ژماره‌ 418

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)418‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/3/4‬‬

‫زه‌وی کشتوکاڵی به‌ره‌و نه‌مان ده‌جێت‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪8‬‬

‫له‌‪6‬ملیۆن دۆنم زه‌وی‌ كشتوكاڵیی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ملیۆن‌و نیوێکی‌ زیاده‌ڕه‌ویی‌ كراوه‌ت ‌ه سه‌ر‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫دو خوشكه‌كه‌ ‌ی سه‌یدسادق‬

‫»» ‪17‬‬

‫ریکالم‬

‫یان وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆ یان ئۆپۆزیسیۆن‬

‫روباری‌ سیروان له‌كوێیه‌‪ ،‬ده‌مانه‌وێت خۆمان بۆچی‌ گۆڕان‬ ‫ی مه‌به‌سته‌؟‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫نه‌جاتده‌ین‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪2‬‬

‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت تا دوای‌ هه‌ڵبژاردن دواده‌كه‌وێت‬ ‫گۆڕان‪ :‬گفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت گه‌یشتوه‌ته‌ بنبه‌ست‬ ‫هه‌ڵسوڕاوێكی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ببنه‌وه‌ به‌ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫رێگری����ی‌ ده‌ك����ه‌ن ل����ه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫حیزبیی‌ به‌رده‌وامبێت‌و جه‌خت له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ده‌كات ك����ه‌ گفتوگ����ۆكان بۆ‬ ‫پێكهێنان����ی‌ حكوم����ه‌ت گه‌یش����تۆته‌‬ ‫بنبه‌س����ت‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگاداریش‬ ‫ده‌ڵێت "پێكهێنان����ی‌ حكومه‌ت تا دوای‌‬

‫ب����ه‌ره‌و س����ه‌رده‌مێك بڕۆی����ن ده‌نگ���� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن دواده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬په‌رله‌مانت����ار‌و ده‌نگ����ده‌ر ببێته‌ پێوه‌ر بۆ سیس����ته‌می‌‬ ‫هه‌ڵسوڕاوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان "یوسف حكومڕانی‌‌و حكومه‌ت����ی‌ جوت حیزبیی‌‬ ‫محه‌م����ه‌د" به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د كه‌ له‌كوردس����تان نه‌مێن����ێ‌‪ ،‬له‌به‌رامب����ه‌ر‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ گفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی‌ ئه‌وه‌ش����دا ئه‌قڵیه‌تێكی‌ زاڵ له‌ناو هه‌ردو‬ ‫حكوم����ه‌ت گه‌یش����توه‌ته‌ بنبه‌س����ت‪ ،‬حیزب����ی‌ حكومڕانی‌ پێش����ودا هه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌م وتووێژانه‌دا ملمالنێیه‌ك ده‌یانه‌وێت‪ ،‬درێژه‌ ب����ه‌و واقعه‌ی‌ رابردو‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌نێوان به‌ره‌ی����ه‌ك كه‌ ده‌یه‌وێت بده‌ن‌و رێز بۆ ده‌نگی‌ هاواڵتی‌ دانه‌نێن‪،‬‬

‫ئه‌و وتی‌ "پارتی‌ ده‌یه‌وێت له‌پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت����دا موماته‌ڵه‌ بكات‌و پێكهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫دوابكه‌وێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌گه‌ر پارتی‌ س����ور بوایه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌زوی����ی‌ حكوم����ه‌ت‬ ‫پێكبهێن����ێ‌‪ ،‬النیك����ه‌م پابه‌ن����د ده‌ب����و‬ ‫به‌و كات����ه‌ی‌ له‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ خۆیان‬ ‫رایانگه‌یاندبو ك����ه‌ له‌كۆتایی‌ مانگی‌ دو‬

‫حكومه‌ت دروست ده‌كرێ‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ به‌پێی‌ لێدوان ‌‬ ‫ی‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاگادار بۆ ئاوێنه‌ پارتی‌‬ ‫ده‌یه‌وێت پێكهێنانی‌ حكومه‌ت تا دوای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫كوردستان‌و په‌رله‌مانی‌ عێراق دوابخات‪،‬‬ ‫تا وێنه‌یه‌كی‌ رونتری‌ سه‌باره‌ت به‌قه‌باره‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ له‌به‌رچاوبێت‌و ده‌توانێت‬

‫ئابوریناسێك‪ :‬حكومه‌ت سوكایه‌تی‌ به‌خه‌ڵك ده‌كات‬ ‫ش���اره‌زایه‌كی‌ ئاب���وری‌ ئام���اژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ له‌هیچ ش���وێنێكی‌ دنیادا‬ ‫نیی���ه‌ بزنس‌و س���ه‌رمایه‌دار حكومه‌ت‬ ‫هه‌ڵبس���ێننه‌وه‌و له‌مایه‌پوچی‌ رزگاری‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئابوریناس���ێكیش س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ده‌ستی‌ ده‌ستی‌ پێكردنی‌ خه‌ڵك بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ موچه‌ له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "حكومه‌ت سوكایه‌تی‌ به‌خه‌ڵك‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ئابورین���اس‬ ‫حه‌مه‌كه‌ری���م ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م كه‌وتوه‌ت���ه‌‬ ‫پاش���اگه‌ردانیه‌كه‌وه‌ ك���ه‌ نازانێ‌ چۆن‬ ‫ئیداره‌ی‌ ب���كات‪ ،‬ناوب���راو به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د له‌كاتێك���دا ك���ه‌ بانكه‌كان‬ ‫پاره‌ی���ان تیا نییه‌ كه‌چ���ی‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌س���تی‌ ده‌س���تی‌ به‌فه‌رمانبه‌ران���ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌كان ده‌كات ب���ه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫ن���ا س���به‌ینێیان پێ���ده‌كات‌و به‌مه‌ش‬ ‫متمانه‌ی‌ خۆی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"حكوم���ه‌ت ده‌یه‌وێت ب���ه‌م به‌ڵێنانه‌‬ ‫خه‌ڵك بگه‌وجێنێت‪ ،‬نازانێ‌ خه‌ڵك له‌م‬ ‫بیست س���اڵه‌دا فێر بوه‌ كاغه‌زی‌ سپی‌‬

‫بخوێنێته‌وه‌‌و ده‌سته‌كه‌ی‌ كه‌شفه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ڕاس���تیدا ئه‌م حكومه‌ت ‌ه‬ ‫حكومه‌ت نییه‌‪ ،‬شاره‌زا نییه‌ له‌هونه‌ری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���دا‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ڵێنان���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌رگرتن���ی‌ موچ���ه‌‬ ‫ده‌یدات به‌فه‌رمانب���ه‌ران‪ ،‬رێزنه‌گرتن‌و‬ ‫حسابنه‌كردن به‌هاواڵتیان‌و سوكایه‌تی‌‬ ‫كردنه‌ به‌خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬مامۆس���تای‌‬ ‫زانك���ۆ‌و ش���اره‌زای‌ ب���واری‌ ئاب���وری‌‬ ‫د‪.‬نی���از نه‌جمه‌دین به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ راس���ته‌ مالیك���ی‌ مافی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نییه‌ موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران���ی‌ هه‌رێم‬ ‫نه‌نێرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تیه‌كی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫دۆخه‌ی‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س���تۆ‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌هه‌مو دنیادا بیس���تومانه‌ كه‌ كاتێك‬ ‫كۆمپانی���اكان مایه‌پوچ ده‌بن حكومه‌ت‬ ‫یارمه‌تییان ده‌دات‌و هه‌ڵیانده‌سێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ له‌كوردس���تاندا به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫هه‌مو دنی���اوه‌ بزنس‌و س���ه‌رمایه‌دارو‬ ‫كۆمپانی���اكان پ���اره‌ ب���ۆ حكوم���ه‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫موچ‬ ‫‌وتنی‬ ‫ه‬ ‫دواک‬ ‫‌هۆی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌سلێمانی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌رگ‬ ‫ه‬ ‫پێشم‬ ‫‌نشینیی‬ ‫ه‬ ‫خان‬ ‫گشتی‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫‌رای‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫‌ڕێو‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌رانی‬ ‫ه‬ ‫‌رمانب‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫خۆپیشاندانی‬ ‫كۆده‌كه‌نه‌وه‌و هه‌ڵیده‌سێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رێبه‌ر‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‬ ‫به‌یاسای تیرۆر دادگایی ده‌کرێت‬

‫تیرۆرکردنی کاوه‌ "رایه‌ڵ"ی رانه‌گرت‪ ،‬ئه‌مڕۆ ژماره‌یه‌کی نوێی باڵوده‌بێته‌وه‌‬

‫دوب���اره‌بڕی���اری ده‌س���تگیرکردن بۆ‬ ‫مه‌حم���ود س���ه‌نگاویی ده‌رده‌چێ���ت‌و‬ ‫ئه‌مجاره‌ی���ان ‌به‌یاس���ای تی���رۆر‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌کرێت‌و خێزانی‬ ‫کاوه‌گه‌رمیانی���ش داوای دادگایه‌ک���ی‬ ‫دادپه‌روه‌رانه‌‌ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬گه‌رمی���ان‪ :‬دوای ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫له‌م���اوه‌ی ڕاب���ردودا دادگای ک���ه‌الر‬ ‫بڕی���اری ئازادکردن���ی ب���ۆ مه‌حم���ود‬ ‫سه‌نگاویی ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسیی‬ ‫یه‌کێتی نیش���تمانی‌و که‌س���ێکی دیکه‌‬ ‫ده‌رک���رد‪ ،‬دوێنێ ‪3‬ی ئ���ادار دادگای‬ ‫تێهه‌ڵچونه‌وه‌ی که‌رک���وک ‪ -‬گه‌رمیان‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی پوچه‌ڵک���رده‌وه‌و دوباره‬ ‫‌بڕیاری ده‌س���تگیرکردنی بۆ مه‌حمود‬ ‫سه‌نگاویی‌و ئه‌و که‌سه‌له‌سه‌ر دۆسیه‌ی‬

‫تیرۆری کاوه‌ گه‌رمیانی ده‌رکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ کاوه‌له‌تیف پارێزه‌ری‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی کاوه ‌گه‌رمیانی به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫ڕاگه‌یان���د ک���ه‌ "دوای ئ���ه‌وه‌ی ئێمه‌‬ ‫تانه‌مان���دا له‌بڕی���اری ئازادکردن���ی‬ ‫تۆمه‌تبارانی کوشتنی کاوه‌ گه‌رمیانی‪،‬‬ ‫دوات���ر دادگای تاوانه‌کان به‌س���یفه‌تی‬ ‫ته‌میزیی لێکۆڵینه‌وه‌یان له‌داواکه‌کردو‬ ‫گه‌یش���تنه‌ئ���ه‌وه‌ی که‌ئ���ه‌و بڕیاره‌ی‬ ‫پێش���تر ده‌رچوه‌نایاس���ایی بوه‌بۆیه‬ ‫‌بڕیاره‌که‌ی���ان گه‌ڕانده‌وه ‌ب���ۆ دادگای‬ ‫لێکۆڵین���ه‌وه‌ی ئاس���ایش‌و دادوه‌ریش‬ ‫بڕیاری دوب���اره ‌ده‌س���تگیرکردنی بۆ‬ ‫تۆمه‌تباران مه‌حمود سه‌نگاویی‌و زاخۆ‬ ‫ئه‌حم���ه‌د به‌پێی ماده‌ی ‪2‬ی یاس���ای‬ ‫تیرۆر ده‌رکرده‌وه‌"‪.‬‬

‫پارێزه‌ره‌که ‌ئه‌وه‌یش���ی راگه‌یاند که‬ ‫‌جاری پێش���و که‌یسه‌که‌ له‌الی پۆلیس‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌یان گۆڕاوه‌ بۆ تیرۆرو‬ ‫دۆسیه‌که ‌ده‌چێته ‌الی ئاسایش‪ ،‬بۆیه‬ ‫‌ده‌بێت ئاس���ایش مه‌حمود سه‌نگاویی‬ ‫ده‌س���تگیربکاته‌وه‌و به‌یاس���ای تیرۆر‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا بکرێت‪.‬‬ ‫کاروان ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬ب���رای کاوه‌‬ ‫گه‌رمی���ان س���ه‌باره‌ت به‌دوب���اره‬ ‫ده‌س���تگیرکردنه‌وه‌که‬ ‫‌بڕی���اری‬ ‫‌به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یان���د‪" :‬ئێمه‌ چاوه‌ڕێی‬ ‫دادگاییکردنێکی عادیالنه‌ ده‌که‌ین‪ .‬داوا‬ ‫ده‌که‌ین دادوه‌ر وه‌ک که‌سێکی ئاسایی‬ ‫بڕیار ب���دات‌و هیواداری���ن دادوه‌رێکی‬ ‫بێالیه‌ن دۆس���یه‌که ‌به‌ڕێوه‌ببات‌و هیچ‬ ‫فشارێکی له‌سه‌ر نه‌بێت"‪.‬‬

‫دوا هەوڵی بەرهەم‌و کۆسرەت‪ ،‬پرۆژە یان پاکانە؟‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫له‌س����ه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ مامه‌ڵه‌یان له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫بكات‪ .‬دوه‌میش‪ ،‬ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ گۆڕان تا‬ ‫پێش هه‌ڵبژاردن نه‌چنه‌ ناو حكومه‌ته‌وه‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك����ی‌ زیاتری����ان له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌نگده‌ران نه‌بێت‪ .‬س����ێهه‌م‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ كاتێكی‌ زیاتری‌ له‌به‌رده‌ستدابێ‌‌و‬ ‫س����ود له‌م هه‌لومه‌رج����ه‌ وه‌ربگرێت بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌جنده‌كانی‌"‪.‬‬

‫ی بۆ‬ ‫پارت ‌‬ ‫دڵنیابون‬ ‫ی كۆدو‬ ‫داوا ‌‬ ‫كۆپیی‌ كارت‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌نگده‌ران ‌‬ ‫ده‌كات‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ۆد‌و كۆپیه‌كی‌ كارت���ی‌ ئه‌لیكترۆنی‬ ‫ده‌نگ���دان‌ له‌ه���ه‌واداران‌و الیه‌نگرانی‌‬ ‫خ���ۆی‌ كردوه‌ ت���ا دڵنیابێ���ت له‌وه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردندا ده‌نگی‌ پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫هێم���ن مامه‌ند هه‌ولێ���ر‪ :‬به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت ئاوێنه‌ كه‌وتون‪،‬‬ ‫چه‌ن���د رۆژێك���ه‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ رێكخراو‬ ‫ده‌س���تی‌ به‌چه‌ند هه‌ڵمه‌تێ���ك كردوه‌‬ ‫بۆ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ زانی���اری‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی���ه‌وه‌‌و ته‌له‌ف���ۆن ب���ۆ‬ ‫هه‌واداران‌و ئه‌و كه‌س���انه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫"پارتی‌ دایمه‌زران���دون‌و داوای‌ كۆدی‌‬ ‫كارته‌كه‌ی���ان لێ���ده‌كات‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫پێیانراده‌گه‌یه‌نن كه‌ بڕۆن ده‌نگبده‌ن‌و‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌نگدانه‌كه‌ش ده‌نگ به‌پارتی‌‬ ‫بده‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌ ئه‌وان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫كۆده‌كه‌وه‌ ده‌زان���ن ده‌نگیان به‌پارتی‌‬ ‫داوه‌ یاخود نا"‪.‬‬ ‫ه���اوكات مامۆس���تای‌ یه‌كێ���ك‬ ‫له‌دواناوه‌ندیه‌كان���ی‌ هه‌ولێر كه‌ له‌به‌ر‬ ‫هه‌ستیاریی‌ پرس���ه‌كه‌ نه‌یویست ناوی‌‬ ‫بهێنرێ���ت به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬‬ ‫دوێنێ‌ ژماره‌یه‌ك له‌كادیرانی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی‌ پارت���ی‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫قوتابخانه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وانی‌ كردوه‌و داوای‌‬ ‫كۆپیه‌كی‌ كارتی‌ ئه‌لیكترۆنییان كردوه‌‪،‬‬ ‫ئامانجیش له‌و پرسه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ترس‬ ‫بخه‌نه‌ سه‌ر هه‌واداره‌كانیان یان ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌پارتی‌ زویرن بۆ ئه‌وه‌ی‌ پێیانبڵێن‬ ‫‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ده‌نگ نه‌ده‌ن���ه‌ پارتی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌وان له‌رێگ���ه‌ی‌ كۆپیه‌كه‌وه‌ ده‌زانن‌و‬ ‫دواتر لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ش���ێوازی‌ ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتو ك���ه‌ كۆتایی‌ مانگی‌ نیس���انه‌‪،‬‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ كارتێكی‌ ئه‌لكترۆنیه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫كه‌ زانیاری‌ كه‌سیی‌ له‌خۆی‌ ده‌گرێت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫ ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫گۆڕان به‌مه‌رج ‌ی قورستر‪ ،‬واز له‌وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆ ده‌هێنێت‬ ‫هێمن مامه‌ند‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫داواك���ه‌ی‌ گ���ۆڕان س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌سازش���كردن له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ناوخۆ به‌و مه‌رجه‌ی‌ پۆستی‌ سامانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كان ی���ان راوێ���ژكاری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ راوێژكارییان پێبدرێت‪ ،‬بۆ‬

‫پارتی‌ ق���ورس كه‌وتوه‌ته‌وه‌و پێیوای ‌ه‬ ‫داوایه‌كی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ كێش���ه‌كان‬ ‫ئالۆزتر ده‌كات‌و پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‬ ‫دواتر ده‌خات‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان كه‌‬

‫نه‌یویس���ت ناوی‌ بهێنرێ���ت تایبه‌ت بوه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌رجی‌ قورسی‌ داناوه‌"‪ .‬ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش���یان پێبدرێت‪،‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ مه‌رجه‌كه‌وه‌ ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ ئ���ه‌م مه‌رجه‌ی‌ ئه‌وانی���ش مه‌رجێكی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د" دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���اندی‌ پارتی‌ سه‌ردانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ وت���ی‪" ،‬له‌به‌رامبه‌ر قورس���ه‌و پارتی‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫گۆڕانی‌ كردو پێنش���یازی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ سازش���كردنیان له‌س���ه‌ر پۆس���تی‌ به‌م پێش���نیازه‌ رازی‌ نابێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كردون‪ ،‬كه‌ ده‌ستبه‌رداری‌ وه‌زاره‌تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ‪ ،‬داوایانك���ردوه‌ قه‌یرانه‌كه‌ قوڵت���ر ده‌كاته‌وه‌و ره‌نگه‌‬ ‫ناوخۆ بن‌و پۆس���تێكی‌ تر وه‌ربگرن‪ ،‬پۆس���تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌ پێكهێنان���ی‌ حكومه‌ت ب���ۆ كاتێكی‌‬ ‫ی تریش دوابكه‌وێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان رازی‌ سروشتیه‌كان یان پۆستی‌ راوێژكار ‌‬

‫مالیكی‌‪:‬‬ ‫له‌دادگا ‌ی ئیتیحاد ‌ی داوا ‌ی یاساییمان‬ ‫له‌سه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم تۆماركردوه‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێ���راق ئاماژ ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ وه‌فده‌كه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫داوای‌ ئه‌وه‌یانك���ردوه‌ بارزان���ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌بێت پاره‌ له‌حسابی‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ ن���ه‌وت بجوڵێنێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌دادگای‌ ئیتیحادی‌ داوای‌‬ ‫یاساییمان له‌سه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتیانه‌ تۆماركردوه‌‬ ‫كه‌ گرێبه‌ستیان له‌گه‌ڵ‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی���دا له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ ‪ NRT‬كه‌ س���به‌ی‌ ش���ه‌و‬ ‫په‌خ���ش ده‌كرێت‪ ،‬ن���وری‌ مالیكی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق سه‌باره‌ت‬ ‫به‌چه‌ندین پرسی‌ گرنگ بۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان ده‌دوێت‪.‬‬ ‫توان���ا عوس���مان به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ ‪ NRT‬كه‌ چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌دا نوری‌ مالیكی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئاش���كراكرد كه‌ له‌دادگای‌‬ ‫ئیتیح���ادی‌ س���كااڵی‌ یاس���اییان‬ ‫له‌سه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و كۆمپانیا‬ ‫بیانی���ه‌كان تۆماركردوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ نه‌وت‌و پێش���ێلكردنی‌‬ ‫ده‌ستورو سه‌روه‌ریی‌ خاكی‌ عێراق‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمیشی‌ تۆمه‌تباركرد‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ سامانه‌ سروشتییه‌كانی‌‬ ‫عێراقی‌ ته‌سلیم به‌توركیا كردوه‌"‪.‬‬ ‫توانا عوس���مان وت���ی‌ "مالیكی‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ داواكارییه‌كی‌‬ ‫وه‌فده‌كه‌ی‌ هه‌رێم له‌به‌غدا ئه‌وه‌ بوه‌‬

‫بارزانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بێت‬ ‫پاره‌ له‌حس���ابی‌ تایبه‌ت به‌فرۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وت بجوڵێنێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش گرفتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ دروستكردون كه‌ له‌دوای‌‬ ‫هاتن���ی‌ وه‌فده‌كه‌‪ ،‬به‌س���ره‌ییه‌كان‬ ‫هاتون‌و داوایانكردو ‌ه كه‌ ئه‌وانیش‬

‫رۆژی‌ ‪21‬ی‌ ئه‌یلول���ی‌ ‪2013‬‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫كرا‪ ،‬له‌وكاته‌ به‌دواوه‌ هێزه‌ براوه‌كان‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ دانوس���تانن بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌رێكه‌وت���ن له‌س���ه‌ر پێكهێنان���ی‌‬ ‫كابینه‌یه‌ك���ی‌ نوێ‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رجه‌م‬ ‫هه‌وڵه‌كان بێئه‌جام بون‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری ده‌زگای خانه‌نشینی کاروباری‬ ‫پێشمه‌رگه‌ فه‌رمانبه‌ره‌کانی بێزار ده‌کات‬ ‫فه‌رمانبه‌رێک‪ :‬هه‌مومان مه‌ترسی گواستنه‌وه‌مان له‌سه‌ره‌‬

‫داده‌مه‌زرێنێت‪ .‬هه‌روه‌ها فه‌رمانبه‌رێکی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌و فه‌رمانگه‌یه‌ش رایگه‌یاند که‌ هه‌مو‬ ‫به‌پێی وته‌ی به‌ش���ێک له‌فه‌رمانبه‌رانی فه‌رمانبه‌ره‌کان���ی ده‌زگاکه‌ مه‌ترس���ی‬ ‫ده‌زگای خانه‌نشینی کاروباری پێشمه‌رگ ‌ه گواس���تنه‌وه‌یان له‌س���ه‌ره‌‪ .‬ب���ه‌اڵم‬ ‫دێرینه‌کان‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و ‌‌ده‌زگایه‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری فه‌رمانگه‌ک���ه‌‪ ،‬عه‌بدواڵ‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌کانی به‌شێوه‌یه‌کی نایاسایی ئیسماعیل ناس���راو به‌(عه‌بدواڵ کانی‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌که‌ی خۆیدا به‌کارده‌هێنێت‌و به‌رد) ئ���ه‌وه‌ ڕه‌تده‌کاته‌وه‌و به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫به‌پێی چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌کی ئاوێنه‌ش راگه‌یان���د که‌ به‌فه‌رمان���ی ئه‌وان هیچ‬ ‫له‌ن���او ده‌زگاک���ه‌دا ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ فه‌رمانبه‌رێ���ک نه‌گواس���تراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫به‌ویستی خۆی‌و به‌ده‌ر له‌رێنماییه‌کان ئاگاش���ی له‌وه‌ نییه‌ فه‌رمانبه‌ری نوێ‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ر ده‌گوازێت���ه‌وه‌و که‌س���ه‌ر له‌ده‌زگاکه‌یاندا دامه‌زرابێت‪.‬‬ ‫به‌پێی وته‌ی یه‌کێک له‌فه‌رمانبه‌ران‬ ‫نزیکه‌کان���ی خ���ۆی داده‌مه‌زرێنێ���ت‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌ڕێوه‌به‌ره‌ک���ه‌ ئه‌و به‌ه���ۆکاری ئه‌وه‌ی ئ���ه‌و فه‌رمانگه‌یه‌‬ ‫به‌شێکی زۆری کاره‌کانی ده‌رچونه‌ بۆ‬ ‫تۆمه‌تانه‌ ڕه‌تده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی شاری سلێمانیی‌و مانه‌وه‌ی‬ ‫به‌ش���ێکی زۆری فه‌رمانبه‌ران���ی تێده‌که‌وێ���ت‪ ،‬پێویس���تیی زیات���ری‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ده‌زگای خانه‌نش���ینی به‌فه‌رمانبه‌ری کوڕه‌‪ .‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫کاروب���اری پێش���مه‌رگه‌ی س���ه‌ر به‌ش���ی زۆری فه‌رمانب���ه‌ره‌کان کچن‌و‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‪ ،‬ناڕازیی���ن ئه‌م���ه‌ش ئاس���ته‌نگی له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫چه‌ن���د کاری فه‌رمانگه‌ک���ه‌دا دروس���تکردوه‌و‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ی���ان‌و‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌کیش له‌و فه‌رمانگه‌یه‌وه‌ به‌ش���ێک له‌فه‌رمانبه‌ره‌ کچه‌کانی ئه‌و‬ ‫زانیاری���ی له‌س���ه‌ر پێش���ێلکارییه‌ فه‌رمانگه‌ی���ه‌ به‌و هۆیه‌وه‌ کێش���ه‌یان‬ ‫یاس���اییه‌کانی ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ له‌گه‌ڵ خانه‌واده‌کانیان بۆ دروستبوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌پێ���ی زانیارییه‌کان���ی‬ ‫نوری مالیكی‌ ده‌درکێنێن���ن‪ .‬به‌پێ���ی وت���ه‌ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌کی ئاوێن���ه‌ له‌ن���او ئه‌و س���ه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێن���ه‌‪ ،‬به‌ش���ێکی‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌که‌ به‌ڕێوه‌به‌ری به‌ش���ه‌کانی فه‌رمانگه‌که‌‪،‬‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتێکی ڕه‌های هه‌یه‌و به‌ویستی بڕوانام���ه‌ی نزمیان هه‌ی���ه‌و تیایاندایه‌‬ ‫هه‌مان مافیان هه‌بێت له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌س���ره‌ عێ���راق ده‌ژیه‌نێ���ت‌و خ���ۆی‌و دور له‌ڕێنمایی���ه‌کان‪ ،‬وه‌ک بڕوانامه‌ی شه‌ش���ی ئاماده‌یی‌و س���ێی‬ ‫پارێزگاری‌ به‌سره‌ش بتوانێت وه‌ك جۆرێک له‌س���زادان‪ ،‬فه‌رمانبه‌ره‌کانی ناوه‌ن���دی هه‌ی���ه‪ ‌،‬ب���ه‌اڵم کراونه‌ت���ه‌‬ ‫ی جواڵندنی‌ ده‌گوازێته‌وه‌ بۆ فه‌رمانگه‌کانی دیکه‌‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ری به‌ش ته‌نانه‌ت یه‌کێک له‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ماف ‌‬ ‫پاره‌ی‌ له‌حس���ابی‌ تایبه‌ت به‌نه‌وت به‌بیانوی ئه‌وه‌ی کارمه‌ندی زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری به‌شانه‌ ژوری فه‌رمانگه‌که‌ی‬ ‫له‌الیه‌کی دیکه‌شه‌وه‌ فه‌رمانبه‌ری دیکه‌ ب���ۆ وه‌رزش���کردن به‌کارده‌هێنێ���ت‌و‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬

