Portfolio primair onderwijs by atelier PRO

PORTFOLIO PRIMAIR ONDERWIJS

INHOUD 05

Onderwijs & atelier PRO

VISIE & RUIMTE Dorpshuis en kindcentrum De Statie Sas van Gent Wijk- en kindcentrum O3 Rivierenbuurt Den Haag Kindcentrum Groene Hoeve Hoogezand-Sappermeer

PLAATS & KARAKTER Basisschool Dr. Schaepmanschool Wijk- en kindcentrum Krimpen aan de Lek Wijk- en kindcentrum Op Expeditie Venlo Kindcentrum Waterrijk Boskoop Wijk, kindcentrum en woningen Achtmaal Montessorischolen Valkenbos den haag

43 45 49 57

OUD & NIEUW The British School of Amsterdam Wijk- en kindcentrum Huis van de Heuvel Breda Kindcentrum ‘Samenwerkingsgebouw’ Brielle Wijk- en kindcentrum Kloppend Hart Warmond

63 69 73

SYNERGIE & MOGELIJKHEID Wijk- en kindcentrum Zuiderkwartier Tilburg Wijk- en kindcentrum Nelson Mandela Gouda Wijk- en kindcentrum Damlaan Schiedam

GEZOND & DUURZAAM Clean Air Schools Factsheet duurzaamheid

09 13 17 21 23 25 29 33 37

77 81

ONDERWIJS EN ATELIER PRO Gezond en Aangenaam Atelier PRO is begaan met kinderen en hun onderwijsomgeving. In onze visie moet deze omgeving GEZOND en AANGENAAM zijn om tot goede leerprestaties te komen. Dat geldt voor alle typen onderwijsgebouwen. Leerlingen en staf moeten zich thuis voelen in onze gebouwen. Een gezond en aangenaam gebouw is daarbij belangrijk. Bij een gezonde en aangename onderwijsomgeving letten wij architecten op het binnenklimaat, de aansluitingen met de stad, de logica in het gebouw en de situering van de verschillende ruimten binnen het gebouw. Gebouwen van atelier PRO bieden ruimte aan verschillende onderwijsvisies. Wij vinden dat de keus voor de interpretatie van de onderwijsvisie bij de docenten en het bestuur ligt, en niet bij architecten. Voor ons is de taak om de gekozen visie te verbeelden in ruimte en architectuur maar ook in functionaliteit en logistiek. Ons doel is om gebouwen te bedenken die meerdere visies kunnen accommoderen. Samen met gebruikersgroepen en onderwijsinstellingen zoeken wij naar het meeste optimale ontwerp. Wij hechten zeer aan het vertalen van onuitgesproken wensen in uitgangspunten. Dat vergt verbeeldingskracht en dat vraagt om een goede communicatie tijdens het ontwerpproces. Een aanpak die tot tal van karaktervolle onderwijsgebouwen heeft geleid waarvan wij u hier een selectie presenteren.

VISIE EN RUIMTE Een school is meer dan een verzameling lokalen, het is een leefgemeenschap die op leren is gericht. Ruimten zijn gezoneerd naar activiteiten. Lokalen waar men geconcentreerd en individueel kan werken of luisteren. Leerpleinen, bibliotheek, of mediatheek waar men samen kan overleggen en werken aan een project. In het hart van de school ligt de hal. Een multifunctionele ruimte die de hele dag in gebruik is voor onderwijs, spel en beweging. Letterlijk het hart van de school. Visie van de school spiegelt zich zo in de verschillende ruimten van het onderwijslandschap van de nieuwe school.

Multifunctionele Accomodatie met twee basisscholen, kinderopvang, bibliotheek, jeugdcentrum, sport centrum, theater/bioscoop, medisch centrum, buurtvoorzien-ingen, theatercafe, 23 appartementen Ontwerpperiode 01.2009 - 05.2010 Bouwtijd 03.2011 - 02.2013 Opdrachtgever Woongoed Zeeuws-Vlaanderen Projectarchitect Dorte Kristensen, Pascale Leistra Projectleider Ronald Peters Aannemer van Wijnen, Waalwijk Adres Canadalaan, Sas van Gent Bruto vloeroppervlakte 9.000 m² Kosten per m² € 1.110- / £ 919,Bouwkosten € 10.000.000,-

Begane grond

Bibliotheek

DORPSHUIS EN KINDCENTRUM DE STATIE SAS VAN GENT alzijdige plasticiteit, grillige locatie getemd De Statie te Sas van Gent huist een Brede School met twee scholen, een kinderopvang, een gezondheidspost, een sportvoorzieningen en cultureel buurtcentrum, een jongerensoos en ontmoetingsruimte. Ook bevat het gebouw een seniorencomplex met 23 appartementen. Overstekken, hoekverdraaiingen en afwisselend gesloten vlakken maken dat het gebouw speelt met het perspectief en nooit hetzelfde oogt.

