Nad błękitnym Sanem by Joanna Kozek FOTO

Nad błękitnym

Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego

SANEM

Nad błękitnym Sanem Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego By the Blue San River Union of Tourist Municipalities of the Dynowskie Highlands ul. Rynek 2, skr. poczt. 3, 36-065 Dynów tel./ fax (16) 652 19 90 zwiazek@pogorzedynowskie.pl www.pogorzedynowskie.pl

Gmina Dubiecko Gmina Dydnia Gmina Dynów Miasto Dynów Gmina Krzywcza Gmina Nozdrzec

| | | | | |

www.dubiecko.pl www.gminadydnia.pl www.gmina.dynow.pl www.dynow.pl www.krzywcza.pl www.nozdrzec.pl

Panorama Dynowa i okolic View of Dynów and surrounding area

Pogórze Dynowskie The Dynowskie Highlands

Co to za miejsce? Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego, któremu poświęcona jest niniejsza publikacja, zrzesza pięć gmin – Dubiecko, Dydnia, Dynów, Krzywcza, Nozdrzec oraz miasto Dynów. Ten zakątek leżący w południowo-wschodniej Polsce jest bez wątpienia niezwykły – malowniczy, piękny, bogaty w zabytki o olbrzymiej wartości historycznej, nie tylko na skalę lokalną. Jednocześnie pozostaje cichy, spokojny i wolny od zgiełku typowego dla znanych turystycznych regionów. Każdy, kto tu zawita, może przekonać się o szczególnym uroku wschodniej części Pogórza Dynowskiego oraz o szczerej gościnności tutejszych mieszkańców i... wraca tu ponownie. Zapraszamy!

What kind of place and where is it? Union of Tourist Municipalities of the Dynowskie Highlands includes five municipalities – Dubiecko, Dydnia, Dynów, Krzywcza, Nozdrzec and the town of Dynów. The spot located in the south-eastern part of Poland is truly extraordinary. Picturesque landscapes and plentiful monuments of great historic value represent heritage far beyond local appeal. What is more, it’s timeless and majestic beauty still remains unspoilt with hustle and bustle typical for other tourist destinations. Everyone visiting this place can appreciate unique beauty of the Eastern Highlands and generous hospitality of it’s residents – a combination well worth coming back. You are more than welcome!

Widok na dolinę Sanu w okolicy Babic View of the San River in Babice area 4

Zjawiskowa rzeka The San River

San

San to szósta co do wielkości rzeka w Polsce i z pewnością jedna z najpiękniejszych, zwłaszcza tu, gdzie przeciska się pomiędzy łagodnymi wzgórzami Pogórza Dynowskiego i Przemyskiego lub wydostaje się na dno szerszych części doliny, płynąc tam bardziej leniwie w szerokich zakolach. Urok Sanu leży w jego naturalności, nieprzewidywalności i dzikości, koryto rzeki nie jest bowiem uregulowane. Z inicjatywy Związku Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego już od kilku lat stale wdrażana jest w życie idea „Błękitnego Sanu”. To szereg projektów i rozmaitych przedsięwzięć, których celem jest zapewnienie ochrony wartości przyrodniczych Sanu, prowadzenie racjonalnej gospodarki powiązanej z rzeką oraz promocja walorów turystycznych regionu. The San River is the sixth-largest river in Poland and certainly one of the most beautiful. The most charming views include the river winding its way through gentle highlands or lazy broad bends meandering along the valley floor. As the river channel was never regulated, it remains unspoilt, unpredictable and wild. Union of Tourist Municipalities of the Dynowskie Highlands has initiated and implemented ”Błękitny San” Strategic Programme. The programme includes various projects and measures taken to safeguard natural values of the San River, promote sustainable resource management and encourage tourist development of this area.

Jednym z lokalnych sposobów przekraczania nurtu Sanu są przeprawy promowe. Ten nietypowy sposób transportu jest możliwy na Pogórzu Dynowskim w sześciu miejscach. Promy kursują pomiędzy brzegami rzeki umocowane na specjalnych linach, a siłą, która je napędza jest nurt Sanu. Jest to możliwe po ustawieniu promu pod odpowiednim kątem względem prądu rzeki. Jedynie prom w Krzemiennej ma napęd elektryczny.

Ferry rides represent one of the most popular local ways of crossing the San River. This unusual transport services are offered in six different locations. Ferries run between river banks along special lines and are powered by water current. It’s possible provided that the ferry is positioned at a suitable angle relative to the force of the river current. Only the ferry line in Krzemienna is powered by electricity.

Promy/ Ferries Krzemienna: Nozdrzec: Bachórzec: Wybrzeże: Babice: Chyrzyna: 6

49.70312107, 22.20225188 49.769371, 22.222004 49.806936, 22.330880 49.809040, 22.388087 49.81340465, 22.4730517 49.78960222, 22.53465586

Krzemienna

Promem

na drugi brzeg Let’s take the ferry!

Słonne

Kładką

ponad nurtem Sanu Footbridge crossing

Na omawianym terenie w pięciu miejscach brzegi Sanu łączą kładki. Nie można wprawdzie przejechać po nich samochodem, ale planując rowerowe bądź piesze wycieczki, warto wziąć ich lokalizację pod uwagę. Na co dzień służą one mieszkańcom, których domy znajdują się na prawym brzegu Sanu, gdzie dojazd bywa utrudniony. Najnowsza kładka została oddana do użytku w 2011 roku, liczy 234 metry długości i łączy Witryłów z Uluczem.