‫پێداویس���تیه‌کانی وه‌رزشی بۆکسێنی‬ ‫دان���اوه‌و رۆژانه‌ له‌کات���ی ده‌وامکردندا‬ ‫وه‌رزش ده‌کات‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌سی‬ ‫شایسته‌تر هه‌یه‌ بۆ ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رانه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌که ده‌ڵێت‬ ‫راس���ته‌ تیایاندایه‌ ده‌رچوی ئاماده‌یی‬ ‫پیشه‌یی(بازرگانیه‌) به‌اڵم به‌شایسته‌یی‬ ‫بونه‌ته‌ به‌ڕێوبه‌ری به‌ش‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وان���ه‌ش‪ ،‬به‌وت���ه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ی ئاوێنه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ چه‌ند خزمێکی نزیکی خۆی‬ ‫دامه‌زرانده‌وه‌و پله‌ی به‌رزکردونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ کوڕه‌که‌ی‌و بوکه‌که‌ی‌و خوشکی‬ ‫بوکه‌که‌ی‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌‬ ‫دامه‌زراندن���ی ئ���ه‌و خزمان���ه‌ی خۆی‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌ک���ه‌ ڕه‌تناکات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ئه‌و که‌سانه‌ به‌هه‌قی‬ ‫خۆیان دامه‌زرێنراون‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ی ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش���کرد به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ده‌زگاک���ه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێکی ره‌های بۆ خۆی داناوه‌و‬ ‫هیچ پ���رس‌و ڕای���ه‌ک به‌فه‌رمانبه‌ران‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت به‌س���ه‌رۆک به‌ش���ه‌کانیش‬ ‫ناکات‌و ده‌ڵێت "فه‌رمانبه‌ره‌کان ته‌نها‬ ‫مۆڵه‌تی چا خواردنه‌وه‌یان به‌ده‌س���ت‬ ‫خۆیانه"‌‪.‬‬ ‫یه‌کێکیش له‌و فه‌رمانبه‌ره‌ گوازراوانه‌‬ ‫که‌ ماوه‌یه‌ک به‌ر له‌ئێسته‌ گوێزراوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ئاشکرایکرد که‌ به‌هیچ جۆرێک‬ ‫ئ���اگاداری بڕی���اری گواس���تنه‌وه‌که‌ی‬ ‫نه‌بوه‌و تائێستاش نازانێت بۆچی له‌و‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ گوازراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫"پێكهێنانی‌ حكومه‌ت تا دوای‌ هه‌ڵبژاردن دواده‌که‌وێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ ‪ 164‬رۆژ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستاندا‪،‬‬ ‫گفتوگۆی‌ نێوان الیه‌نه‌كان بۆ‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت نه‌گه‌یشتوه‌‬ ‫به‌هیچ ئه‌نجامێك‪ ،‬پارتی‌‬ ‫پێشنیاره‌كانی‌ دێنێ‌‌و ده‌باو گۆڕان‬ ‫پێداگریی‌ له‌سه‌ر وه‌رگرتنی‌ پۆستی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ ده‌كاو یه‌كێتیش‬ ‫سوره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێت وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ یان ناوخۆی‌ پێبدرێت‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك��� ‌ه‬ ‫پێكهێنان���ی‌ حكوم���ه‌ت خه‌ریكه‌ وه‌ك‬ ‫گڵۆڵه‌یه‌ك���ی‌ ئاڵ���ۆزكاوی‌ لێدێت كه‌‬ ‫كه‌س سه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو كۆتاییه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌رن���اكات‪ ،‬دوێن���ێ‌ ف���ازڵ‌ میرانی‌‬ ‫س���كرتێری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ پارتی‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ مه‌كۆی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫گۆڕان پێشنیاری‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆی‌‬ ‫هه‌ڵگرتب���و ك���ه‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری‌ پۆس���تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ناوخۆ بن‌و ئه‌وانیش پێش���نیاره‌كه‌یان‬ ‫ره‌تكردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ هه‌ڵب���ژاردن‌و كه‌وتنه‌ گه‌ڕی‌‬ ‫گفتوگ���ۆكان له‌الیه‌ن راس���پێردراوی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان "نێچیرڤان‬ ‫بارزانی"ه‌و‌ه بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫تا ئێس���تا له‌نێوان به‌رپرسانی‌ ئه‌م دو‬ ‫الیه‌نه‌دا حه‌وت دانیش���تن‌و دانوستان‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬

‫ئاماده‌ی���ی‌ خۆی‌ بۆ هاتنه‌پێش���ه‌وه‌و‬ ‫ه���اوكاری‌‌و ئاس���انكاریكردن ب���ۆ‬ ‫پێكهێنانی‌ حكوم���ه‌ت ده‌ربڕیوه‌ به‌اڵم‬ ‫پارتی‌ تا ئێستا هه‌ر ده‌ستی‌ ده‌ستییان‬ ‫پێده‌كات‌و پێشنیار ده‌هێنێت‌و ده‌بات‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ خاڵێكی‌ هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫دوێنێ‌ فازڵ‌ میرانی‌‌و ئ���ازاد به‌رواری‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یان���دا له‌گه‌ڵ‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا‪ ،‬پێش���نیاری‌ ئه‌وه‌یان كردوه‌‬ ‫كه‌ گ���ۆڕان وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت وه‌ربگ���رن‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا دانوس���تانكارانی‌‬ ‫گۆڕان پێیانوتون‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ناوخۆمان ناده‌ن���ێ‌‪ ،‬داوای‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان یان ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫دوای‌ چه‌ندی���ن دانیش���تن‌و كۆبونه‌وه‌‬ ‫له‌نێ���وان ه���ه‌ردو وه‌ف���دی‌ گ���ۆڕان‌و‬ ‫پارتی���دا ب���ۆ پێكهێنان���ی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و گومانه‌ی���ان ال دروس���تبوه‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ ده‌یه‌وێ���ت موماته‌ڵه‌ بكا‌و كار‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كات الیه‌نه‌كانی‌ تر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك له‌حكومه‌تدا به‌شدار بكات‬ ‫كه‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ كابینه‌ی‌ هه‌شته‌مدا‬ ‫رۆڵێكی‌ الوازو بچوكیان پێبسپێرێت‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ تایبه‌ته‌ك����ه‌ی‌ ئاوێن����ه‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ پارتی‌ مه‌به‌س����تی‌ نییه‌‬ ‫حكوم����ه‌ت به‌زوی����ی‌ پێكبهێنرێ����ت‪،‬‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می‌ تێدا ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫كاتی‌ ته‌واوی‌ هه‌بێت دۆسیه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌س����ایه‌ی‌ ئه‌م دۆخ����ه‌دا رێكبخاته‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ دۆخی‌ ن����او یه‌كێتی‌ (كه‌‬

‫هاوبه‌ش����یه‌تی‌ له‌حكومه‌تدا)و به‌هۆی‌‬ ‫كێش����ه‌كانیه‌وه‌ ناپه‌رژێت����ه‌ س����ه‌ر‬ ‫كاربه‌ڕێكردن����ی‌ حكوم���� ‌هت‌و به‌هۆی‌‬ ‫نائه‌كتیڤبونی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ به‌دیهاتوه‌‪،‬‬ ‫پارت����ی‌ به‌تاق����ی‌ ته‌نه����ا ته‌حه‌ك����وم‬ ‫به‌دۆس����یه‌ی‌ ن����ه‌وت‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‌و دۆس����یه‌ی‌ ئه‌منی����ش ده‌كا‌و‬ ‫ته‌نها الیه‌نێك ك����ه‌ زه‌ره‌رمه‌ند نه‌بێت‬ ‫له‌پێكهێنان����ی‌ حكوم����ه‌ت "پارتییه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ وتی‌ "هه‌رچه‌نده‌ پارتی‌‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ وا له‌ڕای‌ گش����تی‌ كوردستان‬ ‫بگه‌یه‌نێ����ت كه‌ ئ����ه‌و ده‌یه‌وێت رۆڵی‌‬ ‫دادوه‌ر له‌نێ����وان الیه‌نه‌كاندا ببینێت‌و‬ ‫ئۆباڵی‌ دواكه‌وتن����ی‌ حكومه‌ت بخاته‌‬ ‫ئه‌س����تۆی‌ الیه‌نه‌كان����ی‌ ت����ر‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫خ����ۆی‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ دواكه‌وتنه‌كه‌یه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ست"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێشبینی‌ ئه‌وه‌شی‌ كرد كه‌‬ ‫پارتی‌ پێكهێنان���ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ت���ا دوای‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫پارێزگاكانی‌ كوردس���تان‌و په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێ���راق دوابخ���ات‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬وێنه‌یه‌كی‌ رونتری‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌قه‌ب���اره‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ له‌به‌رچاو‬ ‫ده‌بێت‌و ده‌توانێت له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‌ ب���كات‪ .‬دوه‌م‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان تا پێ���ش هه‌ڵبژاردن‬ ‫نه‌چنه‌ ناو حكومه‌ته‌وه‌و كاریگه‌رییه‌كی‌‬ ‫زیاتریان له‌س���ه‌ر ده‌نگده‌ران نه‌بێت‪.‬‬ ‫س���ێهه‌م‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ پارت���ی‌ كاتێكی‌‬ ‫زیاتری‌ له‌به‌رده‌س���تدابێ‌‌و س���ود له‌م‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ وه‌ربگرێت بۆ به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئامانجه‌كانی‌‪.‬‬

‫یان وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ یان ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫بۆچی‌ گۆڕان وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی‌ مه‌به‌سته‌؟‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان زیاد له‌هه‌ر شتێك‬ ‫له‌چونه‌ ناو حكومه‌تدا چاوی‌ له‌سه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ناوخۆی����ه‌‪ ،‬زۆرێك ئه‌مه‌‬ ‫به‌الیان����ه‌وه‌ جێی‌ پرس����یاره‌‪ ،‬بۆچی‌‬ ‫گۆڕان به‌م ئه‌ندازه‌یه‌ پێداگری‌ له‌سه‌ر‬ ‫وه‌رگرتنی‌ ئه‌م پۆسته‌ ده‌كات؟‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ تایبه‌ته‌ك����ه‌ی‌ ئاوێن���� ‌ه‬ ‫رایگه‌یاند ك����ه‌ له‌دی����دی‌ گۆڕانه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش����تر س����ه‌ركرده‌یه‌ك هه‌بو له‌ناو‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌ كوردستاندا كه‌‬ ‫پۆس����ت‌و بڕیاره‌كانی‌ ده‌زگای‌ زانیار‌و‬ ‫دژه‌ تیرۆرو فه‌رمانده‌یی‌ گشتی‌ هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و دارایی‌ گشتی‌‌و سكرتێری‌‬ ‫گشتی‌ یه‌كێتیشی‌ له‌ئه‌ستۆدا بو‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ویش تاڵه‌بانی‌ بو‪ ،‬ئێستا له‌غیابی‌‬ ‫زیات����ر له‌س����اڵێكی‌ ئه‌و پی����اوه‌دا‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و هێ����زه‌ ئه‌من����ی‌و چه‌كدارانه‌ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر یه‌كێتی‌ ماڵن‪ ،‬بڕیارده‌رێكی‌‬ ‫مه‌ركه‌زی����ی‌‌و لێپرس����راوانه‌یان نییه‌‪،‬‬ ‫خه‌ریكه‌ دابه‌ش ده‌بن به‌س����ه‌ر چه‌ند‬ ‫گروپێكی‌ بچ����وك بچوكی‌ جیاجیادا‪،‬‬

‫كه‌ به‌الی‌ ن����ه‌ك ئه‌وانه‌ی‌ ركه‌به‌ریانن‬ ‫جێی‌ مه‌ترس����ین‪ ،‬به‌ڵك����و هه‌ندێك‬ ‫له‌وانه‌ی‌ له‌ناو یه‌كێتیشدان له‌ده‌ستی‌‬ ‫ئه‌م����ان پارێزراونی����ن‪ ،‬باش����ترین‬ ‫به‌ڵگه‌ش یاداشتی‌ هه‌ردو جێگره‌كه‌ی‌‬ ‫س����كرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتی‌ ئاماژه‌یان‬ ‫به‌"ترس����اندن‌و ته‌رهیب‌و ته‌رغیب"ی‌‬ ‫ده‌زگا ئه‌منی����ه‌كان له‌ن����او جومگه‌و‬ ‫ئۆرگانه‌كان����ی‌ یه‌كێتی����دا ك����ردوه‌‌و‬ ‫داوا ده‌ك����ه‌ن بواری‌ یاساش����كێنیان‬ ‫پێنه‌درێت‪ ،‬هه‌ر له‌م روانگه‌یه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫گۆڕان مه‌به‌س����تیه‌تی‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫گۆڕان����كاری‌ ل����ه‌و ده‌زگاو پۆس����ته‌‬ ‫ئه‌منیانه‌و په‌لكێش����كردنی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫داوای یاس����اییان له‌سه‌ره‌ بۆ به‌رده‌م‬ ‫دادگا‪ ،‬به‌وه‌رگرتنی‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‬ ‫پشتئه‌ستوربێت‌و بتوانێت له‌قۆناغی‌‬ ‫یه‌كه‌مدا له‌سلێمانی‌ ئه‌و داموده‌زگایانه‌‬ ‫بخات����ه‌ چوارچێوه‌یه‌ك����ی‌ یاس����ایی‌‌و‬ ‫دیس����پلینكراوو ك����ه‌س جورئه‌ت����ی‌‬ ‫یاساش����كێنی‌ به‌رامبه‌ر به‌هیچ الیه‌ك‬ ‫نه‌كات‪.‬‬

‫وه‌فدی پارتی بۆ الی گۆڕان‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‪3‬‬

‫به‌هۆی‌ بێ پاره‌ییه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها به‌الفیته‌ یادی‌ راپه‌ڕین ده‌كرێته‌وه‌‬

‫که‌س یادی راپه‌ڕینی له‌بیرنه‌ما‬ ‫ئا‪ :‬جێگر خدر‬

‫به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌ داراییه‌وه‌ بۆنه‌‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تیه‌كان پشتگوێده‌خرێن‌و‬ ‫ئه‌مساڵ یادی راپه‌ڕینی گه‌لی‬ ‫كوردستان ته‌نها به‌الفیته‌ نوسین‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬كوڕی یه‌كه‌م شه‌هیدی‬ ‫راپه‌ڕینیش ئه‌مه‌ به‌بێڕێزی بۆ‬ ‫شه‌هیدان‌و به‌شداربوانی ئه‌و رۆژه‌‬ ‫وه‌سف ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتون‪ ،‬ئه‌مس����اڵ ب����ۆ یادكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����اڵڕۆژی‌ راپه‌ڕینه‌ جه‌ماوه‌رییه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ ،1991‬ك����ه‌ ده‌كه‌وێت����ه‌ رۆژی‌ ‪5‬ی‌‬ ‫ئازاری‌ هه‌مو س����اڵێكه‌وه‌‪ ،‬له‌س����نوری‌‬ ‫پارێ����زگای‌ س����لێمانی‌‪ ،‬به‌ئی����داره‌ی‌‬ ‫راپه‌ڕینیش����ه‌وه‌‪ ،‬هیچ ئاماده‌كارییه‌ك‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش ئ����ه‌و قه‌یرانی‌‬ ‫ب����ێ‌ پاره‌ییه‌یه‌ كه‌ ئێس����تا حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ تێكه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫س����ااڵنی‌ رابردو یه‌كێك له‌و شوێنه‌‬ ‫گشتییانه‌ی‌ كه‌ بۆ ئه‌م یاده‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێش ده‌ڕازێنرایه‌وه‌‪ ،‬شه‌قامی‌‬ ‫سالمی‌ ناوجه‌رگه‌ی‌ سلێمانی‌ بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێده‌چێت ئه‌مس����اڵ جگه‌ له‌هاژه‌هاژ‌و‬ ‫هۆڕینی‌ ئۆتۆمبیله‌كان‪ ،‬هیچ دیمه‌نێكی‌‬ ‫دیكه‌ بۆ ئه‌و یاده‌ به‌خۆوه‌ نه‌بینێت‪.‬‬ ‫زه‌رده‌ش����ت ره‌فی����ق‪ ،‬به‌رپرس����ی‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ شاره‌وانی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ كرد كه‌ هیچ به‌رنامه‌یه‌كیان نیه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و یاده‌و ئه‌و رۆژه‌ش كراوه‌ته‌ پشوی‌‬ ‫ره‌س����می‌‪" ،‬ته‌نها الفیته‌ ده‌نوسین به‌و‬ ‫بۆنه‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫راپه‌ڕینه‌ جه‌ماوه‌رییه‌كه‌ له‌ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تانه‌وه‌ س����ه‌ریهه‌ڵدا‬ ‫كه‌ رانیه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش����ه‌ نازناوی‌‬

‫یادنه‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راپه‌ڕین "ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫بێڕێزییكردن‌و‬ ‫كه‌منرخاندنی‬ ‫گیانی شه‌هیدانی‬ ‫راپه‌ڕینه‌و ده‌بوایه‌‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫له‌هه‌ر ته‌نگه‌ژه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌كدا بوایه‌‬ ‫ئه‌و یاده‌ شكۆداره‌‬ ‫په‌راوێز نه‌خات‬ ‫ده‌روازه‌ی‌ راپه‌ڕینی‌ پێبه‌خشیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مس����اڵ له‌وێش هیچ ئاماده‌كارییه‌ك‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی����ه‌وه‌ حه‌مید عه‌بدواڵ‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیاری ئیداره‌ی راپه‌ڕین بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ باس����ی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ "له‌مساڵدا‬ ‫به‌هۆی ئ����ه‌و كێش����ه‌ دارایی����ه‌ی كه‌‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م تێیكه‌وت����ووه‌‪،‬‬ ‫هی����چ بودجه‌یه‌كی تایب����ه‌ت بۆ یادی‬ ‫راپه‌ڕینی ڕانیه‌ ته‌رخاننه‌كرا"‪ ،‬ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌شكرد كه‌ له‌مساڵدا یاده‌كه‌ ته‌نها‬

‫دیمه‌نێک له‌ڕاپه‌ڕینه‌که‌ی ساڵی ‪1991‬‬ ‫ب����ه‌و كارو چاالكیان����ه‌ ده‌كرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫"پاره‌یان تێناچێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ب����اس ل����ه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت له‌رۆژی‌ ‪10‬ی‌ ئ����ه‌م مانگه‌وه‌‬ ‫چه‌ندین ئاهه‌نگ‌و رێ‌‌و ره‌سمی‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت به‌بۆنه‌ی‌‬ ‫س����اڵیادی‌ راپه‌ڕی����ن‌و ئاماده‌كاری����ی‌‬ ‫بۆ ناس����اندنی‌ زیات����ری‌ هه‌ولێر وه‌ك‬ ‫پایته‌ختی‌ گه‌شتیاریی‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫به‌اڵم له‌په‌یوه‌ندییه‌ك����دا نه‌وزاد هادی‌‬ ‫پارێزگاری‌ هه‌ولێر ئام����اده‌ نه‌بو هیچ‬

‫فۆتۆ‪ :‬فایه‌ق حه‌مه‌ ساڵح‬ ‫لێدوانێ����ك له‌و باره‌ی����ه‌وه‌ بدات‌و ئه‌م‬ ‫زانیارییانه‌ پشتڕاست بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫راپه‌ڕی����ن‬ ‫یادنه‌كردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫بوه‌ت����ه‌ جێگ����ه‌ی‌ ره‌خنه‌ی‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌هاونیشتمانیان‌و پێیانوایه‌ حكومه‌ت‬ ‫پالنی‌ گونجاوی‌ نیه‌ بۆ رێكخستنی‌ ئه‌و‬ ‫بۆنانه‌‪ .‬ئه‌نوه‌ر قادر ئه‌ندام په‌رله‌مان‬ ‫له‌سه‌ر فراكس����یۆنی گۆڕان بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ ئه‌م یادنه‌كردنه‌وه‌یه‌‬ ‫"بۆ بێپالنی حكوم����ه‌ت ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و‬ ‫به‌ه����ه‌ر بیانویه‌ك بێ����ت بێڕێزیكردنه‌‬

‫به‌ئیراده‌ی خه‌ڵكی كوردس����تان‌و ئه‌و كه‌سوكاری ش����ه‌هیدانی راپه‌ڕین له‌و‬ ‫شه‌هیدانه‌ی كه‌ له‌م پێناوه‌دا گیانیان رۆژه‌دا هه‌ڵوێستی خۆمانمان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ ‪5‬ی ئازاری ‪ 1991‬بۆ یه‌كه‌مینجار‬ ‫به‌ختكرد"‪.‬‬ ‫محه‌م����ه‌د عه‌لی نه‌بی كوڕی "یه‌كه‌م له‌ش����اری رانیه‌ راپه‌ڕین س����ه‌ریهه‌ڵداو‬ ‫شه‌هیدی" ڕاپه‌ڕین بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی هه‌مو س����اڵێكیش ل����ه‌م ڕۆژه‌دا یادی‬ ‫به‌وه‌ كرد كه‌ یادنه‌كردنه‌وه‌ی‌ راپه‌ڕین ئه‌و بۆنه‌ مێژویی����ه‌ ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"ئه‌وپه‌ڕی بێڕێزییكردن‌و كه‌منرخاندنی له‌مساڵدا به‌هۆی ئه‌و قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‬ ‫گیانی ش����ه‌هیدانی راپه‌ڕینه‌و ده‌بوایه‌ كه‌ له‌نێوان حكومه‌تی‌ ناوه‌ندو هه‌رێمی‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێم له‌ه����ه‌ر ته‌نگه‌ژه‌و كوردستاندا له‌سه‌ر پرسی‌ نه‌وت هاتۆته‌‬ ‫كێش����ه‌یه‌كدا بوایه‌ ئه‌و یاده‌ شكۆداره‌ ئ����اراوه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ هیچ بڕه‌‬ ‫په‌راوێز نه‌خات"‪ .‬وتیشی "ئێمه‌ وه‌كو پاره‌یه‌كی تایبه‌تی بۆ دابیننه‌كرا‪.‬‬

‫"گفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت گه‌یشتوه‌ته‌ بنبه‌ست"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارو هه‌ڵسوڕاوی‌ لیستی‌ گۆڕان‬ ‫"یوسف محه‌مه‌د" له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ببینه‌وه‌ به‌ئۆپۆزسیۆن‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ رێگریی‌ ده‌كه‌ین له‌وه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ حیزبی‌ به‌رده‌وامبێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زیاتر له‌پێنج مانگه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫كراوه‌‪ ،‬تا ئێس����تا په‌رله‌مان دانیش����تنی‌‬ ‫ئاسایی‌ خۆی‌ ده‌س����تپێنه‌كردوه‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫به‌ئێوه‌ی‌ په‌رله‌مانت����اران ده‌ڵێن موچه‌ی‌‬ ‫به‌الش وه‌رده‌گرن‪ ،‬له‌كوێی‌ دنیا په‌رله‌مانی‌‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ هه‌یه‌ كه‌ چاوه‌ڕوانی‌ رێكه‌وتنی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان له‌س����ه‌ر پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‬ ‫بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ كاره‌كانی‌ ده‌ستپێبكات؟‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬په‌یوه‌ندیه‌كی‌ زۆر‬ ‫ئۆرگان����ی‌ له‌نێ����وان په‌رله‌مان‌و لیس����تی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌‌و الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵك ده‌چێت بۆ هه‌ڵبژاردن له‌پێش����دا‬ ‫ده‌نگ به‌قه‌واره‌ سیاسیه‌كه‌ ده‌دات‪ ،‬ئه‌وجا‬ ‫كاندیده‌كان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ناتوانین لیس����تی‌‬ ‫قه‌واره‌كان جیابكه‌ینه‌وه‌ له‌په‌رله‌مانتاران‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ له‌هه‌ندێ‌ باس����ی‌ زۆر گرنگدا‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌دروستكردنی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ بابه‌تی‌ ت����ره‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌‬ ‫هه‌ر حیزبێك ك����ه‌ ده‌چێته‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫بۆ دو مه‌به‌س����ت ده‌چێت‪ ،‬یه‌ك كۆمه‌ڵێك‬ ‫نوێن����ه‌ری‌ خ����ۆی‌ بنێرێت����ه‌ په‌رله‌مان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌رنامه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ جێبه‌جێ‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬دو هه‌وڵ����ی‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌دات‬ ‫ده‌سه‌اڵت وه‌ربگرێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫زۆرجار به‌هه‌ڵه‌ لێكده‌درێته‌وه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ئه‌زمون����ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان ئه‌وه‌مان‬ ‫پێده‌ڵێت كه‌ تا ئێس����تا ده‌نگده‌ر‪ ،‬الیه‌نی‌‬ ‫سیاس����ی‌ ده‌خاته‌ پێش كاندیده‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ج����ا نازانم ئه‌مه‌ خاڵ����ی‌ ئه‌رێنیه‌ یان نا‪،‬‬ ‫وه‌ك بینیمان له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێش����ودا‬ ‫كاندیدی‌ زۆر به‌هێز هه‌بو له‌هه‌ندێ‌ الیه‌ن‬ ‫چه‌ند س����ه‌د ده‌نگێكی‌ هێنا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌لیس����ته‌كه‌ی‌ ئێمه‌ بوایه‌ ده‌نگی‌ زیاتری‌‬ ‫ده‌هێنا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌ش����یماننیت ل����ه‌وه‌ی‌ بویت‬ ‫به‌په‌رله‌مانتار؟‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬پرس����یارێكی‌ زۆر‬ ‫قورس����ه‌‪ ،‬ناتوان����م ئێس����تا وه‌اڵمی‌ ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ بده‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌و‌ه ده‌كرێت كه‌ به‌ڕێزتان‬

