"Қазақ ұстазы" журналы

Астана Мақсат

«Астана Мақсат Қазақ ұстазы» журналы – мұғалімнің тиімді жұмысы үшін үздік идеялар, әдістемелер, психология, қазіргі технологиялар, педагогикалық табыстар туралы ғылыми-инновациялық ізденістерге арналған.

Mazmuni 02

Б гінгі н мірден о итыны ыз:

18

9 36

Жарқын болашақ жолында Жар ын болаша жолында . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

42

Т уелсіздік тірегі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

«М гілік ел ндылы тарын енгізу ар ылы ш кірт т рбиелеу – білім беру саласыны басты ма саты» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

лыбританияда ы аза о амы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Болаша а ны адаммен . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Тарихи та ылымды той . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

ресі биік негелі стаз. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 Азамат ал ан асулар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 ибрат а толы кездесу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Мынау ажап д ние... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Жердегі ж ма . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 А жол, балалар туризмі!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 «Ал аш ы стаз» облысты форумы тті . . . . . . . . . . .58

12

53

55 Жапония стазды алай рметтейді? . . . . . . . . . . . 60 Жасай бер, аза ымны салт-д ст рі . . . . . . . . . . . . . 62 Коучинг жоспары. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

36

26

Өресі биік өнегелі ұстаз

60 22 Қазақ ұстазы

3

Редакциялы ал а: Бас редактор

Лариса Алдабергенова

Бас редакторды орынбасары

Байтана али Т лентаев

Бас редакторды орынбасары

Балауса айыр алиева

Жауапты редактор

Шынар Са иева

Тілшілер

Серікг л С лтан ажы Маия Хасанова Жазира Байдалы

Дизайнер

Ернар Бал абаев

Менеджер Редакцияны мекен-жайы: Телефон:

E-mail:

Айг л Сейітжанова 010000, Астана аласы, Республика да ылы 28, 326 А 8 707 555 01 96 8 701 143 90 77 8 701 708 2725 Маqsat-bilim@mail.ru

«Астана Ма сат аза стазы» журналы – м алімні тиімді ж мысы шін здік идеялар, дістемелер, психология, азіргі технологиялар, педагогикалы табыстар туралы ылымиинновациялы ізденістерге арнал ан. Журналда жары к рген ма ала, с хбат авторларыны пікірі редакция к з арасын білдірмейді. Журналда жариялан ан материалдарды редакцияны келісімінсіз к шіріп басу а тыйым салынады. Міндетті т рде сілтеме жасалынуы тиіс. Журналды редакциядан сатып алу а болады. Жазыламын деушілер жо арыда ы мекен-жай а хабарласа алады.

А ылдастар ал асы: Ерлан Сыды ов – Л.Н. Гумилев атында ы Еуразия лтты университетіні ректоры, Р А корреспондент м шесі Мырзатай Жолдасбеков – Л.Н. Гумилев атында ы Еуразия лтты университетіні т ркітану кафедрасыны ме герушісі, мемлекет ж не о ам айраткері Мекемтас Мырзахмет лы – Р мемлекеттік сыйлы ыны лауреаты, филология ылымдарыны докторы, профессор Сайлау Батырша- лы – Еуразия лтты университетіні профессоры, экономика ылымдарыны доктооры, Р дипломатиялы ызметіні айраткері А штап Ба тыгереева – а ын, халы аралы «Алаш» сыйлы ыны иегері Сейіт ас абасов – Л.Н. Гумилев атында ы Еуразия лтты университетіні аза дебиеті кафедрасыны ме герушісі, Р А академигі Маржан Примбетова – Астана аласында ы гуманитарлы за университетіні доценті

ТИПОГРАФИЯ «PRIDE PRINT» АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ, МИРЗОЯН КӨШЕС , 13-15. ТЕЛ: (727) 387-77-47, 387-80-06

аза стан Республикасыны М дениет ж не а парат министрлігінде 26.12.2013 жылы тіркеліп, №14063-ж ку лігі берілген.

09.02.2015 жылы №15113-Ж ку лігін алды. Тарату аума ы: аза стан Республикасы.

4 4

Таралымы 5000 дана Қазақ ұстазы 2014 Қазақ Қазақұстазы ұстазы2014 2014

рбір автор мақала мазмұнына және сауаттылығына жауапты. Алыс аймақтағы журнал оқырмандары мен авторларға басылымды жеткізу редакция тарапынан атқарылады.

Бас редактор бағаны

Н рлы жол – білімде Ел Президенті Н. .Назарбаев аза стан хал ына Жолдауларында елімізде білім беру саласын дамыту а, ел болаша ы – жас рпа ты білімді де отанс йгіш, негелі болып суіне т ра ты к іл б ліп келеді. азіргі та да елімізді лемге танымалды ын б рын ыдан да арттырып, бизнестік ортаны ркендете тусуге, халы ты леуметтік экономикалы жа дайын жа сарту а ба ыттал ан 5 институтты реформаны ж зеге асыру ма сатында лт жоспары – «100 на ты адам» ба дарламасы жасалып, елімізде осы ба ытта к птеген істер ат арылуда. Елімізді б секеге абілеттілігін арттыруды, адамдарды мір с ру жа дайларын жа сартуда инновациялар лкен ма ыз а ие. М ны зі алда ы уа ытта, с з жо , сапалы білім ал ан рт рлі маманды иелеріні ндіріске келуін талап етеді. о амны дамуы Елбасы ал а ойып отыр ан « аза стан – 2050» Стратегиясын толы тай ж зеге асыру ар ынына с йкес ілгерілеуге тиіс. «М гілік ел» идеясын мірше ету шін де білімді рпа т рбиелеуге лкен к іл б лу ажет. Осы ба ытта ажырлылы пен, мол ізденістермен е бек етіп, келе жат ан білім беру орындарыны йымшылды ы, уа ыт а сай іскерлік к рсетуге мтылыстары птарлы а . Соларды бірі – Астана аласында ы е ал аш ы мемлекеттік емес жо ары о у орны ретінде ашыл ан Еуразия гуманитарлы институты. «Астана Ма сат аза стазы» журналы б л н мірінде 1995 жылы рылып, ашыл анына биыл 20 жыл толып отыр ан атал ан білім ордасы жайлы таныстырады. Ал аш ы т лектері 1999 жылы т леп ш ан институт 20 жылды тарихында к ндізгі ж не сырттай о у нысандары бойынша 7843 маман дайындапты. Институт даярла ан – «Педагогика ж не психология», «Мектепке дейінгі т рбие мен о ыту», « аза тілі мен дебиеті», «Тарих», «Аударма ісі», бас а да маманды тар бойынша білім ал ан жастар ж мыс берушілерді с ранысына ие. Журналымызды атынан Еуразия гуманитарлы институты жымын мерейтойымен тты тап, жемісті е бек, тола ай табыстар тілейміз. Осы орайда, 2012 жылы осы о у орнында білім алып, «Тарих» маманды ы бойынша педагогика ылымдарыны магистрі атан анымызды да айта кетсек. « аза тіліні мемлекеттік тіл ретінде даму тарихы» та ырыбы бойынша жазыл ан е бегімізді ор ау кезінде осы журналды шы ару идеясы ой а келген еді. ылым жолында жол сілтеген ла атты стаздар – проректор, тарих ылымдарыны докторы, профессор адір Ахметов, тарих ылымдарыны докторы, профессор Тілеген Сады ов, сол кездегі декан, тарих ылымдарыны кандидаты, профессор Алмат Аманбаев, тарих ылымдарыны кандидаты, доцент, ылыми жетекшім – ралай уб кірова, Балауса айыр алиева а ал ысымды білдіре кетсем деймін. Журналист «А ылдастар ал асыны » м шесі, негелі стаз Маржан Бект рсын ызы Примбетованы алты ас ар а к терілуі – 60 жас а тол ан мерейтойымен тты таймыз. «Астана Ма сат аза стазы» б л санында биыл ы о у жылында Астанада дарынды балалар а арнап ашыл ан, а ылшын тілінде саба беретін № 81 «Astana English School» гимназиясы ж нінде де ма л мат беріп отыр. Жа а т рпатты м ндай о у орнын ашу идеясын Астана алалы кімдігі ( кімі .Жа сыбеков) мен Астана алалы Білім бас армасы (Э.Суханбердиева) сын ан екен. Б л гимназияны болаша ы зор деп ойлаймыз. Журналымыза лыбританияда ы аза о амыны тыныс-тіршілігі, балалар туризмі м селесі де к теріліп отыр. Білім беру ісі ажырлылы ты, жанашырлы ты ажет етеді. «Астана Ма сат аза стазы» журналы осы ба ытта ж мыс жасай бермек. Ш керім дайберді лыны : «Жа сы білім іздеуден жалы палы , Білгенді, білмегенді аны талы », – деген с зі немі жадымызда болады. Ізгі тілекпен Лариса АЛДАБЕРГЕНОВА.

Қазақ ұстазы

5

Біздің анықтама

Беделді білім ордасы

6

Қазақ ұстазы

Амангелді САЙЫНОВ, Еуразия гуманитарлы институтыны ректоры. Ту ан жылы: 1942 жылды 29 желто саны, Павлодар облысы Ертіс ауданы лгілі селосы. Лауазымы, ж мыс, ызмет орны: аза стан Республикасы Білім ж не ылым министрлігі Еуразия гуманитарлы институтыны ректоры. ылыми д режесі, ылыми ата ы, арнаулы ата ы: тарих ылымдарыны докторы, профессор, ЖМ Х А академигі, аза Білім академиясыны академигі. Тарих ылымдарыны докторы, профессор сайынов Амангелді сайын лы за жылдар бойы басшылы лауазымдарда ж мыс істеді, жо ары о у орындарын, бас а да білім ж не ылым мекемелерін бас арды. Академик А. . сайыновты ылыми, ылымипедагогикалы ж не кімшілік ызметі республика а белгілі. Ол зіні е бек еткен жылдарында к птеген дарынды кімгер – ізбасарлары мен жас алымдарды т рбиеледі. р жылдарда е бек еткен ай жым болмасын, оны есімін ау ымды о згерістермен байланыстырады. Ал к сіби шеберлік, йымдастырушылы , арапайымдылы , жымны р м шесімен тіл табыса білуге деген мтылыс, сергектік сия ты асиеттері оны т л асын ркез ерекшелеп, т жірибелі кімгер ж не лкен алым екенін к рсетті. А. . сайынов зіні е бек жолын ауылды мектепте м алім болудан баста ан. С.Киров атында ы азМУ-ды бітірген со Алматы аласында ы аза стан Компартиясы Совет ауданды комитетінде н с аушы болып істеді.

1973 жылдан бастап С.Киров атында ы аза мемлекеттік университетінде аспирант, ассистент, а а о ытушы, доцент, проректор болса, 1992 жылдан С.Сейфуллин атында ы А мола университетіні ректорлы ына та айындалды. 1996 жылы Л.Н.Гумилев атында ы Еуразия университетіні рылуына байланысты А. . сайынов оны ал аш ы ректоры болды. Д л осы кезе де ол зін ылыми-зерттеу ж мысын лкен жымды бас арумен йлестіре білетін дарынды кімгер, тамаша йымдастырушы ж не к рнекті алым ретінде к рсете алды. Университетте та даулы профессорларды

ж мыс істеуіне, та даулы студенттерді о уына к п к ш ж мсады: аспирантура мен магистратура, диссертациялы ке естер ашылды, республикалы ж не халы аралы конференциялар ж не та ы бас а ау ымды шаралар т ра ты т рде тетін болды.

2000 жылдан бастап А. . сайынов аза стан Республикасы Жо ары аттестаттау комитетіне басшылы жасады, м нда да ол осы ба ылаушы органны м ртебесін к теріп ана оймай, ылым саласын ба ылау ж йесін рып, аза станды ылымны дамуына айтарлы тай лес осты. 2004 жылдан бастап тарих ылымдарыны докторы, профессор, академик А. . сайынов Ы.Алтынсарин атында ы аза Білім академиясыны президенті болды. Ол аза стан о амын жа ырту жа дайында білім беруді жетілдіру бойынша, лемдік т жірибе негізінде ж не лтты д ст р мен ндылы тарды ескере отырып, ылыми ізденістерін жал астырады. 2007 жылдан бастап азіргі уа ыт а дейін Еуразия гуманитарлы институтыны ректоры. Ол жо ары о у орнын дамытуды б секеге абілетті мамандар даярлауды сапасын арттыру а ба ыттал ан басымды тары мен ма сатын белгіледі. Тарих ылымдарыны докторы, профессор, аза Білім академиясыны академигі, ЖМ Х А академигі А. . сайынов зіні б кіл е бек жолын білім мен ылым а арнады. 4 монографияны , 150-ден астам ылыми жарияланымны авторы. Оны жетекшілігімен «Отан тарихы» маманды ы бойынша т рт докторлы , он алты кандидатты диссертация ор алды. А. сайынов Жо ары о у орындарын модернизациялау ж ніндегі республикалы комиссияны м шесі. Тарих ылымдарыны докторы, профессор А. . сайыновты е бегі мен ылымипедагогикалы ызметі наградалармен аталып тті, м селен, 1982 жылы Е бек ызыл Ту орденімен, 1984 жылы азССР Жо ар ы Ке есі Президиумыны грамотасымен, 1965 жылы «За отвагу», 1965 жылы «20 лет победы над фашистской Германией», 1998 жылы астананы А мола аласына к шіруге ос ан лесі шін аза стан Республикасы Президентіні рмет грамотасымен, 2011 жылы « рмет» орденімен, 2012 жылы А. Байт рсынов атында ы орденмен марапаттал ан.

Беделді Ұлт мақтанышы білім ордасы

ЖАРҚЫН БОЛАШАҚ

ЖОЛЫНДА Қазақ ұстазы

7

Беделді білім ордасы

Елордамыз Астана аласында ы т ыш мемлекеттік емес жо ары о у орны – Еуразия гуманитарлы институтыны рыл анына биыл 20 жыл толды. Осынау мерейлі белес аза стан Республикасы Конституциясыны 20 жылды ымен, аза ханды ыны 550 жылды ымен т спа-т с келіп отыр. ЕАГИ елімізді ы ты мемлекет болып алыптасу жолында ы барлы к рделі жа дайларды басынан кешіре отырып,

Т уелсіз Отанымызбен бірге ркендеп, оны г лденуіне барынша ызмет етіп келе жат ан білім ордасы. ЕАГИді ма танышы – да ты т лектері. Институтты алтын ясынан анат а ан мы да ан т лектер б гінде т рлі салада: жауапты мемлекеттік ызметтерде, мемлекетімізді бас ару рылымдарында, білім беру ж йесінде та ы бас а да салаларда жемісті е бек етуде. Е бек нары ында ы олар а деген с раныс де гейі де жо ары. рине, м ны б рі, т птеп келгенде, осында 8

Қазақ ұстазы

за жылдар бойы табанды е бек етіп келе жат ан жо ары білікті профессоро ытушылар рамыны ар асы. ЕАГИ жымы «М гілік ел» идеясын жауапкершілікпен ж зеге асыруда. Оны жымы лы м рат а жетуді к ре тамыры тере білім мен ылымнан н р алатынын жа сы сезінеді. Сонды тан отаншыл

1999 жылы институтты е ал аш ы 40 студенті о уын ая тап, диплом алды. Оларды екеуі здік дипломды иеленді. ж ректі жас мамандар дайындауда нау аншылы пен асы ып-апты удан аула болу а тырысып, білім мен ылымны жылдар бойы жина тал ан інжу-маржанын ш кірттерді бойына біртіндеп сі іруді ж н санайды. азіргі білім беру ке істігіндегі жа алы атаулыны бден зерттеп, зерделеп, содан кейін ана е тиімді дегенін о у дерісіне енгізеді. М селен, кредиттік о ыту технологиясын білім беруде олдануда маманды тарды , п ндерді ерекшеліктерін міндетті т рде ескереді. Міне, за жылдар бойы осындай аны , ашы ж не ж йелі ж ргізілген ма сатты ж мыстарды н тижесінде ЕАГИ мемлекет тарапынан ойылып отыр ан заманауи жо ары білім беру талаптарын орындай алатын беделді білім ордасына айналды. Институтта мамандар дайындау ызметін 5 кафедра ат арады. Оларда

Беделді білім ордасы з ісін жетік білетін мы ты стаздар ж мыс істейді. Айталы , « ы тану» мамандарын даярлайтын мемлекеттік ы ты п ндер кафедрасына елімізге белгілі за гер, за ылымдарыны кандидаты, профессор Х. . бішев ме герушілік етеді. Кафедрада за саласын тере білетін о ытушылар бар. Соны н тижесінде студенттер Р Президенті кімшілігінде, Р Парламенті Сенатында, Р Парламентінде, Р Ішкі істер министрлігінде, Р Конституциялы ке есінде мол т жірибе жина та ан білікті алым-за герлерден білім алып, шеберліктерін шы дау а м мкіндік алды. Арнайы жабды тал ан криминалистика кабинеті, криминалистикалы техникалар зертханасы, сот отырысы залы, та ы бас а мамандандырыл ан о у жайлары болаша за герлерді теориялы практикалы жа ынан жетілуіне ы пал етеді. ЕАГИ-дегі педагогика ылымдарыны кандидаты, доцент Л.В. Волкова бас аратын шетел тілдері кафедрасы республикамызда е та даулыларды атарына жататынын, «Аударма iсi», «Шетел тілі: екі шетел тілі» маманды тары бойынша бітірген

бакалаврларды сапасы жо ары екені барша а аян. Астана аласында ткен халы аралы д режедегі алуан т рлі ж не аса ма ызды саяси, м дени шаралар а волёнтерлер ретінде атыс ан атал ан маманды тар студенттеріні

Еуразия гуманитарлы институты – Астана аласында ы е ал аш ы мемлекеттік емес жо ары о у орны. Ол 1995 жылы ашылды. шет тілдерін білу де гейі те жо ары екенін йымдастырушы тараптар здеріні к птеген ал ыс хаттарында ерекше атап тті. Р Б М ж ргізген о у жетістіктерін сырттай ба ылау, мемлекеттік аттестаттау шаралары н тижесінде де осы кафедра ш кірттері

Қазақ ұстазы

9

Беделді білім ордасы жо ары к рсеткіштерімен сапалы білім алып жат андарын д лелдеді. Б гінде «Аударма iсi», «Шетел тілі: екі шетел тілі» маманды тарын т м мда ан т лектер т рлі салаларда жемісті е бек етіп жатса, бір атары магистратураларда білімдерін жал астырды. М селен, М. Алтайбекова, Г. С лменова, Н. Сайын, А. Син сынды т лектер Назарбаев зияткерлік мектебіне конкурс бойынша м алім ретінде, С. Роговская А.И. Герцен атында ы

бойынша бакалавр – м алімдер даярлау, сондай-а аза ж не орыс тілдерін ме герту болып табылады. Кафедрада кезінде академик С. ас абасов,

Институт зіні 20 жылды тарихында к ндізгі ж не сырттай о у нысандары бойынша 7 843 т лек дайындады. Оларды профессорлар Д.Ыс а лы, С. Негимов, Д. амзабек лы, Т. бді алиева, 968-і о уын здік дипломмен ая тады. Ресей мемлекеттік педагогикалы университетні магистратурасына абылданса, Д. Чугирова Назарбаев университетіні магистратурасын ойда ыдай бітірді. Жалпы, институт кафедраларыны орта ма саты бір бол анымен, оларды мірлік міндеттерінде ерекшеліктер де бары бай алады. М селен, аза ж не орыс филологиясы кафедрасы міндеті « аза тiлi мен дебиетi» маманды ы

10 Қазақ ұстазы

С. лісжан, Т.Кривощапова бас а да белгілі филолог- алымдар е бек етті. Оларды маман даярлауда ы лгілі д ст рін филология ылымдарыны кандидаты, доцент Н. о ышеваны ме герушілігімен кафедра лайы ты жал астырып жатыр. Атал ан маманды студенттері талай рет Р Білім ж не ылым министрлігі жарияла ан республикалы п ндік олимпиадаларда, студенттерді ылыми-зерттеу ж мысына жариялан ан конкурстарда топ жарды. Кафедра жанында «А у»

Беделді білім ордасы

деби-шы армашылы бірлестігі ж мыс істейді. Осы бірлестік м шелері алалы , республикалы , халы аралы ше бердегі дебим дени шаралар а белсенді атысып, ж лделі орындарды иеленді. ЕАГИ т лектері Н рг л Тырнахан студент кезінде М. Ма атаевты 80 жылды ына арнал ан м ш йрада Бас ж лдені иеленсе, Бекм рат мірбек «Шабыт» фестивалінде дебиет номинациясы бойынша же імпаз атанды, Сырым уезхан, Ержан Та жары сынды айтыскер а ын-студенттерді есімі барша ж ртымыз а белгілі, жас а ын Жомарт Оразды да поэзияда ы ая алысы жаман емес. Бірлестік м шелеріні ле дері – т рлі жина тар а енгізіліп, елге тарады, ЕАГИ басшылы ыны олдауымен «А у», «Жас д урен», «К іл г лі», «Т уелсіздік тол ыны» атты жыр жина тары шы ты. ЖОО-да ы белсенділіктерін т лектер здері стазды ететін білім ордаларында да са тап, о ушыларына орны ты білім мен т рбие беруде. Республикамыз а белгілі жа ашыл алым, педагогика ылымдарыны докторы, профессор Б.С рсекеев ме герушілік ететін педагогика кафедрасы «Мектепке дейінгі о ыту ж не т рбиелеу», «Бастауышта

о ытуды педагогикасы мен дістемесі», «Педагогика ж не психология», «Тарих», « ы ж не экономика негіздері» маманды тары бойынша бакалаврлар дайындап келеді. Кафедраны дамуына, рамыны білікті ылыми кадрлармен толы уына 2001-2004 ж.ж. институт ректоры бол ан профессорлар М.Н. Сарыбеков, Б. бдік рім лы лшеусіз лес осты.

