.ego - Jaargang 10 - Editie 3

Magazine voor Informatiemanagement

.EGO BESTAAT 10 JAAR! INTERVIEW MET MATHIJS BOUMAN EXCLUSIEVE COLUMN GERT NIELEN INTERVIEW MET DE CIO VAN HET JAAR HET NUT VAN ASSURANCE RAPPORTEN Jaargang 10 - Editie 3 - Juli 2011

10 JAAR .EGO

INHOUDSOPGAVE

CIO VAN HET JAAR

5

MATHIJS BOUMAN

21

Feedback-loops zonder logisch nadenken; inter v iew met Mathijs Bouman

14

10 jaar .ego magazine 5

21

Niek Maas

Emile Bons & Jaap Evertse De informatieruimte, het kenobject van de

Afkeur ing van het landelijk EPD

9

Carlijn Frins & Robin Mulder

informatiekunde 27 Jaap van Rees

Column: Over gegevens en informatie

13

Oud IM’ers aan het woord

32

Gert Nielen .ego weblog 35

Inter v iew met Lineke Snelle, CIO van het jaar

14

Carlijn Frins & Mark Musters

Transparantie in beleidsprocessen en de rol van ICT

41

Hans Stol

De sier teelt keten in bloei!

17

Linda Beek sma

A ssurance rappor t, nuttig ofnoodzaak?

44

Mark Poen, Rob Reijnders, Hans van Breukelen &

Hubways voor collectieve verbeter ing in transpor t

Petrie van Steenpaal

tussen greenpor ts 19 Michiel van Veen

Column: Br ing your own dev ice

47

Xander B ordeaux

Redactieadres A sset | SBIT Kamer E116 t.a.v. redactie .ego Postbus 90153 50 0 0 LE Tilburg [t] 013 – 4 66 2998 [f ] 08 4 - 839 1373 [e] ego@asset-sbit.nl [i] w w w.asset-sbit.nl/ego

Redactie

Grafisch Ontwerp

Oplage

Jeroen Bekkers Emile Bons Xander Bordeaux Tom van Eijk Jaap Ever tse Carlijn Fr ins Roger Gerr its Niek Maas Robin Mulder Mark Musters Ger tjan Scholten

SBIT DsK.

1.0 0 0 exemplaren

Vormgeving

Copyright

Niek Maas Rodney Dekkers

Voor overname van (delen van) ar tikelen dient schr iftelijk toestemming te worden gevraagd aan de redactie.

In de ar tikelen gedane uitspraken vallen onder de verantwoordelijkheid van de desbetreffende auteurs.

Druk Orangebook, Tilburg

COLOFON

Het semi-wetenschappelijke magazine .ego is een uitgave van studievereniging A sset | SBIT in samenwerking met alumnivereniging EK SBIT. A sset | SBIT is de Tilburgse vereniging voor studenten Information Management en andere geïnteresseerden in dit vakgebied. Het magazine wordt verspreid onder alle leden van A sset | SBIT en de alumnivereniging EK SBIT, de medewerkers van het depar tement Information Systems and Management aan de Universiteit van Tilburg en geïnteresseerden uit het bedr ijfsleven.

#Groter Voor u ligt een zeer bijzondere uitgave van .ego magazine: namelijk de 30 e editie!

Deze editie betekent tevens het tienjar ig bestaan van het magazine en dat moet natuurlijk gev ierd worden. In deze editie v indt u daarom vanaf pagina 21 een jaar is er een heleboel veranderd. Wie kan zich nu nog een tijd voorstellen zonder

JEROEN BEKKERS

Facebook, Tw itter of Gmail? Of w ie dacht in 20 01, dat we nu zoekresultaten te zien kr ijgen voordat we überhaupt onze zoekopdracht volledig ingevoerd hebben? Ik zou bijna niet meer zonder kunnen. Mede door deze onmisbare nieuwe diensten en supersnelle ver werkingstijden, groeien ook de datacentra steeds groter en groter.

Eén zoekopdracht bij onze vr ienden van Google verbruikt evenveel energie als een uur een gloeilamp laten branden. Tegenwoordig zijn deze beide blijkbaar even onmisbaar.

EMILE BONS

Zodra je denkt dat je leven bijna niet meer beter kan worden, komt Apple met diensten die we al een tijdje v ia Google hebben en v indt Google het nodig om

XANDER BORDEAUX

wederom een nieuwe sociale netwerk site te introduceren. Waarschijnlijk kunnen we ons over een paar jaar ook geen tijd meer voorstellen zonder deze twee en kijken we vol verlangen uit naar het nieuwe paradepaardje van deze grootmachten van het Internet tijdperk. Maar ten koste van wat? Kunnen we echt niet zonder? Was het vroeger echt zoveel slechter zonder Internet en was de lucht niet veel schoner?

Nu w il ik hier niet prediken voor het einde der tijden of iedereen opdragen een boom te gaan knuffelen, maar een stukje bewustwording creëren leek me wel op zijn plaats. Ook ik maak me elke dag schuldig aan het doelloos sur fen op Internet,

TOM VAN EIJK

onzinnige filmpjes kijken op Dumper t en volgens mij begin ik ook al tekenen van een social media verslav ing te ver tonen. Het kan denk ik geen k waad om af en toe stil te staan bij het feit dat er zoveel is buiten het Internet en je iPhone. Een

JAAP EVERTSE

paar dagen zonder is misschien wel goed voor jezelf én het milieu, mits je dan niet gaat r ijden in je Hummer natuurlijk. Of om met de w ijze woorden van Randy Marsh (Southpark) te spreken: “ We cannot take the Internet for granted any longer. We must use the Internet only when we need it. It’s easy for us to think we can just use up all the Internet we want, but if we don’t treat the Internet w ith the respect that it deser ves, it could one day be gone forever. So let us learn to live w ith the Internet, not for it. No more browsing for no apparent reason, no more mindlessly sur fing on our laptops while watching telev ision. And finally: we must learn to only

REDACTIONEEL

speciaal katern met een over zicht van de afgelopen tien jaar .ego. In deze tien

CARLIJN FRINS

use the Internet for porn tw ice a day. Ma x.”

Terug naar dit mooie magazine, wat over igens tegenwoordig ook op Internet zit

ROGER GERRITS

met een boeiende weblog. Want volgens mij gaat er zelfs meer tropisch regenwoud verloren door het drukken van dit magazine dan het hosten, bekijken en schr ijven van de weblog. De .ego als magazine zal echter naast de weblog blijven bestaan en plaats bieden voor interessante inter v iews met prominenten, zoals Mathijs Bouman (pagina 5) of Lineke Sneller, CIO van het jaar 2010 (pagina 14). Ook eigen onder zoeken naar het Elektronisch Patiënten Dossier (pagina 9) of pr ikkelende columns van eigen redactieleden (pagina 47) of van oudgedienden zoals Ger t Nielen (pagina 13) komen het best tot hun recht in dit magazine.

NIEK MAAS

Na dr ie jaar hoofdredacteur te zijn geweest neem ik na deze editie afscheid en

ROBIN MULDER

draag ik het stokje over aan Mark Musters. De afgelopen dr ie jaar heb ik geprobeerd om het niveau van het magazine constant hoog te houden, zowel qua inhoud als qua vormgev ing. Dit was me niet gelukt zonder een enthousiaste en hardwerkende redactie en een groep creatieve designkoningen. Ook de bijdragen van prominenten, exper ts, professoren, columnisten en studenten gaven het magazine elke keer weer de interessante inhoud die menig lezer heeft geboeid. Via deze weg w il ik alle mensen die de afgelopen dr ie jaar betrokken waren bij .ego magazine dan ook har telijk bedanken. Ten slotte w il ik Mark en de redactie veel succes wensen bij de

MARK MUSTERS

star t van de volgende 10 jaar .ego magazine!

En zoals altijd: veel plezier bij het lezen van (deze 30 e) .ego magazine!

Uw scheidend hoofdredacteur, @Niek Maas

GERTJAN SCHOLTEN

Of heb jij een beter idee om jezelf te lanceren? www.werkenbijpwc.nl

Š 2011 PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 3412089) Alle rechten voorbehouden.

interview met Door: Emile Bons & Jaap Evertse

FEEDBACK-LOOPS ZONDER LOGISCH NADENKEN .e g o M a g a z i n e s p r a k o p e e n z o n ni g e wo ens dagmid dag m et M athijs B o u man over t we e t h e m a’s : d e l i n k t u s s e n i n f o r m a t i e t e c h n o l o g i e e n d e b eur s v lo er e n h et o n d er n e min g sklimaat in Nederland voor technostarters.

Mathijs Bouman Mathijs Bouman is journalist en econoom. Hij is vaste beurscommentator bij RTLZ en regelmatig te gast bij talkshows als ‘De Wereld Draait Door’ en ‘Pauw &

Witteman’.

columns

voor

Daarnaast Het

schrijft

Financieele

Bouman

Dagblad

We vroegen Bouman welke invloed van informatietechnologie

Amsterdamse beursvloer. De Amsterdamse beurs is

hij ziet op de beursvloer. Hij antwoordde dat vroeger, in

lang zaam overgegaan, zo licht Bouman toe, in Euronext (een

de situatie van fysieke handel tussen beurshandelaren in

samenwerking met de beur zen in Par ijs, Londen en Lissabon)

gekleurde vestjes op de beursvloer, een deel van de w inst

en is later overgenomen door de beurs van New York. Zou er

verdween in de zakken van de handelaren. Ook was het in

nu een beurs inger icht worden, zo licht Bouman toe, dan zou

die tijd voor par ticuliere beleggers veel ingew ikkelder om

het ook de meest logische keuze zijn om een wereldw ijde

deel te nemen aan de handel in aandelen en opties. De komst

samenwerking op te zoeken gezien de efficiëntieverbeter ing

van elektronisch beleggen heeft de aandelenmarkt volgens

die elektronisch beleggen mogelijk maakt. Wel, zo benadrukt

Bouman veel transparanter gemaakt en is er meer sprake van

Bouman, blijft het menselijk nadenken in de handel in

een level play ing field wat het mogelijk heeft gemaakt dat

aandelen en opties altijd belangr ijk. Hij geeft hierbij het

ook par ticuliere beleggers eenvoudig deel kunnen nemen aan

voorbeeld van twee computersystemen die volgens een

de handel in opties en aandelen. Door deze transparantie is

vooraf vastgesteld algor itme met elkaar handel dr ijven in

de waarde van voorkennis veel kleiner geworden. Via Internet

aandelen en daarbij op een continu oplopende pr ijs komen

hebben alle beleggers vandaag de dag inzicht in zo goed als

door het ontbreken van menselijk, logisch, nadenken.

gelijke informatiebronnen waardoor het spel veel eerlijker gespeeld wordt. “De kleine belegger heeft steeds meer kans

Wij vroegen Bouman naar het r isico van elektronische handel

om die kennis te benutten en ook het voordeel te pakken”,

in opties en aandelen. Bouman geeft aan dat geautomatiseerd

aldus Bouman.

handelen het in pr incipe mogelijk maakt dat een veel groter aantal omgev ingsfactoren meegenomen kan worden in de

Dat de transactiekosten bij de handel in aandelen en opties

waardebepaling van opties of aandelen. Op het moment dat

door informatietechnologie enorm gedaald zijn behoeft,

deze systemen geautomatiseerd de timing en het volume

zo stelt Bouman, weinig toelichting. Hij trekt hierbij de

van de transactie gaan vaststellen, wordt het belang dat

vergelijking met de komst van digitale telefonie; ook

menselijke controles worden ingebouwd groter omdat deze

daar behoeft het volgens Bouman weinig toelichting dat

systemen niet beschikken over een gezond verstand. Meestal,

dit voordeliger is dan traditionele telefonie. Nadeel van

zo stelt hij, gaat de handel tussen computersystemen pr ima

de komst van het elektronisch beleggen, zoals met de

maar als het fout gaat leidt dit wel tot bizarre situaties.

digitaliser ing op vele andere gebieden, is het verdw ijnen van

Omdat de pr ijsstelling van deze aandelen uiteindelijk effect

de nostalgische omgev ing zoals de, onder tussen uitgestor ven,

kunnen hebben op het geheel van economisch handelen,

.ego

5

en

wekelijks Z24.nl.

is het van belang om hier als handelaar op bedacht te zijn

en pensioenfondsen. Binnen deze beurs ziet geen enkele

wanneer er gebruik gemaakt wordt van geautomatiseerde

par tij van elkaar w ie er handelt en belangr ijker, wat op

handelssystemen.

het moment vraag en aanbod is. Volgens Bouman zijn deze ‘dark pools’ een bijkomstigheid van eerdere beleidsvorming

We spraken over de beursgang van sociale media zoals

binnen Europa. Bouman licht toe dat er binnen Europa

Facebook en Groupon en de verkoop van Sk ype aan Microsoft

op een gegeven moment voor gekozen is om de handel in

en vroegen Bouman in hoeverre hij de waardebepaling van

aandelen en opties niet verplicht te laten plaatsv inden op de

deze media realistisch v indt. “Natuurlijk is het lastig om

traditionele beursvloer. Deze keuze heeft er, onbewust, toe

hier als buitenstaander echt iets zinnigs over te zeggen maar

geleid dat er onderlinge handel is ontstaan tussen de grote

in mijn ogen is de waardebepaling van bijvoorbeeld Sk ype

banken en pensioenfondsen, waar de kleinere belegger niet

er een met een paar nullen teveel”, zo geeft Bouman aan.

tussen kan komen. Bouman pleit voor een meer efficiënte

Hij noemt de pr ijsstelling van deze media een voorbeeld

maar vooral meer open aandelen- en optiemarkt. Door onder

van een ‘feedback loop’ met gebrek aan gezond verstand.

meer deze ‘dark pools’ kloppen volgens Bouman de pr ijzen

Toch, zo geeft Bouman desgevraagd aan, ziet hij geen

voor de consument soms niet meer.

volledige gelijkenis in de eerdere internethype van de jaren ‘90 omdat er in de tussentijd meer bekend is over

We spraken ook over de impact van het geautomatiseerd

dergelijke ondernemingen. Bovendien zijn de ondernemingen

beleggen op de economische cr isis. Volgens Bouman zijn

in de internetbranche stabieler dan tijdens de eerste

het de intelligente studenten die, fr is afgestudeerd, hebben

internethype. Men moet zich echter wel afvragen hoe deze

gezorgd voor intelligente algor itmen waarmee men in

bedr ijven ooit w inst gaan maken, wat is hun strategie en

staat is geweest om de impact van de economische cr isis

kan die een dergelijke waardebepaling op de aandelenmarkt

veel groter te laten zijn dan wanneer er louter sprake was

verantwoorden? Terugkomend op het eerste deel van ons

geweest van handel tussen handelaren. “Deze intelligente

inter v iew geeft Bouman aan dat er met de komst van

natuurkundestudenten (ook wel quants genoemd) moeten

elektronisch beleggen een grotere kans is op het ontstaan

er gewoon voor zorgen dat we naar Mars en naar de maan

van meerdere ‘bubbels’ in de toekomst omdat het gedrag van

kunnen vliegen en zich niet bemoeien met de handel in

de aandelenmarkt hierdoor fragieler wordt.

aandelen, daar kunnen deze quants hun kennis veel beter toepassen dan in een economische omgev ing, waar ze niet

We spraken over ‘dark pools’, beur zen die alleen toegankelijk zijn voor grote instanties zoals banken, ver zekeraars

6

.ego

voor gestudeerd hebben”, zo stelt Bouman.

Interview Mathijs Bouman

Ondernemerschap

TomTom, waar we als Nederlandse economie veel meer

We spraken in Amsterdam ook over het ondernemersklimaat

aan hebben.” Volgens Bouman wordt het de hoogopgeleide

van Nederland. Bouman stelt dat Nederland, vergeleken met

medewerker in Nederland veel te comfor tabel gemaakt als

de rest van de wereld, het, afgaand op de statistieken, goed

werknemer waardoor deze er niet snel voor kiest om de stap

doet als het gaat om het ondernemersklimaat. Bouman maakt

als zelfstandig ondernemer te wagen. Hij doelt hierbij op

daarbij wel de kanttekening dat er veel ondernemerschap

pr ima arbeidsvoor waarden, een luxe positie als het gaat om

in Nederland ontstaat uit armoede. Hij doelt hierbij op de

de arbeidszekerheid en de opleidingen die door de meeste

bevolkingsgroepen die niets anders kunnen dan zelfstandig

werkgevers verplicht worden aangeboden. Hij spreekt

ondernemer worden in de vorm van verkoper of handelaar.

hiermee graag de stelling tegen dat w ij als Nederlanders nog

“Dit zijn heel andere ondernemers dan de opr ichters van

steeds een VOC mentaliteit hebben.

Een boek ove r een vl ieg met een dig itaal gouden randje.

Toen een bio l oog een ex t ra kopie van het boek “The mak i ng of a f l y” van Pete r A . La w rence w i lde bes tel l en voo r i n z i j n l abo rato r i um, sch rok h i j noga l van de p r i j s. Een n ieu w exem p l aa r van het boek zou hem maa r l ief s t $1.73 0. 0 4 5,92 kos ten, excl usief de ve r zendkosten van $ 3,99. Toen h i j de vo l gende dag te r ug k wam op de webs ite was de p r i j s om hoog gegaan! D e p r i j s van een n ieu w exem p l aa r van het boek zou uitei ndel i j k uitkomen op een ve r b i j ste rende $23.698 .6 5 5,93 excl usief ve r zendkosten.

Figuur 1: Nieuwprijs op Amazon.com

Wat was e r gebeu rd? Het b l eek l ate r dat de t wee aanbiede r s van het boek , p rofnath en bo rdeebook , de p r i j s van hun boek i n een a l go r itme aan el kaa r g ekoppeld hadden. Profnath bood het boek aan voo r 0.998 3 kee r de p r i j s d ie bo rdeebook e r voo r v roeg, bo rdeebook v roeg op z i j n beu r t 1. 270 5 89 kee r de p r i j s d ie p rofnath e r voo r v roeg. O mdat de p r i j s dagel i j k s we rd geüpdate s teeg de p r i j s el ke dag ex ponentieel.

D it i l l ust ree r t dat het r i sico ook op de aandel enbeu r s bes taat wan nee r com pute r s met el kaa r handel en zonde r de tus senkom st van mensel i j ke cont ro l e, e r i s dan n iemand d ie met gezond ve r s tand de stand van zaken kan cont ro l e ren. Voo r mee r i nfo h ie rove r z ie de QR code.

.ego

7

Interview Mathijs Bouman

Desgevraagd geeft Bouman aan dat het voor hoger opgeleiden

Negatief aan het Nederlandse ondernemingsklimaat v indt

de beste keuze is wanneer zij er voor kiezen om eerst

Bouman het gebrek aan ser ieuze invester ingspar tijen. “Om

‘de trucjes af te kijken’ in het bedr ijfsleven om er na

te star ten als ondernemer heb je kapitaal nodig, het moet

v ijf tot tien jaar voor te kiezen om, lerend van de fouten

niet aan een bank zijn om te beoordelen in welke mate jij

gemaakt in het bedr ijfsleven, zelf de stap te wagen in

als ondernemer over dat kapitaal kunt beschikken.” Bouman

het ondernemerschap. “Hier zouden we als Nederlandse

ver w ijst naar de Verenigde Staten waar in veel hogere mate

economie het meest bij gebaat zijn”, stelt Bouman. Een

par ticuliere investeerders aanwezig zijn die in staat zijn om

keer zijde die hierbij terugkomt, is de werknemerszekerheid

te beoordelen welke ondernemingen levensvatbaar zijn en

in Nederland. Bouman geeft aan dat het als middelgrote

welke niet. Nederlandse financier ingspar tijen zouden zich

onderneming lastig is om op een goede manier met

deze taak volgens Bouman veel meer aan moeten trekken.

werknemersrechten om te gaan wanneer de onderneming groter groeit dan tw intig medewerkers. Bouman stelt dat

Wij vroegen Bouman, als traditionele afsluiter, naar een tip

hogescholen en universiteiten zich teveel focussen op de

voor de Information Management student. “Pak er nog een

praktische ondersteuning van het ondernemerschap in plaats

studie bij, bij voorkeur in het buitenland.” Bouman licht

van het daadwerkelijk te stimuleren. “Het opr ichten van een

toe dat het nu de laatste kans is om nog, zonder extreme

onderneming en het verkr ijgen van een btw-nummer is niet

kosten, een tweede studie te volgen. Volgens Bouman zouden

het meest ingew ikkelde, dat had ik zelf ook zo gedaan.”

studenten dergelijke er var ingen moeten verkiezen boven een zo snel en efficiënt afgeronde studie om binnen een zo kor t mogelijke tijd de arbeidsmarkt op te gaan.

“Pak deze kans!”

“Intelligente natuurkundestudenten moeten er gewoon voor zorgen dat we naa r Ma rs en naa r d e m a a n k u n n e n v l i e g e n .”

