322

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)322‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/4/17‬‬

‫مەریوان وریا قانیع‬ ‫کورد‌و پرۆژە گەورەکان‪..‬‬ ‫کورد لەکوێی هاوکێشەکاندایە؟‬

‫پارتی‬ ‫»»»»‪ 712‬‬ ‫کوتلەو کوتلەکاری‬ ‫لەناو لقەکانی پارتیدا‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫‪17‬‬ ‫‪212‬‬ ‫»»»»‬

‫فراکسیۆنەکان دەبنە ‪15‬‬ ‫دوو پەرلەمانتاری گۆڕان‬ ‫فراکسیۆنێکی نوێ پێکدەهێنن‬

‫»» ‪6‬‬

‫ئیسرائیل‬

‫»» ‪5‬‬

‫‪100,000‬‬ ‫کوردی تێدایە‬

‫مالیکی بۆ ئاوێنە‪ :‬سامان ‌ی گه‌لی‌ كورد‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌ی چه‌ند ك ‌هس‌و چه‌ند مافیایه‌ك به‌فیڕۆ ده‌چێت‬ ‫ی عێراق‬ ‫نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد له‌بوار ‌‬ ‫رایگه‌یاند سامانی‌ گه‌ل ‌‬ ‫نه‌وت���دا له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ چه‌ند كه‌س‌و‬ ‫چه‌ند مافیایه‌ك به‌فیڕۆ دەچێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت به‌ ئاوێنه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫تایب���ه‌ت له‌گ���ه‌ڵ ئاوێنه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫ی مالیكی)‬ ‫ی عێراق (ن���ور ‌‬ ‫وه‌زیران��� ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بردنه‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند "ئێم ‌ه‬ ‫ی نایاس���ای ‌‬ ‫ب ‌ه رێگا ‌‬ ‫به‌برایانمان له‌كوردستان راگه‌یاندووه‌‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا قس���ه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردووه‌‌و هه‌رچ ‌‬ ‫ی ئێران��� ‌‬ ‫الیه‌ن��� ‌‬ ‫مومكین ‌ه كردوومان ‌ه له‌پێناو رێگه‌گرتن‬ ‫ی گه‌ل به‌فیڕۆ‬ ‫له‌م دیارده‌ی ‌ه ك ‌ه سامان ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬له‌وانه‌ش سامان ‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ چه‌ند كه‌س‌و چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫مافیایه‌ك به‌فیڕۆ ده‌ڕوات ك ‌ه ئێو‌ه ‌‬ ‫كورد له‌هه‌موو كه‌س باش���تر ده‌زانن‪،‬‬ ‫به‌اڵم سودی‌ نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌رب���ار‌هی‌ دوا لێدوان ‌ه ئاگرینیه‌كان ‌‬ ‫ی عێراق‌و‬ ‫نێ���وان س���ه‌رۆك وه‌زیران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م‪ ،‬مالیك��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێ���ت "چه‌ندی���ن الیه‌ن���ی‌ كورد ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان پێوه‌كردووین‌و ناڕازین‬ ‫ی بارزانی‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵوێسته‌كان ‌‬ ‫ی عێراق باس له‌و‌ه‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌و پێی باش���تر‌ه دوور‬ ‫له‌میدیاكان كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی له‌پ���ڕدا توش��� ‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫موفاجه‌ئ ‌ه بوو‌ه كاتێك ك ‌ه به‌لێش���او‬ ‫تۆمه‌تب���ار ك���راوه‌‌و ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌م‬

‫ی نییه‌‌و‬ ‫تۆمه‌تباركردن ‌ه هیچ پاساوێك ‌‬ ‫ی هیچ الیه‌نێك ناكات‬ ‫پێمانوای ‌ه خزمه‌ت ‌‬ ‫ی خۆیان مه‌اڵس داوه‌‌و‬ ‫جگه‌ له‌وان���ه‌ ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌‌و خێ���ری‌ گه‌لی‌ عێراق‬ ‫ی كوردیان ناوێت"‪.‬‬ ‫به‌گشتی‌‌و گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرسان ‌‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه وه‌الخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد له‌ده‌زگا ئه‌منی‌‌و سه‌ربازییه‌كان ‌‬ ‫ی فیدراڵ‪ ،‬ناوبراو ده‌ڵێت "ئایا‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ئاس���مانی‌‪،‬‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫ده‌زانن فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆك ئ���ه‌ركان‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی (ئیستیخبارات)‌و ئاسایش‬ ‫هه‌واڵگر ‌‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌‪ ،‬جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ركان بۆ مه‌شق‌و راهێنان‪ ،‬بریكار ‌‬ ‫ی ناوخ���ۆ ب���ۆ هه‌واڵگ���ری‌‪،‬‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی س���وپا‪،‬‬ ‫ی س���ێ ‌‬ ‫ی فیرق ‌ه ‌‬ ‫فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوار‌و فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی فیرقه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی به‌غ���دا‪،‬‬ ‫چاالكییه‌كان���ی‌ ره‌س���افه‌ ‌‬ ‫ی ك���وردن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫هه‌موی���ان له‌برایان ‌‬ ‫ی ئه‌فس���ه‌ر‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌سه‌رجه‌م ئاست‌و پله‌كان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ت���ا ئێس���تا له‌میدی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی���دا رۆژان��� ‌ه باڵوده‌كرێت ‌ه را ‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌ كورده‌كان ‌ه له‌سه‌ر دۆسی ‌ه‬ ‫ی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫هه‌ڵپه‌س���ێردراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆچوون ‌‬ ‫به‌غدا‪ ،‬ئاوێنه‌ ب���ۆ زانین ‌‬ ‫ی زۆر ئه‌م‬ ‫به‌رامبه‌ر‪ ،‬پ���اش هه‌وڵێك ‌‬ ‫چاوپێكه‌وتن��� ‌ه تایبه‌ت���ه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێ���راق (نور ‌‬ ‫مالیكی)دا سازدا‪.‬‬

‫ل‪ ،3‬ل‪4‬‬

‫ ‬ ‫نوری مالیکی سەرۆک وەزیرانی عێراق‬

‫فۆتۆ‪AFP :‬‬

‫پارتی‌ ده‌یه‌وێت سه‌رۆكی‬ ‫‌ده‌زگای‌ نه‌زاهه‌ش قۆرخ بكات‬

‫بۆ دیاریکردنی چارەنوسی دۆسییەکەی قایمقام‬ ‫ ‪..‬ل‪2‬‬ ‫پێویستە چاوەڕوانی حوکمی دادگا بین‬ ‫ریکالم‬

‫پاش قۆرخی س���ه‌رۆك ‌ی دیوانی‌ چاودێر ‌ی‬ ‫درای���ی‌‌و س���ه‌رۆك ‌ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی قه‌زایی‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‪ ،‬ئێس���تا پارتی‌ س���ه‌رقاڵ ‌ی‬ ‫قۆرخكردن ‌ی سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ نه‌زاهه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌ی یاسای ‌ی ك ‌ه‬ ‫نه‌یوس���ت ناو ‌ی ئاشكرا بكرێت به‌ ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یان���د كه‌ ئه‌و میكیانیزم‌و پاڵیوراوانه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ستینش���انكراون بۆ دیاریكردنی‌ پۆست ‌ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاهه‌ به‌ شێوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ زۆر‌ه ئه‌و پۆس���ته‌ش بدرێت‬ ‫به‌كه‌سێكی‌ پارتی‌‌‪ .‬س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ ‌ی‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌ه كرد كه‌ ئه‌گه‌ر ب���ۆ پارتی‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫بچێته‌ س���ه‌ر به‌مانا ‌ی ئه‌و‌ه دێت ك ‌ه هه‌موو‬ ‫پۆسته‌ یاس���ایی‌‌و چاودێرییه‌كان له‌هه‌رێمدا‬ ‫له‌الی���ه‌ن پارتیی���ه‌وه‌ قۆرخ ك���راوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌و‌ه كرد ك ‌ه‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وب���ه‌ر ‪ 42‬ناویان س���یڤ ‌ی‬

‫خۆیان پێش���كه‌ش به‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی دادوه‌ر ‌ی‬ ‫كرد‪ ،‬له‌نێو ئه‌و ناوانه‌دا ته‌نها سێ‌ كه‌سیان‬ ‫پاڵێوراوه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ پۆس���ت ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫ده‌سته‌ی‌ نه‌زاهه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ‌ی جێگه‌ی‌ سه‌رنج ‌ه‬ ‫له‌و ‪ 42‬كه‌سه‌ ته‌نها یه‌كێكیان ئافره‌ت بوو‌ه‬ ‫كه‌هه‌م���وو مه‌رجه‌كانی‌ تێداب���ووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ بیان���و ‌ی هه‌بوونی‌ مۆڵه‌ت���ی‌ دایكایەت ‌ی‬ ‫ناوه‌ك���ه‌ی‌ نەپاڵێ���وراوه‌‪ .‬س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه‬ ‫له‌درێ���ژه‌ی‌ لێدوانه‌كه‌یدا باس���ی‌ له‌وه‌ كرد‬ ‫ك ‌ه ئه‌و س��� ‌ێ كه‌س��� ‌ه یه‌كێكیان پارێزه‌ره‌‌و‬ ‫خه‌ڵك��� ‌ی كه‌ركوكه‌‪ ،‬به‌اڵم ش���اره‌زاییه‌ك ‌ی‬ ‫باشی‌ له‌و بواره‌دا نییه‌‪ ،‬دوو پاڵێوراوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫تر س���ه‌ر به‌پارتین‌و هه‌ردووكیان دادوه‌رن‪،‬‬ ‫یەکێکیان حاكمی‌ ئاسایشی‌ گشت ‌ی هه‌ولێره‌‌و‬ ‫كاندیدێک��� ‌ی به‌هێزه‌ بۆ ئه‌و پۆس���ته‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پاڵیوراوه‌ برازای‌ ش���ه‌هێدێكی‌ سه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫پارتییه‌‌و ئامۆزای‌ وه‌زیرێكە‪.‬‬

‫كۆمپانیا ‌ی ئااڵی‌ نه‌ورۆز تلیكۆم ‌ی‬ ‫داوا ‌ی ملیارێك دینار له‌ئاوێن ‌ه ده‌كات‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪07504531388 :‬‬

‫له‌س���ه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی‌ دوو وتار له‌ژمار‌ه‬ ‫‪309‬و ‪313‬ی‌ رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێنه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫چۆنێتی‌ ئ���ه‌و گرێبه‌س���تانه‌ی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫ئ���ااڵی‌ نه‌ورۆز تیلیكۆم له‌گ���ه‌ڵ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ گه‌یاندنی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ داوه‌‪ ،‬داوای‌ یاس���ایی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێنه‌ تۆمارك���ردووه‌‌و دوای‌‬ ‫ملیارێك دینار ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌دووه‌م دادبینی‌ كه‌‬ ‫له‌دادگای‌ به‌رایی‌ چواری‌ پارێزگاری‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬پارێ���زه‌ری‌ رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫داوایكرد كه‌ دادبینیكردنه‌كه‌ بگوێزرێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ دادگای به‌رای���ی‌ س���لێمانی‌ به‌پێ���ی‌‬

‫تایبه‌تمه‌ندی‌ ش���وێن‪ .‬له‌ئه‌نجامدا دادگا ‌ی‬ ‫ناوبراو بڕیاری‌ گواستنه‌وه‌ی‌ دادبینیه‌كه‌ی‌‬ ‫دادگا‌ بگوازرێت���ه‌وه‌ ب���ۆ دادگای‌ به‌رایی‌‬ ‫سلێمانی‌‪ .‬كۆمپانیای‌ ئااڵی‌ نه‌ورۆز تلیكۆم‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ كه‌ گرێبه‌س���تی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ گواس���تنه‌وه‌‌و گه‌یاندنی‌ هه‌رێمدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ له‌الی‌ زۆر ناوه‌ندی‌‬ ‫یاسایی‌‌و په‌یوه‌ندیدار به‌و بواره‌وه‌ جۆرێك‬ ‫له‌پاوانكردنی‌ وه‌زاره‌تی‌ تێدایه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ یاسا‌و رێنماییه‌كانی‌ وه‌زار‌هت‌و‬ ‫ده‌س���توری‌ عێراق���ه‌ ك���ه‌ پاوانكردن���ی‌‬ ‫بواری‌ گه‌یاندن له‌الی���ه‌ن كۆمپانیاكانه‌وه‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌‪.‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫ی دۆسیه‌كه‌ی قایمقام‬ ‫ی چاره‌نوس ‌‬ ‫بۆ دیاریكردن ‌‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫"پێویسته‌ چاوه‌ڕێ ‌ی حوكم ‌ی دادگابین"‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقامی‌ سلێمانی‌‬ ‫پاشنیوه‌ڕۆی‌ ‪ 4/14‬له‌زیندانی‌ ئاسایش‪،‬‬ ‫شه‌قامی‌ كوردی‌ كردووه‌ به‌دوو‬ ‫به‌شه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان پێیانوایه‌ كه‌سێك‬ ‫یان چه‌ند كه‌سێك قایمقامی‌ كوشتووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیشی‌ پێیوایه‌ قایمقام خۆی‌‬ ‫كوشتووه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ یاساییش‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پێویسته‌‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ دادگا بین ئه‌و حوكمی‌‬ ‫كۆتایی‌ له‌م دۆسیه‌ ئاڵۆزه‌دا بدات‪.‬‬

‫هۆڵی‌ زیندانه‌كه‌ی‌ قایمقام چۆن بووه‌‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ زانا حه‌مه‌س���اڵح پله‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیداری‌ به‌رچ���اوی‌ هه‌بووه‌‪ ،‬له‌زیندانێكی‌‬ ‫تایبه‌تدا ده‌ستبه‌سه‌ر بووه‌‪ ،‬ئه‌و زیندانه‌‬ ‫پێكهاتووه‌ له‌هۆڵێك كه‌ چه‌ند چرپایه‌كی‌‬ ‫تێدابووه‌‪ ،‬له‌ئه‌س���ڵدا ئه‌م هۆڵه‌ زیندانی‌‬ ‫ئافره‌تانی‌ ئاسایشی‌ گشتییه‌ له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاسایشی‌ گشتی‌‬ ‫له‌و ده‌م���ه‌دا زیندانی ئافره‌تیان نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م له‌و هۆڵه‌دا زیندان���ی‌ كراوه‌‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌گه‌رما‌وو ته‌والێت‪ ،‬سه‌ته‌الیتیشیان بۆ‬ ‫داناوه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫شێوه‌ی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ گیانله‌ده‌ستدانه‌كه‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ی‌ له‌چه‌ند‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ جیاجیاوه‌ ب���ه‌ ئاوێنه‌‬ ‫گه‌یش���تووه‌‪ ،‬قایمقام���ی‌ س���لێمانی‌ كه‌‬ ‫له‌ئاسایشی‌ گش���تی‌ ده‌ستبه‌سه‌ر بووه‌‪،‬‬ ‫نیوه‌ڕۆی‌ ‪ 4/14‬له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫پێكه‌وه‌ له‌به‌ندیخانه‌ نان ده‌خۆن‪ ،‬دواتر‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ كاتژمێرێ���ك له‌گ���ه‌ڵ جێگری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ئاس���ایش (لیوا‬ ‫دلێ���ر ئه‌حم���ه‌د مه‌جید) داده‌نیش���ێت‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ هه‌ندێك س���ه‌رچاوه‌ی‌ نزیك له‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ی‌ ئاسایشه‌وه‌‪ ،‬له‌و كاته‌دا زانا‬ ‫حه‌مه‌ س���اڵح بارودۆخ���ی‌ ده‌رونی‌ ئارام‬ ‫بووه‌‌و هیچ شتێكی‌ وای‌ تێدا به‌دینه‌كراوه‌‬ ‫ك���ه‌ نا ئاس���ایی‌ بێ���ت‪ .‬دوات���ر له‌گه‌ڵ‬ ‫پاسه‌وانه‌كه‌یدا ده‌ڕواته‌وه‌ بۆ ژووره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬به‌پێی‌ هه‌ندێك سه‌رچاوه‌‪ ،‬قایمقام‬ ‫به‌پاس���ه‌وانه‌كه‌ی‌ وتووه‌ ك���ه‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫پشوو بدات‌و ده‌خه‌وێت‌و هه‌ڵینه‌سێنن‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ كاتژمێر ‪5‬ی‌ ئێواره‌ پاسه‌وانه‌كه‌‬ ‫چه‌ند جارێك ل���ه‌ده‌رگای‌ هۆڵی‌ زیندانی‌‬ ‫قایمق���ام ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم هی���چ وه‌اڵمێكی‌‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬ناچ���ار ده‌رگاك���ه‌ ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫قایمقام به‌خنكاوی‌ ب���ه‌ده‌رگای‌ گه‌رماو‌و‬ ‫ته‌والێتی‌ زیندانه‌كه‌وه‌ شۆڕبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬پاسه‌وانی‌‬ ‫زیندانه‌كه‌ ئه‌فسه‌ر‌و دواتر دادوه‌ر ئاگادار‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌ زانا حه‌مه‌س���اڵح گیانی‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬

‫قایمقام پاش گیانله‌ده‌ستدان‬ ‫وێنه‌ی‌ گیراوه‌‬ ‫پاش���ئه‌وه‌ی‌ پاس���ه‌وانه‌كه‌ ئه‌فسه‌ری‌‬ ‫ئێش���كگر له‌گیانله‌ده‌س���تدانی‌ قایمقام‬ ‫ئ���اگادار ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وی���ش الی‌ خۆیه‌‬ ‫حاكم‌و داواكاری‌ گشتی‌ ئاگادار ده‌كاته‌وه‌‬ ‫بۆ پش���كنین‌و تۆماركردن���ی‌ روداوه‌كه‌‌و‬ ‫له‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌مدا ئه‌و الیه‌نه‌ یاساییانه‌‬ ‫ده‌گه‌نه‌ سه‌ر ته‌رمه‌كه‌‌و ده‌ستده‌كه‌ن به‌‬ ‫وێنه‌گرتنی‌ ڤیدیۆیی‌‌و فۆتۆی روداوه‌كه‌‌و‬ ‫روپێ���وو تۆماركردنی‌ گیانله‌ده‌س���تدانی‌‬ ‫قایمقام‪ .‬له‌نێو ئه‌و هۆڵه‌ی‌ قایمقامی‌ تێدا‬ ‫ده‌ستگیركراوه‌‪ ،‬جگه‌ له‌چه‌ند چرپایه‌ك‌و‬ ‫س���ه‌ته‌الیت‪ ،‬وایه‌ری‌ كاره‌با‌و سه‌تڵێكی‌‬ ‫س���وری‌ تێدابووه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر ئ���ه‌و وایه‌ره‌‬ ‫له‌مردنی‌ قایمقامدا به‌كارهاتووه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگ���ه‌ی‌ س���ه‌رنجه‌‪ ،‬له‌نێو‬ ‫ئه‌وش���تانه‌ی‌ له‌ش���وێنی‌ زیندانیكردنی‌‬ ‫قایمقامدا دۆزراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌قی‌ نامه‌یه‌كه‌‬ ‫ك���ه‌ پێده‌چێ���ت زۆر پێ���ش رووداوه‌كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌ بۆ ده‌زگاكانی‌ راگه‌یاندن‬ ‫نوس���رابێت‪ ،‬به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‬ ‫ل���ه‌و نامه‌یه‌دا جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌ كه‌ كێش���ه‌كه‌ی‌ كێش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫یاساییه‌ نه‌ك كێشه‌یه‌كی‌ سیاسی‌‌و پاش‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌‪ ،‬نامه‌كه‌ بۆ په‌یوه‌س���تكردنی‌‬ ‫به‌ دۆس���یه‌كه‌وه‌ ئیم���زای‌ دادوه‌ر تاهیر‬ ‫عه‌لی‌ حسین‌و سه‌رۆكی‌ داواكاری‌ گشتی‌‬ ‫سلێمانی‌ (فه‌رهاد حاته‌م)ی‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬

‫دۆسیه‌كه‌‬ ‫بۆ له‌ئاسایشه‌؟‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگ���ه‌ی‌ مش���تومڕه‌ له‌نێو‬ ‫ش���ه‌قامی‌ كوردی‌‌و له‌الیه‌ن كه‌سوكاری‌‬ ‫ی سیاسییه‌وه‌‪،‬‬ ‫قایمقام‌و هه‌ندێك ناوه‌ند ‌‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ قایمقامی‌ سلێمانییه‌‬ ‫له‌ئاسایش���ی‌ گش���تی‌‌و له‌الی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫ئاس���ایش‪ .‬له‌م رووه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫یاس���ایی‌ كه‌ نه‌یوس���یت ناوی‌ ئاش���كرا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ته‌نها‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌كێش���ه‌كه‌ له‌الی‌ ئاسایشی‌‬ ‫گش���تییه‌ نه‌ك دادگاییك���ردن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دادگاییك���ردن ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ دادگای‬ ‫جینایاتی‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌پێ���ی‌ خاڵ���ی‌ حه‌وت���ه‌م‬ ‫له‌ماده‌ی‌ س���ێیه‌می‌ یاس���ای‌ ژماره‌ ‪4‬ی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2011‬هه‌مواركراو له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان به‌ناوی‌ یاس���ای‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئاسایشی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان "پاراستنی‌‬ ‫ئاسایش���ی‌ هه‌رێم له‌بواره‌كان���ی‌ تاوانه‌‬ ‫مه‌ترس���یداره‌كان‌و تاوان���ه‌ به‌رنام���ه‌‬ ‫رێژكراوه‌كان‌و تاوانی‌ ماده‌ی‌ هۆش���به‌رو‬ ‫ته‌زویركردنی‌ دراوو گه‌نده‌ڵی‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫دارای���ی‌‌و ش���ۆردنه‌وه‌ی‌ س���امان‪"...‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادگای‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاسایشه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ یاس���اییه‌كه‌ ب���ه‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ مان���ه‌وه‌ی‌ دۆس���یه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌كه‌ له‌ئاس���ایش‬ ‫"مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ یاس���ایی رووته‌"‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و دۆس���یه‌یه‌ تۆمه‌تی‌ (ته‌زویر)كردنی‌‬ ‫نه‌خش���ه‌ی‌ كه‌رتی‌ قوله‌ره‌یسی‌ رۆژئاوای‬ ‫س���لێمانی‌ تێدای���ه‌ كه‌ به‌پێی‌ یاس���ای‌‬ ‫ئاماژه‌پێكراو له‌س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ئاسایش���دایه‌‪" ،‬نه‌ك دادگای‌ مه‌ده‌نی‌ كه‌‬ ‫هه‌ندێك خه‌ڵكی‌ نه‌شاره‌زا داوای‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ دادگای‌ مه‌ده‌نی‌ ته‌نها لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌و كێش���انه‌ ده‌كات كه‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ مه‌ده‌نی���ه‌وه‌ له‌نێوان خه‌ڵكدا‪،‬‬ ‫وه‌ك دوو هاوواڵت���ی‌ كه‌ ق���ه‌رزاری‌ یه‌ك‬ ‫بن‪ ،‬یان هه‌ر كڕین‌و فرۆشتنێك له‌نێوان‬ ‫خه‌ڵكدا ده‌كرێت‪...‬هتد"‪.‬‬

‫كێ‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫به‌بڕی���اری‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م كه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران بڕیاره‌كه‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك���ی‌ هه‌مه‌الی���ه‌ن‬ ‫پێكهێنراوه‌ بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دۆس���یه‌ی‌‬ ‫گیانله‌ده‌س���تدانی‌ قایمقامی‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێن���ه‌‪ ،‬لیژنه‌كه‌‬ ‫پێكهاتووه‌ له‌ (دادوه‌رێك كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌ ده‌كات‪ ،‬داواكارێكی‌‬ ‫گش���تی‌ ك���ه‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫داد ده‌كات‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫ماف���ی‌ مرۆڤ كه‌ نوێن���ه‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیرانه‌‪ ،‬دكتۆرێكی‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫ك���ه‌ نوێنه‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌فس���ه‌رێكی‌ یاس���ایی‌ به‌ پله‌ی‌ عه‌مید‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی���ه‌) تێكڕای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دۆس���یه‌كه‌‪ ،‬له‌ژێر ده‌ستی‌‬ ‫ئ���ه‌م لیژنه‌یه‌دایه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت س���ه‌ردانی‌‬ ‫شوێنی‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقام‪.‬‬ ‫دۆسیه‌كه‌ چی‌ به‌سه‌ر دێت‬ ‫زۆر ناوه‌ن���د له‌كوردس���تاندا را ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاوازی���ان هه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر ئاین���ده‌‌و‬ ‫چاره‌نوسی‌ ئه‌م دۆس���یه‌یه‌‪ ،‬خه‌ڵكانێك‬ ‫هه‌ن پێیانوایه‌ دوای‌ كۆچكردنی‌ قایمقام‬ ‫دۆسیه‌كه‌ داده‌خرێت‪ ،‬هه‌ندێك ناوه‌ندی‌‬ ‫تریش ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ له‌ڕووی‌‬ ‫یاساییه‌وه‌‌و به‌یاسا به‌ركاره‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫عێراقیش نابێت ئه‌و دۆسیه‌یه‌ دابخرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ یاس���اییه‌كه‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫ب���ه‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫یاساییه‌وه‌ به‌هیچ جۆرێك ئه‌و دۆسیه‌یه‌‬ ‫داناخرێت‪ ،‬ته‌نها به‌ نیس���به‌ت قایمقامی‌‬ ‫كۆچكردووه‌وه‌ داده‌خرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫بنه‌ما یاساییه‌ به‌ركاره‌كان دۆسیه‌كه‌ به‌‬ ‫نیسبه‌ت تۆمه‌تباره‌كانی‌ تره‌وه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ بۆ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌گیانله‌ده‌س���تدانی‌ قایمق���ام‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌و دۆس���یه‌یه‌ كه‌ ژماره‌یه‌ك تۆمه‌تباری‌‬

‫له‌پێناو ‌ی دادگادا‬ ‫له‌س���ه‌ر گیراوه‌‪ ،‬كه‌ ره‌نگ���ه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫تاوانب���ار ده‌رچ���ن‌و هه‌ندێك���ی‌ تری���ان‬ ‫بێتاوان‪ ،‬پێویسته‌ لێكۆڵێنه‌وه‌ كاره‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ ئه‌نجام بدات‌و رێگا بگیرێت له‌هه‌ر‬ ‫ده‌ستوره‌دانێكی‌ سیاسی‌ كه‌ هه‌وڵده‌دات‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ له‌ڕێڕه‌وی‌ یاس���ایی‌ خۆی‌‬ ‫البب���ات‪ .‬ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ جه‌خت���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ بۆ كه‌سوكاری‌‬ ‫قایمقامی كۆچكردووش پێویسته‌ كه‌ پێ‬ ‫له‌سه‌ر لێكۆڵینه‌وه‌ داگرن‪ ،‬چونكه‌ به‌پێی‌‬ ‫بنه‌ما یاساییه‌كان‪ ،‬تۆمه‌تبار‪ ،‬بێتاوانه‌ تا‬ ‫بڕیاری‌ دادگا ده‌رده‌چێت"‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ به‌پێی‌ یاس���ای‌‬ ‫بنه‌ما سزاییه‌كان ئه‌و كه‌یسه‌ به‌نیسیبه‌ت‬ ‫قایمقام���ه‌وه‌ داده‌خرێ���ت‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ئه‌و‬ ‫بنه‌ما یاس���اییان ‌ه له‌كات���ی‌ مردنی‌ هه‌ر‬ ‫تۆمه‌تبارێكدا فایلی‌ كه‌س���ی‌ كۆچكردوو‬ ‫داده‌خرێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ به‌و مانای���ه‌ نایه‌ت‬ ‫ك���ه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ه���ۆكاری‌ مردنه‌كه‌ی‌‬ ‫نه‌كرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌ یاس���اییه‌‬ ‫داواده‌كات ك���ه‌ هه‌م���ووان پش���تگیری‌‬ ‫دادگاو داواكاری‌ گش���تی‌ بكه‌ن‌و نه‌هێڵن‬ ‫سیاس���ییه‌كان به‌هیچ جۆرێك ده‌س���ت‬ ‫له‌دۆسیه‌كه‌ وه‌ربده‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ رای‌ گش���تی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ هیچ حوكمێكی‌‬ ‫ره‌ها نه‌درێت‌و هه‌موان چاوه‌ڕێی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌كان بین‪ " ،‬خۆش���به‌ختانه‌‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كانی‌ كێشه‌كه‌ جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌گیانله‌ده‌س���تدانی‌ زانا حه‌مه‌س���اڵح‌و‬ ‫سه‌رجه‌م دۆسییه‌كه‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ك���رد ك���ه‌ دۆس���یه‌ی‌ زه‌ویه‌كانی‌‬ ‫قوله‌ره‌یس���ی‌‌و گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقام‪،‬‬ ‫دادگای‌ س���لێمانی‌ خس���تۆته‌ ب���ه‌رده‌م‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ زۆر گه‌وره‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بتوانێت ئه‌نجامێكی‌ ب���اش‌و به‌ویژدانانه‌‬ ‫پێش���كه‌ش بكات‪ ،‬ده‌توانرێ���ت بوترێت‬ ‫ك���ه‌ هێش���تا دادگاكان الیه‌نێكی‌ خێر‌و‬ ‫پۆزه‌تیڤیان تێدا ماوه‌‪.‬‬

‫دۆسیه‌كه‌ی‌ فه‌ره‌ج حه‌یده‌ر ‌ی ناكۆكی ‌ی ده‌خات ‌ه نێو په‌رله‌مانتار‌ه كورده‌كانه‌وه‌‬ ‫ی ناكه‌م‬ ‫ی بكات من پشتگیر ‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬هه‌موو دنیا پشتگیر ‌‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ركردنی‌ فه‌ره‌ج حه‌یده‌ری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ عێراق به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و به‌خشینی‌ پاره‌ به‌چه‌ند‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك‪ ،‬بۆچونی‌ جیاوازی‌ له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ كورده‌كانی‌ عێراقدا‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫فه‌ره‌ج حه‌یده‌ری‌ سه‌رۆكی‌ كۆمسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ااڵی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵژاردن���ه‌كان‪،‬‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی‌ تێ���وه‌گالن له‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و‬ ‫ی ‪ 340‬ده‌س���تگیر كراو‬ ‫به‌پێ���ی‌ م���اده‌ ‌‬ ‫رۆژی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ش ئ���ازاد ك���را‪،‬‬ ‫له‌هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی���ش‬ ‫كوردس���تان (پارتی‌) رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫هێنانه‌پێش���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆس���یه‌یه‌ له‌م‬ ‫كاته‌دا په‌یوه‌ندی‌ به‌ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و به‌غ���داوه‌ هه‌یه‌‪،‬‬

‫ئازاد زه‌ین���ه‌ڵ‌ به‌ئاوێنه‌ی رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"ده‌یانه‌وێت ده‌سته‌ی‌ كۆمسیۆنی‌ بااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‌و فه‌ره‌ج‬ ‫حه‌یده‌ری‌ بش���كێنن‌و له‌وشوێنه‌ الیببه‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت كه‌ له‌م دواییه‌دا هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ البرابێت كه‌سێكی‌ حیزبی‌‬ ‫ده‌عوه‌ له‌شوێنه‌كه‌ی‌ دانراوه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ده‌یانه‌وێ���ت گیرانه‌كه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫كارتێكی‌ فشار بۆ كورد به‌كار بهێنن"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���ار حاك���م ش���ێخ له‌تیف‬

‫له‌فراكس���یۆنی‌ گۆڕان ده‌ڵی���ت "نابێت‬ ‫ئه‌م دۆس���یانه‌ بۆ مه‌س���ه‌له‌ی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربهێنرێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ندێك مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫قانونی‌ ده‌بێت به‌یاس���ا مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫بكرێت"‪ .‬په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵ‌‬ ‫فاتح ئه‌حمه‌د قادر رایده‌گه‌یه‌نێت "ئێمه‌‬ ‫تێبینی‌‌و س���ه‌رنجی‌ زۆرمان هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫كۆمسیۆن‌و خودی‌ فه‌ره‌ج حه‌یده‌ری‌ كه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و كه‌موكوڕی‌ زۆر له‌كاره‌كانیاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ جاری‌ پێشوش له‌په‌رله‌ماندا‬

‫هه‌واڵ‬

‫ده‌نگمان پێنه‌دا‌و له‌گه‌ڵ‌ گه‌نده‌ڵیدا نین‌و‬ ‫پش���تگیری‌ فه‌ره‌ج حه‌ی���ده‌ری‌ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم كێش���ه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌‬ ‫دۆسیه‌ی‌ سیاسیه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌م كاته‌دا"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫(به‌ك���ر حه‌مه‌ س���دیق) ب���ه‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ئێمه‌ پێمانوایه‌ گه‌نده‌ڵیه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌سه‌ردا س���اغبۆته‌وه‌‌و جاری‌ پێشوش‬ ‫ده‌نگمان پێنه‌دا‪ ،‬هه‌موو دنیا پش���گیری‌‬ ‫بكات من پشتگیری‌ ناكه‌م"‪.‬‬

‫عه‌بدولڕه‌زاق شه‌ریف‬ ‫ه���ه‌واڵ‌‌و روداوه‌ گه‌رمه‌كانی‌ كه‌یس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گوندی‌ (قوله‌ره‌یسی‌)‌و مه‌رگی‌ موفاجاتی‌‬ ‫قائمه‌قام‌و ملمالنێ���ی‌ نێوان حوكمڕان‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬حیزب‌و رای‌ گشتی‌‪ ،‬كوڕانی‌‬ ‫حیزب‌و كوڕانی‌ گه‌ڕه‌ك‪ ،‬ژنانی‌ ته‌عزێ‌‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬مه‌جلیس���ی‌ هه‌موان���ی‌ جماندوه‌‪،‬‬ ‫هه‌موان قس���ه‌ی‌ له‌سه‌ر ده‌كه‌ین‪ ،‬په‌ڵی‌‬ ‫ب���ه‌رده‌كان له‌په‌له‌ به‌رزه‌كانه‌وه‌ تا گه‌اڵ‬ ‫وه‌ریوه‌كانیش ئه‌ژاكێنێ‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێك���دا‪ ،‬پرس���یارێكی‌ زۆر‌و بارته‌قای‌‬ ‫دانیش���توانی‌ هه‌رێمه‌كه‌م���ان وه‌اڵم���ی‌‬ ‫زۆرمان وه‌رگرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫دادگای‌ عه‌سكه‌ری‌‌و دادگای‌ مه‌ده‌نی‌‪،‬‬ ‫ی ناوخۆ‪،‬‬ ‫یاسای‌ ئاسایش‌و یاسای‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ته‌حریكی‌ ده‌عوا‌و داخس���تنی‌ مه‌له‌ف‌و‬ ‫هه‌ق���ی‌ ع���ام‌و مه‌ج���رای‌ لێكۆڵینه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌زاران وه‌اڵمی‌ قانونی‌ له‌گیرفانماندایه‌‪،‬‬ ‫گشتمان هاتوینه‌ته‌ قسه‌‪ ،‬ده‌یان زاراوه‌‌و‬ ‫ده‌سته‌واژه‌ی‌ یاس���اییمان ئه‌زبه‌ر كرد‌و‬ ‫وتمانه‌وه‌‪ ،‬حاك���م‌و مه‌حكه‌مه‌ نوتقیان‬ ‫لێوه‌ نه‌هات‌و وه‌اڵمێكمان لێ نه‌بیستن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان وا فێركراون نه‌یه‌نه‌ قس���ه‌‪،‬‬ ‫هه‌زاران جار بڵێن ده‌ستێوه‌ردانی‌ حیزب‌و‬ ‫س���ه‌رۆكه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬ناشه‌فافن‪ ،‬زاڵمن‪،‬‬ ‫تاوانبارن‪...‬هت���د‪ ،‬به‌رده‌بارانیش���یان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬دڵنی���ا ب���ن ئ���ه‌وان وه‌اڵمیان‬ ‫نابێت ك���ه‌ ئێمه‌ له‌ته‌حلی���ل‌و ته‌ئویل‌و‬ ‫ته‌فسیره‌كانمان ته‌واو بوین‪ ،‬دواهه‌مین‬ ‫كه‌س ل���ه‌م هه‌رێمه‌ ئه‌وان���ن دێنه‌ گۆ‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌ وتیان‪ ،‬ئه‌زی‌ مه‌جلیس���ه‌كان‌و‬ ‫په‌زی‌ كۆبونه‌وه‌كان شه‌رمه‌زار ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ خه‌یاڵی‌ ئاش‌و ئاشه‌وانه‌كه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م س���یحره‌كان قڵپ ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫تیایدا‪ ،‬هه‌موان ده‌بینین‌و ده‌بیس���تین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جاف به‌رگری‌ لێده‌كات به‌گۆران‌و‬ ‫غ���ه‌واره‌ ده‌رده‌چێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ حیزبی‌‬ ‫حكومڕان به‌ش���ان‌و باڵیدا هه‌ڵده‌دات‪،‬‬ ‫هه‌ڵسوڕاوی‌ ئۆپۆزسیۆن ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و مه‌حكه‌مه‌ی���ه‌ی‌ به‌عه‌س���كه‌ری‌‬ ‫ناوده‌برێ���ت‪ ،‬ده‌بێت���ه‌ مه‌ده‌نییه‌ك���ی‌‬ ‫روت‌و ق���وت‪ ،‬زه‌ویی���ه‌كان‌و نه‌خش���ه‌‌و‬ ‫یاریكردن به‌موڵكی‌ گشتییه‌وه‌‪ ،‬كه‌یسی‌‬ ‫(قوله‌ره‌یسی‌) له‌چاو كه‌یسه‌كانی‌ تردا‬ ‫وه‌ك���و ده‌ڵێ���ن ده‌بێت ب���ه‌ (زه‌اڵته‌)‪،‬‬ ‫ش���كاتكه‌ر‌و داكۆكیك���ه‌ر‌و موخبی���ری‌‬ ‫سرری‌‌و راش���ی‌‌و مورته‌شی‌‪ ،‬به‌پسمام‌و‬ ‫خاڵوانی‌ یه‌كتر‪ ،‬كه‌شف ده‌بن‪.‬‬ ‫تكای���ه‌ بێده‌نگ بن ب���ا جوامێره‌كانی‌‬ ‫دادگا نه‌یه‌ن���ه‌ گوت���ن‪ ،‬لێگه‌ڕێ���ن ب���ا‬ ‫كاری‌ پس���پۆری‌ خۆیان پی���اده‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫راس���تگۆیی‌ ئه‌وان مه‌كه‌ن به‌پرس���یار‌و‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ گومان ب���ا هه‌ناوی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ دانه‌ڕزێنێت‪ ،‬له‌پێناوی‌ ده‌ست‌و‬ ‫داوێنپاكی‌ ئه‌واندا‪ ،‬بێده‌نگیمان ده‌وێت‪.‬‬ ‫وه‌اڵمی‌ گش���ت پرس���یاره‌كانمان الی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌‪ ،‬گه‌ر ئێس���تاش بێده‌نگ نابن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وان هاتنه‌ قس���ه‌‪ ،‬هه‌مومان ناچار‬ ‫ده‌بین قڕو قه‌پی‌ لێبكه‌ین‪.‬‬

‫ئاوێن ‌ه "ملمالنێ‌و كوتله‌"ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی پارت ‌ی باڵوده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌كۆنفرانسی ناوچه‌و لقه‌كانی پارتی‬ ‫"ملمالنێ‌و ته‌كه‌توالت‌و بایكۆت"‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‌و چه‌ندین كادیریش‬ ‫ده‌ستیان له‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌دواداچونێك���ی ئاوێن���ه‌دا ب���ۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی بنكه‌‌و ناوچه‌و لقه‌كانی پارتی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر‪ ،‬ده‌ركه‌وتوه‌ ك���ه‌ ته‌كه‌توالت‌و‬ ‫خروق���ات له‌پڕۆس���ه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌دا‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‌و ملمالنێیه‌ك���ی‌ تون���د‬ ‫له‌نێوان كوتله‌ی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ پارتی‌‬ ‫(نێچیرڤان بارزانی‌)‌و س���ه‌رۆكی‌ ده‌زگای‌‬ ‫پاراستن (مه‌س���رور بارزانی)دا هه‌بووه‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش وایكردووه‌ به‌ده‌ی���ان كادیر روو‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ بكه‌ن‌و واز له‌پارتی بهێنن‪.‬‬ ‫دوای‌ ده‌س���تپێكردنی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫لقه‌كان���ی‌ پارت���ی‌ ك���ه‌ ل���ه‌(‪)4/2‬ه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تیپێكردوه‌‌و تائێستاش به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانیش بۆ هه‌ر لقێك‬ ‫ل���ه‌ ‪ 30‬كه‌س كه‌متر نه‌بووه‌‪ ،‬بڕیاریش���ه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ (‪ )4/17‬لیژنه‌ی بااڵی هه‌ڵبژاردن‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی كۆتایی س���ازبدات‌و تاوتوێی‬ ‫چه‌ند پرسێك بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌یه‌كێك له‌ناوچه‌كانی‬ ‫پارت���ی به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند ك���ه‌ له‌ناو‬ ‫ش���اری هه‌ولێر كوتله‌ی‌ مه‌سرور بارزانی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك كاریان كرد ك���ه‌ رێگه‌یان‬

‫نه‌دا كادیره‌ نزیكه‌كانی كوتله‌ی‌ نێچیرڤان‬ ‫ده‌ربچن‪.‬‬ ‫بایك���ۆت‌و ناڕه‌زایی ده‌ربڕین له‌ناوچه‌ی‬ ‫راپه‌ڕینی���ش وایك���رد كه‌ یان���زه‌ كادیر‬ ‫له‌ئاستی ناوچه‌دا بایكۆتی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫بكه‌ن كه‌ هه‌ر یه‌كێك له‌وانه‌ سه‌رپه‌رشتی‬ ‫ده‌یان كه‌س ده‌كات له‌ڕووی رێكخستنه‌وه‌‌و‬ ‫س���ه‌رجه‌میان بایكۆتی���ان كردبوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی فش���اری لقه‌وه‌ هه‌شت كه‌س له‌و‬ ‫یانزه‌ كه‌س���ه‌ بڕیاره‌كه‌ی���ان له‌بایكۆته‌وه‌‬ ‫گۆڕی بۆ سكااڵ نوس���ین‪ .‬سه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌ناوچه‌ی راپه‌ڕین به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه‌‬ ‫له‌نێو ناڕازییه‌كاندا به‌رپرسی ناوچه‌ی تێدا‬ ‫بووه‌‌و له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌شدا ده‌رنه‌چووه‌‪.‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كی ته‌له‌فۆنیدا به‌رپرسی‬ ‫ناوچ���ه‌ی راپه‌ڕی���ن‪ ،‬عه‌بدولخالق غه‌ریب‬ ‫ئاماده‌نه‌ب���وو هی���چ زانیاریی���ه‌ك ل���ه‌و‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ بدركێنێ‌‌و وتی "من مولته‌زیمم‬ ‫به‌حیزبه‌كه‌ی خۆمه‌وه‌‌و هه‌ر خروقاتێكیش‬ ‫ئه‌گه‌ر كرابێت یان هه‌ر قسه‌یه‌كم هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا كه‌ناڵ���ی حیزبی خ���ۆم هه‌یه‌ تا‬ ‫بیگه‌یه‌نم"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی به‌دواداچون���ی ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوچه‌ی نیش���تمانیش ك��� ‌ه ناوچه‌یه‌كه‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌هێزه‌كانی ناوخ���ۆ‌و پۆلیس‌و‬ ‫ئاس���ایش‪ ،‬له‌ناو باره‌گای ناوچه‌ی یه‌كی‬ ‫فه‌رمانده‌ی پاس���ه‌وانی س���نور كه‌ سه‌ر‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی ناوخۆی حكومه‌تی عێراقه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ملمالنێی‌ هه‌ڵب���ژاردن مالزمێك‬

‫هێرش���یكردۆته‌ س���ه‌ر كاندیدێكی دیكه‌‌و‬ ‫دواتر میلی چه‌كیان له‌یه‌كتر راكێش���اوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه���ۆی ته‌داخولی ئام���ر لیواكه‌‪،‬‬ ‫كێشه‌كه‌ كپ كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی پارتی ئاماژه‌ی به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ له‌لقی دوو‪ ،‬كێشمه‌كێش���ه‌كه‌ له‌نێوان‬ ‫پشتیوان سادق (به‌رپرسی پێشوی لق)‌و‬ ‫عه‌لی حسێن (به‌رپرسی ئێستای لق) زۆر‬ ‫توند بووه‌‪ ،‬هه‌ر وه‌ك وتیش���ی "مانگێك‬ ‫زیاتره‌ لیس���ته‌كان دانرابوو به‌جۆرێك كه‌‬ ‫توانیان نه‌هێڵن پش���تیوان سادق جوڵه‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنی بنكه‌كانیش���دا كه‌‬ ‫هه‌ر بنكه‌و س���ێ كه‌س���ی تیا ده‌رچوو‪،‬‬ ‫هه‌مووی���ان ته‌له‌فۆنیان داخرا‌و تا كاتی‬ ‫ده‌نگدانی ناوچه‌ هیچ كه‌س���ێك ئه‌وانه‌ی‬ ‫نه‌بینی"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ دیكه‌ش له‌لقی دووی‌‬ ‫پارتی كه‌ ئاماده‌نه‌بوو ناوی باڵوبكرێته‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫لقی هه‌ولێر بۆ ده‌ستنیشانكردنی كارگێڕی‬ ‫لقه‌كان "كوتله‌كاری" ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ هه‌بووه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كاندا به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫كاندیده‌كان كه‌ ژماره‌یان ‪ 18‬كه‌س بووه‌‬ ‫دابه‌ش ببون به‌سه‌ر دوو كوتله‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫كوتله‌ی به‌رپرس���ی ئێس���تای لق (عه‌لی‬ ‫حس���ێن)‌و كوتله‌ی به‌رپرسی‌ پێشوی‌ لق‬ ‫(پشتیوان سادق)‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ به‌درێژایی‬ ‫م���اوه‌ی‌ نێ���وان كۆنگ���ره‌ی‌ (‪‌12‬و ‪13‬ی‌‬

‫پارتی‌) كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 12‬ساڵه‌‪ ،‬كه‌سانێك‬ ‫ه���ه‌ن كارگێڕی‌ ل���ق‌و به‌رپ���رس بوون‪،‬‬ ‫له‌و هه‌ڵبژاردنه‌ش���دا ئه‌گه‌ر س���ه‌یرێكی‬ ‫ده‌رئه‌نجام���ی‌ به‌ش���ێكی زۆری لق���ه‌كان‬ ‫بكرێ‌ هه‌مان ئه‌و كه‌س���انه‌ ده‌رچونه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ ماوه‌ی به‌رپرس���یارێتییان له‌‪ 12‬ساڵ‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‌و به‌النیكه‌م تا ش���ه‌ش س���اڵی‬ ‫دیكه‌و كۆنگره‌یه‌كی نوێ له‌و پۆس���تانه‌دا‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌و هۆكاره‌كه‌شی بۆ "ملمالنێ‌و‬ ‫كوتل���ه‌كاری" ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫له‌هه‌ولێر‌و لقی دوو به‌ئاش���كرا لیس���تی‬ ‫كوتله‌كان دابه‌شكرابوو‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫لقی ‪24‬ی شه‌قاڵوه‌ش دا‌و رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌وێش كێشه‌ هه‌بووه‌‪ ،‬له‌و رووه‌وه‌ به‌شێك‬ ‫له‌كارگێڕه‌كانی ئێس���تا به‌هه‌مان شێوه‌ی‬ ‫هه‌ولێر ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌به‌رپرسیارێتیدان‌و‬ ‫هه‌مان ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌نگیان هێناوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ پێشتر له‌به‌رپرسیارێتیدان‌و وتی‌ "له‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنان���ه‌وه‌ ده‌ركه‌وت كه‌ نوێبونه‌وه‌‬ ‫له‌ناو پارتیدا به‌دیناكرێت"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئاشكرایكرد كه‌ كێشه‌كانی‌‬ ‫ش���ه‌قاڵوه‌ قوڵت���ر بونه‌وه‌‌و ده‌س���پێكی‬ ‫گرفته‌كانیش له‌ناوچه‌ی (كۆڕی)ی‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌لقی ‪ 24‬ده‌س���تیپێكرد‌و وت���ی‌ "له‌لقی‌‬ ‫‪ 24‬به‌هه‌ڵبژاردن نه‌گه‌یش���ته‌ رێككه‌وتن‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجام‪ ،‬چونك���ه‌ زیاتر له‌چل كادری‬ ‫پارت���ی بایكۆت���ی ده‌نگدانی���ان ك���ردو‬ ‫تائیستاش له‌ماڵه‌وه‌ دانیشتون"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫‪3‬‬

‫مالیكی‌ بۆ ئاوێنه‌‪ :‬چه‌ندین الیه‌نی‌ كوردی‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫پێوه‌كردوین‌و ناڕازین له‌هه‌ڵوێسته‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫ ئا‪ :‬شوان محه‌مه‌د‪ ،‬یاسین ته‌ها‬ ‫ی كاری‌ خۆیدا‌و‬ ‫بۆ دووه‌مجار له‌مێژو ‌‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار له‌ناو میدیا كوردییه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫له‌بار‌هی‌ كێشه‌‌و ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌غدا‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬ئاوێنه‌ دیدارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی سازكرد‪.‬‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬د‪.‬نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫له‌م دیدار‌هی‌ ئاوێنه‌دا‪ ،‬نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هۆكاری‌ ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫به‌ڕاشكاو ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم (مه‌سعود‬ ‫ی‬ ‫بارزانی‌) روونده‌كاته‌وه‌‌و وه‌اڵم ‌‬ ‫ی بارزانی‌ ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫لێدوانه‌كان ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو‪ ،‬له‌ڕێگای‌ ئاوێنه‌و‌ه‬ ‫پاساو بۆ لێدوانه‌كانی‌ به‌رانبه‌ر كورد‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌هێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك نهێنیش له‌بار‌هی‌ دۆسیی ‌ه ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫ی ئاشكرا ده‌كات‪.‬‬ ‫بۆ رای‌ گشتی ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچونێك هه‌ی ‌ه له‌كوردستان‬ ‫ی نێوان به‌ڕێزتان‌و‬ ‫پێیوای ‌ه ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ی وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫ی شه‌خس ‌‬ ‫ی مۆركێك ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫ی لێدوان ‌‬ ‫چونك ‌ه ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫به‌غدا ه���ه‌ر له‌نێوانتاندا قه‌تیس بووه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا هه‌رێ���م جگ��� ‌ه له‌پارت���ی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی تێدایه‌‌و له‌كاتێكدا له‌كات ‌‬ ‫یه‌كێتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مدواییه‌دا سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێم به‌ده‌ست یه‌كێتییه‌و‌ه‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆچی‌؟‬ ‫ی مالیكی‌‪ :‬سه‌باره‌ت به‌من‪ ،‬هیچ‬ ‫نور ‌‬ ‫ی شه‌خس���یم له‌گه‌ڵ به‌ڕێز‬ ‫ناكۆكییه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نییه‌‌و هیچ ش���تێك ‌‬ ‫مه‌س���عود بارزان ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫تایبه‌تم به‌رانبه‌ر نه‌بوو‌ه سه‌ربار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وه‌و‌ه ده‌رچوون‌و مۆركێك ‌‬ ‫لێدوانان ‌ه ‌‬ ‫شه‌خسییان هه‌بووه‌‌و به‌هیوابووم ئه‌و‌ه‬ ‫رووینه‌دای���ه‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه م���ن ئه‌توانم‬ ‫ی زۆر بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم پرسیارێك‬ ‫قس���ه‌گه‌ل ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه من وه‌اڵمێك���م بۆ نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كۆمه‌ڵێك وه‌اڵمم بۆ دۆزیوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی لوتك ‌ه ‌‬ ‫ی كتوپڕ‌و به‌ر له‌به‌س���تن ‌‬ ‫بۆچ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م لێدوانان��� ‌ه دران؟ ئێم ‌ه‬ ‫عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی سیاس���ییه‌كان‌و‬ ‫ده‌زانی���ن زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫رۆشنبیران‌و هێز‌ه سیاسیی ‌ه كوردییه‌كان‬ ‫ی ناكۆكییه‌ ك ‌ه‬ ‫ی نین له‌م هه‌ڵكشان ‌‬ ‫رازی ‌‬ ‫یه‌ك الیه‌ن سه‌روكاریی ده‌كات‪ .‬زۆرێك‬ ‫له‌م هێزان ‌ه په‌یوه‌ندییان پێوه‌كردووین‌و‬ ‫ی‬ ‫ی روون ئ���ه‌م ناڕه‌زایی ‌ه ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫خۆیانی���ان پێ راگه‌یاندوی���ن‌و ئێم ‌ه ب ‌ه‬ ‫ی كورد یه‌ك بێت‪ ،‬به‌و‬ ‫هیواین هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی ك ‌ه گونجاو‌ه له‌گه‌ڵ ده‌س���تور‬ ‫جۆر‌ه ‌‬ ‫ی كورد مسۆگه‌ربكات‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ی داوه‌‌و به‌رگری ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ك ‌ه قوربان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوو‌ه له‌پێناو به‌دیهێنان ‌‬ ‫دیكتاتۆری ‌‬ ‫ی به‌جۆرێك ك ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫ماف ‌ه ره‌واكان ‌‬ ‫ی عێراقدا به‌ئازادی‌‌و كه‌رامه‌ت‌و‬ ‫دوای گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراس ‌‬ ‫ی له‌كه‌شێك ‌‬ ‫خۆشگوزه‌ران ‌‬ ‫راسته‌قینه‌دا بژی‌‪.‬‬ ‫ی تۆمه‌تبارتان‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رۆك بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات به‌پێشێلكردن‌و فه‌رامۆشكردن ‌‬ ‫ی ئیمزات���ان ك���ردوو‌ه له‌هه‌ولێر‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ر)‪ .‬له‌زیات���ر‬ ‫(رێككه‌وتن��� ‌‬ ‫له‌بۆنه‌یه‌ك���دا رایگه‌یاندوو‌ه ئێو‌ه پابه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ناب���ن به‌ده‌س���تور‌و رێككه‌وتنه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێكهێنان ‌‬ ‫هه‌ولێ���ر ك��� ‌ه بووبه‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی نیش���تمانی‌‪،‬‬ ‫ی ش���ه‌راكه‌ت ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی ئێو‌ه چیی���ه‌؟ بارزان ‌‬ ‫وه‌اڵم ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ك���ردوو‌ه به‌ڕێزتان پۆس���ته‌كان ‌‬ ‫ی هێز‌ه‬ ‫ی وه‌زیران‪ ،‬فه‌رمانده‌ی ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كداره‌كان‪ ،‬وه‌زاره‌ت��� ‌ه ئه‌منییه‌كان ‌‬ ‫ی نیشتمانی‌)‬ ‫(به‌رگری‌‌و ناوخۆ‌و ئاسایش ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫تان له‌ده‌ستدایه‌‌و ئه‌مه‌ش ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ده‌دات به‌ده‌سته‌و‌ه ك ‌ه تاكڕه‌وان ‌ه عێراق‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن‪ ،‬وه‌اڵمتان چییه‌؟‬ ‫ی مالیك���ی‌‪ :‬وه‌ك���و ده‌زان���ن‬ ‫ن���ور ‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك ‌ه له‌به‌غدا به‌ستراو له‌هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫دانیش���تنه‌ك ‌ه كرا‪ ،‬من بۆچوون‌و قس ‌ه ‌‬ ‫ی قب���وڵ ده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بابه‌تی‌‌و واقیع ‌‬ ‫ئ���ه‌و بانگه‌ش���ان ‌ه قب���وڵ ناك���ه‌م ك ‌ه‬ ‫پشتڕاس���ت نه‌كراونه‌ت���ه‌و‌ه به‌به‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ولێ���ر كاتێك جێبه‌جێ‬ ‫رێككه‌وتن ‌‬ ‫كرا ك ‌ه پۆست ‌ه سیادیی ‌ه سه‌ره‌كییه‌كان‬ ‫ی ئ���ه‌م رێككه‌وتن ‌ه‬ ‫دابه‌ش���كرا‌و به‌پێ��� ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران‪ ،‬درا‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی كۆمار درای ‌ه‬ ‫به‌ئه‌لعێراقیه‌‌و سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان‌و سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هاوپه‌یمانی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫وه‌زی���ران ب���ۆ هاوبه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫(التحالف الوطن������ي)‪ ،‬ئه‌مه‌ش كرۆك ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‌ه جێبه‌جێكراو‌ه‬ ‫رێككه‌وتننام ‌ه ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و كش���انه‌وه‌ی ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی ده‌نگدان‬ ‫ی له‌كات��� ‌‬ ‫ئه‌لعێراقی��� ‌ه كرد ‌‬

‫ی‬ ‫گرژكردن ‌‬ ‫دۆخه‌كه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫فڕێدانی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی لێ‬ ‫گرژ خێر ‌‬ ‫ناكه‌وێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫سه‌رجه‌م گه‌ل ‌‬ ‫عێراق‌‬ ‫ فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬ ‫ی مالیكی سه‌رۆک وه‌زیرانی عێڕاق‬ ‫نور ‌‬

‫ئایا ده‌زانن‬ ‫ی‬ ‫فه‌رماند‌هی‌ هێز ‌‬ ‫ئاسمانی‌‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ركان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫هه‌واڵگری‌‌و ئاسایش‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌‪،‬‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ئه‌ركان بۆ مه‌شق‌و‬ ‫ی‬ ‫راهێنان‪ ،‬بریكار ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫بۆ هه‌واڵگری‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫فه‌رماند‌هی‌ فیرق ‌ه ‌‬ ‫ی سوپا‪،‬‬ ‫سێ ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رماند‌هی‌ فیرق ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫چوار‌و فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫چاالكییه‌كان ‌‬ ‫ره‌ساف ‌هی‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫هه‌مویان‌ كوردن‬ ‫ی كۆم���ار‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی رێككه‌وتنه‌ك ‌ه بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێشێلكردن ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ست بوو‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫هاوبه‌ندی ‌‬ ‫ی دا به‌سه‌رۆك‬ ‫ب ‌ه رێككه‌وتنه‌كه‌‌و ده‌نگ ‌‬ ‫كۆمار‪.‬‬ ‫ی ت���ر ك ‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ورده‌كاریه‌كان��� ‌‬ ‫ی عێ���راق به‌عه‌ره‌ب‌و كورد‌و‬ ‫هاوواڵتیان ‌‬ ‫توركم���ان‌و پێكهاته‌كانیت���ره‌و‌ه بیزانن‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌وت‌و گاز‌ه ك��� ‌ه له‌س���اڵ ‌‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫ی نوێنه‌راندایه‌‌و‬ ‫‪2007‬و‌ه له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر نه‌كراوه‌‌و‬ ‫تائێس���تا گفتوگۆ ‌‬ ‫نه‌خراوه‌ت ‌ه ده‌نگدان‌و نه‌بوو‌ه به‌یاس���ا‪.‬‬ ‫ی هه‌وڵی���دا هاوكاریی‌‌و‬ ‫به‌ڕێ���ز بارزان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���كات له‌گه‌ڵ لیس���ت ‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگ��� ‌‬ ‫ی به‌دیل‬ ‫ی یاسایه‌ك ‌‬ ‫ئه‌لعێراقی ‌ه بۆ دانان ‌‬ ‫ك ‌ه ناكۆك ‌ه له‌گه‌ڵ رێككه‌وتنه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی نوێنه‌رانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫یاسای ‌ه ‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ره‌تكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ولێر‪،‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ته‌وه‌ره‌كانیت���ر ‌‬ ‫ی گش���تیی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی لێبوردن��� ‌‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران���ه‌‌و له‌نێ���وان‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ره‌‪.‬‬ ‫لیس���ته‌كاندا ناكۆكی��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫ی تر په‌ی���ڕه‌و ‌‬ ‫ته‌وه‌ره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران��� ‌ه ك��� ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫له‌نێ���وان فراكس���یۆنه‌كاندا تا ئێس���تا‬ ‫ی له‌سه‌ره‌‌و په‌سه‌ند نه‌كراو‌ه ك ‌ه‬ ‫جیاواز ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌رپرسیارێتیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی نوێن���ه‌ران‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫بۆ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی (توازن)ـه‌‌و‬ ‫ته‌وه‌ره‌یه‌كیتر هاوسه‌نگ ‌‬ ‫ی سێ قۆڵیمان پێكهێنا‬ ‫ئێم ‌ه لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مسۆگه‌ركردن ‌‬ ‫بۆ كاركردن به‌ئاراست ‌ه ‌‬ ‫ی كرد‪،‬‬ ‫هاوس���ه‌نگی‌‌و ماوه‌یه‌كیش كار ‌‬ ‫به‌اڵم تائێس���تا س���ه‌ركه‌وتوو نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی له‌ئێس���تادا‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه هاوس���ه‌نگ ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت تا‬ ‫ی له‌ئاست ‌ه بااڵكان ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫وه‌زیره‌كان‌و بریكارو راوێژه‌كاره‌كانیان‌و‬ ‫تا ده‌گاته‌ ده‌زگا سه‌ربه‌خۆكان‪ ،‬هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم ‌ه‬ ‫ته‌وه‌ره‌یه‌كیتر پاس���ه‌وانان ‌‬ ‫(پێشمه‌رگه‌) ئه‌مه‌ش بڕگه‌یه‌ك ‌ه سااڵن ‌ه‬ ‫ی بودجه‌دا ده‌خرێته‌ڕوو‪،‬‬ ‫ی دانان��� ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم جێبه‌جێ ناكرێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش ‌‬ ‫ی یاس���ایه‌ك ‌ه رێگا‬ ‫زان���راو‌ه ك ‌ه نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیستیحقاقه‌كان ‌‬ ‫بدات به‌خه‌رجكردن ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬له‌ده‌ستوریش���دا‬ ‫هێ���ز ‌‬ ‫ی ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه كراو‌ه ك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌ڕوون ‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی‌ هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وانه‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪ ،‬فه‌رامۆش‬ ‫له‌ڕێككه‌وتننامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫نه‌ك���راون‌و خراونه‌ت���ه‌ڕوو‪ ،‬له‌وان���ه‌ش‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌ه ستراتیژییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران ره‌تكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ده‌ستور‬ ‫ی ده‌قه‌كان ‌‬ ‫چونك ‌ه پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫بوو‪ .‬ئێستاش سه‌رجه‌م رێككه‌وتنه‌كان‬ ‫ی پێ له‌سه‌ر‬ ‫له‌به‌غداو‌ه تا هه‌ولێر به‌ڕوون ‌‬ ‫ئه‌و‌ه داده‌گ���رن ك ‌ه نابێت یاس���ایه‌ك‬ ‫ی ده‌س���تور بێت‪،‬‬ ‫ده‌ربكرێت پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ر یاس���ایه‌كیش‬ ‫گرنگتری���ن بڕگ ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌گه‌ڵ ده‌ستوردا بگونجێت‌و‬ ‫ی ك ‌ه ناكۆكن له‌گه‌ڵ ده‌س���تور‬ ‫ئه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ره‌تده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر خاك ‌‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫كاتێك ك ‌ه هێز ‌‬ ‫عێراق نه‌م���ا‌و كۆتاییهات‪ ،‬ده‌س���تمان‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كردو‌و‌ه به‌بنیاتنان ‌‬ ‫ی ده‌بێ���ت هه‌مووم���ان‬ ‫ب���ه‌و واتای��� ‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ب���ۆ س���ه‌رجه‌م گرفته‌كان‬ ‫ی‬ ‫بدۆزین���ه‌و‌ه له‌وان���ه‌ش ئه‌و ش���تان ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ولێر ماون‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه له‌ڕێككه‌وتنه‌كان��� ‌‬ ‫ی هه‌ڵپه‌س���ێردراو‬ ‫له‌ئێستاش���دا گرفت ‌‬ ‫ی نه‌وت‌و‬ ‫ه���ه‌ن وه‌ك���و گرێبه‌س���ته‌كان ‌‬ ‫ده‌رواز‌ه س���نوریه‌كان‌و فڕۆكه‌خانه‌كان‌و‬ ‫ره‌فتاركردن له‌ناوچ ‌ه كێشه‌له‌سه‌ره‌كان‌و‬ ‫ی ده‌ستور له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ‪‌ 140‬‬ ‫ی ماد‌ه ‌‬ ‫مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌رایه‌تیه‌كاندا له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق‌و كێش��� ‌ه له‌گ���ه‌ڵ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌ران ك ‌ه س���وور‌ه له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بێت ئه‌مه‌ش‬ ‫ی جێبه‌جێكار ‌‬ ‫رۆڵێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پره‌نس���یپ ‌‬ ‫پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌و گرفته‌كانیت���ر له‌كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌یخه‌ین���ه‌ڕوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫نیش���تمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌لعێراقی���ه‌‌و به‌ش���ێك له‌هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ئاماده‌نی���ن گفتوگ���ۆ ‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ن‌و ده‌یانه‌وێت كۆبونه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫كورت بكه‌ن���ه‌و‌ه له‌چه‌ند موفره‌ده‌یه‌كدا‬

‫ی نه‌ماون‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه له‌ئێس���تادا به‌بنه‌ڕه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌م���ه‌ش ئێم ‌ه په‌ش���یمان‬ ‫س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی‬ ‫نابین���ه‌و‌ه له‌په‌یوه‌س���تبوون پێ���و‌ه ‌‬ ‫به‌پێی‌ ده‌ستور‪.‬‬ ‫ده‌س���تور بنه‌ڕه‌ت���ه‌‌و ه���ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی كردوو‌ه به‌فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی هێز‌ه چه‌ك���داره‌كان‌و جێگر‌و‬ ‫گش���تی ‌‬ ‫ی نه‌ك���ردوو‌ه‬ ‫ی ب���ۆ دیاری��� ‌‬ ‫بری���كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش هاوش���ێو‌ه ‌‬ ‫وه‌كو ئه‌مه‌ریكا‌و هه‌ن���دێ ده‌وڵه‌تیتر‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬به‌م پێی ‌ه ئه‌م ‌ه ده‌ستوره‌‌و‬ ‫ی به‌دڵ نیی ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سێك ئه‌م ‌ه ‌‬ ‫با بڕوات ده‌ستور بگۆڕێت‌و كۆت‌و به‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫ی فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫هێز‌ه چه‌ك���داره‌كان دابنێت‪ ،‬من نازانم‬ ‫ی گش���تی هێز‌ه‬ ‫ئایا له‌هه‌رێم فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫چه‌كداره‌كان نیی ‌ه ك ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫یان ئه‌و هێز‌ه سیاس���ییه‌كانیتر به‌شدار‬ ‫ده‌كات له‌ده‌زگا ئه‌منییه‌كان؟‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كانیش‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی تێدای ‌ه‬ ‫ی ئه‌لعێراقی ‌ه ‌‬ ‫ی وه‌زیرێك ‌‬ ‫به‌رگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه دكتۆر سه‌عدون دلێمییه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی نیشتمانیش نه‌ماوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئاسایش ‌‬ ‫ی وه‌زاریدا البراو من ته‌نها‬ ‫له‌گه‌ڵ ته‌رشیق ‌‬ ‫ی ناوخۆ به‌ڕێو‌ه ده‌به‌م‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫مافێكی‌ ده‌ستوریی‌ سروشتییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���تور دووج���ار ن���او ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫پاڵێ���وراوم پێشكه‌ش���كردوو‌ه ب���ۆ‬ ‫ی به‌رگری‌‌و‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫پڕكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت نه‌یخس���تۆ‌ت ‌ه ده‌نگدان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���توریش ده‌ڵێت‪ :‬سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫ی‬ ‫ی پاڵێ���وراوه‌كان پێشكه‌ش��� ‌‬ ‫ن���او ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران ده‌كات‌و ئه‌ویش‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی متمان ‌ه‬ ‫ی قبوڵكردن‌و به‌خش���ین ‌‬ ‫ماف��� ‌‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه‬ ‫یان ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫رووینه‌دا‪.‬‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت؟‬ ‫كه‌وات ‌ه ك���وا تاكڕه‌و ‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر بزانی���ن چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫ی فیرقه‌‌و عه‌مه‌لیات ‌‬ ‫فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی س���وننه‌ن‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌كورد‌و له‌برایان ‌‬ ‫هاوس���ه‌نگییه‌‪ ،‬من ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵێم ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫جارێكیت���ر ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێن���ه‌ران‌و ن���او ب���ۆ وه‌زاره‌ته‌كان��� ‌‬ ‫به‌رگ���ری‌‌و ناوخۆ پێش���كه‌ش ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر بده‌ن‌و‬ ‫به‌ڵكو ئه‌مجار‌ه ده‌نگ ‌‬ ‫وه‌كو جاران فه‌رامۆشی نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی به‌ڕێزت���ان‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لێدوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی عوكاز له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫له‌ڕۆژنام��� ‌ه ‌‬ ‫ی واڵتانیتر زیاتر‬ ‫ی عێراق له‌كورد ‌‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی فه‌رمی‌‌و‬ ‫مافیان وه‌رگرتووه‌‪ ،‬ناڕه‌زاییه‌ك ‌‬ ‫ی لێ كه‌وته‌و‌ه له‌كوردستان‌و زیاتر‬ ‫میلل ‌‬ ‫ی تۆیان دایه‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌نێك ب���ه‌و‌ه وه‌اڵم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���توری‌‌و یاسای ‌‬ ‫كه‌ هه‌رێم ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ب���ات‌و قوربانیدان ‌‬ ‫ی له‌ڕێگا ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫سیاسی‌‌و سه‌ربازییه‌و‌ه به‌ده‌ستهێناوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م حكومه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه هیچ منه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێدا نییه‌‪ ،‬ئێو‌ه چ ‌‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ئێس���تا ‌‬ ‫ده‌ڵێن؟‬ ‫ی مالیكی‌‪ :‬قسه‌كردن له‌واقیعێك‬ ‫نور ‌‬ ‫ی منه‌تكردن ناگه‌یه‌نێت به‌س���ه‌ر‬ ‫مان���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ورددا‌و من نازانم ئه‌م تێگه‌ش���تن ‌ه ‌‬

‫ی ده‌ك���ه‌ن له‌كوێو‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌ڕێزتان باس��� ‌‬ ‫هات���ووه‌؟ ئێم ‌ه له‌هه‌مووكه‌س باش���تر‬ ‫ی كوردین‌و‬ ‫ی گه‌ل��� ‌‬ ‫ی خه‌موژان ‌‬ ‫ئ���اگادار ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و س���ته‌مان ‌ه ئه‌زانین ك ‌ه‬ ‫قه‌بار‌ه ‌‬ ‫ی خ���ۆم زۆر‬ ‫لێی ك���راوه‌‌و م���ن خود ‌‬ ‫ی ك���ورده‌و‌ه نزیكم‌و‬ ‫ل���ه‌و موعانات��� ‌ه ‌‬ ‫باش ده‌یزان���م‪ .‬به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه كه‌س‬ ‫من���ه‌ت به‌س���ه‌ر گه‌لدا ن���اكات كاتێك‬ ‫ی به‌ده‌س���ت ده‌هێنێت‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫مافێك��� ‌‬ ‫ی خه‌بات‌و‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ئه‌گه‌ر له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫ی هێنابێت‪ .‬من‬ ‫قوربانیدانه‌و‌ه به‌ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد وه‌ك���و گه‌النیتر ‌‬ ‫وتوم��� ‌ه گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بوو‌ه له‌ڕووخان ‌‬ ‫عێراق ده‌س���كه‌وت ‌‬ ‫ی به‌ع���س‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ی دیكتاتۆر ‌‬ ‫رژێم��� ‌‬ ‫ی لێ‬ ‫ی ره‌وایه‌‌و ده‌بێت پارێزگاری ‌‬ ‫مافێك ‌‬ ‫بكرێت‌و به‌فیڕۆ نه‌درێت‪ .‬ئه‌م بۆنه‌یه‌ش‬ ‫ده‌قۆزمه‌و‌ه بۆ هوشیاریدان به‌هه‌ندێك‬ ‫ی هاندان ده‌به‌ن‬ ‫الی���ه‌ن ك ‌ه په‌نا بۆ تۆن ‌‬ ‫ی هه‌ندێك خه‌ڵ���ك بكه‌ن‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكیتر‪ ،‬یان هاندان دژ ‌‬ ‫به‌دوژمن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌نێك ‌‬ ‫هه‌ندێك الیه‌ن ی���ان هاندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ویتر له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و تایف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قس���ه‌یه‌ك‌و ده‌رهێنان��� ‌‬ ‫ش���ێواندن ‌‬ ‫ی خۆی‌‪ .‬ئه‌م میتۆد‌ه له‌كاركردن‬ ‫له‌سیاق ‌‬ ‫زۆر ترس���ناكه‌‌و زیان به‌هه‌موو الیه‌نێك‬ ‫ی‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‌و پێویس���ت ‌ه به‌پاش���ماو‌ه ‌‬ ‫ی پێش���وو بدرێت ‌ه قه‌ڵه‌م ك ‌ه جگ ‌ه‬ ‫رژێم ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی ب���ه‌دوا ‌‬ ‫له‌پ���ه‌ژار‌ه هیچیت���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دۆخه‌كه‌‌و فڕێدان ‌‬ ‫نه‌هێنا‪ .‬گرژكردن��� ‌‬ ‫ی لێ ناكه‌وێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی گ���رژ خێر ‌‬ ‫لێدوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق‌و ته‌نانه‌ت گه‌ل ‌‬ ‫سه‌رجه‌م گه‌ل ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫كوردیش‪ .‬من بانگهێش���ت ‌‬ ‫ی نابه‌رپرس���ان ‌ه‬ ‫ده‌كه‌م وریابن له‌لێدوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ل كه‌ڵ���ك له‌خێروبێر ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫واڵته‌ك ‌هی‌ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌كردوو‌ه‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بارزان ‌‬ ‫ك ‌ه ك���ورد په‌راوێز خراون له‌س���وپادا‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێك���دا پێویس���ت ‌ه س���وپا به‌پێ ‌‬ ‫ی نیش���تمانی‌‌و بێ الیه‌نی‌‌و‬ ‫پره‌نس���یپ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێو‌ه ببرێت‪ .‬سه‌رۆك ‌‬ ‫هاوس���ه‌نگ ‌‬ ‫ی ب���ه‌و‌ه هێناوه‌ته‌و‌ه بۆ‬ ‫هه‌رێ���م به‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ی ك���ورد ك ‌ه س���ه‌رۆك‬ ‫په‌راوێزخس���تن ‌‬ ‫ی س���وپا (بابه‌كر زێباری‌) هیچ‬ ‫ئه‌ركان ‌‬ ‫ی نییه‌‌و ئێوه‌ش خۆتان‬ ‫ی وا ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتێك ‌‬ ‫ی سوپا داده‌نێن به‌بێ‬ ‫فه‌رماند‌ه بااڵكان ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫ی مالیك���ی‌‪ :‬كات ‌‬ ‫نور ‌‬ ‫ی به‌دوای ئه‌م كاروبارانه‌دا‬ ‫كورد‌و ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ده‌ڕۆن ئه‌م راستییانه‌ بزانن‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی هێ���ز ‌‬ ‫ئای���ا ده‌زان���ن فه‌رمان���د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاسمانی‌‪ ،‬سه‌رۆك ئه‌ركان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی (ئیس���تیخبارات)‌و ئاسایش‬ ‫هه‌واڵگر ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك‬ ‫ی به‌رگری‌‪ ،‬جێگر ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ركان بۆ مه‌ش���ق‌و راهێنان‪ ،‬بریكار ‌‬ ‫ی ناوخ���ۆ ب���ۆ هه‌واڵگ���ری‌‪،‬‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی س���وپا‪،‬‬ ‫ی س���ێ ‌‬ ‫ی فیرق ‌ه ‌‬ ‫فه‌رمان���د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوار‌و فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی فیرق ‌ه ‌‬ ‫فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی به‌غ���دا‪،‬‬ ‫ی ره‌س���اف ‌ه ‌‬ ‫چاالكییه‌كان��� ‌‬ ‫ی كوردن‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫هه‌مویان له‌برایان ‌‬ ‫ی ئه‌فسه‌ر له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫له‌ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاست‌و پله‌كان‪.‬‬ ‫ی به‌ڕێز س���ه‌رۆك ئه‌ركانیش‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌‬

‫ی لێكرد‬ ‫ئێم��� ‌ه گرفتێكمان چاوپۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراندنی���دا بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێت ك ‌ه باس ‌‬ ‫ئه‌و هاوبه‌ش���یی ‌ه به‌د ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ئێس���تا ئه‌و (بابه‌كر زێباری‌)‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ربازی ‌‬ ‫ی تیم ‌‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی رێ���زه‌و‌ه كار ‌‬ ‫ئێم���ه‌و به‌وپه‌ڕ ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌اڵم پرس���یارێك هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌رانبه‌ر‬ ‫ی ت���ه‌واو پێچه‌وان ‌ه‬ ‫به‌م واقیع ‌ه دۆخێك ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌هه‌رێم‪ ،‬به‌جۆرێ���ك حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫هیچ زانیارییه‌ك یان سه‌رپه‌رشتییه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌منییه‌وه‌‌و‬ ‫نیی ‌ه به‌سه‌ر هیچ كه‌سێك ‌‬ ‫ی ئه‌منیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌سه‌ر سیاسه‌ت ‌‬ ‫ئایا كوردستان به‌شێك نیی ‌ه له‌عێراق؟‬ ‫ئایا كوردس���تان وه‌كو به‌غدا‌و به‌سره‌‌و‬ ‫نه‌ینه‌وا حوكمی‌ ده‌ستور نایگرێته‌وه‌؟‬ ‫ی ئێوه‌‌و‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌پاش ئه‌م كێشه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌و‌ه پرس���یارێك‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌پڕدا په‌یوه‌ند ‌‬ ‫دروس���تبووه‌‪ ،‬بۆچ ‌‬ ‫كورد‌و په‌رله‌مانتار‌و سیاسیی ‌ه شیعه‌كان‬ ‫له‌دۆستایه‌تییه‌و‌ه گۆڕا بۆ شه‌ڕ‌ه قسه‌؟‬ ‫ی ئێو‌ه‬ ‫ئایا هه‌س���ت ناكه‌ن ئه‌م ره‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫گرتووتان��� ‌ه له‌كۆتایی���دا ده‌بێت ‌ه مای ‌ه ‌‬ ‫ی كورد‌و‬ ‫ی یه‌كجاری ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫تێكچون ‌‬ ‫شیع ‌هی‌ عێراق؟‬ ‫ی مالیك���ی‌‪ :‬پێموانیی��� ‌ه ئ���ه‌و‬ ‫ن���ور ‌‬ ‫ی قسه‌یان له‌باره‌و‌ه ده‌كرێت‌و‬ ‫ناكۆكییان ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڕه‌ش��� ‌ه‬ ‫گه‌ور‌ه ده‌كرێن ببێت ‌ه مای ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندیی���ه‌كان له‌گه‌ڵ گه‌ل ‌‬ ‫ك���ورد‪ .‬عێراق به‌كورد‌و عه‌ره‌ب‌و كورد‌و‬ ‫توركمان‌و س���ه‌رجه‌م پێكهاته‌كانییه‌و‌ه‬ ‫ی دیكتاتۆرییه‌ت‌و‬ ‫ی رووخاندن��� ‌‬ ‫له‌دۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫تاكڕه‌ویی���ه‌و‌ه پێمان ناوه‌ت��� ‌ه قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت له‌س���ه‌ر بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫بنیاتنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش كارێك ‌‬ ‫ده‌ستور ‌‬ ‫ئاس���ان نییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێویس���ت ‌ه هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫بكرێت‌و روو بدات‪ .‬پێویس���ت ‌ه مه‌ودا ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و پارێزگاكان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌منی‌‪ ،‬سیاسی‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌رجه‌م بواره‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‪ ،‬خاڵ��� ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دابه‌شكردن ‌‬ ‫س���نوریه‌كان‌و چۆنییه‌ت ‌‬ ‫س���امانه‌كان‌و وه‌به‌رهێن���ان‪ ،‬تیایان���دا‬ ‫ی‬ ‫ی جدد ‌‬ ‫زانراوبن‪ ،‬پێویست ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بین‬ ‫له‌م مه‌س���ه‌الن ‌ه بكۆڵینه‌وه‌‌و رازی ‌‬ ‫ی كردوین‪.‬‬ ‫ی دیاری ‌‬ ‫ی ده‌س���تور بۆ ‌‬ ‫به‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی ده‌ڵێم كات ‌‬ ‫من زۆر به‌ڕاشكاو ‌‬

‫ی‬ ‫ئه‌و‌هی‌ به‌ال ‌‬ ‫عێراقییه‌كانه‌و‌ه‬ ‫گرنگه‌ له‌نێویشیاندا‬ ‫كورد جه‌ختكردن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر دۆسیی ‌ه ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫بنه‌بڕكردن ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ژیانێك ‌‬ ‫به‌دیهێنان ‌‬ ‫ئارام‌و خۆشگوزه‌ران‬ ‫ی ته‌واو ده‌ستور جێبه‌جێ‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێت‌و ماده‌م سه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان باس ‌‬ ‫ی ده‌س���تور ده‌كه‌ن ئه‌و‌ه‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫پێموای ‌ه گه‌شتن به‌چاره‌سه‌ر مومكینه‌‪.‬‬ ‫ی عێراقییه‌كانه‌و‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫ی ب���ه‌ال ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌نێویشیاندا كورد جه‌ختكردن ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی خزمه‌تگوزاریی‌‌و بنه‌بڕكردن ‌‬ ‫دۆسیی ‌ه ‌‬ ‫ی ئارام‌و‬ ‫ی ژیانێك ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و به‌دیهێنان ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���تور‬ ‫خۆش���گوزه‌ران‪ .‬بۆچ��� ‌‬ ‫ی دوو قۆڵی‌‌و‬ ‫بترسین‌و به‌ره‌و رێككه‌وتن ‌‬ ‫سازش���كردن‌و ته‌نازوالتكردن له‌مالوالو‬ ‫ده‌س���كه‌وتێك له‌وال‪ ،‬رابكه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫واڵت بنیات نانێت‌و ئێم ‌ه په‌یوه‌س���تین‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌م���وو به‌ن���دو ورده‌كارییه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌س���توره‌‌وه‌و داوا له‌هه‌م���وان ده‌كه‌م‬ ‫پێو‌هی‌ په‌یوه‌ست بن‪.‬‬

‫ »» ‪ 4‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر ئێ���وه‌ زانیاریت���ان‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر به‌قاچاغبردن���ی‌ نه‌وت‬ ‫له‌كوردس���تانه‌وه‌ بۆ ئێران‌و له‌وێشه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌فغانس���تان وه‌ك���و جێگره‌كه‌ت‬ ‫(حسێن شه‌هرستانی‌)‌و وه‌زیری‌ نه‌وت‬ ‫(عه‌بدولكه‌ری���م لعێب���ی‌) بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆچی‌ هه‌وڵتان نه‌داوه‌ له‌ڕێگای‌‬ ‫فه‌رم���ی‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كانت���ان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئێ���ران‌و هه‌رێم س���نوری‌ ب���ۆ دابنێن؟‬ ‫بۆچی‌ ئه‌و زانیاریانه‌تان ش���اردوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌شه‌قامی‌ عێراقی‌ تا كاتی‌ په‌ره‌سه‌ندنی‌‬ ‫ناكۆكییه‌كان له‌گه‌ڵ هه‌رێم؟‬ ‫نوری‌ مالیك���ی‌‪ :‬ئێم���ه‌ كارمانكردووه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاگاداركردن���ه‌وه‌ی‌ برایانمان‬ ‫له‌كوردستان‌و له‌هه‌مان كاتیشدا قسه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌ ئێرانی‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك‬ ‫له‌میدیاوه‌‪ ،‬هه‌رچی‌ مومكینه‌ كردوومانه‌‬ ‫له‌پێن���او رێگه‌گرتن ل���ه‌م دیارده‌یه‌ كه‌‬ ‫س���امانی‌ گه‌ل به‌فیڕۆ ده‌دات له‌وانه‌ش‬ ‫س���امانی‌ گه‌لی‌ ك���ورد له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫چه‌ن���د ك���ه‌س‌و چه‌ن���د مافیای���ه‌ك‬ ‫به‌فیڕۆده‌دات كه‌ ئێوه‌ی‌ كورد له‌هه‌موو‬ ‫كه‌س باشتر ده‌زانن‪ .‬ئێمه‌ له‌وكاته‌وه‌‌و‬ ‫به‌رده‌وام چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كانمان پێ‬ ‫باشتره‌ دوور له‌میدیاكان‪ ،‬كه‌چی‌ له‌پڕدا‬ ‫تووش���ی‌ موفاجه‌ئه‌ بووین به‌لێشاوێك‬ ‫له‌تۆمه‌تبارك���ردن كه‌ هیچ پاس���اوێكی‌‬ ‫نییه‌‌و پێمانوایه‌ خزمه‌تی‌ هیچ الیه‌نێك‬ ‫ن���اكات جگه‌ له‌وان���ه‌ی‌ خۆیان مه‌اڵس‬ ‫داوه‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌‌و خێ���ری‌ گه‌ل���ی‌‬ ‫عێراق به‌گشتی‌‌و گه‌لی‌ كوردیان ناوێت‪.‬‬ ‫به‌رانب���ه‌ر به‌م واقیع���ه‌ش ناچاربووین‬ ‫هه‌ندێك راس���تیی‌ بۆ رای‌ گشتی‌ روون‬ ‫بكه‌ین���ه‌وه‌‪ .‬من ئه‌وه‌ش���تان پێ ده‌ڵێم‬ ‫وێنه‌ی‌ ئه‌و تانكه‌ره‌ نه‌وتانه‌مان پیشانی‌‬ ‫به‌رپرسێكی‌ كورد دا كه‌ نه‌وتی‌ قاچاغ‬ ‫له‌نه‌وتخانه‌ی‌ (خان���ه‌)ی‌ خانه‌قینه‌وه‌‬ ‫ده‌گوازن���ه‌وه‌‌و ئه‌ویش به‌هه‌موو هێزێك‬ ‫پشتڕاس���تی‌ ك���رده‌وه‌‌و ن���اوی‌ ئ���ه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ش���ی‌ برد كه‌ ئاودی���وی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫كاتێكیش ویستمان رێگه‌ له‌ئاودیوكردنی‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌ی‌ بگرین به‌ناردنی‌ فه‌وجێك بۆ‬ ‫پاراستنی‌ بیره‌كان‌‪ ،‬خه‌ریكبوو شه‌ڕێك‬ ‫رووبدات له‌گه‌ڵ هێزێك كه‌ له‌هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫هاتبوون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جه‌غتكردنه‌وه‌یه‌كی‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫كوردیی‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ نه‌وتییه‌كان���ی‌ هه‌رێ���م‌و‬ ‫شكس���تهێنانی‌ له‌به‌غدا‪ ،‬به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫بۆچوون���ه‌ش ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێم به‌رده‌وام له‌زیادبووندایه‌‌و‬ ‫خۆش���گوزه‌رانی‌‌و په‌ره‌پێ���دان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ رێ���ژه‌ی‌ به‌رهه‌م���ی‌ به‌غ���دا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ سست زیاد ده‌كات‪ .‬ئایا‬ ‫ئه‌م جیاوازییه‌ به‌ڵگه‌ی‌ س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ نه‌وتییه‌كان���ی‌ هه‌رێم نییه‌‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ ئێوه‌ دژی‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌‬ ‫له‌دیدگای‌ ده‌ستوری‌ خۆتانه‌وه‌؟‬ ‫نوری‌ مالیك���ی‌‪ :‬هیچ ك���ه‌س گومانی‌‬ ‫له‌س���ه‌ركه‌وتنی‌ سیاسه‌ته‌ نه‌وتییه‌كانی‌‬ ‫ئێم���ه‌‌و راده‌ی‌ ش���ه‌فافییه‌تی‌ ئ���ه‌و‬ ‫سیاس���ه‌تانه‌ نیی���ه‌ ك���ه‌ له‌ڕێ���گای‌‬ ‫سازكردنی‌ كێبه‌ركێ‌و گرێبه‌ستكردنه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رچاوی‌ هه‌موو خه‌ڵك ره‌خس���اوه‌‪.‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌مه‌ باش���ترین شێوازی‌‬ ‫گرێبه‌سته‌ بۆ پاراستنی‌ سامانی‌ گه‌لی‌‬ ‫عێراق له‌یاری‌ پێكردن‪ ،‬كه‌ له‌به‌رچاوی‌‬ ‫گه‌لی‌ عێراق‌و چاودێران گرێبه‌سته‌كان‬ ‫ئه‌نجامدران‪ ،‬به‌اڵم سه‌ركه‌وتنی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌م بواره‌دا زامن نییه‌‪ .‬ئێمه‌ نامانه‌وێت‬ ‫بچینه‌ ورده‌كاریی‌ سروش���تی‌ سیاسه‌ته‌‬ ‫نه‌وتییه‌كان���ی‌ هه‌رێمه‌وه‌ كه‌ په‌یڕه‌ویان‬ ‫ده‌كات‌و راده‌ی‌ س���ه‌ركه‌وتنیان له‌سود‬ ‫گه‌یاندن به‌گه‌ل له‌چاو ئه‌و به‌خشیش‌و‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فیدرالیزمداین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی دروست ‌‬ ‫ی سیاق ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ كه‌ پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌ستور نه‌بێت‬