Институт 1998, 2004, 2009 ж не 2014 жылдары аза стан Республикасы Білім ж не ылым министрлігі ж ргізген мемлекеттік аттестаттаулардан ойда ыдай тті, 2001 жылы аккредитацияланды. Б л кафедра бастамашылды ымен ерекшеленеді. Осы жымны алымдары білім беру саласына аса ажетті ылыми зерттеулер ж ргізді, н тижелерін кітап етіп шы арды. Мысалы, кафедра жанынан рыл ан ылыми-проблемалы зертханада «М алімдерді ылыми- дістемелік амтамасыз ету ж не педагогикалы технологиялар», « зыреттілік – жа а буын о улы тарды дайындау негізі» атты кешенді та ырыптар мен о ытуды инновациялы технологиялары Қазақ ұстазы 11

Беделді білім ордасы

12 Қазақ ұстазы

Беделді білім ордасы

Қазақ ұстазы 13

Беделді білім ордасы бойынша зерттеулер ж ргізілді. Осы зертхана «ХХІ асыр м алімі моделі» зірлемесіні т жірибелік негізі болды. детте, жа алы ізденіспен келетіні а и ат. Сонды тан кафедра о ытушылары з білім-біліктерін немі шы дап, толы тырып отырады. Айталы , олар Германияны Дюссельдорф аласында ы Халы аралы біліктілікті к теру орталы ында, лыбританияны Ньюкасл университетінде, Австрияда ы Вена экономика ж не бизнес университетінде, Ресейді жетекші ЖОО-ларында ж не бас а деген с ранысы да немі жо ары. Экономика ж не математикалы да шетелдік жо ары мектептерде, п ндер кафедрасыны т лектері де б гінде егемен елімізді экономикасы Институт мынадай маманды тар бойынша мен аржы саласын дамыту а зор лес бакалаврларды дайындайды: «Бастауыш осуда. Кафедра т лектері мемлекетті о ытуды педагогикасы мен дістемесі», органдарда, банктер мен т рлі «Педагогика ж не психология», «Мектепке компанияларда сапалы ызметтерімен дейінгі т рбие мен о ыту, «Тарих», аза тілі к зге т суде. Кафедра а экономика мен дебиеті», «Шетел тілі: екі шетел тілі», ылымдарыны кандидаты, доцент «Аударма ісі», « ы тану», « аржы». Ю.А.Стацурина ме герушілік етеді. Білім алуда ы здік к рсеткіштері, сондай-а аза станды Назарбаев о а м д ы ж м ы с т а ы е р е к ш е университеті сия ты ЖОО-ларда б е л с е н д і л і г і ш і н б е р і л е т і н Р біліктіліктерін жетілдірді. Ж мыс Президенті стипендиясын ЕАГИ берушілерді кафедра т лектеріне студенттері за жылдар иеленіп

14 Қазақ ұстазы

Беделді білім ордасы

келеді. Биылды зінде 5 студент осы м ртебелі олдау а ол жеткізген. Студенттерді ндірістік т жірибеден тіп, з маманды ыны діс-т сілдерін йренуіне лкен м н беріледі. Айта кетерлік жайт, инстиутта о ытушыларды ылыми д режеленуі жылдан-жыл а жа сарып келеді, б гінде

гуманитарлы институты хабаршысы», « аза білім академиясыны баяндамалары» ылыми журналдары, сондай-а студенттерді «Жас рпа » газеті белгіленген мерзімде т ра ты шы ып т рады. С.Б. Загатова, Б.С. С рсекеев, .А. Мамаділ т різді алым-о ытушылар «Жо ары о у

Институт Смоленск мемлекеттік университетімен, Волгоград мемлекеттік университетімен (Ресей), «Француз альянсы» м дени ж не білім беру бірлестігімен (Франция), «Гете институтымен» (Германия) ріптестік атынаста.

3 о ытушы PhD-докторантурада білім алуда. Доцент В.С. Евсеев Германияда филология ылымы бойынша докторлы диссертациясын с тті ор ады. О ытушыларды «импакт-факторы» бар халы аралы журналдар а зерттеу н тижелерін жариялау белсенділігі жылдан-жыл а артып келеді. Жас алымдар ке есі ж мыс істеп т р. Болаша жас мамандарды отанс йгіш, рухани-м дени болмысы кемелденген т л а болып алыптасуына ы пал ететін о амды , к пшілікм дени шаралар ж йелі ткізіледі. Мемлекеттік, к сіптік мерекелер міндетті т рде ке інен аталып теді. Шы армашыл зиялы ауым кілдерімен кездесулер йымдастырылып т рады. Институтта Р Б М-ны ылыми басылымдар тізбесіне енген «Еуразия

орныны здік о ытушысы» ата ы мен грантыны иегері болды. О у-т рбие дерісін йымдастырып, ж зеге асырып отыруда ы деканатты орны, рине, б лек. Оны рылымыны азіргі талаптар а сай жа ыруына тариых ылымдарыны кадидаты, доцент А.Ж. Аманбаев к п е бек сі ірді. «Платон» бас ару ж йесі енгізіліп, жол а ойылды, тіркеу б лімі, білім сапасы менеджменті мен мониторнигі б лімі ашылып, алыпты ж мыс істеуде. ЕАГИ-ді заманауи талаптар а сай сем рі жайлы о у имараты бар, жа а жата хана рылысы ж ргізілуде. Демек, б л жо ары о у орныны болаша ы жар ын, елге берер ризы несібесі мол деуге бден болады. Астана аласы. Қазақ ұстазы 15

Беделді білім ордасы

16 Қазақ ұстазы

Беделді білім ордасы Институт даярла ан кадрлар ж мыс берушілерді с ранысына ие. Оларды к пшілігі аза станда ы, алыс ж не жа ын шетелдердегі жо ары о у орнынан кейінгі о уларын а тап, азіргі уа ытта министрліктерде, алалы ж не ауданды кімшіліктерде, белгілі университеттер мен ылыми орталы тарда, ы ор ау органдарында, Назарбаев зияткерлік мектебінде, колледждер мен орта мектептерде, к сіпорындар мен коммерциялы йымдарда е бек етіп ж р. Институтта аза стан Республикасы Білім ж не ылым министрлігіні білім мен ылым саласын ада алау комитетіні ылыми-зерттеу н тижелерін жариялау а арнал ан басылымдар тізіміне кіретін «Еуразия гуманитарлы институтыны хабаршысы» ж не « аза білім академиясыны баяндамалары» атты ылыми журналдар шы арылады. Еуразия гуманитарлы институты аза стан Республикасы аккредиациялан ан жо ары о у орындары ауымдасты ыны , аза стан Республикасы білім мекемелері ауымдасты ыны ж не Ортаазиялы менеджментті дамыту орыны м шесі болып табылады. Институтты о ытушылары халы аралы ылыми орлар ж не йымдармен байланыстарын ны айтып келеді, халы аралы ылыми конференциялар а, мемлекеттік ылыми ба дарламаларды ж зеге асыру а атысады. Со ы жылдары институт студенттеріні ылыми-зерттеу ж мысында ы белсенділігі артып келеді. Олар айма ты ж не республикалы п ндік олимпиадалар мен бай ауларда жа сы жетістіктерге ол жеткізіп ж р. Ал 2015 жылы о у орнымызды бес студенті жаратылыстану, техникалы , леуметтік-гуманитарлы ж не экономикалы ылымдар бойынша студенттерді ылыми-зерттеу ж мыстарыны Республикалы конкурсыны орытындысы бойынша ж лделі орындарды иеленіп, бірінші, екінші ж не шінші д режелі дипломдармен марапатталды.

Қазақ ұстазы 17

Заманауи гимназия

ТӘУЕЛСІЗДІК

³ ã å ò³ð

«ASTANA ENGLISH SCHOOL» – АЛҒЫРЛАР ҰЯСЫ Б л о у орны зіні атынан к рініп т р андай, а ылшын тілін тере деп о ыту а арнал ан. Е бір атап терлігі, шетелдік о ытушылармен тізе оса бірлесіп ж мыс істейтін еліміздегі т ыш мектеп. Жа а т рпатты осындай о у орнын ашу идеясын Астана алалы кімдігі мен білім беру б лімі сын ан екен. Дарынды балалар а арнал ан жа а №81 «AstanaEnglishSchool» гимназиясы биыл ы жа а о у жылы арса ында, 1 ырк йекте ш кірттеріне есігін ай ара ашты. Осы орайда Елбасымызды білім саласына ерекше к іл б луіні ар асында елімізде жыл сайын дерлік білім ордаларыны к птеп ашылып жат анын атап туге тиіспіз. Биыл Астана аласында да бірнеше білім ордасы бой к теріп, ел игілігіне берілді.

18 Қазақ ұстазы

Заманауи гимназия

Жо арыда атал ан гимназия – соларды бірі. О ан басшылы ету міндеті Р Білім беру ісіні здігі, жо ары санатты стаз Г лнар Сады ова а ж ктелді. Жалпы, Г лнар Дін уат ызыны б ан дейін ша¥арда ы №49 орта мектеп пен №67 мектеп-гимназияны бас арып т жірибе жина тап, ысыл ан білікті кадр екені аян. рыл анына т рт жыл ана бол ан атал ан мектеп-гимназияны алыптасып, дамуына ос ан лесі де зор. Осы уа ыт ішінде гимназияны те жо ары де гейде аттестаттаудан ткізілуіне ол жеткізіп лгерген. Ал, «AstanaEnglishSchool» 1200 орын а арнал ан. М нда азіргі заман талабына сай жабды тал ан 54 о у кабинеті, 2 мультимедиялы , компьютер сыныптары, ылыми-танымды ж не к ркем дебиетті мол оры жина тал ан кітапхана, спортты , шы армашылы ба ытта ы йірмелер ж мыс істейді.

– О ушылар а педагогикалы психологиялы ызмет к рсету оларды жа а танымды биіктерге к терілуіне негіз болып отыр. Б гінгі к нні с ранысы лемдік білім ке естігіне ену болса, халы аралы тіл – а ылшын тілі сол жолды бірден – бір кілті екендігі даусыз. Б гінгі та да о ушыларды да а ылшын тілін йренуге деген ызы ушылы ы к н санап артып келеді. Осы т р ыда CLIL (Content and language integrated learning) ба ыты ол а алынып отыр. Дейт р анмен, ел байта ында осындай зіндік ерекшеліктері бар гимназия ашыл анды ы ж нінде екіні бірі

біле де бермейді. Білім ямызды жарнамалатып жат ан жо пыз, йткені. Дейт р анмен, астаналы ата-аналар адамымызды уана абыл алуда, – дейді гимназия директоры. Айтса айт андай, гимназияда саба аза ж не а ылшын тілдерінде о ытылады. А ылшын тілі п нін «Oxford» ба дарламасы бойынша зірленеген о улы тармен о иды. Сонымен атар осымша білім негізінде math (математика), Science (жаратылыстану

Қазақ ұстазы 19

Заманауи гимназия

ылымдары), World Culture (Елтану), English Literature (А ылшын дебиеті), English Grammar (А ылшын тілі гарамматикасы), English Theatre (А ылшын театры), English Speaking Club (А ылшын тілін дамыту клубы) атты осымша саба тар мен тіл йрену клубтары шетел мамандарыны о ытуымен ж зеге асырылып жатыр. Гимназия о ушылары санаулы уа ыт ішінде т рлі зияткерлік сайыстар мен олимпиадалар а,

ылыми жобалар а атысып, білімдерін шы дап, зерттеу ж мыстарын ж ргізуде. Алда ы уа ытта гимназия о ушыларын 8-сыныптан бастап жаратылыстану ба ытында ы математика, биология, физика, химия, информатика, география п ндерін а ылшын тілінде о ыту к зделіп отыр азір м нда барлы ы 100 о ушы білім алуда. Дарындылар ясында о у м мкіндігіне екі о ушыны бірі ие бола алмасы да аны . йткені, м нда 1-7-сынып о ушылары а ылшын

20 Қазақ ұстазы

тілінен тест тапсыру ар ылы абылданады.

8-сыныптан кейін негізгі п ндер а ылшын тілінде о ытыла бастайды. рі о ушыны мекемеге абылдау конкурсты негізде ж ргізіледі. М нда, негізінен, 1-11сыныптарда о итын Астана аласында т ратын (т ра ты тіркеуі бар) балалар ана абылдана алады. Сыныпты толы тырылуы 20 адамнан аспау а тиіс. Мекеме о ыту дерісін білім берудегі жалпы білім ба дарламаларыны ш сатылы де гейіне с йкес ж зеге асырады. «Білікті педагог – білім мен т рбие кепілі» демекші, б гінгі к ні гимназияда ызмет етіп жат ан педагогтарды жалпы саны – 40. Оларды жо ар ы санатта ылары – 11, бірінші санатта ылары – 6, екінші санатта ылары – 5, еш андай санатта емесі – 18. Сонымен атар, шет елден арнайы ша ыртумен ж мыс а алын ан екі бірдей маман – Зигрид Ледерер мен Фэйс а ылшын тілінен д ріс береді. Педагогикалы жымда к сіби шеберлігі алыптас ан, т жірибесі мол, білікті кадрлар рамыны болуы да – гимназияда о ыту мазм нын жетілдіруді ал ышарттары болып табылады. О ушыларды ой-санасына арты салма т сірмей, с здік орын байыту мен с здерді алай олданылатынын йрететін осымша «Тіл грамматикасы», «Практикалы аза тілі» ж не тіл байлы ы мол, шебер с йлей білуге йретуге арнал ан «С з нері», «Шешендік с здер» секілді осымша саба тарды о ыту атар ж ргізіледі. Гимназияда «С з нері», «Хореграфия», «Кескіндеу», «Шахмат», «Каратэ», «У-шу»,

Заманауи гимназия «Вокал», «Хор», «Домбыра», «Волейбол», «Кіші футбол», « ол нер», «Француз тілін йренейік», «WEB-дизайн негіздері ж не HTML тілі» секілді барлы ы 14 йірме ж мыс істейді. О ушылар т гелдей осындай йірме ж мыстарымен амтыл ан. Б л о у орны толы к ндік режимде ж мыс істейді. Та ы са ат 8.00-13.30 аралы ында мемлекеттік стандарт саба кестесі бойынша толы орындалады. Т скі астан кейінгі екінші ауысымда о ушылар уа ыттарын йірмелерге, секциялар а, факультатив саба тар а атысу а арнайды. Олар а бесін ас та беріледі. О ушылар осымша саба тардан кейін, й тапсырмаларын орындау а кіріседі. Ал т рлі іс-шаралар, білім сайыстары, о ушылармен жеке ж мыстар, негізінен, т стен кейінгі уа ытта ж зеге асырылады. Динамикалы зіліс уа ытында т рбиешілер сыныптар арасында т рлі ойындар, сайыстар, викториналы с ра тар, караоке, спортты ойындар, дебат, психологтар тренингтер йымдастырып отырады. Астана аласы кімдігіні «Дарынды балалар а арнал ан №81 «Аstana EnglishSchool» гимназиясы коммуналды мемлекеттік мекемесіні міндеттеріне о амда ы мірге бейімделген, з та дауына дайын ж не бейінді ж не к сіби білім беру ба дарламаларын та да ан ж не игерген, м дениеті жо ары зияткерлік т л а алыптастыру, о ушыларды к сіби ба дарын ерте ба ыттау, 7 жаста ы балаларды 1-сынып а дайындау м селелері де кіреді. Гимназия басшысыны айтуынша, болаша та б л о у орнында о у рбір талантты бала шін олжетімді болу а тиіс. Олай болатыны,

т рмысы т мен отбасыларында да ал ыр, дарынды балалар болатыны белгілі. Оларды алдынан білімге жасыл жол ашыл аны ж н. азірді зінде гимназияда ы о ушыларды т рлі де гейдегі п н олимпиадалары мен ылыми жоба жарыстарында же імпаз, ж лдегер атан андарына о у а ысы бойынша тиісінше 10-50 пайыз к лемінде же ілдіктер арастырылып отыр екен.

– Б гінде еліміздегі дарынды балалар а арнал ан мектептер саны 121 бірлікке жетіп отыр. аза станды білім ке істігіндегі м ндай білім ялар атарына 122-ші болып біз осылып отырмыз. зіміз ралыптас жалпы білім беру ж йелерінде а ысын уа тылы т лесе жеткілікті, о ушылар лгерімі т мен болса да о уын одан рі жал астыра береді ой. Ал бізде олай емес. Біз на ыз дарындыларды ана о ытса дейміз. Бізде о умен амтыл андар 1-4 сыныптар аралы ында тест, ал 5-7 сыныптар аралы ында емтихан тапсырады. О у жылы орытындысында барлы п ннен нашар немесе ана аттан ысыз ба алар ал андарды здеріні б ан дейін о ы ан мектептеріне айтару а м жб рміз. йткені, біз сапа а ж мыс істеуді басты станым етіп отырмыз. Бізді зге лгі-тірек мектептерінен айырмашылы ымыз да осында, – дейді Г лнар Дін уат ызы. ыс асы, №81 гимназия б гінгі к нні с ранысынан толы амти алатын білім ордасы деп ны сеніммен айту а болады. Баймаханбет АХМЕТ, журналист.

Қазақ ұстазы 21

Жолсапар жазбалары

Ұëûáðèòàíèÿäàғû

ҚÀÇÀҚ ҚÎҒÀÌÛ

Биыл жайдары жазда лыбритания а сапарлап баруды с ті т скен еді. Астана халы аралы уежайынан «Астана-Лондон» ба ытына бет ал ан «ЭйрАстана» ша ына жай асып, к кке к терілдік. Уа ыт т скі са ат ш шамасы еді. Ма пал ауада а б лттармен за сырласуды с ті т скендей. олыма аламым мен блакнотымды алып, ал аш ы жолжазбамды бастадым. Бар ойым – тиісті мекенге жеткенше уедегі жолсапарды а аз а т сіріп ба у. Е алдымен к зге т скені ша ішіндегі к ріністер болды. сем киінген стюардесса ыздарды с здері, н зік к лкілері, жайдары мінездері к пшілікке сергектік, бауырмалды сыйла андай. Астана аспаны алыста ы алып елге т ыш рет сапар а шы ып бара жат ан ма ан да ол б л ап, тілектестік нышанын а артып т р андай к рінген.

22 Қазақ ұстазы

Жолсапар жазбалары

М нтаздай рбір орынды ты ар асына ондырыл ан кіші телеэкрандар ойымды б лді. Онда ш тілде берілген а парат, лем картасы, кино, мультфильм, ндер топтамалары – б рі де рет-ретімен шо ырлан ан екен. зім дереу аза ндерін теріп алып, музыка ты дауды ж н к рдім. ша бірте-бірте екпін ала т сті. Сонымен... А б лттар арасында осы сапарды он к нін алай ткізетінімді та ы бір шолып жоспарлап, іштей ойланып отырмын. И , б л сапарымда ы шараларды е ма ыздысы, «Астана Ма сат аза стазы» журналы

жоспарына с йкес, Лондон аласында ы « лыбританияда ы аза о амы» ж мысымен танысу еді. Осы уа ытты алай ткізетінімді к з алдыма елестетіп, бойымды уаныш сезімі билегендей. Лондон а белгіленген уа ытта жетіп, уежай а она салысымен арбалас к ндерім басталып кетті десек те болады. Лондон, шын м нінде де, ажап ала екен. Оны ала а табан тіреген с ттена бай ады . Ескі лгілерде салын ан йлер алып аланы ерекшелендіріп т р. ала тазалы ы да бірден к зге т седі. Жоспарымыз ойда ыдай орындалып, с тті к ндер бірінен со бірі тіп жатты. « лыбританияда ы аза о амы» йінде болуды да орайы келді. Аса бір жа ындарымызбен са ына к рісетіндей демі сезімде болдым. Кездесуді «Болаша » халы аралы стипендиясыны PhD докторанты Роза Ж мабекова йымдастырды. ылым у ан оны р ісінен ыптылы ы, іскерлігі сезіледі. зін аза ты бетке старлы ыздарыны бірегейі деуге бден лайы . С йтіп, келісілген уа ытта лыбританияда ы аза о амыны т ра асы Исмаил Кесижи а амыз келіп, арак з арындастарымен жылы шырайлы амандасып, кездесуіміз шай стіндегі серлі де демі гімеге ласты. А амызды жылы ж зі, с а бітімі, ашы мінезі бізді зіне бірден баурап алды. Танысып, білісіп, елж ртты аманды ын с рады. М нан кейін зі жа сы білетін лыбритания аза тарыны тыныс-тіршілігі жайлы сыр шертті. Алыс мемлекеттегі андастарымызды мірі, к сіптері, ма саттары жайлы естіп-білу к ілімізге уаныш ялатты.

