WOONKERK MOERWIJK DECEMBER 2012
INHOUD 3 Geschiedenis 3 Slimhus-concept 5 atelier PRO 5 Lichtenvoorde 7 Locatie 8 Begane grond 9 Programma 11 Tuingevels 12 Woningtype variant 1 15 Woningtype variant 2 16 Eerste verdieping 17 Tweede verdieping 19 Interieur 21 Gevels 25 Barli bv 26 Financieel overzicht 27 Zonnestudie
2
Een kerk van het eerste Moerwijkse uur
3
GESCHIEDENIS Een kerk van het eerste Moerwijkse uur
Onze Lieve Vrouwe van het Allerheiligste Sacrament Adres: Ekensteinstraat 3 Moerwijk Den Haag Architect: Jan van der Laan (broer van de vermaarde DOM Hans van der Laan)
SLIMHUS-CONCEPT Een kans voor het grijpen
Zelf je woning ontwerpen Door de huidige woningmarkt belanden vooral starters, alleenstaanden en ouderen dikwijls tussen wal en schip. Vaak is het voor deze groep alleen mogelijk om buiten de stad een onderkomen te vinden. Jammer, want de stad biedt genoeg mogelijkheden als je maar weet Geschiedenis waar je moet zoeken. Atelier PRO haakt hier op in met het SlimhusDe Allerheiligste Sacramentskerk kreeg vorm nadat de bisschop van concept. Samen met bewoners zoeken we locaties waar we in kleine Haarlem, J. Huibers, in 1947 aan de congregatie van de paters van series woningen kunnen maken. Dit brengt het bijzondere feit met het allerheiligst sacrament in Nijmegen opdracht gaf een parochie te zich mee dat bewoners zelf mee ontwerpen aan hun huis. stichten in de Haagse wijk Moerwijk. Twee architecten uit Leiden, J.A. van der Laan en Th. M. van der Eerden verwierven de opdracht. Zij Slimhus kan ook door woningbouwverenigingen gebruikt worden ontwierpen de langwerpige basiliekvormige kerk met zuilenrijen en om een kwaliteitsimpuls te geven aan een wijk. De Sacramentskerk een crypte onder het hoofdaltaar. In het oorspronkelijke plan waren is hier een voorbeeld van. Haag Wonen geeft ons de kans om samen een doopkapel en een 40 meter hoge toren gepland, maar deze met U deze kerk om te vormen tot uniek wooncomplex. bleken financieel niet haalbaar. Wel is bij het 40 jarig bestaan van de parochie een klein torentje met luidklokje op de kerk gebouwd en gewijd door de bisschop van Rotterdam mgr R. Bar. Samen met een kloostergebouw en twee schoolgebouwen vormt de kerk een complex dat in 1953 werd gebouwd. Wat dit gebouwensemble zo bijzonder maakt, zijn de stedenbouwkundige opzet en de architectuur van de vroege Bossche School. Hierdoor vormt het een contrast met de omliggende open stroken verkaveling.
links Historische foto´s van de Woonkerk
4
Project Lichtenvoorde - Ludgerhof
5
ATELIER PRO
LICHTENVOORDE
Atelier PRO is een internationaal opererend architectenbureau waar ruim 60 bevlogen vakmensen werken aan architectuur, stedenbouw, interieurarchitectuur en bouw- en kostenmanagement.
Het project Ludgerhof in Lichtenvoorde is bijzonder. Atelier PRO, in de persoon van oprichter Hans van Beek, ontfermde zich over de kerk, nadat pogingen om een passende nieuwe functie te vinden op niets uit liepen. Door twee maal acht zeer ruim opgezette woningen aan de bijzondere ruimtelijkheid van de voormalige Ludgerkerk en de ommuurde hof eromheen toe te voegen, transformeerde atelier PRO deze exceptionele kerk tot een bijzondere woonvorm met respect voor het originele bouwwerk.
Project Lichtenvoorde - Ludgerhof
Sinds de oprichting in 1976 is atelier PRO uitgegroeid tot een multidisciplinair bureau met een groot vakmanschap en sterke maatschappelijke betrokkenheid. Onze thuisbasis is een bijzondere duintuin in de Archipelbuurt van Den Haag. Deze locatie maakt ons wie wij zijn, want het verwezenlijkt het belang dat wij hechten aan de genius loci. Een contextuele benadering van architectuur is vanaf het prille begin onze drijfveer geweest en is het nog steeds. Vanuit deze beginselen maakt atelier PRO verrassende en grensverleggende architectuur. Het ligt ten grondslag aan onze naam; PRO = Plan, Ruimte, Ontwikkeling. Voor ons is de kwaliteit van de leefomgeving de basis voor mensen om zich te kunnen ontplooien. Wij houden ons bezig met maatschappelijke vraagstukken. Dit heeft geleid tot het recente Slimhusconcept. Maar al eerder tot het redden van de kerk in Lichtenvoorde, Ludgerhof.