‫به‌پێی‌ رێكه‌وتنی‌ الیه‌نه‌كان ده‌بنه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬گه‌ر ببنه‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌توان����ن چی‌ بك����ه‌ن‌و چ گۆڕانكارییه‌ك‬ ‫له‌په‌یڕه‌وو كاری‌ په‌رله‌ماندا بكه‌ن؟‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬هێش����تا زوه‌ ب����ۆ‬ ‫وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌‪ ،‬له‌الی‌ ئێمه‌ كه‌س����مان نییه‌‬ ‫داماننابێت‪ ،‬پۆستی‌ بۆ وه‌ربگرین‪ ،‬پۆست‬ ‫وه‌رناگرین تا به‌بااڵی‌ كه‌سێكدا بیدورین‪،‬‬ ‫ل����ه‌الی‌ ئێمه‌‪ ،‬ت����ا پۆس����ته‌كان یه‌كالیی‌‬ ‫نه‌بنه‌وه‌ كه‌سه‌كانی‌ بۆ یه‌كالییناكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ گه‌نجێكی‌ وه‌كو من‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌وه‌ النیكه‌م كه‌‬ ‫یه‌كێك����م له‌وانه‌ی‌ كاندیدم بۆ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ شانازیه‌ك ‌ی گه‌وره‌یه‌‬ ‫ب����ۆ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‌و گه‌نجه‌كانی‌ ناو‬ ‫ئ����ه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌‪ .‬كه‌ كه‌س����ێك كاندیدی‌‬ ‫پۆستێكی‌ وه‌ها گرنگ بێت‌و له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌‬ ‫حكومڕانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ش نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بێینه‌ س����ه‌ر باسی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ئای����ا پێتانوایه‌ گفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت گه‌یشتوه‌ته‌ بنبه‌ست؟‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬به‌دڵنیایی����ه‌وه‌‬ ‫گفتوگ����ۆكان ب����ۆ پێكهێنان����ی‌ حكومه‌ت‬ ‫گه‌یش����تۆته‌ بنبه‌س����ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌م‬ ‫وتوێژان����ه‌دا ملمالنێیه‌ك هه‌ی����ه‌ له‌نێوان‬ ‫به‌ره‌یه‌ك كه‌ ده‌یه‌وێت به‌ره‌و سه‌رده‌مێك‬ ‫بڕۆین كه‌ ده‌نگ����ی‌ ده‌نگده‌ر ببێته‌ پێوه‌ر‬ ‫بۆ سیس����ته‌می‌ حكومڕان����ی‌ له‌هه‌رێمدا‌و‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ جوت حیزبی‌ له‌كوردس����تان‬ ‫نه‌هێڵین‌و س����ه‌رده‌می‌ فیفت����ی‌ به‌فیفتی‌‌و‬ ‫دابه‌ش����كردنی‌ ئی����داره‌ تێپه‌ڕنی����ن‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ به‌رپرسیار به‌رامبه‌ر به‌خه‌ڵك‬ ‫بێنین����ه‌ كای����ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫ئه‌قڵیه‌تێك����ی‌ زاڵ له‌ناو ه����ه‌ردو حیزبی‌‬ ‫حكومڕانی‌ پێش����ودا هه‌یه‌ كه‌ ده‌یانه‌وێت‪،‬‬ ‫درێژه‌ ب����ه‌و واقعه‌ی‌ رابردو ب����ده‌ن‌و رێز‬ ‫بۆ ده‌نگی‌ هاواڵتی‌ دانه‌نێن‪ ،‬ش����ه‌رعیه‌تی‌‬ ‫شۆڕش����گێڕی‌‌و ش����ه‌رعیه‌تی‌ شاخ‌و چه‌ك‬ ‫بكه‌نه‌ پێوه‌ر له‌دروستكردنی‌ حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا پارتی‌ ده‌یه‌وێت موماته‌ڵه‌‬ ‫بكات‌و گه‌مه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێوه‌ بكات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت دوابكه‌وێت؟‬ ‫یوس����ف محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫ده‌یبینین‪ ،‬به‌ڵێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم پارتی‌ ده‌ڵێت "زه‌ره‌رمه‌ندی‌‬ ‫یه‌كه‌م له‌پێكنه‌هێنانی‌ حكومه‌ت ئێمه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ براوه‌ی‌ یه‌كه‌مین"؟‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬له‌پێكنه‌هێنان����ی‌‬

‫حكومه‌تدا خه‌ڵكیی‌ زه‌ره‌رمه‌ندی‌ یه‌كه‌مه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش كه‌ به‌ش����ێك له‌خه‌ڵك����ی‌ ده‌نگی‌‬ ‫پێداوین زه‌ره‌رمه‌ن����دی‌ یه‌كه‌مین‪ ،‬له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ حكومه‌تێك دروست نابێت به‌رپرسیار‬ ‫بێت‪ ،‬جا ئێمه‌ له‌و حكومه‌تدا بین یان نا‪،‬‬ ‫قسه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ كێ‌ حكومڕانه‌‪ ،‬به‌ڵكو گرنگ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ چۆن حكومڕانی‌ ده‌كات‪ ،‬ئایا ده‌نگی‌‬ ‫هاواڵتیان ده‌كرێته‌ پێوه‌ر بۆ حكومكردن‬ ‫یان شتێكی‌ تر‪ ،‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجاریش نییه‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ دروس����تكردنی‌ حكومه‌ت‬ ‫دواده‌خه‌ن‪ ،‬ل����ه‌‪ ،2005/1/31‬هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان ئه‌نجامدرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دروس����تكردنی‌ كابینه‌ی‌ پێنجی‌ حكومه‌ت‬ ‫كه‌وته‌ ‪ ،2006/5/7‬واته‌ دوای‌ س����اڵێك‌و‬ ‫چوار مان����گ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ حكومه‌تیان‬ ‫دروس����تكرد‪ .‬له‌كاتێكدا ه����ه‌ر له‌وكاته‌دا‬ ‫له‌عێ����راق دو حكوم����ه‌ت دروس����تكرا كه‌‬ ‫یه‌كێكیان ئینتیقالی‌ بو به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئبیراهیم جه‌عفه‌ری‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئاخ����ر ئه‌وكات وه‌ك ئێس����تا‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی‌ كاریگه‌ر نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم خۆ‬ ‫ئێس����تا ئێوه‌ هه‌ن‪ ،‬ئه‌ی‌ ب����ۆ ئه‌مه‌ قبوڵ‬ ‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌ی‌ ئه‌وه‌ نییه‌ ئێستا‬ ‫قسه‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم وا پێن����ج مانگه‌ ئێوه‌‬

‫بێده‌ن����گ ب����ون‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش به‌ئاس����انی‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كانتانه‌وه‌ ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬ئێم����ه‌ هه‌میش����ه‌‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین به‌نیه‌تپاكیی‌ دانوس����تاندن‬ ‫بكه‌ی����ن‌و ده‌رفه‌تێ����ك ده‌ده‌ین����ه‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كانمان بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌ك بۆ دانوستانه‌كان دروست‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم دژی‌ ئه‌و نه‌ریته‌ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی����ن ك����ه‌ ب����ه‌رده‌وام هه‌وڵ����ده‌ده‌ن‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌پێناو كۆبونه‌وه‌دا بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دۆخی‌ یه‌كێتی‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫گفتوگۆكانتان نه‌بوه‌ له‌باره‌ی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌؟‬ ‫یوس����ف محه‌مه‌د‪ :‬م����ن نازان����م ئه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری����ی‌ هه‌یه‌ یان ن����ا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌الی‌ منه‌وه‌ گرنگه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێویس����ت‬ ‫ده‌كات هه‌م����و الیه‌ن����ه‌ سیاس����یه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ش����ه‌رعیه‌تی‌ دیموكراس����ی‌ رازیب����ن‌و‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ش����ه‌رعیه‌تی‌ دیموكراس����ی‌‬ ‫هیچ ش����ه‌رعیه‌تێكی‌ تر بون����ی‌ نییه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ج����ۆره‌ ش����ه‌رعیه‌تێكی‌ ت����ر هه‌ڵبژێردرێ‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ به‌پل����ه‌ی‌ یه‌كه‌م به‌زیان بۆ‬ ‫ئه‌و الیه‌نانه‌ ده‌شكێته‌وه‌ كه‌ داوای‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ی‌ هه‌رێم وا له‌هاواڵتیان ده‌كات‬ ‫متمانه‌یان به‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌‌و زۆر شتی‌‬ ‫تریش نه‌مێنێ‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌ش����ێك‬

‫له‌خه‌ڵك����ی‌ ده‌ڕۆن بۆ س����وریا بۆ جه‌نگ‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌رێكخ����راوه‌ توندڕه‌وه‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئ����ه‌و ئاماژه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خه‌ڵك‬ ‫چیتر ئ����ه‌م دۆخه‌ی‌ قبوڵ نییه‌‪ ،‬دور نییه‌‬ ‫شێوازی‌ تریش بگیرێته‌ به‌ر‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌ك ب����اس ده‌كرێ����ت له‌دوا‬ ‫دانیشتنتاندا دوێنێ‌ له‌گه‌ڵ‌ وه‌فدی‌ پارتی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پێشنیاری‌ ده‌ستبه‌رداربونتان‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت����ی‌ ناوخ����ۆ‪ ،‬داوای‌ وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كانتان كردوه‌‪ ،‬روانینتان‬ ‫بۆ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ چییه‌؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬هه‌مو ئه‌و سیاسه‌تانه‌ی‌‬ ‫تا ئێستا له‌وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫پێڕه‌وك����راوه‌ تا ئێس����تا سیاس����ه‌تی‌ زۆر‬ ‫هه‌ڵه‌ن‪ ،‬پێمانوایه‌ سیاس����ه‌تی‌ نه‌وتی‌ ئه‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌‪ ،‬سیاس����ه‌تێكی‌ نانیش����تمانیه‌‪،‬‬ ‫سیاس����ه‌تێكه‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ به‌ره‌و‬ ‫ئاقارێك����ی‌ خراپ ب����ردوه‌‪ ،‬نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫وه‌ك په‌نده‌ كوردیه‌كه‌ ده‌ڵێت تاكو ئێستا‬ ‫ریقنه‌ك����ه‌ی‌ بۆ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان بوه‌‬ ‫هێلكه‌كه‌ی‌ بۆ خه‌ڵكی‌ تر‪ ،‬پیسبونی‌ ژینگه‌‬ ‫خراپبونی‌ رێگاكان‪ ،‬بونه‌ قوربان ‌ی سه‌دان‬ ‫كه‌س كه‌ به‌هۆی‌ ته‌نك����ه‌ره‌ نه‌وته‌كانه‌وه‌‬ ‫توش����ی‌ روداوه‌ هاتوچ����ۆ هات����ون‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌مو خراپی‌ سیاس����ه‌تی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌ك����و ئێس����تا ی����ه‌ك دۆالری‌ قازانجی‌‬

‫نه‌وت����ی‌ كوردس����تان نه‌چۆت����ه‌ گیرفان ‌ی‬ ‫هیچ هاواڵتیه‌كی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تانه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا ده‌یان كۆمپانیای‌ بچوك‬ ‫ك����ه‌ هه‌ر ناویان نه‌بوه‌ زۆرترین قازانجیان‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬به‌نمون����ه‌ كۆمپانیای‌ ‪dno‬ی‌‬ ‫نه‌رویجی‌ له‌ساڵی‌ ‪110 ،2011‬ملیۆن دۆالر‬ ‫قازانج����ی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان كردوه‌‪،‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌چه‌نده‌ها كۆمپانیای‌ بێ‌ ناوی‌ تر‬ ‫كه‌ زۆرترین سودمه‌ند بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئه‌وان (مه‌به‌ستم هه‌ندێ‌‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵتداری‌ پارتی‌‌و یه‌كێتیه‌) ده‌ڵێن‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تانمان خس����تۆته‌ سه‌ر‬ ‫نه‌خشه‌ی‌ وزه‌ی‌ جیهانی‌؟‬ ‫یوس����ف محه‌مه‌د‪ :‬نه‌خێر راست نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌رێم هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای‌ سه‌ده‌ی‌‬ ‫بیس����ته‌وه‌ كه‌وتۆته‌ سه‌ر نه‌خشه‌ی‌ وزه‌ی‌‬ ‫جیه����ان‪ ،‬یه‌ك����ه‌م بیری‌ ن����ه‌وت له‌هه‌مو‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ ،‬له‌چیاسورخی‌ نزیك‬ ‫خانه‌قی����ن له‌س����اڵی‌ ‪ 1902‬دۆزراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئێستا له‌س����نوری‌ هه‌رێمدایه‌‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا یه‌كه‌م بیره‌ نه‌وت‬ ‫له‌كوردس����تان دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌م بیری‌‬ ‫نه‌وتی‌ بازرگانی‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‬ ‫له‌‪ 1927‬له‌كه‌ركوك دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ئه‌وه‌ راست نییه‌ كه‌ ده‌یڵێن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ده‌رف����ه‌ت‌و گونجاوی‌ ده‌زانن‬ ‫گ����ه‌ر داواكارییه‌كانت����ان جێبه‌جێ‌ نه‌كرا‬ ‫ببنه‌وه‌ به‌ئۆپۆزسیۆن وه‌ك خۆتان ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌بێ‌ كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو؟‬ ‫یوس����ف محه‌م����ه‌د‪ :‬ئه‌بین����ه‌وه‌‬ ‫به‌ئۆپۆزس����یۆن به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫بزانین ش����ه‌ریك نی����ن له‌دروس����تكردنی‌‬ ‫بڕیاری‌ سیاس����ی‌ له‌كوردستاندا‪ ،‬به‌اڵم كه‌‬ ‫بوشینه‌وه‌ به‌ئۆپۆزس����یۆن به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫رێگریی‌ ده‌كه‌ین له‌به‌رده‌وامی‌ به‌حكومه‌تی‌‬ ‫حیزبی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ پارتی‌ مه‌به‌ستیه‌تی‌‬ ‫به‌زوی����ی‌ حكوم����ه‌ت پێكبهێنرێ����ت‪ ،‬یان‬ ‫ده‌یه‌وێ����ت ئ����ه‌م دۆخه‌ به‌مج����ۆره‌ درێژه‌‬ ‫بكێشێت؟‬ ‫یوس����ف محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌گه‌ر پارتی‌ س����ور‬ ‫بوایه‌ له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌زویی‌ حكومه‌ت‬ ‫پێكبهێنێ‌‪ ،‬النیكه‌م پابه‌ند ده‌بو به‌و كاته‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌ خۆیان رایانگه‌یاندبو‬ ‫كه‌ له‌كۆتایی‌ مانگی‌ دو حكومه‌ت دروست‬ ‫ده‌كرێ‌‪ ،‬كه‌واته‌ مادام پابه‌ند نه‌بون‪ ،‬به‌وه‌‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ ئه‌وه‌یان ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆ‬ ‫كه‌ حكومه‌ت تا ئێستا پێكنه‌هاتوه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫كۆمپانیای‌ ماس ده‌یان ملیۆن دۆالر به‌نایاسایی‌‌وه‌ك قه‌ره‌بو‌ وه‌رده‌گرێت‬ ‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫ی‬ ‫پێده‌چێ���ت هه‌م���و جومگه‌كان��� ‌‬ ‫حوكمڕانیی‌ له‌م‌واڵته‌ گرفتی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬گرفتی‌ به‌ڕێوه‌بردن‌و ئیداره‌دان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كردن‪ ،‬هه‌رچی لچكێكی ئیداره‌ ‌‬ ‫كابانی ‌‬ ‫ئه‌م‌واڵته‌ی‌ پێده‌درێت ئیدی مه‌پرس��� ‌ه‬ ‫چی لێ���ده‌كات‌و چ���ی به‌س���ه‌ردێنێ‌‪،‬‬ ‫ی ده‌یگری���ت‌و‬ ‫هه‌رچ���ی‌و هه‌ركوێ��� ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ی���ت دونیای���ه‌ك‬ ‫ده‌ستنیش���ان ‌‬ ‫گرفت‌و كێش���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هیچ ده‌زگایه‌كی‬ ‫ئه‌م ‌واڵته‌ راس���ته‌ڕێ‌ ناڕوات‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌وان��� ‌هی‌ به‌رپرس���ێتی‌ دام���وده‌زگای‬ ‫هه‌ستیارو پاره‌ی‌ ئه‌ستوریان خراوه‌ت ‌ه‬ ‫به‌رده‌ست‪ ،‬ئیدی مه‌پرسه‌ چی ده‌كه‌ن؟‬ ‫ئ���ه‌ی‌ ئه‌گه‌ر لێگه‌ڕێن دۆس���ییه‌و تاق‌و‬ ‫دۆاڵبی���ان هه‌ڵده‌ینه‌و‌ه ت���ۆ بڵێی‌ چی‬ ‫لێده‌ربكه‌ین؟‬ ‫دوایین که‌موکوری ئه‌و گرێبه‌س���ته‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ‌وه‌زیری‌ كاره‌ب���ا له‌گه‌ڵ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ماس كردی‪ ،‬ب���ۆ فراوانكردنی توانا ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ كاره‌با‪ ،‬كه‌ س���ه‌ره‌نجام‬ ‫ی دو س���اڵ ده‌یان ملیۆن‬ ‫به‌هۆیه‌و‌ه دوا ‌‬ ‫ی ‌وه‌ك قه‌ره‌ب���و‬ ‫دۆالری‌ به‌نایاس���ای ‌‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت‌وه‌رگرتوه‌و تا ئێس���تاش‬ ‫ی ئه‌و خه‌س���اره‌ت ‌ه‬ ‫به‌وردی نازانرێت بڕ ‌‬ ‫ی ئه‌م گرێبه‌س���تانه‌و‌ه‬ ‫چه‌ند‌ه كه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت‌و خه‌ڵك���ی كوردس���تان‬ ‫كه‌وتوه‌و‌وه‌زیریش شتێكی‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی ‪ 2011‬حكومه‌ت ‌‬ ‫له‌كۆتایی‌ ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌گه‌ڵ كۆمپانیا ‌‬ ‫گرێبه‌س���تێكی نو ‌‬ ‫ماس ئیم���زا ده‌كات ب���ۆ فراوانكردنی‬ ‫ی كاره‌با‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‌وێس���تگه‌كان ‌‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫توان���ا ‌‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ل���ه‌‪ 500‬میگاوات ب���كات ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی توانا ‌‬ ‫‪ 1000‬می���گاوات‪ ،‬له‌س���لێمان ‌‬

‫ی ل���ه‌‪ 750‬میگاوات بكات‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫به‌دو هێنده‌و له‌دهۆكیش به‌هه‌مانشێوه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم بۆ‬ ‫به‌اڵم مه‌رج���ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیاكه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ فراوانكردنی توانا ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���دا‪ ،‬دانان���ی‌ ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫ی كاره‌بای���ی ‪400‬‬ ‫ی گۆڕین��� ‌‬ ‫‌وێس���تگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪KV‬ی��� ‌ه له‌س���ه‌ر خه‌رج���ی كۆمپانیا ‌‬ ‫م���اس‪ ،‬ئه‌مه‌ش ب���ۆ مس���ۆگه‌ركردنی‬ ‫ی كاره‌با له‌وێستگه‌كانه‌و‌ه‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫بۆ شارو ش���ارۆچكه‌كان‪ ،‬چونك ‌ه به‌ب ‌‬ ‫دامه‌زراندنی ئه‌م‌وێس���تگان ‌ه ناتوانرێت‬ ‫ی كاره‌با بگوێزرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و بڕ‌ه زی���اده‌ ‌‬ ‫ی ئێستا هه‌ن ك ‌ه‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و‌وێستگانه‌ ‌‬ ‫‪ KV 32‬ین‌و توانای‌ گواستنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌بایان نییه‌‪ ،‬به‌كورت ‌‬ ‫ب���ڕه‌ زۆره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فراوانكردن���ی توان���ای‌ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫كاره‌با له‌الی���ه‌ن كۆمپانیاكه‌وه‌ گرێدرا‬ ‫ی ڤی‪.‬‬ ‫ی‌وێستگ ‌هی‌‪ 400‬ك ‌ه ‌‬ ‫به‌دانان ‌‬ ‫ی ماس‬ ‫ل���ه‌م گرێبه‌س���ته‌ كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‪ ،‬چونك ‌ه به‌پێ ‌‬ ‫قازانجی گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫گرێبه‌ستی سه‌ره‌تایی‪ ،‬حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌ب���ا به‌فول به‌ره���ه‌م له‌كۆمپانیا ‌‬ ‫ماس ده‌كڕێت‪‌ ،‬وات ‌ه ب���ۆ نمون ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر كۆمپانی���ای‌ م���اس ‪1000‬‬ ‫می���گاوات كاره‌ب���ا به‌رهه‌مبێنێت ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم مولزه‌م��� ‌ه به‌كڕین ‌‬ ‫ی ‪24‬‬ ‫ته‌واوی‌ ئه‌و ‪ 1000‬میگای ‌ه بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 30‬رۆژ‬ ‫كاتژمێ���ر له‌رۆژێكداو بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫له‌مانگێكدا‪ ،‬به‌پێی‌ گرێبه‌سته‌كه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌حاڵه‌تێكدا سوته‌مه‌نی نه‌بو یان هه‌ر‬ ‫ی ‌وه‌ستاندن‌و‬ ‫هۆكارێكی دیك ‌ه بوه‌ هۆ ‌‬ ‫ئیش���نه‌كردنی ه���ه‌ر ‌وێس���تگه‌یه‌كی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ كاره‌با ی���ان نه‌توانرا‬ ‫ی‬ ‫كاره‌با بگوێزرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م مولزه‌م ‌ه به‌خه‌رجكردنی پاره‌ ‌‬ ‫ته‌واوی‌ به‌رهه‌می كۆمپانیاك ‌ه‌وات ‌ه ‪1000‬‬ ‫میگاواته‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر هۆكارێكی‬

‫دیكه‌ ك ‌ه په‌یوه‌ن���دی به‌كۆمپانیاكه‌و‌ه‬ ‫ی‌وه‌ستانی‌وێستگه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌بو‪ ،‬بو‌ه هۆ ‌‬ ‫ئ���ه‌وا كۆمپانی���ای‌ به‌رهه‌مهێنی كاره‌با‬ ‫ی كاره‌با‬ ‫ی زی���اده‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌عات ‌‬ ‫به‌پێدان��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫(ئیزاف���ی) ئه‌م قه‌ره‌ب���وه‌ ‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئیمزاكردنی‬ ‫ی یه‌ك ساڵی‌ دوا ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی فراوانكردنی ‌وێستگه‌كان‬ ‫گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی ‪ ،2011‬كۆمپانیای‌ ماس‬ ‫‌وات��� ‌ه س���اڵ ‌‬ ‫ی كاره‌بایی‬ ‫هیچ ‌وێس���تگه‌یه‌كی گۆڕین ‌‬ ‫‪ KV 400‬دانه‌ن���ا‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌بو له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی دایانبمه‌زرێنێت‪ ،‬دوا ‌‬ ‫خه‌رجی خ���ۆ ‌‬ ‫ئه‌م پێش���ێلكردنه‌ش له‌كۆتایی ساڵی‬ ‫ی كاره‌ب���ای‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ‬ ‫‪‌2013‬وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبراو رێكه‌وتنێكی دیكه‌ ‌‬ ‫كۆمپانیا ‌‬ ‫ی كاركردنی‬ ‫كرد بۆ درێژكردنه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ماس له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ل ‌ه ‪ 15‬س���اڵه‌و‌ه بۆ ‪ 30‬س���اڵ‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫ی‌وێس���تگه‌ ‌‬ ‫به‌مه‌رج���ی دانان ‌‬ ‫گۆڕین له‌ج���ۆری ‪ KV 400‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���و ئه‌م ‌وێستگانه‌ ‌‬ ‫له‌گرێبه‌ست ‌‬ ‫دانه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زانیاریی سه‌ره‌تایی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی هه‌رێمی‬ ‫دو س���اڵی‌ راب���ردو حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‌وێستگ ‌ه ‌‬ ‫كوردس���تان به‌هۆی‌ نه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫ی ڤی نه‌یتوانیوه‌ بڕ ‌‬ ‫‪ 400‬كه‌ ‌‬ ‫به‌رهه‌مهات���و بگوێزێت���ه‌وه‌ بۆ ش���ارو‬ ‫ش���ارۆچكه‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی به‌رهه‌مهاتو هه‌مو كاتێك‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی ئه‌م كه‌متوانایی ‌ه ك ‌ه‬ ‫زۆر بوه‌‪ ،‬به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپ���رس بوه‌و ‌وه‌زیر ‌‬ ‫كۆمپانیا لێ ‌‬ ‫كاره‌با خۆی‌ لێ بێده‌نگ كردوه‌ (یانیش‬ ‫به‌ه���ۆی‌ نه‌بون���ی‌ س���وته‌مه‌نییه‌وه‌)‪،‬‬ ‫ی ئه‌م زیانێكی‬ ‫ی هه‌رێم له‌ماوه‌ ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ئێجگار گه‌وره‌ی‌ به‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫به‌وردی نازانرێت چه‌نده‌ به‌اڵم به‌ده‌یان‬ ‫ملیۆن دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێت‌و هه‌رایه‌كی‬

