар – 19, шығысқазақстандықтар 8 пайызды құрайды. Талапкерлердің ең азы Атырау (2%), Солтүстік Қазақстан (2%) жəне Маңғыстау (2%) облыстарынан. Жастар таңдаған факуль теттердің ішінде бірінші орынды

Инженерия мектебі иеленеді. Оған ниет білдіргендер саны – 38, Гуманитарлық жəне əлеуметтік ғылымдар мектебі – 34, Ғылым жəне технологиялар мектебі 29 пайызды құрайды. Ақпанның алғашқы күндерінде Астана мен Алматы қалаларында «APTIS» ағылшын тілі білім деңгейін тексеру бойынша бірінші сынақ та болып өтті. Ал енді наурыздан бастап университет тікелей бакалавриат бағдарламасына студенттерді тікелей қабылдауды жоспарлауда. Сонымен қатар, қазіргі уақытта Назарбаев Университеті Жоғары бизнес мектебінің, Жоғары мемлекеттік саясат мектебі мен Жоғары білім беру мектебінің магистрлік бағдарламаларына талапкерлер қабылдауда. Тағы бір айта кететін жайт, осы бағдарламалар бойынша мемлекеттік білім беру гранттары бөлінеді деп көзделуде. Бүгінде Назарбаев Университетінде 1500-ге жуық студент білім алуда. Университеттің алты мектебі бакалавриат жəне магистратура бағдарламалары бойынша академиялық бағдарламалар ұсынуымен де ерекшеленеді. «Егемен-ақпарат».

Жобаны жүзеге асыру барысында қазақтың көне жыр-дастаны жəне əлемдік руханияттың жауһары «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» лироэпостық жыры, этнограф-ғалым Шоқан Уəлихановтың таңдамалы шығармалары мен ақын Маралтай Райымбекұлының өлеңдер жинағы ағылшын тіліне аударылмақ. Мұндағы мақсат – ұлтымыздың кемеңгер тұлғалары тудырған əдеби туындылар мен деректі зерттеулерді əлемдік бренд ретінде танытып, бүгінгі қазақ қоғамының рухани жетістігін, қазақ мəдениетінің биік талғамын күллі дүниеге паш ету. Аталмыш жобаны жүзеге асыру мақсатында Қолдау кеңесі құрылды. Оның құрамында шоқан танушы ғалымдар – тарих ғылымдарының докторы, академик Болат Көмеков, Парламент Мəжілісінің депутаты Сағиятолла

Сəрсенов, саяси ғылымдар кандидаты, мəдениеттанушы Ерлан Саиров, тарих ғылымдарының докторы, профессор Серік Əжіғали, ғалым, əдебиеттанушы Ма рат Сембі, саясаттанушы Талғат Əбдіжаппаров секілді бірқатар ғалымдар мен қоғам қайраткерлері бар. ХІХ ғасырдың жарық жұлдыздары Абай Құнанбаев, Ыбырай Алтынсарин, Шоқан Уəлиханов секілді кемеңгер тұлғалар қазақ ұлтының əлемдік таным-дүниесіне қосар үлесін өз заманында құнды еңбектерімен жеткізіп кетті. Қазақ халқының əдебиеті мен мəдениетін, философиялық бай мұрасын көрсете білу – бүгінгі ұрпақтың еншісіндегі іс. Осы ретте «Мəдени даму институты» қоғамдық қоры осы жылдың соңына дейін қазақ жеріндегі ағартушылық мəдениеттің көрнекті өкілі, ғалым Шоқан Уəлихановтың 1 томдық таңдамалы шығармалар жинағын жарыққа шығаруды қолға алып отыр. Жоба жетекшілерінің айтуынша,

Дастан КЕНЖАЛИН, «Егемен Қазақстан».

