Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme, Ayşe Yeşildağ

Küresel İkonizm:

İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

Global Iconism:

A Review On Istanbul Ayşe Yeşildağ Stüdyo Yürütücüleri / Studio Instructors: Cem İlhan - Devrim Çimen AURA-İSTANBUL | BAHAR 2020

2

İçindekiler

Contents

Özet Giriş

2 3

Summary Brief

I.Bölüm

2 3

Chapter I

Küreselleşme ve Küresel Kent Kavramları İkon, İkonun Mimari ile İlişkisinin Değerlendirilmesi

4-6

Terms of Globalization and Global City 4-6 Icon, Evaluation of Icon’s Relationship with Architecture 6-8

6-8

II.Bölüm

Chapter II

İkonik Yapıları Oluşturan Parametreler İkonik Mimari - Star Mimar Kavramları ve İlişkisi Küresel Kentler Üzerinden İkonik Mimarinin İncelenmesi i. Alfa – Beta – Gama Kent Sınıflandırması GaWC ii. Örnek İkon Yapılar Üzerinden Değerlendirme

8-9

Parameters Forming Iconic Structures Iconic Architecture - Starchitect Terms and Relationship Research of Iconic Architecture Over Global Cities i. Alpha – Beta – Gamma City Classification GaWC ii. Evaluation on Instance of Icon Buildings

10-12 10-16 12-14 14-17

8-9 10-12 10-16 12-14 14-17

III.Bölüm

Chapter III

İstanbul’un İkonik Mimari ile İlişkisinin Değerlendirilmesi i. İstanbul’un Küreselleşme Süreci ii. İstanbul’daki İkon Yapı Örnekleri Üzerinden Değerlendirme

20-21

Evaluation of Istanbul’s Relationship With Iconic Architecture 18-21 i. Globalization Process of Istanbul 18-20 ii. Evaluation on Instance of Icon Buildings in Istanbul 20-21

22-23 24

Conclusion - Evaluation References

Sonuç - Değerlendirme Kaynakça

18-21 18-20

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

3

Global Iconism: A Review On Istanbul

22-23 24

Küresel İkonizm:

Global Iconism:

İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

A Review On Istanbul

Ayşe Yeşildağ

Ayşe Yeşildağ

Anahtar Kelimeler: küreselleşme, mimarlığın küreselleşmesi, kent, küresel kent, gawc, ikon, ikonik mimari, star mimar, bilbao etkisi, tüketim toplumu, tüketim nesnesi.

Keywords: globalization, globalization of architecture, city, global city, gawc, icon, iconic architecture, starchitect, bilbao effect, consumption society, consumption object.

Özet

Summary

“Kapitalizm asla kendiliğinden göçmeyecektir. İtilmesi gerekiyor. Sermaye birikimi asla durmayacaktır. Durdurulması gerekiyor. Kapitalist sınıf iktidarını asla gönüllü biçimde teslim etmeyecektir.

Mülksüzleştirilmesi gerekiyor.” 1 David Harvey

“Capitalism will never fall on its own. It will have to be pushed. The accumulation of capital will never cease. It will have to be stopped. The capitalist class will never willingly surrender its power.

It will have to be dispossessed.” 1 David Harvey

Yirminci yüzyılın sonlarından itibaren küreselleşme giderek artan bir ivmeyle yayılırken kültürel, siyasi ve toplumsal alanlarda da etkisini gösteren çok yönlü bir süreç yaşanmıştır. Sermaye hareketleri, teknoloji akışı, insan akışı gibi farklı güç ağlarının birbirine eklemlendiği düğümler olarak kentler, küresel akışın odak noktalarıdır.

Since the end of the twentieth century, as globalization has been expanding with an increasing momentum, a multifaceted process has been experienced that shows its influence in cultural, political and social areas. Cities are the focal points of the global flow as nodes where different power networks such as capital movements, technology flow, human flow are interconnected.

Kentlerde küreselleşmenin etkisi sermayenin yönlendirmesi ile mimarlık üzerinden karşılık bulmuştur. İkonik mimari, kentlerin küresel kent yarışında var olabilmek ve sermayenin akışını üzerine çekmek amacıyla araçsallaştırılmıştır. Küreselleşme yarışında kentler, yeni ikonlar üreterek üst kademelere ulaşma çabası içerisindedir.

The effect of globalization in cities has been found through architecture, driven by capital. The iconic architecture has been instrumentalized for the purpose of existence in the cities global urban race and to draw the flow of capital. In the globalization race, cities are trying to reach the upper ranks by producing new icons.

İkonik mimarlık, küreselleşen dünyada güç ve varlık göstergesi olarak konumlanmaktadır. İkonik mimarinin ana karakteri star mimarlar ise küresel dolaşıma açık, ayrıcalıklı bir mimar sınıfı ortaya çıkarmıştır. İkonik mimari star mimarlarla birlikte kentlerin dönüşümünde etkin rol almış, kentleri tanımlayacak tüketim nesneleri üretmiştir.

Iconic architecture is positioned as an indicator of power and presence in the globalizing world. Starchitects, the main character of iconic architecture, have created a privileged class of architects who are open to global circulation. The iconic architecture played an active role in the transformation of the cities along with the starchitects and produced consumption objects that would define the cities.

1. David Harvey, 2010, Sermaye Muamması: Kapitalizm Krizleri, s.267.

1. David Harvey, 2010, The Enigma of Capital: And The Crises of Capitalism, p.260.

4

Giriş

Brief

İstanbul’un ikonik mimariyle ilişkisini belirli parametreler üzerinden irdeleyen bu çalışmada; İstanbul’un yeni ikon arayışını ve İstanbul’a yeni ikon üretmenin gerekliliği küresel kentlere ait ikonik mimari örnekleri üzerinden tartışılmaktadır.

In this study examining the relationship of Istanbul with iconic architecture through certain parameters; Istanbul’s search for new icons and the necessity of producing new icons for Istanbul are discussed through iconic architectural examples of global cities.

Araştırma, küresel kent, ikonik mimari ve star mimar kavramlarını odağına alarak İstanbul’un bu kavramlarla ilişkisini/konumunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma, ikonik mimari ve yirmi birinci yüzyıl ikon yapıları üzerinden değerlendirme yapılarak geliştirilmiştir. Araştırmanın ana strüktürünü oluşturan üç ana bölümünün içerikleri şu şekilde belirlenmiştir:

The research aims to reveal the relationship/position of Istanbul with these concepts by focusing on the concepts of global city, iconic architecture and starchitect. The research was developed by evaluating over iconic architecture and twenty-first century icon buildings. The contents of the three main parts of the research that constitute the main structure are determined as follows:

Araştırmanın ilk bölümünde, küreselleşme ve küresel kent kavramlarını ele alınmış, mimarlık üzerindeki etkileri incelenmiş; ikonik mimarinin bu kavramlarla ilişkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. İkonik mimarlık, onları tanımlayan star mimarlarla var olmuştur ve dolayısıyla bu kavramların ilişkisi de çalışma için önem atfetmektedir.