The banks of the San River within the discussed area are connected by five footbridges. Although impossible to cross by car, it’s well worth taking them into consideration while planning cycling and walking tours.

Witryłów

Local residents use these footbridges on an everyday basis as the right bank of the San River is not easily accessible. The last footbridge connecting Witryłów and Ulucz was commissioned in 2011 and is 234 meters long.

Kładki/ Foodbridges Witryłów: Wara: Słonne: Wybrzeże: Bachów:

49.668271, 22.256280 49.748068, 22.223393 49.784314, 22.348980 49.808583, 22.388259 49.797220, 22.479422

Wara

Nature conservation

Ochrona przyrody Na omawianych obszarach podgórskich presja człowieka na środowisko naturalne była od zawsze niewielka. Stąd tak dobry stan tutejszej przyrody, czego wyznacznikiem są występujące tu gatunki rzadkich, chronionych roślin i zwierząt czy też obszarowe formy ochrony przyrody. Influence exerted by man on nature in these mountain-foot areas has always been insignificant. As a result, this region remains unspoilt and is home of many rare and protected animal and plant species. Nature conservation activities also concern multiple spacial forms.

Najcenniejsze tereny chronione znajdują się w rezerwatach: Brzoza Czarna w Reczpolu i Broduszurki (na zdjęciu po lewej) w Bachórcu. Szczególnie godnym uwagi jest ten drugi rezerwat. Wytworzyły się tu torfowiska wysokie urozmaicone nawet oczkiem wodnym. Trzeba wspomnieć w tym miejscu także o gatunkach chronionych związanych z Sanem. Są to czapla biała, salamandra (na zdjęciach po prawej), zimorodek, bocian czarny czy wydra.

Spacial forms of nature conservation include nature reserves such as “Brzoza Czarna” in Rzeczpol and “Broduszurki” (photo on the left) in Bachórzec which represent the most precious protected areas. The latter deserves special attention as it includes raised bogs with waterholes. It’s well worth mentioning that some endangered species like great egret, salamandra (photos on the right), kingfisher, black stork or otter are strictly connected with the San River.

Active leisure

Aktywny wypoczynek Nie będzie przesadą stwierdzenie, że wschodnia część Pogórza Dynowskiego to istny raj dla ludzi, którzy lubią aktywnie spędzać czas. Dostępne są tu zarówno szlaki piesze, rowerowe, jak i ścieżki przyrodnicze. Popularna jest turystyka konna. It’s no exaggeration to say that the eastern part of the Dynowskie Highlands is a paradise for those who like making the most of their leisure time by participating in outdoor activities. The area offers wide selection of walking, cycling as well as educational paths. Horse riding is also very popular.

Sieć dróg o małym natężeniu ruchu samochodowego może stanowić podstawę do planowania wycieczek rowerowych o rozmaitej długości i trudności. Gotowym rozwiązaniem na ciekawą pod wieloma względami trasę jest szlak rowerowy „Doliną Sanu”, liczący 250 km długości. Jedną z form aktywnego wypoczynku, którą można tu uprawiać, są spływy kajakowe. San nadaje się do tego jak mało która rzeka.

As local roads are not burdened with heavy traffic they may be utilized to plan cycling trips of various length and difficulty. There is also ready solution waiting for bikers – very interesting 250 km long cycle path running along the valley of the San River. Another way to spend your free time is to take kayaking trip as the San River is more than suitable to do such sports.

Monuments of wooden architecture

Zabytki architektury drewnianej Surowiec, po który przed wiekami sięgali tutaj budowniczowie ze względu na jego dostępność w bogatych lasach, okazał się trwały i wytrzymały nie mniej niż twardy kamień. Niektóre kunsztowne, drewniane świątynie stanęły na terenach dzisiejszego pogórza jeszcze przed wiekami, a do dziś mają się dobrze i przesądzają o wyjątkowości tej okolicy. Poznawanie tutejszych pereł architektury ułatwia Szlak Architektury Drewnianej województwa podkarpackiego, a także szlak rowerowy „Doliną Sanu”. Obok oznaczeń ułatwiających orientację, integralną częścią tej trasy są specjalne tablice informacyjne. Due to wide availability, wood was used as building material centuries ago. Years have proven that it is as firm and resistant as hard rocks. Some mastery wooden churches were build on the Highlands hundreds of years ago and are still preserved in excellent condition what makes this area even more enchanting. Wooden Architecture Trail in Podkarpacie and cycling path along the valley of the San River are perfect to explore local jewels of architecture. Useful trail signs and information boards make positioning easier and constitute integral part of these trails.

Cerkiew w Piątkowej 49.757579, 22.378047

Świątynia w Piątkowej należy do nielicznych na terenie południowo-wschodniej Polski trójdzielnych cerkwi kopułowych. Została zbudowana prawdopodobnie w 1732 r., o czym można wnioskować po napisie wykonanym cyframi arabskimi i cyrylicą na nadprożu wejścia głównego. The Orthodox Church in Piątkowa represents one of very few three-section domed temples in the south-eastern Poland. The church probably was built in 1732 what what deciphered from the inscription engraved on the lintel of the main entrance drawn up in Arabic and Cyrillic alphabet.