‫چه‌ندین جار ئه‌م‬ ‫داوایه‌م كردووه‌‪:‬‬ ‫سه‌رپێچییه‌كانم پێ‬ ‫بڵێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچیان‬ ‫پێشكه‌ش نه‌كردووه‌‬

‫ده‌مچه‌وركردنان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���كه‌وت‌و‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ كۆمپانی���ا نه‌وتیه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌م���وو حاڵه‌ته‌كاندا‬ ‫ده‌بێت په‌یڕه‌وی‌ بنه‌ما ده‌ستورییه‌كان‬ ‫بكه‌ین له‌وه‌به‌رهێنانی‌ سامانی‌ نه‌وتدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رایه‌كی‌ گش���تیی‌ دروس���تبووه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان ك���ه‌ به‌ڕێزتان‬ ‫ته‌نه���ا ل���ه‌و بڕگانه‌دا به‌ده‌س���توره‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌س���تن ك���ه‌ له‌گه‌ڵ سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫خواس���تی‌ خۆت���ان ده‌گونجێ���ت‌و له‌و‬ ‫ش���تانه‌ی‌ كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیت���ان نییه‌‬ ‫فه‌رامۆش���ی‌ ده‌ك���ه‌ن‪ .‬بۆ وێن���ه‌ دژی‌‬ ‫فیدرالیزمی‌ پارێزگاكان (سه‌الحه‌دین‌و‬ ‫دیال���ه‌) وه‌س���تانه‌وه‌ له‌كاتێكدا ده‌قی‌‬ ‫ده‌ستوریی‌ پشتگیرییان ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌ركات بتانه‌وێت ته‌ن���گ به‌پێكهاته‌‬ ‫عێراقیی���ه‌كان هه‌ڵده‌چنن به‌پاس���اوی‌‬ ‫ده‌س���توری‌‌و ده‌س���تور ده‌كه‌نه‌ چه‌كی‌‬ ‫ده‌ستتان‪.‬‬ ‫ن���وری‌ مالیكی‌‪ :‬له‌دانیش���تنێكی‌ چوار‬ ‫حیزبه‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌ عێراقدا ده‌عوه‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵ‌و دوو حیزبه‌ كوردییه‌كه‌‬ ‫(پارتی‌‌و یه‌كێتی‌) به‌ش���ه‌فافی‌ باسی‌‬ ‫په‌یوه‌س���تبوونمان كرد به‌ده‌س���تور‪.‬‬ ‫من كه‌ش���ه‌كه‌م جواڵند‌و س���ه‌رپێچییه‌‬ ‫الیه‌نه‌كانیت���رم‬ ‫ده‌س���تورییه‌كانی‌‬ ‫خس���ته‌ڕوو‪ ،‬دوات���ر داوام لێك���ردن‌و‬ ‫جه‌خت���م لێكردنه‌وه‌ كه‌ س���ه‌رپێچییه‌‬ ‫ده‌ستورییه‌كانی‌ من بخه‌نه‌ڕوو بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاكیان بكه‌م ئه‌گ���ه‌ر به‌فیعلی‌ هه‌مه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچی���ان ن���ه‌وت‪ ،‬چه‌ندین جار‬ ‫ئه‌م داوایه‌م كردووه‌‪ :‬س���ه‌رپێچییه‌كانم‬ ‫پێ بڵێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچیان پێش���كه‌ش‬ ‫نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌فیدرالیزم من دژی‌ نیم‪،‬‬ ‫به‌اڵم فیدرالیزمیش بنه‌ما‌و پێش���ه‌كی‌‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ده‌س���تور‌و واقیع‬ ‫فه‌رزی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬بۆ نمون���ه‌‪ :‬ماده‌ی‌‬ ‫‪ 140‬په‌یوه‌س���ته‌ به‌س���نوری‌ ناوچ���ه‌‬ ‫كێش���ه‌ له‌س���ه‌ره‌كان‌و ئه‌و ناوچانه‌ش‬ ‫زۆرن له‌كه‌رك���وك‌و نه‌ین���ه‌وا‌و دیاله‌‌و‬ ‫س���ه‌الحه‌دین‌و ئه‌نبار‌و كه‌ربه‌ال‌و به‌غدا‌و‬ ‫موسه‌ننا‌و ناسرییه‌‪ ،‬ماده‌ی‌ ‪ 140‬سه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ ناچاركردووه‌ پێشنیازێك بكات‬

‫نێوان سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫لیس���تی‌ ئه‌لعێراقی���ه‌ بۆچوونێكی‌ وای‬ ‫دروستكردوه‌ الی‌ به‌ڕێزتان كه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم پیالنێكی‌ هه‌یه‌ دژی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫به‌ڕێزتان له‌كابینه‌ی‌ ئێس���تا‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌‬ ‫راسته‌؟‬ ‫نوری‌ مالیكی‌‪ :‬هه‌رێم‌و س���ه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫ماف���ی‌ ئه‌وه‌ی���ان هه‌ی���ه‌ په‌یوه‌ندی���ی‌‬ ‫ببه‌ستن‌و په‌ره‌ی‌ پێ بده‌ن له‌گه‌ڵ هه‌ر‬ ‫الیه‌نێك كه‌ ده‌یانه‌وێ���ت‌و كه‌س مافی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نییه‌ ره‌خنه‌ له‌مه‌ بگرێت‪ ،‬مادام‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌ به‌پێی‌ بنه‌ماكانی‌ ده‌ستور‌و‬ ‫بنه‌ماكان���ی‌ هاوپه‌یمان���ی‌ حكوم���ی‌‌و‬ ‫سیاس���ی‌ به‌ڕێ���وه‌ ده‌ڕوات‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ پێمان خۆش نییه‌ ببینین‬ ‫هه‌رێم ببێته‌ مۆڵگه‌ی‌ چاالكی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫پیالن ده‌گێڕن دژی‌ حكومه‌ت‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌وان���ه‌ش ناس���راون ك���ه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫بنه‌ماكانی‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ به‌رته‌سك‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌ ك���ه‌ گه‌لی‌ عێ���راق قوربانی‌‬ ‫زۆری‌ له‌پێن���او بەر‌قه‌راربوونیدا داوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نامانه‌وێت گه‌لی‌ كورد ببێته‌‬ ‫قوربانی‌ ش���ۆڤێنیزمی‌ به‌ع���س‌و ببێته‌‬ ‫په‌ناگه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ بكوژی‌ عێراقییه‌كانن‬ ‫به‌تایب���ه‌ت كوردانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفال‌و‬ ‫ش���وێنه‌كانیتر‪ .‬ئه‌مه‌ خه‌م���ی‌ ئێمه‌یه‌‌و‬ ‫هاوپه‌یمانی���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‌و‬ ‫ئه‌لعێراقی���ه‌‌و الیه‌نه‌كانیتر زیانمان لێ‬ ‫ن���ادات‪ ،‬ئێمه‌ش ماف���ی‌ ئه‌وه‌مان هه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ر پێكهاته‌‌و الیه‌نێك له‌ناوخۆو‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم هاوپه‌یمانی‌ ببه‌ستین‪،‬‬ ‫چونكه‌ یه‌ك مافه‌ بۆ هه‌مووان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌كو سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫ئای���ا پێتان ناخۆش���ه‌ ك���ه‌ بارزانی‌‌و‬ ‫حیزبه‌ك���ه‌ی‌ پش���تیوانی‌ جموجوڵ���ی‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ س���وریا ده‌ك��� ‌هن‌و له‌هه‌ولێر‬ ‫ك���ورده‌ س���ورییه‌كانی‌ تاراوگه‌ی���ان‬ ‫كۆكرده‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا سیاسه‌تی‌ فه‌رمی‌‬ ‫راگه‌یه‌نراوی‌ عێراق پشتیوانی‌ نه‌كردنی‌‬ ‫رووخاندنی‌ رژێمی‌ سوریایه‌؟‬ ‫ن���وری‌ مالیكی‌‪ :‬سیاس���ه‌تی‌ ئێمه‌ له‌م‬ ‫بواره‌دا ده‌س���ت وه‌رنه‌دانه‌ له‌كاروباری‌‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تیكردنی‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌‌و‬ ‫توندوتیژی���ی‌‌و هه‌رچیی���ه‌ك ببێته‌هۆی‌‬

‫بارزانی‌و مالیکی لەدیدارێکیاندا لەکوردستان‬

‫مافی‌ هه‌رێم یان هیچ پارێزگایه‌ك‬ ‫نیی ‌ه سیاسه‌تێكی‌ تر بۆ خۆی‌ نه‌خش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بكێشێت جگه‌ له‌سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌ندی‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫بۆ س���نوری‌ پارێ���زگاكان‌و به‌درێژای ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌ی‌ ده‌س���ته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌بوو (تاڵه‌بانی‪ ،‬عادل عه‌بدولمه‌هدی‌‪،‬‬ ‫هاش���می‌) ئه‌و پێش���نیازه‌ی‌ پێشكه‌ش‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬ئێس���تاش كه‌ بووه‌ به‌سه‌رۆك‬ ‫كۆمار پرۆژه‌كه‌ی‌ پێش���كه‌ش كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران گفتوگۆی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌كردووه‌‪ .‬لێره‌دا ئه‌وه‌ ده‌ڵێم‬ ‫كه‌ چۆن به‌پارێزگاری‌ سه‌الحه‌دینم وت‪:‬‬ ‫له‌س���ه‌ر كام رووبه‌ره‌ ده‌ته‌وێت هه‌رێم‬ ‫دروس���ت بكه‌یت‌و فیدرالی���زم په‌یڕه‌و‬ ‫بكه‌یت؟ ئه‌ویش وتی‌‪ :‬له‌سه‌ر سه‌رجه‌م‬ ‫س���نوری‌ پارێزگاك���ه‌‪ ،‬منی���ش وتم‪:‬‬ ‫به‌اڵم ناكۆكی‌ له‌س���ه‌ر دوز‌و ناوچه‌یتر‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وی���ش وتی‌ دژی‌ دابڕینی‌ هه‌ر‬ ‫به‌ش���ێكین‌و منی���ش وت���م‪ :‬ئه‌مه‌ ئه‌و‬ ‫گرفته‌ی���ه‌ كه‌ ده‌بێت له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫ده‌س���تور چاره‌س���ه‌ری‌ بكه‌ین‌و دواتر‬ ‫فیدرالیزم جێبه‌ج���ێ ده‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫گرف���ت هه‌ی���ه‌ له‌ش���ێوه‌ی‌ ده‌نگدان‌و‬ ‫یاس���اییبونی‌ ده‌نگ���دان‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫واژۆ به‌جۆرێ���ك ده‌كرێ���ت تان���ه‌ی‌ لێ‬ ‫بدرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌م جۆره‌ش ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فیدرالیزمدای���ن‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ س���یاقی‌‬ ‫دروستی‌ خۆی‌ كه‌ پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌ستور‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ندێك كه‌س ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌ باش���ه‌كانی‌‬

‫هەنوکە‬

‫هاندان���ی‌ توندوتیژیی‌ چ له‌ڕژێمه‌وه‌بێت‬ ‫ی���ان له‌الیه‌ن���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌مان ئاراس���ته‌ی‌ یه‌ك الیه‌ن نییه‌‌و‬ ‫پێش���مانوایه‌ ئه‌م���ه‌ گونجاوترین���ه‌ بۆ‬ ‫پاراس���تنی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان‪ .‬ئێمه‌‬ ‫به‌ڕاستگۆیی‌‌و جددی‌ ئه‌م سیاسه‌ته‌مان‬ ‫په‌یڕه‌و كردووه‌‌و له‌سه‌ر ئاستی‌ هه‌موو‬ ‫كۆڕبه‌نده‌ سیاس���ی‌و دیپلۆماسییه‌كان‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ریمان پێشكه‌ش كردووه‌‌و‬ ‫هه‌رچ���ی‌ هه‌وڵ���ی‌ سیاس���ی‌ خۆم���ان‬ ‫هه‌ی���ه‌ خس���تومانه‌ته‌گه‌ڕ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ سیاس���ی‌ بدۆزینه‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ ره‌وای‌ گه‌لی‌ س���وریا‌و‬ ‫ناوچه‌كه‌ له‌به‌رچاوبگرێت‌و خوێنڕشتنی‌‬ ‫زیاتری���ش رابگرێ���ت‪ .‬ئێم���ه‌ ئاگامان‬ ‫له‌و په‌ره‌س���ه‌ندنه‌ خێ���را‌و دژ یه‌كه‌ی‌‬ ‫رووداوه‌كان هه‌یه‌ جارجار‌و پێویس���ته‌‬ ‫ئه‌م په‌ره‌سه‌ندنانه‌ ئیغرامان نه‌كات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌م سیاسه‌ته‌ ده‌ربچین‌و مه‌یلمان‬ ‫بۆ الیه‌نێك هه‌بێت‪ .‬پێویس���ته‌ واڵتان‬ ‫یه‌ك سیاس���ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌یان هه‌بێت با‬ ‫فیدراڵییش بن‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نانه‌ت هه‌ندێك‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ یه‌كگرت���وو له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫هاوپه‌یمانێتییه‌كدا یه‌ك سیاس���ه‌تیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌رانبه‌ر هه‌ندێ���ك رووداو‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌یه‌كێتی‌ ئه‌وروپادا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ په‌یوه‌ستبوونی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌سیاسه‌تی‌ گشتی‌ حكومه‌تی‌ فیدراڵه‌وه‌‬ ‫كارێكه‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ عێراق ده‌یخوازێت‬ ‫له‌نێویش���یدا حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‌و جگه‌‬ ‫له‌م���ه‌ش كارێك���ی‌ ده‌س���تورییه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫پێی���ه‌ش به‌هیچ جۆرێ���ك مافی‌ هه‌رێم‬ ‫یان هیچ پارێزگایه‌ك نییه‌ سیاسه‌تێكی‌‬ ‫تر بۆ خۆی‌ نه‌خش���ه‌ بكێش���ێت جگه‌‬ ‫له‌سیاس���ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫ناوه‌ن���دی‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مه‌ له‌پس���پۆڕی‌‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���دی‌ حكومه‌ت���ی‌ فیدرال���ه‌‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و پارێزگاری‌ پارێزگاكان‬ ‫په‌یوه‌س���تن به‌سیاسه‌تی‌ حكومه‌ت كه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران به‌پێی‌ س���یاقی‌‬ ‫ده‌ستوری‌ دایده‌ڕێژێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ناكۆكییه‌كان���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم كاری‌ كردوه‌ته‌س���ه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندی���ت له‌گ���ه‌ڵ خاڵ���ی‌ بارزانی‌‬ ‫(هوش���یار زێب���اری‌)‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ لوتك���ه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ وه‌زیران���ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم خۆت چویته‌ ناو هۆڵی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ له‌كاتێكدا به‌پێی‌ پرۆتۆكۆل‬ ‫ده‌بێت وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ بكات؟‬ ‫نوری‌ مالیكی‌‪ :‬په‌یوه‌ندیم زۆر خۆش���ه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ برام���ان وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫هه‌میشه‌ ستایشی‌ ده‌كه‌م‪ ،‬چونك ‌ه وه‌كو‬ ‫عێراقییه‌ك ره‌فتار ده‌كات نه‌ك به‌سیفه‌ته‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌ی‌ خۆی‌‌و ئه‌مه‌ش جێگای‌‬ ‫رێزه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ستایش���ی‌ هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫ده‌كه‌م له‌سه‌رخستنی‌ لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫ده‌بێت هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ ته‌كلیف كراون‬ ‫به‌ئه‌ركێكی‌ نیش���تمانی‌‪ ،‬به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫كاربكه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫وه‌زیرانی‌ ده‌ره‌وه‌ ره‌نگه‌ ئێوه‌ تێبینیتان‬ ‫نه‌كردبێت به‌شێوه‌یه‌كی‌ باش‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هوش���یار زێباری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كرد‌و‬ ‫من ته‌نه���ا بۆ پێشكه‌ش���كردنی‌ وته‌ی‌‬ ‫به‌خێرهاتن‌و له‌س���ه‌ر داوای‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ب���ۆ م���اوه‌ی‌ ‪ 10‬خول���ه‌ك‬ ‫وته‌یه‌كه‌م پێش���كه‌ش كرد‪ ،‬ش���تێكی‌‬ ‫سروشتیشه‌ له‌هه‌ركوێ كه‌ به‌پێویستی‌‬ ‫بزانم ئاماده‌بم‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وانه‌ به‌شێكن‬ ‫له‌به‌رپرس���یارێتی‌ خۆم وه‌كو سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران له‌سیس���تمێكی‌ په‌رله‌مانیدا‌و‬ ‫هه‌ركاتیش برا وه‌زیره‌كانم داوای‌ جۆره‌‬ ‫كارێكی‌ وه‌هام لێ بكه‌ن‪.‬‬

‫کوردستانی ‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫سوریا داوا ‌ی ئازادیی‌ ئۆجه‌الن ده‌كات‬

‫كورد خاوه‌نی‌ پڕۆژه‌ نییه‌‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫سوریا‪ :‬ئۆجه‌الن ئازادكه‌ن‬

‫سوپای ئازادی سوریا لەکاتی چاالکییەکیدا ‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سوریا ئاماده‌یه‌ ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ی‌ میتی‌‬ ‫توركی‌ ده‌ستگیریكردوون راده‌ستی‌‬ ‫توركیا بكاته‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئازادكردنی‌‬ ‫عه‌بدواڵ ئۆجه‌الندا‪ ،‬چاالكوانێكی‌‬ ‫كوردی‌ سوریاش ده‌ڵێت "كورد خاوه‌نی‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی‌ یه‌كگرتوو نین‌و له‌ناوخۆیاندا‬ ‫ناكۆكن"‪.‬‬

‫هێزی‌ یه‌كالكه‌ره‌و‌ه‬ ‫ی سوریادا‪،‬‬ ‫له‌مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت بۆ هێزه‌ گه‌وره‌كان ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ س���تراتیجی‌‬ ‫ی‬ ‫"ئۆرسام"ه‌ككی‌ه‌ جیهانن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫سه‌نته‌رێكی‌ توركییه‌‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫"ئۆیت���ون ئۆرهان" پس���پۆڕ له‬ ‫‌كاروبار‌وه‌ی‌ روسیا‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تی‌ باڵوكردووه‌ته‬

‫به‌ناونیش���انی‌ "گفتوگۆی���ه‌ك ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌ی‌ ئارام له‌س���وریا– مه‌ترس���ی‌‌و‬ ‫ده‌رف���ه‌ت‌و س���یناریۆكان له‌ڕوانگ���ه‌ی‌‬ ‫توركییه‌وه‌"‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ نه‌خشه‌یه‌ك‬ ‫له‌ ‪ 4‬پێش���نیاری‌ ناوچه‌كانی‌ ئارامی‌ ‪A‬‬ ‫و‪ B‬و ‪C‬و ‪ D‬خس���تووه‌ته‌ڕوو له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ باش���ی‌‌و خراپییه‌كانی‌‬ ‫ه���ه‌ر ناوچه‌یه‌كدا كه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ وه‌ك "ناوچه‌ی‌ ئارام" رابگه‌یه‌نرێن‪،‬‬ ‫گه‌ر بێتوو توركیا ریس���كێكی‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫به‌وجۆره‌ ب���كات‪ .‬لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌س���ایه‌ی‌ ناهاوسه‌نگی‌‬ ‫ت���ه‌رازووی‌ هێزی‌ نێوان ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدا‪ ،‬مه‌حاڵه‌ گۆڕین���ی‌ رژێمی‌‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د‪ ،‬ئه‌م ملمالنێیه‌ش به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت تا الیه‌كیان به‌سه‌ر الكه‌ی‌ تریاندا‬ ‫به‌یه‌كج���اری‌ س���ه‌رده‌كه‌وێت‪ .‬ئۆره���ان‬ ‫پێیوایه‌ هێش���تا توانای‌ ئ���ه‌وه‌ له‌ئارادا‬ ‫نییه‌ ئۆپۆزس���یۆنی‌ س���وری‌ له‌واڵتانی‌‬ ‫ده‌رودراوس���ێوه‌ پڕ چه‌ك بكرێن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ واشنتۆن‌و پاریس له‌دژی‌‬ ‫چه‌كداركردنی‌ ئۆپۆزس���یۆنن‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫نازانن له‌ڕاستیدا كێ‌ ئۆپۆزسیۆن به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌ب���ات‌و پ���ڕۆژه‌ی‌ سیاسیش���ی‌ چییه‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ له‌پێناو فش���ارهێنان بۆ س���ه‌ر‬ ‫رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌ددا‪ ،‬بژارده‌ی‌ دووه‌م‬

‫دروستكردنی‌ "ناوچه‌ی‌ ئارام"ه‌‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ توركیاش له‌گێژاو ‌‬ ‫ی‬ ‫سوریادا نغرۆ نه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت له‌هه‌نگاونان‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و كاره‌‪ ،‬ناوچه‌یه‌ك���ی‌ گونجاو‬ ‫له‌به‌رچاو بگرێت‌و چه‌ند پێوه‌رێكیش بۆ‬ ‫ناوچه‌ی‌ گونجاو ده‌ستنیش���ان ده‌كات‪:‬‬ ‫دابه‌ش���بوونی‌ ئیتنی‌‌و ئایینی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‬ ‫دانیش���توان له‌ناوچ���ه‌ س���نوورییه‌كانی‌‬ ‫توركی���ادا‪ ،‬په‌یوه‌ن���دی‌ نێ���وان رژێمی‌‬ ‫سوریا‌و خه‌ڵكی‌ ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬بوون یان‬ ‫نه‌بوونی‌ حیزب‌و رێكخراوه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‌و‬ ‫پارته‌ كوردیی���ه‌ نزیكه‌كانی‌ له‌و ناوچانه‌‬ ‫كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ن بۆ سه‌ر توركیا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫سروش���تی‌ جوگراف���ی‌ ئ���ه‌و ناوچانه‌ش‬ ‫گرنگی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئه‌گه‌ری‌ دامه‌زراندنی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫ئ���ارام له‌الی���ه‌ن توركی���اوه‌‪ ،‬چاالكوانی‌‬ ‫سیاس���ی‌ كوردی‌ سوریا "داود چیچه‌ك"‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ یه‌كێك له‌و خااڵنه‌ی‌‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ی‌ سه‌نته‌ری‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ستراتیجی‌‬ ‫"ئۆرس���ام"دا به‌باشی‌ ده‌ستنیشانكراوه‌و‬ ‫به‌مه‌ترس���ی‌ بۆ سه‌ر هه‌نگاونانی‌ توركیا‬ ‫له‌هه‌ر ‪ 4‬پێشنیاره‌كه‌ی‌ ناوچه‌ی‌ ئارامی‌‬ ‫گریمانه‌ی���دا ئاماژه‌ی‌ پێك���راوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬

‫كه‌ به‌درێژایی‌ س���نووری‌ نێوان سوریا‌و‬ ‫توركیا‪ ،‬كورد هه‌یه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌ "تا ئێستا‬ ‫رێگری‌ سه‌ره‌كی‌ له‌به‌ده‌م ئه‌م هه‌نگاوه‌ی‌‬ ‫توركیادا‪ ،‬بوونی‌ به‌هێزو كارای‌ په‌كه‌كه‌یه‌‬ ‫له‌ن���او كورده‌كانی‌ س���وریادا‌و توركیاش‬ ‫باشی‌ ده‌زانێت كه‌ دامه‌زراندنی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫ئارام خاكی‌ توركیای‌ پێناپارێزێت"‪.‬‬ ‫له‌دیدی‌ "چیچ���ه‌ك"دا به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی‌‬ ‫ئ���ه‌م س���یناریۆیه‌ كارێك���ی‌ زه‌حمه‌ته‌‬ ‫له‌ئێس���تادا‪ ،‬ئه‌و پێیوایه‌ له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫"پڕۆژه‌كه‌ی‌ كۆفی‌ عه‌نان" بۆ كۆتاییهێنان‬ ‫به‌گ���رژی‌‌و ئاڵۆزییه‌كانی‌ س���وریا زیاتر‬ ‫له‌واقیعه‌وه‌ نزیك���ه‌‪ ،‬كه‌ پێده‌چێت رێگه‌‬ ‫بۆ سیناریۆیه‌كی‌ هاوشێوه‌ی‌ "سیناریۆی‌‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌بدوڵ�ڵ�ا س���اڵح له‌یه‌م���ه‌ن"‪،‬‬ ‫له‌س���وریادا خۆش���بكات كه‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌ به‌ڕێوه‌بچێ���ت‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌رجه‌كانی‌ ئاگربه‌ست جێبه‌جێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێس���تا هێ���زی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ سوریادا‪ ،‬هێزه‌ گه‌وره‌كانی‌‬ ‫جیهان���ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ روس���یا كه‌ كلیلی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌‌و كۆتایهێنان به‌كێشه‌كه‌ی‌‬ ‫پێیه‌"‪.‬‬ ‫چیچه‌ك ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ ئێس���تا‬ ‫س���وریا بووه‌ به‌چه‌ق���ی‌ ملمالنێی‌ هێزه‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و ناوچه‌ی���ی‌‌و جیهانیه‌كانیش‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌س���ایه‌ی‌ ئ���ه‌م وه‌رچه‌رخان���ه‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌دا ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ نیگه‌رانییه‌‬ ‫"ك���ورد خاوه‌نی‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ یه‌كگرتووی‌‬ ‫خۆی‌ نییه‌و هیچ به‌رچاوڕوونییه‌كیش���ی‌‬ ‫نییه‌ بۆ ئاینده‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ هه‌موو الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كان‬ ‫ناكۆك���ن له‌گه‌ڵ‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫س���وریاداو پێیانوای���ه‌ ئه‌نجومه‌نێك���ی‌‬ ‫ژێ���ر چه‌ت���ری‌ توركیای���ه‌‪ ،‬خۆش���یان‬ ‫به‌رچاوڕوونییه‌كی���ان نیی���ه‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫دروش���مێك ك���ۆك‌و یه‌كگرت���وو نی���ن‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكیان وه‌ك ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌‬ ‫ك���وردی‌ س���وریا ماف���ی‌ چاره‌ن���وس‬ ‫ده‌خوازن‌و به‌شێكیشیان باسی‌ فیدرالی‌‬

‫‪5‬‬

‫ی چه‌ند رۆژێكه‌ میدیا توركی‌‌و‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی میت ‌‬ ‫ك ‌ه سوریا چه‌ند ئه‌فسه‌رێك ‌‬ ‫توركی‌ به‌دیل گرتووه‌ كاتێك‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌شقكردن به‌چه‌كداران ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫"سوپای‌ ئازاد" چوونه‌ت ‌ه سنوور ‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‌ هه‌واڵی‌ ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫میدیا توركی‌‌و عه‌ره‌بیانه‌ له‌میان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و گفتوگۆیان ‌هی‌ له‌نێوان هه‌ردوو‬ ‫ی‬ ‫ی سوریا‌و توركیادا به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫واڵت ‌‬ ‫ئازادكردنیان ئه‌نجامدراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ سوریا پێشنیاز ‌‬ ‫ئه‌وه‌یان كردووه‌ كه‌ ئاماده‌ن‬ ‫ئه‌و ئه‌فسه‌رانه‌ راده‌ستی‌ توركیا‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك توركیا‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫"عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن" ‌‬ ‫په‌كه‌ك ‌ه ئازاد بكات‪.‬‬ ‫چه‌ندین پێشنیاز كراوه‌ له‌وان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌هی‌ ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ سوریان ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌ربازی‌ رایانكردووه‌‌و‬ ‫كه‌ له‌خزمه‌ت ‌‬ ‫بۆ ناو توركیا هه‌اڵتوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ سوریا وتویانه‌ "ئه‌و‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌ هه‌اڵتووانه‌ بۆ خۆتان‌و‬ ‫ره‌نگه‌ له‌پاشه‌ڕۆژدا به‌كه‌ڵكتان بێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ ئاماده‌ین ئه‌فسه‌ره‌كانتان‬ ‫ی‬ ‫راده‌ست بكه‌ینه‌وه‌ به‌و مه‌رج ‌ه ‌‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن ئازاد بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ‪PYD‬ش ك���ه‌ له‌په‌كه‌ك���ه‌و‌ه‬ ‫نزیكه‌ باس���ی‌ "ئیداره‌ی‌ زاتی‌" ده‌كات‌و‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش له‌وان���ی‌ تر زیاتر‬ ‫خ���ۆی‌ رێكخس���تووه‌و ئه‌نجومه‌نیش���ی‌‬ ‫دروستكردووه‌ له‌ناوچه‌ كوردنشینه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ گه‌شبینییه‌‬ ‫هه‌وڵێك له‌ئارادایه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ له‌یه‌كتر‬ ‫نزیكخس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌‬ ‫ك���وردی‌ س���وریا‌و ‪‌PYD‬و چه‌ن���د‬ ‫دانیشتنێكیش���یان له‌هه‌ولێر كردووه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ رێككه‌وت���ن‌و هه‌ڵگرتنی‌‬ ‫دروشمێكی‌ هاوبه‌ش"‪.‬‬

‫ئیسرائیل ‪ 100‬هه‌زار كورد ‌ی تیایه‌‬ ‫به‌پێی‌ لێدوانی‌ موشێ‌ ته‌وه‌كولی‌ كه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌كورده‌ جوله‌كه‌ چاالكه‌كان ‌ی‬ ‫نیشته‌جێی‌ ئورشه‌لیم‪ ،‬ئیسرائیل ‪100‬‬ ‫هه‌زار كوردی‌ به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك جوله‌كه‌ی‌‬ ‫تیایه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ گه‌نجه‌كانیشیان كوردی‌‬ ‫نازانن‪ ،‬به‌اڵم هێشتا هه‌ر كوردستانیان‬ ‫خۆشده‌وێت"‪.‬‬

‫هه‌فته‌ی‌ رابردوو كورده‌كانی‌ ئیس���رائیل‬ ‫له‌ڕێوره‌س���مێكدا جه‌ژنی‌ "سه‌حرانه‌"یان‬ ‫له‌پاركی‌ كه‌فار یۆنا له‌باكوری‌ ته‌لئه‌بیب‬ ‫س���از ك���رد‪ ،‬ك���ه‌ جه‌ژنێك���ی‌ تایبه‌ته‌‬ ‫به‌و ك���ورده‌ جوله‌كانه‌ی‌ له‌ش���اره‌كانی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ئێرانه‌وه‌ روویان كردووه‌ته‌‬ ‫ئیس���رائیل‪ .‬ئه‌لیاهو غه‌ریب كه‌ ‪ 60‬ساڵ‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر له‌شاری‌ سه‌قز له‌دایكبووه‌‌و له‌م‬ ‫جه‌ژنه‌دا به‌ش���داربووه‌ به‌سایتی‌ "بی‌ بی‌‬ ‫سی‌" راگه‌یاند كه‌ ئه‌م جه‌ژنه‌ ده‌رفه‌تێكه‌‬ ‫هەڵپەڕکێی کوردەکانی ئیسرائیل فۆتۆ‪BBC :‬‬ ‫بۆ بینینی‌ دۆس���تان‌و راخستنی‌ سفره‌ی‌‬ ‫كوردانه‌ی‌ له‌ئێرانه‌وه‌ به‌ره‌و ئیس���رائیل نزیكه‌ی‌ ‪ 100‬هه‌زار كورد له‌ئیس���رائیلدا ئ���ه‌وه‌دا روویان كردووه‌ت���ه‌ ئه‌م واڵته‌‪،‬‬ ‫نان‌و كه‌باب‌و هه‌ڵپه‌ڕینی‌ كوردی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "كورد له‌هه‌موو ش���اره‌كانی‌ كۆچی���ان كردووه‌‪ ،‬به‌ ‪ 20‬ت���ا ‪ 50‬هه‌زار نیش���ته‌جێن‪ ،‬به‌اڵم هاوكاری���ی‌ نێوانیان هێشتا ش���انازی‌ به‌كوردبوونی‌ خۆیانه‌وه‌‬ ‫ئیس���رائیله‌وه‌ بۆ ئ���ه‌م جه‌ژنه‌ هاتوون‌و ك���ه‌س ده‌خه‌مڵێنرێ���ن‌و زۆربه‌ش���یان سس���ت‌و الوازه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ���ت "زۆربه‌ی‌ ده‌كه‌ن‌و كوردستانیشیان خۆشده‌وێت‪.‬‬ ‫قسه‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌كتر ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌ختی‌ خۆی‌ له‌باكوری‌ ئیس���رائیل‌و ش���اری‌ قودس‌و ه���ه‌ره‌ زۆری‌ گه‌نج���ه‌كان كوردیی���ان هه‌روه‌ها باس���ی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ ئێستا‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ئینته‌رنێت���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫له‌بیرچووه‌ته‌وه‌‌و نایزانن"‪.‬‬ ‫له‌ئێران یه‌كترمان ده‌ناسی‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌نده‌ری‌ ئه‌شدود نیشته‌جێن‪.‬‬ ‫كه‌وتوینه‌ته‌ ئه‌م ك���ون‌و ئه‌و قوژبنه‌وه‌‌و هه‌روه‌ها هه‌ر به‌بۆن���ه‌ی‌ به‌رگوزاركردنی‌ موش���ێ‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد كه‌ به‌كورده‌وه‌ هه‌یه‌ به‌تایبه‌تی‌ كورده‌كانی‌‬ ‫مه‌گ���ه‌ر جه‌ژنێك���ی‌ وا پێك���ه‌وه‌ كۆمان ئه‌م جه‌ژن���ه‌وه‌‪ ،‬موش���ێ‌ ته‌وه‌كولی‌ ك ‌ه وێڕای‌ ئه‌وه‌ش زۆربه‌ی‌ ئ���ه‌و كوردانه‌ی‌ "ئێران‌و عێراق"‪ ،‬ئه‌‌و هیوای‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫بكاته‌وه‌"‪ .‬س���ایتی‌ "بی‌ بی‌ سی‌" ئاماژه‌ یه‌كێكه‌ له‌كورده‌ جوله‌كه‌كان به‌ به‌ش���ی‌ به‌ڕه‌چه‌ڵ���ه‌ك جوله‌ك���ه‌ن‌و له‌كات���ی‌ خواس���ت كه‌ رۆژێك بێت كوردس���تان‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ژم���اره‌ی‌ ئه‌و جوله‌كه‌ فارس���ی‌ رادیۆی‌ ئیسرائیلی‌ راگه‌یاند كه‌ دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیس���رائیل‌و دوای‌ به‌سه‌ربه‌خۆیی‌‌و به‌ئازادی‌ ببینێت‪.‬‬

‫سەبارەت بە کێشەی‬ ‫تەقدیسکردنی سیاسەت "‪"1‬‬ ‫یەکێک لەو تەفسیرە زۆر کوشندە‌و هەاڵنە‬ ‫کە هەندێجار بۆ پەیوەندی سیاس���ەت‌و‬ ‫دین دەکرێت‪ ،‬پێیوایە هۆکانی رقبوونەوە‬ ‫له‌سیاسەت له‌دینەوەدێت‪ ،‬ریشەی هەموو‬ ‫جۆرە خ���ۆالدان‌و خ���ۆ بەدوورگرتنێک‬ ‫له‌سیاسەتیش بە دینەوە گرێدەدات‪ ،‬بەو‬ ‫پێیەی رق له‌سیاسەت وا تەفسیر دەکات‬ ‫وەک رق بێ���ت لەکاروب���اری دونیای���ی‌و‬ ‫دینیش وا تەفس���یردەکات وەک ئەوەی‬ ‫هەڵگری هەمان رق بێت له‌دونیا‌و ئیشە‬ ‫مادییەکانی‪ .‬بەبڕوای من ئەم تێگەیشتنە‬ ‫له‌پەیوەن���دی نێ���وان دین‌و سیاس���ەت‬ ‫لەسەر زنجیرەیەک هەڵەی یەک لەدوای‬ ‫ی���ەک داڕێ���ژراوە کە پێویس���تیان بە‬ ‫راستکردنەوەی تەواو هەیە‪ .‬لەسەرەتاوە‬ ‫دەبێت بڵێین‪ ،‬ش���تێک نییە بەجەوهەر‬ ‫ناوی رق���ی موتڵەق بێت له‌سیاس���ەت‪،‬‬ ‫واتە کەس���ێک هەبێ���ت تیوریزەی ئەوە‬ ‫بکات جیهانێکی بێ سیاس���ەت لەس���ەر‬ ‫زەوی بەرق���ەرار بێ���ت‪ ،‬م���رۆڤ وەک‬ ‫بوونەوەرێک���ی سیاس���ی لەس���ەرزەوی‬ ‫نەمێنێت‪ .‬ئینس���انەکان پش���ت بکەنە‬ ‫بیرکردنەوە له‌ژیانی کۆمەاڵیەتی‌و چۆنێتی‬ ‫رێکخستنی‪ .‬له‌ڕاستیدا من بۆچوونی وام‬ ‫له‌هی���چ جێگایەک نەدی���وە‌و نازانم گەر‬ ‫دی���دی وا لەجێگایەک���دا هەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەک چۆن م���رۆڤ دەتوانێت جیهانبینی‬ ‫دینی یان زانستی رەخنە بکات‪ ،‬دەکرێت‬ ‫جیهانبینی سیاس���یش رەخنە بکات‪ .‬کە‬ ‫دەڵێم ش���تێک نییە ناوی رق بوون بێت‬ ‫له‌سیاسەت‪ ،‬مەبەستمە بڵێم شتێکی دی‬ ‫هەیە کە ناوی بەرگرتنە له‌بەسیاسیکردنی‬ ‫موتڵەقی هەم���وو بەها‌و تێڕوانین‌و نرخ‌و‬ ‫هەڵس���ەنگاندنێک‌و گێڕانەوەی حورمەتە‬ ‫بۆ ئەوجۆرە جیهانبین���ی‌و تێڕوانینانەی‬ ‫تریش کە لەکایەکانی تر‌و له‌شێوازەکانی‬ ‫ت���ری تێڕامانەوە دێنەدەرێ‪ .‬واتە هەوڵە‬ ‫بۆ دروس���تکردنی کۆمەڵگایەک کە تێیدا‬ ‫تێڕوانین���ی کەس���ێک لەس���ەر حیزبێک‬ ‫ی���ان رووداوێ���ک گرنگت���ر‌و گەورەترو‬ ‫بایەخدارتر نەبێت له‌تێڕوانینی کەس���ێک‬ ‫لەس���ەر تابلۆی���ەک‪ ،‬لەس���ەر کتێبێک‪،‬‬ ‫لەسەر مۆس���یقارێک‪ ...‬بەسیاسیکردنی‬ ‫ژیان واتە بەخش���ینی ن���رخ‌و بەهادانان‬ ‫تەنیا لەس���ەر هەڵوێس���تی سیاس���ی‌و‬ ‫گرێدان���ەوەی هەڵوێس���ت له‌هەم���وو‬ ‫ژیان‌و هەم���وو مێژوو هەم���وو کایەکان‬ ‫بە هەڵوێس���تی سیاس���ییەوە‪ .‬کێشەی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە ئ���ەوە نییە کەس رقی‬ ‫له‌سیاس���ەتە‪ ،‬بەڵکو ئەوەیە سیاس���ەت‬ ‫بۆتە داگیرکەری تەواوی سیستمی نرخ‌و‬ ‫بەه���اکان‪ ،‬هەموو نرخ‌و بەهایەکیش���ی‬ ‫له‌سەرجەمی کایەکان‌و تێڕوانینەکانی تر‬ ‫س���ەندۆتەوە‪ .‬کۆمەڵگای ئێمە بەدەست‬ ‫زۆری سیاس���ەتەوە دەناڵێنێت‪ ،‬نەوەک‬ ‫بەدەس���ت کەمی سیاسەتەوە‪ ...‬ئەوەی‬ ‫سەد ساڵە کولتووری ئێمە بەدەستییەوە‬ ‫دەناڵێنێت‪ ،‬ئەو تێڕوانینەیە کە سیاسەت‬ ‫له‌بانەوە له‌هەموو شتێکی دی دەڕوانێت‪.‬‬ ‫خ���ۆی بۆت���ە ش���اکایە‪ ،‬گووتارەکانی‬ ‫ش���اگووتارن‌و دەبێت هەم���ووان له‌هەر‬ ‫کایەک���دا بن‪ ،‬بۆئەوەی ب���وون‌و مانایان‬ ‫هەبێت‪ ،‬ش���تێک له‌بەرەکەت���ی ئەویان‬ ‫بەرکەوێ���ت‌و ش���تێک له‌خولیاکانی ئەو‬ ‫پیش���انبدەنەوە‪ ،‬بەجۆرێک زیاد لەسەد‬ ‫س���اڵە‪ ،‬خولی���ای سیاس���ەت ت���ەواوی‬ ‫خولیاکانی تری کوش���تووە‌و کاراکتەری‬ ‫له‌ک���ۆی کایەکان س���ەندۆتەوە‌و کردونی‬ ‫بە پاش���کۆ‪ .‬له‌کۆمەڵگایەکدا کە تا سەر‬ ‫ئێس���قان هەموو ش���تێکی بە سیاسەت‬ ‫بارگاویکراوە‪ ،‬ترس له‌«ئەنتی سیاس���ی‬ ‫بوون»‪ ،‬جیاوازییەکی نییە لەگەڵ فۆبیای‬ ‫دینییەکاندا کە بەردەوام باس له‌«ئەنتی‬ ‫دینی بوون���ی» کۆمەڵگایەک دەکەن کە‬ ‫دین تاس���ەر ئێسک بە جەوهەریدا چۆتە‬ ‫خ���وار‪ .‬له‌ڕاس���تیدا وەهم���ی رق بوون‬ ‫له‌سیاس���ەت‪ ،‬یان ئەنتی سیاسی بوون‬ ‫بەوجۆرە موتڵەقە‪ ،‬هێندەی ترس���ێکی‬ ‫ئایدۆلۆژی رۆش���نبیرانی ن���او کایەیەکی‬ ‫دیاریک���راوە‪ ،‬ج���ۆرە غەمخۆرییەکان���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی نییە‪ .‬ئەوەی له‌پش���ت ئەم‬ ‫ترسە ناواقعییەوەیە‪ ،‬هەراس‌و سامێکی‬ ‫ئایدۆلۆژیی���ە‪ ،‬فۆبیایەک���ی دەرونیی���ە‬ ‫ک���ە رۆش���نبیرانی بوارێ���ک هەیانە کە‬ ‫دەترس���ن بە کەمبوونەوەی نرخ لەسەر‬ ‫کایەکەیان‪ ،‬هەیمەنە‌و بااڵدەستی خۆیان‬ ‫لەدەستبدەن‪.‬‬ ‫هەڵبەت ئەوەی شەرعییەتییەکی بچوکی‬ ‫بەخش���یوەتە ئەم تێزەی���ە‪ ،‬ئەوەیە کە‬ ‫له‌دونی���ای ئێمەدا جۆرە سیاس���ەتێکی‬ ‫س���تەمکار هەبووە‌و هەیە‪ ،‬خەڵک بەرەو‬ ‫ت���رس‌و بێدەنگی پاڵ پێوە دەنێت‪ .‬واتە‬ ‫لەسەد س���اڵی رابوردوودا جارجار لێرەو‬

‫رەخنە لەدەسەاڵت‪،‬‬ ‫بەبێ رەخنە‬ ‫لەسیاسەت خۆی‬ ‫"وەک کایە"‬ ‫رەخنەیەکی سەتحی‌و‬ ‫رۆژنامەنوسانە‌و زوو‬ ‫تێپەڕە‌و دەرەنجامی‬ ‫مەعریفی‌و فیکری‬ ‫ئەوتۆی لەسەر فەزای‬ ‫تێفکرین نابێت‬ ‫لەوێ هەڵکەوتووە کە رۆشنبیرانێک هەبن‬ ‫بە جۆرێک لەدەس���ەاڵت بترسن خۆیان‬ ‫له‌سیاس���ەت بەدووربگرن‪ .‬ئ���ەم دۆخە‬ ‫وایکردوە هەڵگرانی ئەم گووتارە بکەونە‬ ‫ناو ئیش���کالییەتێکی گەورەوە‪ ،‬کە ترس‬ ‫لەدەسەاڵت ناوبنێن ترس لەسیاسەت یان‬ ‫رق لەسیاسەت‪ ،‬کە ئەمە هەم هەڵەیەکی‬ ‫فیکری‌و هەم تێکەڵکردنێکی نەگونجاوەو‬ ‫بەرەو کۆمەڵێک دەرەنجامی کوشندەمان‬ ‫دەب���ات‪ .‬ئ���ەوەی دژی ئەوانەبی���ن کە‬ ‫دەرهەق بە س���تەم‌و نەبوونی عەدالەتی‬ ‫کۆمەاڵیەتی بێدەنگدەبن‪ ،‬جیاوازە لەوەی‬ ‫م���رۆڤ کورتبکەین���ەوە ب���ۆ ئاژەڵێکی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬جی���اوازە لەوەی سیاس���ەت‬ ‫بکەینە شاکایە‪ ،‬جیاوازە لەوەی چاالکی‬ ‫عەقڵ له‌س���نووری رەخن���ە‌و گرفتەکانی‬ ‫ناو کایەی سیاس���یدا دیلبکەین‪ .‬ئەوەی‬ ‫لێ���رەدا م���ن دەیبین���م تێکەڵکردن���ی‬ ‫کێش���ەیەکی ئەخالق���ی بچوک���ە ب���ە‬ ‫کێشەیەکی مەعریفی گەورە‪ ،‬منیش دژی‬ ‫بێدەنگی‌و بێهەڵوێستیم له‌ژیانی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیدا‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم دژایەتییە بەو‬ ‫مانایە نییە کە ئێمە کێشەیەکی گەورەتر‌و‬ ‫ترسناکترمان نییە کە پەیوەستە بە کۆی‬ ‫س���تراکتوری کولتووری ئێمەوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫کێشەی کوش���تنی کایەکان‌و عەقڵەکان‌و‬ ‫تێڕوانینەکانی ترە لەالیەن سیاسەتەوە‪.‬‬ ‫بێهەڵوێس���تی هەندێ���ک له‌ڕۆش���نبیران‬ ‫کێش���ەیەکی ئەخالق���ی‌و شەخس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە‪ ،‬بەاڵم س���وود وەرگرتن‬ ‫لەم هەقیقەتە ب���ۆ ئەوەی تەواوی کاری‬ ‫مەعریفی ل���ه‌کاری سیاس���ی‌و رەخنەی‬ ‫سیاس���یدا کورتبکەیت���ەوە‪ ،‬تاوانێک���ی‬ ‫له‌تاوانی بێهەڵوێس���تی گەورترە‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئێستا دەبینرێت ئەوەیە کە «رەخنەگرتن‬ ‫له‌بێدەنگی‌و بێهەڵوێستی» الی هەندێک‬ ‫بەجۆرێکی س���ەرپەڕانە بۆت���ە جۆرێک‬ ‫له‌تەقدیسکردنی سیاسەت‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ب���ەر لەوەی بکەومە س���ەر‬ ‫رەخنەگرتن لەوجۆرە تەقدیس���کردنەی‬ ‫سیاس���ەت‪ ،‬دەمەوێ���ت هەندێ���ک هۆی‬ ‫گرنگی دی بۆ رەخنەگرتن له‌سیاس���ەت‬ ‫بخەمە پێشچاو‪.‬‬ ‫س���ەرەتا دەبێت بزانین کە زانس���تێکی‬ ‫سەرتاس���ەری‌و هەمەکی‌و گشتگیر نییە‬ ‫ن���اوی «رەخن���ە بێت له‌سیاس���ەت»‪،‬‬ ‫بەڵک���و رەخنە لەسیاس���ەت هەمیش���ە‬ ‫رەخنەیە لەسیاس���ەت له‌شوێن‌و کاتێکی‬ ‫دیاریکراودا‪ ،‬لێرەوە چ کێشەکە کێشەی‬ ‫رەتکردن���ەوەی سیاس���ەت بێ���ت‪ ،‬یان‬ ‫تەقدیس���کردنی بێت‪ ،‬هەردووکیان دوو‬ ‫کێش���ەی لۆکاڵ‌و هەنوکەیین‪ .‬واتە قسە‬ ‫لەسەر رەخنەگرتن نییە له‌سیاسەت وەک‬ ‫چاالکییەکی بەش���ەری‪ ،‬بەڵکو قس���ەیە‬ ‫لەسەر گرفتەکانی سیاسەت وەک کایەیەک‬ ‫پڕ لەدەرکەوت���ەی مەعریفی‌و ئەخالقی‌و‬ ‫کولت���ووری‪ ،‬وەک کایەی���ەک س���ەر بە‬ ‫ژێرخانێکی عەقڵی‌و ئەخالقی دیاریکراو‪،‬‬ ‫وەک جێگایەکی بەرهەمهێن بۆ گووتار‪،‬‬ ‫وەک پانتاییەک کە مۆراڵ دروستدەکات‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی بڵێ���ن م���رۆڤ بوونەوەرێک���ی‬ ‫سیاس���ییە وەاڵم نیی���ە بۆ ئ���ەوەی کە‬ ‫بڵێی���ن سیاس���ەت وەک چاالکییەک���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و مێژوویی‌و ئەخالقی لێرەدا‪،‬‬ ‫لەم زەمینە مێژووییەی ئێمەدا‪ ،‬لەم فەزا‬ ‫مەعریفییەدا‪ ،‬له‌ئێستای مێژووی کورددا‬ ‫بۆتە کایەیەکی قەیراناوی‪ ،‬قەیرانەکەشی‬ ‫بەس قەیرانی دەس���ەاڵت نییە‪ ،‬قەیرانی‬ ‫فۆرمی رێکخس���تنی دەوڵەت‌و کۆمەڵگا‬ ‫یان حیزب‌و دەوڵەت نییە‪ ،‬بەڵکو قەیرانی‬ ‫ستراکتوری ترن‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫یه‌كێتی‌‪ :‬به‌هۆی لێدوانه‌کانی بارزانییه‌وه‌ زه‌ره‌رمان كرد‬ ‫چونكه‌ هیچ الیه‌نێک پشتگیرییان نه‌كردین‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫تا دێت په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ی گرژتر‬ ‫هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫ی رابردوو‪،‬‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬تا شه‌وی‌ هه‌ین ‌‬ ‫ی سه‌رپشك كرد بۆ‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاساییكردنه‌و‌هی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ بارزانی‌‪ ،‬پسپۆڕێكی‌ زانست ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كان رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه راست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانی‌ ته‌عبیره‌ له‌سیاسه‌ت ‌‬ ‫قسه‌كان ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه‬ ‫بۆچونی‌ هه‌موو خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی نه‌ورۆزدا‬ ‫ی له‌جه‌ژن ‌‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشكه‌ش���كرد‌و هێرش���ێك ‌‬ ‫وتارێك ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك‬ ‫ی كرد‌ه س���ه‌ر مالیك ‌‬ ‫توند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫وه‌زیران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان‌و عێراق روو ‌‬ ‫نێوان هه‌رێم ‌‬ ‫ی كرد‌و هه‌تا ئێس���تاش‬ ‫له‌گرژی‌‌و ئاڵۆز ‌‬ ‫ی نه‌بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫ئاس���ای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاسا ك ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی ده‌كات ه���ه‌ر ج���اره‌‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك لێ���دوان دژ ‌‬ ‫ی بارزانی‌ ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫كوردستان‌و خود ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان‌و حیزب ‌ه كوردییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ئام���اژ‌ه به‌و‌ه ده‌كه‌ن ك��� ‌ه لێدوانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ته‌عبیر ل��� ‌ه "خه‌ڵك ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیی ‌ه‬ ‫كوردس���تان‌و‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬چونك ‌ه دواجار‬ ‫سیاسییه‌كه‌" ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "وه‌ك س���ه‌رۆك هه‌ڵبژێردراو ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫نوس ‌هر‌و رۆژنامه‌نوس‪ ،‬عارف قوربان ‌‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه به‌و‬ ‫ی‬ ‫پێی ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌عبی���ر له‌سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫بارزان��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆی ‌ه لێدوانه‌كانیش ‌‬ ‫مالیكی‌ هه‌مانشێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئیس�ل�امیش‪ ،‬عه‌بدولس���تار مه‌جید ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پارته‌ك��� ‌هی‌ یه‌كێك��� ‌ه له‌الیه‌نه‌كان��� ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن هه‌مان بۆچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫مه‌س���عود بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارنام��� ‌ه ‌‬ ‫كوردس���تانه‌‌و به‌پێ��� ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی هه‌رێمیش ب���ۆ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه قس ‌ه‬ ‫ی "هه‌رێم ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ی ناوبراو له‌ئێستادا‬ ‫بكات"‪ ،‬به‌اڵم به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ه ك ‌ه‬ ‫بارودۆخ��� ‌‬ ‫ی له‌خۆگرتوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك قه‌یران��� ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه پرس‌و راوێ���ژ له‌نێو هه‌موو‬

‫لێدوانه‌كانی‌ بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ مالیكی‌ ته‌عبیره‌‬ ‫له‌سیاسه‌تی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو خه‌ڵك ‌‬ ‫كوردستان نییه‌‬ ‫ فۆتۆ‪ :‬سایتی ‪KRG‬‬ ‫لێدوانی سه‌رۆکی هه‌رێم به‌بۆنه‌ی جه‌ژنی نه‌ورۆزه‌وه‌‬

‫ی ئه‌و مه‌سه‌الن ‌ه‬ ‫ێ بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫الیه‌نه‌كاندا بكر ‌‬ ‫ببێت ‌ه مه‌سه‌ل ‌هی‌ هه‌موو الیه‌نه‌كان‪.‬‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جید ئاشكرایكرد ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی رابردوش���دا الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ل���ه‌م ماوه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن پڕۆژه‌یه‌كی���ان ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ته‌نگژان ‌ه پێشكه‌ش ‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی هه‌رێم‌و حكومه‌ت كردو‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ێ له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫ك ‌ه ده‌سته‌یه‌ك پێكبهێنر ‌‬ ‫ی مه‌سه‌له‌كان‬ ‫ی پس���پۆڕ بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی "حیزب‌و كه‌س���ایه‌تی‌"‬ ‫له‌چوارچێ���و‌ه ‌‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫له‌باره‌و‌ه بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راب���ردودا‌و دوا ‌‬ ‫ل���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ‌‬ ‫ی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫ی گرژییه‌كان ‌‬ ‫دروستبوون ‌‬ ‫ی بارزانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی وتاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌غداد له‌دوا ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ سه‌رجه‌م‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی كوردس���تاندا‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كهه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫س���ازكرد بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژێرن‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی���ه‌دا "بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نه‌كرد"‪ ،‬به‌اڵم عارف‬ ‫گۆڕان به‌ش���دار ‌‬

‫گۆڕان‪ :‬لێدوانه‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫ته‌عبیره‌ له‌پۆسته‌كه‌ی‌‬

‫بهێنرێت ‌ه ده‌ره‌وه‌‌و بخرێت ‌ه چوارچێوه‌ی‬ ‫دامه‌زراوه‌یی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی توێژینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫به‌اڵم به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬یوس���ف‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌د رایوای ‌ه ك ‌ه ئ���ه‌و لێدوانان ‌ه ‌‬ ‫ی كوردستان ته‌عبیر ل ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫"پۆسته‌ك ‌هی‌" ده‌كات‌و جه‌ختیشیكرده‌و‌ه‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان وه‌ك الیه‌نێك ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ی كێش��� ‌ه نوێیه‌كان��� ‌‬ ‫"ئاگادار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر ‌‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غداد نین‪ ،‬تا قس��� ‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫قوربانی‌ پێیوانیی ‌ه ك ‌ه له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫ی حیزبه‌كان دانیشتنێك‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌كان ‌‬ ‫ئه‌نجامدرابێت‌و دیراس��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و به‌غ���داد كرابێ���ت هه‌تا ئه‌و‬ ‫ی ئێس���تا ته‌عبی���ر بكات له‌و‬ ‫لێدوانان ‌ه ‌‬ ‫دانیش���تنه‌‌و ده‌ڵێت "وا هه‌س���تده‌كه‌م‬ ‫ی‬ ‫جگ ‌ه له‌یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‪ ،‬له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫ی دیك ‌ه الیه‌نگرییه‌ك‬ ‫شه‌قام‌و حیزبه‌كان ‌‬ ‫ی بارزانی‌"‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ بۆ قسه‌كان ‌‬ ‫ی ئ���اگادار‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬

‫ی‬ ‫ی باش���بوو ناو ‌‬ ‫ی ك ‌ه پێ��� ‌‬ ‫له‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د ك ‌ه‬ ‫نه‌هێنرێ���ت به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی بارزانیدا‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌و لێدوانان ‌ه ‌‬ ‫"یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێم ‌ه ئه‌مجار‌ه له‌ڕوو ‌‬ ‫نییه‌"‌و وتیش ‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و دیپلۆماس���ییه‌و‌ه زه‌ره‌رمان‬ ‫كرد‪ ،‬چونك ‌ه ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا‌و به‌شێك‬ ‫له‌سوننه‌ش پشتگیرییان نه‌كردین"‪.‬‬ ‫ی ب���ۆ‬ ‫ی بارزان��� ‌‬ ‫ی س���ه‌ردانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی واڵت‌و به‌تایبه‌تی���ش ب���ۆ‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن باراك‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و پێشوازیكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‌و جۆ بایدن ‌‬ ‫ئۆباما سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫جێگری‌و ژماره‌یه‌ك له‌به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت���ه‌‪ ،‬وا لێكده‌درێته‌و‌ه ك��� ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی ال دروس���ت بوبێت‪،‬‬ ‫جۆرێك له‌ترس��� ‌‬ ‫ی رابردوو‬ ‫ی هه‌ین��� ‌‬ ‫هه‌ر بۆی��� ‌ه ش���ه‌و ‌‬ ‫ی سه‌رپشك‬ ‫ی س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫كرد بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌و رووه‌و‌ه‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس��� ‌هر‌و رۆژنامه‌نوس عارف قوربان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫رونیكرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و هه‌ڵوێست ‌ه ‌‬ ‫ی له‌باشیدا‬ ‫"په‌له‌قاژه‌یه‌"‪ ،‬چونك ‌ه وه‌زع ‌‬ ‫نییه‌‌و س���وننه‌كان‌و به‌شێك له‌شیعه‌ش‬ ‫ی بارزانیش‬ ‫ی نیگه‌رانن‌و ئه‌و سه‌ردان ‌ه ‌‬ ‫لێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌مه‌ری���كا جۆرێك له‌ترس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "مالیك ‌‬ ‫ی دروس���تكردوه‌‌و وت ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی خراپه‌‌و‬ ‫له‌و‌ه تێگه‌یش���ت ك ‌ه وه‌زع��� ‌‬ ‫خه‌ریك ‌ه به‌ته‌نها ده‌مێنێته‌وه‌‌و جۆرێك‬

‫ی پێو‌ه دیاره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم تاز‌ه‬ ‫له‌ته‌نازول��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫بارودۆخه‌ك��� ‌ه به‌تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی ال ده‌بات"‪.‬‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫نابێته‌وه‌‌و بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و قس���ان ‌ه ‌‬ ‫به‌پێچه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫قوربانییه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه ئ���ه‌و داواكاریی ‌ه ‌‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی "به‌هێز"یدایه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی له‌وپه‌ڕ ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫له‌و‌ه تێگه‌یشت ك ‌ه هیچ كه‌س‌و هێزێك‬ ‫ی‬ ‫ناتوانێت الیببات‪ ،‬چونك ‌ه پش���تگیر ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و ئێرانیشی‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫ی سیاس���ییش جه‌خ���ت‬ ‫پس���پۆڕان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌و‌ه ك��� ‌ه لێدوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ته‌عبی���ر له‌س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م لێدوانان ‌ه ‌‬ ‫ی "خه‌ڵك"‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی به‌شێك ‌‬ ‫ره‌نگدانه‌و‌ه ‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ی زانس���ت ‌ه‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه مامۆس���تا ‌‬ ‫ی سه‌اڵحه‌دین‪،‬‬ ‫سیاس���ییه‌كان له‌زانكۆ ‌‬ ‫د‪.‬كام���ه‌ران مه‌نت���ك له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ی یاس���اییه‌و‌ه‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه له‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫قسه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م ده‌رده‌خات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫هه‌ڵبژێ���ردراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مدوایی��� ‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم لێدوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫ی كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ره‌نگدان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆی‌‌و‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه به‌ش���ێك له‌حیزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانیشی له‌گه‌ڵدا نه‌بن‪.‬‬

‫فراكسیۆنه‌كان ‌ی په‌رله‌مان ده‌بن ‌ه ‪15‬‬

‫ی سه‌ربه‌خۆ پێكده‌هێنرێت‬ ‫ی كوردستان فراكسیۆنێك ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان ‌‬

‫ ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتار له‌هه‌وڵدان‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ فراكسیۆنێكی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان دروست‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬داواشیان له‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان كردوه‌ كه‌‬ ‫رێگه‌یان پێبدرێت فراكسیۆنه‌كه‌یان‬ ‫رابگه‌یه‌نن‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ لیژنه‌ی‬ ‫یاساییش دروستكردنی‌ ئه‌و فراكسیۆنه‌‬ ‫به‌ئاسایی‌ ده‌زانێت‪.‬‬

‫س����ه‌ربه‌خۆ دابمه‌زرێنی����ن كه‌ س����ه‌ر‬ ‫ب����ه‌ "هیچ الیه‌نێ����ك" نه‌بێ����ت بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س����ته‌ش قس����ه‌یان كردوه‌و ره‌نگه‌‬ ‫كه‌س����انی‌ تریش له‌فراكسیۆنه‌كانی‌ تر‬ ‫بێنه‌ نێو فراكسیۆنه‌كه‌یان‪.‬‬

‫ده‌مانه‌وێ‌ خۆمان‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌په‌رله‌مانتاران (ش�‬ ‫���ێردڵ‌ی‌ بتوانین بڕیار‬ ‫ته‌حس����ین س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆن‬ ‫توركمان����ی‌ هه‌ولێ����ر‌و په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫كاروان بده‌ین نه‌وه‌ك‬ ‫پێش����وی‌ فراكس����یۆنی‌ گۆڕان‬ ‫س����اڵح‌و عه‌بدولڕه‌حم����ان زاخۆی����ی‌)‬ ‫به‌نیازی‌ دروستكردنی‌ ئه‌و فراكسیۆنه‌ن به‌ئیعازی‌ حیزب‬ ‫ك����ه‌ دوو په‌رله‌مانتاره‌ك����ه‌ی‌ گ�‬ ‫���ۆڕان‌و یان الیه‌نێك‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ رابردودا له‌الیه‌ن فراكسیۆن‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌وه‌ البران‌و ئ‬ ‫‌یاند‪.‬ه‌وانیش كاره‌كانمان بكه‌ین‬ ‫سه‌ربه‌خۆبونی‌ خۆیان راگه‬ ‫له‌ئێس����تادا چوار فراكسیۆنی‌ جیاواز‬ ‫له‌په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تاندا هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ته‌نها چواریان وه‌ك ئۆپۆزس����یۆن كار‬ ‫ده‌كه‌ن ئه‌وانیش (گ����ۆڕان‪ ،‬یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‪ ،‬ئاینده‌)‪.‬‬ ‫له‌مباره‌ی����ه‌وه‌ ش����ێردڵ ته‌حس����ین‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌ توركمان����ی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د ك����ه‌‬ ‫له‌كات����ی‌ هه‌ڵبژاردن����دا ته‌نه����ا خۆی‌‬ ‫ده‌رچ����ووه‌ بۆ ئه‌ندامێت����ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ س����ه‌ربه‌خۆش كاره‌كانی‌‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌م ماوه‌ی����ه‌ی‌ رابردودا‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ دوو په‌رله‌مانت����اری‌ پێش����وی‌‬ ‫گۆڕان به‌باش����یانزانیوه‌ فراكسیۆنێكی‌‬

‫ناوبراو رونیك����رده‌وه‌ كه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫فراكس����یۆنه‌كه‌یان هه‌موو پێكهاته‌كان‬ ‫له‌خ����ۆ بگرێت به‌بێ‌ جی����اوازی‌ ئاینی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ كار بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش����تی‌‬ ‫بكه‌ن‌و وت����ی‌ "نامانه‌وێت هیچ الیه‌نێك‬ ‫سیاسی‌ ته‌داخولی‌ كاره‌كانمان بكات‌و‬ ‫س����ه‌ر به‌هی����چ حی����زب‌و الیه‌نێكی����ش‬ ‫نابین"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت����ار كاروان س����اڵح ك����ه‌‬ ‫یه‌كێك����ه‌ له‌و س����ێ‌ په‌رله‌مانت����اره‌ی‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ئاماده‌كارین بۆ دروستكردنی‌‬ ‫فراكسیۆنێكی‌ سه‌ربه‌خۆ له‌لێدوانێكدا بۆ‬

‫ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ هه‌تا ئێستا داوایان‬ ‫له‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان نه‌كردوه‌ بۆ‬ ‫دروس����تكردنی‌ فراكسیۆنه‌كه‌یان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا ئام����اده‌كاری‌ ب����ۆ پێكهێنانی‌ ‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‌و له‌نێ����و په‌رله‌مانیش����دا‬ ‫رایانگه‌یاندوه‌‌و وتی‌ "په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان رێگ����ه‌ ده‌دات‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫دوای‌ راگه‌یاندن����ی‌‪ ،‬ده‌بێت����ه‌ یه‌كێ����ك‬ ‫له‌فراكسیۆنه‌كانی‌ تری‌ نێو په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ئامانجی‌ دروستكردنی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ش‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ كاروان ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ "خۆمان‬ ‫بتوانی����ن بڕیار بده‌ین نه‌وه‌ك به‌ئیعازی‌‬ ‫حیزب ی����ان الیه‌نێك كاره‌كانی‌ خۆمان‬ ‫ فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬ ‫له‌نێو په‌رله‌مان بكه‌ین‌و پاڵه‌په‌ستۆمان دیمه‌نێک له‌دانیشتنه‌کانی په‌رله‌مان‬ ‫بخاته‌ سه‌ر‌و له‌بڕیاره‌كه‌یان ده‌رنه‌چین‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌مانه‌وێت ئه‌وه‌ی‌ باش بێت بۆ هه‌یه‌‌و داوای‌ بودجه‌ش له‌هیچ الیه‌نێك كه‌ له‌په‌یڕه‌وه‌ی‌ ناوخ����ۆی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ناكه‌ی����ن‪ ،‬ده‌خوازین چۆن رێز له‌هه‌موو به‌پێی‌ یاس����ا دیاری‌ نه‌كراوه‌ كه‌ له‌ناو‬ ‫كوردستان بیكه‌ین"‪.‬‬ ‫ده‌نگۆیه‌ك����ی‌ وا له‌ئارادای����ه‌ كه‌ ئه‌و فراكسیۆنه‌كان ده‌گیرێت‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ فراكس����یۆن ژم����اره‌ی‌ ئه‌ندامه‌كان����ی‌‬ ‫فراكس����یۆنه‌ ته‌نه����ا "په‌رله‌مانت����اره‌ رێ����ز ل����ه‌و فراكس����یۆنه‌ی‌ ئێم����ه‌ش فراكس����یۆن چه‌ند كه‌س بێت‪ ،‬یاخود‬ ‫له‌كات����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن به‌ چ لیس����تێك‬ ‫هه‌ولێری����ه‌كان" له‌خ����ۆ ده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم بگیرێت"‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌ به‌شداری‌ ده‌كرێت هه‌ر به‌هه‌مان لیست‬ ‫كاروان ساڵح ئه‌و ده‌نگۆیه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‌و‬ ‫وت����ی‌ "په‌رله‌مانت����ار (عه‌بدولڕه‌حمان ئ����ازادی‌‌و عه‌داله‌ت����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‪ ،‬ده‌بێت فراكس����یۆن پێكبهێنرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫زاخۆیی‌) خه‌ڵك����ی‌ زاخۆیه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و هاژه‌ س����ڵێمان ته‌نه����ا خۆیه‌تی‌ له‌نێو هه‌ر كه‌س����ێك له‌نێ����و په‌رله‌مان خۆی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌بێ‌ جیاوازی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌اڵم ئاشكرایكرد كه‌ رابگه‌یه‌نێت له‌چوارچێوه‌ی‌ فراكسیۆن‬ ‫كار ب����ۆ هه‌موو كوردس����تان‌و نه‌ته‌وه‌‌و هه‌تا ئێستا به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ داوایان سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان وه‌ك فراكسیۆن‬ ‫ئاینه‌كانی‌ تر ده‌كه‌ین‌و داكۆكی‌ له‌مافی‌ لێنه‌كردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����داربێت له‌و مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا ده‌كات‪.‬‬ ‫ناوبراو نمونه‌ی‌ به‌لیستی‌ چاكسازی‌‌و‬ ‫فراكس����یۆنه‌‌و له‌حاڵه‌تی‌ داواكردنیشدا‬ ‫هاوواڵتیان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ هۆكاری‌ دروستكردنی‌ وت����ی‌ "ئ����ه‌و كات گفتوگۆی‌ له‌س����ه‌ر عه‌داله‌ت����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ هێنایه‌وه‌ كه‌‬ ‫فراكس����یۆنه‌كه‌ش كاروان وتی‌ ئه‌و سێ‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر بزانین له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ به‌یه‌ك لیس����ت هاتنه‌ نێ����و په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ له‌ئێس����تادا له‌گفتوگۆدان ئێمه‌دای����ه‌ ئ����ه‌و كاته‌ بڕیاری‌ له‌س����ه‌ر به‌اڵم له‌نێ����و په‌رله‌ماندا بوون به‌ چوار‬ ‫فراكس����یۆن‪( ،‬كۆم����ه‌ڵ‪ ،‬یه‌كگرت����وو‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ په‌رله‌مانتاری‌ فراكس����یۆنه‌كانی‌ ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫زه‌حمه‌تكێش����ان)‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌یاساییبونی‌ فراكسیۆنی‌ سۆسالیس����ت‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس����یۆن‌و توركمان‌و مه‌س����یحی‌‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت بۆئ����ه‌وه‌ی‌ به‌ش����داری‌ له‌و شێوه‌یه‌ كه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ "هیچ نوس����راوێك نییه‌‪،‬‬ ‫له‌دروس����تكردنی‌ فراكس����یۆنه‌كه‌یان دابمه‌زرێت‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ بۆیه‌ ئاساییه‌ كه‌سێك بیه‌وێت به‌ته‌نها‬ ‫بك����ه‌ن‌و وت����ی‌ "ئ����ه‌و فراكس����یۆن ‌ه نه‌ كوردس����تانی‌ له‌لیستی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬گۆران وه‌ك فراكس����یۆن خ����ۆی‌ رابگه‌یه‌نێت‌و‬ ‫باره‌گای‌ هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ حیزب‌و نه‌ پاره‌مان ئازاد له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند هیچ رێگریه‌ك نییه‌"‪.‬‬

‫ته‌لعه‌ته‌ ره‌ش‬ ‫بابی گه‌ریالیه‌‬

‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی زۆربڵێكان���ی س���ه‌ر‬‫شاش���ه‌كان‌و كۆبونه‌وه‌ ئارامه‌كانی ژور‌ه‬ ‫داخ���راوه‌كان‌و ش���ه‌ڕكه‌رانی ئیمتیازات‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌م شاره‌‪ ،‬ته‌لعه‌ته‌ ره‌ش پیاوه‌‬ ‫تیكس���مڕاوه‌ ره‌شتاڵه‌ قس���ه‌ خۆشه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ولێر له‌زۆربه‌ی رێپێوان‌و خۆپیشاندانه‌‬ ‫بڤه‌كان ئاماده‌ ده‌بێت‌و كه‌مترین قسه‌ش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌‪13‬ی ئایاری‪1977‬ه‌وه‌ ده‌بێته‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و دواجار وه‌ك پاداش���ت به‌‬ ‫ره‌ئی���س عوره‌ف���ا له‌س���ایه‌ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمدا خانه‌نشین ده‌كرێت!‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫زۆر له‌جاشه‌كان ئه‌ستێره‌ له‌سه‌ر شانیان‬ ‫جێگای نابێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ده‌گه‌یش���ت پێم‌و‬ ‫پرته‌و بۆڵه‌ی بوو كچه‌كه‌م رۆیی‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫نامه‌و وێنه‌یه‌كیشیم بۆ نایه‌ت‪ ،‬له‌دواجاردا‬ ‫دڵم ته‌قی وتم ئه‌رێ تۆ چیته‌ برا هه‌موو ‬ ‫دنیا خواخوایه‌تی وێنه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ كچه‌‬ ‫گه‌ریالیه‌ك بگرێت‪ ،‬ده‌با ئه‌و ش���انازییه‌ت‬ ‫پ���ێ ببڕێت ببیت به‌ باب���ی گه‌ریال‪ ،‬ئیتر‬ ‫ببڕای ببڕ باس���ی كچ���ه‌ گه‌ریالكه‌ی بۆم‬ ‫نه‌كرده‌وه‌ وتی "راسته‌كه‌یت ئیتر ته‌واو"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ به‌عس���دا وه‌ك باس���ی‬‫ده‌كه‌ن مسته‌شاره‌كان له‌دیوه‌خانه‌كانیان‬ ‫زۆربه‌یان عه‌ده‌د شخاته‌یان هه‌بوو‪ ،‬كاری‬ ‫عه‌ده‌د ش���خاته‌كان ئه‌وه‌بوو هه‌ر كاتێك‬ ‫جه‌ناب���ی موسته‌ش���ار جگ���ه‌ره‌ی له‌ده‌م‬ ‫بنایا ئه‌ویش به‌په‌له‌ په‌الماری ده‌دا وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی قه‌ندیلی بۆ بگرێت جگه‌ره‌كه‌ی ناو‬ ‫ده‌می كاكی موسته‌شاری داده‌گیرساند‪،‬‬ ‫ل���ه‌م رۆژان���ه‌ له‌پارك���ی ش���انه‌ده‌ر به‌‬ ‫هه‌مان ش���ێوه‌ی ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌ فه‌ریكه‌‬ ‫به‌رپرۆس���ۆكه‌یه‌كم بینی كه‌ نه‌وه‌ی دوای‬ ‫راپه‌ڕین بوو‪ ،‬هه‌ر جگه‌ره‌كه‌ی نایه‌ ده‌می‬ ‫یه‌كێك په‌الماری داو بۆی داگیر ساند‪.‬‬ ‫ كاكی په‌رله‌مانتارێك ناوی له‌لیستی‬‫ئ���ه‌و ‪ 22‬په‌رله‌مانتاره‌ی���ه‌ ك���ه‌ داوای‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌‌و نه‌هێش���تنی خانه‌نش���ینی‬ ‫پله‌ بااڵكانیان ك���ردووه‌‪ ،‬الی هاوڕێیه‌ك‬ ‫وتبووی "بمزانیبایا خ���ۆم بۆ په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق هه‌ڵده‌ب���ژارد‪ ،‬چونكه‌ موچه‌كه‌ی‬ ‫چه‌ند به‌رامبه‌ری په‌رله‌مانی كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫وا بزانم ئه‌م براده‌رانه‌ خوا خوایانه‌ كه‌س‬ ‫ده‌نگ ب���ه‌ پرۆژه‌كه‌یان نه‌دا له‌په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ده‌ن���ا ك���ه‌س ده‌س���تیانی نه‌گرت���ووه‌‬ ‫له‌خۆیان���ه‌وه‌ ده‌س���تیان پێكردبای���ه‌‪،‬‬ ‫هه‌نگاوی دووه‌می���ش له‌حیزبه‌كه‌یانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاخر خه‌ڵكی راس���تگۆ ئه‌وه‌یه‌ له‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێبكات‪.‬‬ ‫ له‌هه‌فته‌ی رابردوودا له‌ماڵپه‌ڕی سبه‌ی‬‫هه‌واڵێكم بینی له‌سه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی دارایی ‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان له‌ماڵپه‌ڕه‌كه‌یان‪ ،‬به‌‬ ‫هه‌موو كه‌موكوڕییه‌كان���ی راپۆرته‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی زۆر باشی ده‌زانم ‬ ‫له‌ژیانی سیاسی هه‌رێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫ ئاوێن���ه‌ ج���اران ده‌ستپێش���خه‌ربوو‬‫له‌هه‌ڵدان���ه‌وه‌ی دۆس���یه‌ی تاوانب���اران‬ ‫به‌ گش���تی‌و ئه‌نفال ب���ه‌ تایبه‌تی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ ناوێرێت ناوی ئه‌و تاوانبارانه‌ی‬ ‫ئه‌نفالیش باڵو بكاته‌وه‌ كه‌ دادگا بڕیاری‬ ‫ده‌ستگیركردنیانی داوه‌‪ ،‬وا بڕوات وابزانم‬ ‫بۆ چه‌ند س���اڵێكی دیكه‌ تاوانباران گه‌ل‬ ‫دادگایی ده‌كه‌ن‪ ،‬ناهه‌قیان مه‌گرن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان رێژه‌ی زیاتریان حیزبیترن له‌گه‌ل‪،‬‬ ‫چه‌ند ش���ه‌رمه‌ پارتی سیاسی تاوانباران‬ ‫له‌ڕیزه‌كانیدا بن‌و چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ هه‌بێت‬ ‫باسی هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفالیش بكات‪.‬‬ ‫ هاواڵت���ی "جێگ���ری‌ پێش���ووی‌‬‫به‌رپرسی‌ نوس���ینگه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ئه‌مریكا‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه ‌ده‌كات تاڵه‌بانی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ قوبادی‌ كوڕی���ه‌وه‌ په‌یامه‌كانی‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێته‌ ئه‌مریكیه‌كان نه‌ك له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی‌ عێراقه‌وه"‪ ،‬چ سیاس���ییه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ به‌ ده‌س���ه‌اڵتدار‌و ئۆپۆزس���یۆنه‌وه‌‬ ‫له‌م كوردس���تانه‌ له‌ڕێگای كوڕی خۆیه‌وه‌‬ ‫په‌یام���ه‌ گرنگه‌كان���ی نه‌گه‌یاندبێت‌و بۆ‬ ‫داهاتووی حیزبه‌كه‌ی ئاماده‌ی نه‌كردبێت‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ له‌واڵتێكین زاواو خ���ه‌زورو كوڕی‬ ‫سیاسییه‌كان به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن گوڵم!‪.‬‬ ‫ سۆسیال دیموكراتی سویدی رێژه‌ی‬‫ده‌نگه‌كان���ی له‌ب���ه‌رز بوونه‌وه‌دایه‌‪ ،‬پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی س���كرتێره‌كه‌ی گ���ۆڕی‪ .‬هۆکان‬ ‫یوهۆڵت‪ ،‬بەه���ۆی گەندەڵییەوە‪ ،‬خۆی‌و‬ ‫ژنه‌که‌ی له‌دووالوه‌ یارمه‌تی کرێ خانوویان‬ ‫وه‌رگرتب���وو ده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌کانی���ان‬ ‫ئ���اگادار نه‌کرد‌بووی���ه‌وه‌‪ ،‬ناچار کرابوو‬ ‫دەست لەپۆستەکەی بکشێنێتەوە ستێفان‬ ‫"لۆف ڤێن" وەک سەرۆکی نوێی سۆسیال‬ ‫دیموکرات���ەکان هەڵبژێ���ردرا‪ .‬له‌واڵت���ی‬ ‫ئێمه‌ش س���ه‌رۆكه‌كانمان یه‌كی شارێكان‬ ‫دابڕی���وه‌‌و ش���اری مه‌حره‌مه‌كانی���ان بۆ‬ ‫خۆیان‌و بنه‌ماڵه‌كانیان دروست كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م پێوه‌ره‌ بێت له‌كوردستان یه‌ك‬ ‫سیاسی له‌سه‌ره‌ندی پاككردنه‌وه‌ رزگاری‬ ‫نابێت‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫سه‌رباری‌ ناكۆكیی‌ زۆری‌ لیسته‌ سیاسییه‌كان‌و توندتربونه‌وه‌ی‌ قه‌یران ‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ عێراق‪ ،‬تائێستا ئه‌م ناكۆكیانه‌ نه‌گوازراوه‌نه‌ته‌وه‌ بۆ ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران‌و ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌ له‌كاری‌ یاسادانان‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫واده‌كات واڵت له‌دۆخی‌ بۆشایی‌ یاساییدا نه‌بێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێك له‌لیسته‌‬ ‫سیاسییه‌كان داوا ده‌كه‌ن ناكۆكییه‌كان ببرێنه‌ سه‌ر مێزی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران‬ ‫به‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌ خوازیاری‌ به‌رده‌وامیی‌ كاری‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ن نه‌یانهێشتووه‌‪.‬‬

‫به‌پێی‌ راپۆرته‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان ماوه‌یه‌كه‌ له‌واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌ هه‌ندێك‬ ‫لیست‌و كه‌سایه‌تی‌ به‌ناوی‌ سه‌دام حسێنه‌وه‌ چاالكی‌ جۆراوجۆر ئه‌نجام‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬له‌زانكۆی‌ پیر زێدی‌ فه‌له‌ستینی‌ لیستێكی‌ خوێندكاریی‌ به‌ناوی‌‬ ‫سه‌دام حسێن به‌شداریی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ خوێندكارانی‌ كردوه‌‌و‬ ‫له‌واڵتی‌ ئوردنیش كه‌سایه‌تییه‌كی‌ هه‌واداری‌ به‌عس‌و سه‌دام حسێن‬ ‫توانیویه‌تی‌ پۆستێكی‌ بااڵ له‌سه‌ندیكای‌ مامۆستایانی‌ ئه‌و واڵته‌دا بباته‌وه‌‪.‬‬