Voorplein vanuit de stad

Links: op de verdieping buurtvoorzieningen met vide naar de bibliotheek

Vlnr: gevel buurtcentrum, ontmoetingsruimten, basisschool, sportzaal NOC NSF met valkuil, theater/ bioscoop

Brede school met buurtcentrum, basisschool, kinderopvang, gezondheidscentrum, sportvoorzieningen Ontwerpperiode 01.2010 - 02.2011 Bouwtijd 06.2014 - 07.2015 Opdrachtgever SCOH & Haag Wonen Projectarchitect Dorte Kristensen, Christina Kaiser Projectleider Eelko Bemener Adres Zaanstraat 25, Den Haag Bruto oppervlakte 4.108 mÂ˛ Bouwkosten â&#x201A;Ź 4.633.000,-

25 (M)

situatie Bredebuurtschool Rivere

situation plan Community school

Begane grond

0 1

15(M)

plattegrond begane grond Bredebuurtschool Riverenbuurt

ground floor Community school

WIJK- EN KINDCENTRUM O3 RIVIERENBUURT DEN HAAG Brede school en buurtvoorzieningen In augustus 2015 werd het buurt- en kindercentrum in de Haagse Rivierenbuurt geopend. Een centrum met voorzieningen voor jong en oud zoals zoals Basisschool Jan van Nassau, kindercentrum met voorschoolse opvang en een buitenschoolse opvang, welzijnsorganisatie Zebra, een gezondheidsinstelling (huisartsenpost), sportzaal en -dak voor sportverenigingen, en wijkorganisatie waar ouderen bij elkaar komen en gezamenlijk eten. De Rivierenbuurt kreeg met deze voorziening eindelijk een cultureel hart voor jong en oud.

Kindcentrum met twee basisscholen, kinderopvang en sportvoorzieningen Ontwerpperiode 10-2012 - 05.2014 Bouwtijd 08.2014 - 09.2015 Opdrachtgever OLCO advies & management Project architect Dorte Kristensen, Joke STolk Project leider Joke Stolk Adres De Boomgaard , HoogezandSappermeer Bruto vloeroppervlakte 3.656 mÂ˛ Bouwkosten â&#x201A;Ź 2.669.840,-

Onder: Bestaand ketelhuis

KINDCENTRUM GROENE HOEVE HOOGEZANDSAPPERMEER stoere rode ‘hoeve’ rondom historisch ketelhuis In het Groningse landschap bij de veendorpen Hoogezand en Sappemeer ligt kindcentrum De Groene Hoeve in de wijk Vosholen. Een stoer rood gebouw in een parkachtig landschap. Bij de ontwikkeling van de wijk is het oude cultuurlandschap van veenontginning als uitgangspunt genomen. Op de kavel staat een oud ketelhuis met gemetselde schoorsteen (gemeentemonument) – een herinnering uit de tijd dat hier nog kassen stonden. Voor PRO was dit een belangrijk element om op te nemen in het ontwerp. Oud en nieuw komen hier zo bij elkaar in de Groene Hoeve.

PLAATS EN KARAKTER Genius Loci. Elke plek is uniek. En stukje boslandschap of stadslandschap, alle plekken verschillen een beetje. Een gebouw is onlosmakelijk verbonden met een bepaalde plek of ruimtelijke context en sfeer. Het gebouw is daar noodzakelijkerwijs een deel van. Daarom is voor ons elk gebouw uniek. Wij kijken heel goed naar de plek voordat wij beginnen met ontwerpen om de potenties van de plek zichtbaar te maken. Met een ontwerp versterken wij de positieve kanten en pakken de zwakke kanten aan. Het geheel van gebouw en omgeving bepaald de kwaliteit van de school.

Basisschool met kinderopvang Ontwerpperiode 01.2015 - 06.2015 Bouwtijd 07.2015 - 09.2016 Opdrachtgever RVKO Project architect Christina Kaiser Projectleider Hans Tak Adres Marijkesingel 3, Barendrecht Bruto oppervlakte 1.415 m² Bouwkosten € 1.456.000,-

nge Marijkesi l

Begane grond wij de Zie aa eb ds n wij de Zie ed ds ijk

0 5

20 (m)

situatie Dr. Schaepmanschool Barendrecht situation Dr. Schaepmanschool Barendrecht

BASISSCHOOL DR. SCHAEPMANSCHOOL een school als een groot huis Nieuwe huisvesting voor de Jenaplan basisschool de Dr. Schaepmanschool. Het ontwerp is als een groot huis. De aula is de huiskamer die de clusters voor de onder-, midden-, en bovenbouw verbindt. De leslokalen hebben brede zitvensterbanken en zijn als kamer-en-suites verbonden met de leerpleinen. Het gebouw heeft, net als de meeste gebouwen in de omgeving metserwerk gevels met grote vensters.

Multifunctionele accomodatie met twee basisscholen, kinderopvang en sportvoorziening

Scho

olst raat

Klav erst ra

KL FP3

Scho olst raat

KL PB13

SITUATIE MFA KRIMPEN AAN DE LEK 0

25(m)

m .

