Frukter Vi et mange frukter som veks i andre land. Kva slags frukter ser du på biletet? Skriv namn. Fargelegg.
Kor mange store bananar ser du på teikninga? Kor mange kokosnøtter ser du? Kor mange store appelsinar er det på teikninga? Kor mange appelsinar veks på appelsintreet? Kor mange appelsinar er det til saman?
6
Mål: Lære namn på frukter frå andre land.
Blomsterplantar Sjå grunnboka side 8–9. Skriv orda som manglar. Eit tre som blomstrar tidleg om våren, heiter _ _ _ _ _ Blomstrane til selje kallar vi _ _ _ _ _ _ _ _ Treet har hannblomstrar med _ _ _ farge. Treet har hoblomstrar med _ _ _ _ farge. Eit tre som har store, kvite blomsterklasar, heiter _ _ _ _ Blomstrane luktar sterkt og lokkar til seg _ _ _ _ _ _ Om hausten får treet _ _ _ _ _ _ frukter. Kvifor besøkjer insekta blomstrane? Skriv.
Mål: Lære om to tre/buskar som blomstrar tidleg om våren.
7
Meteorolog Kva gjer ein meteorolog?
Sjå på biletet. Korleis blir vêret?
Sjå på biletet. Skriv korleis vêret er.
12
Mål: Få kjennskap til kva ein meteorolog arbeider med.
Meteorologi Skriv ned temperaturane.
Svar på spørsmåla. 1. Kor mange grader er det når vatnet koker?
__________________________
2. Kor mange grader er det når vatnet frys til is? ________________________ 3. Kva kallar vi læra om vêret?
___________________________________________
4. Kor kaldt kan det bli i Noreg? _________________________________________ 5. Sterk eller svak vind? Begynn med svak vind og skriv i rett rekkjefølgje. Orkan, bris, kuling, storm.
Mål: Lære om temperatur og om termometer. Lære om ulike vindstyrkar.
13
Livsløp Kor gammal?
Kva trur du ein gut eller ei jente på 12 år gjer i fritida?
Kva trur du ein mann eller ei dame på 80 år gjer i fritida?
20
Mål: Lære om korleis kroppen forandrar seg med alderen.
Livsløp Teikn deg sjølv som baby.
Teikn deg sjølv som gammal.
Kva kan du gjere for å halde kroppen din i form? Skriv.
Mål: Gjere elevane medvitne om at dei må ta vare på kroppen sin.
21
Nedbrytarar Desse fire insekta er nedbrytarar. Dei lever i skogen. Snutebilla gneg i borken slik at trea døyr. Hovudet ser ut som ein lang snute (nase). Furubukken legg egg i borken på døde tre. Furubukken har antenner som er lengre enn kroppen. Kjempetrevepsen legg egg under borken på tre. Han er gul og svart og har eit langt røyr bakarst på kroppen. Røyret bruker han til å leggje egg med. Borkbilla gneg gangar inne i treet. Borkbilla har hår på bakkroppen. Skriv rett namn under kvar teikning. Slå opp i ei bok om insekt og fargelegg.
24
Mål: Lære å kjenne att ulike nedbrytarar.
Nedbrytarar Kva skjer med det døde reinsdyret? Teikn i rutene kva som skjer.
Skriv ei forklaring. 1. 2. 3. 4. 5. Mål: Lære om nedbryting og korleis stoff sirkulerer.
25
Les og kryss av Eit funn frå bronsealderen Det er lenge sidan bronsealderen. Derfor er nesten alt borte frå den tida. Mykje rotnar bort, men somme gonger rotnar alt veldig sakte. I Egtved i Danmark skulle ein bonde fjerne ein jordhaug. Inni haugen fann han ei kiste av tre. Inni kista låg det eit menneske. Arkeologane grov ut grava og fann ei jente på om lag 16 år. Ho var lagd i eit ullteppe og eit skinn frå ei ku. Ho hadde på seg eit skjørt og ein bluse og eit vove belte. Ho hadde tre smykke, ein øyrering og to armband. Ved sida av henne låg ei lita treeske med ein syl og eit hårnett. Ho hadde òg med seg ei treskål der det hadde vore ein fruktdrikk. Dette er det best bevarte funnet frå bronsealderen i Danmark. Danskane kallar henne for Egtvedpigen. Rett eller gale? Kryss av. Rett Gale Funnet var frå steinalderen. Alt hadde rotna bort. Ei jente var gravlagd i ei trekiste. Danskane kallar henne Egtvedpigen. Det var ein arkeolog som fann henne. Ho hadde klede på seg. Ho hadde ingen smykke på seg. Jenta var 12 år.
