Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı, Selen Çatal by AURA İstanbul

Dün, Bugün, Bugünden Sonra : Taksim Meydanı Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square Selen Çatal Stüdyo Yürütücüleri/ Studio Instructors: Cem İlhan - Devrim Çimen AURA-İSTANBUL | BAHAR 2020

İçindekiler: Özet Giriş

Contents: Summary İntroduction

3 4

Bölüm I

Part I

Kamusal Alan ve Meydan Üzerine Okumalar i. Kamusal Alan Tanımları 5 ii. Kamusal Kent Mekanı Olarak Meydan 6 iii. İletişim ve Etkileşim Mekanı Olarak Meydan 11

Readings on Public Space and Square I. Public Space Definitions ii. The Square as a Public Urban Space iii. Square as a Place of Communication and Interaction

Bölüm II

Part II

Taksim Meydan Çeperi Kapsamında İletişim/ Etkileşim Ara Yüzleri i. İletişim Ara Yüzleri ve Kavramsal Etkileşim

Communication / Interaction Interfaces Within the Scope of Taksim Square I. Communication Interfaces and Conceptual 12 Interaction

5 6 11

Bölüm III Part III Taksim Meydanı Sınır Bileşenlerinin ve Meydan Çeperinin Tarihsel Dönüşümü i. Bileşenler Çerçevesinde Zaman Çizelgesi ii. Hava Fotoğrafları Üzerinden Meydan Dönüşüm Okumaları

Taksim Square Border Components and Historical Transformation of Square Boundary I. Timeline in the Framework of Components 15 ii. Square Transformation Readings on 18 Aerial Photographs

15 18

Bölüm IV Part IV Taksim Meydan Tahayyülleri i. Dün ii. Bugün iii. Bugünden Sonra Senaryolar

Taksim Square Imaginations I. Yesterday ii. Today iii. After today scenarios

24 28 32 33

Sonuç: Taksim Meydanı’nın Bügünden Sonrası Üzerine

Kaynakça

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

24 28 32 33

Conclusion: On the Day After Today of Taksim Square

References

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Selen Çatal

Anahtar Kelimeler; bağlam, kamusal alan, meydan, ara yüz, etkileşim, iktidar, tahayyül, gözetim

Keywords; context, public area, square, interface, interaction, power, imagination, surveillance

Özet

Summary

Bu araştırmada bir iletişim ve etkileşim mekânı olma bağlamında Taksim Meydanı sınır bileşenleri üzerinden gerçekleştirilen okumalar/araştırmalarla meydan bileşenlerinin sınırları belirlenip Taksim Meydanı’nın yıkılıp/yapılma politikasının sonuçları, meydanın “boşaltılma” süreci, kent belleğini oluşturmuş mekânların yok edilişi/kavramsal zedelenişi incelenmiştir. Bununla birlikte iktidarın kendi özel hassasiyet ve önceliklerinden bağımsız olmayı başaramamış müdahaleleri ve sembolik iktidar savaşının sahnesi olmasının sonuçları, üretim/tüketim ilişkilerinden kaynaklanan kent mekânının “kent belleğinden” “kent boşluğuna” dönüşümünü yansıtmak hedeflenmiştir.

This research was carried out within the scope of Taksim Square border components in the context of being a place of communication and interaction. The boundaries of the challenge components are determined by readings/researches; the results of Taksim Square’s demolition/structure policy, the “evacuation” process of the square, the destruction/conceptual damage of the spaces that have created the city memory were examined. However, it is not the first time that we have The consequences of the government’s interventions and the fact that it was the scene of the symbolic power battle, which failed to be independent of their own special sensitivities and priorities, were aimed at reflecting the transformation of the city space from “urban memory” to the “urban cavity” due to production/ consumption relations.

Araştırma süreci kamusal alan, meydan okumalarıyla başlayıp, kamusal kent mekânlarının yani meydanların iletişim ve etkileşim ara yüzü olması bağlamında şekillenmiştir. Meydan örnekleri incelenip birçok dinamiği temsil eden; farklı katmanların, bölgelerin, kültürün kesişim noktası olan ve fiziksel, mekânsal, toplumsal ve kavramsal dönüşümlere uğramış; ideolojik ve sembolik imgeleri barındıran Taksim Meydanı konu edinilmiştir. Kamusallığa altlık oluşturan iletişim ve etkileşimin gerçekleştirilebilmesi için toplumun, kentin tanımladığı meydana ait bellek kavramlarıyla ilişkilenip bir altlık sunan ara yüzler olma potansiyeline sahip Taksim Meydanı sınır bileşenleri ve meydan kütle çeperinin dünü, zamansal bağlamda geçirdiği değişimler, dönüşümler zaman çizelgesi oluşturulup farklı zaman dilimlerine ait hava fotoğrafları üzerinden incelenmiştir. Hava fotoğrafları üzerinden gerçekleştirilmiş okuma ve araştırmalar, “Dün: Taksim Meydanı” ve “Bugün: Taksim Meydanı” imajları oluşturulup temsil edilmiştir.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

The research process began with the square, public space readings and was shaped in the context of the communication and interaction of public city spaces, namely squares. In this context, taksim square, which represents many dynamics, is the intersection of different layers, regions, culture, and hosts ideological and symbolic images of physical, spatial, social and conceptual transformations. In order to perform communication and interaction that creates a foothold in publicity; society must have urban interfaces that offer a base and are associated with the memory concepts of the city’s defined square. So as to determine the Taksim Square interfaces, the boundary components and the past of the square wall, the changes and transformations in the temporal context were created and analyzed over the aerial photographs of different time zones. Reading and researches carried out over the aerial photographs, images of “Yesterday: Taksim Square” and “Today:

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Taksim Meydanı’nın bugünden sonrası hakkında söz söyleyebilme aşamasında ise gerçekleştirilen kapsamlı tarihsel okumalardan, oluşturulan zaman çizelgesinde gözlemlenen dönüşümlerden, hava fotoğrafları meydan ve bileşen sınır/çeper dönüşüm ve dönüm noktalarından yola çıkılarak Taksim Meydanı’nın olası “bugünden sonra” senaryoları foto-kolaj yöntemi ve metinlerle temsil edilmeye, aktarılmaya çalışılmıştır.

Taksim Square” were created and represented. In the process of being able to speak about the future of Taksim Square, the comprehensive historical readings, the transformations observed in the timeline created, the aerial photos square and component boundary/wall conversion and milestones based on the possible “after today” scenarios of Taksim Square were tried to be represented and transferred with photo-collage methods and texts.

Giriş Introduction 1928’de Taksim Cumhuriyet Anıtı’nın yapımıyla başlayan Taksim Meydanı tartışmaları, dönüşümleri günümüzde de büyük bir ivmeyle artarak devam etmektedir. Anıtın konumlanmasıyla tanımlanan Taksim Meydanı, tarihi boyunca fiziksel ve kavramsal yıkımlarla, en başında kent ölçeğinde planlanmadan/tasarlanmadan “inşa” edilmeye çalışılmıştır. Meydan oluşumlarında rastlanan, kent boşluklarının kamusal kent mekânına dönüşümü, taksimde bellek mekânları yıkıp boşaltarak gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Taksim Meydanı bu boşaltım sürecinde de hem “meydanı” besleyen, kamusallığa hizmet eden bileşenlerini yitirmiş hem de sınırlarını kaybedip tanımsızlaşmıştır. 1800’lerin sonundan beri otoritelerin kendi özel hassasiyet ve öncelikleri doğrultusunda; bireylerin, toplumun, meydanın asıl kullanıcılarının ihtiyaçları istekleri gözetilmeden, çoğu zaman kalıcı ve geri dönüşü olmayan müdahalelere maruz bırakılmıştır. Barındırdığı “kent belleği” zamanla “kent boşluğuna” dönüştürülmüştür. Geçmişte yapılmış ufak müdahaleler bile bugünün senaryolarının habercisi olmuştur. Tarihsel süreçte üst üste yığılan katmanlar değerli olanları görünmez kılmıştır.

Taksim Square discussions, which began in 1928 with the construction of Taksim Republic Monument, continue their transformations with great momentum today. Taksim Square, which is defined by the location of the monument, has been tried to be “built” without planning / designing at the city scale with physical and conceptual destructions throughout its history. Transformation of city spaces into public urban spaces, which are found in square formations, has been tried to be realized by demolishing and emptying memory spaces in Taksim. In this process, Taksim Square has lost its components that nourish the “square” and serve the public, as well as lost its borders and become undefined. Since the late 1800s, in line with the authorities’ own special sensitivity and priorities; regardless of the needs of individuals, society and the main users of the square, they have been subjected to permanent and irreversible interventions. The “urban memory” it has been transformed into “urban space” over time. Even minor interventions in the past have been the sign of today’s scenarios. Overlapping layers in the historical process made the valuable ones invisible.

Araştırmanın ilk aşamasında Taksim Meydanı’na genel bir bakış için meydan üzerinde tartışılması gereken konularla ilgili okumalara yer verilmiştir. “Kamusal alan”, “meydan” kapsamında araştırmalar gerçekleşip; kamusal alan ve kamusal kent

In the first stage of the research, readings about the issues that should be discussed on the square for an overview of Taksim Square were included. “Public space”, “square” within the scope of investigations were carried out. The focus is on the con-

mekânı olan meydanın temel prensiplerini şekillendiren ve araştırma projesi konusunun da başlangıç noktalarından olan “iletişim ve etkileşim” kavramlarına odaklanılmıştır.

cepts of “communication and interaction”, which shape the basic principles of the square, which is a public space and public urban space, and which is one of the starting points of the research project.