Ludgerhof kerk tot woningen
Bij de Ludgerhof is de rechthoekige ruimte van de voormalige kerk open gehouden door de buitenwanden te laten staan en het dak te verwijderen. Door het originele groen en de toegang naar de Voorhof te behouden, voelt het betreden van het nu open terrein telkens weer als een speciaal moment. Vanuit de Voorhof ziet men de houten voorgevel van de kerk, steunend op dunne stalen kolommen. De oude sacristie is een speelplek geworden, evenals de kerkvloer die nu als plein dient. De houten zijwanden, bekleed met inlands eiken, zijn nu de voorgevels van de toegevoegde woningen. In de Ludgerhof is het ‘samen zijn’ van belang. Het gezamenlijke plein, de muur en de bomen eromheen versterken dit uitgangspunt. Door de manier waarop de woningen zijn geplaatst, is een optimale combinatie van privacy en openheid ontstaan. Tevens is met dit project op buurtniveau een bijzondere groene plek behouden. Zie www.atelierpro.nl voor meer informatie over Ludgerhof.
6
Afbeelding links Den Haag met kerklocatie aangegeven met blauwe stip. Afbeelding rechts Kerk in mogelijke toekomstige stedenbouwkundige setting.
Locatie met ideale ontsluiting
7
LOCATIE Locatie met ideale ontsluiting
TE
CH DA MID
Moerwijk is een Haagse volkswijk in de buurt van het Zuiderpark en is een onderdeel van stadsdeel Escamp. De wijk is gebouwd kort voor en na de oorlog. Het stedenbouwkundig ontwerp van Moerwijk werd verzorgd door de beroemde architect Willem Dudok.
A TR NS
G WE
N TE
AT
H AC DD MI
OV GR
EKE
Moerwijk is een van de 4 Haagse krachtwijken. De bevolking is een smeltkroes van veel verschillende etnische groepen. De wijk telt 49 % allochtonen, vooral Marokkanen, Surinamers, Turken en Antillianen. Maar de naoorlogse wijk gaat de komende tijd op de schop. Resultaat zal een mooie groene waterrijke wijk zijn met een gevarieerd huizenaanbod en aansluiting op het park Overvoorde. De vernieuwing is een van Nederlands grootste herstructureringsoperaties. Door het gewijzigde aanbod aan huur- en koopwoningen zal de bevolkingssamenstelling van de wijk daarmee waarschijnlijk wijzigen.
AAT STR EIN NST
AT
A TR NS IDE SU
AT
RA ST IT NS ES
AAT STR TINS VES GRO
AN
A STL HOR AAP
R
Moerwijk grenst aan de Melis Stokelaan, de Loevesteinlaan, Guntersteinweg, Assumburgweg, Troelstrakade en de Moerweg. De wijk is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Station Den Haag Moerwijk ligt op loopafstand. De snelweg A4 is goed bereikbaar vanuit de wijk.
Het schema hiernaast geeft een mogelijke indeling weer van de directe omgeving van de kerk. De schoolgebouwen van het voormalige complex worden gesloopt, omdat de kwaliteit ervan niet meer voldoende is voor renovatie. In de plaat ervan komen grondgebonden woningen. Ook zijn er ideeĂŤn om het plein voor de kerk zo veel mogelijk te behouden en deze autoluw te maken. De kerk met voorplein/woonerf wordt daardoor het middelpunt van het wijkje. Let wel, het gaat op de tekening hiernaast om een schetsontwerp.
8
GEDEELD ERF
WONINGEN HOOFDENTREE
TUINEN
Wat zijn de mogelijkheden?
9
PROGRAMMA Wat zijn de mogelijkheden?
CRYPTE ALS GEZAMENLIJKE RUIMTE EN OPSLAG/ FIETS PARKEREN.
