19/02/2013

Бүгінгі нөмірде: Менің өмір бойы іздегенім – білім 5-бет

№70 (28009) 19 АҚПАН СЕЙСЕНБІ 2013 ЖЫЛ

Жалған атақ, жасанды тарих 6-бет

Екі бейне

7-бет

Төрттіктің турнирі 10-бет

Бəрекелді!

«Аю» аулауєа шыќќан ќазаќтар

Берлин кинофестивалініѕ «Кїміс аю» жїлдесін жеѕіп алды Сонымен, 7 ақпанда басталған «Берлинале-2013» сенбі күні мəреге жетті. Қазақ кинематографиясы алғаш рет аталмыш фестивальге қатысып қана қоймай, Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясында түсірілген Эмир Байғазиннің «Үйлесімділік сабақтары» картинасы ең үздік операторлық жұмыс ретінде мойындалып, фестивальдің «Күміс аю» жүлдесін Қазақстанға алып келді.

Мемлекет басшысы Қазақстанға шетел инвестициясын тартуға жəне еліміздің сыртқы саясатының экономикалық аспектісін күшейтуге көмектесу қажеттігін атап өтті. Е.Ыдырысов министрліктің қызметі «Қазақстан-2050» Стратегиясында алға қойылған халықаралық қатынастар саласындағы міндеттерді орындауға жəне ЭКСПО-2017 көрмесін табысты өткізуге бағытталатынына тоқталды. Кездесу қорытындысы бойынша Мемлекет басшысы республиканың сыртқы саяси басымдықтарын жүзеге асыру жөнінде бірқатар нақты тапсырмалар берді.

Халыќ сенімін ныєайту маѕызды

«Егемен Қазақстан».

Кеше Мемлекет басшысы, «Нұр Отан» халықтықдемократиялық партиясының Төрағасы Нұрсұлтан Назарбаев партия Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбекті қабылдады, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі.

Берлин кинофестивалі – «А» класындағы ең ірі жəне беделді фестивальдердің бірі. Ол – аты əлемге мəшһүр Канн жəне Венеция кинофестивальдерімен иық тірестіретін байқаулардың санатына қосылады. Мұндай деңгейдегі фестивальдің негізгі конкурстық бағдарламасына қазақ киносы бұған дейін бір рет қана, 18 жыл бұрын режиссер Дəрежан Өмірбаевтың «Кардиограмма» фильмімен (Венеция, 1995 жыл) қатысқан болатын. Мерейімізді тасытып кеткен бұл табыстың салмағы əлі де саралана берер. Дегенмен, фильм несімен дараланды? Биыл Берлин фестивалінің негізгі байқауына қатысуға 3 мыңға тарта үміткер ниет қылған. Алайда, кинофестивальдің іріктеу тобының таңдауы 19 картинаға

ғана тоқтаған. Сондықтан, негізгі байқауға іліккеніміздің өзін ілкімді оқиғаға балап, медет тұтып отырғанда, қазақ картинасы Бас жүлдеге лайықты ленталардың бел ортасынан табылуы – айта қаларлықтай оқиға. Айтқандай, ақпан басында шымылдығын түрген фестивальге қазақ картинасы Мэтт Деймон,

Сенат бюросыныѕ отырысы Кеше палата Төрағасы Қайрат Мəмидің төрағалық етуімен Парламент Сенатының бюро отырысы болды. Онда Парламент Мəжілісінде мақұлданған заң жобалары Сенаттың тұрақты комитеттері мен Аппаратына берілді, деп хабарлады Парламент Сенатының баспасөз қызметі. Отырыста Табиғат пайдалану жəне ауылдық аумақтарды дамыту комитеті «Жаңартылатын энергия жөніндегі халықаралық агенттіктің (ИРЕНА) Жарғысын ратификациялау туралы» заң жобасын пысықтау жөніндегі бас комитет болып белгіленді. Сондай-ақ бюрода Сенаттың 2013 жылғы 21 ақпанда болатын кезекті жалпы отырысы күн тəртібі талқыланды. Отырыста Еуропа Қайта құру жəне даму банкін құру туралы келісімге оның Оңтүстік жəне Шығыс Жерорта теңізі елдеріндегі қызметін санкциялайтын жəне алушы елдер мен əлеуетті алушы елдерде арнайы қорлардың қаражатын пайдалануды санкциялайтын түзетулерді ратификациялау туралы заң жобалары қаралатын болды. Одан басқа, депутаттар «Жаңартылатын энергия жөніндегі халықаралық агенттіктің (ИРЕНА) Жарғысын ратификациялау туралы» заң жобасын қарайды.

Шымкентте физика-математикалық бағыттағы Назарбаев зияткерлік мектебі ашылды. Бұл – Назарбаев зияткерлік мектептерінің тізіміндегі тоғызыншы білім ордасы. Мектеп ғимараты 720 адамға есептелген. Ол 3 қабаттан, 14 блоктан тұрады. Қазақстан энергиясының шамамен 70 пайызын 30 ірі өнеркəсіп кəсіпорындары тұтынады. Бұл туралы кеше «Ғылым-Индустрия-Инновация» тақырыбында өткен бірінші республикалық ғылыми-техникалық кеңесте ҚР Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің өкілі Əлібек Қабылбай айтты. «Энергия үнемдеу саласындағы өкі летті орган ретінде Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің алдына өнеркəсіп саласындағы энергия тұтыну кө ле мін

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовты қабылдады, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Президентінің баспасөз қызметі. Кездесу барысында Е.Ыдырысов Қазақстан Президентін 2012 жылы сыртқы саясат саласында атқарылған жұмыстың негізгі қорытындылары, сондай-ақ ведомствоның ағымдағы қызметі мен министрліктің алдына қойылған алдағы кезеңге арналған міндеттерді іске асыру барысы жөнінде хабардар етті. Кездесуде Қазақстанның сыртқы саясаты келешекте де көршілес елдермен екіжақты қатынастарды нығайту ісімен геосаяси үйлесімде болатыны атап өтілді. Сондай-ақ сырт қы саяси бағыттың негізгі басымдықтарының бірі еуразиялық интеграция болып табылады.

Айнаш ЕСАЛИ,

АҚПАРАТТАР аєыны

Сыртќы саясат тиімділігімен ґлшенеді

Кеше Парламент Мəжілісінде «Денсаулық сақтау жүйесін дамыту: 2012 жылдың қорытындысы жəне 2013 жылға арналған перспективалар» деген тақырыпта Үкімет сағаты болып өтті. Отырысты вице-спикер Сергей Дьяченко ашып, қозғалып отырған мəселенің маңызына тоқталды.

Ўлт денсаулыєы – табысты болашаќ негізі Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».

– Елбасы Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясында «Ұлт денсаулығы – біздің табысты болашағымыздың кепілі. Ол ана мен бала денсаулығына ерекше көңіл бөлу, ұлт денсаулығы, халыққа сапалы медициналық көмек көрсету, саламатты өмір салтын жүргізу жəне отандық медицина ғылымын дамыту», деген болатын, – деді С.Дьяченко.

– Елбасы тапсырмасын орындау жолдары 2011-2015 жылдарға ар налған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасында да нақты көрсетілген.

төмендету міндеті қойылған. Бұл бағыттағы жұмыстар таяу екі жылдың ішінде жүргізілетін болады», – деді ол. Ақтөбе облысының полицейлері күшейтілген жұмыс тəртібіне көшті. Бұған облыс аумағында жол-көлік оқиғаларының көбейіп кеткені себеп болды. Аймақта жыл басынан бері жол қозғалысы ережелерінің 7 997 бұзушылығы анықталды, соның 311-і көлікті мас күйінде жүргізген. Нəтижесінде 195 жүргізуші екі жыл жəне одан да көп мерзімге жүргізуші куəліктерінен айырылып, 55 жүргізуші əкімшілік қамауға алынды. Павлодарда бір күнде 72 отбасына үйдің кілті табыс етілді. «Қолжетімді баспана» бағдарламасы бойынша салынған тоғыз қабатты үйдегі пəтерлердің кілттерін облыс əкімі Ерлан Арын тапсырды. Жалпы, облыста бұл бағдарлама негізінде 78 мың шаршы метрлік баспана пайдалануға

Бұдан кейін сөз алған Денсаулық сақтау министрі Салидат Қайырбекова барлық күш саланың азаматтардың өмір жасының ұзақтығына əсер ететін негізгі міндеттерін шешуге топтастырылғандығымен бөлісті. Мемлекеттік бағдарламада азаматтардың орташа өмір сүру ұзақтығын 2015 жылы 75 жасқа дейін жеткізу көзделген-ді. Соңғы үш жылдың көрсеткіші ана өлімінің 3,7 есеге, ал бала өлімінің 25 пайызға кемігендігін көрсетті. Қан айналымы жүйесі ауруларынан қайтыс болғандар саны 20 пайызға төмендеген. (Соңы 2-бетте).

берілді. Биыл 18 көп қабатты үйді салу жоспарланған. Қарағандыда полицейлер бір азаматты 18 кило марихуанамен ұстады. Тəртіп сақшылары қаланың Михайлов секторында 26 жастағы ер адамның көлігін тексергенде, оның кабинасынан осынша көлемдегі есірткі заты табылды. Биыл Өскеменде тағы 5 ескерткіш бой түзейтін болады. Қала əкімі Серік Тəукебаевтың пікірінше, енді Абай, Оралхан Бөкей, Ахат Күленов, Евгений Михаэлис ескерткіштері шаһардың көркін келтіріп қоя салмайды, сонымен бірге халықтың жүрегінен берік орын алған тұлғаларды кейінгі ұрпақтың жақсы тани беруіне қызмет ететін болады. ҚазАқпарат, СА-NEWS (kz), Bnews.kz агенттіктерінің хабарлары бойынша дайындалды.

Джуд Лоу, Стивен Содерберг, Жюльет Бинош, Катрин Денев, Изабель Юппер сынды əлемдік деңгейдегі киносаңлақтардың қолынан шыққан туындылармен иық тірестіріп, сынға түсетіні шетелдік журналистердің де ерекше қызығушылығын оятқанын аңғару қиын емес-ті. (Соңы 4-бетте).

Хроника

Мемлекет басшысының Өкімімен Евгений Иосифович Аман басқа жұмысқа ауысуына байланысты Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің жауапты хатшысы қызметінен босатылды.

Кездесу барысында Б.Байбек Мемлекет басшысына «Қазақ стан-2050» Стратегиясында айтылған тапсырмаларды іске асыру барысы туралы, сондай-ақ партияның ағымдағы жұмысы мен алдағы кезеңге арналған міндеттері жайлы баяндады. Партия Төрағасының бірінші орынбасары Нұрсұлтан Назарбаевты партияның филиалдары қызметімен танысу үшін еліміздің өңірлерін аралағаны жəне жұртшылықпен өткізген кездесулері туралы хабардар етті. Ол «Нұр Отан» өңірлердегі өз жұмысын күшейте түскенін жəне бүгінде Қазақстан Президенті саясатының арқасында партия халық арасында зор беделге ие екенін атап өтті. Еліміздің азаматтары партияның ұйымдары мен қоғамдық қабылдаулар қызметін оң бағалап отыр. Бүгінде «Нұр Отан» ХДП құрамында 6300-ден астам бастауыш партия ұйымы, 3000-дай партиялық бақылау посты жəне 271 қоғамдық қабылдау орны бар. Нұрсұлтан Назарбаев Б.Байбекке еліміз өңірлерін аралауды жалғастыруды, партияның барлық филиалының жұмысымен танысып шығуды, сондай-ақ

жаңа міндеттерді партияластарға жеткізіп, азаматтардың көңілкүйі мен қажеттіліктерін білуді тапсырды. Мемлекет басшысы қоғамның партияға, жалпы, билікке деген сенімін одан əрі нығайтудың маңыздылығына назар аударды.

– «Нұр Отан» – бұл халықтық партия. Ол қарапайым адамдардың арасында болуы керек, – деп атап өтті Мемлекет басшысы. «Нұр Отан» ХДП Төрағасы мəслихаттар депутаттары тарапынан жергілікті атқарушы билік органдарының қызметіне үнемі бақылау жасау жəне партияның сайлауалды тұғырнамасын іске асыру барысына мониторинг жүргізу қажеттігіне назар аударды. Сонымен қатар, Нұрсұлтан Назарбаев кезекті съезге Доктрина əзірлеу жөнінде тапсырма берді. Ол «Қазақстан-2050» Стратегиясын іске асыратын, сондай-ақ басқарушы партияның ХХІ ғасырдағы рөлін, көзқарасы мен орнын қамтамасыз ететін іргелі құжат болуға тиіс. Кездесу қорытындысы бойынша «Нұр Отан» ХДП Төрағасы партия алдында тұрған міндеттерді одан əрі іске асыру жөнінде бірқатар нақты тапсырмалар берді.

Тосын табиғат

Апаттыѕ бірі аспанда екен Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА, «Егемен Қазақстан».

Апаттың түрі көп екен. Жер қозғалысының, су тасқынының, көлік апаттарының алдын алу жұмыстары туралы ауыз жаппай айтылып жүргенде, пəле аспаннан түсті. Өткен аптаның жұма күні танертеңгі сағат 9.30 шамасында Қостанай жұртшылығы аспаннан санаулы секундтар ішінде көз қарықтырып ағып өткен шарға аң-таң болып қарады. Алдымен не болғанын білмей абдыраған жұрт оның метеорит екенін кейін барып білді. Жарқырап, ағып түскен «допты» қостанайлықтардың көпшілігі байқады. Артынша интернетте оның Челябі қаласының маңындағы Шұбаркөлге құлағаны, қаланы біраз дүрліктіргені туралы ақпараттар көріне бастады. Метеоритті Қостанай облысының Челябі жолындағы Троицк қаласымен шектесетін Қарабалық ауданы тұрғындары да анық байқаған. Ресми емес дерек көздерінен алғанымыздай, осы ауданның Победа, Новотроицк елді мекендерінде де метеориттің толқыны анық білінген. Кейбір үйлердің терезелері шытынаған. Челябідегі қандастарымыздың «Бірлік» мəдени-қоғамдық орталығының мүшесі Қарлығаш Игембаеваға хабарласқанбыз.

– Метеориттің толқын күші өте қатты болды. Көпке дейін не болғанын білмей аңтарылып, одан қорқыныш бойымызды биледі. Біздің үйдің терезесі сына қойған жоқ, бірақ үйдің маңайындағы балабақшаның əйнектері қирап,

бүлдіршіндер ауруханаға жеткізілді. Шытынап ұшқан шыныдан жарақат алғандарды естіп жатқан боларсыз. Біздің жұмыс кеңсесінің терезесі қирап, бөлмелердің төбесіне жапсырылған пенопластың барлығы түсіп қалды, – дейді Қарлығаш. Қандастарымыздың айтуына қарағанда да, интернет жəне Ресейдің электронды бұқаралық ақпарат құралдарынан байқағанымыздай, Челябі қаласының халқын аспаннан түскен апаттан жаратқан иенің өзі сақтап қалғандай. Сенбі күні өткен НАСА мамандарының баспасөз мəслихатында Урал жеріне түскен метеориттің 1908 жылғы Тунгус апатынан кейінгі ірі аспан денесі болғанын жəне оның энергиялық толқын қуаты Хиросимада жарылған ядролық бомбадан да бірнеше есе асып түскені айтылды. «Метеорит жерден 20-25

шақырым биіктікте жарылған, оның жарылған кезде бөлген энергия қуаты 300 килотонна болды», деп мəлімдеді Маршалл атындағы ғарыштық ұшулар орталығының метеориттік бөлімшесінің маманы Билл Кук. Мамандар жүз жылда бір рет болады деп бағалаған аспан апатының салдарынан 1200-дей адам медициналық көмекке мəжбүр болған. Метеорит түскен аумақтағы тұрғын үй, əлеуметтік нысандар – барлығы үш мыңдай ғимарат бүлінген. Метеорит көршіміз челябіліктерге 1 миллиард рубль шамасында шығын əкелді. Абырой болғанда, адам шығыны жоқ. Көршінің тайы озса қуанатын қазақ емеспіз бе, адамның амандығына қостанайлықтар да шүкірлік етті. ҚОСТАНАЙ.

2

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

саясатымен емес, жоспарлау саясатымен, ұзақ мерзімді дамумен жəне экономикалық өсумен айналысу аса маңызды. Қазақ станның 2012 жылы əлемдік экономикалардың жыл сайынғы бəсекеге қабілеттілік рей тингінде 72-ші орыннан 51-ші орынға серпінді секірісі 1997 жылы Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен «Қазақстан-2030» Стратегиясы қабылданған кезде таңдап алынған бағыттың дұрыс екенінің қисынды айғағы болды. Қазақстан – Орталық Азияда 14 мың километрге созылған мемлекеттік шекарасын заң жүзінде ресімдеген бірден-бір мемлекет. Соңғы 15 жылда ел экономикасы 16 есе өсті. Жан басына шаққанда ІЖӨ көлемі 12 мың АҚШ долларына жетті. Инновациялық база негізінде

толықтырулар мен өзгерістер партиялық жүйе дамуының жаңа кезеңін қалыптастырды, осыған сəйкес мемлекеттегі сая си партиялардың рөлдері мен мəртебелері артуда. Тəуелсіздігін алғалы бері жас мемлекетіміз саяси партиялар қызметіне ерекше мəн беруде. Демократиялық қоғам қалыптасуының міндетті сегменті ретінде көппартиялық дамытылды. Сонымен қатар, мемлекетіміз қоғамдық келісімге жəне этносаралық татулыққа жат пиғылдағылардың бірден жолын кесіп, саяси тұрақтылық саясаты шеңберінде қызмет ететін партиялар ғана ресми танылды. Қазақстанда ұлтшылдық, сепаратистік, экстремистік саяси бағыттағы ұйымдар өз қызметтерін бастай да алмады. Ата Заңымыздың елдегі

табысты іске асырылып жатқан үдемелі индустрияландыру экономиканың болашақтағы өсіміне ғана емес, ең бастысы, қазақстандықтардың əлауқатын сапалық тұрғыдан арттыруға да елеулі негіз қалайды. Соңғы екі жылдың өзінде Қазақстанда 12 миллиард теңге сомасында 400-ге жуық инвестициялық жоба жүзеге асырылып, 44 мыңдай жұмыс орны ашылды.

– Жаңа бесінші сайланым депутаттары өз қызметіне кіріскелі тура бір жыл уақыт өтті. Мəжілістің жаңа құрамы заң шығару қызметіне бірден кірісіп кетті. Көппартиялы Парламенттің алғашқы айларында қандай ерекшеліктер байқалды?

– Өздеріңіз білетіндей, 2007 жылы Қазақстан Республикасының Конституциясына енгізілген өзгерістер мен толықтыруларға сəйкес Парламент Мəжілісі 107 депутаттан тұрады. Олардың 98-і саяси партиялардан біртұтас жалпы ұлттық округ бойынша жалпыға бірдей, тең жəне төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы сайланса, 9-ы Қазақстан халқы Ассамблеясынан сайланады. Бесінші шақырылымда Парламент Мəжілісін «Нұр Отан» партиясынан – 83 депутат, «Ақ жол» партиясынан – 8 депутат, ҚКХП-дан 7 депутат құрады жəне Қазақстан халқы Ассамблеясынан 9 депутат жұмыс істейді. Көппартиялы Парламенттің ерекшеліктеріне тоқталсақ, қазіргі демократиялық қоғамдағы партияның маңызды міндеті азаматтық қоғам мен мемлекеттің арасындағы байланысты баянды ету болып табылады. Партиялар арқылы əртүрлі əлеуметтік топтар жəне сайлаушылар өздерінің сая си, əлеуметтік талаптарын мəлімдейді. Əлеуметтікэкономикалық саясатты одан əрі жетілдіру жəне Мемлекет басшысының тапсырмаларына сəйкес жаңа өзгерістер енгізу керектігі жөнінде өздерінің көзқарастарын білдіреді. Міне, əр партия Парламент қабырғасында осы бағытта жұмыстар атқарады. Палатаның бесінші шақырылымының депутаттары білімі бойынша инженерлер, педагогтар, заңгерлер, экономистер, ауыл шаруашылығы жəне т.б. сала мамандарынан құралған. Яғни, Парламентке өмірден түйгендері мол, халықпен тығыз жұмыс істей білетін білімді азаматтар келді деп айтуыма болады. 2007 жылы Конституцияға енгізілген

саяси реформаларға ғана емес, саяси партияларға да заңдық кеңістікте қызмет етуіне жағдай туғызып отырғандығына қазір барлығымыз куəміз. Сондай-ақ, конституциялық ережелер саяси партиялардың қазақстандық ішкі саяси ахуалға байланысты құрылуын жəне дамуын қысқа мерзім ішінде қамтамасыз етті. Жас мемлекеттің жаңа саяси партиялары жүйелі өмірге келіп, міне, қазіргі таңда заң шығару функциясын жүзеге асыратын республиканың ең жоғары өкiлдi органы – Парламент қабырғасында елдің экономикасына, саясатына жəне əлеуметтік қатынастарына ықпал жасай бастағанына барлығымыз куə болып отырмыз. Ірі саяси партиялар билік үшін ғана күресіп қоймай, елдегі саяси тұрақтылықтың жəне этносаралық келісімнің берік бола түсуіне де қызмет етуде.

– Жаңа өзіңіз айтқандай, Мəжілістің құрамы үш партияның жəне Қазақстан халқы Ассамблеясының өкілдерінен тұрады. Ал өзіңіз басшылық жасайтын Экономикалық реформа жəне өңірлік даму комитетінің құрамы қандай? «Нұр Отаннан» өзге партиялардың өкілдері бар ма?

– Əрине, бар. Комитетте өзімді қоса есептегенде 14 депутат болса, үшеуі «Ақ жол» партиясынан, біреуі ҚКХПдан жəне бір депутат Қазақстан халқы Ассамблеясынан, ал қ ал ғ а н 1 0 - ы « Н ұ р О т а н » ХДП-дан. Бірақ бөлінбейміз, барлығымыздың да мақсатымыз – халық үшін қызмет жасау.

– Сіз жетекшілік ететін комитет арқылы қандай заң жобалары талқылаудан өтті? Соның ішінде ең маңыздылары қайсы?

– Президент Нұрсұлтан На зарбаев «Қазақстанның əлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты бағдарламалық мақаласында Парламент ке таяудағы сессиялар кезінде неғұрлым қажет етілетін заңдық актілерді қараған жөн болады деген. Мұнда жаңа заңдардың тиісті мəселелерді кешенді шешуін, олардың тікелей əрекет етуін, қазақстандықтардың күткен үміттеріне сəйкес келуін, халықтың өмірін қолайлы да ыңғайлы етуін, бəріне түсінікті де қолжетімді болуын ереже есебінде басшылыққа алу керектігін атап көрсеткен. Парламент Мəжілісі бесінші шақырылымының депутаттары өз жұмысын 2012 жылдың қаңтар айынан бастады. Осы мерзім ішінде Экономикалық реформа жəне өңірлік даму комитетінің қарауына 15 заң жобасы алынды, оның 12-сін Қазақстан Республикасының Үкіметі əзірлеген болса, үшеуіне Парламент Мəжілісінің депутаттары бастамашылық жасаған. Қазіргі уақытта комитетте 4 заң жобасы қаралуда. Жалпы, заңдардың біреуі маңызды, ал екіншісі ма ңыз сыз деп бөлуге болмайды. Себебі, бəрінің де қоғамымыз үшін өзіндік алар орны, атқаратын қызметі бар. Сондықтан қабылданып жатқан заңдардың барлығы

Тарихи жаєдайдаєы жаѕа саяси баєыт Парламент Мəжілісініѕ Экономикалыќ реформа жəне ґѕірлік даму комитетініѕ тґраєасы, «Нўр Отан» ХДП фракциясыныѕ мїшесі С.ƏЙІМБЕТОВПЕН əѕгіме – Сейітсұлтан Сүлейменұлы, əуелі Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стра тегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауының тарихи мəні, елдік маңызы туралы айтып өтсеңіз.

– Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауы – тарихи ұзақ мерзімді қамтитын, ұзақ межені белгілейтін тарихи маңызды құжат. Елбасы өзінің жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында аймақ дамуына көп көңіл бөледі жəне де бұл жолғы Жолдауда мем лекеттік ор гандардың өңірлік даму саласындағы жұмыстарын үйлестіру қажеттігі атап көрсетілген. Басты міндеттің бірі – мемлекеттік жəне барлық са лалық бағдарламалардың орындалуын өңірлерді дамытудың басымдыққа ие міндеттерін шешумен үйлестіру. Сонымен қатар, Президент «Қазақстан-2050» Стратегиясының негізгі қағидаларын айта келе, ал ға қойылып отырған міндеттерді толыққанды жəне жан-жақты түсіндіріп қана қоймай, оларды сапалы шешудің жолдарын да белгілеп берді. Сондай-ақ Елбасы: «Біз əкімшіл-əміршіл жүйенің басқару дəстүрлерінен түбегейлі бас тартып, басқарушылардың заманауи əрі тиімді корпусын құруға тиіспіз. Кадрларды іріктеу мен жоғарылатудың барлық азаматтар тең құқықтар мен мүмкіндіктерге ие болатын, біз жасаған жүйесі мемлекеттік аппарат қызметінің кəсібилігі мен ашықтығының барынша жоғары деңгейін қамтамасыз етеді. Біз мемлекеттік басқаруда өзіндік тұрғыда төңкеріс жасауға қол жеткіздік, оны халыққа мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасын арттыруға қайта бағдарладық», деп атап өтті. Қазіргі таңда «Мемлекеттік қызметтер көрсету туралы» заң жобасы Мəжілістің қарауына алынып, ол бойынша жан-жақты жəне қарқынды жұмыстар жүргізілуде. Заң жобасын қабылдау мемлекеттік қызмет көрсету мəселелерін заңнамалық реттеудің, мемлекеттік қызмет көрсету тəртібіне бір типті талаптарды қамтамасыз етудің, мемлекеттік қызмет көрсету саласындағы мемлекеттік органдар өкілеттіктерінің ара-жігін нақты ажыратудың, мемлекеттік қызмет көрсету, оның ішінде электрондық нысанда көрсету үдерісін жетілдірудің қажеттілігіне негізделген. Атап айтқанда, заң жобасы шеңберінде мемлекеттік қызмет көрсету саласындағы

бірқатар концептуалды мəселелер ді шешу жоспарлануда. Осылайша, бірінші кезекте мемлекеттік қызмет көрсетудің тізілімін кеңейтуді көздейтін жаңа ұғым заңнамалық тұрғыда айқындалады. Сондай-ақ, мем лекеттік қызмет көрсету тұтынушылардың құқықтары, оның ішінде мемлекеттік қызмет көрсететін тұлғалардың əрекетіне (əрекетсіздігіне), мемлекеттік қызмет көрсетудің нəтижесіне мемлекеттік қызмет терді тұтынушылардың сотқа дейінгі шағымдану құқығы заңнамалық тұрғыда регламенттелетін болады. Мемлекеттік қызмет көрсе ту тиімділігі мен сапасын арттыруға бағытталған Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқаруды реформалау жағдайында мемлекет тік қызмет көрсету сапасына қоғамдық мониторинг жүргізу тəртібін айқындаудың заңнамалық маңызы зор екені де анық. Сонымен қатар, мемлекеттік қызмет көрсету үдерісіне тікелей қатысатын тұлғалардың əрекеті (əрекетсіздігі), заңнамада белгіленген мемлекеттік қызмет көрсету тəртібін бұзғаны үшін тəртіптік жауапкершілікке тарту бойынша нормаларды қарастыру ұсынылады. Елбасы Жолдауының негізгі мақсаты – қазақстандықтардың жасампаз күш-қуатын қоғамымыздың қол жеткізген негізгі жетістіктерін саяси тұрақты лықты, халықтың бірлігін сақтай отырып, гүлденген қоғам құруға арналған стратегиялық бағыттың төңірегінде идеоло гиялық жағынан топтастыру арқылы дамудың жаңа міндеттеріне бағыттау. Ал Қа зақстан дамуының сая си бағытында қарапайым қазақстандық бұрынғыдай негізгі орын алады. Жолдаудың барлық мақсаттары мен міндеттері, түптеп келгенде, барлық азаматтардың əлауқатын арттыру үшін жағдай жасау болып табылады. Осы ретте Елбасы отандастарымызды жалпыұлттық стратегияны іске асыруға белсенді түрде қатысуға шақырады. Президенттің осы Жолдауы – іргелі тарихи құжат, ол ел тарихының жаңа дəуіріне жол ашып отыр. Бұл жаңа іс-қимыл бағдарламасының өз болашағымызға жəне балаларымыздың болашағына нық сеніммен қарауымызға мүмкіндік беретіні қазірдің өзінде анық байқалуда.

– Елбасы экономикалық əлеуетімізді арттыруға мүмкіндігіміз мол екенін айтты. Сіз қандай ой қосар едіңіз?

– 2050 жылға қарай мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың жəне жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру үшін экономикалық жедел өсу жағдайын қамтамасыз ету жəне күнкөріс

азаматтарымыздың əлеуметтік жағдайларын жақсартуды, бизнес ортасында белсенділікті ынталандыруды көздейді, осы мақсатта барлық шаралар жасалуда. Басты мақсат – бизнес үшін əкімшілік кедергілерді төмендету жəне нақты ашық рəсімдерді құру, адал кəсіпкерлердің қауіпсіздігін кепілдендіру, бəсекеге қабілетті өндірістердің өсуі мен жаңа жұмыс орындарының ашылуын, икемі бар жаңа бизнес бастамаларын ынталандыру, сондай-ақ, істеп тұрған өндірістерді қолдау.

– Мəжілісте қоғамдағы көкейкесті мəселелер бойынша Үкімет сағаттары өтіп тұрады. Оны өткізу міндеті сала бойынша əр комитетке жүктелетіні белгілі. Өзіңіз басқарып отырған комитеттің атсалысуы арқылы өткен Үкімет сағаттарында қандай мəселелер көтерілді? Соның негізінде Үкіметке қандай ұсыныстар жолданды?

– Жалпы, бесінші сайланған Парламент Мəжілісінің депутаттары өз жұмыстарына кіріскелі бері 16 Үкімет сағаты өтті. Оның жетеуіне біздің комитет жауапты болды. Үкімет сағатында министрлер мен агенттік төрағаларының баяндамалары тыңдалды. Үкімет сағатының қорытындысы бойынша Парламент Мəжілісінің ұсыныстары жолданды. Мысалы, 2012 жылдың 15 қазанында депутаттар алдында Бəсекелестікті қорғау агенттігінің төрағасы «Қазақстан Республикасы Бəсекелестікті қорғау агенттігі қызметінің негізгі бағыттары» деген тақырыпта баяндама жасады. Баяндамашы Бəсекелестікті қорғау агенттігінің 2012 жылы атқарған жұмысы туралы баяндады. Үкімет сағатының қорытындысы бойынша Мəжіліс депутаттарымен Үкіметке ұсыныс жолданып, онда жылумен жабдық таудың, ұялы байланыс операторларының желіаралық қосылыстарының қызметтеріне, сондай-ақ Интернет қызметтеріне тарифтерді азайту мақсатында республиканың жылу-энергетика, ақпараттық-коммуникация салаларын бəсекелес нарыққа одан əрі беру туралы, өңірлердің азық-түлік, ауыл шаруашылығы тауарларымен қамтамасыз етілуіне жəне бəсекеге қабілетті болуына жағдай жасау, Қазақстан бизнесінің Ресей жəне Беларусь нарықтарына кіруіне қойылатын əкімшілік кедергілерді жою бойынша одан əрі шаралар қабылдау жəне адал бəсекелестікке деген бірдей көзқарастарды, бірыңғай қағидаттар мен қағидаларды (стандарттардың, тауарларды таңбалаудың сақталуы, ветеринарлық-санитарлық шаралардың қолданылуы, тауарлардың транзиті жөніндегі жəне басқа да талаптар) қамтамасыз ету жөнінде жəне осы сияқты халықтың əлеуметтік жағдайын дұрыстау бағытында мəселелер қойылды.

– Сайлаушылармен байланысыңыз қандай деңгейде? Өңірлерге шыққанда ауылдық тардың жай-күйімен жан-жақты таныса алдыңыз ба?

– Сайлаушылармен байланысым жақсы. Себебі, мен тек жұмыс барысында ғана емес, еңбек демалысымда да уақыт тауып қала жəне ауыл тұрғындарымен кездесіп, əңгімелесіп тұрамын. Өңірлерге шыққан кезімде, əрине, ауыл тұрғындарының жай-күйімен танысамын. Өйткені, бұл менің жұмыс бағытымның бірінші мақсаты болып табылады. Əрқайсысымен жеке-дара сұхбаттасып, проблемаларын тыңдап, оларды барынша сол жергілікті жерде шешуге тырысамын. Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауын түсіндіру жөніндегі Парламент Мəжілісінің іс-шара жоспарына сəйкес қаңтар айының ортасында Павлодар облысының тұрғындарымен кездесіп, Жолдау бойынша халық арасында үгіт-насихат жəне кеңінен түсіндіру жұмыстарын жүргізіп келдім. Əңгімелескен Самат МҰСА, «Егемен Қазақстан».