36
Mål: Lære meir om bronsealderen. Hente ut informasjon frå ein tekst.
Sigd og Ard Sjå læreboka side 78–81. Fyll inn. Bruk alle orda som står under kvar oppgåve. A. Ein ___________ er laga av tre og noko som kan skjere. Det skarpe kan vere laga av ___________ eller ___________. Han var viktig når ___________ skulle skjerast. Når ___________ var skore, vart det male til ___________. ___________ kunne brukast til mat som __________ og __________. ___________ var ein viktig __________________________i tida vi kallar _________________. sigd, sigden, brød, kornet, kornet, flint, jordbruksreiskap, mjøl, mjølet, metall, bronsealderen, lefser B. Ein ___________ er laga av tre og vart brukt til å pløye ___________ med. Han var lett å bruke. Han var ganske ___________, så han vart dregen av ein eller to ___________. Ein slik plog kunne berre brukast på jordstykke som var rydda for __________, ___________ og __________. Det var __________ arbeid å rydde eit jordstykke. __________ var ein viktig _________________________i tida vi kallar ________________. arden, tre, oksar, gras, ard, stor, jordbruksreiskap, bronsealderen, tungt, jorda, stein
Mål: Lære om reiskapar og jordbruksreiskapar og korleis dei vart brukte.
37
Journalist Til denne oppgåva treng du kopieringsoriginal nr. 2.
mangler ill. 25
Sjå godt på avisartikkelen. Finn ut:
Journalisten heiter
______________________________________________________
Overskrifta på artikkelen er: Artikkelen handlar om
___________________________________________
_________________________________________________
___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
Fotografen heiter Det er bilete av
_______________________________________________________ ________________________________________________________
Artikkelen har stått i ei avis som heiter ________________________________ Artikkelen stod i avisa den (dato) ______________________________________
44
Mål: Gi eit konkret døme frå arbeidslivet. Gi trening i å hente opplysningar frå ein avisartikkel.
Kvar kan du kjøpe aviser der du bur?
Dagsavisen
Aftenposten
Dagbladet
Her kan vi kjøpe aviser
VG
Undersøk fleire stader. Finn ut kva for nokre aviser som er til sals på dei forskjellige stadene. Set opp resultatet av undersøkinga i skjemaet.
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Kva heiter lokalavisa der du bur?
________________________________________
Kor mange stader kan du kjøpe ho? ______________________________________
Kvar kan du kjøpe flest forskjellige aviser?
_____________________________
Kor mange forskjellige aviser kan du kjøpe der?
________________________
Mål: Gjere samfunnsfaglege undersøkingar i lokalmiljøet. Setje resultata opp i skjema. Dra konklusjonar.
45
Fjord Du kan også bruke kopieringsoriginal nr. 3 Her er ei liste med dei ti lengste fjordane i Noreg: Nr. 1: Sognefjorden Nr. 2: Hardangerfjorden Nr. 3: Trondheimsfjorden Nr. 4: Porsangen Nr. 5: Oslofjorden Nr. 6: Nordfjord Nr. 7: Boknafjorden Nr. 8: Varangerfjorden Nr. 9: Romsdalsfjorden Nr.10: Storfjorden
Fargelegg alle fjordane blå. Skriv rett namn på fjordane på kartet. Fyll ut med namn eller nummer: Lange fjordar på Austlandet: _______________________________________________________ på Sørlandet: _________________________________________________________ på Vestlandet: ________________________________________________________ i Midt-Noreg: ________________________________________________________ i Nord-Noreg: _______________________________________________________ Kva for ein landsdel har flest lange fjordar? ________________________
48
Mål: Gi elevane eit bilete av kvar dei lengste fjordane i Noreg ligg. Tydeleggjere landskapsforskjellane i landsdelane.
Hav Les nøye. Tenk deg godt om. Svar ja eller nei. Smaker vatnet i havet søtt? Svar:_________ Smaker vatnet i havet salt? Svar:_________ Lever det fisk i havet? Svar:_________ Lever det plantar i havet? Svar:_________ Lever det fiskebollar i havet? Svar:_________ Lever det dyr i havet? Svar:_________ Går det an å arbeide på havet? Svar:_________ Heiter det største havet på jorda Atlanterhavet? Svar:_________ Heiter det største havet på jorda Dødehavet? Svar:_________ Heiter det største havet på jorda Stillehavet? Svar:_________
1
2
3
Set eit raudt kryss på Noreg. Skriv rett namn på hav nr. 1. Skriv rett namn på hav nr. 2. Skriv rett namn på hav nr. 3. Mål: Kunne namn på og plassering av verdshava.
49