‫ی ئه‌م‬ ‫ی له‌سه‌ر دروستبوه‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم له‌ماو‌ه ‌‬ ‫زانیارییان��� ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 200‬ملیار‬ ‫ی رابردو نزیك���ه‌ ‌‬ ‫دو س���اڵ ‌‬ ‫ی‌وه‌ك قه‌ره‌ب���وی‌ كارنه‌كردنی‬ ‫دین���ار ‌‬ ‫ی ماس‪،‬‬ ‫‌وێس���تگه‌كان داوه‌ت ‌ه كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریی���ه‌كان زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی ‪400‬‬ ‫زیان ‌ه به‌هۆی‌ دانه‌نانی ‌وێستگ ‌ه ‌‬ ‫‪KV‬یه‌وه‌ ب���و‌ه كه‌ ده‌ب���و كۆمپانیاك ‌ه‬ ‫دایبمه‌زرێنێت‪ ،‬ك��� ‌ه (به‌ده‌یان ملیۆن‬ ‫دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێ���ت)‪ ،‬هه‌وڵێك هه‌ی ‌ه‬ ‫ی به‌ر‬ ‫ب���ۆ لێكۆڵینه‌و‌ه له‌م زیان ‌ه گه‌ور‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت كه‌وت���وه‌ به‌تایبه‌تیش هۆگر‬ ‫ی‌وه‌زیری‌ كاره‌باو قوباد‬ ‫شاڵیی‌‪ ،‬بریكار ‌‬ ‫ی‬ ‫تاڵه‌بانی���ی‌ راوێژكاریی پێش���كه‌وتو ‌‬ ‫ی‌وه‌زیران‪.‬‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی زانیارییه‌كان دوای‌ ئیمزاكردنی‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‌‬ ‫گرێبه‌س���تی‌ درێژكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كاره‌باو‬ ‫كۆمپانیاكه‌ له‌الی���ه‌ن ‌وه‌زیر ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك لێپرسراو ‌‬ ‫ی‌وه‌زی���ری‌ كاره‌با‌و‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌بریكار ‌‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانیی‌ گ���ه‌ور‌ه راوێژكاریی‬ ‫ی‬ ‫ی ‌وه‌زی���ران‪ ،‬ت���ه‌واو ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كه‌ راده‌گ���رن‪ ،‬به‌وپێی��� ‌ه ‌‬ ‫ی كردوه‌و پاره‌یه‌كی‬ ‫پێش���ێلی یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌نایاس���ایی‌ له‌حكومه‌ت به‌ناو ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫قه‌ره‌بو‌وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫ی جێبه‌جێكردنی‬ ‫ئێس���تا ن���ه‌ك داوا ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫ی به‌نده‌كانی‌ گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ك���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ تیای���دا كۆمپانیای م���اس توانا ‌‬ ‫ی كرد‌ه دو هێنده‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماس بڕ ‌‬ ‫به‌ڵكو داوایانكردوه‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ئ���ه‌و پاره‌یه‌ش بۆ حكومه‌ت بگێڕێته‌و‌ه‬ ‫ی ‪400‬‬ ‫ی‌وێس���تگه‌كان ‌‬ ‫ك��� ‌ه به‌هۆی‌ دانان ‌‬ ‫ی دو ساڵی‌ رابردو به‌ر‬ ‫كه‌ی ڤی له‌ماو‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت كردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریی���ه‌كان گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی كاره‌ب���ا له‌الی���ه‌ن‬ ‫به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬

‫ی (م���اس) ئیجح���اف‌و‬ ‫كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی له‌خزم���ه‌ت‬ ‫الس���ه‌نگییه‌كی گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫كۆمپانی���ا تێدای���ه‌‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م گرێبه‌سته‌وه‌ سااڵنه‌ سه‌دان‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ملیۆن زیانێكی گه‌وره‌ی‌ به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ی دابینكردنی‬ ‫چونك��� ‌ه جگ��� ‌ه ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر حكومه‌ته‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‌وه‌ستانی‌وێستگه‌كان ‌‬ ‫س���ااڵن ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ده‌یان ملیۆن دۆالر زیان ‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫تاك��� ‌ه‌وه‌زاره‌تێ���ك له‌م���اوه‌ی‌ پێنج‬ ‫ی هه‌رێم ك ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫س���اڵی‌ رابردو ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر كراوه‌و زۆرترین‬ ‫كه‌مترین قسه‌ ‌‬ ‫گرفتی هه‌ب���و‌ه ‌وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌بایه‌‪،‬‬ ‫ده‌ش���ێت بڵێی���ن ئه‌گ���ه‌ر بچین��� ‌ه ناو‬ ‫ی‬ ‫ی نوسینگه‌ ‌‬ ‫دۆس���یی ‌ه پڕ نهێنییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫‌وه‌زیرو ئ���ه‌و گرێبه‌س���تانه‌ ‌‬ ‫پێنج س���اڵی‌ رابردو ئیمزای كردون تۆ‬ ‫ی چ هه‌رایه‌ك دروس���ت بێت‌و چی‬ ‫بڵێ ‌‬ ‫بدۆزینه‌وه‌؟!‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیارێكی تایبه‌ت ‌‬ ‫ئه‌م وه‌زیره‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌مو كاربه‌ده‌س���تان ‌‬ ‫ی لێدوان ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی قه‌ده‌غه‌ك���ردو‌ه جگ��� ‌ه‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌ك���ه‌ ‌‬ ‫له‌وته‌بێژێك���ی ‌وه‌زاره‌ت نه‌بێـ���ت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی یاساكان ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌ستوری عێراقه‌‪.‬‬ ‫ی الدان‌و لێپێچنه‌و‌ه‬ ‫مه‌خاب���ن له‌ب���ر ‌‬ ‫ی‌وه‌زیران‬ ‫ل���ه‌م‌وه‌زی���ره‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ‪ 2012‬بریكارێكی بۆ‌وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫دان���ا له‌پێن���او به‌رزه‌فتكردن���ی كار‌ه‬ ‫ی ‌وه‌زاره‌تی‌ كاره‌با‪ ،‬له‌م‬ ‫نایاس���اییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پێناوه‌شدا تا ئێس���تا چه‌ندین هه‌وڵ ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت رێگریی‬ ‫خراپ به‌كارهێنان ‌‬ ‫لێكراوه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌با كه‌س بۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫نییه‌ نهێنییه‌كان ‌‬ ‫نوسینگه‌ی‌‌ وه‌زیر‬ ‫بزانێت‬

‫‪Facebook/sarteep‬‬ ‫‪Jawhar‬‬

‫ریکالم‬

‫*)('&‪!"#$%‬‬ ‫!‪* ,&-'.('/*0#123‬‬ ‫‪()+‬‬ ‫*‪'.('/*0#123!"(&'4-5‬‬ ‫*‪4-5‬‬ ‫*‪6784$96:*10'#$#1-'/*;77<=8>*$3=6:‬‬ ‫*‪8>*$3=6:‬‬ ‫‪**10'?12&'@*7*;:=-9*;=$'AB83*;=1->*8C*D#23*7*6E17$#*"F&G7$H#85‬‬ ‫)('&‪**!"#$*;=1E$K*+J=$/*I"#$%‬‬ ‫=‪*0#123!* M&'4-5* ;678#:29* "#$%&'()* ;=$B* !"#$* ;=1E$K* %* J=$/* "H#$/* ;77:* ;L&7‬‬ ‫‪*"48G$)89* 6=783* 7* O1-'/* ;77<=* 8>* ;$3=6:* 7* ;:* 67&-N* 8>* !"#$%&'()* !,&-'.('/‬‬ ‫)‪*R676:29* 10?12&'@*;=8P#1=8)*8C*10#$96=1->*,8Q=8)*8C* O1=$9$G0'/*$567=857* O1=1:8G$/=8‬‬ ‫>‪*8>* 8(&'4-5* ,8K* ;678#:29* UT>8G6=783* 8.4789=8)* ,8K* ;=1:$3$K* 678FGS#* 8C* ;678K* &-‬‬ ‫‪*6=783*"F&'.478FX&'Y*8>*W&'>6:*7*W&G2#6:1:*;=$'AB83**;=1->*;=$9*TGVH#23*7*TG246=783‬‬ ‫‪*$567=85* R10?12&'@* 7* O$A):=-9* 8C* O$#1-'/* "#:2FGE1-X&'Y* 7* ;=$'AB83* "4=89* ;=1->* 8C‬‬ ‫‪*1:$AP&'K* 8C* 8F#-Z* "#$%&'()* ;=$B* 8C* ;E$)$.'>* "#$96712)$#* 8.&G-B* 8C* [&'98G* 8A&'>6:‬‬ ‫‪*"#$96=$B* ,8Q=8)* 8C* W&G2#6:1:* M&'4-5* TG24E=8>* 8>* !"#$%&'()* +,-&'.('/* 0#123!* "(&'4-5‬‬ ‫‪***U\12&'@*7*O$A):=-9‬‬

‫_‪*7* M&'4-5* ;$'#$`/&-9!* O8G]* 8C7" R6712FA)7=:* 676!D.G0‬‬ ‫‪C-& 5* \7=$^!* O8G]* 8C* 8(&'4-5* ,8K‬‬ ‫_‪*;6L&72Y* a/8b&')* 8>* 7* RW&G2>6:6-&G=<8>* !* W)1<=67$#* "4$‬‬ ‫)‪C85L&7=+,&-'.('/* "#$9$H#12G8‬‬ ‫‪*((*7*=77L*!(&*7*,&-b#*&'*8C*8G62&'A)8K*d.&'Y*8(&'4-5*,8KU10#$'#1-&'#*8C*W&G2#6:1:*c8>7$5‬‬ ‫)‪*,8K* U67-4$bF&'Y* 8#$5$B* eG-)* i8G* 7* !h'4-'9SF&'K!eG-)* )* 7* f8gG$4* eG-‬‬ ‫‪*+,-&'.('/* 0#123!* "(&'4-5* 89* O8#1=$9&-5* 78K* RE17$'Q* "98'GE$)$.'>* 7* 8#$'G0#8j8gG$4‬‬ ‫)('&‪**U"GE$)$.'>*;=$GE10#8K*7*;=8#-5*;7-478FX&'Y*"98G8#-k*8>*O896:*!"#$%‬‬ ‫)‪*!"#$%&'()* +,&-'.('/* 0#123!* 8C* 89* ;8#178#:=1-N* 7* O:=1-N* 78K* ;=&-Q* 8>* f6=$>8‬‬

‫‪*7* "#$.>-C* e#1=&-APG=* 89* 8G10&'4* e#1=&-APG=* 7* 8#$lAX&'Z* &")* RW&G296:* c8FX&'Y‬‬ ‫=‪*$567=85*7*Rf$96:*c8FX&'Y* O:=1-N* L&7=*"G1m&G=:*8>*89*O$98'#$b'Q*8#:=1-N* e#1=&-APG‬‬ ‫=‪*;71784*"X&'91=*d#=8)*"F&'#8n:*67898(&'4&-5*;8F4-C*8A&G7896:*89*67]-N*e#1=&-APG‬‬ ‫‪***U"#$98#1-'/*8A&'XN8>6:*896=$B‬‬ ‫_'&‪*;$GL&-C&-.984*TG246E$4*89*8G10&'4*;6=783*"P#12o#&-9*"F‬‬ ‫‪C&-5*8G62&'A)8K*d.&'Y*8(&'4-5*,8K‬‬ ‫_"*>‪*+""*;$H&'Q*89*O$98#&-‬‬ ‫‪C&-5*$567=85*R8G10&'4*")=-9*&*!7*W&G236:&-N8C*D#6=*7*D#6:‬‬ ‫‪*,8Q=8)* 89* E17$'Q* ;8#1-&'Y* 8>* 678#->&-9* ;=77L* '* "#7->* &p838C* 7* R678A&'>6:* J89‬‬

‫کوردستانی‬

‫‪5‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫باژەرۆکێک ئیسالمیە توندڕەوەکان تیایدا گەورەترین‬ ‫سوکایەتیان بەپیرۆزیەکانی مرۆڤ‌و ئیسالم ئەنجامدا‬

‫یەپەگە تەل مەعروفی ڕزگارکرد‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ستەمی خۆرهەاڵتی‌و ستەمی‬ ‫خۆرئاوایی «فاشیزم‌وەک سنتێز»‬ ‫له‌ڕەخنەی خوێندنەوەکانی پێشتردا بۆ کۆمەڵگای خۆرهەاڵتی‬ ‫کارل ئەوگۆست ڤتفۆگڵ‪ ،‬مستەفا حیجازی‪ ،‬داریوشی شایگان‌وەک نمونە‬ ‫مستەفا حیجازی‌و سایکۆلۆژیای‬ ‫مرۆڤی دواکەوتو‬

‫روخاندنی مناره‌ی مزگه‌وتێک له‌الیه‌ن ئیسالمیه‌ توندره‌وه‌کانه‌وه‌‬

‫ڕاپۆرتی مەیدانی ڕۆژ ئەحمەد‬ ‫س����ەرلەبەیانی هەین����ی یەکینەکان����ی‬ ‫پاراستنی گەل (یەپەگە) له‌ئۆپه‌راسیۆنێکدا‬ ‫لەژێر ناوی "بەرگری ڕەوا" ناوچەکانی تەل‬ ‫مەعروفیان ڕزگارکرد‪ ،‬هەمان ڕۆژ له‌گوندی‬ ‫خربەت ئەلبەنات له‌سەری کانیێ چەکدارە‬ ‫توندڕەوەکان هێرشیان کرد بەاڵم یەپەگە‬ ‫لەسەر رێگا کەوتە پێکدادانەوە لەگەڵیانداو‬ ‫ش����کاندنی‪ ،‬هەروەها بەرەی کورد کە سەر‬ ‫بەس����وپای ئازادی س����وریایە لەژێر ناوی‬ ‫"ئۆپه‌راس����یۆنی پارێ����زگاری کەرام����ەت "‬ ‫ناوچەی ئەع����زازی نزی����ک حەلەبیان لەو‬ ‫هێزانە پاککردەوە‪.‬‬ ‫تەل مەعروف دیارتری����ن‌و ناودەنگترین‬ ‫ناوچ����ە بو کە ئازادکرا‪ ،‬ب����ەاڵم هێزەکانی‬ ‫یەپەگەو ڕۆژنامەنوسان بەسەر باژەرۆکێکدا‬ ‫چون‪ ،‬کە ئەوپەڕی سوکایەتی بەهەمو بنەما‬ ‫مرۆی����ی‌و ئاینیەکان تیادا کرابون لەس����ەر‬ ‫دەس����تی هێزە ئیس��ل�امیە توندڕەوەکان‪،‬‬ ‫دیارترینی����ان‪ ،‬کە لۆگۆی خۆیان لەس����ەر‬ ‫دیوارەکان‌و مزگەوتە ڕوخاوەکەی نوسیبو‪،‬‬ ‫چەکدارەکانی دەەوڵەتی ئیسالمی عێراق‌و‬ ‫شام (داعش) بون‪.‬‬ ‫ڕۆژێک پێش ئۆپه‌راسیۆنەکەی یەپەگە‪،‬‬ ‫پێنجشەممە‪ ،‬زیاتر له‌هەزار چەکداری گروپە‬ ‫ئیس��ل�امیە توندڕەوەکانی بەرەی نوسرە‌و‬ ‫داعش‌و گروپی ئەحرار ش����ام هێرشیان بۆ‬ ‫سەر تەل مەعروف له‌رۆژئاوای کوردستان‬ ‫ک����رد‪ ،‬دواتر زۆرێک له‌ماڵ����ە کوردەکانیان‬ ‫لەوێ س����وتاند‌و ماڵباتەکانیش دەربەدەر‬ ‫بون‪ .‬لەژێر ناوی ئیسالمیش����دا‪ ،‬مزگەوتی‬ ‫مەزنی ن����او ت����ەل مەع����روف‌و مەرقەدی‬ ‫ناسراوی شێخ عیزەدینی نەقشبەندیشیان‬ ‫لەوێ بە تی ئێن تی تەقاندەوە‪.‬‬ ‫ئەو گروپە چەکدارە ئیس��ل�امیانە ‌وەک‬ ‫"ئۆپه‌راس����یۆنی تۆڵەکردن����ەوە له‌ک����ورد‬ ‫"هێرش����ەکەیان ناس����اندبو‪ .‬ڕوپەل����ی‬ ‫تویتەری داعش له‌س����ەر س����وتاندنی ماڵە‬ ‫کوردەکان‌و مزگەوت‌و مەرقەدەکەی شێخی‬ ‫نەقشبەندییان له‌تەل مەعروف‪ ،‬رایگەیاند‪:‬‬ ‫"ئەم����ڕۆ ب����را جیهادیەکانم����ان مزگەوتی‬ ‫موشریکەکانیان لەگەڵ مەرقەدی شێخەکان‬ ‫تەقاندەوە‪ .‬ئێس����تا مەرقەدی ش����ێخەکان‬ ‫لەگ����ەڵ زەوی تەختب����وە‪ ،‬شمش����ێرێکی‬ ‫دەستی جەنگاوەرێکی ئیسالم لەناو تەپ‌و‬ ‫ت����ۆزی مەرقەدەکە بەمالوالدا سەرکێش����ی‬ ‫دەکات"‪.‬‬ ‫ئەوکاتەی یەپەگ����ە‌و ڕۆژنامەوانان چونە‬ ‫ناو تەل مەعروف‪ ،‬دیمەنی ئەو مااڵنەی کە‬ ‫هێشتا دەسوتان لەگەڵ منارە ڕوخاوەکانی‬ ‫مزگەوتەکەو دیواری تەختبو هەروەها ماڵ‌و‬ ‫دوکانی تااڵنکراوی سەر سوچی کواڵنەکان‪،‬‬ ‫ئامادەبوانی پێکڕا شۆک‌و خەمۆک کرد‪.‬‬ ‫هێش����تا هێزی دوەمی یەپەگە نەچوبونە‬ ‫ناوجەرگەی تەل مەع����روف کە هێزەکانی‬ ‫پێش����ەوە بەه����اوار‌و الس����لکی‌و چەن����د‬ ‫تەتەرێک����دا‪ ،‬ئاگاداریی����ان ن����ارد کە هێچ‬ ‫کەس����ێک نەیەتە پێش����ەوە زیاتر‪ ،‬چونکە‬ ‫کۆاڵن����ەکان مینڕێژکراب����ون لەالیەن هێزە‬ ‫ئیسالمیەکانەوە‪.‬‬ ‫چەک����دارە تون����دڕەوەکان زۆربەی زۆری‬

‫س����ەری کۆاڵن‌و ب����ەردەرگای ماڵەکانیان‬ ‫مینڕێژکردبون تا بەس����ەر هەر کەس����ێکدا‬ ‫بتەقێن����ەوە کە پێی����دا تێپ����ەڕ دەبن‪ ،‬چ‬ ‫س����یڤیل چ سەربازبن‪ .‬شوێنە زۆر هاتوچۆ‬ ‫لەس����ەرەکان زۆرت����ر مینڕێژکرابون‪‌،‬وەک‬ ‫بنک����ەی "ماڵ����ی گ����ەل" ‪ ،‬ب����ەردەرگای‬ ‫مزگەوت����ە تەقێنراوەکەو بەردەم مەرقەدی‬ ‫نەقش����بەندییان‌و دەرگای چون����ەژورەوەی‬ ‫گۆڕستانی گشتی تەل مەعروف‪ .‬چەکدارە‬ ‫توندڕەوە هێرشبەرەکان پێشبینییانکردبو‬ ‫ک����ە دوای کش����انەوەی بەپەل����ەی ئەوان‪،‬‬ ‫هێزەکانی یەپەگ����ە‌و رۆژنامەوانان‌و خەڵك‬ ‫بەگش����تی لەگەڵ هاتنەناوەوە دەچنە ئەو‬ ‫شوێنانە‪ ،‬بەاڵم ش����ەڕڤانانی یەپەگە هەر‬ ‫زۆر زو هەس����تیانپێکرد‌و ئەو مەترسییەیان‬ ‫له‌گشت دورخستەوە‪.‬‬ ‫دوای نیوکاتژمێر مانەوە له‌دواوە‪ ،‬هێزی‬ ‫یەک����ەم خۆی بۆ هەڵگرتن����ەوەی مینەکان‬ ‫ئامادەکردو ئ����ەو ناوچانەیان گرت تاوەکو‬ ‫می����ن زەفەر بەهێزی دوەم‌و بەکەس نەبات‬ ‫لەگەڵ ئ����ەو هێزەدا‪ .‬یەپەگە بڕیاریش����یدا‬ ‫ک����ە خەڵك����ی ناوچەک����ە دوای هەڵمەتی‬ ‫پاککردنەوەی مین����ەکان بگەڕێنەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫کاتەی مەترسی مین بەیەکجاری نامێنێت‪.‬‬ ‫هەم����و ماڵێکی ئ����ەم باژێرۆکە گەواهی‬ ‫خراپەکاریەک����ی گش����تگیر ب����ون‪.‬‬ ‫له‌تەماش����اکردنی ماڵ����ە س����وتاو‌و دەرگا‬ ‫شکا‌و دیوارە الس����وتاوەکاندا‪ ،‬مرۆڤ ئەو‬ ‫گوتە کوردی����ەی بەبیردەهاتەوە کە "دار‌و‬ ‫دیوار گوێیان ه����ەن"‪ ،‬بەاڵم ئەمجارە نەک‬ ‫ب����ۆ گەیاندنی زانیاری ش����ارەوە‪ ،‬هاواریان‬ ‫دەکرد کە مافەکانی خۆیان‌و خاوەنەکانیان‬ ‫بەدەس����تی خراپەکارانێک پێش����ێلکراون‪،‬‬ ‫کە دەس����تیان له‌هیچ نەپاراس����توە‌و هیچ‬ ‫سنورێکیان نەبوە لەکاتی هێرشەکەیاندا‪.‬‬ ‫ئەو ماڵ‌و دوکانانەش کە ئەو چەکدارانە‬ ‫پێڕانەگەشتبون بیانتەقێننەوە‪ ،‬بەتەواوەتی‬ ‫تااڵنکرابون یان الونیو س����وتێنرابون‪ ،‬هیچ‬ ‫کەلوپەلێک����ی بەکەڵکیان تی����ادا نەمابون‪.‬‬ ‫خۆراک����ی بەجێم����او لێ����رەو ل����ەوێ لەناو‬ ‫قاپەکان����دا لەهەندێ����ک له‌ماڵەکان����دا کە‬ ‫مابون‪ ،‬ه����اوکات گ����ەڕان له‌ناوەندی تەل‬ ‫مەع����روف‪ ،‬بینینی دیمەنەکانی هەڵەبجەی‬ ‫ش����ەهیدی باش����وری کوردس����تانی ساڵی‬ ‫‪1988‬ی بەبیری مرۆڤدا دەهێنایەوە‪ ،‬تەنیا‬ ‫جیاوازیش����ی‌ ئەوەبو کە الشەی مردوەکان‬ ‫لەسەر شەقامەکان نەبون‪ ،‬چونکە جیاواز‬ ‫له‌هەڵەبجە‪ ،‬لێرە هێزێک هەبو کە بەرگری‬ ‫کردب����و تا خەڵكی ناوچەکە بەس����ەدانیان‬ ‫ڕزگاریان بو‪ .‬هەرچەندە هێزە توندڕەوەکان‬ ‫‪ 15‬خەڵكی سیڤیلیان دەستبەسەر کردبو‌و‬ ‫دوای هێرشەکەی یەپەگەش لەگەڵ خۆیاندا‬ ‫ڕفاندبویانن‪ ،‬کە تیایاندا ‪ ٤‬ژن‌و ‪ 3‬منداڵی‬ ‫ژێر تەمەن ‪ 10‬س����ااڵن هەیە‌و تا ئێستاش‬ ‫‌وەک بارمتە دەستبەسەرن‪.‬‬ ‫ئامانجگەل����ی ئەم گروپە هێرش����بەرە‬ ‫ئیس��ل�امیانە هەندێکیان دیار‌و هەندێکیان‬ ‫هێشتا شارەوەن‪ .‬له‌تەل مەعروف دەرگای‬ ‫شکاوی ماڵەکان‌و دوکانە بەتاڵە سوتاوەکان‪،‬‬ ‫بۆن����ی تەماع‌و تااڵنیی����ان لێدەهات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دیمەنی کەوت����وی من����ارەی مزگەوتەکە‌و‬ ‫مەرق����ەدە تەقێنراوەک����ە راس����تیەکەیان‬ ‫دەردەخس����ت‪ ،‬کە ئەو گروپانەی هێرشیان‬

