325

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)325‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/5/8‬‬

‫له‌هه‌ولێر‬

‫»»»»‪716‬‬

‫‪26‬‬

‫كه‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنی لۆكاڵی هه‌یه‌‬

‫سه‌ردانه‌کانی بنه‌ماڵه‌ی بارزانی‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫‪17‬‬ ‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫دیارده‌ی ره‌دوکه‌وتن‬

‫»» ‪10‬‬

‫هادی عه‌لی‬

‫ژنێكی‌ هه‌ڵگرت‌و‬ ‫ژنه‌كه‌ی‌ خۆشی‌ هه‌ڵگیرا‪..‬‬

‫"مه‌نسور" وه‌ك به‌رپرسێك ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومی‌ سه‌ردانی‌ ئیماراتی‌ كرد؟‬

‫»» ‪4‬‬

‫كه‌ چومه‌ كێبڕكێوه‌‬ ‫ئاساییه‌‌ ده‌رنه‌چم‬

‫مه‌سرور ده‌بێته‌ سه‌رۆك ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش‌و الهوریش به‌جێگر‬ ‫گۆڕان‪ :‬هه‌یمه‌نه‌كردنی‌ دوو بنه‌ماڵه‌که‌‌ به‌سه‌ر ئه‌م ده‌زگایه‌دا ترسناکه‌‬

‫ی نێ���وان پارتی‌‌و‬ ‫ی رێككه‌وتن��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی ه���ه‌ردوو‬ ‫ی له‌یه‌كگرتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاسایش���ی‌ كوردس���تان‌و ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫پاراس���تن‌و زانیاری���دا‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫ی ئاسایش ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ده‌درێت به‌مه‌س���روری‌ ك���وڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارتی‌‌و الهوری‌ شێخ جه‌نگ ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌)‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌ (س���كرتێر ‌‬ ‫برازا ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات كه‌ دابه‌ش���كردن ‌‬

‫ئه‌م پۆس���ت ‌ه به‌مش���ێوه‌ی ‌ه به‌سه‌ر دوو‬ ‫ی گه‌وره‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌و حیزبدا مه‌ترسییه‌ك ‌‬ ‫ی بانگه‌ش���ه‌كردنی‌ ئه‌وان ‌ه بۆ‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫چاكسازی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫سه‌ربه‌لیس���تی‌ گ���ۆڕان "عه‌دن���ان‬ ‫ی‬ ‫عوس���مان" له‌لێدوانێكی���دا به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆس���ت ‌‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسایش��� ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م به‌س���ه‌ر هه‌ریه‌ك‬ ‫نیش���تمان ‌‬

‫له‌"مه‌س���رور بارزانی‌"‌و "الهوری‌ شێخ‬ ‫جه‌نگی‌"دا‪ ،‬مه‌ترسییه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌‌و‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و بانگه‌ش���انه‌ی ‌ه‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی چاكس���ازی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی هه‌لومه‌رجی‌ كوردستانه‌ بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "ده‌بێت‬ ‫ی یه‌كه‌م‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫چوارگۆش ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجومه‌ن ‌ه هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌و دروست‬ ‫ی هه‌م���وار بكرێت‌و‬ ‫نه‌كرێت‌و یاس���اكه‌ ‌‬ ‫ی هه‌موو الیه‌ن ‌ه‬ ‫به‌ته‌وافوقی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫سیاس���یه‌كان بێت‪ ،‬ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ه‬

‫ی نیش���تمانی بێت‌و‬ ‫ده‌بێ���ت ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫جیابكرێت���ه‌و‌ه له‌هه‌یمه‌ن��� ‌هی‌ حیزبی ‌‬ ‫ئێستای‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "ده‌كرێت یه‌كێت���ی‌‌و پارت ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫هه‌یمه‌نه‌یان به‌سه‌ر حكومه‌تدا هه‌بێت‪،‬‬ ‫ی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫به‌اڵم ده‌زگا ‌‬ ‫نابێت به‌حیزبه‌كانه‌وه‌ گرێبدرێن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫بنه‌ماڵه‌ش‪ ،‬به‌ڵك���و یه‌كێتی‌‌و پارتیش‬ ‫ی‬ ‫بۆی���ان نیی��� ‌ه كۆنت���ڕۆل‌و ئیحتیكار ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ده‌ب���وو به‌رپرس���یاریه‌ت ‌‬

‫ی بێالیه‌ن بدرایه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌زگایانه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌زگای ‌ه به‌كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای���ه‌ ك��� ‌ه به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه ئیدعا ‌‬ ‫وه‌ك نییه‌تی‌ چاكس���از ‌‬ ‫ی نێوان پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫رێككه‌وتن��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی ئاسایش ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش س���ه‌رۆك ‌‬ ‫عه‌دن���ان عوس���مان جه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و پۆست ‌ه بۆ پارتی‌ ده‌بێت‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ده‌زگا ‌‬ ‫كرده‌و‌ه ك ‌ه دا‌به‌ش���كردن ‌‬ ‫ی هه‌رێمیش بۆ یه‌كێتی‌ ده‌بێ‌‌و‬ ‫به‌مش���ێوه‌ی ‌ه له‌نێ���وان دوو بنه‌ماڵه‌‌و ئاسایش ‌‬ ‫ی داهات���وودا‬ ‫ی وا بڕی���ار‌ه له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫حیزب��� ‌ه ده‌س���ه‌اڵتداره‌كه‌دا‪ ،‬به‌مانا ‌‬ ‫ی ده‌ست به‌كاره‌كانیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ نییه‌تێك��� ‌‬ ‫ی نییه‌ له‌كوردستان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫چاكس���از ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵه‌و حیزبه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ ‌‬

‫بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ‬ ‫عه‌الو ‌ی بۆ ئاوێنه‌‪ :‬له‌گه‌ڵ ئه‌نجامدان ‌ی ریفراندۆمدا نیم‬ ‫سێ‌ ملیا‌ر دۆالر‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیستی‌ عراقیه‌ د‪.‬ئه‌یاد عه‌الوی‌ له‌مه‌وپێش س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫عیجزی‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌به‌رده‌وامی‌ هاوس���ۆزی‌ ب���وو‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ ن���وری‌ مالكی‌‬ ‫خۆی‌ بۆ كێش���ه‌ی‌ كورد ده‌رده‌بڕێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و له‌ئێس���تادا له‌گه‌ڵ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ریفراندۆمدا نییه‌‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫تایب���ه‌ت له‌گه‌ڵ رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫د‪.‬ئه‌ی���اد عه‌الوی‌ ده‌ڵێت "من ئێس���تا‬ ‫له‌گه‌ڵ ریفراندۆمدا نیم‪ ،‬به‌ س���ه‌ركرده‌‬ ‫كورده‌كانیشم وتووه‌ كه‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫له‌ئێستادا خزمه‌تی‌ عێراق ناكات"‪.‬‬ ‫ناوبرا‌و ئاماژه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫بارودۆخ���ی‌ عێراق له‌ڕووی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ئابوریی���ه‌وه‌ خراپ���ه‌‌و‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ش له‌كواڵن‪-‬دایه‌‪ ،‬من له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دانیم بێین به‌و ش���ێوه‌یه‌ كێشه‌كه‌‬ ‫بخه‌ینه‌ روو"‪.‬‬ ‫ئه‌ی���اد ع���ه‌الوی‌ ك���ه‌ دوو خ���ول‬

‫ده‌ڵێت "م���ن‌و بارزانی‌‌و نوری‌ مالیكی‌‪،‬‬ ‫به‌چه‌ن���د كاتژمێرێك پێش س���ازدانی‌‬ ‫یه‌كه‌م كۆبوون���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ نوێ‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ ئاماده‌بوونی‌ باڵی���ۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غدا‌و ژماره‌یه‌ك له‌باڵیۆزی‌ واڵتان‪،‬‬ ‫ئیمزامان له‌سه‌ر رێككه‌وتننامه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫كرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم مالیكی‌ رێزی‌ له‌ئیمزاكه‌ی‌‬ ‫خۆش���ی‌ نه‌گرت‌و هی���چ به‌ندێكی‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتننامه‌یه‌ی‌ جێبه‌جێنه‌كرد"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیستی‌ عێراقیه‌ سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ماد‌هی‌ ‪ 140‬پێیوایه‌ ده‌ركردنی‌ یاسای‌‬ ‫دابه‌شكردنی‌ س���امانی‌ دارایی‌‌و یاسای‌‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ نه‌وت‌و گاز كارئاسانی‌‬ ‫ده‌كات ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ماده‌ی‌‬ ‫‪‌140‬و كێشه‌ی‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌مس���اڵ‪ ،‬له‌چ���او بودجه‌ ‌‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی عیجزه‌‪،‬‬ ‫ی دۆالر ‌‬ ‫ێ ملیار ‌‬ ‫ی پاردا س ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كیش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی دوو‬ ‫ی پاریش بودج ‌ه به‌ عیجز ‌‬ ‫ك ‌ه ساڵ ‌‬ ‫ملیاره‌وه‌ په‌سه‌ند كراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی‌ سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی بودج ‌هی‌ ئه‌مس���اڵ س ‌‬ ‫ئاگادار عیجز ‌‬ ‫ی پاریش‬ ‫ملیار دۆالره‌‪ ،‬له‌كاتێكدا س���اڵ ‌‬ ‫ی دوو ملیار دۆالره‌و‌ه بودج ‌ه‬ ‫ب ‌ه عیج���ز ‌‬ ‫په‌سه‌ند كراوه‌‪ .‬سه‌رچاوه‌كه‌ باس له‌و‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و پاره‌ی ‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌به‌ش���ی‌ زۆر ‌‬ ‫ی زه‌واج‌و‬ ‫ب���ه‌ ق���ه‌رز دراو‌ه به‌ س���لفه‌ ‌‬ ‫عه‌قارات‌و تواناسازی‌‪ .‬ئه‌و سه‌رچاوه‌ی ‌ه‬ ‫ی پێنج‌و‬ ‫ی به‌وه‌دا ك���ه‌ له‌كابین ‌ه ‌‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬شوان كابین ‌هی‌ شه‌ش���دا عیجز هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵ ‌م‬ ‫ ‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوی‪ :‬مالیکی رێز له‌ئیمزاکه‌ی خۆشی ناگرێت‬ ‫»»‪3‬‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌كراوه‌ كه‌ هێند‌ه زیاد بێت‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات ئه‌و‬ ‫عیجزه‌ ئه‌و پاره‌ زۆر‌ه بوو‌ه كه‌ دراوه‌ ب ‌ه‬ ‫قه‌رز هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م قه‌رز‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ی ئومێد‬ ‫بۆ حكومه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ناكرێت‪.‬‬ ‫نییه‌و سه‌رمایه‌گوزار ‌‬ ‫ی رۆشت ك ‌ه‬ ‫ئه‌و زیاتر له‌س���ه‌ر قسه‌كان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحی���ه‌ وه‌ریده‌گرن به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ نه‌یویس���ت ن���اوی‌ ئاش���كرا بكرێت به‌ ناحی���ه‌‪ ،‬بڕیاری���داوه‌ كه‌ چیت���ر موچه‌ به‌رپرسانه‌ كه‌ خۆیان خانه‌نشین بكه‌ن‪ ،‬ئه‌م عیجز‌ه له‌بودجه‌دا مه‌ترس���ییه‌ك ‌‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌زار‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫چیتر‬ ‫‌و‬ ‫ر‬ ‫‌ركا‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ڕێن‬ ‫ه‬ ‫بگ‬ ‫یان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاماژ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌رچاو‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫پێیان‪.‬‬ ‫‌دات‬ ‫ه‬ ‫ن���‬ ‫رابردوودا‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌فت‬ ‫ه‬ ‫‌ه‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌یاند‬ ‫ه‬ ‫راگ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاوێن���‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ یه‌ك كار بۆ حكومه‌ت بكه‌ن‪.‬‬ ‫زۆر گه‌وره‌یه‌‪...،‬‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ك���رد ك���ه‌ وه‌زاره‌ت چه‌ند موچه‌ی‌ مانگانه‌یان پێ نادات‪...‬‬ ‫»»‪2‬‬ ‫»»‪2‬‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان كه‌ له‌گه‌ڵ زیاتر له‌‪ 80‬قایمقام‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پێش���نیارێكی‌ خس���تۆته‌ به‌رده‌م ئه‌و‬

‫‌‪ 80‬قایمقام‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی ناحیه‌‌ چه‌ندین ساڵه‌ موچه‌ی خۆڕایی وه‌رده‌گرن‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ بڕیاریدا كه‌ له‌میانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ هه‌ردوو وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‬ ‫كۆتایی‌ به‌ پێدانی‌ ئه‌و موچه‌یه‌ بهێنێت‬ ‫كه‌ چه‌ندین ساڵه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 80‬قایمقام‌و‬ ‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫ده‌وڵه‌ت ‌ی یاسا‪ :‬ئه‌و كه‌س ‌ه دیكتاتۆر‌ه‬ ‫كه‌ خۆی‌‌و كوڕ‌و برازاكه‌ی‌ سه‌رۆكن‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ دیاری‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‪،‬‬ ‫یاس����ین مه‌جید دوێنێ هێرش����ه‌كانی‌‬ ‫لیسته‌كه‌ی‌ بۆس����ه‌ر بارزانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم دووباره‌كرده‌وه‌‌و رایگه‌یاند "ئه‌و‬ ‫كه‌س����ه‌ دیكتاتۆره‌ كه‌ خۆی‌ ‪ 20‬ساڵه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حیزب‌و كوڕه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌واڵگ����ری‌‌و برازاكه‌ش����ی‌ س����ه‌رۆك‬

‫وه‌زیرانه‌"‪.‬‬ ‫به‌غ����دا‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬په‌رله‌مانت����ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‪ ،‬یاسین مه‌جید دوێنێ‬ ‫دوو ش����ه‌ممه‌ ‪ 5/7‬له‌میان����ه‌ی‌ پرێس‬ ‫كۆنفرانسێكدا له‌كۆشكی‌ كۆنگره‌كانی‌‬ ‫به‌غدا جه‌غتیكرده‌وه‌ "هه‌رێم به‌رده‌وامه‌‬ ‫له‌ئاودیوكردن����ی‌ نه‌وت‌و دزینی‌ پاره‌ی‌‬

‫گوم����رگ‌و فڕۆكه‌خان����ه‌كان"‪ .‬ناوبراو‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ لێدوانه‌كان����ی‌ بارزانییه‌و‌ه‬ ‫دژ به‌مالیك����ی‌ له‌میان����ه‌ی‌ دی����داری‌‬ ‫باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق رایگه‌یاند‬ ‫"دیكتاتۆر ئه‌وكه‌س����ه‌یه‌ كه‌ بیس����ت‬ ‫ساڵه‌ س����ه‌رۆكی‌ حیزبێكه‌‌و برازاكه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانه‌‌و كوڕه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫موچه‌ له‌نێوان میدیای‌ ئه‌هلی‌‌و‬ ‫میدیای‌ حیزبی‌‪ -‬حكومی‌‬

‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگریی����ه‌‌و ‪ 5‬له‌ئه‌ندامانی‌ له‌س����ه‌رده‌می‌ حوكمی‌ رژێمدا له‌ئێران‬ ‫خێزانه‌ك����ه‌ی‌ له‌مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ی‌ بوه‌‌و له‌وێ له‌گه‌ڵ ‪ BBC‬كاریكردووه‌‌و‬ ‫حیزبه‌كه‌یدان"‪ .‬مه‌جید وتیشی‌ "مافی‌ له‌نێوان ‪ 2006‬ـ ‪ 2010‬وه‌كو راوێژكاری‌‬ ‫گه‌ل����ی‌ ك����ورده‌ له‌س����ایه‌ی‌ دۆخێكی‌ كاروباری‌ میدیا له‌گه‌ڵ نوری مالیكی‌‬ ‫كاریكردوه‌‌و ئێس����تاش له‌لیسته‌كه‌ی‌‬ ‫دیموكراسیدا بژی‌"‪.‬‬ ‫یاس����ین مه‌جی����د یه‌كێك���� ‌ه مالیك����ی‌ ئه‌ندام����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ركرده‌كانی‌ حیزب����ی‌ ده‌عوه‌‌و نوێنه‌رانه‌‪.‬‬

‫نوسه‌ری‌ بابه‌ته‌كه‌ی‌ گۆڤاری‌ چرپه‌‪:‬‬

‫خۆپیشاندان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم په‌الماری‌ كه‌سوكارم مه‌ده‌ن‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫نوسه‌ری‌ بابه‌تی‌ (من‌و‌ خوا)‪ ،‬هه‌ڵمه‌ت‬ ‫گۆران كه‌ له‌دواین ژماره‌ی‌ گۆڤاری‌‬ ‫(چرپه‌) له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌دوای‌ خۆیدا هێنا‌و زۆربه‌ی‌ الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان‌و یه‌كێتی‌ زانایانی‌ هێنایه‌‬ ‫قسه‌‌و پێیانوایه‌ كه‌ "سوكایه‌تییه‌كی‌‬ ‫زۆر به‌ئاینی‌ پیرۆزی‌ ئیسالم" كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نوسه‌ری‌ بابه‌ته‌كه‌ بێئاگایی‌‬ ‫له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و بابه‌ته‌ له‌و گۆڤاره‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‌و داوای‌ یاسایشیان له‌سه‌ر‬ ‫تۆمار ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ بۆچونی‌ هه‌ڵمه‌ت‬ ‫گ���ۆران كه‌ ئێس���تا ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫نیشته‌جێیه‌‪ ،‬هه‌وڵیدا له‌ڕێی‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫ته‌له‌فۆنیی���ه‌وه‌ ئ���ه‌م چاوپێكه‌وتن���ه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ���دا ئه‌نج���ام ب���دات‌و ده‌قاو ده‌ق‬ ‫باڵویبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دوای‌ باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بابه‌تی‌ (م ‌نو‌ خ���وا) له‌گۆڤاری‌ چرپه‌‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی‌ گه‌وره‌ ل���ه‌دژی‌ گۆڤاره‌كه‌‌و‬ ‫تۆ له‌الیه‌ن خه‌ڵكانی‌ موسڵمان‌و الیه‌نه‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانه‌وه‌ ده‌س���تیپێكردووه‌‪،‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ چی‌ ده‌ڵێت؟‬ ‫هه‌ڵمه‌ت گۆران‪ :‬ئه‌مه‌ س���یناریۆیه‌كی‌‬ ‫ی دیموكراتی‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ی‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌ من س���اڵی‌‬ ‫(‪ )2010‬نوس���یومه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫كێش���ه‌یه‌ك هه‌بوو له‌نێ���وان من‌و مه‌ال‬ ‫كرێكاردا‪ ،‬چونكه‌ مه‌ال كرێكار سوكایه‌تی‌‬ ‫پێده‌كردم‪ ،‬منیش بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و وه‌زعه‌‬ ‫بوه‌س���تێنم‪ ،‬كۆمه‌ڵێك بابه‌تم نوس���ی‌‌و‬ ‫ناردمه‌ ناو فه‌یسبوكه‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ بۆی‌‬ ‫بیسه‌لمێنم كه‌ ئه‌گه‌ر نه‌وه‌ستێت‪ ،‬منیش‬ ‫ده‌توانم سوكایه‌تی‌ بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم گۆڤاری‌‬ ‫(چرپ���ه‌) هات���ووه‌ به‌بێ‌ پرس���ی‌ من‬ ‫باڵویكردۆته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ناوی‌ ئه‌و گۆڤاره‌م نه‌بیستوه‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫ریکالم‬

‫چون ئه‌و بابه‌تانه‌ی‌ كه‌ زۆر حه‌ساس���ن‬ ‫هه‌مویان كۆكردوه‌ته‌وه‌‌و دایانناوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وات���ه‌ دور‌و نزی���ك ئاگات‬ ‫له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و بابه‌ت���ه‌وه‌ نییه‌‬ ‫له‌گۆڤاری‌ چرپه‌وه‌؟‬ ‫هه‌ڵم���ه‌ت گۆران‪ :‬به‌ڵ���ێ دور‌و نزیك‬ ‫ئه‌و گۆڤاره‌ ناناس���م‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ مامۆس���تا (عه‌بدواڵ په‌شێو)‬ ‫ك ‌ه كه‌س���ێكی‌ ئازا‌و بوێره‌ س���یمیناری‌‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬هه‌روه‌ها ساڵیادی‌ (سه‌رده‌شت‬ ‫عوسمان)یش له‌ئارادا بوو‪ ،‬ئه‌وان هاتن‬ ‫ئه‌و س���یناریۆیه‌یان دروس���تكرد‌و هه‌ر‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا ب���ۆ خۆنزیككردنه‌وه‌‬ ‫له‌ئیس�ل�امییه‌كان‪ ،‬نێچیرڤ���ان بارزانی‌‬ ‫خۆی‌ كرد به‌مزگه‌وته‌كه‌دا به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كامێراكانی‌ خۆیشیان حازر بن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫س���یناریۆیه‌ك بوو بۆ لێدانی‌ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫قورس���ایی‌ سه‌رده‌ش���ت عوس���مان‌و‬ ‫خۆنزیككردن���ه‌وه‌ له‌ئیس�ل�امییه‌كان‌و‬ ‫لێدانی‌ (نه‌به‌ز گ���ۆران)ی‌ برام‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ هی���چ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫به‌بنه‌ماڵه‌كانه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ پێتوایه‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫كراوه‌ته‌ "مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ سیاسی‌"؟‬ ‫هه‌ڵمه‌ت گۆران‪ :‬به‌ڵێ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس���ییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌و مه‌الیانه‌ی‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ نێچیرڤان بارزانیش وه‌ستا بوون‬ ‫هه‌مویان پارتییه‌كان بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم الیه‌نه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ خه‌ڵكان���ی‌ موس���ڵمان‬ ‫له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ بابه‌ته‌كه‌ توڕه‌ن‪ ،‬ئایا‬ ‫ت���ۆ به‌قه‌ناعه‌تێكی‌ ته‌واوه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ت‬ ‫نوسیوه‌؟‬ ‫هه‌ڵمه‌ت گۆران‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌ئینته‌رنێتدا‬ ‫بگه‌ڕێن ده‌بینن م���ه‌ال كرێكار زۆرترین‬ ‫سوكایه‌تی‌ به‌كه‌س���وكاری‌ من كردووه‌‪،‬‬ ‫منیش بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كابرایه‌ بوه‌ستێنم‬ ‫هه‌ستام په‌الماری‌ كۆمه‌ڵێك له‌و شتانه‌م‬ ‫دا كه‌ الی‌ ئه‌وان موقه‌ده‌سه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌و "سوكایه‌تییه‌"ی‌ مه‌ال‬

‫هه‌ڵم���ه‌ت گۆران‪ :‬له‌وه‌دا راس���ته‌ من‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ ئاینی���م‪ ،‬به‌اڵم تێناگه‌م‬ ‫له‌و خه‌ڵكانه‌ كه‌ قسه‌ی مه‌الیه‌ك كاریان‬ ‫تێده‌كات‪ ،‬خه‌ڵك هه‌یه‌ رۆژانه‌ س���ێجار‬ ‫ده‌چێت���ه‌ مزگه‌وت‌و له‌گ ‌هڵ‌ خوای‌ خۆیدا‬ ‫قس���ه‌ ده‌كات‪ ،‬م���ن ناچم���ه‌ مزگه‌وت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو نامه‌یه‌كی‌ بۆ ده‌نوسم‌و گفتوگۆی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ده‌ك���ه‌م‪ ،‬چونكه‌ خوا گه‌وره‌یه‌‌و‬ ‫هی‌ هه‌موومانه‌‪ ،‬منیش هه‌قی‌ خۆمه‌ به‌چ‬ ‫شێوه‌یه‌ك قسه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم هه‌س���تناكه‌یت ئه‌و‬ ‫وت���اره‌ی‌ ت���ۆ له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ كوردیدا‬ ‫كاردان���ه‌وه‌ی‌ خراپ���ی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ موسڵمانه‌؟‬ ‫هه‌ڵم���ه‌ت گ���ۆران‪ :‬ئێ‌ خ���ۆ ئێره‌ش‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ مه‌سیحین‪ ،‬به‌اڵم بڕوایان‬ ‫به‌خوا هه‌یه‌‌و هیچ كه‌س���ێكیش رێگه‌ت‬ ‫لێناگرێت كه‌ بڵێن بۆچی‌ وات كردووه‌‌و‬ ‫قسه‌یه‌كی‌ هه‌ڵه‌شت پێناڵێن‪.‬‬

‫هه‌ڵمه‌ت گۆران‬ ‫كرێكار به‌ت���ۆ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫تۆش قورئانت سوتاندووه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌و‌ه‬ ‫چی‌ ده‌ڵێیت؟‬ ‫هه‌ڵم���ه‌ت گۆران‪ :‬كاكه‌ م���ن قورئانم‬ ‫نه‌سوتاندووه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌‬ ‫قورئانیان سوتاندووه‌ كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكی‌‬ ‫ترن‪ ،‬ئه‌مه‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌منه‌وه‌‬ ‫نیی���ه‌‌و هه‌رگیز س���وكایه‌تی‌ به‌قورئان‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬چونكه‌ كه‌س���وكاره‌كه‌م قورئان‬ ‫ده‌خوێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ر به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كانمان‬ ‫سوتاندنی‌ سوره‌تی‌ (ئه‌نفال) له‌قورئانی‌‬ ‫پیرۆزدا له‌الیه‌ن تۆو‌ه په‌یوه‌ندی‌ هه‌بووه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌ئه‌وروپا مافی‌ په‌نابه‌رێتی‌‬ ‫وه‌ربگریت ئه‌مه‌ تا چه‌ند راسته‌؟‬ ‫هه‌ڵم���ه‌ت گ���ۆران‪ :‬م���ن ‪ 13‬س���اڵه‌‬ ‫له‌ئه‌وروپام‌و له‌ساڵی‌ ‪1999‬ه‌وه‌ ئیقامه‌م‬ ‫وه‌رگرتوه‌‌و ئه‌مه‌ش هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫به‌ئیقامه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ۆ ده‌ڵێی���ت ئ���اگاداری‌‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و بابه‌ت���ه‌ نیت له‌و‬ ‫گۆڤ���اره‌دا‪ ،‬هی���چ رێگه‌ی���ه‌ك ده‌گریت‬

‫له‌به‌رامبه‌ریان؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كوردس���تان خۆپیش���اندان‬ ‫هه‌ڵمه‌ت گۆران‪ :‬نازانم به‌چ رێگه‌یه‌كی‌‬ ‫قانون���ی‌ داوای‌ یاس���ایی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م ده‌كرێت له‌دژی‌ ئه‌و بابه‌ته‌ی‌‪ ،‬داواكاریت‬ ‫ی چییه‌ بۆ ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ دژی‌ تۆن؟‬ ‫گۆڤاره‌ تۆمار بكه‌م‪ ،‬هه‌تا ئه‌مڕۆ له‌ال ‌‬ ‫پارێزه‌ره‌كانیشم بووم كه‌ داوای‌ یاسایی‌‬ ‫هه‌ڵم���ه‌ت گ���ۆران‪ :‬پێمخۆش���ه‌‬ ‫له‌سه‌ر نێچیرڤان بارزانیش تۆمار بكه‌م‪،‬‬ ‫خۆپیش���اندان بكه‌ن‌و داوای‌ یاسایش���م‬ ‫چونكه‌ من ئاگام له‌و وه‌زعه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دوای‌ ده‌س���تپێكردنی‌ له‌س���ه‌ر تۆمار بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نه‌گاته‌ ئه‌و‬ ‫ناڕه‌زایی���ه‌كان له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و حاڵه‌ته‌ی‌ په‌الماری‌ كه‌س���وكارم بده‌ن‪،‬‬ ‫بابه‌ته‌‪ ،‬بنه‌ماڵه‌كه‌ت ده‌ڵێن "حاش���ات چونكه‌ من په‌یوه‌ندیم به‌وانه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاماده‌ی���ت داوای‌ لێبوردن‬ ‫لێده‌كه‌ن"‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ چی‌ ده‌ڵێیت؟‬ ‫هه‌ڵم���ه‌ت گ���ۆران‪ :‬ئ���ه‌وه‌ش هه‌قی‌ له‌موس���ڵمانان بكه‌ی���ت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫خۆیان���ه‌‪ ،‬م���ن ته‌نها ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌ڵێم بابه‌ت���ه‌ی‌ كه‌ ئ���ه‌وان به‌"س���وكایه‌تی‌"‬ ‫سوپاس���ی‌ ئه‌و دایك‌و باوكه‌ ده‌كه‌م كه‌ داده‌نێن بۆ ئاینی‌ ئیسالم؟‬ ‫هه‌ڵمه‌ت گ���ۆران‪ :‬نه‌خێر ئه‌س���ڵه‌ن‬ ‫هه‌تا له‌الی‌ ئه‌وان بوم به‌خێویان كردم‪،‬‬ ‫من نزیكه‌ی‌ ‪ 19‬س���اڵه‌ ئه‌وانم نه‌بینیوه‌ له‌ملم ب���ده‌ن داوای‌ لێب���وردن ناكه‌م‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌قی‌ خۆش���یانه‌ حاشام لێبكه‌ن‌و چونكه‌ پێموایه‌ به‌هه‌قی‌ خۆم هه‌ڵه‌یه‌كم‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌ی‌ موس���ڵمانان ئاماده‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ش ئاساییه‌ الی‌ من‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كاتێك���دا خ���ۆت داوای لێب���وردن له‌ك���ورد بك���ه‌ن كه‌‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌یه‌ك���ی‌ ئاینی���ت‪ ،‬ئه‌ی‌ چۆن كوردیان ئه‌نفال‌و زینده‌به‌چاڵ‌ كرد‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌توانیت "سوكایه‌تی‌" به‌و پیرۆزییانه‌ی‌ كاتێك ئ���ه‌وان داوای‌ لێبوردنیان كرد‪،‬‬ ‫منیش داوای‌ لێبوردن ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫موسڵمانان بكه‌یت؟‬

‫حاكم قادر له‌به‌رامبه‌ر سكااڵیه‌كی‌ سه‌رۆكی‌ پێشو ‌ی‬ ‫چاودێر ‌ی دارای ‌ی سلێمان ‌ی ئاماده‌ی‌ به‌رده‌م دادگا نه‌بوو‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ وا بڕیار بوو دوێنێ‌ (دووشه‌ممه‌)‬ ‫له‌سه‌ر سكااڵی‌ سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ دیوانی‌‬ ‫چاودێ����ری‌ دارای����ی‌‪ ،‬جه‌اللی‌ س����امئاغا‪،‬‬ ‫حاكم قادر به‌سیفه‌تی‌ (تۆمه‌تبار)‌و وه‌ك‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ پێشوی‌ ش����اره‌وانی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دادگای‌ كه‌تنی‌ سلێمانی‌ ئاماده‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو ئاماده‌نه‌بوو‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دوێنێ‌ (دووشه‌ممه‌) س����ه‌رۆكی‌ پێشوی‌‬ ‫دیوان����ی‌ چاودێ����ری‌ دارایی‌ س����لێمانی‌‪،‬‬ ‫جه‌اللی‌ سامئاغا وه‌ك سكااڵكار به‌خۆی‌‌و‬

‫پارێزه‌ره‌كانی‌‌و نوێنه‌ری‌ یاسایی‌ چاودێر ‌‬ ‫ی‬ ‫دارای����ی‌ له‌ب����ه‌رده‌م دادگادا ئاماده‌بوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم حاكم قادر به‌پۆس����تی‌ (سه‌رۆكی‌‬ ‫پێشوی‌ شاره‌وانی‌ س����لێمانی‌) كه‌ ده‌بوو‬ ‫به‌س����یفه‌تی‌ (تۆمه‌تب����ار) له‌ب����ه‌رده‌م‬ ‫دادگادا ئام����اده‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌نه‌بوو‪،‬‬ ‫له‌میان����ه‌ی‌ دادگاییكردنه‌ك����ه‌دا دادوه‌ری‌‬ ‫دادگاكه‌ داوای‌ ده‌ستتێوه‌ردانی‌ ته‌ممیزی‌‬ ‫ك����رد له‌ب����ه‌رده‌م دادگای‌ تاوانه‌كان����ی‌‬ ‫س����لێمانی‌ به‌هۆی‌ وه‌رنه‌گرتنی‌ پێشینه‌ی‌‬ ‫"تاوانكار"ی‌ تۆمه‌تباری‌ ناوبراو له‌قۆناغی‌‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌دا له‌گ����ه‌ڵ‌ جیاكردن����ه‌وه‌ی‌‬

‫دۆسیه‌كه‌ بۆ سێ‌ سكااڵی‌ جیاجیا له‌دژی‌‬ ‫تۆمه‌تبار‪.‬‬ ‫ئه‌و س����كااڵیه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ پێش����وی‌‬ ‫چاودێری‌ دارایی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ دێت كه‌ چه‌ند‬ ‫س����اڵێك له‌مه‌وب����ه‌ر دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫راپۆرته‌كانی‌ چاودێری‌ دارایی‌‪ ،‬حاكم قادر‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ پێشوی‌ ش����اره‌وانی‌ سلێمانی‌‬ ‫"تۆمه‌ت‌و ناوزڕاندن"ی‌ به‌دیوانی‌ چاودێری‌‬ ‫كرد‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش س����كااڵیان له‌س����ه‌ر‬ ‫تۆماركرد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ په‌یوه‌ندیك����رد به‌حاكم قادر‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌اڵمی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫‌‪ 80‬قایمقام‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی ناحیه‌ی‌ چه‌ندین ساڵه‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫به‌پێی‌ قس���ه‌ی‌ سه‌رچاوه‌كه‌ به‌شێكی‌ وه‌رگرتووه‌‌و ماوه‌ی���ه‌ك نێردراونه‌ته‌وه‌‬ ‫زۆری‌ ئه‌م قایمقام‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیانه‌ ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ك ت���ره‌وه‌ ه���ه‌ر له‌میان���ه‌ی‌‬ ‫سه‌ر به‌پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانن‌و‬ ‫له‌الی‌ پارتی‌ له‌كات���ی‌ دوو حكومه‌تیدا یه‌كگرتن���ه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ‪،‬‬ ‫به‌ناوی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و گه‌رمیانه‌وه‌ بڕیاردراوه‌ گه‌نجینه‌ی‌ سلێمانی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر كاریان ك���ردووه‌‌و موچه‌یان كه‌ س���ه‌ر به‌ئی���داره‌ی‌ هه‌ولێ���ر بووه‌‪،‬‬

‫هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌ كه‌ زیاتر له‌‪ 40‬هه‌زار‬ ‫فه‌رمانبه‌ری‌ تێدای���ه‌‌و به‌ناوی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫سلێمانیه‌وه‌ له‌هه‌ولێر كاریان كردوووه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ دابه‌ش‬ ‫ده‌كرێن به‌سه‌ر وه‌زاره‌ته‌كاندا‪.‬‬

‫بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ سێ‌ ملیار ‌ی دۆالر عیجزی‌ هه‌یه‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ی ب���ه‌ره‌و‬ ‫چونك��� ‌ه چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێده‌كرێت‌و ب ‌ه تایبه‌ت ‌‬ ‫خراپترچوون��� ‌‬

‫هه‌واڵ‬

‫له‌كاتێك ك ‌ه پشكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌رێمه‌وه‌ به‌بایه‌خه‌و‌ه ته‌ماشا ناكرێت‌و‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ عێراق���دا داده‌نرێت له‌الیه‌ن گرنگی‌ پێنادرێت‪.‬‬

‫دۆستێكی‌ ئه‌ده‌بی‌ سه‌رده‌م‬ ‫له‌ژماره‌ ‪324‬ی‌ رۆژ ‌ی ‪2012/5/11‬ی‌ رۆژنام ‌ه‬ ‫ئازیزه‌كه‌تان دووبابه‌تی‌ سه‌رنجڕاكێش���مان‬ ‫به‌رچاوكه‌وت‪.‬‬ ‫بابه‌تی‌ یه‌كه‌م له‌الپه‌ڕه‌ دوو س���ه‌باره‌ت‬ ‫ب ‌ه موچه‌ی‌ سه‌رنوس���ه‌رو ستاف ‌ی نووسین‌و‬ ‫دیزانین���ه‌رو هه‌ڵه‌ب���ڕ ‌ی رۆژنامه‌كه‌ت���ان‬ ‫به‌ب���ه‌راورد له‌گ���ه‌ڵ موچ���ه‌ی‌ میدیاكان ‌ی‬ ‫حیزبی‌‌و حكوم���ی‌ زۆر زیاتره‌ له‌وه‌ی‌ ئێو‌ه‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ به‌پێویس���تمزان ‌ی نمونه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌زگا ‌ی چاپ‌و په‌خش��� ‌ی سه‌رده‌م بێنمه‌و‌ه‬ ‫كه‌ ناسراو‌ه به‌ده‌زگایه‌ك ‌ی حیزبی‌‌و حكومی‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ پێدانی‌ پاره‌ له‌الیه‌ن س���كرتێر ‌ی‬ ‫گشتی‌‌و مه‌كته‌بی‌ ئیداره‌ی‌ گشتی‌ (یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیشتمانی‌ كوردس���تان)‌و وه‌زاره‌تی‌ دارا ‌ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م دابی���ن ده‌كرێت وه‌ك‬ ‫له‌ڕاپۆرتی‌ دیوانی‌ چاودێری‌ دارای ‌ی ئاماژه‌ ‌ی‬ ‫بۆكرابوو كه‌ له‌هه‌ردوو ژماره‌ ‌ی ‪227,228‬‬ ‫له‌ب���ه‌روار ‌ی ‪ 2010/8/15‬له‌ڕۆژنامه‌كه‌ت���ان‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‪ ..‬مانگانه‌ی‌ س���ه‌رۆك ‌ی ده‌زگا ‌ی‬ ‫س���ه‌رده‌م دوو ملی���ۆن دین���اره‌ هه‌روه‌ها‬ ‫چوارسه‌د دۆالر له‌یارمه‌تیه‌كه‌ی‌ سكرتێر ‌ی‬ ‫گشتی‌ سه‌ربار ‌ی موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌ به‌پله‌ ‌ی‬ ‫وه‌زیر هه‌روه‌ها سه‌رنوسه‌رانی‌ گۆڤاره‌كان‌و‬ ‫زنجیره‌ ‌ی كتێب كه‌ له‌هه‌مانكاتدا ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫كارگێڕی‌ ده‌زگاكه‌ن مانگانه‌ (‪)1,500,000‬‬ ‫یه‌ك ملیۆن‌و پێنج سه‌د هه‌زاردینار له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ 400‬دۆالر ‌ی یارمه‌تی‌ س���كرتێری‌ گشتی‌ بۆ‬ ‫هه‌ریه‌كێكیان سه‌ربار ‌ی پاره‌ ‌ی ئه‌وكتێبانه‌ ‌ی‬ ‫چاپی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬جگه‌له‌پاره‌ی‌ سه‌فه‌ره‌كانیان‬ ‫ب���ۆده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ .‬ش���ایه‌نی‌ باس��� ‌ه‬ ‫گۆڤاره‌كانیان سێ‌ مانگ جارێك ده‌رده‌چێت‌و‬ ‫رۆژنامه‌كه‌تان هه‌فتانه‌ی���ه‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌رك ‌ی‬ ‫كام ال زیاتربێت‪ .‬هه‌روه‌ها موچه‌ ‌ی نوسه‌رو‬ ‫دیزاینه‌رو هه‌ڵه‌چن له‌ده‌زگا له‌(‪ 700,000‬بۆ‬ ‫‪ )750,000‬هه‌زاردین���ار‌ه بۆ هه‌ریه‌كێكیان‌و‬ ‫كارمه‌ندان ‌ی تایپێس���ت‌و هونه‌ری‌‌و كارگێڕ ‌ی‬ ‫له‌نێوان (‪450,000‬تا‪ )1.000.000‬دیناره‌ ك ‌ه‬ ‫زۆربه‌یان موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌‌و فه‌رمانبه‌ر ‌ی‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ .‬ئه‌و ده‌زگای���ه‌ هه‌رله‌وه‌رگرتن ‌ی‬ ‫زه‌وی‌ ك��� ‌ه دروس���تكردنی‌ دووت���ه‌الر ‌ی‬ ‫مودێرن‌و كه‌لوپه‌ل���ی‌ گرانبه‌ها ‌ی مه‌كته‌بی‌‌و‬ ‫چه‌ندین ئوتومبێل‌و ئامێری‌ پێش���كه‌وتو ‌ی‬ ‫چاپخانه‌كه‌یان ك��� ‌ه چه‌ندین ملیۆن دۆالر ‌ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ بۆی���ان‬ ‫دابینكراو‌ه له‌گه‌ڵ مینحه‌ی‌ (‪)100,000.000‬‬ ‫دیناری‌ مانگان ‌ه له‌بوجه‌ی‌ گشت ‌ی دابینكراو‌ه‬ ‫ئیتر چۆن‌و به‌چ بنه‌مایه‌ك ده‌وترێت میدیا ‌ی‬ ‫ئه‌هل ‌ی چه‌ند قاتی‌ میدیا ‌ی حیزبی‌‌و حكومی‬ ‫زیاتره‌‪ ..‬بابه‌تی‌ دووه‌می‌ سه‌رنجراكێش له‌دوا‬ ‫الپه‌ڕه‌ی‌ گۆشه‌ ‌ی په‌نجه‌ره‌ كه‌ به‌ڕێز شوان‬ ‫محه‌مه‌د ماڵئاوای ‌ی له‌پۆست ‌ی سه‌رنوسه‌ر ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ت���ان ك���رد له‌دوای‌ چوارس���اڵ‬ ‫به‌ئاره‌زوی‌ خۆ ‌ی به‌مه‌به‌س���ت ‌ی نوێبونه‌وه‌‌و‬ ‫چه‌س���پاندن ‌ی نه‌رێتێكی‌ دیموكراس���یانه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ ماوه‌ ‌ی ‪ 14‬س���اڵه‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ده‌زگای‌ س���ه‌رده‌م پۆس���ته‌كانیان بۆ هیچ‬ ‫كه‌س���ێك جێناهێڵن‌و ناشیانه‌وێت كه‌سان ‌ی‬ ‫تری‌ لێهاتوو بێته‌ ناو ده‌زگاوه‌‪ ،‬وه‌ك پێشتر‬ ‫له‌گۆش���ه‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌كه‌تان س���ه‌باره‌ت‬ ‫ب���ه‌ ئه‌دیبێك���ی‌ هه‌ن���ده‌ران نوس���یبویان‬ ‫به‌ڕێ���ز دالوه‌ر قه‌ره‌داغ ‌ی كه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ ئه‌و ده‌زگای���ه‌ كاری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كردبوون‌و ش���وێن ده‌ستی‌ دیاربووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاماده‌نه‌بوون بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‪ ،‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م‬ ‫هۆیانه‌ هیچ پێش���كه‌وتن‌و نوێبونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫به‌و ده‌زگایه‌و‌ه نابینرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئێس���تا‬ ‫له‌پێشانگاكان ‌ی كتێب كه‌ به‌شداری‌ ده‌كه‌ن‬ ‫زیات���ر به‌رهه‌مه‌كۆنه‌كان���ه‌ ك���ه‌ ماوه‌ته‌و‌ه‬ ‫دووباره‌و سێ باره‌ نمایشده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫دیوان���ی‌ چاودێری‌ دارایی‌ ئ���ه‌و راپۆرته‌ ‌ی‬ ‫نوسیوه‌‌و گه‌یشته‌ س���ه‌ر الپه‌ڕه‌ ‌ی رۆژنام ‌ه‬ ‫به‌ڕێزه‌كه‌تان ك���ه‌ دواتر به‌ڕێ���ز داواكار ‌ی‬ ‫گش���تی هێنای���ه‌ س���ه‌رهێڵ‌و كه‌وتن��� ‌ه‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌و ته‌خش���ان‌و به‌فیڕۆدانه‌ ‌ی‬ ‫پاره‌ی‌ گش���تی‌‪ ،‬ده‌وترێ���ت له‌ناوه‌نده‌كان ‌ی‬ ‫رۆشنبیریدا ئه‌و ده‌زگایه‌ بۆت ‌ه بارگرانییه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر حكوم ‌هت‌و حیزب‪ ،‬وا ده‌خوازرێت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ رووناكبیر ‌ی‬ ‫حكومه‌ت��� ‌ی هه‌رێ���م‌و یه‌كێتی‌ نوس���ه‌ران ‌ی‬ ‫كوردو یه‌كێت ‌ی رۆژنامه‌نووسانی‌ كوردستان‬ ‫بێنه‌ده‌نگ هه‌ر ‪ 3-2‬ساڵ جارێك ستافێك ‌ی‬ ‫تاز‌ه له‌ئه‌دیب‌و رووناكبیران راسپێردرێت بۆ‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌‌و داڕش���تنی‌ پالنێكی‌ نو ‌ێ بۆ‬ ‫چاپكردنی‌ ئه‌و كتێب‌و ده‌ستنوسه‌ به‌نرخ‌و‬ ‫مێژووییان���ه‌ ‌ی كه‌ تائێس���تا چاپنه‌كراون‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م ده‌زگایه‌ وه‌ك رێكخراوه‌كانی‌ تر‬ ‫ده‌س���ته‌ ‌ی گشتی‌ نییه‌ كه‌ به‌پاره‌و جهود ‌ی‬ ‫خۆیان به‌ڕێوه‌یان بردبێت‪ ،‬هه‌مووی‌ پاره‌ ‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و حیزب بووه‌ تا ئێستا‪ .‬له‌كۆتاییدا‬ ‫ده‌ستخۆش ‌ی له‌ستاف ‌ی رۆژنامه‌كه‌تان ده‌كه‌م‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی له‌به‌ڕێز كاك شوان محه‌مه‌د ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م هه‌نگاوه‌ ‌ی بووه‌ مایه‌ی‌ س���ه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫شاناز ‌ی بۆ خۆی‌و رۆژنامه‌كه‌و چه‌سپاندن ‌ی‬ ‫نه‌رێتێكی‌ دیموكراس���یانه‌ی‌ پێش���ه‌نگ بۆ‬ ‫ده‌زگاو رێكخراوه‌كانی‌ ب���واری‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫رۆشنبیری‌‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌یاد عه‌الوی‌‪ :‬مالیكی رێز له‌ئیمزاكه‌ی‌ خۆشی‌ ناگرێت‬ ‫سازدانی‌‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫د‪.‬ئه‌یاد عه‌الو ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشووی‌ عێراق‌و سه‌رۆكی‌ لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقیه‌‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا له‌سه‌ر هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رامبه‌ر مالیكی‌‌و سه‌باره‌ت به‌سازدان ‌‬ ‫ریفراندۆم له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ده‌دوێت‪..‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێ���ش ماوه‌ی���ه‌ك‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكمان له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك‬ ‫ی مالیكی‌)‬ ‫وه‌زیران���ی‌ عێ���راق (ن���ور ‌‬ ‫دا‪ ،‬وت���ی‌ م���ن به‌ت���ه‌واوی‌ پابه‌ندبووم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێره‌وه‌‪ ،‬ال ‌‬ ‫ب���ه‌ رێككه‌وتننام���ه‌ ‌‬ ‫ی رێككه‌وتنه‌ك ‌ه‬ ‫به‌ڕێزت‪ ،‬كام خااڵن���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ك���ه‌ مالیك���ی‌ پابه‌ن���د نه‌بوو‌ه‬ ‫پێیه‌وه‌؟‬ ‫ع���ه‌الوی‌‪ :‬پابه‌ن���د نه‌ب���ووه‌ به‌هیچ‬ ‫یه‌كێ���ك له‌به‌نده‌كانی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌‪ :‬هه‌م���وو رێككه‌وتنه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تورییه‌‪ ،‬ش���تێك نییه‌ ده‌ستور ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بووبێ���ت‪ .‬ته‌نه���ا ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵ ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���توردا نه‌هات���ووه‌‪،‬‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وی���ش دژی‌ ده‌س���تور نییه‌‪.‬‬ ‫بابێینه‌ سه‌ر مه‌س���ه‌له‌ ده‌ستوریه‌كان‪،‬‬ ‫ی ناوخۆی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ستوردا هاتووه‌‌و له‌ڕێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ك���را‪ ،‬وا‬ ‫هه‌ولێری���ش ئیمزا ‌‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران ‌ه‬ ‫ش���ه‌ش ساڵ ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ جێبه‌جێی نه‌ك���رد‪ .‬خاڵێكی‌ تر ‌‬ ‫ده‌ستور جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت هاوس���ه‌نگییه‌ك ‌‬ ‫ی خه‌ڵك���دا‪،‬‬ ‫هه‌بێ���ت له‌دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫له‌ڕێككه‌وتننامه‌ی‌ هه‌ولێریشدا به‌هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ش���ێو‌ه هات���ووه‌‪ ،‬بنه‌م���او ش���ێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیشكردن بۆ دامه‌زراندن به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫هاوسه‌نگ دانرا‪ ،‬تائێستا به‌هیچ جۆرێك‬ ‫ئه‌و خاڵه‌ش جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫بگ���ر‌ه به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫س���ه‌ربازی ‌ه كورده‌كان ده‌سه‌اڵته‌كانیان‬ ‫لێسه‌نراوه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌ده‌ستوردا ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ كراو‌ه ك ‌ه پۆس���ته‌ بااڵكانی‌ واڵت‬ ‫س���ه‌ربازی‌ یان مه‌ده‌ن���ی‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و‬ ‫ی داده‌نرێن له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌و‌ه‬ ‫كه‌سانه‌ ‌‬ ‫په‌س���ه‌ند بكرێن‪ ،‬له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه‬ ‫ده‌پاڵێورێ���ن‌و پێش���نیار ده‌كرێ���ن بۆ‬ ‫په‌رله‌م���ان تا بڕیاریان له‌س���ه‌ر بدات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ‌ه رووین���ه‌داوه‌‌و هه‌م���وو ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫دامه‌زرێنراون هه‌موویان به‌ (وه‌كاله‌ت)‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌و‌ه دانراون‌و‬ ‫به‌هیچ جۆرێك ناوه‌كانی���ان نه‌هاتۆت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ .‬ئه‌مه‌ش پێش���ێلكارییه‌ك ‌‬ ‫ت���ری‌ ده‌س���توره‌‪ .‬دادگای‌ فیدراڵ���ی‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ نه‌وت‌و یاسای‌ نه‌وت‌و‬ ‫ی تریش له‌ده‌ستوردا‬ ‫گاز‪ ،‬ئه‌مانه‌و زۆر ‌‬ ‫هاتوون‌و له‌ڕێككه‌وتننامه‌ی‌ هه‌ولێریشدا‬ ‫ی دیكه‌ باس���كراون‌و جه‌ختیان‬ ‫جارێك ‌‬ ‫له‌سه‌ر كراوه‌ته‌وه‌‌و ئیمزا كراون‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫هه‌مووی���ان جێبه‌جێنه‌كران‪ .‬حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ن���ه‌ك رێككه‌وتننام���ه‌ی‌ هه‌ولێ���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫جێبه‌جێنه‌ك���رد‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ستوریش��� ‌‬ ‫پێشێلكردووه‌‌و خستویه‌تیه‌ ژێر پێیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق شه‌ڕ ‌‬ ‫ی كه‌ گه‌ل ‌‬ ‫ئه‌و ده‌ستوره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌میشه‌ی ‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ كرد تا ده‌ستورێك ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی هه‌بێت‪ .‬ئه‌و ده‌مه‌ ‌‬ ‫دیموكراس��� ‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ هه‌ولێریش���مان ئیمزا‬ ‫ك���رد كارمان به‌و ئاراس���ته‌ی ‌ه كرد ك ‌ه‬

‫ ‬ ‫د‪.‬ئه‌یاد عه‌الوی‬ ‫ی‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه بێنینه‌و‌ه س���ه‌ر ش���اڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���تی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ت���ا هیچ ‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌ك���را‪ .‬ده‌ڵێ���ن ده‌بێت پیاو‬ ‫ی‬ ‫پابه‌ندبێت به‌قس���ه‌كانی‌‌و ب ‌ه ئیمزاكه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫خۆیه‌وه‌‪ ،‬من‌و بارزان ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫به‌ڕێز ن���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌چه‌ن���د كاتژمێرێك پێش س���ازدان ‌‬ ‫ی نوێ‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م كۆبوون���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئیمزامان له‌س���ه‌ر رێككه‌وتننامه‌ك ‌ه كرد‬ ‫كه‌ تیایدا جه‌خت له‌سه‌ر (شه‌راكه‌تی‌)‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ی‬ ‫داواكاری ‌ه كوردس���تانیه‌كان‪ ،‬مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی ‪‌140‬و مه‌س���ه‌له‌ی‌ پێش���مه‌گه‌‌و‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫ی نه‌وت‪ ،‬ئایا ت���ا چه‌ند ئه‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ك��� ‌ه ئه‌مڕۆ بارزان ‌‬ ‫داواكاریان ‌ه ‌‬ ‫داوای‌ ده‌كات‪ ،‬الی‌ تۆ ره‌وان؟‬ ‫ع���ه‌الوی‌‪ :‬ئێم��� ‌ه هه‌م���وو عێراقین‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌و‌ه هیچ كه‌س له‌ك���ورد زیاتر‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ك���ورد به‌ش���ێكی‌ گرنگ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ی��� ‌ه ه���ه‌روه‌ك نه‌ت���ه‌وه‌‌و‬ ‫توێژه‌كانی‌ تری‌ عێراق‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌الیه‌ك‪،‬‬

‫هیچ كه‌س له‌كورد زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگ ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬كورد به‌شێك ‌‬ ‫ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌یه‬

‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫نیشتمانی‌‌و ئاش���تبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بااڵو‌ه‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ سیاس��� ‌‬ ‫له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫كراو‪ ،‬هه‌روه‌ها بڕیاردرا سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌لعێراقیه‌ به‌ده‌ركرێن له‌(پاكتاوكردن ‌‬ ‫به‌عس)‌و كاربكرێت بۆئه‌وه‌ی‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ی دادگاكان‬ ‫(پاكتاوكردن) رووب���ه‌ڕوو ‌‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م رێككه‌وتن���ه‌‪ ،‬من‌و‬ ‫ی‬ ‫مالیكی‌‌و سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ب ‌ه ئاماده‌بوون ‌‬ ‫ی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌ك باڵی���ۆز‌و نوێنه‌ر ‌‬ ‫یه‌كگرت���ووه‌كان ئیمزام���ان كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی وه‌زیرانه‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌كرا‪ .‬پاش ئیمزاكردنی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی قس ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫نا ده‌س���توری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌وات ‌ه ب���ۆ ئیمزات كرد؟ مالیك ‌‬ ‫ئ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێ���ت حكوم���ه‌ت له‌به‌ر رۆش���نای ‌‬ ‫ی هه‌ولێر دروس���تكرا‌و‬ ‫رێككه‌وتننام���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌س���تكه‌وته‌‪ ،‬راس���ت ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌ت دروستكرا‬ ‫بۆئ���ه‌و‌هی‌ رێككه‌وتننامه‌كه‌ جێببه‌جێ‬ ‫بكات‪ ،‬ن���ه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه بۆی ‌ه‬ ‫ئیمزامان له‌س���ه‌ر كرد ت���ا پابه‌ندبێت‬ ‫ی بارزانیی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستپێش���خه‌ریه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌و نه‌یكرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا كۆمه‌ڵێك داواكار ‌‬ ‫له‌ئارادای���ه‌‪ ،‬عێراق���ی‌‌و كوردس���تانی‌‪،‬‬

‫ی گرنگ‌و‬ ‫ی تره‌و‌ه كورد ده‌ورێك ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی بینی‌ له‌خه‌باتكردن له‌پێناو‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫دیموكراسیه‌ت له‌عێراقدا‪ ،‬ئه‌مه‌ هه‌موو‬ ‫ی‬ ‫كه‌س ده‌یزانێت له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ سه‌ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫راب���ردووه‌و‌ه ك���ه‌ پارت��� ‌‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫كوردس���تان حیزب��� ‌‬ ‫ی دیموكراس���یه‌ت ب���ۆ‬ ‫دروشمه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫عێ���راق‌و ئۆتۆنۆم���ی‌ بۆ كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫ی دروشمه‌كه‌ ‌‬ ‫بوو كه‌ به‌ش���ی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ت بوو بۆ عێراق‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫ی نیشتمانییه‌‪،‬‬ ‫ی دیموكراس���ی ‌‬ ‫حیزبێك ‌‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ كورد خه‌ب���ات ده‌كات تا‬ ‫به‌كیمی���اوی‌ لێیدرا‪ .‬ئۆپۆزس���یۆن ك ‌ه‬ ‫ی روخانی‌ سه‌دام حوكمی‌ عێراقیان‬ ‫دوا ‌‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌كوردستانه‌وه‌ كه‌وتن ‌ه‬ ‫جموجوڵ ك ‌ه ئێمه‌ش به‌شێك بووین له‌و‬ ‫ی كوردستان ك ‌ه‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنه‌‪ .‬خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ئه‌و هه‌موو قوربانیی ‌هی‌ گرت‪،‬‬ ‫به‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین س���اڵ میواندار ‌‬ ‫به‌درێژای��� ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش���یان كرد‌و به‌رگه‌ ‌‬ ‫ی رژێمیان گرت‪.‬‬ ‫هه‌م���وو گه‌مارۆیان���ه‌ ‌‬ ‫ئێمه‌ له‌م پرنسیپانه‌وه‌ بڕوای‌ ته‌واومان‬ ‫ی دیموكرات���ی‌ فیدراڵ هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌عێراقێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كسانی‌‌و دادوه‌ر ‌‬ ‫ك ‌ه له‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫پێكبێت‪.‬‬ ‫ئه‌م دروش���مه‌ پێویس���ت ‌ه پابه‌ندبین‬

‫فۆتۆ‪ :‬شوان‬

‫ی پێبده‌ین‪.‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫پێوه‌ی‌‌و ره‌هه‌نده‌كان ‌‬ ‫هاوكات ده‌بێت زۆر به‌ڕاشكاوانه‌ش قس ‌ه‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬دوو گرفتی‌ س���ه‌ره‌كی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی سامان ‌‬ ‫گرفتی‌ یه‌كه‌م له‌دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی ده‌بینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی عێراق���دا خ���ۆ ‌‬ ‫دارای��� ‌‬ ‫تائێس���تا ك ‌ه وا نزیك ‌هی‌ ده‌ ساڵ ‌ه رژێم‬ ‫ی‬ ‫روخاوه‌‪ ،‬یاس���ای‌ دابه‌شكردنی‌ سامان ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫دراییمان نییه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش گرێیه‌ك ‌‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌ نێوان عێراقییه‌كان‪ ،‬كوردو‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬پارێزگاكان‪..‬هتد‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌كان ‌‬ ‫یه‌كالیی‌ نه‌بێته‌وه‌ ئه‌و دوا ‌‬ ‫ت���ر به‌هه‌ڵپه‌س���ێردراوی‌ ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دووه‌م ك ‌ه گرنگتره‌ له‌م ‌ه یاسا ‌‬ ‫گرفت ‌‬ ‫نه‌وت‌و گازه‌‪ ،‬تا ئێس���تا هیچ یاسایه‌ك‬ ‫بۆ ئه‌م بواره‌ نییه‌‌و مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه به‌ند‌ه‬ ‫ی شه‌خس���ییه‌وه‌‌و هه‌ری���ه‌ك‬ ‫ب���ه‌ را ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌كان به‌شێوه‌یه‌ك مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ���دا ده‌كات‌و هیچ پره‌نس���یپێك‬ ‫له‌م بواره‌دا نییه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر یاس���ایه‌ك بۆ‬ ‫ی‬ ‫دابه‌شكردنی‌ سامانی‌ دارایی‌‌و دانه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫تر بۆ نه‌وت‌و گاز دابنرێت‪ ،‬كێشه‌كان ‌‬ ‫ت���ر هێمنتر ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ ناوچ ‌ه‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان زۆر هێمنتر ده‌بنه‌وه‌‌و‬ ‫دێن ‌ه دواوه‌‪ .‬من ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌ركرده‌ كورده‌كانیشدا باس كردووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌مووش���یان له‌و باوه‌ڕه‌دان كه‌ یاسا ‌‬ ‫ی نه‌وت‌و گاز‪،‬‬ ‫س���امانی‌ درایی‌‌و یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناهێڵێ���ت‌و ده‌كرێت له‌ڕێگا ‌‬ ‫بارگرژ ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگ���ۆو‌ه چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ناوچه‌ جێناكۆكان بكرێت‪.‬‬ ‫ی له‌تۆ گه‌یش���تم ك ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سامان ‌‬ ‫ده‌ركردنی‌ یاسای‌ دابه‌شكردن ‌‬ ‫دارایی‌‌و یاس���ای‌ ن���ه‌وت‌و گاز ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌ ‌‬ ‫هۆكارێك بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی ‪140‬؟ ئایا تۆ له‌و باوه‌ڕه‌دایت ك ‌ه‬ ‫ماد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫داواكاریه‌كانی‌ كورد ئابورین پێشئه‌و‌ه ‌‬ ‫سیاسی بن؟‬ ‫ع���ه‌الوی‌‪ :‬دواكاری���ه‌كان هه‌موویان‬ ‫ی ئه‌و دوو‬ ‫ی یه‌كت���رن‪ ،‬ده‌ركردن ‌‬ ‫ئاوێت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫یاسایه‌ كارئاسانی‌ ده‌كات بۆ چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌كانی‌ تر‪ .‬سه‌ره‌تا من لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بچوكم به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ به‌ڕێز‬ ‫سیاس ‌‬ ‫حه‌می���د مه‌جی���د موس���ا پێكهێنا ب ‌ه‬ ‫ی مام جه‌الل‌و كاك مه‌سعود بۆ‬ ‫ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی له‌مه‌سه‌ل ‌هی‌ كه‌ركوك بڕوانێت‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم جێ���گای‌ داخه‌ ئه‌و لیژنه‌ی ‌ه پاش‬

‫من ئێستا له‌گه‌ڵ‬ ‫ریفۆراندۆم نیم‪،‬‬ ‫ب ‌ه سه‌ركرد‌ه‬ ‫كورده‌كانیشم‬ ‫وتووه‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێستادا خزمه‌ت ‌‬ ‫عێراق ناكات‬ ‫ته‌واوبوون���ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانییه‌كه‌م‬ ‫ی بچوككرایه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‌و دوای ‌‬ ‫له‌بار برا‪.‬‬ ‫ی گفتوگۆو‌ه‬ ‫ئه‌و كێشه‌ی ‌ه ته‌نها له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی برایان ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬گفتوگۆیه‌ك ‌‬ ‫ی نیشتمانی‌‪،‬‬ ‫ی ش���ه‌راكه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی هاوواڵتیان نه‌ك حیزبه‌كان‪،‬‬ ‫شه‌راكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌ڕێگای‌ ده‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارایی‌‌و یاسا ‌‬ ‫ی س���امان ‌‬ ‫دابه‌شكردن ‌‬ ‫ن���ه‌وت‌و گازه‌و‌ه ده‌بێت‪ .‬جێگه‌ی‌ داخ ‌ه‬ ‫ی نییه‌ تا‬ ‫ئه‌م ش���ه‌راكه‌یه‌ هیچ وجودێك ‌‬ ‫ئێستا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌ڕای‌ ت���ۆ ئای���ا ئ���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌وت ك��� ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫گرێبه‌س���تانه‌ ‌‬ ‫كوردس���تان له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیاكان���دا‬ ‫كردونی‌‪ ،‬ش���ه‌رعی‌‌و یاس���ایین‌و له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌ما نێوده‌وڵه‌تیه‌كان كراون؟‬ ‫ی ‪2007‬دا‬ ‫ی ش���وبات ‌‬ ‫عه‌الوی‌‪ :‬له‌مانگ ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا له‌به‌غ���دا ه���ات‬ ‫باڵی���ۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ الم كه‌ خه‌لی���ل زاد ب���وو‪ ،‬داوا ‌‬ ‫لێكردین رای‌ خۆمانی‌ پێ بڵێین له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌گه‌ر تا ‪ 2007/5/31‬یاس���ا ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌وت‌و گاز ده‌رنه‌چ���وو‪ ،‬مافی‌ هه‌رێم ‌ه‬ ‫ی نه‌وت ئه‌نج���ام بدات‪ ،‬به‌و‬ ‫گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی بۆ عێ���راق بێت‪.‬‬ ‫مه‌رج ‌هی‌ س���وه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌م روانگه‌یه‌و‌ه ك��� ‌ه هه‌موو الیه‌نه‌كان‬ ‫ی‬ ‫پێیان په‌س���ه‌ندبوو‪ ،‬له‌الی���ه‌ن هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان‌و گشت سه‌رۆكی‌ كوتله‌كانه‌و‌ه‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی‌ یاساش���ه‌و‌ه په‌س���ه‌ندكرا‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه پێویسته‌ هه‌مووان پابه‌ندبین‬ ‫ی‬ ‫پێوه‌ی‌‪ .‬ئه‌و الیه‌نه‌ی‌ ناشیه‌وێت پێوه‌ ‌‬ ‫پابه‌ندبێ���ت‪ ،‬ب���ا ب���ڕوات له‌په‌رله‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت‌و گاز ده‌ربكات‪ .‬بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫یاسا ‌‬ ‫ی نه‌وت‌و‬ ‫ئه‌و بڕگه‌ی ‌ه نه‌مێنێت‪ .‬تا یاسا ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌ گرێبه‌س���ت‬ ‫گاز نه‌بێ���ت ماف ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیاكان���دا ئه‌نجام بدات‌و‬ ‫ی‬ ‫بگه‌ڕێت به‌ش���وێن نه‌وتدا‌و قازانجه‌كه‌ ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫بۆ حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫هه‌ر كه‌س���ێك ئیمزا له‌س���ه‌ر شتێك‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌بێ���ت رێ���ز له‌ئیمزاكه‌ش��� ‌‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫ی عێراق به‌م‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر بارودۆخ ‌‬ ‫ێ‬ ‫شێوه‌ی ‌هی‌ ئێستا پڕ له‌ناكۆكی‌‌و ملمالن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫مایه‌وه‌‪ ،‬ئایا به‌ڕای‌ تۆ كورد ماف ‌‬ ‫نییه‌ په‌نا به‌رێته‌ به‌ر ریفراندۆم؟‬ ‫ی كورم‪،‬‬ ‫ع���ه‌الوی‌‪ :‬من هاوڕێ���ی‌ گه‌ل ‌‬

‫رێزیان لێده‌گرم‪ ،‬له‌و باوه‌ڕه‌دام پێویست ‌ه‬ ‫كورد هاوواڵتی‌ پله‌یه‌ك بێت‌و یه‌كسان‬ ‫بن له‌مافدا‪ ،‬ئێستا كورد له‌هه‌موو كاتێك‬ ‫ی له‌عێراقدا دیاره‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫زیاتر ده‌ور ‌‬ ‫م���ن داوا له‌الیه‌نه‌ كوردی���ه‌كان ده‌كه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی بپارێزن‪ ،‬هۆكه‌ش��� ‌‬ ‫پێویس���ته‌ ئارام ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر پارچه‌یه‌كمان هه‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ئ���ارام بێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌توانین له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ئه‌و ئارامییه‌دا س���ه‌رجه‌م بار ‌‬ ‫ی‬ ‫چ���اك بكه‌ین‪ .‬كوردس���تان به‌درێژای ‌‬ ‫ی سیاس���ییه‌و‌ه‬ ‫ده‌یان س���اڵه‌ ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫پێگه‌یش���تووه‌‪ ،‬نمونه‌یه‌ك ‌ه بۆ ئاینده‌ ‌‬ ‫ی لێوه‌رده‌گرین‪،‬‬ ‫عێ���راق‪ ،‬ئێم ‌ه س���وود ‌‬ ‫ی خراپه‌‌و‬ ‫به‌اڵم ئێستا كه‌ عێراق بارێك ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی به‌زه‌ییه‌‪ ،‬ناوچه‌كه‌ش‬ ‫ئابورییه‌و‌ه مایه‌ ‌‬ ‫له‌كواڵن‪-‬دای���ه‌‌و ك���ه‌س نازانێت به‌ره‌و‬ ‫ێ ده‌چێت‌و ده‌ڕژێت ‌ه كوێوه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫كو ‌‬ ‫بێین به‌و شێوه‌یه‌ كێشه‌ك ‌ه بخه‌ینه‌ روو‪،‬‬ ‫من ئێس���تا له‌گه‌ڵ ریفۆراندۆم نیم‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫سه‌ركرد‌ه كورده‌كانیشم وتوو‌ه كه‌ ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ له‌ئێس���تادا خزمه‌تی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه دوو هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ فش���ار‌و له‌الیه‌ك ‌‬ ‫تره‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌ی‌ به‌رده‌وامی‌ حكومه‌ت ‌ه‬ ‫دژی‌ كورد‪ .‬ئه‌م فش���ارو هه‌ڕه‌شانه‌ش‬ ‫ته‌نها به‌رامبه‌ر كوردستان نه‌كرا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌سره‌‌و ئه‌نبار‌و سه‌الحه‌دین‪-‬‬ ‫ی عێراق‬ ‫یش ك���را‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر هاوواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ماف‌و ئه‌ركدا یه‌كس���ان ب���ن‪ ،‬داوا ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌به‌سره‌و ئه‌نبار‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێنج س���اڵێك ‌‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه دوا ‌‬ ‫تر داوا بكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا نا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫فش���ار‌ه ناوه‌ندییه‌ تاكڕه‌وان��� ‌ه ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی دروستبوونی‌ په‌رچه‌كردار‌و ئه‌م‬ ‫مای ‌ه ‌‬ ‫داوایان ‌ه ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هاوواڵتیانی‌ ك���ورد ده‌ڵێن‬ ‫سه‌د ساڵه‌ خه‌بات ده‌كه‌ین قوربانیماندا‬ ‫ی كیمیاباران‌و ئه‌نفال‪،‬‬ ‫گه‌یشت ‌ه ئاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫مافی‌ خۆمان نییه‌ داوا ‌‬ ‫بكه‌ین؟‬ ‫عه‌الوی‌‪ :‬به‌اڵم ده‌س���تكه‌وت هه‌بوو‪،‬‬ ‫ی دیموكراس���ی‌ فی���درال ك ‌ه‬ ‫عێراقێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‌و ده‌بێت له‌سه‌ر ماف ‌‬ ‫ده‌ستورێك ‌‬ ‫ی من ئه‌م ‌ه‬ ‫ی بنیات بنرێت‪ ،‬به‌ڕا ‌‬ ‫یه‌كسان ‌‬ ‫ی كورده‌و‌ه‬ ‫به‌ش���ێكی‌ به‌هۆی‌ تیكۆشان ‌‬ ‫ده‌س���تهاتووه‌‌و بۆ هه‌موو عێراقیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كورد راست ‌ه زوڵمی‌ لێكراوه‌‪ ،‬به‌رامبه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێش‬ ‫ئه‌نجامیش��� ‌‬ ‫ی ئێستا ن ‌ه‬ ‫رووداو كه‌وتن به‌م شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی كورد ده‌كات ن���ه‌ عێراق‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫خزمه‌ت��� ‌‬ ‫ئارامی‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك سیاس���ییه‌ك ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌م گۆڕان���كاری‌ گه‌وره‌دایه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌یت عێراق به‌یه‌كگرتووی ‌‬ ‫پێشبین ‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌الوی‌‪ :‬فه‌وزای���ه‌ك له‌ناوچه‌كه‌دایه‌‌و‬ ‫رووداوه‌كان رۆش���ن نی���ن‪ ،‬وایلێهاتوو‌ه‬ ‫ی نالۆژیكی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫خه‌ڵك بڕوا به‌ شت ‌‬ ‫ی‬ ‫یان هه‌ندێك خه‌ڵك ش���تی‌ نا لۆژیك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���نیار ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ نمونه‌ یه‌كگرتن ‌‬ ‫ی نا مه‌عقوله‌‪.‬‬ ‫عێراق‌و ئێران ك ‌ه كارێك ‌‬ ‫ی زیندوو بۆ‬ ‫ی نمونه‌یه‌ك ‌‬ ‫عێراق ده‌یتوان ‌‬ ‫ئ���ه‌و دوای‌ ناوچه‌كه‌ بخات ‌ه روو‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی باش‬ ‫ی به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاس��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بچوایه‌‪ .‬ئێم ‌ه شكستمان خوارد‬ ‫ك ‌ه نمونه‌یه‌ك پێشكه‌ش بكه‌ین ك ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ی له‌ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫پێشڕه‌و بۆ گۆڕانكاری ‌‬

‫ساڵ‌و نیوێكی په‌رله‌مان له‌نێوان یاسا گرنگ‌و الوه‌كییه‌كاندا‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫ته‌مه‌نی په‌رله‌مان له‌‪2013/8/20‬‬ ‫كۆتایی دێت‪ .‬كۆمه‌ڵێك یاسای‬ ‫گرنگیش كه‌ له‌ڕابردوودا قسه‌ی زۆر‬ ‫له‌سه‌ر كراوه‪ ‌،‬تاكو ئێستا په‌سه‌ند‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌وه‌ی هه‌ندێك‬ ‫یاسای تر هه‌ن له‌الیه‌ن به‌شێك‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران‌و حیزبه‌كانه‌و‌ه داوای‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌كرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن "ئه‌و یاسایان ‌ه‬ ‫خاوه‌نی ره‌هه‌ندی نیشتمانین‌و به‌بێ‬ ‫رای ئۆپۆزسیۆن تێپه‌ڕێنراوه‌و ئیراده‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی به‌سه‌ریدا زاڵه‌"‪.‬‬ ‫به‌یاساییكردنی‬ ‫گۆڕانكاریه‌كان‬ ‫گۆران ئازاد په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی‬ ‫كوردستانی‌و ئه‌ندامی لیژنه‌ی یاسایی‪،‬‬ ‫جه‌خ���ت له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك��� ‌ه له‌و ماو‌ه‬ ‫كه‌م���ه‌ی ته‌مه‌نی په‌رله‌م���ان‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫یاس���ای بودج���ه‌ هه‌م���وار بكرێته‌وه‌‪،‬‬

‫چونكه‌ له‌ئێس���تادا باس ل���ه‌و‌ه كراوه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه ده‌بێت له‌‪1/1‬ی هه‌موو ساڵێك بێت ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌بێت بگۆڕدرێت‪،‬‬ ‫"چونك ‌ه ئه‌و یاس���ایه‌ بۆ سه‌رده‌مانێك‬ ‫بوو ك ‌ه هه‌رێمی كوردس���تان له‌س���ه‌ر‬ ‫گومرگ ده‌ژیا‪ ،‬ئێس���تا ل���ه‌و به‌رواره‌دا‬ ‫بودجه‌ له‌په‌رله‌مانی عێراقیش په‌س���ند‬ ‫نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی لیژنه‌ی یاس���ایی‬ ‫باسی له‌و‌ه كرد ك ‌ه هه‌ندێك گۆڕانكاری‬ ‫له‌وه‌زاره‌ته‌كان���دا كراوه‌‌و پێویس���تیان‬ ‫به‌وه‌ی���ه‌ ب��� ‌ه یاس���ایی بكرێ���ن‌و وتی‬ ‫"وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی ب���ااڵ كۆمه‌ڵێك‬ ‫گۆڕانكاری بنه‌ڕه‌تی كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫گۆڕانكاریان ‌ه ده‌بێت ب ‌ه یاسایی بكرێن‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی یاس���ای خوێندنی‬ ‫بااڵدان‌و پێویست ‌ه پڕۆژه‌ یاساكه‌ ئیقرار‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مان پێویسته‌ به‌ڵێنه‌كانی به‌جێ‬ ‫بگه‌یه‌نێ‬ ‫مامۆس���تای زانس���ت ‌ه سیاسییه‌كان‬

‫له‌زانكۆی سه‌اڵحه‌دین (ئه‌مین فه‌ره‌ج)‬ ‫پێیوای ‌ه په‌رله‌م���ان ده‌بێت پابه‌ندبێت‬ ‫به‌و به‌ڵێنانه‌ی به‌خه‌ڵكی داوه‌‌و وتیشی‬ ‫"س���ه‌رۆكی تازه‌ی په‌رله‌مان له‌چه‌ندین‬ ‫بۆن���ه‌دا‌ به‌ڵێنی ئ���ه‌وه‌ی داو‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫یاس���ایانه‌ی ره‌هه‌ندی نیش���تمانییان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ده‌گه‌ڕێنرێت���ه‌وه‌ په‌رله‌مان‌و ب ‌ه‬ ‫كۆده‌نگی ئیقرار ده‌كرێت‪ ،‬له‌وان ‌ه یاسایی‬ ‫خۆپیشاندان"‪ .‬ئه‌و مامۆستایه‌ی زانكۆ‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌كات ك ‌ه پێویس���ت ‌ه له‌و‬ ‫ماوه‌ كورته‌دا‪ ،‬هه‌وڵبدرێت یاس���اكانی‬ ‫په‌یوه‌ن���د ب���ه‌ خزمه‌تگ���وزاری خه‌ڵك‬ ‫كاری له‌س���ه‌ر بكرێ���ت‌و ده‌ربچێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك وتیش���ی "ده‌بێ���ت په‌رله‌مان‬ ‫خۆی ب ‌ه یاسا الوه‌كییه‌كانه‌و‌ه مه‌شغوڵ‬ ‫نه‌كات‌و هه‌وڵبدات له‌الیه‌نی یاساییه‌و‌ه‬ ‫زه‌مینه‌یه‌كی له‌بارتر بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫داهات���وو بڕه‌خس���ێنێ‪ ،‬خه‌ڵكی���ش‬ ‫ده‌توانێت ئه‌و لیس���ته‌ س���زا بدات ك ‌ه‬ ‫نه‌یتوانیو‌ه به‌ڵێنه‌كانی كاتی هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌جێ بگه‌یه‌نێ"‪.‬‬