‫ی "ئه‌نجومه‌ن ‌ی شه‌رعزانان"دان‬ ‫شیعه‌كان له‌هه‌وڵ ‌ی سه‌پاندن ‌ی ڤیتۆ ‌‬

‫كورد‌و ئه‌لعێراقی ‌ه دژ ‌ی ده‌وه‌ستنه‌وه‌‌و ده‌وڵه‌ت ‌ی یاساش بێده‌نگه‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫عه‌مم���ار حه‌كیم ‌ه له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫رونكردن���ه‌وه‌و‌ه ب���ه‌و‌ه داكۆك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بۆچونه‌كه‌یان ده‌كه‌ن ك ‌ه دادوه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی ته‌واویان‬ ‫ی ئیتیحادی ش���اره‌زای ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی ش���ه‌ریعه‌ت نیی���ه‌‌و ماده‌م‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫له‌ده‌ستوریش���دا سه‌روه‌ری ‌‬ ‫ی جێگیرك���راو‌ه هیچ الرییه‌ك‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نێك بۆ چاودێری‌‌و‬ ‫نیی ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م سه‌روه‌ریی ‌ه دروست‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم موحس���ین س���ه‌عدون‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م بۆچون���ه‌دا به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ا ده‌بێت یاس���ا ‌‬ ‫راگه‌یاند به‌پێ ‌‬ ‫ی ‪3/2‬‬ ‫ی به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی ئیتیحاد ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌ندامان ‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫تێپه‌ڕێنرێ���ت ك ‌ه ده‌كات��� ‌ه ‪ 217‬ئه‌ندام‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ‪ 325‬ئه‌ندام��� ‌‬ ‫له‌ك���ۆ ‌‬ ‫نوێنه‌ران‌و به‌م پێیه‌ش ناكرێت الیه‌نێك‬ ‫ی فه‌رز ب���كات‌و ده‌بێت‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫بۆچون ‌‬ ‫ی ته‌واو له‌س���ه‌ر ئه‌و یاسای ‌ه‬ ‫ته‌وافوقێك ‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬یاسین ته‌ها‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌حیزبه‌ شیعه‌كان‬ ‫ی‬ ‫پێداده‌گرن له‌سه‌ر ئه‌و‌هی‌ له‌میان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاسای‌ دادگا ‌‬ ‫داڕشتن‌و گه‌اڵڵه‌كردن ‌‬ ‫بااڵی‌ ئیتیحادیدا‪ ،‬هاوتای‌ دادوه‌ره‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نێك ل ‌ه "شاره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌رعزانی‌" ده‌سه‌اڵتی‌ ڤیتۆكردن ‌‬ ‫یاساكانی عێراقیان هه‌بێت‌و كورد‌و‬ ‫ئه‌لعێراقیه‌ش دژی‌ ئه‌م داوای ‌ه‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی له‌چه‌ن���د‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیاریان��� ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ئه‌ندامێك��� ‌‬ ‫عێراقه‌و‌ه ده‌س���ت ئاوێن��� ‌ه كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك له‌حیزب��� ‌ه ش���یعه‌كان ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‌و حیزب ‌‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫فه‌زیل ‌ه رێبه‌رایه‌تییان ده‌كه‌ن ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌كخستن ‌‬ ‫س���اڵ زیاتر‌ه بوونه‌ته‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫تێپه‌ڕاندن‌و ئیقراركردن ‌‬ ‫ی چونك��� ‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫ی ئیتیحاد ‌‬ ‫ب���ااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندامان‌و دادوه‌ره‌كان ‌‬ ‫شان به‌ش���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م دادگای ‌ه ئه‌نجومه‌نێك له‌شاره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دابنێن ك ‌ه ماف ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫شه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاساكان‌و ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ڤیتۆكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بێت ـ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی دادگاك ‌ه ‌‬ ‫بڕیاره‌كان��� ‌‬ ‫ی ئیسالم بوو ـ ئه‌مه‌ش‬ ‫ی شه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و الیه‌نان ‌ه ‌‬ ‫ی نیگه‌ران ‌‬ ‫بوه‌ت ‌ه مای��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یان هه‌ی ‌ه ره‌وت ‌‬ ‫ترس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌عێ���راق به‌ره‌و مه‌زهه‌بیی���ه‌ت‌و ئاین ‌‬ ‫بڕوات‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی زانیارییه‌كان ‌‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫ی ك ‌ه ‪ 13‬كورسییان‬ ‫دوو حیزب ‌ه ش���یع ‌ه ‌‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌‌و فه‌زیله‌)‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫(ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داكۆكیك���ردن له‌پره‌نس���یپ ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ش���ه‌رعزانان‪ ،‬حی���زب‌و هێز‌ه‬ ‫ڤیت���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫شیعه‌كانیتریان خستوه‌ت ‌ه هه‌ڵوێستێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ئیحراجییه‌و‌ه به‌تایبه‌ت لیست ‌‬ ‫ی (‪ 89‬كورسی‌)‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی نور ‌‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌قام ‌‬ ‫چونك ‌ه ئه‌م هێزانە له‌ترس��� ‌‬ ‫ی ناوێ���رن ئ���ه‌م بیرۆكه‌ی ‌ه ره‌ت‬ ‫ش���یع ‌‬ ‫ی ش���ه‌ریع ‌ه‬ ‫بكه‌ن���ه‌و‌ه نه‌وه‌ك به‌دژایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌وت ‌‬ ‫تۆمه‌تباربكرێ���ن‌و هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫سه‌دریش (‪ 40‬كورس���ی‌) له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫جێگیر‌و روون نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫حاكم ش���ێخ له‌تی���ف‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫یاس���اییه‌‪ ،‬له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی هه‌ندێك‬ ‫ی به‌وه‌كرد له‌وكاته‌و‌ه ‌‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یان كردوو‌ه‬ ‫ی ش���یع ‌ه داوا ‌‬ ‫الیه‌ن ‌‬ ‫ی شه‌ریعه‌ت"‬ ‫ی ش���اره‌زایان ‌‬ ‫"ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی عێراقیان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ی یاساكان ‌‬ ‫ی ڤیتۆ ‌‬ ‫ماف ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئیتیحاد ‌‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫دادگا ‌‬

‫ی وه‌ستاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫ئه‌و له‌لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "هه‌ق ‌ه كه‌مینه‌كان ‌‬ ‫شێخ له‌تیف وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گره‌نت ‌‬ ‫عێراق ترسیان هه‌بێت‌و داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ن نه‌ك موسوڵمانه‌كان ك ‌ه زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ره‌هان له‌عێراق"‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌چاودێ���ران پێیانوای��� ‌ه ئه‌م‬ ‫ی شه‌رعزانی‌"‬ ‫ی "ش���اره‌زایان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ندێك له‌هێز‌ه ش���یعه‌كان داوا ‌‬ ‫ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ه���او ش���ێو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاراس���تن ‌‬ ‫خوب���ره‌گان‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئێرانیی���ه‌‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ده‌س���تور ‌‬ ‫ی ئه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ه بااڵ‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و خواست ‌‬ ‫ی ئیتیحادیدا‬ ‫بكرێت به‌سه‌ر دادو‌هر‌و دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆشتن ‌‬ ‫ی به‌ره‌و مه‌زهه‌ب ‌‬ ‫ئه‌و‌ه مه‌ترس ‌‬ ‫ی عێراق له‌ئارادایه‌‪ .‬شێخ له‌تیف‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "م���ن چه‌ندینجار له‌كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی یاس���ایی‌‌و گفتوگۆم���دا له‌گه‌ڵ‬ ‫لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاران وتوم���ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ڤیتۆ ‌‬ ‫ئه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ه جێگیر بكرێت ئه‌و‌ه رێك‬ ‫به‌ره‌و ویالیه‌تی‌ فه‌قیهمان ده‌بات"‪.‬‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫ی هه‌میشه‌ی ‌‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیتیح���ادی‌‪ ،‬ئه‌رك��� ‌‬ ‫ی ب���ااڵ ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی بڕگ���ه‌و مادد‌ه‬ ‫راڤه‌ك���ردن‌و ش���یكار ‌‬ ‫ی ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌س���تۆ‬ ‫ده‌س���تورییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ناوبژیوانیكردن‌و یه‌كالكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نێ���وان‬ ‫كێش���مه‌كێش‌و ناكۆكی��� ‌‬ ‫ی عێراق‪ .‬ئ���ه‌م دادگای ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬

‫ئه‌گه‌ر ڤیتۆی‌ ئه‌م‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ه جێگیر‬ ‫بكرێت ئه‌و‌ه رێك به‌ره‌و‬ ‫ویالیه‌تی‌ فه‌قیهمان‬ ‫ده‌بات‬

‫له‌ئێس���تادا ل ‌ه ‪ 9‬ئه‌ن���دام پێكدێت ك ‌ه‬ ‫ی ش���ه‌ریعه‌تن‌و له‌به‌ر‬ ‫سیانیان شاره‌زا ‌‬ ‫ی تائێستا هه‌ر‬ ‫ی یاساكه‌ش ‌‬ ‫ته‌واو نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فرمانڕه‌وا ‌‬ ‫ی پ���ۆڵ بریمه‌ر ‌‬ ‫به‌فه‌رمان ‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق كارده‌كات‪.‬‬ ‫ی نوێ بۆ ئه‌م‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دادگای ‌ه ده‌رنه‌چووه‌‪ ،‬له‌ئێستادا ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌گیرێت‪.‬‬ ‫زۆر له‌پس���پۆڕی‌‌و كاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی خۆش���ییه‌و‌ه جێگر ‌‬ ‫له‌ال ‌‬

‫ی‬ ‫ی كوردستان‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫لیست ‌‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان‪ ،‬موحسین‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی رونك���رده‌و‌ه‬ ‫س���ه‌عدون ب���ۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی گرنگه‌‌و‬ ‫ی ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی ئیتیح���اد ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫نابێت رێگ ‌ه بدرێت به‌هیچ ئاراسته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خوازراودا ببرێت‪ .‬س���ه‌عدون جه‌غت ‌‬ ‫ی هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌وه‌ش���كرده‌و‌ه داواكاری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ی ن���او هاوپه‌یمان ‌‬ ‫الیه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڤیتۆ ‌‬ ‫ی پره‌نس���یپ ‌‬ ‫ب���ۆ جێگیركردن ‌‬ ‫ی خواست‌و‬ ‫ش���ه‌رعزانان دژو پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫پێداگری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌لعێراقی���ه‌‌و هه‌ندێ���ك الیه‌نیت���ر ‌‬ ‫عێراقیی���ه‌‌و ده‌ڵێ���ت "له‌سه‌رانس���ه‌ری‬ ‫ی‬ ‫ی جگ ‌ه له‌ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی ‌‬ ‫واڵتان ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌زا هیچ ڤیتۆیه‌ك به‌ده‌ست شاره‌زایان ‌‬ ‫ی عێراقیش دژ‌و‬ ‫ش���ه‌رعه‌و‌ه نییه‌‌و قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ناكۆك نیی ‌ه له‌گه‌ڵ شه‌ریعه‌ت تا ڤیتۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر دابنرێت"‪ .‬ناوبراو ك ‌ه له‌لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌كرد له‌ده‌ستور ‌‬ ‫یاسایی ‌ه ئاماژ‌ه ‌‬ ‫عێراقدا ئه‌و‌ه چه‌س���پێنراو‌ه ك ‌ه نابێت‬ ‫ی ناك���ۆك له‌گه‌ڵ ش���ه‌ریعه‌ت‬ ‫بڕی���ار ‌‬ ‫له‌عێراق���دا تێپه‌ڕێنرێ���ت‪ ،‬ئیت���ر هیچ‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫ی له‌په‌نا ‌‬ ‫پێویست ناكات به‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌زایان ‌‬ ‫ئیتیحادی���دا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫شه‌ریعه‌ت هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵت ‌‬ ‫ی خۆش���یانه‌و‌ه لیس���ت ‌‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ك ‌ه ه��� ‌‬

‫ی عێراق‬ ‫ی ‪ 92‬له‌ده‌ستور ‌‬ ‫به‌پێ ‌ی ماده‌ ‌‬ ‫ئه‌م دادگای ‌ه ده‌سه‌اڵتێك ‌ی دادوه‌ری ‌ی‬ ‫ی ئیداری‌‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆی ‌ه لەڕوو ‌‬ ‫داراییه‌وه‌‪ .‬ده‌بێت له‌كۆمه‌ڵێك دادوه‌ر‌و‬ ‫ی فیقهی‌‌و فه‌قیه ‌ی‬ ‫پسپۆڕ‌و شاره‌زا ‌‬ ‫یاسای ‌ی پێكبێت ك ‌ه به‌یاسا ژماره‌‌و‬ ‫میكانیزم ‌ی كاركردنیان دیاری ‌ی‬ ‫ی ‪ 93‬دادگاك ‌ه‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬به‌پێی‌ ماده‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪:‬‬ ‫ی خواره‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌م ده‌سه‌اڵتانه‌ ‌‬ ‫ـ چاودێریكردن ‌ی ده‌ستورس ‌ی یاساو‬ ‫سیستم ‌ه كارپێكراوه‌كان‪.‬‬ ‫ی ده‌قه‌كان ‌ی‬ ‫ـ راڤه‌‌و رونكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌ستور‬ ‫ی ئه‌و كێشانه‌ی‌‬ ‫ـ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ئه‌نجام ‌ی جێبه‌جێكردن ‌ی یاسا‬ ‫فیدراڵییه‌كانه‌و‌ه سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی كێشه‌ی‌ نێوان‬ ‫ـ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‌و حكومه‌ت ‌ی لۆكاڵی ‌ی‬ ‫هه‌رێم‌و پارێزگاكان‪.‬‬ ‫ی سكااڵ‌و تۆمه‌ته‌كان ‌ی‬ ‫ـ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ر سه‌رۆك كۆمار‌و سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران‪.‬‬ ‫ـ ته‌سدیقكردن ‌ی ئه‌نجام ‌ی كۆتایی‌‬ ‫ی ئه‌ندامێت ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و ساغكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران‪.‬‬ ‫ی كێشه‌ی‌ نێوان‬ ‫ـ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌زگا‌و دامه‌زراو‌ه قه‌زاییه‌كان‬ ‫بڕیاره‌كان ‌ی ئه‌م دادگایه‌ش یه‌كالیی‌‌و‬ ‫بنجبڕبن‌و مولزمین بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان‪.‬‬

‫شه‌هرستان ‌ی زیره‌ك‌و عیناده‌‌و هه‌موو شتێكه‌ له‌دۆسییه‌ی‌ نه‌وت ‌ی عێراق‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫ی دێر شپیگڵ ‌ی‬ ‫به‌پێ ‌ی راپۆرت ‌ی گۆڤار ‌‬ ‫ئه‌ڵمانی‌‪ ،‬له‌ئێستادا حسێن شه‌هرستان ‌ی‬ ‫بوو‌ه به‌بڕیاربه‌ده‌ست ‌ی بێ ركابه‌ر‬ ‫له‌كه‌رت ‌ی وزه‌‌و نه‌وتی‌ عێراق‌و رۆژان ‌ه‬ ‫ی كۆمپانیا گه‌وره‌كانی‌ نه‌وت‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫له‌به‌ر ده‌رگاكه‌یدا چاوه‌ڕوانن تا بۆ‬ ‫گفتوگۆكردن به‌شێك له‌كات ‌ی خۆیان‬ ‫ی هیوای ‌ه‬ ‫پێ بدات‪ ،‬چونكه‌ عێراق جێگا ‌‬ ‫ی پێداویستیه‌كان ‌ی‬ ‫بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫واڵتان ‌ی به‌كاربه‌ر ك ‌ه ل ‌ه ‪ 20‬ساڵ ‌ی‬ ‫ی ‪ %10‬زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫داهاتوودا به‌رێژه‌ ‌‬ ‫ی به‌ناوبانگ ‌ی دێر‬ ‫به‌پێ ‌ی راپۆرتێك ‌ی گۆڤار ‌‬ ‫شپیگڵ‪ ،‬كاتێك سه‌دام رووخا بۆچونێك ‌ی‬ ‫وه‌ه����ا هه‌ب����وو ك ‌ه عێ����راق پێویس����ت ‌ی‬ ‫به‌س����اڵه‌ها هه‌ی���� ‌ه بۆ خ����ۆ بنیاتنانه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌وت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌ئێس����تادا‌و‬ ‫له‌ب����وار ‌‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ك ‌ی كه‌مدا كه‌وتوه‌ت ‌ه س����ه‌رپێ‌و‬ ‫له‌ئێستادا هیچ كه‌سیش له‌و واڵت ‌ه وه‌كو‬ ‫حسێن شه‌هرستان ‌ی له‌نهێنییه‌كان ‌ی ئه‌م‬ ‫ی ده‌رشپیگڵ‬ ‫دۆسیه‌ی ‌ه تێ ناگات‪ .‬نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی شه‌هرس����تان ‌ی له‌به‌غدا‬ ‫له‌نوسینگه‌كه‌ ‌‬ ‫ی بینیو‌ه ك ‌ه دوو‬ ‫ی ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫به‌چاو ‌‬ ‫ی ئیكسۆن‬ ‫گه‌ور‌ه به‌رپرس���� ‌ی كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ناوبراو‬ ‫مۆبیل ‌ی ئه‌مه‌ریك ‌ی له‌پرس����گه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫ی جێگر ‌‬ ‫ك ‌ه ئێس����تا پۆسته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیدار ‌‬ ‫ی وزه‌‪ ،‬داوا ‌‬ ‫وه‌زیران ‌ه بۆ كاروبار ‌‬

‫ی‬ ‫شه‌هرستانییان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و دوا ‌‬ ‫خستوون‌و خێرا نه‌یكردوونه‌ت ‌ه ژووره‌وه‌‪،‬‬ ‫ناچار ئه‌وانیش له‌س����ه‌ر كورسییه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫یارییان به‌مۆبایله‌كانیان كردووه‌‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫نیو كاتژمێر پرس����یاریان له‌س����كرتێر ‌‬ ‫شه‌هرس����تان ‌ی كردوو‌ه ئایا هیچ گرفت‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ی����ه‌ك هه‌ی����ه‌؟ س����كرتێره‌كه‌ش‬ ‫به‌رپرس����ێك ‌ی نزی����ك له‌شه‌هرس����تان ‌ی‬ ‫ی ئه‌و باس���� ‌ی‬ ‫بۆ بان����گ ك����ردوون‌و ال ‌‬ ‫ی دوبه‌یه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌یانكردو‌ه چ����ۆن لەڕێگا ‌‬ ‫هات����وون بۆ به‌غدا دواتر شه‌هرس����تانی‌‬ ‫ی تا ئه‌و‬ ‫زه‌نگ ‌ی لێداو‌ه بۆ س����كرتێره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئیكس����ۆن مۆبیل بكات ‌ه‬ ‫به‌رپرس����انه‌ ‌‬ ‫ژوووره‌وه‌‌و رایگه‌یاندوو‌ه "ئێس����تا كاتم‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ بینینتان"‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی كۆمه‌ڵێ����ك راپۆرت ‌ی رۆژنامه‌وان ‌ی‬ ‫ی گرنگیپێدان ‌ی نه‌وت ‌ی عێراق‌و ئه‌م‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی شه‌هرستانی‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ی پێگه‌ ‌‬ ‫به‌هێزییه‌ ‌‬ ‫كۆمپانی����ا بیانیی����ه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵ ‌ی داهاتوودا‬ ‫ی ك ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ‪ %10‬زیاد‬ ‫خواست له‌سه‌ر نه‌وت به‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‪%90 ،‬ی پێویستییه‌كان ‌ی نه‌وتیش‬ ‫ی‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵت���� ‌ی ناوه‌ڕاس����ت‌و باك����ور ‌‬ ‫ئه‌فه‌ریق����ا دابین ده‌كرێ����ت‪ ،‬له‌هه‌ندێك‬ ‫له‌واڵتان ‌ی رۆژهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاستیش شه‌ڕو‬ ‫ی هیواو‌و‬ ‫ملمالن����ێ هه‌ی���� ‌ه بۆی ‌ه زۆرب����ه‌ ‌‬ ‫ی له‌عێراق ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوان ‌ی به‌كارب����ه‌ران روو ‌‬ ‫بۆ دابینكردن ‌ی ئه‌م سامانه‌‪ ،‬چونك ‌ه ‪115‬‬ ‫ی هه‌یه‌‌و بڕوا‬ ‫ملیارد به‌رمیل نه‌وت ‌ی دڵنیا ‌‬

‫‪ 115‬ملیارد به‌رمیل‬ ‫نه‌وتی‌ یه‌ده‌گی‌ دڵنیا‬ ‫هه‌یه‌ له‌عێراق‌و بڕواش‬ ‫وه‌های ‌ه ‪ 200‬ملیارد‬ ‫به‌رمیلیتر یه‌ده‌گ له‌ژێر‬ ‫خاكه‌كه‌یدا هه‌بێت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش كردویه‌تیی ‌ه‬ ‫ی گرنگی ‌ی‬ ‫جێگا ‌‬ ‫كۆمپانیاكان‬ ‫وه‌های����ه‌ ‪ 200‬ملیارد به‌رمیلیتریش له‌ژێر‬ ‫خاكه‌كه‌یدا هه‌بێت‪.‬‬ ‫شه‌هرس����تان ‌ی كه‌ ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 69‬س����ااڵن ‌ه‬ ‫ی چوار س����اڵ (خول���� ‌ی یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫م����اوه‌ ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫حكومه‌ت���� ‌ی مالیك����ی‌) وه‌زی����ر ‌‬ ‫ی به‌رزكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئێستاش پله‌كه‌ ‌‬ ‫ی س����ه‌رۆك وه‌زی����ران بۆ‬ ‫ب����ۆ جێگ����ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وزه‌‌و به‌رپرس���� ‌ی راسته‌وخۆ ‌‬ ‫كاروبار ‌‬

‫ده‌رهێنان‌و فرۆش����تن ‌ی س����امان ‌ی نه‌وت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وتی����ش ك ‌ه ناو ‌‬ ‫له‌عێ����راق‌و وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌بدولكه‌ری����م لعێبیی ‌ه به‌بێ پرس‌و را ‌‬ ‫ئه‌و هی����چ هه‌نگاوێ����ك له‌كه‌رت ‌ی نه‌وتدا‬ ‫ی‬ ‫نانێت‪ .‬شه‌هرستان ‌ی به‌زیره‌كی‌‌و عیناد ‌‬ ‫ده‌ناس����رێته‌وه‌‪ ،‬پێش����تریش زانایه‌ك���� ‌ی‬ ‫ی ئه‌ت����ۆم بووه‌‌و‬ ‫ی وزه‌ ‌‬ ‫ی ب����وار ‌‬ ‫گ����ه‌وره‌ ‌‬ ‫تائێستاش به‌و‌ه ناسراو‌ه ك ‌ه تا دواسات‬ ‫ی‬ ‫به‌رگری ‌ی له‌بۆچ����وون‌و بیروڕاكان ‌ی خۆ ‌‬ ‫ده‌كات‌و گفت���� ‌ی ئه‌وه‌ش���� ‌ی وه‌رگرتوو‌ه‬ ‫ی بیانییه‌و‌ه‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك كۆمپانیا ‌‬ ‫له‌ڕێگا ‌‬ ‫به‌رهه‌م ‌ی نه‌وت ‌ی عێراق به‌‌رز بكاته‌و‌ه بۆ‬ ‫‪ 8‬ملی����ۆن به‌رمی����ل له‌ڕۆژێكدا ل ‌ه ‪2013‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ژماره‌یه‌ك ‌ی س����یحریی ‌ه له‌س����ه‌ر‬ ‫ئاس����ت ‌ی جیهان‌و بۆ جێبه‌جێكردن ‌ی ئه‌م‬ ‫گفته‌ش كۆمپانی����ا بیانییه‌كان بای ‌ی ‪100‬‬ ‫ملی����ارد دۆالر وه‌به‌رهێنانی����ان كردووه‌‬ ‫له‌كه‌رت���� ‌ی نه‌وت ‌ی عێراق‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ژمارانه‌ش���� ‌ی له‌س����ه‌ر داهات ‌ی داهاتوو ‌‬ ‫نه‌وت���� ‌ی عێ����راق ده‌وترێ����ن خه‌یاڵ ‌ی بن‬ ‫ئه‌و‌ه هیچ له‌و راس����تیی ‌ه كه‌م ناكه‌نه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه به‌ره‌و پێشچوون ‌ی زۆر هه‌ی ‌ه له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌رت ‌ی نه‌وت له‌عێراق‪ ،‬به‌اڵم كێش����ه‌ ‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی ‌ی وه‌به‌رهێنان ل����ه‌م كه‌رته‌دا‬ ‫جگ ‌ه له‌ئاسایش‌و نا سه‌قامگیری ‌ی دۆخ ‌ی‬ ‫عێراق ناكۆكییه‌كان ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‌و‬ ‫ی ناڕه‌زاییه‌كان���� ‌ی‬ ‫به‌غدای����ه‌‌و س����ه‌ربار ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫به‌غ����داش ئێس����تا ‪ 48‬كۆمپانیا ‌‬ ‫له‌كاردای ‌ه له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫پیاو‌ه درۆزنه‌كه‌‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ عێراق‬ ‫بووبه‌هۆی‌ رژانی‌ خوێنی‌ ‪ 100‬هه‌زار‬ ‫كه‌سی‌ عێراقی‌‌و به‌هه‌ده‌ردانی‌ ملیارده‌ها‬ ‫دۆالری‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬كه‌چی‌ هیچ په‌شیمان‬ ‫نییه‌‌و ده‌ڵێت "فێڵم كردووه‌ نه‌ك درۆ‌و‬ ‫له‌پێناو واڵتدا ئه‌مه‌م كردووه‌"‪.‬‬ ‫رافید ئه‌لجه‌نابی‪ ،‬ئه‌ندازیارێكی‌ عێراقییه‌‌و‬ ‫له‌دام���ه‌زراوه‌ی‌ پیشه‌س���ازی‌ س���ه‌ربازی‬ ‫(التصنی������ع العس������كری) رژێمی‌ س���ه‌دام‬ ‫كاریك���ردووه‌‪ .‬ناوبراو‪ ،‬پ���اش هه‌ڵهاتنی‌‬ ‫له‌عێراق له‌ساڵی‌ ‪ 2000‬دا له‌رێگای‌ ئوردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌وته‌ بانگه‌شه‌كردنی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ زانیاریی‌‬ ‫به‌ڵگه‌داری‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ رژێمی‌‬ ‫به‌عس چه‌كی‌ كۆك���وژ به‌رهه‌مده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بانگه‌ش���ه‌و زانیاریانه‌ش���ی‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫ئه‌ندازی���اره‌ ده‌یخس���ته‌ڕوو بووبه‌ه���ۆی‌‬ ‫متمانه‌پێكردن���ی‌ ده‌زگا س���یخوڕییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و س���ه‌ره‌نجامیش گرتنی‌ عێراق‌و‬ ‫رووخاندنی‌ رژێمی‌ سه‌دامی‌ لێ كه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و بیانووه‌ی‌ ك���ه‌ چه‌ك���ی‌ بایه‌لۆژی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵكوژیی‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم له‌چه‌ند س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوودا‌و له‌م رۆژانه‌ش���دا كه‌ نۆیه‌مین‬ ‫س���اڵیادی‌ كه‌وتن���ی‌ به‌غدای���ه‌ (‪)4/9‬‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ناوبراو درۆی‌ ك���ردووه‌‌و به‌م‬ ‫هۆیه‌ش���ه‌وه‌ ل���ه‌زۆر ناوه‌ندی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫ئیعالم���ی‌ رۆژئاوایی���دا ئ���ه‌م ئه‌ندازیاره‌‬ ‫"به‌گه‌وره‌تری���ن چه‌واش���ه‌كار له‌مێژوودا"‬ ‫ده‌درێته‌ قه‌ڵه‌م‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ ئیندیپێندێنتی‌‬ ‫به‌ریتانی‌ كۆڵن پاوڵی‌ وه‌زیری‌ پێشوتری‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا دانی‌ به‌وه‌دا ناوه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌ ژێر كاریگه‌ریی‌ پڕوپاگه‌نده‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌م ئه‌ندازی���اره‌ عێراقیی���ه‌ له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫چه‌ك���ه‌ كۆكوژه‌كانی‌ عێراق���ه‌وه‌‌و ناوبراو‬ ‫به‌ش���ێوازێك زانیارییه‌ س���یخوڕییه‌كانی‌‬ ‫به‌كارهێناوه‌ كه‌ بوه‌ته‌هۆی‌ له‌خشته‌بردنی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ���دا كردووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپۆرت���ه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كانیتری‌‬ ‫به‌ریتانی���ا‌و ئه‌مه‌ری���كاش‪ ،‬رافید جه‌نابی‌‬ ‫ك���ه‌ ن���اوه‌ نهێنییه‌ك���ه‌ی‌ "كیرفبۆڵ"ه‌‪،‬‬ ‫له‌پشت دروس���تكردنی‌ چیرۆكی‌ كارگه‌ی‌‬ ‫كیمیای���ی‌ گه‌ڕۆكه‌وه‌ بووه‌ كه‌ كۆڵن پاوڵ‬ ‫له‌دانیشتنه‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی‌ مانگی‌ ئازاری‌‬ ‫‪ 2003‬دا دایه‌ پاڵ سه‌دام حسێن‪.‬‬ ‫رافید كه‌ له‌ڕێگای‌ كۆنگره‌ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫عێراقی‌ ئه‌حم���ه‌د چه‌له‌بییه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫كردووه‌ به‌ئه‌مه‌ریكاوه‌‪ ،‬له‌ ‪ 2003‬دا چیرۆكی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ رژێمی‌ سه‌دام تاشی‌ كه‌ گوایه‌‬ ‫كارگه‌یه‌كی‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌ له‌سه‌ر پشتی‌‬ ‫سێ شاحینه‌ی‌ گه‌ڕۆك داناوه‌‌و به‌رده‌وامه‌‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ گازی‌ كوشنده‌‪ .‬جه‌نابی‌‪،‬‬ ‫له‌و كاته‌دا هێڵكارییه‌كی‌ ساده‌‌و ئاسانی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و بارهه‌ڵگره‌ گریمانكراوانه‌ دروستكردبوو‬ ‫كه‌ گوایه‌ چه‌كی‌ كۆكوژ به‌رهه‌م ده‌هێنن‌و‬ ‫كۆڵ���ن پاوڵیش ئ���ه‌م هێڵكارییه‌ی‌ له‌ناو‬ ‫هۆڵی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایشدا نمایش كرد‪.‬‬ ‫ئێس���تا جه‌ناب���ی‌ له‌دی���داری‌ میدیاكانی‌‬ ‫به‌ریتانیادا دانی‌ ناوه‌ به‌و‌هی‌ سه‌ر له‌به‌ری‌‬ ‫گێڕانه‌وه‌كه‌ی‌ ساخته‌ بووه‌‌و ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫من فێڵ بووه‌‪ ،‬ن���ه‌ك درۆكردن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "ئ���ه‌و كارگه‌یەی‌ م���ن به‌كارگه‌ی‌‬ ‫كیمیاوی‌ ناس���اندم له‌بنه‌ڕه‌ت���دا كارگه‌ی‌‬ ‫ئاڵ���ف‌و پرۆتینی‌ ده‌واجین دروس���تكردن‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم بیناو دامه‌زراوه‌كانی‌ كارگه‌كه‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ب���ۆ كارگ���ه‌ی‌ بایه‌لۆج���ی‌‬ ‫دروس���تكرابوون"‪ .‬هه‌روه‌ها باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات ملیۆنه‌ها دۆالر ب���ۆ ئه‌م پرۆژه‌یه‌‬ ‫خه‌رج كراوه‌ بێئ���ه‌وه‌ی‌ هیچ به‌رهه‌مێكی‌‬ ‫بایه‌لۆژی‌ به‌رهه‌م بهێنێت‪.‬‬ ‫رافید رونیده‌كاته‌وه‌ عێراق پالنی‌ هه‌بووه‌‬ ‫چه‌كی‌ كیمیایی‌ به‌ره���ه‌م بهێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رهه‌می‌ نه‌هێنا چونكه‌ له‌ ‪ 1993‬مۆڵگای‌‬ ‫ش���اره‌زا ئه‌تۆمییه‌كانی‌ عێراق كه‌وته‌به‌ر‬ ‫پش���كنینی‌ تیمه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌ نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���ووه‌كان‌و هه‌رچه‌نده‌‬ ‫هه‌ندێ���ك به‌ڵگه‌نامه‌و نه‌خش���ه‌یان له‌ناو‬ ‫ده‌كتی‌ فێنككه‌ره‌وه‌دا داناوه‌‌و هه‌ندێكشیان‬ ‫گواس���توه‌ته‌وه‌ ب���ۆ زانكۆی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫س���ه‌دام‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ی‌ زۆری‌ كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫به‌رده‌ستی‌ پشكنه‌ران‌و به‌مه‌ش كارگه‌كه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌نابی‌ ئێس���تا س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫به‌تاوانب���ار نازانێ���ت ش���انازی‌ ده‌كات‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌لی‌ قۆس���توه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ببێته‌ه���ۆی‌ روخاندن���ی‌ رژێم���ی‌ به‌عس‌و‬ ‫رزگاركردنی‌ گه‌لی‌ عێ���راق له‌دێوزمه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ ساڵه‌های‌ س���اڵ بوو پێوه‌ی‌ ئه‌نااڵند‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئامانجی‌ من رووخاندنی‌ س���ه‌دام‬ ‫بوو"‪ .‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫ته‌لبه‌ندكردنی‌ ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌كان به‌رده‌وامه‌‬

‫وه‌زاره‌ته‌كانی‌ دارایی‌و كشتوكاڵ زه‌وییان داگیر ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم بێده‌نگن‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌روای‌‬

‫زۆرێك له‌خه‌ڵكی‌ خه‌می‌ ئه‌وه‌یان هه‌یه‌‬ ‫چه‌ند ساڵێكی‌ تر شوێنێك نه‌بێت‬ ‫سه‌یرانی‌ لێبكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ رۆژ به‌ڕۆژ‬ ‫ژماره‌ی‌ ئه‌و ته‌لبه‌ندانه‌ی‌ به‌ده‌وری‌‬ ‫زه‌وی‌ ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌كاندا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‬ ‫گه‌شتوگوزاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬هه‌مان‬ ‫مه‌ترسی‌ هه‌یه‌‌و ده‌ڵێت "زۆرینه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫زه‌ویانه‌ی‌ زیاده‌ڕه‌وییان كراوه‌ته‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫مۆڵكی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌و كشتوكاڵ‪-‬ن‪،‬‬ ‫ده‌بێ‌ ئه‌وان نه‌هێڵن ئه‌و زیاده‌ڕه‌ویانه‌‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫له‌دیدارێك���ی‌ ئاوێن���ه‌دا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتی‌ گه‌شتوگوزاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬یاسین‬ ‫فه‌قێ‌ س���ه‌عید به‌ڕاشكاوانه‌ ئاماژه‌ به‌و‬ ‫خااڵنه‌ ده‌كات كه‌ بونه‌ته‌ رێگر له‌به‌رده‌م‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ بواری‌ گه‌ش���توگوزاری‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ل���ه‌الی‌ ئ���ه‌و‬ ‫س���ه‌ره‌كترین كێش���ه‌ی‌ دام���ه‌زراوه‌ی‌‬ ‫گه‌شتوگوزار ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ستراوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ش���اره‌وانییه‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫ده‌ڵێت "كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫گه‌شتوگوزار ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خراوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ش���اره‌وانی‌ ك���ه‌ پڕكارترین‬ ‫وه‌زاره‌ته‌"‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌و پرۆژه‌ گه‌شتیاریانه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت ده‌یكات‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌هه‌رس���ێ‌ ش���ارۆچكه‌ی‌‬ ‫ده‌ربه‌ندیخ���ان‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ ش���ه‌هید‪،‬‬ ‫دوكان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گه‌ش���توگوزار‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك یاس���ین ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێ���ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیان���ه‌‬ ‫كه‌موكوڕییان زۆره‌‪" ،‬له‌ئاس���ت تموحی‌‬ ‫ئێمه‌دا نین"‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا وه‌ك ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ باسی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌س����ه‌ر ئه‌رك����ی‌ حكوم����ه‌ت‪،‬‬ ‫كاری‌ چاك����ردن‌و جوان����كاری‌ بۆ چه‌ند‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ گشتی‌ گه‌شتیاری‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ پرۆژه‌ی‌ جوانكاری‌ هاوینه‌هه‌واری‌‬ ‫چاوگ‌و گواڵنه‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ ش����ه‌هید‌و‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ته‌واوكردنی‌ كابینه‌كانی‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫ئاوا كه‌ له‌‪ 16‬ڤێلالی‌ بچوك پێكهاتووه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها پرۆژه‌ی‌ دروس����تكردنی‌ رێگای‌‬ ‫(ئه‌حم����ه‌د ئاوا‪ -‬زه‌ڵم)‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تێبین����ی‌ ده‌كرێت‪ ،‬كاره‌كان����ی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ رێ����گای‌ (ئه‌حمه‌د ئاوا‪-‬‬ ‫زه‌ڵ����م) زۆر به‌خاوی‌ به‌ڕێ����وه‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ ئ����ه‌وه‌ش وه‌ك ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬بۆ سس����تی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌كۆمپانیاكانی‌ جێبه‌جێكاری‌ پرۆژه‌كه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وی����ش كۆمپانیای‌‬ ‫(رێناس����ی‌ نوێ‌) یه‌ "ئ����ه‌وه‌ی‌ بووه‌ته‌‬ ‫ه����ۆكاری‌ دواكه‌وتن����ی‌ ئ����ه‌و پرۆژه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیای‌ رێناس����ی‌ نوێ‌‪-‬یه‌‪ ،‬به‌ڕاستی‌‬ ‫ئیشه‌كانیان زۆر به‌خراپی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داوامان له‌وه‌زاره‌ت كردووه‌ ئه‌و كاره‌یان‬ ‫لێ بسه‌ننه‌وه‌"‪ .‬هاوكات قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و هاوواڵتیانه‌ش كه‌ زه‌ویه‌كانیان به‌ر‬ ‫پرۆژه‌ك����ه‌ ده‌كه‌وێ����ت‪ ،‬هۆكارێكی‌ تری‌‬ ‫دواكه‌وتنی‌ پرۆژه‌كه‌یه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫به‌رپرس����ه‌ وتی‌ "هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و خاوه‌ن‬ ‫زه‌ویانه‌ ب����ۆ خاوه‌ندارێتی‌ موڵكه‌كانیان‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ فه‌رمییان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫هه‌وڵێك����ی‌ زۆر توانیم����ان قه‌ربویان بۆ‬ ‫وه‌ربگرین‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش كاره‌كانی‌ كه‌مێك‬ ‫دواخستین"‪.‬‬ ‫پ����رۆژه‌ی‌ جوان����كاری‌ به‌رده‌قاره‌م����ان‪،‬‬ ‫له‌ده‌ربه‌ن����دی‌ بازی����ان‪ ،‬یه‌كێك����ی‌ تره‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌‬ ‫له‌پرۆژه‌كان����ی‌‬ ‫گه‌شتوگوزاری‌ س����لێمانی‌ كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫له‌قۆناغی‌ ته‌واوبووندای����ه‌‪ .‬به‌ده‌رله‌وانه‌‬ ‫بوژانه‌وه‌ی‌ چه‌ند شوێنه‌وارێكی‌ گه‌شتیاری‌‬ ‫یه‌كێكی‌ تره‌ له‌پرۆژه‌كانی‌ گه‌شتوگوزاری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬له‌وانه‌ "دروستكردنی‌ سه‌وزایی‌‬ ‫له‌نزیك ئه‌شكه‌وتی‌ قزقاپان‪ ،‬جوانكاری‌‬ ‫له‌ده‌ربه‌ن����دی‌ بازی����ان‪ ،‬دروس����تكردنی‌‬ ‫دیواری‌ راگر بۆ قه‌اڵی‌ شێروانه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پرۆژه‌ی‌ (هه‌واری‌ ش����ار)‬ ‫یش كه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ ناوشاری‌ سلێمانی‌‪-‬‬ ‫یه‌و م����اوه‌ی‌ چه‌ندین س����اڵه‌كاری‌ تێدا‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ته‌واو نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "پرۆژه‌ی‌ هه‌واری‌ شار له‌نێوان‬ ‫ش����اره‌وانی‌‌و وه‌به‌رهێناندای����ه‌‌و هی����چ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌ئێمه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬

‫باخێک لەناوچەی قولەرەیسی فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬ ‫كه‌رتی‌ گه‌شتیاری‬ ‫كۆنفرانسێكیان له‌بواری‌ گه‌شتوگوزاردا‬ ‫ئه‌وه‌ قبوڵ ده‌كه‌ن؟"‪.‬‬ ‫‌ له‌ڕیزبه‌ندی‌ داهاتدا نییه‌‬ ‫ئه‌و غه‌مباریشه‌ به‌وه‌ی‌ نه‌ك هه‌ر زه‌وی‌ سازكردوه‌‪ ،‬له‌و كۆنفرانسه‌شدا كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئ���ه‌م به‌رپرس���ه‌ی‌ گه‌ش���توگوزاری‌‬ ‫داگیرده‌كرێت‪ ،‬به‌ڵكو رۆژانه‌ ده‌ستكاری‌ پێشنیار‌و راسپارده‌یان داوه‌ته‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬جه‌خ���ت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫تۆبۆگرافی����ای ناوچ����ه‌ جیاجیاكان����ی‌ له‌وان����ه‌ ده‌ركردنی‌ یاس����ایه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫ك���ه‌ له‌ڕیزبه‌ن���دی‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫كوردس����تانیش ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ ب����ۆ په‌ره‌پێدانی‌ كه‌رتی‌ گه‌ش����توگوزار‪،‬‬ ‫داهاتی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪ ،‬نه‌توانراوه‌‬ ‫"به‌بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌س لێپرس����ینه‌وه‌یان كارئاس����انی‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫گه‌ش���توگوزار وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ب����كات‪ ،‬هه‌ندێ‌ ل����ه‌و خه‌ڵكانه‌ له‌كه‌رت����ی‌ گه‌ش����توگوزار كار بك����ه‌ن‌و‬ ‫داه���ات حس���ابی‌ ب���ۆ بكرێ���ت‪ ،‬وتی‌‬ ‫ش����یو پڕده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬گرد ده‌بڕن‪ ،‬دواجار چه‌ندی����ن پێش����نیاری‌ تری����ش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"ناتوانین كه‌رتی‌ گه‌ش���تیاری‌ بخه‌ینه‌‬ ‫تائێس����تا وه‌اڵمێكی‌ روونی‌ حكومه‌تیان‬ ‫هه‌ردووكیشیان ده‌فرۆشن"‪.‬‬ ‫ریزبه‌ن���دی‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌ داهات���ی‌‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش روونده‌كاته‌و‌ه كه‌ ئه‌وان به‌ده‌س����ت نه‌گه‌یش����تووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ تائێستا گرنگییه‌كی‌‬ ‫وه‌ك گه‌ش����توگوزار هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێك وتیشی‌ "كێش����ه‌یه‌كی‌ تر ئه‌وه‌یه‌ سااڵنه‌‬ ‫وه‌های پێنه‌دراوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫زه‌ویی����ان داگی����ر بكات‪ ،‬لێ����ی‌ بێده‌نگ بودجه‌یه‌ك����ی‌ ك����ه‌م بۆ گه‌ش����توگوزار‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ی‌ گه‌ش���توگوزار كراوه‌ته‌‬ ‫ناب����ن‪ ،‬نمونه‌ش����ی‌ به‌وه‌ هێنای����ه‌وه‌ كه‌ ته‌رخان ده‌كرێت‪ ،‬ئێمه‌ س����اڵی‌ پێشوو‬ ‫پاشكۆی‌ وه‌زاره‌تێكی‌ پڕكار"‪.‬‬ ‫كاتێك له‌ناوچه‌ی‌ بازیان‌و كانی‌ شه‌یتان ی����ه‌ك ملیار‌و ‪ 200‬ملی����ۆن دینارمان بۆ‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش���ی‌ خسته‌ڕوو كه‌ هیچ‬ ‫زه‌وییان داگیركراوه‌ قبوڵیان نه‌كردووه‌‌و دانراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش رێژه‌یه‌كی‌ كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ گه‌ش���تیاری‌ له‌كوردستاندا‬ ‫وتی‌ "راس����ته‌وخۆ لێپێچینه‌وه‌مان كرد‪،‬‬ ‫له‌هه‌ر چوار وه‌رزه‌كه‌ی‌ ساڵدا كارا نییه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت س����یاج‌و هه‌یكه‌لی‌ خانوشمان‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌وه‌شی‌ بۆ كه‌م ئه‌زمونی‌ ئه‌و‬ ‫رووخاند"‪.‬‬ ‫كه‌سانه‌ گه‌ڕانده‌وه‌ كه‌ له‌بواری‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ری‌ ئ����ه‌و دۆخ���� ‌ه هه‌رچه‌نده‌‬ ‫گه‌ش���تیاریدا كاریان كردووه‌‪ ،‬وتیشی‌‬ ‫له‌ئێس����تادا كارێكی‌ س����انا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"ناحه‌قی‌ خاوه‌ن پرۆژه‌ گه‌شتیاریه‌كان‬ ‫وه‌ك ئ����ه‌و به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌ش ده‌یخاته‌ڕوو‬ ‫ناگرم كه‌ هه‌ندێج���ار له‌بۆنه‌كاندا نرخ‬ ‫كارێك����ی‌ مه‌حاڵی����ش نییه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وای‌‬ ‫گران ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها ماوه‌یه‌كی‌ یاسین فه‌قێ‌ سه‌عید‬ ‫به‌ب����اش ده‌زان����ێ‌ لیژنه‌یه‌ك����ی‌ ب����ااڵ‬ ‫ك���ه‌م كاریان هه‌یه‌‪ ،‬جگه‌ل���ه‌وه‌ نرخی‌ ئه‌وه‌ی‌ بدرێت���ه‌ ئه‌و كۆمپانیا لوبنانیه‌‪ ،‬كراوه‌‪ ،‬هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌روه‌ك له‌حكوم����ه‌ت‌و حیزب پێكبهێنرێ‌ تا ئه‌و‬ ‫كاره‌ب���ا‌و باجیش���یان له‌س���ه‌ر زۆره‌"‪ .‬ماوه‌یه‌كی‌ زۆر ته‌نها ببوه‌ شوێنی‌ مه‌ی‌ ئه‌و وتی‌ "ناكرێ‌ ئه‌و هاوینه‌ هه‌واره‌ كه‌ لیژنه‌ی����ه‌ به‌دواداچوون ب����ۆ هه‌موو ئه‌و‬ ‫بۆیه‌ هیواخوازبوو به‌رپرس���انی‌ الیه‌نی‌ خواردن���ه‌وه‌ی‌ گه‌نجانی‌ زگورتی‌"‪ .‬هه‌ر شوێنێكی‌ گش����تییه‌‪ ،‬له‌خه‌ڵكی‌ قه‌ده‌غه‌ موڵكانه‌ بكات كه‌ داگیركراون‪ ،‬گرفتێكی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���دار له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ هاوكاری‌ بۆیه‌ به‌رپرس���انی‌ گه‌شتوگوزار بیریان بكرێ����ت‌و خه‌ڵكی‌ ناچار بكرێت به‌ بلیت تری‌ ئ����ه‌و زه‌ویانه‌ ك����ه‌ داگیر ده‌كرێن‪،‬‬ ‫خاوه‌ن پرۆژه‌ گه‌ش���تیاریه‌كان بكه‌ن‪ ،‬ل���ه‌وه‌ كردبوه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و س���ه‌یرانگایه‌ كه‌ بچنه‌ سه‌یرانگاكه‌وه‌‪ ،‬له‌ئێستادا چاره‌سه‌ر س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌كرێن����ه‌ باخ����ی‌‬ ‫بۆی���ه‌ وت���ی‌ "په‌یمانێ���ك دراوه‌ ب���ۆ ئ���ه‌و كاته‌ رووبه‌ره‌كه‌ی‌ ‪ 12‬دۆنم بووه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و گرێبه‌سته‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ تایبه‌تی‌‪ ،‬هه‌ر به‌ زیاده‌ڕه‌وی‌ خانوشیان‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ باج‌و نرخ���ی‌ كاره‌با‪ ،‬س���ااڵنه‌ به‌ب���ڕی‌ ‪ 1000‬دۆالر ب���ۆ هه‌ر ئه‌و كۆمپانیایه‌ كراوه‌ هه‌ڵوه‌ش����ێته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر دروس����ت ده‌كرێت‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ خزمه‌تگوزاری‌ ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌كان‬ ‫هیواداری���ن كاری‌ له‌س���ه‌ر بكرێ���ت‪ ،‬دۆنمێك به‌ش���ێوازی‌ موس���اته‌حه‌‌و بۆ ئ����ه‌و خه‌رجیانه‌ش ك����ه‌ كردویه‌تی‌ پێی یاس����ینی‌ فه‌قێ‌ س����ه‌عید ده‌ڵێت "ئه‌و گله‌ی����ی به‌رده‌وام����ی‌ س����ه‌یرانكه‌ران‌و‬ ‫چونك���ه‌ هیچ ره‌وا نییه‌ نرخی‌ كاره‌بای‌ ماوه‌ی‌ ‪ 30‬ساڵ بیده‌نه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ بدرێته‌وه‌‪ ،‬سه‌یرانگاكه‌ش بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خانوانه‌ی‌ دروس����ت ده‌كرێن ئاوه‌ڕۆیان گه‌ش����تیاران ئه‌وه‌ی����ه‌ ك����ه‌ له‌زۆرێ����ك‬ ‫ده‌رناچێ����ت‪ ،‬ئاوه‌ڕۆكانیان له‌ش����وێنی‌ له‌ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌كاندا خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ گه‌شتیاری‌ له‌نرخی‌ كاره‌بای‌ گه‌ش���تیاری‌ لوبنانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا خه‌ڵكی‌"‬ ‫خۆیان����دا ده‌خرێته‌ ژێ����ر زه‌وییه‌وه‌ كه‌ ته‌والێتی����ان نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ پیشه‌سازی‌ زیاتر بێت‪ ،‬هه‌ر ده‌س���ه‌اڵتی‌ وه‌زاره‌ت ب���ۆ پێدان���ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ ل����ه‌ڕووی‌ ته‌ندروس����تییه‌وه‌ زیانی‌ گه‌شتوگوازی‌ س����لێمانی‌ ئه‌و گله‌ییه‌ به‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وایك���ردووه‌ كه‌رتی‌ تایبه‌تیش پرۆژه‌یه‌ك به‌ موساته‌حه‌ ‪ 25‬ساڵ زیاتر‬ ‫ته‌لبه‌ندی‌ ناوچه‌گه‌شتیاریه‌كان‬ ‫زۆره‌"‪ .‬له‌هه‌مانكات����دا زۆرین����ه‌ی‌ ئ����ه‌و ناحه‌قی‌ ده‌زانێ‌‌و ئه‌وه‌ روونده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫كه‌متر روو له‌پرۆژه‌ گه‌ش���تیارییە‌كان نییه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌‌و كاره‌ نایاساییه‌‪،‬‬ ‫رووله‌زیادبوونه‌‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی بیرلێده‌ن‌و له‌چه‌ندین شوێن پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌‬ ‫یاس���ینی‌ فه‌قێ‌ س���ه‌عید ده‌ڵێت "ئه‌و له‌ئێس����تادا زۆرب����ه‌ی‌ زه‌وی‌ ناوچ����ه‌ خانوانه‌ش هه‌ر به‌نایاس����ای ‌‬ ‫جیاجیاكانی‌ كوردستان‪ ،‬به‌ زیاده‌ڕه‌وی‌ كاره‌بای‌ نیشتمانیشیان بۆ راده‌كێشرێ‌ ته‌والێتی����ان هه‌ب����ووه‌‌و دروستیش����یان‬ ‫ته‌لبه‌ندی‌ به‌ ده‌وردا ده‌كێشرێ‌‪ ،‬له‌الیه‌ن "سه‌یر له‌وه‌دایه‌ ئه‌و هه‌موو زیاده‌ڕه‌ویه‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ‌ له‌گه‌ش����تیاران‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ كه‌س����ه‌وه‌ به‌ پاس����اوی‌ جیاجیا به‌به‌رچاوی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیه‌‌و پۆلیسی‌ هیچ رێزێ����ك بۆ ئه‌و پرۆژان����ه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫دانانێن‪ ،‬وه‌ك ئه‌و وتی‌ "به‌داخه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫داگیر ده‌كرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش مه‌ترسی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ناوچانه‌وه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫پاكوخاوێنی‌ راناگرن‪ ،‬به‌ڵكو وێرانیشی‌‬ ‫له‌الی‌ خه‌ڵكی‌ دروس����تكردووه‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‌و كه‌ل‌و په‌له‌كانیش����ی‌ ده‌دزن‪،‬‬ ‫وه‌ك هاوواڵتیان‬ ‫ساڵێكی‌ تر شوێنێكیان ده‌ست نه‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫چه‌ندین به‌ڵگه‌مان بۆ ئه‌م قس����ه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسانیش ره‌خنه‌یان هه‌یه‌!‬ ‫تا سه‌یرانی‌ تێدا بكه‌ن‪ ،‬به‌بۆچونی‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌ كه‌س���انی‌ پێش م���ن كردویانه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌ گش����تییه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ ئه‌و هه‌م����وو ئه‌و ره‌خنانه‌ی‌ ئه‌م به‌رپرس����ه‌ پرۆژەی‌ دروستكردنی‌ ته‌والێتمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچنار‌و كۆمپانیا لوبنانیه‌كه‌‬ ‫تا ناوه‌ڕاستی‌ س���ااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كانیش‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌وان وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌ بده‌نه‌وه‌"‪ .‬زه‌ویانه‌ی‌ زیاده‌ڕه‌وییان كراوه‌ته‌ س����ه‌ر‪ ،‬حكومی����ه‌ له‌ب����واری‌ گه‌ش����توگوزاری‌ هێشتا ئێمه‌ له‌مقاوله‌كه‌مان وه‌رنه‌گرتووه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچنار تاكه‌ شوێنی‌ گه‌شتیاریی بوو جگه‌ل���ه‌وه‌ به‌پێی‌ دوای���ن رووپێوی‌ كه‌ موڵك����ی‌ ه����ه‌ردوو وه‌زاره‌ت����ی‌ دارایی‌‌و ده‌گرێ����ت‪ ،‬رۆژان����ه‌ خه‌ڵكی����ش هه‌مان كه‌چی‌ هه‌موو كه‌لوپه‌له‌كانیان دزیوه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ زۆرینه‌ی‌ دانیشتوانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ له‌الیه‌ن گه‌ش���توگوزاری‌ سلێمانی‌‪-‬یه‌وه‌ كش����توكاڵن بۆیه‌ به‌بڕوای‌ ئه‌وه‌‪ ،‬حه‌قه‌ ره‌خن����ه‌ دووب����اره‌ ده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ش كرد‪،‬‬ ‫ێ سه‌عید بۆ به‌ش����ێك له‌س����ه‌یرانكه‌ران له‌ش����وێنه‌‬ ‫بۆ گه‌شت‌و س���ه‌یران روویان تێده‌كرد‪ ،‬كراوه‌‪ ،‬رووبه‌ری‌ ئه‌و ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌ ئه‌و دوو وه‌زاره‌ته‌ له‌س����ه‌ر داگیركردنی‌ چاره‌ چییه‌؟ یاس����ینی‌ فه‌ق ‌‬ ‫به‌اڵم ل���ه‌و ماوه‌یه‌ به‌دواوه‌‪ ،‬ورده‌ ورده‌ له‌ئێس���تادا ‪ 16‬دۆنم���ه‌ ن���ه‌ك ‪ ،12‬موڵكه‌كانی����ان بێنه‌ ده‌ن����گ‪ ،‬ئه‌و وتی‌ ئه‌م����ه‌ش ئه‌وه‌ی‌ رونك����رده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان گه‌شتیاریه‌كاندا ئه‌و یاریانه‌ به‌كارده‌هێنن‬ ‫ژماره‌ گه‌ش���تیارانی‌ ئه‌و هاوینه‌هه‌واره‌ به‌بڕوای‌ ئه‌م به‌رپرسه‌ی‌ گه‌شتوگوزار‪" ،‬هاوواڵتییه‌ك كه‌ چه‌ند بێ‌ ده‌سه‌اڵتیش ته‌نها ره‌خنه‌ ناگرن‪ ،‬به‌ڵكو به‌به‌رده‌وام كه‌ ئه‌وان تایبه‌ت بۆ مندااڵنیان دروست‬ ‫كه‌می‌ كرد‪ ،‬به‌جۆرێك وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری‌ له‌ئێس���تادا كات���ی‌ ئه‌وه‌ هات���ووه‌ ئه‌و ب����ێ‌‪ ،‬قبوڵی‌ ناكات زه‌وی‌ داگیر بكرێت‪ ،‬هه‌وڵ‌و پالنیشیان هه‌یه‌‪ ،‬نمونه‌شی‌ به‌وه‌ كردوه‌ "كه‌س هه‌یه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 30‬س����اڵه‌‬ ‫گه‌شتوگوزاری‌ سلێمانی‌ ده‌ڵێت "پێش گرێبه‌س���ته‌ی‌ كه‌ له‌گ���ه‌ڵ لوبنانیه‌كان م����ن تێناگه‌م چۆن ئ����ه‌و دوو وه‌زاره‌ته‌ هێنایه‌وه‌ كه‌ مانگی‌ ‪9‬ی‌ س����اڵی‌ رابردوو سواری‌ جۆالنه‌ی‌ مندااڵن ده‌بێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫هیچ پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌شتیار ‌‬ ‫له‌كوردستاندا له‌هه‌ر‬ ‫ی ساڵدا‬ ‫چوار وه‌رزه‌ك ‌ه ‌‬ ‫كارا نییه‌‬

‫ئه‌و خانوانه‌ ‌ی دروست ده‌كرێن‬ ‫ئاوه‌ڕۆیان ده‌رناچێت‪ ،‬کە ئه‌م ‌ه له‌ڕوو ‌ی‬ ‫ته‌ندروستییه‌و‌ه زیان ‌ی زۆره‌‬

‫ناتوانین كه‌رت ‌ی‬ ‫گه‌شتیار ‌ی بخه‌ین ‌ه‬ ‫ریزبه‌ند ‌ی سه‌رچاوه‌كان ‌ی‬ ‫داهات ‌ی هه‌رێمه‌وه‌‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫"نمره‌ی‌ پێوانه‌یی‌ مامۆستا به‌پێوه‌ر ‌ی كوێران ‌ه داده‌نرێت"‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ خوێندن‬ ‫ی‬ ‫ی زمان له‌خوێندنگایه‌ك ‌‬ ‫"مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ سلێمانی‌‪ ،‬له‌هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫نمر‌هی‌ پێوانه‌یی‌ خوێندكاران ‌‬ ‫‪12‬ی ئاماده‌یی وێژه‌یی‌‌و زانستیدا‬ ‫له‌یه‌كێكیاندا هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ ب ‌ه‬ ‫‪ 1+‬بۆ هاتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ هه‌ر ئه‌م‬ ‫مامۆستایه‌ له‌هه‌مان ساڵ‌و هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫خوێندنگا له‌به‌شه‌كه‌یتردا ‪‌ 1-‬‬ ‫وه‌رگرتووه‌"‪ .‬به‌ خستنه‌ڕووی‌ ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ یه‌كێك له‌سه‌رپه‌رشتیار‌ه‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كان ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆستایان ‌‬ ‫له‌هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫‪12‬ی ئاماده‌یی‌ به‌پێی‌ نمر‌ه ‌‬ ‫ی گرت‪ .‬ئه‌م سه‌رپه‌رشتیار‌ه‬ ‫پێوانه‌ی ‌‬ ‫پرسیاری‌ ئه‌وه‌شیكرد "ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫مامۆستایه‌ ئه‌وه‌ند‌ه سه‌ركه‌وتوو‌ه‬ ‫كه‌ له‌هۆبه‌یه‌كدا ‪ 1+‬وه‌ربگرێت‌و‬ ‫ی چی‌ هه‌ر‬ ‫سوپاس بكرێت‪ ،‬مانا ‌‬ ‫ئه‌م مامۆستایه‌ له‌هۆبه‌یه‌كیتردا‌و‬ ‫له‌هه‌مان خوێندنگا به‌الواز بدرێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1-‬و‌ه سزا ‌‬ ‫قه‌ڵه‌م‌و به‌هۆی‌ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی ئاراست ‌ه بكرێت"‪.‬‬ ‫ئاگاداركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێوانه‌ی��� ‌‬ ‫ی نم���ر‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی پۆل ‌‬ ‫مامۆستایان ‌‬ ‫ی راب���ردوو (‪2010‬ـ ‪ )2011‬ك ‌ه‬ ‫خوێندن ‌‬ ‫ی رابردوودا‬ ‫ی ئازار ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫(‪ )2012/3‬گش���تێنراوه‌‪ ،‬ش���ه‌پۆلێك‬ ‫ی‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌‌و مش���تومڕ له‌ناوه‌ن���د ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌‌و له‌خوێندنگاكاندا له‌سه‌ر‬ ‫ی ئه‌م سیس���تم ‌ه‬ ‫دادگه‌ریی‌‌و نادادگه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ه دروس���تبووه‌‌و زۆرب ‌ه ‌‬ ‫مامۆستایان‌و سه‌رپه‌رشتیاران ره‌خنه‌‌و‬ ‫گازنده‌یان لێی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ره‌خنه‌كان له‌زۆر الیه‌نه‌وه‌یه‌‬ ‫ی شه‌هید به‌ختیار‪،‬‬ ‫ی ئاماده‌ی ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ش���اره‌زوور‪ ،‬م‪.‬س���یروان‬ ‫له‌ده‌ڤ���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ل���ه‌م هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ه ‌‬ ‫گه‌نجان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كۆ ‌‬ ‫‪ 12‬ئاماده‌یی���دا مامۆس���تاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 7‬وان��� ‌ه له‌‪ 6‬وانه‌دا ب ‌ه س���الب نمر‌ه ‌‬ ‫پێوانه‌ییان بۆ هاتوه‌وه‌ته‌وه‌‪ .‬سه‌رجه‌م‬ ‫ی له‌چه‌ند خاڵێكدا‬ ‫ی مامۆستاكان ‌‬ ‫ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پوخ���ت كرده‌وه‌‪ ،‬ناوب���راو ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆس���تاكانه‌و‌ه ئی���دار‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی س���الب وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫خوێندنگاكه‌ش ‌‬ ‫ی رونكردنه‌وه‌یه‌ك���دا ب���ۆ‬ ‫له‌میان��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌م سیس���تم ‌ه‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ه گرت‌و جه‌غتیكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫"ئه‌و شێو‌ه هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ه ره‌وایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێدا نییه‌"‪ .‬ناوبراو به‌و‌ه به‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێنایه‌و‌ه ك ‌ه له‌میان ‌ه ‌‬ ‫بۆ قس���ه‌كان ‌‬

‫ده‌كرێت‬ ‫پێداچونه‌وه‌ به‌م‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنه‌دا‬ ‫بكه‌ین‌و ئیشه‌ڵاڵ‬ ‫له‌ماو‌هی‌ داهاتوودا‬ ‫قسه‌ی له‌باره‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین‬ ‫دیاریكردنی‌ نمر‌هی‌ پێوانه‌یی‌ مامۆستایان په‌یوه‌ستكراوه‌ به‌كۆشش‌و لێبڕانی‌ خوێندكاره‌كانیان فۆتۆ‪ :‬زریان‬ ‫ی پێوانه‌یی ‌ه "مامۆستا زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫نمر‌ه ‌‬ ‫ی پاداش���ت‌و سزاك ‌ه‬ ‫ده‌كات‌و سیس���تم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنه‌دا ته‌نه���ا خول ‌‬ ‫ره‌قترو ناش���یرینتر ده‌كات"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێوه‌ره‌كان چوون یه‌ك نین‬ ‫یه‌كه‌م به‌هه‌ند وه‌رده‌گیرێت "له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ی ل���ه‌م هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ه ته‌نها م‪.‬چمیه‌ن عه‌بدوڵاڵ ك ‌ه سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫گله‌ی ‌‬ ‫ی خوێن���دكار چه‌ن���د‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫رێژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماده‌ییه‌كان��� ‌‬ ‫ی پس���پۆڕ ‌‬ ‫تایب���ه‌ت نیی��� ‌ه به‌مامۆس���تایان‌و یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی دووه‌م‌و‬ ‫وانه‌ی���ه‌ك ده‌هێڵنه‌و‌ه بۆ خول ‌‬ ‫ی س���لێمانیی ‌ه بۆ‬ ‫ی مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی بیركار ‌‬ ‫ی پس���پۆڕ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م ته‌نیا بۆ ش���كاندن ‌‬ ‫له‌خول ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌نمر‌ه ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه "ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌‪ ،‬م‪.‬نه‌ج���ات عوس���مان ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ت���رس‌و خۆ تاقیكردنه‌و‌ه داده‌نیش���ن‌و‬ ‫ی جاران پێوانه‌ییدا سالبیان بۆ هاتوه‌ته‌و‌ه هیچ‬ ‫ی پێوانه‌ی��� ‌‬ ‫ی نم���ر‌ه ‌‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی ده‌رچوون ناده‌نه‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌اڵم ‌‬ ‫ی موجه‌بیشیان‬ ‫ی سزایه‌ك نادرێن‌و ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد ئێس���تاش له‌پارێزگا ‌‬ ‫باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خول ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد هه‌موو ده‌فته‌ر ‌‬ ‫باس ‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه ه���ه‌ر وه‌ك ج���اران س���وپاس‬ ‫هه‌ولێر‌و ده���ۆك پێوه‌ر‌ه كۆنه‌ك ‌ه كار ‌‬ ‫یه‌كه‌م حساب ده‌كرێت بێ جیاوازیكردن‬ ‫ی ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫ی نمر‌ه ‌‬ ‫ێ ده‌كرێت ك��� ‌ه به‌راوردكرن ‌‬ ‫پ‌‬ ‫له‌نێوان زه‌ڕب لێدان‌و كه‌وتن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ه���ه‌ر خوێندنگایه‌ك��� ‌ه ته‌نه���ا له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫زۆرێك خوێندكار زه‌ڕب له‌ده‌فته‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئه‌زموونه‌كان‪ :‬ده‌كرێت پێداچونه‌و‌ه‬ ‫ی پارێزگاكه‌‪،‬‬ ‫ناوه‌ن���د‌ه ژمێره‌یی گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات وه‌ك هێمایه‌ك بۆ بایكۆتكردن ‌‬ ‫ی بكرێت‬ ‫به‌نمر‌هی‌ پێوانه‌ی ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ناوه‌ند‌ه ژمێره‌ی���ی ده‌رچوون‌و‬ ‫ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌‪ .‬م‪.‬س���یروان ناحه‌قیه‌ك ‌‬ ‫له‌لێدوانێكیش���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫خوێندنیان زیاتربێت له‌ناوه‌ند‌ه ژمێره‌یی‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م جۆر‌ه هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ه ‌‬ ‫دیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌زمونه‌كان��� ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫پارێزگاكه‌‪ ،‬ئه‌وا مامۆس���تاك ‌ه سوپاس ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌دا دیاریك���رد ك ‌ه ب ‌ه ی���ه‌ك چاو‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬م‪.‬باپیر به‌كر‬ ‫بۆ دێت���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م سه‌رپه‌رش���تیار‌ه وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندنگه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی توان���ا ‌‬ ‫ته‌ماش���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرده‌و‌ه "هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی به‌وه‌ش���كرد پێ���وه‌ر‌ه كۆنه‌ك ‌ه باپیر جه‌غت ‌‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫نموونه‌ی���ی‌‌و خوێندنگه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی تاچه‌ند‬ ‫بۆ مامۆستایان به‌س���ودتر‌ه له‌به‌ر ئه‌م مامۆس���تا په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌و‌ه ‌‬ ‫بێ ئیمكانی���ات ده‌كات‌و جه‌غتیكرده‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ئاست ‌‬ ‫ی زیاتر به‌ر پاداشت‌و ئه‌و مامۆستای ‌ه توانیویه‌ت ‌‬ ‫ێ به‌رزده‌بێته‌وه‌‌و سوپاس بۆ مامۆستا هۆیانه‌‪ :‬ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌زانین پ ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫"ئێم ‌ه به‌ئه‌رك��� ‌‬ ‫ی خوێندكار‌ه به‌رز بكاته‌وه‌‌و بیانگه‌یه‌نێت ‌ه‬ ‫ی پێوانه‌ی ‌‬ ‫ی ب ‌ه چۆنیه‌تیه‌كه‌یدا خراپه‌ك��� ‌ه دێته‌وه‌"‪ .‬ئه‌م مامۆس���تای ‌ه س���وپاس ده‌كه‌ون‪ ،‬نم���ر‌ه ‌‬ ‫ی جدد ‌‬ ‫پێداچوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ن���اكات له‌نێوان ده‌رچوون‌و چه‌ندین س���اڵ ‌ه په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه بۆ جام���ده‌‌و جی���اواز ‌‬ ‫ی "پێوه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی ك���ه‌م هه‌ردوو وتیش��� ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه الن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردوو‌ه به‌پێ���وه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌بێ‌‌و ه���ه‌ر ئه‌م��� ‌ه ‌‬ ‫ی خوێندنگایه‌ك ك ‌ه ‪ 4‬خوێندكار ‌‬ ‫ی مامۆس���تایان‌و نمر‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫خول پێك���ه‌و‌ه بكرێت ‌ه ده‌س���تكه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆس���تا"‪ .‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بێ‌‪ ،‬هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌‬ ‫ی كوێرانه‌ی���ه‌"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا خوێندنگایه‌ك ‪ 200‬خوێندكار ‌‬ ‫ی پێوانه‌ی��� ‌‬ ‫ی پێوانه‌ی ‌‬ ‫ی هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌‬ ‫ده‌ره‌نجام ‌‬ ‫ی ئه‌م هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ه ته‌نها‬ ‫ی ده‌هێڵێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی به‌وه‌ك���رد خوێندكار هه‌ی ‌ه خۆ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م"‪ .‬س���ه‌ركۆ مامۆس���تایه‌كیتر ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫نه‌ك ته‌نه���ا خول ‌‬ ‫ی ده‌گرێته‌و‌ه‬ ‫ی به‌كال���ۆر ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی پێوانه‌ییدا هه‌ر سفرێك خول ‌‬ ‫ی به‌اڵم له‌نمر‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی پۆلێك ‌‬ ‫ی یه‌كێك له‌خوێندكاره‌كان ‌‬ ‫ی خوازراو ‌‬ ‫عوس���مان ك ‌ه ناو ‌‬ ‫ی "ده‌كرێت هه‌نگاو بنرێت بۆ‬ ‫ی م‪.‬باپیر وت ‌‬ ‫ی پرسیو‌ه چه‌ندتان ‪100‬ێك ده‌س���ڕێته‌و‌ه له‌گه‌ڵ كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی خوێندنگاك ‌ه ‌‬ ‫له‌و مامۆستایانه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌خوێندنگایه‌ك ‌‬ ‫ی له‌داهاتوودا ئه‌و هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ه‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی مامۆستا ‌‬ ‫ی مامۆستا‌و جیاواز ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ده‌ربچن؟ نه‌بوون ‌‬ ‫ناوش���ار وان ‌ه ده‌ڵێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌و‌ه به‌ته‌مان ئه‌مساڵ له‌پۆل ‌‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م نه‌گرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی شار ك ‌ه ته‌نها خول ‌‬ ‫ی ‪ 32‬ده‌ستیان كۆن‌و تازه‌‌و ناوشارو ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ته‌نها ‪ 3‬خوێندكار له‌كۆ ‌‬ ‫ی وا هه‌ی��� ‌ه خوێندكاران ‌‬ ‫ده‌كات "جار ‌‬ ‫ی هه‌موو هه‌موویان به‌م پێوه‌ر‌ه زه‌ره‌مه‌ند ده‌بن‪ .‬ئه‌و‌ه پێویس���ت ده‌كات بگه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی "س���ب ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رزكردوه‌ته‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫ی مامۆستا ‌‬ ‫خوێندنگایه‌ك له‌به‌ر خراپ ‌‬ ‫ی هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و بۆ‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی پس���پۆڕ ‌‬ ‫ی سه‌رپه‌رش���تیار ‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌وانه‌كانی���ان بێزارده‌ب���ن‌و ئه‌مان ‌ه ئه‌چن��� ‌ه تاقیكردنه‌وه‌وه‌و زه‌ڕب هه‌رچ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر بدرێت‌و‬ ‫ی تایبه‌ت له‌ده‌فته‌ره‌كانی���ان ده‌ده‌ن‌و دواتری���ش زینده‌وه‌رزانی���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬م‪.‬ئایار حه‌م ‌ه پ���ه‌روه‌رد‌ه تا بڕیار ‌‬ ‫هه‌موویان ده‌چن مامۆس���تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داهاتودا قسه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه ئیش���ه‌ڵاڵ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی له‌هه‌ڵسه‌نگاندندا له‌س���ه‌ر ئێم ‌ه ده‌بن ‌ه س���دیق له‌میان ‌ه ‌‬ ‫ی له‌وسه‌ره‌و‌ه رێژ‌ه ‌‬ ‫به‌پار‌ه ده‌گرن‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی له‌باره‌وه‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫جه‌غتیك���رده‌و‌ه ئه‌م هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌‬ ‫ی ماڵ‌و سالب بۆ ئێمه‌ دێته‌وه‌!"‪ .‬‬ ‫ی خۆیان ‌‬ ‫ی مامۆستا خراپه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌رچوون ‌‬

‫ئه‌م هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ه‬ ‫مامۆستا زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و سیستم ‌‬ ‫پاداشت‌و سزا‬ ‫ره‌قترو ناشیرینتر‬ ‫ده‌كات‬

‫ته‌نها مامۆستایانی‌ سه‌ربه‌خۆ یاد ‌ی ‪4/10‬یان كرده‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێشتر ریكالم كرابو‌و بۆ‬ ‫یادكردنه‌وه‌ی‌ خۆپیشاندانی‌ ‪2005‬‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌مامۆستایانی‌ سه‌ربه‌خۆ ئاماده‌ی‌‬ ‫ئه‌م یادكردنه‌وه‌یه‌بوون‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌م لیسته‌ش‪ ،‬ئه‌مه‌ی‌ به‌نیشانه‌ی‌‬ ‫له‌په‌راوێزدا ژیانی‌ كائینی‌ مامۆستا‬ ‫دایه‌ قه‌ڵه‌م‪.‬‬

‫به‌شێك‬ ‫له‌مامۆستایان‬ ‫له‌وانه‌ن ك ‌ه‬ ‫حه‌وت س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ر‌و له‬ ‫‌‪4/10‬دا ده‌ڵێن‪ :‬ده‌ست‬ ‫به‌س���ه‌دان مامۆستا خۆپیشاندانێكیان‬ ‫له‌باخی‌ گشتی‌ سلێمانییه‌وه‌ بۆ به‬ ‫ی‬ ‫(ئیدار‌رده‌هی‌‌م بگره‌ به‌كاڵوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بینای‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌داواكردن‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫سلێمانی‌) رێكخست‌و جگه‌‬ ‫مامۆستا‪ ،‬چه‌ندین خۆته‌و‌ه با با‬ ‫باشكردنی‌ گوزه‌رانی‌‬ ‫‌كو‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌یی‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫داواكاری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫پرس���‌كانی‌ی‌ خوێندن‪ ،‬نه‌بوونی‌ نه‌یبات‌و هه‌ق ‌‬ ‫كۆنی‌ پرۆگرامه‬ ‫كه‌ره‌س���ته‌ی‌ پێویس���تی‌ خوێن���دن‬ ‫مامۆس���تایان‪‌،‬و ئه‌ویترت نه‌بێت‬ ‫ن���ا كارایی‌ یه‌كێت���ی‌‬

‫وروژاند‪ .‬ئه‌مس���اڵیش بۆ به‌رزراگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م بۆنه‌یه‌ مامۆس���تایانی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌قاوه‌خان���ه‌ی‌ كلت���وری‌ س���لێمانی‌‬ ‫گفتوگۆیه‌كی‌ كراوه‌ی���ان بۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫مامۆستا رێكخست‌و ئه‌م رۆژه‌یان ناونا‬ ‫(‪ 4/10‬رۆژێ���ك ب���ۆ كاراكردنی‌ رۆڵی‌‬ ‫مامۆس���تا)‪ ،‬به‌اڵم جگ���ه‌ له‌ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ ئه‌م گروپه‌‪ ،‬هیچ له‌الیه‌نه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی‌‌و رێكخراوه‌ پیش���ه‌یی‌‌و‬ ‫حیزبییه‌كانی‌ مامۆستایان به‌شدارییان‬ ‫تێدا نه‌ك���رد‪ .‬م‪.‬دیاری‌ عه‌بدولقادر كه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایاندا‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ مامۆستایانی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌م خه‌مساردییه‌ی‌‬ ‫مامۆس���تایان‌و ته‌نان���ه‌ت كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫راگه‌یاندنیش له‌ئاس���ت بۆنه‌یه‌كی‌ وادا‬ ‫كه‌ مامۆستا بوونی‌ خۆی‌ تێدا سه‌لماند‬

‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌ "ب���ۆ په‌راوێزخس���تن‌و‬ ‫كوش���تنی‌ رۆڵی‌ مامۆس���تا"‪ .‬ناوبراو‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ك���رد "جێگ���ه‌ی‌ داخه‌‬ ‫له‌ك���ۆی‌ زیاتر له‌‪ 100‬هه‌زار مامۆس���تا‬ ‫كه‌ ده‌وروبه‌ری‌ ‪ 50‬هه‌زاریان له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانیدایه‌ ‪ 50‬مامۆس���تا‬ ‫به‌ش���داریی‌ بۆن���ه‌‌و گردبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌توێژی‌ مامۆستایان نه‌كات"‪.‬‬ ‫م‪.‬دی���اری‌ وتیش���ی‌ "خه‌مس���اردی‌‬ ‫مامۆس���تا هه‌ر ل���ه‌م ب���واره‌دا نییه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت كاتێك یه‌كێكیان به‌ر چه‌قۆ‬ ‫ده‌درێت هاوپیش���ه‌كانی‌ هیچ ده‌نگیان‬ ‫لێوه‌ نایه‌ت‪ ،‬كه‌چی‌ بڕۆن ته‌ماش���ای‌‬ ‫رۆژنامه‌وان���ان بكه‌ن چ���ۆن به‌رانبه‌ر‬ ‫س���وكایه‌تی‌ ی���ان هێرشكردنه‌س���ه‌ر‬ ‫هاوكارێكیاندا هه‌رایه‌كی‌ گه‌وره‌ به‌رپا‬

‫ی ‪ 2005/4/10‬‬ ‫دیمه‌نێك له‌خۆپیشاندان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫م‪.‬نه‌وش���یروان حه‌م���ه‌ غه‌ریب‪ ،‬كه‌‬ ‫یه‌كێك ب���ووه‌ له‌ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫مامۆستایان له‌لیس���تی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‌و له‌م گفتوگ���ۆ كراوه‌یه‌دا‬ ‫به‌ش���داربو‌و‪ ،‬باس���ی‌ له‌وه‌كرد به‌پێی‌‬ ‫به‌دواداچون���ی‌ ئه‌و له‌ن���او په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تاندا له‌ك���ۆی‌ ‪ 111‬ئه‌ن���دام‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ فیعلی‌ نییه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ ژماره‌ی‌ ئه‌م توێژه‌ ده‌وروبه‌ری‌ ‪120‬‬ ‫هه‌زار كه‌س���ه‌‪ .‬م‪.‬نه‌وشیروان ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ش���كرد له‌ده‌می‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫حیزبه‌ سیاسییه‌كان به‌ده‌وری‌ هه‌موو‬ ‫توێژه‌كاندا ده‌ڕۆن‌و گفتی‌ جۆراوجۆریان‬ ‫پێده‌ده‌ن ته‌نها مامۆس���تایان نه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ڕای‌ ئه‌م ئه‌ندامه‌ی‌ لیستی‌ سه‌ربه‌خۆ‬

‫مامۆس���تایان دابه‌ش ده‌بن بۆ س���ێ‬ ‫گ���روپ‪ ،‬به‌ش���ێكیان ئه‌وان���ه‌ن ب���ه‌ر‬ ‫له‌ڕاپه‌ڕی���ن دام���ه‌زراون‌و هیچ كاریان‬ ‫به‌جموج���وڵ‌و بزاڤی‌ مامۆس���تایانه‌وه‌‬ ‫نییه‌‌و كورد وته‌نی‌ له‌وانه‌ن كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫"ده‌ست بگره‌ به‌كاڵوه‌كه‌ی‌ خۆته‌وه‌ با‬ ‫با نه‌یبات‌و هه‌ق���ی‌ ئه‌ویترت نه‌بێت"‪.‬‬ ‫توێژی‌ دووه‌میش دامه‌زراوانی‌ راپه‌ڕین‬ ‫تا س���اڵی‌ ‪2000‬ن‌و ئه‌مانه‌ش زۆربه‌یان‬ ‫ئه‌ندام‌و الیه‌نگری‌ حیزبه‌ سیاسییه‌كانن‌و‬ ‫مه‌رجه‌عی���ان ئه‌وانه‌‌و وت���ی‌ "ته‌نانه‌ت‬ ‫مامۆستایانی‌ ئۆپۆزسیۆنیش له‌ده‌می‌‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی‌ حیزب‌و بزوتنه‌وه‌كانیان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ئه‌وانی���ش‬ ‫بێده‌ن���گ ده‌ب���ن"‪ .‬توێژی‌ س���ێیه‌می‌‬ ‫مامۆس���تایانیش دامه‌زراوه‌كانی‌ پاش‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ساڵی‌ ‪2000‬ن‌و به‌قسه‌ی‌ م‪.‬نه‌وشیروان‬ ‫"ئه‌گه‌ر هیوایه‌ك���ی‌ جموجوڵ هه‌بێت‬ ‫له‌مانه‌دایه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكیتری‌ ئ���ه‌م گفتوگۆی���ه‌دا‬ ‫به‌ش���داران توڕه‌یی‌‌و بێ���زاری‌ خۆیان‬ ‫به‌س���ه‌ر سس���تی‌ كاره‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایاندا رژاند‌و ره‌خنه‌ی‌ توندیان‬ ‫له‌دواكه‌وتنی‌ به‌ستنی‌ كۆنفراسی‌ لقه‌كان‬ ‫گرت‌و م‪.‬عه‌لی‌ فه‌تاح كه‌ له‌گفتوگۆكه‌دا‬ ‫وته‌ی‌ هه‌بوو جه‌غتیكرده‌وه‌ "ئێمه‌ كه‌‬ ‫به‌ش���داریمان له‌كۆنگره‌ی‌ مامۆستایان‬ ‫ك���ردوه‌‌و وه‌ك���و لیس���تی‌ هاوب���ه‌ش‬ ‫(ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت) ته‌وافوقم���ان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌نجامه‌كانی‌ كۆنگره‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫هه‌س���ت به‌ئیحراج���ی‌ زۆر ده‌كه‌ی���ن‬ ‫به‌رانبه‌ر ده‌نگده‌ره‌كانمان"‪.‬‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫بۆچ ‌ی نمره‌ ‌ی‬ ‫پێوانه‌ی ‌ی‬ ‫دادگه‌ران ‌ه‬ ‫نییه‌؟‬ ‫م‪ .‬ئیبراهیم عه‌بدولڕه‌حیم عه‌زیز‬

‫ی پێش���وودا به‌نوسراوێك‬ ‫له‌چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاقیكردنه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی پێوانه‌ی��� ‌‬ ‫نم���ر‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 2011‬گه‌ش���ت ‌ه‬ ‫ی پار ‌‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫باكالۆر ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫س���ه‌رجه‌م قوتابخان���ه‌كان‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی ‪1+‬ی‬ ‫گشتاندن ‌ه هه‌ر مامۆستایه‌ك نمر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ هاتبێته‌و‌ه سوپاس ده‌كرێت‌و ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاگاداركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫‪1‬ی وه‌رگرتبێت سزا ‌‬‫ی له‌نێوان‬ ‫ئاراس���ت ‌ه ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ش ‌‬ ‫‪ 1+‬بۆ ‪ 1-‬دان ن ‌ه س���زاو ن ‌ه پاداش���ت‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌زمون ‌‬ ‫وه‌رناگ���رن‪ .‬له‌به‌ر رۆش���نای ‌‬ ‫زۆرێك له‌مامۆس���تایان‌و ئ���ه‌و واقیع ‌ه‬ ‫ی ئێستا له‌كوردستاندا‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ده‌كرێت ئه‌م پێ���وه‌ر‌ه ك ‌ه پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێوانه‌یی‌"‌و ئاس���ت ‌‬ ‫ده‌وترێت "نمر‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كرێت زۆر ب ‌ه‬ ‫ی پێ دیاری ‌‬ ‫مامۆستا ‌‬ ‫ی نازانستی‌‌و نامه‌نتیقی بدرێت ‌ه‬ ‫پێوه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ڵه‌م له‌به‌ركۆمه‌ڵێك هۆكار ك ‌ه ئه‌م ‌ه ‌‬ ‫خواره‌وه‌ گرنگترینیانه‌‪:‬‬ ‫ی هه‌موو كوردستان‌و‬ ‫‪1‬ـ مامۆس���تایان ‌‬ ‫هه‌م���وو بابه‌ت���ه‌كان به‌ی���ه‌ك پێ���وه‌ر‬ ‫هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنرێن‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌م��� ‌ه‬ ‫زۆر نامه‌نتیقی���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ناكرێ���ت‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���اره‌زاییه‌ك ‌‬ ‫مامۆس���تایه‌ك‬ ‫زۆره‌وه‌‌و له‌خوێندنگایه‌ك���دا ك ‌ه هه‌موو‬ ‫ی بۆدابی���ن ك���راو‌ه‬ ‫پێداویس���تیه‌كان ‌‬ ‫ی ب���ۆ به‌كاربێت له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌م���ان پێوه‌ر ‌‬ ‫مامۆس���تایه‌ك ك ‌ه یه‌كه‌م س���اڵ ‌ه وان ‌ه‬ ‫ی یان‬ ‫ی (وێژه‌ی ‌‬ ‫ی ‪ 12‬ئاماده‌ی��� ‌‬ ‫به‌پۆل��� ‌‬ ‫زانس���تی‌) بڵێت���ه‌وه‌‪ .‬ب���ۆ نمون ‌ه له‌و‬ ‫ی ‪ 2008‬بوو‌ه‬ ‫ی لێم ساڵ ‌‬ ‫ی من ‌‬ ‫ئاماده‌یی ‌ه ‌‬ ‫ی ‪2010‬‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی وات ‌ه ساڵ ‌‬ ‫به‌ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی خوێندكارانمان‬ ‫ـ ‪ 2011‬یه‌كه‌م وه‌جب ‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 12‬بۆی ‌ه هه‌م خوێندكارو‬ ‫گه‌شتن ‌ه پۆل ‌‬ ‫ی یه‌كه‌میان‬ ‫هه‌م مامۆس���تایانیش ساڵ ‌‬ ‫ی وه‌كو ئه‌و خوێندنگا كۆن‌و‬ ‫بوو‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی سلێمانیدا وه‌كو‬ ‫ی ناوشار ‌‬ ‫نمونه‌ییه‌كان ‌‬ ‫یه‌ك حسابمان بۆ ده‌كرێت ك ‌ه ته‌مه‌نیان‬ ‫ده‌یان ساڵه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێژ‌ه ‌‬ ‫ی نمر‌ه له‌بات ‌‬ ‫‪2‬ـ حس���ابكردن ‌‬ ‫ی ت���ر‌ه له‌خاڵ��� ‌ه‬ ‫ده‌رچ���وون یه‌كێك��� ‌‬ ‫الوازه‌كان‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌قۆناغه‌كانیت���ر‬ ‫ی‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاره‌كان ئه‌وه‌ن���د‌ه گرنگ ‌‬ ‫ی ده‌رچ���وون ده‌ده‌ن ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫به‌ڕێ���ژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌‪‌ 12‬‬ ‫ی به‌نمر‌ه نادرێت‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫گرنگ��� ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی نمر‌ه حس���اب ‌‬ ‫ی ب���ه‌رز ‌‬ ‫ئاماده‌ی��� ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ئه‌مه‌ش بانێك‌و دوو هه‌وایه‌‪.‬‬ ‫ی دووه‌م ك ‌ه‬ ‫ی خول ‌‬ ‫‪3‬ـ حساب نه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م��� ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌هه‌ر‌ه خاڵ ‌ه الوازه‌كان ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ئه‌م پێوه‌ره‌‪ ،‬چونك ‌ه وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی لێده‌گیرێت‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫سااڵن ‌ه ك ‌ه ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌رچوون نزم ‌ه خێرا په‌نا‬ ‫ك ‌ه بۆ رێژ‌ه ‌‬ ‫ی دووه‌م‬ ‫بۆ ئه‌و وه‌اڵم ‌ه ده‌بات ك ‌ه له‌خول ‌‬ ‫رێژه‌ك��� ‌ه به‌رز ده‌بێته‌و‌ه من ده‌پرس���م‬ ‫ی‬ ‫ئایا حیكمه‌ت چی ‌ه له‌حس���اب نه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دووه‌م ئایا ئ���ه‌و خوێندكاران ‌ه ‌‬ ‫خول ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی دووه‌م هه‌م���ان خوێندكار ‌‬ ‫خول ‌‬ ‫مامۆستایه‌ نین؟‬ ‫ی مامۆس���تا چی ‌ه خوێندكار‬ ‫‪4‬ـ تاوان ‌‬ ‫ی ده‌دات‪ ،‬بۆ له‌س���ه‌ر‬ ‫زه‌ڕب له‌ده‌فته‌ر ‌‬ ‫مامۆس���تاك ‌ه حساب بكرێت ك ‌ه زۆرجار‬ ‫ئه‌و خوێندكار‌ه وه‌ك رقێك ئه‌م چه‌ك ‌ه‬ ‫به‌كاردێنێ���ت‪ ،‬بۆی��� ‌ه زۆر نامه‌نتیقی��� ‌ه‬ ‫خوێندكارێ���ك زه‌ڕب له‌ده‌فته‌رێك بدات‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌كردووه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی تاقیكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫یان ‌‬ ‫له‌سه‌ر مامۆستا حساب بكرێ‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫ی الواز ‌‬ ‫‪5‬ـ خاڵێك��� ‌‬ ‫پێ���وه‌ر‌ه ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك ‌ه هیچ حس���ابێك‬ ‫ی سه‌رپه‌رش���تیاره‌كان‬ ‫ب���ۆ به‌دواداچون ‌‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چونك ‌ه سه‌رپه‌رش���تیار سااڵن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆس���تا ‌‬ ‫چه‌ند جارێك س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات ئه‌گه‌ر مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫بابه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫الوازه‌ بۆ چاوپۆشی‌ لێ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ش ساڵ ‌‬ ‫بۆ زیاتر رونكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫ی ‪ 2011- 2010‬له‌دوا ‌‬ ‫خوێندن ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار ك��� ‌ه له‌پ���ه‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی سلێمانیش���ه‌و‌ه ده‌هات من‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نایابم وه‌رگرت‌و له‌سه‌ر پێشنیار ‌‬ ‫پل ‌ه ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیار رێزو سوپاسم وه‌رگرت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵدا له‌هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫به‌اڵم له‌كۆتای ‌‬ ‫ی س���ه‌رنج‬ ‫ی ئینزار ‌‬ ‫ی پێوانه‌ی��� ‌‬ ‫نم���ر‌ه ‌‬ ‫راكێش���م بۆ هات���ه‌وه‌‪ .‬داوا له‌وه‌زاره‌ت‬ ‫ده‌كه‌م به‌دواداچونێ���ك بۆ ئه‌م ‌ه بكات‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتیاره‌ك ‌ه‬ ‫بزان ‌ه هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی ئه‌وان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫دروست بوو‌ه یان ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌م دژیه‌كیی ‌ه هیچ مه‌عقول نییه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪11‬‬