Кəсіпкерлік тетігі кїшеймек

Қазақстан Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінің ресми өкілі Алтай Əбибуллаев өткізген кезекті брифингте елімізде жəне шетелдерде өтетін бірқатар іс-шаралар туралы ақпараттар берілді. Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ,

«Егемен Қазақстан».

Ресми өкілдің айтуынша, жақында Парламент Сенатының Халықаралық қатынастар, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің төрағасы Икрам Адырбеков бастаған Қазақстанның парламенттік делегациясы Еуропадағы қауіпсіздік жəне ынтымақтастық ұйымы Парламенттік Ассамблеясының Венада өтетін 12-ші қысқы сессиясына қатысатын болады. Сессия барысында қауіпсіздік пен саясат, экономика, ғылым, технология, қоршаған ортаны қорғау, жариялылық, адам құқығы мен гуманитарлық мəселелер талқыланады. Жалпы, аталған шараға ЕҚЫҰ-ға мүше 50-ден астам мемлекеттен 240 парламентші қатысады екен. Ал 20-24 ақпан аралығында Мəскеуде өтетін Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттер Жоғарғы сот төрағаларының VIII кеңесінде тұ тынушылар құқын қорғау, нашақорлық қылмыстар мен жемқорлыққа қарсы əрекеттерге байланысты істерді қарастыру жоспарланып отырған көрінеді. Ресми өкіл 26 ақпанда Алматыда БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің бастамасымен Иранның ядролық бағдарламасы бойынша кезекті келіссөздердің басталатынын да назардан тыс қалдырмады. «Қуаты жөнінен əлемдегі 4-ші ядролық арсеналынан өз еркімен бас тартқан Қазақстан дүниежүзілік қауымдастыққа ядролық қаруды таратпау үдерісінің көшбасшысы ретінде танылып отыр. 1991 жылы 29 тамызда Алматыда Қазақстан Президенті Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы тарихи Жарлыққа қол қойған болатын. Елбасының осы жəне басқа да салиқалы халықаралық маңызы бар саяси шешімдерінің арқасында Қазақстан əлем сахнасына бейбітшілік пен тұрақтылықты насихаттаушы мемлекетке айналды. Қазақстан Иранның ядролық бағдарламасы жөніндегі келіссөздерге қатысушы ел қатарына жатпайды. Десек те, мүдделі тараптар елімізде аталған келіссөздерді өткізу жөнінде ортақ шешім қабылдаған болатын. Осыған орай, қабылдаушы тарап ретінде еліміз Алматыдағы келіссөздердің табысты өтуіне барынша күш-жігерін жұмсайтын болады», деді ресми өкіл.

Брифингке «Атамекен» одағы Қазақстан ұлттық экономикалық палатасының төрағасы Абылай Мырзахметов қатысып, одақтың атқарып жатқан жұ мыстарына тоқталды. Қазіргі таңда ұлттық экономикалық палата еліміздің ірі бизнес-ассоциациясы болып табылатыны, оған 140-тан астам республикалық, салалық жəне өңірлік кəсіпкерлер бірлестігі кіретіні белгілі. А.Мырзахметовтың айтуынша, палатаның бүгінгі күнге дейінгі атқарған жұмыстарының ең негізгілерінің бірі – кəсіпкерлік қызметті үйлестіретін заңнамаларды жетілдіруге атсалысу.

«2012 жылдың ақпан айында «Атамекен» одағы палатаның арнайы стратегиясын бекіткен болатын. Стратегияның негізгі бағыттарына нормативтік-құқықтық актілерді сараптауды, əкімшілік кедергілерді төмендетуді, кəсіпкерлердің құқығын қорғауды, салықтық əкімшілендіруді, кедендік ресімдерді үйлестіруді, ауылдық жерлердегі кəсіпкерлікті дамы туды, кəсіпкерлікті қолдауға арналған мемлекеттік жəне салалық бағдарламаларға мониторинг жүргізуді жатқызуға болады», деді палата төрағасы. Оның пікірінше, «Атамекеннің» ендігі бір бағыты – еліміздегі кəсіпкерлердің арасында байланыс орнату, сол байланыс арқылы кəсіпкерлердің құқығы мен үлесін қорғау, сондай-ақ, оларды толғандырған мəселелерді шешу. «Қазіргі кезең кəсіпкерлікті дамытуда өте қолайлы да ыңғайлы кезең болып тұр. Өйткені, бүгінде Елбасының тапсырмасы негізінде Үкіметпен бірлесе келе, бірқатар жұмыстардың басын қайырдық. Біздің ең басты міндетіміз – кəсіпкерлердің басын біріктіру. Кəсіпкерлердің басын біріктіре отырып, олармен кері байланыс тетігін күшейту», деді өз сөзінде А.Мырзахметов. «Атамекен» одағы төрағасы сондайақ, қазіргі таңда палатаның филиалдары еліміздің аудан орталықтарында жұмыс жасап жатқанын, ондағы сарапшылар ауылдық жерлердегі шағын жəне орта бизнес өкілдеріне жан-жақты кө мек көрсететінін жеткізді. «Болашақта кəсіпкерлердің мүддесі заң жүзінде қорғалып қана қоймай, қазақстандық кəсіпкерлердің бəсекеге төтеп беруі де назарда тұратын болады», деді А.Мырзахметов.

Ўлт денсаулыєы – табысты болашаќ негізі (Соңы. Басы 1-бетте).

Министр осы ретте халық өз денсаулығын сақтауға белсенді қатысқан кезде басым міндеттерді шешу мүмкін болатындығымен бөлісті. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мəліметінше, адам денсаулығының 50 пайызы өмір сүру салтына тəуелді, тек 10 пайызы ғана медициналық көмекті дамыту деңгейіне тəуелді көрінеді. Ана мен бала өлімін төмендету халықаралық перинаталдық технологияларды енгізу нə тижесінде мүмкін болды, деді министр сөзін сабақтай түсіп. Оның мəлі метіне қарағанда, құрылған 34 оқы ту орталықтарының базасында 20 мыңнан астам дəрігер мен орта ме ди цина қызметкерлері біліктілігін арт тырған. Əйелдер мен балаларды профилактикалық тексеріп қарау жалғасуда. Алғаш рет 2011 жылдан бастап балаларды пневмакокк инфекциясына қарсы егу басталып, еліміздің 7 өңірінде 450 мыңнан астам бала екпемен қамтылған. Белгілі болғанындай, қан айналымы жүйесінің аурулары адам өлімінің негізгі себептерінің ішінде бірінші орынға ие көрінеді. Кардиологиялық жəне кардиохирургиялық қызметті дамыту жөніндегі салалық бағдарламаның шеңберінде 3 жыл ішінде барлық өңірлік орталықтарда 16 кардиохирургиялық орталық жəне бөлімше пайдалануға беріліп, озық технологиялар енгізу нəтижесінде жүрекке 20 мыңнан астам ота жасалыпты. Сондай-ақ, халықаралық стандарттарға сəйкес өңірлерде 20 инсульт орталығы ашылса, ағымдағы жылдың соңына дейін тағы 28-і ашылады деп күтілуде. Елбасы тапсырмасы бойынша Үкімет Онкологиялық көмекті дамытудың 20122016 жылдарға арналған бағдарламасын бекітсе, онкологиялық қызметтің бюджеті 2,2 есе, дəрілік қамтамасыз ету 1,7 есе артқан. Туберкулезге қарсы күрес маңызды болып қала береді. Пенитенциарлық секторда туберкулезге қарсы күрес бойынша іс-шараларды барынша жоғары түрде жалғастыру көзделуде. Бұдан басқа, барлық елде стационарлық қызметтер көрсетуде бірыңғай тариф (2010 жылға дейін өңірлер арасында тарифтерден бас тарту шамамен 30 мың теңгені құрайды)

жұмыс істейтіндігі де назардан тыс қалған жоқ. «Сапалы емге қомақты қаражат» қағидатына сəйкес тек 2012 жылы шамамен 21 млрд. теңге басқа қалалардың пациенттеріне төленген. Республикалық жəне жергілікті бюджет қаражатынан амбулаториялықемханалық көмекті қаржыландыруда теңсіздік байқалған. Осының салдарынан кейбір облыстар (ШҚО, Алматы жəне Атырау) жан басына шаққандағы төменгі норматив көрсеткішіне ие. Трансплантология саласының белсенді дамуымен де бөлісе кеткен министр 2012 жылы ересектер мен балаларға 90-нан астам трансплантация (бүйрек, сүйек кемігі, жүрек, ұйқы безі) жүргізілгендігін алға тартты. Ал сол былтыр донор жүрегін бірегей трансплантациялау жүзеге асқандығын да айта кету керек. Шетелдерде емделуге кезек күту проблемасы əлі күнге дейін бар болса, 161 пациент, оның ішінде 133-і (86,6%) ағзаларды транспланттауға кезекте тұр екен. Алайда, халықтың ағза донорлығы жайындағы хабары мардымсыз көрінеді. Олай болса, қоғаммен жүргізілетін осындай мақсатты жұмыс жалғасады. Министрлік кадрларды даярлап, оларды өңірлерге жіберетіні, ал жергілікті атқарушы органдар оларға тиісті жағдай жасауы қажеттігі де тілге тиек етілді. Министр өңірлердің бəрінде бірдей бұл міндетті шешу тиісті деңгейде еместігін атап көрсетті. Бұл үшін əкімдіктерге медицина қызметкерлеріне ведомстволық тұрғын үй құрылысын жүргізу жəне де оларды жалға беруді ұлғайту қажет. Бұдан кейін палатаның Əлеуметтікмəдени даму комитетінің хатшысы Гүлнəр Ықсанова қосымша баяндама жасады. Ол саланы дамыту үшін заңнамалық тұғырдан қолдау қажеттігін баса айтты. Депутаттар министрге көптеген сауал қойып, өз ойларын ортаға салды. Жалпы, Мəжіліс «Ана мен бала», «Неке жəне отбасы» заңдық құжаттарын қайта қарап, денсаулық сақтау мəселесі бойынша өзгерістер енгізуді көздеп отыр. Сонымен бірге, отандық медициналық білім беру сапасын көтеруді заң жүзінде белгілемек. Үкімет сағатын қорытқан вице-спикер айтылған ұсынымдар ескерілетініне сенім білдірді.

Ќоєамдыќ кеѕестіѕ кґмегі кґп Бас Прокурор Асхат Дауылбаевтың төрағалығымен Бас прокуратураның Заңдылықты қамтамасыз ету жөніндегі қоғамдық кеңесінің жаңартылған құрамының отырысы болып өтті. Мемлекет басшысының тапсырмасымен құрылған қоғамдық кеңестің құрамына белгілі мамандар енді, олардың тəжірибелері, кəсіби шеберліктері жəне белсенді азаматтық ұстанымдары кеңестің алдында тұрған жауапты міндеттерді орындауға септігін

тигізеді. Кеңесті Парламент Мəжілісінің депутаты Қуаныш Сұлтанов басқаратын болды. Ал, Кеңес қадағалау органдарының қыз метін жетілдіруге, азаматтардың құқықтарын қорғау кепілдігін арттыруға, прокуратура қызметіне қоғамдық

Жуырда Түркі халықтары дүниежүзілік ассамблеясының астаналық штаб-пəтері ашылды. Түркі халықтары дүниежүзілік ассамблеясының астаналық штаб-пəтеріне заң ғылымдарының докторы, ҚР мəдениетіне еңбек сіңірген қайраткер Есберген Алауханов басшылық ететін болды. Бұл туралы арнайы ұйымдастырылған баспасөз мəслихатында айтылды. Сондай-ақ, Президент Н.Назарбаевтың Қазақстанды Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына айналдыру туралы идеясынан

бастау алатын ТХДА-ның еңбектері таныстырылды. Аталмыш ұйым 1990 жылы Мəскеуде ақын Олжас Сүлейменовтің жетекшілігімен құрылып, 1997 жылы оған Түркия мен басқа да елдердің өкілдері кіргендіктен Дүниежүзілік ассамблея деп атала бастады. Кезінде ТХДА-ны Татарстан, Чувашия жəне Қырым татарларының өкілдері басқарса, бұл күндері ұйымның президенті – ғалым Ерментай Сұлтанмұрат. «Егемен-ақпарат».

Елді мекендердегі емдеу жайы Ќызылорда облысына сапармен барєан Денсаулыќ саќтау министрініѕ назарында болды Денсаулық сақтау министрі Салидат Қайырбекова Елбасының «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты ел халқына Жолдауының негізгі бағыттарын түсіндіру мақсатымен Қызылорда облысында жұмыс сапарымен болып қайтты. «Егемен Қазақстан».

Оның барысында министр Сырдария ауданында болып, емдеу ұйымдарының жұмысымен танысты, тұрғындарға көр сетілетін медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасын байқады. Елбасы тапсырмасына орай, апатты жағдайдағы емдеу мекемелерінің мəселесі де көтерілді. Министрлік басшысы аудандық аурухананың перзентхана жұмысын, балалар бө лімі нің емдеу тəсілдерін, жүкті əйелдерді жəне балаларды қабылдау тəртібінің орындалуын, шұғыл жеткізілген науқастарды қабылдау барысымен танысып, мамандармен ой-пікір алмасты. С.Қайырбекова шалғай жерлердегі елді мекен тұрғындары үшін озық медицина үлгілерінің ауадай қажеттігіне тоқталды, телемедицина желісін дамытып, облыстық, республикалық емханаларға тікелей шығу

уақыты жеткендігіне баса назар аударды. Сонымен қатар, министр тіркеу бөлімі электронды жүйе мен жұмыс істейтін Сыр дария аудандық емханасына диспансерлік есепте тұратын науқастардың да электронды нұсқасын тез арада жасау қажеттігін алға тартты. Скринингтік тексерулерді өткізу, дəрігерлерге қосымша ақы төлеуді жетілдіру, күндізгі стационар жұмысын күшейту жұмыстары да уақыт күттірмейтін шаралар. Қажет болған жағдайда, С.Қайырбекова аудандық емхананың жаңа ғимаратын салуға көмектесуге дайын екендігін айтты. Сапар барысында министрдің келесі тоқтаған нысаны – «Талсуат» дəрігерлік амбулаториясы. Онда ауыл халқына көрсетіліп жатқан көмектің қолжетімді жəне сапалы болуына назар аударылды. Министрлік басшысы амбулаторияда барлық жұмыс электронды түрде тіркеліп, тегін

дəрі-дəрмек беру ісі дұрыс жолға қойылғанын құптап, алдағы уақытта науқастарға тегін дəрілер беретін дəріханаларды емхана ішінен ашу дұрыс болатынын жеткізді. С.Қайырбекова «Дипломмен – ауылға!» мемлекеттік бағдарламасы бойынша жұмысты бəсеңдетпей, ол сұрақты жергілікті билік назарын қатаң бақылауға алу қажеттігіне аударды. Бағдарлама аясында шалғай ауылға келіп жұмыс істеп жатқан жас мамандарға барлық жағдайдың жасалып, қажет деген барлық əлеуметтік көмектің толыққанды көрсетілуіне назар аударды. Сонда ғана мамандардан ауылдарда тұрақтап қалып, беріліп жұмыс істеуді талап етуге болатынын айтты. Қалалық 3-ші емхана жұмысымен танысқан министр медициналық қызметкерлерге тіркелімдегі тұрғындар саны артқан жəне скринингтік тексерулер қосылған жағдайда жұмыстарды сəйкесінше жеделдету қажеттігіне тоқталды. С.Қайырбекова осы емхана ішінен ашылған «Шапағат» жастар денсаулығы орталығында болып, қызылордалық жастармен кездесіп, пікір алмасты. ҚЫЗЫЛОРДА.

Жастар жаңғырту жолында

Жанартау Қанатбек ДОСАЛИЕВ,

Жаңа технологиялар колледжінің директоры, Оңтүстік Қазақстан облысы колледждер директорлары кеңесінің төрағасы.

Жастар – үлкен күш. Жастар дегеніміз – жалын от. Жас жүрген жер – мереке. Оңтүстік жастарының көптігімен ерекшеленеді. Бүгінде облыста 14 пен 29 жас аралығындағы жастар 765 мыңнан асады. Бұл облыс халқының үштен бірін құрайды деген сөз. Оның ішінде 900-ден астам елді мекендердегі ауыл жастары 453 мың болса, қала жастары – 312 мыңға жетіп отыр. Оңтүстік Қазақстан облысында жастарға көптеген жағдайлар жасалуда. Оның ішінде, облыс əкімі Асқар Мырзахметовтің тікелей қолдауымен жастардың білім алу, мамандық таңдау, жұмысқа орналасу бағытында көптеген оң тірліктер атқарылды. Елбасымыз Н.Назарбаевтың салиқалы саясаты арқасында қазір жастарымыз қолдаушысы, панасы, демеушісі бар екенін сезінеді. Жастарға жақсы жол көрсетіп, бағыт-бағдар сілтеп, еліміздің түкпір-түкпірін шарлап кеткен «Дипломмен – ауылға!», «Қазақша сөйлесейік!», «Жастар – Отанға!», «Ауылдың гүлденуі – Қазақстанның гүлденуі», «Еркін пікір» жəне басқа да жобалар, міне, сол жас толқынға көрсетіліп жатқан қамқорлықтың нақты дəлелі. «Қазақстан-2050» Стратегиясында Елбасымыз жастар туралы

«Ал кейінгі толқын жастарға айтарым: Сендер – болашаққа деген үкілі үмітіміздің тірегісіңдер. Біздің бүгінгі атқарып жатқан қыруар шаруаларымыз тек сендер үшін жасалуда. Сендер тəуелсіз Қазақ елінің перзенттерісіңдер. Тəуелсіз елде туып, тəуелсіз елде тəрбие алдыңдар. Сендердің азат ойларың мен кемел білімдерің – елімізді қазір бізге көз жетпес алыста, қол жетпес қиянда көрінетін тың мақсаттарға апаратын құдіретті күш» деген болатын. Бұл жолдар бойында жалыны бар жастардың патриоттық сезімін оятып, күш-жігерін тасытып, асқақ арман, үлкен мақсаттарға жете лейтіні анық. «Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нəрселермен озады. Одан басқа нəрсемен оздым ғой демектің бəрі ақымақшылық», деген екен ұлы Абай. Шынында, ақылдың көркі – білім. Қазіргі заман – білімдінің заманы. Жастарға сапалы білім беру, еңбекке баулу мəселесінде Оңтүстік Қазақстан облысында орасан тірліктер бар. Бүгінде Оңтүстікте мем лекеттік колледждердің саны – 44, жеке меншік колледждер саны – 50. Барлығы 94 колледжде 75 645 оқушы білім алуда. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына енгізілген өзгерістерге байланысты облыстағы 27 кəсіптік лицей колледж болып қайта рəсімделді. 2012-2013 оқу жылына 97 мамандық бойынша 12

Əкім есеп берді. Ел не деді? бақылауға алынады. Сегізіншіден, əлеуметтік қолдаудың негізгі құралы – «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасына сəйкес, кəсіптіктехникалық білім беру жүйесі облыс экономикасының мамандарға деген қажеттілігін өтеуге бағытталады. Тоғызыншыдан, кəсіпкерлермен бірлесе салық саясатын, бюджеттік инвестицияны жетілдіру кезінде тұрғындарды азық-түлік тауарларымен қамтамасыз ету, құрылыс пен жеміс-көкөніс қоймаларын қалпына келтіру жəне тауарлар мен қызметтер бағасының негізсіз өсуіне жол бермеу міндет. Оныншы, «2012-2020 жылдарға арналған моноқалаларды дамыту»

бақылауды қамтамасыз етуге көмектеспек. Өйткені, құқық қорғау жүйесіне тұрғындардың сенімін күшейту, құқықтық мемлекетті қалыптастыру жолында азаматтық қоғам рөлін арттыру жөніндегі өзекті мəселелерді шешуде жұртшылық өкілдерінің қатысуы алдағы жұмыстардың тиімді жəне жемісті болуының басты кепілі ретінде танылады, деп хабарлады Бас прокуратураның баспасөз қызметі.

Жаѕа штаб-пəтер

Ержан БАЙТІЛЕС,

3

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

714 орынға сұранысты облыс əкімдігінің өңірлік кеңесінің қарауына ұсынып, нəтижесінде, кəсіптік лицейлерге 4861 орын, колледждерге 2435 орынға мемлекеттік тапсырыс қалыптастырылды. Өндіріс орындарының сұранысы бойынша Шымкент, Түркістан, Созақ, Сайрам өңірлеріне қажетті жаңадан 9 мамандық ашылды. «Жол картасы» жəне «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы бойынша 2012 жылы облыстағы 32 кəсіптік білім мекемесінде 10 825 оқушы білім алды, оның 3400-і бітіріп, 2890-ы жұмысқа (83%) орналасты. 2012 жылы техникалық жəне кəсіптік білім мекемелерін мемлекеттік тапсырыспен бітірген 7385 бітірушінің 6783-і, яғни 91,8 пайызы жұмыспен қамтылып, 2011 жылмен салыстырғанда бітірушілердің жұмысқа орналасуы 3,7 пайызға артты. Жергілікті биліктің қамқорлығының тындырымды істе рі нің нəтижесінде облыста жылдан-жылға білім сапасы жақсарып, көптеген оң жетістіктерге қол жеткізілуде. Облыстағы кəсіптік лицей мен колледждерді бітірушілердің кəсіптік біліктілігін жəне білім сапасын бағалау бойынша Білім жəне ғылым министрлігі тарапынан жүргізілген тəуелсіз бағалаудың көрсеткіші 2010 жылы 88,1 пайыз болса, 2012 жылы 94,1 пайызға жетіп, облысымыз республикада 1-орынды иеленді. Оңтүстік Қазақстан облысы.

Бірлігі бар елде ырыс тўрады

Жөндеу жұмысына 130 млн. теңге бөлінді, деп жауап қайтарды əкім.

– Үшарал – Достық автомабиль жолы əбден тозып бітті. Көліктерге обал. Осы жол жөнделе ме? – деп сұрады алакөлдік Ұлжалғас Дүйсебаева.

– Шекаралық ауданның жолын жөндетудің өзіндік мəні бар. Негізінен, Үшарал – Достық күрежолының 184 шақырымын жөндеу жұмысының жобалықсметалық құжаттары 2008 жылы жасалғанымен, кейінге сырғисырғи осы жағдайға жетті. Бұл проблеманы шешу үшін Өңірлік даму министрлігіне ұсыныс енгізгенбіз. Алдағы уақытта өзіндік нəтижесін беруін жеке бақылауымда ұстап отырмын.

– Ақсу ауданы, Жансүгіров кентіндегі ауыз су мəселесі қашан шешіледі? – деп сұрады ақсулық Дубек Мұсанов.

– Бұл проблеманы реттеуге облыстық бюджеттен 314 млн. теңге бөлінді. Халық көңілінен шығатындай жұмыс жүргізіледі.

– Ескелді ауданында мал өлекселерін тастайтын арнаулы

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығына сəйкес, Алматы облысында да барлық деңгейдегі əкімдердің тұрғындар алдында есеп беруі аяқталды. Жетісулықтармен 1081 кездесу өткізілді. Оған 219 мыңнан астам адам қатысып, 4 мың 135 тұрғын сөз сөйлеп, 955 ұсыныс енгізді. Кездесулердің қорытындысы Талдықорғанда Алматы облысының əкімі Аңсар Мұсахановтың ел алдындағы есебімен түйінделді. Мемлекеттік мəні бар жиынға Президент Əкімшілігінің мемлекеттік инспекторы жəне Парламент Мəжілісінің депутаттары да қатысты. Əуелгі кезекте облыс əкімінің тұрғындар алдындағы есепті баяндамасы тыңдалды. Нұрбол ƏЛДІБАЕВ, «Егемен Қазақстан».

«Негізінен, сумен қамтамасыз ету, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы, жолдың жағдайы, ауылшаруашылық өнімдерін сату, мектепке дейінгі мекемелер жүйесін кеңейту, сапалы білім беру, медициналық жəне басқа да қызмет көрсету жөніндегі өзекті мəселелер əкімдер алдына халықтың талап-тілегі ретінде айтылып, проблема болып көтерілді. Барлық ұсыныспроблема бақылауға алынып, кезең-кезеңмен шешілетін болады. Облыс халқының 76,8 пайызы ауылдық жерлерде тұрады. Елді мекендердің əлеуметтікэкономикалық дамуына жүргізілген сараптамаға сүйенсек, 759 елді мекеннің 296-сы жоғары (39 %), 427сі орташа (56,3%), 36-сы төменгі даму əлеуетіне (4,7%) жатады. «Алматы облысының аумағын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы» аясында облыста 2012 жылы 19084 жұмыс орны ашылды. Азаматтарды жұмыспен қамту органдары арқылы жұмысқа орналастыру деңгейі 90,7 пайызды құрады. Экономиканың өсуі денсаулық сақтау саласын қаржыландырудың 2011 жылғы 42,4 млрд. теңгеден 50,5 млрд. теңгеге дейін арттырды. Жаңа оқу жылы басталғанда 3080 оқушыға арналған 11 жаңа мектеп пайдалануға берілді. Мектептердің барлығы интерактивті тақтамен, жаңа үлгідегі кабинеттермен жарақтандырылған, оқушылар интернет желісін кеңінен пайдалануда. Апатты мектептердің санын азайту мақсатында биыл 8 мектеп жаңадан салынып, 2 мектеп күрделі жөндеуден өтеді. 2014-2015 жылдары қаржыландырудың əртүрлі көздері арқылы 7 мектеп жаңадан салынып, апатты мектептердің мəселесі шешіледі. Үш ауысымды мектептер мəселесін шешу үшін 2013-2015 жылдары 23 жаңа білім беру нысандарының құрылысы жос парлануда. Өткен жылы мəдениет ұйымдарының жүйесін кеңейту жұмыстары да өз жалғасын тауып, 12 ауылдық кітапхана мен 4 ауылда мəдениет үйі ашылды, Мəдениет нысандарының құрылысы мен күрделі жөндеуіне 1,7 млрд. теңгеден астам, материалдық-техникалық базасын нығайтуға 200 млн. теңгеге жуық қаржы бөлінді. Өңірімізде 71 этномəдени орталықтары, республика бойынша теңдесі жоқ Достық үйі бар. Облысымызда тұратын этностардың мəдени мұрасын дамыту, рухани жəне тілдік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін бар мүмкіндіктер жасалған. Этносаралық диалог аясындағы бірқатар бастамалар біздің облысымыздан бастау алады. «Мемлекеттік жастар саясаты туралы» заңды жүзеге асыру барысында өткен жылы əртүрлі шаралар өткізу үшін 63 млн.теңгеден астам қаржы бөлінді. Жастарды саламатты өмір салтына, өз Отанына деген мақтаныш сезімін қалыптастыруға бағытталған фестивальдар мен форумдар өткізілді. Қазақ тілін оқытатын арнайы курстар мен орталықтар құрылып, облыста мемлекеттік тілді қолдану көрсеткіші 98,6 пайызға жетті. Сонымен қатар, кадр жұмысында кемшіліктер де бар. 24 мемлекеттік

қызметкер жағымсыз себеппен қызметтен босатылды, оның ішінде, аттестациялау қорытындысы бойынша – 14, сыбайлас жемқорлық бойынша 10 адам болды. Елбасы былтырғы Жолдауында 2050 жылға дейінгі жаңа саяси бағыттың табысты бастамасы болатын жаңа міндеттерді алдымызға қойған болатын. Соны іс-жүзіне асыру үшін, біріншіден, экономикалық өсудің жаңа нүктелерін ашу барысында Қапшағай қаласындағы «Арна», Іле ауданындағы «Боралдай» жəне «Талдықорған» индустриялық ай мақтарда инженерлік инфрақұрылымдарды дамыту, оларды жоғары техникалық жəне өнімдері экспортқа бағытталған өндіріспен толықтыру бойынша жоспарлы жұмыс жүргізудеміз. Екіншіден, шикізаттық емес экспорттың үлесін 90 пайызға жеткізіп, жақсы нəтиже көрсеттік. Сондықтан да, бұл жұмысты жалғастырып, экспорттаушы кəсіпорындарға мемлекеттік бағдарламалар аясында қолдау көрсетілуде. Үшіншіден, кəсіпорындардың бəсекеге қабілеттілігін арттыру үшін үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы аясында экспортқа бағытталған жаңа өндіріс орындары дамытылуда. Төртіншіден, энергетикалық қауіпсіздікті сақтау барысында энергияның баламалы түрлері, күн жəне жел қуатын пайдаланатын технологиялар енгізілуде. Бесіншіден, Елбасы Жолдауына сəйкес, 2020 жылға дейін еліміздің агроөнеркəсіп кешенін дамытудың жаңа бағдарламасы қабылданады. Осыған байланысты егістікке жарамды жерлерді айналымға қосып, суармалы жер көлемін ұлғайтуды, басымды дақылдар көлемін ұлғайтып, жаңа технологиялар енгізу арқылы өнімділікті арттыруды, шалғайдағы мал жайылымдары мен отгондарда шахталық жəне құбырлық құдықтарды жаңғырту шараларын қабылдап, экологиялық таза өнім – жылқы, сиыр, қой еттері мен қымыз, көкөніс жəне жеміс көлемін ұлғайтамыз. Алтыншыдан, шағын жəне орта бизнестің экономикадағы үлесін екі есе арттыру үшін мемлекеттік қолдау тетіктерін жан-жақты пайдалана отырып, отандық өнім өндірушілердің мүддесі қорғалады. Жетіншіден, инфрақұрылымды дамыту үшін индустриялық аймақтарда, туристік нысандарда жəне жаңа тұрғын үй кешендерінде қажетті инфрақұрылым қалыптастыру шараларын қабылдаймыз. Жол құрылысы, магистралды газ құбыры, сумен қамтамасыз ету нысандары секілді ірі инфрақұ рылымдық жобалар ерекше

бағдарламасын жүзеге асыра бастадық. Моноқалалар тізіміне біздің облысымыздан 29 мың тұрғыны бар Текелі қаласы кірді. Ағымдағы жылы Текелі қаласын дамытудың кешенді жоспары аясында 824,9 млн. теңге бөлінді. Сол себепті, аудан жəне қала əкімдеріне олардың əлеуетін ашуға арналған кешенді шаралар əзірлеуді, бағытын анықтауды, шағын қалалардың ірі агломерациялық серіктес-қала болуына ықпал етуді жəне нəтижесінде, тұрғындардың тұрмыс деңгейін көтеруді тапсырамын. Төтенше жағдайлардың алдын алу мақсатында көктемгі су тасқынына қарсы дайындық, бөгеттерді, дамбаларды жəне гидротехникалық құрылғыларды нығайту жұмыстары басталды. Біздің барлық бағдарламаларымыздың негізі – облыс тұрғындарының өзекті мəселелерін шешу, сапалы мемлекеттік қызмет көрсету болып табылады. Ағымдағы жылы, мемлекеттік басқару деңгейінің арасындағы өкілеттілікті ажыратуды, жергілікті өзін-өзі басқару органдарын дамытуды, ауылдық жəне кенттік, аудандық маңызы бар қалалардың əкімдеріне сайлау жүргізуді қарастыратын əкімшілік реформа жүргізу жұмыстары басталады. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші, облыс экономикасын өркендетіп, тұрғындардың əлауқатын арттыру үшін баршамыз аянбай, өзара бірлікте жұмыс істеуіміз қажет. Бірлігі бар елде ырыс тұрады, деп тұжырымдады тұрғындар алдындағы есепті баяндамасын Алматы облысының əкімі Аңсар Мұсаханов. Келесі кезекте, облыс əкімі тұрғындар сұрақтарына жауап берді.

– Биыл əйгілі композитор Мұқан Төлебаевтың туғанына 100 жыл толады. Той қамына жұрт кірісіп кеткенімен, автомобиль жолы күрделі жөндеуді қажет етеді. Осы проблемаға қандай көмек көрсетесіз? – деп сұрақ қойды Сарқан ауданының тұрғыны Жамал Құлахметова.

– Мұқан Төлебаевтың мерейтойы ЮНЕСКО көлемінде аталып өтеді. Сондықтан, келесі жылға жоспарланған жол жөндеу жұмысы ілгерілетіліп, биыл автомобиль жолы міндетті түрде жөнделеді.

орын жоқ? – деді аталған аудан тұрғындары атынан Бимұрат Боранбаев.

– Бұл орайда, облысымызда жасалған арнаулы бағдарламаға сəйкес, былтыр мал өлекселерін көметін 10 шұңқыр, биыл 60 шұңқыр қазып, ветеринарлық-санитарлық талапқа сай жабдықталуда.

