09/01/2013 by arshat orazov

№9-13 (27952) 9 ҚАҢТАР СƏРСЕНБІ 2013 ЖЫЛ

2012 жыл Қазақстан үшін тек соңғы жылдары қалыптасқан дамудың оң бағыттарының одан əрі сенімді өсімімен ғана емес, сонымен бірге, «Қазақстан-2050» Стратегиясының қабылдануына байланысты жаңа ұзақ мерзімді келешекке серпін беруімен де есте қалды. Мемлекет басшысының жұмыс кестесі де соған сəйкес тығыз əрі қызу істерге толы болды.

Президенттіѕ жўмыс кестесі:

 Индустрия игілігі

2012 ЖЫЛДЫЅ НЕГІЗГІ ЌОРЫТЫНДЫЛАРЫ

Достастыќтаєы бірегей кəсіпорын Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

ТМД аумағындағы рентген аппараттарын шығаратын бірегей кəсіпорын – «Ақтөберентген» акционерлік қоғамы жаңа жылға мол тартумен келді. Бұрынғы жылдарға қарағанда, өндіріс көлемі кеңейіп, өндірістік көрсеткіштерде ілгерілеу болды. Жаңа технологиялық жобаларды жүзеге асыруда зауыттың инженер-техник

қызметкерлері жыл өткен сайын белсенділік танытуда. Соның нəтижесінде кəсіпорын қазір əлемдік стандарттарға сай өнімдер шығарып, салалас өндіріс орындары арасында көш бастауда. 2007 жылы «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ-тың қолдауымен Еуропаның бірқатар елдерінде, Канада мен Жапонияда шығарылған заманауи құралдармен жабдықталған кəсіпорын өндірістің жаңа деңгейіне өткен болатын.

Инвестициялық жобаның 20062008 жылдардағы бірінші кезегін жү зеге асырудың нəтижесінде ак ционерлік қоғамның өндірістік базасы ауыр рентген техника сы ның бұрынғыдан да көп түрін дайындауға мүмкіндік алды. Осында шығарылатын «АРМАН» рентген аппараттары мен «ФлюАРком» флюорографиялық кабинеттері əр емханада, əр ауруханада тұр десек, артық емес. 20-30 жылдан бері шығарылып келе жатқан «АРМАН» маркалы аппараттар Қазақстанның ғана емес, Ресейде де, Украинада да сұранысқа ие. (Соңы 10-бетте).

 Президент поштасынан

Еліміз дамуыныѕ жаѕа баєыты

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың атына қазақстандықтардан «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауына қолдау білдірген хаттар келуде, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

«Əлем əйелдері достығының орталығы» республикалық қоғамдық бірлестігінің төрайымы Я.Низамутдинова Елбасының Қа зақ стан халқына Жолдауын ынта қойып, зор ықыласпен тыңдағанынан хабардар етеді. «Мен балаларыммен бірге Қазақстанның 2050 жылға қарай əлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына кіруі туралы Сіз алға қойып отырған басты мақсатты іске асыруға атсалысатынымызға сенімдімін», деп жазады автор. Көкшетау қаласынан З.Шуатаева бұл құжатты өзінің ауқымы жағынан жан-жақты жəне жаһандық деп атаған. Оның пікірінше, «2050-Стратегиясы» Нұрсұлтан Назарбаевтың ерен еңбегінің нəтижесі болып табылады. «Сіз өз шешімдеріңізге əрдайым сенімдісіз əрі беріксіз, міне, сондық тан ойға алғаныңызды жүзеге асырып келесіз. Сіз

белгілеп берген перспективалар мерзімінен бұрын шындыққа айналады», делінген хатта. Тараз қаласындағы №2 аурухананың бас дəрігерінің орынбасары Ғ.Омаров «2050-Стратегиясы» келешекте денсаулық сақтау саласының одан əрі дамуына елеулі ықпалын тигізетініне сенімді. Ол, сондай-ақ, Жамбыл облысы мен қаланың медицина қызметкерлері бүгінде оқуда жəне біліктіліктерін арттыруда мүмкіндіктерінің арта түскенін, жұмыс орындарының ең озық медициналық жабдықтармен қамтамасыз етілгенін сезінуде деп атап өткен. Өз кезегінде, Алматы облысы Талғар қаласынан ҰОС ардагері О.Тұрсынов Мемлекет басшысының саясатының арқасында қазақстандықтар ертеңгі күнге сеніммен қарайтынын айтқан. «Үш айдан кейін 89 жасқа

толмақпын. Өз кезегінде көпті көрген соғыс ардагері ретінде Сізге, көп ұлтты халқы бар еліміз ге батамды беремін. Сіздің басшылығыңызбен əлемдік аренада еліміз қол жеткізген табыстар жалғасын таба берсін», деп жазады О.Тұрсынов. Еңбек ардагері, Қазақстан халқы Ассамблеясының Атырау облысындағы ақсақалдар алқасы ның мүшесі И.Чебышев өз хатында Мемлекет басшысы Стратегияда еліміз дамуының жаңа бағыттарын анықтап бергенін атап өткен. «2025 жылға қарай қазақ тілі латын əліпбиіне ауысса, қазақстандықтардың бəсекеге қа білеттілігіне септігін тигізетін болады. Біз балаларымыз қазақ, орыс жəне ағылшын тілдерін меңгеруін жөн деп санау үшін қадамдар жасауымыз керек» делінген хатта. Оңтүстік Қазақстан облысындағы өзбек мəдени орталығы «Мейірімді аналар» қорының төрайымы П.Хажыметова елдің жəне өз ұрпақтарының болашағын ойлайтын əр адам Мемлекет басшысын, сондайақ көп ұлтты Қазақстанның дамуы мен өркендеуінің жаңа қадамы болып саналатын оның идеяларын толық қолдайды деп есептейді. (Соңы 2-бетте).

 Діндер жақсылыққа үндер

Бейбітшілік пен сїйіспеншілік мерекесі

Православие əлемі Рождество мейрамын атап өтті

Қазақстандағы барлық храмдарда салтанатты құлшылық ету рəсімдері болып өтті. Астанадағы Əулие Успен кафедралды соборында 7 қаңтарға қараған түні леитургия болды. Мерекелік құлшылық ету таңертең жалғасты. Православиеліктерді Қаскелең жəне Қарағанды епископы Геннадий, архимандрит Сергий (Карамывшев) мен Астана əкімінің орынбасары Аида Балаева құттықтады. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың, Астана əкімі Иманғали Тасмағамбетовтің жəне Қазақстандағы Орыс Православие шіркеуінің митрополиті Александрдың құттықтау хаттары оқылды. Осы мерекеде адамдар бір-біріне бейбітшілік

пен сүйіспеншілік тілеп жатады. Протоиерей Дмитрий Байдек атап өткендей, осы жарқын күндер кезінде христиандар Құдайға мүмкіндігінше көбірек уақыт бөлуі тиіс. Бі рақ Жаратқанға сүйіспеншілікті жақын дарыңа – маңайындағы адамдарға деген сүйіспеншілік арқылы білдірген ұтымды. Сондықтан, бұл уақыт ізгілік пен қайырымдылық істер жасауға жақсы келеді. Дəстүр бойынша Рождество мейрамы кезінде үйлер мен храмдарда əдемі безендірілген шыршалар орнатылды. «Егемен-ақпарат».

Махмұт ҚАСЫМБЕКОВ,

Қазақстан Республикасы Президенті Кеңсесінің бастығы.

Шетел сапарларын, өңірлерге жасалған жұмыс сапарларын, түрлі отырыстар мен кеңестерді, халықаралық жəне республикалық форумдардың, конференциялар мен съездердің жұмыстарына қатысуын, шетелдік мемлекет жəне қоғам қайраткерлерін қабылдауларын, жұртшылық пен еңбек ұжымдарының өкілдерімен кездесулерін, өнеркəсіп кəсіпорындары мен əлеуметтік объектілерде болуларын қоса алғанда, Президент Н.Ə.Назарбаевтың қатысуымен жыл бойы 700-ден астам хаттамалық іс-шаралар өтті. Мемлекет басшысы 11 кеңес, соның ішінде Үкімет мүшелерінің, Президент Əкімшілігі басшылығының, орталық мемлекеттік органдар басшыларының қатысуымен – 8, облыстардың, Астана жəне Алматы қалалары əкімдерінің қатысуымен – 1 жəне барған жерлерінде 2 кеңес өткізді. Президенттің жанындағы консультативтіккеңесші органдар желісі бойынша Н.Ə.Назарбаевтың төрағалығымен Шетел инвесторлары кеңесінің 1 отырысы, Ұлттық қорды басқару жөніндегі кеңестің 2 отырысы, сондай-ақ Қауіпсіздік Кеңесінің 2 отырысы өтті. Президент жыл бойы сондай-ақ Парламент палаталарының төрағаларымен жəне парламенттік фракциялардың жетекшілерімен жиіжиі кездесе отырып, депутаттық корпуспен де тұрақты түрде өзара бірлесе жұмыс істеді. Мемлекет басшысы еліміздің 12 өңірінде жұмыс сапарымен болды. Екіжақты қарым-қатынастардың шеңберінде шетелдерге жасалған 17 сапарды, сондай-ақ 9 мемлекетаралық саммиттер мен 4 халықаралық форумдарға қатысуларын қоса алғанда, оның қатысуымен 170-тен астам кездесулер мен ісшаралар болып өтті. Н.Ə.Назарбаев 34 баспасөз конференциясы мен брифингтер өткізіп, басты-басты шетелдік жəне отандық БАҚ-қа 10 сұхбат берді. Жыл бойына Президент 6,5 мыңға тарта құжаттарды қарап, қол қойды, олардың арасында 106 заң, 237 жарлық, 82 өкім, 11 мəжілістер хаттамалары, 3585 қызметтік құжаттар, 2160 талдамалық жəне ақпараттық-анықтамалық материалдар, азаматтардың 276 арыз-шағымдары бар. Осы кезеңде Мемлекет басшысы барлығын қосқанда 66 күн іссапарда болды, оның 45 күні шетелдерде, 21 күні Қазақстанның өңірлерінде өтті. * * * Ішкі саяси салада өткен жыл ең алдымен Қазақстан дамуының келешегі зор жолдарын одан əрі зерделеуге жəне мемлекетті жаңа деңгейге көтеруге дайындауға бағытталған ел Президенті ұсынған бірқатар старегиялық бастамалар жылы ретінде есте қалды. Мемлекет басшысының 27 қаңтарда сөйлеген сөзінде жария етілген «Əлеуметтікэкономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты ел халқына жыл сайынғы Жолдауы сөрені бастап берді. 10 бағыттан тұратын бұл құжат əлеуметтікэкономикалық саланы одан əрі жетілдірудің берік негізін қалады. Олардың қатарында қазақстандықтардың еңбекпен қамтылуы, қолжетімді тұрғын үй, өңірлік даму, халыққа қызмет көрсетудің сапасын арттыру, кадрлық əлеуетті жақсарту, сот жəне құқық қорғау

жүйелерін жаңғырту, адам капиталының сапалық өсімі, зейнетақы жүйесін жетілдіру, индустриялық-инновациялық жобалар мен ауыл шаруашылығы бар. Н.Ə.Назарбаевтың «Қазақстанның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» деп аталатын бағдарламалық мақаласы тек мемлекеттік саясаттың негізі болып қана қоймай, сонымен бірге, шын мəнінде, Қазақстан қоғамының əлеуметтік дамуының жаңа философиясына айналды. Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына көшудің қажеттілігін дəйектей отырып, Президент былай деді: «Бүгін өткен жүзжылдықтың 60-шы жылдарында кеңінен таралған тұтынушылық қоғам тұжырымдамасының елесі айқын сезіледі. Тұтынудың бұл идеологиясы бүлдіруші болғанына бүкіл əлем ерекше көз жеткізіп отыр. Ол əлемнің дамыған елдерінде жаппай əлеуметтік масылдық туындатты жəне жаһандық дағдарыстың басты себептерінің бірі болып табылады. Тек бүкіл əлемде ғана емес, сондай-ақ тіпті дамыған елдерде жүзеге асырылуы мүмкін болмайтын бұл жалған идеяға сындарлы балама табуға болады. Жəне мұндай балама Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясы болып табылады... Бүгінде еңбек – ХХІ ғасыр жағдайындағы шешуші ұлттық фактор ретінде, жаһандық бəсекелестік жағдайында – алдыңғы кезекке ілгерілетілуі тиіс». Мемлекеттік əлеуметтік саясаттың 20 басымдығы тап осы арнада баяндалды. Мемлекетті жаңартудың стратегиялық желісі Президенттің 14 желтоқсанда Тəуелсіздік күніне байланысты өткен салтанатты жиналыста жария еткен «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа сая си бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында одан əрі идеялық баянын тапты. «Қазақстан-2030» Стратегиясының тұжырымдарына байыпты баға бере отырып, Президент таяудағы онжылдықтардың шешуші талаптарының тұрғысынан Қазақстанның 2050 жылға дейінгі дамуының келешек келбетін түсіндіріп берді. Бұл жаңа бағдарламалық құжат елдің ұзақмерзімді дамуының жаңадан пайда болған бағытын стратегиялық мағынамен үйлесімді толықтыра түсті. Жолдауда жария етілген шешуші бастамалардың қатарында қазіргі бəсекеге қабілетті экономиканы дамыту, əкімшіліктік реформа, билік деңгейлерінің арасындағы жауапкершілік пен өкілеттіктің ара-жігін ашу арқылы мемлекеттік басқаруды орталықсыздандыру, əкімдерді сайлауды енгізу мен жергілікті өзін-өзі басқаруды кеңейту, құқықтық жүйені жаңғырту, Жалпыға ортақ еңбек қоғамының принциптері негізінде жаңа əлеуметтік саясатты қалыптастыру, қазақстандық патриотизмді нығайту қамтылған. Бұл бастамалардың барлығы соның төңірегінде мемлекеттік саясат, даму жоспарлары мен бағдарламалары түзілетін жаңа қазақстандық идеологияның айғағы болды. Негізінен тап осы қағидаттар мемлекеттік билік жүйесін одан əрі жетілдіру жөніндегі практикалық қадамдардың да өзегіне айналды. Бірінші кезекте, бұл елдің жоғары заң шығарушы органының қызметіне əсер етті. 15 қаңтарда болған Мəжіліске кезектен тыс парламенттік сайлаудың қорытындылары бойынша, құрамында «Нұр Отан» халықтықдемократиялық партиясының, «Ақ жол» Қазақстан демократиялық партиясының жəне

Қазақстан халықтық коммунистік партиясының өкілдері бар көппартиялы Парламент жасақталды. Осы орайда депутаттық корпустың абсолютті көпшілігін Президент жетекшілік ететін «Нұр Отан» партиясының өкілдері құрады. Бұл айқын жеңіс қазақстандықтар арасында Н.Ə.Назарбаевтың жоғары беделі мен оның бағытын бүкілхалықтық қолдаудың кезекті куəсі болды. V шақырылған Парламенттің бірінші сессиясының ашылуы кезінде депутаттар алдында сөз сөйлеген Мемлекет басшысы өткен сайлау елдің саяси жүйесін жаңғыртудағы тағы бір маңызды қадам болғанын атап өтті. Қыркүйекте Үкімет құрамында жүргізілген өзгерістер де осы процестерге ықпал етті. Ағымдағы жылы үлкен серпін алған əкімшіліктік реформаға да осы тұрғыдан қарауға болады. Желтоқсанда қабылданған саяси мемлекеттік қызметшілер санын бірнеше есе қысқартуды, əкімшілік мемлекеттік қызмет лауазымдарының «А» жəне «Б» корпустары түріндегі екі деңгейлі құрылымын енгізуді, мемлекеттік қызметшілер жұмысының тиімділігін бағалауды көздейтін мемлекеттік қызметті жетілдіру мəселелері жөніндегі заң оның өзегі болды. Этноконфессиялық татулық мəселелері де əдеттегідей Президенттің жіті назарында болды. Жыл ішінде Н.Ə.Назарбаевтың төрағалығымен Қазақстан халқы Ассамблеясының екі сессиясы болып өтті. Қаңтардағы кезектен тыс XVIII сессияда Мемлекет басшысы Ассамблеяның 9 мүшесін Парламент Мəжілісіне сайлау рəсіміне қатысып, бұл демократиялық жаңалық елде тұрып жатқан этностардың өкілдері өз депутаттарын жоғары заң шығарушы органға сайлай алатын əлемдік өнеге болып табылатынын атап айтты. «Қазақстандық жол: тұрақтылық, бірлік, жаңғырту» деген тақырып бойынша сəуірде өткен Ассамблеяның ХІХ сессиясында Президент қазақстандық патриотизмді одан əрі нығайтудың қажеттілігі мен жолдарына ерекше мəн берді. Біздің көп ұлтты құрамамыздың Лондон қаласында өткен ХХХ жазғы Олимпия ойындарында таңқаларлық өнер көрсетуі қазақстандық патриотизмнің айқын көрінісі болды, ол 205 ұлттық командалар арасындағы жалпыкомандалық есепте 12-ші орынды иемденді. Қазақстандықтардың жарқын жеңісі қазақстандық патриотизмнің жəне біздің азаматтарымыздың өз Отанына деген мақтаныш сезімінің арта түсуіне тың серпін берді. Осы орайда 17 тамызда Мемлекет басшысының қатысуымен өткен Олимпия ойындарының жеңімпаздары мен жүлдегерлеріне құрмет көрсету рəсімі үлкен резонанс тудырды. Қазақстанның олимпиялық салтанатының үш қайнар көзі жөнінде айта келе, ол солардың бірі ретінде еліміздің барлық этностарының достығын атады. «Қазақстанның Олимпиялық құрамасы нағыз «халықтың спорттық Ассамблеясы» болды. Біздің Олимпиада чемпионда рымыз бен жүлдегерлеріміздің арасында – Қазақстанның алты этносының өкілдері бар. Еліміздің Олимпиялық құрамасының жаттықтырушылары да көп ұлтты. Біздің командамыз Лондонда халқымыздың өзі сияқты біртұтас отбасы болып өнер көрсетті», – деді Н.Ə.Назарбаев. (Соңы 3-бетте).

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

Осыдан 15 жыл бұрын Елбасымыз Қазақстанның 2030 жылға дейінгі дамуының стратегиялық бағдарламасын жариялаған кезде, шынын айту керек, бірсыпыра жұрттың көңілінде үміттен гөрі күдік басым еді. Тəуелсіз жас мемлекеттің тəй-тəй басып, арты жар, алды бұлыңғыр тұман болып тұрған кезі еді ол жылдар. Мемлекет басшысы етектен тартып, жағадан алып тұрған қиындықтарға қарамастан, елдің еңсесін тіктеп, болашаққа қарай сеніммен қадам жасауы үшін қазақстандықтар алдына биік мақсаттар қойып, оған апарар жолды айқындап, саралап берді. Міне, бүгін Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен еліміздің қарыштай дамып, іргелі мемлекет болғанына көзіміз жетіп отыр. Дүниенің төрт бұрышындағы алпауыт мемлекеттер Қазақстанды таныды, мойындады, санасты. Басшы көрсеткен сара жол бəрімізді айқын да, ашық, мақсаты мен мүддесі белгілі дамудың дара жолына алып шықты. Белгіленген мақсаттар мерзімінен бұрын – он бес жылда жүзеге асырылды.

Болашаќќа деген сенім Рахымжан ЕЛЕШЕВ,

академик, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев кезекті Жолдауында 2050 жылға дейінгі ауқымды стратегиялық бағдарламаны жариялаған кезде осыдан он бес жыл бұрынғыдай көңілімізде сенімсіздік орын алған жоқ, қайта жігерімізге жаңа серпін беріп, бойымызға қуат құйды. Онда айтылған тұжырымдардың бəрі де көкейге қонымды, алға қойылып отырған міндеттердің бəрін өз кезеңінде орындап шығамыз деген сенім мол. Əрине, мақсатқа жету үшін ең алдымен еңбектену керек. Ізденбеген, еңбектенбеген, білім мен білік деңгейін дамытпаған болсақ, біз 2030 бағдарламасын мерзімінен бұрын орындап, бүгінгі күні алға зор үмітпен қарап отырмас едік. Елбасының Қазақстан халқына арнаған «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында айтылған мақсаттар біздің бүгінгі қалыптасқан мемлекетімізді даму жолдарында қиындықтар іргесін шайқай алмайтын, тамыры терең бойлаған іргелі ел болуға апаратын жол деп білемін. Бұл жолдың да оңай еместігі белгілі. Елбасы Қазақстанға, оның халқының əлеуетіне сенгендіктен де осындай бағдарлама ұсынып отыр. Мен ауыл шаруашылығы саласының ғалымы жəне білім саласында қызмет істейтіндіктен алдымен осы салалар бойынша алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге тоқталсам деймін. Əлемде бүгінде 10 миллион тұрғын жартылай аштық, 6 миллион адам толық аштықты бастан өткеруде. Сондықтан, Елбасының бұл Стратегиясы тек Қазақстан үшін ғана емес, дүниежүзілік деңгейде өзекті мəселе болып отыр. Азық-түлік қауіпсіздігін шешу үшін жерді дұрыс жəне тиімді пайдалану керек. Жиырма бірінші ғасырдың он сын-қатерінің ең басты қаупінің бірегейі ретінде азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету болатынын Елбасы бөле-жара бекер келтіріп отырған жоқ. Егер сараптап қарар болсақ, жер бетіндегі əр адамның қалыпты тамақтануы үшін оған 0,3 гектар егістік жəне 1 гектар жай жерден келуі тиіс дейтін болсақ, Қазақстанда жер елдің бір тұрғынына 13 гектардан айналады екен. Ресейде ол 3 гектардан келеді. Бұл Қазақстанда егістік жерлерді басқа елдермен салыстырғанда, кеңейтуге мүмкіндіктің мол екенін көрсетеді. Қазақстанда 10 жыл бұрын 35 млн. гектар егістік жерге дəн себілетін болған. Бүгінде 22 млн. гектар егістік болса, оның 60 пайызын бидай алады. Ауыл шаруашылығы дақылдарының шығымдылығы, оның ішінде астықтың шығымы көңіл көншітерлік емес екендігін айта кеткен лəзім. Ол гектарына 13-14 центнерден аспауда. Себебі, ауыл шаруашылығына арналған жерлерді тиімді пайдалана алмай отырмыз. Егістік жерлердің 30-35 млн. гектардан 22 млн.-ға түсіп кетуінің өзі – табиғат берген үлкен сыйды дұрыс пайдалана алмай отырғанымыздың дəлелі бола алады. Жер тиімділігін арттырып, сапалы экологиялық таза өнім алу үшін алдымен топырақтың құнарлылығын арттыруымыз керек. Сонымен қатар, тек біздің еліміздің климатына бейімделген мəдени дақылдардың тұқымын пайдалану да көп проблеманы шешеді. Тек бидай ғана емес, бұршақ, майлы дақылдар, көкөніс те өсіруіміз керек. Ертеректе бидай себілетін алаң 17-18 миллион гектарды алған болса, бүгінде ол небəрі 10-11 миллион гектар егістік алқабына себіледі. Қазіргі басты мақсат – егістіктердің шығымын күшейту үшін оның құнарлылығын арттыруда əлемдік озық технологияларды пайдалана отырып, жоғары көрсеткіштерге қол жеткізу болып табылады. Ол дəнді дақылдардың шығымын жақсартып, алынатын өнімді 10-нан 15 центнерге дейін көтеруге мүмкіндік береді. Əрбір шаруа қожалығы ол үшін озық технологияны пайдалануы тиіс. Яғни, жермен жұмыс істейтін əрбір шаруа адамы өзін асырап отырған Жер-Ананы аялап, баптаған сайын оның берер сыйы да еселене түсетінін естен шығармаса деймін. Өсімдіктерді дер кезінде зиянды аурулардан қорғап отыру үшін қажетті химиялық препараттарды қолдану керек екені өзінен-өзі түсінікті. Біздің адамзат алдындағы мақсатымыз – экологиялық таза, сапалы өнім, яғни азық-түлік дайындау болса, онда əлемде шығарылып жатқан неше түрлі препараттарды жаппай оңды-солды пайдалануға өте сақ болуымыз керек дегім келеді. Препараттарды тым артық қолданудың өсімдікке залалы көбірек екенін ұмытпайық.

Олар егістікті арам шөптерден арылтып, мол өнім беруге көмектескенімен, өнімнің сапасын бұзып, адам ағзасына зиян əкелуі əбден мүмкін. Сондықтан, химиялық препараттарға мұқият болу керек екенін ғалым ретінде тағы да айта кеткім келеді. Отандық тыңайтқыштар мен химиялық препараттар мұндай проблемаларды болдырмайды. Өйткені, ол өз табиғи жағдайымызға бейімделген. Осы жерде мен тыңайтқыштарды пайдалану жəне оларды өндіру мəселесінің əлі де болса жете қолға алынбай отырғанын айта кеткім келеді. Əрине, 1995 жылдарғы деңгейден жоғарыладық деуге болады. Бірақ əлі тыңайтқыштарды өндіру көлемі ауыл шаруашылығына қарасты егістік алқаптардың құнарлылығын қалпына келтіруге жəне дақылдар өнімділігін көтеруге жеткіліксіз болып тұр. Бүгінгі күннің басты мəселесі – ғалымдардың зерттеу жұмыстарын дұрыс пайдалану болып табылады. Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ғалымдары осы бағытта 2007-2011 жылдары 26 қосымша жоба дайындап, нəтижесінде 34 жаңа технология жəне техникалық нысан құрылды. Өндіріске 30 аяқталған зерттеу енгізіліп, ол ауыл шаруашылығының əртүрлі салаларын қамтыды. Тұзданған жерлердегі күріштің өнімділігін арттыру, ауыл шаруашылығы дақылдарын өңдеуде ресурс үнемдейтін технологиялар, МЭРС микротыңайтқышы, биогумус, ауылшаруашылық өнімдерін өңдеуде жаңа технологиялар, мал ауруымен күресу шаралары, жаңа машиналар мен жабдықтарды құрастыру секілді жаңалықтар енгізілді. Бүгінде біздің Қазақ ұлттық аграрлық университеті «ҚазАгроИнновация» АҚ-тың 23 ғылыми-зерттеу институты, Білім жəне ғылым министрлігінің 16 ғылымизерттеу институты, 2 аграрлық ЖОО, 7 басқа да жоғары оқу орындарының 7 факультеті жəне аграрлық секторға 23 мамандық бойынша маман даярлайтын 16 колледж жəне 130 ауыл мектептерімен тығыз байланыс– та жұмыс істейді. Болашақта осылардың негізінде корпоративтік интеграцияланған оқу-ғылыми-инновациялық университет кешенін құру көзделуде. Университетіміздің пилоттық инновациялық бөлімшесі – Қазақстан-Жапония инновациялық орталығы жұмыс істеуде. Ол 2010 жылы жапондық жетекші «JEOL» жəне «Shimadzu» компанияларымен бірлесіп құрылған болатын. Орталықтың құрамында 4 лаборатория жұмыс істеуде. Университет 42 бакалавр мамандығы жəне жоғары білім,

39 – магистратура, 16 – PhD білім беру бағдарламаларын жүзеге асыруда. Сегіз мыңнан аса студенттер оқып білім алуда. Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев Жолдауда жоғары оқу орындары тек білім беру қызметімен ғана шектеліп қалмауы керек, олар қолданбалы жəне ғылыми-зерттеу бөлімшелерін құрып, дамыту тиіс деді. Ғалымдар бұл пікірді бір ауыздан қолдайды. Осы мəселеге байланысты біздің əлі де қолбайлаулар мен қайшылықтардан арыла алмай отырғанымызды айтқым келеді. Бұл барлық жоғары оқу орындары мен ғылымның проблемасы болып тұр деп ойлаймын. Бүгінде Білім жəне ғылым министрлігі ғылыми-зерттеулерді де, қолданбалы зерттеулерді де қаржыландырады. Осы арада бір қарама-қайшылықтар алдымыздан шығады. Біз кадрды Ауыл шаруашылығы министрлігі үшін даярлаймыз. Оның құрамында 24 ғылыми-зерттеу институты мен 12 тəжірибе стансасы бар. Ауыл шаруашылығы министрлігінің осы мекемелерін қаржыландыратын — Білім жəне ғылым министрлігі. Білім министрлігі биыл осы аграрлық ғылыми-зерттеу институттары мен стансаларға 3,2 млрд. теңге бөлді. Бұл деңгей 3 жылдан бері өскен емес. Бұл дегеніңіз, аграрлық ғылымды дамытуға тым аз. Яғни, ауыл шаруашылығына кадр даярлайтын ғылыми мекемелерді білімге қатысты министрлік қаржыландырған соң, ол түгелдей сол салаға тəуелді болады деген сөз. Ауыл шаруашылығы министрлігіне қарайтын ғылыми-зерттеу институттары аз қаржыландырылады. Қаржы фундаменталді ғылымға басымырақ бөлінеді. Селекция, генетика, биологиялық ғылым үлесіне қаржы жеткілікті тимей келеді. Аграрлық салаға қатысты ғылымизерттеу институттарын Білім жəне ғылым министрлігінің қарамағына біржола беріп, олар бұл салаға қажетті қаржымен қамтамасыз етуі тиіс. Аяқталған зерттеулерді біз сол министрлікке беруіміз керек. Онда арнаулы инновациялық орталықтар құрылуы тиіс. Жаңа «Ғылым туралы» Заңға байланысты консорциумдар құруымыз керек. Ол салалық мекемелердің арасында үйлестіру жұмыстарын жүргізіп отырады. Бүгін аграрлық ғылыми-зерттеу институттары өз бетінше, аграрлық университеттер өз бетінше тірлік етіп жатыр. Қазір еліміздегі үш аграрлық университет ғылымының потенциалын 202 ғылым докторы, 673 ғылым кандидаты құрайды. Ал 24 ғылыми-зерттеу институттары мен 12 тəжірибелік стансада 74 ғылым докторы, 495 ғылым кандидаты еңбек етеді. Яғни, аграрлық ғылым потенциалын толық пайдаланудың жолдары қарастырылмауда деген сөз. Ал қазір нағыз осы аграрлық саланың ғылымын дамытудың заманы дер едім. Біз 3 консорциум құруды ұсынып отырмыз. Солтүстіктегі ғылыми-зерттеу институттарын Астанадағы аграрлық университетке, оңтүстіктегілерді Алматыдағы, батыстағыларды батыстағы аграрлық университет қарамағына беру керек. Басқару мəселесінде де қайшылықтар жетіп артылады. Шетелдерде университеттерде дəріс беретін ғалымдар түске дейін сабағын беріп, түстен кейін зерттеу институтындағы жұмысына кетеді. Студенттер де университетте оқи жүріп, алған білімдерін тəжірибелік стансаларда немесе ғылыми-зерттеу институттарында тəжірибемен жалғастырады. Ғылымға бейімі

бар, алғыр студенттерді байқаған ғылымизерттеу институттары оларды ғылымға тартады. Бұл дегеніміз, маман-кадрлардан ғылыми ізбасар даярлауға жол ашады деген сөз. Ал біздегі қазіргі ауыл шаруашылығы саласы ғылымындағы ғалымдардың орташа жасы 53 пен 62 аралығында. Ғалымдарсыз біз инновацияны дамытуды жолға қоя алмайтынымыз белгілі. Инновацияны шетелден сатып ала беруге ертеңгі күні шамамыз келмей қалады. Теориялық мəселелерді шешу үшін инновациялық құрал-жабдықтар жетіспейді. Теориялық мəселелерді шешпей, қолданбалы мəселелер шешілмейтіні тағы белгілі. Əрине, мемлекет қаржы бөліп жатыр, мəселе сол қаржыны тиімді жұмсай білуде. Тиімді жұмсалса, мысалы, өсімдік саласындағы ғылыми-зерттеулердің нəтижесі жоғары бола алар еді. Бірақ ол тиімді əрі рационалды пайдаланылып отырған жоқ. Екінші жағынан, облыстық ƏКК-лер ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институттарымен əлсіз жұмыс істеуде. ЖОО-лармен де байланысы əлсіз. ƏКК-тер өз бағытын түбірлі қайта қарауы тиіс. Оның басты міндеті жаңа инновациялық жобаларды ендіру болатын. Мұны олар ұмытып кеткен сыңайлы. Мен бұл жерде ғылыми жобаларды айтып отырмын. Ал үкіметтік деңгейдегі үлкен жобаларды емес. Əртүрлі кешендер, зауыттар құру басқа əңгіме. Бірыңғай жүйе құруымыз керек. Салалық министрліктер жобаларды ендірумен айналысулары керек. Ғылымизерттеу институттарының проблемаларымен тікелей Білім жəне ғылым министрлігі айналыссын. Қаржыландырушы мекеме болған соң осының бəрінің басында сол министрліктің тұруы шарт деп ойлаймын. Аграрлық сектор мен білім жəне ғылым саласы бойынша Елбасының алдымызға қойып отырған мақсаттарын жүзеге асыру қолымыздан келетініне толық сенімдімін. Тек əрнəрсеге тиянақты да оң көзқарас қалыптастыруымыз керек. Елбасымыз 2050 жылға дейін Қазақстан қаншалықты деңгейде дамитынын, еліміздің алдында қандай мақсаттар тұрғанын, кездесетін қиындықтарды жеңу жолдарын нақты белгілеп берді. Стратегияның өзіндік негізі бар. Ол – еліміздің экономикалық даму серпіні, интеллектуалдық күші, ең бастысы этносаралық береке-бірлігі. Осы факторлардың барлығы Қазақстанды 2050 жылға дейін бəсекелестікке барынша қабілетті өркениетті елдердің қатарына міндетті түрде қосады. АЛМАТЫ.

«Егемен Қазақстан».

Маңғыстауда Елбасы Н.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауын талқылау облыс əкімдігінен бастау алды. «Елімізді дамытудың 2030 жылға дейінгі бағдарламасын дер кезінде қабылдау біздің еліміз үшін маңызды оқиға болды. Елбасы мемлекеттің, қоғамның жəне экономиканың қазақстандық үлгісін анық тап берді. Біз бүгін аталмыш стратегиялық бағдарламаның көп межелер бойынша мезгілінен бұрын іске асырылғандығына куə болып отырмыз», деген облыс əкі мі Б.Мұхаметжанов облыстың

экономикалық-əлеуметтік даму ахуалына тоқталып, мемлекетіміздің 2050 жылға дейінгі даму бағытын бағамдап, экономикасы мен жалпыға ортақ еңбек мүмкіндіктері дамыған зайырлы қоғам құруды мақсат еткен жаңа бағдарлама жайлы баяндады. Қазақстан – бір ағза секілді біртұтас ел болғандықтан, оның əр бұрышындағы ахуалдың күллі ел үшін маңызы зор. Сондықтан, Жолдауда айтылған əрбір тапсырма, міндет, тіпті сын-қатерге дейін жұрт болып жұмыла жұмыстанатын жайттер. Əйтсе де, 10 сын-қатердің бірі – су тапшылығы Маңғыстау облысындағы ең өзекті мəселенің бірі. Аймақта бұл бағытта жүргізіліп жатқан жұмыстар Жолдау аясында арнасын кеңейтіп, өз жалғасын таба бермек. Шетелдерден

(Соңы. Басы 1-бетте).

Атырау облысындағы «Сəлем» дағыстандық этномəдени бірлестіктің төрағасы М.Əлішаев өзі жолдаған хатта этностық, мəдени жəне өңірлік əртүрлілікке қарамастан, елімізде бейбітшілік пен саяси тұрақтылық сақталып отырғаны туралы Нұрсұлтан Назарбаевтың айтқан сөздері өзінің ризашылық сезімін тудырып, сенімін ұлғайта түскенін атап өткен. Маңғыстау облысындағы «Алаң» осетин этномəдени бірлестігінің жетекшісі Ф.Биркле Жолдауда мықты қоғам құруда əйелдердің атқаратын рөліне ерекше орын берілгені өте маңызды болды деп есептейді. Ол ба лаларды дұрыс тəрбиелеу, қазіргі заманғы əйелдердің орнықты бейнесін қалыптастыру, қоғамның толыққанды мүшесі болу қабілетінің болуы маңызды деп санайды. «Жолдауды оқып шықан соң, ең алдымен, ертеңгі күнге деген сенімге байланысты ерекше сезім көңіліңе орнығады. Мықты, еркін, өркендеген мемлекетте өмір сүру – үлкен бақыт, ал оның жарқын болашағына деген сенім Отанның игілігі үшін барыңды салып, жұмыс істеуіңе күш-жігер береді» делінген хатта. Маңғыстау облысындағы «Шалом» еврей этномəдени бірлестігінің төрағасы Ю.Кержбаум дəстүрлі Қазақстан халқына Жолдауы əр азаматтың дамуы үшін мүмкіндік беретін тиімді экономика құратын мемлекетті құру жөнінде биік міндетке жету жолын анықтап берді деп есептейміз. «Бұл Қазақстанның əрбір азаматына арналған, оның жеке өзі, отбасы жақсы тұруы үшін алдына қойылған нақты міндетті шешуге

тікелей атсалысуы қажет екенін түсіндіретін үндеу» деп жазады автор. Маңғыстау облысындағы «Булгар» татар этномəдени бірлестігі төрайымының орынбасары З.Бернеева құжатта көрініс тапқан бастаманы іске асыруда Мем лекет басшысының күшжі герін, сондай-ақ еліміздің бай əлеуетін пайдалану ашық азаматтық демократиялық қоғам құруда Қазақстанның көшбасшылық ұстанымын одан əрі нығайтатынына сенім білдіреді. «Біздің Отанымыз – тату тұратын көп ұлттың ортақ үйі, ал Сіз халық бірлігінің бейнесі, тұ рақтылық пен өркендеудің кепілі болып табыласыз» деп жазады «Күміс тамыр» қытай этномəдени бірлестігінің төрайымы Л.Мазова. Ол республиканы мекендеген түрлі этностар өкілдері өздерін тең құқылы, бақытты адамдар сезінеді деп есептейді. Маңғыстау облысындағы «Дағыстан» Дағыстан халқы мəдени орталығының төрағасы Ю.Шахшаев Мемлекет басшысының кезекті Жолдауы Қазақстан халқы, оның игілігі туралы қамқорлыққа толы екенін атап өткен, өйткені, бірлік пен келісімсіз даму болмақ емес. «Біз – өз Отанымыздың патриотымыз, біз – біртұтас отбасымыз. Ал біртұтас отбасында бəрі өз мойнымызда, біз əлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына енетінімізге сенемін» делінген хатта. Қазақстан халқы Ассамблеясы Ақмола ғылыми-талдау орталығы төрағасының орынбасары Н.Митчинова қазақстандықтар өткеніне мақтанышпен қарауға негіз бар, болашағына алаңдамайтын, ал Мемлекет басшысының Жолдауынан кейін жалпы келешегіне анағұрлым сеніммен қарайтын халық екенін атап көрсеткен.

Ўлттыќ келісім – ќастерлі ўєым Достық үйінде облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстел өтіп, Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» ұзақ мерзімді Жолдауы басты тақырып талқысына айналды. Онда сөз алған облыстық «Қазақ тілі» қоғамының төрағасы Кəрібай Мұсырман ел дамуының алдағы даму көкжиегін айқындап берген тарихи құжаттың маңыздылығына тоқтала келіп, Тəуелсіздігіміздің басты құндылықтарын баян етті. Облысымызды мекен ететін этнос өкілдері достық, бірлік, татулық, ауызбірлік атты ұлы ұғымдарды көздің қарашығындай сақтап, қадірлей біледі. Олардың күш-жігері ортақ Отанымызды гүлдендіруге арналған. Облыстық Ассамблея аясында 117 этнобірлестік тұрақты жұмыс істейді. Бүгінде ұлттық ұранымыз секілді «Қазақстанның болашағы –қазақ тілінде», «Қазақ қазақпен қазақша сөйлессін», «Тілге деген көзқарас – елге деген көзқарас» деген сөздердің терең мəнін жастарға талмай ұқтыра білген жөн. Сонда ғана қазақ тілі жаппай қолданыс тіліне айналып,

Транзиттік тасымал ґѕірді ґркендетеді Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,

Еліміз дамуыныѕ жаѕа баєыты

қоныс аударған ағайындар есебінен тұрғындар саны күрт өсіп келе жатқан облыста, əсіресе, көлік инфрақұрылымы дамуда. Бағзыдан тоғыз жолдың торабы ретінде танымал өңірде, бүгінгі заман талабына сай, тəуелсіз Қазақстанның экономикасына қызмет ететін құрлық жəне теңіз жолдары қатынастары жолға қойылуда. «Өзен-Түркіменстанмен мемлекеттік шекара» темір жолы құрылысы аяқталып, «ЖезқазғанБейнеу» темір жол құрылысының басталуы, «Атырау-Ақтау» автомобиль жолы қайта жаңғыртыла бастауы, сондай-ақ Құрық теңіз портын балама дамыту жəне «Кендірлі» туристік курортты аймағын құру, Ақтау халықаралық теңіз-сауда порты, Баутин жəне Сартас теңіз операцияларын қолдау базасы, Құрық

елімізді «Қазақ мемлекеті» деп атайтын күн туады. Жолдауда латын қарпіне көшу ұлт болып шешуге тиіс қағидатты мəселе ретінде көтеріліп, қазақ тілін жаңғыртудың алғышарттарының бірі ретінде күн тəртібіне қойылуы қуантады. М. Қозыбаев атындағы СҚМУ-дің тарих жəне құқық факультетінің деканы Сабыр Ибраев Елбасы халыққа арнаған дəстүрлі жолдауларында үнемі елдің даму стратегиясын белгілеп келе жатқанын жеткізе келіп, бұл жолғы бағдарламаның өзгеше, бөлек бітіміне тоқталды. «Видергебурт» неміс мəдени бірлестігінің жетекшісі Эльвира Ковзель қоғамымызда барлық этнос азаматтарының құқықтар теңдігі сақталып отырғанын, тұрақтылықты, бейбіт өмірді нығайту саясаты ерекше қолдауға ие екенін тілге тиек етсе, «Ұрпақ» қазақ мəдениағарту бірлестігінің мүшесі Динара Мақсұтова жаңа қазақстандық патриотизм аясында ой өрбітті. Раушан ЫСМАЙЫЛОВА, Солтүстік Қазақстан облыстық ҚХА хатшылығының бас маманы.

ПЕТРОПАВЛ.

паромдық кешені жобаларының қолға алынуы мұнайлы Маңғыстау даласының инфрақұрылымдық жұмыстар алаңына айналғандығының айғағы. Облыс əкімі аймақта Жолдаудан туындайтын жəне таяу болашақта жүзеге асырылатын 2013 жылғы жұмыс жоспарларының өзектілігін арттыру, бюджеттің басымдылығын қайта қарау, инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруды жеделдету, геологиялық барлау жұмыстарын жандандыру, балама энергия түрлері өндірісін дамыту, аймаққа инвестиция тарту, агроөнеркəсіпті кешенді дамыту, мемлекеттік жəне салалық бағдарламалардың тиімді жүзеге асырылуы секілді бірқатар міндеттерді атап көрсетті. Жолдауда «Жаһандық инфрақұрылымдық интеграция» жəне транзиттік əлеуетті дамыту қажеттігі айтылды. Бұл – қарт Каспий жағасындағы аймақтағы атқарылатын жұмыстар маңыздылығын

арттыра түсті. Елімізде Алматы, Ақтөбе, Шымкент, Тасқала-Озинки, Қорғас сынды көлік-логистикалық орталықтар құру жобасы жүзеге асырылып жатқаны белгілі. Қорғас халықаралық шекара ынтымақтастығы орталығы, Достық шекара темір жол стансасы жəне Ақтау халықаралық теңіз-сауда порты кіретін көлік хабын құру – Ақтау арқылы ОңтүстікШығыс Азия мен Қытайдан транзиттік тасымалдарды дамытуға жол ашады. Жиында сөз алған облыс əкімі жанындағы ардагерлер кеңесінің төрағасы Ө.Озғанбаев, Ақтау халықаралық теңіз-сауда порты РМК директоры Б.Уандықов Жолдаудың Маңғыстауда жасалып жатқан жұмыстарға тың серпін беретіндігін айтты. Жолдауды талқылау жиындары аудан, қалалар мен оқу орындарында жалғасуда. МАҢҒЫСТАУ.

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

Президенттіѕ жўмыс кестесі:

2012 ЖЫЛДЫЅ НЕГІЗГІ ЌОРЫТЫНДЫЛАРЫ (Соңы. Басы 1-бетте).

Президенттің елдегі ішкі саяси ахуал мен этноконфессиялық татулықты тұрақсыздандыруға жол бермеу мақсатында ұлттық қауіпсіздікті нығайту жəне терроризм мен діни экстремизм көріністеріне қарсы тұру жөніндегі бастамалары қоғамда түсіністік пен қолдау тапты. Мемлекет басшысының төрағалығымен наурызда жəне қарашада болып өткен Қауіпсіздік Кеңесінің отырыстары, сондай-ақ құқық қорғау жəне арнаулы қызмет органдары өкілдерінің қатысуымен шілдеде өткен кеңес осы мəселелерге арналды. Солардың барысында оларға түрлі тапсырмалар, соның ішінде террористік қауіп-қатерлердің алдын алып жəне жолын кесуге мониторинг жасау жүйесін ревизиялау туралы, жедел іздестіру қызметіндегі олқылықтарды жою, терроризмге қарсы күресте мемлекеттік органдарды үйлестіру тетігін жақсарту, құқық қорғау органдарының қызметкерлерін террористік жəне экстремистік сипаты бар қауіп-қатерлерге қарсы тұрудың арнаулы машықтарына үйрету жөнінде тапсырмалар берді. Өсе түскен террористік қауіп-қатерлерді ескере отырып, сондай-ақ «Арқанкерген» шекара бекетінде болған қайғылы оқиғалар жағдайында күштік құрылымдардың қызметкерлерін қайта аттестаттау, шекара қызметін нығайту жəне мемлекеттік шекараға қажетті кешенді іс-шараларды жүзеге асыру, діни ұйымдарды қайта тіркеуден өткізу, жалған діни ағымдардың ықпалына қарсы тұру жəне жұртшылық арасында өз халқымыздың дəстүрлері мен мəдениетіне жақын рухани құндылықтарды түсіндіру мен насихаттау жөнінде тəрбиелік-білім беру жұмыстарын өрістету мəселелері Президенттің айрықша бақылауында болды. Əскери қызметтің беделін жəне жастарға əскерипатриоттық тəрбие беруді арттыру мақсатында Н.Ə.Назарбаев Қазақстан Қарулы Күштерінің 20 жылдығына байланысты Отан қорғаушылар күніне мемлекеттік мереке мəртебесін беруге бастамашылық жасады. Ал Отан қорғаушылар күні 7 мамырда Президент əскери қызметшілердің, құқық қорғау жəне арнаулы қызмет органдары өкілдерінің үлкен бір тобына мемлекеттік наградалар, сондай-ақ Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, Президенттің Күзет қызметінің, Қорғаныс, Ішкі істер, Əділет жəне Төтен ше жағдайлар министрліктерінің, Бас прокуратураның өкілдеріне жоғары əскери жəне арнаулы атақтардың, сыныптық шендердің ерекшелік белгілерін табыс етті. Сондай-ақ, Мемлекет басшысы жыл бойы көптеген əлеуметтік-мəдени сипаттағы ісшараларға белсене қатысты. Бұл орайда, ең алдымен оның 11 қаңтарда Алматы қаласындағы отандық əдебиет жəне өнер қайраткерлерімен кездесуін, Қазақстанның белгілі мемлекет қайраткері Д.А.Қонаевтың 100 жылдығына байланысты салтанатқа, 1932-1933 жылдардағы ашаршылық құрбандарына арналған Астана қаласындағы ескерткіштің ашылуына қатысуын жəне басқаларды бөліп айтқан жөн. Жыл шымылдығы жабылар алдында қазақстандықтар жаңа мемлекеттік мереке – Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті күнін, елорданы Астана қаласына көшірудің 15 жылдығын жəне ел Тəуелсіздігінің 21 жылдығын салтанатты жағдайда атап өтті. Тəуелсіздік күні қарсаңында Президент қалыптасқан дəстүр бойынша өзінің «Ақорда» резиденциясында көрнекті мəдениет, ғылым, білім, денсаулық сақтау қайраткерлеріне, өндірістік саланың, бизнестің өкілдеріне, құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне, əскери қызметшілерге, спортшыларға, соғыс жəне еңбек ардагерлеріне мемлекеттік наградалар тапсырды. Жалпы, жылдың саяси қорытындыларын түйіндей келе, Қазақстан демократиялық дəстүрлері мен алдағы ондаған жылдарға арналған нақты бағдары бар қалыптасқан мемлекет ретінде, өз дамуының жаңа кезеңіне сеніммен қадам басқанын атап айтуға болады. * * * Əлемдік экономикалық конъюнктурада сақталып отырған белгісіздікке қарамастан, Қазақстан 2012 жылы əлеуметтік-экономикалық дамуда іс жүзінде экономиканың барлық салаларында айқын оң динамикалық өсімді көрсетті. Сонымен бірге, жаһандық экономикадағы күрделі жағдай ұдайы қатаң бақылауды талап етті, осыған байланысты Мемлекет басшысы бірқатар мəжілістер өткізді. Мəселен, 28 қаңтарда Президент Үкімет мүшелерінің, облыстар, Астана жəне Алматы қалалары əкімдерінің, Президент Əкімшілігі, орталық мемлекеттік органдар, «Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясы жəне «СамұрықҚазына» ұлттық əл-ауқат қоры басшыларының қатысуымен кеңейтілген мəжіліс өткізіп, онда «Əлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» деп аталатын ел халқына Жолдауын жүзеге асыру жөніндегі бірінші кезектегі міндеттерді белгілеп берді. 29 ақпанда Н.Ə.Назарбаев Ұлттық қорды басқару кеңесінің отырысына төрағалық етті, онда 2012-2013 жылдары республикалық бюджетке кепілді трансферттің көлемін 15 пайызға арттыру мəселелері қаралды. 10 сəуірде ол Ұлттық банктің 2011 жылғы есебін тыңдады. Онда Президент кредиттік портфель сапасының төмендігі мен Қазақстан банктерінің кредиттік белсенділігінің жеткіліксіздігін атап көрсетіп, айырбас бағамы саясаты, инфляцияны болжаулы дəлізде ұстап тұру жəне зейнетақы қорларындағы тəртіп саласындағы міндеттерді белгілеп берді. 28 маусымда Мемлекет басшысы «СамұрықҚазына» ұлттық əл-ауқат қорын басқару кеңесінің бірінші отырысын өткізіп, оның қорытындысы бойынша, Қордың 2022 жылға дейінгі дамуының стратегиясын мақұлдады, сондай-ақ ҰƏҚ пен оған кіретін компаниялардың қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету жөнінде нақты тапсырмалар берді. 27 қыркүйекте Президенттің төрағалығымен елдің мұнай-газ кешенін дамыту мəселелері жөнінде мəжіліс өтті. Жыл бойы Н.Ə.Назарбаев Премьер-Министрді,

Ұлттық банк төрағасын, агенттіктер, ұлттық компаниялар мен елдің даму институттарының басшыларын тұрақты түрде қабылдап тұрды. Ол 11 министрдің, 12 облыстың, Астана жəне Алматы қалалары əкімдерінің есептерін тыңдады. Қазақстан өңірлерінің əлеуметтік-экономикалық дамуы Мемлекет басшысының ұдайы назарында болды. Осыған байланысты ол өткен жылы Президент Əкімшілігі, Үкімет, ұлттық компаниялар, даму институттары басшыларының, тиісті облыстар əкімдерінің қатысуымен 25 мамырда Тараз қаласында оңтүстік өңірлерді дамыту жөнінде жəне 8 тамызда Көкшетау қаласында солтүстік өңірлерді дамыту жөнінде жергілікті жерде екі мəжіліс

Жылдың қорытынды аккорды қарашада «Халықтық IPO» бағдарламасының іске қосылуы болғаны күмəнсіз. Президент 2011 жылғы ақпанда «Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясының ХІІІ съезінде бастамашылық еткен бұл бағдарлама еліміздің қор нарығын дамытып, халықты ұлттық экономикамызды басқаруға кеңінен тарту мақсатына арналған. Н.Ə.Назарбаев бағдарламаның маңызын атап өте отырып, халықтық IPO жүздеген мың қазақстандыққа аса ірі кəсіпорындардың акцияларын иеленуге мүмкіндік беретінін, ол сондай-ақ олардың жинаған қаржылары мен байлықтарын инвестициялау мен арттырудың жаңа құралы екенін де əлденеше рет атап көрсетті. 2011 жылғы шілденің өзінде-ақ «Самұрық-Қазына» ұлттық əл-ауқат

іздестіретін тиімді халықаралық алаңқай ретінде дұрыс орнығып жатқанын тағы да дəлелдеді. Мемлекет басшысының Қазақстан мүшесі болып табылатын мемлекетаралық бірлестіктердің шеңберіндегі байланыстарының да маңызы зор болды. 7 маусымда Пекин қаласында Н.Ə.Назарбаевтың қатысуымен өткен Шанхай ынтымақтастық ұйымына (ШЫҰ) мүше мемлекеттер басшыларының кеңесі ШЫҰ практикалық қызметінің құрамына елеулі үлес қосты. Саммиттің қорытындылары бойынша Өңірдегі бейбітшілікке, қауіпсіздік пен тұрақтылыққа қатер төндіретін жағдаяттарға ШЫҰның қарсы тұру жөніндегі саяси-дипломатиялық шаралары мен тетіктері туралы ереже, сондай-ақ ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің терроризм, сепара-

өткізді. Сонымен қатар, Президент жұмыс сапарларымен еліміздің көптеген өңірлерінде болып, солардың барысында облыстар активтерімен, еңбек ұжымдарымен, жұртшылық өкілдерімен кездесті, ондаған өнеркəсіптік жəне əлеуметтік объектілерді аралап, жаңа өндірістерді іске қосуға қатысты. Олардың қатарында жаңғыртылған Өскемен арматура зауыты, Қостанай қаласындағы автомобиль шығару жөніндегі «Сарыарқа Автопром» кəсіпорны» ЖШС, электровоздар шығару жөніндегі «Электровоз құрастыру зауыты» АҚ, тікұшақ құрастыру жəне қызмет көрсету жөніндегі «Еврокоптер Қазақстан инжиниринг» ЖШС, Астана қаласындағы фотоэлектр модульдерін шығару жөніндегі «Astana Solar» ЖШС жəне т.б. бар. Ел астанасын тұрғызу мен дамыту мəселелері де Мемлекет басшысының айрықша бақылауында болды, ЭКСПО-2017 Халықаралық мамандандырылған көрмесін өткізуге əзірленуге байланысты оның көкейкестілігі елеулі түрде арта түсті. Сəуірде Астана қаласын одан əрі дамы ту мəселелері бойынша өткен мəжілісте Н.Ə.Назарбаевтың төрағалығымен жер телімдерін өз бетінше басып алудың, ескі жəне апатты жағдайдағы үйлердің, ПИК қызметін жетілдірудің проблемалары қаралды. Ол тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының жұмысы, құрылыста ресурстарды үнемдеу технологияларын дамыту, энергетика кешенінің қызметі жəне басқа мəселелер жөнінде ескертпелер айтты. Бұдан басқа, Президент жыл бойы «Астана қаласының бас жоспары ғылыми-зерттеу жобалау институты» МКК-де екі рет болды, онда оған келешегі зор жобалар көрсетілді, сондай-ақ қала объектілері құрылысының барысымен танысу мақсатында қаланы бірнеше рет аралап көрді. Атап айтқанда, ол Кіші көлік айналмасын, Орынбор көшесінің жаңа учаскесін, опера жəне балет театрының ғимаратын, «Əзірет Сұлтан» күмбезді мешітін, қалалық ЖЭС-тің екінші кезегін жəне т.б. қарап шықты. 2012 жылы Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асырудың кезекті қорытындылары шығарылды. Оның тұсаукесері Н.Ə.Назарбаевтың қатысуымен 3 шілдеде жəне 25 желтоқсанда болып өткен жалпыұлттық екі телекөпір шеңберінде ұйымдастырылды. Республика өңірлерімен тікелей байланыстар кезінде жаңа өндірістердің тұтас қатары іске қосылды. Желтоқсанда өткен телекөпір барысында сөйлеген кезде Президент индустрияландырудың үш жылы ішінде 537 жаңа объект қатарға қосылғанын, олар өндірген өнімнің көлемі 1,4 трлн. теңгені құрағанын, 110 мыңнан астам жаңа жұмыс орындары ашылғанын, қазір біздің еліміз «Қазақстан-2050» жаңа саяси бағытты жүзеге асыруға кірісіп жатқанын, соның нəтижесі бойынша ол əлемнің дамыған 30 елінің қатарына қосылатынын, мұнда технологиялық ілгерілеуді қамтамасыз ететін индустриялық-инновациялық бағдарлама шешуші рөл атқаратынын, сондықтан бұл аса маңызды жалпыұлттық жоба екенін атап көрсетті. Президент сонда жыл сайынғы «Алтын сапа» жəне «Парыз» конкурстарының жеңімпаздарына сыйлықтар табыс етіп, солар арқылы Қазақстанның барлық кəсіпкерлерін ұлттық экономикамызды инновациялық жаңғыртуға белсене қатысуға шақырды. Шетел инвесторларын үдемелі индустриялықинновациялық даму Мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру процесіне тарту мақсатында Мемлекет басшысы сондай-ақ Шетел инвесторлары кеңесінің ХХV отырысына қатысып, онда Қазақстанға Орталық Азия өңірінің аса ірі іскерлік жəне транзиттік хаб позициясын қамтамасыз етуге тиісті «Жаңа Жібек жолы» жобасын ұсынды. Ол бұл мегажобаны жүзеге асырудың нəтижесінде 2020 жылға қарай Қазақстан арқылы өтетін жүк ағынының көлемі 2 есеге дерлік өсіп, одан əрі кемінде 50 млн. тоннаға жеткізілуі керек екендігін айтты.

қоры» АҚ директорлар кеңесі еншілес жəне тəуелді компаниялардың акцияларын қор нарығына орналастыру бағдарламасын мақұлдады. Осы жылдың қыркүйегінде бағдарлама Үкіметтің қаулысымен бекітіліп, оған қатысатын акционерлік қоғамдардың тізбесі айқындалды. 2012 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ активтері сатуға ұсынылды. 2015 жылға дейін нарыққа кезең-кезеңімен «KEGOK», «Air Astana», «ҚазТрансГаз», «Самұрық-Энерго», «Қазмортрансфлот», «Қазақстан темір жолы», «Қазтеміртранс», «Қазатомөнеркəсіп», «Қазмұнайгаз» компанияларының акциялары орналастырылатын болады.

тизм жəне экстремизмге қарсы күрестің 2013-2015 жылдарға арналған ынтымақтастық бағдарламасын бекіту туралы шешімдер қабылданды. Жалпытүркілік ынтымақтастық та оң бағытта ілгерілеу қарқынын жалғастырды. Қазақстан Президенті Н.Ə.Назарбаевтың, Қырғызстан Президенті А.Ш.Атамбаевтың, Түркия Президенті А.Гүлдің, Əзербайжан Премьер-министрі А.Расизаденің қатысуымен Бішкек қаласында 23 тамызда өткен Түркітілдес мемлекеттер ынтымақтастығы кеңесі екінші отырысының барысында Түркі кеңесінің институттық қалыптасуы, сондай-ақ қатысушы мемлекеттердің мəдени-гуманитарлық интеграциясын ұлғайту мəселелері талқыланды. Көпжақты ықпалдастықтың көкейкесті бағыты посткеңестік кеңістік елдерімен өзара іс-қимыл болып қала берді. Кеден одағының, ЕурАзЭҚ Біртұтас экономикалық кеңістігінің жəне Еуразия экономикалық комиссиясының қызметін одан əрі жетілдіру мəселелері ЕурАзЭҚ мемлекетаралық кеңесі мен Жоғары Еуразия экономикалық кеңесінің 19 наурызда жəне 19 желтоқсанда Мəскеу қаласында өткен отырыстарының тақырыбы болды. Олардың басты қорытындысы Ресеймен жəне Беларусьпен серіктестік арқылы 2015 жылдың қаңтарынан Еуразиялық экономикалық одақтың қызметін бастау туралы уағдаластық болды. Сондай-ақ ҰҚШҰ мемлекеттері басшыларының Мəскеу қаласындағы 15 мамыр мен 19 желтоқсандағы кездесулерін, ТМД мемлекеттері басшылары кеңесінің 5 желтоқсандағы Ашғабадтағы отырысын да осы санатта атап өткен жөн. Қазақстан Президенті екіжақты қарым-қатынастар желісі бойынша шетелдерге 17 сапар жасады, олардың қатарында 3 мемлекеттік, 6 ресми жəне 8 жұмыс сапарлары бар. Атап айтқанда, ол жұмыс сапарларымен Индонезияға (12-14 сəуір), Малайзияға (17-18 сəуір) жəне Қырғызстанға (22-23 тамыз) барды; ресми сапарлармен Германияда (7-8 ақпан), Беларусьте (13-14 мамыр), Қытайда (5-7 маусым), Түркияда (10-12 қазан), Австрияда (21-23 қазан), Чехияда (23-24 қазан) болды; жұмыс сапарларымен Біріккен Араб Əмірліктеріне (9-13 ақпан жəне 4 қараша), Ресейге (19-20 наурыз, 14-15 мамыр, 8-9 қазан жəне 18-19 желтоқсан), Ұлыбританияға (25-28 шілде), Францияға (20-22 қараша) барды. Индонезияға, Малайзияға, Қытайға, Түркияға жəне БАƏ-ге жасалған сапарлар Қазақ станның азиялық бағыттағы сыртқы саяси ынтымақтастығының жоғары серпілісін қамтамасыз етті. Н.Ə.Назарбаевтың Индонезияға жасаған сапарының барысында екіжақты сауда-экономикалық ықпалдастықты одан əрі нығайтудың, Индонезияның Қазақстан аумағында жеңіл өнеркəсіп объектілерін салуының жəне транзиттік-көліктік инфрақұрылымды бірлесе дамытудың келешегі талқыланды. Малайзияға жасалған мемлекеттік сапардың мазмұнын екі елдің энергетика жəне минералдық ресурстар, мұнай химиясы, ауыл шаруашылығы, құрылыс жəне қаржы секторларындағы өзара ісқимыл мəселелері құрады. Қытайға жасалған ресми сапардың нəтижелері бойынша Қазақстан мен ҚХР арасындағы стратегиялық серіктестікті одан əрі дамыту туралы бірлескен декларацияға жəне мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттері мен олардың жұмыс режімі туралы үкіметаралық келісімге қол қойылды. Түркияға жасалған ресми сапар бағдарламасының негізгі тармағы Жоғары деңгейдегі стратегиялық ынтымақтастық кеңесінің алғашқы отырысына қатысу болды, оның қорытындылары бойынша Бірлескен мəлімдеме қабылданды, сондай-ақ екі ел президенттерінің патронаждығымен 2012-2015 жылдарға арналған «Жаңа синергия» Бірлескен экономикалық бағдарламасының іс-шаралар жоспарына қол қойылды. Н.Ə.Назарбаевтың Біріккен Араб Əмірліктеріне жасаған жұмыс сапары кезінде кеден істерінде ықпалдастық пен өзара көмек, инвестицияларды ынталандыру мен өзара қорғау, сондай-ақ Қазақстан мен БАƏ арасындағы əуе қатынасы туралы келісімнің

* * * 2012 жылы Қазақстанның халықаралық аренадағы өсе түскен беделі өзінің тұтас бірқатар салмақты дəлелін тапты. Біріншіден, Мемлекет басшысының 27 наурызда Сеулде өткен Ядролық қауіпсіздік жөніндегі ІІ саммитке табысты қатысуы, ондағы əлемдік державалардың ғаламдық ядролық қауіпсіздікті нығайтудағы Қазақстанның сөзсіз көшбасшылығын тағы да мойындауы. Саммит алаңында Н.Ə.Назарбаев АҚШ Президенті Б.Обамамен, Корея Республикасының Президенті Ли Мен Бакпен, Ресей Президенті Д.А.Медведевпен, Финляндия Президенті С.Нийнистемен жəне Грузия Президенті М.Н.Саакашвилимен бірқатар маңызды кездесулер өткізді. Екіншіден, 12 қыркүйекте Астана қаласында АӨСШК-нің мерейтойлық сессиясының өткізілуі. 2012 жыл Қазақстан көшбасшысының осы халықаралық бастамасын дамытудың жаңа кезеңі ретінде атап өтілді. Кеңес өзінің географиясын едəуір ұлғайтты, Вьетнамның, Ирактың, Бахрейн мен Камбоджаның жаңа мүшелер болуы, ал бақылаушы ретінде Бангладеш пен Филиппиннің ену деректері ұйымның беделі мен маңыздылығының өсуін объективті айғақтайды. Үшіншіден, бұл – 2017 жылы Астана қаласы нда ЭКСПО-2017 Халықаралық мамандандырылған көрмесінің жəне Алматы қаласында Дүниежүзілік қысқы универсиаданың өткізілуіне қазақстандық өтініштердің жеңісі. Қазақстан пайдасына жасалған таңдау мемлекетіміздің табыстары жоғары бағаланатындығын куəландырып, оның даму келешегін айғақтайды. Қазақстанның халықаралық беделінің одан əрі нығаюына сондай-ақ, республика аумағында жыл бойы болған ірі халықаралық форумдар да ықпал етті. 30 мамырда өткен Əлемдік жəне дəстүрлі діндер көшбасшыларының IV съезі əлемнің 40 елінен 85 делегацияның бастарын қосты. Оның шеңберінде бұдан бұрынғы өткен съезде бастамашылық жасалған жаңа орган – Дінбасылары кеңесінің алғашқы отырысы болып өтті. Оның мақсаты туралы айта келе, Н.Ə.Назарбаев бұл діндер арасындағы көп форматты іс-қимылдың алғашқы жұмыс тетігі екендігін, кеңестің құрылуы бүкіл конфессияаралық үнқатысуды жаңа деңгейге көтеруге қабілетті болатындығын, қызметі табысты болған жағдайда Дінбасыларының кеңесі ХХІ ғасырда бүкілəлемдік тепе-теңдікті демеп тұрудың маңызды элементі бола алатындығын атап өтті. Қазақстан Президентінің қатысуымен өтіп, басты күн тəртібі «Əлемнің экономикалық транс формациясының жолдары туралы» болып белгіленген V Астана экономикалық форумы əлемдік дамудың жаңа форматының жолын зияткерлік іздеуге жаңа серпін берді. Н.Ə.Назарбаев ұсынған «G Global» идеясы əлемнің көптеген елдерінде кең ғылыми жəне саяси резонанс туғызды. Форумға Нобель сыйлығы лауреаттарының, «Қазіргі заманның жүз ойшылдары» ғаламдық рейтингіне қатысушылардың жəне мемлекеттер мен үкіметтердің қазіргі іс басындағы жəне бұрынғы басшыларының, дүние жүзіне белгілі саясаткерлердің, халықаралық ұйымдар жетекшілерінің атсалысуы Қазақстанның əлемді дағдарыстан құтқаруға қабілетті жаңа идеяларды

жобасы бойынша келіссөздердің кезекті раундының күн тəртібі туралы мəселелер қаралды. Еуропалық бағытта Мемлекет басшысының Германияға, Австрияға, Ұлыбританияға, Францияға жəне Чехияға жасаған сапарлары елеулі оқиғалар болды. Германияға ресми сапар екі ел арасында дипломатиялық қарым-қатынастар орнауының 20 жылдығына орайластырылды. Сонымен бірге, сапар барысында екіжақты сауда-экономикалық, саяси жəне мəдени-гуманитарлық байланыстарды одан əрі дамытудың жолдарын талқылаумен қатар, неміс жағы еуразиялықтың қазіргі идеологтарының бірі ретіндегі Қазақстан көшбасшысының құрметіне Еуропа мен Орталық Азия арасындағы ынтымақтастықтың тиімді жолдарын іздестіруді қамтамасыз етуге арналған Берлин еуразиялық клубын ашуды ұйымдастырды. Австрия мен Чехияға ресми сапарлар кезінде Н.Ə.Назарбаев Қазақстан-Австрия жəне ҚазақстанЧехия бизнес-форумдарына қатысты. Осы елдердің іскерлік топтарының алдында сөз сөйлеген Президент оларды Қазақстанның үдемелі индустриялықинновациялық даму бағдарламасын жүзеге асыруға ең алдымен, аграрлық сектор мен қайта өңдеу өнеркəсібі бөлігіне жоғары технологиялар мен инвестициялар ұсыну арқылы қатысуға шақырды. Мемлекет басшысының Ұлыбританияға жұмыс сапары маңызды оқиға болды, соның барысында ол ХХХ жазғы Олимпия ойындарының ашылуына қатысты, сондай-ақ Халықаралық велосипедшілер одағының президенті жəне Халықаралық олимпиадалық комитеттің мүшесі П.Маккуейдпен кездесіп, онда Астана қаласында 2014 жылы Азияның тас жол мен трек жөніндегі чемпионатын жəне 2015 жылы Жасөспірімдер арасында əлем чемпионатын өткізу туралы уағдаластыққа қол жеткізілді. Н.Ə.Назарбаевтың Француз Республикасына жұмыс сапары да маңызды əрі жемісті болды, соның шеңберінде ол Франция Президенті Ф.Олландпен табысты келіссөздер жүргізді. Сондайақ Францияның саяси жəне іскер топтарының өкілдерімен екіжақты кездесулер де табысты өтті, солардың барысында əуе жəне темір жол көлігі, қайталама қуат көздері өндірісі салаларында мемлекетаралық өзара іс-қимылды ұлғайту мəселелері талқыланды. Ресей Федерациясымен дəстүрлі жақын диалогқа дем беріліп тұрды. Мемлекет басшысы жыл бойына түрлі форматтарда Ресей Президенті В.В.Путинмен 7 кездесу жəне Премьер-министр Д.А.Медведевпен бір кездесу өткізді. Солардың барысында сауда, энергетика, ғарыш, шекара бойы жəне өңіраралық ықпалдастық, халықаралық жəне өңірлік күн тəртібінің мəселелері қаралды. Сондайақ Қазақстан-Ресей стратегиялық серіктестігін жəне тұтасымен еуразиялық интеграцияны одан əрі дамытудың келешегі талқыланды. Инновациялық ынтымақтастық проблемалары бойынша 19 қыркүйекте Павлодар қаласында өткен Қазақстан мен Ресей өңіраралық ынтымақтастығының кезекті ІХ форумы ҚазақстанРесей қарым-қатынастарындағы елеулі оқиға болды. Бұдан басқа, форумда отын-энергетикалық кешен саласындағы өзара іс-қимыл, су ресурстарын ұтымды пайдалану жəне трансшекаралық өзендер, «Байқоңыр» кешенін бірлесе пайдалану мəселелері бойынша пікір алмасулар болды. Мемлекет басшысы жыл бойы сондай-ақ Қазақстанға екіжақты сапарлар шеңберінде келген Ресей Президенті В.В.Путинмен, Өзбекстан Президенті И.А.Каримовпен, Қырғызстан Президенті А.Ш.Атамбаевпен, Македония Президенті Г.Ивановпен, Вьетнам Президенті Чыонг Тан Шангпен, Корея Республикасының Президенті Ли Мен Бакпен, Шри-Ланка Республикасының Президенті М.Раджапаксемен, Монако Князі Альбер ІІ-мен кездесті. Кездесулердің басты арқауы екіжақты байланыстарды нығайтумен қатар, саяси, сауда-экономикалық, инвестициялық, экологиялық жəне мəдени-гуманитарлық ықпалдастық мəселелері болды. Сонымен бірге, Президент Қазақстанға келген халықаралық ұйымдардың, шетелдік саяси, қоғам жəне іскер топтардың өкілдерімен де көптеген кездесулер өткізді. Олардың қатарында Түркітілдес мемлекеттер стратегиялық ынтымақтастығы кеңесінің бас хатшысы Х.Ақынжы, ҰҚШҰ бас хатшысы Н.Н.Бордюжа; Түркия Ұлы халықтық жиналысының Төрағасы Д.Чичек, Ресей Федералдық жиналысы Мемлекеттік думасының Төр ағасы С.Е.Нарышкин, АҚШ конгресшілері Д.Бертон мен Г.Микс, Ядролық қаруды таратпау жəне қарусыздану үшін Парламентарийлер одағының бас үйлестірушісі А.Варе; ЕҚЫҰ Парламенттік ассамблеясынан Қазақстандағы кезек тен тыс парламенттік сайлауды байқау жөніндегі делегациялардың басшыларын – ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясының Құрметті президенті Ж.Соареш, Еуропа Кеңесі Парламенттік Ассамблеясынан – Э.Пападимитриу; Түркия Премьер-министрі Р.Ердоған, Ресей Премьер-министрі Д.А.Медведев, Венгрия Премьер-министрі В.Орбана, Эстония Премьер-министрі А.Ансип, Қырғызстан Премьер-министрі О.Т.Бабанов; Ұлыбри танияның қорғаныс министрі Ф.Хаммонд, Иранның сыртқы істер министрі А.Салехи жəне басқалар бар. Жыл бойы Мемлекет басшысы Ресей, Франция, Өзбекстан президенттерімен, Иордания королімен, Ұлыбритания, Ресей, Палестина жəне Эстония премьер-министрлерімен телефон арқылы сөйлесті. Мемлекет басшысына Грекия, ОАР, Оңтүстік Корея, Қырғызстан, Австрия, Румыния, Вьетнам, Грузия, Испания, Нидерланд, Түркия, Норвегия, Египет, Өзбекстан, Израиль, Индонезия, Сербия, сондай-ақ Еуроодақтың Қазақстандағы өкілдігінің басшысы сенім грамоталарын тапсырды. * * * Мемлекет басшысының 2012 жылғы жұмыс кестесінің негізгі қорытындылары осындай. Оның жүзеге асырылуы тұтасымен алғанда еліміздің одан əрі əлеуметтік-экономикалық өсуіне, ішкі саяси тұрақтылықтың қамтамасыз етілуіне, ұлтаралық жəне конфессияаралық қарым-қатынастардың тұрақты дамуына, ұлттық қауіпсіздіктің күшейті ліп, Қазақстанның халықаралық аренадағы позицияларының нығаюына ықпал етті.

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

кімнің ойына келмеген секілді. «Білім туралы» Заңның негізінде министрлік жасаған ереже ҰБТ процедураларын реттеуде əлсіздік танытуда. Осының өзі мəселені жылдан-жылға күрделендіріп барады. Мəселен, былтыр ҰБТ тапсыруға оқушыларды жаппай, қатаң тексерістерден өткізіп кіргізді. Өйткені, кейбіреулердің қойындарына байланыс құралдарын жасырып кіруі жəне сол арқылы таныстарына сұрақтарды салып жіберіп, дайын жауаптарды алатыны белгілі еді. Бірақ ҰБТ өткізуге тиісті қызметкерлерге адамды бүге-шігесіне дейін бойын тексеруге ешкім құқық берген жоқ деген дау өршіп берді. Мұның өзі адамның жеке бостандығына қол сұғушылық деген жалақорлықтарды да естіп жүрдік. Ал

Тəртіп талаптан туындайды Қоғамның тұтынушылықты ғана көздейтін масылдық пиғылының қауіпті екенін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Қазақстанның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласында ашып көрсеткен болатын. Материалдық құндылық тек нақты еңбектің нəтижесінде туатынын да Президент өз мақаласында атап айтқан еді. Əрине, өндіріс қатынастарында еңбектің нақтылы жəне абстрактілі болатынын, тек нақты еңбек қана өнімнің адамға қажетті пайдалану, тұтыну сипатын жасай алатынын материализм теоретиктері ежелден дəлелдеген. Елбасы өзінің аталмыш мақаласында осы теорияның біздің өмірімізге тəн сипатын тереңдеп ашып, ұғынықты тəсілмен түсіндіре түсті. Сонымен қатар, əлемнің əміршісі еңбек екенін нақты көрсете білді. Жалғас ДҮЙСЕНҒАЛИЕВ, Мəжіліс депутаты.

Масылдық қоғамның сипатын, қайғысы мен қасіретін француз ойшылы Жан Бодрийяр да өзінің 1970 жылы шығып, 2006 жылы орыс тіліне аударылған еңбегінде біршама тереңдеп ашқан. Ол масылдықты санасыз негіздегі психологиялық қалып ретінде қарастырады. Масылдық, яғни тұтынушылықты ғана көздейтін қоғам – нақты сезімі, мəдениеті жоқ өзін өзі алдайтын қоғам. Онда тіпті, байлықтың өзі шын мəніндегі тапшылықтың (дефициттің) сырт көрінісі ғана, дейді ол. Əрмен қарай Бодрийяр масылдық адамның табиғи болмысына жат қылық, тек экономикалық өсімге ғана қол жеткізуді жақтайтын əлеуметтік дифференциацияның асыра сілтеушілігі деген қорытынды шығарады. Осындай құбылыс біздің бүгінгі өмірімізде де көрініс тауып отырғаны жасырын емес. Сондықтан да Елбасы оның қауіпті сипатын өзінің көрегендігімен тани отырып, қарсы əрекеттер жасауға шақырады. Алдымен Елбасы жаңғырту үдерістері табысты жүргізілуі үшін қандай қағидаттарды басшылыққа алу керектігін анықтаған. Ең бірінші қағидат, ол эволюциялық, яғни өзгерістер табиғи қалыптан тыс секірістерге жол бермеу арқылы болуы керектігі айтылады. Ал эволюциялық емес жолмен жасалатын «секірістердің» қаншалықты апатты əрекеттерге əкелетінін өз басымыздан да өткіздік. КСРО-ның Горбачев тұсында жеделдету деген ұраны болды. Экономиканың бір саласы басқа салалардағы даму үйлесімділігіне сəйкес болмағандықтан, ол алысқа ұзамай өзінен өзі тұншықты. Тіпті, оның кесапатты салдары экономиканың барлық саласына өзінің салқынын тигізді. Сондай-ақ, өткен ғасырдың 60-шы жылдарындағы Қытайдағы Англияны қуып жетеміз деген «секірісті дамуы» да өзөзінен шашылып қалды, тіпті ол артынан экономиканың эволюциялық жолмен өсуін біраз уақытқа тежеп, ұзақ кедергі келтірді. Ал біздің Елбасымыз барлық өзгерістер Қазақстан экономикасының мүмкіндіктеріне сəйкес болуын қатаң қадағалап келеді. Екінші қағидат ретінде Елбасы елдің əлеуметтік жаңғыру нəтижесіне мемлекет пен жекеменшік құрылымдардың ортақ жауапкершілік тартуын атайды. Сайып келгенде, нəтижелі жаңғыруға барлық қазақстандықтар мүдделі болғандықтан жауапкершіліктің де жалпыға бірдей болғаны өте дұрыс талап. Сонымен бірге, Президент мемлекет, бизнес құрылымдары жəне жеке азаматтың өзара əріптестігін үшінші қағидат ретінде атаған. Биліктің міндеті осы үшеуінің рационалды тепе-теңдігін қамтама-

сыз етуге бағытталатын болады. Барлық істің нəтижелі болмағы адамның ынталануына байланысты. Əлеуметтік жаңғыртуға да адамның ынталануы шарт. Сондықтан да Елбасы мемлекеттің азаматтардың еңбек, шығармашылық жəне қоғамдық белсенділігінің оянуына көмек қолын созуын ынталандыру қағидаты деп атап, оны төртінші шарт ретінде қосыпты. Міне, осындай талаптар орындалса, онда жаңғырудың əділетті боларына ешкім шүбə келтірмесі айдан анық. Барлық істің берекелі, нəтижелі аяқталуы оны іске асыру тетіктерінің жоғары біліктілікке негізделген кəсіби болуын да талап етеді. Егер жоспарлар үстірт жасалып, шешімдер үстірт қа-

былданса, ондай жерден жақсы нəтиже күтуге болмайды. Жақсы басталған іс тек кəсіби біліктілікпен жүргізілгенде ғана оның пайдалы да тиімді болатынына кепілдік бар. Елбасы қоғамымызды жаңғырту барысында да осы қағидаттың орындалуы міндет екенін де атап көрсетіпті. «Барлық шешімдер егжей-тегжейлі есептеліп, əлемдік тəжірибені оқып-үйрену негізінде ғылыми дəлелденген ұтымдылық қаперге алына отырып қабылдануы тиіс», дейді ол. Қазіргі кезде əлеуметтік заңнамаларды жетілдіру ісі бізге – республика Парламентінің депутаттарына күрделі міндет болып отыр. Барлық заңнамалық актілер қабылданып, олардың сапасы барынша жетілдірілген деп тоқмейілсіп жүрсек те, көптеген заңнамаларымыз іс жүзінде олқылықтар танытуда. Соның қатарында Елбасы «Білім туралы» Заңның олқылығын атап көрсетті. Мəселен, оның ішінде Біртұтас ұлттық тестілеу туралы талап бар болса да оны іс жүзіне асыру тетіктері жетілмегенін Елбасы атап көрсетті. Тоғыз жылдан бері қолданылып келе жатқан бұл тəртіп халық арасында түрлі наразылықтар туғызып жүрсе де соның тəртібін заңнама арқылы жетілдіру еш-

заңнама жетілдіріліп, онда бұл мəселе арнайы қаралған болса, ешкімнің де дау шығаруына негіз жоқ болатын еді. Адамдар ұшаққа отырарда қауіпсіздік шаралары үшін қатаң тексерістен өткізіліп кіргізіледі ғой. Алайда ұшақта сапар шегу қауіпсіздігі туралы заңнамада мұндай іс арнайы қарастырылғандықтан, мұнда ешкім де менің құқым бұзылды деп шағым бермейді. Елбасы өзінің сөзінде «Медиация туралы», «Кəсіподақтар туралы» жəне т.б. əлеуметтік заңнамалар туралы да нақты сындар айтып, оларды жетілдіру қажеттігіне назар аударды. Жалпы, дамудың əр түрлі мезгілінде қабылданған кейбір заңнамалар бүгінгі өмір талабына сəйкес келе бермейді. Əрине, Елбасының барлық 20 нақты тапсырмасына баға беріп, олардың тиімділігіне тоқталуды бір мақаланың көлемі көтермейді. Олардың барлығы да əлеуметтік жаңғыртуға негіз болатын ұтымды қадамдар екені даусыз. Мен тек Қазақстан тарихына сергек қарайтын жандардың бірі ретінде 12-тапсырмадағы мəселеге тоқтала кеткенді жөн көрдім. Онда басқа дүниелермен қатар, Қазақстан тарихы пəнінің кемшін тұстары, соның ішінде оқушылар арасында ол туралы «қызықсыз», «бытысқан пəн» деген пікірлердің бар екендігі

айтылады. Бұл – өте орынды сын. Ғалымдардың айтуына қарағанда, тəуелсіздікке дейінгі Қазақстан тарихы пəні КСРО ғалымдарының қазақтарды көшпенді, мəдениеті жоқ деген ұстанымдарының бағдарымен жазылып, халқымыздың тарихындағы аса маңызды оқиғалар көзге ілінбей келген. Сол оқулықтар сəл түзетілгенімен, негізгі бағдар бұрынғы күйінде қалған. Ал патриоттық сананы мұрат тұтқан ұлтжанды тарихшылардың сол оқиғаларға деген көзқарасы басқа қырынан таратылып, өзгеше болып жазылған. Сөйтіп, министрлік тарапынан екі жақтың ортақ келісімі жасалмағандықтан, оқулық осындай сындарға ұшырап жүргені рас. Қала берді үлкен тарихтан түбегейлі білімі жоқ, соңғы жылдардағы жаппай кандидаттық қорғау үдерісімен ғылымға келіп қалған ұшқары ойлы біреулер өзіндік ойы, білімі болмаған соң оқулыққа ескі ұстанымды сəл өзгертіп, енгізіп жіберген. Осы мəселені ретке келтіру өте маңызды мəселе екенін Елбасы атап көрсетіп отыр. Сайып келгенде, өз тарихыңды дұрыс білу де азаматтықтың негізгі ұстанымдарының бірі ғой. Ендігі мəселе Білім жəне ғылым министрлігінде.

 Өңір өмірі

Шаруаѕ ќалай, шалєай шет? Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан».

АРҚАЛЫҚ АЖАРЛАНА ТҮСКЕНДЕЙ «Ұлытау мен айдынды Арал арасын, Еңбегімен дүбірлеткен өлкенің», деп сонау бір кездері əнге қосылған Торғай өлкесінің бас қаласы саналатын Арқалықтың халқы турасында аз айтылып та, аз жазылып та жүрген жоқ. 1997-98 жылдары ең бір ауыр кезеңдерді басынан өткізген қала кейіннен бірте-бірте есеңгіреген қалыбынан ес жинай бастағандай болатын. Соның өзінде осыдан 3-4 жыл бұрын барғаныңда қала кейпі көңіл жүдетіп, іштей мұқалып, бірақ ертеңгі күнге үміт арта ортаңа оралатынсың. Осы жолғы қала бейнесі сол үміт отының шоғын қайта үрлеп, көңіліңе əлдебір жеңілдік, серпіліс бергендей ме?! Ə дегеннен көшелердің тазарып қалғаны, жол жиектеріне қойылған шарбақтардың сырланғаны, қала əкімдігінің қарсы алдында бұрын үңірейген терезелері үрей шақыратын бұрынғы «Арқалық» қонақүйінің жаңартылып, педагогикалық колледж студенттеріне жатақхана етіп берілгені көңіл демдейді. Жатақханаңыз кірсе шыққысыз, іші ұядай жып-жылы, заманауи құрылыс материалдарымен жөнделген, айнадай жарқырап жатыр. Марқайып, тоғайып, мынадай жатақханада тұрып, білім алып жүрген жастардың көңіл-күйлері де көтеріңкі шығар деген оймен қуана шығасыз. Қала халқының да жүздері жадыраңқы. Жаңа əкім Берік Əбдіғалиұлы келгелі қаламыз жанданып жатыр, өткенде Үкімет басшысының орынбасары Қырымбек Көшербаев Арқалықта болып, біраз жайды өз көзімен көрді, енді моноқалаларды қолға алып жатқан Үкімет бағдарламасы бойынша түрлі жобалар бізде де жүргізілсе дейміз, ертеңгі күнге үмітіміз мол. Шұбаркөлден темір жол тартылатынына да марқайып жатырмыз. Соның арқасында қазір Арқалықтағы пəтерлердің бағасы да өсті, дейді арқалықтықтар. Жабыққан көңілдерін əрбір жылт еткен жақсы жаңалықпен көтере білген қала тұрғындары өткен жаздағы игілікті істердің молдығына дəн риза. Қаламыз көркейіп жатыр, орталықта «Махаббат саябағы» орнап, Ахмет Байтұрсыновқа ескерткіш ашылды, Əлмұхамбет Оспанов атындағы қалалық мешітімізді кəсіпкер Қайрат Боранбаев жөндеуден өткізіп, жалтыратып қойды, бұрнағы жылдары спорт залының шатыры құлап, республиканы шулатқан «Жасұлан» балалар мен жасөспірімдер сарайына қазір барсаңыз танымай қаласыз, ішісырты бірдей керемет, бұрынғы құлап жатқан қалалық сүт зауытының ғимараты сауда ойынсауық орталығына айналды, деп қуануда. Балаларға жақсы болды, бұрын тек үлкен қалалардан көретін автоматты ойындар мен боулинг шарын қолдарымен ұстап бір жасап қалды. «Аллюминстрой» ЖШС тамаша етіп монша салды, бұрынғы аңғал-саңғал болып бұзылған бірнеше үй жөнделіп, пайдалануға берілді. Бір үйді жеке кəсіпкер дұрыстаса, бір үй мемлекеттік қаржыға жөнделді, не керек, жағдайымыз күн санап көтеріліп келеді, дейді. Жоғарыда айтылған «Жасұлан» сарайына арнайы атбасын бұрдық. Шынында да, айтса айтқандай-ақ екен. Балалардың сан түрлі өнерге қызығушылығын арттыратын орталықтағы үйірмелердің жұмыстары ересектердің өзін еліктіргендей. Тігін цехы, жүзу бассейні, саз балшықтан түрлі керамикалық бұйымдар жасау, би, домбыра дейсіз бе толып жатқан үйірмелерге жасөспірімдер ынталана қатысады екен. Олардың қолынан шыққан бұйымдарды көріп, балалардың талғамдары мен шеберліктеріне таң-тамаша боласың. «Ауылым – алтын бесігім» атты арнайы жобамен өңірдің тарихи орындарының мəдени ескерткіштерімен, ауыз əдебиеті үлгілерін жинастырған үйірменің жұмысы ғалымдарға ой саларлықтай. Торғай жерінде археологтардың түрені түспеген талай қызықты, құнды тарихи орындары бар екендігін жинақталған материалдарды көріп отырып, таң-тамаша қаласың. Арқалық қалалық перзентханасы да өткен жылдары күрделі жөндеуден өтіпті. Арнайы барып көргенімізде алдымыздан шыққан бас дəрігердің орынбасары Ақбөпе Қазжанова жылдан-жылға бала туудың көбейгенін, тіпті, 2011 жылмен салыстырғанда перзентханада шараналар əлдеқайда көбірек дүниеге келгенін қуана айтты. Мəселен, 2011 жылы 995 бала туса, 2012 жылдың 10 айының ішінде-ақ 913 нəрестенің кіндігі кесілді. Жыл аяғына дейін 1000 баладан асатынына сенімдіміз. Жалпы, біздің аурухана аймақтық болып саналатындықтан Ақмола облысының Жарқайың, Қостанай облысының Амангелді, Жангелдин аудандарынан дəрігердің арнайы жолдамаларымен, болмаса қиын жағдайларда аналар келіп босанады. 12 дəрігеріміз болса, соның 6-уы ғана жас мамандар, жартысы зейнеткерлік жасында. Бізде дəрігер кадрлар тапшы, жылда бас дəрігеріміз ЖОО бітірген жастарды шақырады, олар келеміз деп уəделерін береді де, артынан басқа жаққа кетеді. Егер Арқалыққа келсе қалалық əкімдік пəтер жайын да шешіп берер еді деп ойлаймыз, дейді Ақбөпе Бейсенбекқызы. Қаланың бүгінгі тынысы, көшелердің жинақылығы, жаңарған ғимараттар мен жаңадан салынып пайдалануға берілген нысандар арқалықтықтардың көңіл күйіне кəдімгідей оң əсерін тигізгені көзге ұрады. Салыңқы қабақ, жүдеу жүз, жадау тірлік емес, серпіліс, сілкініс бар.

ЖОЛ АЗАБЫН ЖҮРГЕН БІЛЕР Жол. Тағы да жол. «Жол азабын тартқан білер» деген сөздің мəнісін дəл торғайлықтардай

бар болмысымен түсінетіндер, əй, қайдам, аз-ақ шығар. Арқалықтан Торғайға бет алған жолаушы ə дегеннен тақтайдай түзу жолға түседі. Көлік терезесінен далиып жатқан далаға көз жіберіп, желдей ескен көңілің Амантоғайға жеткенде нілдей бұзылады. Себебі, дəл осы жерде 7-8 жыл бойына салынып жатқан жол құрылысы аяқталады. Əрі қарай митың жүріспен, көлік соққан сайын ішкі ағзаң, ішекқұрылысың біресе оңға, біресе солға ауып, əрі қарайғы 200 шақырым жерді артқа тастап Торғайға өлдім-талдым дегенде бір жетесің. Жолдың азабын əбден басынан өткерген қай торғайлықпен кездессеңіз де айтатындары осы мəселе. Сіздің газет осы мəселені əлденеше көтерді, оқығанда риза болып, əй, енді Үкімет тездететін шығар дейміз, бірақ біздің тауқыметіміз таусылар емес, дейді. Хош, сонымен Арқалық-Торғай арасындағы жолды төсеп жатқан «Алюминқұрылыс» ЖШС бас директоры Абай Мұқановқа жолыққанша асықтық. Мың адам еңбек ететін, Арқалықтағы көптеген жаңа нысандарды салып пайдалануға берген ұжымның басшысы Абай Құспанұлы Арқалық-Торғай жол құрылысының басталғанына 5 жыл болғанын айтты. Осы жолдың арқасында біздің ұжымымыз да көтеріліп келеді. Алғашында құрылысқа қажетті материалдарды тасып əкелген болатын-

төзуде, Қостанайға таңертең барып, 4-5 сағатта жұмысымызды бітіріп, түнделетіп Торғайға жетіп, таңертең жұмысқа келіп отырамыз. Торғайлықтар қиындықтан қашпайды, онымен тайталасуды үйренген. Сондықтан, республика көлемінде біз тəрізді алыс аудандар үшін арнайы агробанктер ашылса, ауылдар ешкімге телмірмес еді. Бұл негізі мемлекеттік маңызы бар мəселе болуы тиіс, деген Рəуіл аға сөзін аудандық Ардагерлер кеңесінің төрағасы Əмірхан Абдуллин аға да қостады. Иə, жол азабын қанша тартса да, бір кездері кеңес өкіметі тұсында аудандық тұтынушылар одағы дұрыстап жүргізе алмаған істі қазір, қапшықтап тасыған шағын кəсіпкерлер атқарып, аудан халқын асырап отыр. Бір қуанатынымыз, аудан бойынша телефон байланысы жақсы, тіпті кейбір ауылдарға ұялы телефон қызметі де барды. Рухани жағынан ұнжырғасы түскен халық жоқ. Сол баяғы академик Зейнолла Қабдолов «Торғай ұлттың ұясы екен, қазақ үшін қаншама ұлан өсіріп ұшырған жер» дегеніндей, əлі де талайды қалықтатып ұшырар қалыптасқан елдік мектебі бар жер емес пе, ертеңгі күнге үмітіміз мол, дейді ақсақал. Аудан əкімінің орынбасары Шота Оспановпен əңгімеден де біраз жайға қанықтық. Қазіргі күні бар тіршілігі Торғайдың тасуына тəуелді ауылдарымыз бар. Ауыз суды тасып ішіп

быз, бірақ ол қымбатқа түсетіндіктен өзіміз бірнеше тас зауыты мен темір-бетон зауыттарын аштық, қажетімізді шығаратын бірнеше карьерлеріміз бар, барлық техника өзімізден, сөйтіп, осының барлығы қосымша жұмыс орындарын іске қосуға мүмкіндік берді. Ешқайдан құрылысшы да іздемейміз, барлығы жергілікті адамдар, немістің дейсіз бе, қытайдың дейсіз бе техникасын да, технологиясын да шыр айналдырып жүрген солар, дейді А.Мұқанов. Мен жолды бастағанымызға 5 жыл болды дейсіз, əлі оның толық 100 шақырымы да біткен жоқ, егер осы қарқынмен салсаңыздар Торғайға дейін əлі 10 жыл керек. Айтыңызшы, сіздердің осы есек аяң жүрістеріңізге не себеп? – деген сауал тастадым. Біз жолға байланысты республикалық бюджеттен бөлінген қаражатты жыл сайын игеріп келеміз. Ол осы жылдар ішінде бір рет те көп мөлшерде бөлінген емес. Бірде – 8, бірде – 12, көп дегенде 25 шақырымның ақшасын береді. Алдағы жылға Үкімет 25 шақырымды шамалап отыр. Біздің қазіргі əлеуетіміз бір жазда 50-60 шақырымды салып шығуға да жетеді. Жол тезірек бітсе, елдің алдында да жүзіміз жарқын болар еді. Кей жылы егер басқа жерлерде қаражат игерілмей жатса, бізге қосымша етіп беріп жатады, бірақ ол тұрақты емес. Қолбайлау қаражат. Митың жүрісімізбен халықтың да тағатын əбден тауысқанымызды сеземіз, дейді Абай Құспанұлы.

отырған Жаркөл, Сужарған, Ақшығанақ, Аралбай сынды ауылдарымыз бар. Торғайдың өз басының тұрғындары тасып əкелінген ауыз суды тұтынады. Мəселен, 3 текше метр суға 2 жарым мың төлейміз, үйлерінің қасына су құятын үлкен құдық салып алған адамдар бір айға жетерлігін бір-ақ құйдырып алады, ал өзге халық кесте бойынша күнделікті тасылған суды ішеді. Биыл Көкалат пен Жаркөлге су тұшытатын, тазартатын қондырғылар қойылды, бірақ өзендегі су қорының аздығы олардың жұмысына кедергі болып тұр. Адам ішетін суды тасыпақ алармыз, ал малмен отырған ел болғандықтан осы судың кемшілігі қиын тиеді. Біз 2008 жылы Айса Нұрманов қолмен қазып тұрғызған 17 шақырым бөгетті қалпына келтірген болатынбыз, 1 жылдық кепілі бар сол бөгетімізді келер жылы су келгенде тексереміз ғой дегенбіз, содан бері ол бөгетті бұзатын да су жоқ. Баубақша да өсіре алмайсың. «Ақ бұлақ» бағдарламасы бойынша су тазартатын қондырғылар қойылып жатқанымен, бірнеше жыл қатарынан өзеннің арнасынан асып-тасымайтыны қинайды. Тіпті, біздің кəсіпкерлеріміздің арасында шабындық үшін қыста қар тоқтатқандар да бар. Бірақ қарап жатқан ел жоқ. Ауданымызда Кəрбозов Кəкімжан, Мырзағалиев Талғат, Шакин Хамит сынды кəсіпкерлер мал басын көбейтіп, аумағындағы халыққа қарасуда. «Сыбаға» бағдарламасы бойынша несие алып, мал басын асылдандырумен де осылар айналысуда. Оның сыртында Торғайда кіндік қаны тамған азаматтардан жер алып, жылқы, қой, ірі қара өсіреміз деп қаражат құйып жатқан жігіттер де бар. Бірақ, өкінішке орай олардың саны тым көп емес. Дегенмен, ағайынды Жүнісовтер, Төлебаев Бауыржан немесе Аралбайға келіп 2-3 жылдың жүзінде мал басын өсіріп, қора-жайларын дұрыстап жатқан Қабжанов Балғабай сынды азаматтар бір жағынан өз пайдаларын шығарса, екіншіден, жергілікті халыққа жұмыс тауып беруде. Халықтың рухы төмендеп, еңсесі түскен емес. Қашаннан өнер десе ішкен асын жерге қоятын Торғай жұртшылығы үрдісінен жаңылған жоқ, қазақша күрес, волейбол дейсіз де, өнердің қай-қай түрінен де оқушыларымыз болсын, жастарымыз болсын облыс көлеміндегі жарыстарда жүлделі орындар алуда. Тіпті қазақша күрестен Қостанай облысының, Арқалықтың, Астананың атынан шығып жүрген жігіттеріміз бар. Олар осындағы спорт мектебінің түлектері. Біздегі енді бір мəселе аудан бойынша дəрігерлердің жетімсіздігі. Аудандық ауруханаға 18 маман дəрігер қажет болса, қазір 12 ғана маман бар. Біз Торғай орталығындағы барлық жағдайы бар көп пəтерлі тұрғын үйдің 6-7 пəтерін тек дəрігерлерге деп ұстап отырамыз. Басқа ешбір маманға ондай ерекше жағдай жасамаймыз. Осы жазда ауруханамызды күрделі жөндеуден өткіземіз деп жоспарлап отырмыз, дейді Ш.Оспанов. Табиғатынан көнтерілі, ауырдың үстімен, жеңілдің астымен емес, тапқан малын төккен тер, шеккен бейнетімен, табиғаттың түрлі көңіл күйімен, қатал қыспен, жаздың аптап ыстығына төзіп баққан, шалғайда жатқан Жангелдин ауданының тұрғындары, шүкіршілік, тобаларын айтып, құбатөбел тіршіліктерін кешіп жатыр. Қойынан қырқылған жүні өтпесе де, баққан малы делдалға арзанға кетіп жатса да елдігінен айрылмай, тəубелерінен жаңылмай «Ұлттың ұясы» атанған қалыбынан жазбай келеді.

ТОРҒАЙ ТАСЫМАЙ ЖАТЫР... Неше жыл болды Торғай тасымағанына. Сусыз тіршілік оңа ма? Жеріміз шөлдеді, малымыз шөлдеді, өзіміз шөлдедік. Біреулер Торғайдың басы Жезқазған маңайынан бастап буылып, бері келе қолы жеткендердің біразы жасанды тоғандар жасап, егіндерін, баубақшаларын, шабындықтарын суарып жатыр дейді, əйтеуір Торғайға жетер су жоқ. Соңғы жылдары су тасымайтыны сондай өзен табанын шайғанның өзіне қуанатын халге жеттік, дейді кіммен тілдессең де. Елге келген соң үлкендерге сəлем бермей қалай кетпексің, бір кездері ата-анамнан мектепте тəлім алған Рəуіл Ахметжанов аға «Нұр Отан» партиясының аудандағы хатшысы деген соң арнайы бұрылдық. – Қалқам, көп жағдайда біз жердің шалғайлығынан өз проблемаларымызды орталыққа дұрыстап жеткізе де алмай жатырмыз ба деп ойлаймын. Инвестиция кірмей, қаражат табылмаса біздің елдің қордаланған проблемалары еш шешімін таппайды. Мысалы, кейбір аудандарға 200-300 млн. қаржы кіріп жатқанын БАҚтардан оқып-біліп жатырмыз. Бізге де осындай қаржы кірсе, ауданның шырқап кететініне кəмілмін. Бірақ біздегі кілтипан – кепілге қоятын жылжымайтын мүлігімізге банктер еш қызықпайды. Банктердің барлығы Торғай алыс деп қашады, олар арнайы келіп, мұндағы мүліктерді бағалап, несие берумен айналыспайды да. Егер аудан бойынша əр ауылдан қолынан іс келетін 2-3 азаматты кепілдік несиемен қолдап жіберсе, солар ауылдың əлеуметтік мəселелерін де шешуге араласар еді. Тіптен 20 млн. емес 10 млн. берсе де қосымша жұмыс орындары ашылып, елдің көңілі де демделіп қалатынына сенімдімін. Қолына қаражат беріп, кішкене демеп жіберсең дөңгелентіп əкететін азаматтар қаржысы жетпегендігінен айналасына қарап қойып қана отыр. Біздің адамдар жолдың қашықтығына да

Қостанай облысы.

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

 Тарих толқынында

лғаш хабар келгенде Астиаг сенбеген көрінеді. Көтерілісшілерге қарсы тіпті əскер шығаруды керек деп таппаған екен. Осының арқасында Құрыш бастаған, енді белгілі бір тəртіпке бағынып, жүйеленіп, əскер болып қалыптана бастаған жасақ жергілікті жердегі Мидияның бірнеше гарнизондарын талқандап, қолдары қаруға жетіп, енді басқа ұлттарды, уəлаяттарды өзіне қосып ала бастайды. Оның үстіне Астиагты қайткен күнде соғысқа ұрындыруды көздеген əскерилер, көтерілісшілердің істерін, олардың жетістіктерін əлденеше есе өсіріп жеткізеді. Империяға қауіп төнгенін сонда ғана түсінген Астиаг үлкен əскер жарақтап Құрышқа қарсы аттандырыпты. Адамды Құдай ұрарда, əуелі оны ақылынан алжастырады ғой. Астиаг патша жер қайысқан əскерге бас сардар қылып өзінің уəзірі Гарпагты тағайындапты. Гарпаг осы əскермен, Аншаннан аулақта, ала-құла қаруланған жасақты бастап əрі-сəрі күйде тұрған Құрышқа келіп қосылады. Осылайша, бозбала Құрыш, көзді ашып-жұмғанша əлемдегі ең күшті армиялардың бірінің сардары болып шыға келеді. Сұмдық хабарды естіген Астиаг күйіктен өліп кете жаздапты. Ең алдымен, тындырған ісі – бүкіл сəуегейлерін, жұлдызшы ғалымдарын жинап алып, жалынып-жалбарынып, жылағанына қарамай барлығын қырып салыпты. Кир туралы жазылған көп романдардың бірінде мынадай эпизод бар. Астиаг сəуегейлерге ақырып, «Сендер мені алдадыңдар, сол үшін осы жерде барлығыңның басың шабылады» дейді. Сəуегейлер мен ғалымдар жылап-еңіреп патшадан рақым сұрайды. Сонда бір ғалым басын биік ұстап үндемей тұрады. «Сен неге жалбарынбайсың?» депті Астиаг. «Оның не керегі бар» депті ғалым, «Сен тек тұрғанды да, жалбарынғанды да өлтіресің». Содан соң күледі. «Неге күлесің?» дейді Астиаг. Сонда ғалым, «Баяғы аспаннан түскен аян орындалып, бірнеше күннен кейін сендей қанішердің билігінің аяқталатынына қуанып күліп тұрмын» дейді. Əрине, бұдан кейін оның басы шабылады. Осы шаруаны тындырып болған Астиаг шұғыл сауын айтып, Мидияның қалған əскерін ең соңғы сарбазына дейін бір тудың астына жинайды. Сөйтіп, қол бастап жауға қарсы өзі аттанады. Бірақ, басынан бақ тайған патша алғашқы ұрыста Құрыштан, дəлірек айтқанда, өз ақшасымен жарақтаған əскерден масқара болып жеңіліп, майдан даласынан шегініп, астанаға қайтып келеді, қақпаның барлығын бекітіп, орды суға толтырып қорғанысқа көшеді. Ар жағы тіпті оңай. Құрыш келіп астананың алдына ту тіккенде қала халқы қақпаны ашып береді. Месопотамияда алғаш құрылған, заманына лайық озық экономика, биік мəдениет қалыптастырған империялардың бірі болып саналатын Мидия осылай құлаған екен. Жаңадан құрылған Парсы империясының құрамына осылай кірген. Құрыш өзінің нағашы атасына кеңшілік жасапты, Гарпагтың айтуымен алыс бір уəлаятқа уəли қылып тағайындапты. Астиаг кетерінде Гарпагқа «Кегің қайтты ма, қайтса мені неге өлтіріп тастамайсыңдар?» дейді. Сонда Гарпаг айтыпты: «Сен сияқты бейбақ үшін тақтан айырылып қатардағы құлдың дəрежесіне түсудің өзі өліммен тең емес пе? Ал менің құлмен кек алысатын əдетім жоқ» деп. Астиагтың бұдан кейінгі тарихы бұлдыр. Қартайып өліпті деп куəландырады бір жəдігер. Жеңіліп тақтан түскен күні күйіктен өліпті деп куəландырады енді бір жəдігер. Тағы бір романда мынадай эпизод бар, өтірік-шынын кім білсін. Жылдағы салықты астанаға алып кетуге келген зекетші Астиагтың жержебіріне жетіп ұрсады. Мына салықты неге аз жинағансың, мен сені осының үшін дүрелеп алуға хақым бар дейді. Бір кездегі өзінің зекетшісі, өзінің құлы айтқан сөзге төзе алмаған Астиаг сол жерде өзіне-өзі қанжар сұғып өледі.

Ќонєан баќтыѕ ўшардаєы тарихы... Таққа отырған Құрыш, мемлекет басқару деп аталатын зілдей ауыр міндетті мойнына артады. Вавилон, Ассириямен екі арадағы жер дауы, бұрынғы болған соғыстардың ізі, алыстағы Мысырмен екі арадағы дипломатиялық ойындар, Грекиямен (Юнан) болашақ соғыстарға дайындалу... толып жатыр. Бірақ, жас патша іске ерен қажырмен кіріседі. Əуелі Вавилонға (бізше Бабыл) қарсы соғыс ашады. Бұл соғыс ұзаққа бармапты. Құрыш қаланы қоршауға алады. Содан соң Вавилонның атаусыз патшалары, шын билік иесі дінбасылар Набонид патшаны тұтқындап, қаланың қақпасын ашып береді. Азғантай уақыттың ішінде Құрыш патша қазіргі солтүстік Индия, Ауғанстаннан бастап жарты дүниені жаулап үлгереді. Осы жеңімпаз соғыстардың тарихын қарап отырсаңыз, таңғажайып бір құбылысты байқайсыз. Көптеген қалалардың тұрғындары қақпаны өздері ашып беріпті. Неге? Əлбетте, жаулаушы, қарсыласпай, соғыспай бас игеннің жаны қалады деп уəде береді. Барлық соғыстарда дерлік солай болады. Қоршауға түскен қалалардың халқы көп жағдайда қаланы қиратпай аман алып қалу үшін жəне ең бастысы, өз жанын сақтау үшін жауға беріледі. Бұл түсінікті. Бірақ, мұның сыртында тағы бір кілтипан бар. Ол кезде (Жалғасы. Басы өткен нөмірде).

ұлттық мемлекеттер əлі пайда болмаған сияқты. Халыққа кім билесе де бəрібір, əйтеуір, патша өзі билеген жұртына жайлы болса болды. Ал жайлы болмаса, онда мəселе басқаша. Көп жағдайда қала халқының жауға берілген сатқындығына ... əміршінің өзі кінəлі. Əскери міндеттен (бітпейтін соғыстарда қолына қару ұстай алатын еркек кіндіктінің барлығын тауысып бітіретін ақымақ патша кімге керек), қолындағы барын сыпырып алатын ауыр алым-салықтан, адамдығын таптайтын езгі мен қорлықтан əбден шаршаған халық ғайыптан келген жаулаушыға қақпасын ашып, патшасын өз қолымен ұстап əкеліп беріп жатса, оның қайран қалатын ештеңесі жоқ. Ол кездегі отырықшы халықтар елдік еркіндік үшін күреспейді – тыныштық үшін, еселі, тірнекті еңбекке кедергі келтірмейтін тыныш өмір үшін күреседі. Құрыш патшаның таңғажайып жеңістерінің сыры, аз уақытта ұланғайыр жерді алып, пəленбай патшалықты бағындыруының сыры осында жатыр. Бірақ, тұтас патшалықтардың, тұтас халықтардың өз еркімен берілуінің артында сұмдық салдары бар. Қақпасын ашып қаласын өз қолынан берген, жерін өз еркімен ұсынған халық жай қуанбайды, «бізді азат ететін, тыныш өмір беретін патша келді, мұндай патшаны Құдайдың өзі жіберіп отыр» деп аспанмен астасқан мадақ жырларды жырлайды. Жаулаушы өзінің əлемді азат етуге келген жиһангер екеніне шынында да сене бастайды. Содан соң бұл сенім ақыр-соңында үлкен жаһандық идеяға айналады. Содан кейін жаңа патшаның маңайына ұйысқан, билікке, байлыққа аш жаңа элита да

«Томирис»

Ќондыгер-ќаѕлы Таласбек ƏСЕМҚҰЛОВ.

оны жаугершілікке итермелей бастайды. Құрыштың Месопотамияны жаулаумен шектелмей, тоқтай алмай ары, Грекия (Юнан) тарабына қарай аттануына осы екі фактор əсер еткен. Жеңімпаз патшалар бітпейтін соғыстың жолына осылай түсетін болған. Құрыштың грек дүниесіне қарсы аттанып, Кіші Азиядағы жаулаған алғашқы мемлекеті Лидия деп аталған. Мермнад деп аталатын патша əулетінен шыққан Алиатт патша елін белгілі бір кезеңнен асырып көз жұмғаннан кейін таққа оның баласы Крёз отырады. Лидия патшалығы қазіргі жөнмен алатын болсақ, Түркияның оңтүстік-батыс аймағын алып жатқан Измир уəлаятына сəйкес келеді. Патша əулетінің бағына орай мемлекетті қақ жарып суында еріген алтыны көп Паттол өзені ағады екен. Осы өзеннің табанына қойдың терісін төсеп, біраз уақыттан соң алып кептіріп, жүнін қырқып отқа жаққанда, бір қойдың терісінен жұдырықтың үлкендігіндей алтын қорытылып шығады екен. Осылайша тонналаған алтын өндірген Крёз сол кездегі ең бай патша саналыпты. Орыстарда аса бай бола тұра сараң адамдарға айтылатын «Богат, как Крёз, а живет как пес» деген мəтел де бар. Бірде, көне дүниеде ақылымен, ойөресімен аты шыққан данышпан Солонды Крёз өзінің астанасы Сард қаласына арнайы шақыртумен алдырады. Ақылгөй философқа тиісті сый-сияпатын жасаған Крёз соңында оны өзінің қазынасы тұрған сарайға алып кіріп аралатыпты. Бірақ, Солон тау-тау болып үйіліп жатқан алтынкүміске, кеспектерді сындыра жаздап тұрған інжу, зүбəржат, гауһар тастарға немқұрайды көз тастап, шығып жүре беріпті. Сəл тіксініп қалған Крёз артынша бір отырыста данышпаннан «Əлемдегі ең бақытты адам кім деп ойлайсыз?» деп сұрайды. Солон өзін айтады деп үміттенгені белгілі. Бірақ, Солон ерлікпен қаза тапқан, өлгеннен кейін халықтың құрметіне бөленген бір адамды, содан соң жегетін ат таба алмай, аналарын арбаға отырғызып Құдайлардың пантеоны тұрған ғибадатханаға жаяу сүйреп келіп, сол жерде ұйықтап кетіп оянбай қалған, халқының аяулы есімдеріне айналған екі бозбаланы айтады. Шамданып қалған Крёз, сонда осынша байлық жинаған, осындай үлкен жұртты билеп отырған мен, менің басыма қонған бақ түкке де тұрмағаны ма дейді. Сонда Солон айтты дейді: «Мен адамның басына дəл осы сəтте қонған баққа көп сене бермеймін, себебі, бақ аумалы нəрсе. Адам өмірінің немен аяқталғанын көріп барып қана оның бақытты я бақытсыз екенін айтуға болады. Сондықтан, сіз жайында мен ештеңе айта алмаймын» депті. Сонда Крёз айтқан «О Солон, Солон, Солон!» деген сөз де даналықты мойындаудың қанатты мəтеліне айналған. Осы кезде Кіші Азияның шетінен парсы əскерінің алдыңғы легі көрінеді. Крёз патша пəлекеттің алдын алмақ болып, Дельфтегі сəуегейлерге сияпат ретінде мол алтын жіберіп, мен Құрыш патшамен соғысайын ба, əлде соғыспайын ба? Соғыса қалсам, елімнің, өзімнің тағдырым не болады деп сауал жолдайды. Дельфтің сəуегейлері ешқашан нақты жауап бермеген ғой. Бұл жолы да Крёзге адам түсінбейтін екіұшты жауап беріпті, соғыссаң, сен гүлденіп тұрған ұлы

Суретті салған А.ДҮЗЕЛХАНОВ.

мемлекетті күйретесің, депті. Бұл сəуегейлікті Крёз өзінше жориды, гүлденіп тұрған мемлекетті Парсы деп шешеді, Құдай жолымды болдырайын деп тұр екен дейді. Сонымен, Крёздің армиясы парсыларға алдымен шабуыл жасайды. Үлкен жазықта болған күні бойғы шайқаста екі əскер тең түскендей екен, бірақ күн түстен ауғанда Крёз өзінің атты əскерін алдыңғы шепке шығарады. Құрыш Лидияның кавалериясына қарсы Азиядан алып келген түйе мінген шерікті қарсы қояды. Лидияның жылқылары бұрын көрмеген жануардың сабалақ жүнінен, жаман исінен шошып, тулап кері бұрылыпты. Осылайша, лидиялық əскердің шебі бұзылып опыр-топыр болады. Осыны пайдаланып Құрыш шешуші шабуылға шығады. Көп ұзамай жарым-жартылай қырылған Крёздің армиясы тізе бүгеді. Крёз тағынан, Лидия егемендігінен айырылады. (Кейіннен Крёз: «Сендер мені алдағандарың не, арандатып соғысқа ұрындырғандарың не?» деп дельфиялық сəуегейлерге өкпе-назын айтқанда, олар: «Біз саған гүлденіп тұрған мемлекетті күйретесің дегенді, яғни сенің өз мемлекетіңді айтып едік» деп жауап беріпті). Парсылар Крёзді отқа өртемек болады. Биік үйілген отынның үстінде байлаулы тұрған Крёз от алғаш лапылдағанда «О, Солон, Солон, қайдасың данышпаным!» деп айқайлап жылапты. Құрыш бұл не деп тұр, кəне отты өшіріңдер дейді. Аздан соң алдына келтірілген Крёзден сұрапты, Солонның атын айтып неге жыладың деп. Крёз баяғыда болған жайды айтып келіп, мен əлемдегі ең бай патшаның бірі болдым, алтын мен күмісті, гауһарды құм есепті шаштым, бақыт деген осы шығар дейтінмін, бірақ Солонның айтқаны рас болып шықты, сен мені жеңіп, өртемек болып алаудың үстіне шығарғанда сол қисапсыз байлық менің бір сəттік өмірімді сақтап қала алмады, депті. Тамаша ғақлия əңгімеге риза болған Құрыш жарлығын өзгертіп, Крёзді жанына ақылшы қылып алыпты. Бір қызығы, Құрыш скиф даласына өзінің ажалды жорығын бастағанда, оның штабында парсының қолбасшыларымен бірге осы Крёз де болған екен. Бірақ, оның одан кейінгі тағдыры белгісіз, скифтер оны өлтірді ме, əлде өлтірмей қоя берді ме, ол жағы беймəлім. Осылайша, Кіші Азиядағы ең бай жəне ең қуатты мемлекет құлаған екен. Осыдан кейін аз уақыттың ішінде Құрыш Грекиядағы бөлек-бөлек болып отырған мемлекеттердің барлығын бағындырады. Афина, Милет, ешкімнен жасқанып көрмеген жауынгер Спарта – бəрі-бəрі парсының табанының астына түседі. Эллин əлемі үшін бір заманға созылған кіріптарлықтың, құлдықтың кезеңі басталады.