‫بۆ سەر ئەم ماڵە سیڤیله‌ کوردانە کردوە‪،‬‬ ‫پەیامێکیان هەبوە‪ ،‬ئەویش‪ :‬دەتوانن هەمو‬ ‫پیرۆزیەکی ئەو خەڵكە له‌ناوببەن‌و توانای‬ ‫خراپکردنی پیرۆزیەکانیش����یان هەیە‌و سڵ‬ ‫له‌هێچ له‌وکارانە ناکەنەوە‪.‬‬ ‫ئەو چەکدارانە لەژێر ناوی ئیس��ل�امدا‬ ‫مزگەوتێکیان بەمنارەکەیەوە تەقاندەوە‌و‪،‬‬ ‫ڕێزیان بۆ پەڕەکانی ئەو قورئانە پیرۆزانە‬ ‫نەب����و کە ن����ەوە بەنەوەی ت����ەل مەعروف‬ ‫زمانی عەرەبی‌و ئاین‌و پیرۆزیەکانی خۆیان‬ ‫لێ����وە فێرب����ون‪ .‬یەکێک ل����ەو قورئانانەی‬ ‫مزگەوتەک����ە‪ ،‬کە لەگەڵ س����وتوی دیوارە‬

‫ئەو چەکدارانە لەژێر‬ ‫ناوی ئیسالمدا‬ ‫مزگەوتێکیان‬ ‫بەمنارەکەیەوە‬ ‫تەقاندەوە‌و‪ ،‬ڕێزیان بۆ‬ ‫پەڕەکانی ئەو قورئانە‬ ‫پیرۆزانە نەبو کە نەوە‬ ‫بەنەوەی تەل مەعروف‬ ‫زمانی عەرەبی‌و ئاین‌و‬ ‫پیرۆزیەکانی خۆیان‬ ‫لێوە فێربون‬ ‫سوتاوەکاندا هێور هێور دەبوە خۆڵەمێش‪،‬‬ ‫دوپاتی پەیامی هێرشبەرانی دەکردەوە کە‬ ‫ئەوان هەمو زهنیەت����ە پیرۆزیەکانی کورد‬ ‫لەپ����ێ دەنێن‪ ،‬گەرچی ئ����ەو ئاینەش بێت‬ ‫کە خۆیان گوای����ە ئیدیعای بۆ دەکەن یان‬ ‫بۆی بەناو "جیهاد" دەک����ەن‪ .‬ئەوان نەک‬ ‫ش����ەرمیان له‌پەڕەکان����ی پەرتوکی پیرۆز‬ ‫نەگرتبو لەکاتی چاندن����ی بۆمبەکانیاندا‪،‬‬ ‫بەڵکو لەسەر دیواری الڕوخاوی مزگەوتەکە‬ ‫بەبۆیاغی سور نوسیبویان‪":‬الدولة‌ االسالمیة‬ ‫في العراق‌و الشام"‪.‬‬ ‫س����ەیدا محەم����ەد ئەلق����ادر‪‌،‬وەزی����ری‬ ‫ئەوقافی حکومەتی کانتۆنی جیزیر‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫چەند کەس����ایەتی ناس����راوی موسوڵمان‌و‬ ‫ڕیش س����پیانی ناوچەکە رۆژی شەممە کە‬ ‫گەشتنە تەل مەعروف‪ ،‬لەبەردەم مزگەوتە‬ ‫ڕوخاوەک����ە بەئاوێنەی‌وت‪" :‬له‌دنیادا جگە‬ ‫له‌کاف����ر نەب����وە مزگەوتی موس����وڵمانان‬ ‫بتەقێنێت����ەوە‪ .‬ئ����ەم هێزان����ە چەت����ەن‌و‬ ‫بەش����ێکنین له‌ئاینی ئیس��ل�ام‪ .‬ئەم ئاینە‬ ‫پی����رۆزەی ئێمە ئاینی پێکوەژیانی گەالنە‪.‬‬ ‫ئاین����ی گەیاندنی پەیامی ئاش����تیخوازییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ����ەم گروپە چەتانە ناوی ئیس��ل�ام‬ ‫رەش دەکەن ‪ ،‬لەوەش ترسناکتر دەخوازن‬

‫ڕێرەوی ئەو خراپەکاری����ە ماڵوێرانکەرەی‬ ‫کە دو س����اڵە گرتویانەتە بەر له‌سوریادا‪،‬‬ ‫بیگوازن����ەوە بۆ ناوچەکان����ی جیزیر‌و لێرە‬ ‫جەنگێک����ی نەژادپەرس����تی بەرپ����ا بکەن‬ ‫لەنێوان ک����ورد‌و پێکهاتەکانی دیکەی ئەم‬ ‫ناوچەیەدا‪ ،‬هەربۆیە لەسەر ماڵە کوردەکان‬ ‫ئەم هێرشانە دەکەن‪ ،‬بەاڵم سەرکه‌وتونین‌و‬ ‫ناشبن‪ ،‬چونکە هەمو گەالنی رۆژئاوا بەکار‌و‬ ‫خەباتیان هەمو ڕۆژێک بەخۆبەڕێوەبردنی‬ ‫دیموکراتی‌و ئاش����تەوایی گ����ەالن ‌وەاڵمی‬ ‫خراپەکاریەکانی ئەو هێزانە دەدەنەوە"‪.‬‬ ‫وتیشی‪" :‬له‌قورئانی پیرۆزدا پەروەردگار‬ ‫کوش����تنی موس����وڵمانی بەدەس����تی‬ ‫موس����وڵمانێکی دیک����ە حەرامک����ردوە‪،‬‬ ‫بۆی����ە ئەم کارەی ئەم هێزە ش����ەرخوازانە‬ ‫کردویانە ب����ەم گەله‌ موس����وڵمانەی تەل‬ ‫مەعروف‪ ،‬دژ ‌وەس����تانەوەیە‪ ،‬نەعوزوبیال‪،‬‬ ‫لەبەرامب����ەر ئامۆژگاریەکان����ی خ����ودای‬ ‫گەورە‪ .‬بۆیە دەتوانم بەڕاش����کاوی بڵێم کە‬ ‫ئ����ەو هێزانە تەنیا ئامانجیان ڕەش����کردنی‬ ‫ئیس��ل�امە‪ ،‬هەربۆیە لەژێر ناوی ئیسالمدا‬ ‫ئەو خراپەکاریان����ە ئەنجام دەدەن کە زۆر‬ ‫دورن له‌ئەتەکیەتە پیرۆزەکانی ئەم ئاینەی‬ ‫خوداوەندی مەزنەوە"‪.‬‬ ‫ڕۆژی یەکش����ەممەش له‌گون����دی گەبەکا‬ ‫له‌ناوچ����ەی ت����ەل ب����اراک نزی����ک له‌تەل‬ ‫مەع����روف‪ ،‬بەڕێوەبەری گش����تی یەپەگە‬ ‫له‌کۆنفرانس����ێکی ڕۆژنامەوانیدا کە ئاوێنە‬ ‫ئامادەی ب����و ڕایگەیاند‪" :‬ت����ەل مەعروف‬ ‫ئازادە‌و ناوچەک����ە پاککراوەتەوە‌و خەڵكی‬ ‫ناوچەکەش دەگەڕێنەوە جێگاکانیان‪ .‬ئێمە‬ ‫‌وەک یەپەگە لەسەر داوای گەل چوینە تەل‬ ‫باراک‌و تەل مەعروف‪ .‬ئێمە بەرگری رەوا‬ ‫دەکەین‌و هێرش ب����ۆ هیچ هێزێک ناکەین‪،‬‬ ‫ئ����ەم گروپان����ەش گ����ەر بخ����وازن هێرش‬ ‫بکەنەوە‪ ،‬ئێم����ە ئامادەین بەهه‌رچیەک کە‬ ‫هەمان����ە له‌بەرامبەریان����دا بەرگری له‌گەل‬ ‫بکەین"‪.‬‬ ‫له‌وەاڵم���ی ئاوێنە لەس���ەر ئ���ەوەی چ‬ ‫ج���ۆرە هێرش���ێک بەردەوام���ە‌و یەپەگە‬ ‫مەرجەعیەت���ی‌ چی الیەنێک���ە‪‌ ،‬وتەبێژی‬ ‫فەرماندەی گش���تی یەپەگە رێدور خەلیل‬ ‫‌وت���ی‪" ،‬ئێمە حکومه‌ت���ی خۆبەڕێوەبەری‬ ‫دیموکراتی کانتۆن���ەکان بەمەرجەعیەتی‬ ‫ش���ەرعی خۆمان دەزانی���ن‌و له‌ژێر بڕیاری‬ ‫ئەوانداین‪‌.‬وەک یەپەگەش ئێمە پێمانوایە‬ ‫کە هێزی چەکداری تەنیا دەتوانێت بەگری‬ ‫بکات‌و ئەوە هێزی رێکخستنی کۆمەاڵیه‌تیە‬ ‫هاوش���انی کە دەتوانێت دیموکراس���یەت‌و‬ ‫فرەی���ی جێبەجێ ب���کات‪ ،‬کانتۆنەکانیش‬ ‫ئەوە دەکەن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی"جاروبار ئەو گروپانە له‌دورەوە‬ ‫هاوەن دەهاوێژن ڕوب����ەروی هێزەکانمان‪،‬‬ ‫هەروەه����ا بەقەناس لەس����ەرمان جارجار‬ ‫ش����ەڕ دەک����ەن‪ ،‬ئەم����ە رەوش����ی‌ رۆتینی‬ ‫بەرەکانی پێش����ەوەی جەنگ����ە له‌ڕۆژئاوای‬ ‫کوردس����تاندا‪ .‬ئێمەش بەرگری له‌خۆمان‌و‬ ‫خاک‌و گەلمان دەکەین‪ ،‬بەرگری له‌برایەتی‬ ‫گەالن����ی رۆژئ����اوای کوردس����تان دەکەین‪،‬‬ ‫بۆیە لەبەرامبەر ئەو هێرشانەش����دا‌وەاڵمی‬ ‫خۆمان هەی����ە‌و له‌بەرامب����ەر هەر هێرش‌و‬ ‫کۆمکوژیەکی دیکەشدا ئێمەو گەل پێکەوە‬ ‫هەمیشە‌وەاڵمی خۆمان دەبێت"‪.‬‬

‫له‌بەشەکانی پێش���وودا لەسەر ستەمی‬ ‫خۆرهەاڵت���ی‌و تێگەیش���تنی فیتڤۆگڵ بۆ‬ ‫دۆخ���ی ئاس���یا‌و خۆرهەاڵت لەس���ەدەی‬ ‫بیس���تدا‪ ،‬مەبەس���تم بوو پێ لەسەر ئەو‬ ‫تێزەی���ە دابگ���رم کە گێڕان���ەوەی ڕۆحی‬ ‫س���تەم له‌ئێس���تادا تەنیا ب���ۆ هەندێک‬ ‫ڕیش���ەی مێژوویی‪ ،‬بۆ کاریگەریی فۆرمە‬ ‫دێرینەکانی دەسەاڵت‌و دەوڵەت‪ ،‬گەرچی تا‬ ‫ئەندازەیەک هەندێک سیفاتی ستراکتوری‬ ‫دەوڵ���ەت‌و کۆمەڵ���گا هاوچەرخەکانمان‬ ‫بۆ ڕووندەکاتەوە‪ ،‬بەاڵم سەرتاس���ەرێتی‬ ‫جەنگ‌و ش���ەرانگێزێتی له‌س���ەد س���اڵی‬ ‫راب���وردوودا‪ ،‬بەجۆرێ���ک جەن���گ‪ ،‬هەر‬ ‫تەنیا جەنگی تاقان���ەی نێوان دەوڵەت‌و‬ ‫کۆمەڵ���گا نەب���ووە‪‌،‬وادەک���ەن نەتوانین‬ ‫سیس���تمی ئەمڕۆمان تەنیا به‌بەرەنجام‌و‬ ‫کاریگەریی‪ ،‬یاخود بەدرێژکراوەی فۆرمی‬ ‫س���تەمی خۆرهەاڵتی بزانی���ن‪ .‬ڕەخنەی‬ ‫من له‌تێ���زی س���تەمی خۆرهەاڵتی ‌وەک‬ ‫تاکە س���ەرچاوەی خوێندنەوە بۆ ئێستا‪،‬‬ ‫لەوەوە دێت کە لەو پەیوەندییە ئۆرگانییە‬ ‫گرنگە‌وە ناڕوانێت کە له‌نێوان فۆرمەکانی‬ ‫(«بەدەوڵ���ەت ب���وون» «به‌کۆمەڵ���گا‬ ‫بوون» «به‌س���وبێکت بوون») دا هەیە‬ ‫لەالیەک‪ ،‬له‌پاڵ پرۆس���ەی «مۆدێرنە»دا‬ ‫لەالیەک���ی ت���ر‪‌،‬واتە‌وا ڕەفت���ار دەکات‬ ‫‌وەک ئەوەی فۆرمی دەس���ەاڵت‪ ،‬پرۆسەی‬ ‫دروس���تبوون‌و‌وێنەبەن���دی «س���وبێکت‬ ‫ـ خود»ـ���ی ئینس���انیمان‪ ،‬تێکچوون���ی‬ ‫پەیوەندی نێوان شوناسەکان‪ ،‬تێکچوونی‬ ‫‌وەزیف���ەی زانس���ت‪ ،‬تێکچوونی‌وەزیفەی‬ ‫دین‪ ،‬هیچ کارێکی���ان به‌ئامادەگی قووڵی‬ ‫مۆدێرنەوە له‌ژیان���ی ئێمەدا نەبێت‪‌،‬واتە‬ ‫لەسەر فەرامۆشکردنی تەواوی ئەو شۆکە‬ ‫سەرەتایی‌و شارستانییە گەورەیە دەژین‬ ‫کە له‌نی���وەی دووەمی س���ەدەی نۆزدە‌و‬ ‫س���ەرەتای سەدەی بیس���تدا روودەدات‪،‬‬ ‫بە‌واتایەکی تر‪ ،‬تەواوی ئەو کیمیا گەورە‌و‬ ‫کاریگەر‌و ترس���ناکە فەرام���ۆش دەکات‬ ‫کە س���اتی هەرەس���ی دونیای کالسیک‌و‬ ‫هاتنی دونیای مۆدێرن لەم کۆمەڵگایانەدا‬ ‫خس���توێتییە گەڕ‪ .‬ئەوەی کە بنەڕەتییە‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬لەگەڵ هەرەسی ئیمپراتۆرییەتی‬ ‫عوسمانیدا‌و هاتن‌و هوروژمی تۆفانئاسای‬ ‫خۆرئاوا له‌هەموو دەرگا‌و پەنجەرەیەکەوە‪،‬‬ ‫دونیایەکی نوێ سەرهەڵدەدات‪ ،‬ئەم دونیا‬ ‫نوێیە‌و ئ���ەو کارلێک‌و کیمی���ا نهێنییەی‬ ‫لەگەڵ خۆیدا دەیهێنێت‪ ،‬هێشتا بەشێکی‬ ‫فەرامۆشکراوی گرنگ‌و بنچینەیی زۆرینەی‬ ‫بیرکردنەوەکان���ە دەرب���ارەی‌وێنەی ئەم‬ ‫جیهان���ەی ک���ە ئەم���ڕۆ تێی���دا دەژین‪.‬‬ ‫لەم بەش���ەدا درێ���ژە دەدەم به‌تێڕامان‌و‬ ‫خوێندنەوەی بۆچوونەکانی نوس���ەرێکی‬ ‫گرنگ���ی دیکە ک���ە‌ورد لەس���ەر مرۆڤ‌و‬ ‫کۆمەڵگای خۆرهەاڵتی ئیش���یکردوە‪ .‬من‬ ‫خۆم لەسەرەتایەکی زووەوە به‌کارەکانی‬ ‫«مستەفا حیجازی» ئاشنابووم‪ ،‬سااڵنی‬ ‫گەنجی���م تون���د له‌ژێ���ر کاریگ���ەری ئەو‬ ‫کتێبه‌ گرنگەیدا بووم‪ ،‬کە ئێس���تا لێرەدا‬ ‫دەیخوێنین���ەوە‌و هەوڵ���ی ڕەخنەکردنی‬ ‫دەدەی���ن‪ .‬ئەم ڕەخنەیەم هەم بەش���ێکە‬ ‫له‌پڕۆژەی���ەک بۆ خوێندن���ەوەی هەندێک‬ ‫دی���وی فیکری عەرەب���ی هاوچەرخ‪ ،‬هەم‬ ‫بەشێکیش���ە له‌پ���ڕۆژەی پێکوڵکاری بۆ‬ ‫داڕشتنی زەمینەیەکی نوێ بۆ تێگەیشتن‬ ‫له‌ڕیش���ەکانی توندوتیژیی له‌دوای هاتنی‬ ‫مۆدێرنەوە له‌خۆرهەاڵت‪‌ ،‬واتە بەش���ێکە‬ ‫له‌زەمینەسازی تیوری پێویست تا بتوانم‬ ‫به‌ڕونی تێزی «فاش���یزمی خۆرهەاڵتی»‬ ‫دیاریبک���ەم‌و ‌وەک تێرمێ���ک جێگایەکی‬ ‫بدەم���ێ له‌ن���او ئ���ەو دیالۆگان���ەدا کە‬ ‫لەس���ەر بونیاد‌و س���تراکتوری خۆرهەاڵت‬ ‫هەی���ە‪ .‬پێش���موایە ه���ەر دوو هەوڵەکە‬ ‫تەواوکەری یەکن‪ ،‬چونکە ڕێگاس���ازی بۆ‬ ‫ه���ەر خوێندنەوەیەکی نوێ ب���ۆ دونیای‬ ‫ئێمە گرێ���دراوی تێگەیش���تنە لەو دید‌و‬ ‫بیروبۆچوون���ە فیکریانەی ئ���ەم دونیایە‬ ‫بەرهەمیهێن���اون‪ ،‬لێ���رەوە ڕەخنەکردنی‬ ‫هەندێ���ک لەو گووتارانەی ک���ە له‌فیکری‬ ‫عەرەب���ی‌و ئێرانیدا س���ەبارەت به‌بابەتی‬ ‫«خۆره���ەاڵت» ی���ان «ئاس���یا» ی���ان‬

‫الی حیجازی مرۆڤی‬ ‫ژینگە کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسییەکانی ئێمە‪،‬‬ ‫جۆرە مرۆڤێکی‬ ‫دواکەوتوە‪.‬‬ ‫‌واتە پێشوەخت‬ ‫له‌دابەشکردنێکی‬ ‫بنچینەییەوە دەست‬ ‫پێدەکات کە‬ ‫دابەشکردنی مرۆڤە بۆ‬ ‫دوو جۆر له‌بوونەوەر‪،‬‬ ‫«مرۆڤی پێشکەوتو»‌و‬ ‫«مرۆڤی دواکەوتو»‬ ‫«ژینگ���ەی ئیس�ل�امی» بەرهەمهاتوون‪،‬‬ ‫بەشێکە لەو خەونە بچوکەی من‪ ،‬بکرێت‬ ‫زەمینەیەک���ی تیوریی ن���وێ دابڕێژین کە‬ ‫لەس���ەر دەستنیش���انکردنی پارادایمێکی‬ ‫نوێ‌وەس���تابێت ب���ۆ مێژووی ئێس���تا‌و‬ ‫رابوردووم���ان‪ .‬س���ەرەتا دەبێت بڵێم کە‬ ‫تێزە س���ەرەکییەکەی حیجازی لەس���ەر‬ ‫چەمک���ی «مرۆڤی دواکەوتو ـ االنس���ان‬ ‫المتخل���ف» یاخود «مرۆڤی شکس���تە ـ‬ ‫االنسان المقهور» داڕێژراوە‪ .‬الی حیجازی‬ ‫مرۆڤی ژینگە کۆمەاڵیەتی‌و سیاسییەکانی‬ ‫ئێمە‪ ،‬جۆرە مرۆڤێک���ی دواکەوتوە‪‌.‬واتە‬ ‫پێشوەخت له‌دابەشکردنێکی بنچینەییەوە‬ ‫دەس���ت پێدەکات کە دابەشکردنی مرۆڤە‬ ‫ب���ۆ دوو ج���ۆر له‌بوون���ەوەر‪« ،‬مرۆڤی‬ ‫پێش���کەوتو»‌و «مرۆڤ���ی دواکەوتو»‪.‬‬ ‫هەڵب���ەت تیورەکان���ی «دواکەوتن» زۆر‬ ‫پێش حیجازی هەبوون‌و لەمەیداندا بوون‪،‬‬ ‫‌وەک له‌بەشی پێشوودا باسمکرد ڕیشەکانی‬ ‫ئەم تێزەیە دەگەڕێتەوە بۆ قوواڵیی فیکری‬ ‫ئەوروپی‪ .‬لەدوای ڕۆشنگەرییەوە کەسانی‬ ‫‌وەک «مۆنتس���یکۆ‌و مارکس» هەڵگرانی‬ ‫بەرچاوی ئەم بۆچوونە بوون‪ .‬به‌کورتی‪،‬‬ ‫مەس���ەلەی ڕوانین بۆ ‌واڵتان‌و میللەتانی‬ ‫دەرەوەی «کۆمەڵگا پیشەس���ازییەکان»‬ ‫‌وەک «دواکەوتو»‪ ،‬تێزێکی فرە ڕوخسار‌و‬ ‫ب���او‌و فراوان���ە‪ .‬لێرەدا مەبەس���تم نییە‪،‬‬ ‫ڕەخنەی تەواوی تیورەکانی «دواکەوتن»‬ ‫یان تێزی «دواکەوت���ن» بکەم‪ .‬ژمارەی‬ ‫تی���ورەکان‌و تێ���زەکان بەجۆرێ���ک زۆر‌و‬ ‫بەرفراوانە ک���ە ڕەخنەکردنی هەریەکەیان‬ ‫پێویس���تی به‌نوس���ینی تایب���ەت هەیە‪.‬‬ ‫تیورەکان���ی دواکەوت���ن ل���ەو تیورانەوە‬ ‫دەس���تپێدەکات کە دواکەوتنی میللەتان‬ ‫دەگێڕنەوە ب���ۆ هۆکاری جوگرافی تا ئەو‬ ‫تیورانەی ک���ە دواکەوتن دەبەس���تنەوە‬ ‫به‌نەبوونی س���ەرچاوەی مادیی پێویست‬ ‫ب���ۆ گەش���ە یاخ���ود ب���ۆ پەککەوت���ن‌و‬ ‫گەش���ەنەکردنی پرۆس���ەی مۆدێرنی���زە‬ ‫ل���ەو دەڤ���ەر‌و جێگایانەدا‪ ،‬ت���ا دەگاتە‬ ‫تیوریگەلێک���ی سیاس���ی ک���ە دواکەوتن‬ ‫دەبەس���تنەوە به‌داگیرکردن‌و کەرتبوون‌و‬ ‫دیکتاتۆرییەت‌و ژێردەستییەوە‪ .‬ئەوەی الی‬ ‫حیجازی سەرەنجڕاکێشە‪ ،‬دوو جەمسەری‬ ‫گرنگن‪ ،‬یەک���ەم‪ :‬ڕوانینێکی خۆرهەاڵتیی‬ ‫قووڵە بۆ «کێشەی دواکەوتن» له‌زمانی‬ ‫عەقڵێک���ی‌وردەکارەوە ک���ە خۆی له‌ناو‬ ‫ژینگەی «دواکەوت���ن» دا گەورە بووە‌و‬ ‫ژیاوە‪ .‬دووەم‪ :‬پێداگرتنی گەورەی لەسەر‬ ‫خوێندنەوەی «دواکەوت���ن» له‌ڕوانگەی‬ ‫«دەرونییەوە»‪،‬‬

‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫به‌غدا داوا له‌ئه‌مه‌ریكا ده‌كات فشار بخاته‌سه‌ر هه‌رێم‬ ‫پێشێلكاریه‌كان ‌ی مافی‌ مرۆڤ له‌هه‌رێم ‌ی كوردستاندا ده‌گات ‌ه ویكیلیكس‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬

‫ی‬ ‫م���رۆڤ به‌رهه‌م���ی‌ گه‌ش���تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ركردنه‌وه‌یه‌ بۆ ‪ 18‬گرتوخانه‌ ‌‬ ‫ناو هه‌رێمی‌ كوردستان ك ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤ ‌‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی‌ كارو كاروباری‌‬ ‫ی حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی ناوخۆی‌ هه‌رێم‌و ئاسایش‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ .‬له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كیش���دا‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤ ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ وه‌زی���ری‌ ماف��� ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬باس���ی‌ له‌وه‌ كرد ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫ئه‌م راپۆرت��� ‌ه گرژیه‌كان���ی‌ نێوان‬ ‫هه‌ولێ���رو به‌غدا زیاتر بكات‪ .‬وه‌زیر‬ ‫كۆپیه‌ك له‌راپۆرته‌كه‌ی‌ دایه‌ ده‌ست‬ ‫تیمه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كاو داوایك���رد‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا هه‌ژمون ‌‬ ‫باڵیۆزخان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كاربهێنێت له‌گه‌ڵ هه‌رێم ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫كوردستان له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‪.‬‬