- Mathijs Bouma n

8

.ego

D o o r : C a r l i j n F r i n s & Ro b i n M u l d e r

AFKEURING VAN HET LANDELIJK EPD O n l a n g s i s h e t l a n d e l i j k e l e k t r o n i s c h p a t i ë n t e n d o s s i e r ( E P D) a f g e k e u r d d o o r d e e e r s t e k a m e r. D e r e d a c t i e g i n g o p o n d e r z o e k u i t o m t e w e t e n te ko m en w at d e re d e n en vo or d e ze af keur ing z ijn gewe e st en w at er verbeterd zou kunnen worden aan het EPD waardoor het wel door d e e e r s t e k a m e r w a s g e k o m e n ? H e t . e g o m a g a z i n e b e z o c h t Tr a x i o n , e e n b e dr ijf ge sp e c ialis e erd in I C T b eveilig in g, e n spr ak daar m et b e v e i l i g i n g s a d v i s e u r P e t e r R i e t v e l d . Te v e n s s p r a k e n w e m e t M a r c e l H e l d o o r n v a n d e N e d e r l a n d s e P a t i ë n t e n C o n s u m e n t e n F e d e r a t i e ( N P C F ), e en fe deratie die de b elangen van patiënten in de zorg b ehar tigt. .e g o m a g a z i n e s t e ld e h e n ve r s c hille n d e v r a g e n m e t b e t re k k i n g t o t h e t lan d elijk EPD e n k re e g zo in z icht v anuit ver s chillend e p er sp e c tieven.

Opzet landelijk EPD

schakelpunt (L SP), de zorgser v iceprov iders (ZSP’s) en

Op 1 November 20 0 8 is de invoer van het landelijk EPD

Goed Beheerde Zorgsystemen (GBZ’s). Het L SP zorgt

van star t gegaan. Het zou zodanig worden inger icht dat

er voor dat zorginstellingen bij elkaar gegevens in kunnen

er geen centrale database met patiëntengegevens is,

zien door middel van het burgerser v icenummer (BSN) en

maar dat zorg verleners bij elkaar in het EPD kunnen

autor isatie van de zorg verleners door middel van UZI-

kijken. De architectuur en infrastructuur waardoor dit

register (Unieke Zorg verlener Identificatie). De ZSP’s zijn

mogelijk gemaakt zou worden heet AORTA, de nationale

de communicatiesystemen tussen zorginstellingen. Deze

infrastructuur, en wordt gecoördineerd door het Nationaal

dienen te zijn getoetst op veiligheid en uitw isseling gebeur t

ICT Instituut in de Zorg (NICTIZ), het Nederlandse

op basis van webser v ices. Tenslotte zijn GBZ’s applicaties

kenniscentrum voor ICT in de zorg dat wordt gefinancierd

van zorg verleners die zijn aangesloten op de landelijke

door het Minister ie van Volk sgezondheid, Welzijn en

infrastructuur en deze moeten voldoen aan standaarden die

Spor t. AORTA bestaat uit dr ie onderdelen: Het landelijk

zijn opgesteld door NICTIZ.

.ego

9

Houding ten opzichte van het landelijk EPD

beveiliging de afgelopen jaren is de opzet achterhaald.

Wij vroegen Rietveld wat zijn houding ten opzichte van het

Tevens is, in het bijzonder door de overheid, het pr imaire

landelijk EPD is. “Het is jammer dat de invoer ing van het

doel uit het oog verloren. “Omdat dit doel in de afgelopen

landelijk EPD mislukt is”, zo stelt hij. “ We zijn nu echter

tien jaar ondergesneeuwd is, weet je niet meer waar je

op weg naar de komst van EPD 2.0.” Het ontw ikkelen van

naar toe werkt”, zo stelt hij. De daadwerkelijke reden

het landelijk EPD vanuit de zorg zelf is volgens hem geen

voor implementatie wordt niet helder gecommuniceerd,

oplossing, daar is het project te groot en te log voor. Als

waardoor alleen de secundaire reden bekend is bij de

zorginstellingen zich w illen aansluiten op het landelijk EPD

belanghebbenden. De pr imaire reden voor het aannemen

moeten zij dit v ia een vastgestelde technische standaard

van het landelijk EPD is volgens hem het stimuleren van

doen. Het is beter de zorginstellingen niet verplichten

de marktwerking in de zorgsector. De secundaire reden,

zich aan te sluiten. “Je moet niet het bestuurlijke aspect

de reden die dus bij iedereen bekend is, is het verbeteren

maar het technische aspect opleggen”, zo stelt Rietveld.

van de samenwerking en het eenvoudiger uitw isselen van

Het probleem is dat het landelijk EPD werd er varen als een

informatie tussen zorginstellingen. Echter, zorginstellingen

bedreiging. Voor zorginstellingen was wel bekend wat het

zijn van nature niet erg transparant. Zij zijn er niet bij

hun afnam, namelijk pr ivac y van ar tsen en instellingen. De

gebaat dat de k waliteit van de door hun aangeboden zorg

voordelen waren echter niet bekend waardoor een mislukking

uit het EPD achterhaald kan worden. De beveiliging van het

onoverkomelijk was.

afgekeurde EPD was vooral ger icht op de bescherming van patiëntgegevens en niet op de pr ivac y van zorginstellingen.

Heldoorn v indt het afketsen van het landelijk EPD een

Hierdoor liggen bedr ijfsgeheimen van deze instellingen

gemiste kans voor patiënten en een teleurstelling voor

voor het oprapen. Deze veiligheid van het EPD was

het bereiken van efficiëntere en betere zorg. Volgens hem

volgens Rietveld geen groot probleem bij de afkeur ing.

zou een landelijk EPD bij kunnen dragen aan een betere

Beveiligingsproblemen vormden niet de hoofdoor zaak en

zorg omdat door de invoer ing veel fouten kunnen worden

waren bovendien oplosbaar en de oplossing was bekend.

voorkomen. Uit onder zoek blijkt dat er jaarlijk s ongeveer

Op een koersw ijzinging zat echter het taboe. Het is geen

20 0 0 patiënten onnodig overlijden, door verschillende

probleem als een behandelende zorginstelling toegang tot

oor zaken, waaronder overdracht van minder adequate

alle gegevens heeft, nu hebben de meeste ar tsen binnen

of onvolledige dossiers. Zet dit tegenover ongeveer 70 0

deze zorginstelling immers ook toegang tot deze gegevens.

verkeersdoden per jaar en men kan duidelijk zien dat er iets

Bij de invoer ing van het landelijk EPD moet naar deze

moet verbeteren. De reden dat huisar tsen en apothekers

toegang kr itisch gekeken worden. Het is belangr ijk dat

het reeds operationele deel van het EPD w illen handhaven,

pr ivac y van patiënten behouden blijft.

geeft aan dat zij het ook een vooruitgang v inden. Dit operationele deel betreft het elektronisch waarneemdossier

Heldoorn gaf aan dat volgens de NPCF de pr ivac y en

voor huisar tsen ( WDH) en het elektronisch medicatiedossier

beveiling, zeker in vergelijking met de huidige situatie,

(E MD).

ruim voldoende was geregeld. Als belangenbehar tiger voor patiënten had de NPCF juist tien randvoor waarden omtrent

Redenen voor afkeuring

pr ivac y en veiligheid rond het landelijk EPD opgesteld, zoals

De reden dat het landelijk EPD niet door de eerste

autor isatie van zorg verleners, alleen toegang binnen een

kamer is gekomen is volgens Rietveld heel eenvoudig: de

behandelrelatie en de mogelijkheid tot het aantekenen van

architectuur van het EPD is in 20 01 al bedacht waardoor

bez waar. Zo zou hij het landelijk EPD als cijfer een 7,5 geven

het nu verouderd is. Door de snelle ontw ikkeling van IT

op een schaal van één tot tien, maar de regionale EPD’s

Peter Rietveld Pete r Riet veld studee rde K r i jg sgesch ieden i s en I nte r nationaa l Recht aan de Un ive r siteit van Ut recht. I n 1989 s tudee rde h i j af i n de s tud ie r ichti ng Secu r it y Af fa i r s. Vanaf 1996 we r k te h i j onde r mee r bi j ABN A MRO, Fo r ti s en het m i n i s te r ie van defensie waa r h i j ve rant woo rdel i j k was voo r de bevei l ig i ng van de I T d iensten. Het zelfde deed h i j bi j en kel e zo rg - en onde r w i j s i ns tel l i ngen. Ve rde r i s h i j e r a l s onde r zoeke r bi j B it s of F reedom medeve rant woo rdel i j k voo r geweest dat de k i l omete r hef f i ng n iet i s doo rgegaan. Si nds vi jf jaa r we r k t Riet veld b i j Tra x ion, waa r bevei l ig i ng s s ys temen wo rden ont w i k keld. Z i j we r ken voo r g rote en m iddel g rote o rgan i saties i n de i ndus t r iël e secto r, de bou wsecto r, de t ranspo r t secto r, onde r w i j s en zo rg.

10

.ego

Afkeuring landelijk EPD

Marcel Heldoorn Ma rcel Hel doo r n studee rde b iomed i sche wetenschappen aan de Un ive r s iteit van Leiden en i s daa r ook g ep romovee rd. H i j we r k t bi j de Nede r l andse Patiënten Consumenten Fede ratie (N PCF) a l s sen io r bel eidsmedewe r ke r op het gebied van eH ea lth en houdt z ich bez ig met ve r n ieu w i ng op I CT gebied i n de zo rg en i s zo ook bet rok ken geweest b i j het l andel i j k E PD. D e N PCF s tond aan de basi s van het l andel i j k E PD toen de behoef te h ie raan i n 1997 we rd gecons tatee rd en beha r tigt de bel ang en van patiënten i n de zo rg.

die al jaren patiëntgegevens uitw isselen slechts een 4,5.

Toekomstperspectieven

Volgens Heldoorn is het landelijk EPD al een hele verbeter ing

Op de vraag of het landelijk EPD er uiteindelijk zal komen

en zou de beveiliging na verloop van tijd alleen nog maar

antwoordt Rietveld positief. “Er moet wel duidelijk gekeken

beter worden. Het is volgens hem geen goede keuze om te

worden naar welke informatie de zorginstellingen w illen

wachten met invoeren tot de beveiling een 10 kr ijgt. Volgens

delen”, stelt hij. Tot op heden bestaat er al een systeem om

Heldoorn zou de gemiddeld hogere leeftijd van senatoren

data van zorginstellingen te ver zamelen, dat voornamelijk

in de Eerste Kamer meegespeeld kunnen hebben voor het

door onder zoekers gebruikt wordt. Voor het aanleveren

niet doorgaan van het landelijk EPD. Zij komen bijvoorbeeld

van de data kr ijgen zorginstellingen een vergoeding. Als er

minder in aanraking met ICT dan de jongere generaties en er

financiële zaken bij komen kijken kan het dus wel, aldus

zou dus angst kunnen bestaan voor het onbekende. Daarbij

Rietveld. Zorgstellingen zijn in de loop der jaren bedr ijven

komt de steeds sterker wordende lobby voor pr ivac y. Dit

geworden waardoor ook in deze sector concurrentie een

is vooral versterkt door projecten zoals het biometr isch

belangr ijke rol is gaan spelen. Men moet bij de ontw ikkeling

paspoor t en de OV-chipkaar t, die dw ingend opgelegd worden.

van het nieuwe EPD het uiteindelijke doel, het stimuleren

Bij het landelijk EPD is hier echter geen sprake van, omdat

van de marktwerking, goed in het oog houden. Dit

patiënten zelf aan kunnen geven of ze mee w illen doen of

uiteindelijke doel moet duidelijk gecommuniceerd worden

niet. Heldoorn is van mening dat de Eerste Kamer alleen had

naar alle belanghebbenden. Men moet er niet vanuit gaan

ingestemd als het rappor tcijfer een 10 was geweest — er werd

dat de belanghebbenden de invoer ing van het EPD niet zullen

in het debat door de Eerste Kamer van de minister geëist

begr ijpen. Je moet zorgen dat iedereen betrokken wordt

dat het EPD letterlijk “10 0 % veilig” zou zijn— wat niet erg

bij de implementatie en op de hoogte is van wat er speelt.

realistisch is.

Als dit alles in acht wordt genomen kan het elektronisch patiënten dossier pas een succes worden.

Aansluiten lokaal EPD op landelijke infrastructuur

“Als het landelijk EPD uiteindelijk ingevoerd wordt kan dit

We vroegen ook hoe moeilijk het is voor zorginstellingen

gaan zorgen voor een efficiëntere zorg”, stelt Rietveld.

zoals ar tsen of ziekenhuizen met een eigen EPD om zich

Het EPD kan dan kennis tussen ar ts en patiënt beschikbaar

aan te sluiten op het landelijk EPD. Het lijkt erop dat dit

stellen. Tevens kan het EPD gebruikt worden voor

per soor t zorginstelling verschilt. Zo is het volgens Rietveld

onder zoekers, denk aan epidemiologische onder zoeken. Dit

bij ziekenhuizen lastig omdat er nu wordt gewerkt met

zijn onder zoeken die met gebruik van statistiek, inzicht

volledig losse systemen voor verschillende behandelingen,

proberen te verkr ijgen in welke r isicofactoren een rol

die vaak moeilijk op elkaar en op het EPD zijn aan te sluiten.

spelen bij een bepaalde ziekte. De communicatie tussen

De complexiteit wordt onderschat, het is een technisch

zorginstellingen zal ook verbeteren met de invoer ing van het

probleem.

EPD. Zij zullen er baat bij hebben om gemakkelijk informatie te kunnen delen. Volgens Rietveld zou een landelijk EPD met

Volgens Heldoorn is het aansluiten op het landelijk EPD voor

de huidige techniek een stuk goedkoper en beter kunnen.

huisar tsen en apothekers niet heel ingew ikkeld. Inmiddels is

Samenwerking is vooral positief, de grote afstand die soms

immers 80 % van de apotheken en 60 % van de huisar tsen er al

bestaat tussen organisaties kan door de invoer ing alleen

op aangesloten.

maar verkleind worden.

.ego

11

Afkeuring landelijk EPD

Heldoorn denkt dat delen van het landelijk EPD zeker een

Gezondheidsdossier (PGD) dat door patiënten zelf kan worden

ver volg kr ijgen. Zoals al gezegd w illen de apothekers en

beheerd, zoals Google Health of Microsoft HealthVault. De

huisar tsen doorgaan met het E MD en WDH. Dit wordt dan

patiënt beheer t dan zelf zijn eigen medische gegevens en

door hen op een pr ivate manier geregeld, waardoor het niet

kan de ar ts hier toegang toe geven. Deze ontw ikkeling zie je

meer onder de verantwoordelijkheid van het minister ie van

overal om je heen gebeuren, bijvoorbeeld banken die steeds

V WS valt. De verantwoordelijkheid gaat dan om het bewaken

meer hun diensten online hebben. Denk aan een patiënt

van de wet- en regelgev ing. Door het niet aannemen van

met trombose die anders regelmatig naar het ziekenhuis zou

het landelijk EPD kunnen er allerlei pr ivate EPD’s ontstaan

moeten om bloed te laten pr ikken en zijn medicatie aan te

en bestaat het gevaar van w ildgroei. Heldoorn ver wacht

laten passen. Er zijn al initiatieven, waarbij hij dit pr ikken

over igens niet dat dit zo’n vaar t zal lopen, omdat allerlei

zelf kan doen en de bloedwaarden v ia een internetpor tal

belangenorganisaties, waaronder de NPCF, de voordelen

in kan voeren waardoor zijn medicatie automatisch wordt

van standaardisatie wel inzien. Volgens Heldoorn hebben

aangepast. Dit lever t niet alleen enorme bespar ingen

sommige delen van de zorg meer baat bij een landelijk EPD

in de zorg op, maar tevens grote maatschappelijke

dan andere. Zo zou voor zorg van chronisch zieken aan een

kostenbespar ingen, omdat de patiënt geen dag meer vr ij

zorgketen tussen zorg verleners kunnen worden gedacht.

hoeft te nemen. Uiteindelijk zullen de ontw ikkelingen in de

Verder kan er gedacht worden aan een Persoonlijk

zorg dus wel doorgaan.

Over de auteurs Rob i n Mu lde r i s maste r s tudent I nfo r mation Management aan T i l bu rg Un ive r s it y.

Voo rdat h i j I nfo r mation Management i s gaan s tude ren, heef t h i j bed r i jf seconom ie aan de Hog eschoo l Zuyd ges tudee rd. Robi n i s s i nds janua r i 2 010 actief a l s redactiel id van .ego maga z i ne.

Ca r l i j n F r i ns i s bachel o r s tudent Econom ie & I nfo r matica aan T i l bu rg Un ive r s it y.

Ze i s actief bet rok ken bi j A s set | SB I T a l s redactiel id van .ego maga z i ne s i nds septembe r 2 010 en o rgan i see r t de I nte r nationa l Study Tr i p 2 012.

12

.ego

Voor veel mensen zijn de begr ippen ‘gegevens’ en ‘informatie’ aan elkaar gelijk. In deze column is dat vooral niet zo: een gegeven is een signaal met een betekenis, informatie is wat we te weten komen en toevoegen aan onze opgeslagen er var ing.

COLUMN

OVER GEGEVENS EN INFORMATIE

Van gegevens bestaan er eindeloos veel typen, die te onderscheiden zijn naar hun verschijningsvorm en hun inhoud. Ze zijn vaag of scherp, ze hebben een hoge of lage resolutie, ze zijn dubbelzinnig of ondubbelzinnig, fragmentar isch of volledig, et cetera. Aanrakingen, gebaren, geluiden, spraak, schr ift, codes, metingen, verkeersborden, programmeer talen, boeken, ar tikelen, processen verbaal, borrelpraat, zonsondergangen; het zijn allemaal gegevens maar ze verschillen drastisch.

Informatie wordt vaak gegenereerd door het bewerken van gegevens. Dit is geen objectief gebeuren.

Wat de één te weten komt van een gegeven is vaak iets anders dan wat een ander te weten komt.

Voorbeeld: er ligt een man op straat te bloeden. Er komt iemand voorbij en denkt: “Daar ligt Neuteboom en zijn vrouw is ook al ziek.” Dat was de huisar ts van de familie Neuteboom. Ver volgens komt er een verkeerskundige voorbij. Die denkt: “Alweer een ongeluk op dit kruispunt.” De volgende voorbijganger is een psycholoog, die denkt: “ Wat kan die man bezield hebben om zo onvoor zichtig over te steken.”

Nadat een waarneming tot stand is gekomen, wordt hij door ons brein op relevantie getoetst. Dat kan dr ie effecten hebben: de waarneming wordt vergeten, hij wordt benut om een boodschap te genereren of hij wordt toegevoegd aan de opgeslagen kennis. In het laatste geval is er sprake van informatie.

Het verkr ijgen van informatie is soms het resultaat van metingen. Hierbij zijn in het verleden interessante fouten gemaakt (en vandaag de dag gebeur t dat nog steeds!). Men ziet in die gevallen -onbewust- over het hoofd dat men het meetgebied niet kent. In Indonesië werden proeven genomen naar de kaliumbehoefte van landbouwgewassen. Op proefveldjes werden toenemende hoeveelheden kalium gestrooid: 10 0, 20 0 en 4 0 0 kilo per hectare. Er was geen enkel verschil in de opbrengsten, en de informatie was: er is geen kaligebrek. Totdat iemand per ongeluk een veldje bemeste met 4 0 0 0 kilo per hectare; daar reageerde de opbrengst wel op! De informatie werd volledig anders: de grond legde een immense hoeveelheid kalium onomkeerbaar vast zodat het niet ter beschikking van de gewassen k wam.

In medische metingen wordt vaak een ‘normaal’ gebied gehanteerd: metingen die daar binnen blijven zijn oninteressant en worden niet gemeld. Twee gevallen van ellende zijn mij bekend van patiënten die spit hadden. Met in hun bloed een meetwaarde van 37 v ielen zij in een normaal gebied tot 38. Ze kregen bij herhaling te horen dat er geen afw ijkingen waren. De fout k wam aan het licht toen een van die twee naar de ar ts in k westie ging en de metingen te zien kreeg. Bovendien zag de huisar ts toen iemand (van boven de 80 jaar) met spit lopen!

Een tweede typische fout bij meten is het weglaten van alternatieven. Er is onlangs een statistiek gepubliceerd over het aantal slachtoffers per geproduceerde kilowattuur kernenergie. Daar had natuurlijk bij moeten staan hoeveel slachtoffers er vallen bij de productie van één kilowattuur kolenenergie (omgekomen mijnwerkers), van olie-energie (verongelukte tankers, ontplofte booreilanden, w indenergie (afgewaaide molenw ieken), et cetera. Bij vliegtuigongevallen werd wel ooit

Gert Nielen

gepubliceerd, hoe gevaarlijk andere transpor tmiddelen zijn. Het gevaarlijk ste is de motor fiets, het

Ger t Nielen (1926) studeerde in 1956 af

veiligste is het vliegtuig.

als L andbouwkundig Ingenieur. In 1970 werd hij benoemd tot Hoogleraar in

Sommige gegevens zijn precies en hun betekenis ligt vast in een data dictionar y, die we hier maar

de Informatiesystemen aan Katholieke

even ‘computergegevens’ noemen. Er zijn echter ook vele gegevens van een ander type; ze zijn vaag,

Universiteit Brabant. Vanaf 1988 was

dubbelzinnig of slecht gedefinieerd. Denk bijvoorbeeld eens aan de klachten van een patiënt bij zijn

hij par ttime werk zaam als hoogleraar

huisdokter, of aan de argumenten om een onderneming in Zuid Afr ika te star ten. In zulke gevallen

en

moeten we totaal andere gegevens zoeken (op bezoek gaan of iets dergelijk s).

Bureau

directeur Nielen,

van

het

in

1995

Raadgevend werd

hij

benoemd tot Emer itus hoogleraar. Prof.