– Қапшағай қаласының канализация проблемасына назар аударыла ма? – деп сұрады Сергей Вижунов.

– Канализация мəселесі тек Қапшағай қаласында ғана емес, Қарасай ауданында да бар болып тұр. Негізі, бұл бүтін бір жүйе. Сондықтан осы проблеманы дұрыс шешу жұмысы жеке бақылауымда болады. Нəтижесін уақыт көрсетеді.

– Жамбыл ауданында жаңадан медициналық ғимарат салу проблемасы да көптен көтерілуде. Оған не айтасыз? – деген сұрақ қойды Бибінұр Ыбырайжанова.

– Бұл мəселені оңды шешуге облыстық бюджеттен 100 млн. теңге бөлінген.

– Талғар ауданы, Тұздыбастау ауылындағы бір мектепте оқушылар үш ауысыммен оқуда, – деген сұрақ қойды Қалибек Түргенбаев.

– Аталған ауылдан 200 орындық орта мектеп салуға қаражат республикалық бюджеттен қарастырылған. Мектеп салу құрылысы 2013 жылы басталып, 2014 жылы толық аяқталады. Негізінен, облыс əкімінің жұмысына тұрғындар, жақсы, өте жақсы деген баға берді. Өйткені, баяндамада өңір өмірі толығымен қамтылды. Олай дейтініміз, басқасын айтпағанда ел газеті «Егемен Қазақстан» басылымы кезінде көтерген бір мəселе шекара шебіндегі бұрынғы Нарынқол ауданына да қатысты жайттар (бүгінде Райымбек ауданының құрамында) алдағы уақытта оң шешімін табатындай үміт оты жанғандай болды. Олай дейтініміз, облыс əкімі баяндамасында «2013 жылы Елбасының тапсырмасы бойынша басқа да шағын қалаларды дамыту бағдарламалары əзірленеді. Алматы облысында сегіз қала бар. Сонымен қатар, шекара маңындағы аумақтарға да баса назар аударылатын болады», деп айтты. Тізбелей берсек, өзекті мəселелер əр өңірден шығатыны анық. Аграрлы облыстағы мал жайылымы, құдық мəселесі, тамшылатып суғару, 36 мың гектар жерді қайта іске қосу, ирригация жүйелік тазалау, мал азығын көбейту, субсидия алу мəселесі, дəрі-дəрмек сату жайы, Алматы – Талдықорған, Алматы – Жаркент автомобиль жолдары өз алдына. Бірақ, барды бағалап, мемлекеттік саясатқа сай атқарылып жатқан жұмысқа қанағат тұту да бір парыз емес пе?! Əлбетте, оған республикамызда Алматы облысы жекелеген салалар бойынша атқарылып жатқан жұмыстарымен көш бастап жүргені нақты дəлел болады. Алматы облысы.

4

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

ШАРАЙНА

(Соңы. Басы 1-бетте).

Əлем жаѕалыќтары

Өз кезегінде кинематография саласына жазуға əбден машықтанған əлемнің əр шалғайындағы əріптестер Берлиндегі биылғы фестивальдің күтпеген бір жаңалықтары болатындығы туралы болжам жасап, білетіндерін ортаға салып жатты. Өйткені, соңғы жылдары жабырқау картиналарымен жалықтыра бастаған Берлиналеге бір серпіліс керек екендігі ешқандай сəуегейлікті қажет етпейтін еді. Оның үстіне биыл əйгілі бірқатар режиссерлер өздерінің соңғы жұмыстарын Канн немесе Венеция фестиваліне емес, дəл осы Берлиналеге апаруға шешім қабылдауында да бір гəп бар болатын.

Экс-премьерді ќайтаруды сўрады Тəжікстанның бас прокуратурасы ресми Киевке елдің бұрынғы премьер-министрі Абдумалик Абдуллоджоновты экстрадициялауға қатысты құжаттар жолдады. Құжаттарда экс-премьерге тағылған айыптар көрсетілген.

Халықаралық іздеу жарияланған экс-премьер 5 ақпанда Борисполь əуежайында ұсталып, сот шешімімен 40 тəулікке қамауға алынған болатын. Тəжікстан бұрынғы премьерді президент Эмомали Рахмонға 1997 жылы қастандық жасауды ұйымдастырды деп айыптайды. Сондай-ақ, оған 1998 жылы Согди облысында ондаған адам қаза тапқан тəртіпсіздікті ұйымдастырды деген кінə тағады. Оның үстіне ол премьер болған кезде аса ірі көлемде мемлекет мүлкін талан-таражға салған деген күдік келтіреді. Кезінде экс-премьер президенттік сайлауға қатысып, қазіргі президенттен жеңіліс тапқан еді.

ҚАЗАҚ КАРТИНАСЫ КІМДЕРМЕН ИЫҚ ТІРЕСТІ? Олардың алғашқысы – «Менің жеке штатым Айдахо», «Піл» жəне «Параноид парк» сияқты картиналарымен дүниенің төрт бұрышына танылған режиссер Гас Ван Сент болатын. Бұл режиссер Бер линге «Анттасқан жер» деп атала тын картинасын əкелген. Аталмыш фильм ата-бабалардан қалған мекенді көздің қарашығындай сақтауға серт берген

«Аю» аулауєа шыќќан ќазаќтар Берлин кинофестивалініѕ «Кїміс аю» жїлдесін жеѕіп алды кинофестивальдің ең басты артхаустық сенсациясы – ирандық режиссер Джафар Панахи картинасының қатысуы болатын. Осыдан үш жыл бұрын «үкіметке қарсы əрекет етті» деп айыпталған режиссер алты жылға бас бостандығынан айырылып, жиырма жыл бойы кинематографиямен айналысуға тыйым салынған. Осыған қарамастан, режиссердің жақтастарымен бірлескен жобасы – «Түрілген шілтер» фильмі Берлин фестивалінен табылды. Егер немістердің өзі қатыспаса, ол қайдан Берлин фестивалі болсын, неміс кинематографиясы соңғы фестивальға Томас Арсланның «Алтын» деп аталатын лентасын ұсыныпты. Сол сияқты, араға бір жылдық үзіліс салып, Берлиналеге орыстар да оралды. Фестивальдің негізгі байқауына Борис Хлебниковтің «Ұзақ та бақытты өмір» атты картинасы іріктеп алынған болатын. Айтқандай, биылғы Берлин фестивалі əйел режиссерлердің жұмыстарының басымдығымен де ерекшеленбек. жергілікті тұрғындардың сондағы мұғалімнің мұрындық болуымен ірі мұнай корпорациясының агентіне қалай қарсыласқаны туралы. Басты рөлдерде Мэтт Деймон, Фрэнсис Макдорманд жəне Джон Красински ойнайды. Сол сияқты, жаһандық кинематография майталманы, «Траффик», «Че», «Оушеннің 12 досы» туындыларымен көрермендерінің ықыласына бөленген америкалық Стивен Содерберг – байқауға жолдама алған барлық режиссерлердің басты қарсыласы болатын. Стивен Содербергтің Джуд Лоу, Руни Мара жəне Кэтрин Зета-Джонс қатысқан «Жанама əсер» атты картинасы адамды жан күйзелісінен емдеуге септесетін бір дүдамал препарат жайында. Бүгінгі таңның адамдарына «депрессия» дейтін дерт таңсық емес. Алайда, осы шыңыраудан алып шығатын таблеткаларға таңылған тағдырлар жайлы фильм сөзсіз күрделі болуы тиіс еді. Бұлардан бөлек австриялық Ульрих Зайдль соңғы жылдары бас көтермей түсіріп жатқан «Жұмақ» атты трилогиясы бас жүлдеге таласа алатыны туралы болжамдар болған. Берлин фестиваліне ол трилогияның «Жұмақ: үміт» деп аталатын ең мықты бөлігін қосқан. Тізе берсек, «Алтын аю» жүлдесінен дəмелі дүниелердің қатарында корей режиссері Хон Сан Судың «Хайвонның ешкімге тəн емес қызы» картинасы, француздық мизантроп, Канн кинофестивалінің бірнеше дүркін жүлдегері Брюно Дюмонның «Камилла Клодель 1915» атты драмасы бар еді. Соңғы туынды Огюст Роденнің музасы атанған əйгілі суретші əйел хақында. Оған қоса босниялық режиссер Данис Тановичтің «Темір ұрлықшылар өмірінен көріністер» де басты байқауда бəсеке туғызған туындылар легіне қосылған-ды. Бірақ, осыған қарамастан,

ҚАЗАҚ КИНОСЫ НЕСІМЕН ДАРАЛАНДЫ? Халықаралық 63-ші Берлин кинофестивалінің қазылар алқасына Қытай режиссері Вонг Кар Вай («Чунцин экспресі», «Махаббат көңіл күйі», «Ұлы өнерпаздар») төрағалық еткені белгілі. Сонымен, Вонг Кар Вай бастаған кино сарапшылары «Алтын аю» жүлдесіне Калин Питер Нецердің «Бала ұстанымы» атты румын картинасын лайық деп тапты. Айтқандай, орыстілді БАҚ бас жүлде алған фильмді бірінен бірі көшіріп, «Поза эмбриона» деп аударса, румын тілінен хабардар əріптестер дұрысы – «Позиция ребенка» деп ескерту жасапты. Қысқасы, «Алтын аюмен» марапатталған сюжетте ауқатты отбасынан шыққан жігіт шоссені кесіп өтпек болған ауыл баласын қағып кетіп, қайтып келмес сапарға аттандырады. Бұл картина қалайда сүйікті баласын түрмеден алып қалу үшін қоғам тəртібіне сай əрекет ететін əйелдің бар қамқарекеті мен румын қоғамының жоғары сатыларындағы өмір салтымен өрілген. Кей отандастары румын режиссерін сыбайластық пен жемқорлықты əшкере етті деп айыптаса, режиссер журналистерге берген сұхбатында: «Коррупция қай елде жоқ?!» деп уəж айтады. Берлин кинофестивалінің үздік режиссураға арналған жүлдесі америкалық Дэвид Гордон Гринге «Көшкіндер əміршісі» фильмі үшін берілді. Үздік сценарий жүлдесіне жоғарыда аталған ирандық Джафар Панахи «Түрілген шымылдық» фильмінің əдеби негізін жасағаны үшін лайықты деп табылды. Ал Борис Хлебниковтің «Ұзақ та бақытты өмір» кинокартинасы елеусіз қалды. Қазақ картинасының «Күміс аю» жүлдесімен марапатталуы біз үшін күтпеген жаңалық болғанымен, кинофестивальға қатысып жатқан картиналарды қадағалап

отырған киносыншылар үшін тосын оқиға болмаған сияқты. Аслан атты басты кейіпкер өмір сүру заңдылықтарын түсіну үшін ғана емес, өмір сүрудің əдістерін үйрену үшін алысқан кішкентай адам. Қатыгездікпен қатар, поэтикалық мəнерге толы картинада Аслан рөлін 13 жастағы балалар үйінің тəр биеленушісі Тимур Айдарбеков ойнайды. Бізге белгілісі, 28 жастағы қазақ режиссері Эмир Байғазиннің осы киножобасы 2011 жылы VII халықаралық «Еуразия» кинофестивалі шеңберінде өткізілген «Қазақстандық киножобалар нарығында» үздік деп танылып, «Қазақфильм» киностудиясының қаржылай қолдауына жəне халықаралық деңгейде танылуына кең мүмкіндік алған-ды. Фильмнің түсіру жұмыстары 2012 жылдың шілде айында аяқталды. Бірнеше күннен кейін фильмнің алғашқы кадрлары Сараево қаласында (Босния жəне Герцеговина) өткен халықаралық кинофестивальде көрсетіліп, Work-in-Progress конкурстық бағдарламасында Бас жүлдені жеңіп алған болатын. Көп ұзамай, «Берлинале Əлемдік Кино Қоры» (Berlinale World Cinema Fund) тағайындаған жүлдеге қол жеткізді. Жалпы, бұл фильм – аталмыш Қордың қолдауына ие болған алғашқы қазақстандық жоба.

ЖАСА, ҚАЗАҚ КИНЕМАТОГРАФИЯСЫНЫҢ ЖАС ТОЛҚЫНЫ!

Не десек те, қазақ киносы алғаш рет салтанат құрған Берлинале фестивалін қорытындылайтын күн де келді. Жұма күні фестивальдің ынталандыру сыйлықтары таратылса, сенбі, 16 ақпанда Бас жүлдегерлердің легі де анықталды. Үздік операторлық жүлдесі үшін сахнаға көтерілген Əзиз Жамбакиев ағылшын тілінде шығармашылық əлем тоғыстырған досы, режиссер Эмир Байғазинге, продюсер Анна Качкоға, жас кинематографистерге сенген, қолдау білдірген «Қазақфильм» киностудиясының жетекшісі Ермек Аманшаевқа Берлинале мінберінен алғыс айтты. Осылайша, даңқы дүниеге мəлім кинододаға қазақ кинематографиясы алғаш рет қатысып қана қоймай, «Күміс аюды» иемденуімен де ұлттық кинематография шежіресінде қалды. Ең бастысы, əлемдік киносыншылар мен шетелдік БАҚ қазақ картинасын жақсы қабылдады. Шетелдік əріптестер аузынан бөтен сөзді естімедік. Гонконгтық режиссер Вонг Кар Вай бастаған қазылар алқасы қазақ картинасын атағанда 1600 адамды сыйдырған Берлинале залы дүр етіп, қошеметін аяған жоқ. Берлиннен түнделетіп ұшып келіп жеткен делегация басшысы, «Қазақфильм» киностудиясы» АҚ президенті Ермек Аманшаевтан осынау табысты қорытындылап беруін сұрағанымызда: – Соңғы жылдары кинематографиямызда түрлі жанрда фильм түсіріп

жүрген 25-30 жас аралығындағы режиссерлер, сценаристер, операторлар жəне продюсерлердің жаңа толқыны қалыптасты. Бүгінгі əлемдік кино дамуын жіті бақылап, қадағалап отырған бұл жаңа толқын қазір «А» дəрежелі халықаралық кинофестивальдерге қатысып, жүлде ала бастады. Солардың бел ортасында жүрген жас режиссерлер – Эмир Байғазин, Əділхан Ержанов, Фархат Шəріпов, Жасұлан Пошанов, Серік Əбішев, Олжас Исаев, Ахат Ибраевтарды атауға болады. Дарынды əрі жас сценаристер қатарын – Жайық Сыздықов, Мұхамед Мамырбеков, Тимур Жақсылықов, Данияр Күмісбаев, Ғазиз Насыров, Бекболат Шекеров жəне т.б. құрайды. Сондай-ақ, жас продюсерлерден – Əсел Ержанованы, Əлия Меңдіғожинаны, Наташа Юдинаны, талантты операторлардан: Əзиз Жамбакиев, Александр Плотников, Александр Вертников, Бегайдар Шалдарбеков, Ренат Қосай, Ескендір Нарымбетов, Айдын Мақсатты атауға болады. Əлемдік кино тəжірибені еркін меңгер ген бұл толқын кинематографияда өз қолтаңбасын қалыптастырды. Бүгінгі кинотехника мүмкіндіктерін жақсы біледі, жəне соны түсірілім кезінде ұтымды пайдалана алады. Осы жаңа толқын арқылы қазақ киносының көрермендерінің қатары да көбейіп келеді. Олар əртүрлі тақырыпты игеріп, бүгінгі жас аудиторияға арналған жаңа туындылар жасай бастады. Бұл толқынның алға қойған мақсат-мұраты бір болса да, қолтаңбасы əртүрлі. Олар бүгінгі қазақстандықтардың, ел-тіршілігінің шежірелері сияқты. Айта кетер жайт, жақында Берлин кинофестиваліне қатысқан Э.Байғазиннің «Үйлесімділік сабақтары» фильмі табысқа кездейсоқ жеткен жоқ. Бұл жеңістің артында үлкен еңбек, зор ізденіс жəне сауатты менеджмент жатқаны анық. Соңғы кездері табысқа қол жеткізген осындай фильмдеріміздің арқасында қазіргі күні шетелдік режиссерлер мен продюсерлер бірлесіп жұмыс істеуге ықылас танытып отыр. Берлин фестивалінің басшысы өз сөзінде: «Қазақ режиссері Эмир Байғазиннің Берлин фестиваліне қатысуы жəне операторлық жұмысы үшін жүлде алуы бұл біздің қазақ киносына деген құрметімізді білдіреді», деген болатын. Берлин фестиваліндегі жеңісімізге ортақтасып, бүгінгі күні əр жерден құттықтау хаттар келіп жатыр. Əрбір кезекті табыс бізге жаңа міндеттер жүктеп, жауапкершілік артады. Біз ұлттық өнеріміздің дамуына қызмет етуге əрқашан дайынбыз. Бұл тарапта біз үшін Елбасының кино саласына деген ықыласы, қамқор көңілі жақсы мүмкіндіктер туғызып, бізді тек биіктерге жетелейді, – деді. Ермек Аманшаев айтса айтқандай, біз бұл жеңіске кездейсоқ келген жоқпыз. Тəуелсіз мемлекетіміздің өнер мен мəдениетке көрсетіп жатқан қолдауы алғашқы жемісін бере бастағанын көру, əрине, ғанибет!

Жарыс жолында жалындап Ағымдағы жылғы ақпанның 7-сінен 9-ына дейін Алматы облысының спорт алаңдарында «Интергаз Орталық Азия» АҚ-тың VI қысқы спартакиадасы болып өтті. Спартакиада сөресіне акционерлік қоғамның барлық өндірістік филиалдарынан дерлік 105 қызметкер шықты. Атап айтқанда олар «Атырау», «Ақтау», «Орал», «Ақтөбе», «Оңтүстік» магистралды газ құбыры басқармаларының жəне Оралдағы инженерлік-техникалық орталықтың өкілдері еді. Аламан жарыс бағдарламасына хоккей мен шаңғы сияқты неғұрлым кең тараған қысқы спорт түрлері кіріп, шырайын келтірді. Қалыптасқан дəстүр бойынша компания басшылығы спортшыларды қолдауға келді. Бұл өз кезегінде денсаулықты нығайту құралы ретінде денешынықтыру мен спортты насихаттауда – «Интергаз Орталық Азия» АҚ корпоративтік саясатының маңызды құрамы болып табылатынын дəлел дейді. Бұған қоса, қоғам басшылығы хоккейден өткен барлық сайыстарға белсенді қатысты.

Сөйтіп, жанкүйерлік танытты. Дүбірлі жарыстың жабылу салтанатында екі күндік тартыстың қорытындысы шығарылды. Мəселен, ерлер арасындағы жеке шаңғы жарысында «Орал» МГҚБ командасынан Леонид Набугорнов мəреге бірінші жетті, екінші болып Оралдағы инженерлік-техникалық орталықтан Дмитрий Сидоровнин жəне «Атырау» МГҚБ-дан Айдар Қадербаев үшінші болып келді. Əйелдер арасынан шаңғы жарысында «Орал» МГҚБ командасынан Əлия Атьярова бірінші орынға, Оралдағы инженерлік-техникалық орталығының командасынан Каммила Зуева екінші орынға, «Интергаз Орталық Азия» АҚ Ақтөбе филиалынан Людмила Пеннер үшінші орынға ие болды. Делебені қоздырған хоккей тартысты болды. Шешуші шайқаста «Ақтөбе» МГҚБ мен «Интергаз Орталық Азия» АҚ Орталық аппаратының командалары кездесті. Орталық аппараттың атынан түскен сайыпқырандар қарсыластарын қапыда қалдырып, 4:2 есебімен басым болды. Жүлделі 3-орын үшін «Орал» МГҚБ мен «Атырау» МГҚБ

хоккейшілері күш сынасты. Табан тірескен тайталаста «Орал» МГҚБ командасы жеңіп шықты, сөйтіп есеп: - 5:1. Компания басшылығының айтуынша, бұл қысқы спартакиада газ тасымалдау саласы қызметкерлерінің жеңіске деген жəне бір ынта-жігері мен керемет дайындығын көрсетті. Жалпы алғанда, жарыс жолында жалындап, өзгелерге өнеге танытты. Жүлделі орындарға ие болған барлық командалар медальдармен, естелік жүлделермен жəне дипломдармен марапатталды. * * * «Интергаз Орталық Азия» АҚ 1997 жылдың шілде айында құрылған. Компания Қазақстанның газ тасымалдау жүйесін басқарады жəне «ҚазТрансГаз» АҚ құрамына кіреді. Компания жылдық өткізу қабілеті 190 млрд. текше метрге дейінгі, ұзындығы 14 мың шақырымнан асатын магистралды газ құбырлары желісін пайдаланады. «Интергаз Орталық Азия» АҚ

«Шўбаркґл метеориті» деген атауєа ие болады Ресей ғалымдары 15 ақпан күні Челябі облысындағы Шұбаркөл көлінің аумағына құлаған метеориттің қалдықтарын тапты. «Новости» ақпарат агенттігінің хабарлауынша, қалдықтар Урал федералды университетінің «Нанотех» ғылыми зертханасына тапсырылған.

Жүргізілген талдау-зерттеу көрсеткеніндей, метеорит кəдімгі хондриттер класына жатады, оның құрамында 10 пайызға жуық темір бар. Университет ғалымы Виктор Гороховскийдің айтуынша, бұл жаңа метеорит халықаралық каталогқа «Шұбаркөл метеориті» деген атаумен енуі мүмкін. Ресейлік мамандардың жасаған болжамына қарағанда, метеорит атмосфераға сағатына 54 мың шақырым жылдамдықпен кіріп, жерден 30-50 шақырымдай биіктікте жарылған.

Президенттік сайлау басталды Кеше Арменияда президенттік сайлау басталды. Елдің аумағындағы сайлау учаскесінде 1988 сайлаушы дауыс беріп жатыр. Бұл жөнінде «Интерфакс» ақпарат агенттігі хабарлады.

Елдің сайлау заңнамаларына сəйкес сайлаушылар тек ел аумағында ғана дауыс берулері тиіс. Дипломатиялық миссиялардың қызметкерлеріне жəне олардың отбасыларына елден тыс жерлерде дауыс беруге құқық берілген. Олардың жалпы саны – 243 адам. Бұлар үшін электронды дауыс беру ұйымдастырылған. Президенттікке жеті кандидат: елдің қазіргі басшысы, Республикалық партияның төрағасы С.Саргсян, «Бостандық» партиясының жетекшісі Г.Багратян, «Мирас» партиясының басшысы Р.Овоннисян, Ұлттық өзін өзі айқындау партиясының төрағасы П.Айрикян, Таулы Қарабақтың бұрынғы сыртқы істер министрі А.Меликян жəне саясаттанушы А.Гукасян бар.

Ќысќа ќайырып айтќанда:  Түркіменстанда саяси белсенділер А.Аманклычев пен С.Хаджиев бостандыққа шықты. Олар өздерінің саяси көзқарастары үшін 2006 жылдан бері түрмеде отырған болатын.  Израиль премьер-министрі Б.Нетаньяху Сирия босқындарының ел аумағынан тек төлқұжатты көрсету арқылы өте алатынын мəлімдеді. Бұл қауіпсіздік үшін қажет.  Биылғы жылы Ресейде миллиардерлер саны осы ел тарихында рекордтық көрсеткішке жетіп, 131 адамды құрады.  Жексенбі күні өткен президенттік сайлауда Эквадор президенті Рафаэль Корреа жеңіске жетіп, екінші мерзімге сайланды.

37 бейбіт тўрєын мерт болды «Ассошейтед пресс» агенттігінің хабарлауынша, Бағдадта болған бірнеше жарылыс салдарынан 37 адам мерт болып, 130-дан астам адам жараланған. Жарылыстар негізінен мұсылман шииттер басым қоныстанған ауданда жасалған.

Жергілікті полиция органдарының деректеріне қарағанда, бұл аумақта жарылғыш заттар қойылған бес автокөлік бірінен соң бірі жарылған. Полицейлер жарылғыш қондырғылар орнатылған екі автомашинаны залалсыздандырып үлгеріпті. Қазірге жарылыс жауапкершілігін ешкім мойнына алған жоқ. Жарылысты сүннит экстремистері жасады деген болжам айтылуда.

Евкуров отставкаєа кетуі мїмкін Ингушетия басшысы Юнус-Бек Евкуров жақында отставкаға кетуі мүмкін. Ресейлік кейбір ақпарат агенттіктерінің жазуына қарағанда, қазіргі кезде Кремль оның орнына адам іздестіріп жатқан сияқты. Оның кім екені құпия сақталып отыр. Жоспар бойынша Ингушетияда сайлау осы жылдың қыркүйегінде өтуі тиіс. Дерек көздері бойынша Евкуров Ингушетия үшін қатал басшы емес сияқты. «Ведомости» басылымының жазуынша, республиканың жаңа басшылығына Мурад Зязиков келіп қалуы ықтимал. Ол бұған дейін де Ингушетияға басшылық еткен. Биылғы жылдың қаңтарында Ресей президенті Владимир Путин Дағыстан республикасының басшысы Магомедсалам Магомаевтың отставкасын қабылдаған болатын.

Бірінші турдыѕ нəтижесін шыєарды Кипр жексенбі күні президенттік сайлаудың бірінші турының нəтижесін шығарды. «Франс-пресс» агенттігінің ақпараттары бойынша сайлаудың екінші турына ДИСИ партиясынан ұсынылған кандидат Никос Анастасиадис пен АИЭЛ коммунистік партиясынан кандидат Ставрос Малас шыққан. Анастасиадис сайлаушылар дауысының 45 пайызына, Малас 27 пайызына ие болған. Сайлау учаскесіне сайлаушылардың 83 пайызы келіп, өз таңдауларын жасапты. Президенттік сайлаудың екінші туры 24 ақпанда өтеді. Кипр 2011 жылдан бері қаржы дағдарысын айтарлықтай көріп келеді. Бұл аз болғандай, өткен жылы ірі рейтингтік агенттіктер Кипрдің кредиттік рейтингін бірнеше сатыға төмендеткен болатын. Ал сайлаушылар Никос Анастасиадисқа сенім артатын сияқты. Интернет материалдары негізінде əзірленді.

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

5

 Замана зиялылар зердесінде Қазақ оқымыстысы Кенжеғали Əбенұлы Сағадиевтің даңқы дүние жүзіне несімен мəлім? Қазақстанның ғылымы мен жоғары оқу орындары тарихында бір адамның қатарынан республиканың іргелі деген Целиноград ауыл шаруашылық институты, Қазақ мемлекеттік басқару академиясы, Қазақ мемлекеттік аграрлық университеті, Халықаралық бизнес университеті сияқты төрт бірдей жоғары оқу орындарын жəне Ұлттық ғылым академиясын басқаруымен бе, жоқ əлде Қазақстанның жоғары заң шығарушы буыны Парламент Мəжілісіне екі мəрте депутат болып сайлануымен бе? Жоқ, бұлай болмаса керек-ті. Өйткені, мұндай жағдайлар тап осыншалықты дəл осы үрдісте қайталанбағанмен, болған да шығар? Қарапайым ауыл баласының академиктік, мемлекет жəне қоғам қайраткерлігіне дейінгі жүріп өткен жолынан ең əуелі академик Сағадиевтің ойшылдығы мен пайым парасатының тереңдігін жəне де кез келген мəселе бойынша өз пікірін, кейіннен сонысына келісерліктей етіп ашық та нанымды əрі иланымды айта білетін өзіне ғана тəн ерекшелігін көреміз. Жəне де ойлы сөзін ішіне бүгіп те қалмайды. Мұнысы кез келген мəселеге жаны аши білетін тағы бір қайталанбас қасиетінде жатқандай. Бұл Сағадиевтің нағыз ғалымдығының бір қыры болса, ел мен мемлекеттік мүддені бəрінен де биік, бəрінен де қасиетті санар тектілігінде жатқандай болып сезілері бар. Осы бір ой академик ағаға қояр алғашқы сауалды алдымызға тарта бергені де болды.

– Аға, сіздің тамырыңыз алаш қайраткері, ұлт ұстазы Ахаңның, Ахмет Байтұрсыновтың тегінен тартады дейді ғой?

– Ата тегім соны айтады. Бұл жағын жіліктеп шағып бермей-ақ қояйын. Бізге жараспас! Ал енді өзім өскен өлкенің сағым ойнаған сар даласы, сарқыраған өзені, мөлдіреген көлдері, ойдымойдым орман-тоғайлары көз алдымда мəңгілікке қалып қойғандығы бар. Көне Торғай даласындағы Жыланшық өзенінің арғы-бергі жағалауы, Құмарал мен Сартүбектің айнала көмкерген жасыл шалғынды нулы көлі!.. Мен үшін жұмыр жердің жұмағы – өз туған жерім. Бəлкім, менің осы бір ең алғашқы дүниеауи сүйіспеншілігім мен құштарлығым осынау өлкеге деген шын ынтызарлықтан бастау алған да шығар. Мен атақты Торғай өлкесінің Жангелдин ауданындағы №1 ауылында дүниеге келгенмін. Осы өлкенің арғы-бергі тарихын да оның жерінің болсын, одан қалды өзен-көлдерінің жайын да, тарихын да көпшілігіміз əлі жете біле де бермейміз. Əкем жарықтық жеті жасар кезімде Сартүбектегі қорымға ертіп əкелгені есімде сақталып қалыпты. Аруақты қадірлейтін қазақтың ескі нанымы бойынша бабалар рухына құран бағыштап, бет сипай отырып, енді ғана мектепке барғалы жүрген мені əкем үлкен өмір сапарына осылайша аттандырып еді. Сол жолы осы қорымда жерленген Байтұрсын, Ақтас, Ерғазы, Қали есімдерін алғаш рет естіген едім. Байтұрсынның Ахметі туралы да аз-мұз естігенім осы жолы болды. «Ахаң деген ол кім, əке?», деп сұрадым. «Жарықтық Ахаң, бүкіл қазақтың, бүкіл алаштың Ахаңы ғой! Балам-ау, мен білетін арғы-бергі қазақта Ахаңнан артық кім дүниеден өтті екен?! Заман түзелер, уақыты да келер əлі! Сен де өсерсің! Ахаңның қандай адам болғанын толық білерсің əлі! Ұлым, сен осы Ахмет атаңдай болсаң, арманым болмас еді», деген əкемнің күрсіне айтқан бір ауыз сөзі осы күндері санамда қайта жаңғырғандай болады.

– Бүгінгідей əлем таныған білікті ғалым əрі қайраткер болып қалыптасуыңызға сол ортаның əсері тиді деп ойлайсыз ба?

– Əрине! Адам баласына көптеген жақсы қасиеттер ананың сүтімен, əкенің қанымен даритындығы бар. Айнала дүние мен қоршаған ортаның ғажайыптарын енді сезініп, енді тани бастаған шақта əкем Сағадидің зердеме құйып, үйреткендері көп болды. Əкемнің сол үйреткендері күні бүгінге шейін өз ғұмырыма азық та болып келе жатқан сыңайлы. Аспан əлеміндегі жымыңдаған сансыз жұлдыздардың құпия сырынан бастап, ен даланы өрлей ескен желдің де, ішін тарта, ызбарлана соққан ала құйын боранның да бағытын анықтай білуге дейінгі қазақи жұлдызнама, яғни, бүгінгі астрономияның да əліппесін мен өз əкемнен үйренгенмін. Бес жасымнан бастап желмен жарысқан небір жүйріктердің ат басына мініп, талай бір қиқулы бəйгеге қатысқандықтан ба екен, жылқы малы десе көңілімнің алабұртып, тіпті елігіп, делебемнің осы күнге дейін қозып тұратындығы да бар. Менің өмірімнің бас бапкері əкем болса, мен де енді өзімді өз ұрпақтарымның, өз немерелерімнің бас бапкері сияқты сезінемін өзімді. Жарықтық əкем өмірден ерте озып кетті.

– Жаңа «əкем Сағади» деп қалдыңыз?..

– Иə, солай. Əбен – əкемнің інісі. Сол кісі асырап өсірді, Əбенұлы деп жазыламын, Сағади есімін фамилияма алдым. Анам Қаламқас мені қырық жасында көтерген екен, сексен беске келіп қайтты. Немерелерін иіскеді. Профессор болғанымызды, азды-көпті лауазымды қызметтер жасағанымызды да көрді. Алматыда қызмет атқарғанымда бір жылдай келіп бізбен бірге де тұрды. Үлкен қаланың төрт қабырғалы қарбалас тіршілігіне үйрене алмай жəне де əңгіме-дүкен құратын өз қатарластары болмаған соң, өзі үйренген ауылда тұрғысы келді. Иманды болғырлар, олар тұрмыстың да, өмірдің де қиыншылықтарын көп көрген адамдар ғой. Біздің тіршілігімізге ырза шығар деп ойлаймын. Əкешешемізден үш ұл жəне үш қыз едік. Қазір сол бауырларымнан өзімнен екі жас үлкен апам ғана бар. Бала-шағасымен Астанада тұрады.

– Сіздің бəрін білсем деген құштарлығыңыз үлкен ғылымға алып келгендей екен?!..

