Çg2 kamu verisinin paylaşılması ve mevzuatı 2016 by Atıf Ünaldı

TÜRKİYE BİLİŞİM DERNEĞİ Kamu Verisinin Paylaşımı Politika ve Mevzuatı Çalışma Grubu (ÇG-2)

TBD Kamu BİB 2016 KAMU VERİSİNİN PAYLAŞIMI POLİTİKA VE MEVZUATI RAPORU

www.tbd.org.tr Ankara - Mayıs 2016

Yayını Hazırlayanlar; Başkan Ali YAZICI

BGD-Bilgi Güvenliği Derneği/ASELSAN ali.yazici@bilgiguvenligi.org.tr

Kamu-BİB YK Temsilcisi Mariye Umay AKKAYA

TSE-Türk Standartları Enstitüsü uakkaya@tse.org.tr

Grup Üyeleri Yasin ÇOLAK

Kalkınma Bakanlığı

Nurdan SARAN

Çankaya Üniversitesi

Gürkut KOÇAK

Türkiye Bilişim Derneği (TBD)

Önder ÖZDEMİR

Türkiye Bilişim Derneği (TBD)

S. Çiğdem ÇAMURDAN

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı

Turgut DEMİR

Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Medine AKYILDIZ

Türk İstatistik Kurumu (TÜİK)

Sibel Süer TOYBIYIK

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Kübra EKİNCİ

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Dilek KARAKAYA

Sağlık Bakanlığı

Işıl KALAY

Sağlık Bakanlığı

Cumhur ERCAN

Türkiye Bilişim Derneği (TBD)

İçindekiler YÖNETİCİ ÖZETİ.........................................................................................................1 1. Giriş

....................................................................................................................3

2. Tanımlar ve Kısaltmalar..............................................................................................4 3. Mevcut Durum..........................................................................................................11 3.1 Türkiye’deki Mevcut Mevzuat................................................................................11 3.1.1 Gizli Kamu Verilerine İlişkin Mevzuat Hükümleri..............................................13 3.1.1.1 Anayasa.............................................................................................................13 3.1.1.2 Kişisel Verilerin Korunması Kanunu................................................................13 3.1.1.3 Bilgi Edinme Hakkı Kanunu.............................................................................14 3.1.1.4 Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği...............................16 3.1.1.5 Resmî İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik.......................................................................................17 3.1.1.6 Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu....................18 3.1.1.7 Adli Sicil Kanunu..............................................................................................18 3.1.1.8 Adli Sicil Yönetmeliği.......................................................................................19 3.1.1.9 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname..................................................................................................19 3.1.1.10 Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu..................................................................20 3.1.1.11 Tapu ve Kadastro Verilerinin Paylaşımı Hakkında Yönetmelik......................21 3.1.1.12 Harita ve Harita Bilgilerini Temin ve Kullanma Yönetmeliği........................22 3.1.2 Açık Kamu Verilerine İlişkin Mevzuat Hükümleri..............................................25 3.1.2.1 Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu.........................................................26 3.1.2.2 Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ..................................................................................................................27 3.1.2.3 Türkiye İstatistik Kanunu..................................................................................27 2

3.1.2.4 Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun..........27 3.1.2.5 Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu..................................................................28 3.2 Türkiye’de Açık Veri Alanına İlişkin Strateji Belgeleri..........................................29 3.2.1 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eki Eylem Planı.....................................29 3.2.2 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı............................................30 3.2.3. 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı Taslağı...............................32 3.3 Türkiye’de Açık Kamu Verisinin Paylaşılmasına Yönelik Uygulamalar................33 3.3.1 Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü....................................................................33 3.3.2 Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü..........................................................35 3.3.3 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK).......................................................................42 3.3.4 T.C Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP)......................................46 3.3.5 T.C Merkez Bankası.............................................................................................49 3.3.6 Yerel Yönetimler (Belediyeler)............................................................................58 3.4 Dünyadaki Mevzuat ve Uygulamalar......................................................................61 3.4.1 ABD

.....................................................................................................................61

3.4.2 Avrupa Birliği (AB).....................................................................................................63 3.4.3 Birleşik Krallık (UK)..................................................................................................64 3.4.4 Güney Kore..................................................................................................................68 3.4.5 Fransa

.....................................................................................................................70

4. Yapılması Gerekenler (Yol Haritası).........................................................................70 4.1 Farkındalık ve Eğitim Faaliyetleri................................................................................71 4.2 Kamu verisinin paylaşılmasına yönelik mevcut mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması

.....................................................................................................................72

4.3 Veri sınıflandırmasına yönelik tanımların yapıldığı siber devlet yasasının hazırlanması

.....................................................................................................................74

4.4 Kamu kurumlarında bulunan verilerin envanterinin çıkartılması ve verilerin tasniflenmesi (Kişisel veri, Kamu verisi ve Gizlilik dereceli veri olarak)......................74

4.5 Kamu verisi kataloğunun oluşturulmasına yönelik bir Enstitünün kurulması............ 74

4.6 Kamu verisinin çevrimiçi paylaşılmasına yönelik Platform (Web portal) oluşturulması .....................................................................................................................75 4.7 Kamu – Özel Sektör – STK veri paylaşımı ve İşbirliği İnsiyatifi oluşturulması......... 76

4.8 Açık Kamu Verisinin paylaşılması amacıyla oluşturulan portalların engelli bireylerin de faydalanabilmesi amacıyla engelsiz özelliğinde olması...........................76 5. Değerlendirmeler.......................................................................................................77

YÖNETİCİ ÖZETİ Kamu kurumları kanunlarla belirlenmiş faaliyetleri için verdikleri hizmetler kapsamında bilgi üretmekte, toplamakta, depolamakta, kullanmakta ve hizmetin yerine getirilmesini sağlayacak ölçüde paylaşmaktadır. Kamu bilgisinin, bilgiyi üreten veya tutan kamu kurumunun kendisi, diğer kurumlar, işletmeler veya vatandaşlar tarafından, ticari olan veya olmayan bir amaç için kullanması yeniden kullanımı olarak tanımlanmaktadır. Açık Kamu Verisine; Coğrafi Veriler, Ulaşım ve Trafik Verileri, Mali Veriler, Adalet Sistemi Verileri ve Akademik Veriler örnek olarak gösterilebilir. Türkiye’de henüz açık kamu verisinin paylaşılmasına yönelik güçlü bir siyasi iradenin varlığından söz edilemediği ve gene bu konuya yönelik yasal bir düzenlemenin de bulunmadığı bilinmektedir. Bu nedenle de ülkemizde küresel örnekler temel alınarak hazırlanmış, verinin yeniden kullanımı amaçlı, sadece istatistiki olarak özetlenmiş veriye değil kişisel ve hassas bilgilerden arındırılmış ham veriyi de içeren bir açık kamu verisi kataloğu henüz bulunmamaktadır. Açık veri kapsamında ülkemizde yapılması hızla gereken işlerden biri de kamu, özel sektör, Üniversite ve STK işbirliğinin sağlanmasına yönelik bir ekosistemin oluşturulmasıdır. Ülkemizde ve dünyadaki Açık Kamu Verisinin paylaşılmasına yönelik politika, mevzuat ve uygulamalar incelendiğinde: şeffaflığın arttırılması, Kamu Hizmetlerinde iyileştirme ve yeni sosyal ve ekonomik değerlerin üretilmesinin maliyet etkin olarak sağlanması amacıyla, veri paylaşılmasına yönelik yapılması gereken eylemler aşağıda özetlenmiştir.  

Farkındalık ve Eğitim Kamu verisinin paylaşılmasına



düzenlemelerin yapılması Paylaşılabilir / paylaşılamaz verilerin açık olarak belirlendiği, Devletin hangi

yönelik

mevcut

mevzuatta

gerekli

verilerin güvenliğini sağlamakla yükümlü olduğunu tanımlayan ve Veri sınıflandırmasına yönelik tanımların da yapıldığı siber devlet yasasının hazırlanması



Kamu kurumları ve özel sektörde bulunan verilerin envanterinin çıkartılması ve verilerin tasniflenmesi (Kişisel veri, Kamu verisi ve Gizlilik dereceli veri

 

olarak) Kamu verisi kataloğunun oluşturulmasına yönelik bir Enstitünün kurulması Kamu verisinin çevrimiçi paylaşılmasına yönelik Platform (Web portal)



oluşturulması. Kamu – Özel Sektör – STK veri paylaşımı ve İşbirliği İnsiyatifi oluşturulması Ülkemizde Siber Güvenlik konusunu bütün yönleriyle ele alarak, bu alanda

düşürmekte,

hızlı

karar

alabilme

uygulamayı

mümkün

kılmamaktadır. Tüm bu alanları düzenleyen kapsamlı bir çerçeve yasanın önemi ve gerekliliği açıktır. Mevcut e-devlet uygulamalarına ilaveten açık veri paylaşımı ile Kişisel verilerin mahremiyeti yasasının da yürürlüğe girmesi Siber Güvenlik kavramını daha da önemli ve güçlü bir şekilde ülke gündemine getirmiştir.

Bu nedenle, geçmişte

hazırlanan “Siber Devlet Yasası” taslağının gündeme alınması ve yasalaştırılması en acil konulardan ve en büyük önceliklerinden biri olmalıdır.

Giriş Herhangi bir telif hakkı, patent ya da diğer kontrol mekanizmalarına tabi

olmaksızın herkes tarafından ücretsiz ve özgürce kullanılabilen, tekrar kullanılabilen ve dağıtılabilen veriler Açık Veri olarak tanımlanmaktadır. (Open Knowledge Foundation-OpenDefinition.org) Devlet ya da devlet kontrolündeki birimlerin ürettiği, herkes tarafından kullanabilir ve dağıtılabilir olan veriler Açık Kamu Verisi olarak tanımlanmaktadır (Open Knowledge Foundation). Açık Kamu Verisi, Kamu Sektörü bilgisi olarak da adlandırılmaktadır. Açık Kamu Verisinin paylaşılması;    

Şeffaflığın Arttırılmasına, Karar Süreçlerine Katılım, Kamu Hizmetlerinde İyileştirmeye, Yeni Sosyal ve Ekonomik Değerler Üretilmesine katkılar sağlamaktadır. Kamu kurumları kanunlarla belirlenmiş faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla

verdikleri

hizmetler

kapsamında

bilgi

üretmekte,

toplamakta,

depolamakta,

kullanmakta ve hizmetin yerine getirilmesini sağlayacak ölçüde paylaşmaktadır. Kamu bilgisinin, bilgiyi üreten veya depolayan kamu kurumunun kendisi, diğer kurumlar, işletmeler veya vatandaşlar tarafından, ticari olan veya olmayan bir amaç için kullanması yeniden kullanımı olarak tanımlanmaktadır. Aşağıda belirtilenler Kamu sektörü bilgisine örnek olarak verilebilir:      

Coğrafi Veriler Ulaşım ve Trafik Verileri Mali Veriler Bilimsel ve Akademik Veriler Adalet Sistemi Verileri Eğitim Sistemi Verileri Kamu sektörü bilgisinin paylaşımında mevcut mevzuata göre yaşanan kısıtlar

aşağıda belirtilmiştir;     

Gizlilik dereceli kamu bilgisi (Kamu güvenliği) Kişisel verilerin mahremiyeti Fikri mülkiyet hakları İlgili erişim düzenlemesi Ücretlendirme

Tanımlar ve Kısaltmalar Dünyada kamu verisinin paylaşılmasına yönelik politika ve mevzuatlarda

geçen uluslararası normlara uygun olarak açık kamu verisi, gizli kamu verisi ve kişisel veri tanımları ile bu dokümanda geçen ve konunun anlaşılmasına yardımcı olacak diğer önemli tanımlar bu bölümde yapılacaktır.

Veri

Sayısal ve mantıksal her türlü değere veri denir.

Veri

kavramı

olaylar

hakkındaki

birbirinden ayrı, nesnel gerçekleri ifade eder. Organizasyonlar açısından ise veri; yapılan işlemlerin belli biçimlerde tutulmuş kayıtları olarak tanımlanabilir. Aynı zamanda veri, kuruluşların günlük işlerinin, kayıtlarının ve birikimlerinin sonucu elde edilen ve karar verme aşamasında da kullanılabilen işlenmiş veya işlenmemiş bilgi anlamına gelmektedir.

Kişisel Veri

Bireyin şahsi, mesleki ve ailevi özelliklerini gösteren, o bireyi diğer bireylerden ayırmaya ve niteliklerini ortaya koymaya elverişli her türlü bilgi anlamına gelmektedir. Örneğin; bireyin yaşadığı sağlık sorunları, hekimi ile arasındaki

münasebetleri,

hastalığının

olduğu, kullandığı ilaç, kendisine uygulanan tedavi, vücut özellikleri, tahlil ve sair tetkiklerin sonuçları “kişisel veri” kapsamına girer. Daha kapsamlı bir şekilde ifade edilmek istenirse; kişi ile ilgili her türlü bilgi, telefon numarası, parmak izi, avuç içi taraması, biyometrik kimliği, ev veya iş adresi, T.C. 4

kimlik numarası, hastane, banka, nüfus ve adli sicil kayıtları, alışveriş yaptığı yerler ve tercihleri, siyasi görüşü, dini inancı, siyasi parti ve sivil toplum örgütlerine üyeliği, sosyal faaliyetleri, aile yapısı, cinsel hayatı kişisel veri sayılmalıdır. Kişisel veriler, ortada bir hukuka uygunluk sebebinin var olması şartıyla bir kütüğe veya sicile kaydedilebilir, bir sistemde veya yerde toplanıp saklanabilir ve bu kayıtlar, zorunlu hallerde meşru amaçlar için kullanılabilir. Kişisel verilerin kayıt altına alınması ve kullanılması keyfi olamayacağı gibi, yetkisiz kişilerin de kişisel verileri toplaması, elde etmesi ve kullanması kanuna aykırıdır ve suç teşkil etmektedir.

Açık Veri

Hiçbir sınırlama olmaksızın (bedava/kanunen açık)

isteyen

herkesin

erişimine

(çevrimiçi),

değiştirilebilir

okunabilen)

açık

(bilgisayarla

yeniden

kullanılabilen

formatta olan veriler Açık Veri olarak tanımlanmaktadır. Açık veri yenilikçiliği teşvik

etmekte,

ekonomik

etkinliği

kalkınmayı

arttırmakta

teşvik

etmektedir.

Dünya Bankasına göre açık veri yapısını oluşturan

başlıca

unsurlar:

etkileşimli

yayıncılık, makine tarafından okunabilirlik ve tekrar kullanım iznidir.1

Tasnifli Veri

Tasnifli veri, genel olarak yetkisiz kişilerce

1 World Bank Data Essentials (http://data.worldbank.org/about/open-government-datatoolkit/knowledge-repository)

bilinmesi sakıncalı olan veriye denir. “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ”, “ÖZEL” ve “HİZMETE ÖZEL” şeklinde olmak üzere dört çeşidi vardır. ÇOK GİZLİ: Açıklandığı ya da başkasının eline geçtiği takdirde milli menfaatlerimize zarar

getirecek,

bütünlüğünün

devletin zarara

birliğinin

uğramasına

ve yol

açabilecek olan veri. GİZLİ: Açıklandığı ya da başkasının eline geçtiği takdirde ulusal güvenlik, saygınlık ve çıkarları ciddi biçimde zedeleyebilecek olan, yerli ve yabancı kişi ve kuruluşlara yarar sağlayabilecek olan veri KİŞİYE ÖZEL: Açıklandığı ya da başkasının eline geçtiği takdirde bir kimsenin zarar görmesine yahut yarar sağlamasına yol açabilecek olan veri HİZMETE

ÖZEL:

Hizmeti

yürütmesi

gerekenlerden başkası tarafından bilinmesine lüzum

olmayan

(

basına

açıklanması

gerekmeyen) yalnızca resmi amaçlar için kullanılacak, ayrı ayrı gizli olmayan ancak, bir araya geldiğinde gizlilik derecesi olan veri

Açık Kamu Verisi

Hükümetler sırasında

tarafından

kamu

kurum

görevlerin ve

ifası

kuruluşları

aracılığıyla yüksek miktarda toplanan ve gizli olmayan veriler Açık Kamu Verisi olarak tanımlanmaktadır.

Açık

kamu

verisine;

ekonomik veri, demografik veri, harcama verileri, suç verileri, sağlık verileri ve ulaşım 6

verileri örnek olarak verilebilir. Açık kamu verisinin

paylaşılması

hükümetlerin

şeffaflığını sağlarken, hem ekonomik hem de sosyal değer yaratmaya olanak sağlar.

Üstveri (Metaveri )

Veriyi tanımlayan bilgiye Üstveri (Metaveri) denir. Diğer bir tanımla da elektronik belgelerin, yapısını, elemanlarını, ilişkilerini ve diğer karakteristik özelliklerini gösteren depolanmış verileri tanımlayan veridir. ISO 19115 Üstveri standardı olup, üstveri üretimi için gerekli parametreleri ve bu parametrelerin ortak bir terminolojide hangi yöntemlerle

tür

bir

şemada

oluşturulması gerektiğini tanımlar. Üstveri, verinin/belgenin; içeriği, süreçleri, aidiyeti, güvenilirliği gibi konularda bilgilerin açık bir şekilde kayıt altına alınmasını ve belgelerin

tanınmasını,

yerlerinin

belirlenmesini, ilgili kriterdeki ve benzer belgelerin bir arada görülebilmesine olanak sağlar. Erişebilirlik (Access)

Herhangi bilgi sistem kaynağını kullanabilme, sistemle iletişime ve etkileşime geçebilme, bilgiyi işlemek için sistem kaynaklarını kullanabilme, sistemin sahip olduğu bilgileri elde edebilme veya sistem parçalarını ve fonksiyonlarını kontrol edebilme.

CKAN

Açık Bilgi (Open Knowledge) tarafından hazırlanan oluşturmaya

geliştirilen,

yarayan

açık

veri

portalı

kaynaklı

bir 7

yazılımdır.

CKAN,

yaklaşık

ulusal

hükümet, yerel güçler, topluluklar, bilimsel ve diğer veri portalları tarafından resmi veri yayın platformu olarak kullanılır. Belirgin özellikleri, (metadata)

yapılandırılabilir ,

web

üst

yayıncıları

veri

kullanıcıları için kullanıcı dostu olması, veri önizleme, organizasyon tabanlı yetkilendirme seviyeleri ve API’ların veri erişiminin yanı sıra tüm özelliklere erişim sağlamasıdır.

Veri Portalı

Verileri yayımlamak için kullanılan İnternet platformudur. Bu portalın amacı, bir veri kataloğu

oluşturarak,

veriyi

yayımlayan

kurumlar için güvenli bir iş ortamı sağlarken, veriyi kullanıcılar için sadece uygun değil aynı zamanda keşfedilebilir hale getirmektir.2

Veri Kalitesi

Verinin kullanılabilirliğinin ölçülmesine denir. İdeal bir veri seti, doğru, tamamlanmış, güncel

olarak

yayınlanmış,

isimlendirilmesinin

tutarlı

maddelerin bir

şekilde

yapılmış(içinde atlanmış bir veri olmamalı) ve makine olmalıdır.

tarafından Aynı

tamamen zamanda,

okunabilir adlandırma

alanındaki standartlara uygun ve kullanıcılar tarafından kolayca anlaşılabilecek yeterli üst veriye(kim tarafından yayınlandığı ve veri setindeki çeşitliliğin anlamı) sahip olması gerekir. 2

Veri Seti

Düzenli bir şekilde toplanmış verilere denir.

2 Açık Veri Sözlüğü, Ankara, Mart 2015 (www.gazetecilercemiyeti.org.tr)

“Veri seti”, esnek bir kavramdır ve bütün veri tabanına,

e-tabloya

dosyalarına,

bununla

diğer

veri

ilgili

veri

kaynaklarının toplanmış hali ile ilgili olabilir. 2

Açık Verinin 5 Yıldızı

Dünya

Çapında Ağ

-www)’ın

kurucusu

tarafından

açık

(World Wide Web Tim veri

Berners-Lee için

sunulan

derecelendirme sistemine denir. Beş yıldız alabilmek için, veri, 1) Açık lisans altında, Web’de mevcut olmalıdır, 2) biçimlendirilmiş veri formunda olmalıdır, 3) patentsiz dosya formatında olmalıdır. 4) tanımlayıcı olarak URI’ler

kullanılmalıdır,

diğer

veri

kaynakları için linkler içermelidir. Üç yıldızı almak için ise 1’den 3’e kadar verilmiş şartları sağlamalıdır.2

Coğrafi Veri

Konum bilgisi içeren veri noktalarının yer aldığı herhangi bir veri setine denir. Enlem ve boylamlar ya da başka bir standart kod buna örnek olarak verilebilir. Haritalar, ulaşım rotaları, çevresel veriler, kadastro verileri ve bunun gibi birçok tür veri coğrafi veri olarak tanımlanabilir.2

JSON (Javascript Object

İnsanlar tarafından okunabilen bir veri değişimi

Notation)

biçimidir. XML’in Javascript ile çok da iyi kullanılamamasından ötürü tercih edilir. Klasik DOM ağaçlarından farksız bir yapıya sahiptir. Bu format, olduğu

makine

kadar

tarafından

karışık

veri

okunabilir biçimlerini 9

tanımlayabilir, platformdan ve programlama dilinden

bağımsızdır

bunun

yanında,

program ve sistemlerin arasındaki değişimi sağlayan popüler bir formattır.2

Makina Tarafından Okunabilirlik

CSV, JSON, XML gibi veri formatlarındaki veriler, bilgisayar tarafından otomatik olarak okunabilir ve işlenebilir. Makine tarafından okunabilir veriler biçimlendirilmiş olmalıdır. Dijital olmayan veriler(el yazısı ya da çıktı halindeki belgeler) doğal olarak makine tarafından

okunamazlar.

Fakat,

dijital

materyaller bile her zaman makine tarafından okunamayabilir. Örneğin, veri tabloları içeren bir PDF dosyası düşünülürse, bu dosyalar kesinlikle dijitaldir fakat, makine tarafından okunamazlar çünkü bilgisayar tablo halinde olan bu dosya biçimine giriş yapmakta sorun yaşar. E-tablo gibi eş değer formatlarda olan tablolar ise makine tarafından okunabilirdir.2

STK

Sivil Toplum Kuruluşu.

UCBS

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi.

MERNİS

Merkezi nüfus idaresi sistemi

ADNKS

Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi.

TAKBİS

Tapu kadastro bilgi sistemi. 10

UCBS

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi.