Ќўрыштыѕ соѕєы жорыєы Күші бойына сыймай тұрған жеңімпаз парсылардың ендігі бағыты көне дүниенің барлық білімін, тылсым сырларын мұраланып қалған, перғауындар билік құрған жұмбақ ел Мысыр еді. Алайда, Грекияны бағындырған Құрыш аяқ астынан нілдей бұзылады, бүкіл əскерді Дəштіге, солтүстік-батыстағы скифтердің даласына бұрады. Жауланған елдерден қосылған

соғыс өнерінің білгірлері, əсіресе, гректің стратегтері, басқа да ақылды адамдар Құрышты бұл жорықтан сақтандырмақ болады, дəл қазіргі сəтте қаншама қалалары бар, экономикасы дамыған, қазыналы Мысырды жаулаған жөн, ал тарихта ешкім бағындыра алмаған скифтерді соғысып, жеңіп бағындыру үшін оларды сол қиян даладан əуелі тауып алу керек. Ұшарын жел білетін жұртты іздеп таба алмай, бүкіл əскер аштан, шөлден қырылса масқараның үлкені сол болады дейді. Бір гректің қолбасшысы скифтер бұрын парсылармен жауласып па еді, соғысып па еді деп сұрайды. Жоқ, жауласқан да, соғысқан да емес, деп жауап береді парсылар. Олай болса, соларға тиіспей-ақ қойсақ қайтеді, дейді аталған қолбасшы. Бірақ, Құрыш ешкімнің уəжін тыңдамайды. Сонымен парсы империясының əр жерінде дамылдап жатқан қалың əскер батыс шекараға қарай жылжи бастайды. Күз, қыс өтіп көктем келгенде Құрыштың армиясы Əмудариядан өтіп бұрынғы Бактрия мен Согдиананың немесе қазіргі Өзбекстан мен Тəжікстанның жерін басып Дəштіге қарай аттаныпты. Дені жаяу шеріктер болғандықтан парсының əскері баяу жылжып шамамен екі ай уақытта қазіргі Қызылорданың Шиелі ауданы тұсында ақыры скифтің əскерімен беттеседі. Құрыш патшаның əскерінің саны жөнінде əлемдік ғылымда бірауызды пікір жоқ. Біреулер елу-алпыс мың десе, біреулер жүз-жүз елу мың, кейбіреулер екі жүз мың деген сандарды айтады. Тағы бір ғалымдар төрт жүз елу мың əскер дегенді айтады. Біздіңше, осы сан шындыққа жақын. Оның себебі мынада. Құрыш Солтүстік Индиядан бастап батыста Грекияны бағындырып, шамамен қазіргі Балкан түбегіне дейін жеткен. Оңтүстікте қазіргі араб мемлекеттерінің жерін бағындырған, солтүстікте Кавказға дейін жетіп, көне армян мемлекеті Киликияны жаулаған. Осы парсының дəргейіне қараған жұрттан, аталған төрт жүз елу мыңды шығару əбден мүмкін. Оның үстіне Құрыш жеңілген, бағынған елдердің армияларын өзіне қосып алып отырған. Сол себепті төрт жүз елу мың – ақылға қонымды сан. Соғыстың болған жері жайында да əртүрлі пікір айтылады. Бір топ ғалым Құрыштың армиясы қазіргі Ауғанстанның жерінен көктемде аттанып, шілденің аяғы, тамыздың басында қазіргі Оңтүстік Қазақстанның жерінде Тұмар патшаның əскерімен кездесті деген пікір айтады. Біз де осы пікірді ұстанамыз. Енді бір топ ғалым Құрыштың əскері қазіргі Түркіменстанның жерімен жүріп отырып Маңғыстаудың жерінде Узбой деген өзеннің жағасында скифтің əскерімен кездесті деген пікір айтады. Құрыш соғысқан массагеттердің қоныстанған жері осы көне Маңғыстау болғандығын бұл ғалымдар басты уəж қылып айтады. Бірақ, бұл маршруттың неге мүмкін емес екенін пайымдап көрейік. Біріншіден, жарты миллион əскерден тұратын армияның интенданттық, яғни азық-түлік жəне басқа да керек-жарақ қызметінің өзі əлденеше мың адамдардың қызметінен тұратын ұлан-ғайыр жүйе. Əскердің ашығып, көтеріліске шығып, патшаларын өлтіріп жан-жаққа тарап кетуі соғыстардың тарихында талай рет қайталанған оқиға. Армия уақытында керек-жарақпен қамтамасыз етіліп, тоқтаусыз жүріп отырып Маңғыстаудың даласына жетті дейік. Жеткенде скифтер... жоқ болып шықса

ше? Отырықшы халықтарды ешқашан адам деп, соғысуға татитын жау деп есептемеген скифтердің, кең даланың басқа бір түкпіріне көшіп кетіп қалуы ғажап емес. Əбден мүмкін. Содан кейінгіні көзіңізге елестетіңіз. Төңірек жүздеген, мыңдаған шақырымға созылып жатқан дала. Күн шіліңгір, күйіп тұр. Ал ең басты қорлық, осыншама əуремен неше ай жүріп жеткенде жаудың жоқ болып шығуы. Содан соң, көптеген жиһангерді қор қылып қорлаған тағы бір нəрсе бар. Ол кəдімгі ... іш ауруы. Қазіргі тілмен айтқанда дизентерия. Скиф үшін əрбір тау-тасының ешқандай құпиясы жоқ, кең жайлау жазира, жер жайымен таныс емес басқа адам үшін ажалды мекен болып шығуы мүмкін. Құрыш та ақымақ емес. Ол əр кезде Дəштіге керуен тартқан саудагерлердің естеліктерін, саяхатшылардың жазбаларын байыптап зерделеп, өзі жаулауға бекінген өлке жайында барынша мол мағлұмат жинауға тырысқанына ешқандай күмəн жоқ. Міне, сол себепті парсының əскері Маңғыстауға емес, қазіргі Оңтүстік Қазақстан жеріне шеру тартқан. Ол кездегі Бактрия мен Согдиана отырықшы ел жайлаған, өзен-суы мол, астыққа бай ел. Əскер осы абат өңірмен жүріп отырып діттеген жеріне шаршамай жетеді. Оның сыртында Құрыштың стратегиялық жəне бір есебі болған сияқты. Парсының əскері скифтің дəр гейіндегі осы отырықшы елдерді жауласа, кең далада «қаңғып», ұстатпай жүрген скифтер соғысу үшін парсыларды өздері іздеп келеді. Содан кейін үлкен майдан ашылғанда Құрыштың аңсаған массагеттері өздерінің аталастарына көмекке келеді. Осылайша, ұланғайыр Дəштінің даласында шашырап жүрген скифтер бір майданға жиналып, бала-шағасымен осы жерде қырылуға тиіс. Тамаша стратегия. Жəне бұл əскерисаяси есеп жартылай іске асқан да. Массагеттер шынында да, Бактриядағы қандас ағайындарына көмекке келген. Ал енді Томирис – біздің Тұмар əжеміздің əскерінің саны қанша еді? Бұл сауалға жауап беру өте қиын. Салық жүйесі біршама қалыптасқан отырықшы елдердің санын салық құжаттарындағы мəлімет арқылы шамамен шығаруға болады. Содан соң халықтың санына қарап отырып əскерінің санын да шамалап есептеуге болады. Алайда, скиф дүниесіне келгенде статистикалық заңдылықтар жүрмей қалады. Əр кезде Дəштіге келіп-кеткен саяхатшылардың, көне тарихшылардың жазғандарынан ештеңе аңғару мүмкін емес. Біздің заманымыздың кейбір авторлары скиф аса үлкен халық емес еді, сол себепті əскерінің саны да аз болған деген пікір айтады. Кейбіреулері Тұмардың ертіп келген əскері парсының армиясынан екі жарым еседей аз еді деген жорамал жасайды. Осы, таянышы жоқ дерекке сүйенсек, онда Тұмар əже Жиделі-Байсынға жүз сексен мыңдай əскермен келген болып шығады. Аз ба, көп пе? Скиф үшін немесе əдепкі екі халықтың соғысы үшін көп. Ал парсы мен скифтің соғысы үшін аз. Неге дейсіз ғой? Себебі, бұл соғыс скиф пен парсының соғысы емес. Бұл – скифтің бүкіл əлеммен соғысы. Құрыш Дəштіні қайткен күнде аламын, скифті қайткен күнде жердің бетінен жоямын деп ниеттенген. Скифтің қиын жау екенін білетін Құрыш жаңа империядағы соғысқа жарамды деген еркек кіндіктің барлығын өз туының астына жинаған. Яғни, скиф даласына сол кездегі бүкіл

əлемнің əскері жиналған. Құрыштың армиясында Солтүстік Индиядан бастап Балкан түбегіне дейінгі аралықтағы халықтардың барлығының жауынгерлері болған. Осыған қарап біздің бабаларымыздың қандай қан кешкенін шамалай беріңіз. Соғыстың алдында скифтер үшін, олардың патшасы Тұмар əжеміз үшін бір қасіретті оқиға болған. Тұмардың немересі (баласы емес) Аспара (гректің интерпретациясында Спаргапис) жанындағы азғантай ұланмен, ешкіммен ақылдаспай парсының көшін шауып, тұтқынға түседі. Осының алдында ғана Құрыш патша Тұмар падишаға хат жолдайды, қан төгіспейік, екеуміз үйленіп бейбіт шешімге келейік деген ұсыныс жасайды. Жасы келіп қалған Тұмар əже елшінің сөзін тыңдап болып, күліпті. Содан соң былай деп жауап беріпті: «Сен қу адамсың, Құрыш. Бүкіл өмірі ат үстінде өткен мені қайтесің, гаремің толған сұлу қыз. Саған мен керек емеспін. Саған менің елім мен жерім керек. Бірақ менің елім еркіндіктен басқа ештеңеге көнбейтін асау ел, сен оны бағындырамын деп əуре болма. Ал шынында да, қан төккің келмейді екен, олай болса əскеріңді ал да еліңе қайт». Аспараның (Спаргапис) тұтқынға түсуінің өзі жұмбақ жайттарға толы. Геродоттың жəне басқа авторлардың куəландыруы бойынша, Құрыш массагеттердің артынан қуалай-қуалай шаршағаннан кейін мынадай бір қулыққа барады. Ауырған, сырқаған əскерлерді, жандарына торсыққа, сабаларға құйып көп шарап, тұтастай қақталған қой мен сиырдың етін қалап қойып (оны қайдан ала қойды екен?), қалған əскерді алып шегініп кетеді. Түн ішінде Аспара осы ауру-сырқаулардың ауылын шабады, барлығын өлтіріп, содан соң тойлауға отырады. Етті опырып жеп, шарапты төңкеріп ішіп, ақырында мас болып, қылжиып ұйықтап қалады. Қайтып келген парсылар барлығын тұтқындайды. Əрине, бұл, парсының нəсілшіл, ұлтшыл тарихи ғылымының тудырған «шежіресі». Астиаг патшаның əкесі Қиақсар да скифтерді осылай ішкізіпжегізіп, мас қылып барып қырып салады. Көне парсы мен қазіргі Иранның тарихнамасында үнемі қайталанып отыратын бұл эпизодтың көздейтін астарлы мақсаты – скифтерді ішсе тамаққа, кисе киімге жарымаған, қолына шарап пен тамақ түссе өлерін білмей іше беретін, жей беретін, яғни даланың тағы айуаны сияқты тек қана инстингке бағынатын əлдебір мақлұқат қылып көрсету. Түп мұрат – Иранның адамдық, инсаниаттық, мəдени, т.б. тұрғылардан алғанда Тұраннан өлшеусіз биік тұрғанын көрсету, парсының бойында, көңілінде, қанында далалықтарға деген өштікті өшірмей, үнемі қоздатып отыру (Осы орайда Қазақстанның Ирандағы елшілігінде біраз уақыт жұмыс істеп келген бір адамның əңгімесі есіме түседі. Оның айтысына қарағанда, қазіргі Иранның Шираз қаласынан 70-80 шақырым жерде жатқан Парсының ескі астанасы Персепольдің тас сынықтары ғана қалған ескі жұртына жыл сайын наурыз айында мыңдаған адам жиналып, скифтердің парсыны қалай шапқанын баян ететін сахналық қойылымдарды тамашалайды екен. Бұл да бүгінгі қызылбас жұртын ақырындап үстем санаға баулу болып саналады). Аспараның жау қолына қалай түскенін біз енді ешқашан да біле алмаймыз. Ал өз басым оның мас күйінде тұтқынға түскеніне сенбеймін. Қолына ханзададай қымбат тұтқынды түсірген Құрыш енді саяси шантажға көшеді, скифтерге зор талаптар қоя бастайды. Өзінің саяси саудадағы ойыншық тұлғаға айналғанын көрген Аспара, бірде Құрыштың алдына жауапқа келгенде парсының бейғам тұрған бір əскерінің қанжарын қынынан жұлып алып өз жүрегіне қадап өліпті. Тақтың мұрагері, Ишпақай əулетінің ең соңғы еркек кіндіктісі өмірмен осылай қоштасқан екен. Хабар дереу Тұмар əжеге жетеді. Қайғыдан күйзеліп, ілезде жүдеп қалған Тұмар əже есеңгіреп отырып Құрышқа соңғы сəлемін жолдапты. «Сен аяр, қанішер Құрыш, менің баламды алдап қолыңа түсірдің, қанын төктің. Мен кешеге дейін сені аяп, өлтірмей қоя берейін деп келіп едім. Енді саған ешқандай аяушылық жоқ. Ажалыңа дайындал. Қалай соғысқанды қалайсың? Өзеннің арғы жағасында соғысқың келсе, жағадан шегініп біздің əскеріміз сиятындай жер қалдыр. Бергі жақта соғысқың келсе, онда жағадан біз шегінейік» депті. Құрыштың армиясы өзеннің бергі жағасына өтеді. Сонымен біздің дəуірімізге дейінгі 529 жылы тамыз айының бір күнінде, су анасы Сырдарияның жағасында, жүзден астам халықтың ұлдары қатысқан əлемдегі ең ұлы қантөгіс басталады. Геродот жазады, адамзат тарихында мұндай соғыс бұрын-соңды болмаған екен деп. Бұл соғыстың қанша күнге созылғаны жайында да əрқилы пікір айтылады. Геродот бір күнде бəрі де аяқталған екен дейді. Кім біледі. Бірақ соғыстың тоқтаусыз қызу жүргені анық. Қадым заманының авторлары скифтің ерлігін сипаттағанда, «ешбір өлшемге симайтын ашу, ыза, кек» деген бейнелі сөзді пайдаланады («ярость, которая не поддается никакому описанию»). Осы ұрыста əлемнің ең ер халықтары скифтің садағы мен жебесі, скифтің найзасы, скифтің семсері дегеннің не екенін таниды. Парсының əскері тұтастай қырылыпты. Соғыстан кейін Тұмар əже Құрыштың мəйітін іздеп таптырыпты да, басын кесіп, «қанға тоймадың ғой, енді қанып іш» деп қан толтырған көн дорбаға салдырыпты. (Жалғасы бар).

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

 Ойласу Ұлтымыздың біртуар композиторы, Əнұранымыз əуенінің авторы Шəмші Қалдаяқовтың мұрасы жөнінде əңгіме қозғалғанда 300-ге жуық əн қалғандығы айтылады. Сол əндердің қаншасы ел аузында жүргенін, қаншасы жарыққа шыға алмай жатқанын музыка мамандары білмесе, біз айта алмаймыз. Алайда, атар таңын күтіп жатқан əндері бары анық. Ол жөнінде композитордың 80 жылдық мерейтойына байланысты «Егемен Қазақстан» газетінің бетінде ақын Исраил Сапарбай да өз пікірін білдірген болатын. Бұл тақырыпқа келгенде біздің де айтарымыз бар.

Ќайда, сол əн? Ө.А.Байқоңыров атындағы Жезқазған университетінің студенті кезіміз. Бір топта 20-ға тарта қыз, 5 жігіт оқыдық. Соның бірі – Сыр елінің аңқылдаған азаматы Берен Бо дановпен керемет достасып кеттік. Екеуміз де музыка өнерін, əде биетті жақ сы көргендіктен көбінесе

ком позиторларды, ақын-жазушыларды, олар дың шығармашылығын əңгіме қылатынбыз. Ол, əсіресе, қазақ вальсінің королін аузынан тастамайтын. Шəмші десе таңды таңға ұрып əңгіме айтуға бар-тын. Бір күні ол маған: «Шəмшінің «Жарқырайды Жезқазған» деген əні бар, білесің

бе?», – деді. Бұрын естімегендіктен курстасымның сауалына таңданып: «Оның сөзін кім жазған, əн мəтіні бар ма?», – деген қарсы сұрақ қойдым. «Бар» деп жауап берген ол, қойын дəптерін алып шықты. Қандай теңеу ойлап табам, Қол жетпестей құз едің. Екі көзің ойнақтаған, Жезқазғанның қызы едің. Кешіре гөр, өтінемін, Жүрсің бе əлде елеңдеп? Сырға тағып кетіп едім, Биыл күзде келем деп. Көзге оттай басылады, Кенді белес, адырлар. Сары алтынды сапырады, Сом білекті батырлар. Кеншілердің қаласынан, Оттың көрдім тізбегін. Сол жалынның арасынан, Сəулем, сені іздедім. Таптым сені, əн шығардым, Құлашымды сермедім. Жүрегімнің шамшырағын, Жағып тұрған сен бе едің?! Бұл əніме қосыласың, Бар ма бізде өзге арман? Қызыл гүлдей ашыласың, Жарқырайды Жезқазған. Шəмшімен бірлестікте бірнеше əн тудырған ақын Нұрсұлтан Əлімқұловтың осы өлең жолдарын блокнотыма дереу көшіріп алдым. Көшірілген күнді де қоюға ұмытпаппын. Бұл – 2006 жылдың 6 ақпаны болатын. Мен үшін «Жарқырайды Жезқазған» əні жаңалық болды, сондықтан, əуенін білмеуім заңды, өкінішке орай, Берен де ол жағынан хабарсыз екен. «Қой, бұлай болмас» – деп ойлап, осы əннің сазын бір білсе Тайжан Қалмағанбетов атындағы Жезқазған филармониясының əншісі Береке Көшенов білер деп, музыкалық ұжым орналасқан Халықтар достығы үйіне тарттық. Береке ағамыз орнында болмай шықты. Сол күннен бері, міне, 7 жылдай уақыт

 Адамдық айнасы

Аманғали ҚАЛЖАНОВ.

Қарағанды облысы.

 Масқара!

Кґѕіл кґѕілден су ішеді Өткен жылдың 19 жел тоқсанында Құдайкөл ауылының тұрғыны Нəскей Хавайдың отбасында оқыс оқиға орын алды. Сол түні ауыл шетінде тұратын азаматтың қорасындағы 20 тоннадан артық шөбі отқа оранды. Нəскей Хавай өткен жылы «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасына қатысып несие ақшасына 12 бас мал сатып алған болатын. Желтоқсанның 19-нан 20-на қараған түні Нəскеймен көрші тұратын мектеп директоры от жағатын орынды қарау үшін үйінен шығып, кочегаркаға бет алған. Осы кезде көршісінің қорасынан шығып жатқан өртті көріп, дереу елді көмекке шақырады. Ауыл тұрғындары аяқтарынан тік тұрып, өртті сөндіруге бар күштерін салды. Өкінішке қарай, шөп түгелдей өртеніп кетті. Есесіне қора-қопсы аман сақталып қалды. Көп кешікпей өрт сөндірушілер де келіп жетті. Əйтсе де, Хавайдың шөбі не себепті өртенгені əлі күнге дейін беймəлім. Ол қақ-соқпен жұмысы жоқ, біртоға азамат. Сондықтан əлдекімдер оның қорасына қастықпен от қойды деп айта алмаймын, – дейді ауыл əкімі Ақан Сейілжанов. Ақан Маратұлының айтуынша,

өтті, алайда, Шəмшінің сол бір əнін əншілердің орындауында əлі естімей келеміз. Композитор Қалдыбек Құрманəлі жыл сайын Шəмші əндерінің фестивалін өткізеді. Бірақ, ол концерттерге де «Жарқырайды Жезқазған» əні кірмей жүр. Оның себебі қандай? «Түркістан» газетінен жазушы Бегділдə Алдамжаровтың мақаласын оқып қалдық. Онда «Шəмші енді «Балтық теңізінде», «Байқоңыр», «Жарқырайды Жезқазған», «Көгілдір Көкше», «Шопан досым» «Талдықорған – əнім менің», «Фосфорлы Жамбыл» т.б. сияқты «жол-сапар очерктеріне» ұқсас, үстірт, бір күндік əндерді туындатты» деген жолдар бар. Басқасын білмедік, жазушы ның «Жарқырайды Жезқазған» жəне «Талдықорған – əнім менің» əндері жөнінде айтқанына келісе алмаймыз. Жер жəннаты – Жетісу өлкесіне арналған əн мəтінінің авторы қазақтың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаев. Шəмші жан досы Мұқағали екеуі бірлесіп əн жазды деген хабардың өзі кейінгі жылдардың жаңалығы. Сондықтан бұл əндерден кемшілік іздеу қисынсыз деп ойлаймыз. Біздің есебімізше, «Жарқырайды Жезқазған» əнінің орындаушысы табылмай тұр («Талдықорған – əнім менің» шығармасын əнші Алма Аманжолова өз репертуарына қосты). «Əннің бағын əнші ашады» – деген қағида дұрыс болса, дəл солай сияқты. Мəселен, біраз жыл əнсүйер қауымға жетпей жүрген Шəмшінің «Сыған серенадасын» əнші Тоқтар Серіков қалың елге танытты емес пе?! Оның «Шынарым», «Дүнген қызы» əндері де солай. Яғни, осы əндерді тыңдаушысына Алтынай Жорабаева, «МузАрт» ансамблі, Мақсат Базарбаевтар жеткізді. Ендеше, əн əншісін күтіп жүр. Көп күттірмесе екен дейміз. Ең бастысы, əн əуені табылса, əрі қарай əншісі де табылар деп ойлаймыз. Осы мақаланы жазғандағы мақсатымыз да сол. «Жарқырайды Жезқазған» əнінің əуенін білетін адам, Шəмшінің осы бір əнін орындаймын деп ізденетін əнші табылар ма екен?

ауыл халқы азаматтың басына түскен қайғыға ортақтасып, ортадан жылу жинаған. 104 отбасы 3 мың теңгеден ақшалай көмек берген. Осы елді мекендегі 3 шаруа қожалығы 6 тонна шөп жеткізіп берді. Ауыл əкімдігі көмек ретінде Павлодардағы арзандатылған жем-шөп дүкенінен 1 тонна мал азығын сатып əперді. Тағы бір жеке кəсіпкер хабарласып, зардап шегушіге жем-шөппен көмектесетінін айтыпты. Қиын-қыстау кезеңде қол ұшын беріп, сүйеу болған Құдай көл ауылдық əкімінің аппаратына, тұрғындарға деген ризалығым шексіз. Маған жасаған жақсылықтары Алладан қайтсын! Шынымды айтсам, халықтың қамқорлығының арқасында басыма түскен ауыртпалықты көтеріп кеттім. Елім аман болсын! – дейді қазір Нəскей Хавай тілдескенімізде толқи сөйлеп. Ауыл əкімі Ақан Маратұлы да, зардап шегуші Нəскей Хавай да малды қыстан аман алып шығатындықтарына сенімді. Лайым солай болғай! Дария ЕРТАЙҚЫЗЫ.

ЕКІБАСТҰЗ.

 Қылмыс

Ауылдаєы ќанды оќиєа Батыс Қазақстан облысындағы Зеленов ауданы орталығынан 100 шақырым жерде орналасқан, 100 түтіні бар, бұйығы өмір кешіп жатқан шағын Чиров ауылында Жаңа жылға санаулы ғана уақыттар қалғанда жантүршіктірерлік оқиға орын алды. 45 жастағы ерлі-зайыптылар Орал қаласындағы жетім балалар үйінен 15 жасар ер баланы патронаттық тəрбиелеуге алған еді. Алғашқыда бəрі де ойдағыдай көрінгенімен, уақыт өте келе əлгі баланың бейəдеп жүріс-тұрысы көбейеді, үлкендердің айтқанына көнбейтін мінездер шығара бастайды, тəрбиелеуге алған анасының айтқан ақылын басқаша қабылдайды. Анасы бұған кешіріммен қарап, əлі жас қой, бара-бара түсінер, ақылға келер деген ойдың жетегінде жүре береді. Күйеуі үнемі тыста, күнкөрістің қамымен, нəпақа табу үшін жалданып жұмыс істейді. Сонан желтоқсанның соңғы күні таңертеңгілік бұл үйден сыртқа шыққан тірі жан көрінбеген соң, себеп-салдарын білмекші болып үйге бас сұққан көршілері қанға бөккен денелерді көргенде, естерінен танады. Қаныпезер ешкімді де аямапты. Біреу үй иесінің зайыбын, яғни 45 жасар Г. есімді келіншекті үш жасар қызымен қоса балталап тастаған. Үйдің іші астан-кестен, қызыл ала қан. Сөйтсе, кейін полиция анықтағандай, мұның бəрін істеген əлгі патронаттық тəрбиелеуге алынған В. есімді кəмелетке толмаған бала көрінеді... Фатихолла МАШТАХОВ, Батыс Қазақстан облысы ішкі істер департаментінің қызметкері.

Жер астын барлау мен бұрғылау жұмыстарының қарапайым тұрғындар түсіне де, түйсіне бермейтін тұстары жетерлік. Геология мен геодезия тілінде бұрғылау шламы деген ұғым бар. Бұл, бұрғылау кезінде пайда болатын ұсақ, ұнтақ улы қалдықтар деген түсінікті береді. Егер осы өндірістік қалдықтар дер уақытында жиналып алынып, арнайы жасақталған орындарға көмілмесе қоршаған ортаға айтарлықтай зиянын тигізеді.

Экологиялыќ алаяќтар аныќталуда Темір ҚҰСАЙЫН,

«Егемен Қазақстан».

Орал өңіріндегі прокуратура органдары тиісті тексерулер мен қадағалаулар ба рысында бұл бағыттағы экологиялық талаптардың белден басылғанын анықтады. Атап айтқанда, Зеленов ауданының Январцево ауыл дық округі аумағында 816 тек ше метр көлемінде улы өнеркəсіптік қалдықтар ашық жерде жиналмай қалған. Бұл белгіленген тəр тіпке сəйкес жинастырылмаған табиғатқа қауіп төндіретін ұсақ рудалар деуге болады. Өндірістік қалдықтар арнайы көметін жерге жеткізілмеген. Қысқасы, экологиялық алаяқтар ойларына не келсе, соны істеп, қоршаған ортаға едəуір зиян келтірген. Оның мөлшері 119,3 миллион теңге құрайды. Батыс Қазақстан

облыстық прокуратурасының талабына сəйкес экология департаменті анықтаған зиян мөлшері осындай. Дəл жоғарыдағыдай көрі ністер аталған ауданның Дарьинск жəне Рубежка ауылдары маңайында да орын алғаны белгілі болып отыр. Ашық жерде қалған бұрғылау шламдары мал мен жанға қоса өсімдіктер дүниесіне де қауіпті. Өйткені, ол буланған жағдайда табиғи тепе-теңдік бұзылады. Зиянды заттар жерге сіңіп кетсе тағы да қатер əкелуі əбден мүмкін. Сондықтан да, улы қалдық жерге сіңбей тұрғанда арнайы қойма мен базаға жеткізіліп, залалсыздандырылуы керек, дейді эколог мамандар. Өкінішке қарай, мұның бір де бірі істелмеген. Бұл тұрғыдағы экологиялық талаптар сақталмаған. Батыс Қазақстан облыстық

прокуратурасы эко логиялық талаптарды бұзу дерегі бойынша, Қылмыстық кодекстің 278-бабының 2-бөлігі бойынша қылмыстық іс қозғады. Бүгінгі күні бұған тікелей кінəлі экологиялық алаяқтардың есім де рі анықталуда. Осыған орай, бұрғылау қызметі сала сындағы субъектілердің теріс іс-əрекеттері жан-жақты тек серілуде. Бұлай болатын себебі, қазіргі уақытта облыс аумағында заңсыз өнеркəсіптік қалдықтардың ашық-шашық қалуы жүйелі сипат алып отыр. – Бұл жөнінде баспасөзге жазудың өзі де аздық етеді. Мұндай өрескел экологиялық алаяқтық көріністер жөнінде бар дауыспен дабыл қағу керек, – деді газет тілшісіне Батыс Қазақстан облысының прокуроры Серік Қараманов. ОРАЛ.

ШАРАЙНА

Əлем жаѕалыќтары

Инаугурация кейін шегерілуі мїмкін Венесуэла президенті Уго Чавес өзінің инаугурациясына қатысуға жағдайының келмеуіне байланысты оны 180 күнге кейін шегеруі мүмкін. Бразилия президентінің халықаралық істер жөніндегі айрықша көмекшісі Марку Аурелиу Гарсия Венесуэла лидері Уго Чавестің ел конституциясында жазылғандай, инаугурация салтанатын кейінге қалдыруға құқы бар деп мəлімдеді. Уго Чавестің қызметке кірісу салтанаты 10 қаңтарға белгіленген болатын. Чавестің Кубада рак ауруымен күресуді жалғастырып жатуына байланысты инаугурацияның болар-болмасы əзірге белгісіз. Ал оппозиция болса, Чавестің заңда белгіленген мерзімде ант қабылдағанын талап етуде.

Обама жаѕа əкімшілік жасаќтауда АҚШ президенті Барак Обама бүгінде өзінің жаңа əкімшілігін жасақтауда. Ақ үй басшысы қорғаныс министрі лауазымына бұрынғы республикашыл-сенатор Чак Хейгелдің кандидатурасын ұсынды. Сондай-ақ, кеше АҚШ президенті Орталық барлау басқармасының директоры лауазымына кандидаттың да есімін атады. Ол – Барак Обаманың терроризммен күрес мəселелері жөніндегі қазіргі кеңесшісі Джон Бреннан. Екі кандидатураны да америкалық сенат бекітуге тиіс.

Бас хатшы ќўптамайтынын білдірді Сирия президенті Башар Асадтың сөзі елдегі дағдарысты шешуге жағдай туғызбайды. БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мун осындай мəлімдеме жасады. Өз сөзінде Пан Ги Мун Сирия халқына орасан зор қайғы-қасірет əкелген дағдарыстан шығуға жағдай жасамайтын Б.Асадтың сөзі көңілімді қалдырды, деп атап көрсеткен. Б.Асад БҰҰ-ның елдің бүкіл тұрғындарының мүдделерін бейнелейтін өтпелі үкімет құру жөніндегі негізгі ұсынысынан бас тартып отыр, деп атап өткен БҰҰ Бас хатшысы. Айта кетейік, 6 қаңтардағы ұлттық теледидардан сөйлеген сөзінде Б.Асад ереуілшілерді халықты тонады, деп айыптап, балалар мектептерге бара алмай жатыр, электр қуаттары сөндіріліп, дəрі-дəрмек уақытында жеткізілмеуде деген болатын.

Сот процесі кейінге ќалдырылды Үндістанда студент қызды автобус ішінде топ болып зорлау салдарынан қыздың қайтыс болуына апарып соқтырған іс бойынша қылмыстық процесс басталды. Бес адам кінəлілер ретінде танылып отыр. 17 жастағы тағы бір жігіттің ісі кəмелетке толмағандарға арналған сотта жеке қаралатын болады. Ашулы топтың отырыс өткізуге кедергі келтіруіне байланысты сот процесін жабық режімде өткізу жөнінде шешім қабылданды. Ғимаратқа кіретін жəне шығатын барлық есіктер күшейтілген күзетке алынды. Соған қарамастан, судьяның тəртіп орната алмауына байланысты істі қарау кейінге қалдырылып отыр.

Берлускони экономика министрі болмаќ Италияның бұрынғы премьер-министрі, бұған дейін өз кандидатурасын үкімет басшысы лауазымына ұсынған Сильвио Берлускони жеңіске жетсе, өзінің экономика министрі болатынын мəлімдеді. Мен өзімнің ізбасарымды анықтадым, ол Анджелино Алфано. Егер біз жеңіске жетсек, Алфано премьер-министр болады, ал мен экономика министрі боламын деп мəлімдеген ол елдің радиостансасы арқылы тікелей эфирде сөйлеген сөзінде. Сарапшылар қоғамдық пікірге жүргізілген сауалдарды негізге ала отырып, сəуір айындағы сайлауда орта-солшылдардың жеңіске жететінін айтуда. Дегенмен, Сильвио Берлускони бастаған оңшылдардың түрлі əрекеттер туындатуы мүмкін екені де жоққа шығарылмайды.

Тїркияєа «Пэтриот» ќондырєылары жґнелтілді Германияның портынан Түркияға «Пэтриот» зенитті-ракеталы кешен жөнелтілмек. Екі қондырғыны даниялық компанияға қарасты кеме апаратын болады. Кеме бортына зенитті қондырғылардың бөлшектері мен 300ге жуық əскери автомобильдер бар 130 контейнер орналастырылатын болады. Шамамен алғанда, екі аптадан кейін кеме Түркия жағалауына жетуі тиіс. Екі ракеталық қондырғыны ақпан айына таман Сириямен шекарада орнату жоспарланып отыр. Анкараға «Пэтриот» қондырғыларын беру жөніндегі шешімді желтоқсан айының басында солтүстікатлантикалық альянс қабылдаған болатын. Ал неміс бундестагы Германияның түрік-сирия шекарасында ракеталарды орналастыруға атсалысуына рұқсат беріп отыр.

Перудегі тікўшаќ апаты Перудің астанасы Лимадан солтүстік-шығысқа қарай 500 шақырым жердегі Пукальпа қаласы маңында тікұшақтың құлауынан жеті адам қаза тапқан. Тарапото қаласынан ұшып шыққаннан кейін алты минут өткенде жеке компанияға қарасты тікұшақ жерге құлап, соның салдарынан жарылыс орын алған. Жергілікті журналистердің мəліметтері бойынша, оқиға болған жерден тікұшақтың бортында болған жеті адамның денелері табылған. Олардың екеуі отставкадағы əскери қызметшілер көрінеді. Куəгерлердің айтуынша, тікұшақ əуеде болған кезде-ақ екі бөлікке бөлініп кеткен көрінеді. Құлаған тікұшақтың бортында ұшқыштардан тыс мұнай-газ кен орындарын барлау компаниясының қызметшілерінің болғаны белгілі болып отыр. Интернет материалдары негізінде əзірленді.

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

 Əңгіме əлемі

мырт үйірілген шақ еді. Облыс орталығына апаратын сара жолдың үстінде шабан жүрісті жалғыз «Уазик» ыңылдап келе жатыр. Кабинада екі-ақ адам. Газет тілшісі Жəнібек Ақкөзев күйгелектеніп, Толағай ауылынан кеш шыққанына ішінен өкінулі. «Мəшине болса ескі, жүргізуші де сенімсіз, жас бала. Ал жол алыс, несіне қарадым солардың дайын болмаған асына?» деп ішінен өзін-өзі сөгіп қояды. Түн түнерген сайын жел де қатайып келе жатқан тəрізді. Ескі «Уазиктің» алқам-салқам есік-терезесінен уілдей енген суық ызғар қалың тонның қаусырылмаған қуыстарын дəл тауып, денесіне сумаңдай кіріп жатыр. Бір кезде үдей түскен ақ сырғыма жаяу бұрқасынға айналып, қар борай бастады. Мəшиненің жарығында қалықтай ұшқан ақ қар желдің құтырғанына қуанғандай опыр-топыр ойнап кетті. Бағанағыдай емес жолдың шеті де көрінуден қалды. Міне, қырсық... Жəнібекті Толағай ауылына редактор күтпеген жерден жіберген. Сонда КПССтің ХХVI съезіне баратын бір шопан бар екен, жұрттың бəрі жабыла жазып жатқанда қазақ тіліндегі жалғыз газет – біз көрсете алмай қалсақ ұят болады, тезірек барып қайт деп бұйрық берген соң, бүгін таңертең жолға шыққан еді. Обалы нешік, 180 шақырым жерге түс болмай жетіп келді. Қалыптасқан тəртіппен алдымен телефонмен хабар алған кеңшардың директорына кірген. Ол кеңшардың халахуалын мақтанышпен айтып ұзақ отырып алғаны ғой. Содан шопанның үйіне келгенше қыстың қысқа күні бесінге таяп қалған. Қалдыбек қойшы өзін арнайы іздеп облыстан келген адамдарға өмірінің барлық қызық пен шыжықтарын қалдырмай айтып берді. Бірақ əйелі «мың салсаң бір баспас» дейтін ауыр қимылды адам екен, бұлар əңгімелесіп жатқанда ас салмай, енді шығамыз деген уақытта ғана бірдеңені көңірсіте бастағаны ғой. Бұл рахметін айтып, кете бермек болып еді, отағасы байғұс жат та кеп жабыссын. Үй иесінің сөзін қимаймын деп міне енді, жеті түнде желмен алысып, ақ боранға оранып келе жатқаны. Жол бірқалыпты қалыбынан жазар емес. Тегіс жолда мəшиненің жылдамдығы да бір күйінен жаңылмай келеді. Қатты жел тынса керек, бір сəт салонның іші жылынғандай болды. Қалың тонның ішінде бұйығып отырған жігіт бағанағы ішкен бір-екі жүз грамм арақтың қызуы əсер етті ме, əлде қойдың жүні денесін балбыратып жіберді ме кім білсін, бір сəт өзінің қалғып кеткенін сезбей қалды. Бір уақытта... Барлық дүние астанкестен болды да кетті. Сатыр-күтір... Темірдің шақыр-шұқыр шиқылы мен тарсылы құлақты тұндырып жібере жаздады. Аузынан сөз шыға қоймайтын жас баланың: «Өлдік...» деп ышқынған дауысы да құлағында қалып қойыпты. Содан кейінгісі есінде жоқ. Əйтеуір бір туннельдің ішіне еніп кеткендей болды. Алдынан ақ сəуле көрініп тұрғандай... Бірақ, ешнəрсе анық емес, бəрі бұлдыр. Қалың тұманның арасындағы елес сияқты. Сол жерден əкесі марқұмның сұлбасын да көріп қалғандай болды... *** Қанша уақыт өткенін білмейді, бір кезде Жəнібек біреу түртіп қалғандай селк етіп оянып кетті. Қатты бастығырылып, демі үзілердей болып, қиналып жатыр екен. Оянғанына қуанып қалды. Денесі де терлеп кетіпті. «Уазик» ыңылдаған үнінен жаңылмай, əлсіз жарығымен түн түнегін түре қуып, бір қалыппен жүріп келеді. Алдына сүзілген жүргізуші бала да қозғалмай қатып қалған. Апырай-ə, мұндай да түс болады екен-ау. Бірдеңеге соғылып қалған екенбіз деп зəрем кетті-ау деп ойлаған Жəкең құлағында: «Өлдік...» деген жүргізушінің айғайы қалып қойғанына таң қалды. – Өміртай, сен жаңа бірдеңе деп сөйледің бе? – деді ол шыдай алмай. –Жоқ, аға, ештеңе де айтқан жоқпын. Ой, Алла-ай, құлағымда оның дауысы қалай қалды екен деп ойланған Жəнібек қатты таңырқап отыр. Əлде, елес пе? Елес болса көзге көрінеді деуші еді, мынау тіпті ап-анық болып құлағында тұр. О, ғажап-ай! Осы кезде бұларды бір көлік басып озды. Ұзындау келген, жарығы мол, жатаған мəшине екен, жандарынан сыр етіп өте шықты. – Өміртай, мынау, «Жигулиге» де, «Волгаға» да ұқсамайды ғой, қандай мəшине болды екен? – Мен де соған таңырқап келемін, шетелдікі болмаса, – деді ол да. «Қой əрі, ондайлар қайдан келуші еді мұнда?» – деп қарсы сөз айтайын десе де баланың сөзінің жаны бар сияқты. – Аға, байқайсыз ба, біз келе жатқан жолмен қарсы мəшинелер жүрмейді, олар мына бір аранның ар жағымен өтіп жатыр. Бізде мұндай екі қанатты жол жоқ секілді еді ғой, деді Өміртай тағы да сөз қозғап. Жəнібек оны байқамапты, сəлден кейін қарсы келе жатқан мəшиненің жарығы көрініп еді, ол арғы беттегі бөлек жолмен өте шықты. – Өй, мынадай жол бізде жоқ-та... Біз өзі басқа бір жолға түсіп кеткен жоқпыз ба? – Білмеймін. Жолдан ешқайда бұрылмаған сияқты едім... – Көзің ілініп кетпеп пе еді? – Көзім ілінген жоқ, бір-ақ рет қатты жұмылып, байланып қалғандай болды. Содан селк етіп оянып кеттім, – деді ол сипақтап. – Ендеше сол кезде басқа жолға түсіп кеткен болдық. Бірақ Ақмоладан шығатын

барлық жолды мен білемін, мынадай екі қанатты жол ешқандай бағытта жоқ болатын. Əлде біз басқа бір қалаға... – Мүмкін емес... – Əй, қайдам... Əне, тағы бір мəшине қарсы шықты. Ол да ана қанаттағы жолмен келеді, байқайсың ба? – Рас, не де болса мына жол екі қанатты болды. Ой, Алла-ай, ондай жол біздің маңайда жоқ еді ғой... Екеуі жолға ұзақ таңырқады. Мұндай кезде көлік көп жүре қоймайтын еді, бірақ барған сайын, неге екені белгісіз, олар көбейе түсті. Жандарынан сыр етіп өте шыққан тағы бірнеше мəшине де шетелдікі болып шыққанына екеуі тіпті таңдана түсті. Бір қызығы, жайшылықта кездесіп қалатын «КамАЗ», «Зил» сияқты жүк мəшинелері жоқ, бəрі де бір кілең жүйрік, жеңіл көліктер. Бір кезде алдарынан жол көрсеткіші кездесті. Мəшиненің жарығымен жарқырай көрінген ондағы «Астана 95 км» деген жазу екеуін тіпті айран-асыр етті. – Өй, бұл жақта Астана деген қала бар ма еді? Алматы жағына шығып кеттік пе, əлде? Бірақ Алматыны астана деп кім жазушы еді? Оның үстіне Алматыға 95 шақырым ғана қалғандай ұзақ жүруіміз мүмкін емес. Басқа бізде қандай астана бар? Жəнібектің көп сауалдарына Өмірбек

уақытта өңі боп-боз қайтып келді. – Ойбай, аға, ақыры біз бір қызық жағдайға тап болыппыз. Аналар бізге талоның керек емес деп ақша сұрады. Ақша берсем бетіме күле қарап, есің дұрыс па дейді. Мына ақшаның көзі жойылғанына жиырма жыл болды ғой деп өзімді мазақ қылды. Сіз барып сөйлесіп көріңізші, – деді ол жыларман болып. Жəнібек бір сұмдықтың болғанын іші сезіп отыр еді, енді көзі анық жете бастады. Келгендері тесікпен сөйлесетін заправка да емес, ішінде заттары сықиып тұрған дүкені бар əлемет бір орын. Есіктің кіре берісінде екі милиционер отыр. Сатушы болып отырған екі қыз бұған күле қарады. Бəрі де қазақ балалары. Жəнібек оларға орысша сөйлемей, қазақша бастап көрмек болды. – Айналайындар, біз облыстық газеттің қызметкерлеріміз, командировкадан келе жатыр едік, бензиніміз азайып қалған соң бұрылдық. Жүргізушіден не талон, не ақша алмапсыздар, бұл қалай? – деген еді, екі қыз сықылықтап күліп жіберді. – Ой, ағай, жігітіңіз де бір қызық екен, бізге баяғы советтік ақшаларды ұсынады. Немене, ойнап тұрсыз ба, десек ашу шақырады. – Тоқта, тоқта, шырақтарым. Өздерің бір иманжүзді, ана тілінде сөйлейтін жақсы балалар екенсіздер. «Баяғы советтік»

Жəнібек сонда ғана өзіне-өзі келді. – Өміртай, екеуміз бір таңғажайып оқиғаға тап болыппыз. 1988 жылы командировкаға кетіп едік қой. Ал қазір 2012 жыл болып қалыпты. Осыған сенесің бе? – деді. Өзі де үркектей қарап отырған жігіттің ащы дауысы шығып кетті. – Қалай, ағай? Мүмкін емес қой? Сағатыңызға қараңызшы, Толағайдан шыққанымызға төрт сағаттай ғана болды емес пе? Жəнібек оның сөзіне жауап бере алмай, мəңгіріп тұрып қалды. Апырмай, үй-ішім аман ба екен? Жиырма төрт жылдан кейін ғана келе жатқаным ба сонда? Анаргүл қазір... так-так, 36-да еді. Енді 60-қа келген болады ғой. Астапыралла, кемпір десеңші енді. Өзім ше... Ойбай-ау, өзім де 66-ға келгенім бе? Балаларым аман өсті ме екен? Бізді жұрт қайда кетті дейтін шығар. Түк сезіп, түк білген жоқпыз... Қызық-ə? Адамзаттың 24 жылын төрт-ақ сағатта өтетін заманға түсіп кеткеніміз бе сонда? Қалай, қайтіп? Бағанағы темірдің ышқына шыққан шақыр-шұқыры рас болғаны ғой? Сол апат кезінде бізді біреулер басқа өмірге салып жіберді ме екен? Кім олар? Жəнібек өз сұрақтарының жауабын таба алмай, санасы сансырап, кабинаға мінді.

оқиғаға тап болдық, өзіміз де есімізді жия алмай келеміз. Бізге күлмеңіздер, – деді ол төрде отырған біреуіне қағаздарын ұсынып жатып барынша салмақты үнмен. Іштеріндегі бастығы ма, əлде беделдісі ме кім білсін, əйтеуір ол ұсынған құжаттарды алып, оқи бастады. Сосын жан-жағындағыларға қарап: – Мынау бір адам айтса нанғысыз таңғажайып оқиға екен. Шын болса бұл кісілердің есімін ертең бүкіл əлем білетін болады. Ең алғашқы болып танысқанымызды ертең біз де мақтан ететін боламыз, – деп ол шын сөзге келе бастады. Бағанадан сыбырлап, күбірлеп, мысқылдай күліп отырғандар жым болып, бастықтың қолындағы қағаздарға шұқшиды. Тағы бірі Жəнібектен паспортын көрсетуді сұрады. Кеңес Одағының қызыл документі де жігіттерді таңырқата түсті. – Аға, Ленин көшесіндегі, 31 үйге тіркелген екенсіз, қазір ондай көше де жоқ. Ол көше қазір Абай деп аталады. Үйіңіз бұзылып қалмаған болса, енді отбасыңызды сол көшеден іздейсіз, бірақ үй нөмірі өзгерген шығар, – деді іргедегі жігіт бəрінен бұрын пайдалы кеңес айтып. Осыдан əрі екі жақтың да бір-біріне деген сұрақтары қарша борады. Жəнібек жанармай стансасындағы жігіттің сөзіне сене алмай келе жатыр еді, сөйтсе Қазақ елі шынымен жеке

деген не сөз, ақша өзгеріп пе еді? – Ой, ағай, сіздер бір жерде ұйықтап қалған адамсыздар ма, немене өзі? Ақшаның өзгергеніне 20 жыл болды ғой... – Қалай... Сонда қашан?.. Қайтіп... Жəнібектің аузына басқа сөз түсер емес. Тіпті шошынған дауысы біршама күңіреніп кеткендей де болды. Екі қыз үп-үлкен кісінің ойыны емес, шыны екеніне көздері жетіп, енді өздері таңырқай бастады. Екі милиционер де бұларға жақындап, əңгімеге араласты. – Сіз қандай газеттенмін дедіңіз? – деді олардың бірі. – Облыстық «Коммунизм нұры» газетіненмін... – Ағасы, қазір ондай газет те жоқ. Ақмола облыстық газетінің аты... і-і қалай еді, е, «Арқа ажары» деп аталады, –деді ол. – Сонда өзі мен қай жерде тұрмын? Елдің аты қандай? Қазақстандамын ба, əйтеуір? –Иə, Қазақстандасыз. Тəуелсіз Қазақстандасыз. Біздің тəуелсіздік алғанымызға 20 жылдан асты, – деді тағы да əлгі милиционер. – Ал СССР қайда қазір? – Ол құрыған... – Өй, жігітім, олай деме... Өзің формада тұр екенсің. Сондай бір сөз үшін бір кезде үлкен ағаларың бастарын да жоғалтқан. – Ағасы саспаңыз. Талайдың басын құртқан сол СССР-ыңыздың өзі де келмеске кеткен. Біз енді Тəуелсіз елміз. Мына форма да милициянікі емес, біздің күзетшілердің униформасы ғой. Міне, арқасында «Күзет» деген жазуы да бар, – деп жігіт теріс айналды. Жəнібек көп нəрсе сұрамақ болып еді, бірақ мына милиционер өзін арандататын сияқты көрініп кетті. Коммунист басымен сондай сөздер сұрапты деп ертең біреу сыбырлап қойса, қиын болар деп ойлаған еді. Дегенмен сұрамауға болмайтын жайлар да көп-тін. – Жігітім, өзі биыл қандай жыл? – деді ол. – 2012 жыл... – Не дейт?!.. Жəнібек шошып кетті. – Əзілдесең де алысқа кетпесеңші, бауырым, – деді есін сəл жиып. – Ағай, шын, шын, – десті əңгіменің бəрін естіп тұрған қалғандары да шу етіп. – Ал сіз нешінші жыл деп тұрсыз? Жəнібек жауап беруге де жарамай, ұнжырғасы түсіп есікке беттеді. Артынан өздерін естері шыға талқылап жатқан жастардың сөздеріне, айран-асыр болған таңырқауларына қарауға да шамасы келмеді. – Ағай, бензиніңіз мүлде бітіп қалса бір бес литр құйып берейік, əйтпесе Астана мына жерде тиіп тұр, жетіп те қаларсыз? – деп айғайлады жігіттің бірі сыртқа шығып. Жəнібек оның сөзіне мəн бермей мəшинеге отырды. – Не болды, ағай, өңіңіз қашып кетті ғой? – деді Өміртай.

– Ал, бауырым, не де болса екеуміз бір қызыққа тап болдық. Ол қызық бола ма, шыжық бола ма, оны тірі болсақ алдағы күндер көрсетер. Тек өзіңе берік бол. Енді ақырын жүре бер, алдымызда Астана деген қала бар екен, соған кірейік. Бұл өзіміздің Ақмола болуға тиісті. Туғантуыстарымыз бен таныстарымызды сонан табармыз, деді Жəнібек. Мұның сөзін шошына тыңдаса да таңданыстан айтар сөзі болмаған шопыр мəшинесін от алдырып, жүріп кетті. азір екеуі де тым-тырс. Не айтуды да білмейтін секілді. Болған жайды əркім өз əлінше саралап келеді. Барған сайын бұлардың аузын аштырып, көзін жұмдыратын оқиғалар көбейе берді. Жандарынан зу етіп өтіп жатқан мəшине атаулының бəрі шетелдік. Кейбіреулері бұларға жол бер деп сигнал да беріп қояды. Толып жатқан демалыс орындары, отель, кафе дегендерді көрсеткен жол көрсеткіштері де қаптап кетті. Құдды кинолардан көретін шет елдегі секілді. Жарнамалық билбордтар да көп. ГАИ ғимараты да өзгеше екен. Тоқтамай өтуге болмайтын қызыл жарық жанып тұрған соң Өміртай да оған жақын келіп тормозын басты. – Ал, кіріп шық, – деді Жəнібек. Бір уақытта Өміртай жүгіріп келді. – Аға, бəрі де қазақтар екен, мені бір жынды кісі сияқты көріп, мазақ қылды. Техталоның ескі, правоңды неге ауыстырмағансың деп итімді шығарды. Мəшинемнің нөміріне келгенде бəрі бір-біріне көрсетіп, əбден күлді. Қазір нешінші жыл десем, бұлар да 2012 деп отыр. Мені жындыханадан шыққан деп ойлады-ау деймін, біреуі ауруханадан қашан шықтың, əлде қашып кеттің бе деп тиісті. Сіз барып сөйлесіп көріңізші, документтерімнің бəрі сонда қалды, – деді ол жыларман күймен. – Сабыр, бауырым, бұл əлі алғашқы соққы. Екеумізге таң қалатындар, мазақ қылатындар əлі көбейеді, берік бол дегенім сол ғой саған, – деп Жəнібек ГАИге беттеді. Іштегілер бірөңкей қазақтың жас жігіттері екен. Бұған іші жылып қалса да бəрінің де өздерін сөз қылып, күлісіп, келекелеп отырған қылжақбас, есерсоқ мінезі бірден сезіліп, көтерілген көңілі су сепкендей басылды. Кірмей жатып біреуі мұның жолын бөгеді. – Ау, тұлыбыңмен қайда ентелеп барасың? Сібірдің мұздағынан келгенсіңдер ме өздерің, – деп кекетті ол. – Айналайын, біз одан да алыстан келеміз. Сенесіңдер ме, сенбейсіңдер ме, оны өздерің біліңдер. Бірақ облыстық газетте істейтін біз 1988 жылы командировкаға кетіп, 24 жыл бойы жоғалып, енді оралып келе жатқан жандармыз. Міне, сенбесеңдер менің журналистік документтерім, командировочныйым... Біз бір таңғажайып

мемлекет болыпты. Бəрінен ғажабы, жүрек жарғызардай қуаныштысы сол болды. Жолдағы көрсеткіштер, жанармай стансасы – бəрі-бəрінің қазақша аталу сыры да сонда екен. Ал Ақмола Астана деп аталып, қазір мүлде өзгеріпті. Қазақстанның өз ақшасы да бар екен, жігіттер оларды Жəнібекке мақтанышпен көрсетті. Біраз отырған соң қалың тоннан терлей бастаған Жəкең əңгімеге шешініп кірісті. Бағанағы желөкпе, қылжақбас жігіттер енді мұның бастан кешкен оқиғасына қызығушылық білдіріп, жабысып қалған. Бірақ Толағайдан кеш шығып, боранды даламен келе жатып, апатқа ұшырағаннан басқа түк білмейтініне ешкім сенетін емес. – Сонда қарныңыз да ашпады ма? – деді бірі. – Сенсеңдер де сол, сенбесеңдер де сол, түк те сезген жоқпын. Оянғанда қарным тоқ болды, – деді Жəнібек. Бастығының кешіккеніне алаңдаған Өміртай да келген еді. Жігіттер оны да сұрақтың астына алды. Ақыры мұндағылардың бірінің ақылымен бұлар жол полициясы қызметтік мəшинесінің алып жүруімен үйлеріне қарай шықты.

Таѕєажайып оќиєа Жақсыбай САМРАТ.

те жауап таба алмай, өзі де таң қалып отыр. Біраз жүрген соң екеуі мəшинені тоқтатып, сыртқа шықты. Бағанағы қатты боранның ізі де жоқ, дала тым-тырс. Əр жерден көліктердің əлсіз оттары ғана көрінеді. Аспан да, жер де, ауа да сол сияқты, бірақ жол басқа екені даусыз. Тіпті бір бағыттың өзіне үш жолақ кетеді екен. Аранның ар жағындағы екінші қанат та үш жолақты, құтты дамыған шет елдердің жолы сияқты. Астапыралла... Екеуінің аузына басқа сөз түспей естері шығып, таңырқай берді. Əлде... əлде бір шет елге шығып кеттік пе? Жоға, мүмкін емес. Жаман «Уазикпен» Ақмоланың аймағынан ұзап шыға алмайсың, оның үстіне жүріп келе жатқандарына да екі сағаттай ғана уақыт болыпты. Осы ойлардың шегіне жете алмай бастарын əбден қатырған жолаушылар жолды көп уақыт жаяу аралап көріп, ақыры мынау біздің жол емес деген шешімге келді. Жəнібектің есіне аномалды зоналарға тап болған кейбір адамдардың басқа бір уақыт өлшеміне ауысып кеткен тағдырлары туралы жазылған жартылай фантастикалық оқиғалар түсті. Ондайлардың 20-30, тіпті жүздеген жылдар бұрынғы немесе алдағы уақытқа қалай түсіп кеткені туралы бастан кешкен жайларын, одан қалай аман-есен шыққандарын өздері түгіл ешқандай ғылым да, дін де, көріпкел, жауырыншы дегендер де түсіндіріп бере алмайтыны жөнінде біршама оқығаны бар-ды. Əсілі, ондайларға өз басы сене қоймайтын. Енді, мынадай жағдайда сол оқиғалар есіне түсе қалар ма. Əлде сондай бір оқиға біздің де басымызға келді ме деген ой Жəнібекті біресе күлдіріп, біресе қорқытып əйтеуір жанына тыныштық бермеді. Тек ол мүмкін емес, мүмкін емес деп күбірлеп қояды. Екеуі не де болса алға жүре бермек болып шешті. «Уазик» қайтадан ыңылдап жолға түсті. Алдан үлкен қаланың сұлбасы көрініп, түнгі шам жарықтары жыпырлап қоя берді. Əйтеуір жол белгілерінің өзгермегендігі екі жолаушыға дəтке қуат беріп, жүректерін біршама орнықтырды. Алда жанармай стансасы бар екенін көрсеткен белгі де мəшиненің жарығымен жарқырап көрінген сəтте Жəнібек: – Бензинің азайса мына жерден құйып алайық, – деді жүргізушіге. Өзі де осы сөзді тосып келе жатса керек, ол мəшинесін үн-түнсіз жол көрсеткіштің бағытымен бұрды. – Өй... Өй, мынауың театрдың алды секілді жарқырап тұрған бірдеңе ғой? Заправкаға мүлде ұқсамайды, – деді Жəнібек. – Не де болса кіріп көрейік, əне бір бөшкелер бензоколонкаға ұқсап тұр, – деп жүргізуші алған бетімен жүре берді. – Мəссаған! Төбесіне «Есіл» деп қазақша жазып қойыпты. Əй, мынау тіпті қызық болды ғой? Бұл жерге келе қалған қандай мықты қазақтар? Біз «Ишим» дегеннен шыға алмаушы едік қой? Колонкаға тоқтаған Өміртай бензин талонын бермек болып кеткен еді, біршама

*** Əлдебір құдіреттің күшімен уақыттың кейбір адамдарға қатысты өзгеруі өте сирек оқиға болса да адамзат тарихында кездесіп тұрады. Ондайда мұндай жандардың қайда жоғалып кететінін бір Құдайдан басқа ешкім де білмейді. Бірақ ғалымдар, ойшылдар, ізденушілер түрлі гипотезалар жасап жатады. Мұндай оқиғалар, əсіресе Атлант мұхитындағы Бермуд үштағаны аумағында көбірек тіркелген. Мəселен, 1993 жылы америкалық «Тһе News» журналы осы аумақта тұрған АҚШ сүңгуір қайығының күтпеген жерден жоғалып кеткенін жазады. Бірақ біршама уақыттан кейін қайықтың Үнді мұхитында тұрғаны туралы сигнал түседі. Айналдырған жарым сағатта сүңгуір қайық 5-6 мың шақырым жерді артқа тастаған. Оның экипажы аман оралғанда өздерінің 20 жылдай уақытқа қартайып кеткендерін көрген... Халықты дүрліктірмес үшін Пентагон мұндай оқиғаларды бірден құпия қылып, еш адамға ешқандай ақпарат бермеуге тырысады. 1992 жылы Каракастың (Венесуэла) əуежайына ешқандай радар «көре алмай қалған» ұшақ қонуға рұқсат сұрайды. Диспетчердің сұрақтарына ұшқыш өзінің Нью-Йорк қаласынан Майамиге бет алған 914-ші чартерлік рейс екенін жəне ұшақтың бортында 54 жолаушы барын хабарлайды. Сонымен бірге, ол Майамидің əуежайына 1955 жылғы 2 маусымдағы таңертеңгі 09.55 қонуға тиісті екенін жеткізіпті. Осының бəрі диспетчердің күнделікті журналында автоматты түрде жазылып қалған. Диспетчер қонуға рұқсат беріп, бірақ қазір 1992 жыл екенін айтқанда ұшқыштың есі шығып кетеді. Аман-есен қонғанымен ол бортты қарсы алуға таянған əуежай қызметінен шошып, жақындамаңдар, біз кетеміз деп, кабина терезесінен қолындағы бір журналмен жасқап, жақын келмеуді өтінеді. Сөйтіп, қайтадан ұшып, қайырылмастан кетеді. Бірақ ұшақтың қайтадан өз уақытына енгені туралы мəлімет жоқ. Сонымен бірге, 1955 жылы чартерлік рейстің жоғалып кеткені туралы да мəлімет қалмаған. Соған қарағанда 37 жыл алға кеткен ұшақ аман-есен өз заманына оралған секілді... Осындай аномальді оқиғаларды зерттеушілер олардың қаншалықты жиі қайталанатынын анықтамақ болған. Сөйтсе... 1976 жылдан 2001 жылға дейінгі уақыт аралығында мұндай 274 оқиға тіркеліпті... Өз замандарынан алға немесе кері кетіп қалатындарды ғылым хрононафтар деп атайды. Кейбір ғалымдар жер бетінде уақытты өзгертіп жіберетін ғажайып туннель бар деп есептейді, соған түсіп кеткен адамдар үстіндегі киімімен, қолға ұстаған затымен, астындағы көлігімен бірге өз заманынан не алға, не кейін кетіп қалады деседі олар. Сондай адамдардың біразы өз заманына қайта оралады, ал кейбірі «жаңа» заманда қалып қойып, неше түрлі жағдайларды бастан өткереді. Көбі тіпті, сол кездің адамзаты əлі игермеген жаңалықтарды ашып, ұлы ғалым немесе өнертапқыш та болып жатады. Мəселен, кейбір ғалымдар Леонардо да Винчиді болашақтан келген адам деп есептейді. Оның ойлап тапқан көптеген жаңалықтары ХV ғасырдан əлдеқайда алға кеткендіктің белгісі деседі олар. Өкініштісі сол, көбіне-көп ондайлардың орны жындыханадан табылады. Көзге елестетіп көретін болсақ, осы заманғы полиция қызметкері «əлем-жəлем» боп киініп шыға келген бір адамның Шыңғысханның ноянымын дегеніне ешқашан сенер ме? Ол қолындағы қалтафонымен бірден аурухананың нөмірін тере бастайды емес пе? ...Ал біздің кейіпкерлеріміз аман-есен өз заманына оралды. Бірақ оларды уақыт өзгерісімен болатын түрлі талқылар күтіп тұр еді. 24 жыл бұрын із-түзсіз жоғалып кеткен бұларды ешкім таба алмай, ақыры жоғарыдағы кейіпкерлерімізді Толағайдан Ақмолаға баратын күре жолдан 15 шақырым қиыс жерде болған теміржол апатымен ұштастырады. Автожол мен темір жол қиылысатын сол жерде жүк поезы мен «КамАЗ» көлігі соғылып, бензин тасымалдайтын үлкен-үлкен бірнеше бөшке-вагондар отқа оранып, үлкен жарылыс болған екен. Бұл оқиға Жəнібектер сол маңнан 2 сағат бұрын өтіп кеткеннен кейін болса да басқа амалы жоқ ізшілдер журналистік əуестікпен Жəнібек сол жерге бара қалып, ақыры апаттың кесірінен бұлар да жанып кеткен болуы керек деген болжамға келеді. Сенімсіз болса да осы болжамды ешкім терістей алмай, бəрі де «жабулы қазан – жабулы» күйінде қала береді... əнібектің əйелі Анаргүл екі жыл тосқан соң басқа бір адаммен көңіл қосыпты. Екі полицияның бастауымен түнгі сағат 12-де үйіне кіріп келген бұрынғы күйеуін көргенде ол талып түсті. Содан бері есі кіресілі-шығасылы... Екі баласы да ер жетіп, өз отбасымен бөлек тұрады екен. Жəнібектің өзі тез арада қартайып, 42 жастағы жігіт емес, 60-қа келіп қалған отағасы кейпіне оңай енді. Қайта-қайта кіріп, барлық БАҚ-тың қолдауымен қала əкімінен бір бөлмелі үйді зорға алған. Біраз уақыт Өміртай екеуі бірге тұрған еді, сосын ол өзіне лайық біреуді тауып, əйтеуір бөлек кетті. Қазір азаматтар жаңа өмірге біршама үйреніп қалды. Алғашқы кезде журналистерге ештеңе айта алмаған олар өздерінің бəстері «қызық» оқиғаларды ғана айтса ғана өсетінін біліп, неше түрлі жайттарды «естеріне түсіріп» жүр. Əсіресе, шетелдерден келген журналистердің ауыздарын аңқитып, төлеген долларын ақтауға тырысады...

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

 Жыр жаһаны

«Но на всей земле Сибирской Нет прекрасней Сузгуна...» (Орыс əнінен). (1597-1600 жылдар)

Сібірдің таңдай қаққан қалың елі, Бұл қала көздің жауын алып еді. Көшімнің жас ханымы Сүзгеге арнап, Атақты хас шеберлер салып еді.

– Көнсең, алып қаламын бəріңді аман. Көнбесеңдер, қайсақтар,* əмір жаман! Өлтірмеймін ешкімді сұлу Сүзге Өз еркімен сипатса тəнін маған!

Асыл, жақұт шығарып бар бұйымын, Киініпті ол ерекше сəнді бүгін. Ең жағымды сеуіпті иіссуын Қарсы алатын осылай ханды бұрын.

Қаланың берік еді тас қамалы. Күзеткен əр бұрышта қақпалары. Сарайы жас ханымның көз тартатын Алқызыл гүлдер жайнап бақшадағы.

Бұл сөзді естіп, намыстан оттай жана Сұлу Сүзге көз жасын төкті ойлана. «Шаһарды алса қарақшы қырар бəрін» Деген оймен ол дағы көшті айлаға.

Аққу мойын тотыдай таранды анық, Тіпті ерекше құлпырып, ажарланып, Мұнарадан төменге көз салып ед, Ішке еніпті Гроза жалаң қағып.

Ешқашан Сүзге ханым тарықпаған, Ешкімге салқын қабақ танытпаған. Той-думан бейбіт күннің құшағында Шат көңіл жылдары өткен шалықтаған.

– Керек болсам, Жармаққа мен егер шын Жұртым түгел сиятын кеме берсін! Алысқа кеме жүзіп кеткеннен соң Атаман сарайыма келе берсін.

Алдына кеп тоқтады ол мұнараның Асықтырмай жөн көрді шыдағанын. Өзі келер Сүзгенің деп ойлады Өйткені, Ермак берді ғой сұрағанын.

Қай бір жау олжа көрсе қарап тұрар, Салып талан-таражға талап тынар. Қомағай құлқындары ашкөзденіп Лап қойды қалаға енді қарақшылар.

Келісті бұл шартты Ермак қабыл алып, Күмəн жоқ орындалар əмірі анық. Гроза тез жеткізген дəу кемеге Жайғасты шаһар жұрты бəрі барып.

Сақтап əлі тəкаппар өр мінезін, Көкірегін буса да шерлі сезім. Шолып тұрып маңайды жоғарыдан Сүзге ханым сөйледі соңғы сөзін:

Сїзге ханым Шаяхмет ОРАЗЫМБЕКҰЛЫ.

КІРІСПЕ Еріксіз қаламымды қолға алдырған Талайдан мені бұл жай толғандырған. Естілер зердесіне тоқысын деп Ақын көп кейінгіге сөз қалдырған. Санаммен сан ғасырды көктеп өтіп, Мен де бір жыр бастайын төкпелетіп. Қоймады бұл оқиға жазбасыма Төрт жүз жыл бұдан бұрын кеткен өтіп. Шын ерлік ешқашан да өлмек емес, Ерлікті үлгі етпеген ел де ел емес. Кетпеді көз алдымнан Сүзге ханым Замана қатпарынан берген елес. Болса да талай ғасыр ілгеріде Дерегі жетті ол күннің бізге міне. Ақжүніс, Құртқа, Жібек, Гүлбаршындар Атаймыз енді олармен Сүзгені де! Етіпті жанын құрбан ел дегенде Сүзгені хақым бар ма ер демеуге. Жұртына қорған болған сол кезеңде Бар бойын кек пен намыс кернеген де. Қайыспас қайсарлығын жауды жеңген Қосайын дастан етіп мен де өлеңге. Ендеше, оқырманым, сен де елеңде! * * * Сібірдің жері орманды байлық тұнған, Ертеде Көшім онда хандық құрған. «Көнбесе жойыңдар!»деп сол хандықты Мəскеуден Иван патша Жарлық қылған.

– Қайран өмір басталып ең əнім боп, Кеудемде əлі алаулап тұр жалынды от. Сезімнен тұл билік құрса айуандық Қауқарсыздық танытпасқа лажым жоқ!

Медициналыќ ќызмет кґрсетудегі жетістік

– Азуына тап болмай жырындының Бүгінменен кетсе екен дүбірлі күн. Ақ жол,ақ жол, сəт сапар! – деді ханым Кеме жаққа бір мұңмен бұрып жүзін.

Ұнатпай қайсар жұрттың тіресуін Басым жау одан бетер тұр өшігіп. Қалаға сырттан көмек болмаған соң Барады азық-түлік түгесіліп.

Ғажап еді ханымның сұлулығы Бейнелеп жеткізе алмас тілім мұны. Қос мөлдір жанарынан сезіледі Жұртына ыстық сезім, жылу нұры.

Сен алдандың, бармақ шайнап, өкінгін. Мен жұртымды құтқардым да көшірдім. Мекен етіп мəңгі қалар сол жұртым Жағасында Тобыл менен Есілдің! Сорлы, Жармақ өкінгін!

Болса да Сүзге ханым қанша берік, Қинады ауыр ойлар еңсені езіп. Қан жұтты арып-ашқан жұртын ойлап, Жау мынау құтырынған өршеленіп.

Толқынымен Ертістің жағаласып, Кеме кетті,қалды əне жаға қашық. Кеме жүзіп барады сан ұрпақты Қырғынынан Ермактың ала қашып!

Қызығыма куə болған мекенім, Бұл сұмдықты ойлап еді кеше кім? Еркелеткен елігі едім ханымның Енді егілдім жасқа толып етегім!

Ескер жақта болса да басым жауы Қырқысуда Көшім хан асыл жары. Қарақшының тонауы аз болғандай Батты-ау, енді бұларды басынғаны.

Кеме кетті жетелеп ілгері үміт, Сырғи берді сағыммен бірге жүзіп. Ұзатып сап көзімен қимай, қимай Сүзге ханым қол бұлғап тұрды егіліп.

Жеңісіне мастанып, той қып əр күн, Шалқып ішіп шарапқа тойды бəлкім. Өктем сөйлеп, аз топқа қоршаудағы Жауыз Ермак былайша қойды шартын – ––––––––––– *Ескер – Орта ғасырда болған Сібірдегі қала. **Иван Гроза – Ермактың қол астындағы атамандарының бірі. ***Көшім ханның ең жас ханымы Сүзгеге арнап салдырған қаласы.

Кеме кетті көрінбей сонау маңнан Не күтіп тұр белгісіз оларды алдан. Бара жатты жалғасы келер күннің Шеңгелінен өлімнің аман қалған.

Қош, қош, қимас мекенім! Қош, қош, менің асыл жарым, Арысым! Тек сендікпін, жаным пида жар үшін. Дарқан ұл ең сен Сібірді жайнатқан, Елің үшін арналды ғой бар ісің. Қош, қош, менің арысым!

Əскеріңнің көптігімен есірдің, Сен алдандың, бармақ шайнап өкінгін. Жаным барда сипатпаспын тəнімді Тырнағынан садаға кет Көшімнің!

Қош, қош, менің ертегідей шаһарым, Екеумізге төкті жаулар қаһарын. Біздерді ешкім ажырата алмайды Дəл төріңде сені құшып жатамын! Қош, қош, алтын шаһарым! Қош, қош халқым мен сынбаған намыспын! Қош, қош, енді жарық күн! Соңғы сөзін аяқтап, сəл кідіріп Күбірлеп дұға оқыды ол жүгініп, Кенет қанжар жарқ етіп жүрек тұстан Құлай берді көздерін мəңгі жұмып. Жетіп келді Гроза сезді нені? Жансыз жатқан Сүзгені көрді көзі. Аһ ұрып, ұнжырғысы түскен күйі «Өлсе де Сүзге бізді жеңді!» деді. Бұл жайды Ермак та естіп, келді міне, Бас ұрды «далалықтар» ерлігіне. Арулап қойдырыпты жер қойнына Басына орнатып тас белгіні де.

Көшімге Ермак тісін қайрап жүрген, Жеңіліп іште кегі қайнап жүрген. Патшаның жарлығы оған желеу болып Сібірге бастап кетті майдан бірден.

Дəлелдеп дінін мықты, тінін мықты, Осылай қысқа ғана ғұмыр бітті. Сезімсіз жауыздықтың қор еткені-ай, Аялап қана өтер сұлулықты! Жарға деген танытып адалдығын Нəзіктік жеңді бірақ зұлымдықты.

Атанған ел аузында «қанды Жармақ» Соғысты бейқам елге салды ұрандап. Ойрандап от қарумен қалың əскер Оқыстан Тобыл бойын алды жаулап. Бейбіт елге осылай бүлік салды, «Бұратана халық» деп қырып салды. Лажы болмай Көшім хан аз қолымен Шегіне жүріп жауға ұрыс салды.

Озбыр жау талап,тонап бар мүлікті Қаланы қаңыраған қалдырыпты, Өмірден озды Ермак та өшіп аты Ойрандап салса дағы сан бүлікті. Ерлігі өнеге боп ұрпақтарға Сүзгенің аты мəңгі жаңғырыпты.

«Қолдайды, – деп – патша ағзам құптап бізді» Құтырған жау Көшімге қыспақ құрды. Тайпаластар бас бұғып қалса-дағы Көшім бермей Ескерді* ұстап тұрды.

Үлгі етіп өр рух пен сұлулықты Нəзіктік жеңді осылай зұлымдықты. Жасырып қатпар-қатпар тереңіне Сырғыған талай ғасыр сырын бүкті. Бағасын бүгінгі ұрпақ өзің бергін Осымен Сүзге жайлы жырым бітті...

Талап, тонап халықтың бар асылын Орнатты Ермак қасірет қара түнін. Бір күні бұйрық берді Грозаға** Жаула деп «Сүзге Тура»*** қалашығын.

АЛМАТЫ.

 Жаңа кітап

Астарлы аќиќат Сүлеймен МƏМЕТ,

«Егемен Қазақстан».

Алматыдағы «ҚАЗақпарат» баспасы «Жаңа заман əдебиеті» сериясымен қазіргі қазақ прозасына белсене атсалысып жүрген дарынды қаламгерлердің шығармаларын жүйелі түрде шығарып отыруды қолға алды. Мəдениет жəне ақпарат министрлігі Ақпарат жəне мұрағат комитетінің «Əдебиеттің əлеуметтік маңызды түрлерін басып шығару» бағдарламасы бойынша қолға алынған бұл жобаға газетіміздің Жамбыл

облысындағы меншікті тілшісі, жазушы Көсемəлі Сəттібайұлының «Аран» деп аталатын көркем шығармалар жинағы да еніп, ол жақында жарыққа шықты. Қазақ прозасының белгілі шеберлері С.Мұратбеков, Қ.Мырзалиев, С.Бердіқұлов, Б.Мұқай, Ш.Мұртаза, М.Қаназов, Ə.Қалдыбаев, М.Қабанбаев, Н.Дəутайұлы, М.Байғұттардан ақ бата алған талантты қаламгер өз шығармашылығында ең əуелі суреткерлікті мұрат тұту арқылы бұрынғы-соңғы классиктердің дəстүрлі үлгісін жаңашыл-

Алена ТАДЖИЕВА.

Залым Жармақ, үмітіңді үз мүлдем, Жеңісіңді тойлама сен бір күнмен. Бүгін жаншыр болсаңдағы қара тас Қара тасты жарып шығар гүлмін мен! Жеңісіңді өлшеме сен бір күнмен!

Гроза барлық күшін салса да бір Көрді ол көп əскердің қаусағанын. Қоршауда қалса дағы шаһар жұрты Ерлікпен айқасты олар қаншама күн!

Кетсе де талай ғасыр, дəуір өтіп Білмейміз Сүзге жəйлі əлі жетік. Көрікті əрі қайсар жас ханымды Орыстар тамсаныпты аңыз етіп.

Мен Алена Таджиева Панфилов ауданы, Көктал ауылындағы «Балдырған» балабақшасының медицина саласының қызметкерімін. Біраз бұрын нəресте күтуіме байланысты үйде отырған кезімде аталған балабақша меңгерушісінің қысымымен жұмыстан шығып қалған болатынмын. Нəрестем бар болғаны бір жарым жаста, жолдасым да қызметсіз, жағдай қиындаған соң шағым айтып бармаған жер, баспаған тауым қалмады десем болады. Барған жерімнің бəрі: «Сіз өз өтінішіңіз бойынша қызметтен босапсыз», деп жолымды болдырмады. Ал жас нəрестемен отырған қай ана жұмыстан босатуды сұрап өтініш жазады. Содан, шағымыма білім саласының департамент бастығы С.Н.Қабимолдаева көңіл бөліп, анық-қанығын тексертіп барып, балабақша меңгерушісінің мені жұмыстан босатқаны заңсыз деп танылды. Айтпағым, С.Н.Қабимолдаеваға айтар алғысымыз шексіз. Осы рахметімді газет арқылы жеткізгім келеді. Алматы облысы, Панфилов ауданы, Көктал ауылы.

– Уа, жұртым, «Бұл қалай?» – деп кінəлама, Мен мəңгіге қаламын бұл арада!» Дегенді айтып қоштасып Сүзге ханым Жалғыз шығып тұр еді мұнараға.

Руське бағындыру түзде бəрін (Тарихтан мұндай Жарлық бізге мəлім) Болыпты хан Көшімнің жас əйелі Атанған асқан сұлу Сүзге ханым.

Жўмысыма ќайта орналастым

Оқыс келер жауыздықты кім білген, Бақ пен тақтың баянсызын білдім мен. Есекдəме ынтық болған тəнімнен Сасық Жармақ, үмітіңді үз мүлдем.

«Бұл жақта бас қайғы боп Көшім қалар Қаланы аламыз!»деп лепірді олар. Шайқасты қалың жаумен Сүзге бастап Өліспей беріспеуге бекінді олар.

Орындалды арманы, көшірді елді Жүк түскендей иықтан секілденді. Бойын дереу жиып ап Сүзге ханым Өзі ойлаған бір іске бекінді енді. ––––––––––– *Ол кезде ресейліктер қазақтарды көбінесе қайсақтар деп атаған.

 ...алғыс айтады

дықпен алға апаруды ниет еткен. Сондықтан болар, əңгіме, хикаяттарындағы кейіпкерлерінің тосындау іс-əрекеттері мен уытты əзіл-қалжыңдары арқылы күлдіріп отырып күрсіндіруге бейім жазушының астарлы ақиқатына еріксіз тəнті боласыз. Бұған оның кітапқа енген «Шарбақтының жалғызы», «Оқшаулау», «Əбдіқадірдің моншасы», «Шауыпкелдің балконы», «Соп-тиак-ти», «Электорат» сияқты көптеген əңгімелері мен «Жаралы жапырақтар», «Шеткері үйдің жарығы» атты хикаяттары дəлел.

Дала мен қала адамдарының өмір шындығынан ойып алынып, қаламгер шеберлігі нəтижесінде жоғары көркемдік сапаға ие болған хикаяттар мен əңгімелердің айтар ойы, ұрпаққа ғибрат етер үлгі-өнегесі де түйсікті оқырман үшін тамыры терең, тылсым дүние деуге болады. Облыста тұрса да іргелі еліміздің əдеби жəне мəдени өміріне қаламы жүйрік журналистігімен бірге, өзіндік айтар ойы бар жазушылығымен де үлес қосып жүрген қаламгер əріптесімізге алдағы жылы да жаңа шығармашылық табыстарға жете беруіне тілектестік білдіреміз. АСТАНА.

 ...пікірін жолдайды

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласында медициналық көмек көрсетудің бұрынғы тəсілдерін түбірімен өзгертетін үлкен өзгерістер болып жатыр. Қоғамдық денсаулық сақтауды реформалаудың маңызды бағыттарының бірі – бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесін енгізуді іске асыру болып табылады. Бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесінің негізгі мақсаттары – медициналық жəне дəрігерлік көмек көрсету жүйесін жетілдіру мен басқару сапасын жоғарылату . Бұл жағдай, біріншіден – медициналық қызмет көрсету саласында бəсекелестік ортаны қалыптастыруға, осы қызметтерді барынша ашық қылу жəне бюджеттік қаражаттарды тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Екіншіден, науқастарға таңдау еркі беріледі. Бұрынғыдай қаласаңыз да, қаламасаңыз да бір дəрігерге, бір емдеу мекемесіне байланып қалмайсыз. Бұл жағдайда, əрине, науқастар көңілінен шығатын емдеу орындарында кезек көбейеді, ал сапасыз қызмет көрсететін емханалар бос қалады. Кейін жабылып қалмау үшін дəрігерлер өз жұмыстарын жауаптырақ қарауға мəжбүр болады. Бірыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесінің тағы бір маңызды оң аспектісі – медициналық қызмет көрсетудің барынша ашықтығы. Осыған байланысты айтарым, құрметті қазақстандықтар, өз денсаулығымызға аса жауапкершілікпен қарайық. Ж. САЛЕМОВ, еңбек ардагері.

Жамбыл облысы, Жамбыл ауданы, Аса ауылы.

 ...ризашылығын білдіреді

Меценаттар кґбейе берсін

Мен М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің 1 курс студентімін. Бірде халық ауыз əдебиеті пəнінен дəріс беретін мұғаліміміз Роза Мұханбетқалиева еліміздің бас басылымы «Егемен Қазақстан» газетін əкеліп: «Біз бұрынғының батырларымен бірге бүгінгінің батырларын да дəріптеуіміз керек», – деп бізге «Меценат» атты көлемді мақаланы көрсетті. Сол күнгі тақырып та «Батырлар жыры» болатын. Мақаланың кейіпкері білім саласына 1 миллиард теңге бөлген қызылордалық кəсіпкер Сейітқали Алшынбаев жайында екен. Меценаттың қазақ балаларына деген ыстық қамқорлығын бірден аңғардық. Оның Қызылорда қаласындағы шағын ауданда бүлдіршіндерге арнап балабақша салғанын білдік. Адал еңбегімен тапқан қаражатына 2 балабақша, 1 мектеп салғызып, халық игілігіне пайдалануға бергізу кез-келген кəсіпкердің қолынан келмесі анық. Тау тұлғалы азамат Сейітқали Алшынбаевтың тағдырдың талай құқайын көрсе де, өмірге деген биік құштарлығы, іңкəр үміті қазіргі қазақ жастарының бойынан табылса екен дейміз. Он екі мүшесі сау, «тепсе темір үзетін» жігіттердің екі қолға бір жұмыс таппай жүргендері жетерлік... Айтатындары – жұмыс жоқ. Жұмыс жоқ емес, бар! Тек істің көзін білетін байқағыш жастар жоқ. Осындай замандастарыма мақала кейіпкері Сейітқали ағаның өмір жолы үлгі боларлық тағдыр. Айтарым, ел игілігі үшін бірталай жақсы шаралардың ұйытқысы болған Сейітқали Алшынбаев ағаға ерекше алғысымды білдіремін. Əлі де жаңашыл бастамаларыңыз, жақсылықтарыңыз көбейе берсін. Алтынгүл САНСЫЗБАЙ, Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің І курс студенті.

ОРАЛ.

 ...қынжылысын жеткізеді

Жəрдемаќыны ала алмай отырмыз

Мен көп балалы ана болғандықтан 2010 жылы «Күміс алқа» белгісін алған едім. Содан осы құжат бойынша аудан орталығына барып тиесілі қағаздарымды тапсырғанмын. Алайда əлі күнге дейін осыған қажетті жəрдемақыны ала алмай отырмын. Себеп, іс-қағаздарды реттейтін адамдардың жауапсыздығынан «Күміс алқа» кітапшасына менің əкемнің аты жазылмағандық болып отыр. Тиісті орындарға барып үш рет құжаттар тапсыруға тура келсе де, əлі күнге нəтиже жоқ. Өзім үй шаруасындамын, отағасым ауру. Жақында ғана емханадан шықты. Үш балам – студент. Олар ақылы бөлімде оқыса, үш балам əлі мектеп жасында. Ауылымыз аудан орталығынан шалғайда орналасқан əрі қыста екі аралыққа қатынау өте қиын. Айтпағым, осы жағдайымды ескеріп, тиісті орындар тапсырылған құжаттарға түсіністікпен қарап, жəрдемақымызды алуға көмектессе екен.

Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Рысбек батыр ауылы.

Толқынай ТƏЖІБАЕВА.

 ...көмек күтеді

Ќиын жол – уайым сол

Солтүстік Қазақстан облысының Уəлиханов ауданының шалғайындағы Қайрат пен Қулыкөл ауылдары ауданнан 150 шақырымда орналасқан. Қыс уақытында бізде қатынас өте қиын болып, айлап жол ашылмайды десек артық айтқанымыз емес. Ел болғасын балашаға, аяғы ауыр əйелдер, аурулы-сырқаулы үлкендер бар – жанымызды шүберекке түйіп отырамыз. Сықырлаған аяз бен ұлыған боранды күндері елде төтенше жағдай болмаса екен деп тілеумен боламыз. Тоқсан ауыз сөздің – тобықтай түйіні, бізге жол тазалайтын, ашатын, жан-жақпен қарым-қатынас орнататын екі ауылға бір техника қажет. Ауданға қараумен көзіміз талып, үмітіміз үзілді. Үкімет біздің жағдайымызды ұғынып, қол ұшын берсе дейміз. Қулыкөл мен Қайрат ауылының тұрғындары. Солтүстік Қазақстан облысы, Уəлиханов ауданы.

Саяси жаѕєырту: ґзекті мəселелердіѕ мəні, маѕызы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстанның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламалық мақаласында «Жаңғыртудың табыстылығы үшін əрбір азаматтың өз Отанына пайдалы болуы өте маңызды. Жаңғырту барлық қазақстандықтарға қажет. Осындай түсіністік жағдайында ғана кең көлемде қоғамдық консенсус пен табысқа қол жеткізуге болады», – деп атап көрсетті. Осыған байланысты қазіргі уақытта аса маңызды міндеттердің бірі саяси жаңғыртудың мəнін дұрыс түсіну болып отыр. Раушанбек ƏБСАТТАРОВ,

Абай атындағы ҚазҰПУ-дің магистратура жəне Phd докторантура институтының саясаттану жəне əлеуметтікфилософиялық пəндер кафедрасының меңгерушісі, философия ғылымдарының докторы, профессор.

Саяси жаңғырту – бұл қоғамдық ойдың маңызды бағыты, оған дəстүрлі мəдени жəне əлеуметтік-экономикалық формаларды терістеу, саяси өзгеріс жəне жаңа қағидаттарды іздеу тəн. Сонымен, бұл саяси жүйенің дəстүрлі қоғамнан қазіргі қоғамға өтуі үдерісіндегі өзгерісі. Осыған байланысты саяси жаңғыртуды ғалымдардың əлі де жеткілікті зерттемегендігін атап көрсеткен жөн. Саяси жаңғырту саяси жүйені, саяси қызметтің түрлерін, əдістерін, құралдарын, тəсілдерін, технологияларын, сондай-ақ, саяси бағдарламаларды, доктриналарды, тұжырымдамаларды, мақсаттарды, стратегияларды жетілдірудің, жаңарту мен өзгертудің тетігі болып табылады. ХХ ғасырдың ортасында саяси ғылымда жаңа категория: «саяси жаңғырту» «тіркелгендігін» айта кеткен жөн. Ол ғылыми жəне əдеттегі сөз қорына нық кірді. Социалистік жүйе мен Кеңес Одағының ыдырауынан кейінгі Еуразия, Орталық жəне Шығыс Еуропа елдерінің қоғамдық-саяси өміріндегі өзгерістерді талқылау мен бағалау барысында бүгінде белсенді түрде пайдаланылады. «Саяси жаңғырту» ұғымы «саяси даму» терминімен органикалық байланыста, бірақ онымен барабар емес. «Саяси жаңғыртудың» мəнін түсіну үшін «саяси даму» категориясы маңызды болғандықтан, осы категориялардағы олардың ортақ жəне ерекше жақтарын көрсету мақсатында біз оның мазмұнын қысқаша қарастырамыз. Саяси даму ұғымы ғылыми əдебиетке ХХ ғасырда енді жəне ол саяси жүйелердің өзгеруі үдерісінің мазмұнын сипаттау үшін қолданылады. Аталмыш ұғым мен жай ғана саяси қатынастар жүйесіндегі өзгеріс фактісі емес, қоғамның саяси жүйесіндегі сапалық өзгерістер – саяси жүйенің күрделене түскен экономикалық жəне əлеуметтік жағдайларға үнемі бейімделу, жаңа қоғамдық мүдделер мен талаптардың пайда болуына шапшаң əрі тиімді түрде əсер ету, жаңа саяси институттар құру жəне қалыптасқан жағдайларға барабар олардың қызмет түрлерін жасау қабілетінің арта түсу үдерісі де белгіленеді. Демек, саяси даму – бұл саяси жүйенің қоғамдық ортаға икемді бейімделуі, оның сапалы жетілуі жəне өзінің қызметін жүзеге асыруда жаңа деңгейге өтуі, əлеуметтік мүдделердің қанағаттануы. Осыған байланысты саяси даму саяси жүйенің оң динамикасын – оның жаңа сапалық жағдайға қарай тұрақты қозғалысын білдіретіндігін атап көрсеткен жөн. Сондықтан да саяси дамудың өлшемдері жөніндегі мəселе аса маңызды, өте өзекті болып табылады. Саясаттанушылар саяси жүйенің қабілетін көрсеткен саяси дамудың негізгі үш өлшемін бөліп көрсетеді: 1) қоғам мен билік құрылымдарының (инсти тут тар дың, нормалардың, коммуникациялардың) өзгерісіне деген; 2) жаңалыққа (жаңашылдыққа) – жаңа əлеуметтік проблемаларға, қоғамдық пікірге, азаматтардың талаптары мен мүдделеріне икемді түрде жауап беруге деген; 3) азаматтардың қоғамның саяси өміріне тең құқықты қатысуын қамтамасыз етуге деген (олардың

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

саяси жүйенің институттарына деген жағымсыз немесе жағымды қатынастарынан тəуелсіз). Осы өлшемдерге сүйене отырып, саяси жүйенің оң динамикасының негізгі шарттарын жасауға болады: біріншіден, қоғамның жаңа проблемалары мен мұқтаждықтарына деген жүйенің «бейімділігін» көтеру (бірен-саран жаңалықтардың жəрдемімен, мысалы, заңды, бас қа ру органдарын жетілдіру, билеу ші элитаның хабардарлығын көтеру); екіншіден, ұзақ тарихи перспективаға бағытталған кешенді реформалар жүргізу, саяси жүйенің барлық бөлімдерін демократиялық тұрғыдан қайта құру (жаңғырту); үшіншіден, қоғамның демократиялық саяси мəдениетін мақсатты түрде қалыптастыру. Осылайша, саяси даму ұғымы саяси жаңғырту ұғымымен жəне қоғамдық дамудың неғұрлым кең ұғымымен өзара тығыз байланыста болады. Осыған байланысты жаңғырту теориясы ХХ ғасырдың 50-60-жылдарында отаршылдық тəуелділіктен азаттық алған жəне өзінің одан арғы өзгеру жолдары жөніндегі мəселені тəжірибелік тұрғыдан қоюшы елдердің саяси тағдырын бейнелеу үдерісінде қалыптасқандығын айта кету керек. Жалпы қолданыстағы мағынада жаңғырту деп (француз сөзі modern – қазіргі жаңа) қазіргі заманның талаптарына сай нəрсенің өзгерісі түсініледі. Алайда саяси жаңғырту ұғымы өзіне қайсыбір қоғамның саяси жүйесіне жай ғана қазіргі заманғы түр бергеннен де кең ма ғынаны қосып алады. Ол іс жүзінде қоғамды жаңғырту ұғымының синонимі болып табылады, ол арқылы ғылыми əдебиеттерде дəстүрлі қоғамнан, яғни сословиелік əлеуметтік құрылымы бар жəне қоғамдық қатынастарды реттеуші ретіндегі дəстүрлі этикалық нормалары бар аграрлық шаруашылыққа негізделген қоғамнан өндірістің машиналы технологиясына жəне адамдардың өмір-тіршілігінің əр түрлі салаларын ұйымдастырудың ұтымды принциптеріне негізделген индустриялық қоғамға өту үрдісін түсіну қабылданған. Көрсетілген мағынадағы жаңғыртылған қоғам өндіріске ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін енгізу, əлеуметтік-экономикалық жəне саяси қарым-қатынастарды, əлеуметтік құндылықтар мен нормалардың барлық жүйесін жаңадан бастап қайта құру саясатының нəтижесі ретінде алға шығады. Саяси дамудың тұжы рым дамасына сəйкес батыс елдерінің, ең алдымен Батыс Еуропаның, АҚШ пен Канаданың жаңғыру үдерісі XVIII ғасырда басталды жəне бірінші өнеркəсіптік революция дəуірін қамтыды. Мұнда бұл үдеріс қоғамның табиғи эволюция сипатында болды жəне келесі жүйелілікте іске асырылды деп есептелді. Өзгерістер алдымен рухани салада болды (Жаңару, Реформация жəне, əсіресе, Ағарту). Сосын қоғамның экономикалық саласы өзгерді, яғни жаңа мүдделер пісіпжетілді жəне капиталға негізделген

жаңа экономикалық құ рылыс қалыптасты. Осы өз герістердің нəтижесінде мемлекетпен тікелей байланысты емес адамдардың қызмет саласы кеңейе түсті, яғни азаматтық қоғам қалыптаса бастады. Тек осыдан кейін ғана саяси жүйенің, əлеуметтік мүдделердің өзгерісі жəне бұқаралық жаппай қатысу болып өтті. Егер XIX ғасырдың басында батысеуропалық елдер əлі де ауыл шаруашылығы жағдайында қалған болса, ХХ ғасырдың басына қарай мұнда егіншіліктің орнына іс жүзінде өнеркəсіптік өркениет келді. Қазіргі уақытта қоғамды жаңғырту ұғымы ең алдымен, дəстүрлі қоғамнан қазіргі за манғы индустриялық қоғамға өтуді іске асырмаған елдерге сəй кес қолданылады. Іс жүзінде бұл елдердің бəрі əлемнің батыс бөлігі емес. ХХ ғасырдың 50-60-жылдарында жаңғыртудың тұжырымдамаларының ішінде кейбір авторлардың қоғамдық дамудың бір бағыттылығы жөніндегі идеясы үстемдік етті. Бір елдер өзінің дамуында басқалардан кейін қалып келеді, бірақ олардың бəрі өзінің мазмұны жағынан бірдей жаңғыртудың бір ғана жолынан өтеді деп есептелді. Сонымен, дəл осы батыс елдері өздерінің əлеуметтік-экономикалық, саяси жəне рухани дамуында алға кеткендігіне жəне батыстық мəдениет бүкіл əлемнің мəдениеті болуы тиіс екендігіне күмəн болмады. Сондықтан да батыстық емес елдердің жаңғыруының мəнісі алғашқыда олардың вестернизациясы (ағылшынша west – батыс), яғни дамушы елдерде өмірдің əр түрлі салаларын батыстық бастауларға көшіру үдерісі ретінде түсінілді. Саяси жүйені жаңғырту бұл елдерде саяси институттарды жəне саяси өмірдің формаларын батыстық үлгіде бекіту, яғни демократияландыру үдерісі ретінде қарастырылды. XX ғасырдың 70-90-жылдарында жаңғыртуды түсіну енді соншама болмады. Бұл уақытта ғалымдар көбіне батыстық өркениет бірегей десе де, бəрібір əмбебап емес деген пікірге келе бастады. Осыған байланысты мақсатқа сəйкестілік жөніндегі, ең бастысы – басқа елдердің батыстық əлеуметтік институттарды, құндылықтар мен нормаларды көшіріп алу мүмкіндігі жөніндегі əңгіме өзекті бола бастады. Мəселе басқа тұрғыдан да қойылды: батыстық емес қоғамдар өздерінің ұлттық мəдениетінен бас тартуы жəне батыстық мəдениеттің негізгі құндылықтарын қабылдауға тиіс пе? Өздерінің елдерін батыстық əлеуметтік құндылықтар негізінде жаңғыртуға деген батыстық емес мемлекеттердің көшбасшыларының (Түркия, Жапония, Сингапур, Тайвань, Оңтүстік Корея, Сауд Арабиясы, Иран) талап еткен əрекеттері бұл елдердің қазіргі заман елдеріне, бірақ батыстық емес елдерге айналғанына көз жеткізіп отыр. Соңғы он жылдықта қытай қоғамы да жаңғыруда, бірақ вестернизацияланып жатқан жоқ. Көріп тұрғанымыздай, жаңғырту мен əлеуметтік-экономикалық даму мəдени вестернизацияны талап етпейді жəне жасамайды. Сонымен қатар, олар ұлттық мəдениеттің қайта туындауы мен жаңаруына мүмкіндік береді. Мəселен, Батыс елдерінде білім алған батыстық емес елдердің көптеген элита өкілдері өздерінің əлеуметтік жүйелерінің шаруашылық механизмдерін жетілдіру барысында индустриялық технологияны дəстүрлі ұлттық құндылықтарға қызмет етуге қоюға ұмтылды. Қазіргі уақытта ғалымдар мен саясаткерлердің ойында жаңғыртудың басымдық мақсаты – өзгеруші қоғамдардың өркениетті ұқсастығын сақтау барысындағы экономикалық жəне технологиялық жаңалықтар болып табылатындығы көбірек пайымдалады. Қандай да бір елдердің жаңғыртуының стратегиясы мен нақты жолдары жөніндегі мəселе қазірде де барынша өткір пікірталастың тақырыбы болып қалып отыр. «Жаңғырту үрдісінің табыстылығы, Елбасымыз айтқандай, көп жағдайда оның қандай қағидаттар бойынша жүзеге асырылатынына байланысты

болады». Қазақстанның жəне басқа да ТМД елдерінің тəжірибесі айғақтағанындай, саяси жаңғырту өзіне мынандай сатыларды қосып алады: қоғамның өзінің дəстүрлі саяси құндылықтарын сыни бағалауы; қоғамдағы дағдарысты үрдістерді, дау-жанжалдарды жəне шиеленісті жеңудің жолдарын, тəсілдері мен əдістерін анықтау; азаматтардың бағалы бағдарларының өзгеруі, олар дың демократиялық саяси мəдениетке араласуы; ескі саяси жүйенің бөлшектенуі, оның жойылуы қоғам мен уақыттың талаптарына сəйкес келмеуі; саяси, экономикалық, əлеуметтік жəне рухани салалардағы кешенді реформалардың жүргізілуі. Қазақстан қоғамы өмір құрылысының кеңестік саяси үлгісінен демократияға өтудің қажеттілігін ұғынды, бұл ұлттық, ұлтаралық, дінаралық жəне əлеуметтік келісімге жетуге мүмкіндік береді. Заңнамада демократиялық принциптер мен нормалар бекітілуде. Экономикалық, саяси, əлеуметтік жəне рухани-идеологиялық салаларда өзгерістер біртіндеп іске асырылды жəне іске асырылуда. Билік органдарының конституциялыққұқықтық жауапкершілігі арта түсуде. Мемлекеттік-құқықтық механизм жетілдірілуде. Президент Н.Ə.Назарбаев «Қа зақстанның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» деген мақаласында былай атап көрсетті: «Жаңғырту үрдістерінің алгоритмі кейін қалған салаларды, өңірлерді, əлеуметтік топтарды қолда бар стандарттар мен əлеуметтік даму көрсеткіштеріне «тартуға» арқаулануы тиіс». Жаңғыртудың мазмұнына келетін болсақ, дəстүрлі қоғамнан индустриялық қоғамға өту үдерісі ретіндегі оны түсіну əр түрлі елдердегі оның объективті нəтижесі адамдардың өмір-тіршілігінің негізгі салаларындағы азды-көпті ұқсас əлеуметтік институттардың нығаюы деп топшылауға мүмкіндік береді. Бұл пікір тікелей индустрияландыру үдерісінің мəнісінен шығады. Даниел Белл өзінің «Грядущее постиндустриальное общество. Опыт социального прогнозирования» («Келешек постиндустриялық қоғам. Əлеуметтік болжамдау тəжірибесі») атты кітабында барлық индустриялық қоғамдардың бірнеше ортақ белгілері бар екендігі жөнінде біржақты қорытынды жасайды. Олар: барлық жерде бірдей технология таралған; технологиялық жəне инженерлік білімдердің (сондай-ақ, оларды ұсынатын оқу орындарының да) сапасы да бірдей; мамандықтар мен еңбек түрлерінің шамамен бірдей жиынтығы. Бірдей техникалықэкономикалық инфрақұрылым индустриялық қоғамдардың барлық салаларындағы ұқсас элементтердің болмай қалмайтын пайда болуына əкелетіндігі шүбəсіз. Президент Н.Ə.Назарбаев аталған мақаласында: «Жаңғырту егер, біріншіден, ол Жалпыұлттық тұжырымдамамен сəйкес жоспар арқылы жүзеге асырылатын болса жəне, екіншіден, тұтастай үдемелі индустриялық-инноваиялық дамуымен байланысты нақты экономикалық табыстарға негізделген жағдайда ғана табысты болады. Индустриялық-инновациялық дамудан тыс ешқандай жаңғырту мүлдем мүмкін емес», – деп атап көрсетті. Қорытындылай келе, саяси жаңғырту – саясаттың өзгерістерге, инновацияларға төзімділігінің, оның икемділігінің маңызды көрсеткіші екендігін, уақыт талаптарын қабылдай білу жəне оларға жауап беру екендігін айтуға болады. Мұқият ойластырылған жəне негізделген саясатты жаңғырту күйретудің қаупінің, əлеуметтік шиеленістің ұлғаюының сырын сыртқа шығармайды, ол саяси тұрақтылықтың негізі жəне кепілі болып табылады. Сонымен қатар, саяси жаңғырту – саясатты дамыту мен жетілдірудің терең қайнар көзі, табысты, нəтижелі саяси қызметтің міндетті шарты.

Хабарландыру

«Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамы (бұдан əрі - «ДТЖ» АҚ) (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www. kazrail.kz) 2013 жылға темір жол желісіндегі СЦБ жəне байланыс нысандарына техникалық қызмет көрсету жəне жөндеу бойынша қызметтерді сатып алу жөнінде ашық тендер өткізу туралы хабарлайды. Сатып алынатын қызметтердің толық тізбесі, саны, жеткізу мерзімі, орны жəне техникалық ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген. Тендерлік құжаттама көшірмесін 2013 ж. 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейінгі мерзімді қоса есептегенде мына мекенжай бойынша алуға болады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін немесе «ДТЖ» АҚ веб-сайтында: www. kazraіl.kz «Сатып алу» бөлімі. Əлеуетті жеткізушілердің өкілдері тендерлік құжаттаманың көшірмесін арнайы алу үшін тендерлік құжаттаманың көшірмесін алуға жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тиісті түрде ресімделіп, өкілеттігін құжаттық растауын тапсыруы міндетті. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамының мына мекен-жайы бойынша тапсырады (жібереді): 070000, Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға өтінімдерін арнайы тапсыру кезінде, əлеуетті жеткізушілер немесе олардың уəкілетті өкілдері тендерге қатысуға өтінімдерін тапсыру құқығын жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін əлеуетті жеткізушінің мүддесі атынан ұсынатын тұлғалардың сенімхатын тапсыруы жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тапсыруы қажет. Тендерлік өтінімдерді тапсырудың түпкілікті мерзімі – 2013 жылғы 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейін. Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендер комиссиясы 2013 жылғы 24 қаңтарда сағат 10.00-де мына мекен-жайда ашады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7232) 54 48 57, ішкі 113 немесе сатып алуды ұйымдастырушының электронды поштасының мына мекен-жайына: info@ kazrail.kz

«Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамы (бұдан əрі - «ДТЖ» АҚ) (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) 2013 жылға темір жол желісіндегі электр жүйелеріне техникалық қызмет көрсету жəне жөндеу бойынша қызметтерді сатып алу жөнінде ашық тендер өткізу туралы хабарлайды. Сатып алынатын қызметтердің толық тізбесі, саны, жеткізу мерзімі, орны жəне техникалық ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген. Тендерлік құжаттама көшірмесін 2013 ж. 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейінгі мерзімді қоса есептегенде мына мекен-жай бойынша алуға болады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін немесе «ДТЖ» АҚ веб-сайтында: www.kazraіl.kz «Сатып алу» бөлімі. Əлеуетті жеткізушілердің өкілдері тендерлік құжаттаманың көшірмесін арнайы алу үшін тендерлік құжаттаманың көшірмесін алуға жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тиісті түрде ресімделіп, өкілеттігін құжаттық растауын тапсыруы міндетті. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамының мына мекен-жайы бойынша тапсырады (жібереді): 070000, Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға өтінімдерін арнайы тапсыру кезінде, əлеуетті жеткізушілер немесе олардың уəкілетті өкілдері тендерге қатысуға өтінімдерін тапсыру құқығын жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін əлеуетті жеткізушінің мүддесі атынан ұсынатын тұлғалардың сенімхатын тапсыруы жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тапсыруы қажет. Тендерлік өтінімдерді тапсырудың түпкілікті мерзімі – 2013 жылғы 23 қаңтарда сағат 18.00ге дейін. Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендер комиссиясы 2013 жылғы 24 қаңтарда сағат 11.00-де мына мекен-жайда ашады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7232) 54 48 57, ішкі 113 немесе сатып алуды ұйымдастырушының электронды поштасының мына мекен-жайына: info@kazrail.kz

Хабарландыру «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамы (бұдан əрі - «ДТЖ» АҚ) (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) 2013 жылға автокөлікке техникалық қызмет көрсету жəне жөндеу қызметтерін сатып алу жөнінде ашық тендер өткізу туралы хабарлайды. Сатып алынатын қызметтердің толық тізбесі, саны, жеткізу мерзімі, орны жəне техникалық ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген. Тендерлік құжаттама көшірмесін 2013 ж. 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейінгі мерзімді қоса есептегенде мына мекен-жай бойынша алуға болады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін немесе «ДТЖ» АҚ веб-сайтында: www.kazraіl.kz «Сатып алу» бөлімі. Əлеуетті жеткізушілердің өкілдері тендерлік құжаттаманың көшірмесін арнайы алу үшін тендерлік құжаттаманың көшірмесін алуға жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тиісті түрде ресімделіп, өкілеттігін құжаттық растауын тапсыруы міндетті. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамының мына мекен-жайы бойынша тапсырады (жібереді): 070000, Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға өтінімдерін арнайы тапсыру кезінде, əлеуетті жеткізушілер немесе олардың уəкілетті өкілдері тендерге қатысуға өтінімдерін тапсыру құқығын жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін əлеуетті жеткізушінің мүддесі атынан ұсынатын тұлғалардың сенімхатын тапсыруы жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тапсыруы қажет. Тендерлік өтінімдерді тапсырудың түпкілікті мерзімі – 2013 жылғы 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейін. Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендер комиссиясы 2013 жылғы 24 қаңтарда сағат 15.00-де мына мекен-жайда ашады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7232) 54 48 57, ішкі 113 немесе сатып алуды ұйымдастырушының электронды поштасының мына мекен-жайына: info@kazrail.kz

Хабарландыру

«Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамы (бұдан əрі - «ДТЖ» АҚ) (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) 2013 жылға автотрактор техникаларын жалдау қызметтерін сатып алу жөнінде ашық тендер өткізу туралы хабарлайды. Сатып алынатын қызметтердің толық тізбесі, саны, жеткізу мерзімі, орны жəне техникалық ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген. Тендерлік құжаттама көшірмесін 2013 ж. 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейінгі мерзімді қоса есептегенде мына мекен-жай бойынша алуға болады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00ге дейін немесе «ДТЖ» АҚ веб-сайтында: www.kazraіl.kz «Сатып алу» бөлімі. Əлеуетті жеткізушілердің өкілдері тендерлік құжаттаманың көшірмесін арнайы алу үшін тендерлік құжаттаманың көшірмесін алуға жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тиісті түрде ресімделіп, өкілеттігін құжаттық растауын тапсыруы міндетті. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамының мына мекен-жайы бойынша тапсырады (жібереді): 070000, Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға өтінімдерін арнайы тапсыру кезінде, əлеуетті жеткізушілер немесе олардың уəкілетті өкілдері тендерге қатысуға өтінімдерін тапсыру құқығын жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін əлеуетті жеткізушінің мүддесі атынан ұсынатын тұлғалардың сенімхатын тапсыруы жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тапсыруы қажет. Тендерлік өтінімдерді тапсырудың түпкілікті мерзімі – 2013 жылғы 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейін. Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендер комиссиясы 2013 жылғы 24 қаңтарда сағат 14.00-де мына мекенжайда ашады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7232) 54 48 57, ішкі 113 немесе сатып алуды ұйымдастырушының электронды поштасының мына мекен-жайына: info@kazrail.kz

«Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамы (бұдан əрі - «ДТЖ» АҚ) (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) 2013 жылға офистік жəне көлікжай тұрақжайларын жалдау қызметтерін сатып алу жөнінде ашық тендер өткізу туралы хабарлайды. Сатып алынатын қызметтердің толық тізбесі, саны, жеткізу мерзімі, орны жəне техникалық ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген. Тендерлік құжаттама көшірмесін 2013 ж. 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейінгі мерзімді қоса есептегенде мына мекен-жай бойынша алуға болады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін немесе «ДТЖ» АҚ веб-сайтында: www.kazraіl.kz «Сатып алу» бөлімі. Əлеуетті жеткізушілердің өкілдері тендерлік құжаттаманың көшірмесін арнайы алу үшін тендерлік құжаттаманың көшірмесін алуға жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тиісті түрде ресімделіп, өкілеттігін құжаттық растауын тапсыруы міндетті. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамының мына мекен-жайы бойынша тапсырады (жібереді): 070000, Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға өтінімдерін арнайы тапсыру кезінде, əлеуетті жеткізушілер немесе олардың уəкілетті өкілдері тендерге қатысуға өтінімдерін тапсыру құқығын жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін əлеуетті жеткізушінің мүддесі атынан ұсынатын тұлғалардың сенімхатын тапсыруы жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тапсыруы қажет. Тендерлік өтінімдерді тапсырудың түпкілікті мерзімі – 2013 жылғы 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейін. Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендер комиссиясы 2013 жылғы 24 қаңтарда сағат 12.00-де мына мекен-жайда ашады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7232) 54 48 57, ішкі 113 немесе сатып алуды ұйымдастырушының электронды поштасының мына мекен-жайына: info@kazrail.kz

«Маңғыстаумұнайгаз» акционерлік қоғамы «Titan Oil Trading GmbH» жəне «Wimar SA» компанияларымен 2013 жылға ірі мəмілелер жасасты.

«Индустриальный Казахстан» жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ «ГНПФ» жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ-ға қосылу жолымен қайта құрылуына байланысты өз қызметінің тоқтатылғандығы туралы барлық мүдделі тұлғаларға хабардар етеді. Осыған байланысты, «ГНПФ»ЖЗҚ» АҚ «Индустриальный Казахстан» ЖЗҚ» АҚ-тың барлық құқықтары мен міндеттемелері бойынша құқықтық мирасқоры болып табылады.

«Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамы (бұдан əрі - «ДТЖ» АҚ) (050000; Алматы қ., Желтоқсан к-сі, 118, www.kazrail.kz) фронтальды тиегіш сатып алу жөнінде ашық тендер өткізу туралы хабарлайды. Сатып алынатын қызметтердің толық тізбесі, саны, жеткізу мерзімі, орны жəне техникалық ерекшелігі тендерлік құжаттамада көрсетілген. Тендерлік құжаттама көшірмесін 2013 ж. 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейінгі мерзімді қоса есептегенде мына мекен-жай бойынша алуға болады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін немесе «ДТЖ» АҚ веб-сайтында: www.kazraіl.kz «Сатып алу» бөлімі. Əлеуетті жеткізушілердің өкілдері тендерлік құжаттаманың көшірмесін арнайы алу үшін тендерлік құжаттаманың көшірмесін алуға жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тиісті түрде ресімделіп, өкілеттігін құжаттық растауын тапсыруы міндетті. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға тендерлік өтінімдерін жапсырылған конверттерге салып «Досжан темір жолы (ДТЖ)» акционерлік қоғамының мына мекен-жайы бойынша тапсырады (жібереді): 070000, Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Əлеуетті жеткізушілер тендерге қатысуға өтінімдерін арнайы тапсыру кезінде, əлеуетті жеткізушілер немесе олардың уəкілетті өкілдері тендерге қатысуға өтінімдерін тапсыру құқығын жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін əлеуетті жеткізушінің мүддесі атынан ұсынатын тұлғалардың сенімхатын тапсыруы жəне жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін тапсыруы қажет. Тендерлік өтінімдерді тапсырудың түпкілікті мерзімі – 2013 жылғы 23 қаңтарда сағат 18.00-ге дейін. Тендерлік өтінімдер салынған конверттерді тендер комиссиясы 2013 жылғы 24 қаңтарда сағат 16.00-де мына мекен-жайда ашады: Өскемен қ., Меновное а., Шоссейная к-сі, 26. Қосымша ақпарат пен анықтаманы мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7232) 54 48 57, ішкі 113 немесе сатып алуды ұйымдастырушының электронды поштасының мына мекен-жайына: info@kazrail.kz

Хабарландыру

Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісі аппаратының қызметкерлері осы палатаның Ақпарат-талдау бөлімінің бас консультанты Жаңыл-бике Қасымқызы Қайкеноваға əкесі Қасым Шəріпұлы ЕРТАЕВТЫҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің басшылығы мен ұжымы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Мүслім Тайырұлы Өмірияевке əкесі Тайыр Əмірбекұлы ӨМІРИЯЕВТІҢ дүниеден өтуіне байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркəсіптік кешендегі Мемлекеттік инспекция комитетінің Қостанай облыстық аумақтық инспекциясы ұжымы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Мүслім Тайырұлы Өмірияевке əкесі Тайыр ƏМІРБЕКҰЛЫНЫҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркəсіптік кешендегі Мемлекеттік инспекция комитетінің Шығыс Қазақстан облыстық аумақтық инспекциясы ұжымы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Мүслім Тайырұлы Өмірияевке əкесі Тайыр Əмірбекұлы ӨМІРИЯЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты туған-туыстары мен отбасына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. Павлодар облысының əкімдігі Астана қаласының əкімі Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетовке туысқаны Мұрат Рахманбердіұлы ІЗБАСАРОВТЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Жамбыл облысының əкімдігі, облыстық мəслихат жəне облыстық ардагерлер кеңесі Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Мүслім Тайырұлы Өмірияевке əкесі Тайыр Əмірбекұлы ӨМІРИЯЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы прокуратура органдарының құрметті қызметкері, 3-сыныпты мемлекеттік əділет кеңесшісі Сапар Қайыпұлы ҚАСЫМЖАНОВТЫҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен жақын туыстарына ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. «ҚазАгроИнновация» АҚ басшылығы мен ұжымы жəне еншілес ұйымдары Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вицеминистрі Мүслім Тайырұлы Өмірияевке əкесі Тайыр Əмірбекұлы ӨМІРИЯЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ ұжымы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Мүслім Тайырұлы Өмірияевке əкесі Тайыр Əмірбекұлы ӨМІРИЯЕВТІҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. «Атыраугидрогеология» ЖШС ұжымы «Қазгеология» ҰК» АҚ департамент директоры, аяулы азамат Айтқали Тұрсынұлы РАХИМОВТЫҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен əріптестеріне ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ұжымы механика жəне ауыл шаруашылығы техникасын құрылымдау кафедрасының профессоры Өнімбек Құрманғалиұлы ҚҰРМАНҒАЛИЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ұжымы «Жетінші арна» бақылау кеңесінің төрайымы Бибігүл Жексенбайға анасы Гүлбану ҚАЛИЕВАНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ұжымы «Жетінші арна» бақылау кеңесінің төрайымы, Бас редакторлар клубының вице-президенті Бибігүл Нұрғалиқызы Жексенбайға анасы Гүлбану ҚАЛИЕВАНЫҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасына, туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

туған-

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

 Спорт

 Руханият

40 жылєы зерттеу еѕбек Оңдасын ЕЛУБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

Өскемендегі Пушкин атындағы кітапханада Б.Щербаков пен В.Полявиннің «Шығыс Қазақстан – Евразия кіндігі» атты 1140 беттен тұратын, мұқабасы жібекпен қапталған ғажап кітаптың тұсаукесері болып өтті. Облыс əкімі Бердібек Сапарбаев авторларды құттықтап, оларға Елбасының Алғыс хатын тапсырды. – Бұл біздің 40 жылғы еңбегіміз, осы кітапқа материалдар жазу үшін 19 мың шақырым жол жүрдім, табиғаттың тылсым жұмбақтарын шешуге тырыстым. Табиғатымыз тек ұлттық құндылық қана емес, ұрпаққа қалатын баға жетпес байлық. Аталмыш кітап Елбасы алға қойған үш негізгі міндетке жауап береді, олар əлемді, руханиятты, табиғатты қорғау. Уақыт тауып бізге алғыс сезімін білдірген Елбасына ризашылығымыз шексіз. Ал кітап Қытайда басылды, бағасы да арзан емес, бірақ сатып алуға қызығушылық танытқандар көп, – деді кітаптың тұсаукесерінде биолог, Жазушылар одағының мүшесі Борис Щербаков. ӨСКЕМЕН.

Ќатарынан 21 мəрте жеѕді Кеңестер Одағының заманында қатарынан 18 мəрте жеңіске жеткен ЦСКА хоккей клубының даңқы жер жаратын. Содан бері ешбір команда сондай нəтиже көрсете алмады. Жақында Қарағандының «Сарыарқа» хоккей командасы сол рекордты жаңартты. Олар Ресейдің Жоғары хоккей лигасындағы беделді жарыста қатарынан 21 мəрте жеңіске жетті. Маусым бойы сенімді болып, қарқынды түрде ойнаған

Мїгедектерге арналєан спорт клубы «Егемен Қазақстан».

Облыста 27 мыңға жуық мүмкіндігі шектеулі жан болса, 2 мыңнан астамы–балалар. Олардың арасында спортпен жүйелі түрде айналысып, халықаралық, республикалық додаларда топ жарып жүргендері баршылық. Мысалы, Сергей Харламов былтыр Лондондағы Паралимпиада ойындарына қатысып, жақсы нəтиже көрсетті. 13 спортшы ұлттық құрамаға қабылданды. Футболшылар ел жеңімпазы атанды. Жаңа жылдан бастап жоғарыдай санатқа жататын азаматтарға «Үміт» спорт клубы тегін қызмет көрсете бастады. Облыстық туризм, дене шынықтыру жəне спорт басқармасының бастығы Руслан Есеналин БАҚ өкілдерімен өткізген баспасөз мəслихатында «Қарасай» жоғары спорт шеберлігі мектебі жанынан ғимарат, 15 жаттықтырушы бөлінгенін жеткізді. Сөйтіп, спорттың ондаған түрімен айналысатын олардың саны үш есеге дейін артып отыр.

Жоєары баєаєа ие болды Астана медицина университеті Еуропалық сапа менеджменті қоры (EFQM) Кемелдік моделінің «Мойындалған кемелдік» деңгейіне жетіп, сертификат алған еліміздегі тұңғыш жоғары оқу орны атанды – деп хабарлайды университеттің баспасөз қызметі. Медициналық білім беруде, медициналық ғылым мен клиникалық қызметті дамытуда өзіндік əдіснамасы бар аталмыш жоғары оқу орны 2011 жылы «Кемелдікке ұмтылу» деңгейіне жетуге қадам жасаған болса, былтырғы жылдың қарашасында «Мойындалған кемелдік» деңгейіне сəйкестігін тексеру мақсатында бағалау жүргізген. Еуропалық сапа менеджменті қорының сарапшысы мен ассессоры Максим Энри Лагрильер жəне профессор А.Абдрахманов университеттің өзін өзі бағалау нəтижелерін жəне оның қызметінің еуропалық қордың талаптарына сəйкестігін кафедраларды, зертханаларды, оқу-клиникалық орталықты, кітапхананы, мұражайды жəне өзге де құрылымдық бөлімшелерді аралау барысында, сондай-ақ, студенттермен, клиникалық базалардың өкілдерімен əңгімелесу кезінде зерделеп, Астана медицина университеті қызметінің «Мойындалған кемелдік» деңгейіне, яғни 4 жұлдызға сəйкестігін растаған. Атап өтейік, бұл еліміздегі еуропалық қордың сертификатын алған үшінші мекеме.

Солтүстік Қазақстан облысы.

Еліміздің экономикалық даму қуатын айғақтайтын мысалдар жеткілікті. Кезінде «Хромтау-Алтынсарин» темір жолы салынып, пайдалануға берілгенде бұдан былай елордаға бару үшін Ресейді айналып, əлекке түспейміз деп бөркімізді аспанға атып едік. Енді сол Астанаға айналдырған 16 сағат 56 минутта жететіндей мүмкіндік туғанда қалай қуанбасқа. Бұған «Жолаушылар тасымалы» АҚ-тың жолаушылар пойыздарындағы сервистік қызмет көрсетуді жақсарту жəне еліміздің аумағына қатынайтын жаңа жүрдек жолаушылар пойыздарының маршруттарын ашуды жалғастыруы нəтижесінде қол жеткізілді. Соның нақты дəлеліндей 14 желтоқсанда «Жолаушылар тасымалы» АҚ құрастырған «Астана – Ақтөбе» бағытына қатынайтын № 88/87 «Ақтөбе» жаңа жүрдек жолаушылар пойызы Ақтөбе стансасынан алғаш рет елордаға жолаушылар алып жүріп кетті. «Ақтөбе» пойызы – еліміздің батыс өңірлерін Астанамен темір жол арқылы жалғастыратын алғашқы жүрдек маршрут болып табылады. Пойыз қыс маусымында күнара, яғни аптаның жұп күндері, жазғы маусымда күн сайын қатынайтын болады. Жүрдек пойыз Ақтөбеден Астана қаласына дейін 16 сағат 56 минут жүреді, ал Астанадан Ақтөбе қаласына 16 сағат 25 минутта жетеді. Мұның өзі

Меншік иесі:

“Егемен Қазақстан” республикалық газеті” акционерлік қоғамы Президент Сауытбек АБДРАХМАНОВ Вице-президент – бас редактор Жанболат АУПБАЕВ Вице-президент Еркін ҚЫДЫР

. а л а д ѕ Ке . ы з а т й а м ў Ќ ќ ы л ы ш ѕ А

«Егемен-ақпарат».

Жїрдек пойыз Астанаєа аттанды «Егемен Қазақстан».

«Егемен-ақпарат».

 Жағымды жаңалық

Өмір ЕСҚАЛИ,

Сатыбалды СƏУІРБАЙ,

сарыарқалықтар үшін бұл заңды құбы лыс болатын. Дебютанттардың мұндай нəтиже көрсетуін мамандар бірауыздан нағыз сенсация деп бағалады. Маусымды табысты бастаған қарағандылықтар жанкүйерлерінің қызу

қолдауымен күн сайын əзірліктерін күшейтіп отырды. Таңғажайып жеңіс тек күшті ойыншылар ғана емес, нағыз командалық намыс пен күшті даярлық арқасында келеді. Бас жаттықтырушы Андрей Кирдяшов: «Біз бір отбасы сияқтымыз, барлық шаруаны ақылдасып, достық көңілмен шешеміз. Сондықтан да, команданың стратегиясы нақты жəне жүзеге асырылып жатады. Міне, «Сарыарқаның» жеңістерінің басты құпиясы сонда. Воронеж, Пенза қалаларындағы қарсыластарымыз бен түмендік «Рубинмен» матчтарымыз ерекше болды», – дейді. Клуб басшылары өз жұмыстарын өте білікті ұйымдастырып, команданың алаңсыз ойнауына мүмкіндік туғызды. Маусымаралық əзірлік те өте жақсы өтті. Соның нəтижесінде, бүгінгі жеңіске жетті. Еліміздің 2010-2011 жылдарғы қола жүлдегері, Қазақстан Республикасы чемпионатының лидері «Сарыарқа» Ресейдің Жоғары хоккей лигасындағы турнир кестесінде топ бастап тұр. Хоккейшілердің көзқарастары бойынша жанкүйерлердің алатын орны да ерекше көрінеді. Олардың сенімі жігерлерін қайрап, жаңа жеңістерге бастай бермек. Сол жанкүйерлер «Сарыарқаны» жоғары білікті клуб деп санайды. Олар жүлдегерлердің əрбір ойынын айрықша назармен қадағалап отырады, осыдан Қарағанды нағыз хоккейдің астанасына айналып келеді.

қазіргі кезде екі аралыққа қатынап жүрген жүрдек пойыздар уақытымен салыстырғанда жолға кететін уақыт 11 сағатқа қысқарады деген сөз. «Ақтөбе» пойызының вагондары Астана қаласындағы «ТұлпарТальго» қазақстандық-испандық бірлескен кəсіпорнының зауытында құрастырылған. Пойыз құрамы 19 «Тұлпар-Тальго» вагонынан тұрады. Олардың екеуі техникалық вагон, біреуі вагон-мейрамхана, тағы біреуі вагон-кафетерий ретінде жабдықталған болса, қалған «Турист» класты 15 вагон жолаушыларға арналған. Жүрдек пойыздың алғашқы сапарға шығу салтанатында облыс əкімі Архимед Мұхамбетов пен «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ вице-президенті Асхат Акчурин пойыз құрамын аралап көріп, жолаушыларға сервистік қызмет көрсету жағдайымен танысты. Өңір басшысы Елбасы Нұрсұлтан На зарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекет тің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында еліміздің өркендеу бағыттарын айқындап бергеніне, онда «Жезқазған-Бейнеу» темір жолын салуды бастадық» деп атап өткеніне тоқталды. «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ вице-президенті Асхат Акчурин жаңа пойызға бірінші болып билет алған Сейітқазы Баяхметовке ескерткіш сыйлық тапсырды. АҚТӨБЕ.