I.Bölüm

Part I

Kamusal Alan ve Meydan Üzerine Okumalar

Readings on Public Sphere and Square

i. Kamusal Alan ve Meydan Tanımları

i. The Definition of Public Sphere and Square

“Farklı sosyal sınıflardan, ırklardan, etnik yapılardan insanların karşılaştığı ve karşılıklı ilişkilerin, zıtlıkların ve anlaşmaların yapıldığı alandır.” Max Weber

‘’It is the area where people from different social classes, races, ethnicities meet, and mutual relationships, opposites, dialogues and agreements are made’’ Max Weber

“Kamusal alan toplumun içinde yer almaktadır.” Richard Sennett

‘’The public space means take place in society’’ Richard Sennet

“Kamusal alanlar, tüm toplumun uyum içinde birlikte hareket edebildiği yerlerdir. Kamusal alan, politik alan ve yaşam alanından farklı olarak katılımı içinde barındırmakta ve kişinin fiziksel olarak politik bir eylem içinde yer aldığı alandır.” Hannah Arendt

‘’The public spaces are places whee the all society are able to act together in harmony. On the contrary of public sphere, the political sphere and sphere of living, it involves participation and is the field where the person is’’ Hannah Arendt

“Meydanlar, kent içinde sokaklarda yaratılan hareket sisteminin durak noktalarıdır. Cadde ve sokaklar meydanları besleyen ana damarlardır.” Cliff Moughtin

‘’Squares are the stopping points of the movement system created on the streets in the city. Avenues and streets are the main vains that feed the squares’’ Cliff Moughting

Sermayenin ve politik otoritenin gözetimi, denetimi ve baskısı altında olan kamusal alan kullanıcılarına sağladığı iletişim paralelinde ise etkileşim ara yüzleriyle bir mekâna dönüşür. Alıntılardan da anlaşıldığı üzere toplumsal yaşamın temel unsurlarından biri olan; geçmişten günümüze kadar dini tören, kutlamalar, ticaret, politika, eğitim, kültür ve sanatsal faaliyetler, ulaşım, iletişim ve rekreasyonel aktivitelerin gerçekleştirildiği meydan(lar) da kamusallık bağlamında iletişim ve etkileşim ara yüzleriyle beslenen mekanlar kapsamında kent boşluğundan kamusal kent mekanına evrilir.

Public space which is under the surveillance, control and pressure of capital and political authority, in paralell with the communication that provides to public space users and it becomes a place with interactions interfaces. As can be seen from the quatations one of the main elements of communal living: The square(s) where religious ceremonies, celebretions, trade, politics, educations, cultural and artictic activities, transportation, communucation and recreational activities are carried out from the past to the present, evolved from the urban space of the public urban space within the scope of the spaces fed by communucation and interaction interfaces.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

ii.Kamusal Kent Mekânı Olarak Meydan

Squares As a Public Urban Space

Sosyal davranışların temsil edildiği, biçimlendirildiği, toplumsal belleği oluşturan, eylemleri karşı karşıya getiren bir mekân olarak tanımlayabiliriz meydanları. Aynı zamanda da döneminin yaşam tarzı ve kültürünü yansıtan kamusal kent boşluklarıdır. Max Weber’in tanımıyla da kamusal alan paralelinde ise meydan; farklı sosyal sınıflardan, ırklardan, etnik yapılardan insanların karşılaştığı ve karşılıklı ilişkilerin, zıtlıkların, diyalogların, anlaşmaların yapıldığı alandır. Bu bağlamda araştırmanın ilk adımı olarak kavramsal okumalar sonrasında birçok meydan örneği araştırıldı. Bu örneklerden Paris Place de L’opera (Şekil.1) ve Buenos Aires Plaza de Mayo (Şekil.2) üzerine daha detaylı bir okuma, yapılan kavramsal okumalardan edinilen çıkarımlarla meydanın fiziksel ve sembolik oluşumlarını şekillendiren meydan bileşenlerini algılayabilmek ve kavrayabilmek amacıyla gerçekleştirildi.

We can define the squares as a place where social behavior is represented, designed, that creates social memory, and that confronts actions. It is also the public urban spaces that reflect the lifestlye and culture of its time. According to the definition of Max Weber, the square which is paralell to public sphere: is the are where people from different social classes, races, ethnicities meet, and mutual relations, opposites, dialogues, agreements are made. In this context, as the first step of the research, afther the conceptual readings many examples have anylzed. One of these examples, Paris Place de L’opera (Fig.1) and Buenos Aires Plaze de Mayo (Fig.2) was carried out in order to perceive and comprehend the components of the square that shape the pysical and symbolic formations of the square with the inferences obtained from the conceptual readings. Despite being a vacuum and transit situation in Paris Opera Square, public space is being realized with the Opera House. Palais Garnier which was completed in 1875, is one of the most important components that nourish and define the square. Due to the area defined as the square is open to vehicle traffic, the stopping point of the square has been the stairs of the Garnier Opera House. Another component that defines the square is the metro network, which has been serving the squre since 1903: two seperate entranes located on the square area and the Wall of the metro stair railing became another stop and meeting place of the square. Cafe de la Paix, which has become the symbol of the square has turned into a place that has been serving the publicitiy of the square and defining the square since 1862. Other areas around the square have been shaped in line with the use of temporary users and tourists and turned into hotels clothing stores and exchange offices. Although vehicle traffic is very heavy, it has the quality of supporting the user profile here.

Paris Opera Meydanı’nda bir boşluktan oluşma ve transit olma durumuna karşın Opera Binasıyla meydan kamusallığı gerçekleştiriliyor. 1875’de yapımı tamamlanan Palais Garnier meydanı besleyen, tanımlayan en önemli bileşenlerden biridir. Meydan olarak tanımlanmış alanın araç trafiğine açık olmasından dolayı meydanın duraklama noktası Garnier Opera Binası’nın merdivenleri olmuştur. Meydanı tanımlayan diğer bileşen ise 1903’ten beri meydana hizmet veren Metro Ağı; meydan alanı üzerinde konumlanmış 2 ayrı girişi ve metro merdiven korkuluklarının çeperi meydanın bir diğer durak ve karşılaşma mekânı olmuştur. Meydanın simgesi haline gelmiş Cafe de la Paix ise 1862’den beri meydan kamusallığına hizmet eden ve meydanı sınırlayan, tanımlayan mekâna dönüşmüştür. Meydan çeperindeki diğer alanlar ise geçici kullanıcıların, turistlerin kullanımları doğrultusunda şekillenip otel, giyim mağazaları ve döviz bürolarına dönüşmüştür. Her ne kadar araç trafiği çok yoğun olsa da buradaki kullanıcı profilini destekleme niteliğine sahip olmuştur.

Şekil 1. Paris, Place de L’opéra Bileşenleri Figure 1. Components of Place de L’opéra

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Buenos Aires’deki Mayo Meydanı’nda ise ölçek diğer meydanlara göre çok daha büyüktür ama bu büyüklük meydanı besleyen birtakım bileşenlerle desteklenmiştir, meydanın sınırları farklı işlevlerdeki mekânlarla belirgin kılınmıştır. Meydan olarak tanımlanmış alanın kısa kenarında 1882’de inşaatı tamamlanan Casa Rosada (Arjantin Hükümet Binası) yer almaktadır. Casa Rosada’nın karşısında, alanın diğer kenarında Buenos Aires Belediye Binası ve Buenos Aires Eski Hükümet Binası yer almaktadır ve güncel haliyle müze olarak kullanılmaktadır. Hükümet binasının önünde Monumento al General Manuel Belgrana anıtı yer alırken meydan parçasının ortasında ise meydanın simgesi olan Piramide de Mayo yer almaktadır. Burada gerçekleştirilen eylemler ise Piramide de Mayo merkezlidir. Taksim “Cumartesi Anneleri” gibi çocuklarını aramak, haklarını savunmak ve seslerini duyurmak için eylemler gerçekleştirilmesine benzer bir durum Mayo Meydanı’nda da “Plaza de Mayo Anneleri” tarafından gerçekleştirilmiştir. Meydan bu yönüyle Taksim Meydanı ile “temsiliyetin” meydanı olma durumu ve toplulukların sesini duyurma, hak arama mekânı olma yönüyle benzerlik göstermektedir.

In Mayo Square in Bueno Aires, the scale is much larger than other squares, but this size is supported by a number of components that feed the square, the boundaries of the square are made clear by spaces with different functions. Casa Rosada (Argentina Government Building), the construction of which was completed in 1882, is located on the short edge of the area defined as the square. In the face of Casa Rosada, on the other side of the area is the City Hall of Buenos Aires and the Former Government Building of Buenos Aires, and is currently used as a museum. The monumento al General Manuel Belgrana monument is located in front of the government building, while the center of the square is the Pyramid de Mayo, the symbol of the square. The actions carried out here are based in Mayo at the Pyramid. A situation similar to taking actions to call their children, to defend their rights and to make their voices heard, such as Taksim “Saturday Mothers(a group that has gathered weekly since the 1980s to silently protest political assassinations and state-forced)” was carried out by the “Plaza de Mayo Mothers” in Mayo Square. With this aspect, the square is similar to Taksim Square as the “representation” square and the way of making the voice of the communities an area of right seeking. When Opera Square, Mayo Square and Taksim Square are analyzed through the aerial photographs of the same scales, the green areas that feed the square and offer users the opportunity to stop / pause operate in a separate order from the square mass in Taksim Square. We can read that there is none at. Taksim Square becomes undefined with its versatile unlimitedness while there are structures holding the boundaries of both squares examined. In the square sections, while seeing the height of the square wall structures are approximately the same size, it is possible to observe the square gap in the Taksim Square, which has become imperceptible on the human scale with the density and skewness of the region, and the uneven scales around it.