‫یاساكانی په‌یوه‌ست ب ‌ه مافی مرۆڤ‬ ‫س���ه‌رۆكی ئینس���تیوتی ك���ورد بۆ‬ ‫مافه‌كانی مرۆڤ (عه‌لی كه‌ریم) پێیوایه‬ ‫كه‌ په‌رله‌مانی كورس���تان پێویس���ته‬ ‫هه‌وڵبدات ب ‌ه شێوه‌یه‌كی به‌رنامه‌داڕێژراو‌و‬ ‫خش���ته‌كی كاره‌كانی ب���كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ڕاب���ردوودا كه‌مت ‌هر‌خه‌مییه‌ك���ی زۆر‬ ‫هه‌بووه‌‌و بۆت ‌ه قورس���ایی سه‌رش���انی‬ ‫خولی سێیه‌م‪ ،‬پێویست ‌ه ئه‌م قورسایی ‌ه‬ ‫بۆ خولی داهاتوو كه‌مبكرێته‌وه‌‌و یاسای‬ ‫ماف���ی وه‌رگرتنی زانی���اری ده‌ربچێت‌و‬ ‫یاسای خۆپیشاندان هه‌موار بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر‌وی ئه‌وانه‌ش���ه‌وه ده‌س���تو‌ری‬ ‫هه‌رێمه ك���ه‌ تاكو ئێس���تا نه‌توانراو‌ه‬ ‫ده‌ربچێت‪ ،‬له‌كاتێكدا دایكی یاساكانه‌و‬ ‫‌یه‬ ‫ف هه‌ی ‌ه پێویستیان به‌وه ‌‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك ما ‌‬ ‫به‌ده‌ستوری بكرێن"‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی كه‌ری���م جه‌ختی له‌س���ه‌ر ب ‌ه‬ ‫خشته‌كردنی ئه‌و ماو‌ه كه‌مه‌ی ته‌مه‌نی‬ ‫په‌رله‌مان كرده‌وه‌‌و وتی "پێویست ‌ه له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌دا الیه‌ن���ی چاودێری فه‌رامۆش‬ ‫نه‌كرێت‌و په‌رله‌مانتاران بتوانن له‌ڕێگه‌ی‬

‫چاودێریكردنی ده‌زگاكانی حكومه‌ته‌و‌ه‬ ‫هه‌ندێك نمونه‌ی جوان پیشانی خه‌ڵكی‬ ‫كوردستان بده‌ن"‪.‬‬ ‫یاسا گرنگ‌و تۆزلێنیشتوه‌كان‬ ‫بوره���ان ره‌ش���ید په‌رله‌مانت���اری‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫روونیكرده‌و‌ه ك ‌ه هه‌ندێك یاس���ای زۆر‬ ‫گرنگ هه‌ی���ه‌‌و په‌رله‌مان نایه‌وێت خۆی‬ ‫له‌ق���ه‌ره‌ی بدات "یاس���ای یارمه‌تیدانی‬ ‫حیزبه‌كان له‌ساڵی ‪ 2009‬خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بۆ كراوه‌‪ ،‬كه‌چی تائێس���تا نه‌خراوه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا یه‌كێك ‌ه له‌یاسا‬ ‫گرنگه‌كان"‪.‬‬ ‫بوره���ان ره‌ش���ید جه‌ختی له‌س���ه‌ر‬ ‫زه‌روره‌ت���ی ده‌ركردن���ی یاس���ای‬ ‫یارمه‌تیدان���ی وه‌رزش‌و الیه‌نه‌كانی تری‬ ‫په‌یوه‌س���ت به‌ الوان كرده‌وه‌و وتیشی‬ ‫"ده‌بێت ئه‌و یاس���ایانه‌ی ك ‌ه ره‌هه‌ندی‬ ‫نیش���تمانییان هه‌یه‌‌و له‌س���ه‌ر لۆژیكی‬ ‫زۆرینه‌ تێپه‌ڕێنراوه‌‪ ،‬ده‌بێت بهێنرێته‌وه‬ ‫ناو په‌رله‌مان‌و هه‌موار بكرێته‌وه"‪.‬‬

‫مامۆستایه‌كی‬ ‫زانكۆ‪ :‬پێویسته‌‬ ‫سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌و به‌ڵێنانه‌ی‬ ‫داویه‌تی جێبه‌جێ‬ ‫بکات‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هەنوکە‬

‫پۆستی‌ ئه‌مینداریی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌ك جێگای‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌ك ‌ی دیكه‌ ‌ی گرته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌روای‌‬ ‫هه‌ر چوار پاڵێوراوه‌كه‌ی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫بۆ پۆستی‌ ئه‌مینداری‌ گشتی‌ ئه‌و‬ ‫حیزبه‌‪ ،‬شاره‌زوری‌ بوون‪ ،‬سیانیان‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یی‌‌و یه‌كێكیان سه‌یدسادق‪-‬ی‌‬ ‫بوو‪ ،‬دواجاریش هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌ك بووه‌‬ ‫ئه‌میندار‪ .‬هۆكاری‌ ئه‌مه‌ش وه‌ك‬ ‫یه‌كێك له‌پاڵێوراوه‌كان (د‪.‬محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌حمه‌د) ده‌ڵێت "بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫كه‌ سه‌رچاوه‌ی‌ كاری‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌وه‌ گه‌شه‌ی‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫‪ 14‬كه‌س مه‌رجی‌ خۆپااڵوتنیان‬ ‫تێدابوو‪7 ،‬یان هه‌ڵه‌بجه‌یی‌ بوون‬ ‫مه‌رج���ی‌ خۆپااڵوت���ن بۆ پۆس���تی‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ گش���تی‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬ئه‌وه‌بوو‬ ‫كه‌ ده‌بێت پاڵێوراو ته‌مه‌نی‌ له‌‪ 40‬س���اڵ‬ ‫كه‌متر نه‌بێ���ت‌و دوو خولیش ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ بووبێ���ت‪ .‬وه‌ك‬ ‫وته‌بێژی‌ كۆنگره‌كه‌ (ته‌ها س���ۆڵه‌یی‌)‬ ‫باسی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌و مه‌رجانه‌یان‬ ‫تێ���دا بووه‌ ‪ 14‬كه‌س ب���وون‪ 7 ،‬له‌وانه‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ده‌ورو به‌ری‌ بوون‪،‬‬ ‫كه‌ بریتیبوون له‌هه‌ریه‌ك له‌(م‪.‬حه‌سه‌ن‬ ‫ش���ه‌مێرانی‌‪ ،‬مه‌ولود باوه‌موراد‪ ،‬عومه‌ر‬ ‫عه‌بد‌ولعه‌زی���ز‪ ،‬عه‌لی‌ محه‌مه‌د‪ ،‬د‪.‬هادی‌‬ ‫عه‌لی‌‪ ،‬محه‌مه‌د ره‌وف‪ ،‬محه‌مه‌د فه‌ره‌ج)‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ دواهه‌مینیان به‌ ‪ 401‬ده‌نگ‬ ‫بووه‌ ئه‌مینداری‌ گشتی‌ حیزب‌و جێگای‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ پێشووی‌ گرته‌و‌ه كه‌ ئه‌ویش‬ ‫هه‌ر خه‌ڵكی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بوو‪.‬‬ ‫هۆكاری‌ مێژوویی‌‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ د‪.‬محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د ك ‌ه‬ ‫یه‌كێكب���وو له‌كاندیده‌كان بۆ پۆس���تی‌‬ ‫ئه‌مین���داری‌ گش���تی‌‪ ،‬هۆكارێك���ی‌‬

‫مێژوویی‌ بۆته‌ هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پاڵێوراوه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و حیزب���ه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌ بن‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫سه‌ره‌تای سه‌رهه‌ڵدانی‌ كاری‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌و ناوچه‌یه‌وه‌ گه‌ش���ه‌ی‌ كردووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتیشی‌ "به‌ده‌ر له‌هۆكاره‌ مێژووییه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ خه‌ڵكی‌ زۆر چاالكی‌ بواری‌‬ ‫كاری‌ ئیس�ل�امی‌ تێداب���ووه‌"‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ه���ۆكار چیی���ه‌ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫ت���ر پاڵێوراویان بۆ پۆس���تی‌ ئه‌میندار‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ئ���ه‌و رونیكرده‌وه‌ كه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ ده���ۆك‪ ،‬م‪.‬دیندار نه‌جمان‬ ‫دۆسكی‌‪-‬یان هه‌یه‌ كه‌ كه‌سێكی‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ سه‌رقاڵییه‌وه‌ كه‌ پۆستی‌‬ ‫وه‌زی���ری‌ له‌حكومه‌ت���ی‌ عێراقی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خۆی���ی‌ كاندی���د نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫شاری‌ هه‌ولێریش���ه‌وه‌ وتی‌ "ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫یه‌كگرتوو له‌هه‌ولێردا گه‌نجین"‪ .‬د‪.‬هادی‌‬ ‫عه‌لی‌ وه‌ك یه‌كێكی‌ تر له‌پاڵێوراوه‌كان‬ ‫كه‌ ‪ 127‬ده‌نگی‌ به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ هه‌مان پرس ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو كه‌‬ ‫‌كگرت���وو‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ دامه‌زرێنه‌ران���ی‌ یه‬ ‫فۆتۆ‪ :‬کوردیو‬ ‫ئه‌مینداری کۆن‌و ئه‌مینداری نوێ ‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌ بوون‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫هه‌بووه‌ بۆ پۆس���تی‌ ئه‌مینداری‌ گشتی‌‌و دوا س���ات له‌الی‌ كه‌س روون نه‌بوو كێ‌‬ ‫"له‌به‌رئه‌وه‌ حاڵه‌تێكی‌ ئاساییه‌ زۆرینه‌ی‌ ئه‌و حیزبه‌ نه‌پااڵوت‪.‬‬ ‫وتی‌ "ده‌یتوانی‌ وه‌ك ئافره‌تێك خۆی‌ بۆ ده‌بێت���ه‌ ئه‌میندار"‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫پاڵێوراوه‌كانی‌ پۆستی‌ ئه‌میندار خه‌ڵكی‌‬ ‫پۆستی‌ ئه‌میندار بپاڵێوێ‌‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌ ك���ه‌ ئایا جگه‌له‌وه‌ی‌ ك���ه‌ خه‌ڵكی‌ یه‌ك‬ ‫"ئافره‌تێك ده‌یتوانی‌ خۆی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ بن"‪.‬‬ ‫ناوچه‌ن‪ ،‬هی���چ خزمایه‌تییه‌ك له‌نێوان‬ ‫خۆی‌ ئاماده‌ نه‌بوو"‪.‬‬ ‫پۆستی‌ ئه‌میندار بپاڵێوێ‌"‬ ‫پاڵێ���وراوه‌كان‌و ئه‌مینداری‌ پێش���وی‌‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ كۆنگ���ره‌ جه‌خت له‌وه‌‬ ‫بادینان بێ‌ ده‌نگ بوو‬ ‫یه‌كگرتوودا هه‌بووه‌‪ ،‬س���ۆڵه‌یی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كرا كێبڕكێ‌ له‌نێوان‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ یه‌كگرت���وو به‌ به‌راورد به‌ ده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ جیاوازیی���ان له‌نێوان‬ ‫ره‌تك���ردوه‌و وت���ی‌ "ته‌نه���ا م‪.‬عومه‌ر‬ ‫د‪.‬هادی‌‌و محه‌مه‌د رووف‪-‬دا بێت‬ ‫حیزبه‌كانی‌ تر جگه‌ له‌پارتی‌‪ ،‬پێگه‌یه‌كی‌ ناوچه‌كاندا نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬به‌پێی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ كۆنگ���ره‌ی‌ یه‌كگرتوو عه‌بدولعه‌زی���ز خزمی‌ م‪.‬س���ه‌الحه‌دینه‌‬ ‫باشی‌ له‌ناوچه‌ی‌ بادیناندا هه‌یه‌‪ ،‬به‌مه‌ش رێكخستنه‌كان‪ ،‬له‌ناوچه‌ جیاجیاكانه‌وه‌‬ ‫پێشبینی‌ ئه‌وه‌ی‌ كردووه‌ كه‌ بۆ پۆستی‌ ئه‌وی���ش نه‌ك بۆ ئه‌مین���دار‪ ،‬به‌ڵكو بۆ‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كرا ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ پاڵێوراوی‌ ئه‌ندام بۆ كۆنگره‌ رۆیشتووه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات ئه‌میندار كێبڕكێكه‌ له‌نێوان هه‌ریه‌ك له‌ سه‌ركردایه‌تیش خۆی‌ هه‌ڵنه‌بژارده‌وه‌"‪.‬‬ ‫بۆ پۆس���تی‌ ئه‌مینداری‌ گشتی‌ هه‌بێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ كه‌س له‌كه‌سه‌ دیاره‌كانی‌ ئه‌و كه‌ ‪%45‬ی‌ ئه‌ندامان���ی‌ كۆنگره‌ خه‌ڵكی‌ د‪.‬هادی‌ عه‌لی‌‌و محه‌مه‌د ره‌وف‪-‬دا بێت‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ ‪%57‬یان‌‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌ وه‌ك (دیندار نه‌جمان دۆسكی‌‌و پارێزگای‌ سلێمانی‌ بوون‪ ،‬ناوبراو ئه‌وه‌ش به‌اڵم وه‌ك خۆی‌ وتی‌ "واقع ش���تێكه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ سلێمانین‬ ‫خه‌لی���ل ئیبراهیم‌و م‪.‬س���ه‌عید عه‌لی‌) ناش���ارێته‌وه‌ كه‌ خات���وو به‌یان نوری‌ پێش���بینی‌ ئێمه‌ش شتێكی‌ تر‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌باره‌ی‌ دابه‌ش���كردنی‌ جوگرافیایی‌‬ ‫خۆیان بۆ وه‌رگرتنی‌ پۆستی‌ ئه‌مینداری‌ وه‌ك ئافره‌تێك مه‌رجه‌كانی‌ خۆپااڵوتنی‌ له‌جوانیه‌كانی‌ كۆنگ���ره‌ ئه‌وه‌بوو كه‌ تا‬

‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫یه‌كگرتوو ‪%57‬یان‬ ‫خه‌ڵكی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫‪%26‬یان دهۆكین‌و‬ ‫ی‬ ‫‪%8.5‬یان خه‌ڵك ‌‬ ‫هه‌ولێر‌و ‪%8.5‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ كه‌ركوكن‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ كه‌‬ ‫جگه‌ له‌دوو ئه‌ندامی‌ یه‌ده‌گ‪ ،‬ژماره‌یان‬ ‫‪ 35‬كه‌س���ه‌‌و له‌و ژماره‌یه‌ش ‪ 9‬كه‌سیان‬ ‫ئافره‌تن‪ ،‬س���ۆڵه‌یی‌ ئه‌وه‌ی‌ روونكرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ‪ 20‬كه‌س���یان خه‌ڵك���ی‌ پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانین‌و ‪ 9‬كه‌سیش���یان خه‌ڵك���ی‌‬ ‫ده‌ڤه‌ری‌ دهۆك���ن‌و هه‌ریه‌ك له‌پارێزگای‌‬ ‫هه‌ولێ���ر‌و كه‌ركوكی���ش هه‌ریه‌كه‌یان ‪3‬‬ ‫كه‌سیان بۆ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و حیزبه‌‬ ‫ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌م پێی���ه‌ش ئه‌ندامانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫‪%57‬یان خه‌ڵكی‌ س���لێمانی‌‌و ‪%26‬یان‬ ‫دهۆكین‌و ‪%8.5‬ی���ان خه‌ڵكی‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫‪ %8.5‬خه‌ڵكی‌ كه‌ركوكن‪.‬‬

‫هادی عه‌لی‪ :‬كه‌ چوم ‌ه كێبڕكێوه‌ سروشتیی ‌ه ده‌رنه‌چم‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫هادی‌ عه‌لی‌ كه‌ سه‌ركرده‌یه‌كی‌ ناسراو ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتووی‌ ئیسالمییه‌‌و له‌دوا كۆنگره‌ی‌‬ ‫ئه‌م حیزبه‌دا ده‌نگی‌ پێویستی‌ بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پۆستی‌ ئه‌مینداریی‌ گشتی‌‬ ‫به‌ده‌ستنه‌هێنا‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌ چویته‌ نێو پرۆسه‌ی دیموكراسییه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت هه‌موو ئه‌گه‌رێك له‌به‌رچاو‬ ‫بگریت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ���ۆن له‌ده‌رئه‌نجام���ی‬ ‫كۆنگره‌كه‌تان ده‌ڕوانیت؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی‬ ‫كۆنگ���ره‌ی یه‌كگرت���وو به‌و ش���ێوه‌یه‌ی‬ ‫كه‌به‌ڕێوه‌چ���وو له‌شاش���ه‌ی س���پێده‌و‬ ‫ده‌زگاكان���ی راگه‌یان���دن په‌خش���كرا‪،‬‬ ‫كۆنگره‌یه‌كی رێكوپێ���ك‌و جوان‌و نه‌وعی‬ ‫بوو‪ .‬ش���تی تازه‌ی زۆر تیابوو به‌به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆنگره‌ی حیزبه‌كانی تر‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆنگره‌كانی ت���ری یه‌كگرتووش‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌رۆكیشدا جیاوازی هه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌بوو‬ ‫مامۆس���تا س���ه‌الحه‌دین خ���ۆی كاندید‬ ‫نه‌كرده‌وه‌و كه‌سانی دیكه‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‬ ‫حیزب خۆیان كاندید كرد‪ ،‬له‌پرۆسه‌یه‌كی‬ ‫دیموكراسیدا مامۆس���تا محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‬ ‫ده‌رچ���وو‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا كۆت���ای ‪%25‬ی‬ ‫به‌شداریی خوشكان له‌هه‌موو ئاسته‌كانی‬ ‫حیزب���دا‪ ،‬له‌س���ه‌ركردایه‌تیش له‌كۆی ‪35‬‬ ‫ئه‌ن���دام (‪ )9‬له‌خوش���كانن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫پۆستی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‌و پۆستی‬ ‫ئه‌مینداری گشتی بووه‌ته‌ دوو خول‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هه‌ردوو حیزبی ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫ته‌داخولیان هه‌بوو له‌سه‌ر كۆنگره‌؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬وه‌اڵهی من ش���تێكی وام‬ ‫هه‌ست پێنه‌كردووه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك باس���ده‌كرێت هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین‌و دكتۆر عه‌لی‬ ‫قه‌ره‌داغ���ی له‌پش���ت ده‌رنه‌چوونی‌ تۆوه‌‬ ‫بوون‪ ،‬م‪.‬سه‌الحه‌دین به‌پشتگیریكردنی بۆ‬ ‫كاندی���دی دیكه‌‪ ،‬دكتۆر عه‌لیش له‌ڕێگه‌ی‬ ‫نامه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ چی‌ ده‌ڵێیت؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬هیچ ش���تێكم له‌نامه‌كه‌ی‬ ‫دكتۆر عه‌لی به‌دینه‌كرد‪ ،‬هه‌روه‌ها دكتۆر‬ ‫عه‌لی كه‌س���ایه‌تییه‌كی ئیس�ل�امی نزیكه‌‬ ‫له‌یه‌كگرتوو هه‌ر له‌سه‌ره‌تای دامه‌زراندنی‬ ‫یه‌كگرت���ووه‌وه‌ هه‌میش���ه‌ له‌كۆنگره‌كاندا‬ ‫خ���ۆی ئاماده‌بووه‌و وت���اری هه‌بووه‌ یان‬ ‫كه‌ نه‌یتوانیبێت ئام���اد‌ه بێت نامه‌یه‌كی‬ ‫ن���اردوه‌و خوێندراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ نازانم‬ ‫ئه‌و كاریگه‌ریه‌ چییه‌ كه‌ باسی ده‌كرێت‪،‬‬

‫هادی‌ عه‌لی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مامۆستا س���ه‌الحه‌دینیش‬ ‫ك���ه‌ خۆی كاندی���د نه‌كرده‌وه‌‪ ،‬ئاس���ایی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی كۆنگره‌ی ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت بانگه‌ش���ه‌كردنت‬ ‫بۆ جیاكردن���ه‌وه‌ی بانگ���ه‌واز (ده‌عوه‌)‬ ‫له‌سیاس���ه‌ت كه‌ زۆرجار به‌جیاكردنه‌وه‌ی‬ ‫دین له‌سیاسه‌ت لێكدراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هۆكاربووه‌‬ ‫بۆ ده‌رنه‌چونت؟‬ ‫هادی عه‌ل���ی‪ :‬باس���ی جیاكردنه‌وه‌ی‬ ‫دی���ن له‌سیاس���ه‌ت نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ده‌توانین‬ ‫بڵێین به‌هه‌ڵ���ه‌ ته‌عبیری لێك���راوه‌‪ .‬من‬ ‫له‌كۆنفرانس���ی دوو س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ری‬ ‫حیزب‪ ،‬ك���ه‌ له‌مانگ���ی ‪ 2010/5‬گرێدرا‪،‬‬ ‫ل���ه‌وێ كۆمه‌ڵێك پێش���نیارو راو بۆچونم‬ ‫خس���ته‌ڕوو‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌وان���ه‌ پۆس���تی‬ ‫ئه‌میندارو ئه‌ندامیه‌تی مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌و هه‌موو پۆسته‌ حیزبیه‌كان‬ ‫خولی بۆدیاری‌ بكرێت‪ .‬هه‌روه‌ها باس���ی‬ ‫بانگه‌وازب���وو له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نی سیاس���ی‬ ‫حیزبی‪ ،‬چۆن ده‌ڵێی بكرێت به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی‌و ده‌زگای تایبه‌ت به‌خۆی‬ ‫هه‌بێت‪ .‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك موماره‌سه‌كردنی‬ ‫كاری حیزب���ی‌و س���ه‌رقاڵبوون ب���ه‌كاری‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌ كاریگه‌ری س���لبی نه‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر په‌روه‌رده‌ی ئیسالمی‌و مه‌سه‌له‌ی‬ ‫بانگه‌واز بۆ ئه‌وه‌ی به‌ئاڕاسته‌یه‌كدا بڕوات‬ ‫رۆڵی خۆی ببینێت ش���ان به‌شانی كاری‬ ‫سیاسی‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬پرسیاره‌كه‌ی من ئه‌وه‌بوو ئایا‬ ‫ئه‌وانه‌ هۆكار بوون بۆ ده‌رنه‌چونت؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬هه‌ڵبه‌ت���ه‌ ئه‌وانه‌ له‌كاتی‬ ‫خۆی���دا كاردانه‌وه‌ی جیاجی���ای هه‌بوو‪،‬‬ ‫هه‌ندێك ك���ه‌س پێیوابوو كه‌ زووه‌ جارێ‬ ‫قس���ه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ بكرێ���ت‪ .‬ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ زۆر كاریگه‌ری س���لبی هه‌بووبێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ندامانی یه‌كگرتوو‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌س���ه‌النه‌ چون���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی راگه‌یاندنی‬ ‫حیزبه‌وه‌و له‌میدیای ئازاد قس���ه‌و باسی‬ ‫له‌باره‌وه‌ ك���را‪ .‬ئه‌و بابه‌ته‌ له‌كاتی خۆیدا‬ ‫جۆره‌ نیگه‌رانییه‌كی بۆ ئه‌ندامانی حیزب‬ ‫دروس���تكرد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ ماوه‌یه‌ك پێش‬ ‫ئێستا بوو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ده‌رنه‌چونت پێتوایه‌ ریفۆرم‬ ‫له‌ناو یه‌كگرتوودا پاشه‌كشه‌ بكات؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬یه‌كگرتووی ئیسالمی هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تای دامه‌زراندنییه‌وه‌ له‌سه‌ره‌تای‬ ‫‪ 1994‬ش���ێوازێكی تازه‌ ب���وو یان وه‌كو‬ ‫نمونه‌یه‌ك���ی تازه‌ بوو له‌كاری سیاس���ی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬به‌و رۆحیه‌ت‌و به‌و ستراتیژیه‌ته‌‬ ‫هاتۆت���ه‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌وه‌ ك���ه‌ جیاوازبێت‬ ‫له‌حیزبه‌ ته‌قلیدیه‌كانی دیكه‌‪ ،‬به‌ئیسالمی‌و‬ ‫غه‌یره‌ ئیسالمییه‌وه‌‪ .‬به‌نمونه‌ له‌سه‌ره‌تای‬ ‫دامه‌زراندنییه‌وه‌ ئێمه‌ به‌بێ چه‌ك هاتینه‌‬ ‫ساحه‌كه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ڕووی فكره‌شه‌وه‌‬ ‫تازه‌ ب���وو‪ ،‬ئه‌وانه‌ هه‌مووی���ان وایانكرد‬ ‫یه‌كگرت���وو نمونه‌یه‌كی تازه‌ پێش���كه‌ش‬ ‫بكات‌و هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ بچێته‌ نێو دڵ‌‌و‬ ‫ده‌رونی خه‌ڵكیی���ه‌وه‌ به‌تایبه‌تی نه‌وه‌ی‬ ‫نوێ‪ .‬ب���ه‌و ش���ێوه‌یه‌ ب���ه‌رده‌وام بووه‌‪،‬‬ ‫به‌گش���تیش له‌ناو یه‌كگرت���وودا ئه‌ندامان‬ ‫به‌پله‌ی جیاواز حه‌زی���ان لێیه‌ یه‌كگرتوو‬ ‫شتی تازه‌ پێشكه‌ش بكات‪ .‬ئیتر چۆنییه‌تی‬ ‫نمونه‌ نوێكه‌ ئاساییه‌ بۆچونی جیاجیای‬ ‫له‌باره‌‌وه‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆنگره‌دا توانرا‬ ‫تا ئاس���تێكی باش ده‌توانی���ن بڵێین له‌و‬ ‫گۆڕانكاریان���ه‌ی ك���ه‌ حیزبه‌كان���ی دیكه‌‬ ‫ناتوانن بیكه‌ن‪ ،‬یه‌كگرتوو توانی بیكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ه‌و مانای���ه‌ ده‌رنه‌چونی تۆ‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر ریفۆرم نابێت كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ده‌قی پرسیاره‌كه‌ی من بوو؟‬ ‫ه���ادی عه‌لی‪ :‬من وه‌كو ئاماژه‌م بۆكرد‬ ‫دوو س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر كۆمه‌ڵێك پێشنیارم‬ ‫پێشكه‌ش كرد‪ ،‬ئیدی مه‌رج نییه‌ من خۆم‬ ‫كاراكته‌ری سه‌ره‌كی بم له‌جێبه‌جێكردنی‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستم ئه‌وه‌بوو سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوو‬ ‫به‌و ئاراسته‌یه‌دا بڕوات‪ ،‬ئیتر له‌ماوه‌ی ئه‌و‬ ‫دوو ساڵه‌ی رابردو زۆرێك له‌و هه‌نگاوانه‌‬ ‫نرا كه‌من داوام ده‌كرد‪ ،‬به‌شێكی زۆر له‌و‬ ‫داوایان���ه‌ی من بووه‌ رایه‌كی گش���تی ناو‬

‫سه‌ركردایه‌تی‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌توانین بڵێین‬ ‫گۆڕانكاری���ه‌ گه‌وره‌كانی نێو س���احه‌كه‌‬ ‫نه‌كه‌ هه‌ر له‌كوردستان‪ ،‬گۆڕانكاریه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ (مه‌به‌س���تم واڵتانی عه‌ره‌بییه‌)‬ ‫ئه‌وانه‌ش كاریگه‌ری خۆیان هه‌بووه‌‪ ،‬واتا‬ ‫به‌ته‌نها راكانی م���ن نه‌بۆته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ گۆڕانكاری دروست بێت‪ .‬ئیتر ده‌شكرا‬ ‫م���ن خۆم هه‌ر به‌وه‌ ئیكتفا بكه‌م‌و نه‌چمه‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێك له‌كادیرانی حیزب‌و‬ ‫هه‌ندێك له‌برایانی سه‌ركردایه‌تی‌و پۆسته‌‬ ‫جیاجیاكان���دا ئ���اره‌زوی ئه‌وه‌یان هه‌بوو‬ ‫كه‌ منیش به‌ش���داری بك���ه‌م له‌كێبڕكێی‬ ‫پۆستی ئه‌مینداری گشتی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫بتوانم باش���تر ئه‌و پێشنیارو بۆچۆنانه‌ی‬ ‫كه‌ باس���مان كرد ته‌نان���ه‌ت به‌وانه‌ی كه‌‬ ‫له‌كۆنگره‌ش ته‌به‌نی كران باش���تر بتوانم‬ ‫ئیش���ی له‌س���ه‌ر بكه‌م‌و جێبه‌جێی بكه‌م‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بووه‌ ه���ۆی ئه‌وه‌ی ك���ه‌ بچمه‌‬ ‫ن���او كێبڕكێكه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گین���ا ئه‌بوو كه‌ من‬

‫سه‌ركردایه‌تی‬ ‫حیزب به‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫نابێت که‌ له‌پشت‬ ‫په‌رده‌وه‌ که‌سێکیتر‬ ‫ئاڕاسته‌یکات‪ ،‬جا‬ ‫نازانم مامۆستا‬ ‫سه‌الحه‌دین‬ ‫ئیمانی به‌و جۆر‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫یان نا‬ ‫هه‌ر نه‌چمه‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ چومه‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬سروش���تییه‌ ده‌رنه‌چم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كه‌ چویته‌ نێو پرۆس���ه‌ی دیموكراسییه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت هه‌موو ئه‌گه‌رێك له‌به‌رچاو بگریت‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌رچویت‌و متمانه‌ی���ان پێدایت‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌ركه‌كه‌ روت تێده‌كات‌و به‌گوێره‌ی‬ ‫توانات له‌چوارچێوه‌ی پرۆگرام‌و په‌یڕه‌وی‬

‫په‌س���ه‌ندكراوی كۆنگ���ره‌ كار ده‌كه‌ی بۆ‬ ‫به‌ئه‌نجامگه‌یاندن���ی ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌ی ك ‌ه‬ ‫قه‌ناعه‌ت���ت پێیه‌تی به‌ه���اوكاری هه‌موو‬ ‫الیه‌ك‪ ،‬كه‌ متمانه‌شم پێنه‌درا ئه‌وه‌ گله‌یی‬ ‫له‌س���ه‌ر من نییه‌‪ ،‬ئه‌ركه‌ك���ه‌ رووده‌كاته‌‬ ‫س���تافی نوێی س���ه‌ركردایه‌تی ك���ه‌ ئایا‬ ‫ده‌توان���ن زیات���ر یان كه‌مت���ر بكه‌ن به‌و‬ ‫ئاراسته‌یه‌؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت ده‌رنه‌چونی هه‌ندێك‬ ‫له‌كاندی���ده‌كان ب���ۆ ئه‌مینداری گش���تی‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی پاڵپش���تی‌و ده‌ستێوه‌ردانی‬ ‫حیزبه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان ب���ووه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫ئ���ه‌و كاندیدانه‌ په‌یوه‌ندییان به‌ حیزبێكی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ هه‌بووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی باسی‬ ‫پارت���ی ده‌كرا‌و گوایه‌ ئه‌مه‌ش زانراوه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ئه‌مه‌ چۆن ده‌بینی؟‬ ‫ه���ادی عه‌ل���ی‪ :‬منیش وه‌ك���و تۆ ئه‌و‬ ‫هه‌وااڵنه‌م بیس���تووه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ هه‌ندێكی‬ ‫ه���ه‌ر پڕوپاگه‌ن���ده‌ بووبێ���ت‪ ،‬هه‌ندێكی‬ ‫شیكردنه‌وه‌ بووبێت‪ .‬بێگومان له‌گۆڕه‌پانی‬ ‫سیاسیدا یه‌كگرتووی ئیسالمی حیزبێكی‬ ‫گه‌وره‌یه‌و گۆڕان���كاری له‌كۆنگره‌ جێگه‌ی‬ ‫بایه‌خ���ی هه‌موو الیه‌ك���ه‌ چ جه‌ماوه‌ر‌و چ‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‪ .‬ئاساییش���ه‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كان حه‌زبكه‌ن به‌ چ ئاراسته‌یه‌كدا‬ ‫ب���ڕوات‌و كێ بێت‌و كێ نه‌یه‌ت‪ ،‬ئه‌و حه‌زه‌‬ ‫جیایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئایا چۆن ئه‌و حه‌زه‌ ته‌رجه‌مه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ت���ا چه‌ند ده‌توان���ن كاریگه‌رییان‬ ‫هه‌بێ���ت له‌س���ه‌ر ناوخ���ۆی یه‌كگرتوودا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی قس���ه‌یه‌كی دیكه‌ی���ه‌و جێگه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نیی���ه‌ بتوانین بڵێی���ن كاریگه‌ری‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ده‌گونجێت ئ���اره‌زو هه‌بووبێت‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك له‌ش���ێوه‌كان ئه‌وه‌ ئاساییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاریگه‌ریه‌كه‌ی باوه‌ڕ ناكه‌م شتێك‬ ‫بووبێت كه‌ قسه‌ی له‌باره‌وه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا تا چه‌ند پێشبینی ده‌كه‌ی‬ ‫"محه‌مه‌د ف���ه‌ره‌ج" حیزب ب���ه‌و قۆناغه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌ی ئێستادا تێپه‌ڕێنێت؟‬ ‫هادی عه‌ل���ی‪ :‬بێگومان ئ���ه‌و قۆناغه‌‬ ‫قۆناغێك���ی راگ���وزه‌ره‌ (ئینتقالییه‌) كه‌‬ ‫پێش���تر مامۆستا س���ه‌الحه‌دین ئه‌میندار‬ ‫بووه‌و ئێستا ئه‌ركه‌كه‌ كه‌وتۆته‌ ئه‌ستۆی‬ ‫كه‌س���ێكی تر‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌رك ده‌خاته‌ سه‌ر‬ ‫هه‌م���وو الیه‌ك‪ ،‬ته‌نه���ا كاری یه‌ك كه‌س‬ ‫نییه‌‪ ،‬با ئه‌و كه‌س���ه‌ ئه‌مینداری گشتیش‬ ‫بێت‪ .‬ئه‌وه‌ ئیش���ی كۆی سه‌ركردایه‌تییه‌‪،‬‬ ‫م���ن ئومێد ده‌ك���ه‌م بتوانن س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌ستبێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ند پێشبینی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ی‬ ‫كه‌ سه‌الحه‌دین به‌هادین له‌پشت ده‌رچونی‬ ‫محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‪-‬ه‌وه‌ نه‌بێت كه‌ ده‌گوترێت‬

‫بۆی ‌ه وایكردووه‌ ده‌ربچێت تا به‌ئاس���انی‬ ‫بتوانێت له‌پشت بڕیاره‌كانه‌وه‌ بێت‌و وێڕای‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربوونی له‌پۆستی ئه‌مینداری‬ ‫ته‌حه‌كوم به‌شته‌كانه‌وه‌ بكات؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬وه‌اڵهی من ئه‌وه‌ نازانم‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ ده‌بێت پرسیار له‌خۆی بكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌م���اوه‌ی چه‌ند مانگ���ی داهاتودا‬ ‫ئه‌وه‌ سروش���تییه‌ كه‌ هاوكاری س���تاف‌و‬ ‫ئه‌مینداری نوێ بكات بۆ گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و ئیش‌و كارانه‌ی كه‌ پێش���تر له‌ده‌ستی‬ ‫ئه‌ودا بوون‪ ،‬ئه‌مانه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئاسایی‬ ‫بگوازرێنه‌وه‌ بۆ سه‌ركردایه‌تی تازه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌خۆیم بیس���تووه‌ ئاره‌زوی‬ ‫ئه‌وه‌ی نییه‌ له‌پشتی په‌رده‌وه‌ كاریگه‌ری‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها سروشتیشه‌ كه‌ ئه‌ویش‌و‬ ‫ئێم���ه‌ش‌و هه‌مووم���ان پش���تگیرییه‌كی‬ ‫مه‌عنه‌وی بكه‌ین له‌هه‌موو س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كگرتوو‪ ،‬به‌اڵم سه‌ركردایه‌تی حیزب به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ ناكرێت یه‌كێك له‌پشتی په‌رده‌وه‌‬ ‫كاری له‌س���ه‌ر ب���كات‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ وایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر یه‌كێك س���ه‌یاره‌یه‌كی به‌ده‌سته‌وه‌‬ ‫بێت‌و ش���ۆفێریه‌كه‌ی باش نه‌بێت یه‌كێك‬ ‫له‌پاڵیه‌وه‌ دابنیش���ێت‌و هه‌م���وو جارێك‬ ‫پێیبڵێ���ت ئ���اوا ناو ئ���اوا‪ ،‬به‌ڕاس���تی‬ ‫ش���ۆفێری ئاوا ناكرێت‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫حیزبیش به‌و ش���ێوه‌یه‌ نابێت‪ .‬جا نازانم‬ ‫مامۆستا س���ه‌الحه‌دین ئیمانی به‌و جۆره‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌ هه‌بێت‪..‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌نگاوی داهات���ووی تۆ چی‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫هادی عه‌لی‪ :‬وه‌اڵهی من تا ئێستا هیچم‬ ‫له‌خه‌یاڵدا نییه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ هه‌یه‌ كه‌ بۆ‬ ‫پۆستی ئه‌مینداری گشتی ده‌رنه‌چوم كه‌‬ ‫پێشتریش داوام كردبوو پۆستی ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌بی سیاسی به‌خول‬ ‫بێت‪ ،‬من به‌باشمزانی ئه‌مه‌ ره‌جعی بێت‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی پێش���وش بگرێت���ه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ من‬ ‫پێموابوو ك���ه‌ خۆم‌و ئه‌و به‌ڕێزانه‌ی وه‌ك‬ ‫خۆم ئاسا كه‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‬ ‫حی���زب ب���وون‪ ،‬خۆم���ان نه‌پاڵێوینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كه‌س���ایه‌تییه‌كمان بۆ دروستبووه‌‬ ‫له‌ناو حیزب���دا هه‌ر ده‌رده‌چوی���ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێم باش���بوو خوێنی تازه‌و خوێنی گه‌نج‬ ‫جێگ���ه‌ی ئێمه‌ بگرن���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ من به‌ش‬ ‫به‌حاڵی خۆم ئاماده‌نه‌بووم خۆم بپاڵێوم‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مامۆستا سه‌الحه‌دینیش داوای‬ ‫لێكردم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی به‌ده‌رچون‬ ‫یان ده‌رنه‌چونی ئه‌مینداری گش���تییه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌ر خ���ۆم قه‌ناعه‌تم وایه‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫مانان تۆزێك بێینه‌ ئه‌مالوه‌و توانای تازه‌‬ ‫بێته‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬

‫کوردستانی ‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪5‬‬

‫"مه‌نسور" وه‌ك به‌رپرسێكی‌ حكوم ‌ی سه‌ردان ‌ی‬ ‫‌رێم؟‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رۆك‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫كوڕ‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫یان‬ ‫كرد‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ئیمارات‬ ‫سەبارەت بە کێشەی تەقدیسکردنی سیاسەت "‪"4‬‬ ‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫سیاسەت له‌ناو کایەی سیاسی‌و لەدەرەوەی کایەی سیاسی‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردوو له‌میانه‌ ‌‬ ‫ی بارزانیدا بۆ ئیمارات‪،‬‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ی كوڕ ‌‬ ‫"مه‌نسور" ‌‬ ‫یه‌كێكبوو له‌ئه‌ندامانی‌ ئه‌و وه‌فد‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ گه‌ور‌ه كاربه‌ده‌ستانی‌ ئه‌و واڵت ‌ه‬ ‫ی جێی‌ پرسیاره‌‪:‬‬ ‫كۆبوونه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌نسور ب ‌ه چ سیفه‌تێك سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیماراتی‌ كرد؟ ئایا وه‌ك به‌رپرسێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ی یان وه‌ك كوڕ ‌‬ ‫حكوم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌رجی‌ گه‌شته‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم؟ ئه‌ ‌‬ ‫ی كێ‌ ده‌رده‌چێت؟‬ ‫له‌كیسه‌ ‌‬

‫بارزانی‌ له‌هه‌موو‬ ‫بارزان ‌ی سه‌رۆك ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‪ ،‬سه‌ردانه‌كانیدا یه‌كێك‬ ‫له‌هه‌م���وو س���ه‌ردانه‌كانیدا یه‬ ‫‌كێ���ك‌ی له‌كوڕه‌كانی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫له‌كوڕه‌كانی‌ له‌گ ‌هڵ‌ خۆیدا ده‌بات بۆ ال‬ ‫ی له‌گه‬ ‫ی ئه‌و واڵتانه‌ ‌‬ ‫كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫‌ڵیان خۆیدا ده‌بات بۆ ال ‌ی‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر ك ‌ه‬ ‫س���ه‌ردانی‌ "بوش" ‌ی سه‌رۆك ‌ی پێشوو ‌ی كاربه‌ده‌ستانی‌ ئه‌و‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان��� ‌‬ ‫‌س���عود‌ی واڵتانه‌ی‌ له‌گه‌ڵیان‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ "مه‬ ‫ك���رد‪ ،‬وێڕا ‌‬ ‫‌س���رور‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بارزان‬ ‫نێچیرڤان‬ ‫بارزانیی‌"‌‪ ،‬سێ‌ كه‌س���ی‌ یه‌كه‌م بوون ك ‌ه كۆده‌بێته‌وه‬ ‫بارزان‬

‫ی سه‌رۆكی‌ ئه‌مه‌ریكاو‌ه بن راشد ئال مه‌كتوم"‌و "شێخ مه‌نسور‬ ‫چوونه‌ نوسینگه‌ ‌‬ ‫ی بن زاید ئال نه‌هیان"‌و "شێخ محه‌مه‌د بن‬ ‫له‌كۆشكی‌ سپی‌‪" ،‬مه‌نس���ور"ی‌ كوڕ ‌‬ ‫دووه‌می‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمیش یه‌كێك بوو زاید ئال نه‌هیان" باڵوكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی كه‌ چووه‌ كۆش���كی‌ سپییه‌وه‌و له‌كاتێكدای ‌ه كه‌ "مه‌نس���ور" ئه‌و پۆست ‌ه‬ ‫له‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌حكومه‌ت‌و سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫دیاریكراوه‌ ‌‬ ‫پێكه‌وه‌ وێنه‌یان له‌گه‌ ‌ڵ "بوش" گرت‪.‬‬ ‫ی هه‌رێمدا نیی ‌ه ك ‌ه به‌شداربوون له‌و وه‌فدو‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن له‌ئه‌لبومی‌ س���ه‌ردانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ كاربه‌ده‌س���تان ‌‬ ‫ی كۆبوونه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ی رابردوو ‌‬ ‫ئه‌م چه‌ند س���اڵه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‪ ،‬وێنه‌یه‌ك واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌دا بۆ بڕه‌خسێنێت‪.‬‬ ‫هه‌رێمدا ب���ۆ واڵتان ‌‬ ‫ی پرس���یار‌ه ئای���ا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێ��� ‌‬ ‫ی كه‌ یه‌كێك له‌كوڕه‌كانی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ده‌بین ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا نه‌بردبێ���ت‌و له‌گرنگترین وتوێژ‌ه "مه‌نس���ور" ك���ه‌ له‌دایكبووی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1973‬و فه‌رمان���ده‌ی‌ هێز‌ه تایبه‌ته‌كان ‌‬ ‫فه‌رمیه‌كانیشیدا له‌گه‌ ‌ڵ كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌دا به‌شدارو ئاماد‌ه نه‌بووبێت‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌‪ ،‬وه‌ك به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم سه‌ردان ‌‬ ‫له‌سه‌ردانی‌ فه‌ره‌نسادا‪ ،‬مه‌سرور له‌پا ‌ڵ حكومه‌ت‌و سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد یان وه‌ك كوڕی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫"ساركوزی‌"یه‌و‌ه وه‌ستاوه‌و له‌هه‌نگاریا‌و ئیمارات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م گه‌شته‌ ‌‬ ‫ی ئایا خه‌رج ‌‬ ‫توركیا‌و كوێ‌‌و كوێی‌ تریشدا هه‌مان شت هه‌رێم؟ ئه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌ستۆی‌ كێ‌‌و له‌كیسه‌ی‌ ك ‌‬ ‫دووباره‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬له‌میانه‌ی‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی ده‌رده‌چێت؟‬ ‫ی هه‌رێمیش���دا بۆ شانشین ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م س���ه‌ردان ‌ه ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ك���وڕی‌ دووه‌م ‌‬ ‫ئه‌رده‌ن "مه‌نس���ور" ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���رد ب��� ‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی به‌"شا عه‌بدواڵ" په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫به‌ش���دار ده‌بێ‌‌و چاو ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬له‌چوون���ه‌ ئیماراتیش���دا س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫"س���مكۆ ئه‌نوه‌ر"‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌ نه‌بوو‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌نس���ور له‌په‌یجی‌ تایبه‌تی‌ خۆیدا هیچ لێدوانێ���ك بدات‌و وتی‌ "په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی فه‌رم ‌‬ ‫ی فه‌یس���بووك چه‌ند بكه‌ن به‌وته‌بێژ ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫له‌تۆڕ ‌‬ ‫ی خ���ۆی‌ له‌گه‌ڵ‌ له‌گ���ه‌ور‌ه هه‌رێم"‪ ،‬ئاوێنه‌ چه‌ند جارێك هه‌وڵیدا‪ ،‬شێخ محه‌مه‌د بن راشد ئال مه‌كتوم‌و بارزانی کوڕو باوک‬ ‫وێنه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئیمارات "شێخ محه‌مه‌د به‌اڵم به‌رده‌ست نه‌كه‌وت‪.‬‬ ‫كاربه‌ده‌ستان ‌‬

‫راپرسییه‌ك له‌ئه‌ڵمانیا‪:‬‬ ‫نا بۆ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬

‫ئیسماعیل بێشكچی‌‪:‬‬ ‫‪ AKP‬له‌كێشه‌ی‌ كورد تێناگات‬

‫ماڵپه‌ره‌ ئه‌ڵمانییه‌که‌‬ ‫ماڵپه‌رێك����ی‌ ئه‌ڵمان����ی‌ راپرس����ییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ده‌وڵه‌ت بوونی‌ كورد باڵو‬ ‫كردووه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ به‌ش����داربووان‬ ‫ده‌ڵێن "نا بۆ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌"‪.‬‬ ‫ماڵپه‌ڕی‌ ‪ WELT ONLINE‬ئه‌ڵمانی‌‬ ‫كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ماڵپ����ه‌ڕه‌ دیاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌‪ ،‬راپرس����ییه‌كی‌ كردووه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ب����ه‌وه‌ی‌ كه‌ "ئایا ك����ورد ببێته‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫یان نا؟"‪.‬‬ ‫تا سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌‪ 193 ،‬هه‌زارو‬ ‫‪ 567‬كه‌س به‌شدارییان له‌م راپرسییه‌دا‬

‫كردووه‌‪%85 ،‬یان به‌"ن����ا" ده‌نگیان بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ داوه‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫‪ %15‬به‌"به‌ڵێ‌" ده‌نگیان داوه‌‪.‬‬ ‫"لوقم����ان كه‌ری����م" له‌په‌یوه‌ندییه‌كدا‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د ك����ه‌ "به‌داخه‌وه‌‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ به‌ش����دارییان له‌و‬ ‫راپرس����ییه‌دا كردووه‌ توركه‌كان بوون‌و‬ ‫ده‌نگێك����ی‌ زۆریان به‌(نا)‌و تا ئێس����تا‬ ‫ده‌نگی‌ كورد به‌گوێره‌ی‌ پێویست نییه‌‌و‬ ‫به‌ش����دارییه‌كی‌ كارایان له‌و راپرسییه‌دا‬ ‫نه‌كردووه‌"‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫ئیسماعیل بێشکچی‬

‫ی كورد‬ ‫ی تورك‌و دۆست ‌‬ ‫ی ناودار ‌‬ ‫نووسه‌ر ‌‬ ‫"ئیس���ماعیل بێش���كچی‌" ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كورد كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه كێش���ه‌ ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌‌و ده‌ڵێ���ت "‪‌AKP‬و‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ ئه‌ردۆغان ‌له‌كێش��� ‌ه ‌‬ ‫كورد تێناگه‌ن"‪.‬‬ ‫"بێش���كچی‌" ك���ه‌ س���ااڵنێكی‌ زۆر‌ه‬ ‫ی كۆمه‌ڵناس���ییه‌و‌ه‬ ‫به‌لێكۆڵین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌دۆزی‌ ك���ورد خه‌ریكه‌و‬ ‫ی له‌پێن���او‬ ‫چه‌ندی���ن س���اڵی‌ ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫داكۆكیك���ردن له‌مافه‌كان���ی‌ ك���ورددا‬ ‫له‌زیندانه‌كانی‌ توركیادا به‌سه‌ربردووه‌‪،‬‬ ‫هه‌فت ‌هی‌ رابردوو له‌سمینارێكدا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كێش���ه‌ی‌ كورد‌و ‪ AKP‬رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دادو گه‌شه‌پێدان‌و حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ئه‌ردۆغان له‌كێش���ه‌ی‌ كورد تێناگه‌ن‌و‬ ‫ی ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫وتی‌ "له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كێش���ه‌كه‌ به‌باش���ی‌ تێناگات درێژ‌ه‬ ‫به‌سیاسه‌تی‌ نكۆڵیلێكردن ده‌دات‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ێ مافه‌كانی‌ كورد‬ ‫حكومه‌ته‌ش نای���ه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫بناس���ێ‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت س���اكارترین ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زگماك ‌‬ ‫ئه‌وانیش كه‌ خوێندنه‌ به‌زمان ‌‬ ‫خۆیان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "حكومه‌تێك ك ‌ه بێت به‌زۆر‬ ‫زمانێكی‌ تر به‌سه‌ر گه‌لێكدا بسه‌پێنێت‬ ‫كه‌ زیاتر ل���ه‌‪ 20‬ملیۆن ك���ه‌س ده‌بن‌و‬ ‫رێگه‌نه‌دات به‌زمان���ی‌ خۆیان بخوێنن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌مانای‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌قوڵی‌ له‌كێش���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌وان تێناگات"‪.‬‬ ‫بێش���كچی‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌لومه‌رجه‌ پڕ‬ ‫ك��� ‌ه له‌س���ای ‌ه ‌‬ ‫له‌گۆڕانكاریی���ه‌دا ك���ه‌ جیهان���ی‌ پی���ا‬ ‫ی كورد‬ ‫تێده‌پ���ه‌ڕێ‌‪ ،‬ناكرێ���ت كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێك���دا قه‌تیس‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ئیتر كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫بكرێ‌‪ ،‬كێش��� ‌ه ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌"‪.‬‬

‫ئەگەرچ���ی ئ���ەو تێزان���ەی ک���ە بۆ لەدەرەوەی کایەی سیاسی‪ .‬سیاسەتی‬ ‫تەقدیس���ی سیاسەت کاردەکەن لەسەر راس���تەقینەی رۆش���نبیر له‌دەرەوەی‬ ‫تەفس���یرێکی هەڵ���ەی ئەو راس���تییە کایەی سیاس���ی دادەڕێژرێت‌و فۆرمەله‬ ‫ئیش���دەکەن ک���ە دەڵێ���ت «م���رۆڤ ‌دەبێت‪ ،‬نەوەک ه���ەر ئەوەندە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بوونەوەرێک���ی سیاس���ییە»‪ ،‬ب���ەاڵم لەس���ەر رەخنەکردنی سیاس���ەتی ناو‬ ‫له‌نیوەی رێدا ئەو بنەما س���ەرەکییەی کایەی سیاس���ی دروستدەبێت‪ ،‬لەسەر‬ ‫خۆی���ان له‌بیردەک���ەن‌و مرۆڤ���ەکان رۆحییەتی ترس‌و گومان‌و پش���کنینی‬ ‫دەکەنە دوو بەش���ەوە‪ ،‬دابەشیاندەکەن هەر ش���تێک کە له‌کایەی سیاسییەوە‬ ‫ب���ۆ بوونەوەری سیاس���ی‌و بوونەوەری بێ���ت‪ ...‬کایەی سیاس���ی خ���ۆی پڕە‬ ‫ناسیاسی‪ ،‬کە دابەش���کردنێکی هەڵەو له‌ملمالنێ���ی گ���ەورە‪ ،‬له‌پێک���دادان‪،‬‬ ‫نادروس���تە‪ .‬بەپێ���ی ئ���ەم بۆچوون���ە له‌جەنگ���ی قازانج‪ ،‬ل���ه‌الدان له‌مۆراڵ‪،‬‬ ‫ئەوانەی کاری سیاس���ی دەکەن‪ ،‬بایەخ له‌پێنان بەسەر هەموو نرخ‌و بەهایەکدا‪،‬‬ ‫ب���ە دونی���ا‌و کۆمەڵ���گادەدەن‪ ،‬بەاڵم لێرەوە رەخنەگرتن له‌سیاسەت ناتوانێت‬ ‫ئەوان���ی تر پش���تدەکەنە دونیا‌و ژیانی لەئاست رەخنەگرتن له‌هێزێکی سیاسیدا‬ ‫کۆمەاڵیەتییان بۆ گرنگ نییە‌و غەمێکی بوەستێت‪ ،‬بەڵکو دەبێت دابەزێت بەرەو‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتییان نییە‪ .‬هەڵبەت رەخنەگرتن له‌کۆی مۆراڵی سیاس���ی‪،‬‬ ‫ئەم هەڵەی���ە دەرنجامی تێکەاڵوکردنی له‌تەواوی میکانیزمە کۆنترۆڵکەرەکان بۆ‬ ‫سیاسەتە بە کایەی سیاسی‪ .‬سیاسەت کایەکە‪ ،‬لەو ژێرخانە زیهنی‌و عەقڵییەی‬ ‫بە مانا گش���تییەکەی ش���تێکە‌و وەک کە هەموو ملمالنێیەک دەگرێتە ئامێز‪.‬‬ ‫چاالکییەکی دیارکراویش بۆ مەبەستێکی لێرەوە ترس له‌سیاس���ەت‪ ،‬ترس نییە‬ ‫دیاریکراو له‌کایەی سیاس���یدا شتێکی له‌کۆمەڵ���گا‪ ،‬بێدەروەس���تی‌و نەبوونی‬ ‫ئیلتیزام نییە بە کێش���ە گرنگەکانەوە‪،‬‬ ‫ترە‪.‬‬ ‫ئەم تێزەیە لەسەر دوو هەڵەی گەورە بەڵکو س���ەد دەر سەد بە پێچەوانەوە‪،‬‬ ‫راگیراوە‪ .‬یەکەم‪ :‬پێیوایە ئەوەی لەناو ترس له‌سیاس���ەت ترسە له‌هەموو ئەو‬ ‫کایەی سیاس���یدا چاالکب���وو‪ ،‬کەواتە جان���ەوەرە خەوتووانەی کە دەش���ێت‬ ‫غەمی کۆمەاڵیەتی هەیە‌و بەتەنگ دونیاو له‌بن هەر گووتارێکی سیاس���ی رازاوە‌و‬ ‫ئ���ازادی‌و ژیانەوەی���ە‪ ...‬کە هەڵەیەکی بریق���ەداردا ب���ە م���وژدەی درۆ خۆی‬ ‫بێئەن���دازە گەورەی���ە‪ .‬دووەم‪ :‬پێیوایە حەشاردابێت‪ ،‬ئەو ترسە نەوەک نەبوونی‬ ‫ئەوەی ل���ەدەرەوەی کایەی سیاس���ی ئیلتیزام نییە‪ ،‬نەوەک پشتکردنە دونیا‬ ‫بوو‪ ،‬سیاس���ی نیی���ە‪ .‬له‌بەش���ەکانی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو ت���ەواو ب���ە پێچەوانەوە‬ ‫پێش���وودا گەر کورتیش بێت لەس���ەر نەبوونی ئەو ترس���ە بێدەروەس���تییە‪،‬‬ ‫هەڵ���ەی دووەم هەندێک قس���ەمکرد‪ ،‬نا کۆمەاڵیەتی‌و دژە مرۆڤیش���ە‪ .‬ئیشی‬ ‫لێرەدا لەس���ەر هەڵەی یەکەم دەدوێم‪ .‬سیاس���ەت لەدەرەوەی کایەی سیاسی‪،‬‬ ‫نیش���اندانی کاری سیاسی وەک جۆرە بیرخس���تنەوەی مرۆڤەکان���ە کە ژیان‌و‬ ‫کارێ���ک کە گوای���ە ئاوێنەی غەمخۆری م���رۆڤ تەنیا دوو پرەنس���یپی گرنگن‬ ‫کۆمەاڵیەتییە تەواو هەڵەیە‪ .‬تەنیا ئەو کە دەبێت بپارێزرێن‪ ..‬دوو پرەنس���یپ‬ ‫سیاسەتەی لەدەرەوەی کایەی سیاسی کە کایەی سیاسی خۆی بێ فشارێکی‬ ‫دەکرێت‪ ،‬تەنیا ئەو هەڵوێس���تگیرییەی گەورەی دەرەکی ناتوانێت بیانپارێزێت‪.‬‬ ‫کە ل���ه‌دەرەوەی سیاس���ەت دەکرێت‪ ،‬کای���ەی سیاس���ی له‌کۆمەڵگاکان���ی‬ ‫دەتوانێت هەڵگری راس���تەقینەی ئەو وەک ئێم���ەدا کایەیەک نیی���ە بتوانێت‬ ‫غەم���ە بێت‪ .‬ئیش���کردنی راس���تەوخۆ سەربەخۆ مۆراڵێکی تایبەت‌و ئینسانی‬ ‫لەکایەی سیاس���یدا هەموو ش���تێکە‪ ،‬گەشەپێبدات‪ ،‬بەپێچەوانەوە ئەم کایەیە‬ ‫بەاڵم نیش���انەی غەمخۆری ئینسانی‌و بارک���راوە بە رۆحی هەم���وو جانەوەرە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی گ���ەورە نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و خەوت���ووەکان‪ ،‬بارکراوە بە مێژوویەکی‬ ‫هەڵگری خەونی تاقمێکی دیاریکراوە‪ ...‬خوێناوی‪ ،‬بەخواستی سەرکووتکردن‪...‬‬ ‫سیاس���ەت کە دادەبڕێ���ت له‌کایەکانی لێ���رەوە ستایش���کردنی سیاس���ەت‬ ‫تر‪ ،‬له‌غەمە وجودییەکان‪ ،‬له‌پرس���یارە ب���ێ رەخنەکردنی هەموو ئ���ەم دیوە‬ ‫گەورەکان‪ ،‬دەبێت بە هونەری ملمالنێ‌و ترسناکەی‪ ،‬بێ موتوربەکردنی عەقڵی‬ ‫ئیدارەدانی ملمالنێ‌و تێبینی له‌سروشتی مرۆڤەکان بەو بەها فیکری‌و ستاتیکی‌و‬ ‫ملمالنێ‌و ش���یکاری ملمالنێ‪ .‬سیاسەت ئەخالقیان���ەی ک���ە له‌ب���وارە رۆحی‌و‬ ‫خۆ بەخۆ کە تەنیا لەسیاسەتدا چەقی زیهنییەکان���ی ترەوە دێت‪ ،‬مەترس���ی‬ ‫بەس���ت‪ ،‬ئیتر لەوە دەکەوێت هەڵگری کوش���ندەی هەی���ە‪ .‬کە رۆش���نبیرێک‬ ‫غەم���ی گش���تی بێ���ت‪ ،‬دادەبەزێ���ت‌و راستەوخۆ دەکەوێتە ستایشی سیاسەت‌و‬ ‫دەبێ���ت ب���ە بەش���ێک له‌بەش���ەکانی نەفرەتکردن لەوەی سیاس���ەت ناکات‪،‬‬ ‫ملمالنێ‪ ،‬دەبێت بە پارێزەری قازانجی بێئەوەی گووتاری خ���ۆی گرێبداتەوە‬ ‫تەرەفێک‪ ،‬دەبێت بە نیگاکردنی دونیا بەوەوە کە بەها ئینسانییە گەورەکان‪،‬‬ ‫له‌جوغزێک���ی دیاریک���راوەوە‪ .‬لێرەوە کە مانای قووڵی ئازادی‪ ،‬کە پرۆسەی‬ ‫سیاس���ەت ب���ە مان���ا پۆزەتیڤەکەی‪ ،‬بەرهەمهێنان���ی جوانی‌و ژیاندۆس���تی‬ ‫ب���ە مان���ای بەرگریکردن له‌ئ���ازادی‌و لەخودی سیاس���ەتەوە بەرهەم نایەت‪،‬‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬نەوەک وەک زانستی ملمالنێ‌و بەب���ڕوای م���ن گەیش���تۆتە خاڵێک���ی‬ ‫ئیدارەدانی ملمالنێ‪ ،‬له‌دەرەوەی کایەی ترس���ناکی نوقمبوون لەسیاسەتدا کە‬ ‫سیاس���ی لەدایکدەبێت‪ ،‬بە گش���تیش پێویس���تە بی���ری بخرێت���ەوە کە بەها‬ ‫الی ئەوان���ە س���ەرهەڵدەدات کە کاری گ���ەورەکان له‌بەرهەمی کایەکانی ترن‌و‬ ‫سیاسی ناکەن‪ .‬کایەی سیاسی مرۆڤە مۆراڵی ئینس���انی له‌جێگایەکی ترەوە‬ ‫س���ادەکان‌و رۆش���نبیرانیش وەک یەک بەرهەمدێت‪ .‬ئەوەی سیاسەت له‌کایەی‬ ‫بە یاس���اکانی خۆی‌و دابەشکردنەکانی سیاس���یدا کورتدەکاتەوە‪ ،‬لەقوواڵییدا‬ ‫خۆی���ەوە دەبەس���تێتەوە‪ .‬له‌کای���ەی تەنیا ئەوەی بۆ گرنگە کە له‌ملمالنێکاندا‬ ‫سیاس���یدا بەرگریک���ردن له‌هێزێ���ک س���ەرکەوتنی کورتخایەن تۆماربکات‪،‬‬ ‫هەی���ە‪ ،‬بەرگریک���ردن له‌گروپێک یان بێئەوەی مۆراڵی سیاس���ی درێژخایەنی‬ ‫ئایدۆلۆژیایەک ی���ان تێزێکی دیاریکراو بۆ گرنگ بێت‪.‬‬ ‫سیاس���ەت له‌کۆمەڵگای ئێمەدا تەنیا‬ ‫هەیە‪ ،‬کێشەی سەرەکی تێیدا کێشەی‬ ‫هەیمەنەیە‪ ،‬ئ���ەوەی لەوێدا کاردەکات لەدەرەوەی کایەی سیاسییەوە دەتوانێت‬ ‫لەس���ەر وێنەی دۆس���ت‌و دوژمن دونیا ن���رخ‌و بەه���ای ئەخالقی‌و ئینس���انی‬ ‫دابەشدەکات‪ ،‬بەاڵم بەرگریکردن له‌مرۆڤ وەربگرێت‪ ،‬پرۆسەی بەرهەمهێنانی ئەو‬ ‫بە گش���تی جۆرە سیاس���ەتێکە تەنیا نرخ‌و بەهایانەش‪ ،‬پرۆسەیەکی فیکری‌و‬ ‫لەدەرەوەی سیاس���ەت پیادە دەکرێت‪ .‬مەعریف���ی‌و هونەریی���ە زیات���ر لەوەی‬ ‫بۆی���ە «تەقدیس���کردنی سیاس���ەت» سیاس���ی بێت‪ .‬لێرەوە ب���ە کەمگرتنی‬ ‫بەوج���ۆرەی کە ئێس���تا الی هەندێک نرخ‌و بەهایەکی فەلسەفی‌و هونەری کە‬ ‫دەبینرێت لەجەوهەردا تەقدیس���کردنی دەش���ێت له‌نیگای یەکەمدا ناسیاسیانە‬ ‫کایەی سیاسییە نەوەک تەقدیسکردنی دیاربن‪ ،‬کورتبینییەکی گەورەیە‪ .‬لێرەدا‬ ‫سیاسەت بێت وەک رەهەندێکی گشتی رەخنە له‌سیاسەت‌و تەماشاکردنی وەک‬ ‫کە له‌ناو هەم���وو تێڕوانین‌و تێفکرین‌و بیابانێکی بێبەر لەوەوە دێت کە بەردەوام‬ ‫هەڵوێس���تگیرییەکی مرۆڤ���دا هەی���ە‪ ،‬گرفتەکانی ناو خۆی دروستدەکاتەوە‪،‬‬ ‫چونکە بەش���ێکی گرنگی سیاس���ەتی بێئ���ەوەی ئاگاداری ئ���ەوە بێت‪ ،‬خۆی‬ ‫راس���تەقینە‪ ،‬واتە ئەو سیاسەتەی کە وەک کای���ە ناتوانێ���ت ئ���ەو گرفتانە‬ ‫ل���ەدەرەوەی کای���ەی سیاس���ی خۆیدا تێپەڕێنێت‪ ،‬لێرەدا ئەرکی رۆش���نبیرانە‬ ‫لەدایکدەبێت لەس���ەر رەخنەگرتن لەو کە پرۆس���ەیەکی بەرهەمهێنانی فیکر‌و‬ ‫سیاس���ەتە لەدایکدەبێ���ت کە له‌کایەی مۆراڵ‌و س���تاتیکا ئەکتی���ڤ بکەن کە‬ ‫راس���تەوخۆ‌و ناڕاس���تەوخۆ مۆراڵێکی‬ ‫سیاسی پراکتیزە دەکرێت‪.‬‬ ‫بە کورتی دەبێت بەردەوام جیاکاری سیاس���ی ئەلتەرناتی���ڤ‌و خەیاڵێک���ی‬ ‫لەنێوان دوو جۆر سیاس���ەتدا بکرێت‪ ،‬سیاسی نوێ گەش���ە پێبدات‪ .‬نەوەک‬ ‫یەکێکیان سیاس���ەتە ب���ە عەقڵییەتی دابەزنە ناو کایەی سیاس���یی خۆیەوە‌و‬ ‫کایەی سیاسی خۆی‪ .‬لەگەڵ سیاسەتدا بە مۆراڵی ئەو ئیشبکەن‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫"ده‌رنه‌چون ‌ی هادی‌ عه‌ل ‌ی بۆ ئه‌مینداری‌ یه‌كگرتوو‪،‬‬ ‫ده‌ریخست ك ‌ه ئه‌و باڵه‌ ‌ی داوای‌ نوێبونه‌و‌ه ده‌كه‌ن بااڵده‌ست نین"‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫كۆنگره‌ی‌ شه‌شه‌می‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كۆتایی‌ هات‌و به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫پێشبنییه‌كان‪ ،‬محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‬ ‫به‌ئه‌مینداری‌ نوێی‌ ئه‌و حیزبه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‌و (د‪.‬هادی‌ عه‌لی‌)یش‬ ‫كه‌ زۆرترین چانسی‌ هه‌بوو بۆ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌‪ ،‬پله‌ی‌ سێیه‌می‌ به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪1‬ی‌ ئایار‌و بۆ ماوه‌ی س����ێ‌ رۆژ‌و‬ ‫به‌به‌ش����داری‌ ‪ 755‬ئه‌ن����دام كۆنگره‌‪،‬‬ ‫یه‌كگرت����وی‌ ئیس��ل�امی‌ كوردس����تان‬ ‫شه‌ش����ه‌مین كۆنگره‌ی‌ خۆی‌ له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر سازكرد كه‌ یه‌كێك له‌گۆڕانكارییه‌‬ ‫گرنگه‌كان����ی‌ ئه‌م حیزب����ه‌‪ ،‬خۆكاندید‬ ‫نه‌كردن����ه‌وه‌ی‌ ئه‌مین����داری‌ پێش����وو‬ ‫(سه‌اڵحه‌دین محه‌مه‌د به‌هادین) بوو كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 18‬ساڵبوو له‌و پۆسته‌دا بوو‪،‬‬ ‫بۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌ پۆسته‌كه‌ش����ی‌ چوار‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ له‌كێبڕكێدا‬ ‫بوون ئه‌وانی����ش (د‪ .‬هادی‌ عه‌لی‌‪ ،‬د‪.‬‬ ‫محه‌م����ه‌د ئه‌حمه‌د‪ ،‬محه‌م����ه‌د فه‌ره‌ج‪،‬‬ ‫سەالحەدین بەھائەدین‌و ھادی عەلی لەکاتی نوێژکردندا لەرۆژەکانی کۆنگرەی شەشی یەکگرتوو فۆتۆ‪kurdiu:‬‬ ‫محه‌م����ه‌د ره‌ئوف) پاش����ان به‌دووجار‬ ‫دووه‌م����ی‌ كۆنگره‌كه‌ ب����وو‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫ئه‌نجامدان����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن (محه‌مه‌د‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ هه‌س����تان "چه‌ند‬ ‫فه‌ره‌ج) به‌ (‪ )401‬ده‌نگ سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫په‌خش����ان‌و هۆنراوه‌یه‌كی����ان وه‌ك‬ ‫به‌س����ه‌ر ركابه‌ره‌كه‌یدا به‌ده‌ستهێنا كه‌‬ ‫پیاهه‌ڵدان به‌سه‌ر ئه‌مینداری‌ پێشوی‌‌و‬ ‫محه‌مه‌د ره‌ئوف بوو كه‌ (‪ )310‬ده‌نگی‌‬ ‫یه‌كگرت����ودا" خوێن����ده‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ كۆنگره‌ی‌ شه‌شه‌می‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌ن‌و (د‪.‬محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د)یش راپۆرت����ی‌ "دارایی‌" ئ����ه‌و حیزبه‌ بوو‪ ،‬تاڕاده‌ی����ه‌ك بوه‌ مای����ه‌ی‌ ره‌خنه‌ الی‌‬ ‫ته‌ها س����ۆڵه‌یی‌‪ ،‬ئ����ه‌م كۆنگره‌یه‌یه‌ به‌ خه‌ڵكی‌ سه‌یدس����ادق ‌ه كه‌ هه‌ریه‌كه‌یان له‌مڕوه‌شه‌وه‌ ته‌ها سۆڵه‌یی‌ ئاشكرایكرد كادیرانی‌ ئه‌و حیزبه‌ كه‌ نه‌ده‌بوو له‌ناو‬ ‫"سه‌ركه‌وتوترین‌و ناوازه‌ترین كۆنگره‌" ته‌مه‌نێكی‌ زۆریان له‌سه‌رده‌می‌ نهێنی‌‌و ك����ه‌ راپۆرت����ی‌ ئه‌مینداری‌ پێش����وی‌ كۆنگره‌یه‌كی‌ وه‌ها جددیدا ئه‌و شیعر‌و‬ ‫ده‌داته‌ قه‌ڵه‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌بۆچونی‌ شوان ئاشكرای‌ حیزبدا به‌سه‌ر بردووه‌‌و وتی‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬نزیك����ه‌ی‌ ‪ 250‬الپه‌ڕه‌ بوو په‌خشانانە بخوێندرێنه‌وه‌‪ ،‬به‌الم ته‌ها‬ ‫ئه‌حم����ه‌دی‌ نوس����ه‌ر "ده‌رنه‌چونی‌ د‪" .‬محه‌مه‌د ف����ه‌ره‌ج هه‌تا ئه‌و كاته‌ی‌ كه‌ كه‌ باس����ی‌ هه‌م����وو بواره‌كانی‌ كردبوو س����ۆڵه‌یی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و ش����یعر‌و‬ ‫ه����ادی‌ عه‌لی‌ بۆ پۆس����تی‌ ئه‌مینداری‌ دادوه‌ری‌ دادگای‌ هه‌ولێر هات بۆ هۆڵی‌ له‌وان����ه‌ش (دارایی‌)‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌وته‌ی‌ په‌خشانانه‌ی‌ بۆ دروستكردنی‌ كه‌شێكی‌‬ ‫گشتی‌ یه‌كگرتوو ده‌ریخست كه‌ هێشتا كۆنگ����ره‌‪ ،‬خۆی‌ یه‌كالی����ی‌ نه‌كردبوو‌ه س����ۆڵه‌یی‌‪ ،‬به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ "كات"ه‌وه‌ "ته‌رفیه����ی‌" گه‌ڕان����ده‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ خۆكاندیدك����ردن‪ ،‬چونكه‌ هه‌مومان ئه‌میندار نه‌یتوانیب����وو بیخوێنێته‌وه‌‌و زۆربه‌ی‌ ئه‌ندامه‌كانیان به‌گفتوگۆكردن‬ ‫باڵه‌ موحافیزكاره‌كه‌ بااڵده‌ستن"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ چاوه‌ڕوانی‌ په‌سه‌ندكردنی‌ په‌یڕه‌وی‌ نوێ‌ وه‌كو دۆكیومێنت پێشكه‌شی‌ كۆنگره‌ له‌ب����اره‌ی‌ په‌یڕه‌و‌و پڕۆگرام����ی‌ نوێوه‌‬ ‫ماندوو بوبوون‪.‬‬ ‫كه‌وتون‪ ،‬سه‌ركه‌وتنی‌ محه‌مه‌د فه‌ره‌ج بووین بۆئه‌وه‌ی‌ بزانین ئه‌و س����یفاتانه‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌مینداری‌ نوێی‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬به‌هۆی‌ چی����ن كه‌ ده‌بێت له‌ئه‌مینداردا هه‌بێت‪ ،‬ل����ه‌م كۆنگره‌ی����ه‌دا ‪ 35‬ئه‌ندامی‌ نوێ له‌م كۆنگره‌یه‌ی‌ یه‌كگرتوودا به‌شێوه‌ی‌‬ ‫"نزیكایه‌تی‌ ناوبراو بووه‌ له‌ئه‌مینداری‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ش ‪ 10‬كه‌س خۆیان ب����ۆ س����ه‌ركردایه‌تی‌ نوێ����ی‌ یه‌كگرتوو سیس����ته‌می‌ (كۆت����ا) ‪ 9‬ئاف����ره‌ت بۆ‬ ‫پێشوو"‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ "محه‌مه‌د فه‌ره‌ج بۆ كاندیدك����ردن ئاماده‌كردبوو‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵبژێردران كه‌ زۆرێك له‌و ئه‌ندامانه‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ س����ه‌ركه‌وتن‌و به‌وته‌ی‌‬ ‫تا چه‌ند س����اتێك پێ����ش خۆپااڵوتنی‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك مامۆستا سه‌اڵحه‌دین "دووباره‌ن"‪ ،‬له‌مباره‌یه‌شه‌وه‌ وته‌بێژی‌ ته‌ها س����ۆڵه‌یی‌ له‌ك����ۆی‌ ‪ 15‬ئه‌ندامی‌‬ ‫كاندیده‌كان‪ ،‬له‌به‌رنامه‌یدا نه‌بووه‌ خۆی‌ الیه‌نگ����ری‌ ب����ۆ هی����چ كاندیدێكی����ان كۆنگره‌ی‌ ش����ه‌ش‪ ،‬جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ ‪ 3‬ئه‌ندامی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫بۆ پۆس����تی‌ ئه‌مینداری‌ كاندید بكات"‪ ،‬نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌كه‌ش����وهه‌وایه‌كی‌ هه‌ڵبژاردن����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئه‌ندامانه‌ به‌هۆی‌ ئافره‌تیش����یان تێدا ده‌بێت كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ب����ه‌اڵم س����ۆڵه‌یی‌ ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ئ����ازاددا ئه‌ندامانی‌ كۆنگ����ره‌ ده‌نگیان كاریگه‌رییانه‌وه‌ بووه‌‌و ئه‌ندامان لێیان "یه‌كه‌مج����ارە له‌ناو حیزب����ی‌ كوردیدا‬ ‫ئاف����ره‌ت ب����ه‌و ش����ێوه‌یه‌ ده‌هێنرێنه‌‬ ‫رازی‌ بوون‪.‬‬ ‫ره‌تك����رده‌وه‌‌و ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا كه‌ داوه‌ به‌كاندیده‌كان"‪.‬‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌ (د‪ .‬هادی‌ عه‌لی‌‌و محه‌مه‌د یه‌كێك له‌و ره‌خنانه‌ی‌ له‌م كۆنگره‌یه‌ی‌ له‌كاتی‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئه‌مینداری‌ نوێی‌ پێشه‌وه‌"‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌ئوف‌و محه‌مه‌د فه‌ره‌ج) خه‌ڵكی‌ قه‌زای‌ یه‌كگرتوو ده‌گیرێ����ت‪ ،‬نه‌خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتوو كه‌ له‌دره‌نگانێكی‌ ش����ه‌وی‌ ته‌مه‌نی‌ بوون به‌ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬

‫مامۆستا سه‌اڵحه‌دین‬ ‫الیه‌نگری‌ هیچ كاندیدێكی‌ نه‌كردووه‬

‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌"جه‌نگێك ‌ی سارد"دان‬

‫له‌ ‪ 40‬ساڵه‌ بۆ ‪ 25‬ساڵ‌‪ ،‬گۆڕانكارییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی‌ ئه‌و حیزبه‌یه‌ وه‌ك وته‌بێژه‌كه‌یان‬ ‫ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫دوای‌ ته‌واوبونی‌ كۆنگره‌ی‌ شه‌ش����ه‌می‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌‪ ،‬ته‌ها سۆڵه‌یی‌‬ ‫جه‌ختده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ چاوه‌ڕوان����ی‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ ده‌كه‌ن له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا‌و‬ ‫ئ����ه‌و گۆڕانكارییه‌ش����ی‌ به‌س����ته‌وه‌‬ ‫ب����ه‌و گۆڕانكارییان����ه‌ی‌ له‌ناوچه‌ك����ه‌دا‬ ‫روده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫كۆنگ����ره‌ی‌ شه‌ش����ه‌می‌ یه‌كگرت����ووی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ له‌دیدی‌ ش����وان ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫نوس����ه‌ره‌وه‌ خاڵی‌ ئیجابی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ پێش����وی‌ ئه‌و حیزبه‌ خۆی‌‬ ‫كاندید نه‌كرده‌وه‌ ك����ه‌ به‌ڵكو ئه‌وه‌ش‬ ‫ببێته‌ مۆدێلێك ب����ۆ حیزبه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫تاكو ئه‌و پۆس����ته‌ تا سه‌ر بۆ كه‌سێك‬ ‫تاپۆ نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم خاڵه‌ س����لبییه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ده‌رنه‌چون����ی‌ (د‪ .‬ه����ادی‌ عه‌لی‌)دا‬ ‫بینیی����ه‌وه‌‌و وتی‌ "د‪ .‬هادی‌ كه‌س����ێك‬ ‫ب����وو زۆرتری����ن ره‌خن����ه‌ی‌ ده‌گ����رت‌و‬ ‫له‌ن����او یه‌كگرت����ودا به‌نه‌فه‌س����ێكی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبون‌و نوێبونه‌وه‌ كاری‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌رنه‌چونی‌‪ ،‬س����ه‌لماندی‌ هێشتا‬ ‫ئه‌و نه‌فه‌س����ه‌ ره‌خنه‌یی����ه‌‌و ئه‌و باڵه‌ی‌‬ ‫داوای‌ نوێبون����ه‌وه‌‌و به‌خۆداچونه‌وه‌ی‌‬ ‫زیات����ر ده‌كات‌و خه‌ڵكانی‌ خوێنده‌واری‌‬ ‫تێدایه‌ هێزێك����ی‌ ئه‌وتۆ نین كه‌ بتوانن‬ ‫بگه‌نه‌ ئه‌و پۆسته‌‌و زۆرینه‌ بن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هێشتا باڵه‌ ته‌قلیدی‌و موحافیزكاره‌كه‌‬ ‫بااڵده‌ستن"‪.‬‬ ‫شوان ئه‌حمه‌د جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ له‌به‌ر‬ ‫رۆشنایی‌ ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی‌ له‌واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌ب����ی‌ رویان����دا‌و ئیس��ل�امییه‌كان‬ ‫گه‌یش����تن به‌كورس����ی‌ حكومڕان����ی‌و‬ ‫زۆرینه‌ی‌ كورس����ییه‌كانی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫به‌ده‌س����تهێنا‪ ،‬ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئیس��ل�امی‌ واڵتانی‌ دیكه‌ش ده‌بێت كه‌‬ ‫چانس����ی‌ خۆیان تاقیبكه‌نه‌وه‌‌و بگه‌نه‌‬ ‫كورسی‌ حوكمڕانی‌‌و وتی‌ "ئێستا ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌گۆڕانكارییه‌كی‌ چاره‌نووسس����ازدایه‌‌و‬ ‫هێزێك����ی‌ وه‌ك یه‌كگرت����ووش ك����ه‌‬ ‫كۆنگره‌ ده‌به‌ستێت‪ ،‬كۆنگر‌ه له‌پێناوی‌‬ ‫كۆنگره‌‌و گۆڕینی‌ ده‌موچاوه‌كاندا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت گۆڕانكاریی له‌سیاسه‌تی‌‬ ‫ناوخ����ۆ‌و ده‌ره‌وه‌یان����دا روب����دات‌و‬ ‫ره‌نگ����ه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكیش����دا ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییانه‌ چ به‌باشی‌‌و چ به‌خراپی‌‬ ‫ببینین"‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫ی (من یه‌كێتیم‌و خوێنم‬ ‫په‌یجه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌وزه‌)‌و (الیه‌نگرانی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان) له‌تۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یسبوك به‌باڵوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫"هه‌واڵ‌‌و‌وێنه‌‌و هه‌ندێكجار‬ ‫جنێو"یش حه‌شر به‌یه‌كتری‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسێكیش پێیوایه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌یجه‌ ته‌عبیر لەڕووی راسته‌قین ‌ه ‌‬ ‫هه‌ردوو حیزب ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی فه‌یسبوك‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه له‌تۆڕ ‌‬ ‫ی (من یه‌كێتیم‌و‬ ‫دوو په‌ی���ج به‌ناوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫خوێنم س���ه‌وزه‌)‌و (گه‌نجان��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان) كراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫دیموكرات��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن‬ ‫ك��� ‌ه به‌ئاش���كرا هه‌ڵمه‌ت��� ‌‬ ‫ی ه���ه‌ردووال ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌دژ ‌‬ ‫ی (من یه‌كێتیم‌و خوێنم سه‌وزه‌)‬ ‫په‌یج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردووه‌ت���ه‌ وێن ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫لۆگ���ۆ ‌‬ ‫پڕۆفایله‌ك ‌هی‌و تائێستاش زیاتر ل ‌ه ‪19‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچ ‌‬ ‫هه‌زار الیك ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی ئااڵ ‌‬ ‫پارتیش ‌ه لۆگۆیه‌ك ‌‬ ‫ی كردوه‌ت��� ‌ه‬ ‫ی زه‌رد ‌‬ ‫دوو ده‌موچ���او ‌‬ ‫پڕۆفایله‌ك ‌هی‌‌و تائێستاش زیاتر ل ‌ه ‪25‬‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ .‬هه‌ریه‌ك له‌م دوو‬ ‫هه‌زار الیك ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫په‌یج ‌ه زۆرج���ار كۆمێنت‌و لێدوان ‌‬ ‫ی هه‌ردووال‬ ‫ی س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫توند‌و‌وێن ‌ه ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسان‬ ‫داده‌نێن‪ ،‬بۆی ‌ه به‌بۆچون ‌‬ ‫پێده‌چێت ئه‌و دوو په‌یج ‌ه له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "نهێنی‌" سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫حیزب ‌ه به‌شێو‌ه ‌‬ ‫بكرێن‪ ،‬بۆیه‌ تائێستا قه‌ده‌غه‌نه‌كراون‪.‬‬ ‫ی گۆڤ���اری ‌‌وااڵپرێ���س‪،‬‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ر ‌‬ ‫عه‌داله‌ت عه‌بدواڵ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی ئه‌و دوو‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه سه‌رپه‌رشتیاران ‌‬ ‫ی نامۆ نی���ن به‌پارتی‌‌و‬ ‫په‌یج ‌ه كه‌س���ان ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ره‌نگ ‌ه دۆس���ت‌و ئه‌ندامیشیان‬ ‫ی ئه‌و دوو حیزبه‌و‌ه ئه‌و‬ ‫بن‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ناو ‌‬ ‫"شه‌ڕه‌" ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫ناوب���راو ئاماژ‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ی "ئه‌و دوو په‌یج��� ‌ه ته‌عبیر له‌ڕو ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی هه‌ردوو حیزبه‌ك ‌ه‬ ‫ی ناوه‌و‌ه ‌‬ ‫راسته‌قین ‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێك ل���ه‌و رۆژنامه‌نووس���ان ‌ه ‌‬ ‫ی كار ده‌كه‌ن‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كان��� ‌‬ ‫ی له‌و په‌یجانه‌و‌ه‬ ‫پێیانوای ‌ه ئه‌و قس���ان ‌ه ‌‬ ‫ی فه‌یسبووك‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر تۆڕ ‌‬ ‫باڵوده‌كرێنه‌و‌ه خزم���ه‌ت به‌هیچ الیه‌ك‬ ‫ی پارتییه‌وه‌ن‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫ناكات‌و ئه‌وانه‌ش ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫گوزارشت له‌بیرو بۆچوون ‌‬ ‫ناكه‌ن‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس رێبی���ن حه‌س���ه‌ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌نوسێكی پارتی‪-‬یه‌و له‌رۆژنامه‌ی‬ ‫هه‌ولێر كارده‌كات‪ ،‬ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ك ‌ه الیه‌نگرانی یه‌كێتی‌و پارتی له‌تۆڕی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی فه‌یس���بوك كارێكی زۆر‬ ‫خراپ ده‌كه‌ن ك ‌ه گروپ بۆ دژی یه‌كتر‬ ‫دروس���ت ده‌كه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌مانگێرنه‌و‌ه‬ ‫بۆ سه‌رده‌می ش���ه‌ڕی ناوخۆ‪ ،‬خزمه‌ت‬ ‫به‌هیچ الیه‌نێك ناكات‌و ئه‌و قسانه‌ی ك ‌ه‬ ‫ده‌كرێت له‌الیه‌ن ئه‌و گروپانه‌ی به‌ناوی‬ ‫پارتی‪-‬ی���ه‌و‌ه ناكرێت له‌س���ه‌ر "پارتی‬ ‫حس���اب بكرێن‌و ته‌عبیر له‌بیروبۆچونی‬ ‫پارتی بكات‪ ،‬ره‌نگ ‌ه زۆریك له‌به‌رپرس ‌ه‬ ‫بااڵكان���ی پارتی ل���ه‌م ج���ۆر‌ه كاران ‌ه‬ ‫نیگه‌ران بن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ی پارت���ی‪،‬‬

‫جه‌ختله‌وه‌ش���ده‌كاته‌و‌ه ك��� ‌ه ت���ۆڕی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی فه‌یس���بوك به‌رفراوانه‌و‬ ‫ره‌نگ ‌ه زۆر له‌و گروپانه‌ی به‌ناوی پارتی‬ ‫قس ‌ه ده‌كه‌ن "نه‌یارانی پارتیەوە بن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی گرژی‌و ئالۆزی دروست بكه‌ن"‪.‬‬ ‫رێبین‪‌،‬وتیشی "پارتی‌و ته‌بێژی هه‌یه‌و‬ ‫قس ‌ه ده‌كات‌و ئه‌وه‌ی ئه‌ویش بیڵێت ئه‌و‌ه‬ ‫رای پارتی‪-‬یه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی له‌فه‌یس���بوك‬ ‫به‌ناوی گروپ‪ ،‬یان كه‌س���ێكه‌و‌ه قس ‌ه‬ ‫دەک���ەن ته‌عبی���ر له‌راوبۆچونی پارتی‬ ‫ناكەن"‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسه‌كه‌ی پارتی‪ ،‬سور‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ك ‌ه ئه‌و ش���ه‌ڕ‌ه جنێوه‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی هی���چ الیه‌ك���دا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌به‌رژه‌وه‌ندی "چه‌ند كه‌سێكی‬ ‫مش���ه‌خۆری نێو هه‌ردوو حیزبه‌كه‌یه‌و‬ ‫سودی لێوه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ش���ێك له‌ڕاگه‌یاندنكاران��� ‌‬ ‫ی ئام���اژ‌ه‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌‌و پارت��� ‌‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه ئه‌م ج���ۆر‌ه كاران ‌ه‬ ‫ی نێوان پارتی‌‌و‬ ‫ی كۆن ‌‬ ‫به‌شێك ‌ه له‌كلتور ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫سه‌رنوسه‌ری رۆژنامه‌ی سه‌رای‪ ،‬عیماد‬ ‫ره‌فعه‌ت‪ ،‬ك ‌ه رۆژنامه‌یه‌كی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫توركمانیی���ه‌‪ ،‬ئاماژ‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫بوونی ئه‌و گروپان ‌ه ك ‌ه به‌ناوی گه‌نجانی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی له‌ت���ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫رێككه‌وتنی‬ ‫نه‌فه‌ر‌و شوفێر‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ئیتر به‌ره‌به‌ر‌ه شانه‌ی رێككه‌وتننامه‌ی‬ ‫س���تراتیژیی نێوان یه‌كێت���ی‌و پارتی‪،‬‬ ‫ددانه‌كانی ده‌كه‌ون‌و ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫حزبیی��� ‌ه به‌پێداچوونه‌وه‌یه‌ك مه‌حكوم‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ك��� ‌ه ئه‌گه‌رچ���ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیی هه‌ردووالو‌ه بڕیاریشی‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌درابێ‪ ،‬به‌اڵم له‌ئاس���ته‌كانی‬ ‫خوارتره‌و‌ه ده‌بێته ‌‌واقیع‌و به‌رلێگرتنی‬ ‫زه‌حم���ه‌ت ده‌ب���ێ‪ .‬ئه‌گه‌ر قس���ه‌مان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و ش���ه‌ڕ‌ه قس���ه‌ی ‌ه بێت ك ‌ه‬ ‫ناوه‌ن���او‌ه له‌س���ه‌ر تۆڕی فه‌یس���بوك‪،‬‬ ‫الیه‌نگرانی هه‌ردووال هه‌ڵیده‌گیرسێنن‪،‬‬ ‫پێموای��� ‌ه ئه‌م ‌ه به‌پل���ه‌ی یه‌كه‌م بۆ ئه‌و‬ ‫(بێده‌نگكردن ‌ه ستراتیژییه‌) ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه س���ااڵنی رابردوو‪ ،‬هه‌ردووال له‌سه‌ر‬ ‫كادیران���ی خۆی���ان پیاده‌یانك���ردووه‌‌و‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌قاعیده‌و‌ه جیاوازییه‌كانی نێوان‬ ‫هه‌ردو و حزب‪ ،‬به‌زمانی زبر ته‌عبیریان‬ ‫لێده‌كرێ‪ ،‬مادام پێش���تر رێگ ‌ه نه‌درابێ‬ ‫به‌زمان���ی ن���ه‌رم قس���ه‌یان له‌ب���اره‌و‌ه‬ ‫بكرێ‪ .‬ئێس���تا ئ���ه‌وه‌ی زیات���ر بۆت ‌ه‬ ‫گۆڕه‌پانی به‌ریه‌ككه‌وتنی تێڕوانینه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی خستۆت ‌ه به‌رتیشكی خۆر‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نگانه‌ن‬ ‫ك ‌ه خه‌ریك��� ‌ه دی���واری یه‌كده‌نگییه‌ك‬ ‫ده‌ش���كێنن ك��� ‌ه پێش���تر رێككه‌وتنی‬ ‫ستراتیژی كردبووی ‌ه بڕیاری هاوبه‌ش بۆ‬ ‫په‌رله‌مانتارانی هه‌ردوو حزب‪ .‬پێش���تر‬ ‫له‌س���ه‌ر زۆر پرۆژه‌یاس���ا‌و مه‌سه‌له‌ی‬ ‫گرنگ‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی‌و پارتی‪،‬‬ ‫هاوهه‌ڵوێس���ت بوون‌و هه‌ندێكیا ‌ن وه‌ك‬ ‫یاس���ا تێپه‌ڕاند‌و خه‌ریك بوو ئه‌وانه‌ی‬ ‫دیكه‌ش تێپه‌ڕێنن‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مان ئه‌و یاس���ایان ‌ه جیاوازیی ئاشكرا‬ ‫كه‌وتۆت��� ‌ه ن���او (ماڵ��� ‌ه ته‌بایه‌كه‌)ی‬ ‫لیستی كوردستانی‌و هه‌ندێ له‌ئه‌ندام ‌ه‬ ‫یه‌كێتییه‌كان‪ ،‬بۆچوون‌و ده‌نگی خۆیان‬ ‫هه‌یه‌؛ ب���ۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاس���ای‬ ‫خۆپیشاندان‪ ،‬گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ره‌شنووسی‬ ‫ده‌ستوور بۆ په‌رله‌مان‪ ،‬ده‌نگدان له‌سه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی دیوانی چاودێریی دارایی‪..‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت په‌رله‌مانتارێك���ی یه‌كێت���ی‬ ‫ده‌نگی به‌كابینه‌ی حه‌وته‌میش نه‌دا ك ‌ه‬ ‫حیزبه‌كه‌ی پێكهێنه‌رێكی سه‌ره‌كییه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و جیاوازییه‌شی تۆختركرده‌وه‌؛‬ ‫ئه‌و یاداش���ت ‌ه بوو ك ‌ه بۆمه‌رجه‌عكردنی‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬ئاراس���ته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫هه‌رێم كرا‌و زیاتر له‌شه‌ست په‌له‌مانتار‬ ‫ئیمزای���ان له‌س���ه‌ركرد ك��� ‌ه هه‌موویان‬ ‫یه‌كێتی‌و ئۆپۆزس���یۆنه‌كان بوون‪ ،‬بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی تاك ‌ه یه‌ك په‌رله‌مانتاری پارتی‬ ‫ئیمزای ب���كات‪ .‬ره‌نگ ‌ه پرس���یار له‌و‌ه‬ ‫بكرێ ك ‌ه ئاخۆ ئێستا كامیان له‌ویتریان‬ ‫دووركه‌وتۆته‌وه‌؛ یه‌كێتی له‌پارتی‪ ،‬یان‬ ‫پارتی له‌یه‌كێتی؟‪..‬بێگومان له‌سه‌رنجی‬ ‫ك وایده‌بینێ‬ ‫س���ه‌ره‌تاییدا هه‌ر چاودێرێ ‌‬ ‫ك ‌ه یه‌كێتی له‌پارتی دوورده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‌وه‌ك ئه‌وه‌ی هه‌ر هه‌ڵوێستێك ك ‌ه پارتی‬ ‫بینوێنی؛ ئه‌و‌ه هه‌ڵوێس���تی ستاندارد‌و‬ ‫ته‌بابێت له‌گ���ه‌ڵ رێككه‌وتنی نێوانیان‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌س���ه‌ره‌نجامی دروستبوونی‬ ‫گرێ���ی الوازی���ی الی یه‌كێت���ی (دوای‬ ‫جیابوونه‌وه‌ی گ���ۆڕان)‌و غروری پارتی‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتن (بوون به‌حیزبی یه‌كه‌م)‪،‬‬ ‫هاتۆته‌ئ���ارا ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه پارتی خۆی‬ ‫به‌شوفێر‌و یه‌كێتی‪-‬ش خۆی به‌نه‌فه‌ری‬ ‫فه‌یس���بوك دژی یه‌كت���ر به‌یاننام���ه‌و ن���او (ماش���ێن ‌ه س���تراتیژییه‌كه‌یان)‬ ‫پاڵپش���تی‪ ،‬یاخود ‌وێنه‌ی س���ه‌رۆك‌و بزانن‪ .‬ئه‌گینا بۆ ناب���ێ ئه‌وه‌ی پارتی‬ ‫س���ه‌ركرده‌كان‌و به‌پرسه‌كان به‌شێوه‌ی ده‌یكات‪ ،‬به‌دووركه‌وتن���ه‌و‌ه له‌یه‌كێتی‬ ‫كاریكاتێ���رو یاخ���ود به‌ش���ێوه‌ی ته‌نز حس���ابی بكه‌ین‌و ئ���ه‌وه‌ی یه‌كێتیه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر یه‌كتر ده‌نوسن ئه‌و‌ه كلتورێكی كردوویانه‌‪ ،‬به‌س���تاندارد‌و ته‌با له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆنی نێوان پارتی‌و یه‌كێتی‪-‬ی ‌ه ك ‌ه هه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی خه‌ڵك بزانین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫شتێك رویدا بێت ب ‌ه پاڵپشتی حیزب‌و رێككه‌وتننامه‌ك��� ‌ه پێداگریی له‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كانی نێ���و حی���زب بووه‌‪ ،‬ده‌كات‌و به‌ئامانج���ی س���ه‌ره‌كی خۆی‬ ‫ته‌نانه‌ت "هه‌وڵدراو‌ه ك ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌كی ده‌زانێ ؟‪..‬‬ ‫ناڕاس���ته‌وخۆ یه‌كتری تۆمه‌تبار بكه‌ن‌و لێره‌و‌ه ئه‌و ئاماژان��� ‌ه پێمانده‌ڵێن ك ‌ه‬ ‫ناوی به‌رپرس‌و حیزبه‌كه‌ی تر بهێنن"‪ .‬ماش���ێنه‌كه‌ی یه‌كێتی‌و پارتی خه‌ریك ‌ه‬ ‫ئه‌و سه‌رنوسه‌ره‌ وتیشی "جێگای داخ ‌ه له‌كارده‌ك���ه‌وێ‌و ناتوانێ چیتر رێگاكان‬ ‫پارت���ی‌و یه‌كێتی ت���ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی بپێچێت���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌ف ‌هر‌و شوفێره‌كه‌یش���ی‬ ‫فه‌یس���بوك یش بۆ مه‌رامی سیاس���ی‌و چیتر ناتوانن بێده‌نگییه‌كه‌ی جارانیان‬ ‫ناوزڕاندن���ی یه‌كت���ر به‌كارده‌هێن���ن‌و بپارێزن‪..‬بۆی ‌ه ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ش���ه‌ڕێكی س���ارد به‌رامبه‌ر ب ‌ه یه‌كتر ماش���ێنێكی نوێی ‌ه ك ‌ه جێگه‌ی هه‌موو‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ب ‌ه درێژای���ی مێژوو نێوان هێز‌ه سیاس���ییه‌كانی كوردستانی تێدا‬ ‫ئه‌و دوو حیزب ‌ه هه‌ر به‌و شێو‌ه به‌رده‌وام ببێته‌و‌ه (ده‌س���ه‌اڵت‌و ئۆپۆزس���یۆن)‪،‬‬ ‫بووه‌"‪.‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی له‌یه‌ككاتدا جیاوازییه‌كانیشیان‬ ‫دروس���تبوونی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پێش���یوای‬ ‫عیم���اد‪،‬‬ ‫بپارێ���زن‌و به‌یه‌ك���ه‌وه‌ش تول���ه‌ڕێ‌و‬ ‫ئ���ه‌و گروپانه‌ی ك ‌ه به‌ن���اوی گه‌نجانی راس���ته‌ڕێكانی به‌رده‌مم���ان له‌یه‌كت���ر‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی یاخود خوێنم سه‌وزه‌‌و جیابكه‌ن���ه‌وه‌‌و وریای ئه‌وه‌بن نه‌كه‌وین ‌ه‬ ‫چه‌ند ناوێكی تر دروستبوون هه‌مووی داوی ئه‌و هه‌موو رێگا پێچاوپێچانه‌ی‌وا‬ ‫ب��� ‌ه "ئیعازی حی���زب‌و به‌رپرس���انی گه‌مارۆیانداوین‪.‬‬ ‫پارت���ی‌و یه‌كێتی دروس���تبوون‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنی زه‌حمه‌ته‌و ره‌نگ ‌ه گرژی‌و‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬ ‫ئالۆزی به‌دواو‌ه بێت"‪.‬‬

‫دوو په‌یج به‌ناوی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌فه‌یسبوك حه‌شر به‌یه‌ك ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫دوو په‌یج��� ‌ه به‌ش���ێك نی���ن له‌میدیا ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارت���ی‌‪ ،‬ئ���ه‌وا پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی رایبگه‌یه‌نن ك ‌ه‬ ‫هه‌ردووالیان به‌ڕه‌سم ‌‬ ‫ئه‌وان بێئ���اگان لێیان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‌وا‬ ‫ی سارد له‌نێوان‬ ‫نه‌بێت "كه‌وات ‌ه جه‌نگێك ‌‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێتیدای��� ‌ه ك ‌ه له‌وه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫ی له‌نێوان ه���ه‌ردوو حیزبدا‬ ‫بێمتمانه‌ی��� ‌‬ ‫دروستده‌كات"‪.‬‬ ‫عه‌داله‌ت جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه زۆرجار له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫دوو په‌یجه‌و‌ه په‌المار ‌‬ ‫هه‌ردوو حیزب ده‌درێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئه‌و حاڵه‌ت ‌ه نه‌كرێت ئه‌وا‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ردووالشیان‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫بۆ سومع ‌ه ‌‬ ‫جوان نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كۆمێنتان ‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ په‌ره‌سه‌ندنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و دوو په‌یجه‌و‌ه باڵوده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬بارزان ‌‬ ‫ی لێكردن ك ‌ه "هێرش���ه‌كانیان" بۆ‬ ‫داوا ‌‬ ‫سه‌ر یه‌كتر راگرن‪ ،‬چونك ‌ه زیان به‌كورد‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وان داواكه‌یان‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی لڤین‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫ی گۆڤار ‌‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د ك��� ‌ه‬ ‫می���ر‌ه به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی كرد‬ ‫ی باش ‌‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫په‌یجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی بارزانی‌‪،‬‬ ‫ی به‌په‌یامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بۆ پابه‌ندنه‌بون ‌‬ ‫چونك��� ‌ه پابه‌ندبون ب���ه‌و په‌یامه‌‪‌،‬وات ‌ه‬ ‫ی ده‌ربڕین‌و‬ ‫ی دوا په‌نج���ه‌ر‌ه ‌‬ ‫داخس���تن ‌‬ ‫ی گه‌نج���ه‌كان‬ ‫هه‌س���ت‌و بیركردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌یسبوك له‌بر ‌‬ ‫به‌جۆرێك الپه‌ڕه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���وێنگه‌یه‌ك بن بۆ ده‌ربڕین ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئازادان���ه‌‪ ،‬ده‌بوو به‌ژورێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���تراتیژ ‌‬ ‫ی ك ‌ه رێككه‌وتن ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "تایبه‌تمه‌ند ‌‬ ‫مراندویه‌تی‌‪ ،‬می���ره‌‌وت ‌‬ ‫ی گه‌نجان ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و په‌یج��� ‌ه پابه‌ندنه‌بون��� ‌‬ ‫ی س���ه‌ركرده‌كانیان‬ ‫ك��� ‌ه به‌پێچه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫بی���ر ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و پێیا ‌ن وت���ن‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ئازادان ‌ه گوزارش���ت له‌خۆمان ده‌كه‌ین‌و‬ ‫ی خۆتان‬ ‫ی ستراتیژیش پیرۆز ‌‬ ‫رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌و‬ ‫بێ���ت"‪ .‬میر‌ه دڵنیای ‌ه ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی "پارتی‌‌و‬ ‫دوو په‌یج��� ‌ه له‌الیه‌ن خ���ود ‌‬ ‫ی ده‌كرێن‌و‬ ‫یه‌كێتی"یه‌و‌ه سه‌رپه‌رش���ت ‌‬

‫‪24‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك گه‌نجی‌ عێراقی‌ له‌هه‌وڵی‌ راستكردنه‌وه‌ی‌ وێنه‌ی‌ شێواوی‌ به‌غدادان‬ ‫له‌به‌رچاوی‌ جیهان‪ .‬ئه‌م گه‌نجانه‌ لەڕێگای‌ سازكردنی‌ كۆمه‌ڵێك كه‌رنه‌ڤاڵ‌و‬ ‫ئاهه‌نگ‌و چاالكی‌ جۆراوجۆره‌وه‌ له‌به‌غدای پایته‌خت ئه‌یانه‌وێت به‌غدا‬ ‫له‌پۆلێنی‌ سێیه‌م خراپترین پایته‌خت‌و شاری‌ جیهان ده‌ربهێنن‌و ناونیشانی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كه‌شیان "پێكه‌وه‌ با ركابه‌رییه‌كه‌ بدۆڕێنین" ه‌ كه‌ ئاماژه‌یه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كێبه‌ركێیه‌ی‌ سااڵنه‌ بۆ خراپترین شاری‌ دونیا ساز ده‌كرێت‪.‬‬

‫له‌سه‌ر ته‌كلیفی‌ عه‌ممار حه‌كیمی‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫هادی‌ عامری‌ وه‌زیری‌ گواستنه‌وه‌ی‌ عێراق‪ ،‬نوری‌ مالیكی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ ئاسمانی‌ ناسراو به‌ (‪ )AOC‬داوه‌ته‌ هه‌یئه‌ی‌ بااڵی‌ حه‌ج‌و‬ ‫عه‌مره‌ كه‌ ته‌قیولمه‌وال له‌ئه‌نجومه‌نی‌ ئیسالمی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‌و به‌م‬ ‫پێیه‌ش ئه‌م ده‌زگایه‌ ده‌بێته‌ هاوتای‌ ده‌سه‌اڵتی‌ فڕینی‌ مه‌ده‌نی‌ له‌عێراق‬ ‫كه‌چی‌ هه‌موو هه‌رێمی‌ كوردستان ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‌ نییه‌‪ .‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ستیوارت بوین‬

‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫عەالوی‪ ،‬سەدر‪ ،‬تاڵەبانی‪ ،‬بارزانی‪ ،‬نوجێفی لەکۆبونەوەیان لەمەکتەبی سیاسی یەکێتی لەهەولێر فۆتۆ‪ :‬سایتی ‪KRP‬‬

‫مالیك ‌ی به‌ره‌نگار ‌ی گوشاره‌كان ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫"كورد‌و سه‌در‌و ئه‌لعێراقی ‌ه ناتوانن متمانه‌ له‌مالیك ‌ی وه‌ربگرنه‌وه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬

‫پاش ئه‌وه‌ی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ به‌شدار‬ ‫له‌دیداره‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫ماوه‌ی‌ دوو هه‌فته‌یان دایه‌ مالیكی‌ بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ كۆمه‌ڵێك رێوشوێنی‌‬ ‫په‌له‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫لیستی‌ هاوبه‌ندی شیعه‌كان مۆڵه‌ت‬ ‫دانان‌و هه‌ڕه‌شه‌كردنی‌ كشاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫متمانه‌یان له‌مالیكی‌ ره‌تكرده‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ندێك سه‌ركرده‌ی‌ ئه‌م هاوبه‌ندییه‌ش‬ ‫وه‌كو ته‌حه‌دایه‌ك ئاماژه‌یان به‌وه‌كردوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و سه‌ركردانه‌ ناتوانن متمانه‌‬ ‫له‌مالیكی‌ وه‌رگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫شیعه‌كان ده‌كه‌ونه‌ ناكۆكی‌‬ ‫له‌پاش ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����دارانی‌ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتای����ی‌ مانگ����ی‌ نیس����انی‌ هه‌ولێ����ر‬ ‫(تاڵه‌بانی‌‪ ،‬نوجێفی‌‪ ،‬س����ه‌در‪ ،‬عه‌لالوی‌‪،‬‬ ‫بارزانی‌) له‌رێ����گای‌ نامه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئاراس����ته‌ی‌ هاوبه‌ندیی‌ نیش����تمانیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬داوای����ان له‌مالیكی‌‌و هاوبه‌ندیی‌‬ ‫ش����یعه‌كان (‪ 158‬كورسی‌ له‌كۆی‌ ‪325‬‬ ‫كورس����ی‌ په‌رله‌مان) كرد ك����ه‌ هه‌نگاوی‌‬ ‫به‌رچ����او بنێ����ن ب����ۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫گرفته‌كان����ی‌ عێراق له‌ماوه‌ی‌ ‪ 2‬هه‌فته‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌گین����ا ناچ����ار ده‌ب����ن متمان����ه‌ی‌ لێ‬ ‫وه‌رگرنه‌وه‌‪ .‬ئه‌م لیسته‌ له‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆیدا له‌كۆتایی‌ هه‌فته‌ی‌ رابردوو تێكڕای‌‬ ‫ئه‌و گوشارانه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌وه‌‬ ‫دزه‌یان كردوه‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌ كۆبونه‌وه‌كه‌دا‬ ‫نوێنه‌رانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫(‪ 18‬كورس����ی‌) كش����اونه‌ته‌وه‌ چونك����ه‌‬ ‫مالیكی‌ ویستویه‌تی‌ هاوبه‌ندییه‌كه‌ كاغه‌زی‌‬ ‫سپی‌ بۆ ئیمزا بكه‌ن‌و بیكه‌نه‌ ده‌مڕاستی‌‬ ‫خۆی����ان له‌قه‌یرانه‌كان����ی‌ ئه‌مدوایی����ه‌ی‌‬

‫عێراقدا‪ ،‬ئه‌وانیش س����ووربوون له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ پاڵێوراوی‌ هاوبه‌ندییه‌كه‌یه‌‬ ‫نه‌ك هاوبه‌ندییه‌كه‌ موڵكی‌ مالیكی‌ بێت‪.‬‬ ‫هه‌رچ����ی‌ نوێنه‌رانی‌ ره‌وتی‌ سه‌دریش����ه‌‬ ‫دووچاری‌ ره‌خنه‌ی‌ زۆر بوونه‌ته‌وه‌ به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ موقته‌دا س����ه‌دری‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌م‬ ‫ره‌وته‌ له‌ ‪ 26‬نیساندا سه‌ردانی‌ هه‌ولێری‌‬ ‫پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تانی‌ كردوه‌‌و‬ ‫ده‌نگی‌ خۆی‌ خس����توه‌ته‌ پ����اڵ ده‌نگی‌‬ ‫كورد‌و لیس����تی‌ ئه‌لعێراقیه‌ كه‌ ماوه‌یه‌كه‌‬ ‫به‌هاوكاری����ی‌ توركی����ا گوش����اره‌كانیان‬ ‫بۆس����ه‌ر مالیكی‌ توند كردوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م زانیارییانه‌ به‌هۆی‌ مشتومڕ‌و‬ ‫ده‌مه‌قاڵه‌ی‌ زۆری نێوان س����ه‌درییه‌كان‌و‬ ‫الیه‌نگرانی‌ مالیكیی����ه‌وه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ تا‬ ‫كاتژمێ����ر ‪ 2‬پاش نیوه‌ ش����ه‌وی‌ هه‌ینی‌‬ ‫خایان����دووه‌‪ .‬هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش����دا‬ ‫س����امی‌ عه‌س����كه‌ری‌ ك����ه‌ په‌رله‌مانتار‌و‬ ‫راوێ����ژكاری‌ ن����وری‌ مالیكیی����ه‌‌و یه‌كێكه‌‬ ‫له‌سه‌ركرده‌كانی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌ به‌ئاشكرا‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ له‌س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌ سه‌در گرتووه‌‬ ‫بۆ كوردس����تان‌و له‌لێدوان بۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئاژانس����ی‌ هه‌واڵی‌ عێراقیدا سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌دری‌ بۆ كوردستان به‌ "كات‌و شوێنی‌‬ ‫هه‌ڵ����ه‌ ناوبردووه‌"‪ .‬به‌قس����ه‌ی‌ س����امی‌‬ ‫عه‌سكه‌ری‌ "سه‌در له‌كات‌و شوێنی‌ هه‌ڵه‌‬ ‫س����ه‌ردانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ كردوه‌‌و‬ ‫به‌ه����ۆی‌ ئیجتیه����ادی‌ هه‌ڵ����ه‌وه‌‪ ،‬بووه‌‬ ‫به‌نوێنه‌ر‌و قسه‌كه‌ری‌ لیستی‌ ئه‌لعێراقیه‌‌و‬ ‫كورده‌كان"‪ .‬به‌قس����ه‌ی‌ عه‌س����كه‌ری‌ "نه‌‬ ‫ره‌وتی‌ س����ه‌در‌و نه‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی����ان كردووه‌ ناتوان����ن متمانه‌‬ ‫له‌سه‌رۆك وه‌زیران بكێش����نه‌وه‌"‪ .‬له‌الی‌‬ ‫خۆشییه‌وه‌ حه‌سه‌ن سنه‌یدی‌ سه‌ركرده‌‬ ‫له‌حیزب����ی‌ ده‌عوه‌‪ ،‬هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ متمانه‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ له‌مالیكی‌ به‌ "كارتی‌ بێسود"‬ ‫ناوبردووه‌‪ .‬به‌اڵم سه‌رباری‌ ئه‌م ناكۆكۆییه‌‬

‫به‌الی‌ مالیكییه‌و‌ه‬ ‫گرنگ نییه‌ دۆست ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكابێت‌و‬ ‫كشانه‌و‌هی‌ سوپاكه‌شال‬ ‫له‌عێراق وایكردوه‌‪،‬‬ ‫مالیكی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ هه‌ر‬ ‫بیر بچێته‌وه‬ ‫ناوخۆییان����ه‌ی‌ ش����یعه‌كانیش هاوبه‌ندی‬ ‫نیش����تیمانی‌ له‌به‌یاننام����ه‌ی‌ كۆتای����ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌دا جه‌غتی‌ له‌یه‌كڕیزی‌ الیه‌نه‌‬ ‫پێكهێنه‌ره‌كان����ی‌ ئ����ه‌و هاوپه‌یمانێتییه‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌پۆس����ته‌كه‌یدا‪ .‬به‌پێ����ی‌ ژماره‌ی����ه‌ك‬ ‫ئاژانس‌و ناوه‌ندی‌ هه‌واڵ له‌دوا سه‌ردانیدا‬ ‫بۆ ئێران ك����ه‌ مانگی‌ رابردوو ئه‌نجامدرا‪،‬‬ ‫مالیك����ی‌ پش����تیوانییه‌كی‌ گ����ه‌وره‌ی‌‬ ‫س����ه‌ركرده‌‌و ناوه‌نده‌كانی‌ بڕیاری‌ ئێرانی‌‬ ‫به‌ده‌س����تهێناوه‌‪ ،‬چونك����ه‌ هه‌نگاوه‌كانی‌‬ ‫جێگای‌ ره‌زامه‌ندیی‌ ئێران بوون له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫گوشاركردن بۆ ده‌رپه‌ڕاندنی‌ موجاهیدینی‌‬ ‫خه‌لق له‌كامپی‌ ئه‌شره‌ف‪ ،‬ره‌تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و گوش����ارانه‌ی‌ بۆ گه‌مارۆدانی‌ سوریا‬ ‫له‌ئارادان‪ ،‬س����وربوون له‌سه‌ر كشانه‌وه‌ی‌‬ ‫س����وپای‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ ،‬ئاسانكاریی‌‬ ‫ئابووری‌ بۆ ئێ����ران له‌و گه‌مارۆ به‌رباڵوه‌‬ ‫ماڵ����ی‌‌و داراییه‌ی‌ كه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و واڵته‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ .‬هه‌ندێ����ك له‌ئه‌ندامان����ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫شانده‌ش����ی‌ له‌گ����ه‌ڵ مالیكی‌ س����ه‌ردانی‌‬ ‫ئێرانیان كردوه‌ ئه‌وه‌یان ئاشكرا كردووه‌‬ ‫كه‌ عه‌ل����ی‌ خامنه‌یی‌ رێبه‌ری‌ شۆرش����ی‌‬ ‫ئێران����ی‌ مالیكی‌ به‌ "پاڵه‌وان‌و به‌وه‌فا بۆ‬ ‫به‌ها ئیسالمییه‌كان" ناوبردووه‌‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫له‌چاودێرانیش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌هۆی‌‬ ‫پش����تیوانیی‌ به‌هێزی‌ ئێرانه‌وه‌ له‌مالیكی‌‬ ‫گوش����اری‌ ره‌وتی‌ س����ه‌در‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫بااڵی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌حیزب����ی‌ ده‌عوه‌ هیچ‬ ‫كات ناگاته‌ ئاس����تی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌هاوبه‌ندیی‌‬ ‫شیعه‌كان بكشێنه‌وه‌ كه‌ بنكه‌‌و پشتیوانی‌‬ ‫مالیكییه‌ له‌ناو ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نوێنه‌ران‌و‬ ‫هیچ ئه‌لته‌رناتیڤێكیش پێشكه‌ش ناكه‌ن‬ ‫بۆ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیران‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌تی‌ یاسا بێ منه‌ته‌ له‌گوشاره‌كان‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و زانیارییان����ه‌ی‌ ده‌س����ت‬ ‫ئاوێن����ه‌ كه‌وت����ووه‌ ب����ه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌ ش����یعه‌كان له‌باره‌ی‌ ئه‌نجامه‌كانی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ هه‌ولێره‌وه‌‪ ،‬الیه‌نی‌ ئێرانی‌‌و‬ ‫ئیبراهیم جه‌عفه‌ریی‌ سه‌رۆكی‌ هاوبه‌ندیی‌‬ ‫شیعه‌كان بیروڕایان گۆڕیوه‌ته‌وه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌‬ ‫چاودێرانیش پێیانوایه‌ به‌شێك له‌هۆكاری‌‬ ‫ملكه‌چ نه‌كردنی‌ مالیكی‌ بۆ گوشاره‌كان مالیكی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ بیرچووه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌وانه‌ی‌ هه‌ڕه‌شه‌كه‌یان كردووه‌ پس����پۆڕی‌ كاروباری‌ سیاس����ی‌‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫زۆرین����ه‌ی‌ ره‌ه����ای‌ په‌رله‌مان����ی‌ عێراق گروپی‌ قه‌یران����ه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان یوس‬ ‫پێكده‌هێنن (س����ه‌در ‪ 40‬ـ ‪ 50‬كورسی‌‪ ،‬هیلته‌رم����ان‪ ،‬له‌دوا راپۆرت����ی‌ خۆیدا كه‌‬ ‫ئه‌لعێراقیه‌ ‪ 80‬ـ ‪ 90‬كورسی‌‪ ،‬كوردستانی‌ له‌گۆڤ����اری‌ فۆرین پۆلیس����ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫‪ 43‬ـ ‪ 57‬كورس����ی‌) ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ باڵویكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌وه‌ ستایش����ی‌ نوری‌‬ ‫پش����تیوانی‌ ئێران له‌مان����ه‌وه‌ی‌ مالیكی‌ مالیكی‌ س����ه‌رۆك وه‌زی����ران ده‌كات كه‌‬

‫"توانایه‌كی‌ زۆری‌ هه‌یه‌ له‌دروس����تكردن ‌ی‬ ‫دوژمن����دا"‪ .‬هیلته‌رمان ئام����اژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات له‌ئێس����تادا په‌یوه‌ندی����ی‌ نێوان‬ ‫سه‌رجه‌م پێكهاته‌ عێراقییه‌كان‌و مالیكی‌‬ ‫وه‌ستاوه‌‌و كڵۆمدراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خات����ه‌ڕوو كه‌ كاتێك لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫له‌عێراق گرێدرا ‪ 10‬س����ه‌ركرده‌ی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫ئاماده‌نه‌ب����وون بێنه‌ به‌غدا‌و به‌ش����داریی‌‬ ‫تێ����دا بكه‌ن وه‌كو ناڕه‌زای����ی‌ ده‌ربڕینێك‬ ‫به‌رانبه‌ر ن����وری‌ مالیكی‌‌و له‌ئێستاش����دا‬ ‫عێراق جگ����ه‌ له‌ئێران هیچ دۆس����تێكی‌‬ ‫نییه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‌و "ئێرانیش هه‌میش����ه‌‬ ‫دۆس����ته‌كانی‌ ده‌كات به‌پاشكۆی‌ خۆی‌"‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كه‌ی‌ هیلته‌رمان له‌فۆرین پۆلیسی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات راسته‌ ئێستا عێراق‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ ترس‌و نیگه‌رانیی‌ نییه‌ بۆ‬ ‫دراوسێكانی‌ به‌اڵم ئه‌و عێراقه‌ش نییه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌یویس����ت "عه‌لمانی‌‌و دۆستی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا بێت"‪ .‬هه‌روه‌ها تیشك ده‌خاته‌‬ ‫س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ هیچ ب����ه‌الی‌ مالیكییه‌وه‌‬ ‫گرنگ نییه‌ دۆستی‌ واڵته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا بێت‌و كش����انه‌وه‌ی‌ س����وپای‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا له‌عێراق وایك����ردوه‌ "مالیكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكای‌ هه‌ر بیر بچێته‌وه‌"‪ .‬راپۆرته‌كه‌‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ له‌ئێستادا عێراق‬ ‫بوه‌ته‌ نینۆكی‌ پشیله‌ی‌ ئێران به‌جۆرێك‬ ‫له‌ژێر گوشاری‌ ئێراندا له‌لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫عێ����راق نه‌یهێش����ت واڵتان����ی‌ عه‌ره‌ب����ی‌‬ ‫هیچ رێوش����وێنێكی‌ كاریگ����ه‌ر به‌رانبه‌ر‬ ‫س����وریا بگرنه‌به‌ر‌و ته‌نانه‌ت نه‌یهێش����ت‬ ‫زمانێكی‌ توندیشی‌ به‌رانبه‌ر به‌كاربهێنن‪.‬‬ ‫هیلته‌رم����ان ب����اس ل����ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫مالیك����ی‌ به‌وریایی‌ زۆره‌وه‌ له‌ناو دوژمن‌و‬ ‫ه����اوڕێ س����اخته‌كانیدا هه‌ڵس����و كه‌وت‬ ‫ده‌كات‌و له‌كۆتاییش����دا ده‌گات����ه‌ ئ����ه‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌ مالیكی‌ ش����یعه‌ میانڕه‌وو‬ ‫سوننه‌كانی‌ خسته‌ په‌راوێزه‌وه‌"‪.‬‬

‫سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ ‌ی خێڵگه‌ری ‌ی له‌كوردستان‌و عێراق نیگه‌ران ‌ی دروست ده‌كات‬ ‫مه‌ده‌ن���ی‌ هه‌بێ���ت ئه‌وه‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نف���وزی‌ خێ���ڵ پاشه‌كش���ه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌ئاستی‌ جیهانیدا دیارده‌ی‌ ناوبراو كه‌ چاالك���ی به‌رباڵوی‌ له‌بواری‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵناسیدا هه‌یه‌ ئاماژه‌‬ ‫عه‌شایه‌رگه‌ریی‌‌و خێڵه‌كی‌ به‌ره‌و‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كات به‌مدواییانه‌ سكااڵی‌ زۆر‬ ‫ئاوابوون ده‌ڕوات به‌اڵم له‌هه‌رێمی‌‬ ‫له‌شاره‌كانی‌ عێراق سه‌ریهه‌ڵداوه‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫كوردستان له‌ڕێگای‌ فیستیڤاڵ‌و‬ ‫پێكدادانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و س���ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫كه‌رنه‌ڤاڵی‌ به‌هاران‌و له‌ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫باشوری‌ عێراقیشدا له‌رێگای‌ جیاجیاوه‌ دیارده‌ی‌ ملمالنێی‌ شارنش���ین‌و الدێی‌‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌‌و زانایه‌كی‌ عێراقییش پێكدادانی‌ عورفی‌ عه‌ش���ایه‌ری‌‌و یاس���ا‬ ‫له‌بواره‌ جۆربه‌ج���ۆره‌كان‪ .‬ناوبراو باس‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫هوشیاری‌ له‌باره‌ی‌ مه‌ترس ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات به‌ه���ۆی‌ زیندوبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫دیارده‌یه‌وه‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫گیان���ی‌ خێڵگه‌ریی���ه‌وه‌ له‌عێ���راق ئه‌و‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ پێشودا به‌به‌شداریی‌ الیه‌نه‌ نه‌خۆشانه‌ی‌ له‌به‌رده‌ستی‌ پزیشكه‌كاندا‬ ‫سیاسییه‌كان له‌س���ه‌رجه‌م ناوچه‌كانی‌ ده‌م���رن خێ���ڵ‌و س���ه‌رۆك ه���ۆزه‌كان‬ ‫كوردس���تان كه‌رنه‌ڤ���اڵ‌و فیس���تیڤاڵی‌ له‌س���ه‌ریان دێنه‌ وه‌اڵم‌و ئه‌و پزیشكانه‌‬ ‫خێڵه‌كی‌ سازكران‌و هه‌ندێك چاالكوانی‌ ده‌بێت خوێنی‌ نه‌خۆش���ه‌كان ببژێرن‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نیش ده‌نگی‌ ناڕه‌زاییان نمونه‌ به‌پزیش���كێكی‌ ژنانه‌ ده‌هێنێته‌وه‌‬ ‫به‌رانبه‌ر ئ���ه‌م دیارده‌ی���ه‌ به‌رزكرده‌وه‌ كه‌ ناوی‌ ش���ه‌زا شه‌تبه‌‌و خه‌ڵكی‌ شاری‌‬ ‫ب���ه‌و پێیه‌ی‌ "ئ���ه‌م كه‌رنه‌ڤااڵنه‌ وه‌الئی‌ س���ه‌ماوه‌یه‌‌و به‌مدواییه‌ پ���اش مردنی‌‬ ‫خه‌ڵك ب���ۆ خێڵ زیاتر ده‌كات‌و ئینتیما نه‌خۆشه‌ك ‌هی‌ ناچاربووه‌ ‪ 40‬هه‌زار دۆالر‬ ‫ب���ۆ خێڵ تۆختر ده‌كات���ه‌وه‌"‪ .‬هاوكات خوێن بدات‌و دواتریش له‌الیه‌ن دادگاوه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا له‌ناوچه‌كانیت���ری‌ س���اڵ‌و نیوێ���ك حوكم���دراوه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫عێ���راق چه‌ندی���ن میوانه‌خان���ه‌ی‌ "دووجار س���زادراوه‌ جارێك به‌یاس���ای‌‬ ‫خێڵه‌ك���ی‌‌و پرۆگرام���ی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ بۆ مه‌ده‌ن���ی‌‌و جاره‌كه‌یتری���ش به‌عورف���ی‌‬ ‫ژیاندنه‌وه‌ی‌ كلتوری‌ خێڵه‌كان ته‌رخان خێڵه‌كی‌"‪ .‬ئه‌م سۆسۆلۆژییه‌ عێراقییه‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬د‪ .‬فالی���ح عه‌بدولجه‌ب���ار‪ ،‬ئه‌وه‌ بیر ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ جاران عێراق‬ ‫كه‌ زانایه‌ك���ی‌ كۆمه‌ڵناس���ی‌ عێراقییه‌ داب���ه‌ش ده‌كرا بۆ دوو به‌ش به‌ش���ێك‬ ‫له‌رێ���گای‌ وتارێك���ه‌وه‌ ك���ه‌ ژماره‌یه‌ك له‌ش���اره‌كان ده‌ژی���ان‌و ملكه‌چبوون بۆ‬ ‫ماڵپ���ه‌ڕ باڵویانكردوه‌ته‌وه‌ هوش���یاریی‌ یاس���ای‌ ده‌وڵه‌تی‌ نوێ‪ ،‬به‌ش���ه‌كه‌یتر‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌م دیارده‌یه‌ ده‌دات‌و ئاماژه‌ له‌گوند‌و ل���ه‌وه‌ڕگاكان ده‌ژیان‌و به‌پێی‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات "له‌هه‌ركوێ یاس���ا نه‌بێت یاس���ای تایبه‌تی‌ خێڵ ئیداره‌ ده‌كران‪،‬‬ ‫به‌هه‌ش���تی‌ خێڵگه‌راییه‌‌و له‌هه‌ركوێش ناوب���ڕی‌ گ���ه‌وره‌ش له‌نێ���وان ئه‌م دوو‬ ‫یاس���ا‌و ده‌وڵه‌تی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و ناوه‌ندی‌‌و جۆر ژیانه‌دا هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌شۆڕش���ی‌‬

‫دیمەنێک لەفیستیڤاڵی ئێلی بەگی جاف لەسورداش (‪ 4‬ـ ‪ 5‬ـ ‪ )2012‬فۆتۆ‪ :‬فەریق هەڵەبجەیی‬ ‫‪ 1958‬ته‌مموز به‌فه‌رمی‌ ئه‌م جیاكاریی ‌ه‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���ێنرایه‌وه‌‌و دواتر كۆچ له‌الدێوه‌‬ ‫ب���ۆ ش���اره‌كان وایكرد كه‌ ش���اره‌كان‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���دی‌ رۆش���نبیری‌‌و ئابووریی‌‬ ‫خۆیان له‌ده‌س���ت بده‌ن‌و دراوسێیه‌تی‌‬ ‫خێڵ‌و شار گۆڕا بۆ پێكه‌وه‌ژیانی‌ ناته‌با‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ده‌بێ���ت به‌ویژدانه‌وه‌ باس���ی‌‬ ‫بكه‌ین خۆ به‌زل زانینی‌ شارنش���ینه‌كان‬ ‫وایك���رد دێهاته‌كان بێنه‌ش���ار‌و تۆڵه‌ی‌‬ ‫خۆیان بكه‌نه‌وه‌ لێیان"‪.‬‬ ‫ناوبراو هۆكاری‌ په‌ره‌سه‌ندنی‌ خێڵگه‌ریی‌‬ ‫له‌عێراق ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ند هۆكارێك‬

‫له‌وان���ه‌ش خزمه‌تگوزاریی���ه‌ زۆره‌كان‌و‬ ‫پاشه‌كشه‌ی‌ رۆڵی‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫سامان‌و له‌مه‌ش كاره‌ساتتر گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆڵه‌ بۆ عه‌شیره‌تی‌ مردوو‪ .‬عه‌بدولجه‌بار‬ ‫یه‌ك���ه‌م دانپێدانان���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ نوێ‬ ‫له‌عێراق به‌عه‌ش���یره‌ته‌كان ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ پێش���وازیكردنی‌ س���ه‌دام له‌شاندی‌‬ ‫عه‌شایه‌ر له‌كۆشكی‌ كۆماری‌ ساڵی‌ ‪1993‬‬ ‫"ئه‌م���ه‌ش دانپێدانان بوو به‌ئیفالس���ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت"‪ .‬به‌دوای‌ ئه‌مه‌ش���دا چه‌ندین‬ ‫خانه‌ی‌ عه‌شایه‌ر كرانه‌وه‌‌و سه‌رۆك هۆز‬ ‫دیاریی‌ كران‌و له‌ناو جه‌رگه‌ی‌ شاره‌كاندا‬

‫چاالكی‌ خێڵگه‌ریی‌ ده‌ستیپێكرد‪ .‬له‌پاش‬ ‫رووخانی‌ رژێمیش���ه‌وه‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫له‌به‌ر پێداویستی‌ ئه‌منیی‌ خۆیان دانیان‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتی‌ عه‌ش���یره‌تدا نا‌و له‌رێگای‌‬ ‫كۆمه‌ك‌و كۆنگره‌ی‌ عه‌شایه‌رییه‌وه‌ هێزی‌‬ ‫سه‌حوه‌یان دروستكرد‌و گیانیان به‌به‌ری‌‬ ‫خێڵ���دا ك���رده‌وه‌‪ .‬له‌كۆتایی���دا ناوبراو‬ ‫ی توانه‌وه‌ی‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات ه���ۆكار ‌‬ ‫خێڵ���ه‌كان ده‌وڵه‌ت‌و ئاب���ووری‌ بازاڕ‌و‬ ‫رۆش���نبیرین‪ ،‬به‌اڵم هۆكاری‌ مانه‌وه‌یان‬ ‫پش���تیوانی‌ ده‌وڵه‌ت‌و الوازی‌ ئابووری‌‌و‬ ‫الوازی‌ رۆشنبیرین‪.‬‬

‫پارێزه‌رێكی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ خاوه‌ن‬ ‫چه‌ندین خه‌اڵتی‌ جۆراوجۆره‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫واڵته‌كه‌یه‌وه‌ راسپێردراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌سه‌رپێچیی ‌ه داراییه‌كانی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ بریمه‌ر بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ئاشكراكردنی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌پاره‌ی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ عێراق كۆمه‌كی‌ گروپه‌‬ ‫تیرۆریستییه‌كان كراوه‌ هه‌مووالیه‌كی‌‬ ‫تووشی‌ شۆك كرد‪.‬‬ ‫پارێ���زه‌ر س���تیورات بوی���ن‪ ،‬له‌دایكبوی‌‬ ‫‪1958‬ی‌ واشنتۆنه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪ 2004‬یشه‌و‌ه‬ ‫تائێس���تا ده‌ستیشانكراو‌ه بۆ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌و پارانه‌ی‌ كه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌ بااڵده‌ستی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا له‌عێراق دیار نه‌ماون‪ .‬ئه‌وه‌شی‌‬ ‫هان���ی‌ ئیداره‌ی‌ جۆرج بوش���ی‌ دا ناوبراو‬ ‫دیاریی‌ ب���كات بۆ ئه‌م ئه‌رك���ه‌ ئه‌وه‌بوو‬ ‫كه‌ س���تیورات چه‌ندین پۆستی‌ جیاجیای‌‬ ‫بینیوه‌ له‌وانه‌ش ئه‌ندامێتی‌ تیمی‌ یاسایی‌‬ ‫بوش بۆ پرسه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‌و به‌پێی‌‬ ‫كارنامه‌ی‌ ناوبراویش له‌پاش ته‌واوكردنی‌‬ ‫خوێندنی‌ یاس���ا ‪ 350‬كرداری‌ پشكنین‌و‬ ‫وردبین���ی‌ تایبه‌ت���ی‌ ئه‌نجام���داوه‌‌و بڕی‌‬ ‫‪ 1.5‬ملی���ارد‌و نیو پاره‌ی‌ گێڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫خه‌زێنه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و به‌هۆی‌ راپۆرته‌كانی‌‬ ‫ئه‌میشه‌وه‌ بڕی‌ ‪ 170‬داهاتی‌ غه‌رامه‌كردنی‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ س���ه‌رپێچیكاره‌كان هاتوه‌ت���ه‌‬ ‫ن���او خه‌زێن���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫س���تیورات خ���اوه‌ن ‪ 5‬منداڵ���ه‌‌و كوڕی‌‬ ‫فڕۆكه‌وانێكی‌ زانستگای‌ سه‌ربازیی‌ وێست‬ ‫پۆینت���ه‌‌و چه‌ندین میدالیای‌ س���ه‌ربازیی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫س���تیورات بوین‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن سه‌ندیكای‌‬ ‫پارێزه‌ران���ی‌ ویالیه‌ت���ی‌ ته‌كساس���ه‌وه‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ بۆردی‌ له‌یاس���ای‌ ئیداریدا پێ‬ ‫به‌خش���راوه‌ ماف���ی‌ پارێزه‌رایه‌تیكردنی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌به‌رده‌م دادگای‌ بااڵی‌ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ به‌جێهێنانی‌ ئه‌ركه‌كه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ س���ه‌ركرد‌ه عێراقیی���ه‌كان‬ ‫ئاش���كراكردووه‌ ك���ه‌ ‪ 60‬ملی���ارد دۆالر‬ ‫له‌سندوقی‌ په‌ره‌پێدانی‌ عێراق (‪ ) DFI‬دیار‬ ‫نییه‌ له‌كاتێكدا الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌‬ ‫عێراق خۆی���ان پ���اره‌ دیارنه‌ماوه‌كانیان‬ ‫ب���ه‌ ‪ 20‬ملی���ارد دۆالر خه‌ماڵن���د‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫به‌ڵگه‌نامانه‌ی‌ كه‌ س���تیورات پێشكه‌شی‌‬ ‫كردوون زۆر ترسناكن‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ چه‌ندین فه‌رمانبه‌ر‌و به‌رپرس���ی‌ تیمی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ له‌خستنه‌الی‌ ئه‌و پارانه‌‌و‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ به‌گروپه‌ چه‌كداره‌كان‬ ‫تێ���وه‌ گالون‪ .‬به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌م پش���كنه‌ره‌ ئه‌وكات ئه‌فس���ه‌ره‌كانی‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌ژێر گوش���اردا سازش���یان ك���ردوه‌ بۆ‬ ‫الیه‌ن���ه‌ تیرۆریس���ته‌كان‌و هه‌ندێ���ك له‌و‬ ‫پارانه‌ش دراوه‌ به‌وان له‌واڵتانی‌ دراوسێ‬ ‫وه‌به‌رهێنان���ی‌ پێده‌كرێ���ت‌و س���وود‌و‬ ‫قازانجه‌ك���ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ الیه‌نه‌‬ ‫چه‌ك���داره‌ نایاس���اییه‌كان‪ .‬جگ���ه‌ ل���ه‌م‬ ‫زانیاریانه‌ی‌ ستیورات‪ ،‬په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫له‌الی‌ خۆی���ه‌وه‌ لیژنه‌یه‌ك���ی‌ پێكهێناوه‌‬ ‫بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌چاره‌نوس���ی‌ پاره‌ دیار‬ ‫نه‌م���اوه‌كان به‌اڵم به‌پێی‌ خه‌ماڵندنی‌ ئه‌م‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ پ���اره‌ دیار نه‌م���اوه‌كان له‌ ‪20‬‬ ‫ملیارد دۆالر تێپه‌ڕ ناكات‌و بڕی‌ ‪ 19‬ملیارد‬ ‫دۆالری‌ ئه‌و پاره‌ی���ه‌ش ته‌رخانكرابو‌و بۆ‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ به‌غدا‌و پارێزگاكانیتری‌‬ ‫عێراق‪ .‬به‌قس���ه‌ی‌ س���تیورات بڕی‌ ‪8.8‬‬ ‫ملی���ارد دۆالری‌ عێ���راق به‌ب���ێ به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫یاس���ایی‌ خه‌رجكراون ب���ۆ پارێزگاكان‌و‬ ‫هیچ راپۆرت‌و زانیارییه‌كیش له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫نییه‌ رون���ی‌ بكاته‌وه‌ ئ���ه‌م پارانه‌ چۆن‬ ‫خه‌رجكراون‌و چه‌ندین الیه‌نی‌ ئه‌مه‌ریكیش‬ ‫به‌شدارن له‌خه‌رجكردنی‌ وه‌همی‌‪.‬‬ ‫س���تیورات له‌میان���ه‌ی‌ ئه‌م ‪ 9‬س���اڵه‌ی‌‬ ‫كاركردنی���دا دووچاری‌ چه‌ندین كۆس���پ‬ ‫بوه‌ته‌وه‌ له‌وانه‌ش له‌ ‪ 24‬مارس���ی‌ ‪،2008‬‬ ‫ئۆفیس���ه‌كه‌ی‌ دووچ���اری‌ هێرش���ێكی‌‬ ‫رۆكێت بووی���ه‌وه‌‌و بووبه‌ه���ۆی‌ كوژرانی‌‬ ‫ب���ول كونفی���رس ك���ه‌ كاری‌ وردبین���ی‌‬ ‫به‌ئه‌نجام ده‌گه‌یاند‌و ‪ 5‬له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌‬ ‫به‌رده‌ستی‌ ستیورات برینداربوون‌و به‌هۆی‌‬ ‫ئ���ه‌و رۆڵ‌و ئه‌ركانه‌ش��� ‌ی كه‌ س���تیورات‬ ‫بینیویه‌تی‌ له‌ئاش���كراكردنی‌ نهێنییه‌كان‪،‬‬ ‫ئێس���تا بوه‌ته‌ جێگای‌ ستایشی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫نه‌زاه���ه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و به‌قس���ه‌ی‌‬ ‫نه‌زاهه‌ی‌ عێراق ستیورات ‪ 60‬كه‌سایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریك���ی خس���توه‌ته‌ ن���او بازن���ه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانیی���ه‌وه‌‌و ئه‌گه‌ری���ش ئه‌و‬ ‫نه‌بێ���ت هیچ كات عێراقیی���ه‌كان ناتوانن‬ ‫بگه‌نه‌ ئه‌و كه‌سایه‌تیانه‌‪ .‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬ ‫"كرێكاری‌ كه‌رتی‌ تایبه‌تیش‪ ،‬هه‌مان مافی‌ كرێكاری‌ حكومی‌ ده‌بێت" "دینار قوربانییه‌"‬ ‫بێت هه‌موو مافه‌كان���ی‌ كرێكاری‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ تێدا پارێزراو بێت"‪.‬‬ ‫كرێكاری‌ بیانی‌ "زه‌مان" ناكرێت‬ ‫ش���یروان ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ ك��� ‌ه‬ ‫به‌نوسراوێك ئاگادار كراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ی‌‬ ‫ناتوانن كرێ���كاری‌ بیانی‌ "زه‌مان" بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم یاس���ای‌ كاریان به‌سه‌ردا جێبه‌جێ‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "خۆی‌ پێویسته‌ هه‌موو‬ ‫كرێكارێك زه‌مان بكرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێك‬ ‫له‌كرێكاره‌ بیانیه‌كان ك���ه‌ دێن بۆ ئێره‌‪،‬‬ ‫له‌واڵت���ی‌ خۆیان زه‌مان كراون‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫توركیه‌كان" س���ه‌باره‌ت به‌‌و كرێكارانه‌ش‬ ‫كه‌ له‌ناوه‌ڕاست‌و باشوری‌ عێراقه‌وه‌ دێنه‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئایا زه‌مانكردن ده‌یانگرێته‌وه‌‬ ‫وتی‌ "به‌پێی‌ یاس���اكه‌ ده‌گونجێ‌ هه‌موو‬ ‫كرێكارێك���ی‌ عێراق���ی‌ زه‌م���ان بكرێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئاماره‌كانی‌ ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌‬ ‫له‌س���نوری‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌ تائێستا‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 22‬هه‌زار كرێ���كاری‌ زه‌مانكراو‬ ‫بو‌ونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫دوو کرێکار لەکاتی پاککردنەوەی شەقامێکی سلێمانیدا فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫"به‌ هه‌مواركردنی‌ یاسای‌‬ ‫خانه‌نشینكردن‌و ده‌سته‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬كرێكاری‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫هه‌مان ماف‌و ئیمتیازی‌ كرێكاری‌ كه‌رتی‌‬ ‫گشتی‌ (حكومی‌) ده‌بێت"‪ .‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫كوردستان (سه‌ردار ره‌شید) وه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌‪ ،‬هه‌مواركردنی‌‬ ‫یاس���ای‌ خانه‌نش���ینكردن‌و ده‌سته‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬له‌كۆتای���ی‌ نزیك بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها سیاغه‌یه‌كی‌ قانونی‌ ماوه‌‌و له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ داهاتودا گفتوگۆی‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌و هه‌مواركردنه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ بوژانه‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬فشاریش بۆ دامه‌زراندن له‌كه‌رتی‌‬ ‫حكومیدا زۆر كه‌م ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ااڵنێكی‌ زۆره‌ كرێكارانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫داوای‌ هه‌مواركردنی‌ یاسای‌ خانه‌نشینی‌‌و‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ ده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫هیواخ���وازن یاس���اكه‌ به‌جۆرێك هه‌موار‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬هه‌م���وو ئ���ه‌و ده‌س���تكه‌وت‌و‬ ‫ئیمتیازاتانه‌ی‌ له‌كه‌رتی‌ گشتیدا بۆ كرێكار‌و‬ ‫كارمه‌ند هه‌یه‌‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ له‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌تیش���دا بوونی‌ هه‌ب���ێ‌‪ ،‬په‌رله‌مانتار‬ ‫س���ه‌ردار ره‌ش���ید‪ ،‬ئه‌وه‌ وه‌ك مژده‌یه‌ك‬ ‫ده‌دات���ه‌ كرێكارانی‌ كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت كه‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌كه‌ ب���ه‌زۆری‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كرێكاری‌ كه‌رتی‌ تایبه‌تدا كراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬

‫گه‌شبینه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌مواركردنه‌كه‌ به‌زوویی‌‬ ‫تێپه‌ڕێ‌‪ ،‬چونكه‌ "هیچ الیه‌ك موزایه‌ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌ له‌سه‌ر نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و یاسایه‌ی‌ بڕیاره‌ هه‌موار بكرێت‬ ‫بۆكاركردن���ی‌ كرێكاری‌ كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌كورس���تاندا دوو یاس���ا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ئه‌وانیش یاس���ای‌ كاری‌ ژماره‌ ‪ 71‬ساڵی‌‬ ‫‪‌1987‬و یاسای‌ خانه‌نشین‌و ده‌سته‌به‌ری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ س���اڵی‌ ‪1971‬ـ���ه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫یاس���اكه‌ی‌ س���اڵی‌ ‪ 1971‬ك���ه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ه‌ بۆ هه‌موارك���ردن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫هه‌موو كرێكارێكی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫خاوه‌ن كاره‌وه‌‪" ،‬زه‌مان" بكرێت‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 5‬لیژن���ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ كار‌و‬ ‫ده‌سته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ سه‌ردانی‌ شوێنی‌‬ ‫كار‌و كرێكاران���ی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫تا به‌پێی‌ هه‌ردوو یاسا ئاماژه‌ بۆكراوه‌كه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كار‌و ده‌س���ته‌به‌ری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ سلێمانی‌‪ ،‬ش���یروان مه‌جید‬ ‫س���ادق باس���ی‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌ر پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫‪ 3‬كرێ���كار‌و ش���وێنی‌ كار‌و خاوه‌ن كاری‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌وان یاس���ای‌ خانه‌نش���ینی‌‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌و یاس���ایه‌ش‬ ‫ده‌بێ���ت كرێ���كار ب���ه‌ ‪%17‬ی‌ موچ���ه‌ی‌‬ ‫مانگانه‌ك���ه‌ی‌‪" ،‬زه‌مان" واته‌ ده‌س���ته‌به‌ر‬ ‫بكرێت‪ .‬ئه‌و له‌سه‌دا حه‌ڤده‌یه‌ش‪%12 ،‬ی‌‬ ‫خاوه‌نكار دابینی‌ ده‌كات‌و ‪%5‬یش له‌الیه‌ن‬

‫هه‌ر پرۆژه‌یه‌ك ‪ 3‬كرێكار‌و شوێن ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬یاساکە ‌‬ ‫كار‌و خاوه‌ن كار ‌‬ ‫به‌سه‌ردا جێبه‌ج ‌ێ ده‌كه‌ین‬ ‫خودی‌ كرێكاره‌كه‌وه‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌شدا وه‌ك شیروان مه‌جید‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬كرێكار مافی‌ خانه‌نش���ینكردنی‌‬ ‫ده‌بێت له‌س���ێ‌ حاڵه‌تدا‪ ،‬ی���ه‌ك‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كرێكار ته‌مه‌نی‌ گه‌یش���ته‌ ‪ 60‬س���اڵ‌و ‪20‬‬ ‫ساڵ خزمه‌تی‌ زه‌مانكراوی‌ هه‌بێت‪ ،‬دوو‪:‬‬ ‫به‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ كرێكاره‌كه‌ راسته‌وخۆ‬ ‫خانه‌نشین ده‌كرێت‪ ،‬بوونی‌ سااڵنی‌ خزمه‌تی‌‬ ‫زه‌مانكراویش كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر چه‌ندێتی‌‬ ‫پاره‌ی‌ خانه‌نشینكردنه‌كه‌ی‌ ده‌بێت‪ ،‬سێ‌‪:‬‬ ‫له‌كاتی‌ كه‌م ئه‌ندامبوونی‌ كرێكار به‌ڕێژه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌روو ‪ %35‬خانه‌نشین ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ك���ه‌م ئه‌ندامبوونه‌ك���ه‌ی‌ كه‌متریش بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا به‌بڕێك پ���اره‌ قه‌ره‌بوو ده‌كرێته‌وه‌و‬ ‫خانه‌نش���ینی‌ نایگرێته‌وه‌‪ .‬به‌پێی‌ ئاماری‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌راتی���ه‌ش تائێس���تا ‪105‬‬ ‫كرێ���كاری‌ زه‌مانكراو خانه‌نش���ینییان بۆ‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫الیه‌نی‌ خراپی‌ یاساكه‌‬ ‫خراپییه‌كی‌ ئه‌و یاس���ایه‌ وه‌ك ش���یروان‬ ‫باس���ی‌ ده‌كات ئه‌وه‌یه‌ كاتێك كرێكارێكی‌‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌تی‌ زه‌مانكراو له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی‌‬ ‫حكوم���ی‌ داده‌مه‌زرێ‌‌و ده‌یه‌وێ‌ س���ااڵنی‌‬

‫خزمه‌تی‌ بگوازێته‌وه‌‪ ،‬خزمه‌ته‌كه‌ی‌ ته‌نها‬ ‫بۆ كاتی‌ خانه‌نش���ینی‌ سودی‌ لێده‌بینێ‌‌و‬ ‫(ع���ه‌الوه‌‌و ته‌رفی���ع)ی‌ پێناكرێ���ت‪،‬‬ ‫"پێش���بینی‌ ده‌ك���ه‌م دوای‌ هه‌مواركردنی‌‬ ‫یاساكه‌ عه‌الوه‌‌و ته‌رفیعیشی‌ پێبكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر كرێكارێكیش س���ااڵنی‌ خزمه‌تی‌‬ ‫نه‌گواس���ته‌وه‌ بۆ ئه‌و فه‌رمانگه‌یه‌ی‌ لێی‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬ئه‌وا وه‌ك ش���یروان ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌توانێ‌ پاداش���تی‌ كۆتای���ی‌ راژه‌كه‌ی‌‬ ‫داوابكات"‪.‬‬ ‫ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ب���ۆ داواكردن���ی‌‬ ‫هه‌مواركردنی‌ ئه‌و یاسایه‌‪ ،‬وه‌ك شیروان‬ ‫رو‌ونیده‌كات���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌و یاس���ایه‌ له‌كات‌و س���اتێكی‌ ته‌واو‬ ‫جی���اوازی‌ زانس���تی‌‌و ئابوریدا په‌س���ه‌ند‬ ‫كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ وتی‌ "ده‌بێت هه‌مواركردنه‌كه‌‬ ‫به‌جۆرێ���ك بێ���ت‪ ،‬كه‌ بگونج���ێ‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫واقعی‌ زانس���ت‌و ئابوری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئه‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌دا"‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌ پێش س���اڵ‌و نیوێك‪ ،‬پێشنیاری‌ ئه‌وه‌‬ ‫كراوه‌ ئه‌و یاسایه‌ هه‌موار بكرێت "دیاره‌و‬ ‫وه‌ك بیس���تومانه‌ ئێس���تا له‌په‌رله‌م���ان‬ ‫هه‌مواكردنه‌ك���ه‌ له‌قۆناغ���ی‌ كۆتاییدایه‌‪،‬‬ ‫هیوادارین ئ���ه‌و هه‌مواركردنه‌ به‌جۆرێك‬

‫هه‌مواركردنی‌ یاساكه‌ نزیكه‌‬ ‫په‌رله‌مانتار س���ه‌ردار ره‌ش���ید ئه‌ندام ‌ی‬ ‫لیژنه‌ی‌ كار‌وب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و منداڵ‌و‬ ‫خێزان له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌مواركردنی‌ یاس���ای‌‬ ‫خانه‌نشینكردن‌و ده‌سته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫له‌كۆتای���ی‌ نزیك بۆته‌وه‌‌و وت���ی‌ "ته‌نها‬ ‫س���یاغه‌یه‌كی‌ قانونی‌ ماوه‌‌و له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫نزیك���دا په‌رله‌م���ان گفتوگۆی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كات"‪ .‬س���ه‌ردار ئه‌وه‌ش���ی‌ روونكرده‌‬ ‫كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ هه‌مواركردنه‌كه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ كرێكاران��� ‌ی كه‌رت���ی‌‬ ‫تایبه‌ت كراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌ڕوو كه‌‬ ‫له‌هه‌مواركردن���ی‌ یاس���اكه‌دا خاوه‌ن���كار‬ ‫(ئیل���زام) ك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی‌ هه‌موو ئه‌و‬ ‫كرێكارانه‌ی‌ ل���ه‌الی‌ كار ده‌كه‌ن زه‌مانیان‬ ‫بۆ بكات "دیاره‌ پێشتر له‌عێراقدا یاسایی‌‬ ‫تر هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خاوه‌نكار‬ ‫ناچار نه‌كراوه‌‪ ،‬كه‌مترین كرێكاری‌ زه‌مان‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬یاخود هه‌ر نه‌یك���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مواره‌ نوێكه‌دا خاوه‌نكار ناچار كراوه‌‬ ‫پابه‌ندبێت به‌وه‌ی‌ سه‌رجه‌م كرێكاره‌كانی‌‬ ‫زه‌مان بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ پێش���بینی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫كرد‪ ،‬دوای‌ هه‌مواركردنی‌ یاساكه‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایب���ه‌ت بوژانه‌وه‌یه‌كی‌ ب���اش به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ببینێ‌‪ ،‬ئه‌و وتیشی‌ "چیتر بۆ دامه‌زراندان‬ ‫له‌كه‌رتی‌ حكومیدا فشار دروست نابێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ دوای‌ هه‌مواری‌ یاساكه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و م���اف‌و ده‌س���تكه‌وتانه‌ی‌ له‌كه‌رتی‌‬ ‫حكومه‌ت���دا بۆ كرێكار هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ بۆ كرێكاری‌ كه‌رت���ی‌ تایبه‌تیش‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫‪ 677‬دۆنم زه‌وی‌ ده‌درێت به‌پرۆژه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‬

‫ته‌نها دوای‌ یه‌ك هه‌فته‌‬ ‫زه‌وییان بۆ دابینكراو‌ه‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریان����ه‌ی‌ دراوه‌ته‌ ئاوێنه‌‬ ‫له‌‪ 2007/4/10‬بۆردی‌ زانكۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫داوای كردنه‌وه‌ی‌ زانكۆكه‌یان خس����تۆته‌‬ ‫ب����ه‌رده‌م لیژن����ه‌ی‌ ب����ااڵی‌ وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و ته‌نها دوای‌ یه‌ك هه‌فته‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ بااڵی‌ وه‌به‌رهێنان هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‬ ‫بۆ كردووه‌‪ ،‬له‌‪2‬ی‌ ئایاری‌ ‪ 2007‬ده‌سته‌ی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ وه‌به‌رهێنان به‌ نوس����راوی‌ ژماره‌‬ ‫‪ 17‬بڕیاری‌ داوه‌ به‌جیاكردنه‌وه‌ی‌ ‪677‬‬ ‫دۆنم‌و ‪ 13‬ئۆل����ك له‌پارچه‌ زه‌وی‌ ژماره‌‬ ‫‪48‬ی‌ كه‌رتی‌ ‪ 9‬قلیاس����ان ب����ۆ پرۆژه‌ی‌‬ ‫كامپی‌ زانكۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ كه‌ پێشتر ئه‌و‬ ‫زه‌وییه‌ تۆماربووه‌ به‌ناوی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ش����اره‌وانی‌ س����لێمانییه‌وه‌ ك����ه‌ ل����ه‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌ش����دا د‪.‬ئیدریس هادی‌ وه‌زیری‌‬ ‫خوێندن����ی‌ بااڵی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌سته‌یه‌كیش خاوه‌نداریی‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌‬

‫بینای زانکۆی ئەمەریکی لەسلێمانی فۆتۆ‪ :‬سایتی زانکۆی ئەمەریکی‬ ‫ده‌كات كه‌ به‌رپرس����ی‌ گه‌وره‌ی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫حكومی����ی تێدایه‌ كه‌ "خاوه‌نی‌ پش����كن‬ ‫له‌زانك����ۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌"‪ ،‬ئ����ه‌م زانكۆیه‌‬ ‫به‌پێنج قۆن����اغ كاری‌ تێدا ده‌كرێت‌و دوا‬ ‫قۆناغیش س����اڵی‌ ‪ 2031‬ت����ه‌واو ده‌بێ‌‪،‬‬ ‫بودجه‌ی‌ گش����تی‌ پرۆژه‌كه‌ ‪ 235‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 395‬هه‌زار دۆالره‌‪ .‬‬ ‫چۆن حكومه‌ت زه‌وی‌ پێداون؟‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ئ����ه‌م پرۆژه‌یه‌ موڵكی‌ كه‌رت ‌ی‬ ‫تایبه‌ته‌و له‌ڕاس����تیدا كار ب����ۆ قازانجی‌‬ ‫بازرگان����ی‌ ده‌كات‌و بۆردێ����ك له‌گ����ه‌وره‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندان����ی‌ س����لێمانی‌‌و گ����ه‌وره‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانی‌ تێدایه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌وته‌ی‌‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب به‌ڕێوه‌به‌ری‌ وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫س����لێمانی‌ به‌وه‌كال����ه‌ت "پرۆژه‌یه‌ك����ی‌‬ ‫خێرخوازییه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ئێس����تادا كار بۆ‬ ‫قازانج ناكات"‪ .‬ئه‌م قسه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان����ی‌ س����لێمانی‌ له‌كاتێكدای����ه‌‬

‫كه‌ نرخی‌ هه‌ر س����اڵێكی‌ خوێندنی‌ هه‌ر‬ ‫خوێندكارێك نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬هه‌زار دۆالره‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك داشكانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌م باره‌یه‌وه‌‬ ‫د‪.‬خالید حه‌یده‌ر‪ ،‬پس����پۆڕی‌ ئابووری‌‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ به‌ش����ی‌ ئاب����ووری‌ له‌زانكۆی‌‬ ‫سلێمانی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ راسته‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ هی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ئه‌و وتی‌ "حكوم����ه‌ت ده‌توانێ‌ زه‌وی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و پرۆژانه‌ ته‌رخان بكا كه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫ستراتیژییه‌و دیاره‌ حكومه‌ت به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫ئاسانكاری‌‌و له‌ده‌ست نه‌دانی‌ فرسه‌ته‌كه‌‬ ‫ئه‌و ئاسانكارییه‌ی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬خالی����د ب����اس ل����ه‌وه‌ش ده‌كات ك����ه‌‬ ‫هه‌ركات حكومه‌ت زه‌وی‌ به‌ خۆڕایی یان‬ ‫به‌پاره‌یه‌كی‌ ره‌مزی‌ بدات����ه‌ پرۆژه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫وه‌ك پرۆژه‌كانی‌ نیشته‌جێ‌‪ ،‬ئه‌وا مه‌رجی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش داده‌نێ����ت‪ ،‬كه‌ ده‌ب����ێ‌ نرخی‌‬ ‫به‌ره����ه‌م‌و خزمه‌تگوزارییه‌ك����ه‌ رێژه‌یه‌ك‬ ‫داش����كان‌و ئاس����انكاری‌ پێوه‌دیارب����ێ‌‪،‬‬

‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "دڵنی����ام كرێ����ی خوێندنی‌‬ ‫زانكۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ س����لێمانی‌ هه‌رزانتر‌ه‬ ‫له‌هاوش����ێوه‌كانی‌ له‌واڵتانیت����ردا"‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ مامۆستایه‌كیتری‌ زانكۆ كه‌‬ ‫پێی‌ باش نه‌بوو ناوی‌ ئاش����كرا بكرێت‪،‬‬ ‫وتی‌ "ماده‌م حكومه‌ت وه‌كو پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫خێری‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ كردون‌و زه‌وی‌‬ ‫پێداون‪ ،‬ده‌بوو ئه‌وانیش به‌پاره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ره‌مزیی‌ خوێندكاریان وه‌ربگرتایه‌ نه‌ك به‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬هه‌زار دۆالر"‪.‬‬ ‫ستراتیژییه‌تی‌ پرۆژه‌ی‌ زانكۆی ئه‌هلی‌‬ ‫هه‌ر به‌وت����ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ وه‌به‌رهێنان ‌ی‬ ‫س����لێمانی‌ ب����ه‌ وه‌كاله‌ت س����تراتیژیه‌تی‌‬ ‫پ����رۆژه‌ی‌ زانكۆی‌ ئه‌مه‌ریك����ی‌ له‌وه‌دایه‌‬ ‫ك����ه‌ زانكۆكه‌ له‌ئاس����تێكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫پێش����كه‌وتودا خزمه‌تگ����وزاری‌ خوێندنی‌‬ ‫زانكۆیی‌و لێوه‌شاوه‌یی‌ زانستی‌ پێشكه‌ش‬

‫‪ 1020‬كۆمپانیا ‌ی‬ ‫توركی له‌كوردستاندان‬ ‫له‌كاتێك����دا ك����ه‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی‌ بێبه‌شكردنی‌ كۆمپانیا‬ ‫توركییه‌كان ده‌كات له‌وه‌به‌رهێنان كردن‬ ‫له‌عێراق به‌هۆی‌ هه‌ڵوێس����تی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئه‌ردۆغانه‌وه‌ له‌دۆخی‌ عێراق‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان ئوس����امه‌ نوجێف����ی‌ گفت����ی‌‬ ‫ئاس����انكاریكردنیان پێ ده‌دات‌و ژماره‌ی‌‬ ‫ئه‌م كۆمپانیایانه‌ له‌عێراق ئێستا هه‌زار‌و‬ ‫‪ 200‬كۆمپانیا‌و له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تانیش‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ ‪ 2011‬دا گه‌ش����توه‌ته‌ هه‌زار‌و‬ ‫‪ 20‬كۆمپانی����ا‌و مێ����ژووی‌ هاتنه‌ناوه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌م كۆمپانیایانه‌ش له‌س����اڵی‌ ‪‌1995‬وه‌‬ ‫ده‌ستیپێكردووه‌‌و ‪ %53‬كۆی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان پێكده‌هێنن‪.‬‬

‫پێشبینی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌نم ده‌كرێت‬

‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر‌و به‌بڕیارێكی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ بااڵی‌ وه‌به‌رهێنان‪677 ،‬‬ ‫دۆنم‌و ‪ 13‬ئۆلك زه‌وی‌ دراوه‌ته‌ زانكۆی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌سلێمانی‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌و‬ ‫زانكۆیه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ته‌‌و‬ ‫سااڵنه‌ خوێندكار به‌بڕێك پاره‌ی‌ زۆر‬ ‫دەخوێنێت‪ .‬پاساوی‌ حكومه‌ت بۆ‬ ‫پێدانی‌ ئه‌و زه‌ویه‌ وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ سلێمانی‌ به‌ وه‌كاله‌ت‬ ‫(فه‌رمان غه‌ریب) ده‌ڵێت ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫زانكۆكه‌ "پرۆژه‌یه‌كی‌ خێرخوازییه‌‌و‬ ‫له‌ئێستادا كار بۆ قازانج ناكات"‪.‬‬

‫بانكی‌ ناوه‌ندیی‌ عێراق رایگه‌یاند به‌ها ‌‬ ‫ی‬ ‫دین����اری‌ عێراقی‌ قوربان����ی‌ گه‌مارۆكانی‌‬ ‫ئێران‌و س����وریا‌و داكش����انه‌وه‌ی‌ ئابووری‌‬ ‫توركیا‌و ئیماراتی‌ عه‌ره‌بییه‌‪.‬‬ ‫ئاژانس����ه‌كان‪ :‬جێگری‌ پارێزگاری‌ بانكی‌‬ ‫ناوه‌ندی����ی‌ عێ����راق موزهی����ر محه‌م����ه‌د‬ ‫س����اڵح‪ ،‬رایگه‌یاند قه‌یرانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌‬ ‫عێ����راق‌و دابه‌زین����ی‌ به‌ه����ای‌ دین����اری‌‬ ‫عێراق����ی‌ قوربانی����ی‌ گه‌مارۆدانی‌ ئێران‌و‬ ‫س����وریایه‌ له‌الیه‌ن‌واڵتانی‌ ئه‌وروپا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیفالس����كردنی‌ توركیا‌و ئیم����ارات‌و‌وتی‌‬ ‫"بازرگانان����ی‌ عێ����راق پاره‌یه‌كی‌ زۆریان‬ ‫ل����ه‌دراوی‌ ق����ورس له‌بانك راكێش����اوه‌‬ ‫به‌پاس����اوی‌ كڕینی‌ مه‌وادی‌ بیناس����ازی‌‌و‬ ‫خ����ۆراك له‌واڵتان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ كه‌ چه‌ندین‬ ‫قات له‌پێداویستی‌ ناوخۆ زیاتره‌‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫بوه‌ت����ه‌ هۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ بانك����ی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫عێراق له‌الی����ه‌ن بازرگانه‌‌وه‌همییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ئیخیتراق بكرێت‌و گه‌وره‌ترین بڕی‌ دۆالری‌‬ ‫لێ بكێش����رێته‌وه‌ ئه‌م����ه‌ش بوه‌ته‌هۆی‌‬ ‫خوڵقاندنی‌ حاڵه‌تێكی‌ ناجێگیر‪ .‬به‌قسه‌ی‌‬ ‫جێگری‌ پارێزگاری‌ بانكی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌ نێ����وان دو و‌واڵتی‌ گه‌مارۆدراو‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش����دا هه‌ندێك‌واڵت به‌دۆخی‌‬ ‫ئیفالس����كردن‌و داكش����انه‌وه‌دا گ����وزه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ن‌و بۆ چاره‌سه‌ری‌ ئه‌مه‌ش په‌نا بۆ‬ ‫عێراق ده‌به‌ن كه‌ ئابوورییەكی‌ به‌كاربه‌ری‌‬ ‫هه‌یه‌‌و پشت به‌فرۆشی‌ نه‌وت ده‌به‌ستێت‬ ‫ب����ۆ دابینكردن����ی‌ پێداویس����تییه‌كانی‌‪.‬‬ ‫ناوبراو م����ژده‌ی‌ ئه‌وه‌ش����ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 2‬مانگی‌ داهاتوودا چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێش����ه‌ی‌ به‌رزبون����ه‌وه‌ی‌ دۆالر ده‌كرێت‬ ‫ئه‌وی����ش له‌ڕێ����گای‌ پێدانی‌ پ����اره‌ ته‌نها‬ ‫به‌و بازرگانانه‌ی‌ ك����ه‌ مافی‌ مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌بازاڕ‌و راكێش����انی‌ بڕی‌ زۆری‌ دۆالریان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫ده‌كات‪ .‬هه‌روه‌ه����ا د‪.‬خالی����د حه‌ی����ده‌ر‬ ‫باس����ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����رد ل����ه‌و پرۆژه‌یه‌و‌ه‬ ‫كوالێتی‌ خوێن����دن به‌رزده‌بێته‌وه‌‌و جگه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ش خوێندن وه‌ك����و كه‌رتێكی‌ تری‌‬ ‫سه‌رمایه‌گوزاری‌ هه‌لی‌ كارو بۆشاییه‌كی‌‬ ‫تری‌ بازاڕو بزنس پڕ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێی‌ وابوو كه‌ پێدانی‌ زه‌وی‌ به‌و پرۆژه‌یه‌‬ ‫ئیجابی����ه‌و خزمه‌ت����ی‌ ئابوری����ی هه‌رێم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ش����اره‌زایه‌ی‌ بواری‌ ئابوری‌‬ ‫باس����ی‌ ئه‌وه‌شی‌ كرد كه‌ ده‌بێ‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌ڕێگای‌ پرۆژه‌ی‌ جۆربه‌جۆره‌وه‌ گه‌ش����ه‌‬ ‫به‌كه‌رتی‌ خزمه‌تگوزاری‌ بدات‌و فرۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت‌و سامانه‌ سروشتییه‌كان نه‌بێته‌ تاكه‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ داهاتی‌ واڵت‌و دانیش����توان‬ ‫له‌بێ����كاری‌‌و به‌رخۆری����ی رزگاربكرێ����ن‬ ‫نمونه‌ی‌ واڵتی‌ ئیماراتیشی‌ هێنایه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ئێس����تادا ‪%60‬ی‌ بودجه‌ی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫داهاتی‌ كه‌رته‌كانی‌ كارگوزارییه‌‌و ‪%40‬ی‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ نه‌وت‌و گازه‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫س����ەرچاوەیەك لە‌وەزارەتی‌ كشتوكاڵ‌و‬ ‫سەرچاوەكانی‌ ئاوی‌ هەرێم رایدەگەیەنێ‬ ‫كە بە ه����ۆی‌ كەمبارانیی����ەوە لەنیوەی‌‬ ‫ناوچەكانی‌ هەرێم دیاردەی‌‌وشكەس����اڵی‌‬ ‫دەركەوتووە‪ ،‬ئەوەش‌وا دەكا بەروبوومی‌‬ ‫دانەوێڵ����ە بە رێژەیەك����ی‌ بەرچاو لەچاو‬ ‫ساڵی‌ رابردوودا كەم بكا‪.‬‬ ‫ئاكانی����وز‪ :‬بەڕێوەب����ەری‌ بەروبووم����ی‌‬ ‫دانەویڵ����ە‪ ،‬ف����ارووق عەل����ی‌ رایگەیاند‪،‬‬ ‫بەه����ۆی‌ كەمبارانییەوە ئێس����تە نیوەی‌‬ ‫ناوچەكانی‌ هەرێم روبەڕووی‌ مەترس����یی‌‬ ‫روودان����ی‌‌و شكەس����اڵی‌ بوونەت����ەوە‪،‬‬ ‫ئەمەش كاریگەریی‌ راس����تەوخۆی‌ لەسەر‬ ‫بەروبوومی‌ دانەوێڵە دەبێ‪.‬‬ ‫هەروەه����ا گوتی‪ ،‬لەڕێگەی‌ سیس����تەمی‌‬ ‫ئاودێرییەوە هەندێ‌ لەجوتیاران گەنمەكە‬ ‫ئاو دەدەن‪ ،‬بەاڵم بەش����ێكی‌ زۆریش لەو‬ ‫رێژەیە ناتوانرێ ئاو بدرێ‪ ،‬بۆیە پێمانوایە‬ ‫ئەمس����اڵ بەڕێ����ژەی‌ ‪ %20‬گەنم‌و جۆ بە‬ ‫بەراورد لەگەڵ ساڵی‌ رابردوو كەم دەكا‪.‬‬ ‫باس����ی‌ ئەوەش����ی كرد كە ئەو دیاردەیە‬ ‫ب����ە تایبەت����ی لەهەولێ����ر‌و دەوروبەری‌‬ ‫دەركەوتووە‌و بارودۆخی‌ گەنم‌و جۆ باش‬ ‫نییە‪ ،‬تەنانەت بەش����ێكی‌ زۆری‌ ناتوانرێ‬ ‫بدروێتەوە‪.‬‬ ‫هەرێمی‌ كوردس����تان س����ااڵنە پێویستی‌‬ ‫ب����ە ‪ 500‬ه����ەزار تۆن گەن����م هەیە‪ ،‬دوو‬ ‫س����اڵە توانیویەت����ی‌ ئ����ەو رێژەی����ە پڕ‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬بەاڵم بە گوێرەی‌‌وتەكانی‌ ئەو‬ ‫بەپرسەی‌‌وەزارەتی‌ كش����توكاڵ ئەمساڵ‬ ‫نزیكەی‌ ‪ 100‬هەزار تۆن گەنم لەئاس����تی‌‬ ‫پێویستی‌ دادەبەزێ‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫جه‌نابی‌ وه‌زیر‪:‬‬ ‫ئاگاداری قوتابخانه‌‬ ‫"نمونه‌ییه‌كان" یت؟‬ ‫سوعاد سه‌ید ره‌زاق‬

‫ ‬ ‫خوێندنگایەکەی ئەهلی لەسلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬فەریق هەڵەبجەیی‬

‫ئایا خویندنگ ‌ه نمونه‌ییه‌كان جیاوازی‌ چینایه‌ت ‌ی دروست ده‌كه‌ن؟‬

‫فرانك هاونسن‪ :‬له‌كوردستان جیاوازیی‌ له‌هه‌موو شتێكدا هه‌ی ‌ه نه‌ك ته‌نها له‌خوێندن‬ ‫ئا‪ :‬په‌رێز سابیر‬

‫مسته‌ر فرانك هاونسن‪ ،‬مامۆستا‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ له‌قوتابخانه‌یی‌ فه‌ڕه‌نسی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌سلێمانی‌‌و له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌و گله‌ییه‌ی‌ ماوه‌یه‌كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫خوێندنگا نمونه‌ییه‌كان دروست بووه‌‬ ‫ی چینایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی جیاكاری ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫خوێندنگا گشتییه‌ حكومییه‌كان‬ ‫ده‌ڵێت "به‌دڵنیایه‌وه‌ جیاوازی‌ دروست‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫خوێندنگاك���ه‌ی‌ ناوبراو له‌ ‪ 2009‬ـ ‪2010‬‬ ‫دا له‌سلێمانی‌ بۆ یه‌كه‌مجار كراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ئێس���تا ‪ 45‬خوێندكاری‌ هه‌یه‌‌و له‌چوار‬ ‫سااڵنه‌وه‌ قوتابی‌‌و خوێندكار وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫مس���ته‌ر فرانك‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫له‌فه‌ره‌نسا حكومه‌ت به‌شداریی‌ ده‌كات‬ ‫له‌دابینكردنی‌ بودج���ه‌ی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫خوێندنگا ئاس���اییه‌كان‌و ده‌ڵێت "ئه‌مه‌‬ ‫هه‌وڵێكه‌ حكومه‌تی‌ فه‌ڕه‌نسا ئه‌یدات بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و جۆره‌ جیاوازییه‌ی‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێت"‪ .‬ناوبراو پێش���نیازی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات حكومه‌تی‌ هه‌رێم الی‌‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ هه‌نگاوێكی‌ هاوش���ێوه‌ بنێت‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ جیاوازی‌ نێ���وان خوێندنگا‬ ‫نمونه‌یی‌‌و ئاس���اییه‌كان كه‌م بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها جه‌غتی‌ له‌وه‌شكرده‌وه‌ جیاوازی‌‬ ‫چینایه‌تی‌‌و ئاستی‌ گوزه‌ران له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ته‌نها له‌ناو ئه‌م قوتابخانانه‌دا‬ ‫نییه‌ به‌ڵكه‌ په‌لی‌ هاویشتوه‌ بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌نه‌كانیتری‌ ژیان "هه‌ر له‌نانخواردنه‌وه‌‬ ‫ت���ا خان���وو ك���ردن‌و س���ه‌یاره‌ كڕین‌و‬ ‫س���ه‌رجه‌م كایه‌كانیتری‌ ژی���ان‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ت به‌شداربێت ئه‌و ئه‌توانێت ئه‌و‬ ‫كێش���ه‌یه‌ كه‌م تر بكات���ه‌وه‌ نه‌ك ته‌نها‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌كان‪ ،‬به‌ڵكه‌ له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگا"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌شی‌ كه‌ ده‌وترێت به‌شێك‬ ‫له‌وان���ه‌ی‌ له‌قوتابخان���ه‌‌و خوێندن���گا‬ ‫نمونه‌ییه‌كانن ته‌نها پ���اره‌دارن ئه‌گینا‬ ‫مه‌رج نییه‌ خوێن���دكاری‌ نمونه‌یی بن‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ قوتابخانه‌ی‌ فه‌ره‌نس���ی‌‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد له‌قوتابخانه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌وان���دا كۆمه‌ڵێك بنه‌م���ا ده‌خوێنرێت‬ ‫ك���ه‌ تۆزی���ك گۆڕانكاری���ی‌ ئ���ه‌كات‬ ‫له‌هه‌ڵس���وكه‌وت‌و تێگه‌ش���تنی‌ ئاستی‌‬ ‫زانس���تی‌ قوتابیه‌كاندا‪ ،‬شێوازی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ده‌وامكردن���ی‌ قوتابخانه‌كه‌یه‌ بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 7‬ـ ‪ 8‬كاتژمێ���ر له‌رۆژێك���دا له‌كاتێكدا‬ ‫قوتابخان���ه‌ گش���تییه‌كان ته‌نه���ا ‪3‬ـ ‪4‬‬ ‫كاتژمێ���ر ده‌خوێن���ن "ئه‌م���ه‌ بۆ خۆی‌‬ ‫جی���اوازی‌ گ���ه‌وره‌ دروس���ت ئ���ه‌كات‬ ‫ل���ه‌ نێ���وان خوێندكاره‌كان‌و ش���ێوازی‌‬ ‫فێربوونیان"‪ .‬هه‌روه‌ها باس���ی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫له‌قوتابخانه‌كه‌ی‌ ئه‌وان زمانی‌ فه‌ڕه‌نسی‌‬ ‫ئه‌خوێنن‪ ،‬به‌م هۆیه‌شه‌وه‌ بیركارییه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌فه‌ڕه‌نس���ییه‌‪ ،‬دۆزینه‌وه‌ی‌ جیهان كه‌‬ ‫مێژوو جوگرافیا‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ هه‌مووی‌‬ ‫به‌ فه‌ڕه‌نسیه‌‌و جگه‌ له‌مه‌ش زمانه‌كانی‌‬ ‫ئینگلی���زی‌‌و كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌ ده‌خوێنن‬

‫من كابرایه‌كم پاره‌دارم مناڵه‌كه‌م‬ ‫ئه‌نێرمه‌ خوێندنگایه‌ك كه‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫ی هه‌موو مرۆڤێكە‬ ‫باشتره‌‌و ئه‌م ‌ه ماف ‌‬ ‫"ئه‌مان���ه‌ خ���ۆی له‌خۆی���دا جیاوازییه‌‬ ‫كه‌ خوێندكاره‌كه‌ ئاس���تێكی‌ باش���تر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و تۆمه‌تتانه‌ش���ی‌ ك���ه‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ قوتابخان���ه‌ نمونه‌یی���ه‌كان‬ ‫ده‌كرێ���ن له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئای���ن‌و‬ ‫كلتوری‌ بیانی‌ مس���ته‌ر فرانس جه‌غتی‌‬ ‫له‌وه‌ك���رده‌وه‌ له‌خوێندنگاكه‌ی‌ ئه‌واندا‬ ‫"هیچ دیانه‌تێ���ك ناخوێنرێت" ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌قوتابخانه‌ ده‌س���ته‌ خوش���كه‌كانیاندا‬ ‫له‌چین‌و س���عودیه‌‌و قه‌ته‌ر ئاین‌و مێژوو‬ ‫ناخوێنرێ���ن‌و ب���ه‌اڵم "قوتابیش خۆی‌‬ ‫ئه‌توانی���ت ئه‌گ���ه‌ر حه‌زب���كات بتوانن‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌و ده‌وام���ه‌ی خۆیان هه‌فته‌ی‌‬ ‫جارێك ی���ان دووج���ار ئ���ه‌و دیانه‌ته‌‬ ‫بخوێن���ن كه‌ خۆیان حه‌زبكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر ئاره‌زووی‌ كه‌سوكاری‌‬ ‫خوێندكاره‌ك���ه‌‌و ناچێته‌ ناو خش���ته‌ی‌‬ ‫خوێندنگاكه‌وه‌"‪.‬‬

‫ی پاردا‬ ‫ته‌نها له‌ساڵ ‌‬ ‫ی ‪40‬‬ ‫له‌سنوری‌ سلێمان ‌‬ ‫هه‌زار مناڵ چونه‌ت ‌ه‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌‌و به‌م پێیه‌ش‬ ‫پێویستیان ب ‌ه ‪40‬‬ ‫ی‬ ‫خوێندنگا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫سلێمانی‌‌و گه‌رمیان‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌تی‌ نیشتمان ‌‬ ‫دروستكردنی‌ قوتابخان ‌ه‬ ‫‪ 57‬خوێندنگایان‬ ‫به‌ركه‌وتووه‬ ‫له‌به‌رده‌م ئه‌م قوتابخانه‌ فه‌ره‌نسییه‌دا‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا‌و كۆتایی‌ ده‌وامی‌ ئاسایی‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك پاسه‌وان مناڵه‌كان ئه‌گه‌یه‌نن‌و‬ ‫دواتر ئه‌یان به‌نه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ ئایا ئه‌م دیارده‌ی‌ چه‌كدارییه‌‬ ‫نابێته‌هۆی‌ دروس���تكردنی‌ نیگه‌رانی‌ بۆ‬ ‫خوێندكاره‌كان‌و حاڵه‌تێكی‌ ئاس���اییه‌؟‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ قوتابخانه‌ی‌ فه‌ره‌نس���ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی رونكرده‌وه‌ له‌چوار‬ ‫ده‌وریان���دا خوێندنگایتری���ش هه‌ن كه‌‬ ‫قوتابییه‌كانی���ان به‌سه‌رس���وڕمانه‌وه‌‬

‫ته‌ماش���ای‌ خوێندكاره‌كان���ی‌ ئه‌م���ان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و زۆركات س���ه‌ر ده‌هێننه‌ ناو‬ ‫خوێندنگاك���ه‌‌و وه‌ك مناڵێك ئه‌یانه‌وێت‬ ‫سه‌یر بكه‌ن "چونكه‌ ئه‌زانن ئه‌و هه‌موو‬ ‫جیاوازییه‌ هه‌یه‌ س���ه‌یاره‌ ئه‌وه‌س���تێ‌‌و‬ ‫خوێن���دكاره‌كان ب���ه‌ س���ه‌یاره‌ ی���ه‌ن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌شی‌ ئایا ئه‌و ڕه‌فتاره‌ وا‬ ‫له‌خوێندكاران ناكات هه‌س���تێكی‌ خۆبه‌‬ ‫زل زان‌و دیكتاتۆرانه‌ی���ان ال درس���وت‬ ‫ببێت له‌ئاینده‌؟ مسته‌ر فرانك ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ركی‌ ئێمه‌یه‌ له‌ناو خوێندنگا‬ ‫هیچ جیاوازییه‌ك ناكه‌ین‌و به‌یه‌ك چاوو‬ ‫وه‌كو خوێن���دكار مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ :‬جیاوازیی‌ نییه‬ ‫‌ به‌ڵكو حاڵه‌ته‌كه‌ ئاسایی ‌ه‬ ‫له‌الی‌ خۆش���ییه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌شی‌‬ ‫خوێندنی‌ ئه‌هلی‌‌و نمونه‌یی‌ له‌په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫گشتی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬م‪ .‬به‌هرۆز محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫جیاواز له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرس���یاره‌ی‌ ئایا‬ ‫خوێندن���گا نمونه‌یی���ه‌كان جیاوازی���ی‌‬ ‫چینایه‌تی‌ دروس���ت ده‌ك���ه‌ن؟ ده‌ڵێت‬ ‫"م���ن به‌پێچه‌وانه‌وه‌ بی���ر ده‌كه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫به‌رپ���رس‌و ده‌وڵه‌مه‌ن���د ئه‌گه‌ر بیه‌وێت‬ ‫له‌هه‌ر ش���وێنێكی‌ دونی���ا پێیی‌ خۆش‬ ‫بێت مناڵی‌ خۆی‌ ده‌خاته‌ به‌ر خوێندن‌و‬ ‫ئه‌توانێ���ت به‌ئاس���انی‌ له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫خۆمانه‌وه‌ ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌یان بكات"‪.‬‬ ‫م‪ .‬به‌ه���رۆز پێیوای���ه‌ ئ���ه‌و قوتابخانه‌‬ ‫نمونه‌ییان���ه‌ی‌ ك���ه‌ له‌س���لێمانیدا هه‌ن‬ ‫كاریگه‌ریی‌ پۆزه‌تیڤیان له‌سه‌ر خوێندنگا‬ ‫ئاسایی‌‌و حكومییه‌كانیتر هه‌یه‌ "چونكه‌‬ ‫ئه‌وان سیستمی‌ گروپات به‌كارده‌هێنن‪،‬‬ ‫خوێندنگاكانیان قه‌ره‌باڵغ نیه‌‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫بوه‌ته‌ هانده‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ كه‌‬ ‫هه‌نگاوی‌ هاوش���ێوه‌ بنێ���ت"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد كاریگه‌رییه‌كیتری‌ ئه‌و‬ ‫خوێندنگا ئه‌هلیانه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وایكردووه‌‬ ‫خوێندنگاكانی‌ ئێمه‌ به‌ زمانی‌ ئینگلیزی‌‬ ‫بخوێنن كه‌ ئێستا له‌ یه‌كی‌ سه‌ره‌تاییه‌وه‌‬ ‫ئینگلیزی‌ ئه‌خوێنرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا جاران‬ ‫له‌چ���واری‌ س���ه‌ره‌تاییه‌وه‌ ئه‌خوێن���را‬ ‫"كه‌واته‌ ئه‌م ه��� ‌هل‌و ده‌رفه‌ته‌ ته‌نها بۆ‬ ‫به‌رپرس���ان نییه‌"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ك���رد "له‌هه‌م���وو جیهان���دا ئه‌مه‌‬ ‫فه‌راهه‌م كراوه‌‪" ،‬من كابرایه‌كم پاره‌دارم‬ ‫مناڵه‌كه‌م ئه‌نێرم���ه‌ خوێندنگایه‌ك كه‌‬ ‫تایبه‌ت‌و باش���تره‌‌و ئه‌مه‌ مافی‌ هه‌موو‬ ‫مرۆڤێك���ی‌ ئاس���اییه‌"‪ .‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫ی له‌س���لێمانی‌‬ ‫به‌ش���ی‌ خوێندنی‌ ئه‌هل ‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد "خه‌ڵكی‌ واش هه‌یه‌‬ ‫مامۆس���تایه‌‪ ،‬پارێزه‌ره‌‪ ،‬مناڵه‌كه‌ی‌ له‌و‬

‫خوێندنگا ئه‌هلی���ه‌ ئه‌خوێنێت‌و ئه‌ڵێن‪:‬‬ ‫خۆم���ان به‌خوێندنێك���ی‌ قه‌ره‌باڵغ���دا‬ ‫ڕۆشتووم با مناڵه‌كه‌م وانه‌بێت‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ئه‌هلی‌ بخوێن���ن له‌وانه‌ی���ه‌ توانایان‬ ‫باشتر ببێت"‪.‬‬ ‫م‪ .‬به‌هرۆز جه‌غتی‌ له‌وه‌شكرده‌وه‌ ئه‌وان‬ ‫خوێندن���گا بیانییه‌كانیان ناچاركردووه‌‬ ‫زمانی‌ كوردی‌ بخوێنن‌و له‌میانه‌ی‌ وانه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیدا ده‌بێت مێژو‌و جوگرافیای‌‬ ‫كوردس���تان بخوێن���ن‌و مامۆس���تای‌‬ ‫ناوخۆیی‌ وانه‌ی‌ ئاین بڵێنه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫س���ودێكیتری‌ ئ���ه‌م قوتابخانانه‌ له‌وه‌دا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ كه‌ ئه‌زموون فێری‌ مامۆستا‬ ‫ناوخۆییه‌كان ده‌كه‌ن‌و هه‌لی‌ كاریش بۆ‬ ‫ژماره‌یه‌ك مامۆستای‌ زمان‌و گه‌نج دابین‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ره‌نگ���ه‌ حكومه‌ت نه‌توانێت‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر له‌مامۆستا دابمه‌زرێنێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر مامۆس���تایه‌ك ‪ 25‬ساڵ‬ ‫له‌خوێندنگه‌یه‌ك���ی‌ ئه‌هلی‌ ده‌وام بكات‬ ‫ئ���ه‌وه‌ دواتر خانه‌نش���ین ده‌كرێت‌و له‌و‬ ‫زه‌مانه‌ی‌ كه‌ ك���راوه‌ موچه‌ی‌ بۆ دابین‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬

‫خوێندنگا تایبه‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫نمونه‌ییه‌كان له‌بینا ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تدان كه‌چ ‌‬ ‫موڵكی‌ تایبه‌تن‌و‬ ‫قازانجیان بۆ‬ ‫كۆمپانیاكانیانه‌‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و ره‌خنانه‌ی‌ له‌سیس���تم ‌‬ ‫ی‬ ‫كاری‌ ئ���ه‌م خوێندن���گا نمونه‌ییان���ه‌‬ ‫ده‌گیرێت‪ ،‬پێشكه‌شكردنی‌ ئاسانكاریی‌‬ ‫زۆره‌ ب���ه‌م خوێندنگا ئه‌هلی‌‌و تایبه‌تانه‌‬ ‫له‌بودجه‌‌و ئیمكاناتی‌ گش���تی‌ له‌كاتێكدا‬ ‫موڵكی‌ كۆمه‌ڵێك س���ه‌رمایه‌داره‌‌و هیچ‬ ‫داهاتێكیان بۆ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ نییه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ به‌ش���ی‌ خوێندنی‌ ئه‌هلی‌‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌ خوێندن���گا ئه‌هلییه‌كان‬ ‫س���ااڵنه‌ ب���ۆ ڕه‌س���می‌ تازه‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێندنگاكان بڕێكی‌ ڕه‌مزی‌ پاره‌یان لێ‌‬ ‫وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬ئه‌و پاره‌ش���ی‌ ده‌ستیان‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت ب���ۆ كۆمپانی���اكان خۆیانه‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌بێت به‌پێی‌ یاس���او ڕێساكانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫بێت‪ .‬هه‌روه‌ها باجی‌ ده‌رامه‌ت ده‌ده‌ن‌و‬ ‫بیم���ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بۆ مامۆس���تاكان‬ ‫دابین ده‌كه‌ن‪ .‬پرس���یارێكی‌ سه‌ره‌كیی‌‬ ‫ن���او خه‌ڵكی���ش ئه‌وه‌یه‌ ئای���ا له‌بری‌‬ ‫گرنگی���دان به‌م خوێندن���گا نمونه‌ییانه‌‬ ‫دۆخی‌ خوێندنگا حكومی‌‌و گشتییه‌كان‬ ‫باش���تر بكرێت باشتر نییه‌؟ م‪ .‬به‌هرۆز‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌ له‌پ���اش ریفۆرمی‌ ‪2007‬‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ زۆر دراوه‌ بۆ زیادكردنی‌ كاتی‌‬

‫خوێندنگای‌ نمونه‌یی‌‬ ‫دوو جۆر خوێندنگای‌ نموونه‌یی‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬خوێندنگای‌ نموونه‌ی ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫حكومی كه‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫راسته‌وخۆ سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كات‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشت ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ سلیمانییه‌و‌ه هه‌موو‬ ‫شتێكیان بۆ دابین ئه‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ژمار‌هی‌ ئه‌م خوێندنگایانه‌ له‌شار ‌‬ ‫ی ‪7‬خوێندنگان‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی (رزگاری‌‪ ،‬ره‌نگین‪،‬‬ ‫خوێندنگاكان ‌‬ ‫توی مه‌لیك‪ ،‬شیرین هاوچه‌رخ‪،‬‬ ‫شه‌هید جه‌بار‪ ،‬بێخاڵ)‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫ی حكومین‪،‬‬ ‫خوێندنگای‌ نمونه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌مه‌ش خوێندنگای‌ ئه‌هل ‌‬ ‫ی‬ ‫نموونه‌ییش هه‌یه‌ كه‌ خوێندنگایه‌ك ‌‬ ‫تایبه‌ته‌‌و پاره‌ له‌خوێندكاره‌كان‬ ‫وه‌ره‌گیرێت له‌به‌رامبه‌ردا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ بۆچونی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫به‌شی‌ خوێندنگا ئه‌هلییه‌كان‬ ‫ی سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردنه‌و‌هی‌ قوتابخان ‌هی‌ نمونه‌ی ‌‬ ‫ئه‌هلی‌ "بیرۆكه‌یه‌كی‌ جیهانیه‌‌و‬ ‫ئه‌م بیرۆكه‌ی ‌ه له‌زۆر واڵتدا هه‌ی ‌ه‬ ‫ی نیه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫كه‌ خوێندن ب ‌ه خۆڕای ‌‬ ‫بیرۆكه‌یه‌ كه‌ له‌پاش جیهانگیریی‌و‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌ڕو ‌‬ ‫كرانه‌وه‌ ‌‬ ‫جیهاندا بیری‌ لێكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ی تێبینی‌ ده‌كرێت تائێستا‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كوردستاندا یاسایه‌ك نیی ‌ه بۆ‬ ‫ی كاری‌ خوێندنگا تایبه‌ت‌و‬ ‫رێكخستن ‌‬ ‫ئه‌هلییه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆرب ‌هی‌ هه‌ر‌ه‬ ‫ی‬ ‫زۆری‌ ئه‌و خوێندنگایان ‌ه له‌بینا ‌‬ ‫قوتابخان ‌ه حكومی‌‌و گشتییه‌كاندان‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ قازانج ویستن‌و موڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانیارییه‌كان ‌‬ ‫كۆمپانیاكانن‌و به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ش به‌مدواییان ‌ه په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی داوای‌ وه‌رگرتنه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫قوتابخانانه‌ی‌ كردوه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫رابردووشدا لیژنه‌ ‌‬ ‫ی بااڵی‌ په‌رله‌مان پرۆژ‌ه‬ ‫خوێندن ‌‬ ‫ی‬ ‫یاسایه‌كیان ئاماده‌كر بۆ رێكخستن ‌‬ ‫كاری‌ خوێندنگا نمونییه‌كان به‌اڵم‬ ‫تائێستا ده‌نگی‌ له‌سه‌ر نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌وام���ی‌ خوێن���دن‌و كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ره‌باڵغی‌ ن���او پۆله‌كان‪" ،‬به‌اڵم له‌زۆر‬ ‫شوێندا قه‌ره‌باڵغی‌‌و نه‌بوونی‌ بینا وامان‬ ‫لێده‌كات نه‌توانین وه‌كو پێویست بین"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌ئامارێك كرد كه‌ ته‌نها‬ ‫له‌ساڵی‌ پاردا له‌س���نوری‌ سلێمانی‌ ‪40‬‬ ‫هه‌زار خوێندكار له‌پۆلی‌ یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫داخڵ كراون‌و به‌م پێیه‌ش پێویس���تیان‬ ‫ب���ه‌ ‪ 40‬خوێندن���گا هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌رانب���ه‌ر‬ ‫به‌مه‌ش سلێمانی‌ له‌هه‌ڵمه‌تی‌ نیشتمانی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ قوتابخانه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم (كابینه‌ی‌ د‪ .‬به‌رهه‌م) سلێمانی‌‌و‬ ‫گه‌رمیان ‪ 57‬خوێندنگایان به‌ركه‌وتووه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ته‌نها سلێمانی‌ ‪ 12‬په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت‪.‬‬

‫ی تیش���ك بخه‌ینه‌ س���ه‌ر‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫كات ‌‬ ‫ئه‌و قوتابخانان��� ‌هی‌ كه‌پێیان ده‌تورێت‬ ‫"نمونه‌یی‌"‌و بپرسین بۆچی‌ دروستبوون؟‬ ‫ێ ده‌درێت‌و به‌رنامه‌یان‬ ‫بۆ گرنگیان پ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫چیی���ه‌؟ ئامانجیان چیی���ه‌؟ له‌هه‌مو ‌‬ ‫گرنگتر ئه‌و‌ه پێنج س���اڵ ‌ه دامه‌زراون‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئه‌گه‌ر هه‌ڵس���ه‌نگاندێكیان بۆ‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئایه‌ ئامانجی‌ خۆیان پێكاوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫كاتێك وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه قوتابخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراند‪ ،‬ئه‌ركی‌ راگه‌یه‌نراو ‌‬ ‫نمونه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م قوتابخانانه‌ ئه‌وه‌بوو به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫نمونه‌یی‌ قوتابی‌‌و خوێندكار په‌روه‌رد‌ه‬ ‫بكات‪ .‬ب���ه‌م پێیه‌ش ده‌بوای ‌ه پێش���تر‬ ‫ی ئام���اده‌ بكات‪.‬‬ ‫ی نمونه‌ی ‌‬ ‫كه‌ره‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ تۆ جارێ‌ مامۆس���تا ‌‬ ‫باش��� ‌ه ده‌كر ‌‬ ‫نمونه‌ییت نه‌بێ‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نمونه‌ییت‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬ژینگ ‌هی‌ نمونه‌یی���ت نه‌بێ‌‪ ،‬داوا‬ ‫ی نمونه‌ی���ی هه‌بێت؟!‬ ‫بك���ه‌ی‌ قوتاب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ چه‌ند پێوه‌رێك ‌‬ ‫داناو‌ه بۆ وه‌رگرتنی‌ قوتابی‌ له‌قوتابخان ‌ه‬ ‫ی پێوه‌رت بۆ‬ ‫ی كوان ‌‬ ‫نمونه‌ییه‌كان���دا ئ ‌ه ‌‬ ‫ی نمونه‌یی‌؟! كوا پێوه‌رت بۆ‬ ‫مامۆستا ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نمونه‌ی���ی‌؟! ئینجا دواتر‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار‪ ،‬ئایه‌ ئه‌مانه‌ هه‌مویان‬ ‫نمونه‌یین ك ‌ه س���ێ‌ پێكهات���ه‌ی‌ هه‌ر‌ه‬ ‫گرنگن ل ‌ه په‌روه‌رده‌‌و خوێندندا تاوه‌كو‬ ‫ی بێت؟!‬ ‫قوتابی‌ نمونه‌ی ‌‬ ‫له‌ڕاس���تیدا پێم وای ‌ه مامۆس���تاكانمان‬ ‫ی‬ ‫هێشتا خۆیان شاره‌زای بابه‌ت ‌ه نوێیه‌كان ‌‬ ‫ی نوێی‌ س���ااڵن ‌ه نی���ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫چاپ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌موم���ان ده‌زانین تائێس���تا چاپێك ‌‬ ‫ستاندارد نییه‌و هێشتا سااڵن ‌ه كتێبه‌كان‬ ‫ده‌گۆڕێن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك هێشتا مامۆستا‬ ‫له‌چاپی‌ پێش���و ڕاهێنان���ی‌ نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫ی دێته‌ پێ���ش‪ .‬یه‌كێك‬ ‫ی ت���از‌ه ‌‬ ‫چاپ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رنامه‌ی‌ نوێ‌‌و نمونه‌ی ‌‬ ‫له‌بنه‌ماكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكدا گرنگی‌ زۆر به‌ئامڕازه‌كان ‌‬ ‫ێ ئه‌و‬ ‫ی كوان��� ‌‬ ‫فێرك���ردن ده‌دات‪ ،‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئامرازانه‌ له‌نێو قوتابخانه‌ نمونه‌ییه‌كان ‌‬ ‫ی قنج‬ ‫ئێم���ه‌دا؟! به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییەك��� ‌‬ ‫وجوانمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ پێنج ساڵ‬ ‫ێ به‌رهه‌می‌ ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌؟‬ ‫كوان ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیار وایه‌ كه‌ له‌نێو سیس���ته‌می‌ نوێ ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و فێركردندا‪ ،‬ئێم ‌ه په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ێ‬ ‫بخه‌ین ‌ه پێش فێرك���ردن‪ ،‬به‌اڵم كوان ‌‬ ‫ی ك ‌ه توێژه‌ری‌ پێ‌ دانراو‌ه‬ ‫ئه‌م پێوه‌ران ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوس���ه‌نگی‌ ب���ۆ قوتاب ‌‬ ‫ب���ۆ ڕاگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌قوتابخانه‌كان���دا؟ تۆێژه‌ر هه‌یه‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیس ‌‬ ‫هۆكار‌ه بۆ توندوتیژی‌‪ ،‬یا كار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ر خوێنكاراندا ده‌كات وه‌كو دانان ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر خوێنكارانه‌و‌ه‬ ‫چاودێری‌ نهێن ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌هی‌ زانیاری‌ پێبدرێ‌‪ ،‬ئایا ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌و‌هی‌ نمونه‌یی‌؟! ئه‌د ‌‬ ‫پێگه‌یاندن ‌‬ ‫ێ‬ ‫بڕیار نییه‌ ئێم ‌ه به‌ئاش���تی‌ بژین به‌ب ‌‬ ‫ێ مناڵێك‬ ‫ترس‌و تۆقاندن؟ باش ‌ه ده‌كر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نمونه‌ی ‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا له‌قوتابخان���ه‌ ‌‬ ‫بووبێت‪ ،‬هه‌ر له‌وێدا خوێندبێتی‌‪ ،‬دواتر‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 7‬ده‌ب���ێ‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه ده‌چێت���ه‌ پۆل ‌‬ ‫ێ‬ ‫ێ ئه‌گینا ده‌رده‌كر ‌‬ ‫ل���ه‌‪ %70‬كه‌متر نه‌ب ‌‬ ‫ی ئاس���ایی‪ ،‬باشه‌ ئه‌م‬ ‫بۆ خوێندنگه‌یەك ‌‬ ‫ی ئه‌م چه‌شن ‌ه فێركردن ‌ه‬ ‫مناڵ ‌ه به‌رهه‌م ‌‬ ‫نیی���ه‌؟! وات��� ‌ه به‌رهه‌م���ی‌ خوێندن‌و‬ ‫ی نمونه‌یی���ه‌‪ ،‬بۆچ���ی‌ ئه‌م‬ ‫قوتابخان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���ت ‌‬ ‫قوتابخان ‌ه نمونه‌ییه‌ نه‌یتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م منداڵ ‌ه بگه‌یه‌نێت ‌ه ئ���ه‌م رێژه‌یه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه پێویس���ته‌؟! ڕه‌نگ ‌ه له‌وه‌اڵمدا بڵێن‬ ‫منداڵه‌ك ‌ه خۆی‌ ته‌مه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫خۆشتان ده‌زانن ئه‌م وشه‌ی ‌ه له‌فه‌رهه‌نگ ‌‬ ‫فێركردندا وه‌ك���و كوفر وایه‌‪ .‬یا ره‌نگ ‌ه‬ ‫بڵێن دایك‌و ب���اوك ئیهماله‌‌و گرنگییان‬ ‫ب���ه‌ منداڵی‌ خۆیان ن���ه‌داوه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫ناتوانین ئ���ه‌و بیان���ووه‌ش وه‌ربگرین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر واش بێ���ت‪ ،‬ئه‌رك ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ قوتابخانه‌یه‌ ك ‌ه دایك‌و‬ ‫ی‬ ‫ی قوتاب ‌‬ ‫ب���اوك له‌دابه‌زین���ی‌ ئاس���ت ‌‬ ‫ئاگادار بكاته‌وه‌و پالنی‌ گونجاو دابنێن‬ ‫به‌یه‌كه‌و‌ه ب���ۆ چاكتركردنی‌‪ .‬پێموابێت‬ ‫ڕه‌نگ���ه‌ به‌ش���ێك له‌چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫ی وه‌زاره‌تدا‬ ‫ی له‌ده‌ست ‌‬ ‫كێشانه‌ به‌گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫بێت كه‌ پێویس���ت ده‌كات توێژینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تایب���ه‌ت ئام���اد‌ه ب���كات‌و‬ ‫مه‌یدان��� ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ پێویستی‌ هه‌بێت‌و بیر‬ ‫ی كۆنگره‌یه‌كی‌ تایبه‌ت بكاته‌و‌ه‬ ‫له‌گرێدان ‌‬ ‫ی نمونه‌یی‌‪،‬‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی كێشه‌كان ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ك ‌ه پێموایه‌ له‌ئێس���تادا زۆر پێویس���ت ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ هه‌س���ت ده‌ك���ه‌م كۆمه‌ڵێك‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ده‌روون���ی‌ خه‌ریك���ه‌ س���ه‌ر‬ ‫ی به‌ش���ێك‬ ‫هه‌ڵده‌دات له‌الیه‌ن قوتابیان ‌‬ ‫له‌و قوتابخانانه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫ژنێك ‌ی هه‌ڵگرت‌و ژنه‌ك ‌ه ‌ی خۆشی‌ هه‌ڵگیرا‪..‬‬ ‫ی منداڵه‌كانی"‬ ‫"ئێستا هه‌موو خه‌می‌ ئه‌و پیاوه‌ بووه‌ به‌بینین ‌‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ی هیچ رووبدات ژنه‌كه‌م‬ ‫"به‌ر له‌وه‌ ‌‬ ‫بوختانی‌ بۆ كردم‪ ،‬بۆی ‌ه ژنێكی‌ ترم‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵگرت‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا هاتمه‌و‌ه خۆش ‌‬ ‫هه‌ڵگیرا‌و منیشیان‪ ،‬راده‌ستی‌ پۆلیس‬ ‫كرد"‪.‬‬

‫ژنه‌که‌م هه‌ردوو‬ ‫كوڕه‌كه‌می‌ داخ‬ ‫ی‬ ‫رزگار ‌ی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و نۆ س���اڵ‪ ،‬كردووه‌و جێ ‌‬ ‫ی یازده‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫س���اڵه‌ه‌وبه‌رژن���ژ‌ین‌وهێناوس���ه‌ێ‌‪ ،‬هێشتوون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���اڵێك له‌م‬ ‫ی جێده‌هێڵێ‌‌و ژنێكی‌ مێرد‪-‬‬ ‫منداڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫مانگ پێده‌چێت هه‌ر‬ ‫دار هه‌ڵده‌گرێ���ت‪ ،‬هه‌ر دوای‌ دوو‬ ‫ی ژن���ه‌ تازه‌كه‌ی‌‪ ،‬ژن��� ‌ه كۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫برا ‌‬ ‫نادیاری له‌زووشه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و به‌ره‌و جێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵدێن‪.‬‬ ‫رزگار ب‌ه گریانه‌وه‌ به‌سه‌رهات ‌ی ژیان ‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و كوڕ‌ه‬ ‫خۆی‌ گێڕایه‌وه‌ ك ‌ه چه‌ند زه‌حمه‌ته‌‬ ‫ژنێك په‌یوه‌ندییان‬ ‫هه‌ڵبگریت‌و ژنه‌كه‌ش���ت هه‌ڵبگرن‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی ته‌واو ب ‌ه‬ ‫كه‌ ماندوبوونێك ‌‬ ‫روخساریهه‌و‌ی‌‌‌وه هه‌بووبێت‬ ‫دیار بوو‪ ،‬به‌ قاته‌ شه‌ڕواڵ ‌ه خاكیه‌ك‬ ‫ته‌زبیح ‌ه ره‌ش���ه‌ك ‌هی‌ ملیه‌وه‌ هه‌ر زوو‬ ‫ی‬ ‫ی په‌نجه‌كان ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫زوو له‌دڵه‌ڕاوكێ��� ‌‬ ‫ده‌گوش���ی‌‌و ده‌ی���وت "م���ن له‌ژیانمدا‬ ‫ی پۆلیس���م‬ ‫ی هیچ بنكه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌رگا ‌‬ ‫نه‌بینیبوو‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ ژنه‌كه‌مه‌وه‌ وا‬ ‫ی زیندان جێگه‌مه‌"‪.‬‬ ‫ساڵێكه‌ كونج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پش���ده‌ر خاوه‌ن ‌‬ ‫رزگار له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫س���وپه‌رماركێتێك بووه‌‪ ،‬ژنێك رۆژان ‌ه‬ ‫ی رزگار‬ ‫ش���تی‌ لێكڕیوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بوختانی‌ بۆ كردووه‌‌و چۆته‌ الی‌ مێرد ‌‬ ‫ی كردوو‌ه ك���ه‌ ئه‌و ژن ‌ه‬ ‫ژنه‌كه‌‌و ش���كات ‌‬ ‫ی له‌ڕزگار ك���ردووه‌‌و په‌یوه‌ندییان‬ ‫حه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪" ،‬ه���ه‌ر ژنه‌كه‌م ئه‌و ش���كاته‌ ‌‬ ‫كردب���وو‪ ،‬مێردی‌ ئه‌و ژن���ه‌ كه‌وتبوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ژنه‌كه‌ی‌‪ ،‬بۆیه‌ ژنه‌كه‌ش ته‌له‌فۆن ‌‬ ‫لێدان ‌‬ ‫بۆ كردم كه‌ خه‌ریكه‌ ده‌یكوژن له‌س���ه‌ر‬ ‫م���ن‪ ،‬ناچار منیش هه‌ڵمگ���رت‌و به‌ره‌و‬ ‫ی ئێران بردم‪ ،‬له‌وێ‌ ب ‌ه‬ ‫بۆكان‪-‬ی‌ واڵت��� ‌‬ ‫ی داو ماره‌یان‬ ‫ته‌له‌فۆن مێرده‌كه‌ی‌ ته‌اڵق ‌‬

‫كردین"‪.‬‬ ‫دی���ارد‌هی‌ ره‌دوكه‌وت���ن یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌دی���ارده‌ به‌رچاوه‌كان���ی‌ گونده‌كان ‌‬ ‫ی پش���د‌هر‌و ت���ا راده‌یه‌كیش‬ ‫ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫بتوێ���ن‪ ،‬له‌زۆربه‌ی‌ حاڵه‌ته‌كاندا كوڕێك‬ ‫كچێ���ك هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و ب���ۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫خۆیان ده‌ش���ارنه‌وه‌‪ ،‬یان ده‌چن ‌ه دیو ‌‬ ‫ئێران‌و پ���اش ماوه‌ی���ه‌ك ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫ی خۆی���ان‌و دوات���ر‬ ‫ب���ۆ گونده‌كان��� ‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‪ ،‬كچ ‌ه هه‌ڵگیراوه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ن به‌كوڕه‌ك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دیارد‌ه ‌‬ ‫ی ژنان كه‌متر ل���ه‌و ناوچان ‌ه‬ ‫هه‌ڵگرتن��� ‌‬ ‫ی ژنێك‬ ‫ی هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫به‌دی ده‌كرێت‪ ،‬كێشه‌ ‌‬ ‫ی ژن ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن رزگاره‌وه‌‌و دواتر هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی رزگاریش‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌كێش��� ‌ه‬ ‫كۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌گمه‌نه‌كانی‌ ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌‪.‬‬ ‫ی كه‌وتوو‌ه‬ ‫ی ره‌دو ‌‬ ‫رزگارو ئ���ه‌و ژنه‌ ‌‬ ‫پاش دوو مانگێك به‌ره‌و كوردس���تان‬

‫ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌و كات���ه‌دا‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���وكاری‌ ئه‌و ژنه‌ تازه‌ی ‌ه په‌المار ‌‬ ‫ی لێدانێك���ی‌ زۆر‬ ‫رزگار ده‌ده‌ن‌و دوا ‌‬ ‫ته‌سلیمی‌ پۆلیسی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ب ‌ه گریانه‌و‌ه رۆژانی‌ زیندانیكردن ‌‬ ‫له‌زیندانی‌ رانیه‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌ گوێیه‌كیان‬ ‫ك���ه‌ڕ ك���ردووه‌و قۆڵیان ش���كاندووه‌‌و‬ ‫ی زۆری���ان پێك���ردوو‌ه‬ ‫س���وكایه‌ت ‌‬ ‫"به‌ڕاده‌یه‌ك سوكایه‌تیم پێكرا ك ‌ه چه‌ند‬ ‫ی خۆكوش���تنم دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جارێك هه‌وڵ ‌‬ ‫رزگاریان كردم‌و نه‌یانهێشت"‪.‬‬ ‫ی رزگار له‌زیندان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌و كات���ه‌ ‌‬ ‫ی پڕده‌بێ���ت‌و ژن ‌ه‬ ‫ژن ‌ه تازه‌كه‌ی‌ س���ك ‌‬ ‫كۆنه‌كه‌ی‌‌و س���ێ‌ منداڵه‌كه‌ش���ی‌ به‌جیا‬ ‫ی‬ ‫له‌ماڵێك���دا ده‌ژین‪ ،‬ب���ه‌اڵم رزگار دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و نزیكه‌ی‌ ش���ه‌ش مان���گ زیندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و حوك���م ده‌درێ���ت له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ژنه‌ كۆنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئازادكردنیدا جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌میزی‌ داواك ‌ه ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی رزگار له‌زیندان‬ ‫س���ه‌یر‌ه پێش ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كچه‌كه‌ ‌‬ ‫ئازاد بكرێت‪ ،‬ژن��� ‌ه كۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی رزگاردا (وات ‌ه‬ ‫ده‌بات‌و له‌گه‌ڵ ژنبراكه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه رزگار هه‌ڵیگرتووه‌)‬ ‫ی ئه‌و ژنه‌ ‌‬ ‫برا ‌‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫رزگار ب���ه‌رده‌وام ده‌گری���او ده‌یوت‬ ‫ی‬ ‫ی داخ كردووه‌و جێ ‌‬ ‫"هه‌ردوو كوڕه‌كه‌م ‌‬ ‫هێشتوون‪ ،‬پێده‌چێت هه‌ر له‌زووشه‌و‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌و ك���وڕ‌ه په‌یوه‌ندیی���ان‬ ‫هه‌بووبێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ن���ا چۆن یه‌كتریان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ژنه‌ ‌‬ ‫دۆزیوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ك���وڕه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵگرت���وو‌ه وه‌ك دوژمن وایه‌ بۆ‬ ‫من ‌‬ ‫ی من‪ ،‬ئێس���تا چۆن‬ ‫ئ���ه‌و ژنه‌ی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫ێ ژنی‌ ئه‌و بێت"‪.‬‬ ‫ده‌ب ‌‬ ‫ی رزگاربوون ‌ه‬ ‫رزگار ئێستا تاكه‌ ئومێد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ له‌ژن ‌‬ ‫له‌زیندان ت���ا دوو كوڕه‌كه‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌ه ببینێته‌وه‌و ئه‌و كوڕه‌ش ببینێت‬ ‫ك��� ‌ه له‌ژن��� ‌ه تازه‌كه‌ی‌ بویه‌ت���ی‌‌و ته‌نها‬ ‫رۆژێك به‌ ساوایی‌ له‌دادگا بینیویه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی خوازراوه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬رزگار ناوێك ‌‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌گرتوخانه‌ی سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬

‫نێر‌و م ‌ێ كامیان دڵپیسترن؟‬

‫"ئه‌گه‌ر من به‌هه‌موو مانایه‌ك كوڕێكم خۆشبوێت بۆچی‌ گومان‌و دڵپیسی‌ له‌ناخمدا بچێنم"‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬

‫به‌شێك له‌كچان پێیانوایه‌ كه‌ ره‌گه‌زی‌‬ ‫"نێر" زیاتر دڵپیسترن‌و ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه‌ ره‌نگه‌ دواكه‌وتویی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‌و نزمی‌ ئاستی‌ رۆشنبیریش‬ ‫هۆكاری دیكه‌ بن‪ ،‬به‌اڵم كوڕان‌و‬ ‫توێژه‌رانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیش جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ دڵپیسی‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫هه‌ندێجار ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نه‌بوونی‌‬ ‫متمانه‌ الی یه‌كتر‪.‬‬ ‫"دڵپیسی‌‪ ،‬دواكه‌وتویی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و‬ ‫نزمی‌ ئاستی‌ رۆشنبیرییه‌"‬ ‫خه‌ن���ده‌ ئه‌حمه‌د كچ���ه‌ قوتابییه‌كی‌‬ ‫ته‌مه‌ن بیست‌و دوو س���اڵی‌ په‌یمانگای‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كه‌الره‌‪ ،‬هۆكاری‌ دڵپیسی‬ ‫بۆ دواكه‌وتویی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و نزمی‌ ئاستی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و نه‌بوونی‌ متمانه‌ له‌نێوان‬ ‫كه‌س���ه‌كان‌و ژن‌و مێرده‌وه‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناوب���راو جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ دڵپیس���ی‌‬ ‫له‌بێمتمانه‌ی���ی‌ له‌ڕه‌وش���ت‌و ره‌فتاری‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌وه‌ س���ه‌رهه‌ڵده‌دات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ بڕوانه‌بوون به‌و كه‌سه‌ی‌‬ ‫كه‌ خۆشت ده‌وێت‪ ،‬خه‌نده‌ وتی‌ "ئه‌گینا‬ ‫منی‌ ك���چ به‌هه‌موو مانای���ه‌ك كوڕێكم‬ ‫خۆش���بوێت‪ ،‬بۆچی‌ گومان‌و دڵپیس���ی‌‬ ‫له‌ناخمدا بچێنم"‪.‬‬ ‫ئه‌و كچه‌ ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ دایك‌و‬ ‫باوك رۆڵی گرنگیان هه‌یه‌ له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راهێنانی‌ ناخی‌ كه‌سه‌كان‌و خودی‌ خۆیان‬ ‫به‌تایبه‌ت‌و كۆمه‌ڵگه‌ش به‌گشتی‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ ده‌بات‌و وتی "نابێت په‌روه‌رده‌كردن‬ ‫بخرێت���ه‌ زیندان���ی‌ فه‌رامۆش���ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ خێزان هۆكاری‌ سه‌ره‌كییه‌‬ ‫بۆ ناخی مرۆڤه‌كان"‪.‬‬ ‫"نێر‪ ،‬ره‌گه‌زی‌ مێ‌ ده‌چه‌وسێننه‌وه‌"‬ ‫ژی���ان محه‌م���ه‌د كچ���ه‌ قوتابییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یمانگای‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ته‌مه‌ن بیست ساڵ ‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كه‌الره‌‌و هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌‬

‫دڵپیسی‬ ‫الی‌ هه‌ردوو‬ ‫ره‌گه‌ز به‌هۆی‬ ‫ی‬ ‫ی ئاست ‌‬ ‫نزم ‌‬ ‫رۆشنبیرییانه‌و‌ه‬ ‫دروست ده‌بێت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگا‬ ‫دواكه‌وتوه‌كان‬ ‫وه‌كو دیارد‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌‬ ‫ ‬ ‫که‌ گومان هه‌بوو هه‌رگیز ده‌سته‌کان ناگه‌ن به‌یه‌ک‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئه‌م گه‌نجه‌‪ ،‬زۆرجار پیاوان‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ جڵه‌وی‌ ده‌سه‌اڵت به‌ده‌ست‬ ‫خۆیانه‌وه‌یه‌‪ ،‬خۆیان حاكمی‌ ماڵن‌و هه‌ر‬ ‫مرۆڤێك له‌سه‌ره‌تادا به‌شێوه‌یه‌كی‌ جوان‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و فێركردنێكی‌ باش بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا كه‌سێكی‌ ده‌رون پاك‌و سه‌ركه‌وتوو‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫دڵپیس���ی گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ره‌گه‌زی‌ "نێر"‪ ،‬ته‌مه‌ن بیس���ت‌و هه‌شت س���اڵه‌‪ ،‬باسی‌ یه‌كتری ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬سه‌رده‌می‌ شیرین‌و‬ ‫چونكه‌ ئه‌و‪ ،‬پێیوایه‌ نێر به‌ش���ێوازێكی‌ له‌وه‌كرد ك���ه‌ به‌گرنگی‌ ده‌زانێت هه‌موو فه‌رهادیش به‌سه‌رچووه‌"‪.‬‬ ‫توند مامه‌ڵه‌ ده‌كات‌و ره‌گه‌زی‌ به‌رامبه‌ر كه‌س���ێك له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و دیارده‌یه‌‬ ‫"له‌هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌دا هه‌یه‌"‬ ‫ده‌چه‌وسێنێته‌وه‌‌و رێگری‌ ده‌بێت له‌زۆر له‌خۆیه‌وه‌ ده‌ستپێبكات‌و بنه‌بڕی بكات‪،‬‬ ‫كارزان عه‌ل���ی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و پێنج‬ ‫بواردا‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیشدا كه‌سی دڵپیس یاخ���ود هیچ نه‌بێت ئه‌م رێ���ژه‌ زۆره‌ی‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام متمان���ه‌ی‌ به‌به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێم���ه‌ به‌دیده‌كرێت كه‌م س���اڵیش ك���ه‌ ده‌رچ���وی‌ په‌یمانگایه‌‬ ‫رونیكرده‌وه‌ كه‌ دڵپیسی‌ زیاتر له‌ڕه‌گه‌زی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كچان هه‌میشه‌ به‌گومانه‌وه‌ بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نازه‌نین وه‌ك خه‌نده‌ باسی‌ له‌په‌روه‌رده‌‌و نێردا به‌دیده‌كرێت‌و س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ڕواننه‌ ك���وڕان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆرجار‬ ‫"په‌روه‌رده‌ش هۆكارێكی‌ دیكه‌ی‬ ‫فێرك���ردن كرد كه‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ جوان پێیوای���ه‌ كه‌ ئ���ه‌و دیارده‌ی���ه‌ له‌نێوان‬ ‫قوربانیه‌كانی‌ ئه‌م رێگایه‌ كچانن‪.‬‬ ‫دڵپیسییه‌"‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ ج���وان دێنێت���ه‌ به‌رهه‌م‌و ه���ه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌دای���ه‌‌و ده‌ش���ڵێت‬ ‫به‌بۆچونی‌ مامۆس���تا چن���ار ئه‌مین‬ ‫وتی "دڵپیس���ی‌ زۆرج���ار له‌نێوان دوو "دڵپیس���ی‌ له‌ڕه‌گه‌زی‌ نێ���ردا زیاتره‌‪،‬‬ ‫"پێویسته‌ تاك له‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫خۆشه‌ویست سه‌رهه‌ڵده‌دات ئه‌ویش بۆ دیارده‌ی‌ پیاوساالریش باشترین نمونه‌یه‌ دڵپیس���ی زیاتر له‌پیاودا به‌دیده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌ستپێبكات"‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫نازه‌نین كه‌ریم‪-‬یش كه‌ فه‌رمانبه‌رێكی‌ تێنه‌گه‌یشتن له‌عه‌ش���ق‌و خۆشه‌ویستی‌ بۆ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ كه‌ ده‌یبینین"‪.‬‬

‫كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا الیه‌نی‌ ئاینی‌‬ ‫ره‌چاو ده‌كرێت‪ ،‬جه‌ختیش���یكرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫الیه‌نێكی‌ دیكه‌ی‌ دڵپیس���یش ئه‌و باره‌‬ ‫ده‌روونییه‌یه‌ كه‌ م���رۆڤ تیایدا ده‌ژی‌‌و‬ ‫رۆژانه‌ به‌رامبه‌ر به‌ڕه‌گه‌زی‌ مێ له‌الیه‌ن‬ ‫باوكساالرییه‌وه‌ ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "پ���ه‌روه‌رده‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ناخی‌ مرۆڤ هه‌ی���ه‌ له‌وانه‌ش‬ ‫ده‌ركردن���ی‌ كچ���ان‌و بێبه‌ش���كردنیان‬ ‫له‌پڕۆس���ه‌ی‌ خوێن���دن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫باوكێك له‌به‌رامب���ه‌ر خێزانه‌كه‌ی‌ رێگر‬ ‫بێت‌و نه‌هێڵێ���ت تێكه‌ڵ به‌خه‌ڵك بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا له‌زۆر ب���واری‌ ژیاندا رێگر ده‌بێت‪،‬‬ ‫بێگومان هه‌ر ئه‌مانه‌ش س���به‌ی‌ هه‌مان‬ ‫رێچكه‌ی‌ ئه‌و دووپات ده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫"چه‌ندین فاكته‌ر هه‌ن بۆ دڵپیسی‌"‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ عه‌ب���اس‬ ‫مه‌حم���ود له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ دڵپیس���ی له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫فاكت���ه‌ره‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ده‌گرێ���ت كه‌‬ ‫یه‌كێكیان سروش���تی‌ ئه‌و خێزانه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ تیایدا گه‌وره‌ بووه‌‪ ،‬یان‬ ‫گرێیه‌كی‌ ده‌رونییه‌ الی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫وه‌كو نه‌خۆشییه‌كی‌ ده‌رونی لێهاتووه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس���ی له‌وه‌ش���كرد ك���ه‌‬ ‫به‌ه���ۆی هه‌ڵس���وكه‌وتێكی‌ خراپ���ی‌‬ ‫كه‌س���ی به‌رامبه‌ره‌وه‌ ئه‌گه‌ر له‌ڕابردودا‬ ‫ئه‌نجامیدابێت‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ پیاوێك ژنی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‌و په‌یوه‌ن���دی‌ هه‌بێ���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌س���ه‌كانی‌ تر‪ ،‬به‌م���ه‌ش خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫دڵی‌ لێ پی���س ده‌كات‌و ده‌گاته‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫متمانه‌شی پێی‌ نامێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ رونیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ زۆرجار دڵپیسی له‌ئه‌نجامی‌ نه‌مانی‌‬ ‫متمانه‌ له‌خودی‌ تاكه‌ كه‌سه‌وه‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێ���ت ك���ه‌ ئه‌م���ڕۆش پێیده‌وترێت‬ ‫"حاڵه‌تی‌ ده‌رونی‌"‌و وتی‌ "زیاتر دڵپیسی‬ ‫الی‌ هه‌ردوو ره‌گه‌ز به‌هۆی نزمی‌ ئاستی‌‬ ‫رۆش���نبیرییانه‌وه‌ دروس���ت ده‌بێ���ت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش زیاتر له‌كۆمه‌ڵگا دواكه‌وتوه‌كان‬ ‫وه‌كو دیارده‌ ده‌ركه‌وتووه‌"‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫ژنێكی‌ هه‌ڵگرت‌و ژنه‌ك ‌هی‌ خۆشی‌ هه‌ڵگیرا‪..‬‬

‫ئاوێن ‌ه گه‌نده‌ڵیه‌كان ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی بازرگان ‌ی ئاشكرا ده‌كات‬ ‫وه‌زاره‌تی بازرگانی‌‪ ،‬وه‌زاره‌تێك له‌ئه‌نقه‌ره‌‪ ،‬وه‌زاره‌تێكی‌ فه‌نته‌لۆسی‬

‫ی منداڵه‌كانی"‬ ‫ی ئه‌و پیاوه‌ بووه‌ به‌بینین ‌‬ ‫"ئێستا هه‌موو خه‌م ‌‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬

‫ی هیچ رووبدات ژنه‌كه‌م‬ ‫"به‌ر له‌وه‌ ‌‬ ‫ی ترم‬ ‫بوختانی‌ بۆ كردم‪ ،‬بۆی ‌ه ژنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵگرت‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا هاتمه‌و‌ه خۆش ‌‬ ‫هه‌ڵگیرا‌و منیشیان‪ ،‬راده‌ستی‌ پۆلیس‬ ‫كرد"‪.‬‬

‫ژنه‌که‌م هه‌ردوو‬ ‫كوڕه‌كه‌می‌ داخ‬ ‫ی‬ ‫رزگار ‌ی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و نۆ س���اڵ‪ ،‬كردووه‌و جێ ‌‬ ‫ی یازده‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫س���اڵهه‌‌وبه‌رژن���ژ‌ین‌وهێناوس���ه‌ێ‌‪ ،‬هێشتوون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���اڵێك له‌م‬ ‫ی‬ ‫ی جێده‌هێڵێ‌‌و ژنێك ‌‬ ‫منداڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫مێرد‪ -‬پێده‌چێت هه‌ر‬ ‫ی دوو مانگ‬ ‫دار هه‌ڵده‌گرێ���ت‪ ،‬هه‌ر دوا ‌‬ ‫ی ژن���ه‌ تازه‌كه‌ی‌‪ ،‬ژن��� ‌ه كۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫برا ‌‬ ‫نادیاری له‌زووشه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و به‌ره‌و جێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵدێن‪.‬‬ ‫رزگار ب‌ه گریانه‌و‌ه به‌سه‌رهات ‌ی ژیان ‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و كوڕ‌ه‬ ‫ی گێڕایه‌وه‌ ك ‌ه چه‌ند زه‌حمه‌ته‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ژنێك په‌یوه‌ندییان‬ ‫هه‌ڵبگریت‌و ژنه‌كه‌ش���ت هه‌ڵبگرن‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی ته‌واو ب ‌ه‬ ‫ك ‌ه ماندوبوونێك ‌‬ ‫روخساریهه‌و‌ی‌‌‌وه هه‌بووبێت‬ ‫دیار بوو‪ ،‬ب ‌ه قات ‌ه شه‌ڕواڵ ‌ه خاكیه‌ك‬ ‫ی ملیه‌و‌ه هه‌ر زوو‬ ‫ته‌زبیح ‌ه ره‌ش���ه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌نجه‌كان ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫زوو له‌دڵه‌ڕاوكێ��� ‌‬ ‫ده‌گوش���ی‌‌و ده‌ی���وت "م���ن له‌ژیانمدا‬ ‫ی پۆلیس���م‬ ‫ی هیچ بنكه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌رگا ‌‬ ‫ی ژنه‌كه‌مه‌و‌ه وا‬ ‫نه‌بینیبوو‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫ی زیندان جێگه‌مه‌"‪.‬‬ ‫ساڵێكه‌ كونج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پش���ده‌ر خاوه‌ن ‌‬ ‫رزگار له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫س���وپه‌رماركێتێك بووه‌‪ ،‬ژنێك رۆژان ‌ه‬ ‫ی رزگار‬ ‫ی لێكڕیوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مێرد ‌‬ ‫ی بۆ كردووه‌‌و چۆت ‌ه ال ‌‬ ‫بوختان ‌‬ ‫ی كردووه‌ ك��� ‌ه ئه‌و ژن ‌ه‬ ‫ژنه‌كه‌‌و ش���كات ‌‬ ‫ی له‌ڕزگار ك���ردووه‌‌و په‌یوه‌ندییان‬ ‫حه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪" ،‬ه���ه‌ر ژنه‌كه‌م ئه‌و ش���كاته‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و ژن��� ‌ه كه‌وتبوو‌ه‬ ‫كردب���وو‪ ،‬مێرد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنه‌ك ‌هی‌‪ ،‬بۆیه‌ ژنه‌كه‌ش ته‌له‌فۆن ‌‬ ‫لێدان ‌‬ ‫بۆ كردم كه‌ خه‌ریك ‌ه ده‌یكوژن له‌س���ه‌ر‬ ‫م���ن‪ ،‬ناچار منیش هه‌ڵمگ���رت‌و به‌ره‌و‬ ‫ێ ب ‌ه‬ ‫ی ئێران بردم‪ ،‬له‌و ‌‬ ‫بۆكان‪-‬ی‌ واڵت��� ‌‬ ‫ی داو ماره‌یان‬ ‫ی ته‌اڵق ‌‬ ‫ته‌له‌فۆن مێرده‌كه‌ ‌‬

‫كردین"‪.‬‬ ‫دی���ارد‌هی‌ ره‌دوكه‌وت���ن یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گونده‌كان ‌‬ ‫له‌دی���ارد‌ه به‌رچاوه‌كان��� ‌‬ ‫ناوچ���ه‌ی‌ پش���د‌هر‌و ت���ا راده‌یه‌كیش‬ ‫ی حاڵه‌ته‌كاندا كوڕێك‬ ‫بتوێ���ن‪ ،‬له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫كچێ���ك هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و ب���ۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫خۆیان ده‌ش���ارنه‌وه‌‪ ،‬یان ده‌چن ‌ه دیو ‌‬ ‫ئێران‌و پ���اش ماوه‌ی���ه‌ك ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ گونده‌كان���ی‌ خۆی���ان‌و دوات���ر‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‪ ،‬كچ ‌ه هه‌ڵگیراوه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ن به‌كوڕه‌ك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دیارد‌ه ‌‬ ‫ی ژنان كه‌متر ل���ه‌و ناوچان ‌ه‬ ‫هه‌ڵگرتن��� ‌‬ ‫ی ژنێك‬ ‫ی هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫به‌دی ده‌كرێت‪ ،‬كێش ‌ه ‌‬ ‫ی ژن ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن رزگاره‌وه‌‌و دواتر هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫كۆنه‌كه‌ی‌ رزگاریش‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌كێش��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌‪.‬‬ ‫ده‌گمه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی كه‌وتوو‌ه‬ ‫ی ره‌دو ‌‬ ‫رزگارو ئ���ه‌و ژنه‌ ‌‬ ‫پاش دوو مانگێك به‌ره‌و كوردس���تان‬