– Солайы, солай болар! Ал енді 1955 жылы Қостанай облысындағы Əулиекөл ауданындағы орта мектепті күміс медальмен бітіріп, аттестатымды қолыма алғаннан кейін «Біздің əулеттен əлі бірде-бір адам жоғары білім алған жоқ, сен оқы!», деп үйдегілер бар жиған-тергендерін қолыма ұстатып, мені Алматыға жібермек болды. Елдің енді-енді есін жинап келе жатқан кезі ғой. Сол кезде Мəскеуден бір инженер келіп, бізді Мəскеудегі түсті металдар жəне алтын институтында оқып, осы саланың мамандары болуға үгіттеді. Айтқан əңгімелері де қатты əсер етті. Ол кезде тау-кен инженерлері дегеніңіз, армия генералдары сияқты не бір оқалы, сəнді киімдер киіп жүретін. Осылайша, мен де инженер болғым келді. Оның үстіне физика мен математика пəндеріне жақсы едім. Мəскеудегі құрыш балқыту институты жайлы естіп, құжаттарымды сол оқу орнына салып жібердім. Мəскеуге аттанбас бұрын əкем екеуміз бабалардың басына тəу етіп, Ақкөлдегі ағайындардың батасын алып қайтайық деп жолға шықтық. Үйге қайтар кезде табан астынан Қабырға өзені тасып, жолда біраз күн аялдай тұруға тура келді. Оқудан кешіктім. Осылайша, Мəскеу көзден

қоймадым. Содан, үшінші рет Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетіне тағы да шақырып алып, Целиноградтағы ауыл шаруашылық институтына барасыз деді. Бұл жолы талаптың нақтылы қойылып отырғандығын сездім. Ол кезде біз де – коммунистпіз! Партия қайда жіберсе, сонда бару керек. Ақыры келісімімді беріп, бұрынсоңды көрмеген жерім болса да, Целиноградқа келдік қой. Туған жерім Торғайға да жақындығы көңілімді орнықтырды. Несін жасырайын, тұңғыш ректорлық жұмысым болғаннан кейін бе екен, Целиноградтағы жылдарым аса ыстық сезіліп тұрары бар. Білмейтін мəселелерім де көп болатын. Күндіз қызметімді атқарып келем де, түннің бір уағына дейін ауыл шаруашылығы мамандықтарына қатысты кітаптар мен оқулықтарды ақтарамын. Институттың оқу базасы да, ғимараттары өте нашар еді. Мəскеуге бағынатын кез, бəрін де сол жақ шешеді. Əбден жүдеу тартқан оқу базасымен ауыл шаруашылығы үшін білікті кадрлар дайындау мүмкін еместігіне дəлелді пікірімді айтып, Мəскеудегі одақтық Білім министрлігі мен Ауыл

айнала бастады. Осы жағдайға жаным ауырып жүргендіктен, институтқа қабылданатын қазақ жастарын біртіндеп көбейте бастадық. Зерек, оқуға деген ынтасы мен талпынысы бар жастарды іздестіріп, шақыртып алатын едім. Бастапқыда институтта ұлты қазақ дейтіндей оқытушылар да саусақпен санарлық болды. Солардың қатарын толықтыра бастадым. Бұл, əрине, Мəскеудің құлағына тимей де қалған жоқ еді. Күндердің бір күнінде үлкен комиссия да келді. Мəскеуге жіберілген «домалақ» арыз бойынша тексерушілер келе жатқанын біліп, біз де алдын ала дайындала бердік. Жалпы, жұмысымыз жаман емес еді. Жетістіктеріміз де бар болатын. Бүкілодақтық ауыспалы Қызыл Туды да жеңіп алғанбыз. Советтік Қазақстан тарихында бұл туды жеңіп алған екі институт қана болса, соның бірі біз едік. Мəскеу бұл жолы қаһарлана келетіндігін сездім де, жедел бір топ қызметкерлерімді Қазақстанның солтүстігімен көршілес жатқан Тюмень, Новосібір, Омбы, Свердловск ауыл шаруашылық институттарындағы студенттердің қаншасы қазақ, қаншасы басқа ұлт дегендей, ақпар жинап алып келуге іссапарға жібердім.

Академик Кенжеєали САЄАДИЕВ:

бұл-бұл ұшты. Содан Алматыға тарттым. Қолымда еш құжат жоқ. Бəрі де Мəскеуде! Алып ұшып, Алматыға жетіп, сол кездегі С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры Асқар Закаринге кіріп, жағдайды түсіндіріп, мектепті күміс медальге бітіргенімді айтып, экономика-философия факультетіне емтихансыз қабылдандым. Бастапқыда экономика дегеннен гөрі, философия деген атауы көбірек ұнағандай болды. Бірақ, түптеп келгенде экономика факультетінен бір-ақ шықтым. Əу бастағы өкінішім басылғандай болды. Алғашқы сессияны да «өте жақсы» деген бағамен аяқтадым. Үшінші курста екінің бірінің қолы жете бермейтін Ленин стипендиясына іліктім.

– Солай бола тұра бірінші семестрден соң оқуды тастап, екі ай сабаққа бармай қойдыңыз...

– Жұмыс істедім. Ақша тауып, Мəскеуге оқуға кеткім келді. КазГУ-дегі оқуымды жайына қалдырып, екі-үш адаммен бірігіп түнімен кө мір түсіріп жүргенімізді ауылдағы немере ағам естіп қалып, өз ренішін білдіріп, хат жазып жіберіпті. Университеттің комсомол комитетінің де талқысына түстім. Оқудан шығаруға бұйрық та дайындап қойыпты. Себебін сұрап, сұрақтың астына алды дейсіз. Сессияны кілең беске тапсырғанымды, Мəскеуге оқуға кеткім келіп жүргенімді білген комиссиядағылар ақылдарын айтып, қатаң сөгістерін беріп, мені оқуда қалдыратын болды. Мен де сабама түсіп, экономиканың өмірге керек ғылым екенін түсініп, сабағымды қаузап оқи бастадым. Оқыған сайын экономика мені өзіне баурап алып кете берді де, ол бүкіл өмірімнің арқауына айналды. Ал сол комсомол жиналысында менің мəселемді қарап, талқыға салуға қатысқан профессор-экономистер Кеңес Бердалиев пен Қаби Ақаевпен достармыз, əлі күнге дейін араласып тұрамыз. «Мəскеуге қашан кетесің?» деп көрген сайын əзілдеп қояды.

– Мəскеуден білім алудың сəті түсті ғой ақыры...

– Иə, солай болды! Алайда, бұл арманым да бірден орындала қалған жоқ. Университетті бітірген соң осы оқу орнына сабақ беруге қалдырылдым. Ол кезде Мəскеуде білім алудың өз тəртібі болатын. Сол кездегі одақтас республикалардан қай мамандықтар бойынша қанша аспиранттар қабылданатындығы алдын ала жасалатын есеппен жүргізілетін. Мəскеудің сол есебінің реті қашан келер екен деп бірнеше жыл күттім. Мұндай мүмкіндік жуық арада туа қоймасын білдім де, Мəскеуге өзім бардым. Сондағы А.Н.Плеханов атындағы Халық шаруашылығы институтында аспирантурада білімімді шыңдадым. Кейін докторлық диссертациямды да Мəскеуде қорғадым.

– Сіз Алматыдағы халық шаруашылығы институтының, қазіргі Т.Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университетінің негізін қалаушылардың бірісіз. Он жыл бойы бірінші проректор болдыңыз. Онан кейін өз ғұмырыңызда Целиноград ауыл шаруашылық институты, Қазақ мемлекеттік басқару академиясы, Қазақ мемлекеттік аграрлық университеті, Халықаралық бизнес университеті сияқты төрт бірдей жоғары оқу орындарының ректоры болдыңыз. Айтыңызшы, осы оқу орындарыңыздағы қай ректорлығыңызды қымбат санайсыз?

– Бəрі де қымбат маған! Осы күндері өзім қызмет еткен барлық оқу орындарында өткен өз күндерімді ыстық бір ықыласпен еске аламын. Алматыдағы сол кезде «нархоз» дейтін, ал қазіргі Т.Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университетінде он жыл бойы бірінші проректор қызметін атқардым. Барымды салып жұмыс істедім. Біздің атқарған жұмысымыз сол кездегі Кеңес одағына үлгі болып жататын. Ұйымдастырушылық қабілетімді танығандықтары шығар, екі рет республикамыздағы институтқа басшылыққа шақырды, алайда, өзім ыңғай бере

«Меніѕ ґмір бойы іздегенім – білім»

шаруашылығы министрлігіне хат жазумен, барумен болдым. Арыз-мұңыма құлақ аса қояр олар жоқ. Өзге де талай бір есіктерді тоздыруға тура келді. Амалым таусылған соң, Қонаевтың қабылдауына сұрандым. Сөйлесіп отыруға уақыты бола қоймас деп, парақтың үштен бір бөлігі не «Ауыл шаруашылығы институттарының жағдайы» деген ой-пікірімді жазып алып бардым. Ауыл шаруашылығы үшін кадрлар даярлайтын Қазақстандағы институттың жағдайын Ресей, Украина, Өзбекстандағы оқу орындарының жайымен салыстырып, көрсеткен болатынмын. Димекең ғалым кісі ғой, қағаздағы мəліметтерге қарап, «Бəрінен кенже қалып қойғанымыз қалай болғаны?» деп телефон арқылы ЦК-нің ауыл шаруашылығы бөлімінің бастығымен сөйлесті. Менің атымнан хат жазыңдар деді. Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы министрі Месяц ке мені қабылдасын деп хат жазғызып берді. Алматыдан Целиноградқа оралғаныма екі күн болмай жатып Мəскеуге шақыртты. Келсем, бұдан бұрын айтқан жайларымды жүрдім-бардым тыңдағандар енді зыр жүгіріп жүр. «Политбюроны» араластырғаныңыз не деп қояды? Алайда, не керек жүйкемізді жұқарта жүріп, керегімізді алдық қой. Ректор болған сол сегіз жылда институттың ғимаратын салдық. Оқу корпустарын, мал дəрігерлік клиника тұрғыздық. Қала тұрғындары осы біздің клиниканы қызықтап, қарауға келетін. Осылайша, институттың материалдық-техникалық базасы екі есеге ұлғайып, жаңғыртылды.

– Сағадиевтің бастамасымен сексенінші жылдары Кеңес одағы бойынша ашылған алты биотехникалық орталықтың бірі осы Целиноград ауыл шаруашылығы институтында құрылғаны айтылады...

– Солай болғаны рас. Алайда, əлі күнге дейін осы бір істің өкініші де бар. Сол биотехникалық орталық 1985 жылы құрылды. Жұмысын алға жылжыта алмадым. Өз тарапымнан ынтамды да, күш-жігерімді де салып, ойларымды нақтылап көргеніммен де, біздің орталықтың ғылыми-зерттеулері қолдау таппады. Малды, дəнді-дақылдардың түсімін қалай көбейтуге болады деген мəселені дендеп зерттеуді көксеп жүретінмін. Биотехнология жетістіктерін қолданған елдер көп алға қарыштады. Ол кезде Кеңес одағы бойынша кешенді зерттеулер жүргізетін құралжабдықтар да болмады. Кеңес өкіметі ондай технологиялар шығара да алған жоқ. Бұл орасан көп қаражатты қажет ететін жоба еді. Егер де сол тұста биотехнологиялық зерттеулерді қолға алып, оның нəтижелерін қолдана білгенімізде, экономикамыз көп ілгері жүретін еді. Өзімізге керек кадрларды өз институтымыздан таптық. Мəскеу арқылы шетелдерден алтынға алынған технологияларымыз да болды. Жеке ғимарат та берілген. Өте нəтижелі жұмыс жүргізе бастап едік. Бидайдың ғана жаңа 4 түрін шығардық. Біз «пробиркадан» бұзау да алдық. Ол бұзау Целиноградтан кеткенімде бар болатын. Малдың аусылына қарсы дəрі де ойлап таптық. 90-шы жылдары менен кейінгілер осының бəрінен де айырылып қалды. Егер сол ізденістерімізді тоқтатпаған болсақ, осы күндері ғылыми жетістіктеріміз талай бір жерге барып та қалатын еді...

– Бидайдың жаңа бір сорты «Кенжеғали» деп аталған екен ғой?!

– Мен кеткеннен кейін бір топ ізденушілер бидайдың жаңадан алынған бір түріне атымды берген екен. Институт ғалымдарының менің еңбегіме берген бағалары ғой деп ойладым. Риза да болдым!

– Целиноградта жүргенде тындырған үш ісім болды деп айтады екенсіз? Үшіншісі не болды?

– Тыңның игеріле бастауымен сол тұста жалпы еліміз бойынша қазақтардың саны күрт азайып кетті. Бұл, əсіресе, солтүстік өңірлердің жергілікті халқының ұлттық болмыстарына ауыр тиді. Түрлі қызметтерде, тіпті жоғары оқу орындарында білім алудың өзінде қазақтар азшылыққа

Алдын ала барлық ректорлармен хабарласып, қажетті осы мəліметтерді беруге көмектесулерін сұрадым. Қысқасы, қолыма тиген мəлімет бойынша, Ресейдің осы ірі дейтін төрт бірдей институттарында оқып жүрген барлық студенттердің 93 пайызы – орыстар, 1,2 пайызы ғана қазақтар болып шықты. Күткеніміздей, комиссия да жетіп келді. «Сіздер маған ұлтшыл деп кінə таққалы келіп отырсыздар. Ал, мен болсам, сіздердің саясаттарыңызды түсінбеймін. Тіпті ренжуге де бармын», деп бірден қарсы шабуылға көштім. Қолымдағы мəліметтерді алдарына қойдым. «Жергілікті халық қайда барып білім алады? Біз өз институтымызда қазақ жастарының білім алуларына жол ашып отырғандығым рас, мұнда ешқандай да ұлтшылдық жоқ. Отанымызға миллиардтап астық, миллиондаған мал өсіріп, соның етімен де, сүтімен де сіздерді асырап отырған Қазақстан өзінің ауыл шаруашылығына қажетті мамандарын қайдан алатын болады?» деп қайтпай сөйлеп едім, мыстары басылып сала берді. Қандай жағдай болса да, жұмысыңды адал, жақсы атқарсаң ешкімнің де саған тісі батпайды екен. Бұл менің осы өмірімде өз көзім жеткен бір ақиқат.

– Ел тəуелсіздігінің алғашқы жылдарында өзіңіз құрған Халықаралық бизнес университетін бəрінен де қымбат санамайсыз ба?

– Саналы ғұмырымда еңбек еткен барлық оқу орындары мен сондағы бірге қызметтес болған адамдардың қай-қайсысы да қымбат маған. Ал енді Халықаралық бизнес университетінің жөні бөлек қой деп ойлаймын. Өйткені, ол Алматыдағы Жоғарғы экономика мектебінің негізінде елімізде жаңа дами бастаған бизнестің мамандарын даярлау үшін құрылған жеке меншік жоғары оқу орны болатын. 2001 жылы осы Халықаралық бизнес университетіне президент болып сайланғанға дейін, бұрынғы Қазақ мемлекеттік ауыл шаруашылық жəне Алматы зоотехникалық-малдəрігерлік институттары бірігіп, Қазақ мемлекеттік аграрлық университеті болып қайта құрылғанында, соған ректор болдым. Бір кездері осы іргелі екі жоғары оқу орындарын бірегей білім ордасына айналдырып, оқу үрдісін түбегейлі заманға сай жаңарттық. Оқытушылардың білімін көтеріп, шетелдік серіктестермен байланыс орнаттық. Алайда, осы аграрлық университетте бизнеске, кəсіпкерлікке бейімделген мамандар даярланған жоқ. Шетелдің өзге оқу орындарымен қарымқатынас та жолға қойылмады. Ал сол олқылықтар мен мақсаттарымды бизнес университеті арқылы жүзеге асырдым ғой деп ойлаймын. Бизнес мамандарының тапшылығын былай қойып, бастапқыда халықаралық бизнес стандарттарына сай дəріс беретін оқытушыларды табу да қиын болды. Бұл мəселе əлі де бар. Бірақ, қазір шетелге барып, тəжірибе жинақтап, сонымен бірге, бизнеске қатысты кітап тасып жүргендер көбейді. Қазір кей жағдайда бизнес университетінің 4-ші курс студенттерінің біразын сабақтан таба алмай қалатын кездеріміз болып тұрады. Компанияларға жұмысқа тұрып кетеді. Сабақтан қалма десек те, жұмыс тауып алғандарына іштей қуанамын. Бір айтарлық жағдай, біздің халқымыз өзі ішіп, өзі жемесе де, балам жоғары білім алсын деп отырады. Содан да болар, оқимын деген баласының бетінен қақпайды. Тəуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап, жастарымыздың шетелдерде білім алуына бастамашыл да, қамқоршы да болып келе жатқан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ел болашағын əріден ойлап, кеңінен піше білуінің арқасында қазір 18-20 мыңдай қазақстандық жастар «Болашақ» бағдарламасымен де, оқу ақыларын өздері де төлеп шетелдерде оқып, білім алып жатыр. Шетелге көп шығамын, солардың дені қазақтың ұл-қыздары екендіктерін көріп те жүрмін. Соңғы жиырма жыл ішінде шетелде оқыған 250 мыңдай жастар қазір қызметке де араласа бастады. Бұлар тіл де біледі, оқытушы да болып, дəріс те бере алады.

– Қазақстанның қазіргі білім беру жүйесі осы заманның даму үрдісіне жауап бере алатындай болып отыр ма?

– Əзірге талпыныстар бар. Соған қуануға тиістіміз. Қараңызшы, сонау тоқсаныншы жылдары экономиканың барлық саласы құлдырап қалған кездің өзінде Елбасы Қазақстандағы барлық мектептерді компьютерлендіру мəселесін бірінші кезекке қойып, шешкізді ме, шешкізді. Одан соң сол мектептерді интерактивті тақталармен, өзге де озық үлгідегі оқу əдістемелік құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету мəселелерін өзінің ұдайы назарында ұстап, бұлардың дұрыс болуын қамтамасыз ете білді. Елімізде жаңадан жүз мектеп салу жөніндегі Президент бастамашылығы да білім берудің түпкі нəтижесі мен болашағын ойлағандық еді. Егер біз əзірге білімді қоя тұрайық, кейін жағдай жақсарған соң жасармыз деген оймен отыра берсек, дəл бүгінгідей табысқа жете алмас едік. Сондықтан да Елбасының ең əуелі білім саласын реформаға түсіруі асқан көрегендік болатын. Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың 2009 жылы халықаралық деңгейдегі университет құру туралы жобасына өзі бастамашылық етіп, соған орай Астана қаласында 2010 жылы Назарбаев Университеті ашылды. Бұл дегеніңіз, ендігі жерде шетелдің білім беру жүйесіне жүгіне бермей, қазақ елі де əлемге əйгілі оқу орындарымен терезесін теңестіре алар бір оқу орнын құруы керек еді ғой! Сол болды! Əрине, əзірге Назарбаев Университеті бірден жүз жылдық тарихы бар Оксфорд, Кембридж университеттерімен теңесе қоймас. Ең бастысы, əлемдік білім беру жəне жаңа технологияларды қазақстандық жастар мен ғалымдарының өз ақыл-ойларымен жəне де өз қолдарымен жасау мүмкіндігі ашылды. Ал, енді жаңа инновациялық зерттеу қызметін жүргізуге бағытталған қазіргі заманға сай күшті ғылыми инфрақұрылымы бар осы Назарбаев Университетінде жасалған алғашқы қадамдар мен ғылыми ізденістер болашақта бұл оқу орнының да атағы мен абыройының дүние жүзіне жайыларына сендіреді.

– Елбасының Жолдауында Мəңгілік Ел болу мəселесі айтылды ғой...

– Қазақстанның 2050 жылға дейінгі Елбасы ұсынып отырған Стратегиялық бағытының басты мұраты осы мəңгілік ел болып қалу екендігін үлкеніміз де, кішіміз де ұғынуға тиістіміз. Бұл жолдағы, яғни мəңгілік ел болу жолындағы міндеттеріміз де, сын-қатерлер де айтылды. Елдің бірлігін сақтап, жұмыла еңбек етіп, терең білім алып, өзіміздің ұлттық қасиетіміз бен бітім-болмысымызды, салт-дəстүрлерімізді сақтай отырып, өз тілімізде сөйлеп, өз дінімізде болуын əр қазақ баласының мойнындағы ұлы парызы деп білемін.

– Өз балаларыңыз ата-баба дəстүрін ұстана ма?

– Баяғының данышпандары: «Сенің балаң өзіңе ұқсап тумайды, олар өз заманына ұқсап туады» дегенді айтып кеткен екен. Балаларымның білімі де, ой-санасы да өз заманына сай қалыптасып келеді. Ата-баба дəстүрін де біледі ғой деп ойлаймын. Үлкенді сыйлауды, қамқорлық жасауды, елге жəрдемдесуді біледі. Тарихты да, жеті аталарын да біледі, соларды саналарына сіңіріп отыруға тырысамыз. Олар елге де барып тұрады. Ата-бабаларының қайда жатқанын да біледі. Заман əбден өзгерді ғой. Бүгінгі біздің айтқандарымыз бен ұғындырып жүргендеріміз ертеңгі күні олардың қажетіне жарай ма? Бұл енді тұтас қазақ қоғамының ұстанымына байланысты болмақшы. Үлкен ұлым МГУ-ді бітірді. Ұдайы ғылыммен айналысып келеді. Ойшыл болып өсті. Философиялық еңбектер жазып жүр. Ортаншы балам – экономист. Совет өкіметі кезінде бірінші рет 43 студент шетелге оқуға кетті. Мəскеудегі АҚШ елшілігі өздері іріктеу жүргізді. Осы ұл ешкімнің көмегіне арқа сүйемей-ақ, сол сынақтан өтіп, шетелде жүріп білім алды. Екі жылдан кейін оралып, алған білімін азсынып, магистратураның грантын өзі жеңіп алып, оқуын жалғастырды. Сонда қыста қар күреп, жазда бұйырған жұмысын істеп, өзін-өзі асырап, бізге салмағын салмады. Оқуын аяқтап келген соң, Қазақстанда «ФудМастер» компаниясын құрды. Қаражатты да өзі сол жақтан тауып келді. Алған білімі кəдеге асты. Қазір ортаншы ұл Үкіметте қызмет атқарып жүр. Кенже ұлдың өз шағын бизнесі бар. Немерелердің үлкендерін өзім тəрбиеледім. Бір кезде əулеттен шыққан жалғыз оқыған адам едім. Немерелерім де шетелдерде жоғары білім алып, жақсы жұмыс істеп жүр. Көңілім толады.

– Кейінгі күндерге көз салғаныңызда, өкінер жəйттеріңіз бола ма?

– Өмір туралы көп толғанамын, сол сəтте кейбір өкінішті жайлардың жүрегімді тырмалайтыны да бар. Кеңес өкіметі тұсында халық жақсы сауаттанды, ғылым құрдық десек те, сол кезде заманауи экономика құра алмағанымызға өкінемін. Бар істеген шаруамыз жерді үңгіп, кен орындарын ашып тастап, қазба байлықтарымызды сыртқа шикізат ретінде бере бердік. Өңдеуші өндіріс орындары құрылмады. Əлі күнге дейін осының зардабын көріп отырмыз. Кей ауылдарда əлі күнге дейін əлеуметтік мəселелер толық шешілмей келеді. Қазақ ауылдары көркеймей қазақ өркениетке жете алмайды.

– Не алаңдата береді?

– Желкілдеп өсіп келе жатқан ұрпағымыз сыбайластыққа, коррупцияға ауызданып үйренбесе екен деп алаңдаймын. Кейінгілерді осы бір кеселден таза ұстасақ екен...

– Адам баласын жаңсақ бастырмайтын да, адастырмайтын да басты қасиеттер қайсы деп ойлайсыз?

– Намыс пен талап деп білемін. Адам боламын дегеннің өз талабы болады. Баяғыда арасы 7-8 шақырымдағы ауылға жалғызаяқ жолмен жалаңаяқ, жалаңбас қатынап оқыдым. Сегізінші сыныпта оқып жүрген кезім болса керек, сол жалғызаяқ жолмен келе жатып, шіркін-ай, үлкен бір оқу оқысам деп армандадым. Сол күн, сол сəт əлі күнге дейін анық көз алдымда. Осы арман, осы талап мені əлі күнге дейін жетелеп келеді. Мен əлі де тынымсыз ізденіс үстіндемін. Менің өмір бойы іздегенім – білім. Мен сол білімді мектептен іздедім, университеттен іздедім, аспирантурадан да іздедім. Ғылымнан іздедім. Əлі іздеп жүрмін. Енді өмірден білім іздеп жүрген жайым бар...

– Əңгімеңізге рахмет. Əңгімелескен Айнаш ЕСАЛИ, «Егемен Қазақстан». АЛМАТЫ.

6

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

 Талап жəне тəртіп

Ќазаќстандыќ їлес ќайтсе ўлєаяды? Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

«Нұр Отан» ХДП филиалында облыс əкімі Архимед Мұхамбетовтің төрағалығымен өткен ірі компаниялардың тауарларды, жұмыстарды жəне қызметтерді сатып алуында жəне мемлекеттік сатып алуда қазақстандық үлесті арттыру жолдары қаралған жиында осы бір өзекті мəселе жанжақты талқыланды. Əлемдік қаржы дағдарысы жағдайында ел экономикасы дамуының ішкі резервінің бірі ретінде қазақстандық үлесті арттыру мəселесін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 2009 жылы Шетел инвесторлары кеңесінің пленарлық отырысында көтерген болатынды. Қазақстандық үлес идеясы жыл өткен сайын үлкен маңызға ие болып келеді, өңірдің индустриялық-инновациялық дамуында іс жүзінде қолданылу аясы кеңейе түсті. Елімізде қазақстандық үлесті дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданып, оны жаңа кəсіпорындар ашу жəне жаңа өнімдер шығару арқылы, жұмыс іс теп тұрған кəсіпорындарды жаңғыр ту, отандық өндірісшілер тауарларының, жұмыстарының жəне қызметтерінің ішкі рыноктағы қозғалысын қамтамасыз ететіндей жағдай туғызу есебінен дамытуға баса назар аударылды. Елбасының «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты биылғы Қазақстан халқына Жолдауында бұл мəселеге ерекше мəн беріліп, ел экономикасының даму бағыттарын айқындайтын маңызды фактор ретінде атап өтілді. Мұның ішкі рынокты өз тауарларымызбен, жұмыстарымызбен жəне қызметтерімізбен қамтамасыз етіп қана қоймай, шағын жəне орта бизнестің дамуына, өндірістің алға жылжуына ықпал ететіні сөзсіз. Өңірлік дамудың өзегі іспеттес бұл мəселеге байланысты ха барлама жасаған облыстық кəсіпкерлік жəне өнеркəсіп басқар масының бастығы Марат Бал мұхановтың айтуынша, мұнай- газ компаниялары арасында тауарлар сатып алудағы қазақстандық үлестің жылдық жоспары 11 пайыздың орнына 9,9 пайыз орындалған, жұмыстар мен қызметтер жоспардағы 82,4 пайыз орнына 73,9 пайыз ғана болған. Тау-кен кешенінде қазақстандық үлес тауарлар бойынша жоспардағы 11 пайыз орнына 9,9 пайыз, ал жұмыстар мен қызметтер 82,4 пайыз ор ны на 71,2 пайыз құраған. Жал пы, бұл кəсіпорындарда қазақстандық үлестің межеленген көрсет кішінің төмендеу бағыты байқалады. Облыстың табиғат пай даланушылары сатып алатын тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің тең жартысынан астамын игеретін екі ірі табиғат пайдаланушы кəсіпорын – «СНПС-Ақтөбемұнайгаз»» жəне «Қазхром» ТҰК» акционерлік қоғамдарының үлесіне тиесілі. Өткен жылдың қорытындысы бойынша аталмыш компаниялар тауарлар сатып алу жөніндегі келісім-шарттық міндеттемелерін үш-төрт есе арттырған. Үкімет қаулысына сəйкес мониторинг жүргізуге жататын алты кəсіпорында қазақстандық үлестің жоспарлы көрсеткіштері асыра орындалған. Олар «Ақтөбе хром қосындылары зауыты», «Ақтөбе металл емес құбырлар зауыты» акционерлік қоғамдары, «Стройдеталь», «Ақтөбе металл конструкциялары зауыты», «Ақтөбе-нан» жəне «Ацс» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері болып табылады. Сондай-ақ, мемлекеттік сатып алуда да ілгерілеушілік бар. Тауарлар бойынша қазақстандық үлес жылдық жоспардағы 43 пайыз орнына 58,1 пайыз, жұмыстар мен қызметтер 86,9 пайыз орнына 90,1 пайыз орындалған. Қазір біз ішкі рынокты бəсекеге қабілетті отандық өнімдермен қамтамасыз ете алатынымызды сенімді түрде айта аламыз. Өткен үш жылда Индустрияландыру картасының аясында облыста жалпы сомасы 188,3 млрд. теңгені құрайтын 64 өндіріс нысаны іске қосылды. Бұл полиэтилен құбырлар шығаратын, престелген керамикалық бұйымдар жасайтын зауыттардың, жергілікті

шикізаттан қиыршық тас өндіретін үш зауыттың іске қосылуына мүмкіндік берген ірі жобалар болды. Бізде металл құрылғылары зауыты жаңартылды, жарылғыш заттар өндіретін Батыс Қазақстан аймағындағы жалғыз зауыт жұмыс істейді, «Керамика» АҚта керамика плиткалары шығарылады. Осы жұмыстардың жалғасы ретінде биыл 14 жоба іске асырылмақ, – дейді облыстық кəсіпкерлік жəне өнеркəсіп басқармасының бастығы. Мемлекеттік үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасының шеңберінде «СКРП-Аманат» серіктестігінде жылына қуаттылығы 7,5 мың тоннаны құрайтын химиялық реагенттер өндірісі іске қосылған. Өндіріс жыл сайын өнім көлемін 25 пайызға ұлғайтып отыруға бағытталған. Осы жерде облыс басшылығы тарапынан өн ді ріс процесінде химиялық реа генттерді қолданатын жер қойнауын пайдаланушы компанияларға «СКРП-Ама нат» се ріктестігімен ұзақ мер зімді əріптестік қарым-қатынас ор натқан дұрыс деген кеңес бе ріл ді. Облыс əкімдігі бəсекеге қа білетті отандық тауарлар өнді рісін дамытып, ішкі рынокта қолданылуы үшін ауқымды жұмыстар атқаруда. Мəселен, осы жұмыстардың ықпалымен Ақтөбедегі металл құрыл ғылар зауыты «Қазақойл Ақ төбе» серіктестігіне, жаңа цех құрылысы үшін Ақтөбе ферроқорытпалар зауытына өз өнімдерін жеткізіп беріп отыр екен. Дегенмен, кеңесте жер қойна уын пайдаланушы ком пания лардың отандық кəсіп орындарға тапсырыс беруге жəне жергілікті өндіріс өнімдерін сатып алуға əрқашан мүдделі бола бермейтіні де қағыс қалма-

фабрикасының басшылығы өнімдерін ішкі рынокқа өткізу мақсатында облыс əкімдігінен қолдау көрсетуді сұрауы да осындай қиындықтың төбе көрсетіп қалатынын аңғартады. Арнайы жұмыс киімдерін, төсек-орындарды тігуге негізделген фабриканың ішкі рынокта үлкен тəжірибесі бар, өндірістік инфрақұрылымы қалыптасқан. Шығаратын тауарлары сапа менеджменті жүйесіне сəйкес келетін болса, өнімдерін өнеркəсіп секторындағы өзіміздің кəсіпорындарға өткізу үшін фабрикаға қолдау көрсетілетін болды. Елімізде əйнек өндірісі жолға қойылған. «ҚазСтройСтекло» ЖШС сияқты ірі кəсіпорынның өнімдері сапасы жағынан жоғары стандарттарға жауап беретін болғандықтан, Президенттің қолынан «Алтын сапаға» ие болды. Бірақ осыған қарамастан, «СНПСАқтөбемұнайгаз» акционерлік қоғамының бас мердігері болып табылатын «Чжунте Қазақстан» ЖШС өндіріс қажеттіліктеріне қолдану үшін əйнек бұйымдарын Қытайдан сатып алып отыр, сол жақтың кəсіпорындарына тапсырыс беріпті. Сол сияқты, «АЗНО» акционерлік қоғамы сияқты отандық өндіруші өзі шығаратын мұнай қондырғыларын ел аумағында сата алмай отырғанда, мұнай өндірісімен айналысатын компаниялар шекара асып, шетелдік тауарларды сатып əкелуде. Мұны қалай түсінуге болады? Сонда аталмыш компаниялар кімнің мүддесін қорғайды? Кеңесте «Қазхром» трансұлт тық компаниясының прези денті Виктор Тиль жəне «СНПС- Ақтөбемұнайгаз» АҚ бас директорының орынбасары Такталифум Есенғұлов Қазақстанда жасалған өнімдерді өндіріс процесінде қаншалықты деңгейде қолданатындары тура-

ды. Мысалы, кеденнің статисти калық мəліметтері бойынша, «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» се рік тестігінің жəне оның бас мер дігерлерінің, «Қазхром» транс ұлттық компаниясының, «Восход Ориел» серіктестігінің 70,0 млрд. теңге көлеміндегі тауарларды шетелден импорттағаны анықталып отыр. Импортталған тауарлар тізімінде Қазақстанда өндірілетін тауарлар да кездеседі. Олардың арасындағы металл цистерналар, электродтар, арнайы жұмыс киімдері, түрлі пластмасса бұйымдар, болаттан, темірден жасалған бұйымдар сияқты тауарларды өзіміздің елден де табуға болады екен. Сондықтан бұларды шетелден сатып əкелудің қанша қажеті бар деген сұрақтың тууы да заңды. Аймақтағы шағын жəне орта кəсіпкерлік нысандары өз өнімдерін қазақстандық ірі компанияларға өткізуге мүдделі. Алайда, ірі компаниялар əзірге оларды құшақ жая қарсы алуға асығар емес. Жеті жылдан бері жеңіл өнеркəсіп саласында жұмыс істейтін «Азайа»

лы баяндап, былтырдан бастап бұл бағытта ілгерілеушілік бар екенін айтып ақталды, болашақта бұл жұмысты əлде де жандандыра түсетіндіктеріне сендірді. Кеңесті қорытындылаған облыс əкімі қазақстандық сапаны, қазақстандық мазмұнды дамыту жұмыстарын жетілдіруге байланысты табиғат пайдаланушы лар ға нақты тапсырмалар берді. Облыстың Қазақстанның индустрия ландыру картасына 73 жоба ұсынғанын, бұл жобалардың бəрі де қазақстандық мазмұнды дамытуға үлес қосуы қажеттігін алға тартты. Өңір басшысы ірі компаниялар басшыларына кеңесте көтерілген мəселелердің нəтижесі бір айдың көлемінде қайта қаралатынын жеткізді. Сондай-ақ, жергілікті тауар өндірушілер өндіретін та уарларының, көрсететін қыз меттерінің жəне атқаратын жұмыстарының сапасына ерекше көңіл бөлуі тиіс екені де ескертілді. АҚТӨБЕ.