– лыбританияда аза станнан келіп ж мыс істеп ж рген 100-ге жуы ж не Т ркиядан келген 45 аза отбасы бар. аза станнан келіп о ып ж рген жастар саны т рт мы ны шамасында. ытай, Мон олиядан келген отбасылармен де араласамыз. Сонымен м нда бірталай аза бар. Бізді тату-т тті, ынтыма ты аралас- раласты ымыз а згелер ызы а арайды, – дейді Исмаил Кесижи а а. Бауырмал а а зі туралы да біршама то талды. Ата-бабалары ткен Қазақ ұстазы 23

Жолсапар жазбалары

асырды ал аш ы жартысында бол ан н убетті замандарды бастан ткеріпті. Индия, П кістан а тіп, Т ркия а 1953 жылы оныстан ан. Т пкілікті шы ан жерлері аза станда ы К кшетау ірі екен. зі Т ркияда д ниеге келген. 1986 жылдан бері лыбританияда т рады. Маманды ы – электроника инженері, біра лыбритания а бар ан со білімін одан рі ке ейтіп, азіргі та да то ыма дизайны саласына к шкен. гіме со ында Исмаил Кесижи а амыз « аза стазы» журналыны бірнеше н мірімен танысып, басылымны ба ыты жайлы о ды пікірін білдірді. Журнал ж мысына с ттілік тіледі. Алда ы уа ытта Еуропа жастарымен тетін конференция а да ша ырды. Ол – аза ханды ыны 550 жылды ына арнал ан V-ші Еуропа аза жастарыны конференциясы. Ма саты – тарихымызды, лтты

24 Қазақ ұстазы

ндылы тарымызды насихаттау, б гін мен болаша ты тал ылау, жастарды бойында патриотты ты алыптастыру. Алыста ы а амызды кішіпейілділігі, бауырмалды ы ерекше. Ол кісіні ыптылы ы мен адамгершілігі лгі т тарлы . Еліміз жайлы, Елбасы жайлы жылы пікірлерін орта а салып, елімізді ркендеуіне тілектестігін білдірді. лыбритания мемлекеті мен аза станны досты арым- атынаста екенін де атап тті. Еуропа аза тарыны аза ша білім алу де гейі туралы да ой б лістік. лыбританияда ы аза о амы сонда ы аза жастарыны аза тілін, з ділін, дінін мытпауына ам орлы жасап келеді екен. Алда ы жоспарлары – осы ба ытта ы ж мыстарын ілгерілете т су. лыбритания аза тары «Болаша »

Жолсапар жазбалары

ба дарламасымен елімізден бар ан білімгерлермен бірігіп Наурыз мейрамын ткізіпті. аза елшілігі, аза диаспорасы ж не аза станды білімгерлер бірігіп шы ыс к нтізбесі бойынша жыл басы – Наурыз мерекесін к ілді арсы алыпты. зі кириллицаны да йренген, газетжурнал, кітаптарды солай да о иды. Еуропада ы аза жастарына ана тілін йрету аса ажет екеніне ма ыз бере с йледі. «Б л ж мыс бір с тке то таса айтып статпайды», – дейді. Бізге оны мінезділігі, биік интеллектілігі, шынайы бауырмалды ы ай ын сезілді. Алып Лондон аласыны а ортасында орын тепкен Оксфорд к шесіні бойында

естелік фото а т стік, алтын уа ытын б лгеніне ал ысымызды білдірдік. И , лыбританияда ы аза о амыны т ра асы Исмаил Кесижи а амызбен кездесуіміз бізді лкен уаныш а б леді, жа сы неге ал андаймыз. Ол кісіні Отанымыз – аза стан жайлы пікірлері к ілге сенім ялатты, уантты. С зімізді со ында, ол кісіні 1992 жылы аза станда йымдастырыл ан Д ниеж зі аза тарыны рылтайына атыс анын, 2009 жылы ал аш рет Еуропа аза тарыны кіші рылтайын ткізгенін, Лондон олимпиадасы кезінде аза станнан келген спортшылар а лкен жанк йер бол анын, Лондонда ы аза о амын 12 жылдан бері бас арып келе жат анын айт ымыз келеді. Лариса АЛДАБЕРГЕНОВА, «Астана Ма сат аза стазы» журналыны Бас редакторы. Астана-Лондон-Астана.

Қазақ ұстазы 25

тағылымды той Таразда аза ханды ыны 550 жылды ына арнал ан мерейтой ерекше с н-салтанатпен аталып тті. Елдігіміз бен тариихымызды тере дігін лемге йгілеген, шежiреге алтын рiппен жазылатын ж нi б лек, жосы ы ерек тойды з де гейiнде д ркiреп туiне Астана мен Алматы алалары ж не елiмiздегi зге де облыстарды барлы ы белсене атсалысты. р iр Таразда бiр-бiр нысанны рылысын ж ргiздi. Осы тойды ар асында улиеата адам танымастай згердi, аланы шырайын ашатын к птеген саяба тар, г лзарлар пайдалану а берiлдi, облыс а кiреберiс а па мен уежайдан бастап аншама имараттар, к шелер, к пiрлер, тарихи нысандар к рделi ж ндеуден ткiзiлдi.

Мемлекет басшысы Н.Назарбаев Тараз а 8 азанда келдi. Алдымен айта жа ыртудан ткен « улие ата» уежайын аралап к рдi. Б дан кейiн осы мерейтойда ы е ма ызды нысан – « аза ханды ы» монуметiнi , сондай-а «К не Тараз» тарихи м дени орталы ы мен саяба ыны ашылуына атысты. Мемлекет басшысы той а атсалыс ан азаматтар а, облыстар а ал ысын бiлдiрiп, мерекеге орай Тараз аласыны келбетi жа ар анын, сонымен бiрге Жамбыл облысында биыл к птеген игi iстердi ат арыл анын тiлге тиек еттi. Облыс кiмi К.К кiрекбаевты ж мысын о ба алады. Мемлекет басшысы б л к нi 26 Қазақ ұстазы

Суреттерді т сірген Марат АРИНОВ.

атшабарында т с айта басталды. Жарыс а аза станны т кпiр-т кпiрiнен келген барлы ы 116 с йг лiк атысты. 2,4 ша ырымды ш ыр б йгеде Жамбыл облысы Меркi ауданынан келген Махат Ба ытбектi «Б йтерек» атты с йг лiгi топ жарып, иесі 3 миллион те генi иелендi.

21 ша ырымды топ б йгенi бас ж лдесi лин р Назарбаевты «Астана» атты жыл ысына б йырды. Оны ж лдесi – 5 миллион те ге. Ханды ты тойы а ша ан киiз йлер тiгумен, аза стан нер ж лдыздарыны уелеген сем н-к йлермен, мы б рал ан билерімен думан ерекше ызы ты тті. аза тарихын танытатын сахналы ойылымдар к пшiлiк назарына сынылды. Байкерлер шеруi ттi. Тараз т рiнен данышпан Абайды залында ткен жыр ж йрiктерiнi ескерткiшi ашылды. айта т рленген сайысына ж ртшылы к п жиналды. облыс орталы ында к пшілік м ре-с ре А й т ы с а а з а с т а н , ы т а й ж н е к йде она тарды арсы алып, тарихи Мо олиядан 26 здiк суырып салма а ын та ылымды той болды. атысты. Олар Айн р Т рсынбаева, Ринат Динара ЛІБЕК ЫЗЫ, Зайытов, Айбек алиев ж не бас алар. журналист. Н тижесінде, Болатбек Мейiрбек лы мен Аспанбек Ш атаев дара шапты. Тараз аласы. лтты ат спорты ойындары Таразды Таразда алюминий радитор шы аратын «Арайстроймаркет-2003» ЖШС-ны ж мысымен танысты. Тойды к рiгiн а ындар айтысы, балуандар к ресi ж не аламан б йге ыздырды. «Баласа н» орталы концерт

Қазақ ұстазы 27

Біздің сұхбат

М са ТАС ЛОВ, О О облысы азы рт ауданды білім б ліміні басты ы.

«М ©ГІЛІК ЕЛ НДЫЛЫ ТАРЫН ЕНГІЗУ АР ЫЛЫ Ш КІРТ Т РБИЕЛЕУ – БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНЫ© БАСТЫ МА САТЫ» –Елбасы Н рс лтан біш лы Назарбаевты лт жоспары аясында зі із бас арып отыр ан О т стік аза стан облысы азы рт ауданында ы білім саласында андай о ды згерістер ж зеге асырылуда. Мемлекет ам орлы ы алай сезілуде?

– ай мемлекетті болсын ркендеп-дамуына азаматтарыны Отан а деген с йіспеншілігі, патриотизмі іргетас болады. Осы орайда, Елбасы межелеген лт 28 Қазақ ұстазы

жоспары 100 на ты адамыны 76- адамында Экономикалы Ынтыма тасты Даму йымына м ше елдері стандарттарыны негізінде функциялы сауаттылы ты дамыту шін мектептегі о ыту стандарттарын жа арту ж не жо ары сыныптарда жанбасылы аржыландыруды енгізу, табысты мектептерді ынталандыру ж йесін ру – кезек к ттірмейтін м селе. Расында, алда ы жылдарда елді дамытатын да, сол дамы ан

Біздің сұхбат д уірді жемісін к ретін де – жастар. Жастарымызды білімді, денсаулы тары мы ты болып сулері шін ана емес, сонымен атар, оларды з еліні шынайы патриоттары болып ержетуі жолында тер т гу б гінгі стаздар ауымы шін зор міндет деп білемін. азіргі уа ытта елді ызы тыратыны – электронды білім беру, жанбасылы аржыландыру, сапаны лт де гейінде ада алау, Кембридж университеті ба дарламасы бойынша о ытушылар біліктілігін арттыруды м лдем жа а ж йесі. Бізді азы рт ауданында ы 54 жалпы орта, 10 негізгі орта, 8 бастауыш, жалпы 72 мектеп, 1 саз мектебі, 1 «Жас туристер» орталы ы, 13 мемлекеттік ж не 15 жекеменшік балаба ша о у-т рбие рдісін осы жа а тетіктер де гейінде йымдастырып, ж мыстарын ат аруда. Б гінде сапалы білім беруге барлы м мкіндік пен жа дай жасалып отыр. М селен, биыл білім саласына 6 792 612,0 мы те ге аржы арастырылып, игерілуде. Жа а мектеп имараттары жыл сайын со ылып, пайдалану а берілуде. Егеменді елімізді скеле рпа ы шін мемлекет барлы жа дайды жасауда. О ан д лел – білім беру мекемелері мірше лгіде жабды талуы. 2014 жылы 33 физика, 27 химия, 30 биология, 84 информатика, 6 лингафонды, 42 мультимедиялы кабинеттер жабды талса, биыл 59 интерактивті та та, 26 лингафонды-мультимедия кабинетімен, 39 физика, 27 химия, 36 биология кабинеттері жабды талды. Жа а имарат а к шкен білім ордалары компьютерлермен толы тырылып, интернет желісіне 100 пайыз осылу м мкіндігіне ие болды.

– Мектепке дейінгі білім беру мекемелерімен амту алай ж зеге асырылуда?

– «Ел болам десе – бесігі ді т зе» дейді дана хал ымыз. Елбасыны халы ты л-ау атыны

артуы, леуметтік т рмысыны о тайлануына ы пал жасауыны ар асында демографиялы сім жылдан-жыл а артып келеді. Мектепке дейінгі білім беру мен т рбиені де гейін к теру ма ыздылы ы жалпы лемдік тенденциялар а жатады. Балаба ша а баратын балалар білім беруді барлы де гейіндегі білімді жа сы ме гереді ж не табысты бола алады. Б л салада ы негізгі м селелерді бірі – мектепке дейінгі білім берумен толы амтамасыз ету. Жыл со ына дейін 3-6 жас аралы ында балаларды мектепке дейінгі т рбиемен ж не о ытумен амтуды 80 пайыз а жеткізу ба ытында ж мыстар ат арылуда. 2015 жылды ырк йек Қазақ ұстазы 29

Біздің сұхбат

айына дейін ауданда 13 мемлекеттік, 12 жекеменшік мемлекеттік ріптестік аясында ы балаба ша ж мыс істеген болса, ырк йекте жекеменшік балаба шалар саны 3-ке (« айырхан», «Ма пал», «Балн рым») артып, 250 б лдіршін балаба шалар а абылданды, б гінгі к ні ауданда мектепке дейінгі т рбиемен 5760 бала амтылып, 80 пайызды рап отыр.

– Педагог кадрларды біліктіліктерін жетілдіруге ж не м ртебесін к теруге аншалы ты м н берілуде?

– Елбасымызды : «Біз м алімні м ртебесі мен абыройын айтару а міндеттіміз», – деген с зін р педагог міт с улесіндей к кірегінде са тайды. Шынды ында, б л іске айналып келе жатыр деп сенгіміз келеді. К зі ара ты ауым «Білім туралы» за а педагог м ртебесі туралы жеке тарау енгізілгенін біледі ж не осы тарауда «мемлекет о амда ы педагог ызметкерлерді ерекше м ртебесін таниды ж не к сіптік ызметін ж зеге асыру шін жа дай жасайды» деп аны жазыл ан. Тек осы м алім м ртебесін к теру жолында ателеспесек бол аны. «М алім зіні білімін здіксіз к теріп отыр анда ана – м алім. О уды, ізденуді то татысымен 30 Қазақ ұстазы

оны м алімдігі де жойылады».

2015-2016 о у жылында жалпы білім беретін мектептерде м алім саны – 3410. Жа а формацияда ы стаздарды дайындау, лт жоспарыны 76 адамы негізінде адам капиталыны сапасын к теру ар ылы елімізді білім ж йесін халы аралы стандарт де гейіне жеткізу білімді де білікті мамандар дайындауды талап етеді. Индикативтік жоспар а сай, 2015 жылды ал аш ы жартыжылында 82 м алім де гейлік курста білімдерін жетілдіруде. ал ан 71 м алім жыл со ына дейін теді. Де гейлік курстан ткен жалпы 331 м алімге 113 405,0 мы те ге аржы арастырылып, азіргі та да 30-70-100 пайыз стеме а ымен ж мыс істеуде. Педагог к сібіні о амда ы орнын (имиджін) ж йелі т рде арттыру ма сатында стаздар арасында да п ндік олимпиадалар мен ылыми жобалар сайысы ж йелі йымдастырылуда. Осы т р ыда облысты , республикалы де гейде лкен жетістіктерге ол жеткізген білім мекемелері арасында, «Болаша » мектеп-гимназия жымын, .С тпаев, Т.Рыс лов атында ы мектеп-лицейлерді, « ызылта », « азы рт», «Комсомол», «Ащыб ла », Макаренко, «А жар», та ы бас а

Біздің сұхбат мектептерін атап к рсетуге болады. Ерекше айтатын жайт, ауданда 2012 жылы П.Т жібаева атында ы орыс тілі п ні м алімі А. алышева аза стан Республикасыны «ªздік педагогы» атан ан болатын, 2014 жылы осы мектептен химия п ні м алімі Г.Байзахова республиканы «ªздік педагогы» атанып, аудан м алімдеріне лгі болды.

– «Дипломмен – ауыл а» ба дарламасына к з арасы ыз алай?

– «Дипломмен – ауыл а» — жас мамандар а берілген жа а м мкіндік. Ба дарламаны басты ма саты — ауылды айма тарды ажетті леуметтік, техникалы мамандармен амтамасыз ету. Жас мамандарды ынталандыру ма сатында мемлекет тарапынан к терме а ысы т леніп, баспана алуына же ілдетілген несие беріледі. «Дипломмен – ауыл а» жобасында т лектерге ж ктелер міт лкен, сенім мол ж не де мітті іркілтпей, сенімді сапалы а тауы парыз. Б л жастар ауымыны еліміз еркіндік ал алы бергі елді дамытуды к здеген ал аш ы ар ынды адамы болма . Т уелсіз аза станны жа а тарихында жастарды ойып т рып орын алу а м мкіндігі туды.

Ауыл айна ан тіршілікті ортасы, сезіне, т сіне білген адам а лкен мектеп. Ел Президенті з с зінде: « азір ж мысты аладан емес, ауылдан іздеу керек, азір да дарыс жа дайында бізді асырайтын — ауыл, ауылда ж мыс болу шін, аланы асырай алуы шін жеке шаруаларды, ауыл т р ындарын, ша ын шаруа ожалы тарын айта ауымдастырып, біріктіру ажет», – деген болатын. Ауылды леуметіне аны , жа дайына жетік бола т рып, сол елді ерте і шін аянбай е бек ету – жастар а міндет. Жаны отанс йгіштік сезіміне сусында ан, бойына елжандылы асиеті дары ан жас лы істерді жасау а даяр. Ал, б л асиеттер рбір азаматты бойында мектеп жасынан алыптасады. Я ни, жобаны бастауы – мектеп деп айту а толы негіз бар. Жасты мектеп абыр асынан бастап ту ан жерді с юге, рметтеуге, адал ызмет етуге т рбиелесек, здіктерімізді іріктеп, жо ары о у орнын та дауда пайдалы ке ес сынса , барынша жан-жа ты олдау ж мыстарын йымдастырса , бертін келе ауданны леуметтікэкономикалы дамуы негізінде келешекте к п с раныс а ие болатын маманды тар а, арым- абілет

Қазақ ұстазы 31

Біздің сұхбат

пен білік-да ды а сай бейімдеу шараларын ж ргізсек, жо ары о у орнына т скен со да аперден шы армай байланысты байытса , жас маманны ту ан еліне тура тартатыны аны . Биыл ы жылы азы рт ауданды білім б ліміне арасты білім мекемелерінен 28 жас маман бір реттік к терме аржы ж не 4 жас маман т р ын й сатып алу шін бюджеттік несиеге ие болды.

– Білім сапасыны басты к рсеткіші – БТ десек, сіздерде б л к рсеткіш алай болды?

– 2014-2015 о у жылында БТке дайынды ж не білім сапасын арттыру ба ытында тиісті ж мыстар ат арылды. БТ йымдастыруда Арыс, Кентау алалы , Т лкібас ауданды білім б лімдерімен т жірибе алмасып, тиімді дістері білім йымдарына т жірибеге енгізілуде. Дайынды барысында жыл бойы б лім басшысыны жанында ы кіші ке есте 8 рет тестілеудегі негізгі п ндер ж не та дау п ндеріні м алімдеріні жауапкершіліктері арттырылды, сынама тесте т мен балл жина ан 13 мектеп басшысы, БТ-ке жауапты техникалы хатшысы ж не п н м алімдері ша ырылып, тест 32 Қазақ ұстазы

н тижесі тал ыланды. Ай сайын сынама тест н тижесі бойынша орта балы 60- а жетпеген со ы 20 мектепке білім сапасына жауапты жыммен, п н м алімдерімен,

ата-аналармен тікелей жанды ж мыс ж ргізу ма сатында білім б лімі жанында ы кіші ке есті к шпелі м жілісі жоспарланып, п н м алімдеріні есептері ты далды. дістемелік кабинетті жоспарына сай арнайы кесте бойынша 35 практикалы семинар, тренинг пен шеберлік сыныптары ткізілді. Математика п ні бойынша 3 о ыту семинары, химия, биология, а ылшын, аза тілі п ндерінен 7 ауданды семинар ткізілсе, а пан айында п н

Біздің сұхбат м алімдеріні жауапкершіліктерін арттыру ма сатында 4 п ндік, 3 тестке дайынды ты к шейту ма сатында ы семинар ткізілді, сынама тест орытындылары тал ыланып, 2-лік берген м алімдермен тиісті ж мыстар ж ргізілді. а тар-мамыр аралы ында 60 балдан т мен н тиже к рсетіп келе жат ан мектептерге жа а технологияны тарату ба ытында жылжымалы о ыту семинарлары дістемелік кабинет тарапынан 2 ба ытта, 1-ші ба ытта – алды ы атарлы, озы іс-т жірибесі бар м алімдерден рыл ан «Зерде»шы армашылы тобы ар ылы, 2-ші ба ытта – Кембридж ба дарламасы бойынша 3 айлы де гейлік курстан білімін жетілдіріп келген – 249 м алім ар ылы жа а инновациялы технологияларды аудан мектептеріне тарату дістері бойынша ж ргізілді. Осылай йымдастырыл ан ж мыстарымызды н тижесі ткен о у жылында т лектерді орта балы 75,56-ны раса, биыл ы жыл ы БТ н тижесі 75,65 балл болды. Тест орытындысы аудан кімдігінде, ауданды білім б лімінде орытындыланып, алда ат аратын ж мыстар на тыланды.

– Білім сапасын к теруде андай кемшіліктер жиі кездеседі ж не оларды болдырмау ма сатында андай ж мыстар ат арылуы тиіс деп ойлайсыз?

– Білім саласында Елбасыны тікелей басшылы ымен, Білім ж не ылым министрлігі тарапынан «Білім туралы» За ына толы тырулар мен згерістер енгізіліп, заманауи дістер, базалы білім беру стандарттары жа артылуда, педагогтерді біліктілігін арттыру міндеттерін к шейтіп, инновациялы т р ыда ы талаптар ойылуда. Б гінгі та да білім сапасын арттыруда жиі кездесетін кемшіліктер: о ушыларды т рлі м тіндер мазм нын т сінуі мен логикалы ойлау абілеттеріні лсіздігі; о ушыларды

математикалы зыреттілігін сипаттайтын т жірибелік да дыларыны т мендігі; к нделікті мірдегі жа дайларды т сіндіруге арнал ан жаратылыстану- ылыми т сініктерді олдану да дыларыны , ал ан а параттарды сын т р ысынан ба алауды , болжамдар жасау мен з к з арасын негіздеу де гейіні т мендігі. Білім беру йымдарыны о у дерісінде б л кемшіліктерді болдырмау ма сатында: білім беруді академиялы сипатынан мірлік білім беруге, т жірибеге жеткілікті к іл аудару; бастауыш, негізгі жо ары буындарында о у-т рбие ж мысы ата т рде сыныпты -саба ты ж йеде ана йымдастыру; о ут рбие дерісінде о ушыларды жеке ызы ушылы тары ескерілмейді, сонды тан жеке т л а а ба ыттал ан ж мыс ж ргізу; о ытуды вербалдырепродуктивті т рлерін ке інен олдану; о ушыларды зіндік жеке ж не жымды іс- рекетін дамыту; н тижелерді ба ылау ж йесі р о ушыны жеке даму траекториясына, білім сапасыны артуына ба ыттау; м алімдерді леуметтік практиканы алыптастыратын жобалау іс- рекетін, жекелеме білім беру ба дарламаларын ж зеге асыратын технологияларды жа сы ме геруіне ы пал ету ж мыстарын йлестіруіміз ажет. Мектептік білім беруді олданыста ы о у ба дарламаларына М ©ГІЛІК ЕЛ ндылы тарын енгізу ар ылы б секеге абілетті ХХІ асыр ш кіртін т рбиелеу – білім беру саласыны басты ма саты. Со ан сай стаздар ауымы з ісінде зыреттілік к рсетіп, жо ары біліктілік таныт анда, жан-жа ты дамы ан, жеке т л аны алыптастырып, т рбиелеуге ол жеткізе алатынымызды ны сеніммен айта аламын.