SEÇSİS

Seçim bilişim sistemi.

Mevcut Durum

3.1

Türkiye’deki Mevcut Mevzuat Ülkemizde kamu verisinin paylaşılmasına ve tekrar kullanımına ya da kamu

verilerinin sınıflandırılmasına ve tanımlanmasına ilişkin genel (öncül) bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle mevcut mevzuatta yer alan bazı hükümler bu konuda tanımlamalarda bulunmak amacıyla kullanılmakta ve bu tanımlamalar da farklı kurumlar tarafından farklı şekillerde yorumlanmaktadır. Kamu verisinin sınıflandırılması ve tanımlanmasında kurumların farklı uygulamalarının önüne geçilmesi amacıyla Adalet Bakanlığı üç ayrı Kanun Tasarısı Taslağı hazırlamış, ancak bunlardan yalnızca “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu” yasalaşmıştır. Adalet Bakanlığı’nca hazırlanan ve henüz yasalaşmayan “Devlet Sırrı Kanunu Tasarısı”nda devlet sırrı; açıklanması veya öğrenilmesi, Devletin dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli güvenliğine zarar verebilecek; anayasal düzeni ve dış ilişkilerinde tehlike yaratabilecek ve bu nedenlerle niteliği itibarıyla gizli kalması gereken bilgi ve belgeler olarak tanımlanmıştır. Yine Adalet Bakanlığı’nca hazırlanan ve henüz yasalaşmayan “Ticari Sır, Banka Sırrı ve Müşteri Sırrı Hakkında Kanun Tasarısı”nda ise; Ticarî sır: Bir ticarî işletme veya şirketin faaliyet alanı ile ilgili yalnızca belirli sayıdaki mensupları ve diğer görevlileri tarafından bilinen, elde edilebilen, özellikle rakipleri tarafından öğrenilmesi halinde zarar görme ihtimali bulunan ve üçüncü kişilere ve kamuya açıklanmaması gereken, işletme ve şirketin ekonomik hayattaki başarı ve verimliliği için büyük önemi bulunan; iç kuruluş yapısı ve organizasyonu, malî, iktisadî, kredi ve nakit durumu, araştırma ve geliştirme çalışmaları, faaliyet stratejisi,

hammadde

kaynakları,

imalatının

teknik

özellikleri,

fiyatlandırma 11

politikaları, pazarlama taktikleri ve masrafları, pazar payları, toptancı ve perakendeci müşteri potansiyeli ve ağları, izne tâbi veya tâbi olmayan sözleşme bağlantılarına ilişkin veya bu gibi bilgi ve belgeleri, Banka sırrı: Bankanın yönetim ve denetim organlarının üyeleri, mensupları ve diğer görevlileri tarafından bilinen malî, iktisadî, kredi ve nakit durumu ile ilgili bilgilerle, bankanın müşteri potansiyeli, kredi verme, mevduat toplama, yönetim esasları, diğer bankacılık hizmet ve faaliyetleri, risk pozisyonlarına ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri, Müşteri sırrı: Ticarî işletme ve şirketlerin, bankaların, sigorta şirketlerinin, sermaye piyasasında ve malî piyasalarda faaliyet gösteren aracı kurumların, kendi faaliyet alanlarıyla ilgili olarak müşteriyle ilişkilerinde, müşterinin şahsî, iktisadî, malî, nakit ve kredi durumuna ilişkin doğrudan veya dolayısıyla edindikleri tüm bilgi ve belgeleri, olarak tanımlanmıştır. Bu bölümde; kamu verisinin paylaşımına ve tekrar kullanılmasına ilişkin mevzuat hükümlerine; gizli kamu verilerine ilişkin mevzuat hükümleri ve açık kamu verilerine ilişkin mevzuat hükümleri olmak üzere iki ayrı bölümde yer verilmektedir. İki bölümde de, önce genel mevzuat hükümleri, sonra da kurumların özel mevzuat hükümleri sıralanmaktadır.

3.1.1 Gizli Kamu Verilerine İlişkin Mevzuat Hükümleri Kamu verisinin gizlilik açısından sınıflandırılmasına ilişkin temel düzenleme, Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan 1964 tarihli “Gizlilik Dereceli Evrak ve Gerecin Güvenliği Hakkında Esaslar”dır. Ancak bu Esaslar Resmi Gazete’de yayımlanmamıştır. Türkiye’de kullanılmakta olan gizlilik dereceleri 1964 tarihli Esaslar’da; “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ”, “ÖZEL” ve “HİZMETE ÖZEL” şeklinde olmak üzere dörtlü bir ayrıma tabi tutulmuştur. Bu Esaslarda; millî menfaatlerimize hayati bakımından son derece büyük zarar verecek olan ve güvenlik bakımından olağanüstü öneme sahip bilgileri içeren evraklar “ÇOK GİZLİ”, millî güvenlik, prestij ve menfaatlerimize ciddi surette zarar verecek, yabancı bir devlete geniş faydalar temin edecek bilgileri içeren evraklar “GİZLİ”, milletimizin menfaat ve prestijine zarar verecek, bir şahsın zarar

görmesine neden olacak, yabancı bir devlete fayda temin edecek bilgileri içeren evraklar “ÖZEL” ve “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ” ve “ÖZEL” gizlilik dereceleriyle korunması gerekmeyen ve bilmesi gerekenlerden başkası tarafından bilinmesine lüzum görülmeyen bilgileri içeren evraklar da “HİZMETE ÖZEL” olarak tanımlanmıştır.3

3.1.1.1 Anayasa 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 20 inci maddesi hükmüne göre; “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.”

3.1.1.2 Kişisel Verilerin Korunması Kanunu 24/03/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda kişisel veri; kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi, özel nitelikli kişisel veri ise, kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileri olarak tanımlanmıştır. Kanuna göre, kişisel veriler, ancak bu Kanunda ve diğer kanunlarda öngörülen usul ve esaslara uygun olarak, özel nitelikli kişisel veriler ise ilgilinin açık rızası alınarak işlenebilir. Kişisel verilerin işlenmesinde aşağıdaki ilkelere uyulması zorunludur: a) b) c) d) e)

Hukuka ve dürüstlük kurallarına uygun olma. Doğru ve gerektiğinde güncel olma. Belirli, açık ve meşru amaçlar için işlenme. İşlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma. İlgili mevzuatta öngörülen veya işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilme. Ancak, sağlık ve cinsel hayat dışındaki özel nitelikli kişisel verilerin

kanunlarda öngörülen hâllerde ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın işlenebileceği, 3 Türkiye’de Kamu Hizmetinin Görülmesinde Kullanılmakta Olan Gizlilik Derecesi Tanımları: Uygulamadaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Mustafa DİRİ-Mirac GÜLÇİÇEK, Maliye Dergisi Sayı: 162 Ocak -Haziran 2012

sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel verilerin ise kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amacıyla, sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık rızası aranmaksızın işlenebileceği istisnası getirilmiştir. Özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesinde, ayrıca Kurul tarafından belirlenen yeterli önlemlerin alınması şarttır. Kanuna göre, kişisel veriler, ilgili kişinin açık rızası olmaksızın aktarılamaz. Ancak, kişisel verilerin işlenmesine ilişkin ilkelere uyulması veya yeterli önlem alınması şartıyla özel nitelikteki kişisel verilerin işlenmesine ilişkin şartlara uyulması halinde, kişisel veriler ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın aktarılabilir.

3.1.1.3 Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Açık kamu verisinin paylaşılmasına yönelik tek yasal düzenleme olan 09/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun 5 inci maddesinde kurum ve kuruluşların, Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmakla yükümlü oldukları belirtilmekle birlikte Kanunun daha sonraki maddelerinde bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olan dolayısıyla gizli ve paylaşılamayan bilgi ve belgeler sıralanmaktadır. Ayrıca, kurum ve kuruluşlara ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilme yetkisi de tanınmıştır. Kanunun 29 uncu maddesinin ikinci fıkrasında da, “Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticari amaçla çoğaltılamaz ve kullanılamaz” hükmü yer almaktadır. Bu nedenle, Bilgi Edinme Hakkı Kanunu hükümlerine, gizli kamu verisine ilişkin mevzuat hükümleri bölümünde yer verilmiştir. Bilgi Edine Hakkı Kanununda, bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu belirtilen bilgi ve belgeler şunlardır: a) Açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, b) Açıklanması ya da zamanından önce açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız rekabet ve kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler, 14

c) Sivil ve askerî istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, d) Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde; kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak, kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak, soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek, gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek bilgi veya belgeler, e) Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde; suç işlenmesine yol açacak, suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp

kovuşturulmasını

tehlikeye

düşürecek,

yargılama

görevinin

gereğince yerine getirilmesini engelleyecek, hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek nitelikteki bilgi veya belgeler, f) Kişinin izin verdiği hâller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler, g) Haberleşmenin gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler, h) Kanunlarda ticarî sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî ve malî bilgiler, i) Fikir ve sanat eserlerine ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvurularında, eser sahibinin haklarını ihlal edecek bilgi veya belgeler, j) Kurum ve kuruluşların, kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, k) Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye niteliğindeki bilgi veya belgeler, l) Tavsiye ve mütalaa talepleri.

3.1.1.4 Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği 12/04/2000 tarihli ve 24018 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nde, gizlilik dereceli bilgi ve belgeler; Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarında yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğini, iç ve dış menfaatlerini, ulusal varlığını ve bütünlüğünü zarara uğratabilecek veya tehlikeye düşürebilecek 15

mesaj, doküman, rapor, araç, gereç, tesis ve yerler hakkında kayıt edilmiş veya edilmemiş bilgi ve belgeler olarak tanımlanmıştır. Yönetmeliğin 5 nci maddesindeki düzenlemeye göre, gizlilik dereceleri aşağıdaki şekilde dört sınıfa ayrılmıştır: a) Çok gizli: Bilmesi gerekenlerin dışında diğer kişilerin bilmelerinin istenmediği ve izinsiz açıklandığı takdirde Devletin güvenliğine, ulusal varlık ve bütünlüğe, iç ve dış menfaatlerimize hayati bakımdan son derece büyük zararlar verecek, yabancı bir devlete faydalar sağlayacak ve güvenlik bakımından olağanüstü önemi haiz mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler, b) Gizli: Bilmesi gerekenlerin dışında diğer kişilerin bilmelerinin istenmediği ve izinsiz açıklandığı takdirde Devletin güvenliğine, ulusal varlık ve bütünlüğe, iç ve dış menfaatlerimize ciddi şekilde zarar verecek, yabancı bir devlete faydalar sağlayacak nitelikte olan mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler, c) Özel: İzinsiz açıklandığı takdirde, Devletin menfaat ve prestijini haleldar edecek veya yabancı bir devlete faydalar sağlayacak nitelikte olan mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler, d) Hizmete özel: Kapsadığı bilgi itibarıyla çok gizli, gizli veya özel gizlilik dereceleri ile korunması gerekmeyen fakat bilmesi gerekenlerden başkası tarafından bilinmesi istenmeyen mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler.

3.1.1.5 Resmî İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 20/06/2006 tarihli ve 26204 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Resmî İstatistiklerde Veri Gizliliği ve Gizli Veri Güvenliğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te gizli veri, istatistikî birimin doğrudan veya dolaylı bir şekilde sahip olduğu özellikleri ile birlikte tanınabilmesine ve bu şekilde bireysel bilgilerin açığa çıkarılmasına imkân sağlayan bireysel veya tablo hâlinde saklı tutulan veri olarak tanımlanmıştır. Yönetmeliğin 6 ncı maddesine göre; bireysel verilerin toplulaştırılması ile oluşturulan tablonun herhangi bir hücresindeki bilginin ait olduğu istatistikî birim sayısının üçten az olması, istatistikî birim sayısı üç ve daha fazla olduğu hâlde herhangi bir birime ait bilginin o hücredeki toplam bilginin yüzde sekseninden, iki 16

birime ait bilginin o hücredeki toplam bilginin yüzde doksanından fazlasını oluşturması durumunda ilgili hücredeki veri gizli kabul edilir. Gizli verilerin bulunduğu hücre, ancak gizli veriler ortaya çıkmayacak şekilde başka hücre veya hücrelerle birleştirildikten sonra açıklanabilir. Yönetmeliğin 7 nci maddesinde de kurumların/kuruluşların yetkililerinin, Programda belirtilen resmî istatistik çalışmalarının, gizli verilerin açıklanmasına imkân vermeyecek şekilde yürütülmesini sağlayacağı, bu verilerin istatistikî amaç dışında kullanılmaması için her türlü önlemi alacağı ve istatistik üretiminin her aşamasındaki gizli verinin bulunduğu ortama yetkisiz kimselerin fiziksel veya elektronik yollarla erişiminin engellenmesi için gerek duyulan güvenlik sistemlerini belirleyeceği ve kullanacağı hususları düzenlenmektedir.

3.1.1.6 Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu 01/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu’nun Ek 1 inci maddesine göre; Millî İstihbarat Teşkilatı uhdesindeki istihbari nitelikteki bilgi, belge, veri ve kayıtlar ile yapılan analizler, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Yedinci Bölümünde yer alan suçlar hariç olmak üzere, adli mercilerce istenemez. Maddede, teşkilat uhdesindeki bilgi ve belgelerin gizlilik derecelerinin ve sürelerinin tespit edilmesine, birim ve kısımlara ayrılmasına, kullanıma veya paylaşıma açılmasına ve bunların akademik çalışmalar ile her türlü yayın ve edebî eserde kullanılmasına Müsteşar tarafından oluşturulacak bir Komisyonca karar verileceği hükme bağlanmıştır.

3.1.1.7 Adli Sicil Kanunu 25/05/2005 tarihli ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 7 nci maddesine göre; adlî sicil bilgileri, kullanılış amacının belirtilmesi şartıyla ilgili kişiye veya vekâletnamede açıkça belirtilmek koşuluyla vekiline, ya da kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına verilebilir. Yabancı devletler tarafından istenilen adlî sicil bilgileri ise, mütekabiliyet esasına göre verilir. Kanunun 13 üncü maddesine göre de, bir suça ilişkin soruşturma ve kovuşturma kapsamında adlî sicil ve arşiv kayıtlarında; Mahkeme, hâkim, askerî hâkim, Cumhuriyet Başsavcılığı ve askerî savcılık doğrudan doğruya, kolluk ve diğer kamu kurum ve kuruluşları Adalet Bakanının onayı ile sorgulama yapabilirler. Kamu kurum ve kuruluşları, mevzuatın adli sicil ve arşiv kaydı alınmasını öngördüğü hallerde, Adalet Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde ilgili kişiler hakkında adli sicil ve arşiv kayıtlarında sorgulama yapabilirler. Gerçek kişiler de kendileriyle ilgili adli sicil ve arşiv kayıtlarını, Adalet Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde ve güvenli kimlik doğrulama araçlarını kullanarak sorgulayabilir, sonucu fiziki veya elektronik ortamda merciine verebilirler.

Ayrıca 2992 sayılı Adalet Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 12. Maddesine göre Yargı Teşkilatındaki tüm adli istatistik bilgilerin; resmi istatistik programı çerçevesinde belirlenmesi, toplanması, sınıflandırılması, değerlendirilmesi görevi Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

3.1.1.8 Adli Sicil Yönetmeliği 07/09/2005 tarihli ve 25929 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Adli Sicil Yönetmeliği’nin 15 inci maddesine göre; Adlî Sicil Paylaşım Sistemi veri tabanındaki bilgilerin tamamı hiçbir kuruma veya kişiye verilemez. Adlî Sicil Paylaşım Sisteminin işletilmesinde, kanunlarda ve uluslararası sözleşmelerde yer alan özel hayatın gizliliğine ilişkin hükümler esas alınır. Kamu kurum ve kuruluşları, adlî sicil bilgilerinin gizliliğini korumakla yükümlüdürler. Adlî Sicil Paylaşım Sisteminden yararlanmak isteyen kamu kurum ve kuruluşlarının, Bakanlığa yazılı olarak başvurması ve başvurularda, talep edilen bilgilerin kullanılma gerekçesinin ve yasal dayanağının belirtilmesi zorunludur. Adalet Bakanlığı, Adlî Sicil Paylaşım Sistemi veri tabanında tutulan bilgileri, Yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara göre Bakanlık ile kamu kurum ve kuruluşları arasında

yapılacak

protokol

çerçevesinde

paylaşıma

açabilir.

bilgilerin

protokollerde belirtilen esaslar doğrultusunda kullanılması zorunludur.

3.1.1.9 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 03/06/2011 tarihli ve 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 33 üncü maddesinde, Veri Tabanındaki bilgilerin tamamının veya bir kısmının toplu hâlde hiçbir kuruma veya kişiye verilemeyeceği hükmü yer almaktadır. Maddeye göre, Bakanlık, Veri Tabanında tutulan bilgileri belirleyeceği usûl ve esaslar çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşları ile mahalli idareler ve Türkiye Kızılay Derneğine açabilir.

3.1.1.10 Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu 16/05/2006 tarihli ve 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu’nun 35 inci maddesine göre; Kurum, bu Kanun ve diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek amacıyla işlediği kişisel veriler ile ticari sır niteliğinde olan verileri, veri sahibinin noter onaylı muvafakati olmadan gerçek veya tüzel kişilerle paylaşamaz. Ancak, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin kanunlarında belirtilen görevleri yapabilmeleri için ihtiyaç duydukları sağlık verisi dışındaki kişisel veriler ile ticari sır niteliğindeki veriler paylaşılabilir. Kurum, bunların dışındaki gayri maddi hakları ile kimliği belirli veya belirlenebilir bir gerçek veya tüzel kişiyle ilişkilendirilemeyecek şekilde anonim hâle getirdiği verileri araştırma, planlama ve istatistik gibi amaçlar için kamu idareleri, bilimsel araştırma yapan kamu personeli, bilimsel dernekler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları veya üniversiteler ile ücretsiz olarak paylaşabilir. Anonim hâle getirilen verinin tüzel kişilere ait olması hâlinde bu fıkrada sayılanlar dışındaki gerçek veya tüzel kişilere tüzel kişinin noter onaylı muvafakati alınmak kaydıyla ücretli olarak verilebilir. Veri paylaşılan kamu idareleri ile gerçek ve tüzel kişiler, paylaşılan verinin gizliliğinden ve güvenliğinden sorumludur. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nca

24/09/2012 tarihli ve 16669447

sayılı Olur ile yürürlüğe konulan “Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sosyal Sigorta Verilerinin Paylaşımı ve Paylaşılan Verilerin Gizliliği ile Koordinasyonuna İlişkin Usul ve Esaslar”ın 5 inci maddesine göre gizli veriler şunlardır: a) 09/10/2003 tarih ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununda açıkça belirtildiği üzere, açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, b) Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı personeli ile bakmakla yükümlü oldukları kişilere ait her türlü veriler,

c) Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerinin doğrudan veya dolaylı bir şekilde sahip olduğu özellikleri ile birlikte tanınabilmesine ve bu şekilde bireysel bilgilerin açığa çıkarılması ile söz konusu kişilerin itibarını zedeleyebilecek, maddi hasara uğratabilecek veya yasal yaptırımlara maruz bırakabilecek TC kimlik numarası ile kimliği teşkil eden her türlü bilgiler (ad, soyad, anne adı, baba adı, nüfus seri no, cilt no, vb.), tahsis numarası, emekli sicil numarası, yurtdışı sicil numarası, işyeri sicil numarası, vergi sicil numarası, firmaların unvanları vb. bilgiler, d) Sigortalı ve hak sahiplerinin Genel Sağlık Sigortalısı ve Sosyal Sigortalılık bilgileri (tescil kaydı tespiti (4a-4b-4c), hizmet dökümü vb.) ile bunlara yapılan tüm ödemelere dair bilgiler, e) Rekabet hukuku ilkelerine aykırılık teşkil eden firma bilgileri içeren veriler. Esasların 6 ncı maddesine göre de, Kurum veri tabanında yer alan kişisel bilgilerin gizliliği esastır. Verilerin paylaşımında; Anayasa, uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuatta yer alan özel hayatın gizliliğine ve ticari sır niteliğindeki verilerin korunmasına ilişkin hükümler esas alınır.

3.1.1.11 Tapu ve Kadastro Verilerinin Paylaşımı Hakkında Yönetmelik 07/03/2015 tarihli ve 29288 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tapu ve Kadastro Verilerinin Paylaşımı Hakkında Yönetmelik’in 6 ncı maddesine göre, TAKPAS’ın işletilmesinde, paylaşılmasında ve kullanılmasında T.C. Anayasası, uluslararası sözleşmeler ve diğer mevzuatta yer alan; Devlet sırrına, kişisel verilerin korunmasına, özel hayatın ve soruşturmanın gizliliğine, mahkemelerce verilen gizlilik kararlarına, gizli tanıklığa, 27/12/2007 tarihli ve 5726 sayılı Tanık Koruma Kanunu ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında alınan tedbir kararlarına ilişkin hükümler esas alınır. Yönetmeliğin 7 nci maddesinde, kurumlar ve kişilerin aldıkları verilerin gizliliğini korumakla yükümlü oldukları, alınan verilerin kullanım amacı veya sözleşmede/protokolde tanımlanmış hizmetlerin yerine getirilmesi dışında başka amaçla kullanılamayacağı düzenlemesi yer almaktadır.

Yönetmeliğin 17 nci maddesinde de, erişilen ve paylaşılan verilerin Genel Müdürlüğün yazılı izni olmadıkça, tarafların kendi görev ve faaliyet alanı kapsamında gerçekleştirecekleri işlemler haricinde başka kurum, kuruluş ve diğer kişilere kullandırılamayacağı ve yayınlanamayacağı kısıtlaması getirilmektedir.