Достастыќтаєы бірегей кəсіпорын (Соңы. Басы 1-бетте). Мұнда сондай-ақ, италиялықтармен бірлесіп «АРДИАГНОСТ» диагностикалық кешені шығарылады. Үкіметтің дағдарыстан кейінгі уақытта экономиканы диверсификациялай отырып, шикізатқа бағыныштылықтан кетуді ұстанған дағдарысқа қарсы бағдарламасының аясында кəсіпорында өндірісті ұйымдастыру жəне ауыр меди ци налық рентген техникасы са ласының тармағын құру жобасы жасалған. Акционерлік қоғам өзінің өндірістік базасында өте күрделі жоғары технологиялы медициналық рентген техникасы – компьютерлік томография дайындауды қолға алды. Еліміздің машина құрылысы саласындағы инновациялық, серпінді бағдарлама болып есептелетін үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасының аясында дайындалған он алты қималы алғашқы қазақстандық компьютерлік томография Ақтөбедегі емханалардың біріне орналастырылды. Бұл жобаны жүзеге асыру, яғни кəсіпорынның өте қарапайым жəне жеңіл палаталық аппараттарды өндіруден рентген-диагностикалық кешендер мен компьютерлік томография секілді күрделі өнімдер мен ақпараттық жүйелерге ауысуы Қазақстандағы машина құрылысы саласына тың серпін берді. Қазір бəсекеге қабілеттілік деңгейінің көрсеткіші бойынша бұл зауыттың өнімдері медициналық мақсаттағы рентген-диагностикалық аппараттар дайындау саласында бұрынғы кеңестік елдердің кəсіпорындары арасында үздік бестікке кіреді. Кəсіпорын сандық компьютерлік технология, жо ға ры жиіліктегі қуат беретін құрылғылар, микропроцессорлық жəне есептеу техникасы саласындағы озық жетістіктер негізінде рентгендиагностикалық медициналық аппараттар түрін

көбейтуді, оларды одан əрі жетілдіруді көздеуде. Қазір «Ақтөберентгеннің» өнімдерін əлемнің жиырмадан астам елі пайдаланып отыр. Олардың арасында «ЖЕҢІС», «САНЖАР» стационарлық рентген флюорографиялық аппараттары, бірінші медициналық жəрдем көрсететін жылжымалы «АРГАЛЕН» кешені, бактериологиялық жылжымалы «АРРАЗИ» зертханасы, жылжымалы дезинфекциялаушы «АРХИМЕД» кешені жəне басқаларының техникалық параметрлері бойынша деңгейі посткеңестік кеңістіктегі елдердегі кəсіпорындары шығаратын осындай өнімдермен салыстырғанда əлдеқайда жоғары, анағұрлым сапалы. Мұнда Денсаулық сақтау министрлігінің апаттық медициналық қызметі үшін жылжымалы госпиталь жасау жүйеге түсті. Көп функциялы жылжымалы медициналық кешен төтенше жағдай болған аймақта, қайғылы жағдайлар орын алған ошақтарда қолданылады. Кəсіпорынның «Қазақстан Рес пуб ликасының 2015 жылға арналған көлік стратегиясын» жүзеге асыру барысында жасалған серпінді өнеркəсіптік жобасы – «АРСКАН» инспекциялық-тексеру кешенінің жобасы дайындалды. Бұл кешеннің базасында жүк көліктерін ашып-жаппай-ақ кедендік тексеруден өткізуге болады екен. Маммографиялық, хирургиялық, урологиялық, стоматологиялық жəне басқа мамандандырылған рентген-диагностикалық техникалардың тағы бір толқынын одан əрі өндіру, жасау, шығару кəсіпорынның күнделікті жоспарындағы жұмыстар. Жалпы, кəсіпорында 200-ден астам адам еңбек етеді. Акционерлік қоғам жұмысшыларының орташа еңбекақысы 90 мың теңге шамасында. Оларға еңбек жəне өндірістік жағдай туғызылған, əлеуметттік қолдау да жақсы.

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А. АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.

БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kz Алматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР: Астана – (717-2) 37-61-21; Ақтау – 8 (701) 593-64-78; Ақтөбе – (713-2) 56-01-75; Талдықорған – 8 (728) 27-05-70; Атырау – (712-2) 32-94-07; ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ:

Көкшетау – (716-2) 25-76-91; Павлодар – (718-2) 57-18-09; Қарағанды – (721-2) 43-94-72; Семей – (722-2) 52-26-86; Қостанай – (714-2) 39-12-15; Тараз – (726-2) 43-37-33; Қызылорда – (724-2) 27-00-85 Шымкент – 8 (701) 404-36-29; Орал – (711-2) 28-80-35; Петропавл – (715-2) 50-72-50. Өскемен – (723-2) 25-28-41; Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru

А материалдың жариялану ақысы төленген. “Егемен Қазақстанда” жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.

Газет мына қалалардағы: 010008, Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС, 050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС, 100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС, 110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС, 120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС, 130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС, 030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС, 160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС, 140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС, 150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ, 080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС, 090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС, 040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы, 070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМК баспаханаларында басылып шықты.

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы 200 601 дана. Нөмірдің кезекші редакторы

Александр ТАСБОЛАТОВ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. “Егемен Қазақстан” республикалық газеті” АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 10 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. Тапсырыс 8921 Газет Астана қ., Жұбанов к-сі, 24/1, «Издательство БМ» ЖШС-те басылды, тел. 93-98-25. Тапсырыс №144 ek

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

РЕСМИ БӨЛІМ Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2012 жылғы 23 қараша

№1479

Астана, Үкімет Үйі

Асыл тастарға, оның ішінде өңделмеген табиғи алмастарға жəне бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарға сараптама жүргізу жөніндегі уəкілетті ұйымды айқындау жəне асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету, Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету, сондай-ақ бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған бұйымдарды таңбалау қағидаларын бекіту туралы «Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының жəне Ресей Федерациясының Кеден одағын бірыңғай тарифтік емес реттеу туралы» Еуразиялық экономикалық қоғамдастықтың Мемлекетаралық кеңесінің (Кеден одағының жоғары органы) 2009 жылғы 27 қарашадағы № 19 шешімін орындау жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 21 шілдедегі № 120 Жарлығын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді: 1. «Ұлттық сараптау жəне сертификаттау орталығы» акционерлік қоғамы асыл тастарға, оның ішінде өңделмеген табиғи алмастарға жəне бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарға сараптама жүргізу жөніндегі уəкілетті ұйым болып айқындалсын. 2. Қоса беріліп отырған: 1) Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидалары; 2) Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидалары; 3) Бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған бұйымдарды таңбалау қағидалары бекітілсін. 3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң Кедендік бақылау комитетi асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды, сондай-ақ өңделмеген табиғи алмастарды кедендік декларациялау жəне кедендік тазарту орнын айқындасын. 4. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

С.АХМЕТОВ.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 қарашадағы №1479 қаулысымен бекітілген Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидалары 1. Жалпы ережелер 1. Осы Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) «Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының жəне Ресей Федерациясының Кеден одағын тарифтік емес бірыңғай реттеу туралы» ЕурАзЭҚ-тың Мемлекетаралық кеңесінің (Кеден одағының жоғары органы) 2009 жылғы 27 қарашадағы № 19 шешімімен бекітілген Бағалы металдарды, асыл тастарды жəне құрамында бағалы металдар бар шикізаттық тауарларды ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағының кедендік аумағына əкелу жəне ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағының кедендік аумағынан əкету тəртібі туралы ережеге (бұдан əрі – Ереже) сəйкес əзірленген. 2. Осы Қағидалардың талаптары Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгiлеу туралы заңнамасына сəйкес жүзеге асырылатын трансферттік баға белгілеу кезіндегі бақылауға қолданылмайды. 3. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізгі ұғымдар: 1) асыл тастар – Қағидаларға 1 жəне 2-қосымшаларға сəйкес табиғи алмас, зүбəржат, лағыл, жақұт пен александрит, сондай-ақ шикі (табиғи) жəне өңделген түрдегі табиғи інжу. Бірегей кəріптас түзілімдері асыл тастарға теңестіріледі; 2) бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар – Қағидаларға 2-қосымшаға сəйкес əртүрлі көркемдік өңдеу түрлерін пайдаланып, бағалы, қолдан жасалған, түрлі-түсті тастардан жəне табиғи немесе жасанды жолмен жасалған басқа материалдардан жасалған көздері бар немесе оларсыз, басқа да бағалы металдардан жəне олардың қорытпаларынан жасалған бұйымдар; 3) табиғи алмас – гауһар (КО СЭҚ ТН коды 7102 31 000 0) дайындау үшін пайдалануға болатын, ішінара өңделген түрдегі алмас, өнеркəсіптік немесе ғылыми мақсаттарда пайдалану үшін жарамды, ішінара не толық өңделген түрдегі алмас, сондай-ақ бір кристалды жəне көп кристалды алмасты құралдан рекуперацияланған алмас, түйіршік жəне ұнтақтар (КО СЭҚ ТН коды 7102 10 000 0, 7102 21 000 0, 7102 29 000 0, 7105 10 000 0); 4) гауһар – əртүрлі нысанда бедерленген, жылтыратылған қырлары бар, кейіннен пайдалануға арналған өңделген табиғи алмас (КО СЭҚ ТН коды 7102 39 000 0); 5) арнайы есепке алу – уəкілетті органның асыл тастармен, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдармен операцияларды жүзеге асыратын, заңды тұлғалардың (Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда) жəне дара кəсіпкерлердің тізілімін жүргізуі, оларды тізілімге енгізу үшін алымдарды өндіріп алуды көздемейді. Бұл арнайы есепті алуды жүргізу тəртібін уəкілетті орган айқындайды; 6) асыл тастарды мемлекеттік бақылау – уəкілетті орган жүзеге асыратын бақылау, ол асыл тастарды өндіру кезінде оларды сұрыптау жəне бағалау сапасын бақылауды, асыл тастардың сараптау (сəйкестендіру) үдерісінде айқындалатын жіктелу белгілерінің дұрыс анықталуын бақылауды, ішкі нарықта өңделмеген асыл тастармен жасалатын мəмілелерді есепке алуды, шығу тегін тексеруді қамтиды; 7) бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды мемлекеттік бақылау – уəкілетті орган жүзеге асыратын бақылау, ол бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар бағасын бақылауды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдармен жасалатын мəмілелердің заңдылығын белгілеуді қамтиды; 8) мемлекеттік бақылаушы – уəкілетті органның мамандандырылған не Қазақстан Республикасының кеден ісі саласында уəкілетті органы айқындаған кеден бекеттерінде асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын өкілі; 9) əкелу кезінде мəлімдеуші – кəсіпкерлік қызметтің субъектілері ретінде тіркелген, Кеден одағына мүше мемлекеттердің ұлттық заңнамасына сəйкес асыл тастармен, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдармен жасалатын операцияларды жүзеге асыруға құқығы бар жəне уəкілетті органның арнайы есебінде тұрған заңды жəне жеке тұлғалар; 10) əкету кезінде мəлімдеуші – кəсіпкерлік қызмет субъектілері ретінде тіркелген, асыл тастарға, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарға заңды түрде не асыл тастардың, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдардың иелерімен жасалған агенттік келісімдердің комиссия шарттары бойынша иелік ететін, асыл тастармен, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдармен жасалатын операцияларды жүзеге асыруға құқығы бар жəне уəкілетті органның арнайы есебінде тұратын заңды жəне жеке тұлғалар, дара кəсіпкерлер; 11) уəкілетті орган – Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің Техникалық реттеу жəне метрология комитеті; 12) уəкілетті ұйым – асыл тастарға, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарға сараптама (сəйкестендіру) жүргізу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын ұйым; 13) асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды сараптау (сəйкестендіру) – уəкілетті ұйымның асыл тастардың, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдардың сапалық-түстік, сандық жəне құндық сипаттамаларын айқындауы (бұдан əрі – сараптама). 2. Асыл тастарды, асыл тастар мен бағалы металдардан жасалған зергерлік бұйымдарды Қазақстан Республикасының аумағына əкелу тəртібі 4. Кеден одағына кірмейтін елдерден асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды (бұдан əрі – тауарлар) Қазақстан Республикасының аумағына əкелу (бұдан əрі – əкелу) кезінде тауарларды кедендік декларациялау жəне кедендік тазартумен байланысты кедендік операциялар жүргізілгенге дейін мəлімдеуші осы Қағидалардың 13-тармағында көрсетілген мəлімделген кедендік рəсімге сəйкес қайта өңдеу жөніндегі операцияларды жүргізу үшін тауарларды əкелуді қоспағанда, мемлекеттік бақылау рəсімінен өтеді. 5. Мəлімдеуші мемлекеттік бақылау үдерісінде уəкілетті ұйымда сараптамадан (сəйкестендіруден) өтеді. Сараптамадан өту кезінде Қағидалардың 8-тармағының 1) - 4) тармақшаларында көзделгендерден басқа қосымша құжаттарды ұсыну талап етілмейді. 6. Тауарларға сараптама (сəйкестендіру) жүргізу үшін уəкілетті ұйым зерттеу үшін мəлімделген тауарлар сынамаларын іріктейді. 7. Əкелінген тауарларға жасалатын сараптама (сəйкестендіру) үш жұмыс күні ішінде өткізіледі. Сараптама (сəйкестендіру) қорытындысы бойынша сараптамалық қорытынды үш данада жасалады. Бірінші жəне екінші даналары мəлімдеушіге табыс етіледі. Бірінші данасы мемлекеттік бақылаушыға ұсынуға арналған. Үшінші данасы уəкілетті ұйымда қалады. 8. Мемлекеттік бақылаудан өту үшін мəлімдеуші мемлекеттік бақылаушыға мына құжаттарды ұсынады: 1) ұйым деректемелері көрсетілген өтінім-хат жəне мемлекеттік бақылауды іске асыру үшін қажетті қоса берілетін құжаттар тізбесі; 2) келісімшарттың (шарттың, келісімнің) орыс тіліндегі көшірмесі, егер келісімшарт (шарт, келісім) орыс тілінде болмаса, онда келісімшарттың (шарттың, келісімнің) көшірмелеріне мəлімдеуші бекіткен жəне куəландырған аударма (мəлімдеушінің лауазымы жəне күні, қолы мен мөрі көрсетілген) қоса беріледі; 3) сандық жəне құндық мəндегі толық ассортименті көрсетілетін тауарлар ерекшелігі; 4) жауапты өкілдің жеке басын куəландыратын жəне оған құжаттар мен тауарларды ұсыну құқығын беретін ұйымның сенімхаты; 5) уəкілетті ұйымның сараптамалық қорытындысы. 9. Мемлекеттік бақылаушы Қағидалардың 8-тармағында көрсетілген құжаттарда қамтылған мəліметтердің дəйектілігін, арнайы есепке алынып тіркелгенін тексереді, тексеруден кейін асыл тастар үшін Ереженің 6-қосымшасына сəйкес нысан бойынша жəне Бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар үшін Ереженің 9-қосымшасына сəйкес нысан бойынша мемлекеттік бақылау актісін (бұдан əрі – Акт) ресімдейді. Актіде мемлекеттік бақылаушы ұсынылған тауардың келісімшартта жəне ілеспе құжаттарда көрсетілген деректерге сəйкестігін/сəйкессіздігін көрсетеді. Сəйкессіздік болмаған жағдайда мемлекеттік бақылаушы Актінің көрсетілген бөлімінде «тауар қойылатын талаптарға сəйкес келеді» деген жазба жасайды. Сəйкессіздік анықталған жағдайда «тауар қойылатын талаптарға сəйкес келмейді» деген жазба жасалады жəне тауар əкетуге жатады. 10. Акт Қағидалардың 8-тармағында көрсетілген құжаттарды алған сəттен бастап бір жұмыс күні ішінде ресімделеді жəне мəлімдеушіге беріледі. 11. Акт үш данада жасалады: бірінші жəне екінші данасы мəлімдеушіге табыс етіледі. Бірінші данасы кеден органына ұсынуға арналған. Үшінші данасы уəкілетті органда қалады. Актіге мемлекеттік бақылаушы қол қояды. 12. Тауарларды əкелу кезінде мемлекеттік бақылаудан өткеннен кейін мəлімдеуші Кеден одағының жəне Қазақстан Республикасының кеден заңнамасына сəйкес тауарларды кедендік декларациялауға байланысты кедендік операцияларды жүргізеді. 13. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен жəне шарттарда кедендік аумақта кедендік қайта өңдеу рəсіміне орналастыру үшін Қазақстан Республикасының аумағына Кеден одағына кірмейтін елдерден тауарларды əкелу Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында көзделген құжаттарды ұсынған кезде жүзеге асырылады. Тауарларды (табиғи алмас пен гауһарды қоспағанда) қайта өңдеу шарттары туралы құжатты алу үшін мəлімдеуші уəкілетті органға жүгінеді жəне мынадай құжаттарды ұсынады: 1) тауармен жасалатын операцияларды жүзеге асыру құқығын растайтын құжаттар; 2) құндылықтарды қайта өңдеуге арналған келісімшарттың (шарттың) көшірмесі; 3) резидент еместерді қоспағанда, мəлімдеушінің меншік құқығында немесе өзге заңды негізде өндірістік үй-жайлардың болуын растайтын құжаттардың көшірмелері; 4) резидент еместерді қоспағанда, мəлімдеушінің өндірістік базасының болуы жəне Қағидаларға 3-қосымшаға сəйкес нысан бойынша меншікті өндірісінде өнім дайындау көлемі туралы ақпарат; 5) Қағидаларға 4 жəне 5-қосымшаларға сəйкес нысан бойынша қайта өңдеуге əкелінген өнімдер тізбесінің жəне қайта өңдеуге əкелінген құндылықтар тізбесінің түпнұсқалары; 6) бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды дайындаған кезде − резидент еместерді қоспағанда, уəкілетті органның меншік иесін тіркеу туралы хатының көшірмесі. Тауарларды қайта өңдеу шарттары туралы құжатты қарау нəтижесі бойынша уəкілетті орган мəлімдеушінің тауарларды өзінің өндірістік қызметінде пайдалануы туралы жазбаша растамамен əкелінетін қайта өңдеу өнімдері тізбесінің жəне қайта өңдеуге əкелінетін құндылықтар тізбесінің түпнұсқаларын мəлімдеушінің атына жібереді. Тауарларды қайта өңдеу шарттары туралы құжатты беру мерзімі өтінім берілген күннен бастап он жұмыс күнін құрайды. 3. Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Қазақстан Республикасының аумағынан əкету тəртібі 14. Осы Қағидаларда белгіленген тəртіппен тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан Кеден одағына кірмейтін елдерге əкету кезінде (бұдан əрі − əкету) мəлімдеуші мемлекеттік бақылау жəне сараптау (сəйкестендіру) рəсімдерінен өтеді. 15. Мəлімдеуші уəкілетті ұйымда тауарларды сараптаудан (сəйкестендіруден) өтеді. Сараптамадан өту кезінде Қағидалардың 18-тармағының 1) - 6) тармақшаларында көзделгендерден басқа, қосымша құжаттарды ұсыну талап етілмейді. 16. Тауарларды сараптауды (сəйкестендіруді) жүргізу үшін уəкілетті ұйым мəлімделген тауарлардан зерттеу үшін сынама алады. 17. Əкетілетін тауарларды сараптау (сəйкестендіру) үш жұмыс күні ішінде жүргізіледі. Сараптау (сəйкестендіру) қорытындысы бойынша үш данада сараптамалық қорытынды əзірленеді. Бірінші жəне екінші даналары мəлімдеушіге табыс етіледі. Бірінші данасы мемлекеттік бақылаушыға беруге арналған. Үшінші данасы уəкілетті ұйымда қалады. 18. Тауарларды əкету кезінде мемлекеттік бақылаудан өту үшін мəлімдеуші мемлекеттік бақылаушыға мынадай құжаттарды ұсынады: 1) ұйымның деректемелері көрсетілген өтінім-хат жəне мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті қоса берілетін құжаттардың тізбесі; 2) келісімшарттың (шарттың, келісімнің) орыс тіліндегі көшірмесі, егер орыс тіліндегі келісімшарт (шарт, келісім) болмаған жағдайда, онда келісімшарттың (шарттың, келісімнің) көшірмесіне мəлімдеуші бекіткен жəне куəландырған аудармасы (мəлімдеушінің лауазымын жəне күнін, қолы мен мөрін көрсете отырып) қоса беріледі; 3) сандық жəне құндық көріністе толық ассортименті көрсетілетін тауарларға арналған ерекшелік; 4) ұйымның арнайы есепке қойылғанын растайтын құжат;

5) жауапты өкілдің жеке басын куəландыратын жəне оған құжаттар мен тауарларды ұсыну құқығын беретін ұйымның сенімхаты; 6) Қағидаларға 6-қосымшаға сəйкес нысан бойынша мəлімдеуші ұсынған тауарлар құнының есебі; 7) уəкілетті ұйымның сараптамалық қорытындысы. 19. Мəлімдеуші өңделмеген асыл тастарды əкетуді жүзеге асыру кезінде 18-тармақта көрсетілген құжаттарға қосымша (өңделмеген табиғи алмасты қоспағанда) мыналарды ұсынады: 1) осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген асыл тастарды қоспағанда, өңделмеген асыл тастардың экспортына арналған лицензияның көшірмесі; 2) сандық жəне құнды көріністе өңделген асыл тастардың толық ассортименті көрсетілетін түсіру ерекшелігі; 3) өлшемдік-салмақтық топтар бойынша жинақталған ерекшелігін, Қағидаларға 8-қосымшаға сəйкес экспортталатын тастардың əрбір партиясын дайындау үшін өңделмеген асыл тастардың нақты пайдаланылғаны туралы анықтама; 4) беру актілері мен ерекшеліктер (жинақтау ведомостары) бар, (оның ішінде осы келісімшарт (шарт) бойынша сатып алынған асыл тастар партиясының бір бөлігі əкетілген жағдайда) Кеден одағына мүше мемлекеттердің аумағында өңделмеген асыл тастарды сатып алуға арналған келісімшарттардың (шарттардың) көшірмесі; 5) уəкілетті орган белгілеген тəртіппен берілген асыл тастарды сатып алуға берілген келісімшарттар (шарттар) бойынша (өңделмеген асыл тастарды Кеден одағына мүше мемлекеттердің ішкі нарығында сатып алу) экспорттаушының мəмілелерін есепке алу туралы растама. Экспорттаушылар мəмілелерін есепке алуды уəкілетті орган жүргізеді; 4) Қағидаларға 7-қосымшаға сəйкес əрбір шикізат шарты бойынша өңделмеген асыл тастардың əкетілетін партиясының салмағы мен құны туралы жалпы анықтама. 20. Өңделген асыл тастарды əкетуді жүзеге асыру кезінде мəлімдеуші 18-тармақта көрсетілген құжаттарға қосымша мыналарды ұсынады: 1) асыл тастардың (гауһардан басқа) экспортына арналған лицензияның көшірмесі; 2) сандық жəне құнды көріністе өңделген асыл тастардың толық ассортименті көрсетілетін түсіру ерекшелігі; 3) өңделмеген асыл тастардың көлемдік-салмақтық топтары бойынша жиынтық ерекшелігі, Қағидаларға 8-қосымшаға сəйкес экспортталатын тастардың əрбір партиясын дайындау үшін оларды нақты пайдалану туралы анықтама; 4) Қағидаларға 9-қосымшаға сəйкес 10,80 карат жəне одан астам салмағы бар өңделмеген алмасты пайдалану туралы анықтама; 5) кəсіпорынның 6,00 караттан астам гауһарды бағалау жөніндегі хаттамасы (актісі); 6) уəкілетті органның сараптамалық комиссиясының хаттамасы (өзінің сипаттамалары бойынша бірегей санатқа жатқызылуы мүмкін сатып алынған өңделмеген асыл тастарда немесе дайын өнімде асыл тастар болған жағдайда); 7) асыл тастардың шығу тегін (сатып алынғанын) жəне оларды иелену заңдылығын растайтын құжаттар: келісімшарттар, комиссияның шарты немесе агенттік келісім, өңделмеген асыл тастарға арналған беру актілері, жинақтама ведомосы, өңделмеген асыл тастарға арналған мəмілелер актісі. 21. Мəлімдеуші асыл тастардан жасалған өндірістік-техникалық мақсаттағы бұйымдарды əкетуді жүзеге асыру кезінде 18-тармақта көрсетілген құжаттарға қосымша мыналарды ұсынады: 1) Қағидаларға 10-қосымшаға сəйкес өндірістік-техникалық мақсаттағы экспортталатын бұйымдардың əрбір партиясын дайындау үшін асыл тастарды нақты пайдалану туралы анықтама; 2) əкетілетін бұйымдарды дайындау үшін пайдаланылатын асыл тастардың шығу тегін (сатып алынғанын) растайтын құжаттар: келісімшарттар, комиссияның шарты немесе агенттік келісім, өңделмеген асыл тастарды беру актілері, жинақтау ведомосы, өңделмеген асыл тастарға арналған мəмілелер актілері; 3) асыл тастардан жасалатын өндірістік-техникалық мақсаттағы бұйымдарға арналған нормативтік-техникалық құжаттама. 22. Мемлекеттік бақылаушы Қағидалардың 18-тармағында, қажет болса, Қағидалардың 19, 20 жəне 21-тармақтарында көрсетілген құжаттарда қамтылған мəліметтердің дəйектілігін тексереді, тексеруден кейін асыл тастар үшін Ереженің 6-қосымшасына сəйкес нысан бойынша жəне бағалы металдардан жəне асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар үшін Ереженің 9-қосымшасына сəйкес нысан бойынша мемлекеттік бақылау актісін (бұдан əрі − Акт) ресімдейді. Актіде мемлекеттік бақылаушы: ұсынылған тауардың келісімшартта жəне ілеспе құжаттарда көрсетілген деректерге сəйкестігін/ сəйкес еместігін; тауардың құнын бағалауды; тауарлармен мəмілелер жасау кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзудың болуы/болмауын жазады. Сəйкессіздіктер болмаған жағдайда мемлекеттік бақылаушы Актінің көрсетілген бөлімінде «тауар қойылған талаптарға сəйкес келеді» деген жазба жасайды. Сəйкессіздіктер анықталған жағдайда «тауар қойылған талаптарға сəйкес келмейді» деген жазба жасалады жəне ұсынылған тауар əкетуге жатпайды. 23. Акт Қағидалардың 18-тармағында, қажет болса, Қағидалардың 19, 20 жəне 21-тармақтарында көрсетілген құжаттарды алған кезден бастап бір жұмыс күні ішінде ресімделеді жəне мəлімдеушіге беріледі. 24. Акт үш данада жасалады: бірінші жəне екінші даналары мəлімдеушіге табыс етіледі. Бірінші данасы кеден органына ұсынуға арналған. Үшінші данасы уəкілетті органда қалады. Актіге мемлекеттік бақылаушы қол қояды. 25. Тауарларды əкетуге мемлекеттік бақылаудан өткеннен кейін сəйкессіздік болмаған жағдайда мəлімдеуші тауарларды кедендік декларациялау үшін Қазақстан Республикасының кеден заңнамасына сəйкес Қазақстан Республикасының кеден органдарына жүгінеді. Егер алмас пен гауһарды қоспағанда, асыл тастардың келісімшарттық құны мемлекеттік бақылау жүргізу кезінде мемлекеттік бақылаушы анықтаған құннан 5 пайыздан астам төмен болса, олар Қазақстан Республикасының аумағынан əкетілмейді. Егер Қағидаларға 2-қосымшада келтірілген бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдардың сыртқы сауда шартында белгіленген келісімшарттық құны мемлекеттік бақылаудан өту рəсімінде мемлекеттік бақылаушы анықтайтын жалпы құннан кем болса, олар Қазақстан Республикасының аумағынан əкетілмейді. 26. Тауарларды кедендік декларациялау жүргізілгенге дейін кедендік аумақтан тыс қайта өңдеудің кедендік рəсіміне орналастыру үшін қайта өңдеу шарттары туралы құжатты ұсыну қажет, оны беру осы Қағидалардың 13-тармағында көзделген оларды əкелу кезінде қайта өңдеу шарттары туралы құжатты беру тəртібіне ұқсас жүзеге асырылады.

Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидаларына 4-қосымша Үлгі Қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) өнімдер ТІЗБЕСІ Р/с Мəлім- КО СЭҚ ТН Келісім- КО СЭҚ ТН № деуші бойынша қайта шарт бойынша өңдеу қайта өңдеу өнімдер-інің өнімдері нің коды коды 1 2 3 4 5

КО СЭҚ ТН бойынша өлшем бірлігі 6

Қайта Құны, Тауар Қайта ҚұндыҚұндылықтардың өңдеу АҚШ өнімі өңдеу лықтардың қалдықтары өнімдері- доллары қалдық- шығыны нің саны тары

Кеден

Мəлімдеуші лауазымының атауы Мемлекеттің органның уəкілетті тұлға лауазымының атауы _________ _______________ ___________ _____________ (қолы) (Т.А.Ə.) (қолы) (Т.А.Ə.) Мəлімдеушінің бас бухгалтері _______ ____________ (қолы) (Т.А.Ə.) М.О.

М.О.

Қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) өнімдердің тізбесін толтыру қағидалары 1. 2-бағанда мəлімдеушінің атауы көрсетіледі. 2. 3-бағанда қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) өнімдердің атауы көрсетіледі. 3. 4-бағанда келісімшарттың (шарттың) деректемелері көрсетіледі, оған сəйкес қайта өңдеу өнімдері əкелінеді (əкетіледі). 4. 5-бағанда КО СЭҚ ТН бойынша қайта өңдеу өнімдерінің он белгілік коды көрсетіледі. 5. 7-бағанда КО СЭҚ ТН (6-баған) бойынша тауар позициясына сəйкес қайта өңдеу өнімдерінің саны өлшем бірліктерімен көрсетіледі. 6. 8-бағанда қайта өңдеу өнімдерінің құны АҚШ долларымен көрсетіледі. 7. 9-12-бағандарда бір өлшем бірлігімен тауар өнімдерінің, қалдықтарының, шығынының жəне қалдықтардың саны көрсетіледі. 8. 13-бағанда қайта өңдеу өнімдерін жəне қалдықтарды кедендік декларациялауды жүргізетін кеден органы көрсетіледі. Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидаларына 5-қосымша Үлгі Қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) құндылықтардың ТІЗБЕСІ Р/с № 1

Мəлімдеуші КО СЭҚ ТН бойынша Келісімқұндылықтар атауы шарт (шарт) 2 3 4

КО СЭҚ ТН бойынша құндылықтар коды 5

КО СЭҚ ТН бойынша Құндылықтар саны өлшем бірлігі 6 7

Құны, АҚШ доллары

Кеден

Мəлімдеуші лауазымының атауы Мемлекеттік органның уəкілетті тұлға лауазымының атауы _________ _______________ ___________ _____________ (қолы) (Т.А.Ə.) (қолы) (Т.А.Ə.) Мəлімдеушінің бас бухгалтері ________ ______________ (қолы) (Т.А.Ə.) М.О.

М.О.

Қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) құндылықтар тізбесін толтыру қағидасы 1. 2-бағанда мəлімдеушінің атауы көрсетіледі. 2. 3-бағанда қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) құндылықтар атауы көрсетіледі 3. 4-бағанда əкелінетін (əкетілетін) құндылықтарға сəйкес келісімшарттың (шарттың) деректемелері көрсетіледі. 4. 5-бағанда КО СЭҚ ТН бойынша құндылықтардың он белгілік коды көрсетіледі. 5. 7-бағанда КО СЭҚ ТН бойынша тауар позициясына сəйкес құндылықтар саны өлшем бірліктерімен көрсетіледі (6-баған) 6. 8-бағанда құндылықтың құны АҚШ долларымен көрсетіледі. 7. 9-бағанда қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) құндылықтарды кедендік декларациялау жүргізетін кеден органы көрсетіледі. Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидаларына 6-қосымша Асыл тастардың, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдардың жалпы құнын есептеудің ұсынылатын нысаны Бұйымдардың атауы жəне сипаттамасы

Саны, салмағы

1 Келісімшарттық құны

келісімшарттық

Бағасы (теңге) Негіз асыл тастарға (прейскуранттың прейскуранттар, бағалы нөмірі жəне металдар мен асыл прейскурант тастардан жасалған бойынша позициясы) зергерлік бұйымдардың əлемдік бағасы 4 5 -

Келісімшарттың құны (АҚШ доллары (2х3 - бағ.)

Асыл тастардың, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдардың жалпы құны (АҚШ доллары) (2х4 - бағ.)

6 +

7 +

2 -

3 -

оның ішінде: А бұйымы, дана оның ішінде:

зүбаржат, карат

Экспорты лицензия негізінде жүзеге асырылатын асыл тастардың тізбесі Тауардың қысқаша атауы

КО СЭҚ ТН коды

Табиғи алмас (өнеркəсіптік, өңделмеген немесе жай араланған, уатылған немесе олардың мөлшерлері жəне өңделу дəрежесіне қарамастан «борт» жəне «дриллинг» нысандарын, сондай-ақ, алмасты өңдеудің кез келген түрінің қалдықтарын қоса алғанда, «-3+2» жəне одан төмен елеуіш сыныптарының алмастарын қоспағанда, алғашқы өңдеуге түскен алмас концентраты)

7102 21 000 0-ден

(гауһар дайындау үшін пайдаланылуы мүмкін өнеркəсіптік емес, өңделмеген немесе жай араланған, уатылған немесе алғашқы өңдеуге түскен)

7102 31 000 0

Өңделмеген жəне өңделген табиғи асыл тастар

7103 10 000 0 7103 91 000 0 7103 99 000 0 2530 90 980 0-ден

Өзге минералды заттар (тек бірегей кəріптас түзілімдері)

__________________ № ______________экспорттық келісімшартқа өңделмеген асыл тастарды пайдалану туралы анықтама Р/с №

Экспортқа өткізу үшін өңделген асыл тастарды жасауға пайдаланыл-ған өңделмеген асыл тастар

Ішкі нарықта сату үшін өңделген асыл тастарды жасауға пайдаланыл-ған өңделмеген асыл тастар құны, салма құны, АҚШ ғы, АҚШ долла- карат доллары ры

Қосымша Бұрын əкетілген нарықта өңделмеген асыл сатылған тастар өңделмеген асыл тастар

Əкетуге мəлімдел-ген өңделмеген асыл тастар

Қоймадағы немесе өндірістегі өңделмеген асыл тастардың қалдығы

салма- құны, салма- құны, салмағы, құны салмағы, құны АҚШ ғы, АҚШ ғы, АҚШ карат АҚШ карат доллары карат долла- карат долладоллары ры ры

М.О.

2843 10 2843 21 000 0 2843 29 000 0 2843 30 000 0 2843 90 7106 10 000 0* 7106 92* 7108 13* 7110 19* 7110 29 000 0* 7110 39 000 0* 7110 49 000 0*

200 ж. «____»_____________ №___________________ келісімшарт бойынша экспортқа (ішкі нарыққа) асыл тастарды жасау үшін өңделмеген асыл тастарды пайдалану туралы анықтама Р/с №

* Құймалар, тілімдер, ұнтақтар мен түйіршіктер, сондай-ақ өңделмеген нысандар түріндегі аффинирленген бағалы металдарды қоспағанда. 7113 7114 7115 9003 19 100 0 9021 29 000 0**

Келісімшарттар-дың жəне Өңделмеген Келісімшарт өңделмеген асыл тастарды беру асыл бойынша актілерінің күні жəне №№ тастарды өңделмеген асыл сатушы тастар салма- құны, ғы, кар. АҚШ доллары

1 2 1. Экспорт

Əкетілетін асыл Əкетілетін асыл тастар тастарға сəйкес келетін өңделмеген асыл тастар салма- кұны, салма- құны, АҚШ ғы, кар. АҚШ ғы, кар. доллары доллары есептік келісімшарттық 6 7 8 9 10

Жарамды Өңделмеген асыл шығу, тастардың қалдығы % (өндіріс жəне қоймадағы) салма- құны, ғы, кар. АҚШ доллары 11

Ішкі нарық …

ЖИЫНЫ:

Кəсіпорын басшысы

________________ ** Тек бағалы металдардан немесе тегістелген бағалы металдардан ғана.

М.О.

9113 10 100 0 9608 10 300 0 9608 39 100 0 3006 40 000 0*** 7107 00 000 0 7109 00 000 0 7111 00 000 0 8544*** 9101*** 9102*** 9103*** 9105*** 99111*** 9112***

Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидаларына 9-қосымша Салмағы 10,80 карат жəне одан астам алмас шикізатын пайдалану туралы анықтама Р/с №

1 1.

________________ *** Тек асыл тастар орнатылған немесе асыл тастар орнатылмаған бағалы металдардан ғана. Асыл тастардан жасалған өндірістік-техникалық мақсаттағы бұйымдар

Келісімшарт, беру актілері, жинақтау ведомостары бойынша өңделмеген асыл тастар

Кəсіпорын басшысы Бас бухгалтер,

КО СЭҚ ТН коды

Өнім жəне бұйымдар түріндегі бағалы металдар

Беру актілерінің №№, жинақтау ведомостарының №№

салмағы, құны, салма карат АҚШ ғы, долла- карат ры

Экспорты лицензиясыз жүзеге асырылатын асыл тастар Тауардың қысқаша атауы

Шикізат құжаттарының №№, күні

Келісім-шарттың, Алмас Келісімшарт Гауһарға сəйкес беру актісінің, шикізатының бойынша алмас келетін алмас жинақтау сипаттамасы шикізаты шикізаты ведомосының № (түсі, ақауы) крис- құны, крис- құны, жəне күні талл АҚШ талл АҚШ салма- долла- салма- доллағы ры ғы ры (кар.) (кар.) 2

4.1

5.1

Алынған гауһар даналары

қырлау нысаны

сипат- салма1 кар. үшін есептік/ белгілен-ген келісімтағы есептік/ құны шартмасы (кар.) белгілен-ген (жеңілдік-термен, тың (түсі, бағасы үстемелер-мен) құны, ақауы, (жеңілдік-термен, (АҚШ доллары) АҚШ тобы) үстемелер-мен), доллары (АҚШ доллары) 8 9 10 11 12

жиыны: ... Жалпы қорытынды:

6804 21 000 0 8205 8207 8522 90 300 0

Ескертпе: -Салмағы 6.00 караттан жоғары гауһар саны, салмағы мен есептік жəне келісімшарттық құны бойынша қорытынды шығару қажет; - Егер кристалдың бір бөлігі пайдаланылған жағдайда, онда 4, 5-бағандарда кристалдың бастапқы салмағы мен құны көрсетіледі, 4.1 бағанда кристалдың пайдаланылған бөлігінің салмағы жəне осы бағанда (*) жұлдызшамен кристалдың пайдаланылмаған бөлігінің салмағы көрсетіледі. - Егер кристалдың бір бөлігі бұрын өңделген болса, онда 4, 5-бағандарда кристалдың бастапқы салмағы мен құны көрсетіледі, 4.1 бағанында (#) тормен гауһардың бұрын пайдаланылған бөлігінің салмағы жəне ағымдағы тиеп жөнелту бойынша пайдаланылған бөлігінің салмағы көрсетіледі. - Егер шикізат келісімшарты бойынша қалдықтар технологиялық қажеттіліктерге пайдаланылған жағдайда, бұны шикізатты есептен шығаруды растайтын құжаттарды көрсетіп, ескертпелерде жазу қажет. - 9-бағанды толтыру кезінде алынған орташа, ұсақ көлемді гауһарды біріктіруге жол беріледі.

Өнеркəсіптік, өңделмеген немесе жай араланған, уатылған немесе 7102 21 000 0-ден олардың мөлшерлері жəне өңделу дəрежесіне қарамастан «борт» жəне «дриллинг» нысандарын, сондай-ақ, алмасты өңдеудің кез келген түрінің қалдықтарын қоса алғанда, «-3+2» жəне одан төмен елеуіш сыныптарының алмастарын қоспағанда, алғашқы өңдеуге түскен алмас концентраты Өнеркəсіптік алмас, өзгелері

7102 29 000 0

Табиғи алмастың үгіндісі мен ұнтағы

7105 10 000 0

Өңделген, бірақ өнеркəсіптік емес, жиектелмеген немесе бекітілмеген алмас, өзгелері (гауһар).

7102 39 000 0

Асыл тастардан жəне табиғи інжуден жасалған бұйымдар

7116 20-дан 7116 10 000 0-дан

Кəсіпорын басшысы

М.О.

Асыл тастарды, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарды Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан осы елдерге əкету қағидаларына 3-қосымша Мəлімдеушінің өндірістік базасының болуы жəне ______ жылғы ____ жарты жылдық ішінде меншікті өндірісінде дайындалған өнім көлемі туралы АҚПАРАТ

Р/с№

_________№ ________ экспорттық келісімшартқа өндірістік-техникалық мақсаттағы бұйымдарда асыл тастарды пайдалану туралы анықтама

Шикізат құжаттарының №№, күні, асыл тастарды сатушы

Келісімшарттар, беру актілері, жинақтау ведомостары бойынша асыл тастар салмағы, құны, АҚШ карат доллары

Өндірістік-техникалық мақсаттағы бұйымдарда пайдаланылған асыл тастар салма-ғы, құны, АҚШ карат доллары

Əкетуге мəлімделген өндірістік-техникалық мақсаттағы бұйымдар

саны, данасы

Бұрын пайдаланылған асыл тастар

құны, АҚШ салма-ғы, доллары карат

Қоймадағы немесе өндірістегі асыл тастардың қалдығы

құны, АҚШ салма-ғы, доллары карат

құны, АҚШ доллары

Мəлімдеушінің атауы ____________________________________________ Өндірістік базасының болуы өндірістік алаңдар (ш.м)

технологиялық жабдық тізбесі (станоктар саны жəне типтері)

Меншікті өндіріс өнімі негізгі өндірісте жұмыс істейтіндер саны (адам)

өнімдер номенклатурасы

есептік кезеңде меншікті өндірісте өндірілді (кг)

Таңбаланды (тек меншікті өндіріс өнімі) (дана)

* Меншікті өндірісте өңдеу.

Бас директор Бас бухгалтер

М.О.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 қарашадағы №1479 қаулысымен бекітілген

____________ * Егер мəлімдеуші өндірістік қызметін жарты жылдан кем жүзеге асырса, нақты жұмыс істеген уақыты ішінде өндірілген өнімнің саны көрсетіледі. Мəлімдеуші лауазымының атауы _______ _________________________ қолы Т.А.Ə. М.О.

Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидалары 1. Жалпы ережелер 1. Осы Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету

қағидалары (бұдан əрі − Қағидалар) «Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының жəне Ресей Федерациясының кеден одағын бірыңғай тарифтік емес реттеу туралы» ЕурАзЭҚ Мемлекетаралық кеңесінің (Кеден одағының жоғары органы) 2009 жылғы 27 қарашадағы № 19 шешімімен бекітілген Бағалы металдарды, асыл тастарды жəне құрамында бағалы металдар бар шикізаттық тауарларды ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағының кедендік аумағына əкелу жəне ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағының кедендік аумағынан əкету тəртібі туралы ережеге (бұдан əрі − Ереже) сəйкес əзірленді. 2. Осы Қағидалардың талаптары трансферттік баға белгiлеу туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес жүзеге асырылатын трансферттік баға белгiлеу кезіндегі бақылауға қолданылмайды. 3. Өңделмеген табиғи алмасты тек Кимберлий үдерісіне қатысушы елдерден əкелуге жəне əкетуге рұқсат етіледі. 4. Өңделмеген табиғи алмасты əкелу жəне əкету ашудан қорғалған контейнерлерде (пломбаланған сейф-пакеттерде) жүзеге асырылады. 5. Кимберлий үдерісінің хатшылығымен ақпарат алмасу электрондық хабарлар жолымен жүзеге асырылады. 6. Осы Қағидаларда қолданылатын негізгі ұғымдар: 1) өңделмеген табиғи алмас – өңделмеген немесе жай араланған, сындырылған немесе рундист жағылған (7102 10 000 0, 7102 21 000 0, 7102 31 000 0 КО СЭҚ ТН кодтары) алмас; 2) уəкілетті орган – Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің Техникалық реттеу жəне метрология комитеті; 3) уəкілетті ұйым – Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты сараптауды жүргізу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын ұйым; 4) мемлекеттік бақылаушы – уəкілетті органның мамандандырылған не Қазақстан Республикасының кеден ісі саласындағы уəкілетті органы айқындаған кеден бекеттерінде өңделмеген табиғи алмасты мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын өкілі; 5) өңделмеген табиғи алмасты мемлекеттік бақылау – уəкілетті орган жүзеге асыратын бақылау, ол мыналарды қамтиды: өңделмеген табиғи алмасты өндіру кезінде оларды сорттық жəне бағалау сапасын бақылау; сараптау (сəйкестендіру) үдерісінде анықталатын өңделмеген табиғи алмастың сыныптауыш белгілерінің дұрыс анықталуын бақылау; ішкі нарықта 10 жұмыс күні ішінде өткізу үшін гауһар тастар өндірісі субъектілерінің экспорттауына арналған өңделмеген табиғи алмас партиясын міндетті ұсынуды бақылау; өңделмеген табиғи алмастың шығу тегін жəне оларды иелену заңдылығын тексеру; өңделмеген табиғи алмасты сертификаттаудың халықаралық схемасын іске асыру мақсатында өңделмеген табиғи алмасты əкелу кезінде экспорттаушы мемлекетке өңделмеген табиғи алмасты əкету сертификатының (Кимберлей үдерісінің сертификаты) болуын бақылау жəне есепке алу; ішкі нарықта өңделмеген табиғи алмаспен жасалатын мəмiлелердi есепке алу; 6) өңделмеген табиғи алмасты сараптау – уəкілетті ұйымның өңделмеген табиғи алмастың сапалық-түстік, сандық жəне құндық сипаттамаларын анықтауы; 7) Кимберлий үдерісінің сертификаты – өңделмеген табиғи алмас партиясын сертификаттау схемасының талаптарына сəйкес келетін ретінде сəйкестендіретін белгіленген нысандағы құжат; 8) даулы алмас – ұрыс қимылдарын жүргізу аумақтарында өндірілген, сатудан түскен ақша өңірлік қақтығыстарды жəне халықаралық террорлық топтарды қаржыландыруға жұмсалатын алмас; 9) Кимберлий үдерісіне қатысушы – мақсаты алмас тауар айналымынан даулы алмасты алып тастау болып табылатын алмас өндіруші елдер мен тұтынушы елдер қауымдастығына қатысушы; 10) арнайы есепке алу – уəкілетті органның өңделмеген табиғи алмаспен жасалатын операцияларды жүзеге асыратын, оларды тізілімге енгізу үшін алымдарды алуды көздемейтін заңды тұлғалардың (Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісін қоспағанда) жəне жеке кəсіпкерлердің тізілімін жүргізуі. Арнайы есеп жүргізу тəртібін уəкілетті орган белгілейді; 11) мəлімдеуші – табиғи алмасты, гауһарды, өңделмеген табиғи алмасты, өнімдер мен бұйымдарды өндіруші субъектілер, сондай-ақ жоғарыда көрсетілген субъектілермен, комиссиялар шарттары жəне агенттік келісімдері бойынша өңделмеген табиғи алмаспен операцияларды жүзеге асыруға құқығы бар жəне уəкілетті органның арнайы есебінде тұрған заңды тұлғалар; 12) өңделмеген табиғи алмасты өндіретін субъектілер – Кеден одағына мүше мемлекеттердің аумағында табиғи алмас өндіруді жүзеге асыратын ұйымдар, бұл ұйымдар резиденттер болып табылады; 13) гауһар өндірісі субъектілері – резиденттері болып табылатын Кеден одағына қатысушы мемлекеттердің аумағында гауһар дайындау мақсатында өңделмеген табиғи алмасты қырнауды жүзеге асыруға құқығы бар ұйымдар мен дара кəсіпкерлер; 14) өңделмеген табиғи алмастан алынған өнімдерді жəне бұйымдарды өндіруші субъектілер – резиденттерi болып табылатын Кеден одағына мүше мемлекеттердің аумағында өндiрiстiк-техникалық мақсаттағы өнiмді, сондай-ақ тұрмыстық жəне зергерлiк бұйымдарды дайындау мақсатында өңделмеген табиғи алмасты өңдеуді жүзеге асыру немесе пайдалану құқығы бар ұйым жəне дара кəсiпкерлер. 2. Өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу тəртібі 7. Өңделмеген табиғи алмасты Кеден одағына кірмейтін елдерден Қазақстан Республикасының аумағына əкелу (бұдан əрі – əкелу) кезінде тауарларды кедендік декларациялаумен жəне кедендік тазартумен байланысты кедендік операциялар жүргізілгенге дейiн мəлімдеуші осы Қағидалардың 16-тармағында көрсетілген мəлімделген кедендік рəсімге сəйкес қайта өңдеу жөніндегі операцияларды жүргізу үшін өңделмеген табиғи алмасты өңдеу үшін əкелуді қоспағанда, өңделмеген табиғи алмасты мемлекеттік бақылау рəсімінен өтеді. 8. Мəлімдеуші мемлекеттік бақылау үдерісінде уəкілетті ұйымда өңделмеген табиғи алмасты сараптамадан (сəйкестендіруден) өткізеді. Сараптамадан өткізу кезінде Қағидалардың 11-тармағының 1) - 5) тармақшаларында көзделгендерден басқа, қосымша құжаттарды ұсыну талап етілмейді. 9. Өңделмеген табиғи алмасты сараптамадан (сəйкестендіруден) өткiзу үшiн уəкілетті ұйым мəлімделген өңделмеген табиғи алмастардан зерттеулер үшiн сынама алады. 10. Əкелінетін өңделмеген табиғи алмасты сараптау үш жұмыс күнi ішінде жүргiзiледi. Сараптау (сəйкестендіру) қорытындылары бойынша сараптамалық қорытынды үш данада жасалады. Бiрiншi жəне екiншi даналары мəлімдеушіге табыс етіледі. Бiрiншi данасы мемлекеттiк тексерушіге ұсынуға арналған. Үшiншi данасы уəкілетті ұйымда қалады. 11. Мемлекеттiк бақылаудан өту үшін мəлімдеуші мемлекеттiк бақылаушыға мынадай құжаттарды ұсынады: 1) ұйымның деректемелері көрсетілген өтінім-хат жəне мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті қоса берілген құжаттар тізбесі; 2) орыс тіліндегі келісімшарттың (шарттың, келісімнің) көшірмесі, оның негізінде өңделмеген алмасты əкелу жүзеге асырылады, егер келісімшарт орыс тілінде болмаған жағдайда, онда келісімшарттың (шарттың, келісімнің) көшірмесіне мəлімдеуші бекіткен жəне куəландырған аудармасы (мəлімдеушінің лауазымын жəне күнін, қолы мен мөрін көрсете отырып) қоса беріледі; 3) өңделмеген табиғи алмастың ерекшелігі; 4) экспорттаушы мемлекеттiң өңделмеген табиғи алмасты əкету сертификаттары (Кимберлий үдерісінің сертификаты); 5) ұйымның жауапты өкілінің жеке басын куəландыратын жəне оған құжаттар мен өңделмеген табиғи алмасты ұсынуға құқық беретін сенiмхаты; 6) уəкілетті ұйымның сараптамалық қорытындысы. 12. Мемлекеттік бақылаушы Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген құжаттарда қамтылған мəліметтердің дұрыстығын, арнайы есепке алынып тіркелгенін тексереді, тексеруден кейін Қағидаларға 6-қосымшаға сəйкес нысан бойынша Мемлекеттік бақылау актісін (бұдан əрі – Акт) ресімдейді. Мемлекеттік бақылаушы Актіде көрcетiлген өңделмеген табиғи алмастың келісімшартта жəне ілеспе құжаттарда көрсетілген деректерге сəйкестігін/сəйкессіздігін жазады. Сəйкессіздіктер болмаған жағдайда мемлекеттік бақылаушы Актінің көрсетілген бөлімінде «тауарлар қойылған талаптарға сəйкес келедi» деген жазба жасайды. Сəйкессіздіктер анықталған жағдайда «тауарлар қойылған талаптарға сəйкес келмейді» деген жазба жасалады жəне тауар əкетуге жатады. 13. Акт Қағидалардың 11-тармағында көрсетілген құжаттарды алған кезден бастап бір жұмыс күні ішінде ресімделеді жəне мəлімдеушіге беріледі. 14. Акт үш данада жасалады: бірінші жəне екінші данасы мəлімдеушіге табыс етіледі. Бірінші данасы кеден органдарына ұсынуға арналған. Үшінші данасы уəкілетті органда қалады. Актіге мемлекеттік бақылаушы қол қояды. 15. Өңделмеген табиғи алмасты əкелу кезінде мемлекеттік бақылаудан өткеннен кейін мəлімдеуші Қазақстан Республикасының жəне Кеден одағының кедендік заңнамасына сəйкес тауарларды кедендік декларациялаумен байланысты кедендік операцияларды жүргізеді. 16. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен жəне шарттарда кедендік аумақта өңделмеген табиғи алмасты кедендік қайта өңдеу рəсіміне орналастыру үшін Қазақстан Республикасының аумағына Кеден одағына кірмейтін елдерден тауарларды əкелу Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында көзделген құжаттарды ұсынған кезде жүзеге асырылады. Өңделмеген табиғи алмасты қайта өңдеу шарттары туралы құжатты алу үшін мəлімдеуші уəкілетті органға жүгінеді жəне мынадай құжаттарды ұсынады: 1) ұйымның арнайы есепке қойылғанын растайтын құжат; 2) қоса берілген ерекшелікпен бірге, өңделмеген табиғи алмасты қайта өңдеуге арналған келiсiмшарттың (шарттың) көшiрмесі; 3) Қағидаларға 1-қосымшаға сəйкес келісімшарт бойынша гауhарларды өлшемдік-таразылық топтары бойынша дайындау болжамының есебi; 4) Қағидаларға 2-қосымшаға сəйкес келісімшарт бойынша қайта өңдеу өнімдерінің шығу нормаларының есебі; 5) Қағидаларға 3-қосымшаға сəйкес келісімшарт бойынша өңделмеген табиғи алмасты пайдалану туралы анықтама; 6) өңделмеген табиғи алмастар қайта сұрыпталған жағдайда Қағидаларға 4-қосымшаға сəйкес өңделмеген табиғи алмасты қайта сұрыптау туралы анықтама беріледі, оның негізінде көрсетілген анықтама жасалған құжаттардың көшірмелерімен қоса ұсынылады; 7) өңделмеген табиғи алмастар қарулы қақтығыс аймақтарында («күмəнді алмасты») өндірілмегендігі туралы растама; 8) өңделмеген табиғи алмасты сату-сатып алу келісімшарттарының (шарттардың) жəне келісімшарттың (шарттың) талаптарына сəйкес меншiк құқығына ауысуды растайтын құжаттардың көшірмелері; 9) мəлімдеуші резидентi болып табылатын Кеден одағына мүше мемлекеттердің уəкiлеттi органы берген өңделмеген табиғи алмастар мен мəмілелердi есепке алу туралы хабарламалардың көшiрмелері; 10) Қағидаларға 5-қосымшаға сəйкес қайта өңдеуге əкелінетін өңделмеген табиғи алмастың тізбесі; 11) Қағидаларға 6-қосымшаға сəйкес өңделмеген табиғи алмастың қайта өңделген əкелінетін өнімдерінің тізбесі. Өңделмеген табиғи алмасты қайта өндеу шарттары туралы құжатты қарау нəтижесі бойынша уəкілетті орган гауhарларды дайындау мақсатында мəлімдеушінің өңделмеген табиғи алмасты өзінің өндiрiстiк қызметiнде пайдалануы туралы жазбаша растамамен Қағидаларға 5-қосымшаға сəйкес қайта өңдеуге əкелінетін өңделмеген табиғи алмастың тізбесін жəне Қағидаларға 6-қосымшаға сəйкес өңделмеген табиғи алмастың қайта өңделген əкелінетін өнiмдерiнiң тiзбесін мəлімдеушінің атына жібереді. Өңделмеген табиғи алмасты қайта өңдеу шарттары туралы құжатты беру мерзімі өтінім берілген күнінен бастап он жұмыс күнін құрайды. 3. Өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағынан əкету тəртібі 17. Осы Қағидаларда белгіленген тəртіппен өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағынан Кеден одағына кірмейтін елдерге əкету кезінде (бұдан əрі - əкету) мəлімдеуші мемлекеттік бақылау жəне сараптау (сəйкестендіру) рəсімдерінен өтеді. 18. Мəлімдеуші уəкілетті ұйымда өңделмеген табиғи алмастың сараптамасынан (сəйкестендіруінен) өтеді. Сараптамадан өту кезінде мемлекеттік бақылаушыға Қағидалардың 21-тармағының 1)-10) тармақшаларында көзделгендерден басқа, қосымша құжаттарды ұсыну талап етілмейді. 19. Өңделмеген табиғи алмасты сараптауды (сəйкестендіруді) жүргізу үшін уəкілетті ұйымның өкілі мəлімделген өңделмеген табиғи алмастардан зерттеу үшін сынама алады. 20. Əкетілетін өңделмеген табиғи алмасты сараптау (сəйкестендіру) үш жұмыс күні ішінде жүргізіледі. Сараптама (сəйкестендіру) қорытындысы бойынша үш данада сараптамалық қорытынды жасалады. Бірінші жəне екінші даналары мəлімдеушіге беріледі. Бірінші данасы мемлекеттік бақылаушыға беруге арналған. Үшінші данасы уəкілетті ұйымда қалады. 21. Өңделмеген табиғи алмасты əкету кезінде мемлекеттік бақылаудан өту үшін мəлімдеуші мемлекеттік бақылаушыға мынадай құжаттарды ұсынады: 1) ұйымның деректемелері көрсетілген өтінім-хат жəне мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті қоса берілетін құжаттардың тізбесі; 2) ұйымның арнайы есепке қойылғанын растайтын құжат; 3) өңделмеген табиғи алмастың экспортына арналған лицензияның көшірмесі; 4) орыс тіліндегі келісімшарттың (шарттың, келісімнің) көшірмесі, оның негізінде өңделмеген табиғи алмасты əкету жүзеге асырылады, егер келісімшарт орыс тілінде болмаған жағдайда, онда мəлімдеуші келісімшарттың (шарттың, келісімнің) көшірмесіне мəлімдеуші бекіткен жəне куəландырылған (мəлімдеушінің лауазымын жəне күнін, қолы мен мөрін көрсете отырып) аудармасын қоса береді; 5) өңделмеген табиғи алмастарға ерекшелік; 6) Қағидаларға 7-қосымшаға сəйкес нысан бойынша мəлімдеуші ұсынған өңделмеген табиғи алмастар құнының есебі; 7) беру актілері жəне ерекшеліктер (жинақтау ведомостері) бар, (оның ішінде, егер осы келісімшарт (шарт) бойынша өңделмеген асыл тастар партиясының бір бөлігі əкетілген жағдайда) Кеден одағына мүше мемлекеттердің аумағында өңделмеген табиғи алмасты сатып алуға арналған келісімшарттардың (шарттардың) көшірмесі; 8) уəкілетті орган белгілеген тəртіппен берілген өңделмеген табиғи алмасты сатып алуға берiлген келiсiмшарттар (шарттар) бойынша (өңделмеген табиғи алмасты Кеден одағына мүше мемлекеттердiң iшкi нарығында сатып алу) экспорттаушының мəмiлелерiн есепке алу туралы растама. Экспорттаушылар мəмілелерін есепке алуды уəкілетті орган жүргізеді. 9) Қағидаларға 8-қосымшаға сəйкес əрбiр шикiзат шарты бойынша өңделмеген табиғи алмастың əкетілетін партиясының салмағы жəне құны туралы жалпы анықтама; 10) жауапты өкілдің жеке басын куəландыратын жəне оған құжаттар мен тауарларды ұсыну құқығын беретін ұйымның сенімхаты; 11) уəкілетті ұйымның сараптамалық қорытындысы. 22. Мемлекеттік бақылаушы Қағидалардың 21-тармағында көрсетілген құжаттарда қамтылған мəліметтердің дұрыстығын тексереді, тексеруден кейін Қағидалардың 6-қосымшасына сəйкес нысан бойынша Мемлекеттік бақылау актісін (бұдан əрі – Акт) ресімдейді. Актіде мемлекеттік бақылаушы: 1) келісімшартта жəне ілеспе құжаттарда көрсетілген деректерге ұсынылған өңделмеген табиғи алмастың сəйкестігін/сəйкес еместігін; 2) өңделмеген табиғи алмастың құнын бағалауды; 3) өңделмеген табиғи алмастармен мəмілелер жасаған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптары бұзылуының болуын/болмауын жазады. Сəйкессіздіктер болмаған кезде мемлекеттік бақылаушы Актінің көрсетілген бөлімінде «тауарлар ұсынылған талаптарға сəйкес келеді» деген жазба жасайды жəне мəлімдеуші кедендік декларациялау рəсімінен өтеді. Сəйкессіздіктер анықталған жағдайда «тауарлар ұсынылған талаптарға сəйкес келмейді» деген жазба жасалады жəне ұсынылған тауар əкетуге жатпайды. 23. Акт Қағидалардың 21-тармағында көрсетілген құжаттарды алған кезден бастап бір жұмыс күні ішінде ресімделеді жəне мəлімдеушіге беріледі. 24. Акт үш данада жасалады: бірінші жəне екінші данасы мəлімдеушіге табыс етіледі. Бірінші данасы кеден органына ұсынуға арналған. Үшінші данасы уəкілетті органда қалады. Актіге мемлекеттік бақылаушы қол қояды.

(Соңы 12-бетте).

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

(Соңы. Басы 11-бетте). 25. Мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру кезінде бұзушылықтар болмаған жағдайда мемлекеттiк бақылаушы мемлекеттік бақылау актiсімен бiр уақытта Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын есепке ала отырып, Қазақстан Республикасының сертификатын (бұдан əрi – Сертификат) ресімдейді жəне береді. 26. Өңделмеген табиғи алмасты əкету кезінде кедендік декларациялау мақсаты үшін Сертификат міндетті құжат болып табылады жəне ол оған қол қойылған күнінен бастап алпыс күн ішінде қолданыста болады. 27. Сертификаттарды ресімдеу жəне беру тəртібін уəкілетті орган белгілейді. 28. Өңделмеген табиғи алмасты əкету кезінде мынадай талаптар сақталуға тиіс: 1) өңделмеген табиғи алмастың тиiстi партиясы сатуға ұсынылған күнінен бастап 10 жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасының iшкi нарығында сатылмауы; Өңделмеген табиғи алмасты сату туралы ұсыныс Кеден одағы комиссиясы хатшылығының ресми сайтында жарияланады; 2) экспорттық келісімшартта белгіленген əкетілетін партияның бағасы осы партия Қазақстан Республикасының iшкi нарығында ұсынылған бағадан төмен емес. Өңделмеген табиғи алмастар, егер сыртқы сауда шартында белгіленген келісімшарттық құны мемлекеттiк бақылаудан өту үдерісінде мемлекеттік бақылаушы белгілеген жалпы құннан аз болса, Қазақстан Республикасының аумағынан əкетілмейді. 29. Қазақстан Республикасы аумағынан Кеден одағына кірмейтін елдерге өңделмеген табиғи алмасты əкету кезінде кедендік аумақтан тыс өңдеудің кедендік рəсімінде оның сомасын кейін қайтару арқылы кедендік баждың əкету төлемін қамтамасыз етуді міндетті түрде енгізген жағдайда жүзеге асырылады. 30. Өңделмеген табиғи алмасты Кедендік декларациялау жүргізілгенге дейін кедендік аумақтан тыс қайта өңдеудiң кедендiк рəсіміне орналастыру үшін беру осы Қағидалардың 16-тармағында көзделген оларды əкелу кезінде қайта өңдеу шарттары туралы құжатты беру тəртібіне ұқсас жүзеге асырылатын қайта өңдеу шарттары туралы құжатты ұсыну қажет.

Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидаларына 5-қосымша Үлгі Қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) өңделмеген табиғи алмас ТІЗБЕСІ Р/с Мəлімдеу№ шінің атауы

Келісімшарттың күні жəне нөмірі

КО СЭҚ ТН бойынша тауардың атауы

Мəлімдеуші лауазымының атауы (қолы)

Р/с №

Алмас шикiзатының сипаттамасы жəне өлшемдiк – салмақтық тобы

Алмас шикізатының салмағы, караты

Гауhардың өлшемдiк - салмақтық тобы

4 90-120 жəне < 60-90 40-60 30-40 25-30 20-25 15-20 10-15 7-10 6-7 5-6 4-5 3,4-4 0,30-0,39 0,40-049 0,50-0,59 жəне т.б.

1 1

ЖИЫНЫ:

Гауhардың салмағы, карат

ең аз 5

орташа мəні 7

ең көп 6

ең аз 8

ең көп 9

орташа мəні 10

КО СЭҚ ТН Тауар бағасы, бойынша АҚШ доллары тауардың өлшем бірлігі

саны ( ___-нан ___ға дейін аралығында) Тауар өнiмі Қайта өңдеу Шығын өнімдері

Тауарды декларациялауды жүргізетін кеден органы

Мемлекеттік органның уəкілетті адамы лауазымының атауы

(Т.А.Ə.)

Мəлімдеушінің Бас бухгалтері (қолы)

(қолы )

(Т.А.Ə.)

М.О.

Бағасы (АҚШ доллары) Негізі (прейскелісімшарттық прейскурант куранттың жəне прейскурант бойынша позицияның нөмiрi) 2 3 4

Келісімшарттық құны (АҚШ доллары) (2х3-бағ.)

Жалпы құны (АҚШ доллары) (2х4-бағ.)

Р/с №

Гауhардың салмағы, карат ең көп 3

орташа мəні 4

Шикізат құжаттарының №, күні

Беру актілерінің №, жинақтау ведомостарының №

Келісімшарттар, берілетін актілер, жинақтау ведомостары бойынша өңделмеген табиғи алмас салмағы, карат

Экспортқа өткізу үшін өңделген асыл тастарды дайындауға арналған пайдаланылған өңделмеген табиғи алмас

бағасы, салАҚШ мағы, доллары карат

Ішкі нарықта өткізу үшін өңделген асыл тастарды дайындауға арналған пайдаланылған өңделмеген табиғи алмас бағасы, салбағаАҚШ мағы, сы, доллары карат АҚШ доллары

Ішкі нарықта Бұрын əкетілген сатылған өңделмеген табиғи өңделмеген табиғи алмас алмас

салмағы, карат

Кəсіпорын басшысы Бас бухгалтер,

бағасы, салмаАҚШ ғы, доллары карат

Əкетуге мəлімденген өңделмеген табиғи алмас

бағасы, салмаАҚШ ғы, доллары карат

Қоймадағы немесе өндірістегі өңделмеген табиғи алмаст қалдығы

бағасы, салмаАҚШ ғы, доллары карат

бағасы, АҚШ доллары

М.О.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 қарашадағы №1479 қаулысымен бекітілген Бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған бұйымдарды таңбалау қағидалары

Мəлімдеушінің технологиялық қызметі басшысы лауазымының атауы __________________ ________________ (Т.А.Ə.) (қолы) Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидаларына 2-қосымша Бекітемін ________________________ (Мəлімдеушінің басшысы лауазымының атауы) ___________________ (Мəлімдеушінің атауы) М.О.____________________ (қолы, Т.А.Ə.) «____» ______________ 20___ж. 20___ж. _________ №_____ келісімшарт бойынша қайта өңдеу өнiмдерiнiң шығу нормаларының есебі Р/с №

Алмас шикізатының салмағы, карат

Гауhарлардың салмағы, карат ең аз 3

ең көп 4

Қайта өңдеу өнімдерінің шығыс нормалары %, ең көп орташа мəні 7 8

орташа мəні 5

ең аз 6

Ескертпе: 20__ж. __________ №______ келісімшарт бойынша қалдықтар санының есебі Алмас шикізатының салмағы, карат

Қалдықтардың саны, карат ең аз

Алмас шикізаты салмағы қалдықтарының саны Сқалд., % ең аз ең көп

ең көп

Қалдықтардың саны мына формула бойынша есептеледі: Сқалд.= С а/ш * Сқалд мұнда, С қалд. – алмас шикізатын өңдеу кезінде алынатын қалдықтар салмағы, карат С а/ш - алмас шикізатының салмағы, карат С қалд. – қалдықтар санының статистикалық коэффициенті, % Мəлімдеушінің технологиялық қызметі басшысы лауазымының атауы __________________ ________________ (Т.А.Ə.) (қолы) Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидаларына 3-қосымша ________ № ________ келісімшарт бойынша өңделмеген табиғи алмастарды пайдалану туралы анықтама Iшкi нарыққа сатып алынған алмас шикiзат

Бұрын қайта өңдеуге жəне экспортқа Қайтадан өңдеуге əкетілетін мəлімделген алмас шикiзаты алмас шикiзаты

келісімшарт сату(шарт) шы

беру актісі

жинақтау ведомосы

№ күні

№

күні

№

күні

Алмас шикiзатының қалдығы

сал- есептiк салмағы, есептiк мағы, құны, карат құны, карат АҚШ АҚШ доллары доллары

келісімшарттың бағасы, АҚШ доллары

салмағы, есептік карат құны, АҚШ доллары

шартсалмағы, есептік тың карат құны, бағасы, АҚШ АҚШ доллары доллары

Ведомостары бойынша ЖИЫНЫ:

1. Жалпы ережелер 1. Осы Бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған бұйымдарды таңбалау қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) ЕурАзЭҚ Мемлекетаралық Кеңесінің (Кеден одағының жоғары органы) «Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының жəне Ресей Федерациясының Кеден одағын бірыңғай тарифтік емес реттеу туралы» ЕурАзЭҚ Мемлекетаралық кеңесінің (Кеден одағының жоғары органы) 2009 жылғы 27 қарашадағы № 19 шешімімен бекітілген Бағалы металдарды, асыл тастарды жəне құрамында бағалы металдар бар шикізаттық тауарларды ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағының кедендік аумағына əкелу жəне ЕурАзЭҚ шеңберінде Кеден одағының кедендік аумағынан əкету тəртібі туралы ережеге сəйкес əзірленді. 2. Қазақстан Республикасының аумағына əкелінетін бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар (бұдан əрі − зергерлік бұйымдар) осы Қағидаларда белгіленген тəртіппен сынамалауға жəне таңбалауға жатады. 3. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізі ұғымдар: 1) сынама – бағалы металл қорытпасының мыңдаған салмақтық бөліктеріндегі таза бағалы металдың салмақтық бөліктерінің саны; 2) бағалы металл қорытпасы – кемінде біреуі бағалы болып табылатын екі немесе одан да көп металдан жасалған қатты қоспа; 3) сынамалық таңба – зергерлік бұйымға салынатын, осындай бұйымдағы бағалы металл сынамасын растайтын белгіленген үлгідегі белгі; 4) таңбалау – зергерлік бұйымдарға сынамалық таңбалау бедерін салу; 5) сынамалау – зергерлік бұйымдардың сынамасын белгіленген əдістермен айқындау немесе растау; 6) бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдар – бағалы металдардан жəне олардың қорытпаларынан, басқа да əртүрлі көркемдік өңдеуді пайдаланып жасалған асыл, өнделген, түрлі-түсті тастар жəне өзге де табиғи немесе жасанды материалдар орнатылған немесе орнатылмаған бұйымдар; 7) уəкілетті орган – Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің Техникалық реттеу жəне метрология комитеті; 8) уəкілетті ұйым – асыл тастарға, бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдарға сараптама жүргізу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын ұйым; 9) мəлімдеуші – кəсіпкерлік қызмет субъектісі ретінде тіркелген, Кеден одағына мүше мемлекеттердің ұлттық заңнамасына сəйкес бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған зергерлік бұйымдармен операцияларды жүзеге асыруға құқығы бар жəне уəкілетті органның арнайы есебінде тұрған заңды жəне жеке тұлғалар. 4. Осы Қағидалар: 1) сынамасы: платина қорытпасы үшін 900-ден; алтын қорытпасы үшін 375-тен; палладий қорытпасы үшін 500-ден; күміс қорытпасы үшін 800-ден төмен бағалы металдар қорытпасынан жасалған зергерлік бұйымдарға; 2) бағалы металдар мен олардың қорытпаларынан жасалған, ғылыми, өндірістік, медициналық, стоматологиялық, ветеринариялық жəне басқа арнайы мақсаттарға арналған аспаптарға, зертханалық ыдысқа жəне өзге де бұйымдарға; 3) бағалы металдардың, оның ішінде бағалы металдардан жасалған бұйымдарға əшекей ретінде пайдаланылатын саф металдарға; 4) алтын түстес бағалы металдарға; 5) бағалы металдар құймаларына; 6) қолданыстан алынған монеталарды қоса алғанда, эмиссиядан өткен бағалы металдардан жасалған монеталарға; 7) шыбық, жолақ, сым жəне түтік секілді шала өнімдерге; 8) бағалы металдармен қапталған бағалы емес металдардан жасалған бұйымдарға; 9) Қазақстан Республикасының заңнамасында құқықтық мəртебесі айқындалған мемлекеттік наградаларға; 10) автоқаламдарға арналған бағалы металдардан жасалған қауырсындарға қолданылмайды. 2. Бағалы металдар мен асыл тастардан жасалған бұйымдарды таңбалау тəртібі 5. Зергерлік бұйымдарды Қазақстан Республикасының аумағына əкелу кезінде мəлімдеуші зергерлік бұйымдарды сараптау жəне мемлекеттік бақылау рəсімдерінен өтеді. 6. Зергерлік бұйымдарды сараптау үдерісінде уəкілетті ұйым зергерлік бұйымдарды сынамалауды жəне таңбалауды жүзеге асырады. 7. Уəкілетті ұйым əкелінетін зергерлік бұйымдардың белгіленген сынамаға сəйкестігін тексереді. 8. Зергерлік бұйымдарды сынамалау Қазақстан Республикасында қолданылатын стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарға сəйкес жүргізіледі. 9. Əкелінетін зергерлік бұйымдар сынамасының сəйкестігі анықталғаннан кейін уəкілетті ұйым зергерлік бұйымдарды таңбалауды жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2012 жылғы 1 қазан

№ 1249

Астана, Үкімет Үйі

Қазақстан Республикасының аумағында ғарыш зымыран кешендерін кұру жəне пайдалану (қолдану) қағидаларын бекіту туралы

БАРЛЫҒЫ:

Мəлімдеуші лауазымының атауы

«Ғарыш қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 6 қаңтардағы Заңының 8-бабының 13) тармақшасына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді: 1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының аумағында ғарыш зымыран кешендерін құру жəне пайдалану (қолдану) қағидалары бекітілсін. 2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі С. АХМЕТОВ.

Мемлекеттік органның уəкілетті тұлғасы лауазымының атауы

(Т.А.Ə.)

Мəлімдеушінің Бас бухгалтері (қолы)

(қолы )

(Т.А.Ə.)

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 1 қазандағы №1249 қаулысымен бекітілген

(Т.А.Ə.)

М.О. __________________________

Қазақстан Республикасының аумағында ғарыш зымыран кешендерін құру жəне пайдалану (қолдану) қағидалары

М.О.

Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидаларына 4-қосымша Мəлімдеуші: ____________ Қайта сұрыптау туралы шарт бойынша өңделмеген табиғи алмастарды қайта сұрыптау туралы анықтама __________ № ______ Р/с №

(қолы)

Ескертпе:

(қолы)

КО СЭҚ ТН бойынша тауар коды

Өңделмеген табиғи алмастың жалпы құны есебінің ұсынылатын нысаны

ең аз 2

90-120 жəне < 60-90 40-60 30-40 25-30 20-25 15-20 10-15 7-10 6-7 5-6 4-5 3,4-4 0,30-0,39 0,40-049 0,50-0,59 ЖИЫНЫ:

М.О.

Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидаларына 6-қосымша Үлгі Қайта өңдеуге əкелінетін (əкетілетін) өңделмеген табиғи алмастардың ТІЗБЕСІ

______________________ № ________________ экспорттық келісімшартқа өңделмеген табиғи алмасты пайдалану туралы анықтама

Гауhардың өлшемдiк - салмақтық тобы

(Т.А.Ə.)

М.О.

Саны, салмағы

2-кесте _________ № ___ келісімшарт бойынша бөлу қорытындысы

(Т.А.Ə.)

ЖИЫНЫ:

Р/с №

Тауар бағасы, Тауарды АҚШ доллары декларациялауды жүргізе-тін кеден органы 8 9

Мемлекеттік органның уəкілетті адамы лауазымының атауы

Мəлімдеуші лауазымының атауы

Алмас шикiзатына қатысты гауhардың салмағының %

(қолы )

Р/с Мəлім- Келісім- КО СЭҚ ТН № деушінің шарт, бойынша атауы күні тауардың жəне атауы нөмірі 1 2 3 4

_____ _________ № ___ келісімшарт бойынша өлшемдік-салмақтық топтар бойынша гауhар дайындау болжамының есебі 1-кесте

КО СЭҚ ТН Тауар саны бойынша тауардың өлшем бірлігі

(Т.А.Ə.)

Мəлімдеушінің Бас бухгалтері (қолы)

Кимберлий үдерісінің сертификаттау схемасын ескере отырып, өңделмеген табиғи алмасты Қазақстан Республикасының аумағына əкелу жəне Қазақстан Республикасының аумағынан əкету қағидаларына 1-қосымша Бекітемін ___________________________________ (Мəлімдеушінің басшысы лауазымының атауы) _______________________ (Мəлімдеушінің атауы) М.О.____________________ (қолы, Т.А.Ə.) «____» ______________ 20___ж. (Мəлімдеушінің атауы)

КО СЭҚ ТН бойынша тауардың коды 5

Өңделмеген жəне Өңделмеген жəне табиғи алмастары бар табиғи алмастары бар мəмiле мəмiленiң есептiк келісімактiсінiң нөмiрі нөмiрі жəне есепке шарттың жəне күні алу күні (шарттың) №

Ішкi нарықта сатып алған алмас шикiзат күні

актілер беру №№

күні

сатушы салмағы, құны, карат доллар, доллар. США

Оның iшiнде, қайта сұрыптауға жіберілген алмас шикiзаты саны, салмағы, есептік дана карат құны, доллар. США

20_ жыл ішіндегі жиыны: 20_ жыл ішіндегі жиыны: барлығы: Пакеттерді біріктіру кезіндегі ( ____ № ___ таразылық ауытқулардың актiсі) таразының айырмашылығы қайта сұрыптауға (құндылықтары бар жөнелтілімдерді қабылдау туралы тiзiлiм №_ , акті №_____, жүкқұжат ерекшелігі №_____) жiберiлген Қайта сұрыптауға қабылдау кезіндегі салмақтық айырмашылық (ашу жəне қарап шығу актісі № __) Қайта сұрыптауға қабылданды Технологиялық шығындар (партия бойынша а/тастармен жасалатын технологиялық операциялар актісі №__) Қайта сұрыптаудан кейінгі құндылықтарды беру актісі № ___ (№___ жинақтау ведомосы) Орындалған жұмыстарды қабылдау-тапсыру актісі № _______ Мəлімдеушінің басшысы лауазымының атауы

Мəлімдеушінің бас бухгалтері М.О.

______________________

(қолы) (қолы)

(Т.А.Ə.) (Т.А.Ə.)

1 . Жалпы ережелер 1. Осы Қазақстан Республикасының аумағында ғарыш зымыран кешендерін (бұдан əрі – ҒЗК) құру жəне пайдалану (қолдану) қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) «Ғарыш қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 6 қаңтардағы Заңының 8-бабының 13) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне Қазақстан Республикасының аумағында ғарыш зымыран кешендерін құру жəне пайдалану (қолдану) тəртібін белгілейді. 2. Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) алғыжоба – өнімді əзірлеу негіздемесін жəне оның техникалық-экономикалық көрсеткіштерін, өнімді əзірлеу, өндіру жəне пайдалану бойынша бастапқы талаптар мен ұсыныстарды қамтитын бастапқы техникалық құжаттаманың түрі; 2) дербес сынаулар (бұдан əрі – ДС) – ҒЗК аралас бұйымдарымен оның жұмыс істеуін тексермей-ақ жекелеген бұйымды эксперименттік өңдеу кезінде айқындалатын жəне жүргізілетін сынау түрлерінің жиынтығы; 3) авторлық қадағалау – бұл жасаушы ұйымның бұйымдарды жасауға бақылауды жүзеге асыру жөніндегі əзірлеуші ұйымның өкілеттілігі; 4)пайдалану қауіпсіздігі – берілген шарттарда ҒЗК пайдалану мерзімі ішінде қызмет көрсететін персоналдың денсаулығына, қоршаған ортаға, жақын орналасқан ғимараттар мен бұйымдарға залал келтіру тəуекелінің болмауын немесе оны мейлінше азайтуды қамтамасыз ететін пайдалану процесі қасиеттерінің жиынтығы; 5) пайдалануға беру – бұл ҒЗК жүйелерінің, құрамдас бөлігі агрегаттарының жəне тұтастай ҒЗК жұмыс істеуге дайындығы, оларды жөндеу, жұмыс істеу дұрыстығын тексеру жəне оны пайдалануға қабылдау комиссиясының қабылдау, сондай-ақ пайдаланушы ұйымның тиісті лауазымды адамдарына бекіту жұмыстарының жиынтығы; 6) ҒЗК бас əзірлеуші ұйым – əзірлеуші ұйымдар мен жасаушылар бірлесіп, тапсырыс берушінің тактика-техникалық тапсырмасына немесе техникалық тапсырмасына сəйкес тұтастай ҒЗК құру жұмыстарын жүргізетін ұйым; 7)ҒЗК бұйымын бас əзірлеуші ұйым – бірлесіп орындаушы ұйымдармен бірлесіп ҒЗК-ні бас əзірлеуші ұйымның техникалық тапсырмасына сəйкес ҒЗК бұйымын жасау жөніндегі жұмыстарды жүргізетін ұйым (неғұрлым ірі құрылым бұйымы); 8)ҒЗК тіршілік циклы (олардың бұйымдары, материалдары) – əзірлеу, жобалау, өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, іске асыру, жою жəне кəдеге жарату процестері; 9)тапсырыс беруші – заңды немесе жеке тұлғаның мүддесінде құрылатын ҒЗК; 10)бұйым – ҒЗК құрамына немесе оның кез келген құрылымына кіретін барлық түрдегі ҒЗК-нің құрамдас бөлігі, жүйесі, аппаратурасы, агрегаты, аспаптары, блоктары, тораптары, электр радио бұйымдары (бұдан əрі – ЭРБ), жиынтықтаушы элементтері, бағдарламалық бұйымы, басқарудың автоматтандырылған жүйелері (бұдан əрі – БАЖ); 11) əзірлемені зерттеу жəне негіздемесі – бастапқы талаптарды қалыптастыру жəне оларды құру қағидаттарын іздестіру жəне негіздеу жөніндегі жұмыстар жиынтығының орындалуымен сипатталатын ҒЗК, оның бұйымдары мен материалдарының тіршілік циклының сатысы; 12) бастапқы деректер – жобалау процесінде қажетті техникалық сипаттамалар мен параметрлерді, сондай-ақ қосымша немесе алдын ала талаптарды қамтитын жəне орындаушылардың арасында келісілген жұмыстар құжаты; 13) ҒЗК (бұйым) сапасы – ҒЗК (бұйым) мақсатына сай белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандыруға ҒЗК (бұйым) жарамдылығына негізделген қасиеттердің жиынтығы; бұл ретте кешеннің құрылуы жəне пайдалануы кезінде байқалатын ҒЗК-нің (бұйымның) объективті ерекшелігі ретінде көрінеді;

14) біліктілік сынақтары – ұйымның осы өнімді шығаруға дайындығын бағалауға арналған алғашқы серияны (басты үлгіні) бақылау сынақтары; 15) кешендік сынақ (бұдан əрі – КС) – шынайы жағдайларға жақын эксперименттік өңдеу жəне екі немесе одан көп функционалдық байланысты ҒЗК бұйымдарын тексеру кезінде жүргізілетін сынақ түрлерінің жиынтығы. Бұл ретте тұтастай бас (басты) конструктордың шешімі бойынша ҒЗК жеке бұйымын сынау жалпы оған кіретін бұйымдарға қатысты КС жəне бір мезгілде неғұрлым ірі құрылым ҒЗК бұйымына қатысты АС болып табылуы мүмкін; 15) жиынтықтаушы бұйым – жасаушы ұйым шығаратын бұйымның құрамдас бөлігі ретінде қолданылатын жеткізуші ұйым бұйымы (жүйе, аппаратура, аспап, блок, торап, бөлшек, ЭРБ, жиынтықтаушы элемент). Қағидалар мəтінінде – бір ұйым екінші ұйымға жеткізетін бұйым; 17) соңғы құрастыру – бұйымның (құрамдас бөліктің, құрастыру бірлігінің) жұмыс істеуге қабілетті жай-күйін растау үшін тікелей технологиялық құжаттаманың, сондай-ақ конструкторлық құжаттаманың талаптарын тексеру мақсатында көрсетілген жұмыстарды жүргізу процесінде қабылдаудағы бақылауға тағайындалатын жəне ұсынылатын бұйымды (құрамдас бөлікті, құрастыру бірлігін) жасаушы ұйымда құрастыру (монтаждау, реттеу); 18) ғарыш зымыран кешені - ғарыш аппараты бар тасымалдағыш зымыранды қабылдауды, сақтауды, ұшыруға дайындауды жəне ұшыруды қамтамасыз ететін тасымалдағыш зымыран мен техникалық құралдардың, құрылыстардың, технологиялық жабдықтың жəне коммуникациялардың жиынтығы; 19) ғарыш айлағы - ғарыш объектілерін дайындауды қамтамасыз етуге жəне ұшыруды жүзеге асыруға арналған техникалық құралдар, құрылғылар, ғимараттар, құрылыстар мен жер учаскелері кешені; 20) ұшу сынаулары (бұдан əрі – ҰС) – ҒЗК шынайы табиғи жұмыс істеу жəне мақсатты міндеттерді орындау жағдайларында сынау; 21) жерүсті ғарыш инфрақұрылымының объектісі – бір немесе бірнеше функцияларды орындалуға арналған техникалық объекті: ғарыш мақсатындағы зымыранды (бұдан əрі – ҒМЗ) белгіленген əзірлікте тасымалдау, сақтау, жинау жəне ұстау, техникалық қызмет көрсету, дайындау жəне ұшыру, ҒМЗ ұшыруының белсенді учаскелерінде телеметриялық жəне траекториялық өлшеулерді өткізу, сондай-ақ оларды қамтамасыз ету; 22)бұйымның тəжірибелік үлгісі (тəжірибелік бұйым) – жаңадан əзірленген конструкторлық жұмыс құжаттамасы бойынша сынау, оның ішінде ұшуда сынау жəне тəжірибелік-конструкторлық жұмыстарды орындау процесінде оның тактика-техникалық тапсырмасының немесе техникалық тапсырмасының талаптарына сəйкестігін тексеру үшін дайындалған (пысықталған, жаңғыртылатын) өнім үлгісі; 23) ҒЗК бұйымын əзірлеуші ұйым – кешенді (неғұрлым ірі құрылым бұйымды) бас əзірлеуші ұйымның техникалық тапсырмасына сəйкес бұйым жасау жөніндегі жұмыстарды жүргізетін ұйым; 24) жасаушы ұйым (жеткізуші) – ҒЗК бұйымын жасауды, құрастыруды жəне жеткізуді жүзеге асыратын ұйым; 25) сəйкестікті бағалау – объектіге қойылатын талаптардың сақталуын тікелей немесе жанама растау; 26) сапа (қасиет, жай-күй) параметрі – қасиеттің (қасиеттер тобының) сандық белгісі немесе бұйымдардың жай-күйі; 27) өндірісті дайындау – берілген шығару көлемінде талап етілетін сападағы бұйымдар шығаруға ұйымның əзірлігін қамтамасыз ететін ұйымдық, техникалық, экономикалық, əлеуметтік жəне басқа іс-шараларды өткізу жөніндегі іс-қимылдар жиынтығы; 28) тұтынушы – ҒЗК жəне оның бұйымдарының мақсатты міндеттерді орындау нəтижелерін өз мүддесінде пайдаланатын тапсырыс беруші немесе ведомство, орган, ұйым; 29) бұйымдарды өндіріске қою – өнімнің (алғашқы партиясының) алғашқы үлгілерін шығарылуын расталатын бұйымдар өндірісін дайындау жəне игеру жөніндегі іс-шараларды жүргізумен сипатталатын жаңадан əзірленген (жаңғыртылған) бұйымдар өндірісін ұйымдастыруды қамтамасыз ететін іс-қимылдар жиынтығы; 30) алдын ала сынаулар – тəжірибелік үлгілерді қабылдауды сынауға ұсыну мүмкіндігін айқындау үшін оларды бақылау сынауы; 31) қабылдау-тапсыру сынаулар – өндіріс процесінде қабылдауын бақылау кезіндегі өнімді бақылау сынаулары; 32) қабылдау сынаулар – жеткізуге дайын бұйымдардың үлгілерін мақсатты пайдалану бойынша тəжірибелік жарамдылығы туралы мəселені шешу үшін оларды нақты бақылау сынаулары; 33) өндіріс – өнеркəсіп дайындығын ұйымдастыру жəне жүзеге асыру жөніндегі жұмыстар жиынтығының орындалуымен сипатталатын бұйымдардың (материалдардың) тіршілік циклының сатысы; 34) əзірлеме – ҒЗК жəне оның бұйымының жобалау жəне жұмыс конструкторлық құжаттамасын əзірлеу, тəжірибелік үлгілердің, бас үлгінің немесе бұйымдардың тəжірибелік үлгілерінің лектерін жасау жəне сынау, олардың ҰС кейін құжаттаманы түзету жəне бекіту бойынша жұмыстар жиынтығының орындалуымен сипатталатын ҒЗК, оның бұйымдарының жəне материалдарының тіршілік циклының сатысы; 35) тасымалдағыш зымыран – ғарыш аппараттарын ғарыш кеңістігіне шығаруға арналған техникалық құрылғы; 36) ресурстық сынаулар – техникалық тапсырмада айқындалған ресурстық сипаттамаларды өңдеуге жəне растауға арналған сынаулар; 37) сапа жүйесі – сапаға жалпы басшылық етуді жүзеге асыруды қамтамасыз ететін ұйымдық құрылымның, жауапкершіліктің, рəсімдердің, процестер мен ресурстардың жиынтығы; 38) техникалық бақылау жүйесі – дайындаудың технологиялық процестерінің ажырамас бөлігі ретінде бақылау объектілерін, көлемін, оның көп еңбекті қажет ететін өлшемін жəне режимдерін, оны жүргізу дəйектілігін, техникалық жарақтандырылуын жəне біліктілік талаптарын айқындайтын бақылау əдістері мен жоспарларының, бұйымдарды қабылдау қағидалары мен өлшемдерінің, бақылау операцияларының кешені; 39) ҒЗК (ҒЗК бұйымның) пайдалану жүйесі – өзара іс-қимыл техника бұйымдарының пайдалану əр кезеңінің міндеттеріне сəйкес болатын өзара байланысты техника бұйымдарының, оларды пайдалану құралдарының, орындаушылардың жəне құжаттамалардың жиынтығы; 40) ҒЗК (бұйымның, материалдың) құрылуы – бастапқы талаптардың құрылуынан өндірістің аяқталуына дейінгі ҒЗК (бұйымның, материалдың) тіршілік циклы сатысының жиынтығы; 41) тіршілік циклының сатысы – өнімнің белгілі бір жай-күйімен көзделген жұмыстар түрімен жəне олардың нəтижесімен сипатталатын өнімнің тіршілік циклының бір бөлігі. ҒЗК бұйымдарының тіршілік циклының сатылары – ғылыми, жобалық жəне жүйелі зерттеулер, əзірлеу, жобалау, өндіру (дайындау), пайдалану, пайдаланудан шығару (кəдеге жарату, жою) процестері; 42) алғыжобаны, тəжірибелік-конструкторлық жұмыстарды (бұдан əрі – ТКЖ) орындауға тактикалық-техникалық тапсырма (бұдан əрі – ТТТ) – ТКЖ тапсырыс беруші бекітетін, құрылатын ҒЗК-ге тактикалық-техникалық талаптар кешенін, сондай-ақ ТКЖ маңызының, көлемінің жəне орындалу мерзімдерінің талаптарын белгілейтін бастапқы техникалық құжат; 43) ТКЖ құрамдас бөлігін орындау үшін техникалық тапсырма (бұдан əрі – ТТ) – ТКЖ тапсырыс беруші (бас əзірлеуші ұйым) бекітетін жəне құратын ҒЗК-нің құрамдас бөліктері техникалық талаптары кешенін, сондай-ақ ТКЖ құрамдас бөліктерінің мазмұны, көлемі мен орындалу мерзімдерінің талаптарын белгілейтін бастапқы техникалық құжат; 44) техникалық-экономикалық көрсеткіштер – ҒЗК (оның бұйымдарын) сипаттайтын жəне тəжірибелік үлгілерді əзірлеудің, дайындаудың жəне сынаудың, осы ҒЗК (оның бұйымдары) бойынша сериялы өндірістің, пайдаланудың, кəдеге жаратудың жəне басқа жұмыстардың ақшалай мəндегі құнын айқындайтын техникалық, экономикалық, ұйымдық жəне басқа да көрсеткіштердің жиынтығы; 45) технологиялық қамтамасыз ету – бұйымдардың технологиялылығын, технологиялық проблемаларды шешу бойынша ғылыми-зерттеу жəне тəжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізуді, бұйымдар өндірісін дайындауды жəне игеруді негіздейтін бұйымдарды жасау жəне оларды өндіріске қою жөніндегі жұмыстар кешеніндегі жаңа технологиялық процестерді эксперименттік өңдеуді, ісшаралар кешені. Технологиялық қамтамасыз етуді бұйымдарды əзірлеушілер, технологтар, материалтанушылар жəне басқа да мамандар өзара іс-қимыл жасай отырып жүзеге асырады; 46) эксперименттік өңдеу – математикалық жəне бағдарламалық қамтамасыз ету, баллистикалық негіздеме бойынша, технологиялық процестерді өңдеу, бойынша жұмыстарды, сондай-ақ тəжірибеліктеориялық əдіс негізінде жүргізілетін жұмыстарды қоса алғанда, шынайы жағдайларға жақын жағдайларда бұйым сипаттамаларының ТТТ (ТТ) талаптарына сəйкестігін тексеру, олардың жұмыс істеуге қабілеттілік қорларын айқындау мақсатында модельдерде, макеттерде, тəжірибелік үлгілерде сынауды дайындау жəне жүргізу жөніндегі жұмыстардың жиынтығы; 47) электр радио бұйымдары (ЭРБ) – функционалдық аяқталған электронды техника бұйымдары, радио жəне электр техникалар: электр вакуумды аспаптар, жартылай өткізгішті аспаптар, интегралды микросызбалар, микромодульдер, резисторлар, конденсаторлар, радиобөлшектер, реле жəне т.б. 48) тіршілік циклының кезеңі – жобалаудың, қаржыландырудың жəне орындалудың дербес объектісі болып табылатын, белгілі нəтижелерге жету үшін бағытталған тіршілік циклы сатысының бір бөлігі. 3. Егер нақты ҒЗК-ден бөлек құрылатын болса, онда ҒЗК, сондай-ақ ҒЗК жекелеген құрамдас бөліктерін құруды тапсырыс берушінің олармен шарттық (келісімшарттық) негізінде ТТТ немесе ТТ негізінде жүзеге асырады. ҒЗК бұйымдарын құру бас əзірлеуші ұйымдардың (жобалау ұйымдарының) ТТ бойынша жүзеге асырады. Бірлесіп орындаушыларға ТТ берген əзірлеуші ұйымдар оларға қатысты тапсырыс берушінің функцияларын орындайды жəне олармен ТТ бойынша жұмыстарды орындауға шарттар (келісімшарттар) жасасады. 4. ҒЗК мен оның бұйымдарын құруды қамтамасыз етуде ғылыми-техникалық мүмкіндік бойынша (оның ішінде прогрессивті технологиялар, материалдар жəне үлгілік конструкторлықтехнологиялық шешімдер бойынша) құру мен жұмыс істеу қажеттілігін негіздеуді ҒЗƏ орындау кезінде жүргізеді. 5. ҒЗК мен оларға кіретін бұйымдарды жасау, өндіру пайдалануға беру тапсырыс берушімен шарттар бойынша (келісімшарттар) мынадай кезеңдер бойынша жүргізіледі: 1)ғылыми əзірлемелер. 2)жобалау: - алғыжоба (техникалық ұсыныс); - нобайлық жоба (техникалық жоба). 3) дайындау: ҒЗК тəжірибелік бұйымдары мен макеттеріне жұмыс құжаттамасын əзірлеу; ҒЗК макеттері мен тəжірибелік бұйымдарын жасау жəне жұмыс құжаттамасын түзету; ҒЗК тəжірибелік бұйымдарын жасау, зауыттық сынаулар жəне жұмыс құжаттамасын түзету; 4) монтаждау; 5) құрылыс; 6) ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін сынау: жүйелер мен агрегаттарды ДС; ҒЗК құрамдас бөліктерін КС; ұшу сынаулары. 7) пайдалануға енгізу: тəжірибелік пайдалану; штаттық пайдалану. 6. Əрбір кезеңде жұмыстардың номенклатурасы, негізгі мазмұны жəне көлемі осы Қағидалардың тиісті бөлімдерінде келтірілген. Макеттер мен бұйымдардың тəжірибелік үлгілерін дайындау жөніндегі жұмыстар (бұдан əрі – тəжірибелік бұйымдар) осы макеттер мен тəжірибелік бұйымдарды мақсатқа сай пайдалану үшін жоспарланған құрудың сол кезеңіне жатқызылады. 7. ҒЗК ТТТ-да (ТТ-да), ҒЗК бұйымдарына ТТ-да осы Қағидалардың 5-тармағына сəйкес жұмыстардың қажетті кезеңдерінің тізбелері келтірілуі тиіс. 8. Нақты ҒЗК (жəне оның бұйымдарын) құру процесінде жұмыстарды жалпы үйлестіруді тапсырыс берушінің шешімін басшылыққа алатын бас əзірлеуші ұйым жүргізеді. Шарт (келісімшарт) жұмыстар көлемін жəне құнын жыл сайын нақтылаумен ҒЗК құрудың бүкіл кезеңіне жасалады. 9. Ғылыми жəне əлеуметтік-экономикалық мақсаттарда ҒЗК құруға, шығаруға жəне пайдалануға республикалық бюджет есебінен қаржыландырылатын мемлекеттік тапсырысты ғарыш қызметі саласындағы уəкілетті орган қалыптастырады жəне орналастырады. 10. ҒЗК құру процесі жалғаспалы жоспарлауға жатады. Жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттары мыналар болып табылады: ҒЗК құрудың бас кестесі (кесте-жоспары) (ҒЗК бұйымдарын құру кестелері немесе кесте- жоспарлары), алғыжобаны (техникалық ұсынысты) жəне нобайлық жобаны əзірлеудің кесте-жоспарлары, тапсырыс беруші мен бас əзірлеуші бекітетін ҒЗК бұйымдарын əзірлеудің, өңдеудің жəне дайындаудың кесте-жоспарлары, ҒЗК (ҒЗК бұйымдарын) құруды қамтамасыз ету үшін күрделі құрылысты, жерүсті объектілерін, стендтерді, ғимараттарды құру (толық жабдықтау, қалпына келтіру) жоспарлары. ҒЗК арналған жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарын бірлесіп орындаушы ұйымдармен бірге, ҒЗК бас əзірлеуші ұйым əзірлейді. Бас орындаушы ұйымдар ҒЗК бұйымдарына жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарын, тұтастай алғанда ҒЗК арналған тиісті жұмыс құжаттары кіретін оларға қатысты бөлігінде əзірлейді. Осы Қағидаларға сəйкес əзірленетін сенімділікті қамтамасыз ету бағдарламаларында (бұдан əрі – СҚБ) жəне ҒЗК мен оның бұйымдарының басқа бағдарламаларында көзделген жұмыстар мен ісшаралар ҒЗК жəне ҒЗК бұйымдарына арналған жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарына тиісінше енгізіледі. Жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттары ҒЗК мен оның бұйымдарын құру жөніндегі жұмыстарды ағымдағы жоспарлау жəне бақылау үшін негізгі құжаттар болып табылады. Бұл ретте жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарында көзделген жұмыстарды неғұрлым ұсақ жұмыстарға бөлуге, оларды шартта (келісімшартта) көзделген көрсетілген жұмыстарды орындаудың бастапқы жəне түпкі мерзімдерін өзгертпей нақтылауға жəне толықтыруға жол беріледі. 11. Жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттары ҒЗК мен оның бұйымдарын құрудың нақты кезеңдеріне кезең-кезеңімен қолдануға болатындай етіп əзірленеді. 12. ҒЗК құрудың бас кестесі (кесте-жоспары) осы ҒЗК бойынша орындаушылардың жұмыстарын орындау, ұйымдастыру, үйлестіру жəне бақылау үшін бағытталған. ҒЗК құрудың бас кестесі (кесте-жоспары) ұлғайтылған желілік модельді білдіре алады жəне ҒЗК мен оның негізгі бұйымдарын құру кезеңдеріндегі ұлғайтылған жұмыстардың тізбесінен тұрады. ҒЗК құрудың бас кестесі (кесте-жоспары) жəне ҒЗК бұйымдарын құрудың кестелері (кесте-жоспарлары) жұмыстарды жүргізу мерзімі, тəртібі жəне орындаушылар бойынша өзара байланысты. ҒЗК құрудың бас кестесі (кесте-жоспары): «Алғыжоба (Техникалық ұсыныс)» кезеңінде – алдын ала, «Нобайлық жоба» кезеңінде – нақтыланған кезең-кезеңмен əзірленеді. Бас əзірлеуші ұйым үш ай мерзімде нобайлық жобаға тапсырыс беруші келіскеннен кейін кестені (кесте-жоспарды) мүдделі ұйымдармен жəне тапсырыс берушімен келіседі жəне оны бекітеді. 13. ҒЗК құрудың бас кестесіне (кесте-жоспарына) жəне ҒЗК бұйымдарын құру кестелеріне (кесте жоспарына) енгізілген жұмыстар мынадай жұмыс құжаттарында: 1) «алғыжоба (Техникалық ұсыныс)» жəне «Нобайлық жоба» кезеңдерінде – алғыжобаны (техникалық ұсынысты) жəне нобайлық жобаны əзірлеудің тиісті кесте-жоспарларында; 2) кейінгі кезеңдерде – мемлекеттік тапсырыс беруші (тапсырыс беруші) жəне ҒЗК бас əзірлеушісі бекітетін ҒЗК бұйымдарын əзірлеу, өңдеу жəне дайындау жөніндегі кесте-жоспарларда; 3) ҒЗК (ҒЗК бұйымдарын) құруды қамтамасыз ету үшін жерүсті объектілерін, стендтерді, ғимараттарды күрделі салу, құру (қайта жаңарту, толық жабдықтау) жоспарларында егжейтегжейленеді жəне нақтыланады. 14. ҒЗК бұйымдарын əзірлеу, өңдеу жəне дайындау жөніндегі кесте- жоспарлардың жобаларын «Нобайлық жоба» кезеңінде ҒЗК бас əзірлеуші- ұйымдар осы кезеңдегі нəтижелер негізінде бірлесіп орындаушы бас ұйымдармен əзірлейді. ҒЗК негізгі бұйымдарын бас əзірлеуші ұйымдар нобайлық жобаны əзірлеудің кесте жоспарында белгіленген мерзімде ҒЗК бас əзірлеуші ұйымына тиісті ҒЗК бұйымдарын əзірлеу, өңдеу жəне дайындау жөніндегі кесте жоспарлардың жобаларын ұсынады. 15. Əзірлеуші ұйымдар ҒЗК мен оның бұйымдарын құру кезінде мыналарды: 1)жобалау мен сынаудың прогрессивті əдістерін пайдалану, сапаны қамтамасыз ету мен кепілдік беруге, өндірісті құру мен игеруді қысқартуға бағытталған жұмыстарды ұйымдастыру жəне ісшараларды əзірлеуді; 2) жерүсті жағдайында ҒЗК ҰС басталғанға дейін ҒЗК бұйымдарын эксперименттік өңдеудің негізгі көлемін орындау. «Ұшу сынаулары» кезеңінде – жерүсті жағдайында, оның ішінде халықаралық шарттарды (құқықтық шектеулерді) орындауды есепке ала отырып, техникалық жағынан орындау мүмкін емес немесе берілген мерзімде экономикалық жағынан орынсыз өңдеуді ғана жүргізуді; 3) жұмыс режимінің ТТТ, ТТ бойынша шекті рұқсат етілетінін (экстремальдық) жағдайды қоса алғанда, шынайыға жақын жағдайда сынауы (АС жəне КС өткізуді); 4) жерүсті өңдеуді сондай-ақ ұшуда да жүйелер мен агрегаттардың жұмысын модельдеуді жүргізуге мүмкіндік беретін аралас ұйымдарда бас əзірлеуші ұйымда конструкторлық-технологиялық макет, кешенді модельдеуші стендтерді құруды (нақты жүйелермен жəне құралдармен қоса алғанда, эксперименттік өңдеу үшін кешенді стендтер мен макеттерді құруді; 5) бұйымдардың тиісті сынақтары басталғанға дейін сынақ жабдықтары мен құралдарын іске қосуды; 6) жобаның іске асырылуын кешенді талдауды;

7) ҒЗК, оның бұйымдарын, материалдарын, жартылай өңделген өнімін құру, шығару жəне пайдалану кезінде экологиялық қауіпсіздікті жəне пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз етуді; 8) ҒЗК бұйымдары мен тұтастай алғанда ҒЗК-ны мақсатқа сай қолдану үшін жасаудың, монтаждаудың жəне дайындаудың прогрессивті, автоматты жəне автоматтандырылған құралдары мен сапаны бақылау əдістерін, сондай-ақ диагностикалық бұзбайтын бақылауды жəне ЭРБ бақылау сынақтарын енгізуді қарастырады. Əзірлеуші ұйымдар мен жасаушы ұйымдар ҒЗК мен олардың бұйымдарын құру мен шығаруды технологиялық қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты ұйымдастырады жəне жүргізеді. 16. ҒЗК жəне оның бұйымдарының сенімділігіне, ҒЗК пайдалану, оның құрамдас бөліктері мен жүйелері қауіпсіздігінің талаптары (оның ішінде экологиялық қауіпсіздік), сондай-ақ осы талаптарды растаудың тəртібі мен шарты ҒЗК-ге ТТТ-да жəне ҒЗК бұйымдарына ТТ көрсетілген. 17. ТТТ (ТТ) берілген сенімділік деңгейін, ҒЗК, оның құрамдас бөліктерін, жүйелерін пайдалану қауіпсіздігін (оның ішінде экологиялық қауіпсіздігін) қамтамасыз ету, растау жəне бақылау мақсатында ҒЗК (оның бұйымдарын) құру кезеңдерінде жүргізілетін жұмыстардың мазмұны мен орындалуына қойылатын талаптар, сондай-ақ осы жұмыс түрлерінің тізбесі СҚБ жəне пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағдарламаларына (бұдан əрі – ПҚҚБ) енгізілген. СҚБ ТТТ (ТТ) бойынша құрылатын, барлық ҒЗК мен олардың бұйымдарына, сондай-ақ ТТ бойынша пысықталатын ҒЗК бұйымдарына əзірленеді. ПҚҚБ (оның ішінде экологиялық қауіпсіздігі) құрамдас бөліктеріне, жүйелерге жəне тұтастай ҒЗК-ға əзірленеді. ҒЗК бас əзірлеуші ұйым ҒЗК, СҚБ жəне ПҚҚБ əзірлейді, ал бірлесіп орындаушы ұйымдар ҒЗК өзі де, осы бұйымдар да кіретін неғұрлым ірі құрылымдардың ҒЗК бұйымдарына көрсетілген бағдарламалардың құрамдас бөліктері болып табылатын ҒЗК бұйымдарының тиісті СҚБ жəне ПҚҚБ əзірлейді. 18. Алғыжобалардың (техникалық ұсыныстардың) жəне нобайлық жобалардың құрамына СҚБ жəне ПҚҚБ енгізіледі. 19. Бірлесіп орындаушы ұйымдар ТТ берген ұйымға келісу үшін СҚБ жəне ПҚҚБ ұсынады. Келісілген СҚБ жəне ПҚҚБ неғұрлым ірі құрылымдардың ҒЗК бұйымдарына, тұтастай ҒЗК-ны қоса алғанда, бұйымдардың тиісті бағдарламаларын жасау үшін ТТ берген ұйым пайдаланады. 20. Ұйымдардың басшылары талап етілетін техникалық деңгейді, ҒЗК мен олардың бұйымдарын құруды негіздеу жəне мерзімін орындау, оларды өңдеу толықтығы мен жеткілікті болуын, конструкторлық, (оның ішінде пайдалану), технологиялық құжаттаманың сапасы, ҒЗК (оның бұйымдарын) құрудың əрбір кезеңінде жоспарланған жұмыстардың сапалы орындалуын, тапсырыс берушіге жеткізілетін өнімнің сапасы мен жинақтылығын, сериялық (бір реттік) шығару жəне пайдалану процесінде ҒЗК мен олардың бұйымдарының талап етілетін сапасы мен сенімділігінің деңгейін беруді жəне ұстауды қамтамасыз етеді. Əзірлеуші ұйым ТТТ (ТТ) талаптарының уақтылы жəне сапалы орындалуын, конструкторлық құжаттаманың сапасын, эксперименттік өңдеу толықтығы мен жеткіліктілікті болуын, құру, сериялық (бір реттік) шығару жəне пайдалану процесінде ҒЗК бұйымдарының сенімділігінің талап етілетін деңгейін қамтамасыз етеді. 21. Əзірлеуші ұйымдардағы жəне жасаушы ұйымдардағы бастықтар мен лауазымды тұлғалар, оларға қатысты бөлікте ҒЗК мен олардың бұйымдарын өңдеу, дайындау жəне жеткізу сапасын бақылауды қамтамасыз етеді. 22. ҒЗК, құрамдас бөліктерді, жүйелерді, агрегаттарды (құралдарды) əзірлеуші ұйымдар, оларға қатысты бөлікте ҒЗК бұйымдарын құруды аяқтау кезінде ҒЗК арналған ТТТ (ТТ) мен ҒЗК бұйымына арналған ТТ-да берілген сенімділікке қойылатын талаптарды бағалауға жəне растауға тиіс. ҒЗК бұйымдарын, оның ішінде ЭРБ мен жинақтаушы элементтерді жасаушы ұйымдар (жеткізушілер) осы бұйымдарға арналған техникалық шарт (бұдан əрі – ТШ) талаптарына сəйкес олар жеткізетін бұйымдардың жұмыс істеу қабілеттілігі мен сақталуын қамтамасыз етеді. 23. ҒЗК жəне оның бұйымдарын құру кезінде əзірлеуші ұйымдар бірлесіп орындаушылармен бірге оқу-машықтану құралдарын, бейстандартты жөндеу- технологиялық жəне имитациялау-стенд жабдықтарын құруды, ҒМЗ жабдықтары мен ҒЗК бұйымдарын кəдеге жаратуға арналған жабдықтар, сондай-ақ қажетті конструкторлық (оның ішінде пайдалану) əзірлемені, технологиялық құжаттаманы жəне бағдарламалық математикалық қамтамасыз етеді. 24. ҒЗК мен олардың бұйымдарын құру процесінде эксперименттік сынаудың кешенді бағдарламаларына (бұдан əрі – ЭСКБ) сəйкес бұйымдардың жұмыс істеуінің ТТТ (ТТ) айтылған нақты шарттарға барынша жақындатылған жағдайларда оларды эксперименттік сынау (АС жəне КС) жүргізілуі тиіс. ТТ бойынша əзірленетін ҒЗК барлық бұйымдары ҒЗК жəне оның бұйымдарын қабылдау сынақтарына (ҰС) тəжірибелік штаттық үлгілерді (олардың партияларын) көрсету мүмкіндігін айқындау мақсатында алдын ала сыналады. Алдын ала сынақтар тізбелерін бұйымдардың ЭСКБ-ге қосады. 25. Жұмыстардың сапасын жəне ТТТ-да (ТТ-да) берілген талаптардың (оның ішінде сапасының, қауіпсіздігінің, сенімділігінің) орындалуын бақылау мақсатында құру жəне шығару кезеңдерінде жұмыстардың нəтижелеріне сараптаманы бас ғылыми-зерттеу жəне тəжірибелік-конструкторлық мекемелер жəне/немесе бағыттар бойынша осы сияқты басқа да ұйымдарды тарта отырып, зымыранғарыш өнеркəсібінің жəне тапсырыс берушінің ұйымдары жүргізеді. 26. Ғылыми, əлеуметтік-экономикалық жəне коммерциялық мақсаттағы ҒЗК жəне оның бұйымдарын құру, жасау жəне қолдану процесінде ғылыми-техникалық өнімдерінің, алынатын жинақтаушы бұйымдардың, тапсырыс берушіге жұмысты жеткізуге арналған жасалатын өнімнің сапасына бақылау шарттық (келісімшарттық) негізде жүзеге асырылуы мүмкін. 2 . Қазақстан Республикасы аумағында ғарыш зымыран кешендерін құру мен пайдалану (қолдану) тəртібі 2.1. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу тəртібі 27. «Алғыжоба (техникалық ұсыныс)» кезеңіне дейін ҒЗК (ҒЗК бұйымдарын) құру орындылығын негіздеу, олардың конструкциясына жəне ғылым мен техниканың инновациялық жетістіктерінің сызбасын енгізу жолдарын анықтау бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізіледі. 28. ҒЗК-ға алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу тапсырыс берушінің ТТТ немесе ТТ бойынша шартқа (келісімшартқа) сəйкес жүргізіледі. 29. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу конкурс негізінде бірнеше бас ұйым бірлесіп орындаушылармен бірге жүргізеді. 30. Тапсырыс беруші шарт (келісімшарт) жасасқанға дейін бас ұйымдарға алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеуге ТТТ (ТТ) немесе ҒЗК-ге ТТТ (ТТ) береді, сондай-ақ тапсырыс берушінің бас ғылыми-зерттеу институтына (бұдан əрі – ҒЗИ), тапсырыс беруші шартта (келісімшартта) немесе ТТТ, ТТ-да көрсетілген басқа ұйымдарға жібереді. Бас əзірлеуші ұйым ТТТ (ТТ) алғаннан кейін екі айдан аспайтын мерзімде бірлесіп орындаушы ұйымдарға ҒЗК бұйымдарына, сондай-ақ, қажет болған кезде монтаждау-технологиялық құжаттаманы əзірлеуге, бағдарламалық-математикалық қамтамасыз етуді əзірлеуге жəне сынауға ТТ береді. ТТ-ны бас ұйым бекітер алдында бірлесіп орындаушы ұйымдармен келісілуге жатады. Бірлесіп орындаушы ұйымдар отыз күннен аспайтын мерзімде ТТ жобасын қарап жəне ТТ берген ұйымдарға ТТ-ның қабылданғаны немесе осы келіспеушіліктерді негіздей отырып, келіспеушіліктердің бар-жоғы туралы жазбаша хабарлайды. Келіспеушіліктер бас ұйымның қатысуымен ұйымның бірлескен кеңесінде қаралады. Бірлесіп қарау процесінде шешілмеген мəселелер бойынша шешімді ҒЗК-нің бас əзірлеуші ұйым қабылдайды. Мүдделі ұйымдардың бірлескен шешімі бойынша келісілген мерзімде бастапқы деректерді (ТТға қосымша) əзірлеуге жол беріледі. 31. ҒЗК-ге алғыжобаны (техникалық ұсынысты) бас əзірлеуші ұйым тапсырыс берушімен келісім бойынша ҒЗК бұйымдарына (құрамдас бөліктерге, негізгі жүйелерге, агрегаттарға, құралдарға) алғыжобаларды (техникалық ұсыныстарды) бас əзірлеуші ұйымдарды айқындайды, осы Қағидалардың 30-тармағына сəйкес оларға ТТ береді жəне олармен шарттар (келісімшарттар) жасасады. 32. ҒЗК-ге алғыжобаны (техникалық ұсынысты) бас əзірлеуші ұйым бас бірлесіп орындаушы ұйымдармен бірге, ҒЗК бұйымдарына алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеудің кесте-жоспарын екі айлық мерзімде дайындайды, бас бірлесіп орындаушы ұйымдармен келіседі жəне оны тапсырыс берушінің бекітуіне ұсынады. Бұл ретте ҒЗК-ге алғыжобаны (техникалық ұсынысты) бас əзірлеуші ұйым бас бірлесіп орындаушы ұйымдардың ҒЗК-ға алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеуінің жəне олармен келісудің тиісті кесте-жоспарларын, оларды əзірлеудің жəне олармен келісудің мерзімін айқындайды. Осы кесте-жоспарлар оның құрамдас бөліктері (қосымша) ретінде ҒЗК-ға кесте-жоспармен бір уақытта бекітіледі. 33. ҒЗК-ға алғыжоба (техникалық ұсыныс) ҒЗК құрудың мүмкіндіктерін пысықтаудың жеткілікті тереңдігін қамтамасыз ету мақсатында мыналарды: 1) нысаналы пайдалану мəселелерін пысықтау, негізгі тактикалық-техникалық сипаттамаларды айқындауды (оның ішінде берілгендермен салыстыру бойынша сипаттамалардың мəндерін арттыру мүмкіндігін айқындау) жəне ҒЗК (оның негізгі бұйымдарын) қолданудан күтілетін тиімділігін бағалауды, ҒЗК радио электрондық құралдарды (бұдан əрі – РЭҚ) жиілік қамтамасыз ету мəселелерін пысықтауды жəне олардың халықаралық-құқықтық қорғау мүмкіндігін бағалауды, ҰС жүргізуге шектеулердің қолданылу жағдайларында сынақтар өткізуді алдын ала негіздеуді, халықаралық, əлеуметтік-экономикалық жəне ғылыми қолдану мүддесінде ақпаратты пайдаланудың мүмкіндігі мəселелерін пысықтауды, сондай-ақ коммерциялық негізде жобалар үшін алдын ала бизнес-жоспарды қоса алғанда, басқа тапсырыс берушілердің мүддесінде жəне халықаралық ғарыш нарығында пайдалану мүмкіндігін бағалауды; 2) ҒЗК бөлу сызбасы бойынша қысқаша техникалық сипаттама жəне ұсыныстар, ҒЗК жұмыс істеуі мен оны пайдалану ерекшеліктері, негізгі тактикалық-техникалық жəне пайдалану сипаттамаларын алуды қамтамасыз ететін ҒЗК мен оның бұйымдарының негізгі техникалық шешімдері мен жұмыс істеу қағидаттарын негіздеуді; 3) ҒЗК ықтимал нұсқаларын, туындаған техникалық жəне технологиялық проблемалар мен мəселелерді пысықтауды, тұтастай алғанда ҒЗК жəне оның бұйымдарының алдын ала энергетикалық, бұқаралық жəне габариттік сипаттамаларын пысықтауды; ҒМЗ іске қосу мен ұшыруға дайындаудың технологиясы тұрғысынан ҒЗК жиынтықтау нұсқасының оңтайлысын (ең үздігін) таңдауды негіздеуді, сенімділікті қамтамасыз етуді, қауіпсіздікті, эксперименттік жəне өндірістік базаның мүмкіндіктерінен, ҒЗК техникалық-экономикалық көрсеткіштерін рұқсатсыз іске қосудан қорғауды қамтамасыз етуді, сондай-ақ ҒЗК мен ҒЗК бұйымдарын пайдаланудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі негізгі сызба-конструктивтік жəне ұйымдық-техникалық шешімдерді пысықтауды; 4)ТТТ орындау толықтығын (мүмкіндіктерін) талдауды, ҒЗК жобасының іске асырылуын бағалауды, сондай-ақ ҒЗК-ге ТТ жобасы бойынша ұсыныстарды; 5)құрылатын ҒЗК мен оның бұйымдарының техникалық деңгейінің ғылым мен техниканың озық жетістіктеріне сəйкестігін талдауды, ҒЗК негізгі техникалық жəне пайдалану сипаттамалары жəне техникалық-экономикалық көрсеткіштері бойынша əлемдік ғарыш нарығындағы бəсекеге қабілеттілікті бағалай отырып, үздік қолданыстағы жəне əзірленетін ұқсас кешендермен салыстыруды; 6)ҒЗК бұйымдарын шығарудың қажетті технологиялық, өндірістік жəне ұйымдық-техникалық шарттарын алдын ала пысықтауды жəне айқындауды; 7)ҒЗК сенімділігінің нақты қолжетімді деңгейінің негіздемесін қамтитын сенімділікті қамтамасыз етудің алдын ала бағдарламасы, ҒЗК сенімділігінің осындай деңгейіне қол жеткізу мен оны растау үшін қажетті жұмыстар мен іс-шаралар тізбесін алдын ала негіздеуді, осы жұмыстар мен іс-шараларға қойылатын талаптарды, ҒЗК мен оның негізгі бұйымдарының сенімділігін қамтамасыз етудің ұйымдастыру-техникалық қағидаттары жəне оларды іске асыру тəртібін; 8)ҒЗК техника-экономикалық көрсеткіштерін алдын ала бағалау, өндірісті технологиялық қамтамасыз ету мен дайындауға, күрделі құрылысқа, ҒЗК құрудың алдын ала бас кестесін негіздеуге арналған шығындарды, сондай-ақ орындаушылардың тізбесін; 9)ТТТ-да айқындалған ішкі жəне сыртқы ықпал етуші факторларынан негізгі бөліктердің, негізгі жүйелердің, агрегаттардың (құралдардың) тұтастай алғанда болжамды істен шығулары пайда болған жағдайда ҒЗК ықтимал авариялық жағдайларын айқындау мақсатында сызбалық жəне конструктивтік шешімдерді алдын ала талдауды; 10)ҒЗК пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз етудің алдын ала бағдарламасын (экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді қоса алғанда); 11)ҒЗК рұқсатсыз қолданудан қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды жүргізудің алдын ала бағдарламасын; 12)ҒЗК жəне ҒЗК нақты бұйымдарын жəне тұтастай алғанда ҒЗК құруды қамтамасыз ету үшін нобайлық жобалау кезінде орындауға жататын ғылыми зерттеулердің (оның ішінде технологиялық проблемалар мен мəселелер бойынша) тізбесі жəне осы зерттеулерді орындаушыларының құрамы бойынша ұсыныстарды; 13)алдын ала директивалық технологиялық құжаттарды; 14)нобайлық жобаны əзірлеу кезінде жəне ҒЗК мен оның бұйымдарын құрудың басқа кезеңдерінде, оның ішінде оларды жерүстінде сынау үшін орындалатын есептеу-теориялық жəне эксперименттік жұмыстар, макеттеу, математикалық жəне жартылай натуралық модельдеу жұмыстары бойынша тізбесі мен көлемін; 15)қоршаған ортаға əсерін бағалау, ҒЗК мен оның бұйымдарын құру, шығару жəне пайдалану кезінде, оның ішінде авариялық жағдайлар туындаған кезде де қоршаған ортаны қорғау мəселелерін пысықтауды; 16)экологиялық қауіпсіздігін есепке ала отырып, ҒЗК мен оның бұйымдарын құруды қамтамасыз ету мақсатында жабдықтардың, стендтердің, ғимараттар мен сынақ базаларының тізбесін көрсетуді, оның ішінде құру, жаңғырту, сатып алу немесе жалға алу қажет өндірістік жəне эксперименттік (сынау) базаларының мүмкіндіктері мен тұтынылатын қуаттылығын бағалауды; 17)қолданыстағы жəне əзірленетін бұйымдарды біріздендіру, стандарттау жəне пайдалану мүмкіндіктерін алдын ала талдауды; 18)нобайлық жобалар əзірленуі тиіс бұйымдардың тізбесін; 19)ҒЗК пайдалану (оның ішінде əзірлеуші ұйымдар жəне бас ҒЗИ ұсынған басқа да мақсаттар мен міндеттер үшін), оны жетілдіру перспективаларын талдау жəне ҒЗК бұйымдарын кейінгі əзірлемелерде қолдану мүмкіндігін айқындауды; 20)ҒЗК мен оның бұйымдарын шығару, сынау жəне пайдалану процесінде метрологиялық жəне эргономикалық қамтамасыз етуді алдын ала əзірлеу нəтижелерін; 21)ҒЗК мен оның бұйымдарына ҰС бастау үшін қажетті сенімділік деңгейін азайтпастан, оны құруға арналған шығыстарды қысқарту мақсатында ҒЗК бұйымдарын эксперименттік сынау процесінде физикалық сынауды математикалық сынаумен (модельдеумен) алмастыру мүмкіндіктерін алдын ала сынауды қамтуы тиіс. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу процесінде мыналар: 1) басқарушы ақпараттық-есептеу кешенін математикалық жəне ақпараттық қамтамасыз ету, ұшуды жəне деректерді ҒМЗ жіберуге дайындау құралдарын (ұшу тапсырмасын жəне т.б.) жасаушы ұйымдарда жəне пайдаланушы ұйымдарда, тасымалдағыш зымырандарды сынауды жəне мақсатына сай қолдануға дайындауды бақылауды басқару жүйелері (оның ішінде автоматтандырылған) мəселелерін алдын ала пысықтау; 2)алдын ала баллистикалық негіздеу (ғарыш аппаратының шығарылу дəлдігін, орбитаның параметрлерін немесе ұшу траекториясын, ғарыш аппараттарын қондыру полигондарын жəне бөлініп шығатын бөліктері құлайтын аудандарды жəне т.б.); 3)жалғаспалы жоспарлаудың, ҒЗК құрудың алдын ала жұмыс құжаттарын (алдын ала бас кесте (кесте-жоспар), ҒЗК бұйымдарын құрудың алдын ала кестелерін немесе кесте-жоспарларын, ҒЗК (ҒЗК бұйымдарын) құруды қамтамасыз ету үшін жерүсті объектілерін, стендтерді, ғимараттарды күрделі салудың, құрудың (қайта жаңарту, толық жабдықтау) алдын ала жоспарларын əзірлеу; 4)технологиялық қамтамасыз етуді жəне шығаруға дайындауды қоса алғанда, ҒЗК мен оның бұйымдарын құрудың сметалық құнын алдын ала калькуляциялауды əзірлеу; 5)бұйымды технологиялық бөлуді жəне жинақтауды қамтамасыз ету үшін конструкторлықтехнологиялық шешімдердің нұсқаларын талдауды қамтитын технологиялық қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстар жəне осы кезең үшін оңтайлысын таңдау, сондай-ақ материалтану, технология, метрология жəне оларды шешу жолдары жөніндегі проблемалық мəселелерді анықтау жүргізіледі. ҒЗК-ге арналған алғыжобаның (техникалық ұсыныстың) құрамдас бөліктері оның құрамдас бөліктеріне, негізгі жүйелеріне, агрегаттарына (құралдарына), ТТ берілген басқа бұйымдарға арналған алғыжобалар (техникалық ұсыныстар) болып табылады. Олар ТТ талаптарының сенімділігін, орындалуын талдауды қамтамасыз етудің алдын ала бағдарламаларын, алдын ала техникалық-экономикалық көрсеткіштерді, ТТ-ның жəне басқа талаптары жөніндегі материалдар қамтуы тиіс. 34. ҒЗК бұйымдарына алғыжобаларды (техникалық ұсыныстарды) бас əзірлеуші ұйымдар ҒЗК арналған алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеудің кесте-жоспарында көзделген мерзімде ҒЗК арналған алғыжобаны (техникалық ұсынысты) бас əзірлеушінің қарауына тиісті алғыжобаларды (техникалық ұсынысты) ұсынады жəне ҒЗК арналған алғыжоба (техникалық ұсыныс) бекітілгенге дейін олардың алдында оларды қорғауды жүргізеді. Бас əзірлеуші бірлесіп орындаушы ұйымдармен бірге, бір айдан кешіктірмей, ҒЗК арналған алғыжобаны (техникалық ұсынысты) тапсырыс берушіге, тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-ге, тапсырыс беруші шартта (келісімшартта) немесе ТТТ, ТТ көрсетілген басқа ұйымдарға қарауына жəне сараптауына береді. Тапсырыс берушінің жəне (немесе) конкурстық комиссияның, бас əзірлеуші ұйымның (ҒЗК бұйымдары бөлігінде) шешімі бойынша алғыжоба (техникалық ұсынысты) немесе оның жеке

(Жалғасы 13-бетте).