– гіме ізге рахмет! Айж лдыз АЛЛАБЕРГЕН, журналист. О т стік аза стан облысы. Қазақ ұстазы 33

100 нақты қадам

а

а ш а Бол н е м м а д ны а Мемлекет басшысы елімізді ал а жетелейтін, лемдегі озы 30 елді атарына осылу а м мкіндік беретін реформалы згерістерді рістетуге арнал ан ас аралы асуларды алу а ба ыттал ан «100 на ты адам – барша а арнал ан азіргі мемлекет» атты 5 институтты лт жоспарын жариялады. Атал ан 100- адам к кірегінде т йсігі бар р адамды еле еткізбей оймайтын, лт болаша ы шін жанын беруге дайын р азаматты осы лы жолда бірге болу а ша ыратын те ау ымды шара екені даусыз. Б л – ел мен лт дамуыны басты стынына айналатын лтты жоба. йткені, онда о ам мен мемлекетті т бегейлі айта згертуге ж не ілгерілетуге серпін беретін адамдар к рсетілген. М селен, оны 76-шы адамында ЭЫД елдері стандарттарыны негізінде адам капиталыны сапасын к теру, 12 жылды білім беруді кезе кезе імен енгізу, функциялы сауаттылы ты дамыту шін мектептегі о ыту стандарттарын жа арту. Жо ары сыныптарда жанбасылы аржыландыруды енгізу, табысты мектептерді ынталандыру 34 Қазақ ұстазы

ж йесін ру туралы айтыл ан. аза станда ы к птілді білім беру моделі р білім алушыны мектеп жасына дейінгі кезе інен бастап, ел дамуыны игілігі шін бойында ы т л алы абілеттерін ашу а ш тілді – аза , орыс, а ылшын тілдерін ар ынды т рде ме гертуге ба ыттал ан. Тілді азіргі заман ы диалог ралы ретінде олданатын т л аны алыптастыру білім беру рдісіні негізгі ма саттарыны бірі болып табылады. Б гінгі та да мектепке дейінгі білім беру йымдарында дістемелік ж мыстарды жетілдіруге ерекше м н беріліп отыр. аза станда ы

Жүз 100 нақты қадам

к птілді білім беру моделі р білім алушыны мектеп жасына дейінгі кезе інен бастап, ел дамуыны игілігі шін бойында ы т л алы абілеттерін ашу а ш тілді – аза , орыс, а ылшын тілдерін ар ынды т рде ме гертуге ба ыттал ан. Тілді азіргі заман ы диалог ралы ретінде олданатын т л аны алыптастыру білім беру рдісіні негізгі ма саттарыны бірі болып табылады. Егеменді елімізді о амды саяси, леуметтік-экономикалы бетб рыстарына арай болаша рпа ты т рбиелеуде басты шы армашыл т л аны дайындау мектепке дейінгі йымнан басталады. Шы армашыл т л аны т рбиелеуде бейнелеу неріні орны ерекше. аза стан Республикасыны Білім беру туралы За ында жеке адамны шы армашылы , рухани ж не дене м мкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты мір салтыны берік негіздерін алыптастыру білім беру ж йесіні басты міндеттеріні бірі деп к рсетілген. Олай болса, мектепке дейінгі кезе нен шы армашыл т л аны алыптастыруда бейнелеу нері рекетіні орны ерекше. Мектеп жасына дейінгі балаларды е с йікті рекеттері сурет салу, м сіндеу, жапсыру кезінде заттар мен былыстар туралы т сінігі алыптасып, к ркемдеп бейнелеуге ж не зіні сол зат а

атынасын жа а оймен бере білуге да дыланады. Мектепке дейінгі кезе дегі шы армашылы абілетті дамуы – мектеп жасына дейінгі балаларда бейнелеу нерінде пішін ж не бояуды с йкестендіруді бас а жолын іздеуі. К ркемдік шы армашылы ісі баланы к ілсіз жа дайдан шы арып, ж йкеге т скен салма ты т сіріп, эмоциональды к іл-к й ту ызады. Сонды тан балаба шада баланы басты рекеті ретінде бейнелеу нерін енгізген ма ызды болып саналады. Біз «педагогтар» жас рпа ты сапалы білім, саналы т рбиені алуында з ажыр- айратымызды аямаймыз. Ендігі алдымызда ы аса аралы асу – лт жоспарына зіндік лесімізді осу. Жалпы, Елбасы сын ан бес институционалды реформа ел бірлігін бекемдеп, т ра тылы ты ны ыздай т седі. Жасампазды реформаларды орындау ар ылы аза станны лемдегі озы 30 елді атарына 2050 жылы емес, одан лде айда б рын енетіні аны . Елімізден т ра тылы пен ынтыма ар асында г лдене беретініне ны сенімдеміз. Жас рпа ты білімді, отанс йгіш болып суіне лес оса береміз. Рамина АБДРАХМАНОВА, №3 балаба шаны бейнелеу неріні жетекшісі. Тараз аласы. Қазақ ұстазы 35

Мерейтой

Астана аласы, аза гуманитарлы за университетіні доценті, Р Білім беру ісіні здігі, жа ашыл педагог, алым, бірнеше кітап авторы, жо ары санатты о ытушы Маржан Бект рсын ызы Примбетовамен с ті т скен с хбатымызды о ырман назарына сынамыз.

к і и б і с е р Ө з а т с ұ і л өнеге – Маржан Бект рсын ызы, 60 жас а толу мерейлі мереке із тты болсын! гімені балалы ша а саяхат жасаудан бастаса ж не улеті із жайлы да айтып тсе із.

– Бала к нім алашты астанасы бол ан ызылорда ірінде, аны ы, к рішті айма , сыр а толы сыр бойында тті, сыр с лейлеріні с зінен, киелі сыр топыра ынан н р алып скен к пті бірімін. ой жылы д ниеге келіппін. «Гигант» деп аталатын кентша¥арында ( азір «Бидайк л») орта мектепті бітірдім. кем елге сыйлы, арапайымдылы ты ана ат т т ан, ол нер шебері ( ста) болды. Руы – ыпша . Ел ішінде « кем – темір мен 36 Қазақ ұстазы

а аштан, анам – ж н мен жіптен т йін т йген» деп аталып кеткен. кем Бект рсын зергерлік б йымдарды: ат бзелдерін, киіз й рыл ыларын к міспен к мкеріп, на ышты оюлармен, к зді жауын алатындай етіп жасайтын. зі жаса ан домбырасында к й шертіп, кейде ы ылдап отыратын. Ша обыз, сазсырнай, рмелі лтты аспаптарды жасаумен атар олдануды бізге де йрететін. Анам Айсара – елімізді о т стік ірінде Есжан жырау атан ан кісіні рпа ы. Ол кісі де зі с зін растырып, уенін келтіріп, серлі орындайтын. пкем Айжан Алматы аласында ы шет тілдері институтын здік ая тап, з заманыны полиглоты

Мерейтой атанды. Д ниеге келген л- ыздарын т рбиелеп, республика а танымал стаз бола білді. Інілерім: Арыстанбек пен Ас арбек ел атарлы о ам а ызмет жасап, е бек етуде.

– М алім маманды ын та дау а кім ы пал етті? Ата-ана ыз нерлі кісілер болса, сіз сол жолдан алай бас тартты ыз?

– Сір , сол кезе дегі м алімдерді ы палы зор болса керек. Ол уа ытта м алімдер алыстан к рінсе, й жанында т рып бой т зейтін кез еді ой. Мені ал аш ы стазым Айман апай азір Шиелі ауданыны орталы ында т рады. Б гінде - аяулы ана, мейірімді же, рметті зейнеткер. демі келбеті, сыпайы имылымен есте ал ан ж ректен орын ал ан т л а. Сол кездегі м алімдеріні ы палы мен мейірім-шуа ына б леніп, есейдік, орта мектепті бітірдік. С йтіп, Алматы аласында ы еліміздегі ал аш ы

жо ары о у орны Абай атында ы аза педагогикалы институтыны филология факультетін бітірдім. С з нері – дебиетті т ны ынан сусындат ан алым- стаздар алдынан т лім алып, д ріс ты дады . Олар азіргі та да да ызмет ат арып ж рген академик С. ирабаев, М.Мырзахметов, Н.Оралбаева ж не С.Ма пыров, Б.Асылжанов, К.Бейсенбаева, А. лімжанов, Х. дібаев, С.Хасанова, .Ш ленбаев, К.Н рма амбетов, А. біл аев, А.Оспанов ж не аза тілі п нінен Ф.М сабекова, К.Бейсенбаева,

К.Бозжанова, та ы бас а аламгер стаздар бізді мірімізге а жол тілеп, стазды батасын берген асыл жандар болды. азір м алімдерді жала ысы к теріліп, мемлекеттен жа дай жасалып жатыр, е бастысы, зі та да ан маманды а адал болып, иынды тан ызы іздеу ой.

– Са ыныш а айнал ан жасты ша достармен жарасымды ой.

– И , «Досы ды к рсет, кім екені ді айтайын» деген с з бар. О у

орнында шынайы білім алды . Соны ар асында барлы ы да маманды ы бойынша елімізді т кпір-т пірінде, елді мекендерде, алыс аудандарда рпа т рбиесіне айтарлы тай з лестерін осып-а ж р ж не абыроймен ж мыс жасауда. Ал, Алматыда алып, зі бітірген о у орнында филология саласы бойынша тілші- алым атан ан, білікті маман, филология ылымдарыны докторы, профессор Г лбану осымованы ма таныш т тамыз. М. уезов музей йіні ылыми ызметкері Рафат бді ловты, «Заман- аза стан» халы аралы газетіні меншікті тілшісі, журналист Ермек Сахариевты, Тараз мемлекеттік университетіні проректоры, филология ылымдарыны докторы профессор С мен лбара , та ы бас а курстастарым отанды ылымны дамуына айтарлы тай лес осып ж р. Ал, достарым жайында айтарым к п. Ж регімні т рінен орын ал ан жан рбым Г лраушан К шкінова ж не Н рлан міреев, Пернег л Жаман лова, алима Айымбетова, Шынар Байтыкова, Света азантаева, Қазақ ұстазы 37

Мерейтой Г лнар С йіндікова – о ам дамуына з лестерін молынан осып ж рген зиялы ауым кілдері. Аты аталма ан достарым аншама, оны б рін айтсам бір журналы а ж к болар.

– Сіз ызмет ететін о у орнында р о у жылыны со ында ат арыл ан педагогикалы істерді орытындысы бойынша аттестациялы комиссияны шешімі бойынша біліктілік санат (категория) беріледі екен. Осы жайында айтып тсе із?

– Бізді университет – алыс-жа ын шетелге жа сы танымал, модульдік ж йемен о ытылатын жа ашылды ы мол білім ордасы. Бірінші кезекте, б л шешімге ие болу педагог бойы да ы бар к ш-жігерді инновациялы іс рекеттерге ж мылдырылады ж не студенттерге сапалы білім беруге ба ытталады. Б гінгі студент – ерте гі маман, ел ерте і. Ол, с з жо , ерте гі к ні б секеге абілетті маман болып шы уы тиіс. Ел болаша ыны жар ын, іргесіні берік болуына білікті мамандарды

лесі мол. Сонды тан университет абыр асында ы рбір о ытушы жа а технология дістерін барынша тиімді олдана отырып, инновациялы білім беруге т селген. Со ан орай, о ытушылар а ат ар ан ызметіні н тижесі бойынша А,В,С деген біліктілік санаты беріледі.

– Студенттермен андай да бір ылыми жобалар а атысатын шы арсыздар?

– рине, студенттерге саба та ж не саба тан тыс кезде барынша рухани даму а ба ыттар беріліп ж не ылыми ізденістерге баулып, ізгі істерге ба ыттал ан ж мыстар здіксіз ж ргізіліп отырады. Мемлекеттік тілді дамыту ж не олдану аясын 38 Қазақ ұстазы

ке ейту ма сатында т ра ты шаралар ат арылады. сіресе зге лт кілдеріне к бірек к іл б лініп, М гілік елді м ртебелі тілі – аза тіліні сан алуан сырын тыру а к бірек к іл б лінеді. М селен, ткен о у жылы орыс ызы Яна Навинская ш д ркін республикалы бай аулар а атысып, ж лделі орындар а ие болды. Сол сия ты Валерия Волошина есімді студент те бірнеше рет республикалы , алалы бай ауларда же імпаз атанды. Олар университетте тетін т рлі ісшаралар а белсене атысады. Б ндай ж мыстар жиі йымдастырылады ж не олар а зге лт кілдері де белсенді атысады...

– О ытуды жа а діс-т сілдері туралы айтар еді із?

– Білім беруші немі ізденіс стінде болуы тиіс ж не здіксіз жа ашылды енгізіп отыр ан кезде ана б гінігі білім алушыны селт еткізесі . Осы орайда, бірнеше тиімді діс-т сілдер турасында айтып тейін. М селен, бізді о у орнымызда енгізілген модуль дегеніміз – андайда бір ж йені , йымны

Мерейтой аны талатын, біршама дербес б лігі. Б л о у мазм ны мен технологияны біріктіріп т р ан ма сатты функционалды байланыстырушы ретінде тиімді т сіл болып табылады. Ал, саба та жиі олданылатын технологиялы білім дегеніміз – о ытуды видео, вебматериалдар а ол жеткізу ж не бас а да б аралы а парат ралдарын пайдалану сия ты осал ы ралдары туралы білім. Сонымен атар, сын т р ысынан ойлау а йрету, Кейсстади, RWST ба дарламасы – «Топтау», «Т ртіп алу», «Ойлану», «Ж пта тал ылау», «Болжау», « лемді шарлау», INSERT картасы, Интеллект картасы, «Бес жолды ле », «Венн диаграммасы»,

«Еркін жазу», «Семантикалы карта» секілді тиімді дістерді жиі олданамыз. Соларды бірі – «Джиксо». Джиксо – жымды о ыту дісі. Ол жалпы м селені саба та алдымен ж пта, сосын жымда тал ылау ма сатында олданылады. Б л жа дайда рбір о ушы

не студент бір с т зін м алім немесе о ытушы ретінде сезінеді, о у а деген жауапкершілігі артады. Ал INSERT– о ы анын т сінуге, з ойына басшылы етуге, ойын білдіруге йрететін тымды рал болып табылады. Б л - к рделі ж мыс т рі. М селен, бір гімені со ына тез жету, о ы анды есте са тау, м нін жете т сінуді ж зеге асыру. Ежелгі грек философы Сократты «Сен с йлеп к рші, мен сені кім екені ді айтайын!» – деген на ыл с зі тікелей стаздар ауымына ба ыттал ан іспетті. Жалпы, адам мірінде жеке т л а ретінде бірінші кезекте тілдесу ар ылы ысады, біліседі, бірін-бірі тани т седі ж не ба а беріп, пікір алыптастырады. йткені, стаз-м алім ж не о ытушы- алымны арым- атынас м дениеттілігі ш кірттерге лгі неге болып табылады.

– Балалары ыз жайында не айтасыз?

– ªш лды анасымын. Т ышым – Н р азы Р Парламенті М жіліс палатасыны Салы бойынша комитетінде ызмет ат арады, маманды ы – аржыгер. Ортаншы лым – Еркеб лан бір серіктестікте бас директор болып ызметін ат арса, кіші лым – Ба ытжан астаналы мекемені бірінде бас директорды орынбасары болып ызмет етеді. Келіндерім бар, олар д ниеге келген немерелерімні жесімін. Б дан ас ан ба ыт бар ма?

– андай кітаптар о исыз?

– М хтар уезовті «Абай жолы» романын жылына бір рет пара таймын, «Шы ысты исса–дастандар» ма ан аса жа ын, сол сия ты, Кеніш Хикметті «Даналы с рлеуі», М.Кемелді «Абзалды ліппесі», осы д уірдегі ескерткіштерді е к рнектілеріні бірі Хорезмиді «Махаббатнамасын» арап оямын. С з жо , даналы д рістерден т ратын Т.Айнабекті аудармасымен жары к рген екінші мы жылды басында Иран шахы Кей ауысты зіні лы Гилан шах а арнап жаз ан сиет с здеріні жиынты ы «Кабуснаманы» жылына бірнеше рет о имын Астанада ы Академиялы кітапхана мені с йікті рухани орныма айнал ан. Кейде студенттерімді де апарамын.

– Мазм нды с хбаты ыз а рахмет! Е бегі із жемісті болсын! Лариса АЛДАБЕРГЕНОВА, журналист. Қазақ ұстазы 39

Ақ тілек бұрышы

Саяси ылымдар докторы, аза стан Республикасыны «Білім беру ісіні здік ызметкері», журналымызды жанашыры Гаипов Зулфухар С лтан лы жа ында Ы.Алтынсарин атында ы т сбелгімен марапатталды.

Àçàìàò àëғàí àñóëàð Б ан дейін еліміздегі білім мен ылым саласын дамыту а ос ан лесі шін «Білім беру ісіні здік ызметкері» ж не « аза стан Республикасыны Т уелсіздігіне 20 жыл», «Ерлігі шін», Бауыржан Момыш лыны 100 жылды ына арнал ан «Алтын ж лдыз» медальдарымен марапаттал ан Зулфухар С лтан лын осынау марапатымен тты тай отырып редакция атынан деніне саулы , е бегіне жеміс тілейміз! Зулфухар С лтан лы 1965 жылы 3-ші азанда О т стік аза стан обылысында д ниеге келген. 1983 жылы Ленгір ауданы, ас асу ауылында ы В.В.Куйбышев атында ы орта мектепті е здік те белсенді о ушылар атарында бітіреді. 1983-1985 жылдар аралы ында Ке ес кіметі армиясы атарында зіні Отан алдында ы 40 Қазақ ұстазы

борышын ат арды. скери ызметін ая та ан со зі туып- скен Ленгір ауданы, Абай атында ы колхозда е бек жолын бастады. 1987 жылы С.М.Киров ( азіргі л-Фараби) атында ы аза мемлекеттік университетіні тарих факультетіне о у а т седі. 1993 жылы университетті здік бітірген жас маман зіні е бек жолын атал ан о у орнында ылыми ызметкер ретінде бастап, б л ызметті 1995 жыл а дейін ат арды. Осы жылды 1 ырк йегінен Зулфухар С лтан лы л-Фараби атында ы лтты университетті философия ж не саясаттану факультетіне, саясаттану кафедрасына о ытушы болып абылданады. Е бек жолын арапайым ассистенттік ызметтен баста ан ол – е бек орлы ы мен адалды ы, факультетке деген жанашырлы ы мен белсенділігіні

Ақ тілек бұрышы ар асында деканны о у-ісі ж ніндегі орынбасары ызметіне дейін седі. за жылдар бойына л-Фараби атында ы аз У-ды абылдау комиссиясыны жауапты хатшысы болды. Зулфухар С лтан лыны ылым саласында ы белестері 2000 жылы кандидатты диссертация ор аудан бастау алады. Саясаттанушы, алым, стаз ретінде 100-ден аса ылыми ма ала, екі о улы пен бір о у ралы ж не монографияны авторы. 2010 жылды азан айында докторлы диссертациясын ор ап, н тижесінде, саяси ылымдар докторы ылыми д режесіне ие болады.