‫به‌سه‌دان ژن‌و كچی به‌جێماو ‌ی‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ێ‬ ‫پاش بێ ئومێدبوونیان له‌كابینه‌ ‌‬ ‫ی باشه‌‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬نه‌ك بۆینباخ‪ ،‬كه‌ر شایه‌نی‌ هه‌موو شتێك ‌‬ ‫ئه‌نفال هێشتا له‌چاوه‌ڕوانیدا ده‌ژین ژنان چاویان له‌پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ زانكۆكان‌و به‌رپرسی‌ ده‌سته‌كانه‌‬

‫كه‌ره‌كه‌ ‌ی زیره‌ك میر‌ه شار دێنێته‌ قس ‌ه‬

‫ ‬ ‫وێنه‌ی دایکێک له‌چاوه‌ڕوانی کوڕه‌ ئه‌نفالکراوه‌که‌یدا‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ی به‌رزه‌و‌ه‬ ‫"ده‌زگیرانه‌كه‌م به‌ده‌نگێك ‌‬ ‫ی ده‌كرد لێره‌و‌ه جیاده‌بینه‌وه‌‪،‬‬ ‫هاوار ‌‬ ‫ی ده‌بینینه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم نازانین یه‌كتر ‌‬ ‫ی زه‌ینه‌ب‬ ‫یان نا؟" ئه‌و‌ه قسه‌ ‌‬ ‫عه‌لی ته‌مه‌ن ‪ 44‬ساڵه‌ك ‌ه هه‌شت‬ ‫ی ره‌به‌ق له‌زینداندا بووه‌‌و‬ ‫مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێشتا له‌چاوه‌ڕوانی‌ هاتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌زگیرانه‌كه‌یدایه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كچ��� ‌ه س���ه‌ری‌ له‌چاوه‬ ‫‌ڕوانیدای ده‌زگیرانه‌كه‌م‬ ‫ی ئه‌نفالكردن ‌‬ ‫ی "دوا ‌‬ ‫س���پیكردوه‌‌و وت ‌‬ ‫ده‌زگی���ران‌و دوو ب���رای‌ دیك���ه‌م چۆن‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانین دڵ بده‌ینه‌وه‌ ژیان"‪ ،‬زه‌ینه‌ب به‌ده‌نگێك ‌‬ ‫ی كاره‌ساتی‌ ئه‬ ‫هێش���تا ماندوبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫‌نفال به‌رز هاوار ‌‬ ‫به‌ڕوخس���اریه‌وه‌ دیار بوو‪ ،‬بیری دێت‬ ‫ی "پێش���مه‌رگه‌بوونه‬ ‫ك��� ‌ه به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫بردو‌ونه‌و‌" ده‌كرد لێره‌و‌ه‬ ‫ی به‌ع���س پیاوه‌كانی���ان‬ ‫رژێم ‌‬ ‫نه‌یانگه‌ڕاندونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و‪ ،‬باسی‌ له‌ئه‌شكه‌نجه‌ی‌ ناو زیندان جیاده‌بینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كرد به‌چ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌ش���ك‬ ‫ی‬ ‫شوێنهه‌نج‌واره‌ ‌ی‌ی نازانین یه‌كتر ‌‬ ‫سه‌خت دراون‌و تائێستاش‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دان به‌جه‌س���ته‌یه‌وه‌ ماو‌ه‬ ‫ته‌نی���ا به‌تۆمه‌ت ‌ی ئه‌و‌هی‌ كه‌س���وكار ‌ی ده‌بینینه‌و‌ه یان نا‬

‫ی "كاتێ���ك‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه ب���ووه‌‌و وت��� ‌‬ ‫پرسیارمان له‌به‌عس���ه‌كان ده‌كرد كوا‬ ‫ده‌زگیران‌و برا‌و كه‌سوكارمان‪ ،‬یه‌كسه‌ر‬ ‫به‌ئه‌شكه‌نجه‌دان وه‌اڵمیان ده‌داینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌رو‬ ‫س���اڵ‬ ‫(‪)24‬‬ ‫ی (‪)182‬‬ ‫ل���ه‌(‪)1988/4/14‬دا نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار كه‌س له‌چه‌ندین شوێنی‌ جیاواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌رمیان پ���ڕ‌ه له‌گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫كوردستاندا كه‌وتن ‌ه به‌ر شااڵوی‌ ئه‌نفال‌و ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫ی نه‌هامه‌تییه‌كان���ی‌ ژن���ان‌و‬ ‫به‌سه‌دان كچی ده‌زگیران‌و دایكی‌ كۆرپ ‌ه حیكایه‌ت��� ‌‬ ‫ی ده‌زگیرانداری‌ ئه‌نفال‪.‬‬ ‫ی كچان ‌‬ ‫له‌باوه‌شگیراو به‌جێمان‪ ،‬هه‌ر شوێنێك ‌‬

‫ی‬ ‫ی چیرۆك ‌‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫زه‌ینه‌ب له‌كات ‌‬ ‫ی نه‌هه‌مه‌تیه‌كان���ی‌‪ ،‬فرمێس���ك‬ ‫ژیان��� ‌‬ ‫له‌نێ���و چاوانیدا قه‌تیس ماب���وو بۆی ‌ه‬ ‫ی قوڵه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌هه‌ناس��� ‌ه هه‌ڵكێش���ان ‌‬ ‫فرمێس���ك رێگ ‌هی‌ پێن���ه‌ده‌دا ده‌یوت‬ ‫"له‌زیندانه‌كانی‌ به‌عسدا‪ ،‬ده‌زگیرانه‌كان‬ ‫له‌خۆشه‌ویس���ته‌كانیان جیاكرانه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی به‌زه‌یی‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجاربوو مرۆڤمان بین ‌‬ ‫به‌مرۆڤه‌كاندا نه‌یه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و كچ ‌ه به‌جێماوه‌ی‌ ئه‌نفال باس���ی‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌كرد ك��� ‌ه چه‌ندین كچ���ی هاوڕێ ‌‬ ‫له‌چاوه‌ڕوان���ی خۆشه‌ویس���ته‌كانیاندا‬ ‫بوون‪ ،‬به‌اڵم به‌و ئاواته‌یان نه‌گه‌یشتن‌و‬ ‫چونه‌ ژێر گڵ "هاوڕێیه‌كم ساڵی رابردو‬ ‫ی كرد"‪.‬‬ ‫به‌و ئاواته‌وه‌ كۆچی دوای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌ین���ه‌ب‪ ،‬چیرۆكی‌ زۆرب ‌ه ‌‬ ‫چیرۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ژن‌و بێوه‌ژنه‌كان���ی‌ دیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫گه‌رمیانه‌‪ ،‬ئامین��� ‌ه بێوه‌ژنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪)43‬س���اڵی‌ دانیش���تووی‌ ناحی��� ‌ه ‌‬ ‫ی ت���ه‌واو‬ ‫رزگاریی���ه‌‌و ش���ه‌ش مانگ��� ‌‬ ‫ی (دبس) بووه‌‪،‬‬ ‫ی مه‌عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫له‌زیندان ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ده‌ر وایكردوو‌ه كه‌ چوار س���اڵ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بمێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌به‌ر كوڕ‌ه‬ ‫ئه‌نفالكردن ‌‬ ‫تاقانه‌ك���ه‌ی‌‌و وه‌فا بۆ هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫دڵی نه‌هاتوه‌ جارێكیتر بچێته‌و‌ه ژیان ‌‬ ‫ی شه‌ش‬ ‫هاوس���ه‌ریی‌‪ ،‬به‌اڵم ئامین ‌ه دوا ‌‬ ‫ی نێو (دبس)دا‬ ‫ی كوله‌مه‌رگ ‌‬ ‫مانگ له‌ژیان ‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌یدایه‌‪.‬‬ ‫هێشتا له‌چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ئ���ه‌و ئافره‌ت ‌ه ده‌یگێڕێت���ه‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی ئه‌وانیان له‌قادر كه‌ره‌مه‌و‌ه به‌ره‌و‬ ‫كات ‌ه ‌‬ ‫دبس بردووه‌‪ ،‬به‌سااڵچوانیان كردوه‌ت ‌ه‬ ‫هۆڵێك���ه‌وه‌و جیای���ان كردونه‌ت���ه‌وه‌‌و‬ ‫ی "له‌كات���ی‌ جیابوون���ه‌وه‌ی‌ كۆرپ ‌ه‬ ‫وت ‌‬ ‫له‌دایكه‌كانیان گریان‌و هاوار ده‌گه‌یشت ‌ه‬ ‫ی ئاسمان‪ ،‬ك ‌ه گه‌یشتن ‌ه‬ ‫حه‌وت ته‌به‌قه‌ ‌‬ ‫ی منداڵیان برد‌ه‬ ‫(دب���س) ئیتر ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫مه‌عه‌س���كه‌ره‌وه‌‌و دووب���ار‌ه تێكه‌ڵیان‬ ‫كرده‌وه‌ ك��� ‌ه زیاتر ل���ه‌(‪ )8000‬كه‌س‬ ‫بووین"‪.‬‬ ‫ی (‪ )24‬س���اڵ له‌ڕه‌زاله‌تی‌و‬ ‫به‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫ی تاڵ‪ ،‬ئامین ‌ه وه‌ك زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫ی ئه‌نفالك���راوان‪،‬‬ ‫دیك���ه‌ی‌ پاش���ماوه‌ ‌‬ ‫چاوه‌ڕوان��� ‌ه رۆژێك بێت كه‌ هاوس���ه‌ر‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كانیان بێن���ه‌وه‌‌و به‌ئاوات ‌‬ ‫چه‌ند ساڵه‌یان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی ‪ 24‬س���اڵ به‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی ‌ه تێپه‌ڕ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫ی كچی ده‌زگیراندار‌و‬ ‫ی ئه‌و برین ‌ه ال ‌‬ ‫زام ‌‬ ‫ی‬ ‫دایكی‌ كۆرپه‌ له‌باوه‌شگیراو‌و بێوه‌ژنان ‌‬ ‫به‌جێم���اوی‌ ئه‌نفال س���ارێژ نه‌بوو‌ه ك ‌ه‬ ‫تائێس���تاش زیاتر ل���ه‌(‪ )600‬بێوه‌ژن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جێماو ‌‬ ‫چه‌ندین كچی ده‌زگیراندار ‌‬ ‫ی گه‌رمی���ان هه‌ن‌و‬ ‫ئه‌نف���ال له‌س���نور ‌‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانیدان‪.‬‬ ‫ی بچێت��� ‌ه زیندان‬ ‫ئامینه‌ ب���ه‌ر له‌و‌ه ‌‬ ‫ی تاڵی زیندانیشدا‬ ‫ی بووه‌‌و له‌ژیان ‌‬ ‫كوڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫دوای‌ چه‌ن���د رۆژێك كچێك��� ‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆر به‌ڕه‌زاله‌ت‬ ‫ژی���اون‌و نان‌و ئ���او نه‌ب���وو‌ه بیخۆن‌و‬ ‫به‌هۆی پیسی ناو هۆڵی زیندانه‌كه‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌وه‌‪ ،‬كچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ده‌ستداو‌ه "له‌الیه‌ن پاسه‌وان ‌‬ ‫گیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیندانه‌كه‌وه‌ كچه‌كه‌م به‌مردووی ‌‬ ‫هۆڵ ‌‬ ‫ی سه‌گ ‌ه ره‌ش"‪.‬‬ ‫لێسه‌نراو بو به‌خۆراك ‌‬ ‫ی هاتنه‌وه‌یان‪ ،‬ته‌نیا ئامینه‌‌و‬ ‫بۆی ‌ه دوا ‌‬ ‫كوڕه‌ك ‌هی‌ رزگاریان بووه‌‌و كه‌س نه‌بوو‬ ‫ی ژیانیان بۆ دابینبكات "ده‌ڕۆشتم‬ ‫بژێو ‌‬ ‫ی‬ ‫گوڵه‌چنه‌م ده‌كرد له‌به‌رامبه‌ر پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بتوانم خۆراك بۆ كوڕه‌كه‌م‬ ‫كه‌م بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫دابی���ن بكه‌م‪ ،‬ب���ه‌و ره‌زاله‌ت���ه‌ی‌ پێم‬ ‫ی‬ ‫گه‌یاندووه‌‪ ،‬ئێستاش ژیانی هاوسه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكنه‌هێناوه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌یدایه‌"‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫حه‌مدی ‌ه عه‌لی ته‌مه‌ن (‪)50‬س���اڵیش‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جێماو ‌‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه بێوه‌ژنێك��� ‌‬ ‫ی رزگارییه‌‪،‬‬ ‫ی ناحی ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نفاله‌و دانیشتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش مانگ له‌مه‌عه‌س���كه‌ر ‌‬ ‫ی بووه‌‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫(دبس) زیندان ‌‬ ‫ی ئه‌نفال كه‌وتون‪،‬‬ ‫ی به‌ر شااڵو ‌‬ ‫دوو كوڕ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬خۆزگ��� ‌ه ده‌خ���وازێ ببوای ‌ه ب ‌ه‬ ‫ی سه‌گه‌كان"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌موو‬ ‫"خۆراك ‌‬ ‫ژیان ‌ه تاڵ‌و رۆژه‌ ره‌ش���انه‌یان نه‌بینیای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫"پ���اش ئه‌و نه‌هه‌مه‌تیان��� ‌ه ك ‌ه به‌رۆك ‌‬ ‫پێگرتوین‪ ،‬زۆر ئه‌س���ته‌مه‌ ماڵ‌و پیاو‌و‬ ‫من���داڵ له‌ده‌س���ت بده‌ی���ت‌و بتوانیت‬ ‫دووبار‌ه له‌ژیاندا به‌رده‌وام بیت"‪.‬‬ ‫حه‌مدیی��� ‌ه هه‌م���وو ش���ه‌وێك خه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ هاوس��� ‌هر‌و رۆڵه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌بینێت‌و وتی‌ "ئێم��� ‌ه قوربانی‌ رۆح‌و‬ ‫ی‬ ‫جه‌س���ته‌مان داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نف���ال حكومه‌ت ‌‬ ‫ی به‌خوێن ‌‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫پێكهێن���او‌ه تاوه‌كو ئێس���تاش به‌ده‌م‬ ‫داخوازی‌ ئێمه‌و‌ه نه‌هاتووه‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫ی ژنان له‌كوردستان‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫چاالكوانان ‌‬ ‫ی ته‌نها‬ ‫نیگه‌ران‌و بێ ئومێدن له‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژن له‌كابینه‌ی‌ نوێ ‌‬ ‫وه‌زیرێك ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا‌و ئێستا چاویان‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی زانكۆكان‌و ئه‌و‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫له‌پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سته‌ تایبه‌تانه‌ی سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وه‌زیران ‌ه تا به‌رپرسیاریه‌تیه‌كه‌یان‬ ‫به‌وان بسپێردرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مینداری گش���تی ئه‌نجومه‌نی بااڵی‬ ‫كاروباری خانمان‪ ،‬په‌خش���ان زه‌نگه‌ن ‌ه‬ ‫ی نه‌كردووه‌ ك ‌ه ته‌نها‬ ‫پێش���بینی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌زیرێك���ی‌ ژن له‌م كابینه‌یه‌دا هه‌بێت‌و‬ ‫پێیواب���ووه‌ ك���ه‌ ه���ه‌ردوو حیزبه‌كه‌‌و‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی به‌شداربوو ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫حیزبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌ژنێ���ك بۆ پۆس���تی‌ وه‌زیری ‌‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێت "كه‌می‬ ‫ی حكومه‌تی‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫رێژه‌ی ژن له‌كابینه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم كه‌لێنێكی گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پێیوای ‌ه ده‌كرێت ئ���ه‌و كه‌لێن ‌ه‬ ‫به‌ڕێگه‌یه‌كی دیكه‌ چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫ی ئه‌م كابین ‌ه نوێی ‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ پێكهێنان ‌‬ ‫هه‌ندێك پێگه‌‌و پۆس���ت به‌تاڵ ده‌بن‌و‬ ‫پێویس���ت ‌ه به‌ژنان پڕبكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫بواره‌ش���دا ئاماژ‌ه بۆ پۆست ‌‬ ‫ێ زانكۆ ده‌كات ك ‌ه كراونه‌ت ‌ه وه‌زیر‌و‬ ‫س‌‬ ‫ئێستا ئه‌و پۆس���تان ‌ه چۆڵن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند ده‌سته‌یه‌ك ك ‌ه سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیران���ن ده‌كرێ���ت به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وانیش بدرێت ب��� ‌ه ژنان "ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی لێهاتوومان هه‌ی ‌ه ده‌توانن‬ ‫به‌رچاو ژن ‌‬ ‫ئه‌و پۆستان ‌ه وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ی بۆ‬ ‫په‌خش���ان زه‌نگه‌ن��� ‌ه ئام���اژه‌ ‌‬ ‫وتاره‌ك��� ‌هی‌ رۆژی ده‌س���تبه‌كاربوونی‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌ت (نێچیرڤان بارزانی‌)‬ ‫ی له‌بره‌ودان به‌دیموكراسی‌‌و‬ ‫كرد ك ‌ه باس ‌‬ ‫ی ژن كرد له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫زیادكرنی‌ رۆڵ ‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌ر له‌ئێس���تاو‌ه با ده‌س���ت بكه‌ین‬ ‫ی ئه‌و به‌رنامه‌یه‌‌و ئه‌و‬ ‫ب ‌ه جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی زانكۆكان‌و‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫پۆست ‌ه به‌تااڵن ‌ه ‌‬ ‫ده‌سته‌كان‪ ،‬با به‌ژنان بسپێردرێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی ژن هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌ن���او‬ ‫عێ���راق كۆت���ا ‌‬ ‫ی كوردس���تاندا رێژه‌ی‌ ژن‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫‪‌%30‬و له‌عێراق ‪ ،%25‬ئێس���تا هه‌ندێك‬ ‫بیروڕا له‌كوردس���تاندا خه‌ریك ‌ه گه‌اڵڵ ‌ه‬

‫مه‌سه‌له‌ی ژن‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌عه‌قڵی‬ ‫سیاسی كوردیدا‬ ‫كه‌وتۆته‌ دواوه‬

‫ ‬ ‫کابین ‌ه له‌دوای کابین ‌ه پێکده‌هێنرێت به‌بێ ئه‌وه‌ی رێژه‌ی ژن هیچ گۆڕانکارییه‌کی پۆزه‌تیڤی به‌سه‌را بێت‬

‫فۆتۆ‪ :‬ماڵپه‌ری ‪Krg‬‬

‫خ���ۆی‌ دووبار‌ه كرده‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه من‬ ‫ئه‌م كابینه‌یه‌ش به‌س���ه‌ربه‌خۆ نازانم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر ته‌واوكه‌ری پێشخۆی بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت هه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫پێموای ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫گه‌ور‌ه ده‌كات ك ‌ه یه‌ك كورسی بۆ ژنان‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌ئه‌نجامی نه‌بوونی‬ ‫كارامه‌ی���ی‌و نه‌بوونی ژن���ی لێهاتووه‌و‌ه‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ی كابینه‌ی پێش���وش ك ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی خه‌ڵ���ك له‌كاره‌كانی رازیبوون‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ بۆ ئه‌و راستییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ پێیوایه‌ ئه‌گه‌ر رێژه‌ی‬ ‫كۆتا نه‌بوایه‌ له‌ده‌س���تور‌و پێش���تریش‬ ‫ی كاتیدا‪ ،‬ئه‌وا پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫له‌یاس���ا ‌‬ ‫ی بوونایه‌ به‌دانانی‬ ‫ئاس���ان نه‌بوو رازی ‌‬ ‫ی ئافره‌تان ك ‌ه ئێس���تا‬ ‫ئ���ه‌و رێژه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا هه‌یه‌و ده‌ڵێت "سیستمی‬ ‫كۆت���ا ئه‌وان���ی ناچار ك���ردووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫مادام ب ‌ه ئاره‌زوو به‌ دیدی دیموكراسی‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی رۆشن له‌گه‌ڵ به‌شداری ژن‬ ‫ناكرێت‪ ،‬پێویس���ته‌ بیر له‌وه‌ بكرێته‌و‌ه‬ ‫سیس���تمی كۆتا ببێت به‌سیس���تمێكی‬ ‫یاس���ایی‌و له‌پۆس���ته‌كانی حكومه‌ت‌و‬ ‫لیستی حیزبه‌كان‌و هه‌موو ئه‌و شوێنان ‌ه‬ ‫فه‌رز بكرێ���ت"‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه باس‬

‫ل���ه‌و‌ه ده‌كات له‌ئێس���تادا پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫ئاماده‌یه‌ سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كۆتا بكرێت ‌ه‬ ‫بڕیارێ���ك له‌پرۆژ‌ه یاس���ای ئه‌حزابداو‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ جێبه‌جێكردن‌و ده‌زگاكان ‌‬ ‫حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫چاالكوان���ی بواری ژنان‌و به‌رپرس���ی‬ ‫هه‌رێمی رێكخراوی ئاماری نێوده‌وڵه‌تی‪،‬‬ ‫به‌هار عه‌لی ئه‌و ژمار‌ه كه‌مه‌ی ئافره‌ت‬ ‫له‌حكومه‌تدا به‌ شتێكی نامۆ نابینێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌الی منه‌و‌ه ش���تێكی غه‌ریب‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه زۆر كه‌س چاوه‌ڕێیان‬ ‫ده‌كرد رێژه‌كه‌ له‌كابینه‌ی پێش���و زیاتر‬ ‫بێت‪ ،‬چونك ‌ه له‌كابینه‌ی پێنجدا سه‌رۆكی‬ ‫ئێستای حكومه‌ت گرنگییه‌كی تایبه‌تی‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ی ژن���ان دا‪ ،‬هه‌رئه‌م���ه‌ش‬ ‫وایكرد خه‌ڵكێكی زۆر پێش���بینی ئه‌و‌ه‬ ‫بكه‌ن كه‌ كابینه‌ی حه‌وت النیكه‌م ‪ 3‬تا‬ ‫‪ 4‬ژنی تێدا بیێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و چاالكوان ‌ه گرنگیدانی س���ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت به‌هه‌ندێك پرسی هه‌نوكه‌یی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای پێكهێنان���ی كابینه‌كه‌یدا‬ ‫ده‌كات���ه‌ به‌ڵگه‌ی قس���ه‌كانی‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌س���ه‌روبه‌ندی پێكهێنانی‌ كابینه‌كه‌دا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‪،‬‬ ‫به‌ش���داریپێكردنی‬

‫ئه‌بێ���ت ب���اس له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ كۆتا‬ ‫ئ���ه‌كات بۆ ده‌زگاكان���ی‌ راپه‌ڕاندنیش‪،‬‬ ‫ئه‌مین���داری گش���تی ئه‌نجومه‌نی بااڵی‬ ‫كاروب���اری خانمان پێیوای��� ‌ه ئه‌و كار‌ه‬ ‫ئیشی زیاتری ده‌وێت‌و ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك ‌ه یه‌كێك له‌پێشینه‌كانی كاری‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی بااڵی كاروب���اری خانمان‬ ‫ی ‪ 2012‬زیادكردنی‌ رۆڵی‌ ژن ‌ه‬ ‫بۆ س���اڵ ‌‬ ‫ی بڕیاردا‪ ،‬زه‌نگه‌ن ‌ه ئه‌و‌ه ئاشكرا‬ ‫له‌پێگه‌ ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند رێكخراوێكی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی ژماره‌ی���ه‌ك رێكخ���راوی‬ ‫تردا ده‌یانه‌وێ���ت كارێك بكه‌ن كه‌ ئه‌و‬ ‫كۆتایه‌ی بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌ه هه‌ڵبژێردراوه‌كان‬ ‫ی پێده‌كرێ���ت‪ ،‬بگوازنه‌و‌ه بۆ بواری‬ ‫كار ‌‬ ‫جێبه‌جێكردنیش‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مامۆستای زانكۆ‌و ئه‌ندامی‌ پێشوو ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬دكتۆر‌ه شوكری ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ره‌س���وڵ پێیوای��� ‌ه له‌ناو ك���وردا ژنی‬ ‫زۆر لێهات���و‌و كارام���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ملمالنێ حیزبییه‌ی ئه‌م���ڕۆ له‌ئارادای ‌ه‬ ‫ی پۆس���ته‌كان‌و‬ ‫بۆ ده‌ستنیش���انكردن ‌‬ ‫رازیكردنی حیزبه‌كان‪ ،‬بووه‌ت ‌ه هۆكارێك‬ ‫كه‌ ك���ه‌م ئاوڕ له‌ڕێ���ژه‌ی ژن بدرێته‌و‌ه‬ ‫ی وایه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌كابین��� ‌ه نوێكه‌دا‪ .‬ئ���ه‌و را ‌‬

‫رێكخراوه‌كان���ی كۆمه‌ڵگ���ه‌ی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫رێكخراو‌ه حیزبیه‌كانی بواری ئافره‌تان‌و‬ ‫ژنان تائێس���تا نه‌یانتوانیو‌ه ده‌سه‌اڵت‬ ‫رازی بك���ه‌ن ب���ه‌وه‌ی ك���ه‌ رێژه‌یه‌كی‬ ‫به‌رچ���او وه‌ك كۆتاك���ه‌ی په‌رله‌م���ان‬ ‫به‌سه‌ر حكومه‌تدا بسه‌پێنرێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ل���ه‌م رووه‌و‌ه ده‌س���ه‌اڵت‌و رێكخراو‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان كه‌مته‌رخه‌من"‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم ك ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫كابین���ه‌ ‌‬ ‫ی رابردوو له‌الی���ه‌ن نێچیرڤان‬ ‫هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 19‬وه‌زیر‬ ‫بارزانییه‌و‌ه راگه‌یه‌نرا‪ ،‬له‌كۆ ‌‬ ‫ی گرتووه‌‪،‬‬ ‫ی له‌خۆ ‌‬ ‫ته‌نه���ا وه‌زیرێكی‌ ژن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫ئه‌وی���ش مانه‌و‌هی‌ وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی (ئاس���ۆس نه‌جیب)ـ��� ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی خۆیدا‪.‬‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری لیستی گۆڕان‪ ،‬ئاشتی‬ ‫عه‌زی���ز ك ‌ه ئه‌ندامی لیژنه‌ی ژنانیش��� ‌ه‬ ‫ی "كابینه‌ی حكومه‌ت ك ‌ه كۆمه‌ڵێك‬ ‫وت ‌‬ ‫ی هه‌بوو له‌گه‌ڵیشیدا كۆمه‌ڵێك‬ ‫دروشم ‌‬ ‫ی‬ ‫گفت���ی به‌خه‌ڵ���ك داب���وو‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌بواری یه‌كسانی جێند‌هر‌و چاكسازی‪،‬‬ ‫ئه‌و كابینه‌ی ‌ه نه‌یتوانی ئ���ه‌و به‌ڵینان ‌ه‬ ‫به‌ج���ێ بگه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌ویش‬ ‫جارێك���ی دیك ‌ه هه‌م���ان هه‌ڵه‌ی پێش‬

‫كێش���ه‌كانی هه‌رێم‌و حكومه‌تی ناوه‌ند‪،‬‬ ‫ی‬ ‫گرێبه‌ست ‌ه نه‌وتیه‌كان‌و تاد‪ ..‬له‌پێشینه‌ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت بوو"‪.‬‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫تا چه‌ند بارودۆخ ئارام بێت‌و كێش���ه‌ی‬ ‫ناوه‌كی‌و ده‌ره‌كی كه‌متر بێت‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫دۆخه‌ك��� ‌ه ره‌خس���اوتر‌ه بۆ ب���ره‌ودان‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ی ژنان‪" ،‬چونكه‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ژن هه‌میش ‌ه له‌عه‌قڵی سیاسی كوردیدا‬ ‫كه‌وتۆته‌ دواوه‌"‪.‬‬ ‫ی ژنانیش‬ ‫ئه‌م چاالكوانه‌ رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫نابوێرێت ل���ه‌و كه‌مته‌رخه‌مییه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌ر له‌پێكهێنان���ی حكومه‌تیش له‌نێو‬ ‫رێكخراوه‌كانی ئافره‌تانیش���دا جۆرێك‬ ‫له‌كه‌مته‌رخه‌می ب���ه‌دی ده‌كرا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كۆده‌نگییه‌ك نه‌بوو تا بتوانرێت ببێت ‌ه‬ ‫لۆبی‌و گوش���ار دروس���ت بكات له‌سه‌ر‬ ‫حكومه‌ت تا رێژه‌ی ژن زیادبكرێت"‪.‬‬ ‫س���ۆزان فه‌قێ ره‌شید به‌رپرسی لقی‬ ‫هه‌ولێ���ری یه‌كێتی ژنان هاوڕای ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌هار عه‌لی چاالكوان‌و ده‌ڵێت "به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌و كابینه‌یه‌دا چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ نه‌ده‌كرا‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ رێژه‌ك���ه‌ كه‌مبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ژنی ش���یاو‌و لێهاتومان هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌كرا له‌و كابینه‌یه‌ پۆستیان پێبدرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئێس���تاش به‌كه‌موكوڕییه‌ك ‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئه‌و كابینه‌یه‌ی‌ ده‌زانم"‪.‬‬

‫چیرۆكی‌ ئه‌و ژنه‌ ئه‌نفالكراوه‌ ‌ی زۆرترین ناڕه‌حه‌تی‌ چه‌شتووه‌‬ ‫ئا‪ :‬سه‌روه‌ت عه‌بدوڵاڵ‬ ‫به‌دیع ‌ه ئه‌و ژن ‌ه هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫دوای تێپه‌ڕبوونی‌ زیاتر له‌بیست‌و دوو‬ ‫ی‬ ‫ساڵ به‌سه‌ر رۆژ‌و شه‌وه‌ تراژیدییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫گرتوخان ‌هی‌ (نوگره‌سه‌لمان)دا به‌وته‌ ‌‬ ‫ی شه‌وان ‌ه ك ‌ه سه‌ر ده‌خات ‌ه سه‌ر‬ ‫خۆ ‌‬ ‫پشتییه‌كه‌ی‌‪ ،‬وه‌ك فیلم‪ ،‬وێنه‌و ئازار‌و‬ ‫ناڕه‌حه‌تییه‌كان دێنه‌و‌ه بیری‌‌و تا خه‌و‬ ‫ده‌یباته‌و‌ه هه‌ر ده‌گری‪.‬‬ ‫ی ژیانی‌ ئه‌م ژن ‌ه س���ه‌رتاپا‬ ‫چیرۆك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌هامه‌ت���ی‌‌و ت���رس بووه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی‌ له‌‪1988‬ـه‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی كرا به‌س���ه‌ر قه‌زا ‌‬ ‫كاتێ���ك كیمیای ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا‪ ،‬ئه‌م ژنه‌‌و پێنج منداڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫(چوار كوڕ‌و كچێكن) به‌ته‌نها بۆماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )40‬رۆژ له‌ژێرزه‌مین���دا له‌(ناحی���ه‌ ‌‬ ‫ی نزیك هه‌ڵه‌بج���ه‌ گیریان‬ ‫س���یروان) ‌‬ ‫خ���واردووه‌‌و نه‌یانتوانیو‌ه بڕۆن بۆ هیچ‬ ‫ی‬ ‫ش���وێنێك‪ ،‬چونك ‌ه باوكیان له‌سه‌رباز ‌‬ ‫ب���ووه‌‌و وه‌ك به‌دیع��� ‌ه ده‌ڵێت "خه‌ڵك‬ ‫هه‌م���وی‌ چوون ب���ۆ ئێ���ران‌و ئێمه‌ش‬ ‫نه‌مانتوان���ی‌ بڕۆی���ن‪ ،‬ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ش���ه‌و‌و رۆژ من له‌ترس��� ‌‬ ‫ی خه‌وم نه‌بوو‪ ،‬ده‌ترس���ام بێن‌و‬ ‫عێراق ‌‬ ‫له‌ژێرزه‌مینه‌كه‌دا سه‌رمان ببڕن"‪.‬‬ ‫ی به‌ش���ه‌و‬ ‫دواتر به‌دیعه‌‌و منداڵه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌ورامانه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ س���نوره‌كان ‌‬ ‫ی ئێران‌و عێراقدا ده‌گه‌ن ‌ه‬ ‫به‌ناو تۆپباران ‌‬ ‫ی‬ ‫(ئ���ۆردوگای س���ه‌ریاس) له‌كۆم���ار ‌‬ ‫ێ مانگ‬ ‫ی س‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێران‌و بۆماوه‌ ‌‬ ‫به‌ده‌م گریانه‌و‌ه بۆ هاوس���ه‌ر‌و منداڵ ‌ه‬ ‫ی ده‌گری‌و كات به‌ڕێ ده‌كات‪،‬‬ ‫دابڕاوه‌كان ‌‬ ‫پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ رۆژێ���ك پێیانوتون ك ‌ه‬ ‫ی ده‌یه‌وێت ده‌توانێت بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫له‌م سه‌رده‌م ‌ه ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كوردیدا‬ ‫له‌مه‌حكه‌م ‌ه‬ ‫قورئانیان‬ ‫پێخواردین ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بڵێین زیندان ‌‬ ‫كراوین‬ ‫دایکێک به‌دیار وێنه‌ی کوڕه‌ ئه‌نفالکراوه‌که‌یه‌وه‌ ‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬ئه‌ویش س���ه‌ره‌تا نه‌یوێراو‌ه‬ ‫ی بووه‌‌و‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌ر خۆ ‌‬ ‫ترساویش��� ‌ه ك ‌ه درۆیان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‌و‬ ‫ێ بستێنن‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫ی ل‌‬ ‫منداڵه‌كانیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داوه‌‌و له‌ش���ه‌وێك ‌‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی ته‌وێڵه‌‪.‬‬ ‫دره‌نگدا گه‌یشتوه‌ت ‌ه ناحیه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و ش���ه‌و‌ه له‌ته‌وێڵ ‌ه‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌مێنن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ به‌یانییه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫هێناویاننه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ س���لێمانی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫راسته‌وخۆش بردویانن بۆ (ته‌وارییه‌كه‌ ‌‬ ‫س���لێمانی‌)‌و له‌و كاته‌دا خه‌ڵكه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی جیاكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫له‌یه‌كتر ‌‬ ‫ی هه‌فته‌یه‌ك له‌ته‌وارییه‌ك ‌ه بوون‪،‬‬ ‫بۆماو‌ه ‌‬

‫دواتر (پاسی‌ مونش���ه‌ئه‌)یان هێناوه‌‌و‬ ‫ده‌س���تیان كردوو‌ه به‌گواستنه‌وه‌یان‌و‬ ‫ی (نوگر‌ه س���ه‌لمان)‬ ‫به‌ره‌و گرتوخانه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێی���ان كردون‌و له‌وێش هه‌ر دوو ماڵ‬ ‫ێ‬ ‫پێكه‌و‌ه ب���وون‪ ،‬به‌دیع ‌ه ده‌ڵێت "له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌مانده‌وێرا هه‌موومان بخه‌وین له‌ترس ‌‬ ‫ی شته‌كانمان نه‌به‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بوای ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ماڵمان پێكه‌و‌ه بوو‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ژن��� ‌ه ‌‬ ‫به‌سه‌ر‌ه تا به‌یانی‌ یه‌كێكمان بخه‌وتایه‌‌و‬ ‫ی بگرتایه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێكمان حه‌ره‌سیات ‌‬ ‫ێ مانگ‌و پانز‌ه‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫ی تێپه‌ڕبوون ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ێ له‌گ���ه‌ڵ مه‌رگ‌و ترس‌و‬ ‫رۆژ له‌ملمالن ‌‬ ‫ی نوگر‌ه س���ه‌لماندا‪،‬‬ ‫ی زیندان ‌‬ ‫ئازاره‌كان ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬جه‌مال پێنجوێنی‬ ‫ی‬ ‫رژێمی‌ پێشوی‌ به‌عس لێبوردنی‌ گشت ‌‬ ‫بۆ سه‌رجه‌م كورده‌كان ده‌ركردو‌وه‌‌و به‌و‬ ‫ی رزگاریان‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ به‌دیعه‌‌و منداڵه‌كان ‌‬ ‫ی "ه���ه‌ر گوێمان له‌م هه‌واڵ ‌ه‬ ‫بووه‌‌و وت ‌‬ ‫ی گوێبده‌ین ‌ه ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫بوو به‌بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بزانین ئه‌م ‌ه س���جنه‌‌و حه‌ره‌س ‌‬ ‫هه‌موومان به‌ ساغ‌و نه‌خۆشه‌و‌ه رژاین ‌ه‬ ‫حه‌وشه‌كه‌وه‌‌و دواتر پزیشكی‌ میسرییان‬ ‫هێنا‌و چاره‌سه‌ریان كردین"‪.‬‬ ‫پاشان ده‌ركردنیان له‌(نوگر‌ه سه‌لمان)‬ ‫ی‬ ‫گواس���تراونه‌ته‌و‌ه بۆ نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫(سه‌ماوا)‌و له‌وێش دووبار‌ه خراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫ژێر چاودێری‌ پزیشكه‌وه‌‌و خواردنیشیان‬

‫پێ���دوان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش كۆتای���ی‬ ‫ی ئ���ه‌وان نه‌هێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌ناڕه‌حه‌تییه‌كان ‌‬ ‫ی ژیان الیان‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫به‌ڵك���و قۆناغێك ‌‬ ‫ده‌س���تیپێكردووه‌ ك ‌ه ئاواره‌بوون بوو‌ه‬ ‫له‌نیشتمانی‌ خۆیاندا!‬ ‫ی‬ ‫كاتێ���ك چونه‌ت���ه‌ نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ماوا‌و هه‌فته‌ی���ه‌ك ماونه‌ت���ه‌وه‌‌و‬ ‫دواتر بردویان���ن بۆ ناوچه‌ی‌ (تۆپزاوا)‬ ‫له‌وێش هۆڵێكیان ب���ۆ چۆڵكردون‌و بۆ‬ ‫ی دووبار‌ه هێناویاننه‌ته‌و‌ه‬ ‫شه‌وه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و له‌حه‌وشه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ ته‌واریه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دایانبه‌زان���دون‌و دواتری���ش ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی (باینجان)یان كردون‌و له‌و ‌‬ ‫ناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ دۆزیوه‌ته‌وه‌‌و گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه‬

‫بۆ شاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌دیعه‌ دوای‌ ئه‌و هه‌موو كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هات���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گله‌ی��� ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌رێم هه‌ی��� ‌ه ك ‌ه وه‌كو‬ ‫له‌حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی نه‌كردون‌و ده‌ڵێت‬ ‫پێویس���ت هاوكار ‌‬ ‫"داوام���ان لێده‌ك���ه‌ن بڕۆین���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫ی مردوه‌كان‬ ‫نوگره‌سه‌لمان‌و وه‌فاتنامه‌ ‌‬ ‫بهێنین‪ ،‬ئه‌وان هه‌ر حس���ابی‌ مرۆڤیان‬ ‫ی چوینه‌ت ‌ه‬ ‫بۆ نه‌ده‌كردین‪ ،‬له‌و رۆژه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ربونمان نه‌هاتن بۆ‬ ‫زیندان تا كات��� ‌‬ ‫یه‌كجاریش س���ه‌رژمێریمان بكه‌ن‪ ،‬ئیتر‬ ‫ێ‬ ‫ێ م���ردوه‌‌و ك ‌‬ ‫ئه‌وان چۆن���ن بزانن ك ‌‬ ‫ی له‌ك���وێ‌ وه‌فاتنامه‌مان بۆ‬ ‫ماوه‌‪ ،‬ده‌ ‌‬ ‫ده‌ربكه‌ن؟"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬تائێستا زیاتر له‌ملیۆنێك دینار ‌‬ ‫ی فه‌رمانگه‌كاندا سه‌رفكردوو‌ه‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت بۆی‌‌و وت ‌‬ ‫بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ سودێك ‌‬ ‫"ته‌نها هه‌وێمان بۆ ده‌ك ‌هن‌و تا ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫پێنج هه‌ویه‌م بۆ كراو‌ه ك ‌ه به‌حس���اب ‌‬ ‫ئه‌نفالك���راو بۆی���ان كردوی���ن‪ ،‬جارێك‬ ‫ی هه‌وێیان‬ ‫به‌رپرسێك هات وتی‌‪ :‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ بێن شتیان ده‌ده‌ینێ‌‪ ،‬ك ‌ه چووین‬ ‫ی ئه‌وكاته‌یان‬ ‫ش���ه‌ش ج���وت پێ�ڵ�او ‌‬ ‫پێداین‌و هه‌ویه‌كه‌ش���یان لێسه‌ندینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی دیكه‌یان بۆ‬ ‫دوات���ر چوین هه‌وێیه‌ك��� ‌‬ ‫دروس���تكردینه‌وه‌‪ ،‬به‌م جۆر‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ب���وو‪ ،‬ت���ا كۆت���ا جاری���ان بردینیان‬ ‫له‌مه‌حكه‌م���ه‌ قورئانیان پێخواردین ك ‌ه‬ ‫ی كراوین‪ ،‬قورئانیش���م خوارد‌و‬ ‫زیندان��� ‌‬ ‫هیچم نه‌بینی‌‪ ،‬ئه‌و مه‌له‌فه‌ش فه‌وتا"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی داخ���ه‌ ال ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگ���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌نفالكراوانه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه ئێس���تا پێیان‬ ‫ده‌ڵێن "ئێوه‌ له‌گه‌ڵ س���ه‌دامدا بوون‌و‬ ‫ئه‌وت���ان خۆشویس���تووه‌‪ ،‬ئ���ه‌ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫نیی ‌ه له‌كات���ی‌ عافواته‌كه‌دا یه‌كس���ه‌ر‬ ‫هاتونه‌ته‌و‌ه بۆ الی‌!!"‪.‬‬

‫ی ژوره‌ك ‌ه سیاسه‌ت‌و‬ ‫باسی‌ گه‌رم ‌‬ ‫ی حكومه‌ت بوو‪،‬‬ ‫ئاڵوگۆڕی‌ به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫تا یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌كانی‌‪ ،TV‬هه‌واڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر په‌یكه‌رێك ‌‬ ‫په‌رد‌ه الدان ‌‬ ‫(كه‌ر) باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬پۆشینی‌ چاكه‌ت‌و‬ ‫ی كه‌ره‌كه‌‪،‬‬ ‫ی بۆینباخ بۆ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫به‌ستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕی‌‪ ،‬حاجییه‌ك ‌‬ ‫ی ژووره‌ك ‌ه ‌‬ ‫وتووێژ ‌‬ ‫جامانه‌ به‌سه‌ر ده‌یوت "ئه‌وه‌ بێڕێزیی ‌ه‬ ‫به‌ئه‌فه‌ندیه‌كان"‪ ،‬گه‌نجێكیش‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵیدایه‌‌و وتی‌ "ئه‌و‌ه كارێكی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوار شه‌مم ‌ه ‌‬ ‫جیاوازه‌"‪ .‬شه‌و ‌‬ ‫ی شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬تا‬ ‫رابردوو له‌ماڵێك ‌‬ ‫ی شه‌و وتووێژ له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫دره‌نگان ‌‬ ‫گه‌رم بوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نالی‌‪‌ -‬‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردوو له‌پارك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬په‌رد‌ه له‌سه‌ر په‌یكه‌ر ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌رێ���ك الدرا كه‌ چاك���ه‌ت‌و بۆینباخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫پۆشیبوو‪ ،‬ئه‌مه‌ش لێكدانه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌نێ���وان هاوواڵتیاندا دروس���ت كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ب��� ‌ه بێڕێز ‌‬ ‫ێ له‌خه‌ڵكی ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ده‌زانن بۆ ئه‌وانه‌ی‌ ئ���ه‌و جۆر‌ه به‌رگ ‌ه‬ ‫ی تر له‌خه‌ڵكیی‌‪،‬‬ ‫ده‌پۆشن‪ ،‬به‌اڵم به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫په‌یكه‌ره‌كه‌ به‌كارێك ‌‬ ‫ی په‌یكه‌ره‌كه‌ش‬ ‫پێناس ‌ه ده‌كه‌ن‪ .‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫(زیره‌ك می���ره‌)‪ ،‬ب���ه‌و چه‌الحانێیه‌ ‌‬ ‫ی دروس���ت بوو‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر په‌یكه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫خۆش���حاڵه‌‪ ،‬چونك ‌ه پێی‌ وای��� ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ی سه‌ركه‌وتنی‌ كاره‌كه‌یه‌تی‌‪.‬‬ ‫نیشانه‌ ‌‬ ‫چاك ‌هت‌و بۆینباخ یان كورتان؟‬ ‫ی چاكه‌ته‌كه‌‪ ،‬كورتانێكیان‬ ‫"ده‌بوو له‌بات ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ كه‌ره‌كه‌ دروست بكردایه‌"‪ .‬گه‌نجێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 27‬ساڵ كاتێك له‌په‌یكه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌و ج���ۆر‌ه دووا‪ ،‬ئ���ه‌و گه‌نج ‌ه‬ ‫روان ‌‬ ‫شڤان قادر‌ه ك ‌ه پیشه‌ی‌ دوكانداره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌ له‌و بڕوایه‌دایه‌ دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یكه‌ر‌ه ل���ه‌ڕووی‌ هونه‌رییه‌وه‌ كارێك ‌‬ ‫ی وایه‌ ك ‌ه ئه‌و‬ ‫جوانه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆچونیش��� ‌‬ ‫كاره‌ پێش م���رۆڤ بێڕێزیی ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و جۆره‌ ئاژه‌ڵ���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌مه‌ وه‌ك���و ئه‌وه‌ وایه‌ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫مرۆڤێك دروست بكه‌یت‌و كورتانێكی‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ر بكه‌یت‪ ،‬وه‌كو چۆن ئه‌و‌ه كارێك ‌‬ ‫ی چاكه‌ت‌و‬ ‫ب���اش نیی���ه‌‪ ،‬له‌به‌ركردن��� ‌‬ ‫ی باش‬ ‫بۆینباخیش بۆ كه‌ره‌كه‌ ش���تێك ‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ بێڕێزیی ‌ه ب���ۆ مرۆڤ‌و بۆ‬ ‫ی تریش ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫كه‌ره‌كه‌ش"‪ ،‬گه‌نجێك ‌‬ ‫ی ناو ئه‌و پارك ‌ه دانیشتبوو‬ ‫كورسییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێی���ه‌‪ ،‬بۆچونێك ‌‬ ‫ك ‌ه په‌یكه‌ره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌و بڕوایه‌دای ‌ه‬ ‫ته‌واو پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و په‌یك���ه‌ر‌ه‬ ‫ك���ه‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫كارێكی‌ داهێنه‌ران ‌هی‌ نوێیه‌‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی له‌دروستكه‌ره‌كه‌ی‌ بكرێت‪،‬‬ ‫ده‌ستخۆش ‌‬ ‫ئ���ه‌و گه‌نجه‌ خالید ته‌ه���ای‌ ته‌مه‌ن ‪24‬‬ ‫ی‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌و په‌یكه‌ره‌ك ‌ه ب��� ‌ه كارێك ‌‬ ‫ێ ده‌زانێ‌‌و باس له‌و‌ه‬ ‫داهێنه‌ران ‌هی‌ ن���و ‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ هه‌ر له‌كۆن���ه‌و‌ه مرۆڤه‌كان‬ ‫ی ئه‌وه‌بوون ك���ه‌ كام جل‌و‬ ‫بڕی���ارده‌ر ‌‬ ‫به‌رگه‌‪ ،‬بۆ كام جۆره‌ خه‌ڵك‌و گیانله‌به‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌زاره‌ها ساڵ ‌ه وا‬ ‫باوه‌ كه‌ كورتان بۆ كه‌ر بێت‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫كه‌س���ێك دێت‪ ،‬ده‌ڵێت نا با چاكه‌ت‌و‬ ‫ێ ئه‌م ‌ه‬ ‫بۆینباخ ب���ۆ كه‌ریش بێ���ت‪ ،‬ئ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازه‌‌و نوێیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه شایه‌ن ‌‬ ‫شتێك ‌‬ ‫ده‌ستخۆشییه‌"‪.‬‬

‫به‌دانانی په‌یکه‌ری که‌رێک له‌پارکی نالی ده‌رگایه‌کی نوێ له‌عومه‌ر کڵۆڵ کرایه‌وه‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬هۆگر که‌مال‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازیش ‌‬ ‫هونه‌ری‌ كرد‌و خوێندنه‌و‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵكی‌ به‌جێهێش���تووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یه‌وێت له‌فه‌لسه‌فه‌ ‌‬ ‫ی "ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نال ‌‬ ‫كه‌ر تێبگات‪ ،‬بابچێت شیعره‌كه‌ ‌‬ ‫بخوێنێت���ه‌وه‌ ك��� ‌ه ئێمه‌ به‌ش���ێك له‌و‬ ‫شیعره‌ی‌ نالی‌‪-‬مان له‌ژێر په‌یكه‌ره‌كه‌دا‬ ‫ی ناوبراو باس‬ ‫نوس���یوه‌"‪ .‬هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ هه‌رچه‌ند‌ه زیاتر‬ ‫ی داوایان‬ ‫له‌بیس���ت الیه‌ن‌و كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ك���ردووه‌ كه‌ سپۆنس���ه‌ری‌ ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫ی بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم رێگ ‌هی‌ نه‌داوه‌و‬ ‫هونه‌ریه‌ ‌‬ ‫ی كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ركی‌ خۆی‌ دروست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫میر‌ه گه‌لێك دڵخۆش��� ‌ه به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرینه‌ ‌‬ ‫ك���ردوو‌ه بووه‌ت��� ‌ه هه‌واڵ��� ‌‬ ‫ی جیهانی‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كان ‌‬ ‫ی ‪‌yahoo‬و ‪‌BBC‬و ‪‌CNN‬و چه‌ندین‬ ‫سایت ‌‬ ‫ده‌زگای‌ راگه‌یاندن���ی‌ تر‪ .‬میر‌ه ده‌ڵێت‬ ‫ێ‬ ‫"به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ له‌كورس���تاندا هه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌ڵ���ه‌‌و ناجۆر بۆ‬ ‫كه‌س خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ هونه‌ریه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئێستا په‌یكه‌ر ‌‬ ‫كه‌ره‌ گوێ‌ له‌ق‬ ‫ته‌واو بووه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌عه‌مره‌ گه‌ڕامه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌تۆپم‬ ‫ی‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫له‌پارك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ونێك ‌‬ ‫هاتنه‌د ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی باش چه‌له‌حان ‌‬ ‫"كار ‌‬ ‫ی عومه‌ر كڵۆڵ‬ ‫له‌مێژینه‌ ‌‬ ‫له‌ناو خه‌ڵكیدا دروست ده‌كات"‬ ‫ی‬ ‫دروستكه‌ر ‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌‪ ،‬زیره‌ك میر‌ه دروس���تكردنی‌ ئ���ه‌و په‌یك���ه‌ر‌ه بۆ شاری‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گروپی‌ كه‌رگه‌ل ‌‬ ‫ی كردوو‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ته‌واو خۆشحاڵ ‌ه به‌و‌هی‌ كارێك ‌‬ ‫كوردستان‌ی شوێنێكیان بۆ‬ ‫ی خه‌ڵكیی‌‪ ،‬چونك ‌ه (عوم���ه‌ر كڵۆڵ) هاتن���ه‌دی‌ خه‌ونێك‬ ‫بووه‌ته‌ جێی‌ باس��� ‌‬ ‫ی له‌مێژینه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی "كاری‌ باش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئوهه‌و‌كه‌ی ئ‌ههئ‌وه‌ووتچ‌ه‌الحانێی‌ه له‌ناوی‌ خه‌ڵك ‌ی "ده‌مێكب���وو داوام ده‌ك���رد په‌یكه‌رێك داناوم‪ ،‬له‌و ‌‬ ‫ی بۆ كه‌ر دروس���ت بكرێت‪ ،‬زیره‌ك‬ ‫ئاساییدا دروست بكات"‪ .‬خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫كاتێك ئهمیر‌م‌ه دایده‌نێم‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ بۆ ك���ردم"‪ .‬عومه‌ر‬ ‫جیاوازیش بۆ په‌یكه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌ كارێك ‌‬ ‫سروشتی‌ ده‌زانێ‌‌و ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫یچ‬ ‫كه‌ ناكرێت كۆمه‌ڵێك كه‌س ئاره‌زوو ‌‬ ‫كارێك بكه‌ن منیش بێم به‌و جۆره‌ كار‬ ‫ی جیاواز‌ه‬ ‫بكه‌م "دیار‌ه كاره‌كه‌‪ ،‬شتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازیش له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫بۆی���ه‌ بۆچون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���ت بووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‌ه په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫زیره‌ك میر‌ه بوایه‌‪ ،‬یان هه‌ر په‌یكه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ایی‌ تر بوایه‌‪ ،‬كه‌مترین گفتوگۆ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دروس���ت ده‌ب���وو‪ ،‬كارێكیش‬ ‫ی جدی‌ له‌س���ه‌ر دروست نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫گفتوگۆ ‌‬ ‫ێ رۆح‌و ساده‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫دیار‌ه كارێك ‌‬ ‫می���ر‌ه جه‌ختی‌ له‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫مه‌به‌س���ت له‌و كاره‌ی‌ سوكایه‌تی‌ نیی ‌ه‬ ‫به‌هی���چ رۆحله‌به‌رێ���ك‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‪ ،‬ئ���ه‌و ته‌نها كارێك ‌‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫خۆ ‌‬

‫قس���ان ‌هی‌ ده‌كرد له‌خۆئاماده‌كردندابوو‬ ‫ی عه‌مره‌) بكات‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌و‌هی‌ (س���ه‌فه‌ر ‌‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كراكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د زی���ره‌ك می���ر‌ه په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ی بۆ دروستكردووه‌ كه‌ ئه‌و له‌وێ‌ دایده‌نێم"‪.‬‬ ‫ی تر ‌‬ ‫كه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه به‌ستن ‌‬ ‫ئه‌و ره‌تیش��� ‌‬ ‫په‌یكه‌ر‌ه هی‌ كه‌رێكه‌ ك ‌ه له‌دوای‌ ئه‌نفال‬ ‫ی‬ ‫ی بۆینباخ بۆ په‌یكه‌ری‌ كه‌رێك سوكایه‌ت ‌‬ ‫ی گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م مه‌فره‌زه‌ ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه بۆینباخ‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه بۆ گه‌رمیان‪ ،‬ئ���ه‌و كه‌ر‌ه بێ���ت ب���ه‌و مرۆڤان���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌به‌س���تن‪ ،‬بۆی��� ‌ه ب��� ‌ه توڕه‌بوونه‌و‌ه‬ ‫ی مه‌فره‌زه‌كه‌ ‌‬ ‫ی بار یارمه‌ت ‌‬ ‫به‌هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی "بۆ كه‌ر چیه‌ت���ی‌‪ ،‬كه‌ر له‌هه‌موو‬ ‫ی وت��� ‌‬ ‫ێ له‌ق ‌‬ ‫داوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه نازناوی‌ (كه‌ره‌ گو ‌‬ ‫ی هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی باش��� ‌‬ ‫پارتیزانی‌ گه‌رمیان)ی‌ به‌سه‌ردا دابڕاوه‌‪ ،‬شۆڕش���ه‌كاندا ده‌ور ‌‬ ‫ی له‌گرانیه‌كه‌دا چه‌ندی���ن خێزانی‌ به‌خێو‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ ده‌ڵێت "ئێس���تا په‌یكه‌ر ‌‬ ‫كه‌ر‌ه گوێ‌ له‌ق ته‌واو بوو‪ .‬كه‌ له‌عه‌مر‌ه كردووه‌‪ ،‬له‌كۆندا باووپاپیرانمان سودیان‬ ‫ی لێ بینیوه‌‪ ،‬كه‌واته‌ نه‌ك بۆینباخ هه‌موو‬ ‫گه‌ڕامه‌و‌ه ئه‌گه‌ر نه‌تۆپم له‌پاركی‌ ئازاد ‌‬ ‫ی باشی‌ قابیله‌"‪.‬‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ شوێنێكیان بۆ داناوم‪ ،‬شتێك ‌‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪11‬‬

‫به‌سه‌دان ژن‌و كچی به‌جێماو ‌ی‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ێ‬ ‫پاش بێ ئومێدبوونیان له‌كابینه‌ ‌‬ ‫ی باشه‌‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬نه‌ك بۆینباخ‪ ،‬كه‌ر شایه‌نی‌ هه‌موو شتێك ‌‬ ‫ئه‌نفال هێشتا له‌چاوه‌ڕوانیدا ده‌ژین ژنان چاویان له‌پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ زانكۆكان‌و به‌رپرسی‌ ده‌سته‌كانه‌‬

‫كه‌ره‌كه‌ ‌ی زیره‌ك میر‌ه شار دێنێته‌ قس ‌ه‬

‫ ‬ ‫وێنه‌ی دایکێک له‌چاوه‌ڕوانی کوڕه‌ ئه‌نفالکراوه‌که‌یدا‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ی به‌رزه‌و‌ه‬ ‫"ده‌زگیرانه‌كه‌م به‌ده‌نگێك ‌‬ ‫ی ده‌كرد لێره‌و‌ه جیاده‌بینه‌وه‌‪،‬‬ ‫هاوار ‌‬ ‫ی ده‌بینینه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم نازانین یه‌كتر ‌‬ ‫ی زه‌ینه‌ب‬ ‫یان نا؟" ئه‌و‌ه قسه‌ ‌‬ ‫عه‌لی ته‌مه‌ن ‪ 44‬ساڵه‌ك ‌ه هه‌شت‬ ‫ی ره‌به‌ق له‌زینداندا بووه‌‌و‬ ‫مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێشتا له‌چاوه‌ڕوانی‌ هاتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌زگیرانه‌كه‌یدایه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كچ��� ‌ه س���ه‌ری‌ له‌چاوه‬ ‫‌ڕوانیدای ده‌زگیرانه‌كه‌م‬ ‫ی ئه‌نفالكردن ‌‬ ‫ی "دوا ‌‬ ‫س���پیكردوه‌‌و وت ‌‬ ‫ده‌زگی���ران‌و دوو ب���رای‌ دیك���ه‌م چۆن‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانین دڵ بده‌ینه‌وه‌ ژیان"‪ ،‬زه‌ینه‌ب به‌ده‌نگێك ‌‬ ‫ی كاره‌ساتی‌ ئه‬ ‫هێش���تا ماندوبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫‌نفال به‌رز هاوار ‌‬ ‫به‌ڕوخس���اریه‌وه‌ دیار بوو‪ ،‬بیری دێت‬ ‫ی "پێش���مه‌رگه‌بوونه‬ ‫ك��� ‌ه به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫بردو‌ونه‌و‌" ده‌كرد لێره‌و‌ه‬ ‫ی به‌ع���س پیاوه‌كانی���ان‬ ‫رژێم ‌‬ ‫نه‌یانگه‌ڕاندونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و‪ ،‬باسی‌ له‌ئه‌شكه‌نجه‌ی‌ ناو زیندان جیاده‌بینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كرد به‌چ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌ش���ك‬ ‫ی‬ ‫شوێنهه‌نج‌واره‌ ‌ی‌ی نازانین یه‌كتر ‌‬ ‫سه‌خت دراون‌و تائێستاش‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دان به‌جه‌س���ته‌یه‌وه‌ ماو‌ه‬ ‫ته‌نی���ا به‌تۆمه‌ت ‌ی ئه‌و‌هی‌ كه‌س���وكار ‌ی ده‌بینینه‌و‌ه یان نا‬

‫ی "كاتێ���ك‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه ب���ووه‌‌و وت��� ‌‬ ‫پرسیارمان له‌به‌عس���ه‌كان ده‌كرد كوا‬ ‫ده‌زگیران‌و برا‌و كه‌سوكارمان‪ ،‬یه‌كسه‌ر‬ ‫به‌ئه‌شكه‌نجه‌دان وه‌اڵمیان ده‌داینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌رو‬ ‫س���اڵ‬ ‫(‪)24‬‬ ‫ی (‪)182‬‬ ‫ل���ه‌(‪)1988/4/14‬دا نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار كه‌س له‌چه‌ندین شوێنی‌ جیاواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌رمیان پ���ڕ‌ه له‌گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫كوردستاندا كه‌وتن ‌ه به‌ر شااڵوی‌ ئه‌نفال‌و ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫ی نه‌هامه‌تییه‌كان���ی‌ ژن���ان‌و‬ ‫به‌سه‌دان كچی ده‌زگیران‌و دایكی‌ كۆرپ ‌ه حیكایه‌ت��� ‌‬ ‫ی ده‌زگیرانداری‌ ئه‌نفال‪.‬‬ ‫ی كچان ‌‬ ‫له‌باوه‌شگیراو به‌جێمان‪ ،‬هه‌ر شوێنێك ‌‬

‫ی‬ ‫ی چیرۆك ‌‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫زه‌ینه‌ب له‌كات ‌‬ ‫ی نه‌هه‌مه‌تیه‌كان���ی‌‪ ،‬فرمێس���ك‬ ‫ژیان��� ‌‬ ‫له‌نێ���و چاوانیدا قه‌تیس ماب���وو بۆی ‌ه‬ ‫ی قوڵه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌هه‌ناس��� ‌ه هه‌ڵكێش���ان ‌‬ ‫فرمێس���ك رێگ ‌هی‌ پێن���ه‌ده‌دا ده‌یوت‬ ‫"له‌زیندانه‌كانی‌ به‌عسدا‪ ،‬ده‌زگیرانه‌كان‬ ‫له‌خۆشه‌ویس���ته‌كانیان جیاكرانه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی به‌زه‌یی‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجاربوو مرۆڤمان بین ‌‬ ‫به‌مرۆڤه‌كاندا نه‌یه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و كچ ‌ه به‌جێماوه‌ی‌ ئه‌نفال باس���ی‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌كرد ك��� ‌ه چه‌ندین كچ���ی هاوڕێ ‌‬ ‫له‌چاوه‌ڕوان���ی خۆشه‌ویس���ته‌كانیاندا‬ ‫بوون‪ ،‬به‌اڵم به‌و ئاواته‌یان نه‌گه‌یشتن‌و‬ ‫چونه‌ ژێر گڵ "هاوڕێیه‌كم ساڵی رابردو‬ ‫ی كرد"‪.‬‬ ‫به‌و ئاواته‌وه‌ كۆچی دوای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌ین���ه‌ب‪ ،‬چیرۆكی‌ زۆرب ‌ه ‌‬ ‫چیرۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ژن‌و بێوه‌ژنه‌كان���ی‌ دیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫گه‌رمیانه‌‪ ،‬ئامین��� ‌ه بێوه‌ژنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪)43‬س���اڵی‌ دانیش���تووی‌ ناحی��� ‌ه ‌‬ ‫ی ت���ه‌واو‬ ‫رزگاریی���ه‌‌و ش���ه‌ش مانگ��� ‌‬ ‫ی (دبس) بووه‌‪،‬‬ ‫ی مه‌عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫له‌زیندان ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ده‌ر وایكردوو‌ه كه‌ چوار س���اڵ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بمێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌به‌ر كوڕ‌ه‬ ‫ئه‌نفالكردن ‌‬ ‫تاقانه‌ك���ه‌ی‌‌و وه‌فا بۆ هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫دڵی نه‌هاتوه‌ جارێكیتر بچێته‌و‌ه ژیان ‌‬ ‫ی شه‌ش‬ ‫هاوس���ه‌ریی‌‪ ،‬به‌اڵم ئامین ‌ه دوا ‌‬ ‫ی نێو (دبس)دا‬ ‫ی كوله‌مه‌رگ ‌‬ ‫مانگ له‌ژیان ‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌یدایه‌‪.‬‬ ‫هێشتا له‌چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ئ���ه‌و ئافره‌ت ‌ه ده‌یگێڕێت���ه‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی ئه‌وانیان له‌قادر كه‌ره‌مه‌و‌ه به‌ره‌و‬ ‫كات ‌ه ‌‬ ‫دبس بردووه‌‪ ،‬به‌سااڵچوانیان كردوه‌ت ‌ه‬ ‫هۆڵێك���ه‌وه‌و جیای���ان كردونه‌ت���ه‌وه‌‌و‬ ‫ی "له‌كات���ی‌ جیابوون���ه‌وه‌ی‌ كۆرپ ‌ه‬ ‫وت ‌‬ ‫له‌دایكه‌كانیان گریان‌و هاوار ده‌گه‌یشت ‌ه‬ ‫ی ئاسمان‪ ،‬ك ‌ه گه‌یشتن ‌ه‬ ‫حه‌وت ته‌به‌قه‌ ‌‬ ‫ی منداڵیان برد‌ه‬ ‫(دب���س) ئیتر ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫مه‌عه‌س���كه‌ره‌وه‌‌و دووب���ار‌ه تێكه‌ڵیان‬ ‫كرده‌وه‌ ك��� ‌ه زیاتر ل���ه‌(‪ )8000‬كه‌س‬ ‫بووین"‪.‬‬ ‫ی (‪ )24‬س���اڵ له‌ڕه‌زاله‌تی‌و‬ ‫به‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫ی تاڵ‪ ،‬ئامین ‌ه وه‌ك زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫ی ئه‌نفالك���راوان‪،‬‬ ‫دیك���ه‌ی‌ پاش���ماوه‌ ‌‬ ‫چاوه‌ڕوان��� ‌ه رۆژێك بێت كه‌ هاوس���ه‌ر‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كانیان بێن���ه‌وه‌‌و به‌ئاوات ‌‬ ‫چه‌ند ساڵه‌یان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی ‪ 24‬س���اڵ به‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی ‌ه تێپه‌ڕ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫ی كچی ده‌زگیراندار‌و‬ ‫ی ئه‌و برین ‌ه ال ‌‬ ‫زام ‌‬ ‫ی‬ ‫دایكی‌ كۆرپه‌ له‌باوه‌شگیراو‌و بێوه‌ژنان ‌‬ ‫به‌جێم���اوی‌ ئه‌نفال س���ارێژ نه‌بوو‌ه ك ‌ه‬ ‫تائێس���تاش زیاتر ل���ه‌(‪ )600‬بێوه‌ژن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جێماو ‌‬ ‫چه‌ندین كچی ده‌زگیراندار ‌‬ ‫ی گه‌رمی���ان هه‌ن‌و‬ ‫ئه‌نف���ال له‌س���نور ‌‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانیدان‪.‬‬ ‫ی بچێت��� ‌ه زیندان‬ ‫ئامینه‌ ب���ه‌ر له‌و‌ه ‌‬ ‫ی تاڵی زیندانیشدا‬ ‫ی بووه‌‌و له‌ژیان ‌‬ ‫كوڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫دوای‌ چه‌ن���د رۆژێك كچێك��� ‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆر به‌ڕه‌زاله‌ت‬ ‫ژی���اون‌و نان‌و ئ���او نه‌ب���وو‌ه بیخۆن‌و‬ ‫به‌هۆی پیسی ناو هۆڵی زیندانه‌كه‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌وه‌‪ ،‬كچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ده‌ستداو‌ه "له‌الیه‌ن پاسه‌وان ‌‬ ‫گیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیندانه‌كه‌وه‌ كچه‌كه‌م به‌مردووی ‌‬ ‫هۆڵ ‌‬ ‫ی سه‌گ ‌ه ره‌ش"‪.‬‬ ‫لێسه‌نراو بو به‌خۆراك ‌‬ ‫ی هاتنه‌وه‌یان‪ ،‬ته‌نیا ئامینه‌‌و‬ ‫بۆی ‌ه دوا ‌‬ ‫كوڕه‌ك ‌هی‌ رزگاریان بووه‌‌و كه‌س نه‌بوو‬ ‫ی ژیانیان بۆ دابینبكات "ده‌ڕۆشتم‬ ‫بژێو ‌‬ ‫ی‬ ‫گوڵه‌چنه‌م ده‌كرد له‌به‌رامبه‌ر پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بتوانم خۆراك بۆ كوڕه‌كه‌م‬ ‫كه‌م بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫دابی���ن بكه‌م‪ ،‬ب���ه‌و ره‌زاله‌ت���ه‌ی‌ پێم‬ ‫ی‬ ‫گه‌یاندووه‌‪ ،‬ئێستاش ژیانی هاوسه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكنه‌هێناوه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌یدایه‌"‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫حه‌مدی ‌ه عه‌لی ته‌مه‌ن (‪)50‬س���اڵیش‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جێماو ‌‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه بێوه‌ژنێك��� ‌‬ ‫ی رزگارییه‌‪،‬‬ ‫ی ناحی ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نفاله‌و دانیشتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش مانگ له‌مه‌عه‌س���كه‌ر ‌‬ ‫ی بووه‌‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫(دبس) زیندان ‌‬ ‫ی ئه‌نفال كه‌وتون‪،‬‬ ‫ی به‌ر شااڵو ‌‬ ‫دوو كوڕ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬خۆزگ��� ‌ه ده‌خ���وازێ ببوای ‌ه ب ‌ه‬ ‫ی سه‌گه‌كان"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌موو‬ ‫"خۆراك ‌‬ ‫ژیان ‌ه تاڵ‌و رۆژه‌ ره‌ش���انه‌یان نه‌بینیای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫"پ���اش ئه‌و نه‌هه‌مه‌تیان��� ‌ه ك ‌ه به‌رۆك ‌‬ ‫پێگرتوین‪ ،‬زۆر ئه‌س���ته‌مه‌ ماڵ‌و پیاو‌و‬ ‫من���داڵ له‌ده‌س���ت بده‌ی���ت‌و بتوانیت‬ ‫دووبار‌ه له‌ژیاندا به‌رده‌وام بیت"‪.‬‬ ‫حه‌مدیی��� ‌ه هه‌م���وو ش���ه‌وێك خه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ هاوس��� ‌هر‌و رۆڵه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌بینێت‌و وتی‌ "ئێم��� ‌ه قوربانی‌ رۆح‌و‬ ‫ی‬ ‫جه‌س���ته‌مان داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نف���ال حكومه‌ت ‌‬ ‫ی به‌خوێن ‌‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫پێكهێن���او‌ه تاوه‌كو ئێس���تاش به‌ده‌م‬ ‫داخوازی‌ ئێمه‌و‌ه نه‌هاتووه‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫ی ژنان له‌كوردستان‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫چاالكوانان ‌‬ ‫ی ته‌نها‬ ‫نیگه‌ران‌و بێ ئومێدن له‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژن له‌كابینه‌ی‌ نوێ ‌‬ ‫وه‌زیرێك ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا‌و ئێستا چاویان‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی زانكۆكان‌و ئه‌و‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫له‌پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سته‌ تایبه‌تانه‌ی سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وه‌زیران ‌ه تا به‌رپرسیاریه‌تیه‌كه‌یان‬ ‫به‌وان بسپێردرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مینداری گش���تی ئه‌نجومه‌نی بااڵی‬ ‫كاروباری خانمان‪ ،‬په‌خش���ان زه‌نگه‌ن ‌ه‬ ‫ی نه‌كردووه‌ ك ‌ه ته‌نها‬ ‫پێش���بینی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌زیرێك���ی‌ ژن له‌م كابینه‌یه‌دا هه‌بێت‌و‬ ‫پێیواب���ووه‌ ك���ه‌ ه���ه‌ردوو حیزبه‌كه‌‌و‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی به‌شداربوو ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫حیزبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌ژنێ���ك بۆ پۆس���تی‌ وه‌زیری ‌‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێت "كه‌می‬ ‫ی حكومه‌تی‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫رێژه‌ی ژن له‌كابینه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم كه‌لێنێكی گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پێیوای ‌ه ده‌كرێت ئ���ه‌و كه‌لێن ‌ه‬ ‫به‌ڕێگه‌یه‌كی دیكه‌ چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫ی ئه‌م كابین ‌ه نوێی ‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ پێكهێنان ‌‬ ‫هه‌ندێك پێگه‌‌و پۆس���ت به‌تاڵ ده‌بن‌و‬ ‫پێویس���ت ‌ه به‌ژنان پڕبكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫بواره‌ش���دا ئاماژ‌ه بۆ پۆست ‌‬ ‫ێ زانكۆ ده‌كات ك ‌ه كراونه‌ت ‌ه وه‌زیر‌و‬ ‫س‌‬ ‫ئێستا ئه‌و پۆس���تان ‌ه چۆڵن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند ده‌سته‌یه‌ك ك ‌ه سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیران���ن ده‌كرێ���ت به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وانیش بدرێت ب��� ‌ه ژنان "ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی لێهاتوومان هه‌ی ‌ه ده‌توانن‬ ‫به‌رچاو ژن ‌‬ ‫ئه‌و پۆستان ‌ه وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ی بۆ‬ ‫په‌خش���ان زه‌نگه‌ن��� ‌ه ئام���اژه‌ ‌‬ ‫وتاره‌ك��� ‌هی‌ رۆژی ده‌س���تبه‌كاربوونی‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌ت (نێچیرڤان بارزانی‌)‬ ‫ی له‌بره‌ودان به‌دیموكراسی‌‌و‬ ‫كرد ك ‌ه باس ‌‬ ‫ی ژن كرد له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫زیادكرنی‌ رۆڵ ‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌ر له‌ئێس���تاو‌ه با ده‌س���ت بكه‌ین‬ ‫ی ئه‌و به‌رنامه‌یه‌‌و ئه‌و‬ ‫ب ‌ه جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی زانكۆكان‌و‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫پۆست ‌ه به‌تااڵن ‌ه ‌‬ ‫ده‌سته‌كان‪ ،‬با به‌ژنان بسپێردرێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی ژن هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌ن���او‬ ‫عێ���راق كۆت���ا ‌‬ ‫ی كوردس���تاندا رێژه‌ی‌ ژن‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫‪‌%30‬و له‌عێراق ‪ ،%25‬ئێس���تا هه‌ندێك‬ ‫بیروڕا له‌كوردس���تاندا خه‌ریك ‌ه گه‌اڵڵ ‌ه‬

‫مه‌سه‌له‌ی ژن‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌عه‌قڵی‬ ‫سیاسی كوردیدا‬ ‫كه‌وتۆته‌ دواوه‬

‫ ‬ ‫کابین ‌ه له‌دوای کابین ‌ه پێکده‌هێنرێت به‌بێ ئه‌وه‌ی رێژه‌ی ژن هیچ گۆڕانکارییه‌کی پۆزه‌تیڤی به‌سه‌را بێت‬

‫فۆتۆ‪ :‬ماڵپه‌ری ‪Krg‬‬

‫خ���ۆی‌ دووبار‌ه كرده‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه من‬ ‫ئه‌م كابینه‌یه‌ش به‌س���ه‌ربه‌خۆ نازانم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر ته‌واوكه‌ری پێشخۆی بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت هه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫پێموای ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫گه‌ور‌ه ده‌كات ك ‌ه یه‌ك كورسی بۆ ژنان‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌ئه‌نجامی نه‌بوونی‬ ‫كارامه‌ی���ی‌و نه‌بوونی ژن���ی لێهاتووه‌و‌ه‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ی كابینه‌ی پێش���وش ك ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی خه‌ڵ���ك له‌كاره‌كانی رازیبوون‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ بۆ ئه‌و راستییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ پێیوایه‌ ئه‌گه‌ر رێژه‌ی‬ ‫كۆتا نه‌بوایه‌ له‌ده‌س���تور‌و پێش���تریش‬ ‫ی كاتیدا‪ ،‬ئه‌وا پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫له‌یاس���ا ‌‬ ‫ی بوونایه‌ به‌دانانی‬ ‫ئاس���ان نه‌بوو رازی ‌‬ ‫ی ئافره‌تان ك ‌ه ئێس���تا‬ ‫ئ���ه‌و رێژه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا هه‌یه‌و ده‌ڵێت "سیستمی‬ ‫كۆت���ا ئه‌وان���ی ناچار ك���ردووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫مادام ب ‌ه ئاره‌زوو به‌ دیدی دیموكراسی‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی رۆشن له‌گه‌ڵ به‌شداری ژن‬ ‫ناكرێت‪ ،‬پێویس���ته‌ بیر له‌وه‌ بكرێته‌و‌ه‬ ‫سیس���تمی كۆتا ببێت به‌سیس���تمێكی‬ ‫یاس���ایی‌و له‌پۆس���ته‌كانی حكومه‌ت‌و‬ ‫لیستی حیزبه‌كان‌و هه‌موو ئه‌و شوێنان ‌ه‬ ‫فه‌رز بكرێ���ت"‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه باس‬

‫ل���ه‌و‌ه ده‌كات له‌ئێس���تادا پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫ئاماده‌یه‌ سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كۆتا بكرێت ‌ه‬ ‫بڕیارێ���ك له‌پرۆژ‌ه یاس���ای ئه‌حزابداو‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ جێبه‌جێكردن‌و ده‌زگاكان ‌‬ ‫حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫چاالكوان���ی بواری ژنان‌و به‌رپرس���ی‬ ‫هه‌رێمی رێكخراوی ئاماری نێوده‌وڵه‌تی‪،‬‬ ‫به‌هار عه‌لی ئه‌و ژمار‌ه كه‌مه‌ی ئافره‌ت‬ ‫له‌حكومه‌تدا به‌ شتێكی نامۆ نابینێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌الی منه‌و‌ه ش���تێكی غه‌ریب‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه زۆر كه‌س چاوه‌ڕێیان‬ ‫ده‌كرد رێژه‌كه‌ له‌كابینه‌ی پێش���و زیاتر‬ ‫بێت‪ ،‬چونك ‌ه له‌كابینه‌ی پێنجدا سه‌رۆكی‬ ‫ئێستای حكومه‌ت گرنگییه‌كی تایبه‌تی‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ی ژن���ان دا‪ ،‬هه‌رئه‌م���ه‌ش‬ ‫وایكرد خه‌ڵكێكی زۆر پێش���بینی ئه‌و‌ه‬ ‫بكه‌ن كه‌ كابینه‌ی حه‌وت النیكه‌م ‪ 3‬تا‬ ‫‪ 4‬ژنی تێدا بیێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و چاالكوان ‌ه گرنگیدانی س���ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت به‌هه‌ندێك پرسی هه‌نوكه‌یی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای پێكهێنان���ی كابینه‌كه‌یدا‬ ‫ده‌كات���ه‌ به‌ڵگه‌ی قس���ه‌كانی‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌س���ه‌روبه‌ندی پێكهێنانی‌ كابینه‌كه‌دا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‪،‬‬ ‫به‌ش���داریپێكردنی‬

‫ئه‌بێ���ت ب���اس له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ كۆتا‬ ‫ئ���ه‌كات بۆ ده‌زگاكان���ی‌ راپه‌ڕاندنیش‪،‬‬ ‫ئه‌مین���داری گش���تی ئه‌نجومه‌نی بااڵی‬ ‫كاروب���اری خانمان پێیوای��� ‌ه ئه‌و كار‌ه‬ ‫ئیشی زیاتری ده‌وێت‌و ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك ‌ه یه‌كێك له‌پێشینه‌كانی كاری‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی بااڵی كاروب���اری خانمان‬ ‫ی ‪ 2012‬زیادكردنی‌ رۆڵی‌ ژن ‌ه‬ ‫بۆ س���اڵ ‌‬ ‫ی بڕیاردا‪ ،‬زه‌نگه‌ن ‌ه ئه‌و‌ه ئاشكرا‬ ‫له‌پێگه‌ ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند رێكخراوێكی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی ژماره‌ی���ه‌ك رێكخ���راوی‬ ‫تردا ده‌یانه‌وێ���ت كارێك بكه‌ن كه‌ ئه‌و‬ ‫كۆتایه‌ی بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌ه هه‌ڵبژێردراوه‌كان‬ ‫ی پێده‌كرێ���ت‪ ،‬بگوازنه‌و‌ه بۆ بواری‬ ‫كار ‌‬ ‫جێبه‌جێكردنیش‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مامۆستای زانكۆ‌و ئه‌ندامی‌ پێشوو ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬دكتۆر‌ه شوكری ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ره‌س���وڵ پێیوای��� ‌ه له‌ناو ك���وردا ژنی‬ ‫زۆر لێهات���و‌و كارام���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ملمالنێ حیزبییه‌ی ئه‌م���ڕۆ له‌ئارادای ‌ه‬ ‫ی پۆس���ته‌كان‌و‬ ‫بۆ ده‌ستنیش���انكردن ‌‬ ‫رازیكردنی حیزبه‌كان‪ ،‬بووه‌ت ‌ه هۆكارێك‬ ‫كه‌ ك���ه‌م ئاوڕ له‌ڕێ���ژه‌ی ژن بدرێته‌و‌ه‬ ‫ی وایه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌كابین��� ‌ه نوێكه‌دا‪ .‬ئ���ه‌و را ‌‬

‫رێكخراوه‌كان���ی كۆمه‌ڵگ���ه‌ی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫رێكخراو‌ه حیزبیه‌كانی بواری ئافره‌تان‌و‬ ‫ژنان تائێس���تا نه‌یانتوانیو‌ه ده‌سه‌اڵت‬ ‫رازی بك���ه‌ن ب���ه‌وه‌ی ك���ه‌ رێژه‌یه‌كی‬ ‫به‌رچ���او وه‌ك كۆتاك���ه‌ی په‌رله‌م���ان‬ ‫به‌سه‌ر حكومه‌تدا بسه‌پێنرێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ل���ه‌م رووه‌و‌ه ده‌س���ه‌اڵت‌و رێكخراو‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان كه‌مته‌رخه‌من"‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم ك ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫كابین���ه‌ ‌‬ ‫ی رابردوو له‌الی���ه‌ن نێچیرڤان‬ ‫هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 19‬وه‌زیر‬ ‫بارزانییه‌و‌ه راگه‌یه‌نرا‪ ،‬له‌كۆ ‌‬ ‫ی گرتووه‌‪،‬‬ ‫ی له‌خۆ ‌‬ ‫ته‌نه���ا وه‌زیرێكی‌ ژن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫ئه‌وی���ش مانه‌و‌هی‌ وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی (ئاس���ۆس نه‌جیب)ـ��� ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی خۆیدا‪.‬‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری لیستی گۆڕان‪ ،‬ئاشتی‬ ‫عه‌زی���ز ك ‌ه ئه‌ندامی لیژنه‌ی ژنانیش��� ‌ه‬ ‫ی "كابینه‌ی حكومه‌ت ك ‌ه كۆمه‌ڵێك‬ ‫وت ‌‬ ‫ی هه‌بوو له‌گه‌ڵیشیدا كۆمه‌ڵێك‬ ‫دروشم ‌‬ ‫ی‬ ‫گفت���ی به‌خه‌ڵ���ك داب���وو‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌بواری یه‌كسانی جێند‌هر‌و چاكسازی‪،‬‬ ‫ئه‌و كابینه‌ی ‌ه نه‌یتوانی ئ���ه‌و به‌ڵینان ‌ه‬ ‫به‌ج���ێ بگه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌ویش‬ ‫جارێك���ی دیك ‌ه هه‌م���ان هه‌ڵه‌ی پێش‬