Op basis van een analyse van de locatie en de conceptuele stedenbouwkundige plannen, hebben we afgewogen de woningen in de middenbeuk te plaatsen. Op deze manier kan het gebouw los van het stedenbouwkundige plan ontworpen worden. Want het plaatsten van woningen in de zijbeuken zou betekenen dat de ontsluiting ervan op de kavelgrens plaats zal vinden. Los daarvan zijn er slechts woningen van twee verdiepingen mogelijk in de zijbeuken. In het middenschip passen drie bouwlagen. Meer woonplezier dus! De Woonkerk heeft een uniek groot oppervlakte aan gezamenlijke ruimte. Zo komt men - bij de variant waarin de woningen zijn geplaatst in de middenbeuk -binnen via de hoofdentree van de kerk om vervolgens de linker beuk te betreden. Deze ruimte is een gezamenlijk erf waaraan de voordeuren liggen. De rechter zijbeuk leent zich uitstekend voor privĂŠ tuinen of een gezamenlijke tuin. Er is een mogelijkheid om deuren te maken in de oude kerkmuur om direct vanaf de straat de tuinen te betreden. Vanaf zowel de erf-kant als de tuin-kant is er een verbinding met de Crypte in de kelder om daar fietsten te stallen of goederen in een eigen box. In de Crypte is daarnaast ruimte genoeg om deze te gebruiken als multifunctionele ruimte.
10
CRYPTE
DOORSNEDE AA’ DOORSNEDE BB’
CRYPTE
Karakteristieke tuingevels
11
TUINGEVELS Karakteristieke tuingevels In de zijbeuken van de kerk hebben kerkbanken gestaan. Om deze destijds stevig vast te kunnen zetten, zijn er in de kerkvloeren verschillende uitsparingen gemaakt. Deze kunnen we nu hergebruiken om bloem- en bomenbakken van te maken. Immers, onder het erf en de tuinen ligt nog steeds de fundering van de kerk, inclusief kruipruimte. De diepte van de kruipruimte, zo’n 1,2 m leent zich dus uitstekend voor deze diepe groenbedden. Tuinieren en het planten van bepaalde boomsoorten is dus goed mogelijk! De muren van de zijbeuken zijn erg bijzonder door het grote aantal boogramen en een viertal biechtnissen per zijde. Je kan geen betere tuinmuur wensen. Wat ga jij doen met deze nissen? Bloempotten? De BBQ neerzetten?
A
B
A’
B’
12
VARIANT 1
A
B
C
A
B
C
Aan jou de keuze!
13
WONINGTYPE Aan jou de keuze! Dat we de middenbeuk gaan gebruiken om woningen in te plaatsten is het uitgangspunt. Maar wat voor type woningen worden het? Dat is waar de bewoners aan zet zijn. Hoe wil je wonen? Wil je een grondgebonden woning met tuin? Of wil je een moderne Haagse Portiek variant met bovenwoning en dakterras? Hiernaast staan twee types afgebeeld. Variant 1 Dit woningtype is een variant waarbij alle woningen grondgebonden zijn. Het schip is letterlijk door tweeĂŤn gedeeld waardoor alle woningen een eigen voordeur hebben. Deze variant telt 3 typen woningen: - A kerkdeur-woning met tuin en dakterras - B grondgebonden beuk-woning met tuin en dakterras - C altaar-woning met dakterras en tuin Variant 2 Dit woningtype is in deze informatiefolder gebruikt als voorbeeld. Alle plattegronden en de doorsnedes in dit boek hebben betrekking tot deze indeling. Deze variant telt 4 typen woningen: - A kerkdeur-woning vooraan met dakterras en tuin - B grondgebonden beuk-woning met tuin - C bovenbeuk-woning met dakterras met dakterras - D/E/F altaar-woning 3 maal boven elkaar met tuin of dakterras De voordeuren van deze woningen liggen allemaal aan de linker beuk. De rechterbeuk is gereserveerd voor tuinen. De hoofdontsluiting gaat via de oude entree aan het plein. De ontsluiting is bij deze variant anders geregeld. Zowel de rechter als de linker zijbeuk dienen als gezamenlijke tuin/erf met daar-
aan de voordeuren. De woningen met een voordeur aan de linker beuk komen via de oude hoofdentree van de kerk het erf binnen. De woningen die een voordeur hebben aan de rechter beuk kunnen deze route kiezen, maar hebben een extra entree vanuit de zijmuur van de kerk.
