kerk Moerwijk grovestinstraat den haag haalbaarheids studie, atelier PRO, november 2011
INHOUD bestaande kerk omschrijving bestaand gebouw aanleiding haalbaarheids studie bestaande situa!e en stedenbouwkundig plan diverse foto’s pla"egrond begane grond en crypte langs en dwars doorsneden
resultaten studie het slimhus als invulling zijbeukoplossing variant A zijbeukoplossing variant B doorsnedes zijbeukoplossingen middenbeukoplossing variant C middenbeukoplossing variant D doorsnedes middenbeukoplossingen stedenbouwkundige inpassing ďŹ nanciele vergelijking
DE BESTAANDE KERK
HAALBAARHEIDS STUDIE
Onze Lieve Vrouwe van het Allerheiligste Sacrament Adres: Groves!nstraat, Moerwijk Den Haag Architect: Jan van der Laan (broer van de vermaarde DOM Hans van der Laan)
Schetsen en rekenen voor de kerk in Moerwijk
De kerk is onderdeel van een complex met een kloostergebouw en twee schoolgebouwen. In zijn opzet vormt het een contrast met de omliggende open stroken verkaveling. Het complex is gebouwd in 1953 en een belangrijk voorbeeld van de vroege Bossche School.
Atelier PRO is op zoek naar loca!es waar we met bewoners in kleine series op maat woningen kunnen maken. We werken daarbij onder de naam Slimhus. Slimhus is bedoeld voor mensen die graag in de stad wonen, geen hoge hypotheek wensen, maar toch de voordelen van een zelf ontworpen huis willen. Het zijn eigenwijze stedelingen die nu vaak tussen de wal en het schip vallen. Niet geschikt voor de Vinex wijk, en echte stedelijke panden zijn onbereikbaar door de hoge aanschafwaarde of door de noodzakelijke verbouwingen.
De basiliek hee$ rondom krach!ge, maar ook vrij gesloten gevels met portaalbogen en blinde muraalbogen. Verder zijn de gevels sober gedecoreerd met lijsten in het metselwerk. De westzijde bestaat uit een brede voorhal, de narthex, als entree vanaf het plein. Terugliggend achter de buitenste gevels is het middenschip te zien. Zowel aan oost- als westzijde is het middenschip voorzien van verhoogde hoekpar!jen. Alle daken zijn vlak muv het ronde dak van de apsis aan de oostzijde. Net als het exterieur is ook het interieur ingetogen. De zijbeuken worden van het middenschip gescheiden middels brede rondbogen. Het koor en de ondiepe apsis zijn opgebouwd uit drie nivo’s met daaronder een rela!ef grote crypte. Eenvoudige geschilderde casse"eplafonds en glas in lood ramen zijn ingezet als verbijzondering van het interieur.
Atelier PRO architekten Den Haag November 2011
Slimhus kan ook door woningbouwverenigingen gebruikt worden om een kwaliteitsimpuls te geven aan een wijk. In veel wijken zijn er restruimtes die nu niet ontwikkeld worden omdat er slechts een kleine serie mogelijk is en de ontwikkeling daarmee niet interessant of haalbaar is. Het Slimhus concept is juist bedacht voor die loca!es. De kerk in Moerwijk kan zo’n loca!e worden. Wij denken dat er zeer bijzonder woonplezier te realiseren is, waarbij een kenmerkend element uit de wijk als beeld behouden blij$.