Астанадағы №23 орта мектептің жоғары сынып оқушылары ерлік сабағына қатысты. Ақмола аймақтық гарнизоны Əскери полиция жасағының əскери қызметшілері бұл жолы да оқушыларға жан-жақты дайындалып келіпті. Олар өздерінің күнделікті қызметтері мен тапсырмалары

Вице-президент – бас редактор Жанболат АУПБАЕВ Вице-президент Еркін ҚЫДЫР

жайлы тек теория түрінде айтып берумен шектелген жоқ. Ерлік сабағы қызықты болу үшін тəжірибе түрінде де білімдері мен біліктерін ортаға салды. Олар осы мақсатпен мектепке жауынгерлік жабдықтары мен қару-жарақ үлгілерін ала келді. Оқушылар арнайы бөлімше жауынгерлерінің əскери киім үлгілерін қандай жағдайда жəне қандай мақсатта пайдаланатынын

білді. Олар сарбаздармен жақын танысып, көкейде жүрген сауалдарына жауап алды. Балалар үшін, əсіресе, қаружарақ түрлерімен танысу қызықты болды. Атыс қаруларын көрген жоғары сынып оқушылары өздерін сабырлы ұстауға тырысса, Ерлік мектебіне өздері сұранып келген төменгі сынып оқушылары өз эмоцияларын жасырып қала алмады. Əскери полиция жасағының идеологиялық жұмыстар жөніндегі аға офицері, лейтенант Бауыржан Əміров балаларға əскери қызметтің абыройын, Отанды қорғаудың маңызы мен жауынгер не офицер болудың құрметті мамандық екенін түсіндіріп берді. Ақмола аймақтық гарнизоны əскери полиция жасағының жеке құрамы № 23 орта мектеп оқушыларын біраздан бері шефтік қамқорлыққа алған. Əскери полиция өкілдері өз қамқорлығындағы білім ордасында жиі болып, оқушыларға əскер өмірі туралы айтып беруден жалыққан емес. Суретті түсірген Ермек САРБАСОВ.

Ќылмысты жасыру етек алєан Облыстық ішкі істер департаментінің бастығы М.Ұрұмханов жеке құрам алдында өткен жылғы жұмыс қорытындыларына сай есеп беріп, Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың қатысуымен өткен құқық қорғау органдары кеңесінде айтылған міндеттерге тоқталды. Жиынға облыс əкімі С.Ескендіров, Ішкі істер министрінің орынбасары Е.Тұрғымбаев қатысты.

Баяндамашы былтыр облыс аумағында 7,5 мыңға жуық қылмыс тіркелгенін, ауыр жəне аса ауыр қылмыстарды ашу көрсеткіштері жақсарғанын айта келіп, кей ұрлық түрлерінің тыйылмай отырғанын атап көрсетті. Ол бұрынғыға қара ғанда 18,8 пайызға артып, 5 мыңнан астам ұрлық оқиғалары орын алған. Мал барымталау, пəтер тонау көбеймесе, азаяр емес. Ішімдікке

Президент Сауытбек АБДРАХМАНОВ

Ќазаќстан ќўрамасы жылды жеѕіспен бастады Алмас МАНАП,

«Егемен Қазақстан».

Бұл матчта Қайрат Нұрдəулетов бастаған құрамамыз өз шеберліктерін көрсете білді десек, артық айтқандық емес. Əсіресе, Ұлан Қонысбаев, Бауыржан Жолшиев, Таңат Нөсербаев үштігінің ойын өрнегі айшықты болғанын айтқан жөн. Біздің жігіттер кездесудің 10-минутында қауіпті үш соққы жасап, қарсыластар қақпасын қорғаған Сергей Пащенконы əбден састырған еді. 34-минутта қарсыластар қақпасына қарай айып добы белгіленді. Ұлан Қонысбаевтың əуелетіп соққан добын қорғаушы Виктор Дмитренко қақпада тулатты. Уақыт өте келе қазақстандықтар шабуылды тіпті үдетті. Нəтижесінде Ұлан

əуестенушілер арасында да қыл мыс қа барушылар қатары қалың. Жастар бұзақылығының тоқталмай тұрғаны да ойландырады. Жыл өткен сайын материалдық-техникалық базаның жақсара түскеніне қарамастан, шешімін табатын мəсе лелер де жоқ емес. Қаражат тапшылығы жұртшылық көп жүретін аумақтарға бейнекамералар орнатуға қолбайлау туғызып отыр. Осы мəселеге орай облыстық мəслихаттың сессиясында қаражат бөлу қарастырылғанымен, сөз