3.1.1.12 Harita ve Harita Bilgilerini Temin ve Kullanma Yönetmeliği 31/08/1994 tarihli ve 22037 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Harita ve Harita Bilgilerini Temin ve Kullanma Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesinde harita ve harita bilgilerinin gizlilik dereceleri belirlenmiş ve 9 uncu maddesinde; harita ve harita bilgileri ihtiyaçlarnın gizlilik derecelerine göre aşağıdaki şekilde karşılanacağı belirtilmiştir: a) "Tasnif Dışı" Gizlilik Dereceli Harita ve Harita Bilgileri 1) Bağlıları hariç olmak üzere Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık Makamları ile Türk Hava Kurumu Genel Başkanlığının ihtiyaçları; yazılı istekle ve belge karşılığında ilgisine göre Harita Genel Komutanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ve diğer üretici kamu kuruluşlarınca imkânlar ölçüsünde bedelsiz olarak karşılanır. 2) Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, yükseköğretim kurumları ile yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçları; yazılı veya sözlü başvuruları üzerine Harita Genel Komutanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ve diğer üretici kamu kuruluşlarınca bedeli karşılığında karşılanır. b) "Hizmete Özel" Gizlilik Dereceli Harita ve Harita Bilgileri 1) Bağlıları hariç olmak üzere Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık Makamları ile Türk Hava Kurumu Genel Başkanlığının ihtiyaçları; yazılı istekle ve belge karşılığında ilgisine göre Harita Genel Komutanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığının imkânları ölçüsünde bedelsiz olarak karşılanır. 2) Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ile yükseköğretim kurumlarının hizmetlerine ilişkin ihtiyaçları ;ilgisine göre bedeli mukabilinde Harita

Genel Komutanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü veya Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığınca karşılanır. 3) Yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye'de yapacakları çalışmalarına ilişkin olarak bu türdeki ihtiyaçları: işleriyle ilgili kamu kurum ve kuruluşunun uygun görmesi üzerine bedeli mukabilinde ilgili kuruluş aracılığıyla ilgisine göre Harita Genel Komutanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü veya Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığınca karşılanır. Bunlar izinsiz olarak yurt dışına çıkarılamaz. 4) Askeri Yasak Bölgelerde yapılacak hizmetler için, ilgili kuruluşun gerekçeli teklifi üzerine Genelkurmay Başkanlığından izin alınmak suretiyle, bu gruba giren ürünler kuruluşlara verilebilir veya bunların kapsadığı bölgelerde harita üretimi, kadastro, imar planı ve belediye hizmetleri gibi amaçlara yönelik çalışmalar yerinde yapılabilir. 5) Yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişiler, Askeri Yasak Bölgelerde yapacakları çalışmalara ilişkin bu tip ihtiyaçlarının karşılanması için, yapılacak işle ilgili bakanlık, kamu kurum ve kuruluşu, belediye veya yükseköğretim kurumlarına yazılı müracaatta bulunurlar. İlgili bakanlık, kamu kurum ve kuruluşu, belediye veya yükseköğretim kurumları tarafından talebin uygun görülerek isteğin bir mütalaa ile Genelkurmay Başkanlığına bildirilmesi üzerine, Genelkurmay Başkanlığınca uygun görülmesi halinde, ilgili kuruluşun sorumluluğunda ihtiyaçlar karşılanır. c) Silahlı Kuvvetlerin harita ve harita bilgileri ihtiyaçları kendi özel yönerge ve talimatlarına göre karşılanır.

3.1.1.13 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İstatistik Sistemi Veri Yönetmeliği 04/04/2014 tarihli ve 28962 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İstatistik Sistemi Veri Yönetmeliği’nin 15 inci maddesine göre, Yönetmelik

kapsamında

toplanan

verilerin

gizliliği

esastır

Bakanlığın

sorumluluğundadır. Hiçbir paydaş diğer bir paydaşın görev ve sorumlulukları kapsamındaki verileri paylaşamaz. Bakanlık gerekli görülen durumlarda ticari sır kapsamında olmayan veri setlerini ya da veri setlerinden elde edilmiş olan istatistikleri üçüncü taraflar ile paylaşabilir.

3.1.1.14 Gümrük Kanunu 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 12 nci maddesine göre; Gümrük idareleri ve diğer yetkili kurumlar gizli nitelikteki veya gizlilik esasına göre elde edilen bütün bilgileri saklamak zorundadır. Bu bilgileri veren kişinin veya makamın açık izni olmaksızın söz konusu bilgiler açıklanamaz. Gümrük idareleri verilerin korunmasına ilişkin yasal hükümler veya yargı kararlarının gereği olarak söz konusu bilgileri ilgili mercilere verebilirler.

3.1.1.15 Türk Ticaret Kanunu 13/01/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 24 üncü maddesine göre; elektronik ortamda tutulan Ticaret sicili kayıtları ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolandığı ve elektronik ortamda sunulabilen merkezi ortak veri tabanı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde oluşturulur. Ticaret sicili kayıt işlemlerinin elektronik ortamda yapılması için toplanması ve işlenmesi gerekli olan kişisel veriler, kişisel verilerin korunması ve bilgi güvenliğinin sağlanmasına ilişkin mevzuata uygun bir şekilde korunur.

3.1.1.16 Nüfus Hizmetleri Kanunu 25/04/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 9 uncu maddesine göre, nüfus kayıtları ve bu kayıtların tutulmasına dayanak olan belgeler gizlidir. Bunlar, yetkili ve sorumlu memurlar ile teftiş ve denetim yetkisi olanlar ve mahkemeler dışında kimse tarafından görülüp incelenemez. Kanunun 45 inci maddesinde; Bakanlığın, Kimlik Paylaşımı Sistemi ve Adres Paylaşımı Sistemi veri tabanlarında tutulan bilgileri bu Kanunda belirtilen esas ve usûller çerçevesinde kurumlar ile diğer kişilerin hizmetine açabileceği, yerleşim yeri adresi bilgilerinin ancak kurumlar ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunan bankaların ve 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunan sigorta ve emeklilik şirketleri ile Güvence Hesabının paylaşımına açılabileceği hükme bağlanmıştır. Maddeye göre, Kimlik Paylaşımı Sistemi veri tabanındaki bilgilerin tamamı veya bir kısmı toplu halde hiçbir kuruma veya diğer kişilere verilemez. Kurumlar ve diğer kişiler kendi iş ve işlemlerine esas 24

olmak üzere sadece kayıtlarını tuttukları kişilerin bilgilerini alabilirler ve aldıkları bilgileri tanımlanmış hizmetlerin yerine getirilmesi dışında başka hiçbir amaçla kullanamazlar.

3.1.1.17 Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 47 inci maddesinde, 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ile sağlık hizmeti almak üzere, kamu veya özel sağlık kuruluşları ile sağlık mesleği mensuplarına müracaat edenlerin, sağlık hizmetinin gereği olarak vermek zorunda oldukları veya kendilerine verilen hizmete ilişkin kişisel verilerinin işlenebileceği, toplanan ve işlenen kişisel verilere, ilgili kişilerin kendilerinin veya yetki verdikleri üçüncü kişilerin erişimlerini sağlayacak bir sistem kurulacağı hükmü getirilmiştir.

3.1.2 Açık Kamu Verilerine İlişkin Mevzuat Hükümleri Kurum ve kuruluşlar, açık kamu verilerinin tespitinde, kendi mevzuatında yer alan hükümlere göre hareket etmekte ve bu mevzuat hükümleri doğrultusunda kamu verilerini paylaşmaktadır. 04/12/2003 tarihli ve 25306 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2003/48 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile hayata geçirilen e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı’nda kamu kurumlarınca uygulanan ya da hazırlık çalışmaları sürdürülen çevrimiçi hizmetlerin etkin şekilde sunulabilmesi için işbirliği ve bilgi paylaşımını sağlayacak bir altyapının kurulması, temel önceliklerden biri olarak kabul edilmiştir. 05/08/2005 tarihli ve 25897 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 28/02/2009 tarihli ve 27155 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2009/4 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile güncellenen “Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi” kamuda kurulacak sistemlerin

güvenliği,

standartlar,

veri

paylaşım

yöntemleri

gibi

konuları

kapsamaktadır. Genelgede, merkezi ve yerel düzeydeki tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca yeni kurulacak bilgi sistemlerinde, Rehberde yer verilen esas ve standartlara uyulması zorunluluğu getirilmiştir.

3.1.2.1 Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 7 nci maddesine göre; kamu kurumları, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında bilgilendirir. Bu amaçla; a) Görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması, b) Hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması, c) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması, d) Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması, Zorunludur. Kanunun 30 uncu maddesine göre, genel yönetim kapsamındaki idareler bütçelerinin ilk altı aylık uygulama sonuçları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini; Maliye Bakanlığı ise merkezî yönetim bütçe kanununun ilk altı aylık uygulama sonuçları, finansman durumu, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan malî durumu temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklar. Kanunun 9 uncu maddesine göre, kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan, Kanunun 41 inci maddesine göre ise her yıl faaliyet raporu hazırlarlar. Merkezî yönetim kapsamındaki idareler ile sosyal güvenlik kurumlarının bir malî yıldaki faaliyet sonuçları, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak genel faaliyet raporunda gösterilir. Bu raporda, mahallî idarelerin malî yapılarına ilişkin genel değerlendirmelere de yer verilir. Maliye Bakanlığı, genel faaliyet raporunu kamuoyuna açıklar. Kanunun 53 üncü maddesine göre ise; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezî yönetim 26

kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelere ait malî istatistikler ile merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler elde edilir ve üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanır.

3.1.2.2 Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 26/05/2006 tarihli ve 26179 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 15 inci maddesine göre, bakanlıklar ile bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşları stratejik planlarını, Maliye Bakanlığına, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına, Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Sayıştaya gönderilir. Mahallî idareler ise stratejik planlarını İçişleri Bakanlığına ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına gönderir. Stratejik planlar kamuoyuna duyurulur ve kamu idarelerinin internet sitelerinde yayınlanır.

3.1.2.3 Türkiye İstatistik Kanunu 10/11/2005 tarihli ve 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu’nun 12 nci maddesine göre; Başkanlık ve Programda yer alan kurum ve kuruluşlar, üretilen resmî istatistiklere, Programda belirtilen standart ve yayın tarihine uyarak, tüm kullanıcıların kolay ve eşit şartlarda erişmesini sağlayacak tedbirleri alırlar.

3.1.2.4

Seçimlerin

Temel

Hükümleri

Seçmen

Kütükleri

Hakkındaki Kanun 26/04/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun’un 47 nci maddesine göre; seçmen kütükleri; seçimlere katılma yeterliliğini taşıyan siyasi parti merkezlerince yahut yetkilendirilmiş il veya ilçe başkanlarınca, talep edildiğinde; Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenen gideri Maliye veznesine yatırılmak ve makbuzu ibraz edilmek kaydı ile bir seçim döneminde iki defadan fazla olmamak üzere ilçe seçim kurulu başkanınca, bilgisayar ortamında veya liste düzeyinde imza mukabilinde, istek sahibine verilir.

Milletvekilleri Genel Seçimleri, Halk oylaması, Cumhurbaşkanı Seçimi, Mahalli idareler genel seçimlerine ait sandık sonuçları (SSPS) web sitesinden vatandaşla paylaşılmaktadır. Genel seçimlerin yapıldığı gün sandık tutanak sonuçları Yüksek Seçim Kurulu’na geldikçe SEÇSİS yazılımı SSPS (Sandık Sonuçları Paylaşım Sistemi) ile çevrimiçi veya elektronik ortamda kayıt yapılmış kasetle verilmektedir. Ayrıca Sandık sonuç tutanakları da tarayıcıdan geçirildikten sonra siyasi partilere gönderilmektedir.

3.1.2.5 Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 22 nci maddesine göre; Kurumun yıllık raporu, ayrıca Resmî Gazetede yayımlanmak suretiyle kamuoyuna duyurulur. Kurum; açıklanmasında fayda gördüğü hususları yıllık raporu beklemeksizin her zaman kamuoyuna duyurabilir.

3.1.2.6 Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelik 20 Mart 2015 tarihli ve 29301 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren

Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında

Yönetmelik, Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin kurulması ve yönetilmesine; coğrafi veri temaları kapsamındaki coğrafi verilerin veri tanımlamasının yapılmasına ve sorumlu kurumlarca bu tanımlara uygun olarak üretilmesine; coğrafi verilerin, coğrafi veri setlerinin, coğrafi veri servislerinin ve bunlara ait metaverilerin paylaşılmasına; coğrafi verilerle ilgili iş ve işlemler için kurumlar arası koordinasyonun gerçekleştirilmesine ve diğer hususlara ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır. a) Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre; kurum ve kuruluşlar, coğrafi veri ve coğrafi veri setlerini, ağ servisleri ile aşağıda belirtilen kategorilerde kullanıma sunarlar: Coğrafi veri temaları kapsamı dışında kalıp metaverileri Ulusal Coğrafi Veri Portalına kaydedilenler, b) Coğrafi veri temaları kapsamı dışında kalıp metaverileri Ulusal Coğrafi Veri Portalına kaydedilen ve çağırma servisi ile çağrılabilenler, c) Ulusal Coğrafi Veri Portalında dönüşüm servisleri ile dönüştürülebilecek nitelikteki birlikte çalışabilir olanlar, d) Veri tanımlamasına uygun olarak üretilmiş veya uyumlaştırılmış olanlar.

3.1.2.7 Ticaret Sicili Yönetmeliği 28

27/01/2013 tarihli ve 28541 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ticaret Sicili Yönetmeliğinin 15 inci maddesine göre, herkes, sicilin içeriğini ve müdürlükte saklanan tüm senet ve belgeleri inceleyebilir. Kişisel verilerin korunmasını ve bilgi güvenliğini sağlayacak tedbirlerin alınması şartıyla, incelemeler elektronik ortamda veya müdürlükte yapılabilir.

3.2

Türkiye’de Açık Veri Alanına İlişkin Strateji Belgeleri Türkiye’de bilgi ve iletişim teknolojileri alanındaki gelişmelere ve bu

teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaşama etkilerine ilişkin politika ve strateji arayışları 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren sürekli olarak gündemde olmuştur. Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı - TUENA (1999), e-Türkiye Girişimi Eylem Planı (2000), e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı (20032004), 2005 Eylem Planı ile Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) hususiyetle bilgi toplumu politika alanına yönelik hazırlanan politika belgeleridir. Bu çalışmalardan TUENA ve e-Türkiye Girişimi Eylem Planı uygulanma imkânı bulamazken, 2003 yılından bu yana Kalkınma Bakanlığı ve daha sonrasında e-devlet alanında

Ulaştırma,

Denizcilik

Haberleşme

Bakanlığı’nın

(UDHB)

koordinasyonunda yürütülen strateji ve eylem planlarının uygulanmasında bir süreklilik sağlanmıştır. Ülkemizdeki şuana kadar hazırlanan strateji belgeleri ve eylem planları incelendiğinde Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan 2006-2010 ve 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile UDHB tarafından hazırlanan Ulusal eDevlet Strateji ve Eylem Planı Taslağında açık veri konusuna doğrudan veya dolaylı bir biçimde yer verildiği görülmektedir. Bu bölümde sırasıyla bu strateji belgeleri incelenecektir.

3.2.1 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eki Eylem Planı Türkiye’nin dünyadaki gelişmelere paralel olarak bilgi toplumuna dönüşüm hedefini gerçekleştirmeye yönelik temel bir politika metni olan ve Kalkınma Bakanlığı (Mülga Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı) tarafından hazırlanan 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eki Eylem Planı 2006/38 sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararı ile kabul edilerek 28/07/2006 tarihli ve 26242 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bahse konu strateji e-devlet odağında hazırlanmış ve stratejide

bulunan 7 temel stratejik öncelikten 2’si e-devlet alanına ayrılmıştır. Bu başlıklar: “Vatandaş Odaklı Hizmet Dönüşümü” ve “Kamu Yönetiminde Modernizasyon” dur. Kamu Yönetiminde Modernizasyon ekseni altında kamu kaynağı kullanılarak üretilen kamu bilgisinin devlet, işletmeler ve bireyler tarafından ticari veya ticari amaç dışında katma değer yaratılacak şekilde tekrar kullanılmasına yönelik politika belirlenmesi ve ülkemizde bu alana ilişkin, AB Mevzuatı da dikkate alınarak, düzenleme yapılabilmesi amacıyla 81 numaralı “Kamudaki Sayısal Bilginin Paylaşımı ve Tekrar Kullanımına Yönelik Esasların Belirlenmesi” eylemine yer verilmiştir. Maliye Bakanlığı’nın sorumlu kuruluş, Adalet Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ise eylemin ilgili kuruluşları olarak belirlenmiştir. Stratejinin uygulama döneminin sonuna gelindiğinde eylem kapsamında 2011 yılına kadar herhangi bir gelişme kaydedilememiştir. Bunun üzerine Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi tarafından kamu sektörü bilgisi olarak bilinen kamunun elindeki sayısal içeriğin paylaşımı ve kullanımına yönelik uluslararası kuruluşların ve diğer ülkelerin konuya yaklaşımları ile ülkemizdeki mevcut uygulamaları inceleyen, karşılaşılan sorunları ve yapılması gerekenleri ortaya koymayı amaçlayan bir çalışma raporu hazırlanmıştır4.

3.2.2 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Türkiye’nin 2015-2018 döneminde takip edeceği Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilerek 6 Mart 2015 tarihinde yürürlüğe girdi. Yeni Stratejide, Onuncu Kalkınma Planında tanımlanan bilgi toplumu politikaları ve hedefleri detaylandırılmış; bu politikaların hayata geçirilmesine yönelik strateji ve eylemler belirlenmiştir. Sekiz eksenden oluşan söz konusu Strateji’de açık veri alanına ilişkin iki eyleme yer verilmiştir. Bunlardan ilki “Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik” ekseni altında yer alan 67 numaralı “Kamu Verisinin Paylaşılması” eylemi; bir diğeri ise “Bilgi ve İletişim Teknolojileri Destekli Yenilikçi Çözümler” ekseni altında yer alan 43 numaralı “Akıllı Uygulamaların Desteklenmesi” eylemidir. 67 numaralı “Kamu Verisinin Paylaşılması” eyleminin açıklama kısmında, 4 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) Nihai Değerlendirme Raporu, Kalkınma Bakanlığı, S: 154

“Yerel yönetimler dâhil olmak üzere, kamu kurum ve kuruluşlarının topladıkları ve ürettikleri veriler, kişisel bilgilerin korunması, güvenlik, ticari sır vb. kısıtlar dikkate alınarak kamu bilgisinin katma değerli hizmetler yaratmak amacıyla kullanımı ve bu sayede yeni girişimlerin oluşması, şeffaf kamu yönetimi anlayışına katkı sağlanması ve daha fazla bilimsel çalışma yapılmasına imkân tanınması amacıyla paylaşılacaktır”5 ifadelerine yer verildiği görülmektedir. Başbakanlığın sorumlu kuruluş, Maliye Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ve TÜİK’in ilgili kuruluş olarak belirlendiği eylemde kamu verisinin yeniden kullanımına ilişkin ilke, usul ve esaslar belirlenmesi, kamu veri kataloğunun oluşturulması, veri.gov.tr portalinin hizmete açılması gibi uygulama adımlarına yer verilmiştir. Eylem kapsamında 2018 yılının sonuna kadar 10.000 adet veri setinin açık veri kataloğuna dâhil edilmesi hedeflenmiştir. Eylemin sorumlu kuruluşu olan Başbakanlık tarafından, tüm kamu kurumlarınca hizmetlerin sunumunda girdi olarak kullanılan veya sonucunda çıktı olarak üretilen kamu verisinin tespit edilmesi amacıyla Kamu Veri Envanteri (KVE) ve kamu kurumlarının KVE’de tanımlı verilerin tutulduğu kurumlara ait elektronik sistemlerin, entegrasyon yöntemlerinin ve web servis adreslerinin tespit edilmesi amacıyla Bilişim Sistemleri Envanteri (BİLSİS) alt uygulamalarında yazılım geliştirme çalışmaları tamamlanmış olup yakın bir gelecekte kamu kurumlarının kullanımına açılması planlanmaktadır. Öte yandan söz konusu Stratejide açık veriyi destekleyen bir diğer eylem olan 43 numaralı “Akıllı Uygulamaların Desteklenmesi” eyleminde ise başta Mekânsal Adres Kayıt Sistemi (MAKS) projesi olmak üzere, kamu kurumları tarafından hayata geçirilen birçok proje sonucu üretilen kamu verisi kullanılarak katma değeri yüksek hizmetlerin (özellikle mobil uygulamalar ve coğrafi hizmetler) geliştirilmesi ve vatandaşların kullanımına sunulması amaçlanmaktadır6. Bu amaç doğrultusunda Strateji’de;

5 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığı, S: 158 6 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığı, S: 125



Kalkınma Ajansları



uygulamalara ilişkin öncelikli alanlar ile gerekli finansman belirlenmesi, Özel sektör firmaları ve üniversiteler tarafından geliştirilecek uygulamaların

tarafından

“kent

düzeyinde”

geliştirilecek

akıllı

finansmanına yönelik olarak Kalkınma Ajansları tarafından destek programı 

uygulanması, Geliştirilecek uygulamaların bölgeler arası paylaşımına imkân sağlayacak açık bir platform oluşturulması, gibi üst seviye uygulama adımlarına yer verilmiştir.

3.2.3 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı Taslağı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile uyum gözetilerek hazırlanan ve YPK’ya sunulan 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı Taslağında “Kullanım, Katılım ve Şeffaflığın Artırılması” başlıklı stratejik amacın (Stratejik Amaç 4) altında “Açık Verinin Kullanım Alanlarının Yaygınlaştırılması” hedefine yer verilmiştir. Söz konusu hedef kapsamında 4 adet eylem tasarlanmıştır. Bunlardan ilki “Açık Veri Paylaşım Portalinin Oluşturulması” eylemidir. Açık veri paylaşım ilkeleri gözetilerek kamu kurumlarında, yerel yönetimlerde, özel sektörde ve sivil toplum kuruluşlarında üretilen verilerin belirli kriterler ve formatlar oluşturularak verilerin bu kriterlere uygun hale getirilip merkezi bir platform üzerinden sunulmasının amaçlandığı7 eylemin sorumlu kuruluşu ise Başbakanlık olarak tasarlanmıştır. İlgili hedef kapsamında belirlenen bir diğer eylem ise “Kamu Verilerinin Açık Veriye Dönüştürülmesi ve Paylaşılması” eylemidir. Başbakanlığın sorumlu kuruluş olarak belirlendiği eylemin uygulama adımları arasında açık veri paylaşım mevzuatı tanımlanması, telif hakları ve lisans konularının araştırılması ve kurumların açık veriye geçme olgunluk düzeylerinin belirlenmesi yer almaktadır.8 Taslak Stratejide yer alan üçüncü eylem ise “Kamu Yatırımları ve Gerçekleşmeleri İzleme Portalinin Oluşturulması” eylemidir. Kalkınma Bakanlığının uhdesinde yer alan eylemle, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan yatırım 7 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı (Taslak), Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, S: 147 http://www.edevlet.gov.tr/2016-2019-ulusal-edevletstratejisiveeylemplanitaslagi.pdf

8 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı (Taslak), Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, S: 149 http://www.edevlet.gov.tr/2016-2019-ulusal-edevletstratejisiveeylemplanitaslagi.pdf

plan ve programları ile yatırım plan ve programlarına alınan işlere ait gerçekleşme ve yatırım bilgilerinin açık veri olarak bir portal üzerinden paylaşılması amaçlanmaktadır. Açık veri konusunda Taslak Stratejide yer alan son eylem ise Maliye Bakanlığı’nın Oluşturulması”

sorumluluğuna eylemidir.

verilen

Kamu

“Kamu

kurum

Harcamaları

İzleme

kuruluşları

tarafından

Portalinin yapılan

harcamaların, şeffaflık ve hesap verilebilirliğinin artırılması amacıyla kamuoyu ile paylaşılmasının amaçlandığı eylem kapsamında Başbakanlık ve Kamu İhale Kurumu da ilgili kuruluşlar olarak belirlenmiştir.