bestaande situa!e 1:5000
Raaphorstlaan
stedenbouwkundig plan 1:1000
7400
3000 3000 3000
11800
7200
P=0+P 1,6m
1,0m +P
1,6m +P
2,0m +P
bestaande kerk dwarsdoorsnede
1:200
7760
6140
1,6m +P P=0
bestaande kerk langsdoorsnede
1:200
de mogelijkheden zijn oneindig
een indelingsvoorbeeld van de basisvariant
HET SLIMHUS www.slimhus.nl Het idee voor dit huis is ontstaan omdat we merkten dat de manier van wonen sterk aan het veranderen is. We waren vooral verrast dat de meeste woningen die nu worden gebouwd daar helemaal niet op inspelen. Steeds vaker beschouwen mensen niet de woon-kamer maar de keuken met ee"afel als het hart van hun woning, waar je pre%ger de krant leest, eet met vrienden of even iets opzoekt op je laptop of tablet. Al zoekende bleek ook dat de beschikbare huizen vaak onbereikbaar zijn voor starters of mensen die in hun eentje een huis moeten bekos!gen. Het was voor ons de uitdaging om daarop een antwoord te vinden en een huis te ontwerpen waarbij je als koper ook echt wat te kiezen hebt. Daar willen we met het Slimhus iets aan veranderen! #co-crea!e Slimhus is bedoeld voor mensen die graag in de stad wonen, geen hoge hypotheek wensen, maar toch de voordelen van een zelf ontworpen huis willen. Indeling en gevels zijn volledig naar eigen inzicht aan te passen. #maatwerk Met een uitgekiend houtskeletbouw-systeeem kan het Slimhus op smalle binnenstedelijke loca!es gemakkelijk en rela!ef snel opgebouwd worden. Bouw(plaats)kosten worden kleiner door de woning in serie neer te ze"en. Liefst een serie van 5. Een basis Slimhus kost 112.000,- euro, exclusief grond. #binnenstedelijk Met het Slimhus kan op kleinschalige wijze de stad zich blijven ontwikkelen. Kopers krijgen de kans hun eigen wensen vorm te geven, en in een collec!ef van 5 verschillende woningen ontstaat zo een verrassende combina!e die past bij de diversiteit van de binnenstad.
#zoekende Slimhus is ook een zoektocht, want een loca!e of kopers hebben we nog niet. Slimhus zoekt naar lege plekken in de stad. Ruimte waar al een !jdje niets gebeurd, maar waar het prima wonen is. Holle kiezen, lege kavels voor nieuwe mogelijkheden. #duurzaam VDM woningen hee$ een manier van bouwen ontwikkeld die helemaal op deze gedachte is gebaseerd. Er wordt vrijwel uitsluitend met hernieuwbare grondstoffen gewerkt die een minimale milieubelas!ng hebben. Nagenoeg alle onderdelen worden in de fabriek samengesteld tot prefab elementen. De buitenschil is zeer goed geïsoleerd en doordat we met prefab onderdelen werken sluiten ze naadloos op elkaar aan en is het warmteverlies minimaal. #flexibel Het Slimhus is naar wens uit te breiden. De basis woning is 2 bouwlagen hoog, 3,9 meter breed en hee$ een houten gevel. Maar een of twee extra verdiepingen, een dieper huis, een dakterras, tweede badkamer. Het kan allemaal. Nu, maar ook later. Voor de OLV kerk in Moerwijk zijn er mogelijkheden met de basiswoning in de middenbeuk, maar er zijn ook varianten denkbaar met een andere beukmaat.
P=0
1,0m +P
3000 3000 3000
1,6m +P
2,0m +P
ZIJBEUKEN - VARIANT A
6800
11800
6800
10 x brede woning met 2 verdiepingen stramien ne"o woningbreedte ne"o woningdiepte
9,0m 8,7 m 6,8 m
woonoppervlak
118 m2
Het stramien is gebaseerd op de gevelverdeling van de buitenste schil die een ritme van 3 meter hee$. De gevel aan de hof wordt vrijgehouden van de bestaande bogen. Tpv het middenschip wordt het dak verwijderd en een semi-openbare hof gemaakt die voor daglicht in de woningen zorgt. Hier bevindt zich ook de voordeur van de woningen. Rondom zouden we de woningen graag voorzien van een achtertuin binnen de oude tuinmuren, maar dit hangt ook samen met het stedebouwkundig plan.