In the first part of the research, the concepts of globalization and global city are discussed and their effects on architecture are examined. It is aimed to reveal the relationship of iconic architecture with these concepts. Iconic architecture has existed with the starchitects defining them, and therefore the relationship of these concepts is also value for the study.

Araştırmanın ikinci bölümünde ise, ikonik yapıları oluşturan parametreler tanımlanmış ve çalışmanın geri kalanında bu parametreler dikkate alınarak ikonik mimari örnekleri belirlenmiştir. Belirlenen örnekler GaWC küresel kent sınıflandırması ile alfa, beta, gama kentleri üzerinden her sınıf için üç adet örnek seçilerek tartışılmıştır. Tartışmada, belirlenen parametreler üzerinden değerlendirmeler yapılmış ve her kentin dinamiklerini içeren grafikler hazırlanmıştır.

In the second part of the research, the parameters that make up the iconic buildings are defined and in the rest of the study, examples of iconic architecture are determined by considering these parameters. The determined examples were discussed by choosing three examples for each class through alpha, beta, gamma cities with GaWC global city classification. In the discussion, evaluations were made on the determined parameters and graphics containing the dynamics of each city were prepared.

Araştırmanın son bölümünde ise İstanbul’a odaklanarak, tartışmalar İstanbul özelinde yürütülmüştür. İstanbul’da tamamlanmış/tamamlanması planlanan/tamamlanamamış üç örnek incelenmiştir.

Belirlenen parametrelerle İstanbul üzerinden karşılaştırılmalı bir çalışma hazırlanmış, İstanbul’un yeni bir ikona ihtiyacı olup olmadığı tartışılmıştır.

In the last part of the research, the discussions were carried out specifically for Istanbul, focusing on Istanbul. Three examples completed/planned/ incomplete in Istanbul were examined. A comparative study has been prepared with the determined parameters over Istanbul and it has been discussed whether Istanbul needs a new icon.

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

5

Global Iconism: A Review On Istanbul

Şekil 1. Kavramsal İlişkiler Ağı, Yeşildağ A., 2020

Figure 1. Network of Conceptual Relationships, Yeşildağ A., 2020

I.Bölüm

Chapter I

Küreselleşme ve Küresel Kent Kavramları

Terms of Globalization and Global City

“Bir şehir farklı tür insanlardan oluşur; Benzer insanlar bir şehir meydana getiremez.” 2 Aristoteles

“A city is made up of different kinds of people; Similar people cannot create a city. ” 2 Aristotle

Küreselleşme; ekonomi, uluslararası ilişkiler, toplum, siyaset ve din gibi pek çok unsuru etkileyen ve bunlardan etkilenen bir süreçtir. Küreselleşme, en genel tanımıyla, dünya genelinde toplumlar, kültürler, kuramlar ve bireyler arasında hızla gelişen karmaşık yapılı ilişki biçimleridir. 3

Globalization; it is a process that affects and is affected by many factors such as economy, international relations, society, politics and religion. Globalization, in its broadest definition, is a complex form of relationship that develops rapidly among societies, cultures, theories and individuals worldwide. 3

Günümüzde gelişen teknoloji ile dünya üzerindeki birçok kültürün bir araya gelmesi mümkün olabilmektedir. Kültürel küreselleşme, dünyanın her yerinde insanların bilgi, beceri, giyim, yeme-içme ve tüketim alışkanlıklarının ortaklaşmasına yol açmıştır. Kültürel küreselleşme ile birlikte dünya kültürel bağlamda bir standartlaşma sürecine girmiştir. Bu durum gündelik yaşamın yanı sıra sanat, edebiyat ve mimarlık alanlarını da etkisi altına almıştır.

Today, with the developing technology, it is possible to combine many cultures around the world.

Cultural globalization has led to the unification of people’s knowledge, skills, clothing, food and beverage and consumption habits all over the world.

Along with cultural globalization, the world has entered a standardization process in a cultural context. This situation has influenced the fields of art, literature and architecture as well as daily life.

2. Aristoteles,

2. Aristotle

3. J. Tomlinson, 2004

3. J. Tomlinson, 2004

6

Harvey, küreselleşmeyi zaman ve mekan sıkışması olgusuyla tanımlamaktadır. Yirminci yüzyılda iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler sonucu, zaman-mekan kavramının yok olması, kültürel ürünler ve imajların dünyayı ele geçirmesiyle coğrafi özelliklerden kaynaklanan farklılıklar erimiştir. Küreselleşme, tüm mekansal sınırların yıkılması, mekanın zaman içinde yok edilmesi anlamını taşımaktadır.

Harvey describes globalization with the phenomenon of time and space compression. As a result of the developments in communication technologies in the twentieth century, differences arising from geographical features melted with the disappearance of the concept of time and space, cultural products and images taking over the world.

Globalization means the destruction of all spatial boundaries and the destruction of space over time.

Küreselleşmenin mekansal karşılığı kentler olarak ortaya çıkmaktadır. Kentler, sosyal ve kültürel yaşamı şekillendirmesinin yanı sıra küresel sermayeyi ve üretimi etkileyen merkezler haline gelmiştir.

Ancak küreselleşme her kentte farklı ölçeklerde yaşanmaktadır. Bazı kentler üst kademedeki konumunu güçlendirmeye çalışırken, bazıları da üst kademeye çıkma yarışı içerisindedir.

The spatial equivalent of globalization appears as cities. In addition to shaping social and cultural life, cities have become centers affecting global capital and production. However, globalization is experienced at different scales in each city. While some cities are trying to strengthen their position at the top level, others are in the race to go to the top level.

Kapitalist iktidar ihtiyaçları doğrultusunda dönüştürülen kentlerde fonksiyonlar arasındaki ilişkiler göz önüne alınarak kentsel dönüşümler gerçekleştirilmiş “küresel kent”ler oluşturulmuştur.