3.3

Türkiye’de Açık Kamu Verisinin Paylaşılmasına Yönelik Uygulamalar Kamu kurumları kendi ihtiyacı olan verileri genellikle kendi üretmeyi tercih

etmekte ve veri kayıt deseni ve standardını da kendi belirlemektedir. Bu durum aynı veriyi üreten Kamu Kurumlarında çeşitli farklılıklara ve uyumsuzluklara neden olabilmektedir. Verinin toplanması, işlenmesi ve değerlendirilmesinin çok maliyetli olduğunun bilincinde olan kamu kurum ve kuruluşları ürettikleri verileri basılı yayın ve7veya İnternet (Web) siteleri aracılığıyla paylaşmaktadırlar. Bu nedenle veri sahipliğinin belirlenmesi, hangi kamu kurumunun hangi veriyi hangi standarda uygun olarak üreteceği, nasıl ve ne ölçüde paylaşacağının açıkça tanımlanması gerekmektedir.

3.3.1 Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından Nisan 2006 tarihinde yayınlanan Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Politika ve Strateji Dokümanında TUCBS’nin amacı aşağıda belirtilen şekilde yer almaktadır; 

Değişik kurum ve kuruluşların üretim sorumluluğunda olan coğrafi veri setlerine ilişkin olarak mevcudiyet, kullanılabilirlik, tutarlılık, uyumluluk, karşılanabilirlik konularında iyileştirmeler yapılarak ulusal sürdürülebilir sosyo-ekonomik, fiziksel gelişme için ihtiyaç duyulan coğrafi bilgi faaliyetlerine (Coğrafi verilerin/bilgilerin ölçülmesi ve işlenmesi, depolanması, güncelleştirilmesi, yönetimi, paylaşımı, kullanımı, bilgisayar ağları üzerinden sunumuna) olanak tanıyacak teknik, idari ve yasal altyapıyı oluşturmak, 33



Coğrafi bilgi faaliyetlerine ilişkin ulusal standartları, kurumsal görev ve



sorumlulukları tanımlamak, Ulusal standartlara, kurumsal görev ve sorumluluklara uygun olarak temel coğrafi veri setlerini içeren ulusal topoğrafik/kadastoral veri tabanlarını



kurmaya yönelik faaliyetleri gerçekleştirmek, Coğrafi bilgi faaliyetleri konusunda ulusal düzeyde planlama ve eşgüdüm (koordinasyon) ile mevcut verilerin paylaşımını arttırmak ve eksik verileri tamamlamak suretiyle tekrarlı üretim ve faaliyetleri önleyerek ulusal kaynak (bütçe, zaman, personel) tasarrufu sağlamaktır. Aynı raporda veri politikaları ise aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir;



Verilerin bir kez toplanıp en etkili güncelleştirilebileceği yerde depolanmasını



sağlamak, Coğrafi bilgilere altlık teşkil eden yer konumsal (harita) verilerinin ilgili mühendislik alanındaki personel tarafından ihtiyaç duyulan kalite sınırları çerçevesinde ölçülmesi, işlenmesi, depolanması ve güncelleştirilmesini



sağlamak, Ayrık coğrafi bilgilerin, sürekli haritalar şeklinde sunulmasını sağlayacak

 

şekilde bütünleştirilmesine olanak tanımak, Farklı veri, servis, uygulamaların birleştirilmesine olanak tanımak, Müşterek etkinlikler/projeler için coğrafi verilerin güncelleştirilmesi ve



değişimine olanak tanımak, TUCBS bünyesinde yer alan temel coğrafi verilerin ekonomik, teknik, ekolojik, sosyal gelişme ve ayrıca refahı destekleyecek şekilde kapsamlı



olmasını sağlamak, Coğrafi bilgi’ye ihtiyaç duyan planlama ve eşgüdüm (koordinasyon) faaliyetlerinde tutarsız ve/veya düşük kaliteli verilerin kullanımını önlemek ve



ayrıca veri üretimi ve güncelleştirilmesindeki gereksiz tekrarları engellemek, Ulusal düzeyde temel coğrafi veri setlerindeki (standart topoğrafik sayısal



harita/kadastro verilerinin) eksiklikleri tamamlamak, Ulusal düzeydeki envanter ve istatistik verilerinin konumsal verilerle



ilişkilendirilmesini sağlamak, Verileri, TUCBS içeriğine uygun olarak Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği esas alarak hazırlamak, ISO standartlarını da dikkate almaktır.

3.3.2 Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kurma çalışmaları 2003 yılında Başbakanlık tarafından yayınlanan 2003/48 sayılı Genelge ile yürütülmeye başlanan eDönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı kapsamında başlatılmıştır. Eylem Planında yer alan “Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Oluşturulabilmesi İçin Bir Ön Çalışma Yapılması” konulu 47 numaralı eylem Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün (TKGM) sorumluluğuna verilmiştir. TKGM, eylem kapsamında 32 kamu kurum ve kuruluşundan, 9 belediyeden ve 3 üniversiteden sağlanan temsilciler ile bir çalışma grubu oluşturmuştur ve yapılan çalışmalara ilişkin Ön Çalışma Raporunu (EYLEM-47 Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Oluşturabilmesi İçin Ön Çalışma Raporu) Devlet Planlama Teşkilatı’na sunmuştur. 2005 yılında Devlet Planlama Teşkilatı’nın koordinasyonunda 2005/5 sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile e-Dönüşüm Türkiye Projesi 2005 Eylem Planı yayınlanmıştır. Bu eylem planında yer alan Türkiye ulusal coğrafi veri altyapısının kurulumuna yönelik “Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Oluşturmaya Yönelik Altyapı Hazırlık Çalışmaları” konulu 36 numaralı eylemin yürütülmesi görevi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir. Bu kapsamda TKGM sorumlu kurum ve DPT, HGK, TUİK, TÜBİTAK, İller Bankası Genel Müdürlüğü, diğer ilgili kurum ve kuruluşlar ve Sivil Toplum Kuruluşları ilgili kurum/kuruluşlar olmak üzere coğrafi veri altyapısının kurulmasına ilişkin hazırlık çalışmaları başlatılmıştır. Çalışmalar kapsamında TKGM Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında TKGM ve HGK temsilcilerinden oluşan bir “Eylem 36 Proje Yürütme Kurulu” ve ilgili kamu kurum/kuruluş, büyükşehir belediyeleri, üniversiteler ve özel sektör temsilcilerinden oluşan bir “Eylem 36 Çalışma Grubu” oluşturulmuştur. Buna ek olarak hazırlık çalışmaları kapsamındaki faaliyetleri yürütmek için Standartlar, Teknik Altyapı ve İdari/Yasal Altyapı olarak üzere üç ayrı komisyon kurulmuştur. Komisyonlar tarafından CBS-A İşlem ve Veri Kapsamlarının Belirlenmesi, CBS-A Standartlarının ve İletişim Altyapısının Belirlenmesi, CBS-A Kurumsal Yapılanma Esasları, Kurumsal Görev ve Sorumluluklar Esasları ve Yasal Düzenleme İhtiyaçları konularında çalışmalar yapılmış ve sonuç olarak TUCBS Politika ve Strateji Dokümanı (EYLEM36 Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Oluşturmaya Yönelik Altyapı Hazırlık Çalışmaları Raporu – TUCBS Politika ve Strateji Dokümanı) hazırlanmış ve Devlet Planlama Teşkilatı’na iletilmiştir. 35

2003-2005 yılları arasında başarıyla uygulanan eylem planlarından sonra Türkiye’nin bilgi ve iletişim teknolojilerinden etkin şekilde yararlanması ve bilgi toplumuna dönüşüm sürecinde orta ve uzun vadeli strateji ve hedeflerin belirlenmesi amacıyla 2006 yılında Yüksek Planlama Kurulu kararı ile 2006-20010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve 2006-20010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı yayınlanmıştır. Eylem Planında bulunan 7 temel stratejik ana temadan dördüncüsü olan Kamu Yönetiminde Modernizasyon kapsamında 75 numaralı “Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı Kurulumu” eylemi ile Türkiye’de coğrafi veri altyapısı kurulumuna yönelik uygulama çalışmaları başlatılmıştır. 75 numaralı eylem, kamu kurum ve kuruluşlarının sorumlusu oldukları coğrafi bilgileri ortak altyapı üzerinden kullanıcılara sunmaları amacıyla bir portalin oluşturulması ve coğrafi verilere ilişkin içerik ve değişim standartlarının belirlenmesi konularını kapsamaktadır. Eylemden sorumlu kurum Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, ilgili kurum/kuruluşlar ise Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, DPT, TUİK, HGK, belediyeler ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlardır. TKGM tarafından fizibilite çalışmalarının yürütülmesi, kurumlara yönelik ihtiyaç duyulan bilgilerin sağlanması amacıyla ilgili kurum personellerinden oluşan 104 kişilik İrtibat Birimleri oluşturulmuştur. Buna ek olarak 21 Şubat 2007 tarihli e-Dönüşüm Türkiye İcra Kurulu kararı ile 10 üyeden oluşan bir Yürütme Kurulu ve 21 üyeden oluşan bir Teknik Kurul ile ayrıca TKGM bünyesinde çalışmaların yürütülmesi amacıyla 6 üyeden oluşan bir Proje yürütme Ofisi oluşturulmuştur. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü sorumluluğunda yürütülen Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı (CBSA) Kurulumu Fizibilite Etüdü Raporu hazırlanmış ve 27.01.2011 tarihinde Kalkınma Bakanlığına (Mülga Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına) iletilmiştir. Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin kurulması ve geliştirilmesi görevi, 644 sayılı Kanun

Hükmünde

Kararnameyle

kurulan

Coğrafi

Bilgi

Sistemleri

Genel

Müdürlüğü’ne verilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen çalışmalar aşağıda yer almaktadır (Kaynak: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı 2011-2015 Yılları İdare Faaliyet Raporları).

2011-2013 çalışmaları

Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Çalışmalarının Yaygınlaştırılması faaliyetleri kapsamında; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde “Kent Bilgi Sistemleri Standartlarının Belirlenmesi”, “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Veri Altyapısının Oluşturulması ve Uygulama Yazılımlarının Geliştirilmesi” ve “Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı ve Portalının Kurulması” projeleri başlatılmıştır. 

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı ve Portalının Kurulması

Projesi ile ülke kaynaklarının en iyi şekilde kullanımını sağlayacak yasal ve teknik altyapının oluşturulmasını amaçlanmıştır. "Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) Altyapısı Kurulumu Projesi" kapsamında ulusal düzeyde, teknolojik gelişmelere uygun coğrafi bilgi sistemi altyapısı kurulmuş olup, geliştirilmesi devam etmektedir. Böylelikle kamu kurumlarının sorumlu oldukları coğrafi bilgileri, kurum ve sektörlerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde belirlenen veya belirlenecek olan içerik ve değişim standartlarına göre kullanıcılara kurulumu tamamlanan Ulusal Coğrafi Veri Portalı üzerinden sunulabilecektir. Ulusal coğrafi portal ile ülke genelinde üretilmiş ve üretimi devam etmekte olan coğrafi verinin tek bir e-devlet kapısı aracılığıyla yayınlanması ve bilgi toplumu stratejisinin açmış olduğu vizyonda bu coğrafi veriye erişimin sağlanması ile kamu hizmetlerinde etkinlik ve verimlilik sağlanacaktır. Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi’nin kurulmasının getireceği faydalar şunlardır:  Birlikte

çalışabilir

coğrafi

veri

standartları

belirlenerek

e-devlet

uygulamalarının yaygınlaşması sağlanacak ve vatandaşa verilen hizmetin niteliği ve niceliği arttırılacak,  Veri paylaşımı sağlanarak mükerrer veri üretiminin önlenmesi neticesinde kaynak israfının önüne geçilecek,  Doğru ve güncel coğrafi bilgiye erişim sağlanması ile karar destek süreçleri iyileşecek ve kamuda etkin yönetime hizmet edilecek,  Veriye hızlı ve kolay erişim sağlanarak yatırım süreçleri iyileşecektir. 

INSPIRE Kapasite Artırımı Projesi ile Avrupa Birliği INSPIRE

(Avrupa Birliği Mekânsal Bilgi Altyapısı) Direktifi ile ilgili idari ve teknik kapasitenin artırılması ile kurumsal ve yasal çerçevenin güçlendirilmesi ve Coğrafi verilerin 37

kullanımının artırılması ile ilgili eğitimlerin verilmesi, veri üretiminin ve paylaşımının sağlanması için gerekli teknik altyapının oluşturulması amaçlanmıştır. 

Türkiye Jeoloji Veri Standartlarının Belirlenmesi ve Jeoloji

Temasının Hazırlanması Projesi ile Avrupa Birliği Mekansal Bilgi Altyapısı (INSPIRE) Direktifine bağlı olarak yayınlanan Uygulama Kurallarından Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanları temel alınarak, Türkiye’de jeoloji veri temasına ilişkin ulusal standartların oluşturulması ve ülkemizde yetkili kurumlar tarafından üretilen jeoloji veri temasına ait verilerin bu ulusal standartlara göre hazırlanması hedeflenmiştir. Bu proje ile, Türkiye’de jeoloji ile ilgili mekânsal verilerin bir standartta olmamasından kaynaklanan veri tekrarının önlenerek, kurumların birlikte çalışabilirliğinin sağlanması ve Ayrıca Avrupa Birliği Mekansal Veri Altyapısına uyum gösterecektir. 

Kent

Bilgi

Sistemleri

Standartlarının

Belirlenmesi

Yaygınlaştırılması projesi ile Kent bilgi sisteminin yaygın kullanımını sağlamak ve coğrafi bilginin üretimi ve paylaşımında çağdaş bilgi teknolojilerini kullanmak amacıyla yerel yönetimlere hizmet veren bulut bilişim altyapısı kurulması ve idame ettirilmesi hedeflenmektedir. İlgili kurum ve kuruluşlarla müşterek yapılacak çalışmalar ile coğrafi verinin sayısal dönüşümü hızlandırılacaktır.

2014 çalışmaları 

Yer Bilimsel Etüt Bilgi Sisteminin Geliştirilmesi Projesi ile Çevre ve

Şehircilik Bakanlığı’nın yetki ve sorumluluğunda yürütülmekte olan yerbilimsel etüt sürecine ait tüm raporlara hızlı ve güvenilir bir sistemden erişebilmeyi, iş süreçlerinin takibini ve harita servisleri ile web ortamında gerçek ve tüzel kişilerin veri girişi, indirme ve yükleme işlemlerini yapabilmesini sağlayan bir sistem geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu proje tüm kurumlara jeolojik-jeoteknik etütlerin harita servisini sağlayacağı gibi, planlamada önemli sorumluluğa sahip Bakanlığımızın ilgili merkez teşkilatlarına da temel altlığı sağlayacaktır. Özellikle kentsel dönüşüm projelerinde uygun yer seçimi çalışmalarında önemli karar destek sistemi olarak görev yapacaktır. 

ATLAS Uygulaması ile Bakanlığımız bünyesinde çok çeşitli

seviyelerde üretilen coğrafi veriler, web üzerinden 2 ve 3 boyutlu olarak sunulmaktadır. İşbirliği Protokolleri kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait coğrafi veri servisleri de ATLAS uygulamasına katman olarak eklenebilmektedir. 38

ATLAS Uygulaması, http://www.atlas.gov.tr adresinden yayınlanmaktadır. Merkezi

veri

tabanına

entegre

edilen

coğrafi

veriler,

uluslararası

OGC

standartlarındaki web servisleri aracılığıyla ATLAS üzerinden sunulmaktadır. ATLAS, tüm coğrafi veri servislerini bir arada gösterebilen açık kaynak kodlu bir web uygulaması olup standart yapıda servis sunabilen tüm açık kaynaklı ve ticari CBS sunucuları ile uyumludur.  Coğrafi

Türkiye Ulusal Coğrafi Veri Portalı Uygulaması (Ulusal Geoportal), Bilgi

Sistemleri

Genel

Müdürlüğünce

tamamlanarak,

https://www.geoportal.gov.tr adresinden yayına açılmıştır. Ulusal Geoportale metaveri girişi ise https://metaveri.geoportal.gov.tr adresinden yapılabilmektedir. 20.03.2015 tarihinde Resmi gazetede 29301 sayı ile yayınlanarak yürürlüğe giren “Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelikéin Metaveri ile ilgili 8. Maddesinin 3. Fıkrasında “Kurum ve kuruluşlar, üreticisi oldukları coğrafi verilerin, coğrafi veri setlerinin ve coğrafi veri servislerinin metaverisinin tam, güncel ve doğru olmasını sağlarlar” denilmektedir. Bu kapsamda hazırlanan doküman ile TUCBS veri temaları kapsamında coğrafi veri üreticisi kurum ve kuruluşlar ile metaveri çalışmaları yürütülerek metaverilerin Türkiye Ulusal Coğrafi Veri Portalına aktarılması konusunda çalışmalar yürütülecektir. 

Gerçek (True) Ortofoto ve Coğrafi Veri Üretimi Projesi, Doğal Afet

Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından finanse edilen ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Bu proje ile Bakanlığımız ve diğer kamu kurum/kuruluşlarının coğrafi veri üretimi gerçekleştiren tüm birimlerinin temel görüntü altlığının oluşturulması, yer örnekleme aralığı 10 cm olan ortofotoların üretiminin gerçekleştirilmesi, ülkemizin güncel bina envanterini oluşturması amaçlanmıştır. Projenin çıktıları;  Tüm kurum ve kuruluşlar ile Büyükşehir Belediyeleri, il ve ilçe belediyeleri tarafından ücretsiz olarak paylaşılacaktır  Planlama-Projelendirme, kentsel dönüşüm, şehirleşme, belediye hizmetleri, kaçak yapı takibi, karar destek,afet planlaması, acil durumlar gibi çalışmalara etkinlik ve hız kazandıracaktır.  Maliyet kazancı yanında, kısa sürede tamamlanması diğer tüm projelerdeki süreçleri de etkileyecek ve kentsel alanlardaki tüm çevre projeleri,uygulama 39

projeleri ve planlama çalışmalarında hemen kullanılacaktır. Plan ve proje çalışmaları için kaynak bulamayan belediyelerin %70 azalacaktır.  Projenin yapılması aşamasındaki kullanılacak ileri teknoloji sayesinde %70 üretim maliyeti kazancı yanında, proje çıktılarının paylaşılması ve kullanılması ile yapılacak tüm projelerde %80 kazanç elde edilecektir.  Doğal afetler sonrasında kısa sürede hasar tespiti yapılabilecek, anında müdahale edilmesi için gerekli organizasyonun düzenlenmesi amacı ile koordinasyon çalışmaları yürütülebilecektir. Proje kapsamında özellikle kentsel yerleşim ve gelişim bölgeleri dışında turizm alanları, deniz kıyı alanlarının da ortofoto üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu alanlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığının değişik birimleri tarafından çok fazla ihtiyaç duyulan veriler olup, tamamlanmasını müteakip yeni projelerin de devamını sağlayacak bir altyapı oluşturacaktır.

2015 çalışmaları 

Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planı Projesi: Ülkemizde coğrafi

bilgiden faydalanma amacıyla yapılan teknoloji yatırımları gittikçe artmaktadır. Bu yatırımların bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel ve araştırma-geliştirme niteliği barındıracak şekilde yapılabilmesi için tüm aktörlerin katılımıyla bütüncül bir politika ve stratejinin oluşturulması hedeflenmektedir. Coğrafi verilerin üretilmesi ve paylaşılması için hem üretici hem de kullanıcı kişilerin ve kurumların uygulama alanlarındaki problemlerinin ortadan kaldırılması ve yeterliliklerinin ölçülebilir ve sürdürülebilir bir şekilde artırılması için stratejilerin belirlenmesi ve eylem adımlarının tanımlanması amaçlanmaktadır. Proje, "2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı" Taslağı çerçevesinde teklif edilmiş olup; söz konusu taslak 06.03.2015 tarihinde onaylandıktan sonra hazırlıklara başlanmıştır. Ayrıca "Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelik“in yürürlüğe girmesini müteakip proje süreci başlatılmıştır. Proje ön çalışmaları kapsamında yerel yönetimlerin mevcut durumu analiz edilmiştir. 

Üç Boyutlu Topografya ve Kent Veri Modelinin Geliştirilmesi

Projesi: 2011-2012 yıllarında "Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı Kurulumu Projesi" kapsamında ulusal ölçekte paylaşılan topografya verisi ve "Kent Bilgi Sistemi Standartlarının Belirlenmesi Projesi" kapsamında yerel yönetimlerin kente ilişkin 40

ürettikleri ve kullandıkları coğrafi veriler için içerik ve değişim standardını iki boyutlu olarak belirlenmiştir. Ancak bu proje ile söz konusu verilerin 3B olarak toplanması ve kullanılmasının getireceği faydadan dolayı, toplanacak detaylar için CityGML uyumlu ulusal veri standartlarının belirlenmesi ve endüstri için bu yaklaşıma uygun araç ve çözümlerin geliştirilmesi amaçlanmış olup, projenin şartnamesi kapsamında istenen bütün iş paketleri tamamlanmıştır. 