2010 жылды араша айында Зулфухар С лтан лы да Астана аласында ы Білім ж не ылым министрлігіне уелі бас арма басты ы, кейіннен Білім ж не ылым саласында ы ба ылау комитеті т ра асыны орынбасары лауазымына дейін к теріліп, 2013 жылды а тар айынан Астана аласы К лік ж не коммуникация колледжіні директоры лауазымына та айындалады. Ж байы - Айман Ма сот ызы тарих ылымдарыны кандидаты, Астана аласында ы Л.Н.Гумилев атында ы

лтты университеті халы аралы атынастар факультетіні доценті, лы – Рауан за гер, сот ж йесінде ызмет ат арады, келіні – Арай Таукен комитетінде ызметкер. ыздары Арайлым – Анкара техникалы университетінде студент, Шырайлым –Астана аласында ы Шабыт нер лтты университетіні 3-сыныбында о иды. азіргі та да зі бас арып отыр ан К лік ж не коммуникация колледжінде бірінші бас арушысы ретінде игі згерістер ж ргізіп, колледжді білім ж не т рбие ісінде, сонымен атар материалды -техникалы базаны жа артуда лкен жетістіктерге ол жеткізді. зіні ерекше инновациялар а бейім таби атымен Зулфухар С лтан лы колледж жымын ж не студенттерді биік шы дар а жетелеп, керемет м мкіндіктер сыйлай алды. О ан д лел ретінде мекемені 2013 жылы «ªздік колледж», 2014 жылы «ªздік серіктестік», 2015 жылы «Е здік білім сапасы шін» атан ан марапаттарын айтып туге болады. Жа ашыл азамат, іскер басшы Зулфухар С лтан лыны заман тынысына сай ат аратын ж мыстары м нымен то тап алмай, тек арыштап, ркендей беретініне бек сенімдіміз! рметпен, « аза стазы» журналыны жымы. Қазақ ұстазы 41

Жоғары оқу орындарында

ҒИБРАТҚА

ТОЛЫ КЕЗДЕСУ

Жуырда Л.Н.Гумилев атында ы Еуразия лтты университетінде М хтар Шахановпен кездесу тті. Атал ан о у орны жанында ы «К усар» м дени танымды бірлестігіні йымдастыруымен бол ан ау ымды шараны алты ж з адамды лкен зал а сыйма ан ж рт т регеп т рып тамашалады. Арманында ы алып т л амен кездесемін деп келген жастарды арасында шек жо . Ал, арнайы келген экс-депутат Ирак Елекеев, жо ары о у орныны ректоры Ерлан Сыды ов, Елта бамызды авторы Жандарбек М лібеков, университет профессорлары Сайлау Батырша- лы, ойшы ара Сал ара лы, Сейіт ас абасов, Намазалы Омашев сынды бір атар т л алар айтулы шараны она ы болды.

42 Қазақ ұстазы

Жоғары оқу орындарында Кеш шымылды ын бірлестік басшысы, йымдастырушы Кенже али Мыржы бай а ынны с зіне жазыл ан «Кешікпей келем деп е » німен ашты. Кездесуді бірінші б лімінде Еуразия лтты университетіні студенттері мен о ытушылары М хтар Шахановты к пшілікке танымал ле дерін о ып, ндерін орындады. Б дан кейінгі кезекте а ын жастармен с хбат рып, оларды к кейлеріндегі сауалдар а шынайы жауап берді. гіме барысында М хтар Шаханов аза тіліні та дыры, патриотты сезім, отбасында ы бала т рбиесі, елімізді дамуында ы жас буын кілдеріні р лі, о у ж йесі турасында с з оз ады. Оны айтуынша, елордада балаларды тек 47 пайызы ана аза тілді мектептерде о итын к рінеді. Ал, Алматыда б л к рсеткіш 40 пайызды рап отыр.

– Б дан рі арай не болма ? р бала кішкентай кезінен бастап з ту ан тілін йренуі керек. Ал, бізде алай?

Кішкентайынан с билер бірден 3 тілді о иды. рине, ол бала орыс тілі мен а ылшын тілін та дайды. Орысша т рбиеленген бала, орыс тілінде ойлайды, жылайды, уанады. Егер сізді бала ыз кішкентайынан орыс тілінде с йлейтін болса, ол орыс хал ыны лы бол аны,деп М хтар Шаханов зекті та ырып а атысты ойларымен б лісті. Кеш со ында Еуразия лтты университетіні ректоры Ерлан Сыды ов ма ыналы гімесі мен жалынды жырлары ар ылы к рермендерге рухани азы сыйла ан а ын а ал ыс білдіріп, кеудесіне отанды білім мен м дениетке ос ан лесі шін «К лтегін» медалін та ты. Кездесуден кейін а ынны «Бізді міріміздегі йелдер», « з басында ы а шыны зары» кітаптары сатылым а шы арылды. Осылайша келушілер ауымына олта ба ойыл ан кітап алу ба ыты б йырды. Айг л ЗЕКОВА.

Қазақ ұстазы 43

Қайырымдылық – қасиетті іс!

у а н ы . . . е М и н ү д п а ж ға

айырымдылы йымдары – елімізде жалпы о амны немесе жеке адамны м дделері шін айырымдылы ызметін ж зеге асыру ма сатымен рыл ан бей кіметтік, бейкоммерциялы бірлестіктер. о амды йым, ор, мекеме т рінде, бас а да нысанда рылады. Еліміздегі айырымдылы орларыны ж мысын жандандыруды ма ызы зор. азіргі та да айырымдылы орлары мен кіметтік емес йымдарды ж мысын реттейтін за ды жетілдіруді де ма ызы айры ша елеулі. Атал ан рылымдар ыруар ж мыстарды ж зеге асырып, к мекке м таж жандар а дайы ол шын созумен келеді. Алайда, б л игі істері о амды ортада к бінесе елеусіз к йде алып та жатады. Б гінде ол а ал ан істі ж ріп кетуі насихат а да байланысты. Міне, осы ан байланысты б л ж мыстарды йлестіруді республикалы айырымдылы орлары ауымдасты ы з олына ал ан-ды.

44 Қазақ ұстазы

Елімізде б гінде сан саланы амтитын, бірнеше онда ан балаларды, м гедектерді, т рмысы т мен азаматтарды олдау, денсаулы ты са тау, білім беруді дамыту ба ытында ы, жалпы лтты рухани, имани айырымдылы орлары ж мыс істейді. Барлы ыны да орта миссиясы - ж ртшылы ты айырымдылы ісіні м н-ма ызын шынайы ынуына ы пал ету, айырымды о ам алыптастыру а атсалысу. «Астана Н рсамалы» еріктілер о амды оры да осындай миссияны мойнына ж ктеген еліміздегі жас рылымдарды бірі. Оны алдына ой ан ма саты, стан ан ба ыт-ба дары да згелерге сай бермейді. йткені, ол – шеттен келген андастарымызды л- ыздарыны аза станды о ам ерекшеліктеріне бірден бой йретіп, тосын орта а именбей сі ісіп кетуіне олайлы м мкіндіктер жасауымен де ты нан т рен сал ан йым. Жобаны негізгі м ні ата оныстарына а сай жеткен шетелдік аза тарды рпа ы о амды орта а барынша бейімделуіне

Қайырымдылық – қасиетті іс! сер ету, йткені олар шін мемлекеттік тіл мен орыс, а ылшын тілдеріні олданыс аясыны орта ажеттілікке айналуына біршама уа ыт ажет болады. рі оларды аза ы ділі де таза, зге лттар мінез лы тарымен бірден йлесіп кетуі де иын. Олар а осы т р ыда леуметтікпсихологиялы олдау к рсетілуіне ы пал ету ашан ыдан да ма ызды. Осы т р ыда «Астана Н рсамалы» еріктілер о амды оры бірінші кезекте ол шын созып, зіндік к мегін де к рсете алады. 2014 жылды мамыр айында ашыл ан ор т п азы еткен, міне, осы идеяны авторы – «Еріктілік ар ылы ы палдасты а» атты жоба а жетекшілік етіп отыр ан журналист Лариса Алдабергенова болып шы ты. орды ма саты дегенде, та ы да айтамыз, аза стан жастарын, оны ішінде жас жеткіншектерді патриотты а т рбиелеуде згеге ам орлы к рсету ар ылы мірді жа сы жа ына згертуге атсалысу а ндеу м селесі тіл шына оралары бар. сіресе, оралман отбасыларынан шы ан о ушыларымызды о амды ж мыстар а к птеп тарту а к ш салу ар ылы оларды еріктілер атарында з жауапкершіліктерін шынайы сезінуге, о амды ж мыстарда белсенді болу а баулу лкен сауапты іс ой. Б л к ні кеше ана Астанада «Болаша ы бірт тас ел» та ырыбында ткен д ст рлі патриоттар форумыны жастар бойында

патриоттылы ты алыптастыру міндетімен де бден с йкес келеді. «Астана Н рсамалы» еріктілер о амы оры аз уа ыт ішінде «Сорос- аза стан» айырымдылы орыны олдауымен бір атар ау ымды жобаларды ж зеге

асырып та лгерді. Алда ы уа ытта кезе кезе імен ат аратын ж мыс шараларын да жасап, бекітіп ойыпты. Соны бірі жоба а тартыл ан ерікті жастарды «Г лденсе, ауыл г лденсін!» деген ран аясында з ауылдарында ы ария- арттар а ж рдем к рсетіп, ауыл тазалы ын са тап, здері туып- скен лкені к ркейтуге атсалысуы дер едік. Жоба аясында шеттен келген андастарымызды отбасыларында ы о ушылар жеке шы армашылы пен, о амды пайдалы ж мыстармен айналысу а да мол м мкіндік алып отыр.

Қазақ ұстазы 45

Қайырымдылық – қасиетті іс!

Б л, рине, о ам шін те пайдалы іс, ма ызды бастама. Себебі, о ушылар арасында еріктілер атарын к бейтсе, адамдарды бір-біріне деген сыйласты ы, досты ы, мейірімділігі артар еді, рі айырымдылы ісін да ды а айналдыру а да лкен к мегі бар. Сонды тан о ам а еш к ш т се оймас, керісінше, мектеп жасында ы о ушылар еріктілер атарында ж ріп, жеке д ниетанымды к з арастары алыптасады, зіндік шешім абылдай алатын де гейге жетеді. Осы орайда еріктілер атарын к бейтуді зге мектептерде де ж зеге асырса, о амны леует-к ші еселенуіне де септеседі емес пе? Алда ы уа ытта «Астана Н рсамалы» еріктілер о амына тартыл ан о ушыларды жеке шы армашылы ж мыстарын дамыту а м мкіндік беруді 46 Қазақ ұстазы

ойластыруда. Бізді « зі із педагогпсихолог ретінде о ушыларды бойынан, к з арастарынан осы ж мыстарды ол а ал алы бері андай згерістерді бай ай алды ыз? Б рын ы ж не азіргі мір с ру салттары мен к нбе-к нгі да дыларында айырмашылы тар бар ма, лде о ушыны б рі бір о ушы ма?» деген с ра ымыз а «Астана Н рсамалы» о амды орыны ке есші-тренері Г лжанат Асанова былай деп жауап берді: – рине, о ушыларымызбен ж ргізілген ж мыстарымызды ж не йымдастыр ан іс-шараларымызды зіндік н тижесі бар. Мысалы, « аза станны дамуына оралман жастарды к з арасы мен лесі» та ырыбында ы д гелек стелімізде о ушыларымызды біршама жа сы ойлары орта а салынды. Олар здеріні бойында ы мейірімділік, адамгершілік

Қайырымдылық – қасиетті іс! асиеттеттеріні жо ары де гейде екенін де к рсете білді. Н тижесінде, о ушыларымыз ам орлы ж мыстарын ол а алу а здері шешім абылдады. «Адамнан адамны арты ты ы – тек білімі мен а ылында» дегендей, о ушыларды бас алардан анау айт андай айырмашылы ы бар деп айта алмаймын. Дегенмен, оларды мірге, о ам а деген к з арасы біршама о алыптасып алды. о амды ж мыстар а араласу жас жеткіншекті к пшіл, йымшыл, бастамашыл болу а бастайды. рі оларды здеріне зор жауапкершілік ж ктеліп т р анын шынайы сезінуіні зі адам а, ата-анасына, ту ан еліне деген с йіспеншілікті, патриотты сезімді алыптастырмай оймайтыны белгілі. Оны к нделікті мірден к ріп те ж рміз. Б л істі, біржа ынан, к ні кешегі «тимуршылар командасы» секілді о амды оз алысты жа аша жа ыруы деп білемін. Бізді еріктілер деп отыр анымыз к бінесе жал ызілікті ариялар а ол абыс етуші топ ой. ªлкенні кішіге ілтипаты, кішіні лкенге рметі еш мытылмау а да тиіс. Адамны к ні – адаммен. Б л б гінгі заманда аса ажет ндылы тарымыз екені де даусыз. рбір бала бір жары ж лдыз десем, оларды ел к гінде жар ырай жанып, жары ын мол т гуіне, болаша та мірден з орындарын табуына м мкіндік беруіміз керек. «Астана Н рсамалыны » да негізгі станымы осы. Адамдар бір-біріне, сіресе кемтар, жал ызілікті арттар а, о амны к мекке м таж лсіз топтарына айырымдылы к рсетуден, жылы аба , мейірім танытудан танбаса... К п тпейа , айырымды о амны м шелеріне айналарымыз да а и ат. айырымды о ам а айналып та келеміз. Мына д ние... сонысымен де ажап-а ой! Шынар ЛІБЕК ЫЗЫ, журналист.

Қазақ ұстазы 47

Үздік демалыс кешені

ТАБИҒАТЫ ТАМАША ЗАМАНАУИ КЕШЕН «АЛМАТЫ» ШИПАЖАЙЫНДА БОЛҒАНДАР ОСЫЛАЙ ДЕЙДІ аза станда ы е ал аш ы демалыс-сауы тыру орындарыны бірі – «Алматы» шипажайыны тарихы ткен асырды 1960-шы жылдарынан бастау алады. Д л сол т ста Іле Алатауыны етегінде, те із де гейінен 1052 метр биіктікте шипажай салу туралы шешім абылдан анда болаша сауы тыру кешені салынатын жерді, тамылжы ан таби ат м йісін сол кездегі ел астанасы Алматы аласыны ма ынан алымдармен а ылдаса отырып Орталы Комитетті бірінші хатшысы Дінм хамед онавты зі та дап, 1967 жылы лентасын з олымен кескен екен.

Табиғаты тамаша, ауасы шипа Ке ес кіметі т сында ел аузында «совминдік санаторий» атанып кеткен б л шипажайда тек министрлікті ызметкерлері ана демалатын. Сол а парат сана а атты сі іп ал анды тан болар, ж ртшылы ты дені б л сауы тыру орнын лі де жо ары биліктегілерді ана еншісіндегі д ние деп есептейді. «Алматы» шипажайы» А аза стан Республикасы Президентіні Іс бас армасы Медициналы орталы ына ара анымен іс ж зінде б гінде м нда кез келген азамат демалып, зіні денсаулы ын т зете алады. VIP демалушылар шін арнайы н мірлер, тіпті к зетілетін айма тар бар. Ал, 48 Қазақ ұстазы

ем-дом абылдайтын орындарда ата ты жазушыларды, ншілер мен актерларды жолы тыруы ыз бден м мкін. «Алматы» шипажайы еліміздегі шипажай-курортты мекемелерге ойылатын барлы талаптар ескеріле отырып салын ан т ыш сауы тыру кешендеріні бірі, рі бірегейі. Келушілер азіргі заман ы б л к псалалы шипажайкурортты кешенде жо ары сапалы медициналы ызметтер абылдаумен атар тамылжы ан таби ат аясында тыны ып айтады. Барлы н мірлеріні терезесі тау мен саяба а арайтын шипажай аума ында ы тал-дара тар отыр ызыл ан аума (м нда ызметке жа а абылдан ан мамандарды шипажай

Үздік демалыс кешені

аума ында міндетті т рде к шет отыр ызу д ст рі алыптас ан) 21 гектар жерді алып жатыр. Кешен аума ында ы бірегей микроклиматты са тау шін к шет т рлерін та дау мен отыр ызу ботаникбиологтарды ада алауымен ж зеге асырылады екен. Осындай шараларды ар асында шипажайды саф таза тау ауасы, дене ді аялайтын к н с улесі, т нып сіп т р ан рт рлі сімдікті рамында ы шипалы фитонцидтер мен хош иістер абылдайтын кешенді емні серін еселей т седі. Ендеше к птеген шетелдіктерді м нда тамаша таби ат к рінісі мен таза ауасы шін ана келетініне та дану а болмас. Адамдарды аялы ала анымен алыптастырыл ан б л та ажайып саяба та б гінде жарнамалы роликтерден бастап, ата ты ншілерді клиптері мен фильмдер т сіріліп т ратынын, ж лдыздар некесін иып, йлену тойларын жасап жататынын айта кеткен ж н. М селен, осы жерде М рат М тыр анов пен айрат дайбергенов йлену тойларын тойласа, «То ал» ж не «Спецагент» сериалдары т сірілген.

ту немесе а заларын тазарту ж не жасарту ма сатында келгендерді б ріне жемісті к мектесіп келеді. Клиникалы шипажай-курортты мекеме м ртебесіне ие шипажайда рбір келушіге ауру тарихы жазыл ан журнал ашылады. Кешенні клиникалы б лімшелерінде

келушілерді емдеу, сауы тыру ж не о алту ( ан айналу ж йесі аурулары, ми ан айналысыны атерлі б зылуы, миокард инфарктісінен кейін, ж рекке, бас пен ж йкеге, буындар а ота жасал аннан кейін, т рлі жара аттардан кейін, т.б.) 13 сала бойынша ж ргізіледі. Ке ес беру-диагностика орталы ында Ел ем-домына риза жо ары білікті д рігерлер 26 Замана талабына орай т бегейлі айта м а м а н д ы б о й ы н ш а к е е с б е р е д і . рылымдау мен к рделі ж ндеуден Орталы рамында лемдік жетекші ткізілген «Алматы» шипажайы здеріні ндірушілерді е жа а медициналы денсаулы ын т зету, к ш- уатын алпына р а л - ж а б д ы т а р ы м е н ж а р а т а л а н келтіру, т рлі о алту ба дарламаларынан клиника-диагностикалы зертхана бар. Қазақ ұстазы 49

Үздік демалыс кешені Онда рентгенологиялы , ультрадыбысты , эндоскопиялы диагностика, спирография, эхокардиография, тредмил, велоэргометрия, т уліктік Холтер мониторлау (ЭКГ ж не артериалды ысым) ж не полисомнография мен электромиографияны амтитын функционалды диагностика, сондай-а жалпыклиникалы ,

биохимиялы , иммунологиялы зерттеулерді , иммуноферментті талдау, полимеразды тізбекті реакция ж не аллергодиагностиканы барлы спектрі ж ргізіледі. Сонымен атар емдеу-диагностика орталы ы рамында эстетикалы косметология ж не пластикалы хирургия кабинеттері ж мыс істейді. Кабинеттер лыбританияны , Италияны , Германияны , Израильді , Францияны жетекші ндірушілеріні бірегей жабды тарымен жара тал ан.

50 Қазақ ұстазы

М нда ы білікті мамандар олданатын эстетикалы медицина леміні алды ы атарлы дістемелері мен технологиялары косметологиялы проблемаларды шешуді дербес ба дарламасын ж зеге асыру а м мкіндік береді. Шипажайды шын м ніндегі ма танышы – бірегей медициналы физиожабды тар олданылатын аса жа а технологиялар енгізілген физиотерапевтикалы б лімше. Онда жылумен, жары пен, электрмен емдеуді азіргі заман ы т рлері; омырт аны су астында созу дісі; озокеритотерапия; галотерапия; со ылы-тол ынды терапия; сумен емдеуді барлы т рлері (емдік ванна мен душты 40-тан астам т рі); балшы пен емдеу; сонымен атар криотерапия (экстремалды т мен температурамен емдеу); р а гидромассаж, вакумед, йынды екікамералы ванналар, Флойтинг ваннасы, озонды ванна, «Каракала» ваннасы, «Кедр б шкесі» фито-саунасы, СПА-капсула ж не бас а да к птеген эксклюзивті технологиялар олданылады. Шипажайда ж ректі ишемиялы ауруына шалды ан, инсульт ал ан, бас с йек-ми жара атын ал ан немесе миына ота жасал ан пациенттер шін арнайы емдеу-о алту пакеттері жасал ан. Олар а кардиолог, невропатолог, реабилитолог, окулист, физиотерапевт ж не ЛФК д рігерлері ке ес береді. Сонымен атар денсаулы жа дайларын жа сарту

Үздік демалыс кешені ма сатында медициналы ызметті р а к мір ыш ыл ваннасы, аппаратты физиотерапия, жылумен емдеу (парафин, балшы ), ая пен ол а арнал ан йынды ванналар, о алту тренажерлары сия ты ке спектрі сынылады. Жалпы, «Алматы» шипажайында гастроэнтерология, кардиология, неврология ж не терапия саласында ы о алту ба дарламалары бар екен. Тіпті, м нда бір жас а дейінгі с билер шін де арнайы жатты у саба тары йымдастырылыпты. Саба барысында оларды суда ж зу мен с гуге йрететін жатты тырушы Арман Якубовты айтуынша б л діс дисплазияны,

йод, марганец, мырыш, магний сия ты микроэлементтер бар. Таби и пайдалы су р екі ем-домны бірінде олданылады. Ас орыту органдарыны , несеп-жыныс ж йесіні ж не зат алмасу мен эндокринді бездерді аурулары кезінде минералды суды ішетін болса, ж рек- ан тамырлары, с йек-б лшы ет, ж йке ж йесі, тері ж не гинекологиялы аурулар кезінде сырт а олданылады. Шипажайда балшы пен емдеу де олданылады. О ан ажетті сульидтіт нбалы емдік балшы Нарын ол ма ында ы Т зк л к лінен жеткізілетін к рінеді. Ол артроздар мен артриттерде, ауыз уысыны абынуы кезінде жа сы к мектеседі екен. Я ни, м нда кешенді шипажай-курортты емдеу барысында физиотерапевттік дістермен ж не тиімді емдік тама танумен атар климатотерапия мен бальнеоемдеу (минералды су мен емдік балшы ты олдану) табысты олданылуда.