Informatie kan ontstaan zonder het bewerken van gegevens. Door nadenken, piekeren, dromen of

dr. ir. Nielen was nauw betrokken bij de

fantaseren kan informatie ontstaan. De histor ie van de groei van wetenschap staat vol met gevallen van

opr ichting van de studie Bestuurlijke

het ‘eureka-effect’; na een per iode van vruchteloos zoeken volgt tijdens een totaal andere bezigheid

Informatiekunde tw intig jaar geleden.

een heel nieuw inzicht. Ook kan informatie ontstaan door het waarnemen van iets anders dan een

Speciaal voor deze 30 e uitgave van .ego

gegeven. Hij zei niets, toen w ist ik genoeg!

magazine was Ger t Nielen bereid deze column te schr ijven.

Les: informatie komt nooit van buiten.

.ego

13

interview met Door: Carlijn Frins & Mark Musters

INTERVIEW MET LINEKE SNELLER, CIO VAN HET JAAR O p 16 N o v e m b e r 2 0 1 0 v o n d , v o o r d e z e s d e k e e r o p r ij, d e ve r k i e z i n g vo o r ‘CI O v a n h e t ja a r ’ p l a a t s . D e j u r y, w a a r v a n B e r n h a r d v a n O r a n j e het vo or z itter s chap op z ich nam, ver ko os Lineke S n e l l e r, C I O v a n Te l e 2 , a l s o p v o l g e r v a n A r j e n D o r l a n d ( S h e l l D o w n s t r e a m) . A a n d e v e r k i e z i n g h i n g d i t m a a l h e t t h e m a ‘ m o s t c r e d i b l e c h i e f ’, e e n th e ma dat Lin e ke Sn eller o p h et lijf ge s chreve n is.

Lineke Sneller Lineke Sneller studeerde in 1989 af aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, in Econometrie. Binnen deze studie had zij al veel interesse in IT. Tevens rondde zij de postdoctorale opleiding tot registercontroller af aan Nyenrode Business Universiteit, in 2010 promoveerde zij hier. Ze werkte negen jaar bij Ortec consultants waar

ze

verantwoordelijk

was

voor

IT

projecten.

Ten tijde van dit interview werkte zij als CIO bij Tele2 waar IT de kernactiviteit is. Vanaf 1 juli 2011 bekleedt zij de functie van CIO bij Vodafone Nederland.

De redactie van .ego magazine reisde af naar Nyenrode

Het tijdig leveren en de goede k waliteit is meteen wat haar

Business Universiteit, waar zij onder zoek doet. Hier ver telde

zo betrouwbaar maakt en heeft daarom ook sterk bijgedragen

zij ons meer over haar verkiezing tot CIO van het jaar, haar

aan haar verkiezing tot CIO van het jaar. Samen met de

functie bij Tele2 en haar onder zoek bij Nyenrode.

organisatie gaat Sneller op zoek naar nieuwe mogelijkheden waarmee zij uiteindelijk ook echt resultaat boekt. Juist

Allereerst vroegen w ij Sneller welke functie de CIO

hierdoor kan zij haar positie als CIO verstev igen en de

binnen Tele2 precies heeft. De afdeling waar voor Sneller

organisatie vooruit helpen, aldus de jur y tijdens de ‘CIO van

verantwoordelijk is heeft verschillende belangr ijke functies,

het jaar’ verkiezing.

legt ze uit. Zo is haar afdeling vanuit de informatie technologie (IT) verantwoordelijk voor facturatie,

Binnen Tele2 opereer t de CIO op ‘corporate level’, dit w il

hostingdiensten en beveiligingsdiensten aan klanten. De IT

zeggen dat de CIO onderdeel is van de ‘board’. Volgens

is bij Tele2 in eigen handen, slechts de bouw van software is

Sneller is dit een voordeel omdat je zo als CIO direct invloed

uitbesteed. Een belangr ijk punt is dat bij Tele2 de CIO een

hebt op de beslissingen die worden gemaakt. “Je bent op

andere rol heeft dan binnen organisaties die niet om telecom

deze manier medeverantwoordelijk voor de strategie van

draaien, zo stelt zij. In de telecom is IT de core business in

Tele2. Omdat de CIO bij Tele2 een onderdeel is van de

plaats van een ondersteunende functie; producten kunnen

board sta je op één lijn met de andere deelnemers zoals

onmogelijk de markt op voordat de achterliggende IT op

bijvoorbeeld de CFO. Het is daarom meteen duidelijk welke

orde is. Als Sneller een project aanneemt is haar doel

kant je op moet en kan met je IT-project.” Wel is het volgens

betrouwbaar te zijn voor de rest van de organisatie; zij

Sneller van groot belang dat beslissingen juist door de

moeten er op kunnen ver trouwen dat de IT op tijd geleverd

organisatie gemaakt worden en dus niet alleen door de CIO.

wordt en dat deze van goede k waliteit is.

Het is erg belangr ijk dat je als CIO niet in valkuilen trapt

“Je moet geen ma nager zonder i n houd wil len zijn, maar a ltijd een benadering z o e k e n v a n u i t j e v a k g e b i e d .”

- Lineke Sneller

14

.ego

Interview Lineke Sneller

door te denken dat je als CIO de strategie kunt bepalen en

binnenkomt v ia het internet. Tele2 is in staat gebleken

hier in beslissingen kan nemen. Beslissingen moeten dan

snel in de klantbehoefte te voor zien. Met deze snelheid en

ook niet genomen worden op basis van wat mogelijk is met

flexibiliteit onderscheidt Tele2 zich van haar concurrentie.

de IT, maar men moet altijd kijken naar de doelstellingen van de organisatie en kiezen voor een project als deze in

Sneller combineer t haar baan met onder zoek aan Nyenrode

het beleid past. Op dit moment komen er v iermaal meer

Business Universiteit. Haar onder zoek is onder andere

aanvragen voor IT projecten binnen dan dat de afdeling qua

ger icht op ‘enterpr ise resource planning’ (ERP), het effect

mensen en budget aankan. Om deze reden heeft Tele2 het

van IT op de financiële prestaties van de onderneming en

gehele IT por tfolio management her zien, v ijf van de negen

de relatie tussen IT en duur zaam ondernemen. Tevens is

directieleden bepalen nu de volgorde van IT projecten.

zij in 2011 benoemd tot hoogleraar Accounting Information Systems. Aan de Nyenrode School of Accountanc y &

Volgens de jur y van de ‘CIO van het jaar’ verkiezing

Controlling deed Lineke Sneller promotieonder zoek naar de

blonk Sneller uit vanwege haar innovatieve aanpak,

financiele effecten van ERP-systemen. Voor haar onder zoek

een voorbeeld hier van is het ‘businesspor tal’ dat haar

ver zamelde Sneller data van bedr ijven die tussen 1 januar i

afdeling binnen Tele2 opzette. Dit businesspor tal is voor

1995 en 31 december 20 05 aangaven dat zij van plan waren

de zakelijke markt gemaakt,

een ERP-systeem te gaan

voor grote organisaties als

implementeren. Sneller

minister ies en voor het midden-

concludeerde uit haar

en kleinbedr ijf. Zakelijke

onder zoek dat bedr ijven bij

klanten kunnen v ia dit por taal

het aankondigen van een ERP-

eenvoudig en op detailniveau

systeem hun beurswaarde zien

inzicht kr ijgen in gebruik van

toenemen. Na de beurswaarde

telefonie of internet. Tevens

geanalyseerd te hebben

kunnen rappor tages worden

onder zocht Sneller of bij de

samengesteld, waarbij je kunt

betreffende organisaties ook

denken aan een kostenover zicht

de productiv iteit dr ie tot v ijf

per vestiging. Een ander

jaar later was gestegen als

voordeel van dit por taal is

gevolg van het implementeren

dat klanten de k waliteit van

van het ERP-systeem. Hieruit

de dienstverlening van Tele2

bleek dat in vergelijking

in de gaten kunnen houden.

met bedr ijven zonder een

Klanten kunnen inzien of Tele2

ERP-implementatie de

haar beloofde dienstverlening

productiv iteit niet significant

nakomt, zij kr ijgen een over zicht

afweek. Sneller schreef ook het

van incidenten en informatie

“Basisboek ERP” waar in zij aan

over de prestaties van het

de hand van haar theoretische

netwerk. Klanten kunnen dus

kennis en praktische

erg eenvoudig de prestaties van

er var ing de ERP-markt en de

het netwerk monitoren. Tevens kr ijgen klanten informatie

implementatie van een ERP-systeem uitlegt. Volgens Sneller

over hoe Tele2 haar ser v ice levels nakomt. Ook kunnen

is het ener zijds werken binnen een bedr ijf als Tele2 en

beheerprocessen voor de Tele2-diensten door klanten zelf

het ander zijds onder zoek doen aan Nyenrode een leuke en

geregeld worden en kan men v ia persoonlijke instellingen

uitdagende combinatie waardoor ze altijd druk bezig blijft.

aangeven op wat voor manier men op de hoogte gehouden w il

Negentig procent van haar tijd werkt ze bij Tele2 en de

worden bij incidenten. Zo kan het zijn dat de een graag zo

vr ijdagmiddag en soms ook op zaterdag is ze aanwezig bij

spoedig mogelijk een sms ontvangt wanneer er een stor ing is,

Nyenrode. De combinatie tussen werken in het bedr ijfsleven

maar w il de ander absoluut niet ‘s nachts gestoord worden

en onder zoek doen heeft volgens Sneller een zeer voordelige

en ontvangt in dat geval liever de volgende ochtend een

w isselwerking. Door haar onder zoek heeft zij altijd inzicht

e-mail. Niet alleen in de zakelijke markt wordt bij Tele2

in de nieuwste ontw ikkelingen en blijft ze actief in de weer

een voordeel behaald, ook de consumentenmarkt heeft een

met haar vakgebied, wat ze kan gebruiken en toepassen in

voorsprong door een goede inzet van IT. In het ‘webkanaal’

het bedr ijfsleven. Ander zijds is het voor haar onder zoek

is de afgelopen jaren fors geïnvesteerd, het resultaat

van toegevoegde waarde dat ze met een been in het

daar van is dat op dit moment der tig procent van de orders

bedr ijfsleven staat en dus veel praktijker var ing heeft.

.ego

15

Interview Lineke Sneller

De afw isseling tussen het drukke, zeer veranderlijke

Uiteraard sloten w ij weer af met de vraag “wat zou u de

bedr ijfsleven en tussen het onder zoek op Nyenrode, wat

information management student w illen meegeven?”. “Het

minder ger icht is op de kor te termijn, er vaar t zij als zeer

belangr ijk ste is om plezier in je vakgebied te hebben, dit

positief.

is altijd de beste basis”, zo stelt zij. “Omdat er altijd een tekor t aan mensen in de IT is, zul je hard moeten werken.

Wij vroegen Sneller hoe zij zich voelt als vrouw in een IT

Je hebt hierdoor echter wel zeer veel mogelijkheden, je

wereld die vaak door mannen gedomineerd wordt. Hier

kan altijd zelf beslissen welke kant je op w il”. Sneller

kan zij zelf heel kor t over zijn: “ik ben mijn hele leven

v indt het belangr ijk om altijd in contact te blijven met je

vrouw geweest en dus weet ik niet beter”. Ze legt hier

vakgebied. “Hierdoor kun je inhoudelijke oplossingen zoeken

de vergelijking met een uitspraak van Shani Dav is toen

voor organisatieproblemen, je moet geen manager zonder

hem gevraagd werd hoe het voelde om de eerste z war te

inhoud w illen zijn, maar altijd een benader ing zoeken vanuit

schaatskampioen te zijn: “Ik weet het niet, ik ben mijn hele

je vakgebied. IT is een erg snel veranderend, en daardoor

leven al z war t. Het is geen verdienste, ik weet niet beter.”

afw isselend vakgebied”, dit is dan juist ook wat zij er zo leuk

Ze kaar t aan dat het vrouwentekor t in de IT wereld wel

aan v indt. Sneller v indt dat het in het vakgebied van IT niet

een typisch Nederlands probleem is, in haar buitenlandse

voelt alsof je moet wachten tot je met pensioen kunt gaan,

carr ière heeft zij dit in veel mindere mate zo er varen.

je moet altijd blijven leren.

Verder stelt ze dat het wel zonde is dat er niet meer vrouwen en ook mannen geïnteresseerd zijn in IT. Dit omdat ze het zelf zo’n ont zettend leuk en uitdagend vakgebied v indt.

Mei 2011 - Juni 2011

O. Toth

Mar ianna Nikoghosyan

Universiteit van Tilburg

Universiteit van Tilburg

Organizational Reliability from Perspectives of High

Application of Scrum Framework, Non-software Project

Reliability Theor y and Normal Accident Theor y

Management

Dr. B.A. van de Walle

Prof. Dr. P.M.A. Ribbers

D.J.M. van der Loo Syntens Leveraging BPMN 2.0 for Collaboration in the Construction Sector: Extensions for Smart Business Transactions and RFID Prof. Dr. W.J.A.M. van den Heuvel

16

.ego

Door: Linda Beeksma

DE SIERTEELT KETEN IN BLOEI! N e d e r l a n d i s d e s p i l i n d e i n t e r n a t i o n a l e s i e r t e e l t s e c t o r. V a n vere d el aar s e n teler s tot ver ko p er s e n ex p o r t b e dr ijve n: N e d er l an d b e s chik t over e e n fijnma z ig e n h o o g w aardig n et wer k aan b e dr ijven dat alle facetten van de keten omspant. Nederland is dan ook de plaat s w aar v r aag en aanb o d bij elkaar ko m en, v anuit Euro p a en daar b uite n. Binn e n ‘N e d er lan d Sier te eltlan d’ n e e mt blo e m e nveilin g F lo r aH olland e e n centr ale p o sitie in. Al s mar k tplaat s he eft z ij d e rol v a n m a t c h m a k e r, i n t e r m e d i a i r é n k e n n i s c e n t r u m . F l o r a H o l l a n d h e e f t 8.0 0 0 natio nale en inter natio nale aanvo erd er s, o ngeve er 3.0 0 0 klanten e n z e t v o o r r u i m € 4 ,1 m i lj a r d p e r j a a r o m . B i j F l o r a H o l l a n d w e r k e n 4.20 0 medewerkers.

Ketenoptimalisatie door elektronische berichtuitwisseling

moet een E AB versturen voordat een par tij bloemen of

De diversiteit aan sier teeltproducten is enorm, de

wordt onder andere bepaald waar een par tij neergezet moet

handelsstromen zijn gigantisch en de bloemen wordt binnen

worden en of een par tij bijvoorbeeld gekeurd moet worden.

een zeer kor te tijd afgeleverd over de hele wereld. Snelheid

Zonder elektronische informatie is het niet mogelijk het

en efficiëntie zijn cruciaal om te kunnen bestaan in de sterk

geautomatiseerde proces te doorlopen en gaat de par tij

competitieve wereld van bloemen en planten. Elke schakel

een handmatig en minder efficiënt proces in. Als de par tij

moet in elkaar passen om het proces op volle toeren te laten

verkocht is, kr ijgt een k weker een elektronisch ber icht met

verlopen. Met een nog efficiënter logistiek proces zijn in de

de opbrengst van de par tij retour. Kwekers kunnen ook een

sector bespar ingen haalbaar, mits goede digitale informatie

elektronische creditfactuur ontvangen.

planten fysiek op de veiling aankomt. Op basis van de E AB

beschikbaar is. Het gebruik van standaardber ichten maakt deze digitale informatie-uitw isseling mogelijk tegen de laagst

Kopers kr ijgen van iedere transactie die ze maken v ia

mogelijke ketenkosten. Florecom is de organisatie die sinds

de veiling een elektronische terugkoppeling. Als kopers

1992 samen met en voor alle par tijen in de sier teeltketen

producten kopen v ia de klok ontvangen ze een elektronische

standaardber ichten en codes ontw ikkelt, beheer t en toepast.

kloktransactie (EK T). Kopers die een order v ia bemiddeling plaatsen, ontvangen een elektronische orderbevestiging.

Kweker- en koperberichten

Op basis van deze gegevens kunnen kopers de producten

Het eerste ber icht dat ontw ikkeld is, is de elektronische

in hun webshop plaatsen of direct door verkopen aan hun

aanvoerbr ief (E AB). Hier in staat vermeld om welk

klanten. Meer informatie over de logistieke lever ing wordt op

product het gaat, het aantal dat aangeboden wordt, de

een later tijdstip verstuurd in het lever ingsber icht. Kopers

sor ter ingscodes, eventuele keurcodes, et cetera. Een k weker

kunnen ook een elektronische factuur ontvangen.

Vei len en bemiddelen B l oemen en p l anten wo rden op t wee ve r sch i l l ende man ie ren ve r kocht via Fl o ra H o l l and: doo r m iddel van de K l ok of doo r Bem iddel i ng (Fl o ra H o l l and Con nect). E r z i j n 3 8 k l ok ken ve rdeel d ove r de vi jf vestig i ngen van Fl o ra H o l l and waa r dagel i j k s, bi j af s l ag, p roducten k un nen wo rden gekocht. Kope r s nemen f ys iek p l aat s i n de afm i j n zaa l of l oggen el ek t ron i sch i n en k un nen dan Kopen O p Afstand (KOA). D aa r naas t bem iddelt de vei l i ng tus sen k weke r s en kope r s. Kope r s k unnen z ich h ie r mee ti jd ig ve r zeke ren van vo ldoende p roducten, via bem iddel en k unnen kope r s namel i j k ook op te r m i j n i n kopen.

.ego

17

FloraHolland

N ieuwsg ie r ig?

Mee r i nfo r matie ove r ketenopti ma l i satie en de recente ont w i k kel i ngen daa r i n i s te vi nden op w w w.f l o raho l l and.com en w w w.f l o recom.n l. Ove r de samenwe r k i ng bi n nen H ubWays k un je mee r uitl eg vi nden op w w w.hubways.n l. D e ont w i k kel i ngen z i j n ook te vo l gen via Tw it te r : t w it te r.com/H ubWays.

Ketenreleaseproces

Ontwikkelingen

Kopers en k wekers maken voor de automatiser ing van

Het grootste deel van de ber ichten is ontw ikkeld op basis

hun processen gebruik van standaardpakketten van

van de edifact standaard, beschikbaar sinds eind jaren

softwareleveranciers. Deze pakketten versturen en ontvangen

’80. Inmiddels wordt X ML steeds meer de standaard voor

de elektronische ber ichten van en naar FloraHolland.

ber ichtuitw isseling maar de sier teeltketen er vaar t last

Onder regie van Florecom en FloraHolland v indt twee keer

van de wet van de remmende voorsprong. Het grootste

per jaar een ketenrelease plaats waarbij w ijzigingen op

deel van de 8.0 0 0 aanvoerders, ongeveer 3.0 0 0 kopers en

ber ichten of coder ingen worden doorgevoerd. Dit vereist

tientallen software leveranciers, heeft kennis van of werkt

afstemming tussen alle par tijen in de sier teeltketen:

met de edifact standaard. Het is een gigantische operatie

FloraHolland, softwareleveranciers voor k wekerpakketten,

om alle ber ichten om te zetten en een echte business case

software leveranciers voor koperpakketten en kopers en

ontbreekt.

k wekers die zelf hun automatiser ing ver zorgen. Wensen die worden ingediend worden gewogen: hebben meerdere

In overleg met de softwareleveranciers worden alle nieuwe

par tijen baat bij de w ijziging? Wat kost het om de w ijziging

elektronische ber ichten ontw ikkeld op basis van X ML. Het

door te voeren? Is de samenhang van de ber ichten geborgd?

is de ver wachting dat op deze manier steeds meer X ML

Als afgesproken is welke wensen in de release worden

ber ichten gaan ontstaan en op termijn een kantelpunt

opgenomen, gaan alle par tijen de nieuwe versie realiseren en

bereikt wordt, waarna de laatste edifact ber ichten kunnen

implementeren. Op het afgesproken moment kan iedereen de

worden omgebouwd.

nieuwe versie van een ber icht ver zenden en/of ontvangen.

Over de auteurs I r. L i nda Beek sma (1975) i s s i nds 2 0 0 2 we r k zaam bi j Fl o ra H o l l and i n d ive r se functies op het g rensvl ak van bus i nes s en I CT. A l s team l eide r PM D e - Bus i nes s i s ze op d it moment ve rant woo rdel i j k voo r het keten rel easep roces en de doo ront w i k kel i ng van de el ek t ron i sche be r ichten.

D r s. M ich iel van Veen (1982) i s s i nds 2 0 0 8 we r k zaam bi j Fl o ra H o l l and i n de functie van consu ltant supp l y cha i n devel opment. H i j i s p rojectmanage r voo r de p rojecten G reen ra i l (i nte r modaa l ve r voe r), Tradepa r k B remen en H ubways.

18

.ego

D o o r : M i c h i e l v a n Ve e n

HUBWAYS VOOR COLLECTIEVE VERBETERING IN TRANSPORT TUSSEN GREENPORTS

De ver voersstromen tussen de marktplaat sen van de Nederlandse gre e np o r t s st aan o n d er dr u k. L o g istie ke o ptimalis er in g is e s s e ntie el o m d e wereld w ijd e p o sitie v an het N e d er land s e sier te eltclu ster te kunnen behouden en versterken. In het nieuwe logistieke initiatief H u bWay s pro b eren k weker s, ver vo erd er s, ex p or teur s, hand elaren en FloraHolland samen het transpor t tussen de marktplaat sen te o ptimalis ere n.