(Жалғасы. Басы 12-бетте). бөліктері ғарыш қызметімен айналысатын басқа да ұйымдарға қорытынды беру үшін қарауға жіберіледі. Жалғаспалы жоспарлаудың алдын ала жұмыс құжаттарды бір уақытта алғыжобамен (техникалық ұсыныспен) жіберіледі. 35)Алғыжобаға (техникалық ұсынысқа) арналған қорытындыларды (ҒЗК мен оның бұйымдарының техникалық мəселелері, мемлекеттік экологиялық сараптамасы, оларды біріздендіру жəне стандарттау бойынша қорытындыларды қоса алғанда) келісуді жүргізетін ұйымдар қорытындысын тапсырыс берушіге, ҒЗК бас əзірлеушіге, конкурстық комиссияға жəне тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-ге, сондай-ақ олардың шешімі бойына оларға қатысты бөлігінде басқа да ұйымдарға береді. Тапсырыс берушінің бас ҒЗИ қорытындыларды дайындау процесінде алғыжобаға (техникалық ұсынысқа) ТТТ-ның немесе ҒЗК арналған ТТ-ның орындалуына талдау, үздік ұқсастықтармен ұсынылатын техникалық шешімдері мен ҒЗК негізгі сипаттамаларын алдын ала салыстыру мен бағалауды жүргізеді, нысаналы пайдалану мəселелерін пысықтайды жəне ҒЗК қолданудың күтілетін тиімділігіне алдын ала баға жəне тиімділік өлшемдері мен құны бойынша ҒЗК алдын ала баға, сондай-ақ əлемдік ғарыштық нарықта олардың бəсекеге қабілеттілігіне алдын ала баға береді. Көрсетілген жұмыстардың алынған нəтижелері бас ҒЗИ қорытындыларына енгізіледі. Бұдан басқа, бас ҒЗИ қорытындыларында осы Қағидаларда, алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу жəне ҒЗК арналған ТТ жобасы бойынша əзірлеуші ұйымдар ұсыныстарының негізділігі дəрежесі бойынша ТТТ-да (ТТ-да) көрсетілген осы нормативтік техникалық құжаттамалар (бұдан əрі – НТҚ) талаптарының орындалуын бағалау, алғыжобаның (техникалық ұсыныстың) əр бөлімін қарау нəтижелері, əзірлеуші ұйымдар ұсынатын ТТТ-ға нақтылаулар мен толықтыруларды есе ала отырып, ТТТ-да берілген сипаттамалармен ҒЗК немесе оның бұйымдарын құру жөніндегі жұмыстарды жалғастырудың орындылығы мен мүмкіндігі туралы тұжырымдар келтірілуі тиіс. Технология мен материалтану бағыттары бойынша бас ҒЗИ-дің қорытындылары түсіндірме жазбаның технологиялық бөлігінде жазылған технология жəне материалтану мəселелерін пысықтаудың техникалық деңгейін, толықтығы мен жеткіліктілігін бағалауды, технологиялық көрсеткіштерін базалық мəндерін есе ала отырып, бұйымның технологиялылығы мен метрологиялық қамтамасыз етуді ұсынылатын конструкторлық-технологиялық шешімдердің іске асырылуын алдын алдын ала бағалауды қамтиды. 36. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу конкурстық негіздерде бірнеше бас ұйымға тапсырылған болса, онда қорытынды шығару үшін тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-дің қатысуымен ғарыштық ақпаратты (өнімді) тұтынушылардың (тапсырыс берушілердің) қатысуымен ҒЗК тапсырыс берушісінің шешімімен бекітілетін конкурстық сараптама комиссиясы құрылады. Конкурстық сараптама комиссиясы ҒЗК құру мəселелері бойынша шешім қабылдайтын ұйымның шешімімен тағайындалуы мүмкін. Конкурстық сараптама комиссиясының жұмыс істеу тəртібі мен мерзімі конкурстық сараптама комиссиясын құру туралы шешіммен айқындалады. Конкурстық сараптама комиссиясы ұсынылған алғыжобаларды (техникалық ұсыныстарды) жəне оларға қорытындыларды қарағаннан кейін мыналарды: 1)одан əрі əзірлеу үшін ұсынылатын алғыжобаны (техникалық ұсынысты); 2)одан əрі əзірлеу кезінде алғыжобаға (техникалық ұсынысқа) өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажеттілігін айқындайды. 37. Конкурстық сараптама комиссиясының қорытындысы өз шешімімен (егер мұндай болса) конкурсты тағайындаған тапсырыс берушіге, сараптама жүргізген ұйымдарға (тұтастай немесе ішінара оларға қатысты бөлігінде), алғыжобаларды (техникалық ұсыныстарды) бас əзірлеушілерге ұсынылады. 38. ҒЗК арналған алғыжоба (техникалық ұсыныс) əзірлеуші бас ұйым оны ұсынғаннан кейін үш айдан аспайтын мерзімде тапсырыс берушінің қарауына жатады. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) қарау сараптамалық қорытындылар, оның ішінде тапсырыс беруші бас ҒЗИ-дің, конкурстық сараптама комиссиясының (егер конкурс өткізілсе) қорытындылары болған кезде ғана жүзеге асырылады. Қарау нəтижелері бойынша тапсырыс беруші алғыжобаға (техникалық ұсынысқа) қорытынды береді. Оң қорытынды ҒЗК арналған түпкілікті ТТТ (ТТ) əзірлеу (нақтылау) жəне белгіленген тəртіппен ҒЗК (ҒЗК бұйымдарын) құру жөніндегі жұмыстарды одан əрі жүргізу туралы шешім қабылдау үшін негіз болып табылады. 39. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеуші бас ұйым бірлесіп орындаушы ұйымдармен бірге, алғыжобаға (техникалық ұсынысқа) тапсырыс берушінің қорытындысын алғаннан кейін екі айдан кешіктірмей, қажет болған кезде, ҒЗК арналған алғыжобаға (техникалық ұсынысқа), оның ішінде жалғаспалы жоспарлаудың алдын ала жұмыс құжаттарына өзгерістер (толықтырулар) енгізеді. Пысықталған алғыжоба (техникалық ұсыныс) бойынша қорытындыны қарау жəне беру алғыжоба (техникалық ұсыныс) бойынша берілетін тəртіппен жүзеге асырылады. 40. Алғыжобаны (техникалық ұсынысты) қарау нəтижелері əзірленген немесе нақтыланған ҒЗК арналған ТТТ (ТТ) жобасы ҒЗК əзірлеуші бас ұйыммен оның түсу сəтінен бастап бір ай мерзімде келісіледі. ҒЗК (ҒЗК бұйымдарына) арналған келісілген ТТТ (ТТ) ҒЗК тапсырыс беруші бекітеді, жұмыстарды одан əрі жүргізу туралы шешім қабылданған сəттен бастап үш айдан кешіктірмей, кешенді əзірлеуші бас ұйымға береді. Тапсырыс беруші бекіткен ТТТ ҒЗК құруға қатысатын барлық ұйымдардың орындауы үшін міндетті жəне одан əрі ТКЖ жүргізуге арналған шартты (келісімшартты) жасасу үшін техникалық негіздеме болып табылады. ТТТ-ны нобайлық жобалау процесінде оны келіскен немесе бекіткен ұйымдардың бірлескен шешімі бойынша түзетілуі мүмкін. 3. Нобайлық жоба мен жұмыс құжаттамасын əзірлеу тəртібі 3.1. Нобайлық жобаны əзірлеу жəне оны қарау тəртібі 41. «Нобайлық жоба» кезеңіндегі жұмыстардың мақсаты: 1)ТТТ (ТТ) орындауды қамтамасыз ету үшін тұтастай алғанда ҒЗК, оның жекелеген құрамдас бөліктерін, жүйелерін, агрегаттарды (құралдарды), бейстандарттық өлшеу жəне бақылау құралдарын, оқу-жаттығу құралдарын жəне ҒЗК басқа да бұйымдарын құру жөніндегі негізгі сипаттамаларды, техникалық жəне технологиялық шешімдерді кешенді (теориялық жəне эксперименттік) негіздеу, сондай-ақ ҒЗК мен оның бұйымдарының техникалық-экономикалық көрсеткіштерін негіздеу; 2)шығаруға дайындау үшін, жерүсті ғарыш инфрақұрылымының қажетті объектілері мен ғимараттарын салу үшін тұтастай алғанда ҒЗК жəне оның бұйымдарына жұмыс конструкторлық жəне технологиялық құжаттаманы жобалау жəне шығару мақсатында бірлесіп орындаушы ұйымдармен бастапқы деректерді əзірлеу жəне келісу болып табылады. 42. ҒЗК жəне оның бұйымдарын нобайлық жобалауды ҒЗК арналған ТТТ, ҒЗК бұйымына арналған ТТ бойынша ұйымдар тапсырыс берушімен жасалған шартта (келісімшартта) айқындалған мерзімде жəне нобайлық жобаны əзірлеудің кесте-жоспарына сəйкес жүргізеді. ҒЗК арналған нобайлық жоба əзірлеудің кесте-жоспарын ҒЗК əзірлеуші бас ұйым бірлесіп орындаушы бас ұйымдармен бірге, ҒЗК құрудың алдын ала бас кестесі (кесте-жоспары) жəне «Алғыжоба (Техникалық ұсыныс)» кезеңінде жүргізілген жұмыстардың нəтижелері негізінде, егер осы құжатта өзгеше мерзім белгіленбесе, тапсырыс берушімен келісімшарт (шарт) жасалғаннан кейін екі айдан кешіктірмей дайындайды. ҒЗК əзірлеуші бас ұйым əзірлеуші бас ұйымдармен кесте-жоспарды, оларға ПТ-ны келіседі жəне тапсырыс берушіге бекітуге ұсынады. Бұл ретте ҒЗК əзірлеуші бас ұйым бірлесіп орындаушы бас ұйымдардың ҒЗК бұйымына нобайлық жобалар əзірлеудің тиісті кесте-жоспарларын əзірлеудің, келісудің жəне оған бекітуге ұсынудың қажеттілігін айқындайды. Осы кесте-жоспарлар ҒЗК əзірлеуші бас ұйыммен келісілгеннен кейін оның құрамдас бөліктері (қосымшалары) сияқты ҒЗК арналған нобайлық жоба əзірлеудің кестежоспарын бір уақытта отырып бекітіледі. 43. Тапсырыс беруші берген ТТТ негізінде əзірлеуші бас ұйымдар ҒЗК арналған ТТТ алғаннан кейін екі айдан аспайтын мерзімде олармен, ҒЗК негізгі бұйымдарын əзірлеуге, монтаждаутехнологиялық құжаттаманы əзірлеуге жəне басқа да ҒЗК жағадан құрылатын бұйымдарына, құралдарын əзірлеуге, алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу кезінде қажеттілігі анықталған нобайлық жобалау кезіндегі ғылыми (теориялық жəне эксперименттік) зерттеулер жүргізуге арналған ТТ тапсырыс берушімен (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымымен) келісілген, бірлесіп орындаушы ұйымдарға береді (бұрын берілгендерін нақтылайды). Ғылыми зерттеулер жүргізуге арналған ТТ тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-мен келісілуге жатады. ТТ-да ҒЗК бұйымдарына нобайлық жобалардың мазмұнына қойылатын талаптар келтірілген. Бірлесіп орындаушы ұйымдар алған сəттен он бес күннен аспайтын мерзімде ТТ жобасын қарап жəне ТТ берген ұйымдарға ТТ-ның келісілгені немесе осы келіспеушіліктерді негіздеумен келіспеушіліктердің бар-жоғы туралы жазбаша хабарлайды. Бас əзірлеуші ұйымдар ТТ берген ҒЗК бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар көрсетілген ТТ бекітілгеннен кейін бір айдан кешіктірмей ұқсас тəртіппен өздерінің брлесіп орындаушыларына ҒЗК көрсетілген бұйымдарына кіретін бұйымдарды əзірлеуге арналған ТТ береді. Бас əзірлеуші ұйымдар тапсырыс берушімен (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымымен) келісуге жататын ТТ тізбесін жасайды жəне тапсырыс берушімен келіседі. Нобайлық жобалау процесінде ТТ оған қол қойған ұйымдардың бірлескен шешімі бойынша түзетілуі мүмкін. Мүдделі ұйымдардың бірлескен шешімі жəне ТТ талаптарын дамыту мен нақтылау үшін олар келісілген мерзімде келісілетін, бекітілетін жəне берілетін бастапқы деректерді (ТТ-ға толықтырулар) əзірлеуге жол беріледі. 44. Нобайлық жобалау кезінде ғылыми-теориялық жəне эксперименттік зерттеулер нобайлық жобалардың шығуына дейін аяқталады жəне олардың нəтижелері нобайлық жобаларға енгізіледі. ҒЗК нақты бұйымдарын жəне тұтастай алғанда ҒЗК нобайлық жобалау кезіндегі ғылыми зерттеулердің нəтижелері мыналар: 1) ұшу сызбасын, пайдалы жүктемелерін (пайдалы жүкті), ҒЗК бұйымдарының жұмыс істеуінің оңтайлы шарттарын (режимдерін) таңдау жөніндегі ұсыныстар; 2) ҒЗК бұйымдарының жəне конструкциялық материалдарының оңтайлы 2)сипаттамаларын таңдау жөніндегі ұсыныстар; 3)ҒЗК бұйымдарын жерүсті сынау үшін эксперименттік жəне сынақ базаларының жұмыс істеп тұрғандарын пайдалану жəне жаңаларын құруды дайындау жөніндегі ұсынымдар; 4) ҒЗК, оған кіретін объектілерді, бұйымдар мен ғимараттарды ықтимал бір ізге түсіру жөніндегі ұсынымдар; 5) жерүсті сынақтары мен ҰС жүргізу бағдарламаларының жобалары мен əдістері жөніндегі ұсынымдар; 6) ҒЗК, оның құрамдас бөліктерінің, жүйелерінің, агрегаттарының (құралдарының), бағдарламалық бұйымдарының сенімділігін қамтамасыз ету мен бақылау əдістемелерін əзірлеу (үлгілік əдістемелер базасында); 7) ҒЗК РЭС жиілігін қамтамасыз ету жəне оларды халықаралық-құқықтық қорғау жөніндегі ұсынымдар; 8) ҒЗК, оның құрамдас бөліктері мен жүйелерін жəне осы қауіпсіздікті айқындау мен бақылау əдістемесін қамтамасыз ету жөніндегі ұсынымдар; 9) ҒЗК рұқсатсыз іске қосудан қорғалуын тексеру мен бағалау бағдарламаларын əзірлеу жөніндегі ұсынымдар; 10)жаңадан əзірленетін (жаңғыртылатын, пысықталатын) ҒЗК (оның бұйымдарын) құру, шығару, пайдалану (тасымалдауды жəне сақтауды қоса алғанда) процесінде, оның ішінде авариялық жағдайлар туындаған кезде қоршаған ортаны қорғау шаралары бойынша ұсынымдар; 11)қоршаған ортаға əсерін бағалау əдістемесін жəне ҒЗК бұйымдарын сынау, пайдалану жəне кəдеге жарату кезіндегі экологиялық қатерді қоса алғанда, аумақтардың экологиялық мониторингілеу əдіснамасын əзірлеу; 12)ҒЗК мен оның бұйымдарын шығару жəне сынау процесінде метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі, оның ішінде автоматтандырылған құралдарды қоса алғанда, өлшеу мен бақылау əдістері мен құралдары жөніндегі ұсынымдар; 13)арнайы сынаулар жүргізу жөніндегі ұсынымдар; 14)ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін эргономикалық қамтамасыз ету жөніндегі ұсынымдар; 15)Конструкцияларды, материалтануды жəне бұйымдар технологиясын дамыту мен біріздендіруді кешенді жобалау, сондай-ақ жаңа материалдар мен жабдықтарды шығару үшін өнеркəсіптік базаларды жасау мерзімін жобалау; 16)ҒЗК құру жəне ғылыми-техникалық жетістіктер барысында алынған ноу-хауды экономиканың басқа салаларына енгізу жөніндегі ұсынымдар; 17)ғарыш қызметтерін əлемдік нарыққа жылжыту жөніндегі ұсынымдар; 18)жаңа технологиялық процестер мен шешімдер жөніндегі ұсынымдар, бұйымдардың перспективалық элементтерінің үлгілерін дайындай отырып, арнайы технологиялық жабдықтарды жəне жарақтандыру құралдарын құру, сынау жəне жолға қою; 19)ҒЗК бұйымдарын дайындау үшін өндірістік базаны құру немесе жетілдіру, оны қосымша жабдықпен жəне аппаратурамен жарақтандыру жөніндегі ұсынымдар. Ғылыми зерттеулердің нəтижелері осы бұйымдарға ТТ берген ұйымдармен жəне осы ТТ келіскен тапсырыс берушінің бас ҒЗИ келісілетін есептермен ресімделеді. 45. ҒЗК (тапсырыс берушінің ТТТ бойынша құрылатын ҒЗК жекелеген құрамдас бөліктеріне) арналған нобайлық жоба мыналарды: 1)тізбелері алғыжобаны (техникалық ұсынысты) əзірлеу кезінде тізбелері айқындалған жəне қажет болған кезде толықтырылған есептеу-теориялық, эксперименттік жəне басқа да жұмыстар нəтижелері бойынша ТТТ-да (ТТ-да) берілген ҒЗК айқындалатын негізгі сипаттамаларын орындаудың негіздемесін; 2)нұсқалардың салыстырмалы бағасын (оның ішінде олардың технологиялылығын есепке ала отырып) жəне құрамдас бөліктердің, агрегаттардың (құралдардың) құрамы мен параметрлерін жəне олардың кешенді сызбадағы байланысын негіздеуді; 3)ҒЗК мен оның бұйымдарының таңдап алынған нұсқасын техникалық сипаттауды, ТТТ-ға сəйкес ҒЗК жəне ТТ-ға сəйкес оның бұйымдарын құру жөнінде қабылданған техникалық шешімдерді, таңдап алынған материалдарды, конструкцияны, жабындарды жəне отынның қабылданған құрамдастарын негіздеуді; 4)ҒЗК мен оның бұйымдарының жұмыс істеу, пайдалану ерекшеліктері, сақтау мерзімі мен шарттары, тасымалдау шарттары, регламенттік тексеру (техникалық қызмет көрсету) жөніндегі негізгі деректер, сондай-ақ пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ету, пайдаланудан алу мен кəдеге жарату жөніндегі сызбалық-конструктивтік жəне ұйымдастыру-техникалық шешімдерді; 5)қоршаған ортаға əсерін бағалау, ҒЗК (оның бұйымдарын) құру, шығару, пайдалану (тасымалдау жəне сақтау) процесінде, оның ішінде авариялық жағдайлар туындаған кезде қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды; 6)өнеркəсіптік жəне экологиялық қауіпсіздікті қоса алғанда, ҒЗК ПҚҚБ-ын; 7)ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін эргономикалық қамтамасыз ету бағдарламасын; 8)қорғалатын мəліметтердің, оларды қорғау əдістері мен құралдарының тізбесін іске асыру жөніндегі іс-шараларды негіздеуді; 9)рұқсатсыз қолданудан ҒЗК-ні пайдалану қауіпсіздігі мен қорғалуын тексеруді айқындау жəне бақылау əдістемелерінің тізбесін; 10)есептеу-теориялық жəне (немесе) эксперименттік жұмыстардың нəтижелері негізінде ҒЗК (оның бұйымдарының) сенімділігіне қойылатын талаптардың орындалуын бағалауды, оның құрамдас бөліктерінің, жүйелерінің, негізгі агрегаттарының (құралдарының), бағдарламалық бұйымдарының сенімділігін нормалауды, сондай-ақ авариялық жағдайларды табу құралдарының құрамын негіздеуді; 11)полигондық өлшеу құралдарының құрамын жəне оларға қойылатын талаптарды негіздеуді; 12)ҒЗК мен оның бұйымдарының техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің нақтыланған бағасын, бұйымдарды шығаруды технологиялық қамтамасыз етуге жəне дайындауға, күрделі құрылыс салуға арналған шығындарды, ҒЗК құрудың нақтыланған бас желілік кестесін негіздеуді жəне орындаушыларды кооперациялауды; 13)ішкі жəне сыртқы əсер етуші факторлардан ҒЗК құрамдас бөліктерінің, жүйелерінің, негізгі агрегаттарының (құралдарының) істен болжалды шығуы пайда болған жағдайда тұтастай алғанда, ҒЗК авариялық жағдайларын анықтау мақсатында сызбалық жəне конструктивтік шешімдерді кешенді талдау нəтижелерін, бұйымдарды көрсете отырып, авариялық жағдайлардың тізбесін, олардың ықтимал істен шығуын жəне авариялық жағдайлардан шығудың ықтимал жолдарын, сондай-ақ ҒЗК бұйымдарының қауырт элементтерінің тізбесі бойынша жəне қауырт технологиялық процестері мен операциялардың тізбелері бойынша ұсыныстарды; 14)ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін бөлудің нақтыланған сызбаларын; 15)жерүсті жəне ҰС жүргізу əдістерінің жəне олардың нəтижелерін бағалау əдістерінің, оның ішінде расталатын сипаттамалардың сəйкестігін бағалау əдістерінің тізбесін; 16)ҒЗК негізгі бұйымдарын біріздендіру мен стандарттаудың қажетті деңгейін қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды орындау туралы деректерді; 17)пайдалану құжаттамасының тізбесін; 18)арнайы сынаулар тізбесін; 19)қажетті эксперименттік, сынау жəне өндірістік базалардың нақтыланған құрамын, сипаттамасын, қажетті қуаттарын жəне олар тиесілі ұйымды көрсете отырып, олардың жеткіліктілігін негіздеуді, сондайақ олардың қысқаша техникалық сипаттамаларымен жəне нысаналы мақсатымен жаңадан құрылатын (сатып алынатын) эксперименттік, есептеу, өлшеу жəне өндірістік құралдарының тізбесін; 20)ТТТ-ға (ТТ-ға) сəйкес осы ҒЗК үшін құрылатын оқу-жаттығу құралдарының, бейстандарттық өлшеу жəне бақылау құралдарының құрамын;

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

21)ҒЗК негізгі бұйымдарының жəне тұтастай алғанда ҒЗК үшін жалпы түрдегі сызуларды, теориялық жəне габариттік сызуларды, сызбаларды, олардың сипаттамасын; 22)жерүсті эксперименттік сынау мен ұшу сынаулары кезеңдерінде ақпараттың жиналуына қарай ТТТ мен ТТ-да берілген сенімдікке қойылатын талаптарды қамтамасыз ету жəне растау мақсатында ҒЗК мен оның бұйымдарын кейінгі кезеңдерінде жүргізілетін жұмыстар мен ісшаралардың тізбесін қамтитын СҚБ қамтуы тиіс. Бұл ретте, СҚБ ТТТ мен ТТ-да берілген сенімдікке қойылатын талаптарды растау үшін кешеннің негізгі бұйымдарын жерүсті жəне ҰС кезеңдерінде талап етілетін ҒЗК негізгі бұйымдарының санын көрсете отырып, математикалық жəне жартылай натуралық модельдеу, макеттеу жəне эксперименттік сынау, математикалық қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды, сондай-ақ тұтастай алғанда ҒЗК жəне кешен бұйымдарының сенімділігін қамтамасыз ету жəне бақылау əдістерінің тізбесін қамтиды. Эксперименттік сынауды негіздеу кезінде ҒЗК мен оның бұйымдарының жекелеген сипаттамаларын тексеру мен растаудың тəжірибелік-теориялық əдісін пайдалану туралы, эксперименттік сынаудың кешенді бағдарламаларына сынақтардың түрлеріне бөлінген (жылу, жылу-ваккумдық, мықты, вибротөзімді, акустикалық, аэрогаздинамикалық, динамикалық, пневмогидравликалық, айғақтық, ресурстық, климаттық, механикалық, электрлік жəне қолданыстағы нормативтік құжаттарға сəйкес сынақтардың барлық түрлері) дербес жəне кешенді сынақтарды қосу туралы; басқа ҒЗК құрамында жекелеген бұйымдарға ұшу сынауларын (егер мұндай сынақтар қажет болса), шекті (экстремалды) режимдерде (оның ішінде қауырт элементтерде) сынақтар, сақталуына сынақтар, ұшу сынауларын жүргізу туралы мəселелер, сондай-ақ ҒЗК мен оның бұйымдарына эксперименттік сынақ жүргізу кезінде сыртқы жəне ішкі ауыртпалықтардың бір уақытта əсер етуін барынша имитациялауды қамтамасыз ету, математикалық қамтамасыз етуді сынау үшін əдістер мен құралдардың жеткіліктілігін негіздеу мəселелері міндетті түрде қарауға жатады; 23)ҒЗК бұйымдарын құру жөнінде конструкциялар мен технологиялық зерттеулерді технологиялық пысықтау, негізгі технологиялық шешімдерді негіздеу нəтижелері, өндірісті кейіннен дайындау үшін қажетті бастапқы деректерін, сондай-ақ мыналарды: дайындамалар алудың, өңдеудің, жинаудың, монтаждау мен сынаудың негізгі əдістеріне бағыттық технологиялық процесті қамтуға тиіс директивалық технологиялық құжаттарды; 24)арнайы технологиялық жарақтандыру тізбесін; 25)өндірісті ұйымдастыру ерекшелігі бойынша нұсқауларды; 26)директивалық еңбекті қажет ететін; 27)бұйымдардың негізгі параметрлерінің құрамын, негізгі параметрлерді өлшеу дəлдігін, бақылау жүйесін құрудың таңдап алынған нұсқасын көрсете отырып, шығару, сынау жəне пайдалану процесінде метрологиялық қамтамасыз ету (оның ішінде өлшем бірлігін қамтамасыз ету) ісшараларын негіздеуді; 28)құрылатын ҒЗК (оның бұйымдарының) техникалық деңгейінің ғылым мен техниканың озық жетістіктеріне сəйкестігіне салыстырмалы талдау мен бағалауды жəне ҒЗК жетілдіру перспективалары мен зымыран жəне ғарыш техникасын одан əрі дамыту міндеттерін шешу кезінде оны пайдаланылу мүмкіндігін бағалауды; 29)əлемдік ғарыштық нарықта бəсекеге қабілеттілікті бағалауды, коммерциялық негізде жобалар үшін нақтыланған бизнес-жоспарды, ел экономикасының басқа салаларына енгізу үшін алынған жетістіктердің тізбесін қамтуы тиіс. ҒЗК нобайлық жобасын əзірлеу процесінде басқарушы ақпараттық-есептеу кешенін математикалық, бағдарламалық жəне ақпараттық қамтамасыз ету, тасымалдағыш зымырандарды жəне ғарыш аппараттарын (олардың бұйымдарын) жасаушы ұйымдарда жəне сынау базаларында мақсаты бойынша басқарудың автоматтандырылған жүйелерін қолдануға дайындықты сынау мен бақылауды басқару жүйелерін жəне т.б. ТТ мен осы Қағидалардың 45-тармағына жəне бастапқы деректерге сəйкес жұмыстар жүргізілуі тиіс. Осы жұмыстарға: 1)бағдарламалық модульдердің, оларды іске асыру үшін жады ресурсы мен өнімділік резервінің, кіріс жəне шығыс деректердің, жұмыс істеу алгоритмдерінің, тестілер жинаудың тізбесін нақтылау жəне (немесе) əзірлеу жөніндегі жұмыстар; 2)баллистикалық негіздеуді нақтылау (ғарыш аппаратын шығару дəлдігі, орбитаның параметрлері немесе ұшу траекториясы, ғарыш аппараттарын қондыру полигондары жəне бөлініп шығатын бөліктері жəне т.б. құлау аудандары); 3)жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарының жобаларын əзірлеу, оларды келісу мен бекіту; 4)жобаның іске асырылуын кешенді талдау бағасын (нəтижелерін) нақтылау; 5)өндірісті технологиялық қамтамасыз ету мен дайындауды, оларды келісу мен бекітуді қоса алғанда, ҒЗК бұйымдарының сметалық құнын калькуляциялау жобаларын əзірлеу; 6)істен шығулар түрлерін, салдарын, қиындығын талдау (ІТСҚТ) жөніндегі жұмыстар; 7)құрылатын ҒЗК пайдаланудан алғаннан кейін оны кəдеге жарату мүмкіндіктерін бағалау мақсатында конструкторлық-технологиялық шешімдерді негіздеу жөніндегі жұмыстар жатқызылады. Көрсетілген жұмыстардың негізгі нəтижелері нобайлық жобаларға енгізіледі. Жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарының жобалары нобайлық жобамен бір уақытта жіберіледі. ҒЗК жəне ҒЗК негізгі бұйымдарын бас əзірлеуші ұйымдар тапсырыс берушінің индекстерін беру үшін ҒЗК, оның бұйымдарын, жүйелерді, агрегаттарды бөлу сызбаларын тапсырыс берушіге (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымына) əзірлейді жəне береді. ҒЗК бұйымдарын бөлу сызбалары осы бұйымды əзірлеуге ТТ берген ұйыммен келісуге жатады. ҒЗК арналған нобайлық жобаның құрамдас бөліктері оның бұйымына, жүйелері мен негізгі агрегаттарына (құралдарына), құрамдас бөліктеріне, монтаждауға, сондай-ақ «Алғыжоба (техникалық ұсыныс)» кезеңінде айқындалған жəне ТТ берілген ҒЗК басқа бұйымдарына арналған нобайлық жобалар болып табылады. Олар СҚБ, есептеу-теориялық жəне эксперименттік жұмыстардың нəтижелері бойынша ТТ-ның орындалуын негіздеу, техника-экономикалық көрсеткіштер мен ТТ-ның басқа талаптары бойынша материалдарды қамтуы тиіс. Осы тармақтың талаптарын іске қосу немесе ҒЗК көрсетілген бұйымдарына қойылатын жаңа талаптарды қосу ТТ-да айтылады немесе бағыты бойынша ТТ-ны берген ұйымның, тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-дің жəне ҒЗК бұйымдарын əзірлеуші ұйымның шешімімен ресімделеді. Нобайлық жобалар шығарылған ҒЗК бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар ҒЗК бас əзірлеуші ұйымның, тапсырыс беруші бас ҒЗИ-дің жəне тапсырыс берушінің нұсқауы (шешімі) бойынша басқа да ұйымдардың жəне ҒЗК əзірлеуші бас ұйымның қатысуымен өздерінің нобайлық жобаларын ТТ берген бас əзірлеушінің алдында қорғауды жүргізеді. 46. ҒЗК əзірлеуші бас ұйым жəне құрамдас бөліктерді, жүйелерді, негізгі агрегаттарды (құралдарды) бас əзірлеуші ұйымдар нобайлық жобаны əзірлеудің кесте-жоспарында көзделген мерзімде ҒЗК қызмет көрсету құралдарын жобалау үшін бастапқы деректерді береді. 47. ҒЗК арналған нобайлық жоба ҒЗК бұйымдарын бас əзірлеуші ұйымдармен бірлесіп қарауға жəне тапсырыс берушіге, тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-ге қорытынды жасауға нобайлық жобаны əзірлеудің жоспар-кестесінде көзделген мерзімде ҒЗК бас əзірлеуші ұйымға ұсынылады. Нобайлық жобаның өнеркəсіптік қауіпсіздік сараптамасы жəне мемлекеттік экологиялық сараптамасы қолданыстағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес жүргізіледі. ҒЗК мен ҒЗК бұйымдарына арналған нобайлық жобалардың материалдары сараптама жүргізу жəне технологиялық қамтамасыз ету жөніндегі, оның ішінде конструкцияны шығару мен монтаждау кезіндегі технологиялылығы туралы, тиісінше стандарттау жəне бір ізге түсіру деңгейі туралы қорытындыны беру үшін шартта (келісімшартта) немесе ТТТ-да (ТТ-да) айқындалған мамандандырылған технологиялық, метрологиялық, монтаждау ұйымдарына, оларға қатысты бөлігінде стандарттау бойынша бас ұйымдарға жіберіледі. ҒЗК арналған нобайлық жоба тапсырыс берушіге қарауға жəне ҒЗК бұйымдарына, жүйелерге жəне негізгі агрегаттарға (құралдарға) жəне ҒЗК басқа да бұйымдарына арналған нобайлық жобаларды қоса алғанда ҒЗИ-ге сараптамаға толық құрамда ұсынылады. Тапсырыс берушінің бас ҒЗИ бағыт бойынша, осы тармақта көрсетілген басқа да ұйымдарға жобалар оларға қатысты бөлігінде ұсынылады. 48. Нобайлық жобаға Бас ҒЗИ қорытындылар шартта белгіленген мерзімде тапсырыс берушіге, ҒЗК бас əзірлеушіге, сондай-ақ тапсырыс берушінің жəне ҒЗК бас əзірлеуші ұйымның шешімі бойынша – оларға қатысты бөлігінде басқа да ұйымдарға ұсынылады. ҒЗК арналған нобайлық жобаның құрамдас бөліктеріне қорытындылар сондай-ақ нобайлық жобаның құрамдас бөлігін бас əзірлеуші ұйымға ұсынылады. Технология жəне материалтану бағыттары бойынша тапсырыс берушінің бас ҒЗИ қорытындылары технология, материалтану мəселелерін пысықтаудың техникалық деңгейін, толықтығы мен жеткіліктілігіне жəне шығаруға дайындаудың (оның ішінде директивалық технологиялық құжаттаманы), бұйымдардың технологиялылығы мен қабылданған конструкторлықтехнологиялық шешімдердің технологиялық іске асырылуын бағалауды, бұйымдардың материалдық, еңбек, құндық жəне ресурстардың басқа түрлері бойынша іске асырылуын, метрологиялық қамтамасыз ету деңгейін, бұйымның технологиялылығын, бақылауға жарамдылығы мен жөндеуге жарамдылығын бағалауды, сондай-ақ экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жəне жұмыс істейтіндердің денсаулығын сақтау жөніндегі іс-шаралардың жеткіліктілігін бағалауды қамтуы тиіс. Ел экономикасының басқа салаларына технология жəне материалтану саласындағы жетістіктерді енгізу жөніндегі ұсынымдар да келтіріледі. 49. ҒЗК арналған нобайлық жоба ҒЗК бас əзірлеуші ұйым ұсынғаннан кейін үш айдан аспайтын мерзімде оған қорытынды беру мақсатында тапсырыс берушінің қарауына жатады. Тапсырыс беруші нобайлық жобаны осы Қағидалардың 45-тармағында көрсетілген қорытындылар болған кезде ғана қарайды. Нобайлық жобаны қарау кезінде туындаған келіспеушіліктер бойынша шешімдерді тапсырыс беруші мен ҒЗК бас əзірлеуші ұйым бірлесіп қабылдайды. Тапсырыс берушінің қорытындысы ҒЗК бас əзірлеуші ұйымға жəне тапсырыс берушінің бас ҒЗИ (көшірмесі) жіберіледі. Өзінің қорытындысында тапсырыс беруші ҒЗК бас əзірлеуші ұйымның тапсырыс берушінің қорытындыларын көбейту жəне оларға қатысты бөлігінде бірлесіп орындаушы ұйымдардың атына жіберу құқығын айтады. 50. ҒЗК бас əзірлеуші ұйым, егер тапсырыс беруші өзге мерзімді келіспесе, нобайлық жобаға тапсырыс берушінің қорытындысын алғаннан кейін екі айдан аспайтын мерзімде нобайлық жобаға қорытындыларда айтылған ескертулерді жою жөніндегі іс-шаралардың жиынтық жоспарын жасайды жəне білесіп бас орындаушы ұйымдармен жəне тапсырыс берушімен келіседі, осы Қағидалардың 45-тармағында айтылған жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарын ресімдейді жəне оларды келісілгеннен кейін бекіту үшін тапсырыс берушіге ұсынады. Нобайлық жобалар шығарылған ҒЗК бұйымдарын бас əзірлеуші ұйымдар бірлесіп орындаушы ұйымдармен бірге, егер бас əзірлеуші мен тапсырыс берушінің бірлескен шешімінде өзгеше мерзім айқындалмаса, нобайлық жобаға тапсырыс берушінің қорытындысын алғаннан кейін бір айдан аспайтын мерзімде көрсетілген ескертулерді жою жөніндегі іс-шаралардың жиынтық жоспарын жасайды, оларды ТТ, берген ұйыммен келіседі, жалғаспалы жоспарлауды, тиісті құжаттарын нақтылауды жүргізеді жəне оларды іс-шаралардың жиынтық жоспарын жасау жəне ҒЗК арналған жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарын нақтылау үшін ҒЗК бас əзірлеушіге ұсынады. Жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарын ресімдеу, келісу жəне бекіту процесінде ҒЗК негізгі бұйымдарын сериялық шығаруды (егер ол орын алатын болса), сондай-ақ жинақтаушы бұйымдарды, осы бұйымдарды дайындау үшін қажетті жартылай өңделген өнімдер мен материалдарды шығаруды жүзеге асыратын ұйымдарды айқындайды. Жалғаспалы жоспарлау жұмыс құжаттарында осы ұйымдарда ҰС арналған тəжірибелік бұйымдардың белгілі бір санын шығарумен қарастырылған. Тапсырыс беруші мен бас əзірлеушінің бірлескен шешімі бойынша осы тəжірибелік бұйымдарды шығару сериялық шығаруға қою үшін бұйымдардың (бас үлгінің) белгілеу партиясын (сериясын) дайындау ретінде есептелуі мүмкін. 51. Нобайлық жобаны қарау нəтижелері бойынша тапсырыс беруші немесе оның нұсқауы бойынша ұйым ҒЗК құру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастырады жəне бақылау мен қабылдауды жүргізеді. 3.2. ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарына жəне макеттерге жұмыс құжаттамасын əзірлеу тəртібі 52. «ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарына жəне макеттерге жұмыс құжаттамасын əзірлеу тəртібі» кезеңіндегі жұмыстардың мақсаты: 1)ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарын жəне макеттерді (оның ішінде ҒЗК ЭСКБ, ҒЗК-нің бұйымдарын ЭСКБ жəне қажет болған кезде конструкторлық-технологиялық макеттерге, нобайлық жобаны əзірлеу кезінде жасалған осы құжаттаманың тізбесіне сəйкес ТШ жəне пайдалану құжаттамасын), дайындау мен оларды сынауға арналған конструкторлық құжаттаманың толық жиынтығын əзірлеу; 2)осы кезеңдерді (немесе келісу мерзімдерін) көрсете отырып, ҒЗК-ні құрудың кейінгі кезеңдерінде келісуге жататын құжаттардың нақты номенклатурасын (оның ішінде ТШ, қауырт элементтер тізбесін жəне бұйымдардың қауырт технологиялық процестерді, сынау бағдарламаларын, ҒЗК-нің бұйымдарын эксперименттік сынау жөніндегі есептерді) айқындайтын құжаттаманың тізбесін белгіленген тəртіппен əзірлеу жəне тапсырыс берушінің (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымының) бекітуі; 3)тəжірибелік үлгілерді дайындау үшін технологиялық құжаттаманы əзірлеу; 4)бағдарламалық құжаттаманы əзірлеу болып табылады. 53. ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарын дайындауға арналған конструкторлық құжаттама жинақтылығы бойынша қолданыстағы МемСТ 2.102-68 талаптарына сəйкес болуы, технологиялылығы жасаушы ұйым пысықтауы (немесе келісуі) тиіс. Конструкторлық құжаттаманы технологиялылығына пысықтау нəтижелерін жасаушы ұйым қорытындымен (актімен) немесе ұйымда қолданылатын басқа құжатпен ресімдейді жəне тəжірибелік шығаруға дайындық актісіне қоса береді. 54. ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарына арналған конструкторлық құжаттаманы əзірлеуді міндетті шарттары: 1)ТТТ-да, ТТ-да белгіленген талаптардың, оның ішінде бұйымдардың тиімділігін, сенімділігін, бір ізге түсіру деңгейін, пайдалану қауіпсіздігін жəне жұмыс істеу ресурстарын қамтамасыз етуге, сондай-ақ рұқсатсыз қолданудан қорғалуына қойылатын талаптарының орындалуын қамтамасыз ететін сызбалық-конструкторлық жəне технологиялық шешімдерді пайдалану; 2)ықтимал авариялық жағдайлардың тізбесін нақтылап, кейіннен сынауды күшейтіп бақылау, мақсатқа сай қолдануға жасауды, дайындауды ұйымдастыру үшін қауырт элементтер мен бұйымдардың қауырт технологиялық процестерінің тізбесін жасай отырып, ҒЗК-ні авариялық жағдайға жəне қоршаған ортаның ластануына əкеп соғатын ықтимал істен шығуларын жəне жүйелердің, агрегаттардың (құралдардың) бұзылуына талдау жүргізу, авариялық жағдайлардан шығудың циклограммаларын (оның ішінде авариялық жағдайларда пайдаланылатын персоналдың ісқимылы жөніндегі нұсқаулықтарды) əзірлеу; 3)жерүсті жағдайында, оның ішінде имитациялық модельдеу негізінде тəжірибелік-теориялық əдісті пайдалана отырып, сынау бойынша жұмыстардың негізгі көлемін орындау туралы талаптарды қосу; 4)жинау жəне монтаждау жұмыстарын жүргізу мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезінде технологиялылығын қамтамасыз ету жəне прогрессивті технологияны қолдану; 5)ҰС-ын жүргізу жəне оған дайындау, ҒЗК мен олардың бұйымдарын мақсатқа сай қолдану кезінде бақылаудың, өлшеу мен техникалық диагностикалаудың (оның ішінде автоматтандырылған) тиімді əдістері мен құралдарын, сондай-ақ тиімді құралдармен жəне əдістермен монтаждаудың үнемді əдістерін қолдануды қамтамасыз ету; 6)пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды сақтау; 7)эргономика жəне техникалық эстетика талаптарын сақтау болып табылады. 55. ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарына ТЖ МемСТ 2.114-70 сəйкес əзірленеді жəне егер бұйымдарды бір ұйым екіншісіне жеткізетін болса, сапаға, сенімділікке жəне кіріс бақылауына қойылатын талаптарды қамтиды. Қауырт элементтерді жəне қауырт технологиялық процестерді қамтитын, қажет болған кезде, əзірлеу кезінде айқындалатын тəжірибелік бұйымдарға ТЖ сапалы дайындау мен монтаждауды қамтамасыз ететін технологиялық процестерге қойылатын арнайы талаптарды, кіріс бақылауының көлемін, бұйымдар мен қауырт элементтердің жəне қауырт технологиялық процестердің қосымша диагностикалық жəне жұмыс қабілетін бұзбайтын бақылауды (немесе дайындаудың технологиялық процестерін) белгілейді. 56. ТТ берген ҒЗК-нің бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар осы бұйымдардың СҚБ жəне басқа құжаттаманың талаптары негізінде жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарында айқындалған мерзімде ҒЗК-нің көрсетілген бұйымдардың ЭСКБ жасайды, оларды əзірлеуші ұйыммен келіседі жəне тұтастай алғанда ҒЗК-нің бұйымдарын тиісті жасау үшін ұсынады. Осы ҒЗК-ның құрамдас бөліктері, жүйелері, негізгі агрегаттары (құралдары) ЭСКБ, бұдан басқа, тапсырыс берушімен, ҒЗК-ні бас əзірлеуші ұйыммен, тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-мен келісуге жатады. ҒЗК-ні бас əзірлеуші ұйым СҚБ, ҒЗК ПҚҚБ, ҒЗК, ҒЗК бұйымдарына ЭСКБ жəне басқа конструкторлық құжаттама талаптарының негізінде бірлесіп орындаушы ұйымдардың (əзірлеушілер мен жасаушылардың) қатысуымен жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарында белгіленген мерзімде ҒЗК-ні ЭСКБ əзірлейді. Осы бағдарламаны тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-мен, тапсырыс берушінің нұсқауы бойынша басқа ұйымдармен келіседі, одан кейін оны тапсырыс беруші бекітеді. Бағдарламалар бекітілгеннен кейін осы бағдарламалар бойынша жұмыстар жүргізуге қатысушы ұйымдарға күнтізбелік он бес күннен кешіктірілмей жіберіледі. ҒЗК ЭСКБ оларды келіскенге дейін осы бұйымдардың ЭСКБ бойынша, эксперименттік сынау жүргізуге жол беріледі. Осы ҒЗК жүйелері құрамдас бөліктерінің ЭСКБ осы бұйымға ТТ-ны келіскен тапсырыс берушінің ұйымдарымен келісілуге жатады. ЭСКБ құрамында бөлек бөліммен (кітаппен) технологиялық процестерді эксперименттік сынау бағдарламаларын шығаруға жол беріледі, оны технология жəне материалтану бағыттары бойынша бас ҒЗИ-мен, қажет болған кезде тəжірибелік бұйымдарды жасаушылармен келісіледі.

57. ҒЗК (құрамдас бөлігінің) ЭСКБ мына: 1)АС, КС, жəне ҰС ұшырайтын бұйымдардың (оның ішінде қауырт элементтері бар барлық бұйымдар) тізбесі мен құрамын; 2)АС, КС, жəне ҰС жүргізген кезде сынаулардың мақсаттары мен міндеттерін, оларды орындау тəртібі мен дəйектілігін; 3)конструкторлық-технологиялық жəне басқа макеттер мен тəжірибелік үлгілерде конструкторлық жəне технологиялық құжаттама жиынтықтарын сынаудың тəртібі мен көлемін; 4)жаңа технологиялық процестерді (оның ішінде жаңа физикалық жəне химиялық қағидаттарды, бұйымдарды дайындау мен бақылаудың əдістерін, сондай-ақ қиын технологиялық процестер мен операцияларды қолдануға негізделген), технологиялық процестердің дəлдігі мен тұрақтылығын, тиісті технологиялық жүйелер мен ҒЗК бұйымдарының сенімділігін қамтамасыз ету мақсатында эксперименттік расталуға немесе нақтылануға тиіс сипаттамалары мен режимдері сынаудың тəртібі мен көлемін; 5)қолданыстағы нормативтік құжаттарға сəйкес айқындалған АС жəне КС түрлері (жылу, жылувакуумдық, от (қозғалтқыш құрылғылары үшін), электр, төзімді, вибротөзімді, акустикалық, динамикалық, пневмогидравликалық, ресурстық, механикалық, климаттық сынақтар жəне т.б.), сенімділікке қойылатын талаптардың орындалуын есепке ала отырып, сынаулардың түрлері мен кезеңдері бойынша бөлінген бұйымдардың саны, сынаулардың санын; 6)бірге жүретін (сабақтас) агрегаттардың (құралдардың) жəне жүйелердің əзірлеуші ұйымдар айқындаған электрлік қолданылатын жəне басқа макеттерде əртүрлі ықпал етуші факторлардың бір уақыттағы имитациясы кезінде өзара жұмыс істеуін сынаудың тəртібі мен көлемін; 7)экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қолданылатын, оның ішінде авариялық жағдайларды жою үшін қолданылатын техникалық құралдарды сынаудың тəртібін; 8)негізгі пайдалану талаптарын сынау мен растаудың, сондай-ақ жұмыстарды кезеңдері бойынша бөле отырып, пайдалану құжаттамасын сынаудың тəртібі мен көлемін; 9)бұйымдардың жұмыс істеуі үшін қажетті математикалық жəне ақпараттық қамтамасыз етуді (алгоритмдерді, бағдарламаларды), оның ішінде борттағы есептеу машиналарын ұшуда, сондай-ақ ұшуды, жасаушы ұйымдарда жəне пайдаланушы ұйымдарда зымырандарды, тасымалдағыш зымырандарды, ғарыш аппараттарын автоматтандырылған басқару жүйелерін сынау тəртібі мен көлемін; 10)құрамын нақтылау жөніндегі жұмыстарды жəне бұйымдардың бақыланатын параметрлерінің жол берілетін ауытқуларын қоса алғанда, ҒЗК мен оның бұйымдарын метрологиялық қамтамасыз ету іс-шараларын іске асыру, сондай-ақ өлшеу əдістерін метрологиялық аттестаттау тəртібін; 11)бағдарламалар тізбесін, сынауды жүргізу əдістемелерін жəне нəтижелерін бағалауды; 12)сынау, өлшеу құралдарының (стендтердің, жабдықтардың, өлшеу жүйелерінің) тізбесін, олардың дəлдігі бойынша негізгі талаптарды жəне ақпаратты өңдеу құралдарының тізбесін, сынаулар мен өлшеулерге қатысатын персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын талаптарды; 13)жерүсті сынау кезінде бұйымдардың жұмыс істеуінің нақты шарттарын барынша имитациялауды қамтамасыз ету жəне бұйымдармен жұмыс істеуге рұқсат етілген шекті (экстремалды) режимдерінде сынауды жүргізу жөніндегі талаптарды; 14)сынау объектілерін, жабдықтарды, құжаттаманы жеткізу тəртібін; 15)АС пен КС жəне олардың түрлері бойынша есептілікті; 16)арнайы сынауларға (оның ішінде ұзақ жұмыс істейтін бұйымдарға арналған ресурстық немесе кезең-кезеңмен ресурстық сынауларға, ұзақ сақталатын сынауларға жəне т.б.) арналған арнайы бағдарламалардың тізбесін қамтиды. ҒЗК (құрамдас бөлігінің) ЭСКБ міндетті түрде орындалуымен көзделген жерүсті сынауы ҒЗК ҰС басталғанға дейін оң нəтижелермен аяқталуы тиіс. Қабылдау сынауларының үлгілері алдын ала сынаудан өтуі тиіс. 58. ҒЗК-нің ЭСКБ (ҒЗК-нің бұйымдарына ЭСКБ) белгіленген сынау түрлеріне əзірлеуші ұйымдар ҒЗК бұйымдарын сынаудың жеке бағдарламаларын əзірлейді. Егер сынаулар басқа ұйымдардың сынау базасында жүргізілсе, онда көрсетілген бағдарламаларды осы ұйымдармен келіседі. Жаңа технологиялық процестерге сынау өткізу үшін жасаушы ұйымдар жəне əзірлеуші ұйымдар жеке сынау бағдарламаларын əзірлейді. Бұдан басқа, құрамдас бөліктерді, негізгі жүйелерді, агрегаттарды (аспаптарды) олардың КС өткізуге арналған сынаудан өткізу бағдарламалары ТТ берген ұйыммен, қажет болған кезде осы сынауларға қатысушы ұйымдармен жəне бас əзірлеушінің шешімі бойынша немесе тапсырыс берушімен бірлескен шешім бойынша келісілуге жатады (сынаулардың көлемінің толықтығы жəне ықпал ететін факторлар имитациясының бөлігінде). Сынау бағдарламалары сынаудан өткен жəне тозудың əр түріне ұрынған бұйымның ақауы туралы талаптарды, сондай-ақ осы жұмыстың тəртібі мен орындау көлемін қамтуы тиіс. Ақау салдары сынаулар бойынша есептерде келтіріледі. ЭСКБ көзделген технологиялық процесті сынаудан өткізуді аяқтауды бұйымды əзірлеуші ұйыммен, жасаушы ұйыммен келісіледі. 59. Пайдалану құжаттамасын əзірлеу жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарында белгіленген мерзімдерде пайдалану құжаттамасының тізбелері бойынша жүргізіледі. 4. ҒЗК-ні (ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарын) жасау жəне оларды жерүсті өңдеу тəртібі 4.1. ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарының сапасы мен сенімділігін қамтамасыз ету жөніндегі жалпы ережелер 60. ҒЗК жəне олардың бұйымдарына жерүсті өңдеуден өткізу кезінде мынадай сынаудан өткізу, жеткізу жəне есептілік тəртібі жүзеге асырылады: 1) ҒЗК ЭСКБ жəне ҒЗК бұйымдарының ЭСКБ көзделген мөлшерінде ҒЗК-ге жəне оның бұйымдарына сынау өткізу осы Қағидалардың 58-тармағына сəйкес тиісті сынау бағдарламалары бойынша жүргізіледі; 2) анағұрлым ірі құрылым бұйымдарының құрамындағы (тұтастай ҒЗК-ға дейін) жерүсті сынауына арналған құрамдас бөліктің, жүйенің, агрегаттың (аспаптың) жеткізілімі нəтижелері тиісті есеппен (актімен) ресімделуі тиіс бұдан бұрынғы жоспарланған сынаулар сəтті аяқталғаннан кейін рұқсат етіледі; 3)ҒЗК ЭСКБ (ҒЗК бұйымдарының ЭСКБ) көзделген ҒЗК тəжірибелік бұйымдарының барлық АС аяқталу нəтижелері бойынша ҒЗК-нің осы тəжірибелік бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар АС аяқталғаннан кейін бір айлық мерзімде есептерді шығарады; 4)ҒЗК ЭСКБ (ҒЗК бұйымдарының ЭСКБ) көзделген құрамдас бөліктердің, негізгі жүйелердің, агрегаттардың (аспаптардың) барлық КС аяқталуы нəтижелері бойынша əзірлеуші ұйымдар КС аяқталғаннан кейін бір айлық мерзімде осы Қағидалардың 58-тармағында көрсетілген есептерді шығарады, оларды бағдарламаларды келіскен бірлесіп орындаушы ұйымдармен келіседі. Есепті көрсетілген ҒЗК бұйымдарын əзірлеуші ұйымдардың жəне сынауларға қатысқан ұйымдардың басшылары бекітеді. Бұйымды анағұрлым ірі құрылымның бұйым құрамында сынаудан өткізу құрамдас бөліктерге есептерді келіскеннен жəне бекіткеннен кейін жүргізіледі. 61. Жерүсті өндеу үшін ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарын шығару конструкторлық жұмыс құжаттамасы бойынша, оның ішінде осы бұйымдарға арналған ТЖ жəне тиісті технологиялық құжаттама бойынша жүзеге асырылады. 62. Мамандандырылған монтаждау ұйымдарының жасаушы ұйымдарда тəжірибелік өндірісті дайындау жəне монтаждау объектісінде монтаждау жұмыстарына дайындау, тəжірибелік өндірісті дайындау жоспарлары мен монтаждау жұмыстарына дайындық жоспарлары бойынша жүргізіледі. Ұйымдар бұл жоспарларды жалғаспалы жоспарлаудың жұмыс құжаттарында белгіленген мерзімдерде əзірлейді. Жоспарларды ұйымдардың басшылары бекітеді. Жоспарларда: 1)шығарушының ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарына конструкторлық құжаттаманы (оның ішінде ТШ) пысықтау, сондай-ақ конструкторлық құжаттаманы технологиялық талдау; 2)жинақтайтын бұйымдарға, жартылай өңделген өнімдерге, материалдарға кіріс бақылау бойынша нұсқалықтарды əзірлеуді қоса алғанда, ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарын жасаушы ұйымда шығаруға, сынауға, технологиялық жұмыс құжаттамасын (директивалық технологиялық құжаттамасын есепке ала отырып) əзірлеу, монтаждау объектісінде бұйымдарды монтаждау жəне шығару сапасын бақылау; 3)бұйымдарды конструкторлық-технологиялық сынақ өткізу үшін материалдық бөліктерді шығару; 4)əзірлеуші ұйымдармен бірлесіп қауырт технологиялық процестер мен операциялар тізбесін жасау; 5)əзірлеуші ұйым айқындаған конструкторлық-технологиялық жəне басқа да макеттерді шығару; 6)технологиялық процесс операциясының орындалуы туралы, оларға орындаушылардың, бақылаушылардың, лауазымды тұлғалардың қол қоюымен, операциялық кезеңді бақылау бойынша белгі қойыла отырып, технологиялық төлқұжат ресімделетін ҒЗК бұйымдарының тізбесін жасау; 7)конструкторлық жəне технологиялық құжаттамада көзделген шарттарды (келісімшарттарды), оның ішінде жинақтайтын бұйымдарды (агрегаттарды, аспаптарды, ЭРБ, жинақтаушы элементтерді), материалдар мен жартылай фабрикаттарды, арнайы бақылау-тексеру жабдықтарын (аппаратураларды) жəне өлшеу құралдарын жеткізуге, сондай-ақ монтаждау жұмыстарын жүргізуге шарттарды жасау; 8)қажетті технологиялық, өндірістік жəне сынақ жабдықтарын дайындау; 9)өндірістік жəне экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша іс-шаралары; 10)ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарының шығаруын жəне монтаждау объектісінде монтаждау жұмыстарды мен олардың бақылауын өткізуін қамтамасыз ету үшін қажетті нұсқаулықтар мен əдістемелер əзірлеу; 11)бұйымдардың түйістірілуі, сондай-ақ механикалық, пневматикалық, гидравликалық, электрлік жəне радиоэлектрондық жүйелердің жұмыс істеуі жəне олардың параметрлерін тексерілуі болғанда, технологиялық стендтердің құру; 12)қажет технологиялық жабдықтардың, өлшеу құралдардың жəне бақылау-сынау аппаратурасының жобалауын, шығаруын жəне сатып алу; 13)өндірісті метрологиялық қамтамасыз ету бойынша іс-шаралары; 14)бұйымдарды ақаусыз шығаруды қамтамасыз ету жəне материалдық ынталандыру бойынша іс-шараларын қарастыру; 15) технологиялық тəртіпті бақылау жəне оны сақтау бойынша іс-шараларды əзірлеу; 16)жұмыс істейтіндердің денсаулығын сақтау жəне қоршаған ортаны қорғау бойынша ісшаралары қарастырылады. ҒЗК тəжірибелік өнімдерін шығаруға тəжірибелік өндірістің дайындығы актімен (немесе басқа құжатпен) ресімделеді. Технологиялық процестердің құжаттамасын қоса алғанда, технологиялық құжаттаманы əзірлеуде, технологиялық процестердің ажырамас бөлігі ретінде техникалық бақылау жүйесін (бақылау объектілерін, бақыланатын операциялардың тізбесін жəне олардың орындалу реттілігін, осы операциялардың техникалық жарақтандыруын, режимдерді, əдістерді, бақылауды механикаландыруды мен автоматтандыруды жəне жүйенің басқа да жиынтықтарын) əзірлеу (анықтау) қажет. Конструкторлық құжаттама талаптары негізінде жəне бұйымдарды шығару сапасына тиімді бақылауды қамтамасыз ету шарттарына сүйене отырып технологиялық стендтерді құру қажеттілігін əзірлеуші ұйымдар анықтайды. Сынақ (монтаж) нысанындағы монтаждау жұмыстарының дайындық жоспарларын сынақ, пайдаланушы ұйымымен келіседі. 63. Жиынтықтаушы бұйымдардың (агрегаттардың, аспаптардың, ЭРБ, жиынтықтаушы элементтердің) материалдардың жəне жартылай фабрикаттардың барлық номенклатурасын əзірленген конструкторлық құжаттамасына жəне кіріс бақылауының нұсқаулықтарына сəйкес кіріс бақылауына салады. ЭРБ, жиынтықтаушы элементтердің, агрегаттардың (аспаптардың) кооперация бойынша жеткізілетін кіріс бақылауы жөніндегі нұсқаулықтарды осы бұйымдарды əзірлеуші ұйымдармен бірлесіп жасаушы ұйымдар əзірлеп, тұтынушы ұйымдармен келіседі. Бұйымдардың кіріс бақылауы жөніндегі нұсқаулықтар жасаушы ұйымдағы жəне тұтынушы ұйымдағы бақылау əдістері мен құралдарының сəйкестігін көздеуге тиіс. Тұтынушы ұйымда аталған əдістер мен құралдардың айырмашылықтары болған кезде, олардың қолданылуы жеткізушімен, əзірлеуші ұйыммен келісілуі тиіс. Сатып алатын ЭРБ, жиынтықтаушы элементтердің, материалдардың жəне жартылай фабрикаттардың кіріс бақылауы бойынша нұсқаулықтарды тұтынушы ұйымдар əзірлейді. Бұдан басқа, нұсқаулықтар жасаушы ұйымдармен (əзірлеушілермен) мынадай жағдайларда келісіледі, егер: 1)кіріс бақылауында қабылданатын аппаратура мен стендтер өз жүйелері бойынша жасаушы ұйымдардың қабылдау бақылауында қолданылатын ұқсас бұйымдардан ерекше болса; 2)сынақтардың параметрлері, нормалары, режимдері мен əдістері кіріс бақылауында ТЖ көрсетілген сынақтардың параметрлерінен, нормаларынан, режимдерінен жəне əдістерінен ерекше болса. Нұсқаулықтар абоненттік есепке қойылуға тиіс. Нұсқаулықтардың өзгерістерін нұсқаулықтар келісілген барлық ұйымдармен келісіледі. Сатып алатын ЭРБ, жиынтықтаушы элементтердің, материалдардың, жартылай фабрикаттардың кіріс бақылауы бойынша нұсқаулықтар тізбесін тұтынушы ұйымдар əзірлейді жəне тапсырыс берушімен (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымымен) келіседі. 64. Егер ҒЗК тəжірибелік бұйымдардың бір үлгісі дəйекті түрде АС, КС өтіп, одан əрі ҒЗК ҰС қатысу үшін есепке қойылатын болса, оның ҰС дайындығы АС жəне КС нəтижелері бойынша айқындалады. Аталған үлгінің анағұрлым ірі құрылым құрамына кіретін ҒЗК бұйымдары осы үлгіні жиынтықтау үшін есепке қою алдында осы Қағидалардың талаптарына сəйкес алдын ала сынақтан өтеді. 65. ҒЗК бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар мен жасаушы ұйымдар анағұрлым ірі құрылымдағы ҒЗК бұйымдардың АС жəне КС тұтас ҒЗК-ге дейін қатысады, жүргізілген сынақтардың нəтижелері бойынша өз бұйымдардың түзетуін шұғыл түрде жүргізіп, ҰС басталғанға дейін осы түзетулерді есептік-теориялық жəне (немесе) эксперименттік жұмыстардың нəтижелерімен дəлелдеп, олар тиісті қорытынды есептерге енгізіледі. 66. ҒЗК бұйымдардың барлық əзірлеуші ұйымдар өндіріс жəне жерүсті өңдеуі процесінде ҒЗК бұйымдардың орындаушы ұйымдарда авторлық қадағалауды жүзеге асырады. Əзірлеуші ұйымдар мен жасаушы ұйымдар бұйымдардың шығару мен сынақ нəтижелерін талдап, əзірленген конструкторлық құжаттамасына түзетулерді енгізу үшін статистикалық деректерді жинақтайды. 67. ҒЗК тəжірибелік бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар мен жасаушы ұйымдар алдағы уақытта бұйымдар үздіксіз шығарылатын жасаушы ұйымдардың өкілдеріне үздіксіз өндірістегі бұйымдардың технологиялығына талдау жүргізу үшін тəжірибелік өндіріс технологиясымен жəне конструкторлық құжаттамасымен танысуға тиісті қорытындыларды (актілерді) беру мүмкіндігін береді. Алдағы уақытта ҒЗК бұйымдары топтама болып шығарылатын жасаушы ұйым: 1)директивалы технологиялық құжаттаманы талқылайды; 2)жаңа технологиялық процестер сынақтан өткізуге қатысады (келісім бойынша); 3)бұйымды жасаушымен бұйымның өндірістік технологиялылығын жəне оның топтамалық жарамдылығын (ұйымдағы игерілген технологиялық процестерді, технологиялық жабдықтарды, жарақтарды, аспаптарды, бақылау мен сынақтардың құралдарын пайдалануды есепке ала отырып) қамтамасыз ету бойынша өз ұсыныстарын, сондай-ақ ұйымда қолданылатын стандарттардың жəне басқа техникалық құжаттардың қолданылуын келіседі; 4)технологиялық жабдықты жобалауға (талқылауға), қажет болған кезде, ТТ əзірлеуді қоса алғанда, өндірістік жəне сынақ базаларын дайындау жəне оларды техникалық қайта жарақтандыру бойынша жұмыстарды жүргізеді. 68. КС жəне ҰС үшін арналған тəжірибелік бұйымдардың шығарылған жəне қабылданған талқылауларды өзгерістер туралы хабарландырулар бойынша түзетілген конструкторлық құжаттама жəне тиісті технологиялық құжаттама бойынша жүргізеді. Өзгерістер туралы хабарландыруды əзірлеуші ұйыммен келіседі. ҒЗК-нің басқа бұйымдардың талқылауына немесе пайдалану құжаттамасында айтылған ТТ немесе шарттардың өзгерілуіне əкеліп соқтыратын талқылаулар, тəжірибелік бұйымдар құжаттамалардың өзгерілуі туралы хабарландырулар қосымша ТТ берген ұйымымен жəне тапсырыс берушімен (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымымен) келісіледі. 69. Жасаушы ұйымдар ҒЗК-ң бұйымдарын жасау кезінде конструкторлық жəне технологиялық құжаттамасында əзірлеушімен келісілген жасаушы ұйымының нормативтік құжаттамасына сəйкес қателер есебін жүргізеді. Жасаушы ұйымдар мен əзірлеуші ұйымдар оларға қатысты бөліктерде құжаттамадағы қателіктер себептерін талдайды, талдау нəтижелері бойынша осы себептерді жою бойынша шаралар қолданады жəне сынақтың кейінгі кезеңдері үшін бұйымдарды жеткізгенге дейін аталған шаралардың орындалу бақылауын жүзеге асырады. Талдау нəтижелер жəне қолданылған шаралар жыл сайынғы есептерде келтіріледі. 70. ҒЗК бұйымдардың конструкторлық құжаттамасының өзгерістерін бақылау үшін, түпнұсқалардың ұстаушылары болып табылмайтын, жасаушы ұйымдарда конструкторлық құжаттаманың толық жинағының есепке алынған бір бақылау данасы болуы тиіс. Өзгерістерді бір мезгілде конструкторлық құжаттаманың толық жинағының екі бақылау данасына (немесе түпнұсқаға, егер жасаушы ұйым ұстаушы болып табылса) енгізеді. 71. ҒЗК бұйымдарының сызбалардан жəне ТЖ-дан ауытқуы болмауы тиіс. Ерекшелік ретінде, сапасын жəне сенімділігін төмендетпейтін, сондай-ақ берілген бұйымдардың параметрлеріне ықпал етпейтін ауытқушылықтарға жол беріледі. Бұл ауытқушылықтарды жасаушы ұйым рұқсат карточкаларымен ресімдейді, олар сапа бойынша ұйым басшысының орынбасарымен келісіледі, жасаушы ұйымының бас инженері (оның орынбасары) бекітуі тиіс.

Бір мезгілде рұқсат карточкасында бұйымының сапасына жəне сенімділігіне əсер етпейтіні туралы, бұйымды одан əрі нысаналы пайдалануға жіберу туралы қорытындыны қоса алғанда, қабылданған ауытқудың негіздемелері, сондай-ақ ауытқу себептерінің қайталануын болдырмау бойынша іс-шаралар келтірілген болуы тиіс. Жасаушы ұйымдар жіберілген ауытқушылықтардың тізбесін жасайды, олардың көшірмелері (олардан жекелеген үзінділер) бұйымдардың формулярларына (төлқұжаттарына) енгізіледі. Тізбеге (оның үзіндісіне) ұйымының басшысы (бас инженері), сапа бойынша басшысының орынбасары қол қояды. Жіберілген ауытқушылықтар ведомосының түпнұсқаларын жасаушы ұйымдар бұйымдардың пайдаланылуы аяқталғанға дейін сақтайды. 72. Кіріс бақылауында, осы бұйымдарды дайындау жəне оларды нысаналы қолдану процесінде ТШ (ССТ, МЕМСТ) айтылған талаптардан ауытқушылықтар, сатып алатын жиынтықтаушы бұйымдардың (агрегаттардың, аспаптардың, ЭРБ, жиынтықтаушы элементтердің) ақаулықтары мен бас тартулары, материалдар мен жартылай фабрикаттардың кемшіліктері анықталған кезде материалдар мен жартылай фабрикаттар жарамсыз болып шығарылады жəне оларға рекламациялық актілер жасалынады. Ұйымдар жарамсыздық себептерін жою жөніндегі іс-шаралардың іске асыруын жəне зерттеу жүргізуін қамтамасыз етеді. Жиынтықтаушы бұйымдардың, жартылай фабрикаттар мен материалдардың топтарында таңдау кіріс бақылауын жүргізу процесінде бас тартулар, ақаулықтар, кемшіліктер жəне ТШ (ССТ, МЕМСТ) белгіленген нормалардан ауытқушылықтар анықталған кезде, барлық топты тұтас бақылауға алады немесе тұтас бақылау техникалық жағынан мүмкін болмаған немесе экономикалық жағынан қисынсыз болған жағдайда жарамсыз болып табылады. Тұтас бақылау кезінде жаңа бас тартулар, ақаулықтар, кемшіліктер жəне ауытқушылықтар анықталған кезде, барлық топ жарамсыз болып табылады. Тұтынушы ұйым ТТ бойынша əзірленген ҒЗК тəжірибелік бұйымдарында ТШ-да немесе басқа конструкторлық құжаттамада айтылған талаптардан ауытқушылықтарды, бас тартулар мен ақаулықтарды анықтаған жағдайда ұйым ақаулықтар туралы хабарламаны жəне зерттеу актілерін жасайды. Ақаулықтардың себептерін зерттеу жəне ҒЗК бұйымдарына пысықтау немесе жөндеу жүргізу тəртібі мен мерзімдері ҒЗК бұйымын əзірлеуші мен жасаушының, ТТ берген ұйымының, тұтынушы ұйымының бірлескен шешімімен анықтайды. 73. Тəжірибелік бұйымдарды өндіру кезінде материалдарды, жартылай фабрикаттарды, жиынтықтаушы бұйымдарды есепке алу, сақтау жəне өндіріске беру есебі ұйымдастырылған болу тиіс, сондай-ақ сынақ, технологиялық жəне бақылау-тексеру құралдардың тексерісі жəне аттестациялауы ұйымдастырылады. 74. ТТ берген əзірлеуші ұйымдар бірлесіп орындаушы ұйымдардың бұйымдарына жерүсті өңдеуін, СҚБ, ҚҚБ, ЭПКБ, аралық жоспарлаудың жұмыс құжаттарында көзделген жұмыстарды толық жəне жеткілікті дəрежеде жүргізуіне, олардың бұйымдарын сынаққа жеткізу тəртібінің сақталу бақылауын жүзеге асырады. 75. Əзірлеуші ұйымдар пайдаланушы ұйымға (ғарыш айлағына) бұйымдар жеткізілгенге дейін екі ай бұрын ғарыш айлағына (монтаждау объектісіне) ҒЗК ҰС (оның бұйымдарын) дайындау, оған ұшу сынауларын жүргізу жəне сынақ нəтижелерін бағалау үшін қажетті конструкторлық (оның ішінде математикалық қамтамасыз ету бойынша жəне пайдалану) жəне технологиялық құжаттаманы жібереді. Пайдаланушы ұйым осы құжаттаманы алғаннан кейін ҰС қатысушы тəжірибелік бұйымының данасына қатысты өзгеріс енгізу ҒЗК (ҒЗК-нің құрамдас бөлігіне) тапсырыс берушінің рұқсатымен жүзеге асырылады. 4.2. Дербес сынақтар жəне жұмыс құжаттамасын түзету 76. АС мақсаты: 1)əртүрлі ықпал ететін факторлардың имитациясымен бір мезгілде шынайыға жақын (оның ішінде рұқсат етілген шекті экстремалды режимдерде) жағдайларда ҒЗК-нің жекелеген тəжірибелік бұйымдарын сынақтан өткізу жəне жұмыс істеуін тексеру; 2)қауырт элементтердің, ЭРБ жəне жиынтықтаушы элементтердің сенімсіз бұйымдарын жəне жарамайтын режимдерін жəне жұмыс жағдайларын анықтау жəне жою; 3)жұмыс қабілетінің шегін (қорларын) анықтау, сынақ нəтижелері бойынша ТТ талаптарына ҒЗК тəжірибелік бұйымдардың сипаттамаларының сəйкестігін бағалау; 4)конструкторлық құжаттаманы түзету жəне оған «О» литерін беру (тек КС өткізілетін бұйымдарға «О» литерін бере отырып, конструкторлық құжаттаманы түзету осы сынақтардың нəтижелері бойынша жүргізіледі); 5)жаңа технологиялық процестерді сынақтан өткізу болып табылады. 77 ТТ берілген барлық жаңадан құрылатын, жаңғыртылатын, пысықталатын бұйымдар, сондайақ жұмыс істеу жағдайлары өзгерген жəне бекітілген ТТ-ға толықтырулар берілген кірме бұйымдар АС-қа ұшырайды. АС жұмыс конструкторлық жəне технологиялық құжаттама бойынша дайындалған бұйымдарға рұқсат етіледі. 78. ҒЗК-нің жəне АС-ты тəжірибелік бұйымдарын жасау процесінде əзірлеуші ұйымдар: 1)осы Қағидалардың талаптарына сəйкес əзірлеушілер белгіленген конструкторлықтехнологиялық жəне қолданыстағы үлгілердің, сондай-ақ ҰС үшін бұйымдарды (жеткізілімдерді, егер бұл ТТТ, ТТ айқындалса) жасалғанға дейін, сынақ үшін арналған ҒЗК-ні тəжірибелік бұйымдардың конструкторлық (оның ішінде пайдалану) құжаттамасын тексереді (өңдейді); 2)қажет болған кезде, директивалық технологиялық құжаттамаға түзету жүргізеді; 3)жасаушы ұйымының қатысуымен АС-ты макеттеу, дайындау жəне өткізу нəтижелері бойынша конструкторлық құжаттаманың түзетуін жүргізеді, оған түзетуден жəне тексергеннен кейін «О» литері беріледі. Əзірлеуші ұйым литердің берілгені туралы өз абоненттеріне хабарлайды; 4)ТЖ айтылмаған режимдерде жəне жағдайларда ЭРБ жəне жиынтықтаушы элементтердің пайдалануын қосымша (қажет болған жағдайда) келіседі. Əзірлеуші ұйымдар жасаушы ұйымдармен бірлесіп, Технологиялық құжаттаманың бірыңғай жүйесінің (бұдан əрі – ТҚБЖ) стандарттарына сəйкес тиісті литер бере отырып, технологиялық құжаттамаға тиісті түзету жүргізеді. Жасаушы ұйымдар осы Қағидалардың 50-тармағына сəйкес сериялық (жеке) өндіріс (одан əрі сериялық жəне жеке өндірісте дайындалатын бұйымдар үшін) технологияның алдын ала талқылауын жүзеге асырады жəне технологиялық құжаттаманы пысықтайды. 79. АС кезіндегі ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарының жеткіліктілігі осы кезеңде таңдап алынған, ҒЗК ЭӨКБ (ҒЗК бұйымдарын ЭӨКБ) айқындалған көлемінде, КС ауысу үшін негіз болып табылатын осы Қағидалардың 60-тармағына сəйкес есептің шығарылуымен, соңғы орындалуындағы жəне штаттық жиынтығындағы осы бұйымдар сынақтарының оң нəтижелерімен расталуы тиіс. Осы кезеңдегі сынақ жеткіліктілігі, сондай-ақ ресурстық сынақтармен расталады, бұйымдардың тізбесі ҒЗК ЭӨКБ (ҒЗК бұйымдардың ЭӨКБ) айқындалады. 4.3. Кешенді сынақтар жəне жұмыс құжаттамаларын түзету 80. КС-тің мақсаты: 1)ҒЗК-ң бұйымдарын бірлесіп сынау жəне əртүрлі əсер ету факторларын бір мезгілде ұқсатып отырып, шынайылыққа жақын жағдайларда олардың өзара жұмыс істеуін (оның ішінде рұқсат етілген шекті (экстремалдық) режимдерде) тексеру; борттық жəне жерүсті есептеу машиналарына арналған бағдарламаларды жəне алгоритмдерді пысықтау, түйіндес (сабақтас) жүйелердің, агрегаттардың (аспаптардың) қиылысуларындағы конструкторлық жəне өндірістік ақауларды анықтау жəне жою; 2)бұйымдарды жасау технологиясының сынағын, жеткіліктілігін жəне сапа бақылауының тиімділігін (оның ішінде қауырт элементтерді), жеткіліктілігін жəне сынау жабдығын жəне бақылауөлшеу құралдарын таңдауын тексеру жəне сериялық дайындау технологиясының сынауы (одан əрі сериялық түрде жасалатын бұйымдар үшін); 3)конструкторлық (оның ішінде пайдалану) жəне технологиялық құжаттаманы одан əрі сынау; 4)осы сынақтарды жүргізу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз етуді ескере отырып, жерүсті жағдайларында техникалық түрде жүзеге асыру мүмкін болатын авариялық жағдайды имитация кезінде бұйымдардың жұмыс қабілетін тексеру; 5)ҒЗК ТТТ, ТТ жəне ТЖ (олар болған жағдайда) тəжірибелік бұйымдардың сипаттамаларының сəйкестігін алдын ала бағалау, оның ішінде ТТТ-да, ТТ-да белгіленген тəртіппен жəне сенімділікті қамтамасыз ету бағдарламасында айқындалған көлемінде сенімділікке қойылатын талаптарын орындау, сондай-ақ бұйымдар жұмысының берілген ресурстарының (ресурстық сынақтары арнайы бағдарламалар бойынша жүргізілетін бұйымдардан басқа) қамтамасыз етілуін алдын ала бағалау; 6)конструкторлық жəне технологиялық құжаттама жиынтығының толықтығын жəне сынау дəрежесін тексеру; 7)ҰС бағдарламасына сəйкес оларды ҒЗК құрамында сынау үшін ҒЗК бұйымдарын техникалық дайындығын анықтау болып табылады. 81. «О» литері бар (АС жоспарланбаған бұйымдарды қоспағанда) конструкторлық құжаттама жəне ТЖ-да мен тиісті сынау бағдарламаларда көзделген көлемінде сынақтардан өткен тиісті технологиялық құжаттама бойынша дайындалған (түзетілген) ҒЗК бұйымдары КС-қа жіберіледі. 82. ҒЗК-ң бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар жəне ҒЗК əзірлеуші бас ұйым КС процесінде: 1)КС нəтижелері бойынша конструкторлық құжаттамасына жəне борттық пен жерүсті есептеу машиналарының материалдық қамтамасыз етуіне түзету жүргізеді; 2)АС жоспарланбаған бұйымдарға конструкторлық құжаттаманың «О» литерін береді; 3)пайдалану құжаттамасын сынақтан жүргізеді жəне қосымша пайдалану құжаттамасын (қажет болған кезде) шығарады; 4)қорытындыларды келісу жəне беру үшін конструкторлық құжаттаманы ұсынады; 5)авариялық жағдайлардың тізбесін жəне олардан шығу тəртібін пысықтайды (нақтылайды); 6)ҰС жүргізу жəне нəтижелерін бағалау əдістемесін, оның ішінде ТТТ, ТТ талаптарына ҒЗК мен оның бұйымдар сипаттамасының сəйкестігінің бағалауын əзірлейді. 83. ҒЗК-нің тəжірибелік бұйымдарын əзірлеуші ұйымдар осы бұйымдардың ЭПКБ сəйкес жасау жəне эксперименттік сынау нəтижелері бойынша ҒЗК бұйымдарының ҰС дайындығы туралы қорытынды есептерді шығарады. 84. ҰС ҒЗК (оның бұйымдарының) дайындығы туралы қорытынды есеп: 1)ҒЗК мен оның бұйымдарының СҚБ, ҒЗК ПҚҚБ, оның құрамдас бөліктері мен жүйелерін ПҚҚБ, ҒЗК ЭПКБ (ҒЗК бұйымдарын ЭПКБ) көзделген жұмыстарды орындау бағалауын жəне жинақталған нəтижелерін; 2)құрамдас бөліктердің, жүйелердің, негізгі агрегаттарды (аспаптардың) негізгі техникалық (тактикалық-техникалық) жəне пайдалану сипаттамаларының эксперименттік сынау нəтижелері бойынша нақтыланған мəндерін жəне осы мəндердің ТТТ-ға, ТТ-ға сəйкестігін алдын ала бағалауды; 3)борттық есептеу машиналардың, сондай-ақ ұшуды, сынақтарды жəне жасаушы ұйымдарда жəне пайдаланушы ұйымдарда бұйымды дайындауды бақылауды басқарудың ақпараттық жүйелерінің математикалық жəне ақпараттық қамтамасыз етудің (алгоритмдерді, бағдарламаларды) сынақ жеткіліктілігін жəне алдын ала бағалауды; 4)ҒЗК бұйымдарын жасау жəне алдын ала сынау кезінде эксперименттік пысықтау процесінде орын алған істен шығудың, ақаулардың, ауытқушылықтардың, сондай-ақ шаралардың тиімділігі мен жеткіліктілігін бағалау арқылы қорытылған деректерді, істен шығудың, ақаулардың, ауытқушылықтардың себептерін жою жөніндегі қабылданған шараларды көрсете отырып, жарнамалық актілердің тізбесін; 5)нобайлық жобада келтірілген схемалық жəне конструктивті шешімдерден ауытқуларды сипаттауын мен олардың себептерін; 6)АС, КС жəне алдын ала сынау нəтижелері бойынша бұйымдардың негізгі конструкторлық сынаулардың тізбесін, осы сынаулар тиімділігіні жəне жеткіліктілігін бағалауды, сондай-ақ бұйымдардың эксперименттік сынау нəтижелері бойынша құжаттардың сынау мен түзету толықтығын бағалауды; 7)ҒЗК бұйымдарының жұмыс ресурсына берілген талаптардың орындалуын бағалауды (ресурстық сынау арнайы бағдарлама бойынша жүргізетін ұзақ жұмыс істеу бұйымдары үшін алдын ала бағалауды) қоса алғанда, қолданыстағы нормативтік құжаттарға сəйкес сынақтардың нəтижелері бойынша ҒЗК жəне ҒЗК бұйымдарының сенімділігіне ТТТ, ТТ берілген талаптардың орындалуын алдын ала бағалауды; 8) экологиялық жəне өнеркəсіп қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша іс-шаралардың жеткіліктілігінің жəне негізділігінің бағалауын қоса алғанда, ҒЗК, оның құрамдас бөліктерінің жəне жүйелерінің сынау жəне пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша материалдардың кешенді талдауын; 9)пысықталмаған (тексерілмеген) техникалық сипаттамалардың, жүргізілмеген конструкторлық сынақтарының (егер мұндайлар болса) тізбесін, қабылданған тəртібін жəне сынау (тексеру) мерзімін; 10) сынақтардың нəтижелері бойынша ЭРБ (оның ішінде шетелде өндірілген 10)егер мұндайлар пайдаланылған болса,) пайдалану дұрыстығын, сондай-ақ олардың жұмыс режимдерінің, оларға ТЖ айтылған режимдерге сəйкестігінің бағалауын; 11)ҒЗК мен оның бұйымдарының стандарттау мен сəйкестендірудің нақты деңгейінің бағалауын (оның ішінде өлшеу жəне тексеру аппаратурасы, бақылау əдістері); 12)эксперименттік сынау кезінде пайдалану құжаттамасының əзірлеу мен сынау толықтығын жəне сынауды бағалауды; 13)сынау нəтижелері бойынша конструкциялар, құрылыстар мен жабу материалдарын қолданудың дұрыстығын бағалауды; 14)технологиялық процестердің, оның ішінде ҒЗК қауырт жəне технологиялылықтың, оның ішінде бұйымдардың қауырт элементтерінің дайындау сапасының бақылау сынауын бағалауды; 15)өндіру жəне сынау процесінде метрологиялық қамтамасыз етудің нобайлық жобада, кешенді эксперименттік пысықтаудың кешенді бағдарламасында (ҒЗК бұйымдарын эксперименттік пысықтаудың кешенді бағдарламаларында) айқындалған іс-шаралардың жеткіліктілігін жəне толықтығын бағалауды; 16)авариялық жағдайдан шығу бойынша тізбесі осы Қағидалардың 45-тармағында айқындалған іс-шаралар сынауларын бағалауды; 17)ҒЗК, оның құрамдас бөліктерін, жүйелерді, агрегаттарды (аспаптарды) эксперименттік пысықтаудың жеткіліктігі мен толықтығы жəне олардың ҰС техникалық дайындығы туралы қорытындыны қамтиды. ҒЗК ҰС басталғаннан кейін аяқталатын бұйымдардың сынау нəтижелері бойынша, сондай-ақ бұйымдардың ұшу қамтамасыз етуінде қосымша эксприменттік жұмыстардың нəтижелері бойынша қорытынды есептер сияқты, сол тəртіппен, қорытынды есептерге қосымша шығару қажет. 85. ҒЗК бас əзірлеуші ұйым ҰС басталғанға дейін бір айдан кешіктірмей, мемлекеттік тапсырыс берушіге (тапсырыс берушіге), өнеркəсіптің бас ҒЗИ-ға, тапсырыс берушінің шешімі бойынша басқа ұйымдарға олар ҒЗК жəне оның негізгі бұйымдарының ҰС əзірлігі туралы қорытындылар беру үшін кешеннің ҰС əзірлігі туралы қорытынды есепті береді. ҒЗК ҰС əзірлігі туралы қорытынды есептерді кешенді əзірлеуші ұйымдар ұшу сынаулары басталғанға дейін бір жарым айдан кешіктірмей, ҒЗК жүйелерінің, агрегаттарының, құрамдас бөліктерінің ҰС əзірлігі туралы жеке қорытындылар беру үшін тапсырыс берушіге, бас ҒЗИ-дің өздеріне қатысты бөліктегі бағыттары бойынша, ТТ берген бас əзірлеушіге, тапсырыс берушінің жəне ҒЗК бас əзірлеушінің бірлескен шешімі бойынша басқа ұйымдарға береді. ҒЗК жүйелерінің, агрегаттарының, құрамдас бөліктерінің ҰС əзірлігі туралы жеке қорытындыларды тапсырыс беруші бас ҒЗИ-мен ұсынады, сондай-ақ - тапсырыс берушінің шешімі бойынша басқа ұйымдарға есепке алу жəне оларды ҒЗК ҰС əзірлігі туралы бас ҒЗИ-дің қорытындысына енгізу үшін береді. 86. Əзірлеуші ұйымдар ҒЗК жəне оның бұйымдарының ҰС əзірлігі туралы қорытындыларда жазылған ескертулер бойынша ҰС бастау туралы шешім қабылдағанға дейін көрсетілген ескертулерді жою жөніндегі қабылданған шаралар туралы хабардар етеді. 5. Жобалау, салу жəне монтаждау тəртібі 87. ҒЗК объектілерін жобалау жəне салу Қазақстан Республикасының аумағында қолданыстағы сəулет, қала құрылысы жəне құрылыс саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жəне нормативтік техникалық құжаттардың талаптарына сəйкес жүзеге асырылады. 88. ҒЗК құрылыс бөлігінің жобалау (жобалау-сметалық) құжаттамасын əзірлеуді ҚР ҚНжЕ 1.02-01-2007 жəне ҚР ҚЕ 1.02-21-2007 сəйкес, ҒЗК-нің құру тапсырыс берушінің келісімшарт (шарт) негізінде құрылыс бойынша бас жобалау ұйымы жүзеге асырады. 89. Жобалау тапсырмасын (техникалық тапсырманы) тапсырыс беруші бекітеді. 90. Жобалау (жобалау-сметалық) құжаттамасы тапсырыс беруші бекіткен жобалау алдындағы құжаттамасына (техника-экономикалық негіздемесіне) сəйкес əзірленеді. 91. Жобалау тапсырмасына (техникалық тапсырмасына) жəне басқа да бастапқы мəліметтерге сəйкес əзірленген жəне келісілген жобалау алдындағы жəне жобалау құжаттамасы жобалар сараптамасының мемлекеттік (мемлекетаралық) оң қорытындысы негізінде тапсырыс берушімен бекітіледі. 92. Салу-монтаждау жəне ұшу-реттеу жұмыстарын (ҚЖЖ жəне ҰРЖ) ҒЗК құру тапсырыс берушімен шарт (келісімшарт) бойынша бас мердігер жүзеге асырады. 6. Ұшу сынауларын өткізу тəртібі 6.1. Ұшу сынауларын ұйымдастыру жəне өткізу тəртібі 93. Ұшу сынаулары: 1)ТТТ (ТТ) берілген қолдану жəне пайдалану жағдайларына барынша жақындатылған жағдайда жəне жұмыс істеуінің нақты жағдайында ҒЗК (оның құрамдас бөліктерінің жəне жүйелерінің) сипаттамаларын (оның ішінде рұқсат етілген олардың шекті мəндерін) жан-жақты тексеру мен растау; 2)ҒЗК-нің бұйымдарын жəне ҒЗК тұтастай эксперименттік сынаудың жеткіліктілігін жəне

(Соңы 14-бетте).

www.egemen.kz

(Соңы. Басы 12-13-беттерде). тиімділігін тексеру жəне пайдалану құжаттамасын сынау, жерүсті жағдайында ҒЗК жəне оның бұйымдарының сынауын жүзеге асыру мүмкін еместігіне байланысты, ҒЗК жəне оның бұйымдарының сынауын өткізу; 3)ҒЗК пайдалануға қабылдау мүмкіндігін айқындау мақсатында жүргізіледі. 94. Ұшу сынаулары ҒЗК мен олардың бұйымдарының қабылдау сынақтары болып табылады. ҰС жалпы басшылық жасауды тапсырыс беруші тағайындалатын (тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы) қабылдау комиссиясы жүзеге асырады. Тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы өз шешімімен комиссия құрамынан ҒЗК-нің (сенімділігін қоса алғанда) техникалық жəне пайдалану сипаттамаларының бағалауын жүргізуін жəне пайдалану құжаттаманың сынауын қамтамасыз ететін жекелеген бөліктер, жүйелер жəне негізгі агрегаттар (аспаптар) сынағының басшыларын тағайындайды. 95. ҒЗК ҰС бағдарламасы не ұшу-конструкторлық жəне есептік сынақтарды өткізуді не оларды араластыруды көздейді. Əрбір нақты ҒЗК үшін ҰС өткізу тəртібін тапсырыс беруші мен ҒЗК бас əзірлеуші мүдделі министрліктермен (ведомстволармен), тапсырыс берушінің жəне бас ҒЗИ-мен жəне қажет болған кезде ғарыш өнімді (қызметтерді) тұтынушылармен келісілген бірлескен шешіммен айқындайды. ҰС өткізілетін жəне əрбір іске қосудың міндеттері айқындалатын, «Ұшу міндетіне» жəне (немесе) «Іске қосу міндеттеріне» енгізілетін ҒЗК ҰС бағдарламасы негізгі құжат болып табылады. ҒЗК ҰС бағдарламаның орнына басқа құжаттардың шығарылуына рұқсат берілмейді. 96. ҒЗК ҰС бағдарламасын ҒЗК бас əзірлеуші ұйым, ҰС басталғанға дейін екі айдан кешіктірмей, өзінің нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымдарымен бірлесіп əзірлейді, пайдаланушы ұйыммен, тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-мен, табиғи жəне техноген түрінің төтенше жағдайларының саласындағы уəкілетті органмен келіседі. Бағдарламаны тапсырыс беруші бекітеді. ҒЗК ҰС бекітілген бағдарламасын енгізілетін өзгерістерді немесе нақтылауларды əзірлеу, келісу жəне қарау тəртібі бағдарламаның өзіне арналған сияқты болады. ҒЗК бас əзірлеуші бағдарламаның өзгерістерін жəне нақтылауларын əзірлеумен бір мезгілде мүдделі бірлесіп орындаушы ұйымдармен бағдарламаның өзгерістеріне келісу жүргізілгенге дейін осы өзгерістерді немесе нақтылауларды енгізу қажеттігін негіздей отырып, техникалық құжатты (есеп, анықтама) шығарады. 97. ҒЗК ҰС бағдарламасы: 1)сынақтардың мақсаты мен міндеттерін, сынақтарға қойылатын талаптарды, оларды орындау тəртібін; 2)сынақ объектілерінің тізбесін, құрамын жəне мақсатын; 3)ТТТ, ТТ талаптарын растау тəртібін жəне реттілігін; 4)пайдалануға беру кезінде ҒЗК мен оның бұйымдарының техникалық ахуалының бақыланбалығының деңгейін (егер бұл деңгей ТТТ, ТТ берілген болса) бағалау жөніндегі жұмыс тəртібін; 5)ҰС процесінде ҒЗК жəне оның бұйымдар сипаттамаларының бағалау мен анықталу бағдарламаларының жəне əдістемелерінің, сондай-ақ осы сынауларды дайындау мен өткізу бағдарламаларының жəне əдістемелерінің тізбесін; 6)телеметрикалық ақпараттың жəне сыртқы траекториялық өлшеудің толық сынау тəртібін; 7)сынақтардың түрлерін (ұшу-конструкторлық жəне есептік), олардың міндеттерін жəне мазмұнын, объектілерді іске қосу саны мен тəртібін қоса алғанда, сынақ түрлері бойынша бөлуді; 8)ҒЗК жекелеген бұйымдары үшін, оның ішінде басқа ҒЗК іске қосу кезінде пайдаланылатын бұйымдар үшін де ҰС өткізудің жеке бағдарламаларының тізбесін; 9)ғарыш айлағы қызметі күштерінің жəне құралдарының құрамын; 10)пайдалану жүйесінің, пайдалану сипаттамаларының жəне пайдалану құжаттамасының тексеру жəне сынау тəртібін; 11)эксперименттік сынау нəтижелерін еске ала отырып, сенімділікке (ҒЗК, оның құрамдас бөліктерінің жəне жүйелерінің пайдалану қауіпсіздігіне) ТТТ, ТТ берілген талаптарды растау тəртібін; 12)ТТТ, ТТ берілген жəне конструкторлық құжаттамада анықталған экологиялық жəне өнеркəсіп қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды растау тəртібін; 13)бұйымдарды, жабдықтарды жəне қажетті құжаттаманы, сондай-ақ ҰС материалдықтехникалық қамтамасыз етуді жеткізу тəртібін; 14)старт жəне техникалық кешендерде бұйымдарды дайындау тəртібін; 15)құлау аудандарында ҒМЗ бөлінетін бөліктердің пайдалану тəртібін; 16)ҚР МЕМСТ Р 51143-2010 талаптар мен басқа да нормативтік құжаттаманы есепке ала отырып, сынақтар бойынша есептіліктің нысанын жəне тəртібін; 17)мерзімінің ұзақ болуынан немесе ғарыш айлағында арнайы құралдарының болмауынан арнайы бағдарламалар бойынша өткізілетін сынақтардың тізбесін қамтиды. ҒЗК ҰС бағдарламасында қажет болған кезде тасымалдағыш зымыранның, ҒЗК жеке құрамдас бөліктерімен бірлесіп ғарыш аппараты сынауының тəртібі мен көлемі, көрсетілген сынаулардың өткізу бағдарламасының жəне əдістемесінің тізбесі, сондай-ақ ҰС процесінде тексеріске жататын ҒЗК соңғы сипаттамалар жəне талаптар мазмұнының тізбесі көрсетіледі. Ұшу-конструкторлық сынаулардың негізгі міндеттері мыналар болып табылады: 1)ҒЗК бұйымдардың жəне тұтастай ҒЗК эксперименттік сынаудың жеткіліктілігін жəне тиімділігін тексеру; 2)жерүсті жағдайларында жүзеге асыру мүмкін емес сол бір сынауды жəне ҒЗК бұйымына конструкторлық тиісті құжаттамаға сынау жүргізу; 3)пайдалану жағдайында жəне нақты жұмыс істеу жағдайларында пайдалану құжаттамасын тексеру жəне сынау. Есептік сынақтардың негізгі міндеттері мыналар болып табылады: 1)ҒЗК пайдалануға қабылдау мүмкіндігін айқындау жəне (немесе) кешенмен нысаналы міндеттерді шешу (орындау); 2)ҒЗК бұйымдарын сериялық өндіріске қою (егер сериялық дайындау көзделсе) жөнінде ұсынымдар əзірлеу. ҰС бағдарламасы қоршаған ортаны, оның ішінде авариялық жағдайлар туындаған кезде қорғау жөніндегі іс-шараларды қамтуы тиіс. 98. ҰС басталғанға дейін: 1)экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралдарын қоса алғанда, ғимараттар мен құрылыстар құрылысы, жерүсті жабдығы объектілерінің жəне жүйелердің құрастыруы жəне реттелуі жəне олардың пайдалануға берілуі; 2)өнеркəсіп ұйымдары ғарыш айлағына қажетті конструкторлық, технологиялық жəне пайдалану құжаттамасының (тапсырыс берушімен келісілген тізімдер бойынша), оның ішінде ҒЗК мен оның бұйымдарының ҰС баллистикалық, математикалық, астрономиялық-геодезиялық жəне метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі құжаттамасының жеткізілуі; 3)белгіленген тəртіппен ҒЗК ЭРБ жиіліктерін (жиіліктер жолағын) пайдалану жөніндегі уəкілетті мемлекеттік органның рұқсатын алуы; 4)пайдаланушы ұйымдармен бірлесіп өнеркəсіп ұйымдар ҒЗК бұйымдарының жеткізілуі, құрастырылуы, реттелуі; 5)өнеркəсіп ұйымдар пайдаланушы ұйымдармен бірлесіп жəне ғарыш айлағымен техникалық жəне бастапқы кешендерде тексеру жəне іске қосу алдындағы жұмыстардың технологиясын пысықтауын, сондай-ақ олардың техникалық қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, ҒЗК бұйымдарының АС жəне КС өткізу аяқталады. 99. ҰС дайындық аяқталғаннан кейін өнеркəсіптің жəне (немесе) ғарыш айлағының пайдалану ұйымдары бас əзірлеушілерімен бірлесіп ҒЗК ҰС дайындығы туралы акт жасайды. Актіні пайдаланушы ұйымның басшысы бекітеді жəне ҰС өткізу бойынша тапсырыс берушінің комиссиясына тапсырады. 100. ҒЗК ҰС бастау туралы шешімді эксперименттік сынау нəтижелерін, жалпы ҰС ҒЗК жəне құрамдас бөліктердің, жүйелердің, агрегаттардың (аспаптардың) дайындығы туралы баяндаманың жазбаша түрде ұсынылған ҰС дайындау қорытындыларын, тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясының мүшелері – өкілдерінің жəне ұйымдардың баяндамаларын, ҰС ҒЗК дайындығының актілерін қарау негізінде, сондай-ақ ғарыш айлағы ҰС дайындығы туралы пайдаланушы ұйымдар басшыларының баяндамаларын жəне тапсырыс берушінің, тапсырыс берушінің бас ҒЗИ ҒЗК ҰС техникалық дайындығы туралы қорытындыларын қарау негізінде қабылдайды. 101. ҰС «О» литері (немесе одан жоғары литері) бар жəне эксперименттік сынаудың алдыңғы кезеңдерінде сынақ нəтижелері бойынша түзетілген конструкторлық жəне технологиялық құжаттама бойынша жасалған бұйымдар жіберіледі. Əрбір тасымалдағыш зымыран, ғарыш аппараты ғарыш айлағына жіберілгенге дейін конструкторлық құжаттаманың талаптарына сəйкес, борттық есептеу машиналарының бағдарламаларында жəне алгоритмдерінде салынған немесе оларда қолданылатын параметрлер мен сипаттамалар айқындалады (бақыланады). Формулярларда жəне төлқұжаттарда осы параметрлер мен сипаттамалар мəндерінің бағдарламаларда (алгоритмдерде) салынған мəндерге сəйкестігі туралы қорытынды береді. 102. ҒЗК құрамында ҰС арналған құрамдас бөліктерді, жүйелерді, агрегатты (аспапты) жеткізуге нəтижелері тиісті есеппен ресімделуі тиіс жоспарланған алдыңғы сынақтар (анықталған ескертулерді жою жұмыстарын аяқтауды қоса алғанда) аяқталғаннан кейін рұқсат етіледі. 103. ҒЗК жəне оның бұйымдарын əрбір ҰС (ұшуына) дайындауды жəне осы сынақтарды жүргізуді пайдаланушы ұйым өнеркəсіп ұйымдарының жəне тапсырыс берушінің ұйымдарымен бірлесіп жүзеге асырады. ҒЗК жəне оның бұйымдарын ҰС дайындау кезінде арнайы журналдарда технологиялық операциялардың орындалғаны туралы жазба жасалады, оған өнеркəсіп ұйымдарынан жəне əрбір операция бойынша орындаушылар мен бақылаушылар қол қояды. Келесі операцияны орындауға көшуге алдыңғы операцияны орындауға жəне бақылауға жауапты барлық тұлғалардың қолдары болған кезде ғана жол беріледі. Ұшыруларды арнайы дайындықтан жəне сынақтардан өткен дайындықтың есебі мен ұшыруы жүзеге асырады. Дайындықтың есебі мен ұшыруын тапсырыс берушінің комиссиясының келісуі бойынша уəкілетті органның, ғарыш айлағының жəне пайдаланушы ұйымның бірлескен бұйрығымен белгіленеді. 104. Ғарыш айлағында ҒЗК жəне оның бұйымдарын ҰС дайындауға байланысты техникалық шешімдерді, жұмыстарды техникалық басқаруды қарайды жəне тапсырыс берушінің комиссиясы қарастырады. Қабылданған техникалық шешімге сəйкес жұмыстар бұйымды əзірлеуші əзірлеген, бұйымды əзірлеуге ТТ берген ұйыммен арнайы тапсырма бойынша жүргізілуі тиіс (қажет болған кезде бұйымының жасаушымен де). Бұл ретте əзірлеуші ұйым арнайы тапсырма бойынша жұмыстар жүргізілгеннен кейін қажет болған кезде, қолданыстағы МЕМСТ 2.503-90 талаптарына сəйкес конструкторлық құжаттамаға тиісті өзгерістер енгізеді. Арнайы тапсырмалар бойынша жүргізілген барлық жұмыстардың нəтижелері бойынша арнайы тапсырмалар сияқты келісілетін жəне бекітілетін акті жасалады. Арнайы тапсырмалар бойынша пысықтаулар мен жұмыстарды өнеркəсіп ұйымдары жүзеге асырады (кейіннен пайдалануға беруге жататын бұйымдардың үлгілері – жасаушы ұйым), ТББ жəне оларға ТӨ бақылайды. 105. Əрбір іске қосуға «ҒЗК өзге сынақтарының əдістемелік жоспарына» сəйкес «Ұшу міндеті» жəне (немесе) «Іске қосу міндеттері» жасалады. Бұл құжаттарды тапсырыс берушінің (оның нұсқауы бойынша тапсырыс беруші ұйымының) қатысуымен ҒК бас əзірлеуші ҒЗК ҰС бағдарламасы негізінде əзірлейді жəне ҰС өткізу бойынша тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы бекітеді. 106. ҒЗК есептік сынақтарында ҒЗК, оның құрамдас бөліктерінің, жүйелерінің, агрегаттарының (аспаптарының) схемаларына жəне конструкциясына бұйымның эксперименттік пысықтау жəне алдыңғы ұшу сынаулары процесінде расталған сипаттамаларының, параметрлерінің, жұмыс режимдерінің жəне жұмыс істеу жағдайларының өзгеруіне алып келетін жетілдірулер мен өзгерістер енгізуге тыйым салынады. Егер ҒЗК ҰС бағдарламасында осы Қағидалардың 95, 97-тармақтарына сəйкес ұшуконструкторлық жəне есептік сынауларды араластыру көзделсе, онда бағдарламада өзгерістер мен жетілдірулер енгізуге аталған тыйымның басталуы қолданылатын іске қосудың нөмірі көрсетілуі тиіс. 107. Əрбір іске қосу бойынша ғарыш айлағының қызметтері өнеркəсіп ұйымдарымен бірлесіп, тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы белгілеген мерзімде, бірақ іске қосудан кейін үш күннен кешіктірмей, Мемлекеттік комиссияға іске қосу қорытындыларының алдын ала талдау нəтижелерін баяндайды жəне бір ай мерзімде іске қосудың нəтижелері туралы техникалық есеп жасайды, оны ол өнеркəсіп ұйымдары мен тапсырыс беруші арасындағы өзара ақпарат алмасу туралы нормативтік жəне басшылық құжаттарға сəйкес таратады. Əрбір іске қосудың нəтижелерін талдауды ғарыш айлағының қызметтері ҒЗК бас əзірлеушімен бірлесіп жəне бұйымдарды əзірлеушілердің, бас ҒЗИ-дің қатысуымен жүргізеді. 108. Ұшуда авариялардың себептерін зерттеу жəне бұйымдардың бұзылуы немесе ТТТ, ТТ айтылған жəне осы Қағидалардың 106-107-тармақтарына сəйкес есептерде келтірілген, техникалық немесе тактикалық-техникалық сипаттамаларға əсер ететін талаптардың орындалмауы бойынша жұмыстарды, сондай-ақ оларды жою жөніндегі іс-шараларды əзірлеу мен іске асыру бойынша жұмыстарды ТТ берген ұйыммен жəне тапсырыс берушімен (немесе оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымымен) келісілген, бас əзірлеуші бірлесіп орындаушы ұйымдармен (қажет болған кезде) бірге əзірлеген арнайы бағдарламалар бойынша жүргізеді. Арнайы бағдарламада бұйымдар авариялардың жəне бұзылулардың (ақаулықтардың) жан-жақты талдауы жəне авариялар мен бұзылулардың қайталап анықталған себептерін болдырмайтын бұйымдардың жəне іс-шаралардың жүргізілген өндеулер тиімділігінің жəне жеткіліктілігінің қажетті есептік-теориялық жəне (немесе) эксперименттік тексерістерді қарастырады. Бұл жұмыстарға тапсырыс берушінің бас ҒЗИ-ын қатыстырады. Көрсетілген жұмыстардың нəтижелері бойынша тиісті техникалық есептер шығарылуы тиіс. 109. Ұшырулардың нəтижелеріне қарамастан, жеке өңдеудiң жəне жасаудың бұйымдары жөніндегі ұйымдар, ҒЗК тұтастай бас əзірлеуші ұйым келесі ұшыруға дейін өткен ұшу мəліметтердің (ұшуға дайындығының) талдауын жүргізеді. Бұл ретте əрбір табылған бұзылу, ақаулық немесе рұқсат беру шегінде параметрлердің болу жағдайының тіркелуі жəне олардың себептерін жою бойынша ісшаралар əзірленуі тиіс. Ұйымдар талдау нəтижелері жəне табылған бұзылуларды, ақаулықтарды жою жəне қабылданған іс-шараларды іске асыру бойынша есептерді шығарады. Авариялық ұшудан, ұшуда бұйымдардың бұзылуымен немесе ТТТ, ТТ айтылған жəне бұйымдардың техникалық немесе тактика-техникалық сипаттамаларына əсер ететін талаптарды орындалмауынан болған ұшудан кейін, келесі ұшуды тек аварияның немесе бұзудың себептерін жойған соң, тиімділікті жəне жеткіліктілігін растау үшін қажетті есептік жəне эксперименттік жұмыстарды орындаған соң, ұшуда бұйымның авария немесе бұзудың себептерінің қайталауын болдырмайтын ісшараларды қабылданған соң немесе іске асырған соң жүзеге асырады. Авариялық ұшудан кейін ҰС жалғастыру туралы шешімін ҰС шеңберінде кезекті ұшуға дайындық жұмыстардың басталуына дейін екі айдан кешіктірмей тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы қабылдайды. Əзірлеуші ұйымдар мен жасаушы ұйымдар бас ҒЗИ-ге, тапсырыс берушіге (оның нұсқауы бойынша тапсырыс берушінің ұйымына) аталған қорытындыларды жасау үшін қажетті материалдарды уақтылы ұсынады. 6.2. Ұшу сынауларын аяқтау тəртібі 110. ҒЗК-нің (оның құрамдас бөліктерінің, жүйелерінің, агрегаттары мен аспаптарының) ұшу сынауларын аяқтау жəне ҒЗК-ні пайдалануға қабылдау мүмкіндігі туралы шешімді Мемлекеттік комиссия ҒЗК сипаттамаларының мемлекеттік тапсырыс берушінің (тапсырыс берушінің) ТТТ (ТТ) талаптарына сəйкестігін, ұшу сынаулары бағдарламасын орындау толықтығын бағалау негізінде, сондай-ақ пайдалану құжаттамасының толықтығын, жеткіліктігін жəне сапасын тексеру жəне оның ҒЗК-ні одан əрі пайдалану (мақсаты бойынша пайдалану) үшін жарамдылық дəрежесін есепке ала отырып қабылдайды. ҒЗК мен жəне оның бұйымдары сипаттамаларының ТТТ, ТТ талаптарына сəйкестігін бағалау есептік-теориялық бағалау, эксперименттік пысықтау, ұшу сынаулары (ұшу-конструкторлық жəне есептік) жəне арнайы сынақтар кезінде іске қосуға жəне іске қосуды (ұшыруды) дайындау нəтижелері бойынша жүргізіледі. 111. ҒЗК-нің ҰС аяқталғаннан кейін тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы бір ай мерзімде ҒЗК-нің ҰС бағдарламасының орындалуының, ҒЗК сипаттамаларының ТТТ, ТТ берілген талаптарға сəйкестігін, пайдалану құжаттамасын тексеру жеткіліктілігін бағалап, ҒЗК-ні пайдалануға қабылдау мүмкіндігі туралы, сондай-ақ сериялық өндірісті бастау (егер мұндай көзделсе) мүмкіндігі туралы қорытындысымен осы сынақтардың нəтижелері туралы акт жасайды. Актіге тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясының төрағасы мен мүшелері қол қояды жəне оны тапсырыс берушіге, ҒЗК-нің бас əзірлеушісіне береді. Тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясының актісіне ҒЗК ҰС бағдарламасын орындау нəтижелерін баяндай отырып, техникалық есепті жəне жою мерзімдері мен кезеңдерін көрсете отырып, ҰС процесінде анықталған жəне жойылмаған кемшіліктерді (егер мұндай кемшіліктер болған жағдайда) жою жөніндегі ұсынымдар мен ұсыныстары бар кемшіліктердің тізбесін қоса береді. Тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы актісіне қосымшаларын тапсырыс берушінің бас ҒЗИ, сондай-ақ бас əзірлеуші ұйымдарға жəне ҰС қатысатын басқа ұйымдарға жібереді. 7. ҒЗК пайдалануға енгізу тəртібі (тəжірибелік пайдалану, штаттық пайдалану) 112. ҒЗК жəне оның құрамдас бөліктерін пайдалануға енгізу тəртібі ҰС қорытындысы бойынша анықталады. Тапсырыс берушінің объектілерінде пайдалануға енгізілуге ҒЗК, оның құрамдас бөліктері мен негізгі құралдары, сондай-ақ құрылыс аяқталғаннан кейінгі жерүсті жəне басқа да инфрақұрылым объектілері, сондай-ақ егер мақсаты бойынша əрі қарай пайдалану туралы шешім қабылданса, ҒЗКнің сынақтағы құрамдас бөліктері жатады. 113. ҒЗК, оның құрамдас бөліктері мен негізгі құралдары, сондай-ақ құрылыс аяқталғаннан кейінгі жерүсті жəне басқа да инфрақұрылым объектілерінің пайдалануға енгізу тəртібі мен кезектілігі жалғаспалы жоспарлау əдісімен анықталып, олардың құрылысы жəне/немесе қайта құру құжаттамаларында айқындалуы тиіс. 114. Пайдалануға енгізу үстіндегі барлық ҒЗК-нің құрамдас бөліктері мен жүйелері

9 қаңтар 2013 жыл

конструкторлық құжаттамалардың талаптарына сай, толық жинақтастырылған, ТТТ (ТТ) немесе келісімде берілген кепілдік мерзімге ие болуы тиіс. ҒЗК құрамындағы жəне инфрақұрылым объектілері мен ҒЗК-нің құрамдас бөліктеріндегі негізгі құралдарды пайдалануға енгізілу жұмыстарындағы жылжымалы агрегаттар негізгі құралдарды пайдалануға енгізілу жұмыстарынан бұрын қойылып, пайдалануға енгізіледі. Жылжымалы агрегаттар жасаушы ұйым мамандарының қатысуымен пайдаланушы ұйымның күш-жігерімен жəне құралдарымен пайдалануға беріледі. Жұмыстардың нəтижелері агрегатты пайдалануға беру жəне оған жұмыс істеуге рұқсат беру туралы актімен ресімделеді, оның негізінде пайдаланушы ұйымның басшысы агрегатқа жұмыс істеуге рұқсат беру жəне оны тиісті лауазымды тұлғаға бекітіп беру туралы бұйрық шығарады. Агрегат формулярында тиісті жазбалар жүргізіледі. 115. Жасаушы ұйымдар жұмыстарға тапсырыс берушімен жасалған шартта айқындалған мерзімде, бірақ жұмыстар басталғанға дейін кемінде екі ай бұрын пайдаланушы ұйымға шартқа (келісімшартқа) қоса берілген тізбелерге сəйкес барлық қажетті жабдық пен құжаттаманы толық көлемде (шарт бойынша) жеткізуге міндетті. 116. Технологиясы конструкторлық құжаттамада көзделмеген жұмыстарды орындау тəртібі мен дəйектілігі мемлекеттік тапсырыс берушімен (тапсырыс берушімен) – бұдан əрі мəтін бойынша – тапсырыс беруші – келісім бойынша бұйымды əзірлеуші ұйым əзірлейтін жəне жұмыстардың техникалық басшысы мен пайдаланушы ұйым басшысының орынбасары бекітетін техникалық шешімдерде айқындалады. 117. ҒЗК-нің құрамдас бөліктерін пайдалануға енгізу жұмыстарының тəртібі мен кезектілігін реттейтін негізгі техникалық құжаттар мыналар: 1)құрылыстар мен техникалық жүйелерге арналған жұмыс құжаттамасы; 2)конструкторлық жəне пайдалану құжаттамасы; 3)дербес жəне ҒЗК-ді сынақтарды жүргізу бағдарламалары мен əдістемелері. ҒЗК құрамдас бөлігін бас əзірлеуші ұйым ҒЗК нақты құрамдас бөлігі бойынша құжаттардың құрамын, жиынтықтар санын жəне жіберу есептемесін тапсырыс берушімен келісіп, оларды тапсырыс берушімен жасалған шартта айқындалған мерзімде, бірақ жұмыстар басталғанға дейін кемінде екі ай бұрын пайдаланушы ұйымға жібереді. ҒЗК құрамдас бөлігін пайдалануға беру жөніндегі жұмыстарды орындаудың нақты көлемі шартта (келісімшартта) айқындалады. 118. Ұйымдық жəне техникалық басшылықты қамтамасыз ету үшін ҒЗК-нің құрамдас бөлігінің жұмысында қатысқан əрбір ұйым жұмыстардың техникалық басшысын тағайындайды. ҒЗК-нің құрамдас бөлігін пайдалануға беру бойынша жалпы техникалық басшылықты ҒЗК-нің құрамдас бөлігінің бас əзірлеуші ұйымы атынан тағайындалатын жұмыстардың техникалық басшы жүзеге асырады. Пайдаланушы ұйымның жəне өнеркəсіптің жұмыстарын орындаушылардың жалпы басшылығы мен жұмыстардың үйлестірілуін жұмыстардың техникалық басшысымен бірге пайдаланушы ұйымының басшысы жүргізеді. 119. Құрылысы біткен немесе қайта құрылудан өткен ҒЗК-нің құрамдас бөліктерін пайдалануға беру кезінде жұмыстардың мынадай түрлері жүргізіледі: 1)жүйелердің АС; 2)КС кезінде тексерілмейтін жүйелерді жəне қосалқы мақсаттағы құрылыстарды пайдалануға қабылдауы; 3)КС өткізу үшін жүйелердің дайындығын тексеру жəне қабылдау; 4)құрамдас бөлігінің КС; 5)тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясының құрамдас бөлікті пайдалануға қабылдау. 120. АС-қа жататын жүйелердің тізбесін құрамдас бөлікті бас əзірлеуші ұйым тапсырыс берушімен келісім бойынша белгілейді. АС бағдарламалары мен əдістемелерін жүйелерді əзірлеуші ұйымдар əзірлейді жəне оларды құрамдас бөлікті БƏҰ-мен келіседі. Бұл тізбе шартқа (келісімшартқа) қоса беріледі. 121. Жүйелерді АС сипаттамаларының конструкторлық (оның ішінде пайдалану) құжаттама талаптарына сəйкестігін жəне құрамдас бөлікті ҒЗКді сынауға қатыспайтын жүйелердің КС-қа немесе пайдалануға қабылдауға əзірлігін тексеру мақсатында жүргізіледі. АС-қа КҚ-ға сəйкес оларға кіретін бұйымдармен толық жиынтықталған жүйелер жіберіледі. 122. Жүйелерді АС-ты пайдаланушы ұйым ұйымдастырады жəне құрамына сынауға қатысатын ұйымдардың өкілдері кіретін комиссиялар жүзеге асырады. АС жүргізу жөніндегі комиссиялар ҚР МЕМСТ СТ 51143-2010 тəртібінің негізінде құрылады. 123. Жүйелердің АС бағдарламаларына сəйкес материалдық-техникалық қамтамасыз етуді шарт негізде бас мердігер ұйым; пайдалану құжаттамасының немесе АС бағдарламаларының талаптарына сəйкес – жүйелерді жасаушы ұйымдар арнайы құрылғылармен, құралдармен, қосалқы бөлшектермен, саймандармен, жабдықтармен (бұдан əрі - ҚСЖ); пайдаланушы ұйым шығыс материалдарымен жүзеге асырады. АС-дан өтетін жүйелерді, электр энергиясымен, сығылған газбен, сұйықтықтармен, зымыран отынының құрамдауыштарымен қамтамасыз етуді пайдаланушы ұйым жүзеге асырады. 124. АС-тың көлемі, тəртібі мен дəйектілігі пайдалану құжаттамасымен, бағдарламалармен, əдістемелермен айқындалады. 125. АС нəтижелері бойынша комиссия жүйенің КС-қа əзірлігі туралы немесе егер жүйе КС-қа қатыспайтын болса, пайдалануға қабылдау туралы қорытынды дайындайды. АС жүйелерінің нəтижелері бойынша акт (есеп) шығарылады, ол əрбір жүйе бойынша жасалады жəне жұмыстардың техникалық басшысы мен бас мердігер ұйым басшысымен келісілгеннен кейін пайдаланушы ұйымның басшысы бекітеді. АС аяқталғаннан кейін пайдаланушы ұйым жүйелерді АС-тың ресімделген журналдарын, формулярларды, монтаждау сызбаларының жиынтығын жəне жүйелерді пайдалану кезінде қажетті басқа да құжаттарды береді. АС жүргізілгені туралы мəліметтер формулярға енгізіліп, пайдаланушы ұйым басшысы орынбасарының қолымен расталады. 126. ҒЗК құрамдас бөліктерін ҒЗК-ні сынау құрамдас бөлігі жүйелерінің бірлесіп жұмыс істеуінің дұрыстығын тексеру жəне оның мемлекеттік қабылдау комиссиясының пайдалануға қабылдауына əзірлігін айқындау мақсатында жүйелер əзір болғаннан кейін жүргізіледі. Мыналар КС-тың негізгі міндеттері болып табылады: 1)ҒЗК құрамдас бөлігінің тұрғызылатын құрылыстар мен техникалық жүйелерге арналған құжаттамамен, технологиялық жабдыққа арналған пайдалану құжаттамасымен жасақталғанын тексеру; 2)технологиялық жабдықпен, техникалық жүйелермен жəне ҚСЖ-мен жасақталғанын, олардың құжаттама талаптарына сəйкестігін тексеру; 3)құрылыстар мен коммуникацияның əзірлігін тексеру; 4)жылжымалы агрегаттардың тұрақты жүйелермен түйісуін жəне өзара əрекет етуін тексеру; 5)технологиялық жабдық пен техникалық жүйелердің КС-ға арналған бағдарламаларда, əдістемелерде жəне пайдалану құжаттамасында айқындалған барлық режимдерде жұмыс істеу қабілеті мен бірлесіп жұмыс істеуін тексеру; 6)құрылыстарда тіршілік етуге болатын жағдайларды қамтамасыз етуді жəне пайдалану құжаттамасында көзделген жұмыстарды орындау қауіпсіздігін тексеру; 7)штаттық жылжымалы агрегаттардың барлық түрлерінің объектішілік жолдармен жəне кіреберіс жолдармен жүріп өту мүмкіндігін тексеру; 8)тұтастай жүйелердің, құрылыстар мен құрамдас бөліктің мемлекеттік қабылдау комиссиясының пайдалануға қабылдауына əзірлігін бағалау; 9)ҒЗК құрамдас бөліктерін санкцияланбаған іске қосудан немесе пайдаланудан қорғаудың сенімділігін бағалау. 127. КС-тың пайдаланушы ұйым ұйымдастырады жəне оны бас əзірлеуші ұйымдардың, бас мердігердің, монтаждау жəне реттеу ұйымдарының, жүйелерді жасаушы ұйымдардың өкілдерін, күрделі құрылысты техникалық қадағалау инспекциясының, техқадағалау инспекциясының, өрт, экологиялық жəне санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау өкілдерін тарта отырып жүргізеді. КС-ты орындау жəне жүргізу үшін жауапкершілік пайдаланушы ұйым басшысына жүктеледі. 128. КС-ты тапсырыс берушінің бұйрығымен тағайындалған комиссия жүргізеді. КС-қа қатысатын ұйымдардың құрамы КС бағдарламасында айқындалып, оларға қатысуға шарттар жасасу кезінде ескеріледі. Комиссия төрағасы (КС басшысы) пайдаланушы ұйымнан тағайындалады, оның орынбасары (жұмыстардың техникалық басшысы) – құрамдас бөлікті бас əзірлеуші ұйымның өкілі. КС-ты тікелей жүргізетін есеп құрамы пайдаланушы ұйым басшысының бұйрығымен тағайындалады. КС ҒЗК құрамдас бөлігін бас əзірлеуші ұйымның КС бағдарламасы мен əдістемесінде айқындалған көлемде жəне дəйектілікпен жүргізіледі. 129. КС-ты материалдық-техникалық қамтамасыз етуді тапсырыс беруші ұйымдастырады жəне пайдаланушы ұйым жүзеге асырады. 130. КС нəтижелерін комиссия актімен ресімдейді, онда құрамдас бөлікті пайдалануға қабылдау əзірлігі туралы қорытынды беріледі. Актіні тапсырыс беруші мен құрамдас бөлікті бас əзірлеуші ұйымның басшысы бекітеді. КС жүргізу туралы мəліметтер құрамдас бөліктің формулярына енгізіледі жəне пайдаланушы ұйым басшысы орынбасарының қолымен расталады. КС процесінде анықталған барлық ескертулер мен оларды жоюдың ұсынылатын мерзімдері комиссия актісіне қосымшада баяндалады. 131. ҒЗК-нің құрамдас бөліктерін пайдалануға қабылдауды тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясы жүзеге асырады. 132. Пайдаланушы ұйым мен бас мердігер мемлекеттік қабылдау комиссиясына мынадай құжаттарды ұсынады: 1)құрамдас бөліктің жəне оның құрамындағы жүйелердің формулярлары; 2) жүйелерді АС мен ЖКР жүргізілгені туралы, КС кезінде тексерілмейтін қосалқы мақсаттағы құрылыстарды, жылжымалы агрегаттар мен жүйелерді пайдалануға қабылдау туралы бекітілген актілер; 3)КС актісі жəне пайдаланушы ұйымның КС жүргізу кезінде комиссия анықтаған кемшіліктерді жойғаны туралы анықтама; 4)объектішілік жолдар мен коммуникацияларды пайдалануға қабылдау актілері; 5)АС журналдары немесе маршруттық төлқұжаттар; 6)АС жəне КС бағдарламасы мен əдістемесі; 7)құрамдас бөлікті əзірлеуге жəне жобалауға қатысқан ұйымдардың тізбесі; 8)жер учаскелерін бөлу туралы құжаттар; 9)геодезиялық жұмыстарды жүргізу туралы құжаттар; 10)бөлінетін бөліктер құлайтын аудандардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы құжаттар (қажет болған кезде); 11)құрылыс алаңының геологиясы мен гидрологиясы туралы, топырақты сынау жəне су деңгейін талдау нəтижелері туралы құжаттар; 12)арнайы су пайдалануға арналған құжаттар; 13)қоршаған ортаны ластайтын заттарды шығаруға, төгуге, көмуге, орналастыруға рұқсат беру туралы құжаттар; 14)құрамдас бөліктің электр энергиясымен, сумен, бумен, газбен, сығылған ауамен жəне т.б. ресурстармен қамтамасыз етілуі туралы анықтама; 15)ҒЗК-нің РЭҚ-ын пайдалану кезінде жиіліктерді (жиілік белдеулерін) пайдалануға рұқсат; 16)құпиялылық режимінің талаптарын орындау (егер осы талаптар ҒЗК-нің ТТТ-ға қойылатын болса) жөніндегі іс-шараларды орындауды қамтамасыз ету мəселелері жөніндегі анықтама. ҒЗК құрамдас бөлігі пайдалануға қабылданғаннан кейін санамаланған барлық құжаттама пайдаланушы ұйымда сақталады. 133. Қабылдау комиссиясы құрамдас бөлікте орындалған жұмыстардың толықтығы мен сапасын, ҒЗК-нің нақты сипаттамалары мен оның құнының жобадағы мəндерге сəйкестігін, барлық жұмыс кезеңдерінде анықталған кемшіліктердің жойылуын жəне құрамдас бөліктің пайдалануға əзірлігін тексереді жəне бағалайды. ҒЗК-нің құрамдас бөлігін пайдалануға қабылдау тапсырыс берушінің қабылдау комиссиясының актісімен ресімделеді. 134. ҒЗК пайдалану осы кешендерге иелік ететін, пайдаланатын, билік ететін жататын ұйымдармен, немесе олармен шарттар (келісімшарттар) негізінде олардың құзіретіне сəйкес келетін жəне осы қызмет түріне лицензиясы бар заңды жəне жеке тұлғалармен жүзеге асырылады. 135. ҒЗК барлық жұмыстар олардың тиістілігіне қарамастан қатаң түрде пайдалану құжаттамасының талаптарына сəйкес жүргізіледі. 136. ҒЗК пайдалану кезінде ұйымдардың өзара іс-қимылы оның немесе өзге де жұмыс түрін орындауы (қызмет көрсетуі) жəне олар бойынша өзара есеп айырысу бойынша шарттық негізде өзара қызметтер көрсету болып табылады 137. ҒЗК мен олардың құрамдас бөліктерін пайдаланудың негізгі түрлеріне мыналар жатады: тəжірибелік пайдалану; штаттық пайдалану. 138. ҒЗК тəжірибелік пайдалану жалпы ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін пайдаланудың нақты жағдайларын, жалпы техникалық сипаттамаларын тексерудің осы жағдайларын есепке ала отырып, ҒЗК пайдалану жүйесін жетілдіру мақсатында жүзеге асырылады. 139. ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін тəжірибелік пайдалану ҒЗК штаттық пайдалануға қабылдағанға дейін ҒЗК тапсырылғаннан жəне пайдаланушы құрылымдарға бекіткеннен кейін жүзеге асырылады. Тəжірибелік пайдалану туралы шешімді тапсырыс беруші қабылдайды. ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін тəжірибелік пайдалану тапсырыс берушінің ҒЗК бас əзірлеуші ұйыммен жасасқан шарты бойынша жүргізіледі. 140. ҒЗК мен оның құрамдас бөліктерін тəжірибелік пайдалану ҒЗК бас əзірлеуші ұйыммен бірлесіп ҒЗК бас əзірлеуші ұйым əзірлеген жəне ҒЗК тапсырыс беруші бекіткен «Тəжірибелік пайдалану бойынша ережеге» сəйкес жүргізіледі. 141. ҒЗК тəжірибелік пайдалану бойынша (ҒЗК-нің құрамдас бөліктері) бойынша барлық ісшаралар мен жұмыстар бас əзірлеуші ұйымның техникалық жетекшілік етуімен пайдаланушы ұйымның есептеулері бойынша жүргізіледі. Бас əзірлеуші ұйым сондай-ақ жұмысқа қатысушы ұйымдармен барлық өзара іс-қимыл мəселелерін шешеді. 142. Тəжірибелік пайдалануда тұрған бұйымдардың құрылымдық жəне өндірістік сипаттағы бұзылуын жəне ақауын жоюды бас əзірлеуші – кепілдік мерзім аралығында ақысыз жəне кепілдік мерзімі аяқталғанда шарт бойынша ұйымдастырады. 143. ҒЗК тəжірибелік пайдалану жəне штаттық пайдалануға қабылдау тапсырыс беруші мен ҒЗК бас əзірлеуші ұйымның бірлескен шешімі негізінде жүзеге асырылады. 144. ҒЗК штаттық пайдалану ПҚ-ға сəйкес пайдаланушы ұйымдардың бөлімшелерімен жүзеге асырылады. 145. Пайдаланушы ұйымның есептеулерін дайындау ҒЗК бас əзірлеуші ұйымның техникалық жетекшілік етуімен пайдалану орнында немесе шарттық негізде өнеркəсіп ұйымдарында жүргізіледі.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2012 жылғы 28 желтоқсан

№ 1713

Астана, Үкімет Үйі

Міндетті теле-, радиоарналардың тізбесін бекіту туралы «Телерадио хабарларын тарату туралы» 2012 жылғы 18 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 4) тармақшасына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді: 1. Қоса беріліп отырған міндетті теле-, радиоарналардың тізбесі бекітілсін. 2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі С.АХМЕТОВ. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 28 желтоқсандағы №1713 қаулысымен бекітілген Міндетті теле-, радиоарналардың тізбесі Р/с №

Теле-, радиоарналардың атауы

Тарату аумағы

«Қазақстан»

Қазақстан Республикасы

«Мəдениет»

«Балапан»

«Хабар»

«Ел арна»

«Kazakh TV»

«Білім»

«24 KZ»

«Астана»

10.