Opera Meydanı, Mayo Meydanı ve Taksim Meydanı aynı ölçeklerdeki hava fotoğrafları üzerinden incelendiğinde ise meydanı besleyen ve kullanıcılara durma/duraklama olanağı sunan yeşil alanların Taksim Meydanı’nda meydan kütlesinden ayrı bir düzende işlediğini, Mayo Meydanı’nda meydan kütlesinden kopartılmayıp kütle içinde dağıldığı, Opera Meydanı’nda ise hiç bulunmadığını okuyabiliyoruz. İncelenen her iki meydan da meydan sınırlarını tutan yapılar bulunuyorken Taksim Meydanı çok yönlü sınırsızlığıyla tanımsızlaşıyor. Meydan kesitlerinde ise meydan çeper yapılarının yüksekliklerinin yaklaşık aynı ölçülerde olduğunu görürken, Taksim Meydanı’nda bölgenin yoğunluğu ve çarpıklığıyla birlikte insan ölçeğinde büyüklüğü algılanamaz hale gelen meydan boşluğunu ve etrafında yer alan dengesiz ölçeklerde yapılaşmayı gözlemlemek mümkündür.

Şekil 2. Buenos Aires, Plaza de Mayo Bileşenleri Figure 2. Components of Plaza de Mayo

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 3. Place de L’opera/ Plaza de Mayo/ Taksim Meydanı Karşılaştırması Fıgure.3 Place de L’opera/ Plaza de Mayo/ Taksim Square Comparasions

iii.İletişim ve Etkileşim Mekânı Olarak Meydan

iii..Place as a Space for Communication and Interaction

“Kentsel sahne, kent aktivitelerinin iletişim alanı olan; kentsel ortak mekân olarak meydanlar fiziksel boşluk olmanın ötesinde kentsel yaşama katkılarıyla toplumun kentlilik bilincinin güçlenmesini sağlayan, destekleyen mekânlardır. Kentsel mekân, bir sahne gibi, kent yaşamındaki aktivitelerin iletişim alanıdır.“ (Yusufoğlu, 2006) İletişim kurulacak kent mekânına sahip olduğu sürece meydanlarda bireyler/toplum etkileşim kurabilir. Etkileşim kurulan mekânlar da bağlamında, bellek aktarımlarına altlık oluşturur. Meydanı kamusallaştırır, aktif kullanıma yönlendirir. Meydanın ana bileşenleri de iletişim ara yüzü olup kentle toplum arası bir etkileşim sağlar. Yani iletişim, meydan için temel unsurlardan biridir. İletişim, “verici olarak adlandırılan zamansal-mekânsal bir evren ile alıcı denilen bir diğer zamansal-mekânsal evren arasında göstergeler dizgesi aracılığıyla her türlü duygu, düşünce, bilgi ve anlam iletimidir. (Yusufoğlu, 2006) İletişim ve paralelinde etkileşim için kaynak/gönderici: birey, toplum, topluluk; bildiri/ mesaj: ortaklıklar/zıtlıklar; alıcı/hedef: birey, toplum, topluluk, otorite olması gerekmektedir.

“The urban scene is the communication area of urban activities; Beyond being a physical space, squares are places that support and strengthen the urban consciousness of the society with their contributions to urban life. Urban space, like a scene, is the communication space of activities in urban life. ”(Yusufoğlu, 2006) As long as it has the city space to be communicated, individuals / society can interact in the squares. In the context of interacting spaces, it provides a basis for memory transfers. It publicises the square and directs it to active use. The main components of the square are the communication interface and it provides an interaction between the city and the society. So communication is one of the basic elements for the challenge. Communication is the transmission of all kinds of emotions, thoughts, information and meaning through a system of indicators between a temporal-spatial universe called a transmitter and another temporal-spatial universe called a receiver. (Yusufoğlu, 2006) Source / sender for communication and parallel interaction: individual, society, community; declaration / message: partnerships / opposites; buyer / target: it should be the individual, society, community, authority.

“İdeolojiler kalıcılık amaçlıyorlarsa, bu ancak o ideolojilerin, sürekliliğini istediği toplumsal düzenin mekânlarını üretmesiyle mümkün olmaktadır. Ulusal bütünlüğün oluşturulması kadar onun sürdürülmesi de önemlidir. Bunun için de bağlanılmak istenilen geçmişle belli bir süreklilik oluşturmak ve geçmişi geleceğe aktarabilmek gerekmektedir.” Henri Lefebvre

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

“If ideologies aim for permanence, this is only possible when those ideologies produce the spaces of the social order that they want to maintain. Its maintenance is as important as the establishment of national unity. For this, it is necessary to create a certain continuity with the past to be connected and to transfer the past to the future. ” Henri Lefebvre

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 4. İletişim ve etkileşim kavramlarının/ ara yüzlerinin Taksim Meydanı üzerinden irdelenmesi Figure 4. Examining the concepts and interfaces of communication and interaction over the Taksim Square

II.Bölüm

Part II

Taksim Meydan Çeperi Kapsamında İletişim/ Etkileşim Arayüzleri

Communication / Interaction Interfaces Within the Scope of Taksim Square Boundary

i.İletişim Ara yüzleri ve Kavramsal Etkileşim

i. Communication Interfaces and Conceptual Interaction

Sembolik iktidar savaşının, kentsel temsiliyetin sahnesi, çok sesliliğin etkileşim mekânı olan Taksim Meydanı da birçok meydan gibi zaman içinde dönüşüme uğrayıp, 1800’lerden beri kazandığı kimlikler “kullanılarak” otoritelerin güç, siyaset, politika arenası olmuştur. Günümüzde ise zaman getirisi sanayileşme, modernleşme ve hızlı kentleşme sonucunda, ekonomik, sosyal, teknik ve kültürel bir fenomen olan kapitalist metropol doğuşu (Talu, 2012) ve otorite müdahaleleriyle kent kimlikleri/bellekleri paralelinde mekânsal deneyimler farklılaşmıştır.

Taksim Square, which is the scene of symbolic power war, urban representation, and the place of interaction of polyphony, has been transformed over time like many squares and has been the power, politics and policy arena of the authorities by using the identities it has gained since the 1800s. Today, as a result of industrialization, modernization and rapid urbanization, spatial experiences have differed in parallel with urban identities / memories with capitalist metropolis

Şekil 5. İletişim ve etkileşim kavramlarının Taksim Meydanı sınır bileşenleriyle ilişkilendirilmesi

Figure 5. Association of communication and interaction concepts with Taksim Square boundary components

Bu farklılaşmaların sonucunda ise kamusal alanlar yok olmaya başlamış ya da sadece geçip gitmek için kullanılan alanlara dönüşüp; sosyal ve ortak kullanım işlevleri zarar görmüştür. Kamusal alan olarak tanımlanan mekânlarda kullanıcıların bir kısmı iletişim kuracak bir iletişim/etkileşim mekânına da ulaşamamıştır.

birth (Talu, 2012) and authority interventions. As a result of these, public spaces have begun to disappear or become areas that are used only for passing; social and communal functions are damaged. In the spaces defined as public spaces, some of the users could not reach a communication / interaction space to communicate.

İletişimin, paralelinde etkileşimin gerçekleştirilebilmesi için gerekli ara yüzler 2 boyutlu ve 3 boyutlu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır; 2 boyutlu ara yüzler; tabela, billboard, afiş, duvar, yüzeylerken 3 boyutlular; simge, anıt ve heykellerden oluşmaktadır. Bununla birlite iletişim için ara yüzler de tek başına yeterli değildir; toplumun, kentin tanımladığı meydana ait bellek kavramlarıyla fiziksel mekân ara yüzlerinin bir noktada ilişkilenebilmesi gerekmektedir.

The interfaces required for the communication to be realized in parallel are divided into two parts as 2-dimensional and 3-dimensional; 2-dimensional interfaces while signboard, billboard, poster, wall, surfacing, 3-dimensional: consists of icons, monuments and sculptures. Of course, interfaces for communication are not sufficient alone; It is necessary to relate the memory concepts of the square defined by the city and the physical space interfaces at some point.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 6. Taksim Meydan çeperi iletişim/etkileşim ara yüzleri

Figure 6. Taksim Square’s boundary communication / interaction interfaces

Bu ilişkilendirme sonucunda ise bu iletişim/etkileşim ara yüzleri ile temsil eden ve edilen mekân tanımlı hale gelir. Bu bağlamda da Taksim Meydanı’nın simgesel ve kavramsal temsiliyetini sağlayan iletişim ara yüzleri olarak, Maksem, Cumhuriyet Anıtı, Gezi Parkı, Atatürk Kültür Merkezi ve The Marmara Oteli başta olmak üzere Taksim Meydan sınır bileşenleri çerçevesinde tarihsel süreç dönüşümleri incelenmiştir.

As a result of this association, the space representing and communicating with these communication / interaction interfaces has become defined. In this context, as the communication interfaces that provide the symbolic and conceptual representation of Taksim Square, historical process transformations within the boundary components of Taksim Square, including Maksem, Republic Monument, Gezi Park, Atatürk Cultural Center and The Marmara Hotel, were analyzed.