«Алтын уақытын бағалаймыз»

мойынны исаюын, гипертонусты, салма ты жеткіліксіздігі мен арты ты ын т зетеді. Осындай кешенді сауы тыру ж не о алту шараларын ж ргізу н тижесінде демалушыларды б рі денсаулы тарыны , к іл-к йлеріні жа сар анын ж не к ш- уаттары мен ж мыс абілеттеріні алпына келгенін айт ан. лемдегі беделді курорттарды б ріндегі сия ты «Алматы» шипажайыны да з минералды су к зі бар. Шипажай аума ында ы бальнеологиялы т рдегі «Алматинский-2» минералды су шы атын ы айта рылымдау ж не к рделі ж ндеу барысында азыл ан болатын. рамында йоды мен кремний ыш ылы мол суды рамы жа ынан А сай минералды суымен салыстыру а болатын к рінеді. Мамандарды айтуынша, б л минералды суды ішкі а за а терапиялы сері рамында таби и йод пен кремний ыш ылыны емдік-алдын алу жиынты ы бар ерекше хлорлы кальций-нартийлы рамыны болуына байланысты. Сонымен атар суды рамында натрий, калий, кальций, хлор, фтор иондары, бром,

Со ы жылдары демалу, емделу, о алу шін «Алматы» шипажайын та дайтындарды атары еселеп к бейіп келеді. Тіпті, алыс-жа ын шетелдерден де келіп жат андар баршылы . Б ріні дерлік шипажай туралы пікірлері о . Риза болып айтуда. Оны келушілерді шипажай ж ніндегі алдыр ан пікірлерінен аны бай ау а болады. Сонда, б л танымалды ты , б л абыройды себебі неде?

– Біз з клиенттерімізді сыйлаймыз. Оларды алтын уа ытын ба алаймыз. азіргі іскерлік мірді то таусыз да ар ынды ыр а ында денсаулы ты алай са тау, ны айту керектігін жа сы білеміз ж не тілек білдірушілерді б ріне жо ары сапалы к мек к рсетуге р ашан дайынбыз. Біз пациенттерімізге оларды дербес талаптарын ж не медициналы к рсеткіштерін ескере отырып, п рменді о алту ж не емдеусауы тыру ба дарламаларын сынамыз. ªздік сервис, к рсетілетін ызметтер мен емні дербестігі, шипажайды за жылдар бой ы кіршіксіз абыройы ж ртшылы ты сенімін алыптастырып, медициналы ызмет нары ында жетекші орын алуымыз а м мкіндік беруде, – дейді «Алматы» санаторийі» А -ны президенті Тал ат ахар лы Т ышбаев. Қазақ ұстазы 51

Үздік демалыс кешені Оны стіне шипажай басшылы ы келушілерге к рсетілетін ызметтерді сапасын арттыру жолдарын да т ра ты іздестіріп келеді. Соны бір ай а ы, «Алматы» шипажайы жа ында д рігерлері лемдегі е здік мамандар деп саналатын О т стік Кореяда ы Сеул о алту ауруханасымен ріптестік арым- атынасты бастады. Сеул клиникасыны мамандары да «Алматы» шипажайы медициналы кешеніні ж мысына ызы ушылы танытып отыр. азан айыны басында о т стіккореялы бес д рігер шипажайда болып, ж мысымен танысып айтты. Сапар аясында аза стан мен О т стік Корея арасында ы байланысты ны айту ма сатында Сеул о алту ауруханасы мен «Алматы» шипажайы арасында ы ріптестік туралы меморандум а ол ойылды. она тар шипажайды медициналы м мкіндіктеріне ана емес, тамаша таби атына, таза ауасына, емдік минералды суына да т нті болды. Делегация басшысы, Сеул о алту ауруханасыны диагностика б лімшесіні басшысы Чу До Ён «Алматы» шипажайыны о алту орталы ы алда ы уа ытта аза станда ы ана емес, жалпы Орталы Азияда ы о алту емін жетілдіру орталы ына айнала алатынды ын атап к рсетті. Жо ары сапалы медициналы ызметтер к рсетумен атар келушілерді жайлы н мірлерде тыны уларына жа дай ту ызылуы, замана талабына с йкес кешен аума ында конференциялар мен симпозиумдер, йлену тойлары, корпоративтік кештер, мерейтойлар сия ты салтанатты шаралар ткізетін тамаша жайларды йымдастырылуы да «Алматы» шипажайыны ел арасында ы танымалды ын арттыра т скені даусыз. Шипажай а немесе курорт а бару а бел бу ан кез келген адамны к кейінде « алайша демалысымды да жа сылап ткізсем екен, а шамды да немдесем екен» деген сауалды т ратыны жасырын емес. «Алматы» шипажайы б л м селені де тиімді шешімін тауып отыр деуге болады. Я ни, шипажай з келушілеріне аражатын немдеуге ж не барынша жайлы рі сапалы ызмет алу а м мкіндік беретін ерте броньдау ызметін сынып келеді. Со ы ш-т рт жыл к лемінде айры ша танымал бол ан ерте броньдауды аса елеулі арты шылы ы – Сіз шипажай ызметіні елден ал анын емес, зі ізді ала аны ызды аласыз рі аражаты ызды немдейсіз. Енді б ан «Алматы» шипажайында енгізілгеніне к п бола ойма ан «all inclusive» ж йесін осы ыз.

52 Қазақ ұстазы

Б л алдын ала орын броньда ан рбір келуші автоматты т рде осы ба дарламаны атысушысына айналады деген с з. «Аll inclusive» ж йесіне спортты -сауы тыру ызметтерімен атар медициналы ызметтерді де енетінін ескерсек, пайдасыны зор екендігі т сінікті. Бір атап терлігі – шипажайда тегін демалып айту а да болады. М нда мемлекеттік ызметкерлер, ауру мен отадан кейінгі о алтуды ажет ететіндер жолдама бойынша тегін демалады. Ол шін учаскелік д рігерден жолдама алып, «Тегін медициналы к мекті кепілді к лемі ше берінде емдеуге жат ызу бюросыны » порталына online-кезекке т ру керек. Осы порталда ы тізімнен

ала ан шипажайы ызды, соны ішінде «Алматы» шипажайын та дай аласыз. Шипажай абылдау б лімшесіні д рігері арлы аш лманованы айтуынша, кезек жыл маусымына арай бірнеше ай а дейін созылуы м мкін. Жазда демалушыларды к п, ыста аз болатыны т сінікті. уаныш ИЕМБЕРДИЕВ, журналист. Алматы. АПЕРІ ІЗДЕ Ж РСІН: аза стан Республикасы Президенті Іс бас армасы Медициналы орталы ыны «Алматы» шипажайы» А -ы туралы осымша а параттарды мына телефондар ар ылы білуге болады: +7 (727) 300 34 00 Броньдау 24 са ат; +7 (727) 300 35 37 Броньдау 24 са ат ; +7 (727) 300 35 36 Маркетинг 09.00-18.00; +7 (727) 300 35 35 Маркетинг 09.00-18.00. infoalmatyresort@gmail.com

Ел не дейді? Костя П, Самара, Ресей 25.10.2014 Жа сы отель. Тамсандырмай оймайды. Та ы асы аса д мді. Жа ын ма да Т ыш Президент саяба ы, Мега, Esentai Mall сауда орталы тары, ша ы трамплині кешені сынды тартымды орындар орналас ан. Таби атты с лулы ы, тауды саф ауасы бас айналдырады.

Aika O, аза стан 11.04.2015 Б л отель ана емес, т рлі ем абылдайтын шипажай да. Жылы ж зді ызметкерлер, тамаша жатын б лмелер. Шипажай аума ы те лкен. Онда сы сып емендер мен шыршалар сіп т р. Керемет таби ат, тап-таза тау ауасы! Т ркияны 5 ж лдызды отельдерінен кем емес, тіпті, кей т старда олардан да асып т седі.

Laura_rymbek, Шеффилд, лыбритания 13.05.2015 Шипажайда жасалатын ем-дом те нады. сіресе, т рлі минералды ванналар, емдік душтар т ріндегі су процедуралары, израильдік балдырлармен жасалатын парафин емі тамаша екен. ызметкерлері елгезек, тазалы ы м лтіксіз. ngoncharova1986, Киев, Украина 19.08.2015 Шипажай а бірінші рет келуім. Ба асы мен сапасыны с йкестігіне т нті болдым. Жатын б лмелері таза рі тыныш, асы д мді, ызметкерлері білікті рі ибалы. Бассейні, тренажер залы бар. Тамаша! Та ы да келемін! Мадина, аза стан 12.09.2015 Жа ында шипажайды сумен емдеу орнында болдым. Супер!!! Маржанды ваннасы мен флойтингіні серін с збен жеткізу иын. мірге жа а келгендей болдым.

Қазақ ұстазы 53

Туризм

Àқ æîë, áàëàëàð òóðèçìі!

Жа ында Астанада ы О ушылар йінде балалар а туристік лкетану ба ытында осымша білім беру йымдары директорлары республикалы йлестіру ке есіні ке ейтілген м жілісі ткені м лім.

Ке ес ж мысына аза стан Республикасы Парламенті М жілісіні депутаттары, Р білім ж не ылым, инвестициялар ж не даму, ішкі істер министрліктеріні кілдері, облыстар, Астана ж не Алматы алалары білім бас армаларыны , жас туристер станциялары ж не орталы тарыны басшылары, зара ынтыма тас серіктестер атысады. Негізгі назар Балалар-жас спірімдер туризмін дамытуды т жырымдамалы т сілдерін одан рі іске асыру, республика о ушыларыны арасында туристік- лкетану ызметін жандандыру, о ушыларды саба тан тыс туризм ызметіні дамуын, Батыс аза стан облысыны балалар-жас спірімдер туризмі 54 Қазақ ұстазы

мен экология облысты орталы ы ж мысыны о т жірибесін тарату м селелеріне аударылатын болады. Б л істі Астана мектептерінде ж зеге асырылуы андай де гейде? Саламатты мір салтын алыптастыру, б аралы спорт пен туризді дамыту, лкетану ісін о у орындарына міндетті п н ретінде енгізу м селелеріні барлы ыны да т пкі ма саты жастарды Отан а деген с йіспеншілікке негізделген патриоттылы а т рбиелеу болып табылады. ªйлестіру ке есіні орытындысы бойынша еліміздегі балалар-жас спірімдер туризмін дамытуды тиімді лгісін руды б дан ар ы ж мысын к рсететін сыныстар абылданды. алай бол анда да, біз білім беруді барлы т рін йымдастыру ж мыстарын туристік лкетанушылы ызметті жандандыру ба ытында ру а тиіспіз. М ны зі жастар бойына ту ан таби ат а, ту ан йге, отбасына, елімізді тарихы мен м дениетіне с йіспеншілікті д нін сеуіп, сіруіміз керек.

Туризм Астананы білім мекемелерінде ол табысты ж зеге асуда. Б л ызметті йлестіруші басты ресурсты орталы – Жас туристер стансасы. Осы Жас туристер стансасына биыл он жыл толып отыр. Атал ан саланы дамыту ала басшыларыны айры ша назарында. Он жылда ат арыл ан тірліктер де ауыз толтырып айтарлы тай. Жас туристер стансасыны жеке зіне екі абатты имарат берілген, ажетті ралдармен де жара тандырылуда. азіргі уа ытта станса йірмелерінде алада ы 34 мектепті 700-ден астам о ушысы пайдалы іспен айналысуда. М нда саба тар 21 ызмет ба ыты бойынша ткізіледі. Стансаны 4 мектепте рылымды б лімшесі ашылып отыр. Жыл сайын 1500 о ушы амтылуымен оннан астам слет, біріншілік, фестиваль т ріндегі спортты -туристік шаралар йымдастырылады. Атап айт анда, екі лкетану бай ауы 620 атысушыны амтыды. «Батыр» туристік шатырлы лагерінде 360-тан астам жас саяхатшы демалды. Сондай а , іздеу-зерттеу топтарыны – археологиялы , экологиялы - лкетану, этно лкетану экспедицияларыны ж мысы йлестірілді. Б л ж мыстар а аза станны т рлі ірлерін зерттейтін 30 жас зерттеуші лкетанушы к ші ж мылдырылды. Жыл ішінде йірмелер т рбиеленушілері т рлі де гейдегі жиырма а дейінгі жаяу жоры тар а атысады. ала мектептеріні 800ден астам о ушысы денсаулы ба ытымен бір к ндік саяхат а шы ады. О ушылар жаз айларында осылай елімізді т рлі ірлерінде мейлінше к рделі жоры тардан тіп, здеріні туристік шеберліктерін жетілдіреді. Экскурсиялы азметпен 600-ден астам мектеп о ушылары мен балаба ша т рбиеленушілері амтылады.

Биыл ы о у жылында алалы білім бас армасыны жетекшілігімен Астана мектептері мен колледждерінде жас рпа ты туристік- лкетанушылы ызметке к птеп тарту ма сатында экспедициялы із кесушілер отрядтарын руды к здеген балалар мен жас спірімдерді «Жалын» патриотты оз алысы йымдастырылды. Биылды

зінде осындай 14 отряд рылды. Аталмыш оз алыс ызметі мектеп о ушыларыны республикалы «Мені Отаным – аза стан», «Атамекен» экспедициялары аясында ж зеге асырылатын болады. Жо арыда атал ан стансаны ызметін жа ырту ше берінде ж не жекеменшіктен мемлекеттік иелікке туімен байланысты азіргі уа ытта оны ж мыс мазм ны жа артылу стінде. Атап айт анда, атал ан ба ытта йренушілерді амту саны л айтылды. Биыл «Жас турист т арушы», « деби лкетану» (м мкіндігі шектеулі балалар шін), «Жас геолог», «М ражай ісі», «Велотуризм» секілді бес жа а ба ыт ашылды. Сондай-а , леуметтік ріптестікті, балалар бастамаларын дамыту бойынша ж мыс ау ымы л айтылуда. сіресе, отбасылы клубтар а айры ша назар аударылып отыр. Мекемені сайты т ра ты т рде жа артылып, леуметтік Қазақ ұстазы 55

Туризм

желідегі а паратты ызмет сапасы арттырылуда. Жас туристер стансасы ызметіні н тижелілігі атарында т рлі де гейдегі жарыстарды , фестивальдерді , чемпионаттарды ж лдегерлері, лауреаттары мен дипломанттары бар т рбиеленушілер табыстарыны мониторингі де на ты ай а бола алады. Д ниеж зілік ЭКСПО-2017 к рмесі тер арса да ы туризм саласыны ішкі туризмді дамытуды іргенегізі ретіндегі ма ыздылы ы мен актуальдылы ы ескеріліп, Астана алалы кімдігі тарапынан туризм бойынша іс-шаралар тізімі де енгізілген дайынды жоспары жасалып, бекітіліпті. Б л т р ыда аланы жаяу аралау а арнал ан саяхат ба ыттар белгіленіп, «Ескерткіш орындарынан – аза станны киелі ірлеріне» атты экскурсиялы туристік марафон ткізілмек. «М гілік Ел» жалпы лтты идеяларын ж зеге асыру жа дайында балалар-жас спірімдер туризмін дамыту т л аны йлесімді дамуын амтамасыз ететін, аза станды 56 Қазақ ұстазы

патриотизмін, азаматты бірегейлігі мен т зімділік м дениетін алыптастыратын мейлінші тиімді білім беру технологиясы болып табылады. Жа а ашылымдар уанышын сыйлайтын, з- зі ді тану а бастайтын лемді игеру тамаша т рбиелік а ылымымен де нды. Туризм саласында рекордтар метрлермен, секундтармен, паймен емес, зіндік танымымен, серімен, саламаттылы салтымен ай ындалады емес пе?! Ендеше, осынау ты жат ан ажайып лемге соны із т сті. Жеткіншектерді алда ызы ты саяхаттар к тіп т р. А жол, балалар туризмі! ПІКІРЛЕР С уле мірбаева, О т стік аза стан облысы Жас туристер станциясыны директоры: – Негізінен, ойды ой оз айды ой. Былтыр осы « аза стазы» журналы бетінен Батыс аза стан облысында ы Орал аласында рылып алыптас ан

Туризм стратегиялы ба ыттарыны бірі ретінде арастырылып, Батыс аза стан облысыны осы орайда ы озы т жірибелері таратылып, насихатталынуы ал а ойылып отыр. Б л бден птарлы м селе. Ендігі жерде туристік- лкетану орталы тарын елімізді барлы ірлерінде ашуды м мкіндігі арастырылу а тиіс. Шынында да адам мен таби ат арасында ы байланысты еш ашан да збеуіміз керек. Жеткіншектерді ту ан лке таби атымен жас кезінен етене болып ссе, ту ан жері мен еліне деген рмет сезімі де ерекше алыптасатыны белгілі. Балалаларды таби атпен достастыра білейік. Б л іске баршамыз болып Ер али Алпысбаев, ызылорда атсалыс анымыз ж н. облысты Білім бас армасыны айма ты дене т рбиесі Лариса АЛДАБЕРГЕНОВА, орталы ыны орынбасары: журналист.

– Елімізде балалар туризмін дамыту патриотизмді алыптастыруды Астана аласы.

балалар мен жастарды туристік орталы ыны ж мысы ж йелі, к п ба ытта ж ргізілетінін о ып таныс ан едім. рине, б л шаруа а ыруар аржы ажет. Дегенмен, атал ан облысты кімі б л аржыны тауып, істі с тімен йлестіріп те отыр. Жалпы, туристік лкетану орталы тары жеткіншектерді ту ан жерімізді таби атымен, тарихымен де таныстырып, оларды бойында отанс йгіштік сезімін бекем алыптастыра алады. Отанды с ю ту ан жерді, отбасын с юден бастау алады. Бізді ше, м ндай істі кез-келген облысты басшысы йымдастыра алады. аржыны да табады. Тек ниет болса, жеткілікті.

Қазақ ұстазы 57

Форум

стаз – жас рпа ты рухани с улеткері, о ам, халы зіні міті мол болаша ын тапсыратын сенімді кілі. Олар сол сенімді а тай отырып, зерделі де зерек, парасатты, лтты ж не адамзатты ндылы тарды бойына дарыт ан т л аларды т рбиелеуде.

«Àëғàøқû ұñòàç» îáëûñòûқ ôîðóìû өòòі аза мектебіні болаша ы туралы М.Ж мабаев « рбір елді келешегі мектебіне байланысты» деген Т уелсіз аза стан Республикасыны тарихи- леуметтік, м дени рухани болмысын дамыту а, о амды мір мен лтты мектепті алыптастыруда стаздарды е бегі зор. Егемен елімізді ерте ін ойлар білімді де саналы, Отанын, ту ан жерін, лтын с йетін лтжанды парасатты азаматты т рбиелеуде м алімні е бегі орасан зор екенін баршамыз мойындаймыз. стаз – ла атты есім. Ш кірттерін білім н рімен сусындатып, т лім-т рбие беру, жа сы асиеттерді бойына 58 Қазақ ұстазы

дарытып, адамгершілік рухта ба ытба дар беруде де стазды е бегі мол. Сонды тан да ол рдайым асиетті т л а ретінде ерекшеленеді. Елімізде білім к шін жылжытып келе жат ан стаздар ауымына рмет арта бермек. аза станда ркениет жолыны бастауы – мектеп десек, мектепті басты т л асы, ж регі – м алім.Адамны адам болып алыптасуына ата-аналармен атар, м алімдер де к п е бек сі іреді. рпа болаша ы, хал ымызды келешегі азіргі стаздарды олында. рпа ты лы м раты жолында талмай е бек етіп ж рген стаздарды мерекесі арса ында республикалы

Форум «Мені ал аш ы стазым» акциясыны аясында « рлеу» біліктілікті арттыру лтты орталы ы» акционерлік о амы Жамбыл облысы бойынша филиалыны » йымдастыруымен «Ал аш ы стаз» облысты форумы тті. Форум а облысты , алалы , ауданды білім б ліміні басшылары, ардагер стаздар, мектеп директорлары ша ырылды. она тарды ішінде облысымыздан шы ан республика а белгілі т л алар, о ам айраткерлері, а ынсазгерлер, нші, спорт шеберлеріні ал аш ы стаздары келді. Форум барысында «Алтын белгі» иегері, халы аралы , республикалы п н олимпиадаларыны ж лдегері атан ан облысты , аланы здік м алімдері туралы бейнефильм к рсетілді. Форум со ында « рлеу» БА О» А Жамбыл облысы

бойынша филиалыны директоры .Сызды баева келген она тарды тты тап, Ал ыс хаттар тапсырды. Келген она тар а алалы білім б ліміні басты ы Г.Заурбекова, «Білім ж не ылым ызметкерлері к сіптік ода ыны Жамбыл облысты б лімі» о амды бірлестігіні т райымы, облысты м слихат депутаты Г.Орынбаева, ардагер стаздар Н. асымова, Л.Накарякова, .Баялишова, П.Чирков, А.Са лова, З.Абуова з тты тауларын, тілекниеттерін білдірді. Іс-шара со ы к пшілікті « стазым мені » нін шыр ауымен ж не концерттік ба дарламамен ая талды. Г.ИМАНАЛИЕВА, « рлеу» БА О» А П БАИ Жамбыл облысы бойынша филиалы.