Dünya’da yaşanan küreselleşme süreciyle sermaye hareketleri, teknoloji, insan akışı ulus ötesi bir niteliğe kavuşurken, bu hareketlerin odak noktası küresel kentlerdir. Küresel kent, sermaye hareketleri sonucunda değişime uğrayan kenttir. 4

In the cities transformed in line with the capitalist power needs, urban transformations were realized by taking into consideration the relations between functions, and “global cities” were created. With the globalization process in the world, capital movements, technology and human flow have transnational quality, while the focus of these movements is global cities. The global city is the city that has undergone changes as a result of capital movements. 4

Kent farklı emek güçlerinin farklı ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde düzenlenmiş, aralarında görünmez bir duvar örülerek, fonksiyonlar ve insanlar birbirlerinden ayrılmıştır. Kent içinde oluşturulan farklı merkezlerde tüketimi yaygınlaştırmak amaçlı düzenlemeler yapılmıştır. Küresel sermaye, küresel sistem ve küresel kent sıralamalarında önemli bir ölçüt olması sebebiyle kentlerin olimpiyatlar, uluslararası fuarlar gibi etkinlikler aracılığıyla öne çıkarılması önem arz etmektedir.

The city was arranged to meet the different needs of different labor forces, and an invisible wall was built between them, and functions and people were separated. Arrangements have been made to spread consumption in different centers created in the city. As it is an important criterion in global capital, global system and global city rankings, it is important to highlight cities through events such as the olympics and international fairs.

Kentlerin küreselleşmesine en önemli katkıyı mimari sağlamıştır. Kentte oluşturulan kültür odaklı bölgelerle kent rekabet ortamında ilgi odağı hali-

Architecture has made the most important contribution to the globalization of cities. With the culture-oriented regions created in the city, the city

4. Fu ve Yeung, 1998

4. Fu and Yeung, 1998

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

7

Global Iconism: A Review On Istanbul

Şekil 2,3. Eleştirel New York İmgesi, The New Yorker, 1994, 2014

Şekil 4. Eleştirel İstanbul İmgesi, Aponia, 2012

ne getirilmekte, bu bölgelerde inşa edilen simgesel müzelerle güçlü kent imajı oluşturulmaktadır.

Mevcut yapılardan farklı, şaşırtıcı ve dikkat çekici tasarımlarla öne çıkarak tek yapı ölçeğinde dahi oldukça etkili sonuçlar elde edilmiştir.

becomes the center of attention in the competitive environment, and a strong city image is created with the symbolic museums built in these regions. Unlike existing structures, very effective results were obtained even on a single scale by coming into prominence with surprising and remarkable designs.

Frank Gehry’nin Bilbao Guggenheim Müzesi, kentin kimliğini tamamen değiştirerek, Bilbao’yu sanayi kentinden turistik gezilerin vazgeçilmezi haline dönüştürmüş, bu durum mimarlık literatüründe “Bilbao Etkisi” olarak kavramsallaştırılmıştır. Bilbao Etkisi kentsel tasarımın, kentsel mekan morfolojisinin ve kentsel turizmin, kent kimliği üzerindeki etkisinin gücünü vurgulamak amacıyla kullanılmaktadır.

Frank Gehry’s Bilbao Guggenheim Museum completely changed the identity of the city, making Bilbao an indispensable touristic trip from the industrial city, which has been conceptualized as the “Bilbao Effect” in the architectural literature.

Bilbao Effect is used to emphasize the power of urban design, urban space morphology and the impact of urban tourism on urban identity.

İkon, İkonun Mimari ile İlişkisinin Değerlendirilmesi

Icon, Evaluation of Icon’s Relationship With Architecture

İkon sözlük anlamı olarak; imaj, figür, resim canlandırma ya da heykel; Ortodoks Hristiyanlığında kutsal sayılan azizlerin tasvir edildiği resimler olarak tanımlanmaktadır.5

As icon dictionary meaning; image, figure, image animation or sculpture; Icon is defined as pictures depicting saints deemed holy in Orthodox Christianity. 5

Antik Yunan’da ikon, resim anlamında kullanırken, ortaçağa gelindiğinde “resim” anlamının yanı sıra “temsil” anlamında da kullanılmıştır. Pop-kültürde ise ikon kavramı, dini anlamının yanı sıra daha çok “sembol” anlamında kullanılmaya başlanmıştır.

In ancient Greece, the icon was used in the sense of painting, and when it came to medieval, it was used in the meaning of “representation” as well as “painting”. In pop-culture, the concept of icon has started to be used in the sense of “symbol” besides its religious meaning.

5. Oxford Sözlüğü

5. Oxford Dictionary

Figure 2,3. Critical Image of New York, The New Yorker, 1994, 2014

Figure 4. Critical Image of Istanbul, Aponia, 2012

8

Şekil 5. 30 St Mary Axe Metaforları, Vriesendorp M.

Şekil 6. Bilbao Guggenheim Müzesi Metaforları, Vriesendorp M.

Teknolojideki güncel kullanımı ise sembollerin işlevini tasvir etmekte kullanılmaktadır.

Its current use in technology is used to describe the function of symbols.

Sklair, mimarlıkta ikon kavramını kültürel ya da zamansal açıdan sembolik anlamlar yüklenmiş estetik bir bileşen, öge olarak tanımlar. İkonu yaratan unsur şöhretin, estetik kalite ve simgesellikle benzersiz birleşimidir. 6

Sklair defines the concept of icon in architecture as an aesthetic component, element with cultural or temporal symbolic meanings. The element that creates the icon is the unique combination of fame with aesthetic quality and symbolism. 6

Bir yapının, ikon olabilmesi için simgesel ifadesi yüksek, yeni ve mevcut dokudan ayırt edilebilir olması gerekmektedir. Yapının, ikonik etkisini güçlendirmek amacıyla, çağrışımlar içererek anımsanabilir, tartışma konusu yaratabilir nitelikte olmalıdır.

In order for a building to become an icon, it should be distinguished from the new and existing texture with high symbolic expression. In order to strengthen the iconic effect, it should be remembered by including connotations and create a subject of discussion.

Mimarlıkta ikon kavramı, tarihsel süreçte farklı şekillerde tezahür etmiştir. Her çağda kentlerde birçok anıtsal yapı ortaya çıkmıştır ve tasarımlarının eşsizliği, kent ile kurduğu ilişki, kent siluetindeki yerleriyle zamansızdır.

The concept of icon in architecture manifested in different ways in the historical process. In every age, numerous monumental structures have emerged in the cities, and they are timeless with the uniqueness of their designs, the relationship they have established with the city and their places in the city silhouette.

Kentlerin oluşumundan bu yana daima kentsel siluete hükmeden, ilahi güce ya da devlete adanmış anıtlar olmuştur. Anıtsal yapılar otoriteyi temsil etmiş ve kentin çekim noktaları olarak işlev görmüştür. Fakat günümüz ikon yapıları, birçok açıdan anıtlardan farklıdır.

Since the formation of cities, there have always been monuments dedicated to divine power or the state, ruling the urban silhouette. Monumental buildings represented authority and served as the attraction points of the city. But today’s icon buildings differ from monuments in many ways.