Ru yte rs

Ontwerpperiode 02.2012 - 11.2013 Bouwtijd 09.2013 - 06.2014 Opdrachtgever Hevo Project architect Dorte Kristensen, Mira van Beek Projectleider Mira van Beek Adres Klaverstraat, Krimpen aan de Lek Bruto oppervlakte 3.200 m² Bouwkosten € 3.422.666,-

1203 Situatie nieuw

SCHAAL EDITIE FASE TEK NR

1 : 500 WE PR-ST-01

Situatie

Buitenruiimte van De Wegwijzer

MFA KRIMPEN AAN DE LEK samen sterk

Vlnr: Entree’s zichtbaar en herkenbaar. De trappen naar de bovenbouw zijn een sfeermaker in de aula’s. In het gebouw zijn veel doorkijkjes gemaakt zoals hier tussen aula en gymzaal. Zes door de scholen en BSO in de initiatieffase benoemde thema’s zijn als ‘hoekstenen’ in het gebouw geïntegreerd.

De nieuwe MFA gelegen tussen de Admiraal de Ruyterstraat en de Klaverstraat bestaat uit de Protestants christelijke basisschool De Wegwijzer, de openbare basisschool Prinses Irene, een buitenschoolse opvang en een gymzaal. De twee scholen liggen als het ware rug aan rug met de gezamenlijke functies centraal ertussen, waardoor er twee schoolpleinen ontstaan met ieder een eigen karakter.

Multifunctioneel Centrum met twee basisscholen, kinderopvang, gezondheidscentrum, sportvoorzieningen, buurtvoorzieningen Ontwerpperiode 10.2010 - 05.2011 Bouwtijd 04.2012 - 06.2013 Opdrachtgever Gemeente Venlo Projectarchitect Dorte Kristensen, Pascale Leistra Projectleider Marjon Main Adres Vossenerlaan, Venlo Bruto oppervlakte 4.750 m² Price per m² € 1.122,- / £ 911,Bouwkosten € 5.329.090,0

20 (m)

plattegrond begane grond ground floor plan MFA OP EXPEDITIE

WIJK- EN KINDCENTRUM OP EXPEDITIE VENLO houten geveldelen versmolten met ontdektuin Wijk- en kindcentrum (MFC) Op Expeditie ligt in Blerick, een Venlose woonwijk uit de zeventiger jaren. In het multifunctinele gebouw staat het kind centraal. De indeling van het gebouw moet bijdragen aan een laagdrempelige sfeer waar mensen elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten. In het gebouw zijn een multifunctioneel centrum, twee scholen, een kinderopvang, een peuterspeelzaal, een bso, een sportzaal en wijkfuncties gehuisvest. Het buiten- en speelterrein van de school is een deel van het buurtpark van Vossener

Kindcentrum met basisschool, kinderopvang en sportvoorzieningen Ontwerpperiode 12-2013 - 07.2014 Bouwtijd 08.2014 - 06.2015 Opdrachtgever gemeente Alphen aan den Rijn Project architect Alex Letteboer, Joke STolk Project leider Joke Stolk Adres De Boomgaard 2 en 4, Boskoop Bruto vloeroppervlakte 2.863 m² Bouwkosten € 2.605.620,-

KINDCENTRUM WATERRIJK BOSKOOP archetypische schuurvorm met strakke details In het kindcentrum, of brede school, Waterrijk is een basisschool, kinderopvang en sprotvoorzieningen ondergebracht. Het gebouw heeft een archetypische hoofdvorm die herinnert aan de boerenschuren waar Boskoop zo rijk aan is. Het dak en de wand vormen een bouwmassa. Het blonde hout en naturel aluminium passen bij de eenvoud en sfeer van omgeving. Net aangeplante bomen omringen dit gebouw zodat het midden in een boomgaard komt te liggen.

Begane grond

20 (m)

plattegrond begane grond Brede school Waterrijk te Boskoop

ground floor plan Waterrijk school extended Boskoop

Multifunctionele accomodatie met bibliotheek, basisschool, kinderopvang en sporctaccomodatie Ontwerpperiode 12.2012 - 04.2013 Bouwtijd 09.2013 - 09.2014 Opdrachtgever Thuisvester Projectarchitect Dorte Kristensen, Mira van Beek Projectleider Jaco de Koning, Ronald Peeters Landschapsarchitect Eline Keus Adress Van den Berghstraat, Achtmaal Bruto vloeroppervlakte 1790 mÂ˛ Bouwkosten â&#x201A;Ź 1.986.966,-

Verdieping

Begane grond

WIJK, KINDCENTRUM EN WONINGEN ACHTMAAL bijzondere functie die past in de omgeving Achtmaal is een gehucht in Noord-Brabant met ca. 1.600 inwoners in de gemeente Zundert. Als voorziening voor jong en oud bouwd emen dit centrum of multifunctionele accomodatie MFA. Er zijn verschillende maatschappelijke voorzieningen in dit gebouw waaronder een dorpshuis met bibliotheek, gymzaal, basisschool en kinderdagverblijf. Ook worden er vijf seniorenwoningen naast gebouwd. Een groot programma voor een klein dorp dat voornamelijk bestaat uit twee-onder-een-kap woningen. Het gebouw past zich aan aan de (kleine) schaal en identiteit van het dorp. Met materialisatie, schuine kappen, ingeknipte, tactiele volumes en de grote witte erkers verwijzen naar de twee-onder-eenkappers.