‫كێش���ه‌كانی هه‌رێم‌و حكومه‌تی ناوه‌ند‪،‬‬ ‫ی‬ ‫گرێبه‌ست ‌ه نه‌وتیه‌كان‌و تاد‪ ..‬له‌پێشینه‌ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت بوو"‪.‬‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫تا چه‌ند بارودۆخ ئارام بێت‌و كێش���ه‌ی‬ ‫ناوه‌كی‌و ده‌ره‌كی كه‌متر بێت‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫دۆخه‌ك��� ‌ه ره‌خس���اوتر‌ه بۆ ب���ره‌ودان‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ی ژنان‪" ،‬چونكه‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ژن هه‌میش ‌ه له‌عه‌قڵی سیاسی كوردیدا‬ ‫كه‌وتۆته‌ دواوه‌"‪.‬‬ ‫ی ژنانیش‬ ‫ئه‌م چاالكوانه‌ رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫نابوێرێت ل���ه‌و كه‌مته‌رخه‌مییه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌ر له‌پێكهێنان���ی حكومه‌تیش له‌نێو‬ ‫رێكخراوه‌كانی ئافره‌تانیش���دا جۆرێك‬ ‫له‌كه‌مته‌رخه‌می ب���ه‌دی ده‌كرا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كۆده‌نگییه‌ك نه‌بوو تا بتوانرێت ببێت ‌ه‬ ‫لۆبی‌و گوش���ار دروس���ت بكات له‌سه‌ر‬ ‫حكومه‌ت تا رێژه‌ی ژن زیادبكرێت"‪.‬‬ ‫س���ۆزان فه‌قێ ره‌شید به‌رپرسی لقی‬ ‫هه‌ولێ���ری یه‌كێتی ژنان هاوڕای ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌هار عه‌لی چاالكوان‌و ده‌ڵێت "به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌و كابینه‌یه‌دا چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ نه‌ده‌كرا‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ رێژه‌ك���ه‌ كه‌مبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ژنی ش���یاو‌و لێهاتومان هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌كرا له‌و كابینه‌یه‌ پۆستیان پێبدرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئێس���تاش به‌كه‌موكوڕییه‌ك ‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئه‌و كابینه‌یه‌ی‌ ده‌زانم"‪.‬‬

‫چیرۆكی‌ ئه‌و ژنه‌ ئه‌نفالكراوه‌ ‌ی زۆرترین ناڕه‌حه‌تی‌ چه‌شتووه‌‬ ‫ئا‪ :‬سه‌روه‌ت عه‌بدوڵاڵ‬ ‫به‌دیع ‌ه ئه‌و ژن ‌ه هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫دوای تێپه‌ڕبوونی‌ زیاتر له‌بیست‌و دوو‬ ‫ی‬ ‫ساڵ به‌سه‌ر رۆژ‌و شه‌وه‌ تراژیدییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫گرتوخان ‌هی‌ (نوگره‌سه‌لمان)دا به‌وته‌ ‌‬ ‫ی شه‌وان ‌ه ك ‌ه سه‌ر ده‌خات ‌ه سه‌ر‬ ‫خۆ ‌‬ ‫پشتییه‌كه‌ی‌‪ ،‬وه‌ك فیلم‪ ،‬وێنه‌و ئازار‌و‬ ‫ناڕه‌حه‌تییه‌كان دێنه‌و‌ه بیری‌‌و تا خه‌و‬ ‫ده‌یباته‌و‌ه هه‌ر ده‌گری‪.‬‬ ‫ی ژیانی‌ ئه‌م ژن ‌ه س���ه‌رتاپا‬ ‫چیرۆك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌هامه‌ت���ی‌‌و ت���رس بووه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی‌ له‌‪1988‬ـه‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی كرا به‌س���ه‌ر قه‌زا ‌‬ ‫كاتێ���ك كیمیای ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا‪ ،‬ئه‌م ژنه‌‌و پێنج منداڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫(چوار كوڕ‌و كچێكن) به‌ته‌نها بۆماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )40‬رۆژ له‌ژێرزه‌مین���دا له‌(ناحی���ه‌ ‌‬ ‫ی نزیك هه‌ڵه‌بج���ه‌ گیریان‬ ‫س���یروان) ‌‬ ‫خ���واردووه‌‌و نه‌یانتوانیو‌ه بڕۆن بۆ هیچ‬ ‫ی‬ ‫ش���وێنێك‪ ،‬چونك ‌ه باوكیان له‌سه‌رباز ‌‬ ‫ب���ووه‌‌و وه‌ك به‌دیع��� ‌ه ده‌ڵێت "خه‌ڵك‬ ‫هه‌م���وی‌ چوون ب���ۆ ئێ���ران‌و ئێمه‌ش‬ ‫نه‌مانتوان���ی‌ بڕۆی���ن‪ ،‬ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ش���ه‌و‌و رۆژ من له‌ترس��� ‌‬ ‫ی خه‌وم نه‌بوو‪ ،‬ده‌ترس���ام بێن‌و‬ ‫عێراق ‌‬ ‫له‌ژێرزه‌مینه‌كه‌دا سه‌رمان ببڕن"‪.‬‬ ‫ی به‌ش���ه‌و‬ ‫دواتر به‌دیعه‌‌و منداڵه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌ورامانه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ س���نوره‌كان ‌‬ ‫ی ئێران‌و عێراقدا ده‌گه‌ن ‌ه‬ ‫به‌ناو تۆپباران ‌‬ ‫ی‬ ‫(ئ���ۆردوگای س���ه‌ریاس) له‌كۆم���ار ‌‬ ‫ێ مانگ‬ ‫ی س‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێران‌و بۆماوه‌ ‌‬ ‫به‌ده‌م گریانه‌و‌ه بۆ هاوس���ه‌ر‌و منداڵ ‌ه‬ ‫ی ده‌گری‌و كات به‌ڕێ ده‌كات‪،‬‬ ‫دابڕاوه‌كان ‌‬ ‫پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ رۆژێ���ك پێیانوتون ك ‌ه‬ ‫ی ده‌یه‌وێت ده‌توانێت بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫له‌م سه‌رده‌م ‌ه ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كوردیدا‬ ‫له‌مه‌حكه‌م ‌ه‬ ‫قورئانیان‬ ‫پێخواردین ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بڵێین زیندان ‌‬ ‫كراوین‬ ‫دایکێک به‌دیار وێنه‌ی کوڕه‌ ئه‌نفالکراوه‌که‌یه‌وه‌ ‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬ئه‌ویش س���ه‌ره‌تا نه‌یوێراو‌ه‬ ‫ی بووه‌‌و‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌ر خۆ ‌‬ ‫ترساویش��� ‌ه ك ‌ه درۆیان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‌و‬ ‫ێ بستێنن‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫ی ل‌‬ ‫منداڵه‌كانیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داوه‌‌و له‌ش���ه‌وێك ‌‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی ته‌وێڵه‌‪.‬‬ ‫دره‌نگدا گه‌یشتوه‌ت ‌ه ناحیه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و ش���ه‌و‌ه له‌ته‌وێڵ ‌ه‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌مێنن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ به‌یانییه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫هێناویاننه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ س���لێمانی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫راسته‌وخۆش بردویانن بۆ (ته‌وارییه‌كه‌ ‌‬ ‫س���لێمانی‌)‌و له‌و كاته‌دا خه‌ڵكه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی جیاكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫له‌یه‌كتر ‌‬ ‫ی هه‌فته‌یه‌ك له‌ته‌وارییه‌ك ‌ه بوون‪،‬‬ ‫بۆماو‌ه ‌‬

‫دواتر (پاسی‌ مونش���ه‌ئه‌)یان هێناوه‌‌و‬ ‫ده‌س���تیان كردوو‌ه به‌گواستنه‌وه‌یان‌و‬ ‫ی (نوگر‌ه س���ه‌لمان)‬ ‫به‌ره‌و گرتوخانه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێی���ان كردون‌و له‌وێش هه‌ر دوو ماڵ‬ ‫ێ‬ ‫پێكه‌و‌ه ب���وون‪ ،‬به‌دیع ‌ه ده‌ڵێت "له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌مانده‌وێرا هه‌موومان بخه‌وین له‌ترس ‌‬ ‫ی شته‌كانمان نه‌به‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بوای ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ماڵمان پێكه‌و‌ه بوو‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ژن��� ‌ه ‌‬ ‫به‌سه‌ر‌ه تا به‌یانی‌ یه‌كێكمان بخه‌وتایه‌‌و‬ ‫ی بگرتایه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێكمان حه‌ره‌سیات ‌‬ ‫ێ مانگ‌و پانز‌ه‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫ی تێپه‌ڕبوون ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ێ له‌گ���ه‌ڵ مه‌رگ‌و ترس‌و‬ ‫رۆژ له‌ملمالن ‌‬ ‫ی نوگر‌ه س���ه‌لماندا‪،‬‬ ‫ی زیندان ‌‬ ‫ئازاره‌كان ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬جه‌مال پێنجوێنی‬ ‫ی‬ ‫رژێمی‌ پێشوی‌ به‌عس لێبوردنی‌ گشت ‌‬ ‫بۆ سه‌رجه‌م كورده‌كان ده‌ركردو‌وه‌‌و به‌و‬ ‫ی رزگاریان‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ به‌دیعه‌‌و منداڵه‌كان ‌‬ ‫ی "ه���ه‌ر گوێمان له‌م هه‌واڵ ‌ه‬ ‫بووه‌‌و وت ‌‬ ‫ی گوێبده‌ین ‌ه ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫بوو به‌بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بزانین ئه‌م ‌ه س���جنه‌‌و حه‌ره‌س ‌‬ ‫هه‌موومان به‌ ساغ‌و نه‌خۆشه‌و‌ه رژاین ‌ه‬ ‫حه‌وشه‌كه‌وه‌‌و دواتر پزیشكی‌ میسرییان‬ ‫هێنا‌و چاره‌سه‌ریان كردین"‪.‬‬ ‫پاشان ده‌ركردنیان له‌(نوگر‌ه سه‌لمان)‬ ‫ی‬ ‫گواس���تراونه‌ته‌و‌ه بۆ نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫(سه‌ماوا)‌و له‌وێش دووبار‌ه خراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫ژێر چاودێری‌ پزیشكه‌وه‌‌و خواردنیشیان‬

‫پێ���دوان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش كۆتای���ی‬ ‫ی ئ���ه‌وان نه‌هێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌ناڕه‌حه‌تییه‌كان ‌‬ ‫ی ژیان الیان‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫به‌ڵك���و قۆناغێك ‌‬ ‫ده‌س���تیپێكردووه‌ ك ‌ه ئاواره‌بوون بوو‌ه‬ ‫له‌نیشتمانی‌ خۆیاندا!‬ ‫ی‬ ‫كاتێ���ك چونه‌ت���ه‌ نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ماوا‌و هه‌فته‌ی���ه‌ك ماونه‌ت���ه‌وه‌‌و‬ ‫دواتر بردویان���ن بۆ ناوچه‌ی‌ (تۆپزاوا)‬ ‫له‌وێش هۆڵێكیان ب���ۆ چۆڵكردون‌و بۆ‬ ‫ی دووبار‌ه هێناویاننه‌ته‌و‌ه‬ ‫شه‌وه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و له‌حه‌وشه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ ته‌واریه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دایانبه‌زان���دون‌و دواتری���ش ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی (باینجان)یان كردون‌و له‌و ‌‬ ‫ناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ دۆزیوه‌ته‌وه‌‌و گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه‬

‫بۆ شاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌دیعه‌ دوای‌ ئه‌و هه‌موو كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هات���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گله‌ی��� ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌رێم هه‌ی��� ‌ه ك ‌ه وه‌كو‬ ‫له‌حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی نه‌كردون‌و ده‌ڵێت‬ ‫پێویس���ت هاوكار ‌‬ ‫"داوام���ان لێده‌ك���ه‌ن بڕۆین���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫ی مردوه‌كان‬ ‫نوگره‌سه‌لمان‌و وه‌فاتنامه‌ ‌‬ ‫بهێنین‪ ،‬ئه‌وان هه‌ر حس���ابی‌ مرۆڤیان‬ ‫ی چوینه‌ت ‌ه‬ ‫بۆ نه‌ده‌كردین‪ ،‬له‌و رۆژه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ربونمان نه‌هاتن بۆ‬ ‫زیندان تا كات��� ‌‬ ‫یه‌كجاریش س���ه‌رژمێریمان بكه‌ن‪ ،‬ئیتر‬ ‫ێ‬ ‫ێ م���ردوه‌‌و ك ‌‬ ‫ئه‌وان چۆن���ن بزانن ك ‌‬ ‫ی له‌ك���وێ‌ وه‌فاتنامه‌مان بۆ‬ ‫ماوه‌‪ ،‬ده‌ ‌‬ ‫ده‌ربكه‌ن؟"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬تائێستا زیاتر له‌ملیۆنێك دینار ‌‬ ‫ی فه‌رمانگه‌كاندا سه‌رفكردوو‌ه‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت بۆی‌‌و وت ‌‬ ‫بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ سودێك ‌‬ ‫"ته‌نها هه‌وێمان بۆ ده‌ك ‌هن‌و تا ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫پێنج هه‌ویه‌م بۆ كراو‌ه ك ‌ه به‌حس���اب ‌‬ ‫ئه‌نفالك���راو بۆی���ان كردوی���ن‪ ،‬جارێك‬ ‫ی هه‌وێیان‬ ‫به‌رپرسێك هات وتی‌‪ :‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ بێن شتیان ده‌ده‌ینێ‌‪ ،‬ك ‌ه چووین‬ ‫ی ئه‌وكاته‌یان‬ ‫ش���ه‌ش ج���وت پێ�ڵ�او ‌‬ ‫پێداین‌و هه‌ویه‌كه‌ش���یان لێسه‌ندینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی دیكه‌یان بۆ‬ ‫دوات���ر چوین هه‌وێیه‌ك��� ‌‬ ‫دروس���تكردینه‌وه‌‪ ،‬به‌م جۆر‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ب���وو‪ ،‬ت���ا كۆت���ا جاری���ان بردینیان‬ ‫له‌مه‌حكه‌م���ه‌ قورئانیان پێخواردین ك ‌ه‬ ‫ی كراوین‪ ،‬قورئانیش���م خوارد‌و‬ ‫زیندان��� ‌‬ ‫هیچم نه‌بینی‌‪ ،‬ئه‌و مه‌له‌فه‌ش فه‌وتا"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی داخ���ه‌ ال ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگ���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌نفالكراوانه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه ئێس���تا پێیان‬ ‫ده‌ڵێن "ئێوه‌ له‌گه‌ڵ س���ه‌دامدا بوون‌و‬ ‫ئه‌وت���ان خۆشویس���تووه‌‪ ،‬ئ���ه‌ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫نیی ‌ه له‌كات���ی‌ عافواته‌كه‌دا یه‌كس���ه‌ر‬ ‫هاتونه‌ته‌و‌ه بۆ الی‌!!"‪.‬‬

‫ی ژوره‌ك ‌ه سیاسه‌ت‌و‬ ‫باسی‌ گه‌رم ‌‬ ‫ی حكومه‌ت بوو‪،‬‬ ‫ئاڵوگۆڕی‌ به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫تا یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌كانی‌‪ ،TV‬هه‌واڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر په‌یكه‌رێك ‌‬ ‫په‌رد‌ه الدان ‌‬ ‫(كه‌ر) باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬پۆشینی‌ چاكه‌ت‌و‬ ‫ی كه‌ره‌كه‌‪،‬‬ ‫ی بۆینباخ بۆ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫به‌ستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕی‌‪ ،‬حاجییه‌ك ‌‬ ‫ی ژووره‌ك ‌ه ‌‬ ‫وتووێژ ‌‬ ‫جامانه‌ به‌سه‌ر ده‌یوت "ئه‌وه‌ بێڕێزیی ‌ه‬ ‫به‌ئه‌فه‌ندیه‌كان"‪ ،‬گه‌نجێكیش‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵیدایه‌‌و وتی‌ "ئه‌و‌ه كارێكی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوار شه‌مم ‌ه ‌‬ ‫جیاوازه‌"‪ .‬شه‌و ‌‬ ‫ی شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬تا‬ ‫رابردوو له‌ماڵێك ‌‬ ‫ی شه‌و وتووێژ له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫دره‌نگان ‌‬ ‫گه‌رم بوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نالی‌‪‌ -‬‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردوو له‌پارك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬په‌رد‌ه له‌سه‌ر په‌یكه‌ر ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌رێ���ك الدرا كه‌ چاك���ه‌ت‌و بۆینباخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫پۆشیبوو‪ ،‬ئه‌مه‌ش لێكدانه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌نێ���وان هاوواڵتیاندا دروس���ت كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ب��� ‌ه بێڕێز ‌‬ ‫ێ له‌خه‌ڵكی ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ده‌زانن بۆ ئه‌وانه‌ی‌ ئ���ه‌و جۆر‌ه به‌رگ ‌ه‬ ‫ی تر له‌خه‌ڵكیی‌‪،‬‬ ‫ده‌پۆشن‪ ،‬به‌اڵم به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫په‌یكه‌ره‌كه‌ به‌كارێك ‌‬ ‫ی په‌یكه‌ره‌كه‌ش‬ ‫پێناس ‌ه ده‌كه‌ن‪ .‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫(زیره‌ك می���ره‌)‪ ،‬ب���ه‌و چه‌الحانێیه‌ ‌‬ ‫ی دروس���ت بوو‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر په‌یكه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫خۆش���حاڵه‌‪ ،‬چونك ‌ه پێی‌ وای��� ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ی سه‌ركه‌وتنی‌ كاره‌كه‌یه‌تی‌‪.‬‬ ‫نیشانه‌ ‌‬ ‫چاك ‌هت‌و بۆینباخ یان كورتان؟‬ ‫ی چاكه‌ته‌كه‌‪ ،‬كورتانێكیان‬ ‫"ده‌بوو له‌بات ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ كه‌ره‌كه‌ دروست بكردایه‌"‪ .‬گه‌نجێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 27‬ساڵ كاتێك له‌په‌یكه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌و ج���ۆر‌ه دووا‪ ،‬ئ���ه‌و گه‌نج ‌ه‬ ‫روان ‌‬ ‫شڤان قادر‌ه ك ‌ه پیشه‌ی‌ دوكانداره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌ له‌و بڕوایه‌دایه‌ دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یكه‌ر‌ه ل���ه‌ڕووی‌ هونه‌رییه‌وه‌ كارێك ‌‬ ‫ی وایه‌ ك ‌ه ئه‌و‬ ‫جوانه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆچونیش��� ‌‬ ‫كاره‌ پێش م���رۆڤ بێڕێزیی ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و جۆره‌ ئاژه‌ڵ���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌مه‌ وه‌ك���و ئه‌وه‌ وایه‌ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫مرۆڤێك دروست بكه‌یت‌و كورتانێكی‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ر بكه‌یت‪ ،‬وه‌كو چۆن ئه‌و‌ه كارێك ‌‬ ‫ی چاكه‌ت‌و‬ ‫ب���اش نیی���ه‌‪ ،‬له‌به‌ركردن��� ‌‬ ‫ی باش‬ ‫بۆینباخیش بۆ كه‌ره‌كه‌ ش���تێك ‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ بێڕێزیی ‌ه ب���ۆ مرۆڤ‌و بۆ‬ ‫ی تریش ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫كه‌ره‌كه‌ش"‪ ،‬گه‌نجێك ‌‬ ‫ی ناو ئه‌و پارك ‌ه دانیشتبوو‬ ‫كورسییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێی���ه‌‪ ،‬بۆچونێك ‌‬ ‫ك ‌ه په‌یكه‌ره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌و بڕوایه‌دای ‌ه‬ ‫ته‌واو پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و په‌یك���ه‌ر‌ه‬ ‫ك���ه‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫كارێكی‌ داهێنه‌ران ‌هی‌ نوێیه‌‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی له‌دروستكه‌ره‌كه‌ی‌ بكرێت‪،‬‬ ‫ده‌ستخۆش ‌‬ ‫ئ���ه‌و گه‌نجه‌ خالید ته‌ه���ای‌ ته‌مه‌ن ‪24‬‬ ‫ی‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌و په‌یكه‌ره‌ك ‌ه ب��� ‌ه كارێك ‌‬ ‫ێ ده‌زانێ‌‌و باس له‌و‌ه‬ ‫داهێنه‌ران ‌هی‌ ن���و ‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ هه‌ر له‌كۆن���ه‌و‌ه مرۆڤه‌كان‬ ‫ی ئه‌وه‌بوون ك���ه‌ كام جل‌و‬ ‫بڕی���ارده‌ر ‌‬ ‫به‌رگه‌‪ ،‬بۆ كام جۆره‌ خه‌ڵك‌و گیانله‌به‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌زاره‌ها ساڵ ‌ه وا‬ ‫باوه‌ كه‌ كورتان بۆ كه‌ر بێت‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫كه‌س���ێك دێت‪ ،‬ده‌ڵێت نا با چاكه‌ت‌و‬ ‫ێ ئه‌م ‌ه‬ ‫بۆینباخ ب���ۆ كه‌ریش بێ���ت‪ ،‬ئ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازه‌‌و نوێیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه شایه‌ن ‌‬ ‫شتێك ‌‬ ‫ده‌ستخۆشییه‌"‪.‬‬

‫به‌دانانی په‌یکه‌ری که‌رێک له‌پارکی نالی ده‌رگایه‌کی نوێ له‌عومه‌ر کڵۆڵ کرایه‌وه‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬هۆگر که‌مال‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازیش ‌‬ ‫هونه‌ری‌ كرد‌و خوێندنه‌و‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵكی‌ به‌جێهێش���تووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یه‌وێت له‌فه‌لسه‌فه‌ ‌‬ ‫ی "ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نال ‌‬ ‫كه‌ر تێبگات‪ ،‬بابچێت شیعره‌كه‌ ‌‬ ‫بخوێنێت���ه‌وه‌ ك��� ‌ه ئێمه‌ به‌ش���ێك له‌و‬ ‫شیعره‌ی‌ نالی‌‪-‬مان له‌ژێر په‌یكه‌ره‌كه‌دا‬ ‫ی ناوبراو باس‬ ‫نوس���یوه‌"‪ .‬هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ هه‌رچه‌ند‌ه زیاتر‬ ‫ی داوایان‬ ‫له‌بیس���ت الیه‌ن‌و كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ك���ردووه‌ كه‌ سپۆنس���ه‌ری‌ ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫ی بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم رێگ ‌هی‌ نه‌داوه‌و‬ ‫هونه‌ریه‌ ‌‬ ‫ی كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ركی‌ خۆی‌ دروست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫میر‌ه گه‌لێك دڵخۆش��� ‌ه به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرینه‌ ‌‬ ‫ك���ردوو‌ه بووه‌ت��� ‌ه هه‌واڵ��� ‌‬ ‫ی جیهانی‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كان ‌‬ ‫ی ‪‌yahoo‬و ‪‌BBC‬و ‪‌CNN‬و چه‌ندین‬ ‫سایت ‌‬ ‫ده‌زگای‌ راگه‌یاندن���ی‌ تر‪ .‬میر‌ه ده‌ڵێت‬ ‫ێ‬ ‫"به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ له‌كورس���تاندا هه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌ڵ���ه‌‌و ناجۆر بۆ‬ ‫كه‌س خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ هونه‌ریه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئێستا په‌یكه‌ر ‌‬ ‫كه‌ره‌ گوێ‌ له‌ق‬ ‫ته‌واو بووه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌عه‌مره‌ گه‌ڕامه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌تۆپم‬ ‫ی‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫له‌پارك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ونێك ‌‬ ‫هاتنه‌د ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی باش چه‌له‌حان ‌‬ ‫"كار ‌‬ ‫ی عومه‌ر كڵۆڵ‬ ‫له‌مێژینه‌ ‌‬ ‫له‌ناو خه‌ڵكیدا دروست ده‌كات"‬ ‫ی‬ ‫دروستكه‌ر ‌ی په‌یكه‌ره‌كه‌‪ ،‬زیره‌ك میر‌ه دروس���تكردنی‌ ئ���ه‌و په‌یك���ه‌ر‌ه بۆ شاری‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گروپی‌ كه‌رگه‌ل ‌‬ ‫ی كردوو‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ته‌واو خۆشحاڵ ‌ه به‌و‌هی‌ كارێك ‌‬ ‫كوردستان‌ی شوێنێكیان بۆ‬ ‫ی خه‌ڵكیی‌‪ ،‬چونك ‌ه (عوم���ه‌ر كڵۆڵ) هاتن���ه‌دی‌ خه‌ونێك‬ ‫بووه‌ته‌ جێی‌ باس��� ‌‬ ‫ی له‌مێژینه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی "كاری‌ باش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئوهه‌و‌كه‌ی ئ‌ههئ‌وه‌ووتچ‌ه‌الحانێی‌ه له‌ناوی‌ خه‌ڵك ‌ی "ده‌مێكب���وو داوام ده‌ك���رد په‌یكه‌رێك داناوم‪ ،‬له‌و ‌‬ ‫ی بۆ كه‌ر دروس���ت بكرێت‪ ،‬زیره‌ك‬ ‫ئاساییدا دروست بكات"‪ .‬خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫كاتێك ئهمیر‌م‌ه دایده‌نێم‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ بۆ ك���ردم"‪ .‬عومه‌ر‬ ‫جیاوازیش بۆ په‌یكه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌ كارێك ‌‬ ‫سروشتی‌ ده‌زانێ‌‌و ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫یچ‬ ‫كه‌ ناكرێت كۆمه‌ڵێك كه‌س ئاره‌زوو ‌‬ ‫كارێك بكه‌ن منیش بێم به‌و جۆره‌ كار‬ ‫ی جیاواز‌ه‬ ‫بكه‌م "دیار‌ه كاره‌كه‌‪ ،‬شتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاوازیش له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫بۆی���ه‌ بۆچون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���ت بووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‌ه په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫زیره‌ك میر‌ه بوایه‌‪ ،‬یان هه‌ر په‌یكه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ایی‌ تر بوایه‌‪ ،‬كه‌مترین گفتوگۆ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دروس���ت ده‌ب���وو‪ ،‬كارێكیش‬ ‫ی جدی‌ له‌س���ه‌ر دروست نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫گفتوگۆ ‌‬ ‫ێ رۆح‌و ساده‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫دیار‌ه كارێك ‌‬ ‫می���ر‌ه جه‌ختی‌ له‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫مه‌به‌س���ت له‌و كاره‌ی‌ سوكایه‌تی‌ نیی ‌ه‬ ‫به‌هی���چ رۆحله‌به‌رێ���ك‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‪ ،‬ئ���ه‌و ته‌نها كارێك ‌‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫خۆ ‌‬

‫قس���ان ‌هی‌ ده‌كرد له‌خۆئاماده‌كردندابوو‬ ‫ی عه‌مره‌) بكات‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌و‌هی‌ (س���ه‌فه‌ر ‌‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كراكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د زی���ره‌ك می���ر‌ه په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ی بۆ دروستكردووه‌ كه‌ ئه‌و له‌وێ‌ دایده‌نێم"‪.‬‬ ‫ی تر ‌‬ ‫كه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه به‌ستن ‌‬ ‫ئه‌و ره‌تیش��� ‌‬ ‫په‌یكه‌ر‌ه هی‌ كه‌رێكه‌ ك ‌ه له‌دوای‌ ئه‌نفال‬ ‫ی‬ ‫ی بۆینباخ بۆ په‌یكه‌ری‌ كه‌رێك سوكایه‌ت ‌‬ ‫ی گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م مه‌فره‌زه‌ ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه بۆینباخ‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه بۆ گه‌رمیان‪ ،‬ئ���ه‌و كه‌ر‌ه بێ���ت ب���ه‌و مرۆڤان���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌به‌س���تن‪ ،‬بۆی��� ‌ه ب��� ‌ه توڕه‌بوونه‌و‌ه‬ ‫ی مه‌فره‌زه‌كه‌ ‌‬ ‫ی بار یارمه‌ت ‌‬ ‫به‌هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی "بۆ كه‌ر چیه‌ت���ی‌‪ ،‬كه‌ر له‌هه‌موو‬ ‫ی وت��� ‌‬ ‫ێ له‌ق ‌‬ ‫داوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه نازناوی‌ (كه‌ره‌ گو ‌‬ ‫ی هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی باش��� ‌‬ ‫پارتیزانی‌ گه‌رمیان)ی‌ به‌سه‌ردا دابڕاوه‌‪ ،‬شۆڕش���ه‌كاندا ده‌ور ‌‬ ‫ی له‌گرانیه‌كه‌دا چه‌ندی���ن خێزانی‌ به‌خێو‬ ‫عومه‌ر كڵۆڵ ده‌ڵێت "ئێس���تا په‌یكه‌ر ‌‬ ‫كه‌ر‌ه گوێ‌ له‌ق ته‌واو بوو‪ .‬كه‌ له‌عه‌مر‌ه كردووه‌‪ ،‬له‌كۆندا باووپاپیرانمان سودیان‬ ‫ی لێ بینیوه‌‪ ،‬كه‌واته‌ نه‌ك بۆینباخ هه‌موو‬ ‫گه‌ڕامه‌و‌ه ئه‌گه‌ر نه‌تۆپم له‌پاركی‌ ئازاد ‌‬ ‫ی باشی‌ قابیله‌"‪.‬‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ شوێنێكیان بۆ داناوم‪ ،‬شتێك ‌‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫کورد‌و پرۆژە گەورەکان‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫‪١‬ـ‪٤‬‬ ‫لەس���ەروبەندی ئ���ەو دەنگەدەنگ���ە‬ ‫زۆرەی س���ەرۆکی هەرێ���م لەس���ەر‬ ‫مەس���ەلەی دامەزراندن���ی دەوڵەت���ی‬ ‫کوردی بەرپایدەکات‌و ئەو هەڕەش���انەی‬ ‫بەشێوەیەکی وەرزی‌و بێ هیچ ئەنجامێکی‬ ‫پۆزەتیڤ دەربارەی دامەزراندنی دەوڵەت‬ ‫دووبارەیان دەکاتەوە‪ ،‬دەکرێت له‌خۆمان‬ ‫بپرسین‪ :‬ئایا ئەم دەنگەدەنگ‌و هەڕەشانە‬ ‫ل���ه‌چ هەلومەرج‌و ژینگەیەک���ی ناوچەیی‪،‬‬ ‫واتە ئیقلیمی���دا‪ ،‬روودەدەن؟ ئەو پرۆژە‬ ‫سیاسییە گەورانە کامانەن کە له‌ناوچەکەدا‬ ‫هەن؟ ئایا ئەگەری دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫کوردی له‌باش���وردا بەشێکە لەو پرۆژانە‪،‬‬ ‫یان دەرەنجامێک���ە له‌دەرەنجامەکانی ئەو‬ ‫پرۆژە گەورانە؟‬ ‫چوار پرۆژەی گەورە‬ ‫ه���ەر چاودێرێکی راس���تەقینە لەناوچەی‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت رابمێنێ���ت‪ ،‬ئەو‬ ‫راستییەی بۆ دەردەکەوێت کە کۆمەڵێک‬ ‫پرۆژەی سیاس���ی گ���ەورە لەناوچەکەدا‬ ‫ئام���ادەن‌و هەریەکێکی���ش ل���ەو پرۆژانە‬ ‫بکەرێک���ی بەهێ���ز یان چەن���د بکەرێکی‬ ‫بەهێ���ز هەڵگریان���ە‪ .‬م���ن لێ���رەدا چوار‬ ‫پرۆژەی س���ەرەکی لەو پرۆژانە لەیەکتری‬ ‫جیادەکەمەوە‪ :‬پرۆژەی تورکی‪ ،‬پرۆژەی‬ ‫ئێران���ی‪ ،‬پ���رۆژەی س���عودی‌و خەلیجی‌و‬ ‫پرۆژەی ئەمریکی‌و ئیس���رائیلی‪ .‬دەکرێت‬ ‫پرۆژەی "بەهاری عەرەبی"ش بخەینەپاڵ‬ ‫ئەم پرۆژان���ە‪ ،‬بەاڵم لەبەرئەوەی پرۆژەی‬ ‫ئەم بەهارە تا ئێس���تا قواڵییە ئیقلیمی‌و‬ ‫لەهەندێک دۆخیش���دا تەنانەت شوناس���ە‬ ‫ناوەکییەکەش���یان رۆش���ن نییە‪ ،‬بۆیە بە‬ ‫پێویس���تمان نەزانی لێرەدا باسیبکەین‪.‬‬ ‫له‌نووس���ینی ئەم���ڕۆدا ب���اس له‌پرۆژەی‬ ‫تورکی دەکەم ب���ەو هیوایەی له‌داهاتوودا‬ ‫باس له‌سێ پرۆژەکەی تریش بکەم‪.‬‬ ‫پرۆژەی تورکی‬ ‫تورکیا دەوڵەتێکی گەورە‌و بەهێزە‌و تا دێت‬ ‫رۆڵێکی گەورەت���ر‌و فرەالیەنتر له‌ناوچەی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا دەگێڕێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫له‌سیاس���ەتی تورکیای دە ساڵی رابردوو‬ ‫رابمێنێت‪ ،‬گۆڕانێکی بەرچاو له‌پەیوەندی‬ ‫نێ���وان تورکی���ا‌و واڵتەکان���ی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس���تدا تێبینی���دەکات‪ .‬تورکیا لەم‬ ‫دەی���ەی دواییدا‪ ،‬بەپێچەوانەی س���ااڵنی‬ ‫هەشتا‌و نەوەدەوە‪ ،‬پەیوەندییەکانی لەگەڵ‬ ‫ئێران‌و عێ���راق‌و س���وریادا بەهێزکردوە‪،‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی چاالکت���ر‌و فراوانت���ر بە‬ ‫مەس���ەلەی فەلەس���تینەوە خەریک���ە‪،‬‬ ‫پەیوەندی بەهێزی لەگەڵ سعودیە‌و واڵتانی‬ ‫کەن���داودا هەیە‪ ،‬هەوڵ���ی نزیککردنەوەی‬ ‫واڵتە عەرەبییەکان‌و ئیسرائیل لەیەکتری‬ ‫ئەدات‌و سەرقاڵی دروستکردنی پەیوەندییە‬ ‫لەنێوان الیەنە ناکۆکەکانی ناو لوبنان‌و ئەو‬ ‫دەوڵەتانەی پەیوەندییەکی راستەوخۆیان‬ ‫بە کێش���ەکانی ن���او لوبنان���ەوە هەیە‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠٠٧‬یش���ەوە پەیوەندییەکانی‬ ‫هەم ب���ە هەرێمی کوردس���تانەوە گۆڕانی‬ ‫بەس���ەرداهاتووە‌و هەم مەس���ەلەی کورد‬ ‫لەناوخ���ۆی تورکیاش���دا له‌گۆڕاندای���ە‪.‬‬ ‫بەش���ی هەرەزۆری ئەم گۆڕانکارییانەش‬ ‫پەیوەندیی���ان بە بەدەسەاڵتگەیش���تنی‬ ‫"پارت���ی عەدال���ەت‌و پێش���کەوتن"ەوە‬ ‫هەی���ە کە لەس���اڵی ‪٢٠٠٢‬ەوە له‌تورکیادا‬ ‫دەسەاڵتی بەدەستە‪ .‬شارەزایانی تورکیا‬ ‫ئەم سیاسەتە نوێیەی حکومەتی تورکیا‬ ‫بەرامب���ەر بەناوچەکە بە س���ێ هۆکاری‬ ‫س���ەرەکییەوە گرێئ���ەدەن‪ .‬یەکەمی���ان‬ ‫گەڕان���ی تورکیایە بەدوای س���ەرچاوەی‬ ‫وزەدا ب���ۆ بەهێزکردن���ی ئابورییەک���ەی‌و‬ ‫بەردەوامیدان بە گەشە‌و پەرەسەندنی ئەو‬ ‫ئابورییە‪ .‬دووهەمیان هەوڵدانی تورکیایە‬ ‫بۆ پاراس���تنی ئاسایشی نەتەوەیی خۆی‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی کۆنترۆڵکردن���ی مەس���ەلەی‬ ‫کورد‌و پاراس���تنی تورکی���ا له‌دەرەنجامە‬ ‫چاوەڕواننەکراوەکانی گەش���ەکردنی ئەم‬ ‫مەسەلەیە‪ .‬سێهەمیش هەوڵدانی تورکیایە‬ ‫بۆ بوونی بە زلهێزێکی ناوچەیی‌و بەهێزێکی‬ ‫جیهان���ی بەهێ���ز‌و یەکێ���ک له‌گەمەکەرە‬ ‫گەورەکانی دونیا‪ )١(.‬ئەم س���ێ رەهەندە‬ ‫گرنگە بە قووڵی دەستنیشانی سیاسەتی‬ ‫تورکی���ا لەناوچەک���ەدا دەک���ەن‌و هێڵە‬ ‫گشتییەکانی پرۆژەی تورکیا بۆ ناوچەکە‬ ‫دەستنیشانئەکەن‪.‬‬ ‫لەهێزی رووتەوە‌و بۆ هێزی نەرم‬ ‫بەدرێژای���ی مێ���ژووی خ���ۆی پەیوەندی‬ ‫تورکیا ب���ە ناوچەک���ەوە پەیوەندییەکی‬ ‫ئاڵۆزب���ووە‪ ،‬ل���ەم پەیوەندییانەدا تورکیا‬ ‫ه���ەم پەنای بۆ "هێ���زی رووت" بردووە‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی ب���ە ئینگلی���زی پێیدەگوترێت‬ ‫"هارد پ���اوەر"‪ ،‬بۆ نموونە له‌مەس���ەلەی‬ ‫قوبرس‌و له‌هەڕەش���ەی سەربازی له‌سوریا‬

‫لەیەککاتدا‪ ،‬لەمەشدا تورکیا دەیەوێت خۆی‬ ‫وەک ئەس���تەمبوڵێکی گەورە نیشانبدات‪.‬‬ ‫وەکچۆن ئەس���تەنبوڵ پردێک���ە لەنێوان‬ ‫خۆرهەاڵت‌و خۆرئ���اوادا‪ ،‬تورکیا دەیەوێت‬ ‫ببێتە ئەستەمبوڵێکی گەورە لەناوچەکەدا‪،‬‬ ‫ئەمەش لەدیدی دەسەاڵتدارانی ئەمڕۆکەی‬ ‫تورکیادا مان���ای دوورکەوتنەوە له‌دۆگما‬ ‫ئایدیۆل���ۆژی‌و سیاس���ییە تەقلیدییەکانی‬ ‫تورکی���ای کەمالیزم‌و کران���ەوە بەڕووی‬ ‫بەشە جیاوازەکانی دونیادا‪)٥(.‬‬ ‫ب���ۆ پیادەکردن���ی ئەم پرۆژەی���ە تورکیا‬ ‫دەیەوێت نەک تەنها س���وود له‌ش���وێنی‬ ‫س���تراتیژی تورکیا وەک پردێک لەنێوان‬ ‫ئەوروپا‌و رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‌و ئاسیای‬ ‫دووردا وەربگرێت‪ ،‬بەڵکو دەیەوێت سوود‬ ‫له‌ڕابردووی عوسمانییانەی خۆی وەرگرێت‌و‬ ‫ئەو رابردووە وەک س���ەردەمی برایەتی‌و‬ ‫دۆس���تایەتی‌و هاوس���ێیەتی میللەتان���ی‬ ‫ناوچەک���ە لەژێ���ر س���ەرکردایەتی ئالی‬ ‫عوس���مانی تورکدا‪ ،‬نیشانبدات‪ .‬ئاشکرایە‬ ‫ئەم سیاس���ەتەی تورکیا بە مەبەس���تی‬ ‫بەهێزکردنی پێگ���ەی ناوچەیی تورکیایە‬ ‫له‌ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‌و لەڕاستیش���دا‬ ‫گەورەک���ردن‌و بەهێزکردن���ی تورکیایە بۆ‬ ‫ئاستی گەمەکەرێکی جیهانی بەهێز‪.‬‬

‫له‌ساڵی ‪‌١٩٩٨‬و ناچارکردنی ئەو واڵتە بۆ‬ ‫دەرکردنی عەبدواڵ ئۆچ ئاالنی س���ەرۆکی‬ ‫پارتی کرێکارانی کوردس���تان (پەکەکە)‪.‬‬ ‫یەکەم فش���اری تورکیا بۆس���ەر س���وریا‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٨٧‬دەس���تیپێکرد‪ ،‬ئ���ەودەم‬ ‫تورگوت ئوزالی سەرۆک وەزیرانی تورکیا‬ ‫هەوڵیدا لەڕێگای کەمکردنەوەی بەش���ی‬ ‫س���وریا له‌ئاوی دیجله‌و فورات فشاربخاتە‬ ‫س���ەر سوریا‌و رێ لەوە بگرێت سوریا رێ‬ ‫بە چاالک���ی پەکەکە له‌س���وریا‌و لوبناندا‬ ‫بدات‪ ،‬بەاڵم ئەم سیاسەتەی ئوزال سەری‬ ‫نەگرت‪ ،‬ئەوەبوو تورکیا دواجار لەس���اڵی‬ ‫‪١٩٩٨‬دا هێزێک���ی س���ەربازی گ���ەورەی‬ ‫هێنایە س���ەر س���نوورەکانی سوریا‌و ئەو‬ ‫واڵتەی ناچارکرد دەس���ت له‌یارمەتیدانی‬ ‫پەکەکە هەڵبگرێت‪ .‬س���وریا عەبدواڵ ئۆچ‬ ‫ئاالنی ناچارک���رد س���وریا بەجێهێڵێت‌و‬ ‫دواتر له‌ش���اری نایروبی پایتەختی کینیا‬ ‫له‌شوباتی ساڵی ‪١٩٩٩‬دا لەالیەن تورکیاوە‬ ‫بگیرێت‪)٢(.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا تورکی���ا وازی له‌بەکارهێنانی‬ ‫"هێ���زی رووت" هێن���اوە لەپەیوەندیدا بە‬ ‫دراوس���ێکانییەوە‌و ئ���ەو ش���ێوازە له‌هێز‬ ‫بەکاردەهێنێت کە له‌زانستە سیاسییەکاندا‬ ‫پێیدەگوترێ���ت "هێ���زی ن���ەرم"‪ ،‬ب���ە‬ ‫ئینگلیزیەکەی "سۆفت پاوەر"‪.‬‬ ‫س���ەردەمی حوکمڕان���ی پارت���ی‬ ‫عەدالەت‌و پێش���کەوتن ب���ە پلەی یەکەم‬ ‫س���ەردەمی بەکارهێنان���ی "هێزی نەرم"ە‬ ‫له‌پەیوەندییەکان���ی تورکیادا بەدەرەوەی‬ ‫خۆیەوە‪ .‬ئ���ەم هێزە نەرم���ەش بریتییە‬ ‫له‌هێزی بارزرگانی‌و پەیوەندی پارەوپول‪،‬‬ ‫باڵوکردن���ەوەی کولت���ور‪ ،‬بەکارهێنان���ی‬ ‫پەیوەندی دینی‌و ئەتنی‌و خس���تنەگەڕی‬ ‫پەیوەندی دیپلۆماس���ی لەباتی هەڕەشە‌و‬ ‫پەالم���اری س���ەربازی‪ .‬بەکارهێنانی ئەم‬ ‫س���تراتیژییەتە نوێیە لەسەر پرنسیپێکی‬ ‫سیاس���ی نوێ دام���ەزراوە ک���ە تورکیا‬ ‫ناوی ناوە‪" :‬پلەی س���فری کێشە لەگەڵ‬ ‫دراوس���ێکاندا"‪ )٣(.‬پیادەکردن���ی ئ���ەم‬ ‫سیاس���ەتە س���تراتیژیەتی س���ەرەکی‬ ‫وەدیهێنانی ئەو سێ مەبەستە سەرەکییەیە‬ ‫کە لەسەرەوە هێمامان پێکرد‪ ،‬مەبەستی‬ ‫گەیش���تن ب���ە وزە‪ ،‬پاراس���تنی تورکیا‬ ‫له‌دەرەنجامەکان���ی مەس���ەلەی ک���ورد‌و‬ ‫هەوڵی تورکیا بۆ بوونی بە گەمەکەرێکی‬ ‫ناوچەیی‌و جیهانی‪.‬‬

‫بازرگانی‌و بازاڕ‌و ئاسایش لەناوچەکەدا‬ ‫یەکێ���ک له‌دەرکەوت���ە س���ەرەکییەکانی‬ ‫سیاس���ەتی عوس���مانیزمی نوێ بریتییە‬ ‫له‌بەهێزکردن���ی پەیوەن���دی بازرگان���ی‬ ‫له‌ناوچەکەدا‌و هەوڵدان بۆ بەس���تنەوەی‬ ‫قووڵی ئاب���ووری دەوڵەتەکانی ناوچەکە‬ ‫بە ئاب���وری تورکیاوە‪ .‬ئاب���وری تورکیا‬ ‫له‌ناوەڕاستی هەشتاکانەوە بە پرۆسەیەکی‬ ‫بەرفراوانی بەلیبرالکردن���دا تێدەپەڕێت‌و‬ ‫لەمڕۆدا تورکیا پێویستی بە بازاڕی دەرەکی‬ ‫هەیە بۆ گەش���ەکردنی ئاب���وری‪ .‬ئابوری‬ ‫تورکیا هەندێکجار بە ئابوری "پڵنگەکانی‬ ‫ئەنادۆڵ" ناودەبرێت‪ .‬له‌دەساڵی رابردوودا‬ ‫گ���ەڕان بەدوای بازاڕی نوێدا یەکێک بووە‬ ‫له‌کۆڵەکە هەرە سەرەکییەکانی سیاسەتی‬ ‫تورکیا لەناوچەکەدا‪ .‬لەو ماوەیەدا تورکیا‬ ‫پەیوەندیی���ە ئابورییەکان���ی خۆی لەگەڵ‬ ‫زۆربەی کۆمەڵگاکانی ناوچەکەدا لەهەموو‬ ‫بوارە ئابورییەکاندا فراونکردووە‪ ،‬کۆمپانیا‬ ‫تورکیی���ەکان‪ ،‬بزنس���مانە تورک���ەکان‌و‬ ‫وەبەرهێنە تورکییەکان بوون بە بەشێکی‬ ‫گرنگی ئابووری ناوچەکە‪ .‬هاوکات تورکیا‬ ‫س���نوورەکانی خۆی زی���اد لەهەرکاتێک‬ ‫ب���ۆ گەش���تیاری ناوچەک���ە کردۆتەوە‌و‬ ‫خەڵکانێکی زۆر ل���ەم ناوچەیەدا دەتوانن‬ ‫بەب���ێ وەرگرتینی ڤیزا‪ ،‬یان بە وەرگرتنی‬ ‫ڤیزا بەش���ێوەیەکی ئاس���ان‪ ،‬س���ەردانی‬

‫تورکیا‌و عوسمانیزمی نوێ‬ ‫"عوسمانیزمی نوێ" ئەو ناوەیە کە زۆرجار‬ ‫له‌سیاس���ەتی ئەمڕۆکەی تورکیا دەنرێت‬ ‫ب���ۆ ئەنجامدانی ئەو س���ێ مەبەس���تەی‬ ‫باس���مانکرد‪ .‬لەدی���دی تورکەکان���دا‬ ‫"عوس���مانیزمی ن���وێ" ه���ەم رەهەندی‬ ‫ناوەکی‌و ه���ەم رەهەندەی دەرەکیش���ی‬ ‫هەیە‪ .‬رەهەندە ناوەکییەکەی لەناو تورکیا‬ ‫خۆیدا لەسەر دروستکردنی "رێککەوتنێکی‬ ‫نەتەوەیی" نوێ کاردەکات‪ ،‬رێککەوتنێک‬ ‫تیای���دا تورکیا خ���ۆی وەک دەوڵەتێکی‬ ‫فرەکولتوری‌و فرەنەتەوە‪ ،‬بەاڵم یەکگرتوو‪،‬‬ ‫ببینێت‌و وێنابکات‪ .‬هاوکات وەک هێزێکی‬ ‫گەورە‌و بەهێز له‌ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستیشدا‬ ‫دەرکەوێت‌و ببینرێت‪ )٤(.‬عوس���مانیزمی‬ ‫نوێ س���ێ رەهەن���دی س���ەرەکی هەیە‪.‬‬ ‫یەک���ەم‪ :‬ئاش���تبوونەوەی تورکیا لەگەڵ‬ ‫رابردووی ئیس�ل�امی‌و عوسمانی تورکیادا‬ ‫چ لەناوخ���ۆی تورکی���ادا‌و چ له‌پەیوەندی‬ ‫تورکیادا بەدونی���ای دەرەوەوە‪ ،‬بەمەش‬ ‫پێشنیارکردنی ش���ێوازێکی هێمن‌و نەرم‬ ‫له‌عەلمانیەت‪ ،‬ناکۆک بەو شێوە توندڕەوەی‬ ‫کە تورکیای کەمالیزم هەڵگریبو‪ .‬هاوکات‬ ‫هەوڵدان بۆس���ەرلەنوێ پیادەکردنەوەی‬ ‫کاریگەری لەس���ەر ئەو بەش���انەی دونیا‬ ‫کە پێشتر بەش���ێکبوون له‌ئیمپراتۆریەتی‬ ‫عوس���مانی‪ .‬ئەمەش مانای دوورکەوتنەوە‬ ‫لەو پێداگرتنە پەڕگیرەی کەمالیزم لەسەر‬ ‫تورکبوون دایدەگ���رت‌و کرانەوە بەڕووی‬ ‫فرەشوناس���ی‌و فرەکولتوریدا‪ .‬رەهەندی‬ ‫دووهەمی عوسمانیزمی نوێ باوەڕبوونە بە‬ ‫خۆ‌و گەورەکردنی ئەو هەستەیە کە تورکیا‬ ‫واڵتێکی گەورە‌و گرنگە لەناوچەکەدا‪ ،‬لەم‬ ‫رووەوە عوسمانیزمی نوێ خەونی ئەوەی‬ ‫هەیە تورکی���ا وەک زلهێزێکی ناوچەیی‌و‬ ‫نێودەوڵەتی وێنابکرێت‌و واشینیشانبدات‬ ‫تورکی���ا دەتوانێ���ت رۆڵی ئ���ەم زلهێزە‬ ‫ناوچەی���ی‌و نێودەوڵەتیی���ە لەئاس���تی‬ ‫دیپلۆماسی‌و کولتوری‌و ئابوری‌و سیاسیدا‬ ‫ببینێت‪ .‬رەهەندی سێهەمی ئەم سیاسەتە‬ ‫تازەی���ە باوەش���کردنی تورکیایە هەم بە‬ ‫خۆرئاوادا‌و ه���ەم بەدونیای ئیس�ل�امیدا‬

‫تورکیا بکەن‪.‬‬ ‫ئامادەگ���ی ئابورییان���ەی تورکی���ا تەنها‬ ‫دراوس���ێ هاوس���نوورەکانی نەگرتۆتەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو له‌باکوری ئەفریقادا تونس‌و لیبیا‌و‬ ‫لەناوچەکەش���دا واڵتانی کەنداوی عەرەبی‬ ‫بەشێکی گرنگی ئەو بازاڕانەن کە تورکیا‬ ‫بە خەستی تیایاندا ئامادەیە‪ .‬بۆ نموونە‪،‬‬ ‫لەناوچەی کەنداوی عەرەبیدا‪ ،‬تورکیا هەم‬ ‫بڕی ئاڵوگۆڕی بازرگانی بەڕادەیەکی زۆر‬ ‫گەش���ەیکردووە‪ ،‬هەم بڕی وەبەرهێنانی‬ ‫راستەوخۆش لەو واڵتانەدا‪ .‬بڕی بازرگانی‬ ‫تورکیا له‌س���اڵی ‪١٩٩٨‬دا لەگەڵ واڵتانی‬ ‫کەنداودا تەنه���ا ‪ ١.٦‬ملیارد دۆالر بووە‪،‬‬ ‫بەاڵم ل���ه‪٢٠٠٩‬دا بەرزبۆت���ەوە بۆ ‪١٧.٥‬‬ ‫ملی���ار دۆالر‪ .‬ب���ە دی���وی ئەودیویش���دا‬ ‫واڵتان���ی کەنداو گەش���ەیان ب���ە توانای‬ ‫وەبەرهێنان���ی خۆی���ان له‌تورکیادا داوە‌و‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠٠٦‬دا ئ���ەم واڵتانە بڕی ‪١.٧‬‬ ‫ملیار دۆالریان له‌تورکیادا خس���تۆتەگەڕ‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی له‌کەرت���ی کش���توکاڵدا‪ ،‬بۆ‬ ‫بەهێزکردن���ی توان���ا س���تراتیژیەکانی‬ ‫تورکیا لەب���واری بەرهەمهێنانی خۆراکدا‪.‬‬ ‫ئەمە جگ���ە له‌وەبەرهێنانی س���ەرمایەی‬ ‫کوێتی له‌مەجال���ی کۆمپانیای تەلەفۆن‌و‬ ‫بواری خانوبەرەدا لەن���او تورکیا خۆیدا‪.‬‬ ‫پەیوەن���دی نێ���وان تورکی���ا‌و واڵتان���ی‬ ‫کەنداو بەڕادەیەک گەشەیکردووە تورکیا‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠٠٨‬دا "بەیاننامەی هاریکاری‌و‬ ‫پێکەوەکارک���ردن"ی لەگ���ەڵ واڵتەکانی‬ ‫کەنداودا ئیمزاکردوە‌و لەم رێگەیەش���ەوە‬ ‫تورکیا بووە بەیەکەمین واڵتێکی دەرەوەی‬ ‫کەنداو خۆی کە ناونیش���انی "ش���ەریکی‬ ‫س���تراتیژی" له‌کەنداودا پێبەخش���راوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئ���ەم رێککەوتننامەی���ە واڵتانی‬ ‫کەن���داو‌و تورکیا له‌ئاڵوگ���ۆڕ‌و گفتوگۆی‬ ‫بەردەوامدادەبن لەس���ەر ئاستی وەزیری‬ ‫دەرەوەی ئەو واڵتانە‪)٦(.‬‬ ‫ئ���ەم سیاس���ەتە نوێیە تورکی���ای لەوە‬ ‫دەرک���ردووە تەنها ش���ەریکێکی ئابوری‬ ‫س���ەرەکیبێت له‌ناوچەی کەنداودا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کردوش���یەتی بە ش���ەریکێکی سیاس���ی‬ ‫ستراتیژی گرنگی واڵتەکانی کەنداو‪ .‬ئەم‬

‫راستە تورکیا پرۆژە ئەتۆمییەکەی‬ ‫ئێران وەک هەڕەشەیەکی گەورە‬ ‫وێنادەکات‪ ،‬بەاڵم تورکیا کارێکی‬ ‫نەکردووە ئێران بکاتە دوژمنی خۆی‬

‫ئەمریکاش نایەوێت‬ ‫عێراق ببێتە ئێرانێکی‬ ‫تر لەناوچەکەداو‬ ‫لەم وێنە گشتییەدا‬ ‫پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستانیش بەشێکە‬ ‫لەم ستراتیژە‌و بەتوندی‬ ‫گرێدراوە بەسیاسەتی‬ ‫تورکیاوە له‌عێراقدا‬ ‫شەراکەتە سیاسییە تەنها هۆکاری ئابووری‬ ‫لەپشتەوە نییە‪ ،‬بەڵکو کۆمەڵێک هۆکاری‬ ‫"ئاسایشی ناوچەیی"ش���ی لەپشتەوەیە‪.‬‬ ‫سەردانی پادشای سعودیە له‌ساڵی ‪٢٠٠٦‬دا‬ ‫بۆ تورکیا‪ ،‬یەکەمین س���ەردانی پادشای‬ ‫ئ���ەو واڵتەیە ب���ۆ تورکی���ا بەدرێژایی ‪٤٠‬‬ ‫س���اڵ‌و دووبارەکردنەوەی هەمان سەردان‬ ‫له‌ساڵی ‪٢٠٠٧‬دا رەهەندە ئاسایشییەکانی‬ ‫ئەم پەیوەندیانەمان ب���ۆ رووندەکاتەوە‪.‬‬ ‫ش���ارەزایەکی بواری سیاس���ەتی تورکی‌و‬ ‫سعودی دەڵێت‪ ،‬مەبەست له‌و ‌سەردانانە‬ ‫مس���ۆگەرکردنی هاری���کاری‌و یارمەت���ی‬ ‫تورکیای���ە بۆ "تەوەرەی دەوڵەته‌ س���ونە‬ ‫مەزهەب���ەکان لەناوچەک���ەدا بەرامبەر بە‬ ‫ئێ���ران"‪ )٦(.‬واڵتانی کەنداو بەگش���تی‌و‬ ‫شانش���ینی س���عودییە بەتایبەتی تورکیا‬ ‫وەک هێزێکی گ���ەورە دەبینن کە توانای‬ ‫ئەوەی هەیە لەبەرامبەر دەسەاڵتی ئێران‬ ‫لەناوچەکەدا ئامادەبێت‌و هاوس���ەنگییەک‬ ‫دروس���تبکات له‌ملمالنێ���ی تائیفی نێوان‬ ‫دەسەاڵتی شیعە‌و سونە لەناوچەکەدا‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەم پەیوەندیی���ە تایبەتەی نێوان‬ ‫تورکیا‌و واڵتانی کەنداو تورکیای نەکردۆتە‬ ‫دوژمنی ئێران‪ .‬راستە ملمالنێیەکی گەورە‬ ‫لەنێ���وان ئێران‌و تورکی���ادا لەناوچەکەدا‬ ‫لەس���ەر نفوزی سیاس���ی هەیە‪ ،‬راس���تە‬ ‫تورکی���ا پ���رۆژە ئەتۆمییەک���ەی ئێ���ران‬ ‫وەک هەڕەش���ەیەکی گەورە وێنادەکات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم تورکیا کارێکی نەک���ردووە ئێران‬ ‫بکاتە دوژمنی خۆی‪ .‬ئێران تا ئێس���تاش‬ ‫‪ ٢٠‬له‌س���ەدی پێداویس���تی تورکی���ا بۆ‬ ‫گازی سروش���تی دابیندەکات‪ .‬لەسااڵنی‬ ‫داهاتووشدا پێداویستیی تورکیا بە وزەی‬ ‫گاز بۆ گەشەدان بە ئابورییە بەهێزەکەی‬ ‫زیاددەکات‌و ئەمەش وادەکات پێداویستی‬ ‫تورکیا بە ئێ���ران زیادبکات‌و کەمنەکات‪.‬‬ ‫ئەم���ە جگە ل���ەوەی ه���ەم تورکیا‌و هەم‬ ‫ئێران پێویس���تیان بەهاریکاری یەکترییە‬ ‫ب���ۆ بەرەنگاربوونەوەی مەترس���ییەکانی‬ ‫مەس���ەلەی ک���ورد ل���ەو دوو واڵت���ەدا‪.‬‬ ‫هاوکات هەم تورکیا‌و هەم واڵتانی کەنداو‬ ‫له‌گەورەبوونی دەسەاڵت‌و تواناکانی ئێران‬ ‫له‌س���وریا‌و لوبنان‌و بەتایبەتی له‌عێراقی‬ ‫دوای پاشەکش���ەی هێزەکان���ی ئەمریکا‬ ‫دەترسن‪)٧(.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گش���تی گ���ەڕان بەدوای‬ ‫ب���ازاڕی نوێدا بەش���ێکە له‌هەوڵی تورکیا‬ ‫ب���ۆ دۆزین���ەوەی ش���وێنی جی���اواز‌و‬ ‫خۆڕزگارکردن لەوەی کە تەنها پش���ت بە‬ ‫بازاڕی ئەوروپا ببەس���تێت‪ ،‬ئەگەرچی تا‬ ‫ئێس���تا بازاڕی ئەوروپا هێشتا گەورەترین‬ ‫بازاڕە کە تورکی���ا هەناردەکانی خۆی بۆ‬ ‫رەوانەدەکات‪.)٨(.‬‬ ‫کولتور وەک هێزێکی نەرم‬ ‫تا ناوەڕاستی س���ااڵنی هەشتا بەهێزترین‬ ‫دەوڵەت ل���ەڕووی کاریگەری کولتورییەوە‬ ‫لەسەر کۆمەڵگاکانی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫میس���ر بوو‪ ،‬میسر س���ەرچاوەی گۆرانی‌و‬ ‫مۆس���یقا‌و فیلم‌و کتێب‌و نووس���ین بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم له‌پازدە ساڵی رابردوودا‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لەپاڵ سیاس���ەتی "عوسمانیزمی نوێ"دا‪،‬‬ ‫رۆڵ���ی کولت���وری تورکی���ا لەناوچەکەدا‬ ‫گەش���ەیەکی گەورە‌و بەرچاوی بەخۆیەوە‬ ‫بینیوە‪ .‬س���ینەمای تورکی‪ ،‬مۆس���یقای‬ ‫تورکی‌و بەتایبەت���ی تەلەفیزۆنی تورکی‪،‬‬ ‫سینەما‌و مۆسیقاو تەلەفیزۆنی بااڵدەستە‬ ‫لەناوچەک���ەدا‪ .‬ئەم���ەش سیاس���ەتێکی‬ ‫بەئ���اگا‌و ئاراس���تەکراوی تورکیای���ە‌و‬ ‫بەش���ێکە له‌س���تراتیژیەتی بەهێزکردنی‬ ‫کاریگەرییەکان���ی تورکی���ا لەناوچەکەدا‪.‬‬ ‫لەماوەی دەسەاڵی رابردوودا‪ ،‬بۆ نموونە‪،‬‬ ‫النیکەم چل زنجیرەی تەلەفیزۆنی درێژی‬ ‫تورکی له‌جیهانی عەرەبیدا باڵوکراوەتەوە‪.‬‬ ‫زنجی���رەی تەلەفیزۆن���ی "ن���ور" النیکەم‬ ‫لەالی���ەن ‪ ٢١‬ملی���ۆن تەماش���اکەرەوە‬ ‫له‌جیهان���ی عەرەبیدا بینراوە‪ )٩(.‬زۆر هۆ‬ ‫هەیە وادەکات ئەم زنجیرە تەلەفیزیۆنانە‬ ‫ئ���ەو هەم���وو تەماش���اکەرەی هەبێ���ت‪،‬‬ ‫یەکێ���ک لەوانە ئ���ەو رۆڵە پێش���کەوت‌و‬ ‫بڕە ئازادییەی���ە کە ئافرەت‌و گەنجان لەم‬ ‫زنجیرانەدا دەیگێڕن‪ ،‬بەبەراورد بە واڵتانی‬

‫تری ناوچەکە‪.‬‬ ‫له‌وتارێک���ی گرنگی���دا بیریاری س���وری‬ ‫(س���ادق جەالل ئەلعەزم) باس له‌گرنگی‬ ‫ئەزموونی ئەمڕۆکەی تورکیا بۆ سەرجەمی‬ ‫ناوچەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‌و دونیای‬ ‫ئیس�ل�امی دەکات‪ ،‬گرنگی ئەم ئەزموونە‬ ‫دەبەستێتەوە بە دروستبوونی کولتورێکی‬ ‫سیاسی نوێ‌و جۆرێکی تر له‌هەڵسوکەوت‌و‬ ‫پراکتیکی سیاس���ی له‌تورکیادا‪ .‬س���ادق‬ ‫ئەلع���ەزم باس لەوە دەکات چۆن هێزێکی‬ ‫ئیسالمی بەش���ێوەیەکی دیموکراسییانە‪،‬‬ ‫لەڕێ���گای س���ندوقەکانی دەنگدان���ەوە‪،‬‬ ‫بەهێمنی‌و بێخوێنڕش���تن‪ ،‬بێ وێرانکردنی‬ ‫سیستمە سیاسییەکە (وەک له‌جەزائیردا‬ ‫رووی���دا)‌و بێس���ەپاندنی دی���ن‌و دینداری‬ ‫بەسەر هەموواندا‪ ،‬حوکمڕانی گرتەدەست‪.‬‬ ‫چۆن ئەم سیستمە قۆناغی دیکتاتۆریەت‌و‬ ‫پاوانکردنی دەس���ەاڵت‌و بەسەربازیکردنی‬ ‫دەس���ەاڵتی تێپەڕان���دوە‌و گەش���ەی بە‬ ‫پرۆژەی کۆمەڵگای مەدەنی داوە‌و لەڕێی‬ ‫ئابورییەوە لیبرال‌و کەمگەندەڵ‌و لەڕووی‬ ‫سیاسییش���ەوە کراوە‪ .‬ئەلعەزم ئەزموونی‬ ‫ئەمڕۆکەی گۆڕانکاری سیاسی له‌تورکیادا‪،‬‬ ‫بە ئەزموونی گواس���تنەوەی واڵتانی وەک‬ ‫ئیس���پانیا‌و یۆنان‌و پورت���وگال‌و ئیرلەندا‬ ‫ب���ەراورد دەکات‪ ،‬واڵتانێ���ک کە توانییان‬ ‫پش���تبکەنە رابووردی فاش���ی‌و سەربازی‬ ‫خۆی���ان‌و بگوازن���ەوە ب���ۆ دامەزراندنی‬ ‫سیس���تمێکی دیموکراس���ی پێشکەوتوو‪.‬‬ ‫(‪ )١٠‬لەمڕووەوە ئەزموونی سیاسی تورکی‬ ‫هێما بۆجۆرێکی نوێی کولتور‌و پراکتیکی‬ ‫سیاسیش دەکات‪.‬‬ ‫تورکیا‌و عێراق‬ ‫لەئاس���تی ئابوریدا تورکی���ا عێراق وەک‬ ‫دەروازەیەکی گرنگ دەبینێت بۆ پەلکێشان‬ ‫بۆ بازاڕە گەورەکانی ناوچەی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست‪ .‬عێراق خۆشی بازاڕێکی گەورەیە‬ ‫بۆ تورکیا‪ ٢٤ .‬له‌س���ەدی هاوردەی عێراق‬ ‫له‌تورکیاوە دێت‪ ،‬جگە لەمە ‪ ٢٦‬له‌سەدی‬ ‫هەناردەی تورکیا بۆ رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫بە خاکی عێراقدا تێدەپەڕێت‪ )١١(.‬عێراق‬ ‫ه���اوکات س���ەرچاوەیەکی گرنگی وزەیە‬ ‫بۆ ئابوری تورکیا‪ .‬لەئاس���تی سیاس���ی‌و‬ ‫ئەمنیش���دا عێراق یەکێکە لەو گەمەکەرە‬ ‫ناوچەییانەی کە له‌چۆنیەتی مامەڵەکردنی‬ ‫مەس���ەلەی ک���ورد‌و له‌س���نووردارکردنی‬ ‫خ���ەون‌و تەماحەکان���ی کوردس���تاندا‪،‬‬ ‫دەتوانێت هاوڕا‌و هاری���کاری تورکیابێت‪.‬‬ ‫هیچ ش���تێک ب���ەڕادەی س���ەردانەکەی‬ ‫ئەردۆگان بۆ بەغدا لەمانگی ئازاری ساڵی‬ ‫‪٢٠١١‬دا دەربڕی گۆڕانی سیاسەتی تورکیا‬ ‫نییە بەرامبەر بە عێراق‪ .‬لەو س���ەفەرەدا‬ ‫ئ���ەردۆگان یەک���ەم س���ەرۆک دەوڵەتی‬ ‫بیانیبوو بوو س���ەردانی پەرلەمانی عێراق‬ ‫بکات‪ ،‬یەکەمین س���ەرۆکی س���ونی بوو‬ ‫سەردانی شوێنە پیرۆزەکانی شیعە بکات‪،‬‬ ‫یەکەمین س���ەرۆک وەزیرانی تورکیا بوو‬ ‫س���ەردانی هەولێ���ری پایتەختی هەرێمی‬ ‫کوردس���تان بکات‪ .‬هەموو ئەمانەش وەک‬ ‫نووسەرێک دەڵێت "پەیامێک بوو تورکیا‬ ‫ناردی بۆ ئەوەی نیشانیبدات کە له‌خەمی‬ ‫یەکپارچەیی عێراقدایە‌و هاوپەیمانە لەگەڵ‬ ‫هەموو پێکهاتەکانی عێراقدا"‪)١٢(.‬‬ ‫جگە لەو هۆکارانەی س���ەرەوە‪ ،‬ش���تێکی‬ ‫دیکە کە وادەکات تورکیا گرنگی بە عێراق‬ ‫بدات بریتییە لەهەوڵدان بۆ کەمکردنەوەی‬ ‫کاریگەریی‌و تواناکان���ی ئێران له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫بەم مەبەستە تورکیا لەهەموو ئەو هێزانە‬ ‫نزیکدەکەوێتەوە کە دژایەتی سیاس���ەتی‬ ‫ئێرانی له‌عێراقدا دەکەن‪ ،‬یان ناکۆکن بە‬ ‫حیساباتی سیاس���ەتی ئێران لەعێراقدا‪.‬‬ ‫نزیکبوونەوەی تورکیا له‌لیستەکەی ئەیاد‬ ‫عەالوی‌و له‌سیاسییە سونییەکان بەگشتی‬ ‫بەش���ێکە لەپیادەکردنی ئەم س���تراتیژە‪،‬‬ ‫تورکیا له‌س���اڵی ‪ ٢٠٠٥‬هانی س���ونەکانی‬ ‫دا بەشداربن له‌هەڵبژاردنەکاندا‌و بایکۆتی‬ ‫نەک���ەن‪ .‬ه���اوکات هاریکاریکردنی پارتی‬ ‫دیموکرات���ی کوردس���تانیش بەهەم���ان‬ ‫مەبەستە‪ .‬لەئاستی ناوچەییشدا تورکیا‌و‬ ‫واڵتانی کەنداو‌و سعودیە بەیەکەوە له‌یەک‬ ‫هاوکێشەی سوونیدا کۆبوونەتەوە بۆڕێگرتن‬ ‫له‌فراوانبوونی دەسەاڵتی ناوچەیی ئێران‪.‬‬ ‫لەسەرێکی دیکەشەوە هەموو ئەم دەوڵەتە‬ ‫س���ونیانە بەس���تراونه‌تەوە بە سیاسەتی‬ ‫ئەمری���کاوە له‌عێراق���دا‪ ،‬ئەمریکاش وەک‬ ‫ئەو هێزە سونییانە نایەوێت عێراق ببێتە‬ ‫ئێرانێک���ی ت���ر لەناوچەکەدا‪ .‬ل���ەم وێنە‬ ‫گشتییەدا پارتی دیموکراتی کوردستانیش‬ ‫بەشێکە لەم ستراتیژە‌و بەتوندی گرێدراوە‬ ‫بەسیاسەتی تورکیاوە له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫تورکیا‌و کوردی باکور‬ ‫ک���ورد له‌تورکیادا له‌دۆخێکی س���ەخت‌و‬ ‫له‌بێمافییەک���ی گ���ەورە‌و ترس���ناکدا‬ ‫دەژی‪ ،‬زیندانەکان���ی تورکی���ا پ���ڕن‬ ‫له‌من���اڵ‌و گەنج���ان‌و ئافرەتان���ی کورد‪،‬‬ ‫رۆژنامەنووسان‌و پەرلەمانتاران دەگیرێن‌و‬ ‫پەالمارئەدرێ���ن‪ ،‬هێرش���ی س���ەربازی‬ ‫بۆس���ەر ناوچە جیاوازەکانی ئەو بەشەی‬ ‫کوردستانیش هەمەالیەن‌و رۆژانەییە‪ .‬بەڵم‬ ‫هاوکات خەڵکی ئەو بەش���ەی کوردستان‬ ‫له‌ڕاپەڕینێکی رۆژانەی بێبڕانەوەدان‪ ،‬لەزۆر‬

‫بیروڕا‬

‫رووەوە دۆخ���ی ئەمڕۆکەی کوردس���تانی‬ ‫باکور له‌دۆخی راپەڕینی فەلەستینییەکانی‬ ‫س���ااڵنی ن���ەوەد‌و دووه���ەزار دەچێ���ت‪.‬‬ ‫له‌س���ەرکوتکردنی ئەم دۆخەشدا تورکیا‬ ‫سڵ له‌پەنابردن بۆ هێزی رووت ناکاتەوە‌و‬ ‫س���ڵ ل���ەوەش ناکات���ەوە س���نوورەکان‬ ‫ببەزێنێت‌و له‌کوردس���تانی باشوریش���دا‬ ‫ناوچە کوردنش���ینەکان بۆمباران بکات‌و‬ ‫دانیشتوانەکانیان ئاوارەبکات‪ .‬بە کورتی‬ ‫له‌ئاستێک له‌ئاستەکاندا دەوڵەتی تورکی‬ ‫لەش���ەڕێکی دەس���تەویەخەی رۆژانەدایە‬ ‫لەگەڵ خەڵکی کوردستان‪ .‬ئەوەی شوێنی‬ ‫گومان نییە ئەوەیە کە س���ەرەڕای ئەوەی‬ ‫له‌دە ساڵی رابردوودا‪ ،‬کە پارتی عەدالەت‌و‬ ‫پێش���کەوتن لەسەر دەس���ەاڵتە‌و عەبدواڵ‬ ‫ئۆچ ئاالنی س���ەرۆکی پارت���ی کرێکارانی‬ ‫کوردس���تان له‌زینداندایە‪ ،‬ناسیۆنالیزمی‬ ‫ک���وردی ل���ەو بەش���ەی کوردس���تاندا‌و‬ ‫لەدەرەوەی کوردستاندا لەناو کۆچبەرانی‬ ‫ئ���ەو بەش���ەی کوردس���تاندا بەهێزبووە‪،‬‬ ‫الوازنەبووە‪ )١٣(.‬ئەمڕۆ وزەیەکی سیاسی‬ ‫گەورە‌و گرنگ لەو بەش���ەی کوردستاندا‬ ‫ئامادەیە‌و کاردەکات‪.‬‬ ‫خاڵێ���ک ک���ە ئەمڕۆ ن���ە دەوڵ���ەت‌و نە‬ ‫کۆمەڵگای تورکی ناتوانن نکوڵی لێبکەن‬ ‫مەس���ەلەی بوونی ناسیۆنالیزمی کوردی‌و‬ ‫بوونی "مەس���ەلەی ک���ورد"ە له‌تورکیادا‬ ‫بەیەکێک له‌کێش���ە س���ەرەکییەکانی ئەو‬ ‫واڵتە‌و بەیەکێک لەو تەح���ەدا گەورانەی‬ ‫ئەو واڵتە رووبەڕووی بۆتەوە‪ .‬نووس���ەری‬ ‫ئیس���رائیلی (ئۆف���را بینگیۆ)‪ ،‬ش���ارەزا‬ ‫لەبواری عێراق‌و ک���ورد‌و تورکیادا‪ ،‬باس‬ ‫لەوەدەکات تەنانەت تا ساڵی ‪ ١٩٩٦‬تورکیا‬ ‫نکوڵی له‌بوونی شتێک بەناوی مەسەلەی‬ ‫کورد له‌تورکیادا دەک���رد‪ ،‬تا ئەوکاتەش‬ ‫کەس���ێکی وەک نەجمەدی���ن ئەربەکانی‬ ‫سەرۆک وەزیران دەیگوت تورکیا کێشەی‬ ‫کوردی نییە‪ ،‬بەڵکو کێش���ەی تێرۆریزمی‬ ‫هەی���ە(‪ ،)١٤‬ب���ەاڵم ئ���ەوەی ئەمڕۆ بە‬ ‫رێبوراییش رێیبکەوێتە تورکیاوە‪ ،‬دەزانێت‬ ‫کێش���ەی کورد گەورەترین کێش���ەی ئەو‬ ‫واڵتەیە‪ ،‬تا ئەو رادەی���ەی عەبدواڵ گولی‬ ‫س���ەرۆکی تورکیا چەند ساڵێک لەمەوبەر‬ ‫دانی بەوەدا نا کە له‌ڕۆژی دروس���تبوونی‬ ‫دەوڵەت���ی تورکییەوە‪ ،‬مەس���ەلەی کورد‬ ‫گەورەترین کێشەی تورکیا بووە‪)١٥(.‬‬

‫عێراق یەکێکە لەو‬ ‫گەمەکەرە ناوچەییانەی‬ ‫کە له‌چۆنیەتی‬ ‫مامەڵەکردنی مەسەلەی‬ ‫کورد‌و له‌سنووردارکردنی‬ ‫خەون‌و تەماحەکانی‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬دەتوانێت‬ ‫هاوڕا‌و هاریکاری‬ ‫تورکیابێت‬

‫هاوکات لەس���ەردەمی تورگوت ئوزالەوە‬ ‫له‌سەرەتای س���ااڵنی نەوەدەوە گۆڕانێک‬ ‫له‌سیاس���ەتی تورکیدا بەرامبەر بە کورد‬ ‫بەدیدەکرێ���ت‪ ،‬ئەم گۆڕانە لەس���ەردەمی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی پارت���ی عەدال���ەت‌و‬ ‫پێش���کەوتندا زیاتر دەبینرێ���ت‪ .‬یەکێک‬ ‫له‌دیارترین ئاماژەکانی ئەو گۆڕانە ئەوەیە‬ ‫ئەردۆگان ن���ەک تەنها ئین���کاری بوونی‬ ‫کێش���ەی کورد له‌تورکیادا ناکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌سەفەرێکیدا بۆ دیاربەکر له‌ساڵی ‪٢٠٠٥‬دا‬ ‫وت���ی تورکیا دەبێت دان ب���ە هەڵەکانی‬ ‫رابردوویدا بنێت‌و ئەو راستییە ببینێت کە‬ ‫"کێشەی کورد کێشەی هەموو کەسێکە‪.‬‬ ‫کێشەی منیشە"‪ .‬له‌ساڵی ‪ ٢٠٠٨‬تا ‪٢٠١٠‬‬ ‫دەسەاڵتدارانی تورکیا باسیان له‌"کرانەوە‬ ‫بەڕووی ک���وردا" ک���رد‪ .‬ل���ەم ماوەیەدا‬ ‫هەندێ���ک گۆڕانکاری بچ���ووک روویاندا‪،‬‬ ‫بەاڵم ه���اوکات ئەردۆگان ل���ەدوای ‪٢٠١٠‬‬ ‫خۆی زیاتر‌و زیاتر له‌چارەسەری کێشەی‬ ‫ک���ورد له‌تورکی���ادا ئەدزێت���ەوە‌و تا ئەو‬ ‫رادەیەی لەو پێش���نیارانەدا کە له‌ئازاری‬ ‫ساڵی ‪٢٠١٠‬دا ناردی بۆ پەرلەمانی تورکیا‬ ‫بۆ داڕشتنەوە‌و دەسکاریکردنی دەستوری‬ ‫تورکیا کە نکوڵی له‌بوونی کورد دەکات‪،‬‬ ‫ئەردۆگان هیچی لەس���ەر ک���ورد نەووت‪.‬‬ ‫له‌پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنەکانی س���اڵی‬ ‫‪٢٠١١‬شدا ئەردۆگان هەڵوێستێکی توندی‬ ‫بەرامبەر بە کورد نیشاندا‪ )١٦(.‬بەکورتی‬ ‫تورکیا تا ئێس���تا نەیتوانیوە مەس���ەلەی‬ ‫ک���ورد لەو واڵتەدا بەش���ێوەیەکی قابیلی‬ ‫قبووڵک���ردن چارەس���ەربکات‪ ،‬جگە له‌بە‬ ‫دوژمنکردن���ی پەکەکە‪ ،‬له‌س���اڵی ‪١٩٩٠‬‬ ‫ت���ا س���اڵی ‪ ٢٠١٠‬تورکیا پێن���ج پارتی‬ ‫سیاسی تری یاساغکردوە کە له‌پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردنەکان���ی پەرلەمان���ی تورکی���ادا‬ ‫بەشدارییان کردووە‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/4/17‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ی ئێرانییدا‬ ‫چاره‌نووسی‌ كورد له‌نێوان به‌هاری‌ عه‌ره‌بیی‌‌و پایز ‌‬

‫ئه‌مجاره‌ش دوانه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌‬ ‫هاوژین عومه‌ر‬

‫ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌مڕۆ له‌واقیع ‌ی سیاس���یی‌ عێراق‌و‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌و ده‌ری���ا لیخنه‌ ‌ی‬ ‫عێراقدا س���ه‌رئاو كه‌وتووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ملمالن ‌ێ‬ ‫تونده‌ی���ه‌ ك���ه‌ ماوه‌یه‌ك���ه‌ ره‌نگڕێژی���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌ی نێوان هه‌رێ���م‌و ناوه‌ند‪،‬‬ ‫راستتر بڵێین مالیكی‌‌و بارزانیی‌‪ ،‬كردووه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترس���ی ‌ی ملمالنه‌ ‌ی ئه‌مج���ار‌ه له‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫رۆژ ل���ه‌دوای‌ رۆژ لێدوانه‌كان ئاڕاس���ته‌ ‌ی‬ ‫توندتر وه‌رده‌گرن‪ ،‬هه‌ردووال كار له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان��� ‌ی یه‌كتر ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫مه‌ترس���یدارتر‪ ،‬ناوبه‌ن���او هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌ربازییش ده‌كه‌ن‪ .‬هاوكات ئه‌وه‌ش��� ‌ی‬ ‫مای���ه‌ ‌ی سه‌رس���امییه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ه���ه‌ردووال (مالیك���ی‌‌و بارزان���ی‌) به‌ ناو ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ كورد‌و عه‌ره‌به‌وه‌ قس��� ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ن ‌ه له‌ناوه‌ند یه‌كڕای ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌دای‌ مالیك��� ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ن���ه‌ له‌هه‌رێمیش‬ ‫كۆده‌نگی ‌ی له‌پشت قس���ه‌‌و سیاسه‌ته‌كان ‌ی‬ ‫بارزانیی���ه‌و‌ه ده‌بینرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌و‌ه ته‌نه���ا‬ ‫ك���ورده‌كان نین كه‌ س���ه‌رنجیان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌دا‌و كاره‌كانی‌ مالیك ‌ی هه‌ی���ه‌‪ .‬هه‌رچ ‌ی‬ ‫تایبه‌ت ب ‌ه هه‌رێمیش���ه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌و ره‌خنه‌‌و‬ ‫سه‌رنجانه‌ ‌ی هه‌موان له‌سه‌ر ئه‌دای‌ مالیك ‌ی‬ ‫هه‌یان���ه‌‪ ،‬وانابینرێت هێزه‌ سیاس���ییه‌كان ‌ی‬ ‫ت���ر‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌تیش یه‌كێتیی‌ نیش���تمانیی‌‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬هاوسۆز‌و پشتیوانی‌ بارزان ‌ی بن‬ ‫له‌هه‌ڵگیرساندن ‌ی ئه‌م شه‌ڕه‌ سیاسییانه‌دا‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ده‌س���تپێكردن ‌ی به‌هار ‌ی عه‌ره‌بیی‌‌و‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ شۆڕش���ه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ ناڕه‌زایی‌ جه‌ماوه‌ری ‌ی له‌سوریا‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری‌ رووخان���ی‌ ئ���ه‌و رژێم���ه‌ له‌هه‌ر‬ ‫ساتێكدا‪ ،‬كه‌ به‌وه‌ قه‌اڵیه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌ی ئێران‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا هه‌ره‌س ده‌هێنێت‪ ،‬جارێك ‌ی تر‬ ‫میحوه‌ر ‌ی عه‌ره‌بیی‌‪-‬سوننیی‌‪ -‬توركیی‌‪ ،‬روو‬ ‫له‌به‌هێزبوون ده‌كاته‌وه‌‪ .‬له‌دوا ‌ی ئه‌م گۆڕان ‌ه‬ ‫گه‌ورانه‌‪ ،‬واقیعی‌ سیاس���یی‌ نوێش دروست‬ ‫بوون‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش قه‌ی���ران‌و ملمالنێكان ‌ی‬ ‫له‌عێراقدا توندتر كرده‌وه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌ عێراق‬ ‫هه‌رده‌م گۆڕه‌پان ‌ی رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ ‌ی ئه‌و‬ ‫دوو میحوه‌ره‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ر له‌چه‌ن���د مانگێ���ك‌و له‌س���ه‌ر زار ‌ی‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ بااڵ ‌ی ئێرانییه‌وه‌‪ ،‬رۆژنامه‌ ‌ی‬ ‫(شه‌قولئه‌وسه‌ت) باڵوی‌ كرده‌وه‌ له‌ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫كه‌وتنی‌ رژێمه‌كه‌ ‌ی ئه‌سه‌ددا‪ ،‬ئێران واڵت ‌ی‬