Akıllı Kentler Stratejisi ve Fizibilite Etüdü Projesi: Bilgi Toplumu

Stratejisi ve Eylem Planında Bakanlığımız Akıllı Kentler Programı Geliştirilmesi ile ilgili sorumlu kuruluş olarak belirlenmiştir. Proje, "2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı" Taslağı çerçevesinde teklif edilmiş olup; söz konusu taslak 06.03.2015 tarihinde onaylandıktan sonra hazırlıklara başlanmıştır. Proje ön çalışmaları kapsamında akıllı kent uygulamaları ve akıllı kentlerin bilişim altyapısı hakkında yerel yönetimlerin mevcut durumu analiz edilmiştir. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mobil Platform Altyapısı Oluşturma

Projesi: Bakanlığımızın denetleyici ve düzenleyici görevleri nedeni ile birçok faaliyet sahada gerçekleştirilmektedir. Bu da Bakanlığımızda kullanılan uygulamaların bir de mobil modüllerinin de olması ihtiyacını doğurmuştur. Günümüzde, mobil yazılımların belirli bir standardizasyon alt yapısının geliştirilmesi ve yapılacak mobil çalışmaların bu alt yapı üzerinde geliştirilmesi mobil uygulamaların sağlıklı ve düzenli olmasını sağlayacaktır. Proje kapsamında standart yapıda mobil uygulama geliştirecek yazılımların temini yapılmıştır. Yine proje kapsamında mobil uygulamaları farklı ortamlarda test etmek amacı ile IOS ve Android işletim sistemine sahip mobil araçların temini yapılarak proje tamamlanmıştır. 

Ortofoto Haritaları Kullanılarak Coğrafi Veri Altyapısı Üretiminin

Gerçekleştirilmesi projesi ile; Gerçek (True) Ortofoto ve Coğrafi Veri Üretimi” projesi kapsamında elde edilen True Ortofoto, bina ve yol vektörlerinin, web servisleri kullanılarak bina ve yol verilerine UAVT kodlarının atanması (akıllandırılması), bu kodlara bağlı olarak adreslerin belirlenerek veri tabanına işlenmesi gerçekleştirilmiştir. Bu proje True Ortofoto görüntüleri çekilmiş olan Adıyaman, Batman, Çorum, Gümüşhane, Malatya, Nevşehir, Uşak ve Yozgat il ve ilçe merkezlerini kapsamaktadır. Ortofoto Haritaları Kullanılarak Coğrafi Veri Altyapısı Üretiminin Gerçekleştirilmesi Hizmet Alımı işinin ihalesi 08.06.2015 tarihinde yapılmış olup iş Aralık 2015 de tamamlanmıştır. 41



e-Plan Otomasyonu Projesi, Bakanlığımızca belirlenecek standartlar

çerçevesinde plan yapma ve onama yetkisine sahip kurum ve kuruluşların sayısal ortamda hazırladıkları ya da hazırlatacakları mekânsal planların; CBS yapısına uygun olarak

üretilmesi,

sunulması,

aleniyetinin

sağlanması,

servis

edilmesi

arşivlenmesini kapsamaktadır. e-Plan Otomasyon Sistemi bir web uygulaması olarak geliştirilmiştir. 

Çevre Bilgi Sistemi Projeleri Firma Bilgi Sistemi Otomasyonu

Projesi, Bakanlık uygulamalarını kullanan Özel Sektör ve Kamunun hizmete erişimini tek noktada birleştirmek amacıyla oluşturulmuştur. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, Mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nın kapatılarak kurulması nedeni ile her iki Bakanlığın bilişim uygulamaları birleşmiştir. Mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığından devredilen 30 bilişim uygulamasının ihtiyaç duyduğu firma ve kuruluş bilgilerinin de bu sisteme entegrasyonu planlanmış, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının sunduğu hizmetlere ulaşımı tek noktada birleştirerek hizmet kalitesinin artırılması hedeflenmiştir. 2015 yılında proje ile ilgili olarak ihale süreci tamamlanmış ve sözleşme imzalanmıştır. 

INSPIRE Kapasite Artırımı Projesinin temel amacı Avrupa Birliği

INSPIRE Direktifinin uygulanması ve bu konuda güçlü bir yönetim ve teknik kapasitenin oluşturulması için ülkemizdeki kurumsal, teknik ve yasal altyapının güçlendirilmesi olup, 2015 yılında çalışmalar başlatılmıştır.

3.3.3 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) temel görevi; ulusal ve uluslararası kullanıcıların ihtiyaç ve önceliklerini dikkate alarak, kaliteli, güncel, güvenilir, tutarlı, tarafsız, uluslararası standartlara uygun istatistikleri üretmek ve kullanıma sunmaktır. Bilgilere erişim kolaylığı, güncelliği, geniş kapsamı, eş zamanlı dağıtım olanağı ile öne çıkan ve kullanıcılara analiz edilebilir veri sağlayan web sitesi kurumun ana dağıtım kanalıdır. Bilgi sunum hizmetlerinde yaşanan teknolojik gelişmeler ve kullanıcı alışkanlıklarında ortaya çıkan değişikliklere ek olarak basılı yayınların veri güncelliğini kısa sürede kaybetmesi, yüksek maliyeti ve çevreye olan etkilerini dikkate alan TÜİK, yayın politikasını yenilemiş ve 2015 yılından itibaren özel günlere ait yayınlar dışında basılı yayın üretimine son vermiştir. Kurumun web sitesi ana sayfasındaki site haritasından ilgilenilen konu başlığı seçilerek ayrıntılı 42

açıklamalara erişilebilmekte veya site içi arama kutucuğundan konu veya anahtar kelime girilerek sorgulama yapılabilmektedir. Ayrıca web sayfasından yayınlara da erişilebilinmektedir.

Veri Yayımlama Takvimi, haber bültenlerinin/verilerin hangi kurum tarafından, ne zaman ve ne şekilde yayımlanacağını gösteren ve TÜİK tarafından her yılın başında kamuoyuna açıklanan bir takvimdir. Söz konusu takvim tuik.gov.tr adresinden yer almaktadır. Haber Bülteni sayım, araştırma veya idari kayıtlardan elde edilen istatistikleri özet olarak veren ve TÜİK web sitesinde yayımlanan, kamuoyunu bilgilendirme amaçlı bir duyuru aracıdır. TÜİK haber bültenleri, saat 10:00’da yayımlanmaktadır. Üretilen istatistiklerin ilk duyurusu haber bültenleri ile yapılmakta ve PDF, Word, Excel ortamında sunulmaktadır. tuik.gov.tr üzerinde yer alan üyelik işlemlerini tamamlayan kullanıcılara haber bültenleri e-posta ile gönderilmektedir. Üretilen İstatistiklerin ilgi çekici yönlerini ön plana çıkaran bu bülten serisine Kurum web sitesinin Basın Odası bölümünden erişilebilmektedir.

TÜİK haber bültenlerini sosyal medyadan da takip etmek mümkündür. Web üzerinden erişilen "TÜİK Çocuk" uygulaması ile çocukların ilgisini çekecek istatistiksel bilgiler bulunmaktadır. İstatistiksel Tablolar çeşitli konularda kullanıcıların ihtiyaç duyabileceği bilgileri içerecek şekilde oluşturulmuş ve Kurum web sitesinin aşağıdaki bölümlerinden erişim verilmiş yapılardır. Temel İstatistikler; nüfus, demografi, enflasyon ve fiyat, istihdam, işsizlik, dış ticaret, seçim vb. gibi alt konu başlıklarında güncel verileri ve geriye dönük özet tabloları içermektedir. Konularına Göre İstatistikler ise, haber bültenlerine, metaverilere ve istatistiksel tablolara bütünleşik bir yapıda erişim sağlarken, veritabanları üzerinde dinamik sorgulama imkânı da sunmaktadır. İstatistik Göstergeler Ulusal ve uluslararası birçok göstergeye ulaşarak karşılaştırma yapma imkânı vermektedir. Bölgesel istatistiklere ulaşma imkânı sağlamaktadır. Ayrıca ülke karşılaştırmalarının yapıldığı daha iyi yaşam endeksi, insani gelişme endeksi vb. gibi Uluslararası Endekslere ve metaverilerine bu bölümden ulaşılmaktadır. Veritabanları; istihdam, işsizlik ve ücretten, nüfus ve demografi ye, çevre ve enerjiden, enflasyon ve fiyata kadar pek çok konuda hazırlanmış bilgi depolarıdır. Kullanıcıların veritabanları üzerinden kişisel tablolarını oluşturabilmeleri için Kurum web sitesinde çeşitli uygulamalar geliştirilmiştir. Merkezi Dağıtım Sistemi : Farklı konulardaki istatistiki verileri tek bir uygulama içerisinde karşılaştırmalı olarak sunmaktadır. Web sitesinin Veritabanları bölümünden erişilmektedir. Eskiden ayrı uygulamalar halinde olan 62 veri tabanı uygulaması; 2013'den itibaren MEDAS platformuna aktarılmaya başlanmıştır ve 2015 yılı sonu itibarıyla 50 uygulama bu platforma taşınmıştır, diğer projeler için de çalışmalar devam etmektedir Proje ile tüm dağıtım verisinin tek, merkezî bir platformda olması sebebi ile web servisleri yazılarak veri sunumunun kolaylaştırmasının yanı sıra veri dağıtımı alanındaki işgücü de azalmaktadır. Bunun yanı sıra MEDAS arayüzü, istenen sayıda konunun verisini tek bir raporda gösterebilme özelliğiyle istatistik camiasında öncü bir konumdadır. Görselliğin daha da kullanıcı dostu olması için yazılım çalışmaları devam etmektedir. MEDAS verisinden "Parasal değerleri güncelleme aracı" uygulaması geliştirilmiştir ve 44

istatistik camiasında öncü uygulamalardan biri olacak olan Revizyon Veritabanı geliştirilmesi çalışmalarına başlanmıştır. Parasal Değerleri Güncelleme Aracı: Belirli bir tarihteki parasal değeri Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) değişim oranları kullanılarak talep edilen tarihteki değere dönüştürme aracıdır.

Bu uygulamaya Kurum web sitesi ana sayfasının sağ alt köşesinde bulunan logodan erişilebilmekte ve resmi belge üretilebilmektedir. Yayınlara Erişim: Yayınlara ait detaylı bilgilerin bulunduğu TÜİK Veriye Erişim ve Yayın Kataloğu’na Kurum web sitesinden erişmek mümkündür. Yayın CD’si kurumun ürettiği istatistikleri içeren ve elektronik ortamda sunulan

ürünlerdir.

Basılı

ortamda

hazırlanan

yayınlar

ortamında

sunulmaktadır. Tüm basılı yayın ve CD’ler Kurum merkezinden veya bölge müdürlüklerinden temin edilebilmektedir. Elektronik Yayınlara Erişim: Güncel ve geçmiş dönemlere ait tüm yayınlara Kurum web sitesi ana sayfasının Yayınlar bölümünden veya e-kütüphane üzerinden erişmek

mümkündür.

Elektronik

yayınlar

ücretsiz

olarak

PDF

ortamında

indirilebilmektedir. Mikro Verilere Erişim: Mikro veri, hakkında bilgi toplanan bireylerin, hanelerin ya da işyerlerinin özellikleri ile birlikte tanımlandığı veridir. Özellikle araştırmacılar detaylı çalışmaları için bu tür verilere ihtiyaç duyabilmektedir. Mikro veriler, ait olduğu birey, hane ya da işyerinin açığa çıkmasını engelleyici tedbirler alındıktan sonra bilimsel amaçlı çalışmalar için kullanıma sunulmaktadır. Hane ve bireylere ait mikro veriler CD ortamında sunulurken, işyerlerine ait mikro veriler Kurum bünyesinde bulunan Veri Araştırma Merkezi (VAM)’nde çalışılabilmektedir. Mikro verilerin kullanımına ilişkin detaylı bilgiler Kurum web sitesi ana sayfasının Bilgi Talebi bölümündeki Mikro Veri Kullanımı başlığı altında yer almaktadır. Veri Araştırma Merkezi: Genelde işyerlerine ait araştırmalardan elde edilen mikro verilerin, gerekli gizlilik ve güvenlik tedbirleri alınmasının ardından araştırmacıların ihtiyaç duyacağı analiz programları ile beraber sunulduğu kapalı 45

ortamlardır. VAM’lar Ankara’da TÜİK Başkanlık binası, İstanbul, İzmir, Adana, Antalya, Gaziantep, Van Bölge Müdürlüklerinde bulunmaktadır. Web Servisi: Çeşitli bilgisayar ağları arasında bilgi/veri paylaşımına olanak sağlayan yazılımdır. Web servisleri, resmi kuruluşlara protokol yapılmak suretiyle verilmektedir. e-Kütüphaneye Erişim: 1927 yılından bugüne kadar Kurum tarafından üretilmiş ve basılmış olan tüm yayınların dijital arşivi TÜİK e-kütüphanesinde mevcuttur. e-kütüphaneye kutuphane.tuik.gov.tr adresinden erişilebilmektedir. Kurum binasının yenilenmesi çalışmaları sebebiyle Kurum Kütüphanesi geçici olarak hizmet verememektedir. TÜİK tarafından sunulan istatistiklerin tüm metaveri bilgilerine de kurum web sayfasından erişilebilmektedir. (http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=metabilgi) Bu sayfada çalışma konusuna göre filtreleme, çalışma yılına göre filtreleme ve değişken arama işlemleri mevcuttur.

3.3.4 T.C Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) UYAP; günümüzün gerekli tüm teknolojik gelişmelerini kullanarak, Adalet Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatının, bağlı ve ilgili kuruluşlarının, adli ve idari tüm yargı ve yargı destek birimlerinin donanım ve yazılım olarak iç otomasyonunu ve benzer şekilde bilgi otomasyonu sistemlerini kurmuş kamu kurum ve kuruluşları ile dış birim entegrasyonunu sağlayan ve e-Dönüşüm sürecinde e-Adalet ayağını oluşturan bir bilişim sistemidir. Elektronik imza alt yapısına uygun olarak geliştirilen UYAP ile merkezi bir bilgi sitemi kurulmuş ve bu sistemde yargı ve yargı destek birimleri arasında fonksiyonel tam entegrasyon sağlanmaktadır. UYAP’ın tam entegrasyonu ve merkezi elektronik ortamda tutulan arşivi sayesinde, doğru ve tutarlı bilgi mevzuatın tanıdığı yetkiler çerçevesinde başta hâkim ve savcılar ile yargı personeli olmak üzere tüm kullanıcıların paylaşımına açılmıştır. Kullanıcılar bu bilgilere ihtiyaç duyduklarında hızlı ve kolayca ulaşabilmekte, yargı birimleri de aralarında her türlü bilgi ve belge alış verişini elektronik ortamda gerçekleştirmektedir. UYAP’ta bilgi ve belgelerin son hali, değişmez ve güvenli bir şekilde veri tabanında saklanmakta, yetkisiz erişimlere izin verilmemektedir. UYAP tarafından entegrasyonları başarıyla tamamlanmış olan ve desteklenen uygulamalar aşağıda belirtilmiştir; 46

    

UYAP ile entegrasyon sağlanan Adli Sicil Bilgi Sistemi’nden sabıka kayıtları, MERNİS’ten nüfus kayıtları ve Adres Kayıt Sistemi’nden adres kayıtları, POLNET’ten ehliyet kayıtları, Merkez Bankasından döviz kurları, TAKBİS’ten tapu ve kadastro kayıtları, yargı birimlerince otomatik olarak anında alınabilmektedir. Meteoroloji ve kandilli rasathanesinden günlük gün doğum ve batış saatleri

UYAP portal da yayınlanarak yargı birimlerince anında alınabilmektedir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı birimleri için UYAP Kurum Portalı kullanıma açılmıştır. SGK birimleri ile yargı birimleri arasındaki veri alış verişinin elektronik ortamda yapılması ve SGK sistemi üzerinde UYAP kullanıcıları tarafından yapılan online sorgu sağlanmaktadır. PTT entegrasyonu sonucu

tebligatların

aşamaları

UYAP’tan

takip

edilebilmektedir. Kolluk kuvvetleri tarafından, aranan (hakkında yakalama emri ya da tutuklama kararı bulunan) kişilerin sorgusunun doğrudan UYAP’tan yapılabilmesi için UYAP ile KİHBİ entegrasyonu sağlanmıştır. Bu entegrasyon sonucunda Kolluk kuvvetlerinin aranan kişiler sorgusunu yapabilmesi, ara süreçler ortadan kaldırıldığından her iki tarafta emek, kırtasiye ve posta gibi masraflardan tasarruf sağlanmış ve en önemlisi daha önce kayıtlardaki uyumsuzluklar nedeniyle vatandaşların mağdur olmalarının önüne geçilmiştir. Yargı birimlerince araçların trafik sicil kayıtlarına “Hak Mahrumiyeti” ekleme ve kaldırma işlemlerinin elektronik ortamda yapılabilmesi ve araç hak mahrumiyeti ve sakınca

bilgilerinin

elektronik

ortamda

paylaşılması

için

Emniyet

Genel

Müdürlüğünün Araç Kayıt Sistemi ile gerçekleştirilen entegrasyon mevcuttur. Araçların tescil kayıtlarına haciz ve yakalama gibi şerhlerin doğrudan yetkili UYAP kullanıcıları tarafından konulması ve kaldırılması sağlanmış, bunun sonucu olarak ara süreçler ortadan kaldırılmış ve kolluk tarafında bu işle uğraşan pek çok memur farklı işlere yönlendirilmiştir. Anayasa Mahkemesi entegrasyonu sonucunda elektronik ortamda veri alış verişi yapılabilmektedir. UYAP ve Yargıtay Bilgi Sistemi arasında gerçekleştirilen entegrasyon ile temyiz edilen dosyaların sistem üzerinden Yargıtay’a gönderilmesi ve geri dönüşü sağlanmaktadır. Yargıtay’ın UYAP Sistem Merkezi, Yüksek Seçim Kurulu-SEÇSİS’in ise UYAP bilişim ağı alt yapısını kullanabilmesi sağlanmaktadır. UYAP Avukat Bilgi Sistemi (Avukat Portalı); Avukatlar bürolarından internet üzerinden sistemdeki vekâleti bulunan dava dosyalarını (vekâleti bulunmayan dava 47

dosyalarını da yine sistem üzerinden ilgili hâkiminden onay alarak) inceleyebilmekte, bu dosyalardan suret alabilmekte; elektronik imza ile sistemdeki dava dosyalarına evrak katabilmekte, yeni dava dosyası açabilmekte ve harç ödeyebilmektedirler. Buna göre avukatlar bu bilgi sitemi sayesinde duruşmaya girme dışında işlerini bürolarından yapabilir hale gelmişlerdir. Vatandaş Bilgi Sistemi (Vatandaş Portalı); Vatandaşlar internet aracılığıyla T.C. kimlik numaralarını kullanarak UYAP kapsamında adli ve idari yargı birimlerinde görülmekte olan dava dosyalarının belli başlı safahat bilgilerini (dava konusunu, değerini, taraflarını, duruşma günlerini, dosyanın hangi aşamada olduğunu, karar verilip verilmediğini, temyiz’den dönüp dönmediğini gibi) görebilmektedirler. Ancak bu sistemde bilgi güvenliği bakımından vatandaşlara dosyadaki hiçbir belge açılmamaktadır. Bu nedenle, vatandaşların avukatlarda olduğu gibi internet üzerinden e-imza ya da mobil imza ile UYAP Vatandaş Portalına bağlanarak yeni dava dosyası açabilmeleri, harç ödeyebilmeleri, yetkileri dâhilinde sistemdeki dava dosyalarını ayrıntılarıyla inceleyebilmeleri, dava dosyalarına evrak katabilmeleri ve bu dosyalardan suret alabilmeleri için UYAP Vatandaş Portalına e-imza ve mobil imza ile erişim vatandaşların kullanımına açılmış, e-Devlet kapısı ile de entegrasyonu sağlanmıştır. UYAP SMS Bilgi Sistemi (http://www.sms.uyap.gov.tr/); Dava dosyaları ve icra takibi bilgileri de dâhil olmak üzere sistemde yapılan işlemler ile ilgili uyarı, veri ve duyurular, kısa mesaj (SMS) aracılığı ile kullanıcılara sunulabilmektedir. Ayrıca soruşturma ve dava dosyalarındaki taraflara yargı birimlerine gelmeleri için tebligat gerektiren durumlarda UYAP SMS Bilgi Sistemi kullanılarak UYAP ekranlarından SMS gönderilebilmektedir. Kullanıcılar, dilerlerse anlık sorgulama ile istedikleri bilgilere ulaşabilmekte ya da sisteme kaydolarak (abonelik sistemi) sorgulama yapmaksızın bilgilerin SMS yolu ile kendilerine gelmesini sağlayabilmekteler. Bu sistem ile e-Devlet'ten m-Devlet'e geçilmesi için önemli bir adım atılmış, vatandaşın zaman ve mekân sınırı olmadan taleplerini devlete iletebileceği ve cevabını derhal alabileceği bir platform oluşturulmuş, avukat ve vatandaşların adliyelere giderek ilgili oldukları dosya ya da işlemler hakkında bilgi almak için harcadıkları zaman, emek ve masrafın ortadan kaldırılması imkânı sağlanmış, yargılama aşamasının tüm süreci önemli oranda şeffaf hale getirilmiş ve bunun sonucu olarak otomatik denetim sağlanmış, yargı birimleri için iş gücü kaybı engellenmiş ve yargının hızlanmasına katkı sağlanmıştır. 48

Bilirkişi ücretleri bilirkişilerin komisyona kayıtlı hesap numaralarına online olarak yatırılmakta olup, zaman, kağıt ve diğer harcamalardan tasarruf edilmektedir. Verilerin erişiminde, paylaşımında ve kullanılmasında Anayasa, uluslararası sözleşmeler ve diğer mevzuatta yer alan kişisel verilerin korunmasına, özel hayatın ve soruşturmanın gizliliğine de uyulmaktadır.

3.3.5 T.C Merkez Bankası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, ekonomi ile ilgili gerekli verileri toplamakta, bu verilerin derlenmesi ve hazırlanması ile ilgili araştırma ve planlama çalışmaları yapıp istatistikler üreterek kamuoyunun kullanımına önceden belirlenen bir takvim çerçevesinde sunmaktadır. Banka, istatistik çalışmalarını Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hazırlanan http://www.resmiistatistik.gov.tr Resmi İstatistik Programı çerçevesinde yürütmektedir. www.tcmb.gov.tr/ISTATISTİKLER sekmesinde kamunun kullanımına sunulan istatistiklere ait konu başlıkları aşağıda listelenmektedir.          