«КТК»

11.

«НТК»

12.

«7 арна»

13.

«31 арна»

14.

«СТВ»

Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысы 2012 жылғы 7 қараша

№ 1413

Астана, Үкімет үйі

С.АХМЕТОВ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 7қарашадағы №1413 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар 1. «Қазақстан Республикасында мемлекеттік жер кадастрын жүргiзудiң ережесін бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 20 қыркүйектегі № 958 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2003 ж., № 38, 389-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасында мемлекеттік жер кадастрын жүргiзудің ережесінде: 33-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын: «Есептік орамдар: елді мекеннің орамы, жұмысшылар кенттері мен селолық елді мекендер, бағбандық жəне саяжайлық қоғамдар, шоқ ормандар, желілік объектілер: темір жолдар, автомобиль жолдары, бөліп берілген белдеулерімен жердегі, жер үстіндегі жəне жер астындағы құбырлар жəне басқалар болуы мүмкін.». 2. «Су қорғау аймақтары мен белдеулерiн белгiлеу ережесін бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 16 қаңтардағы № 42 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 1, 20-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Су қорғау аймақтары мен белдеулерiн белгiлеу ережесінде: 7-тармақтың төртінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын: «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен мемлекеттік орман қорының жерлерінде су қорғау аймағы жəне су объектілерінің жағалауларындағы белдеулер үшін жер учаскелері бөлінбейді.». 3. «Мемлекеттiк орман қорының аумағында орман орналастыруды жүргізу ережесін бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 16 қаңтардағы № 45 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 1, 22-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Мемлекеттiк орман қорының аумағында орман орналастыруды жүргізу ережесінде: 3 жəне 4-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «3. Мемлекеттiк орман иеліктері үшін əзірленетін орман орналастыру жобалары орман шаруашылығын жүргізудің жəне өткен ревизиялық кезеңде мемлекеттік орман қорын пайдаланудың кешенді бағасын, алдағы ревизиялық кезеңде жоспарланып отырған орман шаруашылығы ісшаралары мен орман шаруашылығын ұйымдастыру мен жүргізудің негізгі ережелерін қамтиды. 4. Мемлекеттік орман қоры аумағында орман орналастыру осы Ережеге жəне орман шаруашылығы саласындағы уəкілетті орган (бұдан əрі – уəкілетті орган) бекіткен Орман орналастыруды жүргізу нұсқаулығына сəйкес бiрыңғай жүйе бойынша орындалады.»; 6-тармақта: 5) тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «5) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен қағидаларға сəйкес мемлекеттiк орман кадастрын, орман қорының мемлекеттік есебін жəне ормандардың мемлекеттік мониторингiн жүргiзу;»; мынадай мазмұндағы 6), 7) жəне 8) тармақшалармен толықтырылсын: «6) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен Мемлекеттік орман иеленушінің орман өрт сөндіру станциясы туралы ережеге сəйкес орманда өрт сөндіру станцияларын орналастыру жəне олардың түрі бойынша ұсыныстар əзірлеу; 7) таксациялық сипаттамаларға ұзақ мерзімді орман пайдалануға берілген телімдерде орман ресурстарын беру туралы белгілер қою жəне осы телімдердің шекарасын картографиялық материалдарға түсіру; 8) уəкілетті орган ведомствосының орман орналастыру жобасының құрамында бекітуі үшін орманшылықтар мен (немесе) мемлекеттік орман иеленуші бойынша есептік кеспеағашты айқындау.»; 8-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «8. Орман орналастыру жұмыстарын жүргiзу кезiнде аэрофотосуретке түсiру жəне ғарыштық түсірілім материалдары техникалық негiз болып табылады. Далалық орман орналастыру жұмыстарын жүргізу кезінде пайдаланылатын аэрофотосуреттер мен ғарыштық түсірілім деректерінің мерзімі 3 жылдан аспауға тиіс.»; мынадай мазмұндағы 12 -тармақпен толықтырылсын: «12. Мемлекеттік орман иеленушілер мемлекеттік орман қоры аумағында орман орналастыруды жүргізу жөніндегі жұмыстарға қатысады.». 4. «Мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде ормандарды күзету, қорғау, молайту əрі орман өсiру жөнiндегi нормалар мен нормативтердi бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 19 қаңтардағы № 53 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 2, 27-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру жəне орман өсiру жөнiндегi нормалар мен нормативтердi бекiту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру жəне орман өсiру жөнiндегi нормалар мен нормативтер бекiтілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде ормандарды күзету, қорғау, молықтыру əрі орман өсiру жөнiндегi нормалар мен нормативтерде: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру жəне орман өсiру жөнiндегi нормалар мен нормативтер»; 2-бөлімнің тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «2. Мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде орман қорын пайдалану, ормандарды молықтыру жəне орман өсiру жөнiндегi іс-шараларды орындауға арналған техника мен жабдықтардың тиесілілік нормалары». 5. «Өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салу белдеулерi енiн белгiлеу ережесін бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 23 қаңтардағы № 71 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 2, 36-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерiнің енiн белгiлеу ережесін бекiту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған Өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерi енiн белгiлеу ережесі бекiтілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салу белдеулерiнің енiн белгiлеу ережесінде: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салу белдеулерiнің енiн белгiлеу ережесі»; 1 жəне 2-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «1. Осы Өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерiнің енiн белгiлеу ережесі (бұдан əрі – Ереже) өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерiнің енiн белгiлеу тəртібін айқындайды. 2. Өзендер, көлдер, су қоймалары, каналдар мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерiне (бұдан əрі – тыйым салу белдеулері) осы су объектілеріне мемлекеттік орман қорының іргелес аумағы жатады, онда су ресурстарын сақтауға жəне жинауға, су объектілерінің ластануына, былғануына жəне батпақтануына жол бермеуге, сондай-ақ жануарлар дүниесі объектілерінің мекендеу ортасын сақтауға бағытталған жағдайлар жасау мақсатында орман пайдалануды шектеудің тапсырыстық режимі белгіленеді.»; 5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «5. Көлдер мен арналы су қоймаларының, каналдардың төңiрегiнде тыйым салу белдеулерiнiң енi оларға келiп құйылатын немесе олардан ағып шығатын өзендердің бойында бөлiнген белдеулерге тең белгіленедi. Көлдерге, су қоймаларына немесе каналдарға бiрнеше өзен келiп құйылатын немесе ағып шығатын жағдайларда су қоймасы, канал бойындағы тыйым салу белдеуiнiң енi ең кең арналы өзен бойынша қабылданады. Су қоймасы, канал бойындағы тыйым салынған белдеуiнiң iшкi шекарасы судың бiрқалыпты толық деңгейiнiң мөлшерiмен, ал көлдер бойында – орташа көпжылдық су деңгейiнiң мөлшерiмен өтедi.»; 7 жəне 8-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «7. Су жинағыштағы экологиялық жағдай шиеленiскен кезде балық шаруашылығындағы маңызы зор өзендер, су қоймалары мен каналдар үшiн қоса берiліп отырған қосымшаға сəйкес тыйым салынған белдеулерiнiң енi əр жағалаудан 1000 метр мөлшерінде белгiленедi. 8. Қотармалы су қоймалары, каналдар мен басқа да көлдер бойындағы тыйым салу белдеулерінің енi мынадай мөлшерде белгiленедi: 1) су айдынының акваториясы 2 шаршы километрге дейiн болса – 300 метр; 2) су айдынының акваториясы 2 шаршы километрден асып кетсе – 500 метр. Осы көлдер үшiн тыйым салынған белдеуiнiң iшкi шекарасы орташа көпжылдық су деңгейiнiң жырығы бойымен өтедi.»; Өзендер, көлдер, су қоймалары мен басқа да су объектiлерi жағалауларындағы ормандардың тыйым салынған белдеулерiнің енiн белгiлеу ережесіне қосымша осы қаулыға 1-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 6. «Қазақстан Республикасының мемлекеттiк орман күзетi туралы ережені бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 9 наурыздағы № 291 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 12, 160-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Мемлекеттік орман күзеті туралы ережені бекіту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік орман күзеті туралы ереже бекітілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасының мемлекеттiк орман күзетi туралы ережеде: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Мемлекеттік орман күзеті туралы ереже»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Мемлекеттiк орман күзетi (бұдан əрi – мемлекеттік орман күзетi) ормандарды күзету, қорғау, молықтыру жəне орман пайдалану мəселелерiмен айналысатын орман мекемелерiнiң қызметкерлерiнен тұрады.»; 4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «4. Мемлекеттiк орман күзетiнiң құрамына мына қызметкерлер: 1) орман шаруашылығының мемлекеттiк мекемелерiнде – директорлар – бас орман күтушілер, директорлардың орынбасарлары – бас орман күтушілердің орынбасарлары, барлық санаттағы орман шаруашылығы инженерлерi, аңтанушылар, орман питомниктерiнiң бастықтары, өрт сөндiру-химия станцияларының бастықтары, орман күтушілер, орман күтушілердің көмекшiлерi, орман шеберлері, орманшылар (қорықшылар); 2) облыстық атқарушы органдардың ормандар мен жануарлар дүниесiн қорғау жөнiндегi құрылымдық бөлiмшелерiнде – басшылары жəне орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру жəне орман өсiру мəселелерiмен айналысатын мамандар енедi.»; 26-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «26. Мемлекеттiк орман күзетiне жұмысқа (орманшылар мен қорықшылардан басқа) орман шаруашылығы, орман-техникалық жоғары немесе орта оқу орындарын бiтiрген тұлғалар қабылданады.». 7. «Айырым белгілері бар нысанды киiм (погонсыз) киiп жүруге құқығы бар жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын уəкiлеттi орган мен аумақтық бөлімшелердің лауазымды тұлғаларының, сондай-ақ жануарлар дүниесiн тiкелей қорғауды жүзеге асыратын мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдар қызметкелерiнiң тiзбесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 29 желтоқсандағы № 1415 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 50, 660-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Айырым белгілері бар нысанды киiм (погонсыз) киiп жүруге құқығы бар жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттiк бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын уəкiлеттi орган мен аумақтық бөлімшелердің лауазымды адамдарының, сондай-ақ жануарлар дүниесiн тiкелей қорғауды жүзеге асыратын мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдар қызметкелерiнiң тiзбесiн бекiту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «Қоса беріліп отырған Айырым белгілері бар нысанды киiм (погонсыз) киiп жүруге құқығы бар жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттiк бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын уəкiлеттi орган мен аумақтық бөлімшелердің лауазымды адамдарының, сондай-ақ жануарлар дүниесiн тiкелей қорғауды жүзеге асыратын мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдар қызметкелерiнiң тiзбесi бекiтілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген айырым белгілері бар нысанды киiм (погонсыз) киiп жүруге құқығы бар жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын уəкiлеттi орган мен аумақтық бөлімшелердің лауазымды адамдарының, сондай-ақ жануарлар дүниесiн тiкелей қорғауды жүзеге асыратын мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдар қызметкелерiнiң тiзбесiнде: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Айырым белгілері бар нысанды киiм (погонсыз) киiп жүруге құқығы бар жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттiк бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын уəкiлеттi орган мен аумақтық бөлімшелердің лауазымды адамдарының, сондай-ақ жануарлар дүниесiн тiкелей қорғауды жүзеге асыратын мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдар қызметкелерiнiң тiзбесi»; «Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын уəкілетті орган мен аумақтық бөлімшелер» деген бөлімнің тақырыбы: мынадай редакцияда жазылсын: «Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын уəкілетті орган мен аумақтық бөлімшелер». 8. «Жануарлар дүниесiн пайдалануға рұқсат беру ережесін бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 31 желтоқсандағы № 1469 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2004 ж., № 51, 689-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Жануарлар дүниесiн пайдалануға рұқсат беру ережесінде:

2-тармақтың 5) тармақшасындағы «пайдалануға беріледі.» деген сөздер «пайдалануға;» деген сөзбен ауыстырылып, мынадай мазмұндағы 6) тармақшамен толықтырылсын: «6) жануарлар түрлерінің өсімін молайту мақсатында пайдалануға беріледі.»; 5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «5. Осы Ереженің мақсаттары үшін жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласындағы уəкілетті орган деп Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі (бұдан əрі – уəкілетті орган); балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын қоспағанда, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласындағы ведомство деп Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман жəне аңшылық шаруашылығы комитеті; заңды тұлға мəртебесі бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың құрамына енетін су айдындарында жəне (немесе) олардың учаскелерінде мекендейтіндерден басқа, балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласында – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Балық шаруашылығы комитеті (бұдан əрі – ведомстволар) түсініледі.»; 6-тармақтың үшінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын: «заңды тұлға мəртебесі бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың құрамына енетін су айдындарында жəне (немесе) олардың учаскелерінде мекендейтіндерден басқа, балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласында – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері (бұдан əрі – Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері).»; 16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «16. Заңды тұлға мəртебесі бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың құрамына енетін су айдындары мен (немесе) олардың учаскелерін қоспағанда, 5 килограмнан астам мөлшерде əуесқойлық (спорттық) балық аулауға рұқсатты бекітілген лимиттерге сəйкес жəне алу квоталары шегінде өтінім берушінің жеке басын куəландыратын құжатты жəне жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін ақы төлегені туралы төлем құжатын ұсынған кезде Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері өтініш берілген күні береді.». 9. «Аң аулайтын алқаптарды бекiтiп беру жөнiнде конкурс өткiзу ережесін жəне конкурсқа қатысушыларға қойылатын біліктілік талаптарын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 21 қаңтардағы № 40 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2005 ж., № 2, 18-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Аң аулайтын алқаптарды бекiтiп беру жөнiнде конкурс өткiзу ережесі мен конкурсқа қатысушыларға қойылатын біліктілік талаптарында: 4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «4. Конкурсқа шаруашылықаралық аңшылық iсiн ұйымдастыру негiзiнде аңшылық шаруашылығын жүргізу үшін перспективалы болып танылатын резервтік қордың аң аулайтын алқаптары жəне (немесе) учаскелері қойылады.»; 6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «6. Құрамына жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту жəне пайдалану жөнiндегі iс-шаралар кешенiн жүзеге асыру үшiн қажет болып табылатын жəне шаруашылықаралық аңшылық iсiн ұйымдастыру материалдары бойынша айқындалған мемлекеттiк орман қорының учаскелерi енетiн аң аулайтын алқаптарды бекiтiп беру осы Ереженiң негiзiнде жүзеге асырылады.»; 8-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «8. Уəкiлеттi органның аумақтық органы (бұдан əрi – конкурсты ұйымдастырушы) облыстық атқарушы органмен бiрлесiп, конкурсты өткізу жөнiнде конкурстық комиссия құрады. Комиссия төрағасы конкурсты ұйымдастырушының бiрiншi басшысы болып табылады, сондай-ақ оған облыстық атқарушы органның, ғылыми ұйымдардың, су ресурстары жөнiндегi уəкiлетті органның, аңшылар мен аңшылық шаруашылығы субъектілерінің қоғамдық бірлестіктері республикалық қауымдастықтарының жəне басқа да мүдделi мемлекеттiк органдардың өкiлдерi енедi. Конкурстық комиссия мүшелерiнiң жалпы саны тақ санды құрауға жəне бес адамнан кем болмауға тиiс. Конкурстық комиссияның хатшысы дауыс беру құқығынсыз конкурсты ұйымдастырушының өкiлi болып табылады. Конкурстық комиссияның хатшысы конкурсты ұйымдастыру жəне өткiзу жөнiндегі бүкіл құжаттаманы жүргiзедi.»; 20-тармақтың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын: «Конкурстық өтiнiмдердi бағалау қорытындылары тепе-тең болған кезде қаржыландыру көлемiмен қорғау, биотехникалық жəне молықтыру іс-шаралары кешенiнiң көлемi бойынша аңшылық шаруашылығы субъектісін дамыту, сондай-ақ қорықшылардың (саны), кордондардың жəне техникалық құралдардың болуы тұрғысынан алғанда артықшылығы бар конкурсқа қатысушыға басымдық беріледi.»; 27-тармақта: 1), 2) жəне 3) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын: «1) осы Ережеге 3-қосымшаға сəйкес аңшылық шаруашылығын жүргізу үшін оның санатына байланысты материалдық-техникалық базаның болуы; 2) қаржыландыру көздері мен көлемін көрсетіп, екі жылға арналған аңшылық шаруашылығы ұйымын дамыту жоспары (қорғау, өсімін молайту жəне биотехникалық іс-шараларды күшейтуді, жануарлар санының оңтайлы тығыздығын қамтамасыз етуді, шаруашылықішілік аңшылық ісін ұйымдастыруды өткізу мерзімін, аңшылық шаруашылығын көркейтуді қоса алғанда); 3) аңшылық шаруашылығының санатына сəйкес келетін жəне Аңшылық шаруашылығы субъектілерінің қорықшылық қызметі туралы үлгілік ереженің талаптарына сай келетін қорықшылық қызметтің (немесе оны құру туралы жазбаша міндеттеме) болуы;»; осы қаулыға 2-қосымшаға сəйкес көрсетілген Ережеге 3-қосымшамен толықтырылсын. 10. «Балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін бекiтiп беру бойынша конкурс өткiзу ережесін жəне конкурсқа қатысушыларға қойылатын бiлiктiлiк талаптарын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 4 ақпандағы № 102 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2005 ж., № 6, 52-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін бекiтiп беру бойынша конкурс өткiзу ережесінде: 5, 6 жəне 7-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «5. Балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін бекiтiп беру жөніндегі конкурсқа дайындалу жəне оны өткізу жөніндегі ұйымдастыру іс-шараларын: 1) халықаралық жəне республикалық маңызы бар су айдындары жəне (немесе) учаскелері бойынша ведомство жүзеге асырады; 2) жергілікті маңызы бар су айдындары жəне (немесе) учаскелері бойынша аумақтық бөлімшелер (бұдан əрі – ұйымдастырушы) жүзеге асырады. 6. Арал, Каспий теңіздері, Зайсан, Балқаш көлдері, Алакөл көлдер жүйесі, Бұқтырма, Шүлбі, Шардара, Қапшағай су қоймалары, Іле, Қиғаш, Сырдария, Жайық өзендерінің балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін бекітіп беру бойынша конкурсты Қазақстан Республикасы Үкіметінің актісімен құралатын комиссия өткізеді. Комиссияның құрамына: 1) ведомствоның (комиссия төрағасы); 2) облыстық атқарушы органдардың (облыс əкімінің орынбасарынан төмен емес); 3) балық ресурстарын жəне басқа су жануарларын қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласындағы ғылыми жəне басқа да мамандандырылған ұйымдардың (бұдан əрі – ғылыми ұйымдар); 4) аумақтық бөлімшелердің; 5) су қорын пайдалану жəне қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы уəкілетті органның; 6) балық аулаушылар жəне балық шаруашылығының субъектілері қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген (бар болса) республикалық қауымдастықтарының өкілдері кіреді. 7. Осы Ереженің 6-тармағында көрсетілгендерден басқа, халықаралық, республикалық жəне жергілікті маңызы бар балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін бекітіп беру бойынша конкурс өткізу үшін аумақтық бөлімше Конкурс өткізу жөнінде конкурстық комиссия (бұдан əрі – Комиссия) құрады, оның құрамына тиісті аумақтық бөлімшелердің (Комиссия төрағасы), облыстық атқарушы органдардың, ғылыми ұйымдардың, балық аулаушылар жəне балық шаруашылығының субъектілері қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген республикалық қауымдастықтарының (бар болса), су қорын пайдалану жəне қорғау, сумен жабдықтау жəне су бұру саласындағы уəкілетті органның өкілдері кіреді.; 8-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын: «Комиссия мүшелерінің саны бес адамнан кем болмауы тиіс.»; 11-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «11. Конкурсқа балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін паспорттандыру негізінде балық шаруашылығын жүргізу немесе басқа да су жануарларын өндіру үшін перспективалы деп танылған резервтік қордың балық шаруашылығы су айдындары жəне (немесе) учаскелері шығарылады.»; 14-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «14. Конкурсқа қатысуға тілек білдірген жеке жəне заңды тұлғалар Конкурсқа қатысуға арналған конкурстық құжаттаманы алу үшін тиісті аумақтық бөлімшеге жүгінеді, осы Ереженің талаптарына сəйкес əрбір мəлімделетін балық шаруашылығы су айдынына жəне (немесе) учаскесіне жеке өтінім дайындайды жəне оны аумақтық бөлімшеге: 1) қатысушының толық атауы жəне мекенжайы (егер ол кешіккен болып жарияланса, конкурстық өтінімді ашылмаған күйде қайтару мақсатында); 2) ведомствоның аумақтық бөлімшесінің мекенжайы; 3) «Балық шаруашылығы су айдындарын жəне (немесе) учаскелерін бекітіп беру бойынша конкурс» деген сөздер көрсетілген мөр басылған конвертте ұсынады.»; 17-тармақта: 2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «2) өтінім берушінің Конкурсқа қатысушыларға қойылатын белгіленген біліктілік талаптарына сəйкестігін растайтын құжаттарды (түпнұсқалары немесе нотариалды куəландырылған көшірмелері): заңды тұлғалар үшін – құрылтай құжатын, мемлекеттік тіркеу туралы куəлігін, салық төлеуші куəлігін (нотариалды куəландырылған көшірмелері); жеке тұлғалар үшін – Қазақстан Республикасы азаматының жеке куəлігін немесе паспортын, салық төлеуші куəлігін (нотариалды куəландырылған көшірмелері), кəсіпкерлік қызметті заңды тұлға құрмастан жүзеге асыруға құқық беретін құжаттарды; əрбір су айдыны жəне (немесе) учаскесі бойынша өтінім берушінің басшысы жеке бекіткен белгіленген нысандағы балық шаруашылығын дамыту жоспарын (түпнұсқасы); балық шаруашылығы су айдындары жəне (немесе) учаскелері бұрын бекітіп берілген жеке жəне заңды тұлғалар үшін – өткен жылы балық өсімін молайту іс-шараларына қаржы салғанын растайтын жəне бөлінген квоталарды игеруі туралы жəне аумақтық бөлімшемен келісілген ақпаратты (түпнұсқасы); конкурстық өтінімдер бар конвертті ашатын күннің алдындағы екі айдан ерте берілмеген салық берешегінің, міндетті зейнетақы жарналары мен əлеуметтік аударымдар бойынша берешегінің болмауы (болуы) туралы тиісті салық органының белгіленген нысандағы анықтамасының түпнұсқасын; өтінім берушінің бірінші басшысының қолы қойылған мыналарды жүзеге асыру үшін: бақылау үшін аулауды – ведомство жəне (немесе) оның аумақтық бөлімшесіне; ғылыми-зерттеу үшін аулауды – жеке жəне заңды тұлғаларға; əуесқойлық (спорттық) балық аулауды – жеке тұлғаларға сервитут ұсыну туралы жазбаша міндеттемені (түпнұсқасы); өтінім берілген су айдыны жəне (немесе) учаске бекітіп берілген бүкіл кезеңде ғылыми ұйым ұсынған көлемде балықтандыруды орындау туралы өтінім берушінің бірінші басшысының қолы қойылған жазбаша міндеттемені қамтуы тиіс.»; 18-тармақта: 1) жəне 4) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын: «1) осы Ереженің 6-тармағында көрсетілген балық шаруашылығы су айдындары жəне (немесе) учаскелері үшін: уəкілетті орган белгілеген нысан бойынша өтінім берушінің жеке меншігіндегі негізгі құралдар, балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын аулау мен өңдеу жөніндегі технологиялық жабдықтар мен өзге де материалдық-техникалық құралдар, сондай-ақ ағымдағы мелиорацияны жүргізу жəне жас шабақтарды құтқару үшін техникалық құралдардың болуы туралы анықтама; өтінім берушінің атына тіркелген аулаушы жəне көліктік флоттың, оның ішінде шағын көлемдісі туралы аумақтық көліктік бақылау органының конкурстық өтінімдері бар конвертті ашатын күнге дейін бір айдан ерте берілмеген анықтамасы;»; «4) басқа балық шаруашылығы су айдындары жəне (немесе) учаскелері үшін: аулаушы жəне көліктік флотты, оның ішінде шағын көлемдісін тіркеу туралы аумақтық көліктік бақылау органының анықтамасы (жүзу құралдары бар болса); аулау құралдарының бар-жоғы туралы анықтама (бар болса); Балық шаруашылығын дамыту жоспарында тиісті іс-шаралар көрсетілген өтінім берушінің басшысы қол қойған аквадақылды жүргізу туралы жазбаша міндеттеме (аквадақылмен айналысуды жоспарлаған адамдарға) қоса беріледі.»; 24-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «24. Конкурсқа қатысушы белгіленген біліктілік талаптарына сəйкес келуге тиіс. Құжаттар болмаған не осы Ереженің 14, 17 жəне 18-тармақтарының талаптарына сəйкес тиісті дəрежеде ресімделмеген, сондай-ақ Конкурсқа қатысушы біліктілік талаптарына сəйкес келмеген жағдайда мұндай қатысушы Конкурс шарттарына сəйкес келмейтін қатысушы болып танылады. Балық шаруашылығын дамыту жоспары шеңберінде өзіне қабылдаған міндеттемелерді орындамағаны үшін балық аулау жəне балық шаруашылығын жүргізу жөніндегі шарттар бұзылған заңды жəне жеке тұлғалар 3 жыл бойы Конкурсқа қатысуға жіберілмейді.»; осы Ережеге 2-қосымша осы қаулыға 3-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 11. «Республикалық жəне жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құруға жəне кеңейтуге арналған жер учаскелерiн резервте қалдыру ережесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 29 қыркүйектегі № 943 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., № 36, 404-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Республикалық жəне жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құруға жəне кеңейтуге арналған жер учаскелерiн резервте қалдыру ережесi осы қаулыға 4-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 12. «Жануарлар мен өсiмдiктердiң сирек кездесетiн жəне құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы № 1034 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., № 40, 444-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Өсiмдiктер мен жануарлардың сирек кездесетiн жəне құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса берiлiп отырған: 1) өсiмдiктердiң сирек кездесетiн жəне құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесi; 2) жануарлардың сирек кездесетiн жəне құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесi бекiтiлсiн.»; көрсетілген қаулымен бекітілген жануарлардың сирек кездесетiн жəне құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесi жəне өсiмдiктердің сирек кездесетiн жəне құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесi осы қаулыға 5, 6-қосымшаларға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 13. «Республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи қаумалдар мен мемлекеттік қорық аймақтарын тарату жəне олардың аумақтарын азайту ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 11 мамырдағы № 399 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 32, 259-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Республикалық жəне жергілікті маңызы бар мемлекеттік табиғи қаумалдар мен республикалық маңызы бар мемлекеттік қорық аймақтарын тарату жəне олардың аумақтарын азайту ережесін бекіту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған Республикалық жəне жергілікті маңызы бар мемлекеттік табиғи

(Жалғасы 15-бетте).

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

(Жалғасы. Басы 14-бетте). қаумалдар мен республикалық маңызы бар мемлекеттік қорық аймақтарын тарату жəне олардың аумақтарын азайту ережесі бекітілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи қаумалдар мен мемлекеттік қорық аймақтарын тарату жəне олардың аумақтарын азайту ережесі осы қаулыға 7-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 14. «Жануарлар дүниесі объектілерін алып қоюға арналған квоталарды бөлу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 маусымдағы № 570 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 38, 330-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Жануарлар дүниесі объектілерін алып қоюға арналған квоталарды бөлу қағидаларында: 4 жəне 5-тармақтар мынадай жаңа редакцияда жазылсын: «4. Аңшылық объектісі болып табылатын жануарлардың түрлерін алып қоюға арналған квоталарды бөлуді аңшылар мен аңшылық шаруашылығы субъектілері қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген республикалық қауымдастықтарының қатысуымен Орман жəне аңшылық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері жүзеге асырады. 5. Балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қоюға арналған квоталарды бөлуді балық аулаушылар жəне балық шаруашылығының субъектілері қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген республикалық қауымдастастықтарының қатысуымен Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері жүзеге асырады.»; 10-тармақ мынадай жаңа редакцияда жазылсын: «10. Қазақстан Республикасының Үкіметі аң аулау объектілері болып табылатын жануарлар дүниесі объектілерін алып қою лимиттерін бекіткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Орман жəне аңшылық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері аңшылар жəне аңшылық шаруашылығы субъектілері қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген республикалық қауымдастықтарының қатысуымен берілген Өтінімдерді ескере отырып, аңшылық объектілері болып табылатын жануарлар дүниесі объектілерін алып қоюға арналған квоталарды Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман жəне аңшылық шаруашылығы комитетімен алдын ала келісілген аңшылық шаруашылығы субъектілері бойынша бөлуді жəне бекітуді жүзеге асырады»; 14 жəне 15-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «14 жəне 15-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «14. Қазақстан Республикасының Үкіметі жануарлар дүниесі объектілерін алып қою лимиттерін (балық ресурстары жəне басқа су жануарлары бөлігінде) бекіткеннен кейін үш жұмыс күні ішінде Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері əрбір балық шаруашылығы су айдынының жалпы лимитінің 7 % шегінде өсімін молайту, əуесқойлық (спорттық) балық аулау мақсаттарында аулауды, ғылыми-зерттеу, бақылау, мелиоративтік, эксперименталдық аулауды жүзеге асыру үшін квота белгілейді Балық шаруашылығы су айдынында резервтік қор болған жағдайда Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері осы су айдындарына жəне (немесе) учаскелерге балық шаруашылығы субъектілерінің арасында квоталар бөлінгенге дейін ғылыми ұйымдардың ұсыныстары бойынша алынған көлем шегінде квота белгілейді. 15. Балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қоюға арналған квотаны алу үшін балық шаруашылығы субъектілері ағымдағы жылдың 1 ақпанына дейін Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшесіне осы Қағидалардың 2-қосымшасына сəйкес нысан бойынша өтінім береді.»; 16-тармақтың 4), 5), 6) жəне 7) тармақшалары алынып тасталсын; 17-тармақ алынып тасталсын; 18, 19 жəне 20-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «18. Кəсіпшілік учаскелеріне бөлінбеген су айдындарына балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қою квотасын Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшелері балық аулаушылар мен балық шаруашылығы субъектілерінің қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген республикалық қауымдастықтарының қатысуымен Қазақстан Республикасының Үкіметі бекiткен балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қоюға арналған лимиттерге сəйкес бөледі. 19. Əртүрлі балық шаруашылығы субъектілеріне бекітіліп берілген екі жəне одан да көп балық шаруашылығы учаскелеріне бөлінген балық шаруашылығы су айдындарына квоталарды бөлу балық шаруашылығы субъектілері берген өтінімдерді ескере отырып, балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қоюдың бекітілген лимитінің түрлік құрамына пайыздық қатынаста барабар жүзеге асырылады. Су айдынында ғылыми ұйымдардың ұсынымдары бойынша айқындалған балық кəсіпшілігі аудандары (биотоптар) болған жағдайда квотаны бөлу балық кəсіпшілігі аудандарын (биотоптарды) ескере отырып жүргізіледі. 20. Балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қою квоталарын бөлу қорытындылары балық ресурстарын жəне басқа су жануарларын алып қою лимиттері бекітілгеннен кейін күнтізбелік жиырма бір күн ішінде шығарылады.»; 22-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «22. Балық шаруашылығы субъектісі балық ресурстарын жəне басқа да су жануарларын алып қоюға бөлінген квотаның 25 % ағымдағы жылғы 1 шілдеге дейін игермеген жағдайда Балық шаруашылығы комитетінің аумақтық бөлімшесі балық аулаушылар мен балық шаруашылығы субъектілері қоғамдық бірлестіктерінің аккредиттелген республикалық қауымдастықтарының қатысуымен бөлінген квотаның игерілмеген бөлігін, сондай-ақ балық шаруашылығы учаскелерінің резервтік қорының квотасын басқа балық шаруашылығы субъектісіне осы балық шаруашылығы су айдынының басқа учаскелеріне қайта бөледі.»; 23, 24, 25 жəне 26-тармақтар алынып тасталсын; көрсетілген Қағидаларға 2-қосымша осы қаулыға 8-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын; көрсетілген Қағидаларға 3 жəне 4-қосымшалар алынып тасталсын. 15. «Жануарларды интродукциялау мен будандандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 маусымдағы № 572 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 38, 332-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялау мен будандандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру қағидаларын бекіту туралы»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған Жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялау мен будандандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру қағидалары бекітілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Жануарларды интродукциялауды мен будандандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру қағидаларында: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялау мен будандандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру қағидалары»; 1, 2, жəне 3-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын: «1. Осы Жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялау мен будандандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) «Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 шілдедегі Заңы 8-бабының 15-1) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне жануарлар дүниесін пайдаланушыларға сирек кездесетін жəне құрып кету қаупі төнген жануарлардан басқа, жануарлардың мекендеу ортасына жануарларды жəне олардың будандасқан нысандарын интродукциялауды, реинтродукциялауды жəне будандастыруды жүргізуге, жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар (бұдан əрі – рұқсат) беру тəртібін айқындайды. 2. Ерекше қорғалатын аумақтарда жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялауды жəне будандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға рұқсаттар беру Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңнамасының талаптарын ескере отырып жүзеге асырылады. 3. Мемлекеттік тапсырыс шеңберінде жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялауды жəне будандастыруды жүргізуге, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюға жəне жануарларды мекендеу ортасына кейіннен шығармай-ақ будандастыруды жүргізуге рұқсат талап етілмейді.»; 11-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «11. Жануарлар дүниесін пайдаланушы рұқсатты алып, онда көрсетілген мерзімде интродукциялауды, реинтродукциялауды немесе будандастыруды немесе жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюды жүзеге асырады. Рұқсаттың қоланылу мерзімі күнтізбелік бір жылдан аспайды.»; 14-тармақта: 1)-тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «1) жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялауды, будандастыруды жүргізуден, жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қоюдан өз еркімен бас тарту;»; 3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «3) жануарларды интродукциялауды, реинтродукциялауды, будандастыруды жүргізген кезде, сондай-ақ жаңадан жерсіндірілген жануарларды алып қойған кезде Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарын бұзу негіз болып табылады.»; көрсетілген Қағидаларға 1, 2, 3, 4-қосымшалар осы қаулыға 9, 10, 11, 12-қосымшаларға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 16. «Ұзақ мерзімді орман пайдалану кезінде орман пайдаланушылардағы өрт сөндіру құралдарының нормаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 қарашадағы № 1400 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 4, 82-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Мемлекеттік орман қоры аумағында орман пайдаланушылар сауықтыру, рекреациялық, тарихимəдени, туристік, спорттық жəне басқа да іс-шаралар өткізетін орындардағы өрт сөндіру құралдарының тиесілілік нормаларын бекіту туралы»; кіріспе мынадай редакцияда жазылсын: «Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 12-бабының 17-8) тармақшасына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік орман қоры аумағында орман пайдаланушылар сауықтыру, рекреациялық, тарихи-мəдени, туристік, спорттық жəне басқа да іс-шаралар өткізетін орындардағы өрт сөндіру құралдарының тиесілілік нормалары бекітілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Ұзақ мерзімді орман пайдалану кезінде орман пайдаланушылардағы өрт сөндіру құралдарының нормаларында: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Мемлекеттік орман қоры аумағында орман пайдаланушылар сауықтыру, рекреациялық, тарихимəдени, туристік, спорттық жəне басқа да іс-шаралар өткізетін орындардағы өрт сөндіру құралдарының тиесілілік нормалары». 17. «Ағаш кесу мен орман билетiнiң нысандарын, Ағаш кесу жəне орман билетiн есепке алу, сақтау, толтыру жəне беру қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2011 жылғы 12 желтоқсандағы № 1511 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 7, 146-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Ағаш кесу жəне орман билетiн есепке алу, сақтау, толтыру жəне беру қағидаларында: 2-тармақтың 7) тармақшасындағы «пайдалану түрлері жүзеге асырылады.» деген сөздер «пайдалану;» деген сөзбен ауыстырылып, мынадай мазмұндағы 8) тармақшамен толықтырылсын: «8) мемлекеттік орман қоры учаскелерін ағаш жəне бұта тұқымдылары мен арнайы мақсаттағы плантациялық екпелердің көшеттік материалын өсіру үшін пайдалану түрлері жүзеге асырылады.». 18. «Орман тұқымдарын дайындауды, өңдеуді, сақтауды, пайдалануды жəне олардың сапасын бақылауды ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 23 желтоқсандағы № 1590 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 9, 188-құжат): тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану жəне олардың сапасына бақылау жасау қағидаларын бекіту туралы»; кіріспе мынадай редакцияда жазылсын: «Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 12-бабының 17-16) тармақшасына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:» 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Қоса беріліп отырған Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану жəне олардың сапасына бақылау жасау қағидалары бекітілсін.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Орман тұқымдарын дайындауды, өңдеуді, сақтауды, пайдалануды жəне олардың сапасын бақылауды ұйымдастыру қағидаларында: тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану жəне олардың сапасына бақылау жасау қағидалары»; 1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «1. Осы Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану жəне олардың сапасына бақылау жасау қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі Орман кодексінің 12-бабының 17-16) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану жəне олардың сапасына бақылау жасау тəртібін айқындайды.»; 2, 3, 4, 5-бөлімдердің тақырыптарындағы «дайындауды ұйымдастыру», «өңдеуді ұйымдастыру», «сақтауды ұйымдастыру», «пайдалануды ұйымдастыру» деген сөздер тиісінше «дайындау», «өңдеу», «сақтау», «пайдалану» деген сөздермен ауыстырылсын; 5-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын: «5. Орман тұқымдарын дайындау кезінде:»; 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10-қосымшаларда «Орман тұқымдарын дайындауды, өңдеуді, сақтауды, пайдалануды жəне олардың сапасын бақылауды ұйымдастыру қағидаларына» деген сөздер «Орман тұқымдарын дайындау, қайта өңдеу, сақтау мен пайдалану жəне олардың сапасын бақылау жасау қағидаларына» деген сөздермен ауыстырылсын. 19. «Ормандардағы санитарлық қағидаларды бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2011 жылғы 23 желтоқсандағы № 1591 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 10, 190-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Ормандардағы санитарлық қағидаларда: 17-бөлімнің тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын: «17. Орманды сауықтыру, тарихи-мəдени мақсаттарда пайдалану кезіндегі орман қорғау ісшаралары»; 118-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «118. Сауықтыру, тарихи-мəдени мақсаттарда пайдаланылатын ормандарды сақтау жəне олардың төзімділігі мен сапалық жай-күйiн арттыру мақсатында олардың орман-патологиялық жайкүйiн тексеру жүзеге асырылады, аумақтарды ұйымдастыру жолымен орманға рекреациялық қажеттiлiк реттеледi, сондай-ақ ормандардың құрылымы мен пайдаланылу ерекшелiктерiн ескере отырып, санитарлық-сауықтыру жəне өзге де iс-шаралар орындалады.»

(Жалғасы бар).

2012 жылғы 29 желтоқсан

№ 1771

Мониторингке жататын ірі салық төлеушілердің тізбесін бекіту туралы «Салық жəне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 623-бабының 3-тармағына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді: 1. Қоса беріліп отырған мониторингке жататын ірі салық төлеушілердің тізбесі бекітілсін. 2. «Мониторингке жататын ірі салық төлеушілердің тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1514 қаулысының (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 10-11, 147-құжат) күші жойылды деп танылсын. 3. Осы қаулы 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі жəне ресми жариялануға тиіс. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі С. АХМЕТОВ Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №1771 қаулысымен бекітілген Мониторингке жататын ірі салық төлеушілердің тізбесі р/с №

Өңір

Салық төлеушінің атауы 3

Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Су ресурстары комитетінің «Қазсушар» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны

620200375578

110740000364

Астана қаласы

«Құрылыс конструкциялары» акционерлік қоғамы

031400065437

921140000156

Астана қаласы

«Қазақстан» Республикалық Телерадиокорпорациясы» акционерлік қоғамы

031400129602

941240000311

Астана қаласы

«Қамқор Вагон» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400517106

030440002799

Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті түзеу мекемелерінің шаруашылық жүргізу құқығындағы «Еңбек» республикалық мемлекеттік кəсіпорны

620200328372

080740017519

Астана қаласы

«Ақмола вагон жөндеу зауыты» акционерлік қоғамы

031400061137

940540001103

Астана қаласы

«Астана-Көгалдандыру құрылысы» акционерлік қоғамы

620200014865

060240003537

Астана қаласы

«Стройинвест-СК» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

620300222301

021240001030

Астана қаласы

«Кедентранссервис» акционерлік қоғамы

600500054564

990840000825

Алматы қаласы

«БТА Банкі» акционерлік қоғамы

600900114104

970140000241

100

Алматы қаласы

«Қазкоммерцбанк» акционерлік қоғамы

600400055239

911040000021

101

Алматы қаласы

«Қазақстан халық жинақ банкі» акционерлік қоғамы

600200048129

940140000385

102

Алматы қаласы

«Санойл» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600300534894

050940003491

103

Алматы қаласы

«Альянс Банкі» акционерлік қоғамы

451800015025

990740000683

104

Алматы қаласы

«Кселл» акционерлік қоғамы

600700171535

980540002879

105

Алматы қаласы

«Банк ЦентрКредит» акционерлік қоғамы

600700033173

980640000093

106

Алматы қаласы

«АТФ Банк» акционерлік қоғамы

600900079718

951140000151

107

Алматы қаласы

«Kaspi Bank» акционерлік қоғамы

600700043016

971240001315

108

Алматы қаласы

«Сайпем S.p.A» акционерлік қоғамының филиалы «Сайпем Қазақстан Филиалы»

600900011312

920941000346

109

Алматы қаласы

«Гелиос» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900149899

990940004405

110

Алматы қаласы

«Азиялық Газқұбыры» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900603485

080240013062

Астана, Үкімет Үйі

ССТН

ББСН

210

Шығыс Қазақстан облысы

«Айтас Дистрибьюшин» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

181600219697

030340000461

211

Шығыс Қазақстан облысы

«Кэмонт» акционерлік қоғамы

181600060675

990640000421

212

Шығыс Қазақстан облысы

«AES Өскемен ЖЭО » акционерлік қоғамы

600700157958

030540000538

213

Шығыс Қазақстан облысы

«Май» акционерлік қоғамы

181600004187

950740001044

214

Батыс Қазақстан облысы

«Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» Қазақстан филиалы

270300007850

981141001567

215

Батыс Қазақстан облысы

«Би Джи Қарашығанақ Лимитед (Ақсай қаласы ) филиалы

270300006491

020941003629

216

Батыс Қазақстан облысы

«Шеврон Интернешнл Петролеум Компани» компаниясының филиалы

270300007575

980741001289

217

Батыс Қазақстан облысы

«Лукоил Оверсиз Қарашығанақ Б.В.» филиалы

270300011232

010541004364

218

Батыс Қазақстан облысы

«Жайықмұнай» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

271800014293

970340003085

219

Батыс Қазақстан облысы

«Конденсат» акционерлік қоғамы

270300000831

921040000053

220

Батыс Қазақстан облысы

«Бонатти С.п.А.» - Қазақстан Филиалы»

270300008980

991041003879

221

Батыс Қазақстан облысы

«Нефтестройсервис ЛТД» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150900009920

010740001502

Ақмола облысы

«Семiзбай-U» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

032500211184

061240000604

Ақмола облысы

«Altyntau Kokshetau» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

032300213975

101040011256

Ақмола облысы

«Қазақалтын тау-кен металлургиялық концерні» акционерлік қоғамы

031600009576

990940003176

Ақмола облысы

«Степногорск подшипник зауыты» акционерлік қоғамы

031600009840

990640000283

Ақмола облысы

«Степногорск тау-кен химиясы комбинаты» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

031600212073

040940006583

Ақмола облысы

«Богви» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

361600000251

921240000398

111

Алматы қаласы

«Кар-Тел» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900131390

980540000397

222

241000000794

050140000656

«Кокшетауские минеральные воды» акционерлік қоғамы

361800006841

950440000010

Алматы қаласы

«Ер Сай Каспиан Контрактор» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900526785

031040003170

«Қазақмыс корпорациясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Ақмола облысы

112

Қарағанды облысы

223

«АрселорМиттал Теміртау» акционерлік қоғамы

301200016659

951140000042

113

Алматы қаласы

«Эйр Астана» акционерлік қоғамы

620300022100

010940000162

Қарағанды облысы

114

Алматы қаласы

«KSP Steеl» (КейЭсПи Стил) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400575246

070140004107

224

Қарағанды облысы

«Эфес Қарағанды Сыра қайнату зауыты» шетелдік кəсіпорны акционерлік қоғамы

300401000047

971040000974

«Кастинг» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400110202

225

Қарағанды облысы

«Аманат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

302000023723

960340000029

Қарағанды облысы

«Шұбаркөл көмір» акционерлік қоғамы

300100210062

020740000236

Ақтөбе облысы

«СНПС - Ақтөбемұнайгаз» акционерлік қоғамы

060100000181

931240001060

Ақтөбе облысы

«Қазхром» трансұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы

600900080645

951040000069

Ақтөбе облысы

«Қазақойл Ақтөбе» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800092203

990940002914

Ақтөбе облысы

«Ақтөбе мыс компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800229455

040340008667

Ақтөбе облысы

«Ұлы қабырға» Қазақстан-Қытай бұрғылау компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800092764

991140004489

Ақтөбе облысы

«Анвар» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800051096

930340000648

Ақтөбе облысы

«Алтиес Петролеум Интернэшнл Б.В.» компаниясының Ақтөбедегі филиалы

061800102919

010241001329

Ақтөбе облысы

«Ақтөбе хром қосылыстары зауыты» акционерлік қоғамы

061800013654

950640000404

«Коппер Текнолоджи» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800226692

Ақтөбе облысы

031140005339

Ақтөбе облысы

Қазақстан Республикасындағы «Маерск Ойл Казахстан ГмбХ» компаниясының филиалы, Ақтөбе қаласы

061800099585

000941000344

Ақтөбе облысы

«Ақтөбеэнергияжабдықтау» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800235251

040940005515

Ақтөбе облысы

«Сагиз Петролеум Компани» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800102709

010240005009

«Восток нефть и сервисное обслуживание» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

061800211551

«Восход-Oriel» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700548811

20 21 22 23 24

Ақтөбе облысы Ақтөбе облысы Алматы облысы Алматы облысы Алматы облысы

«Филип Моррис Қазақстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600500001552

«Джей Ти Ай Қазақстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

090400015164

«Компания Фудмастер-Трэйд» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

091200213584

020140001173 041140004055 040440000348 070440001301 050440001209

115

Алматы қаласы

991040000303

116

Алматы қаласы

«Ресей Жинақ банкі» Акционерлік Қоғамының Еншілес Банкісі

600900050984

930740000137

226

117

Алматы қаласы

«МГҚК ҚазҚұрылысСервис» акционерлік қоғамы

600700228125

010740001371

227

«ҚазТрансГаз Аймақ» акционерлік қоғамы

600900502304

020440001144

«Карағанды Энергоцентр» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

081140015375

Алматы қаласы

Қарағанды облысы

302000292157

118

228

Қарағанды облысы

«Central Asia Cement» акционерлік қоғамы

301200021700

980940003108

119

Алматы қаласы

«Sinooil» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900511484

050940008016

120

Алматы қаласы

«NEO Азия» Компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600800511442

041140005083

229

Қарағанды облысы

«ПромТранс Менеджмент» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700567983

060140004076

121

Алматы қаласы

««Базис» Құрылыс компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400087160

980540001197

230

Қарағанды облысы

«Өркен» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

391800006935

050140001773

122

Алматы қаласы

«ArLine» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700051072

920240001234

231

061240003113

Алматы қаласы

«Темірбанк» акционерлік қоғамы

600700053750

920340000031

«ҚарағандыЖылуСбыт» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

302000270860

123

Қарағанды облысы

124

Алматы қаласы

«Алматыэнергияөткізу» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900572272

060640004748

232

Қарағанды облысы

«Жəйрем тау-кен байыту комбинаты» акционерлік қоғамы

241100000153

940940000255

125

Алматы қаласы

«Қазақстан - Қытай Құбыры» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900539765

040740001832

233

Қарағанды облысы

«ЕвразианФудс» акционерлік қоғамы

301700004433

940140001234

126

Алматы қаласы

«Қазфосфат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900151362

991040000313

234

«Arena S» (Арена S) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600500581310

090840013770

Қарағанды Жарық» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

021140000722

Алматы қаласы

Қарағанды облысы

302000228243

127

235

010340000359

Алматы қаласы

«Қазақстан - отын-энергетикалық кешені» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900178738

010940002327

«Интерстройсервис и К» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

302000213938

128

Қарағанды облысы

236

«Еуразиялық банк» акционерлік қоғамы

600900063755

950240000112

«Common Market Corporation» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

090140004587

Алматы қаласы

Қарағанды облысы

301900224900

129 130

Алматы қаласы

«Прима Дистрибьюшн» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400599408

080940014531

237

Қостанай облысы

«Соколов-Сарыбай тау-кен байыту өндірістік бірлестігі» акционерлік қоғамы

391900000016

920240000127

«Алматы халықаралық əуежайы» акционерлік қоғамы

600800000511

238

Қостанай облысы

«Иволга-Холдинг» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

390800008873

990140000384

239

Қостанай облысы

«Варваринское» акционерлік қоғамы

600700108355

950840000144

131

Алматы қаласы

950440001445

132

Алматы қаласы

«Алматы электр станциялары» акционерлік қоғамы

600900572283

060640001713

133

Алматы қаласы

«Apple City Distributors» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400567960

060840003599

240

Қостанай облысы

«Стофарм» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

390800211475

031240000544

134

Алматы қаласы

«Нұрбанк» акционерлік қоғамы

151000015914

930940000164

241

930940000055

Алматы қаласы

«Magnum Cash&Carry» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600300570032

081040004326

«Баян Сұлу» акционерлік қоғамы

391700002334

135

Қостанай облысы

242

Қостанай облысы

«Агромашхолдинг» акционерлік қоғамы

600700188100

011140000215

243

Қостанай облысы

«Костанайские минералы» акционерлік қоғамы

391600000175

910540000047

244

Қызылорда облысы

«ПетроҚазақстан Кұмкөл Ресорсиз» акционерлік қоғамы

331000009203

940540000210

245

Қызылорда облысы

«Қазгермұнай» бірлескен кəсіпорны» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

331000034798

940240000021

Алматы облысы

«Стройимпекс-Астана» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600800051659

000540004456

136

Алматы қаласы

«Газпром мунай-Қазақстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400580517

070540009192

Алматы облысы

«Алель Агро» акционерлік қоғамы

090400016052

980340000191

137

Алматы қаласы

600900121360

971040000885

Алматы облысы

«Kagazy Recycling» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

090500220742

060440002497

«Эл Джи Электроникс Алматы Қазақстан» акционерлік қоғамы

138

Алматы қаласы

«Медсервис плюс Қазақ фармацевтикалық компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600300080137

971240001494

139

Алматы қаласы

«RG Brands Kazakhstan» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700571750

060440002605

246

331000019739

950840000065

Алматы қаласы

«Евразиан Фудс Корпорэйшн» акционерлік қоғамы

600300000084

940540001140

Қызылорда облысы

«Торғай-Петролеум» акционерлік қоғамы

140 141

Алматы қаласы

«Агропродукт Азия» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700506607

020740005069

247

Қызылорда облысы

«Қуатамлонмұнай» бірлескен кəсіпорны жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

331000034818

941040001055

«Green House Best» (Грин Хауз Бест) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700575181

060640010217

248

Қызылорда облысы

«ҚОР» мұнай компаниясы» акционерлік қоғамы

600900063821

991140000357

Қызылорда облысы

«СНПС- Ай Дан Мұнай» акционерлік қоғамы

331000042403

030640005443

Алматы облысы

«Қайнар-АКБ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

531400000371

051140002447

Атырау облысы

«Теңізшевройл» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150900000058

930440000929

Атырау облысы

Қазақстан Республикасындағы «Акер Солюшнз Контрактинг АС» филиалы

150100254127

070541005383

Атырау облысы

«Атырау мұнай өндеу зауыты» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

151000000014

040740000537

32 33 34

Атырау облысы Атырау облысы Атырау облысы

«Болашақ - Атырау» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150100003416

«ҚазМұнайГаз-Бұрғылау» сервистік бұрғылау кəсіпорны» жауапкершілігі шектеулі еріктестігі

151000028685

«Консолидейтед Контрактинг Инжиниринг & Прокьюрмент С.А.Л. – Оффшор» «Consolidated Contracting Engineering & Procurement S.A.L. – Offshore» компаниясының Атырау қаласындағы филиалы

150100229643

142

Алматы қаласы

001240000920

143

Алматы қаласы

«Рамстор Қазақстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

031400142291

980640000182

249

971140000323

144

Алматы қаласы

«Метро Кэш энд Керри» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700604750

080740000861

250

Қызылорда облысы

«Тодини Коструциони Дженерали С.п.А.» акционерлік қоғамының Қызылорда филиалы

331000003927

091241007018

251

Қызылорда облысы

«Салини Коструттори С.п.А.» акционерлік қоғамының Қазақстан филиалы

331000003952

091241006961

252

Қызылорда облысы

«РУ-6» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

330800212147

060440002000

253

Қызылорда облысы

«Сибу-Қызылорда» Инженерлік Бұрғылау Компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

330100226129

050740005470

254

Қызылорда облысы

«Қызылқұм» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

330900211120

050540001926

255

Маңғыстау облысы

«Маңғыстаумұнайгаз» акционерлік қоғамы

430100000245

990140000483

040541002175

145

Алматы қаласы

«Рахат» акционерлік қоғамы

600900092330

920540000128

146

Алматы қаласы

«Кока-Кола Алматы Боттлерс» бірлескен кəсіпорны» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700138621

010140000669

147

Алматы қаласы

«Imc Sauda» (Ай Эм Си Сауда) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600500550277

060140002733

Атырау облысы

Заңды тұлғаның филиалы «ЕНКА Иншаат ве Санаи Аноним Ширкети» Атырау филиалы

150900000157

970541000688

148

Алматы қаласы

«Алматы жылу жүйесі» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700574582

060640007336

Атырау облысы

«Гате Иншаат Таахют Санайи ве Тиджарет» акционерлік қоғамының Екінші Қазақстандық филиалы

150100239266

050841000914

149

Алматы қаласы

«Мечел-Сервис Қазақстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

620300300582

071040019194

150

Алматы қаласы

«Royal Petrol» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700607568

080940010539

«Шлюмберже Лоджелко, Инк.» компаниясының Қазақстан Республикасындағы филиалы

600700108872

151

Алматы қаласы

«Логиком» акционерлік қоғамы

600400095315

981140001755

256

Маңғыстау облысы

«Қаражанбасмұнай» акционерлік қоғамы

430600000980

950540000524

152

Алматы қаласы

600900075407

950340000542

257

«Қарақұдықмұнай» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

060440002942

150900001298

Маңғыстау облысы

430600001175

«Халлибуртон Интернешнл, Инк» компаниясының Қазақстан Республикасындағы филиалы

«Medicus-Centre» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

153

Алматы қаласы

«Монтажарнаулықұрылыс компаниясы» акционерлік қоғамы

600400023813

940640000066

258

Маңғыстау облысы

«Бұрғылау» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

430700005391

971040000706

154

Алматы қаласы

«Борусан Макина Казахстан» шетел кəсіпорны жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700196728

991040001450

259

Маңғыстау облысы

030240000329

Алматы қаласы

«Волковгеология» акционерлік қоғамы

600700021268

940740001484

«Маңғыстау атом энергетикалық комбинатыҚазатомөнеркəсіп» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

430100219557

155 156

Алматы қаласы

«МЖЗК» жинақтаушы зейнетақы қоры» акционерлік қоғамы

600700161857

971240002115

260

Маңғыстау облысы

«Oil Services Company» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400129654

020540003223

157

Алматы қаласы

«Альфа-Банк» Еншілес банкі акционерлік қоғамы

600500041430

941240000341

261

«Алатау Жарық Компаниясы» акционерлік қоғамы

600700125290

960840000483

«Keppel Kazakhstan» (Кепл Казахстан) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

030340000622

Алматы қаласы

Маңғыстау облысы

430100219414

158 159

Алматы қаласы

«Скиф трейд» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400501308

020340002288

262

Маңғыстау облысы

«Oil Construction Company» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

430100214743

020640002982

160

Алматы қаласы

«Carlsberg Kazakhstan (Карлсберг Казахстан)» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400093484

981040000728

263

Маңғыстау облысы

«Инженерлік Бұрғылау Компаниясы «Си Бу» (Ақтау) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

430100225012

040140004558

37 38

Атырау облысы Атырау облысы

010641000226 040641002931

Атырау облысы

«ПСН ҚазСтрой» акционерлік қоғамы

150100255224

070640004748

Атырау облысы

«Бейкер Хьюз Сервисез Интернешнл, ИНК. /Baker Hughes Services International, INC./» корпорациясының Қазақстандағы филиалы

600900130359

980441001505

Атырау облысы

«Идеал Маркет» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150100239640

050840002162

Атырау облысы

«ЮСС Супорт Сервисез» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150100210829

020240000802

Атырау облысы

«АтырауЭнергосату» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150100266054

081240009857

Атырау облысы

«Атырау жылу электр орталығы» акционерлік қоғамы

151000018149

970740002267

161

Алматы қаласы

«Даму» кəсіпкерлікті дамыту қоры » акционерлік қоғам

600500050605

970840000277

264

Маңғыстау облысы

«Ойл Транспорт Корпорейшэн» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400244973

010840003679

Атырау облысы

«УорлиПарсонс Казахстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150100227955

040240003256

162

Алматы қаласы

«Хоум Кредит Банк» акционерлік қоғамы

600400031594

930540000147

265

«НSBC Банк Казақстан» Акционерлік қоғамы Еншілес Банкі

600900133859

980740000057

«Қазтеңізкөлікфлоты» ұлттық теңіз кеме қатынасы компаниясы»

981240000488

Алматы қаласы

Маңғыстау облысы

031400154823

163

266

080740018973

Алматы қаласы

«Alina Trade» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900585351

070240008699

«Казахстан Каспиан Оффшор Индастриз» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

430100261239

164

Маңғыстау облысы

165

Алматы қаласы

«Алтел» акционерлік қоғамы

600600021605

940140000206

267

070140003228

Алматы қаласы

«Delta Bank» акционерлік қоғамы

430600000759

930940000025

«Оңтүстік-Шығыс сервистік тобы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

430100248101

166

Маңғыстау облысы

46 47

Атырау облысы Атырау облысы

«Сенімді құрылыс» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

150100002653

«Денхолм-Жолдас» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

151000036411

001140001023 990640000789

Астана қаласы

«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамы

620100210124

040340001283

167

Алматы қаласы

«Қазақстан Эксимбанкі» акционерлік қоғамы

600900089770

980940000054

Астана қаласы

«Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы

620100210058

020540003431

168

Алматы қаласы

«MAG» акционерлік қоғамы

600900518025

051140000163

169

Алматы қаласы

«Қазқайқармет» акционерлік қоғамы

600700017633

940340000828

Астана қаласы

«ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы

620100210025

020240000555

170

Алматы қаласы

«Бритиш Американ Тобакко Казахстан Трейдинг» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700521578

030440001818

171

Алматы қаласы

«МО-1» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600800500535

020440001352

172

Алматы қаласы

«TS Mаркет»-(Ти Эс Маркет) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600500571555

080240004221

173

Алматы қаласы

«Эл Си Трэйд» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700195807

991040003060

174

Алматы қаласы

«Turkuaz Machinery» (Туркуаз Машинери) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600500526406

031040002102

Астана қаласы

«Аджип Қарашығанақ Б.В.» жауапкершілігі шектеулі компаниясының филиалы

270300006500

980741000518

Астана қаласы

«Қазатомөнеркəсіп» ұлттық атом компаниясы» акционерлік қоғамы

181600039479

970240000816

«Локомотив» акционерлік қоғамы

620300233241

Астана қаласы

031040001799

Астана қаласы

«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы

600700017446

941240000193

Астана қаласы

«ҚазМұнайГаз Өнімдері» акционерлік қоғамы

090900212485

070740007153

Астана қаласы

«ҚазТрансОйл» акционерлік қоғамы

600700151343

970540000107

Астана қаласы

«Интергаз Орталық Азия» акционерлік қоғамы

600700153064

970740000392

Астана қаласы

«Қазақстанның Даму Банкі» акционерлік қоғамы

620300018729

010540001007

Астана қаласы

«Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы

600700153009

950440000101

Астана қаласы

«Жолаушылар тасымалы» акционерлік қоғамы

620300000770

020540000922

Астана қаласы

«Қазтеміртранс» акционерлік қоғамы

620300233670

031040000572

Астана қаласы

«Электр желілерін басқару жөніндегі қазақстандық компания» «КЕGОС» (Каzaкhstan Еlесtricity Grid Ореrating Соmpany) акционерлік қоғамы

600700153614

970740000838

«Сембол Улусларарасы Ятырым Тарым Пейзаж Иншаат Туризм Санайи ве Тиджарет Аноним Ширкети» акционерлік қоғамының Астана қаласындағы филиалы

620200279389

Астана қаласы

060741007950

175

Алматы қаласы

«Номад Иншуранс» сақтандыру компаниясы» акционерлік қоғамы

600700533120

040140001147

176

Алматы қаласы

«ГлобалСтройСнаб» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700543139

040740009382

«СИНОПЭК Қазақстан Халықаралық Мұнай Сервис Компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700541110

177

Алматы қаласы

040640002916

178

Алматы қаласы

«Казкоммерц-Полис» сақтандыру компаниясы» Акционерлік қоғамы («Казкоммерцбанк» АҚ еншілес ұйымы)

600900114093

991040003338

179

Алматы қаласы

«Alina Pro» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700213644

001040003521

180

Алматы қаласы

«Siemens» («Сименс) жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700190806

990640003862

«Строительно-монтажное предприятие - Алматы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600800509198

181

Алматы қаласы

040540001062

060440001855

287

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Бетпақ Дала» бірлескен кəсіпорны» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700536312

040340000106

288

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Қаратау» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

581300211408

050740004185

289

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Инкай» бiрлескен кəсiпорны» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

581300000355

960340001136

290

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Аппақ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

581300211419

050740000945

291

Оңтүстік Қазақстан облысы

«ПетроКазахстан Ойл Продактс» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

582100001392

050140004649

292

Оңтүстік Қазақстан облысы

SCAT» Авиакомпаниясы» акционерлік қоғамы

582200012534

030240005191

293

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Сауда-көлік компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

581300211749

060440001914

294

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Оңтүстік мұнайгаз» акционерлік қоғамы

580900000233

990540000170

295

Оңтүстік Қазақстан облысы

««Заречное» шетелдік инвестициялармен Қазақстан-Ресей-Қырғыз бірлескен кəсіпорны» акционерлік қоғамы

582100024815

030140000870

296

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Кентау трансформатор зауыты» акционерлік қоғамы

581800000947

940140001056

297

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Smart-Oil» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

582100227514

031040000999

298

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Степное-РУ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

581300211771

060440001716

299

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Алтын-Дəн» жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi

582400030639

980440001758

300

Оңтүстік Қазақстан облысы

«Шымкентмай» акционерлік қоғамы

582100001623

931240000439

950440000853

189

Алматы қаласы

«ДальПродукт» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400584586

070740004278

190

Алматы қаласы

«Маслодел-Трейд» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600300560090

071140016827

191

Алматы қаласы

«Абди компани» акционерлік қоғамы

600600031492

940940000116

192

Алматы қаласы

«Стелл» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600200043139

950340000522

193

Алматы қаласы

«Global Oil Ltd» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600400554430

051140007755

194

Алматы қаласы

«Interfood» («Интерфуд») Қазақстан Герман бірлескен кəсіпорны» жауапкершілігі шектеулі серіктестігi

600900146916

990940003388

195

Алматы қаласы

«Мехстройсервис» акционерлік қоғамы

600700149319

970340000566

196

Алматы қаласы

«Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің Банкнот фабрикасы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны

600300123965

040340003379

197

Алматы қаласы

«Каспиан Марин Сервисес» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900610851

080840009591

198

Алматы қаласы

«Алма-ТВ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600900009200

940540000499

199

Алматы қаласы

«Французский Дом BSB (би-эс-би)» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

620200241370

040740002920

200

Шығыс Қазақстан облысы

«Қазмырыш» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

180100000186

970140000211

201

Шығыс Қазақстан облысы

«Өскемен титан-магний комбинаты» акционерлік қоғамы

181600003148

950940000178

202

Шығыс Қазақстан облысы

«Қазмырыш-Жөндеусервис» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

181600230236

040740006655

203

Шығыс Қазақстан облысы

«Үлбі металлургия зауыты» акционерлік қоғамы

181600004619

941040000097

204

Шығыс Қазақстан облысы

«Бипэк Авто Казахстан» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

181600268376

091240008010

205

Шығыс Қазақстан облысы

«Бұқтырма цемент компаниясы» акционерлік қоғамы

181500000315

970240004535

206

Шығыс Қазақстан облысы

«Алел» «Қаржы-инвестициялық корпорациясы» акционерлік қоғамы

511700026010

041140005787

207

Шығыс Қазақстан облысы

«Азия Авто» акционерлік қоғамы

181600217954

021240001843

208

Шығыс Қазақстан облысы

«Каражыра ЛТД» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

600700514487

021240000409

209

Шығыс Қазақстан облысы

«Семей цемент зауыты» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

182700226718

060340000070

930340000360

Астана қаласы

«Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің «Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталығы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны

600400073391

970740001013

Астана қаласы

«Қазақжол құрылысы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

620300260007

050640000298

Астана қаласы

«ҚазГерСтрой Біріккен кəсіпорны» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

620200239995

040540005719

Астана қаласы

«Теміржол жөндеу» акционерлік қоғамы

620300226557

030140002252

Астана қаласы

«Лизингтік жолаушылар вагон компаниясы» акционерлік қоғамы

620300238544

040240003761

Астана қаласы

«Астана-Энергия» акционерлік қоғамы

620200246129

041140002811

Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігі Автомобиль жолдары комитетінің «Қазақавтожол» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны

031400152387

001140000590

Астана қаласы

«Əскерилендірілген темір жол күзет» акционерлік қоғамы

090500024277

011240002017

Астана қаласы

«Цесна-Астық Концерні» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

031400005433

921040000467

Астана қаласы

«Транстелеком» акционерлік қоғамы

600700035829

991140001226

Астана қаласы

«Астана халықаралық əуежайы» акционерлік қоғамы

031400149277

030340001539

940140000672

582200050163

600500028895

991240001933

451700021576

«Саутс-ойл» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігінің «Қазаэронавигация» əуе қозғалысын басқару, жəне ұшуды радиотехникалық қамтамасыз етудің жер үстіндегі құралдары мен электр байланысын техникалық пайдалану жөніндегі шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны

391700210689

«Токката» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Оңтүстік Қазақстан облысы

Астана қаласы

620200006263

Павлодар облысы

286

«Қ-Жол Құрылысы» акционерлік қоғамы

050940003769

280

981040001439

990440000642

«ВЭН» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

450400001046

581300007264

600500066744

Астана қаласы

«Майкубен-Вест» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

«Қазақстандық-француздық «Катко» бiрлескен кəсiпорны жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

«АГС-ПЛАСТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Астана қаласы

Павлодар облысы

Оңтүстік Қазақстан облысы

Алматы қаласы

990140002737

279

285

188

020640000163

451800068400

931240000240

070340010694

000140002217

050840000334

451500014268

«Павлодарэнергосбыт» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

481400000270

600500563785

600700100437

040540000212

«Павлодарэнерго» акционерлік қоғамы

Павлодар облысы

«Зиксто» акционерлік қоғамы

«Адидас» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

«Қазпочта» акционерлік қоғамы

600700012896

Павлодар облысы

278

Солтүстік Қазақстан облысы

Алматы қаласы

Астана қаласы

451500212165

277

284

187

«Жол жөндеуші компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

000940000220

990140000186

030440000940

«Центрказэнергомонтаж» акционерлік қоғамы

451600037700

481400068937

600400517095

Астана қаласы

«Екібастұз ГРЭС - 2 станциясы» акционерлік қоғамы

«СевКазЭнерго» акционерлік қоғамы

«Қамқор Локомотив» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Астана қаласы

Павлодар облысы

Солтүстік Қазақстан облысы

Астана қаласы

001140000362

276

283

960840000532

600400123776

980440001669

030640000234

980240003816

451600022625

«Павлодар мұнай-химия зауыты» акционерлік қоғамы

940240000537

990240000368

600900045240

«Болат Нұржанов атындағы «Екібастұз ГРЭС-1» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Павлодар облысы

481400002860

600800505371

«Қазақтүрікмұнай» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Павлодар облысы

275

451800014731

600700186490

Астана қаласы

274

Ресей Федерациясы Жол қатынастары министрлігі «Оңтүстік - Орал темір жолы» Федералды Мемлекеттік унитарлы кəсіпорнының «Петропавл бөлімшесі» еншілес кəсіпорны

«Mercur Auto LTD» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

960340000148

«Казэнергокабель» акционерлік қоғамы

«Масло-Дел» жауапкершілігі шектеулі серіктестік

051040003194

451400000957

Солтүстік Қазақстан облысы

Алматы қаласы

620200262417

«Еуразия энергетикалық корпорациясы» акционерлік қоғамы

Павлодар облысы

Алматы қаласы

«Электроника-Е 1» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Павлодар облысы

282

186

Астана қаласы

050340001374

273

281

185

970340000843

451500228612

990140001154

060940001133

030440001087

451600022999

«Қазақстан электролиз зауыты» акционерлік қоғамы

960340000405

991240000043

620300227665

«Богатырь Көмір» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Павлодар облысы

600400040043

620300280969

«Құлагер» құрылыс корпорациясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Павлодар облысы

272

150800000329

620300007107

Астана қаласы

271

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кəсіпорны

«Локомотив құрастыру зауыты» акционерлік қоғамы

940140000325

«KazTransCom» акционерлік қоғамы

«ҚазАгроҚаржы» акционерлік қоғамы

040940002605

451500000048

Алматы қаласы

Астана қаласы

620200244903

«Қазақстан алюминийі» акционерлік қоғамы

Алматы қаласы

Астана қаласы

«Астанаэнергияөткізу» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Павлодар облысы

184

Астана қаласы

270

183

961040000259

030740001404

920140000084

030340001806

070141010662

430600001252

600700525207

031400063221

620200224425

430100247662

«Қазақстанның тұрғын үй қүрылыс жинақ банкі» акционерлік қоғамы

«Цеснабанк» акционерлік қоғамы

«ҚазМұнайТеңіз» теңіз мұнай компаниясы» акционерлік қоғамы

«Энергопроект-Високоградня» АҚ филиалы Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігі Көлік жəне қатынас жолдары комитетінің шаруашылық жүргізу құқығындағы «Ақтау халықаралық теңіз сауда порты» республикалық мемлекеттік кəсіпорны

Алматы қаласы

Астана қаласы

Маңғыстау облысы Маңғыстау облысы

182

268 269

www.egemen.kz

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2012 жылғы 29 желтоқсан

№1772

Астана, Үкімет Үйі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді: 1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар бекітілсін. 2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі С. АХМЕТОВ. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №1772 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар 1. «Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 наурыздағы № 316 қаулысында: көрсетілген қаулымен бекітілген Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы осы қаулыға 1-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 2. «Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 815 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 47, 639-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасы осы қаулыға 2-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 3. «Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарға кəсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 816 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 47, 640-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарға кəсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасы осы қаулыға 3-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 4. «Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсету қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 817 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 47, 641-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсету қағидасы осы қаулыға 4-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 5. «Микрокредиттік ұйымдар мен кредиттік серіктестіктерге конкурстық негізде кредит беру қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 819 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 47, 642-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген микрокредитті ұйымдарға жəне кредиттік серіктестерге конкурстық негізде кредит беру қағидасы осы қаулыға 5-қосымшаға сəйкес жаңа редакцияда жазылсын. 6. «Халықты жұмыспен қамту туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңын iске асыру жөнiндегi шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 19 маусымдағы № 836 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2001 ж., № 23, 288-құжат): көрсетілген қаулымен бекітілген Əлеуметтiк жұмыс орындарын ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасында: 6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «6. Ауданның (облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың) уəкілетті органы жыл сайын тізбені алғаннан кейін 15 жұмыс күні ішінде өзінің шешімімен өңірлік еңбек нарығындағы қажеттілікке сəйкес əлеуметтік жұмыс орындарын ұйымдастыратын жұмыс берушілердің тізбесін бекітеді жəне қажеттігіне қарай оны жаңартып отырады.»; 9-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «9. Азаматтарды ұйымдастырылған əлеуметтiк жұмыс орындарына орналасу үшiн жiберу кезiнде мыналар ескерiледi: 1) жіберілетін азаматтар уəкілетті органда немесе халықты жұмыспен қамту орталығында «Халықты жұмыспен қамту туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңына сəйкес жұмыссыз ретінде тіркелген жəне халықтың нысаналы топтарына жатуға тиіс, сондай-ақ еңбекпен оңалтуға мұқтаж ретінде мүгедектер қатарындағы азаматтар; 2) жолдама беру сəтiнде жiберiлетiн азаматтар үшiн уəкiлеттi органда жəне/немесе халықты жұмыспен қамту орталығында лайықты тұрақты жұмыс болмаған болуы керек.»; көрсетілген қаулымен бекітілген Жастар практикасын ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасында: 6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын: «6. Ауданның (облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың) уəкілетті органы жыл сайын тізбені алғаннан кейін 15 жұмыс күні ішінде өзінің шешімімен өңірлік еңбек нарығындағы қажеттілікке сəйкес жастар практикасынан өту үшін жұмыс орындарын ұйымдастыратын жұмыс берушілердің тізбесін бекітеді жəне қажеттігіне қарай оны жаңартып отырады.». Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №1772 қаулысына 1-қосымша Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2011 жылғы 31 наурыздағы № 316 қаулысымен бекiтiлген Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы 1. Бағдарламаның паспорты Бағдарламаның атауы

Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы

Əзiрлеу үшiн негiздеме

Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2011 жылғы 28 қаңтардағы «Болашақтың iргесiн бiрге қалаймыз!» атты Қазақстан халқына Жолдауы Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейiнгi Стратегиялық даму жоспары Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялықинновациялық дамыту жөнiндегi 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарлама

Əзiрлеуге жəне iске асыруға жауапты мемлекеттiк орган

Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтiк қорғау министрлiгi

Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, мiндеттерге, нəтижелер көрсеткiштерiне қол жеткiзуге жауапты мемлекеттiк жəне өзге де органдар

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлiгi, Қазақстан Республикасы Бiлiм жəне ғылым министрлiгi, Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлiгi, Қазақстан Республикасы Экономикалық даму жəне сауда министрлiгi, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгi, Қазақстан Республикасы Құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi, облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi Жұмыспен тұрақты жəне нəтижелi қамтуға жəрдемдесу Өз бетiнше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды жəне халықтың нысаналы топтары арасынан адамдарды жұмыспен нəтижелi қамтылуға тарту; Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру үшiн кадр əлеуетiн дамыту; Əлеуметтiк көмек көрсету жүйесiн жетiлдiру.

Бағдарламаның мақсаты Бағдарламаның мiндеттерi

Бағдарламаны iске асыру мерзiмi жəне кезеңдерi

1-кезең - 2011 (пилоттық) 2-кезең - 2012 – 2015 жылдар 3-кезең - 2016 – 2020 жылдар

Нысаналы индикаторлар

Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасында көзделген мiндеттердi iске асыру барысында 2020 жылға қарай мынадай нəтижелерге қол жеткiзу жоспарланып отыр: Бағдарламамен 1,5 млн. дейiн адам қамтылатын болады; 2016 жылға қарай: кедейлiк деңгейi 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейдi; жұмыссыздық деңгейi 5,5 % аспайтын болады; өз бетiнше жұмыспен айналысатын халықтың жалпы санындағы нəтижелі жұмыспен қамтылғандардың саны 2015 жылға қарай 56 %-ға дейін, 2020 жылға қарай – 75 %-ға дейін ұлғаяды. Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын iске асыруға республикалық бюджетте: 2011 жылға – 37,4 млрд. теңге; 2012 жылға – 57,6 млрд. теңге; 2013 жылға – 94,7 млрд. теңге (оның ішінде 20 млрд. теңге шартты-қаржыландырылатын шығыстар); 2014 жылға – 100,6 млрд. теңге; 2015 жылға – 98,7 млрд. теңге көзделген. Келесi жылдары Бағдарламаны қаржыландыру көлемi Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес республикалық бюджеттi тиiстi жоспарлы кезеңге қалыптастыру кезiнде нақтыланатын болады.

Қаржыландыру көздерi мен көлемi

2. Кiрiспе Мемлекет басшысы өзiнiң 2011 жылғы 28 қаңтардағы «Болашақтың iргесiн бiрге қалаймыз!» атты Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауында еңбек нарығының тиiмдiлiгiн арттыру, аз қамтылған, жұмыссыз мен өз бетiнше жұмыспен айналысушы халықты жұмыспен нəтижелi қамтуға жəрдемдесудiң белсендi бағдарламаларына тарту мiндеттерiн қойды. Жұмыспен қамтудың белсендi саясатын жүргiзу Қазақстан Республикасының Үкiметi қызметiнiң негiзгi əлеуметтiк басымдықтарының бiрiне жатады. Жұмыспен лайықты қамтуды қамтамасыз ету - халықты əлеуметтiк қорғаудың негiзi, адами ресурстар əлеуетiн дамыту мен iске асырудың маңызды шарты, қоғамдық байлықтың артуы мен өмiр сүру сапасын жақсартудың басты құралы. Əлеуметтiк-экономикалық өзгеру барысында елде қарқынды дамушы еңбек нарығы құрылды, халықтың экономикалық белсендiлiгi мен жұмыспен қамтылу деңгейi тұрақты өсуде. Соңғы 10 жылда жұмыспен қамтылған халық саны 6698,8 мыңнан 8141,4 мың адамға артты, ал жұмыссыздық деңгейi 2001 жылғы 12,8 %-дан 2010 жылдың соңында 5,5 %-ға дейін төмендедi. Жол картасы шеңберiнде жұмыс орындарын сақтау жəне жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң арнайы шараларын əзiрлеу жəне iске асыру əлемдiк қаржы-экономикалық дағдарыстың əсерiне байланысты уақытша экономикалық қиындық жылдары да (2008 – 2010 жылдар) жұмыспен қамтудың жоғары деңгейiн сақтауға мүмкiндiк бердi. Қазiргi уақытта жүзеге асырылып жатқан үдемелi индустриялық-инновациялық дамуға көшу, бiр жағынан, жұмыспен қамтудың одан əрi өсу мүмкiндiктерiн кеңейтедi, екiншi жағынан - еңбек нарығына жұмыс күшiнiң iшкi резервiн тартудың, еңбек ресурстарының сапасы мен экономикалық белсендiлiгiн арттырудың жаңа тəсiлдерiн əзiрлеудi жəне iске асыруды талап етедi. 3. Ағымдағы жағдайды талдау Қазақстан Республикасында еңбек нарығын жəне жұмыспен қамту саласын реттеу 1991 жылдан бастап негiзiнен халықты жұмыспен қамтудың арнайы бағдарламалары форматында жүзеге асырылды: Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 3 маусымдағы № 833 қаулысымен бекiтiлген Кедейлiкпен жəне жұмыссыздықпен күрес жөнiндегi 2000 – 2002 жылдарға арналған бағдарлама, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 26 наурыздағы № 296 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында кедейлiктi азайту жөнiндегi 2003 – 2005 жылдарға арналған бағдарлама жəне Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2005 жылғы 27 қаңтардағы № 68 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының халқын жұмыспен қамтудың 2005 – 2007 жылдарға арналған бағдарламасы 2008 – 2010 жылдарға жұмыссыздықтың өсуiнiң алдын алуға, жұмыспен нəтижелi қамтудың өсуіне жəрдемдесуге, жұмыс күшiнiң сапасын арттыруға жəне ұлттық еңбек нарығын қорғауға бағытталған Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту жүйесiн жетiлдiру жөнiндегi iсшаралар жоспары əзiрленiп, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2007 жылғы 20 қарашадағы №1114 қаулысымен бекiтiлген болатын. Алайда əлемдiк қаржы-экономикалық дағдарыстың əсерiмен 2008 жылғы күзден бастап Қазақстан Республикасында өндiрiс қарқыны төмендей бастады, инфляцияның өсуi байқалды, жұмыспен қамтудың төмендеуi жəне тиiсiнше халық табысының азаюы белең алды. 264 кəсiпорын өндiрiсiн толық немесе iшiнара тоқтатты. Қырық мыңнан астам қызметкер iшiнара жұмыспен қамту режимiне ауыстырылды не ақысы төленбейтiн демалыстарға жiберiлдi. Жұмыссыз халық саны 559,3 мың адам болды (немесе экономикалық белсендi халықтың 6,6%). Жұмыссыздықтың өсуi, қызметкерлердiң одан əрi босатылуы, əсiресе өндiрiстiң экспортқа бағытталған салаларында болжанды. Құрылыс, сауда, көлiк жəне байланыс салаларында да жұмыс орындарының қысқару қаупi күтілді. Осындай жағдайда Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметi жұмыспен қамтуға, жұмыссыздықтың айтарлықтай өсуiне жол бермеуге, жұмыс орындарын сақтауға жəне жаңаларын құруға бағытталған арнайы Жұмыспен қамту жəне кадрларды қайта даярлау стратегиясын (Жол картасын) əзiрледi. Жол картасы шеңберiнде жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi нысандарын (əлеуметтiк жұмыс орындары, жастар практикасы, қайта даярлау жəне бiлiктiлiктi арттыру) кеңiнен қолдану халықтың нысаналы топтары құрамындағы азаматтардың белсендiлiгiне ықпал еттi, ал жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейi (4,7 %) алғаш рет елдегi жұмыссыздықтың жалпы деңгейiнен төмен көрсеткiште белгiлендi. Жол картасының негiзгi нəтижелерi: шамамен 9 мың жоба iске асырылды; 392 мың жұмыс орны құрылды; шамамен 150 мың адам даярлауға жəне қайта даярлауға жiберiлдi, олардың жартысына жуығы жұмысқа орналастырылды; 192 мыңнан астам адам əлеуметтiк жұмыс орындарына жəне жастар практикасы шеңберiндегi жұмыс орындарына орналастырылды. Дағдарыс жағдайында iске асырылған халықты жұмыспен қамтудың қысқа мерзiмдi стратегиясы – Жол картасы жұмыссыздық деңгейiнiң өсуiне жол бермеумен катар, оның деңгейiнiң 2009 жылғы екiншi тоқсандағы 6,9 %-дан 2010 жылғы желтоқсанда 5,5 %-ға дейін төмендеуiне қол жеткiзуге мүмкiндiк бердi. Жұмыспен қамтудың өсуi халық табысының артуы мен кедейлiк деңгейiнiң төмендеуiне негiз болды. Табысы ең төмен күнкөрiс деңгейiнен аз халық үлесi 2001 жылғы 46,7 %-дан 2006 жылғы 18,2 %-ға жəне 2010 жылғы 6,9 %-ға дейін азайды.

9 қаңтар 2013 жыл

Алайда оң өзгерiстерге қарамастан, ұлттық еңбек нарығы теңгерiмді емес. Жұмыссыздар бар болғанына қарамастан бос жұмыс орындарының толықтырылмауы сақталып отыр, экономика салаларының мамандарға деген қажеттiлiгiнiң объективтi болжамы жоқ. Еңбек ресурстары сапасының төмендiгiне жəне өндiрiс пен оқудың арасында нақты байланыстың болмауына байланысты жұмыс күшiнiң, бiрiншi кезекте бiлiктi кадрлардың, техникалық жəне қызмет көрсету еңбегi қызметкерлерiнiң тапшылығы байқалып отыр. Жұмыспен қамтылған халықтың шамамен үштен бiрiнiң кəсiптiк бiлiмi жоқ. Жұмыспен қамтылған халық құрылымында өз бетiнше жұмыспен айналысатындардың үлесi – 33,3 % немесе 2,7 млн. астам адамды құрайды. Өз бетiнше жұмыспен айналысушылардың негiзгi бөлiгi ауылдық жерлерде тұрады жəне жеке шаруашылығын жүргiзумен айналысады, одан түсетiн табыс тiршiлiк етуге жеткiлiктi деңгейде ғана болады. Өз бетiнше жұмыспен айналысушылардың басым бөлiгi əлеуметтiк қорғау жəне қолдау жүйесiмен қамтылмаған. Ауыл жастарының жағдайы ерекше алаңдаушылық тудырып отыр, кəсiптiк бiлiм алуға қолжетiмдiлiгi шектеулi болғандықтан, олар ресми еңбек нарығында iс жүзiнде бəсекеге қабiлетсiз болып табылады. Еңбек нарығында қалыптасқан мұндай ахуалдың тiкелей салдары кедейлiктiң сақталуы болып табылады, 2010 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша 1,1 млн. астам адамның табысы ең төмен күнкөрiс деңгейiнен аз. Аз қамтылған халықты əлеуметтiк қолдауда жұмыспен қамтуға жəне еңбектен табыс табуға жəрдемдесудiң белсендi шаралары жеткiлiктi қолданылмайды. Өткен ғасырдың 90 жылдарының соңында жұмыспен қамту қызметтерiне жүргiзiлген институционалдық қайта құрулар еңбек нарығын реттеу тиiмдiлiгiн төмендеттi. Осылайша қалыптасқан жағдай кедейлiктi төмендету қарқынын баяулатып қана қоймайды, сонымен қатар экономикалық өсудің жаңа кезеңiне өту жағдайында жұмыс күшiне деген сұраныстың артқанына қарамастан, елде бар еңбек ресурстарының толық пайдаланылмайтынын білдіреді. Əлемдiк практикада осы тектес проблемаларды шешу үшiн еңбек нарығындағы белсендi бағдарламалар (бұдан əрi – ЕНББ) қолданылады. ЕНББ еңбек ресурстарын дамыту (кəсiптiк даярлау жəне қайта даярлау), жұмыс күшiне деген сұранысты арттыру (жалақыны/жұмыспен қамтуды субсидиялау, қоғамдық жұмыстар), еңбек нарығын реттеудi жетiлдiру (жұмыспен қамту қызметтерiн құру, ақпараттық қолдау), еңбек күш-жiгерiн жандандыруды мемлекет жүзеге асыратын əлеуметтiк қолдау жүйесiмен үйлестiру («құқықтар мен мiндеттер» немесе «өзара мiндеттемелер» стратегиялары, бұл жағдайда мемлекет жұмыспен қамту жəне оқыту бойынша жоғары сапалы қызметтер көрсетуге мiндеттенедi, ал ЕНББ-ға қатысушы жұмысты қарқынды iздеудi жүзеге асыруға мiндеттенедi) арқылы жүзеге асырылады. ЕНББ экономикалық тұрғыдан – жұмыспен нəтижелi қамту ықтималдығының артуын, еңбек өнiмдiлiгi мен жалақының өсуiн, əлеуметтiк тұрғыдан - жұмыссыздықтың төмендеуiн, еңбек белсендiлiгiнiң артуы мен адам əлеуетiнiң дамуын болжайды. Бастапқыда мұндай бағдарламалар экономикалық күйзелiс кезінде жəне жұмыссыздық деңгейi жоғары кезде қолданылған, ал қазiргi уақытта –экономикасы өтпелі елдердегi өнеркəсiптiк қайта құрылымдаудың керi əсерiн жұмсарту жəне еңбек нарығынан барынша шалғай халықтың осал топтарын кiрiктiру үшiн қолданылады. Осының негiзiнде қол жеткiзiлетiн оң нəтижелер ЕНББ əзiрлеудiң жəне қазақстандық еңбек нарығында да қолданудың өзектiлiгiн арттырып отыр Жол картасын iске асыру барысында жинақталған еңбек нарығында туындайтын тəуекелдерді басқару тəжiрибесi бiздiң бұл тұрғыдағы мүмкiндiктерiмiздi арттыра түседi. 4. Бағдарламаның мақсаты, мiндеттерi жəне нысаналы индикаторлары 4.1 Бағдарламаның мақсаты Жұмыспен тұрақты жəне нəтижелi қамтуға жəрдемдесу. 4.2 Бағдарламаның нысаналы индикаторлары 2020 жылға қарай: Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасымен (бұдан əрi – Бағдарлама) 1,5 млн. дейiн адам қамтылатын болады. 2016 жылға қарай: Жұмыссыздық деңгейi 5,5 %-дан аспайтын болады, оның iшiнде: 2012 жылы – 5,8 %, 2013 жылы – 5,7 % жəне 2014 жылы – 5,6 % жəне 2015 жылы – 5,5 %. Кедейлiк деңгейi 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейдi, оның iшiнде: 2012 жылы – 6,3 %, 2013 жылы – 6,2 % жəне 2014 жылы – 6,1 % жəне 2015 жылы 6,0 % құрайды. Өз бетiнше жұмыспен айналысатын халықтың жалпы санындағы нəтижелі жұмыспен қамтылғандардың үлесі 2015 жылға қарай 56 %-ға, 2020 жылға қарай – 75 %-ға дейін ұлғаяды. (Ескертпе: 2011 жылдың қорытындысы бойынша 50,6 % немесе 1,38 млн. адам, 2015 жылы – 56 % немесе 1,52 млн. адам, 146 мың адамға көбейеді, 2020 жылы – 75 % немесе 2,1 млн. адам, 2011 жылмен салыстырғанда 700 мың адамға ұлғаяды). Бағдарламаны iске асыру шеңберiнде қамтылғандардың үлес салмағы: өз бетiнше жұмыспен айналысушылар (өз бетiнше жұмыспен айналысушылардың жалпы санында) 2012 жылы – 0,9 %, 2013 жылы – 1,2 %, 2014 жылы – 1,5 % жəне 2015 жылы – 1,8 % болады; жұмыссыздар (жұмыссыздардың жалпы санында) 2012 жылы – 15,1 %, 2013 жылы – 20,0 %, 2014 жылы – 22,0 % жəне 2015 жылы – 25,0 % болады; күнкөрісі төмен отбасылардың еңбекке жарамды мүшелерi (тартылған) 2012 жылы – 17,0 %, 2013 жылы – 18,0 %, 2014 жылы – 19,0 % жəне 2015 жылы – 20,0 % болады. 4.3. Бағдарламаның мiндеттерi 1. Өз бетiнше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды жəне халықтың нысаналы топтарына кіретін адамдарды жұмыспен қамтудың белсендi бағдарламаларына тарту. 2. Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламаны (бұдан əрi – ҮИИДМБ) iске асыру үшiн кадр əлеуетiн дамыту. 3. Атаулы əлеуметтiк көмек көрсету жүйесiн жетiлдiру. Бағдарламаны iске асыру бiрiншi кезекте, оқытуға, жұмысқа орналастыруға, өзiнiң жеке iсiн ашуға жəне кеңейтуге жəрдемдесуге, ал мұндай мүмкiндiктер болмаған жағдайда, жұмыспен нəтижелi қамтудың қолжетiмдiлiгiн кеңейту мақсатында өз еркiмен көшуiне жəрдемдесуге бағытталған. Осыған орай, Бағдарламаны iске асыру мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады: 1. Оқыту жəне жұмысқа орналасуда жəрдемдесу. 2. Кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесу. 3. Еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру. 4. Ауылдық елдi мекендердi дамыту. Бағдарламаны iске асыру үшiн: 1) нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру жөнiндегi шаралар қабылданатын болады; 2) жекелеген мамандықтар бөлінісінде ағымдағы бос жұмыс орындары жəне болжамды жұмыс орындарының жалпыұлттық дерекқоры (бұдан əрi - Дерекқор), кəсіптік білім беретін оқу орындарының дерекқоры қалыптастырылады жəне «Жастардың еңбек биржасы» бірыңғай вебпорталы құрылатын болады. Дерекқор мемлекеттік, салалық бағдарламалар мен аумақтарды дамыту бағдарламалары, сондайақ жеке сектордың бастамалары шеңберінде қалыптастырылатын болады. Жергiлiктi мемлекеттiк органдар мен мемлекеттік, салалық бағдарламалар, аумақтарды дамыту бағдарламалары шеңберінде жобаларды іске асыруға жауапты ұйымдар облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органына мерзімді негізде белгіленген нысан бойынша өңiрлер мен жекелеген мамандықтар бөлiнiсiнде қызметкерлерге бар жəне болжамды қажеттілік жөнінде мəлімет жібереді. Дерекқор қалыптастыру тəртібі мен жергiлiктi мемлекеттiк органдар мен мемлекеттік, салалық бағдарламалар, аумақтарды дамыту бағдарламалары шеңберінде жобаларды іске асыруға жауапты ұйымдар ұсынатын кадрларға қажеттілік туралы ақпаратты ұсыну тəртібін Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігі (бұдан əрі – Бағдарлама операторы) бекітеді. Орталық мемлекеттік органдар жыл сайын, 15 ақпаннан кешіктірмей белгіленген нысан бойынша Бағдарлама операторына мемлекеттік жəне салалық бағдарламада көрсетілген жұмыс орындарын құру жөніндегі жоспарларға сəйкес үшжылдық кезеңге жетекшілік ететін салалардағы болжамды қажеттілік жəне өңірлер бөлінісінде өткен жылы нақты құрылған жұмыс орындары туралы мəліметтерді жібереді. Орталық мемлекеттік органдардың кадрларға қажеттілік туралы ақпарат беру тəртібі мен нысанын Бағдарлама операторы олармен келісу арқылы бекітеді. Бағдарламада көзделген iс-шараларды қаржылай қамтамасыз ету мақсатында мəлiмделген қажеттiлiкке сəйкес жəне республикалық бюджеттiң қаржылай мүмкiндiктерiн ескере отырып, облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың əрқайсысы үшiн қаржыландыру лимитi айқындалады. Лимит бойынша берiлген қаражаттың мақсатты пайдаланылуын қамтамасыз ету жəне Бағдарламада көзделген нəтижелерге (нысаналы индикаторларға) қол жеткiзу үшін республикалық бюджеттiк бағдарламалардың əкiмшiлерi мен жергiлiктi атқарушы органдар арасында мынадай негiзгi параметрлер бойынша нəтижелер туралы келiсiмдер жасалады: жұмыссыздық деңгейі: өз бетінше жұмыспен айналысатын халықтың жалпы санында жұмыспен нəтижелі қамтылғандардың санын ұлғайту; халықтың құрылымында ең төмен күнкөрiс деңгейiнен төмен деңгейде өмiр сүрiп жатқан еңбекке қабілетті адамдар үлесін қысқарту; мемлекеттік қолдау шараларымен, оның ішінде кəсіптік оқумен, кəсіпкерліктің негіздеріне оқытумен қамтылған Бағдарламаға қатысушылардың, көшкендердің жəне жұмысқа орналастырылғандардың саны; тұрақты жұмыс орындарына, əлеуметтік жұмыс орындарына жəне жастар практикасына жұмысқа орналастырылған, оның ішінде кəсіптік оқудан өткен Бағдарламаға қатысушылар саны; басқа да көрсеткiштер. Бағдарламаның iске асырылуын басқаруды: республика деңгейiнде: Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын iске асыру жөнiндегi ведомствоаралық комиссия (бұдан əрi – ВАК). Бағдарлама операторы; облыстық (астана, республикалық маңызы бар қала) деңгейде – Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi өңiрлiк комиссия (бұдан əрi – өңiрлiк комиссиялар) жəне жұмыспен қамту мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi органдар; аудандық (қалалық) деңгейде – Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi аудандық (қалалық) комиссия (бұдан əрi – аудандық (қалалық) комиссиялар), жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдар жəне халықты жұмыспен қамту орталықтары; селолар мен ауылдар деңгейiнде – (селолар мен кенттердiң жəне селолық округтердiң əкiмдерi) осы əкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер əкiмдерiнiң аппараттары жүзеге асыратын болады. Тараптардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын əлеуметтiк келiсiмшарттар Бағдарламаның орындалуын ұйымдастырудың аса маңызды құралдары болып табылады. Өңірлік, аудандық (қалалық) комиссиялардың үлгi ережелерiн, əлеуметтiк келiсiмшарттың, жұмыс берушілер мен білім беру ұйымдарының əлеуметтік келісімшартқа қосылу туралы өтініштерінің (хабарламаларының) нысандарын Бағдарлама операторы бекітеді. Бағдарламаға қатысушыларды жұмысқа орналастыру мүмкіндіктерін кеңейту мақсатында Бағдарлама операторы, жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдар мен халықты жұмыспен қамту орталықтары жеке жұмыспен қамту агенттіктерімен мынадай бағыттар бойынша ынтымақтастықты жүзеге асырады: бос жұмыс орындары мен Бағдарламаға қатысушылардың дерекқорына қолжетімділік беру; Бағдарламаға қатысуға үміткерлерге Бағдарлама шеңберінде ұсынылатын мемлекеттік қолдау шаралары туралы консультация беру; Бағдарламаға қатысушыларға жұмысқа орналасуда жəрдемдесу. 4.3.1. Бiрiншi бағыт: оқыту жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесу Бiрiншi бағыт еңбек əлеуетін дамыту жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесу арқылы халықтың жұмыспен тұрақты жəне нəтижелi қамтылуын қамтамасыз етуге бағытталған. Қазақстан Республикасының мынадай азаматтары мен оралмандар осы бағыттың қатысушылары бола алады: ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; ағымдағы күнтізбелік жылы жалпы білім беретін мектептердің 11-сыныбын бітіргендер; еңбекке қабілеттілігін сақтаған мүгедектер; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; белгіленген жасқа дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушы болып табылатын адамдар. Бағдарламаға қатысудың басым мүмкiндiктерi ауылдық жердегi жастар мен əйелдерге берiледi. Осы бағыт шеңберiнде Бағдарламаға қатысушыларға мемлекеттiк қолдаудың мынадай түрлерi көрсетiледi: кəсіптік оқу, жұмысқа орналасу мəселелерi бойынша консультациялар, сондай-ақ психологиялық бейiмдеу; тегiн бiлiктiлiктi арттыру, кəсiптiк даярлау жəне қайта даярлау курстарына (бұдан əрi – кəсiптiк оқыту) жіберу; кəсіптік оқуға материалдық көмек беру; лайықты бос жұмыс орындарын iздеу жəне жұмысқа, оның iшiнде əлеуметтiк жұмыс орындарына жəне жастар практикасына орналасуға жəрдемдесу; жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын жеке тұлғалардың жалақысын iшiнара субсидиялау; жастар практикасына жiберiлген жеке тұлғаларға еңбекақы төлеу. Жастар практикасына қатысушылардың жалақысын субсидиялау 6 ай бойы жүзеге асырылады. Жастар практикасына жiберiлген Бағдарламаға қатысушылардың еңбекақысын субсидиялау мөлшерi айына 17,2 айлық есептiк көрсеткiштi (салықтарды, мiндеттi əлеуметтiк аударымдарды, пайдаланылмаған еңбек демалысына өтемақыны жəне банк қызметтерiн ескере отырып) құрайды. Азаматтардың жастар практикасына қатысу жəне оларға мемлекеттiк қолдау көрсету шарттары Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен Жастар практикасын ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасында көзделген. Əлеуметтiк жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылған Бағдарламаға қатысушылардың жалақысын мемлекеттiң iшiнара субсидиялауы 12 ай бойы жүзеге асырылады. Бiр айдағы жалақыға берiлетiн субсидия мөлшерi салықтарды, мiндеттi əлеуметтiк аударымдарды жəне пайдаланылмаған еңбек демалысына өтемақыны ескере отырып, мынаны құрайды: 1) алғашқы 6 айда жалақының 50 %-на дейiн, бiрақ 26 мың теңгеден аспайды; 2) келесi 3 айда жалақының 30 %-на дейiн, бiрақ 15,6 мың теңгеден аспайды; 3) соңғы 3 айда жалақының 15 %-на дейiн, бiрақ 7,8 мың теңгеден аспайды. Азаматтардың Бағдарламаға қатысу жəне оларға мемлекеттiк қолдау көрсету шарттары Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесудi жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсетудi ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасында көзделген. Жалдамалы қызметкерлерді өндірістен қол үзіп немесе қол үзбей кəсіптік қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру Бағдарламаға қатысушының жұмыс орнының сақталу шартымен жұмыс берушілердің өтінімі бойынша жүзеге асырылады. Iске асыру тетiгi: 1) Бағдарламаға қатысуға үміткерлер тұрақты тұратын жерiнiң аудан, қала бойынша халықты жұмыспен қамту орталықтарына Бағдарламаға қатысуға өтiнiшпен жүгiнедi жəне Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесудi жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсетудi ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасына сəйкес құжаттарды тапсырады; 2) Халықты жұмыспен қамту орталықтары тапсырылған құжаттарды қарайды жəне тапсырылған құжаттардың Бағдарламаға қатысушыларға қойылатын талаптарға сəйкестігін салыстырып тексеру негізінде Бағдарламаға қатысушылардың құрамына қосу туралы (не бұдан бас тарту туралы) шешім қабылдайды; 3) Бағдарламаға қатысушыларға халықты жұмыспен қамту орталықтары қолданыстағы Дерекқордағы бос жұмыс орындарына не жұмыс берушілердің өздері немесе жеке жұмыспен қамту агенттіктері арқылы мəлімдеген жұмыс орындарына, жалақысын ішінара субсидиялай отырып, əлеуметтік жұмыс орындарына, сондай-ақ жастар практикасынан өту үшін жұмыс орындарына жұмысқа орналасуға жəрдем көрсетеді; 4) Қажетті кəсіптік даярлығы болмағандықтан, жұмысқа орналаса алмай жүрген Бағдарламаға қатысушылар Дерекқорға енгізілген кəсіптер (мамандықтар) бойынша кəсіптік оқуға, сондай-ақ жұмыс берушілердің өздері немесе жеке жұмыспен қамту агенттіктері арқылы мəлімдеген тиісті жұмыс орындарына жіберіледі; 5) Дерекқордағы бар жұмыс орындарына, жеке жұмыспен қамту агенттіктері жəне жұмыс берушілер ұсынған жұмыс орындарына кəсіптік оқудан өтпестен жұмысқа орналасу жағдайларын қоспағанда, Бағдарламаға қатысушы мен халықты жұмыспен қамту орталығы арасында əлеуметтiк келiсiмшарт жасалады;