Cerkiew w Uluczu 49.675474, 22.277999

Zarówno architektura świątyni, jak i samo jej położenie – z dala od zabudowań, na zalesionym wzgórzu Dębnik – sprawia, że miejsce to urzeka niesamowitą wręcz atmosferą. Cerkiew w Uluczu jest jedną z najstarszych w Polsce, została wzniesiona prawdopodobnie w 1659 ‌r. Combination of architectural style and location of the Orthodox Church in Ulucz – far away from other buildings on forested Dębnik hill – creates amazing atmosphere. The Orthodox Church in Ulucz is one of the oldest in Poland and was probably founded in 1659.

Lorem ipsumkościół dolor sit consectetur adipisicing Piękny, modrzewiowy w amet, Bachórcu został wzniesiony elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et w latach 1760-1763. Podczas remontu w XIX w. zyskał neobarodolore magna aliqua. kowy wystrój. W ostatnich latach gruntownie odrestaurowany.

Kościół w Bachórcu Kościół w Bachórcu 49.827096, 22.330256 N 50.103247; E 19.475271

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur Beautiful larch church in Bachórzec was build betweenadipisicing 1760-1763. elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore etfeDuring renovation in the 19th century it acquired neo-Baroque dolorethe magna aliqua. atures. Recently church underwent complete refurbishment.

Kościół w Obarzymie 49.713938, 22.171371

Niewielki drewniany kościół w Obarzymie powstał w 1828 r., jako cerkiew. Podczas remontu w 1970 r. zamieniono kopułę na wieżę, niemniej została zachowana oryginalna – rzadko spotykana – centralna konstrukcja świątyni. Small wooden church in Obarzym was built in 1828 and originally was utilized as the Orthodox church. After renovation which took place in 1970 dome was converted into a tower but very rare central layout was preserved.

Cerkiew w Chyrzynie 49.777188N, 22.546736E

Drewniana cerkiew greckokatolicka z XVIII w. Wewnątrz znajduje się polichromia figuralno-ornamentalna, wykonana w 1911 r. The Greek Catholic wooden church from the 18th century. In 1911 interior was enriched with figural and ornamental polychrome.

Dwór w Wydrnej 49.708528, 22.145079

Parterowy dwór rodziny Sękowskich powstał w 1845 r. Uwagę zwraca znajdujący się przed wejściem ganek podparty czterema kolumnami oraz czterospadowy dach kryty dachówką. W 1929 r. gościł tu prezydent II RP Ignacy Mościcki. One-storey manor of the Sękowski family was built in 1845. Porch supported on four pillars and tiled hipped roof capture visitors attention. Ignacy Mościcki, the President of the Second Polish Republic, visited the manor in 1929.

Pałac w Nozdrzcu 49.773191, 22.208535

Późnobarokowy zespół pałacowy wzniesiony w 1843 r. Pierwotnie należał do rodziny Skrzyńskich. W tutejszym ogrodzie rośnie imponujący miłorząb japoński. Palace in Nozdrzec is a late-Baroque palace complex dating back to 1843, originally belonging to the Skrzyński family. Those visiting nearby garden are mesmerized by impressive maiden-hair tree.

Dwór w Jabłonce 49.692540, 22.106036

www.jablonkadwor.pl

To typowa klasycystyczna rezydencja, wybudowana na przełomie XVIII i XIX w. Oprócz samego dworu na uwagę zasługuje również jego parkowe otoczenie, gdzie rosną imponujących rozmiarów dęby i klony. Obecnie obiekt pełni funkcję centrum konferencyjnego. Manor in Jabłonka is a typical classical manor from the turn of the 18th and 19th century. Besides the building itself, park with impressive oak and maple trees are well worth visiting. Currently this complex is utilized as a conference centre.

Kolejka wąskotorowa w Dynowie 49.805645, 22.239568

www.pogorzanin.pl

W Dynowie znajduje się końcowa stacja zabytkowej kolejki wąskotorowej, która biegnie tu z oddalonego o ponad 40 km Przeworska. Powstała, by z Pogórza Dynowskiego transportować produkty rolne. Funkcjonuje od 1904 r. Dzisiaj jest jedną z zaledwie kilku czynnych tego typu kolei w Polsce, a przejazd wśród przepięknych pogórzańskich krajobrazów stanowi nie lada atrakcję turystyczną. Swoistą ciekawostką jest jeden z najdłużych w Europie tuneli tego typu, o długości 602 metrów, który kolejka pokonuje w miejscowości Szklary. Na stacji w Dynowie można także oglądać zabytkową lokomotywę.

Narrow-gauge railway in Dynów was build to transport crop products from the Dynowskie Highlands. Vintage railway line covers a distance of 40 km. It starts in Przeworsk and terminates in Dynów. It works since 1904. It’s one of very few railways of this type still operating in Poland. The ride among gorgeous landscapes is a great tourist attraction. 602 meters long tunnel in Szklary adds flavour to the excursion. What is more, visitors can admire vintage locomotive on the station in Dynów. Detailed train schedules are available on the above-mentioned website.

Kościół w Dynowie 49.815324, 22.231994

Kościół w Dynowie jest jedną z najciekawszych budowli sakralnych na Podkarpaciu. Został wzniesiony w 1604 r. w stylu późnorenesansowym. Na szczególną uwagę zasługuje znajdujący się w jego wnętrzu XVII -wieczny wczesnobarokowy obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. W skład zespołu kościelnego wchodzi barokowa dzwonnica z kaplicą oraz murowane ogrodzenie z renesansową bramą w kształcie łuku triumfalnego.