‫عێ���راق ده‌كات��� ‌ه ئه‌لته‌رناتیڤی‌ س���وریا‪.‬‬ ‫راس���تی ‌ی ئه‌م سیاس���ه‌ت ‌ه نوێیه‌ی‌ ئێران‪،‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ به‌ روونی���ی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌نووكه‌ له‌عێراق رووده‌دات‪ ،‬توندبوونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ملمالنێ���ی‌ ئ���ه‌و دوو میحوه‌ره‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك‬ ‫مالیكی‌ پێگ���ه‌ ‌ی ئێران له‌عێ���راق پته‌وتر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریش عه‌ره‌ب ‌ه سوننه‌كان‬ ‫ئینتیمای‌ خۆیان بۆ به‌رهه‌ڵستی ‌ی میحوه‌ر ‌ی‬ ‫ئێرانیی‌ دووپات كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫رووداوه‌كان��� ‌ی ئه‌مڕۆی‌ عێراق ك ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ست ‌ی مالیك ‌ی رووده‌ده‌ن‪ ،‬ته‌رجه‌مه‌ ‌ی ئه‌و‬ ‫رێوشوێن‌و سیاس���ه‌ت ‌ه نوێیانه‌ن كه‌ ئێران‬ ‫له‌دوای‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی ‌ی گرتوونیه‌تیه‌به‌ر‪،‬‬ ‫دروس���تبوون ‌ی ئه‌و قه‌یرانان���ه‌ش هه‌رگیز‬ ‫رێك���ه‌وت نییه‌‪ .‬له‌به‌رانبه‌ریش���دا‪ ،‬عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫س���ونن ‌ه ئه‌و هه‌له‌ له‌ده‌س���ت ناده‌نه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌م���ڕۆ جارێكی‌ تر هاتۆت���ه‌و‌ه پێش‪ ،‬له‌و‬ ‫پێناوه‌شدا زیاتر له‌جاران روویان له‌واڵتان ‌ی‬ ‫وه‌كو توركیا‌و كه‌نداو ناوه‌‌و باكیش���یان ب ‌ه‬ ‫قووڵبوونه‌وه‌ی‌ ملمالن���ه‌كان نییه‌‪ .‬ئه‌مه‌ی ‌ه‬ ‫وێنا ‌ی ئه‌و باره‌ سیاس���ییه‌ ئاڵۆزه‌ ‌ی ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌عێراقدا دروست بووه‌‪ ،‬به‌اڵم پرسیاره‌ك ‌ه‬ ‫لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ كورد له‌م نێوه‌نده‌دا‬ ‫چی‌؟! ئه‌مه‌ش پرس���یارێكی‌ ه���ه‌م ره‌وا‌و‬ ‫هه‌میش چاره‌نووسس���ازه‌‪ ،‬ده‌ستخس���تن ‌ی‬ ‫وه‌اڵم ‌ی راس���ت‌و دروس���ت ‌ی ئه‌م پرسیاره‌‪،‬‬ ‫ئه‌ش ‌ێ له‌بنه‌وانی‌ كێش���ه‌كان ‌ی ئه‌مدواییه‌ ‌ی‬ ‫نێوان هه‌رێ���م‌و ناوه‌ند (بارزانی‌‌و مالیكی)‌و‬ ‫تێگه‌یشتن لێی‌‪ ،‬نزیكمان بخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ بارزانی‌ ده‌یه‌وێت ب���اری‌ خۆی‌ ب ‌ه‬ ‫الی‌ میح���وه‌ری‌ دژه‌ئێرانییدا بخات‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ال ‌ی ناوبراو ئه‌م چه‌ن���د ئامانجه‌ له‌به‌رچاو‬ ‫گیرابن‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬پته‌وتركردن ‌ی په‌یوه‌ندیی‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫بازرگانیی‌ له‌گه‌ڵ توركیا‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬زامنكردنی‌ ئاینده‌یه‌كی‌ له‌بارتر بۆ‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ واڵتان ‌ی عه‌ره‌ب‌و دراوس���ێ‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا قۆناغی‌ داهاتوو بۆ دراوسێكان ‌ی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬قۆناغ ‌ی بااڵده‌س���تی ‌ی ئه‌م میحوه‌ر‌ه‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬له‌مانه‌ش گرنگتر بۆ بارزانی‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫وه‌رچه‌رخان ‌ی روو ‌ی خه‌ڵكی‌ كوردستان بێت‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب ‌ه گه‌نده‌ڵییه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫كوردیی‌‌و كێش��� ‌ه ناوخۆییه‌كان��� ‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫به‌ تایب���ه‌ت له‌زه‌مه‌نی‌ كابین��� ‌ه نوێیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانیدا‪.‬‬

‫ئامانجه‌كانی‌ بارزانی‌‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆریان جگ ‌ه‬ ‫له‌خوێندن���ه‌وه‌ ‌ی ئاینده‌ ‌ی هه‌رێم‪ ،‬دوور نین‬ ‫له‌سیاسه‌ت‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ پارته‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ب��� ‌ه تایبه‌ت كه‌ له‌س���ااڵنی‌ راب���ردووه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ئ���ه‌م پارت ‌ه له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫ه���ه‌وراز‌و نش���ێوی‌ زۆر ‌ی تێكه‌وت���ووه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ بارزان��� ‌ی له‌و‬ ‫بازاڕه‌ ش���ێواوه‌دا ته‌نها ده‌بینرێن‪ ،‬ئه‌و تا‬ ‫ئێستا نه‌شیتوانیوه‌ پش���تیوانی ‌ی ئه‌وتۆ ‌ی‬ ‫هێزه‌كان��� ‌ی ت���ر به‌ده‌س���ت بهێنێ���ت‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تی���ش هاوپه‌یمانه‌ س���تراتیجییه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خ���ۆی‌‪ ،‬بگره‌ ب��� ‌ه پێچه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫له‌سیاس���ه‌ته‌كانیدا به‌ ئاش���كرا الیه‌نگری ‌ی‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬یان میحوه‌ریی‌ ش���یعی ‌ی ئێرانی ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌دۆس���ێكه‌ی‌ هاشمیشدا‬ ‫گه‌رموگوڕییه‌كی‌ ئه‌وتۆ ب ‌ه هه‌ڵوێسته‌كان ‌ی‬ ‫تاڵه‌بانیی���ه‌و‌ه نه‌بین���را‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌ن���او یه‌كێتی���ی‌ نیش���تمانییدا‪ ،‬چه‌ن���د‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ بااڵ‪ ،‬ناوبه‌ناو‌و ناڕاسته‌وخۆ‪،‬‬ ‫ره‌خن��� ‌ه له‌هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ ئه‌مدوایی���ه‌ ‌ی‬ ‫بارزانی‌ ده‌گرن‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ ئ���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌م���ڕۆ س���ه‌باره‌ت ب ‌ه‬ ‫ك���ورد رووده‌دات‪ ،‬بوونی‌ دوو ئاڕاس���ته‌ ‌ی‬ ‫سیاس���یی‌ جی���ا‌و دژ ب ‌ه یه‌ك ‌ه له‌ئاس���ت ‌ی‬ ‫ب���ااڵ ‌ی فه‌رمانڕه‌وایی‌ كورددا‪ ،‬كه‌ ده‌توانین‬ ‫لێ���ره‌دا جارێكی‌ تر ب��� ‌ه دوانه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫بارزانی‌ ناوزه‌د ‌ی بكه‌ی���ن‪ ،‬بێگومانیش بۆ‬ ‫ئێمه‌ی‌ ك���ورد‪ ،‬ئه‌و دوو میح���وه‌ره‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌‪ ،‬هه‌ریه‌كێكیان مه‌ترس���ی ‌ی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ خۆش��� ‌ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك تا‬ ‫ئێس���تاش دنیایه‌ك كێشه‌ ‌ی هه‌ڵپه‌سێردراو‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت ‌ه یه‌ك ل���ه‌دوا یه‌كه‌كان ‌ی‬ ‫شیعه‌دا بێ چاره‌سه‌ر ماونه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌ك ‌ی‬ ‫تریش‪ ،‬هه‌رچ ‌ی تایبه‌ت به‌ دنیا ‌ی سوننی ‌ی‬ ‫عه‌ره‌بییش���ه‌‪ ،‬ئه‌وان له‌بنه‌ڕه‌تدا عێراقێك ‌ی‬ ‫مه‌ركه‌زی���ی دوور له‌مافه‌كانی‌ كوردیان ب ‌ه‬ ‫ئامانج گرتووه‌‪ ،‬تا هه‌نووكه‌ش په‌ره‌سه‌ندن ‌ی‬ ‫ئه‌وتۆ له‌عه‌قڵیه‌تی‌ سیاسی ‌ی ئه‌واندا روو ‌ی‬ ‫نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ل���ه‌م میانه‌یه‌دا گرنگه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ك���ورد به‌ دوای‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرس���یارانه‌ ‌ی‬ ‫خواره‌وه‌دا بگه‌ڕێت‪ ،‬پاش���ان هه‌ڵوێس���ت ‌ی‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ���ی‌ خۆی‌ رابگه‌یه‌نێ���ت‪ .‬بۆ كورد‬ ‫پێویس���ته‌ بپرس���ێت‪ :‬ئایا راستی ‌ی پشت‬ ‫ئ���ه‌م ملمالنێ‌ تون���ده‌ی‌ ئه‌مدواییه‌ چییه‌؟‬ ‫ئ���ه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ ناوبه‌ن���او بارزان ‌ی ده‌یان‬

‫خوڵقێنێت‪ ،‬جارێك له‌گه‌ڵ ئێران‌و جارێكیش‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬دواجاریش له‌گه‌ڵ ناوه‌ند‪ ،‬تا‬ ‫چه‌ند تیایاندا به‌رژه‌وه‌ندیی‌ كورد له‌به‌رچاو‬ ‫گی���راوه‌؟ هۆكار چییه‌ ته‌نانه‌ت هاوپه‌یمان ‌ه‬ ‫س���تراتیجییه‌كه‌ ‌ی خۆش���ی‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێتی ‌ی‬ ‫نیشتمانییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵیدا هاوهه‌ڵوێست نییه‌؟‬ ‫ئه‌ ‌ی له‌به‌رانبه‌ردا سیاسه‌ته‌كان ‌ی تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫نه‌رمكێش���ییه‌كان ‌ی ئه‌و له‌گ���ه‌ڵ هێزه‌كان ‌ی‬ ‫شیعه‌دا‪ ،‬تا چه‌ند له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ كورددان؟‬ ‫ئه‌م جۆر‌ه له‌سیاس���ه‌تكردن ال ‌ی تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫ئایا ئاینده‌یه‌كی‌ باش���تر بۆ كورد مسۆگه‌ر‬ ‫ده‌كات؟بۆ وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرس���یارانه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ناتوانین به‌ ته‌نها وه‌اڵم له‌یه‌كێتیی‌‌و پارت ‌ی‬ ‫وه‌ربگری���ن‪ ،‬ئه‌و دوانه‌یه‌ بۆ ئێمه‌ وه‌كو ئه‌و‬ ‫فاس���قانه‌یان لێهاتووه‌ كه‌ خ���وای‌ گه‌ور‌ه‬ ‫له‌باره‌یانه‌و‌ه ده‌فه‌رموێت‪( :‬ئه‌گه‌ر فاسقێك‬ ‫هه‌واڵی‌ پێدان‪ ،‬ئه‌وا ب ‌ه دوای‌ راستییه‌كه‌یدا‬ ‫بچن‪ ،‬نه‌ب���ادا به‌ هه‌ڵه‌تاندا ب���ه‌رێ‌‌و دواتر‬ ‫له‌وه‌ ‌ی ئه‌نجامتان دا‪ ،‬په‌ش���یمان ببنه‌وه‌)‪.‬‬ ‫راب���ردوو ‌ی ئه‌وان‌و ئه‌زموون���ی‌ كاركردنیان‬ ‫له‌ناوه‌ند پێم���ان ده‌ڵێن ئ���ه‌وان نوێنه‌ر ‌ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی‌ س���ه‌رجه‌م ك���ورد نه‌بوون‪،‬‬ ‫ئیمتیازاته‌كانی���ان تایب���ه‌ت ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫مه‌ترسییه‌كانیشیان به‌سه‌ر هه‌موو كورددا‬ ‫به‌خشیوه‌ته‌وه‌!‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌م واقیعه‌ هه‌س���تیار‌و گرنگه‌‪ ،‬ئێمه‌ ‌ی‬ ‫ك���ورد پێویس���تمان ب��� ‌ه رێگای‌ س���ێیه‌م‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ واتایه‌ك ‌ی تر ئێمه‌ پێویس���تمان‬ ‫ب��� ‌ه ده‌زگایه‌ك���ی‌ بااڵیه‌ ب���ۆ دیارییكردن ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ‌ی هه‌رێ���م‪ ،‬ئه‌وه‌ش ته‌نها‬ ‫ئه‌رك���ی‌ یه‌كێتیی‌‌و ه���ی‌ پارتیش نییه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫كورد پێویس���ته‌ خاوه‌ن���ی‌ ده‌زگایه‌ك ‌ی له‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه بێت‪ ،‬نوێنه‌ری‌ سه‌رجه‌م پێكهات ‌ه‬ ‫سیاسیی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌خۆ بگرێت‪،‬‬ ‫شه‌رعییه‌ت‌و متمانه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری ‌ی هه‌بێت‪.‬‬ ‫پێویست ‌ه ئه‌و ده‌زگای ‌ه له‌هه‌موو ئه‌و بابه‌ت‌و‬ ‫باس���انه‌ بكۆڵێته‌وه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ندییان ب ‌ه‬ ‫چاره‌نووس��� ‌ی ئه‌م هه‌رێمه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وجا‬ ‫بڕیار له‌جۆری‌ هه‌ڵوێسته‌كان بدات‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ك���ورد ئ���ه‌و هه‌ن���گاوه‌ گرنگه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵگرت‪ ،‬بێگومان س���ه‌رجه‌میان به‌ هێز‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كهه‌ڵوێست ده‌بن‬ ‫له‌ده‌ستخس���تنی‌ جۆری‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان‌و‬ ‫دوورخستنه‌وه‌ ‌ی مه‌ترسییه‌كانیشدا‪ ،‬ئه‌وجا‬ ‫گرنگ نیی��� ‌ه باج ‌ی ئه‌و یه‌كهه‌ڵوێس���ته‌ش‬ ‫هه‌رچه‌ندێك بێت‪.‬‬

‫له‌ستایشی پرسیاردا‬

‫ئه‌ی پیره‌ عه‌تاری وه‌اڵم راوه‌سته‪ ..‬پرسیاره‌كه‌ی من زۆری ماوه‌‬ ‫هێمن قه‌ره‌داغی‬

‫‪srwsh@hotmail.com‬‬

‫ئه‌و س���ه‌ره‌تای وتاره‌كه‌ی به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪" :‬من ش���ه‌ره‌فمه‌ندم له‌ناو‬ ‫ئێوه‌دام‪ ،‬به‌اڵم پێش���وه‌خت هی���وام وایه‌‬ ‫چاوه‌ڕێی ش���تێك له‌من نه‌كه‌ن كه‌ناتوانم‬ ‫بتانده‌م���ێ‪ ،‬ئه‌ویش وه‌اڵمه‌‪ ،‬تاكه‌ ش���تێك‬ ‫من ده‌توانم بیبه‌خش���م ئه‌وه‌ی���ه‌ یارمه‌تی‬ ‫ئێوه‌‌و خۆش���م بده‌م هه‌موومان به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫پرسیار به‌وش���ێوه‌یه‌ بكه‌ین كه‌ پێویسته‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬هه‌نگاوی یه‌كه‌می چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫هه‌ركێش���ه‌یه‌ك ئه‌وه‌نیی���ه‌ ب���ه‌دوای‬ ‫چاره‌سه‌ردا بگه‌ڕێین‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌یه‌ خودی‬ ‫كێشه‌كه‌ له‌جوغزێكه‌وه‌ بگۆڕین بۆ بابه‌تی‬ ‫پرس���یاركردن‪ ،‬لێره‌وه‌ ئیش���ی م���ن نییه‌‬ ‫وه‌اڵم بده‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو پرس���یار به‌ شێوه‌‬ ‫راسته‌كه‌ی بكه‌م"‪ .‬ئه‌مه‌ سه‌ره‌تای وتارێكه‌‬ ‫كه‌ (س�ل�اڤۆ ژیژاك) له‌یۆنان پێشكه‌شی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌وكاته‌دا كه‌ ئه‌م واڵته‌ به‌ده‌ست‬ ‫داته‌پینی ئابووریی���ه‌وه‌ گیری خواردووه‌‌و‬ ‫هێزێكی زۆری ناڕازیش ش���اقامه‌كانیان پڕ‬ ‫كردووه‌و به‌دوای وه‌اڵمدا ده‌گه‌ڕێن‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م دۆخان���ه‌دا ك���ه‌واڵت ده‌ش���ێوێت‪،‬‬ ‫هه‌م���ووان چاوه‌ڕێی فریادڕه‌س���ێكن بێت‌و‬ ‫به‌حیكمه‌ت���ی خۆی وه‌اڵمێك���ی گه‌وره‌مان‬ ‫بداته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا خودی قه‌یرانه‌كه‌‌ وه‌ك‬ ‫گرێیه‌ك به‌ده‌س���تلێنه‌دراوی ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئایدیاك���ه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ پرس���یاركردن‬ ‫كه‌ره‌س���ته‌یه‌كی گرنگ���ی كه‌ش���فكردنی‬ ‫كێشه‌كه‌یه‌‪ ،‬رووتكردنه‌وه‌ی قۆزاخه‌ی ئه‌و‬ ‫ئیشكالیه‌تانه‌یه‌ ك ‌ه دۆخه‌كه‌یان گه‌یاندۆته‌‬ ‫ئێستا‪ ،‬له‌پرسیاركردندا توێكڵ به‌ توێكڵی‬ ‫قه‌یرانه‌ك���ه‌ هه‌ڵده‌ده‌ین���ه‌وه‌ ت���ا ده‌گه‌ینه‌‬ ‫ئاس���تێك چیتر به‌ چاره‌س���ه‌ری س���اده‌‬ ‫رازی نابی���ن‪ ،‬مه‌حاڵه‌ وه‌اڵمێكی دروس���ت‬ ‫كه‌ڵه‌ك���ه‌ بكه‌ی���ن‌ پێش ئ���ه‌وه‌ی قوڵیی‌و‬ ‫فراوان���ی قه‌یران���ه‌كان‌ بناس���ین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ندێك قه‌یران س���كپڕی چه‌ندین كێشه‌ی‬ ‫تره‌‪ .‬هه‌ڵ���ه‌ی گه‌وره‌‌ ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ كاتێكی‬ ‫پێویس���ت له‌ش���یته‌ڵكردن‌و ره‌خنه‌كردنی‬ ‫كێشه‌كه‌دا نابه‌ینه‌سه‌ر بۆیه‌ به‌چاره‌سه‌ره‌‬ ‫بچوك���ه‌كان رازی ده‌بین‪ ،‬چه‌ندێتی ئاگایی‬ ‫ئێمه‌ له‌ڕه‌هه‌نده‌كانی كێش���ه‌یه‌ك یه‌كسانه‌‬ ‫به‌ بڕی هۆش���یاری ئێمه‌ به‌رامبه‌ر وه‌اڵم‌و‬

‫چاره‌سه‌ره‌كه‌ش‪ .‬له‌فكری ساده‌‌و روكه‌شدا‬ ‫كێش���ه‌كان هه‌ر به‌س���اده‌یی تێپه‌ڕده‌بن‌و‬ ‫چاره‌سه‌ر‌و وه‌اڵمه‌كانیش جارێكیتر ده‌بنه‌وه‌‬ ‫مۆلگه‌ی كۆمه‌ڵێك كێشه‌‌و قه‌یرانی تر‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئای���ا ئه‌مه‌ جۆرێك له‌ئه‌نارش���یتی‬ ‫مه‌عریفی نییه‌؟ چ���ۆن ده‌كرێت وه‌زیفه‌ی‬ ‫فه‌یله‌س���وف‌و بیری���ار‌و رۆش���نبیر ته‌نها‬ ‫پرس���یاركردن بێت؟ ته‌نها ش���یته‌ڵكردن‌و‬ ‫ره‌خنه‌ك���رن‌و رووتكردنه‌وه‌ی كێش���ه‌كان‬ ‫بێت؟ ئه‌ی وه‌اڵم‌و چاره‌سه‌ره‌كان له‌كوێن؟‬ ‫هه‌موو ئه‌م پرس���یارانه‌ له‌تێگه‌یش���تنێكی‬ ‫توێكڵیی���ه‌وه‌ دێن كه‌ پێی وایه‌ پرۆس���ه‌ی‬ ‫پرس���یاركردن هاوت���ای پرۆس���ه‌ی‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬پێیوایه‌ كه‌ پرس���یار كرا‬ ‫ده‌بێت وه‌اڵمیش ئاماده‌بێت‪ ،‬تێگه‌یشتنێك‬ ‫قودره‌ت���ی ئ���ه‌وه‌ی نییه‌ پرس���یاری قوڵ‬ ‫له‌ش���ته‌كان بكات‪ ،‬بۆیه‌ چاوه‌ڕێی وه‌اڵمی‬ ‫روك��� ‌هش‌و خێراش���ه‌‌‌‪ .‬لێره‌دا بۆس���اتێك‬ ‫بابه‌تێك���ی ناوازه‌ی فه‌یله‌س���وفی بونگه‌را‬ ‫مارت���ن هایدگ���ه‌رم دێته‌وه‌ بی���ر به‌ناوی‬ ‫(میتافیزی���ك چییه‌)‪ ،‬كاتێ���ك خوێنه‌ری‬ ‫س���اده‌ به‌م ناونیش���انه‌ی هایدگه‌ر ده‌گات‬ ‫راس���ته‌وخۆ چاوه‌ڕێ���ی وه‌اڵمێك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌درێژایی ئه‌م بابه‌ته‌ (كه‌ كتێبێكی‬ ‫ته‌واوه‌) ده‌س���تمان ناكه‌وێ���ت وه‌اڵمێكی‬ ‫ساده‌یه‌ له‌سه‌ر میتافیزیك‪ ،‬چونكه‌ خودی‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ الی هایدگه‌ر س���كپڕی چه‌ندین‬ ‫پرس���یاری تره‌‪ ،‬ئه‌و ته‌نها ده‌رگایه‌كه‌ بۆ‬ ‫چونه‌ ناو دونیای پرسیاره‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫پرس���یاركردن له‌ناوه‌ڕۆكدا كه‌ره‌س���ته‌ی‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی هۆش���یارییه‌كی ره‌خنه‌ییه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ژیان‪ ،‬ئه‌وه‌ی به‌ درێژی له‌س���ه‌ر‬ ‫كێشه‌كان ده‌وه‌س���تێت‌و پرسیاری قوڵیان‬ ‫لێده‌كات چیتر به‌وه‌اڵمی ساده‌‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫ساكار رازی نابێت‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ته‌واو ئه‌و شته‌یه‌‬ ‫كه‌ مرۆڤی ئێمه‌ خاوه‌نی نییه‌‪ ،‬ئینس���انی‬ ‫ئێم���ه‌ له‌گه‌وره‌تری���ن قه‌یرانی سیاس���ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���دا به‌وه‌اڵم���ی سیاس���ییه‌كی‬ ‫نه‌خوێن���ده‌وار رازیده‌بێت‪ ،‬به‌چاره‌س���ه‌ری‬ ‫كۆمه‌ڵێك ته‌كنۆكراتی بێ هونه‌ر گه‌ش���كه‌‬ ‫ده‌یگرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌ندێك قه‌یران گه‌ر‬ ‫به‌وردی له‌س���ه‌ری بووه‌س���تین بوركانێك‬

‫له‌ژێری���ه‌وه‌ ده‌كوڵێت‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ واده‌كات‬ ‫فه‌یله‌س���وفێكی وه‌ك ژی���ژاك بڵێت (من‬ ‫فه‌یله‌س���وفی وه‌اڵمه‌كان نی���م) ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫قه‌یرانه‌ك���ه‌ له‌كه‌پیتاڵی���زم‌و لیبرالیزم���دا‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ قوڵه‌ ته‌نها ده‌توانێت به‌پرسیاری‬ ‫یه‌ك له‌دوای یه‌ك ره‌هه‌نده‌كانی كه‌ش���ف‬ ‫بكات‪ ،‬دۆزینه‌وه‌ی وه‌اڵم ئیشی خه‌ڵكانێكی‬ ‫ت���ره‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ ئیش���ی نه‌وه‌یه‌كی تربێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ ته‌نها فریای پرس���یاركردن‌و‬ ‫گومانك���ردن ده‌كه‌وی���ن‪ .‬وه‌اڵم ئیش���ی‬ ‫ده‌زگاكانه‌‪ ،‬ئیش���ی ئه‌و پرۆسه‌ مێژووییه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌هۆی���ه‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ب���ۆ قه‌یرانه‌كانی���ان ده‌دۆزنه‌وه‌‪ ،‬ئیش���ی‬ ‫ئێم���ه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌وه‌نده‌ ق���وڵ قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫كه‌ش���فبكه‌ین ك���ه‌ چاره‌س���ه‌ری بچووك‬ ‫خۆیم���ان پێنه‌فرۆش���ێت‪ ،‬چیت���ر وه‌اڵم‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ئیشی كه‌س���ێك یان حیزبێك‬ ‫یان فه‌یله‌سوف‌و رۆشنبیرێك نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئیشكالیه‌ته‌كان هێند ئاڵۆزن به‌ ئایدیایه‌ك‬ ‫چاره‌سه‌رناكرێن‪ .‬تا به‌پرسیاركردن قوڵیی‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ كه‌شف نه‌كه‌ین ناتوانین فوڕمی‬ ‫وه‌اڵمێك بدۆزینه‌وه‌‪ .‬كه‌پیتاڵیزم به‌ چه‌ندین‬ ‫س���ه‌ده‌ خۆی وه‌ك وه‌اڵمێك ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫ماركس���یزم به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌‪ ،‬ئاینه‌كان‬ ‫له‌پرۆسه‌یه‌كی به‌رده‌وامی خۆكامڵكردندان‪،‬‬ ‫هه‌م���وو ئ���ه‌و مه‌عریفه‌‌و سیس���ته‌مانه‌ی‬ ‫دونیا به‌ س���ه‌دان س���اڵ تێڕامان‌و پرسیار‬ ‫گه‌یشتوونه‌ته‌ ئه‌وه‌ی ئێستا‪ ،‬چ ساده‌ییه‌كه‌‬ ‫له‌هه‌نگاوی یه‌كه‌می پرسیار‌و ره‌خنه‌كانماندا‬ ‫راسته‌وخۆ خه‌یاڵمان الی وه‌اڵم‌ بێـت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ی به‌بیانووی نه‌بوونی وه‌اڵمه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌یه‌ كێش���ه‌كانی خۆی درێژه‌ پێبدات‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی پاس���یڤ‌و ب���ێ فكر‌و بێ‬ ‫ره‌خنه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی واده‌كات ئه‌م���ڕۆ له‌كوردس���تان‬ ‫بێماناترین وشه‌(چاكس���ازی) بێت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ قه‌یران���ه‌كان له‌ئاس���تێكدان چیت���ر‬ ‫وه‌اڵم‌و چاره‌س���ه‌ری بچ���ووك قبوڵناكه‌ن‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك قه‌یران نه‌ ده‌س���ه‌اڵتی كوردی‌و‬ ‫نه‌ ئۆپۆزس���یۆن‌و نه‌ نوخبه‌ی رۆشنبیریش‬ ‫ناتوانێ���ت ب���ه‌ دارعه‌س���ایه‌كی س���یحری‬ ‫چاره‌سه‌ری بكات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌بنه‌ماوه‌‬ ‫ئێمه‌ ئیشی پێویستمان له‌سه‌ر قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬پرس���یاری قوڵ‌و جه‌وهه‌ریمان‬ ‫له‌خ���ودی قه‌یرانه‌ك���ه‌‌و ره‌هه‌نده‌كان���ی‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬له‌بنه‌ماوه‌ دارعه‌سای سیحریمان‬ ‫پێنییه‌‪ ...‬له‌هه‌موو شوێنێكی ئه‌م واڵته‌دا‬ ‫خه‌ڵ���ك كێش���ه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر هه‌موو‬

‫ئاسته‌كانی په‌روه‌رده‌‌و ئیداره‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ئابوری‌و سیاسی ئیفلیج كه‌وتووه‌‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫هێند به‌توندی‌و به‌بێزاری مایكه‌كان ده‌گرن‬ ‫رۆژنامه‌نوس‌و كامێرامانه‌كان‌ ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‬ ‫ده‌یانگرێت‪ .‬هه‌موان داوا ده‌كه‌ن ده‌سه‌اڵت‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكیان ب���ۆ ب���كات‪ ،‬بێگوم���ان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی بێ تفاقی وه‌ك ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردی ناتوانێت چاره‌س���ه‌رێك پێشكه‌ش‬ ‫ب���كات‪ ،‬له‌بنه‌م���اوه‌ ئه‌و خۆی به‌ش���ێكی‬ ‫گرنگ���ی قه‌یرانه‌كه‌ی���ه‌‪( .‬گه‌نده‌ڵی) چییه‌‬ ‫جگه‌ له‌و ره‌ش���ماڵه‌ی له‌ژێریدا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ك���وردی‌و چه‌ندین ئیش���كالیه‌تی تر خۆی‬ ‫حه‌ش���ارداوه‌‪ ،‬چیتر بێمانایه‌ ئه‌م وش���ه‌یه‌‬ ‫به‌كاربێنی���ن‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێ���ت بزانین ئه‌م‬ ‫وشه‌یه‌ كه‌ خودی سیاسیه‌كان دایانهێناوه‌‬ ‫س���كپڕی چه‌ند ناشرینیی تره‌‪ ،‬مانای چی‬ ‫هه‌موومان كۆكین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬من ده‌ڵێم ئێمه‌ چیتر پێویستمان به‌م‬ ‫رس���ته‌ خه‌به‌رییه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێویستمان‬ ‫به‌وه‌ی���ه‌‌ بزانی���ن له‌ژێر ئه‌م ره‌ش���ماڵه‌دا‬ ‫چه‌ن���د جڕ‌و جانه‌وه‌ری خراپ نوس���توون‪،‬‬ ‫پرسیار له‌هه‌موو ره‌هه‌نده‌كانی بكه‌ین‪ ،‬به‌‬ ‫س���توونی‌و به‌ئاسۆیی له‌سه‌ر دانه‌ به‌دانه‌ی‬ ‫ناش���رینییه‌كانی بووه‌س���تین ت���ا رووتی‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬چه‌ند له‌زه‌مه‌نی روتكردنه‌وه‌‌و‬ ‫پرسیاردا له‌م وش���ه‌یه‌ (گه‌نده‌ڵی) زیاتر‌و‬ ‫زیاتر بمێنینه‌وه‌ هێنده‌ قودره‌تی ره‌خنه‌یی‬ ‫به‌هێ���ز ده‌بێ���ت‪ ،‬هێنده‌ ده‌عبای س���ه‌یر‌و‬ ‫دوجان���ه‌ی عه‌جیب ده‌رده‌ك���ه‌ون‪ .‬گه‌ر تا‬ ‫ئێس���تا ئیش���ی رۆش���نبیر ئه‌وه‌ بووبێت‬ ‫ئینس���انی ئێمه‌ به‌ گرنگیی پرسیار ئاشنا‬ ‫بكات‪ ،‬ئیش���ی ئه‌وه‌ بووبێت مرۆڤی ئێمه‌‬ ‫بكاته‌ خاوه‌نی هۆش���یاری پرس���یاركردن‪،‬‬ ‫ئه‌وا لێره‌ به‌دواوه‌ ئیش���ی رۆشنبیر ئه‌وه‌یه‬ ‫س���یما گشتییه‌كانی پرس���یاركردنی جدی‬ ‫دیاریب���كات‪ ،‬كۆمه‌كی ئینس���انی كوردی‌و‬ ‫خۆشی بكات كه‌ پرس���یار به‌شێوه‌ قوڵ‌و‬ ‫راس���ته‌كه‌ی بكات‪ ،‬پرس���یاركردنێك هیچ‬ ‫بیانویه‌ك نییه‌ بیوه‌ستێنێت‪ ،‬له‌هه‌مووشیان‬ ‫بێمانات���ر بیان���وی ئ���ه‌وه‌ی وه‌اڵمێك���ی‬ ‫ئاماده‌م���ان نییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌اڵمی ئاماده‌‬ ‫هی���چ نییه‌ جگه‌ له‌وه‌همێ���ك كه‌ ناهێڵێت‬ ‫به‌ وه‌اڵمی راس���ته‌قینه‌ بگه‌ین‪ .‬ئه‌ی پیره‌‬ ‫عه‌ت���اری وه‌اڵم‪ ...‬وه‌اڵمم پێ مه‌فرۆش���ه‪‌،‬‬ ‫چونكه‌‌ هێش���تا پرس���یاره‌كه‌‌ زۆری ماوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ی ده‌س���تگێڕی بچووك‪ ...‬له‌كوێ بااڵی‬ ‫وه‌اڵمه‌كان���ی تۆ به‌ بااڵی ئه‌م پرس���یارانه‌‬ ‫ده‌خوات؟!‬

‫‪13‬‬

‫کۆمەڵکوژی‌و گرفتی بەخشین‬ ‫ئاراس فەتاح‬ ‫قوربانی���ی ک���ردەی کۆمەڵکوژی���ی‬ ‫کەس���ێک نییە بەناوییەوە قس���ەبکرێت‪،‬‬ ‫هەڵس���وکەوتبکرێت ی���ان بڕیاربدرێ���ت‪.‬‬ ‫بۆنموون���ە ئێم���ە ن���ە دەتوانی���ن داوا‬ ‫له‌قوربانییەکان بکەین عێراق‌و حکومەتی‬ ‫عێراق���ی ببەخش���ن‌و ن���ە دەش���توانین‬ ‫بەن���اوی ئەوانەوە له‌تاوانب���ارە عێراقی‌و‬ ‫کوردییەکان‌و دەوڵەتی عێراق خۆشبین‪.‬‬ ‫له‌هەردوو حاڵەتەکەدا رووبەرڕووی گرفت‌و‬ ‫ئاڵۆزییەکی سیاس���ی‌و یاسایی‌و ئەخالقی‬ ‫گەورە دەبینەوە‪ .‬سەرچاوەی گرفتەکەش‬ ‫ئەوەیە کە قوربانییەکان لێرە نین تاوەکو‬ ‫تاوان���کاران داوای بەخش���ینیان لێبکەن؛‬ ‫قوربانییەکان کوژراون‌و مردوون‌و تاوەکو‬ ‫ئەم���ڕۆش زۆرینەیان گۆڕ ون‌و ش���وناس‬ ‫ونن‪.‬‬ ‫کردەی کۆمەڵکوژی لێخۆشبوونی نییە‪ ،‬نەک‬ ‫تەنها لەبەرئەوەی قوربانییەکان مردوون‌و‬ ‫له‌مردووانی���ش داوای لێب���وردن ناکرێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و لەبەرئەوەی بەخش���ین لەخودی‬ ‫خۆی���دا مانای لەیادک���ردن‌و لەبیرکردنە‪.‬‬ ‫قوربانیانی کۆمەڵکوژیش نە لەیاددەکرێن‌و‬ ‫نە مێژوویان لەبیردەکرێت‪ .‬تاکە رێگایەک‬ ‫بۆئەوەی ئەم ئاڵۆزییە ئینسانییە لەڕووی‬ ‫تیۆرییەوە چارەس���ەربکەین‪ ،‬بریتییە لەو‬ ‫رس���تە بەناوبانگەی لەس���ەر ھۆلۆکۆست‬ ‫هەیە‪" :‬ھۆلۆکۆس���ت شایانی لێخۆشبوون‬ ‫نییە"‪ .‬نە ھۆلۆکۆس���ت‌و نە چەشنەکانی‬ ‫تری کۆمەڵکوژیی لەوێنەی کۆمەڵکوژیی‬ ‫ئەرمەنیی���ەکان له‌تورکیا‪ ،‬توتس���ییەکان‬ ‫لەڕواندا‌و بۆس���نییەکان له‌یۆگۆسالڤیای‬ ‫ک���ۆن‌و دافورییەکان له‌س���ودان‪ ...‬ھتد‪،‬‬ ‫ت���ا دەگات���ە هەڵەبجە‌و ئەنفال ش���ایانی‬ ‫لێخۆشبوون نین‪ .‬ئێمە دەشێت له‌تاوانێکی‬ ‫تاکەکەس���یی خۆش���بین یان له‌تاوانێکی‬ ‫نەویستراو‌و بێخواست ببورین‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫کارە ب���ۆ ک���ردەی کۆمەڵکوژیی لەڕووی‬ ‫سیاسییەوە نەشیاوە‪ ،‬لەڕووی یاساییەوە‬ ‫نەکردەیە‌و لەڕووی ئێتیکیشەوە نەگونجاوە‪.‬‬ ‫هەر ئەم دۆخ���ە تایبەتمەندە مێژووییەی‬ ‫کۆمەڵکوژیشە وامان لێدەکات بڵێین‪ :‬ھیچ‬ ‫کەس‌و ھێزێکی سیاسیی ناتوانێت بەناوی‬ ‫قوربانیانەوە بدوێت‌و داوەرییان بۆ بکات‌و‬ ‫بڕیاری لێبوردنی گش���تیی بۆ تاوانکاران‬ ‫دەربکات‪ .‬بەهەمانش���ێوەش دەربازبووان‬ ‫یان وەچەی قوربانیی���ان ناتوانن بەناوی‬ ‫باوانیانەوە له‌کەسێک یان گروپێک یاخود‬ ‫نەت���ەوە‌و دەوڵەتێ���ک ببورن ک���ە دژ بە‬ ‫باووباپیریان کۆمەڵکوژییان ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئ���ەوان دەتوانن بیک���ەن بریتییە‬ ‫له‌گەردنئازایی لەو ئازارانەی کە بە خۆیان‬ ‫گەش���تووە‪ ،‬ئەوی ئەوان دەتوانن بیکەن‬ ‫بریتییە له‌ئاشتبوونەوە‪.‬‬ ‫ئێم���ە ناتوانی���ن لەگ���ەڵ مردووەکان���دا‬ ‫ئاش���تبینەوە‪ .‬ک���ردەی ئاش���تبوونەوە‬ ‫له‌کۆمەڵ���گای دوای کۆمەڵکوژیی���دا‬ ‫چاالکییەکی فەردی‌و بڕیارێکی سیاس���یی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو ئاش���تبوونەوە پرۆسەیەکی‬ ‫کولت���ووری دوورودرێ���ژە‪ ،‬کردەیەک���ی‬ ‫ئینس���انی‌و ئێتیکییە‪ .‬ئەم پرۆس���ەیەش‬ ‫لەس���ەر بناغ���ەی بوون���ی ئەزموونێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و کولتووری نوێ دادەمەزرێت‬ ‫کە تەنها ن���ەوە نوێکانی هەردووال (واتە‬ ‫تاوانکاران‌و قوربانی���ان) لەگەڵ یەکدیدا‬ ‫ئازادان���ە ئ���ەو ئەزموونان���ەی خۆی���ان‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕ دەک���ەن‪ .‬ن���ەوەی تاوانکاران‬ ‫ناتوانێ���ت ئەزموونی ژان���ی قوربانیان‌و‬ ‫دەربازب���ووان ب���کات‪ ،‬ب���ەاڵم دەتوانێت‬ ‫له‌قواڵیی ئەو وەحشەتە بگات کە باوانیان‬ ‫پیادەیانکردووە‪ .‬دەشێت دەربازبووانیش‬ ‫ئاس���انتر لەگ���ەڵ ژان���ی قوربانیایانیاندا‬ ‫هەڵس���وکەوتبکەن‪ ،‬بەاڵم هەرگیز ناتوانن‬ ‫جێگرەوەیان بن‪ .‬نەوەی داهاتوو دەتوانێت‬ ‫هاوخەم���ی قوربانیان‌و دەربازبووان بێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم هەرگی���ز ناتوانێت هاوش���ێوەیان‬ ‫بێت له‌ژان���دا‪ .‬دەش���ێت نەوەکانی دوای‬ ‫ئەنفال لەگەڵ تێپەڕبوونی ساڵدا لەو ژانە‬ ‫خۆشبن کە پێیانگەشتووە‪ ،‬بەاڵم ناتوانن‬ ‫لەبری کەسە کوژراوەکانیان له‌تاوانکاران‬ ‫خۆش���بن‪ .‬دەش���ێت کات بتوانێت برینی‬ ‫شەخسیی ساڕێژ بکات‪ ،‬بەاڵم زەمەن ھیچ‬ ‫کاتێک ناتوانێت ژان���ی ئەنفالکراوەکان‌و‬ ‫هەڵەبجەیی���ەکان س���اڕێژبکات‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئەم برینانە برینی کەس���یی نین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫برینگەلێکی نەتەوەیی‌و ئینسانیی گەورەن‬ ‫کە ساڕێژبوونیان مەحاڵە‪.‬‬ ‫لێخۆش���بوون لەهەن���اوی خۆیدا هەڵگری‬ ‫رەگ���ەزی گەردنئازایی���ە‪ .‬بەمانایەکی تر‬ ‫هەموو لێخۆشبوونێک مانای رزگارکردنی‬ ‫بەرامب���ەر دەگەیەنێت ل���ەو تاوانەی کە‬ ‫کردوویەتی‌و سووککردنی باری تاوانبارە‬ ‫له‌ئێس���تا‌و داهات���وو‪ .‬لێبوردنی گش���تی‬ ‫ھی���چ کاتێ���ک ناتوانێ���ت له‌کۆمەڵ���گای‬ ‫دوای کۆمەڵکوژی���دا دادپەروەری���ی‬

‫بەرهەمبهێنێ���ت‪ .‬بەپێچەوانەوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫ئەم دۆخ���ە بەرهەمیدەھێنێ���ت بریتییە‬ ‫له‌کوش���تنی یادەوەری���ی‌و بێدەنگکردنی‬ ‫کۆمەڵ���گا بەرامب���ەر بە ک���ردەی تاوانی‬ ‫گ���ەورە‌و داخس���تنی چ���او‌و دەمی رای‬ ‫گشتیی لەئاست ناهەقییدا‪.‬‬ ‫کاتێ���ک ب���اس له‌لێب���وردن دەکەی���ن‬ ‫بەرامبەرەک���ەی بریتیی���ە له‌تۆڵ���ە‪.‬‬ ‫وەزیف���ەی تۆڵ���ە بریتیی���ە له‌هەوڵ���دان‬ ‫ب���ۆ دروس���تکردنی هاوس���ەنگییەک کە‬ ‫دروس���تناکرێتەوە‪ .‬کوش���تنی کەس���ێک‬ ‫لەس���ەرئەوەی کەس���ی یەکێک���ی تری‬ ‫کوش���توە‪ ،‬مردووەکەی بۆ ناگەڕێنێتەوە‪.‬‬ ‫تۆڵە لەس���ەر بناغەی چیرۆکی "چاو بە‬ ‫چاو"‌و "دان بە دان خ���ۆی بنیاتدەنێت‪.‬‬ ‫وازھێنان له‌تۆڵە مانای لێخۆشبوون نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو مان���ای بەجێهێش���تنی تاوانبارە‬ ‫لەگەڵ تاوانەکانی���دا‪ .‬مانای تەنهاکردنی‬ ‫بوونێت���ی وەکو بەدڕەفتارێ���ک کە لەناو‬ ‫پێکەوەژیان���ی ئینس���انیماندا جێ���گای‬ ‫نابێت���ەوە‪ .‬له‌جەوهەردا تۆڵە هاوتاکردنی‬ ‫تاوان���ە‪ ،‬ن���ەک هەقس���ەندنەوە‪ .‬هەموو‬ ‫قوربانیی���ەک تایبەتمەندێتی خۆی هەیە‪،‬‬ ‫بۆی���ە ناهەقییەکی گ���ەورە بەرامبەر بە‬ ‫قوربانیی���ان دەکرێ���ت کاتێ���ک تۆڵەیان‬ ‫بەش���ێوەیه‌کی شەخسیی بس���ەنرێتەوە‪،‬‬ ‫چونکی ئ���ەوکات تاوانکاریش دەبێت بە‬ ‫قوربانیی کردەیەکی توندوتیژیی‪ .‬هەموو‬ ‫تۆڵەسەندنەوەیەک له‌پرسی کۆمەڵکوژییدا‬ ‫بریتییە له‌س���اکارکردنەوەی ئەو تاوانەی‬ ‫ک���ە ک���راوە‪ .‬ک���ردەی کۆمەڵکوژیی نە‬ ‫تۆڵەی دەس���ەندرێتەوە‌و نە شایس���تەی‬ ‫لێخۆشبوونیش���ە‪ .‬هەر ئەم هەقیقەتەشە‬ ‫وادەکات کە تەنه���ا رێگایەک بۆ دووبارە‬ ‫دامەزراندنەوەی کۆمەڵگایەکی دادپەروەر‬ ‫بریتی بێت له‌یاس���ا‌و کردنی دەوڵەت بە‬ ‫نوێنەری قوربانییان‪ .‬دەوڵەتی یاسا ئەو‬ ‫دەوڵەتەیە کە دەتوانێت سزای تاوانکاران‬ ‫بدات‪ ،‬گەرچی له‌تاوانەکانیان پەشیمانیش‬ ‫دەربڕن‪ .‬لەڕاس���تیدا له‌مێژووی دادوەری‬ ‫کۆمەڵکوژیدا یەک تاوانبار نادۆزینەوە کە‬ ‫پەشیمانیی نیش���اندابێت‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫هەمووی���ان بەرگریی لەخۆی���ان دەکەن‌و‬ ‫له‌دادگاکان���دا چیرۆک���ی بێتاوانی خۆیان‬ ‫دەگێڕنەوە‪.‬‬ ‫هەڵەبج���ە‌و ئەنف���ال دۆخێک���ی‬ ‫وجودی���ی تایبەتمەن���دن‌و دەبێ���ت لەو‬ ‫تایبەتمەندێتییەش���یدا تێیانبگەی���ن‌و‬ ‫بیانخوێنین���ەوە‪ .‬له‌پرس���ی کۆمەڵکوژیدا‬ ‫ن���ە لێخۆش���بوونی گش���تی هەی���ە‌و نە‬ ‫تۆمەتبارکردن���ی گش���تیی راس���تە‪ .‬هەر‬ ‫کەس���ێک ی���ان الیەنێکی���ش ب���ەم کارە‬ ‫هەڵس���ا ئەوە روویەکی گەورەی راستییە‬ ‫مێژوویی���ەکان وێران���دەکات‪ .‬کۆمەڵگای‬ ‫کوردس���تان کۆمەڵگایەک���ە ک���ە تیایدا‬ ‫چاندن���ی رەگ���ەزە س���ەرەکییەکانی‬ ‫نادادپەروەری���ی‌و ونبوون���ی رەهەن���دە‬ ‫مێژوویی���ە گەورەکان���ی کۆمەڵکوژی���ی‬ ‫ل���ەو چرکەس���اتەوە دەس���تپێدەکات کە‬ ‫پ���اش رزگاربوونی کوردس���تان‌و کەوتنی‬ ‫بەعس���یزم ھیچ دیالۆگێکی راستەقینەی‬ ‫لەگ���ەڵ دەرەوەی خ���ۆی‌و لەن���او خۆیدا‬ ‫نەوروژێندراوە؛ بەپێچەوان���ەوە‪ ،‬دونیای‬ ‫سیاس���ەت بەچەشنێکی ترس���ناک ئەم‬ ‫چرکەس���اتە مێژوویی���ە تایبەتمەن���دەی‬ ‫وێرانکردوە‌و ئێستاش لەسەر کەالوەکانی‬ ‫یادی ئەنفال دەکرێتەوە‪ .‬بە رای من هەر‬ ‫نەبوونی ئەم ھۆشمەندییەش���ە وایکرد کە‬ ‫کۆمەڵکوژی���ی له‌کوردس���تاندا نەبێت بە‬ ‫خاڵی دابڕان���ی مێژوویی لەگەڵ دەوڵەتی‬ ‫عێراقدا‪ .‬دەرکردنی لێبوردنی گشتیی پاش‬ ‫راپەڕین بەرامبەر بە تاوانکاران سەرەتای‬ ‫سەرهەڵدانی کۆمەڵگایەک بوو کە ئەمڕۆ‬ ‫له‌ڕووی ئەخالقی‌و سیاس���یی‌و یاساییەوە‬ ‫باجەکەی دەدەین‪ .‬هەر ئەم دۆخەشە کە‬ ‫نابەرپرس���یارێتی‌و ونبوونی ھۆشمەندیی‬ ‫مێژوویی���ش دەکات ب���ە مۆدێلێ���ک ب���ۆ‬ ‫پێکەوەژیان���ی درۆزنانەی ئینس���انەکان‬ ‫لەگەڵ یەکت���ر‪ .‬لەدایکبوون���ی دیاردەی‬ ‫گەندڵ���ی لەناو جەس���تەی سیس���تەمی‬ ‫سیاسیی کوردستاندا بە مردنی ھۆشمەندی‬ ‫دادوەریی بەرامبەر بە تاوانکارانی ئەنفال‌و‬ ‫هەڵەبجە دەس���تپێدەکات‌و بە الموباالتی‬ ‫سیاسی‌و ئەخالقیش بەرامبەر بە ئێستا‌و‬ ‫داهاتووی کۆمەڵگاکەمان کۆتاییدێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم وێران���ە گەورەی���ە نە ب���ە مۆدێلی‬ ‫ئەمری���کای التین‌و بلۆکی س���ۆڤێتی‌و نە‬ ‫بە مۆدێل���ی دامەزراندنی "کۆمیس���یۆنی‬ ‫هەقیق���ەت‌و ئاش���بوونەوە"ی ئەفریقای‬ ‫باش���وور بۆ دامەزراندن���ی کۆمەڵگایەکی‬ ‫تەندروس���ت چاکدەکرێت���ەوە‌و ن���ە ب���ە‬ ‫مۆدێل���ی دادگای نیورنبێرگیش هەقەکان‬ ‫دەس���ەندرێتەوە‪ ،‬بەڵک���و پێویس���تمان‬ ‫ب���ە مودێلێک���ی ن���وێ دەبێ���ت تاوەکو‬ ‫کۆمەڵگایەک دروس���تبکەین کە نەوەکانی‬ ‫داهاتوو نەفرەتمان لێنەکەن‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیرورا‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ئه‌نفالی من‬

‫لێت ده‌پرس���ن ده‌رباره‌ی ئه‌نفال‪ :‬بڵێ‬ ‫س���ه‌ره‌تای بیری ئابوری سیاس���ییه‪.‬‬ ‫جه‌نگه له‌س���ه‌ر ده‌س���تکه‌وته‌كان‪ .‬ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌ی���ه که م���رۆڤ تیای���دا ده‌بێته‬ ‫شت‪ ،‬پاشان موڵکی ئه‌ویتر‪ .‬له‌ئه‌نفالدا‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و سیاس���ه‌ت‌و ئایدۆ‌لۆژیا ده‌بنه‬ ‫یه‌ک‪ ،‬به‌اڵم بۆ م���ن ئه‌نفال رووداوێکی‬ ‫ت���ره‪ .‬ئه‌نفال بۆ م���ن هه‌رگیز کۆتایی‬ ‫نای���ه‌ت‪ .‬ته‌نه���ا تراژیدیای���ه‌ک نیی���ه‌‪،‬‬ ‫رۆژانێ���ک روویدابێ���ت پاش���ان ببێته‬ ‫ی���اده‌وه‌ری‪ .‬به‌رد‌ه‌وام���ی‪ ،‬رۆژانه‌ی���ی‬ ‫سروشتی ئه‌نفاله‪ .‬بۆ من ساته‌و‌ه‌ختێک‬ ‫ب���وو‪ ،‬که به چاوه‌کان���م مرۆڤم ده‌بینی‬ ‫له‌جێ���گای خۆی‪ ،‬له‌ی���اده‌وه‌ری خۆی‪،‬‬ ‫له‌مێ���ژووی خ���ۆی‪ ،‬داڕن ئه‌ب���وو هه‌تا‬ ‫ببێته ئامرازێک‪ .‬پاش���ان به شێوازێک‬ ‫له‌ش���ێواز‌ه‌کانی هون���ه‌ری له‌ناوب���ردن‬ ‫له‌ناوببرێت‪ .‬هونه‌ری له‌ناوبردن کۆنترین‬ ‫هونه‌ری مرۆڤ���ه‪ .‬له‌ئه‌نفالدا دونیابینی‬ ‫تراژیدی من رسکا‪ .‬من له‌ژیانمدا چه‌ند‬ ‫جارێک له‌دایک بووم‪ .‬جارێک له‌دایکم‌و‬ ‫جارێک له‌ئه‌نفال‌و جارێکی تر له‌غوربه‌ت‪.‬‬ ‫جارێ���ک له‌گوند‌و جارێ���ک له‌ئۆردوگا‌و‬ ‫جارێکی تر له‌شاره سارد‌‌ه‌کانی ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫وه‌ک هه‌م���وو گه‌رمیانیی���ه‌‌ک ئه‌نف���ال‬ ‫خاڵێکه که تیایدا ژیانی من س���ه‌رتاپا‬ ‫وه‌رچه‌خا‪ .‬من ته‌نها پانزه‌سااڵن بووم‪.‬‬ ‫ده‌مبینی چی رووئه‌دات‪ ،‬ئاس���ان نه‌بوو‬ ‫بزانی چ���ی ده‌گوزه‌رێ���ت‪ .‬هه‌واڵه‌کان‬ ‫پچڕ پچڕ ب���وون‪ ،‬به چرپه‌وه ده‌وتران‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا گونده‌كه‌ی ئێم���ه ده‌روازه‌بوو‬ ‫ب���ۆ هاتنی خه‌ڵکی ن���او قوواڵیی گردو‬ ‫چی���اکان‪ ،‬باوک���م زیاتر له‌س���ێ هه‌‌زار‬ ‫که‌س���ی رزگارکرد له‌ئه‌نفالکردن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاش���ان گونده‌كه‌ی خۆش���مان رووخا‪.‬‬ ‫ئێم���ه راگوێزراین بۆ ش���اکه‌ل‪ .‬گه‌رچی‬ ‫به مه‌ودای جوگرافی دوور نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تااڵوی دوورترین شوێنی ئه‌دا‪.‬‬ ‫له‌پانزه‌س���اڵیدا م���رۆڤ هه‌رزه‌ی���ه‪.‬‬ ‫ده‌یه‌وێت دونیا ئه‌زموون کات‪ ،‬هێش���تا‬ ‫به‌ته‌واوی رام نه‌بووه‪ ،‬ده‌یه‌وێ ده‌س���ت‬ ‫له‌یاخیب���وون ب���دات‪ ،‬هێش���تا نازانێ‬ ‫بۆچ���ی لێره‌‌‌ی���ه‪ ،‬ده‌ی���ه‌وێ له‌جوڵه‌دا‬ ‫جێگیربێ���ت‪ .‬ئه‌نف���ال ه���ات‌و هه‌موو‬ ‫ئه‌مان���ه‌ی کوش���ت‪ .‬ئه‌نف���ال کۆتایی‬ ‫منداڵ���ی ب���وو‪ ،‬کۆتای���ی ی���اده‌وه‌ری‪،‬‬ ‫کۆتایی جێگیریی‪ .‬پ���اش ئه‌نفال هه‌تا‬ ‫ئه‌مڕۆ هه‌رگیز من له‌ش���وێنێکدا نه‌بووم‬ ‫بتوانم بڵێم لێ���ره ده‌ژیم‪ .‬من له‌وه‌ته‌ی‬ ‫هه‌میش���ه بیری لێئه‌که‌مه‌وه‪ .‬دڵته‌نگه‬ ‫ژیان به شایه‌دحاڵی تراژیدیایه‌کی وه‌ها‬ ‫ده‌ستپێبکات‪ .‬هه‌رچی شت هه‌یه له‌مندا‬ ‫گ���ۆڕا‪ .‬پێ���ش ئه‌نفال ح���ه‌زم له‌وانه‌ی‬ ‫کیمی���او فیزیا‌و ماتماتی���ک بوو‪ .‬پاش‬ ‫ئه‌نف���ال خولیام چووه س���ه‌ر ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫سیاسه‌ت‌و فه‌لسه‌فه‪.‬‬ ‫له‌پ���اش ئه‌نف���ال ماڵ بۆ هه‌میش���ه‬ ‫و‌هک‌ جێگایه‌ک‪ ،‬وه‌ک هه‌س���تێک‪ ،‬وه‌ک‬ ‫پانتاییه‌ک‪ ،‬ون بوو‪ .‬سااڵنێک پاش ئه‌وه‬ ‫کاتێک ده‌قی شیعریه‌تی پانتایی گاستۆن‬ ‫باش�ل�ارم خوێنده‌وه که تیایدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ماڵ یه‌‌که‌م گۆش���ه‌ی ئێمه‌ی���ه له‌دونیا‪،‬‬ ‫گه‌ردوونی راس���ته‌قینه‌ی ئێمه‌یه‪ .‬ئینجا‬ ‫له‌لیڤیناسه‌وه فێربووم گه‌ر ماڵت نه‌بێت‬ ‫ناتوانێ وه‌ک خۆت له‌دونیادا ئاماده‌بیت‪.‬‬ ‫ته‌نها له‌ماڵدا ده‌توانێ باوه‌ش بۆئه‌ویتر‬ ‫بکه‌یته‌وه‪ ،‬هه‌س���ت ب���ه بوونی جودای‬ ‫خۆت بکه‌ی���ت‪ .‬له‌هایده‌گه‌ره‌وه فێربووم‬ ‫که نیشته‌جێبوون به تایبه‌ت په‌یوه‌سته‬ ‫به جێگایه‌که‌وه‪ .‬که له‌سمود ماڵێکمان‬ ‫هه‌بوو تاریک‪ .‬له‌گۆش���ه‌ی زه‌لکاوێکدا‬ ‫داڕن بووب���وو له‌هه‌م���وو جوانیی���ه‌‌ک‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ئه‌ب���ووم‌و له‌چیرۆکه‌کان���دا خۆم‬ ‫نقوم ئه‌کرد‪ .‬ئ���ه‌‌و رۆژگاره به ئه‌ده‌بی‬ ‫رووس���ی ئاش���نابووم‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچیان‬ ‫ده‌رب���اره‌ی گۆالگ پێنه‌ئه‌وتم‪ .‬پاش���ان‬ ‫ب���ۆم ده‌رک���ه‌وت گۆرکی نوس���ه‌رێکی‬ ‫حیزبی درۆزن بوو‪ .‬سه‌ربورده‌ی خه‌ونه‌‬ ‫مۆدێرنه‌کانی (کوشنده‌کانی) لینینیان‬ ‫بۆ نه‌ئه‌گێڕامه‌وه‪ .‬چ گوناهێکی گه‌وره‌یه‬ ‫بت���ه‌وێ دونیا بگۆڕی‪ .‬س���مود جێگای‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ی گون���ده‌کان بوو‪ ،‬بۆخۆی‬ ‫خه‌ونێکی س���تالینی بوو‪ .‬میتۆدێک بوو‬ ‫بۆ کۆنترۆڵ‪ .‬نیش���ته‌جێبوون هه‌میشه‬ ‫بریتیه له‌سه‌رش���ۆڕکردن بۆ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫هه‌م���وو جێگیربوونێ���ک بۆن���ی گۆڕی‬ ‫لێدێت‪ .‬گه‌رچی ئێمه هه‌موومان ئه‌نفالی‬ ‫بووین‪ ،‬به‌اڵم له‌سمود گه‌ڕه‌کێک هه‌بوو‬ ‫به ناوی ئه‌نفاله‌كان‪ .‬له‌وێ هه‌ژاری‌و جل‬ ‫ره‌ش���ی‌و ته‌نیایی‌و سه‌ربورد‌‌ه‌ی سه‌یرت‬ ‫ده‌بیست‪.‬‬ ‫ه���ه‌رزوو به‌عس���یبوون ب���ووه په‌تا‪.‬‬

‫کوردێک���ی زۆر چاالکان���ه به‌عس���یان‬ ‫ده‌به‌خش���یه‌وه‪ .‬باوکم نه‌یده‌توانی بێته‬ ‫س���مود‪ .‬زۆربه‌ی رۆژان���ی له‌کێڵگه‌که‌ی‬ ‫قه‌راخ س���یروان به‌س���ه‌ر ئه‌برد‪ .‬له‌وێ‬ ‫یه‌کێتی نیش���تمانی که ئ���ه‌و رۆژگاره‬ ‫ژماره‌ی له‌په‌نجه‌کانی ده‌ست که‌متربوو‪،‬‬ ‫له‌ئه‌ش���که‌وته‌کاندا م���ت بووب���وون‪،‬‬ ‫خۆراکی���ان الی ئێمه ده‌س���تئه‌که‌وت‪.‬‬ ‫ئه‌‌مڕۆ یه‌کێتی نیش���تمانی ده‌زگایه‌کی‬ ‫تۆکمه‌یه زۆرب���ه‌ی چاالکیه‌کانی بردنی‬ ‫داهاتی خه‌ڵكی کوردستانه‪.‬‬ ‫ئه‌نف���ال په‌یوه‌ندیه‌کان���ی پچڕی‪ .‬من‬ ‫چیدی بوومه کرم���ی کتێب‪ .‬کتێبخانه‬ ‫بوو به به‌هه‌ش���ت‪ ،‬به‌هه‌ش���ته‌که‌ی تر‬ ‫ب���ۆ هه‌میش���ه ون بوو‪ .‬هه‌رچی ش���ت‬ ‫بوو هه‌ڵئه‌وه‌ش���ا؛ به‌ها‪ ،‬ئه‌خالق‪ ،‬ئاین‪،‬‬ ‫جوانی‪ ،‬بوون‪ .‬که ئێستا ئاوڕ ئه‌ده‌مه‌وه‬ ‫له‌ڕاستیدا هه‌رچیه‌کم کرد‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌نفال بوو‪ .‬هاتن بۆ ئه‌وروپا‪ ،‬فێربوونی‬ ‫زمانێکی تر‪ ،‬پچڕان له‌به‌هاکانی پاڕانه‌وه‌و‬ ‫سواڵکردنی به‌زه‌یی‪ .‬له‌نیچه‌وه فێربووم‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌دوای به‌زه‌ییدا بگه‌ڕێت هه‌موو‬ ‫توانایه‌كی تیا ئه‌‌مرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌های‬ ‫لێکردم هه‌میشه گاڵته‌م به‌وانه بێت که‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌ڕێی خۆ به قوربانیکردنه‌وه‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬ ‫ ‬ ‫سۆزی ئه‌وانتر راکێشن‪ .‬ئه‌مه ده‌ردێکه دیمه‌نێک له‌کاتی هێنانه‌وه‌ی روفاتی ئه‌نفاله‌کان بۆ ناوچه‌ی گه‌رمیان‬ ‫کورد خ���راپ به ده‌س���تیه‌و ده‌ناڵێنێ‪.‬‬ ‫دیاره جودایی هه‌یه له‌نێوان گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫تراژیدی���ا له‌پێگه‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌وه وه‌ک‬ ‫جوله‌ک���ه ده‌یکات‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫تراژیدیا بۆ راکێشانی به‌زه‌یی‪ .‬به‌زه‌یی‬ ‫پاڕانه‌وه‌یه‪ ،‬بچوکبوونه‌وه‌یه‪ ،‬هێنده‌ی تر‬ ‫بۆی���ە گەر ئ���ەوەی له‌بۆس���نە روویدا تریش���ەوە فاروق رەفی���ق له‌کۆڕێکدا‬ ‫هه‌ستی خۆ به‌که‌مزانین له‌کورددا گه‌شه‬ ‫جینۆس���اید بێت‪ ،‬ئەوە بەهەمانشێوە له‌س���وید باس له‌ئەنفالی ‪ ٩‬دەکات کە‬ ‫پێئه‌دات‪.‬‬ ‫د‪.‬چۆمان هەردی‬ ‫دەش���ێت کوش���تاری بارزانیەکانی���ش بەب���ڕوای ئەو بریتی���ە له‌تەعریبکردنی‬ ‫بە جینۆس���اید ناوببرێ���ت‪ .‬بەم جۆرە بەردەوام‌و دابڕان���ی ناوچە کوردیەکانە‬ ‫دەتوانی���ن بڵێی���ن حکومەت���ی عێراق له‌کوردستان‪ .‬کێشەی ئەم دوو حاڵەتەو‬ ‫له‌دوو پرۆس���ەی جیاوازدا جینۆسایدی حاڵەتی ت���ری له‌م ج���ۆرەش ئەوەیە‬ ‫ئ���ەو کۆمەڵکوژی���ەی دەوڵەتی عێراق بەکار‌‌هێنان���ی ئ���ەم زاراوەیە بکەم کە بەرامبەر بە گەلی ک���ورد ئەنجامداوە‪ ،‬زاراوەی ئەنفال‪ ،‬کە ناوی کارەساتێکی‬ ‫له‌س���اڵی ‪١٩٨٨‬دا بە هەش���ت قۆناغ نازانس���تین‌و ناهەقیش���ن بەرامبەر بە کە ئەوانیش کوش���تاری بارزانیەکان‌و ترس���ناکی مێژووی���ی تایبەتمەن���دی‬ ‫ئێمەیە‪ ،‬له‌س���یاقی خۆی دەردەهێنن‌و‬ ‫ئەنجام���ی دا‌و ن���اوی ن���ا ئەلئەنفال‪ ،‬پرۆسەی ئەنفال‌و دەربازبووان‌و مێژووی پرۆسەی ئەنفال بوون‪.‬‬ ‫جینۆسایدکردنی دانیش���توانی ناوچە ئێمە‪.‬‬ ‫گ���ەر بێمە س���ەر دوو نمونەی تری له‌پەیوەن���دی له‌گ���ەڵ کۆمەڵێ���ک‬ ‫موحەڕەمکراوەکانی کوردس���تان بوو‪.‬‬ ‫یەکەم هەڵ���ە بەکارهێنانی زاراوەی هەڵ���ە بەکارهێنان���ی زاراوەی ئەنفال‪ ،‬کێش���ەو تاوان���ی ت���ردا بەکاریدێن���ن‬ ‫خەڵکی گوندەکان له‌م پرۆسەیەدا کرانە ئەنف���ال رەنگە ئ���ەو بۆچوون���ە باوە ئەوە دەبێت هێما ب���ۆ دوو دەرکەوتی کە له‌س���ەردەمێکی تردا‌و بەدەس���ت‬ ‫ئامانج له‌بەرئەوەی راگوێزانی حکومەتی بێ���ت کە کەس���انێک‪ ،‬تەنانەت هەندێ‬ ‫بکەران���ی تر روودەدەن ی���ان ئەگەری‬ ‫عێراقی���ان ب���ۆ ئ���ۆردوگا زۆرەملێکان کەس���یش کە لێکۆڵینەوە له‌م بوارەدا‬ ‫روودانیان هەیە‪ .‬ئەمەش دەبێتە هۆی‬ ‫رەفزکردەوە‌و وەک پاڵپش���ت‌و ناندەری دەک���ەن‪ ،‬پێیان وای���ە ئەنفال چەندین‬ ‫بەرهەمهێنانی ناڕوون���ی‌و بەکارهێنانی‬ ‫شۆڕش���ی ک���وردی له‌جێ���ی خۆی���ان س���اڵ پێش���تر‌و له‌س���ەرنگوونکردنی‬ ‫نازانس���تییانە‌و ش���ێواندنی مێژوو‪ .‬بە‬ ‫مانەوە‪ .‬ئامانجی س���ەرەکی ئەنفالیش بارزانیەکان���ەوە دەس���تیپێکرد‪ .‬ئەمە‬ ‫بۆچوونی م���ن چواندنی ئەم رووداوانە‬ ‫تێکش���کاندن‌و بنبڕکردنی یەکجارەکی جگە له‌شێواندنی رووداوە مێژووییەکان‬ ‫بە ئەنفال بۆ مەبەس���تێکی سیاس���یی‬ ‫هێزی پێش���مەرگە بوو له‌و ناوچەیە کە هیچی تر نییە‪ .‬کوش���تاری بارزانیەکان‬ ‫دیاریکراوە کە ئیش���کالیەتی میتۆدی‌و‬ ‫ل���ه‌و کاتەدا بووبوون ب���ە هاوپەیمانی تاوانێکی ت���ری حکومەتی عێراقە دژی‬ ‫تەمەڵی���ی فیکریی پێ���وە دیارە‪ .‬ئێمە‬ ‫ئێران له‌جەنگدا‌و بەبۆنەی س���ەرقاڵیی کورد‪ .‬له‌ڕاستیدا ئەم تاوانە لێکچوونی‬ ‫له‌جیاتی ئ���ەوەی خوێندنەوەی نوێمان‬ ‫سوپای عێراقیش���ەوە له‌بەرەکانی ئەم زۆری هەی���ە له‌گ���ەڵ کوش���تارەکانی‬ ‫هەبێت بۆ ئەم رووداوانەی دوایی‪ ،‬دێین‌و‬ ‫جەنگ���ەدا توانیبووی���ان ناوچەیەک���ی ‪١٩٩٥‬ی بۆسنە بەدەستی سڕبەکان کە‬ ‫زۆر بە ئاسانی بە ئەنفالی دەچوێنین‌و‬ ‫گەورەت���ر کۆنترۆڵبکەن‌و زۆنێکی ئازاد له‌س���اڵی ‪٢٠٠٤‬دا دادگای نێودەوڵەتی‬ ‫لێرەش���ەوە بیرکردنەوە‌و شرۆڤەکردنی‬ ‫بە تاوانی جێنۆس���اید ن���اوزەدی کرد‪.‬‬ ‫دروستبکەن‪.‬‬ ‫زانستی له‌کۆڵ خۆمان دەکەینەوە‪.‬‬ ‫ه���ەر له‌س���ەرەتاوە زاراوەی ئەنفال مشتومڕ زۆر بوو له‌سەر ئەوەی کە ئایا‬ ‫دەبێت الی هەموومان روون بێت کە‬ ‫له‌ن���او کۆمەڵگەی کوردی���دا نەک هەر کوشتارەکانی بۆس���نە جێنۆسایدبوون‬ ‫ئەنفال پرۆسەیەکی سەربازی دەوڵەتی‬ ‫ئه‌نف���ال کارێکی ده‌وڵه‌ت���ی بوو‪ .‬چ وەک (ناو)ی هەڵمەتە س���ەربازیەکانی ی���ان نە‪ ،‬چونک���ە پێناس���ەی نەتەوە‬ ‫بەعس بوو کە له‌نێوان ‪٢٣‬ی ش���وبات‬ ‫له‌ش���ێوازه قورئانییه‌‌که‌ی‌و چ له‌شێوازه دەوڵ���ەت‪ ،‬بەڵک���و وەک (ک���ردە)ی یەکگرت���ووەکان بۆ ئ���ەم تاوانە باس‬ ‫ت���ا ‪٦‬ی ئەیلوول���ی ‪١٩٨٨‬دا ل���ه‌دژی‬ ‫س���ه‌دامیه‌که‌ی؛ جۆرێکه له‌پیاده‌کردنی له‌ناوبردنی تاک‌و خێزان‌و خێڵەکانیش له‌له‌ناوبردن���ی گرووپ دەکات (بە ژن‌و‬ ‫دانیش���توانی ناوچ���ەی موحەڕەمکراو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ک���ه ئه‌فس���وس مێژووی بەکاردەهێنرێ���ت‪ .‬واتە ئ���ەم زاراوەیە منداڵەوە) نەک هەر نێرینەکانی گرووپ‬ ‫ئەنجام���درا‪ .‬ئ���ەوە حکومەتی بەعس‬ ‫مرۆڤایه‌تی سیخناخه لێی‪ .‬گه‌ر ئه‌نفال زۆرجار له‌ناوێکەوە (ئیسم) دەگۆڕدرێت وەک ئەوەی له‌بۆسنە روویدا‪ .‬بێگومان‬ ‫خۆی بوو کە ئ���ەم تاوانەی بە ئەنفال‬ ‫ش���ێوازێکه له‌پیاده‌كردنی ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬بۆ فرمانێک (فیعل)‪ .‬له‌جیاتی ئەوەی داننان���ی نێونەتەوەیی ب���ە تاوانێکدا‌و‬ ‫ناوزەدکرد‪ .‬له‌م پرۆس���ەیەدا دەوڵەت‬ ‫ئ���ه‌وا دژایه‌تی ئه‌نفال به هه‌مانش���ێوه بوترێت کەسێک یا خێڵێک له‌پرۆسەی ناس���اندنی وەک جینۆس���اید زۆر جار‬ ‫له‌ڕێگ���ەی هێرش���ی س���ەربازییەوە‬ ‫ده‌كرێت بکرێته بنه‌مایه‌ک بۆ ده‌سه‌اڵت‪ .‬ئەنفالدا س���ەرنگوونکرا‪ ،‬دەوترێت کە بڕیارێک���ی سیاس���ییە‌و پەیوەندی بە‬ ‫هاوواڵتیانی دەس���گیرکرد‌و بەسەر سێ‬ ‫جه‌یمس س���کۆت له‌کتێبی بینین وه‌ك ئەو کەس���ە یا ئەو خێڵ���ە ئەنفالکرا‪ .‬کۆمەڵێ���ک فاکتەرەوە هەی���ە‪ ،‬له‌وانە‪:‬‬ ‫گرووپ���دا دابەش���یکردن‌و دواجاریش‬ ‫ده‌وڵه‌ت ب���ه وردی باس له‌م تراژیدیانه ئەم���ەش هێمایەکە ب���ۆ ئالوودەبوونی ئایا ئ���ەم تاوانە له‌ک���وێ روودەدات‌و‬ ‫له‌ڕێگ���ەی چەکی کیمیایی‪ ،‬تۆپپباران‪،‬‬ ‫ئه‌کات‪ .‬ئه‌مانه وه‌های لێکردم که به‌ره‌و زمان���ی ئێم���ە ب���ەم وش���ەیە له‌پاش ئای���ا گرووپەکانی قوربان���ی‪ ،‬تاوانبار‌و‬ ‫گۆڕی بە کۆمەڵ‪ ،‬برسێتی‌و نەخۆشیەوە‬ ‫خوێندنی ده‌وڵ���ه‌ت بڕۆم‪ .‬ده‌وڵه‌ت ئه‌و کارەس���اتەکانی ‪١٩٨٨‬ەوە‌و ب���ۆ ئەو تەماشاکەر کێن‪ .‬کوشتارەکەی بۆسنە‬ ‫له‌ناویبردن‪.‬‬ ‫نه‌ب���ووه‌ی کورد ته‌نان���ه‌ت ناتوانێت به هەم���وو له‌دەس���تچوون‌و کەمبوونەوە‌و له‌ناوجەرگەی ئەورووپادا‌و بەدەس���تی‬ ‫کۆمەڵکوژییەک���ی‬ ‫ئەنف���ال‬ ‫باشی وێناشی بکات‪ .‬گه‌ر ئه‌نفال کارێکی ش���ێواندنەی کە ئەنفال دروس���تیکرد‪ .‬مەس���یحیەکان دژی موس���وڵمانەکان‬ ‫سیستەماتیکی‪ ،‬پالنداڕێژراوی رژێمێکی‬ ‫ده‌وڵه‌تی بوو‪ ،‬ئ���ه‌وا حکومه‌تی هه‌رێم ئەنفال بۆ ئێمە واتە س���ەرنگوونکران‪ ،‬روویدا کاتێک هێزێکی ‪ ٤٠٠‬کەسی یوئێن‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیس���تی عەرەب���ی ب���وو دژی‬ ‫ده‌بوو له‌سه‌ر بنه‌مای دژایه‌تی قاتوقڕی کوژران‪ ،‬له‌گ���ۆڕی بە کۆمەڵدا نێژران‪ ،‬کە هێزێکی سەربازیی هۆڵەندی بوون‪،‬‬ ‫کورد‪ .‬گرنگە کە ئێمە بۆ تێگەیش���تن‬ ‫بونیادبنرایه‪ .‬دژایه‌تی قاتوقڕی ده‌کرێت وات���ە بێگۆڕکردن���ی م���ردووەکان‌و وەک تەماشاکەر له‌وێ ئامادەبوون بێ‬ ‫له‌مێژووی خۆم���ان‌و له‌تایبەتمەندێتی‬ ‫بکرێته بنه‌مای دونیابینییه‌‌کی سودمه‌ند‪ .‬س���ەندنەوەی ماف���ی تاکەکەس���بوون ئەوەی رێگریی له‌م تاوانە بکەن‪ .‬ئەمانە‬ ‫ئەم کۆمەڵکوژیە‌و رێزگرتن له‌ئەزموونی‬ ‫وه‌ک س���کۆت پێم���ان ده‌ڵێت قاتوقڕی لێیان‪ .‬مرۆڤ ب���ە تەنها له‌دایکدەبێت‌و بوونە مایەی تووڕەبوون‌و رادیکاڵبوونی‬ ‫دەربازبووانی ئەم تاوانە له‌گەڵ تاوانی‬ ‫هه‌‌میش���ه له‌پالنێکه‌وه‪ ،‬له‌خه‌ونێکه‌وه‪ ،‬بەتەنه���اش دەنێژرێت‪ .‬ه���ەر مرۆڤێک جیهانی ئیس�ل�امی‪ ،‬بۆی���ە بڕیارەکەی‬ ‫تردا تێکەڵی نەکەین‪ .‬ئەمە جگە له‌وەی‬ ‫پاشان له‌ده‌ربڕینی توانایه‌كی سه‌پاندن‌و مافی ئەوەی هەیە مەزارێکی تایبەت بە دادگای نێودەوڵەت���ی هەوڵدانێك بوو‬ ‫کە له‌هیچ ئاستێکدا لێکچوونێکی ئەوتۆ‬ ‫جێبه‌جێکردن���ه‌وه دێته دی‪ .‬له‌هه‌رکوێ خۆی هەبێت تا ئەوانەی خۆشیاندەوێت بۆ گێڕانەوەی ئیعتیب���ار بۆ کۆمەڵێک‬ ‫له‌نێوان ئەنف���ال‌و ئەم رووداوانەی تردا‬ ‫خه‌ڵک فه‌رامۆش���کرا‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت دوور سەردانی بکەن‌و گوڵ له‌سەر گۆڕەکەی شت‪.‬‬ ‫تازە بک���ەم کە یەکێکی���ان میدیایی‌و نیی���ە‪ .‬بە هەڵ���ە بەکارهێنانی زاراوە‌و‬ ‫له‌ڕاوێژ‌و لێکۆڵینه‌وه‌‌و زانیاری پشت به دانێن‪ .‬ئەنفالکران واتە له‌دەستدانی ئەم‬ ‫گرنگتری���ن لێكچوون���ی کوش���تاری ئەوی تریش���یان فیکریی���ە‪ .‬یەکەمیان دەرکردنی���ان له‌س���یاقی مێژووی���ی‌و‬ ‫واقیع به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬ئه‌وا قاتوقڕی س���ه‌ر مافە سەرەتاییانە له‌الیەن قوربانیانەوە‪ ،‬بارزانیەکان‌و بۆس���نیەکان ئەوەیە کە بەرنامەیەک���ی كەی ئێ���ن ئێن بوو کە سیاس���یی خۆی���ان هێمایەک���ە ب���ۆ‬ ‫هه‌ڵئه‌دات‪ .‬ده‌س���ه‌اڵتی کوردی هه‌‌رگیز واتە کوش���تنی بەکۆمەڵ‌و گۆڕونکردن‌و له‌هەردووی ئ���ەم تاوانانەدا ‪ ٦‬تا ‪ ٩٠٠٠‬له‌س���اڵیادی ‪١٧‬ی شوباتدا پەخشکرا‌و ناڕوونی فیک���ر‌و ناعەقاڵنیەت‪ .‬یەکێک‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتێکی پ���اش ئه‌نفال ناچێت‪ .‬سڕینەوەی ئاسەواری تاکەکان‪.‬‬ ‫کوڕو پیاوی گرووپی قوربانی بەدەستی سەردێڕی یەکێک له‌بەشەکانی بریتیبوو له‌س���ەرەتاییترین رێس���اکانی فیکری‬ ‫له‌الیەک���ی ت���رەوە ل���ه‌م س���ااڵنەی گرووپ���ی تاوانب���ار (بەعس���یەکان‌و له‌‪« :‬ئەنفالی قوتابیانی زانکۆ»‪ .‬ئەمە زانس���تی ئەوەیە کە چەمک‌و زاراوەکان‬ ‫یادکردنه‌وه‌ی ئه‌نف���ال له‌ڕێگای گڵکۆ‌و‬ ‫په‌یک���ه‌ر‌و دروس���تکردنی خانوب���ه‌ره‌‌و دواییدا زاراوه‌ی ئەنف���ال له‌کۆمەڵگای س���ڕبەکان) له‌ناوبران‪ .‬ه���ەردووی ئەم هێمایەک بوو بۆ فڕاندنی پاس���ەکانی دەبێت پێناس���ی دیاریک���راو‌و روونی‬ ‫گۆڕس���تانه‌وه نابێت‪ .‬ئه‌نفال سه‌ره‌تای ئێمەدا زۆرجار بە هەڵە‌و بەشێوەیەکی تاوانان���ەش له‌ژێر چەت���ری جەنگێکی قوتابیانی زانکۆی سلێمانی کە له‌کاتی خۆیان هەبێت تا بتوانین ئارگیومەنتی‬ ‫ش���ێوازێکی تره له‌ژیان‪ ،‬له‌حکومداری‪ ،‬نازانس���تی بەکاردەهێنرێت‪ .‬بۆیە وەک گەورەت���ردا (جەنگی ئێ���ران‌و عێراق‌و هێرش���ی توندوتیژان���ەی حکومەت���ی عەقاڵنیان له‌س���ەر بین���ا بکەین‪ ،‬دەنا‬ ‫له‌پێکه‌وه‌ب���وون‪ ،‬لێکۆڵەرێک له‌م بوارەدا بە پێویس���تیم جەنگی بۆس���نە)‌و له‌ژێ���ر کاریگەریی هەرێم���دا ب���وو ب���ۆ کۆتاییهێن���ان بە له‌تاریکستانی ناڕوونی‌و لێڵێ فیکرییدا‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵت‪،‬‬ ‫زانی هەڵوەس���تەیەک له‌س���ەر بەهەڵە ئایدیۆلۆژیای ناسیۆنالیزمدا ئەنجامدران‪ .‬خۆپیش���اندانەکانی پارساڵ‪ .‬له‌الیەکی دەتلێینەوە‪.‬‬ ‫له‌ئاماده‌بوون له‌دونیادا‪.‬‬

‫هەڵوەستەیەک له‌سەر بەکارهێنانی زاراوەی "ئەنفال"‬

‫ده‌سه‌اڵتی‬ ‫کوردی هه‌‌رگیز‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتێکی‬ ‫پاش ئه‌نفال ناچێت‬

‫بە هەڵە‬ ‫بەکارهێنانی‬ ‫زاراوە‌و دەرکردنیان‬ ‫له‌سیاقی مێژوویی‌و‬ ‫سیاسیی خۆیان‬ ‫هێمایەکە بۆ‬ ‫ناڕوونی فیکر‌و‬ ‫ناعەقاڵنیەت‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫خواردنه‌وه‌ ‌ی شیر زیپك ‌ه زیاد ده‌كات‬ ‫تاكو ئێستا به‌ته‌واوی نه‌زانراوه‌ بۆچی‬ ‫هه‌ن���دێ كه‌س تووش���ی زیپكه‌ ده‌بن‌و‬ ‫هه‌ندێكی ت���ر تووش ناب���ن‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ی بێ���ت‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫هۆیه‌ك���ی بۆماوه‌ی��� ‌‬ ‫هۆكار په‌یوه‌ندیی���ان به‌زیپكه‌و‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌وان ‌ه "بۆماوه‌" ك ‌ه كه‌سێك له‌خێزانێك‬ ‫تووش���ی زیپكه‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬زۆربه‌ی جار‬ ‫له‌هه‌مان خێزاندا كه‌س���ی تر هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫تووشی زیپكه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫چاالك���ی هۆرمۆن���ی له‌ته‌مه‌ن���ی‬ ‫هه‌رزه‌كاریدا‪ ،‬ئ���ه‌م چاالكیی ‌ه هۆرمۆنی‬ ‫ئه‌ندرۆجین له‌كوڕان���دا زیاد ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫ی رژێن ‌ه چه‌ورییه‌كان‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌پێستدا گه‌ور‌ه ببن‌و زیاتری مادده‌ی‬ ‫چه‌وری بڕێژن‪.‬‬ ‫"خه‌مۆكی" كه‌ ده‌بێته‌ هۆی زیاد ده‌ردانی‬ ‫هۆرمۆن���ه‌كان‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ تاقیكردنه‌و‌ه‬ ‫نوێیه‌كان ده‌ڵێن ك��� ‌ه خه‌مۆكی نابێت ‌ه‬ ‫هۆی دروستبوونی زیپكه‌‪.‬‬ ‫"ده‌رمان" هه‌ندێ���ك ده‌رمانی هه‌ن ك ‌ه‬ ‫ده‌بنه‌هۆی دروس���تبوونی زیپكه‌ وه‌ك‬ ‫(ئه‌نه‌بۆلیك ستیرۆید)‪.‬‬ ‫"ش���یر" له‌لێكۆڵێنه‌وه‌یه‌كی تازه‌دا ك ‌ه لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌ ده‌ریخس���تو‌ه ك��� ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر (‪ )47335‬ئافره‌ت ئه‌نجامدراو‌ه په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌ه له‌وانه‌ی���ه‌ به‌هۆی ئه‌و‬ ‫ده‌ركه‌وت���وو‌ه ك ‌ه په‌یوه‌ندییه‌كی به‌تین هۆرمۆنانه‌و‌ه بێت ك ‌ه له‌ش���یری چێڵدا‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌نێ���وان ده‌ركه‌وتن���ی زیپكه‌‌و هه‌یه‌‪ .‬كه‌واته‌ په‌یوه‌ندی هه‌ی ‌ه له‌نێوان‬ ‫ش���یر‌و زیپك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم هۆك���ه‌ی ته‌واو‬ ‫خوارده‌نه‌وه‌ی شیر‪.‬‬

‫دروستبوونی چه‌وری‬ ‫له‌پێستدا به‌هۆی‬ ‫چه‌وریه‌ رژێنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی گیرانی‬ ‫ده‌رچه‌ی چه‌وری ‌ه‬ ‫رژێنه‌كان‬

‫نه‌زانراوه‌‪.‬‬ ‫زۆری شه‌كر‌و كاربۆهیدرات له‌خواردندا‪،‬‬ ‫خواردن���ی ئه‌و خۆراكان���ه‌ی ك ‌ه رێژه‌ی‬ ‫ش���ه‌كر تیایان���دا زۆره‌ ده‌بن���ه‌ هۆی‬ ‫ده‌ركه‌وتنی زیپكه‌‪.‬‬

‫به‌گوێره‌ی چه‌ن���د لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ئه‌و له‌پێستدا به‌هۆی چه‌وریه‌ رژێنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫كه‌س���انه‌ی ڤیتامین���ی (‪ )A، E‬ی���ان ده‌بێت ‌ه هۆی گیرانی ده‌رچه‌ی چه‌وری ‌ه‬ ‫كه‌مه‌ ئه‌گه‌ری تووشبوونیان ب ‌ه زیپك ‌ه رژێن���ه‌كان ئه‌گ���ه‌ر زوو زوو پێس���ت‬ ‫نه‌شۆردرێت‌و پاك نه‌كرێته‌وه‌ له‌چه‌وری‬ ‫زیاتره‌‪.‬‬ ‫پاكوخاوێن���ی‪ :‬دروس���تبوونی چه‌وری ده‌ردراو‪.‬‬