6) Кəсiптiк оқуды аяқтағаннан кейiн Бағдарламаға қатысушыларға алған мамандығы (кəсібі) бойынша жұмысқа орналастыруға жəрдем көрсетіледі; 7) Əлеуметтік келісімшарт талаптарының орындалуын Бағдарламаға қатысушылар тарапынан халықты жұмыспен қамту орталықтары, халықты жұмыспен қамту орталықтары тарапынан – ауданның (қаланың) жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органы бақылайды. 4.3.1.1. Бағдарламаның бірінші бағытын пилоттық режимде іске асырудың қосымша шарттары 2013 жылдан бастап Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан облыстарында, сондай-ақ ВАК шешімімен айқындалған өңірлерде кəсіптік оқудан өту үшін үміткерлерді іріктеуді, мамандықтар (кəсіптер) жəне кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын білім беру ұйымдарын таңдауды кəсіптік оқуды аяқтағаннан кейін іріктелген үміткерлерді жұмысқа орналастыруды қамтамасыз ететін жұмыс берушілер жүргізетін тəртіп енгізіледі. Іске асыру тетігі: 1) Бағдарламаға қатысушыларды жұмысқа орналастыру үшін тұрақты жұмыс орындарын ұсынатын жұмыс берушілер: кəсіптік оқудан өткізуге үміткерлерді іріктейді; ағымдағы жəне перспективалық қажеттілікті ескере отырып, оқыту үшін мамандық (кəсіп) таңдайды; Қазақстан Республикасының аумағында кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын білім беру ұйымын таңдайды; 2) Бағдарламаға қатысуға үміткерлерді іріктеуді жұмыс берушілер: өз бетінше іздестіреді, оның ішінде жұмыспен қамту агенттіктері арқылы; Халықты жұмыспен қамту орталығы ұсынатын Бағдарламаға қатысушылар арасынан таңдайды; бос жұмыс орындары жəрмеңкелеріне қатысу арқылы жүргізеді. 3) Кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын ұйымды таңдауды жұмыс берушілер тізбесі Бағдарлама операторының, сондай-ақ білім саласындағы уəкілетті органның, Бағдарлама операторының жанындағы жеке кəсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктерінің, жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдардың жəне жұмыспен қамту орталықтарының интернет-ресурсында орналастырылатын ұйымдардың арасынан жүргізеді. Бағдарлама шеңберінде кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын ұйымдардың тізбесін (бұдан əрі – Тізбе) қалыптастыру, оған өзгерістер мен толықтырулар енгізу тəртібі Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесудi жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсетудi ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасында айқындалады. 4) Халықты жұмыспен қамту орталықтары кəсіптік оқыту үшін жұмыс берушілер іріктеген Бағдарламаға қатысушылармен білім беру ұйымы мен жұмыс беруші тараптары қатысатын əлеуметтік келісімшарт жасайды. Жұмыс беруші мен білім беру ұйымы əлеуметтік келісімшартқа қосылу туралы жауапты лауазымды адамның қолымен жəне мөрмен расталған жазбаша өтініш (хабарлама) беру арқылы əлеуметтік келісімшарт жасасуды растайды. Бағдарламаға қатысушыларды жұмысқа орналастыру үшін тұрақты жұмыс орындарын ұсынатын жұмыс берушілер өтініште (хабарламада) Бағдарламаға қатысушылардың деректерін, оларды оқытуды ұйымдастыру жоспарланып отырған мамандық (кəсіп), білім беру ұйымын, өндірістік практикадан өту орнын жəне оқу аяқталғаннан кейін жұмыс істеу кезеңін көрсетеді. Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын білім беру ұйымдары өтініште (хабарламада) мамандығы (кəсібі), оқытудың ұзақтығы мен құны, өндірістік практикадан өтетін ықтимал орны мен шарттары туралы ақпаратты көрсетеді. 5) Əлеуметтік келісімшарт талаптарының орындалуын Бағдарламаға қатысушылар, жұмыс берушілер мен білім беру ұйымдары тарапынан халықты жұмыспен қамту орталықтары, халықты жұмыспен қамту орталықтары тарапынан – ауданның (қаланың) жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті орган бақылайды. 4.3.1.2. Кəсіпорындардағы оқу орталықтарында кəсіптік оқыту Бағдарламаның бірінші бағыты шеңберінде кəсіптік оқытуды заңды тұлға болып табылатын жəне Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес білім беру қызметін жүзеге асыруға құқығы бар оқу орталықтары (өндірістік кəсіпорындар мен ұйымдар жанындағы) жүзеге асыра алады. Кадрларды фирмаішілік (өндірісішілік) даярлауды, қайта даярлауды жəне біліктілігін арттыру жүйесін дамыту жəне жетілдіру мақсатында, сондай-ақ оқу орталықтарының (өндірістік кəсіпорындар мен ұйымдар жанындағы) Бағдарламаға қатысу мүмкіндігін жүзеге асыру үшін, базасында оқу орталықтары жұмыс істейтін жұмыс берушілер: оқу орталықтарының базасында оларға оқу ұйымы мəртебесін бере отырып, дербес заңды тұлғалар құруды; құрылған заңды тұлғалардың белгіленген тəртіппен білім беру қызметін жүзеге асыруға лицензия алуын; мемлекеттік тапсырыс бойынша техникалық жəне кəсіптік білім мамандарын даярлауға қатысуды қамтамасыз етеді. 4.3.2. Екiншi бағыт: кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесу Бағдарлама шеңберінде кəсіпкерлікті дамытуға жəрдемдесу: ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; ағымдағы күнтізбелік жылы жалпы білім беретін мектептердің 11-сыныбын бітіргендер; еңбекке қабілеттілігін сақтаған мүгедектер; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; белгіленген жасқа дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушы болып табылатын, əкiмшiлiк бағыныстылығына қарамастан, ауылдық елдi мекендерде, шағын қалаларда, заңнамаға сəйкес қалалық елдi мекендерге жататын кенттерде жеке ісін ұйымдастыруды немесе кеңейтуді қалайтын жəне оған мүмкіндігі бар адамдар қатарындағы адамдардың жеке iсiн ұйымдастыру немесе кеңейтуі арқылы кəсiпкерлiктi ынталандыруға жəне экономикалық белсендiлiкті арттыруға бағытталған. Екінші бағытты іске асыру үшін ауылдық тірек елді мекендер басым елді мекендер болып табылады. Жеке iсiн ұйымдастыруды немесе кеңейтудi қалайтын ауыл тұрғындарына, əйелдерге жəне мүгедектерге қатысудың басым құқығы берiледi. Осы бағыт шеңберiнде мемлекеттiк қолдаудың мынадай түрлерi көрсетiлетiн болады: сервистік қызметтер, оның ішінде консультациялық (бухгалтерлік, заңдық, маркетингтік) қызметтер көрсету, оқуға материалдық көмек ұсына отырып, кəсіпкерлік негіздеріне тегін оқыту, бизнес жоспарын дайындауға жəрдемдесу, 1 жылға дейінгі мерзімге жобаларды сүйемелдеу; микрокредиттер беру; жетiспейтiн инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамыту жəне/немесе салу жəне/немесе инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алу. Бағдарламаның осы бағытына, оның ішінде қаржы агенттігі мəртебесіне ие ұйымдардың қатысуы, сондай-ақ Бағдарламаларға қатысушыларға мемлекеттiк қолдау көрсету шарттары Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуға мемлекеттiк қолдау көрсетудi ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасында көзделген. Конкурсты ұйымдастыру жəне өткiзу тəртiбi, микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдары мен кредиттiк серiктестiктердi iрiктеу жəне кредит ресурстарын беру, оларға осы бағыт шеңберiнде бөлiнген кредит ресурстарының мақсатты пайдаланылуына мониторинг жүргiзу, қатысу тəртібі Микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдары мен кредиттiк серiктестiктерге конкурстық негiзде кредит беру қағидасында көзделген. Микрокредит беру шарттары: республикалық бюджеттен бюджеттiк кредит жергiлiктi атқарушы органға 0,01% жылдық сыйақы ставкасымен қайтарымдылық, жеделдiлiк жəне ақылылық қағидаттарында 5 жылға берiледi; бюджеттiк кредиттiң нысаналы мақсаты – жеке iсiн ұйымдастыру немесе кеңейту, айналым капиталын толықтыру; кредит тұтынушылық мақсаттарға, бұрынғы қарызды өтеуге жəне жылжымайтын тұрғын үй алуға берiлмейдi; кредит беру мерзiмi – 5 жылдан аспайды; кредиттiң ең жоғары сомасы 3 млн. теңгеден аспайды; соңғы қарыз алушыға, микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдарына жəне/немесе кредиттiк серiктестiктерге кредит бойынша негiзгi борышты өтеу бойынша кредит беру мерзімі ұзақтығының үштен бiрiнен аспайтын мерзiмге жеңiлдiктi кезең ұсынылуы мүмкiн; уəкiлеттi өңiрлiк ұйымның микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдар жəне/немесе кредиттiк серiктестiктер үшiн ұсынатын кредиттерi бойынша жылдық сыйақы ставкасын өңiрлiк комиссиямен келiсiм бойынша уəкiлеттi өңiрлiк ұйым үшiн белгiленген кредиттер бойынша сыйақы ставкасы жəне оның кредит берудi ұйымдастырумен байланысты жоспарланған шығыстары негізге алынып, уəкілетті ұйым белгілейді; соңғы қарыз алушы үшiн кредиттiк ресурстар бойынша жылдық ең жоғары тиiмдi ставканы өңiрлiк комиссиямен келiсе отырып, уəкiлеттi өңiрлiк ұйым белгiлейдi; қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым ұсынатын соңғы қарыз алушы үшін кредиттік ресурстар бойынша жылдық сыйақының ең жоғары тиімді ставкасы өңірлік комиссиямен келісе отырып белгіленеді; жобалау-сметалық құжаттама əзірлеу жəне жетiспейтiн инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамытуға жəне/немесе салуға мемлекеттік сараптама жүргізу жəне ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алу республикалық бюджеттен берілетін трансферттер есебінен жүзеге асырылады. Инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту Бағдарлама шеңберiнде қатысушылар iске асыратын жобалар үшiн қолданыстағы жүйелерге: жолдарға, кəрiзге, жылумен жəне сумен жабдықтауға, телефон жəне электр желiлерiне жетiспейтiн инфрақұрылым жүргізуді көздейді. Жетiспейтiн инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамытуды жəне/немесе салуды жəне инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алуды жергілікті атқарушы органдар айқындалған техникалық шарттар немесе заңнамада белгіленген тəртіппен бекітілген жобалаусметалық құжаттама жəне бизнес-ұсыныстар негізінде республикалық бюджеттен берілетін нысаналы трансферттер есебінен жүзеге асырады. Бұл ретте, инфрақұрылым объектілерін салу немесе реконструкциялау жəне инженерліккоммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін сатып алынатын ілеспе технологиялық жабдықтардың құны жобалау-сметалық құжаттаманың құны мен мемлекеттік сараптама жүргізу құны есепке алынбай айқындалады жəне берілетін кредиттің сомасына қарамастан, Бағдарламаның бір қатысушысына 3 млн. теңгеден аспауға тиіс. Жетiспейтiн инфрақұрылым жүргізу елдi мекендi дамытудың бас жоспарына (ауылда – инженерлiк-коммуникациялық желiлердiң жергiлiктi схемаларына) сəйкес келуге тиiс жəне бiр немесе бiрнеше жобаны қамтамасыз етуге бағытталуы мүмкiн. Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына, кредиттік серіктестіктерге жəне қаржы агенттігі мəртебесіне ие ұйымдарға кредиттік ресурстар беру: 1) Бағдарлама операторы жергiлiктi атқарушы органға бюджеттiк кредит бередi. 2) аумақтарды дамыту бағдарламаларына сəйкес ауылдық округтер əкімдерінің қатысуымен аудандардың (қалалардың) жергілікті атқарушы органдары: жергілікті бюджет қаражаты есебінен Кəсіпкерлікті дамыту картасын əзірлеуді қамтамасыз етеді жəне оны облыстың кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органымен келісім бойынша бекітеді; Кəсіпкерлікті дамыту картасы бекітілгенге дейін Бағдарламаға қатысушыларға кредит беру белгілі бір өңірде кəсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарына сəйкес жүзеге асырылады. 3) Облыстардың жергілікті атқарушы органдары микрокредит беруді ұйымдастыру жөніндегі уəкілетті өңірлік ұйымды айқындайды. 4) Уəкiлеттi өңiрлiк ұйым Микроқаржы (Микрокредиттiк) ұйымдары мен кредиттiк серiктестiктерге кредит берудiң белгiленген қағидасына сəйкес Бағдарламаға қатысу үшiн микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдарын жəне/немесе кредиттiк серiктестiктердi iрiктеу бойынша конкурс өткiзедi. Микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдары мен кредиттiк серiктестiктер арасында конкурс өткізбей соңғы қарыз алушыларға кредит беруді қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымның өзі жүзеге асыруы мүмкін. 5) Уəкiлеттi өңiрлiк ұйым мен микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдарының жəне/немесе кредиттiк серiктестiктердiң арасында кредит беру туралы шарт жасалады. Уəкілетті өңірлік ұйымның қаржы агенттігі мəртебесі болған жағдайда кредиттік шарт тікелей уəкілетті өңірлік ұйым мен соңғы тұтынушы арасында жасалады. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын Бағдарламаға қатысушыларға кəсіпкерлікті дамыту бойынша мемлекеттік қолдау шараларын ұсыну: 1) Бағдарламаның екiншi бағытына қатысуға ниет бiлдiрушiлер халықты жұмыспен қамту орталықтарына жүгінеді, онда оларға Бағдарлама шеңберінде микрокредит алудың ықтимал нұсқалары туралы консультация береді. Кредит қаражатын конкурстық негізде іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары немесе қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым арқылы алуға ниет білдірген жағдайда қатысуға үміткерлер жұмыспен қамту орталықтарына өтініш жəне Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуға мемлекеттiк қолдау көрсетудi ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидасына сəйкес құжаттар береді. Егер үміткер микрокредитті кредиттік серіктестік арқылы алуға ниет білдірсе, ол қолданыстағы кредиттік серіктестікке қосыла алады немесе микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына жəне кредиттік серіктестіктерге конкурстық негізде кредит беру қағидасына сəйкес уəкілетті өңірлік ұйым өткізетін кредиттік серіктестіктерді іріктеу жөніндегі конкурсқа қатысатын жаңа кредиттік серіктестік құра алады. 2) Халықты жұмыспен қамту орталықтары ұсынылған өтініштерді қарайды, мемлекеттiк қолдау алу түрлерi бойынша үмiткерлердiң тiзiмi мен жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту мен жайластыруды жəне/немесе Кəсіпкерлікті дамыту картасына сəйкес ілеспе технологиялық жабдық сатып алуды талап ететiн жобалардың тiзбесiн қалыптастырады жəне: ауданның (қаланың) кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органына; болжамды кəсіпкерлік қызметті жүзеге асыру орны бойынша селолық округтің, кенттің əкіміне; конкурстық негізге іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарға немесе қаржы агенті мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымға немесе микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына жəне кредиттік серіктестіктерге конкурстық негізде кредит беру қағидасына сəйкес уəкілетті өңірлік ұйым өткізетін кредиттік серіктестіктерді іріктеу жөніндегі конкурсқа қатысатын кредиттік серіктестіктерге; үміткер мəлімдеген жетіспейтін инженерлік-коммуникациялық объектілерді дамыту жəне/немесе салу жəне ілеспе технологиялық жабдық сатып алу қажет болған жағдайда инженерліккоммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жəне/немесе жайластыру жөніндегі уəкілетті органға (ауданның) жібереді. 3) Сұрауды алған күннен бастап күнтізбелік 10 күн ішінде Жұмыспен қамту орталығына: ауданның (қаланың) кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органы – ұсынылған жобаның кəсіпкерлікті дамыту картасына немесе өңірде кəсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарына сəйкестігі туралы қорытындыны; селолық округтың, кенттің əкімі – жобаны іске асырудың орындылығын келісу туралы қорытындыны не дəлелді түрде бас тартуды; конкурстық негізде іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары, кредиттік серіктестіктер, қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым – үміткерлерге Бағдарламаның екінші бағытына қатысуға кредит беру мүмкіндігі туралы қорытындыны; инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жəне жайластыру жөніндегі (ауданның) уəкілетті орган – жетiспейтiн инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамыту жəне/немесе салу жəне/немесе инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алу мүмкіндігі туралы қорытындыны жібереді; 4) Халықты жұмыспен қамту орталығы жоғарыда көрсетілген құжаттарды алғаннан кейін үміткерлерді Бағдарламаның екінші бағытына қатысушылар құрамына қосу не одан бас тарту туралы шешiм қабылдайды жəне шешiм қабылдаған күннен бастап үш жұмыс күнi iшiнде оларды бұл туралы жазбаша хабардар етедi. 5) Халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаның екiншi бағытына енгізілген адамдармен əлеуметтiк келiсiмшарттар жасасады. 6) Облыстың халықты жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органы мемлекеттік сатып алу заңнамасына сəйкес сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымдарды іріктеуді жүзеге асырады. Кəсiпкерлiк негiздерiн оқыту бағдарламасы мен оны өткізу кестесі халықты жұмыспен қамту орталығымен келісіледі. 7) Халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға қатысушыларды оқуға, бизнес жоспар дайындауға жəрдемдесуге материалдық көмек ұсына отырып, оларға оқыту мерзімі бір ай мерзімге дейін кəсіпкерлік негіздеріне тегін оқумен қамтамасыз ететін сервистік қызметтер көрсету ұйымдарына жібереді; 8) Микрокредиттер беру: Бағдарламаға қатысушы сервистік қызметтер көрсету жөніндегі ұйымның жəрдем көрсетуімен бизнес-жоспар əзірлейді жəне Бағдарламаға қатысушыларға кредит беру құқығын алған қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымға не микроқаржы (микрокредиттік) ұйымына микро-

кредит алуға өтініммен жүгінеді; қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым не микроқаржы (микрокредиттік) ұйымы жобаға бағалау жүргізеді жəне микрокредит беру мүмкіндігі туралы (немесе мүмкін емес екендігі) туралы шешім қабылдайды; микрокредитті кредиттік серіктестік арқылы алған жағдайда Бағдарламаға қатысушы жобаның бизнес жоспарын əзірлейді жəне микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына жəне кредиттік серіктестіктерге конкурстық негізде кредит беру қағидасына сəйкес уəкілетті өңірлік ұйым өткізетін кредиттік серіктестіктерді іріктеу жөніндегі конкурсқа қатысатын кредиттік серіктестікке жүгінеді. 9) Бағдарламаға қатысушы кредит алуға оң қорытынды алғаннан немесе кредиттік серіктестік арқылы микрокредит алғаннан кейін сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйыммен бір жылға дейінгі мерзімге жобаны сүйемелдеу жөніндегі қосымша қызметтер (маркетингтік, заңдық, бухгалтерлік жəне басқа да қызмет түрлерін) ұсынуға шарт жасасуға құқылы. Сервистік қызметтер: жұмыс уақытында телекоммуникациялық байланыс пен интернет бойынша; жұмыс уақытында сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымның орналасқан жері бойынша; екі айда кемінде бір рет Бағдарламаға қатысушының тұрғылықты жері бойынша консультациялар жүргізу арқылы көрсетеді. Бағдарламаға қатысушының тұрғылықты жері бойынша сервистік қызметтер көрсету кестесі халықты жұмыспен қамту орталығымен келісіледі. 10) Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту: халықты жұмыспен қамту орталықтары қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымнан не микроқаржы (микрокредиттік) ұйымынан немесе кредиттік серіктестіктен оң қорытынды алған кезде инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уəкілетті органға жобалары инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін салуды немесе қайта жаңартуды немесе инженерліккоммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алуды талап ететін Бағдарламаға қатысушылардың тізімін жібереді; инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уəкілетті орган инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін қаржыландыру немесе инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алу мүмкіндігі (немесе мүмкін еместігі) жəне қаржыландыру көлемі туралы қорытынды дайындайды жəне халықты жұмыспен қамту орталығын хабардар етеді. 11) Оң қорытынды алған жобалар бойынша Бағдарламаға қатысушы мен инфрақұрылымды дамыту жөнiндегi уəкiлеттi органның арасында тиiстi шарт жасалады. 12) Инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту Қазақстан Республикасындағы сəулет, қала құрылысы жəне құрылыс қызметi туралы заңнамаға сəйкес жүзеге асырылады. 13) Шартта көзделген инфрақұрылымдық жобаның iске асырылуына мониторинг жүргiзу инфрақұрылымды дамыту жөнiндегi уəкiлеттi органға жүктеледi. 4.3.3 Үшiншi бағыт: еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру Бұл бағыт Қазақстан Республикасы азаматтарының өз еркiмен көшуiне жəрдемдесу есебінен еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру шараларын көздейдi. Бағдарламаның үшiншi бағытына ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар, табысы аз адамдар; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жастар, сондайақ оралмандардың көшiп келу квотасына енгiзiлгеннен жəне Қазақстан Республикасының азаматтығын алғаннан кейiн этникалық қазақтар қатарындағы жаңадан келген көшiп келушiлер (бұдан əрi – этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлер) арасынан Қазақстан Республикасының азаматтары қатысады. Бағдарламаның үшiншi бағытына қатысудың басым құқығын ауыл жастары иеленетiн болады. Көшкеннен кейін отбасы мүшелері бірінің жұмыспен нəтижелі қамтылуы, коммуналдық қызметтерді, жалдау ақысын төлеу жəне отбасының берілген тұрғын үйде тұру мүмкіндігі Бағдарламаға қатысудың міндетті шарты болып табылады. Бағдарламаға қатысушылардың əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен елді мекендерден əлеуметтік-экономикалық даму əлеуеті жоғары елдi мекендерге жəне экономикалық өсу орталықтарына көшуі: бiр ауданның iшiнде; бiр облыс шегiндегi бiр ауданнан (облыстық маңызы бар қаладан) басқа ауданға (облыстық маңызы бар қалаға); бір облыстан басқасына жүзеге асырылады. Əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердi айқындау өлшемдерiн экономикалық даму жəне сауда мəселелерi жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган əзiрлейдi жəне бекiтедi. Əзiрленген өлшемдерге сəйкес жергiлiктi атқарушы органдар экономикалық даму жəне сауда мəселелерi жөнiндегi орталық уəкiлеттi органмен келiсе отырып, əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердiң тiзбесiн айқындайды жəне оны Бағдарлама операторына жiбередi. Жергiлiктi атқарушы органдар айқындаған жəне экономикалық даму жəне сауда мəселелерi жөнiндегi орталық уəкiлеттi органмен келiсiлген əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердiң тiзбесi ВАК-та бекiтiледi. Əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен елді мекендерден əлеуметтік-экономикалық даму əлеуеті жоғары елдi мекендерге жəне экономикалық өсу орталықтарына көшетін Бағдарламаның осы бағытына қатысушылар мынадай өлшемдерге сəйкес келуге: өз бетiнше жұмыспен айналысатын, жұмыссыз, еңбекке жарамды табысы аз халықтың санатына жатуға; жаңа тұрғылықты жері немесе өңiрлiк немесе ҮИИДМБ шеңберiнде iске асырылатын жобалардың бейiнi бойынша қолданыстағы Дерекқордағы жұмыс орындарына, сондай-ақ қабылдау өңiріндегі кəсiпорындардың еңбек ресурстарына сұранысына сəйкес келетін кəсіптік білімі болуға; соңғы үш жылда бекiтiлген тiзбеге сəйкес əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен елдi мекендерде тұрақты тұруға тиіс. Көрсетілген өлшемдер, көшіру мен жұмысқа орналастыруды жұмыс беруші өз бетінше жүзеге асырған этникалық қазақтар арасынан көшіп келушілерге, жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиеленушілеріне, жетім балалар жəне ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға, жастарға, Бағдарлама қатысушыларына, сондай-ақ басқа облыстарға көшетіндер болып табылатын Бағдарламаның осы бағытына қатысушыларға қолданылмайды. Жастарға арналған жатақханаларда тұруға үміткер адамдар мынадай өлшемдерге сəйкес келуге тиіс: 29 жастан аспаған болуы; қолданыстағы еңбек шарты немесе əлеуметтік келісімшарты болуы; тұрғын үй құрылыс жинақтарының жүйесіне қатысуы керек. Қазақстан Республикасы азаматтарының басқа облысқа көшуі облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдары ұсынған жұмыс берушілер өтінімдерінің жəне өңірлік комиссиялардың ұсыныстарының негізінде Бағдарлама операторының шешімі бойынша жүзеге асырылады. Этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлерге жəне олардың отбасы мүшелерiне қоғамға бейiмдеу жəне кiрiктiру мақсатында оралмандарды бейiмдеу жəне кiрiктiру орталықтары арқылы қызметтер (ақпараттық, құқықтық, əлеуметтiк, медициналық жəне бiлiм беру) кешенi көрсетiледi. Бейiмдеу жəне кiрiктiру қызметтерi халықтың көшi-қоны мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi органға көзделген қаражат есебiнен көрсетiледi. Бағдарламаға қатысушыларды мемлекеттiк қолдау: көшуге субсидия берудi; жаңа тұрғылықты жерiнде кəсiптiк даярлау, қайта даярлау жəне бiлiктiлiгiн арттыру курстарында оқытуды, сондай-ақ жұмысқа орналасуына жəрдемдесудi; қызметтік тұрғын үй беруді; жастарға арналған жатақханалардан бөлме беруді; психологиялық бейімдеуді қамтиды. Көшумен байланысты субсидиялар көшу шығыстарының өтемiн қамтиды. Субсидияның мөлшерi: отбасылар бiр ауданның шегiнде көшкен жағдайда – отағасына он еселенген айлық есептiк көрсеткiштi, отбасының əрбiр мүшесiне бес еселенген айлық есептiк көрсеткiштi; отбасылар бiр облыс шегiндегi бiр ауданнан (облыстық маңызы бар қаладан) басқа ауданға (облыстық маңызы бар қалаға) көшкен жағдайда – отағасына жиырма бес еселенген айлық есептiк көрсеткiштi, отбасының əрбiр мүшесiне он бес еселенген айлық есептiк көрсеткiштi; отбасылар басқа облысқа көшкен жағдайда – отағасына елу еселенген айлық есептiк көрсеткiштi, отбасының əрбiр мүшесiне отыз бес еселенген айлық есептiк көрсеткiштi құрайды. Бағдарламаның осы бағытына қатысу жəне мемлекеттiк қолдау көрсету шарттарын Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтеді. Келген жерiнiң жергiлiктi атқарушы органдары аумақты дамыту бағдарламасына, елдi мекеннiң бас жоспарына, егжей-тегжейлi жоспарлау жобасына немесе құрылыс салу жобасына сəйкес: қызметтiк тұрғын үй салынатын учаскелердi айқындайды; Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сəйкес бекiтiлген үлгiлiк жобалар бойынша (аумақтардың сейсмикалық жағдайын ескере отырып) қызметтiк тұрғын үйлер салуды, сатып алуды, салып бітіруді, сондай-ақ жастарға арналған жатақханалар салуды жəне сатып алуды жүзеге асырады; тұрғын үй құрылысы аудандарында инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуды жəне (немесе) оны жеке құрылыс салушылардан сатып алуды жүзеге асырады. Жергiлiктi атқарушы органдар Бағдарламаға қатысушыларды отбасылық үлгiдегi жатақханалардан орын беру, тұрғын үйлердi сатып алу, құрылысы бұрын басталған объектiлердi салып бiтiру, жергiлiктi атқарушы органдардың коммуналдық меншiгiндегi бос тұрған көппəтерлi тұрғын үйлердi реконструкциялау есебiнен тұрғын үймен қамтамасыз ете алады. Көшуін жəне жұмысқа орналасуын жұмыс беруші өзі жүзеге асырған азаматтар басым тəртіппен тиісті мемлекеттік қолдауды ұсына отырып, Бағдарламаның бірінші бағытына қатысушылардың құрамына енгізіледі. Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасына сəйкес жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын Қазақстан Республикасының азаматтарын қоныстандыру үшін жастарға арналған жатақханаларды, қызметтiк тұрғын үйдi беру жəне оны пайдалану тəртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi. Жас адамдарға жатақханалардан бөлмелер, сондай-ақ этникалық қазақтар қатарындағы көшіп келушілерге; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілеріне; жетім балаларға жəне ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға; көшуін жəне жұмысқа орналасуын жұмыс беруші өзі жүзеге асыратын Бағдарламаға қатысушыларға; сондай-ақ басқа облыстарға көшетіндерге қызметтік тұрғын үй беру олардың бұрынғы тұрған жеріне, оның ішінде облыс орталықтарында, республикалық маңызы бар қалада жəне астанада тұрғанына қарамастан жүзеге асырылады. Берiлетiн қызметтiк тұрғын үйлердiң ауданы отбасының құрамына байланысты, бiрге тұратын отбасы мүшесiнiң бiреуiне 18 шаршы метрден не отбасына 100 шаршы метрден аспауға жəне бiр бөлмелi пəтерден не отбасылық үлгiдегi жатақхананың бiр бөлмесiнен кем болмауға тиiс. Тұрғын үйдiң жалпы ауданының 1 шаршы метрiнiң құны жобалау-сметалық құжаттамада жəне Мемлекеттiк сараптамада айқындалатын болады Құрылысын жəне (немесе) жеке құрылыс салушылардан сатып алуды республикалық бюджеттен қаржыландыру тұрғын үйдiң 1 шаршы метрi өңірлерде 80 мың теңгеден (инженерлік желілердің құны жəне өңірдің сейсмикалылығы есепке алынбағанда) аспауға тиіс жəне Астана жəне Алматы қалаларында 120 мың теңге шегінде (инженерлік желілердің құны жəне өңірдің сейсмикалығы есепке алынбағанда) болады. Тұрғын үйдің 1 шаршы метрінің құны бойынша талаптар 2013 жылғы 1 қаңтарға дейін құрылысына шарттар жасалған тұрғын үйлерге қолданылмайды. Бұл ретте көрсетiлген құннан асатын шығыстар жергiлiктi бюджет қаражаты жəне/немесе жұмыс берушілер есебiнен қаржыландырылуы мүмкiн. Іске асыру тетігі: 1. Бағдарламаның үшінші бағытына қатысуға үміткерлер халықты жұмыспен қамту орталықтарына Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсету қағидасында көзделген құжаттарды қоса бере отырып, көшуге өтініш береді. 2. Халықты жұмыспен қамту орталығы құжаттардың Бағдарламаның үшiншi бағытына қатысуға iрiктеу өлшемдерiне сəйкестiгi тұрғысынан қарайды, өтiнiш берушiлермен көшудiң ықтимал жолдарын келiседi жəне көшетiн жерiне қарай құжаттарды өңiрлiк немесе аудандық (қалалық) комиссияға жолдайды. 3. Бағдарламаға қатысуға өтiнiш берген адамдардың құжаттарын қарау қорытындысы бойынша: 1) өңiрлiк комиссиялар: бiр ауданнан басқа ауданға, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, облыс орталықтарының шегiнде көшетiн азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылар құрамына қосу (қосудан бас тарту) туралы ұсынымдар; басқа облысқа көшетiн азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылар құрамына қосу (қосудан бас тарту) туралы өтiнiмдер немесе ұсыныстар дайындайды; 2) аудандық/қалалық комиссиялар бiр ауданның шегiнде көшетiн азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылар құрамына қосу (қосудан бас тарту) туралы ұсынымдар дайындайды. 4. Бағдарлама операторының, өңiрлiк не аудандық/қалалық комиссия шешiмiнiң негiзiнде халықты жұмыспен қамту орталығы өтiнiш берушiлердi Бағдарламаға қатысушылардың құрамына қосу (қосудан бас тарту) туралы шешiм қабылдайды. 5. Бағдарламаның үшiншi бағытына қатысушылар тiзiмiне енгiзiлген адамдар мен халықты жұмыспен қамту орталығы арасында (келген жерiнiң) əлеуметтiк келiсiмшартқа қол қойылады. Əлеуметтiк келiсiмшарт көшу бойынша əлеуметтiк қолдаумен қатар, жаңа жерде жұмысқа орналастыру бойынша iс-шараларды қамтиды. 6. Құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi уəкiлеттi орган сейсмологиялық аймақтарды жəне оның сипатын ескере отырып, тұрғын үйдiң (жеке немесе көппəтерлi) үлгiлiк жобасын əзiрлейдi. 7. Бағдарламаға қатысушылар тиiстi бiлiктiлiгi болған жағдайда, қызметтiк тұрғын үйдi салу жəне тиiстi инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту барысында құрылатын жұмыс орындарына орналасуға басым құқыққа ие болады. 8. Əлеуметтiк келiсiмшарт талаптарының орындалуын халықты жұмыспен қамту орталығы бақылайды. 4.3.3.1 Үшінші бағытты пилоттық режимде іске асырудың қосымша шарттары 2013 жылдан бастап Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда жəне Павлодар облыстарында, сондай-ақ ВАК шешімімен айқындалған өңірлерде қызметтік тұрғын үйлер салу, сатып алу, салып бітіру жəне қоныстандыру жұмыс берушілердің қатысуымен жүзеге асырылады. Жұмыс беруші тарапынан қоса қаржыландырылған жағдайда құрылыс орнын, салу, сатып алу жəне салып бітіру үшін тұрғын үйдің ықтимал нұсқаларын таңдау оның қатысуымен жүзеге асырылады. Бұл ретте жұмыс беруші тарапынан қоса қаржыландыру салынатын, сатып алынатын жəне салынып бітірілетін тұрғын үйдің кемінде 10 %-ын құрауы жəне кемінде бір пəтер не жеке тұрғын үй салуды пайдалануға беруді не сатып алуды қамтамасыз етуге тиіс. Салынған жəне пайдалануға тапсырылған тұрғын үй мемлекет пен жұмыс беруші арасында осы тұрғын үйді салуға көзделген қаражатқа сəйкес бөлінеді. Бағдарламаға қатысушылар құрамына қосу қызметтік тұрғын үйлер салуға, сатып алуға, салып бітіруге жəне қоныстандыруға қатысатын жұмыс берушілердің жолдамасы бойынша жүзеге асырылады. Егер жұмыс беруші қызметкерлер үшін тұрғын үй салуды өз бетінше қамтамасыз еткен жағдайда, жергілікті атқарушы органдар заңнамаға сəйкес тұрғын үй салу үшін жер учаскелерін бөлуге, аумақтарды егжей-тегжейлі жоспарлау жоспарына немесе құрылыс салу жоспарына сəйкес инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымға қосылуға, сондай-ақ жүргізуге жəне қосылуға техникалық жағдай жасалуына жəрдем көрсетеді. Бағдарлама шеңберінде 2011 – 2012 жылдары енгізілген тұрғын үй əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетіне қарамастан, елді мекендерден көшетін Бағдарламаға қатысушыларға жұмыс берушілер тұрақты жұмыс орнына жұмысқа орналастыруға қатысуы шартымен беріледі. 4.3.4. Төртiншi бағыт: ауылдық елдi мекендердi дамыту Бұл бағыт əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi орташа немесе жоғары ауылдық елдi мекендерде жəне шағын қалаларда инфрақұрылымдық жобаларды iске асыру арқылы халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуге бағытталған. Өз бетiнше жұмыспен айналысатын, жұмыссыз, халықтың нысаналы топтары қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары мен оралмандар осы бағыттың қатысушылары болып табылады. Қажеттi кəсiптiк бiлiктiлiгi бар Бағдарламаға қатысушыларға инфрақұрылымдық жобаларды iске асыру кезiнде құрылатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасуға жəрдем көрсетiледi. Iске асыру тетiгi:

(Жалғасы 17-бетте).

(Жалғасы. Басы 16-бетте). 1) Облыстардың əкiмдерi бөлiнген жалпы қаржыландыру лимиттерiн негізге алып Бағдарлама шеңберiнде iске асыру үшiн инфрақұрылымдық жобаларды: облыстар бойынша бөлiнген жалпы қаржыландыру лимиттерiн; жергілікті бюджеттердің жəне əлеуметтік жауапты кəсіпкерлердің қоса қаржыландыруын; ауылдық елдi мекендердiң əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетiн (жоғары немесе орташа); мемлекеттiк сараптамадан өткен объектiлердi салуға, реконструкциялауға, күрделi жөндеуге жобалау-сметалық құжаттаманың болуын; инфрақұрылымдық жобалар шеңберiнде орташа жəне (немесе) ағымдағы жөндеудi жүзеге асыру жоспарланып отырған орындалатын жұмыс көлемiнiң ақаулар ведомосының, сметалық құжаттамасының, шығыстар сметасының болуын; құрылатын жұмыс орындарының санын, оларға Бағдарламаға қатысушылардың басым тəртiппен жұмысқа орналасуын жəне орташа айлық жалақысының мөлшерiн; мемлекеттiк сатып алуды жүргiзу мерзiмiн жəне тауарларды, жұмыстар мен қызметтердi отандық өндiрушiлерден сатып алу мүмкiндiгiн; оларды iске асыруды бастау жəне аяқтау мерзiмiн; ауылдық елдi мекеннiң əлеуметтiк жəне коммуналдық-тұрмыстық инфрақұрылыммен қамтамасыз етiлу дəрежесiн (тапшылық жəне/немесе əбден тозуы); өңiрдiң табиғи-климаттық жағдайын жəне оларды iске асыруға əсер ететiн басқа да ерекшелiктерiн ескере отырып, iрiктеудi жүзеге асырады. əлеуметтік жауапты кəсіпкер – кəсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жəне Бағдарламаның ісшараларын қоса қаржыландыруға өз еркімен ниет білдірген жеке немесе мемлекеттік емес заңды тұлға. 2) Инфрақұрылымдық жобалар: коммуналдық-инженерлiк инфрақұрылым объектiлерiн (су құбыры, кəрiз, газбен, жылумен, электрмен жабдықтау жүйелерi) реконструкциялауды, күрделi жəне ағымдағы жөндеудi; инженерлiк-көлiк инфрақұрылымын (кентiшiлiк жəне ауылiшiлiк жолдар, кiреберiс жолдар, аудандық маңызы бар жолдар, платиналар, бөгеттер мен көпiрлер) реконструкциялауды, күрделi, орташа жəне ағымдағы жөндеудi; əлеуметтiк инфрақұрылымды (бiлiм беру, денсаулық сақтау, əлеуметтiк қамсыздандыру, мəдениет, спорт, демалыс жəне ойын-сауық объектiлерi) реконструкциялауды, күрделi жəне ағымдағы жөндеудi; ауылдық елдi мекендерде орналасқан дəрiгерлiк амбулаториялар мен фельдшерлiк-акушерлiк пункттердi салуды; абаттандыруды (көшелердi жарықтандыру жəне көгалдандыру, иесi жоқ объектiлердi бұзу, қатты тұрмыс қалдықтары полигондарын, шағын сəулет нысандарын, қоршауларды, балалардың ойын алаңшаларын көрiктендiру) қамтиды. 3) Облыс əкiмдерi iске асыру ұсынылатын инфрақұрылымдық жобаларды қолданыстағы заңнамаға сəйкес талап етілетін техникалық құжаттаманы жəне инфрақұрылымдық жобаларды таңдау негiздемесiн қоса отырып, республикалық бюджеттiк бағдарламаның əкiмшiсiне қарау үшiн ұсынады; 2014 жылдан бастап инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру жергілікті атқарушы органдар (кемінде 10 %) жəне əлеуметтік жауапты кəсіпкерлер (кемінде 10 %) тарапынан қоса қаржыландыру шартымен жүзеге асырылады. Əлеуметтік жауапты кəсіпкерлер қоса қаржыландырған жағдайда Инфрақұрылымдық жобалардың тізбесі олардың қатысуымен айқындалады. Əлеуметтік жауапты кəсіпкерлердің қатысуы ақшалай қоса қаржыландыру нысанында да жəне бекітілген жобалау-сметалық құжаттамаға сəйкес тауарлық-материалдық құндылық ұсыну нысанында да болуы мүмкін. 4) Жобаларды қарау барысында республикалық бюджеттiк бағдарламаның əкiмшiсi жобалардың техникалық құжаттамада ұсынылған жұмыс түрлерiне сəйкестiгiн тексередi жəне жобаларды қарау нəтижесi бойынша тиiстi қорытындылар дайындайды. 5) Республикалық жəне жергiлiктi бюджеттiк бағдарламалар əкiмшiлерiнiң iске асырылуы көзделген инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыруы бюджет заңнамасына сəйкес жүзеге асырылады. 6) Жергілікті атқарушы органдар инфрақұрылымдық жобаларды iске асыру шеңберiнде инфрақұрылымдық жоба іске асырылып жатқан елді мекенде тұратын (халықты жұмыспен қамту орталықтарының жолдамалары бойынша) Бағдарламаға қатысушыларға құрылатын жұмыс орындарының елу пайызына дейiн ұсынуды қамтамасыз етеді. Еңбек нарығындағы ұсыныстарды пайдалана отырып, еңбек ресурстарын қосымша тартуға халықты жұмыспен қамту орталықтарымен жазбаша келiсім болған жағдайда жол беріледі. 7) Инфрақұрылымдық жобаларды iске асыруға қатысуды қалайтын жəне оған мүмкiндiгi бар Бағдарламаның əлеуеттi қатысушылары халықты жұмыспен қамту орталықтарына Бағдарламаға қатысуға өтiнiшпен жүгінеді жəне қажеттi құжаттарды ұсынады. 8) Халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаның əлеуеттi қатысушыларының кəсiптiк бiлiктiлiгiн жəне инфрақұрылым жобаларын iске асыратын жұмыс берушiлердiң кадрларға қажеттiлiгiн ескере отырып, өтiнiш берушiлердi Бағдарламаға қатысушылардың құрамына қосу не одан бас тарту туралы шешiм қабылдайды. 9) Бағдарламаға қатысушы мен халықты жұмыспен қамту орталығы арасында əлеуметтiк келiсiмшарт жасалады. 10) Халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаға қатысушыларды iске асырылып жатқан инфрақұрылымдық жобаларда құрылған жұмыс орындарына жұмысқа орналасу үшiн жiбередi. 11) Əлеуметтiк келiсiмшарт талаптарының орындалуын халықты жұмыспен қамту орталығы бақылайды. Бағдарламаға қатысушылар мен Бағдарлама шеңберiнде инфрақұрылымдық жобаларды iске асыруға қатысатын жұмыс берушiлер туралы мəлiметтер əлеуметтiк-еңбек саласының бiрыңғай ақпараттық жүйесiнiң «Жұмыспен қамту» автоматтандырылған ақпараттық жүйесiнде орналастырылады. 12) Республикалық бюджеттiк бағдарламаның əкiмшiсi Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы шеңберiнде iске асырылатын инфрақұрылымдық жобаларға мониторинг жүргiзедi. Осы бағыт шеңберiнде нысаналы даму трансферттерiн аудару тəртiбi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысымен бекiтiлген Бюджеттiң атқарылуы жəне оған кассалық қызмет көрсету ережесiне сəйкес жүзеге асырылады. 5. Бағдарламаның іске асырылуын мониторингілеу Бағдарлама операторы облыстар, Астана жəне Алматы қалалары деңгейінде Бағдарламаның көрсеткіштері мен іс-шараларына мониторингті жүзеге асырады. Облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдары аудандар (қалалар) деңгейінде Бағдарламаның көрсеткіштері мен іс-шараларына мониторингті жүзеге асырады. Халықты жұмыспен қамту орталықтары мен аудандардың (қалалардың) жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдары ауылдар мен селолар деңгейінде Бағдарламаның көрсеткіштері мен іс-шараларына мониторингті жүзеге асырады. Бағдарламаға қатысушылардың əлеуметтік келісімшартта айқындалған міндеттерінің орындалу мониторингі аудандардың (қалалардың) жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдары мен халықты жұмыспен қамту орталықтары жүзеге асырады. 2013 жылдан бері Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда, жəне Павлодар облыстарында, сондай-ақ ВАК шешімімен айқындалған өңірлерде: - жұмыс берушінің əлеуметтік келісімшартта айқындалған міндеттерінің орындалу мониторингін халықты жұмыспен қамту орталығы мен білім беру ұйымы жүзеге асырады; - білім беру ұйымдарының əлеуметтік келісімшартта айқындалған міндеттерінің орындалу мониторингін халықты жұмыспен қамту орталығы мен жұмыс беруші жүзеге асырады. Бағдарламаның іске асырылуына мониторинг жүргізу тəртібін Бағдарлама операторы бекітеді. 6. Əлеуметтiк көмек көрсету жүйесiн жетiлдiру Əлеуметтiк көмек көрсету жүйесiн жетiлдiру 2012 жылдан бастап жұмыспен қамту мен атаулы əлеуметтiк көмек (бұдан əрi - АƏК) көрсету арасында оңтайлы байланыс орнатуға бағытталған. Осы мақсатта əлеуметтiк көмек көрсетудiң мынадай тəртiбi мен шарттары ұсынылады. АƏК күнкөрісі төмен отбасылар арасындағы еңбекке жарамды жастағы адамдарға олар осы Бағдарламада көзделген iс-шараларға қатысқан жағдайда ғана тағайындалатын болады. Олар жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысудан бас тартқан немесе келiсiмшарт бойынша мiндеттемелерiн орындамаған жағдайда, жергiлiктi атқарушы органдар оларға АƏК төлеудi тоқтата тұрады, бұл ретте отбасы АƏК алу құқығын сақтайды. Халықты жұмыспен қамту орталықтары азаматтардың əлеуметтiк келiсiмшарттың талаптарын орындауына бақылау жүргiзедi жəне ұсынылған көмектiң тиiмдiлiгiн бағалайтын болады. Құрамында еңбекке қабiлеттi мүшелерi жоқ (жалғызбасты, қарт адамдар) не отбасында мүмкiндiгi шектеулi мүшелерi (мүгедектер, əлеуметтiк мəнi бар аурулармен ауыратын адамдар) бар күнкөрісі төмен отбасыларға АƏК Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сəйкес берiлетiн болады. 7. Бағдарламаны институционалдық ұйымдастыру Бағдарламаның iске асырылуы жоғарыдан төмен басқару құрылымымен басқарылады, оның құрамына ВАК, Бағдарламаның операторы, Бағдарламаны жергiлiктi деңгейде iске асыру жөнiндегi өңiрлiк жəне аудандық (қалалық) комиссиялар, орталық жəне облыстық, аудандық жəне ауылдық маңызы бар жергiлiктi атқарушы органдар кiредi. ВАК мынадай негiзгi функцияларды жүзеге асырады: Бағдарламаны бағыттары бойынша өңiрлер бөлiнiсiнде қаржыландыру лимиттерiне келiсiм бередi; Бағдарламаның орындалуының негiзгi өлшемдерiн қарауды жүзеге асырады жəне орталық жəне жергiлiктi атқарушы органдардың Бағдарламаны iске асыру бойынша есептерiн тыңдайды; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қарауына Бағдарламаны iске асыруға байланысты мəселелер бойынша ұсыныстар енгiзедi. Бағдарламаның операторы: Бағдарламаны нормативтiк құқықтық, əдiстемелiк жəне ақпараттық қолдауды; Бағдарлама бағыттары бойынша қаржыландыру лимиттерiн белгiлеу жөнiнде ұсыныстар дайындауды; жергiлiктi атқарушы органдар қол қойған Келiсiмдердiң негiзiнде Бағдарламаның iске асырылуына мониторингті; ағымдағы бос жұмыс орындары мен болжанатын жұмыс орындарының дерекқорын қалыптастыру тəртібін жəне жергілікті мемлекеттік органдар мен ұйымдар беретін кадрларға қажеттілік туралы ақпарат беру нысандарын əзірлеу жəне бекітуді; орталық мемлекеттік органдардың кадрларға қажеттілік туралы ақпарат беру тəртібі мен нысандарын əзірлеу жəне бекітуді; өңірлік, аудандық (қалалық) комиссиялардың үлгілік ережелерін, əлеуметтік келісімшарттың, жұмыс берушілер мен білім беру ұйымдарының əлеуметтік келісімшартқа қосылуы туралы өтініштерінің (хабарламаларының нысандарын) əзірлеу жəне бекітуді; Бағдарламаның іске асырылуына мониторинг жүргізу тəртібін əзірлеуді жəне бекітуді; жергілікті атқарушы органдар ұсыныстарының негізінде білім беру саласындағы уəкілетті органмен бірлесіп, Бағдарлама шеңберінде кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын кəсіптік білім беретін оқу орындарының тізбесін қалыптастыруды қамтамасыз етедi. Өңiрлiк комиссиялар: Бағдарламаға қатысушылардың тiзiмiне келiсiм бередi; жеке кəсiпкерлiктi дамытудың басым бағыттарына келiсiм бередi; Бағдарламаны бағыттары бойынша өңiрлер мен қалалар бөлiнiсiнде қаржыландыру лимиттерiне келiсiм бередi; уəкiлеттi өңiрлiк ұйым микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарға жəне кредиттік серіктестіктерге беретін кредиттер бойынша жылдық сыйақы ставкасының мөлшерiне келiсiм бередi; соңғы қарыз алушы үшін микрокредиттер бойынша жылдық ең жоғары тиiмдi пайыздық ставканың мөлшерiне келiсiм бередi; жұмыс берушілердің өтінімдері мен басқа өңірлердегі өңірлік комиссиялардың ұсыныстарының негізінде Бағдарлама операторына Бағдарлама қатысушыларының басқа облысқа көшуі бойынша ұсыныс енгізеді; облыстық, қалалық жəне аудандық маңызы бар жергiлiктi атқарушы органдардың Бағдарламаның орындалуы туралы есептерiн тыңдайды. Аудандық (қалалық) комиссиялар: халықты жұмыспен қамту орталықтары ұсынатын ақпараттар мен құжаттар негiзiнде Бағдарламаның əлеуеттi қатысушыларына iрiктеу жүргiзедi жəне тиiстi ұсыныстарды қарау үшiн өңiрлiк комиссияларға жiбередi; жеке кəсiпкерлiктi дамытудың басым бағыттарына келiсiм бередi; Бағдарламаның үшінші бағытының шеңберінде көшетін азаматтар мен көшіп келушілерге қатысты Бағдарлама қатысушыларының құрамына енгізу туралы (одан бас тарту туралы) ұсынымдарды əзірлейді. Облыстық маңызы бар жергiлiктi атқарушы органдар: аудандар мен қалалардың əкiмдерi ұсынған жобаларға жəне Бағдарлама шеңберiнде iске асырылатын iс-шаралар жоспарларына келiсiм бередi; Бағдарламаның өңiрлiк құрамдас бөлiктерiн қаржыландыру лимиттерi жөнiндегi ұсыныстарды өңiрлiк комиссияның жəне Бағдарлама операторының қарауына енгiзедi; экономикалық даму жəне сауда мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi орталық органмен келiсiм бойынша əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердiң тiзбесiн айқындайды, Бағдарламаға қатысушылардың көшу жоспарын əзiрлейдi. Өнiмдi еңбекке ынталылықты жəне экономикалық белсендiлiктi күшейту жөнiнде халықпен жұмыс жүргiзу тиiмдiлiгiн арттыру үшiн аудандық (қалалық) маңызы бар жергiлiктi атқарушы органдардың жұмыспен қамту қызметi жаңғыртылатын болады. Барлық аудандарда (қалаларда) мемлекеттiк мекеме нысанында Халықты жұмыспен қамту орталықтары құрылды, олардың қызметкерлерi (азаматтық қызметшiлер) Бағдарламаны iске асыруды қамтамасыз етеді. Халықты жұмыспен қамту орталықтарының негiзгi мiндеттерi: 1) жалпы рəсiмдердi жүргiзу: Бағдарламаға қатысу мəселесi бойынша азаматтарды хабардар ету жəне консультация беру қызметiн ұсыну, құжаттарды дайындауда көмек көрсету, үмiткерлердiң қажеттiлiктерiн зерттеу мақсатында олармен консультация жүргiзу жəне үмiткерлердiң əлеуметтiк қолдауға мұқтаждығына бағалау жүргiзу, Бағдарламаға қатысуға үмiткерлердiң құжаттарын қабылдау; 2) Бағдарламаның əлеуеттi қатысушыларын, олардың мəртебесiне, еңбек нарығындағы əлеуеттi мүмкiндiгiне жəне əлеуметтiк қолдауға мұқтаждығын бағалауға байланысты санаттар бойынша iрiктеу жəне бөлу; 3) Бағдарламаға қатысушылармен əлеуметтiк келiсiмшартқа жасасу, олардың орындауына мониторинг жүргiзу жəне оның талаптарын орындамаған жағдайда заңнамаға сəйкес санкция қолдану. Халықты жұмыспен қамту орталықтарының ауылдық округтерде Бағдарламаны iске асыру мəселелерiмен, жұмыс берушiлермен, бiлiм беру ұйымдарымен жəне жеке меншiк жұмыспен қамту агенттiктерiмен өзара iс-қимылды үйлестiрумен айналысатын өкiлдiктерi, бөлiмшелерi (немесе мамандары) болуы мүмкiн. Халықты жұмыспен қамту орталығының үлгi жарғысын Бағдарлама операторы əзiрлейдi жəне бекiтедi. 8. Бағдарламаны ақпараттық қамтамасыз ету Жұмыспен қамту бағдарламасын iске асыруды ақпараттық қамтамасыз ету енгiзiлетiн Əлеуметтiк-еңбек саласының бiрыңғай ақпараттық жүйесiнiң (бұдан əрi – ƏЕСБАЖ) базасында жүзеге асырылады. «Еңбек нарығы (Дерекқор), «Шетелдiк жұмыс күшi», «Еңбектi қорғау мен еңбек қауiпсiздiгi», «Əлеуметтiк көмек (АƏК, МБЖ)», «Е-собес», «Байланыс орталығы» автоматтандырылған ақпараттық жүйелерiн қамтитын ƏЕСБАЖ: нақты уақыт режимiнде Дерекқорды пайдалануға; Бағдарлама шеңберiнде орындалатын бизнес-процестердi автоматтандыруға; жұмыспен қамтуға жəрдемдесу жəне əлеуметтiк қолдау үшiн өтiнiш берген адамдарды, оның iшiнде Бағдарламаға қатысушыларды автоматты түрде есепке алуды жүргiзуге; АƏК тағайындау кезiнде Бағдарламаға қатысушылардың табысын анықтау үшiн «ЗТМО» РМҚК тиiстi дерекқорларын пайдалану, бұл бюджет қаражатының мақсатсыз пайдаланылуын болғызбайды. Бұған қоса, кəсіптік білім беретін оқу орындарының базасы қалыптастырылады жəне «Жастардың еңбек биржасы» бірыңғай веб-порталы құрылады. Бағдарлама шеңберінде сервистік қызметтер көрсету жөніндегі ұйымдарда көрсетілетін мемлекеттік қолдау шаралары, қызметтер жəне оқу орындарының тізбесі туралы ақпарат Бағдарлама операторының, білім беру саласындағы уəкілетті органның, Бағдарлама операторының жанындағы жеке кəсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктерінің, жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдардың жəне халықты жұмыспен қамту орталықтарының интернет-ресурстарында орналастырылады.

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

9. Бағдарламаны iске асыру нəтижелерiнiң көрсеткiштерi Бағдарламаны iске асыру нəтижесiнде жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларымен бiр жарым миллион адамға дейiн, оның iшiнде шамамен 800 мың ауыл тұрғынын қамту жоспарланып отыр. Жұмыспен тиiмсiз қамтудың үлес салмағы төмендейдi, жұмыссыздық азаяды, еңбек өнiмдiлiгi, сондай-ақ халықтың табысы артады. 2020 жылға дейiнгi сандық индикаторлар Бағдарламаның екiншi кезеңiнің аяқталуына қарай тиiстi өзгерiстер енгiзу мүмкiндiгiмен айқындалатын болады. 10. Бағдарламаны iске асыру кезеңдерi Бағдарламаны iске асыру екi кезеңде жүзеге асырылады: бiрiншi кезең – 2011 жыл пилоттық жыл болады, екiншi кезең – 2012 – 2015 жылдар –Бағдарламаны енгiзу кезеңi, 2016 – 2020 жылдар Бағдарламаны толық ауқымда iске асыру кезеңi. Бiрiншi кезеңде (2011 жылдың 2-жартыжылдығы) Бағдарламаның бiрiншi жəне екiншi бағыттары барлық өңiрлерде пилоттық режимде енгiзiлетiн болады. Үшiншi бағыт (экономикалық өсу орталықтарына жəне əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi жоғары елдi мекендерге көшу) жергiлiктi атқарушы органдардан келген ұсыныстарға сəйкес жүзеге асырылатын болады. Тиiстi нормативтiк құқықтық база жасалады, Бағдарламаға қатысушыларды экономикалық өсу орталықтарына жəне əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi жоғары елдi мекендерге көшiру тетiгi пысықталады, Бағдарламаға қатысушыларды ҮИИДМБ жобаларын iске асыруға тарту бойынша шаралар қабылданатын болады. Сонымен қатар Бағдарламаны iске асырудың екiншi кезеңiне дайындалу үшiн облыстық жəне аудандық маңызы бар жергiлiктi атқарушы органдар: Бағдарлама шеңберiнде iске асырылатын жобалардың тiзбесiн, қатысушылардың санаттарын, олардың белсендiлiгiн арттыру шаралары мен тəсiлдерiн (Бағдарлама операторымен келiсiм бойынша) айқындайды; қызметтiк тұрғын үй құрылысына жəне (немесе) оны сатып алуға жергiлiктi бюджет қаражатынан қоса қаржыландыру үлесiн ескере отырып, Бағдарламаны iске асыруға бюджеттiк өтiнiм ұсынады. Жергiлiктi атқарушы органдардың бюджеттiк өтiнiмдерi Республикалық бюджет комиссиясында қаралатын болады, онда мемлекеттiң қаржы мүмкiндiктерi ескерiле отырып, Бағдарламаны қаржыландырудың 2012 – 2015 жылдарға арналған лимитi айқындалатын болады. Екiншi кезеңде: 2012 – 2015 жылдары – Бағдарламаның өңiрлiк құрамдас бөлiктерi əзiрленiп, келiсiлетiн болады жəне орындала бастайды, əлеуметтiк қолдау көрсету шарттары мен тəртiбiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлетiн болады. Үшiншi кезеңде (2016 – 2020 жылдары) еңбек нарығында туындайтын қатерлердi басқару жəне жұмыспен нəтижелi қамтуға жəрдемдесу Бағдарламада ұсынылған тетіктер мен құралдар негiзiнде жүзеге асырылатын болады. 11. Қажеттi ресурстар жəне оларды қаржыландыру көздерi Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын iске асыруға республикалық бюджетте: 2011 жылға – 37,4 млрд. теңге, оның iшiнде: бiрiншi бағыт бойынша: оқытуға жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесуге – 14,3 млрд. теңге; екiншi бағыт бойынша: кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесуге – 4,8 млрд. теңге; үшiншi бағыт бойынша: еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыруға – 16,2 млрд. теңге; халықты жұмыспен қамту орталықтарын қамтамасыз етуге жəне ақпараттық сүйемелдеуге – 2,1 млрд. теңге; 2012 жылға – 57,6 млрд. теңге, оның iшiнде: бiрiншi бағыт бойынша: өз бетiнше жұмыспен айналысатын, жұмыссыз жəне табысы аз халықты оқытуға жəне олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуге –22,1 млрд. теңге; екiншi бағыт бойынша: ауылда кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесуге – 13,4 млрд. теңге; үшiншi бағыт бойынша: еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыруға – 9,4 млрд. теңге; төртiншi бағыт бойынша: ауылдық елдi мекендердi дамытуға – 9,9 млрд. теңге; халықты жұмыспен қамту орталықтарын қамтамасыз етуге – 2,9 млрд. теңге; 2013 жылға – 94,7 млрд. теңге (оның ішінде 20 млрд. теңге – шартты қаржыландыру шығыстары); 2014 жылға – 100,6 млрд. теңге; 2015 жылға – 98,7 млрд, теңге көзделген. Келесi жылдары республикалық бюджеттен қаржыландыру көлемi жоспарланатын кезеңге арналған тиiстi бюджеттердi қалыптастыру кезiнде нақтыланатын болады. 12. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары Р/с№ 1 1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

1.9

1.10

1.11

1.12

1.13

1.14

2.1

3.1

3.2

4.1

Iс-шараның атауы

Жауапты Аяқталу нысаны Орындау мерзiмi орындаушылар 3 4 5 6 1. Ұйымдастыру iс-шаралары «2011 – 2013 жылдарға арналған Қаржыминi, Заң жобасының 2011 жылғы наурыз республикалық бюджет туралы» ЭДСМ, Еңбекминi тұжырымдамасын Қазақстан Республикасының Заңына Қазақстан өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу Республикасы Үкiметiнiң жанындағы заң жобалау қызметi мəселелерi жөнiндегi ВАК-қа енгiзу «2011 – 2013 жылдарға арналған Қаржыминi, ҚР Үкiметiнiң 2011 жылғы наурыз республикалық бюджеттi iске асыру ЭДСМ, Еңбекминi қаулысы туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 13 желтоқсандағы № 1350 қаулысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметi қаулысының жобасын əзiрлеу «Қазақстан Респубикасының кейбiр Еңбекминi, Заң жобасының 2011 жылғы сəуiр заңнамалық актiлерiне жұмыспен Қаржыминi, тұжырымдамасын қамту жəне халықты əлеуметтiк қорғау ҚТКШIА, Қазақстан мəселелерi бойынша өзгерiстер мен Əдiлетминi Республикасы толықтырулар енгiзу туралы» Үкiметiнiң Қазақстан Республикасы Заңы жанындағы заң жобасының тұжырымдамасын əзiрлеу жобалау қызметi мəселелерi жөнiндегi ВАК-қа енгiзу Дерекқор 2011 жылғы «Еңбек нарығы» автоматтандырылған 2011 ж. РБ Еңбекминi, 2-тоқсан ИЖТМ, МГМ, ақпараттық жүйесiнiң бағдарламалық - 22 млн. ККМ, АШМ, тұғырнамасында ағымдағы жəне теңге ДСМ, БҒМ, БАМ, перспективалық жұмыс орындары ММ, жұмыс дерекқорын ақпараттық қолдауды берушiлердiң қамтамасыз ету бiрлестiктерi (келiсiм бойынша), облыстардың, Астана мен Алматы қалаларының əкiмдерi Еңбекминiнiң 2011 жылғы 1 Еңбекминi, Ағымдағы жəне болжамды жұмыс бұйрығы мамыр орындары дерекқорына енгiзу үшiн ИЖТМ, МГМ, ККМ, АШМ, қажеттi мамандықтар мен бос жұмыс ДСМ, БҒМ, БАМ, орындары туралы мəлiметтi ұсыну ММ, жұмыс нысандарын əзiрлеу жəне бекiту берушiлердiң бiрлестiктерi (келiсiм бойынша) Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi Еңбекминi, ҚР Үкiметi 2011 жылғы сəуiр Ведомствоаралық комиссия құру Қаржыминi, қаулысының туралы Қазақстан Республикасы Əдiлетминi жобасын ПМК-ға енгiзу Үкiметi қаулысының жобасын əзiрлеу Еңбекминiнiң 2011 жылғы сəуiр Бағдарламаны iске асыру мəселелерi Еңбекминi, бұйрығы жөнiндегi өңiрлiк, аудандық (қалалық) Қаржыминi, комиссиялардың үлгi ережелерiнiң Əдiлетминi жобаларын əзiрлеу Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi Облыстар, Астана Облыстар, Астана 2011 жылғы мамыр мен Алматы өңiрлiк, аудандық (қалалық) мен Алматы қалалары, комиссияларды құру қалаларының, аудандар аудандардың (қалалар) (қалалардың) əкiмдiктерiнiң əкiмдерi қаулылары ВАК шешiмi Жыл сайын Еңбекминi, Бағдарламаны (бағыттары бойынша) облыстардың, Астана жəне Алматы Қаржыминi, БҒМ, қалаларының бөлiнiсiнде ҚТКШIА, республикалық бюджеттен Əдiлетминi, қаржыландырудың жалпы лимиттерiн ЭДСМ, жəне республикалық бюджеттiк облыстардың, бағдарламалардың əкiмшiлерiн Астана мен Алматы белгiлеу қалаларының əкiмдерi Еңбекминi, БҒМ, Келiсiм 2011 жылғы мамыр Облыстар, Астана жəне Алматы ҚТКШIА, АШМ, қалаларының əкiмдерi мен облыстардың, республикалық бюджеттiк бағдарламалардың əкiмшiлерi Астана мен арасында нысаналы трансферттер Алматы бойынша нəтижелер туралы келiсiмдер қалаларының жасасу əкiмдерi Аудандардың (қалалардың) Жұмыспен Еңбекминi, Еңбекминiнiң «Қазақстан Респубқамту орталықтарының үлгi жарғысын облыстардың, бұйрығы ликасының кейбiр əзiрлеу Астана мен заңнамалық актiлерiне Алматы жұмыспен қамту қалаларының жəне халықты əкiмдерi əлеуметтiк қорғау мəселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданғаннан кейiн Аудандардың (қалалардың) Жұмыспен 2011 ж. РБ аудандардың, аудандардың, 2011 жылғы қамту орталықтарын құру - 2115 млн. қалалардың қалалардың маусым теңге əкiмдерi əкiмдiктернiң қаулылары Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң Еңбекминi, СА Еңбекминiнiң 2011 жылғы шiлде белсендi шараларын iске асыру кезiнде бұйрығы Қазақстан Республикасының азаматтарын өз бетiнше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар жəне табысы аз адамдарға жатқызу өлшемдерiн айқындау жөнiндегi қағидаларды əзiрлеу «Мемлекеттiк атаулы əлеуметтi көмек Еңбекминi Еңбекминiнiң 2011 жылғы тамыз алуға үмiткер адамның (отбасының) бұйрығы жиынтық табысын есептеу ережесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтiк қорғау министрiнiң 2009 жылғы 28 шiлдедегi № 237-ө бұйрығына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу 2. Оқыту жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесу Бағдарламаға қатысушыларды Еңбекминi, БҒМ, ҚР Үкiметi «Қазақстан оқытуды, олардың жұмысқа облыстар, Астана қаулысының Республикасының орналасуына жəрдемдесуді мен Алматы жобасын ПМК-ға кейбiр заңнамалық жəне оларға мемлекеттік қолдаудың қалаларының енгiзу актiлерiне өзге де шараларын көрсетуді əкiмдерi жұмыспен қамту ұйымдастыру жəне халықты қағидаларын əзірлеу əлеуметтiк қорғау мəселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданғаннан кейiн 3. Кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесу Ауылда кəсiпкерлiктi дамытуға Еңбекминi, ҚР Үкiметi «Қазақстан мемлекеттiк қолдау көрсетудi Қаржыминi, қаулысының Республикасының ұйымдастыру жəне қаржыландыру ЭДСМ, АШМ, жобасын ПМК-ға кейбiр заңнамалық қағидаларын əзiрлеу «Даму» КДҚ» АҚ енгiзу актiлерiне жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтiк қорғау мəселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» ҚР Заңы қабылданғаннан кейiн Микроқаржы ұйымдарын конкурстық Еңбекминi, ҚР Үкiметi «Қазақстан негiзде кредит беру қағидаларын Қаржыминi, қаулысының Республикасының əзiрлеу ЭДСМ, АШМ, жобасын ПМК-ға кейбiр заңнамалық «Даму» КҚД» АҚ енгiзу актiлерiне жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтiк қорғау мəселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» ҚР Заңы қабылданғаннан кейiн 4. Еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру Еңбек ресурстарының ұтқырлығын Еңбекминi, ҚР Үкiметi «Қазақстан арттыруға жəрдемдесу жəне ҚТКШIА, қаулысының Республикасының Бағдарламаның үшiншi бағытына Қаржыминi, жобасын ПМК-ға кейбiр заңнамалық қатысушыларға мемлекеттiк қолдаудың ЭДСМ, енгiзу актiлерiне өзге де шараларын көрсетудiң облыстардың, жұмыспен қамту қағидаларын əзiрлеу Астана мен жəне халықты Алматы əлеуметтiк қорғау қалаларының мəселелерi əкiмдерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» ҚР Заңы қабылданғаннан кейiн 2

4.2

Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы РБ- 11538,2 шеңберiнде облыстардың млн. теңге бюджеттерiне, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттерiне 2011 жылға тұрғын үй салуға жəне (немесе) сатып алуға кредит беру қағидасын əзiрлеу

4.3

Бағдарлама шеңберiнде қызметтiк тұрғын үй салуға үлгi жобаларды əзiрлеу жəне бекiту

4.4

4.5

5.1

Шығыстар

12 13

Еңбекминi, ҚТКШIА, Қаржыминi, Əдiлетминi

РБ-245,0 млн. ҚТКШIА, теңге Еңбекминi, Қаржыминi, облыстардың, Астана мен Алматы қалаларының əкiмдерi Əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi ЭДСМ, АШМ төмен жəне жоғары ауылдық елдi мекендердi айқындау үшін өлшемдерді қабылдау Өңiрлер бөлiнiсiнде Облыстардың, əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi Астана мен төмен жəне жоғары ауылдық елдi Алматы мекендердiң тiзбесiн айқындау қалаларының əкiмдерi, ЭДСМ, АШМ 5. Ақпараттық жұмыс Еңбекминi, Халықтың мемлекеттiк жұмыспен облыстардың, қамту саясаты мəселелері бойынша Астана мен хабардар болуын арттыру: Алматы - ғылыми-практикалық семинарлар, қалаларының дөңгелек үстел отырыстарын, халықпен, жұмыс берушілермен, жеке əкiмдерi меншік агенттіктермен кездесулер өткiзу; - БАҚ-та сөз сөйлеу; - ақпараттық материалдарды Еңбекминiнiң веб-сайтына орналастыру Еңбекминi, БҒМ, «Қазақстан Республикасы Үкіметінің ҚТҮКШIА, кейбір шешімдеріне өзгерістер мен АШМ, БАМ, толықтырулар енгізу туралы» Қаржыминi Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының жобасын əзірлеу «2013 – 2015 жылдарға арналған Қаржыминi, республикалық бюджеттi iске асыру Еңбекминi, туралы» Қазақстан Республикасы ҚТКШIА, БҒМ, Үкiметiнiң 2012 жылғы 30 қарашадағы ЭДСМ № 1520 қаулысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметi қаулысының жобасын əзiрлеу Жұмыспен қамту 2020 Еңбекминi, бағдарламасының шеңберінде 2013 Қаржыминi жылға ауылда кəсіпкерлікті дамытуға жəрдемдесуге облыстық бюджеттерге кредит беру шарттарын əзірлеу Ағымдағы бос жұмыс орындары мен Еңбекминi, болжанатын жұмыс орындарының облыстардың, дерекқорын қалыптастыру Алматы жəне қағидаларын жəне жергілікті Алматы мемлекеттік органдар мен ұйымдар қалаларының əкімдері ұсынатын кадрларға қажеттілік туралы ақпарат беру нысандарын əзірлеу Орталық мемлекеттік органдардың Еңбекминi, кадрларға қажеттілік туралы ақпарат ИЖТМ, АШМ, беру қағидалары мен нысандарын МГМ, БҒМ, əзірлеу ДСМ, ККМ, МАМ, Жұмыс берушілер мен білім беру Еңбекминi, БҒМ ұйымдарының əлеуметтік келісімшартқа қосылуы туралы өтініштерінің (хабарламаларының) үлгілік нысандарын əзірлеу Бағдарламаның іске асырылуына Еңбекминi мониторинг жүргізу қағидаларын əзірлеу аудандардың Аудандардың (қалалардың) жергілікті (қалалардың) атқарушы органдарының Кəсіпкерлікті əкімдіктері дамыту карталарын əзірлеуі жəне бекітуі «Жастардың еңбек биржасы» Еңбекминi, веб-порталын құру Қаржыминi, БҒМ, «Нұр Отан» ХДП Жас отан Жастар қанаты (келісім бойынша), «Атамекен» ҰЭП (келісім бойынша) ЭДСМ, АШМ «Экономикалық əлеуеті төмен жəне жоғары ауылдық елді мекендерді анықтауға арналған өлшемдерді бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2011 жылғы 28 шілдедегі № 28-2/430 жəне Қазақстан Республикасы Экономикалық даму жəне сауда министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 28 шілдедегі № 225 бірлескен бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» бірлескен бұйрық əзірлеу Еңбекминi, Өңірлер бөлінісінде ЭДСМ, АШМ, əлеуметтік-экономикалық əлеуеті облыстардың төмен жəне жоғары ауылдық елді əкімдері мекендердің тізбесіне өзгерістер енгізу Еңбекминi, БҒМ, Бағдарлама шеңберінде кəсіптік оқуды облыстардың, жүзеге асыратын кəсіптік білім беретін Алматы жəне оқу орындарының тізбесін Алматы қалыптастыру қалаларының əкімдері Бағдарлама шеңберінде кəсіптік Еңбекминi, БҒМ, оқытуды жүзеге асыратын кəсіптік облыстардың, білім беретін оқу орындарының Астана жəне тізбесін интернет-ресурстарға Алматы орналастыру қалаларының əкімдері, БАМ, «Атамекен» ҰЭП (келісім бойынша) Облыстардың, Астана жəне Алматы Еңбекминi, БҒМ, қалаларының əкімдері мен ҚТКШIА, ЭДСМ, республикалық бюджеттік облыстардың, бағдарламалар əкімшілерінің арасында Астана жəне нысаналы трансферттер бойынша Алматы нəтижелер туралы келісімдер жасасу қалаларының əкімдері

ҚР Үкiметi қаулысының жобасын ПМК-ға енгiзу

ҚТКШIА бұйрығы

«Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтiк қорғау мəселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» ҚР Заңы қабылданғаннан кейiн 2011 жылғы желтоқсан

Бiрлескен бұйрық 2011 жылғы тамыз

Тiзбе, ВАК шешiмi

Жыл сайын

Семинарлар, кездесулер, сөз сөйлеулер, жарияланымдар

Үнемi

ҚР Үкiметiнiң қаулысы

2013 жылғы қаңтар

ҚР Үкiметiнiң қаулысы

2013 жылғы сəуір

ҚР Үкiметiнiң қаулысы

2013 жылғы ақпан

Еңбекминінің бұйрығы

2013 жылғы наурыз

Еңбекминінің бұйрығы

2013 жылғы мамыр

Еңбекминінің бұйрығы

2013 жылғы ақпан

Еңбекминінің бұйрығы

2013 жылғы шілде

Аудандардың (қалалардың) əкімдіктерінің қаулылары Интернет-сайт

2013 жылғы қараша 2013 жылғы қараша

ЭДСМ мен АШМ 2013 жылғы мамыр бірлескен бұйрығы

Тізбе

2013 жылғы қыркүйек

Тізбе

2013 жылғы наурыз

Интернет-сайттарда ақпарат

2013 жылғы сəуір

Келісімдер

2013 жылғы қаңтар

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы: ҚТКШІА – Қазақстан Республикасы Құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігі ЭДСМ – Қазақстан Республикасы Экономикалық даму жəне сауда министрлігі Қаржымині - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі БҒМ – Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі ИЖТМ – Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігі МАМ – Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі МГМ – Қазақстан Республикасы Мұнай жəне газ министрлігі ККМ – Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрлігі Еңбекмині – Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігі ДСМ – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі АШМ – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 1772 қаулысына 2-қосымша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 815 қаулысымен бекітілген Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидалары 1. Жалпы ережелер 1. Осы Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 наурыздағы № 316 қаулысымен бекітілген Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының (бұдан əрі – Бағдарлама) бірінші бағыты шеңберінде ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері; еңбекке қабілетті мүгедектер; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен атаанасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жалпыға ортақ белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтарын жəне оралмандарды оқыту, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру тəртібін айқындайды. 2. Оқыту жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесу: 1) кəсіптік оқу жəне жұмысқа орналасу мəселелері бойынша консультацияларды, сондай-ақ психологиялық бейімдеуді; 2) біліктігін арттырудың, кəсіптік даярлаудың жəне қайта даярлаудың (бұдан əрі – кəсіптік оқыту) тегін курстарына жолдауды; 3) кəсіптік оқытуға материалдық көмек көрсетуді; 4) лайықты бос жұмыс орындарын іздеуді жəне жұмысқа, оның ішінде əлеуметтік жұмыс орындарына жəне жастар практикасына орналасуға жəрдемдесуді; 5) жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын жеке тұлғалардың жалақысын ішінара субсидиялауды; 6) жастар практикасына жіберілген жеке тұлғалардың еңбегіне ақы төлеуді қамтиды. 3. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады: 1) əлеуметтік келісімшарт – жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің мемлекеттік шараларына қатысатын Бағдарламаға қатысушы мен халықты жұмыспен қамту орталығы арасындағы, тараптардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын келісім; 2) Бағдарламаға қатысушылар – Бағдарламаға қатысуға халықты жұмыспен қамту орталығының оң шешімін алған, ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері; еңбекке қабілетті мүгедектер; балалар үйлерінің жиырма үш жасқа дейінгі тəрбиеленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жалпыға ортақ белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасының еңбекке жарамды жастағы азаматтары жəне оралмандар; 3) Бағдарлама операторы – халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды үйлестіруші орталық атқарушы орган; 4) білім беру саласындағы жергілікті атқарушы орган – техникалық жəне кəсіптік, орта білімнен кейінгі білім саласында білім беру қызметтерін көрсетуді басқару функцияларын іске асыратын жергілікті атқарушы органдардың облыстық білім басқармалары; 5) білім беру саласындағы уəкілетті орган – білім беру саласындағы басшылықты жəне салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы; 6) жалпыұлттық дерекқор (бұдан əрі – дерекқор) – жекелеген мамандықтар (кəсіптер) бойынша ағымдағы бос жұмыс орындары мен болжамды жұмыс орындарының дерекқоры; 7) жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шаралары – мемлекет Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тəртіппен жүзеге асыратын, өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар жəне табысы аз адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтарын жəне оралмандарды мемлекеттік қолдау шаралары; 8) оралман – тарихи отанында тұрақты тұру мақсатында Қазақстан Республикасына келген жəне «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тəртіппен тиісті мəртебе алған, Қазақстан Республикасы егемендік алған кезде одан тысқары тұрақты тұрып жатқан этникалық қазақ жəне оның Қазақстан Республикасы егемендік алғаннан кейін одан тысқары жерде туған жəне тұрақты тұрып жатқан ұлты қазақ балалары; 9) уəкілетті орган – өңірлік деңгейде халықтың жұмыспен қамтылуына жəрдемдесуді жəне жұмыссыздықтан əлеуметтік қорғауды қамтамасыз ететін жергілікті атқарушы органдардың құрылымдық бөлімшесі; 10) халықты жұмыспен қамту орталығы – жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларын іске асыру мақсатында ауданның, облыстық жəне республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органы құратын мемлекеттік мекеме; 11) оқуға материалдық көмек – кəсіптік оқудан өтіп жатқан Бағдарлама қатысушысына тамақтану, жол жүру жəне тұруға арналған шығынды ішінара өтеуге төленетін ақшалай қаражат; 12) жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлер – толық емес жұмыс уақыты немесе жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы жағдайында, немесе қызметкерлер əлеуметтік демалыста немесе өндірістің тоқтатылуына байланысты еріксіз бос жүрген жағдайларда еңбек қызметін жүзеге асыратын қызметкерлер; 13) əлеуметтік демалыс – ана болу, бала күтімі үшін, өндірістен қол үзбей білім алу жəне өзге де əлеуметтік мақсаттар үшін қолайлы жағдай жасау мақсатында қызметкерді белгілі бір кезеңге жұмыстан босату. 14) аудандық/қалалық комиссия – ауданның (қаланың) жергілікті атқарушы органының жанындағы Бағдарламаны іске асыру мəселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия. 2. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру тəртібі 1. Оқытуды ұйымдастыру жəне жүргізу тəртібі 4. Халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға қатысуға үміткерлерге мамандық (кəсіп) таңдаумен, кəсіптік оқумен жəне оны аяқтағаннан кейін дерекқорға енгізілген жұмыс орындарын, ашылуы болжанатын жұмыс орындарын, жұмыс берушілер өздері немесе жеке жұмыспен қамту агенттіктері арқылы мəлімдеген жұмыс орындарын ескере отырып, ықтимал жұмысқа орналасумен байланысты мəселелер бойынша консультация береді не үміткерлерге бос жұмыс орындар жəрмеңкесіне қатысуды (олардың кəсіптік құзыреті бар бос жұмыс орындардың біліктілік талаптарына сəйкес келмеген жағдайда) ұсынады.

5. Бағдарламаға қатысуға үміткерлер тұрғылықты тұратын жеріндегі ауданның, қаланың халықты жұмыспен қамту орталықтарына осы Қағидаларға қосымшаға сəйкес нысан бойынша өтініш береді. 6. Өтініш беру кезінде мынадай құжаттар ұсынылады жəне мыналар қоса беріледі: 1) жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесі; 2) тұрғылықты тұратын жері бойынша тіркелгенін растайтын құжаттың көшірмесі (мекенжай анықтамасы, селолық жəне/немесе ауылдық əкімдердің анықтамасы); 3) еңбек кітапшасының көшірмесі (болған жағдайда) немесе еңбек қызметін растайтын өзге құжат (табысы аз азаматтар қатарындағы жұмыс істейтін адамдар жəне жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлер үшін); 4) білімі туралы құжаттың (аттестат, куəлік, диплом), сондай-ақ оқу оқығанын растайтын басқа да құжаттардың (куəлік, сертификат) көшірмелері; 5) денсаулық жағдайы туралы анықтаманың көшірмесі (денсаулық сақтау саласындағы уəкілетті орган бекіткен нысанға сəйкес, Бағдарламаға қатысушылар құрамына енгізу туралы шешім қабылданған кейін). Жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлер бұған қоса жұмыс берушінің толық емес жұмыс уақыты немесе қысқартылған ұзақтықтағы жұмыс уақыты режиміне ауыстыруы немесе əлеуметтік демалыс беру туралы немесе жұмысты мəжбүрлі тоқтату туралы актісін ұсынады. 7. Халықты жұмыспен қамту орталығы өтініш тіркелген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттардың Бағдарламаға қатысушыларға қойылатын талаптарға сəйкестігін тексеру нəтижелерінің негізінде Бағдарламаға қатысушылар құрамына енгізу (не одан бас тарту) туралы шешім қабылдайды. Шешім қабылдаған кезде білім деңгейі, мамандығының (кəсібінің) жəне біліктілігінің болуы, ал жалдамалы қызметкерлер үшін жұмыс берушілерден қайта даярлауға жəне біліктілікті арттыруға өтінімнің болуы ескеріледі. 8. Халықты жұмыспен қамту орталығы шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде өтініш берушіні қабылданған шешім туралы жазбаша хабардар етеді. 9. Бағдарламаға қатысушылардың саны тиісті қаржы жылына арналған қаржыландыру жоспарында оқытуға жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесуге көзделген қаражат көлемінің негізінде айқындалады. 10. Халықты жұмыспен қамту орталығының шешіміне Қазақстан Республикасының заңнамасын да белгіленген тəртіппен уəкілетті органға жəне (немесе) сотқа шағым жасалуы мүмкін. 11. Халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаға қатысушылардың құрамына енгізілген адамдармен Бағдарлама операторы бекіткен нысан бойынша əлеуметтік келісімшарт жасасады. 12. Халықты жұмыспен қамту орталықтары жоспарланған іс-шаралардың мониторингін жүзеге асырады жəне Бағдарламаға қатысушылардың əлеуметтік келісімшарт шеңберінде қабылдаған міндеттемелерін орындауын бақылайды. Бағдарламаға қатысушылар мен Бағдарламаны іске асыруға қатысуға ниет білдірген жұмыс берушілер туралы мəліметтер əлеуметтік-еңбек саласының бірыңғай ақпараттық жүйесінің «Жұмыспен қамту» автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде орналастырылады. 13. Қажетті кəсіптік біліктілігі болмауына байланысты жұмысқа орналаса алмайтын Бағдарламаға қатысушылар осы Қағидаларда көзделген шарттармен дерекқорға енгізілген мамандықтар (кəсіптер), сондай-ақ жұмыс берушілер өздері немесе жеке жұмыспен қамту агенттіктері арқылы мəлімдеген тиісті жұмыс орындары бойынша кəсіптік оқытуға жіберіледі. 14. Ауылдық жерде тұратын жастар мен əйелдер қатарындағы Бағдарламаға қатысушылар кəсіптік оқудан өтудің басым құқығын иеленеді. Кəсіптік оқытуға ағымдағы күнтізбелік жылғы 9-сыныптардың түлектері қатарындағы адамдарды жіберуге жол берілмейді. 15. Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқыту: 1) кəсібі (мамандығы) жоқ, кəсіп (мамандық) игеруді жəне сол кəсібі (мамандығы) бойынша жұмыс істеуді қалайтын адамдарды; еңбек нарығында сұранысқа ие емес кəсібі (мамандығы) бар, жаңа кəсіп (мамандық) игеруді жəне сол кəсібі (мамандығы) бойынша жұмыс істеуді қалайтын адамдарды кəсіптік даярлауды; 2) Бағдарламаға қатысушыларға мамандығы (кəсібі) бойынша лайықты жұмыс ұсыныла алмайтын болған немесе олардың белгілі бір мамандықтар (кəсіптер) бойынша жұмысты орындауға қабілеттілігі жойылған жағдайда, жаңа мамандықтар (кəсіптер) меңгеру мақсатында қайта даярлауды; 3) кəсіби шеберлігін жетілдіру, анағұрлым жоғары разряд (сынып, санат) алу, өндірістік қажеттілікті ескере отырып, прогрессивті техника мен технологияны зерттеу жəне игеру мақсатында біліктілігін арттыруды қамтиды. Кəсіптік оқудың əртүрлі түрлері мен нысандарын ұйымдастырудың мақсаты, міндеттері мен ерекшеліктері «Халықты жұмыспен қамту туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының заңдарына жəне басқа да нормативтік құқықтық актілерге сəйкес айқындалады. 16. Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқытудың ұзақтығы оқу бағдарламасының мазмұнына байланысты жəне мерзімі: 1) кəсіптік даярлауды жүргізген кезінде – отыз алты айдан (техникалық жəне кəсіптік білім мамандықтары бойынша – мемлекеттік жалпыға міндетті білім берудің стандарттарында көрсетілген оқыту мерзімінен); 2) қайта даярлау кезінде – алты айдан; 3) біліктілігін арттыру кезінде – үш айдан аспауға тиіс. 17. Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқыту халықты жұмыспен қамту орталығының жолдауы бойынша білім беру ұйымдарында не Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес білім беру қызметіне құқығы бар кəсіпорындарда (бұдан əрі – ұйымдар) жүргізіледі. 18. Кəсіптік оқытуды жүзеге асыру үшін ұйымдарды айқындау кезінде: 1) ұйымдардың білім беру қызметінің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттардың талаптарына сəйкестігі; 2) Бағдарламаға қатысушылардың өндірістік практикасын ұйымдастыруға міндетті түрде қатысуы ескеріледі. Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқыту шарттарын жасасқан кезде ұйым Бағдарламаға қатысушылар үшін өндірістік практиканы жүзеге асыру жоспарланатын жұмыс берушілердің тізбесін ұсынады. 19. Ауданда (қалада) базасында кəсіптік оқытуды ұйымдастыруға болатын ұйым болмаған жағдайда, Бағдарламаға қатысушыларды ауданнан (қаладан) тыс жерде оқытуға жол беріледі. 20. Базасында Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқыту жүзеге асырылатын ұйымдардың тізбесін білім беру саласындағы жергілікті атқарушы орган айқындайды, ол осы ұйымдармен тиісті екіжақты шарттар жасайды. 21. Білім беру саласындағы жергілікті уəкілетті орган кəсіптер (мамандықтар) мен оқу ұзақтығын көрсете отырып, Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқыту шарттарын жасасқан ұйымдардың тізбесін уəкілетті органға ұсынады, ол оны тиісті өңірдің халықты жұмыспен қамту орталығының назарына жеткізеді. 22. Бағдарламаға қатысушыларды қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру жүзеге асырылатын ұйымдарды таңдауды аудандық/қалалық комиссия Бағдарлама операторының, сондай-ақ білім беру саласындағы уəкілетті органның, Бағдарлама операторы жанындағы жеке кəсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктерінің, жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдардың жəне халықты жұмыспен қамту орталықтарының интернет-ресурстарында жарияланатын Кəсіптік даярлауды, қайта даярлауды жəне біліктілікті арттыруды жүзеге асыратын ұйымдардың тізбесінен (бұдан əрі – Тізбе) жүзеге асырады. Тізбені уəкілетті органдардың, білім беру саласындағы жергілікті атқарушы органдардың, білім беру саласындағы аумақтық бақылау департаменттердің жəне жұмыс берушілер өкілдерінің ұсыныстары негізінде, Бағдарлама операторы мен білім беру саласындағы уəкілетті орган жəне Бағдарлама операторы жанындағы жеке кəсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктері айқындаған өлшемдерге сəйкес барлық облыстардағы, Астана жəне Алматы қалаларындағы өңірлік комиссиялар бекітеді. Тізбе Бағдарлама шеңберінде кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын білім беру ұйымдары, Бағдарлама операторы мен білім беру саласындағы уəкілетті орган айқындаған өлшемдерге сəйкес келген кезде, өңірлік комиссиялардың шешімдері негізінде өзгертілуі мүмкін. Өңірлік комиссиялар Тізбені бекіткеннен кейін, не Тізбеге өзгерістер енгізгеннен кейін уəкілетті органдар күнтізбелік 7 күн ішінде оны интернет-ресурсқа орналастыру үшін Бағдарлама операторына жібереді. 23. Кəсіптік оқытуға жіберілетін Бағдарламаға қатысушылардың тізімін халықты жұмыспен қамту орталықтары ұйымдар мен кəсіптер (мамандықтар) бөлінісінде қалыптастырады жəне білім беру саласындағы жергілікті атқарушы органға жəне тиістілігі бойынша білім беру ұйымдарына жібереді. 24. Шығыс Қазақстан жəне Солтүстік Қазақстан облыстары үшін, сондай-ақ ВАК шешімімен айқындалған өңірлерде Бағдарламаның бірінші бағытын іске асырудың қосымша шарттары 2013 жылдан бастап қолданылады: 1) кəсіптік оқытуды аяқтағаннан кейін Бағдарламаға қатысушыларға жұмыс орындарын беруді қалайтын жұмыс берушілер: кəсіптік оқыту үшін үміткерлерді іріктейді; ағымдағы жəне перспектикалық қажеттілікті ескере отырып, оқыту үшін мамандықты (кəсіпті) таңдайды; Қазақстан Республикасының аумағында кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын ұйымды таңдайды. 2) Бағдарламаға қатысуға үміткерлерді іріктеуді жұмыс беруші: дербес іздестіру, оның ішінде жеке жұмыспен қамту агенттіктері арқылы; халықты жұмыспен қамту орталықтары ұсынатын Бағдарламаға қатысушылар ішінен таңдау; бос жұмыс орындары жəрмеңкесіне қатысу арқылы жүргізеді. 3) Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқытуды жұмыс беруші Бағдарлама операторының, сондай-ақ білім беру саласындағы уəкілетті органның, Бағдарлама операторы жанындағы жеке кəсіпкерлік субъектілерінің аккредиттелген бірлестіктерінің, жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдардың жəне халықты жұмыспен қамту орталықтарының интернет-ресурстарында жарияланған Тізбеден таңдап алған білім беру ұйымдарында жүзеге асырады. Жұмыс беруші қызметін жүзеге асыратын өңірде (облыста, Алматы, Астана қалаларында) ол таңдаған мамандық (кəсіп) бойынша кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын жəне Тізбеге кіретін білім беру ұйымдары болмаған кезде кəсіптік оқыту басқа өңірлерде орналасқан жəне Тізбеге кіретін білім беру ұйымдарында жүзеге асырылуы мүмкін. Жұмыс берушінің өзі іріктеп алған Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқыту үшін Тізбеге кірмейтін ұйымды таңдайды. Бұндай жағдайда кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын ұйым өңірлік комиссия шешімінің негізінде Тізімге қосымша енгізіледі жəне Бағдарлама операторы мен білім беру саласындағы уəкілетті орган айқындаған өлшемдерге сəйкес келуге тиіс. 4) Халықты жұмыспен қамту орталықтар жұмыс берушілер кəсіптік оқыту үшін іріктеген Бағдарламаға қатысушылармен Бағдарлама операторы бекіткен нысан бойынша əлеуметтік келісімшарт жасайды, олардың тараптары білім беру ұйымы мен жұмыс беруші болады. Жұмыс беруші мен білім беру саласындағы ұйымның жауапты лауазымдық тұлғаның қолымен жəне мөрмен куəландырылған əлеуметтік келісімшартқа қосылуы туралы жазбаша өтініш (хабарлама) беру жолымен əлеуметтік келісімшарт жасауды растайды. Əлеуметтік келісімшарт барлық тараптар оған қол қойған сəттен не халықты жұмыспен қамту орталығы мен Бағдарламаға қатысушылар қол қойған жəне жұмыс берушілер мен білім беру саласындағы ұйымдардан əлеуметтік келісімшартқа қосылуы туралы жазбаша өтініш (хабарлама) алған сəттен бастап күшіне енеді. Бағдарламаға қатысушыларға жұмысқа орналастыру үшін тұрақты жұмыс орындарын ұсынатын жұмыс берушілер өтініште (хабарламада) Бағдарламаға қатысушының деректерін, оларды оқытуды жоспарлап отырған мамандықты (кəсіпті), білім беру ұйымын, өндірістік практика өту орнын жəне оқу аяқталғаннан кейін жұмыспен өтеу кезеңін көрсетеді. Бағдарламаға қатысушыларды кəсіптік оқытуды жүзеге асыратын білім беру ұйымы өтініште (хабарламада) мамандықты (кəсіпті), оқытудың ұзақтығы мен құнын, ықтимал орны жəне өндірістік практика өту шарттары туралы ақпаратты көрсетеді. 5) Жұмыс берушілер іріктеген білім беру ұйымдарында Бағдарламаға қатысушыларды кəсіби оқыту құнын төлеу осы білім беру ұйымында тиісті мамандық (кəсіп) бойынша қалыптасқан оқытудың нарықтық құны негізінде жүргізіледі; Білім беру ұйымдарындағы оқытудың нарықтық құнын халықты жұмыспен қамту орталықтары жұмыс берушілер іріктеген білім беру ұйымдарының тиісті мамандық (кəсіп) бойынша оқытуға арналған қолданыстағы кемінде бес шарт негізінде айқындайды 6) Жұмыс берушінің əлеуметтік келісімшартта айқындалған міндеттерді орындауына мониторингті халықты жұмыспен қамту орталығы жəне білім беру ұйымы жүзеге асырады. Білім беру ұйымының əлеуметтік келісімшартта айқындалған міндеттерді орындауына мониторингті халықты жұмыспен қамту орталығы жəне жұмыс берушілер жүзеге асырады. Бағдарламаға қатысушының əлеуметтік келісімшартта айқындалған міндеттерді орындауына мониторингті халықты жұмыспен қамту орталығы, білім беру ұйымы жəне жұмыс беруші жүзеге асырады. 25. Кəсіптік оқудан өту кезінде меңгерген білімі мен дағдысын аралық бағалаудан табысты өткен Бағдарламаға қатысушыға ай сайын оқуға арналған материалдық көмек төленеді. Тамақтану шығындарын ішінара өтеуге берілетін оқуға арналған материалдық көмек құрамындағы ақшалай қаражаттың сомасы техникалық жəне кəсіптік білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша оқитын студенттер үшін заңнамада белгіленген стипендияның мөлшеріне тең. 26. Ұйым Бағдарламаға қатысушының тұрғылықты тұратын жеріндегі облыс ішіндегі елді мекендерде орналасқан жағдайда, оларға оқуға арналған материалдық көмектің құрамында көлік шығыстарына қаражат төленеді: 1) кəсіптік даярлаудан өтушілерге – оқу жылы ішінде төрт айлық есептік көрсеткіш (бұдан əрі – АЕК) мөлшерінде; 2) қайта даярлаудан жəне біліктілігін арттырудан өтушілерге – оқу кезеңіне екі АЕК мөлшерінде. Білім беру ұйымы Бағдарламаға қатысушының тұрғылықты жеріндегі облыстан тыс елді мекендерде (Шығыс Қазақстан жəне Солтүстік Қазақстан облыстары үшін, сондай-ақ ВАК шешімімен айқындалған өңірлерде) орналасқан жағдайда, оларға оқуға арналған материалдық көмектің құрамында оқу орына дейін жəне кері бағытта жол жүруге қаражат төленеді: 1) 1000 км дейін ара қашықтыққа – 8 АЕК, 2) 1000 км артық ара қашықтыққа – 12 АЕК. Бағдарламаға қатысушыларға ай сайын Алматы, Астана қалаларын, Атырау жəне Маңғыстау облыстарын қоспағанда, барлық облыстарда тұруына он АЕК мөлшерінде; Алматы, Астана қалаларында, Атырау жəне Маңғыстау облыстарында тұруына он бес АЕК мөлшерінде қаражат бөлінеді. 27. Бағдарламаға қатысушылардың оқу барысында меңгерген білімі мен дағдысын аралық жəне қорытынды бағалауды білім беру саласындағы жергілікті атқарушы органның, халықты жұмыспен қамту орталығының, жұмыс берушілер өкілдерінің қатысуымен білім беру ұйымы жүзеге асырады. 28. Ұйым халықты жұмыспен қамту орталығымен келісім бойынша Бағдарламаға қатысушыларды: 1) дəлелді себептерсіз қатарынан бес оқу күнінен артық сабақтарды босатқан; 2) үлгерімі нашар болған немесе білімін аралық бақылау қанағаттанғысыз болған; 3) ұйымның ішкі тəртібін бұзған жағдайларда оқудан шығарады. 29. Бағдарламаға қатысушыны оқудан шығарған кезде: 1) білім беру саласындағы жергілікті атқарушы орган ұйымдардың төлемі бойынша қайта есептеу жүргізеді, бұл ретте төлем кəсіптік даярлау бойынша нақты ұсынылған қызметтердің көлеміне пропорционал жүзеге асырылады; 2) халықты жұмыспен қамту орталығы ұйымдардың төлемі бойынша қайта есептеу жүргізеді, бұл ретте төлеу қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру бойынша нақты ұсынылған қызметтердің көлеміне пропорционал түрде жүзеге асырылады; 3) Бағдарламаға қатысушы əлеуметтік келісімшарттың талаптарына сəйкес қызметтердің осы көлемінің құнын, оқуға арналған материалдық көмектің төленген сомасын бюджетке өтейді. 30. Бағдарламаға қатысушы тұрақты жұмысқа орналасу, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің мерзімді əскери қызметіне шақырылу, қайтыс болу, сондай-ақ жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балалар қатарындағы Бағдарламаға қатысушылар кез келген себептер бойынша кəсіптік оқуын мерзімінен бұрын тоқтатқан жағдайда Бағдарламаға қатысушымен жасалған əлеуметтік келісімшарт көрсетілген білім беру қызметінің құнын, сондай-ақ оқуға төленген материалдық көмек сомасын бюджетке қайтару талаптарынсыз бұзылады. 31. Кəсіптік оқуды табысты аяқтағаннан кейін халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға қатысушыларға жұмысқа орналасуға жəрдемдеседі. 32. Қызметкерлерді жұмыспен ішінара қамтуды қолданатын жұмыс берушілер Бағдарлама шеңберінде жұмыспен ішінара қамтылған өз қызметкерлерін өндірістен қол үзбестен, сондай-ақ қол үзіп қайта даярлауды жəне/немесе біліктілігін арттыруды ұйымдастырады. 33. Жұмыс берушілер халықты жұмыспен қамту орталығына қайта даярлауға жəне/немесе біліктілігін арттыруға жіберілетін қызметкерлердің санын, кəсіптердің (мамандықтардың) тізбесін жəне оқу (күндізгі немесе кешкі) нысанын көрсете отырып, өтінім береді. Өтінімге жұмыс берушінің құрылтай құжаттары, оның СТН-і (БСН) жəне банк деректемелері қоса беріледі. 34. Халықты жұмыспен қамту орталығы өтінім берілген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде аталған жұмыс берушінің қызметкерлерін қайта даярлауды жəне /немесе біліктілігін арттыруды

(Жалғасы 18-бетте).

www.egemen.kz

(Жалғасы. Басы 16-17-беттерде). ұйымдастыру туралы шешім қабылдайды. Мəселе оң шешілген жағдайда халықты жұмыспен қамту орталығы онымен тиісті шарт жасайды. 35. Жұмыс берушінің жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлері Бағдарламаға қатысу үшін халықты жұмыспен қамту орталықтарына осы Қағидаларға қосымшаға сəйкес нысан бойынша өтініш береді жəне осы Қағидаларда көзделген негіздемелерде оның қатысушыларының құрамына ену рəсімінен өтеді. Жұмыс берушілердің өтінімдерін ескере отырып, халықты жұмыспен қамту орталығы мемлекеттік сатып алу туралы қолданыстағы заңнамаға сəйкес жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлерді қайта даярлау жəне/немесе біліктілігін арттыруды тікелей жүзеге асыратын ұйымды айқындайды жəне олармен тиісті екіжақты шарттар жасайды. 36. Ұйымдар жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлерді қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру бағдарламалары мен нысандарын, сондай-ақ оларды өткізу кестесін жұмыс берушілермен жəне халықты жұмыспен қамту орталықтарымен келіседі. 37. Халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаға қатысушылардың құрамына енгізілген жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлерді ұйымға қайта даярлау немесе біліктілігін арттырудан өтуге жібереді. 38. Қайта даярлау немесе біліктілігін арттырудан өту уақытына Бағдарламаға қатысушыға əлеуметтік демалыс беріледі. 39. Қайта даярлау немесе біліктілігін арттырудан өту кезінде меңгерген білімі мен дағдысын аралық бағалаудан табысты өткен жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлер қатарындағы Бағдарламаға қатысушыға ай сайын оқуға арналған материалдық көмек төленеді. Тамақтану шығындарын ішінара өтеуге берілетін оқуға арналған материалдық көмек құрамындағы ақшалай қаражаттың сомасы техникалық жəне кəсіптік білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша оқитын студенттер үшін заңнамада белгіленген стипендияның мөлшеріне тең. Ұйым жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлердің қатарындағы Бағдарламаға қатысушылардың өндірістен қол үзіп оқуы кезінде тұрақты тұратын жерінен басқа елді мекендерде болған жағдайда, оларға оқуға арналған материалдық көмек құрамында мынадай: 1) жол жүруге – оқу кезеңінде екі АЕК мөлшерінде; 2) тұруға – он АЕК мөлшерінде ай сайын қаражат төленеді. 2. Жұмысқа орналасуға жəрдемдесу тəртібі 40. Халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға енгізу сəтінде кəсіптік білімі болған не кəсіптік оқуды аяқтаған Бағдарламаға қатысушыларды жұмысқа орналастыру үшін: 1) дерекқорда бар бос жұмыс орындарына жұмысқа орналасуға жəрдемдеседі; жұмыс берушілермен жасасқан шарттар негізінде: 2) жұмыс берушілер құрған əлеуметтік жұмыс орындарына мемлекеттің жалақыны он екі ай бойы: алғашқы алты айда – жалақының елу пайызынан асырмай; кейінгі үш айда – жалақының отыз пайызынан асырмай; соңғы үш айда – жалақының он бес пайызынан асырмай ішінара субсидиялау шартымен жібереді; 3) жұмыс берушілер құрған жұмыс орындарына мемлекеттің жалақыны алты ай бойы толық субсидиялауы шартымен жастар практикасынан өту үшін жібереді. 41. Əлеуметтік жұмыс орындарына орналастырылған Бағдарламаға қатысушылардың жалақысын ай сайын субсидиялаудың мөлшері салықтарды, əлеуметтік аударымдар мен пайдаланылмаған еңбек демалысы үшін өтемақыны ескергенде, алғашқы алты айда 26 мың теңгеден, кейінгі үш айда 15,6 мың теңгеден, соңғы үш айда 7,8 мың теңгеден аспауға тиіс болады. Бұл ретте жұмыс берушімен жасалған шарт қолданылған тұтас кезең бойы жалақының айлық мөлшерін азайтуға жол берілмейді. 42. Жастар практикасынан өту үшін жұмыс орындарына орналастырылған Бағдарламаға қатысушылардың жалақысын ай сайын субсидиялаудың мөлшері салықтарды, міндетті əлеуметтік аударымдар мен пайдаланылмаған еңбек демалысы үшін өтемақыны жəне банк қызметтерін ескергенде, бүкіл жұмыс кезеңінің ішінде айына 17,2 айлық есептік көрсеткіштен аспауға тиіс болады. 43. Тұрақты тұратын жерінде жұмысқа орналасу мүмкіндігі болмаған жағдайда кəсіптік оқу оқыған Бағдарламаға қатысушыларға Бағдарламаның екінші («Кəсіпкерлікті дамытуға жəрдемдесу») немесе үшінші («Еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру») бағыттарына қатысу ұсынылады. 3. Оқытуды жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесуді қаржыландыру тəртібі 44. Оқудың ақысын төлеу, жол жүрудің жəне тұрудың шығыстарын өтеу, жалақыны субсидиялау мақсатында Бағдарламаға қатысушыларға ұсынылатын мемлекеттік қолдауды қаржылай қамтамасыз ету үшін республикалық бюджеттен облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттеріне нысаналы трансферттер бөлінеді. 45. Қаржылық тəртіпті қамтамасыз ету жəне бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуына мониторинг жүргізу үшін нысаналы трансферттерді пайдаланудың нəтижесі туралы: 1) білім беру саласындағы орталық уəкілетті орган мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкімдері арасында кəсіптік даярлау (оның ішінде бұрын 2010 жылы Өңірлік жұмыспен қамту жəне кадрларды қайта даярлау стратегиясы (Жол картасы) жəне Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы шеңберінде кəсіптік оқуға қабылданған адамдардың оқуын аяқтау); 2) Бағдарлама операторы мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкімдері арасында қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру бөлігінде жалақыны субсидиялау бойынша келісімдер жасалады. 46. Білім беру саласындағы орталық уəкілетті орган, Бағдарлама операторы бюджет заңнамасына сəйкес тиісті республикалық бюджеттік бағдарламалар бойынша ағымдағы нысаналы трансферттерді облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттеріне аударуды жүргізеді. 47. Облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттеріне кəсіптік даярлауға, қайта даярлауға жəне кадрлардың біліктілігін арттыруға, оның ішінде бұрын 2009 жəне 2010 жылдары Өңірлік жұмыспен қамту жəне кадрларды қайта даярлау стратегиясы (Жол картасы) шеңберінде кəсіптік оқуға қабылданған адамдардың оқуын аяқтауға бөлінген ағымдағы нысаналы трансферттерді пайдалану ұйымдармен жасасқан шарттар негізінде, ал жалақыны субсидиялау – жұмыс берушілермен жасасқан шарттар негізінде жүзеге асырылады. 48. Бағдарламаға қатысушыларды, сондай-ақ бұрын 2009 жəне 2010 жылдары Өңірлік жұмыспен қамту жəне кадрларды қайта даярлау стратегиясы (Жол картасы) шеңберінде мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша кəсіптік лицейлер мен колледждерге кəсіптік оқуға қабылданған адамдарды кəсіптік даярлауды қаржыландыру техникалық жəне кəсіптік білім мамандықтары бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарға сəйкес оқуды толық аяқтау мерзіміне дейін жыл сайын жүзеге асырылады. 49. Облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкімдері тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі айдың 10-күніне қарай білім беру саласындағы орталық уəкілетті органға жəне Бағдарлама операторына келісімдерде көзделген нысан бойынша санаттар мен мамандықтар (кəсіптер) бөлінісінде кəсіптік даярлаудан өткен Бағдарламаға қатысушылардың саны туралы мəліметтерді қамтитын есептерді ұсынады. 50. Облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкімдері тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі айдың 10-күніне қарай Бағдарлама операторына келісімдерде көзделген нысан бойынша мынадай: 1) санаттар мен кəсіптер (мамандықтар) бөлінісінде қайта даярлаудан жəне біліктілігін арттырудан өткен Бағдарламаға қатысушылардың саны туралы; 2) кəсіптік даярлаудан, қайта даярлаудан жəне біліктілігін арттырудан өткен, жұмысқа орналастырылған, оның ішінде бар бос жұмыс орындарына; əлеуметтік жұмыс орындарына; жастар практикасынан өту үшін құрылған жұмыс орындарына орналастырылған Бағдарламаға қатысушылар саны туралы мəліметтерді қамтитын есептерді ұсынады. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жəрдемдесуді жəне оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидаларына қосымша _______________________ ауданының (қаласының) халықты жұмыспен қамту орталығының директорына ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________ мекенжайы бойынша тұратын _______________________________ Өтініш Мені «Оқыту жəне жұмысқа орналасуға жəрдемдесу» бағыты бойынша Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасына қатысушылар қатарына енгізуді сұраймын. Қосымша ___ парақта: жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесі; тұрақты тұрғылықты жері бойынша тіркелгенін растайтын құжаттың (мекенжай анықтамасы, селолық жəне/немесе ауылдық əкімдердің анықтамасы) көшірмесі; еңбек кітапшасының (болған жағдайда) көшірмесі немесе еңбек қызметін растайтын өзге құжат (табысы аз жəне жұмыспен ішінара қамтылған қызметкерлердің қатарындағы жұмыс істейтін адамдар үшін); білімі туралы құжаттың (аттестат, куəлік, диплом), сондай-ақ оқу оқығанын растайтын басқа да құжаттардың (куəлік, сертификат) көшірмелері; денсаулық жағдайы туралы анықтаманың (денсаулық сақтау саласындағы уəкілетті орган бекіткен нысанға сəйкес Бағдарламаға қатысушы құрамына енгізу туралы шешім қабылданғаннан кейін) көшірмесі; жұмыс берушінің жұмыс уақыты толық емес, немесе жұмыс уақытының ұзақтығы қысқартылған режимге ауысуы туралы немесе əлеуметтік демалыс беру туралы немесе жұмыстан мəжбүрлі тоқтату (жұмыспен ішінара қамтылған жалдамалы қызметкерлер үшін) туралы актісі. Күні қолы ___________________________________________________________ азаматтың өтініші 20__ ж. «___»____________ қабылданды, № ________ болып тіркелді Құжаттарды қабылдаған адамның Т.А.Ə., лауазымы жəне қолы: ________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ *ұсынылған құжаттардың дұрыстығына өтініш беруші жауапты болады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №1772 қаулысына 3-қосымша Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2011 жылғы 18 шiлдедегi № 816 қаулысымен бекiтiлген Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуға мемлекеттiк қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидалары 1. Жалпы ережелер 1. Осы Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуды мемлекеттiк қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидалары (бұдан əрi – Қағидалар) ауыл кəсiпкерлерi жəне Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2011 жылғы 31 наурыздағы № 316 қаулысымен бекiтiлген Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының (бұдан əрi – Бағдарлама) екiншi бағытына қатысатын адамдарға кəсіпкерлік негіздеріне оқыту жəне жобаларды сүйемелдеуді қоса алғанда, микрокредит беру, жетіспейтін инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамыту жəне/немесе салу жəне/немесе инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықтар сатып алу жəне сервистік қызмет көрсету тəртібін айқындайды. 2. Осы бағыт шеңберiнде мемлекеттiк қолдаудың мынадай түрлерi көрсетiледi: 1) сервистік қызмет, оның ішінде консультациялық (бухгалтерлік, заң, маркетингтік) қызметтер көрсету, оқуға материалдық көмек ұсына отырып кəсіпкерлік негіздеріне тегін оқыту, бизнес жоспарын дайындауға жəрдемдесу, 1 жылға дейінгі мерзімге жобаларды сүйемелдеу; 2) микрокредит беру; 3) жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамыту жəне/немесе салу, жəне/немесе инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды (бұдан əрі – ИКИ дамыту), оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықты сатып алу. 3. Осы Қағидаларда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады: 1) халықты жұмыспен қамту орталығы – жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларын iске асыру мақсатында ауданның, облыстық жəне республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органы құратын мемлекеттiк мекеме; 2) əлеуметтiк келiсiмшарт – жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң мемлекеттiк шараларына қатысатын Бағдарламаға қатысушы мен халықты жұмыспен қамту орталығы арасында жасалатын тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн айқындайтын келiсiм; 3) өтiнiш берушi – Бағдарламаға қатысу үшiн халықты жұмыспен қамту орталығына жазбаша өтiнiш берген жеке тұлға; 4) Бағдарламаға қатысушылар – Бағдарламаға қатысуға оң шешім алған ішінара жұмыспен қамтылғандар, жұмыссыздар, өз бетінше жұмыспен айналысушылар, табысы аз адамдар, жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері, еңбекке қабілетті мүгедектер, жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен атаанасының қамқорлығынсыз қалған балалар, жалпыға ортақ белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер, ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары жəне оралмандар; 5) аудандық/қалалық комиссия (бұдан əрi – комиссия) – ауданның (қаланың) жергiлiктi атқарушы органының жанындағы Бағдарламаны iске асыру мəселелерi жөнiндегi ведомствоаралық комиссия; 6) өңiрлiк комиссия – облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органының жанындағы Бағдарламаны iске асыру мəселелерi жөнiндегi ведомствоаралық комиссия; 7) уəкiлеттi өңiрлiк ұйым – Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес экономиканың белгiлi бiр салаларында мемлекеттiк инвестициялық саясатты iске асыруға уəкiлеттi ұлттық басқарушы холдинг жəне акцияларының жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесiлi заңды тұлға, сондай-ақ банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын, мемлекет жүз пайыз қатысатын ұйым жəне əлеуметтiк-кəсiпкерлiк корпорациялар; 8) Бағдарлама операторы – халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыруды үйлестiрушi орталық атқарушы орган; 9) кəсiпкерлiктi дамыту жөнiндегi уəкiлеттi орган – облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органының кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесудi қамтамасыз ететiн құрылымдық бөлiмшесi; 10) инфрақұрылымды дамыту жөнiндегi уəкiлеттi орган – аудандық/қалалық маңызы бар жергiлiктi атқарушы органның инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жəне жайластыру мəселелерiне жауапты құрылымдық бөлiмшесi; 11) кредиттік ұйымдар (бұдан əрі – КҰ) – қызметін Қазақстан Республикасының заңында белгiленген тəртіппен жүзеге асыратын микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары мен кредиттік серіктестіктер; 12) микрокредиттiк ұйым (бұдан əрі – МКҰ) – микрокредит беру жөнiндегi қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлға; 13) микроқаржы ұйымы (бұдан əрі – МҚҰ) – коммерциялық ұйым болып табылатын, ресми мəртебесі əділет органдарында мемлекеттік тіркелумен жəне есептік тіркеуден өтумен айқындалатын, микрокредиттер беру жөніндегі қызметті, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында рұқсат етілген қызметтің қосымша түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлға; 14) кредиттiк серiктестiк – жеке жəне (немесе) заңды тұлғалар оған қатысушылардың кредитке жəне басқа қаржыға, оның iшiнде банк қызметтерiне қажеттiлiктерiн олардың ақшаларын шоғырландыру арқылы жəне Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа көздердiң есебiнен қанағаттандыру үшiн құрған заңды тұлға; 15) бюджеттi атқару жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган – бюджеттi атқару, республикалық бюджеттiң жəне өз құзыретi шегiнде жергiлiктi бюджеттердiң, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң есебi негiзiнде Қазақстан Республикасының Ұлттық қорының атқарылуы бойынша бухгалтерлiк есепке алуды, бюджеттiк есепке алу мен бюджеттiк есептiлiктi жүргiзу саласында басшылықты жəне салааралық үйлестiрудi жүзеге асыратын орталық атқарушы орган; 16) экономикалық даму мəселелерi жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган – мемлекеттiк əлеуметтiкэкономикалық саясаттың негiзгi бағыттарын əзiрлеудi салааралық жəне өңiраралық үйлестiрудi жүзеге асыратын орталық уəкiлеттi орган; 17) оқуға материалдық көмек – кəсiпкерлiк негiздерiне оқудан өтiп жатқан Бағдарлама қатысушысына жол жүру жəне тұруына жұмсалатын шығындарды iшiнара өтеуге төленетiн ақшалай қаражат; 18) сервистік қызмет көрсететін ұйым – бұл кəсіпкерлікті қолдау жөніндегі қызметтер кешенін (консультациялық, маркетингтік, заңдық, бухгалтерлік, жобаны сүйемелдеу жөніндегі қызметтер жəне басқа да қызмет түрлері) көрсететін ұйым;

19) кəсіпкерлікті дамыту картасы – аудандардың (қалалардың) жергілікті атқарушы органдары əзірлейтін жəне бекітетін жəне олардың қаржылық-экономикалық көрсеткіштерін, технологиялық циклдарын дамытуды, басқа да мемлекеттік, салалық бағдарламалармен жəне аумақтарды дамыту бағдарламаларымен байланысын қоса алғанда іске асыру жоспарланған бизнес жоспарлардың тізбесін қамтитын кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі шаралар кешені. 2. Бағдарламаның екiншi бағытына қатысу талаптары мен шарттары 4. Бағдарламаның екiншi бағытына қатысушылар ішінара жұмыспен қамтылғандар, жұмыссыздар, өз бетінше жұмыспен айналысушылар, табысы аз адамдар, жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері, еңбекке қабілетті мүгедектер, жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен атаанасының қамқорлығынсыз қалған балалар, жалпыға ортақ белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер, ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын, əкiмшiлiк бағыныстылығына қарамастан, ауылдық елдi мекендерде, шағын қалаларда, заңнамаға сəйкес қалалық елдi мекендерге жататын кенттерде жеке ісін ұйымдастыруды немесе кеңейтуді қалайтын жəне оған мүмкіндігі бар адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары жəне оралмандар болып табылады. Екінші бағытты іске асыру үшін ауылдық тірек елді мекендер басымды елді мекендер болып табылады. Жеке iсiн ұйымдастыруды немесе кеңейтудi қалайтын ауыл тұрғындарына, əйелдерге жəне мүгедектерге қатысудың басым құқығы берiледi. 5. Бағдарламаның екiншi бағытына қатысуға ниет бiлдiрушiлер халықты жұмыспен қамту орталықтарына жүгінеді, онда оларға Бағдарлама шеңберінде микрокредит алудың ықтимал нұсқалары туралы консультация береді. Бағдарламаға қатысуға үміткерлер жұмыспен қамту орталықтарына осы Қағидаларға 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша өтініш жəне мынадай құжаттарды ұсынады: 1) жеке басын куəландыратын құжаттың көшiрмесi; 2) тұрақты тұрғылықты жері бойынша тiркелгенiн растайтын құжаттың көшiрмесi (мекенжай анықтамасы, селолық жəне/немесе ауылдық əкiмдердiң анықтамасы); 3) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сəйкес нысан бойынша жеке iсiн ұйымдастыру немесе кеңейту бойынша бизнес-ұсыныс; 4) жоба үшiн ИКИ-ді дамыту жəне жайластыруға осы Қағидаларға 3-қосымшаға сəйкес нысан бойынша өтiнiм (қажет болған жағдайда). Жеке iсiн кеңейтудi жоспарлайтын адамдар: 1) салықтар мен бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер бойынша берешегiнiң жоқ екенiн; 2) төлем қабiлеттiлiгiн (адамға қызмет көрсетiлетiн екiншi деңгейдегi банктiң немесе оның филиалының қол қойылған жəне мөр басылған адамның банктiң немесе оның филиалының алдындағы (адам бiрнеше екiншi деңгейдегі банктiң немесе олардың филиалдарының, сондай-ақ шетелдiк банктiң клиентi болған жағдайда, мұндай анықтама осы банктердiң əрқайсысынан берiледi) мiндеттемелерiнiң барлық түрлерi бойынша анықтама берген күннiң алдында үш айдан астам созылған мерзiмi өткен берешегi жоқ екенi туралы анықтамасының түпнұсқасы) растайтын құжаттарды қосымша ұсынады. 2.1. Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары немесе қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым арқылы микрокредит алу шарттары 6. Конкурстық негізде іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары немесе қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым арқылы микрокредит алуға ниет білдірген жағдайда халықты жұмыспен қамту орталықтары ұсынылған өтініштерді жəне құжаттарды қарайды, мемлекеттiк қолдау алу түрлерi бойынша үмiткерлердiң тiзiмi мен Кəсіпкерлікті дамыту картасына сəйкес ИКИ-ді дамытуды талап ететін жобалардың тiзбесiн қалыптастырады жəне: ауданның (қаланың) кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органына; болжамды кəсіпкерлік қызметті жүзеге асыру орны бойынша селолық округтің, кенттің əкіміне; конкурстық негізде іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына немесе қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымға; үміткер мəлімдеген ИКИ-ді дамыту қажет болған жағдайда инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жəне жайластыру жөніндегі уəкілетті органға (ауданның) жібереді. 7. Аталған ұйымдар сұрауды алған күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде Жұмыспен қамту орталығына: ұсынылатын жобаның кəсіпкерлікті дамыту картасына немесе өңірде кəсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарына сəйкестігі туралы қорытындыны (ауданның (қаланың) кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органы); жобаны іске асырудың орындылығын келісуді не дəлелді түрде бас тартуды (селолық округтың, кенттің əкімі); үміткерлерге Бағдарламаның екінші бағытына қатысуға кредит беру мүмкіндігі туралы қорытындыны (конкурстық негізде іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары, қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым); ИКИ-ді дамыту мүмкіндігі туралы қорытындыны (инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жəне жайластыру жөніндегі уəкілетті орган (аудан) жібереді. 8. Халықты жұмыспен қамту орталығы жоғарыда көрсетілген құжаттарды алғаннан кейін Бағдарламаның екінші бағытына қатысушылар құрамына қосу не одан бас тарту туралы шешiм қабылдайды жəне шешiм қабылдаған күннен бастап үш жұмыс күнi iшiнде оларды бұл туралы жазбаша хабардар етедi. 9. Халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаның екiншi бағытына қатысушылар құрамына енгізілген адамдармен əлеуметтiк келiсiмшарттар жасасады. 10. Облыстың халықты жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органы мемлекеттік сатын алу туралы заңнамаға сəйкес сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымдарды іріктеуді жүзеге асырады. Сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымдарды іріктеу кезінде мынадай өлшемдер ескеріледі: кəсіпкерлік негіздеріне оқыту жəне сервистік қызмет көрсету жөніндегі қызметтерді мемлекеттік сатып алу туралы шарттардың шеңберінде жұмыс тəжірибесі; кəсіпкерлік негіздеріне оқыту жəне сервистік қызмет көрсету жөніндегі қызметтерді мемлекеттік сатып алу туралы шарттардың шеңберінде штатында тиісті бағыттар бойынша жұмыс тəжірибесі бар білікті мамандарының болуы; кəсіпкерлік негіздеріне оқыту жөнінде қызмет көрсететін əлеуетті өнім берушіде қызмет көрсету кестелерінің, оқу бағдарламаларының, оқуды жүргізу əдістерінің, əдістемелік құралдарының болуы; сервистік қызмет көрсететін əлеуетті өнім берушіде қызмет көрсету əдісін (орнында немесе барып) ескере отырып, олардың осыған ұқсас қызметтердің орташа нарықтық бағасына сəйкес келуге тиіс құны көрсетілген қызметтердің егжей-тегжейлі тізбесі болуы керек. Сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымды таңдаумен қатар өңірлік комиссия тиісті шарттарда көрсетілуге тиіс қызмет көрсету мониторингінің индикаторларын, сондай-ақ құралдарын айқындауға тиіс. 11. Халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға қатысушыларды сервистік компанияларға оқуға жібереді, онда бір айға дейінгі оқу мерзімімен оқуға материалдық көмекті ұсына отырып олардың тегін оқуы, бизнес жоспар дайындауға жəрдемдесу қамтамасыз етіледі. Оқу бағдарламасы жəне оны өткізу кестесі халықты жұмыспен қамту орталығымен келісіледі. Бұл ретте сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйым Бағдарламаға қатысушы жобасының бизнес жоспарының іске асырылуын экономикалық жəне қаржылық тұрғыдан негіздейтін қорытынды береді. 12. Сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйым Бағдарламаға қатысушылардың тұрақты тұратын жерлерінен тысқары елді мекендерде орналасқан жағдайда кəсіпкерлік негіздеріне оқитын адамдарға ай сайын: 1) жол жүруге екі айлық есептік көрсеткіш; 2) тұруға он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде материалдық көмек көрсетіледі. 13. Бағдарламаға қатысушы сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымның жəрдемдесуімен жобаның бизнес жоспарын əзірлейді жəне бұрын конкурстық негізде іріктелген микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына не қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымға микрокредит алуға өтініммен жүгінеді. 14. Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымы не қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым 5 жұмыс күні ішінде жобаға бағалау жүргізеді жəне Бағдарламаға қатысушыға микрокредит беру мүмкіндігі туралы (немесе мүмкін емес еместігі) туралы шешім қабылдайды жəне қорытындыны халықты жұмыспен қамту орталықтарына жібереді. 15. Бағдарламаға қатысушы кредит алуға оң қорытынды алғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйыммен бір жылға дейінгі мерзімге жобаны сүйемелдеу жөніндегі қосымша қызметтер (маркетингтік, заңдық, бухгалтерлік жəне басқа да қызмет түрлерін) ұсынуға шарт жасасады. 16. Халықты жұмыспен қамту орталықтары микроқаржы (микрокредиттік) ұйымы не қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым Бағдарламаға қатысушыға микрокредит беру мүмкіндігі туралы шешім қабылдағаннан кейін 5 жұмыс күні ішінде бұдан бұрын жасалған əлеуметтік келісімшарттарға тиісті өзгерістер енгізеді. 17. Сервистік қызметтер: жұмыс уақытында телекоммуникациялық байланыс пен интернет бойынша; жұмыс уақытында сервистік компания орналасқан жері бойынша; екі айда кемінде бір рет Бағдарламаға қатысушының тұрғылықты жері бойынша консультациялар жүргізу арқылы көрсетеді. Бағдарламаға қатысушының тұрғылықты жері бойынша сервистік қызметтер көрсету кестесі халықты жұмыспен қамту орталығымен келісіледі. 18. Бағдарлама қатысушысының жобасы табысты іске асырылған жағдайда сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымның қызметтері (салық органдарында тіркелуі, заңнамада көзделген аударымдардың болуы, негізгі берешек жəне сыйақы сомасының уақытылы өтелуі) толық көлемде төленеді. Егер Бағдарламаға қатысушының жобасы іске аспаған жағдайда (салық органдарында тіркелмеуі, заңнамада көзделген аударымдардың болмауы, негізгі берешек пен сыйақылардың уақытылы өтелмеуі) сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымның қызметтері əрбір Бағдарламаға қатысушыға белгіленген қызметтер құнының тоқсан пайызы мөлшерінде төленеді. 2.2. Кредиттік серіктестіктер арқылы микрокредит алу шарттары 19. Егер үміткер кредитті кредиттік серіктестік арқылы алуға ниетті болса, оның жұмыс істеп тұрған кредиттік серіктестікке қосылуына немесе Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына жəне кредиттік серіктестерге конкурстық негізде кредит беру қағидаларына (бұдан əрі – Кредит беру қағидалары) сəйкес уəкілетті өңірлік ұйым жүргізетін кредиттік серіктестіктерді іріктеу жөніндегі конкурсқа қатысатын жаңа кредиттік серіктестік құруына болады. 20. Халықты жұмыспен қамту орталығы өтінішті жəне құжаттарды алғаннан кейін Бағдарламаның екінші бағытына қатысушылардың құрамына енгізу не одан бас тарту туралы шешім қабылдайды жəне шешім қабылдаған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде оларды бұл туралы жазбаша хабардар етеді. 21. Жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға қатысушыны осы Қағидалардың 11, 12 жəне 13-тармақтарында көзделген қызметтерді алу үшін сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымға жібереді. 22. Кредит беру қағидасына сəйкес уəкілетті өңірлік ұйым жүргізетін кредиттік серіктестіктерді іріктеу жөніндегі конкурс қорытындысы бойынша Бағдарламаға қатысушы мүшесі болып табылатын кредиттік серіктестікті іріктеген жағдайда сервистік қызметтер осы Қағидалардың 17, 18-тармақтарына сəйкес көрсетіледі. 3. Микрокредит берудi ұйымдастыру шарттары 23. Облыстық маңызы бар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарға республикалық бюджеттен бюджеттiк кредит қайтарымдылық, жеделдiлiк жəне ақылылық қағидаттары негiзiнде 0,01% жылдық сыйақы ставкасымен бес жылға берiледi. 24. Облыстық маңызы бар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы орган уəкiлеттi өңiрлiк ұйымды белгiлейдi жəне 5 жылдан аспайтын мерзiмге кредит бередi. Мыналар үшiн: 1) қаржы агенттiгi мəртебесi бар уəкiлеттi өңiрлiк ұйым үшiн жылдық сыйақы ставкасы 0,01 % мөлшерiнде белгiленедi; 2) басқа заңды тұлғалар үшiн кредит бойынша жылдық сыйақы ставкасы бюджеттi атқару жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган эмитенттеген, тиісті эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша бағалы қағаздардың ұйымдасқан қайталама нарығындағы операциялардың нəтижелерi бойынша өткен тоқсанда қалыптасқан мемлекеттiк эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша кiрiстiң орташа мөлшерлiк ставкасы деңгейiнде белгiленедi. 25. Уəкiлеттi өңiрлiк ұйым Кредит берудің белгiленген қағидаларына сəйкес Бағдарламаға қатысу үшiн КҰ iрiктеу бойынша ашық конкурс өткiзедi. 26. Бағдарламаға қатысу құқығын алған КҰ мен уəкiлеттi өңiрлiк ұйымның арасында кредит беру туралы шарт жасалады. 27. КҰ үшiн уəкiлеттi өңiрлiк ұйым ұсынатын кредиттер бойынша жылдық сыйақы ставканы уəкілетті ұйым өңiрлiк комиссиямен келiсiм бойынша уəкiлеттi өңiрлiк ұйым үшiн белгiленген кредиттер бойынша сыйақы ставкасын жəне оның кредит берудi ұйымдастыруға байланысты жоспарланған шығыстарын негізге ала отырып белгілейді. 28. Уəкілетті өңірлік ұйымның қаржы агенттігі мəртебесі болған жағдайда кредиттік шарт тікелей уəкілетті өңірлік ұйым мен соңғы қарыз алушы арасында жасалады. 29. Соңғы қарыз алушы үшiн кредиттiк ресурстар бойынша жылдық ең жоғары тиiмдi ставканы өңiрлiк комиссиямен келiсе отырып, уəкiлеттi өңiрлiк ұйым белгiлейдi. Қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым ұсынатын соңғы қарыз алушы үшін кредиттік ресурстар бойынша жылдық сыйақының ең жоғары тиімді ставкасы өңірлік комиссиямен келісе отырып белгіленеді. Кредиттік ресурстар бойынша жылдық ең жоғары тиiмдi сыйақы ставкасының мəнi кəсiпкерлiк қызметтiң түрiне байланысты саралануы мүмкiн. 30. Бағдарламаға қатысушыларға микрокредит беру шарттары мынадай: 1) кредит микроқаржы (микрокредиттiк) ұйымдары үшiн кепiл ұсынылғанда немесе кредиттiк серiктестердiң барлық мүшелерi немесе қаржылық жағдайлары уəкiлеттi өңiрлiк ұйымның талаптарын қанағаттандыратын үшiншi тұлғалардың кепiлдiктерi болған жағдайда қайтарымдылық негiзiнде ұсынылады. Бұл ретте бюджеттiк кредиттi қайтаруды қамтамасыз ету құны сыйақы сомасын ескергенде, бюджеттiк кредиттiң мөлшерiнен аз болмауға тиiс; 2) нысаналы сипатта болады – жеке iсiн ұйымдастыру немесе кеңейту, айналым капиталын толықтыру; 3) тұтынушылық мақсаттарға, бұрынғы қарыздарын өтеуге жəне жылжымайтын тұрғын үй сатып алуға, сондай-ақ сауда саласындағы қызметтi жүзеге асыруға берiлмейдi; 4) кредит беру мерзiмi – бес жылдан аспайды; 5) кредиттiң ең жоғары сомасы – үш миллион теңгеден аспайды; 6) соңғы қарыз алушыға, КҰ-ға жəне/немесе қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйымға кредит бойынша негiзгi қарызды өтеу бойынша жеңiлдiктi кезең ұсынылуы мүмкiн, ол кредиттiң берiлген мерзiмi ұзақтығының үштен бiрiнен аспауға тиiс. 31. Бағдарламаға қатысушылардың жобаларын қарау кезiнде қаржы агенттіні мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым не КҰ: 1) өтiнiш берушiлердiң жеке iсiн ұйымдастыруға немесе кеңейтуге арналған бизнес-жоспарларын бағалауды жүзеге асырады; 2) өтiнiш берушiлермен жеке əңгiмелесудi жүргiзедi жəне қажет болған жағдайда, төлем қабiлеттiлiгiн жəне/немесе кепiлдi қамтамасыз етудiң болуын айқындау үшiн өтiнiш берушiнiң табысы мен ресурстарына қосымша тексеру жүргiзедi. 32. Оң шешiм қабылданған жағдайда қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым немесе КҰ-ның қорытындысы бес жұмыс күнi iшiнде халықты жұмыспен қамту орталықтарына жiберiледi. Шешiм терiс болған жағдайда КҰ бас тарту себептерiн көрсете отырып, бұл туралы өтiнiш берушiге хабарлайды, өтiнiш берушiге құжаттар пакетiн қайтарады жəне халықты жұмыспен қамту орталықтарына хабарлайды. 33. Қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым немесе КҰ шарт жасау жəне микрокредит беру туралы ақпаратты шарт жасасқан күннен бастап бес жұмыс күнi iшiнде халықты жұмыспен қамту орталықтарына жiбередi. 4. Жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуды жəне жайластыруды ұйымдастыру 34. Инфрақұрылымды дамыту жөнiндегi уəкiлеттi органды жергiлiктi атқарушы орган өзi айқындайды. 35. Инфрақұрылымды дамыту жөнiндегi уəкiлеттi орган 10 жұмыс күні ішінде халықты жұмыспен қамту орталықтары ұсынған ИКИ-ді дамыту туралы өтiнiмдерді қарайды, мəлімделген жобаларды iске асыру мүмкiндiгi (немесе мүмкiн емес екенi) жəне оларды қаржыландырудың қажеттi көлемi туралы қорытынды дайындайды жəне оны халықты жұмыспен қамту орталығына жібереді. 36. Оң қорытынды алған жобалар бойынша Бағдарламаға қатысушы микрокредит алғаннан кейін Бағдарламаға қатысушы мен инфрақұрылымды дамыту жөнiндегi уəкiлеттi органның арасында ИКИ-ді дамытуға арналған шарт жасалады.