Қазақ ұстазы 59

Ғибрат

Æàïîíèÿ ҰСТАЗДЫ ҚАЛАЙ ҚҰРМЕТТЕЙДІ? азіргідей аламтор байланысы дамы ан заманда, жер шары т р ындары арасында ы а параттар а ысы ар ынды, рі ол жетімді болды. Сондай ызы ты рі ма ызды м ліметті бірі жа ында ана олыма тиді. Ол – ытайды «Кішкентай о ырмандар» атты балалар а арнал ан басылымыны 2011 жыл ы 9 санында ы сапар естелігінен алын ан зінді еді. ªзінді авторы ытайлы о ытушы 2010 жылы ырк йек айыны басында Жапонияны Осака аласында ы бір мектепке барып педагогикалы практикадан ткендегі к ргендерін с з етеді. Мен оны сол алпында сіздерге сынып отырмын. ткен жылы о ытушылар мерекесі арса ында ( ытайда 1985 жылдан бері р жылы ырк йекті 10 к ні о ытушылар мерекесі ретінде атап тіледі) мектеп м алімі салауатыммен Жапонияны Осака аласыны Фукуда ауданында ы бір бастауыш мектепке білім жетілдіруге жіберілдім. Бірде ріптесім Ямамота атты м алімнен: – Жапонияда м алімдер мерекесі ашан атап тіледі, Сіздер оны алай арсы аласыздар? – деп с радым. Мені с ра ыма та даныс білдірген ол: – Бізде еш андай м алімдер мерекесі деген мейрам жо , – деді. Оны б л жауабын естіп з ла ыма зім сенбей а тарылып алдым. «Экономикасы 60 Қазақ ұстазы

мен ылым-техникасы сонша дамы ан елде о ытушылар а деген рметті болма аны ма?» – деген ой санам т бінен жар еткендей болды. Ж мыстан т скен со Ямамота мені з йінен д м тату а ща ырды. Мен оны сынысын абыл еттім. Ямамотаны йі мектептен за бол ан со біз метро а міндік. Б л д л кешкі арбалас с т бол анды тан, метрода адам тым к п еді. Мен ысылып- ымтырылып ж ріп зор а кірдім де, т т адан мы тап стап алдым. Сол с т мені к рген бір атай орнынан т рып, ма ан з орнына отыруды тінді. Мен б л кішпейілділікті т сіне алмадым, жасым кіші бол анды тан а са алды, а самайлы адамны орнына отыру а д тім бармады, алайда, ол айта- айта басын иіп, ізет к рсетіп, «отыры ыз, отыры ыз» деп сыныс жасай берді. Мен амалсыздан отырдым. Метродан т скен со Ямамотадан: – лгі а са ал кісі неліктен ма ан ізет к рсетіп, з орнын сынды? – деп с радым. Ямамота м алім к лімсіреп т рып сауса ымен т сімдегі мектеп белгісін к рсетіп: – Ол кісі Сізді о ытушы екендігі ізді к ріп, орнын сынды, – деді. Мен б л с зді естіп зімні о ытушылы салауатымны мерейін сезіндім. Ямамота м алімні йіне ал аш келе жат анды тан, р ол кіруден ы айсызданып, аздап сыйлы алу ойым

Ұстаз шығармашылығынан

барын о ан айттым, ол кісі де арсылы білдірмеді, рі ма ан біраз ж рген со алдымызда «О ытушылар д кеніні » бар екенін, онда о ытушылар шін же ілдетілген ба амен тауар сатылатынын ескертті. Мен та ы да та данысымды жасыра алмай: – Б л же ілдіктер тек ана м алімдерге ана ба ыттал ан ба? – деп с радым. Ямамота м алім мені с зімді птап: – Жапонияда е рметті маманды – о ытушылы , жапон хал ы е рмет т татын адамдар – о ытушылар. Сонды тан к сіпкерлер здеріні д кендеріне м алімдерді келуін здеріне деген шексіз рмет деп біліп, оны м ртебе санайды, – деді. Мен Жапонияда бол анымда, жалпы, м алімдерге деген рметті р т ріне ку болдым. Метрода олар шін арнаулы орын, к шелерде олар шін арнаулы д кен бар. Тіпті, к лік- атынас билеттерін алу шін де кезекте т рмайды. Айта берсе , олар шін олайлылы тар мен же ілдіктер жетерлік. Жапонияда арнаулы о ытушылар мерекесі болмаса да р к н олар шін мерекедей сезілді ма ан. Міне, достар, зінді осымен т мам. Б л зіндіні арша бора ан алы а паратты бірі ретінде о ып ана оя салар едім, тіпті ары кеткенде, айналамда ы адамдар а, студенттеріме ана айтар едім. Себебі, лемде р ел з стаздарын ліне арай лпештеп отыр ой. Біра , о ытушыларын рмет т татын, о ытушыларыны жа дайы

жа сы, о ытушыларыны о амды орнын к терген арнаулы за ы бар ытай еліні стаздары Жапонияны м алімге деген рметін тамсана жыр етіп отыр анда, бізді елді о ытушылары мен хал ына лемде о ытушылы маманды ты рмет т татын, м алімдерді арда тайтын елдерді , халы тарды бар екендігін айт ым келді. И , м алімдерге бізді елде де жа сы жа дайлар жасалуда. зімні стаз екендігімнен бе, жо , лде, ж регім н зік жанмын ба, к зімнен там ан тамшы жас осы ма аламны н ктесін ой андай болды. астер САР ЫТ АН, Абай атында ы аз ПУ доценті.

Abai.kz

Қазақ ұстазы 61

Ұстаз шығармашылығынан

Жасай бер, аза ымны салт-д ст рі

Шырылдап д ниеге с би келді, Шаттандырып Наурызда д йім елді. Тал бесіктей тербелген Жер-Ана да, лдиіне ананы тебіренді. азда дап с биіміз адам басты, М з болып, шат к лкісі ырдан асты Айдарынан жел ескен б л с биді . Т сауын кесеміз деп ел таласты. аза хал ы ашанда д ст рге бай, р салтын ткізеді талап а сай. Ата-ананы е лкен парызы б л, М сылман ып бала а мінгізу тай. Д ріптеп лтымызды игі салтын, ыз баланы болсын деп ж зі жар ын. С з байлас ан жастар а, ыз айттырып, «Те ін тапса тегін бер», – дейді хал ым. Отау рып жастар тап ан жарасым рине, жо мені б ан таласым. Бетін ашып таныстыр ан келінге, Бір ауылды к рісі мен баласын. зілменен кіргізген той ажарын К й к мбірлеп к терген н базарын К йеуді – ж з, даны – мы жылды деп, Т рін беріп айнат ан тай азанын.

Ш кірттеріме арнау Ойы тере адал ниет ымбатым Аша т скен сыныбымны сымбатын селімдей ызымменен ма танам Сан шы ар ан сыныбымны шын атын Жібектей ж мса мінезі бар Жанарым Са та андай н бойында ыз арын Ерке ыздар А тол ын мен Баяным 62 Қазақ ұстазы

Г лн р ТУКТАГАНОВА, №93 Абылай хан атында ы мектепті м алімі.

Кетіретін к ілі нен аяу, м ! Еркелей кеп асыл анда лданам, имасты а б ленеді ой, санам Арнам менен Баяным бар та ы да я мінез ылы ына та данам. албибі мен биязы мінез Салтанат С йлегенде тілдерінен бал тамад, Ма сатым бар атына сай сенімі, Болаша а жай ызатын ке анат. Б рымы зын, с а бойлы Рахиям Ару сынды ызы андай к рген жан, Райханымдай араторы ызым бар Мінезіне йлескендей к ркі па ! Феруза мен Наргизам бар сыныпта Бой бермейтін ерсі мінез- ылы а, К п бидайды ішіндегі ш арпа – С йейтіні ыздарымызды ар а Атап айтсам, тілге оралар Нартайым, Жеке зі к п ішінде р т л а, Уалихан мен М ратымны бойында асиеттер бар жарасатын тек л а, Н рболат пен Айдын, Д урен, уаныш Демеу бол ан олар а да мы ал ыс! атарда ы Айдос пенен Жа сылы Білім іздеп к теді к п Жа сылы ?.. Бол аныма уанамын м алім Жылдар бойы айтылса да анша сын, Шым алада білім ал ан йкен мен Астанада жал астыр ан Маржаным. Бал-б л жан ан ж здері , Неткен к ркем тамаша, М лдірейді к здері Елжірер ж рек арасы! Балапан е сары ауыз Ауыздан тама алатын шырды баптап ядан с бол деп анат жаятын, Да ыл жол т р алды да, ош енді ыран старым, Есі е алып ж ргейсі мірді жа сы т старын? Ны басып ал а адамды Жеті дер арман, м рат а, Біз тілекте боламыз Ж рсек те ыл и жыра та!?

Мектепке дейінгі білім Әдістемелік қоржын ЖАнАт МӘтИЕВА, Президент с басқармасының медицина Орталығы «Қарлығаш» балабақшасы. Астана қаласы.

Білім беру саласы: атынас Б лімі: Сауат ашу Та ырыбы: «Дыбыс ж не ріп» Ересектер тобы Педагогтың іс-əрекеті Шаттық шеңбері: Айнала тал терек, Желпиді желегін. Күн сайын ертерек, Бақшаға келемін. Қуаныш көзімде, Көңілім шуақты. Айнала өзі де, Гүл бақша сияқты. Балалар, бізге қонақ қуыршақ келді. Балалар, мына қуыршаққа қараңдаршы. Бізге бір оқиға айтып бермекші. Қуыршақтың əңгімесін мұқият тыңдайық. «Ала бұзау» - Қуыршақ күнде ала бұзауына сүт беріп, көгорай шөпке жайып, қамқорлық жасап жүрді. Бір күні ала бұзау тоғайда жүрген малға қосылып кетті. Қуыршақ бұзауын іздеп тоғайға келді. Бір кезде қатты жел соқты .

- Жел соққанда қандай дыбыс шығады?

- Уілдейді - У-у-у-у-у Желдің əсерінен ағаштардың жапырағы шулайды - Қандай дыбыс естіледі?

- Ш-ш-ш-ш Шулайды. Тоғай ішінде жүру қиын болады. Маса да ызылдап мазасын алады.

- Маса қандай дыбыс шығарады?

- З-з-з-з-з Қуыршақ касында еріп келе жатқан Ақтөстің ырылдағанын естиді.

- Ит қандай дыбыс шығарады?

- Р-р-р-р-р Қуыршақ айналасына қарайды, шөп арасында басын көтеріп, Ақтөске қарап айбат шегіп тұрған жыланды байқады, жылан Ақтөске қарап ысылдап тұр екен. С-с-с-с-с Жыланды көрген қуыршақ қорыққанынан арттағы емен ағашына қарай шегінді. Дызылдаған дыбысты құлағы шалды. Ол еменнің бұтағына орналасқан араның ұясын көрді. Дызылдаған аралар екен. Дз-дз-дз-дз-дзҚуыршақ ала бұзауын шакырды. Қане, балалар бұзауды шақыруға көмектесейікші Аухау-аухау-аухау Жақын жерде бұзаудың мөңіреген даусы естілді. Мө-мө-мө-мө ү Сөйтіп, қуыршақ бұзауын уйіне айдап кетті. Балалар, сонда біз əртүрлі дауыс естідік. Яғни , біз дыбысты естиміз. Сергіту сəті. Бала, бала, баламыз, бақшамызға барамыз, Күні бойы қызыққа батамыз да қаламыз. Үйренеміз өнер біз, шетімізден шеберміз. Тақпақ айтып, əн де айтып, би де билеп береміз.

Балалардың əрекеті

іс-

Балалар шеңберге тұрып өлең сөздерін қимылмен көрсете тұрып қайталайды.

-Уілдейді - У-у-у-у-у Шулайды Ш-ш-ш-ш Ызылдайды. З-з-з-з

Ит ырылдайды. Р-р-р-р Жылан ысылдайды. С-с-с-с

Ара дызылдайды. дз-дз-дз-дз.

Бұзау мөңірейді. Мө-мө-мө.

Ресурсы Дыбыс. Жел уілдейді. Жапырақ шулайды. Маса ызылдайды. Ит ырылдайды. Жылан ысылдайды. Ара ызылдайды. Ж-ж-ж-ж. Бұзау мөңірейді. Мө-мөмө.

К тілетін н тиже: Т сінеді: Дыбысты естілетіндігін Біледі: Дыбыс пен ріпті Да дысы болуы керек: Жа а с здерді ме геріп, к нделікті олдану Тілдік да дыларыны дамуы: Дыбыс. Жел уілдейді. Жапыра шулайды. Маса ызылдайды. Ит ырылдайды. Жылан ысылдайды. Ара дызылдайды.

Қимылмен қайталайды.

Енді балаларға əріп туралы түсінік беру.

- Балалар, жаңағы естіген дыбысты қағаз бетіне түсіру үшін əріп жазамыз. Əр дыбыстың өз таңбасы болады. Оны əріп дейміз. Əріпті жазамыз, көреміз, оқимыз. Сабақты қорыту. Сұрақтарға жауап Өтілген дыбыстарды қайталау. береді. Мадақтау. Балалардың жауаптарын ескере отырып мадақтау. «Біз бақытты балдырған» əнімен сабақты аяқтау.

Күтілетін нəтиже: Түсінеді: Дыбыстың естілетіндігін Біледі: Дыбыс пен əріпті Дағдысы болуы керек: Жаңа сөздерді меңгеріп, күнделікті қолдану Тілдік дағдыларының дамуы: Дыбыс. Жел уілдейді. Жапырақ шулайды.

Қазақ ұстазы 63

Ізгілік ТарМПИ тынысы Әдістемелік қоржын Беседаиірімі с врачом ЖАнАР ЧАЛБАсОВА, Тараз қаласындағы №51 мектептің бастауыш сынып мұғалімі.

Саба ты та ырыбы: « лия» С.Жиенбаев Ма саты Білімділігі: лия Молда лованы мірбаянымен таныстыру. ле ні мазм ны мен идеясын ашу. О ушыларды таным м мкіндіктерін аны тау. ле ді м нерлеп, атесіз д рыс о у а да дыландыру. Т рбиелігі: Жас рпа ты елін, жерін, хал ын ор ай білуге, азаматты пен адамгершілікке, Отан а деген с йіспеншілікке т рбиелеу. лия Молда лованы ерлігіне с йіспеншіліктерін арттыру, елжандылы а т рбиелеу. Дамытушылы ы: О ушылар а ба ыт-ба дар бере отырып, здігінен ж мыс жасау а, й- рісін дамыта отырып, орытынды шы ару а машы тандыру. Тіл байлы ын, шы армашылы абілетін дамыту. Типі: Жа а білім беру. Ж мыс т рлері: Аралас саба ,топпен ж мыс, сыныппен ж мыс, жеке о ушымен ж мыс. дісі: гімелеу, с ра -жауап, т сіндіру, к рнекілік, баяндау, шы армашылы , зіндік. К рнекілігі: .Молда лованы , Ке ес Ода ыны Батырларыны портреттері, слайдтар. П наралы байланыс: аза тілі, математика. К тілетін болжам: О ушылар С.Жиенбаев ж не лия Молда лованы мірбаяндарымен танысады,батырларды сипаттай біледі, « лия» м тінін ме гереді. Саба ты барысы: І. йымдастыру кезе і а/ О ушыларды т гендеу / Психологиялы дайынды : Ана тілін рметте, Ар- ятты кірлетпе. Жа сылар а жа болып, Жаманды ты лгі етпе! б/ Т с та дау – Балалар, сендер алдары да жат ан т стерді здері е на ан біреуін та дап алы дар. (1-2 о ушыдан неге ондай т стерді та да анын с рау).

– Балалар, к пшілігіміз ашы т сті та даппыз. Ендеше аспанымыз ашы болсын. Сендерге с ттілік тілеймін.

– ай кезде аспан ашы болады?

II. й тапсырмасын тексеру: – ªйге андай тапсырма берілді? (С.Маша ов. «М нш к»). а) С.Маша овты мірі,творчествосы туралы м лімет. ) «М нш к» ле ін жат а с рау. б) «Ер М нш к» та ырыбына жазбаша гіме растыру. й тапсырмасын орыту: Ерлік, батырлы туралы ма ал-м телдер айту.

– лы Отан со ысыны батырларын еске т сіріп к рі дер. Сергіту с ті: Батыр бол ан бабамнан Ел ор ауды йренгем. Ару бол ан анамнан, Ар ор ауды йренгем. шып шы ан ям деп, Жер ор ауды йренгем.

64 Қазақ ұстазы

Әдістемелік қоржын III. Жа а саба Саба ты та ырыбын, ма сатын хабарлау. «Си ырлы сандар» ойыны 635 и

143

368 л

807 я

– Олай болса, б гін біз Са и Жиенбаевты « лия» атты ле імен танысамыз.

1) Автормен танысу.

2) лия Молда лова туралы ма л мат беру.

3) О улы пен ж мыс.

1) М нерлеп о ып беру 2) Тізбектей о ыту 3) Ма ынаны ашу – Бірінші шума та не ж нінде айтыл ан?

– лияны а ын неге те ейді?

– Екінші шума та не делінген?

– ªшінші шума та ше?

4) Д птермен ж мыс С здікті т сіндіру Сергіту с ті 5) Ма ал-м телді ма ынасын ашу 6) Шы армашылы тапсырма ( зіндік ж мыс) 7) Ой тол ау: « ле кестесін» толтыру (Та тамен ж мыс) 8) Топтастыру (та тамен ж мыс) Ендеше, « лия кім?» деген с ра а топтастыру дісі бойынша те еу с здер ар ылы жауап тауып к рейік. айсар аза ызы батыр лия кім? ерж рек жауынгер жет ІV. Саба ты орыту: «Венн» диаграммасы бойынша М нш к пен лияны сипаттау,екеуіне орта асиетті аны тау.

Өлеңнің аты Өлеңнің авторы

Әлия Сағи Жиенбаев Әлияның ерлігін халықтың ұмытпауы, оны құрметтеуі. Келешек ұрпағының жадында сақталғаны, оның жүрегі елімен бірге соғатыны. Батылдыққа, батырдың ерлігі ұмытылмайтынына

Негізгі ой Өлең немен аяқталды? Нені үйретті?

Мəншүк

Ортақ қасиеттері

Əлия

V. Үйге тапсырма: 1. Өлеңді мəнерлеп дауыс ырғағымен оқу 2. Жаттау 3. Реферат жазу V. Бағалау

Қазақ ұстазы 65

Ізгілік ТарМПИ тынысы Әдістемелік қоржын Беседаиірімі с врачом АЛтЫнБАЕВА АЙГЕРІМ АХАнқЫЗЫ, Жамбыл облысы, Меркі ауданы, №5 Ақарал орта мектебі директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары, деңгейлі мұғалім.

КОУЧИнГ ЖОсПАРЫ Тақырыбы: Мақсаты:

«Критерий арқылы бағалау» Критериалды бағалау туралы түсінік беру арқылы «рубрикатор», «критерийлер» мен «дескрипторлар» жасауды үйрену Критериалды бағалау туралы түсінік алады жəне рубрикатор, дескриптор мен Оқыту критерий құруды үйренеді. Мұғалімдер табыс критерийлерін əзірлеуді үйренеді. нəтижесі: Дəстүрлі бағалауға қарағанда оқыту үшін бағалаудың артықшылығын көреді Мұғалімдерге арналған нұсқаулық, www.cpm.kz Сілтеме: «Сағат» ойыны арқылы топтасу, «Аквариум» əдісі арқылы жұмыстарын қорғайды, Əдіс-тəсілдер: «Қарлы кесек», «Сиқырлы қалам» , «Бағдаршам» əдісі , «Ойлаудың бес гүлі» əдістерімен бағалау. Флипчарт, постер, презентация, интербелсенді тақта, стикерлер, карточкалар, Дереккөздер: бейнежазбалар, маркерлер Коучтың іс-əрекеті Уақыты Мұғалімдердің іс-əрекеті Ұйымдастыру кезеңі .

3 мин Қатысушылар амандасу Психологиялық ахуал тудыру, топтастыру. «Əр елдің жаттығуын жасайды да, үш тілімен амандасу». «Сиқырлы дүкен» топқа бөледі Қатысушыларға түрлі түсті стикерлер ұсынылады (стикерлерде топ аты жазылған) «Миға шабуыл» 5 мин Формативті бағалау туралы не Мұғалімдердің тақырып формативті бағалауда білетіндіктері туралы айтып критерийлерді қолдану үшін сұрақтар қою.7 өтеді.Əр жауап бойынша модульді атай аласыздарма? Сіз сабақта осы аталған баллдық жүйемен бағаланады. модулді қолданып жүрсіздерме? Бағалау дегенімізді қалай түсінесіздер? Бағалаудың қандай түрлерін білесіздер? Сіз бағалауды қалай жүргізесіз? Постер, маркерлерді пайдаланып «Мектеп формасы» тақырыбына сурет салу үшін парақтар 6 мин үлестіремін.Өз жұмысын смайликтер арқылы бағалауын өз жобаларын жасайды. жəне бір-бірін бағалауды сұраймын

Мұғалімдер сəл ойланып, мектеп формасын салады. Жұмыстарын өздері бағалайды, өзара бағалайды. Мұғалімдер ынтымақтастықпен əрекет жасайды. Жұмыстарымен таныстырып,неліктен мұндай бағаланғанын дəлелдейді.

Топтар «Аквариум» əдісімен қорғайды.

-өте жақсы -жақсы -орташа -нашар

Кері байланыс -Тапсырмадан кейін не істедіңіз?

-Өзіңізді бағалау жеңіл болды ма,əлде өзара бағалау жеңілірек тиді ме?

-Бұл əдістер туралы не ойлайсыз?

-Сандық бағалаудан айырмашылығы бар ма?

-Оқушы еңбегін бағалау үшін қайсысы тиімдірек?

«Мектеп формасын» бағалауға үйрету.

66 Қазақ ұстазы құрастыру. Əр топ 3 критерийден Критерийлер құрастырады. Киімнін ыңғайлылығына, жыл мезгілдеріне сай келуі, оқушының эстетикалық

Мұғалімдер кезекпен сұрақтарға жауап береді. Өз ойларын ортаға салады. Сандық бағалаумен салыстыра отырып,өздері айырмашылығын табады. Тəжірибесінен мысалдар келтіреді

10 мин

Критерийлер мен дискрипторларды анықтай отырып топтың жұмысын тиімді бағалау. Топ мүшелері бағалау

жеңілірек тиді ме?