6. Sklair, 2006

6. Sklair, 2006

Figure 5. 30 St Mary Axe Metaphors, Vriesendorp M.

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

Figure 6. Bilbao Guggenheim Museum Metaphors, Vriesendorp M.

9

Global Iconism: A Review On Istanbul

Tarihsel süreçte mimari ikon üretimi din ve devlet odaklı gerçekleşirken, küreselleşme süreciyle birlikte ikon üretimi tüzel kişiliklerin kontrolü altına girmiştir.

In the historical process, while architectural icon production is focused on religion and state, icons have come under the control of legal entities with the globalization process.

Yirminci yüzyılın ilk yarısından itibaren küreselleşmenin etkisiyle ortaya çıkmaya başlayan ikonik yapılar kurumsal şirketler ile özdeşleştirilmektedir. Yirmi birinci yüzyılda ise kentlerin tasarımı kamu – özel ortaklığında star mimarlarla beraber gerçekleşmiştir.

The iconic structures that started to appear with the effect of globalization since the first half of the twentieth century are identified with the corporate company. In the twenty-first century, the design of the cities took place in collaboration with starchitects in a public-private partnership.

II.Bölüm

Chapter II

İkonik Yapıları Oluşturan Parametreler

Parameters Forming Iconic Structures

Küreselleşme ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıkan dönüşüm, eski olanın yenilenmesi ya da dönüştürülmesi sonucu, insanlarda geçmişe olan bağlılık ve ait olma duygusu yok edilmiştir. Mekanlar ya da eşyalar kendinden sonra üretilen “yeni” olana yerini bırakmak üzere kullanıma sunulmaktadır. 7

As a result of the transformation, renewal or transformation of the old, which emerged in line with the needs of globalization, the devotion and belonging to the past in people has been eliminated. Locations or items are offered to leave their place to the “new” one produced after it. 7

“Katı olan her şey – sırtımızdaki giysilerden onları dokuyan tezgah ve makinelere, makinelerin başında çalışan insanlara, işçilerin yaşadığı ev ve mahallelere, işçileri sömüren şirketlere, kasabalara, şehirlere, koca koca bölgelere ve onları içine alan uluslara kadar- bütün bunlar ertesi gün yıktırılmak, dağıtılmak, parçalanmak ve yerle bir edilmek üzere yapılmaktadır.” 8 Marshall Berman

“Everything that is solid - from the clothes on our back to the looms and machines that weave them, the people working at the machines, the houses and neighborhoods where the workers live, the companies that exploit the workers, the cities, the cities, the big regions, and the nations that contain them - all of these are demolished the next day. is made to be

broken up and destroyed. ” 8

Marshall Berman

Yirmi birinci yüzyıl itibariyle ikonik yapıların sayısının git gide artması, yeni yapıların dikkat çekme ihtimalini düşürerek, ikonik mimaride yeni tasarım kriterlerini ortaya çıkarmıştır.

As the number of iconic buildings gradually increased as of the twenty-first century, it reduced the possibility of new buildings getting attention and introduced new design criteria in iconic architecture.

Jencks ve Cleo Broda’nın çalışmalarını incelendiğinde ikonik yapıların belirleyici özellikleri;

When the works of Jencks and Cleo Broda are examined, the defining features of the iconic building are;

7. Jenks, 2005

7. Jencks, 2005

8. Marshall Berman, Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor

8. Marshall Berman, All That Is Solid Melts Into Air

10

Şekil 7. Araştırma Strüktür Ağı, Yeşildağ A., 2020

Figure 7. Research Structure Network, Yeşildağ A., 2020

• Star mimarlar tarafından tasarlanmış olmaları,

• They are designed by starchitects,

• Büyük ölçekli olmaları,

• They are large-scale,

• Şaşırtıcı, yenilikçi ve alışılmışın dışında tasarımları,

• Amazing, innovative and unusual designs,

• Toplum tarafından tanınırlığı yüksek olmaları, olarak öne çıkmaktadır.

• Highly recognized by the society stands out as.

Sklair’e göre, ikonik mimarlığın imajları toplumu, yapıları, yaşam biçimlerini ve bazen de temsil ettikleri mimarları satın almaya teşvik etmektedir.

According to Sklair, images of iconic architecture encourage society, buildings, lifestyles, and sometimes the architects they represent to buy.

Küresel ortamda mimarlığın ikonik olma durumu yapıların, mekanların ve mimarların tüketimin kültürel ideolojisine hizmet etme potansiyellerini temsil ettikleri ölçüde ikon olma halleridir. 9

Architecture in the global environment is iconic to the extent that it represents the potential of buildings, places and architects to serve the cultural ideology of consumption. 9

İkonik mimarlık, küreselleşen dünyada durmaksızın devam eden bir yarışın içerisinde güç ve varlık göstergesi olarak konumlanmaktadır. Mimari küreselleşmenin en etkili tezahürü yeniden tanımlanan ikon kavramı olmuştur.

Iconic architecture is positioned as an indicator of power and presence in a non-stop race in a globalizing world. The most effective manifestation of architectural globalization has been the redefined icon concept.

9. Sklair, 2010

9. Sklair, 2010

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

11

Global Iconism: A Review On Istanbul

İkonik Mimari-Star Mimar Kavramları ve İlişkisi

Iconic Architecture - Starchitect Terms and Relationship

İkonik mimari, kentin kültürel ve ekonomik kaynaklarını arttırarak katkı sağlayan, bir cazibe merkezi olarak işlevlendirilen, bulunduğu bölgeyi tasarım dili ve kentle kurduğu ilişki ile dönüştüren biçimsel ifadesi güçlü yapılardır.

Iconic architecture is a structure with strong formal expression that contributes by increasing the cultural and economic resources of the city, functioning as a center of attraction, transforming the region with its design language and the relationship it has with the city.

Sklair’e göre mimarlıkta ikoniklik kavramı, binalara, mekanlara ve bazı mimarlara uygulanan özel sembolik ve ün olarak tanımlanmaktadır. İkonik mimarlık, uluslararası kapitalist sınıfın baskın projeleri olarak kavramsallaştırılabilir.

According to Sklair, the concept of iconic in architecture is defined as a special symbolic and reputation applied to buildings, spaces and some architects. Iconic architecture can be conceptualized as the dominant projects of the capitalist class.