9 қаңтар 2013 жыл

37. Инфрақұрылымды дамыту жөніндегі уəкілетті орган əрбір жоба бойынша техникалықэкономикалық негіздеме немесе жобалау-сметалық құжаттама əзірлейді. Жобалау-сметалық құжаттама əзірлеу жəне жетіспейтін инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерін дамытуға жəне/немесе салуға жəне/немесе ілеспе технологиялық жабдықты сатып алуға мемлекеттік сараптама жүргізу республикалық бюджеттен берілетін трансферттер есебінен жүзеге асырылады. Техникалық-экономикалық негіздемені жəне/немесе жобалау-сметалық құжаттаманы əзірлеу, мемлекеттік сараптамадан өткізу, авторлық жəне техникалық қадағалауды жүргізу шығыстары ИКИ-ді дамытуға көзделген шығындардан жеке ескеріледі. 38. Инфрақұрылым объектілерін салу немесе реконструкциялау жəне инженерліккоммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін сатып алынатын ілеспе технологиялық жабдықтардың құны жобалау-сметалық құжаттаманы əзірлеу құны мен мемлекеттік сараптама жүргізу құны есепке алынбай айқындалады жəне берілетін кредиттің сомасына қарамастан, Бағдарламаның бір қатысушысына 3 млн. теңгеден аспауға тиіс. 5. Кəсіпкерлікті дамыту картасын қалыптастыру 39. Аумақтарды дамыту бағдарламаларына сəйкес аудандардың (қалалардың) жергілікті атқарушы органдары жергілікті бюджет қаражаты есебінен 3 жылға арналған Кəсіпкерлікті дамыту карталарын əзірлеуді қамтамасыз етеді жəне оны облыстың кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органымен келісім бойынша бекітеді. Кəсіпкерлікті дамыту картасы бекітілгенге дейін Бағдарламаға қатысушыларға микрокредит беру белгілі бір өңірде кəсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарына сəйкес жүзеге асырылады. 40. Кəсіпкерлікті дамыту карталарын əзірлеуге жауапты ұйымдарды іріктеуді Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сəйкес аудандардың (қалалардың) жергілікті атқарушы органдары жүзеге асырады. 41. Кəсіпкерлікті дамыту карталарын əзірлеуге ауылдық (кент) округтерінің əкімдері, бизнес жобаларды олардың қаржылық-экономикалық көрсеткіштерін, технологиялық циклдарын дамыту, басқа да мемлекеттік, салалық бағдарламалармен жəне аумақтарды дамыту бағдарламаларымен байланысын қоса алғанда іске асыру болжанатын тізбесіне енгізу үшін ұсыныс енгізетін кəсіпкерлер мен кредиттік серіктестік өкілдерімен қоса, тұрғындар қатысады. 42. Кəсіпкерлікті дамыту картасында мыналар көзделген болуға тиіс: нақты аумақ үшін Бағдарламаны іске асырудың нақты тиімділік көрсеткіштерінің (индикаторлары) тізбесі, Бағдарлама қатысушыларын заңдастыруды қосқанда күтілетін нəтижелер; Бағдарламаның əлеуетті қатысушыларының кəсіпкерлік белсенділігіне байланыстырыла отырып, нақты аумақ үшін қызметтің басым түрлері; басқа мемлекеттік, салалық бағдарламалармен жəне аумақтарды дамыту бағдарламаларымен байланысы; картаны іске асыруға болжанатын бюджет; қызметтің басым түрлерінің технологиялық тізбегін дамыту (кластерлік тəсіл); түпкілікті өнім жəне нарық сыйымдылығына бағаларды талдай отырып, қызметтің əрбір басым түрі бөлінісіндегі жалпы қаржылық-экономикалық көрсеткіштер. 43. Кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі ауданның (қаланың) уəкілетті органы ұсынылған Кəсіпкерлікті дамыту картасының жобасын ауданның кəсіпкерлікті дамытудың бекітілген бағыттарына сəйкестігін тексереді жəне оны облыстың кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органымен келіседі. 44. Кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі уəкілетті органмен келіскеннен кейін Кəсіпкерлікті дамыту карталарын аудандардың (қалалардың) жергілікті атқарушы органдары бекітеді. 45. Кəсіпкерлікті дамыту картасында көзделген көрсеткіштердің негізінде Бағдарламаның екінші бағыты бойынша тиісті жылға бюджет өтінімі қалыптастырылады. 46. Қалыптастырылған Кəсіпкерлік картасы халықты жұмыспен қамту орталығына, КҰ-ға, уəкілетті өңірлік ұйымға, сервистік қызмет көрсету жөніндегі ұйымдарға ұсынылады жəне аудандардың (қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының жəне жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдардың жəне халықты жұмыспен қамту орталықтарының интернет ресурстарына орналастырылады. 6. Инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуды жəне кəсiпкерлiк негiздерiн оқыту жəне жобаларды сүйемелдеуді қоса алғанда, сервистік қызмет көрсетуді қаржыландыру 47. Қаржылық тəртiптi қамтамасыз ету жəне бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуына мониторинг жүргiзу үшiн нысаналы трансферттер бойынша нəтижелер туралы: 1) Бағдарлама операторы мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi арасында сервистік қызмет, оның ішінде консультациялық қызмет көрсету, кəсiпкерлiк негiздерiн оқыту бөлігінде; 2) экономикалық даму жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi арасында Бағдарлама шеңберiнде iске асырылатын жобалардың инженерлiк-коммуникациялық жүйелерiн тарту жəне қолданыстағыларына қосу мақсатында инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту бойынша келiсiмдер жасалады. 48. Бағдарлама операторы мен экономикалық даму жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган бюджет заңнамасына сəйкес тиiстi республикалық бюджеттiк бағдарламалар бойынша облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттерiне ағымдағы нысаналы трансферттердi аударуды жүргiзедi. 49. Нысаналы даму трансферттерi жергiлiктi атқарушы органдарға объектiлер бойынша бөлiнбей, бiр сомамен аударылады. Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары тиiстi шешiмдер қабылданғаннан кейiн екi апта мерзiм iшiнде iске асырылуына қаражат бөлiнген жергiлiктi инвестициялық жобалар туралы объектiлер бөлiнiсiндегi жиынтық ақпаратты бюджеттiң атқарылуы жөніндегі жəне экономикалық даму жөнiндегi орталық уəкiлеттi органдарға жiбередi. 50. Бюджеттiк кредиттiң мақсатты пайдаланылуына бақылауды жүзеге асыру үшiн бюджеттi атқару жөнiндегi орталық уəкiлеттi орган, Бағдарлама операторы мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi арасында осы Қағидаларда ескертiлген шарттармен кредиттiк шарт жасалады. 51. Бағдарлама операторы бюджет заңнамасына сəйкес бюджеттiк кредиттердi тиiстi республикалық бюджеттiк бағдарлама бойынша аударады. 52. Облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi ай сайын, есептi айдан кейiнгi айдың 5-күнiне қарай: 1) Бағдарлама операторына – сервистік қызмет көрсетілген, кəсiпкерлiк негiздерiн оқудан өткен, микрокредит алған, жеке iсiн ұйымдастырған немесе кеңейткен Бағдарламаға қатысушылар саны, соңғы қарыз алушылардың микрокредиттерді мақсатты пайдалануы туралы; 2) экономикалық даму мəселелері жөнiндегi орталық уəкiлеттi органға – салынған жəне реконструкцияланған жəне/немесе сатып алынған жəне инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымға қосылған объектiлердің, сатып алынатын ілеспе, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін технологиялық жабдықтардың саны туралы есептердi ұсынады. 53. Қаржы агенттігі мəртебесіне ие уəкілетті өңірлік ұйым не микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары немесе кредиттік серіктестіктер берілген микрокредиттің мақсатты пайдаланылуын жəне Бағдарламаға қатысушылардың шартқа сəйкес өздеріне алған міндеттемелерін орындауын сүйемелдеуді жəне бақылауды жүзеге асырады. Бағдарламаға қатысушының қаражатты мақсатты пайдалануы туралы есебі жұмыспен қамту орталықтарына жіберіледі. Микрокредит алған Бағдарламаға қатысушылар кредит беруші ұйымдарға оларға берілген микрокредиттің мақсатты пайдаланылуы туралы растаушы құжаттарды ұсынады. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуға мемлекеттiк қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидаларына 1-қосымша ______________________ ауданының (қаласының) халықты жұмыспен қамту орталығының директорына ____________________________ ________________________ мекенжайы бойынша тұратын _________________________________ Өтiнiш Менi «Кəсiпкерлiктi дамытуға жəрдемдесу» бағыты бойынша Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасына қатысушылардың қатарына енгiзудi сұраймын. Қосымша ___ парақта: жеке басын куəландыратын құжаттың көшiрмесi; тұрғылықты тұратын жерi бойынша тiркелгенiн растайтын құжаттың көшiрмесiн (мекенжай анықтамасы не селолық жəне/немесе ауылдық əкiмдердiң анықтамасы); еңбек кiтапшасының көшiрмесi (болған жағдайда) немесе еңбек қызметiн растайтын өзге құжат (жұмыс iстейтiн адамдар үшiн); қажет болған жағдайда нысан бойынша жеке iсiн ұйымдастыру немесе кеңейту, сондай-ақ ілеспе, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін технологиялық жабдықты сатып алу бойынша бизнес-ұсыныс; қажет болған жағдайда нысан бойынша жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуға жəне/немесе жайластыруға жəне/немесе инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылым үшін, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе технологиялық жабдықты сатып алуға өтiнiм. Жеке iсiн кеңейтудi жоспарлайтын адамдар: салықтар мен бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер бойынша берешегiнiң жоқ екенiн; төлем қабiлеттiлiгiн (адамға қызмет көрсетiлетiн екiншi деңгейдегi банктiң немесе оның филиалының қолы қойылған жəне мөрi басылған адамның банктiң немесе оның филиалының алдындағы (адам бiрнеше екiншi деңгейлi банктiң немесе филиалдарының, сондай-ақ шетелдiк банктiң клиентi болған жағдайда, мұндай анықтама осындай банктiң əрқайсысынан берiледi) мiндеттемелерiнiң барлық түрлерi бойынша анықтама берген күннiң алдында үш айдан астам созылған мерзiмi өткен берешегi жоқ екенi туралы анықтамасының түпнұсқасы) растайтын құжаттарды қосымша ұсынады. Оң шешiм қабылданған жағдайда жеке əлеуметтiк келiсiмшартқа қол қоюға мiндеттенемiн. Күнi қолы Азамат ________________________________________________ өтiнiшi 20__ж. «_____»____________ қабылданды, № _____ болып тiркелдi. Құжаттарды қабылдаған адамның Т.А.Ə., лауазымы жəне қолы: _________________________________________________________________ ______________________________________________________________ *- ұсынылған құжаттардың дұрыстығына өтiнiш берушi жауапты. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуға мемлекеттiк қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидаларына 2-қосымша Бизнес-ұсыныс 1. Жобаның атауы ______________________________________________ 2. Тегi, аты, əкесiнiң аты ____________________________________ 3. Бiлiктiлiгi (кəсiбi, мамандығы) ____________________________ __________________________________________________________________ 4. Кəсiпкерлiк негiздерiн оқу туралы мəлiметтер (аяқтау күнi, ұйымның атауы, оқу бейi нi)____________________________________ __________________________________________________________________ 5. Жобаның сипаттамасы (мақсаты, ерекше белгiлерi, iске асыру кезеңдерi – тактикалық жоспар, мақсаттарға қол жеткiзу жолдары, қызметтердi немесе өндiрiлген өнiмдi тұтынатын болжамды тұтынушылар) __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ 6. Жобаның болжамды құны ___________________________мың теңге; 7. Қажеттi кредит сомасы ___________________________ мың теңге; 8. Кредиттiң жоспарлы мерзiмi_____________________________ 9. Кредиттi өтеу үшiн төлемдi шегеру қажеттiлiгi (бар, жоқ); 10. Қолда бар мүлiктiң, техниканың жəне жобаны iске асыру үшiн қажеттi жабдықтың сипаты___________________________________________ __________________________________________________________________ 11. Жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды тарту қажеттiлiгi (жол, электр, сумен жабдықтау, кəрiз не септик, байланыс жəне оның болжамды құны ________________________ мың теңге). 12. Ілеспе, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамытуға арналған технологиялық жабдықты сатып алу қажеттігі ______________________болжамды құны _________мың теңге Күнi қолы Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарға кəсiпкерлiктi дамытуға мемлекеттiк қолдауды ұйымдастыру жəне қаржыландыру қағидаларына 3-қосымша Жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуға жəне/немесе жайластыруға жəне/немесе инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды, оның ішінде отарлы мал шаруашылығын дамыту үшін ілеспе техникалық жабдықты сатып алуға өтiнiм 1. Жобаның атауы_______________________________________________ 2. Жобаның болжамды құны ___________________________ мың теңге; 2. Тегi, аты, əкесiнiң аты __________________________________________ _______________________________________________________________ 3. Жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымның сипаты: а) жолдар (ұзындығы (км), жол төсемiнiң енi м, бетiнiң сипаттамасы (түрi), су өткiзгiш қондырғыларды орнату қажеттiлiгi) ___________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ болжамды құны __________ мың теңге; б) электрмен жабдықтау (желiнiң ұзындығы (км), тiреулердiң, оның iшiнде қос тiреулердiң қажеттi саны, желiдегi қажеттi кернеу (вольт), төмендеткiш трансформатор сатып алу жəне орнату қаж еттiлiгi)________________________________________ болжамды құны __________ мың теңге; в) сумен жабдықтау (желiнiң ұзындығы (км), өткiзу қабiлетi тəулiгiне текше м., байланыстырушы құбырдың диаметрi мм, өрт сөндiру жүйесiн, оның iшiнде өрт гидрантын жайластыру қажеттiлiгi) ____________________________________________________ болжамды құны __________ мың теңге; г) кəрiз (су өткiзу) – қолданыстағы жүйеге қосу - ұзындығы км, өткiзу қабiлетi тəулiгiне текше м., байланыстырушы құбырдың диаметрi мм, қайта жiберу құдықтары құрылыстарының қажеттi саны, сорғы жабдықтарын сатып алу жəне орнату қажеттiлiгi) ____________________________________ ____________________________________________ болжамды құны __________ мың теңге; д) септик жайластыру – қажеттi көлемi текше м. ________________________________ 4. Байланыс (желiнiң ұзындығы км, тiреулердiң қажеттi саны, абоненттiк нөмiрлердiң қажеттi саны) ___________________________________________________________________ 4-1. Жетіспейтін ілеспе, оның ішінде жайылымдық мал шаруашылығын дамытуға арналған технологиялық жабдықтың сипаттамасы____________________________________ болжамды құны _________ мың теңге, 5. Жетiспейтiн инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту, жайластыру жəне қосалқы технологиялық жабдықты сатып алудың жалпы құны ______________________________ мың теңгенi құрайды. Күнi қолы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №1772 қаулысына 4-қосымша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 817 қаулысымен бекітілген Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидалары 1. Жалпы ережелер 1. Осы Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидалары (бұдан əрi – Қағидалар) «Тұрғын үй қатынастары туралы» 1997 жылғы 16 сəуiрдегi, «Халықтың көшiқоны туралы» 1997 жылғы 13 желтоқсандағы жəне «Халықты жұмыспен қамту туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасының заңдарына жəне «Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2011 жылғы 31 наурыздағы № 316 қаулысына сəйкес əзiрлендi.

Қағидалар өз бетінше жұмыспен айналысушылар; жұмыссыздар; табысы аз адамдар, сондай-ақ жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жастар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтарының; оралмандардың көшiп келу квотасына қосылған жəне Қазақстан Республикасының азаматтығын алған жаңадан келген этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлердiң (бұдан əрi – этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлер) Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының (бұдан əрi – Бағдарлама) үшiншi бағытына қатысу, көшуiн ұйымдастыру, оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету жəне мемлекеттiк қолдау көрсетуге бөлiнген нысаналы трансферттердi пайдалану тəртiбiн айқындайды. 2. Үшiншi бағытқа қатысушыларды мемлекеттiк қолдау: 1) көшуге субсидия берудi; 2) кəсіптік даярлау, қайта даярлау жəне біліктілігін арттыру курстарында оқу, сондай-ақ жаңа тұрғылықты жеріне жұмысқа орналасуына жəрдемдесу; 3) қызметтiк тұрғын үй берудi; 4) жастар үшін жатақханалардан бөлме беруді; 5) психологиялық бейiмдеудi қамтиды. Этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлер мен олардың отбасы мүшелерiне бейiмдеу жəне қоғамға кiрiктiру мақсатында оралмандарды бейiмдеу жəне қоғамға кiрiктiру орталықтары арқылы қосымша қызметтер кешенi (ақпараттық, құқықтық, əлеуметтiк, медициналық жəне бiлiм беру) көрсетiледi. Бейiмдеу жəне кiрiктiру қызметтерi халықтың көшi-қоны мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi органға көзделген қаражат есебiнен көрсетiледi. 3. Осы Қағидаларда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады: 1) аудандық/қалалық комиссия – жергiлiктi атқарушы органның жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын iске асыру мəселелерi жөнiндегi ведомствоаралық комиссия; 2) əлеуметтiк келiсiмшарт – жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң мемлекеттiк шараларына қатысатын Бағдарламаға қатысушы мен халықты жұмыспен қамту орталығы арасында жасалатын тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн айқындайтын келiсiм; 3) Бағдарламаға қатысушылар – Бағдарламаға қатысуға оң шешiм алған өз бетінше жұмыспен айналысушылар, жұмыссыздар, табысы аз тұрғындар, жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары, этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлер; 4) Бағдарлама операторы – халықты жұмыспен қамту саласындағы басшылықты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген шекте салааралық үйлестiрудi жүзеге асыратын орталық атқарушы орган; 5) жалпыұлттық дерекқор (бұдан əрі – дерекқор) – жекелеген мамандықтар (кəсіптер) бөлінісіндегі ағымдағы бос жұмыс орындары мен болжанатын жұмыс орындарының дерекқоры; 6) беру жөнiндегi уəкiлеттi ұйым – екiншi деңгейдегi банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар; 7) бюджеттi атқару жөнiндегi уəкiлеттi орган – бюджеттi атқару саласындағы басшылықты жəне салааралық үйлестiрудi жүзеге асыратын орталық мемлекеттiк орган; 8) қызметтiк тұрғын үйдi жалға беру – қызметтiк тұрғын үйдi немесе оның бiр бөлiгiн жалға алушыға уақытша пайдалануға жəне ақысын төлетiп пайдалануға беру; 9) құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi уəкiлеттi орган – құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi мемлекеттiк басқару саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық мемлекеттiк орган; 10) қызметтiк тұрғын үй – азаматтардың еңбек қатынастарының сипатына байланысты өз мiндеттерiн орындауы кезеңiнде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасына сəйкес жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын Қазақстан Республикасының азаматтарына мемлекеттiк мекеменiң тұрғын үй қорынан берiлетiн, оларды қоныстандыруға арналған айрықша құқықтық режимдегi тұрғын үй; 11) өңiрлiк комиссия – облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органының жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын iске асыру мəселелерi жөнiндегi ведомствоаралық комиссия; 12) уəкiлеттi орган – өңiрлiк деңгейде халықты жұмыспен қамтуға жəрдемдесудi жəне жұмыссыздықтан əлеуметтiк қорғауды қамтамасыз ететiн жергiлiктi атқарушы органдардың құрылымдық бөлiмшесi; 13) халықты жұмыспен қамту орталығы – жергiлiктi атқарушы орган жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларын iске асыру мақсатында ауданда, облыстық жəне республикалық маңызы бар қалаларда, астанада құратын мемлекеттiк мекеме; 14) экономикалық даму мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi орган – мемлекеттiк əлеуметтiкэкономикалық саясаттың негiзгi бағыттарын əзiрлеудi салааралық жəне өңiраралық үйлестiрудi жүзеге асыратын орталық мемлекеттiк орган; 15) экономикалық өсу орталығы – соңғы 5-10 жыл бойы экономикалық көрсеткiштерiнiң тұрақты өсуiмен жəне жоғары демографиялық əлеуетiмен (көшi-қон сальдосы оң) сипатталатын елдi мекен. 4. Əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердi жəне экономикалық өсу орталықтарын айқындау өлшемдерiн экономикалық даму жəне сауда мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi орган əзiрлейді жəне бекiтеді. Облыстардың жергiлiктi атқарушы органдары белгiленген өлшемдер негiзiнде облыстағы əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердiң жəне экономикалық өсу орталықтарының тiзбесiн айқындайды жəне оны экономикалық даму мəселелерi жөнiндегi уəкiлеттi органмен келiседi. Əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi төмен жəне жоғары елдi мекендердiң тiзбесiн Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын iске асыру жөнiндегi ведомствоаралық комиссия (бұдан əрi – ВАК) бекiтедi. 5. Халықты жұмыспен қамту орталықтары дерекқорды, сондай-ақ аумақтарды дамыту бағдарламасы мен Үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi мемлекеттiк бағдарлама (бұдан əрi – ҮИИМБ) шеңберiнде iске асырылатын жобаларды ескере отырып: 1) əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi төмен елдi мекендерде тұратын, облыстың (ауданның/ қаланың) əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi жоғары елдi мекендерiне жəне экономикалық өсу орталықтарына көшуге қатыса алатын өз бетiнше жұмыспен айналысушылардың, жұмыссыздар мен табысы аз адамдардың санын; 2) көшуге қатыса алатын жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жастар, сондай-ақ этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлердiң санын; 3) əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi жоғары елдi мекендердегi жəне экономикалық өсу орталықтарындағы кəсiпорындар мен ұйымдардың еңбек ресурстарына қажеттiлiгiн, олардың жұмыс күшiне деген сұранысын қанағаттандыру үшiн қосымша еңбек ресурстарын тарту қажеттiлiгiн айқындайды; 4) еңбек ресурстарына қажеттiлiктi аудандық/қалалық комиссиялармен келiседi жəне ақпаратты уəкiлеттi органға жiбередi. 6. Уəкiлеттi орган ұсынылған ақпараттың негiзiнде: 1) əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi төмен елдi мекендерде тұратын, облыстың əлеуметтікэкономикалық даму əлеуетi жоғары елдi мекендерiне жəне экономикалық өсу орталықтарына көшуге қатыса алатын өз бетiнше жұмыспен айналысушылардың, жұмыссыздар мен табысы аз адамдардың жалпы санын айқындайды; 2) көшуге қатыса алатын жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілерінің, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың, жастар, сондай-ақ этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлердiң жалпы санын айқындайды; 3) еңбек ресурстарына деген қажеттiлiк жəне азаматтардың көшу мүмкiндiгi туралы ақпаратты өңiрлiк комиссияға жолдайды. 7. Өңiрлiк комиссия: 1) шыққан жəне қабылданатын жерiн айқындай отырып облыс (аудан, қала) шегiнде көшетiн азаматтардың ықтимал санын келiседi жəне көшудi ұйымдастыру үшiн ұсынымды уəкiлеттi органға жəне (немесе) халықты жұмыспен қамту орталығына жiбередi; 2) республика шегiнде көшетiн азаматтардың ықтимал санын келiседi жəне өтiнiмдi немесе ұсынысты Бағдарлама операторына жiбередi. 8. Өңiрлiк жəне аудандық/қалалық комиссияның құрамына жергiлiктi өкiлдi жəне атқарушы органдардың, уəкiлеттi органның (халықты жұмыспен қамту органдарының), қызметкерлер мен жұмыс берушiлер бiрлестiктерiнiң, қоғамдық бiрлестiктердiң жəне өзге де мүдделi ұйымдардың өкiлдерi кiредi. 2. Азаматтардың Бағдарламаның үшiншi бағытына қатысу тəртiбi 9. Бағдарламаға қатысу үшiн əлеуметтік-экономикалық даму əлеуетi төмен елдi мекенде тұратын өз бетiнше жұмыспен айналысушылардың, жұмыссыздар мен табысы аз адамдар; сондай-ақ жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жастар қатарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары, этникалық қазақтар қатарындағы көшiп келушiлер халықты жұмыспен қамту орталықтарына осы Қағидаларға 1-қосымшаға сəйкес нысан бойынша өтiнiш бередi. 10. Өтiнiшке мынадай құжаттар қоса берiледi: 1) жеке басын куəландыратын құжаттың көшiрмесi; 2) отбасы құрамы туралы мəлiметтер; 3) тұрғылықты тұратын жерi бойынша тiркелгенiн растайтын құжаттың көшiрмесi (мекенжай анықтамасы, селолық жəне/немесе ауылдық əкiмдердiң анықтамасы); 4) еңбек кiтапшасының көшiрмесi (болған жағдайда) немесе еңбек қызметiн растайтын өзге құжат (жұмыс iстейтiн адамдар үшiн); 5) бiлiмi туралы құжаттың (диплом, аттестат, куəлiк), сондай-ақ бiлiмi мен бiлiктiлiгiн растайтын басқа да құжаттардың көшiрмесi. 11. Халықты жұмыспен қамту орталықтары он жұмыс күнi iшiнде басқа облысқа, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жəне облыс орталығының шегiнде, сондай-ақ басқа ауданға көшуге ниет бiлдiрген адамдардың өтiнiштерi мен құжаттарын – уəкiлеттi органға, аудан iшiнде – аудандық/қалалық комиссияның қарауына жiбередi. Уəкiлеттi орган басқа облысқа, сондай-ақ басқа ауданға көшуге ниет бiлдiргендердiң өтiнiштерi мен құжаттары келiп түскен күнiнен бастап он жұмыс күнi iшiнде оларды өңiрлiк комиссияның қарауына жiбередi. 12. Бағдарламаны iске асырудың үшiншi бағытына қатысудың басым құқығын ауыл жастары иеленедi. 13. Əлеуметтік-экономикалық даму əлеуеті төмен елді мекендерде тұратын Қазақстан Республикасының өз бетінше жұмыспен айналысушы, жұмыссыз жəне табысы аз азаматтарының қатарындағы азаматтардың көшуi: 1) бiр ауданның iшiнде; 2) бiр облыс шегiнде бiр ауданнан (облыстық маңызы бар қаладан) басқа ауданға (облыстық маңызы бар қалаға); 3) бір облыстан басқа облысқа жүзеге асырылады. 14. Бағдарламаға қатысуға өтiнiш берушi адамдардың құжаттарын қарау нəтижесi бойынша: 1) өңiрлiк комиссиялар: бiр ауданнан басқа ауданға, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, облыс орталықтарының шегiнде көшетiн азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылар құрамына қосу (қосудан бас тарту) туралы ұсынымдар дайындайды жəне уəкiлеттi органға жəне (немесе) халықты жұмыспен қамту орталығына жiбередi; басқа облысқа көшетiн азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылардың құрамына қосу туралы (бас тарту туралы) өтiнiмдер немесе ұсыныстар дайындайды жəне Бағдарлама операторына жiбередi; 2) аудандық/қалалық комиссиялар бiр ауданның шегiнде көшетiн азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылардың құрамына қосу (қосудан бас тарту) туралы ұсынымдар дайындайды жəне халықты жұмыспен қамту орталығына жiбередi. Өңiрлiк жəне аудандық/қалалық комиссияның отырысы Бағдарламаға қатысуға өтiнiштер мен құжаттардың түсуiне қарай өткiзiледi. Қазақстан Республикасы азаматтарының басқа облысқа көшуі облыстардың, Алматы жəне Астана қалаларының жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі уəкілетті органдарының берген жұмыс берушілер өтінімдерінің жəне өңірлік комиссиялардың ұсыныстарының негізінде Бағдарлама операторының шешімі бойынша жүзеге асыралады. 15. Əлеуметтік-экономикалық даму əлеуеті төмен елді мекендерден əлеуметтік-экономикалық даму əлеуеті жоғары елді мекендерге жəне экономикалық өсу орталықтарына көшетін Бағдарламаның осы бағытына қатысуға үміткерлер мынадай өлшемдерге сəйкес келуге тиіс: өз бетінше жұмыспен айналысатын, жұмыссыз жəне еңбекке жарамды табысы аз халықтың санатына жатуға; жаңа тұрғылықты жері немесе өңiрлiк немесе ҮИИДМБ шеңберiнде iске асырылатын жобалардың бейiнi бойынша қолданыстағы Дерекқордағы жұмыс орындарына, сондай-ақ қабылдау өңiріндегі кəсiпорындардың еңбек ресурстарына сұранысына сəйкес келетін кəсіптік білімі болуға; соңғы үш жылда бекiтiлген тiзбеге сəйкес əлеуметтiк-экономикалық даму əлеуетi төмен елдi мекендерде тұрақты тұруға тиіс; Көрсетілген өлшемдер, көшіру мен жұмысқа орналастыруды жұмыс беруші өз бетінше жүзеге асыратын этникалық қазақтар арасынан көшіп келушілерге; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиеленушілеріне, жетім балалар жəне ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға; жастарға; Бағдарлама қатысушыларына; сондай-ақ басқа облыстарға көшетіндер болып табылатын Бағдарламаның осы бағытына қатысушыларға қолданылмайды. Бұл ретте отбасы мүшелерінің бірінің жұмыспен нəтижелі қамтылуы, коммуналдық қызметтерді, жалдау ақысын төлеуді қамтамасыз ету жəне отбасының бөлінген тұрғын үйде тұруы Бағдарламаға қатысудың міндетті шарты болып табылады. 16. Тиісті қаржы жылына арналған қаржыландыру жоспарында көшуді жəне қызметтік тұрғын үйдi салуды, сатып алуды, салып бітіруді, сондай-ақ жастар үшін жатақханалар салу жəне сатып алуды субсидиялауға көзделген қаражат көлемi негізінде айқындалады. 17. Халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарлама операторының, өңiрлiк не аудандық/ қалалық комиссияның ұсынымын алған күннен бастап он бес жұмыс күнi iшiнде өтiнiш берушiлердi Бағдарламаға қатысушылар құрамына енгізу туралы (одан бас тарту туралы) шешiм қабылдайды. Көшуін жəне жұмысқа орналасуын жұмыс беруші өзі жүзеге асырған азаматтар басым тəртіппен тиісті мемлекеттік қолдауды ұсына отырып, Бағдарламаның бірінші қатысушыларының құрамына енгізіледі. 2013 жылдан бастап Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда жəне Павлодар облыстарында, сондай-ақ ВАК шешімімен айқындалған өңірлерде Бағдарламаға қатысушылар құрамына енгізу қызметтік тұрғын үйлер салу, сатып алу, салып бітіру жəне қоныстандыруға қатысатын жұмыс берушілердің жолдамасы бойынша жүзеге асырылады. 18. Бағдарламаға қатысуға үмiткер осы Қағидалардың 15-тармағында көрсетiлген шарттарға сəйкес келмеген жағдайларда Бағдарламаға қатысушылардың құрамына енгiзуден бас тартылады. 19. Шыққан жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталықтары шешiм қабылданған күннен бастап бес жұмыс күнi iшiнде өтiнiш берушiлерге жазбаша хабарлайды. 20. Халықты жұмыспен қамту орталығының Бағдарламаға қатысушылардың құрамына енгiзу туралы шешiмiне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тəртiппен сотқа шағым жасауға болады. 21. Шыққан жерiнiң жəне келген жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталықтары қабылданған шешiмдердiң негiзiнде Бағдарламаға қатысушылардың көшу тəртiбiн, мерзiмiн жəне оларды қабылдау шарттарын келiседi. 22. Азаматтарды Бағдарламаға қатысушылар қатарына енгiзу туралы шешiмнiң жəне көшу шарттарын келген жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталықтарымен келiсу негiзiнде шыққан жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталықтары Бағдарламаға қатысушыларға қоныс аударуға осы Қағидаларға 2-қосымшаға сəйкес жолдама бередi. 23. Шыққан жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталығы берген жолдаманың негiзiнде келген жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаға қатысушымен Бағдарлама операторы əзiрлеген нысан бойынша əлеуметтiк келiсiмшарт жасады. Ауданның, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жəне облыс орталықтарының iшiнде көшетiн Бағдарламаға қатысушылармен əлеуметтiк келiсiмшарт оларды халықты жұмыспен қамту орталығының Бағдарламаға қатысушылардың қатарына қосу туралы шешiмiнiң негiзiнде жасалады. 3. Көшуді ұйымдастыру, көшуге субсидия беру жəне қызметтiк тұрғын үй беру тəртiбi 24. Бағдарламаға қатысушылардың көшуi қызметтiк тұрғын үйдiң берiлуiмен, сондай-ақ көшуге субсидияның төленуiмен өз бетiнше жүзеге асырылады. Бұл ретте, жаңа тұрғылықты жерi бойынша меншiк құқығы берілген тұрғын үйi не тұрақты пайдалануында коммуналдық тұрғын үй қорынан берілген тұрғын үйi бар Бағдарламаға қатысушыларға қызметтiк тұрғын үй берiлмейдi. 25. Қызметтiк тұрғын үй алу жəне көшуге субсидия тағайындау үшiн Бағдарламаға қатысушы отбасының құрамын жəне беру жөнiндегi уəкiлеттi ұйымда алдын ала ашылған жеке шотын көрсете отырып, келген жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталығына осы Қағидаларға 3-қосымшаға сəйкес белгiленген нысан бойынша өтiнiш бередi. Өтiнiшке Бағдарламаға қатысушы мен оның көшiп келген отбасы мүшелерiнiң мынадай құжаттары қоса берiледi:

(Жалғасы 19-бетте).

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

(Жалғасы. Басы 16 – 18-беттерде). 1) (шыққан жерiнiң) халықты жұмыспен қамту орталығының жолдамасы; 2) жеке басын куəландыратын құжаттың көшiрмесi; 3) келген жерi бойынша тұрғын үйiнiң жоқ екенi туралы жергiлiктi атқарушы органның анықтамасы. 26. Бағдарламаға қатысушыға жəне оның отбасы мүшелерiне көшуге берiлетiн субсидия олар жаңа тұрғылықты жерiне келгеннен кейiн жəне қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шартын жасағаннан кейiн не тұрғын үй мəселесiн өз бетiнше шешкен жағдайда келген жерi бойынша тiркелгенiн растайтын құжаттың көшiрмесi негiзiнде берiледi. Бағдарламаға қатысушының жаңа тұрғылықты жерiне келмеген отбасы мүшелерiне көшуге субсидия берiлмейдi. 27. Келген жерiнiң халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаға қатысушымен қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу туралы шарт жасасқан күннен бастап бес жұмыс күнi iшiнде не тұрғын үй мəселесiн өз бетiнше шешкен жағдайда келген жерi бойынша тiркелгенiн растайтын құжаттың көшiрмесi негiзiнде, осы Қағидалардың 26-тармағында көрсетiлген құжаттардың барлығы болған жағдайда, осы Қағидаларға 4-қосымшаға сəйкес көшуге берiлетiн субсидияны тағайындау туралы шешiм шығарады. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың жəне облыс орталықтарының шегiнде көшетiн жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиленушілеріне, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға; жастарға, сондай-ақ этникалық қазақтар арасындағы көшiп келушiлер қатарындағы, Бағдарламаға қатысушыларға көшуге берiлетiн субсидия төленбейдi. 28. Көшуге берiлетiн субсидияны тағайындау туралы шешiмде Бағдарламаға қатысушының отбасы құрамы, оларға берiлетiн тиiстi төлемдердiң мөлшерi жəне беру жөнiндегi уəкiлеттi ұйымда ашылған жеке шотының нөмiрi көрсетiледi. 29. Халықты жұмыспен қамту орталығы көшуге берiлетiн субсидияны тағайындау туралы шешiм шығарғаннан кейiн үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей беру жөнiндегi уəкiлеттi ұйымдарға тиiстi төлемдердi аударады. 30. Бағдарламаға қатысушыларға көшуге берiлетiн субсидиялар: 1) бiр ауданның iшiнде қоныс аударушыларға – отағасына он еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде, отбасы мүшелерiнiң əрқайсысына бес еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде; 2) бiр облыс шегiнде бiр ауданнан басқа ауданға қоныс аударушыларға – отағасына жиырма бес еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде, отбасы мүшелерiнiң əрқайсысына он бес еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде бөлiнедi; 3) басқа облысқа көшетiн адамдарға – отағасына елу еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде, отбасы мүшелерiнiң əрқайсысына отыз бес еселенген айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде бөлiнедi. 31. Əлеуметтiк келiсiмшарттың талаптарына сəйкес Бағдарламаға қатысушы (отбасымен бiрге) келген жерiнен алты айдың iшiнде кеткен жағдайда көшуге берiлетiн субсидияның сомасы бюджетке өтеледi. Бағдарламаға қатысушы отбасы мүшелерiнiң бiреуi келген жерiнен алты ай iшiнде кеткен жағдайда, отбасының кетiп қалған мүшесi алған көшуге берiлген субсидия сомасы бюджетке қайтарылады. 32. Бағдарламаға қатысушыларға келген жерлерiнде олардың қалауы бойынша қызметтiк тұрғын үй берiледi. Қызметтiк тұрғын үй жергiлiктi атқарушы органның шешiмiмен халықты жұмыспен қамту орталығының теңгерiмiне берiледi. Берiлетiн қызметтiк тұрғын үйдiң ауданы отбасының құрамына қарай бiрге тұратын отбасы мүшесiнiң бiреуiне он сегiз шаршы метрден не отбасына жүз шаршы метрден аспауға жəне бiр бөлмелi пəтерден не отбасылық үлгiдегi жатақхананың бiр бөлмесiнен кем болмауға тиiс. Жаңа тұрғылықты жерi бойынша меншiк құқығында тұрғын үйi не тұрақты пайдалануында коммуналдық тұрғын үй қорынан берiлген тұрғын үйi бар Бағдарламаға қатысушыларға қызметтiк тұрғын үй берiлмейдi. 33. Жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үй халықты жұмыспен қамту орталығының тұрғын үй комиссиясы қабылдаған тұрғын үй беру туралы шешiмiнiң жəне халықты жұмыспен қамту орталығы мен Бағдарламаға қатысушы арасында жасалған қызметтiк тұрғын үйдi жəне жатақханадағы бөлмені жалға беру туралы шарт негiзiнде берiледi. Жастар қатарындағы адамдарға жатақханадан бөлмелер беру, сондай-ақ этникалық қазақтар арасынан көшіп келушілерге, жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйінің тəрбиеленушілеріне, жетім балалар жəне ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға; көшіруін жəне жұмысқа орналасуын жұмыс беруші өз бетінше жүзеге асыратын Бағдарлама қатысушыларына, сондай-ақ басқа облыстарға көшетіндерге қызметтік тұрғын үй беру олардың бұрынғы тұрған жеріне, оның ішінде облыс орталықтарына, республикалық маңызы бар қалада жəне астанада тұрғанына қарамастан жүзеге асырылады. 34. Жастарға, оның ішінде некеде тұрғандарға арналған жатақханалардан бөлмелер мынадай шарттармен беріледі: 1) 29 жастан аспаған; 2) қолданыстағы еңбек шарты немесе əлеуметтік келісімшарты болу; 3) тұрғын үй құрылыс жинақтарының жүйесіне қатысу. 35. Жастарға арналған жатақханалардан бөлмелер 5 жылға дейінгі мерзімге беріледі. 36. Бағдарламаға қатысушыда не оның отбасы мүшесінде 2 айдан астам қолданылатын еңбек шарты болмаған жағдайда олармен жастарға арналған жатақханадан бөлмені жалға алу шарты бұзылады. 37. Жастарға арналған жатақханадан бөлме берілгеннен кейін Бағдарламаға қатысушы жоғары, жоғарыдан кейінгі, техникалық жəне кəсіптік білім беру ұйымдарына кəсіптік оқудан өтуге жіберіледі. 38. Тұрғын үй комиссиясының шешiмi екi дана жасалады, оның бiреуi қатаң есептегi құжат ретiнде халықты жұмыспен қамту орталығында сақталады, ал екiншiсi өтiнiш берушiге берiледi. 39. Халықты жұмыспен қамту орталығы Бағдарламаға қатысушымен жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шартын халықты жұмыспен қамту орталығының тұрғын үй комиссиясы тиiстi шешiм қабылдағаннан кейiн бес жұмыс күнi iшiнде (келген жерiнiң) жасайды. Бағдарламаға қатысушы жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шартының тарапы болады. Жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шартына Бағдарламаға қатысушының сенiмдi адамының қол қоюына жол берiлмейдi. Жастарға арналған жатақханадан бөлмені, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шарты үш данада жасалады. Жастарға арналған жатақханалардан бөлме, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шартының бiр данасы халықты жұмыспен қамту орталығында сақталады, екiншiсi жергiлiктi атқарушы органға берiледi, ол қатаң есептiлiк құжаты ретiнде сақталады үшiншiсi өтiнiш берушiге берiледi жəне жастарға арналған жатақханадан бөлмеге, қызметтiк тұрғын үйге қоныстануға құқық беретiн бiрденбiр құжат болып табылады. 40. Егер шарт жасау туралы ұсыныс берген күннен бастап бес жұмыс күнi iшiнде Бағдарламаға қатысушы шарттың талаптарымен келiспеуiне байланысты жастарға арналған жатақханадан бөлмені, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу шартына қол қоймаса, халықты жұмыспен қамту орталығы жастарға арналған жатақханадан бөлмені, қызметтiк тұрғын үйдi Бағдарламаның басқа қатысушысына қайта бөледi. Бағдарламаның жаңа қатысушысымен шарт жасау осы Қағидалардың 36-тармағында белгiленген мерзiмде жүзеге асырылады. 41. Жалға алу шарты күнтiзбелiк бiр жыл мерзiмге жасалады жəне жалға алу шартына сəйкес ол аяқталғанға дейiн күнтiзбелiк бiр ай бұрын шартты тоқтату туралы хабарлама жiберетiн жағдайларды қоспағанда, автоматты түрде ұзартылады. 42. Бағдарламаға қатысушылар осы Қағидаларға сəйкес жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үй алу құқығын бiр рет қана iске асырады. 43. Жастарға арналған жатақханадан бөлмені, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алудың ай сайынғы төлемiнiң мөлшерiн құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi уəкiлеттi орган бекiтетiн мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғын үйдi пайдаланғаны үшiн төлем мөлшерiн есептеу əдiстемесiне сəйкес Халықты жұмыспен қамту орталығы айқындайды. 44. Коммуналдық жəне пайдалану қызметтерiнiң шығыстары жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үйдi жалға алу төлемiнiң сомасына кiрмейдi жəне Бағдарламаға қатысушы оны өзi төлейдi. 45. Жастарға арналған жатақханадан бөлме, қызметтiк тұрғын үй жалға берiлген кезде қосалқы жалға алуға жол берiлмейдi. 46. Бағдарламаға қатысушының отбасы мүшесiнiң жастарға арналған жатақханадан жеке бөлме, қызметтiк тұрғын үй беру не Бағдарламаның басқа қатысушысының отбасы құрамында қызметтiк тұрғын үй беру туралы өтiнiшi қаралмайды. 47. Жергiлiктi атқарушы органдар Бағдарламаға қатысушыларды тұрғын үймен отбасылық үлгiдегi жатақханалардан орын беру, тұрғын үйлердi сатып алу, құрылысы басталған объектiлердi салып бiтiру, осы Қағидалардың 33-тармағында көрсетiлген шарттарға сəйкес келетiн, жергiлiктi атқарушы органдардың коммуналдық меншiгiндегi бос тұрған көппəтерлi тұрғын үйлердi реконструкциялау есебiнен қамтамасыз ете алады. 48. Бағдарламаға қатысушылар тиiстi бiлiктiлiгi болған жағдайда жастарға арналған жатақханаларды, қызметтiк тұрғын үйдi салу жəне тиiстi инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту барысында құрылатын жұмыс орындарына басым құқығы болады. 49. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысушылар ретiнде қызметтiк тұрғын үй берiлген Бағдарламаға қатысушылар қызметтiк тұрғын үйде кемiнде бес жыл тұрған жағдайда, өздерi тұратын қызметтiк тұрғын үйдi қалдық құны бойынша Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасына сəйкес жекешелендiре алады. 4. Үшiншi бағытқа қатысушыларды жұмыспен қамтуға жəрдемдесу 50. Кəсiптiк даярлығы бар Бағдарламаға қатысушыларды жұмысқа орналастыру үшiн Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдарды оқытуды ұйымдастыру жəне қаржыландыру, жұмысқа орналастыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидаларында көзделген шарттарда бос жұмыс орындары, əлеуметтiк жəне уақытша жұмыс орындары пайдаланылады. Жұмыспен қамту жұмыс берушiлермен жаңа тұрғылықты жерiне келгенге дейiн жəне одан кейiн жасалған Келiсiмдер негiзiнде қамтамасыз етiледi. 51. Жұмысқа орналасу мүмкiндiгi болмаған жағдайда Бағдарламаға қатысушыларға келген жерi бойынша Бағдарламаның бiрiншi бағытында көзделген шарттарда кейiннен жұмысқа орналастыра отырып оқуға немесе Бағдарламаның екiншi бағытында көзделген шарттарда жеке iсiн ұйымдастыруға мүмкiндiк берiледi. Көшуін жəне жұмысқа орналасуын жұмыс беруші өзі жүзеге асырған азаматтар басым тəртіппен тиісті мемлекеттік қолдауды ұсына отырып, Бағдарламаның бірінші қатысушыларының құрамына енгізіледі. 52. Бағдарламаны iске асырудың барлық кезеңдерiнде, оған қатысушылар туралы ақпарат əлеуметтiк-еңбек саласының бiрыңғай ақпараттық жүйесiнiң «Жұмыспен қамту» автоматтандырылған ақпараттық жүйесiнде орналастырылады. Халықты жұмыспен қамту орталықтары əлеуметтiк келiсiмшартты сүйемелдеудi жəне мониторинг жүргiзудi жүзеге асырады жəне Бағдарламаға қатысушылардың өздерiне қабылдаған мiндеттемелерiн орындауын бақылайды. 5. Бағдарламаға қатысушыларды мемлекеттiк қолдау шараларын қаржыландыру 53. Қызметтiк тұрғын үй құрылысы жəне (немесе) оны сатып алу, Бағдарламаға қатысушыларға көшуге, инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуға субсидия беру үшiн облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттерiне нысаналы трансферттер бөлiнедi. Нысаналы трансферттердi уақтылы аудару, бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуына жəне түпкiлiктi нəтижесiне мониторинг жүргiзу үшiн: 1) Бағдарлама операторы мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi арасында Бағдарламаға қатысушылардың көшу шығындарын өтеу бөлiгiнде; 2) құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi уəкiлеттi орган мен облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi арасында қызметтiк тұрғын үй салу жəне (немесе) сатып алу, инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту жəне (немесе) сатып алу бөлiгiнде нысаналы трансферттер бойынша нəтижелер туралы келiсiмдер жасалады. 54. Бағдарлама операторы мен құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi уəкiлеттi орган бюджет заңнамасына сəйкес облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттерiне тиiстi республикалық бюджеттiк бағдарламалар бойынша нысаналы трансферттердi аударады. 55. Қызметтiк тұрғын үйдi салуға жəне (немесе) оны сатып алуға, инженерлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамытуға жəне (немесе) сатып алуға арналған нысаналы трансферттер объектiлер бойынша бөлiнбей, бiр сомамен облыстық бюджеттерге, Астана жəне Алматы қалаларының бюджеттерiне аударылады. Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары тиiстi шешiмдер қабылданғаннан кейiн екi апта мерзiмде iске асырылуына қаражат көзделген объектiлер бөлiнiсiнде жергiлiктi инвестициялық жобалар туралы жиынтық ақпаратты бюджеттi атқару жөнiндегi жəне құрылыс жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi уəкiлеттi органдарға жiбередi. 56. Облыстардың, Астана жəне Алматы қалаларының əкiмдерi: 1) ай сайын, есептi айдан кейiнгi айдың 5-күнiне Келiсiмде бекiтiлген нысан бойынша Бағдарлама операторына – экономикалық əлеуетi жоғары елдi мекендерге жəне экономикалық өсу орталықтарына көшiп келген, оның iшiнде субсидия алған, тұрғын үй алған, жұмысқа орналастырылған (жұмыспен қамту түрлерi бөлiнiсiнде), оқуға жiберiлген жəне жеке iсiн ұйымдастырған бағдарламаға қатысушылардың саны туралы; 2) жартыжылдық қорытындысы бойынша жылына екi рет құрылыс жəне тұрғын үйкоммуналдық шаруашылық iстерi жөнiндегi орталық уəкiлеттi органға – сатып алынған жəне (немесе) пайдалануға енгiзiлген қызметтiк тұрғын үйлердiң саны туралы есеп бередi. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидаларына 1-қосымша ______________ ауданының (қаласының) Халықты жұмыспен қамту орталығының директорына _______________________ мекенжайында тұратын ______________

ӨТIНIШ Менi Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысушылардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу бағыты бойынша Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасына қатысушылар қатарына қосуыңызды сұраймын. Мына құжаттарды өтiнiшке қоса беремiн: 1) жеке басын куəландыратын құжаттың көшiрмесi; 2) отбасы құрамы туралы мəлiметтердi; 3) тұрғылықты тұратын жерi бойынша тiркелгенiн растайтын құжаттың (мекенжай анықтамасын не селолық жəне/немесе ауылдық əкiмдердiң анықтамасын) көшірмесі; 4) еңбек кiтапшасының көшiрмесi (болған жағдайда) немесе еңбек қызметiн растайтын өзге құжат (жұмыс iстейтiн адамдар үшiн); 5) бiлiмi туралы құжаттың (диплом, аттестат, куəлiк), сондай-ақ бiлiмi мен бiлiктiлiгiн растайтын басқа да құжаттардың көшiрмесi. Барлығы______ құжат _____ парақта. Көшу шартымен таныстым. Күнi қолы Азамат ___________________________________________________________өтiнiшi 20____ж.«___»____________қабылданды. № ___болып тiркелдi. Құжаттарды қабылдаған адамның Т.А. Ə., лауазымы жəне қолы: ______________________________________________________________ Күнi Қолы *ұсынылған құжаттардың дұрыстығына өтiнiш берушi жауапты болады. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын

арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидаларына 2-қосымша Көшуге №____ жолдама Осы жолдама Халықты жұмыспен қамту орталығының 20__ ж. «___» ____________ шешiмiне сəйкес __________ мекенжайы бойынша тұратын ________________ берiлдi. Онымен бiрге отбасының мынадай мүшелерi көшеді: Р/с №

Т. А. Ə.

Басшы Жолдама берiлген күн М.О.

Туыстық қатынасы

Т.А.Ə. қолы

Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидаларына 3-қосымша _______________________ ауданының (қаласының) Халықты жұмыспен қамту орталығының директорына кiмнен ________________________________________ Қызметтiк тұрғын үй (жатақханадан бөлме) беруге жəне көшуге субсидия тағайындауға ӨТІНІШ Сiзден _________________________________________________________________ (көшу себебi көрсетiледi) байланысты маған жəне отбасымның мүшелерiне отбасының мынадай құрамын ескере отырып: _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ қызметтiк тұрғын үй (жатақханадан бөлме) берудi, қоныс аударуға субсидия тағайындауды жəне төлеудi сұраймын. Бiзге тиесiлi соманы ________________________________________________________________________________ (банктiң атауы, банктiң СТН, (ЖСН), банктiң БИК, алушының есеп шотының нөмiрi көрсетiледi) аударуыңызды сұраймын. Мына құжаттарды өтiнiшке қоса беремiн: ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 20__ жылғы «_____» _____________________________ (Бағдарламаға қатысушының қолы) *ұсынылған құжаттардың дұрыстығына өтiнiш берушi жауапты болады. Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидаларына 4-қосымша _________________________ауданының (облыстық маңызы бар қаланың, астананың, республикалық маңызы бар қаланың) Халықты жұмыспен қамту орталығы № _____ бұйрық Күнi ауыл (қала) Жұмыспен қамтуға жəрдемдесудiң белсендi шараларына қатысатын адамдардың ұтқырлығын арттыруға жəрдемдесу жəне оларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету қағидаларына 28-тармағына сəйкес Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының əлеуеттi қатысушылары ұсынған құжаттарды қарап бұйырамын: 1. ____________________ отбасына қоныс аударуға мынадай мөлшерде субсидия тағайындалсын: 1) Бағдарламаға қатысушыға____________ теңге мөлшерiнде; 2) отбасы мүшелерiне _____________ теңге мөлшерiнде. Барлығы ____________ теңге. 2. Субсидия __________________________________ (банктiң атауы, банктiң СТН, (ЖСН), банктiң БИК, алушының есеп шотының немесе төлем карточкасының нөмiрi көрсетiледi) аударылсын. Басшы Т.А.Ə. қолы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №1772 қаулысына 5-қосымша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 шілдедегі № 819 қаулысымен бекітілген Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарына жəне кредиттік серіктестерге конкурстық негізде кредит беру қағидалары 1. Жалпы ережелер 1. Осы Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары мен кредиттік серіктестіктерге конкурстық негізде кредит беру қағидалары (бұдан əрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 наурыздағы № 316 қаулысымен бекітілген Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы (бұдан əрі – Бағдарлама) шеңберінде конкурсты ұйымдастыру жəне өткізу тəртібін, кредиттік ресурстарды іріктеу жəне микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары мен кредиттік серіктестіктерге беру, сондай-ақ олардың бөлінген кредиттік ресурстарды мақсатты пайдалануына мониторинг жүргізу шарттарын айқындайды. 2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар қолданылады: 1) Бағдарлама операторы – халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды үйлестіруші орталық атқарушы орган; 2) уəкілетті өңірлік ұйым – Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес экономиканың белгілі бір салаларында мемлекеттік инвестициялық саясатты іске асыруға уəкілетті ұлттық басқарушы холдинг жəне акцияларының жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі заңды тұлға, сондай-ақ банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын, мемлекет жүз пайыз қатысатын ұйым жəне əлеуметтік-кəсіпкерлік корпорациялар; 3) кредиттік ұйымдар (бұдан əрі – КҰ) – Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тəртіппен қызметін жүзеге асыратын микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары жəне кредиттік серіктестіктер; 4) микрокредиттік ұйым – (бұдан əрі – МКҰ) – микрокредит беру жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға; 5) микроқаржы ұйымы – (бұдан əрі – МҚҰ) – коммерциялық ұйым болып табылатын, ресми мəртебесі əділет органдарында мемлекеттік тіркелумен жəне есептік тіркеуден өтумен айқындалатын, микрокредиттер беру жөніндегі қызметті, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарымен рұқсат етілген қызметтің қосымша түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлға; 6) кредиттік серіктестік (бұдан əрі – КС) – жеке жəне (немесе) заңды тұлғалар оған қатысушылардың кредитке жəне басқа қаржыға, оның ішінде банк қызметтеріне қажеттіліктерін олардың ақшаларын шоғырландыру арқылы жəне Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа көздердің есебінен қанағаттандыру үшін құрған заңды тұлға; 7) бюджетті атқару жөніндегі орталық уəкілетті орган – бюджетті атқару, республикалық бюджеттің жəне өз құзыреті шегінде жергілікті бюджеттердің, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің есебі негізінде Қазақстан Республикасының Ұлттық қорының атқарылуы бойынша бухгалтерлік есепке алуды, бюджеттік есепке алу мен бюджеттік есептілікті жүргізу саласында басшылықты жəне салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган; 8) өңірлік комиссия – облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) маңызы бар жергілікті атқарушы органның жанындағы Бағдарламаны іске асыру мəселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия; 9) бағалаушы – бағалау қызметін жүзеге асыруға лицензиясы бар жəне міндетті түрде бағалау палатасының бірінің мүшесі болып табылатын жеке немесе заңды тұлға; 10) тіркеуші органдар – кепілдік мүлікке Кепіл шартын жəне/немесе құқық белгілейтін құжаттарды Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сəйкес тіркеуге уəкілетті органдар; 11) кредиттік ресурстар – қамтамасыздық жəне мақсатты пайдалану шарттарында кредитті пайдаланғаны үшін қарыз алушының сыйақы төлеуімен, уəкілетті өңірлік ұйым кредиттік ұйымдарға белгілі бір кезеңге беретін ақшалай қаражат; 12) кредит бойынша сыйақы ставкасы – берілген кредиттік ресурстарға кредит сомасында пайызбен көрсетіліп белгіленген төлем мөлшері; 13) МҚҰ (МКҰ) үшін соңғы қарыз алушы – ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері; еңбекке қабілетті мүгедектер; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жалпыға бірдей белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтары жəне оралмандар; 14) КС үшін соңғы қарыз алушылар – ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері; еңбекке қабілетті мүгедектер; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жалпыға бірдей белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтары жəне оралмандар болып табылатын КС мүшелері; 15) қарыз алушы – Бағдарлама шеңберінде соңғы қарыз алушыларға микрокредит беру жөніндегі конкурста жеңген кредиттік ұйым; 16) техникалық сарапшылар – кредиттік ұйымдар ұсынатын қызметтердің конкурс құжаттамасы талаптарына сəйкестігі туралы сараптау қорытындысын əзірлеуге қатысу үшін тартылатын мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушы болып белгіленген сараптау комиссиясы. 3. Республикалық бюджеттен облыстық маңызы бар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдарға қайтарымдылық, жеделділік жəне ақылылық қағидаттарында 0,01% жылдық сыйақы ставкасымен бюджеттік кредит беріледі. 4. Облыстық маңызы бар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы орган уəкілетті өңірлік ұйымды айқындайды жəне 5 жылдан аспайтын мерзімге кредит береді жəне осы Қағидаларға 1-қосымшаға сəйкес онымен келісім жасайды. Мыналар үшін: 1) қаржы агенттігі мəртебесі бар уəкілетті өңірлік ұйым үшін жылдық сыйақы ставкасы 0,01% мөлшерінде белгіленеді; 2) басқа заңды тұлғалар үшін кредит бойынша жылдық сыйақы ставкасы бюджетті атқару жөніндегі орталық уəкілетті орган эмитеттеген, тиісті мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша бағалы қағаздардың ұйымдасқан қайталама нарығындағы операциялардың нəтижелері бойынша өткен тоқсанда қалыптасқан мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар бойынша кірістің орташа мөлшерлік ставкасы деңгейінде белгіленеді. 5. Уəкілетті өңірлік ұйым осы Қағидаларда белгіленген шарттарда КҰ-ға конкурстық негізде кредиттік ресурстар ұсынады. 6. КҰ кредит беруді жүзеге асыру мақсатында уəкілетті өңірлік ұйым: 1) конкурсқа қатысатын КҰ-ға қойылатын талаптарды, оларға кредиттік ресурстар беру жəне соңғы қарыз алушыларға кредит беру шарттарын айқындайды; 2) өтініштерді бағалау жəне КҰ-ды іріктеу арқылы конкурс өткізеді; 3) КҰ-ға кредиттік ресурстарды беруді қамтамасыз етеді; 4) кредиттік ресурстардың мақсатты пайдаланылуына жəне олардың уақтылы өтелуіне мониторинг жүргізуді жүзеге асырады. 7. КҰ ұйымдары арасында конкурс өткізбей соңғы қарыз алушыларға кредит беруді қаржы агенттігі мəртебесі бар уəкілетті өңірлік ұйымның өзі жүргізе алады. 2. Кредиттік ұйымдарға кредит беру шарттары 8. КҰ-ға кредиттік ресурстар жеделділік, қайтарымдылық, ақылылық, қамтамасыздық жəне мақсатты пайдалану шарттарында ұсынылады. КҰ-ға кредит беру шарттары: 1) кейіннен соңғы қарыз алушыларға кредит беру үшін КҰ-ның айналым қаражатын толықтыруды; 2) кредиттік ресурстарды игеру мерзімі – бес айға дейін; 3) кредит беру мерзімі – бес жылдан аспайды; 4) уəкілетті өңірлік ұйымның ұсынатын кредиттері бойынша жылдық сыйақы ставкасын ол өңірлік комиссиямен келісім бойынша уəкілетті өңірлік ұйым үшін белгіленген кредиттер бойынша сыйақы ставкасына жəне оның кредит беруді ұйымдастырумен байланысты жоспарланған шығыстарына қарай белгілейді; 5) негізгі берешекті бойынша кредит беру мерзімі ұзақтығының үштен бірінен аспайтын мерзімге жеңілдікті кезеңді; 6) кредит жəне сыйақы бойынша қайтарылған қаражат сомасына пропорционал КҰ-ның кепілін алып тастауды; 7) өңірлік комиссиялардың келісімі бойынша транш түрінде кредит қаражатын бөлу мүмкіндігін көздейді. 9. Кредиттік ресурстар: 1) кредиттік серіктестіктерге КС барлық мүшелерінің немесе қаржылық жай-күйі уəкілетті өңірлік ұйымның талаптарына жауап беретін үшінші тұлғалардың кепілдіктерінің негізінде кепілсіз; 2) МҚҰ-ға (МКҰ-ға) міндетті кепілдік қамтамасыз ету негізінде беріледі. Бұл ретте, бюджеттік кредиттің қайтарылуын қамтамасыз ету құны сыйақы сомасын ескергенде, бюджеттік кредит мөлшерінен кем болмауға тиіс. МҚҰ-ны (МКҰ-ны) кепілдік қамтамасыз етуге қойылатын талаптар осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген. 10. МҚҰ-ның (МКҰ-ның) кепілдікті қамтамасыз етілуін бағалауды уəкілетті өңірлік ұйым конкурстық негізде айқындаған бағалаушы «Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы» 2000 жылғы 30 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңына сəйкес жүргізуге тиіс. Бюджеттік кредит бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етуді бағалау жөніндегі қызметтерге ақы төлеуді қарыз алушы жүргізеді. 11. КҰ-ға қойылатын біліктілік талаптары осы Қағидаларға 3-қосымшада көзделген талаптарды қамтиды. 12. КҰ-ға іріктеу мынадай өлшемдерге сəйкес жүзеге асырылады: 1) МҚҰ (МКҰ) үшін: берілген микрокредиттердің саны; ұсынылған микрокредиттердің орташа мөлшері; меншікті капиталдың мөлшері; портфель қатері; соңғы қарыз алушыға арналған кредит бойынша сыйақы ставкасы; ауыл тұрғындарына микрокредит беру саласындағы жұмыс тəжірибесі жəне кредит беру нарығындағы кəсіби біліктілігі; 2) КС үшін: меншікті капиталдың мөлшері; соңғы қарыз алушыға арналған кредит бойынша сыйақы ставкасы; микрокредит алуға үміткер қатысушыларда бизнес-жоспарлардың болуы; жеке немесе жалға алынған кеңселік үй-жайының болуы; кредиттік портфельдің көлемі; жұмыс істейтін кəсіпкерлер қатарындағы адамдардың КС құрамында болуы;

КС төрағасы лауазымында тауарлар, жұмыстар, қызметтер нарығында жұмыс тəжірибесі, микрокредит алуға үміткер қатысушылардың тиісті бизнес-жоспарлары бар адамның болуы; Іріктеу өлшемдерін бағалау балдық жүйе бойынша жүзеге асырылады. МҚҰ іріктеу өлшемдерінің мəні осы Қағидаларға 4-қосымшада берілген. 3. Кредиттік ұйымдарды кейіннен кредит беру үшін іріктеу жөнінде конкурс өткізу 13. Уəкілетті өңірлік ұйым осы Қағидаларға 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13-қосымшаларға сəйкес: 1) лоттардың атауы мен саны көрсетілген қызметтердің тізбесін; 2) техникалық ерекшелікті; 3) конкурсқа қатысуға өтінім нысанын; 4) біліктілік туралы мəліметтер нысанын; 5) бағалар кестесінің нысанын; 6) конкурстық өтінімді қамтамасыз ету нысанын (банк кепілдігі); 7) кредит беру туралы шарттың жобасын; 8) кепіл шартының жобасын; 9) кредиттік портфельдің құрылымы туралы ақпараттың нысанын қамтитын конкурстық құжаттаманы əзірлейді жəне бекітеді. 14. Уəкілетті өңірлік ұйым жергілікті өкілді жəне атқарушы органдардың, өңірлердегі Қазақстанның микроқаржы ұйымдары қауымдастығы өкілдерінің, уəкілетті өңірлік ұйымның жəне өзге де мүдделі мемлекеттік органдар мен ұйым қызметкерлерінің қатарынан конкурстық комиссияны қалыптастырады. 15. Конкурстық комиссия конкурс комиссиясы мүшелерінің тақ санынан тұрады жəне кемінде бес адамды қамтуға тиіс. Конкурс комиссиясының құрамына төраға, төрағаның орынбасары жəне конкурс комиссиясының мүшелері кіреді. Төраға болмаған уақытта оның функциясын орынбасары орындайды. 16. Конкурстық комиссияның төрағасы уəкілетті өңірлік ұйымның басшысы не оның қызметін басқаратын, комиссия отырыстарында төрағалық ететін, жұмысын жоспарлайтын жəне оның шешімдерінің іске асырылуына жалпы бақылауды жүзеге асыратын басшының орынбасарынан төмен емес адам болып табылады. 17. Комиссияның əрбір мүшесі бір дауысқа ие болады. Комиссия мүшесінің өзінің дауысын комиссияның басқа мүшесіне беруіне болмайды. Комиссияның шешімдері ашық дауыс беру арқылы комиссия отырысына қатысып отырғандардың қарапайым көпшілік дауысымен қабылданады. Дауыстар тең болған жағдайда Комиссия төрағасының дауысы шешуші болып саналады. 18. Конкурстық комиссияның хатшысы уəкілетті өңірлік ұйымның конкурсты ұйымдастыруға жəне жүргізуге жауапты қызметкері болып табылады. Конкурстық комиссияның хатшысы конкурстық комиссияның мүшесі болып табылмайды жəне конкурстық комиссия шешім қабылдаған кезде дауыс беру құқығына ие болмайды. 19. Конкурстық комиссияның хатшысы КҰ-ға конкурстық құжаттаманы ұсынады, олардан конкурстық өтінімі бар конверттерді қабылдайды, конкурстық комиссияның конверттерін ашу бойынша конкурстық комиссия отырысының күн тəртібі жөнінде ұсыныстарды, қажетті құжаттарды, материалдарды дайындайды жəне оны өткізгеннен кейін отырыс хаттамаларын ресімдейді; келіп түскен конкурстық өтінімдерді жəне конкурстық өтінімдері бар конверттерді КҰ-ға беру уақыты мен күні жəне КҰ-ның уəкілетті өкілінің (конкурстық өтінімдері бар конверттерді ұсынған жəне конкурсқа қатысатын адамның) тегі, аты, əкесінің аты көрсетілген конверттерді ашу рəсіміне қатысуға ниет білдірген КҰ-ны тіркеу журналын жүргізеді. 20. Уəкілетті өңірлік ұйым конкурстық құжаттама бекітілген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, бірақ КҰ конкурсқа қатысу өтінімдерін беретін соңғы күнге дейін кемінде он бес күнтізбелік күн бұрын конкурс өткізу туралы хабарландырудың мəтінін бұқаралық ақпарат құралдарында жəне интернет-ресурстарда жариялауға міндетті. 21. Қайталама конкурс жүзеге асырылған жағдайда уəкілетті өңірлік ұйым конкурстық құжаттама қайта бекітілген күннен кейін екі жұмыс күнінен кешіктірмей, осы Қағидалардың 20-тармағында көзделген талаптарды орындауға міндетті. Конкурс өткізу туралы хабарландыру мəтіні жарияланғанға дейін конкурстық құжаттаманы ұсынуға жол берілмейді. 22. Конкурстық құжаттама уəкілетті өңірлік ұйым белгілеген, бірақ бір айлық есептік көрсеткіштен аспайтын төлемге ақылы негізде ұсынылады, жəне оны уəкілетті өңірлік ұйым конкурс өткенге дейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей береді. 23. КҰ конкурсқа қатысу үшін ұсынатын конкурстық өтінімнің жарамдылық мерзімі конкурстық өтінім салынған конвертті ашқан күннен бастап кемінде күнтізбелік алпыс күн болуға тиіс. 24. Жарамдылық мерзімі конкурстық құжаттамада көрсетілген мерзімнен анағұрлым қысқа конкурстық өтінімнен бас тартылады. 25. КҰ дайындаған конкурстық өтiнiм, сондай-ақ конкурстық өтiнiмге қатысты барлық хат-хабар мен құжаттар мемлекеттік немесе орыс тiлдерінде жасалып, ұсынылады. КҰ ұсынып отырған iлеспе құжаттама мен баспа əдебиет, оларға нақты, нотариат куəландырған мемлекеттік немесе орыс тілінде аудармасы қоса берілген жағдайда, басқа тiлде жасалуы мүмкiн жəне бұл жағдайда конкурстық өтiнiмдi дұрыс талдау мақсатында, мемлекеттiк немесе орыс тiлiнде жазылған құжаттар басымдыққа ие болады. 26. Конкурстық өтiнiмдi КҰ тiгiлген түрде, беттерiн нөмiрлеп ұсынады жəне соңғы бетiне қолы қойылған болады жəне мөрмен куəландырылады. Банктiк кепiлдеменiң түпнұсқасы конкурстық өтiнiмге бөлек тiркеледi. 27. Конкурстық өтiнiм басылуға немесе өшпейтiн сиямен жазылуға жəне оған КҰ басшысы қол қоюға тиiс. 28. Уəкілетті өңірлік ұйым (оның жауапты тұлғасы) конкурстық өтінімдерді ұсынудың соңғы мерзімі өткеннен кейін келіп түскен конкурстық өтінімдердің ешқайсысын ашпайды жəне оларды табыс еткен əлеуетті қатысушыларға қайтарады. 29. КҰ өзiнің конкурстық өтiнiмiн кепілдікті қамтамасыз етудi қайтарып алу құқығын жоғалтпай, конкурстық өтiнiмдердi ұсынудың соңғы мерзiмi өткенге дейiн өзiнiң конкурстық өтiнiмдерiн өзгертуге немесе керi қайтаруға құқығы бар. 30. Кері қайтарып алу туралы хабарлама КҰ-ға жазбаша нысанда, бірақ конкурстық өтінімдерді ұсынудың соңғы мерзімінен кешіктірмей жіберілуге тиіс. 31. Осы Қағидалардың 29-тармағында көзделген конкурстық өтінімді өзгертуді КҰ дайындауға, оған мөр басуға тиіс жəне ол конкурстық өтінім сияқты ұсынылуға тиіс. 32. Конкурстық өтiнiмдердi ұсынудың соңғы мерзiмi өткеннен кейiн конкурстық өтiнiмдерге өзгерiс енгiзуге жол берілмейді. 33. КҰ конкурстық құжаттама ережелеріне түсініктеме беру туралы жазбаша сұрау жіберуге құқылы, бірақ ол конкурстық өтінім ұсынудың соңғы мерзімі аяқталғанға дейінгі он жұмыс күнінен кешіктірілмеуі керек. Уəкілетті өңірлік ұйым сұрау тіркелген сəттен бастап үш жұмыс күні ішінде оған жауап береді жəне сұраудың кімнен келіп түскенін көрсетпей, мұндай түсініктемелерді конкурстық құжаттаманы берген барлық КҰ-ға хабарлайды. 34. Уəкілетті өңірлік ұйым конкурстық өтінімдерді ұсынудың соңғы мерзімі өткенге дейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей өзінің жеке бастамасымен немесе конкурстық құжаттаманы алған КҰ өкілдерінің сұрауына жауап ретінде хаттама ресімдеу арқылы конкурстық құжаттамаға өзгеріс енгізуге құқылы. 35. Уəкілетті өңірлік ұйым конкурстық құжаттаманың ережелерiн түсiндiру үшiн конкурстық құжаттаманы алған КҰ өкілдерімен кездесу өткiзуге құқылы. Мұндай кездесудің хаттамасы тез арада конкурстық комиссияға жəне барлық əлеуетті қарыз алушыларға жiберiледi. 36. Өтінімдерді қабылдау аяқталған соң келесі күні конкурсқа қатысушылардың тізімі бұқаралық ақпарат құралдарында жəне интернет-ресурстарда жарияланады. 37. Конкурстық комиссияның отырысы конкурсқа қатысуға өтінімдерді қабылдау аяқталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмей тағайындалуға тиіс. Əрбір лот бойынша барлық қажетті құжаттарымен екі КМҚҰ-дан кем өтінім берілген жағдайда конкурс өткізілмеген болып есептеледі. 38. Егер конкурстық комиссия мүшелерiнiң қажеттi санының болмауы себебiнен конкурстық өтiнiмдер салынған конверттердi ашу жөнiндегi конкурстық комиссияның отырысы белгiленген күн мен уақытында өтпеген жағдайда, конкурстық комиссияның хатшысы конкурсқа ұсынылған конкурстық өтiнiмдер салынған конверттердiң сақталуын қамтамасыз етедi жəне жарияланған мерзiмнен 24 сағаттан кешiктiрмей, конверттердi ашуды өткізу күнi мен уақыты туралы жариялайды. Бұл ретте жаңадан берiлген өтiнiмдер қабылданбайды. 39. Конкурстық комиссияның отырысы конкурстық комиссия мүшелерінің жалпы санының кемінде үштен екісі қатысқан жағдайда өткізіледі. Конкурстық комиссия конкурстық өтінімдері бар конверттерді барлық келген қатысушылардың немесе олардың уəкілетті өкілдерінің қатысуымен ашады. Конкурстық комиссия конкурстық өтінімдері бар конверттерді ашқан кезде қатысып отырған адамдарға конкурсқа қатысушы КҰ-ның атауы мен мекенжайын, соңғы қарыз алушы үшін сыйақы ставкасын көрсете отырып, олар сұратқан қарыз сомасын, егер олар құжат жүзінде көрсетсе, конкурстық өтінімнің кері қайтарып алынуын жəне өзгертілуін, осы Қағидаларға 14-қосымшаға сəйкес конкурстық өтiнiмдi құрайтын құжаттардың бар немесе жоқ екендігі туралы ақпаратты жариялайды. 40. Конкурстық комиссия конкурстық өтінімдері бар конверттер ашылған күннен бастап жеті жұмыс күні ішінде конкурстың қорытындысын шығарады. 41. Конкурстық комиссия конкурстық өтiнiмдердi олардың толық болуы тұрғысынан зерделейді, сондай-ақ жалпы конкурстық өтінімдердің дұрыс ресімделуін тексереді. 42. Конкурстық комиссия осы Қағидалардың 40-тармағында айтылған сəйкессіздіктер анықталған жағдайларда конкурстық өтiнiмнен бас тартады. 43. Конкурстық өтiнiм Конкурстық құжаттама талаптарына жауап бермейді деп белгiленiп, конкурстық комиссия одан бас тартқан жағдайда, кейiн оны белгіленген талаптарға сəйкес деп таныла алмайды. 44. Конкурстық өтінім сəйкес келген жағдайда конкурстық комиссияның мүшелері балдық жүйе бойынша бағаланатын осы Қағидаларға 4-қосымшада көзделген өлшемдер негізінде КҰ-ны іріктеуді жүзеге асырады. Конкурстық комиссия балдарды есептеу арқылы МҚҰ, МКҰ мен КС қатарынан кредиттік ресурстарды алуға əлеуетті үміткерлердің тізімін айқындайды. Ең жоғары балл жинаған МҚҰ, МКҰ мен КС жеңген болып есептеледі. 45. Конкурсқа қатысушылардың бiрнешеуiнің жинаған балы тең болған кезде, конкурс жеңімпазы конкурстық комиссия мүшелерiнiң қарапайым дауыс беруiмен анықталады. 46. Мынадай жағдайларда: 1) оған екі конкурсқа қатысушыдан кем қатысса; 2) конкурс қатысушыларының ұсыныстары конкурс шарттарын қанағаттандырмайды деп танылса; 3) ұсынылған конкурс өтінімдері конкурстық құжаттаманың талаптарына сəйкес келмеген жағдайларда конкурс өтпеді деп танылады Бұл жағдайларда конкурс комиссиясының барлық мүшелері қол қоятын хаттама ресімделеді. 47. Конкурс өтпеді деп танылған жағдайда, комиссия конкурсты қайта өткізу туралы шешім қабылдайды. 48. Қайталама конкурс өтпеді деп танылған кезде, осы Қағидалардың 46-тармағында көрсетілген жағдайларда комиссияның шешімі бойынша соңғы қарыз алушыларға микрокредит беру үшін КҰ анықталады, ол туралы тиiстi хаттама жасалуға тиiс. 49. Қажет болған жағдайда заңнамаға сəйкес уəкілетті өңірлік ұйым техникалық сарапшылардан тұратын сараптау комиссиясын құра алады. 50. Техникалық сарапшылар (сараптау комиссиясы) үш жұмыс күні ішінде КҰ ұсынған қызметтердің конкурстық құжаттаманың талаптарына сəйкестiгi жөнiнде сараптамалық қорытынды бередi жəне конкурстық комиссия шешiм қабылдаған кезде олардың дауыс беруге құқығы болмайды. 51. Техникалық сарапшылардың (сараптау комиссиясының) қорытындысы конкурсқа ұсынылған конкурстық өтiнiмдердi бағалау мен салыстыру жəне конкурс жеңiмпазын анықтау кезiнде, ол конкурстық құжаттамада көзделген талаптар шегiнде жасалған жағдайда ғана ескерiледi. 52. Сараптамалық қорытынды жазбаша түрде ресiмделедi, оған техникалық сарапшылар (сараптау комиссиясының мүшелерi) қол қояды жəне ол конкурстық комиссия отырысының хаттамасына қоса берiледi. 53. Конкурсқа қатысатын КҰ конкурстық өтінімдерін бағалау жəне салыстыру жөніндегі конкурстық комиссия отырысының нəтижелері бойынша: 1) конкурстық комиссияның төрағасы, ал ол болмаған жағдайда төрағаның орынбасары конкурстық баға ұсыныстарын бағалауды жəне салыстыруды жүргізу күні: конкурстық комиссияның отырысына қатысып отырған адамдарға өткізілген конкурс нəтижесін жариялайды жəне қатысушыларға конкурс жеңімпазын хабарлайды; конкурс жеңімпазына конкурстық комиссияның төрағасы не оның міндетін атқарушы адам қол қойған жазбаша хабарламаны береді; конкурсқа қатысушыларға не оның уəкілетті өкілдеріне өткізілген конкурстың қорытындысы туралы хаттаманың көшірмесін ұсыну күні, уақыты жəне орны туралы ақпаратты береді; 2) конкурстық комиссияның хатшысы: конкурсқа қатысушы КҰ-ның конкурстық өтінімдерін бағалау жəне салыстырып қарау жөніндегі конкурстық комиссия отырысы өткізілген күннен бастап екі жұмыс күнінен кешіктірмей конкурс қорытындысы туралы хаттама жобасын жасайды жəне оған отырысқа қатысқан конкурстық комиссияның барлық мүшелерінің, сондай-ақ конкурстық комиссия хатшысы өзінің қол қоюын жəне əрбір бетін дəйектеуін қамтамасыз етеді; конкурсқа қатысушы кез келген КҰ-ның талап етуі бойынша (ол туралы мəліметтер конкурсқа қатысуға өтінімдерді тіркеу журналына енгізілген) мұндай жазбаша сұрауды алған күннен бастап бір жұмыс күні ішінде уəкілетті өкілдерге өткізілген конкурс қорытындылары туралы хаттаманың көшірмесін өтеусіз негізде жіберуді не ұсынуды ұйымдастырады. Өткізілген конкурс қорытындысы туралы хаттамаға қол қойылған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде облыстық маңызы бар (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органына көрсетілген хаттаманың көшірмесін жібереді. 54. Конкурстық комиссияның шешімімен келіспеген жағдайда осы конкурстық комиссияның кез келген мүшесінің ерекше пікір айтуға құқығы бар, ол жазбаша жазылуға жəне конкурстық комиссияның отырысы хаттамасына қоса берілуге тиіс. Конкурстық комиссияның қандай да бір мүшесі өндірістік немесе басқа да себептер бойынша болмаған жағдайда конкурстық комиссияның хаттамасында оның болмауының себебі жəне осы фактіні растайтын қағаз құжатқа сілтеме көрсетіледі. 55. Жеңімпаздарды бекіткеннен кейін екі жұмыс күні ішінде конкурстық комиссияның хатшысы бұқаралық ақпараттық құралдарына конкурс қорытындысын жариялау мəселесі жөнінде хабарландыру беруге бастамашы болады. 56. Егер конкурс жеңімпазы үш жұмыс күні ішінде тиісті шарттарға қол қоймаса немесе берілген кепілдікті қамтамасыз ету жеткіліксіз болған жағдайда, онда уəкілетті өңірлік ұйым КҰ-мен (конкурсты жеңген) кепілдікті қамтамасыз ету құнына сəйкес тиісті кредиттік ресурстар беруге немесе жеңімпаздан кейінгі ең көп балл жинаған конкурстың басқа қатысушысымен шарт жасауға құқығы бар. 57. Кредиттік серіктестікке кредиттік ресурстар төленген жарғы капиталының көлеміне байланысты (жарғы капиталының 1 бірлігіне кредиттің 10 бірлігінен асырмай) беріледі. 4. Кредиттік ұйымдарға кредит беру тəртібі 58. КҰ-ға кредит беру жөніндегі өткізілген конкурс қорытындысы бойынша уəкілетті өңірлік ұйым мен МҚҰ (МКҰ) жəне/немесе КС (конкурсты жеңген) арасында: кредит ұсыну шарттары, соңғы қарыз алушыға микрокредит беру шарттары, тараптардың құқықтары, міндеттемелері мен жауапкершіліктері белгіленген кредит беру туралы шарт; кепіл беруші мен кепіл ұстаушының өтініштері мен кепілдіктері, кепіл заттан өндіріп алу жəне тараптардың жауапкершілігі көзделген кепіл шарты жасалады. 59. Кредиттік ресурс беру ақша аудару арқылы ғана жүзеге асырылады. 60. Төлемдерді өтеу кестесі кредиттік ресурстарды берген күні дайындалады жəне ресімделеді. 61. Кепілмен қамтамасыз ету жөніндегі құжаттардың түпнұсқаларын қарыз алушы уəкілетті өңірлік ұйымға қабылдау-тапсыру актісі бойынша жібереді. 62. Барлық құжаттар, хат алмасу, шоттардан үзінді-көшірмелер, төлем тапсырмалары, КҰ-мен келіссөздердің актілері олардың кредиттік досьесіне тігіледі. 5. Кредиттік ресурстардың мақсатты пайдаланылуына жəне олардың уақтылы өтелуіне мониторинг жүргізу 63. Кредиттік ресурстарды бергеннен кейін уəкілетті өңірлік ұйым кредиттік ресурстар беру шартына сəйкес мониторингтің жасалған актілерін міндетті түрде қоса отырып мониторинг жүргізуді жүзеге асырады. Кредиттік ресурстар мақсатсыз пайдаланылған жағдайда уəкілетті өңірлік ұйым кредит беру жəне кепіл туралы шарттарда көзделген қаржы санкциялары шараларын қолданады. 64. Кредиттік ресурстар толық өтелген кезде уəкілетті өңірлік ұйым кепілдікті қамтамасыз ету бойынша ауыртпалықты алу туралы өкім дайындайды жəне уəкілетті тіркеуші органға басшының қолы қойылған хат жібереді. 65. КҰ-ның өтініші бойынша уəкілетті өңірлік ұйым кредиттің өтелген сомасының бөлігіне мөлшерлес кепілдікті қамтамасыз ету бойынша ауыртпалықты алу туралы өкім дайындайды. Бұл ретте кепілдікті қамтамасыз етудің құны кредит бойынша сыйақы ставкасының сомасын

ескергенде, кредит мөлшерінен аз болмауға тиіс. 66. Уəкілетті өңірлік ұйым қабылдау - тапсыру актісінің негізінде қарыз алушыға құқық белгілейтін құжаттардың түпнұсқалары мен хат жібереді. Микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары мен кредиттік серіктестіктерге конкурстық негізде кредит беру қағидаларына 1-қосымша Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының екінші бағыты шеңберіндегі жобаларға кредит беру туралы келісім _________ қ. 20___ж. «___» __________ «_____________________» (толық атауы) мемлекеттік мекемесі 20__ ж. «___» ______ _________ сенімхат негізінде жұмыс істейтін бұдан əрі «ЖАО» деп аталатын «_____________________» ММ-нің (толық атауы) атынан бастығы ________________ (Т. А. Ə.), бұдан əрі «Уəкілетті өңірлік ұйым» деп аталатын екінші тараптан Жарғы негізінде жұмыс істейтін «______________________» АҚ (толық атауы) атынан басшысы ____________ (лауазымы) ___________________ (Т. А. Ə.) Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын (бұдан əрі – Бағдарлама) іске асыру мақсатында бірлесіп «Тараптар» деп, əрқайсысы жеке «Тарап», не жоғарыда көрсетілгендей аталатындар өңірлерде кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі жобаларды қаржыландыру туралы осы келісімде төмендегілер туралы келісті. Осы Келісімде мынадай негізгі ұғымдар қолданылады: жергілікті жұмыспен қамту органдары – Бағдарлама аясында жұмыспен қамтуға жəрдемдесу функцияларын іске асырушы жергілікті атқарушы органдардың аудандық (қалалық) жұмыспен қамту орталықтары; Бағдарлама операторы – халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын үйлестіретін орталық атқарушы орган; кредиттік ұйымдар (бұдан əрі – КҰ) – Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тəртіппен қызметін жүзеге асыратын микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдары жəне кредиттік серіктестіктер; микрокредиттік ұйым – (бұдан əрі – МКҰ) – микрокредит беру жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға; микроқаржы ұйымы – (бұдан əрі – МҚҰ) – коммерциялық ұйым болып табылатын, ресми мəртебесі əділет органдарында мемлекеттік тіркелумен жəне есептік тіркеуден өтумен айқындалатын, микрокредиттер беру жөніндегі қызметті, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарымен рұқсат етілген қызметтің қосымша түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлға; кредиттік серіктестік (бұдан əрі – КС) – жеке жəне (немесе) заңды тұлғалар оған қатысушылардың кредитке жəне басқа қаржыға, оның ішінде банк қызметтеріне қажеттіліктерін олардың ақшаларын шоғырландыру арқылы жəне Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа көздердің есебінен қанағаттандыру үшін құрған заңды тұлға; өңірлік комиссия –облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) маңызы бар жергілікті атқарушы органның жанындағы Бағдарламаны іске асыру мəселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия; соңғы қарыз алушы – КҰ-мен кредит беру туралы шарт жасаған ішінара жұмыспен қамтылғандар; жұмыссыздар; өз бетінше жұмыспен айналысушылар; табысы аз адамдар; жалпы білім беретін мектептерді ағымдағы күнтізбелік жылы бітірген 11-сынып бітірушілері; еңбекке қабілетті мүгедектер; жиырма үш жасқа дейінгі балалар үйлерінің тəрбиеленушілері, жетім балалар мен атаанасының қамқорлығынсыз қалған балалар; жалпыға бірдей белгіленген зейнетақы жасына дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер; ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) жəне (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жəне мемлекеттік арнайы жəрдемақыларды алушылар болып табылатын адамдар қатарындағы Қазақстан Республикасы азаматтары жəне оралмандар; өңір – облыс (республикалық маңызы бар қала, астана). 2. Келісім мəні 1. Осы Келісім ЖАО мен уəкілетті өңірлік ұйым арасындағы өзара іс-əрекет тəртібін, осы Келісімнің 1-қосымшасына сəйкес ауылда кəсіпкерліктің басым бағыттарының тізбесін, Соңғы қарыз алушылар жобаларын іріктеу жəне бекіту тəртібін, сондай-ақ өңірде Бағдарламаны іске асыруға қатысты өзге де маңызды шарттарды бекітеді. 2. Тараптардың келісімі бойынша Бағдарлама бойынша өңірге қаржыландыру көлемі мынадай мөлшерде белгіленді: 1) ЖАО қаражатынан – ____ млн. теңге; 2) уəкілетті өңірлік ұйымның қаражатынан (микрокредит беруге тиісті құқықтары болған жағдайда) – ____ млн. теңге; 3. Тараптардың құқықтары мен міндеттері 1. Жергілікті атқарушы орган: 1) соңғы қарыз алушыларға (Бағдарламаға қатысушыларға) кредит беру үшін жергілікті бюджеттен қаражат бөлуге; 2) уəкілетті өңірлік ұйымды белгілеуге жəне онымен кредиттік ресурстар беру туралы шарт жасауға; 3) осы Келісімнен туындайтын өзге де құқықтарға ие болуға құқылы. 2. Жергілікті атқарушы орган: 1) микрокредит алуға КҰ үміткерлерінің (соңғы қарыз алушының) тізімін ұсынуға; 2) КҰ мен соңғы қарыз алушыларға кредиттік ресурстар беру шарттарын келісу үшін өңірлік комиссияға шығаруға; 3) ішкі рəсімдерге жəне уəкілетті өңірлік ұйым мен КҰ кредиттік процесіне араласпау қағидатын сақтауға; 4) кредиттік шартқа сəйкес уəкілетті өңірлік ұйымның кредиттік ресурстарын игеру жəне мақсатты пайдалану мониторингін жүргізуге; 5) уəкілетті өңірлік ұйымның сұрауы бойынша осы Келісімнің орындалуымен байланысты ақпарат беруге; 6) осы Келісімнен туындайтын өзге де міндеттемелерді мойнына алуға міндеттенеді. 3. Уəкілетті өңірлік ұйым: 1) өңірлік комиссияның келісімі бойынша КҰ мен соңғы қарыз алушыларға кредиттік ресурстар беру шарттарын белгілеуге; 2) кредиттік ресурстар беру жөнінде конкурс өткізуге жəне КҰ-ны өз бетінше белгілеуге; 3) ЖАО-ға кəсіпкерлік негіздеріне үйретуді талап ететін үміткерлердің тізімін жіберуге; 4) ЖАО-дың сұрауы бойынша осы Келісімнің орындалуымен байланысты ақпаратты беруге; 5) КҰ кредит беру механизмдерін жəне қағидасын жетілдіру жөнінде белгіленген тəртіппен ұсыныстар енгізуге; 6) осы Келісімнен туындайтын өзге де құқықтарға ие болуға құқылы. 4. Уəкілетті өңірлік ұйым: 1) ЖАО-дан алынған кредиттік ресурстардың мақсатты пайдаланылуын қамтамасыз етуге; 2) соңғы қарыз алушыларға, сондай-ақ кейіннен өңірде соңғы қарыз алушыларға кредит беру үшін конкурстық негізде КҰ-ға кредиттік ресурстар беруге; 3) кредиттік шартқа сəйкес КҰ-ның кредиттік ресурстарды игеру жəне мақсатты пайдалануына мониторинг жүргізуге; 4) осы Келісімнен туындайтын өзге де міндеттерді мойнына алуға міндеттенеді. 4. Тараптардың жауапкершілігі Осы Келісімде тараптардың əрқайсысы осы Келісімнен туындайтын міндеттемелерді орындамағаны жəне/немесе тиісті түрде орындамағаны үшін Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес жауапкершілікте болады. 5. Құпиялылық 1. Тараптар осы Келісім шарттарына қатысты ақпарат, қаржылық, коммерциялық жəне өзге де Келісім жасау жəне орындау барысында алынған ақпараттың құпия болып табылатыны жəне Келісімде жəне/немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында тікелей көзделген жағдайларды қоспағанда, үшінші адамдарға жариялауға жатпайтынымен келіседі. 2. Бағдарламаны іске асыру туралы осы Келісімнің 2-қосымшасына сəйкес есеп беру шеңберінде ЖАО уəкілетті өңірлік ұйымға, уəкілетті өңірлік ұйымның акционеріне жəне де өзге мемлекеттік органдарға осы Келісімді жасауға жəне орындауға қатысты ақпарат беруге құқық береді. 6. Дауларды шешу 1. Келісімге байланысты жəне одан туындайтын барлық даулар мен келіспеушіліктері Тараптар арасындағы келіссөздер арқылы шешіледі. Реттелмеген даулар Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес сот тəртібімен шешіледі. 2. Осы Келісім Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес түсіндіріледі жəне реттеледі. 7. Қорытынды ережелер 1. Келісімнің ережелерін өзгертуге жəне/немесе толықтыруға болады. Келісімде көзделген жағдайларды қоспағанда, Тараптардың келісімі бойынша жазбаша нысанда жасалған жəне Тараптардың өкілетті өкілдері қол қойған өзгерістер мен толықтырулар ғана Тараптар үшін жарамды жəне міндетті болып танылады. 2. Осы Келісім Тараптардың əрқайсысы үшін 1 (бір) данадан мемлекеттік жəне орыс тілдерінде бірдей 2 (екі) данада жасалды, олардың əрқайсысының тең заңдық күші бар. 3. Осы Келісім қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді жəне Тараптар Келісім бойынша өз міндеттемелерін толық орындағанға дейін қолданыста болады. 4. Тараптар Келісімге қол қойылғаннан кейін барлық алдыңғы талқылаулар, ұсынымдар, сондайақ хаттар заңдық күшін жоғалтатынына жəне Келісім мəтініне ауыстырылатынына келіседі. 5. Келісімде көзделмеген барлық өзге жағдайларда Тараптар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасын басшылыққа алады. 8. Тараптардың мекенжайы, банк деректемелері жəне қолдары ЖАО атауы «___________________» мемлекеттік мекемесі Мекенжайы:___________________ СТН __________________________ Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитеті ММ БИК ____________ IBAN ______________ БСН _________________ «_________________________» ММ бастығы _____________ (Т.А.Ə.)

КҰ атауы ____ «_________________________» Мекенжайы: _____________________ СТН __________________________ Банк: «___________________» БИК: _______________ IBAN: (шот нөмірі) _______________

Басшы «________________________» _____________ (Т.А.Ə.)

Тараптардың қолдары ______________________

________________________

Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының екінші бағыты шеңберіндегі жобаларға кредит беру туралы келісімге 1-қосымша Экономика салалары бөлінісінде ауылдағы кəсіпкерлікті дамытудың басым бағыттарының үлгілік тізбесі*1 ЭҚЖЖ коды

Атауы Агроөнеркəсіптік кешен Өсімдік өсіру жəне мал шаруашылығы, аң аулау жəне 01.11 Дəнді дақылдарды өсіруді қоспағанда, осы салаларда қызмет көрсету 02 Орман шаруашылығы жəне ағаш дайындау 10 Азық-түлік тағамдары өндірісі 11.06 Мия өндірісі 11.07 Минералды сулар мен басқа да алкогольсіз сусын өндірісі Жеңіл өнеркəсіп 13 Тоқыма бұйымдар өндірісі 14 Киім өндірісі 15 Тері жəне соған жататын өнім өндірісі 16 Жиһаздан басқа, ағаш жəне тығын бұйымдары өндірісі; сабаннан жасалған бұйымдар жəне тоқуға арналған материалдар өндірісі 17 Қағаз жəне қағаз өнімдері өндірісі Құрылыс материалдарының өндірісі 23 Құрылыс материалдарының өндірісі Металлургия, металл өңдеу, машина жасау 33 Машиналар мен жабдықтарды жөндеу жəне орнату Туризм 55 Тұруды ұйымдастыру қызметтері Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қызметтер 86 Денсаулық сақтау саласындағы қызмет Өнер, ойын-сауық жəне демалыс 91 Кітапханалардың, мұрағаттар, мұражайлар мен басқа да мəдени қызмет көрсету мекемелерінің қызметі 93.1 Спорт саласындағы қызмет Өзге де қызметтер көрсету 95 Компьютерлерді, жеке тұтыну заттарын жəне тұрмыстық тауарларды жөндеу 01

Тараптардың қолдары _____________________ ______________________ 1 «Жеке кəсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 4-тармағында белгіленген кəсіпкерлік қызмет түрлерін қоспағанда Өңірдегі жобаларды қаржыландыру туралы келісімге 2-қосымша

________________ əкімдігіне Соңғы қарыз алушыларға микрокредит беру туралы есеп № Соңғы қарыз Жобаның алушының атауы атауы

КҰ атауы Қарызға берілетін қаражаттың нысаналы мақсаты (əрбір қарыз қаражаты бағытының атауы жəне сомасы көрсетіледі)

Кредит Кредит берген күні беру мерзімі, айлар

Кредит сомасы, теңге

Кредит бойынша сыйақы ставкасы

1 2 Жиыны:

Кестенің жалғасы Іске асырылатын Экономика саласы Жобаны іске № күні № күні орын (аудан, қала) асыру есебінен құрылатын жаңа Конкурс комиссиясының Кредит беру туралы жұмыс орындары хаттамасы шарттар 10

Лауазымды тұлға ____________________ Т.А.Ə. қолы, мөр Жауапты қызметкер __________________ Т.А.Ə. қолы

(Жалғасы бар).

www.egemen.kz

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің бұйрығы 2012 жыл 2 қараша

№584

Астана қаласы

«Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттік қызмет регламентін бекіту туралы «Əкiмшiлiк рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 9-1-бабының 4-тармағына сəйкес бұйырамын: 1. Қоса берiлiп отырған «Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттік қызмет регламенті бекiтiлсiн. 2. Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитеті: 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Əділет министрлiгiнде мемлекеттік тiркеудi; 2) осы бұйрықты белгіленген тəртіппен ресми жариялауды; 3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрiнiң орынбасары Қ.С. Тыныбековке жəне Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитетіне (П.К.Нокин) жүктелсін. 4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi. Министр полиция генерал-лейтенанты

«Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттiк қызмет регламентi 1. Жалпы ережелер 1. Осы «Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттiк қызмет регламенті (бұдан əрi – регламент) Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексінің 34-бабына, «Əкімшілік рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы Заңының 9-1, 15-2-бабына, сондай-ақ «Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттама беру жəне ресімдеу» мемлекеттік қызмет стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 8 қазандағы № 1266 қаулысымен бекітілген «Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттік қызмет стандартына (бұдан əрі – cтандарт) сəйкес əзірленді. 2. Осы регламентте мынадай ұғымдар пайдаланылады: 1) тұтынушы – мемлекеттік қызмет көрсету үшін өтініш білдірген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар; 2) құрылымдық-функциялық бірліктер (ҚФБ) – мемлекеттік қызмет көрсету процесіне қатысатын уəкілетті органдардың жауапты адамдары, мемлекеттік органдар, мемлекеттік органдардың құрылымдық бөліністері, ақпараттық жүйелер немесе кіші жүйелер. 3. Мемлекеттік қызметті Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитеті (бұдан əрі – ІІМ-нің КҚПК) жəне осы стандартқа 1-қосымшада көрсетілген мекенжайлар бойынша Астана, Алматы қалалары мен облыстардың ішкі істер департаменттерінің көші-қон полициясы басқармалары (бұдан əрі – ІІД-нің КҚПБ) көрсетеді. 4. Көрсетілетін мемлекеттік қызметтің нысаны: автоматтандырылмаған. 5. Мемлекеттік қызмет: 1) «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 22 шілдедегі Заңының 9-бабының; 2) стандарттың негізінде жүзеге асырылады. 6. Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру мемлекеттік қызмет көрсету нəтижесі болып табылады, тиісінше ІІМ КҚПК-нің немесе ІІД КҚПБ-нің көші-қон полициясы бөлінісі бастығының қолымен жəне мөрмен бекітіледі. 2. Мемлекеттiк қызметтi көрсетуге қойылатын талаптар 7. Мемлекеттiк қызметтi тұтынушының тұрақты немесе уақытша тұрғылықты жерi бойынша көшi-қон полициясы бөлiнiстерi көрсетедi. 8. Мемлекеттiк қызмет аптасына бес жұмыс күні, сағат 13-00-ден 14-30-ға дейiнгi түскi үзiлiспен сағат 9-00-ден 18-30-ға дейiн, сондай-ақ сенбi күні сағат 9-00-ден 13-00-ге дейiн ұсынылады. Қабылдау кезекке тұру тəртiбiмен, алдын ала жазылусыз жəне жылдам қызмет көрсетусiз жүзеге асырылады. 9. Мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi жəне қажеттi құжаттар туралы толық ақпарат, сондай-ақ оларды толтыру үлгiлерi Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң (бұдан əрi – IIМ) mvd.gov. kz жəне облыстардың, Астана, Алматы қалалары iшкi iстер департаменттерiнiң (бұдан əрi – IIД) интернет-ресурсында «Iшкi iстер органдарының қызметi туралы» бөлiмде, сондай-ақ көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде орналасқан ресми ақпарат көздерi мен стендтерде орналастырылады. 10. Мемлекеттік қызметті алу үшін тұтынушы стандарттың 11-тармағына сəйкес құжаттарды ұсынады. 11. Мемлекеттiк қызмет көрсету мерзiмдерi стандарттың 7-тармағында көрсетілген. 12. Стандарттың 16-тармағында көрсетілген негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тартылады. 3. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiндегi iс-əрекеттердің (өзара iс-қимыл жасасу) сипаттамасы 13. Көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде құжаттарды қабылдау «терезелер» арқылы жүзеге асырылады, оларда көшi-қон полициясы инспекторының тегi, аты, əкесiнiң аты жəне лауазымы көрсетiледi. Көшi-қон полициясы бөлiнiсiне құжаттарды тапсырғаннан кейін тұтынушыға стандартқа 4-қосымшаға сəйкес нысан бойынша тиісті құжаттарды қабылдау туралы талон беріледі; онда: құжаттың нөмірі мен қабылдаған күні; сұрау салынатын мемлекеттік қызмет түрі; құжаттарды беру күні, уақыты жəне орны; құжаттарды қабылдаған көші-қон полициясы қызметкерінің тегі, аты, əкесінің аты көрсетіледі. 14. Ақпараттық қауiпсiздiкке қойылатын талаптар жоқ. 15. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiне мынадай ҚФБ-лар: 1) қалалық, аудандық, қаладағы аудандық, кенттiк iшкi iстер органы бөлiмiнің, бөлiмшесiнiң, тобының көшi-қон полициясы бөлінісінің қызметкерi; 2) облыстардың, Алматы жəне Астана қалаларының ішкi iстер департаментi Көшi-қон полициясы басқармасының қызметкерi қатысады. 16. Əрбiр əкiмшiлiк iс-əрекеттi орындау мерзiмiн көрсете отырып, əр ҚФБ-ның əкiмшiлiк iсəрекеттерiнiң (рəсiмдерiнiң) ретi мен өзара iс-қимыл жасасуының кестелiк сипаттамасы осы регламентке 1-қосымшада келтiрiлген. 17. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiнде əкiмшiлiк iс-əрекеттердiң қисынды ретi мен ҚФБның арасындағы өзара байланыстың сызбасы осы регламентке 2-қосымшада келтiрiлген. «Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттiк қызмет регламентiне 1-қосымша Əкiмшiлiк iс-əрекеттердің (рəсiмдердің) реті мен өзара iс-қимыл жасасуының сипаттамасы 1-кесте. ҚФБ iс-əрекеттерiнiң сипаттамасы. Негiзгi процесс. Негiзгi процестiң iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) 1 Iс-əрекеттiң (жұмыс барысы, ағыны) № 1 2 2 ҚФБ атауы ҚАIIО, ҚКПК ҚАIIО, ҚКПК 3 Iс-əрекеттiң (процестің, рəсімнің, тұтынушының ұсынған арнайы есептер бойынша тексеру операцияның) атауы жəне олардың құжаттарын қабылдау жəне сипаттамасы тексеру 4 Аяқталу нысаны (деректер, құжат, шекаралық аймаққа шекаралық аймаққа рұқсаттама алу ұйымдастырушылық-өкiмдік шешiм) рұқсаттаманы беру немесе немесе рұқсаттаманы беруден бас рұқсаттаманы беруден бас тарту тарту 5 Орындау мерзiмi бір жұмыс күні ішінде 7 жұмыс күні ішінде

«Шекаралық аймаққа келуге жəне онда болуға рұқсаттаманы беру» мемлекеттiк қызмет регламентiне 2-қосымша Əкiмшiлiк iс-əрекеттердің қисынды реті арасындағы өзара байланысты көрсететiн сызбалар

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 24 қарашада Нормативтік-құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 8113 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің бұйрығы №585

Астана қаласы

«Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламентін бекіту туралы «Əкiмшiлiк рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 9-1-бабының 4-тармағына сəйкес бұйырамын: 1. Қоса берiлiп отырған «Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламенті бекiтiлсiн. 2. Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитеті: 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Əділет министрлiгiнде мемлекеттік тiркеудi; 2) осы бұйрықты белгіленген тəртіппен ресми жариялауды; 3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрiнiң орынбасары Қ.С. Тыныбековке жəне Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитетіне (П.К.Нокин) жүктелсін. 4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi. Министр полиция генерал-лейтенанты

4-қосымшаға сəйкес нысан бойынша тиісті құжаттарды қабылдау туралы талон беріледі; онда: құжаттың нөмірі мен қабылданған күні; сұрау салынатын мемлекеттiк қызметтің түрі; құжаттарды беру күні, уақыты жəне орны; құжаттарды қабылдаған көші-қон полициясы қызметкерінің тегі, аты, əкесінің аты көрсетіледі. 14. Ақпараттық қауiпсiздiкке қойылатын талаптар жоқ. 15. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiне мынадай ҚФБ-лар: 1) қалалық, аудандық, қаладағы аудандық, кенттiк iшкi iстер органы бөлiмiнің, бөлiмшесiнiң, тобының көшi-қон полициясы бөлінісінің қызметкерi; 2) облыстың, Алматы жəне Астана қалаларының ішкi iстер департаментi Көшi-қон полициясы басқармасының қызметкерi қатысады. 16. Əрбiр əкiмшiлiк iс-əрекеттi орындау мерзiмiн көрсете отырып, ҚФБ-ның əкiмшiлiк iсəрекеттерiнiң (рəсiмдерiнiң) ретi мен өзара iс-қимыл жасасуының кестелiк сипаттамасы осы регламентке 1-қосымшада келтiрiлген. 17. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiнде əкiмшiлiк iс-əрекеттердiң қисынды ретi мен ҚФБның арасындағы өзара байланыстың сызбасы осы регламентке 2-қосымшада келтiрiлген. «Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламентіне 1-қосымша Əкiмшiлiк iс-əрекеттердің (рəсiмдердің) реті мен өзара iс-қимыл жасасуының сипаттамасы 1-кесте. ҚФБ iс-əрекеттерiнiң сипаттамасы. Негiзгi процесс.

Қ. ҚАСЫМОВ.

Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрiнiң 2012 жылғы 2 қарашадағы № 584 бұйрығымен бекiтiлген

2012 жыл 2 қараша

9 қаңтар 2013 жыл

Қ. ҚАСЫМОВ.

Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрiнiң 2012 жылғы 2 қарашадағы № 585 бұйрығымен бекiтiлген «Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламенті 1. Жалпы ережелер 1. Осы «Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламенті (бұдан əрі – регламент) Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексінің 34-бабына, «Əкімшілік рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы Заңының 9-1, 15-2-бабына, сондай-ақ «Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 28 ақпандағы № 198 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет стандартына (бұдан əрі – стандарт) сəйкес əзірленді. 2. Осы регламентте мынадай ұғымдар пайдаланылады: 1) тұтынушы – мемлекеттiк қызмет көрсету үшiн өтiнiш бiлдiрген шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар; 2) құрылымдық-функциялық бiрлiктер (бұдан əрі – ҚФБ) – мемлекеттiк қызмет көрсету процесiне қатысатын уəкiлеттi органдардың жауапты адамдары, мемлекеттiк органдар, мемлекеттiк органдардың құрылымдық бөлiнiстерi, ақпараттық жүйелер немесе кiшi жүйелер. 3. Мемлекеттік қызметті Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитеті (бұдан əрі – ІІМ-нің КҚПК) жəне осы стандартқа 1-қосымшада көрсетілген мекенжайлар бойынша Астана, Алматы қалаларының жəне облыстардың ішкі істер департаменттерінің көші-қон полициясы басқармалары (бұдан əрі – ІІД-нің КҚПБ) көрсетеді. 4. Көрсетiлетiн мемлекеттiк қызметтiң нысаны: автоматтандырылмаған. 5. Мемлекеттiк қызмет: 1) «Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 19 маусымдағы Заңының 22-бабының; 2) стандарттың негізінде жүзеге асырылады. 6. Визалық мөрмен жəне Көші-қон полициясы басқармасы бастығының қолымен стандартқа 2 жəне 3-қосымшаларға сəйкес нысандар бойынша расталған шақыру жəне шақыру хатын не болмаса қызмет көрсетуден бас тарту туралы жазбаша дəлелді жауап мемлекеттік қызметтің аяқталу нəтижесі болып табылады. 2. Мемлекеттiк қызметтi көрсетуге қойылатын талаптар 7. Мемлекеттiк қызметтi тұтынушының тұрақты тұрғылықты жерi бойынша көшi-қон полициясы бөлiнiстерi көрсетедi. 8. Мемлекеттiк қызмет аптасына бес жұмыс күні, сағат 13-00-ден 14-30-ға дейiнгi түскi үзiлiспен сағат 9-00-ден 18-30-ға дейiн, сондай-ақ сенбi күні сағат 9-00-ден 13-00-ге дейiн ұсынылады. Қабылдау кезекке тұру тəртiбiмен, алдын ала жазылусыз жəне жылдам қызмет көрсетусiз жүзеге асырылады. 9. Мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi жəне қажеттi құжаттар туралы толық ақпарат, сондай-ақ оларды толтыру үлгiлерi Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң (бұдан əрi – IIМ) mvd.gov. kz жəне облыстардың, Астана, Алматы қалалары iшкi iстер департаменттерiнiң (бұдан əрi – IIД) интернет-ресурсында «Iшкi iстер органдарының қызметi туралы» бөлiмде, сондай-ақ көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде орналасқан ресми ақпарат көздерi мен стендтерде орналастырылады. 10. Мемлекеттiк қызметті алу үшін тұтынушы Стандарттың 11-тармағына сəйкес құжаттарды ұсынады. 11. Мемлекеттiк қызмет көрсету мерзiмдерi стандарттың 7-тармағында көрсетілген. 12. Стандарттың 16-тармағында көзделген жағдайларда мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тартылады. 3. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiндегi iс-əрекеттердің (өзара iс-қимыл жасасу) сипаттамасы 13. Көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде құжаттарды қабылдау «терезелер» арқылы жүзеге асырылады, оларда көшi-қон полициясы инспекторының тегi, аты, əкесiнiң аты жəне лауазымы көрсетiледi. Көші-қон полициясы бөлінісіне құжаттарды тапсырғаннан кейін тұтынушыға Стандартқа

1 2 3 4 5

Негiзгi процестiң iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) Iс-əрекеттiң (жұмыс барысы, ағыны) № 1 ҚФБ атауы ҚАIIО, ҚКПК Iс-əрекеттiң (процестің, рəсімнің, операцияның) тұтынушы ұсынған құжаттарды атауы жəне олардың сипаттамасы қабылдау жəне тексеру Аяқталу нысаны (деректер, құжат, шақыру қағазын беру немесе ұйымдастырушылық-өкiмдік шешiм) шақыру қағазын беруден бас тарту Орындау мерзiмi жұмыс күні ішінде

Негiзгi процесс (жұмыс барысы, ағыны) ҚАІІО 1. Өтініш берушінің құжаттарын қабылдау жəне тексеру

2. Толық құжаттарды ІІД-ге жолдау 11.Тұтынушыға Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу туралы хабарлау жəне əскери есептен шығару жəне əскери билетті тапсыру үшін ҚБ-ға жолдама беру 13. Тұтынушыны Қазақстан Республикасы аумағынан тұрақты тұру жері бойынша тіркеуден шығару

14. Өтініш берушіге Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін дайын құжаттарды беру

ІІД 3. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне материалдарды тексеру

ҰҚКД 5. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру

4. Материалдарды ҰҚКД-ге, ҚР БП ҚСжАЕК-ге, САОД-ге, СД-ге келісуге жолдау 9. Шешім шығару жəне Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін ресімдеу 10. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін ресімделген құжаттарды ҚАІІО-ға жолдау

ҚР БП ҚСжАЕК 6. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру

2-кестенің жалғасы 2 ҚАIIО, ҚКПК арнайы есептер бойынша тексеру шақыру қағазын алу немесе шақыру қағазын алудан бас тарту күнтізбелік 7 күн

«Қазақстан Республикасына жеке жəне қызметтік істер бойынша шақыруларды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламентіне 2-қосымша Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiнде əкiмшiлiк iс-əрекеттердiң қисынды ретi мен ҚФБ-ның арасындағы өзара байланыстың сызбасы

Негiзгi процесс (жұмыс барысы, ағыны) САОД СД 7. Мемлекеттік қызметті 8. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру екеніне тексеру

ҚБ 12. Тұтынушыны əскери есептен шығару жəне əскери билетті тапсырағаны туралы анықтама беру

Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация Министрлігі бұйрығы 2012 жылы, 4 қазан

1. Өтініш берушінің құжаттарын қабылдау жəне тексеру

3. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне материалдарды тексеру

2. ІІД-ге толық құжаттарды жолдау

4. Материалдарды ҰҚКД-ге, ҚР БП ҚСжАЕК-ге, САОД-ге, СД-ге келісуге жолдау

15. Тұтынушыға Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығудан бас тарту туралы хабарлау

13. Уəкілетті органның шешімінің негізінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығудан бас тарту туралы шешім шығару

ҰҚКД

ҚР БП ҚСжАЕК

5. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру 6. Стандарттың 16-тармағының 1) тармақшасында көзделген негіздер болған кезде тиісті ақпаратты ІІД-ге жолдау

7. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру 8. Стандарттың 16-тармағының 2), 3) тармақшаларында көзделген негіздер болған кезде тиісті ақпаратты ІІД-ге жолдау

14. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығудан бас тарту туралы шешімді ҚАІІО-ға жолдау

Азаматтық авиация саласындағы қызметті реттейтін нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру мақсатында бұйырамын: 1. «Əуе қозғалысын ұйымдастыру жəне қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 16 мамырдағы № 279 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7006 тіркелген «Юридическая газета» газетінде 2011 жылғы 26 шілдедегі № 105 (2095), 2011 жылғы 27 шілдедегі № 106 (2096), 2011 жылғы 28 шілдедегі № 107 (2097), 2011 жылғы 29 шілдедегі № 107 (2098) жарияланған) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін: көрсетілген бұйрықпен бекітілген Əуе қозғалысын ұйымдастыру жəне қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулық: мынадай мазмұндағы 17-1 тармақпен толықтырылсын: «17-1. Аэронавигациялық ұйым азаматтық авиация саласындағы уəкілетті органға əрбір алты ай сайын əуе қозғалысына қызмет көрсетуді ұйымдастыру жəне қауіпсіздік жай-күйіне мынадай нысан бойынша талдау ұсынады.