 Көзқарас Кеңес дəуірінде кеңінен аталып өтетін «Кеңес армиясының күні» мерекесі де келіп қалды. Қандай шараны да «кеңестік өмір салтын» насихаттауға ұтымды қолдана білген кеңестік идеологтар бұл күнді де отандық патриотизмді лаулатуға шебер пайдаланатын. Əскери бөлімдер түгілі мектептер мен барлық оқу орындарындағы шараларда кеңес əскерінің керемет ерліктері, отан ісі жолындағы жанкешті əрекеттері кеңінен насихатталып, аяғы патриоттық əндер мен халықтың рухын көтеретін жырлар, қойылымдар, пьесалар-

ал шет аймақтарда ол барлық жерде зорлау, қиянат жасау жəне ерекше диктаторлы өкімет билігімен қатар жүргізілді. Егер де бұрын «патша чиновниктері» деп аталған адамдар тобы қазақтарды ешбір шектеусіз езіп-жаншыған болса, енді мұндай əрекеттерді... большевик-коммунистердің əскері жүргізіп отыр», деп жазды Ахаң («Жизнь национальностей» журналы, 1919 жыл). Міне, бұл істерді Қызыл армияға жазылған жаңағы ұры-қарылар, бандиттер жүргізген еді. Сол кездегі Қызыл армия басшыларының бірі

казни» деп жазылған «СС-тағы» аталмыш мақалада. Ендеше, осы күнді Қызыл армияның құрылған күні деп дəріптейтін не жөні бар? Сөйтсе, 1919 жылғы 23 ақпан «Қызыл сыйлықтардың күні» деп жарияланған екен. Оның мəнісі былай. Осы күні РККАның басшысы Троцкийдің орынбасары Э.Склянский деген бір қу Қызыл армияға көмек үшін буржуйлардың байлығын тартып алып, бөліп беру керек деген бастама көтеріп жəне оны іске асырады. Шын мəнінде ауқатты адамдарды тонау осы кезден басталған.

Жалєан атаќ, жасанды тарих

23 аќпан ќалай Кеѕес армиясыныѕ кїні аталды?

армияның құрылған күні болған емес, тек большевиктік насихат үшін қолдан жасалған жалған тарихтың жасанды мерекесі. Жалпы, Қызыл армияның тарихына көз жүгіртетін болсақ, оның өне-бойында осындай қолдан жасалған дақпырттар өте көп. Мəселен, алысқа бармай, соның бірін ғана айта кетелік. Маршал С.Буденный Сталиннің сенімді əскер басшы ларының бірі екені белгілі. Патша армиясында вахмистр бол ған ол Қызыл армияның атты əскерін құруға біршама еңбек сі ңіріп, бір жылдың ішінде полк командирінің көмекшісінен армия қолбасшысына дейін өсіп, көсемнің қолдауымен маршал атағын алды. Большевиктік насихат оны керемет дəріптеп, атағын аспанға шығарды. Сол маршал Ұлы Отан соғысы жылдарында өзінің ешқандай əскербасылық қабілеті жоқ екенін бірден көрсетті.

1941 мен 1942 жылдар арасында Сталин оны Оңтүстік-Батыс, Резервтік жəне Солтүстік Кавказ

Жақсыбай САМРАТ, «Егемен Қазақстан».

мен аяқталатын. Сол күні барлық БАҚ-тарда Кеңес армиясының атына айтылатын мадақтар, ол туралы түсірілген кинолар мен спектакльдер жиі көрсетілетін. Осындай дүмпудің əсерімен Кеңес армиясы қатарында қызмет еткен жандар да бұл күнді атаусыз жібермеуге тырысып, əртүрлі жолдармен мерекелеп жататын... Дұрыс... Енді оның бəрі та рихтың еншісіне кетті. Тəуелсіз еліміз бұл күнді мереке деп санамайды. Өйткені, біздің Ұлттық армиямыздың құрылған күні – 7 мамыр. Ол – Отан қорғаушылар күні деп аталады. Отан қорғаушы қай жағынан алып қарасаңыз да қасиетті ұғым, ол біреудің табағына қол салмайды, күш көрсетпейді, тек өз Отанын қорғайды. Былтырдан бері ол Мемлекеттік мерекелер қатарына енгізілді. Бірақ, бізде 23 ақпанды əлі де мерекелегісі келіп, құлшынып жүретіндер жоқ емес. «Кеңес армиясы қатарында қызмет еткеніміз рас қой, ендеше, бұл күнді атап өтуге қақымыз бар», дейді ондайлар. Сондай отандастарымызға ой салар ма екен деген мақсатпен қолымызға қалам алдық. Қазіргі орыс қоғамындағы біршама еркін, шыншыл сөйлейтін БАҚ-тардың бірі – «Совершенно секретно» (СС) атты зиялы қауым сүйіп оқитын жəне тек дарынды, жақсы мамандар мақала жазатын газет. Сол газет ақпан айындағы нөмірінде 23 ақпан туралы «Праздник героев и бандитов» деген мақала жариялады. (Авторы А.Владимиров, №2, ақпан 2013 ж., 36-бет.). Міне, осы мақалада Қызыл армияның қалай құрылғанының ақиқаты біршама ақтарылыпты. Алдымен, жұмысшы-шаруа қызыл армиясын (орысшасы РККА) құру туралы декрет 1918 жылғы 23 ақпанда емес, 28 қаңтарда шыққаны айтылады. Демек, Қызыл армияның күні осы десе, ол шындыққа жанасады. Еріктілерден тұратын Қызыл армияның қатарына жазылғандар туралы: «Записывались солдаты, развращенные войной, не пожелавшие вернуться к мирному труду, а решившие и дальше жить на казенном содержании. А также деклассированные, уголовные элементы, рассчитавшие на то, что положение «человека с ружьем», возможность легально заниматься «грабежом награбленного» вполне обеспечит их материальные потребности», делінген мақалада. Осы орайда Алаш ардақтыларының бірі Ахмет Байтұрсыновтың қолындағы мылтығымен тек бейбіт халықты талауды, атуды ғана білген «большевик дегендерден» шошынғанын еске аласың. «Россияның орталық аудандарында большевиктер қозғалысының қалай өткендігі қазақтарға белгісіз,

Григорий Сокольников дегеннің өзі əскерді: «Героизм отдельных лиц и бандитизм основных масс», деп сипаттаған. Енді Қызыл армияның құрылған күні 1918 жылдың 23 ақпаны деп аталу себебіне келейік. Ол кезде Бірінші дүниежүзілік соғыс жүріп, Ресей немістер мен австриялықтарға қарсы арпалысып жатқан. Орыс армиясының елдегі төңкеріске байланысты рухы төмендеп, əлсірегенін көрген немістер шабуылды үдетіп, Петроградты алуға шақ қалады. Осы кезде жанұшырған большевиктер «Социалистическое отечество в опасности!» деген декрет-үндеу жариялап, Қызыл армия қатарына жұмысшылар арасынан еріктілерді шақырады. Большевиктердің үгітімен 23 ақпанда əскер қатарына көптеген жұмысшылар келеді. Бірақ, жағдай мүлде теріс бағыт алып, əске ри дайындықтары төмен еріктілер сол күні Минскіден, 25 ақпанда Псковтан айырылады. Ал Нарваны қорғауға жіберілген Балтық флотының матростары тас-талқан болып жеңіліп, естері шыға қашады. Сол үшін олардың басшысы П.Дыбенко деген большевик орнынан алынады. Немістердің үдеткен шабуылын тек Ресейдің жеңілгенін мойындаған «Брест бітімі» ғана тоқтатқаны белгілі. Еске сала кетейік, бұл бітім бойынша Кеңестік Ресей Украина, Эс то ния, Финляндия елдеріне қожалық етуден, Қара теңіздегі флотынан, Балтық теңізіне шығу құқынан айырылады. Бұл Ресей патшалығының 56 млн. тұрғыны бар (барлық халқының үштен бірі) 780 мың шаршы шақырым жері еді. «Таким образом, 23 февраля 1918 года в действительности было днем позорного бегства Красной Армии и восстановления смертной

Ешқандай заңсыз, низамсыз қарақшылық жолмен бай адамдардан тартып алынған қымбат дүниелерді, асыл заттарды қызыл комиссарлар, армия қатарына жазылған ұры-қарылар өзара бөлісіп алып, əскерге тек көнетоз киімдерді жібереді. Сөйтіп, 23 ақпан екінші рет Қызыл əскер үшін ұятты оқиғаның күні болады.

1920 жылдың ақпан айында Шығыс майданында біршама жеңістерге қол жеткізген Қызыл армияны дəріптейтін үлкен насихаттық шаралар, соның ішінде бұқаралық митингтер ұйымдастыру қажет болған. Бұл уақытта 28 қаңтар өтіп кеткеннен кейін шаралар амалсыз, былтырғы 23 ақпанда болған «қызыл сыйлықтар күніне» үйлестіріледі. Сөйтіп, осы кезден «Қызыл армия үшін» деген сылтаумен большевиктердің алғашқы қарақшылық жасаған күні кейін тұрақты түрде Кеңес армиясының күні аталады. Содан соң оны ресми насихат 1918 жылғы 18 ақпанға алмастыра салады. Сөйтіп, ұятты күннің өзі үлкен насихат үшін пайдаға асып жүре берген. КСРО-ның сыпыра жалғандықтан тұратын тарихи шежіресі кейін бұл күнді мың құбылтып, əспеттеудің шарықтау шегіне жеткізді. Соның ішінде Сталин өзінің 1938 жылы жазылған «Краткий курс ВКП (б)» атты еңбегінде ұялмай- қызармай: «23 февраля 1918 года под Нарвой и Псковым отряды Красной Армии наголову разбили немецких захватчиков» деп тас-талқан болып жеңілген шайқасты жеңіс деп жариялайды. Жердегі жарты құдай тарихты қалай бұрмаласа да өз еркі емес пе, оған кім қарсы сөз айтсын. Жұрттың бəрі «иə, солай болған» деп қол соғуды ғана білген. Міне, 23 ақпанның осындай тарихы бар. Ол ешқашан да Қызыл

майдандарының қолбасшылығына тағайындағанымен, ешқандай əскери білімі, қолбасшылық дарыны жоқ ол барлық жерде де əскерді қырғынға ұшыратты. Мұндай басқа қолбасшыларды бірден атып тастайтын Сталин оған ешқандай жұмыс бермесе де енді ұлттық батырдың символы ретінде оны музей экспонаты секілді қылып, жанынан тастамай, өзімен бірге алып жүрді. Сөйтіп, Ұлы Отан соғысын «жеңіспен» аяқтаған маршалдардың бірін 1946 жылы Ауыл шаруашылығы министрінің жылқы мəселесі жөніндегі орынбасары етіп отырғызып қойды. Сталиннен кейін өкімет басына келген Хрущев атақты маршалдың төсінде Кеңес Одағы Батыры атағының «Алтын Жұлдызы» жарқырамағанынан «ұялып», 1958 жылы 75 жасқа келген оған осы атақты беріп тынды. Бес жылдан кейін 80-ге толғанда екінші «Алтын Жұлдызды» да тақты. 85-ке толған жасында өкімет басындағы Брежнев оның кеудесіне үшінші «Алтын Жұлдызды» тақты. 90-ға толған шағында төртінші «Алтын Жұлдызды» да бермек болған екен, бірақ бұл жолы «ұят болар» деген болуы керек, Ленин орденімен шектелді. Міне, бұл кеңестік насихат үшін өкіметтің неден болса да тайынбай, жалған дақпырттың неше атасын қолдан жасағандығын көрсететін мысалдың бірі ғана. Ал сол кездерде ерен ерлігімен батыр атағын алуға тиісті ерлердің есімі ұмыт қала бергені белгілі. Бауыржан Момышұлы, Рахымжан Қошқарбаев, Қасым Қайсенов батыр атағына əбден лайық болғанымен, соны дер кезінде ала алмады. Міне, Кеңес армиясы мен ондағы шындықтың бір парасы осындай. Сондықтан, оны атап өткенді хош көретіндер осындай деректерді де біле жүрсе, еш артықтық етпейді.

 Жазылған жайдың жаңғырығы

Кемшілікті ертеѕге ќалдырмай тїзетейік «Егеменнің» 13 ақпандағы №66 санында меншікті тілші Нəзира Жəрімбетованың «Қамшының сабымен ұрмас болар... Сыбайлас жемқорлықпен күресу керек. Асыра сілтеу керек пе?» атты көлемді мақаласы көптеген оқырман ойынан дөп шыққаны сөзсіз-ақ. Мақалада айтылғандай, сыбайлас жемқорлықпен күресте көрер көзге асыра сілтеу, «жоспар қуу» ара-тұра ап-айқын көрініп қалады. Содан келіп, түк кінəсі жоқ жандардың «ішкені ірің, жегені желім» болып жүреді. Еліміздегі бір кесір осы. «Апам да аң-таң, мен де аңтаң» дегендей, сондай жағдайды, кейде кісі күлерлік шешімдер жайында жұрт айтып та жүр.

Меніңше былай, прокуратура, басқа да тиісті құрылымдар ақиқаттың ауылынан алшақтап кетіп жататындарын, заң на ма-ережелердегі піспеген тұстарды, өздері əрине, жақсы біледі. Өкінішке қарай, соны аудандағылары облысқа, облыстағылары Астанаға айтып, арасында асыра сілтеп жіберетіндерін мойындауға бармайды. Өйткені, біріншіден, өздеріне «мынау не айтып отыр, тыныш жүре бер» деген бəле тілеп алғысы келмейді. Біраз қырсық осыдан туындайды. Иə, сыбайлас жемқорлықпен күресте қарапайым түсінікке салған адам ұғынбайтын жайттар толып жатыр. Мұны ертеңге қалдырмай, түзету керек. Тиісті органдар соны шапшаңдатуы қажет-ақ. Бізде бір нəрсені жөнге салу жылдап кешігіп жататыны да əлеуметтің арқасына аяздай батады. Қара қылды қақ жармаса, тірлігіміз жарға тіреледі. Бұл шүбəсіз. Болат ЕСҚАЛИЕВ, аудандық «Жайық таңы» газетінің редакторы.

Батыс Қазақстан облысы. Ақжайық ауданы.

7

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

 Зерде Қызық болсын, архивімдегі екі кісі жайлы дерекке арнайы тоқтала кетейін. Бірінші: əйгілі балерина Майя Михайловна Плисецкаяның қолтаңбасы, екінші: тарихшы Лев Николаевич Гумилевпен қалай ұшырасып, тілдескенім туралы мөлтек əңгіме. Несіне жасырамыз, қазір көз көргендер сиреп, таусылып барады. Солардың басқан ізін, қоңыр кеңесін еске аламын да ойланамын. «Осы біздер де көргеніміз бен білгенімізді екшеп-елеп, естелік жазатын жасқа жетіп қалдық-ау», деп қаламын. Қадыр Мырза – Əлі өзінің «Иірім» кітабында замандастары туралы біраз жайттың басын қозғады, ағамыз баяндаған біршама оқиғаның ішінде өзім араласып жүргендей сезінгенім қазіргідей көз алдымда. Біраз жайтқа өзім де куə болғаным бар. Таяуда Мұрат Əуезов əкесі туралы естелік айтып отырып: «Мен əкемнің жасынан асып кеттім... əкем 63 жасында тау аударғандай жойқын іс бітіріп үлгерген феномен еді», – деді. Замандасымның бір ауыз лебізінің өзінен тірі сөздің шеберіне деген тəкаппар, мақтаныш сезімін ұғып қуанып қалдым. Халық əртісі Асанəлі Əшімов бір естелігінде төмендегіше жазады: «Консерваторияның тау жағындағы бұрынғы Виноградов пен қазіргі Абылай хан қиылысындағы шағын скверді көрсем... отыра қалып жылағым келеді... Мұнда мен алғаш Майрамен таныстым, мұнда менің жастық шақтағы шуақты күндерім қалды», – деп жазыпты. Тебіренбей оқып көріңіз. Қай-қай адамның өмір жолы жазылуға тиіс үлкен естелік. Жазып жүрген əңгіме, хикаят, романдарымыз сол естеліктің елес ұшқындары, я аз, я көбірек қаламгер қиялын қозғаған ұлы уəйім сазы; өзіңнің, я болмаса өзгенің басынан өткен хикметтері ғана. Сосынғы əр жанрды көркейтіп тұратын көркемдік бояу, көрікті ойдың түзілімі дейміз.

1. Майя Плисецкая Əлемге əйгілі прима-балерина Майя Михайловна Плисецкая туралы естелік жазамын деген ойымда жоқ еді. Зайыбым Сəуле неміс жазушысы Нерберт Кухинкенің «Ресей элитасы» деген кітабын əкеліп берген, қызыға оқып шықтым. Бұрындары прима-балеринаның қолтаңба қойып берген тілдей қағазы көп қолжазбамның ішінде жатушы еді. Əлгі кітап əсерінен биші туралы естелік эссе жазуды ойлап, тəуекел еттім. Бұрындары Майя билеген «Кармен-сиюта», «Анна Каренина», «Ит жетектеген бойжеткен», «Золушка» балеттерін тек телеэкраннан көргенім бар. Таңданып, тамсанып жүрген жанкүйердің бірі болатынмын. Майя Михайловна билеген кезде дүниенің тұрқы өзгеріп, таң атып келе жатқандай керемет бір шұғылалы сəт туады. Экранда тек қана əуен, сол əуенге ілесіп аяғы жерге тимей, қалықтай ұшатын биші мүсіні жанарды арбап алар еді. «Анна Каренинадағы» бишіні алайықшы. Махаббат пен ғадауат, от боп жанған сүйіспеншілік өрті мен етектен тартып, жертабандатқан тіршілік түйткілі – екі ортада күйіп-жанған жас ару; бір жағынан – орныққан салт пен дəстүрдің шырмауынан шыға алмай, екінші жағынан – сүйіспеншілік дертіне бой алдырған Аннаның жан арпалысын бимен беру – тек қана айрықша дауыл үйірген кемеге тəн шыркөбелек айналған жандалбаса əрекеттің суреті болатын. Осы тұста Анна – көзіме отқа түсетін көбелекке ұқсайтын. Аяқ-қолы жерге тимей, бұлтша елбіреп, күзгі жапырақша желбіреп жүрген ұрғашы бойындағы құштарлық отының молдығына қайранмын. Биші қалықтап ұшып жүргендей, сымға тартқандай тал бойындағы сазды ырғаққа, ұнасымға еліккенім сонша: «Жұрттың аузын күзетсең күн көрмейсің», деген ақын сөзі еріксіз еске оралатын. Роберт Кеннедидің аруға гүл сыйлап, оңаша кездесуге шақырғанын; Марк Шагалдың бишінің мың бұралған кескін бейнесін салғанын; Пьер Карденнің бишіге арнап белі қиылған көйлек тіккенін; Моррис Бежардың шын пейілмен қонақ болуға шақырып, жас келіншекке арнап балет қойғанын... «Өзім – əлемге əйгілі бишінің туған қызымын, шешем Мая Плисецкая болады», деп шетелге, Израильге ауып кеткен Юлия Глаговская деген бикештің мұрагерлік ақша даулап балеринаның үстінен сотқа шағым түсіргенін қалай ұмытарсың. Сот біраз жылға созылып, ақырында Юлия

Глаговскаяның өтірікке сүйенген қыпқызыл жала шағымына куəлар көз жеткізіп дəлелдеп, істі жауып тынғаны мəлім. Бұл тарихты əйгілі биші өзінің «Отыз жыл өткенде» кітабында жазған болатын. Сол кітапты оқып отырып дүние көзіне бітіп, ұятынан айрылған бойжеткен мінезіне қайран қалғаным əлі күнге есімде. Өнер – кісінің өмір жасымен біте қайнасқанда барып биікке жетелейді. Өнерді жол-жөнекей желбуаз мінезбен игере ал-

көтеріп тасталық», – деп мəлімдеді. Кездесуге қуана қатынастық. Магнит өрісіне тап болған темірге ұқсаймыз. Майя Плицеская өзінің сүйіп қосылған зайыбы, мына өмірдегі рухани сүйеніші, тірегі, Ресейдің маңдайалды композиторы Родион Константинович Щедрин туралы алыста болсын мейлі, іссапарда жүрсін мейлі – сөз қозғағанды ұнатады екен. Зайыбы туралы айтқан кезде мейірлене, еңсеріле түсіп, жанарының оты

сезімталдық, сезгірлік, сыршылдық қасиетін ұлылап ұстап, желеп-жебеп, жеріне жеткізе жетілдіріп ел құлағындағы ұлы дыбысқа ұласты. Өнер адамға не үшін қажет? Ұрынып жүріп жетілу үшін... көптің бірі, қолдың кірі болып ұшты-күйлі жоғалмауға... биіктеуге... биік жүруге азды-көпті өнер қажет. Өнерсіз – дүние тұл, күн көзіне шықпай көлеңкемен шарпысу ғана. Өнер өлсе жер бетінде тыпыңтыпың тіршілік қана қалады. Осы мезетте жер-дүние көз алдымда бір аунап түскендей сезілгені. Əйгілі биші өнер туралы, оның ішінде би өнері жайлы ұзақтан толғап сөз сөйледі. Сөзін қайтемін.... бишінің өзіне, тұла бойына, қозғалысына, сымбатына көзім арбалып қалыпты. Бейне үстел жиегінде ұшуға талпынған, əлі көкке қалықтап кете қоймаған тотықұс қонақтап отырғандай көрінді. Дауыс сазымен емес, оқиғаны ыммен, болжаумен, меңзеумен жеткізетіндей ғой; бейне өзі емес, бишінің дене бітімі көз алдымда үн қатып, сөйлеп тұрғандай. Таңғалғаным: сөздің нəшіне, ырғағына сай құбыла біледі ме, əрбір сөзді қимылмен көз алдыңызға елестеткісі келеді ме – əңгіме ырғағында, бейне, денесімен елестетіп, балқып, бейнелеп отырғандай сезілді. Сосынғы əсер – би туралы айтқанда жанары шоқша маздап, еңсесі жазылып, өзіненөзі арқаланып кетеді екен. Ұшатын құсқа

Екі бейне Дүкенбай ДОСЖАН, жазушы.

майсыз. Өнер – өрге сүйреген қиын соқпақ екенін өмірдің өзі дəлелдеп береді. Өнерге бас тіккен адам – таяқтың екі басын тең ұстаған даршы секілді. Я діттеген межесіне жетіп жығылады, я дар жібі астындағы шыңырауға құлап мерт болады. Ғажайып жаймашуақ мамыражай, мардымсыған күндер кім көрінгеннің маңдайына жазыла бермейді. Майя Михайловнаның өмір жасы да дəп қыл көпір үстімен жүрген даршы секілді, тəй-тəй басып келе жатып əрдайым таяқтың екі басын тең ұстауға дағдыланған. Өмірдің ылғи күнесіне, күрсінісіне үйренген. Апаш-құпаш қимылға бас тіккен патша уақыт осынау биші өмірін аяусыз, дамылсыз қамшылауға дағдыланған. Өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарының басы. Қазақстан тəуелсіздік алып, өз алдына ел болудың қамын жеп жатқан уақыт. Шығармашылық ұйымдар қаржы жоқтықтан бірінен соң бірі жабылып, жазушы, суретші, сазгер əулеті базар жағалап кеткен күндер еді. Осы жолдардың авторы да отбасын асыраудың қамымен талай мекеменің есігін қаққан қиын кезең естен кетпейді. Əлгі бір ауыр күндерде жаңадан ашылған «Центркредит» банкінің қызметкерлеріне қазақ тілінен сабақ беретін болып келістім. Банк басшысы Бақытбек Байсейітов өнерге жанашыр кісі еді. Бір күні: «Мəскеуден Майя Плисецкаяны шақырдық... Əйгілі бишімен кездесу өткізіп... банк қызметкерлерінің иығын

жанып, жүзіне лапылдап қызыл-күрең алау жүгіріп, төгіп сөйлегенін көрдім. Сөзінде жан бар ма деп қаласың. Өлең оқыған ақынға ұқсап кетеді. Тыңдап отырып прима-балеринаның өмірге деген құлшынысы, іңкəрлігі – өнерін жантəнімен түсінетін, бағасын білетін, қай кезде-дағы табиғи құлшынысын жүрегінің төрінде ұстайтын адамға тəнті екенін сезіне түсесің. Бірінсіз-бірі уақыт өткізе алмайтын асыл жұптар ғана осылай болмақшы. Бұларды жұрттың асыл жұп деп аңыз қылатыны тегін болмады, аңыз ғана емес, нағыз шындық. Кішігірім сəрілік шайы үстінде осыны сездім. Сездім-дағы жұбайы туралы сауал қойдым.

– Жұбайыңыз жаңа симфония жазыпты. Құтты болсын! Таудан құлаған сел секілді құлағымда қалыпты.

– Бетховеннің 5 жəне 6-симфониясы секілді əрі асау, əрі шексіз, кеңдікті үндейді. Əлемнің бүлкілдеп соққан жан жүрегі ме деп қаласыз! Сөйлеп отырып екі бетінің сүт шұқыры ойылып, шуақтана жымиды. Бөлмені əсем сұлулық кезді.

– Сіз айтқан симфонияның өмірге келуіне демеушілік жасаған орыс князі Андрей Кириллович Разумовский екенін естіген шығарсыз. Орыс жері тума дарын мен құйма құлақ демеушіге, жанашырға ешқашан кенде болмаған. Бұл күнгінің байлары шетелден, теңіз жағасынан кеңсарай сатып алуға, жеңіл жүрісті топмодель бикештерге ақша шашуға құмар. Əдебиет, кескіндеме, саз есіктен қараған жетім бала секілді сезіледі. Прима-балеринаның сөзінің жаны бар. Бұрынғы алып мемлекет – Кеңес Одағы жылы бойлыққа жетіп еріген мұзтау секілді быт-шыты шығып ыдырап, əр ұлт қалпағы қоқырайып тəуелсіз елдің туын тікті. Кедейшілік қыр соңымыздан қал мауға айналды. Əлемге əйгілі бишінің осы сапарына жаңадан құрылған «Центркредит» банкі басшысының қолқалап шақыруы себепші болғанын, биші қомақты гонорарға дəмелі екенін арғы бір сөз аңғарынан сездіріп қойды. Бұл жерде əлемге əйгілі сазгерді, оның шабыт музасы – прима-балеринаны кінəлаудың ешқандай қисыны жоқ. Заман талабына үндесе жүріп, түсінетін ортаға өнеріңді паш еткеннің өзі үлкен қуаныш əкеледі. Сол қуаныш кісіге қуаныш сыйлайды. Ойлап отырсаң: өнер – адам бойындағы алтын көмбе секілді. Көмбені жауып жасырғаннан гөрі замандастың көзіне жарқыратып көрсеткен жақсы, көп кісі бойындағы асылын, көзге түсер көріктісін «жұртқа жария ғып неғыламын», «өзгенің қызғанышын туғызып қайтемін», – деп жабулы қазандай өз буына өзі тұншығып өтеді. Биші келіншек көзіме жеті қат көктен мөлт тамған мөлдір тамшыға ұқсап кеткені. Жақұт тасы секілді. Қарап отырып табиғат шіркіннің шеберлігіне таңғаламын ғой. Сəби шыр етіп жарық дүние есігін ашқан кезде өзге қатар-құрбысынан көп ерекшеленбейді... бөлекше көрінбейді... уақыт елгезері əлгі сəбиді жылдар бойғы маңдай тер, мазасыз еңбегімен елепекшейді, өнерге жетелейді. Мына Майя Михайловна əуел баста, басқадан пəлендей айырмасы жоқ, сəмбі талдай талдырмаш, арық, көп бойжеткеннің бірі ғана болатын. Ақ тер, көк тер тынымсыз бейнетімен ғана уақыт елгезерінің көзінен сырғып түсіп, көппен бірге жоғалмады. Жақұт түйіршігіндей тор електің көзінде тұрып қалды. Ұрынып жүріп өнерін ашты, жұрт көзіндегі буынсыз бишіге айналды. Ана жүрген жұбайы Родион Щедрин бойындағы сазгерлік,

ұқсап əрəдік талпынып қояды. Бəзбір сөзді ыммен, меңзеумен, тілсіз-ақ жеткізгені көз алдымда. Əңгімеге елігіп кетіп сауал қойғам.

– Майя Михайловна, бишінің қаны ыстық болмаса құштарлықты, сезімді тілсіз жеткізе алмайды. Сіздің қан қызуыңыз қанша? – деппін. Əйгілі бишінің бетіне лап етіп қызыл бояу жұқты.

– Қанша градус ыстық екенін білмеймін. Əйтсе де, первый резус отрицательный екенін білемін, – деп зілсіз жымиды. Былайғы жұрт ду күлді. Əлемге əйгілі биші талдырмаш бойын үзіп түрегелді. Банк төрағасы Бақытбек Рымбекұлы билейтін кісідей орнынан атып тұрып, қолындағы гүл дестесін бишіге ұсынып, əлдене əзіл айтқан болып, отқа түсетін көбелекше қалбақтады. Майя Михайловна «тағы кімде сауал бар» деген кісіше жан-жағына жалтақтай қарап азкем аялдап тұрды. Банк қызметкерлерінің көбі бишіден қолтаңба алуға ұмтылды. Мен де қарап қалмайын деп баспахана бояуы кеппеген буклетімді ұсына қойдым. Биші: «Майя Плицеская, 2 апреля 1997 г.» деп сызып тұрып қолын қойды. Бір байқағаным: биші би туралы сөз сабақтаған кезде, я жұртпен сөйлескенде, я ұсынған қағазға қолтаңба қойғанда, бейне айна алдындағы келісті бəйге атындай денесін, бүтін болмысын бос тастамайды екен. Əже қолындағы ұршықша иіріліп, я болмаса дене бітімін тəкаппар ұстап, көз алдыңызға көркем сурет елестетуімен ғанибет. Билей басқан сəйгүлік іспетті, қанат қағып ұша жөнелетін аққу секілді – тұла бойын ұршықша үйіріп, басқан қадамын санап, маңайына мойын тамырын үзе қарап, жымиғаны – бұлттан жарқ етіп шыққан күн секілді шуақ төгіп, жер əлемге сұлулық сазын сыйлағандай сезіледі. Қарап тұрып жанарың арбалады. Сұлулық – табиғатқа бір табан жақындау екенін осы жолы шындап түсіндім. Осыны ойлап прима-бишінің жүзіне көзім түскен. О құданың құдіреті дейміз ғой! Жас қыздай, көл бетіне қонған аққудай... наз қимылы тал бойына жарасқан... маңайдағы анталаған, сұқтанған, қадалған көп назарды елең қылмай, күзгі плащын сұғына салып, саусағының ұшын ұлпа ерніне басып, əуені сызып қоштасу рəсімін жасап: – Жамағатым, қайта айналып көріскенше! – деді.