14
A
B
C
D
E
F
VARIANT 2
doorsnedes
15 D
C
C
C’
B
D’
DOORSNEDE CC’
F A
DOORSNEDE DD´
C
C
C
C
E
B
B
B
B
D
16
E
D
1000 3622 1000
cv/berging
2454
2656
slaapkamer
woonkamer
C
1490
9930
3142
2480 5550
huiskamer/woonkeuken
1000
cv/ berging
4610
2208
2630
keuken
slaapkamer
3050
slaapkamer
B
B
8610
A
A
7300 7300
slaapkamer
slaapkamer
4305
badkamer
3130
badkamer
7000
2150 6280
7000
7
6
4018
slaapkamer
6280
C
4400
5
4
3
8610
D
7
6
5
4
3
2
1
1E VERDIEPING
2
1
E
4400
7300 7300 7300 8460
4600 2250
E
D
D
C
woonkamer
1000
cv/berging
2795
badkamer
cv/berging
2656
8795
badkamer
slaapkamer
zithoek
studie/atelier
C
2714
1000
slaapkamer
4390
6280
opslag
4845
5360
6280
keuken
slaapkamer
studie
3310
slaapkamer
B
B
8610
A
A
7300 7300
7
6
5
4
8610
3249 3601 3690
7300 7300 7300 8460
3
2
1
E
7
6
5
4
3
2
1
2E VERDIEPING
17 plattegronden
4730
18
apsis
19
INTERIEUR
Nieuwbouw met karakteristieke elementen
apsis
glas-in-lood ramen
houten cassetteplafond
houten buitendeur
kolom met ornament rondbogen entreedeur met wijwaterbakjes
Net als het exterieur is ook het interieur ingetogen. De zijbeuken worden van het middenschip gescheiden door brede rondbogen. Het koor en de ondiepe apsis zijn opgebouwd uit drie niveaus met daaronder een relatief grote crypte. Eenvoudige geschilderde cassetteplafonds en glas in lood ramen zijn ingezet als verbijzondering van het interieur. Het unieke aan deze woningen is dat de karakteristieke elementen van de kerk behouden blijven. Ingelegde kruisjes in de gevels, bogen, arcades, kolommen etc. Alle ornamenten worden zo goed mogelijk geconserveerd. De woning bij de entree van de kerk krijgt de geweldige houten entreedeur van de kerk, inclusief wijwaterbakjes aan beide zijden ervan. Ook heeft deze woning twee smallere bogen als gevel. De beuk-woningen hebben uitzicht op de bogen die het schip vormgeven. Ook het mooie houten rasterdak blijft behouden als plafond van de derde verdieping. Ook blijven op deze verdieping de glas-inloodramen intact. De altaar-woningen hebben de apsis op het altaar als bijzonder element.
20 F
E’
E F’
3690
dak schip 11690-P
4000
tweede verdieping 8000-P
4000
eerste verdieping 4000+P
maaiveld -1200-P
1
2
8460
Zuidgevel
ZUIDGEVEL EE’
3
7300
4
7300
5
7300
6
7300
7
7300
1200
begane grond PEIL=0
21 begane grond PEIL=0
7
6
5
4
GEVELS
3
2
1
Mooie oude gevels met veel karakter Noordgevel
7300
7300
7300
7300
7300
3690
dak schip 11690-P
4000
tweede verdieping 8000-P
begane grond PEIL=0
maaiveld -1200-P
D
8610 Westgevel
WESTGEVEL FF’
C
6280
B
6280
A
8610
1190
4000
eerste verdieping 4000+P
E
8460
De basiliekvormige kerk heeft rondom krachtige, maar ook vrij gesloten gevels met portaalbogen en blinde muraalbogen. De gevels zijn sober gedecoreerd met lijsten in het metselwerk. Aan het plein ligt een brede voorhal, de narthex, als duidelijk entree. Terug liggend achter de buitenste gevels is het middenschip te zien. Zowel aan de oost- als westzijde is het dak van het middenschip voorzien van verhoogde hoekpartijen. Alle daken zijn vlak met uitzondering van het ronde dak van de apsis aan de oostzijde.