Küresel çağda ikonik mimarlık star mimarlarla birlikte kamusal mekanları tüketim mekanlarına dönüştürme faaliyetlerinde aktif rol oynamaktadır. 10

In the global age, iconic architecture plays an active role in transforming public spaces into consumption spaces together with starchitects.10

Küreselleşmeyle birlikte bireyin özne durumundan nesne durumuna geçişiyle oluşturulan kültür endüstrisinde bireyler daha fazla mal tüketmek üzere yönlendirilmişlerdir. Kültür endüstrisi kentin küresel sermaye için çekim merkezi haline getirilmesi amaçlı kullanılmasıyla birlikte, simgesel niteliklere sahip yapılar tasarlanması mimarlığın küreselleşmesinde etkili olmuştur.

In the culture industry created by the transition of the individual from the subject to the object, with the globalization, individuals are directed to consume more goods. While the culture industry was used to make the city a center of attraction for global capital, designing buildings with symbolic features was effective in the globalization of architecture.

Küreselleşmiş ikonik mimarlık, küresel star mimarlar ile simbiyotik bir ilişki ortaya çıkarmıştır. Şehirler küresel yatırımları ve turizmi çekmek için yarışırken, star mimarların ürettiği ikonik yapılarla kendilerini yarışta öne çıkarmaya çalışmaktadırlar. Rem Koolhaas, Frank Gehry, Jean Nouvel, Norman Foster, Zaha Hadid ve Daniel Libeskind uluslararası ölçekte tanınan star mimarlara örnek olarak verilebilir. Bu mimarların küresel çapta tanınırlıkları, yarışmalar, konferanslar ya da yerel mimaride başarılı olmalarından kaynaklanmamaktadır; küresel kentlerde ortaya koydukları ikonik yapılarla öne çıkmışlardır.

Globalized iconic architecture has revealed a symbiotic relationship with global starchitects. While cities are competing to attract global investments and tourism, cities try to make themselves stand out in the race with iconic structures produced by starchitects. Rem Koolhaas, Frank Gehry, Jean Nouvel, Norman Foster, Zaha Hadid and Daniel Libeskind are examples of internationally recognized starchitects. The global recognition of these architects does not stem from their success in competitions, conferences or local architecture; They have come to the fore with the iconic structures they have revealed in global cities.

10. Sklair, 2010

10. Sklair, 2010

12

Şekil 8. Araştırmanın İkon Seti, Yeşildağ A., 2020 Figure 8. The Research Icon Set, Yeşildağ A., 2020

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

13

Global Iconism: A Review On Istanbul

Şekil 9. Küresel Kentler Haritası, GaWC, 2010 Figure 9. Map of Global Cities, GaWC, 2010

Star mimarlarla birlikte dünyada ikonik mimarlık bir tür imge fabrikası olarak üretime devam etmektedir. Başarının merkezinde markalaşma, ünlü olma ve görünür olmak vardır. Yirmi birinci yüzyılda mimari, politik bir süreçtir ve sermayeye egemen güçlerin hakimiyetindedir.

Along with Starchitects, iconic architecture continues its production as a kind of image factory.

Branding, becoming famous and being visible are at the center of success. In the twenty-first century, architecture is a political process and is dominated by capital-dominant forces.

i.Alfa - Beta - Gama Kent Sınıflandırması - GaWC

i.Alfa - Beta - Gamma City Classification - GaWC

Küresel kent “Global City” kavramı, ilk kez Anthony King’in 1990 yılında yayımlanan “Global Cities” kitabında kullanılmıştır. Globalization and World Cities-Study Group and Network (GaWC) – Küreselleşme ve Dünya Kentleri Çalışma Grubu ve Ağı, Loughborough Üniversite’sinin coğrafya departmanı tarafından kurulmuş bir küresel kent araştırma merkezidir.

The concept of the global city “Global City” was used for the first time in Anthony King’s book “Global Cities” published in 1990. Globalization and World Cities-Study Group and Network (GaWC) - The Globalization and World Cities Working Group and Network is a global city research center established by the geography department of Loughborough University.

GaWC ’nin yarattığı araştırma platformu, küreselleşme ve dünya kentlerine ilişkin üretilen çalışmalarda kentler arası ilişki yapısını ortaya koymayı ve küresel sistemin işleyiş mekanizmasını farklı ölçütler ile belirlemeyi hedeflemektedir.

The research platform created by GaWC aims to reveal the inter-city relationship structure and to determine the functioning mechanism of the global system with different criteria in the studies related to globalization and world cities.

14

Şekil 10. Küresel Kentler Ağ Haritası, GaWC, 2010 Figure 10. Global Cities Network Map, GaWC, 2010

Alfa-Beta-Gama Dünya Kentleri Sınıflandırması, GaWC araştırma merkezinin 1999’da yaptığı, 122 kentte ve 4 ayrı hizmet sektörünün konumuna bakarak yapılmış en kapsamlı sınıflandırmalardan biridir.

The Alpha-Beta-Gamma World Cities Classification is one of the most comprehensive classifications made by GaWC research center in 1999 based on the location of 122 cities and 4 different service sectors.

GaWC‘nin saptamalarına göre kentler Alfa, Beta ve Gama dünya kentleri olarak üç ana gruba ayrılmıştır. Bu doğrultuda hiyerarşinin en üstünde dünya çapında “ana merkez” özelliği gösteren on kent, kendi aralarında küresel önemlerine göre konumlanmış ve “alfa dünya kentleri” olarak tanımlanmıştır.

According to the findings of GaWC, the cities are divided into three main groups as Alpha, Beta and Gama world cities. According to this, 10 cities, which are at the top of the hierarchy, have the feature of “main center” worldwide, are positioned according to their global importance and are defined as “alpha world cities”.

Hiyerarşinin ikinci bölümünde, firmaların yönetim birimlerinin daha az yoğun olduğu “önemli merkez” özelliği gösteren 10 kent, “beta dünya kenti” olarak adlandırılmıştır. Hiyerarşinin en altında ise “alt merkez” özelliği gösteren 35 kent, “gama dünya kenti” sıralamasına girmiştir. 11

In the second part of the hierarchy, 10 cities, which have the feature of “important center” where the management units of the firms are less dense, are named as “beta world city”. At the bottom of the hierarchy, 35 cities, which have the feature of “lower center”, ranked “gamma world city”. 11

Alfa Kentler

Alpha Cities

Alfa++ Kentleri: Dünya küresel sistemine en üst seviyede entegre olmuş ve bu sisteme yön veren kentlerdir.

Alfa ++ Cities: These are the cities that are integrated to the global system at the highest level and give direction to this system.

Alfa+ Kentleri: Alfa++ kentlerini tamamlayan ve daha çok Asya - Pasifik bölgesinde öne çıkan kentlerdir.

Alpha + Cities: These are the cities that complement the cities of Alfa ++ and are more prominent in the Asia - Pacific region.