2. Лев Гумилев «Жібек жолы» романымды 27 жасымда жазып бітірдім. Қолжазба 1973 жылы «Жазушы» баспасынан 60 мың таралыммен, жазушы ағамыз Рамазан Тоқтаровтың редакторлығымен жарық көрді. Шығармаға біраз жылы пікір жарияланғанын жұрт біледі. Көп ұзамай романды аудартуға күш салдым, екі жыл көлемінде байырғы досым Герольд Бельгер орысшаға аударып берді. Аударма үстінен Морис Симашко қайталап қарап ішінара редакциялап шыққан еді. Қолжазбаның орысша нұсқасын араға ай салып Мəскеудегі «Советский писатель» баспасына өткіздім. Сол кездегі дəстүр бойынша – баспа қолжазбаны əуелі жабық пікірге береді, оң пікір түссе – редактор оқып шығады, баспаның өндірістік жоспарына сосын барып енгізеді. Күндер сырғып өтіп жатты. Арада жеті жыл өткенде қолжазбама «жарамсыз» деп жазылған рецензия келіп түсіпті. Оқып танысуға деп баспа бір данасын өзіме жіберген. Оқып отырып ішім удай ашыды.

Пікір «əу» дегеннен қара күйе жағудан басталыпты. Əсіресе, жаныма батып кеткен тұсы «жазушы панигрик кипчака (қыпшақпен ауырған)» деген ауыр айып пен жала сөз еді. Рецензияны жазған Мəскеудегі Шығыстану ғылыми-зерттеу институтының бөлім меңгерушісі Борис Литвинский есімді профессор екен. Кітапханадан жазған еңбектерін тауып оқысам – Памир тəжіктерінің маманы көрінді, далалықтарды түкпірлеп біле бермейді. Памир тəжіктері туралы бірнеше еңбек жазыпты. Мəскеуге бір сапарда Литвинский мырзамен ауызба-ауыз тілдесейін деп Шығыстану институтына іздеп бардым, таба алмадым, записка жазып қалдырдым. Келер жылы өзіме жаны ашыған баспа редакторы қолжазбамды екінші мəрте жабық рецензияға беріпті. Жолым түсіп Мəскеуге, баспаға соққан едім. Көктен іздегенім жерден табылғандай болды.

– Қолжазбамды кімге рецензияға бердіңіздер? – деп сұраймын.

– Мына кісіге, – деп, орта бойлы қарасұр, қағілез, жүзі жылы кісіні көрсетіп, аты жөнін атады. – Лев Николаевич Гумилев! Осы кісінің дегені болады, жарайды десе – басамыз, жарамайды десе – қолжазбаны қайтарамыз, – деп жауап берді редакция меңгерушісі Там деген кісі. Зəре-құтым қалмады. Сырттай білетін таныс есім. Əкесі – Ни колай Гумилев өткен ғасырдың басындағы орыстың белгілі ақыны, айтқаны қате кетпейтін ақылман адам; шешесі – Анна Ахматова. Сталиннің өзі «атын естігенде кірпідей жиырылған», орыс поэзиясының ірі өкілі. Сол кездің өзінде қолжазбама рецензент болғалы тұрған Лев Николаевич Гумилевтың «Ұлы Русь, ежелгі дала» кітабын оқып үлгергенмін. Өзімді арыстанның алдына топ ете түскен қоянның көжегіндей сезіндім. Сасқанымды сезді білем. Əлгі «арыстаным» тақап келіп, қолтығымнан қолын өткізіп, күлімсірей тіл қатты.

– Жас қаламгерім, қорықпа! Далалықтардың шын тарихы əлі жазылып біткен жоқ. Далалықтарды əлі көп зерттеуге тура келеді. Жолы ауыр қолжазбаңа оң пікір жазып беремін, – деді де жедел басып шығып кетті. Əйгілі тарихшымен танысқаным қандай жылдам болса, қоштасуым да соншалықты тез өтті. Сасқан үйрек артымен жүзеді дегендей, алғысымды айтып та үлгермедім. Əйтсе де көпті көрген, үлкен жүректі, майлықсулығы бірдей, көсем кісі екенін ішкі бір түйсігіммен сезгендей болдым. Бейнесі жүрегімнің төрінде қалды. Жақсының алды кең деген рас. Мəскеуге келесі бір соққанымда баспадан тарихшының үйінің телефонын сұрап алып, бір ауыз тілдесуге қам жасадым. Аппарат құлағын өзі көтерді. Алғашқы кездескендей сыпайы сөйлесті. Уақыт тауып қолжазба туралы пікірін жуық арада жазып беретін болды. Кеудемді қуаныш сезімі кернеді. Көп ұзамай редакцияға жалғыз беттік Гумилевтың жазған пікірі келіп түсіпті. Уəде еткеніндей – оң пікір жазыпты. Бұл 1982 жылдың күзі болатын. 1983 жылы тарихи романым Мəскеу баспасынан орыс тілінде жарық көрді. Екінші мəрте сол аудармамен «Известия» баспасынан «Дружба народов» журналының қосымшасы есебінде 300 мың таралыммен орысша басылып шықты. «Жібек жолы» романымның жолы ашылды, бағы жанды, шетел тілдеріне аударыла бастады. Осының бəрі жүрегі жылы, əріден ойлайтын, өзі тербетіп айтқан далалықтарды «жан-тəнімен сүйетін», көргені көп көсем

тарихшы Гумилевтің жазып берген бір беттік жылы пікірінің арқасы-ау деп, əлі күнге тағдырыма тəубе айтамын. Менің көзімдегі Гумилев аса қарапа йым, ашық кісі еді. Шындығына үңілсем, бойын жасырған тұлпарға келеді екен. Соншама көп біледі, көп еңбектенеді екен. Қайтыс болғаннан кейін тарихи шығармалары мен зерттеулерінің таңдамалы он томдығы шықты. Оқырманның өтініші бойынша қосымша жарық көріп жатқандары қаншама. Сонда деймін ғой: өзі аңқау, айдаудан құтылмаған, басқан қадамын салпаңқұлақ тыңшылары үзбей аңдыған, кешегі күнге дейін тінту, сілкілеу, жауаптаудан еш көз ашпаған тарихшы тағдыры қиын жазылған хикаятқа келеді. Ойлап кетсең: көзге, көкірекке толқынданып жас келеді. Соншалық қыруар мол еңбекті қай кезде зерттеп, жазып үлгерген. Біраз жыл айдауда, аңдуда болды. Біраз жыл жазған еңбектерін баспай сарсаңға салды. Соған қарамай ғылым тіліне пассионарлық ұлт, пассионарлық халық деген термин енгізгені мəлім. Қай тақырыпты қозғаса да түбін тексеріп, ұрынып істейтін, пассионарлық жүрек оты мол жан болып шықты. Кітаппен ерте есейді, арғы-бергі тарихты көп оқыды, мол тоқыды. Шешесі Анна Ахматованың мейлінше бай кітапхана сөзін бала жастан бойына, ойына сіңіріп өсті. Кітапты жастанып жатып ұйықтады. Парақ сыбдырынан оянды. Соншалық құнарлы, телегей, бай білімді отбасылық қазынадан қабылдады. Шешесі – Анна Ахматованың мына бір жазбасы көп жайтты аңғартқандай: «Лева (Л.Н. Гумилевті айтады) сəби кезінде бала болып көп ойнамаушы еді, бір нəрсеге жұмсасаң – ұйқыдан əлгіде оянған адамға ұқсап, мең-зең қалпы, үнсіз, тілсіз отыра беретін. Біраздасын барып «əу» деп қозғалатын...» Мінекей, сəби арыстан қандай бала болып өскен!.. Сосынғы бір ғалымның ерекшелігі – шығыс əдебиетін, оның ішінде дала мəдениетін аса жетік білетіні еді. Ол далалықтардың салтдəстүрін шемішкеше шағып түсінетін. Дала мəдениетін өркениеттің ең ұрымтал тұсы, шын мəнінде пассионарлық қасиет қонған өркениет деп тарқатып жазып үлгерді. Қыпшақтану ілімінің іргетасын қалады, мазмұны байтақ зерттеу жүргізді. Қазір не көп, ғылым докторы, профессор көп. Мерзімді басылым бетін ашып қалсаң – беймəлім профессордың кескінкелбетіне сүрінесің. Солардың басым көпшілігі көшірмесі ғана. Басқа тақырыптас ғалымның пікірін өз сөзімен қайталап баяндаушы, я болмаса ой ұрлаушы, өзгенің ойын өзімдікі деп жарияға жар салушы. Ой ұрлаушы көбіне отырған үстелін, я болмаса «пəлен кафедра меңгерушісі» деген лауазымын соншалық ұтымды пайдаланады. Атыжөнінің астына: «түген ғылымның профессоры, пəлен кафедраның меңгерушісі» деген сілтемені тізіп көрсеткенде – қайқай оппоненттің аузына құм құйылады. Бұлар шын мəнінде ғылым соңына шам алып түскендер емес, лауазымын, атағын тон етіп киіп қоқырайған тірі тұлыптар ғана. Жоғарыда ұшырасқан, батасын алған ғалымды көз алдыма елестеткен сайын – шын ғалым мен тірі тұлыптың ара-жігі алшайып ажырай түседі. Жарықтық-ай, деймін сол мезетте! Қазір де тарих ғылымындағы орның ойсырап тұр ғой. Адамгершілігің, кісі танығыштығың басы бүтін асқар ала таудай еді. Білмеген, естімеген, айдаладағы қаймана қазаққа, қазақ жазушысына мейіріміңді, шуағыңды төккен үлкен жүрегіңе басымды иемін ғой. Бəлкім, мейірімің қазақ қаламгеріне емес, қолжазбадағы жалғыз ауыз «Дештіқыпшақ» деген сөзге жан шуағың төгілген болар, деп ойлаймын. Даланың кеңдігі қандай болса – күн сəулелі шуағыңды соншама мол еткен мігірсіз кеңістің қасиеткепеті болар бəлкім. Бəлкім, пассионарлық жүрек отының арғы бір аңғарында даладан түскен шуақ қалған. Өзің-дағы даланың бір түйір дəні боларсың, сірə. «Далалықтардың шын тарихы əлі жазылған жоқ», деген сондағы қоңыр үнің еміс-еміс құлағымда қалыпты... АСТАНА.

8

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА Астана қаласының мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті 2013 жылғы 6 наурызда сағат 11.00-де республикалық меншіктегі нысандарын сату жөнінде ашық аукцион өткізу туралы хабарлайды. Аукцион өткізілетін мекен-жай: Астана қ., Əуезов к-сі, 14. Аукционға сауда-саттықтың ағылшын əдісі бойынша меншік құқығын сатумен қойылады: Лот 1. «Газ 2752 104» маркалы автокөлік, м/н Z 308 CC, 2005 жылы шыққан, қозғалтқыш № 40630С53034483, қорап № 27520050171551, баланс ұстаушы – «Оқулық» республикалық ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК, мекен-жай: Астана қаласы, Байсейітов к-сі, 8. Бастапқы баға – 431 800 теңге. Лот 2. «Газ 31105 120» маркалы автокөлік, м/н Z 028 RE, 2004 жылы шыққан, қозғалтқыш № 40620В43184425, қорап № 31105050052143, баланс ұстаушы – Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы, мекен-жай: Астана қаласы, Мəскеу к-сі, 36. Бастапқы баға – 156 900 теңге. Лот 3. «Mercedes Benz C 200» маркалы автокөлік, м/н Z 458 CR, 1998 жылы шыққан, қозғалтқыш № 11194510024613, қорап № WDB2020201F744248, баланс ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжай: Астана қаласы, Мұңайтпасов к-сі, 5. Бастапқы баға – 569 000 теңге. Лот 4. «Mercedes Benz C 200» маркалы автокөлік, м/н Z 208 CT, 1998 жылы шыққан, қозғалтқыш № 11194510025074, қорап № WDB2020201F743844, баланс ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжай: Астана қаласы, Мұңайтпасов к-сі, 5. Бастапқы баға – 569 000 теңге. Лот 5. «Mercedes Benz C 200» маркалы автокөлік, м/н Z 679 CS, 1998 жылы шыққан, қозғалтқыш № 11194510024791, қорап № WDB2020201F741189, баланс ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжай: Астана қаласы, Мұңайтпасов к-сі, 5. Бастапқы баға – 569 000 теңге. Лот 6. «Ваз 21213» маркалы автокөлік, м/н Z 838 AW, 2001 жылы шыққан, қозғалтқыш № 6576824, қорап № XTA21213011569418, баланс ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Мұңайтпасов к-сі, 5. Бастапқы баға – 91 200 теңге. Лот 7. «Mercedes-Benz 200 E» маркалы автокөлік, м/н Z 657 CS, 1997 жылы шыққан, қозғалтқыш № 11194210036487, қорап № WDB2100351A326131, баланс ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжай: Астана қаласы, Мұңайтпасов к-сі, 5. Бастапқы баға – 875 400 теңге. Лот 8. «Беларусь-экскаваторы - ЮМЗ6-ИА», м/н 283 ТСАВ, 1987 жылы шыққан, қозғалтқыш № Д-65 №169, баланс ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Мұңайтпасов к-сі, 5. Бастапқы баға – 228 000 теңге. Лот 9. «Toyota Camry» маркалы автокөлік, м/н Z 771 RN, 1997 жылы шыққан, қозғалтқыш № 5S4169524, қорап № 6T153SK10V9174270, баланс ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің шаруашылық басқармасы» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Бигелдинов к-сі, 10а. Бастапқы баға – 554 000 теңге. Лот 10. «Volkswagen Passat» маркалы автокөлік, м/н Z 132 RN, 2003 жылы шыққан, қозғалтқыш № AZM111636, қорап № WVWZZZ3BZ4P099504, баланс ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің шаруашылық басқармасы» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Бигелдинов к-сі, 10а. Бастапқы баға – 842 900 теңге. Лот 11. «Volkswagen Passat» маркалы автокөлік, м/н Z 358 DA, 2003 жылы шыққан, қозғалтқыш № AZM109787, қорап № WVWZZZ3BZ4P043487, баланс ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің шаруашылық басқармасы» РМК, мекен-жай:

Астана қаласы, Бигелдинов к-сі, 10а. Бастапқы баға – 972 600 теңге. Лот 12. «Газ 31105-100» маркалы автокөлік, м/н Z 712 AV, 2007 жылы шыққан, қозғалтқыш № 40620D73036148, қорап № 31105070151119, баланс ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің шаруашылық басқармасы» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Бигелдинов к-сі, 10а. Бастапқы баға – 384 800 теңге. Лот 13. «Volkswagen Santana 3000» маркалы автокөлік, м/н Z 818 CB, 2004 жылы шыққан, қозғалтқыш № BKT010327, қорап № LSVJN133442241312, баланс ұстаушы – «Ұлттық аккредитациялық орталығы» РМҚК, мекен-жай: Астана қаласы, Жеңіс д-лы, 16/1. Бастапқы баға – 423 600 теңге. Лот 14. «Toyota Camry» маркалы автокөлік, м/н 119 AV, 2003 жылы шыққан, қозғалтқыш № 2AZ1321439, қорап № JTDBE38K700267069, баланс ұстаушы – Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі, мекенжай: Астана қаласы, Орынбор к-сі, 8. Бастапқы баға – 1 167 400 теңге. Лот 15. «Volkswagen Passat» маркалы автокөлік, м/н Z 267 RN, 2004 жылы шыққан, қозғалтқыш № BBG051311, қорап № WVWZZZ3BZ5P003891, баланс ұстаушы – Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігі, мекен-жай: Астана қаласы, Сейфуллин к-сі, 73. Бастапқы баға – 709 900 теңге. Лот 16. «Skoda Octavia» маркалы автокөлік, м/н Z 074 RN, 2007 жылы шыққан, қозғалтқыш № AKL976141, қорап № TMBDK41UX78874517, баланс ұстаушы – Денсаулық сақтау министрлігі «Медициналық жəне фармацевтикалық қызметті бақылау комитетінің Астана қаласы бойынша департаменті», мекен-жай: Астана қаласы, Иманов к-сі, 19. Бастапқы баға – 956 500 теңге. Лот 17. «Toyota Camry» маркалы автокөлік, м/н Z 643 RN, 1992 жылы шыққан, қозғалтқыш № 5S0195668, қорап № JT153SV1000061102, баланс ұстаушы – «Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Орынбор к-сі, 8. Бастапқы баға – 453 000 теңге. Лот 18. «Паз 32051» маркалы автокөлік, м/н Z 430 RE, 2002 жылы шыққан, қозғалтқыш № 21028379, қорап № XIM32051R20007785, баланс ұстаушы – «Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» РМК, мекен-жай: Астана қаласы, Орынбор к-сі, 8. Бастапқы баға – 625 300 теңге. Өтінімдер қабылдау ақпараттық хабарлама жарияланған күннен бастап жүргізіледі жəне 2013 жылғы 7 наурызда сағат 10.00-де аяқталады.

60 000 теңге мөлшеріндегі кепілді жарна Астана қаласының мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаментінің мына есеп-айырысу есеп-шотына төленеді: KZ880705012170181006, БИК KKMFKZ2A, БИН 120340010824 Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Астана қаласы бойынша қазынашылық комитетіне, СТН 620300352948, КБЕ–11, КНП-171. Сауда-саттыққа қатысушы ретінде тіркелу үшін мыналарды: 1) қағидаға қосымшаға сəйкес нысан бойынша сауда-саттыққа қатысуға өтінімді; 2) жеке тұлғалар үшін: паспорттың немесе жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін, салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, заңды тұлғаны салықтық есепке қою фактiсiн растайтын салық органы берген құжаттың көшiрмесi не аталған құжат-

тардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін, сондай-ақ ағымдағы шоттың болуын растайтын банктен анықтаманың түпнұсқасын; құжаттардың түпнұсқалары салыстырғаннан кейін жеке тұлғаға бір жұмыс сағаты ішінде қайтарып беріледі; заңды тұлғалар үшін: жарғының жəне заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куəлігінің нотариалды куəландырылған көшірмесін, салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, заңды тұлғаны салықтық есепке қою фактiсiн растайтын салық органы берген құжаттың көшiрмесi не аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін, сондай-ақ ағымдағы шоттың болуын растайтын банктен анықтаманың түпнұсқасын. Құжаттардың түпнұсқалары салыстырғаннан кейін заңды тұлғаға бір жұмыс сағаты ішінде қайтарып беріледі; 3) кепілді жарнаның енгізілгенін растайтын төлем құжатының түпнұсқасы мен көшірмесін. Қатысушы сауда-саттықтан кейін жүгінген кезде төлем құжатының түпнұсқасы қайтарылады; 4) заңды тұлға өкілінің өкілеттіктерін куəландыратын құжаттың түпнұсқасын, сондай-ақ салыстырғаннан кейін қайтарылып берілетін түпнұсқасын қоса бере отырып, заңды тұлғаның өкілі паспортының немесе оның жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін не заңды тұлғаның өкілі паспортының немесе оның жеке басын куəландыратын құжаттың нотариалды куəландырылған көшірмесін ұсыну қажет. Акционерлік қоғамдар олардың акцияларына иелік ететін акционерлік қоғамдар туралы ақпаратты қамтитын акционерлер тізілімінен (ақпараттық хабарлама жариялану сəтіндегі) үзіндікөшірменің түпнұсқасын ұсынады. Шетелдік заңды тұлғалар қазақ жəне/ немесе орыс тілдеріндегі нотариалды куəландырылған аудармасымен бірге құрылтай құжаттарының нотариалды расталған көшірмелерін ұсынады. Сауда-саттық өткізу мен аукционға қатысу үшін өтінімдер қабылдау мына мекен-жайда жүргізіледі: Астана қ., Əуезов к-сі, 14. Сауда-саттықтың ағылшын əдісі бойынша аукцион өткізу ережесі мен жеңімпазды анықтау шарты Аукционшы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын жəне бағаны ұлғайту қадамын жариялайды. Сауда-саттыққа қатысушылар нөмірлер көтерілгенде бастапқы бағаны арттырады, бірақ ол жарияланған қадамнан кем болмауы керек. Аукционшы сауда-саттыққа қатысушылардың аукциондық нөмірлерін жариялайды, бағаны бекітеді жəне оны көтеруді ұсынады. Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық ұсынылған бағаның барынша көп болуына дейін жүргізіледі. Жекешелендірілетін нысан үшін ең жоғары баға ұсынған қатысушыны аукционшы жариялайды. Аукционшы жекешелендірілетін нысанның соңғы бағасын үш мəрте қайталайды жəне басқа көтерілген нөмірлер болмаған жағдайда балға ұрумен жекешелендірілетін аталған нысанның сатылғандығы туралы хабарлайды. Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық тек мынадай жағдайда өтті деп саналады, егер ең болмағанда екі қатысушы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын көтерсе, бірақ ол бағаны көтеруден екі қадамнан кем болмауы керек. Аукцион өткізу туралы қосымша ақпаратты мына телефондар арқылы алуға болады: 8 (7172) 32-13-33, 32-4482 жəне www.gosreestr.kz сайтта.

«Қарағанды мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ республикалық мүлікті мүліктік жалдауға беру жөнінде тендер өткізеді Тендер 2013 ж. 11 наурызда сағат 10.00-де Қарағанды қ., Костенко к-сі, 6 мекен-жайында өткізіледі. № Ғимарат атауы, р/с сипаттамасы жəне өлшемі, ш.м.

1 Қойма (мұздатқыш камералар). Жалпы ауданы – 1162 ш.м., барлық инженерлік – техникалық құрылғыларымен бірге 2 Қойма (мұздатқыш камералар). Жалпы ауданы – 148 ш.м., барлық инженерлік – техникалық құрылғыларымен бірге 3

4

Орналасқан жері, мекен-жайы

Баланс ұстаушы

Тендер өткізудің шарты

Қарағанды облысы, «Резерв» РМК 1.Жалдау ақысының бастапқы айлық мөлшерлемесі 130 144 теңге. Абай ауданы, «Высота» филиалы 2. Жалға берілетін үй-жайы тəртіптік нысан аймағында орналасқан, Южный кенті, үй-жайға кіру кəсіпорының ішкі тəртібімен бекітілген ережелеріне Садовая көшесі, 2 сəйкес қатаң түрде рұқсатнамамен жүзеге асырылады.

3.Мүліктік жалдау мерзімі – 1 жыл.

4.Кепілді жарна 68 558 теңге. Қарағанды облысы, «Резерв» РМК 1.Жалдау ақысының бастапқы айлық мөлшерлемесі 16 576 теңге. Абай ауданы, «Высота» филиалы 2. Жалға берілетін үй-жайы тəртіптік нысан аймағында Южный кенті, орналасқан, үй-жайға кіру кəсіпорының ішкі тəртібімен бекітілген Садовая көшесі, 2 ережелеріне сəйкес қатаң түрде рұқсатнамамен жүзеге асырылады.

3.Мүліктік жалдау мерзімі – 1 жыл.

4.Кепілді жарна 8 732 теңге. Үй-жай, жалпы ауданы Қарағанды облысы, «Халыққа қызмет 1.Жалдау ақысының бастапқы айлық мөлшерлемесі 8 919 теңге.

– 12,2 ш.м., офистік, Абай қаласы, Абай көрсету орталығы» 2.Банктердің есеп айырысу – кассалық орталықтары үшін. барлық инженерлік – көшесі, 54 РМК Қарағанды 3.Мүліктік жалдау мерзімі – 3 жыл.Ағымдағы шарт мерзімін техникалық облысы бойынша ұзартуға құқылы. құрылғыларымен бірге филиалы 4.Кепілді жарна 3 575 теңге. Үй-жай, жалпы ауданы Қарағанды облысы, «Халыққа қызмет 1.Жалдау ақысының бастапқы айлық мөлшерлемесі 1 609 теңге.

– 2,2 ш.м., офистік, Шет ауданы, көрсету орталығы» 2.Банктердің есеп айырысу – кассалық орталықтары үшін. барлық инженерлік – Ақсу-Аюлы ауылы, РМК Қарағанды 3.Мүліктік жалдау мерзімі – 3 жыл.Ағымдағы шарт мерзімін техникалық Жапақов көшесі, облысы бойынша ұзартуға құқылы. құрылғыларымен бірге 23/1 филиалы 4.Кепілді жарна 645 теңге.

Тендерге қатысуға өтінішті қабылдаудың мерзімі, өтініш тендер өткізу туралы хабарлама жарияланған күннен бастап қабылданады жəне 2013 ж. 7 наурызда сағат 10.00-де аяқталады. Тендерге қатысу үшін қажетті құжаттардың тізбесі: тендерге қатысуға өтініш, онда тендерге қатысуға үміткердің келісімі жəне тендер шартын орындау бойынша оның міндеттемесі мен тиісті шартты жасауы қамтылады; жапсырылған конверттегі тендер шарты бойынша ұсыныс; заңды тұлға үшін – мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куəліктің, құрылтай құжаттардың (құрылтай шарты мен жарғының) көшірмелері жəне салыстыру үшін түпнұсқасын міндетті көрсетумен салық төлеушінің куəлігі немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері; жеке тұлға үшін – жеке кəсіпкердің мемлекеттік тіркеу туралы куəліктің жəне салыстыру үшін түпнұсқасын міндетті көрсетумен салық төлеушінің куəлігі немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері; акционерлік қоғамдар үшін – бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізілімінен көшірмені; жауапкершілігі шектеулі серіктестік қатысушыларының тізілімінен жүргізу жағдайында; шетелдік заңды тұлғалар үшін – қазақ жəне орыс тілдеріне аударылып нотариалды куəландырылған құрылтай құжаттары; кепілді жарнаның аударылғандығын растайтын төлем тапсырмасының көшірмесі; өтініш беру сəтінде салық берешегінің болмауы туралы салық органынан анықтама. Өтініш қосарланған конверттерде қабылданады. Сыртқы конвертте жоғарыда аталған құжаттар қамтылуы тиіс. Ішкі конвертте үміткердің ұсынысы қамтылуы тиіс. Өтініштер қабылдау тігілген түрде, нөмірленген парақтарымен жəне соңғы параққа қол қойып жəне мөр басылғандығын растауымен «Қарағанды мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ-ге құжаттар тапсырылады. Кепілді жарна «Қарағанды мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ шотына енгізіледі депозиттік шот KZ060705012170172006, «ҚР ҚМ Қазынашылық комитеті» ММ, БСК KKМFKZ2A, БСН 120240019369, КБЕ 11, КНП 171, алушы банк – Қарағанды облысы бойынша қазынашылық департаменті, 2013 жылғы 7 наурыздан кешіктірмей. Тендерге қатысуға өтінішті қабылдаудың мерзімі өтініш тендер өткізу туралы хабарлама жарияланған күннен бастап қабылданады жəне 2013 ж. 7 наурызда сағат 10.00-де аяқталады. Төлем белгісі - тендерге қатысу үшін кепілді жарна. Тендер жеңімпазы болып нысан үшін жалдау ақысының ең жоғары сомасын ұсынған жəне тендерлік құжаттамада қамтылған барлық талаптарға сəйкес келетін тендер қатысушылары танылады. Шарт жасау мерзімі – тендер жеңімпазымен шарт тендер хаттамасына қол қойылған күннен бастап он күнтізбелік күннен кешіктірілмей жасалады. Шарт мемлекеттік тіркеу жалға алушының қаржысы есебінен жүзеге асырылады, мемлекеттік тіркеуге жатады жəне осындай тіркеу сəтінен бастап жасалады деп саналады. Барлық сұрақтар бойынша «Қарағанды мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті» ММ-ге хабарласу керек. Анықтама үшін телефондар: 8 (7212) 425787, 425781.

Алматы қ. мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының 11.02.2013 ж. ұйғарымымен Алматы қ. «Nurtas Engineering» ЖШС-ға қатысты банкроттау туралы іс бойынша өндіріс қозғалды. БИН 070140004652.

Алматы қ. мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының 11.02.2013 ж. ұйғарымымен Алматы қ. «Декор Групп Курылыс» ЖШС-ға қатысты банкроттау туралы іс бойынша өндіріс қозғалды. БИН 080340006905.

«Innova Capital Partners» АҚ «INNOVA INVESTMENT» ЖШС-мен ірі мəміле жасайтыны туралы хабарлайды.

Павлодар облысының туризм, дене тəрбиесі жəне спорт басқармасы бос лауазымға орналасуға конкурс жариялайды Павлодар облысы əкімдігі Павлодар облысы туризм, дене тəрбиесі жəне спорт басқармасының «М. Қайырбаев атындағы спорттың ұлттық жəне халықтық түрлері бойынша балалар-жасөспірімдер спорт мектебі» коммуналдық мемлекеттік қазыналық кəсіпорнының директоры (G –4 санаты)

Павлодар облысы əкімдігі Павлодар облысы туризм, дене тəрбиесі жəне спорт басқармасының «М. Қайырбаев атындағы спорттың ұлттық жəне халықтық түрлері бойынша балалар-жасөспірімдер спорт мектебі» КМҚК-ның орналасқан жері: 140000, Павлодар облысы, Павлодар қаласы, 1 Мамыр көшесі, 170, тел. 8 (7182) 621417, 619104. Спорттың ұлттық жəне халықтық түрлері бойынша БЖСМ спорттық резервті жəне жоғары дəрежелі спортшыларды даярлау бойынша балалар, жасөспірімдер жəне жастар арасында оқу-тəрбиелеу жұмысын жүзеге асырады. Директордың лауазымдық қызметақысы басқарушы лауазымдарындағы еңбек өтіліне байланысты – 60346 теңгеден 72203 теңгеге дейін. Қызметтік міндеттері: кəсіпорындағы оқу жəне тəрбиелеу жұмысына жалпы басшылық құруды жүзеге асырады, спорттық резервті даярлау жөніндегі жоспарларды уақытылы жəне сапалы орындау үшін ұжым қызметін ұйымдастырады. Оқушылармен оқу-жаттығу жұмысын өткізу үшін жағдайлар жасайды. Жаттықтырушы-ұстаздардың, əдістемеші - нұсқаушылардың əдістемелік жəне арнайы дайындығын ұйымдастыру үшін жауапты, педагогикалық кеңес жұмысына басшылық құруды жүзеге асырады. Кəсіпорынға бекітілген мүліктің пайдалануына, сабақтар өткізілгенде қауіпсіздік техникасының сақталуына, белгіленген есеп берулердің уақытында жəне сапалы ұсынылуына бақылау жасауды жүзеге асырады, Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған басқа міндеттері. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: Білімі - жоғары кəсіптік (дене тəрбиесі), кəсіптік дайындығының деңгейі осы лауазымның мамандық талаптарына сай болуы, сондай-ақ денешынықтыру ұйымдарында басқару лауазымдарында 5 жылдан кем емес жұмыс өтілінің болуы. Қазақстан Республикасының Конституциясын; Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексін (Жалпы жəне Ерекше бөлімдерін), Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» «Мемлекеттік мүлік туралы», «Мемлекеттік құпиялар туралы», «Денешынықтыру жəне спорт туралы», «Білім туралы» Заңдарын, дене тəрбиесі мен спорттың дамуының бағыттары мен перспективаларын белгілейтін басқа нормативтік-құқықтық актілерін білуі,

еңбек заңнамасы мен қаржы-шаруашылық қызметінің негіздерін, еңбек қорғау ережелері мен нормаларын, қауіпсіздік техникасын жəне өртке қарсы қорғаныс ережелерін білуі. Конкурс Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 18 қарашадағы № 1353 қаулысымен бекітілген «Мемлекеттік кəсіпорындардың басшыларын тағайындау жəне аттестаттау Ережелері» негізінде өткізіледі. Конкурсқа қатысуға жіберілген үміткерлер конкурсты белгіленген тəртіппен конкурсқа қатысуға жіберілген адамдар тізімдері бекітілген соң он жұмыс күні ішінде Павлодар қаласы, 1 Мамыр көшесі, 170, 302-бөлме мекен-жайы бойынша «Павлодар облысының туризм, дене тəрбиесі жəне спорт басқармасы» мемлекеттік мекемесінде өтеді. Конкурсқа қатысу үшін қажетті құжаттар: үлгі бойынша арыз; мемлекеттік жəне орыс тілдерінде түйіндеме; еркін үлгіде мазмұндалған өмірбаяны; білім туралы құжаттың көшірмесі; еңбек кітапшасының (ол болғанда) немесе жеке еңбек шартының көшірмесі, не болмаса соңғы жұмыс орнынан жұмысқа қабылдау жəне жұмыстан босату туралы бұйрықтардан көшірме; бекітілген үлгі бойынша денсаулық туралы анықтама; сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылығының, сотталуы болмағаны туралы анықтама; сондай-ақ, конкурсқа қатысушы өзінің біліміне, жұмыс өтіліне, кəсіптік деңгейіне (мамандығын көтеру, ғылыми дəрежелер жəне атақтар, ғылыми басылымдар туралы құжаттардың көшірмесі, бұрынғы жұмыс орны басшылығынан кепілдіктер жəне т.б.) қатысты қосымша мəліметтер бере алады. Құжаттар БАҚ ресми басылымдарында конкурс өткізу туралы хабарландыру жарияланған сəттен бастап 15 күнтізбелік күн ішінде мына мекен-жайға тапсырылуы тиіс: Павлодар қаласы, 1 Мамыр көшесі, 170, 309-бөлме (үшінші қабат), байланыс тел: 8 (7182) 619382.