Twee basisscholen, kinderopvang en sportvoorzieningen Ontwerpperiode 10.2010 - 11.2011 Bouwtijd 11.2012 - 07.2014 Opdrachtgever De Haagse Scholen; stichting voor primair en speciaal openbaar onderwijs Projectarchitect Dorte Kristensen, Pascale Leistra Projectleider Jaco de Koning Adres Cederstraat en Abeelstraat, Den Haag Bruto vloeroppervlakte 4.700 mÂ˛ Bouwkosten â&#x201A;Ź 4.840.000,-

MONTESSORISCHOLEN VALKENBOS DEN HAAG wissellokalen voor flexibel schoolprogramma ABEELSTRAAT

CEDERSTRAAT

Op een binnenstedelijke plek in de Haagse wijk Valkenbos zijn de Christelijke en de Openbare Montessorischool elkaars buren gebleven. In een nieuw en eigentijds gebouw is een veel verdergaande samenwerking mogelijk gemaakt, dan in de oorspronkelijk twee gebouwen. Daarnaast is er een kinderdagverblijf en BSO in het programma meegenomen, waarbij de ambitie om de nabijheid van bso-lokalen en schoollokalen maximaal te benutten gedurende de dag in praktijk is gebracht. 0

40 (m)

situatie Montessorischool Valkenbos

situation Montessorischool Valkenbos

OUD EN NIEUW Net zoals de plek voor ons belangrijk is, is ook de bestaande bebouwing een verrijking en inspiratie voor de nieuwbouw. Wij vinden het juist spannend als een opgave niet alleen om nieuwbouw gaat, maar juist ook hergebruik van bestaande gebouwen. Soms een belangrijk monument, soms een foeilelijk bouwsel dat een nieuwe betekenis krijgt in het groter geheel. Juist een gebouw dat niemand mooi vindt kan zo tot een geliefd onderkomen worden getransformeerd.

Periode 2016Opdrachtgever British School Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen, Lisette Plouvier Landschapsontwerper Buro Sant en Co Adres Havenstraat, Amsterdam Bruto oppervlakte 10.000 mÂ˛

Oude situatie

THE BRITISH SCHOOL OF AMSTERDAM voormalige gevangenis wordt British School Atelier PRO heeft samen met Van Hoogevest Architecten en Buro Sant en Co de opdracht voor de British School Amsterdam gewonnen. The British School of Amsterdam (BSA) is momenteel op drie verschillende plekken in Amsterdam gehuisvest. Voor de toekomst wil BSA over één gebouw beschikken waarin de verschillende vier scholen (Early Years, Infant, Junior and Senior) samenkomen. Bij voorkeur een gebouw met karakter en historie. Deze wens werd verwezenlijkt met de aankoop van de voormalige strafgevangenis aan de Havenstraat 6. Dit gebouw is ontworpen en gerealiseerd in de periode 1888 tot 1891 naar ontwerp van W.C.Metzelaar, rijksingenieur-architect voor gevangenisgebouwen. De BSA verwoordt de opgave voor ons als architecten zeer beknopt als volgt: „De functie van het gebouw waar iedereen uit wil om te draaien naar een school waar iedereen wil blijven“

Diagram showing the visual impact of the enlargement in combination with three extensions and the logistic possibilities within this concept.

Distribution of the school and the logistic implications

Multifunctionele accomodatie met twee basisscholen, kinderopvang, sport- en wijkcentrum Ontwerp 01.2007 - ?.2010 Bouw 01.2011 - 06.2012 Opdrachtgever Gemeente Breda Projectarchitect Alex Letteboer, Joke Stolk ProjectleiderJoke Stolk, Hans Tak Landschap architect Eline Keus Adres Mgr. Nolensplein 1, Breda Bruro oppervlakte New: 4.095 m² Renovation: 2.615 m² Kosten per m² € 1.192,Bouwkosten € 8.000.000,-

Het kerkgebouw van Granpré Molière is gerestaureerd in al zijn glorie De authentieke details en de ruimtelijk structuur van de kerk zijn bewaard en herkenbaar gebleven

10 (m)

Eerste verdieping

0621 EERSTE VERDIEPING

SCHAAL EDITIE FASE TEKNR

10 (m)

Begane grond De nieuwbouw is dooraderd met transparantie, sculpturaliteit, kleur en daglicht 0621