11. GaWC, 2018

11. GaWC, 2018

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

15

Global Iconism: A Review On Istanbul

Alfa ve Alfa- Kentleri: Büyük ekonomi bölgelerini ve farklı devletleri dünya ekonomisine bağlayan çok önemli dünya kentleridir.

Alpha and Alpha-Cities: They are very important world cities that connect major economic regions and different states to the world economy.

Küresel kent hiyerarşisinin en üst basamağında yer alan alfa kentler incelendiğinde, tüm alfa kentlerde çok sayıda ikonik mimari örneğine rastlanmıştır.

When alpha cities located in the top step of the global city hierarchy are examined, many iconic architectural examples are found in all alpha cities.

Beta Kentler

Beta Cities

Beta+, Beta, Beta- Kentleri: Bölgelerini veya içinde bulundukları devletlerini dünya ekonomisine bağlamada önemli olan küresel kentlerdir.

Beta +, Beta, Beta- Cities: Global cities that are important in linking their regions or their states to the world economy.

Küresel kent hiyerarşisinde ikinci sırada yer alan beta kentler incelendiğinde, alfa kentlere oranla daha az ikonik mimari örneğine rastlanmıştır.

When beta cities, which rank second in the global city hierarchy, are examined, less iconic architectural examples are found compared to alpha cities.

Gama Kentler

Gamma Cities

Gama+, Gama, Gama- Kentleri: Daha küçük seviyedeki ekonomi bölgelerinin veya ülkelerin küresel ekonomiye entegrasyonunu sağlayan kentlerdir.

Gamma +, Gamma, Gamma-Cities: These are the cities that enable the integration of smaller economic regions or countries into the global economy.

Gama kentler arasında yapılan incelemelerde ise listede yer alan kentlerin bazıları son yirmi yılda ikonik yapı üretmemesine rağmen, zengin tarihi geçmişinde önemli ikonlar içermektedir.

In the examinations made between Gamma cities, although some of the cities in the list have not produced iconic structures in the last two decades,they contain important icons in their rich history.

ii. Örnek İkon Yapılar Üzerinden Değerlendirme

ii. Evaluation on Instance Icon Structures

Örnek kent ve yapılar, ikonik yapıların seçilmesinde ve değerlendirilmesinde belirlenen parametreler dikkate alınarak alfa, beta, gama kentlerinin her birinden üç farklı örnek üzerinden araştırma yürütülmüştür.

The example cities and buildings have been researched on three different examples from each of the alpha, beta and gamma cities, taking into account the parameters determined in the selection and evaluation of iconic buildings.

16

Şekil 11. Alfa Şehirler, Çözümleme Çalışmaları, Yeşildağ A., 2020 Figure 11. Alpha Cities, Analysis Studies, Yeşildağ A., 2020

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

17

Global Iconism: A Review On Istanbul

Şekil 12. Beta Şehirler, Çözümleme Çalışmaları, Yeşildağ A., 2020 Figure 12. Beta Cities, Analysis Studies, Yeşildağ A., 2020

18

Şekil 13. Gama Şehirler, Çözümleme Çalışmaları, Yeşildağ A., 2020 Figure 13. Gamma Cities, Analysis Studies, Yeşildağ A., 2020

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

19

Global Iconism: A Review On Istanbul

III.Bölüm İstanbul’un İkonik Değerlendirilmesi

Chapter III Mimari

ile

İlişkisinin

Evaluation of Istanbul’s Relationship with Iconic Architecture

İstanbul artan nüfusu ve sürekli genişleyen kent çeperleriyle hızla büyüyen küresel bir kenttir. Bizans döneminden itibaren zengin bir geçmişe sahip olan kent, yıllar içerisinde kendini tanımlayan birçok ikon üretmiştir. İstanbul’un ikon seti yüzlerce senenin birikimiyle ortaya çıkmıştır. Galata Kulesi’nden Ayasofya’ya, Topkapı Sarayı’na, Kız Kulesi’ne, Haydarpaşa Garı’na her biri İstanbul’u oluşturan bir parçadır.

Istanbul is a rapidly growing global city with its growing population and ever-expanding city walls. The city, which has a rich history since the Byzantine period, has produced many icons that define itself over the years. The icon set of Istanbul has emerged with the accumulation of hundreds of years. From Galata Tower to Hagia Sophia, Topkapı Palace, Maiden Tower, Haydarpaşa Station, each is a part of Istanbul.

Yirmi birinci yüzyıldan itibaren, İstanbul’da merkezi ve yerel yönetimin de etkisiyle büyük ölçekli kentsel dönüşüm projeleri, mega projeler geliştirilmeye başlanmıştır. Uluslararası mimari yarışmalar açılarak star mimarlar davet edilmiş, kentin genişleyen sınırlarında yeni çekim noktaları oluşturmak için çalışmalar yapılmıştır.

Starting from the twenty-first century, largescale urban transformation projects and mega projects started to be developed in Istanbul with the influence of central and local government.

International architectural competitions were opened and star architects were invited, and efforts were made to create new attraction points in the expanding borders of the city.

İstanbul bir vitrin olarak düzenlenerek, küresel pazardaki diğer kentlerle rekabet eder duruma getirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda kentte yaşanan dönüşümlerle, ekonomik altyapılarının yanı sıra kentin kültürünü de çağın gereklerine uydurma çalışmaları yapılmıştır. 12

By organizing Istanbul as a showcase, it is aimed to make it competitive with other cities in the global market. In this direction, with the transformations in the city, efforts were made to adapt the city’s culture to the requirements of the era as well as its economic infrastructure. 12

i. İstanbul’un Küreselleşme Süreci

I. Globalization Process of Istanbul

“Küreselleşme iki yanı keskin bir kılıçtır: Bir yanda ekonomik büyümenin artışını, yeni teknolojilerin yayılmasını ve fakir ülkelerdeki hayat standartlarının yükseltilmesini ifade ederken; öbür yanda milli egemenliği zayıflatan, yerel kültür ve gelenekleri törpüleyen, ekonomik ve sosyal istikrarı tehdit eden dinamikleri güçlendirmektir.”

Robert J. Samuelson

“Globalization is a sharp sword on two sides: On the one hand, it expresses the increase in economic growth, the spread of new technologies and the increase of living standards in poor countries; On the other hand, it is to strengthen the dynamics that weaken national sovereignty, file local cultures and traditions and threaten economic and social stability. ” Robert J. Samuelson

12. S. Yardımcı, 2005

12. S. Yardımcı, 2005

20

Şekil 14. İstanbul’un Küresel Kent Zaman Çizelgesi, Yeşildağ A., 2020

Şekil 15. Büyük Şehirlerin Küresel Bağlantısı, Derruder B., 2003

İstanbul’un küreselleşme sürecini doğru bir şekilde okuyabilmek amacıyla 1950’lerden 2020’ye kadar ki değişimi/gelişimi değerlendirmeye alınmıştır.