Батыс Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті 2013 жылғы 6 наурызда сағат 10.00-де Орал қаласы, Достық даңғылы, 208 мекен-жайында республикалық меншіктегі нысандарды сату жөнінде аукцион өткізеді Ағылшын əдісі бойынша 1. Газ-31029 автомəшинесі , 1993 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 233 AW. Баланс ұстаушы – «Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті» РМҚК. Орал қаласы, Достық даңғылы, 162. Бастапқы баға – 25 000 теңге.

2. Ваз-21099 автомəшинесі, 2000 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 200 AҒ. Баланс ұстаушы – «Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті» РМҚК. Орал қаласы, Достық даңғылы, 162. Бастапқы баға – 46 000 теңге.

3. Уаз-31601 автомəшинесі, 1999 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 986 ВК. Баланс ұстаушы – «Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті» РМҚК. Орал қаласы, Достық даңғылы, 162. Бастапқы баға – 79 000 теңге.

4. Газ-2705-34 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 399 AР. Баланс ұстаушы – « Батыс Қазақстан облысы бойынша жылжымайтын мүлік жөніндегі орталық» РМҚК. Орал қаласы, Д. Нұрпейісова көшесі, 16/2. Бастапқы баға – 71 000 теңге.

5. Ваз-21213 110 00 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 121 AR. Баланс ұстаушы – «Ветеринарлық бақылау жəне қадағалау комитетінің Батыс Қазақстан облыстық аумақтық инспекциясы» ММ. Орал қаласы, Қ. Аманжолов көшесі, 75. Бастапқы баға – 52 000 теңге.

6. Kia Sorento автомəшинесі, 2005 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 030 PR. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысының прокуратурасы» ММ. Орал қаласы, Ж. Молдағалиев көшесі, 23. Бастапқы баға – 209 000 теңге.

7. Ваз-21213 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 374 ВН. Баланс ұстаушы – «Медициналық жəне фармацевтикалық қызметті бақылау комитетінің Батыс Қазақстан облысы бойынша департаменті» ММ. Орал қаласы, Достық даңғылы, 215. Бастапқы баға – 60 000 теңге.

8. Уаз-31519 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 184 AW. Ба-

ланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысы бойынша салық департаменті» ММ. Орал қаласы, Некрасов көшесі, 30/1. Бастапқы баға – 59 000 теңге.

9. Уаз-31519 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 185 AW. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысы бойынша салық департаменті» ММ. Орал қаласы, Некрасов көшесі, 30/1. Бастапқы баға – 59 000 теңге.

10. Уаз-315192 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 188 AW. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысы бойынша салық департаменті» ММ. Орал қаласы, Некрасов көшесі, 30/1. Бастапқы баға – 59 000 теңге.

11. Уаз-31519 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 189 AW. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысы бойынша салық департаменті» ММ. Орал қаласы, Некрасов көшесі, 30/1. Бастапқы баға – 58 000 теңге.

12. Газ-3102 101 автомəшинесі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 120 AW. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысы бойынша салық департаменті» ММ. Орал қаласы, Некрасов көшесі, 30/1. Бастапқы баға – 37 000 теңге.

13. Газ-322132 24 автомəшинесі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 965 ВК. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысы бойынша салық департаменті» ММ. Орал қаласы, Некрасов көшесі, 30/1. Бастапқы баға – 39 000 теңге.

14. Уаз-31512 автомəшинесі, 2000 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 226 КР. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысының ішкі істер департаменті» ММ. Орал қаласы, Пугачев көшесі, 45. Бастапқы баға – 40 000 теңге.

15. Ваз-21060 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 221 КР. Баланс ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысының ішкі істер департаменті» ММ. Орал қаласы, Пугачев көшесі, 45. Бастапқы баға – 28 000 теңге.

16. Уаз-3909 автомəшинесі, 2000 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 236 КР. Баланс

ұстаушы – «Батыс Қазақстан облысының ішкі істер департаменті» ММ. Орал қаласы, Пугачев көшесі, 45. Бастапқы баға – 36 000 теңге.

17. Ваз-21213 автомəшинесі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі L 524 AР. Баланс ұстаушы – «Сот медицинасы орталығы» РМҚК Батыс Қазақстан филиалы. Орал қаласы, Ғ. Құрманғалиев көшесі, 42/2. Бастапқы баға – 141 000 теңге. Ағылшын əдісі бойынша аукцион өткізудің тəртібі Аукционшы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын жəне бағаны арттыру қадамын жариялайды. Сауда-сатыққа қатысушылар нөмірлер көтерілгенде бастапқы бағаны арттырады, бірақ ол жарияланған қадамнан кем болмау керек. Аукционшы сауда-саттыққа қатысушылардың аукциондық нөмірлерін жариялайды, бағаны бекітеді жəне оны арттыруды ұсынады. Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық ұсынылған бағаның барынша көп болуына дейін жүргізіледі. Жекешелендірілетін нысан үшін ең жоғары баға ұсынған қатысушыны аукционшы жариялайды. Аукционшы жекешелендірілетін нысанның соңғы бағасын үш мəрте қайталайды жəне басқа көтерілген нөмірлер болмаған жағдайда балға ұрумен жекешелендірілетін аталған нысанның сатылғандығы туралы хабарлайды. Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық тек мынадай жағдайда өтті деп саналады, егер де ең болмағанда екі қатысушы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын көтерсе, бірақ ол бағаны арттырудың екі қадамынан кем болмауы керек. Сауда-саттықтың қорытындысы туралы хаттама сауда-саттықтың қорытындысы жəне жеңімпаз бен сатушының міндеттемелерін тіркейтін жəне сату бағасы бойынша жекешелендіретін нысанды сатып алу-сату шартын жасайтын құжат болып табылады. Жеңімпаз сатып алу-сату шартын жасауға құқығы бар, бірақ ол хаттамаға қол қойылған күннен бастап он

күнтізбелік күн мерзімінен аспауы керек, оның уақыты біткеннен кейін бұл құқық өз күшін жояды. Сауда-саттыққа қатысуға жеке тұлғалар, мемлекеттік емес заңды жəне шетелдік заңды тұлғалар жіберіледі. Сауда-саттыққа қатысушы ретінде тіркелу үшін мына құжаттарды тапсыру қажет: сауда-саттыққа қатысуға өтінім, төлқұжат немесе жеке басын куəландыратын өзге құжат, салық органы төлем құжатының көшірмесі, салыстыру үшін түпнұсқаларды міндетті түрде салық төлеуші ретінде жеке тұлғаны тіркеу есебіне қою фактісін растайтын немесе аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелері, сондай-ақ ағымдағы шотының болуын, банктен анықтаманың түпнұсқасы. Заңды тұлғалар жарғының нотариалды расталған көшірмесін, банктік шотының болуын растайтын банктен анықтаманың түпнұсқасын қосымша тапсырады. Акционерлік қоғамдар акционерлердің тізілімінен олардың акцияларын иеленуші акционерлік қоғамдар туралы ақпарат қамтитын көшірме үзіндіні қосымша тапсырады.

7000 теңге мөшеріндегі кепілді жарна Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитетіндегі КZ400705012170171006 депозиттік есеп-шотына төленеді, Астана қаласы, БИК KKMFKZ2A, СТН 271800056662, Кбе 11, Батыс Қазақстан мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті, ММ коды 2170171. Төлемнің белгіленуі – аукционға қатысу үшін кепілді жарна. Өтінімдер қабылдаудың орны мен мерзімі: Орал қаласы, Достық даңғылы, 208, 38-бөлме. Өтінімдер қабылдау ақпараттық хабарлама жарияланған күннен басталады жəне 2013 жылғы 5 наурызда сағат 18.30-да аяқталады. Қосымша ақпаратты мына телефон арқылы алуға болады: 534236 немесе https://upgs.gosreestr.kz/p/ru/Privatization/ node-search-objects сайтында.

9

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

Ұйым атауы Ұйым қызметінің түрі Ұйымдық-құқықтық нысаны Есептілік нысаны: Қызметкерлердің орташа жылдық саны Ірі кəсіпкерлік субъектісі Заңды мекен-жайы (ұйымның)

«Қазақстан-Қытай Құбыры» ЖШС Мұнай құбыры құрылысы жəне пайдалану Жауапкершілігі шектеулі серіктестік Топтастырылған 247 Алматы қ., Абай д-лы, 109 В

1 нысан

2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНС (топтастырылған ) Активтер I. Қысқа мерзімді активтер: Ақша қаражаты жəне оның баламалары Сату үшін қолдағы бар қаржы активтері Туынды қаржы құралдары Пайда мен залал арқылы əділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері Өтегенге дейін ұсталатын қаржы активтері Өзге де қысқа мерзімді қаржы активтері Қысқа мерзімді сауда жəне өзге де дебиторлық берешек Ағымдағы табыс салығы Қорлар Өзге де қысқа мерзімді активтер Қысқа мерзімді активтердің жиыны (010 жолдан 019 жолды қоса алғанда сомасы) Сатуға арналған активтер (немесе істен шыққан топтар) II. Ұзақ мерзімді активтер Сату үшін қолдағы бар қаржы активтері Туынды қаржы құралдары Пайда мен залал арқылы əділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері Өтеуге дейін ұсталатын қаржы активтері Өзге де ұзақ мерзімді қаржы активтері Ұзақ мерзімді сауда жəне өзге де дебиторлық берешек Үлестік қатысу əдісімен есепке алынатын инвестициялар Инвестициялық мүлік Негізгі қаражат Биологиялық активтер Барлау жəне бағалау активтері Материалдық емес активтер Кейінге қалдырылған салықтық активтер Өзге де ұзақ мерзімді активтер Ұзақ мерзімді активтердің жиыны (110 жолдан 123 жолды қоса алғанда сомасы) Баланс (100 жол + 101 жол + 200 жол) III. Қысқа мерзімді міндеттемелер Қарыздар Туынды қаржы құралдары Өзге де қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері Қысқа мерзімді сауда жəне өзге де кредиторлық берешек Қысқа мерзімді резервтер Табыс салығы бойынша ағымдағы салық міндеттемелері Қызметкерлерге сыйақылар Өзге де қысқа мерзімді міндеттемелер Қысқа мерзімді міндеттемелердің жиыны (210 жолдан 217 жолды қоса алғанда сомасы) Сатуға арналған істен шыққан топтардың міндеттемелері IV. Ұзақ мерзімді міндеттемелер Қарыздар Туынды қаржы құралдары Өзге де ұзақ мерзімді қаржы міндеттемелері Ұзақ мерзімді сауда жəне өзге де кредиторлық берешек Ұзақ мерзімді резервтер Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер Өзге де ұзақ мерзімді міндеттемелер Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны (310 жолдан 316 жолды қоса алғанда сомасы) V. Капитал Жарғылық (акционерлік) капитал Эмиссиялық кіріс Сатып алынған меншікті үлес құралдары Резервтер Бөлінбеген пайда (өтелмеген залал) Негізгі ұйымның меншік иелеріне тиесілі капиталдың жиыны (410 жолдан 414 жолды қоса алғанда сомасы) Бақыламайтын меншік иелерінің үлесі Барлығы капитал (420 жол +/- 421 жол) Баланс (300 жол +301 жол+400 жол + 500 жол)

Жол коды 10 11 12

Есепті кезеңнің аяғында

мың теңге

Есепті кезеңнің басында

16 971 827 -

17 136 665 -

13

-

-

14 15 16 17 18 19 100

27 510 497 515 219 60 270 405 492 481 659 45 944 964

14 646 279 1 109 563 792 965 568 189 34 253 661

101

36 215

-

110 111

-

-

112

-

-

113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 200

2 640 7 960 791 235 567 763 144 324 60 243 675 578 289 656 757

2 280 8 551 627 234 258 450 24 762 160 867 242 997 986 277 251 647

210 211 212 213 214 215 216 217 300

5 654 841 92 828 65 033 4 974 444 10 787 146

6 590 314 92 179 99 731 5 949 308 12 731 532

301 310 311 312 313 314 315 316 400

197 215 004 4 618 254 16 669 557 218 502 815

204 191 831 14 578 667 218 770 498

410 411 412 413 414 420

13 000 000 35 589 080 11 777 716 60 366 796

13 000 000 38 036 195 -5 286 578 45 749 617

421 500

60 366 796 289 656 757

45 749 617 277 251 647

№2 нысан 2012 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жыл ішіндегі пайда мен залалдар туралы есеп (топтастырылған ) мың теңге Көрсеткіштердің атауы Түсім Сатылған тауарлар мен қызметтердің өзіндік құны Жалпы пайда (010 жол – 011 жол) Сату бойынша шығыстар Əкімшілік шығыстар Өзге шығыстар Өзге кірістер Операциялық пайда жиыны (залал) (+/- 012 жолдан 016 жолды қоса алғанда) Қаржыландыру бойынша түскен кірістер Қаржыландыру бойынша шығыстар Үлестік қатысу əдісі бойынша есепке алынатын қауымдасқан ұйымдар мен бірлескен қызметтің пайдасындағы (залалындағы) ұйымның үлесі Өзге де операциялық емес кірістер Өзге де операциялық емес шығыстар Салық салғанға дейінгі пайда (залал) (+/- 020 жолдан 025 жолды қоса алғанда) Табыс салығы бойынша шығыстар Салық салғаннан кейін жалғасатын қызметтен түсетін пайда (залал) (100 жол - 101 жол) Салық салғаннан кейін тоқтатылған қызметтен түсетін пайда (залал) Мыналарға қатысты бір жылғы пайда: (200 жол + 201 жол): негізгі ұйымның меншік иелері бақыламайтын меншік иелерінің үлесі

Жол коды 10 11 12 13 14 15 16 20

Есепті кезеңге

Алдыңғы кезеңге

54 597 380 -22 679 960 31 917 420 -1 944 457 -20 638 789 17 542 628 26 876 802

54 787 851 -19 920 188 34 867 663 -1 965 617 -25 244 992 18 878 814 26 535 868

21 22

527 196 -11 273 261

278 293 -6 659 943

23

-

-

24 25 100

16 130 737

20 154 218

101 200

-2 090 890 14 039 847

-1 822 985 18 331 233

201 300

14 039 847 -

18 331 233 -

Өзге де жиынтық пайда, барлығы (410 жолдан 420 жолды қоса алғанда сомасы): Негізгі қаражатты қайта бағалау Сату үшін қолдағы бар қаржы активтерін қайта бағалау Үлестік қатысу əдісі бойынша есепке алынатын қауымдасқан ұйымдар мен бірлескен қызметтің өзге де жиынтық пайдасындағы (залалындағы) үлесі Зейнетақы міндеттемелері бойынша актуарлық пайда (залал) Еншілес ұйымдардың мерзімі кейінге қалдырылған салығына табыс салығы ставкасын өзгерту тиімділігі Ақша ағындарын хеджирлеу Шетелдік ұйымдарға инвестициялар бойынша бағамдық айырма Шетелдік операцияларға таза инвестицияларды хеджирлеу Өзге де жиынтық пайданың өзге де құрауыштары Пайда (залал) құрамында кері сыныптау кезіндегі түзету Өзге де жиынтық пайда құрауыштарының салықтық тиімділігі Жалпы жиынтық пайда (300 жол + 400 жол) Мыналарға тиесілі жалпы жиынтық пайда: негізгі ұйымның меншік иелері бақыламайтын меншік иелерінің үлесі Акцияға арналған пайда: Акцияға арналған базалық пайда: жалғасатын қызметтен тоқтатылған қызметтен Акцияға арналған ажыратылған пайда: жалғасатын қызметтен тоқтатылған қызметтен

400

632 551

38 989 038

410 411

-

48 732 114 -9 746 423

412

-

-

413

-

-

414

-

-

415 416 417 418 419 420 500

7 829 624 722 14 672 398 14 672 398 -

3 347 57 320 271 57 320 271 -

600

№3 нысан 2012 жылғы 31 желтоқсанда аяқталатын жыл ішіндегі (топтастырылған) АҚШАЛАЙ ҚАРАЖАТ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ЕСЕП (тура əдіс) мың теңге Көрсеткіштердің атауы

Жол коды

I. Операциялық қызметтен түскен ақша қаражатының қозғалысы 1. Ақша қаражатының түсуі, барлығы (011 жолдан 016 жолды 10 қоса алғанда сомасы), оның ішінде: тауарлар мен қызметтерді сату 11 өзге де табыс 12 сатып алушылардан, тапсырыс берушілерден алынған 13 аванстар

сақтандыру шарттары бойынша түсімдер алынған сыйақылар өзге де түсімдер 2. Ақша қаражатының кетуі, барлығы (021 жолдан 027 жолды қоса алғанда сомасы), оның ішінде: тауарлар мен қызметтер үшін өнім берушілерге төлемдер тауарлар мен қызметтерді берушілерге берілген аванстар еңбек ақыны төлеу бойынша төлемдер сыйақы төлемдері сақтандыру шарттары бойынша төлемдер бюджетке табыс салығы мен басқа да төлемдер өзге де төлемдер 3. Операциялық қызметтен түскен ақша қаражатының таза сомасы (010 жол - 020 жол) II. Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатының қозғалысы 1. Ақша қаражатының түсуі, барлығы (041 жолдан 051 жолды қоса алғанда сомасы), оның ішінде: негізгі құралдарды сату материалдық емес активтерді өткізу өзге де ұзақ мерзімді активтерді өткізу Басқа ұйымдардың (еншілестерден басқа) үлес құралдарын жəне бірлескен кəсіпкерліктегі үлестік қатысуларын өткізу басқа ұйымдардың борыштық құралдарын өткізу еншілес ұйымдарды бақылау кезінде шеккен зияндарды өтеу өзге де қаржы активтерін өткізу фьючерлік жəне форвардтық келісімшарттар, опциондар мен своптар алынған дивидендтер алынған сыйақылар өзге түсімдер 2. Ақша қаражатының кетуі, барлығы (061 жолдан 071 жолды қоса алғанда сомасы), оның ішінде: негізгі қаражатты сатып алу материалдық емес активтерді сатып алу басқа ұзақ мерзімді активтерді сатып алу Басқа ұйымдардың (еншілестерден басқа) үлес құралдарын жəне бірлескен кəсіпкерліктегі үлестік қатысуларын сатып алу басқа ұйымдардың үлестік құралдарын сатып алу еншілес ұйымдарға бақылауды алу өзге қаржы активтерін алу қарыз беру фьючерлік жəне форвардтық келісімшарттар, опциондар мен своптар қауымдасқан жəне еншілес ұйымдарға инвестициялар өзге төлемдер 3. Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатының таза сомасы (040 жол – 060 жол) III. Қаржы қызметінен түскен ақша қаражатының қозғалысы 1. Ақша қаражатының түсімі, барлығы (091 жолдан 094 жолды қоса алғанда сомасы), оның ішінде: акциялардың жəне басқа қаржы құралдарының эмиссиясы қарыздар алу алынған сыйақылар өзге түсімдер 2. Ақша қаражатының кетуі, барлығы (101 жолдан 105 жолды қоса алғанда сомасы), оның ішінде: қарыздарды өтеу сыйақы төлеу дивидендтерді төлеу ұйымдардың акциялары бойынша меншік иелеріне төлемдер өзге кетулер 3. Қаржы қызметінен түскен ақша қаражатының таза сомасы (090 жол – 100 жол) 4. Валюта айырбастау бағамының теңгеге əсері 5. Ақша қаражатының артуы +/- азаюы (030 жол +/- 080 жол +/- 110 жол) 6. Есепті кезеңнің басына ақша қаражаты мен олардың баламалары 7. Есепті кезеңнің аяғындағы ақша қаражаты мен олардың баламалары

Есепті кезең үшін

Алдыңғы кезең үшін

57 478 661

56 709 339

52 318 733 -

50 937 572 -

4 525 747

4 967 675

14 15 16

634 181

153 979 650 113

20

25 188 050

20 686 648

21 22 23 24 25 26 27

9 724 304 451 990 1 521 361 9 303 868 3 635 409 551 118

8 434 097 574 619 1 368 487 5 785 916 3 517 738 1 005 791

30

32 290 611

36 022 691

40

32 734 409

5 000 000

41 42 43

72 334

-

44

-

-

45 46 47 48 49 50 51

32 662 075 -

5 000 000 -

60

53 293 014

34 303 359

61 62 63

7 903 705 25 543 -

14 657 080 -

64

-

-

65 66 67 68

45 363 766 -

19 646 279 -

69

-

-

70 71

-

-

80

-20 558 605

-29 303 359

90

-

-

91 92 93 94

-

-

100

11 908 800

-

101 102 103 104 105

11 908 800 -

-

110

-11 908 800

120

11 956

-

130

-164 838

6 719 332

140

17 136 665

10 417 333

150

16 971 827

17 136 665

№4 нысан

2012 жылғы 31 желтоқсанда аяқталатын жыл ішіндегі КАПИТАЛДАҒЫ ӨЗГЕРІСТЕР ТУРАЛЫ ЕСЕП (топтастырылған) Құрауыштардың атауы

Жол коды

Алдыңғы жылдың басына арналған сальдо Есеп саясатындағы өзгеріс Қайта есептелген сальдо (010 жол +/- 011 жол) Жалпы жиынтық пайда, барлығы (210 жол + 220 жол): Жыл ішіндегі пайда (залал) Өзге жиынтық пайда, барлығы (221 жолмен 229 жолды қоса алғанда сомасы): Негізгі қаражатты (салық тиімділігін шегере отырып) қайта бағалаудан түсетін өсім Негізгі қаражатты (салық тиімділігін шегере отырып) қайта бағалаудан амортизацияны аудару Сатуға арналған қолдағы қаржы активтерін (салық тиімділігін шегере отырып) қайта бағалау Үлестік қатысу əдісі бойынша ескерілетін қауымдасқан ұйымдар мен бірлескен қызметтің өзге де жиынтық пайдадағы (залалдағы) үлесі Зейнетақы міндеттемелері бойынша актуарлық пайда (залал) Еншілес ұйымдардың мерзімі кейінге қалдырылған салығына арналған табыс салығының ставкасындағы өзгерістердің тиімділігі Ақша ағындарын (салық тиімділігін шегере отырып) хеджирлеу Шетел ұйымдарына инвестициялар бойынша бағамдық айырма Шетел операцияларына таза инвестицияларды хеджирлеу Меншік иелерімен операциялар, барлығы (310 жолмен 318 жолды қоса алғанда сомасы): Қызметкерлерге акциялармен сыйақы беру қызметкерлердің көрсететін қызметтерінің құны қызметкерлерге акциялармен сыйақы беру схемалары бойынша акциялар шығару қызметкерлерге акциялармен сыйақы беру схемасына қатысты салықтық пайда Меншік иелерінің жарналары Жеке меншік үлес құралдарын (акцияларын) шығару Бизнесті біріктіруге байланысты үлес құралдарын шығару Айырбасталатын құралдардың үлестік құрамы (салық тиімділігін шығара отырып) Дивидендтерді төлеу Меншік иелерінің пайдасына өзге де бөлулер Меншік иелерімен өзге де операциялар Бақылауды жоғалтуға əкеп соқпайтын еншілес ұйымдарда қатысу үлесіне өзгерістер Есепті жылдың басына арналған сальдо (100 жол + 200 жол + 300 жол) Есеп саясатындағы өзгеріс Қайта есептелген сальдо (400 жол +/- 401 жол) Жалпы жиынтық пайда, барлығы (610 жол + 620 жол): Жыл ішіндегі пайда (залал) Өзге жиынтық пайда, барлығы (621 жолмен 629 жолды қоса алғанда сомасы): Негізгі қаражатты (салық тиімділігін шегере отырып) қайта бағалағандағы өсім Негізгі қаражатты (салық тиімділігін шегере отырып) қайта бағалағандағы амортизацияны аудару Сатуға арналған қолдағы қаржы активтерін (салық тиімділігін шегере отырып) қайта бағалау Үлестік қатысу əдісі бойынша ескерілетін қауымдасқан ұйымдар мен бірлескен қызметтің өзге де жиынтық пайдадағы (залалдағы) үлесі Зейнетақы міндеттемелері бойынша актуарлық пайда (залал) Еншілес компаниялардың мерзімі кейінге қалдырылған салығына арналған табыс салығының ставкасындағы өзгерістердің тиімділігі Ақша ағындарын (салық тиімділігін шегере отырып) хеджирлеу Шетел ұйымдарына инвестициялар бойынша бағамдық айырма Шетел операцияларына таза инвестицияларды хеджирлеу Меншік иелерімен операциялар, барлығы (710 жолмен 718 жолды қоса алғанда сомасы) Қызметкерлерге акциялармен сыйақы беру қызметкерлердің көрсететін қызметтерінің құны қызметкерлерге акциялармен сыйақы беру схемалары бойынша акциялар шығару қызметкерлерге акциялармен сыйақы беру схемасына қатысты салықтық пайда Меншік иелерінің жарналары Жеке меншік үлес құралдарын (акцияларын) шығару Бизнесті біріктіруге байланысты үлес құралдарын шығару Айырбасталатын құралдардың үлестік құрамы (салық тиімділігін шығара отырып) Дивидендтерді төлеу Меншік иелерінің пайдасына өзге де бөлулер Меншік иелерімен өзге де операциялар Бақылауды жоғалтуға əкеп соқпайтын еншілес ұйымдарда қатысу үлесіне өзгерістер Есепті жылдың соңына арналған сальдо (500 жол + 600 жол + 700 жол)

10 11 100 200 210 220 221 222

Жарғылық (акционерлік) капитал 13 000 000 13 000 000 -

Негізгі ұйымның капиталы Эмиссиялық Сатып алынған Резервтер Бөлінбеген кіріс меншік үлестік пайда құралдар 35 755 -24 606 409 35 755 -24 606 409 - 38 000 440 19 319 831 18 331 233 - 38 000 440 988 598 - 38 985 691 -988 598 988 598

мың теңге Бақыламайтын меншік иелерінің үлесі

Капитал жиыны -

-

223 224

-

225 226

-

227 228 229 300

-

-

-

3 347

-

-

310

311 312 313 314 315 316 317 318 400 401 500 600 610 620 621 622

13 000 000

-

-

38 036 195

-5 286 578

-

13 000 000 -

-

-

38 036 195 -2 447 115 -2 447 115 569 503 -3 024 447

-5 286 578 17 064 294 14 039 847 3 024 447 3 024 447

-

3 347 45 749 617 45 749 617 14 617 179 14 039 847 577 332 569 503 -

623

-

624

-

625 626

-

627 628 629 700 710

711 712 713 714 715 716 717 718 800

Бас директор

-11 570 654 -11 570 654 57 320 271 18 331 233 38 989 038 38 985 691 -

Го И

-

-

13 000 000

-

Бас бухгалтер

-

7 829

35 589 080

-

11 777 716

-

-

7 829 60 366 796

Тан Цзин

ТƏУЕЛСІЗ АУДИТОРДЫҢ ЕСЕБІ «Қазақстан-Қытай Құбыры» ЖШС Тобының Құрылтайшыларына: Біз «Қазақстан-Қытай Құбыры» ЖШС-ның жəне оның еншілес кəсіпорнының (бұдан əрі бірлескен түрде - «Топ») арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратына аудит жүргіздік, оған 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жəне жыл ішіндегі жағдай бойынша сəйкес əзірленген осы уақытта аяқталған жыл ішіндегі (бұдан əрі «арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпарат») жағдай бойынша ұсынылып отырған №1, №2, №3 жəне №4 нысандар кіреді. Осы арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпарат Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің талаптарына сəйкес оны қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында Топтың жариялауы мақсатында дайындалды. Арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратты əзірлеудегі басшылықтың жауапкершілігі Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2010 жылғы 20 тамыздағы № 422 бұйрығына сəйкес арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратты əзірлеу жəне дұрыс ұсыну үшін, сондай ақ басшылық қателіктердің немесе ықылассыз əрекеттердің салдарынан айтарлықтай бұрмалаулар болмайтын арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратты дайындауға қажет деп анықтаған ішкі бақылау үшін Топ басшылығы жауапкершілікте болады. Аудитордың жауапкершілігі Біздің міндетіміз біз жүргізген аудит негізінде осы арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпарат туралы ой білдіру болып табылады. Біз аудитімізді аудит бойынша Халықаралық стандарттарға сəйкес жүргіздік. Осы стандарттарға сəйкес этикалық нормаларды ұстануымыз жəне арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратта елеулі бұрмалаулар болмайтынына айтарлықтай сенімдірек болу үшін аудитті осылайша жүргізуіміз қажет. Аудит арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратта қамтылған сандық мəліметтер мен ашылулар қатынасындағы аудиторлық дəлелдемелерді алуға қажетті іс-жосықтарды жүргізу кіреді. Іс-жосықтарды таңдау аудитордың кəсіптік пайымдауына негізделеді, оған жосықсыз əрекеттердің немесе қателіктердің нəтижесінде арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратта айтарлықтай бұрмалаушылықтардың тəуекелдіктерін бағалауды қосқанда. Аудитор жоғарыда айтылған тəуекелдіктерге бағалау жүргізу процесінде осы жағдайларға қажетті аудиторлық іс-жосықтарды жасау үшін, арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратты əзірлеу жəне дұрыс ұсынумен байланысты ішкі бақылау жүйесін қарастырады, бірақ ол Топтың ішкі бақылау жүйесінің тиімділігіне туралы пікірін білдіру мақсатына арналмайды. Аудит бұдан басқа басшылық жасаған есеп саясатында қолданылатын жəне бухгалтерлік бағалаулар негіздемесінің орынды бағалауын, сонымен қатар арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпараттың тұтастай ұсынылымын бағалауды қамтиды. Біз қол жеткізген аудиторлық дəлелдемелер жеткілікті жəне тиісінше орынды болып табылады əрі аудитордың пікірін білдіру үшін бізге негіздеме береді деп пайымдаймыз. Қорытынды Біздің пікірімізше, 2012 жылғы 31 желтоқсандағы жəне осы уақытта аяқталған жыл ішіндегі жағдай бойынша беріліп отырған Топтың арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпараты, 2010 жылғы 20 тамыздағы № 422 бұйрығына ұсынуға талап етілетін ақпаратты қамтамасыз етуге арналған барлық маңызды аспектілерімен дайындалған. Арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпаратты дайындаудың негізі жəне пайдалануға шектеу Өз қорытындымызға өзгеріс енгізбей, біз назарды беріліп отырған арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпараттың 2-ескертпесіне аударамыз, онда оны дайындаудың негізі ұсынылған. Арнайы мақсаттағы топтастырылған қаржылық ақпарат Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің талап етілуіне сəйкес қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында Топтың тек жариялау мақсатына ғана арналған жəне қандай да бір мақсаттарға пайдалануға жатпайды. Басқа мəселе Топ Қаржылық есептіліктің халықаралық стандартына сəйкес 2012 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жыл ішіндегі топтастырылған қаржылық есептілікті дайындады, біз Топтың құрылтайшыларына жолдаған жəне 2013 жылғы 1 ақпанға даталанған тəуелсіз аудитордың жекелеген есебін шығардық. Алматы, Қазақстан, 2013 жылғы 4 ақпан Бекітілген: Жанбота Бекенов «ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС басқарушы директоры (Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Бас мемлекеттік лицензия №0000005 1999 жылғы 21 қазанда берілген)

Қол қойылған: Бауржан Бурханбеков, Аудит бойынша серіктестік (2006 жылғы 30 қазандағы №00000586 аудитордың біліктілік куəлігі). Майгуль Рахимбековна, аудитор-орындаушы (1994 жылғы 28 ақпандағы №0000056 аудитордың біліктілік куəлігі)

«Банк ЦентрКредит» АҚ «Қазақстан қор биржасы» АҚ ресми тізіміне кіретін НИН KZP07Y10C336 ипотекалық облигациялар шығарылымдары жөнінен «Темірбанк» АҚ ипотекалық облигацияларын ұстаушылардың Өкілі болып табылады. Өз міндеттемелерін орындау мақсатында Өкіл «Темірбанк» АҚ облигация ұстаушылар алдындағы міндеттемелерін орындауының қамтамасыздандыруы болып табылатын кепіл мүлкінің 01.01.2013 ж. мəліметтер бойынша жайкүйін іріктеулі түрде тексерді. Жасалған іріктеулі тексеріс негізінде Өкіл кепіл мүлкінің жай-күйі мен ипотекалық облигацияларды қамтамасыз ету коэффициентінің мəні облигациялар шығарылымдары жобаларының жəне кепіл шарттарының талаптарына сай екендігін мəлімдейді. Сондай-ақ іріктеулі тексеріс нəтижесі бойынша Өкіл «Темірбанк» Акционерлік қоғамына қарыздар бойынша деректердің есебін жүргізу жүйесіне ақпарат енгізуге, кепіл затына жəне қарыз бойынша негізгі борыштың өтелуіне мониторинг жүргізуге кейінгі бақылау жасауды күшейтуді жəне қолданылған шаралар туралы хабарлауды ұсынды. «Темірбанк» АҚ облигация ұстаушылар алдындағы өз міндеттемелерін орындауының қамтамасыздандыруы болып табылатын кепіл мүлкінің жай-күйін тексеру үшін берілген қажетті ақпараттың шынайылығы үшін «Темірбанк» АҚ басшылығы жауапкершілік көтереді.