BEGANE GROND

SCHAAL EDITIE FASE TEKNR

1 : 200 E - Date 5 PR - 01

1 : 200 E - Date 5 PR - 02

WIJK- & KINDCENTRUM HUIS VAN DE HEUVEL BREDA naoorlogse kerk, nieuw ensemble MFA Huis van de Heuvel komt voort uit het omvormen en uitbreiden van het bijzondere kerkgebouw van GranprĂŠ MoliĂ¨re; een rijks-monument in wederopbouwwijk de Heuvel in Breda. Het programma bestaat ondermeer uit een katholieke en een openbare basisschool, een gymzaal, uitgebreid sociaal cultureel centrum met inloophuis, buurtmeester, een jeugdgezondheidspost, peuterspeelzaal, kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang. Tussen het kerkgebouw en de nieuwbouw is de bestaande tuin ingezet als verbindende schakel in de vorm van een nieuwe wintertuin en binnenhof. Oud en nieuw vormen een nieuw ensemble

Links: de wintertuin dient als verbindende schakel tussen de nieuwbouw en het bestaande gebouwencomplex

Twee basisscholen, kinderopvang Ontwerpperiode 07-2011 - 03-2014 Bouwtijd 04-2014 - 11-2014 Opdrachtgever Gemeente Brielle Projectarchitect Dorte Kristensen, Martijn Visser, Hans Tak Projectleider Martijn Visser, Hans Tak. Adres Sint Catharijnehof 6 Venkelstraat 18, Brielle Bruto vloeroppervlakte ca. 1.200 m² nieuwbouw: 685 m² renovatie: 515 m² Bouwkosten nieuwbouw: € 1.650.000,renovatie € 530.000,-

CBS Geuzenschip

KINDCENTRUM BRIELLE karakteriestiek elementen, identiteit teruggebracht Twee basisscholen in de binnenstad van Brielle kampten met ruimtegebrek. De scholen liggen op steenworp afstand van elkaar. Atelier PRO heeft een gebouw ontworpen dat door beide scholen gebruikt wordt. Oud... Bij de renovatie van het uit 1930 daterende schoolgebouw met 6 klaslokalen, is de oorspronkelijke identiteit teruggebracht. Verlaagde systeemplafonds en tussenwandjes zijn verwijderd en karakteristieke elementen zijn waar mogelijk hersteld of teruggebracht in nauw overleg met de Dienst Monumentenzorg. De belangrijke nissen in de gang zijn hersteld en laten weer daglicht toe en worden gebruikt als garderobe en extra studieplekken. Veel energie is gestoken in het onzichtbaar wegwerken van de installaties. De oude kozijnen zijn gerenoveerd, en een nieuw kleurconcept versterkt de relatie tussen privé gebied en openbare verkeerszone

In de klaslokalen is een ‘onzichtbaar’ akoestisch plafond aangebracht dat netjes aansluit op de bijzondere hoge kiepramen

Begane grond

Eerste verdieping

10 (m)

plattegrond begane grond basisscholen Brielle ground floor primary schools Brielle

plattegrond eers basisscholen Br first floor primary schools

atelier PRO architekten

atelier PRO archi

... en nieuw. Het nieuwe gebouw is afgestemd op de specifieke situatie van beschermd stadsgezicht. In de Brielse binnenstad zijn schuine daken verplicht. Atelier PRO heeft dit gegeven aangegrepen om met een bijzondere kapvorm het volume op te laten lopen; van ĂŠĂŠn verdieping bij de aansluiting op het gemeentelijk monument naar twee verdiepingen voor de vervangende nieuwbouw. Hierdoor is ook automatisch extra hoogte ontstaan ter plaatse van de gezamenlijke aula en speellokaal. De opzet van de nieuwbouw is zo helder mogelijk gehouden; de uitbreiding van het Geuzenschip volgt de opzet van de bestaande school door aan het gebouw een vleugel met een klaslokaal toe te voegen. De gezamenlijke functies, zoals de aula en het speellokaal, liggen tussen beide scholen. De Meester Eeuwoutschool heeft een opzet met een centrale hal. Deze hal kan multifunctioneel ingezet worden, een trap met podium koppelt de twee verdiepingen. De verschillende delen zijn met elkaar verbonden door een brede doorlopende gangzone. Tussen de Meester Eeuwoutschool en het Samenwerkingsgebouw ligt een centrale entree, waardoor beide delen gekoppeld zijn, maar ook onafhankelijk van elkaar kunnen opereren. gebouw, waarin de bestaande monumentale platanen zijn opgenomen. Voor de Meester Eeuwoutschool is een plein gemaakt met verschillende routes en een buitenpodium..