‫ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌و كات���ه‌دا‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���وكاری‌ ئه‌و ژن ‌ه تازه‌ی ‌ه په‌المار ‌‬ ‫ی لێدانێك���ی‌ زۆر‬ ‫رزگار ده‌ده‌ن‌و دوا ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ته‌سلیمی‌ پۆلیس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیندانیكردن ‌‬ ‫ئه‌و ب ‌ه گریانه‌و‌ه رۆژان ‌‬ ‫ی رانی ‌ه گێڕایه‌و‌ه كه‌ گوێیه‌كیان‬ ‫له‌زیندان ‌‬ ‫ك���ه‌ڕ ك���ردووه‌و قۆڵیان ش���كاندووه‌‌و‬ ‫س���وكایه‌تی‌ زۆری���ان پێك���ردوو‌ه‬ ‫"به‌ڕاده‌یه‌ك سوكایه‌تیم پێكرا ك ‌ه چه‌ند‬ ‫ی خۆكوش���تنم دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جارێك هه‌وڵ ‌‬ ‫رزگاریان كردم‌و نه‌یانهێشت"‪.‬‬ ‫ئه‌و كات���ه‌ی‌ رزگار له‌زیندان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ی پڕده‌بێ���ت‌و ژن ‌ه‬ ‫ژن ‌ه تازه‌كه‌ی‌ س���ك ‌‬ ‫ی به‌جیا‬ ‫ێ منداڵه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫كۆنه‌كه‌ی‌‌و س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ماڵێك���دا ده‌ژین‪ ،‬ب���ه‌اڵم رزگار دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و نزیك ‌هی‌ ش���ه‌ش مان���گ زیندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و حوك���م ده‌درێ���ت له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ژن ‌ه كۆنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئازادكردنیدا جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌میزی‌ داواك ‌ه ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی رزگار له‌زیندان‬ ‫س���ه‌یر‌ه پێش ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئازاد بكرێت‪ ،‬ژن��� ‌ه كۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی رزگاردا (وات ‌ه‬ ‫ده‌بات‌و له‌گه‌ڵ ژنبراكه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه رزگار هه‌ڵیگرتووه‌)‬ ‫ی ئه‌و ژن ‌ه ‌‬ ‫برا ‌‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫رزگار ب���ه‌رده‌وام ده‌گری���او ده‌یوت‬ ‫ی‬ ‫ی داخ كردووه‌و جێ ‌‬ ‫"هه‌ردوو كوڕه‌كه‌م ‌‬ ‫هێشتوون‪ ،‬پێده‌چێت هه‌ر له‌زووشه‌و‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌و ك���وڕ‌ه په‌یوه‌ندیی���ان‬ ‫هه‌بووبێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ن���ا چۆن یه‌كتریان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ژن ‌ه ‌‬ ‫دۆزیوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ك���وڕه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵگرت���وو‌ه وه‌ك دوژمن وای ‌ه بۆ‬ ‫من ‌‬ ‫ی یه‌كه‌می‌ من‪ ،‬ئێس���تا چۆن‬ ‫ئ���ه‌و ژنه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و بێت"‪.‬‬ ‫ێ ژن ‌‬ ‫ده‌ب ‌‬ ‫ی رزگاربوون ‌ه‬ ‫رزگار ئێستا تاكه‌ ئومێد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ له‌ژن ‌‬ ‫له‌زیندان ت���ا دوو كوڕه‌ك ‌ه ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌ه ببینێته‌وه‌و ئه‌و كوڕه‌ش ببینێت‬ ‫ی بویه‌ت���ی‌‌و ته‌نها‬ ‫ك��� ‌ه له‌ژن��� ‌ه تازه‌كه‌ ‌‬ ‫رۆژێك به‌ ساوایی‌ له‌دادگا بینیویه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی خوازراوه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬رزگار ناوێك ‌‬

‫نوسینی‪ :‬سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌گرتوخانه‌ی سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬

‫نێر‌و م ‌ێ كامیان دڵپیسترن؟‬

‫"ئه‌گه‌ر من به‌هه‌موو مانایه‌ك كوڕێكم خۆشبوێت بۆچی‌ گومان‌و دڵپیسی‌ له‌ناخمدا بچێنم"‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬

‫به‌شێك له‌كچان پێیانوایه‌ كه‌ ره‌گه‌زی‌‬ ‫"نێر" زیاتر دڵپیسترن‌و ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه‌ ره‌نگه‌ دواكه‌وتویی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‌و نزمی‌ ئاستی‌ رۆشنبیریش‬ ‫هۆكاری دیكه‌ بن‪ ،‬به‌اڵم كوڕان‌و‬ ‫توێژه‌رانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیش جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ دڵپیسی‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫هه‌ندێجار ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نه‌بوونی‌‬ ‫متمانه‌ الی یه‌كتر‪.‬‬ ‫"دڵپیسی‌‪ ،‬دواكه‌وتویی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و‬ ‫نزمی‌ ئاستی‌ رۆشنبیرییه‌"‬ ‫خه‌ن���ده‌ ئه‌حمه‌د كچ���ه‌ قوتابییه‌كی‌‬ ‫ته‌مه‌ن بیست‌و دوو س���اڵی‌ په‌یمانگای‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كه‌الره‌‪ ،‬هۆكاری‌ دڵپیسی‬ ‫بۆ دواكه‌وتویی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و نزمی‌ ئاستی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و نه‌بوونی‌ متمانه‌ له‌نێوان‬ ‫كه‌س���ه‌كان‌و ژن‌و مێرده‌وه‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناوب���راو جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ دڵپیس���ی‌‬ ‫له‌بێمتمانه‌ی���ی‌ له‌ڕه‌وش���ت‌و ره‌فتاری‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌وه‌ س���ه‌رهه‌ڵده‌دات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ بڕوانه‌بوون به‌و كه‌سه‌ی‌‬ ‫كه‌ خۆشت ده‌وێت‪ ،‬خه‌نده‌ وتی‌ "ئه‌گینا‬ ‫منی‌ ك���چ به‌هه‌موو مانای���ه‌ك كوڕێكم‬ ‫خۆش���بوێت‪ ،‬بۆچی‌ گومان‌و دڵپیس���ی‌‬ ‫له‌ناخمدا بچێنم"‪.‬‬ ‫ئه‌و كچه‌ ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ دایك‌و‬ ‫باوك رۆڵی گرنگیان هه‌یه‌ له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راهێنانی‌ ناخی‌ كه‌سه‌كان‌و خودی‌ خۆیان‬ ‫به‌تایبه‌ت‌و كۆمه‌ڵگه‌ش به‌گشتی‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ ده‌بات‌و وتی "نابێت په‌روه‌رده‌كردن‬ ‫بخرێت���ه‌ زیندان���ی‌ فه‌رامۆش���ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ خێزان هۆكاری‌ سه‌ره‌كییه‌‬ ‫بۆ ناخی مرۆڤه‌كان"‪.‬‬ ‫"نێر‪ ،‬ره‌گه‌زی‌ مێ‌ ده‌چه‌وسێننه‌وه‌"‬ ‫ژی���ان محه‌م���ه‌د كچ���ه‌ قوتابییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی‌ ته‌مه‌ن بیست ساڵی‌ په‌یمانگای‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كه‌الره‌‌و هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌‬

‫دڵپیسی‬ ‫الی‌ هه‌ردوو‬ ‫ره‌گه‌ز به‌هۆی‬ ‫ی‬ ‫ی ئاست ‌‬ ‫نزم ‌‬ ‫رۆشنبیرییانه‌و‌ه‬ ‫دروست ده‌بێت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگا‬ ‫دواكه‌وتوه‌كان‬ ‫وه‌كو دیارد‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌‬ ‫ ‬ ‫که‌ گومان هه‌بوو هه‌رگیز ده‌سته‌کان ناگه‌ن به‌یه‌ک‬ ‫دڵپیس���ی گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ره‌گه‌زی‌ "نێر"‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و‪ ،‬پێیوایه‌ نێر به‌ش���ێوازێك ‌‬ ‫ی‬ ‫توند مامه‌ڵه‌ ده‌كات‌و ره‌گه‌زی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌چه‌وسێنێته‌وه‌‌و رێگری‌ ده‌بێت له‌زۆر‬ ‫بواردا‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیشدا كه‌سی دڵپیس‬ ‫ب���ه‌رده‌وام متمان���ه‌ی‌ به‌به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كچان هه‌میشه‌ به‌گومانه‌وه‌‬ ‫ده‌ڕواننه‌ ك���وڕان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆرجار‬ ‫قوربانیه‌كانی‌ ئه‌م رێگایه‌ كچانن‪.‬‬ ‫"پێویسته‌ تاك له‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێبكات"‬ ‫نازه‌نین كه‌ریم‪-‬یش كه‌ فه‌رمانبه‌رێكی‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئه‌م گه‌نجه‌‪ ،‬زۆرجار پیاوان‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ جڵه‌وی‌ ده‌سه‌اڵت به‌ده‌ست‬ ‫خۆیانه‌وه‌یه‌‪ ،‬خۆیان حاكمی‌ ماڵن‌و هه‌ر‬ ‫مرۆڤێك له‌سه‌ره‌تادا به‌شێوه‌یه‌كی‌ جوان‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و فێركردنێكی‌ باش بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا كه‌سێكی‌ ده‌رون پاك‌و سه‌ركه‌وتوو‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ته‌مه‌ن بیس���ت‌و هه‌شت س���اڵه‌‪ ،‬باسی‌ یه‌كتری ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬سه‌رده‌می‌ شیرین‌و‬ ‫له‌وه‌كرد ك���ه‌ به‌گرنگی‌ ده‌زانێت هه‌موو فه‌رهادیش به‌سه‌رچووه‌"‪.‬‬ ‫كه‌س���ێك له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و دیارده‌یه‌‬ ‫"له‌هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌دا هه‌یه‌"‬ ‫له‌خۆیه‌وه‌ ده‌ستپێبكات‌و بنه‌بڕی بكات‪،‬‬ ‫كارزان عه‌ل���ی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و پێنج‬ ‫یاخ���ود هیچ نه‌بێت ئه‌م رێ���ژه‌ زۆره‌ی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێم���ه‌ به‌دیده‌كرێت كه‌م س���اڵیش ك���ه‌ ده‌رچ���وی‌ په‌یمانگایه‌‬ ‫رونیكرده‌وه‌ كه‌ دڵپیسی‌ زیاتر له‌ڕه‌گه‌زی‌‬ ‫بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نازه‌نین وه‌ك خه‌نده‌ باسی‌ له‌په‌روه‌رده‌‌و نێردا به‌دیده‌كرێت‌و س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫"په‌روه‌رده‌ش هۆكارێكی‌ دیكه‌ی‬ ‫فێرك���ردن كرد كه‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ جوان پێیوای���ه‌ كه‌ ئ���ه‌و دیارده‌ی���ه‌ له‌نێوان‬ ‫دڵپیسییه‌"‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ ج���وان دێنێت���ه‌ به‌رهه‌م‌و ه���ه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌دای���ه‌‌و ده‌ش���ڵێت‬ ‫به‌بۆچونی‌ مامۆس���تا چن���ار ئه‌مین‬ ‫وتی "دڵپیس���ی‌ زۆرج���ار له‌نێوان دوو "دڵپیس���ی‌ له‌ڕه‌گه‌زی‌ نێ���ردا زیاتره‌‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویست سه‌رهه‌ڵده‌دات ئه‌ویش بۆ دیارده‌ی‌ پیاوساالریش باشترین نمونه‌یه‌ دڵپیس���ی زیاتر له‌پیاودا به‌دیده‌كرێت‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫تێنه‌گه‌یشتن له‌عه‌ش���ق‌و خۆشه‌ویستی‌ بۆ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ كه‌ ده‌یبینین"‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا الیه‌نی‌ ئاینی‌‬ ‫ره‌چاو ده‌كرێت‪ ،‬جه‌ختیش���یكرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫الیه‌نێكی‌ دیكه‌ی‌ دڵپیس���یش ئه‌و باره‌‬ ‫ده‌روونییه‌یه‌ كه‌ م���رۆڤ تیایدا ده‌ژی‌‌و‬ ‫رۆژانه‌ به‌رامبه‌ر به‌ڕه‌گه‌زی‌ مێ له‌الیه‌ن‬ ‫باوكساالرییه‌وه‌ ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "پ���ه‌روه‌رده‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ناخی‌ مرۆڤ هه‌ی���ه‌ له‌وانه‌ش‬ ‫ده‌ركردن���ی‌ كچ���ان‌و بێبه‌ش���كردنیان‬ ‫له‌پڕۆس���ه‌ی‌ خوێن���دن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫باوكێك له‌به‌رامب���ه‌ر خێزانه‌كه‌ی‌ رێگر‬ ‫بێت‌و نه‌هێڵێ���ت تێكه‌ڵ به‌خه‌ڵك بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا له‌زۆر ب���واری‌ ژیاندا رێگر ده‌بێت‪،‬‬ ‫بێگومان هه‌ر ئه‌مانه‌ش س���به‌ی‌ هه‌مان‬ ‫رێچكه‌ی‌ ئه‌و دووپات ده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫"چه‌ندین فاكته‌ر هه‌ن بۆ دڵپیسی‌"‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ عه‌ب���اس‬ ‫مه‌حم���ود له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ دڵپیس���ی له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫فاكت���ه‌ره‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ده‌گرێ���ت كه‌‬ ‫یه‌كێكیان سروش���تی‌ ئه‌و خێزانه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ تیایدا گه‌وره‌ بووه‌‪ ،‬یان‬ ‫گرێیه‌كی‌ ده‌رونییه‌ الی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫وه‌كو نه‌خۆشییه‌كی‌ ده‌رونی لێهاتووه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس���ی له‌وه‌ش���كرد ك���ه‌‬ ‫به‌ه���ۆی هه‌ڵس���وكه‌وتێكی‌ خراپ���ی‌‬ ‫كه‌س���ی به‌رامبه‌ره‌وه‌ ئه‌گه‌ر له‌ڕابردودا‬ ‫ئه‌نجامیدابێت‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ پیاوێك ژنی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‌و په‌یوه‌ن���دی‌ هه‌بێ���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌س���ه‌كانی‌ تر‪ ،‬به‌م���ه‌ش خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫دڵی‌ لێ پی���س ده‌كات‌و ده‌گاته‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫متمانه‌شی پێی‌ نامێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ رونیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ زۆرجار دڵپیسی له‌ئه‌نجامی‌ نه‌مانی‌‬ ‫متمانه‌ له‌خودی‌ تاكه‌ كه‌سه‌وه‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێ���ت ك���ه‌ ئه‌م���ڕۆش پێیده‌وترێت‬ ‫"حاڵه‌تی‌ ده‌رونی‌"‌و وتی‌ "زیاتر دڵپیسی‬ ‫الی‌ هه‌ردوو ره‌گه‌ز به‌هۆی نزمی‌ ئاستی‌‬ ‫رۆش���نبیرییانه‌وه‌ دروس���ت ده‌بێ���ت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش زیاتر له‌كۆمه‌ڵگا دواكه‌وتوه‌كان‬ ‫وه‌كو دیارده‌ ده‌ركه‌وتووه‌"‪.‬‬

‫تێناگ���ه‌م چ یاس���ایه‌ك ئ���ه‌م واڵت���ه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب���ات‪ ،‬ئاخ���ر وه‌زاره‌تێ���ك‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ سێ‌ س���اڵیدا تاكه‌ پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫جێبه‌جێن���ه‌كات چ وه‌زاره‌تێك���ه‌‪ ،‬ئاخر‬ ‫ناكرێ‌ هه‌موو ج���ارێ‌ وه‌زیر له‌خۆیه‌وه‌‬ ‫فه‌رمانی‌ نایاسایی‌ ده‌ربكات‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیرانیش به‌فه‌رمانی‌ ره‌سمی فه‌رمانی‌‬ ‫ئه‌م وه‌زیره‌ هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌و به‌كورتی‌‬ ‫پێی‌ بڵێت تۆ كاری‌ نایاسایی‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ئاخر چۆن ده‌بێت لیژنه‌ی‌ شیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌نده‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌ بازرگانیی‌ بڕیاربدات‬ ‫دروستكردنی س���ایلۆی‌ سلێمانی‌ بدات‬ ‫به‌كۆمپانیایه‌ك���ی دیاریك���راو وه‌ك‬ ‫باش���ترین كۆمپانی���ا‪ ،‬كه‌چ���ی وه‌زیر‬ ‫ده‌یدات���ه‌ خراپترین كۆمپانی���او دواتر‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران به‌فه‌رمانی‌ ره‌سمیی‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی‌ وه‌زیر هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت ئه‌وه‌ی‌ كراوه‌ كارێكی نایاساییه‌‌و‬ ‫بڕی���ارده‌دات ته‌نده‌ره‌ك���ه‌ دووب���اره‌‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی وه‌زی���ری‌ بازرگانی‬ ‫سوره‌ له‌سه‌ر جێبه‌جێنه‌كردنی بڕیاری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪.‬‬ ‫س���ه‌یره‌ وه‌زیر له‌خۆی���ه‌وه‌ فه‌رمان‬ ‫ده‌رده‌كات به‌دامه‌زراندن���ی ب���ازاڕی‌‬ ‫كاغه‌زه‌ داراییه‌كان (سوق اربیل لاڵوراق‬ ‫المالیه‌) یان بڵێین بۆرسه‌ی‌ كوردستان‬ ‫وه‌ك كۆمپانی���ا‪ ،‬كه‌چ���ی ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران فه‌رمانه‌كه‌ هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت له‌نایاس���اییبوونی‌ بڕیاره‌ك���ه‌‬ ‫ئاگادارده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫من ل���ه‌وه‌ تێناگه‌م كه‌ له‌ماوه‌ی‌ زیاتر‬ ‫له‌دووس���اڵی‌ كابینه‌ی‌ شه‌ش���ه‌م ‪ ،‬ئه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ پرۆژه‌یه‌كی جێبه‌جێ نه‌كرد‪،‬‬ ‫بگره‌ كاری‌ نایاس���ایی‌ زۆری‌ كرد‪ ،‬كێ‌‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زیره‌ی‌ بۆ كابین���ه‌ی‌ حه‌وته‌می‌‬ ‫حكوم���ه‌ت به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ نێچیرڤان‬ ‫بارزانی كاندید كرده‌وه‌؟ ئه‌وه‌ نێچیرڤان‬ ‫كاندیدی كرده‌وه‌‪ ،‬ئێوه‌ی‌ په‌رله‌مانتاران‬ ‫به‌تایبه‌ت لیستی‌ كوردستانیی‌ ده‌نگتان‬ ‫ب���ه‌م وه‌زیره‌ دای���ه‌وه‌؟ ئاخ���ر نابێت‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك كاندی���د ده‌كرێ���ت یان‬ ‫دووباره‌ كاندید ده‌كرێته‌وه‌ له‌ڕابردووی‌‬ ‫بپێچرێت���ه‌وه‌ بزان���ن چی‌ ك���ردووه‌و چ‬ ‫داهێنان‌و كارێك���ی كردووه‌؟ یان واڵتی‌‬ ‫فه‌نته‌لۆسه‌و هه‌موو شتێك سه‌ره‌وژوور‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت؟!‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازیی‌‬ ‫پێش���تر دوو وه‌زاره‌ت���ی‌ جی���اواز بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌كابینه‌ی‌ شه‌ش���ه‌می‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم یه‌كیانگرت‌و وه‌زاره‌تی‌ بازرگانیی‌‬ ‫پیشه‌س���ازیی‌ لێ‌ دروس���تكرا‪ ،‬سه‌ره‌تا‬ ‫دوو به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتیی‌ دیوان هه‌بوون‬ ‫یه‌كی���ان ه���ی وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���وتری‌‬ ‫پیشه‌س���ازیی‌‌و ئه‌ویتر ه���ی وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ی كه‌ له‌یه‌كگرتووی‌ ئیس�ل�امی‬ ‫بازرگان ‌‬ ‫ب���وو‪ ،‬ه���ه‌ر له‌گ���ه‌ڵ هاتن���ی وه‌زیری‌‬ ‫بازرگانی‌ (س���ینان چه‌له‌ب���ی‌) هه‌ردوو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تیی‌ وه‌الناو كه‌سێكی‬ ‫توركمانی‌ هێناو ك���ردی به‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گش���تیی‌ دیوان كه‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫به‌پس���پۆڕیی‌ پیشه‌س���ازیی‌ ی���ان‬ ‫بازرگانییه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ه���ه‌ردوو وه‌زاره‌ت‬ ‫پێش���تر له‌گ���ه‌ڵ یه‌كگرتنه‌وه‌یان پێنج‬ ‫راوێژكاری���ان هه‌بوو‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌م وه‌زیره‌‬ ‫هات چ���واری‌ دیكه‌ی‌ دانا كه‌ س���یان‪-‬‬ ‫یان توركمان ب���وون‌و یه‌كێكیان گوایه‌‬ ‫خوش���كه‌زا‪-‬یه‌تی‌‌و خزمه‌تی‌ ته‌نها یه‌ك‬ ‫ساڵ بوو له‌وه‌زیفه‌ نازانم به‌چ یاسایه‌ك‬ ‫كراوه‌ به‌ڕاوێژكار؟! ئێس���تاش قس���ه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ وه‌زی���ر هه‌وڵده‌دات كه‌س���ێكی‬ ‫نزیكی خۆی‌ (توركمان) وه‌ك بریكاری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت دابمه‌زرێنێت‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا‬ ‫سه‌رینه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫كاروب���اری‌ وه‌زاره‌ت ل���ه‌دوای‌ هاتنی‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زی���ره‌ به‌جۆرێ���ك ش���ێواوه‌‬ ‫له‌ه���ه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رێك���ی گش���تیی‌ یان‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك���ی ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ بپرس���ی‬ ‫ه���اواری‌ به‌رزده‌بێت���ه‌وه‌و تێن���اگات‬ ‫چی ده‌گوزه‌رێ���ت‪ ،‬هه‌م���وو كاروباری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت بووه‌ به‌نهێنی‌‌و له‌نوس���ینگه‌ی‌‬ ‫وه‌زی���ر ناچێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫به‌نوسینگه‌كه‌ش���یدا گ���وزه‌ر بك���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ستده‌كه‌ی‌ له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی ئه‌نقه‌ره‌ی‌‬ ‫نه‌ك له‌كوردس���تان‪ ،‬بڕواناكه‌م ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌مه‌كته‌به‌ك���ه‌ی‌ جه‌ناب���ی وه‌زی���ر نیو‬ ‫س���ه‌عاتێك دابنیشێت هه‌ستبكات ئێره‌‬ ‫كوردستانه‌‪..‬‬ ‫دوای‌ ماوه‌ی���ه‌ك یه‌كێ���ك ل���ه‌و دوو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتییه‌ی‌ پێشتری‌ دیوانی‌‬ ‫كرده‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پالندانانی‌ وه‌زاره‌ت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌ گش���تییه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت نازانێ���ت چی ل���ه‌م وه‌زاره‌ته‌‬

‫ئه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌م وه‌زیره‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێت‬ ‫یه‌ك پرۆژه‌ی‬ ‫جێبه‌جێنه‌كردووه‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت‪ ،‬نه‌پرس���یان پێده‌كرێت‬ ‫بۆ پالن‌و نائ���اگاداری‌ هیچ كاروبارێكی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ت���ا بینای���ه‌ك له‌ناو‬ ‫وه‌زاره‌ت دروس���تده‌كرێت ب���ۆ دیوانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ك���ه‌س نازانێ���ت له‌الی���ه‌ن چ‬ ‫كۆمپانیای���ه‌ك جێبه‌جیێده‌كرێت‌و كه‌ی‌‬ ‫ته‌واو ده‌بێت‌و كێ‌ سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌رچ���ی نهێنی ئ���ه‌و كاروب���اره‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌مه‌كته‌به‌كه‌ی‌ وه‌زیرو ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫گش���تییه‌ی‌ دی���وان كه‌ خ���ۆی‌ دایناوه‌‬ ‫تێپه‌ڕناكات‪.‬‬ ‫من له‌ئێوه‌ ده‌پرسم واڵت به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت؟ هه‌م���وو كاروب���اری‌‬ ‫وه‌زاره‌تێ���ك له‌نوس���ینگه‌ی‌ وه‌زی���ر‬ ‫كۆبكرێته‌وه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتییه‌كانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت نه‌زان���ن چی ل���ه‌م وه‌زاره‌ته‌‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت‌و ه���ه‌ر له‌نوس���ینگه‌ی‌‬ ‫وه‌زیره‌وه‌ فه‌رمانیان به‌س���ه‌ردابكرێت؟‬ ‫ئه‌مه‌یه‌ داهێنانی‌ ده‌وڵه‌تداریی‌؟‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان هه‌رچی په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ته‌ن���ده‌رو ش���یكردنه‌وه‌وه‌یه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫خودی وه‌زیره‌وه‌ ده‌ستنیش���انده‌كرێن‪،‬‬ ‫ئیحاله‌كردن���ی ته‌نده‌رو ش���یكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌ن���ده‌ری‌ پ���رۆژه‌كان كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌ گشتیی‌ پالنه‌وه‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وان ئاگایان لێ‌ نییه‌و‬ ‫هیچ پرس���ێك ی���ان نوسراوێكیش���یان‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ بۆ ره‌وانه‌ناكرێت‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫خراپت���ر ده‌بینی���ن كه‌س���ێكی كردووه‌‬ ‫به‌ئه‌ندام���ی لیژن���ه‌ی‌ ش���یكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌ن���ده‌ر كه‌ ته‌نها یه‌ك س���اڵ خزمه‌تی‌‬ ‫وه‌زیفی‌ هه‌یه‌و پسپۆڕییه‌كه‌ش���ی هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی به‌م���كاره‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌چ یاساو نه‌ریتی چ ئیداره‌یه‌كی دونیا‬ ‫هه‌بووه‌؟ من ده‌پرس���م ب���ۆ حكومه‌ت‬ ‫یان چاودێریی‌ دارایی‌ ی���ان لیژنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌م بارودۆخه‌ ناپێچنه‌وه‌؟‬ ‫ئاخر نه‌بووه‌ وه‌زیرێك له‌ماوه‌ی‌ س���ێ‌‬ ‫س���اڵ كاركردنی له‌وه‌زاره‌ت پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫جێبه‌جێنه‌كات ك���ه‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ بودجه‌ی‌ ب���ۆ ته‌رخانكراوه‌‪،‬‬ ‫ئاخ���ر بووه‌ پ���اره‌ هه‌بێ���ت‌و كۆمپانیا‬ ‫كێبڕكێی���ان بێ���ت ب���ۆ جێبه‌جێكردنی‬ ‫پ���رۆژه‌‪ ،‬كه‌چ���ی ی���ه‌ك پ���رۆژه‌ش‬ ‫جێبه‌جێنه‌كرێت؟ له‌كاتێكدا تائێس���تا‬ ‫حكومه‌ت ره‌زامه‌ندی بۆ دروس���تكردنی‬ ‫چه‌ندین س���ایلۆو ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازیی‬ ‫داوه‌ له‌ناوچه‌ جیاجیاكانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌ی‌ ئێس���تا‬ ‫له‌به‌رده‌س���تن ئ���ه‌م وه‌زاره‌ته‌ له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌م وه‌زی���ره‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‬ ‫یه‌ك پرۆژه‌ی جێبه‌جێنه‌كردووه‌‪ ،‬بۆنمونه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ س���ێ‌ ساڵی‌ رابردوو حكومه‌ت‬ ‫بڕیاریداوه‌ چه‌ندین س���ایلۆ له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ولێرو گه‌رمیان‌و دهۆك دروستبكات‪،‬‬ ‫كه‌چی نه‌ك یه‌ك سایلۆ دروستنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ی���ه‌ك س���ایلۆش ته‌نده‌رینی‌ بۆ‬ ‫نه‌كراوه‌ تا بخرێته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردن‪،‬‬ ‫ته‌نها س���ایلۆی‌ سلێمانی‌ ته‌نده‌رینی‌ بۆ‬ ‫كراوه‌ ئه‌میش به‌هۆی‌ س���ه‌رپێچیكردنی‬ ‫وه‌زاره‌ت له‌ته‌نده‌رك���ردن‌و نه‌دان���ی‌‬ ‫پرۆژه‌ك���ه‌ به‌كۆمپانیای‌ موس���ته‌هه‌ق‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران پرۆژه‌كه‌ی‌ راگرت‪.‬‬ ‫پرۆژه‌ دیاره‌كان بریتیبوون له‌پرۆژه‌ی‌‬ ‫دروس���تكردنی سایلۆی‌ س���لێمانی‌ به‌‬ ‫گوژم���ه‌ی‌ ‪ 28‬ملی���ۆن دۆالر‪ ،‬پرۆژه‌ی‌‬ ‫دروستكردنی س���ایلۆی‌ ‪ 40‬هه‌زار ته‌نی‌‬ ‫له‌ك���ه‌الر ب���ه‌ ‪ 20‬ملی���ۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار‬ ‫دۆالر‪ ،‬پ���رۆژه‌ی‌ س���ایلۆی‌ ‪ 40‬ه���ه‌زار‬ ‫ته‌نی‌ له‌ب���ه‌رده‌ڕه‌ش به‌بڕی‌ ‪ 20‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 500‬هه‌زار دۆالر‪ ،‬پرۆژه‌ی‌ س���ایلۆی‌ ‪40‬‬ ‫هه‌زار ته‌نی‌ له‌ڕانیه‌ به‌ بڕی‌ ‪ 20‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 500‬ه���ه‌زار دۆالر‪ ،‬ه���اوكات پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫دروستكردنی سێ‌ ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازیی‌‬ ‫له‌هه‌ولێرو س���لێمانی‌و دهۆك هه‌ریه‌كه‌‬

‫به‌گوژم���ه‌ی‌ ‪ 45‬ملیۆن دۆالر واته‌ ‪135‬‬ ‫ملیۆن دۆالر‪.‬‬ ‫ده‌بوو تائێستا ئه‌و پرۆژانه‌ بچوبانایه‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌شێكی‬ ‫له‌س���ه‌ر بودجه‌ی‌ ‪( 2011‬به‌نوس���راوی‌‬ ‫ژماره‌ ‪ 3122‬ل���ه‌‪ )2011/7/24‬له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م پاره‌ی���ان ب���ۆ‬ ‫دابینكراب���وو‪ ،‬كه‌چ���ی تائێس���تا یه‌ك‬ ‫پرۆژه‌ جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪ ،‬لێره‌دا ده‌پرسم‬ ‫ئ���ه‌رێ‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪ ،‬په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم كه‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ پێكهێنابوو ب���ۆ له‌حاڵی‌ ئه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ ناپرس���نه‌وه‌؟ خۆ پاره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫میلله‌ته‌یه‌ ته‌رخانكراوه‌ بۆ دروستكردنی‬ ‫سایلۆو ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازیی‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌كوردستان تائێستا سایلۆیه‌كمان نییه‌‬ ‫پێی‌ بوترێت سایلۆ‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر لیژنه‌یه‌كی هه‌ڵس���ه‌نگاندن‬ ‫ی���ان به‌دواداچوون له‌حكومه‌ت هه‌بێت‌و‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن ب���ۆ ئ���ه‌م وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫وه‌زیره‌ ب���كات چی بنوس���ێت؟ بڵێت‬ ‫له‌س���ه‌دا چه‌ندی پرۆژه‌و بودجه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وه‌به‌رهێنان���ی‌ خه‌رجكردووه‌؟ با وه‌زیر‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌م پرس���یاره‌ی‌ م���ن بداته‌وه‌و‬ ‫بڵێ‌ له‌س���ه‌دا ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ بودجه‌كه‌م‬ ‫خه‌رجكردووه‌؟‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زاره‌ته‌ هه‌میش���ه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫زۆر‬ ‫دۆكیۆمێنت���ی‌‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌س���تدان‪ ،‬ب���ا ژماره‌یه‌كی���ان‬ ‫باس���بكه‌م كه‌ الدان‌و س���ه‌رپێچیكردنی‬ ‫یاس���او به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ خه‌ڵكی ئه‌م‬ ‫واڵته‌‌و ئه‌م میلله‌ته‌ هه‌ش به‌سه‌ره‌بووه‌‬ ‫له‌وانه‌‪:‬‬

‫هه‌فتانه‌ هه‌زاران‬ ‫ی‬ ‫ته‌ن چیمه‌نتۆ ‌‬ ‫هه‌ولێرو دهۆك‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌وز ‌‬ ‫ده‌فرۆشێته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫لیژنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫به‌فه‌رمی ئه‌و‬ ‫دیارده‌یان‬ ‫سه‌لماندووه‌‬ ‫ته‌نده‌ری‌ دروستكردنی سایلۆی‌‬ ‫سلێمانی‌‬ ‫له‌دۆس���یه‌ی‌ ته‌نده‌ری‌ دروستكردنی‬ ‫س���ایلۆی‌ س���لێمانی‌ خه‌ریكب���وو‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌ك���ی گه‌وره‌ بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران رێگریكرد له‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵیی���ه‌‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌ت���دا پرۆژه‌ك���ه‌‬ ‫بریتیبوو له‌دروس���تكردنی سایلۆیه‌كی‬ ‫‪ 80‬ه���ه‌زار ته‌ن���ی‌و ژماره‌ی���ه‌ك كۆگا‬ ‫له‌س���نوری‌ س���لێمانی‌ به‌گوژمه‌ی‌ ‪28‬‬ ‫ملیۆن دۆالر‪ ،‬له‌لیژنه‌ی‌ ش���یكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌ن���ده‌ر ل���ه‌‪ 2011/3/3‬بڕی���ارده‌دات‬ ‫كۆمپانی���ای‌ ‪ Witte‬ئه‌ڵمان���ی وه‌ك‬ ‫باش���ترین كۆمپانیا ده‌ستنیش���انبكات‬ ‫له‌نێو س���ێ‌ كۆمپانیا بۆ دروستكردنی‬ ‫سایلۆكه‌‪ ،‬لیژنه‌ی‌ شیكردنه‌وه‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌م كۆمپانیایه‌ نوسیویه‌تی‌ (باشترین‬ ‫ع���ه‌رزی پێشكه‌ش���كردووه‌‪ ،‬ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫دیزاین‌و هه‌موو پالنه‌ پێشكه‌شكراوه‌كان‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ داوه‌تنام���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫زۆر گونج���اوه‌ له‌هه‌م���وو رووه‌كان���ی‌‬ ‫بیناسازیی‌‪ ،‬كاره‌بایی‌‪ ،‬میكانیكی‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌ئۆفه‌ره‌كه‌دا هاتووه‌)‪ ،‬كه‌چی وه‌زیری‌‬ ‫بازرگانی پرۆژه‌كه‌ی‌ دا به‌كۆمپانیایه‌كی‬ ‫دیك���ه‌ له‌و س���ێ‌ كۆمپانیای���ه‌ به‌ناوی‌‬ ‫كۆمپانی���ای‌ نۆرۆڵ ك���ه‌ كۆمپانیایه‌كی‬ ‫توركیی���ه‌و له‌لیژن���ه‌ی‌ ش���یكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌نده‌ری‌ وه‌زاره‌ت س���ه‌باره‌ت به‌عه‌رزی‌‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیای���ه‌ هاتووه‌ (ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫هونه‌رییه‌وه‌ باش نییه‌‪ ،‬هیچ ورده‌كاری‌‬ ‫نه‌داوه‌ ته‌نانه‌ت عه‌رزی له‌گه‌ڵ دیزاینی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت گونجاو نییه‌‪ ،‬هیچ كه‌لوپه‌لێكی‬ ‫هونه‌ریی���ان دیاری نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیای‌ مۆلمێكس* به‌شداریكردووه‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا س���ایلۆی‌ هه‌ولێ���ر ئه‌نجام‬

‫ده‌دات‪ .‬ل���ه‌ڕووی‌ ته‌ن���ده‌ری‌ دارای���ی‌‬ ‫كه‌موك���وڕی‌ هه‌یه‌ ج���ه‌دوه‌ل كه‌میات‬ ‫موس���ه‌عه‌ری‌ پێشكه‌ش���كردووه‌ ناكرێ‌‬ ‫وه‌ك جه‌دوه‌ل كه‌میات موسه‌عه‌ر كاری‌‬ ‫پێبكرێ���ت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هیچ ورده‌كاریی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌لوپ���ه‌ل‌و ئامێ���ری‌ هونه‌ری‌‬ ‫نه‌داوه‌ كه‌ له‌داوه‌تنامه‌ی‌ وه‌زاره‌ت داوا‬ ‫له‌كۆمپانیا ك���راوه‌ ته‌نانه‌ت له‌ته‌نده‌ری‌‬ ‫هونه‌ریش جه‌دوه‌ل كه‌میات موسه‌عه‌ری‌‬ ‫پێشكه‌شنه‌كردووه‌)‪.‬‬ ‫له‌هه‌مووی‌ سه‌یرتر لیژنه‌ی‌ شیكردنه‌وه‌‬ ‫چه‌ند كه‌سێكی تێدابوو له‌وانه‌ی‌ نزیكن‬ ‫له‌وه‌زی���رو خۆی���ان ئیمزایان له‌س���ه‌ر‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌كه‌ كردبوو كه‌ كۆمپانیای‌‬ ‫نۆرۆل به‌كه‌ڵك نای���ه‌ت‪ ،‬كه‌چی وه‌زیر‬ ‫س���وربوو له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ پێیبدات‪،‬‬ ‫ت���ا كار گه‌یش���ته‌ ئه‌وه‌ی‌ كونس���وڵی‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ی‌ ئه‌ڵمانیا له‌هه‌ولێر گازنده‌ی‌‬ ‫خۆی‌ بگه‌یه‌نێته‌ حكوم���ه‌ت به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ ئه‌ڵمانیا له‌هه‌ولێر سته‌میان‬ ‫لێده‌كرێ���ت‌و ته‌نده‌ریان بۆ ده‌رده‌چێت‌و‬ ‫پێیان نادرێت‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا پارێزگاری‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌نوسراوی ره‌سمی ناڕه‌زایی‬ ‫خۆی‌ به‌رامبه‌ر ئ���ه‌م كاره‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫بازرگان���ی‌ ده‌ربڕیبوو‪ ،‬له‌وانه‌ش خراپتر‬ ‫ئه‌ندام هه‌بوو له‌لیژنه‌ی‌ ش���یكردنه‌وه‌كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ وه‌زیفی ته‌نها یه‌ك س���اڵ بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫یاساییه‌وه‌ دروست نییه‌‪.‬‬ ‫دواب���ه‌دوای‌ ئ���ه‌م كاره‌ی‌ وه‌زی���ری‌‬ ‫بازرگانی���ی‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران‬ ‫به‌ڕه‌سمیی‌ له‌‪ 2011/6/9‬به‌نوسراوێكی‬ ‫ره‌س���میی‌ ژم���اره‌ (‪ 1434‬نهێن���ی‌)‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ بازرگانی ده‌كرێت‬ ‫كه‌ ئه‌م ته‌نده‌ره‌ نایاس���اییه‌و پێویسته‌‬ ‫دووباره‌ راگه‌یاندنی بۆ بكرێت به‌مه‌رجێك‬ ‫ته‌نده‌ره‌ك���ه‌ له‌دیوان���ی‌ پارێ���زگاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ بكرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌زی���ری‌‬ ‫بازرگان���ی‌ فه‌رمانه‌كه‌ی‌ جێبه‌جێنه‌كرد‪،‬‬ ‫دوات���ر جارێك���ی دیك���ه‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫وه‌زی���ران ل���ه‌‪ 2012/1/3‬به‌نوس���راوی‬ ‫ژم���اره‌ ‪ 174‬وه‌زاره‌ت���ی‌ بازرگان���ی‌‬ ‫له‌نایاس���ایی‌ ته‌نده‌ری‌ دروس���تكردنی‬ ‫سایلۆی‌ س���لێمانی‌‌و كۆگاكانی‌ هوانه‌‪-‬‬ ‫عه‌ربه‌ت‪ ،‬ئاگادارده‌كات���ه‌وه‌و به‌ڕوونی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات كه‌ وه‌زاره‌ت پابه‌ند‬ ‫نه‌بووه‌ به‌بڕیاری‌ لیژنه‌ی‌ شیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌نده‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ پرۆژه‌كه‌ دووباره‌‬ ‫رابگه‌یه‌نرێ���ت ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بكرێته‌وه‌‬ ‫ته‌نده‌رو جێبه‌جێكرێت‪.‬‬ ‫پرس���یاری‌ گرن���گ ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬هۆكار‬ ‫چیی���ه‌ وه‌زی���ری‌ بازرگان���ی‌ م���اوه‌ی‌‬ ‫زیاتر له‌س���اڵێك بڕی���اری‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زی���ران جێبه‌جێناكات ب���ۆ دووباره‌‬ ‫راگه‌یاندن���ی ته‌نده‌ری‌ دروس���تكردنی‬ ‫س���ایلۆیه‌ك به‌بڕی ‪ 28‬ملی���ۆن دۆالر‪،‬‬ ‫ده‌كرێ‌ پرۆژه‌یه‌ك له‌‪2009‬وه‌ پاره‌ی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخانكرابێ���ت‌و وه‌زاره‌تێك نه‌توانێت‬ ‫جێبه‌جێی ب���كات؟ ئه‌مه‌ چ وه‌زاره‌تێكه‌‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ به‌ڕێوه‌بچێت؟ بۆ پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ قبوڵی‌ ئه‌م بارودۆخه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ شارێكی‌ گه‌وره‌ی‌ كوردستان سایلۆی‌‬ ‫ل���ێ‌ نیی���ه‌و پێویس���تیانه‌‌و به‌فه‌رمانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران پێویسته‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی سایلۆ‬ ‫سه‌رپش���ك بێ���ت‌و ل���ه‌وێ‌ ته‌نده‌ره‌كه‌‬ ‫جێبه‌جێبكرێت‪.‬‬ ‫پرس���نه‌كردن ب���ه‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌‬ ‫گش���تییه‌كان‌و بازدان به‌سه‌ر رێنمایی‌‌و‬ ‫یاس���ای‌ وه‌زاره‌ت‌و بازدان به‌سه‌ر یاسا‬ ‫دیارده‌یه‌ك���ی رۆژانه‌ی‌ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریی‌ وه‌زی���ری‌ بازرگانی‌ بێ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تییه‌كان‌و‬ ‫ره‌چاوكردن���ی رێنمای���ی‌‌و رێ���كاری‌‬ ‫یاس���ایی‌ زۆرجار له‌دیوان���ی‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫بڕیار ده‌رده‌كات‌و فه‌رمانی‌ نا یاس���ایی‌‬ ‫ده‌رده‌كات‪ ،‬به‌ش���ێك ل���ه‌و فه‌رمانانه‌‬ ‫جێی‌ گومان���ن‌و پێویس���ته‌ چاودێریی‌‬ ‫دارایی‌‌و په‌رله‌مانی‌ كوردستان به‌جددی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ش‬ ‫له‌نوس���ینگه‌ی‌ وه‌زیره‌وه‌ ده‌ستپێبكه‌ن‪،‬‬ ‫تاوه‌كو هیچ نه‌بێت به‌شێك له‌و راستیانه‌‬ ‫ده‌ربكه‌وێت‪ ،‬بۆنمونه‌‪:‬‬ ‫دۆسیه‌ی‌ بازاڕی‌ دراو (بۆرسه‌)‬ ‫له‌هه‌ولێر هه‌وڵێك هه‌بوو بۆ كردنه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫بازاڕی‌ دراو یان بۆرس���ه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫ره‌سمیی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌شێوه‌ی‌ كۆمپانیا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كاره‌ی‌ له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك كه‌س كاری‌ بۆ‬ ‫ده‌كرا هیچ بنه‌مایه‌كی یاس���ایی‌ نه‌بوو‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌پێی‌ یاسای‌ عێراقی پێویسته‌‬ ‫دانانی‌ بۆرسه‌ له‌الیه‌ن كه‌رتی‌ گشتییه‌وه‌‬ ‫بێت ن���ه‌ك تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌پێناو‬ ‫سودی گشتیی‌‪ ،‬ئه‌و گروپه‌ به‌رده‌وامبوون‬

‫له‌س���ه‌ر دروستكردنی گوش���ار له‌سه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێت���ی‌ گش���تیی‌ تۆماركردنی‬ ‫كۆمپانی���اكان ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ (ب���ازاڕی‌‬ ‫هه‌ولێر بۆ كاغ���ه‌زه‌ داراییه‌كان)‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو نه‌بوون‌و رێگه‌یان لێگیرا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌زیری‌ بازرگانی���ی‌ به‌بڕیارێكی‬ ‫تایب���ه‌ت‌و به‌ئیم���زای‌ خ���ۆی‌ به‌پێ���ی‌‬ ‫نوسراوی‌ ژماره‌ ‪ 6788‬له‌‪2011/12/8‬‬ ‫بڕی���ارده‌دات به‌دامه‌زراندنی كۆمپانیای‌‬ ‫(بازاڕی‌ هه‌ولێر بۆ كاغه‌زه‌ داراییه‌كان)‬ ‫بێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌ گشتیی‌‬ ‫كۆمپانیاكان‌و له‌به‌رچاوگرتنی‌ یاس���ای‌و‬ ‫رێنمایی‌ ب���ۆ دامه‌زراندنی كۆمپانیاكان‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا فه‌رمانێكی پێش���تر هه‌بوو‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران ده‌ركرابوو‬ ‫له‌‪ 2009/9/15‬ك���ه‌ نابێت كۆمپانیایه‌ك‬ ‫به‌ناوی‌ (س������وق اربیل لالوراق المالیه‌)‬ ‫له‌كوردستان تۆماربكرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م بڕیاره‌ی‌ وه‌زی���ر گومانی‌ زۆری‌‬ ‫لێده‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ دامه‌زراندنی بۆرسه‌‬ ‫وه‌ك كۆمپانی���ا له‌الیه‌ك به‌پێی‌ یاس���ا‬ ‫ناكرێ���ت‌و نابێت‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌ بۆچی‬ ‫وه‌زیر فه‌رمانی‌ له‌مش���ێوه‌یه‌ ده‌رده‌كات‬ ‫له‌كاتێكدا كاره‌ك���ه‌ په‌یوه‌ندیی به‌كاری‌‬ ‫بازرگانیی���ه‌وه‌ هه‌یه‌؟ ئ���ه‌م فه‌رمانه‌ی‌‬ ‫وه‌زی���ر ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌ری بگرتای���ه‌‬ ‫كاره‌ساتێكی گه‌وره‌بوو بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫چونكه‌ بۆرسه‌ له‌الیه‌ن كۆمپانیایه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌ستی به‌سه‌ردا ده‌گیراو قازانجی مافی‬ ‫گشتیی‌ به‌فیڕۆ ده‌چوو‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌ركردن���ی ئ���ه‌م فه‌رمانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران به‌فه‌رمانێك���ی‬ ‫تایبه‌ت ژماره‌ ‪ 3206‬به‌ئیمزای‌ د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح له‌‪ 2011/12/26‬فه‌رمانی‌ وه‌زیری‌‬ ‫بازرگانی‌ هه‌ڵده‌وه‌ش���ێنێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫(نابێ���ت كۆمپانی���ای‌ س���وق اربی���ل‬ ‫ل�ڵ�اوراق المالی���ه‌ مۆڵه‌ت���ی‌ پێبدرێت‌و‬ ‫ناكرێت كۆمپانی���ای‌ ئاڵوگۆڕی‌ كاغه‌زی‌‬ ‫دارای���ی‌ له‌هه‌مانكاتدا ب���ازاڕی‌ كاغه‌زی‌‬ ‫دارای���ی‌ بێ���ت)‪ .‬بۆیه‌ ده‌كرێ���ت بڵێین‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م بڕی���اره‌ی‌‬ ‫وه‌زیری‌ بازرگان���ی له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیرانه‌وه‌ ده‌س���تكه‌وتێكی گه‌وره‌بوو‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ زیانێك���ی گ���ه‌وره‌ی‌ به‌مافی‬ ‫گشتیی‌ ده‌گه‌یاند‪ ،‬كه‌چی تائێستا هیچ‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی���ه‌ك له‌گه‌ڵ ئ���ه‌م وه‌زیره‌‬ ‫نه‌كراوه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م س���ه‌رپێچیانه‌ی‌‬ ‫كردویه‌تی‌‪.‬‬

‫بێبه‌ش ده‌بن‪ .‬هاوكات به‌پێی‌ به‌ڵگه‌كان‬ ‫گه‌یشتنی‌ به‌شه‌ چیمه‌نتۆی‌ هه‌ولێریش‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن كۆمپانیای‌ راز ده‌گوێزرێته‌وه‌‬ ‫له‌وه‌زعی دهۆك باشتر نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌ش به‌ راپۆرتی‌ ره‌س���میی‌‬ ‫وه‌زیری‌ لێ‌ ئ���اگادار كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئیجرائات���ی‌ نه‌كردووه‌ بۆی���ه‌ ده‌بینین‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرتێكی دیكه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌‬ ‫پیشه‌س���ازیی‌ هه‌ولێر ل���ه‌‪2010/5/18‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك���دا ژماره‌یه‌ك لۆری‌‬ ‫بارهه‌ڵگ���ر كه‌ چیمه‌نتۆی���ان له‌كارگه‌ی‌‬ ‫تاس���ڵوجه‌ باركردووه‌ (به‌پێی‌ به‌ش���ه‌‬ ‫چیمه‌نتۆی‌ هه‌ولێر كه‌ رۆژنه‌ ‪ 370‬تۆنه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بارهه‌ڵگره‌كان كه‌ هی كۆمپانیای‌‬ ‫(راز)ه‌ باره‌كانی���ان له‌س���لێمانی‌‬ ‫فرۆش���تۆته‌وه‌و نه‌یانگه‌یاندۆته‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫به‌بازگه‌كانی‌ هه‌ولێریش تێنه‌په‌ڕیون‪.‬‬ ‫من تێناگه‌م ئه‌مه‌ راستیی‌ وه‌زاره‌تێكه‌‬ ‫بۆ په‌رله‌مانی‌ كوردستان یان ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران ئیجرائات له‌گه‌ڵ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌و‬ ‫الیه‌نی‌ به‌رپرس ل���ه‌م وه‌زاره‌ته‌ ناكه‌ن‪،‬‬ ‫لێپرسراوێكی بااڵی‌ وه‌زاره‌ت له‌و كاته‌دا‬ ‫به‌نامه‌ی���ه‌ك وه‌زی���ر ئاگادارده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت هه‌فتانه‌ هه‌زاران ته‌ن چیمه‌نتۆی‌‬ ‫هه‌ولێرو دهۆك به‌سه‌وزی‌ ده‌فرۆشێته‌وه‌و‬

‫دامه‌زراندنی‬ ‫بۆرسه‌ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیا به‌پێ ‌‬ ‫یاسا ناكرێت‌و‬ ‫نابێت‪ ،‬بۆچی‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیر فه‌رمان ‌‬ ‫له‌مشێوه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌رده‌كات‬ ‫له‌كاتێكدا كاره‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌كار ‌‬ ‫دیارنه‌مانی هه‌زاران ته‌ن چیمه‬ ‫‌نتۆت‌و بازرگانییه‌و‌ه هه‌یه‌؟‬ ‫به‌پێ���ی‌ رێككه‌وتنی‌ نێوان حكومه‌‬

‫ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ی‌ كارگه‌ی‌ تاس���ڵوجه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب���ات‪ ،‬له‌به‌رامب���ه‌ر كاركردن‌و‬ ‫ده‌رهێنان���ی‌ چیمه‌نت���ۆ‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫كۆمپانیاك���ه‌ موچ���ه‌ی‌ ‪ 750‬كرێ���كارو‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ر بدات‌و ه���اوكات رۆژانه‌ش‬ ‫هه‌زار ته‌ن چیمه‌نتۆ بێبه‌رامبه‌ر بدرێته‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‪ ،‬حكومه‌تیش ئه‌م‬ ‫چیمه‌نتۆی���ه‌ به‌نرخێكی ك���ه‌م ده‌داته‌‬ ‫ئه‌و هاوواڵتیانه‌ی‌ خانو دروس���تده‌كه‌ن‬ ‫وه‌ك ه���اوكاری‌‌و ده‌س���باریكردن‪ ،‬له‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ ‪ %42‬بۆ سلێمانییه‌و ‪%38‬ی‌ بۆ‬ ‫هه‌ولێره‌و ‪ %20‬بۆ دهۆكه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و هه‌شت مانگه‌ی‌ یه‌كه‌می‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2010‬كێشه‌ی‌ نه‌گه‌یشتنی‌ چیمه‌نتۆ‬ ‫به‌ته‌واوی ته‌شه‌نه‌یكردو وه‌زاره‌تیش هیچ‬ ‫رێوش���وێنێكی‌ نه‌ده‌گرته‌به‌ر‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫كۆمپانی���ا داوای���ان پێشكه‌ش���كرد بۆ‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ ته‌ن���ده‌ری‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ه‌ چیمه‌نتۆی‌ هه‌ولێرو سلێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ك���ۆی‌ ‪ 15‬كۆمپانی���ا وه‌زاره‌ت‬ ‫ته‌نده‌ره‌ك���ه‌ی‌ دا به‌دوو كۆمپانیا به‌ده‌ر‬ ‫له‌هه‌م���وو رێنمایی���ه‌ك‪ ،‬به‌ناوه‌كان���ی‌‬ ‫(سوه‌ت بۆ دهۆك‌و راز بۆ هه‌ولێر) كه‌‬ ‫هه‌ردوو كۆمپانیاكه‌ هی یه‌ك كه‌س���ه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌كان ده‌یسه‌لمێنن وه‌زیری‌ بازرگانی‌‬ ‫له‌و پرس���ه‌ ئاگاداركراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا هیچ ئه‌نجامی نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جێی‌ س���ه‌رنج بووه‌ ئ���ه‌و كۆمپانیایانه‌‬ ‫ته‌ن���ی‌ چیمه‌نتۆی���ان له‌س���لێمانییه‌وه‌‬ ‫گواس���تۆته‌وه‌ ب���ۆ هه‌ولێ���ر ته‌نها به‌‬ ‫پێنجس���ه‌د دینار ئه‌مه‌ش ت���ه‌واو جێی‌‬ ‫گومان���ه‌ چۆن ده‌ك���رێ‌ ته‌نی‌ چیمه‌نتۆ‬ ‫له‌س���لێمانییه‌وه‌ بۆ دهۆك به‌ پێنجسه‌د‬ ‫دینار؟‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ به‌پێی‌ ئه‌و به‌ڵگه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ ‪ 2010/8/3‬ژماره‌‬ ‫‪ 1690‬كه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌ پیشه‌سازیی‌‬ ‫ده���ۆك ده‌رچ���ووه‌ ده‌ڵێ���ت جه‌نابی‬ ‫وه‌زی���ر له‌كۆی‌ زیاتر ل���ه‌‪ 16‬هه‌زار ته‌ن‬ ‫چیمه‌نتۆی‌ س���ێ‌ مانگی چیمه‌نتۆ ته‌نها‬ ‫پێنج هه‌زار گه‌یش���تۆته‌ دهۆك‌و ئه‌ویتر‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیای‌ سوه‌ت له‌سلێمانیی‌‬ ‫فرۆشراوه‌ته‌وه‌و خه‌ڵكی دهۆك له‌م مافه‌‬

‫لیژنه‌كانی‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ به‌فه‌رمی ئه‌و‬ ‫دیارده‌یان سه‌لماندووه‌‪.‬‬ ‫پرس���ی ناردنی خه‌ڵك ب���ۆ ده‌ره‌وه‌‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و پرس���انه‌ی‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ لێده‌كرێت‪ ،‬وه‌زی���ری‌ بازرگانی‌‬ ‫به‌فه‌رمان���ی‌ خ���ۆی‌‌و خه‌ڵك���ی نزیكی‬ ‫خ���ۆی‌ ده‌نێرێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬فه‌رمانبه‌ر‬ ‫هه‌یه‌ له‌م���اوه‌ی‌ كاركردنی ئه‌م وه‌زیره‌‬ ‫بێژم���ار س���ه‌ردانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ كردووه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر حیس���ابی حكوم���ه‌ت‌و هی���چ‬ ‫په‌یوه‌ندیش���ی به‌ سه‌فه‌ره‌كانیش���ه‌وه‌‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬بۆنمونه‌ له‌ناوه‌ڕاستی‌ نیسانی‌‬ ‫راب���ردوو س���ه‌فه‌رێك كرا ب���ۆ به‌رازیل‬ ‫بۆ به‌ش���داریكردن له‌كۆنگ���ره‌ی‌ تۆڕی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ ب���ۆ كێبڕكێی‌ بازرگانی كه‌‬ ‫پێكهاتبوو له‌(فارس مه‌جید‪ ،‬س���ۆران‬ ‫سه‌الحه‌دین‪ ،‬حوسێن چه‌له‌بی‌‪ ،‬سه‌باح‬ ‫ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬دڵ���زار ئیس���ماعیل‪ ،‬فاروق‬ ‫حوس���ێن) ب���ه‌اڵم له‌كۆی‌ ئه‌و ش���ه‌ش‬ ‫كه‌سه‌ ته‌نها دوو كه‌سیان په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌و كۆنگره‌یه‌وه‌ هه‌ب���وو ئه‌وانی دیكه‌‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی���ان پێیه‌وه‌ نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا پێویست بوو خه‌ڵكی دیكه‌ی‌‬ ‫پس���پۆڕ له‌بواری‌ كێبڕكێ���ی‌ بازرگانیی‌‬ ‫ره‌وانه‌ بكرابانایه‌‪.‬‬ ‫(*) كۆمپانیای‌ مۆلمێكس پێش���تر‬ ‫دروس���تكردنی س���ایلۆی‌ هه‌ولێری���ان‬ ‫پێدرابوو‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ زیاتر له‌دووس���اڵ‬ ‫دواكه‌وت���ن حكوم���ه‌ت پرۆژه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫لێوه‌رگرتنه‌وه‌‪ ،‬هاوكات دوای‌ دوو ساڵ‬ ‫كاركردنی���ان له‌هه‌ولێر ئینجا ده‌ركه‌وت‬ ‫خۆیان تۆمارنه‌كردووه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌‬ ‫گش���تیی‌ كۆمپانیاكان���ی‌ كوردس���تان‬ ‫بۆیه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش كۆمپانیاكه‌ سزا‬ ‫درا‪ ،‬وه‌زی���ری‌ بازرگان���ی‌ ده‌یویس���ت‬ ‫دروستكردنی س���ایلۆی‌ سلێمانی‌ بداته‌‬ ‫كۆمپانیای‌ نۆرۆڵی‌ توركی كه‌ شه‌ریكی‬ ‫ئ���ه‌م كۆمپانیایه‌ ب���وو له‌ته‌نده‌ره‌كه‌یدا‬ ‫كه‌ پێشكه‌ش���ی وه‌زاره‌ت���ی‌ كردبوو بۆ‬ ‫دروستكردنی سایلۆی‌ سلێمانی‌‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫پرۆژە گەورەکان‬

‫عەره‌بستانی سعودیە‌و خەونی بە سەلەفیکردنی ناوچەکە‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫‪ ٤- ٣‬بەشی دووەم‌و کۆتایی‬ ‫سعودیە‌و بەهاری عەرەبی‬ ‫ئەگەرچی سعودیە یەکێکبوو لەو واڵتانەی‬ ‫پشتگیریی تەواوی البردنی قەزافی‪-‬یان‬ ‫کرد له‌لیبیادا‪ ،‬چونکە قەزافی بەردەوام‬ ‫گاڵت���ەی ب���ە حوکمڕانی ئال س���عود‬ ‫دەکرد‌و ب���ە حوکمڕانییەکی دواکەوتو‌و‬ ‫ب���ەدەوی ناویدەب���رد‪ .‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫ئەگەرچی س���عودیە ب���ۆ ملمالنێکردن‬ ‫لەگەڵ ئێران‌و کەمکردنەوەی دەسەاڵتی‬ ‫بلۆکی شیعە لەناوچەکەدا‪ ،‬پشتگیریی‬ ‫خۆپیش���اندانەکانی س���وریا دەکات بۆ‬ ‫روخاندنی دەس���ەاڵتی بەشار ئەسەد‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬وەک زانایەکی سیاسی دەڵێت‪،‬‬ ‫سیاسەتی س���ەرەکی سعودیە بەرامبەر‬ ‫بە بەهاری عەرەبی‪ ،‬بریتییە له‌هەوڵدان‬ ‫ب���ۆ وێرانکردنی ئەم بەه���ارە‌و رێگرتن‬ ‫له‌باڵوبوونەوە‌و جێبەجێکردنی ئامانجە‬ ‫دیموکراس���ییەکانی‪ )١٢(.‬لەڕاس���تیدا‬ ‫س���عودیە ئەم���ڕۆ س���ەرۆکایەتی هێزە‬ ‫دژە شۆڕش���ەکان لەناوچەکەدا دەکات‌و‬ ‫ئ���ەو واڵتەیە بەش���ێوەیەکی بەرفراوان‬ ‫کار ب���ۆ وێرانکردن���ی ئ���ەم بەه���ارە‬ ‫دەکات‪ .‬ئاش���کرایە بەه���اری عەرەبی‬ ‫چ هەڕەش���ەیەکی راس���تەوخۆیە ل���ەو‬ ‫شێوازە له‌دەس���ەاڵتدارێتی بنەماڵەیی‬ ‫لەناوچەکەدا‪ .‬له‌هەن���گاوی یەکەمدا بۆ‬ ‫رێگرتن له‌پەڕین���ەوەی راپەڕینەکان بۆ‬ ‫سعودیە‪ ،‬دوای سەرکەوتنیان له‌تونس‌و‬ ‫میس���ردا‪ ،‬دەس���ەاڵتدارانی س���عودیە‬ ‫زیاد له‌‪ ١٣٠‬ملی���ار دۆالریان خەرجکرد‬ ‫ب���ۆ کڕین���ی خەڵ���ک‌و هێمنکردنەوەی‬ ‫گروپ���ە ناڕازییەکان���ی ناو س���عودیە‪.‬‬ ‫بەرزکردنەوەی موچ���ەی فەرمانبەران‪،‬‬ ‫تەرخانکردنی پارە بۆ کردنەوەی خانو‬ ‫بۆ گەنجان‌و بەخشینەوەی پارە بەسەر‬ ‫بێکاراندا دیارترینی ئەو کارانەبوون کە‬ ‫دەس���ەاڵتداران بۆ رێگرتن له‌تەقینەوە‬ ‫گرتیانەب���ەر‪ )١٣(.‬هەر لەس���ەرەتای‬ ‫خۆپیشاندانەکانیش���ەوە پیاوان���ی دین‬ ‫له‌سعودیە بەپەله‌ کەوتنە ئیدانەکردنی‬ ‫خۆپیش���اندانەکان بەن���اوی رێگرت���ن‬ ‫له‌"فیتنە"‌و رێگرتن له‌"پارچەپارچەبوونی‬

‫شیعەکانی ئەو واڵتەوە هەیە‪.‬‬ ‫س���عودیە له‌میسریش���دا چاالک���ە بۆ‬ ‫پەکخستنی داواکاری‌و دەره‌نجامەکانی‬ ‫بەهاری عەرەب���ی‪ .‬ئەگەرچی بەڵگەی‬ ‫ئاش���کرا لەبەردەس���تدا نیی���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌میسری قۆناغی دوای موبارەکدا باس‬ ‫لەوە دەکرێت س���عودیە ب���ە ملیۆنەها‬ ‫دۆالری خەرجکردوە ب���ۆ بەهێزکردنی‬ ‫ئ���ەو هێ���زە دینیی���ە س���ەلەفییانەی‬ ‫له‌سعودیەوە نزیکن‪ .‬شتێک کە گومانی‬ ‫تێ���دا نییە ئەوەی���ە ک���ە زۆر گروپی‬ ‫سەلەفی له‌میس���ردا ئااڵی سعودییەیان‬ ‫کردوە بە رەمزی خۆیان‌و له‌گردبوونەوە‬ ‫سیاسییە گش���تییەکانیاندا ئەو ئااڵیە‬ ‫هەڵئەدەن‪ )١٤(.‬هاتنی پارەی سعودی‬ ‫بۆ سەلەفییەکانی میسر بۆ پەکخستنی‬ ‫پرۆسەی گواستنەوەیەکی راستەقینەی‬ ‫ئەزموونی سیاس���ی ئەو واڵتەیە بەرەو‬ ‫دیموکراس���ییەت‌و پەرەدان بە ئازادییە‬ ‫تاکەکەکەسی‌و گشتییەکان‪.‬‬

‫ئومم���ەی ئیس�ل�امی"‪ .‬فەت���وای‬ ‫بەگژاچوون���ەوەی‬ ‫حەرامکردن���ی‬ ‫دەسەاڵتداران‪ ،‬بینینی دەسەاڵتدار وەک‬ ‫"وەلی ئەمر"‪ ،‬نیشاندانی دیموکراسیەت‬ ‫وەک کوف���ر‌و وەک خۆفرۆش���تن‌و‬ ‫نۆکەرایەتیک���ردن بۆ خۆرئاوا‪ ،‬بەش���ی‬ ‫هەرەزۆری ئەو گوت���ارە دینییەبوو کە‬ ‫سعودیە خس���تیەکار‪ .‬پیاوانی دینیش‬ ‫له‌واڵتەکەدا ئەم ئەرکەیان بەشێوەیەکی‬ ‫بەرفراوان جێبەجێکرد‪ .‬ئەمەش کارێکی‬ ‫چاوەڕواننەکراو نەبوو‪ ،‬چونکە ئەوانەی‬ ‫له‌ه���ەر ئاڵوگۆڕێک���ی دەس���ەاڵت لەو‬ ‫واڵت���ەدا دوای بنەماڵەی ئال س���عود‌و‬ ‫پادش���ا‌و ئەمیر‌و ئەمیرە زۆرەکانی ئەو‬ ‫بنەماڵەی���ە‪ ،‬زیانیانلێدەکەوێ���ت‪ ،‬ئەو‬ ‫ه���ەزاران ئیمام���ە وەهابییانەن کە بۆ‬ ‫بەخش���ینی ش���ەرعیەتی دینی بە ئال‬ ‫س���عود دەس���تکەوتێکی مادی گەورە‬ ‫خراوەتە بەردەستیان‪.‬‬ ‫لەم���ە تێپەڕێت سیاس���ەتی س���عودی‬ ‫بەرامب���ەر بە بەهاری عەرەبی له‌هەوڵی‬ ‫کەمکردن���ەوەی کاریگەرییەکان���ی ئەو‬ ‫بەهارەدایە لەس���ەر دۆخی بااڵدەست‌و‬ ‫رێگرت���ن له‌گۆڕانی ناوچەک���ە‪ .‬لەهیچ‬ ‫شوێنێکدا هەڵوێستی سعودیە له‌بەهاری‬ ‫عەرەب���ی به‌ئاش���کرایی دەرناکەوێ���ت‬ ‫وەک له‌بەحرێن‪-‬دا‪ .‬س���عودیە هێزێکی‬ ‫تایبەت���ی ن���ارد ب���ۆ ئ���ەم واڵت���ە بۆ‬ ‫دامرکاندنەوە‌و س���ەرکوتکردنی دەیان‬ ‫هەزار خۆپیشاندەر کە داوای چاکسازی‬ ‫سیاس���ی‌و نەهێش���تنی سیاس���ەتی‬ ‫هەاڵواردن‌و چەوس���اندنەوەی تائیفییان‬ ‫دەکرد‪ .‬ئەگەرچ���ی هەم بەحرێن‌و هەم‬

‫سعودیە‌و ئێران‬ ‫پەیوەن���دی نێ���وان ئێران‌و س���عودیە‬ ‫له‌دوای شۆڕشی ئیس�ل�امی ئێرانییەوە‬ ‫پەیوەندی ملمالنێیەکی هێجگار سەخت‌و‬ ‫بێئامان���ە‪ .‬ملمالنێ���ی ئ���ەم دووهێزە‬ ‫لەسەر هەیمەنەیە له‌ناوچەکەدا‪ .‬لەالی‬ ‫خۆشیەوە ئێران هەموو هەوڵێکی داوە‌و‬ ‫ئەدات ب���ۆ الوازکردنی ش���وێن‌و جێی‬ ‫دینی‌و سیاس���ی سعودیە له‌ناوچەکەدا‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئەنجامدانی ئ���ەم کارە هەوڵیداوە‬ ‫له‌گروپە شیعەکانی ناوچەکە‌و سعودیە‬ ‫نزیکببێت���ەوە‪ .‬بەالداخس���تنی ئ���ەم‬ ‫ملمالنێی���ە له‌قازانجی خۆی���ان خاڵی‬ ‫هەرەسەرەکی پرۆژەی ئێرانی‌و پرۆژەی‬ ‫سعودیەیە له‌ناوچەکەدا‪ .‬وەکچۆن ئێران‬ ‫لەناوچەی کەنداو‌و له‌عێراق‌و س���وریا‌و‬ ‫لوبناندا چاالکە‌و لەگەڵ کۆمەڵێک هێزی‬ ‫شیعی‌و سیاسی دیاریکراودا کاردەکات‪،‬‬

‫س���عودیە بەپەله‌خۆپیش���اندانەکانیان‬ ‫دایە پ���اڵ ئێران‪ ،‬بەاڵم راس���تییەکەی‬ ‫ئەوەیە ئەو خۆپیشاندانانە پەیوەندییان‬ ‫بە مامەڵەی خ���راپ‌و بێمافی‌و هەژاری‬

‫سعودیەش بەهەمانشێوە لەو واڵتانەدا‬ ‫ئامادەی���ە‌و لەگەڵ هەندێ���ک هێزی دژ‬ ‫بە ئێران���دا کاردەکات‪ .‬پالنی ئێرانیش‬ ‫ب���ۆ بەرهەمهێنان���ی بۆمب���ای ئەتۆمی‬

‫لەدوای ئەزموونی سەدام حسێن‬ ‫سعودییەکان حەزیان بەبوونی‬ ‫عێراقێکی الوازە لەناوچەکەدا‬

‫هەمووان���ی لەناوچەکەدا ترس���اندووە‪.‬‬ ‫له‌تورکیاوە بۆ سعودیە‌و له‌ئیسرائیلەوە‬ ‫بۆ شێخنشینەکانی کەنداو‪.‬‬ ‫لەملمالنێکردن���ی ئێران���دا‪ ،‬س���عودیە‬ ‫هەندێ���ک هاوڕێ���ی بەهێ���زی هەی���ە‪،‬‬ ‫لەپێ���ش هەمووان���ەوە ئیس���رائیل‌و‬ ‫تورکیا‪ .‬س���عودیە‌و ئیسرائیل دوو شتی‬ ‫هاوبەشیان هەیە‪ ،‬یەکەمیان دوژمنێکی‬ ‫هاوب���ەش‌و دووهەمی���ن دۆس���تێکی‬ ‫هاوبەش‪ ،‬دوژمنە هاوبەشەکەیان ئێران‌و‬ ‫دۆستە هاوبەشەکەش���یان ئەمریکایە‪.‬‬ ‫لەم رووەوە س���عودیە کێش���ەی لەگەڵ‬ ‫ئیس���رائیلدا نییە‌و ئەم دوو هاوبەش���ە‬ ‫وای���ان لێ���دەکات بتوان���ن بەیەکەوە‌و‬ ‫بەهاری���کاری ئەمری���کا کاربک���ەن‪،‬‬ ‫بێگومان بەشێوەیەکی نهێنی‌و شاراوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ تورکیاش���دا تەنه���ا پەیوەندی‬ ‫ئابوری بەهێز‌و پتەوی���ان نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەوەشدا یەکن کە دەبێت سنوورێک بۆ‬ ‫دەسەاڵتی ئێران لەناوچەکدا دابنرێت‪.‬‬ ‫وەک له‌وتاری پێش���ودا ئاماژەمپێکرد‬ ‫له‌س���ەرەتای نەوەدەکانەوە بەرەیەکی‬ ‫س���وننی وەهاب���ی لەنێوان س���عودیە‌و‬ ‫پاکس���تان‌و تاڵەبان له‌ئەفغانس���تاندا‬ ‫دروس���تبوو بۆ دانانی فشاری بەردەوام‬ ‫لەس���ەر ئێران‪ .‬ئەمڕۆ ک���ە ئەم بەرەیە‬ ‫دوای روخان���ی تاڵەب���ان الوازب���ووە‪،‬‬ ‫سعودییە لەهەمووکات زیاتر پێویستی‬ ‫بە ئیسرائیل‌و تورکیا هەیە‪.‬‬ ‫سعودیە‌و ئەمریکا‬ ‫بەدرێژای���ی نیوەی دووهەمی س���ەدەی‬ ‫بیستەم س���عودیە یەکێکبوو له‌دۆستە‬ ‫ه���ەرە نزیکەکان���ی ئەمری���کا‪ .‬لەدوای‬ ‫رووداوەکانی ‪١١‬ی سێپتێمبەر‌و بەشداری‬ ‫ئەو هەم���وو س���عودیە له‌پەالماردانی‬ ‫ئەمری���کادا ئ���ەم پەیوەندییە هەندێک‬ ‫کەلێن���ی تێکەوت‪ ،‬ب���ەاڵم لەمڕۆدا ئەو‬ ‫کەلێنانە نەماون‌و پەیوەندی نێوان ئەو‬ ‫دوو واڵتە گەڕاوەتەوە بۆ دۆخی جارانی‪.‬‬ ‫س���عودیە یەکێک���ە له‌ب���ازاڕە گەورە‌و‬ ‫گرنگەکانی س���اخکردنەوەی کەلوپەلی‬ ‫ئەمریکا له‌ناوچەکەدا‪ ،‬سعودیە یەکێکە‬ ‫لەو واڵتانەی زۆرترین چەک له‌ئەمریکا‬ ‫دەکڕێت‪ .‬تەنها له‌ساڵی ‪٢٠١٠‬دا بایی ‪٦٠‬‬ ‫ملیار دۆالر چەکیان له‌ئەمریکا کڕیوە‪.‬‬ ‫(‪ )١٥‬س���عودیە ن���ەک تەنه���ا بووه‌تە‬ ‫بازاڕێک���ی گ���ەورە‌و گرنگ ب���ۆ کڕینی‬ ‫چەکی کۆمپانیا ئەمریکییەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بازاڕێکی گەورەش���ە بۆ خس���تنەگەڕی‬

‫سیاسەتی سەرەکی‬ ‫سعودیە بەرامبەر‬ ‫بە بەهاری عەرەبی‪،‬‬ ‫بریتییە له‌هەوڵدان‬ ‫بۆ وێرانکردنی ئەم‬ ‫بەهارە‌و رێگرتن‬ ‫له‌باڵوبوونەوە‌و‬ ‫جێبەجێکردنی ئامانجە‬ ‫دیموکراسییەکانی‬

‫سعودیە‌و عێراق‬ ‫له‌سااڵنی هەشتادا کە رژێمەکەی سەدام‬ ‫حوس���ەین لەگەڵ ئێراندا کەوتەشەڕ‪،‬‬ ‫س���عودیە یەکێک له‌پاڵپش���تە گەورە‌و‬ ‫س���ەرەکییەکانی رژێمەکەی س���ەدام‬ ‫حوسەین بوو‪ ،‬بەاڵم داگیرکردنی سەدام‬ ‫بۆ کوەیت‌و فش���ارهێنانی بۆ سعودیە‬ ‫هەڵوێس���تی س���عودییەکانی گۆڕی‪.‬‬ ‫لەدوای ئەزموونی سەدام حوسەینەوە‬ ‫سعودییەکان حەزیان بەبوونی عێراقێکی‬ ‫الوازە لەناوچەکەدا‪ ،‬عێراقێک نەتوانێت‬ ‫دراوسێ شانش���ینییەکانی بترسێنێت‪.‬‬ ‫له‌دوای ‪ ٢٠٠٣‬کە دەس���ەاڵت له‌عێراقدا‬ ‫بە پلەی یەکەم لەدەس���تی ش���یعە‌و‬ ‫دۆستەکانی ئێراندایە‪ ،‬ترسی سعودیە‬ ‫له‌دۆخی عێراق تەواو زیادیکردووە‪ .‬هەر‬ ‫لەوکاتەشەوە سعودییە پەیوەندییەکانی‬ ‫خ���ۆی لەگ���ەڵ گروپە س���ونییەکانی‬ ‫عێراقدا خۆش���کردوە‌و لەڕێگای پارەی‬ ‫زۆری نەوت���ەوە هاریکاریک���ردون‪.‬‬ ‫هاوکات پەیوەن���دی بازرگانی‌و خوێن‌و‬ ‫دی���ن لەنێوان ناوچە س���نوورییەکانی‬ ‫س���عودییە‌و ناوچە سونییەکانی شاری‬ ‫ئەنبار‌و ش���وێنەکانی تری دەوروبەری‬ ‫روباری فوراتدا بەهێزە‪ .‬هەندێک خێڵی‬ ‫عێراقی عەرەب درێژکراوەیان له‌سعودیە‬ ‫هەی���ە‌و هەندێک���ی خێڵی س���عودیش‬ ‫درێژکراوەیان له‌عێراق���دا هەیە‪ .‬ئەمە‬ ‫جگ���ە له‌بوونی رێگاوبانی رەس���می‌و‬ ‫ناڕەسمی کە ناوچەیەکی زۆری سعودیە‬ ‫بە ناوچ���ە س���وونییەکانی عێراقەوە‬ ‫گرێئەدات‪ .‬رەنگە سعودیە پێیناخۆش‬ ‫نەبێت عێراق پارچەپارچەببێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫حەزدەکات ئ���ەم پارچەپارچەبوونەی‬ ‫له‌قازانج���ی ئ���ەو هێ���زە س���ونییە‬ ‫عەرەبانەدابێ���ت ک���ە له‌س���عودیەوە‬ ‫نزیک���ن‪ ،‬بەتایبەتی هێزە س���ەلەفییە‬ ‫س���ونییەکان‪ ،‬ن���ەک له‌قازانجی کوردا‬ ‫کە کێش���ە نەتەوەییەکەی رەهەندێکی‬ ‫دینی بەهێزی نیی���ە‪ .‬بەبۆچوونی من‬ ‫ئەگەرچ���ی ئەکرێ���ت س���وود له‌حەز‌و‬ ‫ویستی سعودی وەربگیرێت لەوەدا کە‬ ‫حەز بە بوونی عێراقێکی بەهێز ناکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ���ەم س���وودوەرگرتنە هەرگیز‬ ‫ناگاتە ئەو ئاس���تەی ک���ە چاوەڕوانی‬ ‫هاریکاری سعودی بین بۆ دروستکردنی‬ ‫دەوڵەتێکی کوردی‪.‬‬