‫بۆماوه‌‪ ،‬هۆكارێك ‌ی گرنگی‌ توشبوونه‌ به‌برین ‌ی گه‌ده‌‬

‫كه‌می ڤیتامین‬ ‫(‪ )B‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی ژانه‌ سه‌ر‬ ‫ڤیتامین (‪ ‌)B‬بریتییه‌ له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی‬ ‫مادده‌ ك ‌ه جه‌سته‌ پێویستی‌ پێیه‌ت ‌‬ ‫له‌كارلێكه‌ زیندووه‌كان له‌نێوان‬ ‫هه‌موشیاندا په‌یوه‌ندییه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌یه‌كیانه‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌ هه‌ر‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌شه‌ ناویان له‌هه‌موویان ناو‌ه‬ ‫ڤیتامین (‪ ،‌‌)B‬به‌اڵم ژماره‌یان پێداو‌ه‬ ‫بۆ جیاكردنه‌وه‌ وه‌ك (‪B1، B2، B3‬‬ ‫‪B5 ،B6‬و ‪.)B12‬‬ ‫لێره‌شدا باسی‌ ڤیتامین (‪ )B1‬ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌م ڤیتامین ‌ه زیاتر له‌و كاتانه‌دا پێویست‬ ‫ی‬ ‫ی ماسولكه‌ی ‌‬ ‫ی كاركردنێك ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاره‌قكردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫س ی���ان دوا ‌‬ ‫قور ‌‬ ‫زۆر‪ ،‬ئه‌م مادده‌یه‌ بۆ كۆئه‌ندامی‌ ده‌مار‬ ‫زۆر پێویسته‌‪.‬‬ ‫ی بریتیه‌ له‌توێكڵی‌ برنج‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫گه‌ن���م‪ ،‬به‌زالی���ا‌و فاس���ۆلیا‌و په‌تاته‌‌و‬ ‫كه‌ل���ه‌رم‌و قه‌ڕنابیت‪ ،‬پرته‌قاڵ‪ ،‬كاڵه‌ك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫قه‌یسی‌‪ ،‬گوێزه‌ر‌و هه‌نجیر‌و چه‌ره‌سه‌كان ‌‬ ‫وه‌ك گوێز‪ ،‬بایه‌م‌و بوندق‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ڤیتامین (‪ ‌‌)B‬له‌چه‌ند س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌وه‌ دابی���ن ده‌بێت وه‌ك زه‌ردێنه‌ ‌‬ ‫هێلك���ه‌‌و گورچیل���ه‌‌و جگ ‌هر‌و ماس���ت‌و‬ ‫ماسی‌‌و گۆشت‪.‬‬ ‫ی ئه‌م ڤیتامین ‌ه له‌جه‌سته‌دا ده‌بێت ‌ه‬ ‫كه‌م ‌‬ ‫ی‌و ماندوێتی‌‌و‬ ‫هۆی‌‪ ،‬ژانه‌س���ه‌ر‪ ،‬هیالك ‌‬ ‫بێخه‌وی‌‪ ،‬عاره‌قكردنه‌وه‌‪ ،‬ده‌ست‌و قاچ‬ ‫ی ریخۆڵه‌كان‪،‬‬ ‫ی كار ‌‬ ‫سڕبوون‪ ،‬تێكچون ‌‬ ‫له‌ده‌س���تدانی‌ حه‌زكردن ب���ۆ خواردن‌و‬ ‫دڵ تێك���ه‌ڵ هاتن‌و رش���انه‌وه‌‌و قه‌بزی‌‪،‬‬ ‫ی ماس���ولكه‌كان‪،‬‬ ‫له‌ده‌س���تدانی‌ هێ���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫بچوكبوونه‌وه‌ی‌ ماسولكه‌‌و ئفلیجبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ماسولكه‌‪ ،‬بێهیزبوونی‌ دڵ‌و راچڵه‌كین ‌‬ ‫دڵ‌و ته‌نگه‌ نه‌فه‌سی‌‪.‬‬ ‫به‌سودیش���ه‌ ب���ۆ ئیفلیج���ی‌ من���داڵ‪،‬‬ ‫الوازبوون���ی‌ جه‌س���ته‌‌و دوودڵ���ی‌‌و‬ ‫له‌ده‌س���تدانی‌ حه‌زكردن ب���ۆ خواردن‌و‬ ‫وه‌ستانی‌ گه‌ش���ه‌ی‌ منداڵ‪ ،‬خه‌مۆكی‌‪،‬‬ ‫ی جومگه‌‪.‬‬ ‫ئازار ‌‬

‫"قورحه‌" بریتییه‌ له‌داخورانی ناوپۆشی‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی كه‌ برینه‌كه‌ (قورحه‌)‌ی‬ ‫تیادا دروست ده‌بێت‪ ،‬بۆ نمونه‌ برینی‬ ‫گه‌ده‌ به‌مانای داخورانی ناوپۆشی‬ ‫گه‌ده‌‌و برینی دوانزه‌گرێ به‌مانای‬ ‫داخورانی ناوپۆشی دوانزه‌گرێ كه‌‬ ‫(به‌شی یه‌كه‌می ریخۆڵه‌ باریكه‌یه‌)‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‪:‬‬ ‫قورحه‌ی گه‌ده‌ یان دوانزه‌گرێ دروس���ت‬ ‫ده‌بێ���ت به‌ه���ۆی چه‌ن���د هۆكارێكه‌وه‌‬ ‫له‌وانه‌‪:‬‬ ‫‪-1‬به‌ه���ۆی هه‌وكردن���ی گ���ه‌ده‌ ی���ان‬ ‫دوانزه‌گرێوه‌ی���ه‌ به‌جۆرێ���ك به‌كتریاكه‌‬ ‫ك���ه‌ پێیده‌ڵێ���ن (هێلیك���ۆ به‌كتری���ا)‬ ‫ده‌ركه‌وت���ووه‌ ‪%70‬ی هه‌وكردن���ی‌ گه‌ده‌‬ ‫به‌ه���ۆی ئ���ه‌م به‌كتریایه‌وه‌ی���ه‌‌و ‪%90‬ی‬ ‫برینی دوانزه‌گرێ���ش به‌هۆی بوونی ئه‌م‬ ‫به‌كتریایه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬برینی گه‌ده‌ یان دوانزه‌گرێ له‌وانه‌دا‬ ‫زۆر باڵوه‌ كه‌ حه‌بی رۆماتیزم‌و ئه‌سپرین‌و‬ ‫ڤۆڵتارین‌و پڕۆفین به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫‪ -3‬زۆرج���ار ه���ۆكاری بۆماوه‌یی ده‌ور‬ ‫ده‌بینێ���ت وه‌ك ئه‌وانه‌ی كه‌ برینه‌كه‌یان‬ ‫هه‌ی���ه‌ یه‌كێك له‌برا‌و خوش���كه‌كان یان‬ ‫یه‌كێك له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ برینه‌كه‌یان هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪-4‬ئه‌وان���ه‌ی ك���ه‌ م���ادده‌ كحولی���ه‌كان‬ ‫ده‌خۆنه‌وه‌ ئه‌گه‌ری توشبوونیان زیاتره‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬جگه‌ره‌كێشانیش یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌كان‪،‬‬ ‫وات���ه‌ ئه‌وانه‌ی جگه‌ره‌ ده‌كێش���ن زیاتر‬ ‫ت���وش ده‌ب���ن‌و توش���بوه‌كانیش زیاتر‬ ‫لێیان س���ه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌‌و دره‌نگ چاك‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬هۆكارێكی تر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هاوكێشه‌یه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ له‌نێوان ترشه‌ڵۆكی گه‌ده‌‌و ناوپۆشی‬ ‫گ���ه‌ده‌ كاتێ���ك ترش���ه‌كه‌ زی���اد بكات‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ببێته‌ هۆی قورحه‌‌و جاری واش‬ ‫هه‌یه‌ ترشه‌كه‌ ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوپۆشی‬ ‫گ���ه‌ده‌ ی���ان دوانزه‌گرێ بێهێ���ز ده‌بێت‬ ‫به‌هۆی چه‌ن���د نه‌خۆش���ییه‌كه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫ئه‌وانه‌ی توش���ی جه‌ڵده‌ی ده‌ماغ بوون‬ ‫یان شكاوی‌و سوتاوی كه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر له‌جێگادا ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫توشی برینی گه‌ده‌یان ده‌كات‪.‬‬ ‫گرنگترین نیشانه‌كانی بریتین له‌‪:‬‬ ‫ئازاری سك‌و به‌شی س���ه‌ره‌وه‌ی باسك‬ ‫له‌كات���ی بوون���ی برینی دوان���زه‌ گرێدا‬ ‫ئازاره‌كه‌ی به‌برس���ێتی زی���اد ده‌كات‌و‬ ‫له‌كات���ی تێرب���وون ی���ان كه‌مخواردندا‬ ‫ئازاره‌كه‌ی كه‌م ده‌بێته‌وه‌ یان نامێنێت‌و‬ ‫هه‌ندێكجاریش له‌نیوه‌شه‌ودا به‌ئازاره‌كه‌ی‬ ‫به‌خه‌به‌ر دێت‪ ،‬هه‌رچی برینی گه‌ده‌ش���ه‌‬

‫ده‌ستنیشانكردنی نه‌خۆشیه‌كه‌‪:‬‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی نه‌خۆشیه‌كه‌ به‌ دوو‬ ‫رێگا ده‌بێت‪:‬‬ ‫ن���ازوری گه‌ده‌ ی���ان دوانزه‌گ���رێ كه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ زۆر گرنگ��� ‌ه (‪ )%100‬ده‌توانێت‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كه‌ ده‌ستنیش���ان ب���كات‌و‬ ‫پارچه‌ی لێوه‌رده‌گیرێت بۆ تاقیكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی برینی دوانزه‌گرێیان هه‌یه‌ دوای‬ ‫نازور‌و ده‌رمان‪ ،‬پێویست به‌نازوری تر‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ی قورحه‌ی گه‌ده‌یان‬ ‫هه‌یه‌ له‌وانه‌یه‌ قورحه‌كه‌یان سه‌ره‌تانی‬ ‫بێت یان بگۆڕێت بۆ سه‌ره‌تانی‪.‬‬ ‫‪-2‬گرتنی ئه‌ش���یعه‌ی ره‌ن���گاو ره‌نگ‪:‬‬ ‫ئه‌مه‌ی���ان ت���ۆزێ گرانتره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ‬ ‫برس���ێتی یان نانخواردن كارناكاته‌ سه‌ر نه‌خۆش ئاسانتره‌‌و ئازاری نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ رێژه‌ی ‪ %80‬ده‌توانێت دیاری بكات‌و‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی ئازاره‌كه‌ی‪.‬‬ ‫ئازاری گه‌ده‌ جاربه‌جار سه‌رهه‌ڵده‌دات‌و ناتوانرێت پارچه‌ی لێوه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫دواتریش بۆ ماوه‌یه‌كی كه‌م باش ده‌بێت‌و‬ ‫ماكه‌كانی ئه‌م نه‌خۆشیه‌‪:‬‬ ‫پاشان سه‌ر هه‌ڵده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-1‬خوێنبه‌ربوونی گه‌ده‌ یان دوانزه‌گرێ‌و‬ ‫‪-2‬رشانه‌وه‌‌و دڵ تێكه‌اڵتن‪.‬‬ ‫‪ -3‬كه‌مبوونه‌وه‌ی خواردن‌و نه‌خۆشه‌كه‌ رش���انه‌وه‌ی نه‌خۆش���ه‌كه‌ خوێنی تیا‬ ‫توش���ی خوێنبه‌ربوونی گ���ه‌ده‌ ده‌بێت‌و ده‌بێ���ت ی���ان پیس���اییه‌كه‌ی ره‌ش‬ ‫رشانه‌وه‌كه‌شی وه‌كو قاوه‌ی لێدێت یان ده‌بێت‪.‬‬ ‫پیس���اییه‌كه‌ی ره‌ش ده‌بێ���ت‌و جاری وا ‪-2‬كونبوونی ناو ریخۆڵه‌‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ توشی سه‌رگێژ خواردن‌و بورانه‌وه‌ ‪-3‬گیرانی كۆتایی گ���ه‌ده‌ كه‌ له‌وانه‌یه‌‬ ‫پێویست به‌نه‌شته‌رگه‌ری بكات‪.‬‬ ‫دێت‪.‬‬

‫ئه‌وانه‌ی قورحه‌ی‬ ‫گه‌ده‌یان هه‌ی ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫قورحه‌كه‌یان سه‌ره‌تانی‬ ‫بێت یان بگۆڕێت بۆ‬ ‫سه‌ره‌تانی‬

‫بانيژه‬

‫‪15‬‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشیه‌ ده‌رونیه‌كان‬

‫كۆمه‌ڵگا‌و دڵڕه‌قیی‌‬

‫خه‌یاڵ���ی‌ ناسیۆنالیس���تیانه‌ی‌ ك���وردی‌‬ ‫به‌درێژای���ی‌ مێ���ژوو چه‌ندی���ن چیرۆك‌و‬ ‫گوتنی‌ ش���اعیریان ‌هی‌ خستۆته‌ نێو هزرو‬ ‫بیركردنه‌و‌هی‌ تاك���ی‌ كوردییه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ش‬ ‫ناوی‌ ده‌نێم خه‌یاڵ‪ ،‬چونكه‌ تا ساته‌وه‌ختی‌‬ ‫ئێستا نه‌یتوانیوه‌ چوارچێو‌هی‌ شاعیریه‌ت‌و‬ ‫دروش���مبازیی‌ ببه‌زێنێ���ت‌و له‌واقیع نزیك‬ ‫بێت���ه‌وه‌و وێنه‌یه‌ك ی���ان مۆدیلێكی‌ ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ناسیونالیستیانه‌ بێت كه‌ النیكه‌م‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ ئاماده‌گیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دی���اره‌ نمون���ه‌ی‌ ئه‌و چی���رۆك‌و گوته‌زا‬ ‫خه‌یاڵیان���ه‌ زۆرن‪ ،‬وه‌كئ���ه‌و‌هی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫پی���اوی‌ ك���ورد ئازاترین پی���اوی‌ دونیا‌و‬ ‫ئافره‌تی‌ ك���ورد جوانترین ئافره‌تی‌ دونیاو‬ ‫سروشتی‌ كوردستان به‌هه‌شتی‌ سه‌رزه‌مین‌و‬ ‫عه‌قڵی‌ كورد زیره‌كترین عه‌قڵه‌و شانس���ی‌‬ ‫كورد خراپترین شانس���ه‌‪ .‬ئه‌م بۆچوونانه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌نێو چوارچێ���وه‌ی‌ خه‌ونبینینی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ بمێنن���ه‌وه‌ مافێكی‌ ش���ه‌رعی‌‬ ‫هه‌موو نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك ده‌بێته‌‬ ‫رس���ت ‌هی‌ دوباره‌بووه‌و‌هی‌ نێو ده‌زگاكانی‌‬ ‫راگه‌یاندن‌و له‌كۆڕو كۆبوونه‌وه‌كان شانازی‌‬ ‫پێوه‌ ده‌كرێت ئه‌وا پێویس���تی‌ به‌ ره‌خنه‌و‬ ‫قسه‌له‌س���ه‌ركردن هه‌ی���ه‌‌و النیكه‌م نابێت‬ ‫ره‌خنه‌گران‌و چاودێران ئه‌شهه‌دوبیالی‌ بۆ‬ ‫بكه‌ن‪ .‬یه‌كێك له‌و چی���رۆك‌و واهیمانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌رده‌وام خه‌یاڵی‌ ناسیونالیس���تیانه‌ی‌‬ ‫ك���وردی‌ به‌رهه‌م���ی‌ دێنێ���ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای‌ ك���وردی‌ به‌به‌زه‌ییتری���ن‌و‬ ‫به‌ئه‌مه‌كتری���ن كۆمه‌ڵگای‌ دونیایه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫تۆزقاڵێك ره‌حم‌و مرۆڤدۆستی‌ مابێت ئه‌وا‬ ‫الی‌ كورد ماوه‌ ئه‌گینا س���ه‌رجه‌م نه‌ته‌وه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاكانی‌ تر لێی‌ بێبه‌رین‪.‬‬ ‫م���ن ب���ۆ به‌تاڵكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م وه‌همه‌‬ ‫نمونه‌كانی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆو براكوژیی‌‌و‬ ‫دیلكوژی‌‌و ه���ه‌زاران چیرۆكی‌ كوش���تن‌و‬ ‫تااڵنكردنی‌ ماڵی‌ كورد به‌ده‌س���تی‌ كورد‌و‬ ‫هه‌زاره‌ه���ا نمونه‌ی‌ غ���ه‌درو ناعه‌داله‌تیی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ جێده‌هێڵم بۆ ئێو‌هی‌ به‌ڕێز‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێویس���تی‌ ده‌زان���م نمونه‌یه‌كی‌‬ ‫بچوك بێنمه‌وه‌ له‌سه‌ر دڵڕه‌قیی‌‌و بێبه‌زیی‌‬ ‫خێزان‌و كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌ كه‌ له‌هه‌فته‌ی‌‬ ‫راب���ردوو له‌كوردس���تان رووی���داو بوو به‌‬ ‫بابه‌تی‌ میدیاكان‪.‬‬ ‫مناڵێ���ك له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ی���اری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ند كه‌روێش���كێك ده‌كات زۆر دڵڕه‌قانه‌‬ ‫له‌الیه‌ن باوك‌و باوه‌ژنی‌ داركاری‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی‌ ئ���ه‌و لێدان���ه‌ دڵڕه‌قانه‌ی���ه‌‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ نه‌خۆش���خانه‌‪ .‬ئه‌گه‌رچی‌ من‬ ‫له‌م���او‌هی‌ كاركردن���م وه‌كو پزیش���كێكی‌‬ ‫ده‌روونی���ی‌ له‌ئه‌زمونی‌ خ���ۆم‌و ئه‌زمونی‌‬ ‫هاوه‌ڵه‌كانم چه‌ندین نمونه‌ی‌ هاوشێوه‌مان‬ ‫بینی���وه‌ ی���ان بیس���تووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆیه‌‬ ‫قسه‌له‌س���ه‌ر ئه‌م رووداوه‌ ده‌كه‌م‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بووه‌ت���ه‌ بابه‌تی‌ میدی���او راگه‌یاندن‪ .‬ئه‌م‬ ‫نمونه‌ی���ه‌ روداوێكی‌ بێبنچین���ه‌و راگوزه‌ر‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ره‌گوڕیش���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و‬ ‫كولتوری‌ توندی‌ هه‌ی���ه‌ له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردیدا‪ .‬ئه‌و ده‌م��� ‌هی‌ له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ بڕی���اری‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌ لێدانی‌‬ ‫قوتابی‌ ده‌ركرا كه‌م نه‌بوون ئه‌و مامۆستاو‬ ‫پسپۆڕانه‌ی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌ كه‌ پێیان وابوو‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ هه‌ڵه‌یه‌‌و به‌بێ‌ لێدان پرۆسه‌ی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ ناكامڵ‌و نادروس���ت ده‌بێت‪.‬‬ ‫پێش ماوه‌یه‌كیش كاتێك باسی‌ ئه‌وه‌ كرا‬ ‫په‌رله‌مان بڕیارێك ده‌ربكات تیایدا لێدان‌و‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌دانی‌ منداڵ قه‌ده‌غه‌بكات‌و رێگه‌‬ ‫به‌مناڵ‌و هه‌رزه‌كار بدات له‌كاتی‌ پێویست‬ ‫شكات له‌و كه‌س���انه‌ بكات كه‌ توندوتیژی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ده‌نوێنن‪ ،‬بینیم���ان كه‌ چۆن‬ ‫هه‌ندێك له‌گوتارخوێنه‌ ئایینیه‌كان‌و چه‌ند‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ ره‌خنه‌یان‬ ‫له‌م بڕی���اره‌ ده‌گ���رت‌و باس���ی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌كرد ك���ه‌ "رێگه‌گرت���ن له‌لێدانی‌ منداڵ‬ ‫ده‌رگاكردنه‌وه‌یه‌ به‌س���ه‌ر به‌دڕه‌وش���تی‌‌و‬ ‫ش���وبهاندنی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ره‌وش���تبه‌رزی‬ ‫كوردیه‌ ب���ه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ سه‌رلێش���ێواوی‌‬ ‫رۆژئاوایی‌"‪ .‬ئه‌م���ه‌ جگه‌له‌و‌هی‌ له‌چه‌ندین‬ ‫موناسه‌به‌ی‌ تردا بیس���توومانه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫من���داڵ س���نوری‌ به‌زاند ده‌بێ���ت ته‌مبێ‌‬ ‫بكرێ���ت‌و لێیبدرێ���ت‌و زۆرجاریش هه‌ندێ‬ ‫له‌مامۆس���تایانی‌ ئایینی‌ بۆ س���ه‌لماندنی‌‬ ‫ئه‌م بۆچوونه‌ پشتیان به‌ستووه‌ به‌هه‌ندێ‌‬ ‫تێكست‌و به‌ڵگه‌ی‌ ئایینی‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پاڵپش���تیه‌ ئایینی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ بۆ‬ ‫توندوتی���ژی‌ له‌الی���ه‌ك‌و ئه‌و سیتس���ه‌مه‌‬ ‫س���ه‌قه‌ته‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ له‌الیه‌كی‌ ترو ئه‌و‬ ‫پێشینه‌ مێژووییه‌ی‌ كورد كه‌ پڕاوپڕیه‌تی‌‬ ‫له‌خوێن‌و تۆڵه‌و توندوتیژی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگایه‌كی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێن���اوه‌‪ .‬تاسه‌رئێس���قان دڵڕه‌ق‌و‬ ‫توندوتیژ‪ ،‬كۆمه‌ڵگایه‌ك كه‌ چه‌نده‌ مه‌بده‌ئی‌‬ ‫لێبورده‌ی���ی‌‌و به‌زه‌یی‌ تێ���دا كاڵ‌و الوازه‌‬ ‫ده‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ش مه‌بده‌ئ���ی‌ رقلێبوونه‌وه‌و‬ ‫تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌و‌هی‌ تێدا به‌هێزو به‌رقه‌راره‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وایك���ردووه‌ ب���ه‌رده‌وام چیرۆكی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ چیرۆكی‌ منداڵی‌ كه‌روێشكه‌كان‬ ‫ببیس���تین‌و به‌رده‌وام مێژوومان پڕی‌ بێت‬ ‫له‌توندوتیژی‌‌و خوێن‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫"سوێندخواردن ‌ی پێش وه‌رگرتن ‌ی پۆست‪ ،‬بووه‌ت ‌ه‬ ‫مه‌راسیمێك ‌ی پڕۆتۆكۆلی‌‌و خاڵییه‌ له‌هه‌موو مه‌فهومێكی‌ به‌رپرسیارێتی‌"‬ ‫ده‌وڵه‌ت رووب���ه‌ڕووی‌ دادگا ده‌كرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌وانیش س���وێندیان شكاندووه‌‌و‬ ‫خیانه‌تیان له‌كاره‌كه‌یان كردووه‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫دوای‌ وه‌رگرتنی‌ پۆستێكی‌ بااڵ‌و‬ ‫سوێندخواردنی‌‪ ،‬له‌به‌رپرسێكیان‬ ‫پرسیبوو‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بااڵكانی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌ت نه‌پاراست‌و سوێنده‌كه‌ت‬ ‫شكاند‪ ،‬چی‌ ده‌كه‌یت؟ ئه‌و وتبووی‌‬ ‫"ده‌چمه‌ الی‌ مه‌الیه‌كی‌ زانا‌و كه‌فاره‌تی‌‬ ‫سوێنده‌كه‌م ده‌ده‌م"‪ .‬د‪.‬رێبوار كه‌ریم‪،‬‬ ‫مامۆستای‌ زانسته‌ سیاسیه‌كانی‌ زانكۆی‌‬ ‫سلێمانی‌ ئه‌و رووداوه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ره‌نگه‌ كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫تێدا بێت بڕوا ‌‬ ‫ش‬ ‫به‌ئاینه‌كه‌ ‌‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه‬ ‫هه‌موو ئه‌‌و كه‌سانه‌ی‌ پۆستێكی‌‬ ‫سیاس‌كه‌ی‌ قورئان سوێند‬ ‫بااڵ وه‌رده‌گرن‪ ،‬پێش وه‌رگرتنی‌ پۆسته‬ ‫س���وێندێكی‌ یاسایی‌ ده‬ ‫‌درێن‪‌،‬رژه‌وبڕگهه‌ی‌ندهه‌ك‌یه‌ی‌ ده‌درێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫س���وێنده‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ به‬ ‫بااڵكان���ی‌ گه‌له‌كه‌ی���ان‬ ‫بپارێ���زهن‌ند‌و غه‌دره‌ له‌ئاینه‌كه‌‌و‬ ‫خیان���ه‌ت نه‌كه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌بڕوای‌ چ‬ ‫په‌رله‌مانتارێك‌و شاره‬ ‫زۆرێك‌زای لهه‌ك‌وی‌ بئهه‌و‌رپرسانبوارهه‌‪ ،‌،‬كه‌سه‌كه‌ش‬ ‫سوێندخواردنی‌‬ ‫ته‌نها بووه‌ته‌ شتێكی‌ رۆتینی‌‌و "كه‌مترین‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫كه‌س پێوه‌ی‌ پابه‌نده‌"‪.‬‬ ‫سوێند ده‌شكێنرێ‌‌و یاسایه‌كیش نییه‌ به‌رپرس���ه‌كان پابه‌ندی‌ س���وێنده‌كانیان‬ ‫ناب���ن‪ ،‬یاس���ایه‌كی‌ تۆكم���ه‌ش نییه‌ بۆ‬ ‫بۆ لێپرسینه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانت���ار له‌س���ه‌ر فراكس���یۆن ‌ی لێپرس���ینه‌وه‌یان "ئه‌گه‌ر یاساكان وه‌ك‬ ‫كوردستانی‌‪ ،‬دانا س���ه‌عید سۆفی‌ ئه‌وه‌ خۆی���ان جێبه‌ج���ێ‌ بكرێن‪ ،‬ئ���ه‌و كاته‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕوو كه‌ زۆرینه‌ی‌ سوێندخواردنی‌ پێویست به‌سوێندخواردنیش ناكات"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ هه‌رێ���م‪ ،‬ته‌نه���ا بووه‌ت���ه‌‬ ‫"كه‌مترین ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫مه‌راس���یمێكی‌ پڕۆتۆكۆل���ی‌‌و خاڵیی���ه‌‬ ‫كاره‌كانیان هه‌یه‌"‬ ‫له‌هه‌م���وو مه‌فهومێكی‌ به‌رپرس���ارێتی‌‌و‬ ‫وه‌فاداری‌‌و رێزگرتنی‌ س���وێنده‌كه‌‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتارێكی‌ فراكس���یۆنی‌ گۆڕانیش‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "وه‌زی���ر‌و به‌رپرس���مان هه‌یه‌‪ ،‬هاوڕایه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ سوێندخواردنی‌‬ ‫له‌كاتێكدا سوێندی‌ خواردووه‌ كه‌ له‌دژی‌ به‌رپرسه‌ بااڵكان‪ ،‬كه‌مترین ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ گه‌له‌كه‌ی‌ كار نه‌كات‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئی���ش‌و كاره‌كانی���ان هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر بۆی‌ بلوێ‌ ته‌قه‌ له‌هاوواڵتیان په‌رله‌مانت���ار په‌یمان عیزه‌دی���ن ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ سوێندخواردنی‌ زۆرێك‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌وه‌ش له‌به‌رپرسان‪ ،‬كه‌مترین كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر‬ ‫روونده‌كاته‌وه‌‪ ،‬وه‌كو ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ هه‌ڵس���وكه‌وت‌و كاره‌كانی���ان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫ ‬ ‫هۆڵی په‌رله‌مان ئه‌و شوێنه‌ی زۆرترین سوێندی تێدا ده‌خورێت‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ به‌ش���ێك له‌و‬ ‫سوێندخواردنانه‌‪ ،‬هیچ جۆره‌ ده‌الله‌تێكی‌‬ ‫ئاینی‌‌و ویژدانی‌‌و رۆحیی‌ نییه‌ "ته‌نها وه‌كو‬ ‫مه‌راسیمێكی‌ ته‌قلیدیی‌ لێهاتووه‌‪ ،‬خاڵییه‌‬ ‫له‌به‌رپرسیارێتی‌ ناوه‌ڕۆكی‌ سوێنده‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌نمونه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ چه‌ندین‬ ‫به‌رپ���رس هه‌یه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا س���وێندیان‬ ‫خواردووه‌ كه‌ كار بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بااڵكانی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌یان بك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌و وتی‌‬ ‫"هه‌ندێك له‌به‌رپرسان نه‌ك به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫بااڵكانی‌ گه‌له‌كه‌یان نه‌پاراستووه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ بااڵكانی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌شیان كاریان كردووه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ پێش���نیاری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه له‌كاتی‌ ش���كاندنی‌‬ ‫س���وێنده‌كه‌دا‪ ،‬س���زایه‌كی‌ یاس���ایی‌‌و‬

‫ئیداریش بوونی‌ هه‌بێ‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌وه‌ كه‌ به‌شێك‬ ‫ل���ه‌‌و به‌رپرس���انه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا س���وێند‬ ‫به‌قورئان ده‌خۆن‪ ،‬هی���چ ئیلتزاماتێكی‌‬ ‫ئاینییان نییه‌‪" ،‬ره‌نگه‌ كه‌سی‌ تێدا بێت‬ ‫هه‌ر بڕواش���ی‌ به‌ئاینه‌ك ‌ه نه‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫قورئان سوێند ده‌درێ‌‪ ،‬به‌بڕوای‌ من ئه‌وه‌‬ ‫غه‌دره‌ له‌ئاینه‌كه‌‌و كه‌سه‌كه‌ش ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌مجۆره‌ له‌بنچینه‌دا سوێندخواردنه‌كه‌ بۆ‬ ‫به‌شێك له‌به‌رپرسان‪ ،‬هیچ كاریگه‌رییه‌كی‌‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫ئیلتزاماتێكی‌ ئه‌خالقی‌ دروست ده‌كات‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانتارێك���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌‪ ،‬بۆچونێكی‌ تری‌ هه‌یه‌و پێی‌‬ ‫وای���ه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ س���وێند ده‌خوات‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫ئه‌گه‌ر باوه‌ڕیشی‌ به‌ ئاینه‌كه‌ الواز بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك س���وێند ده‌خ���وات جۆره‌‬ ‫ئیتلزاماتێك���ی‌ ئه‌خالق���ی‌ بۆ دروس���ت‬ ‫ده‌بێ‌‪ ،‬د‪.‬ئه‌حمه‌د وه‌رتی‌ له‌فراكس���یۆنی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ هه‌ر خودی‌ سوێندخواردنه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئیتلزامێك���ی‌ ئه‌خالق���ی‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ دروس���ت ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گه‌ر ئه‌و به‌رپرس���ه‌ باوه‌ڕیشی‌ به‌دین‬ ‫الوازب���ێ‌‪ ،‬كاتێ���ك س���وێند ده‌خوات‪،‬‬ ‫ئیتلزاماتێكی‌ ئه‌خالقی‌ هه‌ر بۆ دروس���ت‬ ‫ده‌بێ‌"‪ .‬وه‌رتی ئه‌وه‌ش���ی‌ خسته‌ڕوو كه‌‬ ‫شكاندنی‌ س���وێندی‌ به‌رپرسه‌ بااڵكان‪،‬‬ ‫حاڵه‌تێك نییه‌ تایبه‌تبێ‌ به‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "له‌به‌ش���ێك له‌واڵتانی‌ دنیا‬ ‫ده‌بینی���ن وه‌زی���ر‌و به‌رپرس��� ‌ه بااڵكانی‌‬

‫"بوونی‌ گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬سه‌لمێنه‌ری‌ شكاندنی‌‬ ‫سوێنده‌كانه‌"‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ د‪.‬رێبوار كه‌ریم (مامۆس���تای‌‬ ‫زانس���ته‌ سیاس���یه‌كانی‌ زانك���ۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌)‪ ،‬س���وێندخواردنی‌ به‌رپرسه‌‬ ‫ب���ااڵ سیاس���یه‌كان‪ ،‬پێ���ش وه‌رگرتنی‌‬ ‫پۆس���ته‌كه‌یان‪ ،‬دیارده‌یه‌ك���ه‌ له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵتان���ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا بوونی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬به‌بڕوای‌ ئه‌و‪ ،‬س���وێندخواردنی‌‬ ‫به‌رپرس���ان له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا زیاتر‬ ‫بووه‌ته‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ ته‌قلیدیی‌‌و كه‌متر‬ ‫له‌قه‌ناعه‌تێك���ی‌ ت���ه‌واوه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێ‌ "گه‌ر باس له‌كوردستان بكه‌ین‪،‬‬ ‫هه‌م���وو ئه‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ س���وێندیان‬ ‫خ���واردووه‌‪ ،‬كه‌مترینی���ان به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫پابه‌ندی‌ سوێنده‌كانیان بوون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و نمون���ه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ هێنای���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ یه‌كێك���ه‌ له‌دیارده‌كانی‌ دژ به‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك ئ���ه‌و وت���ی‌ "ه���ه‌ر بوونی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كی‌ زۆر له‌هه‌رێمدا‪ ،‬سه‌لمێنه‌ری‌‬ ‫ئه‌و راس���تیه‌یه‌ كه‌ زۆرێك له‌به‌رپرسان‬ ‫پابه‌ندی‌ ئه‌و سوێندانه‌ نه‌بوون كه‌ پێش‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پۆس���ته‌كانیان خواردویانه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆی���ه‌ جه‌ختی‌ له‌وه‌ ك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫"به‌ش���ێك له‌به‌رپرس���انی‌ هه‌رێم كاریان‬ ‫ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ تایبه‌تیه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ن���ه‌ك به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ بااڵكانی‌‬ ‫گه‌ل"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫مان���ای‌ ئ���ه‌وه‌ نییه‌ هه‌موو به‌رپرس���ان‬ ‫پابه‌ندی‌ س���وێندخوارنه‌كانیان نه‌بوون‪،‬‬ ‫بۆیه‌ وتی‌ "به‌رپرس���یش هه‌یه‌ پابه‌ندی‌‬ ‫س���وێنده‌كه‌ی‌ بووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ پابه‌ندبوون كه‌متر بووه‌"‪.‬‬

‫تائێستا په‌رله‌مان هیچ قسه‌یه‌كی له‌سه‌ر تۆمه‌تبارانی ئه‌نفال نه‌كردووه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫زیاتر له‌ساڵێك‌و شه‌ش مانگه‌ فه‌رمانی‬ ‫ده‌ستگیركردنی تۆمه‌تبارانی ئه‌نفال‬ ‫ی بااڵی تاوانه‌كانی عێراقه‌و‌ه‬ ‫له‌دادگا ‌‬ ‫بۆ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫نێردراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا كار له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و دۆسێیه‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌بڕوا ‌‬ ‫ی بواری‌ جینۆسایدیش‬ ‫چاالكوانێك ‌‬ ‫پێویست ‌ه كه‌سوكاری‌ ئه‌نفالكراوه‌كان‬ ‫داوا له‌حیزبه‌كان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌ستۆپاكی‬ ‫خۆیان له‌تۆمه‌تبارانی‌ ده‌رببڕن‌و‬ ‫وه‌ریاننه‌گرن‌و پشتیوان‌و هاوكارییان‬ ‫نه‌كه‌ن‪" ،‬ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا با كه‌سوكاری‬ ‫قوربانیان بایكۆتی‌ ئه‌و حیزبان ‌ه بكه‌ن‬ ‫كه‌ ئه‌و جۆره‌ كه‌سانه‌یان داڵده‌داوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی له‌فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫ ‬ ‫ی گه‌رمیانه‌وه‌ ده‌س���ت کۆمه‌ڵێک له‌که‌سوکاری ئه‌نفالکراوه‌کان له‌مه‌راسیمێکی هێنانه‌وه‌ی روفاتی ئه‌نفالکراوه‌کاندا‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫داواكار ‌‬ ‫ئاوێن��� ‌ه كه‌وت���ووه‌‪ ،‬پ���اش ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و تۆمه‌تباران ‌ه له‌گه‌رمی���ان‪ ،‬هاوڕێ پێش���ڕه‌و ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بڕیاری ده‌س���تگیركردنی تۆمه‌تبارانی زانیاریه‌كان���ی ئاوێنه‌‪ ،‬دادگا كاری به‌و دادگاكان بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌نف���ال گه‌یش���تووه‌ت ‌ه ده‌س���تیان‌و نوسراوه‌ی‌ داواكاری گشتی نه‌كردووه‌‪ ،‬ده‌س���تگیر بكرێن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا وه‌اڵم رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌گرتن‌و به‌دادگاییگه‌یاندنی تۆمه‌تباران ‌‬ ‫ی نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی چونك���ه‌ فه‌رمان���ی نوس���راوه‌كه‌ ‌‬ ‫دوات���ر دوو نوس���راویان ئاڕاس���ته‌ ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌نف���ال زۆر خه‌مس���ارده‌‪" ،‬بۆی ‌ه له‌و‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌دواداچونه‌كان��� ‌‬ ‫ی ب���ااڵی تاوانه‌كان���ی عێراق بۆ‬ ‫ه���ه‌ردوو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی پۆلی���س‌و دادگا ‌‬ ‫ئاسایش���ی گه‌رمیان كردووه‌‪ ،‬ئه‌وانیش ده‌س���تگیركردنی ئ���ه‌و تۆمه‌تباران��� ‌ه حكوم���ه‌ت خه‌مس���اردی ده‌كات ل���ه‌و هه‌ڵوێسته‌یان زۆر نیگه‌رانین"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ رێكخراوی داكۆكی‬ ‫ی فه‌رمانی گرتنه‌كان���ی له‌گه‌ڵدا نه‌بووه‌‪ ،‬دۆس���ییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ به‌ش���ێك ل���ه‌و‬ ‫نوس���راوه‌كه‌یان ره‌وان���ه‌ی دادوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 4/14‬‬ ‫ی ناوی چونك��� ‌ه ده‌بێت بۆ ه���ه‌ر تۆمه‌تبارێك تۆمه‌تباران ‌ه به‌رپرس‌و ده‌ستڕۆیش���تون راشیده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌دوا ‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‌ه كردووه‌‪ ،‬كه‌ ته‌واو ‌‬ ‫ی كورد له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌مساڵه‌و‌ه به‌رپرسان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵدابێ���ت‪ ،‬له‌نێو هه‌ردوو حیزبه‌ بااڵده‌س���ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی فه‌رمان���ی گرتنه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و داواكراوانه‌ی تێدا بوو ك ‌ه دادگا ‌‬ ‫هیچ كارێكی���ان ئه‌نجامنه‌دا‪ ،‬ئه‌وا وه‌ك‬ ‫ب���ااڵی تاوانه‌كانی عێراق به‌ لیس���تێك بۆی���ه‌ دوات���ر داوا له‌وه‌زاره‌ت���ی دادو كوردستان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "ن���ه‌ك ته‌نها رێكخراوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی وت ‌‬ ‫به‌رپرس���ی كۆمه‌ڵ���ه‌ی داكۆك���ی خۆ ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تی داواكاری‌ گشتی كراوه‌‪،‬‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی دادوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانی كردب���وو‪ ،‬ه���ه‌ر به‌پێی كه‌ ئه‌و فه‌رمان���ی گرتنان ‌ه بنێرێت‪ ،‬بۆ له‌كه‌سوكاری قوربانیانی ئه‌نفالكراوه‌كان ئێم���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ره‌نگ���ه‌ زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫رێكخ���راوه‌كان هه‌ڵوێس���تی جیاوازیان‬ ‫هه‌بێت"‪ .‬ئه‌و رونیشكرده‌وه‌كه‌‪ ،‬ك ‌ه زیاتر‬ ‫ی س���اڵ‌و نیوێك‪ ،‬ئه‌و داوایه‌ی‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫داگای ب���ااڵی تاوان���ه‌كان‪ ،‬نێردراوه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم "وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ناوخۆ به‌ ئه‌ركی خۆی هه‌ڵناسێت"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌یه‌و‌ه چاالك���ی بواری‬ ‫ی‬ ‫جینۆس���اید‪ ،‬عه‌ل���ی مه‌حم���ود پێ ‌‬ ‫وای���ه‌ ك���ه‌ ئیراده‌یه‌كی سیاس���ی نیی ‌ه‬ ‫ب���ۆ دادگاییكردنی ئ���ه‌و تۆمه‌تبارانه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش��� ‌‬ ‫"حیزب���ی سیاس���ییان له‌پش���ته‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و موسته‌ش���ارانه‌ به‌شێكیش���یان‬ ‫هه‌ڵس���وڕاون‌و‬ ‫له‌ناوحیزبه‌كان���دا‬ ‫پشتیوانییان لێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی راش���یده‌گه‌یه‌نێت ك��� ‌ه چوار‬ ‫س���اڵ زیات���ره‌ پۆلیس���ی ئه‌نته‌رپول‬ ‫ی له‌پۆلیس���ی عێراقی كردووه‌ ك ‌ه‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی ئه‌نفالیان بۆ‬ ‫ی ئه‌و تاوانبارانه‌ ‌‬ ‫لیس���ت ‌‬ ‫بنێرن‪ ،‬به‌اڵم پێی هه‌ڵنه‌س���تاون‪" ،‬واتا‬ ‫ئیراده‌یه‌ك نییه‌ بۆ ده‌ستگیركردنیان‌و‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا ناكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌رله‌مباره‌یه‌و‌ه په‌رله‌مانتار له‌لیژنه‌ی‬ ‫ناوخۆو ئاس���ایش‪ ،‬ئیسماعیل مه‌حمود‬ ‫ی‬ ‫باس���له‌وه‌ده‌كات كه‌ له‌خولی پێشوو ‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬بابه‌تی تۆمه‌تبارانی ئه‌نفال‬ ‫ته‌نها گفتوگۆیه‌كی له‌س���ه‌ر كرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫له‌م خوله‌ی په‌رله‌م���ان وه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫"تائێستا لیژنه‌كه‌مان گفتوگۆی له‌سه‌ر‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ ره‌وانه‌ ‌‬

‫په‌رله‌مان بكرێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی گفتوگۆی‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێك���دا كارێك���ی دیكه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مان لێپرس���ینه‌وه‌ی ‌ه له‌حكومه‌ت‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پشتگوێخس���تنی یاس���ادا‪،‬‬ ‫كه‌چی تائێس���تا په‌رله‌مان نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ له‌حكومه‌ت بكات سه‌باره‌ت‬ ‫به‌دۆس���ێی تۆمه‌تباران���ی ئه‌نف���ال‪،‬‬ ‫ی ناوخۆ ده‌ڵێت‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"ئ���ه‌و‌ه كاری حكومه‌ت ‌ه ك��� ‌ه ره‌وانه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی ب���كات‪ ،‬كه‌ی‌ ن���اردی بۆ‬ ‫په‌رله‌مان ده‌توانین گفتوگۆی له‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ه���اوكات په‌رله‌مانت���ار له‌لیژن���ه‌ی‬ ‫یاس���ایی‪ ،‬كاردۆ محه‌مه‌د رای وای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌ت ‌ه په‌یوه‌ندی ب ‌ه ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫دادوه‌رییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵك سكااڵ‬ ‫ی "په‌رله‌مان ده‌بێت‬ ‫بكات‪ ،‬وه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ناچاربكات ك��� ‌ه پابه‌ندبێت‬ ‫به‌و داوا یاس���اییان ‌هی‌ ك ‌ه بوونی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه ئێم���ه‌ ناتوانی���ن ته‌داخولی‬ ‫ی بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ر ‌‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ لیژنه‌ی یاس���ایی‬ ‫ی "ئه‌گ���ه‌ر كه‌مته‌رخه‌م���ی له‌م‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫بابه‌ت���ه‌دا له‌الی حكومه‌ته‌و‌ه بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌ركی په‌رله‌مان ‌ه لێپرس���ینه‌و‌ه بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر له‌الی‌ دادوه‌ری‌ بێت ئه‌وا‬ ‫په‌رله‌مان ناتوانێت ده‌ستوه‌ربدات"‪.‬‬ ‫ئاوێن��� ‌ه چه‌ند جارێك په‌یوه‌ندی كرد‬ ‫ب ‌ه سازگار عه‌لی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫داواكاری‌ گشتی‪ ،‬وه‌اڵمی نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫وه‌زیر ‌ی پێشوی‌ ته‌ندروست ‌ی "سوپاس‌و پێزانین" ئاڕاسته‌ ‌ی به‌ڕێوه‌به‌رێك ده‌كات ك ‌ه پێشتر "الدراوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫وه‌زیری‌ پێشوی‌ ته‌ندروستی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬د‪.‬تاهیر هه‌ورامی‌ "سوپاس‌و‬ ‫پێزانین"ی‌ ئاڕاسته‌ی‌ ‪ 10‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ كردوه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫یه‌كێكیان "به‌ر پڕۆژه‌ چاكسازییه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم" كه‌وتووه‌‌و "الدراوه‌"‪،‬‬ ‫وه‌زیریش ده‌ڵێت "بۆ كاری‌ باش‬ ‫سوپاس هه‌یه‌‌و بۆ خراپیش سزا"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ نوس���راوێك كه‌ ده‌س���ت ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وت���ووه‌‌و واژۆی‌ وه‌زی���ری‌ پێش���وی‌‬

‫ته‌ندروس���تی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬د‪.‬تاهیر‬ ‫هه‌ورامی‌ له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬س���وپاس‌و پێزانینی‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ (‪ )10‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ س���ه‌ر به‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ك���ه‌ی‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێك له‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ران���ه‌ له‌مانگی‌ رابردودا له‌س���ه‌ر‬ ‫كار الدرا‌و وه‌زیری‌ پێشوی‌ ته‌ندروستیش‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ "به‌ه���ۆی‌ كه‌مته‌رخه‌می‌‌و‬ ‫باش ئه‌دا نه‌كردنی‌ كاره‌كان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫كۆنترۆڵی‌ جۆری‌ ده‌رمان له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫دوورخراوه‌ته‌وه‌‌و به‌ر پرۆژه‌ی‌ چاكس���ازی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كه‌وتووه‌"‪.‬‬ ‫نوس���راوه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫كه‌ واژۆی‌ وه‌زیری‌ پێش���وی‌ ته‌ندروستی‌‬

‫پێوه‌یه‌ به‌ژماره‌ (‪ )4645‬له‌‪2012/3/26‬‬ ‫س���وپاس‌و پێزانین���ی‌ ئاڕاس���ته‌ی‌ ‪10‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫كردووه‌‌و ئاماژه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌كراوه‌ "به‌هۆی‌‬ ‫هه‌ڵس���انیان به‌ئه‌نجامدان���ی‌ كاره‌كان���ی‬ ‫سه‌رش���انیان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ رێكوپێك‌و‬ ‫چاالكانه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی‌ دڵسۆزی‌‌و‬ ‫وه‌فاداریی���ه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئام���اژه‌ ب���ۆ‬ ‫ئه‌وه‌شكراوه‌ كه‌ سوپاس‌و پێزانینی‌ خۆی‌‬ ‫ئاراس���ته‌كردون‌و هیواداریش���ه‌ نمونه‌یان‬ ‫زۆر بێت "ب���ۆ خزمه‌تگه‌یان���دن به‌گه‌ل‌و‬ ‫نیشتمان"‪.‬‬ ‫سوپاسی‌ وه‌زیری‌ پێشوی‌ ته‌ندروستی‌‬

‫بۆ ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی���ه‌ له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫كه‌ ل���ه‌‪2/28‬دا هه‌واڵی‌ ئه‌وه‌ باڵوبۆوه‌ كه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كۆنترۆڵی‌ ج���ۆری‌ ده‌رمان‬ ‫(د‪.‬ره‌م���زی‌ عوس���مان)‌و جێگره‌ك���ه‌ی‌‬ ‫(د‪.‬گۆران) به‌هۆی‌ "باش كارنه‌كردنیان"‬ ‫به‌بڕیاری‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌پۆسته‌كه‌یان‬ ‫الدراون‌و له‌هه‌مان رۆژیشدا وه‌زیری‌ پێشوی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ رایگه‌یان���د "فه‌رمانه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم له‌جێگای‌ خۆیدایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ كراوه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌دای‌‬ ‫ئه‌و ده‌زگایه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ بڕیارێكی‌ له‌و جۆره‌‬ ‫ده‌رچووه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و كات���ه‌دا‌و له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬

‫ئاوێنه‌دا د‪.‬گۆران عه‌بدواڵ ئه‌و قس���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌تك���رده‌وه‌‌و وت���ی‌ "به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫جێگری‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كۆنتڕۆڵی‌ جۆریی‌‬ ‫نه‌ب���ووم‌و ته‌حه‌دا ده‌ك���ه‌م كه‌ فه‌رمانێك‬ ‫هه‌بێت جێگری‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر بووبم‌و هیچ‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كیش نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا وه‌زیر له‌لێدوانه‌كانیدا ئاماژه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌كردوه‌ ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌و جێگری‌‬ ‫كۆنترۆڵی‌ ج���ۆری‌ به‌ه���ۆی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت���ووه‌ كه‌ ئه‌دای‌ كاركردنیان باش‬ ‫نه‌بووه‌‌و موسته‌هه‌قی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم بوون‪..،‬‬

‫ی‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ :‬بۆ‬ ‫ی باش سوپاس‬ ‫كار ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و بۆ خراپیش‬ ‫»» ‪ 19‬سزا‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫خول ‌ی یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‪ ..‬مێژوو پشتگیریی‌ میونخ ده‌كات‬ ‫له‌خول���ی‌ یان ‌ه پاڵه‌وانه‌كان‪ ،‬ئه‌مش���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ی بایرن میون���خ میواندار ‌‬ ‫یان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ری���اڵ مه‌درید ده‌كات‌و س���به‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رش���ه‌لۆن ‌ه ده‌بێت���ه‌ میوان���ی‌ یانه‌ ‌‬ ‫چێڵسی‌‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬گ���ۆران فارس‪ :‬ئه‌مش���ه‌و ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی چوونی‌ قۆناغ ‌‬ ‫ی ش���ه‌و‪ ،‬له‌یار ‌‬ ‫سبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یان ‌ه پاڵه‌وانه‌كان ‌‬ ‫پێش كۆتایی‌ خول ‌‬ ‫ی ئه‌نج���ام ده‌درێن‪.‬‬ ‫ئه‌وروپ���ا دوو یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بای���رن میونخ���ی‌ ئه‌ڵمان��� ‌‬ ‫یان���ه‌ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ی ئه‌لیانز ئه‌رین���ا ‌‬ ‫له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ریاڵ مه‌درید ‌‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫به‌خۆی‌ میواندار ‌‬ ‫ئیسپانی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاریكردن���ی‌ ئه‌م دوو یانه‌ی ‌ه‬ ‫له‌مێژوو ‌‬ ‫ی ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یه‌ك له‌خوله‌كان ‌‬ ‫ی یه‌ك بوونه‌ته‌وه‌‌و ‪10‬‬ ‫‪ 18‬ج���ار روبه‌ڕو ‌‬ ‫جار بایرن میون���خ براوه‌بووه‌‌و ‪ 6‬جار‬ ‫ریاڵ مه‌درید براوه‌بووه‌‌و له‌دوو یاریشدا‬ ‫ی‬ ‫یه‌كس���ان بوون‪ .‬هه‌روه‌ها ب���ۆ جار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنجه‌م���ه‌ ئه‌م دوو یانه‌ی��� ‌ه له‌قۆناغ ‌‬ ‫ی یه‌ك ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی روبه‌ڕو ‌‬ ‫پێ���ش كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه بایرن میون���خ ته‌نیا ی���ه‌ك یار ‌‬ ‫ی بایرن‬ ‫ی تره‌و‌ه یانه‌ ‌‬ ‫دۆڕاندووه‌‪ .‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیدا ‪ 9‬ج���ار میواندار ‌‬ ‫له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی كردووه‌‪ ،‬ك ‌ه ‪ 8‬یاری‌ بردووه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ریاڵ ‌‬ ‫له‌یه‌ك یاریشدا به‌رامبه‌ر بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆمان رونده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه تا ئێستا ریاڵ‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ له‌یاری���گای‌ ئه‌لیانز ئه‌رینا‬

‫ی چوونی‌ قۆناغی‌ پێش كۆتایی‌‪:‬‬ ‫یار ‌‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/4/17 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 9:45‬‬ ‫بایرن میونخ × ریاڵ مه‌درید‬

‫فیرۆنیكا نهێنیه‌كانی‬ ‫زێدان ئاشكرا ده‌كات‬

‫زێدان‌و هاوسەرەکەی‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ زه‌ینه‌دی���ن زێدان���ی‌‬ ‫فه‌ڕه‌نس���ی‌ نهێنی‌ كه‌للە‌ك���ه‌ی‌ زیدان‬ ‫له‌ی���اری‌ كۆتایی‌ مۆندیال���ی‌ ‪ 2006‬كه‌‬ ‫كێش���ای‌ به‌س���نگی‌ ماتیرازیدا ئاشكرا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬له‌یاری‌ كۆتایی‌ مۆندیالی‌‬ ‫‪2006‬ی‌ ئه‌ڵمانی���ا‪ ،‬كاتێك هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫فه‌ڕه‌نسا روبه‌ڕوی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ ئیتاڵیا‬ ‫بووه‌وه‌‪ ،‬زه‌ینه‌دین زێدانی‌ فه‌ڕه‌نس���ی‌‬

‫یاریزانی‌ هێڵی‌ ناوه‌ن���دی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌كانی‌ فه‌ڕه‌نس���ا كه‌لله‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشا به‌س���نگی‌ ماتیرازی‌ به‌رگریكاری‌‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ ئیتاڵیا‌و دواتر ناوبژیوان‬ ‫به‌كارتی‌ س���ور زێدانی‌ كرده‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫یاریگاك���ه‌‪ .‬دواتر هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌م دوو‬ ‫یاریزانه‌ به‌جۆرێك هۆكاری‌ كێشه‌كه‌یان‬ ‫به‌ڕاگه‌یاندنه‌كان گه‌یاند‪.‬‬ ‫به‌اڵم فیرۆنیكا فرناندێزی‌ هاوس���ه‌ری‌‬ ‫زه‌ینه‌دی���ن زێدان���ی‌ به‌ڕه‌چه‌ڵ���ه‌ك‬ ‫جه‌زائیری‌ پاش ‪ 6‬س���اڵ له‌و روداوه‌‪،‬‬ ‫نهێنی‌ كه‌لله‌كه‌ی‌ زێدان ئاشكرا ده‌كات‌و‬ ‫له‌كتێبێكدا به‌ناوی‌ (نهێنیه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫زێدان) روداوه‌كه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫فیرۆنی���كا رونیكردووه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ پێش‬ ‫رۆژێك له‌یارییه‌كه‌ خۆی‌ له‌گه‌ڵ زێداندا‬ ‫كێشه‌ی‌ هه‌بووه‌‌و دواتر ئه‌م فه‌ڕه‌نسیه‌‬ ‫به‌باری‌ ده‌رونییه‌كی‌ خراپه‌وه‌ به‌شداری‌‬ ‫له‌یارییه‌ك���ه‌ ك���ردووه‌‌و ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش‬ ‫وایك���ردووه‌ زێ���دان له‌یارییه‌كه‌دا توڕه‌‬ ‫ببێت‌و كه‌لله‌ك���ه‌ له‌ماتی���رازی‌ بدات‪.‬‬ ‫فیرۆنیكای‌ ئیس���پانی‌‪ ،‬ك���ه‌ هۆكاربوو‬ ‫زه‌ینه‌دین زێ���دان یان���ه‌ی‌ یۆڤانتۆس‬ ‫به‌جێبهێڵێ���ت‌و په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ڕی���اڵ‬ ‫مه‌دریدی‌ ئیسپانییه‌وه‌ بكات‪ ،‬ئه‌وه‌شی‌‬ ‫ئاش���كراكردووه‌ كه‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ له‌و‬ ‫یاریه‌دا له‌ژێر درێس���ه‌كه‌ی فه‌ڕه‌نساوه‌‬ ‫درێسێكی‌ تری‌ له‌به‌ركردووه‌‌و له‌سه‌ری‌‬ ‫نوسیوه‌ (سوپاس بۆ یۆڤانتۆس‌و ریاڵ‬ ‫مه‌درید)‪ ،‬به‌اڵم هاویش���تنی‌ كه‌لله‌كه‌‌و‬ ‫كرانه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ له‌یارییه‌كه‌دا‪ ،‬رێگربوون‬ ‫له‌ئاشكراكردنی‌ ئه‌م نهێنییه‌‪.‬‬

‫یاریکەرانی عێراق‬ ‫له‌یارییه‌كی‌ دۆستانه‌ی‌ ئاماده‌كاریدا‌و‬ ‫له‌واڵتی‌ ئیمارات‪ ،‬هه‌ڵبژارده‌ ‌ی عێراق‬ ‫روبه‌ڕو ‌ی هه‌ڵبژارده‌ ‌ی میسر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬ئه‌م���ڕۆ س���ێ ش���ه‌مم ‌ه‬ ‫له‌یارییه‌ك��� ‌ی دۆس���تانه‌ ‌ی ئاماده‌كاری���دا‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ عێ���راق به‌ڕاهێنه‌رایه‌ت��� ‌ی‬ ‫زیكۆ ‌ی به‌ڕازیلی‌ روب���ه‌ڕو ‌ی هه‌ڵبژارده‌ ‌ی‬ ‫میس���ر ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ راهێنه‌ره‌كه‌ ‌ی بۆب‬ ‫برادلی‌ ئه‌مه‌ریكییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م یارییه‌ دۆس���تانه‌یه‌ ب���ۆ هه‌ڵبژارده‌ ‌ی‬ ‫عێ���راق ئاماده‌كاریی���ه‌ ب���ۆ پااڵوتن��� ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ ئاس���یا بۆ س���ه‌ركه‌وتن بۆ‬

‫جام��� ‌ی جیهان ‌ی ‪‌ 2014‬ی به‌ڕازیل‪ ،‬هه‌رچ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ میسره‌‪ ،‬له‌خۆئاماده‌كردندای ‌ه‬ ‫ب���ۆ پااڵوتنه‌كان��� ‌ی جام���ی‌ نه‌ته‌وه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌فه‌ریقا‌و هه‌روه‌ه���ا پااڵوتنی‌ مۆندیال ‌ی‬ ‫به‌ڕازیل‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردوو هه‌ڵب���ژارد‌ه به‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫ئه‌س���تێره‌كانیانه‌وه‌ به‌ش���داری‌ ل���ه‌م‬ ‫یارییه‌دا ده‌ك���ه‌ن‌و بۆب برادلی‌ راهێنه‌ر ‌ی‬ ‫فرعه‌ونه‌كانی‌ میس���ر ئام���اژ‌ه به‌به‌هێز ‌ی‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ عێ���راق ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"عێراق له‌س���اڵ ‌ی ‪2007‬دا پاڵه‌وان ‌ی جام ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان���ی‌ ئاس���یا ب���ووه‌‌و چه‌ندی���ن‬ ‫ئه‌س���تێره‌ ‌ی باشی‌ وه‌ك یونس مه‌حمود‌و‬ ‫هاوار مه‌ال محه‌مه‌د‌و نه‌ش���ئه‌ت ئه‌كره‌م‌و‬ ‫كه‌ڕاڕ جاسمی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫زیكۆ ‌ی راهێنه‌ر ‌ی ش���ێره‌كانی‌ رافیده‌ین‬ ‫پێكهاته‌یه‌ك���ی‌ تۆكمه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌م یاریی ‌ه‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬كە بریتین له‌(محه‌مه‌د گاسد‪،‬‬ ‫نور س���ه‌بری‌‪ ،‬مه‌هد ‌ی كه‌ری���م‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫ئیبراهیم‪ ،‬وه‌لید به‌حر‪ ،‬حسام كازم‪ ،‬فه‌رید‬ ‫مه‌جید‪ ،‬محه‌مه‌د حه‌مید‪ ،‬باس���م عه‌باس‪،‬‬ ‫ئیبراهی���م كامل‪ ،‬س���ه‌عد عه‌بدولئه‌میر‪،‬‬ ‫لوئه‌ی‌ س���ه‌اڵح‪ ،‬حه‌ماد ئه‌حمه‌د‪ ،‬ساماڵ‬ ‫س���ه‌عید‪ ،‬هاوار مه‌ال محه‌مه‌د‪ ،‬مس���ته‌فا‬ ‫كه‌ری���م‪ ،‬كه‌ڕاڕ جاس���م‪ ،‬یونس مه‌حمود‪،‬‬ ‫نه‌شئه‌ت ئه‌كره‌م‪ ،‬عه‌لی‌ حسێن ره‌حیمه‌‪،‬‬ ‫سه‌الم شاكر‌و عه‌ال عه‌بدولزه‌هره‌)‪.‬‬

‫به‌هاری‌ یانه‌كان ‌ی‬ ‫ئیسپانیا‌و كێشه‌كانی‌!‬ ‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬

‫ی‬ ‫له‌میونخ ببات���ه‌وه‌‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���انتیاگۆ ‪ 6‬یار ‌‬ ‫مه‌له‌كی‌ له‌یاریگا ‌‬ ‫بردووه‌ت���ه‌وه‌‌و دوو ی���اری‌ دۆڕاندووه‌‌و‬ ‫له‌یه‌ك یاریشدا به‌رامبه‌ربووه‌‪.‬‬ ‫ی چوارشه‌ممه‌‪ ،‬له‌هه‌مان قۆناغدا‪،‬‬ ‫سبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یان ‌هی‌ چێڵس���ی‌ ئینگلی���زی‌ له‌یاریگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫س���تامفۆرد بریدج میوان���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نازناو ‌‬ ‫ی خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئیسپان ‌‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌ ‌‬ ‫وه‌رزی‌ پێش���وو ده‌كات‪ .‬دوا یاری‌ ئه‌م‬ ‫ی یان ‌ه پاڵه‌وانه‌كان‪،‬‬ ‫دوو یانه‌ی���ه‌ له‌خول ‌‬ ‫ی ‪2008‬ـ‪2009‬دا ب���وو‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌رز ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫ی پێش كۆتایی‌ روبه‌ڕو ‌‬ ‫له‌قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چ���وون‌و له‌یاریگا ‌‬ ‫بوون���ه‌وه‌‪ .‬له‌یار ‌‬ ‫كامپ ن���ۆ به‌بێ گ���ۆڵ به‌رامبه‌ربوون‪،‬‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌‌و له‌یاریگای‌ ستامفۆرد‬ ‫له‌یار ‌‬ ‫بریدج به‌گۆڵێك یه‌كسان بوون‪ ،‬ك ‌ه به‌م‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامه‌ش به‌رش���ه‌لۆنه‌ گەیشت ‌ه یار ‌‬ ‫كۆتایی‌‪.‬‬

‫چوارشه‌ممه‌‪2012/4/18 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 9:45‬‬ ‫ی × به‌رشه‌لۆنه‌‬ ‫چێڵس ‌‬

‫‪17‬‬

‫کێبڕکێی رێبیری‌و رامۆس لەیارییەکی رابردوی خولی یانە پاڵەوانەکاندا‬

‫خولی‌ ئه‌وروپا‪..‬‬

‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید ‪ vs‬ڤاالنسیا‬

‫دیمەنێک لەیاری نێوان ڤاالنسیاو ئەتلەتیکۆ مەدرید لەخولی ئیسپانی‬ ‫له‌خول���ی‌ ئه‌وروپا‪ ،‬یان���ه‌ی‌ ئه‌تله‌تیكۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ڤاالنس���یا ‌‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫مه‌دری���د میواندار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‌و یان ‌ه ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫هاونیش���تیمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌تله‌تی���ك بیلباوی���ش روب���ه‌ڕو ‌‬ ‫سپۆرتینگ لشبۆنه‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬رۆژی‌ پێنج ش���ه‌مم ‌ه‬ ‫ی پێش‬ ‫ی قۆناغ��� ‌‬ ‫ی چوون��� ‌‬ ‫یارییه‌كان��� ‌‬ ‫كۆتایی‌ خول���ی‌ ئه‌وروپا به‌ڕێوه‌ده‌چن‪،‬‬ ‫ی ئیسپانی‌‌و‬ ‫كه‌ له‌م قۆناغه‌دا سێ یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یانه‌یه‌ك���ی‌ پورتوگال���ی‌ كێبڕكێ��� ‌‬ ‫ی نازناوه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كالدیرۆن‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫ی فیس���نت ‌‬ ‫له‌یاریگا ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫ی خاوه‌ن ‌‬ ‫ئه‌تله‌تیك���ۆ مه‌دری���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م خول���ه‌‪ ،‬میواندار ‌‬ ‫نازناو ‌‬

‫ڤاالنسیای‌ هاونیشتیمانی‌ خۆی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ئه‌میش یه‌ك جار بووه‌ت ‌ه پاڵه‌وان ‌‬ ‫ئه‌م خوله‌‪.‬‬ ‫ی سپۆرتینگ‬ ‫له‌یارییه‌كی‌ تریشدا‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫ی له‌یاریگای‌ خۆسێ‬ ‫ی پورتوگال ‌‬ ‫لشبۆنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روبه‌ڕو ‌‬ ‫ئه‌لڤ���االدی‌ تایبه‌ت به‌خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس���پان ‌‬ ‫یان��� ‌هی‌ ئه‌تله‌تیك بیلباو ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ .‬كه‌ ئه‌م دوو یانه‌ی ‌ه تا ئێستا‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌‪ ،‬بۆ ته‌نیا جارێكیش ببن ‌ه‬ ‫ی نازناوی‌ ئه‌م خوله‌‪.‬‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫هه‌ر سێ یانه‌ ئیسپانیه‌ك ‌هی‌ ئه‌م خوله‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان نازناوه‌كه‌ ببه‌نه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی پێشودا یانه‌ ‌‬ ‫ئیس���پانیا‪ ،‬ك ‌ه له‌وه‌رز ‌‬ ‫ی به‌ده‌س���تیهێنا‪.‬‬ ‫ی پورتوگال ‌‬ ‫پۆرت���ۆ ‌‬

‫هه‌روه‌ها ده‌یانه‌وێت ئه‌و هه‌ل ‌ه بقۆزنه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی واڵته‌كه‌یاندا به‌هۆ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌خول‌و جام ‌‬ ‫ی ری���اڵ مه‌درید‌و به‌رش���ه‌لۆنه‌و‌ه‬ ‫یان ‌ه ‌‬ ‫ناتوانن نازناوه‌كان به‌ده‌س���تبهێنن‪ ،‬تا‬ ‫بتوانن له‌م خول���ه‌دا دور له‌و دوو یان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫زلهێ���ز‌ه وه‌ره‌س���كه‌ره‌ ببن��� ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫نازناو‪.‬‬ ‫ی چوونی‌ قۆناغی‌ پێش كۆتایی‌‪:‬‬ ‫یار ‌‬ ‫پێنجشه‌ممه‌‪2012/4/19 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10:05‬‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید × ڤاالنسیا‬ ‫لشبۆن ‌ه × ئه‌تله‌تیك بیلباو‬

‫ئه‌مڕۆ عێراق روبه‌ڕو ‌ی میسر ده‌بێته‌وه‌ بوو به‌قیتاره‌كه‌ ‌ی سلێمانی‌!‬ ‫ئاكۆ عارف‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر به‌ئێستاشه‌وه‌ هه‌موومان‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ به‌ستنه‌وه‌ی‌ هێڵی‌ ئاسنینی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ـ كه‌رك���وك بووی���ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌تائێس���تاش ه���ه‌ر خه‌ون���ه‌و قیتاره‌‬ ‫كه‌ هه‌ر نه‌گه‌یش���ته‌ س���لێمانی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اره‌ حه‌یاته‌كه‌ش هه‌ركاتێك‬ ‫كه‌ له‌چاوه‌روانی‌ ش���تێكدا ده‌بن‌و دوای‌‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك چاوه‌روانییه‌كه‌یان بێ‌ هوده‌‬ ‫ده‌رده‌چێت وه‌ك پالر‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌نزئامێ���ز ده‌ڵێن ب���وو به‌قیتاره‌كه‌و!‬ ‫هه‌ر نه‌گه‌یشته‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم وادیاره‌‬ ‫تۆپی‌ پێی‌ ئه‌م شاره‌ وه‌ك قیتاره‌كه‌ی‌‬ ‫لێهاتووه‌‌و هی���چ یانه‌یه‌كی‌ ئه‌م ده‌فه‌ره‌‬ ‫ناگاته‌ مه‌نزڵ‌و نابێته‌ پاڵه‌وان‪.‬‬ ‫ئه‌مس���اڵیش خولی‌ نایاب���ی‌ یانه‌كانی‌‬ ‫كوردستان كۆتایی‌ هات‌و هیچ یانه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌م ده‌فه‌ره‌ ئه‌مج���اره‌ش نه‌ك نازناوی‌‬ ‫ی ده‌س���ته‌به‌رنه‌كرد به‌ڵك���و‬ ‫خوله‌ك���ه‌ ‌‬ ‫تیپه‌كانی‌ ئه‌م ش���اره‌ له‌پله‌ باشه‌كانی‌‬ ‫ریزبه‌ندیش���دا نه‌بوون‌و له‌وه‌ش خراپتر‬ ‫یانه‌یه‌كی‌ ناسراوی‌ ش���اره‌كه‌ بۆ ریزی‌‬ ‫خولی‌ پله‌یه‌ك دابه‌زی‌‪.‬‬ ‫وادیاره‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌ پله‌ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫خول���ی‌ یانه‌كانی‌ كوردس���تان له‌الیه‌ن‬

‫یانه‌كان���ی‌ ئ���ه‌م ده‌ف���ه‌ره‌وه‌ وه‌ك‬ ‫قیتاره‌ك���ه‌ی‌ لێهات���ووه‌و هه‌واداران���ی‌‬ ‫وه‌رزش وابه‌ئاسانی‌ پێی‌ شاد نابن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ بۆچی‌‌و تاك���ه‌ی‌ وایه‌؟ خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌به‌ستنه‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌ به‌شاره‌كانی‌‬ ‫تره‌وه‌ به‌ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ر‌و هێڵی‌ ئاسنی‌‪،‬‬ ‫به‌هانه‌و به‌ربه‌ست‌و گرفتی‌ زۆر هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ ده‌بێت له‌ئێستادا كۆسپی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌رده‌م تیپه‌كان چ���ی‌ بێت كه‌ناتوانن‬ ‫وێس���تگه‌ دوای‌ وێستگه‌ شه‌مه‌نده‌فه‌ری‌‬ ‫تیپه‌كانی���ان بگه‌یه‌نه‌ دوا وێس���تگه‌ی‌‬ ‫كاروانی‌ یارییه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌م ش���اره‌ زیات���ر له‌یانه‌یه‌كی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫وه‌رزشكاری‌ زۆر‌و راهێنه‌ری‌ به‌ئه‌زمونیش‬ ‫له‌گۆره‌پانه‌كان���دا كه‌م ت���ازۆر مه‌ودای‌‬ ‫یاریكردنی���ان ب���ۆ فراوانك���راوه‌‪ ،‬ئه‌ی‌‬ ‫بۆ تیپه‌ پێش���كه‌وتوه‌كانی‌ س���لێمانی‌‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌یانتوانی‌ ببنه‌ پاڵه‌وان‬ ‫له‌سه‌رته‌خته‌ی‌ ش���انۆی‌ یارییه‌كانیش‬ ‫ئه‌مساڵ حاڵیان حاڵ نه‌بوو‪.‬‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ ده‌ستیان به‌سه‌ر ته‌واوی‌‬ ‫جومگه‌و پله‌و پۆس���ته‌ وه‌رزش���یه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م ش���اره‌دا گرتووه‌ هه‌ریه‌كه‌و به‌قه‌د‬ ‫به‌رپرس���یارێتییه‌كه‌ی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬خراپی‌‌و‬ ‫دواكه‌وت���ووی‌‌و به‌جێمان‌و نه‌گه‌یش���تن‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتنی‌ تیپه‌كانی‌ له‌سه‌ر شانه‌‌و‬

‫زیاتر له‌وه‌ش له‌ته‌واوی‌ وه‌رزش���ی‌ ئه‌م‬ ‫ش���اره‌ به‌رپرس���یارن‪ ،‬بۆیه‌ گرنگه‌ به‌ر‬ ‫له‌هه‌ر كه‌س ئه‌وان له‌و راستیه‌ تێبگه‌ن‬ ‫كه‌ چیتر هه‌وادارانی‌ وه‌رزش له‌چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫نه‌گه‌یشتنی‌ شه‌مه‌نده‌فه‌ری‌ یانه‌كانیاندا‬ ‫به‌دواوێستگه‌ی‌ سه‌ركه‌وتن بێده‌نگ‌و بێ‌‬ ‫باك‌و خه‌مسارد نابن‪ ،‬ئاخر هه‌وادارێكی‌‬ ‫وه‌رزشی‌ لێره‌وه‌ له‌خه‌می‌ ریاڵ‌و میسی‌‌و‬ ‫ئه‌ڵمانیا‌و ئه‌رجه‌نتین‌و كاڵچیۆ لیگ‪ ،‬هتد‬ ‫دا بێت؟ ئه‌وه‌ رۆژێكیش دێت شكست‌و‬ ‫ئاس���تی‌ الوازی‌ یانه‌كان���ی‌ ش���اره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ الده‌بێته‌ كێشه‌و خه‌مێكی‌ گه‌وره‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێم���ه‌ش له‌كاتی‌ یارییه‌كاندا‬ ‫س���ه‌رنجی‌ چ���اوی‌ ئ���ه‌و جه‌م���اوه‌ره‌‬ ‫ده‌ده‌ی���ن كه‌ له‌كات���ی‌ یارییه‌كاندا بێ‌‬ ‫ناز له‌مدره‌جی‌ یاریگاكاندا دانیشتووه‌و‬ ‫چ���اوی‌ له‌س���ه‌ركه‌وتنی‌ یانه‌كان���ی‌‬ ‫شاره‌كه‌ی‌ خۆیه‌تی‌‪ ،‬خ ‌هم‌و توڕه‌بونێكی‌‬ ‫زۆر له‌ناخی‌ هه‌ر یه‌كێكیاندا ده‌بینرێت‌و‬ ‫ده‌خوێندرێت���ه‌وه‌ كه‌ته‌قینه‌وه‌ی‌ ره‌نگه‌‬ ‫خراپ بكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنییاییه‌وه‌‬ ‫بێزاربوون���ی‌ ل���ه‌وه‌ زیات���ری‌ هانده‌ران‬ ‫له‌ئاس���ت ئه‌و ئه‌نجامه‌ خراپانه‌ی‌ تیپی‌‬ ‫شاره‌كه‌یاندا ده‌رنجامی‌ باشی‌ نابێت‪.‬‬ ‫‪Ako_arif29@yahoo.com‬‬

‫تان����ه‌و ته‌ش����ه‌رو توانج����ی‌ ج����ۆراو جۆر‬ ‫ده‌گیرایه‌ خولی‌ ئیسپانی‌ یه‌كێك ده‌یگووت‬ ‫پاڵه‌وانیه‌تیه‌كی‌ فره‌ ك����زو الوازه‌‪ ،‬هه‌بوو‬ ‫به‌تۆم‌و جیری‌ ناوزه‌ندی‌ ده‌كرد‪ ،‬یان ده‌وترا‬ ‫خولی‌ اللیگا هێنده‌ كزو الوازه‌ ملمالنێیه‌ك‬ ‫نیه‌ له‌نێوان سه‌رجه‌م یانه‌ به‌شداربووه‌كان‌و‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كرا به‌رشه‌لۆنه‌و ریاڵ مه‌درید‬ ‫به‌زۆرێ����ك هه‌یمه‌نه‌و هه‌ژموونی����ان هه‌یه‌‬ ‫به‌سه‌ر خوله‌كه‌دا هیچیان بۆ یانه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫نه‌هێشتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ته‌رزه‌ له‌تێگه‌یشتن‌و‬ ‫لێكدانه‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندن هی����چ نییه‌ جگه‌‬ ‫له‌به‌نادیده‌وه‌رگرتن����ی‌ به‌هێزی‌‌و به‌پته‌وی‌‬ ‫یانه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ له‌چه‌ش����نی‌ (ڤاالنسیا‪،‬‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ بیلباو‪ ،‬ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید)‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ پێج یانه‌ی‌ ئیس����پانی له‌كۆی‌‬ ‫هه‌ش����ت یانه‌ی‌ ئاماده‌بوو له‌چوارگۆشه‌ی‌‬ ‫زێڕین����ی‌ جام����ی‌ ه����ه‌ردوو پاڵه‌وانیه‌تیه‌‬ ‫ئه‌وروپیه‌ك����ه‌ به‌ت����ه‌واوی‌ توان����ی‌ ببێ����ت‬ ‫به‌وه‌اڵمگۆیه‌ك ب����ۆ هه‌موو ئه‌و ره‌خنانه‌ی‌‬ ‫له‌خول����ی‌ ناوخۆی‌ ئایبیری����ه‌كان ده‌گیرا‪،‬‬ ‫هه‌ردوو یانه‌ گه‌وره‌كه‌ی‌ ئیس����پانیا ریاڵ‌و‬ ‫به‌رش����ه‌‪ ،‬توانیان بگ����ه‌ن به‌قۆناغی‌ پێش‬ ‫كۆتایی‌خول����ی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كانی‌ ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا له‌جامی‌ یۆرۆلیگ س����ێ یانه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ئیس����پانی‌ بااڵده‌س����تیان نواندووه‌‬ ‫كه‌ بریتین له‌ڤاالنسیا‌و ئه‌تله‌تیك بیلباو‌و‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید‪ .‬ئه‌م بااڵده‌ستییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫راس����تیه‌مان بۆبه‌یان ده‌كات كه‌یانه‌كانی‌‬ ‫ئیس����پانیان هه‌یمه‌ن����ه‌و هه‌ژموونێك����ی‌‬ ‫ته‌واویان به‌سه‌ر خول‌و پاڵه‌وانێتی‌ واڵتانی‌‬ ‫دیكه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬ئاخر له‌س����اڵی‌ ‪1992‬وه‌وه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ یه‌كه‌مین ج����اره‌ له‌كۆی‌ هه‌ش����ت‬ ‫یان����ه‌ پێنجیان له‌ی����ه‌ك واڵت بن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫گه‌واهیده‌ره‌ به‌سه‌ر هێزو تین‌و تاوی‌ خولی‌‬ ‫اللیگا كه‌ له‌هه‌ردوو ئاسته‌كه‌دا‪ ،‬چ هێزو و‬ ‫توانایه‌كی‌ مه‌زنیان هه‌یه‌‌و ده‌مێكیش����ه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و تێڕوانینه‌ی‌ كه‌پێی‌ وایه‌ گوایه‌ به‌هێزی‌‬ ‫ریاڵ‌و به‌رشه‌ له‌الوازی‌ یانه‌كانی‌ دیكه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ته‌ماش����ای‌ یاریه‌كان����ی‌ ئه‌تله‌تیك‬ ‫بیلباوی‌ كردبێت لەگه‌ڵ مانچسته‌رو شاڵكه‌‬ ‫زۆر به‌باش����ی‌ له‌وه‌ده‌گات كه‌ ئه‌م یانانه‌ چ‬ ‫توانایه‌كی‌ سه‌رسوڕهێنیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌كورت����ی‌ ئ����ه‌م وه‌رزه‌ی‌ به‌ربه‌ره‌كانێ����ی‌‬ ‫ئه‌وروپا به‌زمانی‌ ئیس����پانی ئیسپانی‌ دێته‌‬ ‫ئاخافتن‪ ،‬دوورنیه‌ ه����ه‌ردوو پاڵه‌وانیه‌تیه‌‬ ‫ئه‌وروپیه‌كه‌ مجرد ئیسپانی بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫پاڵێوراون له‌ه����ه‌ردوو قۆڵه‌ك����ه‌وه‌ بگه‌ن‬ ‫به‌ی����اری‌ كۆتایی‌‪ ،‬پرس����یاری‌ هه‌ره‌جدی‌‌و‬ ‫هه‌ره‌ ئه‌ساسی‌ ئه‌وه‌یه‌ داخۆ ئه‌م حزووره‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌ی‌ یانه‌كانی‌ ئیسپانیا خزمه‌ت به‌كێ‬ ‫ده‌كات؟ به‌یانه‌كان؟ یان به‌خوله‌كه‌؟ یان‬ ‫به‌هه‌ڵبژارده‌ك����ه‌؟ واتێده‌گه‌م كۆمه‌كیه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ خولی‌ ئیسپانی‌‌و خوودی‌ یانه‌كان‬ ‫بكات چ ل����ه‌ڕووی‌ ئه‌زموون����ه‌وه‌ بێت یان‬ ‫ل����ه‌ڕووی‌ ئابووری����ه‌وه‌ بێت ی����ان له‌ڕووی‌‬ ‫فرۆش����ی‌ گرانتری‌ اللیگا بێت به‌كه‌ناڵه‌كان‬ ‫ئه‌مه‌یش كارێك ده‌كات له‌كاتی‌ چۆنیه‌تی‌‬ ‫دابه‌شكردنی‌ دراوی‌ به‌ده‌ستهاتووی‌ خوله‌كه‌‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ جیاوازت����ر دابه‌ش����بكریت‬ ‫به‌س����ه‌ر یانه‌كانی‌ دیكه‌دا‪ ،‬ئاخر س����ااڵنی‌‬ ‫پێش����وو س����ته‌مێكی‌ گه‌وره‌ ل����ه‌‪ 18‬یانه‌‬ ‫به‌شداربووه‌كه‌ی‌ هاوش����انی‌ ریاڵ‌و بارشه‌‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬هه‌رچی‌ په‌یوه‌ندیشی‌ به‌هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫ئیسپانیاوه‌ هه‌یه‌ گرفته‌گه‌وره‌كه‌یه‌‪ ،‬چوون‬ ‫ئه‌م یانانه‌ چه‌ند له‌لووتكه‌ی‌ ملمالنێ نزیك‬ ‫ببن����ه‌وه‌ روو له‌كۆتای‌ زیاتر ده‌خرۆش����ێت‬ ‫به‌حه‌ماس����ه‌تێكی‌ زی����اده‌وه‌ له‌به‌رامب����ه‌ر‬ ‫یه‌ك����دا ده‌جه‌نگێن‪ ،‬له‌هه‌م����ووی‌ دژوارتر‬ ‫ئه‌و به‌ربه‌ره‌كانیه‌ ق����ووڵ‌و تونده‌ی‌ نێوان‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌و ریاڵ مه‌درید به‌جۆرێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س����تبه‌كاربوونی‌ مۆرینیۆ ئه‌م دوویانه‌یه‌‬ ‫چه‌ند ملمالنێ����ی‌ یه‌كدی‌ ده‌كه‌ن دووهێنده‌‬ ‫دژایه‌تی‌ یه‌ك����دی‌ ده‌كه‌ن‌و به‌چاوی‌ نه‌یارو‬ ‫ناحه‌ز له‌یه‌ك ده‌ڕوانن‪.‬‬ ‫پاشان له‌ئاس����تێكی‌ دیكه‌دا سێیانه‌ی‌ دی‌‬ ‫ئیس����پانی‌ له‌كۆی‌ چوار تی����پ له‌یۆرۆلیگ‬ ‫له‌جه‌نگێك����ی‌ به‌رده‌وامدان بۆ تۆماركردنی‌‬ ‫مێژوو‪ .‬ئاخر ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ زێڕینه‌ هی‌ ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ هه‌روا به‌سانایی‌ له‌كیسیبده‌ن‪ ،‬چوون‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ ره‌نگه‌ ده‌رفه‌تێكی‌ وه‌هایان‬ ‫ب����ۆ نه‌یه‌ته‌پێش‪ ،‬به‌اڵم ب����ه‌اڵو نه‌هامه‌تیه‌‬ ‫گه‌وره‌ك����ه‌ بۆ هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ ئیس����پانیاو‬ ‫فیسنتی‌ دل بۆسكی راهێنه‌ری‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫ئیسپانیایه‌‪ ،‬چوون ئه‌م به‌ربه‌ره‌كانێی‌ نێوان‬ ‫یانه‌ ئیسپانیه‌كان مه‌ودایه‌كی‌ كه‌می‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاماده‌سازی‌ بۆ جامی‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وروپا ره‌نگه‌ كاریگ����ه‌ری‌ نه‌رێنی‌ بكاته‌‬ ‫س����ه‌ر په‌یوه‌ندی‌ نێوان یاریزانه‌كان چوون‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ یاریزانه‌ هه‌ڵبژێ����ردراوه‌كان له‌م‬ ‫یانانه‌دا كۆده‌بنه‌وه‌‪ .‬پاشان شه‌كه‌تبوونی‌‬ ‫ئه‌م یاریزانان����ه‌ش كاریگه‌ریه‌كی‌ بێئه‌ندازه‌‬ ‫نێگه‌تیڤ به‌جێده‌هێڵت له‌سه‌ر یاریزانه‌كان‬ ‫ئاخ����ر به‌جه‌نگهات����ن تادواس����ات تاق����ه‌و‬ ‫وزه‌یه‌ك����ی‌ زێده‌تری‌ پێویس����ته‌‪ .‬به‌كورتی‌‬ ‫ئه‌ركی‌ س����ه‌ر ش����انی‌ یه‌كێتی‌ تۆپی‌ پێی‌‬ ‫ئیس����پانیایه‌ رۆڵێك����ی‌ گه‌وره‌ت����ر بگێڕێت‬ ‫له‌كاڵكردنه‌وه‌ی‌ ناكۆك����ی‌ نێوان یانه‌كان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت دوو جه‌مسه‌ره‌كه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫بارزانی‌‌و مالیك ‌ی‬