De sier teeltsector digitaliseer t en v ir tualiseer t. De

per gereden kilometer. Andere doelstellingen zijn een

verkeerscongestie neemt toe, de brandstofpr ijzen zijn

verbeter ing in leefbaarheid, duur zaamheid en een

hoog, er zijn te weinig goede chauffeurs en de vraag naar

verminder ing van het aantal vrachtwagenbewegingen voor

duur zame producten groeit. Een collectieve aanpak van de

het totale cluster. Het centrale platform ondersteunt

ver voersstromen tussen de zes belangr ijk ste marktplaatsen

de logistieke stromen tussen de marktplaatsen van de

is dus nodig. Inr ichting van een centraal platform maakt

Greenpor t-gebieden en kan ook voor centrale facturer ing

coördinatie en integrale samenwerking in transpor t tussen

zorgen.

de marktplaatsen mogelijk. Met HubWays worden duur zame oplossingen gerealiseerd die indiv idueel niet haalbaar

Momenteel worden de huidige processen en het netwerk

zijn. Die spelen in op verdere digitaliser ing van het

van de verschillende bedr ijven binnen de Greenpor ts

Nederlandse sier teeltcluster en creëren een onafhankelijk

in kaar t gebracht. Gekeken wordt naar k wekersstromen

coördinatieplatform dat de sier teeltlogistiek versterkt.

(bemiddelingsstromen en stromen voor de klok), kopersstromen (aflever ing van Kopen op Afstand (KOA-)

Samen op de goede weg

producten) en impor tstromen. Ver volgens worden dr ie

Meer dan v ijftig k wekers, kennisinstellingen, handels-

logistieke coördinatieconcepten uitgewerkt. Vergelijking van

en transpor tbedr ijven zetten, onder aanvoer ing van

de concepten, prestaties en haalbaarheid leidt tot de keuze

FloraHolland en de VGB en met steun van de overheid,

van een voorkeursconcept, wat ver volgens op draag vlak

samen een onafhankelijk logistiek coördinatieplatform op.

onder de stakeholders getoetst wordt. Dit voorkeursconcept

Dat moet transpor t tussen marktplaatsen en processen op

wordt medio 2012 ingevoerd en in pilots bewezen. Ook het

marktplaatsen optimaliseren, clusteren en verbeteren.

transpor t van logistieke middelen kan eventueel later aan

Dit bespaar t transpor tkosten en verbeter t de opbrengst

het systeem gekoppeld worden.

G reenpo r tcl uste r : de k racht van bundel i ng D e tui nbou w i n ons l and i s g econcent ree rd i n een aanta l ke r nen: de G reenpo r t s. Je k unt deze G reenpo r ts ve rg el i j ken met l og i stieke ‘ma i npo r t s’ zoa l s Sch i pho l en Rot te rdam. Net a l s deze ma i npo r t s z i j n de G reenpo r t s g eb ieden met een concent ratie van bed r i jven, d ie s te r k met el kaa r z i j n ve r bonden.

I n het G reenpo r tcl us te r vi nden we teeltbed r i jven, vei l i ngen, af zeto rgan i saties, handel sbed r i jven, ex po r teu r s en tui nbou w toel eve rancie r s b i j el kaa r. Vaak z i j n e r ook ve redel aa r s en ve r mee rde raa r s van p l anten en zaden te vi nden. Ook ande re bed r i jven d ie actief z i j n i n de tui nbou w z it ten d ichtbi j het vuu r, zoa l s ken n i si nstel l i ngen, d ienst ve r l ene r s en f i nanciël e i ns tel l i ngen. D oo rdat a l l e bel ang r i j ke pa r tne r s zo d icht bi j el kaa r z it ten i s e r een i ntensieve uit w i s sel i ng van ken n i s en wo rdt e r op ta l van te r rei nen met el kaa r sameng ewe r k t.

I n d it net we r k sti m u l e ren onde r nem i ngen en ken n i s i ns tituten el kaa r om topp res taties te l eve ren. D e theo reti sche basi s h ie r voo r i s i n mee rde re a r ti kel en ve r woo rd doo r M ichael Po r te r, p rofes so r aan Ha r va rd Un ive r sit y. I n N ede r l and ken nen we G reenpo r t Wes tl and/Oos tl and, G reenpo r t Ven l o, G reenpo r t Aa l smee r, G reenpo r t D ui n - en Bo l l enst reek en G reenpo r t Boskoop. Naas t de ke r ncl us te r s i s e r nog een aanta l g rootscha l ig e p roductieg eb ieden (satel l ietgebieden) d ie samen G reenpo r t H o l l and vo r men.

.ego

19

HIPO HAALT ER MEER UIT ONTDEK TNO WIJ ZOEKEN HIGH POTENTIALS MET TOMELOZE ENERGIE OM SAMEN INNOVATIEVE OPLOSSINGEN TE VINDEN VOOR VRAAGSTUKKEN VAN VANDAAG EN MORGEN.

WERKENBIJTNO.NL

Het jaar was 2001; het jaar waarin George Bush de 43 e president van de Verenigde Staten werd, de MKZ-crisis begon, het homohuwelijk bij wet toegestaan werd in Nederland, er twee vliegtuigen in de Twin Towers vlogen, de eerste Apple Store werd geopend en SBIT voortaan verder ging onder de naam “Studievereniging SBIT” in plaats van “Studievereniging Bestuurlijke Informatiekunde Tilburg”.

Hoogtepunt dat jaar was echter de oprichting van .ego magazine; een heus full-colour semi-wetenschappelijk magazine uitgegeven door studievereniging SBIT (nu Asset | SBIT). Tien jaar .ego magazine dus alweer en in die tijd zijn er 30 edities verschenen met een totale oplage van maar liefst 31.600 stuks! Is er veel veranderd in tien jaar? Het design heeft in ieder geval de nodige veranderingen ondergaan, van een blad met soms te lage resolutie plaatjes naar een schitterend professioneel design, maar hoe staat het met de inhoud? Was het vroeger beter, of juist slechter? Wij vonden het hoog tijd om wat dierbare herinneringen op te halen met oud-redactieleden van het magazine en te kijken wat de hoogtepunten zijn van tien jaar .ego.

.ego

21

JA ARGA NG 1

SEPTE MBER 20 01 Een nieuw magazine is geboren: de redactie begint aan de eerste

JA ARGA NG 5

APRIL 20 06

editie van .ego!

Inter v iew met

JANUARI 20 02

Peter Hagedoorn

JA ARGA NG 4

De eerste editie valt

DECE MBER 20 0 4

op de mat

Inter v iew met

(CIO van het jaar 20 05, toen van Océ)

Ben Woldr ing

M A ART 20 02

JA ARGA NG 2

Inter v iew met

APRIL 20 03

Vincent Ever ts

Column van

(internet- en

Bor is Dittr ich

(de 13-jar ige opr ichter

Michel van der Bel JA ARGA NG 3

AUGUSTUS 20 0 4

Wilber t Kieboon

JUNI 20 02

Inter v iew met Ar thur

Pieter Buijs

(toen CEO van Atos

Inter v iew met RTL Z

Docters van Leeuwen

(toen CIO van KPN)

Or igin)

20 02

Oorlog in Irak

20 03

Microsoft Europa,

Inter v iew met

Inter v iew met

Introductie euro

(toen v ice-president

JULI 20 05

AUGUSTUS 20 03

20 01

Inter v iew met

van w w w.bellen.com)

gadgetgoeroe)

George Bush president VS

JULI 20 06

Midden-Oosten en Afr ika (E ME A) voor de publieke sector)

Oplever ing Westpoint in Tilburg

20 04

Onthulling Airbus A 380

20 05

We beginnen onze reis tien jaar terug in de tijd en laten een

alles konden maken of organiseren omdat er toch wel genoeg

toenmalig redactielid van het eerste uur aan het woord:

sponsors zouden zijn. Om in die tijd een nieuw full-colour k war taalmagazine op te star ten en daarbij de lay-out uit

Peter Verboor t

te besteden aan een niet heel goedkope externe par tij (de

Tja, het tienjar ig bestaan van het .ego magazine. Dat

eigenaresse reed een Porsche), getuigt van dur f en geloof

betekent dus ook dat het al tien jaar geleden is dat de

in eigen kunnen; of van stupiditeit. Doorhalen wat niet van

.ego door de commissies van 20 0 0/20 01 (de opzet) en van

toepassing is.

20 01/20 02 (de uitvoer ing) is geïntroduceerd. Ja jongens en meisjes, we spreken hier over het tijdperk van de gulden.

Tja, die goede oude tijd. In tegenstelling tot deze editie

Over de tijd dat Willem-Alexander nog niet getrouwd was,

van de .ego is mijn eigen 30 e editie al wel weer een tijdje

laat staan dr ie dochters had. Dit is ook de tijd waar in de

geleden. Maar laten we zeker niet ver vallen in het “vroeger

Tw in Towers nog gewoon overeind stonden.

was alles beter” adagium. Die Euro is namelijk best wel handig, Willem-Alexander had een veel lelijkere vrouw

Tja, die tijd. Toen de .ego nog gewoon de i-Catcher heette,

kunnen trouwen en het brein (voor zover je daar van kunt

niet in 65.536 maar in 2 kleuren werd gedrukt en toen A sset |

spreken) achter 9/11 is er niet meer. En ook de .ego is in de

SBIT nog gewoon SBIT was. Toen BIK geloof ik al wel net naar

afgelopen tien jaar een meer dan waardige opvolger van de

IK was omgedoopt. En toen alles met een punt en dr ie letters

i-Catcher gebleken. En wat we over nog eens tien jaar van

erachter nog stoer was. Je ziet in die laatste twee zinnen

deze .ego v inden is helemaal niet relevant. Toch?

meteen de relatie met de naam .ego. Er zijn echter mensen geweest die dachten dat de naam .ego te maken had met de arrogantie van het verantwoordelijke bestuurslid…

Tja, wat een tijd. Voor zitter van SBIT in het jaar 20 01/20 02 en onder andere redacteur van de .ego. Ook alweer tien jaar terug. Een tijd waar in de economische situatie ook wat minder was, waardoor SBIT en de .ego-commissie niet zomaar

22

.ego

Over Peter ⹅ ⹅ Hoofdredacteur (en bestuurslid SBIT) in collegejaar

20 01/20 02 ⹅ ⹅ Daar voor onder andere lid van de i-Catcher commissie ⹅ ⹅ Huidige functie: Informatie- en por tfoliomanager bij

Ctgb

20 0

10 jaar .ego

JA ARGA NG 7 JA ARGA NG 10

JUNI 20 08 JA ARGA NG 6

Onder zoek naar voetbal

DECE MBER 2010

& ICT bij A Z

Vier exper ts (Hy ves,

NOVE MBER 20 06

UPC, Buz zcapture en

Inter v iew met

Inter v iew met

Pr imeLife) over social

Mark Rutte

Mar io der Weduwen

media

(toen CIO van de ANWB)

M A ART 20 07

JA ARGA NG 9

Inter v iew met Hennie Wesseling (toen CIO van TNT Post)

Inter v iew met

APRIL 2010

Inter v iew met

Ruud Vreeman

Inter v iew met

Pieter Schoehuijs

(toen Burgemeester

Arjen Dorland

(CIO van Ak zoNobel)

Tilburg)

(CIO van het jaar 20 0 9,

JUNI 20 07

Shell Downstream)

Inter v iew

Inter v iew met

Sven Postma

Alexander Baas

(toen v ice-president ICT Operations bij KL M)

0 06

MEI 2011

(CIO van het jaar 20 07, toen van SNS Bank)

Rembrandtjaar

JA ARGA NG 8

20 07

Inter v iew met

APRIL 20 09

JULI 20 0 9

Lineke Sneller

Inter v iew met

Eerste Linkedin katern

(CIO van het jaar 2010,

Jan Kees de Jager

met oud IM’ers

Tele2)

Economische cr isis

Introductie iPhone

(4 0 0 e geboor tedag)

JULI 2011

20 08

De Mexicaanse gr iep

Nederland bereikt finale

breekt uit

WK Zuid-Afr ika

20 09

2010

2011

Bar t Drewes

Als ik terugdenk komen bij mij twee mooie er var ingen naar

Allereerst w il ik Studievereniging A sset | SBIT en

boven. De eerste was een inter v iew bij Vincent Ever ts thuis.

alumnivereniging Ek sbit feliciteren met het tweede lustrum

Samen met Roel Ikink ben ik naar Amsterdam afgereisd, waar

van .ego. Het magazine, dat tot doel heeft geïnteresseerden

we bij hem thuis het inter v iew afnamen. De van te voren

in het vakgebied Informatiemanagement te informeren over

geformuleerde vragen bleken echt niet nodig. Vincent Ever ts

actuele onder werpen binnen het vakgebied, staat. Daarbij

zat boordevol ideeën, vol passie en had oog voor nieuwe

zorgt de kruisbestuiv ing tussen wetenschap, bedr ijfsleven en

gadgets. Hij liet er ook een aantal in praktijk zien. Van

overheid voor extra glans. Daar mag je trots op zijn!

e-readers (dit gaat het worden), v ia een i-mode telefoon uit Japan (kijk nu eens hoe lekker dat in de hand ligt) naar een

.ego Is een succesvolle opvolger gebleken van de i-Cather

site waarop je kon zien wat er met het gedoneerde geld aan

die voor het laatst verscheen in oktober 20 01. Punt-ego?

een goed doel nu echt gebeurde. Een andere mooie er var ing,

Nee, dot-ego. Het was wel even wennen. Het was een

een inter v iew over de samensmelting van telev isie en

leuke uitdaging mee te kunnen werken aan het neer zetten

internet op, zo bleek bij aankomst, ‘de zolder van Beursplein

van het nieuwe blad. De formule met ar tikelen, columns

5’. Daar was het toen net opger ichte RTL Z gehuisvest.

en inter v iews bleek aan te slaan bij de doelgroep en was

Dank zij .ego k wam je daar toch mooi even boven.

werkbaar voor de redactie. In mijn per iode als redactielid vanuit SBIT was het denk ik relatief eenvoudig om aan

.ego heeft zich de afgelopen jaren verder

adver tenties en ar tikelen voor het blad te komen. We legden

geprofessionaliseerd. De vormgev ing is strak en ook de .ego

de lat wel hoog, in elke editie moest een prominent aan het

weblog mag er zijn. Ik wens de redactie succes en vooral ook

woord zijn. Een CEO, CIO, minister, staatssecretar is, tweede

plezier toe!

kamerlid of andere prominent was het doel. De goede sfeer in de redactie droeg er denk ik zeker ook aan bij dat dit lukte. Nadat ik was afgestudeerd, kreeg ik de kans om vanuit Ek sbit samen met Fons Basten de inhoudelijke bijdrages te ver zorgen. Dat heb ik uiteindelijk tot eind 20 0 6 met veel plezier gedaan.

Over Bart ⹅ ⹅ Redactielid namens SBIT van september 20 01 t/m 20 02 ⹅ ⹅ Redactielid namens Ek sbit van 20 03 t/m 20 0 6 ⹅ ⹅ Huidige functie: coördinator informatiebeleid bij de

Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)

.ego

23

Joost van Lier Onlangs bereikte mij per mail het ver zoek om ‘oud (hoofd-) redacteurs wat te laten ver tellen over hun er var ing met het magazine’. Lichte paniek maakte zich van mij deel. In welk jaar was dat ook al weer? Wat deed ik toen? Gelukkig zat er bij het ver zoek een vragenlijst, zodat de inspiratie toch lang zaam bovenk wam.

Over Jos ⹅ ⹅ Redactielid vanuit het bestuur 0 6/07 ⹅ ⹅ .ego voor zitter 07/08, ⹅ ⹅ DsK. tot december 20 08 (actief) ⹅ ⹅ Huidige functie: adv iseur bij Organisatie en IT-

adv iesbureau Vellekoop & Meesters bv te Hoevelaken

De uitdaging was altijd content, content en de rode draad.

Jos Overbeek

Wie heeft er wat relevants te melden, hoe zit het met de

Vor ige maand ben ik verhuisd. Bij het inpakken k wam ik

agenda van de desbetreffende persoon, en hoe past dat dan

toevallig alle oude edities (9 jaargangen!) nog tegen. Op zo’n

(meestal niet) binnen de deadlines voor .ego? De rode draad

moment maak je de keuze, wegdoen of toch nog een keer

was ook altijd een probleem: hoe schr ijf je een redactioneel

meeverhuizen? En die keuze kan je niet maken zonder terug

dat lekker loopt en de lezer aan de hand neemt de vaak zeer

te kijken.

diverse ar tikelen.

In al die jaren is er eigenlijk inhoudelijk niet veel Het meest interessante ar tikel was wat mij betreft het

veranderd. Nog steeds is het een mix van bedr ijfsar tikelen

inter v iew met Fr its Gronsveld, destijds hoofd projectdirectie

en zelfgemaakte inter v iews, waarbij wel geleidelijk enkele

van C20 0 0. Wat me daar van is bijgebleven, kom ik soms ook

w ijzigingen zijn doorgevoerd. Toen ik k wam werd nog

tegen in mijn werk als IT auditor. Fr its, projectmanager in

gebruikt gemaakt van een stelling, die een stille dood

har t en nieren, ver telde vakkundig over de successen van

stier f, maar inmiddels v ia het weblog weer helemaal terug

het C20 0 0 project, ter w ijl op dat moment de media ook

is! Verder veranderde het uiterlijk van donkerblauw, v ia

volstonden over C20 0 0. Maar dan wel over de problemen met

lichtblauw met vreemde blokjes tot het huidige design. Mijn

het systeem, die volgens mij nooit helemaal zijn opgelost

.ego-tijd begint bij die laatste fase, in 20 0 6, toen ik vanuit

(zie ook http://nl.w ikipedia.org/w iki/C20 0 0 # Problemen).

het bestuur de redactie k wam versterken. In die tijd kreeg

Wijze les voor IT auditors: een projectmanager is en blijft

de .ego extra pagina’s omdat anders de adver tenties achter

overal en altijd (over)optimistisch (ook als er niemand meer

elkaar geplaatst moesten worden. Toch was er ruimte om

in gelooft…).

zelf aan de slag te gaan. De leuk ste ar tikelen, om te lezen en te maken, zijn toch degene die door de commissie zelf

Een andere vraag uit het ver zoek was: ‘Wie zou nog eens

bedacht en geregeld worden. Ik bewaar mooie her inner ingen

moeten worden geïnter v iewd?’. Wat volgens mij echt

aan inter v iews in de Rotterdamse Haven, met Mark Rutte

geweldig voor .ego zou zijn, is een inter v iew met een

vlak voor de verkiezingen van 20 0 6 en het onder zoek naar

prominent als Mark Rutte. Dat zou dan een algemeen ar tikel

ICT in het voetbal waarbij we een bezoek brachten aan A Z

kunnen zijn over de v isie die hij heeft op ontw ikkelingen

in Alkmaar. Daarnaast ben ik trots op de lay-out w ijzigingen

die Nederland doormaakt op bijvoorbeeld het gebied van

waar we in 20 0 6 mee begonnen en in 20 07 verder konden

biometr ie, de elektronische handtekening, netneutraliteit,

uitbouwen, het leidde zelfs tot een heuse DesignKomissie,

etc. M ocht dat nou nét niet haalbaar zijn, dan is een follow-

wat de uitstraling van SBIT en .ego zeker ten goede zijn

up inter v iew (zie .ego jaargang 3, editie 2) met Szolt Zsabo

gekomen.

(voormalig Tweede Kamerlid voor de V VD met de por tefeuille ICT en thans v ice president bij Capgemini) over dezelfde

De beste .ego ooit? Zonder tw ijfel jaargang 7 editie 3, uit

onder werpen wat mij betreft ook zeer interessant.

juni 20 08. In het kader van 25 jaar Informatiemanagement een bomvolle editie met voornamelijk door de commissie zelf geschreven ar tikelen, een heus rondetafelgesprek tussen

Over Joost

CIO’s, een inter v iew met toenmalig burgemeester Vreeman

⹅ ⹅ Redactielid .ego in jaargang 2

van Tilburg en het eerste (en enige) .ego onder zoek ooit,

⹅ ⹅ Hoofdredacteur in jaargang 3

naar de status van ICT in het voetbal. Gelukkig ontdekten we

⹅ ⹅ Huidige functie: IT auditor bij Audit Rabobank Group

net op tijd de typefout op de kaft. ‘burgermeester en ipods’.

met als aandachtsgebied Rabobank International En de .ego’s? Ik kon er nog geen afscheid van nemen, dus wellicht over tien jaar weer een terugblik!

24

.ego

10 jaar .ego Remco Prins & Imre den Boer Tijdens het JOVD najaarscongres in november 20 0 6 hebben w ij Dhr. Mark Rutte, lijstrekker van de V VD en staatssecretar is van onder w ijs, cultuur en wetenschap enkele dagen voor de Tweede Kamer verkiezingen bereid gevonden een inter v iew af te geven (de v isie van V VD lijsttrekker Mark Rutte op onder w ijs, innovatie en ICT!). Voor de .ego commissie en studievereniging SBIT een van de hoogtepunten van het commissiejaar en zeker iets om trots op te zijn! Door middel van het weergeven van enkele communicaties w illen w ij de lezer van de .ego graag enig inzicht verschaffen in hoe een inter v iew tot stand komt en de onzekerheid over het wel of niet doorgaan van een prominenten inter v iew laten voelen.

Remco Prins aan Cas, Jos 23-10-2006 (5 jaar geleden) Ha Cas en Jos, A.s. zaterdag gaat het interview plaatsvinden in Rijswijk. Voor info zie www.jovd.nl/congres, er zullen veel goede sprekers aanwezig zijn. Het zou mooi zijn als we hier de hele dag kunnen vertoeven.