(Жалғасы бар). Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің бұйрығы 2012 жылғы 3 қазан

Қазақстан Республикасының ішкі істер министрлігінің бұйрығы 1012 жылғы 09 қараша

№596

Негiзгi процесс (жұмыс барысы, ағыны) САОД 9. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру 10. Стандарттың 16-тармағының 4), 7) тармақшаларында көзделген негіздер болған кезде тиісті ақпаратты ІІД-ге жолдау

Астана қаласы

СД 11. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру 12. Азаматтың салық борышы болған жағдайда тиісті ақпаратты ІІД-ге жолдау

Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде əкімшілік іс-əрекеттердің қисынды реті мен ҚФБ-ның арасындағы өзара байланыстың сызбасы

«Əкiмшiлiк рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы Заңының 9-1-бабының 4-тармағына сəйкес бұйырамын : 1. Қоса берiлiп отырған «Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламенті бекiтiлсiн. 2. Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитеті: 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Əділет министрлiгiнде мемлекеттік тiркеудi; 2) осы бұйрықты белгіленген тəртіппен ресми жариялауды; 3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрiнiң орынбасары Қ.С.Тыныбековке жəне Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитетіне (П.К.Нокин) жүктелсін. 4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi. Министр Қ. ҚАСЫМОВ.

«Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру туралы» Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 13 қаңтардағы Заңының 5-бабының 12) тармақшасына сəйкес бұйырамын: 1. Қоса беріліп отырған Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру саласындағы аккредиттеу туралы куəліктің нысаны бекітілсін. 2. Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің Мемлекеттік энергетикалық қадағалау мен бақылау комитеті (А.А. Тұрлубек) заңнамамен белгіленген тəртіпте осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін жəне оның кейіннен бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялануын қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Министр Ə.ИСЕКЕШЕВ.

3. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiндегi iс-əрекеттердің (өзара iс-қимыл жасасу) сипаттамасы 13. Көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде құжаттарды қабылдау «терезелер» арқылы жүзеге асырылады, оларда көшi-қон полициясы инспекторының тегi, аты, əкесiнiң аты жəне лауазымы көрсетiледi. Көші-қон полициясы бөлінісіне құжаттарды тапсырғаннан кейін тұтынушыға стандартқа 2-қосымшаға сəйкес нысан бойынша тиісті құжаттарды қабылдау туралы талон беріледі, онда: құжаттың нөмірі мен қабылданған күні; сұрау салынатын мемлекеттік қызметтің түрін; құжаттарды беру күні, уақыты жəне орны; құжаттарды қабылдаған көші-қон полициясы қызметкерінің тегі, аты, əкесінің аты көрсетіледі. 14. Ақпараттық қауiпсiздiкке қойылатын талаптар жоқ. 15. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiне мынадай ҚФБ-лар: 1) iшкi iстер органының қалалық, аудандық, қаладағы аудандық, кенттiк бөлiмнің, бөлімшесінің, тобының (бұдан əрі - ҚАІІО) көшi-қон полициясы бөлінісінің қызметкерi; 2) облыстардың, Алматы жəне Астана қалаларының ІІД Көшi-қон полициясы басқармасының қызметкерi; 3) облыстардың, Алматы жəне Астана қалаларының Ұлттық қауіпсіздік департаментінің (бұдан əрі - ҰҚКД) қызметкері; 4) Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы жанындағы Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу комитеті аумақтық бөліністерінің (бұдан əрі - ҚР БП ҚСжАЕК) қызметкері; 5) облыстардың, Алматы жəне Астана қалалары Сот актілерін орындау жөніндегі департаментінің (бұдан əрі - САОД) қызметкері; 6) облыстардың, Алматы жəне Астана қалалары Салық департаментінің (бұдан əрі - СД) қызметкері; 7) қорғаныс істері жөніндегі қалалық, аудандық, қаладағы аудандық басқарманың (бөлімнің) (бұдан əрі - ҚБ) қызметкері қатысады. 16. Əрбiр əкiмшiлiк iс-əрекеттi орындау мерзiмiн көрсете отырып, ҚФБ-ның əкiмшiлiк iс-əрекеттерiнiң (рəсiмдерiнiң) ретi мен өзара iс-қимыл жасасуының кестелiк сипаттамасы осы регламентке 1-қосымшада келтiрiлген. 17. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiнде əкiмшiлiк iс-əрекеттердiң қисынды ретi мен ҚФБның арасындағы өзара байланыстың сызбасы осы регламентке 2-қосымшада келтiрiлген. «Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттiк қызмет регламентiне 1-қосымша Əкiмшiлiк iс-əрекеттердің (рəсiмдердің) реті мен өзара iс-қимыл жасасуының сипаттамасы 1-кесте. ҚФБ iс-əрекеттерiнiң сипаттамасы. Негiзгi процесс. 1 2 3 4 5 6

Негiзгi процестiң iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) № іс-əрекет (жұмыс барысы, ағыны) № 1 ҚФБ атауы ҚАІІО Iс-əрекеттiң (процестің, рəсімнің, операцияның) атауы жəне өтініш берушінің құжаттарының олардың сипаттамасы пакетін қабылдау жəне тексеру Аяқталу нысаны (деректер, құжат, ұйымдастырушылықжурналда тіркеу жəне алғаны өкiмдік шешiм) туралы анықтама беру Орындау мерзімі 10 минут Келесі əрекеттің нөмірі 2

2 ҚАІІО құжаттарды ІІД-ге жолдау Ілеспе хат 2 күн 3

1-кестенің жалғасы Негiзгi процестiң iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) 1 3 4 2 ІІД ІІД 3 мемлекеттік қызметті көрсету үшін материалдарды негіздердің жоқ екеніне материалдарды ҰҚКД-ге, ҚР БП тексеру ҚСжАЕК-ге, САОД-ге, СД-ге келісуге жолдау 4 Қорытынды Сұрау салу 5 5 күн 2 күн 6 4 5, 6, 7, 8

5 ҰҚКД мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру Қорытынды 10 күн 9

6 ҚР БП ҚСжАЕК мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру Қорытынды 10 күн 9

1-кестенің жалғасы Негiзгi процестiң iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) 1 7 8 2 САОД СД 3 мемлекеттік қызметті мемлекеттік қызметті көрсету үшін негіздердің көрсету үшін негіздердің жоқ екеніне тексеру жоқ екеніне тексеру 4

қорытынды

5 6

10 күн 9

9 ІІД шешім шығару жəне Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін ресімдеу шығуға ресімделген құжаттар 3 күн 10

10 ІІД Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін ресімделген құжаттарды ҚАІІО-ға жолдау ілеспе хат 2 күн 11

5 6

2 күн 12

1 күн 13

13 ҚАІІО тұтынушыны Қазақстан Республикасы аумағынан тұрақты тұру жері бойынша тіркеуден шығару шығу мекенжай парағы 1 күн 14

мынадай қызметтерді көрсетуге берілді: _________________________________ Заңды мекенжайы:_________________________________________________ Куəлік Қазақстан Республикасының барлық аумағында қолданылады. Аккредиттеу туралы куəліктің қолданылу мерзімі берілген күннен бастап 5 (бес) жыл. _____________________ _______________ ______________________________

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2012 жылғы 31 тамыз

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 4 желтоқсанда Нормативтік-құқықтық келісімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 8121 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің бұйрығы 2012 жылғы 9 қарашадағы

№597

Астана қаласы

«Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттік қызмет регламентін бекіту туралы «Əкiмшiлiк рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 9-1-бабының 4-тармағына сəйкес бұйырамын: 1. Қоса берiлiп отырған «Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттік қызмет регламенті бекiтiлсiн. 2. Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитеті: 1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Əділет министрлiгiнде мемлекеттік тiркеудi; 2) осы бұйрықты белгіленген тəртіппен ресми жариялауды; 3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрiнiң орынбасары Қ.С.Тыныбековке жəне Қазақстан Республикасы Iшкi істер министрлiгiнiң Көшi-қон полициясы комитетіне (П.К.Нокин) жүктелсін. 4. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi. Министр Қ. ҚАСЫМОВ. Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрiнiң 2012 жылғы 9 қарашадағы № 597 бұйрығымен бекiтiлген «Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттiк қызмет регламентi 1. Жалпы ережелер 1. Осы «Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттiк қызмет регламенті (бұдан - əрі регламент) Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексінің 34-бабына, «Əкімшілік рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы Заңының 9-1, 15-2-бабына, сондай-ақ «Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттік қызмет стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 28 ақпандағы № 200 қаулысымен бекітілген «Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттік қызмет стандартына (бұдан əрі – стандарт) сəйкес əзірленді. 2. Осы регламентте мынадай ұғымдар пайдаланылады: 1) тұтынушы - мемлекеттік қызмет көрсету үшін өтініш білдірген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар; 2) құрылымдық-функциялық бірліктер (бұдан əрі - ҚФБ) - мемлекеттік қызмет көрсету процесіне қатысатын уəкілетті органдардың жауапты адамдары, мемлекеттік органдар, мемлекеттік органдардың құрылымдық бөліністері, ақпараттық жүйелер немесе кіші жүйелер. 3. Мемлекеттік қызметті стандартқа 1-қосымшада көрсетілген мекенжайлар бойынша Астана жəне Алматы қалаларының жəне облыстардың ішкі істер департаменттері көші-қон полициясы басқармалары (бұдан əрі - ІІД КҚПБ) көрсетеді. 4. Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нысаны: автоматтандырылмаған. 5. Мемлекеттік қызмет: 1) «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 22 шілдедегі Заңының 9-бабы 12-тармақшасының; 2) «Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 19 маусымдағы Заңының 21, 22, 23, 24, 27, 28-баптарының; 3) стандарттың негізінде жүзеге асырылады. 6. Шетелдіктің паспортына немесе Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасынан өтуге құқық беретін өзге құжатқа желімдеп жапсырылатын Қазақстан Республикасының толтырылған визасы не болмаса қызметті ұсынудан бас тарту туралы дəйекті жауап көрсетілетін мемлекеттік қызметтің нəтижесі болып табылады. 2. Мемлекеттiк қызметтi көрсетуге қойылатын талаптар 7. Мемлекеттiк қызметтi тұтынушының уақытша болатын немесе тұрақты тұратын жері бойынша көшi-қон полициясы бөлiнiстерi көрсетедi. 8. Мемлекеттік қызмет аптасына бес жұмыс күні, сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін, сондай-ақ сенбі күні сағат 9.00-ден 13.00-ге дейін ұсынылады. Қабылдау кезекке тұру тəртібімен, алдын ала жазылусыз жəне жедел қызмет көрсетусіз жүзеге асырылады. 9. Мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi жəне қажеттi құжаттар туралы толық ақпарат, сондай-ақ оларды толтыру үлгiлерi Қазақстан Республикасы Ішкi iстер министрлiгiнiң (бұдан əрi - IIМ) mvd.gov. kz, облыстардың, Астана, Алматы қалалары ішкi iстер департаменттерiнiң (бұдан əрi - IIД) интернетресурсында «Iшкi iстер органдарының қызметi туралы» бөлiмде, сондай-ақ көші-қон полициясы бөліністерінде орналасқан ресми ақпарат көздері мен стендтерде орналастырылады. 10. Мемлекеттiк қызметті алу үшін тұтынушы стандарттың 11-тармағында көрсетілген құжаттарды ұсынады. 11. Мемлекеттік қызмет көрсету мерзімі стандарттың 7-тармағында көрсетілген. 12. Стандарттың 16-тармағында көзделген жағдайларда мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тартылады. 3. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiндегi iс-əрекеттердің (өзара iс-қимыл жасасу) сипаттамасы 13. Көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде құжаттарды қабылдау «терезелер» арқылы жүзеге асырылады, оларда көші-қон полициясы инспекторының тегі, əкесінің аты жəне лауазымы көрсетіледі. Көші-қон полициясы бөлінісіне құжаттарды тапсырғаннан кейін тұтынушыға стандартқа 3-қосымшаға сəйкес нысан бойынша тиісті құжаттарды қабылдау туралы талон беріледі; онда: құжаттың нөмірі мен қабылданған күні; сұрау салынатын мемлекеттік қызметтің күні; құжаттарды беру күні, уақыты жəне орны; құжаттарды қабылдаған көші-қон полициясы қызметкерінің тегі, аты, əкесінің аты көрсетіледі. 14. Ақпараттық қауiпсiздiкке қойылатын талаптар жоқ. 15. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiне мынадай ҚФБ - ІІД КҚПБ қызметкері қатысады. 16. Əрбір əкiмшiлiк iс-əрекеттi орындау мерзiмiн көрсете отырып, əрбiр ҚФБ-ның əкiмшiлiк iсəрекеттерiнiң (рəсiмдерiнiң) ретi мен өзара iс-қимыл жасасуының кестелiк сипаттамасы осы регламентке 1-қосымшада келтiрiлген. 17. Мемлекеттiк қызмет көрсету процесiнде əкiмшiлiк iс-əрекеттердiң қисынды ретi мен ҚФБның арасындағы өзара байланыстың сызбасы осы регламентке 2-қосымшада келтiрiлген. «Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттік қызмет регламентіне 1-қосымша Əкiмшiлiк іс-əрекеттердің (рəсімдердің) реті мен өзара iс-қимыл жасасуының сипаттамасы 1-кесте. ҚФБ iс-əрекеттерiнiң сипаттамасы. Негiзгi процесс. 1 2 3 4 5

Негiзгi процестің iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) Iс-əрекеттiң (жұмыс барысы, ағыны) № 1 ҚФБ атауы ІІД КҚПБ Iс-əрекеттiң (процестің, рəсімнің, тұтынушы ұсынған құжаттарды операцияның) атауы жəне олардың қабылдау жəне тексеру сипаттамасы Аяқталу нысаны (деректер, құжат, мемлекеттік қызмет көрсету үшін ұйымдастырушылық-өкiмдік шешiм) құжаттарды қабылдағаны туралы талон беру Орындау мерзiмi 15 минуттың ішінде

2 ІІД КҚПБ арнай есептер бойынша тексеру визаларды ресімдеу немесе визаны ресімдеуден бас тарту күнтізбелік 5 күн

«Шығу визаларын ұзарту жəне беру» мемлекеттік қызмет регламентіне 1-қосымша

14 ҚАІІО өтініш берушіге Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін дайын құжаттарды беру

№1128

Астана, Үкімет Үйі

«Қазақстан Республикасының аумағында жылжымайтын мүлік объектілерінің мекенжайын анықтау жөнінде анықтама беру», «Сəулетжоспарлау тапсырмасын беру», «Іздестіру қызметіне лицензия беру, қайта ресімдеу, лицензиялардың телнұсқасын беру», «Үлескерлердің ақшасын тарту есебінен тұрғын жайлар құрылысын ұйымдастыру жөніндегі қызметке лицензия беру, қайта ресімдеу, лицензияларға телнұсқасын беру» мемлекеттік қызмет стандарттарын бекіту жəне Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттарын бекіту жəне Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 20 шілдедегі № 745 қаулысына толықтыру енгізу туралы» 2010 жылғы 7 қазандағы № 1036 жəне «Жергілікті атқарушы органдар көрсететін əлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік қызметтердің стандарттарын бекіту туралы» 2011 жылғы 7 сəуірдегі № 394 қаулыларына өзгерістер енгізу туралы (Жалғасы. Басы өткен 778-784, 842-846-нөмірлерде). құрылыстың нөлдік циклі сатысында сараптаманың оң қорытындысымен қоса жобалау (жобалаусметалық) құжаттамасының болуы туралы; банк-агентпен шарттың болуы туралы; тұрғын жайды салу үшін тұрғын жай құрылысы құнының кемінде он бес проценті мөлшерінде немесе кемінде нөлдік циклдегі құрылыс құнына баламалы мөлшерде өз капиталының болуы туралы; екінші кезеңде лицензиялар алған кезде: құрылыс объектісі сараптаманың оң қорытындысымен қоса жобалау (жобалау-сметалық) құжаттамасының болуы туралы; тұрғын ғимарат құрылысының нөлдік циклінің аяқталғаны; банк-агентте үлескерлердің тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы шарттарға сəйкес енгізілген, тұрғын жай құрылысы құнының кемінде он бес проценті мөлшерінде депозиттерінің болуы туралы; құрылысты толық көлемде аяқтау үшін өз капиталының бар екені не тұрғын ғимарат құрылысы құнының кемінде жиырма бес проценті мөлшерінде өз капиталының жəне инвестормен құрылысты аяқтау үшін жеткілікті инвестициялар беру туралы келісімнің болуы туралы; сəулет, қала құрылысы жəне құрылыс қызметі саласында инжинирингтік қызметтер көрсететін ұйыммен шарттың болуы туралы. лицензияларды қайта ресімдеген кезде жеке тұлғаның тегі, аты, əкесінің аты өзгергеруінің себептері бойынша, жеке кəсіпкерді қайта тіркеген, оның атауы мен мекенжайы өзгерген кезде, заңды тұлғаны бірігу, қосылу, бөлініп шығу немесе қайта құру нысанында қайта ұйымдастырған кезде, заңды тұлғаның атауы жəне (немесе) заңды мекенжайы өзгерген кезде: заңды жəне жеке тұлға үшін осы стандарттың 5 жəне 6-қосымшаларына сəйкес белгіленген нысанда өтініш; жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін бюджетке лицензиялық алым төлегенін растайтын құжат; лицензияның көшірмесі жəне (немесе) лицензияға қосымшалар (болған жағдайда); лицензияға телнұсқа берген кезде: заңды жəне жеке тұлға үшін осы стандарттың 7 жəне 8-қосымшаларына сəйкес белгіленген нысанда өтініш. Мемлекеттік қызметті алу үшін «электрондық лицензиялау» порталы арқылы өтініш жасаған кезде алушыда электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) болуы жəне порталда тіркелуге тиіс. лицензия алған кезде – заңды жəне жеке тұлға үшін осы стандарттың 3 жəне 4-қосымшаларына сəйкес белгіленген нысан бойынша мемлекеттік қызмет алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен расталған электрондық құжат нысанындағы сауал; лицензияларды қайта ресімдеген кезде – заңды жəне жеке тұлға үшін осы стандарттың 5 жəне 6-қосымшаларына сəйкес белгіленген нысан бойынша мемлекеттік қызмет алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен расталған электрондық құжат нысанындағы сауал; лицензияларға телнұсқа берген кезде – заңды жəне жеке тұлға үшін осы стандарттың 7 жəне 8-қосымшаларына сəйкес белгіленген нысан бойынша мемлекеттік қызмет алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен расталған электрондық құжат нысанындағы сауал; Мемлекеттік қызмет алушының – жеке тұлғаның жеке тұлғасын куəландыратын құжаттардың деректері; жарғы электрондық сканерден өткен көшірме түріндегі электрондық сауалмен қоса беріледі; заңды тұлға үшін – заңды тұлға ретінде өтініш берушінің мемлекеттік тіркеу туралы куəлігі; жеке кəсіпкер үшін – жеке кəсіпкер ретінде өтініш берушінің мемлекеттік тіркеу туралы куəлігі; бюджетке лицензиялық алым төлегенін растайтын ақпарат; осы стандарттың 11-тармағының 1) тармақшасы бойынша біліктілік талаптарына сəйкес мəліметтер мен құжаттар сканерден өткізілген көшірмелер түрінде электрондық сауалға қоса беріледі; лицензияларды қайта ресімдеген кезде: лицензияны қайта ресімдеген кезде: жеке тұлғаның тегі, аты, əкесінің аты өзгергеруінің себептері бойынша, жеке кəсіпкерді қайта тіркеген, оның атауы мен мекенжайы өзгерген кезде, заңды тұлғаны бірігу, қосылу, бөлініп шығу немесе қайта құру нысанында қайта ұйымдастырған кезде, заңды тұлғаның атауы жəне (немесе) заңды мекенжайы өзгерген кезде – жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін бюджетке лицензиялық алым төлегенін растайтын ақпарат; жеке тұлғаның тегі, аты, əкесінің аты өзгергеруінің себептері бойынша, жеке кəсіпкерді қайта тіркеген, оның атауы мен мекенжайы өзгерген кезде, заңды тұлғаны бірігу, қосылу, бөлініп шығу немесе қайта құру нысанында қайта ұйымдастырған кезде, лицензияның заңды тұлғасының атауы жəне (немесе) заңды мекенжайы өзгерген кезде – лицензияның деректері жəне лицензияға қосымшалары. 12. Орталықтардың филиалдарында мемлекеттік қызметті алу үшін бекітілген нысандардағы өтініштердің бланкілері күту залындағы арнайы тағанда, сондай-ақ орталықтың интернет-ресурсында: www. con.gov.kz орналастырылады. Портал арқылы мемлекеттік қызметті алу үшін электрондық сауал нысанын толтыру қажет. 13. Құжаттарды қабылдау: 1) департаменттерде осы стандарттың 1-қосымшасында көрсетілген мекенжайлар мен уақыт бойынша органдардың кеңсесі арқылы; 2) орталықта осы стандартқа 2-қосымшада көрсетілген мекенжайлар мен уақыт бойынша «терезелер» арқылы жүзеге асырылады, онда орталық инспекторының тегі, аты, əкесінің аты мен лауазымы көрсетіледі; 3) «электрондық лицензиялау» порталында қызметті алушының «жеке кабинетінде» жүзеге асырылады. 14. Мемлекеттік қызметті алу үшін қажетті құжаттардың барлығы тапсырылған кезде мемлекеттік қызмет алушыға: 1) орталықтың филиалына өтініш берген кезде тиісті құжаттардың қабылданғаны туралы қолхат беріледі, онда: сұраудың нөмірі жəне қабылданған күні; сұрау салынған мемлекеттік қызметтің түрі; қоса берілген құжаттардың саны мен атаулары; құжаттарды беру күні (уақыты) мен орны; құжаттарды ресімдеуге өтініш қабылдаған орталық филиалыны қызметкерінің тегі, аты, əкесінің аты; мемлекеттік қызмет алушының тегі, аты, əкесінің аты, уəкілетті өкілдің тегі, аты, əкесінің аты жəне олардың байланыс телефондары көрсетіледі. 2) портал арқылы өтініш берген кезде мемлекеттік қызмет алушының порталдағы «жеке кабинетіне» мемлекеттік қызметтің нəтижесін тұтынушының алу күнін жəне уақытын көрсете отырып, мемлекеттік қызметті көрсету үшін сұрауды қабылдағаны туралы хабарлама-есеп жіберіледі. 15. Департаменттерде дайын құжаттарды мемлекеттік қызмет алушыға беруді кеңсенің қызметкері күнделікті қолхаттың негізінде онда көрсетілген мерзімде жүзеге асырады. Орталықтың филиалдарында мемлекеттік қызмет алушыға дайын құжаттарды беруді күн сайын «терезелер» арқылы қолхатта көрсетілген мерзім негізінде филиалдың қызметкері жүзеге асырады. Егер мемлекеттік қызмет алушы мемлекеттік қызметтің нəтижесін алуға мерзімінде келмеген жағдайда, орталықтың филиалы оларды бір ай бойы сақтауды қамтамасыз етеді, содан кейін оларды уəкілетті органға жібереді. Порталдағы «жеке кабинетте» мемлекеттік қызмет алушы өз бетімен сауалды жолдай отырып, өтініш береді. 16. Мынадай жағдайларда, егер: 1) осы стандарттың 11-тармағына сəйкес талап етілген барлық құжаттар ұсынылмаса. Мемлекеттік қызмет алушы көрсетілген кедергіні жойған кезде өтініш жалпы негізде қаралады; 2) үлескерлердің ақшасын тарту есебінен тұрғын ғимараттар құрылысын ұйымдастыру жөніндегі қызметке қызметімен айналысуға құқық, лицензияны қайта ресімдеу жəне лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алым енгізілмесе; 3) мемлекеттік қызмет алушы біліктілік талаптарына сəйкес келмесе; 4) мемлекеттік қызмет алушыға қатысты оған жеке қызмет түрімен айналысуға тыйым салатын заңды күшіне енген сот үкімі болғанда; 5) «Ақпараттандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 40-бабында көзделген негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тартылады. Құжаттарды қабылдаудан бас тартқан жағдайда орталық филиалының қызметкері мемлекеттік қызмет алушыға жетпей тұрған құжаттарды көрсете отырып, қолхат береді. Мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дəледі жауапты тұтынушы осы стандарттың 11-тармағында белгіленген мерзімдерде мемлекеттік органнан немесе порталдағы «жеке кабинеттен» электрондық құжат түрінде алады. 3. Жұмыс қағидаттары 17. Уəкілетті органның қызметі мемлекеттік қызмет алушыға қатысты мынадай: 1) адамның конституциялық құқықтары мен бостандықтарын сақтау; 2) қызметтік борышын өтеу кезінде заңдылықты сақтау; 3) мемлекеттік қызмет алушымен жұмыс кезінде сыпайылық; 4) көрсетілетін мемлекеттік қызмет туралы толық ақпарат беру; 5) өтініштерді қарау кезінде лауазымды адамдар қызметінің ашықтығы; 6) мемлекеттік қызмет алушы құжаттарының сақталуын қамтамасыз ету; 7) мемлекеттік қызмет алушы құжаттарының мазмұны туралы ақпараттың қорғалуы мен құпиялылығын қамтамасыз ету қағидаттарына негізделеді. 4. Жұмыс нəтижелері 18. Мемлекеттік қызмет алушыға мемлекеттік қызмет көрсету жұмысының нəтижелері осы стандарттың 9-қосымшасына сəйкес сапа жəне тиімділік көрсеткіштерімен өлшенеді. 19. Мемлекеттік қызмет көрсететін орталық филиалының жұмысы бағаланатын мемлекеттік қызмет көрсетудің сапа жəне тиімділік көрсеткіштерінің нысаналы мəндері жыл сайын Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрінің тиісті бұйрығымен бекітіледі.

10 минут

2. Кесте. Пайдалану варианттары. Негізгі процесс - Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу

______ жылғы ____ _____________ (күні) Куəлік ______________________________________________________________ (ұйымның ұйымдастыру-құқықтық нысаны, толық атауы БСН)

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 12 қарашада Нормативтік-құқықтық келісімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №8073 болып енгізілді.

1-кестенің жалғасы Негiзгi процестiң iс-əрекетi (жұмыс барысы, ағыны) 1 11 12 2 ҚАІІО ҚБ 3 Қазақстан Республикасынан тыс тұтынушыны əскери жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін есептен шығару жəне құжаттарды ресімдеу туралы əскери билетті тұтынушының хабарлауы жəне əскери тапсырағаны туралы есептен шығу жəне əскери билетті анықтама беру тапсыру үшін ҚБ-ға жолдама беру 4 жолдама анықтама

№________

уəкілетті органның лауазымы (қолы) Тегі, аты жəне əкесінің аты (болған жағдайда)

«Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттiк қызмет регламентi

2. Мемлекеттiк қызметтi көрсетуге қойылатын талаптар 7. Мемлекеттiк қызметті тұтынушының тұрақты тұрғылықты жері бойынша көші-қон полициясы бөліністері көрсетеді. 8. Мемлекеттік қызмет аптасына бес жұмыс күні, сағат 13-00-ден 14-30-ға дейiнгi түскi үзiлiспен сағат 9-00-ден 18-30-ға дейiн, сондай-ақ сенбi күні сағат 9-00-ден 13-00-ге дейiн ұсынылады. Қабылдау кезекке тұру тəртiбiмен, алдын ала жазылусыз жəне жылдам қызмет көрсетусiз жүзеге асырылады. 9. Мемлекеттiк қызмет көрсету тəртiбi жəне қажеттi құжаттар туралы толық ақпарат, сондай-ақ оларды толтыру үлгiлерi Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң (бұдан əрi - IIМ) mvd.gov. kz жəне облыстардың, Астана, Алматы қалалары iшкi iстер департаменттерiнiң (бұдан əрi - IIД) интернет-ресурсында «Iшкi iстер органдарының қызметi туралы» бөлiмде, сондай-ақ көшi-қон полициясы бөлiнiстерiнде орналасқан ресми ақпарат көздерi мен стендтерде орналастырылады. 10. Мемлекеттік қызметті алу үшін тұтынушы стандарттың 11-тармағына сəйкес құжаттарды ұсынады. 11. Мемлекеттiк қызмет көрсету мерзiмдерi стандарттың 7-тармағында көрсетілген. 12. Стандарттың 16-тармағында көзделген жағдайларда мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тартылады.

( аккредиттеу бойынша уəкілетті органның толық атауы)

Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігін арттыру саласындағы АККРЕДИТТЕУ ТУРАЛЫ КУƏЛІК

М.О.

Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрiнiң 2012 жылғы 9 қарашадағы № 596 бұйрығымен бекiтiлген

1. Жалпы ережелер 1. Осы «Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттiк қызмет регламенті (бұдан əрі - регламент) Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексінің 34-бабына, «Əкімшілік рəсімдер туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы Заңының 9-1, 15-2-бабына, сондай-ақ «Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттар ресімдеу» мемлекеттік қызмет стандартын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 28 ақпандағы № 199 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттiк қызмет стандартына (бұдан əрi - стандарт) сəйкес əзірленді. 2. Осы регламентте мынадай түсiнiктер пайдаланылады: 1) тұтынушы - Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет алу үшiн өтiнiш бiлдiрген 18 жастан, ал некеде тұратындар - 16 жастан асқан азаматтары; 2) құрылымдық-функциялық бiрлiктер (бұдан əрі - ҚФБ) - мемлекеттiк қызмет көрсету процесiне қатысатын уəкiлеттi органдардың жауапты адамдары, мемлекеттік органдар, мемлекеттiк органдардың құрылымдық бөлiнiстерi, ақпараттық жүйелер немесе кiшi жүйелер. 3. Мемлекеттік қызметті стандартқа 1-қосымшада көрсетілген мекенжайлар бойынша Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының көші-қон полициясы бөліністері (бұдан əрі - көші-қон полициясы бөліністері) көрсетеді. 4. Көрсетiлетiн мемлекеттiк қызметтiң нысаны: автоматтандырылмаған. 5. Мемлекеттік қызмет: 1) «Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 22 шілдедегі Заңының 54-56-баптарының; 2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 28 наурыздағы № 361 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттар ресімдеу қағидаларының» 5-10-тармақтарының; 3) стандарттың негізінде жүзеге асырылады. 6. Тұтынушыға Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттар ресімдеу не болмаса қызмет ұсынудан бас тарту туралы дəйекті жауап мемлекеттік қызметтің нəтижесі болып табылады.

Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Индустрия жəне жаңа технологиялар министрінің 2012 жылғы 3 қазан №354 бұйрығымен бекітілген нысан _________________________________________________________

«Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламентіне 2-қосымша

«Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеу» мемлекеттік қызмет регламентін бекіту туралы

№354

Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласындағы аккредиттеу туралы куәліктің нысанын бекіту туралы

3-кестенің жалғасы Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 24 қарашада Нормативтік-құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 8114 болып енгізілді.

Астана қаласы

«Əуе қозғалысын ұйымдастыру жəне қызмет көрсету жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Көлік жəне коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 16 мамырдағы № 279 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

3-кесте. Балама процесс – Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тұрақты тұруға шығу үшін құжаттарды ресімдеуден бас тарту Негiзгi процесс (жұмыс барысы, ағыны) ҚАІІО ІІД

№664

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 4 желтоқсанда Нормативтік-құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 8120 болып енгізілді.

(Жалғасы бар).

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2012 жылғы 17 тамыз

№1059

Жылыой ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Құлсары қаласы, Əбдірахманов көшесі, 1-үй www.zhylyoi.kz zhylyoi-zhumyskz@mail.ru

8-71237 4-86-95 4-84-07

Индер ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Исатай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қызылқоға ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Құрманғазы ауданының

Индербор кенті, Қонаев көшесі, 16-үй inderzan@mail.ru

8-71234 2-14-60 2-04-76

Аққыстау кенті, Ынтымақ көшесі, 23-үй isatai_raisobes@mail.kz Миялы ауылы, Мəмедов көшесі, 1-үй gulfaruz@mail.ru

8-71231 2-06-42 2-05-65

Астана, Үкімет Үйі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы (Жалғасы. Басы 598-602, 618-622, 722-726, 739-743-нөмірде).

«Атаулы əлеуметтік көмек алушыларға өтініш берушінің (отбасының) тиесілігін растайтын анықтама беру» мемлекеттік қызмет стандартына 1-қосымша Уəкілетті органдардың тізілімі Ақмола облысының уəкілетті органдары Уəкілетті органның атауы

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы)

Қала коды жəне телефон нөмірі

Жұмыс кестесі

5 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Ақкөл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Ақкөл қаласы, Нұрмағамбетов көшесі, 8-үй akkol_ozsp@mail.ru

8-71638 2-10-48

Аршалы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Аршалы ауылы, Тəшенов көшесі, 47-үй arshaly_rotz@kokshetau. online.kz

8-71644 2-13-76

Астрахан ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Астрахан ауылы, Əл-Фараби көшесі, 50-үй astr_socz@kokshetau. online.kz

8-71641 2-25-34

Атбасар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Атбасар қаласы, Ағыбай батыр көшесі, 50-үй atb_rotziszn@kokshetau. online.kz

8-71643 2-45-69

Бұланды ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Макинск қаласы, Некрасов көшесі, 19-үй bulandy_rozsp@mail.ru

8-71646 2-14-26

Егіндікөл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Егіндікөл ауылы, Жеңіс көшесі, 6-үй egindykol_ozsp@mail.ru

8-71642 2-15-44

Р/с №

Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

2 Өскемен қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Семей қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Ерейментау ауданының Ерейментау қаласы, жұмыспен қамту жəне Кенесары көшесі, 87-үй əлеуметтік бағдарламалар бөлімі eremzsp@mail.ru

8-71633 2-37-44

Есіл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Есіл қаласы, Қонаев көшесі, 5-үй esil_sobes@mail.ru sobes@kokshetau.online.kz

8-71647 2-16-57

Жақсы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Жақсы ауылы, Достық көшесі, 3-үй soc_zahita_21@kokshetau. online.kz socasp@mail.ru

8-71635 2-13-00

Жарқайың ауданының жұмыспен Державин қаласы, Ленин көшесі, қамту жəне əлеуметтік 32-үй rusz_irk@kokshetau. online. бағдарламалар бөлімі kz

8-71648 9-17-02

Зеренді ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71632 2-11-68

Қорғалжын ауданының Қорғалжын ауылы, Балғамбаев жұмыспен қамту жəне көшесі, əлеуметтік бағдарламалар бөлімі 9-үй kszn@kokshetau.online.kz

8-71637 2-11-83

Сандықтау ауданының Балкашино ауылы, Ленин көшесі, жұмыспен қамту жəне 117-үй Sondyktau_OZSP@ əлеуметтік бағдарламалар бөлімі kokshetau. online.kz

8-71640 9-17-43

Целиноград ауданының Ақмол ауылы, Гагарин көшесі, жұмыспен қамту жəне 15-үй otdelakmol@mail.ru əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71651 3-11-10

Шортанды ауданының Шортанды кенті, Абылайхан жұмыспен қамту жəне көшесі, 22-үй shortsobes@mail.ru əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71631 2-19-75

Бурабай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-716-36 4-27-68

Степногор қаласының Степногор қаласы, 4-шағын аудан жұмыспен қамту жəне soc_progr@mail.ru əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71645 6-26-33, 6-20-30

Көкшетау қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71623 1-92-76, 1-92-78

Щучинск қаласы, 8 наурыз көшесі, 24-үй soczachita@kokshetau. online. kz

Көкшетау қаласы, Локомотивная көшесі, 9 «а»-үй Sobes_kokshe@kokshetau .online.kz

1 1

Уəкілетті органның атауы

2 Ақтөбе қалалық жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Əйтеке би ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Алға ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Байғанин ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ырғыз ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қарғалы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қобда ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Мəртөк ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Мұғалжар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

4 5 6 7 8 9

Темір ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

11 12 13

Ойыл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Хромтау ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шалқар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Қала коды жəне телефон нөмірі

Жұмыс кестесі

3 Ақтөбе қаласы, Ағайынды Жұбановтар көшесі 289 А-үй Комсомол ауылы, Балдырған көшесі, 10-үй aitekebi_ozisp@mail.ru

4 871325 1-22-49, 1- 64-18 8-71339 2-12-18 2-14-69

Алға қаласы, Сейфуллин көшесі, 17-үй alga_zanytos@mail.ru Байғанин кенті, Қонаев көшесі, 37-үй aset2306@ mail.ru Ырғыз кенті, Əбілхайыр хан көшесі, 52-үй irgizsobez@mail.ru Бадамша ауылы, Патсайы көшесі, 11 «а»-үй kargala_zzsp@mail.ru Қобда кенті, Əбілхайыр хан көшесі, 47-үй hobda6161@mail.ru, Мəртөк ауылы, Сейфуллин көшесі, 38-үй kazaevanatalja@mail.ru Қандыағаш қаласы, Шынтасов көшесі, 2-үй zhamald@mail.ru Шұбарқұдық кенті, Байғанин көшесі, 13-үй temir-sobes@mail.ru Ойыл ауылы, Көкжар көшесі, 69-үй s_nauyrizbaev@mail.ru Хромтау қаласы, Жеңіс даңғылы, 4-үй hromtay_s@ mail.ru Шалқар қаласы, Үргенішбай көшесі, 13-үй shalkarsobes77@yandex.ru

8-71337 3-11-52 3-14-07 8-71345 2-25-73 2-24-33 8-71343 2-14-81 2-16-50 8-71342 2-22-98 2-27-31 8-71341 2-13-24 2-10-06 8-71331 2-16-37 2-28-15 8-71333 3-62-02 3-68-62 8-71346 2-30-93 2-22-95 8-71332 2-19-42 2-19-45 8-71336 2-16-57 2-18-63 8-71335 2-30-11 2-15-77

Риддер қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар Курчатов қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Абай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Ақтөбе облысының уəкілетті органдары Р/с №

17 1

1 2

7 8

12 13

Уəкілетті органның атауы

2 Ақсу ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Алакөл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Балқаш ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Еңбекшіқазақ ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ескелді ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жамбыл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Іле ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қарасай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қаратал ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жамбыл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Кербұлақ ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Көксу ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Панфилов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Райымбек ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Сарқант ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Талғар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ұйғыр ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Кербұлақ ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қапшағай қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Талдықорған қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Текелі қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Уəкілетті органның орналасқан заңды Қала коды жəне мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің телефон нөмірі (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 4 Жансүгіров кенті, Желтоқсан көшесі, 8-72832 5-үй 2-11-43 korgan-53@mail.ru Үшарал қаласы, 8-72833 2-15-36 Жеңіс көшесі, 148-үй alaksob@mail.ru Бақанас ауылы, Қонаев көшесі, 66-үй balhash_sobez@bk.ru

8-72773 9-14-25

Есік қаласы, Алматы көшесі, 112-үй sobesesik@mail.ru Қарабұлақ кенті, Сəтпаев көшесі, 65-үй eskeldy_sobes@mail.ru

8-72775 4-24-36

Жұмыс кестесі

8-71239 3-02-98 3-20-99 3-01-46 8-71236 2-12-98 2-19-93 2-18-25

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Өскемен қаласы, Ворошилов көшесі, 30-үй ozisp_uka@mail.ru Семей қаласы, Қозбағаров көшесі, 40-үй czn@mail.kz

Қала коды жəне Жұмыс кестесі телефон нөмірі

Риддер қаласы, Гагарин көшесі, 6-үй loszn@yandex.ru Курчатов қаласы, Курчатов көшесі, 3-үй Kurchatov_CC@mail.kz

8-72336 4-54-47

4 8-7232 55-12-33

8-7222 56-17-88

8-72251 2-38-30

Үржар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шемонаиха ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Үржар ауданы, Абылайхан даңғылы, 120 urdjar@mail.ru

8-7223 03-45-01

Шемонаиха ауданы, Жастар көшесі, 19 Shem_sob@mail.ru

8-7233 23-06-22

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Сарыкемер ауылы, Байзақ батыр көшесі, 112-үй ozsp_baizak@mail.ru

2 Байзақ ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жамбыл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жуалы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қордай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Рысқұлов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

10 1

8-72752 2-47-51

Үштөбе қаласы, Құсмолданов көшесі, 3-үй karatalsobes@mail.ru

8-72834 2-24-30

Ұзынағаш ауылы, Қарасай батыр көшесі, 261

8-72770 2-22-60

Сарыөзек кенті, Мəншүк Мəметова көшесі, 3-үй

8-72840 3-16-04

Балпық би кенті, Мырзабеков көшесі, 38-үй

8-72838 2-03-71

Жаркент қаласы, Масанчи көшесі, 23-үй panﬁl2005@mail.ru

8-72831 51048

Кеген ауылы, Момышұлы көшесі, 7-үй raimbek_sobes@mail.ru Сарқант қаласы, Тəуелсіздік көшесі, 117-үй sarkand_sobes@mail.ru

8-72777 21134

1 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

6 8-72839 21491 7

Талғар қаласы, 8-72774 Гагарин көшесі, 76-үй talrot@yandex.ru 21717 8 Шонжы ауылы, Нысанбаев көшесі, 10 ygyr_sobes@mail.ru

8-72778 21270

Сарыөзек кенті, Мəншүк Мəметова көшесі, 3

8-72840 3-16-04

Қапшағай қаласы, Қонаев көшесі, 2/3 KSobes@mail.ru

8-72772 41574

Талдықорған қаласы, Тəуелсіздік көшесі, 35

8-7282 210491

Текелі қаласы, Тəуелсіздік көшесі, 24

8-72835 42395

Уəкілетті органның орналасқан заңды Қала коды жəне Жұмыс кестесі мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің телефон нөмірі (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 2 3 4 5 Атырау қаласының жұАтырау қаласы, 8-71224 Демалыс жəне Қазақстан мыспен қамту жəне əлеуШəріпов көшесі, 4-үй 5-02-00 Республикасының 2001 меттік бағдарламалар бөлімі zanayt@mail.ru 5-04-67 жылғы 5-04-68

Уəкілетті органның атауы

Бөрлі ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Сырым ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жаңақала ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жəнібек ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Зеленов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қазталов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Тасқала ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қаратөбе ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Теректі ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Бөкей ордасы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шыңғырлау ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Орал қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

6 7

10 11

13 14

15 16

8-72331 2-11-15 8-72347 6-56-70 8-72340 2-18-66

8-72335 6-22-57 8-72341 2-14-53 8-72339 2-13-30 8-72348 2-17-34

р/с №

Уəкілетті органның атауы

1 1

8-72346 2-18-19

6 7

8-72338 2-74-80 4

8 9

Қала коды жəне телефон нөмірі

Жұмыс кестесі

8-7263 72-19-71

8-71036 4-14-11 8-71032 2-62-84 8-71039 5-24-06

Саран қаласы, Жеңіс көшесі, 45-үй social.saran.kz otspn@rambler.ru Теміртау қаласы, Чаяковский көшесі, 22-үй sobes.temirtay@kz sobes_temirtay@mail.ru Шахтинск қаласы, Калинин көшесі, 17-үй shahtinsk_ozan@krg.gov.kz

8-72137 2-62-08

8-7102 76-56-70

Сəтпаев қаласы, Қ.Сəтпаев даңғылы, 111-үй satpaev.kz otdelzan81@mail.ru Абай ауданы, М. Əуезов көшесі, 30-үй osabay@mail.ru Атасу кенті, Тəуелсіздік даңғылы, 5-үй janaarkasobes_8@mail.ru

8-71063 3-51-58 3-49-86 8-72131 4-46-12 8-71030 2-71-80

Қарқаралы қаласы, Т. Əубəкіров көшесі, 14-үй karkaraly.kz karkaraly_otszn@mail.ru Киевка кенті, Абай көшесі, 56-үй nura_sob@mail.kz Осакаровка кенті, Мостовая көшесі, 48-үй marina52@mail.kz Ақтоғай ауылы, А. Бөкейхан даңғылы, 7-үй enbek2011@mail.ru Ақсу-Аюлы ауылы, Шортанбай жырау көшесі, 71-үй shetsobes@ mail.ru Ұлытау ауылы, Абай көшесі, 23-үй ulutau_sobes@mail.ru Ботақара кенті, Бұхар жырау көшесі, 75-үй bgirau_sobes@ mail.ru

8-72146 3-28-99 8-72144 2-26-60

14 15

8-72154 2-10-38

8-71440 21-5-92

Əулиекөл ауылы, Октябрь көшесі, 26-үй aulsots@mail.ru

8-71453 21-0-76

Торғай кенті, Амангелді көшесі, 38-үй jangeldy. kostanay.kz, djansots@mail.ru

8-71439 21-5-60

Денисов ауылы, Калинин көшесі, 6-үй densots@mail.ru Жетіқара қаласы, Асанбаева көшесі, 51-үй jitsots@mail.ru Қамысты кенті, Ленин көшесі, 22-үй kamysti.kostanay.kz, kamsots@mail.ru Қарабалық кенті, Космонавттар көшесі, 16-үй ozisp1013@gcvp.kz

8-71434 9-13-44

Қарасу ауылы А. Исаков көшесі, 68 karusots@mail.ru

8-71452 21-0-59

Қостанай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Меңдіқара ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Наурызым ауданы əкімдігінің жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Сарыкөл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Таран ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ұзынкөл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Федоров ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Затобол кенті, Казахская көшесі ozisp1014@gcvp.kz

8-71455 2-12-95

Боровской ауылы, Летунов көшесі, 7-үй mendsots@mail.ru

8-7144 32-23-02

Қарамеңді ауылы, Абай көшесі, 14-үй оzisp1016@gcvp.kz

8-71454 2-17-87

Сарыкөл кенті, Партизан көшесі, 35-үй sarykol.kostanay.kz Таран ауылы, Калинин көшесі, 72-үй zagita@mail.ru Ұзынкөл ауылы, Абылайхан көшесі, 53-үй uzunsots@mail.ru

8-71451 21-9-48

Федоровка ауылы, Красноармейский көшесі, 53-үй fedsots@mail.ru

8-71442 21-9-96

Арқалық ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қостанай қаласы əкімдігінің жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Лисаковск қаласының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Рудный ауданының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Арқалық қаласы, Абай даңғылы, 62-үй asp_ark@mail.ru Қостанай қаласы, Қасымқанов көшесі, 36-үй gorsob@mail.ru

8-71430 7-09-12

Лисаковск қаласы, 4-шағын аудан, 37 «А»-үй lissoc@mail.ru

8-71433 3-21-71

Рудный қаласы, Пионерская көшесі, 21 rudsots@mail.ru

8-71431 4-40-75

Мойынқұм ауылы, Көшенов көшесі, 10-үй moinkumsobes@mail.ru

8-7264 22-47-21

Қаратау қаласы, Қонаев көшесі, 26-үй otzsp_karatau@mail.ru

8-7264 46-13-06

р/с №

Уəкілетті органның атауы

Жаңатас қаласы, 4-шағын аудан, 17-үй otdelzan@mail.ru

8-7263 46-16-80

Төле би ауылы, 3 Балуан Шолақ көшесі, 189-үй shuozsp@mail.ru

8-72638 4 3-10-96

Тараз қаласы, Достоевский көшесі, 14-үй sobes-taraz@mail.ru

8-7262 34-51-24

2 Қызылорда қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Арал ауданының жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтік қорғау бөлімі Қазалы ауданының жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтік қорғау бөлімі Қармақшы ауданының жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтік қорғау бөлімі

4 8-71136 9-12-06

Жұмыс кестесі

2 3 4

Сырдария ауданының жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтік қорғау бөлімі Шиелі ауданының жұмыспен қамту жəне халықты əлеуметтік қорғау бөлімі

8 5 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Ақсай қаласы, 4-шағын аудан, 2-үй Basimova73@mail.ru

8-71133 2-01-52 3-64-00

Жымпиты ауылы, Қазақстан көшесі, 11/1-үй syrym_rozisp@mail.ru

8-71134 3-13-47 3-11-58

Жаңақала ауылы, Халықтар Достығы көшесі, 44-үй jangala61@mail.ru

8-71141 2-19-31 2-19-32

Жəнібек ауылы, Ғ. Қараш көшесі, 8-үй zhanibek_sobes@mail.ru

8-71135 2-19-87 2-20-59

Переметное ауылы, Гагарин көшесі, 82-үй zelrozisp@mail.ru

8-71130 2-20-70 2-20-72

Тасқала ауылы, Жақсығұлов көшесі, 5-үй taskala_sobes@mail.kz

8-71139 2-17-18 2-19-82

Қаратөбе ауылы, Құрманғазы көшесі, 14-үй karatuba_sobez@mail.ru

8-71145 3-12-25 3-15-72

Федоровка ауылы, Юбилейный көшесі, 16-үй asp_terekta@mail.ru

8-71132 2-32-56 2-19-55

Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы 8-71140 2-12-61 «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін 8-71137 қоспағанда 3-33-52 күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, 8-7112 54-64-57 түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Қала коды жəне телефон нөмірі

Жұмыс кестесі

Уəкілетті органның атауы

2 Ақтау қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жаңаөзен ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Бейнеу ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қарақия ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Маңғыстау ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Мұнайлы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Түпқараған ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71436 3-67-08

1 1 2

2 Павлодар қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Екібастұз қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Ертіс ауылы, Бөгембай көшесі, 97-үй Soc-irtyshsk@yandex.ru Қашыр ауданының жұмыспен қамту Тереңкөл ауылы, Тургенев көшесі жəне əлеуметтік бағдарламалар kachirrouz@mail.ru бөлімі Лебяжі ауданының жұмыспен қамту Аққу ауылы, Бейбітшілік көшесі, жəне əлеуметтік бағдарламалар 7-үй бөлімі AKKU@yandex.ru

8-71832 2-14-74 2-16-37

Май ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Павлодар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Успен ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шарбақты ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Көктөбе ауылы, Уəлиханов көшесі, 34-үй Center5556@rambler.ru Павлодар ауданы, Ген. Дюсенов көшесі 1, Defence6@ mail.ru Успен ауылы, Тəуелсіздіктің 10 жылдығы көшесі, 27-үй zanyatostusp@mail.ru Шарбақты ауылы, 1-май көшесі, 18-үй Sherb_zanet@mail.ru

Уəкілетті органның атауы

2 Айыртау ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ақжар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Аққайың ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

3 Саумалкөл ауылы, Ш. Уəлиханов көшесі, 42-үй ro_ajyrta@mail.online.kz Талшық ауылы, Целинный көшесі, 13-үй akzhar-social@sko.kz ro_akgar@mail.ru Смирнов ауылы, 9-май көшесі, 67-үй akk_soz@mail.ru

Есіл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Явленка ауылы, Ленин көшесі, 20-үй ro_esil.sko.kz

Жамбыл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Мағжан Жұмабаев ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Пресновка ауылы, Достық көшесі, 6-үй guozsp_zhambyl@mail.ru Булаев қаласы, Кереев көшесі, 15-үй ro_gumab@ mail.online.kz

Қызылжар ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Бескөл ауылы, Гагарин көшесі, 6 «а»-үй ro_kyzil@mail.online.kz

Мамлют ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ғабит Мүсірепов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Тайынша ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Тимирязев ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Мамлютка қаласы, Гуденко көшесі, 17-үй maml_ozsp@mail.ru Новоишим ауылы, Школьная көшесі, 19-үй ro_celin@mail.online.kz Тайынша ауданы, Центральный қиылысы, 2-үй www.ozsp-tsh.sko.kz ro_tajnsa@mail.online.kz Тимирязев ауданы, Уəлиханов көшесі, 1-үй ozisp1316@gcvp.kz

Уəлиханов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Уəлиханов ауданы, Уəлиханов көшесі, 82-үй ro_ualih@mail.online.kz

Шал ақын ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Сергеевка қаласы, Ыбыраев көшесі, 50-үй soczashita1@inbox.ru

Петропавл қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Петропавл қаласы, Казахстанская правда көшесі, 35-үй gu_pavl@mail.online.kz

8-7142 50-08-26

8-33622 5-62-20 5-62-21

8-72435 23-2-70 23-3-76

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Ақтау қаласы, 12-шағын аудан, 17-үй aktau_gotsp@mail.kz

Қала коды жəне телефон нөмірі 4 8-7292 43-26-70

Жаңаөзен қаласы, 3а-шағын аудан, Достар ғимараты ozen_sobes@mail.ru

8-72934 3-19-86

Бейнеу ауылы, М. Бегенов көшесі, 26«б»-үй bek.omir@mail. ru Құрық ауылы, Досан батыр көшесі, 4-үй karakia_enbek@mail.kz Шетпе ауылы, аудандық əкімдік ғимараты enbek_shetpe.78@mail.ru Маңғыстау ауылы munail_aktau@mail.ru

8-72932 2-12-75

Форт-Шевченко қаласы, Жастар орталығы, Маяулы көшесі fortsobes@mail.ru

8-72938 2-27-60

8-72937 2-15-61 8-72931 2-12-43

Жұмыс кестесі

2 Бəйдібек ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Мақтаарал ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8 9 10 11 12 13 14 15

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Бəйдібек ауданы, Т. Тасболатұлы көшесі, 1-үй gauharbaidibek@mail.ru Қазығұрт ауданы, Д. Қонаев көшесі, 88-үй kzg_enbek@mail.ru

Қазығұрт ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

7 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Уəкілетті органның атауы

8-72431 31-3-93 31-6-00 8-72436 21-5-83 22-0-12 8-72432 4-40-58 4-22-56

8-71444 2-16-33

8-72433 2-41-07 2-21-73 8-72438 21-2-50 22-2-63 8-72437 2-28-59 2-17-74

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Павлодар қаласы, Кривенко көшесі, 25-үй uprzanpv@mail.ru Екібастұз қаласы, Ленин көшесі, 36 «б»-үй bota_ekb@mail.ru

8-71840 9-14-81 9-18-31 8-71831 2-21-46 2-14-83

Жетісай қаласы, Ш. Айманов көшесі, 1-үй nurgan_1986_18@mail.ru Ордабасы ауданының жұмыспен Темірлан ауылы, қамту жəне əлеуметтік Т. Əубəкіров көшесі, 2-үй бағдарламалар бөлімі ord_tszn@mail.ru Отырар ауданының жұмыспен Шəуілдір ауылы, О. Бəймішев қамту жəне əлеуметтік көшесі, 12-үй бағдарламалар бөлімі amantai44@mail.ru Сайрам ауданының жұмыспен Ақсукент ауылы, қамту жəне əлеуметтік Абылайхан көшесі, 66-үй бағдарламалар бөлімі gulzara66@mail.ru Сарыағаш ауданының жұмыспен Сарыағаш қаласы, қамту жəне əлеуметтік С. Ысмайылов көшесі, н/ж бағдарламалар бөлімі saryagazhozn@mail.ru Созақ ауданының жұмыспен қамту Шолаққорған ауылы, Əйтеке би көшесі, 39-үй жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі coz-zan@mail.ru Төлеби ауданының жұмыспен Леңгір қаласы, Төлеби көшесі, 241-үй қамту жəне əлеуметтік tol_tszn@mail.ru бағдарламалар бөлімі Түлкібас ауданының жұмыспен Т. Рысқұлов ауылы, қамту жəне əлеуметтік Т. Рысқұлов көшесі, 318-үй бағдарламалар бөлімі tul_tszn@mail.ru Шардара ауданының жұмыспен Шардара ауданы, қамту жəне əлеуметтік Қазыбек би көшесі, н/ж бағдарламалар бөлімі shar_tszn@mail.ru Арыс қаласының жұмыспен қамту Арыс қаласы, жəне əлеуметтік бағдарламалар М. Жұмабаев көшесі, н/ж бөлімі ar_tszn@mail.ru Кентау қаласының жұмыспен қамту Кентау қаласы, Төлеби көшесі, 55-үй жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі adik_kent@mail.ru Түркістан қаласының жұмыспен Түркістан қаласы, қамту жəне əлеуметтік Ғ. Мүсірепов көшесі, 21-үй бағдарламалар бөлімі tur_szn@mail.ru Шымкент қаласының жұмыспен Шымкент қаласы, қамту жəне əлеуметтік Ж. Алдияров көшесі, 10-үй бағдарламалар бөлімі oz_sp@mail.ru

8-71833 2-13-71 8-71839 2-13-99 2-11-18 2-12-39 8-71838 9-14-34 9-10-02 53-31-33 53-31-59 8-71834 9-14-00 9-19-30 8-71836 2-13-54

Қала коды жəне телефон нөмірі 4 8-715-33 2-13-62 2-14-88 8-715-46 2-14-49 2-19-04 2-13-86 8-715-32 2-12-65 2-13-65 2-23-42 8-715-43 2-19-99 2-20-36 2-26-75 8-715-44 2-13-38 2-12-35 8-715-31 2-22-04 2-19-92 2-20-45 8-715-38 2-16-50 2-15-61 2-21-07 8-715-41 2-13-75 2-21-43 8-715-35 2-10-60 2-30-09 8-715-36 2-39-16 2-13-47 8-715-37 2-14-94 2-00-28 2-00-11 8-715-42 2-19-43 2-12-59 2-20-87 8-715-34 2-15-37 2-16-91 2-15-37 8-715-2 34-47-18 34-08-01 34-43-89

8 -71877 7-04-55 7-00-55

Жұмыс кестесі

Уəкілетті органның атауы

2 Алатау ауданы бөлімі

Алмалы ауданы бөлімі

Əуезов ауданы бөлімі

Бостандық ауданы бөлімі

Жетісу ауданы бөлімі

Медеу ауданы бөлімі

Түрксіб ауданы бөлімі

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Алматы қаласы, Шаңырақ-2 ш/а, Жанғожа батыр көшесі, 26-үй alatay_zan09@mail.ru Алматы қаласы, Шевченко көшесі, 89-үй alm_soc@mail.ru Алматы қаласы, 3 ықшам ауданы, 41В-үй auezzan@mail.ru Алматы қаласы, Жандосов көшесі, 2-үй bostan_zan@mail.ru Алматы қаласы, Мақатаев көшесі, 142-үй jetzan@mail.ru Алматы қаласы, Төле би көшесі, 12-үй medeu_zan@mail.ru Алматы қаласы, Рихард Зорге көшесі, 18-үй,turk_ zan@mail.ru

Жұмыс кестесі

5 түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

8-72539 2-16-70 2-12-18 8-72534 6-32-73 6-11-59 8-72530 2-17-67 2-20-41 8-72544 2-13-88 2-10-03 8-72531 2-10-90 2-22-99 8-72537 2-15-43 2-35-95 8-72546 4-14-36 4-33-20 8-72547 6-29-90 6-28-85 8-72538 5-21-59 5-17-25 8-72535 2-27-61 2-15-31 8-72540 2-01-98 2-01-99 8-72536 3-25-88 3-28-16 8-72533 3-24-51 3-11-62 8-72525 34177 3-6578

Жұмыс кестесі

Қала коды Жұмыс кестесі жəне телефон нөмірі 4 5 8-72729 Демалыс жəне Қазақстан 9-87-79 Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы 8-72726 «Қазақстан 7-45-80 Республикасының 8-72727 мерекелері туралы» 6-49-92 заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын 8-72739 сағат 9-00 бастап 18-00 2-22-95 дейін, 8-72727 түскі үзіліс сағат 13-00 9-37-72 бастап 14-00 дейін 8-72729 1-75-55 8-72723 6-55-97

Астана қаласының уəкілетті органдары Р/с №

Уəкілетті органның атауы

2 Астана қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Уəкілетті органның орналасқан заңды Қала коды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің жəне (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта телефон мекенжайы) нөмірі 3 4 Астана қаласы, 8-71722 Иманбаева көшесі, 1-62-22 16-үй 1-09-41 a.altynbek@uzsp.astana.kz

Жұмыс кестесі

Қала коды жəне телефон нөмірі 4 8-72548 2-16-35 2-11-86

Алматы қаласының уəкілетті органдары Р/с №

Жұмыс кестесі

«Атаулы əлеуметтік көмек алушыларға өтініш берушінің (отбасының) тиесілігін растайтын анықтама беру» мемлекеттік қызмет стандартына 2-қосымша Уəкілетті органға (кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ əкіміне) _____________________________________ (елді мекен, аудан, облыс) _____________________________________ (Өтініш берушінің тегі, аты, əкесінің аты) __________________мекенжайда тұратын (елді мекен, аудан) _____________________________________ (көше, үй жəне пəтердің №, телефон) құжат, жеке куəлік № ______ ____________________________________ _________________________ берілген күні

8-7292 466445

Қала коды жəне телефон нөмірі 4 32-00-96 32-11-97

Оңтүстік Қазақстан облысының уəкілетті органдары

Павлодар облысының уəкілетті органдары Р/с Уəкілетті органның атауы №

Р/с №

Маңғыстау облысының уəкілетті органдары р/с №

Баянауыл ауылы, Сəтпаев көшесі, 56-үй pavlzan@yandex.ru Железинка ауылы, Квитков көшесі, 7-үй Gelez_oszn@mail.ru

8-71441 3-29-48

Арал ауданы, Бақтыбай батыр көшесі, 58-үй aral-sobes@mail.ru Əйтеке би кенті, Жанғожа батыр көшесі, 11-үй kazali_sobes@mail.ru Жосалы кенті, Амангелді көшесі, 33-үй karmakchi_sobes1 @mail.ru Байқоңыр қаласы, Гагарин көшесі, 13-үй aral-sobes@mail.ru

Жаңақорған ауданының Жаңақорған кенті, жұмыспен қамту жəне халықты Б. Майлин көшесі, н/ж jkorgan@mail.ru əлеуметтік қорғау бөлімі

Баянауыл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Железинский ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71437 21-8-49

Қала коды жəне телефон нөмірі 4 8-7242 274279 270259

Тереңөзек кенті, Əлиакпаров көшесі, 18-үй sobes_81@mail.ru Шиелі кенті, Т. Рысқұлов көшесі, 40-үй shielisobes@mail.ru

8-71837 5-01-05 5-02-44 8-71841 2-11-73 2-13-19

8-71435 2-33-70,

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Қызылорда қаласы, К. Қазантаев көшесі, 43-үй gor_sobes@mail.ru

Жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімінің Қармақшы ауданындағы Байқоңыр филиалы Жалағаш ауданының жұмыспен Жалағаш кенті, Желтоқсан көшесі,1-үй қамту жəне халықты əлеуметтік raisobes@mail.ru қорғау бөлімі

Ақсу қаласы, Кеңестер көшесі, 10-үй zanak@yandex.ru Ақтоғай ауылы, Абай көшесі, 118-үй Aktogai_sozprog@mail.ru

Солтүстік Қазақстан облысының уəкілетті органдары р/с №

Қызылорда облысының уəкілетті органдары

Қала коды жəне телефон нөмірі

Амангелді ауылы, Б. Майлин көшесі, 18-үй amansots@mail.ru

8-7263 22-25-51

Меркі ауылы, Ысмайылов көшесі, 157-үй mozsp@mail.kz

8-71031 2-13-38 8-71035 2-12-07

Ақсу қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ақтоғай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Ертіс ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-71037 2-10-42

4 8-71445 34-1-20

8-7263 32-12-81

8-72149 4-13-74

3 Обаған ауылы, Ленин көшесі, 4-үй altsots@mail.ru

Құлан ауылы, Жібек жолы көшесі, 61-үй kulan_sobes@mail.ru

11 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

2 Алтынсарин ауданы əкімдігінің жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Амангелді ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Əулиекөл ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жангелдин ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Денисов ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жітіқара ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қамысты ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қарабалық ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қарасу ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-7263 64-28-57

Жұмыс кестесі

Қордай ауылы, Белашев көшесі, 3-үй utzsnkorday@mail.ru

8-72156 5-25-78 4-28-93

Жезқазған қаласы, С.Сейфуллин көшесі, 39 «а»-үй jezgor1@mail.ru

8-7213 91-65-14

Қала коды жəне телефон нөмірі

8-7263 52-03-28

Казталовка ауылы, Ихсанов көшесі, 4-үй 8-71144 sobeskazt@mail.ru 3-16-64

Уəкілетті органның атауы

Балқаш қаласы, Уəлиханов көшесі, 5-үй bln_ozn@ mail.ru Қаражал қаласы, Сары-тоқ көшесі, 1-үй karajal_trud@ mail.ru Приозерск қаласы, Балқаш көшесі, 5-үй soc-prio@mail.kz

Б.Момышұлы ауылы, Жамбыл көшесі, 1-үй juali_sobes@mail.ru

Шыңғырлау ауылы, Қылышев көшесі, 91-үй chingirlau@mail.ru Орал қаласы, Привокзальная көшесі, 85-үй gorzan@mail.ru

4 8-7212 30-01-69

Қостанай облысының уəкілетті органдары

8-7263 32-17-56

Сайхин ауылы, Бөкейханұлы көшесі, 1-үй bokeiorda@mail.kz

3 Қарағанды қаласы, Поспелов көшесі, 16-үй krggorsobes@mail.ru

8-72351 2-22-74

Қарағанды облысының уəкілетті органдары р/с №

Ұлытау ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Бұхар жырау ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Аса ауылы, Абай көшесі, 123-үй mariah_1@mail.ru

Уəкілетті органның орналасқан заңды мекенжайы (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі, электрондық пошта мекенжайы) 3 Чапаев ауылы, Қонаев көшесі, 3-үй ar_sobez@mail.ru; Svetlana_p@mail.kz

2 Ақжайық ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-72236 9-11-82

Батыс Қазақстан облысының уəкілетті органдары р/с №

8-72771 2-17-71

8-72237 3-27-56

Ұзынағаш ауылы, 8-72770 Қарасай батыр көшесі, 261-үй zhambyl. 2-22-60 rotzszn@mail. online.kz, Өтеген батыр кенті, Титов көшесі, 3 «а»-үй Ili-sobes@mail.ru Қаскелең қаласы, Абылайхан көшесі, 215-үй krozisp@mail.ru

2 Қарағанды қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Балқаш қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қаражал қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Приозерск қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Саран қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Теміртау қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шахтинск қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жезқазған қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Сəтпаев қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Абай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Жаңаарқа ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Қарқаралы ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Нұра ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Осакаров ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Ақтоғай ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шет ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

8-72836 3-00-62

Атырау облысының уəкілетті органдары Р/с №

8-72252 9-15-05

Уəкілетті органның атауы

1 1

Қарауыл ауылы, Құнанбай көшесі, 14-үй abai_c@mail.ru Аягөз ауданының жұмыспен Аягөз қаласы, қамту жəне əлеуметтік Дүйсенов көшесі, бағдарламалар бөлімі 104-үй ayagoz.sobes@mail.ru Бесқарағай ауданының Бесқарағай ауданы, Пушкин көшесі, жұмыспен қамту жəне 2 А-үй əлеуметтік бағдарламалар beskar_c@mail.ru бөлімі Бородулиха Бородулиха ауданы, Жастар көшесі, ауданының жұмыспен қамту 25-үй жəне əлеуметтік bor_c@mail.ru бағдарламалар бөлімі Глубокое ауданының Глубокое ауданы, Попович көшесі, жұмыспен қамту жəне 13-үй əлеуметтік бағдарламалар glubokoe-ozsp@mail.ru бөлімі Жарма ауданының Қалбатау ауылы, Мұсылманқұлов жұмыспен қамту жəне көшесі, 70-үй əлеуметтік бағдарламалар Zharma_c@mail.ru бөлімі Зайсан қаласы, Зайсан ауданының Манапов көшесі, 21 А-үй жұмыспен қамту жəне zaisan_sobes@mail.ru əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Зырян қаласы, Зырян ауданының жұмыспен қамту Бірінші май көшесі, жəне əлеуметтік 23-үй zir_sob@mail.ru бағдарламалар бөлімі Қатон-Қарағай ауданының Үлкен Нарын ауылы, Абылайхан көшесі, 109-үй жұмыспен қамту жəне katon_c@mail.kz əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Күршім ауданының Күршім ауданы, жұмыспен қамту жəне Барақ батыр əлеуметтік бағдарламалар көшесі, 78-үй бөлімі kur_c@mail.ru Көкбекті ауданы, Көкпекті ауданының Шериаздан көшесі, жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар 61-үй бөлімі kokpekti_ozsp@mail.ru Ақсуат ауылы, Тарбағатай ауданының Абылайхан көшесі, жұмыспен қамту жəне 16-үй əлеуметтік бағдарламалар tarbag_c@mail.ru бөлімі Ұлан ауданының жұмыспен Молодежный кенті, қамту 2 3 жəне əлеуметтік 5-үй бағдарламалар бөлімі ulanka_z@mail.ru

Меркі ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Мойынқұм ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Талас ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Сарысу ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Шу ауданының 2 жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Тараз қаласының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Алматы облысының уəкілетті органдары Р/с №

8-71238 2-15-43 2-19-81 2-12-29 8-71233 2-51-45 2-53-87

Жамбыл облысының уəкілетті органдары р/с №

Махамбет ауылы, Жеңістің 50 жылдығы көшесі, 18-үй Mahambet_Zan@mail.ru

1 1

Махамбет ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Мақат кенті, Орталық алаң, 2-үй tolkin_makat@mail.ru

13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Шығыс Қазақстан облысының уəкілетті органдары

8-71639 2-21-29

Болашақ көшесі, 15-үй otdzisp@mail.ru

Уəкілетті органның атауы

Еңбекшілдер ауданының Степняк қаласы, жұмыспен қамту жəне Ленин көшесі, 64-үй əлеуметтік бағдарламалар бөлімі oz_sp.enbek@bk.ru

Зеренді ауылы, Бейбітшілік көшесі, 64-үй sobes_zer_08@mail.ru

Ганюшкин ауылы,

жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі Мақат ауданының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімі

Р/с №

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

Өтініш Маған 20___ жылғы ____ тоқсанда мен шын мəнінде мемлекеттік атаулы əлеуметтік көмек алушы болып табылатындығым туралы анықтама беруді сұраймын. Анықтама талап еткен орынға қажет. 20___жылғы «____» __________ _______________________ (өтініш берушінің қолы)

(Жалғасы 22-бетте).

www.egemen.kz

9 қаңтар 2013 жыл

(Жалғасы. Басы 21-бетте).

Алматы облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

«Атаулы əлеуметтік көмек алушыларға өтініш берушінің (отбасының) тиесілігін растайтын анықтама беру» мемлекеттік қызмет стандартына 3-қосымша АНЫҚТАМА __________________________________ ______________ тіркеу нөмірдегі 20 ___ жылғы ____ тоқсанда шын мəнінде мемлекеттік атаулы əлеуметтік көмек алушысы болып табылғандығы туралы берілді. Отбасының мына мүшелеріне: 1. ___________________________________________________________ 2. ___________________________________________________________ 3. ___________________________________________________________ 4. ___________________________________________________________ 5. ___________________________________________________________ Анықтама талап еткен орынға көрсету үшін берілді. Уəкілетті органның бастығы (кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округтың əкімі) __________________________ «Атаулы əлеуметтік көмек алушыларға өтініш берушінің (отбасының) тиесілігін растайтын анықтама беру» мемлекеттік қызмет стандартына 4-қосымша

р/с № 1 1 2

Көрсеткiштiң нормативтiк мəнi 2 1. Уақтылылығы

1.1. Құжаттарды тапсырған сəттен бастап белгiленген мерзiмде қызметтi ұсыну жағдайларының % (үлесi)

Көрсеткiштiң келесi Көрсеткiштiң есептi жылдағы жылдағы ағымдағы нысаналы мəнi мəнi 3 4

«Балқаш ауданы Бақанас ауылы, əкімінің аппараты» Қонаев көшесі, 68 bakanas.kz ММ

«Еңбекшіқазақ ауданы əкімінің аппараты » ММ «Ескелді ауданы əкімінің аппараты» ММ «Жамбыл ауданы əкімінің аппараты» ММ

5 6

4.1. Шағымданудың қолданыстағы тəртiбiне қанағаттанған тұтынушылардың % (үлесi)

4 5

6 7

13 5. Сыпайылық

Орналасқан мекенжайы

Телефоны, факс нөмірлері, электронды мекенжайлары 2 3 4 Ақмола облысының жұмыспен Көкшетау қаласы, 8-7162-763-690 қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Пушкин көшесі, Факс: 8-7162-763-687 бағдарламалар басқармасы 23-үй Еmail: akmout@mail.online.kz Ақтөбе облысының жұмыспен Ақтөбе қаласы, 8-7132-545-714, қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Маресьев көшесі, факс: 8-7132-568-469 бағдарламалар басқармасы 101-үй Email: aktobe@enbek.kz Алматы облысының жұмыспен Талдықорған қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік қаласы, Қабанбай бағдарламалар басқармасы батыр көшесі, 26-үй Атырау облысының жұмыспен Атырау қаласы, қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Азаттық даңғылы, бағдарламалар басқармасы 31 а-үй Шығыс Қазақстан облысының Өскемен қаласы, жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне Киевская көшесі, əлеуметтік бағдар1-үй ламалар басқармасы Жамбыл облысының жұмыспен Тараз қаласы, қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Қарахан көшесі, бағдарламалар басқармасы 1-үй Батыс Қазақстан облысының Орал қаласы, жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне Сарайшық əлеуметтік бағдарламалар көшесі, 44/2-үй басқармасы Қарағанды облысының жұмыспен Қарағанды қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік қаласы, Ержанов бағдарламалар басқармасы көшесі, 47/3-үй Қостанай облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік бағдарламалар басқармасы Қызылорда облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік бағдарламалар басқармасы Маңғыстау облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік бағдарламалар басқармасы

Павлодар қаласы, Павлодар облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Қайырбаев бағдарламалар басқармасы көшесі, 32-үй Петропавл Солтүстік Қазақстан облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне қаласы, Абай əлеуметтік бағдарламалар көшесі, басқармасы 64-үй Оңтүстік Қазақстан облысының Шымкент қаласы, жұмыспен қамтуды үйлестіру жəне Желтоқсан əлеуметтік бағдарламалар көшесі, басқармасы 20-үй Астана қаласының жұмыспен Астана қаласы, қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Иманбаева бағдарламалар басқармасы көшесі, 16-үй Алматы қаласының жұмыспен Алматы қаласы, қамтуды үйлестіру жəне əлеуметтік Қонаев көшесі, бағдарламалар басқармасы 122-үй

8-7282-270-099, Факс: 8-7282-27-14-51 Email: al-obltrud@mail.ru 8-7122- 322-228, Факс: 8-7122-32-48-13 Email: atyrau@enbek.kz 8-7232- 478-639, Факс: 8-7232-47-86-81 Email: oblzhan@mail.ru 8-7262- 45-37-67, Факс: 8-7262- 50-05-85 Еmail: taraz@enbek.kz 8-7262- 51-25-83 Еmail zko@enbek.kz, oblsobes@mail.kz

8-7212- 43-20-82 телетайп: 8-721227-12-42 Email:karagandatrud@mail.ru Қостанай қаласы, 8-7142- 50-06-16 Қасымханов Email:akim@kostanay.kz, www.kostanay.kz көшесі, 34-үй Қызылорда 8-7242- 27-02-06 қаласы, Бекзатхан Факс: 8-7242- 26-20-32 Асқар көшесі, Еmail: info@usok.orda.gov.kz 47-үй 8-7292- 60-52-53 Ақтау қаласы, 24- шағын аудан, Факс: 8-7292-60-52-59 Email:aktau@enbek.kz 7-үй

8-7182- 32-59-63 Факс: 8-7182-32-56-76 Email:kense.dsz@pavlodar.gov. kz 8-7152-46-56-48, Факс:8-7152-46-90-73 Еmail: obl-dep@mail.online.kz, zsp@sko.kz 8-7252-30-10-40 Факс: 8-7252-30-10-39 Email: dtiszn@mail.ru 8-7172-21-04-92 Тел/факс: 8-7172- 21-28-39 Email: astana@enbek.kz

1 1

2 «Ақкөл ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Аршалы ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Астрахан ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Атбасар ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Бұланды ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Бурабай ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Егіндікөл ауданы əкімінің аппараты» ММ «Еңбекшілдер ауданы əкімінің аппараты» ММ

8 9 10 11

«Ерейментау ауданы əкімінің аппараты» ММ «Есіл ауданы əкімінің аппараты» ММ «Жақсы ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Жарқайың ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Зеренді ауданы əкімінің аппараты» ММ

14 15 16 17 18 19

«Қорғалжын ауданы əкімдігінің аппараты» ММ «Сандықтау ауданы əкімдігінің аппараты» ММ «Целиноград ауданы əкімдігінің аппараты» ММ «Шортанды ауданы əкімінінің аппараты» ММ «Көкшетау қаласы əкімінің аппараты» ММ «Степногорск қаласы əкімінің аппараты» ММ

3 Ақкөл қаласы, Нұрмағамбетов көшесі, 94-үй akkol_orgotdel@mail.ru Аршалы кенті, Тəшенов көшесі, 47-үй arshaly_org83@mail.ru Астраханка ауылы, Əл-Фараби көшесі, 50-үй otdel.DO.ast@mail.ru Атбасар қаласы, Ш. Уəлиханов көшесі, 9-үй Atbasar_OORA@mail.ru Макинка қаласы, Некрасов көшесі, 19-үй Bulakimat@mail.ru Щучье қаласы, Абылай хан көшесі, 32-үй lieve@kokshetau.online.kz Егіндікөл ауылы, Жеңіс көшесі, 6 egin_akm@mail.ru Степняк қаласы, Біржан сал көшесі, 23 enbek21@rambler.ru Ерейментау қаласы, Құнанбаев көшесі, 121 orqotd_erem@mail.ru Есіл қаласы, Қонаев көшесі, 6 esilirina@mail.ru Жақсы ауылы, Достық көшесі, 3 jaksakimat@mail.ru Державинск қаласы, Ленин көшесі, 34 akm-jarkain@bk.ru Зеренді ауылы, Бейбітшілік көшесі, 67 akim_zer@kokshetau.online. kz Қорғалжын ауылы, Х. Болғанбаев көшесі, 9 Akimat.kоrg@mail.ru Балкашино ауылы, Абылай хан көшесі, 117 _sandakimat@mail.ru Ақмол ауылы, Гагарин көшесі, 14 apparat-07@mail.ru Шортанды кенті, Абылай хан көшесі, 20 shortakim@mail.ru Көкшетау қаласы, Əуезов көшесі, 141 akimat_kоkshеtау@mail.ru Степногор қаласы, 4-шағын аудан, 1 step.akmol.kz

8-71643 2-43-04 8-71646 2-21-32 8-71636 4-55-44 8-71642 2-13-42 8-71639 2-14-41 8-71633 2-37-22 8-71647 2-10-41 8-71635 2-21-01

8-71651 3-11-06 8-71631 2-12-13 8-71622 5-28-45

8-71645 6-23-23

Əкімдіктің атауы

«Ырғыз ауданының əкімдігі» ММ

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Алға қаласы, 3 5-шағын аудан, 4 alga.akto.kz alga_aparat@mail.ru Комсомол ауылы, Жүргенов көшесі, 62 aitekebi-akimat@mail.ru Байғанин кенті, Қонаев көшесі, 36 baiganin.akto.kz baiganin_aparat@mail.ru Ырғыз ауылы, Ы. Алтынсарин көшесі, 7 irgizakimat@mail.ru

1 1 1

2 «Алға 2 ауданының əкімдігі» ММ

«Əйтеке би ауданының əкімдігі» ММ «Байғанин ауданының əкімдігі» ММ

«Қарғалы ауданының əкімдігі» ММ

Бадамша ауылы, Əйтеке би көшесі, 32 kargala.akto.kz kargala@mail.ru

«Мəртөк ауданының əкімдігі» ММ

«Мұғалжар ауданының əкімдігі» ММ

Мəртөк кенті, Сейфуллин көшесі, 36 martuk.akto.kz martuk_ra@mail.ru Қандыағаш қаласы, Гагарин көшесі, 6 mugalgar.akto.kz raiakimat.60@mai9l.ru Шұбарқұдық кенті, Желтоқсан көшесі, 8 temirakim@mail.ru Ойыл ауылы, Құрманғазин көшесі, 43 uilakimat.kz Қобда кенті, Астана көшесі, 48 kobda.kz Хромтау қаласы, Жеңіс даңғылы, 4 hromtau.akto.kz hromtau_akimatrambler.ru Шалқар қаласы, Есет Көтібарұлы көшесі, 33 shalkar.akto.kz akimat_shalkar@mail.ru

8 9 10 11 12

«Темір ауданының əкімдігі» ММ «Ойыл ауданының əкімдігі» ММ «Қобда ауданының əкімдігі» ММ «Хромтау ауданының əкімдігі» ММ «Шалқар ауданының əкімдігі» ММ

«Ақтөбе қаласының əкімдігі» ММ

Ақтөбе қаласы, Ахтанов көшесі, 50 akimataktobe.kz ak_aktobe@mail.ru

Қала коды мен телефон нөмірі 4 8-71337 4 3-21-00 3-23-00 8-71339 2-12-16 2-15-28 8-71345 2-22-31 2-22-30 8-71343 2-15-74 2-18-65 2-12-25 8-71342 2-27-92 2-31-51 2-26-56 8-71331 2-18-77 2-15-66

Жұмыс кестесі 5 Демалыс жəне 5 Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

8-71322 1-04-41 1-16-69

8-72833 2-15-75 2-15-52 2-10-01 8-72773 9-16-50 8-72775 4-07-88 4-20-04 8-72836 3-03-27

сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

8-72770 2-14-35 2-15-25 2-16-35 8-72752 2-21-44

Жымпиты ауылы, Қазақстан көшесі, 8

8-71134 3-12-60 3-11-63 3-12-74

«Тасқала ауданының əкімдігі» ММ»

Тасқала ауылы, Абай көшесі, 23

8-71139 2-10-01 2-13-72

«Жəнібек ауданының əкімдігі» ММ

Жəнібек ауылы, Ғ. Қараш көшесі, 61

8-71135 2-18-89 2-14-59

«Шыңғырлау ауданының əкімдігі» ММ

Л. Қылышев көшесі, 95 Chingirlau. westkz.kz

8-71137 3-34-45

«Зеленов ауданының əкімдігі» ММ

Переметное ауылы, Гагарин көшесі, 139

8-71130 2-23-33 2-28-75

«Теректі ауданының əкімдігі» ММ

Федоровка ауылы, Юбилейная көшесі, 18 terekta@rambler.ru

8-71132 2-12-98 2-13-34

«Орал қаласының əкімдігі» Орал қаласы, ММ Достық-Дружба даңғылы, 182/1 uralsk-akimat.kz

р/с №

Əкімдіктің атауы

8-72-834 2-12-57 2-15-37 8-72771 2-27-65

1 1

2 «Балқаш қаласы əкімінің аппараты» ММ

Сарыөзек кенті, Б. Момышұлы көшесі, 10 kerbulak.kz Балпық би кенті, Мырзабеков көшесі, 40 koksu-akimat.kz

8-72840 3-16-74

«Жезқазған қаласы əкімінің аппараты» ММ

Жаркент қаласы, Н. Головацкий көшесі, 129 panﬁlov.kz Кеген ауылы, Б. Момышұлы көшесі, 9. raimbek.gov.kz Сарқант қаласы, Тəуелсіздік көшесі, 111 sarkand.kz Талғар қаласы, Қонаев даңғылы, 65 talgar-akimat.kz Шонжы ауылы, Раджибаев көшесі, 73 uigur-akimat.kz

8-72831 5-13-61

«Қарағанды қаласы əкімінің аппараты» ММ

8-72778 2-14-32

Қапшағай қаласы, Жамбыл көшесі, 13 kapshagay-gov.kz Талдықорған қаласы, Абай көшесі, 256 akimat-taldykorgan.kz

8-72772 4-21-95

8-72822 7-20-67 7-05-35 7-07-29 8-72835 4-22-41

«Қаражал қаласы əкімінің Қаражал қаласы, аппараты» ММ Абай көшесі, 9 karajal_akimat@mail.ru «Приозерск қаласы Приозерск қаласы, əкімінің аппараты» ММ Пушкин көшесі, 7 priozerck.kz prio_org@krg.gov.kz «Саран қаласы əкімінің Саран қаласы, аппараты» ММ Жамбыл көшесі, 67 saran.kz sar_apparat@krg.gov.kz «Сəтпаев қаласы əкімінің Сəтпаев қаласы, аппараты» ММ Сəтпаев даңғылы, 108 satpaev.kz satpaevakim@mail.ru «Теміртау қаласы əкімінің Теміртау қаласы, аппараты» ММ Тəуелсіздік гүлзары, 12 akimat-temirtau.kz «Шахтинск қаласы Шахтинск қаласы, əкімінің аппараты» ММ Абай даңғылы, 50 а shahtinsk.kz «Бұхар жырау ауданы Ботақара ауылы, əкімінің аппараты» ММ Абылай хан көшесі, 39 bukhar-zhirau.kz bukharfarkhad@topmail.kz «Жаңаарқа ауданы Жаңаарқа ауданы, əкімінің аппараты» ММ Тəуелсіздік көшесі, 5 zhanaarka-akimat. kz zhanaarka_akimat@mail.ru

8-72838 2-00-68

8-72777 2-14-04 8-72839 2-14-31 8-72774 2-52-70

«Текелі қаласы Текелі қаласы, əкімінің аппараты» Абылай хан көшесі, 34 tekeli.forever.kz ММ

Əкімдіктің атауы

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 2 3 «Атырау қаласының Атырау қаласы, əкімдігі» Əйтеке би көшесі, 77 а akimat_ ММ atyrau@mail.online.kz «Жылыой ауданының Құлсары қаласы, əкімдігі» Махамбет даңғылы, 26 admin@ ММ zhylyoi.kz, zhylyoi.kz «Индер ауданының Индербор кенті, əкімдігі» Қонаев көшесі, 12 ММ akimat.inder@mail.ru «Исатай ауданының Аққыстау кенті, əкімдігі» Егеменді Қазақстан көшесі, 12 ММ isataiakimat.kz isatai_raiakimat@mail.ru «Қызылқоға ауданының Миялы ауылы, əкімдігі» Абай көшесі, 4 kizilkoga_ ММ akimat@mail.ru «Құрманғазы ауданының Ганюшкин ауылы, əкімдігі» Көшекбаев көшесі, 25 ММ org_otdel_akimat@mail.ru «Мақат ауданының Мақат кенті, əкімдігі» Орталық алаң, 1 ММ makatorg@mail.ru Махамбет кенті, «Махамбет ауданының əкімдігі» Абай көшесі, 16 kurmanbaevar@ ММ mail.ru

5 6

13 Қала коды мен телефон нөмірі

4 8-7122 35-40-95 27-10-24 8-71237 5-12-42 5-17-22 8-71234 2-00-06 2-12-74 8-71231 2-01-73 2-15-08

Жұмыс кестесі

8-71238 2-13-45 2-14-80 8-71233 2-06-90 2-12-92 8-71239 3-11-05

8-72236 9-14-00

«Глубоков ауданының əкімдігі» ММ «Жарма ауданының əкімдігі» ММ «Зайсан ауданының əкімдігі» ММ «Зырян ауданының əкімдігі» ММ

«Күршім ауданының əкімдігі» ММ «Көкпекті ауданының əкімдігі» ММ «Қатон-Қарағай ауданының əкімдігі» ММ

Большая Владимировка ауылы, Сейфуллин көшесі, 144 beskaragay.vko.gov.kz kancelyariyarayakimat@rambler.ru Глубокое кенті, Попович көшесі, 11 а glubokoe.gov.kz kancil@akimglubokoe.kz Георгиевка ауылы, Ленин көшесі, 105 garma.vko.gov.kz Zharma_akimat@mail.ru Зайсан қаласы, Жангелдин көшесі, 54 zaysan.vko.gov.kz zsnakim@mail.kz Зырян қаласы, Советтер көшесі, 20 akimzyrian.gov.kz akimat_zyr@mail.kz Күршім ауылы, Ибежанов көшесі, 23 kurchum.vko.gov.kz

«Тарбағатай ауданының əкімдігі» ММ

Көкпекті ауылы, Ш. Фахрутдинов көшесі, 44 а kokpekti.vko.gov.kz Большенарымское ауылы, Абылай хан көшесі, 102 katon-karagay.vko.gov.kz gukatonrayakimat@mail.ru Ақсуат ауылы, Абылай хан көшесі, 13 tarbagatay.vko.gov.kz

«Ұлан ауданының əкімдігі» ММ «Үржар ауданының əкімдігі» ММ «Шемонаиха ауданының əкімдігі» ММ

Ұлан ауданы, Молодежный кенті, 1 ulan.vko.gov.kz Үржар ауылы, Абылай хан көшесі, 122 urzhar.vko.gov.kz Шемонаиха қаласы, Советтер көшесі, 59 shemonaiha.vko.gov.kz

14 15

18 19

8-72336 4-27-00

2 3 1 4 5 6 7 8

Əкімдіктің атауы

2 «Байзақ ауданының əкімдігі» ММ «Жамбыл ауданының əкімдігі» ММ «Жуалы ауданының əкімдігі» 2 ММ «Қордай ауданының əкімдігі» ММ «Меркі ауданының əкімдігі» ММ «Мойынқұм ауданының əкімдігі» ММ «Т. Рысқұлов ауданының əкімдігі» ММ «Сарысу ауданының əкімдігі» ММ «Талас ауданының əкімдігі» ММ «Шу ауданының əкімдігі» ММ «Тараз қаласының əкімдігі» ММ

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Сарыкемер ауылы, Байзақ батыр көшесі, 107 baizak_akimat@mail.ru Аса ауылы, Абай көшесі, 123 zhambyl_aca_akim@mail.ru Б. Момышұлы ауылы, Жамбыл көшесі, 12 3 juali_akim@mail.ru Қордай ауылы, Төле би көшесі, 106 akimat_k@mail.ru Меркі ауылы, Исмаилов көшесі, 169 merkekense@mail.ru Мойынқұм ауылы, Амангелді көшесі, 147 moinkum_akimat@mail.ru Құлан ауылы, Жібек жолы көшесі, 75 kulan2008@mail.ru Жаңатас қаласы, Бейбітшілік көшесі, 1 sarysu.kz Қаратау қаласы, Достық алаңы, 1 talas.kz Шу қаласы, Төле би көшесі, 274 shu_apparat@mail.ru Тараз қаласы, Сүлейманов көшесі, 3 gorakim.kz

3 4 5 6 7

10 11

8-72237 3-33-13

8-72351 2-13-31

13 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Қарқаралы қаласы, Т. Əубəкіров көшесі, 23 karkaraly.kz karkar_orgotdel@mail.ru «Нұра ауданы əкімінің Киевка ауылы, аппараты» Мыңбаев көшесі, 44 ММ nurinsk.kz nura_org@krg.gov.kz «Осакаров ауданы əкімінің Осакаровка ауылы, аппараты» ММ Новая көшесі, 33 osak_акимат.kz оsak_izbirkom@mail.kz «Ұлытау ауданы əкімінің Ұлытау ауылы, аппараты» ММ Абай көшесі, 27 u1utau.kz u1utau-akimat@mai1.ru «Шет ауданы əкімінің Ақсу-Аюлы ауылы, аппараты» Шортанбай жырау көшесі, 24 ММ shet-audany.kz akimshet@mail.ru

5 6

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі 4 8-71036 4-26-48 4-85-11 8-71027 3-65-94 3-61-35 8-72124 2-02-20

8-72139 2-26-03 2-46-80 8-72156 4-08-44 4-27-67 8-72154 2-14-60 2-11-18

8-72149 4-18-42

14 15 16

8-71031 2-14-17

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі

8-71434 2-14-42

8-71435 2-33-16 8-71437 2-16-52

8-71452 2-20-14 8-71455 2-13-48

8-71454 2-12-68

5 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын 5 сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

8-71433 3-38-90

8-71431 4-55-20 4-58-09

«Жалағаш ауданының əкімдігі» ММ «Жалағаш кентінің əкімдігі» ММ «Сырдария ауданының əкімдігі» ММ «Тереңөзек кентінің əкімдігі» ММ «Шиелі ауданының əкімдігі» ММ «Жаңақорған ауданының əкімдігі» ММ «Қызылорда қаласының əкімдігі» ММ

12 13

8-72624 3-27-37 3-27-31 5-48-14

Əкімдіктің атауы

Жусалы кенті, Қорқыт ата көшесі, 1 karmakchi@mail.ru e-karmakshy.kz Жусалы кенті, Абай көшесі, 95 Жалағаш кенті, Əйтеке би көшесі, 12 galkorda@tonmail.kz Жалағаш кенті, Əйтеке би көшесі, 22

4 8-72433 2-11-62 2-13-80 2-25-41 8-72433 2-26-76 2-40-89 8-72438 2-26-25 2-11-14

8-72438 2-21-53 2-21-52

р/с №

Əкімдіктің атауы

«Мағжан Жұмабаев ауданы əкімінің аппараты» ММ «Қызылжар ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Мамлют ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Ғабит Мүсірепов атындағы аудан əкімінің аппараты» ММ «Тайынша ауданы əкімінің аппараты» ММ

1 1

2 «Ақтау қаласының əкімдігі» ММ

Тереңөзек кенті, Абай көшесі, 17 syrdarya_akimat@mail.ru Тереңөзек кенті, Амангелді көшесі, 53 aigul_kent@ mail.ru Шиелі кенті, Рысқұлов көшесі, 6 akimat_shieli@mail.ru М. Көкенов көшесі, 37 org_acim@mail.ru

8-72436 2-11-68 2-29-27 8-72436 2-14-61

Қызылорда қаласы, Бөкей хан көшесі, н/з gorakimat_kz@lisr.ru kyzylorda-city.kz

8-72422 3-67-00 3-84-66

8-72432 4-28-00 8-72435 2-24-29 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Ақтау қаласы, 4-шағын аудан, 72 aktau-info.kz aktau_apparat@mail.ru Жаңаөзен қаласы, Сəтпаев көшесі, 1 akimat-uzen@mail.ru Бейнеу ауылы, Досан Тəжиев көшесі, 1 burin_n@mail.ru Маңғыстау ауылы, аудан əкімдігінің ғимараты akimat-munaily.kz

Қала коды Жұмыс кестесі мен телефон нөмірі

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі

«Ақжайық ауданының əкімдігі» ММ

Чапаев ауылы, Қонаев көшесі, 70 ZHUBAN 90 KZ

8-71136 9-10-93

«Бөкейорда ауданы əкімдігі» ММ

Сайқын ауылы, Т. Жароков көшесі, 31 bokeyorda.westkaz.kz

8-71140 2-11-00

«Бөрлі ауданының əкімдігі» ММ

Ақсай қаласы, Советтер көшесі, 99

8-71133 2-08-09

«Жаңақала ауданының əкімдігі» ММ

Жаңақала ауылы, Халықтар достығы көшесі,44 zhangala.westkaz.kz akimjangala@mail.ru

8-71141 2-19-45 2-18-37

«Түпқараған ауданының əкімдігі» ММ

«Казталов ауданының əкімдігі» ММ

Казталов ауылы, Шарафутдинов көшесі, 1

8-71144 3-14-58 3-13-72

Форт-Шевченко қаласы, Досан Тəжіұлы көшесі, 13 amirmukan@mail.ru

8-72938 2-26-31

«Маңғыстау ауданының əкімдігі» ММ

Шетпе ауылы, Орталық алаң, 2

8-72931 2-11-04

«Қаратөбе ауданының əкімдігі» ММ

Қаратөбе ауылы, Ғ. Құрманғалиев көшесі, 19 karatobe. westkaz.kz

8-71145 3-11-55

«Қарақия ауданының əкімдігі» ММ

Құрық ауылы, Досан Батыр көшесі, 8

8-72937 2-23-60

«Жаңаөзен қаласының əкімдігі» ММ

«Бейнеу ауданының əкімдігі» ММ «Мұнайлы ауданының əкімдігі» ММ

4 8-72923 3-65-04 8-72934 5-15-69 8-72932 2-11-42 8-72924 6-62-31

4 8-71823 2-31-34

8-71837 5-03-53 8-71873 4-02-20 8-71841 2-11-91 8-71840 9-11-08 8-71831 2-21-23 8-71832 2-13-43 8-71833 2-13-65

8-71839 2-13-76 8-71838 9-13-56 8-71823 2-20-89 8-71834 9-14-44 8-71836 2-16-50

«Петропавл қаласы əкімінің аппараты» ММ

р/с №

Əкімдіктің атауы

1 1

2 «Шымкент қаласы əкімінің аппараты» ММ «Арыс қаласы əкімінің аппараты» ММ «Кентау қаласы əкімінің аппараты» ММ «Түркістан қаласы əкімінің аппараты» ММ «Бəйдібек ауданы əкімінің аппараты» ММ «Қазығұрт ауданы əкімінің аппараты» ММ «Мақтаарал ауданы əкімінің аппараты» ММ «Ордабасы ауданы əкімінің аппараты» ММ «Отырар ауданы əкімінің аппараты» ММ «Сайрам ауданы əкімінің аппараты» ММ «Сарыағаш ауданы əкімінің аппараты» ММ

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Саумалкөл ауылы, Ш. Уəлиханов көшесі, 44 airtau.ministers.kz airtau-akimat@sko.kz Талшық ауылы, Целинная көшесі, 15 azh-sko.kz akzhar-akimat@sko.kz Смирнов ауылы, Халықтар көшесі, 50 ak.sko.kz akkain-akimat@sko.kz Явленка ауылы, Ленин көшесі, 10 esl.sko.kz esil-akimat@sko.kz Пресновка ауылы, Достық көшесі, 10 zhb-sko.kz zhambil-akimat@sko.kz Булаев ауылы, Юбилейная көшесі, 56 mzh.sko.kz

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі

Бескөл ауылы, Гагарин көшесі, 11 kzh-sko.kz kyzylzhar-akimat@sko.kz Мамлют ауданы, Мамлютка ауылы, С. Мұқанов көшесі, 11 maml.sko.kz maml-akimat@sko.kz Ғабит Мүсірепов атындағы аудан, Новоишим ауылы, Абылай хан көшесі, 28 gm.sko.kz Тайынша қаласы, Қазақстан Конституциясы көшесі, 197 tsh.cko.kz tainsha-akimat@sko.kz Тимирязев ауылы, Уəлиханов көшесі, 1 tm.sko.kz timiryazevo-akimat@sko.kz Кішкенекөл ауылы, Уəлиханов көшесі, 85 ual-sko.kzualihan-akimat@sko.kz

8-71538 2-17-46

Сергеевка қаласы, Победа көшесі, 35 shn.sko.kz shalakyn-akimat@sko.kz Петропавл қаласы, Қазақстан Конституциясы көшесі, 23 petropavl.sko.kz petropavlovsk@sko.kz

8-71534 2-12-41

4 8-71533 2-13-34 8-71546 2-11-24 8-71532 2-12-77

8-71543 2-15-01 8-71544 2-28-88 8-71531 2-15-57

8-71541 2-17-88

8-71535 2-13-07

8-71536 2-16-65 8-71537 2-00-03 8-71542 2-16-95

8-71524 9-01-37

2 3 4 5

«Созақ ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Төле би ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Түлкібас ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Шардара ауданы əкімінің аппараты» ММ

Р/с №

Əкімдіктің атауы

1 1

2 «Астана қаласы əкімінің аппараты» ММ «Астана қаласы «Сарыарқа» ауданы əкімінің аппараты» ММ «Астана қаласы «Алматы» ауданы əкімінің аппараты» ММ «Астана қаласы «Есіл» ауданы əкімінің аппараты» ММ

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Шымкент қаласы, Тыныбаев көшесі, 49 shymkent.gov Арыс қаласы, Əл-Фараби көшесі, 3 orgotdel-arys@mail.ru Кентау қаласы, Яссауи даңғылы, 87 kentauadmin.kz Түркістан қаласы, Есім хан алаңы, 3 turakimat.kz Шаян ауылы, Бəйдібек Қарашаұлы көшесі, 49 baidibek.kz Қазығұрт ауылы, Қонаев көшесі, 95 kazigurt.kz Жетісай қаласы, М. Əуезов көшесі, 20 maktaaral.kz Темірлан ауылы, Т. Рысқұлов көшесі, 14 Ordabasi.gov.kz Шəуілдір ауылы, Жібек жолы көшесі, 25 otraraimak.kz Сайрам ауданы, Ақсукент ауылы, Ұлы Жібек жолы даңғылы, 95sairam-adm@mail.ru Сарыағаш ауданы, Сарыағаш қаласы, Исмаилов көшесі, 37 s-agash-akimat.kz Созақ ауданы, Шолаққорған ауылы, Жібек жолы көшесі, н/з sozakelu.kz Төле би ауданы, Леңгір қаласы, Əйтеке би көшесі, 28 Tolebi_ishki_Saiasat_1@mail.ru Түлкібас ауданы, Т. Рысқұлов ауылы, Т. Рысқұлов көшесі, 201 tulkybas.kz Шардара ауданы, Шардара қаласы, Төлеби көшесі, н/з shardara.kz

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі 4 8-72525 3-00-06 8-72540 2-15-05 8-72536 3-55-65 8-72533 4-10-05

8-72548 2-18-58 8-72539 2-19-71 8-72534 6-34-46 8-72530 2-13-00 2-14-52 8-72544 2-10-42 8-72531 2-03-55 2-03-32

8-72537

8-72546 4-20-77 4-14-89 8-72547 6-21-35 6-23-70 8-72538 5-29-88 8-72535 2-16-77 2-12-32

Астана қаласының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11 astana.kz Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 11

Қала коды мен телефон нөмірі

Жұмыс кестесі

4 8-71725 5-64-02

Астана қаласы, Тəуелсіздік көшесі, 7 almaty.astana.kz ovp_almaty@mail.ru Астана қаласы, Сауран көшесі, 1

8-71723 4-33-47 6-27-01

8-71725 5-64-91 5-72-80

8-71727 9-55-55 9-55-43

Алматы қаласының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

8-72431 3-15-81

Əкімдіктің атауы

4 8-72437 2-22-87 2-13-87 2-18-49 8-72431 3-14-54

р/с №

«Жамбыл ауданы əкімінің аппараты» ММ

Маңғыстау облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

Батыс Қазақстан облысының аудандық жəне қалалық əкімдіктері

«Есіл ауданы əкімінің аппараты» ММ

«Қармақшы кентінің əкімдігі» ММ

8-71436 3-61-44

«Аққайың ауданы əкімінің аппараты» ММ

8-71451 2-11-38

8-72437 2-11-31

8-71443 2-15-71

8-71444 2-15-55 2-15-30 8-71442 2-14-43 2-10-45

Жұмыс кестесі

Оңтүстік Қазақстан облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

8-71439 2-13-01

«Қармақшы ауданының əкімдігі» ММ

«Ақжар ауданы əкімінің аппараты» ММ

8-71430 7-12-42 7-02-01 8-71425 7-57-01

Арқалық қаласы, Абай даңғылы, 29 arklyk-kostanai.kz Қостанай қаласы, Пушкин көшесі, 98 kostanay-city.kz Лисаков қаласы, Бейбітшілік көшесі, 31 lsk.kz Рудный қаласы, 95 rydny.kz

8-71453 2-10-00

8-71441 3-33-30

8-71440 2-11-00

Қала коды Жұмыс кестесі мен телефон нөмірі

2 «Айыртау ауданы əкімінің аппараты» ММ

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 2 3 «Арал ауданының əкімдігі» Арал қаласы, ММ Школьная көшесі, 33 aralkalasy@mail.ru aral_akimat@mail. ru aralakimat.kz «Арал қаласының əкімдігі» Арал қаласы, ММ Школьная көшесі, 35 aralgorakimat@mail.ru «Қазалы ауданы ның Əйтеке би кенті, əкімдігі» Əйтеке би көшесі, 60 ММ kazaly_akimat@mail.ru kazaly.kz «Əйтеке би кентінің Əйтеке би кенті, əкімдігі» Примов көшесі, 5 ММ kent_aitecebi@mail.ru

1 1

8-71035 2-12-40

Қызылорда облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

Əкімдіктің атауы

Қарабалық кенті, Космонавтар көшесі, 31 karabalyk.kz «Қарасу ауданы əкімінің Қарасу ауылы, аппараты» ММ Ысқақов көшесі, 73 karasu.kostanay.kz «Қостанай ауданы əкімінің Затобол кенті, аппараты» ММ Калинин көшесі, 65 kostregion.kz «Наурызым ауданы Қарамеңді ауылы, əкімінің аппараты» ММ Шақшақ Жəнібек көшесі, 1 naurzum.kostanay.kz «Меңдіқара ауданы Боровское ауылы, əкімдігі» ММ Королев көшесі, 5 mendikara.kostanay.kz «Сарыкөл ауданы əкімінің Сарыкөл кенті, аппараты» ММ Ленин көшесі, 72 sarukol.kostanai.kz «Таран ауданы əкімінің Таран ауылы, аппараты» ММ Калинин көшесі, 60 taran.kz «Ұзынкөл ауданы əкімінің Ұзынкөл ауылы, аппараты» ММ Мүсірепов көшесі, 14 uzunkol. kostanay.kz «Федоров ауданы əкімінің Федоровка ауылы, Калинин көшесі, 53 fedorovka.kostanay. kz аппараты» ММ

«Рудный қаласының əкімдігі» ММ

8-72346 2-19-25

р/с №

«Қарабалық ауданы əкімінің аппараты» ММ

р/с №

«Уəлиханов ауданы əкімінің аппараты»ММ «Шал ақын ауданы əкімінің аппараты»ММ

«Лисаков қаласының əкімдігі» ММ

8-72341 2-11-41

8-72339 2-14-00

Қала коды мен телефон нөмірі

Солтүстік Қазақстан облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

8-71063 3-36-36 3-45-54

8-72146 3-13-66 3-13-68 8-72144 2-26-31 2-17-21

1-94-70 8-71032 2-60-10 2-64-74 8-71039 5-29-20 5-40-30 8-72137 2-52-08

8-71030 2-61-01 2-76-51

4 8-71445 3-42-20

«Қостанай қаласының əкімдігі» ММ

8-72636 2-13-40 2-13-08 8-72632 2-11-66 2-12-61 8-72642 2-49-71 2-41-67 8-72631 2-30-00 2-16-34 8-72634 6-19-41 6-29-27 8-72644 6-20-67 6-33-93 8-72638 3-10-75

«Тимирязев ауданы əкімінің аппараты» ММ

4 8-72637 2-11-52 2-11-80 8-72633 2-11-38 2-14-36 8-72635 2-15-73 2-13-65 4

8-72335 6-18-18

8-72332 3-24-01

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 2 3 «Павлодар Павлодар қаласы, қаласының əкімдігі» Қайырбаев көшесі, 32 ММ kense.ap@pavlodar.gov.kz «Ақсу қаласының Ақсу қаласы, əкімдігі» Бейбітшілік көшесі, 52 ММ kense.aa@pavlodar.gov.kz «Екібастұз Екібастұз қаласы, қаласының əкімдігі» Мəшһүр Жүсіп көшесі, 45 ММ kense.ae@pavlodar.gov.kz «Ақтоғай ауданының Ақтоғай ауданы, əкімдігі» Ақтоғай ауылы, ММ Абай көшесі, 75 kense.aakr@pavlodar.gov. kz «Баянауыл Баянауыл ауылы, ауданының əкімдігі» Ак. Сəтпаев көшесі, 45 kense.abr@ ММ pavlodar.gov.kz «Железинка Железинка ауылы, ауданының əкімдігі» Əуезов көшесі, 19 ММ kense.azhr@pavlodar.gov. kz «Ертіс ауданының Ертіс ауылы, əкімдігі» Қажымұқан көшесі, 118 kense.aer@ ММ pavlodar.gov.kz «Қашыр ауданының Тереңкөл ауылы, əкімдігі» ММ Елгин көшесі, 172 kense.akr@pavlodar.gov.kz «Лебяжі ауданының Аққу ауылы, əкімдігі» Иванов көшесі, 92 ММ kense.alr@pavlodar.gov.kz «Май ауданының Көктөбе ауылы, əкімдігі» Иванов көшесі, 92 kense.amr@pavlodar. ММ gov. kz «Павлодар Павлодар қаласы, ауданының əкімдігі» Қайырбаев көшесі, 32 ММ kense.apr@pavlodar.gov.kz « Успенка ауданының Успенка ауылы, əкімдігі» Ленин көшесі, 71 kense.aur@pavlodar.gov. ММ kz «Шарбақты Шарбақты ауылы, Советтер көшесі, 51 ауданының əкімдігі» kense.ashr@pavlodar.gov. kz ММ

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі

«Арқалық қаласының əкімдігі» ММ

8-72338 2-70-33 8-72230 3-48-48

Əкімдіктің атауы

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 2 3 «Алтынсарин ауданы Обаған ауылы, əкімінің аппараты» ММ Ленин көшесі, 4 altynsarin.kz «Амангелді ауданы Амангелді ауылы, əкімінің аппараты» ММ Майлин көшесі, 14 amangeldy.kostanay.kz «Əулиекөл ауданы əкімінің Əулиекөл ауылы, аппараты» ММ 4 мамыр көшесі, 44 akimat-auliekol.kz «Денисов ауданы əкімінің Денисовка ауылы, аппараты» ММ Калинин көшесі, 5 denisovka@kostanai.kz «Жангелдин ауданы Торғай ауылы, əкімінің аппараты» ММ Ы. Алтынсарин көшесі, 4 jangeldy.kostanay.kz «Жітіқара қаласы əкімінің Жітіқара қаласы, аппараты» ММ 6-шағын аудан, 65 zhitikara.kostanai.kz «Қамысты ауданы əкімінің Қамысты ауылы, аппараты» ММ Ержанов көшесі, 61 kamysti.kostanay.kz

Əкімдіктің атауы

8-72348 2-18-30

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Балқаш қаласы, Уəлиханов көшесі, 5 balkhash.kz orgkadrwork@mail.kz Жезқазған қаласы, Алаша алаңы, 1 jezkazgan.kz rukzhezap@rambler.ru Қарағанды қаласы, Бұхар жырау даңғылы, 16 karaganda-akimat.kz аkimat07@mail.ru

«Қарқаралы ауданы əкімінің аппараты» ММ

8-72340 2-11-00

Жамбыл облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері р/с №

8-72252 9-16-00

8-72347 6-58-55

8-72251 2-36-01

8-72331 2-28-08

«Бесқарағай ауданының əкімдігі» ММ

8-72225 2-30-08

1 1

4 8-72322 6-35-44

1 1

Қостанай облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі

1 1

р/с №

8-71236 2-13-80

Əкімдіктің атауы

8-71125 1-24-63

Павлодар облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері р/с №

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 2 3 «Өскемен қаласының Өскемен қаласы, əкімдігі» Пермитин көшесі, 17 ММ oskemen.kz ustkam@ukg.kz «Семей қаласының Семей қаласы, Интернациональная əкімдігі» көшесі,8 ММ akimsemey.gov.kz chancellery@akimsemey. gov.kz «Риддер қаласының Риддер қаласы, əкімдігі» Семенова көшесі, 19 ММ ridder.vko.gov.kz Akimat@Ridder.kz «Курчатов қаласының Курчатов қаласы, əкімдігі» Ленин көшесі, 4 ММ kurchatov.vko.gov.kz Chancellery@akim-kurchatov.kz «Абай ауданының əкімдігі» Қарауыл ауылы, ММ Құнанбай көшесі, 5 abay.vko.gov.kz akim@abay.vko.gov.kz «Аягөз ауданының Аягөз қаласы, əкімдігі» Абай гүлзары, 14 ММ ayagos.vko.gov.kz akim.ayaguz@mail.ru «Бородулиха ауданының Бородулиха ауылы, Крупская көшесі, əкімдігі» ММ 69 boroduliha.vko.gov.kz akimatboroduliha@yandex.ru

«Сырым ауданының əкімдігі» ММ

Қарағанды облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері

Шығыс Қазақстан облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері р/с №

8-71333 3-64-14 3-65-73 8-71346 2-24-95 2-25-31 8-71332 2-19-32 2-10-21 8-71341 2-15-82 2-14-45 8-71336 2-11-41 2-18-42 8-71335 2-14-35 2-14-36

1 1

Ақтөбе облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері р/с №

8-71632 2-12-70

8-71640 9-17-36

8-71648 9-14-47

8-71637 2-19-33

Жұмыс кестесі

8-71641 2-30-87

1 1

8 Демалыс жəне Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының мерекелері туралы» заңымен бекітілген мереке күндерін қоспағанда күн сайын сағат 9-00 бастап 18-00 дейін, түскі үзіліс сағат 13-00 бастап 14-00 дейін

4 8-72832 2-11-36

Атырау облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері р/с №

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, Қала коды аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), мен телефон электронды поштаның мекенжайы нөмірі

8-71644 2-10-36

8-7272-61-67-78 Факс: 8-7272- 61-52-02 Email: depart_zan@mail.ru

4 8-71638 2-06-31

Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалар əкімдіктерінің тізбесі Ақмола облысының қалалық жəне аудандық əкімдіктері Əкімдіктің атауы

Жұмыс кестесі

«Атаулы əлеуметтік көмек алушыларға өтініш берушінің (отбасының) тиесілігін растайтын анықтама беру» мемлекеттік қызмет стандартына 6-қосымша

р/с №

«Қапшағай қаласы əкімінің аппараты» ММ «Талдықорған қаласы əкімінің аппараты» ММ

12 4. Шағымдану үдерiсi

Облыстардың жəне Астана мен Алматы қалаларының уəкілетті органдарының тізбесі

Үштөбе қаласы, Қонаев даңғылы, 9 karatal-akimat.kz Қаскелең қаласы, Абылай хан көшесі, 213 karasay.kz

«Атаулы əлеуметтік көмек алушыларға өтініш берушінің (отбасының) тиесілігін растайтын анықтама беру» мемлекеттік қызмет стандартына 5-қосымша

1 1

«Қаратал ауданы əкімінің аппараты» ММ «Қарасай ауданы əкімінің аппараты» ММ «Кербұлақ ауданы əкімінің аппараты» ММ «Көксу ауданы əкімінің аппараты» ММ «Панфилов ауданы əкімінің аппараты » ММ «Райымбек ауданы əкімінің аппараты» ММ «Сарқант ауданы əкімінің аппараты» ММ «Талғар ауданы əкімінің аппараты» ММ «Ұйғыр ауданы əкімінің аппараты» ММ

3. Қолжетімділігі

5.1. Персоналдың сыпайылығына қанағаттанған тұтынушылардың % (үлесi)

Уəкілетті органның атауы

3.1. Қызметтi ұсыну тəртiбi туралы сапаға жəне ақпаратқа қанағаттанған тұтынушылардың % (үлесi) 3.2. Электрондық форматта қол жеткiзуге болатын ақпарат қызметтерiнiң % (үлесi)

Р/с №

«Іле ауданы Өтеген батыр кенті, əкімінің аппараты» З. Батталханов көшесі, 8 ММ ile-tany.kz

Қала коды мен Жұмыс кестесі телефон нөмірі

Есік қаласы, Жамбыл даңғылы, 21 enbekshi.kz Қарабұлақ кенті, Оразбеков көшесі, 67 eskeldy-akimat.kz Ұзынағаш ауылы, Абай көшесі, 56 uzunagash.kz

2. Сапасы

2.1. Қызметтi ұсыну үдерiсiнiң сапасына қанағаттанған тұтынушылардың % (үлесi)

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 2 3 «Ақсу ауданы Жансүгіров кенті, əкімінің аппараты» Желтоқсан көшесі, 58 ММ aksuakimat.kz «Алакөл ауданы Үшарал қаласы, əкімінің аппараты» Қонаев көшесі, 74 ММ alakol-akimat.kz

Кесте. Сапа мен тиімділік көрсеткіштерінің мəні Сапа жəне тиiмдiлiк көрсеткiштерi

Əкімдіктің атауы

р/с №

Əкімдіктің атауы

1 1

2 «Алатау ауданының əкімдігі» ММ

«Алматы ауданының əкімдігі» ММ

«Əуезов ауданының əкімдігі» ММ

«Бостандық ауданының əкімдігі» ММ «Жетісу ауданының əкімдігі» ММ

«Медеу ауданының əкімдігі» ММ

«Түрксіб ауданының əкімдігі» ММ

Əкімдік орналасқан заңды мекенжай (қала, аудан, көше, үйдің (пəтердің) нөмірі), электронды поштаның мекенжайы 3 Алматы қаласы, Шаңырақ-2 шағын ауданы, Жанқожа батыр көшесі, 26 alatau.almaty.kz Алматы қаласы, Абылай хан даңғылы, 74 almaly.almaty.kz Алматы қаласы, Алтынсарин даңғылы, 23 auezov.almaty.kz Алматы қаласы, Айманов көшесі, 191 bostandyk.almaty.kz Алматы қаласы, Құлагер шағын ауданы, Серіков көшесі, 2 а zhetysu.almaty.kz Алматы қаласы, Пушкин көшесі, 72 medeu.almaty.kz Алматы қаласы, Шолохов көшесі, 9 turksib.almaty.kz

Қала коды мен телефон нөмірі

Жұмыс кестесі

4 8-72729 9-84-23

8-72727 2-59-88 8-72729 8-28-01 8-72727 4-83-08 8-72738 4-27-60 8-72729 1-60-72 8-72723 5-70-07

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 17 тамыздағы №1059 қаулысына 13-қосымша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 7 сəуірдегі № 394 қаулысымен бекітілген «Адамдарға жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді нысандарына қатысуға жолдама беру» мемлекеттік қызмет стандарты 1. Жалпы ережелер 1. Мемлекеттік қызметті мекенжайларының тізбесі осы стандартқа 1-қосымшада көрсетілген мемлекеттік қызмет алушының тұрғылықты жері бойынша Астана жəне Алматы қалаларының жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар басқармалары, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жұмыспен қамту жəне əлеуметтік бағдарламалар бөлімдері (бұдан əрі – уəкілетті орган) көрсетеді. «Адамдарға жұмыспен қамтуға жəрдемдесудің белсенді нысандарына қатысуға жолдама беру» мемлекеттік қызметі: 1) «Адамдарға жастар практикасына жолдама беруді»; 2) «Адамдарға қоғамдық жұмыстарға жолдама беруді»; 3) «Адамдарға əлеуметтік жұмыс орнына жұмысқа орналасу үшін жолдама беруді»; 4) «Жұмысқа орналасу үшін жолдама беруді»; 5) «Адамдарға кəсіптік даярлауға, қайта даярлауға жəне біліктілікті арттыруға жолдама беруді»; 6) «Адамдарға кəсіптік бағдарлауда тегін қызмет көрсетуді» қамтиды.

(Жалғасы бар).