III.Bölüm

Part III

Taksim Meydanı Sınır Bileşenlerinin ve Meydan’ın Tarihsel Dönüşümü

Historical Transformation of Taksim Square and Square Border Components

“…Yüzyılın ikinci yarısından sonra ne Talimhane ne de meydan 1940’ların başında hayal edilen tek parti çerçevesinde örgütlenmiş anıtsal tören alanı olarak yaşamaz. Yapılan uygulamalar, sınıfsal ve toplumsal ayrışmaları keskinleştirerek, geleceğe Taksim’i toplumsal çarpışmaların mekânı olarak taşır... Milli bayramlarda örgütlenen resmigeçitler bir türlü o arzulanan tadı veremez. Meydan sivilleşir, Talimhane sanayileşir.” Bülent Tanju 1

“... After the second half of the century, neither Talimhane nor the square lived as a monumental ceremonial space organized within the framework of the one-party imagined in the early 1940s. The practices carried by sharpening class and social divisions carry Taksim into the future as the venue for social collisions... The official passages organized during national holidays can’t give that desired taste. The square becomes civilized, Talimhane becomes industrialized. “ Bülent Tanju1

i.Bileşenler Çerçevesinde Zaman Çizelgesi

i.Timeline within components

1732’de inşa edilen, Taksime adını veren, Pera yerleşimi büyümesiyle ortaya çıkan su problemini çözmek için bölgeye, Belgrad Ormanı’ndan bentler ile gelen suların depolandığı ve şehre dağıtıldığı alan olan Maksem ile birlikte, dönüşümlere uğrayan meydan sınırları şekillenmiştir. 17. ve 18. yüzyıllarda, Pera’nın sınırını belirleyen mezarlıkları, gezinti yerleri ve Maksem ile tanımlanan Taksim bölgesi, 19. yüzyılın başında Topçu Kışlası’nın (Beyoğlu Kışlası / Taksim Kışlası) yapımıyla askeri bir işlev de kazanmış, tarih boyunca bölgenin karakterini şekillendirmiştir. Cumhuriyetin İlanından sonra, 1928’de alandaki fiziksel dönüşümleri tarihsel süreçte şekillendirecek olan Cumhuriyet Anıtı’nın inşasıyla anıtsal tören alanı olarak tanımlanmıştır. 1936’da Henri Prost’un görev başlangıcıyla birlikte, Taksim Meydanı için Dönüm noktası olma niteliği taşıyan kararlar alınmıştır. Biten bir dönemin simgesi olan ama meydanı, avlusunda düzenlenen çeşitli etkinlikler, konserler, cambaz gösterileri, at yarışları gibi kamusal aktivitelerle besleyen Topçu Kışlası Henri Prost’un konut ve sosyal etkinlik yapıları inşaası önerisiyle yıkılmış yerine ise tören alanı sahnesi olarak planlanmış, günümüzün bellek mekânı olan Gezi Parkı o dönemki adıyla Taksim Gezisi yapılmıştır.

In order to solve the water problem that was built in 1732, which gave Taksim its name, which resulted in the growth of pera settlement, the boundaries of the transformational square were shaped with Maksem, which is the area where the water coming with bents from the Belgrad Forest is stored and distributed to the city. 17th and 18th. In the 19th century, the Taksim region, defined by cemeteries, promenades and Maksem, which set the border of Pera, was built in the 19th century. At the beginning of the 20th century, he gained a military function with the construction of Artillery Barracks (Beyoğlu Barracks / Taksim Barracks) and shaped the character of the region throughout history. After the Announcement of the Republic, it was defined as a monumental ceremonial area with the construction of the Republic Monument, which will shape the physical transformations in the field in the historical process in 1928. In 1936, with the beginning of Henri Prost’s mission, decisions were made to be a turning point for Taksim Square. The artillery barracks, which is a symbol of an era that ends but feeds the square with various activities, concerts, scamming shows, horse racing, was demol-

1. Bilge Yıldırım, 2014.Kamusal Alanın Üretimi: Taksim Meydanı Doktore Tezinden erişilmiştir.

1. Bilge Yıldırım, 2014. accessed from the thesis of “Kamusal Alanın Üretimi: Taksim Meydanı”

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 7. Taksim Meydan sınır bileşenlerinin tarihsel süreci, bileşenler için dönüm noktası olma niteliğine sahip olaylar Figure 7. Taksim Square’s boundary communication / interaction interfaces

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

1939’da meydanı besleyen en önemli yapılardan biri olan Atatürk Kültür Merkezi’nin ilk adıyla Opera Binasının temelleri atılmıştır.1969’da AKM’nin açılışıyla birlikte Taksim ve paralelinde meydan yeni bir kimlik kazanmıştır. Taksim’de yapımlar devam ederken fiziksel ve sembolik yıkımlar da daha belirgin hale gelmiştir. Dalan döneminde Tarlabaşı Bulvarı “projesine” başlanmış, İstiklal Caddesi trafiğe kapatılmış, Talimhane’de otel inşaatları başlamış, yayalaştırma projesi kapsamında Kışlanın yeniden yapımı gündeme gelmiş Tarlabaşı Bulvarı Tünel inşaatı, Yayalaştırma projesi gerçekleştirilmiştir. Taksim, 1977 1 Mayıs’tan sonra ilk defa bir iletişim/etkileşim mekânına dönüşmüş; meydan bileşenleri mücadelenin simgesel temsilini gerçekleştirmiştir. Kavramların, oluşumların temsiliyete indirgendiği Taksim Meydanı’nda 2017’de iktidarın özel hassasiyeti ve önceliklenin temsili olan Camii inşaatı başlamıştır. 2018’de ise Taksimin belleğini, kamusal mekânın Taksim’deki tanımını oluşturan, cephesi de tarihsel süreçte bir iletişim ara yüzüne dönüşmüş Atatürk Kültür Merkezi ihtiyaç programı ve inşaat alanı şişirilerek yeniden yapılmak üzere yıkılmıştır.

ished by Henri Prost’s proposal to build residential and social activity structures, Instead, the first name of the Atatürk Cultural Center, which was one of the most important buildings that fed the square, the Foundations of the Opera House were laid. In 1969, with the opening of the AKM, taksim and parallel square gained a new identity. While the productions were underway in Taksim, physical and symbolic destruction became more pronounced. Tarlabaşı Boulevard “project” was started during the Palan period, Istiklal Street was closed to traffic, hotel constructions began in Talimhane, the reconstruction of the barracks was brought up within the scope of the pedestrianization project, Tarlabaşı Boulevard Tunnel construction, Pedestrianization project was carried out. Taksim became a place of communication/ interaction for the first time since May 1, 1977; the challenge components have performed the symbolic representation of the struggle. In Taksim Square, where concepts and formations are reduced to representation, the construction of the Mosque, which is a representative of the special sensitivity and priorities of the power, began in 2017. In 2018, the memory of Taksim, the definition of the public space in Taksim, the façade of the Ataturk Cultural Center, which has become a communication interface in the historical process, has been demolished to be rebuilt by inflating the need program and construction area.

ii.Hava Fotoğrafları Üzerinden Meydan Dönüşüm Okuması Çalışmanın bu aşamasında, zaman çizelgesindeki verileri; müdahaleleri ve boşaltmaları daha iyi okuyabilmek adına hava fotoğrafları üzerinden meydan bileşenlerini ve meydan çeperlerinin dönüşüm okumaları, veri görselleştirmeleri gerçekleştirildi.

ii. Reading Square Transformations on Aerial Photos At this stage of the study, the data on the timeline; conversion readings and data visualizations of the square components and square boundary were performed through aerial photos in order to better read interventions and unloadings.

Dönüşümler incelendiğinde 1965, 2001, 2013, 2017, 2018 yılları Taksim Meydanı için dönüm noktası olma niteliği taşımaktadır. Fiziksel dönüşümler beraberinde kavramsal yok oluşlara, değişimlere sebep olmuştur. Bireylerin, toplumun; asıl kullanıcıların kentli olma hakkı gözetilmeden, olası sonuçları düşünülmeden birçok zarar verici, “kamusallık bağlamında” fiziksel ve kavramsal olarak kamusallığı güçlendirmesi hedeflenen ama sonucunda kamusallaşmadan

When the transformations are examined, the years 1965, 2001, 2013, 2017, 2018 are the turning point for Taksim Square. Physical transformations have led to conceptual extinctions and changes. Individuals, society; It is clearly read that there have been interventions that are intended to strengthen publicity physically and conceptually in the context of “publicity”, without considering the right of

tamamen uzaklaştırmış müdahalelerde bulunulduğunu net bir şekilde okunmaktadır. Süreç boyunca Taksim Meydanı santim santim kavramsal ve fiziksel olarak boşaltılıp, kent belleği zedelenmiş, oluşan boşluklar ise betonla doldurulup, tanımsız, kullanışsız ve verimsiz bir alana dönüştürülmüştür. Kent belleği bir kent boşluğu haline gelmiştir. Meydanı besleyen bileşenler yerini sermaye odaklı oluşumlara bırakmış; Taksim geçici kullanıcıların “meydanı” olmuştur.

the original users to be urbanised, without considering the possible consequences, but as a result completely removed from publicization. During the process, Taksim Square was emptied conceptially and physically, and the city memory was damaged, and the gaps formed were filled with concrete and converted into an undefined, inuseless and inefficient area. Urban memory has become a city space. The components that feed the square have been replaced by capital-oriented formations; Taksim has been the “square” of temporary users.