Maar... het interview moet nog wel voorbereid worden (“nieuwe opzet van het interview met inachtneming van de thema’s verkiezingen en economie en onderwijs in algemene zin”) En moet morgen doorgestuurd worden. Cas heb jij morgenmiddag (vanaf 12:30) hier tijd voor om dit met mij te maken.

Groet Remco Cas Schalkx aan Remco, Jos 24-10-2006 (5 jaar geleden)

Remco Prins aan Cas, Jos

Hoi Remco, Ik lees je mail helaas nu pas. Misschien moeten we hier maar even een nieuwe afspraak voor maken.

Ik zal ook even kijken wat ik alvast nu kan voorbereiden.

Het is wel van belang dat we weten hoe lang het interview kan duren, of we inderdaad de gehele dag kunnen blijven, of we foto’s mogen maken, of onze opzet nog goedgekeurd moeten worden, hoe laat het interview is, enz. Heb jij daar al duidelijkheid over?

Groeten, Cas

Cas en Jos, Heb even wat zitten zoeken in partijprogramma’s en zo. Het document is een rommeltje maar stuur het toch even door. Hebben jullie hier morgenmiddag nog tijd voor?

Ik krijg pas duidelijkheid van de persvoorlichter als we een nieuwe opzet hebben doorgestuurd. Maar als we het globaal houden en “inachtneming van de thema’s verkiezingen en economie en onderwijs in algemene zin” moet dat geen probleem zijn. Het interview zal waarschijnlijk aan het einde van de dag zijn. willen jullie ook bij het congres aanwezig zijn?

Graag jullie reactie, Remco Cas Schalkx aan Remco, Jos 26-10-2006 (5 jaar geleden) Remco, Jos, Is het al bekend hoe laat het interview met Mark Rutte plaats gaat vinden. Ik zou namelijk graag weer vanaf 16.00 thuis zijn i.v.m. werk. Ik ben de rest van de dag gewoon beschikbaar en vind het best leuk om het e.e.a. van het congres mee te pikken, al hoef ik er niet de hele dag rond te lopen.

Graag zou ik wel nog even het opzet van het interview ontvangen om te kijken wat het is geworden.

Laat maar horen!!

Remco Prins aan Cas, Jos Groeten,Cas Cas en Jos, Heb vandaag weer ogencontact maar die voorlichter zit in vergadering. Zijn sec. zou zorgen dat ie vandaag nog terugbelt. Houdt in ieder geval de zaterdag vrij.

Groet Remco ps. denk ook maar alvast aan een alternatieve invulling. Het kan best wel eens gewoon niet doorgaan.

“Het lijkt door te gaan……. En Imre den Boer is de gelukkige die mee mag”.

Groeten, Remco Imre den Boer aan E. Trinthamer 28-10-2006 (5 jaar geleden) Beste heer Trinthamer, In opdracht van Remco Prins stuur ik u hierbij een document met vragen voor het interview met Mark Rutte vandaag.

Met vriendelijke groet, Imre den Boer Imre den Boer aan Remco 5-11-2006 (5 jaar geleden) Hoi Remco, Hier is die dan, de eerste 11 minuten van het interview. Morgen om 10:30 even afspreken om deze samen te voegen en de laatste edit te doen?

Remco Prins aan Imre 6-11-2006 (5 jaar geleden) Groeten, Imre Imre, zie de bijlage. Heb beide stukken samengevoegd en er een verhaal van proberen te maken. Kijk er maar ff naar en probeer in jou stukken wat lijn te krijgen.

Groet Remco Remco Prins aan M. Rutte 6-11-2006 (5 jaar geleden) Geachte heer Rutte, De uitwerking van het interview dat wij tijdens het JOVD najaarscongres met u hebben gehouden heb ik inmiddels verzonden aan dhr. Trinthamer. Zelf zijn wij zeer tevreden over het resultaat.

Met vriendelijke groet, Remco Prins

.ego

25

10 jaar .ego

Joop Reijnoudt Wat gaat de tijd snel! Voor mijn gevoel zat ik vor ige week nog ar tikelen te redigeren of met InDesign te spelen om de .ego op tijd klaar te kr ijgen. Maar dat was al een jaar of v ijf geleden. Tijd om terug te kijken dus. De huidige redactie heeft me gevraagd dit te doen vanwege het tienjar ig bestaan en het verschijnen van de der tigste editie. Een mooi jubileum!

Als voor zitter van SBIT ben ik in 20 0 6 toegetreden tot de redactie. Dit heb ik volgehouden tot halver wege 20 0 9, toen ik het studentenleven ging verruilen voor het werkende leven. De grootste uitdaging zat ‘m er in om de editie iedere keer goed te vullen met ar tikelen die interessant zijn om te lezen, goed geschreven zijn en die niet te lang zijn. Want dat was vaak een probleem. Ook het design is toen flink op de schop gegaan. Weg met die lange lappen tek st. Plaatjes en figuren moesten voor de broodnodige afw isseling gaan zorgen. En met succes, denk ik! Want tussen alle blaadjes op de UvT, is de .ego wel een mooi professioneel magazine.

Een ar tikel dat me nog goed bijstaat, is het rondetafelgesprek met de “Bobo’s van IM”. Vol ver wachting toog ik met collega-redacteur Cas Schalk x naar het gesprek.

Belangr ijke CIO’s, w ijze mannen. Samen zouden ze dé oplossing bedenken voor het lage studentenaantal van de studie. De oplossing bleef uit. Een inhoudelijk gesprek ook.

Wat overbleef was een vermakelijke middag met oneliners en metaforen die me nog steeds bijstaan!

De grootste fout? Dat w il de redactie ook graag van me weten. Grote fouten kan ik me niet her inneren, maar veel kleine zijn samen ook groot. Als taalpur ist controleerde ik destijds ieder ar tikel tot in detail. Mierenneuker noemden ze mij dan. Vond ik niet, een professioneel magazine moet gewoon foutloos zijn. Zeker wat betreft d’jes en t’jes.

Gelukkig maakt een goed design veel goed. Een fr is ontwerp, een gave opmaak en mooie dikke, gladde bladzijdes. Lekker om in te bladeren, leuk om in te lezen. Soms diagonaal, soms wat beter. Dat is wat de meeste lezers doen. En dan valt zo’n foutje misschien niet eens op. Op naar de volgende tien jaar!

Over Niek ⹅ ⹅ Redactielid van 20 07 t/m 2011 ⹅ ⹅ Hoofdredacteur vanaf 20 08 ⹅ ⹅ DsK. van 20 08 t/m 2011 ⹅ ⹅ Huidige functie: Master student Information

Management en Junior Business Consultant bij V VAinformatiser ing Niek Maas Op een nazomeravond in 20 07 haalde de toenmalige voor zitter van SBIT, Cas Schalk x, zijn (toen nog) hypermoderne smar tphone uit zijn zak tijdens een SBIT maandborrel. Ik moest namelijk maar eens een keer komen praten bij SBIT over actief worden in een commissie. Tijdens dat gesprekje, op een mooiere en grotere kamer dan waar SBIT nu in zit, werd er besloten dat ik maar redactielid moest worden van de .ego. Zelf ar tikelen schr ijven, prominenten inter v iewen en andere content regelen leek me dan ook wel een mooie bezigheid. Dus zo geschiedde…

In jaargang 7 begon ik als redactielid met in editie 2 al direct een eigen ar tikeltje samen met Cas over de toekomst van de CIO. De studie bestond dat jaar 25 jaar en daar moest in de .ego natuurlijk aandacht aan besteed worden. De derde editie van dat jaar werd dan ook een speciale editie met onder andere een rondetafelgesprek met par tners, managers en CIO’s van verschillende organisaties over de toekomst van Informatiemagament en een inter v iew met de burgemeester van Tilburg, Ruud Vreeman. Het jaar daarna werd ik, na het afscheid van Jos Overbeek, hoofdredacteur van het magazine en k wamen er een aantal zeer mooie edities met als een van de hoogtepunten een inter v iew met Jan-Kees de Jager. Eindelijk was het de mannen van Ek sbit gelukt om de toenmalig staatssecretar is te str ikken voor een gesprek.

Persoonlijk hoogtepunt was echter een inter v iew met Arjen Dorland, CIO bij Shell Downstream en CIO van het jaar 20 08.

Een zeer interessant gesprek op het hoofdkantoor van Shell met de professionele fotograaf van Shell, wat zeer mooie plaatjes opleverde.

Sinds 20 08 ben ik ook betrokken bij de .ego als designkoning.

Taak: elke magazine weer “supermooi” maken. Stiekem was mijn credo als DsK. dan ook vaak “vorm boven inhoud”. Het design van het magazine was volgens ons zeker het mooiste

Over Joop ⹅ ⹅ Redactielid en ontwerp .ego 20 0 6-20 0 9 ⹅ ⹅ Huidige functie: Business consultant bij V VA-

informatiser ing

van alle studieverenigingen en vaak mochten we hier voor de complimenten in ontvangst nemen. Gelukkig hadden we altijd genoeg interessante inhoud om er ook een inhoudelijk goed magazine van te maken. Na v ier jaar hard werken voor dit inhoudelijk interessante en bovenal schitterend vormgegeven magazine sluit ik mijn per iode als hoofdredacteur af. En hoe kan dat nu beter dan bij het tienjar ig bestaan en de der tigste editie!

26

.ego

D o o r : J a a p v a n Re e s

DE INFORMATIERUIMTE, HET KENOBJECT VAN DE INFORMATIEKUNDE

G e e n ke n o bje c t, ge e n v ak. H et v ak ge bie d info r matie ku n d e is eige nlijk no oit uit de schaduw van het vakgebied infor matica gekomen. De o or z aak daar vo or lig t in het feit dat info r matieku n d e n o oit e en eigen ken o bje c t he eft gehad. Infor matieku ndigen h o u d en z ich b e z ig m et h e t v e r b a n d t u s s e n o r g a n i s a t i e e n i n f o r m a t i e, m a a r o r g a n i s a t i e i s het ken o bje c t v an d e organis atiele er en d e info r matie s y stem en z ijn het ken o bje c t v an d e infor matica. N u kan m en altijd ze ggen dat d e infor matiekunde z ich bez ighoudt met e en spe cifiek aspe ct van de o r g a n i s a t i e, h e t a s p e c t i n f o r m a t i e v o o r z i e n i n g o f m e t e e n s p e c i f i e k a sp e c t v an d e info r matie s y ste m e n, nam elijk h et fu n c tio n ele a sp e c t.

H et blijft e chter altijd m e e pr ate n over e en o n d er wer p w aarover anderen het voor touw hebben.

Bouwkundig architecten bev inden zich in een vergelijkbare

analogie door trekken kunnen we voor een informatiekundige

situatie. Architecten ontwerpen gebouwen maar bouwen die

tot de conclusie komen dat deze zich bezighoudt met het

zelf niet. Sterker nog in de opleiding van architecten komen

inr ichten van de informatieruimte. Een even abstract begr ip

een aantal essentiële vakken niet voor die nodig zijn om de

als het fysieke ruimte begr ip.

constructieberekeningen van een gebouw te maken. Dat is allang het vakgebied van de weg- en waterbouw ingenieur,

De informatieruimte

de constructeur. Wat doet de bouwkundig architect dan

Het begr ip (v ir tuele) informatieruimte kan het best worden

wel? Het antwoord is: de bouwkundig architecten houden

geïntroduceerd met een simpel voorbeeld. Figuur 1

zich bezig met het indelen en inr ichten van de ruimte.

is een model van een veel voorkomende situatie in een

Ruimtelijke ordening heet het dan ook wanneer het gaat over

organisatie: tijdregistratie. In dit diagram zien we twee

de ruimte buiten het gebouw, maar ook voor de binnenkant

informatieruimten (IR’n): de IR van een teamlid en de IR van

van gebouwen zijn de tekeningen van de bouwkundig

de teamleider. Het teamlid toont zijn tijdverantwoording

architect vooral ger icht op de ruimte. Waar de bouwkundig

aan de teamleider met behulp van een toonvenster in zijn

architect kijkt naar de w itte vlakken, kijken de aannemer en

IR. Vanuit het oogpunt van de teamleider kunnen we dit

de constructeur naar de z war te strepen. Wanneer we deze

formuleren als: de teamleider heeft de mogelijkheid in de IR van het teamlid te kijken door middel van het kijk venster in de IR van de teamleider.

Merk op dat als regel een kijk venster in de ene IR is verbonden met een toonvenster in een andere IR. Deze verbinding kan worden gelegd door elke vorm van informatietechnologie: fa x, webcam, papieren formulier, ERP-systeem of smar tphone app. In de figuur 1 zien we in de IR van het teamlid nog een ander soor t venster (reëel venster) dat niet verbonden is met een andere IR, maar met een oog op de wereld. Het staat voor de waarnemingen die gedaan kunnen worden van uit de IR van het teamlid aan de processen in de werkelijkheid, in dit geval de eigen tijdbesteding van een teamlid.

Het schema leest als volgt: een teamlid heeft in zijn Figuur 1: Voorbeeld informatieruimte

informatieruimte de mogelijkheid om zijn eigen activ iteiten

.ego

27

waar te nemen (reĂŤel venster) en een beeld te vormen van

functie van de muren. De architect LeCorbusier formuleerde

dit aspect van de wereld. Dit beeld van de wereld (en vele

als een van de grondbeginselen van het Modernisme in de

andere over wegingen niet weergegeven in dit model, zoals

architectuur: een str ikte scheiding van ondersteunende

reacties van de teamleider op eerdere tijdrappor tages) zal

elementen en ruimteverdelende elementen in de constructie

worden gebruikt om te beslissen wat het teamlid zal tonen

van een gebouw.

in het toonvenster om het beeld te beĂŻnvloeden dat de teamleider vormt door het bekijken van zijn tijdregistratie

Voor het begr ip v ir tuele informatieruimte is het essentieel in

kijk venster.

te zien dat de datasystemen aan de ene kant ondersteunen, door het transpor t en de opslag van data, en aan de andere

Een fysieke informatieruimte is een locatie waar men

kant kanaliseren en mensen beperken in het vormen van

naar toe kan gaan om een beeld te vormen van een bepaald

beelden van de wereld waarover zij denken en praten.

onder werp. Binnen een fysieke informatieruimte wordt

Voorbeelden van dit soor t beperkingen die zeer succesvol

een persoon omr ingd door de muren van de ruimte en door

blijken zijn SM S-ber ichten en Tw itter. Voor professionals

voor werpen en gegevens over het betreffende onder werp.

in de IT is het een onbegr ijpelijk fenomeen dat mensen die

Een v ir tuele informatieruimte (IR) is een digitale analogie

e-mail en bloggen bij de hand hebben de voorkeur geven aan

van dit fysieke begr ip. In een v ir tuele informatieruimte

het gebruik van deze beperkte en vaak duurdere diensten.

wordt een persoon omgeven door datasystemen. Ik gebruik

Waarom zijn ze succesvol? De beperking is klaarblijkelijk

de term informatieruimte voor de v ir tuele ruimte tussen de

een essentiĂŤle functie, die voor tkomt uit de behoefte

datasystemen waar een mens de typisch menselijke mentale

aan autonomie van de mens en daarmee onderdeel is van

activ iteit uitvoer t van het vormen van beelden van (een relevant deel van) de wereld.

Ondersteunen en verdelen Essentieel voor het begr ip van informatieruimte is het idee dat datasystemen twee functies hebben: (1) datasystemen ver werken en leveren data en (2) datasystemen scheiden de informatieruimte aan de invoer kant van de informatieruimte aan de uitvoer kant van het Figuur 2: Basissymbolen

datasysteem. Een datasysteem is als een muur in de fysieke wereld. Deze tweede functie van

Basissymbolen

een datasysteem is er altijd geweest, maar het

Een zeshoek s taat voo r een i nfo r matie r ui mte (I R). I n

is nieuw om het te bekijken als een essentieel

f ig uu r 2 z ien we t wee i nfo r matie r ui mten, A en B. D e

element in de informatiearchitectuur. Deze

ve r bi nd i ng tus sen de i nfo r matie r ui mten A en B i s een

stap in de ontw ikkeling in ons denken over

l i j n met aan het ene uitei nde een ci r kel (I R A) en aan

de informatievoor ziening is vergelijkbaar met

de ande re kant d r ie s t repen (I R B). D e ci r kel s taat voo r

een soor tgelijke stap in de ontw ikkeling van

een k i j k vens te r dat een pe r soon i n I R A i n s taat s telt

de fysieke architectuur. Muren in gebouwen

te k i j ken i n de I R B. D e ci r kel i s gekozen naa r ana l og ie

hebben ook twee functies. Een muur (1) is een

met een k i j kgat of een ve rg rootg l as. H et s ymboo l i n I R

ondersteunend element in de constructie van

B s taat voo r een toonvens te r.

het gebouw. Ondersteuning van het dak of hoger gelegen verdiepingen van het gebouw. Hiernaast

H et ee r s te idee was om het s ymboo l te geb r ui ken voo r

verdelen de muren (2) de verdieping in kamers.

een pag i na met d r ie l i j nen a l s voo r een i nvu lfo r mu l ie r.

Zolang de bouwmater ialen en technieken beperkt

D aa r na we rd echte r bes l oten om de rand weg te

waren, domineerde de ondersteunende functie

l aten en het bi j de d r ie l i j nen te l aten. D it doet ook

het ontwerp (de plattegrond) van de kamers

den ken aan ho r i zonta l e l amel l en. D at l igt ook d icht

en verdiepingen. De verdeling moest worden

bi j wat e r i n de p rak ti j k gebeu r t met een toonvens te r :

geaccepteerd. Men had grotere kamers kunnen

het bepe r k t het z icht. Bete r gefo r mu l ee rd: het geef t

wensen, maar de technologie stond dat niet toe.

een pe r soon i n I R B de mogel i j k heid om het z icht

In het begin van de 20 e eeuw openden beton,

te bepe r ken dat een pe r soon vanuit I R A heef t i n

staal en kennis over de sterkteberekening in

I R B. Een pe r soon i n B kan geb r ui k maken van het

pr incipe de mogelijkheid om kamers zo groot te

toonvens te r om het beeld te man i pu l e ren dat een

maken als de gehele verdieping. Hierdoor werd

pe r soon i n A vo r mt.

de aandacht gevestigd op de ruimteverdelende

28

.ego

De informatieruimte

het model blijkt dat de manager in zijn kijk venster een

Het reële venste r Een pe r soon i n een i nfo r matie r ui mte kan, afgez ien van het k i j k venste r natuu r l i j k z i j n eigen waa r nem i ngen doen aan de obj ecten i n de we r kel i j k heid. D it wo rdt gemodel l ee rd doo r een reëel vens te r.

D at i s een k i j k venste r dat n iet ve r bonden i s met een ande re I R, maa r met een oog op de rel evante objecten. D it i s te z ien i n f ig uu r 3. E s sentieel voo r d it t ype van waa r nem i ng i s dat e r g een ande re I R bi j bet rok ken i s. E r i s geen mensel i j ke ve r taa l stap tus sen de pe r soon i n de I R en het deel van de echte we reld waa r van h i j een beel d vo r mt. Daa r b i j k unnen wel a l l e r l ei tech n i sche hu l pm iddel en wo rden geb r ui k t. Waa r nem i ng si nst r umenten a l s een b r i l, een m icroscoop, een ve r rek i j ke r, een Geige r tel l e r, een came ra met een LE D - sche r m, een automati sche i nf ra rood tel l e r en zovoo r t s.

geaggregeerd rappor t kr ijgt waar in hij niet kan zien wat de afzonderlijke bijdragen zijn van de teamleden of de teamleider.

Alternatieven en de invloed van de organisatiecultuur De tijdrappor tage aan de manager in figuur 4 is samengesteld uit de tijdrappor tages die de teamleden en teamleider in hun toonvensters hebben getoond. Op deze manier gemodelleerd zal het een neutrale samenvatting zijn die is afgeleid van de gedetailleerde data die door het team werd verstrekt in de toonvensters. Als alternatief zou de teamleider de gelegenheid w illen hebben om w ijzigingen of correcties aan te brengen vóór het verslag naar de manager gaat .

“Aanpassingen van data om te voorkomen dat er discussies ontstaan als gevolg van verkeerde interpretaties door de manager, die de context niet kent”. Dit is weergegeven in figuur 5, waar de teamleider de tijdbesteding van het team rappor teer t door middel van een toonvenster aan het kijk venster van de manager.

Een derde mogelijkheid is weergegeven in figuur 6, waar de manager toegang heeft tot dezelfde toonvensters van de indiv iduele teamleden als de teamleider. Het zal duidelijk zijn dat deze dr ie verschillende modellen van de tijdrappor tage staan voor dr ie verschillende stijlen van management of beter dr ie verschillende manieren om samen te werken, dr ie verschillende weergaven van de autonomie van de teamleden en vooral van de teamleider.

Verschillende rollen en mogelijkheden voor het Figuur 3: Waarnemen van de werkelijkheid

manipuleren van de beeldvorming van personen in andere

de cultuur van een samenlev ing en van organisaties. Dit inzicht leidt tot het idee dat een informatieruimte wordt begrensd door datasystemen en de scheidingswanden, die een beperkte kijk in andere informatieruimten faciliteren.

De datasystemen ondersteunen de data en scheiden informatieruimten.

Geneste informatieruimten Een informatieruimte kan onderdeel zijn van een grotere informatieruimte en kan zelf informatieruimten omvatten.