Church in Dynów represents one the most interesting sacral complexes in Podkarpacie. It was built in 1604 and is typical of late Renaissance style. Some elements of its interior like seventeenth-century early Barogue painting representing Holy Mother with baby Jesus deserve special attention. Church complex includes Baroque bell tower with oratory and stone wall with Renaissance gate in the shape of triumphal arch.

Babice

Kościół w Babicach 49.819312, 22.475818

Kościół w Babicach został wzniesiony w latach 1792-1794 w stylu późnobarokowym, a po remoncie usuwającym skutki pożaru z 1886 r. zyskał swój obecny wygląd. Posiada ciekawą architektonicznie fasadę oraz mur i dwie dzwonnice z 1794 r. W latach 2004-2008 przeszedł gruntowną renowację. Church in Babice was founded between 1792 and 1794. The church represents late Baroque and its current design results from renovation carried out to remove disastrous consequences of fire in 1886. Some of interesting features include façade, stone wall and two bell towers from 1794. Major renovation works continued from 2004 to 2008.

Cerkiew w Krzywczy 49.798698, 22.543468

Murowana cerkiew greckokatolicka została wybudowana w latach 1906-1911. Świątynia zbudowana w stylu eklektycznym na planie podłużnym, trójdzielna, posiada bogato zdobioną elewację. Od II wojny światowej jest nieużytkowana. The Orthodox Greek Catholic church in Krzywcza was built of brick between 1906-1911. It’s a threesection longitudinal planned church representing eclectic style with richly ornamented façade. It’s disused since World War II.

Dwór w Izdebkach 49.750076, 22.116981 www.sdsizdebki.pl

Dwór w stylu eklektycznym wybudowany w XIX w. Otoczony jest starym parkiem o powierzchni 6 ha. Obecnie w dworze funkcjonuje Środowiskowy Dom Samopomocy w Izdebkach. Eclectic-style manor in Izdebki was built in the 19th century. It’s surrounded by a beautiful 6 hectare park. Currently the manor is utilized as a centre for people with special needs.

Kościół w Nozdrzcu 49.771474, 22.200912

Kościół w Nozdrzcu zbudowano w 1746 r. na planie krzyża z cegły i kamienia. We wnętrzu znajduje się ołtarz z XIX w. wykonany w stylu renesansowym. Warto zwrócić także uwagę na XVIII -wieczną chrzcielnicę przeniesioną tu ze starszej świątyni. Stone and brick church in Nozdrzec was built on the cross-plan in 1746. Its interior includes nineteenth-century Renaissance altar. Eighteenth-century baptismal font transferred from older temple is also worth paying attention.

Kościół w Dydni 49.683714, 22.175471

Neogotycki kościół w Dydni z końca XIX w. we wnętrzu kryje wiele starszych i cennych elementów wyposażenia, jak barokowa rzeźba św. Michała Archanioła z 1719 r. czy obraz Świętej Rodziny z XVIII w. Neo-Gothic church in Dydnia dating back to the end of the 19th century holds many older and valuable elements of interior such as Barque sculpture of St. Michael the Archangel from 1719 and eighteenth-century painting representing the Holy Family. 30

Kościół w Izdebkach 49.753784, 22.111675

Neogotycki kościół w Izdebkach, który powstawał w latach 1912-1931, jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów w tutejszym krajobrazie. Ciekawe jest także jego wnętrze, w którym znajduje się wyposażenie ze starszej świątyni, jak choćby późnobarokowy ołtarz główny pochodzący z XVIII w.

Neo-Gothic church in Izdebki founded between 1912 and 1931 constitutes one of the most characteristic elements of the local landscape. Elements of its interior, like late-Baroque altar from the 18th century, were taken from older church.

Ruiny zamku w Dąbrówce Starzeńskiej 49.781988, 22.235447

Ruiny zamku rodziny Starzeńskich z II połowy XVI w. z zabytkową kaplicą grobową z 1905 r. Ruins of the castle belonging to the Starzeński family from the second half of the 16th century with mortuary chapel from 1905.

Dębina w Bachórzu 49.832180, 22.252447

W Bachórzu, w szerokiej dolinie Sanu, wyrasta kępa starych drzew nazywana Dębiną. Pośród nich znajduje się mauzoleum rodowe Skrzyńskich ozdobione figurą Matki Bożej oraz krzyżem. In Bachórz, in the wide valley of the San River there is an old tree stand called “Dębina”. Skrzyński family mausoleum with statue of the Virgin Mary and the cross is located among the trees.

Kościół w Dylągowej 49.786649, 22.297428

Kościół w Dylągowej powstał w stylu neoromańskim w latach 1905-1911, jednak wiele elementów wyposażenia jest znacznie starszych, choćby pochodzące z okresu baroku: kielich, krucyfiks czy drewniana chrzcielnica. Neo-Roman church in Dylągowa was built between 1905 and 1911 but plenty elements of its interior such as Baroque chalice, crucifix or wooden baptismal font are much older.