Ödemeler Dengesi ve İlgili İstatistikler Parasal ve Finansal İstatistikler Reel Sektör İstatistikleri Eğilim Anketleri Bankacılık Verileri Piyasa Verileri Döviz Kurları TCMB Analitik Bilanço Tedavüldeki Banknotlar Veri Yayımlama Takvimi

TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi aracılığıyla yayımlanmakta olan kamuya açık veriler ise konu başlıkları itibariyle aşağıda detaylı olarak listelenmektedir. Bu verilere http://www.tcmb.gov.tr/İSTATİSTİKLER/Elektronik Veri Dağıtım Sistemi sekmesine ya da http://evds.tcmb.gov.tr linkine tıklanarak zaman serisi şeklinde erişilebilmektedir. 

Bankacılık Sektörü-Gerçeğe Uygun Değ.Farkı K/Z Yansıtılan Satıl. Hazır

   

ve Vadeye Kadar Elde Tut. Men. Değ.(Aylık, Bin YTL) Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi (TCMB Dahil) (Haftalık(Cuma), Bin TL) Bankacılık Sektörü Menkul Değerleri (Haftalık(Cuma), Bin TL) Bankacılık Sektörü Mevduatları (Haftalık(Cuma), Bin TL) Bankacılık Sektörü Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri (Haftalık(Cuma), Bin YTL) 49

   

Bankacılık Sektörü Yabancı Para Mevduatları (Haftalık(Cuma), Bin TL) Bankacılık Sektörü-Yurtiçi Kredi Hacmi (Aylık, Bin TL) Bankalararası Para Piyasası İşlem Özetleri (İşGünü, Bin TL veya %) Bankalararası Takas Odalarında Mahsuplaşmaya Tabi Tutulan Çekler



(Aylık) Bankalarca Açılan Kredilere Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları



(Akım Veriler,%)(Haftalık(Cuma)) Bankalarca Açılan Mevduatlara Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz



Oranları (Akım Veriler, %)(Haftalık(Cuma)) Bankalar Serbest Mevduatı ve Gün Başı Toplam Likidite (İş Günü, Milyon



TL )(TCMB) Bankalarca Mevduatlara Fiilen Uygulanan Azami Faiz Oranları (Stok Veri



%) (Aylık) Bankaların Türk Lirası Karşılığı Döviz İşlem Hacimleri (Milyon USD,



TCMB) Bankaların Yurtdışı Şubelerinin Türkiye'de Yerleşiklerle İlgili Seçilmiş



Bilanço Büyüklükleri (Haftalık(Cuma), Bin TL) Bankalar ve Finansman Şirketleri Seçilmiş Kredi Büyüklükleri (Haftalık

  

(Cuma), Bin TL) Beklenti Anketi Tanımsal İstatistikleri-Merkez Bankası Bileşik Öncü Göstergeler Endeksi(MBÖNCÜ-SÜE)(TCMB)(Aylık) Borsa İstanbul (BIST) Endeksi ve Günlük İşlem Hacmi (İş Günü, Bin TL,

  

Bin Adet) Borsa İstanbul(BIST) Bankalararası Gecelik Repo Faizleri (İş Günü) Çalışma Gün Değişkeni (Ortalama Düzeltilmiş) (Aylık, TCMB) Dalgalı Döviz Kuru Rejiminde Merkez Bankasınca Yapılan Doğrudan



Döviz Müdahaleleri (İş Günü, Milyon) Devlet İç Borçlanma Senetlerinin Gösterge Niteliğindeki Değerleri



(TCMB) (Günlük) Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemeleri ile Diğer Transferler

 

(Haftalık(Çarşamba), Milyon USD) Dış Borç Stoku-Brüt (Hazine) (Üç Aylık, Milyon ABD Doları) Dış Ticaret Geniş Ekonomik Kategorileri Sınıflamasına Göre (BEC)



(TÜİK) (Aylık, Milyon $) Dış Ticaret İhracat Birim Değer Endeksi-BEC Sınıflamasına Göre



(2010=100) (TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret İhracat Birim Değer Endeksi-ISIC REV.4 Sınıflamasına Göre



(2010=100) (TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret İhracat Miktar Endeksi-BEC Sınıflamasına Göre (2010=100) (TÜİK) (Aylık) 50



Dış Ticaret İhracat Miktar Endeksi-ISIC REV.4 Sınıflamasına Göre



(2010=100) (TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret İthalat Birim Değer Endeksi-BEC Sınıflamasına Göre



(2010=100) (TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret İthalat Birim Değer Endeksi-ISIC REV.4 Sınıflamasına Göre



(2010=100) (TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret İthalat Miktar Endeksi-BEC Sınıflamasına Göre (2010=100)



(TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret İthalat Miktar Endeksi-ISIC REV.4 Sınıflamasına Göre



(2010=100) (TÜİK) (Aylık) Dış Ticaret Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre(ISIC REVIZE



3) (TÜİK) (Aylık, Milyon $) Döviz ve Efektif Piyasaları Karşılaşan Döviz Depo Piyasası İşlemleri

 

(İşlem tarihi itibariyle)(İş Günü, TCMB) Döviz ve Efektif Piyasası İşlemleri (İş Günü, $) Elektronik Fon Transfer ve Elektronik Menkul Kıymet Transfer (EFT -

 

EMKT) Sistemi İşlemleri (TCMB) Finansal Hizmetler Anketi (Ağırlıklı- NACE REV.2)- Merkez Bankası Finansal Hizmetler Güven Endeksi (FHGE) (Ağırlıklı- NACE REV.2)-



Merkez Bankası Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri



(Aylık) Fiyat Endeksi (Tüketici)(İstatistiki Bölgelere Göre)(2003=100)(TÜİK)

 

(Aylık) Fiyat Endeksi (Tüketici Fiyatları)(2003=100)(TÜİK)(Aylık) Fiyat Endeksi (Yurt Dışı Üretici Fiyatları) (2010=100) (TÜİK) (Aylık)



(NACE REV.2) Fiyat Endeksi (Yurt İçi Üretici Fiyatları) (2003=100)(TÜİK)(Aylık)(NACE



REV.2) Fiyat (Toptan Eşya) ve Geçinme (Ücretliler) Endeksleri-İstanbul (İTO)



(Aylık) Fiyat Endeksi-Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100)(TÜİK)

     

(Aylık) Fiyat Endeksi(Toptan Eşya) (1968=100) (İTO) (Aylık) Geçinme Endeksi (Ücretliler)-İstanbul (1985=100) (İTO) (Aylık) Geçinme Endeksi (Ücretliler) (1968=100) (İTO) (Aylık) Geçinme Endeksi(Ücretliler) (1995=100) (İTO) (Aylık) Genel Bütçe Dengesi ve Finansmanı - (Hazine) (Aylık, Bin TL) GSYİH-Harcamalar Yöntemiyle (Cari ve Sabit (1998) Fiyatlarla)(TÜIK) (Yeni Seri)(Üç Aylık, Bin TL) 51



GSYİH-Iktisadi Faaliyet Kollarına Gore Temel Fiyatlarla (Cari ve Sabit



(1998) Fiyatlarla)(TÜIK)(Yeni Seri)(Üç Aylık, Bin YTL) Güven Endeksi-Reel Kesim (MBRKGE)(Ağırlıklı - NACE REV.2)-



Mevsimsellikten Arındırılmış (TCMB)(Aylık) Güven Endeksi-Reel Kesim (MBRKGE) Ağırlıklı-NACE REV.2 (TCMB)

  

(Aylık) Hedonik Konut Fiyat Endeksi (HKFE)(2010=100)(Aylık)(TCMB) İç Borç Stok Verileri (Hazine) (Aylık, Bin TL) İktisadi Yönelim Anketi-Ara Malları (Ağırlıklı-NACE REV.2)-Merkez



Bankası (Aylık, %) İktisadi Yönelim Anketi-Dayanıklı Tüketim Malları (Ağırlıklı-NACE



REV.2)-Merkez Bankası (Aylık, %) İktisadi Yönelim Anketi-Dayanıksız Tüketim Malları (Ağırlıklı-NACE



REV.2)-Merkez Bankası (Aylık, %) İktisadi Yönelim Anketi-Gıda ve İçecekler (Ağırlıklı-NACE REV.2)-



Merkez Bankası (Aylık, %) İktisadi Yönelim Anketi-Tüketim Malları (Ağırlıklı-NACE REV.2)-Merkez



Bankası (Aylık, %) İktisadi Yönelim Anketi-Yatırım Malları (Ağırlıklı-NACE REV.2)-Merkez



Bankası (Aylık, %) İktisadi Yönelim Anketi (Ağırlıklı-NACE REV.2)-Merkez Bankası (Aylık,



%) İktisadi Yönelim Anketi (Ağırlıksız-NACE REV.2)-Merkez Bankası (Aylık,

  

%) İnşaat İstatistikleri-Yapı Kullanma İzin Belgelerine Göre (TÜİK) (Aylık) İnşaat İstatistikleri-Yapı Ruhsatına Göre (TÜİK) (Aylık) İstihdam Edilenlerin İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (NACE



REV 2)(Yeni Nüfus Projeksiyonlarına Göre)(TÜİK)(Aylık, Bin) Kalkınma ve Yatırım Bankaları-Krediler-Kurumsal Sektörlere Göre (Aylık,

  

Bin TL) Kalkınma ve Yatırım Bankaları-Sektörel Hesaplar (Aylık, Bin TL) Kalkınma ve Yatırım Bankaları Bilançosu (Aylık, Bin TL) Kalkinma ve Yatirim Bankalari Dis Varliklar ve Dis Yukumlulukler(Aylik,



Bin TL) Kamu Bankalarınca Mevduatlara Fiilen Uygulanan Azami Faiz Oranları

 

(Stok Veri %) (Aylık) Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (Kalkınma Bakanlığı) (Yıllık, Bin TL) Kapasite Kullanım Oranı-İmalat Sanayi-Mevsimsellikten Arındırılmış (Aylık, %)(TCMB)



Kapasite Kullanım Oranı-İmalat sanayi (Ağırlıklı-NACE REV.2) - Merkez

   

Bankası (Aylık, %) Katılım Bankaları Bilançosu (Aylık, Bin TL) Katılım Bankaları Krediler (Kurumsal Sektörlere Göre) (Aylık, Bin YTL) Katılım Bankaları Sektörel Hesaplar (Aylık, Bin TL) Katılım Bankaları Toplanan Fonlar (Kurumsal Sektörlere Göre) (Aylık, Bin

          

YTL) Katılım Bankaları Toplanan Fonlar (Türlerine Göre) (Aylık, Bin YTL) Katılım Bankaları Toplanan Fonlar (Vade Gruplarına Göre) (Aylık, Bin TL) Katilim Bankalari Dis Varliklar ve Dis Yukumlulukler( Aylik, Bin TL) Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (Aylık, Milyon ABD Doları) Konut Birim Fiyatları (Aylık)(TCMB) Konut Fiyat Endeksi (KFE)(2010=100)(Aylık)(TCMB) Kurlar-Döviz Kurları (Günlük) (TL dönüşümü yapılmış) Kurlar-Döviz Kurları (Günlük) Kurlar-Efektif Kurlar (Günlük) (TL dönüşümü yapılmış) Kurlar-Efektif Kurlar (Günlük) Kurlar-Reel Efektif Döviz Kuru-Gelişmiş Ülkeler Birim İş Gücü Maliyeti

  

Bazlı (2003=100)(Üç Aylık) Kurlar-Reel Efektif Döviz Kuru-TÜFE Bazlı (2003=100)(Aylık) Kurlar-Reel Efektif Döviz Kuru-Yİ-ÜFE Bazlı (2003=100)(Aylık) Kurlar-TCMB Tarafından Alım Satıma Konu Olmayan Dövizlere İlişkin



Bilgi Amaçlı Kur Tablosu (Günlük) Kurumsal Olmayan Nüfusun İşgücü Durumu (Yeni Nüfus



Projeksiyonlarına Göre)(TÜİK)(Aylık, Bin) MB Bilançosu-Stand By-18.01.2002 Tarihli Niyet Mektubu ile Belirlenmiş



(Cari) (Haftalık(Cuma), Bin TL) Merkezi Yönetim Bütçesi Gelir Gerçekleşmeleri-Yeni Tanım (Maliye



Bakanlığı)(Aylık, Bin TL) Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları-Yeni Tanım (Maliye Bakanlığı)

    

(Aylık, Bin TL) Merkez Bankası Analitik Bilanço (İş Günü, Bin TL) Merkez Bankası Bilançosu (Aylık, Bin TL) Merkez Bankası Haftalık Vaziyeti (Haftalık(Cuma), Bin TL) Merkez Bankası Rezervleri (Haftalık(Cuma), Milyon $) Mevduat, Kalkınma ve Yatırım Bankaları ile Katılım Bankaları

  

Toplulaştırılmış Bilançosu (Aylık, Bin TL) Mevduat Bankaları-Sektörel Hesaplar (Aylık, Bin TL) Mevduat Bankaları Bilançosu (Aylık, Bin TL) Mevduat Bankaları Gerçeğe Uygun Değer Farkı K/Z Yansıtılan, Satılmaya Hazır ve Vadeye Kadar Elde Tut.Men.Değ.Türlerine Göre (Aylık, Bin TL)



Mevduat Bankaları-Gerçeğe Uygun Değer Farkı K/Z Yansıtılan, Satılamaya Hazır ve Vadeye Kadar Elde Tut.Men.Değ.-Kurumsal

     

Sektörlere Göre(Aylık, Bin TL) Mevduat Bankaları-Krediler-Kurumsal Sektörlere Göre (Aylık, Bin TL) Mevduat Bankaları-Mevduat-Kurumsal Sektörlere Göre (Aylık, Bin YTL) Mevduat Bankaları-Mevduat-Türlerine Göre (Aylık, Bin YTL) Mevduat Bankaları-Mevduat-Vade Gruplarına Göre (Aylık, Bin TL) Mevduat Bankalari Dis Varliklar ve Dis Yukumlulukler(Aylik, Bin TL) Milliyetlere Göre Turizm Geliri ve Ortalama Harcama-Turizm Bakanlığı,

   

TCMB (Yıllık) Ödeme Sistemleri - Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) İşlemleri (TCMB) Ödemeler Dengesi Analitik Sunum (6.El Kitabı) (Aylık, Milyon $) Ödemeler Dengesi Ayrıntılı Sunum (6.El Kitabı) (Aylık, Milyon $) Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcu - Alacaklıya



Göre Dağılım (Aylık, ABD Doları) Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcu - Borçluya



Göre Dağılım (Aylık, ABD Doları) Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu-Finansal



Olmayan Kuruluşların Kredi Borcunun Vade Dağılımı (Milyon USD) Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu -



Alacaklıya Göre Dağılım (Aylık, ABD Doları) Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu - Borçluya



Göre Dağılım (Aylık, ABD Doları) Özelleştirmeden Elde Edilen Gelirler (Özelleştirme İdaresi) (Yıllık, TL/US

 

Dolar) Para Arzı (Haftalık(Cuma), Bin TL) Para Piyasası Fonları (B Tipi Likit Fonlar)-Kurumsal Sektörlere Göre

        

(Aylık, Bin YTL) Parasal Yetkililer - Sektörel Hesaplar (Aylık, Bin TL) Para Arzı ve Karşılık Kalemleri (Aylık, Bin TL) Parasal Durum (Aylık, Bin TL) Reeskont Kredilerinin Döviz Rezervlerine Katkisi (TCMB)(Milyon USD) Repo ve Ters Repo İşlemleri (İş Günü, Bin TL) Sanayi Üretim Endeksi (2010=100)(TÜİK)(Aylık)(NACE REV.2) Şirket İstatistikleri-Açılan-Kapanan (TOBB)(Aylık) Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (2010=100) (TÜİK) (Aylık)) TCMB Net Fonlaması (İş günü, Milyon TL) ve TCMB Ağırlıklı Ortalama

  

Fonlama Maliyeti (İş günü, Yüzde) Temel İş Gücü Göstergeleri (TÜİK)(Aylık, Bin kişi,15+yaş) Toplam Otomobil Üretimi (OSD) (Aylık) Toplu İş Sözleşmeleri Grev ve Lokavt Uygulamaları (Çalışma Bakanlığı) (Aylık, Adet) 54



Tüketici Güven Endeksi ve Tüketici Eğilim Anketi Sorularına İlişkin

 

Endeksler-(TÜİK, Merkez Bankası) (Aylık) Uluslararası Rezervler (Aylık, Milyon $) Üretim Endeksi - Çalışan Kişi Başına (2010=100) (Üç Aylık, Bilim, Sanayi



ve Teknoloji Bakanlığı) Üretim Endeksi - Çalışılan Saat Başına (2010=100) (Üç Aylık, Bilim,

 

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) Yeni Konutlar Fiyat Endeksi (YKFE)(2010=100)(Aylık)(TCMB) Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi (Cari ve



Sabit (1998) Fiyatlarla)(TÜIK)(Yeni Seri)(Üç Aylık, Bin TL) Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Portföyündeki Hisse Senedi, İç Borçlanma



Senetleri(İBS)(Haftalık(Cuma), Piyasa Değeri, Milyon ABD Doları) Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Türkiye'deki Doğrudan Yatırımlarının



Sektörlere Göre Dağılımı (Aylık, Milyon ABD Doları)(NACE REV.2) Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Türkiye'deki Doğrudan Yatırımlarının



Ülkelere Göre Dağılımı (Aylık, Milyon ABD Doları) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Mülkiyetindeki DİBS Aylara



Göre Vade Dağılımı (Piyasa Değeri, Milyon TL) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Mülkiyetindeki DİBS Aylara



Göre Vade Dağılımı (Piyasa Değeri, Milyon USD) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Mülkiyetindeki DİBS Yıllara



Göre Vade Dağılımı (Piyasa Değeri, Milyon TL) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Mülkiyetindeki DİBS Yıllara



Göre Vade Dağılımı (Piyasa Değeri, Milyon USD) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişi. Mülki. Özel Sektör Yurtiçi Borç. Senetleri(ÖSYİBS)(Nominal Değer, Milyon TL)(TCMB, Bloomberg,



MKK) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişi. Mülki. Özel Sektör Yurtiçi Borç. Senetleri(ÖSYİBS)(Nominal Değer, Milyon USD)(TCMB, Bloomberg,



MKK) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişi. Mülki. Özel Sektör Yurtiçi Borç.



Senetleri(ÖSYİBS)(Piyasa Değeri, Milyon TL)(TCMB, Bloomberg, MKK) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişi. Mülki. Özel Sektör Yurtiçi Borç. Senetleri(ÖSYİBS)(Piyasa Değeri, Milyon USD)(TCMB, Bloomberg,



MKK) Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişi. Mülki. Özel Sektör Yurtiçi Borç. Senetleri(ÖSYİBS)(Vade Dağılımı, Milyon TL)(TCMB, Bloomberg, MKK)



Yurtiçinde ve Yurtdışında Yerleşik Kişi. Mülki. Özel Sektör Yurtiçi Borç. Senetleri(ÖSYİBS)(Vade Dağılımı, Milyon USD)(TCMB, Bloomberg,



MKK) Yurtiçinde Yerleşik Kişilerin Yurtdışındaki Doğrudan Yatırımlarının



Sektörlere Göre Dağılımı (Aylık, Milyon ABD Doları)(NACE REV.2) Yurtiçinde Yerleşik Kişilerin Yurtdışındaki Doğrudan Yatırımlarının



Ülkelere Göre Dağılımı (Aylık, Milyon ABD Doları) Yurtiçi-Yurtdışı Yerleşik Kişi.Mülki.DİBS (Cari,Milyon TRY)(TCMB,



Takasbank, Bankalar ve Aracılar) Yurtiçi-Yurtdışı Yerleşik Kişi.Mülki.DİBS (Cari,Milyon USD)(TCMB,



Takasbank, Bankalar ve Aracılar) Yurtiçi-Yurtdışı Yerleşik Kişi.Mülki.DİBS (Nominal,Milyon TRY)(TCMB,



Takasbank, Bankalar ve Aracılar) Yurtiçi-Yurtdışı Yerleşik Kişi.Mülki.DİBS (Nominal,Milyon USD)(TCMB,



Takasbank, Bankalar ve Aracılar) Yurtiçi-Yurtdışı Yerleşik Kişi.Mülki.TCHM'nca Yurtdışı.İhr.Edi.Borç.Sen.



(Cari, Milyon $)(TCMB, Takasbank, Bankalar ve Aracılar) Yurtiçi-Yurtdışı Yerleşik Kişi.Mülki.TCHM'nca Yurtdışı.İhr.Edi.Borç.Sen.



(Nominal,Milyon $)(TCMB, Takasbank, Bankalar ve Aracılar) Zorunlu Karşılıklara uygulanan faiz oranları-TCMB (%, Günlük)

3.3.6 Yerel Yönetimler (Belediyeler) Yerel Yönetimlerde açık kamu verisinin paylaşılması gelişmiş ülkelerde yaygınlık kazanmaktadır. Akıllı kent olma yönünde çaba gösteren yerel yönetimler (belediyeler) vatandaş odaklı e-hizmet sunabilmek, kent yaşamını kolaylaştırmak ve yaşam kalitesini artırmak ve halkın hizmet taleplerini karşılamak için sözel ve coğrafi (konumsal) verilere ihtiyaç duymaktadır. Yöneticilerin karar verme mekanizmasını hızlandırmak, gerçekleştirilen tüm iş ve işlemlerin bir bütün halinde çalışmasını sağlamak için bu verileri veri tabanlarında toplayarak bilgisayar yazılımları aracılığıyla vatandaşlara; kent rehberi, e-belediye (online vezne, e-beyanname) vergi ödeme, imar, sağlık ve ruhsat işleri hizmetlerini vermektedir. Yerel yönetimler, gerek duydukları verilere Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün MERNİS sistemi üzerinden vatandaşın kimlik bilgilerine, ADNKS sistemi üzerinden adres bilgilerine, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün TAKBİS

sistemi üzerinden vatandaşın tapu bilgilerine özellikle vatandaşın başka gayrimenkulü bulunup/bulunmadığına çevrimiçi olarak ulaşmaktadır. Yerel yönetimler kendi iş ve işlemleri için Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (SGK) ile de çevrimiçi veri alışverişinde bulunmaktadır. Coğrafi bilgileri her belediye kendi toplamaya çalışmaktadır. Büyükşehir statüsündeki yerlerde numarataj işlemleri Büyükşehir belediyesince yapılmaktadır. Bu verilerin ilçe belediyeler ile paylaşımı belli periyotlarda Büyükşehir belediyesince yapıldığından güncel olmamakta bu durum sıkıntı yaratabilmektedir. Harita altlıkları (Ada/parsele göre) bina konum bilgileri, cadde, sokak, numarataj bilgileri, alt yapı (elektrik, su, kanalizasyon, asvalt) bilgileri tüm belediyeler tarafından ortak veri tabanında tutulmamakta ve çevrimiçi olarak paylaşılmamaktadır. Ayrıca söz konusu bilgileri tutan büyükşehir bedeliyelerin bu bilgileri hangi periyotta ve hangi içerikle paylaşacağını belirleyen bir yasal düzenleme de bulunmamaktadır. Bu durum ciddi sıkıntılara neden olabilmektedir. Belediye hizmetlerindeki şikâyetleri azaltmak vatandaş memnuniyetini artırmak için Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeler ortak bir çağrı merkezi kurmalı aydınlatma, asfalt, temizlik, kanalizasyon gibi sorunlar ilgilisine yönlendirilmelidir. Böylece vatandaşın az veya yanlış bilgisi ile sorunlarının çözümü hızlandırılmalı ve kolaylaştırılmalıdır. Yerel yönetimlerin internet sitelerinde çevrimiçi olarak vatandaşla bilgi/veri paylaşımında genel bir sıkıntı bulunmamaktadır. Bazı belediyelerin internet üzerinden Kamu Paylaşım Sistemi bulunmaktadır. Bu sisteme kurum adı, kullanım amacı, iletişim adresi belirtilerek üye olunmakta kullanıcı adı ve şifre girilerek emlak mükellefiyeti ve emlak beyan rayiç değeri sorgulanabilmektedir.