күйінде қалған. Тұрғылықты мекенжайы жоқ адамдарға арналған əлеуметтік бейімдеу орталығы тарлық етеді. Бұл тағы да қаржыға келіп тіреледі. Облыс прокуроры С.Зайтлер жиналғандар назарын қылмыстарды əдейі жасырып қалушылық жайына аударды. Былтыр осындай 69 оқиға орын алған. Жол сақшыларының, көші-қон саласының қызметтері айтарлықтай жақсартуды қажет етеді. Вице-министр Е.Тұрғымбаев құқық қорғау органдарының кеңесінде Елбасы бірқатар тапсырмалар жүктегенін, басты басымдық саланы жаңғырту болып табылатынын, ол үшін əркез тың ізденістер мен озық ақпараттық технологияларға, жұртшылық, қоғамдық ұйымдар көмегіне сүйену қажеттігін атап көрсетті. Солтүстік Қазақстан облысы.

Жарыстар кїнделігі ТЕННИС. Астанада Халықаралық теннис федерациясының кубогы жолындағы Азия жəне Океания аймағының I жəне II топ ойындары өтуде. Оған біздің елден басқа бірін ші аймақтың «А» тобында Үндістан мен Таиланд, ал «В» тобында Қытай, Өзбекстан, Оңтүстік Корея, Қытайлық Тайпей командалары, екінші аймақтың «А» тобында Вьетнам, Қытайлық Сянган, Сингапур, Түркіменстан, Жаңа Зеландия, «В» тобында Филиппин, Индонезия, Қырғызстан, Пəкстан, Малайзия мен Иран теннисшілері күш сынасуда. Бұл турнирге Қазақстаннан Ярослава Шведова, Сесиль Каратанчева, Ксения Первак, Галина Воскобоева сынды теннисшілер қатысуда. Біздің құрама турнирдегі алғашқы ойынын Үндістан командасымен өткізіп, оны 3:0 есебімен ұтты. Кеше құрама Таиланд қыздарымен кездесті. Біздің қыздарымыз осы ойында қарсыластарын жеңсе, «В» тобының жеңімпазымен Əлемдік топқа жолдама алу үшін күш сынасады. Ал екінші аймақтың екі тобында ең көп ұпай жинаған командалар болса, өзара ойнап, бірінші аймаққа жолдама алуға таласады. ХОККЕЙ. Қазақстанның ерлер жəне əйелдер ұлт тық құрамалары Сочи Олим пиадасының іріктеу турнирлеріне қатысуда. Ерлер командасы 7-10 ақпан күндері Латвияда өтетін турнирде осы елдің құрамасымен жəне Франция мен Ұлыбритания хоккейшілерімен ойнаса, əйелдер командасы Германияда жалауы желбірейтін жарыста Қытай, Чехия жəне алаң иелерінің хоккейшілерімен күш сынасады. Бүгін Қазақстан мен Латвияның ерлер құрамасының кездесуі тікелей эфирден «Қазақстан» те леарнасынан көрсетіледі. Ал əйелдер командасы ертең

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А. АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.

БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kz Алматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР: Астана – (717-2) 37-61-21; Ақтау – 8 (701) 593-64-78; Ақтөбе – (713-2) 56-01-75; Талдықорған – 8 (728) 27-05-70; Атырау – (712-2) 32-94-07; ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ:

Қонысбаевтың қатысуымен тағы да бір доп соғылды. Гол авторы – Бауыржан Жолшиев. Осыдан кейін жеңісті қолдан бергісі келмеген Молдова құрамасының ойыншылары өршелене алға ұмтылды. Олардың шабуылы көп ұзамай өз нəтижесін берді. Ойынның 85-минутында Анатолий Дорош оңтайлы сəтті пайдаланып, есепті қысқартты. Əйткенмен, біздің жігіттер бұдан соң намысқа тағы да қамшы басты. Бұл жолы да Жолшиевтің бағы жанды. Ол ойын ның ең соңғы минутында есеп ті 3:1ге жеткізді. Сөйтіп, Қазақстан құрамасы жылды жеңіспен бастады. Естеріңізде болса, бұған дейін екі құрама екі рет кездесіп, екеуінде де молдовалықтар жеңіске жеткен болатын.

АЛМАТЫ.

–––––––––––––––

«Егемен Қазақстан».