Kapliczki i krzyże przydrożne Kapliczki i krzyże przydrożne, niczym rzeka San, są nieodzownym elementem krajobrazu Pogórza Dynowskiego. Podróżując po okolicy Dubiecka, Dynowa czy Nozdrzca, spotykamy je na każdym niemal kroku. Choć nie wszystkie posiadają status zabytku, zawsze są pełne uroku. Są elementem tradycji i stanowią dużą wartość dla lokalnej społeczności. Wyrazem tego jest troska ludzi o ich stan. Możemy być pewni, że nie popadną w zapomnienie i będą tworzyć atmosferę tego miejsca jeszcze przez wiele lat. Roadside crosses and shrines, like the San River, are an essential part of the landscape of the Dynowskie Highlands. They are especially plentiful in countrysides around Dubiecko, Dynów or Nozdrzec. Not all of them are listed in the register of monuments but this fact has no influence on their timeless charm. They are a part of a tradition and have great value for local residents who keep them in proper condition. This way they will never fall into oblivion and will maintain amazing atmosphere of this place for next generations.

Okolice Bachowa Bachów area

Zamek w Dubiecku 49.822352, 22.394975

www.zamek.dubiecko.com

Zamek został zbudowany w połowie XVI w. przez Stanisława Mateusza Stadnickiego. W jego murach urodził się Ignacy Krasicki, sławny poeta i biskup. Na przełomie XVIII i XIX w. zamek był przebudowywany, w wyniku czego zyskał formę klasycystycznej rezydencji. Obecnie funkcjonuje tu hotel i jedna z najlepszych w całej okolicy restauracji. Na uwagę zasługuje również parkowe otoczenie zamku, gdzie można podziwiać wiele wiekowych drzew o imponujących rozmiarach.

Castle in Dubiecko dates back to mid-16th century and it’s construction was initiated by Stanisław Mateusz Stadnicki. It’s the birthplace of Ignacy Krasicki, famous poet and bishop. During renovation works at the turn of the 18th and 19th century the castle was converted into classic residence. Currently the castle was turned into the hotel with one of the best restaurants in the area. Huge centuries-old trees growing in the surrounding park also deserve taking a closer look. 37

Muzeum Skamieniałości i Minerałów 49.822129, 22.391925

www.muzeumdubiecko.republika.pl Muzeum Skamieniałości i Minerałów w Dubiecku mieści się w domu pana Roberta Szybiaka. Prywatne zbiory to w większości skamieniałości fliszu karpackiego. W kameralnym muzeum możemy obejrzeć trylobity, jeżowce, małże, ślimaki, amonity oraz ramienionogi. Uwagę odwiedzających przykują z pewnością kości ssaków plejstoceńskich – mamutów, nosorożca włochatego czy skamieniały fragment poroża łosia. The Fossil and Mineral Museum in Dubiecko is located in the house belonging to Robert Szybiak. Private collection consists mainly of fossils from the Carpathian flysch. Trilobites, urchins, crustaceans, cochleae, ammonites and brachiopods are just few examples of fossils found in this museum. Visitors attention is usually captured by bones of Pleistocene animals such as mammoth, woolly rhinoceros and fossilized elk antlers.

Kresowy Dom Sztuki

49.826011, 22.389093

Kresowy Dom Sztuki w Dubiecku to galeria, gdzie wystawiane są dzieła lokalnych twórców, ale także miejsce rozmaitych spotkań kulturalnych. Nie mniej ciekawe od samych inicjatyw kulturalnych jest ich umiejscowienie. Kresowy Dom Sztuki mieści się bowiem w wyremontowanej niedawno, niewielkiej cerkwi greckokatolickiej z 1927 r.

The Borderland Centre of Arts in Dubiecko exhibits works of art created by local craftsman and provides perfect venue for various cultural events. Location of the centre is also very attractive as it’s situated in renovated Greek Catholic church dating back to 1927.

www.tpzd.republika.pl

The people

Ludzie Mieszkańcy Pogórza Dynowskiego współtworzą atmosferę tego zakątka Polski, jego historię i kulturę. Działają tu malarze, rzeźbiarze, teatry, kapele, wytwarzane jest rękodzieło. Nie będzie przesadą powiedzenie, że twórczość kwitnie nad Sanem. Unique atmosphere, culture and history of the Dynowskie Highlands are created by its residents. Many painters, sculptors, actors, musicians and craftsmen live and create their masterpieces here. It’s no exaggeration to say that artistic creativity thrives in this area.

Józef Cupak – poeta Józef Cupak jest rolnikiem i poetą. Pisze wiersze od dziecka, tworzy oryginalnie i na wysokim poziomie potwierdzonym wieloma nagrodami w konkursach. Natchnieniem są dla niego przyroda i krajobraz, otaczające go na co dzień. Najbardziej lubi tworzyć nad Sanem, który przepływa zaledwie 200 metrów od jego domu. Nad mój brzeg Sanu wiosną czy jesienią Ja wciąż przychodzę choć mijają lata, Swe tajemnice powierzam kamieniom One strzec je będą, aż do końca świata. Józef Cupak is a farmer and a poet. He has been writing poems since childhood and his exceptional poetic creations have been recognised by plentiful awards. The poet seeks inspiration in nature and surrounding landscape. The San River running 200 meters from his house is his favourite spot encouraging creative writing. Despite the years, no matter the season Something keeps drawing me to the San River, To save my secrets from the oblivion, I thrust them to the rocks in lip quiver.

Janina Zubel – pisankarka

Pisanki pani Janiny Zubel od wielu lat trafiają do kolekcji i muzeów w Polsce i za granicą. Ich wartość wynika zarówno z niezwykłej precyzji wykonania koronkowych grawerunków, jak i z tego, że owe zdobienia to stare, tradycyjne podkarpackie wzory przekazywane z pokolenia na pokolenie. Pani Janina Zubel zdobieniem pisanek zajmuje się nieprzerwanie już ponad 50 lat.