‫خیبرەی سەربازی ئەمریکی‌و کڕینی ئەم‬ ‫خیبرەیە بۆ مەشق‌و سوودلێوەرگرتنی‬ ‫س���ەربازی‪ .‬ئ���ەم س���ودوەرگرتنە بە‬ ‫جۆرێکە نووسەرێک بنووسێت له‌سااڵنی‬ ‫حەفتاوە بۆ ئەمڕۆ‪ ،‬ئەگ���ەر له‌دونیادا‬ ‫هێزێک هەبێت سودێکی هێجگار زۆری‬ ‫له‌داهات���ی نەوتی س���عودی بینیبێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوا کۆمپانیاکان���ی دروس���تکردنی‬ ‫چەک‌و تەقەمەنی���ن له‌ئەمریکادا‪)١٥(.‬‬ ‫بەه���اری عەرەب���ی هەندێک دۆس���تی‬ ‫نزیک���ی ئەمریکای لەناوب���رد‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گ���وڕ‌و تینێک���ی نوێی ب���ە پەیوەندی‬ ‫نێوان ئەمریکا‌و س���عودیە بەخش���یوە‪.‬‬ ‫ه���اوکات بەهاری عەرەب���ی لەناوچەی‬ ‫کەنداودا دەریخس���ت کە ئەمریکییەکان‬ ‫لەپاڵ سیاسەتی س���عودیدا وەستاون‌و‬ ‫بەرگ���ری له‌هێش���تنەوە‌و پاراس���تنی‬ ‫شانش���ینییەکانی ناوچ���ەی کەن���داو‬ ‫دەکەن‪ .‬دونیا بینی چۆن س���عودیە بە‬ ‫بەرچ���اوی ئەمریکییەکانەوە پەالماری‬ ‫خۆپیش���اندەرەکانی بەحرێن‪-‬ی���ان دا‪،‬‬ ‫بەبێئ���ەوەی ئەمریکیی���ەکان تەنانەت‬ ‫زەحمەتی ئەوەش بکێشن ناڕەزاییەکی‬ ‫سادە بەرامبەر بەو رووداوانە دەربڕن‌و‬ ‫ئیدان���ەی بکەن‪ ،‬چج���ای هەوڵدان بۆ‬ ‫سنووردانان بۆ دەستێوەردانی سعودیە‬ ‫لەکاروب���اری ناوخ���ۆی ئ���ەو واڵتەدا‪.‬‬ ‫له‌ملمالنێی س���عودیەدا لەگەڵ ئێراندا‪،‬‬ ‫بۆ بینینی سەرچاوەکان ل‪19‬‬ ‫ئەمریکا لەپاڵ سعودیەدایە‪.‬‬

‫ئێستا پێویستە هەموان یەکگرتووی ئیسالمی بین‬ ‫ئاری ئەبوبەکر‬

‫‪Arei1976@hotmail.com‬‬

‫بە جی���ا لەوەی کە چۆن له‌یەکگرتووی‬ ‫ئیس�ل�امی دەڕوانین‌و جیاوازی فیکری‌و‬ ‫سیاسی‌و چۆنێتی تێڕوانین‌و دنیابینیمان‬ ‫لەگەڵ ئەم هێزە سیاس���ییەدا‪ ،‬هەیە‪،‬‬ ‫راس���تییەکی حاش���ا هەڵنەگر هەیە‌و‬ ‫دەبێ���ت دانی پێ���دا بنێی���ن‪ ،‬ئەویش‬ ‫ئەوەی���ە‪ ،‬ک���ە ئ���ەوەی له‌کۆنگ���رەی‬ ‫یەکگرت���وودا رویدا(ئاڵوگۆڕکردنێک���ی‬ ‫ئاش���تیانەی دەسەاڵتی کەسی یەکەمی‬ ‫حیزبێک)‪ ،‬خاڵێک���ی وەرچەرخان بوو‬ ‫له‌مێژووی سیاس���ی دونی���ای ئێمەدا‪،‬‬ ‫خاڵێک کە پێدەچێت جێپەنجەی خۆی‬ ‫بەسەر گۆڕەپانی سیاسی کوردستاندا‪،‬‬ ‫بۆ داهاتوویەکی دورمەودا‪ ،‬جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫ئاڵوگۆڕکردن���ی دەس���ەاڵتی کەس���ی‬ ‫یەکەم بە ئاش���تیانە‌و بێ جیابونەوە‌و‬ ‫لێکترازان���ی هێزێکی سیاس���ی کوردی‬ ‫کارێکی ئاس���ان نییە‌و نەبووە‪ ،‬چونکە‬ ‫سەرۆکەکان‌و کەسە یەکەمەکانی هێزە‬ ‫سیاسییەکانی ئێمە هەمیشە خۆیان بە‬ ‫زەرورەت زانیوە‪ ،‬بۆیە زۆربەیان بەسەر‬ ‫کورسییەکەیانەوە گیانیان سپاردووە‪،‬‬ ‫بۆیە یەگرتووی ئیسالمی ئاوێکی رشت‪،‬‬ ‫کە ئیدی هێزە سیاس���ییە کوردییەکان‬ ‫ناتوان���ن بە ئاس���انی بازی بەس���ەردا‬ ‫هەڵدەن‌و پێی تێنەخەن‪.‬‬ ‫جوانترین گەمەی سیاسی یەکگرتووی‬ ‫ئیس�ل�امی ل���ەم کۆنگرەیەیانەدا‪ ،‬جگە‬ ‫لەوەی دەستاودەستکردنی دەسەاڵت بوو‬ ‫له‌س���ەاڵحەدین بەهادینەوە بۆ محەمەد‬ ‫ف���ەرەج‪ ،‬بوونی چەن���د کاندیدێک بوو‬ ‫بۆ پۆس���تی ئەمینداری گشتی‪ ،‬چونکە‬ ‫بوونی چەند کاندیدێک بۆ پۆستێکی لەو‬

‫جۆرە‪ ،‬مانا راس���تەقینەکەی سیاسەت‬ ‫دەخات���ە روو‪ ،‬ک���ە مرۆڤ���ەکان بۆیە‬ ‫سیاس���ەت دەکەن بۆ ئەوەی دەسەاڵت‬ ‫بگرنە دەس���ت‪ ،‬بە مانایەکی تر بوونی‬ ‫چەند کاندیدێک‪ ،‬واتای کێبڕکێی گرتنە‬ ‫دەستی دەسەاڵتی یەکەم له‌نێوان چەند‬ ‫کەسێکدا‪.‬‬ ‫بەاڵم پێ���ش ئەم هەوڵ���ەی یەکگرتوو‬ ‫(بوون���ی چەند کاندیدێک بۆ پۆس���تی‬ ‫ئەمین���داری یەکگرت���وو)‪ ،‬هەمیش���ە‬ ‫س���ەرۆکەکان پێی���ان دەوتی���ن‪ ،‬ک���ە‬ ‫ئ���ارەزووی دەس���ەاڵتمان نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پێوس���تی کورد‌و کوردستان وایکردووە‬ ‫کە ئێم���ە ئەم پۆس���تە وەربگرین‪ ،‬وە‬ ‫ناخوازین کەس���ی یەکەم بین‪ ،‬چونکە‬ ‫چەرمەس���ەریی زۆری تێدای���ە‪ ،‬ک���ە‬ ‫ئەم���ەش درۆیەکی گ���ەورە بوو لەگەڵ‬ ‫ئێمەدا دەیانک���رد‪ ،‬بۆیە یەکگرتوو لەم‬ ‫کۆنگرەیەدا هەموو ئەو قس���انەی کردە‬ ‫بڵق‪.‬‬ ‫دیارە ئەبێت جیاوازییەک بکەین له‌نێوان‬ ‫یەکگرتوو‌ وە باقی هێزە سیاسییەکانی‬ ‫تری کوردس���تان‪ ،‬چونک���ە یەکگرتوو‪،‬‬ ‫جگە لەوەی هێزێکی زۆر باش رێکخراوە‬ ‫لەپەیوەن���د ب���ە رێکخس���تن‌و جۆری‬ ‫رێکخراوەیی‌و دیس���پلینی حیزبییەوە‪،‬‬ ‫ئەم هێ���زە یەکەمین هێزی سیاس���ی‬ ‫کوردیی���ە له‌مێژووی نوێ���دا کە توانی‬ ‫هێزی چەکداری نەبێت‌و بە شێوەیەکی‬ ‫مۆدێرن خەباتی سیاسی خۆی بکات‪.‬‬ ‫یەکێک ل���ەو جوانیانەی تری کۆنگرەی‬ ‫ئەم هێزە سیاسییەی ناوی یەکگرتووە‪،‬‬ ‫ش���ەفافیەتی کۆنگ���رە‌و دەنگدان���ی‬

‫دەنگدانی ئەندامانی‬ ‫کۆنگرە بە کاندیدەکان‬ ‫شانۆگەرییەک نەبوو‪،‬‬ ‫کە پێشوەخت‬ ‫ئەنجامەکەی زانرابێت‌و‬ ‫تەنها بۆ خۆڵکردنە‬ ‫چاوی خەڵک پرۆسەی‬ ‫دەنگدان ئەنجام بدەن‬ ‫ئەندامان���ی کۆنگرە بوو ب���ە کاندیدە‬ ‫جی���اوازەکان (وات���ا له‌خولی یەکەمی‬ ‫خۆپااڵوتنەکەدا هیچ کاندیدێک دەنگی‬ ‫رەهای ئەندامان���ی کۆنگرەی نەهێنا)‪،‬‬ ‫واتا پێشوەخت کاندیدەکان نەیاندەزانی‬ ‫ک���ە کێ دەردەچێت‪ ،‬ب���ە مانایەکی تر‬ ‫دەنگدان���ی ئەندامان���ی کۆنگ���رە ب���ە‬ ‫کاندیدەکان ش���انۆگەرییەک نەبوو‪ ،‬کە‬ ‫پێشوەخت ئەنجامەکەی زانرابێت‌و تەنها‬ ‫بۆ خۆڵکردنە چاوی خەڵک پرۆس���ەی‬ ‫دەنگدان ئەنجام بدەن‪.‬‬ ‫ئاڵوگۆڕکردن���ی دەس���ەاڵتی کەس���ی‬ ‫یەکەمی یەکگرتووی ئیس�ل�امی‪ ،‬جگە‬ ‫ل���ەوەی کە هەم ب���ۆ ئەو هێ���زە‌و بۆ‬ ‫ئەزمون���ی حیزبایەتی کارێکی بێ وێنە‬ ‫ب���وو‪ ،‬پێدەچێت کێرڤ���ی دەنگدەرانی‬

‫فۆتۆ‪kurdiu :‬‬

‫ ‬ ‫ئاڵوگۆڕی دەسەاڵت لەنێوان ئەمینداری پێشوو ئێستای یەکگرتووی ئیسالمی‬ ‫یەکگرتووش بەرز بکاتەوە‪ ،‬بەتایبەتی له‌هەموو هێزە سیاسییەکانی تر رۆشنتر داڕش���تنی سیاس���ەتێک کە بگونجێت‬ ‫لەگ���ەڵ کۆمەڵگای ئێمەدا‌و رەوینەوەی‬ ‫له‌نێ���و گەنج���ان‌و خوێندەوارەکان���دا‪ ،‬دەبێت‪.‬‬ ‫چونکە یەکگرتوو بەم کارەی ئومێدێکی له‌ئێس���تادا تەنها گریمانەیەک کە لێی ت���رس‌و گومان���ی خەڵکان���ی غەی���رە‬ ‫بەخش���یوە بە گەنجان‪ ،‬ک���ە دەکرێت بترس���ین له‌پەیوەن���د ب���ە داهاتووی ئیس�ل�امی‪ .‬ئەگ���ەر بێ���ت‌و یەکگرتوو‬ ‫هێزێکی سیاس���ی بی���ت لەناو هەرێمی یەکگرت���ووەوە‪ ،‬ئەو پرس���یارەیە‪ ،‬کە بتوانێت هەیمەنەی ئەمینداری پێش���وو‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬بەاڵم ئەو کلتورە قێزەونە ئای���ا تا چەند کاریگ���ەری‌و هەیمەنەی وەال بنێت‌و وەک ئەندامێکی ئاس���ایی‬ ‫تێکبشکێنیت کە س���ەرۆکەکان دەبێت ئەمینداری پێشووی یەکگرتوو دەبینین مامەڵەی لەگەڵدا بکات (یان خانەنشین‬ ‫بەس���ەر کورسی دەس���ەاڵتەوە ملیان بەس���ەر ئەمیندارە نوێک���ەوە‪ ،‬یاخود بکرێ���ت)‪ ،‬وە پاش���ان ئەمینداری نوێ‬ ‫الرببێتەوە‌و بمرن‪ ،‬ئ���ەم کارەش وەک بەسەر سیاس���ەت‌و داڕش���تنی پالن‌و بتوانێت دونیابینی خۆیمان بۆ پراکتیزە‬ ‫تازەگەرییەکی کایەی سیاس���ی دەبێتە ستراتیژ‪ ،‬کارنامە‌و دیسپلین‪ ،‬تەکتیک‌و بکات له‌کارو بەرنامەی یەکگرتوو‪ ،‬ئەوا‬ ‫هۆی بەرزبون���ەوەی رێژەی دەنگدەران تەکنیک‪ ،‬کرانەوە‌و تۆکمەبوون‪ ،‬بازدان گومانی هەیمەنەی ئەمینداری پێشووش‬ ‫بە یەکگرتوو‪ .‬کە ئەمەش گەشبینییەک بەس���ەر باڵباڵێنە‌و بەردەوامی دان بە دەڕەوێت���ەوە‪ ،‬ئەو کات���ە ناچار دەبین‬ ‫بۆ داهاتووی سیاس���ی ئەم هێزە دابین شەفافیەت‪ ،‬کرانەوە بەرەوڕوی کەسانی بڵێین هەموان یەکگرتووی ئیس�ل�امین‪،‬‬ ‫دەکات‌و ئەگەر هێزە سیاسییەکانی تر غەی���رە ئیس�ل�امی‪ ،‬ج���ۆری تێڕوانین بەبێ لەب���ەر چاوگرتنی ئەو جیاوازییە‬ ‫بە خۆیاندا نەچنەوە‪ ،‬ئەوا دوادەکەون‌و ب���ۆ م���رۆڤ‌و دی���ن‌و دونی���ا‪ ،‬ئالیەتی فیکری‌و مرۆڤ���ی‌و دینییەی لەگەڵ ئەم‬ ‫ئەو کات ئایندەی سیاس���ی یەکگرتوو کارکردن بە کەرەس���تە سیاسییەکان‌و هێزەدا هەمانە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/5/8‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫سه‌رده‌شت عوسمان‪ ،‬تیرۆریسته‌ جوانه‌كه‌‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫رۆشنبیر‌و سیاسه‌ت‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫ب���ۆ مه‌رگی‌ سه‌رده‌ش���ت عوس���مان‬ ‫پێویستمان به‌ زیاد له‌خوێندنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ده‌سه‌اڵت‌و كۆمه‌ڵگه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و ئه‌گه‌رانه‌ بوه‌س���تین كه‌‬ ‫پاڵنه‌ره‌ بۆ مه‌رگ‌و كوشتن‌و له‌پاڵیشیا‬ ‫ئ���ه‌و كارخانه‌یه‌ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ب���ۆ بیرچوون���ه‌وه‌‌و فه‌رامۆش���كردن‪.‬‬ ‫به‌ته‌سه‌وری‌ من ئه‌م مه‌رگه‌ له‌سه‌ر سێ‬ ‫ئاستی‌ گرنگ پێویستی‌ به‌ خوێندنه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ له‌سه‌ر كردنه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬تیرۆركردن���ی‌ سه‌رده‌ش���ت‬ ‫عوسمان سه‌ره‌تای‌ كوشتنی‌ ئینسانه‌‬ ‫به‌بێش���ه‌رمی‌‪ .‬ئه‌گه‌ر پێش ئه‌م مه‌رگه‌‬ ‫ل���ه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا كوش���تن ش���ه‌رم‬ ‫بووبێت‪ ،‬ئه‌وا تیرۆركردنی‌ ئه‌م گه‌نجه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تایه‌ك ب���وو ب���ۆ ته‌حه‌دایه‌كی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ به‌رامبه‌ر به‌ ده‌ن���گ‌و ره‌نگه‌‬ ‫جیاوازه‌كان‪ .‬ئه‌گه‌ر پێش ئه‌م مه‌رگه‌‬ ‫تیرۆركردنی‌ ئینس���انه‌كان له‌تاریكیدا‬ ‫ئه‌نجامدرابێت���ن‌و س���ڵكردنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫هه‌بووبێ���ت له‌س���ه‌ر كوش���تن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫گرتن‌و رفاندن‌و كوش���تنی‌ سه‌رده‌شت‬ ‫عوسمان به‌ رۆژی‌ رووناك‪ ،‬سه‌ره‌تای‌‬ ‫ده‌ركه‌وته‌یه‌كی‌ نوێی‌ كوشتنی‌ ئینسانه‌‬ ‫به‌بێ ش���ه‌رم‌و به‌بێ ترس‌و به‌بێ هیچ‬ ‫س���ڵه‌مینه‌وه‌یه‌ك‪ .‬سه‌ندنه‌وه‌ی‌ مه‌رگ‬ ‫له‌ئینسان پرۆس���ه‌یه‌كه‌ له‌تاریكی‌و به‌‬ ‫كه‌مێك ش���ه‌رمه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌سه‌رده‌ش���ت‪-‬ه‌وه‌ ئێم���ه‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ده‌س���تێكی‌ تاریكداین كه‌‬ ‫ش���ه‌رم له‌كوش���تن ن���اكات‌و ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ خۆی‌ بۆ كوش���تنی‌ زیاد‬ ‫له‌سه‌رده‌شتێكی‌ تر ئاماده‌ كردبێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئ���ه‌م مه‌رگ���ه‌ س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ده‌ركه‌وته‌یه‌كی‌ نوێیه‌ له‌دروستكردنی‌‬ ‫سیناریۆ‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێش سه‌رده‌شت هه‌ستمان به‌‬ ‫سیناریۆكان نه‌ركردبێت‪ ،‬هه‌ڵوێسته‌مان‬ ‫له‌سه‌ر پالنه‌ درۆزنانه‌كان نه‌كردبێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا مه‌رگ���ی‌ ئ���ه‌م ك���وڕه‌ گه‌نجه‌‬ ‫سه‌ره‌تایه‌كی‌ له‌دروستكردنی‌ سیناریۆ‌و‬ ‫ش���اردنه‌وه‌ی‌ حه‌قیق���ه‌ت ب���ۆ خه‌ڵك‬ ‫پیش���انداین‪ .‬له‌دوای‌ ئ���ه‌م مه‌رگه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت خۆمان ئاماده‌ بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دوای‌ مردنم���ان ده‌بێت چ درۆیه‌كمان‬ ‫بۆ هه‌ڵبه‌ستن‪ .‬هه‌ڵبه‌ستنی‌ سیناریۆ‌و‬

‫دروس���تكردنی‌ لیژنه‌یه‌ك له‌مه‌خلوق ‌‬ ‫ی‬ ‫بێ ویژدان تا راس���تیه‌كان به‌الڕێیه‌كی‌‬ ‫تردا ببه‌ن‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‌ ده‌ركه‌وته‌یه‌كه‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ مه‌رگ���ی‌ سه‌رده‌ش���ت‪-‬ه‌وه‌‬ ‫به‌ئاشكرا هه‌ستی‌ پێ ده‌كرێت‪ .‬مه‌رگی‌‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمان چه‌نده‌ خه‌مباری‌‬ ‫كردین ب���ه‌ پێش���ێلكردنی‌ كه‌رامه‌تی‌‬ ‫ئینسان‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش بێ ئومێدی‌ كردین‬ ‫له‌پێكهێنانی‌ لیژنه‌ له‌به‌رپرسانی‌ واڵت‬ ‫ب���ۆ لێڵكردنی‌ ئاوه‌كه‌ تاك���و له‌نێوان‬ ‫ره‌واو ن���اڕه‌وادا جی���اوازی‌ نه‌كه‌ی���ن‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ مه‌رگی‌ ئه‌م كوڕه‌ گه‌نجه‌وه‌ كه‌‬ ‫باس له‌لیژنه‌ ده‌كرێت وه‌ك نوكته‌یه‌كی‌‬ ‫بێتام پێكه‌نینم���ان دێت‪ ،‬پێكه‌نینێك‬ ‫زیاتر له‌گریانه‌وه‌ نزیك���ه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫دۆخی‌ وا هێنده‌ تراژیدیه‌ كه‌ ش���ایه‌نی‌‬

‫كوشتن چه‌نده‌‬ ‫تراژیدییه‌‪،‬‬ ‫فه‌رامۆشكردنی‌ وه‌ها‬ ‫مه‌رگێك كاره‌ساتتره‬ ‫گریانێكی‌ ده‌سته‌جه‌معییه‌‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬له‌دوای‌ مه‌رگی‌ سه‌رده‌شت‬ ‫عوس���مان‪-‬ه‌وه‌ تێگه‌یش���تین ك���ه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ئێم���ه‌دا كارخانه‌یه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ ب���ۆ له‌بیربردن���ه‌وه‌ی‌ تراژیدیا‌و‬ ‫مه‌رگی‌ ئینس���انه‌كان‪ .‬ل���ه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫زی���اد له‌ده‌زگایه‌ك‌و زیاد له‌میدیایه‌ك‌و‬ ‫زی���اد له‌دامه‌زراوه‌یه‌كم���ان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫مه‌رگی‌ ئیسنان ئاس���ایی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫رووداوه‌كانم���ان له‌بی���ر ده‌به‌ن���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م هه‌رێم���ه‌ كارخانه‌ی���ه‌ك ب���ۆ‬ ‫له‌بیرچوونه‌وه‌‌و فه‌رامۆشكردنی‌ مه‌رگ‬ ‫یان س���اده‌كردنه‌وه‌ی‌ مه‌رگ‌و كوشتن‬ ‫ده‌بینین‪ .‬به‌ته‌س���ه‌وری‌ من كوش���تن‬ ‫چه‌نده‌ تراژیدییه‌‪ ،‬فه‌رامۆشكردنی‌ وه‌ها‬ ‫مه‌رگێك كاره‌س���اتتره‌‪ .‬بازدان به‌سه‌ر‬ ‫ته‌رمی‌ ئیس���نانه‌كان‌و دروس���تكردنی‌‬

‫دوو کچ لەسلێمانی لەچلەی ماتەمینی سەردەشت ـ دا فۆتۆ‪ :‬فەریق هەڵەبجەیی‬ ‫لیژنه‌ بۆ بیرچوون���ه‌وه‌ی‌ رووداوه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بیر له‌وه‌ بكه‌ینه‌وه‌ ئه‌م سه‌ر‌ه‬ ‫خه‌س���ڵه‌تێكی‌ دیاری‌ ئ���ه‌م جۆره‌یه‌ س���ه‌ری‌ خۆمانه‌ یان ن���ا‪ .‬دوای‌ ئه‌م‬ ‫مه‌رگه‌ نابێت كه‌س���مان بیر له‌سه‌ری‌‬ ‫له‌حوكمڕانی‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر هێزێ���ك له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌دا مه‌یلی‌ خۆمان بكه‌ینه‌وه‌ ك���ه‌ پارێزراو بێت‪،‬‬ ‫س���ته‌مكاری‌ تێدابێ���ت ئه‌وا ترس���ی‌ به‌اڵم س���ه‌ره‌كان ئه‌وه‌ن���ده‌ زۆرن كه‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌ ل���ه‌و لێوانه‌ی‌ قس���ه‌ هه‌موو ئه‌و ده‌س���تانه‌ شل ده‌بن گه‌ر‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ب���ه‌رده‌وام له‌هه‌وڵ���ی‌ بیانه‌وێ بیده‌نگیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫دروس���تكردنی‌ مه‌خلوقگه‌لێكیش���دان ئه‌گ���ه‌ر كارخانه‌ی���ه‌ك هه‌بێ���ت ب���ۆ‬ ‫ك���ه‌ لێویان بله‌رزێت ی���ان نه‌جوڵێت‪ .‬فه‌رامۆشكردنی‌ ئه‌م مه‌رگه‌‪ ،‬ده‌بێت زیاد‬ ‫هۆكاری‌ مه‌رگی‌ سه‌رده‌ش���ت عوسمان له‌هه‌وڵێكمان هه‌بێت بۆ مانه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫هیچ نییه‌ جگ���ه‌ له‌ترس له‌زمانی‌ ئه‌م كه‌یسه‌ به‌ كراوه‌یی‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ده‌ستێكی‌‬ ‫كوڕه‌‪ .‬هه‌ر هێزێك له‌زمانی‌ قس���ه‌كه‌ر ره‌ش هه‌بێت بیه‌وێت ئه‌م مه‌رگه‌ وه‌ك‬ ‫ترس���ا‪ ،‬بێش���ك هه‌وڵ���ی‌ بڕین���ه‌وی‌ مه‌رگه‌كانی‌ تر تێپه‌ڕێنێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫زمانه‌كان ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم خۆشبه‌ختانه‌ زیاد له‌هه‌وڵێكیشمان هه‌بێت بۆ وه‌ستان‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌م مه‌رگه‌وه‌ زمانی‌ زۆرێكمان له‌سه‌ر ئه‌م مه‌رگه‌‌و فه‌رامۆشنه‌كردنی‌‪.‬‬ ‫درێژت���ر بووه‌ ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌بڕینی‌ سه‌رده‌شت ئه‌و تیرۆرسته‌ جوانه‌یه‌ كه‌‬ ‫بترس���ین‪ .‬ده‌ممان هه‌راشتر بووه‌ بێ نابێت فه‌رامۆشی‌ بكه‌ین‪.‬‬

‫له‌چاوه‌ڕوانیی شه‌مس‪-‬دا‪..‬‬

‫ده‌ریاكانی‌ ئه‌مڕۆ‪ ،‬چاڵه‌ وشكه‌كانی‌ سبه‌ینێ‌‬ ‫ هیمداد شاهین‬ ‫پێش ماوه‌ی���ه‌ك له‌گه‌ڵ برای‌ روناكبیرم‬ ‫كاك هێم���ن قه‌ره‌داغ���ی‌‪ ،‬هه‌ندێ���ك‬ ‫گفتوگۆمان له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م كاره‌كته‌ره‌‬ ‫كرد‪ ،‬كۆمه‌ڵێك بۆچوونی‌ به‌ڕێزیان وای‬ ‫لێكردم‪ ،‬كه‌مێك رۆبچمه‌ نێو كاره‌كته‌ری‌‬ ‫ئ���ه‌م پی���اوه‌وه‌‌و له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاگاداری‌ ئه‌وه‌ بم نه‌خنكێم‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫پیاوه‌ بۆخۆی‌ ده‌ریایه‌ك���ه‌‪ ،‬بۆ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵكردنی‌ پێویس���ته‌ زۆر وریا بین‪،‬‬ ‫زۆر ئاگاداری‌ ئه‌وه‌ بین ئه‌گه‌ر بێت‌و وریا‬ ‫نه‌بین‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌ بخنكێین‪،‬‬ ‫له‌وتاری‌ پێش���وومدا باس���ێكی‌ كورتم‬ ‫له‌س���ه‌ر پرسی‌ شۆڕش���گێڕ‌و رۆشنبیر‬ ‫كرد‪ ،‬دواتر پێم باش بوو‪ ،‬له‌م بابه‌ته‌دا‬ ‫له‌س���ه‌ر پرس���ی‌ رۆش���نبیر بووه‌ستم‪ ،‬وه‌س���ف‌و ته‌فس���یری‌ هه‌موو شته‌كان‬ ‫نموونه‌یه‌ك���ی‌ كالس���یكییش بهێنمه‌وه‌ بكات‪ ،‬له‌ش���وێنی‌ خۆیه‌وه‌ قسه‌ له‌سه‌ر‬ ‫یاد‪ ،‬نموونه‌یه‌ك ده‌مێكه‌ له‌ش���وێنگه‌ی‌ هه‌موو ش���ته‌كانی‌ دی‌ بكات‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫رۆش���نبیری‌ ئێمه‌دا باس نه‌كراوه‌‌و باس ش���ته‌كانی‌ دی‌ دورتر بن‪ ،‬ئ���ه‌م زیاتر‬ ‫ناكرێت‪ ،‬من لێره‌دا خۆش���به‌ختم باس ه���اوار بكات‌و ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫له‌ش���ه‌مس ده‌كه‌م‪ ،‬ش���ه‌مس پیاوێك ئه‌و بێت قس���ه‌ له‌سه‌ر ش���تی‌ ئه‌و دیو‬ ‫له‌عه‌قاڵنیی���ه‌ت‪ ،‬پیاوێك له‌ڕۆحانییه‌ت‪ ،‬وه‌زیف���ه‌‌و س���نوره‌كانی‌ خ���ۆی‌ بكات‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ بڕوام به‌وه‌ هه‌بووه‌ ش���ه‌مس وه‌زیفه‌ی‌ كاره‌كته‌رێكی‌ وه‌كو ش���ه‌مس‪،‬‬ ‫رۆش���نبیرێكی‌ گه‌وره‌ بووه‌ به‌ پێوه‌ره‌ عاریفێكی‌ زه‌مه‌نی‌ خۆی‌‌و رۆشنبیرێكی‌‬ ‫مۆدێرنه‌كه‌ی‌‪ ،‬رۆش���نبیرێك هه‌میش���ه‌ ئه‌م زه‌مه‌نه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ نییه‌ هه‌موو كۆمه‌ڵگا‬ ‫له‌جه‌نگێكی‌ به‌رده‌وامدا بووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ چاك بكات! شه‌مس ته‌نها رێگای‌ پێیه‌‪،‬‬ ‫نائه‌خالقی‌ نه‌یكوژێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ غرورو هیچی‌ ت���ری‌ پێ نییه‌ جگه‌ له‌ڕێگایه‌ك‪،‬‬ ‫نه‌یخوات‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ مه‌عریفه‌ نه‌یكات ش���ه‌مس دێت‌و بانگ ده‌كات‪ :‬كێ‌ دێت‬ ‫به‌و دایناسۆره‌ی‌ په‌الماری‌ هه‌موو شتێك له‌م رێگایه‌وه‌ بڕوات؟ ئیدی‌ له‌و خواره‌‬ ‫بدات‌و هه‌موو شتێك كاول بكات‪ ،‬ته‌نها مه‌والنایه‌ك دێت‌و ده‌ڵێت‪ :‬من ئه‌مه‌وێت‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خاوه‌ن مه‌عریفه‌یه‌‌و له‌وانی‌ ل���ه‌و رێگای���ه‌وه‌ بڕۆم‪ ،‬ئیدی‌ ش���ه‌مس‬ ‫دی‌ زیاتر ده‌زانێت‌و زیاتر هۆشیاره‌‪ ،‬پێم وه‌زیفه‌یه‌ك���ی‌ ت���ر وه‌رئه‌گرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫وایه‌ رۆشنبیر كه‌سێكه‌ رێك ئه‌بێت به‌م وه‌زیفه‌ی‌ پرس���یاركردنه‌ له‌مه‌والنا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ كار بكات‪ ،‬رۆشنبیر كه‌سێك پرس���یارگه‌لێكی‌ هێنده‌ وجوودی‌‌و قوڵ‬ ‫نییه‌ ب���ه‌ عه‌قڵێك���ی‌ ئه‌بس���تراكته‌وه‌ له‌مه‌والنا ئه‌كات‪ ،‬ئیدی‌ مه‌والنا بریندار‬

‫ئه‌خالق سه‌ره‌تایه‌كه‌‬ ‫بۆ پێوه‌ری‌‬ ‫رۆشنبیربوون یان‬ ‫رۆشنبیر نه‌بوون‬

‫‪13‬‬

‫ئه‌بێت‪ ،‬وه‌كو خۆی‌ ئه‌ڵێت‪:‬‬ ‫فتدایم‪ ،‬فتادیم‪ ،‬بدان زان نه‌ خیزیم‬ ‫وا كه‌وتی���ن ك���ه‌ هه‌ڵنه‌س���تێینه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رپێ‌‪ ،‬لێره‌وه‌ ئه‌مه‌وێت بگه‌ڕێمه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر خ���ودی‌ جه‌وهه‌ری‌ رۆش���نبیر‪،‬‬ ‫ئه‌وی���ش به‌ خۆپاراس���تن له‌س���یفه‌تی‌‬ ‫جه‌وهه‌رگه‌رایان���ه‌‌و بڕیاردان���ی‌ خێ���را‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌م كائینه‌دا‪ ،‬رۆشنبیر گرنگه‌‬ ‫پێش هه‌موو به‌خشش���ێكی‌ مه‌عریفی‌‪،‬‬ ‫پێش هه‌بوونی‌ سه‌نترالێكی‌ مه‌عریفیش‪،‬‬ ‫گرنگ���ه‌ خاوه‌ن رێگا بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بوو‬ ‫به‌خاوه‌ن رێگا‪ ،‬ئه‌و نابێت بڵێت‪ :‬هه‌موو‬ ‫(ئه‌بێت) به‌م رێگایه‌دا بڕۆن‪ ،‬رۆشنبیر‬ ‫چیه‌ جگه‌ له‌كه‌س���ێك زیاتر له‌وانی‌ دی‬ ‫باش���تر درك ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و ك���ه‌ زیاتر‬ ‫ئه‌زانێت‌و ئ���اگاداره‌‪ ،‬نابێت خه‌ڵكی‌ پێ‌‬ ‫بكات���ه‌ پیاوی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌ به‌ زۆر‬ ‫بكات به‌ دارده‌س���تی‌ خۆی‌‌و ده‌روێشی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مانه‌ی‌ كرد‪ ،‬ئیدی‌ له‌وه‌‬ ‫ئه‌كه‌وێت رۆشنبیر بێت‪ ،‬له‌وه‌ ئه‌كه‌وێت‬ ‫له‌ناو كایه‌یه‌ك���ی‌ مه‌عریفیدا كار بكات‌و‬ ‫جستوجۆی‌ هه‌میشه‌یی‌ مه‌عریفه‌ بكات‪،‬‬ ‫ئه‌ژنۆك���ه‌ له‌وێ���وه‌ ئه‌ش���كێت‪ ،‬له‌وێوه‌‬ ‫ئافاته‌كه‌ دێت رۆشنبیر خه‌ڵكی‌ مه‌حكوم‬ ‫بكات ب���ۆ فاڵنه‌ رێگا‌و فیس���اره‌ رێگا‪،‬‬ ‫وه‌كو وتم‪ ،‬ئ���ه‌و رێگایه‌كی‌ هه‌یه‌‌و جاڕ‬ ‫ئه‌دات‪ ،‬كێ‌ دێت با بێت‌و ئه‌وه‌ی‌ نایه‌ت‬ ‫دیاره‌ ش���وێن شه‌مسێكی‌ تر كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫یان ه���ه‌ر له‌بنه‌ڕه‌تدا شه‌مس���ی‌ نییه‌‌و‬ ‫س���ه‌رگردانه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێك شه‌مسێكی‌‬ ‫نه‌ب���وو س���ه‌رگه‌ردانه‌‪ ،‬ماڵ���ی‌ وێرانه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ النه‌یه‌كی‌ خاپور‌و به‌سه‌ریه‌كدا‬ ‫كه‌وت���ووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ش���ه‌مس ئه‌كات به‌‬ ‫شه‌مس‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ شه‌مسیش بۆ‬ ‫خۆی‌ شه‌مس���ێكی‌ هه‌بووه‌‪ ،‬واتا خودی‌‬ ‫ش���ه‌مس بۆ خۆی‌ خاوه‌نی‌ شه‌مسێكی‌‬

‫تر بووه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ش ئه‌م شه‌مسه‌یان‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ئادابێكی‌ ئه‌خالق���ی‌ گه‌وره‌‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬رۆش���نبیریش به‌بێ‌ رێس���ای‌‬ ‫ئه‌خالقی‌‪ ،‬له‌ڕۆش���نبیربوون ئه‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫رێس���ای‌ ئه‌خالقی���ش په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌‬ ‫بێئه‌ندازه‌ قوڵی‌ به‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ رۆحه‌وه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ئه‌هل���ی‌ رۆح نه‌بوو‪،‬‬ ‫ناتوانێ���ت ئه‌خالقی���ی بێ���ت‪ ،‬بۆخۆی‌‬ ‫ئه‌خالق هێنده‌ گرنگه‌ ئیدی‌ تا ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫س���ه‌فه‌ری‌ چوون بۆ دونی���ای‌ مه‌عریفه‌‬ ‫به‌كه‌ڵك دێ���ت‪ ،‬نائه‌خالقیش هیچ نییه‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌به‌رهه‌می‌ ن���ا مه‌عریفی‌ بوون‪،‬‬ ‫مۆراڵ‌و مه‌عریفه‌ دوو چه‌مكن‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫پێكه‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر دایانبڕین له‌یه‌كتر‪،‬‬ ‫ئی���دی‌ مه‌عریف���ه‌ وه‌كو نه‌س���اغێك‌و‬ ‫خاوه‌ن كه‌لوپه‌لی‌ تایبه‌تی‌ ئه‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا م���ه‌رج نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر تۆ‬ ‫رۆشنبیر بیت‪ ،‬ئه‌مجار ئه‌خالقیت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من وای‌ بۆ ده‌چم‪ ،‬له‌داهاتوودا‪ ،‬خودی‌‬ ‫رۆشنبیر نه‌بوون واتا نا ئه‌خالقی‌ بوون‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌وێت بڵێم‪ :‬ئه‌خالق سه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ‬ ‫پێوه‌ری‌ رۆش���نبیربوون یان رۆش���نبیر‬ ‫نه‌بوون‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر خاوه‌ن ئه‌خالق بوین‌و‬ ‫رۆش���نبیر بوین‪ ،‬باشتره‌ له‌وه‌ی‌ خاوه‌ن‬ ‫ئه‌خالق نه‌بین‌و رۆش���نبیر بین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆرج���ار ئه‌خ�ل�اق نایه‌ڵێ���ت ببین به‌‬ ‫وه‌حش���یی‌ مه‌عریفی‌‪ ،‬ئه‌خالق پێشمان‬ ‫پێده‌گرێت له‌په‌الماردان‌و ده‌س���تبردن‬ ‫بۆ هه‌مووش���تێك‪ ،‬ئه‌خالق دواجار ئه‌و‬ ‫وێستگه‌یه‌یه‌ پێویسته‌ هه‌موو ئینسانێك‬ ‫پش���ویه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ تیا بدات‪ ،‬چ جای‌‬ ‫رۆشنبیر كه‌ ئه‌بێت زۆرجاران بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌و وێستگه‌یه‌‪ ،‬وێستگه‌یه‌ك هه‌میشه‌‬ ‫پێم���ان ده‌ڵێ���ت چ ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێك‬ ‫به‌ڕێوه‌یه‌ بۆ المان‪ ،‬ده‌بێت س���ه‌ركه‌وین‬ ‫یان نا؟‬

‫ئه‌م فه‌زایه‌ش هه‌ر به‌ پله‌ی یه‌که‌م ئه‌رکی‬ ‫ رێبین هه‌ردی‬ ‫هه‌موو ئ���ه‌و هێزانه‌یه‌ ک ‌ه س���ه‌روکاریان‬ ‫له‌گه‌ڵ هوش���یاری مرۆڤه‌کاندایه‌ له‌پێش‬ ‫"ئه‌رکی رۆشنبیره‌ که‌ سه‌ختی‌و‬ ‫هه‌مویانه‌وه‌ رۆشنبیران‪.‬‬ ‫چه‌قبه‌ستوویی سته‌م تێکبشکێنێت‬ ‫رۆش���نبیران‌و هه‌م���وو ئه‌وان���ه‌ش ک���ه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی فه‌زایه‌کی زیهنی بکاته‌وه‌‬ ‫سه‌روکاریان له‌گه‌ڵ هوشیاری مرۆڤه‌کاندا‬ ‫که‌ تیایدا بتوانین ئه‌وه‌ دیاری بکه‌ین‬ ‫هه‌یه‌ به‌ ویس���ت یان ناویست تا دوا پله‬ ‫کۆمه‌ڵگای ئێمه‌ چیه‌‌و چی ئه‌کات"‬ ‫هربرت مارکۆز ‌ده‌ستیان له‌سیاسه‌تدا هه‌یه‌‌و کاریگه‌ری‬ ‫له‌س���ه‌ر دائه‌نێن‪ .‬ئه‌وه‌ رۆشنبیرانن نه‌ک‬ ‫ره‌نگ���ه‌ رۆش���نبیران یه‌کێک ل���ه‌و هێزه‌‬ ‫س���ه‌ره‌کیانه‌ بن (ئه‌گه‌ر تاکه‌ هێز نه‌بن)‬ ‫که‌ ده‌ستیان له‌دروس���تکردنی ئه‌و فه‌زا‬ ‫کلتوری‌و زیهنییه‌‌دا هه‌یه‌ که‌ سیاسیه‌کان‬ ‫له‌ناوی���دا حوکمڕانی ئه‌که‌ن‌و ش���ێوازی‬ ‫حوکمڕانیش���یان له‌س���ه‌ر هه‌مان فه‌زا‌و‬ ‫کلتور‌ دائه‌مه‌زرێنن‪ .‬رۆش���نبیران ناتوانن‬ ‫له‌سیاس���ه‌ت دور ب���ن‌و دوربکه‌ون���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیدوارد سه‌عید راست ئه‌کات "سیاسه‌ت‬ ‫له‌هه‌موو ش���وێنێکدا هه‌ی���ه‌‌و رزگاربوون‬ ‫لێی نییه‌ به‌ راکردن بۆ جیهانی هونه‌ری‬ ‫په‌ت���ی‌و پاک یان ته‌نان���ه‌ت بۆ جیهانی‬ ‫بابه‌تی پ���اک"‪ .‬رۆش���نبیران ده‌رگیری‬ ‫ته‌واوی سیاسه‌تن ته‌نانه‌ت گه‌ر نکۆڵیشی‬ ‫لێبکه‌ن‪ .‬له‌بنه‌ڕه‌تدا رۆش���نبیران بکه‌ری‬ ‫س���ه‌ره‌کی دروس���تکردنی ئه‌و خه‌یاڵ‌و‬ ‫زیهنییه‌‌ت���ه‌ن ک���ه‌ زه‌مینه‌س���ازی ب���ۆ‬ ‫حوکمڕانی سیاس���یه‌کان به‌ ش���ێوازێکی‬ ‫دیاریکراو ئه‌کات‪ .‬س���ته‌مکاریی هه‌رگیز‬ ‫له‌هیچه‌وه‌ دروست نابێت‪ ،‬له‌ناکاو نایه‌ت‌و‬ ‫خۆی به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌کدا بسه‌پێنێت‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ سته‌مکاریی هه‌میشه‌ له‌دوا‬ ‫خاڵدا دێت‪ ،‬له‌و پنته‌وه‌ ده‌ست پێئه‌کات به‌ بێده‌نگی���ی‪ ،‬به‌ڵکو به‌ قس���ه‌کردنی‬ ‫که‌ پێش���تر ب���ۆی ئاماده‌ک���راوه‌‪ ،‬دێته‌ به‌رده‌وام‌و نوس���ینی ب���ه‌رده‌وام جۆرێک‬ ‫سه‌ر میراتێک که‌ پێش���تر که‌سانی دی له‌زیهنییه‌‌ت به‌رهه‌م دێنن که‌ یا سته‌مکار‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی هوشیارانه‌ یان ناهوشیارانه‌ به‌ره���ه‌م دێنێت یان رێگه‌ی لێ ئه‌گرێت‪.‬‬ ‫دروس���تیان ک���ردووه‌‪ .‬س���ته‌مکاریی له‌م نێوانه‌ش���دا هیچ ئه‌گه‌رێکی تر نییه‌‌‪،‬‬ ‫له‌خۆیه‌وه‌ ده‌ستپێناکات‌و یه‌که‌م هه‌نگاو یان رۆشنبیران به‌شێکن له‌دروستکه‌رانی‬ ‫هه‌ڵناگرێ���ت‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ ئه‌و له‌دوا س���ته‌مکاری‪ ،‬ی���ان ره‌گه‌زێک���ی گرنگی‬ ‫به‌ره‌نگاربوون���ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌رئه‌نجام���دا دێت‪ .‬له‌کات‌و ش���وێنێکدا رێگه‌گرت���ن‌و‬ ‫دێت که‌ پێشتر هه‌موو ئه‌و زه‌مینانه‌ی بۆ سته‌مکارین‪ .‬وه‌ک جارێکی دیش نوسیم‬ ‫ره‌خسێنراوه‌ که‌ رێگه‌ی ئه‌ده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی رۆش���نبیران له‌سیاس���ه‌ته‌وه‌ ئ���ااڵون‌و‬ ‫به‌ئاسانی‌و بێ گرێیه‌کی ئه‌وتۆ حوکمڕانی چه‌ن���د بێزاریی خۆش���یان ل���ه‌م بواره‌‬ ‫هه‌موو کۆمه‌ڵگا بکات‌و به‌س���ه‌ریاندا زاڵ پیش���ان بده‌ن‪ ،‬له‌وه‌ ناکه‌ون که‌ خۆیان‬ ‫بێت‌و کۆیله‌یان بکات‪ .‬ئه‌وه‌ س���ته‌مکار ره‌نگه‌ کاریگه‌ری کوش���نده‌تریان له‌سه‌ر‬ ‫نییه‌ زه‌مینه‌ی کویله‌یه‌تی ئه‌خوڵقێنێت‪ ،‬سیاس���ه‌ت‌و حوکمڕانی‌و ش���ێوازه‌کانی‬ ‫به‌ڵک���و پێش هاتنی س���ته‌مکار جۆرێک هه‌بێ���ت‪ .‬له‌پش���ت خه‌باتک���ردن دژی‬ ‫ف���ه‌زای زیهنی دروس���ت ئه‌کرێت که‌ به‌ سته‌مکاری‪ ،‬شه‌ڕێکی نهێنی‌و هه‌ندێکجار‬ ‫ئاس���انی له‌ئازادی خۆی خ���ۆش بێت‪ .‬هه‌س���تپێنه‌کراو هه‌یه‌ له‌نێوان دوو جۆر‬ ‫گه‌وره‌ لیبڕاڵی رۆژئاوایی جۆن ستیوارت رۆشنبیر‌و بیرکردنه‌وه‌دا‪ .‬به‌ مانایه‌کی دی‬ ‫میل ئه‌وه‌ی وتبوو که‌ ئه‌شێت له‌دۆخێکدا له‌ڕاستیدا به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی سته‌مکاری‬ ‫که‌ مرۆڤه‌کان ئاماده‌یی ته‌واوی ئازادییان به‌ پل���ه‌ی یه‌که‌م به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی دوو‬ ‫نیی���ه‌‌‪ ،‬دیکتات���ۆری ش���ێوازێکی ره‌وای ش���ێواز‌و دوو بیرکردن���ه‌وه‌ی جی���اوازی‬ ‫حوکمڕانی بێت له‌ناویاندا‪ ،‬به‌اڵم مرۆڤه‌کان رۆش���نبیرانه‌ به‌رامبه‌ر ب���ه‌ یه‌ک‪ :‬الیه‌ک‬ ‫هه‌رگیز توانا‌و خواستی ئازادی له‌ناویاندا ک���ه‌ هه‌رچیه‌ک به‌رهه‌مدێنێت خزمه‌ت به‌‬ ‫نامرێ���ت گه‌ر پێش���تر به‌ پرۆس���ه‌یه‌کی مانه‌وه‌ی دۆخی هه‌بوو ئه‌کات‌و الیه‌کیش‬ ‫زهینی‌و رۆحیدا نه‌ڕۆیشتبن که‌ له‌ئازادی هه‌م���وو هێزی ب���ۆ گۆڕانی ئ���ه‌و دۆخه‌‬ ‫ئه‌یانترس���ێنێت‪ ،‬ئیراده‌یان الواز ئه‌کات‌و کۆئه‌کات���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌رکی رۆش���نبیره‌ رێگه‌‬ ‫توان���ای بیرکردنه‌وه‌‌و بڕیاردانیان س���ڕ نه‌دات یه‌ک ش���ێوازی بیرکردنه‌وه‌‌و یه‌ک‬ ‫ئه‌کات‪ .‬یه‌کێ���ک له‌بکه‌رانی س���ه‌ره‌کی ئه‌گه‌ر‌و یه‌ک ئاسۆ تاکه‌ شێواز‌و ئه‌گه‌ر‌و‬ ‫ئ���ه‌م گه‌مه‌یه‌ش هه‌موو ئه‌و که‌س���انه‌ن ئاس���ۆ بێت ک���ه‌ له‌ب���ه‌رده‌م خه‌ڵکدایه‌‪.‬‬ ‫ک���ه‌ س���ه‌روکاریان له‌گ���ه‌ڵ زیهنییه‌ت‌و ئه‌رکی رۆش���نبیرانه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و هێزه‌‬ ‫بیرکردنه‌وه‌‌و خه‌یاڵدا هه‌یه‌‪ :‬رۆشنبیران‪ .‬رۆش���نبیرانه‌ بوه‌س���تێته‌وه‌ که‌ هه‌موو‬ ‫رۆش���نبیران یان هه‌موو ئ���ه‌و هێزانه‌ی شتێک به‌ ئاس���ایی له‌قه‌ڵه‌م ئه‌ده‌ن‌و به‌‬ ‫سه‌روکاریان له‌گه‌ڵ هوشیاری مرۆڤه‌کاندا ناوی ئه‌وه‌ی سیاسه‌ت هه‌میشه‌ ناشرینه‌‪،‬‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌رپرسیاری سه‌ره‌کی ئه‌و دۆخه‌ له‌(نا) وتن به‌ ده‌نگی به‌رز سڵ بکه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫کلتوریه‌ن که‌ سیاس���ه‌ت شکڵ‌و سیمای له‌بری ئه‌وه‌ی ترس نه‌هێڵن‪ ،‬زیادی بکه‌ن‪.‬‬ ‫خۆی تیا دائه‌ڕێژێت‪ .‬له‌کوێ سته‌مکاری ترس‪ :‬ره‌نگه‌ باشترین کارێک رۆشنبیران‬ ‫هه‌ب���وو‪ ،‬س���ه‌رکوتکردن‌و کۆیله‌یه‌ت���ی بیکه‌ن په‌یوه‌ندی به‌م وش���ه‌وه‌ هه‌بێت‪:‬‬ ‫هه‌ب���وو‪ ،‬ته‌نها س���ته‌مکار ب���ه‌ خۆی‌و رێگه‌نه‌دان به‌ ت���رس‌و ئازاکردنی هه‌موو‬ ‫له‌شکره‌که‌یه‌وه‌ له‌تابلۆکه‌دا نییه‌‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و ئینس���انانه‌ی ئه‌یانه‌وێت قسه‌یه‌کیان‬ ‫له‌وه‌ گرنگتر‌و ره‌نگه‌ کوشنده‌تریش ئه‌و هه‌بێت‪ .‬به‌بێ دروستکردنی فه‌زایه‌ک که‌‬ ‫له‌ش���کره‌ له‌بکه‌رانی هوشیاری ئاماده‌ن هه‌ل‌و توانای دروستکردنی مرۆڤێکی بێ‬ ‫که‌ زه‌مینه‌سازی سه‌ره‌کی دروستبوونی ترس‌و پڕ ئیراده‌ ئه‌ڕه‌خسێنێت‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫س���ته‌مکار بوون‪ .‬ره‌نگه‌ هه‌ر ئه‌مه‌شه‌ وا س���ته‌مکاری ت���ه‌واو نابێت‪ .‬ت���ا ترس‌و‬ ‫بکات هه‌رگیز کۆتاییهاتن به‌ سته‌مکارێک ب���ێ ئیراده‌ی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌رکی س���ه‌ره‌کی‬ ‫ب���ه‌ کۆتاییهاتن���ی خودی س���ته‌مکار‌و رۆشنبیره‌ به‌ش���داری له‌شکاندنی ترسدا‬ ‫دار‌و ده‌س���ته‌که‌ت ته‌واو نه‌بێت‪ ،‬به‌ڵکو بکاته‌وه‌‌و رێگه‌ نه‌دات ئیراده‌ی مرۆڤه‌کان‬ ‫به‌رده‌وامی خۆی له‌ش���کڵ‌و سیمای تردا له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌ جۆراوجۆره‌کاندا کز‬ ‫دووب���اره‌ بکاته‌وه‌‪ .‬شۆڕش���گه‌لێکی زۆر بێت‪ .‬دروستکردنی ئینسانێکی بێ ترس‌و‬ ‫هه‌بون سته‌مکارێکیان روخاندووه‌‪ ،‬به‌اڵم پڕ ئیراده یان ده‌رخستنی ئه‌و ئه‌گه‌ره‌ی‬ ‫پاشتر س���ته‌مکارێکی دیان هێناوه‌ته‌وه‌ ئه‌شێت جیهانێکی وامان هه‌بێت‪ ،‬یه‌کێکه‌‬ ‫سه‌ر حوکم‪ .‬ئه‌زمونگه‌لێکی سیاسی زۆر له‌ئه‌رکه‌ هه‌ره‌ سه‌ره‌کیه‌کانی رۆشنبیران‪.‬‬ ‫هه‌ن که‌ ئه‌و راستییه‌ ئه‌سه‌لمێنن روخانی ئه‌وانن که‌ ئه‌بێت هه‌میش���ه‌ ئه‌وه‌ به‌بیر‬ ‫س���ته‌مکار به‌ مانای نه‌مانی سته‌مکاریی خه‌ڵک بهێننه‌وه‌ ش���ێوازی تر ژیانکردن‌و‬ ‫نییه‌‌‪ ،‬به‌ڵکو به‌ مانای گۆڕینی س���یمای ‌هه‌لی تری ئه‌زمونکردن هه‌یه‌ که‌ قابیلی‬ ‫دیکتاتۆرێک���ه‌ به‌ دیکتاتۆرێکی دی‪ .‬ئه‌و ده‌ست پێگه‌یشتنه‌‪ .‬له‌سه‌ر رۆشنبیرانه‌ له‌و‬ ‫ترس���ه‌ی ئه‌م���ڕۆ له‌س���ه‌رده‌می به‌هاری دۆخانه‌دا که‌ ترس‌و تۆقاندن دانی زیاتر‬ ‫عه‌ره‌بی���دا ب���ه‌ ئاش���کرا الی زۆرێ���ک په‌یدا ئه‌کات‪ ،‬بێ دوودڵی رابوه‌س���تێت‌و‬ ‫له‌ئازادیخوازان دروستبووه‌ بێ هۆ نییه‌‌‪ ،‬نه‌ترس���ێت‌و دوودڵ نه‌بێ���ت‪ .‬رێگه‌نه‌دان‬ ‫س���ته‌مکاریی به‌ روخانی سته‌مکار ته‌واو به‌ ترس‪ ،‬بیرخس���تنه‌وه‌ی شێوازی تری‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬به‌ڵک���و به‌بێ گۆڕان���ی ته‌واوی ژیانکردن‌و رێگه‌نه‌دان ب ‌ه زاڵبوونی یه‌ک‬ ‫ئه‌و فه‌زا زیهنی‌و کلتوریه‌ی س���ته‌مکاری ش���ێواز‌و یه‌ک ئه‌گه‌ر له‌به‌رده‌م خه‌ڵکدا‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌ ده‌ستپێئه‌کات‪ .‬له‌ناوبردنی له‌ئه‌رکه‌ سه‌ره‌کیه‌کانی رۆشنبیرانه‌‪ .‬‬

‫دروستکردنی‬ ‫ئینسانێکی بێ‬ ‫ترس‌و پڕ ئیراده‬ ‫یان ده‌رخستنی ئه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ره‌ی ئه‌شێت‬ ‫جیهانێکی وامان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬یه‌کێکه‌‬ ‫له‌ئه‌رکه‌ هه‌ره‌‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کانی‬ ‫رۆشنبیران‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫ژینگه‌ی عێراق‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫هه‌ندرێن شێخ راغب‬

‫تورکیا‌و به ده‌وڵه‌تبوونی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری ب���ه ده‌وڵه‌تبوون���ی هه‌رێ���م‬ ‫له‌ئارادای���ه‪ ،‬چونک���ه د‌‌ه‌چێت���ه خانه‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه نیش���تمانیه‌‌کانی تورکیاوه‪.‬‬ ‫ئه‌مه وه‌ک ئه‌گه‌رێک یان هایپۆسیس���ێک‬ ‫دائه‌نێین‪ .‬ئه‌وه‌ی گومانی تیا نییه‌ ئه‌وه‌یه‬ ‫که تورکیا له‌گواس���تنه‌وه‌دایه ‌له‌واڵتێکی‬ ‫په‌راوێزه‌وه بۆ واڵتێکی پیڤۆتاڵ‪ .‬پیڤۆتاڵ‬ ‫وه‌ک چه‌مکێك له‌سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫ئ���ه‌و واڵته‌یه ک���ه نه‌ک ه���ه‌ر کاریگه‌ری‬ ‫له‌س���ه‌ر ناوچه‌ک���ه‌ی ده‌وروب���ه‌ری خۆی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌ڵکو رۆڵێکی سه‌ره‌کی ده‌بینێت‬ ‫له‌سه‌قامگیری سیسته‌‌می نێوده‌وڵه‌تیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م پالنه به وردی له‌کتێبی (ستراتیژیه‌تی‬ ‫ق���ووڵ)دا راڤه‌ک���راوه‌و میکانیزم���ی بۆ‬ ‫داڕێژراوه‪ ،‬یه‌کێک له‌وانه به س���فرکردنی‬ ‫کێشه‌کانه‪ ،‬به تایبه‌ت له‌الپه‌ڕه ‪٦٠٥‬ـه‌وه‪.‬‬ ‫دی���اره ئێمه پیڤوتاڵ به‌کارده‌به‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئۆغل���ۆ چه‌مک���ی "چ���ه‌ق" به‌کارده‌بات‪.‬‬ ‫لێره‌دا پێویس���ت نیی���ه‌ جیاوازیه‌کانیان‬ ‫وه‌به‌رچاوخه‌ین‪.‬‬ ‫پێش���ئه‌وه‌ی بێین���ه س���ه‌ر راڤه‌کردنی‬ ‫فه‌ر‌‌ه‌زیه‌که‌مان‪ ،‬پێویس���ته ئاماژه‌یه‌ک به‬ ‫کێشه‌یه‌ک بکه‌ین له‌تیوره‌کانی په‌یوه‌ندی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���دا‪ ،‬ب���ه تایب���ه‌ت له‌هه‌ردوو‬ ‫تی���وره‌ی لیبرالیزم‌و ریالیزم���دا‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ره‌هه‌ندی داهات���ووه‪ .‬له‌هه‌ناوی هه‌ردوو‬ ‫تیوره‌ک���ه‌دا ئ���ه‌و ره‌هه‌نده ون���ه کاتێک‬ ‫واڵتێک چ���ۆن وێنای داهات���وو ده‌کات‪،‬‬ ‫ئه‌مه بووه‌ته قه‌یران بۆ ئه‌م دوو تیوره‌یه‪.‬‬ ‫مێژووی س���ه‌ده‌ی بیست ئه‌وه‌مان پێشان‬ ‫ئه‌دات که ئ���ه‌وه وێناکردن���ی داهاتووه‬ ‫ک���ه کاریگ���ه‌ری هه‌یه له‌س���ه‌ر چۆنێتی‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتی واڵتێک له‌ئێستادا‪ .‬بۆ زیاتر‬ ‫زانیاری بڕوانه وتاری‬ ‫‪Dale C. Copeland, 1996"Economic‬‬ ‫‪Interdependence and War: A‬‬ ‫"‪Theory of Trade Expectations,‬‬ ‫‪International Security, Vol. 20,‬‬ ‫‪.no.4 (Spring‬‬

‫ئه‌وه‌ی ئێم���ه له‌وتاره‌ک���ه‌ی کۆپالنده‌وه‬ ‫س���ودی لێوه‌رئه‌گرین ئه‌وه‌یه که واڵتان‬ ‫هه‌‌میشه زیاتر له‌خه‌می داهاتوودان له‌بری‬ ‫ئێس���تا‪ .‬به‌م پێیه خه‌می گه‌ور‌‌ی تورکیا‬ ‫ئه‌وه‌‌ی���ه چ���ۆن بگاته ئاس���تی واڵتێکی‬ ‫ناوه‌ن���د یان پیڤۆتاڵ‌و چ���ۆن به‌رده‌وامی‬ ‫س���ه‌قامگیری ب���ۆ مانه‌وه‌ ل���ه‌و دۆخه‌دا‬ ‫دابین���کات‪ .‬ئالێر‌ه‌وه رۆڵ���ی کاریگه‌ری‬ ‫باشوری کوردستان دێت‪.‬‬ ‫تورکی���ا له‌میانه‌ی گه‌ش���ه‌یدا رووبه‌ڕووی‬ ‫دوو قه‌یران���ی گه‌ور‌ه ده‌بێت���ه‌وه ئه‌ویش‬ ‫وزه‌‌و ئاسایش���ه‪ .‬ئه‌م دوو س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫قه‌یرانه‪ ،‬ک���ه کورد رۆڵی س���ه‌ره‌کییان‬ ‫تی���ا ده‌بینێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ گه‌ش���ه‌ی زیاتری‬ ‫تورکی���ادا هه‌‌تا بێت ئاڵۆزتر ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا کورد رۆڵی چار‌‌ه‌سه‌ری ئه‌م‬ ‫دوو کێش���ه‌یه‌ش ده‌بینێت‪ .‬که‌‌واته کورد‬ ‫بۆ تورکیای داهاتوو سه‌رچاوه‌ی قه‌یران‌و‬ ‫کلیلی چاره‌سه‌ری قه‌یرانیشه‪.‬‬ ‫با تۆزێک زیاتر ئ���ه‌م ئاڵۆزیه راڤه‌که‌ین‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا هه‌ندێ���ک پێدراوم���ان‬ ‫هه‌یه‪ :‬یه‌ک���ه‌م‪ ،‬یه‌کێک له‌پێداویس���تیه‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کانی گه‌ش���ه‌ی ئابوری تورکیا‬ ‫وزه‌یه‪ .‬دوو‪ ،‬تورکیا له‌میانه‌ی گه‌ش���ه‌یدا‬ ‫هه‌تا بێت زیاتر نه‌یاری بۆ دروس���تده‌بێت‬ ‫له‌ناوچه‌که‌دا‪ ،‬س���ێ‪ ،‬گه‌وره‌ترین کێشه‌ی‬ ‫ئاسایش���ی تورکیا‪ ،‬پرس���ی کورده له‌و‬ ‫واڵت���ه‌دا‪ .‬وه‌ک ئام���اره‌کان ئام���اژه‌ی‬ ‫پێئه‌ک���ه‌ن تورکیا هه‌تا بێت زیاتر‌و زیاتر‬ ‫پێویستی به غازه بۆ دابینکردنی کاره‌با‌و‬ ‫سوته‌مه‌نی‪ .‬خواس���ت له‌سه‌ر کاره‌با له‌و‬ ‫واڵتدا به هۆی گه‌ش���ه‌ی ئابورییه‌وه هه‌تا‬ ‫بێت زیاتر‌و زیاتر ده‌بێت‪ ،‬غاز سه‌رچاوه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌کی دابینکردنی کاره‌بایه‪ .‬لێره‌وه‬ ‫گه‌ش���ه‌ی ئابوری تورکی���ا‪ ،‬یان فاکته‌ری‬ ‫په‌ره‌پێدان���ی گه‌ش���ه‌ی ئاب���وری تورکیا‬ ‫مسۆگه‌رکردنی غازه له‌ناوخۆی تورکیادا‪.‬‬ ‫کوردس���تان ئه‌و جێگایه‌یه که گه‌ره‌نتی‬ ‫دابینکردنی س���ه‌رچاوه‌یه‌كی وه‌ها ئه‌دات‬ ‫له‌داهاتوویه‌ک���ی نزیک���دا‪ .‬دی���اره رۆڵی‬ ‫نه‌وتی���ش لێره‌دا نابێ���ت له‌بیربکرێت که‬ ‫ب���ۆ تورکی���ا له‌چه‌ندی���ن رووه‌وه مایه‌ی‬ ‫دابینکردن���ی داهات���ی ئابورییه‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ش���ایانی ئاماژه‌پێکردنه که رووداوه‌كان‌و‬ ‫هه‌وڵه‌كان به‌ره‌و ئه‌و ئاڕاس���ته‌یه ده‌ڕۆن‬ ‫که کوردس���تان تورکیا ئه‌کاته ده‌روازه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی خۆی بۆ هه‌ناردنی س���امانی‬ ‫سروش���تی‪ ،‬له‌م رووه‌وه ئێستا دانوستان‬ ‫له‌نێ���وان وه‌زاره‌ت���ه په‌یوه‌ندیداره‌کانی‬ ‫هه‌ردووالدا به‌ڕێوه ده‌چێت بۆ راکێش���انی‬ ‫بۆری غاز‌و نه‌وت‪ ،‬وه‌ک س���ه‌رۆکی هه‌رێم‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیرورا‬

‫مه‌سعود با‌رزانی له‌وه‌اڵمی رۆژنامه‌نوسێکدا‬ ‫له‌ناوه‌ندی واش���نتۆن بۆ رۆژهه‌اڵتی نزیک‬ ‫ئاماژه‌ی پێدا‪.‬‬ ‫هه‌‌رچی ره‌هه‌ندی ئاسایش���ه‪ ،‬کێش���ه‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی تورکیا خواس���تی ک���ورده له‌و‬ ‫واڵته‌دا‪ .‬گه‌رچی کورد خاوه‌ن نه‌به‌ردییه‌کی‬ ‫بێوێن���ه‌ن له‌باکوری کوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕووی دیدی سیاس���ییه‌وه له‌قه‌یراندان‪.‬‬ ‫وه‌ک ئاماره‌کان پێمان ده‌ڵێن ته‌نها بیست‬ ‫له‌سه‌دی کوردی باکور خوازیاری جودایی‬ ‫یان سه‌ربه‌خۆیین‪ ،‬ئه‌وانیتر ده‌خوازن له‌نێو‬ ‫تورکیادا بمێننه‌وه‪ .‬ئه‌م راستیه ترسێکی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی له‌هه‌ناوی خه‌بات���ی چه‌کداریدا‬ ‫دروستکردوه ئه‌ویش ئه‌وه‌یه ئه‌گه‌ر چه‌ک‬ ‫دابنێن ئه‌وا ره‌نگ���ه ببنه هێزێکی الوازی‬ ‫بێکاریگه‌ر‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا له‌ڕووی‬ ‫چه‌کداریش���ه‌وه ئامانج���ه‌کان به‌ده‌س���ت‬ ‫نای���ه‌ن‪ .‬له‌الیه‌ک���ی ت���ره‌وه تون���دڕه‌وی‬ ‫ناسیونالیزم‌و فاشیزمی تورک رێگه‌نادات‬ ‫له‌هی���چ پارتێک���ی سیاس���ی بتوانێ���ت‬ ‫هه‌نگاوی خێرا بنێت بۆ چاره‌س���ه‌رکردنی‬ ‫ئه‌م کێشه‌یه‪ ،‬ئه‌وه‌یه ئاکه‌پ که ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ئ���ه‌دات که پالنی هه‌ی���ه‪ ،‬هه‌ر زوو‬ ‫لێی کش���ایه‌وه‪ ،‬چونکه خه‌ڵکی تورک به‬ ‫گشتی دژ به مافی کوردن‪ ،‬ئه‌مانه گرێی‬ ‫ئاڵ���ۆزو ر‌‌ه‌گ داکوتاون‪ ،‬ک���ه تایبه‌ته به‬ ‫گۆڕانکاریه‌کانی تورکیا له‌ئیمپراتۆره‌وه بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌ت نه‌ته‌وه‪.‬‬ ‫له‌س���تراتیژیه‌تی نوێیدا ئاکه‌پ ده‌یه‌وێت‬ ‫په‌رله‌مانی تورکیا‌و حکومه‌تی هه‌رێم‌و هێزی‬ ‫س���ه‌ربازی به‌کاربهێنێت بۆ چاره‌س���ه‌ری‬ ‫کێش���ه‌ی کورد‪ .‬دیاره چاره‌سه‌رنه‌بوونی‬ ‫کێش���ه‌ی ک���ورد له‌باک���ور گه‌وره‌تری���ن‬ ‫دوودڵییه له‌به‌رامبه‌ر سیاس���ه‌تی تورکیا‬ ‫به‌رامبه‌ر به باش���ور‪ .‬تورکیا کاتێک بیر‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆیی باش���ور ئه‌کاته‌وه‪ ،‬یه‌که‌م‬ ‫په‌رچه‌ک���ردار ئه‌وه‌یه که چۆن کاریگه‌ری‬ ‫ده‌بێت له‌س���ه‌ر باکور‪ .‬لێره‌دا له‌ناوه‌نده‬ ‫سیاس���یه‌کانی تورکیادا دوو قوتابخانه‌ی‬ ‫بیرکردن���ه‌وه هه‌ی���ه‪ :‬یه‌ک���ه‌م ده‌ڵێ���ت‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی باشور ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫کوردی باک���ور داوای هه‌مان ماف بکه‌ن‌و‬ ‫باش���ور یارمه‌تییان ب���دات‪ .‬قوتابخانه‌ی‬ ‫دووه‌م ده‌ڵێت‪ :‬به سه‌ربه‌خۆبوونی باشور‬ ‫کورده‌کانی باش���ور ئاماده‌نی���ن داهاتی‬ ‫ن���ه‌وت‌و غازیان له‌گه‌ڵ ب���را هه‌ژاره‌کانی‬ ‫باکوریاندا به‌ش که‌ن بۆیه زیاتر ده‌خوازن‬ ‫ک���ه س���ه‌ربه‌خۆییه‌که‌یان له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫باش���وردا بمێنێت���ه‌وه‪( .‬برام���ان برایی‬ ‫کیسه‌مان جیایی)‪ .‬ئێستا زیاتر‌و زیاتر کار‬ ‫بۆئه‌وه ئه‌کرێت که سه‌ربه‌خۆیی باشور‌و‬ ‫پشتبه‌ستنی به سامانی سروشتی بکرێته‬ ‫ئامرازێ���ک ب���ۆ دابڕانی ک���ورد له‌یه‌كتر‌و‬ ‫پش���تگیری نه‌کردن���ی یه‌کت���ری‪ .‬ئه‌مه‬ ‫یه‌کێکه له‌پاڵنه‌ره‌کانی س���ه‌ربه‌خۆبوونی‬ ‫باشور له‌الیه‌ن تورکیاوه‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ک���ی تر‌ه‌وه باش���وری کوردس���تان‬ ‫ئ���ه‌و جێگایه‌یه که توان���ای دابینکردنی‬ ‫ئاسایش���ی وزه‌ی تورکیای هه‌یه له‌ڕووی‬ ‫غ���از‌و نه‌وت���ه‌وه‪ .‬له‌ده‌رئه‌نجامی ئه‌مه‌دا‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبوونی باش���وری کوردستان‬ ‫ه���ه‌ردوو ئامانجه س���ه‌ره‌کیه‌که‌ی تورکیا‬ ‫ده‌پێکێ���ت‪ .‬بۆچی س���ه‌ربه‌خۆیی؛ دیاره‬ ‫به س���ه‌ربه‌خۆبوونی باشوری کوردستان‬ ‫ده‌بێته ئ���ه‌و واڵته الوازه‌ی ک���ه ناچاره‬ ‫له‌هه‌موو روویه‌که‌وه پش���ت ب���ه تورکیا‬ ‫ببه‌ستێت‪ ،‬به‌م پێیه وه‌ک ئه‌مرێکی واقیع‬ ‫(دیفاکتۆ) باشوری کوردستانی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌هه‌م���وو روویه‌که‌وه ده‌بێته پاش���کۆی‬ ‫تورکیا‪ .‬له‌هه‌مانکات���دا ناچارده‌کرێت که‬ ‫په‌یماننامه‌ی پاراستن‌و ئاشتی‌و ئابوری‌و‬ ‫سیاس���ی له‌گه‌ڵ تورکیادا ئیمزابکات به‬ ‫جۆرێ���ک به‌ته‌واوی ببێته پاش���کۆی ئه‌و‬ ‫واڵته‪ .‬تورکیا رێگا به س���ه‌ربه‌خۆبوونی‬ ‫باش���ور ئه‌دات‪ ،‬چونکه ناتوانێت داگیری‬ ‫بکات‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا مانه‌وه‌ی له‌ناو عێراقدا‬ ‫گه‌ره‌‌‌نتی نیی ‌ه که ده‌بێته پاشکۆی تورکیا‪.‬‬ ‫به تایبه‌ت پاش گه‌شه‌ی هێزه نه‌یاره‌کانی‬ ‫تورکیا به تایبه‌ت ئێ���ران‌و له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫ناسیونالیزمی عه‌ره‌ب دۆستێکی گه‌ره‌نتی‬ ‫نیی���ه‌ بۆ تورک‪ ،‬به تایبه‌ت له‌پاش���خانه‬ ‫مێژووییه‌که‌یه‌وه‪.‬‬ ‫دیاره کۆمه‌‌ڵێکی زۆر له‌ئاماژ‌‌ه‌ی سیاسی‬ ‫رۆژان���ه هه‌یه که رۆژنام���ه‌‌و ناوه‌نده‌کانی‬ ‫بیری تورکی به راشکاوانه قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌که‌ن‪ ،‬وه‌ک گۆڕانی پالنی تورکیا به‌رامبه‌ر‬ ‫عێ���راق‪ ،‬گۆڕانی س���تراتیژی به‌رامبه‌ر به‬ ‫کورد له‌باکور‪ ،‬هه‌وڵی بوژانه‌وه‌ی موسڵ‪،‬‬ ‫بێده‌نگی به‌رامبه‌ر ده‌نگۆی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫باشورو زۆر ئاماژه‌ی تر‪.‬‬

‫وه‌ك چ����ۆن ژینگه‌ی سیاس����ی عێراق‪،‬‬ ‫ده‌یان نه‌خۆشیی سیاسی له‌هه‌ناویدایه‌‪،‬‬ ‫به‌كتریای زۆر كوش����نده‌ی لێ����وه‌ دێته‌‬ ‫ده‌ر‪ ،‬ه����ۆكاری زۆر نه‌خۆش����ییه‌ وه‌كو‬ ‫كوده‌تا‪ ،‬ته‌قین����ه‌وه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵی‪ ،‬تیرۆر‪،‬‬ ‫تایه‌فه‌گه‌ری‪ ،‬پی����اوی ده‌ره‌كی‪...‬هتد‪،‬‬ ‫ئه‌وا ژینگه‌ی سروش����یی عێراقیش پڕه‌‬ ‫له‌هۆكاری نه‌خۆش����ی وه‌كو شێرپه‌نجه‌‪،‬‬ ‫س����یل‪ ،‬مه‌الری����ا‪ ،‬پیس����بوونی ه����ه‌وا‪،‬‬ ‫پیس����بوونی خاك‪ ،‬ژه‌هراویبوونی ئاوی‬ ‫خواردنه‌وه‌‪ ،‬به‌ بیابان بوون‪ ،‬خۆڵبارین‪،‬‬ ‫ڤایرۆس����ی زۆر نه‌خۆشی مه‌ترسیدار‪...‬‬ ‫هتد‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌فه‌زای سیاسی‌و ملمالنێی‬ ‫ن����او كوتله‌سیاس����یه‌كان‌و په‌رله‌مانتارو‬ ‫وه‌زی����رو تایه‌فه‌گه‌ری بێین����ه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫تۆزێ����ك دیق����ه‌ت له‌كاولبوون����ی عێراق‬ ‫بده‌ی����ن‪ ،‬تراژیدیای زۆر گ����ه‌وره‌ گه‌وره‌‬ ‫ده‌بینی����ن‪ ،‬له‌تیڤیه‌وه‌ هه‌ن����دێ كۆاڵن‌و‬ ‫گه‌ڕه‌ك����ی ن����او به‌غدام بین����ی‪ ،‬فه‌رقی‬ ‫ژوری ن����اوه‌وه‌و ناو زێرابه‌كه‌ ش����تێكی‬ ‫ئه‌وتۆ نیی����ه‌‪ ،‬ئافره‌تێكی مامۆس����تای‬ ‫زانكۆ ده‌س����تی په‌یامنێره‌ك����ه‌ی تیڤی‬ ‫گرت‌و پێ����ی وت‪ :‬زێراب‌و ئاوو هاتوچۆو‬ ‫هه‌موو شتێكمان له‌م گه‌ڕه‌كه‌ تێكه‌ڵه‌‪..‬‬ ‫له‌به‌سره‌ شوێنی وام بینی له‌ڕاپۆرتێكی‬ ‫تیڤی بڕواناكه‌م ش����وێنی وا كاول له‌هیچ‬ ‫ش����ارێكی واڵتانی ناوچه‌كه‌و ده‌وروبه‌ری‬ ‫ده‌س����تكه‌وێت‪ ،‬كه‌ربه‌ال باخ‌و بێس����تان‌و‬ ‫س����ه‌وزایی تێدا نه‌ما‪ ،‬هه‌مووی س����وتاو‬ ‫كرایه‌ زه‌وی نیش����ته‌جێبوون‌و ته‌جاوزو‬ ‫ئه‌وپه‌ڕی گه‌نده‌ڵی‪ .‬رێژه‌ی س����ه‌وزایی‌و‬ ‫دارستان له‌پارێزگاكانی عێراق به‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستانیشه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئێستا له‌الیه‌ن‬ ‫رێكخ����راوه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كان����ی جیهان‪،‬‬ ‫به‌توندی ره‌خنه‌ی لێ ده‌گیرێت‪ .‬سه‌یره‌‬ ‫كه‌سێ خه‌می مناڵی چاوگه‌شی بێنازی‬ ‫ن����او كۆاڵن����ه‌ زێ����راب ته‌قیوه‌كانی ناو‬ ‫عێراق����ی نییه‌‪ ،‬له‌خ����واروی عێراق ئه‌م‬ ‫گه‌له‌ به‌ش����مه‌ینه‌ته‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی له‌سه‌ر‬ ‫رقه‌به‌رایه‌ت����ی‌و خوێنڕش����تنی ك����وردو‬ ‫جوله‌كه‌و ئه‌مه‌ریكی‌و س����وننه‌و ش����یعه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاوڕێك له‌داهاتوویان‪ ،‬ژیانیان‪ ،‬منداڵ‌‌و‬ ‫نان‌و ئازادییان نادرێته‌وه‌‪ .‬سیاسیه‌كان‬ ‫هه‌موو شتێكیان كردووه‌ به‌ سیاسه‌ت‌و‬ ‫حیزبایه‌تی‪ ،‬پاروه‌ نانێك ده‌بێت چاوه‌ڕێی‬ ‫ده‌ستی سیاسیه‌كان بكه‌یت‪ .‬عێراق به‌م‬ ‫حاڵ����ه‌وه‌‪ ،‬رۆژان����ه‌ هاوواڵتیه‌كانی خۆڵ‌‬ ‫هه‌ڵده‌م����ژن‌و له‌تیڤیه‌كان����ه‌وه‌ ده‌بینین‬ ‫چ����ۆن ره‌وانه‌ی نه‌خۆش����خانه‌ ده‌كرێن‪،‬‬ ‫من خۆم بینیم له‌هه‌واڵه‌كان خوێندیه‌وه‌‬ ‫له‌ی����ه‌ك رۆژدا چه‌ند هاوواڵتیه‌ك به‌هۆی‬