semi openbare hof P=0
1,0m +P
3000 3000
1,6m +P
2,0m +P
ZIJBEUKEN - VARIANT B
11800
6800
14x woning met 2 verdiepingen stramien ne"o woningbreedte ne"o woningdiepte
6,0m 5,7m 6,8m
woonoppervlak
77 m2
Ook hier is het stramien gebaseerd op de gevel verdeling van de buitenste schil, maar dan per 2x 3 meter. Hierdoor kunnen meer woningen gemaakt worden met een kleinere afme!ng. Dit type zal door zijn afme!ng een andere doelgroep hebben dan variant A
6800
Verdere opzet als bij variant A
doorsnede tpv de woningen in de zijbeuk
1:200
doorsnede tpv de semi openbare hof in de middenbeuk
1:200
P=0
1,0m +P 1,0m +P 1,6m +P 1,6m +P 2,0m +P
MIDDENBEUK - VARIANT C
7400
9500
7400
10 x smalle woning met 3 verdiepingen stramien ne"o woningbreedte stramiendiepte ne"o woningdiepte
3,9m, 3,6m 10,0m 9,5m
woonoppervlak
103 m2
Dit type staat als een los doosje in het middenschip en komt sterk overeen met het basis SLIMHUS. Wat afwijkt is de verdiepingshoogte op de begane grond die extra hoog is gemaakt om de bestaande vloersprongen op te vangen. De bovenste verdieping sluit aan op de bestaande gevels van de kerk zodat het fraaie casse"eplafond en de glas in loodramen onderdeel van de woning worden. In de zijbeuken wordt het dak van de kerk verwijderd zodat er achtertuinen en een voorplein gemaakt kunnen worden met de ontslui!ng van de woningen. Deze opzet kan uitgevoerd worden binnen het stedenbouwkunig plan dat er ligt omdat de buitenruimte van de woningen zich binnen de kerkgevels bevindt. De zuidgevel wordt nu een straatgevel. Op maaiveld is de zuidgevel behoorlijk gesloten. Om deze aantrekklijker te maken als straatgevel en om de achtertuinen van de woningen een betere bezonning te geven zouden we de bogen hier graag openbreken tot aan maaiveld.
P=0
1,0m +P
1,6m +P
1,6m +P
2,0m +P
MIDDENBEUK - VARIANT D
9500
7400
8x woning met 3 verdiepingen stramien ne"o woningbreedte stramiendiepte ne"o woningdiepte
4,8m 4,5m 10,0m 9,5m
woonoppervlak
128 m2
Dit type is een variant op het vorige type. Het is een extra brede versie van het SLIMHUS dat door zijn maat meer indelingsmogelijkheden hee$, wat een bredere doelgroep zou kunnen interesseren.
7400
In opzet is hij verder gelijk aan type C: achtertuin op het zuiden, semi-openbaar voorplein aan de noordzijde met daaraan de toegang van de woning.
doorsnede tpv de achtertuinen in de zijbeuk
1:200
doorsnede tpv de middenbeuk
1:200
STEDENBOUWKUNDIGE INPASSING Op basis van een bezoek aan de loca!e en de ontvangen stedenbouwkundige plannen hebben we gekeken hoe de kerk in zijn context staat. Wanneer er woningen in de middenbeuk gemaakt worden conform variant C of D hee$ dit geen invloed op het stedenbouwkundig plan. In geval van de zijbeukvarianten A en B adviseren we de bestaande tuinmuur rondom de kerk te behouden en het kerkterrein in te ze"en om de woningen te voorzien van een achtertuin. Het straatje aan de zuidzijde vervalt hierdoor, maar door een andere opzet van het woonblok is deze niet langer nodig. Dit zou met wat aanpassingen in het stedenbouwkundig plan niet hoeven te leiden tot minder woningen. Aan de noordzijde van de kerk ligt een pastorie die niet bij het oorspronkelijke complex van de basiliek hoort. Stedenbouwkundig gezien zou deze volgens ons beter vervangen kunnen worden door een groter blok met woningen. Hiermee maak je de pleinwand af en creeer je een overgang naar de appartementen aan de overzijde van de straat.