Easter eggs made by Janina Zubel, an Easter egg craftswoman, can be found in multiple collections and museums in Poland as well as in other countries. Artistic merit of these cultural products is widely recognized as the designs combine exceptionally accurate engravings and traditional patterns which are handed down from generation to generation. Janina Zubel has been involved in Easter egg making for 50 years.

Bogusław Kędzierski – rzeźbiarz www.pniak.freehost.pl

Uznany artysta, który mieszka i tworzy w Dynowie, tu też można oglądać jego dzieła w kameralnej przydomowej galerii. Jest uczniem takich tuzów rzeźby jak Antoni Kenar czy Władysław Hasior. Prace dynowskiego rzeźbiarza poruszają tematykę zarówno świecką, jak i sakralną. Jego dzieła można podziwiać w wielu zakątkach Polski i świata, także w Japonii, Australii, USA czy Watykanie.

Bogusław Kędzierski, a recognized sculptor who lives and works in Dynów, displays his masterpieces in a private cosy gallery. It’s worth mentioning that he learnt his trade from undisputed masters such as Antoni Kenar or Władysław Hasior. He creates both sacred and secular works of art which can be admired in Poland and other countries such as Australia, Japan, the USA or the Vatican.

Hotele z restauracjami Hotels with restaurants EN EN

Talar Ruszelczyce, 37-755 Krzywcza tel. (16) 671 13 78, 606 980 738 biuro@zajazdtalar.pl www.zajazdtalar.pl

English Speaking Personnel

Zamek Dubiecko ul. Zamkowa 1 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 10 58, 692 263 236 zamek@dubiecko.com www.zamek.dubiecko.com Zielona Polana ul. Łączki 2, 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 24 70, 500 510 420 info@zielonapolana.com.pl www. zielonapolana.com.pl Aleksandria ul. 1 Maja 4, 36-065 Dynów tel. (16) 623 64 90 restauracjaaleksandria@onet.eu www.aleksandria-dynow.pl ••• Bary, restauracje, noclegi restaurants, AccomModation

noclegi / accommodation Karczma Pod Semaforem 36-068 Bachórz 16 a tel. (16) 675 57 70, 607 642 611 karczma@podsemaforem.pl www.podsemaforem.pl Na Rozdrożu ul. Grunwaldzka 82 a 36-065 Dynów tel. (16) 652 15 04, 652 20 89 biuro@zajazdpiramida.pl www.zajazdpiramida.pl Cafe-Bar Paradise ul. Kościuszki 1, 36-065 Dynów tel. (16) 652 26 39 Bar Myśliwski ul. Krzywa 8, 36-065 Dynów tel. (16) 652 10 80 Club LA LOCO ul. Kazimierza Wielkiego 4 36-065 Dynów tel. 600 535 448, 698 990 891 info@laloco.pl www.laloco.pl Torino ul. Kazimierza Wielkiego 2 36-065 Dynów tel. 788 795 846

Oberża ul. ks. J. Ożoga 1 36-065 Dynów tel. (16) 652 15 21, 502 242 135 zponczocha@wp.pl EN

Płowiecki Zdzisław Król 37-754 Babice193 tel. (16) 671 12 18 restauracja@plowiecki.eu Galicja ul. Rynek 1, 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 19 15, 781 985 970 Euro Center (stacja paliw) Antoni Kisała Nienadowa, 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 22 70 Petro-San (stacja paliw) Dydnia 232 a, 36-204 Dydnia tel. (13) 420 33 82 ••• NOCLEGI /ACCOMMODATION Nadzieja (Ośrodek KSM) Wybrzeże 35 a 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 22 80, 601 874 450 markblech@op.pl www.nadzieja.przyjedz-tu.pl Dwór Jabłonka Jabłonka 18, 36-204 Dydnia tel. (13) 430 33 22, 501 287 391 biuro@jablonkadwor.pl www.jablonkadwor.pl Leśne Zacisze (Ośrodek ZHP) Ruszelczyce, 37-755 Krzywcza tel. (16) 670 76 76, 501 194 426 zhpprzemysl@op.pl zhpruszelczyce@go2.pl www.osrodekzhpruszelczyce. republika.pl ••• Pola namiotowe, biwakowe oraz kempingowe Campgrounds Słonne, Wybrzeże Urząd Gminy w Dubiecku Witold Bubenko

tel. (16) 651 10 24, 504 210 517 Słonne Hembel Czesława tel. (16) 651 13 33 Pod Dębiną Bachórz Urząd Gminy Dynów tel. (16) 652 12 57 „Niezapominajka” Dylągowa Nadleśnictwo Dynów tel. (16) 652 12 29 Dąbrówka Starzeńska Urząd Gminy Dynów tel. (16) 652 12 57 Ośrodek „Błękitny San” MOK Dynów ul. Plażowa 9, 36-065 Dynów tel. 724 999 888 Chyrzyna Urząd Gminy Krzywcza tel. (16) 671 14 86 ••• MUZEA /MUSEUMS Muzeum Skamieniałości i Minerałów (str. 38) / (p. 38) Robert Szybiak ul. Krasickiego 3, 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 14 51, 889 829 108 robertszybiak@poczta.onet.pl muzeumdubiecko.republika.pl Muzeum Abpa Ignacego Tokarczuka w Końskiem Końskie 35, 36-204 Dydnia tel. (13) 430 31 08 Izba Regionalna w Krzywem Krzywe, 36-204 Dydnia Bogusława Krzywonos tel. (13) 430 32 27 Dom Tradycji i Kultury w Obarzymie Obarzym 26, 36-204 Dydnia Opiekun: Piotr Szul tel. 600 911 478 Izba Regionalna w Śliwnicy Śliwnica 63, 37-750 Dubiecko Danuta Śliwińska tel. 604 726 994 •••