In order to read the globalization process of Istanbul correctly, the change/development from 1950s to 2020 has been evaluated.

Keyder, İstanbul’un en önemli boyutlardan birinin iki uygarlığın kesişme noktasındaki konumundan kaynaklandığını söylemektedir. Batılı seyyahlar kenti Doğu’ya açılan bir kapı olarak görürken, Doğu ise Batı’yı henüz tamamıyla fethedilmemiş bir uç beyliği olarak algılamışlardır. Bu algılamanın İstanbul’a biçtiği rol, iki uygarlık arasında köprü olmadır. Devletin on dokuzuncu yüzyılda gerçekleştirmeye çalıştığı modernleşme projesine direniş de yine İstanbul’dan gelmiş ve böylece kent Doğu-Batı, yerel-küresel gibi farklı karşıtlıkların da çatışma alanı olmuştur. 13

Keyder says that one of the most important dimensions of Istanbul stems from its position at the intersection of two civilizations. Western travelers regarded the city as a gateway to the East, while the East perceived the West as an extreme conquest of the West. The role of this perception on Istanbul is the bridge between the two civilizations. The resistance to the modernization project, which the state tried to realize in the nineteenth century, came from Istanbul, and thus, the city became a conflict area for different oppositions such as East-West, local-global. 13

Cumhuriyetle beraber 1950’lere kadar, Ankara’nın başkent olması İstanbul’dan göç almasına neden olmuş, kentin nüfusunda azalmalar gerçekleşmiştir. Bu süreç Türkiye’nin Cumhuriyetçi modernleşme ile yeniden tanımlandığı bir dönem olmuştur. İstanbul, 1970’lerin sonuna kadar ulusal kalkınmacı ekonomi politikası doğrultusunda Ankara’nın etkisi altında kalmıştır.

Until the 1950s with the Republic, the fact that Ankara was the capital caused immigration from Istanbul and the population of the city decreased. This process has been redefined with a period in which Republicans modernization of Turkey. Istanbul remained under the influence of Ankara until the late 1970s in line with the national developmental economy policy.

13. Ç. Keyder, 2000

13. Ç. Keyder, 2000

Figure 14. Global City Timeline of Istanbul, Yeşildağ A., 2020

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

Figure 15. Global Connectivity of Major Cities, Derruder B., 2003

21

Global Iconism: A Review On Istanbul

1950’den sonra sanayi merkezi olarak genişlemeye başlayan İstanbul, 1980 sonrası dönemde de küresel kent olma amacıyla gösteriye dönüştürülmüştür. 1980’ler sonrasında küreselleşme ve neoliberal politikaların etkisiyle İstanbul da tüm dünya kentleri gibi hızlı bir değişim/gelişim süreci içerisine girmiştir. İstanbul’un kentsel planlama dinamikleri özellikle üst-gelir grupları, turistler, beyaz yakalılar gibi toplumun belirli bir kesimine hizmet verecek kentsel mekanların geliştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası sermayenin baskısı altında şekillenmiştir. 14

Starting to expand as an industrial center after 1950, Istanbul was transformed into a show in the post 1980 period in order to become a global city. With the effect of globalization and neoliberal policies, Istanbul entered into a rapid change / development process like all world cities after 1980s. Urban planning dynamics of Istanbul have been shaped under the pressure of national and international capital, especially for the development of urban spaces that will serve a certain part of the society such as high-income groups, tourists and white-collar people. 14

Özellikle 2000 sonrasında İstanbul, küresel rekabet ortamındaki konumunu güçlendirecek hamleler gerçekleştirmiştir. Avrupa Birliği’ne üye olmayan ülkelere de Avrupa Kültür Başkenti seçilme hakkı tanınmasıyla birlikte İstanbul’un aday olması fikri gündeme gelmiş, 2000 yılında İKSV’nın koordinatörlüğünde on üç sivil toplum kuruluşu ve yerel yönetim temsilcilerinin katılımıyla İstanbul’un Avrupa Kültür Başkenti seçilmesi için çalışmalara başlanılmış, İstanbul 2010 yılı Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.

Especially after 2000, Istanbul made moves to strengthen its position in the global competitive environment. With the recognition of the right to be elected as the European Capital of Culture for non-European Union countries, the idea of being a candidate for Istanbul came to the agenda. In 2000, works were initiated to select Istanbul as the European Capital of Culture with the participation of thirteen non-governmental organizations and local government representatives under the coordination of İKSV. Istanbul was chosen as the 2010 European Capital of Culture.

ii. İstanbul’daki İkon Yapı Örnekleri Üzerinden Değerlendirme

ii. Evaluation on Instance of Icon Buildings In Istanbul

İstanbul’da ikon yapı örnekleri seçilirken, ikonik yapıların seçilmesinde ve değerlendirilmesinde belirlenen parametreler dikkate alınarak kentin bağımsız noktalarında “ikonik yapı” üretmek amacıyla planlanan projelere Şekil 16’da yer verilmiştir.

While selecting icon building examples in Istanbul, the projects planned to produce “iconic buildings” at independent points of the city are given in Figure 16, taking into account the parameters determined in the selection and evaluation of iconic buildings.

14. M. Akkar, 2008

14. M. Akkar, 2008

22

Şekil 16. İstanbul Çözümleme Çalışmaları, Yeşildağ A., 2020 Figure 16. Istanbul Analysis Studies, Yeşildağ A., 2020

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

23

Global Iconism: A Review On Istanbul

Sonuç - Değerlendirme

Conclusion - Evaluation

Bu araştırma, küreselleşme ve küresel kent kavramlarını temel alarak ikonik mimari ve star mimarlık üzerinden İstanbul kentinin ikonla ilişkisini irdelemiştir. GaWC sınıflandırması doğrultusunda alfa, beta, gama gruplarına ait dokuz farklı kent incelenmiştir. İstanbul kenti de çalışmanın öznesi olarak aynı kapsamda karşılaştırılmıştır. Her kent için hazırlanmış olan çözümleme grafikleri, farklı parametreler üzerinden ikonik yapıları değerlendirmiştir.

This research examines the relationship of Istanbul with the icon on iconic architecture and star architecture based on globalization and global city concepts.

In line with the GaWC classification, nine different cities belonging to alpha, beta and gamma groups were examined. The city of Istanbul was compared within the same scope as the subject of the study.

Analysis graphics prepared for each city evaluated iconic structures based on different parameters.