4000
Mooie oude gevels met veel karakter
22
3690
dak schip 11690-P
4000
tweede verdieping 8000-P
4000
eerste verdieping 4000+P
begane grond PEIL=0
7
Noordgevel
6
7300
NOORDGEVE GG’
5
7300
4
7300
3
7300
2
7300
1
8460
4000
Mooie oude gevels met veel karakter
23 G
1
2
3
8460
Zuidgevel
4
7300
7300
5
G´
6
7300
7300
maaiveld -1200-P
H
7
7300
H´
3690
dak schip 11690-P
4000
tweede verdieping 8000-P
4000
eerste verdieping 4000+P
begane grond PEIL=0
A
B
8610
Oostgevel
OOSTGEVEL HH’
C
6280
D
6280
E
8610
1200
begane grond PEIL=0
24
ZUIDGEVEL FF’
Een solide fundament
25
BARLI BV Een solide fundament Met ruim 25 jaar ervaring is Barli dé specialist op het gebied van systeembouw. Door de ontwikkelingen door de jaren heen zijn zij volledig ingericht op modulair bouwen: een duurzame manier van flexibele huisvesting. Met modulaire systemen bouwen zij betaalbare en kwalitatief hoogwaardige oplossingen voor iedere vorm van huisvesting. En naast doordacht maatwerk voor permanente huisvesting, leveren zij ook semipermanente en tijdelijke bouw, altijd volledig afgestemd op uw wensen én specifieke eisen. Efficiënt, snel en volledig Doordat met merendeel van de bouwactiviteiten plaatsvindt vanuit hun productielocatie grijpen zij nooit mis op faciliteiten of opslagmogelijkheden. Door het bouwen in deze geconditioneerde werkomgeving zijn zij minder afhankelijk van weersinvloeden dan bij traditionele bouw. Bovendien hebben zij alle noodzakelijke disciplines in eigen beheer. Hun efficiënte werkwijze resulteert in betaalbare maatwerkoplossingen met een zeer korte doorlooptijd. Vanuit de fabriek op het kavel aangebracht, kunnen de woningen al na 7 weken bewoonbaar zijn. Door deze innovatieve bouwmethode zijn zij in staat om tegen een lage prijs en met korte bouwtijd, een permanente woning van hoogstaande kwaliteit te realiseren. Deze woningen voldoen aan alle hedendaagse eisen van het bouwbesluit. De duurzame woning, kunnen voorbereid zijn op het label ‘levensloopbestendig’ zodat in de toekomst door middel van een uitbreiding eenvoudig een aanpassing gemaakt kan worden. Deze uitbreiding zullen uiteraard dezelfde architectonische en hoge kwalitatieve eigenschappen hebben.
Enkele kenmerken van het bouwsysteem: - Geen vaste stramienmaten van de elementen (dus geen standaard afmeting van 6x3 meter). “Een breedte maat van 3,60 meter is bijvoorbeeld mogelijk” - Vrije overspanning, hierin is veel mogelijk, afhankelijk van de constructie en aantal bouwlagen. “Een vrije overspanning van 9 meter is bijvoorbeeld mogelijk” - Zowel een geïsoleerde houten- als betonvloer mogelijk -“Standaard bouwkundige hoogte van 2,9 meter, indien gewenst hoger” -Kleuren en materialen (bv kozijnen/gevelbekleding/vloerafwerking) zijn klantspecifiek te leveren “Materialen die in traditionele bouw worden toegepast kunnen ook in het Barli bouwsysteem toegepast worden”
26
FINANCIEEL OVERZICHT Een betaalbare woning! De prijs per vierkante meter is €2260 incl. BTW (Deze prijs is een indicatie en is onder voorbehoud) Wat is een afgewerkte woning? Dat houdt in dat tegels, spuitwerk, een basiskeuken en basis-sanitair inclusief zijn.
VARIANT 1
NAAM
WONING M2
TUIN M2
DAKTERRAS M2
PRIJS €
2x
A kerkpoort-woning 72 50 45 162.720
4x
B beuk-woning 103 50 42 232.780
2x
C altaar-woning 108 50 27 244.080
VARIANT 2
NAAM
WONING M2
TUIN M2
DAKTERRAS M2
A kerkpoort-woning 145 50 45 327.700
4x 4x
B beuk-woning onder 86 50 x 194.360 C beuk-woning boven 120 x 85 271.200
3x
D/E/F altaar-woning
50 (woning D)
55 (woning F)
B A
PRIJS €
1x
72
C
162.720
D
F E
B
C A
Zonnige tuinen en dakterras
27
ZONNESTUDIE Zonnige tuinen en dakterras
21 juni 10.00
21 juni 13.00
21 juni 16.00
atelier PRO architekten Kerkhoflaan 11a 2585 JB Den Haag Postbus 85616 2508 CH Den Haag +31(0)70 3506900 info@atelierpro.nl www.atelierpro.nl Interesse in Woonkerk Moerwijk, kijk op www.facebook.com/moerwijk en www.atelierpro.nl Bellen met bovenstaand nummer kan ook!