Galerie /Galleries Kresowy Dom Sztuki ul. Przemyska 37-750 Dubiecko tel. (16) 651 14 51 www.tpzd.republika.pl Galeria „Pniak” Bogusław Kędzierski ul. ks. J. Ożoga 14 36-065 Dynów tel. (16) 652 12 74 www.pniak.freehost.pl Galeria „Na Zabramie” Jolanta i Janusz Miklasz ul. Piłsudskiego 85 36-065 Dynów „Galeria Dworska” Rzeźba i płaskorzeźba w lipie Tadeusz Pindyk ul. Dworska 28 36-065 Dynów ••• GMINA DYDNIA DYDNIA MUNICIPALITY

Krzemienna 7 Dwór z początku XIX w. / Manor from the beginning of the 19th century. 8 Drewniany kościół (była cerkiew) z 1867 r. / Wooden church (former Orthodox church) from 1867. 9 Figura przydrożna z XIX w. / Roadside statuette from the 19th century. Krzywe 10 Drewniany kościół (była cerkiew) z 1759 r. / Wooden church (former Orthodox church) from 1759. Niewistka 11 Drewniany kościół z 1827 r. / Wooden church from 1827. Obarzym 12 Drewniany kościół (była cerkiew) z 1828 r. (str. 21). / Wooden church (former Orthodox church) fom 1828 (p. 21).

Izdebki 19 XIX-wieczny dwór w stylu eklektycznym (str. 30). / 19th century eclectic-style manor (p. 30). 20 Neogotycki, murowany kościół z lat 1912-1931, XVIII-wieczny wystrój pochodzi ze starszej świątyni (str 31). / Neo-Gothic brick church founded between 1912 and 1931. 18th century interior was taken from older temple (p. 31). Siedliska 21 Drewniana cerkiew z 1860 r. / Wooden Orthodox church from 1860. Wołodź 22 Murowana kaplica grobowa wzniesiona 1905 r. / Brick mortuary chapel built in 1905. ••• MIASTO DYNÓW DYNÓW

Temeszów 13 Drewniany kościółek z 1893 r. 23 Późnorenesansowy kościół Dydnia / Small wooden church św. Wawrzyńca z 1604 roku, 1 Neogotycki, murowany kościół, from 1893. barokowa dzwonnica murowana obok drewniana plebania w stylu z XVII wieku, renesansowa zakopiańskim z 1917 r. (str. 30). Ulucz brama (str. 26-27). / St. Law/ Neo-Gothic brick church with 14 Drewniana cerkiew z 1659 r. rence’s Church built in 1604 in nearby wooden Zakopane style (str. 18-19). / Wooden Orthodox Renaissance style, Baroque bell presbytery from 1917 (p. 30). church from 1659 (p. 18-19). tower from the 17th century and Reinessance gate (p. 26-27). 24 Zespół dworsko-parkowy z poJabłonka Witryłów 2 Murowany dwór z końca czątku XIX w. / Park and palace 15 Drewniany kościół (była cerXVIII w. (str. 23). / Brick kiew) z 1812 r. / Wooden complex from the beginning of manor from the end of the 18th church (former Orthodox the 19th century. 25 Murowana szkoła z bogatą decentury (p. 23). church) from 1812. koracją snycerską (XIX/XX w.). 3 Drewniany kościół z lat 1936/ Brick school with rich wood ca1939, wzorowany na architekWydrna rvings (19th/20th century). turze kościołów podhalańskich. 16 Murowany dwór Sękowskich / Wooden church dating back z 1845 r. (str. 22). / Brick manor 26 Dworzec kolejki wąskotorowej na linii Przeworsk-Dynów wraz to 1936-1939. The design of the Sękowski family from z budynkiem administracyjnym, corresponds to churches 1845 (p. 22). magazynem spedycji kolejowej, characteristic for the Tatra budynkiem wagi kolejowej, urząMountains. ••• dzeniami sygnalizacyjnymi i torowiskiem z końca XIX w. Końskie GMINA NOZDRZEC (str. 24-25). / Narrow-gauge NOZDRZEC MUNICIPALITY 4 Drewniany kościół (była cerrailway station (line Przeworkskiew) z 1927 r. / Wooden Dynów) with administrative builchurch (former Orthodox Nozdrzec ding, railway warehouse, railway church) from 1927. 17 Zespół pałacowy w stylu póź5 Klasycystyczny murowany weight, signalling system and nego baroku, obejmuje pałac, trackway from the end of the dwór z przełomu XVIII i XIX w. oficynę i kaplicę (str. 22). 19th century (p. 24-25). / Classic brick manor from / Late-Baroque complex incluthe turn of the 18th and 19th ding the palace, back-premises ••• century. and the chapel (p. 22). 6 Opuszczona kaplica mszalna 18 Późnobarokowy kościół z 1939 r. / Abandoned chapel z 1746 r. (str. 30). / Late-Baroque dating back to 1939. church from 1746 (p. 30).