-Бұл əдістер туралы не ойлайсыз?

-Сандық бағалаудан айырмашылығы бар ма?

-Оқушы еңбегін бағалау үшін қайсысы тиімдірек?

«Мектеп формасын» бағалауға үйрету. Критерийлер құрастыру. Əр топ 3 критерийден құрастырады. Киімнін ыңғайлылығына, жыл мезгілдеріне сай келуі, оқушының эстетикалық талабына, қарай баға бергізу. Əр топтың берген бағасын тыңдау, қойған ұпай санын тұсына жазу, сəйкестігіне қарай бірін-бірі жəне өздерін өздері бағалауға тапсырма беру.

салыстыра отырып,өздері айырмашылығын табады. Тəжірибесінен мысалдар келтіреді

Әдістемелік қоржын 10 мин

Критерийлер мен дискрипторларды анықтай отырып топтың жұмысын тиімді бағалау. Топ мүшелері бағалау критерийлерін құрастырады. Əр топ қойған бағаларын дəлелдеп шығады.

0-нашар,1-орташа,2-жақсы,-3 өте жақсы

Сергіту кезеңі. «Ең əдемі би» жаттығуы

2 мин

Бой сергітіп, би билейді

Коучтың ақпараты: Қорғау жұмыстары аяқталған соң, қорытынды жасалынады. Жалпы осы тақырып бойынша презентация көрсетіліп, «Критерийлер» құрудың жолы көрсетіледі.

10 мин

Мұғалім тыңдайды, өзіне керегін түтіп алады. Тыңдай отырып, ойша өз тəжірибесін қолдану тиімділігін анықтайтын болады

Интерактивті тақтада жазылған сипаттамаларды оқи отырып, формативті жəне суммативті бағалау түрлерін ажыратадыү. Критерийлер құрастыруды үйренеді.

«Бағалау» термині «жақын отыру» деген мағынаны білдіреді.Себебі бір адам басқа адамның не айтып,не істегенін немесе өзін-өзі бақылау жағдайында өзінің дербес ойлауын, түсінігін бақылауы болып табылады. Бағалаудың 2 түрі бар: 1. Оқуды бағалау (суммативтік немесе жиынтық) 2. Оқыту үшін бағалау (формативтік немесе қалыптастырушы). Оқыту үшін бағалаудың бірнеше түрі бар: 1. Өзін-өзі бағалау; 2. Өзара бағалау: 3. Топтық бағалау; 4. Критериалды бағалау. Формативтік бағалаудың мақсаты: оқушының білімін жақсарту. Оқушының өзіне деген сенімділігі пайда болады, менің де қолымнан келеді деген ой қалыптасады. Өзінің білімінің қай деңгейде екенін біле отырып, «жақсы оқуға» ынтасы ауады. Ал,мұғалім қай бағытта жұмыс жасау керектігін білетін болады. Формативтік оқуды бағалаудың тəсілдерімен таныстырамын.Тек баланың жұмысының нəтижесін ғана емес, еңбегін де бағалау маңызды. Себебі сіз ол үшін ең қажет нəрсе – қолдау бересіз

Постермен жұмыс. Тұжырымдамалық карта жасау «Бағдаршам» əдісі Əріптестерімнің біліктілік деңгейін бақылау үшін «Бағдаршам» тəсілін түсіндіремін. Теориялық білімді қанша мұғалім меңгергенін бақылаймын. Қызыл түс- түсінбедім Сары түс-əлі сұрақтарым бар Жасыл түс- маған бəрі түсінікті

3 мин

Қорытынды: 8 мин «Сиқырлы қалам» əдісі Бүгінгі сабақта бағалаудың неше түрі пайдаланылды? Сіз үшін қайсысы тиімді? «Бүгін мен не білдім?», «Сізге бағалау түрлері ұнадыма?», «Сізге не ұнамады, не түсініксіз болды?»

1 мин

Стикердің біреуін көтереді.

Алған ақпараттарын қорытындылайды

Коучинг барысын бағалау үшін, стикерлер таратылады, өз ойларын жазады.

Бағалау. «Ойлаудың бес гүлі» əдісімен коучинг барысын бағалау, кері байланыс

Қазақ ұстазы 67

Ізгілік ТарМПИ тынысы Әдістемелік қоржын Әдістемелік қоржын Беседаиірімі с врачом РАЙХАн БАБИЖАнОВА, Жамбыл облысы, Меркі ауданы №5 Ақарал орта мектебі бастауыш сыныбының деңгейлі мұғалімі.

КОУЧ КІРІсПЕ сӨЗІ: азіргі нары ты экономика заманында о ам, сонымен бірге мектепте де ж мыс ау ымы ке ж не иын екендігіне еш айсысымыз да ш б келтіре алмаймыз. Сонды тан

м мкін емес. Сонды тан азіргі мектептерде м алімдер о у-т рбие ж мысымен ана айналысып оймай, сапалы да н тижелі ж мыс болуы шін о ушылармен ты ыз ынтыма тасты та болу шін, я ни, ол «м алім-басшы», «м алім- иналушы», «м алім-таныс дос», «м алімкомпьютер» бола білуі тиіс па деп ойлаймын? Сонда ана мені ойымша м алім мен о ушы арасында жа ымды арым- атынас ж не ты ыз ынтыма тасты орнайды. р м алім, ол ріптестер арасында ы арым атынаста болсын немесе о ушылармен саба стінде болсын, зіні рбір рекетінен со кері байланыс алып, о ан лкен к іл б ліп отыру керек болар. Сол кезде ана о уды ба алауда ы шынайы к рініс з ма сатына жетеді деп ойлаймын. Бізді артымызда м гілік алатын із – ш кірттерімізбен бол ан арамызда ы ынтыма тасты . Олар айтып ж реді ж не зіні рпа тарына айтып жал астырады. ай асырда болсын м алім мен о ушы арасында ы арым- атынас, я ни, ынтыма тасты м гілік болып алады. С зімні со ында о у шін ба алауда ы кері байланысты тиімділігі рбір іс рекеттен со кері байланыс алып оны орытындыла анда ана тиімді болады. Коучинг жоспары

рбір жеке т л а іскер, шаруашыл, ізденімпаз, шы армашыл, тал ампаз болуы тиіс. азіргі міндет р азаматты білімге емес, ылым а жетелеу болып отыр анды тан, жа а заман, жа а талап, ылым заманы арт а арап ойлану а м рша бермеуде. Осындай зымырандай ж йіткіген уа ытта м алімні жа дайы андай деген ой к п тол андырады. Балалы мірді е бір ызы ты кезе дері мектепте теді. Сол мектепті т л асы – стаз. Осы стаз бен о ушы арасында ы к зге к рінбейтін, таразы а салып лшенбейтін арым- атынасты, я ни, ынтыма тасты ты алай алыптастыру а болар еді? стаз ш кіртіні жан с лулы ын, т н с лулы ын зерделей отырып, оны адамды асыл асиеттеріні жа сара т суін ада алап, ам орлы жасап отыруы тиіс деп ойлаймын. «Адам мен адамны бір – бірімен араласу, зара арым – атынасында ана адамны адамды ы зі шін де, згелер шін де ашылады», – дейді философ М. М. Бахтин. Адам баласы зін- зі ашпаса, зін- зі тере танып білуі

1424-1426 Қатысушылар пікірінен соң қорытындылап кету мақсатым салыстырмалы сын тұрғысынан ойлауды қамтамасыз еткім келді.

1427-1432 68Бұл Қазақ ұстазы тапсырманы постер арқылы қорғау себебі

Та ырыбы: М алім мен о ушы арасында арым атынас да дыларын алыптастыру Коучинг ма саты:М алім мен о ушы арасында ы ынтыма тасты ты ны айту, арым- атынас да дыларын алыптастырып, жолдарын аны тайды К тілетін н тиже: – М алім мен о ушы арасында ы ынтыма тасты ты ны айту, зара сыйласты ты, ынтыма тасты ты алай орнату а болатынын аны тайды.

– Сыни т р ыдан ойлап, зіндік ой-пікірін топта тал ылайды, орта а салады.

– Кері байланыс ар ылы з пікірлерін згерте алады. Тиімді н тиже: р м алім ол ріптестер арасында ы арым- атынаста болсын немесе о ушылармен саба стінде болсын, зіні рбір рекетінен со кері байланыс алып, о ан лкен к іл б ліп отыру керек. Сол кезде ана о уды ба алауда ы шынайы к рініс з ма сатына жетеді деп ойлаймын. Ресурстар: интерта та, флипчарт, маркерлер, бейнек рініс.

Қатысушылардың кері байланысы өтеді (слайд қорытынды қарастырылған)

Қатысушылар тыңдайды топтар тыңдай отырып, түйін жасайды.

Қатысушыларға топта «Мұғалім мен оқушы арасында дұрыс қарым-

Əр топ мүшелері топта пікірлерін бірігіп постерге түсіріп қорғайды

соң қорытындылап кету мақсатым салыстырмалы сын тұрғысынан ойлауды қамтамасыз еткім келді.

1427-1432 Бұл тапсырманы постер арқылы қорғау себебі топтың бір шешімі қортындылансын деп ойладым.

1433-1435 Мұғалімдер мамандыққа байланысты стресстік жағдайда жиі болатындықтан коучинг ортасында сергіту сəтін көрсетілген əдісте алуды жөн көрдім.

1436-1444 Бұл коучинг тақырыбым не себепті былай таңдап алғанымды білдіру мақсатында осы бейнекөріністен үзіндіні көрсеткім келді. Күнделікті өмірде болып жататын көріністерді баяндайтын болғандықтан өзекті деп те ойладым.

1445-1446 Бұл көргендерінен соң қайта ауызша кері байланыс алынды. Ойын еркін жеткізуге болады.

1447-1449 Əр əрекеттен соң қорытындылау маңызды белгілі бір түйінді шешім Уақыты 1400-1402 Мақсаты : Жылы жүзбен қарсы алу 1403-1405 Мақсаты: адам (көк, қызыл, сары, жасыл)түсті макетін таңдап алуы бойынша төрт топқа бөлу арқылы мұғалім типологиясы əр түрлі болатындықтан бөлінді 1406-1410 Коучинг тақырыбы жəне мақсаты түсіндірілді.

қорытынды қарастырылған)

жасайды.

Әдістемелік қоржын Қатысушыларға топта «Мұғалім мен оқушы арасында дұрыс қарымқатынас дағдыларын қалыптастыру» деген тақырыпта постер қорғау тапсырмасы беріледі Сергіту сəті: біз қазір бірнеше жаттығулар жасайық. Денеңізді бос ұстап отырыңыз. Денеңізді мұрныңызбен ішке тартып, демді сыртқа шығарар кезде қатты бар даусыңызбен «А», «Е», «И» , «У» т.б дауысты айту арқылы сергіту сəті орындалады Менің осы коучинг тақырыбын осылай таңдап алуыма не себеп болды? Интербелсенді тақта арқылы топ мүшелері бейнекөріністі көреді

Əр топ мүшелері топта пікірлерін бірігіп постерге түсіріп қорғайды

Осы көргендеріңіз арқылы сіздердің пікірлеріңіз яғни оқушы мен мұғалім арасындағы ынтымақтастық қалай болу керек? Оны қалай қалыптастыруға болады? Қатысушылардың кері байланысының соңынан коуч қорытындылап өтеді (слайд қорытынды қарастырылған)

Тыңдайды. Ой жүгіртеді, миға шабуыл жасалады. Əр топ мүшелері топта пікірлерін бірігіп талдап, осы тыңдап көргені туралы кері байланысты ауызша алу арқылы біреуі айтып өтеді

Коучинг мазмұны: Коуч іс- əрекеті

Психологиялық дайындық: «Сəлемдесу» бір-бірімен амандасу, қарсы алу

Қатысушылар орындарынан отырып ,слайдта көрсетілген слайдттар бойынша орындайды.

Бұл бейнекөріністі «Бұны бəрі мұғалім» деген үзіндіні барлық қаттысушылар тыңдады.

Қатысушылар тыңдайды топтар тыңдай отырып, түйін жасайды.

Коучингке қатысушылардың əрекеті «Сəлемдесу» бір-бірімен амандасу, жылы сөз айту Қатысушы 12 адам осы түстерді таңдау арқылы топқа бөлінді

Суретегі адам (көк, қызыл, Суреттегі

сары, жасыл) түсті макетін таңдап алуы бойынша төрт топқа бөлу Коуч қысқаша дайындалған таныстырылым бойынша айтып өтті. Коучинг тақырыбы :

Қатысушылар тыңдайды

Қазақ ұстазы 69

таңдап алуы бойынша Суретегі адам (көк, қызыл, төрт топқа бөлу арқылы сары, жасыл) түсті макетін мұғалім типологиясы əр Әдістемелік қоржын таңдап алуы бойынша төрт түрлі болатындықтан топқа бөлу бөлінді 06 10 14 -14 Коуч қысқаша Коучинг тақырыбы дайындалған жəне мақсаты таныстырылым бойынша түсіндірілді. айтып өтті. Коучинг тақырыбы : «Мұғалім мен оқушы арасында қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру» Коучинг мақсаты: Мұғалім мен оқушы арасындағы ынтымақтастықты нығайту, қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырып, жолдарын анықтайды 1411-1417 Интернет желіден алынған Коучингті мұғалімдер мұғалімдер типологиясы типологиясымен ішінен Мұғалім -басшы бастауымның себебі Мұғалім –компьютер, жалпы мағұлмат алуды Мұғалім –қиналушы, жөн көрдім. Мұғалім –таныс дос дайындалған слайд бойынша қысқаша таныстырып өтеді 18 23 14 -14 Əр топта осы типтер Бұл типтер туралы туралы айтылғандар мағлұмат алудан соң, арасында қай тип арасында кері байланысты ынтымақ тығыз болатыны ауызша алуды жөн талдау жəне ауызша кері көрдім. Себебі ауызша байланысты əр топ беру ойын еркін жеткізуге тапсырмасы беріледі. болатын болғандықтан Қаншалықты шынайы жəне уақытты айтылған, сіздер қалай үнемдегім келді. ойлайсыз? Қай мұғалім типін қолдар едіңіз? Деген сұрақтарға жауап беріледі.

қабылдауға ықпалы бар деп ойлаймын 1450-1452 Коучингті өткізудің белгілі бір қағидасы жоқ болғандықтан, кері байланыс арқылы пікірлерін білгім келді. Себебі олардың кері байланысынан келесі коучинг барысында өзгерту керек деп ойладым.

1453-1500 Коучинг өткізілуі ондағы қарастырылған материалдың маңыздылығы туралы қатысушылардың алған үйренгені бар ма екен алған-үйренгенін білгім келді.

70 Қазақ ұстазы

Қатысушылар тыңдайды

Қатысушылар 1-4 топ тыңдайды Мұғалім типтері туралы мағұлмат алады

Əр топ ортақ шешім шығарып , Əр топтан бір қатысушы айтып өтеді Бір-бірімен пікір алмасу арқылы, бір-бірінің пікірімен бөліседі

Коуч əр топтан «Құрметті əріптестер! Жалпы коучинг бойынша қорытынды кері байланыстарыңызды білдіріңіздер» деп кері байланыс сұралады

Қатысушылар топта талқылай отырып, коучинг құрылымы дайындалған материалдар туралы бір-бір қатысушы айтып өтеді

«Көңіл-күй» шкаласынан өз көңіл-күйіңе сəйкес суретті таңдап алыңдар. Содан соң стикерге тілек, ұсыныс немесе пікір жазып білдіру өтінішін білдіреді.

Қатысушы топтар Қатысушылар топ пікірлесе отырып, əрбіреуі көңіл күйін білдіреді.

Мектепке дейінгі білім Әдістемелік қоржын ЗАРИнА тІЛЕПБЕРГЕнОВА, Тараз қаласындағы « нжу» бастауыш мектеп-гимназияның санатты бастауыш сынып мұғалімі.

Сабақтың тақырыбы

Жалпы мақсаты Сабақ барысы:

«Ара мен шыбын» Оспанхан Əубəкіров Оқушылар мысалдағы негізгі ойды, идеяны ұғынады. Өзінің алға қойған мақсатына еңбек ету арқылы жететінін түсінеді. Мұғалім іс-əрекеті

Оқушы іс-əрекеті

Оқушылармен амандасу.

- Балалар, бүгінгі сабағымыз « Блум жүйесі» арқылы өтеді. БІЛУ ТҮСІНУ - ҚОЛДАНУ АНАЛИЗ - СИНТЕЗ БАҒАЛАУ.

І. Ұйымдастыру кезеңі:

БІЛУ

Суреттер шығару.Топқа Мұғаліммен амандасады. бөліну Сурет бойынша топқа бөлінеді. Құзыреттілік технологиясы 1-топ: «Еңбек» бойынша үй тапсырмасын 2-топ: «Достық» сұрау.

3-топ: «Сыйластық» - Сахналық көрініс түрінде 4-топ: «Қонақжай» көрсету - Берілген ойды толықтырып жазып, мысалдың мазмұнын еске түсіру. Кейіпкер: Кейіпкерлердің іс əрекеті: Мен кейіпкердің орнында болсам.......

- Аққу, Шортан, Шаян мінездес адамдар өмірде кездесе ме?

- Ал өздерінің ң бойларыңда кездесе ме? Кездессе Абай атамыз айтқандай өз өзімізден есеп алу арқылы оны жоюымыз керек. Жаңа сабақты түсіндіреді. Міне, бүгін біз осы ара мен шыбын туралы мысал оқимыз. Бұл өлеңді қазақтың Автор туралы

қысқаша дерек. Оспанхан Əубəкіров 1934 жылы туып, 1986 жылы қайтыс болған. Ол Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылында дүниеге келген. Құрманғазы атындағы Алматы Өнер институтының театр факультетін бітірген. Оның «Қоңырау», «Бөдене», «Күлкіңіз келе ме?», «Анау мен Мынау», «Бір дорба», т. б. көптеген жинақтары бар. Оспанхан Əубəкіров – талантты сатирик. Сатирик деп адамның бойындағы теріс қылықтарды сынап, мысқылдап жазатын жазушыны айтамыз. Мысал мазмұны бойынша сұрақтар мен суреттер шығады.

1-топ: Не? а) Шығарма не жайында? ə) Кейіпкерлер нелер? б) Олар немен шұғылданады?

2-топ:Қашан? а) Оқиға қашан болды? ə) Ара қонаққа қашан барды? б) Ара мен шыбын қашан жұмыс істеп, қашан демалды?

3-топ:Қандай? а) Ара қандай жəндік? ə) Шыбын қандай жəндік? б) Шыбын қандай жерде өмір сүреді?

4-топ: Қалай? а) Шыбын қонақты қалай күтті? ə) Ара шыбынның тұрмысын қалай бағалады? б) Шыбын өзінің тұрмысын қалай сипаттады?

Қазақ ұстазы 71

Әдістемелік қоржын ТҮСІНУ

ҚОЛДАНУ

ТАЛДАУ

Гүл күлтелері арқылы өлең тармақтарын құрастыру. «Кім ақын?» тапсырмасы. Төрт топқа өлең бойынша ұйқас табу тапсырмасы беріледі. Келді араға Шыбын Жиып жатқан шырын, Шақырды Шыбын қонаққа. Ара келсе кешігіп, Жатып қапты шешініп. Қонақты дұрыс күтпепті, Шыбынға ақыл жетпепті. «Ортадағы қаламсап» І топ: -Шығарма не жөнінде?

-Ара неге бірден келісе қоймады? ІІ топ: -Автор осы мысал бойынша не айтқысы келді?

-Ал, Ара мен Шыбынның сөйлесуін қандай сөйлесуге жатқызамыз? ІІІ топ: -Шыбындардың қонақ күтуге дайын емес жерін кім тауып оқиды?

-Араның еңбекқорлығын қай шумақтан көреміз? ІҮ-топ: - Мысалда адамдардың қандай қылығы сыналады?

-Егер сен Араның орнында болсаң не істер едің?

72 Қазақ ұстазы

ЖИНАҚТАУ

Келді араға ... Жиып жатқан ..., Шақырды Шыбын ... Ара келсе ... , Жатып қапты ... . Қонақты дұрыс ... , Шыбынға ақыл ... .

Тақырыбы: Авторы: Жанры: Кейіпкерлері: Негізгі идея: Қорытынды:

Ара мен Шыбын О. Əубəкіров мысал Ара, Шыбын Ара сияқты еңбекқор, қонақжай, талапты, адал болу Жалқаулықтан, еріншектіктен, жаман қасиеттерден аулақ болу

4-топ: Мысал бойынша мақал - мəтел тауып жазу тапсырмасы беріледі.

1. Келгенше қонақ ұялады, келген соң үй иесі ұялады. Топтастыру 2. Қонақ асыңа емес, қабақ 1-топ: Араның пайдасы қасыңа риза.

2-топ: Шыбынның зияны 3. Еңбекшінің наны тəтті, 3-топ: Мүсінде жалқаудың жаны тəтті.

4-топ: Мақал-мəтел айту

Мысал мазмұнын қалай бағалайсыңдар.? Мысалдан қандай тəрбиелік мəн ұғуға болады.? БАҒАЛАУ

Банкіге бал арасының балын жинау арқылы бағалау.

Мəтінмен жұмыс Оқушы білімін бағалау

Рефлексия

Бүгінгі сабақтан қандай əсер алдың? Күнделікті өмірде осы мысалды түсіну арқылы қанда болуға тырысасың?