‫نه‌وت‪ ،‬ئاگر له‌دیپلۆماسیه‌تی‌ نان‌و نمه‌ك به‌رده‌دا‬ ‫نه‌به‌ز گۆران‬

‫ی‬ ‫ی ك���پ دوای‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ ‌‬ ‫ش���ه‌ڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێر له‌نێوان هه‌ردوو ده‌س���ه‌اڵتدار ‌‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غ���داد "بارزان���ی‌‌و مالیكی‌"‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌ش���اردابوو‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ كۆچ ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫تاریق هاشمی‌ بۆ كوردستان‌و هه‌ڵهاتن‬ ‫له‌بڕیاره‌كان���ی‌ دادگای‌ عێراق���ی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ شه‌ڕه‌كه‌ ته‌قییه‌وه‌و ئید ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ژوره‌ داخراوه‌كانه‌و‌ه هات ‌ه ناو گوتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ردوو الوه‌‪ .‬ره‌گ‌و ریشه‌ ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی پێشوتر‌ه نه‌ك ئێستا‪،‬‬ ‫ئه‌م شه‌ڕه‌ش ه ‌‬ ‫به‌اڵم ده‌ركه‌وته‌كانی‌ له‌م دواییه‌و‌ه چوو‌ه‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و راگه‌یاندنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناو گۆڕه‌پان ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندین مانگ به‌ر له‌ئێس���تا رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ۆڵ س���تریت جۆرناڵی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ وت ‌‬ ‫"كورده‌كان���ی‌ عێراق ئه‌و گرێبه‌س���ت ‌ه‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ ئیكس���ۆن مۆبیل‬ ‫نه‌وتیی���ه‌ ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫كردویان��� ‌ه س���ودیان له‌قه‌یران ‌‬ ‫ی داهاتودا‬ ‫بینیوه‌و دور نییه‌ له‌مانگه‌كان ‌‬ ‫ئ���ه‌م فێڵ ‌ه له‌عێراقی���ه‌كان بته‌قێته‌وه‌و‬ ‫ئاڵۆزی���ی‌ دروس���ت ب���كات"(‪ .)1‬ئه‌م‬ ‫ی ئ���ه‌و رۆژنامه‌ی���ه‌ پاش‬ ‫پێش���بینییه‌ ‌‬ ‫به‌ستنی‌ ئه‌و گرێبه‌سته‌ به‌چه‌ند مانگێك‬ ‫رێ���ك به‌هه‌م���ان فۆرم���ه‌و‌ه هاته‌دی‌‌و‬ ‫ی نه‌برد‬ ‫ئاڵۆزیه‌كان ده‌ستی‌ پێكرد‪ ،‬زۆر ‌‬ ‫ی بارگرژی‌ نێوان‬ ‫گرێبه‌ستێك بوو‌ه هۆ ‌‬ ‫بارزانی‌‌و مالیك���ی‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌بارزانی‌‌و‬ ‫مالیك���ی‌ ده‌یانه‌وێ���ت ئ���ه‌م ئاڵۆزی��� ‌ه‬ ‫ی دیدا ببه‌ن له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ئاقاری‌ شوێنێك ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ كێش���ه‌ك ‌ه له‌گرێبه‌س���تێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫"باس���كردن ‌‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵده‌دات‪.‬‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كه‌ش له‌ڕاگه‌یاندنه‌كاندا بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانیا گه‌وره‌كان ‌‬ ‫راكێشیانی‌ سه‌رنج ‌‬ ‫جیهان���ه‌"(‪ .)2‬راگه‌یاندنه‌كانی‌ حیزب‌و‬ ‫ی س���امان ‌ه سروش���تیه‌كان‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی هه‌رێم ده‌یانویس���ت ب ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫باسكردنی‌ ئه‌و گرێبه‌ست ‌ه تموح بخه‌ن ‌ه‬ ‫ی دی‌‌و به‌ره‌و هه‌رێم‬ ‫به‌رده‌م كۆمپانیاكان ‌‬ ‫رایانكێشن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م كاره‌یان بۆ نه‌كرا‪،‬‬ ‫مانای‌ ئه‌وه‌ی��� ‌ه رێككه‌وتنی‌ هه‌ولێر ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بوو‪ ،‬نه‌یتوان ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ بارزان ‌‬ ‫عێراقی���ه‌كان پێك���ه‌وه‌ كۆبكات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌ش���یتوانی‌ ده‌س���ه‌اڵتدارنی‌ عێراق��� ‌‬ ‫ی هه‌رێم س���ه‌ربه‌خۆیان ‌ه‬ ‫رازیبكات به‌و‌ه ‌‬ ‫گرێبه‌ست له‌گه‌ڵ كۆمپانیا گه‌وره‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ .‬له‌كاتێكدا ئه‌و گرێبه‌ست ‌ه خود ‌‬ ‫ی نه‌ك حكومه‌ت‌و‬ ‫ی كردویه‌ت ‌‬ ‫بارزانی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دان ‌‬ ‫په‌رله‌مان (‪ .)3‬بارزانی‌ خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ مالیك ‌‬ ‫به‌وه‌دانا نامه‌ی‌ شه‌خس��� ‌‬ ‫نوسیو‌ه له‌سه‌ر ئه‌و گرێبه‌سته‌‌و ئێستا‬ ‫ی خه‌ڵ���ك‌و كۆمپانیاكه‌دا‬ ‫له‌پێش چاو ‌‬ ‫هه‌س���ت ب��� ‌ه ئیحراج���ی‌ ده‌كات‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫ی ئ���ه‌م ئیحراجیی ‌هی‌‪،‬‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كالیه‌نه‌ی‌ له‌گه‌ڵ مالیك ‌‬ ‫خۆی‌ شه‌ڕ ‌‬ ‫راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ی كڕیار‌ه‬ ‫جیاواز له‌مه‌ "هه‌رێم سه‌رنج ‌‬ ‫گه‌وره‌كان راده‌كێشێت تا بێن له‌هه‌رێم‬ ‫سه‌رمایه‌گوزاری‌ بكه‌ن‪ ،‬وه‌ك به‌ڵگه‌ش‬ ‫ی ب���ۆ كۆمپانیاكان‪،‬‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یوه‌دی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫تۆن ‌‬ ‫ی ‪2.1‬‬ ‫نه‌وت���ی‌ به‌ریتان���ی‌ (‪ )bp‬به‌بڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ملیار دینار له‌هه‌رێمدا سه‌رمایه‌گوزار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 40‬كۆمپانیای‌ بیان ‌‬ ‫ده‌كات‌و نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی جی���اوازه‌و‌ه به‌نیازن ب ‌ه‬ ‫له‌‪ 17‬واڵت��� ‌‬ ‫ی ‪ 10‬ملیار دۆالر وه‌به‌رهێنان بكه‌ن‬ ‫ب���ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وتیدا"(‪ .)4‬ئه‌م هێرش��� ‌‬ ‫له‌كه‌رت��� ‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ نه‌وته‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكاندا‬ ‫ی‬ ‫ی بار ‌‬ ‫ی د‌‬ ‫ی ناوه‌ند هێنده‌ ‌‬ ‫له‌پێش چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ قورستركردووه‌‪ ،‬به‌پێی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی زۆری‌ په‌رله‌مانتار‌ه‬ ‫عێراقیه‌كان‌و به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی‌ هه‌رێمیش‪ ،‬زۆربه‌ ‌‬ ‫ئه‌و گرێبه‌س���ت ‌ه نه‌وتیان ‌ه نایاس���ایین‌و‬ ‫ی ش���اراوه‌ ئه‌نجام دراون‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كۆمپانیاكان زۆره‌و‬ ‫جگه‌له‌مه‌ش پشك ‌‬ ‫پێده‌چێت رێككه‌وتنێك هه‌بێت له‌نێوان‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان‌و كۆمپانیاكان���دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی فه‌رمانڕه‌وا ئه‌مه‌ ره‌ت‬ ‫هه‌ردوو پارت��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌و ره‌تكردنه‌وه‌كه‌ش���یان به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵگه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌مانگی‌ رابردوو كۆمپانیا ‌‬ ‫ی نه‌رویج���ی‌ رایگه‌یان���د ل���ه‌و‬ ‫(‪‌ )dno‬‬ ‫ی دۆزیویانه‌ت���ه‌و‌ه ‪ %50‬بۆ‬ ‫بیره‌نه‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی جێنراڵ‬ ‫ئه‌وان���ه‌‌و ‪ %25‬ب���ۆ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی كوردستانه‌(‪.)5‬‬ ‫توركیه‌و ‪ %20‬بۆهه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م راگه‌یاندن���ه‌ ‌‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبراو س���ه‌رجه‌م لێدوان ‌‬ ‫كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان ‌‬ ‫ره‌تکرده‌وه‌‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌م گرێبه‌س���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ه‌راكه‌ته‌ به‌و رێژ‌ه ب���ه‌رزه‌و دوا ‌‬

‫ی‬ ‫روخان���ی‌ س���ه‌دام حس���ێن حكومه‌ت ‌‬ ‫ی كردووه‌‪ .‬به‌رزترین‬ ‫عێراق ‪ 8‬گرێبه‌ست ‌‬ ‫رێ���ژه‌ش ‪ %18‬ب���وو‌ه ب���ۆ كۆمپانیاك ‌ه‬ ‫به‌شێو‌هی‌ شه‌راكه‌تیش نا‪ ،‬به‌اڵم هه‌رێم‬ ‫ی‬ ‫ی كردوو‌ه رێژه‌ ‌‬ ‫ئه‌و هه‌موو گرێبه‌سته‌ ‌‬ ‫پش���كه‌كانیش ب���ۆ كۆمپانی���اكان زۆر‬ ‫به‌رزه‌و به‌ سیس���ته‌می‌ شه‌راكه‌تیش��� ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ئ���ه‌م ج���ۆره‌ سیس���ته‌م ‌ه به‌س‬ ‫له‌واڵت ‌ه پڕ مه‌ترس���ی‌‌و دواكه‌وتوه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كرێت‪ .‬ئه‌مان��� ‌ه به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ندیان نیگه‌ران ك���ردووه‌و به‌نیازن‬ ‫ی فشاره‌كانیانه‌وه‌ سنورێك بۆ‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ئه‌م ج���ۆره‌ كاران ‌هی‌ هه‌رێ���م دابنرێن‪،‬‬ ‫ی نێ���وان هه‌رێ���م‌و‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتن���ه‌ ‌‬ ‫به‌غدادیش ك���ه‌ ده‌بوای���ه‌ رۆژان ‌ه ‪130‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیل هه‌نارده‌ی‌ ده‌ره‌و‌ه بكات‪،‬‬ ‫ئێس���تا دابه‌زیو‌ه ب���ۆ ‪ 60‬تا ‪ 70‬هه‌زار‬ ‫ی‬ ‫به‌رمی���ل له‌ڕۆژێكدا‌و هه‌رێم پێش���ێل ‌‬ ‫ی ك���ردووه‌و به‌غدادیش‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی بودجه‌كه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی بڕین��� ‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م كێش���انه‌و‬ ‫ی بۆ داپۆش���ین ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫به‌قاچاخبردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم به‌نیاز‌ه كه‌مپینێك دژی‌ مالیك ‌‬ ‫رێكبخات‪ ،‬مالیكیش به‌رده‌وام ‌ه له‌فشار‬ ‫دروس���تكردن‌و بارزانی���ش ده‌یه‌وێ���ت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ گوتاری‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌و‌ه كێشه‌كان‬ ‫به‌خه‌ڵك بگه‌یه‌نێت‌و دیو‌ه ڕاسته‌قینه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بش���ارێته‌وه‌‪ .‬مالیكی‌‌و لیسته‌كه‌ش��� ‌‬ ‫راس���ت‌و رون كێشه‌كه‌ ده‌به‌ستنه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫گرێبه‌سته‌ نه‌وتیه‌كه‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌ئێستادا بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌كان خاك ‌‬ ‫هه‌رێم نیی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غداد‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫شه‌ڕه‌ له‌سه‌ر‬ ‫داهات‌و سامان‬

‫ی چاودێران له‌عێراق‌و‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ده‌ره‌و‌ه پێیانوای���ه‌ ئ���ه‌م ته‌نگه‌ژه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم‌و عێراقی���ش ده‌خات ‌ه‬ ‫ئاین���ده‌ ‌‬ ‫ی دیش‬ ‫مه‌ترس���ییه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دیدێك ‌‬ ‫ی بۆده‌چێ���ت "پێده‌چێ���ت‬ ‫هه‌ی���ه‌ وا ‌‬ ‫ی‬ ‫كورده‌كان نه‌ك ته‌نها بتوانن پێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���تبهێنن‪ ،‬به‌ڵكو پێگه‌ ‌‬ ‫ئابور ‌‬ ‫سیاس���ی‌ به‌ده‌س���تده‌هێنن‌و ن���ه‌وت‬ ‫وابكات كێش ‌ه ده‌ستوریه‌كان كۆتاییان‬ ‫پێبهێنرێت"(‪ .)6‬ئه‌م دید‌ه وایبۆده‌چێت‬ ‫ی ن���ه‌وت ئه‌وه‌ند‌ه بااڵده‌س���ت‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی كێش���ه‌ ده‌س���توری‌و‬ ‫ده‌بێ���ت ئی���د ‌‬ ‫وه‌الده‌خرێ���ن‪،‬‬ ‫هه‌رێمایه‌تی���ه‌كان‬ ‫هه‌رالیه‌ك بااڵده‌س���تبوو له‌م كێشه‌یه‌دا‬ ‫له‌دیوه‌ ده‌ستوری‌‌و هه‌رێمایه‌تیه‌كانیش‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بااڵده‌س���ت ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌ب���اوه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌ی ‌ه هه‌رێم سه‌رقاڵی‌ به‌هێزكردن ‌‬ ‫ی خۆیه‌ت���ی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پای��� ‌ه ئابوریه‌كان��� ‌‬ ‫له‌ڕاستیدا تاكو ئێستاش دیارنیی ‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫پای ‌ه ئابوریان ‌ه له‌كوێن‌و س���ه‌رمایه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كێیه‌‪ ،‬نه‌ حكومه‌ت به‌شێك ‌ه له‌م‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫شه‌ڕه‌و ن ‌ه هاوواڵتیان ئاگادارن له‌م پای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئابوریانه‌‪ ،‬به‌ڵكو گروپێكه‌ بونه‌ته‌ ره‌مز ‌‬ ‫ئه‌م كێش���انه‌و هه‌رێمیان خستوه‌ت ‌ه ناو‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ ئاینده‌ ‌‬ ‫ئه‌و ته‌نگه‌ژانه‌و‌ه ب��� ‌‬ ‫ته‌نگ���ه‌ژه‌كان رون بكه‌ن���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫چ بنه‌مایه‌ك���ه‌و پایه‌كان���ی‌ له‌كوێدان‪،‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫پۆس���ت هیڵته‌رمان به‌ پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆچونه‌و‌ه ده‌ڵێت "هێڵی‌ درز‌و قڵیشان ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌گه‌زایه‌ت���ی‌ ك��� ‌ه باك���وری‌ عێراق��� ‌‬

‫تاڵه‌بانی‌ پێی‌ هه‌ڵس���ن‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌موو‬ ‫ی ئه‌وه‌بكرێت‬ ‫حاڵه‌تێكدا ده‌بێت چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ركاتێ���ك له‌كاته‌كاندا جارێكی‌ د ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وت ئاگر به‌ربداته‌وه‌ له‌دیپلۆماسیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نێ���وان بارزانی‌‌و حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫عێراق‪ .‬گه‌ر به‌و شێوه‌ی ‌ه رێگه‌چاره‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫نه‌دۆزرێت���ه‌وه‌ دورنیی��� ‌ه مالیك��� ‌‬ ‫ی نه‌وت‌و رێگ ‌ه‬ ‫ی به‌چاقاخبردن ‌‬ ‫كه‌یس��� ‌‬ ‫ی له‌نێوان توركیا‌و‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫دیپلۆماسیه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ته‌نیا‬ ‫ئێ���ران به‌هێز ب���كات‌و بارزان ‌‬ ‫ی تائێس���تا‬ ‫به‌جێبهێڵێ���ت‪ .‬ئه‌گه‌رچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫توركیا ته‌نها بی���ر له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كاته‌و‌ه له‌هه‌رێ���م‪ ،‬نه‌ك هیچ‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی بۆ بارزانی‌‪ ،‬وه‌ل ‌‬ ‫پاڵپشتییه‌كی‌ سیاس ‌‬ ‫ی خس���توه‌ت ‌ه ناو‬ ‫ی به‌ڕونی‌ خۆ ‌‬ ‫بارزان��� ‌‬ ‫به‌ره‌كه‌ی‌ توركیاوه‌‪ .‬ئێم ‌ه هیچ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاینده‌ی‌ ئه‌م ته‌نگه‌ژه‌ی ‌ه ناڵێین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ن���ه‌وت بڕیارب���دات ب���ه‌ره‌و چ ئاقارێك‬ ‫ی نێوان بارزانی‌‌و‬ ‫ده‌چێت په‌یوه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫مالیكی‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌و په‌راوێزه‌كان‪:‬‬ ‫ی‬ ‫(‪ )1‬كورده‌كان���ی‌ عێ���راق‌و قه‌یران ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬ ‫ ‬ ‫کرێکارێک له‌کێڵگه‌یه‌کی نه‌وتی کوردستان‬ ‫ی ب���ۆ ده‌س���تكه‌وتی‌ ن���ه‌وت‪،‬‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی راپۆرت ‌‬ ‫له‌نێوان عه‌ره‌ب‌و كوردا دابه‌شكردووه‌‪ ،‬گه‌وره‌كان���ی‌ جیهان‪ ،‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ی العیراق الجمی���ع‪ .‬ماڵپه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی به‌ڵك���و كه‌وتن���ه‌ ن���او گه‌مه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬نوس���ین ‌‬ ‫ی گه‌وره‌‪ ،‬هه‌مان ته‌نگه‌ژه‌ ‌‬ ‫ی زویرخ ‪ 10‬كۆمپانیا ‌‬ ‫مه‌ترس���یدارترین هێڵ ‌ه ك���ه‌ له‌ئاینده‌دا په‌یمانگا ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكاو ئێران ك ‌ه العراق الجمیع‬ ‫ی‬ ‫ی جیه���ان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن(‪ .)9‬ئه‌م "ته‌نگه‌ژه‌ی‌ نه‌وتین"(‪ ،)12‬به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی دروس���ت ده‌كات"(‪ .)7‬ره‌نگ ‌ه نیو‌ه ‌‬ ‫بارگرژ ‌‬ ‫‪http://iraq4allnews.dk/‬‬ ‫‪ShowNews.php?id=29286.‬‬ ‫زۆر زوو بێ���ت بۆئ���ه‌وه‌ی‌ بگه‌ین ‌ه ئه‌و ده‌ كۆمپانیایه‌ شه‌ش���یان ئه‌مه‌ریكین‌و گه‌مه‌ك���ه‌ری‌ ناو ئه‌م ته‌نگه‌ژان ‌ه كورده‌‪،‬‬ ‫ی ناوچ��� ‌ه ناكۆكه‌كان یه‌كێكیان به‌ریتانی‌‌و یه‌كێك سویسری‌‌و جی���اواز ل���ه‌وه‌ی‌ زۆرێك له‌ش���یعه‌كان‬ ‫ی كێش���ه‌ ‌‬ ‫باوه‌ڕ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگێڕان���ی‌‪ :‬خالید باران‪ ،‬س���ایت ‌‬ ‫ی بارگرژ ‌‬ ‫ببێت ‌ه یه‌كه‌م ت���ه‌وه‌ر ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێك فه‌ڕه‌نس���ی‌‌و یه‌كێك ئه‌ڵمانییه‌‪ .‬له‌ب���ه‌ر‌هی‌ ئێران���ن‪ ،‬به‌اڵم ك���ورده‌كان سبه‌ی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئێران‌و به‌ره‌ ‌‬ ‫ی هیچ���كام ل���ه‌و د‌ه كۆمپانیای��� ‌ه ك��� ‌ه دابه‌شبوون له‌نێوان به‌ر‌ه ‌‬ ‫ی بارزان��� ‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و به‌غ���داد‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫(‪ )2‬هه‌م���ان س���ه‌رچاوه‌ی‌ پێش���و‬ ‫ئێس���تاو پێش���وتریش زۆرترین شه‌ڕ ‌‬ ‫ی ۆڵ ستریت جۆرناڵه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ی زۆرب���ه‌ی‌ لۆبی‌ سیاس���ی‌ ئ���ه‌و واڵتان ‌ه توركی���ا‌و ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬له‌الی���ه‌ك له‌گه‌ڵ له‌ڕۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی پێكدێنن‌و به‌پێی‌ ئاماره‌كان س���ه‌رو ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كردوو‌ه زیاتر بودجه‌و پار‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكاییه‌كان���ن له‌الیه‌كی���ش له‌گه‌ڵ په‌ره‌گرافه‌یان وه‌رگرتووه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و گرێبه‌سته‌ نه‌وتیه‌كان بوون‪ %55 ،‬جیهان به‌ڕێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئاماده‌ییان ئێرانن‪ ،‬ئه‌م خۆیه‌كالیینه‌كردنه‌وه‌یه‌یان‬ ‫‪http://iraq4allnews.dk/‬‬ ‫‪ShowNews.php?id=29286.‬‬ ‫ی ئه‌م ه���ه‌ردووالی‌ نیگه‌ران كردووه‌‪ .‬ده‌بینین‬ ‫ی ئه‌م سێ‌ فایل ‌ه تیانیی ‌ه بێن ‌ه هه‌رێ���م‪ ،‬له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ گوتاره‌كانیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كۆمپانیانه‌ش ‪ 50‬كۆمپانیای‌ زه‌به‌الح ‌‬ ‫ده‌رده‌خات‌و هه‌ندێكجاریش له‌په‌راوێز ‌‬ ‫(‪ )3‬بگه‌ڕێوه‌ بۆ وتاره‌كه‌ی‌ مه‌سعود‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ئه‌مانه‌دا باس له‌هێڵی‌ قڵیشاوی‌ ناوچ ‌ه تر هه‌ن زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نامه‌ ‌‬ ‫ی جیهان ده‌خه‌ن ‌ه ك ‌ه وتی‌ "خۆیان فاش���ین‪ .‬ده‌یانه‌وێت بارزان���ی‌ له‌ده���ۆك ك��� ‌ه وت��� ‌‬ ‫كێشه‌له‌سه‌ره‌كان ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بارزان ‌‬ ‫ی نادرووه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی ژێ���ر چه‌مۆڵ���ه‌ی‌ خۆی���ان‌و له‌پاڵ ئه‌م ئێمه‌ش وابین"(‪ .)13‬راسته‌وخۆ به‌ره‌و شه‌خس���یم بۆ مالیك ‌‬ ‫بتوانێت س���ه‌ركه‌وێت به‌سه‌ر مالیكیدا كۆمپانیایانه‌ش ‪ 140‬كۆمپانیای‌ گه‌وره‌تر ئه‌مه‌ریكاو چه‌ند واڵتێ���ك به‌ڕێكه‌وت‪ ،‬گرێبه‌سته‌كه‌‌و ویستویه‌تی‌ شه‌خسییه‌ن‬ ‫له‌م س��� ‌‬ ‫ێ فایله‌دا كه‌ زۆر مه‌حاڵه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌ن ك ‌ه ‪%40‬ی‌ دنیا به‌ڕێده‌كه‌ن"(‪ .)10‬له‌ته‌نیش���ت ئه‌ویش���ه‌و‌ه نێچیرڤ���ان كاره‌ك ‌ه ب���كات‌و مالیكیش ده‌وڵه‌تییه‌ن‬ ‫ی ئیكسۆ مۆبیل له‌م دوو گروپه‌ش نییه‌‪ ،‬بارزان ‌‬ ‫ی دیدا قس���ه‌كه‌ ‌‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه له‌داهاتویه‌ك ‌‬ ‫ی به‌ره‌و ئێ���ران به‌ڕێكه‌وت‪ ،‬هه‌م وه‌اڵمی‌ دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ 1300‬كۆمپانیاكه‌ی ‌ه ئه‌مه‌ریكاییه‌كان له‌م دوو جه‌مسه‌رگیریی ‌ه‬ ‫هیڵته‌رمان بێته‌ دی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا به‌ڵك���و له‌گروپ��� ‌‬ ‫ی ك���ورد له‌عێ���راق‪،‬‬ ‫(‪ )4‬س���تراتیژ ‌‬ ‫ی هه‌رێم نیی ‌ه كه‌ به‌ش���ێكن له‌گروپ ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ كێش���ه‌كان خاك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و كۆمپانیا ئاگادارن ه���ه‌م ئێرانیه‌كان‪ ،‬پێده‌چێت دابه‌شبون‌و س���ودمه‌ندبوون‪ ،‬نوسینی‌‪:‬‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غداد‪ ،‬به‌ڵكو ش���ه‌ڕه‌ له‌س���ه‌ر گه‌ورانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ره‌و‌ه باسمانكردن(‪ .)11‬ئه‌مجار‌ه بارزان���ی‌ بگه‌ڕێته‌و‌ه به‌هه‌موو ره‌نج عه‌الدی���ن‪ ،‬رۆژنام���ه‌ی‌ گاردیان ‌‬ ‫ی هه‌وڵب���دات زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی زه‌ب���ه‌الح نییه‌‪ ،‬توان���ا ‌‬ ‫ی ئیكس���ۆ مۆبیل خۆ ‌‬ ‫داه���ات‌و س���امان‌و نه‌وته‌ك��� ‌ه ئاگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئۆكتۆبه‌ر ‌‬ ‫ی به‌ریتان���ی‌‪ ،‬ب���ه‌روار ‪‌ 14‬‬ ‫به‌ڵكو له‌ن���او ئه‌و گروپه‌ی���ه‌ كۆمپانیا ده‌ن���گ كۆبكاته‌و‌ه بۆئ���ه‌وه‌ی‌ مالیك ‌‬ ‫له‌هه‌موو رێككه‌وتنه‌كان داوه‌‪.‬‬ ‫ی ‪.2011‬‬ ‫ی دوربخه‌نه‌وه‌‪ ،‬عه‌الویش‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌كورسیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هونه‌ری‌ دانوستاندن له‌نێوان هه‌رێم‌و زه‌به‌الح���ه‌كان سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫‪http://www.guardian.co.uk/‬‬ ‫‪commentisfree/2011/oct/14/‬‬ ‫ی ‪ 44‬ملی���ۆن كۆمپانیا ك ‌ه چوه‌ته‌ به‌ره‌ك��� ‌هی‌ بارزانی‌‌و له‌تازه‌ترین‬ ‫ی روخانی‌ به‌عس���ه‌و‌ه وات��� ‌ه له‌كۆ ‌‬ ‫به‌غ���داد ل���ه‌دوا ‌‬ ‫‪kurdish-strategy-iraq-kurdistan.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ب���اس له‌س���ه‌رهه‌ڵدان ‌‬ ‫ی كردونه‌ته‌وه‌‪ ،‬وت���اری‌ خۆ ‌‬ ‫ی په‌یمانگای‌ زویریخ باڵو ‌‬ ‫له‌وپه‌ڕی‌ الوازیدا بووه‌‪ ،‬به‌ڵكو دیدێك ‌‬ ‫ی چواره‌مدا دیكتاتۆری���ه‌ت ده‌كات له‌عێراقدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی بوو‌ه بۆ واڵتێكی‌ داگیركراو‪ ،‬چوار بازن���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌بازنه‌ ‌‬ ‫دۆستایه‌ت ‌‬ ‫وه‌رگێڕانی‌‪ :‬سابیر حه‌سه‌ن‪.‬‬ ‫ی تاكو ئێستاش واده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی له‌هه‌ولێر به‌بڕیارێك كۆمه‌ڵێك ئیكس���ۆ مۆبی���ل ده‌بینرێ���ت‪ .‬بارزان ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی به‌یاننامه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫(‪ )5‬ده‌ق��� ‌‬ ‫ی سایته‌ كوردیه‌كان‬ ‫پارچه‌ زه‌وی‌‌و ئوتومبێل ده‌به‌خش���ێت ‌ه ش���ه‌ڕی‌ ئ���ه‌و كۆمپانیای��� ‌ه ده‌كات ك ‌ه نه‌چێت���ه‌ ن���او ئ���ه‌م به‌ره‌ی���ه‌و هه‌وڵ كۆمپانیای ‌ه له‌به‌شێك ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداره‌ نوێیه‌كان���ی‌ عێ���راق‌و خ���ۆی‌ به‌ش���ێك ‌ه له‌گروپ���ی‌ كۆمپانیا نێوانگیرییه‌ك بدات‪.‬‬ ‫ی هاواڵتی‌‌و‬ ‫باڵوبووه‌وه‌ بگه‌ڕێو‌ه بۆ سایت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وانیش له‌به‌غداد به‌هه‌مانشێوه‌ مامه‌ڵ ‌ه گه‌وره‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ش���ه‌ڕه‌ك ‌هی‌ بارزان ‌‬ ‫بۆ زۆرێك له‌چاودێره‌كان ته‌نگه‌ژه‌ك ‌ه ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ liayds grappe‬رون نییه‌‪ ،‬ئه‌و گوتاره‌ش كاڵبووه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ماندا ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬ده‌مێك وه‌ك‌و له‌س���ه‌ر كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫(‪ )6‬نه‌وت‌و كوردو داهاتو ‌‬ ‫ی بارزانی‌‌و مالیك ‌‬ ‫ی پێیوابوو ش���ه‌ڕه‌كه‌ ‌‬ ‫برا پێكه‌و‌ه دۆس���تن‌و هه‌موو فایله‌كان (ك��� ‌ه دووهه‌مین كۆمپانی���ای‌ گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی حوریه‌ت دیلی‌ نیوز‬ ‫ی له‌سه‌ر بنه‌مای‌ ئه‌وه‌یه‌ بارزانی‌ له‌نه‌ورۆزدا‬ ‫ی له‌س���ه‌ر كۆ ‌‬ ‫ی جیهان���ه‌‌و كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫وه‌الده‌خه‌ن‪ ،‬ده‌مێكیش شه‌ڕی‌ گوتار ‌‬ ‫‪http://www.hurriyetdailynews.‬‬ ‫ی راده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬به‌ڵكو ‪com/oil-the-kurds-and-the-future-‬‬ ‫سیاسی‌ ده‌گات ‌ه ئاسترین نزم‪ ،‬ده‌بوای ‌ه سیاس���ه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا هه‌یه‌) بكردایه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ كورد ‌‬ ‫‪of-iraq--.aspx?pageID=449&nID‬‬ ‫ی قس���ه‌كانی‌ ه���ه‌ردووال خه‌ریك ‌ه‬ ‫ی به‌پێ ‌‬ ‫ی كێش���ه‌یه‌ك نه‌ده‌بوو‪ ،‬یاخود ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌ كورد هونه‌ر ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫‪=10222&NewsCatID=419.‬‬ ‫ی رونده‌بێت���ه‌وه‌ كێش���ه‌كان له‌وكات���ه‌و‌ه‬ ‫ی كۆمپانیاكان ‌‬ ‫نان‌و نم���ه‌ك په‌یڕه‌و نه‌كات‪ ،‬راس���ت ‌ه بارزانی‌ له‌س���ه‌ر هێنان ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆیان ‌ه‬ ‫ی دانوس���تاندا پێیان "‪ ،coldmansachs _ baldays‬بوای ‌ه س���ه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن بارزان ‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كان له‌كات ‌‬ ‫ی كاروان حه‌یده‌ر‪.‬‬ ‫وه‌رگێڕان ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆش���تره‌ "گفتوگۆ له‌پ���اڵ خوانێكدا ك���ه‌ دوو گه‌وره‌ترین كۆمپانیای‌ دنیان‌و به‌بێ‌ گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ هیچ الیه‌ك له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫(‪ )7‬كه‌رك���وك دوا ‌‬ ‫ێ كه‌ دێت ‌ه چون ‌ه هه‌رشوێنێك ئه‌و شوێن ‌ه بۆماو ‌‬ ‫بكه‌ن برایان���ه‌"(‪ ،)8‬وه‌ل��� ‌‬ ‫ی ئیمزاكردنی‌ گرێبه‌س���تێك بوو‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬پۆس���ت هیڵته‌رمان‪ ،‬الشرق‬ ‫ی كۆمپانیا ئه‌مه‌ریكیه‌كه‌و حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی پارێزراو‌ه كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵ ئاینده‌ ‌‬ ‫س���ه‌ر پرۆتۆك���ۆالت‌و دیاریكردن��� ‌‬ ‫ی ‪2011‬‬ ‫ی ‪18‬ی‌ دیسه‌مبه‌ر ‌‬ ‫ی االوسط‪ ،‬رۆژ ‌‬ ‫ی مالیكیش ئه‌مه‌ی‌ به‌نه‌نگی‌ زانیوه‌و ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی فایل ‌ه هه‌ڵپه‌س���ێراوه‌كان‪ ،‬هێنده‌ گه‌وره‌ نه‌ده‌ب���وو‪ ،‬به‌اڵم بارزان ‌‬ ‫چاره‌نوس��� ‌‬ ‫‪http://www.aawsat.com//leader.‬‬ ‫ی كوردستان &‪asp?section=3&article=654899‬‬ ‫ی دیپلۆماس���یانه‌و‌ه ش���ه‌ڕی‌ كۆمپانیایه‌ك ده‌كات چه‌ندین نه‌یه‌وێت له‌ئێستادا هه‌رێم ‌‬ ‫ده‌بێت ب���ه‌ دیدێك ‌‬ ‫‪issueno=12073.‬‬ ‫ی ئێس���تا‪ ،‬خان��� ‌ه له‌ژێ���ر ریزبه‌ندی���ی‌ كۆمپانی���ا له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ ده‌ربچێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫چاره‌بكرێن نه‌ك به‌م فۆرم ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی راگه‌یاندنه‌كان���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫به‌اڵم بارزانی‌‌و هاوپیش���ه‌كانی‌ هه‌میش ‌ه گه‌وره‌كان���ی‌ جیهانه‌وه‌ی���ه‌‪ .‬حكومه‌ت ‌‬ ‫وه‌رگێڕان عه‌بدولمحه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪.‬‬ ‫ی باس له‌وه‌ده‌كه‌ن ئیكسۆن مۆبیل سور‌ه‬ ‫له‌دوو دۆخدا بوون‪ ،‬یان زۆر دۆس���ت‌و ناوه‌ن���دی‌ عێراقی���ش بۆ ترس���اندن ‌‬ ‫ی سپی‌‪،‬‬ ‫ی نه‌وت بۆ كۆش���ك ‌‬ ‫(‪ )8‬داو ‌‬ ‫ی عێ���راق بوون‪ ،‬كۆمپانیا گه‌وره‌كانی‌ دنیا له‌ئێس���تاو‌ه له‌س���ه‌ر گرێبه‌س���ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫هاوڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێران‪ ،‬رۆژ ‌‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌كبه‌ر توركان‪ ،‬ش���ه‌رق ‌‬ ‫ی ‪2012‬‬ ‫یان شه‌ڕیان ده‌ستپێكردوو‌ه له‌گه‌ڵیان‪ .‬رێگ���ری‌ له‌و كۆمپانیایان���ه‌ ده‌كات زۆر تاكو ئێس���تا له‌الیه‌ن ئه‌و كۆمپانیایه‌و‌ه ‪25‬ی‌ فه‌بریوه‌ر ‌‬ ‫ی هی���چ رونكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ت���از‌ه به‌دی‬ ‫ی هونه‌ری���ان نه‌ك���ردوو‌ه به‌مانا له‌خ���وار ریزبه‌ندیه‌كان���ه‌وه‌ن بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫یان��� ‌‬ ‫‪http://www.sharghnewspaper.ir/‬‬ ‫‪News/9024835/06/12/.html.‬‬ ‫ی ناكرێت پاش ئه‌وه‌ی‌ پاشه‌كش���ێی كرد‬ ‫ی نان‌و كۆمپانیا گه‌وره‌كان چاو نه‌بڕنه‌ ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫دیپلۆماس���یه‌كه‌ی‪ ،‬به‌ڵكو په‌ند ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫له‌و گرێبه‌سته‌‌و رۆژنامه‌كان ‌‬ ‫ی دی‌‌و بێنه‌ هه‌رێمه‌وه‌‪.‬‬ ‫نمه‌كی���ان به‌كارهێناوه‌ بۆی��� ‌ه بارزان ‌‬ ‫وه‌رگێڕانی‌‪ :‬سب ‌هی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئابوریی���ه‌و‌ه باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كۆمپانیاكان تموحێك ‌‬ ‫ی ب���ازاڕ ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫له‌چه‌ند وتارێكیدا باس���ی‌ نان‌و نمه‌ك‬ ‫ی‬ ‫(‪ )9‬كۆمپانیا گه‌وره‌كان چاره‌نوس ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی دیدێك ‌‬ ‫ده‌كات له‌گه‌ڵ به‌شێك له‌سیاسیه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬فلۆریا هاس���ل‪،‬‬ ‫ی هه‌یه‌ ك ‌ه هیڵته‌رمان زۆری���ان خراوه‌ته‌ به‌ر ت���ا بێنه‌ هه‌رێم جیهان دیار ‌‬ ‫ی وای ‌ه عێراق ده‌ست بكه‌ن به‌ وه‌به‌رهێنانی‌ نه‌وت‪.‬‬ ‫ی ئه‌و دیده‌یه‌‪ ،‬پێ ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌وه‌ختێكدا ده‌بوای ‌ه بزانێت ئه‌م ده‌رخه‌ر ‌‬ ‫ی فێڵتی‌ ئه‌ڵمانی‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رئه‌نجام پ���اش به‌یاننامه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ گۆش���ه‌نیگاو‌ه ته‌ماشا ‌‬ ‫كێشان ‌ه به‌و دیده‌و‌ه نه‌چاره‌ ده‌كرێن ن ‌ه ده‌بێت له‌س ‌‬ ‫‪http://www.welt.de/wirtschaft/‬‬ ‫‪article13680359/Diese-Firmen‬‬‫ی س���پی‌ ك��� ‌ه ده‌ڵێ���ت "ئێم ‌ه‬ ‫ی كۆش���ك ‌‬ ‫ی جواڵندنیان هه‌یه‌‪ .‬له‌ته‌نیش���ت بكه‌یت‪ ،‬گۆش���ه‌نیگایه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫توانا ‌‬ ‫‪bestimmen-Schicksal-der‬‬‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ره‌و دۆس���تی‌ كوردی���ن له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫ی دراوس���ێكان ‌‬ ‫ی ك ‌ه كاریگه‌ر ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش���ه‌و‌ه ئ���ه‌وه‌ خ���ودی‌ بارزان��� ‌‬ ‫‪Weltwirtschaft.html‬‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرجار ش���ه‌ڕه‌كانی‌ ناوخ���ۆی‌ عێراق‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانم���ان له‌عێراقدا" مانا ‌‬ ‫ب���وو پ���رۆژه‌ی‌ رێككه‌وتن���ی‌ هه‌ولێر ‌‬ ‫ی به‌ه���ه‌ر‬ ‫ی عێراقی���ه‌كان نایكه‌ن‪ ،‬به‌ڵك���و ئێران‌و ئه‌وه‌ب���وو ده‌بێ���ت بارزان��� ‌‬ ‫ی كۆكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫راگه‌یان���د‌و ده‌وار ‌‬ ‫وه‌رگێڕانی‌ ئه‌رده‌اڵن عه‌بدوڵاڵ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یكه‌ن‪ ،‬ش���ێوه‌یه‌ك ب���وو‌ه له‌گ���ه‌ڵ مالیك��� ‌‬ ‫ی توركی���ا‌و واڵتانی‌ عه‌ره‌ب��� ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه عێراقیه‌كانی‌ هه‌ڵداو به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫(‪ )10‬هه‌مان سه‌رچاوه‌ی‌ پێشوو‪.‬‬ ‫ی گه‌وره‌ك���رد بۆخۆی‌‪ ،‬به‌اڵم ش���ه‌ڕه‌كه‌ به‌عێراقیه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬رێككه‌وتن ب���كات‌و هه‌رێم‌و به‌غداد له‌م‬ ‫ی ماره‌كان ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫(‪ )11‬هه‌مان سه‌رچاو‌هی‌ پێشوو‪.‬‬ ‫ی ك���ه‌ مه‌زهه‌بییه‌و ته‌نگه‌ژان��� ‌ه دوربكه‌ون���ه‌وه‌‪ ،‬بارزانیش‬ ‫ی گۆش���ه‌نیگایه‌كی‌ د ‌‬ ‫ئه‌م���ڕۆش كاتێك چونه‌ت��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی سپی‌‪،‬‬ ‫ی نه‌وت بۆ كۆشك ‌‬ ‫(‪ )12‬داو ‌‬ ‫ی ئه‌و‪ ،‬ئی���دی‌ به‌نیاز ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی ئێرانی‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندی‌ به‌شیعه‌و س���وننه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬س���ور‌ه له‌س���ه‌ر دژایه‌تی‌ مالیكی‌‌و ئه‌و ئه‌كبه‌ر توركان‪ ،‬شه‌رق ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی ن���ه‌وت‌و گاز‌ه ‌‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ش گۆش���ه‌نیگایه‌ك ‌‬ ‫ی له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ گرێبه‌ستێك‌و داوایه‌ك ‌‬ ‫‪http://www.sharghnewspaper.ir/‬‬ ‫‪News/9024835/06/12/.html.‬‬ ‫ی به‌كوردو دایناوه‌ جیاواز‌ه له‌یاس���اك ‌هی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫ی هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی له‌نێوان د ‌‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫بكات ‌ه ته‌نگه‌ژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ع���ه‌الوی‌‪ ،‬پێده‌چێ���ت دوا ‌‬ ‫دوو جه‌مس���ه‌ردا‪ ،‬به‌م چه‌كه‌ به‌ده‌ست هه‌ردوو مه‌زهه‌به‌ك���ه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی الوانی‌ چوارپارچه‌كه‌‪،‬‬ ‫(‪ )13‬كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ی ئید ‌‬ ‫ی بارزان��� ‌‬ ‫ی روخان ‌‬ ‫ی به‌كورده‌وه‌یه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫نه‌بوو‌ه م���اره‌كان س���ڕبكات‪ .‬له‌وه‌ش په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی رێگه‌ی���ه‌ك بدۆزرێته‌و‌ه گوتاری‌ مه‌سعود بارزانی‌ له‌و كۆنگره‌یه‌‪،‬‬ ‫ی به‌ع���س ك���ورد‌و س���ه‌ركردایه‌تیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫گرنگتر ئه‌و كۆمپانیای���ه‌ی‌ كه‌ بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵتی‌‌و ئاوێنه‌و سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردن‌و پێده‌چێت ئه‌و س���ایت ‌‬ ‫ی بۆده‌كات یه‌كێك نییه‌ له‌كۆمپانیا نه‌یانتوانی‌ شت ‌‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه به‌ده‌ستبهێنن‪ ،‬رێگه‌ی���ه‌ش الیه‌ن��� ‌ه عێراقی���ه‌كان‌و هه‌رێم‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )322‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫ونبون‬

‫ی (وه‌هاب عبد قادر س���اڵح)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی بازرگان���ی‌ ونب���وه‌ به‌ناوی‌ (ئه‌ژین عوس���مان ئه‌حمه‌د)‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ناس���یح عه‌زیز حسن ره‌شید)‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (هێمن حه‌م ‌ه س���ه‌عید محه‌مه‌د)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (س���ه‌ردار حس���ێن ئه‌حمه‌د)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (س���ه‌ركه‌وت محه‌مه‌د قادر)‬ ‫ی بازرگان���ی‌ ونب���و‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (ئه‌حم���ه‌د عه‌بدواڵ حه‌مه‌)‬ ‫ی ونب���و‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی قادر)‬ ‫ی (عه‌بول كه‌ریم حه‌م ‌ه حاج ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (دانا ره‌ئوف ساڵح) هه‌ركه‌سێك‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی عزه‌دی���ن محه‌مه‌د)‬ ‫ی بازرگان���ی‌ ونبوه‌ به‌ن���اوی‌ (عه‌ل ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هاورده‌و هه‌نارده‌ ‌‬ ‫ی بازرگانی‌و ناس���نامه‌ ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (ئومێد فه‌تاح ره‌حیم) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ی كش���توكاڵ به‌ش���ی‌ زانس���تی‌ خۆراك ونبوه‌ به‌ ناوی‌ (بنار‬ ‫* باجێكی‌ كۆلێژ ‌‬ ‫محه‌مه‌د سادق) هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كۆمپانیالی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌كنیكی‌ سلێمانی‌ به‌شی‌ دارایی‌و ژمێریاری‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی كۆلێژ ‌‬ ‫* باجێك ‌‬ ‫(ئه‌ڤین لوقمان نادر) هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫به‌دواداچوون له‌سه‌ر‬ ‫راپۆرتێكی‌ ئاوێنه‌ ده‌كرێت‬ ‫ی باڵوبوونه‌و‌هی‌ راپۆرتێك له‌ژمار‌ه‬ ‫دوا ‌‬ ‫‪319‬ی‌ ئاوێن ‌ه له‌س���ه‌ر كه‌سێك ك ‌ه چل‬ ‫ی‬ ‫س���اڵ ‌ه به‌ته‌نیا له‌ته‌والێت‌و حه‌مامێك ‌‬ ‫ی به‌گ ده‌ژی‪،‬‬ ‫هاوینه‌هه‌واری‌ گه‌لی‌ عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتیه‌ك���ی‌ دانیش���تووی‌ س���لێمان ‌‬ ‫به‌دواداچوون له‌سه‌ر راپۆرته‌كه‌ ده‌كات‌و‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش خانوی���ه‌‌و بڕێك‬ ‫ی پێش���ه‌كه‌ش به‌و كه‌س ‌ه‬ ‫ی ماد ‌‬ ‫یارمه‌ت ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪،‬س���ۆران‪ :‬پ���اش ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه‬ ‫ی رۆژنام��� ‌ه ‌‬ ‫ی ‪‌ 319‬‬ ‫له‌ژم���اره‌ ‌‬ ‫راپۆرتێك له‌س���ه‌ر كه‌س���ێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫ی عاشق باڵوكرایه‌وه‌و‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫‪79‬ساڵ به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ دوای‌ نه‌گه‌یشتنی‌ ب ‌ه مه‌عشوقه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیارده‌دات به‌ ته‌نها له‌هاوین ‌ه هه‌وار ‌‬ ‫گه‌لی‌ به‌گ بژی‌و هه‌موو ش���وێنه‌كانیش‬ ‫ی‬ ‫جگ��� ‌ه له‌گه‌ل���ی‌ عه‌لی‌ ب���ه‌گ له‌خۆ ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌دا‬ ‫حه‌رام ده‌كات‪ ،‬له‌و راپۆرته‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش خرابووه‌ روو كه‌ ئه‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا له‌حه‌م���ام‌و ته‌والێتێكی‌ گه‌ل ‌‬ ‫ی به‌ڕێده‌كات‌و‬ ‫ی به‌گ پایزی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫بۆی���ه‌ش داوای‌ ك���رد ك��� ‌ه ل���ه‌و ژین ‌ه‬ ‫ی له‌و هاوین ‌ه‬ ‫ی بك ‌هن‌و خانوێك��� ‌‬ ‫رزگار ‌‬

‫ی ئه‌و داوایه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه كراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی ‪(.‬میربۆ دروس���ت‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫(میران ئازاد عه‌بدول قادر) له‌(‪ )2012/4/2‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی تۆماركردنی‌ ئه‌و ئامێران ‌هی‌ كردووه‌ ك ‌ه له‌(سلێمانی‌‪-‬‬ ‫كردنی‌ نانی‌ ئێرانی‌) داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ن ‪/‬پ ‪ )1‬دان���راون‌و ئامێره‌كانی���ان له‌خواره‌و‌ه دیاری‌ ك���راوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ر كه‌س��� ‌‬ ‫ی (‪ )1952‬باڵو ‌‬ ‫ئامێری‌ میكانیكی‌ ژماره‌(‪ )65‬س���اڵ ‌‬ ‫ی (‪)15‬‬ ‫ی ب���ه‌ په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌نی‌ هه‌ریه‌ك له‌و ئامێرانه‌ داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی داواكاره‌و‌ه‬ ‫پانز‌ه رۆژ س���ه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫تۆمار ده‌كرێت‌و بروانام ‌هی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی ‪/7011001/‬ئێرانی‌‪/2012/‬كاره‌با‪ 2800/‬كغم‪.‬‬ ‫ی ‪ 8‬مه‌تر ‌‬ ‫‪-1‬ئامێری‌ فرن ‌‬ ‫ی پانكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ویر پێك دێت ل��� ‌ه ‪ 6‬رۆڵه‌و صوپه‌رێك‪/7011001/‬‬ ‫‪-2‬ئامێ���ر ‌‬ ‫ئێرانی‌‪850/‬كغم‪.‬‬ ‫ی‪.‬‬ ‫ێ ژماره‌‪/‬ئێران ‌‬ ‫‪ -3‬ئامێری‌ كه‌بسكردن و پێچانه‌و‌هی‌ كارتۆن‪/‬ب ‌‬ ‫ێ ژمار‌ه ‪/‬ئێرانی‌‬ ‫‪-4‬عه‌جان ‌ه ‪750/‬كغم‪/‬ب ‌‬ ‫ی ‪1/‬‬ ‫دادنوس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫فاروق كالن شه‌ریف‬

‫ریکالم‬

‫ی‬ ‫ی زانی���اری‌ لوبنان ‌‬ ‫كۆمپانی���ای‌ جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دامه‌زراندن ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه پێویست ‌‬ ‫كارمه‌ند هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ێ وه‌ك یه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی نێرو م ‌‬ ‫ چانس ‌‬‫ی مانگانه‌ ‪ +‬عموله‌‪.‬‬ ‫ ب ‌ه موچه‌ ‌‬‫ی بكات‬ ‫ئه‌وكه‌سه‌ی‌ ئاره‌زوومه‌نده‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ب ‌ه ژماره‌ مۆبایلی‌‪)07507543111(:‬‬

‫سەبارەت بە کێشەی تەقدیسکردنی سیاسەت "‪ ..."1‬پاشماوه‌‬

‫بە کورتی ئەوانەی تەقدیسی سیاسەت‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬دەمانخەنە ب���ەر دوو ریانێک‬ ‫کە دوو تێز تێی���دا بەریەکدەکەوێت‪.‬‬ ‫تێ���زی یەکەمی���ان ک���ە تەقدیس���ی‬ ‫سیاس���ەت دەکات‌و کورتک���راوە زۆر‬ ‫چڕەکەی دەڵێت «مرۆڤ بوونەوەرێکی‬ ‫سیاس���ییە‪ ،‬چاالکی سیاسی پێویستە‪،‬‬ ‫پشتکردنە چاالکی سیاسی پشتکردنە‬ ‫لەدنیا‪ ،‬پش���تکردنە له‌دروس���تبوونی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و مرۆڤ لەوە دەخات وەک‬ ‫هاوواڵتیی���ەک له‌بەڕێوەبردنی ژینگەی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ی خۆیدا چاالک‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ریش���ەکانی ئ���ەم بێباکییەش‬ ‫ریش���ەی دینین‪ ،‬چونک���ە لێرەدا چۆن‬ ‫زاهیدێک یان دەروێشێک پشت له‌ژیان‬ ‫دەکات‪ ،‬کەسی ئەنتی ـ سیاسیش پشت‬ ‫لەدونیا‌و کاروبارەمادییەکانی دەکات»‪.‬‬ ‫هەڵبەت ئ���ەوەی لێرەدا دەیخوێنینەوە‬ ‫ی چاكسازی‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م ‌‬ ‫ی هەندێکی راستە‪ ،‬بەاڵم نوقسان‌و دابڕاوو‬ ‫هه‌روه‌ها وه‌زیری‌ پێشوی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی موجەڕەدە له‌کۆمەڵێک فاکتەری تر کە‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬د‪.‬تاهی���ر هه‌ورام ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا ك ‌ه راس���ت ‌ه "سوپاس‌و گرنگ���ە رەچاویانبکەین‪ .‬ئەوەی لێرەدا‬ ‫ی ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه‬ ‫ی ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫پێزانین" ‌‬ ‫ك���ردووه‌‌و پێش���تریش رایگه‌یاندو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی كه‌مته‌رخه‌میی���ه‌و‌ه الدراوه‌"‪،‬‬ ‫"به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "بۆ كار ‌‬ ‫به‌اڵم ه���ه‌ر وه‌ك ئه‌و وت��� ‌‬ ‫خراپ س���زا هه‌یه‌‌و بۆ كاری‌ باش���یش‬ ‫س���وپاس‌و پێزانین‪ ،‬بۆی ‌ه س���وپاس‌و‬ ‫تورکیا‌و هەرێمی کوردستان‬ ‫پێزانینم پێداوه‌"‪.‬‬ ‫ی ئەوەی له‌چەند س���اڵی رابردوودا تێبینی‬ ‫وه‌زیری‌ پێشوی‌ ته‌ندروستی‌ وتیش ‌‬ ‫ی دەکرێت گۆڕان���ی سیاس���ەتی تورکیایە‬ ‫ی كۆنترۆڵی‌ جۆر ‌‬ ‫"وه‌ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی بەرامبەر بە حکومەتی هەرێم‪ ،‬تورکیا لەم‬ ‫له‌ئ���ه‌دادا خراپ بووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئه‌دا ‌‬ ‫ی خ���واردن‌و چەند س���اڵەدا وازی له‌دوژمنایەتیکردنی‬ ‫داڕش���تنی‌ پرۆژ‌ه یاس���ا ‌‬ ‫حکومەتی هەرێم هێناوە‌و هەوڵێکی گەورەی‬ ‫ده‌رمان كاری‌ باشیان كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی داوە ب���ۆ نزیکبوون���ە له‌دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫ی چاكس���از ‌‬ ‫د‪.‬تاهیر ده‌ڵێت "لیژنه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم پێش���نیاریكردووه‌ ك ‌ه کوردستان‪ ،‬بەتایبەتی له‌پارتی دیموکراتی‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی البدرێت‪ ،‬بۆی���ه‌ ئێم ‌ه المان کوردستان‪ ،‬هەندێکجار ئەم نزیکبوونەوەیە‬ ‫د‪.‬ره‌م���ز ‌‬ ‫وادەردەکەوێت وەک ئەوەی پەیوەندییەکی‬ ‫بردووه‌"‪.‬‬ ‫ی شەخس���ی نێوان ئ���ەردۆگان‌و بنەماڵەی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب��� ‌ه ده‌ستنیش���انكردن ‌‬ ‫ی بارزان���ی بێ���ت‪ .‬بەهەرحاڵ تێگەیش���تن‬ ‫ی كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م ‌‬ ‫ی ل���ەم پەیوەندییە تایبەت���ە دەبێت لەناو‬ ‫ی "كه‌مته‌رخه‌م ‌‬ ‫جۆری‌‪ ،‬د‪.‬تاهیر وت��� ‌‬ ‫ی سیاسەتی دروس���تنەکردنی کێشە لەگەڵ‬ ‫ك���ردووه‌ له‌به‌كارهێنان���ی‌ ئامێره‌كان ‌‬ ‫ی كۆنت���رۆڵ ك��� ‌ه ده‌زگاكه‌یان واڵتانی دراوس���ێدا ببینرێت‪ .‬بەبۆچوونی‬ ‫كوالێت��� ‌‬ ‫من تورکیا س���ێ وێنەی سەرەکی لەسەر‬ ‫به‌باشی‌ به‌ڕێوه‌ی‌ نه‌بردووه‌"‪.‬‬ ‫هەرێمی کوردستان‌و حکومەتەکەی هەیە‪.‬‬ ‫یەکەم‪ :‬تورکیا هەرێم وەک بازاڕێکی گەورە‬ ‫بۆ ساغکردنەوەی شتومەک‌و بەگەڕخستنی‬ ‫سەرمایەی تورکی دەبینێت‪ ،‬بەمەبەستی‬ ‫بەستنەوەیەکی توندی ئابوری کوردستان‬ ‫بە ئاب���وری تورکیاوە‪ ،‬تا ئەو ش���وێنەی‬ ‫ئابوری کوردستان نەتوانێت بەبێ تورکیا‬ ‫هەناسەبدات‪.‬‬ ‫دووهەم‪ :‬تەماش���اکردنی کوردستان وەک‬ ‫چاڵ���ە نەوتێکی گەورە‌و س���ەرچاوەیەک‬ ‫ب���ۆ وزە‪ .‬من پێش���تر هێم���ام بەوەکرد‬ ‫هه‌واره‌ بۆ دروس���ت بكرێ���ت‪ ،‬بۆ ئه‌و ک���ە تورکی���ا له‌دەیەکان���ی داهات���وودا‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش هاواڵتییه‌كی‌ دانیشتوو ‌‬ ‫ی پێویس���تییەکی زۆری ب���ە وزە دەبێت بۆ‬ ‫‌و‬ ‫س���لێمانی‌ به‌دواداچوون ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه گەشەکردنی ئابوریی‪ ،‬ئەوەشم وت تورکیا‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ردانیكردنیش���‬ ‫راپۆرت ‌ه كردو دوای‌ سه‬ ‫لەم���ڕووەوە پێویس���تییەکی گەورەی بە‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نووس���‬ ‫ه‬ ‫رۆژنام‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ن���زار گزال ‌‬ ‫غازە سروشتییەکەی ئێران هەیە‪ .‬لەسەر‬ ‫(ئاكۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫راپۆرت‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌و ئام���اده‌كار ‌‬ ‫هەمان هێڵ تورکیا له‌دەیەکانی داهاتوودا‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ژیان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫بینین‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫حه‌مه‌د رابی‌)‌و له‌نزیك‬ ‫پێویس���تی بە نەوت‌و غازی کوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫دروستكردن‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫بڕیاریدا‬ ‫ی عاش���ق‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫دەبێ���ت‌و دەیەوێت س���ودێکی تەواو لەم‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫هاوكار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ش���كردن‬ ‫ه‬ ‫پێشك‬ ‫‌و‬ ‫ك‬ ‫خانوێ���‬ ‫س���ەرچاوە نزیک���ە وەربگرێ���ت‪ .‬بۆ ئەم‬ ‫مادی‌ به‌و عاش���ق ‌ه س���ه‌ر هه‌ڵگرتووه‌‪ .‬مەبەس���تەش چەندان کۆمپانیای تورکی‬ ‫له‌لێدوانێكیش���یدا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ نیوز‪ ،‬له‌بواری گەڕان‌و دۆزینەوەی نەوت‌و غازدا‬ ‫دكتۆر ته‌ه���ا ره‌س���ول رایگه‌یاند "من ئامادەن‌و کاردەکەن‪ .‬بەستنەوەی نەوتی‬ ‫وه‌ك هاواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م نیشتمانه‌و وه‌ك کوردستان بە ئابوریی تورکیاوە‌و کردنی‬ ‫ی ئەو نەوتە بەیەکێک لەسەرچاوەکانی وزە‬ ‫ئه‌ركێك���ی‌ ویژدانی‌‌و ئینس���انی‌‌و دوا ‌‬ ‫خوێندن���ه‌و‌هی‌ ئه‌و راپۆرت��� ‌ه بڕیارمدا بۆخ���ۆی‪ ،‬یەکێکە له‌پالنەکان���ی تورکیا‬ ‫هه‌رچ���ی‌ له‌توانامدابێ���ت‌و پێم بكرێت له‌کوردس���تاندا‪ .‬خاڵی س���ێهەم ئەوەیە‬ ‫ی ئه‌و پیاوه‌ی‌ بكه‌م"‪ .‬دكتۆر تورکی���ا چاوەڕوانی ئەوەی له‌حوکمڕانانی‬ ‫پێشه‌كه‌ش ‌‬ ‫ته‌ها وتیش���ی‌ "بۆی ‌ه دوای‌ راگۆڕینه‌وه‌م کوردستان هەیە هاریکاریبن له‌لەناوبردنی‬ ‫ی هێ���زە چەکدارییەک���ەی پەکەک���ەدا‌و‬ ‫ی سۆران‌و به‌ ره‌زامه‌ندن ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ قایمقام ‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬ك ‌ه به‌سوپاسه‌و‌ه هاوكارمان بوو‪ ،‬لەمڕووەوە کارئاسانی بۆ تورکیا بکەن‪.‬‬ ‫ی ئاش���کرایە ه���ەر س���ێ مەبەس���تەکەی‬ ‫بڕیارمدا ك ‌ه خانویه‌ك‌و بڕێك هاوكار ‌‬ ‫ی پێش���ه‌كه‌ش ب ‌ه عه‌لی‌ عاش���ق تورکیا لەڕووی س���تراتیژییەوە شوێنگەی‬ ‫م���اد ‌‬ ‫کوردس���تان الوازدەک���ەن‌و دەیکەن���ە‬ ‫بكه‌م"‪.‬‬

‫وه‌زیر ‌ی پێشوی‌ ته‌ندروست ‌ی "سوپاس‌و‬ ‫پێزانین" ئاڕاسته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێك‬ ‫ده‌كات ك ‌ه پێشتر "الدراوه‌"‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك له‌نوس���راوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هات���وو‌ه "س���وپاس‌و پێزانینی‌ خۆ ‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ ژماره‌یه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ر ده‌كات‬ ‫به‌هۆی‌ دڵسۆزییان له‌كاره‌كاندا‌و یه‌كێك‬ ‫ی عوسمان ‌ه‬ ‫له‌و به‌ڕێوه‌به‌رانه‌ش د‪.‬ره‌مز ‌‬ ‫ی جۆرییه‌‌و ب ‌ه‬ ‫ی كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ك ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ وه‌زیری‌ پێش���و ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫به‌ر چاكسازییه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫كه‌وتووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پێش���وو ‌‬ ‫ی عوس���مان‬ ‫كۆنترۆڵی‌ جۆری‌‪ ،‬د‪.‬ره‌مز ‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه به‌پێ���ی‌ رێنماییه‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان���ی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی رون‌و ئاشكرا ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "ئه‌گه‌ر‬ ‫ی وت ‌‬ ‫بۆ سه‌لماندنی‌ قسه‌كانیش ‌‬ ‫كه‌مته‌رخ���ه‌م بوبین له‌كاره‌كانمان‌و به‌ر‬ ‫ی هه‌رێم كه‌وتوین‪،‬‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫چاكساز ‌‬ ‫ی بۆ ل���ه‌‪3/26‬دا جه‌ناب���ی‌ وه‌زیر‬ ‫ئ���ه‌ ‌‬ ‫سوپاس‌و پێزانینی‌ پێداوم!"‪.‬‬ ‫ی "زۆر ئاسایی ‌ه وه‌كو‬ ‫ناوبراو وتیش��� ‌‬ ‫ی تر بگوازرێمه‌و‌ه بۆ‬ ‫هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك ‌‬ ‫ی هه‌ڵ ‌ه‬ ‫ش���وێنێكی‌ تر‪ ،‬به‌اڵم ته‌فسیر ‌‬ ‫باش نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئ���ه‌و كار‌ه ته‌نها بۆ‬ ‫ی‬ ‫ناوزڕاندنم بووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رن���ا له‌فه‌رمان ‌‬ ‫ی‬ ‫گواستنه‌وه‌كه‌م به‌هیچ شێوه‌یه‌ك باس ‌‬

‫ئاگاداری‬

‫هه‌لی‌ كار‬

‫‪19‬‬

‫دەیخۆینینەوە کۆمەڵێک راستی گشتین‬ ‫لەسەر سیاسەت لەهەموو ئان‌و سات‌و‬ ‫کولتوورێکدا‪ .‬واتە ئەم رستانە کەم‌و زۆر‪،‬‬ ‫دوور‌و نزیک ئاماژە نیین بۆ سیاسەت‌و‬ ‫کاریگەرییەکان���ی له‌ف���ەزای مەعریفی‌و‬ ‫کولتووری کوردی���دا‪ ،‬ئەمە جگەلەوەی‬ ‫کورتکردنەوەی سیاسەت خۆشیەتی بۆ‬ ‫بنەما‌و روکنە زۆر گش���تییەکانی‪ .‬واتە‬ ‫خودی ئەم تێزەیە نابینایە لەئاس���ت‬ ‫ئەو وەزیفەیەی کە سیاس���ەت لێرەداو‬ ‫له‌ناو کایەکاندا وەریدەگرێت‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫سیاس���ەت بەوج���ۆرەو بەومیکانیزم‌و‬ ‫وەزیفان���ەوە بخوێنێتەوە ک���ە لێرەدا‬ ‫هەیە‪ ،‬لێرە بۆ بەهانەگیری پەنادەباتە‬ ‫ب���ەر تێزەعمومییەکان ک���ە له‌کایەی‬ ‫سیاسیدا باون‪.‬‬ ‫بەاڵم بۆچوون���ی دووەم کە من باوەڕم‬ ‫پێیەت���ی‪ ،‬پێیوایە سیاس���ەت له‌ژیانی‬ ‫ئێم���ەدا‌و له‌دۆخی هەنوکەی کولتووری‬ ‫ک���وردی‌و خۆرهەاڵتی���دا خ���ۆی وەک‬ ‫چاالکی قابیل���ی رەخنەیە‪ ،‬خۆی بۆتە‬

‫میتاگووتارێک ک���ە هەموو گوتارەکانی‬ ‫ت���ر دەچەپێنێ���ت‪ ،‬خ���ۆی ب���ووە بە‬ ‫بەرهەمهێن���ی عەقڵییەتێ���ک کە وەک‬ ‫ئاس���تەنگێکی مەعریفی ئیش���دەکات‪.‬‬ ‫وات���ە لەودیو ئەو پرس���یارەوە کە ئایا‬ ‫من چ ج���ۆرە سیاس���ەتێکم بەدڵە‪...‬‬ ‫کۆی کایەی سیاس���ی‌و کاریگەرەکانی‪،‬‬ ‫تەواوی ئەو عەقڵییەتە پۆپۆلیستییەی‬ ‫بەرهەمیهێن���اوە‪ ،‬سیس���تمی ن���ۆرم‌و‬ ‫هەڵس���ەنگاندنەکانی ب���ە هەم���وو‬ ‫دەرکەوتە‌و میکانیزمەکانییەوە‪ ،‬ئاماژەن‬ ‫بۆ دۆخێکی قەیران���اوی‪ .‬روونتر بڵێم‬ ‫ئەوەی ئێستا پێویستمان پێیەتی تەنیا‬ ‫رەخنەگرتن نییە له‌جۆرە سیاسەتێکی‬ ‫دیاریک���راو‪ ،‬بەڵک���و رەخنەگرتن���ە‬ ‫له‌کای���ەی سیاس���ی بە گش���تی‌و ئەو‬ ‫مۆراڵ���ە کۆمەاڵیەت���ی‌و مەعریفیی���ەی‬ ‫دەیبەخشێتەوە بە کۆمەڵگا‪ .‬پێشموایە‬ ‫وەک چ���ۆن بەرگری کوێران���ە لەدین‬ ‫بەرگرییە له‌هەموو عەقڵیەتی سوننەتی‪،‬‬ ‫بەرگری کوێرانەش له‌سیاسەت بەومانا‬

‫موجەڕەدەی باس���دەکرێت‪ ،‬بەرگرییە‬ ‫له‌سیس���تمی تێڕوانینی بااڵدەس���ت‌و‬ ‫تەقلی���دی له‌کۆمەڵ���گای ئێم���ەدا‪...‬‬ ‫دووب���ارە بەرهەمهێنانەوەی ئەوەیە کە‬ ‫خۆی لێرەیە‌و بەرهەمهاتوە‌و سەروەرە‪.‬‬ ‫بە کورت���ی باوەڕم وا نیی���ە وەزیفەی‬ ‫رەخن���ە الی ئێم���ە له‌ڕەخنەگرت���ن‬ ‫لەدەس���ەاڵتدا کۆتای���ی بێ���ت‌و لەپاڵ‬ ‫رەخنەگرتن لەدەس���ەاڵتدا پێویستیمان‬ ‫بەکایەیەک���ی هاوش���ان‌و رادیکالت���ر‌و‬ ‫گەورەت���ر هەیە کە کایەی رەخنەگرتنە‬ ‫له‌فەنکش���ن‌و میکانیزمەکانی سیاسەت‬ ‫بە گش���تی‪ .‬بوونی کایەیەکی وا مانای‬ ‫ئەوە نیی���ە کەس رقی لەسیاس���ەتە‪،‬‬ ‫ئەم���ە تەفس���یرێکی بچ���وک‌و الوازە‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەوە م���ن باوەڕم وایە رەخنە‬ ‫لەدەس���ەاڵت‪ ،‬بەبێ رەخنە لەسیاسەت‬ ‫خ���ۆی «وەک کای���ە» رەخنەیەک���ی‬ ‫سەتحی‌و رۆژنامەنوسانە‌و زوو تێپەڕە‌و‬ ‫دەرەنجامی مەعریفی‌و فیکری ئەوتۆی‬ ‫لەسەر فەزای تێفکرین نابێت‪.‬‬

‫کورد‌و پرۆژە گەورەکان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫پاشکۆیەکی ئابوری‌و سەربازی‌و سیاسی‬ ‫تورکیا‪.‬‬ ‫دەرەنجام‬ ‫پرۆژەی تورکیا بۆ رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‬ ‫خەون���ی تورکیا بۆ بوون���ی بە زلهێزێکی‬ ‫ناوچەی���ی‌و جیهانی ئاراس���تەی دەکات‪،‬‬ ‫لەمەش���دا ه���ەم هەوڵی دروس���تکردنی‬ ‫پەیوەندییەک���ی هێم���ن‌و ئ���ارام لەگەڵ‬ ‫دراوسێکان‌و ناوچەکەدا ئەدات‪ ،‬لەڕێگای‬ ‫پەنابردن بۆ هێزی نەرمەوە‪ ،‬هەم بەهەموو‬ ‫شێوەیەک بەرگری له‌ئاسایشی نەتەوەیی‌و‬ ‫بەرگ���ری له‌قازان���ج‌و دەس���کەوتەکانی‬ ‫لەناوچەک���ەدا دەکات‪ .‬ئەمە وایلێدەکات‬ ‫لەسەرێکەوە دەستی هاریکاری بۆ واڵتێکی‬ ‫وەک ئێران درێژب���کات‌و هەم له‌ملمالنێ‌و‬ ‫کێشمەکێشیش���دابێت لەگەڵیدا لەس���ەر‬ ‫رووبەری نفوز‌و دەس���ەاڵت لەناوچەکەدا‪.‬‬ ‫گەرچی تورکیا بۆ پیادەکردنی ئەم خەونە‬ ‫سیاس���ییە گەورەیە کۆمەڵێ���ک گۆڕانی‬ ‫ناوەکی‌و دەرەکی بەسەردا هاتووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا ئێس���تاش بەگژاچوونەوەی مەسەلەی‬ ‫کورد‌و رێگرتن لەوەی گەشەبکات‪ ،‬یەکێک‬ ‫لەو خاڵە س���ەرەکییانەیە کە سیاسەتی‬ ‫تورک���ی لەناوچەکەدا‪ .‬ن���ەک هەر ئەمە‪،‬‬ ‫بەڵکو تا ئێس���تاش توانای کۆکردنەوەی‬ ‫ئێ���ران‌و س���وریا‌و عێراقیش���ی هەیە بۆ‬ ‫رێگرتن لەگەش���ەکردنی مەسەلەی کورد‪.‬‬ ‫ب���ەم مانای���ە گۆڕان���ی هێ���زی رووت بۆ‬ ‫هێزی نەرم له‌سیاس���ەتی تورکیدا مانای‬ ‫قبووڵکردنی دەوڵەتی کوردی نییە لەالیەن‬ ‫تورکی���اوە‪ .‬هاوکات تا ئێس���تاش تورکیا‬ ‫نە ئی���رادە‌و نەتوانای چارەس���ەرکردنی‬ ‫مەسەلەی کوردی له‌باشوری کوردستاندا‬ ‫نیش���اننەداوە‪ ،‬چ جای بێدەنگبوون له‌یان‬ ‫هاریکاریکردن���ی دامەزراندن���ی دەوڵەتی‬ ‫کوردی‪.‬‬ ‫له‌پەیوەندی���دا بە هەرێمی کوردس���تان‌و‬ ‫حکومەتەکەیەوە تورکیا تەنها دەس���تی‬ ‫لەن���او ئاب���وری هەرێمدا نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەستی لەناو کولتور‌و سیستمی خوێندن‌و‬ ‫پەروەردەی هەرێمیشدایە‪ .‬تەنها له‌شارێکی‬ ‫وەک هەولێردا نزیک���ەی ‪ ١٥‬هەزار تورک‬ ‫کاردەکەن‌و زیاد له‌‪ ٧٠٠‬کۆمپانیای تورکی‬ ‫له‌هەرێم���دا دەس���تبەکارن‪ ،‬ئەمەش دوو‬ ‫لەسەر سێی ژمارەی ئەو کۆمپانیا بیانیانەن‬ ‫کە له‌هەرێمدا کاردەکەن‪ .‬هاوکات تورکیا‬ ‫زانک���ۆی تایبەتی له‌هەولێ���ر کردۆتەوە‌و‬ ‫بزوتن���ەوە دینییەکانی تورکیاش خاوەنی‬ ‫‪ ١٩‬نۆزدە قوتابخانەن له‌هەرێمدا کە ‪٥٥٠٠‬‬ ‫قوتاب���ی تیایاندا دەخوێن���ن‪ .‬ئەمە جگە‬

‫لەبوونی ژمارەیەک س���ەربازی لەش���کری‬ ‫تورکی له‌هەرێمدا بەناوی بەگژاچوونەوەی‬ ‫پەکەکەوە‪ )١٧(.‬ئەمەش ئەوە نیشانئەدات‬ ‫تورکیا خەریکی بە تورکیاکردنی هەرێمە‪،‬‬ ‫خەریکی داڕشتنەوەی ئابووری‌و کولتور‌و‬ ‫سیستمی خوێندنی هەرێم‌و باڵوکردنەوەی‬ ‫جۆرێک���ی تایبەتە لەهەس���تی ئاینی‪ ،‬کە‬ ‫هەرێم بەتوندی بە تورکیاوە ببەستێتەوە‪.‬‬ ‫بەم مانایە تورکیا نەک هەڵگری پرۆژەی‬ ‫دامەزراندن���ی دەوڵەت���ی ک���وردی نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و یەکێکە لەڕێگرە ه���ەرە گەورە‌و‬ ‫س���ەرەکییەکانی بەردەمی دروستبوونی‬ ‫دەوڵەتێک���ی ل���ەم بابەت���ە‪ ،‬تورکی���ا تا‬ ‫ئەم س���اتەش رێکەوتن���ی لەگەڵ واڵتانی‬ ‫دەوروبەردا هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەر‬ ‫خەونێکی بەدەوڵەتبوونی کوردستان‪.‬‬ ‫سەرچاوەکان‬ ‫‪ -١‬بڕوانە‪:‬‬ ‫‪Damla Aras and Mustafa‬‬

‫‪Aydin, "Political Conditionality‬‬ ‫‪of Economic Relations between‬‬ ‫‪Paternalist States: Turkey>s‬‬ ‫‪Interaction with Iran, Iraq and‬‬ ‫‪Syria," Arab Studies Quarterly,‬‬ ‫‪Winter/Spring, 2005, pp. 2143-.‬‬

‫‪-٢‬بۆ زانیاری زیاتر لەسەر پەیوەندییەکانی‬ ‫نێوان تورکیا‌و س���وریا بڕوانە ئەم وتارە‬ ‫گرنگەی دەمله‌ئاراس‪:‬‬ ‫‪Damla Aras. <Turkish-Syrian‬‬ ‫‪Relations Go Downhill The‬‬ ‫‪Syrian Uprising>, The Middle‬‬ ‫‪East Quarterly,Spring 2012, pp.‬‬ ‫‪4150-.‬‬

‫‪ -٢‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Damla Aras and Mustafa‬‬ ‫‪Aydin, "Political Conditionality‬‬ ‫‪of Economic Relations between‬‬ ‫‪Paternalist States: Turkey>s‬‬ ‫‪Interaction with Iran, Iraq and‬‬ ‫‪Syria," Arab Studies Quarterly,‬‬ ‫‪Winter/Spring, 2005, pp. 2143-.‬‬

‫‪ -٣‬بڕوانە سەرچاوەی دووهەم‪.‬‬ ‫‪-٤‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪ÖMER TAŞPINAR. <Neo‬‬‫‪Ottomanism and Kemalist foreign‬‬ ‫‪policy>, Today>s Zaman, 22‬‬ ‫‪September 2008.‬‬

‫هەروەها بڕوانە‪:‬‬

‫‪Omer Taspinar, "Turkey>s Middle‬‬ ‫‪East Policies: Between Neo-‬‬

‫"‪Ottomanism And Kemalism,‬‬ ‫‪Carnegie Endowment‬‬ ‫‪for International Peace,‬‬ ‫‪Washington, D.C., Sept. 2008.‬‬

‫‪ -٥‬بڕوانە هەمان سەرچاوەی پێشوو‪.‬‬ ‫‪ -٦‬ب���ۆ وردەکاری ئەو ژمارە‌و زانیارییانە‬ ‫دەرب���ارەی پەیوەن���دی نێ���وان تورکیا‌و‬ ‫واڵتانی کەنداو بڕوانە‪:‬‬ ‫‪Larrabee, F. Stephen. <Turkey‬‬ ‫‪and the Gulf Cooperation‬‬ ‫‪Council>. Turkish Studies, 12:4,‬‬ ‫‪689698-.‬‬

‫‪ -٧‬هەمان سەرچاوەی پێشوو‪.‬‬ ‫‪ -٨‬هەمان سەرچاوەی پێشو ل ‪.٦٩٣‬‬ ‫‪ -٩‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪-Damla Aras. <Turkish-Syrian‬‬ ‫‪Relations Go Downhill The‬‬ ‫‪Syrian Uprising>, The Middle‬‬ ‫‪East Quarterly,Spring 2012, pp.‬‬ ‫‪4150-.‬‬

‫‪ -١٠‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Al-azm, Sadik J.>The "Turkish‬‬ ‫‪Model": A View from damascus>.‬‬ ‫‪Turkish Studies, 12:4, 633641-.‬‬

‫‪ -١١‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Barkey, Henri J. <Turkey‬‬ ‫‪and Iraq: The making of a‬‬ ‫‪partnership>. Turkish Studies,‬‬ ‫‪12:4, p. 670.‬‬

‫‪-١٢‬هەمان سەرچاوەی پێشو ل ‪.٦٦٣‬‬

‫‪ -١٣‬ب���ۆ زانی���اری زیات���ر لەس���ەر ئەم‬ ‫بابەتە بڕوان���ە ئەم وتارە گرنگەی رۆبرت‬ ‫ئۆلسۆن‪:‬‬ ‫‪Olson, Robert.>Turkish-Kurdish‬‬ ‫‪Relations: A Year of Significant‬‬ ‫‪Developments,>.‬‬ ‫‪Insight Turkey, Vol. 10, No. 3‬‬ ‫‪(2008), p, 24.‬‬

‫‪ -١٤‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪-Bengio, Ofra.>The "Kurish‬‬ ‫‪Spring" in Turkey and its Impact‬‬ ‫‪on Turkish Foreign Re‬‬ ‫‪lations in the Middle East>.‬‬ ‫‪Turkish Studies, 12:4, p .‬‬

‫‪ -١٥‬بڕوانە‪ :‬هەمان س���ەرچاوەی پێشو ل‬ ‫‪.٦٣١‬‬ ‫‪ -١٦‬هەمان سەرچاوەی پێشو ل‪٦٢٣.‬‬ ‫‪ -١٧‬هەمان س���ەرچاوەی پێشو ل‪-٦٢٨‬‬ ‫‪٦٢٧‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سه‌رۆكه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و كچانی گۆرێلال‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪w‬‬

‫‪www.‬‬

‫ریکالم‬

‫ په‌روا عه‌لی‬

‫‪awene.com‬‬

‫له‌هه‌رێمی كوردستان وا ماوه‌ی‌ حه‌وت ساڵه‌ ده‌ستاوده‌ستی ده‌سه‌اڵت‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم له‌نێوان به‌ڕێزان د‪.‬به‌رهه‌م‌و نێچیرڤان بارزانیدا ئه‌نجام ده‌درێت‪،‬‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی یه‌كێتی‌و پارتی جگه‌ له‌م دوو به‌ڕێزه‌ هیچ كه‌س���ێكی تر نه‌دۆزنه‌وه‌‬ ‫له‌نێو ئه‌ندامان‌و هه‌ڤااڵنی خۆیان‌و خه‌ڵكی‌ بێالیه‌ندا كه‌ ش���یاوبێت بۆ ئه‌م پۆسته‌‪،‬‬ ‫ئه‌م دوو به‌ڕێزه‌ش له‌كابینه‌كانیاندا ئه‌وه‌ی نایبینن ژنانن‪.‬‬ ‫زۆر جێ���ی تێڕامانه‌‪ ،‬ئاخۆ له‌كوردس���تاندا له‌نێو زیات���ر له‌چوار ملیۆن‌و نیو كورد‬ ‫چه‌ند ژنێك نه‌بوون كه‌ ببنه‌ جێی متمانه‌ی ئێوه‌ی ئازادیخواز‌و لیبراڵ‌و سۆش���یال‬ ‫دیموك���رات؟! هه‌موو ئه‌و پی���اوه‌ به‌ڕێزانه‌ی بونه‌ته‌ وه‌زیر له‌ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌ردوو به‌ڕێزتاندا زێڕی عه‌یاره‌ بیست‌و چوارن‌و بێخه‌وشن؟‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی بۆن���ه‌و رۆژه‌ تایبه‌ت���ه‌ نیش���تمانی‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كاندا س���یمای گوتاره‌‬ ‫چونیه‌كه‌كانت���ان ب���ه‌ چه‌مكه‌كانی مافی مرۆڤ‌و ئازادی تاك‌و ره‌خس���اندنی هه‌ل‌و‬ ‫ده‌رفه‌تی چونیه‌ك له‌سه‌ر بنه‌مای پسپۆڕیی بۆ تاكی كورد‪ ،‬له‌ژن‌و پیاو ده‌ڕازێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ كه‌ وانییه‌‪.‬‬ ‫جێی داخه‌ له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا ئه‌وه‌ی ده‌س���تی به‌ پۆس���تێكی بااڵ گه‌یشت‪ ،‬یان‬ ‫پێی به‌خش���را‪ ،‬تا روحی تیابێت ده‌بێت هه‌ر بااڵ بێت‪ ،‬جا به‌هه‌ر پێوه‌رێك بووبێت‬ ‫كه‌ حیزب داینابێت‪ ،‬ده‌نا له‌زۆربه‌ی كابینه‌ یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌كاندا زۆر وه‌زیر هه‌ن‬ ‫كه‌ بۆ چه‌ند جارێك دائه‌نرێنه‌وه‌‪ .‬ئاخۆ كه‌سی دیكه‌مان له‌م كوێره‌ هه‌رێمه‌دا نییه‌‬ ‫بۆ ئه‌و پۆسته‌؟ یان نهێنیه‌كه‌ی چیبێت له‌م كوردستانه‌ به‌رفراوانه‌دا ئه‌ندازیارێكی‬ ‫ژن‪ ،‬دكتۆره‌یه‌ك���ی لێهاتوو‪ ،‬یان په‌روه‌رده‌كارێكی ژن‌و هتد‪ ...‬نییه‌‌و نابێت توانای‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌بێت ببێته‌ س���ه‌رۆك یان جێگری سه‌رۆكی حكومه‌ت یان سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫یان وه‌زیر؟!‬ ‫ئێوه‌ش پێتانوایه‌ كه‌ هه‌لومه‌رجی ئێستای كوردستان‌و ئارامی ناوچه‌كه‌ ده‌رفه‌تێكی‬ ‫زۆر گونجاوه‌ كه‌ ته‌عزیزی هاتنه‌پێشه‌وه‌ی ژنان بكرێت له‌كوردستاندا؟ تا زه‌مینه‌ی‬ ‫زیات���ر‌و هه‌نگاوی جدی بنرێت بۆ به‌دیموكراس���یكردنی ئ���ه‌م هه‌رێمه‌‪ .‬له‌كابینه‌ی‬ ‫شه‌شه‌مدا هه‌نگاوێك نرا بۆ گرنگیدان به‌ كاروباری ژنان‌و ئه‌نجومه‌نی بااڵی خانمان‬ ‫دامه‌زرا‌و له‌نێ���و ئامانجه‌كانیاندا كاركردن بێت بۆ پێدانی ده‌رفه‌تی زیاتر به‌ ژنان‌و‬ ‫به‌شداریپێكردنیان له‌نێوه‌نده‌كانی بڕیاردا‪ ،‬هه‌روه‌ها لۆبیكردن‌و ئه‌دڤۆكه‌سی بێت‪.‬‬ ‫ده‌پرس���م له‌دانان���ی وه‌زیره‌كانی ئ���ه‌م كابینه‌ نوێیه‌دا هیچ پرس���ێك یا رای ئه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ه‌ وه‌رگی���را؟ ئه‌گه‌ر نا ئه‌و دامه‌زراوه‌یه‌ش ته‌نها جوانكردنێكی س���یمای‬ ‫كابینه‌ی پێش���وو بوو بۆ رازیكردنی حیزب‌و الیه‌نه‌كان؟ (له‌گه‌ڵ رێزم بۆ سه‌رۆك‌و‬ ‫خانمان���ی ئه‌نجومه‌ن) خ���ۆ ئه‌گه‌ر به‌ڵێ‌و به‌اڵم كاریگه‌ری نه‌ب���ووه‌‪ ،‬ئاخۆ خانمان‬ ‫هه‌ڵوێس���تیان چیبێت؟ بۆیه‌ راش���كاوانه‌ ده‌ڵێم هه‌ردوو ئه‌و س���ه‌رۆكه‌ به‌ڕێزه‌ ژن‬ ‫نابینن‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌كێشه‌ زه‌ق‌و دیاره‌كانی نێو حیزب‌و ده‌سه‌اڵتی ئێمه‌ كارنه‌كردنه‌ به‌ پێوه‌ر‌و‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی ته‌ندروست بۆ هه‌ڵبژاردن‌و دانانی پۆسته‌كان‌و به‌هه‌ند وه‌رنه‌گرتنی‬ ‫هه‌لومه‌رجی كوردستان‪.‬‬ ‫بۆ بااڵنس���كرنی ئه‌و دۆخه‌ مه‌گه‌ر ژنی كوردیش به‌ش���ێوازێكی نوێ‌و هاوش���ێوه‌ی‬ ‫ژنه‌ چ���االك‌و هونه‌رمه‌نده‌كانی ئه‌مه‌ریكا كه‌ (گروپی كچانی گۆرێلال)یان دامه‌زراند‬ ‫له‌س���اڵی ‪1985‬دا به‌مه‌به‌س���تی یه‌كسانی له‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی كاره‌ هونه‌ریه‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ پیاواندا‪ ،‬ئه‌ویش به‌ دروس���تكردنی پۆسته‌ری ژن‌و ماسكی گۆرێلالیان كرده‌‬ ‫سه‌ریان‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئێمه‌ش پێویس���تمان به‌وه‌یه‌ بۆ به‌ش���داریكردنی زیاتری ژنان ببینه‌ كچانی‬ ‫گۆرێلال‪.‬‬

‫‪ ŠǀƿŶƳşƺƿŠŧ ƾŬǀÈ ƧŚŧ‬‬ ‫‪ƱŚƧŠǀǀţŠƫÈƹşŵƺǀÈ Ƴ‬‬

‫‪ŷőŹ ٧‬‬ ‫‪ŷőŹ ١٤‬‬ ‫‪ŷőŹ ٢١‬‬ ‫‪ŷőŹ ٣٠‬‬

‫‪ŠƤǀƣşŵ ٢٥٠‬‬ ‫‪ŠƤǀƣşŵ ٥٠٠‬‬ ‫‪ŠƤǀƣşŵ ٧٥٠‬‬ ‫‪ŠƤǀƣşŵ ١٠٠٠‬‬

‫‪ ƕ ŵ ٥٠,٠٠٠‬‬ ‫‪ ƕ ŵ ١٠٠,٠٠٠‬‬ ‫‪ ƕ ŵ ١٥٠,٠٠٠‬‬ ‫‪ ƕ ŵ ٢٠٠,٠٠٠‬‬

‫ریکالم‬