1980’lerden itibaren başlayan neoliberalizm politikaları ve küreselleşme ile dünya üzerinde zaman – mekan kavramı yok olarak ortak bir kültür yaratılmaya başlanmıştır. Sermaye grupları kentlere yatırım yaparak kentleri de tüketim kültürünün bir nesnesi haline getirmiştir. İstanbul kenti de ikonik yapılarla kendisini sergileyerek turistlerin ve dolayısıyla sermaye gruplarının ilgi odağı olmayı amaçlamıştır. Bilbao Guggenheim Müzesi’yle başlayan ve literatürde yer bulan “Bilbao Etkisi” dünyanın birçok yerinde sermaye grupları tarafından karşılık bularak yeni ikon yapılar üretilmesine katkı sağlamıştır.

With the neoliberalism policies and globalization that started in the 1980s, a common culture has started to be created as there is no time-space concept on the world. Capital groups making cities an object of consumer culture by investing in them.The city of Istanbul also aimed to be the center of attention of tourists and thus capital groups by exhibiting itself with iconic structures. The “Bilbao Effect”, which started with the Bilbao Guggenheim Museum and found its place in the literature, contributed to the production of new icon structures by finding capital in many parts of the world.

İstanbul, zengin tarihsel geçmişe sahip olan ve bu tarihsel birikimin yüzyıllar boyunca ortaya çıkardığı birçok anıtsal/ikon yapıya sahip bir şehirdir. Küreselleşmenin getirdiği kentleşme beklentisi ve kültür turizmi İstanbul’u da etkisi altına almıştır. Yerel yönetimler mevcut ikonları korumak ve turizm nesnesi haline getirmek amacıyla yoğun çalışmalar yapmışlardır.

Istanbul is a city with a rich historical background and many monumental / iconic structures that this historical accumulation has revealed for centuries. Urbanization expectations and cultural tourism brought about by globalization have also influenced Istanbul. Local governments have worked extensively to protect existing icons and turn them into tourism objects.

Son elli yıllık süreçte kentin nüfusu altı katına çıkmış, İstanbul’un çeperleri genişlemiş ve kentsel dönüşümler yaşanmıştır. Kentin yaşadığı kentsel dönüşümleri beslemek amacıyla, kent altyapısına ciddi yatırımlar yapılmıştır. Bu doğrultuda, İstanbul küresel kent arenasında yerini korumak/iyileştirmek için yeni ikonlar üretmek amacıyla uluslararası mimari yarışmalar düzenlemiş, star mimarları projeler yapmak amacıyla davet etmişlerdir.

In the last fifty years, the population of the city has sixfold itself, the walls of Istanbul have expanded and urban transformations have been experienced.

In order to feed the urban transformations that the city is experiencing, serious investments have been made in the city infrastructure. Accordingly, Istanbul has organized international architectural competitions to create new icons to maintain / improve its position in the global city arena, and invited star architects to make projects.

24

Kentin birçok yerinde açılan uluslararası yarışmalara birçok ünlü mimar katılarak İstanbul için proje üretmişlerdir ancak projeler birçok engelle karşılaşarak hayata geçirilememiştir. İstanbul kent siluetiyle, Ayasofya’sıyla, Galata Kulesi’yle, Haydarpaşa Garı’yla kendi ikonlarına sahiptir, ekonomik büyüme doğrultusunda prestij amacıyla birçok yüksek yapı üretilmiş olmasına rağmen kent ikon setinde kendilerine yer bulamamışlardır.

Many famous architects participated in international competitions held in many parts of the city and produced projects for Istanbul, but the projects could not be materialized by encountering many obstacles.

Istanbul has its own icons with its city silhouette, Hagia Sophia, Galata Tower, Haydarpaşa Train Station. Although many high-rise buildings have been produced for prestige in line with economic growth, they could not find a place in the city icon set.

Kaynakça | References 9. Jencks, C. (2011). The Story of Postmodernism: Five Decades of the Ironic, Iconic and Critical in Architecture, John Wiley & Sons Ltd, Chichester.

1. Bayhan, B., (2019), Simgesel Sermaye Olarak Tasarım: Mimarlık Alanında Süreçler, Aktörler, İlişkiler, Yüksek Lisans Tezi, MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, İstanbul.

10. Karaevli, B., (2013), 2000 Yılı Sonrası İstanbul Temsilinde Çağdaş Sanatın Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Işık Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

2. Berman, M. (1994), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, sf.260, (Çev: Altuğ, Ü., Peker, B.), İletişim Yayınları.

11. Keyder, Ç. (2000), İstanbul Küresel ile Yerel Arasında, (Çev: Savran, S.), Metis Yayınları.

3. Çadırcı, H., (2006), Küresel Kentler Ve İstanbul’un Küreselleşmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.

12. Kurtuluş, H. (2006), Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak, Planlama, sf. 49-53.

4. Çeltekligil, A., (2019), Popülizmin Mimarlığa Etkisi Bağlamında İkonik Stadyum Yapıları: Bursa Büyükşehir Belediye Stadyumu Örneği, Yüksek Lisans Tezi, MSGSÜ FBE Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.

13. Sklair, L., 2006. Iconic Architecture and Capitalist Globalization. City, Ağustos, Cilt 10, pp. 21-47.

14. Telyakar Z., (2018), Mekan Ve Form İlişkisinde İkonik Bir Yaklaşım: Starchitecture Tasarım Anlayışı, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üni. İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı, Ankara.

5. Doğan, A., (2008), Metropollerde Prestij Göstergesi Olarak Yüksek Yapılar, Yüksek Lisans Tezi, MSGSÜ FBE Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.

6. Fu, L. ve Yeung Y. (1998), “Introduction”, Globalization and the World of Large Cities, United Nations University Press, Tokyo.

15. Tomlinson, J. (2004), Küreselleşme ve Kültür, Ayrıntı Yayınları.

7. Harvey, D. (2010), Sermaye Muamması: Kapitalizm Krizleri, sf.267, (Çev: Savran, S.), Sel Yayınları.

16. Yardımcı, S. (2005), Kentsel Değişim ve Festivalizm: Küreselleşen İstanbul’da Bienal, İletişim Yayınları.

8. Jenks, C. (2005), The Iconic Building, Rizzoli International Publications, New York.

17. Yargıç, S., (2009), Küreselleşen Kentlerde İkonik Yapıların Kentsel Kimlik Oluşumuna Etkileri Üzerine İrdeleme, Yüksek Lisans Tezi, YTÜ FBE Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.

Küresel İkonizm: İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

25

Global Iconism: A Review On Istanbul

Küresel İkonizm:

İstanbul Üzerinden Bir İnceleme

Global Iconism:

A Review On Istanbul

Ayşe Yeşildağ