“...Büyük ölçekli otel inşaatının yanı sıra Taksim bölgesine otel fenomeninin girişi ile Talimhane, İstiklal, Galata, Sıraselviler mutenalaşır ve pek çok küçük otelden oluşan bir turist yatakhanesi halini alır. “ Bülent Tanju

“... In addition to the construction of large-scale hotels, the Taksim region becomes a tourist dormitory consisting of talimhane, istiklal, galata, sirasands with the entrance of the hotel phenomenon and many small hotels. “ Bülent Tanju

“Kent ortamında otellerin inşası, Taksim’de ölçeğin değişmesi,kamusalalanınözelleşmesianlamınagelirkenbir yandan da temsil sahnesinin aktörlerinin değişmesidir.” Birge Yıldırım

“The construction of hotels in the urban environment means changing the scale in Taksim, the privatization of the public space, while changing the actors of the representation scene. “ Birge Yıldırım

Yapılan müdahaleler Bülent Tanju’nun (2007) deyişiyle, sınıfsal ve toplumsal ayrışmaları keskinleştirerek, geleceğe Taksim’i toplumsal çarpışmaların mekânı olarak taşımış, meydanı sivilleştirmiştir. Meydan süreç içerisinde bir farklılık ve özgürlük mekânı olmaktan çok, ne şekilde giyinileceği ve hareket edileceği önceden belirlenmiş olan, bu kurallara uymayanları dışlayan, farklılıklara ve karşılaşmalara kapalı steril bir alana dönüştürülmüştür.

The interventions, as Bulent Tanju (2007) said, sharpened class and social divisions, moved Taksim into the future as the venue for social battles and civilized the square. The square is not a place of difference and freedom, but in the process that has been transformed into a sterile space that is closed to differences and encounters, which are predetermined in how to dress and act, exclude those who do not comply with these rules, and are closed to differences and encounters.

“Oteller fonksiyonel olarak turizm ekseninde temsil sahnesine giriş yaparken, Taksim Meydanı yeni kullanıcıları olan turistlerin varsayılan beklentilerine uygun olarak, eğlence, yeme-içme, alışveriş yapma gibi aktivitelere olanak sağlayacak şekilde yeniden kurgulanır. Bu kurgunun arka planında en önemli etken 1980 darbesidir. Darbe bir önceki dönemin, ithalat, yabancı sermaye, döviz denetimi ile uluslararası rekabetten korunmuş ulusal kalkınma politikalarını altüst eder.” (Keyder, 2000)

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

“While hotels functionally enter the representation scene on the tourism axis, Taksim Square is rebuilt in accordance with the default expectations of tourists with new users, enabling activities such as entertainment, eating and drinking, shopping. The most important factor in the background of this fiction is the 1980 coup. The coup undermines the national development policies of the previous period, protected from international competition through import, foreign capital, foreign exchange control.”(Keyder, 2000)

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 8.Taksim Meydan sınır bileşenlerinin ve meydan çeperinin tarihsel süreç, dönüşüm okumaları

Figure 8. Historical process and transformation readings of Taksim Square boundary components and square area

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 8.2 Taksim Meydan sınır bileşenlerinin ve meydan çeperinin tarihsel süreç, dönüşüm okumaları

Figure 8.2 Historical process and transformation readings of Taksim Square boundary components and square area

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

IV.Bölüm

Part IV

Taksim Meydan Tahayyülleri

Taksim Square Imaginations

-Yapılmış, yapılmakta olan ve yapılacak müdahalelerin sonuçları neler olabilir? -Meydanda nasıl bir gelecek tahayyülü söz konusu olabilir?

-What are the consequences of interventions that have been made, are being done, and will be done? -What kind of future imagination can be in question in the square?

Bu soruları yanıtlamak için meydanın dünü ve bugünü tahayyüllerini de gerçekleştirmek gerekmektedir. Dünün ve bugünün oluşumları bugünden sonrasının senaryosunu şekillendirecektir. Çalışmanın bu aşamasında Taksim Meydanı’nın dünü, bugünü imajlanıp temsil edilmeye çalışılmış ve tüm bu araştırma sürecinde elde edilen verilerle Taksim Meydanı’nın bugünden sonrası için senaryolar üretilip foto-kolaj yöntemiyle tahayyül edilmeye çalışılmıştır.

To answer these questions, it is necessary to realize the past and present imaginations of the square. The formations of yesterday and today will shape the scenario of the future. At this stage of the study, the past and present of Taksim Square were tried to be represented and represented, and with all the data obtained during this research process, scenarios were produced for the future of Taksim Square, and it was tried to be imagined by photo-collage method.

Şekil 9. Taksim Meydanı karar politikalarının imgelenmesi Figure 9. Imagination of Taksim Square decision policies

i.Yesterday

i.Dün

-Taksim of Layers-

-Katmanların Taksimi-

Concepts: Urban memory, space, public, destruction, layer, encounter, residence, culture building, communication + interaction

Kavramlar: Kent belleği, mekan, kamusal, yıkım, katman, karşılaşma, mesken, kültür inşası, iletişim+etkileşim

Actor: Residents of Taksim and its surroundings, segregated community segments, Topçu Barracks, Republic Monument, Atatürk Cultural Center, Taksim Gezisi

Aktör: Taksim ve çevresini mesken tutanlar, ayrıştırılmış toplum kesimleri, Topçu Kışlası, Cumhuriyet Anıtı, Atatürk Kültür Merkezi, Taksim Gezisi

Publicity: Overlapping layers Kamusallık: Üst üste binmiş katmanlar

Taksim Meydanı’nın dününde kamusallık, farklı zaman dilimlerinin çakıştırılmasıyla mümkün hale gelmiştir. Ayrı zaman dilimlerinde Taksim hiçbir zaman tek başına, tam anlamıyla “meydan” olamamıştır.

Publicity in Taksim Square was made possible by overlapping different time periods. Taksim has never been a “square” on its own in separate periods of time. Events, meetings, encounters at Taksim Municipality Garden in the 1930s at the Taksim Municipality Casino in the 1950s; with some activities and functions (demonstrations, races, football competitions, accommodation areas, etc.) that the Topçu Barracks feed and define the square, Taksim has somehow turned into a public urban space. Even though the surface / interface that limited the square and holding the northern part of the square disappeared in the period after the demolition of the barracks, the square started to gain its cultural identity in 1943 with the construction of the Taksim Trip, which it established the foundations in the context of Taksim and made the conceptual formations present.

1930larda Taksim Belediye Bahçesi’nde 1950lerde Taksim Belediye Gazinosu’nda gerçekleştirilmiş etkinlikler/buluşmalar/karşılaşmalar; Topçu Kışlası’nın meydanı beslediği, tanımladığı birtakım aktiviteler ve işlevlerle (gösteriler, yarışlar, futbol müsabakaları; konaklama alanları vb.) Taksim bir şekilde kamusal bir kent mekânına dönüşmüştür. Kışlanın yıkımından sonraki dönemde meydanı sınırlandıran, meydanın kuzey kısmını tutan yüzey/ ara yüz yok olmuş olsa da 1943’te, Taksim bağlamında temellerini kurduğu, kavramsal oluşumları bugünkü haline getiren Taksim Gezisinin yapımıyla meydan kültürel kimliğini kazanmaya başlamıştır. Atatürk Kültür Merkezi de maruz kaldığı birçok müdahaleye rağmen, düzenlenen etkinlikler, Taksimin ve paralelinde İstanbul’un kimlik oluşumunu destekleyen iletişim/etkileşim aktivitelerine bir karşılama ve karşılaşma mekânı olarak meydanı beslemiş, sınırlarını tanımlı kılmıştır. Atatürk Kültür Merkezi’nin sosyal altyapı sağladığı kavramsal ve fiziksel işlevler/oluşumlar döneminin simgesi olmuş Maksim ve Kristal Gazinoları gibi mekânlarla belirli bir zaman aralığında desteklenmiştir. Tüm bu farklı zaman dilimlerinde hem fiziksel varoluş hem de kültür inşası sürecinde yer alan “bileşenler” üst üste okunduğunda; burada var olmak isteyen kesimleri, fikir ayrılıklarını, Taksim Meydanı’nı mesken tutanları; “iktidar” ve tutumları etrafında şekillenmiş mekanlar bir şekilde kabul ederse, Taksim bir “meydan” olarak tanımlanabilir.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Despite the many interventions that Atatürk Culture Center has undergone, the organized events have fed the square as a welcome and meeting place to the communication / interaction activities that support the identity formation of Taksim and in parallel, and defined its borders. The conceptual and physical functions / formations provided by Atatürk Cultural Center were supported by venues such as Maksim and Kristal Casinos, which became the symbol of the era. When the “components” involved in both physical existence and culture building process are read one after another in all these different time periods; the people who want to exist here, the differences of opinions, the ones holding Taksim Square; Taksim can be defined as a “square” if it accepts spaces shaped around “power” and attitudes.