‫شخانه‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌هۆی ته‌قینه‌و‌ه‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا یان‬ ‫به‌هۆی روداوی‬ ‫هاتوچۆیه‌‪ ،‬یان‬ ‫خۆڵبارین‌و خواردنی‬ ‫به‌سه‌رچووه‌‪ ،‬یان‬ ‫به‌هۆی تێكه‌ڵبوونی‬ ‫ئاوی خواردنه‌وه‌و‬ ‫زێرابه‬ ‫خۆڵبارین����ه‌وه‌ ره‌وانه‌ی نه‌خۆش����خان ‌ه‬ ‫ك����راون‪ ،‬به‌هه‌م����ان ش����ێوه‌ هه‌واڵه‌كان‬ ‫له‌هه‌مان رۆژدا باڵوی����ان كرده‌وه‌ چه‌ند‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ی����ه‌ك بووه‌و كوژراوو برینداری‬ ‫زۆری لێكه‌وتۆت����ه‌وه‌‪ .‬هاوواڵتی عێراقی‬ ‫ده‌بێت ره‌وانه‌ی نه‌خۆش����خانه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌هۆی ته‌قین����ه‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی����ان به‌ه����ۆی روداوی هاتوچۆیه‌‪ ،‬یان‬ ‫خۆڵبارین‌و خواردنی به‌س����ه‌رچووه‌‪ ،‬یان‬ ‫به‌ه����ۆی تێكه‌ڵبوونی ئاوی خواردنه‌وه‌و‬ ‫زێرابه‌‪ ،‬ی����ان به‌هۆی ناكۆكی ش����یعه‌و‬ ‫س����وننه‌‪ ،‬یان به‌ه����ۆی ته‌قینه‌وه‌كانی‬ ‫قاعیده‌‪ ..‬هه‌ر بۆ به‌ڵگه‌یه‌كی ئاش����كرا‬ ‫ئه‌گه‌ر رێكخراوێك بێت‌و چه‌ندین خێزان‬ ‫به‌ نمونه‌ وه‌ربگرێت‌و لێیان بپرس����ێت‪،‬‬ ‫ته‌نه����ا له‌م����اوه‌ی س����اڵێكدا چه‌ندجار‬ ‫سه‌ردانی دكتۆرو نه‌خۆشخانه‌ ده‌كه‌یت؟‬ ‫وه‌ چه‌ندجار س����ه‌ردانی پ����ارك‌و ناوچه‌‬ ‫گه‌شتیاریه‌كان ده‌كه‌ی؟ دڵنیام چوونی بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ رێژه‌كه‌ی به‌رزتره‌‪ .‬ژینگه‌ی‬ ‫عێراق له‌ئاسته‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌شی هه‌ر‬ ‫باسی مه‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌من باشتر ده‌زانن‬ ‫دۆزه‌خی كۆمه‌اڵیه‌تی عێراق چۆنه‌و رۆژ‬ ‫نییه‌ چیرۆكی زۆر س����ه‌یرو س����ه‌مه‌ره‌و‬ ‫تراژیدی����او روداوی دڵته‌زێ����ن نه‌بینین‌و‬ ‫نه‌بیستین‪..‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاوڕێك له‌ڕێكخستنه‌وه‌و پاراستن‌و‬

‫س����ەرەڕای کێشە سیاس����ییەکان ھاواڵتیانی عێراق بەدەست نەبوونی خزمەتگوزاری‬ ‫فۆتۆ‪ :‬محەمەد هەتۆ‬ ‫ ‬ ‫سەرەتایشەوە گیرۆدەن‬ ‫باشكردنی ژینگه‌ی عێراق بده‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر هێزه‌ سیاسیه‌كان‌و حكومه‌تیش خه‌ریكی‬ ‫به‌خێرایی بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت ملیاره‌ها كڕینی فڕۆكه‌ی جه‌نگی ئێف شانزه‌یه‌‪.‬‬ ‫دۆالریش ناتوانێت واڵتێكی پاك‌و خاوێنی ئاخر ئاس����مانی ئه‌م واڵته‌ هێشتا بۆنی‬ ‫به‌س����تانداردی جیهان����ی له‌ماوه‌یه‌ك����ی ب����ارووت به‌ری ن����ه‌داوه‌‪ ،‬كه‌چی خه‌ونی‬ ‫دیاریك����راو ب����دات به‌ده‌س����ته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ جه‌نگ‌و خوێنڕش����تن له‌كه‌لله‌ی سه‌ریان‬ ‫كاره‌س����اته‌كه‌یه‌‪ ،‬ژینگه‌ ئه‌مه‌ حاڵیه‌تی‪ .‬ماخۆالنیه‌تی‪.‬‬

‫ماڵت له‌شوشه‌ بوو به‌رد له‌ماڵی كه‌س مه‌گره‌!‬ ‫ستاره‌ عارف‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان هه‌میش ‌ه‬ ‫ب���ه‌ توندی‌و ب���ه‌ په‌نجه‌ی هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوواڵتیانی‌و ركابه‌ره‌كانیش���ی‬ ‫ده‌دوێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش كێش���ه‌كان قوڵتر‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا پێویس���ته‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری گرفت���ه‌كان ب���ه‌ زمانی‬ ‫وتووێ���ژ‌و هێور بكرێ���ت‪ ،‬ده‌ره‌نجامی‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی هه‌ولێر بۆ دروستكردنی‬ ‫حكومه‌ت���ی عێ���راق‪ ،‬ئ���ه‌م قه‌یرانه‌ی‬ ‫ئێس���تای لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬هاشمی هه‌ردوو‬ ‫الیه‌نی كورد‌و ش���یعه‌ی ك���رد به‌ گژ‬ ‫یه‌كتردا‌و خۆیش���ی هه‌ڵهات‪ ،‬هاشمی‬ ‫دێت‌و قه‌یران بۆ هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫دروستده‌كات‌و سه‌ركرده‌كانی كوردیش‬ ‫ده‌ڵێ���ن‪ ،‬میوان���ی ئازیزمانه‌ ش���ه‌ڕی‬ ‫ئه‌ویش له‌گه‌ڵ مه‌زهه‌بی ركابه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫كورد ده‌یكات‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌تی هه‌نارده‌كردنی كێش���ه‌‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كان���ی ناوخ���ۆ ب���ۆ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و رێگه‌ چه‌وتانه‌ی هه‌ندێك‬ ‫له‌سیاسیه‌كان بۆ چاره‌سه‌ر نه‌كردنی‬ ‫گرفتی ناوخۆی���ی ده‌یگرنه‌ب���ه‌ر‪ ،‬به‌‬ ‫خه‌ڵ���ك ده‌ڵێن ئه‌وه‌تا مه‌ترس���یمان‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‌و داخوازیه‌كانتان كپبكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌شێكی هه‌ڕه‌شه‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬بۆ هه‌نارده‌كردنی كێشه‌كانی‬ ‫ناوخۆی هه‌رێمی كوردس���تان‌و دیزه‌‬ ‫ب���ه‌ ده‌رخۆن���ه‌ كردنیان���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌ده‌ستدانی زیاتری ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كردنی له‌كورده‌كانی به‌غدادی‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیدا هێنا‪ ،‬بێجگه‌ له‌نائارامی‬ ‫خه‌ڵك له‌هه‌رێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی س���ه‌رۆكی هه‌رێم ئه‌و‬ ‫زه‌مینه‌یه‌شی له‌ناو برد‪ ،‬كه‌ تاڕاده‌یه‌ك‬

‫كۆمیدیاكه‌ له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێمه‌ ب ‌ه‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی‬ ‫ده‌ڵێین‪ ،‬ئه‌ویش به‌‬ ‫مالیكی‌و به‌رپرس ‌ه‬ ‫عێراقیه‌كانی ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫بڕیار‌ه چوار خاڵیه‌كه‌ی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم تا‬ ‫ئێستا له‌سه‌ر كاغه‌زن‌و‬ ‫جێبه‌جێناكرێن‬ ‫ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی مادده‌ی‪140‬ب��� ‌ه‬ ‫كاڵی مابویه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌رفه‌ته‌ی زۆر‬ ‫ته‌سك كرده‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌وڵ هه‌بوون بۆ‬ ‫دروس���تكردن‌و پته‌وكردنی پایه‌كانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی ك���وردی‌و رێگریه‌كان���ی‬ ‫به‌رده‌می زیاد كرد‪.‬‬ ‫هه‌م���وی له‌پێن���او وه‌اڵمنه‌دان���ه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس���تان‌و دواخستنی هه‌ر‬ ‫چاالكی‌و ناڕه‌زاییه‌كی هاوواڵتیان‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌مێكه‌ له‌م ده‌س���ه‌اڵتۆكه‌یه‌ توڕه‌ن‌و‬ ‫هه‌میش���ه‌ ئه‌گ���ه‌ری خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ی م���ه‌زن له‌ئارادایه‌‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫به‌هاری كوردی له‌ساڵی‪1991‬وه‌ ته‌واو‬

‫بووه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا خۆپیش���اندانه‌كانی‬ ‫رۆژان���ی‪17‬ی ش���وبات‪ ،‬ل���ه‌دژی‬ ‫قۆرغكاری‌و نادادپه‌روه‌ری‌و رۆیشتنی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی هه‌رێم به‌ره‌و سیسته‌می‬ ‫تاكڕه‌وی بوو‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم مالیك���ی به‌ تاكڕه‌و‬ ‫ناو ده‌بات‪ ،‬ب���ه‌اڵم بودجه‌ی تایبه‌تی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م نازانرێ���ت‪،‬‬ ‫زۆرج���ار بڕیاری تاكڕه‌وان���ه‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫ته‌قه‌كارانی‪17‬ی ش���وبات ته‌سلیم به‌‬ ‫دادگا ناكه‌ن‪ ،‬كه‌سوكاری شه‌هیدانیش‬ ‫به‌ حه‌س���ره‌تی بینینی ئ���ه‌و رۆژه‌ن‬ ‫بك���وژی رۆڵه‌كانی���ان دادگاییبكرێن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌رۆكی هه‌رێم ب���ه‌ مالیكی‬ ‫ده‌ڵێت له‌دونیادا نه‌بووه‌ س���ه‌رۆكێك‬ ‫هه‌ر خۆی بڕیار بدات‪.‬‬ ‫كۆمیدیاك���ه‌ له‌وه‌دایه‌ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ به‌‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم���ی ده‌ڵێین‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ب���ه‌ مالیكی‌و به‌رپرس���ه‌ عێراقیه‌كانی‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ ،‬بڕی���اره‌ چ���وار خاڵیه‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم تا ئێس���تا له‌س���ه‌ر‬ ‫كاغه‌زن‌و جێبه‌جێناكرێن‪ ،‬به‌اڵم ماف‬ ‫ب���ه‌ خۆی ده‌دات هێرش بكاته‌ س���ه‌ر‬ ‫عێراق‌و هه‌رێم بخاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫خۆیان ژیانی خه‌ڵكی هه‌رێم ده‌خه‌نه‌‬ ‫مه‌ترس���ییه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خۆیاندا بوو مه‌ترس���یی بۆ ئه‌زمون‌و‬ ‫خه‌ڵك دروستده‌كه‌ن!‪.‬‬ ‫م���ن ل���ه‌و بڕوایه‌دام له‌ئه‌گ���ه‌ری هه‌ر‬ ‫رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یه‌ك���ی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫یان راس���تر پارتی له‌گ���ه‌ڵ مالیكی‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ خه‌ڵكی كوردس���تان پشتگیری‬ ‫مالیكی بكه‌ن‌و پش���ت بكه‌نه‌ بارزانی‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ هیچ كه‌س به‌م سیس���ته‌م‌و‬ ‫حوكمڕانیه‌ی هه‌رێم رازی نییه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌و لیژنانه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ پرسه‌‬

‫س���ه‌ره‌كیه‌كان دیاریكردون شكستیان‬ ‫خواردووه‌‪ ،‬له‌س���ایه‌ی ئه‌م حوكمه‌وه‌‬ ‫پایه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان رۆژ‬ ‫ل���ه‌دوای رۆژ الواز ده‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫كورد مه‌ترسیداره‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵك ده‌پرس���ن‪ ،‬س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫پش���ت به‌ كام هێز ده‌به‌ستێت‪ ،‬كه‌ به‌‬ ‫ئاشكرا هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌مالیكی ده‌كات؟‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌م سه‌رس���وڕمانه‌ی خه‌ڵك‬ ‫له‌وێ���وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ده‌گرێ���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫خه‌ڵك‌و ده‌سته‌بژێری وریای كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫پاڵپش���تی ده‌س���ه‌اڵت نی���ن‪ ،‬هی���چ‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی س���ه‌ربه‌خۆ‌و نه‌زیهی‬ ‫نا حیزبی نییه‌‪ ،‬ئابوری‌و سیاس���ه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‌و راوێژكار‌و ستراتیژی پته‌و‬ ‫پشت ئه‌ستور به‌ خه‌ڵك له‌م هه‌رێمه‌دا‬ ‫بوون���ی نییه‌‪ ،‬ت���ا س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫پشتیان پێ ببه‌ستێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌یشی‬ ‫خۆیانن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی یاس���ای ژماره‌"‪"1‬ی س���اڵی‬ ‫‪2005‬ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م ‪ 24‬ده‌س���ه‌اڵتی پێ���دراوه‌‪،‬‬ ‫زۆرێك له‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی بۆ مالیكی‬ ‫ده‌ژمێرێت‪ ،‬له‌هه‌رێمی كوردس���تانیش‬ ‫له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵت‌و چاودێری ئه‌ودایه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمیشدا له‌‪ ،2009/7/25‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم به‌ مه‌رجێك خۆی هه‌ڵبژارده‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ راسته‌وخۆ خه‌ڵكی ده‌نگی پێبدات‬ ‫نه‌ك په‌رله‌مانی كوردستان‪.‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی گرفته‌كان���ی ناوخۆ‬ ‫ئی���راده‌ی ئازایان���ه‌ی ده‌وێ���ت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هه‌نارده‌كردنی كێشه‌كان بۆ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌سه‌ر زه‌مینه‌ی هه‌رێمێكی‬ ‫پارچه‌ك���راو ماندوو بۆ ئ���ه‌وه‌ی رای‬ ‫گشتی خه‌ڵكی كورد بشێوێنرێت‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪ 8‬خاڵ بۆ ده‌ستكه‌وتنی‌ ته‌ندروستییه‌ك ‌ی باش‬ ‫پزیشكان‌و پسپۆڕانی بواری‬ ‫ته‌ندروستی چه‌ند رێنمایی‌و‬ ‫ئامۆژگارییه‌كمان ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫له‌رێگه‌یانه‌وه‌ ده‌توانین ته‌ندروستییه‌كی‬ ‫باش بۆ خۆمان ده‌سته‌به‌ر بكه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ره‌نجام���ی توێژینه‌وه‌یه‌كی فره‌الیه‌ن‌و‬ ‫گش���تگیر ده‌ریخس���تووه‌ ئه‌م هه‌ش���ت‬ ‫كاره‌ی ك���ه‌ به‌كورتی ئاماژه‌ی پێكراوه‌‌‪،‬‬ ‫سودێكی‌ گرنگی‌ هه‌یه‌ بۆ ده‌ستكه‌وتنی‬ ‫ته‌ندروس���تیه‌كی باش بۆ جه‌سته‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌شت خاڵه‌ش بریتین له‌‪-:‬‬ ‫‪ -1‬له‌كات���ی‌ وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی ته‌له‌فوندا‬ ‫گوێی چه‌پت به‌ كاربهێنه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئ���ه‌و كات���ه‌ی كه‌ به‌ ش���ه‌حنه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ مۆبایله‌كه‌ت لەدووری خۆت‬ ‫دابنێ‪‌.‬‬ ‫‪ -3‬له‌ش���ه‌وێكدا دوو ج���ار ق���اوه‌ یا‬ ‫نیسكافه‌ مه‌خۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬له‌كاتی خواردنی ح���ه‌ب‌و ده‌رماندا‬ ‫ئاوی ساردی‌ له‌گه‌ڵ مه‌خۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬كاتێك كه‌ حه‌پ یا چاره‌سه‌رییه‌كه‌ت‬ ‫ب���ه‌كار هێن���ا‪ ،‬راس���ته‌وخۆ له‌س���ه‌ری‌‬ ‫مه‌خه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬هه‌میشه‌ با خواردنی ژه‌مه‌ قورسه‌كان‬ ‫له‌ ئێواراندا بێت‪.‬‬ ‫‪ -7‬هه‌رده‌م‌ وریای خواردنی سووركراوه‌‬ ‫به‌و زۆر به‌كه‌می بیخۆ‪.‬‬ ‫‪ -8‬هه‌وڵبده‌ به‌یانیان ئاو زۆر بخۆیته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێواراندا كه‌می بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫جه‌ڵده‌ ‌ی ده‌ماغ ب ‌ه دووه‌مین‬ ‫هۆكاری‌ مردن داده‌نرێت له‌جیهاندا‬ ‫جه‌ڵده‌ ‌ی ده‌ماخ به‌دووه‌مین هۆ ‌ی‬ ‫مردن داده‌نرێت له‌هه‌موو جیهاندا‌و‬ ‫ی‬ ‫ی پاڵه‌په‌ستۆ ‌‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ %35‬بۆ ‪‌ %50‬‬ ‫خوێنیش هۆكار ‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌یه‌‪.‬‬

‫ێ‬ ‫شه‌ربه‌ت ‌ی تر ‌‬ ‫مێشك به‌هێز ده‌كات‬

‫مێشك هه‌س���تیارترین ئه‌ندامی له‌شه‌‌و‬ ‫زۆرجار مرۆڤ تواناكانی مێش���ك كه‌م‬ ‫ده‌بێت���ه‌و‌ه به‌تایبه‌تی ل ‌ه كاتی پیریدا‬ ‫یاخود توشبوونی مێش���ك به‌هه‌ندێك‬ ‫كه‌موكورت���ی ‌وه‌ك (بیرچون���ه‌وه‌‌و‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی تواناكان���ی هه‌لگرتنی‬ ‫زانی���اری) ئه‌م���ه‌ش به‌ه���ۆی هه‌ندێك‬ ‫كه‌موكورتی‌و گیروگرفته‌و‌ه توشی مرۆڤ‬ ‫ده‌بێت‌وه‌ك كه‌مبوون���ی ڤیتامینه‌كان‪.‬‬ ‫دواتری���ن لێكۆڵین���ه‌وه‌ی پزیش���كی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی ئاشكرایكردو‌ه كه‌ شه‌ربه‌تی‬ ‫ترێ یه‌كێك ‌ه ل���ه‌و گیراوانه‌ی تواناكانی‬ ‫مێش���ك الی م���رۆڤ به‌هێ���ز ده‌كات‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌كاتی پیریدا ك ‌ه زۆرجار‬ ‫مرۆڤ توش���ی له‌بیرچون���ه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫یان تواناكانی مێش���ك ب���ه‌ره‌و دواو‌ه‬ ‫ده‌گه‌رێنه‌و‌ه له‌وه‌رگرتنی زانیاری‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ش���ه‌ربه‌تی ترێ یه‌كێك ‌ه له‌و ماددانه‌ی‬ ‫ك ‌ه یارمه‌تیده‌ر‌ه بۆ پاراستنی تواناكانی‬ ‫مێشك‪.‬‬ ‫(رۆبێ���رت كیریكۆری���ان) یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫له‌پزیشكه‌كانی بواری مێشك له‌كۆلێژی‬ ‫پزیش���كی له‌زانكۆی (سینس���یناتی)‬ ‫له‌ویالیه‌ت��� ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬

‫جه‌ڵده‌ی‌ ده‌ماغ چییه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ماغ بریتیه لە‌ له‌ده‌ستدان ‌‬ ‫جه‌ڵده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فرمانی‌ مێش���ك له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫خێرای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫تێكچون‌و ناڕێك���ی‌ له‌و لول ‌ه خوێنان ‌ه ‌‬ ‫كه‌ خوێن بۆ مێش���كی‌ دابینی‌ ده‌كات‬ ‫ی خوێن بۆ هه‌ر شانه‌یه‌ك‬ ‫‌وات ‌ه (نه‌چون ‌‬ ‫له‌ه���ه‌ر ش���وێنێكی‌ له‌ش ك���ه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مردنی‌ ئه‌و ش���انه‌یه‌)‪ .‬خانه‌كان ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫مێش���ك له‌كارده‌كه‌وێت دوای‌ نه‌بوون ‌‬ ‫ی ‪ 60‬بۆ‪90‬‬ ‫ئۆكسجینی‌ پێویست به‌ماوه‌ ‌‬ ‫خوله‌ك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫جه‌ڵ���ده‌ی‌ ده‌م���اخ به‌دووه‌می���ن هۆ ‌‬ ‫م���ردن داده‌نرێت له‌هه‌م���وو جیهاندا‪،‬‬ ‫ی رۆژئاوا س���ێیه‌مین‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌واڵتان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫هۆكاری‌ مردن ‌ه دوا ‌‬ ‫ی دڵ)‪.‬‬ ‫(ش���ێرپه‌نجه‌و نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫ی مێشك له‌و كه‌سانه‌دا‬ ‫ی جه‌ڵده‌ ‌‬ ‫‪‌ %95‬‬ ‫رووده‌دات ك��� ‌ه ته‌مه‌نیان له‌س���ه‌رو ‪45‬‬ ‫ساڵیه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌م���اغ له‌پیاواندا‬ ‫هه‌روه‌ها جه‌ڵده‌ ‌‬ ‫ت وه‌ك له‌ژن���ان‪ .‬به‌اڵم‬ ‫زیات���ر رووده‌دا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان به‌هۆ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌ش���دا ‪‌ %60‬‬ ‫جه‌ڵد‌هی‌ ده‌ماغەوە ده‌مرن‪.‬‬

‫په‌رچه‌كرداره‌كان كه‌م ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫الوازبوون ‌ی ماسولكه‌كان ‌ی له‌ش به‌گشتی‌‪،‬‬ ‫ش���لبوون ی���ان له‌كاركه‌وتن���ی‌ نی���وه‌ ‌ی‬ ‫له‌ش به‌تایبه‌ت���ی‌ ده‌موچ���او‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ده‌ستدانی‌ هاوسه‌نگی‌ له‌ش‌و الوازبوون ‌ی‬ ‫ماس���ولكه‌كان ‌ی مل ك ‌ه كه‌سه‌كه‌ ناتوانێت‬ ‫ملی‌ خۆی‌ بسورێنێت‪ ،‬له‌هۆش خۆچوون‌و‬ ‫ژانه‌سه‌رو رشانه‌وه‌‪.‬‬ ‫چۆن خۆت له‌جه‌ڵده‌ ده‌پارێزیت؟‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كان��� ‌ی‬ ‫جه‌ڵده‌ی‌ مێشك بریتی ‌ه له‌ته‌سكبونه‌وه‌‌و‬ ‫ره‌قبوون ‌ی خوێنبه‌ره‌كانی‌ مێش���ك‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫زۆر گرنگه‌ مه‌ترس���ی‌ نه‌خۆشییه‌كان ‌ی دڵ‬ ‫دیاری‌ بكرێ���ت هه‌روه‌ها چه‌ند هۆكارێك ‌ی‬ ‫ترش یارمه‌تیده‌رێكی‌ به‌هێزن بۆ توشبوون‬ ‫به‌جه‌ڵده‌ی‌ ده‌ماغ له‌وانه‌‪-:‬‬ ‫* به‌رزبونه‌وه‌ی‌ پاڵه‌په‌ستۆی‌ خوێن‪ :‬ك ‌ه‬ ‫هۆكاری‌ ‪ %35‬بۆ ‪‌ %50‬ی نه‌خۆشییه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌لماندویان ‌ه‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌كان‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ پاڵ��� ‌ه په‌س���تۆی‌ خوێن‬ ‫به‌ب���ڕ ‌ی نزیكه‌ی‌ (‪ 5‬ب���ۆ ‪ 7‬ملم جیوه‌)‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫رودان ‌ی حاڵه‌ته‌كه‌‪.‬‬ ‫* چه‌وری‌ خوێن‪ :‬به‌رزبوونه‌ ‌ی كولیسترۆڵ‬ ‫هۆكارێكی‌ تر ‌ی جه‌ڵده‌ی‌ ده‌ماغه‌‪.‬‬ ‫* نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌‪ :‬ئه‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫ش���ه‌كره‌یان هه‌ی��� ‌ه ‪ 2‬بۆ ‪ 3‬ج���ار زیاتر‬ ‫توش���ی‌ جه‌ڵده‌ ده‌بن له‌وانه‌ی‌ نه‌خۆش ‌ی‬ ‫شه‌كره‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫* خ���ۆراك‪ :‬خۆراك���ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ن���د‬ ‫به‌كاربۆهی���درات‌و ڤیتامین���ه‌كان‌و ك���ه‌م‬ ‫چه‌وریی���ه‌كان روودان���ی‌ جه‌ڵ���ده‌ ك���ه‌م‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫*‌وه‌رزشكردن به‌تایبه‌ت ‌ی راكردن‌و پیاس ‌ه‬ ‫كردن بۆماوه‌ ‌ی ‪ 45‬خوله‌ك لەڕۆژێكدا‪.‬‬

‫نیشانه‌كانی‌‬ ‫نیشانه‌كان ‌ی ئه‌م نه‌خۆشیه‌ زۆر به‌خێرای ‌ی‬ ‫رووده‌ده‌ن‌و ده‌كه‌وێت���ه‌ ش���وێنی‌ زی���ان‬ ‫پێكه‌وتوی‌ مێش���ك‪ ،‬به‌مه‌ش نیشانه‌كان ‌ی‬ ‫ی جه‌ڵده‌ی‌ ده‌ماغ‬ ‫هۆكاره‌كان ‌‬ ‫توندو جیاوازن له‌و نیشانانه‌‪.‬‬ ‫به‌سااڵچوون‪.‬‬ ‫به‌رزی‌ پاڵه‌په‌ستۆی‌ خوێن‌و كۆلیسترۆڵ‌و له‌ده‌ستدان ‌ی بینین‌و بیستن (به‌شێك یان‬ ‫به‌ته‌واوی‌)‪.‬‬ ‫ی شه‌كره‌‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی���دا ك��� ‌ه نه‌خۆشییه‌كان ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���تدانی‌ توان���ای‌ قس���ه‌كردن یان‬ ‫ی حه‌ب ‌‬ ‫به‌ئاماده‌بوون���ی چه‌ن���د كه‌س���ێكی جگه‌ره‌كێش���ان‌و به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫تێگه‌یشتن‌و له‌ده‌ستدانی‌ (زاكیره‌)‪.‬‬ ‫به‌ته‌م���ه‌ن ئه‌نجامیداب���وو كه‌ توش���ی سكپڕی‌‪.‬‬ ‫بیرچونه‌و‌ه هاتبوون ئه‌وه‌ش به‌پێدانی‬ ‫ش���ه‌ربه‌تی ترێ بۆ ماوه‌ی ‪ 12‬هه‌فته‌‪،‬‬ ‫هه‌ستی به‌وه‌كرد ك ‌ه تواناكانی مێشك‬ ‫له‌وه‌رگرتن���ی زانی���اری باش���تر بووه‌‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی باشیش���ی هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ه‬ ‫بیری‌ ئه‌و مرۆڤانه‌‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ستی به‌و‌ پزیشكان رایانگه‌یاند كه‌ دانیشتن بۆ‬ ‫كرد كه‌ ش���ه‌ربه‌تی ترێ مێشك چاالك ماوه‌یه‌كی زۆر‪ ،‬به‌قه‌د جگه‌ره‌كێشان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫زیان به‌ته‌ندروستی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫‌رب‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌یاندو‬ ‫ه‬ ‫رایگ‬ ‫(كریكۆریان)‬ ‫مه‌ترسی مردن زیاتر ده‌كات‬ ‫ت���رێ كاریگه‌رییه‌كی به‌س���ودی هه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ش به‌هۆی نه‌خۆشییه‌كانی دڵ‌و‬ ‫له‌سه‌ر گه‌ڕاندنه‌وه‌ی تواناكانی مێشك‌و خوێنبه‌ره‌كان كه‌ به‌هۆی زۆر دانیشتنه‌وه‌‬ ‫زیاتر خستنه‌گه‌ڕی بۆ‌وه‌رگرتنی زانیاری تووشی مرۆڤ ده‌بن‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تی الی به‌ ته‌مه‌نه‌كان ك ‌ه دووچاری‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی یاخود كێشه‌كانی مێشك یه‌كێك له‌پزیشكانی پسپۆڕ له‌نه‌خۆشانه‌ی‌‬ ‫هات���وون له‌‌وه‌رگرتنی زانی���اری‪ ،‬بۆی ‌ه (مایۆكلینی����ك)ی‌ به‌ناوبانگ����ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫هۆشداریدا كه‌ پێویسته‌ ب ‌ه ته‌مه‌نه‌كان له‌ب����اره‌ی نه‌خۆش����ی زۆر دانیش����تن‬ ‫رۆژانه‌ ش���ه‌ربه‌تی ت���رێ به‌كاربهێنن‪ ،‬جه‌ختیكردۆته‌وه‌ كه‌ زۆر دانیش����تن‌و كه‌م ئاماژه‌ به‌وه‌دراوه‌ كه‌ دانیشتین بۆ ماوه‌ی چونك����ه‌ ل����ه‌م س����ه‌رده‌مه‌دا خه‌ڵك كاتی‬ ‫به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی سروشتی‌و بێ هیچ جوڵه‌یی به‌ق����ه‌د جگه‌ره‌كێش����ان‪ ،‬ژیانی رۆژێ����ك‪ ،‬مرۆڤ تووش����ی ژماره‌یه‌كی زۆر پێوس����تیان بۆ ئه‌نجامدانی‌وه‌رزش����كردن‬ ‫نه‌خۆش����ی‌و گرفتی جه‌س����ته‌یی‌و ده‌رونی نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێوس����ته‌ له‌م����اوه‌ی رۆژدا‬ ‫مادده‌ییه‌ك ك ‌ه ئه‌مه‌ش سودێكی زۆری مرۆڤ ده‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ بۆ سه‌ر خانەكانی مێشك‌و زیاتر به‌پێ����ی توێژینه‌وه‌یه‌ك����ی‌ پزیش����كی‌ كه‌ ده‌كات‪ ،‬چاره‌سه‌ره‌كه‌ش����ی‌ به‌ئه‌نجامدانی كه‌متر دابنیشن‌و زۆرتر بجوڵینه‌وه‌‌و پیاسه‌‬ ‫چاالكکردنیان‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی ‌واشینتۆنپۆست باڵویكردۆته‌وه‌ راهێنان����ی قورس‌و‌ وه‌رزش����كردن نابێت‪ ،‬بكه‌ن‪.‬‬

‫زۆر دانیشتن ب ‌ه قه‌د جگه‌ره‌كێشان زیانبه‌خشه‌‬

‫نه‌شته‌ر‬

‫‪15‬‬

‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫دۆڕاو‌و براوەکانی‬ ‫ریفۆرمی تەندروستی‬ ‫ک���ە ریفۆرم له‌سیس���تمی تەندروس���تیدا‬ ‫دەکرێت‪ ،‬ئاس���انە کۆمەڵێک پرنس���یپی‬ ‫س���ەرەتایی‌و جەوهەری���ی هەی���ە له‌یاد‬ ‫بکرێ���ن‪ .‬ئ���ەو پرنس���یپانە ن���اوەڕۆک‌و‬ ‫ئاراس���تەی س���تراتیژیی بە پرۆس���ەکە‬ ‫دەبەخش���ن‌و دیاریدەک���ەن‪ .‬کۆمەڵ���گا‬ ‫له‌ئێستادا‪ ،‬ژانی له‌دایکبوونی سیستمێکی‬ ‫ت���ازە گرتووەیەت���ی‌و پێ ناچێ���ت بەبێ‬ ‫له‌دایکبوون���ی ئ���ەو سیس���تمە‪ ،‬ژانەکە‬ ‫بەریبدات‪ .‬هیچ کاتێک ئەوەندەی ئێستا‪،‬‬ ‫چاو‌و گوێ‌و زمانی میدیا‌و پارتە سیاسی‌و‬ ‫حکوم���ەت‌و خەڵک لەس���ەر سیس���تمی‬ ‫تەندروستیی نەبووە‪ .‬زانین‌و ئەزبەرکردنی‬ ‫کۆمەڵێکی پرنسیپی سەرەتایی گرنگن بۆ‬ ‫مامانیکردنێکی سەرکەوتووانەی سیستمی‬ ‫تەندروستیی تازە‪.‬‬ ‫یەکێ���ک ل���ەو پرنس���یپە جەوهەری���ی‌و‬ ‫ناوەکییانەی له‌بیر دەکرێن یا ئەنجامدەرانی‬ ‫ریفۆرم���ی تەندروس���تیی له‌بیری خۆیانی‬ ‫دەبەنەوە‪ ،‬پێگە‌و قورس���ایی‌و س���ەنگی‬ ‫نەخۆش‌و هاوواڵتیە لەم هەموو مەعمەیەدا‪.‬‬ ‫زۆر بە ئاسانیی ئەو راستیە هەرە سادەیە‬ ‫له‌بیر دەکرێت کە سیستمی تەندروستیی‬ ‫بۆ نەخ���ۆش‌و هاوواڵتیە‌و هی ئەوە‪ .‬له‌بیر‬ ‫دەکرێت کە بەبێ نەخۆش‪ ،‬نەخۆش���زانی‬ ‫مانایەکی نییه‌‪ ،‬بەبێ م���رۆڤ‪ ،‬مرۆڤزانی‬ ‫نەکردەیە‪ ،‬بەبێ هاوواڵتی‪ ،‬تەندروس���تیی‬ ‫فەنتازیای���ە‌و بەب���ێ هەم���وو ئەوانەش‪،‬‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تیی دەزگایەکی بێ‬ ‫مان���ا‌و کردارێکی نەک���ردە‌و بوونەوەرێکی‬ ‫خەیاڵییە‪.‬‬ ‫ئەمە وایە‪ ،‬چونکە سیستمی تەندروستیی‬ ‫پێش ئەوەی تۆڕێک���ی میکانیکیی بێت‌و‬ ‫بە پێوەدانگی کۆمەڵێک یاس���ا‌و رێس���ای‬ ‫پزیشکیی کاربکات‪ ،‬سیستمەکە دەزگایەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و سیاس���یی ئاڵ���ۆزە ک���ە‬ ‫پەیوەندیی‌و یاسا سۆسیولۆژیەکان شکڵ‌و‬ ‫فۆرمی پێ دەبەخشن‌و ئاراستە‌و ستراتیژی‬ ‫پێ دەدەن‪ .‬بەهۆی ئەوەی کە سیس���تمی‬ ‫تەندروس���تیی دەزگایەکی کۆمەاڵیەتیە‌و‬ ‫یاس���ا کۆمەاڵیەتیەکان بااڵدەستن تیایدا‪،‬‬ ‫هاوکێشەکانی هێز‪ ،‬رۆڵی گەورەیان هەیە‬ ‫ل���ەوەی کە کێ براوە‌و ک���ێ دۆڕاوی هەر‬ ‫هەنگاوێک���ی ریفۆرمە له‌سیس���تمەکەدا‪.‬‬ ‫دەش���ێت ئەوانەی کە کەمتری���ن هێزیان‬ ‫هەی���ە‪ ،‬زۆرتری���ن ه���ەرا دروس���تبکەن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم مەرج نییه‌ ه���ەر ئەوانیش براوەی‬ ‫دەرئەنجامەکان���ی ریفۆرم ب���ن‪ .‬خراپیی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تیی وای ک���ردووە‬ ‫پزیشکان‪ ،‬بە تایبەتی گەنجەکان‪ ،‬خۆیان‬ ‫رێکخەن‌و داوای ریفۆرم بکەن‪ .‬کارمەندانی‬ ‫تەندروستی لەهەموو کاتێک زیاتر‪‌،‬هێزیان‬ ‫وەبەرهاتووەتەوە‌و هەڕەش���ەی مانگرتن‌و‬ ‫خۆپیش���اندانی سەرەتاس���ەری دەکەن‪.‬‬ ‫تەنان���ەت پاکک���ەرەوە‌و کارگوزارەکانی‬ ‫نەخۆش���خانە‌و بنکە تەندروس���تیەکانیش‬ ‫ماندەگ���رن‌و داوای م���اف‌و ئیمتی���ازات‬ ‫دەک���ەن‪ .‬بۆ یەک س���اتیش چیە‪ ،‬نابێت‬ ‫رەخن���ەی ئ���ەم وەئاگاهاتن���ە چڤاکییە‬ ‫بکەین‌و بە ش���تێکی زیادەی بزانین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەم هەموو س���ەرقاڵیی‌و هەرایەدا‪ ،‬کوانێ‬ ‫نەخۆش؟ کوان���ێ هاوواڵتی؟ کوا دادوەر‌و‬ ‫س���وودبەخش‌و خاوەنی تەواوی سیستمی‬ ‫تەندروستی کە هاوواڵتی‌و نەخۆشە؟‬ ‫قەیرانی س���ەرەکیی بزربوونی هاوواڵتی‌و‬ ‫نەخ���ۆش له‌هەم���وو ئ���ەو جموجواڵنەی‬ ‫هەنوکە دەگوزەرێن بۆ راستییەکی سادە‬ ‫دەگەڕێتەوە کە پەیوەندیی بە سروش���تی‬ ‫نابەردەوام���ی کارکت���ەری نەخۆش���ەوە‬ ‫هەیە‪ .‬جیاواز له‌و ‌گروپە کۆمەاڵیەتیانەی‬ ‫س���ەرەوە‪ ،‬نەخ���ۆش کاراکتەرێک���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی چەس���پاو‌و بەردەوام نییه‌‪.‬‬ ‫ک���ە کەس���ێک دەبێت بە پزیش���ک‪ ،‬ئەو‬ ‫هەتا هەتایە بە پزیش���کیی دەمینێتەوە‌و‬ ‫دەتوانێت لەگەڵ هاوپیش���ەکانیدا تۆڕێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و هاوپەیمانییەک���ی بەهێز‬ ‫دابمەزرێنێت‪ .‬هەمان دۆخیش بۆ کارمەند‌و‬ ‫ئەوانی تر راس���تە‪ ،‬ب���ەاڵم بە پێچەوانەی‬ ‫ئەوان���ەوە‪ ،‬نەخ���ۆش کارکتەرێک���ی‬ ‫گ���وزەرە‌و چەس���پاو نییه‌‪ .‬له‌باش���ترین‬ ‫حاڵەت���دا‪ ،‬نەخ���ۆش چاککدەبێت���ەوە‌و‬ ‫له‌خراپترینیش���یاندا‪ ،‬دەمرێت یا ئەوەندە‬ ‫ب���ێ هێز‌و مان���دوو دەبێ���ت‪ ،‬بیرکردنەوە‬ ‫له‌خۆ رێکخس���تن له‌گەڵ هاونەخۆشەکانی‬ ‫ت���ردا کۆمیدیایەکی تاڵ���ە‪ .‬نابەردەوامیی‬ ‫کاراکتەری نەخۆش‌و دابەزینی ئەو کەسەی‬ ‫له‌دۆخی نەخۆش���یدا بێ���ت بۆ خوارەوەی‬ ‫هیرارکیی هێز‌و دەس���ەاڵتی کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫ه���اوار‌و قیژەکان���ی نەخ���ۆش دەکەن بە‬ ‫نووزەی نەبیستراو‪ .‬دەوڵەت‌و کۆمەڵگا بە‬ ‫گشتی‪ ،‬بەرپرسیارێتیەکی مۆراڵییان هەیە‬ ‫بۆ بەخش���ینی بڵندگۆییەک بەو نوزەیە‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ەوەی دەنگی هاوواڵت���ی‌و نەخۆش‬ ‫بیس���تراوترین دەنگ‌و بەرزترین ئاخاوتن‬ ‫بێت له‌هەر هەنگاوێکی ریفۆرمدا‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫ئاوێنه‌ كه‌م‌و كوڕیه‌كانی‌ گومرگی‌ مه‌رزی‌ باشماخ باڵوده‌كاته‌وه‌ كاك عیماد‬ ‫"به‌ناوی‌ شیرینییه‌وه‌ رۆژانه‌ زیاد ل ‌ه ‪ 5‬هه‌زار دۆالر وه‌رده‌گیرێ‌" ئه‌حمه‌د‬ ‫گومرگ چه‌ور‌ه‬ ‫ئاگاداربه‌!‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫به‌شێك له‌خاوه‌ن نوسینگه‌‌و بازرگانانی‌‬ ‫مه‌رزی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ باشماخ‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن رۆژانه‌ زیاتر له‌‪ 5‬هه‌زار‬ ‫دۆالر به‌ناوی‌ شیرینییه‌وه‌ ده‌درێته‌‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌فه‌رمانبه‌رانی‌ گومرگی‌ مه‌رزی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ باشماخ‪ ،‬باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گومرگی‌‬ ‫مه‌رزه‌كه‌‪ ،‬چه‌ندین سه‌رپێچی‌‌و كاری‌‬ ‫نایاسایی‌ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌و قسانه‌ به‌ تۆمه‌تدروستكردن ناو‬ ‫ده‌بات‌و ده‌ڵێت "له‌ده‌رنجامی‌ ئه‌و‬ ‫لێپێچینه‌وانه‌ی‌ ده‌یكه‌م كۆمه‌ڵێك كه‌س‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بن‪ ،‬دیاره‌ به‌شێك له‌وانه‌‬ ‫تۆمه‌تی‌ ناڕه‌وام بۆ دروست ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫م���ه‌رزی‌ باش���ماخ‪ ،‬یه‌كێك���ه‌ له‌م���ه‌رز‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان���ی‌ س���نوری‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ .‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گومرگی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌رزه‌ (سه‌روه‌ر كاك عه‌بدواڵ ده‌روێش)‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئاماده‌نیی���ه‌ داهاتی‌ رۆژانه‌ی‌‬ ‫گومرگی‌ مه‌رزه‌كه‌ ئاش���كرا بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دان به‌وه‌دا ده‌نێ‌ ك���ه‌ داهاتی‌ رۆژانه‌یان‬ ‫دوو هێنده‌ی‌ س���اڵی‌ راب���ردووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ناتوانم داهاته‌كه‌ ئاش���كرا بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دو‌و هێنده‌ی‌ س���اڵی‌ راب���ردووه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رۆژێكیش داهاته‌كه‌م���ان ده‌ده‌ینه‌ بانكی‌‬ ‫باشماخ"‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ كه‌می‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫پاره‌ وه‌رناگرن‬ ‫له‌‌و مه‌رزه‌دا ‪ 65‬نوسینگه‌ی‌ مۆڵه‌تپێدراوی‌‬ ‫بارزگانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ كاریان راییكردنی‌ كاری‌‬ ‫بازرگانانه‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ له‌خاوه‌ن نوس���ینگه‌‌و‬ ‫بارزگانه‌كانی‌ ئه‌و مه‌رزه‌‪ ،‬كه‌ ئاماده‌نه‌بوون‬ ‫ناویان ئاش���كرا بكرێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ (تاكێش���ه‌یان بۆ‬ ‫دروست نه‌بێت) جه‌ختیان له‌وه‌ كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ندێ‌ له‌فه‌رمانبه‌رانی‌ گومرگ رۆژانه‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ ش���یرینیی‌و ده‌ستخۆش���انه‌وه‌‪،‬‬ ‫پاره‌ی���ان لێوه‌رده‌گ���رن‪ ،‬وه‌ك خ���اوه‌ن‬ ‫نوس���ینگه‌یه‌ك وتی‌ "ده‌توانم بڵێم رۆژانه‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 50‬وه‌رقه‌ به‌ناوی‌ ش���یرینییه‌‬ ‫ده‌درێت���ه‌ فه‌رمانب���ه‌ران‪ ،‬وای‌ لێهاتووه‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ كه‌می‌ فه‌رمانب���ه‌ره‌كان پاره‌‬ ‫وه‌رناگرن"‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌‬ ‫مه‌رزه‌كه‌‪ ،‬ئه‌و قس���انه‌ به‌ناڕاست ده‌زانێ‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌‬

‫ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫ ‬ ‫دیمەنێک لەمەرزی باشماخ‬ ‫جگه‌له‌موچه‌كه‌یان پاداش���ت‌و ده‌رماڵه‌ی‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ كڕینی‌ مۆلیده‌ش راست ئێمه‌‬ ‫مه‌رزه‌كه‌ش���یان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت كاره‌بای‌ باش���مان هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم رۆژیش‬ ‫"ب���ه‌ده‌ر له‌موچه‌كه‌ی���ان‪ ،‬مانگان���ه‌ ‪ 225‬هه‌ی���ه‌ كاره‌ب���ا ده‌بڕێ���ت‪ ،‬بۆی���ه‌ كڕینی‌‬ ‫ه���ه‌زار دینار وه‌ك ده‌رماڵ���ه‌ وه‌رده‌گرن‪ ،‬مولیده‌كان له‌هه‌مووش���تێك زه‌رور تره‌"‪.‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ ده‌رفه‌تێكیشمان نه‌هێشتۆته‌وه‌ ه���ه‌ر به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ كه‌ به‌ئاوێنه‌‬ ‫بۆ پ���اره‌ وه‌رگرتن‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ش���بوبێت دراوه‌‪ ،‬له‌كڕینی‌ زۆرێك له‌و پێداویستیانه‌‪،‬‬ ‫پاره‌ی‌ زیاده‌ نوسراوه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ ده‌وترێ‌‪،‬‬ ‫لێپێچینه‌وه‌مان كردووه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و قسانه‌ش كه‌ ده‌وترێ‌ ‪ 1330‬ئه‌گه‌ر كورس���ییه‌ك نرخه‌كه‌ی‌ ‪ $20‬بێت‪،‬‬ ‫كارتۆن جگه‌ره‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌پشكنینی‌ ئ���ه‌وا دوو هێن���د‌هی‌ خ���ۆی‌ له‌وه‌س���ڵدا‬ ‫كوالێت���ی‌ ده‌رنه‌چ���ووه‌و ماوه‌یه‌كی‌ زۆر پاره‌ك���ه‌ی‌ نوس���راوه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌كۆگادا ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دواجار موڵه‌تی‌ لیژنه‌یه‌كی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫هاتنه‌ ن���اوه‌وه‌ی‌ ب���ۆ كراوه‌‪ ،‬س���ه‌روه‌ر گش���تی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارای���ی‌ پێكهێنراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ به‌ناڕاس���ت زانی‌‌و وتی‌ "هیچ ئ���ه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئه‌وه‌ ناش���ارێته‌وه‌ كه‌‬ ‫بارێك به‌بێ‌ ده‌رچوون له‌كوالێتی‌‪ ،‬گومرگ لیژنه‌یه‌ك بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ پێكهێنراوه‌‪،‬‬ ‫ناكرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و قسه‌یه‌ هیچ راست به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "تائێس���تا ئه‌نجامی‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ ده‌رنه‌چووه‌‪ ،‬ناكرێت له‌خۆمانه‌وه‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫هی���چ فه‌رمانبه‌رێ���ك تاوانب���ار بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ركه‌وت س���ه‌رپێچی‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫گومان له‌لیژن ‌هی‌ كڕین ده‌كرێ‌‬ ‫له‌كاتێكدا چه‌ندین ئامێر‌و كه‌لوپه‌لی‌ وه‌ك به‌دڵنیاییه‌وه‌ سزایان ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫مۆلیده‌‌و حاسیبه‌ی‌ كاره‌بایی‌‌و هتد‪ ...‬بۆ‬ ‫فه‌رمانگه‌كه‌ كڕدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ده‌وترێ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌‪ 169‬كێشه‌ كراوه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌وانه‌ به‌كارناهێنرێن‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئه‌وه‌ش ئاشكرا ده‌كات‪،‬‬ ‫ده‌چێته‌ ب���واری‌ به‌هه‌ده‌ردانی‌ س���امانی‌ كه‌ س���اڵی‌ رابردوو به‌شی‌ یاسا‪-‬یان ‪169‬‬ ‫گش���تییه‌وه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌ سه‌روه‌ر كاك كێشه‌ی‌ البووه‌‪ ،‬زۆرترین ئه‌و كێشانه‌ش‪،‬‬ ‫عه‌بدواڵ ئه‌و روونده‌كاته‌وه‌ پێداویستیه‌كانی‌ كه‌ ژماره‌یان ‪ 100‬كێش���ه‌بووه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر داواكاری‌ به‌شه‌كانی‌ فه‌رمانگه‌كه‌ی‌‌و فه‌رمانگه‌‌و فه‌رمانبه‌ران���ی‌ خۆیان بووه‌‪،‬‬ ‫به‌ لیژنه‌یه‌ك كڕیوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "كاتێك بۆیه‌ وت���ی‌ "له‌زۆرینه‌ی‌ كێشه‌كانیش���دا‬ ‫م���ن بووم���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ژووری‌ به‌ش���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ زیاد له‌فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫ئۆتۆمبی���ل له‌س���ه‌ر مقه‌ب���ا ده‌خه‌وتن‪ ،‬كراوه‌‪ ،‬مه‌رجیش نییه‌ هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫جگه‌له‌وه‌ رۆژێك به‌فرێك���ی‌ زۆر باریبوو لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ كرابێ���ت تاوانبار‬ ‫هه‌ن���دێ‌ له‌به‌ش���ه‌كان نه‌وتی���ان نه‌بوو ده‌رچووبێ���ت‪ ،‬فه‌رمانبه‌رمان هه‌یه‌ دوای‌‬ ‫به‌كاریبهێنن‪ ،‬بۆیه‌ ك���ه‌ زانیم بودجه‌مان لێكۆڵینه‌وه‌ ده‌ستخۆشی‌ لێكراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌یه‌ رێگه‌شمان پێده‌ده‌ن‪ ،‬له‌سه‌ر داوای‌ كێش���ه‌كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ ئ���ه‌و كۆتایی‌‬ ‫به‌شه‌كان هه‌ندێ‌ پێداویستیمان كڕی‌‪ ،‬بۆ پێهاتووه‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئەرشیف ـ یەحیا ئەحمەد‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێی‌ ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ی‌ دراوه‌ته‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬ك���وڕی‌ به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫كه‌ فه‌رمانبه‌ره‌ ل���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌دا‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ئین���زاری‌ سه‌رنجڕاكێش���انی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و نابێت هیچ به‌رپرس���یاریه‌تییه‌كی‌‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا لێپرس���راوی‌‬ ‫به‌شی‌ شۆفێرانه‌‪ ،‬سه‌روه‌ر نكۆڵی‌ له‌بوونی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئینزاره‌ ن���اكات‪ ،‬ده‌ڵێت "راس���ته‌‬ ‫ئینزاری‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌وت���راوه‌ نابێت‬ ‫چه‌ند ئامارێكی‌ مه‌رزه‌كه‌‬ ‫هیچ به‌رپرسیاریه‌تییه‌كی‌ پێبدرێت‪ ،‬ته‌نها‬ ‫نابێت لێپرس���راویی‌ كه‌شف بێت‪ ،‬ئێمه‌ش ناوبراو ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ روو كه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫كاركردنیدا زۆرترین لێپیچینه‌وه‌ی‌ كردووه‌‬ ‫نه‌مانكردۆته‌وه‌ به‌ لێپرسراوی‌ كه‌شف"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ سه‌رپێچی‌ دوو كۆمپانیای‌ هێنانی‌ به‌نمونه‌ش باسی‌ له‌چه‌ند ئامارێكی‌ ساڵی‌‬ ‫ده‌رمانیش ك���ه‌ له‌جیاتی‌ غرامه‌یه‌كی‌ زۆر ‪ 2011‬ده‌كات‌و ده‌ڵێت "جگه‌له‌وه‌ی‌ داهاتم‬ ‫غرامه‌یه‌ك���ی‌ كه‌میان بۆكراوه‌‪ ،‬س���ه‌روه‌ر دوو هێنده‌ زیادی‌ كردووه‌‪ ،‬هه‌ر له‌‪2011‬دا‬ ‫وتی‌ "ئه‌وه‌ كێش���ه‌یه‌ پێش من روویداوه‌‪ 135 ،‬ت���ه‌ن‌و ‪ 390‬كلی���ۆ خوارده‌مه‌ن���ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی���ش لێپێچین���ه‌وه‌ی‌ ك���ردووه‌ سوتێنراوه‌‪ 1129 ،‬ته‌ن خواردنی‌ جۆراوجۆر‬ ‫گه‌ڕێنراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌رله‌وه‌ ‪ 1147‬كارتۆن‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ به‌ منه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫خوارده‌مه‌ن���ی‌ گه‌ڕێنراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫به‌س���ه‌رچونی‌ كه‌م بوو یان هه‌ر مێژووی‌‬ ‫خانوه‌كه‌م له‌ئاباڵخه‌‪ ،‬نه‌ك گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫دروستكردن‌و به‌سه‌رچونی‌ له‌سه‌ر نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫فیرعه‌ونه‌كان‬ ‫ده‌وت���رێ‌ له‌وه‌ت���ه‌ی‌ س���ه‌روه‌ر كاك ‪ 115‬كارتۆن ته‌قه‌مه‌نیش ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫عه‌بدوڵاڵ بۆت���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬باری‌ ئابوری‌ گی���راوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌ماوه‌ی‌ س���ێ‌ مانگی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ب���اش بووه‌ ك���ه‌ جێگه‌ی‌ رابردوودا نزیك���ه‌ی‌ ‪ 30‬ته‌ن خوارده‌مه‌نی‌‬ ‫پرس���یاره‌‪ ،‬به‌نمونه‌ش باس له‌وه‌ ده‌كرێ‌ سوتێنراوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ خه‌ریكی‌ خانوو چاك���ردن‌و ماڵ تازه‌ ئه‌و جه‌ختی‌ له‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌ هه‌موو ئه‌و‬ ‫كردنه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌روه‌ر ئه‌وه‌ رون كێشانه‌ی‌ بۆ دروست ده‌كرێت‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ خانوه‌ك���ه‌ی‌ ‪ 127‬مه‌تره‌و ب���ه‌‌و لێپێچینه‌وه‌ هه‌یه‌ ك���ه‌ له‌مه‌رزه‌كه‌دا‬ ‫هی‌ وه‌ره‌س���ه‌یه‌‌و له‌ناو گه‌ڕه‌كی‌ ئاباڵخی‌ ده‌یكات ئه‌و وتی‌ "به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌‬ ‫كۆنیش���دایه‌ "خانوه‌ك���ه‌م له‌گه‌ڕه‌كێكی‌ گومرگ ده‌كه‌م‌و ناهێڵم ش���تی‌ قاچاخ له‌‌و‬ ‫كۆندای���ه‌ ن���ه‌ك گه‌ڕه‌ك���ی‌ چوارچ���وار‌و س���نوره‌وه‌ بێته‌ ن���اوه‌وه‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫فیرعه‌ونه‌كان"‪ .‬ئه‌و وتیشی‌ "ئێمه‌ ئاباڵخ‪ -‬ئه‌وه‌ش زیانی‌ بۆ كۆمه‌ڵێك كه‌س هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ین‪ ،‬خه‌ڵكیش ده‌زانێ‌ ئاباڵخیه‌كان زه‌وی‌ هه‌ر یه‌كێك له‌وكه‌س���انه‌ش ئه‌‌و قس���ه‌‌و‬ ‫باش���یان هه‌بووه‌‪ ،‬ب���ه‌ده‌ر له‌وه‌ من وه‌ك تۆمه‌تانه‌م بۆ دروست ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌روه‌ر كاك عه‌بدواڵ ده‌روێش‬ ‫خ���ۆم س���اڵی‌ ‪ 2003‬دوو پاس���م له‌هێڵی‌‬ ‫ش���ێخ محێدیندا هه‌بووه‌‪ ،‬ئێستاش جگه‌‬ ‫له‌و خانووه‌ی‌ تێیدام‪ ،‬زه‌وییه‌كم له‌بازیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ وه‌رمگرتووه‌‪ ،‬ئوتومبیله‌كه‌ش���م‬ ‫مازدایه‌كی‌ ئاس���اییه‌‪ ،‬ك���ه‌ ماڵیش تازه‌‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌ به‌ش���ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ به‌ قیست‬ ‫ده‌ك���ڕم‪ ،‬ئه‌وه‌ س���ه‌روه‌تی‌ منه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندیی‌ نییه‌"‪.‬‬

‫له‌هه‌ولێر ‪ 26‬كه‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنی لۆكاڵی‌و ‪ 20‬داواكاری تری مۆڵه‌ت وه‌رگرتن هه‌یه‌‬

‫"مۆتێل هه‌یه‌ داواكاریی پێشكه‌شكردووه‌ بۆ كردنه‌وه‌ی كه‌ناڵێكی ته‌له‌فزیۆنی"‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محمد‬

‫له‌شاری هه‌ولێر ‪ 35‬كه‌ناڵی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی مۆڵه‌تپێدراو‌و ژماره‌یه‌كی‬ ‫بێمۆڵه‌تیش به‌رنامه‌كانی خۆیان‬ ‫په‌خش ده‌كه‌ن‌و نزیكه‌ی ‪ 20‬داواكاریی‬ ‫تریش بۆ كردنه‌وه‌ی كه‌ناڵی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی پێشكه‌شی وه‌زاره‌تی‬ ‫رۆشنبیری كراوه‌‪ ،‬كه‌ ‪ 5‬له‌وانه‌‬ ‫كه‌ناڵی تایبه‌تن به‌ رێكالمكردن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ‪ 35‬كه‌ناڵی په‌خشی‬ ‫رادیۆیی هه‌یه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫وه‌زاره‌تی رۆشنبیریش ده‌ڵێت "به‌هۆی‬ ‫زۆری كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئێستا شوێنی‬ ‫شه‌پۆڵمان نه‌ماوه‌‌و توشی گرفت‬ ‫بووین”‪.‬‬ ‫بینه‌ری‌ كه‌ناڵی‌ لۆكاڵی‌ زۆر بووه‌‬ ‫سه‌ید عیزه‌دین یه‌كێكه‌ له‌و هاوواڵتیانه‌ی‬ ‫له‌ماڵ���ه‌وه‌ ‪ 3‬س���ه‌ته‌الیتی هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆرب���ه‌ی كات س���ه‌یری كه‌ناڵه‌‬ ‫ناوخۆیی���ه‌كان ده‌كات‪ ،‬وه‌ك خۆی وتی‬ ‫"هه‌ندێك كه‌ناڵی وه‌رزشی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ من‬ ‫به‌رده‌وام سه‌یریان ده‌كه‌م له‌و رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫ئاگاداری ته‌واوی هه‌واڵه‌ وه‌رزشییه‌كان‬ ‫ده‌بم”‪.‬‬ ‫به‌هۆی زۆری كه‌ناڵ���ه‌ لۆكاڵییه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێكی زۆر له‌دانیش���توانی هه‌ولێر‬ ‫گرنگ���ی ب���ه‌ كه‌ناڵه‌كانی س���ه‌ته‌الیت‬ ‫ناد‌هن‌و هه‌ندێك ماڵ هه‌ر نییانه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی راگه‌یاندن له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫رۆشنبیری‪ ،‬هه‌ڵگورد جوندیانی زۆریی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ كه‌ناڵ���ه‌ لۆكاڵیه‌كانی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫گێڕایه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ هه‌ولێر وه‌كو پایته‌ختی‬ ‫ئاب���ووری‌و سیاس���ی ناس���ێنراوه‌‌و‬ ‫جموجۆڵێك���ی زۆری س���ه‌رمایه‌داری‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬وتیشی "جگه‌ له‌وانه‌ی مۆڵه‌تیان‬ ‫پێ���دراوه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌كی���ش به‌بێ مۆڵه‌ت‬

‫په‌خش���ی خۆیان ده‌كه‌ن"‪ ،‬ئه‌و وتیشی‬ ‫"زۆری كه‌ناڵه‌كان وه‌كو دیارده‌ كارێكی‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌اڵم فه‌وزایه‌كی دروستكردووه‌‪،‬‬ ‫نا پڕۆفیشناڵی به‌ هه‌ندێكیانه‌وه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫كه‌ دووره‌ له‌ئیتیكی رۆژنامه‌وانی‌و كاری‬ ‫راگه‌یاندن"‪.‬‬ ‫هێم���ن ش���وانی‪ ،‬رۆژنامه‌وانی بواری‬ ‫تی ڤ���ی‪ ،‬پێیوابوو كه‌ناڵه‌ لۆكاڵییه‌كان‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك���ی زۆری���ان له‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی بینه‌ری س���ه‌ته‌الیته‌كان‬ ‫هه‌بووه‌‌و وتیش���ی "زۆربوون���ی دراما‌و‬ ‫فیلمی دۆبالژكراو‌و ژێرنوسكراو بۆ سه‌ر‬ ‫زمانی ك���وردی‪ ،‬وایانكردووه‌ بینه‌رێكی‬ ‫یه‌كجار زۆر بۆ خۆیان رابكێشن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كه‌ناڵه‌ ئاسمانیه‌ كوردییه‌كان له‌و بواره‌‬ ‫هه‌ژارن‌و گرنگی پێناده‌ن”‪.‬‬ ‫ش���وانی ئام���اژه‌وه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫دراماكان له‌ڕووی چه‌ندایه‌تییه‌وه‌ زۆرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل���ه‌ڕووی چۆنایه‌تی‌و ناوه‌ڕۆكه‌وه‌‬ ‫خراپ���ن‪" ،‬چونك���ه‌ هه‌موو خێ���زان به‌‬ ‫گ���ه‌وره‌و بچوك���ه‌وه‌ س���ه‌یری ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫هه‌ندێك حاڵه‌تی تێدایه‌ بۆ مناڵ‌و كچ‌و‬ ‫كوڕی كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌ ناشێت”‪.‬‬

‫ئ���ه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ ره‌خن���ه‌ی زۆری‬ ‫له‌ڕیكالمه‌كان���ی ن���او كه‌ناڵه‌كان گرت‌و‬ ‫وتی "شێوازی ریكالمه‌كه‌ خراپه‌‌و دووره‌‬ ‫له‌به‌رپرس���یاریه‌تی‪ ،‬كاتێك ریكالم بۆ‬ ‫ماس���ت ده‌كات‪ ،‬وای پیشانده‌دات‪ ،‬كه‌‬ ‫ماستی خۆمان خراپه‌”‪.‬‬

‫ده‌كرایه‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا جۆرێكی تر هه‌ی ‌ه‬ ‫پێی ده‌ڵێن (ڤی ئ���ای) كه‌ بۆ ماوه‌ی‬ ‫یه‌ك خوله‌ك ژماره‌كه‌ له‌س���ه‌ر شاش���ه‌‬ ‫به‌دیار ده‌كه‌وێت‌و نرخه‌كه‌ش ‪ 60‬هه‌زار‬ ‫دیناره‌‪ ‌،‬وه‌ك هه‌ندێكیش باسی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌م دیارده‌یه‌ بۆته‌ هۆی س���ه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫كێش���ه‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ .‬هه‌ربۆی���ه‌ش‬ ‫داواكاری گش���تی هه‌وڵ���ی ئه‌وه‌ی داوه‌‬ ‫رێگریی لێبكات‪.‬‬ ‫هه‌ڵگ���ورد جوندیانی وت���ی "داواكاری‬ ‫گشتی نوس���راوی بۆ ئێمه‌ كردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫داوا له‌كه‌ناڵه‌كان بكه‌ی���ن چیتر ژماره‌‬ ‫ته‌له‌فۆن باڵونه‌كه‌نه‌وه‌”‪.‬‬

‫الیه‌نی‌ سلبی‌ كه‌ناڵه‌ لۆكاڵیه‌كان‬ ‫ئه‌و زنجی���ره‌ دۆبالژكراوانه‌ی‌ له‌زۆرێك‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌ لۆكاڵیه‌كانه‌وه‌ پیش���انده‌درێ‌‬ ‫بۆچون���ی‌ جیاوازی‌ ل���ه‌الی‌ هاوواڵتیان‬ ‫دروس���ت كردووه‌‪ ،‬راب���ه‌ر عه‌باس كه‌‬ ‫دانیشتویه‌كی‌ شاری‌ هه‌ولێره‌ پێی‌ وایه‌‬ ‫كێشه‌ی یاساییان هه‌یه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌و درامایانه‌ی‌ پیش���انده‌درێ‌‬ ‫زۆر دورن له‌كلتور‌و دابونه‌ریتی‌ كوردی‌‪ ،‬س���ه‌ردار حه‌م���ه‌ ره‌ش���ید له‌به‌ش���ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "راس���ته‌ بینه‌رێك���ی‌ زۆریان یاس���ایی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی راگه‌یاندنی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم زیانێك���ی‌ زۆری‌ له‌كلتور‌و وه‌زاره‌ت���ی رۆش���نبیری ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ هه‌ندێك له‌كه‌ناڵه‌كان به‌بێ‬ ‫دابونه‌ریتی‌ كوردی‌ داوه‌”‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و دیاردانه‌ی كه‌ له‌كه‌ناڵه‌كانی مۆڵه‌ت كارده‌كه‌ن‌و هه‌ندێكیش���یان بۆ‬ ‫ناوخ���ۆ به‌دیده‌كرێ���ت‪ ،‬باڵوكردنه‌وه‌ی نوێكردنه‌وه‌ی مۆڵ���ه‌ت نایه‌ن‌و پاره‌كه‌‬ ‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنه‌ له‌شریتی ژێره‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ناده‌ن‪ ،‬وتیشی "هه‌تا ئێستا یاسایه‌كمان‬ ‫پێش���تر ژماره‌یه‌ك به‌چه‌ند جارێك باڵو نییه‌‌و به‌پێ���ی رێنمای���ی كارده‌كه‌ین‪،‬‬

‫رێنمایی تازه‌ ده‌چوو‪ ،‬به‌اڵم كه‌ناڵه‌كان‬ ‫ناڕه‌زایی���ان ده‌ربڕی‌و بۆیه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫وه‌ستاوه‌”‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هه‌قی نوێكردنه‌وه‌ی س���ااڵنه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ردار وت���ی "س���ااڵنه‌ی ته‌له‌فزیۆن‬ ‫‪ 25000‬دیناره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی رێنمایی‬ ‫نوێ ئه‌گه‌ر جێبه‌جێ بكرێت‪ ،‬س���ااڵنه‌‬ ‫‪6‬م لیۆن دینار وه‌رده‌گیرێت”‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری لیس���تی كوردس���تانی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان‪ ،‬ئاسۆ كه‌ریم‬ ‫بوونی یاس���ایه‌كی‌ تایب���ه‌ت به‌ میدیای‌‬ ‫به‌ پێویس���تزانی‪ ،‬كه‌ تیای���دا كه‌ناڵی‬ ‫بیس���تراو‌و بینراوی���ش له‌خ���ۆ بگرێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك وتیشی "به‌بێ یاسا ناتوانرێت‬ ‫كاره‌كان رێكبخرێ���ت‌و هیچ كه‌ناڵێكیش‬ ‫س���زا بدرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ب���ۆ الیه‌نی‬ ‫مۆڵ���ه‌ت وه‌رگرتن‌و پێدانی ش���ه‌پۆل‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك الیه‌نی ت���ر‪ ،‬چونكه‌ له‌زۆر‬ ‫واڵتی دونیا یاس���ای هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫له‌گه‌ڵ راگه‌یاندنی نوسراو‌و ئه‌لكترۆنی‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌وه‌ له‌ناو یه‌ك یاس���ا جێگه‌یان‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌”‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هه‌وڵی په‌رله‌مان بۆ ئه‌م كاره‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی لیس���تی كوردستان‬ ‫وتی "تا ئێس���تا له‌حكومه‌ت���ه‌وه‌ هیچ‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كم���ان بۆ نه‌هاتووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫من ئاگاداربم له‌ن���او په‌رله‌مانیش هیچ‬ ‫ش���تێك پێشكه‌ش���نه‌كراوه‌‪ ،‬من خۆم‬ ‫كارێكم له‌به‌ر ده‌سته‌و هه‌وڵمداوه‌ پڕۆژه‌‬ ‫یاس���ایه‌كی گشتگیر بنوس���مه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌داهاتوودا‌و له‌كاتی گونجاودا پێشكه‌شی‬ ‫په‌رله‌مانی ده‌كه‌م‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ترسێك‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌وه‌ی ك���ه‌ ئه‌گه‌ر ده‌س���كاری‬ ‫یاس���ای ژماره‌ ‪35‬ی رۆژنامه‌وانی كرا‪،‬‬ ‫ئازادییه‌كان كه‌مت���ر ده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من دڵنیام له‌ن���او په‌رله‌مان كه‌س بیر‬ ‫له‌به‌رته‌س���ككردنه‌وه‌ی ئ���ازادی میدیا‬ ‫ناكاته‌وه‌”‪.‬‬