Figuur 4 toont het schema van een tijdregistratie uitgebreid met de manager. Hier zien we dat de informatieruimten van de teamleden en van de teamleider onderdeel zijn van een omvattende informatieruimte van het team. Zij hebben een gemeenschappelijk toonvenster voor de tijdverantwoording aan de manager. Dit leidt tot een regel voor het indelen in informatieruimten: personen bev inden zich in dezelfde informatieruimte als ze een of meer toon- of kijk vensters gemeenschappelijk hebben. Merk op dat in dit geval uit

Figuur 4: Geneste informatieruimten

.ego

29

een plattegrond in de fysieke wereld. Stel bij tw ijfel altijd de vraag: hoe zou het eruit zien in de fysieke plattegrond?

Natuurlijk zijn er verschillen, die vooral worden veroor zaakt door de beperking in de fysieke wereld tot dr ie dimensies.

Deze beperkingen hebben we niet bij informatieruimten, maar afgezien daar van is de analogie groot.

De belangr ijk ste punten van overeenkomst zijn:

Technologie is “transparant” In de plattegrond van een gebouw zien we niet hoe de wanden van binnen zijn geconstrueerd. Evenzo zien we in een IR-diagram niet hoe het datasysteem in elkaar zit.

Geen processen Het IR diagram is geen procesbeschr ijv ing, zoals de plattegrond van een kantoorgebouw geen processen Figuur 5: Alternatief 2

beschr ijft. Beide zijn modellen van de ruimte of ruimten die nodig zijn om processen uit te voeren.

IR’n, met andere woorden verschillende culturen. Dit is precies het doel van het IR-diagram: het weergeven

Geen tijd

van de informatie aspecten van de organisatiecultuur of

In een plattegrond wordt niet aangegeven welke persoon

misschien beter weergeven van de cultuur aspecten van de

en op welk tijdstip in een ruimte zal zijn of wanneer

informatievoor ziening.

iemand in een kamer uit het raam zal kijken. Het toont alleen de faciliteiten die beschikbaar zijn. Op dezelfde

Het IR-diagram als plattegrond

manier zegt de verbinding van een toonvenster met een

Wanneer men de IR-diagrammen begint te gebruiken is het

kijk venster niets over het moment waarop een persoon

nuttig om te onthouden dat een IR-diagram heel erg lijkt op

gegevens invoer t in een toonvenster en wanneer een

30

.ego

De informatieruimte

persoon aan de andere kant, in een andere IR zal kijken naar het betreffende kijk venster. Bijvoorbeeld: op een sociale netwerk site zoals Facebook kan men kijken naar de persoonsgegevens van iemand (kijk venster) die soms dr ie jaar eerder door die persoon werden verstrekt (toonvenster).

Verdeling, maar niet opsluiten Een plattegrond met kamers laat zien welke mogelijkheden personen, die werken of wonen in deze kamers, hebben om hun eigen autonome plek te creëren. Echter, noch in de plattegrond zien we, noch wordt het verboden, dat iemand van de ene kamer naar een andere kamer kan lopen om met een collega te spreken. Evenzo zijn er allerlei vormen van communicatie mogelijk tussen personen die werk zaam zijn in verschillende informatieruimten, zoals gesprekken in de koffiehoek of discussies in vergader ingen.

Figuur 6: Alternatief 3 1 http://www.euronet.nl/~jaapvanrees/irpatronen.htm

Nieuwe definitie van Informatiekunde We kunnen de indeling in informatieruimten als uitgangspunt nemen voor het inr ichten van de informatievoor ziening

Een volgende stap in de ontw ikkeling van de theor ie is

van een organisatie. Van elke informatieruimte stellen we

het opstellen van ontwerppatronen voor het inr ichten van

ver volgens vast welke kijk- en toonvensters nodig zijn om

informatieruimten.1

de bewoner van die ruimte in zijn werk te ondersteunen. Op deze manier stellen we de mens centraal in tegenstelling

Met Informatieruimte als kenobject kunnen we ook het vak

tot het denken van de ICT waar de systemen centraal staan.

Informatiekunde opnieuw definiëren:

“Infor matiekunde is het va kgebied dat zich bezig houdt met het indelen en inrichten va n infor matier uimten, gebr uik ma kend va n de mogelijk heden v a n d e i n f o r m a t i e t e c h n o l o g i e .”

Over de auteur Jaap van Rees (194 5) studee rde w i sk unde aan de TU D elf t, we r k te a l s s ysteemont we r pe r b i j Shel l en a l s wetenschappel i j k medewe r ke r bi j de TU D elf t. E i nd 198 0 r icht te h i j z i j n Adviesbu rea u voo r I nfo r matiek unde op en i nt roducee rde daa r mee de te r m I nfo r matiek unde i n de Nede r l andse taa l.

Si nds d ie ti jd we r k t h i j a l s zelfstand ig advi seu r en docent. K i j k voo r mee r i nfo r matie op w w w. jaapvan rees.n l en w w w. i nfo r matie r ui mte. n l

.ego

31

Oud IM’ers aan het woord

Carole Derks Leeftijd:

38

Woont in:

Nijmegen

Checkt elke dag:

gmail.com

facebook.com

Huidige functie:

Bureauhoofd Subsidies en Beleid Maatschappelijke Ontw ikkeling bij de gemeente Nijmegen

O pleiding:

Bestuurlijke Informatiekunde

Opleiding Studieper iode:

1991-1997

Universiteit:

Katholieke Universiteit Brabant

Activ iteiten SBIT:

Ik was medeorganisator van het congres “Destination, but no roadmap, over IT in de financiële sector”.

Volgens mij heb ik aardig wat sponsorgeld binnen gehaald, maar omdat ik mijn eerste CV’s k w ijt ben geraakt weet ik verder echt niet meer wat ik deed in het bestuur. Ik weet wel dat we erg veel lol hebben gehad in de barak die er nu niet meer staat.

Belang Studie:

Een bedr ijfsmatige, organisatiekundige en projectmatige manier van denken die altijd van pas komt om van dromen tot daden te komen. Bewust en onbewust begin ik altijd met het ontrafelen en structureren van een situatie om ver volgens te bedenken hoe van IST naar SOLL te kunnen komen. Toen ik nog bij ING werkte had ik dit niet van mezelf in de gaten, pas nu ik bij de gemeente werk met collega’s van hele andere achtergronden valt me dit op.

Mooiste Her inner ing:

Ik denk met heel veel plezier terug aan mijn studententijd en aan Tilburg. De bierhallen tijdens de kermis, het par ty-crashen van recepties in de Tilbur y met Michel en Patr ick em lekker hangen in de PUF. En dan toch nog afstuderen met een 9 door een prachtig onder zoek met studiemaatje Mar tijn bij ING, wat ook nog tot mijn eerste baan heeft geleid.

Huidige situatie Huidige baan &

Na tien jaar bij de ING gewerkt te hebben, heb ik een jaar voor een internetbedr ijf gewerkt. Nu

werk zaamheden:

werk ik al ruim twee jaar met erg veel plezier voor de gemeente Nijmegen. Ik ben manager van twee teams (hier worden dat bureaus genoemd) op het gebied van Maatschappelijke Ontw ikkeling. Een gemeente is een zeer interessante organisatie door het brede takenpakket en de politieke dimensie.

Het belangr ijk ste is echter dat ik me echt inzet voor de stad en haar inwoners. Hoewel ik geen gemeentelijke achtergrond had, heeft mijn huidige baas het toch aangedur fd met mij. Het is ont zettend leuk om te er varen dat je met een economische achtergrond iets toevoegt binnen de gemeente. Door de enorme bezuinigingen is het een ware uitdaging om goed doordachte adv iezen aan het bestuur voor te dragen in plaats van ongezond snijwerk. In deze baan heb ik geleerd hoe belangr ijk de menselijke kant van verander ingen is, wat ik beschouw als een mooie aanvulling op mijn procesmatige achtergrond.

Specifieke

Gemeentelijk beleid op het gebied van Maatschappelijke Ontw ikkeling inclusief Subsidiebeleid

exper tise:

Public Ser v ices, Online media, Innovatie in (financial) ser v ices, Multi-channel en CR M implementatie, Sales Suppor t, Project- & Change-Management, IT-dienstverlening en Ser v ice level management.

Connecties Volgende oud-BIKer:

Het stokje geef ik graag door aan Michel Verhoeven, studiegenoot, SBIT-genoot, huisgenoot en studententijd maatje.

32

.ego

Oud IM’ers aan het woord

Gertjan Baars Leeftijd:

42

Woont in:

Tuil

Checkt elke dag:

pwc.com/ageing

nu.nl

Huidige functie:

Director Informatiemanagement Public Sector Local Government Voor zitter Global Center of E xcellence Ageing

O pleiding:

Bestuurlijke Informatiekunde

Opleiding Studieper iode:

1987-1992

Universiteit:

Katholieke Universiteit Brabant

Activ iteiten KUB:

Hoewel het begin van de studie moeizaam verliep, begonnen aan het einde van het eerste doctoraal jaar de puz zelstukjes van de opleiding in elkaar te vallen. De punten gingen omhoog en de interesse om iets naast de studie te doen groeide. Ik werd student-assistent van het vak Systeem en Programma Ontw ikkeling (SPO) waar in studenten gezamenlijk aan een pittige casus werkten en w ij de begeleiding en de beoordeling voor onze rekening namen. Een zeer leer zaam, intensief, maar ook mooi jaar. Verder heb ik ook een jaar als student-assistent geholpen bij het opzetten van een flexibelere en meer door ICT-ondersteunde manier van studeren en examineren (Student Ger icht Onder w ijs).

Belang Studie:

De mix van bedr ijfseconomische en ICT gerelateerde vakken blijkt een succesvolle formule. Dit werd al zichtbaar bij mijn eerste baan bij Defensie, waar in het inzetten van de multicr iter iascore in de vorm van software bij belangr ijke strategische en bedr ijfseconomische bezuinigingsover wegingen en beslissingen, een rol speelde. BIK is een studie waar in vooral de informatiemanagement gerelateerde componenten mij veel hebben gebracht in het verbinden van de vraag- en aanbodzijde binnen en tussen organisaties. Bij het v inden van een baan is het hebben van inzicht in de mix van deze twee werelden een absolute pré, welke voor veel organisaties nog een blinde vlek blijkt te zijn.

M ooiste Her inner ing:

De mooiste her inner ing is toch wel het geheel van de studieper iode met de ups en downs. Nu nog kom ik regelmatig op de Universiteit van Tilburg bij leraren van toen, maar dan in een zakelijkeof onder zoek s-relatie en steeds weer kr ijg ik een goed gevoel wanneer ik de campus oploop. De her inner ingen var iëren van de heerlijke r ijstevlaai in de pauzes tot en met de pittige discussies in de SPO-werkgroepen, zowel met studenten als met de begeleider. Ook het wonen en studeren aan de Hogeschoollaan en het tr immen in het bos, voordat ik verder ging met het schr ijven aan mijn scr iptie, zullen altijd in mijn her inner ing blijven.

Huidige situatie Huidige baan &

Director van de Informatiemanagementgroep Binnenlands Bestuur. Deze groep legt vanuit een

werk zaamheden:

onafhankelijke positie de verbinding tussen de business en de Informatie- en Comunicatietechnologie voor Prov incies, Gemeenten en Waterschappen.

Carr ièrepad:

Na werk zaam te zijn geweest bij het Minister ie van Defensie bij de Defensiestaf en Gemeentewerken Rotterdam ben ik in 1996 in dienst getreden bij P wC.

Specifieke

Mijn werk var ieer t van (informatie)strategievorming tot en met Quality A ssurance en Regievoer ing

exper tise:

op invoer ingstrajecten van informatiesystemen. Hierbij fungeer ik als sparr ingpar tner, architect, second-opionist, arbiter, beoordelaar of projectleider en kan ik een exper t- dan wel een procesmatige benader ing toepassen.

Connecties Volgende oud-BIKer:

Als volgende oud-BIKer zou ik Angelique v.d. Heuvel w illen voorstellen. Ik heb Angelique vlak voor mijn studie leren kennen, samen de studie BIK doorlopen en veel samengewerkt. Ook na de studie hebben we veel contact gehouden en behoor t ze nog steeds tot mijn vr iendenkr ing. Het lijkt me leuk om ook haar beelden en loopbaan bij jullie onder de aandacht te brengen.

.ego

33

Oud IM’ers aan het woord

Catelijne de Koning Leeftijd:

40

Woont in:

Utrecht

Checkt elke dag:

Of er nog wel brood in huis is…

Huidige functie:

Procesarchitect, ofwel business architect, bij de Belastingdienst

O pleiding:

Bestuurlijke Informatiekunde (Tilburg University) Postdoc Internal / Operational Auditing (Erasmus Universiteit Rotterdam)

Opleiding Studieper iode:

1988-1993: Bestuurlijke Informatiekunde

Universiteit:

Katholieke Universiteit Brabant

Activ iteiten SBIT:

Tijdens de studie was ik lid van de Studier ichtingscommissie BIK (toen nog exper imentele studie) en student-assistent voor werkcolleges informatica.

Na afronding van de studie ver zorgde ik de Ek sbit Nieuwsbr ief en heb ik de tweede editie van de Who-is-who uitgebracht. Tegenwoordig heb je daar social media voor…

Belang Studie:

Wat je tijdens een universitaire studie vooral leer t is grote hoeveelheden informatie tot je te nemen door deze te structureren en in te passen in het grotere geheel. In andere woorden: conceptueel denken. Met BIK werd je bovendien een echte generalist, je kunt met mensen uit allerlei disciplines praten. Nog steeds kom ik tijdens mijn werk onder werpen tegen waar van ik denk: oja, dat heb ik tijdens de studie nog eens gehad. Ook projectmatig werken heb ik tijdens mijn studie echt geleerd.

Mooiste Her inner ing:

Via dat projectmatig werken kom ik op de werkcolleges SPO, waarbij we in teamverband aan een casus werkten en wekelijk s wat moesten inleveren en presenteren. Dit heb ik als heel leer zaam er varen. Wat me vooral is bijgebleven is het stressmoment “En nu alleen nog even pr inten”, waarna Murphy uiteraard onverbiddelijk toesloeg.

Huidige situatie Huidige baan &

M omenteel ben ik procesarchitect bij de Belastingdienst. In deze rol ver taal ik verander ingen,

werk zaamheden:

ingegeven vanuit de politiek of vanuit de Belastingdienst zelf, naar uitvoer ing (procesontwerp en ondersteuning), rekeninghoudend met onze architectuur en inr ichtingspr incipes. Het ontwerp omvat vaak een groot ICT-component, waar voor ik aan de opdrachtgevende kant zit.

Daarnaast houd ik mij bezig met het opstellen van de domeinarchitectuur.

Carr ièrepad:

In 1995 begon ik bij de Belastingdienst als operational auditor. Ik voerde operational audits, projectaudits en evaluatie-onder zoeken uit die ger icht waren op efficiëntie, effectiv iteit, compliance en verander ingsondersteuning.

Na tien jaar vond ik dat ik mijn aanbevelingen maar eens zelf in de praktijk moest brengen en stapte ik over naar de functie van procesarchitect, eerst bij team Gegevens en ver volgens bij team Toezicht. Voor beide functies bood BIK mij een per fecte basis.

Specifieke

Internal / operational auditing, architectuur en de Belastingdienst

exper tise:

Connecties Volgende oud-BIKer:

Fr its Sw inkels mag als een van de opr ichters en oud-voor zitter van Ek sbit in dit r ijtje niet ontbreken.

34

.ego

.ego weblog D o o r : F r a n k Ve r s c h u r e n

BESTAAT ER ZOIETS ALS EEN SOCIAL MEDIA EXPERT? Gepubliceerd: 16 juni 2011

‘sociale media’ nu slechts een term is die tijdelijk gebruikt wordt en over een paar jaar weer verdwenen zal zijn (net

Social Media E xper ts en Social Media Guru’s schieten de

zoals het woord ‘e-commerce’, wanneer hebben we dat voor

laatste jaren als paddenstoelen uit de grond! Maar kun je

het laatst gehoord?)”

wel “exper t” zijn op het gebied van Social Media? Auteur, blogger, investeerder en ser ial entrepreneur Gar y Vaynerchuk

Conclusie

heeft een inter v iew gegeven bij de TechCrunch T V studio

Valt het gebruik van Social Media voor een bedr ijf niet

in New York City waar hij praat over zijn nieuwe boek “ The

gewoon onder marketing? Moet je als bedr ijf niet gaan waar

Thank You Economy”. Tijdens dit inter v iew doet hij een

je klanten zijn? Social Media is meer een (marketing) middel

aantal harde uitspraken zoals “99.5 percent of the people

om je klanten te bereiken dan een doel op zich. Het gaat

that walk around and say they are a social media exper t

er niet om dat je zoveel mogelijk tweets per dag online zet

or guru are clowns” en “we are going to live through a

en zoveel mogelijk mensen gaat followen in de hoop dat ze

devastating social media bubble”. In hoeverre heeft hij

jou ook gaan followen, maar hoe je je klanten beter kunt

hier in gelijk?

bereiken. Deze klanten zijn tegenwoordig allemaal online te v inden.

Outliners In het boek “Outliners” ver telt schr ijver Malcolm Gladwall

Ik ben van mening dat een Social Media E xper t wel bestaat

dat de Social Media E xper t wel degelijk bestaat, al heb je

maar dat deze “titel” te pas en te onpas wordt gebruikt.

daar op zijn minst 10.0 0 0 er var ingsuren voor nodig tot je

Wanneer je een Social Media E xper t inhuur t en deze voor jou

de status van exper t hebt bereikt. Als we er vanuit gaan

een Facebook fanpagina en Tw itter pagina aanmaakt, dan zit

dat Malcolm Gladwell weet waar hij over praat, betekent

er duidelijk iets verkeerd. Het zit ook niet goed wanneer het

dat het ruim v ijf jaar duur t voordat iemand zo’n titel zou

gaat om de k wantiteit, waarbij het gaat om de hoeveelheid

mogen dragen. Het zou mogelijk zijn, Hy ves, Facebook &

ber ichten die je v ia social media de wereld instuur t. Het

Tw itter bestaan immers meer dan v ijf jaar. Voor deze dr ie

gaat juist om de content en de context van je verhaal en het

bestond Social Media al in de (minder bekende) vorm van

bereiken van je publiek. De echte Social Media E xper t zou

CompuSer ve, Prodig y, BBS en Usenet.

zich beter een Marketing exper t kunnen noemen en daarbij Social Media gebruiken als een middel.

Selectieprocedure Nicolaas Pereboom heeft een selectieprocedure beschreven hoe je een echte social media exper t kunt herkennen, of hoe je een bedr ieger kunt identificeren. Het zijn vooral de “obv ious” antwoorden waarmee je iemand er snel uitpikt, zoals “Ik ben social media 6 – 12 maanden geleden gaan gebruiken” en “Bij een social media campagne zorg je er voor dat je een top 10 trending topic wordt en op de eerste pagina van Digg komt door 35 computers aan elkaar te koppelen en masaal je link s overal te plaatsen”. Nicolaas Pereboom heeft daarom zijn eigen definitie van een Social Media E xper t: “Het belangr ijk ste kenmerk van een sociale media ´exper t´ is dat hij/zij zichzelf geen ´exper t´ noemt, snapt dat sociale media er al tientallen jaren zijn en geen hype is, en dat

.ego

35

Door: Joost van Beijsterveld

WAAROM VIDEOCHAT HET NOOIT GAAT WORDEN Gepubliceerd: 26 mei 2011

Sinds een achttal maanden ben ik in het bezit van de iPhone

Bijna iedere laptop heeft tegenwoordig een webcam.

4 met o.a. Facetime, een app die het mogelijk maakt om

Zelfs de nieuwste telefoons hebben een camera speciaal

te v ideobellen. Na acht maanden heb ik deze functie nog

voor v ideochats. Daarnaast is er tegenwoordig genoeg

altijd niet gebruikt, dus vroeg me af of andere mensen

bandbreedte beschikbaar en heb je nagenoeg overal de

dit ook onder v inden. Na verder onder zoek op het internet

beschikking over een w ifi verbinding, waardoor v ideochat nog

ben ik erachter gekomen dat haast niemand gebruik van

gratis is ook. Denk aan toepassingen als Sk ype en Facetime.

Facetime maakt. Sterker nog, v ideobellen in het algemeen wordt relatief weinig gebruikt. OK, er zijn wat geliefden en

Maar waarom dan niet?

familieleden die Sk ypen met bekenden in het buitenland en

Waarom w illen mensen elkaar niet aankijken tijdens het

er zijn wat mensen die het gebruiken voor hun werk, maar

bellen? Een aantal argumenten zijn: slechte k waliteit en

daar houdt het dan ook bij op. Waarom maken we niet vaker

ongemak. Echter de k waliteit van een v ideocall vandaag

gebruik van v ideobellen?

de dag is zeker even goed als van een normaal belletje.

Een telefonische verbinding valt regelmatig weg en toch

De mogelijkheid is er

blijven mensen hier gebruik van maken. Daarnaast is een

In de vor ige eeuw was het erg futur istisch om met elkaar te

veel gehoord argument dat men geen zin heeft om zoveel

communiceren d.m.v. een v ideoscherm. Wie toenter tijd had

moeite te w illen doen voor het opstar ten van een v ideocall.

voorspeld dat bijna iedereen vandaag de dag een webcam tot

Tegenwoordig is dit slechts ĂŠĂŠn druk op de knop. Denk hierbij

zijn beschikking heeft en dat het houden van een v ideochat

aan de chatfunctie van Gmail, waarbij in het chatvenster een

in veel gevallen gratis is, werd voor gek verklaard als hij zou

icoontje staat met een camera erop.

zeggen dat maar weinig mensen er daadwerkelijk gebruik van zouden maken.