Ontmoetings- en kindcentrum met drie basisscholen en kinderopvang Ontwerpperiode 2012 - 2013 Bouwtijd 01.2015 - 09.2015 Opdrachtgever Gemeente Teylingen Project architect Alex Letteboer, Martijn de Visser Project leider Hans Tak Adres Herenweg 80, Warmond Bruto vloeroppervlakte nieuwbouw: 1.900 m² renovatie: 1.965 m² Bouwkosten € 2.500.000,-

plattegrond beg Basisschool Klo

ground floor primary school

Begane grond

WIJK- & KINDCENTRUM KLOPPEND HART WARMOND flexibel ‘kralensnoer’ van klaslokalen Het Kloppend Hart is een combinatie van het oude ontmoetingscentrum in Warmond met drie basisscholen en een peuterspeelzaal. Het gebouw is meer open gemaakt en er is een nieuwe, bijzondere toevoeging voor de scholen bijgekomen. De locatie maakt deel uit van een groen gebied om Warmond waarin gebouwen losser zijn opgenomen dan in de dorpskern. Atelier PRO heeft hier op aangesloten door het nieuwe deel van het Kloppend Hart een vrije, golvende vorm te geven. De golvende vorm bestaat uit een ‘kralensnoer’ van klaslokalen, dat flexibel is.

SYNERGIE EN MOGELIJKHEDEN Een buurt- en kindcentrum huisvest gewoonlijk verschillende functies, soms ook meerdere scholen. Deze scholen en functies hebben afzonderlijke voorzieningen, en de mogelijkheid tot gezamenlijkheid en synergie. De meerwaarde van synergie is dat er ruimte is voor eigenheid, van bijvoorbeeld een school, maar ook ruimte is om een gemeenschappelijk idee uit te stralen. Eenheid in verscheidenheid.

Multifunctionele accomodatie met twee basisscholen, kinderopvang, sport- en wijkcentrum, zorgwoningen Ontwerp 06.2004 - 05.2006 Bouw 08.2006 - 06.2009 Opdrachtgever Gemeente Tilburg and TIWOS Projectarchitect Dorte Kristensen, Pascale Leistra, Lisette Plouvier Projectleider Eelko Bemener, Henry Schutte Adres Wassenaerlaan 38, Tilburg Bruto vloeroppervlakte 9.053 m² wijkcentrum, scholen etc. 4.500 m² psychiatrisch centrum 4.553 m² Prijs per m² € 1.034,Bouwkosten € 9.356.890,-

Begane grond

3 1 2

WIJK- & KINDCENTRUM ZUIDERKWARTIER TILBURG compleet Buurtprogramma als klein dorp aan de brink Het wijkcentrum in de Zeeheldenbuurt vouwt zich, samen met de bestaande kerk en het zusterhuis, rond een verborgen tuin met speelterrein. In het gebouw zijn een basisschool met 13 klassen, peuterspeelzaal, gymzaal en wijkfuncties samengevoegd. Ze komen samen in een centrale as die naar ĂŠĂŠn hoofdentree leidt. Ontmoeting tussen de verschillende gebruikersgroepen staat centraal. Atelier PRO heeft tevens de renovatie van de dagopvang van het GGZ gedaan.

Mulitfunctionele accomodatie met twee basisscholen, kinderopvang, gezondheidscentrum, bibliotheek, woningen Ontwerpperiode 07.2008 - 12-2009 Bouwtijd 01.2010 - 05.2011 Opdrachtgever Woonpartners Midden Holland Auftrag von Gemeinde von Gouda Projectarchitect Alex Letteboer, Sandrine Rointru Projektleider Eelko Bemener Landschapsarchitect Eline Keus Adres Wilsonplein 1, Gouda-Oost Bruto oppervlakte Grindschule ca. 4.885 m² Wohnungen 1.745 m² Bouwkosten € 7.850.000,-

Begane grond

Tweede verdieping

WIJK- & KINDCENTRUM NELSON MANDELA MFA als intermediair

Vlnr: door het plaatsen van het gebouw en de pleinen op de waterlijn is een landschapbuffer gecreĂŤerd tussen de school en de buurt Entree van de MFC met appartementen erboven, auditorium met een galerij langs de verhoogde schoolplein, speelplaats met appartementen op de achtergrond

Het Mandela Centrum in Gouda vormt de aftrap van een grotere herstructurering van de wijk Gouda Oost. In het gebouw zijn rondom twee gebouwharten diverse voorzieningen voor de wijk ondergebracht waaronder een basisschool, kinderopvang, peuterspeelzaal, gezondheidszorg, sport en zestien sociale woningen die zorgen voor levendigheid en sociale controle. Het gebouw herdefineert tevens de openbare ruimte eromheen en versterkt de kwaliteiten van de locatie door de toevoeging van twee nieuwe pleinen.