‫حكومه‌ت����ی‌ به‌غ����دا نیگه‌رانه‌ له‌و‬ ‫پێش����ێلكاریانه‌ی‌ ماف����ی‌ م����رۆڤ‬ ‫ك����ه‌ له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تاندا‬ ‫ئه‌نجامده‌درێن‌و هه‌وڵده‌دات له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاوه‌ گوش����ار بخاته‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌رێ����م‌و داوایك����ردوه‌ واش����نتۆن‬ ‫ی له‌وباره‌یه‌وه‌ زیاتر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ خۆ ‌‬ ‫به‌كاربهێنێت‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاش سیستمی‌‬ ‫زیندانه‌كانی‌ هه‌رێم به‌"ناش����ه‌فاف"‬ ‫وه‌سف ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك����ی‌ نهێنی‌‬ ‫ویكیلیكس كه‌ وێنه‌یه‌كی‌ ده‌س����ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وت����وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌چه‌ندین‬ ‫پێش����لكاری‌ ك����راوه‌ ك����ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هێ����زه‌ ئه‌منیه‌كان����ی‌ هه‌رێم����ه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ ده‌ستگیركردنی‌‬ ‫كه‌سانی‌ غه‌یره‌ كورد له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ژێر ده‌س����ه‌اڵتی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫هات����وه‌‪" ،‬هه‌ندێك ل����ه‌و زیندانیانه‌‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی‌ ئه‌وه‌یان ك����ردوه‌ كه‌‬ ‫هێزه‌ س����ه‌ربازییه‌كانی‌ هاوپه‌یمانان‬ ‫ده‌ستگیریانكردون‌و پاشان ره‌وانه‌ی‌‬ ‫زیندانه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیان‬ ‫كردون"‪.‬‬ ‫زانی����اری‌ ن����او به‌ڵگه‌نامه‌ك����ه‌‬ ‫پشتی‌ به‌س����توه‌ به‌و راپۆرته‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 2009‬له‌الی����ه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫مافی‌ مرۆڤی‌ عێراقه‌وه‌ س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ره‌وش����ی‌ ناو زیندانه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌نجام����دراوه‌و تێیدا وه‌زیری‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤی‌ عێ����راق "نیگه‌ران بو له‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و راپۆرت����ه‌ ته‌نگژه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و عێراق زیاتر‬ ‫به‌ره‌و ئاڵ����ۆزی‌ به‌رێت‪ ،‬بڕوای‌ وابو‬ ‫ك����ه‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌س����ه‌اڵتی‌ زیاتری‌‬ ‫له‌عێ����راق هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ گوش����ار‬ ‫بخاته‌س����ه‌ر حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مه‌سه‌له‌ هه‌ستیاره‌كانی‌‬ ‫وه‌ك مافی‌ مرۆڤ‪ ،‬هاوكات داواشی‌‬ ‫له‌باڵیۆزخان����ه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا كرد ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ له‌گ����ه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫بخه‌نه‌ به‌رباس"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش����ێكی‌ دیكه‌ی‌ راپۆرته‌كه‌دا‬ ‫هات����وه‌‪" ،‬ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‌و ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫ده‌ستگیركراون له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ خۆی‌ ده‌دات له‌س����ه‌دان‬ ‫كه‌س‪ ،‬ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌بێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫دو ج����ۆر سیس����تمی‌ زیندانیكردن‬ ‫له‌هه‌رێم بونی����ان هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت����ی‌ كارو كاروباری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێ����ت‌و‬

‫یه‌کێک ل ‌ه زیندانه‌کانی شاری سلێمانی‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ تاوان����ه‌كان ده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫مۆدێلی‌ دوباره‌ ڕاهێنانه‌وه‌ی‌ سوید ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌ی����ڕه‌و ده‌كات‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ تریان كه‌‬ ‫سیس����تمێكی‌ كه‌متر ش����ه‌فافانه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌الیه‌ن ده‌زگای‌ ئاسایش����ه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌برێت"‪.‬‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌دا ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ ك����راوه‌ ك����ه‌ "حكومه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌رێگه‌ی‌ چه‌ندین كه‌ناڵی‌‬ ‫سه‌ربازیی‌‌و دیپلۆماسیه‌وه‌ چاالكانه‌‬ ‫گوش����ار ده‌خاته‌ س����ه‌ر كورده‌كان‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫ئه‌و مه‌س����ه‌له‌یه‌‌و له‌چه‌ن����د مانگی‌‬ ‫داهاتوش����دا هه‌وڵه‌كانی‌ خۆی‌ زیاتر‬ ‫چڕده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئای‌ دی‌‪:‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬راپۆرتی‌ وه‌زاره‌تی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كات به‌زیندان‌و ده‌س����تگیركردنی‌‬ ‫نایاسایی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫ب����ه‌روار‪30 :‬ی‌ كانون����ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫‪2009‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬نهێنی‌‬ ‫‪09BAGHDAD3366‬‬

‫پوخته‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫راپۆرتێك���ی‌ نوێ��� ‌‬ ‫ماف���ی‌ مرۆڤ���ی‌ عێراق س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌به‌دواداچونه‌كانی‌ بۆ زیندانه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌به‌ڵگه‌و‌ه‬ ‫ده‌ریده‌خ���ه‌ن ك���ه‌ گی���راوه‌كان‬ ‫ی هه‌رێمی���ان به‌به‌رپرس‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫زانی���وه‌ به‌رامبه‌ر ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫ناقانونیانه‌ی‌ كه‌س���انی‌ عه‌ره‌ب له‌و‬ ‫ی‬ ‫ناوچان���ه‌ی‌ ك ‌ه ده‌كه‌ون��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی‌ خ���ۆی‌‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫له‌و زیندانیانه‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ ك���ه‌ هێزه‌ س���ه‌ربازییه‌كان ‌‬ ‫هاوپه‌یمان���ان ده‌س���تگیریانكردون‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫پاشان ره‌وانه‌ی‌ زیندانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫كوردستانیان كردون‪ .‬وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤ���ی‌ عێراق نیگ���ه‌ران بو له‌وه‌ ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ئه‌و راپۆرت���ه‌ ته‌نگژه‌كان��� ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و عێراق زیاتر‬ ‫ی وابو ك ‌ه‬ ‫ی به‌رێت‪ ،‬بڕوا ‌‬ ‫به‌ره‌و ئاڵۆز ‌‬ ‫ی له‌عێراق‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌سه‌اڵتی‌ زیاتر ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‌ گوش���ار بخاته‌سه‌ر‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم سه‌باره‌ت به‌مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫ی وه‌ك مافی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫هه‌س���تیاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌باڵیۆزخانه‌ ‌‬ ‫ه���اوكات داواش��� ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا كرد ئ���ه‌و بابه‌ته‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی هه‌رێمدا بخه‌نه‌ به‌رباس‪.‬‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و راپۆرت ‌ه چه‌ندی���ن ده‌نگۆ ‌‬

‫ی‬ ‫له‌مێژینه‌ باس ده‌كات ك ‌ه ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاسایش‌و پێش���مه‌رگ ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی غه‌یره‌ كوردیان‬ ‫ناقانونی‌ كه‌س���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‌و ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ده‌ستگیركردوه‌و گواس���تویانه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ ناوچه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش خاڵێكی‌ گرنگی‌ ناكۆكیه‌كان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌نێ���وان ك���ورده‌كان‌و كه‌س���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫غه‌یره‌ ك���ورد‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌هه‌ڵوێس���تی‌ باڵیۆزخانه‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ هێزه‌كانی‌ هاوپه‌یمانان‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ تون���دڕه‌وه‌كان ده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نیگه‌رانن ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه هه‌ندێ���ك ل���ه‌و زیندانی��� ‌ه‬ ‫توندڕه‌وان���ه‌ ئ���ازاد بك���ه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی هه‌ندێك‬ ‫په‌ن���ای‌ بردوه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌ناوچ ‌ه‬ ‫ل���ه‌و ده‌س���تگیركراوانه‌ ‌‬ ‫جێناكۆكه‌كان���دا ده‌س���تگیركراون‪،‬‬ ‫راده‌س���تی‌ ئاس���ایش‌و هێ���ز‌ه‬ ‫كوردیه‌كانی���ان بكه‌ن له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ی‌ ك ‌ه ئه‌مان ‌ه بگوازرێنه‌و‌ه بۆ‬ ‫هه‌رێم به‌مه‌به‌ستی‌ دزیندانیكردنیان‪.‬‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا له‌رێگه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ س���ه‌ربازیی‌‌و دیپلۆماسیه‌و‌ه‬ ‫ی خستوه‌ته‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام فش���ار ‌‬ ‫ی به‌ره‌وپێشچون‬ ‫كورده‌كان بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ به‌خۆو‌ه ببینن‪.‬‬

‫ده‌ستگیركردن له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ئاسایشه‌وه‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ ماف���ی‌‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ ‌‬ ‫مرۆڤ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪22 ،‬‬ ‫كه‌س ك ‌ه (‪)9‬یان له‌سلێمانی‌‌و (‪)13‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫یان له‌گرتوخانه‌ی‌ ئاسایش��� ‌‬ ‫ده‌س���تگیركرابون‪ ،‬باس���یان ل���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كرد هه‌ندێكی���ان له‌الیه‌ن هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمانان له‌ناوچه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌رێ���م ده‌س���تگیركراون‌و پاش���ان‬ ‫گواس���تراونه‌ته‌وه‌ بۆ ناوچه‌كانی‌ ژێر‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫دادگاییك���ردن‌و زیندانیكردنی���ان‪.‬‬ ‫دو ج���ۆر سیس���تمی‌ زیندانیكردن‬ ‫له‌هه‌رێ���م بونیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی‌ كارو كاروبار ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێ���ت‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ تاوان���ه‌كان ده‌گرێت���ه‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫مۆدێلی‌ دوباره‌ ڕاهێنانه‌وه‌ی‌ سوید ‌‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كات‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ تریان ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌متر ش���ه‌فافانه‌ ‌‬ ‫سیس���تمێك ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن ده‌زگای‌ ئاسایش���ه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێ���ت‪ .‬چه‌ندی���ن راپۆرتی‬ ‫ی متمان ‌ه له‌به‌رده‌ستدان سه‌باره‌ت‬ ‫جێ ‌‬ ‫ی مرۆڤ‬ ‫به‌پێش���ێلكارییه‌نی‌ مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ن���او گرتوخان���ه‌و زیندانه‌كان��� ‌‬ ‫ئاسایشدا‪.‬‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ ماف���ی‌‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ ‌‬

‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫مرۆڤ له‌باره‌ ‌‬ ‫زیندانه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫نیش���انه‌یه‌كی‌ پۆزه‌تیڤ���ه‌ ك��� ‌ه‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه هۆی‌ س���وربونێكی‌ زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مافه‌كان���ی‌ مرۆڤ له‌سه‌رتاس���ه‌ر ‌‬ ‫عێ���راق‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌ بون���ی‌ ف���ر‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كی‌ زۆر‪ .‬له‌كاتێك���دا‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ ته‌نها ن���اوی‌ ‪ 22‬كه‌س‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرسان ‌‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬به‌اڵم لێدوان ‌‬ ‫ی نه‌ین���ه‌واو كه‌رك���وك‬ ‫پارێزگاكان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌خه‌نه‌ڕو كه‌ ژم���اره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ی له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ستگیركراون له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌رێم���ه‌وه‌ خۆی‌ ده‌دات‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫له‌س���ه‌دان ك���ه‌س‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر زیاتر‬ ‫ی‬ ‫نه‌بێ���ت‪ .‬له‌كاتێك���دا حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق هه‌وڵ���ی‌ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ زیندانیه‌كان���ی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬نیگه‌رانیه‌كان���ی‌ وه‌زی���ر‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كاریگ���ه‌ری‌ راپۆرته‌ك��� ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر گرژییه‌كانی‌ نێ���وان كوردو‬ ‫ی‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬له‌جێی‌ خۆیدای���ه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناوچه‌كان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و ئاڵۆزیان���ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫له‌نێوان هه‌ردوالدا بونیان هه‌یه‌‌و ئه‌و‬ ‫ی كه‌ ئاسایش له‌و‬ ‫ده‌ستگیركردنانه‌ ‌‬ ‫ناوچان���ه‌دا ئه‌نجامیانده‌دات‪ ،‬بوه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گرژییه‌كان‪ .‬حكومه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین كه‌ناڵ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌رێگه‌ ‌‬ ‫سه‌ربازیی‌‌و دیپلۆماسیه‌وه‌ چاالكان ‌ه‬ ‫گوش���ار ده‌خاته‌ س���ه‌ر كورده‌كان‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‌و له‌چه‌ن���د مانگ ‌‬ ‫داهاتوش���دا هه‌وڵه‌كانی‌ خۆی‌ زیاتر‬ ‫چڕده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫زیندان ‌ی نهێنی‌ له‌هه‌رێم‬ ‫"بونی‌ هه‌یه‌"‪" ،‬بون ‌ی نیه‌"‬ ‫هه‌یه‌ ب���ۆ ئه‌و براده‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ له‌هه‌ردوال بونیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش���دا ئه‌ندامێكی‌ راس���تده‌كات با به‌به‌ڵگه‌ ئاشكرای‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌هه‌ردو "زۆنی‌ سه‌وز‌و‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ ئه‌ندامێكی‌ په‌رله‌مانی‌ زه‌رددا زیندان���ی‌ نهێنی‌ بونی‌ هه‌یه‌‌و په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان له‌لیس���تی‌ بكات"‪.‬‬ ‫هه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌بون���ی‌ زیندانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌فراكس���یۆنی‌ كۆمه‌ڵ خه‌ڵك هه‌ی���ه‌ پارتی���ه‌‌و له‌زیندانی‌ پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ كوردس���تان‬ ‫"له‌ئێس���تادا چه‌ندین زیندانی‌ نهێنی‌ نهێن���ی‌ یه‌كێتی���ه‌‌و خه‌ڵكیش هه‌یه‌ قسه‌كانی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ كۆمه‌ڵ نهێنی‌‪ ،‬شێركۆ حه‌مه‌ئه‌مین‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا بونی���ان یه‌كێتی���ه‌‌و له‌زیندانی‌ نهێنی‌ پارتیه‌‪ ،‬ره‌تده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬به‌هیچ په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌فراكسیۆنی‌‬ ‫هه‌یه‌"‌و له‌به‌رامبه‌ردا په‌رله‌مانتارێكی‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ش كۆمه‌ڵێك كه‌س هه‌ن شێوه‌یه‌ك زیندانی‌ نهێنی‌ بونی‌ نیه‌ گ���ۆڕان ب���ۆ ئاوێنه‌ وت���ی‌‪" ،‬به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و به‌ڵگانه‌ی‌ له‌به‌رده‌س���تی‌ ئێمه‌دا‬ ‫پارتیش ئه‌و ده‌نگۆیه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئیس�ل�امین له‌زیندانه‌كانی‌ هه‌ردوال له‌هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مانی‌ كودس���تان ه���ه‌ن‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ زیندانی‌ نهێنی‌‬ ‫بونیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئێمه‌ ته‌سه‌و‬ ‫ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان رده‌كه‌ین ئه‌وانه‌ی‌ بێس���ه‌رو شوێن له‌لیس���تی‌ پارتی‌‪ ،‬ئاری‌ هه‌رس���ین له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان بونی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌فراكس���یۆنی‌ كۆم���ه‌ڵ‪ ،‬س���ۆران كراون‪ ،‬ئه‌گه‌ر ماب���ن ئه‌وا بێگومان له‌وباره‌یه‌وه‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ وتی‌‪" :‬من له‌هه‌ردو ناوچه‌ی‌ سه‌وز‌و زه‌رددا"‪.‬‬ ‫به‌هار عه‌بدولره‌حمانیش ئه‌ندامی‌‬ ‫عومه‌ر له‌باره‌ی‌ بونی‌ زیندانی‌ نهێنی‌ له‌و زیندانه‌ نهێنیانه‌ ده‌ستبه‌س���ه‌ر باوه‌ڕناك���ه‌م به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫زیندانی‌ نهێنی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌فراكسیۆنی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬له‌لێدوانێكی‌ كراون"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ كۆمه‌ڵ ئاماژه‌ بونی‌ هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر هه‌بێت یه‌كگرت���و‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دای���ه‌ كه‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌ وتی‌‪" :‬به‌به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك كه‌س كاتێك له‌زیندانه‌كان به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ تا ئێستا ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌وا دژی‌ هه‌مو ئه‌و پره‌نس���یپانه‌یه‌ زیندانی‌ نهێنی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بونی‌ هه‌ی���ه‌و له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ وتی‌‪:‬‬ ‫ئازادكراون باس له‌هه‌ندێك ش���وێن بێسه‌رو شوێن كراون ژماره‌یان ‪ 390‬كه‌ ئێمه‌ باوه‌ڕمان پێیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ی "به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و به‌ڵگان���ه‌ی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ی په‌رله‌مانتاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی قسه‌كان ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن تێیدا به‌ندك���راون كه‌ ئه‌و كه‌سه‌ كه‌ پێكهاتون له‌ئیسالمیه‌كان‌و‬ ‫شوێنانه‌ ئاشكرانین‪ ،‬بۆیه‌ ده‌توانین خه‌ڵكی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌جۆرێك كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬هه‌رسین ده‌ڵێت‪ :‬به‌وته‌ی‌ رێكخراوه‌كانی‌ مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫بڵێین له‌س���ایه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتداریه‌تی‌ خه‌ڵك���ی‌ یه‌كێت���ی‌ ل���ه‌الی‌ پارتی‌ "كاتێك كه‌سێك یان په‌رله‌مانتارێك به‌دواداچونه‌ رۆژنامه‌وانیه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ی ده‌ستبه‌س���ه‌ره‌‌و خه‌ڵك���ی‌ پارتیش قس���ه‌یه‌ك ده‌كات‪ ،‬ده‌بێت به‌ڵگه‌ی‌ خراوه‌ته‌رو تا ئێس���تاش له‌هه‌رێمی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ زیندانی‌ نهێنی‌ بون ‌‬ ‫ل���ه‌الی‌ یه‌كێتی‌‌و ئیس�ل�امیه‌كانیش هه‌بێ���ت‌و رونیبكات���ه‌وه‌‪ ،‬من رێزم كوردس���تان زیندان���ی‌ نهێنی‌ بونی‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و زیندانانه‌ له‌به‌ر چاو‬ ‫نین‌و ئاشكرا نه‌كراون"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش���دا ئه‌ندامێكی‌‬ ‫خولی‌ پێشوی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئه‌و قسانه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت "له‌رابردو‌و‬ ‫له‌ئێستاش���دا زیندانی‌ نهێنی‌ بونی‌‬ ‫نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫تارا ته‌حس���ین ئه‌ندام���ی‌ خولی‌‬ ‫پێش���وی‌ لیژن���ه‌ی‌ ماف���ی‌ م���رۆڤ‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫به‌دواداچونم���ان‬ ‫"چه‌ندینج���ار‬ ‫كردوه‌ له‌رابردوو له‌ئێستاش���دا هیچ‬ ‫زیندانێك���ی‌ نهێنی‌ بونی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ ته‌نیا گومانی‌ خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گین���ا لیژنه‌ی‌ ماف���ی‌ مرۆڤ هیچ‬ ‫ج���ۆره‌ دات���ا‌و به‌ڵگه‌ی���ه‌ك یاخود‬ ‫وێنه‌یه‌ك یان ش���اهێدێك نه‌بوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بیس���ه‌لمێنی‌ ك���ه‌ زیندانی‌‬ ‫نهێنی‌ بونی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ئه‌وانه‌ی‌ بێسه‌رو‬ ‫شوێن كراون‬ ‫ژماره‌یان‬ ‫‪ 390‬كه‌سه‌‬ ‫كه‌ پێكهاتون‬ ‫له‌ئیسالمیه‌كان‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‬

‫عێراق‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫پرۆفایل‬

‫به‌تۆمه‌ت ‌ی دزی‌‌و كوشتن‌و القه‌كردن‌و ساخته‌كار ‌ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك پاڵێوراو دورده‌خرێنه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫كۆمیس����یۆنی‌ ب����ااڵی‌ س����ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ عێراق‪ ،‬ده‌یان كاندید‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ جۆراجۆری‌ وه‌كو كوشتن‌و‬ ‫القه‌ك����ردن‌و نێربازی‌‌و س����اخته‌كاری‌‌و‬ ‫تیرۆرو به‌رتیل دورده‌خاته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌هۆی‌ بونی‌ سكااڵ له‌سه‌ریان‪ ،‬شه‌ش‬ ‫پارله‌مانت����ارو س����ه‌رۆكی‌ حیزبێكیش‬ ‫به‌هۆی‌ ره‌خنه‌گرتن����ه‌وه‌ له‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫دورده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ قانون����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن كه‌‬ ‫له‌الی����ه‌ن پارله‌مان����ی‌ عێراق����ه‌و‌ه‬ ‫په‌سه‌ندكراوه‌‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و كه‌سه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ب����ۆ پارله‌م����ان كاندید ده‌كات‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ره‌گه‌زنام����ه‌ی‌ عێراقی‌ بێت‌و‬ ‫ته‌مه‌نی‌ سی‌ ساڵ زیاتر بێت‌و النیكه‌م‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ئاماده‌یی‌ هه‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ ره‌فتارو ژیانێكی‌ پاك بێت‌و‬ ‫تاوانبار نه‌بێت به‌ئه‌نجامدانی‌ تاوانێك‌و‬ ‫رێكاره‌كانی‌ ده‌س����ته‌ی‌ لێپرسینه‌وه‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ریش نه‌یگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ش تائێس����تا‬ ‫كۆمیس����یۆنی‌ ب����ااڵی‌ س����ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ه‌كان زیات����ر ل����ه‌ (‪)500‬‬ ‫كاندیدی‌ ب����ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ خولی‌‬ ‫نوێی‌ پارله‌مانی‌ عێراق دروخستۆته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ بڕیاروایه‌ له‌ (‪ )4/30‬ئه‌مس����اڵ‬ ‫ئه‌نج����ام بدرێ����ت‪ .‬ئه‌و كه‌سانه‌ش����ی‌‬ ‫دورخراونه‌ت����ه‌وه‌ ماف����ی‌ تان����ه‌دان‬ ‫له‌بڕیاره‌كه‌یان له‌به‌رده‌م دادگا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫میدی����ای‌ عێراقی دزه‌ی����ان پێكردوه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ئێستا شانزه‌ پاڵێوراو به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫ساخته‌كردن‪ ،‬نۆ به‌تۆمه‌تی‌ ئیختیالس‪،‬‬ ‫سێ‌ به‌تۆمه‌تی‌ فێڵ‌و له‌خشته‌بردن‪ ،‬نۆ‬

‫به‌تۆمه‌تی‌ دزی‌ له‌وانه‌ش دزی‌ له‌ماڵ‌و‬ ‫موڵك����ی‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬چ����وار به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رتیل‌و پێنج به‌تۆمه‌تی‌ مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫به‌چه‌كی‌ بانكیه‌وه‌ دورخراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ن����او ئ����ه‌و پاڵێوراوان����ه‌ی‌‬ ‫دورخراونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێكی����ان به‌ناوی‌‬ ‫(ر‪.‬ح‪ .‬شه‌ریفی‌) به‌تۆمه‌تی‌ نێربازی‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر به‌ناوی‌ (م‪ .‬ك‪ .‬سه‌عیدی‌)‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ القه‌كردن‪ ،‬هه‌روه‌ها (س‪.‬ع‬ ‫غه‌ری����ری‌) به‌تۆمه‌ت����ی‌ دزه‌پێكردنی‌‬ ‫پرس����یاری‌ تاقیكردن����ه‌وه‌كان‌و (ق‪.‬‬ ‫ش فه‌رح����ان) به‌تۆمه‌تی‌ فرۆش����تنی‌‬ ‫ش����وێنه‌وار دورخراونه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م����ه‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌ (م‪.‬ج مونشید)‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ كوش����تن‌و (ع‪ .‬ك‪ .‬تائی‌)‌و‬ ‫(ف‪ .‬ح ش����جێری‌) به‌تۆمه‌تی‌ تیرۆرو‬ ‫كوڕێكی‌ مش����عان جبوری‌ به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫ئیختی��ل�اس دورخراونه‌ت����ه‌وه‌‪( .‬ناوی‌‬ ‫ته‌واویان له‌الی‌ ئاوێنه‌ پارێزراوه‌)‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌و كه‌سانه‌ی‌ خۆیان پااڵوتوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌ سه‌رۆكی‌ حیزبی‌ ئوممه‌ی‌‬ ‫عێراقی‌ میس����ال ئالوس����ی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پارله‌مانت����اران حه‌یده‌ر موال‪ ،‬س����امی‌‬ ‫عه‌سكه‌ری‌‪ ،‬سه‌باح ساعیدی‌‪ ،‬عه‌ممار‬ ‫شبلی‌‌و ش����ه‌عالن عه‌بدولجه‌بار بڕیاری‌‬ ‫دورخستنه‌وه‌یان بۆ ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ی����ه‌ك ل����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫دورخراونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬پێیانوای����ه‌ به‌هۆی‌‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت‌و‬ ‫ره‌خنه‌گرتنی����ان‬ ‫ئاش����كراكردنی‌ دۆسیه‌كانی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫پێش����ێلكارییه‌كانی‌ ماف����ی‌ م����رۆڤ‬ ‫به‌فش����اری‌ حكوم����ه‌ت‌و به‌بڕیارێك����ی‌‬ ‫سیاسی‌ دورخراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ میس����ال ئالوس����ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حیزبی‌ ئوممه‌ كه‌ به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫ره‌خنه‌گرتن‌و تانه‌دان له‌پاڵێواراوانی‌ تر‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ میدیاكانه‌وه‌ دورخراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬

‫ئامانج له‌و بڕیاره‌‬ ‫پاكتاوكردنی‌‬ ‫سیاسیه‌ بۆ‬ ‫بێده‌نگكردنی‌ ئه‌و‬ ‫پارله‌مانتارانه‌ی‌‬ ‫به‌ره‌نگاری‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‌و قایل‬ ‫نابن به‌بیناكردنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ پارته‌‬ ‫گه‌نده‌ڵه‌كان‬ ‫پێیوای����ه‌ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ به‌ش����ێكه‌‬ ‫له‌پڕۆژه‌ی‌ شكستهێنانی‌ دیموكراسیه‌ت‬ ‫"چونكه‌ حكوم����ه‌ت ده‌یه‌وێت هه‌موان‬ ‫بێده‌نگ بن"‪.‬‬ ‫ئالوسی‌‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ ئێستای‌‬ ‫عێراق نوری‌ مالیكی‌ تۆمه‌تبار ده‌كات‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌یه‌وێت جارێكیتر "ئه‌زمونی‌‬ ‫سه‌دام حسێن دوباره‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی‌ هه‌وڵدانی‌ بۆ بێده‌نگكردنی‌‬