Górna Wieś Drohobyczka

Harta Laskówka

Dynów

Ulanica

Ujazdy

Bachórzec

835

884

23 24 25 26

Łubno

Słonne Dąbrówka Starzeńska

Hłudno

Nozdrzec17

Wołodź

43 Ruszelczyce

Tarnawka

Bachów

Wola Krzywiecka

Krzywcza

40 41 Chyrzyna

Reczpol

44 Kupna

Załazek Piątkowa

Nozdrzec

19 20

Iskań

Siedliska

Wara

Babice

Krzywcza

Dylągowa

18 Izdebki

Dubiecko

Sielnica

Nienadowa

Wybrzeże

Pawłokoma

Średnia

Skopów

Dubiecko 34 35

38 39

Dynów Wesoła

Przedmieście Dubieckie

Bachórz

27 28 29

884

Śliwnica

Kosztowa

37 Huta Poręby

Niewistka

11 Wydrna

Obarzym

835

7 8 9 Krzemienna

Jabłonka

2 3

Dydnia

Temeszów

Niebocko

Jabłonica Ruska

Dydnia Krzywe

Grabówka

Ulucz

Witryłów

Końskie

4 5 6 GMINA DYNÓW DYNÓW MUNICIPALITY Bachórz Dąbrówka Starzeńska 27 Murowany kościół z lat 30 Ruiny zamku rodziny 1872-73. / Brick church Starzeńskich z II połowy XVI w. dating back to 1872-73. z zabytkową kaplicą grobową 28 Śródpolne zadrzewienie z 1905 r. (str.32). / Ruins of „Dębina”, gdzie znajduje się the castle belonging to the mauzoleum rodowe Skrzyńskich Starzeński family from the sez końca XIX w. (str. 33). / Midcond half of the 16th century with field tree stand ”Dębina” with mortuary chapel from 1905 (p32). the Skrzyński family mausoleum from the end of the 19th cenDylągowa tury (p. 33). 31 Murowany, neoromański kościół z lat 1905-1911 (str. 33). / Neo29 Murowany dworzec kolejki wąskotorowej. / Brick narrowRoman brick church from 1906gauge railway station. 1911 (p. 33).

GMINA DUBIECKO DUBIECKO MUNICIPALITY

Dubiecko 34 Zespół pałacowo-parkowy: XVI-wieczny zamek, park z XVIII i XIX w. (str. 36-37). / Park and palace complex: 16th Harta century castle, park from 18th and 19th century (p. 36-37). 32 Murowany, barokowy kościół z lat 1779-1804. / Baroque 35 Cerkiew greckokatolicka brick church dating back to z 1927 r., obecnie mieści się tam 1779-1804. galeria Kresowy Dom Sztuki (str. 39). / The Greek Catholic church Łubno from 1927, currently the seat of Murowany kościół wybudowany the Borderland Centre of Arts. 33 w stylu neoromańskim w 1927 r. / Neo-Roman brick church built Nienadowa 36 Murowany dwór Dembińskich in 1927. z XIX w. / The Dembiński family ••• manor house from 19th century.

Piątkowa 37 Drewniana cerkiew greckokatolicka z 1732 r. (str. 16-17). / The Greek Catholic wooden church Babice from 1732 (p. 16-17). 42 Murowany, późnobarokowy kościół powstały w latach 1792Bachórzec 1794 (str. 28-29). / Late-Baroque 38 Zespół parkowo-pałacowy: mubrick church built between 1792 rowany dwór i oficyna z 1808 r. and 1794 (p. 28-29). oraz park. / Park and palace complex: brick manor and backSkopów premises from 1808 with park. 43 Murowany kościół (była cerkiew) z 1900 r. / Brick church 39 Barokowy kościół modrzewiowy wzniesiony w latach (former Orthodox Catholic 1760-63 (str. 20). / Baroque church) from 1900. larch church built in 1760-63 (p. 20). Reczpol 44 Drewniana cerkiew z 1879 r. ••• / The Orthodox Catholic wooden church from 1879. GMINA KRZYWCZA KRZYWACZA MUNICIPALITY Chyrzyna 45 Drewniana cerkiew greckokaKrzywcza tolicka z XVIII w. (str. 21). / The 40 Murowany kościół z lat 1625Greek Catholic wooden church 1630. / Brick church dating back from the 18th century (p. 21). to 1625-1630. 41 Murowana cerkiew greckoŚrednia katolicka wzniesiona w latach 46 Kurhany – starożytne mogiły 1906-1911 (str. 29). / The Greek kultury ceramiki sznurowej Catholic church made of brick (3 tys. lat przed Chrystusem). built between 1906 and 1911 / Mounds – ancient tombs of the (p. 29). Corded Ware culture (3000 BC).

Kontakt: Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl

Tekst: Tomasz Dębiec Tłumaczenie: Anna Roman Korekta: Tomasz Findysz Projekt, DTP: Joanna Kozek

Zdjęcia: Tomasz Dębiec z wyjątkiem: Sławomir Żuk str. 9 (góra), 21 (dół), 22 (dół), 33 (dół), Mariusz Wójtowicz str. 12, Przemysław Woźny str. 21 (góra), 22 (góra), Jacek Grzegorzak str. 13 (dół), Jolanta Socha str. 30 (środek), Fotolia.com Julius Kramer str. 11 (dół)