36

.ego

.ego weblog

Een echte reden voor het onsuccesvol zijn is waarschijnlijk

Toekomst

dat mensen bij een v ideogesprek de ander vragen zich

Videobellen blijft altijd een van de tools die je waarschijnlijk

te laten zien. Dit kost meer aandacht dan een sms of

tot je beschikking hebt om te communiceren. Het zal nooit

telefoongesprek. De vr ijheid om naast het bellen wat anders

de plaats van normaal bellen innemen, maar het biedt wel

te doen wordt deels ontnomen. Tijdens het gesprek kun je

voordelen in een aantal situaties. Denk aan werkoverleg en

niet makkelijk meer iets anders doen en moet je constant

aan een gesprek met je geliefde in het buitenland, waarbij

voor de camera aanwezig zijn. Je kunt tijdens het koken niet

het leuk is om elkaar zo nu en dan te zien. Toch zullen de

meer even bellen of de helft van je aandacht geven. Kor tom,

huidige aantallen wel toe gaan nemen, aangezien steeds

het kan niet meer zomaar tussendoor.Een andere barr ière is

meer mensen de voordelen er van in gaan zien. Wellicht tijd

dat v ideochats vaker leiden tot een langer gesprek. Omdat

voor mij om het ook eens te proberen!

beide par tijen de moeite nemen om zich voor de camera

Ik vraag me af hoe jullie hierover denken. Maak je weleens

te positioneren om een ‘echt’ gesprek te hebben, duren de

gebruik van v ideobellen? En waarom wel / niet? Heb je hier

gesprekken gemiddeld langer. Niet iedereen heeft hier altijd

positieve er var ingen mee? Ik ben erg benieuwd!

tijd voor of zin in. Als je belt om te vragen waar je sleutels liggen, dan is het zien van elkaars gezichten ook niet per se nodig. Een derde reden is dat mensen niet altijd zin hebben om zich te laten zien. Als je de straat op gaat, doe je je best om er leuk uit te zien. Nu zou dat ook al thuis moeten voor het geval je een v ideocall kr ijgt. Stap je net uit bed en houd je een v ideogesprek, dan kun je leuke fotocollages op je verjaardag ver wachten.

Reactie: Dirk (26 mei 2011)

Reactie: Niek (26 mei 2011)

Ik denk dat reden dr ie de grootste rol speelt. Daarbij

Beetje raar dat de titel van het ar tikel zegt dat v ideochat

verdw ijnt het pr incipe van self-presence met v ideobellen.

het nooit gaat worden, maar het ar tikel zelf toch de

Zeker als je het vergelijkt met sms, communicator of andere

potentie van v ideobellen open laat. Ik denk dat v ideobellen

instant messengers. Je bent niet meer goed in staat om

uitermate geschikt is voor zakelijke conferences; gezien

jezelf op een ‘betere’ manier neer te zetten.

het een gesprek persoonlijker maakt dan gewoon bellen en de verplichting tot een fysieke vergader ing wegneemt.

Je hebt namelijk niet meer de ‘tijd’ om rustig na te denken

Scheelt weer in de reiskosten en de tijd die nodig is om

over een ber icht, en daar op te reageren als je het antwoord

te reizen. Daarbij is het erg prettig voor zeer persoonlijke

klaar hebt. Met v ideobellen moet je, net als in het echt,

gesprekken. Ouders die de mogelijkheid niet hebben hun

direct reageren. Drempelverhogend dus.

(klein-) kinderen (vaak) te zien, par tners die ver van elkaar zijn etc. Het zal inderdaad nooit de standaard manier van

Reactie: Mar tijn (26 mei 2011)

alle communicatie worden, maar is SM S dat dan wel? Elke

Een andere reden waarom het v ideobellen niet zo is

manier van communiceren, of het nu bellen, sms-en, chatten

aangeslagen als we 20 jaar geleden ver wachtten is dat onze

of v ideochat is, vereist een eigen toepassing. Er is dus voor

manier van bellen is veranderd. Zat je vroeger voornamelijk

elke manier van communiceren potentie.

aan een vaste telefoon met een hoorn, nu bellen de meeste voornamelijk met GSM of DECT toestellen. Deze toestellen

Reactie: Joost (27 mei 2011)

zijn volslagen ongeschikt voor het voeren van een impromptu

Het gaat er met name om dat men vroeger dacht dat dit de

v ideogesprek; je moet of handsfree bellen (prettig voor je

nieuwe vorm van communiceren zou worden en grotendeels

omgev ing) of een headset gebruiken. Dit is in veel gevallen

het traditionele bellen zou verdr ijven. Dit heeft echter

erg onpraktisch. Ik heb zelf al verschillende UMT S telefoons

anders uitgepakt en het wordt alleen gebruikt voor de

met camera’s aan de voorkant gehad (dit is echt niet iets van

toepassingen die jij en ik noemen. Daarom wordt v ideochat

‘de nieuwste telefoons’), maar heb het in totaal misschien

het nooit echt, maar zal het altijd in bepaalde situaties

dr ie keer gebruikt.

waarde toevoegen.

Discussieer mee op w w w.egoweblog.nl

.ego

37

Door: Alexander Klöpping

NIETS TE VERBERGEN Gepubliceerd: 13 juni 2011 Verscheen eerder op nrcnext.nl

Apple introduceerde maandag iCloud. Een dienst die het mogelijk maakt om foto’s, e-mails en documenten eenvoudig bereikbaar te maken op al je gadgets. Zoals meer Applezeloten zat ik k w ijlend en klappend voor m’n laptop ter w ijl de Hogepr iester van alles Glimmend, Steve Jobs, de dienst presenteerde.

Met iCloud staan je bestanden niet meer fysiek op je laptop of telefoon, maar op de ser vers van Apple. Jobs heeft strak s al mijn pr ivéfoto’s en (liefdes)br ieven op zijn ser vers.

Wéér een bedr ijf dat meer weet over wat ik doe dan m’n eigen moeder. Facebook houdt al sinds 20 0 6 minutieus bij w ie m’n vr ienden zijn en wat ik leuk v ind. Google heeft m’n hele mailbox en – bij vlagen ongetw ijfeld bizarre –

van het laatste jaar nu zien?” Nadat ik een tijdje later

zoekgeschiedenis. En zonder dat ik er moeite voor hoef te

beschuldigd ben van luddisme, en het te grabbel gooien

doen, houdt de overheid ook allerlei gegevens over me bij

van onze nationale veiligheid, eindig ik de avond ofwel

in honderden databases. Op momenten waarop ik zin heb om

met „Hitler zou anders heel blij geweest zijn met zoveel

een gemoedelijke avond met vr ienden danig te verpesten,

databases!” of met „als je niets te verbergen hebt, trek

vraag ik aan ze of ze al dat gedatabase door overheden en

dan nu maar je broek naar beneden!” (afhankelijk van het

bedr ijven eigenlijk geen eng idee v inden. Het antwoord is

gezelschap).

altijd het zelfde: „Ik heb niets te verbergen.” En vanaf dat moment hebben we ruzie.

Het zijn weinig productieve discussies. Maar sinds ik het boek Nothing to hide las, begr ijp ik waarom. Het boek, van Daniel

Want, w ie heeft er nou niets te verbergen? Alleen mensen

J. Solove, professor in de rechten aan George Washington

met een onwaarschijnlijk saai leven. „Heb je ook geen

University, zet op een begr ijpelijke manier uiteen waarom

gordijnen?” sputter ik dan, „en mag ik je bankafschr iften

de pr ivac ydiscussie tot nu toe weinig impact op de meeste mensen heeft.

Solove’s belangr ijk ste punt: het niets-te-verbergen-argument houdt zich alleen bezig met een klein deel van pr ivac y: het recht om je geheimen te verbergen. Maar pr ivac y gaat over veel meer. Het beschermt je tegen fouten die overheden en bedr ijven maken met het opslaan van gegevens. Het beschermt je tegen onterechte verdachtmakingen en uitsluiting. En nog veel meer.

„Ik heb niets te verbergen” is geen antwoord, als je pr ivac y begr ijpt in de volle betekenis van het woord. En hoe meer iClouds van bedr ijven en overheid erbij komen, hoe belangr ijker het wordt dat er een échte discussie gevoerd wordt over pr ivac y –- zonder het ik-heb-niets-te-verbergengelul.

38

.ego

.ego weblog

D o o r : Tw a n L a n k h a a r

BETALEN VOOR SKYPE EN WHATSAPP? Gepubliceerd: 6 juni 2011 Het kan dus gebruikt worden om mobiele diensten als Sk ype Het einde leek nabij voor de goedkope oplossingen voor

en WhatsApp te blokkeren. Vodafone benadrukt dat ze deze

de traditionele sms- en bel diensten. Maar waar minister

technologie alleen gebruiken om de ‘quality of ser v ices’

van Economische Zaken Verhagen een week eerder nog

te verhogen en niet uit zijn op persoonlijke gegevens door

niet van plan was in te gr ijpen, werd 24 mei in de Tweede

in het dataverkeer van hun klanten mee te kijken. Over

Kamer de motie aangenomen die pleit voor netneutraliteit.

het gebruik van deze DPI technologie in combinatie met

Diensten als Sk ype en WhatsApp mogen niet geblokkeerd of

de pr ivac yaspecten wordt vooralsnog niet gesproken in de

getar ifeerd worden.

Tweede Kamer.

Het betalen voor bandbreedte of per MB is geen probleem,

Toekomst

maar het kabinet v indt een heffing op bepaalde diensten

Minister Verhagen gaat nu kijken of de voorgenomen

zoals Sk ype of WhatsApp te ver gaan, aldus Verhagen.

wetsw ijziging niet in str ijd is met de Europese wetgev ing.

“De consument kan er dan van op aan dat specifieke

Nederland zou een van de eerste landen in de wereld zijn die

internetdiensten op de mobiel niet extra door de prov iders

vr ije toegang tot internet wettelijk garandeer t.

worden belast of geblokkeerd.”

Deep Packet Inspection De Kamer constateerde vor ige week dat KPN van plan is de netneutraliteit te doorbreken door bepaalde diensten z waarder te gaan belasten of blokkeren. Met deze discussie k wam ook aan het licht dat Vodafone al jaren gebruik maakt van de zogenaamde Deep Packet Inspection technologie (DPI). DPI is een technologie om elektronisch dataverkeer tussen zender en ontvanger te analyseren. Als er geen gebruik wordt gemaakt van DPI wordt er tijdens de reis van de gegevens alleen naar het IP-adres en het poor tnummer gekeken. Bij DPI wordt ook de inhoud van de pakketjes bekeken. Firewalls en v irusscanners maken ook gebruik van deze technologie. Op basis van de inhoud kunnen de pakketjes bijvoorbeeld worden geweigerd.

.ego

39

.ego weblog

In eerste instantie lijkt er dus weinig te veranderen. Maar

Misschien is het beter om de markt zijn werk te laten doen

dat is waarschijnlijk nogal naïef. De grote telecomaanbieders

en de klant de keus te laten welk abonnement hij of zij

zien hun omzet uit mobiele diensten teruglopen en w illen

kiest. Mochten de grote par tijen er voor kunnen kiezen om

dit opvangen. M ocht de wet er komen dan zullen nieuwe

diensten als Sk ype en WhatsApp te blokkeren of te tar iferen,

data abonnementen hoogstwaarschijnlijk duurder worden. Of

dan kunnen er andere par tijen in dit gat duiken. Er van

dit voor iedere gebruiker even prettig is, is maar de vraag.

uitgaande dat in de toekomst alleen data abonnementen

Vooralsnog is niet iedere gebruiker geïnteresseerd in data

kunnen worden afgesloten, kun je als consument kiezen voor

abonnementen, al neemt het data gebruik wel flink toe (zie

een abonnement met goedkopere beperkte toegang. De keus

onderstaande figuur).

ligt dan bij de consument. Dit is een kor te schets hoe de toekomst eruit kan zien maar uiteindelijk blijft het resultaat dat je als gebruiker blijft betalen voor het gebruik van het netwerk.

Figuur 1: Groei bel-, sms- en datavolumes (x.1.000.000/ per half jaar) [Bron: Opta Jaarverslag 2010]

Reactie: Jaap (6 juni 2011) Ik dacht juist dat één van de belangr ijk ste argumenten

Kor tom, nog geen reden tot klagen maar marktwerking

van KPN, om deze applicaties te gaan tar iferen, was dat

kan twee kanten op gaan, een wet op vr ijheid van

de inkomsten uit belminuten en SM S teruglopen. Als deze

internetgebruik zou misschien geen slecht idee zijn. Al is het

tabel klopt, klopt dit argument van KPN niet. O ver igens zijn

maar om een stok achter de deur te hebben.

telecom abonnementen in Nederland wel bizar goedkoop in vergelijking met andere landen. Een snel onder zoekje

Reactie: Roland (9 juni 2011)

van abonnementen bij de iPhone 4 bij Vodafone leer t ons

Kees Verhoeven van D66: “Nederland schr ijft geschiedenis

(allemaal bij een Fair Use Polic y van 10 0 0 MB en geen extra

nu zowel het kabinet als de Tweede Kamer een altijd

kosten voor de iPhone):

onbelemmerde toegang tot internet in de wet w illen

Nederland » 34,50 p/m

opnemen. Ik ben trots op dit resultaat. Bovendien is het een

Duitsland » 59,95 p/m

belangr ijk signaal naar de rest van de wereld hoe Nederland

Spanje » 99,90 p/m

over de vr ije beschikking van informatie denkt. Zonder tussenkomst en bemoeienis van prov iders.”

Discussieer mee op w w w.egoweblog.nl

40

.ego

Door: Hans Stol

TRANSPARANTIE IN BELEIDSPROCESSEN EN DE ROL VAN ICT

B eleid spro ce s s e n wo rd e n niet sn el gea s s o c ie erd m et r atio naliteit of I C T. To c h b l i j k t d a t e r b e h o e f t e b e s t a a t d e b e l e i d s p r o c e s s e n , m e t name b eleidspro ce ss en van de over heid, transparanter te maken.

Eén van de voor waarden voor het transparanter maken van deze b eleid spro ce ss e n is het r atio nalis eren er v an.

Hier voor moet aan twee voor waarden voldaan zijn: (1) het

optimale k waliteit wordt behaald wanneer de doelstelling

beleidsproces moet in duidelijk herkenbare en onderkenbare

wordt gehaald. Transparantie zoals hierboven gedefinieerd

stappen worden opgedeeld en (2) de beleidsdoelstellingen

zal dan ook leiden tot k walitatief optimale beleidsprocessen.

moeten geformuleerd worden in meetbare doelen. Dat laatste w il zeggen dat de formuler ing zodanig moet zijn dat hieruit

Samenvattend: transparantie in beleidsprocessen vergroot

blijkt welk deel van de werkelijkheid, op welke w ijze en op

de k waliteit er van en is uitsluitend mogelijk wanneer:

welk tijdstip moet zijn gew ijzigd. In dit ar tikel ga ik in het

(1) de beoogde resultaten worden geformuleerd in

kor t in op de genoemde voor waarden en introduceer ik het

concrete (meetbare) w ijzigingen in de werkelijkheid, (2)

zogenaamde raamwerk voor transparante beleidsprocessen,

het beleidsproces wordt bezien als het geheel van alle

gebruikmakend van ICT. In het tweede deel benoem ik

processtappen om vanaf de besluitvorming te komen tot een

de ICT-hulpmiddelen die ons ten dienste staan om op een

evaluatie op basis van eenduidig gemeten resultaten.

effectieve en efficiënte w ijze te komen tot transparante beleidsprocessen.

Raamwerk voor transparante beleidsprocessen Beleidsprocessen kunnen beschouwd worden als

Voor waarden voor kwaliteit en transparantie in beleidsprocessen

informatiesystemen. Een informatiesysteem is een afbeelding

Beleidsprocessen zijn transparant wanneer verander ingen

verleden, heden en toekomst (Stol, 1990, Brussaard, 1980).

in de werkelijkheid, die het gevolg zijn van die

Dit geldt ook voor beleidsprocessen, deze beschr ijven de

beleidsprocessen, ver ifieerbaar, betrouwbaar en meetbaar

beoogde situatie in de werkelijkheid en de w ijze waarop

zijn. Eén van de uitgangspunten bij deze definitie van

deze (stapsgew ijs) bereikt kan worden. In Stol (20 0 9) wordt

transparante beleidsprocessen is dat beleidsprocessen

uitgebreid ingegaan op de pr incipes die leiden tot een

altijd leiden tot verander ingen in de werkelijkheid. Het

architectuur voor een informatiesysteem. Deze architectuur

doel van deze beleidsprocessen moet dan ook in termen

pr incipes kunnen in het kor t als volgt gekarakter iseerd

van concrete (beoogde) verander ingen in de werkelijkheid

worden.

van de werkelijkheid. Het bevat afbeeldingen van het

worden uitgedrukt. Een tweede belangr ijke voor waarde voor transparantie in beleidsprocessen is dat deze in een

De architectuur van een informatiesysteem wordt

brede context worden gezien. Met deze brede context wordt

bepaald door dr ie samenhangende elementen die in het

bedoeld: het gehele traject vanaf besluitvorming over de

informatiesysteem worden afgebeeld: (1) de object typen

beoogde w ijzigingen in de werkelijkheid tot en met de

en hun onderlinge relaties, (2) de activ iteiten en (3) de

invoer ing er van, de evaluatie. Hierbij wordt door politici

w ijze waarop de activ iteiten en object typen worden

maar al te vaak de nadruk gelegd op de besluitvorming (die

aangestuurd (of gecoördineerd, zie ook Mint zberg, 1979).

dan meestal ook nog “ev idence based” dient te zijn) zonder

Bij een beleidsproces zijn de object typen: de elementen in

al te veel rekening te houden met de uitvoer ing en/of

de werkelijkheid die onder werp van het beleidsproces zijn,

uitvoerbaarheid van de doelstellingen.

de activ iteiten: de activ iteiten die de oorspronkelijke staat van de object typen doen veranderen in die welke beoogd

Tegenwoordig w illen burgers dat politici transparant zijn.

wordt, en de bestur ing: de bestur ing van de activ iteiten

Zij accepteren geen beloften zonder heldere en concrete

die leiden tot de beoogde situatie. Om te komen tot de

acties en verantwoording van het door hen gevoerde beleid.

voor waarden voor transparantie in beleidsprocessen moet bij

Zonder deze acceptatie van de burgers is het niet mogelijk

deze beleidsprocessen duidelijk onderscheid worden gemaakt

een effectief beleid te voeren. Hiermee hangt samen dat

tussen verschillende subprocessen.

.ego

41

⹅ ⹅ Het besluitvormingsproces waar in, in samenspraak met

heeft op het beleidsproces afgebakend. Dit gebeur t bij

de belanghebbenden, de te veranderen werkelijkheid

voorkeur op basis van vergelijkbare er var ingen uit het

(de beoogde situatie) wordt vastgesteld; realiteitszin

verleden (best practices); daarom wordt dit deel ook

(ev idence based decision making) en meetbaarheid van de doelstellingen staan hierbij centraal.

wel “ev idence based decision making” genoemd.

2.

⹅ ⹅ Het uitvoeren van het verander ingsproces; dit

Vaststellen van concrete doelen in termen van indicatoren. In dit deel wordt door middel van

uitvoer ingsproces speelt zich in de werkelijkheid af en

indicatoren de beoogde doelstelling geformuleerd,

behoor t niet tot het beleidsproces, de afbeelding er van

zodanig dat deze eenduidig gemeten kunnen worden.

behoor t wel tot het beleidsproces en kan leiden tot

Onderdeel is ook: vaststellen van de uitgangssituatie.

bijstelling van de beleidsdoelstellingen.

De w ijze van meten van de uitgangssituatie moet

⹅ ⹅ Het meten en evalueren van de resultaten; het is hierbij

overeenkomen met de methode voor het vaststellen van

cruciaal dat de meetmethode die gebruikt wordt identiek is aan die welke ten grondslag heeft gelegen aan het

de doelbereiking (zie deel 4).

3.

meetbaar definiëren van de beoogde situatie.

Voorbereiden van maatregelen die nodig zijn voor het bereiken van de doelstelling.

4.

Door de bedoelde architectuurpr incipes toe te passen op

Meten van de resultaten van het beleidsproces op basis van obser vaties aan de werkelijkheid, conform de

beleidsprocessen, rekening houdend met de voor waarden

vastgestelde meetmethode in deel 2.

voor transparantie, is het raamwerk voor transparante

5.

Analyseren van de gerealiseerde situatie versus de

beleidsprocessen ontstaan. Het raamwerk is hieronder

beoogde situatie, door de gemeten verander ingen

weergegeven.

in de werkelijkheid te vergelijken met de beoogde indicatoren.

Het raamwerk bestaat uit dr ie delen, die onderling

6.