‫رۆژنامه‌نوس‌و میدیاكارو پارله‌مانتارو‬ ‫دادوه‌ران له‌الیه‌ك‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش‬ ‫به‌كارهێنان����ی‌ ماده‌ی‌ چ����واری‌ تیرۆر‬ ‫وه‌كو چه‌كێكی‌ حازر به‌ده‌ست له‌دژی‌‬ ‫هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ رێكاره‌كانی‌ كۆمیسیۆنی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ س����ه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪،‬‬ ‫ده‌بێت (‪ )45‬رۆژ به‌ر له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫لیس����تی‌ كۆتایی‌ ن����اوی‌ پاڵێوراوانی‌‬ ‫قه‌واره‌ سیاس����یه‌كان په‌سه‌ند بكرێت‪،‬‬ ‫تا ئ����ه‌و ماوه‌یه‌ش ه����ه‌ر پاڵێوراوێك‬ ‫دورخرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا قه‌واره‌كه‌ی‌ ده‌توانێت‬ ‫كه‌سێكی‌ دیكه‌ له‌جێگه‌ی‌ دابنێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌كاتی‌ بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا‬ ‫پاڵێوراوێك س����ه‌رپێچی‌ رێنماییه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ كرد‪ ،‬ئه‌وا دورده‌خرێته‌وه‌و‬ ‫كه‌سێكی‌ دیكه‌ له‌جێگه‌ی‌ دانانرێت‪.‬‬ ‫له‌ن����او ئ����ه‌و پارله‌مانتاران����ه‌ی‌‬ ‫پارله‌مانت����اری‌‬ ‫دورخراونه‌ت����ه‌وه‌‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆ سه‌باح س����اعیدی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ناوبراو له‌ماوه‌ی‌ چوار ساڵی‌ رابردوی‌‬ ‫پارله‌ماندا چه‌ندین دۆسیه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫به‌رپرسان‌و داووده‌زگاكانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئاش����كراكرد‪ .‬به‌اڵم له‌ئێستادا له‌سه‌ر‬ ‫س����كااڵیه‌كی‌ پش����كنه‌ری‌ گش����تی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس����تی‌ كه‌ س����ه‌ر به‌‬ ‫حیزبی‌ ده‌عوه‌یه‌‌و به‌بڕی‌ (‪ )25‬ملیۆن‬ ‫دیناریش غرامه‌ك����راوه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕیاری‌‬ ‫دورخس����تنه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان بۆ‬ ‫ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك����ی‌‬ ‫س����اعیدی‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند له‌دادگا تانه‌ی‌‬ ‫له‌بڕی����اری‌ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ گرتوه‌‌و‬ ‫به‌بڕیارێك����ی‌ "ناعادیل‌و نادروس����ت"‬ ‫ناویب����رد‪ .‬هه‌روه‌ها وتیش����ی‌ "ئامانج‬ ‫له‌و بڕیاره‌ پاكتاوكردنی‌ سیاس����یه‌ بۆ‬ ‫بێده‌نگكردن����ی‌ ئ����ه‌و پارله‌مانتارانه‌ی‌‬

‫به‌ره‌ن����گاری‌ گه‌نده‌ڵی‌ ده‌بنه‌وه‌‌و قایل‬ ‫ناب����ن به‌بیناكردنی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ پارت ‌ه‬ ‫گه‌نده‌ڵه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر س����كااڵیه‌كی‌ وه‌زی����ری‌‬ ‫ی زانس����تی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵو توێژینه‌وه‌ ‌‬ ‫عێ����راق ك����ه‌ س����ه‌ركرده‌یه‌كی‌ دیاری‌‬ ‫حیزبه‌ك����ه‌ی‌ مالیكی����ه‌‪ ،‬پارله‌مانتاری‌‬ ‫لیس����تی‌ موته‌حیدون حه‌ی����ده‌ر موال‬ ‫بڕیاری‌ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫ب����ۆ ده‌رچ����وه‌‪ .‬له‌كاتێك����دا به‌وته‌ی‌‬ ‫موال تائێس����تا دادگا بڕی����اری‌ كۆتایی‌‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌و س����كااڵیه‌و‌ه ن����ه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ماده‌ی‌ نۆزده‌ی‌‬ ‫ده‌ستوری‌ عێراق ناوده‌بات كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"تۆمه‌تبار بێتاوانه‌ تاوه‌كو تاوانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر ساغ ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ موال‪ ،‬له‌الیه‌ن حكومه‌ت‌و‬ ‫هێ����زه‌ فه‌رمانڕه‌واكان����ه‌و‌ه هه‌وڵێكی‌‬ ‫تۆكم����ه‌ هه‌یه‌ ب����ۆ "بێده‌نگكردنی‌ ئه‌و‬ ‫ی گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫پارله‌مانتاران����ه‌ی‌ ل����ه‌دژ ‌‬ ‫دۆسیه‌ی‌ پێش����ێلكردنی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پارله‌مانت����اری‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ قانون‌و‬ ‫كه‌س����ایه‌تی‌ نزیك له‌مالیكی‌ س����امی‌‬ ‫عه‌سكه‌ری‌‌و پارله‌مانتار عه‌ممار شبلی‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌دادگای‌ باڵوكردنه‌وه‌و‬ ‫راگه‌یاندن سكااڵیان له‌سه‌ره‌‪ ،‬بڕیاری‌‬ ‫دورخس����تنه‌وه‌یان له‌هه‌ڵب����ژاردن بۆ‬ ‫ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫دورخس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌‬ ‫پاڵێوراوانه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ كۆمیس����یۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن میقداد شه‌ریفی‌‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫بڕیاری‌ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫بڕی����اری‌ كۆتایی‌ نی����ه‌‪ ،‬چونكه‌ "ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ ده‌توانن تانه‌ ل����ه‌ بڕیاره‌كه‌‬ ‫بده‌ن‌و كۆمیسیۆنیش پابه‌ندی‌ دوایین‬ ‫بڕیاری‌ دادگا ده‌بێت"‪.‬‬

‫"حكومه‌ت ‌ی عێراق له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ری‌ مایه‌پوچبوندایه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌گوێ���ره‌ ‌ی راپۆرتێك��� ‌ی لیژن���ه‌ ‌ی دارای ‌ی‬ ‫پارله‌مان ئه‌گه‌ر تا كۆتای ‌ی مانگ ‌ی نیس���ان‬ ‫بودج ‌ه په‌س���ه‌ند نه‌كرێت‪ ،‬ئ���ه‌وا حكومه‌ت‬ ‫مایه‌پوچ ده‌بێت‪ .‬س���ه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ ‌ی قانون ‌ی‬ ‫پارله‌مانی���ش رایده‌گه‌یه‌نێ���ت په‌س���ه‌ند‬ ‫نه‌كردن ‌ی بودج ‌ه نابێت ‌ه هۆكار ‌ی دواخستن ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ .‬به‌پێ ‌ی بڕی���ار ‌ی دادگاش دوا ‌ی‬ ‫مان���گ‌و نیوێ���ك له‌هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬ده‌بێ���ت‬ ‫پارله‌مان ‌ی ن���و ‌ێ یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ ‌ی ئه‌نجام‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ ‌ی دارای ‌ی ل��� ‌ه پارله‌مان ‌ی‬ ‫عێ���راق حه‌یده‌ر عیبادی‌‪ ،‬رایگه‌یاند كاتێك ‌ی‬ ‫ئه‌وتۆ له‌به‌رده‌ستدا نه‌ماو‌ه بۆ په‌سه‌ندكردن ‌ی‬ ‫بودجه‌ ‌ی ئه‌مس���اڵ‪ ،‬وتیش��� ‌ی "ده‌ترس���ین‬ ‫هه‌ڵمه‌ت ‌ی بانگه‌ش���ه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن ده‌س���ت‬ ‫پێب���كات‌و پارله‌مانی���ش نه‌توانێت بودج ‌ه‬ ‫په‌سه‌ند بكات"‪.‬‬ ‫عیب���ادی‌‪ ،‬ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات به‌هۆ ‌ی‬ ‫سه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ ‌ی قانون ‌ی پارله‌مانی‌ عێراق حكوم���ه‌ت له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌ی مایه‌پوچ‬ ‫س���ه‌رقاڵ ‌ی پارله‌مانت���اران‌و الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانه‌و‌ه به‌بانگه‌شه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه خالید شوانی‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر له‌ماوه‌ ‌ی بوندایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆ ‌ی زۆر ‌ی خه‌رجیه‌كان ‌ی‬ ‫پارله‌م���ان ناتوانێ���ت له‌مانگ��� ‌ی نیس���اندا ئه‌م مانگه‌دا بودج ‌ه په‌س���ه‌ند نه‌كرێت ئه‌وا حكومه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌ن خۆیه‌و‌ه س���ندوق ‌ی‬ ‫كۆبون���ه‌و‌ه بكات‪ ،‬وتیش��� ‌ی "ئه‌گه‌ر رێژه‌ ‌ی ده‌توانرێت ره‌وان���ه‌ ‌ی خول ‌ی نوێ ‌ی پارله‌مان دراو ‌ی نێوده‌وڵه‌ت��� ‌ی ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫قانون ‌ی پارله‌مانتاران ئاماده‌نه‌بن‪ ،‬ناتوانرێت بكرێت‪ ،‬ك ‌ه له‌دوا ‌ی ئه‌نجامدان ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌ك ‌ه خه‌ماڵندنه‌كان ‌ی بودجه‌ ‌ی عێراق گۆڕانكاری‌‌و‬ ‫پێكده‌هێنرێت‪ .‬وتیش��� ‌ی "په‌سه‌ند نه‌كردن ‌ی پێشهات ‌ه ناوچه‌یی‌‌و جیهانیه‌كان ‌ی له‌به‌رچاو‬ ‫بودج ‌ه په‌سه‌ند بكرێت"‪.‬‬ ‫كۆمیس���یۆن ‌ی ب���ااڵ ‌ی س���ه‌ربه‌خۆ ‌ی بودج ‌ه به‌هۆكار ‌ی دواخستن ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان نه‌گرتوه‌‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی ناڕون ئاماده‌كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان رایگه‌یان���د ل��� ‌ه رۆژ ‌ی دانانرێت"‪ .‬به‌وته‌ ‌ی شوان ‌ی دادگا ‌ی فیدراڵ ‌ی هۆشداریش ‌ی دای ‌ه حكومه‌ت ‌ی عێراق ك ‌ه په‌نا‬ ‫(‪ )4/1‬هه‌ڵمه‌ت��� ‌ی بانگه‌ش���ه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن بڕیاریداو‌ه رۆژ ‌ی (‪ )6/14‬یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ ‌ی نه‌بات ‌ه ب���ه‌ر به‌كارهێنان��� ‌ی یه‌ده‌گ ‌ی دراو ‌ی‬ ‫قورس‪.‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن��� ‌ی پارله‌مان��� ‌ی عێ���راق‌و خولی‌ نوێ ‌ی پارله‌مان بكرێت‪.‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی په‌س���ه‌ند نه‌كردن��� ‌ی بودجه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی وه‌زیران��� ‌ی عێ���راق رۆژ ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی پارێزگاكان��� ‌ی هه‌رێم��� ‌ی‬ ‫كوردس���تان ده‌س���تپێده‌كات‪ )48( ،‬كاژێر (‪ ،)2014/1/15‬به‌ب��� ‌ێ ره‌زامه‌ند ‌ی وه‌زیر‌ه س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌ی عێراق ن���ور ‌ی مالیك ‌ی‬ ‫به‌ر له‌ئه‌نجامدان��� ‌ی هه‌ڵبژاردنیش هه‌ڵمه‌ت ‌ی كورده‌كان بودجه‌ ‌ی ئه‌مساڵ ‌ی په‌سه‌ندكردو هه‌فته‌ ‌ی راب���ردو له‌وتار ‌ی هه‌فتانه‌ ‌ی خۆیدا‬ ‫بانگه‌ش ‌ه راده‌گیرێت‪ .‬بڕیار‌ه رۆژ ‌ی (‪ )4/30‬ره‌وان���ه‌ ‌ی پارله‌مان ‌ی كرد‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌هۆ ‌ی هێرش���ێك ‌ی توند ‌ی كرد‌ه س���ه‌ر پارله‌مان‪،‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌ی خول��� ‌ی نوێ ‌ی پارله‌مان ‌ی عێراق ناكۆك ‌ی نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ند له‌سه‌ر پرس ‌ی راش���یگه‌یاند چه‌ن���د الیه‌نێك��� ‌ی سیاس��� ‌ی‬ ‫هه‌نارده‌كردن��� ‌ی ن���ه‌وت‌و به‌ش��� ‌ه بودجه‌ ‌ی له‌مپه‌رن له‌به‌رده‌م په‌سه‌ند كردن ‌ی بودجه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێت‪.‬‬ ‫بودج���ه‌ ‌ی (‪ )2014‬عێ���راق‪ ،‬ب ‌ه (‪ )174‬هه‌رێم له‌الی���ه‌ك‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌هۆ ‌ی بایكۆت ‌ی وت ‌ی "ئه‌گه‌ر بودج ‌ه په‌سه‌ند نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ترلی���ۆن دین���ار خه‌مڵێنراو‌ه ك��� ‌ه ده‌كاته‌ ژماره‌ی���ه‌ك ل��� ‌ه پارله‌مانتاران��� ‌ی لیس���ت ‌ی هیچ پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی دیكه‌ش نابێت"‪.‬‬ ‫له‌دوا ‌ی وتاره‌كه‌ ‌ی مالیكی‌‪ ،‬لیس���ته‌كه‌ ‌ی‬ ‫نزیك���ه‌ ‌ی (‪ )150‬ملی���ار دۆالر‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش عێراقی���ه‌و موته‌حیدونه‌و‌ه له‌الیه‌ك ‌ی تره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ما ‌ی هه‌نارده‌كردن ‌ی س ‌ێ ملیۆن‌و تائێس���تا پارله‌مان نه‌یتوانی���و‌ه بودجه‌ ‌ی "ده‌وڵه‌ت ‌ی قان���ون" له‌پارله‌مان رایانگه‌یاند‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌م هه‌فته‌یه‌دا تاوتوێكردنی‌ بودج ‌ه‬ ‫(‪ )500‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وت رۆژانه‌‪ ،‬نرخ ‌ی ئه‌مساڵ په‌سه‌ند بكات‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ‌ی دواكه‌وتن��� ‌ی په‌س���ه‌ندكردن ‌ی نه‌خرێت ‌ه به‌رنامه‌ ‌ی كار ‌ی پارله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ه���ه‌ر به‌رمیل ‌ه نه‌وتێكیش ب��� ‌ه نه‌وه‌د دۆالر‬ ‫دیاریكراوه‌‪ .‬پشك ‌ی بودجه‌ ‌ی وه‌به‌رهێنان ب ‌ه بودج��� ‌ه له‌كاتێكدای��� ‌ه به‌پێ��� ‌ی راپۆرتێك ‌ی له‌مه‌ودوا چیتر مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫(‪‌)%36‬و بودجه‌ ‌ی به‌كاربردنیش ب ‌ه (‪ )%63‬لیژنه‌ ‌ی دارای ‌ی پارله‌مان‪ ،‬ئه‌گه‌ر تا كۆتای ‌ی پارله‌م���ان ناكه‌ن‪ ،‬چونك��� ‌ه "بونه‌ته‌ رێگرو‬ ‫مانگ ‌ی نیسان بودج ‌ه په‌سه‌ند نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌م كاره‌كان ‌ی پارله‌ماندا"‪.‬‬ ‫دیاریكراوه‌‪.‬‬

‫مالکی‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه لیس���ته‌كه‌ ‌ی مالیك��� ‌ی‬ ‫پێداگرن له‌س���ه‌ر په‌س���ه‌ند كردن ‌ی بودجه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ژماره‌ی���ه‌ك الیه‌ن��� ‌ی دیك���ه‌ ‌ی نێو‬ ‫پارله‌مانیش هاوشێوه‌ ‌ی الیه‌ن ‌ه كوردییه‌كان‬ ‫ره‌خن���ه‌ ‌ی له‌بودج���ه‌ ‌ی ئه‌مس���اڵ ده‌گرن‌و‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كان��� ‌ی ئاش���كرا ده‌كه‌ن‌و داوا ‌ی‬ ‫هه‌مواركردن���ه‌وه‌ ‌ی ده‌ك���ه‌ن‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫لیس���ت ‌ی عێراقی��� ‌ه له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا هێما‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن په‌س���ه‌ند كردن��� ‌ی بودج ‌ه‬ ‫به‌ب ‌ێ بون ‌ی ژمێره‌ ‌ی كۆتای ‌ی س���اڵی‌ رابردو‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه "ده‌روازه‌ی���ه‌ك له‌ده‌روازه‌كان��� ‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و دزین ‌ی ماڵ ‌ی گش���تی‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌به‌شێك ‌ی دیكه‌ ‌ی به‌یاننامه‌كه‌دا حكومه‌ت‬ ‫ب���ه‌و‌ه تۆمه‌تب���ار ده‌كه‌ن له‌ڕێگه‌ ‌ی فش���ار‬ ‫خستن ‌ه سه‌ر پارله‌مانه‌و‌ه ده‌یه‌وێت شكست‬ ‫به‌پارله‌م���ان بهێنێت تاوه‌ك���و رۆڵ ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫نه‌گێڕێت‪.‬‬ ‫شاره‌زایه‌ك ‌ی بوار ‌ی قانون رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫دوا ‌ی س��� ‌ێ رۆژ ل��� ‌ه راگه‌یاندن��� ‌ی ئه‌نجام ‌ی‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬خول��� ‌ی نوێ��� ‌ی پارله‌م���ان‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی به‌ته‌مه‌نتری���ن ئه‌ن���دام‬ ‫ده‌توانێ���ت كۆببێت���ه‌وه‌و بودج ‌ه په‌س���ه‌ند‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫پس���پۆڕ ‌ی قانون ‌ی حه‌س���ه‌ن ش���ه‌عبان‪،‬‬ ‫رونیك���رده‌و‌ه ئه‌گه‌ر پارله‌مان له‌ماوه‌ ‌ی ئه‌م‬

‫مانگه‌دا نه‌یتوان ‌ی بودج ‌ه په‌سه‌ند بكات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫په‌س���ه‌ندكردن ‌ی ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌ستۆی‌ خول ‌ی‬ ‫داهاتو ‌ی پارله‌مان‪ .‬چونك ‌ه "دوا ‌ی س ‌ێ رۆژ ل ‌ه‬ ‫راگه‌یاندن ‌ی ئه‌نجام ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬خول ‌ی‬ ‫نوێ ‌ی پارله‌مان ده‌توانێت به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫به‌ته‌مه‌نترین ئه‌ندام ده‌توانێت كۆببێته‌وه‌و‬ ‫بودج ‌ه په‌سه‌ند بكات"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر بودجه‌‬ ‫په‌سه‌ند‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هیچ پڕۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ش نابێت‬

‫‪7‬‬

‫سلێمان به‌گ‬ ‫روبه‌ره‌ك���ه‌ی‌‌و ژماره‌ ‌ی دانیش���توانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه هێنده‌ ‌ی گه‌ڕه‌كێك ‌ی شار‌ه گه‌وره‌كان‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆ ‌ی ش���ه‌ڕو پێكدادان ‌ه‬ ‫چه‌كدارییه‌كان��� ‌ی مانگ��� ‌ی راب���ردوه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ‌ی یه‌كێك ل��� ‌ه پارێزگاكان ‌ی عێراق‬ ‫ناسراوه‌‪ :‬سلێمان به‌گ‪.‬‬ ‫ناحیه‌ ‌ی س���لێمان به‌گ س���ه‌ر به‌قه‌زا ‌ی‬ ‫خورماتوه‌و له‌سنور ‌ی پارێزگا ‌ی سه‌اڵحه‌دین‬ ‫"تكریت"دای���ه‌‪ ،‬روبه‌ره‌ك���ه‌ ‌ی نزیكه‌ ‌ی چل‬ ‫كیلۆمه‌ت���ره‌و یانز‌ه گوند ‌ی به‌س���ه‌ره‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ ‌ی دانیش���توان ‌ی نزیكه‌ ‌ی (‪ )22‬هه‌زار‬ ‫كه‌س���ه‌و بودجه‌ ‌ی س���ااڵنه‌ ‌ی پێن���ج ملیار‬ ‫دیناره‌‪.‬‬ ‫هه‌مو دانیش���توان ‌ی ناحیه‌ك��� ‌ه عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫س���وننه‌ن‌و س���ه‌ر ب��� ‌ه خێڵ��� ‌ی به‌یات���ن‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه س���ه‌ر یه‌ك باوان‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌دانیش���توانه‌كه‌ ‌ی له‌س���ه‌رده‌م ‌ی رژێم��� ‌ی‬ ‫به‌عس���دا له‌ریز ‌ی سوپادا بون‪ .‬له‌ئێستاشدا‬ ‫به‌شێك له‌هاواڵتیان ‌ی سه‌رقاڵ ‌ی به‌خێوكردن ‌ی‬ ‫م���ه‌ڕو مااڵت���ن‌و ژماره‌یه‌ك ‌ی دیكه‌ش���یان‬ ‫پۆلیس‌و س���ه‌ربازو فه‌رمانبه‌رن‪ .‬به‌شه‌كه‌ ‌ی‬ ‫دیك���ه‌ش ئۆتۆمبێلی‌ بارهه‌ڵگریان هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫نزیك���ه‌ ‌ی ه���ه‌زار كامیۆن ده‌بێ���ت‌و رۆژان ‌ه‬ ‫چیمه‌نت���ۆ له‌س���لێمانیه‌و‌ه ب���ه‌ره‌و به‌غداو‬ ‫ش���اره‌كان ‌ی باش���ور ‌ی عێراق ده‌گوێزنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی ناكۆك ‌ی مه‌زهه‌بیش���ه‌و‌ه تائێس���تا‬ ‫چه‌ندین شۆفێر له‌و رێگایه‌دا كوژراون‪.‬‬ ‫له‌دوا ‌ی روخان ‌ی رژێم ‌ی به‌عس له‌س���اڵ ‌ی‬ ‫(‪ ،)2003‬چه‌كداره‌كان ‌ی سه‌ر ب ‌ه رێكخراو ‌ی‬ ‫نه‌قش���به‌ند ‌ی بنكه‌یان له‌سلێمان به‌گ دانا‪،‬‬ ‫به‌وته‌ ‌ی به‌رپرسان ‌ی ناوچه‌ك ‌ه له‌سه‌ره‌تادا ئه‌و‬ ‫چه‌كداران ‌ه ك ‌ه خۆیان‌و كه‌سوكاریان له‌الیه‌ن‬ ‫هاواڵتیانه‌و‌ه ناسراو بون رایانگه‌یاندو‌ه ته‌نها‬ ‫په‌المار ‌ی سوپا ‌ی ئه‌مریكا ده‌ده‌ن‌و حه‌قیان‬ ‫به‌سه‌ر دانیش���توانه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی دواتر‬ ‫كه‌وتونه‌ت ‌ه هه‌ڕه‌ش���ه‌كردن له‌به‌رپرس���ان ‌ی‬ ‫ناحیه‌كه‌و داوا ‌ی پۆس���ت‌و به‌رپرسیارێتیان‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫س���لێمان به‌گ ده‌ڕوانێت به‌سه‌ر رێگا ‌ی‬ ‫سه‌ره‌ك ‌ی هاتوچۆ ‌ی نێوان كه‌ركوك به‌غدا‪،‬‬ ‫ئه‌م رێگایه‌ش جگه‌ل ‌ه هاتوچۆ ‌ی هاواڵتیان‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌ی گواستنه‌وه‌ ‌ی ماده‌كان ‌ی بایه‌ع ‌ی‬ ‫هاواڵتیانیش له‌به‌غداو‌ه ب���ه‌ره‌و كه‌ركوك‌و‬ ‫هه‌رێم ‌ی كوردستان به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫س���اڵ ‌ی راب���ردو كاتێك س���وپا ‌ی عێراق‬ ‫په‌المار ‌ی خۆپیشانده‌ران ‌ی حه‌ویجه‌ ‌ی دایه‌و‬ ‫ده‌یان كه‌س ‌ی ل ‌ێ كوشتن‪ ،‬گروپێكی‌ چه‌كدار‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و په‌الماره‌دا دوا ‌ی (‪ )24‬كاژێر‬ ‫پێكدادان توانیان س���لێمان به‌گ كۆنترۆڵ‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬به‌م هۆیه‌و‌ه جارێك��� ‌ی دیك ‌ه ناو ‌ی‬ ‫ناحیه‌ك ‌ه بوه‌و‌ه س���ه‌ر دێ���ڕ ‌ی هه‌واڵه‌كان‪.‬‬ ‫هێزه‌كان��� ‌ی س���وپا ‌ی عێ���راق ل��� ‌ه رۆژ ‌ی‬ ‫(‪ )2013/4/26‬به‌نێوانگ���ر ‌ی پارێ���زگار ‌ی‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‌و دوا ‌ی كشانه‌وه‌ ‌ی چه‌كداره‌كان‬ ‫ناحیه‌كه‌یان كۆنترۆڵ كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌ی به‌رپرس���ان ‌ی ناوچه‌ك ‌ه نزیكه‌ ‌ی‬ ‫م���اوه‌ ‌ی س��� ‌ێ مانگ��� ‌ه تی���رۆر به‌رۆك��� ‌ی‬ ‫دانیش���توان ‌ی ناوچه‌كه‌ ‌ی گرتوه‌و پۆلیس‌و‬ ‫شوان‌و مۆبایل فرۆشه‌كان ‌ی كردۆت ‌ه ئامانج‌و‬ ‫چه‌ندی���ن بۆمبیان ب���ۆ كاروان��� ‌ی پۆلیس‬ ‫داناوه‌‪ .‬س���ه‌ر ل ‌ه ئێ���واره‌ ‌ی رۆژ ‌ی (‪)2/13‬‬ ‫له‌باش���ورو رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاواو‌ه ژماره‌یه‌ك‬ ‫چه‌كدار ك ‌ه نزیكه‌ ‌ی په‌نجا كه‌س���ێك ده‌بن‌و‬ ‫چه‌ندین ئۆتۆمبێل ‌ی پڕ له‌چه‌كیان پێده‌بێت‪،‬‬ ‫په‌الم���ار ‌ی ناحیه‌ك��� ‌ه ده‌ده‌ن‌و ده‌س���ت‬ ‫به‌س���ه‌ر قوتابخانه‌كاندا ده‌گرن‌و ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫په‌الماردان ‌ی پۆلیس‌و س���وپا‪ .‬به‌م هۆیه‌و‌ه‬ ‫دانیش���توانه‌كه‌ ‌ی ناحیه‌ك��� ‌ه چۆڵده‌كه‌ن‌و‬ ‫سوپاش له‌ڕێگه‌ ‌ی هه‌لیكۆپته‌ره‌وه‌ هه‌ڵمه‌ت ‌ی‬ ‫كێوماڵكردن��� ‌ی ناحیه‌ك ‌ه ئه‌نج���ام ده‌دات‌و‬ ‫ماوه‌ ‌ی نزیكه‌ ‌ی دوو هه‌فت ‌ه شه‌ڕو پێكدادان‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌ی ناحیه‌ك ‌ه تالی���ب به‌یات ‌ی‬ ‫باس له‌وه‌ده‌كات پێن���ج هاواڵت ‌ی ناحیه‌ك ‌ه‬ ‫كوژراون‌و نزیكه‌ی‌ (‪ )200‬خانو س���وتاون‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ك��� ‌ی تریش به‌ت���ه‌واو ‌ی داڕوخاون‪،‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه جگه‌له‌وه‌ ‌ی قوتابخان���ه‌كان‌و بنكه‌ ‌ی‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌ی ناحیه‌ك��� ‌ه زیان��� ‌ی زۆری���ان‬ ‫به‌ركه‌وتوه‌و فه‌رمانبه‌ران��� ‌ی فه‌رمانگه‌كان ‌ی‬ ‫كشتوكاڵ‌و ڤێته‌رنه‌ریش هه‌اڵتون‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا له‌ترس��� ‌ی بۆمبڕێژكردن ‌ی‬ ‫خان���وه‌كان‌و رێگاوبان���ه‌كان‪ ،‬هاواڵتی���ان‬ ‫نه‌گه‌ڕاونه‌ت���ه‌و‌ه ب���ۆ ناحیه‌ك���ه‌‪ .‬وه‌ك���و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی ناحیه‌كه‌ش ده‌ڵێت "فه‌رمانده‌ی ‌ی‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆن ‌ی دیجل ‌ه ناحیه‌كه‌ ‌ی كۆنترۆڵ‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا ره‌وشه‌ك ‌ه ئارام نیه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "تائێستا چه‌ند گه‌ڕه‌كێك‬ ‫كاره‌با ‌ی نیه‌‪ ،‬بودج���ه‌ ‌ی ناحیه‌كه‌ش پێنج‬ ‫ملی���ار دیناره‌‪ ،‬ك��� ‌ه به‌ش��� ‌ی قیرتاوكردن ‌ی‬ ‫شه‌قامێك ناكات"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ان ‌ی ناحیه‌ك��� ‌ه داواكارن‬ ‫له‌حكومه‌ت ‌ی عێراق ناحیه‌ك ‌ه به‌ناوچه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كاره‌س���اتبار بناسێت‌و بودجه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت‬ ‫بۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ‌ی ته‌رخان بكات‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫له‌‪6‬ملیۆن دۆنم زه‌و ‌ی كشتوكاڵیی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ی كراوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ی زیاده‌ڕه‌وی ‌‬ ‫ملیۆن‌و نیوێک ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫له‌‪18‬ملیۆن دۆنم زه‌وی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫‪6‬ملیۆنی‌ بۆ كشتوكاڵكردن گونجاوه‌‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ سااڵنی‌ رابردو‪ ،‬زیاده‌ڕه‌وه‌ی‌‬ ‫كراوه‌ته‌ سه‌ر یه‌ك ملیۆن‌و نیو‬ ‫دۆنمی‌‪ ،‬جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫هه‌وڵه‌كانیان به‌رده‌وامه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و زه‌وییانه‌ی‌ ماونه‌ته‌وه‌ به‌باشترین‬ ‫شێوه‌ سودیان لێوه‌ربگیرێت "جگه‌‬ ‫له‌گرنگیدان به‌به‌رهه‌می‌ زیاتر‪ ،‬ئه‌مساڵ‬ ‫ساڵی‌ چككردنی‌ كوایتی‌ به‌رهه‌مه‌‬ ‫كشتوكاڵیه‌كانیش ده‌بێت"‪.‬‬ ‫جگێری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ كشتوكاڵی‌‬ ‫سلێمانی‌ رزگار حه‌مه‌د خدر له‌دیدارێك ‌ی‬ ‫ئاوێنه‌دا ب���اس له‌چۆنێتی‌ خه‌رجكردنی‌‬ ‫به‌ش���ه‌ بودج���ه‌ی‌ س���اڵی‌ پێش���وی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌ی���ان ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خاته‌رو كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ به‌شه‌‬ ‫بودجه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ له‌هه‌رێمدا‬ ‫ل���ه‌‪ %2‬ی‌ بوجه‌ی‌ گش���تی‌ زیاتر نییه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌واڵتانی‌ پێش���كه‌وتوی‌ دنیا‬ ‫له‌‪ %10‬كه‌متر نییه‌‪.‬‬