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 10. “Katmanların Taksimi”. Taksim Meydan sınır bileşenlerinin ve meydan çeperinin tarihsel süreç, dönüşüm okumaları sonucu Taksim Meydanı’nın “dün” tahayyülü; meydanı tanımlı kılan iletişim ve etkileşim mekanları/ ara yüzleri

Figure 10. “Taksim of layers”. As a result of the historical process and transformation readings of the Taksim Square boundary components and square wall, the “yesterday” imagination of Taksim Square: communication and interaction spaces / interfaces that define the square

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

ii.Bugün

ii. Today

-Kentin “Boşluğu”-

-The “Void” of the city-

Kavramlar: Kent boşluğu, alan, tanımsızlık, soylulaştırma, müdahale, iktidar

Concepts: Urban space, space, undefined, gentrification, intervention, power

Aktör: Geçici kullanıcılar, iktidar, Taksim Camii, kimliğini yitirmiş mekanlar/bileşenler: Cumhuriyet Anıtı, AKM, Gezi Parkı, “gözetim”

Actor: Temporary users, power, Taksim Mosque, unidentified places/components: Republic Monument, AKM, Gezi Park, “surveillance”

Kamusallık: Hafıza birikimleri, düş imgeleri

Publicity: Memory accumulations, dream images

“Kamusal alan asayiş bağlamında değil toplumsal psikoloji bağlamında tekinsizdir” Uğur Tanyeli

“Public space is uncanny in the context of social psychology, not in the context of public order” Uğur Tanyeli

Taksim’in bugününde kamusallığın ve “meydan” olma durumunun sadece hafızalarda canlandırılabildiği, betonlaştırılmış bir kent boşluğuyla karşılaşıyoruz. Kamusallığı besleyen meydan yapıtaşları iktidar tarafından, kendi öncelikleri ve tutumları doğrultusunda fiziksel ve kavramsal yıkıma uğratılmıştır. Otoritenin talepleri her oluşumun üstünde konumlanmaktadır.

In Taksim’s today, we encounter a concrete city space where publicity and the status of being a “square” can only be revived in memory. The square building blocks that feed publicity have been destroyed by the power in accordance with their own priorities and attitudes. The demands of the authority are positioned above each formation.

7/24 gözetlenme söz konusudur. Görmek, görülmek kamusal alanın varoluş; özel alandan farkı, farklı gözlerden, perspektiflerden görülmek ve farklılıkları görmek Arent’in deyişiyle ”insanın gerçeklik duygusunu oluşturup desteklemektedir” (Arendt, 1961). Gözetim kavramının bir problem haline gelişi de güvenlik meselesini bir sektör olarak yerleşmesi , bir ideolojiyle bütünleşmesi ve Taksim Meydanı’nda gözetimin yeni durumunun “kontrol ve terbiye eden”2 görme/izleme durumunun gerçekleştirilmesiyle oluşmuştur. Meydan olarak tanımlanmış alanı kaçınılmaz olarak hem sermayenin hem de politik otoritenin gözetimi, denetimi ve baskısı altındadır. Metro yapımıyla Taksim Meydanı’nın transfer alanı olma durumu azalmış ama bununla birlikte toplumun

There is a 24/7 surveillance. To see, to be seen, the existence of the public space; different from the special area, being seen from different eyes, perspectives and seeing differences, as Arent put it, “creates and supports a sense of reality” (Arendt, 1961). The concept of surveillance became a problem, and the security issue was settled as a sector, integrated with an ideology and the new state of surveillance in Taksim Square was created by the realization of the “controlling and decent”2 vision/monitoring situation. This area, defined as a square, is inevitably under the supervision, supervision and pressure of both capital and political authority. The status of being the transfer area of Taksim Square has decreased with the construction of the metro, but with this time it has lost the quality of being a stoppage point during the transfer

2. Tansel Korkmaz, 2020.AURA İstanbul-Bahar’20 Proje Sunumları, Taksim Meydanı gözetim sorunsalı

2. Tansel Korkmaz, 2020.”AURA İstanbul-Bahar’20 Proje Sunumları”, Taksim Square’s surveillance problem

transferi sırasında duraklama noktası olma niteliğini kaybetmiştir. Sermaye odaklı hedeflere, geçici kullanıcılara hitap etmiştir. Kullanıcı profili değiştikçe mekânsal dönüşümler gerçekleşmiş; mekânsal dönüşümler gerçekleştikçe de kullanıcı profilleri değişmiş; bir dönüşüm döngüsüne girilmiştir. Taksim’in yeni aktörlerinin gerçek bir kent deneyimine ihtiyacı yoktur. Dolayısı ile meydan, park, cadde özelleşip güzelleşirken bakılan ve tüketilen nesnelere indirgenir ve kent peyzajı bağlamından kopartılmıştır (Yıldırım, 2014) . Taksim’e giren her fiziksel öge değişen iktidarın savaş alanına dönüşmüştür. Taksim artık bir meydan değil, tüketilen nesnelerin mekânı olmuştur. Bir kavramı ya da işlevi barındırmak/bulundurmak yerine bu kavramın/işlevin simgesi, işareti haline gelmiştir, varlıkların oluşumları da temsiliyete indirgenmiştir. Eklemlenmeye çalışılan yeni “kamusallık” teşvik amaçlı mekânlar temsiliyetin ağırlığında ezilmiş; iktidarların öncelikleri ve hassasiyetleri bağlamında görünmez kılınmıştır. Yapılan kamusallaştırma müdahaleleri de mekânı ödünç almaktan bir adım öteye gidememiştir. Kışlanın talim alanından 1930larda Sedad Hakkı Eldem ve Seyfi Arkan’ın da planlamalarıyla konut bölgesine dönüştürülmüş Talimhane sanayileşmiş; meydanın yeni kullanıcılarının taleplerini karşılamak için ve rant kaygılarıyla bir otel bölgesine dönüşmüştür. Tarlabaşı da yine farklı dönemlerde otoritelere kurban edilmiş; “soylulaştırma” adı altında “hiçleştirilmiş” ve “kimsesizleştirilmiştir”.

of the community. It appeals to temporary users to capital-oriented goals. Spatial transformations occurred as the user profile changed; user profiles have changed as spatial transformations take place; has been entered into a conversion cycle. Taksim’s new actors do not need a real urban experience. Therefore, the square, park, street are reduced to objects that are looked at and consumed while they are privatized and beautiful, and removed from the context of the urban landscape (Yıldırım, 2014). Every physical element that enters Taksim has become a war zone of changing power. Taksim is no longer a square, it has become the place of the objects consumed. Instead of hosting/possessing a concept or function, the symbol/function of this concept has become a sign, and the formations of the entities have been reduced to representation. New places to promote “publicity” that are being tried to be put in place have been crushed at the weight of representation; invisible in the context of the priorities and sensitivities of the governments. The publicization interventions also failed to go one step further than borrowing the place. Talimhane industrialized, which was converted from the barracks’s training area into a residential area in the 1930s with the plans of Sedad Hakki Eldem and Seyfi Arkan; To meet the demands of new users of the square and with an annuity concerns, it has become a hotel area. Tarlabaşı was also sacrificed to the authorities at different times; “nobility” and “orphaned”.

İletişim ara yüzleri olarak tanımlanabilen farklı dillerde tabelalar, afişler meydan genelinde Taksim’in yeni işgalcileri olmuştur. Müdahaleler Taksim Meydan bileşenlerini bağlama yabancılaştırmış; düşünce biçimleri, tutumlar ve kavramlarla olan ilişkileri yoksunlaştırmıştır. Bülent Tanju’nun deyişiyle3, müdahaleler sınıfsal ve toplumsal ayrışmaları keskinleştirerek, bugüne Taksim’i toplumsal çarpışmaların mekânı olarak taşımıştır. Meydan sivilleşmiş, Talimhane sanayileşmiştir. (Tanju, 2007)

Signs and banners in different languages, which can be defined as communication interfaces, have become the new invaders of Taksim throughout the square. Interventions alienated the components of Taksim Square; ways of thinking, attitudes and relationships with concepts. In the words of Bulent Tanju3, interventions have sharpened class and social divisions, and have carried Taksim as the venue for social collisions. The square is civilized, Talimhane is industrialized. (Tanju, 2007)

3. Bilge Yıldırım, 2014.Kamusal Alanın Üretimi: Taksim Meydanı Doktora Tezinden erişilmiştir.

3. Bilge Yıldırım, 2014. accessed from the thesis of “Kamusal Alanın Üretimi: Taksim Meydanı”

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 11. “Kentin Boşluğu”. Taksim Meydan sınır bileşenlerinin ve meydan çeperinin tarihsel süreç, dönüşüm okumaları sonucu Taksim Meydanı’nın “bugün” tahayyülü; fiziksel ve sembolik yıkımlar. Bağlama yabancılaşan bileşenler Figure 11. “The Void of the City”. Taksim Square’s “today” imagination as a result of the historical process and transformation readings of the Taksim Square boundary components and square wall; physical and symbolic destructions. contex alienated components

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 12.1 “Bugünden Sonra”. 2023 tahayyülü.Yayalaştırma projesi 2. aşaması, meydan çeper yollarının araç trafiğine kapatılması, Maksem ve Aya Triada Kilisesi yıkımı. Fıgure 12.1 “The day after today”. Imagination of 2023. 2nd stage of the project, closure of the roads of the square roads to vehicle traffic, the destruction of Maksem and Aya Triada Church.

iii.Bugünden Sonra

iii. The Day After Today

-Dünün Normali Bugünden Sonranın Distopyası-

-Yesterday’s Normal is a Dystopia for The Day After Today-

Kavramlar: Boşluk, alan, tanımsızlık, soylulaştırma, müdahale, iktidar, yok oluş, mekân-kırım

Concepts: Space, space, undefined, noble, intervention, power, extinction, space-crime

Aktör: Geçici kullanıcılar, iktidar, Anıt, AKM, Cami, kimliğini yitirmiş mekanlar/bileşenler, “gözetim”

Actor: Temporary users, power, power priorities, Republic Monument, AKM, Taksim Mosque, identities lost places/components, “surveillance”

Kamusallık: Ütopya Publicity: Utopia Bu aşamada tarihsel süreçte gerçekleşmiş eylemlerden, fiziksel ve sembolik değişim, dönüşüm ve kayboluşlardan referanslarla gerçekleşmesi olası ve spekülatif Taksim Meydanı gelecek tahayyülleri için senaryolar oluşturulmuştur.