3.3.7 T.C Sağlık Bakanlığı ’Sağlık bilişimi ve teknolojisi alanında çalışacak kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin uyacakları kuralları belirlemek, uygulamak, gerektiğinde bunların yazılım ve ürünlerinin uygunluğuna karar vermek ve müelliflerini yetkilendirmek.’’ 663 no’lu KHK’nın 11. maddesi 1. fıkra ç bendine göre ‘’ bilgi

güvenliği ‘’ ile ilgili konular Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer almaktadır. Bu kapsamda 28.02.2014 tarih ve 5181.1272 sayılı Bakanlık Makamının onayı ile Bilgi Güvenliği Politikaları Yönergesi yürürlüğe girmiştir. Bu Yönergenin amacı; Sağlık Bakanlığı’nın, görevleri kapsamında; bilginin toplanması, değerlendirilmesi, raporlanması ve paylaşılması süreçlerinde güvenliğin sağlanmasına yönelik tedbir almak.

Bilginin gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik kapsamında değerlendirilerek,

içeriden ve/veya dışarıdan kasıtlı veya kazayla oluşabilecek tüm tehditlerden korunmasını sağlamak ve yürütülen faaliyetlerin etkin, doğru, hızlı ve güvenli olarak gerçekleştirilmesinde bilgi güvenliği açısından uyulması gereken usul ve esasları belirlemektir. Söz konusu yönerge 31.12.2015 tarihinde revize edilmiştir. Bilgi Güvenliği Politikaları Yönergesi, bilgi güvenliği ile ilgili konuları temel ilkeler kapsamında anlatmakta olup, Yönergede detaylandırılamayan idari, teknik, hukuki süreçleri daha iyi ifade edebilmek, gelişen teknolojiye ayak uydurabilmek, bilgi güvenliği önlemlerini hızlı bir şekilde alabilmek ve yayılmasını sağlamak amacıyla 03.03.2014 tarih ve 5181.1317 sayılı Bakanlık Makamının onayı ile Bilgi Güvenliği Politikaları Kılavuzu yürürlüğe girmiştir Yönerge ve kılavuzda esasen bilgi sistemleri güvenliğine yönelik yaklaşım benimsenmiş olup; “kişisel veri ve bilgilerin ” kullanımı ve mahremiyet ilkelerine ilişkin hususlar; 663 sayılı KHK’da ön görüldüğü üzere Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü görevleri arasında yer alan “8. Maddesinin j fıkrasında” ifade edilen “ilgili mevzuat çerçevesinde kişisel verilerin korunmasına ve veri mahremiyetinin sağlanmasına yönelik düzenleme yapmak” hükmü çerçevesinde hazırlanacak olan düzenlemeye bırakılmıştır.

3.4

Dünyadaki Mevzuat ve Uygulamalar Dünyada kamu verisinin paylaşılmasına yönelik politika ve mevzuatlara ilişkin

uygulama örnekleri incelenerek, önemli ve başarılı olan ülke uygulamalar iyi ve kötü uygulamalar olarak bu bölümde detaylı olarak bahsedilecektir.

3.4.1 ABD ABD, kamu sektörü bilgisinin paylaşılması ve tekrar kullanılmasında öncü bir ülkedir. Uygulanan açık erişim politikası ve vergi sisteminin sağlıklı işlemesi ile ABD’de kamu sektörü bilgisinin kullanımından büyük fayda sağlanmıştır. Kamu sektörü bilgisini katma değerli ürüne dönüştüren özel sektör devlete daha fazla vergi vermekte, istihdamda artışa neden olmakta, dolayısıyla gelirler artarken istihdama, ulusal ve küresel ölçekte rekabet edebilirliğe ve kalkınmaya katkı sağlanmaktadır. (Bu bilgilerin satılması durumunda elde edilecek gelirden daha fazla). ABD Başkanı, Barack Obama, 21 Ocak 2009’da kamuoyuna açık devlet taahhüdünde bulunmuştur. 2009 yılında Açık Hükümet (Open Government) insiyatifinin bir parçası olarak ABD’nin resmi internet sitesi olarak açılan “data.gov” portalı, vatandaşların Federal Hükümetin çeşitli birimleri tarafından üretilen bazı bilgilere (veri setlerine) erişebilmesini, bu sitede sunulan uygulamalar vasıtasıyla analizler yapabilmesini ve bu sayede kendi hayatlarına yönelik kararlar alabilmelerini sağlamak üzere kurulmuş bir sitedir.

14 farklı kategoride (tarım, sağlık, iklim, eğitim, finans, sağlık, vs. ) derlenen birçok veri setine bu site üzerinden erişilebilmektedir. Bu portalde ayrıca, kurumların açık veri çalışmalarına yardımcı olmak için en iyi uygulamalar, örnekler ve veri setlerine daha kolay ve hızlı erişilebilmesi için oldukça işlevsel yazılım araçları da paylaşılmaktadır. Bu çabalar, bu kaynakların hem uygulama geliştiriciler için hem de 59

vergisini ödeyen vatandaşlar için daha açık ve erişilebilir olmasını sağlamaktadır. Geçtiğimiz birkaç sene içinde Sağlık, Enerji, İklim, Eğitim, Maliye, Kamu Güvenliği gibi sektörler arasında açık veri çabalarını değerlendirmeyi ve karşılaştırmayı amaçlayan bir dizi çalışmalar da başlatılmıştır.

Mevzuat Çalışmaları: ABD’de kamu verilerinin yönetimi ile ilgili mevzuat “Office of Management And

Budged

(OMB)

Circular

A-130”

olarak

adlandırılan

dökümanlarda

yayınlanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nin açık veri ile ilgili politika ve mevzuat çalışmalarının uzun bir geçmişi vardır. Clinton yönetiminin Federal bilgi kaynaklarının yönetimi ile ilgili 15 Temmuz 1994 de ilk OMB Circular A-130 mevzuat belgesinde “Kamu bilgilerin kamuoyuna açıklanması, demokrasinin çalışması açısından çok önemli olduğundan, Federal bilgi kaynaklarının yönetimi insanların kamu bilgilerine erişim hakkını korumalıdır.” ifadesi bu konuda yayınlanmış ilk resmi politika beyanıdır. 2009 ile 2013 yılları arasında Obama yönetimi birçok açık veri ile ilgili politika belgeleri yayınlamıştır: 

21 Ocak 2009 tarihinde Şeffaflık ve Açık Kamu Mevzuatı (Memorandum on



Transparency and Open Government) 8 Aralık 2009 tarihinde Açık Devlet Direktifi (OMB Memorandum M-10-06,



Open Government Directive) 23 Mayıs 2012 tarihinde Sayısal Devlet: Amerikan Vatandaşlarına daha iyi hizmet edecek 21. Yüzyıl Platformunun İnşası (Digital Government: Building a



21st Century Platform to Better Serve the American People) 9 Mayıs 2013 tarihinde Açık Veri Politika Mevzuatı (OMB Memorandum M13-13). Uygulamalar: ABD de açık veri uygulamalarının temelinde üç ilke bulunmaktadır; şeffaflık,

katılımcılık ve işbirliği. ABD mevzuatlarına göre şeffaflık ile devletin vatandaşına “hesap verilebilirlik” i sağlanırken “katılımcılık” ile kamu da karar alma süreçlerinde kamu verisinin “ dağınık bilgi” den “müşterek uzmanlık” yolu ile işbirliği içinde değerli ulusal varlığa dönüşmesini hedeflemektedir. Bu üç hedefle

Beyaz Saray 60

teknoloji projesi olarak Veri Seti Kataloğu (Data.gov) ve

Kamu BT Yatırımları

Kontrol Paneli (IT spending dashboard) adı altında iki proje başlatılmıştır. Açık veri uygulamaları, veri envanter planı ve veri yayınlama süreçleri olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. ABD gerçekleştirilen Açık Veri projesinde kullanılan araçlar ve kaynaklar aşağıda belirtilmiştir:   

Kamu kurumları için API’ler (http://18f.github.io/API-All-the-X/) CKAN (veri envanter aracı ) JSON Doğrulayıcı (Validator) (DCAT – veri kataloğu sözlüğüne uygun veri, üst

 

veri

oluşturmak

doğrulamak

için)

(https://project-open-

data.cio.gov/v1.1/schema/) Web API Veri yayınlama süreçleri ile ilgili çalışmaları ise ABD Çalışma Bakanlığı DOL (Department of Labor) yürütmektedir (http://www.dol.gov/digitalstrategy/publicationprocess.htm)

3.4.2 Avrupa Birliği (AB) 2008 yılında, 2003/98/AT sayılı Kamu bilgilerinin yeniden kullanımına ilişkin Avrupa

Komisyonu

Direktifi

ülkesinin

tamamında

mevzuatla

uyumlaştırılmıştır. AB kurumları ve Avrupa Birliği'nin diğer organları tarafından üretilen veriler AB Açık Veri Portalı (https://open-data.europa.eu/en/data) üzerinden yayınlanmaktadır. Portal üzerinde yer alan veriler ticari ya da ticari olmayan amaçlarla ücretsiz olarak yeniden kullanıma ve yeniden dağıtma açıktır.

3.4.3 Birleşik Krallık (UK) Birleşik Krallıkta kamu verisinin paylaşılmasına yönelik çalışmalar ağırlıklı olarak Şubat 2009 yılında başlatılmıştır. Avrupa Komisyonu’nun 2003 tarihli Kamu sektörü bilgilerinin elektronik olarak ticari veya ticari olmadan ve mümkün olan yerlerde yeniden kullanımı için üye ülkeleri teşvik direktifi ve İngiliz hükümetinin şeffaf yönetim ve yönetişim anlayışının sonucu olarak söz konusu faaliyetler hızlandırılmıştır. Birleşik Krallıkta kamu verisinin paylaşılmasına yönelik olarak gerçekleştirilen politika ve mevzuat oluşturma çalışmaları aşağıda özetlenmiştir; a) Bilginin Gücü Grubu (Power of Information Taskforce) tarafından da Kamu sektörü bilgilerinin kullanımı daha iyi nasıl yapılır konulu rapor yayınladı b) c) d) e)

(Şubat 2009). Veri Koruma Yasası (1998). Bilgi Özgürlüğü Yasası (Freedom of Information Act-2000). Kamu Sektörü Bilgilerinin Yeniden Kullanımı Düzenlemesi (2005) Başbakan tarafından Sir Tim Berners-Lee(www nin kurucusu) ve Sir Nigel

Shadbolt hükümete danışman olarak atandı (Eylül 2009). f) “data.gov.uk” portalının kamu sektörü bilgileri için merkezi portal olduğu açıklandı (Ocak 2010).

g) Birleşik Krallık Hükümeti tarafından Açık Hükümet Lisansı tanımlaması (Open Government License) kabul edildi. h) Başbakan David Cameron, Yönetimde şeffaflık ve hesap verilebilirliği artırmak amacıyla “Şeffaflık ve Açık Veri” Mektubunu Kabine Bakanlarına yayınladı,(Temmuz 2011) i) Kamu verisinin tek bir kuruluşta birleştirilmesi planı anons edildi (2011). j) Kullanıcıların veri isteklerini değerlendirmek ve kullanıma sunulacak data setlerinin önceliklendirilmesini önermek amacıyla “Açık Veri Kullanıcı Grubu (Open Data User Group)” kuruldu (2012). k) Özgürlüklerin Korunması Yasası (Protection of Freedom Act-2012). l) Açık Veri Beyan Dokümanı (Open Data White Paper) (2012). m) Üniversite ve Bilim Bakanı başkanlığında “Sosyal Mobilite Şeffaflık Kurulu” oluşturuldu. n) Kamu Sektörü Şeffaflık Kurulu oluşturuldu, o) 21 ana kuruluş temsilcilerinden oluşan “Açık İş Forumu” oluşturuldu. p) G8 zirvesinde, yenilikçiliği teşvik ve yönetişimi geliştirmek amacıyla hükümet bilgilerinin açık formatta ve açık lisanslı olmak üzere yüksek kalitede ve artan miktarda doğrudan açık olması prensibini içeren “Açık Veri Başlığı (Open Data Charter)” kabul edildi (Temmuz 2013). q) Açık Veri Enstitüsü (Open Data Institute) kuruldu (Ekim 2013). r) Birleşik Kralllık Hükümeti tarafından “İngiltere Veri Yeteneği için Strateji Veri Fırsatlarını Yakalama” dokümanı yayınlandı ( Ekim 2013). s) Hükümet Sayısal Strateji Dokümanı (Aralık 2013) yayınlanmıştır. Bu strateji dokümanına uygun olarak tüm bakanlıklar ayrı ayrı Açık Veri Strateji Dokümanlarını oluşturmuşlardır. t) 2013-2015 yıllarını kapsayan “Açık Devlet İşbirliği – Birleşik Krallık Ulusal Faaliyet Planı” yayınlandı. Birleşik Krallıkta kamu verisinin paylaşılması konusunda uygulamaya yönelik olarak hazırlanan ve yayınlanan politika ve teknik dokümanlar aşağıda belirtilmiştir; a) b) c) d) e)

Açık Veri Ortak Değerlendirme Çerçeve Dokümanı (Açık veri olma kriterleri) Açık Veri Sertifikasyonu (Açık Veri Enstitüsü tarafından) Bilgi Güvenliği (İletişim ve Elektronik Güvenlik Grubu sorumlu) Risk Yönetimi, Hükümet Sayısal Hizmetler Tasarım Prensipleri Dokümanı (Government

Digital Service Design Principles), f) Hükümet Sayısal Katılım Stratejisi (Government Digital Inclusion Strategy) g) Açık Standart İlkeleri

Birleşik Krallık Kabine ofisinde yer alan Veri Timi, Data.gov.uk portalında yayınlana veri setlerinin tüm devlet kurumlarını kapsayacak şekilde, zamanında ve erişilebilir biçimde sunulmasını koordine etmektedir. Söz konusu yasal düzenlemeler ve politika dokümanları; açık veri kullanılmasının yönetimde şeffaflık ve karar süreçlerine geniş kesimlerin katılımını sağlamak ve yaratıcılık ve yenilikçiliğin önünü açacak kamu bilgisinin kolay erişilebilir ve paylaşımını sağlayıcı altyapıyı oluşturmak ve Kraliyet hükümetinin kararlılığını göstermesi açısından örnek alınacak niteliktedir.

Buna ek olarak

uygulamaya yönelik dokümanların olması, oluşturulan sistemin açık kaynak kodu kullanması, geliştirme işlemine yaygın katılım (738 kurum, kuruluş ve özel sektör şirketinin yer alması) ve verinin erişilebilirliğini esas alması açısından iyi örnek olarak gösterilebilir yapıdadır. Ayrıca, İngiltere’de Bakanlar Kurulu altında faaliyet gösteren “Kamu Sektörü Şeffaflık Komisyonu’nda özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve akademik dünyadan da temsilciler bulunmaktadır. 29/04/2016 tarihi itibariyle “data.gov.uk” portalında;    

Veri Yayımlayan Kurum/Kuruluş Sayısı Veri Seti Sayısı Yayınlanmış veri seti sayısı  Açık hükümet lisanslı  Açık hükümet lisanslı değil Yayınlanmamış veri seti

1389 31003 27300 21188 6112 3703

Portalde yayınlanmış olan 27300 veri setinin sektörlere göre dağılımı;          

Çevre: Haritacılık: Şehir-Kasaba: Toplum: Hükümet: Sağlık: Hükümet harcamaları: Eğitim: Ulaşım: İş ve Ekonomi: Birleşik

Krallıkta

açık

7996 4563 4412 2116 1911 1463 1430 970 767 679 veri

portalı

uygulamalarına

yönelik

yapılan

tartışmalarda ağırlıklı olarak verilerin mevcut haliyle kolay kullanılamadığı ve fazla hükümet odaklı olduğu (şeffaflık ve yönetişim karar süreçlerine katılım) vurgulanmakta ve bireylerin yaşam düzeylerini yükselten, ekonomik gelişmeye yardımcı olacak, yaratıcı ve yenilikçi fikirleri desteklemeye yönelik ve kolay kullanılabilir olan (Erişim-kullanım farklılığı) bir portal uygulamasının olması gerektiği öne sürülerek portalden beklentiler aşağıda şekilde ifade edilmektedir;   

İyi eğitim ve yaşamboyu öğrenmeyi desteklemesi, Bireylerin yaşam kalitelerini artıracak uygulamaların yaygınlaştırılması, Bireylerin ekonomik gelirlerini artırabilecekleri ve kendilerini

 

geliştirebilecekleri alanlara yönelik olması, Özel sektör ve STK desteğinin olması (Veri paydaşları olarak) Toplumda teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak ve kolaylaştırmak, internet

   

maliyetlerini ucuzlatmak, AR-GE odaklı olması, Veri madenciliği için cazip olması, Bilgiyi ulusal çapta yaygınlaştırmak ve bireylerin erişimini sağlamak, Kurumlar arasında eşgüdüm ve bilgi paylaşımıyla sinerji oluşturmak

3.4.4 Güney Kore Kore Hükümeti e-Devletin temelini Ulusal Temel Bilgi Sistemi (NBIS) bilgisayar ağları dâhil olmak üzere 1980'li yıllarda atarak, ilgili mevzuatın ve kurumların modernizasyonunu ise 1990'lı yıllarda gerçekleştirmiştir. Kore hükümeti, 2000'li yıllardan itibaren e-Devleti en önemli ulusal gündem maddesi olarak belirleyerek 2002 yılına kadar büyük çaplı 11 girişimin hayata

geçirilmesine odaklanarak 2003 ile 2007 arasında e-Devlet yol haritasının en önemli kilometre taşları olarak 31 projeye daha imza atmıştır. Devlet 2000'li yılların sonunda daha geniş bir uygulama alanı için e-Devlet sistemlerini birbiriyle birleştirip bütünleştirmeye başlayarak, e-Devletin tüm kamu sektöründe yaygınlaşmasını sağlamıştır. Kore başlattığı bu çalışmalar ile Birleşmiş Milletlerin 2010 ve 2012 yıllarındaki Küresel e-Devlet anketlerinin e-Devlet Geliştirme Endeksi ve e-Katılım Endeksi kategorilerinde ilk sırayı almıştır. Bu yüzden Kore e-Devletinin verimliliği uluslararası toplumda büyük kabul görmekte ve çeşitli e-Devlet sistemleri yabancı ülkelere ihraç edilmektedir. Açık Kamu verisinin paylaşılmasında örnek ülkeler arasında yer alan Kore’de Açık Kamu Verisinin paylaşılmasındaki amaç; insanların bilgi edinme hakkının ve kamu kurumlarının şeffaflığının sağlanması ve bu sayede kamu bilgilerinin özel sektör tarafından kullanımının kolaylaştırması ile yeni iş ve istihdam alanları yaratmak olarak tanımlanmaktadır. Kore Hükümeti açık kamu verisinin paylaşımı konusunda ki düzenlemeleri 30/07/2013 tarihinde çıkarmış olduğu “Açık Kamu Verisinin Sağlanması ve kullanılması” kanunu ile sağlamıştır. Ayrıca bu konuda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile diğer kanun ve yönetmelikler bulunmaktadır. Kore Devleti açık kamu verisinin paylaşılmasında özellikle devlet gizliliğini ve telif haklarını ihlal etmeyecek bir yaklaşım sergilemektedir. Bu şekilde hem devletin hemde üçüncü tarafların zarar görmesi önlenmektedir. Bu kanun kapsamında Açık Veri Strateji Kurulu oluşturulmuştur. Bu kurul; Strateji Kurulu, Çalışma Kurulu ve Uzman Kurulu olarak üç alt kuruldan oluşmaktadır. Kurulun görevi; Açık kamu verilerine ilişkin politikaları belirlemek, planlar oluşturmak ve uygulanması değerlendirmektir. Açık kamu veri stratejisinin temelini insanların hayat kalitesini artırmak oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra ekonomik verilerle bir dizi sektörün hizmetlerini geliştirmek ve yeni iş fırsatları yaratmaktır. Strateji Kurulu; 34 kişiden oluşmaktadır. Kurulun başkanlığını Başbakan yapmaktadır. Strateji ve Maliye Bakanı, İnovasyon ve Bilim Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, İçişleri Bakanı, Kültür-Spor ve Turizm Bakanı, Sağlık ve İnsan Hizmetleri 66

Sekreteri, Tarım Bakanı, Sanayi Bakanı, Ajans Başkanları, Valiler, Akademik temsilciler, STK Temsilcileri, Basın-Yayın temsilcileri ve Hukuk temsilcileri söz konusu kurulun üyeleridir. Çalışma Kurulu; 25 kişiden oluşmaktadır. 2 eşbaşkan bulunmaktadır. Başkanlardan biri Devlet Yönetimi ve İçişleri Bakan Yardımcısı diğeri Kamu verisi strateji temsilcisi olarak belirlenmektedir. Kurul üyeleri; Devlet, Üniversite, STK, Ajans temsilcilerinden oluşmaktadır. Uzman Kurulu: Hukuk Hizmeti, Kalite Hizmeti, ölçüm ve değerlendirme hizmeti, Kuruluş aktive etme, Kamu Büyük Veri hizmetlerini gerçekleştiren uzmanlardan oluşmaktadır. Kore devleti açık kamu verisini

https://www.data.go.kr adresinde bulunan

portal üzerinden paylaşmaktadır. Portal, Kore İçişleri Bakanlığı ile Kore Ulusal Bilgi Toplumu ajansı tarafından yönetilmektedir. Açık Kamu verileri; File Veri, Servis Verisi ve Standart Veri olarak paylaşılmaktadır. Raporun hazırlandığı tarihte paylaşılmış veri miktarları: File Veri = 14.930 Servis Verisi= 1.949 Standart Veri=10 Toplam = 16.889 Vatandaş veya özel sektör paylaşılmasını istediği açık kamu verisini kurula müracaat ederek talepte bulunabilmektedir. Kurulun uygun görmesi halinde talep edilen veri açık kamu verisi olarak yayınlanmaktadır. Paylaşılan Veri kategorileri; Eğitim, Arazi, Finans, Sanayi ve İş, Refah Seviyesi, Gıda ve Sağlık, Kültür ve Turizm, Tıp, Güvenlik, Taşımacılık, Çevre ve Hava, Bilim ve Araştırma, Tarım, Diplomasi ve Kanun kategorilerinden oluşmaktadır.