Kindcentrum met twee bassischolen, kinderopvang en sportvoorzieningen Ontwerpperiode 09.2011 - 04.2012 Bouwtijd 01.2013 - 04.2014 Opdrachtgever Gemeente Schiedam Project architect Dorte Kristensen, Sandrine Rointru Project leider Marjon Main-Roetgerink Adrese Thorbeckesingel 2 & Dr. Kuyperlaan 12 &12a Bruto vloeroppervlakte 5.667 mÂ˛ Bouwkosten â&#x201A;Ź 5.288.647,-

Begane grond

WIJK- & KINDCENTRUM DAMLAAN SCHIEDAM kloeke MFA In een wederopbouwwijk Nieuwland van Schiedam gaf atelier PRO vorm aan het Kindcentrum Nieuwe Damlaan. Een paradijs voor kinderen van nul tot eind basisschool. Er is een Brede openbare basisschool De Taaltuin en een Brede Basisschool voor Islamitisch onderwijs Ababil. Bij elke school is een peuterspeelzaalwerk van SWS Welzijn aanwezig. Mundo Kinderopvang heeft daar ook een faciliteit met dag en buitenschoolse opvang, net als Academia met een lokaal voor buitenschoolse opvang. Stichting Primo Schiedam beheert er de dubbele gymzaal. Al deze functies zijn ondergebracht in een gebouw en ruimtelijk met elkaar verknoopt.

GEZOND EN DUURZAAM Licht en rust zijn een bijdrage aan de concentratie en de leerprestaties. Net zoals spelen een bijdrage is aan sociale vaardigheden. Daarom ont werpen wij gezonde en duurzame scholen met een variatie aan ruimten. Een leerlandschap voor een leefgemeenschap. Gezond omdat de scholen een kwalitatief goed binnenklimaat hebben. Uiteraard een Frisse School. Duurzaam omdat wij de generaties na ons ook een gezond leefklimaat gunnen.

Als casus werd een school langs de ringweg in Antwerpen als vertrekpunt genomen.

CLEAN AIR SCHOOLS Studieopdracht atelier PRO naar onderwijsgebouwen samen met Stad Antwerpen, TNO Delft, TU Delft, The Why Factory, Ducth Green Building Council en Syntens Innovatie Centrum In hoogstedelijke gebieden is nog steeds vraag naar nieuwe, goede scholen. Deze scholen worden vaak gepland op de nog beschikbare locaties in steden nabij ringwegen. Wat betreft luchtkwaliteit zijn dat de slechtste plekken. Met Clean Air Schools willen wij de urgentie van het probleem agenderen en ruimtelijke oplossingen aanbieden. Hierbij beschouwen in een integraal ontwerpteam de mogelijkheden die wij met het gebouw hebben om zowel in interieur als exterieur de luchtkwaliteit te verbeteren. Wij onderzoeken daarbij de mogelijke effecten die ruimtelijke ingegrepen of interventies kunnen hebben op de kwaliteit van buitenlucht. Case Study Voor Clean Air Schools hebben wij een geschikte locatie gevonden in samenwerking met de gemeente Antwerpen. Om een relevante ontwerpstudie te maken is het van belang dat het microklimaat, de concentraties van soorten luchtverontreiniging en de luchtstromingen van de site in kaart werden gebracht. Met steun van de gemeente Antwerpen hebben wij relevante gegevens uit bestaande metingen kunnen gebruiken. Onze focus lag bij de problematiek rond fijnstof en NO2. In overleg met gemeente Antwerpen is besloten om de locatie aan de Desguinlei, voor de case te gebruiken. Een binnenstedelijk gebied dat in een gevoelige zone ligt (EU-richtlijnen) qua luchtkwaliteit. De Case Study werd tijdens een pressure cooker workshop uitgewerkt. Met een locatiespecifiek ontwerp heeft het ontwerpteam (Alex Letteboer, Bas Woldman, Thijs Klinkhamer, Sjoerd Hoogewerf en Berit Piepgras) met een hiervoor ontwikkelde clean-air toolbox concepten gegenereerd en die in een uiteindelijk ontwerp vertaald. De tools zijn ruimtelijke ingrepen die de lucht aan de buitenkant (en binnenkant) van een gebouw kunnen verbeteren. Tijdens het ontwerpproces zijn bevindingen en ontwerpresultaten met de gemeente Antwerpen, The Why Factory TU Delft, Dutch Green Building Council, Imago Bouwers en TNO in verschillende sessies geëvalueerd. (opm dus zij gaven alleen feedback) Permeabel Het uiteindelijke ontwerp is een gebouw dat meerdere ‘schillen’ heeft. Buitenlucht wordt gezuiverd met elektrostatische filters en in het binnenste gedeelte van de school: de lesruimten geblazen. Door deze schone lucht op overdruk te zetten kan deze verder gebruikt in de overige ruimten van de school: de gangen en de overdekte semi- en openbare ruimten in en om de school. 77