At this stage, speculative scenarios have been created for future visions of Taksim Square, which is likely to take place with references from actions, physical and symbolic changes, transformations and disap-

Şekil 12.1 “Bugünden Sonra”. 2023 tahayyülü. Maksem yıkımı sonrası meydanda kılınan sosyal mesafeli cuma namazı. Fıgure 12.1 “The day after today”. Imagination of 2023. Social distance friday prayer performed in the square after Maxem destruction.

Yıl 2023

pearances that took place in the historical process. Year 2023

Yayalaştırma projesinin 2. etabına geçilip, Sıraselviler, Tak-ı Zafer, İnönü ve Mete Caddeleri yıllardır problem olarak görülen araç trafiğine kapatıldı. Yayalaştırma projesi kapsamında Aya Triada Kilisesi yıkıldı. Camii projesinin ilk aşamalarındaki kararlardan biri olan Maksem yıkımı gerçekleştirildi. AKM’nin daha görünür olması için de gerekli olduğu savunulan “meydan soylulaştırma” çalışmaları devam ediyor. Yayalaştırma projesinin ve AKM’nin açılmasıyla meydan kamusallığının yeniden kazanılabileceği söylemlerinde bulunuldu. Turistlerin güvenliğini sağlamak ve istenmeyen durumlara kısa sürede müdahale edebilmek adına güvenlik kameraları çoğaltıldı. Covid-19 nedeniyle tamamlanma süreci aksayan camii açıldı; sosyal mesafe göz önünde bulundurulup namaz meydan zemininde kılındı.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

The second stage of the pedestrianization project was started and Sıraselviler, Tak-ı Zafer, İnönü and Mete Streets were closed to vehicle traffic, which has been a problem for years. Within the scope of pedestrianization, Aya Triada Church was destroyed. Maksem demolition, one of the decisions in the early stages of the mosque project, was make real as they planned. The “square gentrification” studies, which are claimed to be more visible than the “square” piece of the AKM, continue. It was rumored that with the opening of the new pedestrianization project and the AKM, publicity of the square could be regained. Security cameras have been reproduced to ensure the safety of tourists and to respond to potential undesirable situations in a

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 13. “Bugünden Sonra”. 2023 tahayyülü. Prost’un Gezi Parkı projesi yapım kararı ve gerçekleştirilen mücadele.

Fıgure 13. “The day after today”. Imagination of 2023. Competition for AKM production; Prost’s Gezi Park project decision and the occupy.

Yıl 2023

short time. Due to Covid-19 pandemic, the mosque, whose completion process was opened; according to social distance rules was taken into consideration and the pray performed on the ground.

Yıkım ve tekrar yapım sürecinde birçok tartışmaya sebebiyet veren Atatürk Kültür Merkezi inşaatı durduruldu. AKM için yeni bir yarışma açıldı ve yarışma sonucu açıklanana kadar yıkım kararı ertelendi. Yarışma süreci devam ederken Taksim Meydanı’nda kamusallığının kayboluş nedeni olarak, Henri Prost’un Gezi Parkı’ndaki projesinin tam olarak gerçekleştirilmemesi gösterildi. Gezi Parkı’nda Prost Projesi inşaatı başlatma kararı alındı. Sonrasında ise 2013’te verilen mücadele yeniden gerçekleştirildi. Gerçekleştirilen eylemler sırasında Atatürk Kültür Merkezi’nin ekran olarak tasarlanmış inşaat halindeki cephesine fileler ve halatlarla pankartlar asıldı.

Year 2023 Ataturk Cultural Center construction, which caused a lot of controversy during the demolition and reconstruction process, was stopped. A new contest was opened for the AKM and the decision to demolish was postponed until the result of the contest was announced. While the competition process was continuing, it was shown that Henri Prost’s project in Gezi Park was not fully realized as the reason for the loss of his publicity in Taksim Square. It was decided to start the construction of the Prost Project

Şekil 14. “Bugünden Sonra”. 2025 tahayyülü. Kavramsal ve sembolik olarak altı boşaltılan meydan zemininin çökmesi.

Fıgure 14. “The day after today”. Imagination of 2025. The collapse of the square, which has been emptied conceptually and symbolically.

Yıl 2025

in Gezi Park. Then, the struggle in 2013 was carried out again. During the actions carried out, banners and nets were hung on the facade of the Atatürk Cultural Center under construction, which was designed as a screen.

Yıllardır uğradığı hem kavramsal hem fiziksel boşaltma sonucunda beton kütlesine dönüşmüş meydan zemini, katmanlaşmış yükler ve müdahalelere maruz kaldı. Yayalaştırma projesinin 2. adımı olan meydan ve çeperini yayalaştırma projesi kapsamında Sıraselviler, Tak-ı Zafer, İnönü ve Mete Caddeleri yıllardır problem olarak görülen araç trafiğine kapatılması süreci devam ederken metro tadilat çalışmalarının da sürdüğü dönemde çökme gerçekleşti. Yıllarca oyulmuş, altı boşaltılmış meydanda gerçekleşen bu çökme Cumhuriyet Anıtı’na kadar uzanan derin zemin çatlaklarını da beraberinde getirdi.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Year 2025 As a result of both conceptual and physical unloading, the ground floor, which has been transformed into a concrete mass, was subjected to stratified loads and interventions. As part of the pedestrianization project, which is the second step of the pedestrian and pedestrian project, Sıraselviler, Tak-ı Zafer, İnönü and Mete Streets continued to be closed to vehicle traffic, which has been seen as a problem for years, while the subway renovation works continued to collapse. This collapse, which took place in the square

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 15. “Bugünden Sonra”. 2026 tahayyülü. Açılan solucan deliği ve iktidar tarafından zaman akışına müdahale; 2013’te Kışla projesinin onaylanması

Fıgure 15. “The day after today”. Imagination of 2026. Wormhole drilled and intervention in the flow of time by the government; Approval of the Barracks project in 2013

Yıl 2026

that was carved and emptied for years, brought deep ground cracks extending to the Republic Monument.

Manyetik solucan deliği teorileri, yapılan çalışmalar sonucunda gerçekleştirildi. Açılan delikle birlikte yayalaştırma projesini planlandığı gibi gerçekleştirmek için 2013’e Gezi Mücadeleri’nin sürdüğü günlere gidildi. İktidar yalnızca geleceğe yönelik müdahaleler yapmakla kalmayıp, geçmişe de müdahalelerde bulunarak Taksim Meydanı’nın bellek mekan oluşunu yok eden ve kimlik tanımlarını hiçe sayan dönüşümü başlattı. Bünyesinde alışveriş mağazaları, döviz büroları, tur acentaları ve III.Selim Kışla Oteli’ni barındıran “Yeni Tarihi Eser” Kışla projesi için yapım kararı alındı.

Year 2026 The theories of Magnetic wormhole were realized as a result of the studies. In order to realize the pedestrianization project with the hole opened as planned, The time got back the days of the Occupy Gezi Movement in 2013. The government initiated not only interventions for the future, but also interventions in the past, initiating the transformation that destroyed Taksim Square as a memory space and ignored its identity definitions. The construction decision was taken for the “New His-

Şekil 16. “Bugünden Sonra”. 2021 tahayyülü. Açılan solucan deliği ve iktidar tarafından zaman akışına müdahale; 2013’te Kışla projesinin onaylanması

Fıgure 16. “The day after today”. Imagination of 2026. Wormhole drilled and intervention in the flow of time by the government;Approval of the Barracks project in 2013

Yıl 2021

torical Artifact” Barracks project, which includes shopping stores, exchange offices, tour agencies and which named Selim III Barracks Hotel.

Zaman yolculuğu sırasında akış değiştirildi. 2021 Taksim Meydanı’nda kışla ve AKM projeleri tamamlandı. Taksim Meydanı ve çeperi artık tamamen turistlerin meydanı. Otorite istekleriyle, öncelikleriyle şekillenen düzen hala devam etmekte. Gözetlenme durumu yoğun; kontrol eden görme, gözetleme, izleme söz konusu. Mekanlar ve diğer oluşumlar turistlerin olası talepleri üzerinden şekillenmiş durumda. Meydanda ve İstiklal Caddesi genelinde neredeyse hiç Türkçe tabela kalmadı. Saç ekim merkezi reklamları ve bayraklar tüm meydanı ele geçirmiş durumda. “Eski Taksim Meydanı’na kavuşacağız!” sloganlarıyla yapımı tamamlanan Kışla ile “yeni tarih oluşturmaya” çalışıldı; kamusallık ve eski meydan geri getirilemedi. Taksim Meydanı’nın ve tüm bileşenlerinin kimlikleri yok edildi, tanımsız ve işlevsiz kılındı.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Year 2021 The race(time) was changed during the time travel. Barracks and AKM projects were completed in Taksim Square in 2021. Taksim Square and its periphery are now completely a square for tourists. The order designed by authority demands and priorities still keep on. Surveillance situation is resuming; controlling vision, surveillance, monitoring. The venues and other formations are designed by the possible demands of the tourists. There are almost no Turkish signs left in the square and across Istiklal Street. Hair transplant center advertisements and flags have taken over the entire square. it was tried to ‘create a new history’ with a slogan of ‘’we will have the real

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Şekil 17. “Bugünden Sonra”. 2121 tahayyülü. Yazılımların, robotların meydanı, hafızalarda yer etmiş oluşumlar: sanal katmanlar Fıgure 17. “The day after today”. Imagination of 2121. The square of software and robots, formations in memory: virtual layers

Taksim Square”; Publicity and the old square could not be brought back. The identities of Taksim Square and all its components not only have been destroyed but also undefined and its current situation is dysfunctional.