‫له‌س����اڵی‌ ن����ه‌وه‌ده‌كان س����ه‌روه‌ختی‌‬ ‫گرانیی‌و قاتوقڕی‌‪ ،‬ش����ۆفێرێك پێنج‬ ‫دیناری‌ سویس����ری‌ ده‌داته‌ پۆلیسێكی‌‬ ‫هاتوچ����ۆ‪ ،‬بۆ نه‌گبه‌ت����ی‌ كاكی‌ مرور‪،‬‬ ‫به‌رپرس����ێك چاوی‌ له‌و پێنج دیناریه‌‬ ‫س����وره‌ ده‌بێ����ت كه‌ ب����ه‌ لولك����راوی‌‬ ‫به‌ره‌و گیرفان����ی‌ كاكی‌ مرور ده‌چێت‪،‬‬ ‫هێنده‌ی‌ پێناچێت به‌رپ����رس ده‌گاته‌‬ ‫س����ه‌ری‌‌و به‌وه‌ش����اندنی‌ یه‌ك����ه‌م زلله‌‬ ‫چه‌ن����د مه‌ترێك بێریه‌ك����ه‌ی‌ فڕێده‌داو‬ ‫وه‌ك ده‌ڵێن حه‌س����یر مه‌یانێكی‌ باشی‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬قسه‌ی‌ ئێمه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫پۆلیس����ه‌كه‌ له‌س����ه‌ر حه‌ق بووه‌‪ ،‬یان‬ ‫به‌رپرس����ه‌كه‌‪ .‬پێده‌چێت له‌و ده‌مه‌دا‬ ‫پاساوی‌ پۆلیسه‌كه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌‪ ،‬گرانی‌‌و قاتوقڕی‌ بووبێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پاره‌ به‌ناوی‌ ش����یرینییه‌وه‌‬ ‫له‌ئێستادا‌و له‌هه‌ندێ‌ خاڵی‌ گومرگی‌ چ‬ ‫ی هه‌یه‌؟‬ ‫پاساوێك ‌‬ ‫ل����ه‌م رۆژانه‌دا به‌رپرس����ێكی‌ پله‌داری‌‬ ‫س����ه‌ربازی‌ ك ‌ه له‌مه‌رزی‌ باش����ماخ كار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬سكااڵی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ال كردم له‌و‬ ‫شوێنه‌ی‌ ئه‌وی‌ لێیه‌‪ ،‬پاره‌خواردنێكی‌‬ ‫س����ه‌یر به‌ناوی‌ وه‌رگرتنی‌ شیرینییه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و ده‌یوت "پاره‌ خواردنه‌كه‌‬ ‫هه‌موو س����نورێكی‌ تێپه‌ڕان����دووه‌‌و به‌‬ ‫ئاش����كرا داوای‌ پ����اره‌ ده‌كرێت"‪ .‬بۆ‬ ‫به‌دواداچونی‌ قس����ه‌ی‌ ئه‌و به‌رپرسه‌‪،‬‬ ‫بازرگانێك����ی‌ ئ����ه‌و رێگایه‌ش����م دواند‬ ‫ئه‌ویش هه‌مان قسه‌ی‌ به‌رپرسه‌كه‌ی‌ به‌‬ ‫زیاده‌وه‌ دووپات كردوه‌‪ ،‬باسی‌ له‌وه‌ش‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ ژم����اره‌ی‌ ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌‬ ‫به‌ناوی‌ ش����یرینییه‌وه‌ ب����ۆ راییكردنی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كانی����ان پاره‌ له‌هه‌ندێ‌ بازرگان‬ ‫وه‌رده‌گ����رن‪ ،‬زۆر ل����ه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌‬ ‫زیاترن كه‌ پاره‌ وه‌رناگرن‪ ،‬هه‌ر به‌پێی‌‬ ‫قس����ه‌كانی‌ ئ����ه‌و بازرگان����ه‌‪ ،‬كه‌ تكا‌و‬ ‫رج����اری‌ دنیای‌ ك����رد به‌هیچ جۆرێك‬ ‫ناوی‌ ئاش����كرا نه‌كه‌ین "ئه‌و پاره‌یه‌ی‌‬ ‫به‌ناوی‌ شیرینییه‌وه‌ رۆژانه‌ له‌و مه‌رزه‌دا‬ ‫وه‌رده‌گیرێ‌‪ ،‬ده‌گاته‌ زیاتر له‌‪ 5‬هه‌زار‬ ‫دۆالر"‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ه‌ س����ه‌ربازیه‌كه‌ی‌ مه‌رزه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌یی‌ ئه‌وه‌ش����ی‌ تێداب����وو ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌س����ێك گوێی‌ لێبگرێت‪ ،‬هه‌موو ئه‌و‬ ‫س����ه‌رپێچیانه‌ی‌ له‌و مه‌رزه‌دا ده‌كرێت‬ ‫ئاشكرای‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫دیاره‌ به‌رپرس����ی‌ هه‌ره‌ بااڵی‌ ئیداری‌‬ ‫له‌م ده‌ڤه‌ره‌ی‌ ئێمه‌ له‌ئێستادا جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت (عیماد ئه‌حمه‌د)‬ ‫ه‌‪ ،‬كه‌ ن����او به‌ناو ب����ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و نه‌مان����ی‌ زۆری‌ رۆتینیات‪،‬‬ ‫س����ه‌ردانی‌ فه‌رمانگه‌ حكومیه‌كانی‌ ناو‬ ‫ش����ار ده‌كات‪ ،‬به‌هیوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌‌و‬ ‫س����ه‌ردانانه‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫شاریش بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م به‌رپرس����ه‌ی‌ ده‌ڤه‌ری‌ ئێمه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین جار داوای‌ كردوه‌‪ ،‬به‌به‌ڵگه‌وه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌كان����ی‌ بخه‌نه‌ به‌رده‌س����ت تا‬ ‫ئه‌ویش لێپێچینه‌وه‌ی‌ یاس����ایی‌ بكات‪.‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ ئێمه‌ هه‌ندێ‌ س����ه‌ره‌داوی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیمان خسته‌ڕوو‪ ،‬لێپێچینه‌وه‌شی‌‬ ‫بۆ خودی‌ خۆی‌ به‌جێده‌هێڵین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ نه‌مانی‌ به‌ش����ێك ل����ه‌و گه‌نده‌ڵیانه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ل����ه‌و ش����وێنانه‌ی‌ كه‌ پاره‌‬ ‫وه‌رگرتن به‌ناوی‌ ش����یرینییه‌وه‌ تێیدا‬ ‫زۆر ئاسانه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌ندێ‌ له‌فه‌رمانگه‌‌و‬ ‫خاڵ����ه‌ گومرگیه‌كان‪ ،‬ده‌بێ����ت به‌په‌له‌‬ ‫چه‌ند رێوش����وێنێكی‌ پێویست بگرێته‌‬ ‫ب����ه‌ر‪ .‬له‌وان����ه‌ پێویس����ته‌ هه‌موو ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی‌ له‌فه‌رمانگه‌ گومرگیه‌كاندا‬ ‫داده‌نرێ����ن پێ����ش بردنیان ب����ۆ ئه‌و‬ ‫ش����وێنه‌‪ ،‬سوێندێكی‌ یاس����ایی‌ بدرێن‬ ‫كه‌ خیان����ه‌ت له‌كاره‌كه‌ی����ان نه‌كه‌ن‌و‬ ‫به‌ناوی‌ ش����یرینییه‌وه‌ پاره‌ وه‌رنه‌گرن‪،‬‬ ‫خاڵێكی‌ تر پێویس����ته‌ ئه‌و كه‌س����انه‌‬ ‫جگ����ه‌ له‌موچه‌ی‌ خۆی����ان‪ ،‬پاره‌یه‌كی‌‬ ‫باش����یان وه‌ك پاداش����تی‌ مانگان����ه‌‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ بزانم‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ ئێس����تاش وه‌ك پاداشت‬ ‫پێیان ده‌درێت كه‌م نییه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫ئه‌و‌ه نه‌بۆته‌ رێگری‌ ئه‌وه‌ی‌‪ ،‬نه‌كه‌ونه‌‬ ‫ژێر ب����اری‌ ته‌ماعی‌ هی����چ بازرگانێك‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگله‌وه‌ی‌ ده‌بێت ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫له‌و ش����وێنانه‌ داده‌نرێن رابردوویه‌كی‌‬ ‫پاكی����ان هه‌بێت‪ ،‬نه‌ك هه‌ر كه‌س����ێك‬ ‫باری‌ دارای����ی‌ خراپ بوو‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵێن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ وه‌زعی‌ باشبێت بیگوازنه‌وه‌‬ ‫بۆ گومرگ!‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫خولی‌ ئه‌وروپا‪ ..‬سبه‌ ‌ی یار ‌ی كۆتایی‌ ئه‌نجام ده‌درێت‬ ‫ی‬ ‫له‌یاری‌ كۆتایی‌ خولی‌ ئه‌وروپا‪ ،‬سبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌تله‌تیك���ۆ مه‌درید له‌ش���ار ‌‬ ‫یان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بوخارست روبه‌ڕوی‌ ئه‌تله‌تیك بیلباو ‌‬ ‫ی خۆی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاونیشتیمان ‌‬ ‫ی چوارشه‌ممه‌‪،‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬س���به‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫ی ش���ه‌و ی���ار ‌‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 9:45‬‬ ‫ی ئه‌وروپا (یۆرۆلیگ)‪ ،‬كه‌ پێشتر‬ ‫خول ‌‬ ‫ی ئه‌وروپا)‬ ‫ناوه‌ك���ه‌ی‌ (جامی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌رینا ناش���یۆناڵ ‌‬ ‫ب���وو‪ ،‬له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی پایته‌ختی‌ رۆمانیا‬ ‫ی بوخارس���ت ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬ك��� ‌ه تیای���دا یانه‌ ‌‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌دریدی‌ ئیسپانی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی هاونیشتیمان ‌‬ ‫ی ئه‌تله‌تیك بیلباو ‌‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫یاری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راهێنه‌ر ‌‬ ‫دێگۆ سیمیۆنی‌ ئه‌رجه‌نتین ‌‬ ‫ی ئه‌تله‌تیك���ۆ مه‌دری���د پێیوای ‌ه‬ ‫یان��� ‌ه ‌‬ ‫ی بتوانن نازن���اوی‌ ئه‌م خول ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنن‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت كۆنتڕۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێرشبه‌ر ‌‬ ‫ی فرناندۆ لۆرێنت ‌‬ ‫جوڵه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی بیلباو بكه‌ن‪ ،‬كه‌ به‌بۆچون ‌‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫راهێنه‌ره‌‪ ،‬لۆرێنتی‌ كه‌ به‌شێر ناسراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هێرش���به‌رێكی‌ ترسناكه‌ بۆ سه‌ر گۆڵ ‌‬ ‫ی یاری‌ بكات‪.‬‬ ‫هه‌ر یانه‌ی���ه‌ك به‌رامبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫س���یمۆنی‌ ده‌ڵێ���ت "بیلب���او یانه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزه‌‌و له‌م وه‌رزه‌دا س���ه‌لماندویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬خاڵ ‌‬ ‫ی كێبڕكێ ‌‬ ‫ك���ه‌ توان���ا ‌‬ ‫به‌هێزیشی‌ بریتییه‌ له‌لۆرێنتی‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫رادامیل فالكاوی‌ هێرش���به‌ری‌ یان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌دری���د‌و گۆڵكاری‌ وه‌رز ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م خوله‌ به‌‪ 19‬گ���ۆڵ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێش���و ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پڵن���گ ناس���راوه‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ یار ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتایی���ه‌وه‌ ده‌ڵێت "گ���وێ به‌نازناو ‌‬ ‫ی خوله‌ك��� ‌ه ن���اده‌م‪ ،‬ته‌نی���ا‬ ‫گۆڵ���كار ‌‬ ‫ی یانه‌كه‌م بده‌م‌و ببین ‌ه‬ ‫ده‌مه‌وێت یارمه‌ت ‌‬ ‫پاڵه‌وانی‌ خوله‌كه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ مارس���یلۆ بیلس���ا ‌‬ ‫ی ئه‌تله‌تی���ك بیلباو‪،‬‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫راهێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جام ‌‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫ك��� ‌ه یانه‌كه‌ی‌ بۆ ی���ار ‌‬ ‫ی ئیس���پانیاش سه‌رخس���تووه‌‪،‬‬ ‫مه‌لیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫ده‌ڵێت "س���ه‌ركه‌وتن بۆ یار ‌‬ ‫ی جی���اواز له‌وه‌رزێكدا‪،‬‬ ‫دوو پاڵه‌وانێت��� ‌‬ ‫ش���تێكی‌ ه���ه‌ر زۆر خۆش���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫دۆڕاندنیشیان دڵته‌نگییه‌كی‌ زۆر له‌دوا ‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ دێنێت‪ ،‬ئێس���تا من دڵخۆش���م‬ ‫به‌گه‌ش���تنمان به‌یاری‌ كۆتایی‌‪ ،‬ئاره‌زوو‬ ‫ده‌كه‌م بیبه‌ین���ه‌وه‌‌و خ���وا له‌دۆڕاندن‬ ‫بمانپارێزێت"‪.‬‬ ‫یان��� ‌هی‌ ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید پێش���تر‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك ج���ار نازناوی‌ خول���ی‌ ئه‌وروپا ‌‬ ‫ی بیلباو‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و‪ ،‬ب���ه‌اڵم یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نازناو ‌‬ ‫تائێس���تا نه‌بووه‌ت ‌ه خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی لیڤه‌رپوڵ‌و‬ ‫ئ���ه‌م خوله‌‪ ،‬ك ‌ه یانه‌كان��� ‌‬ ‫ئینته‌رمی�ل�ان‌و یۆڤانتۆس زۆرترین جار‬ ‫ ‬ ‫فرناندۆ لۆرێنتی‌و یاریکه‌رانی تری یانه‌ی بیلباو‬ ‫به‌ده‌ستیان هێناوه‌‪ ،‬ك ‌ه ‪ 3‬نازناوه‌‪.‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫گواردیۆال‪ :‬میس ‌ی من ‌ی‬ ‫خول ‌ی ئیتاڵیا‪..‬‬ ‫ئینته‌رمیالن‪ ،‬یۆڤانتۆسی‌ كرده‌ پاڵه‌وان كرد‌ه باشترین راهێنه‌ر‬ ‫به‌هۆی‌ بردنه‌وه‌ی‌ یان���ه‌ی‌ ئینته‌رمیالن‬ ‫له‌یان���ه‌ی‌ ئ���ه‌ی‌ س���ی‌ می�ل�ان‪ ،‬یانه‌ی‌‬ ‫یۆڤانت���ۆس توانی‌ ب���ۆ ‪28‬هه‌مین جار‬ ‫نازناوی‌ خولی‌ ئیتاڵیا به‌ده‌ستبهێنێت‪.‬‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌هه‌فته‌ی‌ ‪‌37‬و‬ ‫پێش كۆتایی‌ خولی‌ پل���ه‌ یه‌كی‌ تۆپی‌‬ ‫پێی‌ ئیتاڵیای‌ ناس���راو به‌س���یریه‌ ئه‌ی‌‬ ‫ی���اری‌ دێربی‌ ش���اری‌ میالن���ۆ له‌نێوان‬ ‫ئینته‌رمی�ل�ان‌و ئ���ه‌ی‌ س���ی‌ میالن���دا‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬ئینته‌ر توانی‌ به‌چوار گۆڵ‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌دوو گۆڵ یارییه‌كه‌ بباته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ یان���ه‌ی‌ یۆڤانتۆس‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاریگای‌ خۆی‌ به‌دوو گۆڵی‌‬ ‫بێ به‌رامبه‌ر سه‌ركه‌وتنی‌ به‌سه‌ر یانه‌ی‌‬ ‫كالیاری‌ تۆماركرد‪.‬‬ ‫یان���ه‌ی‌ ئینته‌رمی�ل�ان به‌بردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌یانه‌ی‌ میالن���ی‌ خاوه‌نی‌ پله‌ی‌ دووه‌م‬ ‫خه‌اڵتێكی‌ مێژوویی‌ پێشكه‌ش به‌یانه‌ی‌‬ ‫یۆڤانتۆسی‌ ناس���راو به‌خانمه‌ پیره‌كه‌ی‌‬ ‫خولی‌ ئیتاڵیا كرد‪ ،‬به‌وه‌ی‌ پێش گه‌یشتن‬ ‫به‌هه‌فته‌ی‌ كۆتایی‌ خوله‌كه‌‪ ،‬نازناوه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ یانه‌ی‌ یۆڤانتۆس یه‌كالكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌مه‌ش یانه‌ی‌ یۆڤانتۆس‪ ،‬كه‌ له‌هه‌شت‬ ‫وه‌رزی‌ رابردوودا بێبه‌شبوو له‌بردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م نازن���اوه‌‪ ،‬توانی‌ ل���ه‌م وه‌رزه‌دا بۆ‬ ‫ج���اری‌ ‪28‬هه‌می���ن ج���ار له‌مێژوویدا‬ ‫نازناوه‌ك���ه‌ به‌ده‌س���تبهێنێت‪ .‬هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌ئه‌ی‌ سی‌ میالن‌و ئینته‌رمیالنیش ‪18‬‬ ‫جار ئه‌م نازناوه‌یان به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬

‫پیپ گواردی���ۆالی‌ راهێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫یانه‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆنه‌‪ ،‬ستایشی‌‬ ‫میی‌ ده‌كات‌و پێیوایه‌ به‌هۆی‌‬ ‫تواناكان���ی‌ ئ���ه‌وه‌وه‌ بووه‌ته‌‬ ‫باشترین راهێنه‌ری‌ جیهان‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬گواردیۆالی‌‬ ‫راهێنه‌ری‌ یانه‌ی‌ به‌رشه‌لۆنه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ گرێبه‌س���ته‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یانه‌ك���ه‌ی‌ نوێ نه‌ك���رده‌وه‌‌و‬ ‫له‌كۆتای���ی‌ ئ���ه‌م وه‌رزه‌دا‬ ‫یانه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫به‌فه‌رم���ی‌‬ ‫به‌جێده‌هێڵێ���ت‪ ،‬پێیوای���ه‌‬ ‫ئه‌و ه���ۆكاره‌ی‌ كه‌ كردویه‌تی‌‬ ‫به‌باشترین راهێنه‌ری‌ جیهان‪،‬‬ ‫له‌پشتیه‌وه‌ یاریزانێك هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌ویش لیۆنێل میس���ی‌‬ ‫ئه‌رجه‌نتینییه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێكی���دا گواردی���ۆال‬ ‫ده‌ڵێ���ت "بون���ی‌ یاریزانێكی‌‬ ‫وه‌ك میسی‌ له‌یانه‌كه‌تدا‪ ،‬وات‬ ‫لێ ده‌كات پێویستت به‌توانای‌‬ ‫راهێنانی‌ تایبه‌تی‌ به‌رز بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ڵسوكه‌وتنی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بكه‌یت‌و بتوانی‌ راهێنانی‌ پێ‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬ئه‌مه‌ش وای‌ لێكردم‬ ‫گه‌ش���ه‌ به‌تواناكانی‌ راهێنان‬ ‫بده‌م‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫میس���ی‌ منی‌ كرده‌ باشترین‬ ‫راهێنه‌ر"‪.‬‬

‫خولی‌ ئینگلیزی‌‪ ..‬یار ‌ی‬ ‫كوردستان‬ ‫كۆتای ‌ی جام دووبار‌ه ده‌بێته‌وه‌ له‌پێشوازی‌ جام ‌ی ڤیڤادا‬ ‫له‌دوایاری‌ هه‌فته‌ی‌ پێش كۆتایی‌ خول ‌‬ ‫ی‬ ‫ئینگلت���ه‌را‪ ،‬یان���ه‌ی‌ لیڤه‌رپوڵی‌ بریندار‬ ‫له‌یاری���گای‌ خ���ۆی‌ میوان���داری‌ یانه‌ی‌‬ ‫چێڵسی‌ بكوژی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌هه‌فته‌ی‌ ‪‌37‬و‬ ‫پێ���ش كۆتای���ی‌ خولی‌ نایاب���ی‌ تۆپی‌‬ ‫پێی‌ ئینگلت���ه‌را س���ه‌رجه‌م یارییه‌كان‬ ‫ئه‌نجامدران‪ ،‬ته‌نی���ا یه‌ك یاری‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ یاری‌ كۆتایی‌ جامی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ئینگلت���ه‌را دواخرا‌و ئه‌مش���ه‌و كاتژمێر‬ ‫‪ 10‬به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬كه‌ تیای���دا یانه‌ی‌‬ ‫لیڤه‌رپوڵ له‌یاریگای‌ ئه‌نفیڵدی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خ���ۆی‌ میوان���داری‌ یانه‌ی‌ چێڵس���ی‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردوو‪ ،‬ئه‌م دوو‬ ‫یانه‌یه‌‪ ،‬له‌یاریگای‌ ویمبڵی‌ یاری‌ كۆتایی‌‬ ‫جامی‌ یه‌كێتی‌ ئینگلته‌رایان ئه‌نجامدرا‪،‬‬ ‫كه‌ چێڵسی‌ توانی‌ به‌دوو گۆڵ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌گۆڵێ���ك یارییه‌ك���ه‌ ببات���ه‌وه‌‌و ب���ۆ‬ ‫حه‌وته‌مین جار له‌مێژوویدا نازناوه‌كه‌ی‌‬

‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ئه‌مش���ه‌ویش جارێكی‌ ت���ر ئه‌م دوو‬ ‫یانه‌یه‌ له‌هه‌فت���ه‌ی‌ پێش كۆتایی‌ خولی‌‬ ‫ئینگلت���ه‌را روب���ه‌ڕوی‌ ی���ه‌ك ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫یانه‌ی‌ چێڵسی‌ كه‌ له‌پله‌ی‌ شه‌شه‌مدایه‌‌و‬ ‫‪ 61‬خاڵی‌ هه‌یه‌‪ ،‬پێویستی‌ به‌سێ خاڵی‌‬ ‫ئ���ه‌م یاریی���ه‌ هه‌یه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هیوای‌‬ ‫سه‌ركه‌وتن بۆ خولی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وروپا له‌ده‌ستنه‌دات‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ له‌هه‌فته‌ی‌ ‪‌38‬و كۆتایدا سێ‬ ‫خاڵی‌ تر به‌ده‌ستبهێنێت‌و له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫یانه‌كانی‌ تۆتنهام‌و نیوكاس���ڵ توش���ی‌‬ ‫شكس���تبن‪ ،‬تا بتوانێت پله‌ی‌ چواره‌می‌‬ ‫خوله‌كه‌ مس���ۆگه‌ر بكات‌و بگاته‌ خولی‌‬ ‫یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‪.‬‬ ‫به‌اڵم یانه‌ی‌ لیڤه‌رپوڵ به‌فه‌رمی‌ له‌خولی‌‬ ‫یان���ه‌ پاڵه‌وان���ه‌كان دوركه‌وتووه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌وڵ بۆ گه‌ش���تن بۆ خول���ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی‌ له‌پل���ه‌ی‌ ‪9‬ی‌ خول���ی‌‬ ‫ئینگلته‌رایه‌‌و خاوه‌نی‌ ‪ 49‬خاڵه‌‪.‬‬

‫ئاكۆ عارف‬ ‫له‌مانگی‌ شه‌ش���دا پێنجه‌م پاڵه‌وانێتی‌‬ ‫ڤیڤ���ا له‌كوردس���تان به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌چون���ی‌ ئ���ه‌و پاڵه‌وانێتی���ه‌‬ ‫كاردانه‌وه‌كان���ی‌ ف���ره‌ ره‌هه‌نده‌‌و خاڵی‌‬ ‫ئیجابی‌‌و ئه‌رێنی‌‌و پۆزه‌تیف‌و ده‌رنجامه‌‬ ‫باشه‌كانی‌ زۆرن‪ ،‬گومان له‌وه‌ش ناكرێت‬ ‫كاریگه‌ری‌ راسته‌وخۆی‌ له‌سه‌ر وه‌رزش‌و‬ ‫ته‌واوی‌ كایه‌كانی‌ تریش له‌كوردستاندا‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر رۆژانێك خه‌ون���ی‌ ئێمه‌ ته‌نیا‬ ‫یاریك���ردن ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌م���ڕۆ تیپ‬ ‫گه‌لێك���ی‌ زۆر‌و له‌نێویش���یاندا یان���ه‌ی‌‬ ‫به‌هێزمان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ش���انازییه‌وه‌‬ ‫دامه‌زراندنی‌ لیژنه‌ی‌ ئۆلۆمپی‌ كوردستان‬ ‫ده‌س���كه‌وتێكی‌ مێژووی���ی‌ بێ���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌وه‌ راسته‌ دامه‌زراندن‌و‬ ‫دروستكردنی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ كوردستانیش‬ ‫خه‌ونێك���ی‌ به‌دیهات���ووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬

‫هێش���تا زۆرمان ماوه‌ به‌ته‌واوی‌ ئامانج‌و تریش ده‌بێت ب���ه‌ڕووی‌ جیهاندا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌رنجامه‌ وه‌رزش���یه‌كان بگه‌ین‪ ،‬به‌اڵم سه‌رخستنی‌ به‌ڕێوه‌چونی‌ پاڵه‌وانێتیه‌ك ‌ه‬ ‫له‌پ���اڵ لیژن���ه‌ی‌ ئۆڵۆمپ���ی‌‌و یاریگاو ئه‌ركێكی‌ گه‌وره‌یه‌‌و پێویس���ته‌ پالنێكی‌‬ ‫یانه‌‌و ده‌زگاو دامه‌زراوه‌ وه‌رزش���یه‌كاندا گش���تگیر‌و هه‌مه‌الیه‌ن له‌ڕێكخس���تن‌و‬ ‫ده‌توانین بڵێین ئاس���ۆی‌ وه‌رزش���یمان به‌رێكردنی‌ كاروانی‌ یارییه‌كانیدا هه‌بێت‌و‬ ‫روونه‌‪ ،‬له‌م قۆناغه‌ش���دا ده‌سكه‌وته‌كان نمونه‌ی‌ گه‌لێكی‌ وه‌رزش دۆستی‌ بێ‌ كیان‬ ‫دروش���انه‌وه‌یان وه‌ك ئاڵت���ون ده‌بێت‪ ،‬نیش���انی‌ ته‌واوی‌ نه‌ته‌وه‌و واڵتانی‌ تری‌‬ ‫چونكه‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ كوردستان به‌شداری‌ جیهان‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مرۆڤایه‌تی‌ بده‌ین‌و‬ ‫پاڵه‌وانێتی���ه‌كان ده‌كات‌و دواجاری���ش لێ���ره‌وه‌ جارێكیتر پ���ردی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫له‌كوردس���تان جامی‌ ڤیڤا رێكده‌خرێت‪ ،‬به‌ته‌واووی‌ جیهانه‌وه‌ ببه‌ستینه‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژب���ه‌ڕۆژ واده‌ی‌ ده‌س���تپێكردنی‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌رك���ی‌ گرنگ‌و به‌رپرس���یارێتی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌ئێس���تادا س���ه‌ركه‌وتنی‌ یارییه‌كان���ی‌ جامی‌ ڤیڤا له‌كوردس���تان‬ ‫نزیك ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئێستا ده‌بێت ته‌واوی‌‬ ‫پاڵه‌وانێتیه‌كه‌یه‌ به‌هه‌ر نرخێك بێت‪.‬‬ ‫به‌نده‌ ل���ه‌زۆر بۆنه‌و ل���ه‌زۆر وتارمدا ئاماده‌كاریی���ه‌كان ب���ۆ به‌ڕێوه‌چون���ی‌‬ ‫داوای‌ گرێ���دان‌و به‌س���تنه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌ پاڵه‌وانێتیه‌ك���ه‌ ته‌وابووب���ن یاخ���ود‬ ‫جومگ���ه‌‌و رایه‌ڵ���ه‌ وه‌رزش���یه‌كانی‌ له‌ته‌واوبووندابن‌و به‌رله‌یاری‌ ده‌ستپێك‬ ‫كوردستان به‌واڵتانی‌ ده‌وروبه‌ر‌و واڵتانی‌ هیچ خ ‌هم‌و گرفتێكمان نه‌مابێت‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫پێش���كه‌وتووی‌ جیه���ان ده‌كه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ راگه‌یاندن بۆ‬ ‫بێگومان���م ل���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م پاڵه‌وانێتیه‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌ رووداوه‌كان له‌و‬ ‫ی په‌ڕی‌ ئاماده‌باشیدابێت‪.‬‬ ‫كلیلی‌ كردنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ���ك ده‌روازه‌ ‌‬

‫‪17‬‬

‫گۆڵسازی‌ كالسیكی‌‌و‬ ‫گۆڵساز ‌ی گۆڵزان‬ ‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ گۆڵدروس���تكار له‌هه‌ستیارترین‬ ‫جێ���گای‌ یاریگادا یاری‌ ده‌كات‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫هه‌ڵگ���ری‌ چه‌ندین تایبه‌تمه‌ن���دی‌ بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌توانایدا هه‌بێت كۆمه‌كی‌‌و پاڵپشتی‌‬ ‫تیپه‌كه‌ی‌ بكات‪ .‬پێویس���ته‌ گۆڵدروس���تكار‬ ‫به‌ش���دارییه‌كی‌ به‌رچ���اوی‌ هه‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫چۆنیه‌ت���ی‌ بیناكردن���ی‌ هێرش���ه‌كان‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا پێویس���ته‌ ده‌س���تێكی‌ بااڵی‌‬ ‫هه‌بێت له‌دووباره‌ رێكخستنه‌وه‌ی‌ تیپه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌و س���اتانه‌دا كه‌ فشارێكی‌ زۆر‬ ‫بۆ س���ه‌ر گۆڵه‌كه‌یان چ���ێ ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫گۆڵس���از ش���اره‌زاییه‌كی‌ ئه‌ندازه‌یی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌چۆنیه‌ت���ی‌ پاشه‌كش���ه‌پێكردن به‌تیپ���ی‌‬ ‫نه‌یار‪.‬‬ ‫چه‌ندین ش���ێوازی‌ گۆڵدروس���تكار به‌هۆی‌‬ ‫گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ ته‌كتیك���ی‌ تۆپ���ی‌ پێ���وه‌‬ ‫هاتوونه‌ته‌ ئاراوه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ته‌كتیكی‌ تۆپی‌‬ ‫پێ���دا یه‌ك جۆر گۆڵچێك���ه‌ر نییه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫فۆڕمی‌ جوداج���ودا په‌یدابووه‌‪ ،‬كه‌ له‌ڕووی‌‬ ‫جه‌وه���ه‌ری‌‌و بوونیادی���ه‌وه‌ جیاوازییه‌ك���ی‌‬ ‫بنچینه‌ی���ی‌ له‌ئه‌ركه‌كانیان���دا هه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫دیارترینی���ان بریتیین له‌گۆڵدروس���تكاری‌‬ ‫كالسیكی‌‌و گۆڵس���ازی‌ كارامه‌‌و گۆڵچێكه‌ری‌‬ ‫گۆڵزان‌و گۆڵدروستكاری‌ دواكه‌وته‌‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌م جودایی���ه‌وه‌ رۆڵ‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌گۆڵسازێكه‌وه‌ بۆ یه‌كێكی‌ دیكه‌ ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫تاهه‌نووكه‌ چوار جۆر گۆڵدروستكار هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌(ریكێلمی‌‪ ،‬چاڤی‌‪ ،‬ش���نایده‌ر‪،‬‬ ‫میسی‌‪ ،‬پێرلۆ) گۆڵدروس���تكارن‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌‬ ‫ل���ه‌م یاریزانان���ه‌ له‌نێ���و یاری���گادا رۆڵ‌و‬ ‫كاریگه‌رییان جی���اوازه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫له‌م به‌شه‌دا تیشك بخه‌ینه‌ سه‌ر دوان له‌م‬ ‫چوار الیه‌نه‌‬ ‫گۆڵسازی‌ كالسیكی‌‪:‬‬ ‫ئێس���تا كه‌متر پش���ت ب���ه‌م ش���ێوازه‌‬ ‫ده‌به‌س���ترێت‪ ،‬به‌مانایه‌كی‌ دی‌ بڕێكی‌ زۆری‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی‌ گۆڵس���ازی‌ كالس���یكی‌‬ ‫له‌بۆته‌قه‌ی‌ سیانه‌كه‌ی‌ دیكه‌دا توێنراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫سااڵنی‌ پێشوو ریكێلمی‌ئه‌رجه‌نتینی‌‪ ،‬گوتی‌‬ ‫ئیس���پانی‌ گۆڵدروستكاری‌ كالسیكی‌ بوون‪.‬‬ ‫ئه‌رك���ی‌ ته‌كتیكی‌ بریتیی���ه‌ له‌جووڵه‌كردن‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ی‌ س���توونی‌‪ ،‬له‌یه‌ككات���دا‬ ‫ه���ه‌م ب���ه‌ره‌و رووی‌ گۆڵ���ی‌ دژبه‌ره‌كه‌ی‌‪‌،‬‬ ‫ه���ه‌م پاشه‌كشه‌كردنیش���ی‌ به‌ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫ده‌ریڤه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫گۆڵس���ازی‌ كالس���یكی‌ زۆر وردو ژیرانه‌‬ ‫یاریزان���ی‌ به‌رابه‌ر ده‌خوێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬لێزانانه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ چاوه‌ڕواننه‌كراو تۆپ ئاراسته‌ی‌‬ ‫هێرش���به‌ر ده‌كات‪ ،‬به‌وپ���ه‌ڕی‌ وردبینیه‌وه‌‬ ‫ده‌رگا ده‌خاته‌ سه‌رپشت بۆ هێرشبه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫هاوڕێ���ی‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا رۆڵێك���ی‌ مه‌زن���ی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌ڕاگرتنی‌ بااڵنس���دا‪ ،‬ئ���ه‌م جۆره‌‬ ‫له‌گۆڵدروس���تكار زۆر به‌كه‌م���ی‌ تووش���ی‌‬ ‫شه‌كه‌تی‌‌و ماندوێتی‌ ده‌بێت‌و كه‌متر وزه‌‌و تاقه‌‬ ‫به‌خه‌رج ده‌دات‪ ،‬گرنگی‌ به‌كارامه‌یی‌‌و به‌رزی‌‬ ‫ئاس���تی‌ هونه‌ری‌ نادات‪ ،‬به‌رپرس���یاریه‌تی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ دابه‌ش���كردنی‌ تۆپه‌ به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫پێشه‌وه‌‌و هاوكات الته‌نیشته‌كان‌و ده‌ستێكی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ هه‌ی���ه‌ له‌بیناكردنی‌ هێرش���ه‌كاندا‬ ‫له‌ڕێ���گای‌ جووڵه‌پێك���ردن‌و سه‌رخس���تنی‌‬ ‫ه���ه‌ردوو الته‌نیش���ته‌كه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو بتوانن‬ ‫ژماره‌زۆری‌ دروستبكه‌ن له‌دوو له‌سه‌ر سێی‌‬ ‫نیوه‌یاریگای‌ به‌رابه‌ردا‪.‬‬ ‫پێویس���تیه‌كی‌ دی‌ گۆڵدروس���تكاری‌‬ ‫كالسیكی‌ خۆی‌ له‌هه‌ماهه‌نگیدا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هێرش���به‌ری‌ هێڵی‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و تیپانه‌ی‌ پش���ت به‌م جۆره‌ گۆڵسازانه‌‬ ‫ده‌به‌س���تن پێیان وایه‌ به‌پل���ه‌ی‌ یه‌ك تاقه‌‬ ‫چاوگ���ی‌ هاریكاریكردن���ی‌ هێڵی‌ پێش���ه‌وه‌‬ ‫به‌ته‌نێ گۆڵسازی‌ كالسیكه‌‪.‬‬ ‫گۆڵسازی‌ گۆڵزان‪:‬‬ ‫ئه‌ركه‌ بنچینه‌ییه‌كه‌ی‌ پێكهاتووه‌ له‌جووڵه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر خێ���را‌و خووالن���ه‌وه‌‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی‌ جێگاكانی‌ یاری���گا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫نیوه‌یاریگای‌ تیپی‌ به‌رابه‌ر‪ ،‬پاشان فشاری‌‬ ‫به‌رز له‌نزیك هه‌ژده‌ ی���ارده‌ی‌ تیپی‌ نه‌یار‪.‬‬ ‫به‌جۆرێك بتوانێت به‌رگریكاران‌و یاریزانانی‌‬ ‫س���ێنتراڵ تووشی‌ ش���ڵه‌ژان بكات‌و ده‌بێت‬ ‫توانایه‌كی‌ هێنده‌ به‌رزی‌ هه‌بێت له‌تێكدانی‌‬ ‫ش���یرازه‌ی‌ هێڵه‌كان به‌چه‌ش���نێك بتوانێت‬ ‫هێڵه‌كان���ی‌ ناوه‌ن���د‌و به‌رگ���ری‌ له‌به‌ریه‌ك‬ ‫هه‌ڵبووه‌ش���ێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌ركێك���ی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫دروستكردنی‌ فش���اری‌ خێرا‌و تیژ تێپه‌ڕه‌‌و‬ ‫به‌كورتتری���ن كات ب���ه‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫ده‌بێت گۆڵدروس���تكاری‌ گۆڵكه‌ر له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌س���تیكرد هه‌م���وو ده‌رگاكان ب���ه‌ڕووی‌‬ ‫هێرشبه‌ره‌كه‌ی‌ هاوڕێیدا داخراوه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ ده‌القه‌ی‌ نوێ بكاته‌وه‌‪ ،‬یان زۆر‬ ‫كارامه‌ بێت له‌هاویشتنی‌ شووت به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫ده‌ریڤه‌ی‌ ده‌روازه‌وان به‌وپه‌ڕی‌ وردبینییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ركێكی‌ دیكه‌ ش���وێنگۆڕكێیه‌ له‌ناوه‌نده‌وه‌‬ ‫بۆ الته‌نیش���ته‌كان‌و هێڵی‌ پێشه‌وه‌‪ .‬زۆرجار‬ ‫ده‌بینین ویسلی‌ ش���نایده‌ر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫نزیك هێڵ���ی‌ به‌رگری‌ تیپه‌ك���ه‌ی‌ به‌نیازی‌‬ ‫كۆمه‌كیك���ردن‌و دروس���تكردنی‌ ژماره‌زۆری‌‬ ‫له‌نیوه‌یاریگای‌ تیپه‌كه‌یدا‪ ،‬به‌كورتی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌یه‌ككاتدا گۆڵساز‌و گۆڵزان بێت‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌ركێكی‌ فره‌ س���ه‌خت‪ .‬ئه‌و یاریزانه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ئه‌ركه‌ له‌ئه‌ستۆ ده‌گرێت ده‌بێت بزانێت چۆن‬ ‫وزه‌‌و توانای‌ به‌كارده‌بات‌و توانایه‌كی‌ چاكی‌‬ ‫هه‌بێت له‌گۆڵ تۆماركردندا‪.‬به‌كورتی‌ ده‌بێت‬ ‫گۆڵسازی‌ نیشانه‌ شكێنێكی‌ بێوێنه‌ بێت‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ره‌نگاڵه‌‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫ی‬ ‫ی ره‌گه‌ز ‌‬ ‫ب ‌ه پیر ‌‬ ‫ی ده‌گۆڕێت!‬ ‫خۆ ‌‬

‫پیاوێكی‌ به‌ریتانی‌ له‌ته‌مه‌نی‌ هه‌شتا‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫س���اڵیدا بڕیاریدا ك ‌ه ره‌گه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫بگۆڕێت ب��� ‌ه "مێ‌"‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ زۆر ‌‬ ‫ته‌مه‌نیش���یه‌وه‌ ده‌بێت ‌ه به‌ته‌مه‌نترین‬ ‫ی‬ ‫پی���او له‌جیهاندا ك��� ‌ه ره‌گه‌زی‌ خۆ ‌‬ ‫بگۆڕێت‪.‬‬ ‫"رۆز" ئه‌و كه‌سه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌شتا ساڵ ‌ه‬ ‫ی "جایم���س"ه‌وه‌ وه‌ك نێرین ‌ه‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیان���ی‌ ده‌گوزه‌رێنێ���ت‌و ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی سه‌ربازی‌ به‌ریتانیدا‬ ‫له‌خزمه‌تی‌ هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێك���ردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك خ���ۆ ‌‬ ‫باسیده‌كات هه‌میش ‌ه خه‌ونی‌ به‌وه‌و‌ه‬ ‫بینیو‌ه كه‌ ره‌گه‌زه‌كه‌ی‌ بگۆڕێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بڕیاریداو‌ه ئ���ه‌وكار‌ه ئه‌نجام بدات‌و‬ ‫ی‬ ‫دواتر له‌فه‌رمانگه‌ی‌ باری‌ شارستان ‌‬ ‫ی بگۆڕێت‪..‬‬ ‫ی خۆش ‌‬ ‫ناو ‌‬ ‫جایمس یاخ���ود رۆزی‌‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه منداڵه‌كانی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی پێشوو ‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫خ���راپ به‌ره‌ن���گاری‌ نه‌بوونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م بابه‌ت ‌ه به‌گشتی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ی س���ه‌خت بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫به‌ خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫داوای���ان لێك���ردووه‌ كه‌ په‌ش���یمان‬ ‫ی له‌و‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ه���ه‌ر داوایه‌ك ‌‬ ‫شێوه‌ی ‌ه ره‌ت ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫ی ده‌كات ب ‌ه دیاری‌‬ ‫پرچه‌كان ‌‬ ‫به‌جیاواز له‌هه‌ر جۆر‌ه به‌خش���ینێك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫منداڵێكی‌ ته‌مه‌ن پێنج ساڵ پرچه‌كان ‌‬ ‫وه‌ك دیاری‌ ده‌به‌خشێت‪.‬‬ ‫ی كچ���ه‌ ته‌مه‌ن پێنج‬ ‫كیل���ی‌ تۆماس‪‌ -‬‬ ‫ی له‌پرچ ‌ه‬ ‫س���اڵ‪ 50.8 ،‬س���انتیمه‌تر ‌‬ ‫ی به‌و مندااڵنه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی به‌خش ‌‬ ‫زه‌رده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌سه‌ری‌ كیمیای ‌‬ ‫ی وه‌رگرتن ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی ش���ێرپه‌نجه‌‪ ،‬پرچیان‬ ‫بۆ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫له‌ده‌ست داوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ دواتر بیكه‌ن ‌ه‬ ‫قژی‌ ده‌ستكرد بۆیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی چاوه‌ڕواننه‌كراودا‪ ،‬كیل ‌‬ ‫له‌پێشهاتێك ‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م خێزانه‌كه‌یدا وتویه‌تی‌ "من‬ ‫ده‌چم ق���ژم ده‌بڕم تابیبه‌خش���م به‌و‬ ‫ی شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫منداڵ ‌ه كچانه‌ی‌ ك ‌ه توش��� ‌‬ ‫ب���وون‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌وان قژی���ان پێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌م���اوه‌"‪ ،‬ئه‌م منداڵ���ه‌ وه‌ك لیندا‪‌ -‬‬

‫ی‬ ‫ی باسیده‌كات‪ ،‬خۆشه‌ویستییه‌ك ‌‬ ‫دایك ‌‬ ‫ی هه‌ب���ووه‌ بۆی ‌ه‬ ‫ی ب���ۆ پرچه‌كان ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌رگیز به‌ خه‌یاڵمدا نه‌هاتبوو‬ ‫ك���ه‌ كچه‌كه‌م پرچه‌كانی‌ ببه‌خش���ێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك���ه‌ ئ���ه‌و زیاتر له‌هه‌ر ش���تێك ‌‬ ‫ی ده‌ویس���تن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫دیك ‌ه خۆش��� ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫ی رابردوودا كاتێ���ك قژ ‌‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫درێژ بوو‌ه داوام لێكردووه‌ كه‌ بیبڕێت‪،‬‬ ‫ی ره‌تكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ب���ه‌اڵم داواك ‌ه ‌‬ ‫ی پرچه‌كانی‌ كچه‌كه‌م‬ ‫خه‌ڵكیشدا باس ‌‬ ‫باو بووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوای‌ بڕی���اری‌ بڕی���ن‌و به‌خش���ین ‌‬ ‫پرچه‌كانی‌‪ ،‬كیلی‌ س���ه‌رجه‌م هاوڕێ‌و‬ ‫ی‬ ‫خ���زم‌و دۆس���ته‌كانی‌ بانگهێش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئارایشتگا كرد تا له‌نزیكه‌و‌ه ئاگادار ‌‬ ‫ئه‌م رووداوه‌ بن‪.‬‬

‫هیچ پێاڵوێکی بۆ نابێت‬ ‫(ئیگۆر فۆفۆفینس���كی‌) كه‌ درێژترین‬ ‫پیاوی‌ ئه‌مریكایه‌‪ ،‬له‌ئێستادا گیرۆده‌یه‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ گه‌وره‌ی���ی جه‌س���ته‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫گه‌وره‌ترین كێشه‌ش پێ‪-‬یه‌كانیه‌تی‌ كه‌‬ ‫هیچ پێاڵوێكی‌ بۆ نابێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م هاوواڵتیی���ه‌ ئه‌مه‌ریكیی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫درێژیه‌ك ‌هی‌ ‪ 6‬پێ‌‌و ‪" 8‬بوص"‌یه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانێت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئاسایی‌ بژی‌‪ ،‬ناچاره‌ ‪16‬‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ ئه‌نجام بدات‪.‬‬ ‫ئیگۆر له‌هه‌فته‌ی‌ رابردوودا س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌یه‌كێ���ك له‌گرفته‌كان���ی‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫(ماساتشۆس���تس)ی‌ كرد ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن پس���پۆڕانه‌وه‌و به‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫ئامرازو پێوه‌ری‌ تایبه‌ت‪ ،‬قیاس���ی‌ پێ‪-‬‬ ‫یه‌كان���ی‌ بكه‌ن تا له‌الی���ه‌ن كۆمپانیای‌‬ ‫"ریب���وك"ه‌وه‌ دیزاینێك���ی‌ تایبه‌تی‌ بۆ‬ ‫بكێش���ن‌و جوتێك پێاڵوی‌ تایبه‌تی‌ بۆ‬ ‫دروست بكه‌ن‪ ،‬كه‌ وه‌ك زانراوه‌ تێچونی‌‬ ‫ئه‌م پێاڵوان ‌هی‌ (ئیگۆر) له‌نێوان ‪12000‬‬ ‫بۆ ‪ 20000‬ه���ه‌زار دۆالردای���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ش���ێوازی‌ پێاڵوه‌كان���ی‌ زۆر جیاوازه‌و‬ ‫په‌نجه‌كان���ی‌ قاچی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك لێك‬ ‫جیان كه‌ هاوشێوه‌یان نییه‌‪..‬‬

‫توتییه‌ك ب ‌ه‬ ‫ی پۆلیس‬ ‫هاوكار ‌‬ ‫گه‌ڕایه‌وه‌ ماڵه‌وه‌‬

‫ی بلیتێك‬ ‫دوو كه‌س خۆیان كردووه‌ به‌ خاوه‌ن ‌‬

‫ی سه‌رنجڕاكێش���دا‬ ‫له‌ڕووداوێك��� ‌‬ ‫ی یاب���ان‪،‬‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫توتییه‌كی‌ ونبوو ب ‌ه هاوكاری‌ پۆلیس‬ ‫گه‌ڕایه‌و‌ه بۆ ماڵی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ توتیی���ه‌ك به‌هۆ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی لێ‌ تێك‬ ‫فڕینه‌و‌ه ماڵی‌ خاوه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات به‌یه‌كێك‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاری‌ "ساغامیهارا" ‌‬ ‫له‌هۆتێله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "تۆكیۆ"دا‌و له‌سه‌ر شان ‌‬ ‫رۆژئاوا ‌‬ ‫ی هۆتێله‌كه‌ ده‌نیشێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كرێكارێك ‌‬ ‫ئه‌م كرێكاره‌ش توتییه‌ك ‌ه ده‌بات بۆ‬ ‫ی پۆلیس‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بنك ‌هی‌ پۆلس‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خاوه‌نه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ناونیش���انی‌ ماڵ��� ‌‬ ‫له‌توتییه‌ك��� ‌ه ده‌پرس���ن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ی‬ ‫ناونیش���انه‌ك ‌ه (به‌ن���اوو ژمار‌ه ‌‬ ‫ش���ه‌قام‌و ك���ۆاڵن‌و خانوه‌كه‌یه‌وه‌)‬ ‫چه‌ند جارێ���ك دووباره‌ ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌و هۆیه‌وه‌ پۆلیس ب ‌ه ئاس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خاوه‌نه‌ك ‌ه ‌‬ ‫توتییه‌كه‌ راده‌س���ت ‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م رووداوه‌ش خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئاش���كراكردوو‌ه‬ ‫توتییه‌كه‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی لێ‌ ون بووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ پێشتر توتییه‌ك ‌‬ ‫به‌اڵم نه‌یدۆزیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی كڕیو‌ه یه‌كه‌م شت فێر ‌‬ ‫توتییه‌ ‌‬ ‫ی كردوو‌ه‬ ‫ی خۆیان ‌‬ ‫ناونیش���انی‌ ماڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ون بوو‪ ،‬خه‌ڵك ‌‬ ‫ت���ا ئه‌گه‌ر لێ��� ‌‬ ‫ی بگه‌ڕێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫بتوانن بۆ ‌‬

‫ی‬ ‫ش���ارون جۆن���ز ك���ه‌ هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌ خۆش���ییه‌كی‌ زۆر باڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ردا كێشا پاش ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دۆزراوه‌و‌ه ب���وو ب ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫بلیتێك ‌‬

‫ی‬ ‫ی���ه‌ك ملی���ۆن دۆالر‪ ،‬ب���ه‌اڵم دادگا ‌‬ ‫(ئه‌ركنس���اس) ئه‌و شادییه‌ی‌ لێ‌ كرد‬ ‫ی‬ ‫به‌ ش���ین دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر سكااڵ ‌‬ ‫خاتونێكی‌ هاوش���اری‌ خۆی‌‪ ،‬بڕیاردرا‬

‫به‌ لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و خه‌اڵته‌ لێی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بڕ‌ه پاره‌یه‌ بۆ خاوه‌ن ‌‬ ‫گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌سڵی بلیته‌كه‌‪.‬‬ ‫ش���ارۆن جۆنز ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌لله‌یه‌ك ‌‬ ‫ی یانسیبه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌و بلیت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵ ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫خۆڵ���دا دۆزیوه‌ته‌وه‌و ال ‌‬ ‫ی‬ ‫گرت���ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ پاش ئاش���كراكردن ‌‬ ‫ی خه‌اڵته‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجام���ه‌كان‌و ده‌رچوون��� ‌‬ ‫ی ببێت ‌ه خاوه‌نی‌ ئه‌و‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫بۆی‌‪ ،‬ماف ‌‬ ‫ملیۆن���ه‌ دۆالره‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه جۆنز به‌م‬ ‫ی‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه له‌به‌رده‌م دادگادا‌و له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزه‌ره‌كه‌ی���ه‌وه‌ به‌رگری‌ له‌مافه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بڕیار ‌‬ ‫كرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم دادگا له‌دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌و كه‌سه‌ ‌‬ ‫ده‌ركرد به‌و پاساوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆمار كردووه‌‪ ،‬ئه‌و بلیته‌كه‌ ‌‬ ‫سكااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كڕی���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رس���وڕمانه‌ ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه كڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فڕێدانی‌ بلیته‌كه‌ ‌‬ ‫بلیته‌كه‌ ه���ۆكار ‌‬ ‫ب���ۆ دادگا روون نه‌كردۆته‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫س���ه‌یرتر ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه چۆن ئه‌و كه‌س ‌ه‬ ‫ژمار‌هی‌ بلیته‌كه‌ی‌ له‌بیر ماوه‌؟!‪.‬‬

‫قوماشی‌ بۆندار دروستكرا‬ ‫كۆمپانیای‌ تایانا‪-‬وه‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ قوماشه‌ی‌ باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م جۆره‌ قوماش���ه‌‬ ‫بۆنێك���ی‌ تایبه‌تی‌ هه‌ی���ه‌‌و ئه‌و بۆنه‌ش‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێ���ت تاوه‌كو ‪ 20‬جار ئه‌و‬ ‫قوماش���ه‌ ده‌ش���ۆرێت‪ ،‬له‌كاتی‌ نه‌مانی‌‬ ‫بۆنه‌كه‌شدا شێوازی‌ جوانیی‌ قوماشه‌كه‌‬ ‫تێك ناچێت‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌م���ه‌ش كۆمپانیایه‌ك���ی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ قوماش له‌ئیتالیا‬ ‫به‌ ناوی‌ "س���ۆپه‌ر كه‌له‌ر" رایگه‌یاندووه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وانیش به‌نی���ازن هه‌مان جۆری‌‬ ‫به‌رهه‌مهێن���ان ئه‌نجام ب���ده‌ن‌و قوماش‬ ‫كۆمپانیایه‌ك���ی‌ ئیتاڵ���ی‌ تایبه‌تمه‌ن���د بۆنداریان به‌رهه‌مهێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌دروستكردنی‌ قوماشدا‪ ،‬له‌داهێنانێكی‌ ئاژانس���ی‌ هه‌واڵی‌ ئیتاڵی‌ "انس���ا" ك ‌ه دروس���ت بك���ه‌ن ب���ه‌ بۆن���ی‌ می���وه‌‬ ‫نوێدا رایانگه‌یاند كه‌ جۆره‌ قوماشێكی‌ ل���ه‌زاری‌ "ماتی���و تایان���ا"ی‌ خاوه‌نی‌ جیاوازه‌كان‪.‬‬

‫هه‌یفا‪..‬‬ ‫شاجوانی‌ كه‌ون‬ ‫كۆمپانیای‌ رۆتانا له‌ماڵپه‌ری‌ فه‌رمی خۆیدا باڵویكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ شه‌مم ‌ه ‪ )2012/5/8‬به‌رهه‌م ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌مڕۆ (س ‌‬ ‫ی ناسراوی‌ عه‌ره‌ب "هه‌یفا وه‌هبی‌"‬ ‫ی هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫نوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "شاجوان ‌‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه سی دی‪-‬یه‌ك ‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی گۆرانی‌ له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫كه‌ون"و ‪ 14‬تراك ‌‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )325‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/8‬‬

‫بانگه‌واز‬

‫ریکالم‬

‫ی‬ ‫ی كوردستان داوا له‌سه‌رجه‌م ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫ی میلل ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێكردنه‌وه‌ی‌ پێناس���ه‌كانیان س���ه‌ردان ‌‬ ‫ده‌كات به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كه‌م���ان بك���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه میلل���ی‌ یانه‌ش ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌خوازن ببن ‌ه ئه‌ندام ده‌توانن س���ه‌ردانمان بكه‌ن‪ ،‬به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوا مۆڵه‌ت ب���ۆ پركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌ندامێت ‌‬ ‫پركردنه‌و‌هی‌ فۆرم��� ‌‬ ‫فۆرمه‌كان(‪ )2012/5/20‬یه‌‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵه‌‬

‫پرسه‌نامه‌‬ ‫به‌بۆنه‌ی كۆچی ناواده‌ی زمانزان‌و نووسه‌رو وه‌رگێڕو رۆماننووسی گه‌وره‌ی‬ ‫كورد (محه‌ممه‌د موكری‌)‪ ،‬پرسه‌و سه‌ره‌خۆشی خۆمان ئاراسته‌ی خێزان‌و‬ ‫هاوڕێ‌و رۆش���نبیرانی كورد ده‌كه‌ین‌و پێمانوایه‌ له‌ده‌ستدانی ئه‌م قه‌ڵه‌مه‌‪،‬‬ ‫زیانێكبوو به‌ ئاڕاس���ته‌ی كۆمه‌ڵێك كایه‌ی گرنگ���ی‌ كه‌لتووری‌ كورد‪ ،‬كه‌‬ ‫خوالێخۆش���بوو توانیبووی له‌یه‌ك كاتدا خزمه‌تیان ب���كات‪ .‬هیواخوازین‬ ‫ئه‌مه‌ دوا خه‌می هه‌مووان بێت‌و خوای گه‌وره‌ش سه‌بووری هه‌مووالیه‌كمان‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ئنستیوتی كه‌له‌پووری كورد‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ریکالم‬

‫ونبون‬

‫‪19‬‬

‫باڵوکراوه‌ی نوێ‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌له‌منیوم ‌‬ ‫ی كارگ���ه‌ ‌‬ ‫* مۆڵه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ڕێز پرۆژه‌ی‌ پچوك به‌ناوی‌ (ئاوات‬ ‫حه‌م���ه‌ حه‌م ‌ه كه‌ریم) هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ نوسینگه‌ی‬ ‫رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (به‌رهه‌م س���اڵح ئه‌حمه‌د)‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ (محه‌مه‌د ق���ادر محه‌مه‌د)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ونب���و‌ه به‌ن���اوی‌ (كاروان محه‌مه‌د‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان) هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫به‌ناوی‌ (عه‌بدولكه‌ریم عه‌لی‌ عه‌زیز)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (حه‌بیب ئه‌حم���ه‌د تاهیر)‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ونبو‌ه به‌ناوی‌ (هێمن ره‌حیم عه‌لی‌)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ش���ه‌ریكه‌ی‌ میران‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی‌ ونب���وه‌ به‌ناو ‌‬ ‫بۆ مقاوالت ‌‬ ‫(ئه‌حمه‌د عه‌لی‌ فه‌ره‌ج) هه‌ركه‌سێك‬ ‫ی‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ شه‌ریك ‌ه ‌‬ ‫میران‪.‬‬

‫فلیمی‌ هێالنه‌ س���وتاوه‌كان چیرۆكی‌ كورێكی‌ ونبوی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یه‌ كه‌ دوای‌ ‪22‬‬ ‫س���اڵ‌ ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ باوه‌شی‌ نیشتمان به‌ هاوكاری‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌هیدان كراوه‌ته‌ فلیمێكی‌ به‌هێز‬ ‫له‌ب���ه‌رواری‌ ‪ 2012/5/8‬و رۆژانی‌ دوایی‌ نمایش ده‌كرێت له‌كاتژمێر ‪6‬ی‌ ئێواره‌‬ ‫له‌هۆڵی‌ رۆشنبیری‌ بلیت له‌م شوێنانه‌ ده‌فرۆشرێت‪ ،‬چایخانه‌ی‌ شه‌عب‪ ،‬هۆڵی‌‬ ‫رۆشنبیری‌‪ ،‬ته‌الری‌ سالم شه‌قامی‌ سه‌هۆڵه‌كه‌‪.‬‬

‫* باجێک���ی (زانکۆی س���لێمانی‪/‬‬ ‫کۆلێژی زانست‪/‬به‌شی فیزیا) به‌ناوی‬ ‫شۆڕش سیروان عبدولڕه‌حمان ونبوو‌ه‬ ‫هه‌رکه‌سێک دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫بۆ رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* باجێک���ی کۆمپانیای ئاسیاس���ێڵ‬ ‫به‌ناوی (نه‌دیم عه‌زیم حه‌مه‌ ره‌حیم)‬ ‫ونب���ووه‌ك هه‌رکه‌س���ێک دۆزییه‌و‌ه‬ ‫بیگه‌ڕێنێت���ه‌و‌ه ب���ۆ کۆمپانی���ای‬ ‫ئاسیاسێڵ‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی ماڵی له‌شوشه‌ بێت نابێ به‌رد له‌په‌نجه‌ره‌ی خه‌ڵك بگرێت‬ ‫وه‌اڵمێك بۆ به‌ڕێوه‌به‌ری كتێبخانه‌ی گشتی ره‌واندز‬ ‫دوای باڵوبوون���ه‌وه‌ی راپۆرتێ���ك‬ ‫له‌س���ه‌رگه‌نده‌ڵییه‌كانی كتێبخان���ه‌ی‬ ‫گش���تی ره‌وان���دز له‌ژم���اره‌(‪)317‬‬ ‫ی ئاوێن���ه‌دا به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كتێبخانه‌ی‬ ‫ره‌واندز له‌وه‌اڵم���ی روونكردنه‌وه‌یدا به‌‬ ‫ئاژاوه‌گێ���ڕ ناوی بردووی���ن‪ .‬كه‌ تێیدا‬ ‫باس���ی پاكانه‌ خ���ۆی ده‌كات‌و تۆمه‌ت‬ ‫ده‌خاته‌ پ���اڵ ئێمه‌ بۆیه‌ به‌ باش���مان‬ ‫زان���ی ئه‌م روونكردنه‌وه‌یه‌ بنووس���ین‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا ئ���ه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌م زانیاریانه‌ ئه‌سڵوئه‌ساس���ی نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا ئه‌وه‌ی له‌م راپۆرته‌دا‬ ‫باس���كراوه‌ زۆر له‌وه‌ زیاتره‌ كه‌ ئاوێنه‌‬ ‫پێی گه‌یش���توه‌‪ .‬پاشان ده‌ڵێت هه‌ندێ‬ ‫له‌فه‌رمانبه‌ران جگه‌ ل���ه‌ده‌وام نه‌كردن‬ ‫ده‌یانه‌وێت فه‌رمانگه‌شیان ئاژاوه‌ی تیا‬ ‫بێت‪ .‬نازانین كێن ئه‌وانه‌ی كه‌ ده‌وامیان‬ ‫نه‌كردووه‌ ئه‌گه‌ر وایه‌ بۆچی ئیجرائاتی‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌ك���ردوون‪ .‬ئه‌ی بۆچی كاتێك‬ ‫كوڕه‌كه‌ی كه‌ له‌‪2006/3/13‬دامه‌زراوه‌‬ ‫بۆ ماوه‌ی یه‌ك س���اڵ ئام���اده‌ نه‌بوو‬ ‫ده‌وام بكات ك���ه‌ له‌پرۆژه‌ی هه‌وارگه‌ی‬ ‫پانك���ی ره‌وان���دز كاریده‌ك���رد وه‌ك‬ ‫چاودێرێك تاكو له‌م ش���وێنه‌ ده‌رنه‌كرا‬ ‫نه‌هاته‌ س���ه‌ركاره‌ وه‌زیفه‌كه‌ی ئه‌وكاته‌‬ ‫ئه‌م به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ ده‌ی���وت كردومه‌ته‌‬ ‫پاسه‌وانی‌ ش���ه‌وان له‌كتێبخانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاستیدا وا نه‌بوو‪ ،‬بۆ سه‌لماندنی ئه‌م‬ ‫راستیه‌ش ده‌توانن سه‌ردانی هه‌وارگه‌ی‬ ‫پانكی ره‌واندز بكه‌ن‪ .‬سه‌رباری ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئاماده‌ نه‌بووه‌ بۆ یه‌ك‬ ‫رۆژ كوڕه‌كه‌ی ن���ه‌ك غیاب بدا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی���ه‌ك رۆژ مۆڵه‌تیش���ی نیی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مانگانه‌ مۆڵه‌ت���ی هه‌موو فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫به‌ نوس���راوی فه‌رمی به‌رزكردونه‌ته‌وه‌‬

‫ك���ه‌ به‌ش���ێك ل���ه‌م نووس���راوانه‌‬ ‫له‌به‌رده‌س���تماندایه‌‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌رچی‬ ‫نووسراوی فه‌رمی هه‌یه‌ ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫له‌ئێمه‌ی فه‌رمانبه‌رانی ش���اردوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ئاماده‌نه‌بوو نیش���انمان بدا‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌‬ ‫چ ج���ۆره‌ هه‌ڵس���وكه‌وتی به‌ڕێوه‌بردنه‌‬ ‫ئه‌ی بۆچی باس���ی ئه‌مه‌ی نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ چه‌ندین نوس���راوی‬ ‫كردووه‌ بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی ناونیش���انی‬ ‫وه‌زیف���ی كوڕه‌كه‌ی گوای���ه‌ كارامه‌یه‌‪،‬‬ ‫لێهاتوه‌‪ ،‬سوپه‌رمانه‌‪ ،‬ئه‌ی ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌‬ ‫جیاوازی نه‌بێ چییه‌‪ .‬ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫باس له‌ش���ه‌ش ملیۆن دین���ار ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا پاره‌ك���ه‌(‪)8,350,000‬‬ ‫ه���ه‌زار دینار ب���ووه‌ كه‌ ب���ه‌ دووجار‬ ‫وه‌رگیراوه‌ بۆ دروس���تكردنی ژوورێكی‬ ‫‪4×4‬ی پاس���ه‌وانی شه‌وان كه‌ دوو الی‬ ‫دی���واری ئ���ه‌م ژووره‌ له‌س���ه‌ر دیواری‌‬ ‫ش���وره‌ی‌ فه‌رمانگه‌كه‌مان دروستكراوه‌‬ ‫به‌ مه‌زه‌نده‌ی ئێم���ه‌ ئه‌م ژووره‌ كه‌متر‬ ‫له‌نی���وه‌ی ئه‌م ب���ڕه‌ پاره‌ی���ه‌ی تیادا‬ ‫خه‌رجكراوه‌ له‌كاتێك���دا فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫ئ���ه‌م كتێبخانه‌ی���ه‌ خۆی���ان وه‌س���تاو‬ ‫كرێكارییان تیاك���ردووه‌ تاكو خانوه‌كه‌‬ ‫ته‌واوبووه‌‪ .‬دوای ئه‌وه‌ ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك���ی وه‌همی بۆ ئه‌م بڕه‌ پاره‌یه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كات ك���ه‌ كوڕه‌كه‌ی تیایدا‬ ‫سه‌رۆك لیژنه‌ بووه‌ دوو فه‌رمانبه‌ریش‬ ‫ئه‌ندام بوونه‌ به‌بێ ره‌زه‌مه‌ندی ئه‌م دوو‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌ وه‌سڵه‌كان له‌جیاتیان واژوو‬ ‫ده‌كات‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌رێك ئاستی مه‌عریفی‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ بێ���ت داواكاری گواس���تنه‌وه‌‬ ‫بنوس���ێت‌و واژووی له‌س���ه‌ر ب���كات‌و‬ ‫له‌جیاتی كارمه‌ندی خۆی به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫كارمه‌نده‌كه‌ ئ���اگای لێی بێت به‌ ناوی‬

‫ئه‌ویش���ه‌وه‌ به‌رزیبكاته‌وه‌ زۆربه‌الیه‌وه‌‬ ‫ئاس���اییه‌ ئه‌گ���ه‌ر لیژن���ه‌ی وه‌هم���ی‬ ‫دروستبكات ئیمزاش به‌سه‌ریانه‌ بكات‪.‬‬ ‫ئای���ا چ یاس���ایه‌ك رێگه‌ به‌م���ه‌ ده‌دا‌و‬ ‫له‌قوتوی چ عه‌تارێكدا جێی ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی ت���ره‌وه‌ پارچ���ه‌ موكێتێكی‌‬ ‫(‪)6×4‬به‌ بیانوی‌ داواكردنه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كتێبخانه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫هه‌ولێ���ر دیارنه‌م���ا‪ .‬پاش���ان هێنانی‬ ‫كه‌س���ێك له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئ���ه‌م به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ بۆ ماوه‌ی‬ ‫نزیك���ه‌ی دوو مان���گ له‌جیاتی یه‌كێك‬ ‫له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانمان ده‌وامی كتێبخانه‌ی‬ ‫پێ ده‌كرد بۆ راستی ئه‌مه‌ش ئه‌و رۆژه‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك كه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی‬ ‫كتێبخان���ه‌كان پێكهێنراب���وو هاتبونه‌‬ ‫كتێبخانه‌ی ره‌واندز ئه‌م گاڵته‌جاڕییه‌ش‬ ‫به‌ سه‌ریه‌وه‌ زیاد بوو‪ .‬ئه‌ی بۆچی ئه‌م‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ باس���ی ئه‌مه‌ی نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ له‌ڕوونكردنه‌وه‌كه‌یدا‬ ‫باس له‌یه‌كێك له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانی خۆی‬ ‫ده‌كات ئ���ه‌م فه‌رمانب���ه‌ره‌ جیا له‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ خاوه‌ن���ی بڕوانامه‌یه‌ ش���اره‌زایه‌‬ ‫له‌ب���واری به‌ڕێوه‌بردنی كاری ئیداریی‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌م به‌ڕێوه‌به‌ره‌ هه‌ر زوو كه‌وته‌‬ ‫لۆمه‌و دژایه‌تیكردنی له‌ترس���ی ئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌وه‌ك ش���وێنی بگرێت���ه‌وه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫ئێمه‌ هیچم���ان به‌و خه‌ون���ه‌ نه‌بوینه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ته‌نها هه‌وڵمان بۆ ئه‌وه‌بووه‌ ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ شه‌فافیه‌ت به‌ كاره‌كانیه‌وه‌‬ ‫دیاربێت‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌فه‌رمانبه‌ڕانی‬ ‫كتێبخانه‌ی ره‌واندز‬ ‫‪2012/5/ 3‬‬

‫پرۆژە گەورەکان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫سەچاوەکان‪:‬‬ ‫‪-١‬بڕوانە‬

‫‪Pascal Ménoret, The Saudi‬‬ ‫‪Enigma (London & New York:‬‬ ‫‪Zed‬‬ ‫‪Books,‬‬ ‫‪2005).‬‬ ‫‪See‬‬ ‫‪also: Daryl Champion, The‬‬ ‫‪Paradoxical Kingdom: Saudi‬‬ ‫‪Arabia and the Momentum of‬‬ ‫‪Reform (New York: Columbia‬‬ ‫‪University Press, 2003).‬‬

‫‪ -٢‬بڕوانە‬

‫‪JONES. C, TOBY. <Saudi‬‬ ‫‪Arabia‌s Regional Reaction: The‬‬ ‫‪royals have spared no expense‬‬ ‫‪in crushing or minimizing the‬‬ ‫‪impact of the revolutions. The‬‬ ‫‪Nation, September 12, 2011‬‬

‫‪ -٢‬بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە‪:‬‬

‫‪http://www.cbc.ca/news/‬‬ ‫‪background/saudiarabia/sauds.‬‬ ‫‪html‬‬

‫‪ -٣‬من له‌ناوەڕاس���تی س���اڵی ‪ ٢٠١٠‬تا‬ ‫کۆتای���ی ‪ ،٢٠١١‬واتە س���اڵ‌و نیوێک‪،‬‬ ‫له‌زانک���ۆی ئەمس���تردام خەریک���ی‬ ‫ئامادەکردن���ی لێکۆڵینەوەی���ەک بووم‬ ‫لەس���ەر کۆمەڵگای مەدەنی سعودی‪.‬‬ ‫سێ سەفەری س���عودیەم کرد‌و لەگەڵ‬ ‫ژمارەیەک���ی زۆری کەس���انی س���ەر‬ ‫ب���ە کۆمەڵ���گای مەدەنی‌و ب���ازرگان‌و‬ ‫س���ەرمایەداری ئەو واڵتەدا قسەمکرد‪.‬‬ ‫یەکێ���ک له‌س���ەرمایەدارە گەورەکانی‬ ‫ئ���ەو واڵت���ە پێیوت���م ک���ە هەندێ���ک‬ ‫شازادەی س���عودی ناچاریانکردوە کە‬ ‫بەش���ێک له‌کۆمپانیاکان���ی بە نرخێکی‬ ‫هەرزان بەوان بفرۆش���ێت‪ ،‬چونکە ئەو‬ ‫کۆمپانیایانە قازانجی زۆریان دەکرد‪.‬‬ ‫‪ -٤‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Jones, Toby Craig. <Saudi‬‬ ‫‪Arabia Versus the Arab Spring>,‬‬ ‫‪Raritan: A Quarterly review,‬‬

‫‪Rutgers University, p.45.‬‬

‫‪-٥‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Vlieger،‬‬ ‫‪Antoinette‬‬ ‫‪(2012).‬‬ ‫‪Domestic Workers in Saudi‬‬ ‫‪Arabia and the Emirates, a‬‬ ‫‪Socio-legal Study on Conflicts‬‬ ‫‪Authored by Antoinette Vlieger.‬‬ ‫‪Amsterdam.‬‬

‫‪ -٦‬بۆ مێژووی سعودیە بڕوانە‪:‬‬

‫‪Enigma (London & New York:‬‬ ‫‪Zed‬‬ ‫‪Books,‬‬ ‫‪2005).‬‬ ‫‪See‬‬ ‫‪also: Daryl Champion, The‬‬ ‫‪Paradoxical Kingdom: Saudi‬‬ ‫‪Arabia and the Momentum of‬‬ ‫‪Reform (New York: Columbia‬‬ ‫‪University Press, 2003).‬‬

‫‪ -١١‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Roel and and Aarts, Paul‬‬ ‫‪(2012). Riyadh Programme.‬‬ ‫‪(eds. Amsetrdam. p.32.‬‬

‫‪Madawi Al-Rasheed (2002).‬‬ ‫‪A History of Saudi Arabia,‬‬ ‫‪Cambridge,‬‬ ‫‪Cambridge‬‬ ‫‪University Press.‬‬

‫‪-١٢‬ب���ۆ پەیوەن���دی نێ���وان بەه���اری‬ ‫عەرەبی‌و سعودیە بڕوانە‪:‬‬

‫‪DeLong-Bas, Natana J. (2004).‬‬ ‫‪Wahhabi Islam: From Revival‬‬ ‫‪and Reform to Global Jihad.‬‬ ‫‪Oxford University Press, USA.‬‬

‫‪ -١٣‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪ -٧‬دەربارەی وەهابیزم بڕوانە‪:‬‬

‫‪ -٨‬دەربارەی شیعە له‌سعودیە بڕوانە‪:‬‬

‫‪Fouad Ibrahim (2006). The‬‬ ‫‪Shi>is of Saudi Arabia; (Beirut:‬‬ ‫‪Saqi Books, 2006). Madawi Al‬‬‫‪Rasheed (1998).‬‬ ‫‪‘The Shi‘a of Saudi Arabia: A‬‬ ‫‪Minority in Search of Cultural‬‬ ‫‪Authenticity‌, British Journal of‬‬ ‫‪Middle Eastern Studies, Vol. 25,‬‬ ‫‪No. 1, 1998, p. 121. See also:‬‬ ‫‪Toby Matthiesen, ‘The Shi‘a of‬‬ ‫‪Saudi Arabia at a Crossroads‌,‬‬ ‫‪Middle East Report Online (May‬‬ ‫‪6, 2009),‬‬

‫‪ -٩‬بۆ هەواڵی ئەو رووداوە بڕوانە‪:‬‬

‫‪^ BBC News. 15 March, 2002,‬‬ ‫‪Saudi police <stopped> fire‬‬ ‫‪rescue.‬‬

‫‪ -١٠‬دەربارەی بزوتنەوەی ریفۆرمخوازی‬ ‫سعودیە بڕوانە‪:‬‬ ‫‪Saudi‬‬

‫‪The‬‬

‫‪Ménoret,‬‬

‫‪Pascal‬‬

‫‪Jones, Toby Craig. <Saudi‬‬ ‫‪Arabia Versus the Arab Spring>,‬‬ ‫‪Raritan: A Quarterly review,‬‬ ‫‪Rutgers University, p.4359-.‬‬

‫‪Bernard Haykel, ‘Saudi Arabia‬‬ ‫‪vs. the Arab Spring‌, Project‬‬ ‫‪Syndicate (162011-8-), www.‬‬ ‫‪project-syndicate.org, website‬‬ ‫‪accessed in November 2011.‬‬ ‫‪See also: Mehran Kamrava,‬‬ ‫‪‘The Arab Spring and the Saudi‬‬‫‪Led Counterrevolution‌, Orbis,‬‬ ‫‪Volume 56, Issue 1 (2012), pp.‬‬ ‫‪96104-.‬‬

‫‪ -١٤‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Jones, Toby Craig. <Saudi‬‬ ‫‪Arabia Versus the Arab Spring>,‬‬ ‫‪Raritan: A Quarterly review,‬‬ ‫‪Rutgers University, p.4359-.‬‬ ‫‪ -١٥.‬بڕوانە هەمان سەرچاوەی پێشو ل ‪٤٩‬‬ ‫‪Impulse in Saudi Arabia,‌Middle‬‬ ‫‪East Journal Vol. 57, No. 3‬‬ ‫‪(2003), pp. 400414-. See also‬‬ ‫‪Roel Meijer, ‘Liberals in Saudi‬‬ ‫‪Arabia‌, paper presented at the‬‬ ‫‪2011 Gulf Research Meeting,‬‬ ‫‪workshop on ‘Potential and‬‬ ‫‪Limits of Civil Society in the Gulf‬‬ ‫‪Region‌, University of Cambridge‬‬ ‫‪(July 62011 ,9-).‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫یه‌كگرتوو‬ ‫ره‌نگ ‌ی ره‌ساسییه‌‬

‫‪m‬‬

‫‪www.‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫ شوان محه‌مه‌د‬

‫‪awene.com‬‬

‫ی‬ ‫ی رابردوو ‌‬ ‫ی چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫ی كوردس���تان له‌م كۆنگره‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫یه‌كگرتوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بگۆڕێت به‌ڕه‌ساس���ی‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه زۆرێك له‌میدیا ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ره‌نگ ‌‬ ‫خۆیدا توان ‌‬ ‫ی بوو‌ه‬ ‫ی ئه‌و حیزب��� ‌ه وا وێنایان كرد ك ‌ه ره‌نگه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كان‌و هه‌واداران ‌‬ ‫به‌سپی‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا زۆری‌ ماو‌ه ببێ ب ‌ه سپی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راپه‌ڕینه‌و‌ه دروستبووه‌‌و زۆرێك له‌و كێشان ‌ه ‌‬ ‫یه‌كگرتوو ك ‌ه هێزێك ‌ه له‌دوا ‌‬ ‫ی لێده‌كرا ك ‌ه زۆرتر‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌یان ‌ه ئه‌و نییه‌تی‌‪ ،‬پێش���بین ‌‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی په‌ر‌ه پێبدات‌و شه‌فافتر‬ ‫ی نێوخۆ ‌‬ ‫ی دیموكراس��� ‌‬ ‫به‌ره‌و كرانه‌و‌ه بچێت‌و ژیان ‌‬ ‫ی نوێ له‌كوردس���تاندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی حیزبێك ‌‬ ‫بێ���ت له‌گه‌ڵ خه‌ڵك‌و ببێت ‌ه مۆدێل��� ‌‬ ‫نه‌یتوانی‌ ئه‌م ‌ه بكات!‬ ‫ی گه‌ور‌ه ناوزه‌د كرد‪،‬‬ ‫ی یه‌كگرتوویان وه‌ك ده‌س���تكه‌وتێك ‌‬ ‫ی كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی پرۆس ‌ه ‌‬ ‫ی گشتی‌‌و رووماڵكردن ‌‬ ‫ی ئه‌میندار ‌‬ ‫ئاماژه‌یان بۆ گۆڕین ‌‬ ‫ی ته‌له‌فزیۆنه‌و‌ه پیش���ان‬ ‫ی تر ده‌كرد ك ‌ه له‌ڕێگا ‌‬ ‫ن���او كۆنگره‌‌و هه‌ندێك بڕگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ده‌كرا بكرێت‪ ،‬ك ‌ه كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ده‌درا‪ ،‬راس���ت ‌ه ئه‌مان ‌ه باشن‪ ،‬به‌اڵم زۆر شت ‌‬ ‫یه‌كگرتوو نه‌یكرد‪.‬‬ ‫ێ له‌ئارادایه‌‪ ،‬ئه‌و ره‌وش ‌ه‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫له‌كوردستان ‪ 22‬س���اڵ ‌ه بارودۆخێك ‌‬ ‫ی ئه‌و په‌ره‌سه‌ندنان ‌ه خۆیان‬ ‫نوێی ‌ه ئه‌و‌ه ده‌خوازێت ك ‌ه حیزبه‌كان شانبه‌شان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داخراودا ده‌خولێنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك ‌‬ ‫نوێ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێكیان له‌بازنه‌یه‌ك ‌‬ ‫تریان به‌پێی‌ كیسه‌ڵ ده‌چنه‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی راگه‌یاند‪ ،‬ده‌كرا ب ‌ه‬ ‫ی ‪1994‬ـه‌و‌ه خۆ ‌‬ ‫ی وه‌ك یه‌كگرتوو ك ‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫بۆ هێزێك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مۆدێرن بوایه‌‪ ،‬وات ‌ه به‌شه‌فافتر مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫هه‌موو پێوه‌ره‌كان حیزبێك ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ی كۆنگره‌دا بكردایه‌‪ ،‬له‌وان ‌ه ماف ‌‬ ‫ی كاروباره‌كان ‌‬ ‫پیشاندان ‌‬ ‫ی ناو ئه‌و حیزب ‌ه چییه‌‪،‬‬ ‫ب���وو ك ‌ه بیزانیای ‌ه جیاوازیی ‌ه فیكریی‌و سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌ت ‌‬ ‫ی حیزب ئاش���كرا بكرایه‌‪ ،‬ئه‌و پرۆژ‌ه ئابوریان ‌ه ‌‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ده‌كرا راپۆرت ‌‬ ‫ئه‌ندام‌و خه‌ڵ���ك بیزانیایه‌‪ ،‬یه‌كگرتوو هێزێك ‌ه به‌ئاش���كرا كارده‌كات‪ ،‬ده‌كرا‬ ‫ی راگه‌یاندایه‌‪.‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی حیزبی ‌‬ ‫توانا ‌‬ ‫ی الو ببێت ب ‌ه ئه‌میندار‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫یه‌كگرتوو له‌كۆنگره‌كه‌یدا نه‌یویست كه‌سێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌بی سیاس��� ‌‬ ‫ی ‪ 40‬س���اڵ‌و دوو خول ئه‌ندامێت ‌‬ ‫ی س���ه‌رو ته‌مه‌ن ‌‬ ‫مه‌رج ‌‬ ‫نه‌ده‌كرد به‌له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌م ئه‌ندام ‌ه الوه‌كانی‌ یه‌كگرتوودا‪.‬‬ ‫ی سیاس���ه‌ت‬ ‫ی جیاكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ناو یه‌كگرتوو داوا ‌‬ ‫زۆرێك له‌ڕیفۆرمخوازه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا ك ‌ه ئه‌م داوای ‌ه ره‌وایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌بانگه‌ش���ه‌كردن بۆ دیندار ‌‬ ‫ی قورس���یان به‌ركه‌وت‪ .‬زۆرێك‬ ‫ی ئ���ه‌م تێڕوانین ‌ه له‌كۆنگره‌دا گورز ‌‬ ‫هه‌ڵگران ‌‬ ‫ی تاك ده‌كه‌ن له‌ناو‬ ‫ی ماف��� ‌‬ ‫ی یه‌كگرتوو جه‌خت له‌س���ه‌ر قوڵكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌الوان ‌‬ ‫ی وا گرنگ نه‌بوو به‌ ته‌وه‌ره‌یه‌كی‌ كۆنگره‌‪.‬‬ ‫حیزبه‌كه‌یاندا‪ ،‬به‌اڵم بابه‌تێك ‌‬ ‫ی ئیخوان‬ ‫ی باڵ ‌‬ ‫ی نه‌كرد‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌ڵكش���ان ‌‬ ‫ی ش���ه‌پۆل مه‌ل ‌ه ‌‬ ‫یه‌كگرتوو دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیخوان ‌‬ ‫ی خۆیه‌و‌ه باڵ ‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‪ ،‬ئه‌ویش ال ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫له‌میس���ر‌و چه‌ند واڵتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناو سه‌ركردایه‌تی خۆیدا تۆخكرده‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر لۆژیكیان ‌ه مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی كه‌مه‌و‌ه‬ ‫ی ریفۆرمه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرا به‌الیه‌ن ‌‬ ‫بكردای���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئایند‌ه بۆ باڵ ‌‬ ‫بااڵنسێكی‌ له‌نێوان باڵه‌ ئیخوانیه‌كه‌‌و باڵه‌ ریفۆرمخوازه‌كه‌دا رابگرتایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مۆدێرن ‌‬ ‫ێ بكاته‌وه‌‌و وه‌ك حیزبێك ‌‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫یه‌كگرتوو ده‌یتوان ‌‬ ‫ی خۆی بدایه‌‪ ،‬راست ‌ه له‌م‬ ‫ی به‌فیكر‌و به‌جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌‪ ،‬بره‌و ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكاته‌وه‌‌و له‌ڕه‌نگ ‌‬ ‫ی سپ ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی بڕی‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌یتوان ‌‬ ‫ی ره‌ش ‌‬ ‫كۆنگره‌یه‌دا هێڵ ‌‬ ‫ره‌ساسیدا ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