De buitenste ‘schil’ in dit systeem is de gevel naast de Ring. Deze vormt een barrière naar de snelweg om op deze manier de lucht naar boven en over de rest van Antwerpen te leiden. Door de 'grillige' vormgeving van gevel aan deze zijde wordt extra turbulentie gecreëerd om de lucht extra te mengen met de schonere, hogere luchtlagen, zodat fijnstof niveaus snel dalen. Het gebouw werkt als filter Elektrostatische filters zorgen dus voor een schone lucht in de leslokalen. Deze lucht wordt geleid naar de schoolpleinen, de semi-publieke ruimten, die overdekt zijn met glas. Vanaf hier stroomt de schone lucht naar buiten om een betere luchtkwaliteit in de openbare ruimte nabij de hoofdingang te creëren. Het plein ligt in de luwte van het komvormige gebouw om een street canyon effect te creëren met schone lucht. Wij veronderstellen dat de vorm van het gebouw de schone lucht die daar wordt uitgeblazen enigszins tegenhoudt zodat deze niet te snel vermengd met de vervuilde omgevingslucht. Of dit echt zo werkt, willen wij nog testen in een windtunnel. Op deze manier zorgt het ontwerp voor de mogelijkheid om een raam te openen van het leslokaal naar de overdekte semi-publieke ruimte om de school zonder fijnstof of roet naar binnen te laten. Hierin liggen kansen voor het combineren van het programma 'Frisse Scholen' met passief bouwen. Naast de genoemde maatregelen is in het ontwerp alles eraan gedaan omeen energieneutraal en prettig schoolgebouw te creëren; zoals toepassing van een algengevel als zonwering en bioreactor, prefab houtbouw voor een schone bouwput tijdens de bouw en een aangenaam binnenklimaat en een 'gaatjesplafond' (voor een aangenamere luchttoestroming binnen). Ook reductie van emissie van schadelijke stoffen uit bouwmaterialen en meubilair is een voorwaarde. Vervolgstappen We hebben met Ulf Hackauf van The Why Factory en Annemie Tormans en Jan Bel van Stad Antwerpen uitgebreid het ontwerp besproken waar vervolgens weer een reeks goede ideeën naar voren kwamen. Het ontwerp is in september 2013 gepresenteerd tijdens de JOQUIN conferentie voor een publiek van clean air experts. De reactie waren enthousiast. De algemene strekking is echter dat het voorspellen van luchtstromen erg lastig is. Daarom is vervolgonderzoek in windtunnels en zelfs het daadwerkelijk realiseren van een prototype noodzakelijk om goede resultaten te kunnen boeken.

Gerrit Rietveld College Utrecht ligt langs een stadsontsluitingsweg en werd ontworpen als een bouwblok met een Clean Air binnenterrein voor de leerlingen en docenten.

DUURZAAMHEID SCHOLEN 1601 ALGEMEEN 12 januari 2016

PROJECT

COMPACT

GLAS

ZONWERING

VER

De Statie, Sas van Gent

nee

3,5

2-laags

ja, automatisch

Wijk- en Kindcentrum Rieverenbuurt, Den Haag

nee

3,5

2-laags

ja, automatisch

2-laags

Op Expeditie, Venlo Kindcentrum Waterrijk, Boskoop

ja nee

5,0

2-laags

MFA Achtmaal, Achtmaal

3,5

2-laags

ja, automatisch

Montessorieschool Valkenbosch Den Haag

3,0

2-laags

ja, automatisch

Huis van de Heuvel, Breda mr Eeuwoudschool, Briele Kloppend Hart, Warmond

ja ja nee

4,0 4,0

2-laags 2-laags 2-laags

ja nee ja

Kindcentrum Vosholen, Hogenzand-Sappemeer

nee

3,5

3-laags

3,0

2-laags

nee ja

3,0 4,0

2-laags 2-laags

ja ja

Zuiderkwartier, Tilburg Nelson Mandela, Gouda MFA Damlaan, Schiedam

Users\Jkoks\OneDrive - Atelier PRO Architecten\03 Financieel\dubo scholen.xlsx

FACTSHEET DUURZAAMHEID

ERING

VERWARMING

KOELING

AFGIFTE

VENTILATIE

a, atisch

WKO, WP

vloer

Balans. WTW

nee

FRISSE SCHOLEN B

a, atisch

HR 107

deels (topkoeling)

vloer

balans, CO2 voor gym

nee

HR 107, WP

vloer

Balans

nee

WKO, WP

CO2, WTW

a, atisch

HR 107, WP

WP, lucht

Lucht en vloer vloer

CO2

nee

a, atisch

HR 107, LT

nee

vloer

afvoer

nee

a ee a

HR 107 WKO, WP

voorbereid nrr HT

vloer vloer

balans WTW balans

nee nee ja

B B

HR 107

nee

radiatoren

nee

HR 107

nee

radiatoren

a a

HR++ WKO, WP, HR 107

nee LT

radiatoren vloer, LT

Balans, WTW, CO2 Balans, WTW afvoer Balans, WTW

VERLICHTING

GPR

aanwezigheid + daglicht

7,4

handmatig

aanwezigheid + daglicht aanwezigheid + daglicht TL en LED,aanwezigh eid + daglicht aanwezigheid + daglicht handmatig handmatig aanwezigheid + daglicht handmatig

nee

aanwezigheid

nee nee

handmatig aanwezigheid

***/7.96

pagina 1 van 1

atelier PRO architekten Kerkhoflaan 11a 2585 JB Den Haag +31(0)70 3506900 info@atelierpro.nl www.atelierpro.nl