АО «Банк ЦентрКредит» является Представителем держателей ипотечных облигаций выпуска НИНKZP07Y10C336 АО «Темірбанк», входящих в официальный список АО «Казахстанская фондовая биржа». В целях исполнения своих обязательств Представителем была проведена выборочная проверка состояния залогового имущества по данным реестра залога по состоянию на 01.01.2013 г., являющегося обеспечением исполнения обязательств АО «Темірбанк» перед держателями облигаций. На основании проведенной выборочной проверки предмета залога Представитель сообщает, что обеспечение и значение коэффициента обеспечения ипотечных облигаций соответствует требованию проспекта выпуска облигаций и договора залога. По результатам выборочной проверки, Представитель рекомендовал АО «Темірбанк» усилить последующий контроль над вводом информации в систему учета данных по займам, за мониторингом предмета залога и погашением основного долга по займу, и уведомить о принятых мерах. Ответственность за достоверность предоставленной информации, необходимой для проведения анализа состояния имущества, являющегося обеспечением исполнения обязательств АО «Темірбанк» перед держателями облигаций, несет руководство АО «Темірбанк».

Хабарландыру Астана 2017 жылы «Болашақ энергиясы» тақырыбына EXPO халықаралық мамандандырылған халықаралық мамандандырылған көрмесін өткізу орны болып таңдалды. «Астана-ЕХРО-2017» ұлттық компаниясы» АҚ жəне Астана қаласының əкімдігі ЭКСПО-2017 көрме кешенінің, соның ішінде Астана қаласында ЭКСПО-2017 символына айналатын объектінің ең үздік нобай-идеясына арналған халықаралық тапсырысты сəулеттік конкурсты өткізетіні туралы хабарлайды. Конкурстың мақсаты жоғарыда көрсетілген объектілердің тұжырымдамалық, сəулеттік жəне қала құрылысы шешімдері мен идеяларын алу. Конкурсты өткізу мерзімі 2013 жылғы 18 ақпаннан бастап 18 маусым аралығында. Конкурс жеңімпазына 15 млн. теңге мөлшерінде ақшалай жүлде беріледі. Конкурс бойынша материалдарды алу үшін ықтимал қатысушылар өтінімді жəне сəулет қызметін жүзеге асыру кəсіби құқығы сертификатының (лицензия) көшірмесін 2013 жылғы 10 наурыз сағат 18.00-ге дейінгі мерзімде мына электронды мекен-жайға: main@ astanagenplan.kz жəне dn.skkv@gmail. com немесе Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, 010000, Ə. Бөкейхан көшесі, 22 мекен-жайына жолдауға тиіс.

Қазақстан Республикасы Индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігі «Инновациялық технологиялар паркі» арнайы экономикалық аймағының басқарушы компаниясы» АҚ-ты басқару үшiн тұлғаны iрiктеу бойынша конкурс өткiзуді жариялайды. Тұлғаны іріктеу ережелерімен жəне конкурс қатысушыларына қойылатын талаптармен министрліктің сайтында мына сілтеме www.mint. gov.kz бойынша танысуға болады. Байланыстағы тұлға: Қарабаев Марат, тел.: +7 71 72 24 15 23, 701 843 04 73. «Акцепт-Терминал» акционерлік қоғамы ірі мəміле жасағандығы туралы, атап айтқанда мына жылжымайтын мүлікті 21.06.2007 жылғы FCA-21-2007 займ туралы Келісім бойынша «Казинвестбанк» АҚ алдындағы «Акцепт-Терминал» АҚ-тың міндеттемелерін тиісті орындауды қамтамасыз ету түрінде кепілге беру жөнінде хабарлайды:  Офис, жалпы алаңы 56,8 ш.м., орналасқан мекен-жайы: ҚР, Көкшетау қ., Əуелбеков к-сі, 166-үй, 4-пəтер, жалпы алаңы 0,0035 га жер телімімен бірге.

Акционерное общество «Акцепт-Терминал» сообщает о совершении крупной сделки, а именно о предоставлении в залог в виде обеспечения надлежащего исполнения обязательств АО «Акцепт-Терминал» перед АО «Казинвестбанк» по Соглашению о займах № FCA-21-2007 от 21.06.2007 года, следующего недвижимого имущества:  Офис, общей площадью 56,8 кв.м., расположенный по адресу: РК, г. Кокшетау, ул. Ауелбекова, д.166, кв.4, с земельным участком общей площадью 0,0035 га.

«Аспан Тобы» ЖШС «Аспан Лизинг Ltd» ЖШС-ны бөліп шығару туралы хабарлайды. Талаптар хабарлама жарияланған күннен бастап 2 ай мерзімде мына мекен-жайда қабылданады: Алматы қаласы, Көктөбе шағын ауданы, Қыз Жібек көшесі, 23-үй.

Акилбаева Рабига Калимхановна, сериясы 12915 № 0468019 ЖК жабылғандығы туралы хабарлайды.

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі, 010000, Астана қаласы, Орынбор көшесі, №8, 810-бөлме, телефон: 8 (7172) 74-24-23, «Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы» республикалық мемлекеттік қазыналық кəсіпорны президентінің бос лауазым орнына конкурс жариялайды, Астана қаласы, ІСО «Санкт-Петербург», Достық көшесі, №20, 1408-бөлме.

Конкурсқа қатысушылар мынадай біліктілік талаптарына сəйкес келуі керек: 1) жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім) білім; 2) ғылыми дəрежесінің болуы; 3) білім беру ұйымдарында жəне/немесе білім беруді басқару органдарында басшы қызметіндегі жұмыс өтілі бес жылдан кем болмауы; 4) білім жəне ғылым саласындағы нормативтік-құқықтық актілерді білуі. Мына тұлғалар: 1) бұрын сыбайлас жемқорлық сипатындағы құқық бұзушылық жасаған; 2) Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тəртіпте өтелмеген немесе кешірілмеген соттылығы барлар конкурсқа қатыса алмайды. Конкурсқа қатысу үшін мынадай құжаттарды тапсыру қажет; 1) конкурсқа қатысу туралы өтініш; 2) мемлекеттік жəне орыс тілдеріндегі түйіндеме; 3) өмірбаян, еркін үлгіде жазылған; 4) кандидаттың жеке куəлігінің, құжаттың көшірмесі; 5) белгіленген тəртіпте куəландырылған білім туралы құжаттың көшірмесі; 6) белгіленген тəртіппен расталған еңбек кітапшасының көшірмесі; 7) сотталмағандығы жəне сыбайлас жемқорлық сипатындағы құқық бұзбағанын растайтын Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу комитетінің аймақтық бөлімшелері берген құжаттар; 8) белгіленген үлгі бойынша денсаулық жағдайы туралы анықтама; 10) кадрларды есепке алу бойынша жеке парақ; 11) 3х4 көлеміндегі 2 фотосурет. Конкурсқа қатысушы өзінің біліміне, жұмыс өтіліне, кəсіби дайындық деңгейіне (біліктілікті арттыру, ғылыми дəреже жəне атақ беру, ғылыми жарияланымдар, сондай-ақ алдыңғы жұмыс орны басшысынан ұсыныс жəне т.б. туралы құжаттардың көшірмелері) қатысты қосымша ақпараттарды тапсыруына болады. Конкурсқа қатысу туралы өтініш жəне өтінішке қоса берілетін құжаттар хабарландыру жарияланған уақыттан бастап күнтізбелік 15 күн ішінде қабылданады.

 Еске алу

Аќын еді, аќынжанды еді...

2013 жылғы 16 ақпанда Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, бірқатар жыр жинақтарының авторы, Талас аудандық тарихиөлкетану музейінің директоры, Талас ауданының құрметті азаматы, мəдениет қайраткері Нарша Қашағанұлының жүрегі соғуын тоқтатты. Айнала қоршаған болмысымызды, Қаратау өлкесін өлеңмен өрнектеген талантты ақын, жібектей есілген мінезіне сай ақынжанды азамат өмірден өтті. Нарша Қашағанұлы 1951 жылғы 1 сəуірде Жамбыл облысының Талас ауданындағы Ойық ауылында туған. Денсаулығына байланысты Қазақ университетінің журналистика факультетінде ұзақ жылдар оқуы, біршама уақыт жұмыссыз жүруі өмір жолының бұралаңын көбейтіп жіберді. Осы жолда сүріндім де құладым, Осы жолда қуандым да жыладым, Өмір де мені сынаудай-ақ сынады, – дейтін жыр жолдары осындайдан туса керек. Ол жиырма жылдай аудандық газетте қызмет атқарып, қатардағы тілшіден газет редакторлығына дейінгі жолдан өтті. Аудан əкімдігінде тіл басқармасын, басқа да бөлімдерді басқарды, сегіз жыл аудандық мəдениет басқармасының бастығы болды. Соңғы жылдары аудандық музейдің директоры қызметін атқарып жүрген. Нарша Қашағанұлының қаламынан «Өлеңге менің-дағы бар таласым» (1998), «Жақсылық жаса адамға» (2006), «Елде тұрамын» (2010) дейтін жыр кітаптары шыққан. Оның өлеңдері мен очерктері бірқатар ұжымдық жинақтарда басылған. Тура сөйлеп, таза ғұмыр кешкен, аудан халқына етене жақын, жырсүйер қауымның құрметіне бөленген ақын Нарша Қашағанұлының жарқын бейнесі жадымызда əрдайым сақталады. Достары мен курстастары.

Тура сґйлеп, таза ґткен ґмірден

Сағыныш пен өкініштен тұратын бұл өмірде адамның тағдырды таңдамайтыны түсінікті, одан қашып құтылмайтыны тағы аян. Тағдырға өкпелеуге де, тағдырды кінəлауға да болмайды... Курстастардың «Өмірдастан» атты кітабына Нарша Қашағанұлы өз қолымен жазып берген баяны осы тұрғыда басталатын еді. Əбден созып, əбден кешіктіріп жібергеніне қарағанда жазған əр жолына айрықша жауапкершілікпен үңілген секілді. Мəтінді баспаханаға тапсырғаннан кейін бірқатар сөйлемдерінің мəнін сұрағанмын өзінен. «Құлап-тұрып, жылап-күліп дегендей жеттік бүгінге. Өмірден де, өкіметтен де, өзімнен де бар», депсің. Нəке, сонда кімнің кінəсі көбірек?», дедім. «Сен хабарласқан соң қай кездегідей орнымнан тұрып тыңдаймын ғой. Киініп те алғанмын. Егер рұқсат болса осы əңгімені үйдегі Болған замандасың əзірлеген түскі астан ала отырып жалғастырсақ қайтеді?» деді. Зайыбы Болған инсульт алып, өлім аузынан қалғалы бері Нарша достың оны ренжітпеуге тырысатынын естіген едім. Телефондағы əңгімемізді түстен кейін жалғастыруға уағдаластық.

– Бағзы замандарда «Қоғамыңда ауыс-түйіс болып жатқанда өмір сүр» дейтін қарғыс болған екен, – деп бастады Нарша дос түстен кейінгі əңгімесін. – «Өмірден» дегенім осы. «Өкіметтен» дегенге басшылардың аудандарды ірілендіріп, мені Ойық деген жерден Қаратауға əкелгенін, қаншама жыл жұмыссыз жүргенімді жатқызуға болмай ма? «Өзімнен» дегенім түсінікті ғой. Журфакта денсаулыққа байланысты ұзақ оқыдым. Сонда дəрігерлер астма дейді, мен демікпе деймін, əйтеуір бір дерт қалмай қойған. Ал замандасың қатты жығылғанда, əйелдің артында қалып қоям ба деп қорықтым білем, құлантаза жазылып кеттім. Сондай-ақ, тура

сөйлеп, туғаныңа жақпайтын заман емес пе. Бұл жағын өзің түсінерсің. Иə, осы тура сөйлейтіні Нəкеңе көп зиянын тигізгенге ұқсайды. Жеп қойғанды, бармақ басты, көз қыстыны көрсе, шыдамайды. Айтады, шара алынады, бірақ Наршаға одан не пайда, бұл жұмыссыз қалады. Тəуелсіздік алғаннан кейін, əкімдер Наршаның көмегіне сүйенгеннен кейін барып оның жолы ашылды. Жап-жақсы қызметтер атқарды. Соңғы жылдары Талас аудандық тарихи-өлкетану музейінің директоры болып жүрген. Қайта оралған демікпесі осы жолы қатты келіпті. Біраз жыл сауығып кеткендей болған ол дəрігерлерге қарала қоймапты. Содан өткен жұма күнгі түннің бір уағында балалары телефон соқты: «Папамнан айырылып қалдық». Біз оның жібектей есілген мінезін, ақындығын ұнататын едік, өлеңдерін құмарта оқитынбыз. Өмірге ғашықтығына қызығатынбыз. Достарына деген адалдығы, ықыласы тəнті ететін. Жоғарыда айтылған баяны: «Өкініш, өкпесі аз, қуаныш, қызығы көп ғибратты ғұмыр тілеймін баршаңа» деген тілекпен аяқталады. Ақын Нарша Қашағанұлының университетті жиырма жыл оқып, 1989 жылы бітіргенде диплом алып тұрғанда сөйлеген өлең-сөзі бар. Соның бір шумағы былай деп келеді: Арманшылдау болсам керек туасы, Азаматтың сол ма бірақ кінəсі. Жастығымды создым қолдан келгенше, Сыралғы ұям, сенсің оның куəсі. Жастық шағын он бес жылға ұзартқан Нəкең өмір жасын ең болмағанда бір жылға ұзартып, зейнеткерлікке де жете алмай кетті. Өмірдің өкініштен тұратыны осы болса керек. Сағынышы енді келетін болар. Ержұман СМАЙЫЛ, курстасы.

«Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ұжымы аса көрнекті Алаш қайраткері Міржақып Дулатовтың қызы Гүлнəр Міржақыпқызы ДУЛАТОВАНЫҢ өмірден озуына байланысты марқұмның ағайын-туғандарына, үрім-бұтағына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің Ғылым комитеті М.Ə.Айтхожин атындағы Молекулярлық биология жəне биохимия институтының ұжымы бас директор, Ұлттық ғылым академиясының академигі Нағима Əбенқызы Айтхожинаға ағасы, Ресей Ғылым академиясы Радиоэлектроника институтының жетекші ғылыми қызметкері Сабыр Əбенұлы АЙТХОЖИННІҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Оңтүстік Қазақстан облыстық кардиологиялық орталығының ұжымы Қазақстан Республикасының бас кардиологы, Ұлттық ғылыми медициналық орталықтың кардиологиялық жəне кардиохирургиялық қызметтерін үйлестіру бөлімінің жетекшісі Сəуле Райымбекқызы Əбсейітоваға анасы Алтын ЖАНСЕЙІТОВАНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. «Бас редакторлар клубы» ҚБ клуб мүшесі, «Түркістан» газетінің бас редакторы Шəмшидин Паттеевке ағасы Мұса ПАТТЕЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты кайғысына ортақтасып көңіл айтады. Ақын Бақытжан Тобаяқовқа жақын ағасы, еңбек ардагері, полковник Сағи ТƏЖИЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып шын ниеттен көңіл айтамыз. Бір топ жолдастары.

10

www.egemen.kz

19 ақпан 2013 жыл

Заманауи техниканың қарыштап дамуы радионың тыңдарманы ғана емес, көрермені де көп болатынын көрсетіп отыр. Тыңдарманды радио жүргізушілерінің тікелей эфирдегі өзін-өзі ұстауы, қимыл-əрекеті мен көңіл-күйі, жалпы, радионың ішкі көрінісі қандай болады екен деген ойлардың жиі мазалайтыны анық.

Жексенбі күні Астанада Қазақстан Бокс федерациясының ұйымдастыруымен осымен үшінші рет өткізілген «Төрт елдің турнирі» мəресіне жетті. Бұл турнир алғаш рет 2010 жылы Астанада Қазақстан, Əзербайжан, Өзбекстан мен Украина ұлттық құрамаларының қатысуымен өткен болатын. Содан кейін араға бір жыл салып, яғни 2012 жылы ол тағы да біздің елімізде өтті. Сол кезде ару Алматыда Олимпиада қарсаңында өткен жолдастық кездесуге Қазақстаннан басқа, Үндістан, Ресей мен Франция елдерінің командаларының қатысқанын білеміз. Ал биылғы турнирге алғашқы кезде қатысқан елдердің бəрі жиналып, күш сынасты.

Шартарапќа шалќыєан «Шалќар» їні Кґпшіліктіѕ сїйікті радиосы бейне-онлайн режімде кґрсетіле бастады Бірақ, радионың ішкі əлемі күні бүгінге дейін тыңдаушыға жұмбақ күйінде қалып келгені тағы рас. «Шалқар» радиосына орнатылған веб камералар осы олқылықтың орнын толтырып, енді, міне, телеарнамен келешекте үзеңгі түйістіруге мүмкіндік беріп отыр. Шалқар радиосы 1966 жылы 1 қаңтардан бастап əуе толқынына шықса, алғашында ақпараттысазды болып ашылған бұл арна кейіннен əртүрлі жанрлармен (қазақтың ұлттық əдет-ғұрыптары, əдеби-музыкалық шығармаларды насихаттау, тағы

Тґрттіктіѕ турнирі Дастан КЕНЖАЛИН, «Егемен Қазақстан».

Биылғы бəсекенің бір ерекшелігі, ол тұңғыш рет бас киімінсіз, яғни шлемсіз өтті. Негізі, Халықаралық бокс қауымдастығының ережесіне сəйкес, барлық елдер шлемсіз бокс жарыстарын 1 маусымнан бастап өткізу керек болатын. Бірақ, АИБА басшылығы Қазақстан Бокс федерациясының турнирді шлемсіз өткізу туралы өтінішін қабылдап, рұқсатын берді. Биылғы «Төрт елдің турнирінде» бас төрешімен бірге қапталдағы бес төреші қазылық етті. Жалпы, турнир туралы көп нəрсе айтуға болады. Оған біздің құрамада 13 боксшы қатысып, ең жеңіл, 49 кило салмақта Біржан Жақып, Ілияс Сүлейменов (52 кг.), Қайрат Ералиев (56 кг.), Берік Əбдірахманов пен Ғани Жайлауов (60 кг.), Мерей Ақшалов пен Айдар Əмірзақов (64 кг.), Данияр Елеусінов пен Бақытжан Қожабеков (69 кг.), Жəнібек Əлімханұлы (75 кг.), Əділбек Ниязымбетов (81 кг.), 91 килоға дейінгі салмақта Антон Пинчук пен аса ауыр салмақта Иван Дычко күш сынасты. Осылардың ішінде бізге Ілияс Сүлейменов, Қайрат Ералиев, Берік Əбдірахманов пен Жəнібек Əлімханұлының өнері ұнады. Алғашқы екеуі үш кездесудің бəрінде де айқын басымдықпен жеңіске жетті. Ал Берік алғашқы екі жекпе-жегінде өзбек Фазлиддин Гаибназаров пен əзербайжан Шабан Шахпаланговты ұтса, соңғысына шыға алмады. Оның үшінші кездесуге шыға алмаған себебі, өзбек Фазлиддин Гаибназаров баспен ұрып, мұрнын жарақаттаған болатын. Сол себепті, ол жарысты жалғастыра алмады. Турнирдің соңғы күні оның орнына Ғани Жайлауов шығып, украин Павел Ищенкомен қолғап түйістірді. Бұл кездесуде Ғани қарсыласын таза ұтты. Жəнібек Əлімханұлы да «Төрттіктің турниріне» жақсы дайындықпен келіп, жасы 19-да болса да болашағынан зор үміт күттіретін

Жарыстар кїнделігі ШАҢҒЫ. Швейцарияның Давос қаласы маңындағы шатқалда тау шаңғысынан өтіп жатқан Əлем кубогының тоғызыншы кезеңінде Алексей Полторанин бірінші орынды жеңіп алды. Бұл сында швейцариялық Дарио Колонью мен италиялық Федерико Пеллегрино де жүлделі орындардан көрінді. Төртінші орынға АҚШ спортшысы Эндрю Ньюэлл табан тіреді. Осы бəсекеде біздің тағы бір шаңғышымыз Николай Чебатько бесінші орынды иеленді. Ал, əйелдер арасындағы жарыста Польша өкілі Юстина Ковальчуктің мерейі үстем болды. Біздің осы екі спортшымыздың нəтижесі жаман емес. Енді, олар Сочи Олимпиадасына жолдама алып, жеңіс тұғырынан көрінсе деп тілейміз. ХОККЕЙ. «Барыс» командасы Құрлықтық хоккей лигасының былтырғы жеңімпазы

Меншік иесі:

“Егемен Қазақстан” республикалық газеті” акционерлік қоғамы Президент Сауытбек АБДРАХМАНОВ Вице-президент – бас редактор Жанболат АУПБАЕВ Вице-президент Еркін ҚЫДЫР

Санкт-Петербургтің СКА командасын 5:4 есебімен ұтты. Біздің команданың сапында шайбаны Дастин Бойд, Найджел Доус, Константин Пушкарев, Дмитрий Уппер мен Максим Спиридонов соқты. Енді «Барыс» келесі кездесуін плей-офф кезеңінде Челябінің «Трактор» командасымен өткізеді. ВЕЛОСПОРТ. Осы күндері Испанияда «Рута дель Соль» жарысы өтуде. Оған «Pro Team Astana» командасынан 6 велошабандоз қатысуда. Жарыстың бірінші күні 6 шақырымдық сында даниялық Якоб Фульсанг – 14-ші, швециялық Фредрик Кессякофф – 15-ші, словениялық Янец Брайкович – 29шы, бельгиялық Кевин Зеельдрейерс – 71-ші, италиялық Франческо Гавацци мəреге 96-шы болып келсе, тағы бір италиялық Энрико Гаспаратто

боксшы екенін көрсетті. Ол алғашқы кездесуде əзербайжан Эмиль Ахмедовті екінші раундта, екіншісінде өзбек Шухрат Аб дуллаевты үшінші раундта нокдаунға жіберді. Ал үшінші кездесуде тəжірибелі украин Евгений Хитровтың соққысына өзі түсіп қалып, жарысты жалғастыра алмады. Дегенмен, Жəнібектің тəжірибесі аз болса да, оны бір жеңілістен кейін ұлттық құрамаға енді қосылмайды деп айтуға болмайды. Осы турнирде Əділбек Ниязымбетов, Данияр Елеусінов, Иван Дычко сынды боксшыларымызға бəсекелестері лайықты қарсылық таныта алмады. Бұл жерде Елшод Расулов қана Əділбек Ния зымбетовтен 2011 жылы əлем чемпионатында кеткен есені қайтаруға тырысқан еді. Бірақ, Əділбек оны екінші рет ұтып, өзбек боксшысынан өзінің мықтылығын тағы бір рет дəлелдеді. Енді турнирге қатысқан басқа елдерге келсек, Өзбекстан құрамасы жолдастық кездесуге негізгі құрамын əкеліп, қызықты да тартысты өнер көрсетті. Ал, Əзербайжан мен Укриана құрамасында жеңіл салмақтағы Мунасиб Мамедов, Шабан Шахпалангов, Гейбатулла Гаджиалиев, Джавид Шалабиев пен Евгений Хитров сияқты əлем чемпионының айқастары көңілден шықты деуге болады. Енді біздің боксшылар Германияның Галле қаласында, Чехия мен басқа да Еуропа елдерінде өтетін турнирге қатысады. Одан кейін жазда Алматыда өтетін ҚР Президентінің Кубогы жолындағы бəсекеде күш сынасады.

–––––––––––––––––––– Суреттерді түсірген Ерлан ОМАРОВ, «Егемен Қазақстан».

мəре сызығын 112-ші болып кесті. ВОЛЕЙБОЛ. Астанада 12-17 ақпан күндері волейболдан жоғары лиганың «Б» тобындағы əйелдер командалары арасында Қазақстан чемпионатының 3-ші тур ойындары өтті. Бұл бəсекеде Алматиночка-Алматы» командасы бес кездесуде мүмкін болған ең жоғары – 15 ұпайдың 14 ұпайына ие болды. Екінші жəне үшінші орындарды 10 ұпайдан алған Солтүстік Қазақстан облысының «Қуаныш жəне К» жəне Оңтүстік Қазақстан облысының «Қазығұрт» командалары иеленді. Ал, Астананың «Оқушылар сарайы» 8 ұпаймен - төртінші, Алматы облысының «Жетісу-2» волейболшылары 3 ұпаймен бесінші орынды алса, Алматы қаласының ЦСКА-ВКСҚазАСТ командасы бірде-бір ұпай жинай алмай алтыншы орынды қанағат тұтты. Келесі тур наурыз айында Астанада қайта жалғасады. Бұған дейін 1-2 тур 13-18 қараша мен 13-18 желтоқсан күндері Алматыда өткен болатын.

БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kz Алматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР: Астана – (717-2) 37-61-21; Ақтау – 8 (701) 593-64-78; Ақтөбе – (713-2) 56-01-75; Талдықорған – 8 (728) 27-05-70; Атырау – (712-2) 32-94-07; ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ:

Көкшетау – (716-2) 25-76-91; Павлодар – (718-2) 57-18-09; Қарағанды – (721-2) 43-94-72; Семей – (722-2) 52-26-86; Қостанай – (714-2) 39-12-15; Тараз – (726-2) 43-37-33; Қызылорда – (724-2) 27-00-85 Шымкент – 8 (701) 404-36-29; Орал – (711-2) 28-80-35; Петропавл – (715-2) 50-72-50. Өскемен – (723-2) 25-28-41; Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru А Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.

«Егемен-ақпарат».

Мəні зор кездесу Экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігіне қарасты Қаржы академиясында еліміздің Парламент Мəжілісінің депутаты, Халық Қаһарманы, генерал-лейтенант Бақытжан Ертаевпен тыңдаушылардың кездесуі өтті. Тыңдаушыларға атақты генералдың өмір жолы, оның мотоатқыштар батальонының командирі ретінде Ауған жеріндегі соғыс қимылдарына қатысқандығы, бұрынғы Кеңестік одағы мен кейінгі жылдардағы

тəуелсіз Қазақстанның Қарулы Күштерінің түрлі бөлімдері мен бөлімшелерінде қызмет еткендігі туралы фильм көрсетілді. Депутат Бақытжан Ертаевтың тыңдаушылар алдында сөйлеген сөзі Елбасының «Қазақстан-2050»

Стратегиясынан туындаған міндеттерге сай Қазақстанның жаңа патриотизмі – көп ұлтты жəне көпконфессиялы қоғамның жетістігі деген ойда өрілді. Даңқты генерал өзінің əскери жолдарынан сыр шертіп, өмірлік тəжірибесімен бөлісті. Оның тыңдаушылар қызыға құлақ қойған əңгімесінің жастар үшін үлкен тəрбиелік мəні болды. «Егемен-ақпарат».

Жїлдегер журналистер Жақында 2012 жылы «KEGOC» АҚ жариялаған журналистер арасындағы шығармашылық конкурстың жеңімпаздары анықталды. Əбдірахман ҚЫДЫРБЕК, «Егемен Қазақстан».

Осы бəйгеде қаламы жүйрік, ойы ұшқыр əріптесіміз Жылқыбай Жағыпарұлының аты оза шауып, «Үздік материал» номинациясы бойынша лауреат атанды. Ал, «Сұхбат» номинациясында «Халық сөзі» газеті бас редакторының орынбасары Дүрəлі Дүйсебайдың жолы болды. «Курсивъ» газеті электр энергетикалық саласындағы өзекті үдерістер бойынша жарияланымдар сериясы үшін

«Шынайылық» номинациясында, «Литер» газетінің редакциясы электр энергетикалық саласын дамыту жөніндегі жобалар туралы жарияланымдар сериясы үшін берілетін «Анықтық» номинациясында жеңімпаз атанды. Сондай-ақ, «BNews.kz» ақпараттық порталы мен «ҚазТАГ» ақпараттық агенттігінің редакциясы «Ақпараттық қолдау» жəне «Оралымдылық» номинациясында жүлдеге ие болса, блоггер А.Төреғұлов «Тораптағы жылжу» номинациясы бойынша үздік деп танылды. Бұл конкурсты Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы «KEGOC» АҚ саланың даму мəселелеріне назар аудару, Жүйелік оператор қызметін таныту мақсатында баспалық, электронды жəне ғаламторлық БАҚ журналистері арасында жыл сайын өткізіп келеді.

Жаѕалыќты дер кезінде таратќан Жуырда Астанадағы «Дəулет» спорт кешенінде бокстан «Төрт ел турнирі» болып өтті. Ринг төрінде Қазақстан, Өзбекстан, Əзербайжан жəне Украина боксшылары өз елдерінің намысы үшін жан аямай «шайқасты». Жарыс жоғары деңгейде ұйымдастырылды. Жанкүйерлер үшін бір қолайсыздығы алғашқы кездесулер жұмыс уақытында өткендігі. Бейсенбі, жұма күндері Өзбекстан, Əзербайжан жəне Украина боксшыларының өзара кездесулері түскі сағат 14-00-де, ал Қазақстанның қатысуымен болған тартысты бəсекелер кешкі сағат 17-00-де басталды. Астана тұрғындарының басым бөлігі қызметте жүрген азаматтар. Олар жұмыстан кешкі 19.00-20.00де шығады. Алдағы уақытта жарыстың екінші бөлігін, яғни

Қазақстан боксшылары рингке шығатын уақыт кешкі 19-00де басталса, өте қолайлы болар еді. Ұйымдастырушылар осы жағын ескерсе екен. Осы сөзіміздің дəлеліндей, жексенбі күнгі шешуші жарысты көруге келген жанкүйерлер «Дəулет» спорт кешенін лық толтырды, ине шаншар жер қалмады. Қазір ғаламтордың қарқын алған заманы. Өзіміз көре алмаған жарыстарды «Егемен Қазақстан» газетінің ғаламтордағы сайтындағы (www.egemen.kz) «Дода» айдарымен берілген

«ЕГЕМЕНДІ»

материалдардан оқып-біліп отырдық. Газеттің интернет сайты біздің боксшылардың өнерін де, шетелдік спортшыларды да дер кезінде жазып, нəтижелерін оқырмандарға жеткізіп отырды. Бокс турнирінің жаңалықтарын тек Астана тұрғындары емес, ғаламтор арқылы жер шарындағы қазақ бауырларымыз да «Егемен» сайтынан оқыды деп ойлаймын. Ел спортшыларының мерейін асыруда «Егемен Қазақстан» газетінің де үлесі зор. Спорт жанкүйерлері атынан редакция ұжымына ризашылығымызды білдіреміз. Айбатыр САМИҒОЛЛАҰЛЫ, спорт жанкүйері. АСТАНА.

Биылғы жылдың басынан бері газет сайты кириллицамен қатар, латын əліпбиімен жəне төте жазумен де жарық көруде.

бүкіл əлем қазақтары оқи алады

www.egemen.kz/lat - латын www.egemen.kz/tote - төте жазу www.egemen.kz/pdf - PDF

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А. АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.

басқа) өз бағдарламасын кеңейтті. Бірте-бірте «Шалқар» радиосы республика көлемінде ғана емес, шетелге де хабар тарата бастады. «Шалқар» радиосының басты мақсаты қазақ халқының ұлттық-рухани құндылықтарын жанжақты насихаттау болып табылады. Сөйтіп, үні шартарапқа тараған «Шалқар» ра дио сын бұдан былай онлайн режімде көру мүм кін болды.

Газет мына қалалардағы: 010000, Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС, 050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС, 100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС, 110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС, 120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС, 130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС, 030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС, 160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС, 140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС, 150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ, 080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС, 090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС, 040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы, 070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМК баспаханаларында басылып шықты.

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы 200 601 дана. Нөмірдің кезекші редакторы

Александр ТАСБОЛАТОВ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 5 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921 Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 97-77-77. Тапсырыс №01 ek