3.4.5 Fransa Fransa’da kamu bilgilerinin yeniden kullanıma açıldığı “Data.gouv.fr” platformu bulunmaktadır. Bu platform üzerinden 500.000 dosya paylaşılmıştır.

Yapılması Gerekenler (Yol Haritası) Ülkemizdeki ve dünyadaki Açık Kamu Verisinin paylaşılmasına yönelik

politika, mevzuat ve uygulamalar incelenerek edinilen tecrübelerden faydalanılarak yapılması gereken eylemler aşağıda özetlenmiştir.

4.1

Farkındalık ve Eğitim Faaliyetleri Kamu verisinin paylaşılması yönünde önemli adımlar atmış ve aşama

kaydetmiş olan ülkelerdeki (İngiltere ve ABD) uygulamalar incelendiğinde planlanan hedeflere ulaşmada bazı sorunların olduğu görülmektedir. İngiltere ve ABD’de açık veri hizmetlerinin kolay kullanılır ve erişilebilir olmasına karşın erişim ve kullanımlarında aşağıda belirtilen bazı engellerin olduğu gözlemlenmiştir; a) Mevcut açık verilerin hantal yapılarda olması ve paydaşlar tarafından limitli amaçlar için kullanması, b) Sunulan veri büyük olsa da kullanıcıların kendi yetenekleri doğrultusunda verinin belli bir kısmına ulaşabilmeleri, c) Kullanımı kolay hazır çözümlerin yeterli seviyede olmaması, d) Araştırma çalışmalarının yaygınlaşmamış olması, Bunlara

ilaveten

“data.gov.uk”

portalına

erişenlerin

%80

inin

veri

kullanmadığı, “data.gov” ABD portalına erişenlerin ise sadece %1 inin bu portaldan veri indirmiş olduğu tespit edilmiştir. İngiltere ve ABD’de bulunan açık veri paylaşım uygulamalarında yukarıda belirtilen tesbitler nedeniyle sadece vatandaşların değil kamu kurum ve kuruluşları, 68

STK’lar, meslek kuruluşları, özel sektör ve üniversitelerin de bilgilerden yeterince yararlanmadıkları görülmektedir. Bu nedenle farkındalık ve eğitim faaliyetlerinin önemi artmaktadır. Kamu verisinin paylaşılması ile elde edilmesi hedeflenen sosyal ve ekonomik değerin arttırılması amacıyla tüm paydaşları kapsayan farkındalık ve eğitim faaliyetinin planlanması önemli kazanımlar sağlayacaktır. Söz konusu farkındalık ve eğitim faaliyetleri en az aşağıdaki başlıkları ve paydaşları kapsamalıdır; a) Siyasi aktörler ile politika belirleme, siyasi kararlılık, liderlik etme ve yasal zemin oluşturulması b) Kamu kurum/kuruluşları ile kurumların sahip oldukları veri envanterlerinin sağlıklı olarak çıkartılması ve veri tanımlamasının/sınıflandırılmasının yapılması, veri paylaşımı, bilgi güvenliği ve kişisel veri mahremiyeti c) Üniversiteler ve Enstitüler ile araştırma alanlarının belirlenmesi, karar destek sistemlerinin geliştirilmesi, veri/bilgi modelleme, veri sunum politika ve kriterlerinin oluşturulması d) STK’lar ve Meslek kuruluşları ile veri ihtiyaçlarının belirlenmesi, veri paylaşımı konularında ortak akıl oluşturulması e) Vatandaşlar ile veri kullanımı ve veriye erişim temel becerilerinin geliştirilmesi (BT okur yazarlığı) f) Özel sektör ile rekabet fırsatlarının yaratılması, araştırma ve uygulama alanlarının belirlenmesi ve teknik destek verilmesine yönelik

4.2

Kamu verisinin paylaşılmasına yönelik mevcut mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması Ülkemizde kamu verisinin paylaşılmasına ve tekrar kullanımına ya da kamu

verilerinin sınıflandırılmasına ve tanımlanmasına ilişkin genel (öncül) bir yasal düzenleme bulunmadığı ve yalnızca gizli veriye ilişkin mevzuat düzenlemelerinin bulunduğu dikkate alındığında, mevzuatımızda öncelikle açık kamu verisinin tanımının yapılması gerektiği açıktır. Kamu verisinin paylaşımı ile ilgili genel düzenlemelerde, paylaşılacak kamu verisi değil, paylaşılamayacak kamu verisi tanımlanmakta ve kamu verisinin paylaşıma açılacağı kullanıcılar sınırlanmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi mevzuatında da, açık kamu verisinden daha çok gizli kamu verisine ilişkin düzenlemelere yer verilmektedir.

Bu nedenle, açık kamu verisi tanımlanırken, verinin paylaşımına ilişkin usul ve esasların genel bir mevzuat ile belirlenmesi, kullanıcılara yönelik kısıtlamaların azaltılması gerekmektedir. Bakanlıkların hiyerarşik yapısı dikkate alındığında, bu mevzuatın Başbakanlık tarafından hazırlanması ve Başbakanlık bünyesinde bir ortak veri tabanı oluşturulması uygulamanın hızlandırılmasını sağlayacaktır. Kalkınma Bakanlığı’nca hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu’nun 24 Şubat 2015 tarihli kararı ile kabul edilerek 06/032015 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nın “8. Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik” Eksen adı altında 67 nci eylem olarak “Kamu Verisinin Paylaşımı” yer almaktadır. Bu eylemin uygulama adımları arasında; a) Veri paylaşımına ilişkin yasal ve idari engeller konusunda bir çalışma yapılması ve engellerin giderilmesi için gerekli düzenlemelerin hayata geçirilmesi, b) Yeniden kullanıma açılabilecek verinin tanımının yapılması ve Kamu Veri Kataloğu oluşturulması, c) Kamu kurumlarının belirlenen usul ve esaslar dâhilinde, veri paylaşımına ilişkin teknik standartların belirlenmesi ve verinin güncellenmesi konularında bir rehber oluşturulması, d) Kullanıcı memnuniyetinin periyodik olarak ölçülmesi ve izlenmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması, yer almaktadır. “Kamu Verisinin Paylaşımı” eylem planında da, sorumlu kuruluş Başbakanlık, işbirliği yapılacak kuruluşlar ise, Maliye Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ve TÜİK olarak belirlenmiştir. Bu açıklamalar çerçevesinde, eylem planının da hızla ve sorunsuz olarak hayata geçirilebilmesi için, 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunda değişiklik yapılarak, Başbakanlık teşkilatına anahizmet birimi olarak “Ulusal Veri Merkezi Başkanlığı” biriminin eklenmesi yerinde olacaktır. Ulusal Veri Merkezi Başkanlığı’nın görevleri arasına, paylaşıma açılacak kamu verisinin, verilerin toplanması, saklanması, paylaşımı, erişimi ile teknik standartlara 70

ilişkin usul ve esasların belirlenmesi görevi ile ulusal veri merkezi tabanı oluşturulmasına ilişkin görevlerin eklenmesi gerekmektedir. Başbakanlıkça hazırlanacak temel mevzuat ile veri paylaşımına ilişkin usul ve esaslar teknik standartları ile birlikte belirlendikten sonra, kamu kurum ve kuruluşlarının kendi mevzuatında yer alan yasal engellerin kaldırılması için mevzuat taraması yapılmalı ve mümkün olduğu ölçüde yasal kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır. Büyükşehir belediyelerinin; ada/parsele göre bina konum bilgileri, cadde, sokak, numarataj, elektrik, su, kanalizasyon, asfalt bilgilerinin ilçe belediyelerle paylaşılması konusunda koordineli çalışması ile ilgili olarak Büyükşehir Belediyesi Kanunda değişiklik yapılması, belediyelerin; vatandaş dilek ve şikâyetlerini hızlı ve etkin çözümü ve bilgilendirmeyi sağlayabilmesi için Büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyelerin ortak çağrı merkezi kurması sağlanmalıdır.

4.3

Veri sınıflandırmasına yönelik tanımların yapıldığı siber devlet yasasının hazırlanması Ülkemizde Siber Güvenlik konusunu bütün yönleriyle ele alarak, bu alanda

gerekli olan tüm düzenleme ve denetlemeleri yapacak, ülke adına politika ve strateji geliştirecek bir kurum ve kuruluş bulunmamaktadır. Bu konuyla ilgili faaliyet yürüten kurumlar arasında da bir uyum eşgüdüm ve koordinasyon da bulunmamaktadır. Tüm bu alanları düzenleyen, veri sınıflandırmasına yönelik tanımların yapıldığı kapsamlı bir çerçeve yasanın önemi ve gerekliliği açıktır. Bu nedenle “Siber Devlet Yasası” taslağının gündeme alınması ve yasalaştırılması en acil konulardan ve en büyük önceliklerinden biri olmalıdır.

4.4

Kamu

kurumlarında

bulunan

verilerin

envanterinin

çıkartılması ve verilerin tasniflenmesi (Kişisel veri, Kamu verisi ve Gizlilik dereceli veri olarak) Açık Kamu Verisinin paylaşılabilmesi amacıyla öncelikli olarak kamu tarafından üretilen ve depolanan verilerin neler olduğunun detaylı olarak bilinmesine ihtiyaç vardır. Bu amaçla Kamu kurumlarında bulunan verilerin ivedilikle envanterinin çıkartılması, bu verilerin gizlilik derecelerine göre tasniflenmesi ve tasniflenmiş

verilerden veri setlerinin hazırlanması Açık kamu verisinin paylaşılmasında önemli kazanımlar sağlayacaktır.

4.5

Kamu

verisi

kataloğunun

oluşturulmasına

yönelik

bir

Enstitünün kurulması Açık veri uygulamalarının en önemli sorunlardan biri dağınık olan kamu verilerinin elde edilmesi ve tasnif edilmesi sırasında yaşanmaktadır. Kamu verisi kataloğu oluşturulması sırasında mali ve teknik alt yapının hazırlanması dışında uygun standartların belirlenmesi, mevzuatların düzenlenmesi gibi birçok gereksinim vardır. Ayrıca kamu birimleri arasında kesintisiz veri akışının sağlanması için eş güdümlü web tabanlı bir platform oluşturulması gerekmektedir. Bu anlamda kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve üniversite temsilcilerini bir araya getirerek açık devlet faaliyetlerini koordine edecek bir Enstitünün

(Sorumlu Merkezi Bir Kuruluş)

kurulması gerekmektedir. Böyle bir enstitünün faaliyetleri şöyle özetlenebilir: 

Farkındalık ve Eğitim Hizmetleri



Konu uzmanlarının kamu, özel sektör, akademi ve STK’lar ile bir araya getirilmesi



Politika ve Mevzuatların Düzenlenmesi



Sektörel veri envanter yönetimi planlarının hazırlanması Sektörel veri kataloğu sözlüğünün oluşturulması, veri yedeklenmesi ve silinmesi ile arşiv verilerinin sayısallaştırılmasının yönetimi



Veri setlerine erişiminin kolay, etkili olması için açık kaynak API’ lerin hazırlanması Ortak veri formatlarının (XML, CSV gibi)kullanılmasının sağlanması, Arama, sıralama gibi işlemlerde etkili erişimi sağlamak için standartlara uygun teknik alt yapının hazırlanması, kamu kurumları için envanter araçlarının geliştirilmesi



Data.gov.tr platformunun oluşturulmasına destek



Veri analizlerinin yapılması En çok indirilen veri setlerinin analizinin yayınlanması



Açık devlet verisinin taşıdığı risklere karşı önlemler planlanmalı 72

Kişisel hakların ihlali, veri bütünlüğünün

(integrity) bozulması, verilerde

tutarsızlık gibi risklere karşı önlemlerin alınması, anonimleştirme, veri maskeleme teknikleri, erişim kontrolleri, loglama gibi konularda teknik eğitimler verilmesi

4.6

Kamu verisinin çevrimiçi paylaşılmasına yönelik Platform (Web portal) oluşturulması Açık Kamu Verisinin çevrimiçi paylaşılması amacıyla gelişmiş ülkelerde

olduğu gibi çeşitli kotagorilerde makinalar tarafından okunabilir yapıda veri setlerini barındıran kullanıcı dostu bir bir web portalının oluşturulması çok önemli bir kilometre taşını oluşturmaktadır. Ülkemizde hâlihazırda kamuoyunu bilgilendirme yasaları ve bilgi edinme yasası da dâhil olmak üzere tüm mevzuatlar, reaktif bir yönetim anlayışı ile hazırlanmıştır. Reaktif yaklaşım da kişiler ya da kurumlar tarafından istenilen kamu verilerinin vatandaşla paylaşılmasını ifade ederken proaktif yaklaşım veri paylaşımının verinin vatandaşın talebinin beklenmeksizin paylaşılması ve yeni veri setlerinin ve kayıtlarının derlenerek yayınlanmasıdır.

4.7

Kamu – Özel Sektör – STK veri paylaşımı ve İşbirliği İnsiyatifi oluşturulması Açık Kamu Verisinin etkin olarak paylaşılması amacıyla kamu, sektör,

üniversite ve STK’lar arasında işbirliği yapılmasına ve ortak akıl oluşturulmasına yönelik sivil insiyatifler gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmakta ve hükümetler tarafından da desteklenmektedir. Ülkemizde de açık kamu verisinin paylaşılmasına yönelik yürütülecek olan faaliyetlere tüm paydaşların etkin katılımının sağlanması, söz konusu faaliyetlerin yenilikçi ve katma değeri yüksek hizmetlerin geliştirilmesine ve/veya üretilmesine, vatandaşın refah seviyesinin arttırılmasına ve ekonomide değer yaratılmasına katkı sağlaması amacıyla kamu, sektör, üniversite ve STK’ların yer alacağı sivil insiyatiflerin oluşturulması ve bu insiyatifler aracılığıyla sözkonusu faaliyetlerin koordine edilmesi önemli kazanımlar sağlayacaktır.

4.8

Açık Kamu Verisinin paylaşılması amacıyla oluşturulan portalların engelli bireylerin de faydalanabilmesi amacıyla engelsiz özelliğinde olması Açık Kamu Verisinin paylaşılması amacıyla oluşturulan ve/veya oluşturulacak

olan portalların engelli bireylerin de faydalanabilmesi amacıyla engelsiz özelliğinde gerçekleştirilmesi başta olmak üzere kamu kurumlarında bulunan mevcut tüm bilişim teknolojileri, web sayfaları, programlar, uygulamalar ve yazılımlar “erişilebilirlik” açısından ivedilikle gözden geçirilmelidir. Engellilerin hak ve özgürlüklerden eşit imkanlarla faydalanabilmesini sağlamak için ülkemizde 1/7/2005 tarihinde 5378 Sayılı “Engelliler Hakkında Kanun” Resmi Gazetede yayınlanmıştır. İnternet sitesi erişilebilirliği; engelli ve yaşlıların tamamının internet sitesine erişebilmesi ve kullanabilmesini ifade etmektedir. Açık kamu verisi paylaşım portalı sadece belirli bir kullanıcı kitlesine hizmet vermemelidir. Engelli, yaşlı gibi farklı kullanıcı kitlelerine de hitap edecek tasarım ve içeriğe sahip olmalıdır. İnternet sitelerinin erişilebilirliği birçok ülkede mevzuatlarla yasal zorunluluk haline getirilmiştir. Özellikle kamu internet sitelerinin vatandaşların tamamına hitap edebilmesi için erişilebilirlik standartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. Erişilebilir siteler vatandaşların ve engelli kullanıcıların da sunulan hizmetlerden faydalanması ve hayatlarını kolaylaştırılmasını sağlamalıdır. Erişilebilirliği sağlamak için uygulanması gereken temel ilkeler ve özellikler engelli kullanıcıların internet sitelerini daha kolay kullanabilmeleri için gerekli ilkelerdir. Bu konuda; ISO/IEC 40500:2012 standardı ve WCAG 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines) Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu temel alınmalıdır. WCAG 2.0 kılavuzu, Dünya Çapında Ağ Birliği (W3C) tarafından belirlenmiş ve uluslararası geçerliliğe sahip üç (3) seviyede 61 kriterden oluşmaktadır. Söz konusu 61 kriter 25 adet A Düzeyi kriter, 13 adet AA Düzeyi kriter ve 23 adet AAA Düzeyi kriterden oluşmaktadır.  

A Düzeyi ilkeler, temel seviyede yerine getirilmesi beklenen standartları; AA düzeyi ilkeler yerine getirilmesi tavsiye edilen standartları, 74



AAA düzeyi ilkeler ise yerine getirilmesi ideal olan standartları kapsamaktadır.

Bu bölümde yer alan ilke başlıkları, WCAG 2.0 kılavuzunun TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından hazırlanan Türkçe versiyonunda (TSE K 201391512) yer alan kriter başlıkları esas alınarak oluşturulmuştur.

Değerlendirmeler Türkiye’de henüz açık kamu verisinin paylaşılmasına yönelik güçlü bir siyasi

iradenin varlığından söz edilemediği ve gene bu konuya yönelik yasal bir düzenlemenin de bulunmadığı taraflarca bilinmektedir. Bu nedenle de ülkemizde küresel örnekler temel alınarak hazırlanmış, verinin yeniden kullanımı amaçlı, sadece istatistiki olarak özetlenmiş veriye değil kişisel ve hassas bilgilerden arındırılmış ham veriye de içeren bir açık kamu verisi kataloğu henüz bulunmamaktadır. Mevcut durum kapsamında Resmi kurumlar bazı verilerini kendileri ile ilgili kanunlar kapsamında zorunlu olarak kamuoyuyla paylaşmaktadır. Bu veriler içerik olarak değerli veriler olmasına rağmen standartlara uygun olmayıp, makinalar tarafından okunabilir ve işlenebilir bir veri yapısına da sahip değildir. Bu nedenlede akademi ve sektörün beklentilerini karşılamaktan uzak olup, hedeflenen ekonomik ve sosyal değerlerin yaratılmasın da ise yetersiz kalmaktadır. Ülkemizde bakanlıkların hiyerarşik yapısı dikkate alındığında, Başbakanlık tarafından hazırlanacak bir genel mevzuat ile açık kamu verisi tanımının, verinin paylaşımına ilişkin usul ve esasların, teknik standartların belirlenmesinin ve Başbakanlık bünyesinde bir ortak veri tabanı oluşturulmasının söz konusu paylaşımların hızlandırılmasını sağlayacağı değerlendirilmektedir. Başbakanlıkça hazırlanacak temel mevzuat ile veri paylaşımına ilişkin usul ve esaslar, teknik standartları ile birlikte belirlendikten sonra, kamu kurum ve kuruluşlarının kendi mevzuatında yer alan yasal engellerin kaldırılması için mevzuat taraması yapılmalı ve mümkün olduğu ölçüde yasal kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

Kamu verisinin paylaşılması ile elde edilmesi hedeflenen sosyal ve ekonomik değerin arttırılması amacıyla tüm paydaşları kapsayan farkındalık ve eğitim faaliyetinin planlanması önemli kazanımlar sağlayacaktır. Ülkemizde açık kamu verisinin paylaşılmasını bütüncül bir yaklaşımla ele alarak, bu alanda gerekli olan tüm düzenleme ve denetlemeleri yapacak, ülke adına politika ve strateji geliştirecek bir kurum ve kuruluş bulunmamaktadır. Bu konuyla ilgili faaliyet yürüten

kurumlar

arasında

bir

uyum

eşgüdüm

koordinasyon

bulunmamaktadır. Siber Güvenlik konusunu bütünüyle ele alan ve gerekli düzenlemeleri içeren, açık kamu verisinin paylaşılmasına ve veri sınıflandırmasına yönelik tanımların yapıldığı kapsamlı bir çerçeve yasanın hazırlanarak TBMM’de yasalaştırılması önemli kazanımlar sağlayacaktır. Açık kamu verisinin paylaşılması ile elde edilmesi hedeflenen sosyal ve ekonomik değerlerin arttırılması amacıyla veri setlerinin oluşturulması yönelik bir Enstitünün kurulması ve açık kamu verisinin çevrimiçi paylaşılması için bir Platform (Web portal) oluşturulması önemli kazanımlar sağlayacaktır. Açık kamu verisinin paylaşılmasına yönelik ekosistemin tanımlanması ve sivil insiyatiflerin oluşturulması ve söz konusu insiyatifler aracılığıyla, ekosistemde yer alan kamu, özel sektör, üniversite ve STK’lar arasında ortak akıl oluşturulmasına ve etkin bir işbirliği yapılmasına önemli katkılar sağlayacağı değerlendirilmektedir.

KAYNAKÇA

1- Türkiye’de Kamu Hizmetinin Görülmesinde Kullanılmakta Olan Gizlilik Derecesi Tanımları: Uygulamadaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Mustafa DİRİ-Mirac GÜLÇİÇEK, Maliye Dergisi Sayı: 162 Ocak -Haziran 2012 2- Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) Nihai Değerlendirme Raporu, Kalkınma Bakanlığı, S: 154 3 -2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığı, S: 158 4- 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığı, S: 125 5- 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı (Taslak), Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, S: 147 6- 2016-2019 Ulusal e-Devlet Strateji ve Eylem Planı (Taslak), Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, S: 149 7- http://www.edevlet.gov.tr/2016-2019-ulusaledevletstratejisiveeylemplanitaslagi.pdf 8- http://www.edevlet.gov.tr/2016-2019-ulusaledevletstratejisiveeylemplanitaslagi.pdf