Vaststellen van de bereikte situatie versus de

samenhangen.

doelstelling, gebruik van er var ing voor toekomstig

⹅ ⹅ Het deel van de werkelijkheid dat als gevolg van het

beleid en afleggen verantwoording naar omgev ing.

beleidsproces gew ijzigd moet worden (“Object System of Interest”: het doelsysteem, of ook wel “het te besturen

Het beschreven raamwerk laat de deelsystemen zien die

systeem”).

onderscheiden moeten worden om beleidsprocessen op een

⹅ ⹅ De omgev ing van het Object System of Interest; dit is het

transparante w ijze te laten verlopen. Natuurlijk zijn de

deel van de werkelijkheid dat vanuit het doel van het

Ministry of Economical and General Affairs

beleidsproces samenhangt met het Object System of Interest. ⹅ ⹅ Het besturende systeem dat er voor zorgt dat

Application

het Object System of Interest doelger icht wordt

Database M&E System Indicators

Database Projects

Database Questions Questionnaires

Publication

Network and Security

gew ijzigd volgens het vastgestelde beslissingsproces (EBPM Control System). Dit besturende systeem is te beschouwen als het beleidsproces.

Het EBPM Control System is “verbonden” met het Object System of Interest door (a) de aanstur ing (maatregelen die er voor zorgen dat het Object System of interest doeltreffend wordt aangestuurd) en (b) de waarneming

Update Publications

Update Indicators

Update Questions/ Questionnaires

van de stand van zaken in het Object System of Interest voor zover van belang in het kader van het beoogde doel.

Binnen het EBPM Control System zijn zes

WWW

verschillende deelsystemen te onderscheiden.

1.

Besluitvorming: in

Responsible for projects

interactie met de

Policy makers

Users

Analyzing Indicators and Progress Evaluating Policy

Consulting data on indicators versus targets

Database Questions Processing Network and Application Register Questionnaires security data population Respondents Responses

omgev ing wordt het doel van het beleid bepaald en het gebied

Responsible for data collection and processing

Project management tool

dat betrekking

42

.ego

Figuur 1: Raamwerk voor transparante beleidsprocessen

Transparantie in beleidsprocessen

beleidsprocessen op zichzelf niet statisch maar dynamisch.

Environment

Gedurende de beleidsprocessen worden tussenliggende resultaten ook gemeten en wellicht de doelstellingen bijgesteld. Voor al deze w ijzigingen geldt dat deze

Lobbying

Justification: Intended Indicator Values Related To Measured Indicator Values

Influencing

volgens het zelfde patroon moeten verlopen als geschetst in het raamwerk. Altijd moet de beoogde situatie en de werkelijkheid op dezelfde w ijze worden gemeten en in de vorm van indicatoren worden uitgedrukt. Deze indicatoren bevatten altijd dr ie elementen: ver w ijzing naar een object (of objecttype), de waarde er van en een tijdstip.

De rol van ICT ICT kan een belangr ijke bijdrage leveren aan het verbeteren van transparantie in beleidsprocessen. In de eerste plaats leiden de architectuur pr incipes voor informatiesystemen tot het beschreven raamwerk. Hoewel een geïntegreerd informatiesysteem voor beleidsprocessen noch mogelijk, noch gewenst is (Stol, 20 0 9), lever t ICT in de verschillende

Evidence Based Decision Making

Input

Indicator Values Output

Results in

Objectives/ Indicators

Intended Indicator Values

Deriving

Input

Modelling/ Indicator Analysing Values

Deriving

Input

Measures To Change Reality According Objectives

Measured Values

EBPM Control System

deelsystemen onontbeerlijke hulpmiddelen. Dit geldt in het bijzonder voor:

Results in

Represents

⹅ ⹅ het evalueren van de resultaten van beleidsprocessen

in het verleden om te komen tot een optimale besluitvorming. Een voor waarde voor een doeltreffend gebruik is het hanteren van eenduidige metadata.

Veel data in bestanden hebben geen enkele waarde zonder eenduidige metadata (betekenis in termen van

Realizing Objectives

Observation Of Effects

Object System Of Interest

ver w ijzingen naar werkelijkheid); ⹅ ⹅ het modelleren van een gewenst resultaat in de

Figuur 2: ICT architectuur voor beleidsprocessen

werkelijkheid; ⹅ ⹅ het registreren van de doelstellingen in termen van

object(typen), waarden en tijdstippen;

20 0 9), waar van het doel was een monitor ing en evaluatiesysteem te ontw ikkelen voor de Marokkaanse Overheid. Het

⹅ ⹅ het meten van de resultaten; hier voor zijn geavanceerde

beleidsproces betrof het stimuleren van het gebruik van

statistische methoden beschikbaar, onder meer door

ICT door de burger en het bedr ijfsleven. Hier toe werden

gebruik te maken van e-datacapture;

verschillende concrete (sub-) doelstellingen geformuleerd, in

⹅ ⹅ het ver ifiëren van de resultaten versus de doelstelling

termen van meetbare doelen.

er van; ⹅ ⹅ het transparant maken er van door middel van publicatie

op het w w w van resultaten versus doelstelling.

Het is mogelijk om, door de beleidsprocessen als informatiesysteem te benaderen en gebruik te maken van ICT hulpmiddelen, beleidsprocessen transparant te maken.

Bovenstaande figuur toont een voorbeeld van een ICT

Inspanningen om politici op alle niveaus te over tuigen dat

architectuur voor transparante beleidsprocessen. Het is

transparantie mogelijk is wanneer ze dat w illen, zijn de

ontleend aan een project voor de Wereld Bank (zie ook Stol,

moeite waard geleverd te worden.

Over de auteur D r. i r. Hans R. Sto l (1947) i s consu ltant i n I CT, Bus i nes s Adm i n i s t ration en Po l icy Mak i ng, met r ui m 3 0 jaa r e r va r i ng (nationaa l en i nte r nationaa l) i n het geb r ui k van I CT i n bed r i jfs - en bel eidsp roces sen. H i j i s tevens resea rch as sociate b i j de UvT, T i l bu rg cente r fo r Cog n ition and Com mun ication ( T I CC), actief i n ve r sch i l l ende bestu ren op het gebied van bel eid en bes tuu r, en l eve rde bi jd ragen aan onde r zoek , pub l icaties en onde r w i j s i n de I S wetenschappen. Z ie ook w w w. sto l consu lt.n l

.ego

43

D o o r : M a r k Po e n , H a n s v a n B r e u k e l e n , Ro b Re i j n d e r s , & Pe t r i e v a n S t e e n p a a l

ASSURANCE RAPPORT, NUTTIG OF NOODZAAK? H et uitb e ste d en v an b e dr ijfspro ce s s e n is te genwo o rdig ge en b i j z o n d e r h e i d m e e r. B e d r i j v e n b e s t e d e n h u n f i n a n c i ë l e o f I T p r o c e s s e n uit aan d erd e n. Hier bij v alt te d e nke n aan I T b eh e er spro ce s s en van infor matiesystemen of volledige financiële pro cessen zoals s alar is ver wer king. D it geb eur t op ba sis van go e de afspraken, maar o ok o p b a sis v an ver tro u we n. D e co ntinu er in g v an d e b e dr ijfs vo er in g lig t n u i m m e r s d e e l s i n h a n d e n v a n e e n a n d e r. Z o k u n n e n d e u i t b e s t e d e processen zoals IT beheersing voor grote problemen zorgen als het pro ce s niet volge ns d e afge spro ke n k w aliteit s st an daard e n wo rd e n uitgevoerd.

Nog erger zou het kunnen zijn als salar issen foutief of

Noodzaak

met ver traging worden uitbetaald als de derde par tij

Als diensten worden uitbesteed aan een externe

gemaakte afspraken niet na komt. Voor een bevestiging

dienstverlener (ser v ice organisatie), dan bestaat de kans

van dit ver trouwen kan de ser v ice organisatie samen met

dat er van die dienstverlener zo’n rappor t geëist wordt.

een auditor middels een Ser v ice Organisation Control

In zo’n geval is het hebben van een assurance rappor t een

Repor t (SOCR) het benodigde inzicht geven. Dit inzicht

noodzaak voor vele aanbieders van uitbestede diensten.

onderstreept en bevestigt het ver trouwen en geeft inzicht

Het lijkt er een beetje op dat de grote accountantskantoren

in de eventuele verbeter ingen in de diensten. Dit ar tikel

elkaar werk verschaffen door deze eis (v ia hun klanten) bij

licht toe dat een dergelijk SCOR naast wettelijk noodzakelijk

de dienstverleners neer te leggen, want de auditor van de

weldegelijk ook nuttig is. Dit wordt gedaan aan de hand van

klant vraagt erom en de auditor van de dienstverlener moet

een situatieschets uit de praktijk van de IT auditor. Deze

deze leveren.

situatie wordt belicht vanuit het perspectief van de ser v ice organisatie (Sogeti) en vanuit de IT auditors.

44

.ego

Assurance rapport Van SA S naar ISAE Een veelvoorkomend soor t assurance rappor t is de SA S 70.

Een belangr ijke succesfactor voor de efficiënte invoer ing

Een van de zolder gehaald, afgestofte standaard uit het

en audit van de ISAE 34 02 rappor tage bij Sogeti was het

transatlantische accountantsland. Een Amer ikaanse standaard

begr ip van de eigen organisatie voor de uit te voeren audit,

die onbedoeld een internationale status ver wor ven heeft.

de r ichtlijnen hier voor en het belang van dossier vorming

Sinds SOx is dit de standaard om een organisatie, maar vooral

in combinatie met de kennis van de externe auditor van

ook de accountant van die organisatie tevreden te stellen.

de bedr ijfsprocessen en cultuur van Sogeti. Hierdoor werd

Sindsdien is men bezig een internationale var iant van de SA S

de externe auditor door Sogeti steeds meer gezien als de

70 op te stellen. In juni van dit jaar is het zover en zal de

onafhankelijke par tner in het aantoonbaar maken van de

SA S 70 definitief worden ver vangen door de ISAE 34 02.

volwassenheid van dienstverlening naar de klanten.

Na jaren een SA S 70-rappor t aan haar klanten te leveren

Er varingen van de auditor

besloot Sogeti al in 2010 om de overgang naar ISAE 34 02 te

Uit de relatie tussen Sogeti en de externe auditors van de

maken. Voor Sogeti was de belangr ijk ste verander ing in die

afgelopen jaren zijn een aantal duidelijke succesfactoren

overgang de onderschr ijv ing van de Management verklar ing.

af te leiden. Als eerste sluiten de voorbereidende

Hiermee wordt door het management een bevestiging van de

werk zaamheden van de dienstverlener en van de externe

juiste werking van de in het rappor t beschreven processen en

auditor naadloos op elkaar aan. Dit is gerealiseerd door tijdig

controles aan de lezer van het rappor t gegeven.

een complete en gedetailleerde planning af te stemmen voor de gehele audit per iode. Tevens is er een duidelijke

Voor de overgang naar de nieuwe norm was communicatie

werk verdeling en zijn gedetailleerde afspraken gemaakt

over de aanstaande verander ingen van groot belang. Hierbij

over de manier waarop voorbereidende werk zaamheden zijn

werden dr ie doelgroepen onderkend:

getroffen. Dit heeft duidelijkheid en toegevoegde waarde

⹅ ⹅ het management, dat als direct betrokkene en

gecreëerd voor de audit waardoor de belev ing van de audit

eindverantwoordelijke, diende te worden doordrongen

bij de organisatie positief is er varen en de bereidw illigheid

van het belang van ISAE 34 02 voor de organisatie en hun

om mee te werken groot was.

rol daar in; ⹅ ⹅ de klanten met een contractueel vastgelegde SA S 70

eis, diende op de hoogte gesteld te worden dat deze contracten in 2011 aangepast moesten te worden op de nieuwe ISAE 34 02 norm en; ⹅ ⹅ de sales medewerkers die met voldoende informatie

moesten worden voor zien om vragen van klanten te kunnen plaatsen en Sogeti’s ISAE34 02 rappor tage toe te lichten.

Er varingen van Sogeti In de voorgaande jaren is gekozen voor een rappor t waar in doelstellingen op het gebied van IT beveiliging, k waliteit, personeelsbeleid en projectuitvoer ing werden geïntegreerd. Hier voor is gekozen om de ontstane w ildgroei aan cer tificer ing (met vaak overlappende of van elkaar afhankelijke doelstellingen) het hoofd te kunnen bieden. Het hebben van één aanpak, één werk w ijze, één team en één auditor garandeer t een effectieve en efficiënte invulling van deze behoefte. In de toekomst heeft Sogeti de wens aan een verdere integratie van doelstellingen op het gebied van onder andere Milieu, ARBO en financiën.

Deze verdergaande integratie vereist wel een gedetailleerde afstemming en voorbereiding van de auditplanning en flexibiliteit van zowel de auditor als de geauditeerde.

.ego

45

Assurance rapport

“Cu lt uu r en open heid va n de orga nisatie worden steeds bela ngrijker voor het welslagen va n a u d i t s .”

Ten tweede is commitment vanuit de top van de organisatie

Bedr ijven worden transparanter en verantwoordelijkheden

aanwezig en zijn personen aangewezen die verantwoordelijk

zijn op alle niveaus van de organisatie belegd. Dit alles zorgt

zijn om de audit in goede banen te leiden en de

er voor dat cultuur en openheid van de organisatie steeds

voorbereiding te coördineren. De communicatie over het

belangr ijker worden voor het welslagen van audits. Het mes

belang van de audit vanuit management van Sogeti en het

snijdt hierbij aan twee kanten. Audits die vaak een noodzaak

vr ijmaken van resources hier voor maakt dit mogelijk. Ook

zijn hebben een nuttig bijeffect in het verbeteren van de

de passie van de mensen voor het aantoonbaar verbeteren

transparantie en daarmee openheid in de organisatie. Aan

van het bedr ijfsproces heeft hierbij geholpen. Dit heeft

de andere kant leiden een passende cultuur en houding vaak

enthousiasme en betrokkenheid gecreëerd. Het zijn

niet alleen tot een goed audit resultaat maar zeker ook tot

uiteindelijk altijd de mensen en de cultuur van de organisatie

een positieve bijdrage aan de bedr ijfsvoer ing.

die het realiseren van k waliteit sterk beïnvloeden.

Een blik op de organisatie door een externe par tij creëer t Tot slot hebben de naadloze samenwerking en het

daarbij ook bewust zijn bij de organisatie over het huidige

commitment vanuit beide kanten er toe geleid dat er

presteren. Meten is immers weten en alleen met dit

begr ip is ontstaan voor elkaars situatie en inzichten zijn

bewust zijn en deze inzichten is een organisatie vaak in

gecreëerd in elkaars processen. Dit heeft er in geresulteerd

staat om zich te handhaven en te blijven verbeteren. Het

dat zekerheden sneller en efficiënter konden worden

bewust zijn is daarmee ook de basis om medewerking te

aangetoond. Hierdoor is Sogeti er in geslaagd om als eerste

kr ijgen en de continue inspanning te leveren die het blijvend

ICT-dienstverlener inzicht en zekerheid te leveren aan

presteren bevorderen.

klanten gebaseerd op de nieuwe ISAE 34 02 standaard.

Kor tom, een ser v ice organisatie doet er verstandig aan een

Audits, noodzakelijk en nuttig!

assurance rappor t niet alleen te zien als pure noodzaak

Alles op een r ijtje gezet te hebben kunnen we stellen

waar van de kosten zo beperkt mogelijk moeten worden

dat audits zowel noodzakelijk als ook nuttig zijn. Een

gehouden, maar als een invester ing die waarde aan de

nieuwe standaard of een volgende recessie zal hier in niets

organisatie kan toevoegen.

veranderen.

Over de auteurs Ma r k Poen en Rob Rei j nde r s z i j n I T- a ud ito r s we r k zaam bi j KPMG en bet rok ken bi j de d ienst ve r l en i ng aan Sogeti. Hans van B reukel en en Pet r ie van Steenpaa l z i j n we r k zaam b i j Sog eti en z i j n onde r ande re ve rant woo rdel i j k voo r de coö rd i natie en voo r be reid i ng van de a ud it s. Z i j hebben d it a r ti kel op pe r soon l i j ke titel gesch reven.

46

.ego

Op de middelbare school in de begin jaren 90 hadden w ij het vak informatiekunde. Op een destijds recente 80386 IBM desktop PC leerden w ij wat een computer was en welke soor t programma’s je kon gebruiken. Ik kan me nog her inneren toen met een tek stver werker (WordPer fect 5.1), database programma (dBase) en spreadsheet (Lotus 1-2-3) te hebben gewerkt, uiteraard allemaal M S-DOS

COLUMN

BRING YOUR OWN DEVICE

programma’s. Dank zij een PC-pr ive project van de werkgever van m’n pa, was bij ons thuis al relatief vroeg een PC aanwezig waardoor ik al vroeg geobsedeerd raakte door de mogelijkheden die het apparaat had te bieden. Ik was daarom niet zo onder de indruk (van het kennisniveau van de leraar informatiekunde) van de beschikbare soft- en hardware. Ik ver veelde me tijdens de les, was van ‘thuis uit’ al veel meer er varen en w ilde wel echt wat nieuws leren.

Zo’n tw intig jaar later; toen ik na mijn afstuderen begon met solliciteren, w ist ik niet welke computers de potentiële werkgevers voor mij ter beschikking hadden. Ik heb het destijds wel goed getroffen en kreeg snel de beschikking over laptop en Blackberr y. Veel andere oud-studiegenoten hadden dat niet.

Pr ivé hadden zij ook vaak een snellere computer of hippere/geavanceerdere smar tphone dan die waar zij op het werk mee moesten werken. Het stimuleer t niet echt om dan op kantoor te werken met in je ogen verouderde spullen waardoor frustraties snel zijn geboren. Het gevoel van verouderde kennis en hardware lijkt dan weer zoals ik dat had in de jaren 90.

Anno 2011 zie je steeds meer dat werkgevers zich w illen onderscheiden, zich w illen profileren naar de nieuwe generatie werknemers en hun innovativ iteit laten zien. Het onderscheid tussen werk en pr ivé is steeds meer aan het ver vagen. Het Nieuwe Werken (HNW) is één van de trends, het plaatsen tijdonafhankelijk werken is meer en meer gewoon en BYOD (Br ing Your Own Dev ice) is een nieuw fenomeen. Waarom zou ik gebruik moeten maken van oude hard- en software op kantoor als ik pr ivé veel efficiënter kan werken op de nieuwste smar tphone waar ik aan gewend ben? Een dev ice is een ITmiddel om mee te werken en niet een doel op zich. Als ik communiceer v ia email dan zou het niet uit moeten maken v ia welke soft- of hardware ik dat zou doen.

BYOD is gestar t in kleine organisaties maar je ziet dat ook steeds grotere zich er aan gaan wagen. Het idee is dat je werknemers beter kan laten werken met dev ices waar ze zich prettig mee voelen en waar ze vanuit de pr ivésituatie er varen mee zijn. Het werkplezier neem toe en de werknemer kan zich concentreren op zijn werk zaamheden afgestemd op de eigen soft- en hardware behoeften. De door de werkgever gemaakte keuzen voor het dev ice worden niet meer opgedrongen. De werknemer kr ijgt budget van de werkgever en kiest zelf het dev ice om mee te werken. Pr ivé of zakelijk? Dat onderscheid hoeft voor het gebruik van het dev ice ook niet meer te worden gemaakt.

Hoe zit het dan met de garantie en de helpdesk? Garantie en hulp kr ijg je als par ticulier nu ook bij de leverancier van het dev ice. Waarom zou een werkgever daar zelf nog voor moeten zorgen als intermediair tussen werknemer en leverancier? Jij als werknemer bent zelf verantwoordelijk voor het gekozen dev ice dus daarmee ook voor het beheer.

Hoe zit het dan met mijn specifieke programma’s? De meeste applicaties die we gebruiken zijn voor de ouder wetse kantoorautomatiser ing programma’s, denk aan tek stver werker en mailprogramma.

Elk platform heeft daar z’n eigen applicaties voor mits maar gebruik wordt gemaakt van algemeen gebruikte standaarden (bijvoorbeeld IM AP voor mail) en formaten (bijvoorbeeld DOC of ODT voor document).

Hoe zit het dan met de beveiliging? De z wak ste factor in de beveiliging is altijd de mens zelf. Het is onmogelijk de ma ximale beveiligingsmaatregelen te treffen. Houdt de firewall op het werk het gebruik van Hotmail of Tw itter tegen? Dan gebruik ik toch mijn pr ivé smar tphone! Kan ik thuis niet bij mijn werkmail komen? Dan mail ik het toch naar mijn pr ivé mail. Kor tom, beveiliging door het leggen van beperkingen op dev ices van het werk biedt schijnzekerheid. Verantwoordelijk gedrag en r isicobewust omgaan met bedr ijfsmiddelen en -data moeten nu ook al bij de werknemer liggen. De werkgever heeft

Xander Bordeaux

wel een taak om de werknemer hier (regelmatig) op te attenderen. Daarnaast kan zij tegenwoordig

Is trendwatcher vooral vanuit

goede technische maatregelen treffen om (bedr ijfs)informatie op dataniveau in plaats van op

persoonlijke interesse, maar komt ook

dev iceniveau te beschermen.

in de werk sfeer veel HNW initiatieven tegen bij de Rijk soverheid waar hij

Ik ben benieuwd hoe BYOD zich gaat ontw ikkelen. Het zal lang niet voor elke organisatie bruikbaar zijn

werk zaam is als auditor. Deze column

en vereist ook een minimaal kennisniveau van de werknemers. Wat wel duidelijk mag zijn is dat een

schreef hij als redactielid van de .ego.

werkgever snel door de mand valt als hij de (potentiële) werknemer met BYOD w il paaien maar de rest van de organisatie daar niet op aangepast is. Dan komt de frustratie toch weer terug.

.ego

47

Magazine voor Informatiemanagement