“Егемен Қазақстан” республикалық газеті” акционерлік қоғамы

Түркияда оқу-жаттығу жиынын өткізіп жатқан футболдан Қазақстан құрамасы Молдованың бас командасымен жолдастық кездесу өткізді. Кездесу 3:1 есебімен қазақстандықтардың пайдасына шешілді.

Елордадаєы ерлік сабаєы

Өмір ЕСҚАЛИ,

Меншік иесі:

ғалым Шоқан Уəлихановтың ғылыми еңбектерінен кейін күллі түркітектес ұлттардың эпостық шығармаларының бастауы болған «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» лироэпостық жыры ағылшын тілінде əлем оқырмандарына ұсынылмақ. Ғалымдар бұл тарихи жыр əлем əдебиетінің озық үлгілерінің бірі ретінде саналып жүрген «РомеоДжульетта» атты махаббат дастанына қарағанда, өмірде болған, тарихи нақтылығымен жəне шынайы сюжетімен құнды болады деп есептейді. Ұлттық рухани құн ды лықтарды əлемдік бренд ретінде таныту жобасының аясында ағылшын тіліне тəржімаланып əлемге тарайтын авторлардың бірі ретінде ақын Маралтай Райымбекұлының шығармалары əдебиетші қауым өкілдерінің арасында жүргізілген сауалдама арқылы таңдалып отыр ғандығын түсіндірді жоба жетекшілері. Жəне жоба аясында алдағы уақытта қазақтың кешегі құндылықтарымен қатар, бүгінгі рухани қазынаға үлес қосып жүрген басқа да ақын-жазушы ұлқыздарының озық туындылары шет тіліне аударылатын болады.

Спорт

Көкшетау – (716-2) 25-76-91; Павлодар – (718-2) 57-18-09; Қарағанды – (721-2) 43-94-72; Семей – (722-2) 52-26-86; Қостанай – (714-2) 39-12-15; Тараз – (726-2) 43-37-33; Қызылорда – (724-2) 27-00-85 Шымкент – 8 (701) 404-36-29; Орал – (711-2) 28-80-35; Петропавл – (715-2) 50-72-50. Өскемен – (723-2) 25-28-41; Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru А Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама мен хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.

Газет мына қалалардағы: 010008, Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС, 050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС, 100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС, 110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС, 120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС, 130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС, 030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС, 160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС, 140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС, 150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ, 080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС, 090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС, 040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы, 070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМК баспаханаларында басылып шықты.

Қытаймен кездессе, 10 ақпан күні Германияға қарсы айдынға шығады. ВОЛЕЙБОЛ. Өскеменде ерлер арасындағы Ұлттық лиганың үшінші тур ойындары басталды. Қазір екінші турдың қорытындысы бойынша «Алматы» командасы турнир кестесінде бірінші орында келеді. Екінші орында «Атырау» болса, үшінші орынды Оралдың «Конденсат» клубы тұр. Ұлттық лигаға барлығы 7 команда қатысуда. Соның ішінде «Павлодар», Хромтаудың «ТНК Қазхром», Петропавлдың «Есіл» жəне Өскеменнің «ШығысСвинецСтрой» командалары бар. ШАХМАТ. Павлодарда класси калық шахматтан 20 жасқа дейінгі бозбалалар мен қыздар арасында швейцарлық жүйе бойынша Қазақстан чемпионаты өтуде. Оған қатысып жатқан 25 шахматшы əлем чемпионатының жалғыз жолдамасын сарапқа салуда. Олардың арасында халықаралық шебер жəне үш спорт шебері бар. Чемпионатқа қыздар арасындағы ең жас халықаралық гроссмейстеріміз 13 жасар Жансая Əбдімəлік (суретте) те қатысуда.

Сонымен бірге, турнирде Диана Асаубаева (Қостанай) жəне Əсел Серікбайдың (Қызылорда) жеңіс тұғырынан көрінуге мүмкіндіктері зор. Чемпионат 11 ақпанда аяқталады. «Егемен-ақпарат».

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы 200 601 дана. Нөмірдің кезекші редакторы

Əлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 10 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921 Газет Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС-те басылды, тел. 93-98-25. Тапсырыс №166 ek