Yıl 2121 İnsanlar ve yazılımlar arasında anlamsal bir ilişki kurgulayan Web’in semantik bir sistem üzerinden çalışılması olan Web 3.0 ile yazılımlar, insanın varoluş/ düşünce sistemlerini işlemeye/ ilişkilendirmeye başlamıştı. 2100’de Web 13.0’ın hayata geçirilmesi, semantik ve yapay zeka alanındaki gelişmelerle birlikte; yok olan insanlığın yerini, insan yapıtaşlarının yazılımlarda hayat bulduğu makineler/robotlar aldı. İnsan beynini kopyalayan yazılım sistemleri robotlarda yaşam buldu, insanlığın anıları robot yazılımlarına aktarıldı. Hafızalarda yer etmiş çoğu oluşum sanal katmanlarla yeniden üretildi. Yıllarca meydan olamayan Taksim’in simgeleri AKM ve Anıt hologramları konumlarında yansıtılıyor. Geçmişte hiç kimsenin olamamış Taksim Meydanı artık robotların meydanı! Gözetleme oluşumları daha teknolojik ama hala aktif; iktidarın belleği artık robotların yazılımları. Yıkılıp yerle bir edilmiş kara parçalarında çoğu katman sanal ve oluşumlar varlıklarını hologram olarak sürdürüyor.

Year 2121 With Web 3.0, which works on a semantic system of the Web, which establishes a semantic relationship between people and software, software had began to process / associate human existence / thought systems. The machines / robots, where human building blocks come to life in software, have been replaced by the disappearing humanity. Software systems replicating the human brain came to life in robots, memories of humanity have transferred to robot software. Most of the formations that have taken place in memory are reproduced with virtual layers. The icons of Taksim, which could not be challenged for years, are reflected in the positions of AKM and Monument holograms. Taksim Square, which has never been in the past, is now the square of robots! The memory of power is now the software of the robots.

Sonuç: Taksim Meydanının Bugünden Sonrası Üzerine

Conclusion: On The Day After Today of Taksim Square

Çalışma kapsamında üretilen Taksim Meydanı gelecek senaryoları ilk bakışta gerçeğe uzak, distopik oluşumlar olarak algılanabilir. Fakat Taksim Meydanı’nın ve bileşenlerinin maruz kaldığı müdahaleler ve dönüşümler incelendiğinde, bu senaryolara aslında ne kadar yakın olduğumuzu; Taksim Meydanı’nın geleceğinin kamusal mekân düşleyenlerin, bir zamanlar Taksim Meydanı’nı mesken tutanların distopyaları olduğunu, bu distopyaların da her zaman birileri için ütopya olacağı söylenebilir. İstenen olası senaryoların da gerçekleştirilmesi bağlamında her yolun, yöntemin, söylemin, mekân-kırımın, boşaltmanın mübah kılındığı geçmiş, Taksim Meydan geleceğinin de habercisidir. Dünün normali artık bugünden sonranın ütopyası olacaktır.

Taksim Square, where produced within the scope of the study might be perceived as distopic formations that are far from reality at first glance. However, when the interventions and transformations that Taksim Square and its components are exposed to are analyzed, how close we actually are to these scenarios which I talked about previous passage. Literally, It can be said that those who dream of a public space, the future of Taksim Square are the dystopias of those who once dwelled Taksim Square, and these dystopias will always be utopias for someone. In the context of the realization of the wanted scenarios, the past, in which every way, method, discourse, place-cut, and evacuation has been permitted, is the harbinger of the future of Taksim Square. The normal of yesterday will be the utopia from now on.

Bir iletişim ve etkileşim mekânı olma bağlamında Taksim Meydanı sınır bileşenleri üzerinden gerçekleştirilen okumalar/araştırmalar meydanın dününü, dönüşümlerini, süreçlerini yansıtabilmeye çalışmıştır. Taksim Meydanının bugünü ve geleceği; mimari, fiziksel, kentsel kurgusu/ olası dönüşümleri yalnızca “yıkmak” ve “yapmak” kavramlarıyla değil; geçirdiği tüm dönüşümlerle, “kamusallaştırma” adı altında maruz bırakıldığı fiziksel ve kavramsal boşaltımlarla, taşıdığı simgesel niteliklerle, sembolik iktidar savaşlarının sahnesi olma durumuyla ele alınması gerekmektedir. Olası herhangi bir durumda kullanım dinamikleri, bu dinamiklerin arka planındaki politik, ideolojik, sosyal psikolojik, ticari, turistik, kültürel tüm dinamikler irdelenmelidir. Kamusal kent mekânı yani meydanı ayakta tutan çok sesli olma durumu sürdürülebilmeli; Taksim Meydanı ve bileşenleri yalnızca belirli kesimlerin ya da yalnızca iktidarın işaretlerinin temsil mekânı olmakla sınırlandırılmamalı; temsil ettiği kavramlar/oluşumlar “kullanıcılarına” göre şekillendirilmelidir.

In the context of being a place of communication and interaction, the readings / researches carried out over the boundary components of Taksim Square tried to reflect the past, transformations and processes of the square. Taksim Square today and the future; architectural, physical, urban construct / possible transformations not only with the concepts of “demolishing” and “doing”; but also It must be handled with all the transformations it has undergone, the physical and conceptual evacuations it has undergone under the name of “publicization”, the symbolic qualities it has, and the status of being symbolic power wars. In any possible situation, the dynamics of use, all political, ideological, social psychological, commercial, touristic and cultural dynamics that are behind these dynamics should be analyzed. The state of being polyphonic that keeps the public urban space, that is, the square alive, can be maintained; Taksim Square and its components should not be limited to being the place of representation only for certain sections or only signs of power; The concepts / formations that it represents should be shaped according to their “users”.

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı

Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square

Kaynakça / Resources 10. Stavrides, S. (2016). Müşterek Mekan. İstanbul: Sel Yayıncılık.

1. Arendt, H. (1961). Geçmişle Gelecek Arasında. 2. Colomina, B. (2011). Mahremiyet ve Kamusallık. İstanbul: Metis Yayınları.

11. Talu, N. (2012). Bir Arzu Nesnesi Olarak Ev. Skop.

3. Çalak, I. E. (2013). Belleğin Kentsel Mekan ve Mimarlık Yoluyla Yapılanma Süreçleri: Taksim Meydanı Örneği. Doktora Tezi MSGSÜ

12. Tanju, B. (2007). Asıl Yakan Temsiliyet. Yapı Kredi Yayınları/İKSV.

4. Göktaş, S. B. (2014). Meydan. İstanbul. Doktora Tezi, İTÜ

13. Tanyeli, U. (2005). Kamusal Mekân - Özel Mekân: Türkiye’de Bir Kavram Çiftinin İcadı.

5. Keyder, Ç. (2000). İstanbul Küresel ile Yerel Arasında.

14.Weber, M. (2000). Şehir, Modern Kentin Oluşumu.

6. Lefebvre, H. (2011). Kentsel Devrim. Sel Yayıncılık. 7. Lefebvre, H. (2016). Şehir Hakkı. İstanbul: Sel Yayıncılık.

15. Yeni Şehircilik Sözleşmesi. (2017). A. K. Skyes (Dü.) içinde, Yeni Bir Gündem İnşa Etmek Mimarlık Kuramı 1993-2009 (s. 60-63). Küre Yayınları.

8. Lynch, K. (2010). Kent İmgesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

16. Yıldırım, B. (2014). Kamusal Alanın Üretimi: Taksim Meydanı. Doktora Tezi, İTÜ

9. Sennett, R. (1996). Kamusal İnsanın Çöküşü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

17. Yusufoğlu, N. T. (2006). Bir İletişim Ortamı Olarak Kent Örneği: İletişim Aktivitesi Olarak Bienal ve İstanbul Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ

Kolaj/İmaj Fotoğrafları 1. Akıncı, T. (tarih yok). Eski Taksim Fotoğrafları. 05 2020 tarihinde https://www.turanakinci.com/ eskiler/eski-taksim/ adresinden alındı

3. İstanbul Şehir Haritası. (tarih yok). 05 06, 2020 tarihinde https://sehirharitasi.ibb.gov.tr/ adresinden alındı 4. Istanbul Urban Database. (tarih yok). 05 10, 2020 tarihinde http://www.istanbulurbandatabase. com/ adresinden alındı

2. (tarih yok). 05 11, 2020 tarihinde Salt Araştırma:https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/2175 adresinden alındı

5. Taksim Camii kolaj fotoğrafı : Yiğit Karagöz, 2020

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı Yesterday, Today, The Day After Today: Taksim Square Selen Çatal

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı, Selen Çatal

Articles inside

Dün, Bugün, Bugünden Sonra: Taksim Meydanı