‫له‌كاتی‌ پێگه‌یشتنی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌‬ ‫ناوخۆیی‌ به‌رێژه‌ی‌‬ ‫‪ %30‬تا ‪%50‬‬ ‫پێداویستیه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆ دابین‬ ‫ده‌كه‌ین‬

‫پرۆژه‌كانی‌ ساڵی‌ ‪ 2013‬چی‌ بوه‌؟‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2013‬دا به‌ش���ه‌ بودج���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ كش���توكاڵی‌ س���لێمانی‌‬ ‫‪ 18‬ملی���ار‌و ‪ 222‬ملی���ۆن دین���ار بوه‌‪ ،‬نۆژه‌نكردنه‌وه‌‌و دروس���تكردنی‌ چه‌نده‌ها‬ ‫ك���ه‌ ‪ 13‬ملی���ار‌و ‪ 322‬ملی���ۆن دیناری‌ باخ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زانستیی‌ نوێ‌"‪ .‬هه‌ر‬ ‫بۆ پ���رۆژه‌ نوێكانی‌ ئه‌و س���اڵه‌ بوه‌‪ 4 ،‬له‌و ساڵه‌دا له‌‪%5‬ی‌ بودجه‌ی‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫ملیار‌و ‪ 900‬ملیۆن دیناریش���ی‌ بۆ پرۆژه‌ پارێ���زگاكان دراوه‌ت���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫ته‌واونه‌ك���راوه‌كان ب���وه‌‪ " ،‬ل���ه‌‪2013‬دا كشتوكاڵی‌ سلێمانی‌‪ ،‬پرۆژه‌یه‌كی‌ تریان‬ ‫‪%72‬ی‌ پرۆژه‌كان ئیحاله‌ كراوه‌‌و ‪%62‬ی‌ دروس���تكردنی‌ گه‌نجینه‌ی���ه‌ك ب���وه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵگرتن���ی‌ به‌رهه‌مه‌ كش���توكاڵیه‌كانی‌‬ ‫جێبه‌جێكراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌گرنگتری���ن ئه‌و پرۆژان���ه‌ش كه‌ له‌و دروس���تكردنی‌ تاقیگه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ بۆ‬ ‫س���اڵه‌دا كراون‪ 4 ،‬هه‌زار‌و ‪ 700‬بنه‌تۆی‌ پشكنینی‌ به‌رهه‌م‌و س���ه‌وزه‌مه‌نیه‌كان‪،‬‬ ‫گه‌ن���م به‌نرخێكی‌ داش���كێنراو به‌ڕێژه‌ی‌ هه‌ر له‌بودجه‌ی‌ ئه‌و س���اڵه‌دا بایی‌ ‪161‬‬ ‫‪ %45‬دراوه‌ت���ه‌ زیاد له‌ ‪ 9‬هه‌زار جوتیار‪ ،‬ملیۆن دینار په‌تات���ه‌ی‌ تۆوی‌ هۆڵه‌ندی‌‬ ‫هاوكات ‪ 4‬ملی���ار‌و‪ 230‬ملیۆن دینار بۆ ك���ه‌ ‪ 180‬ته‌ن ب���وه‌ كڕدراوه‌‪ ،‬به‌س���ه‌ر‬ ‫كڕینی‌ ئاڵفی‌ ئ���اژه‌ڵ خه‌رجكراوه‌‌و بایی‌ جوتیارانی‌ ئه‌و بواره‌دا دابه‌شكراوه‌‪،‬‬ ‫‪ 11‬ه���ه‌زارو ‪ 561‬ته‌ن ج���ۆ بۆ خاوه‌ن‬ ‫ناوچه‌كان به‌پێی‌ گرنگیی‌‬ ‫ئاژه‌ڵه‌كان كڕدراوه‌‌و به‌نیوه‌ی‌ نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان دابه‌شكراون‬ ‫پێیاندراوه‌ت���ه‌وه‌‪ 100 ،‬ت���ه‌ن ئاڵ���ف بۆ‬ ‫جێگ���ری‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كش���توكاڵی‌‬ ‫پڕۆژه‌كانی‌ حه‌وزی‌ ماس���ی‌ كڕدراوه‌ كه‌‬ ‫بریتی‌ بوه‌ له‌ ‪ 4‬هه‌زارو ‪ 800‬ته‌ن ئاڵف‪ .‬س���لێمانی‌ ئه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات كه‌‬ ‫"ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ له‌چه‌ندین پ���رۆژه‌ی‌ تر‌و له‌كاتی‌ پێگه‌یش���تنی‌ س���ه‌وزه‌‌و میوه‌ی‌‬

‫چه‌ند که‌سێک له‌کاتی کارکردن له‌کێڵگه‌یه‌کی کشتوکاڵیدا فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ناوخۆیی‌ توانیویانه‌ به‌رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌‪ %30‬تا ‪ %50‬پێداویس���تیه‌كانی‌ بازاڕی‌‬ ‫ناوخ���ۆی‌ هه‌رێ���م دابین بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌م دی���داره‌ی‌ ئاوێن���ه‌دا رزگار حه‌مه‌د‬ ‫خ���در هێما ب���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ به‌پێی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌‌و زۆریی‌‌و باشیی‌ به‌رهه‌میان‬ ‫ناوچه‌كانی‌ سلێمانییان بۆ چه‌ند زۆنێك‬ ‫دابه‌شكردوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بۆ سێو‌و‬ ‫هه‌ن���ار‪ ،‬پێنجوێن بۆ ته‌ماته‌‌و ش���وتی‌‪،‬‬ ‫شارباژێڕ بۆ ترێ‌‪ ،‬بتوێن بۆ شیر‌و په‌نیر‌و‬ ‫پیاز‪ ،‬ش���اره‌زور بۆ گه‌نم‌و جۆ‪ ،‬دوكان‌و‬ ‫ده‌ربه‌ندیخ���ان بۆ پرۆژه‌كانی‌ ماس���ی‌‪،‬‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ بۆ گه‌نمه‌شامی‌‌و په‌تاته‌‪.‬‬

‫جۆ‌و گه‌نمه‌ش���امی‌‌و په‌تاته‌‌و س���ه‌وزه‌‌و‬ ‫میوه‌‌و ماس���ی‌‌و هه‌نگوین) وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌شاره‌زایانی‌ بواری‌ كشتوكاڵ ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌و پالنه‌ شكس���تیخوارد‌و‬ ‫نه‌گه‌یش���تۆته‌ ئامانج���ی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ كش���توكاڵی‌ سلێمانی‌‬ ‫بۆچونێك���ی‌ ت���ری‌ هه‌ی���ه‌و ده‌ڵێت "من‬ ‫ناڵێم پالنی‌ پێنج س���اڵه‌ی‌ كش���توكاڵ‬ ‫شكس���تیهێناوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌كرێت بڵێین‬ ‫ل���ه‌‪ %100‬ئامانج���ی‌ نه‌پێ���كا‪ ،‬النیكه‌م‬ ‫كه‌موكوڕیی‌‌و گرفته‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌رت���ه‌ به‌ئامار خرای���ه‌رو‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش ‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك���ی‌ ب���اش ب���و له‌كه‌رتی‌‬ ‫كشتوكاڵدا"‪.‬‬

‫پالنی‌ پێنج ساڵه‌كه‌ چی‌ كرد؟‬ ‫‪6‬دۆنم زه‌وی‌ كشتوكاڵی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ پالن���ی‌ پێن���ج س���اڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ كش���توكاڵ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ كه‌ له‌كۆتایی‌ ‪ 2013‬ته‌واوبو‪،‬‬ ‫بۆ گه‌یش���تن ب���و به‌ئاسایش���ی‌ خۆراك رونكرده‌وه‌ كه‌ ل���ه‌ ‪6‬ملیۆن دۆنم زه‌وی‌‬ ‫له‌هه‌ری���م ب���ۆ به‌رهه‌مه‌كان���ی‌ (گه‌نم‌و كش���توكاڵیی‌ هه‌رێم پێنج ملیۆن دۆنمی‌‬

‫كه‌وتۆته‌ سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانیه‌وه‌ ته‌ن تۆوی‌ په‌تاته‌یان دابه‌شكردبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ ‪ 200‬ه���ه‌زار دۆنم���ی‌ زه‌وی‌ به‌راوه‌‌و ئه‌مس���اڵ ‪ 309‬ته‌نیان دابه‌ش���كردوه‌‪،‬‬ ‫ی���ه‌ك ملیۆن دۆنمی‌ گه‌ن���م‌و جۆی‌ تێدا له‌ب���واری‌ گرنگی���دا به‌به‌رهه‌مه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و ‪ 2‬ملیۆن دۆنم���ی‌ له‌وه‌ڕگای‌ خان���وی‌ پالس���تیكیش كه‌ ‪ 4‬ه���ه‌زار‌و‬ ‫سروش���تیه‌‌و ‪ 1‬ملیۆن‌و‪ 600‬هه‌زار دۆنم ‌ی ‪ 500‬خانوی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫دارس���تانی‌ سروشتیه‌‌و ‪ 25‬هه‌زار دۆنمی‌ "ئه‌مس���اڵ گرنگی‌ به‌چاكردنی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫دارس���تانی‌ ده‌س���تكرده‌‌و ‪ 878‬ه���ه‌زار خانوه‌ پالستیكیه‌كان ده‌ده‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌چه‌نده‌ها شێوه‌ وه‌ك كردنه‌وه‌ی‌ ده‌وره‌‬ ‫دۆنمی‌ له‌وه‌ڕگای‌ ده‌ستكرده‌‪.‬‬ ‫بۆ جوتی���اران‌و دابینكردن���ی‌ ده‌رمانی‌‬ ‫گرنگی‌ به‌زیادكردنی‌ به‌رهه‌می‌ په‌تاته‌ پێویس���ت بۆ ئه‌و جۆره‌ نه‌خۆش���یانه‌ی‌‬ ‫توش���ی‌ به‌رهه‌مه‌كانی���ان ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫ده‌ده‌ن‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ش ك���ه‌ وه‌ك هه‌وڵده‌ده‌ین ئه‌مساڵ كرێی‌ گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی كش���توكاڵی‌ س���لێمانی‌ به‌رهه‌مه‌ كشتوكاڵیه‌كان دابین بكه‌ینه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌مساڵ چاویان له‌سه‌ر گه‌شه‌كردنی‌ كه‌ ساڵی‌ پێشو بڕابو"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ داواكردنی‌ به‌شه‌ بودجه‌شیان‬ ‫چ بوارێك���ه‌؟ رزگار حه‌مه‌د خدر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خسته‌رو كه‌ ئه‌مساڵ له‌گه‌ڵ زیادكردنی‌ ب���ۆ س���اڵی‌ ‪ ،2014‬ئه‌و وت���ی‌ "به‌پێی‌‬ ‫به‌رهه‌م���دا هاوكات گرنگی���ی‌ به‌كوالیتی‌ رێژه‌ی‌ ‪ %43‬كه‌ به‌ر سلێمانی‌‌و گه‌رمیان‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی���ش ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬داوای‌ ‪ 20‬ملی���ار دینارمان‬ ‫به‌نمونه‌ هێنایه‌وه‌ كه‌ ساڵی‌ پێشو ‪ 181‬كردوه‌"‪.‬‬

‫بۆچون ‌ی جیاواز له‌سه‌ر رێژ‌ه ‌ی بێكاری ‌ی له‌هه‌رێم هه‌یه‌‬

‫به‌وته‌ی‌ ئابوریناسێك رێژه‌كه‌ ‪%12‬یه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش ده‌ڵێت "‪‌ "%8‬ه‬ ‫ ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئابوریناسان‪ ،‬بێكاریی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌دیارده‌ كوشنده‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‌و هه‌ر‬ ‫كاتێك رێژه‌ی‌ بێكاریی‌ به‌رزبویه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ریی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر ئابوری‌ واڵت‪،‬‬ ‫ئابوریناسێك ده‌ڵێت "رێژه‌ی‌ بێكاریی‌‬ ‫‪ %6‬زیاتر بێت ئاسایی‌ نییه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا دو هێنده‌ زیاتره‌"‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ بێكاریی‌‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ بێكاریی‌ له‌هه‌ر واڵتێكدا‬ ‫كۆمه‌ڵێك ه���ۆكاری‌ تایبه‌تی‌ خۆیی‌ هه‌یه‌‬ ‫پس���پۆڕێكی‌ ئاب���وری‌ ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت نه‌یتوان���ی‌ خه‌ڵك له‌ب���واری‌‬ ‫جۆراوجۆر وه‌گه‌ڕ بخات ئه‌و كاته‌ بێكاریی‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێت"‪ .‬ئابورین���اس محه‌مه‌د‬ ‫كه‌ری���م له‌مونته‌دای‌ ئابوری‌ كوردس���تان‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هۆكاره‌كان���ی‌ س���ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫بێكاریی‌ بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "بێكاریی‌ كاتێك‬ ‫دێته‌ ئاراوه‌ كه‌ هه‌مو واڵتێك هه‌یكه‌لێكی‌‬ ‫ئابوری‌ هه‌یه‌ یاخود بڵێین سیسته‌مێكی‌‬ ‫ئابوری‌ خۆیی‌ هه‌یه‌ هه‌ر كاتێك نه‌توانێت‬ ‫به‌هه‌یكه‌ل���ه‌ ئابوریه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ كاركردنن واتا له‌ ‪ 18‬ساڵی‌ تا‬ ‫‪ 63‬ساڵ وه‌گه‌ڕ بخات‪ ،‬ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫له‌و ش���وێنه‌دا ش���تێك به‌ناوی‌ بێكاریی‌‬ ‫په‌یدا ده‌بێت" ناوبراو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫"له‌سیاس���ه‌تی‌ جیهاندا ل���ه‌ ‪ %6‬بێكاریی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌روی‌ ئه‌و‬ ‫رێژه‌یه‌وه‌ حاڵه‌تێكی‌ ناسروشتی‌ ده‌بێت‌و‬ ‫پێویسته‌ حكومه‌ت حیسابی‌ بۆ بكات هه‌ر‬ ‫كاتێكیش رێژه‌كه‌ به‌رزتربێته‌وه‌ ترس���ی‌‬ ‫س���ه‌قامگیریی‌ واڵت دروس���ت ده‌بێت"‪.‬‬

‫پس���پۆڕه‌كه‌ی‌ ئابوری‌ له‌ب���اره‌ی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫بێكاریی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ئێس���تا رێ���ژه‌ی‌ بێكاریی‌‬ ‫له‌س���ه‌روی‌ ‪%12‬ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌شدا ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫د‪.‬عی���زه‌ت س���ابیر ده‌ڵێ���ت "به‌تێكڕای‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان رێژه‌ی‌ بێكاریی‌ ‪ %8‬كه‌‬ ‫پێیده‌وترێت بێكاریی‌ دیار‪ ،‬به‌اڵم جۆرێكی‌‬ ‫تریش هه‌یه‌ پێیده‌وترێت بێكاریی‌ شاراوه‌‬ ‫ك���ه‌ ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆری‌ فه‌رمانبه‌ر هه‌یه‌‬ ‫له‌دام‌و ده‌زگاكانی‌ حكومه‌ت كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنی‌ راسته‌قینه‌ نین"‪ .‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌شدا فرسه‌ت س���ۆفی‌ په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫پارت���ی‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تائێس���تا له‌به‌رده‌ستدایه‌ رێژه‌ی‌ بێكاریی‌‬ ‫له‌ده���ۆك ‪ %9‬ب���وه‌‌و له‌هه‌ولێر ‪ %7‬بوه‌‌و‬ ‫له‌سلێمانی‌ ‪ %6‬بوه‌ بۆیه‌ ده‌توانین بڵێین‬ ‫ئ���ه‌و رێژانه‌ هیچ مه‌ترس���ی‌ نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ده‌بێت ئیش له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وانه‌ بكرێت‌و كه‌مبكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت رۆڵی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ بێكاریی‌‬ ‫پسپۆره‌كه‌ی‌ ئابوری‌ ده‌ڵێت "له‌هه‌رێمدا‬ ‫ده‌رفه‌ت���ی‌ كارم���ان زۆره‌ به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫له‌بواره‌كانی‌ (كش���توكاڵ‪ ،‬پیشه‌سازیی‌‪،‬‬ ‫گه‌ش���تیاریی‌)‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ تاكو‬ ‫ئێستا حكومه‌تی‌ هه‌رێم نه‌یتوانیوه‌ وه‌كو‬ ‫پێویس���ت گرینگی‌ ب���ه‌و بوارانه‌ بدات"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كێت���ی‌ پێیوایه‌ رۆڵی‌‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ بێكاریی‌‬ ‫وه‌كو پێویس���ت نه‌بوه‌‪ ،‬له‌هیچ شوێنێكی‌‬ ‫دونیا ده‌وڵ���ه‌ت ناتوانێت به‌ته‌نیا رێژه‌ی‌‬

‫ده‌بێت سه‌ره‌تا‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫كه‌رت ‌ی تایبه‌ت‬ ‫له‌په‌رله‌مان‬ ‫زه‌مینه‌یه‌كی‌ یاسای ‌ی رێكبخرێت ك ‌ه ئێستا‬ ‫بۆ كه‌رتی‌ تایبه‌ت فه‌وزایه‌ك ‌ی زۆر ‌ی پێو‌ه‬ ‫دیاره‌‬ ‫دابین بكرێت‬

‫بێكاری���ی‌ كه‌مبكات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت‬ ‫له‌رێ���گای‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ته‌وه‌ ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا له‌هه‌رێمدا‬ ‫كه‌رت���ی‌ تایب���ه‌ت به‌یاس���ایه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫رێكنه‌خ���راوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ه���ه‌ر كۆمپانیایه‌ك‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كوردس���تان دێت به‌ش���ێكی‌‬ ‫زۆری‌ كارمه‌ن���دی‌ خۆی���ی‌ له‌گه‌ڵدای���ه‌‬ ‫له‌یاس���ای‌ وه‌به‌رهێنان بڕگه‌یه‌كی‌ تێدایه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "كۆمپانیاكان���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫ئ���ازادن له‌هێنانی‌ كارمه‌ندان���ی‌ بیانی‌‌و‬

‫كاری‌ زیاتر ده‌دۆزرێته‌وه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك بێت‪ ،‬له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كرێكار‬ ‫بێت بژێوی‌ ژیانی‌ باش بكرێت‌و كاره‌كه‌ی‌‬ ‫رێكبخرێ���ت كاریگه‌ریی‌ ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ بێكاریی‌‪ ،‬دوه‌م یاس���ای‌‬ ‫خانه‌نش���ینی‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌مواربكرێته‌وه‌‌و‬ ‫په‌س���ه‌ندبكرێت ئه‌وا هه‌لی‌ كاری‌ تێدایه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر یاس���اكه‌ چاكبكرێت ئه‌و‬ ‫كاته‌ ئه‌وانه‌ی‌ ته‌مه‌نیان گه‌یشتوه‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫خانه‌نش���ینی‌ ده‌ڕۆنه‌وه‌ ماڵ���ه‌وه‌‌و گه‌نج‬ ‫ده‌چێته‌ شوێنه‌كه‌یان"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ئێس���تا‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان حاڵه‌تێكی‌ تریش‬ ‫هه‌ی���ه‌ پێی‌ ده‌ڵێن (فره‌كاری‌) "بۆ نمونه‌‬ ‫هه‌ڤاڵێك���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫موچه‌كه‌ی‌ كه‌مه‌ ‪10‬رۆژ له‌ده‌وامه‌و ‪ 10‬رۆژ‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌یه‌و له‌و كاته‌دا ده‌چێت ئیشێكی‌‬ ‫ت���ر ده‌كات بۆی���ه‌ رێكخس���تنی‌ موچه‌‬ ‫كاریگه‌ریی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بێكاریی‌"‪.‬‬

‫بێكاریی‌‌و كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئابوری‌ واڵت‬ ‫محه‌م���ه‌د كه‌ری���م پس���پۆری‌ ئابور ‌ی‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ به‌رزی���ی‌ رێ���ژه‌ی‌ بێكاری���ی‌‬ ‫ناوخۆ"‪ .‬به‌اڵم ده‌بێ���ت ئه‌وه‌ چاكبكرێت كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر ئاب���وری‌ واڵت ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ ده‌بێت زۆرترین كارمه‌ندی‌ ناوخۆ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "بێكاریی‌ ئاس���ه‌واری‌‬ ‫ئابوریی‌ هه‌ی���ه‌ دوای‌ ئه‌وه‌ ده‌گوازرێته‌وه‌‬ ‫وه‌ربگیرێت"‪.‬‬ ‫بۆ كێشه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬دواتر بۆ كێشه‌ی‌‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ یاسای‌ كارو خانه‌نشینی‌ سیاس���ی له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بێكار داهاتی‌ نیه‌و‬ ‫د‪.‬عیزه‌ت سابیر په‌رله‌مانتاری‌ یه‌كێتی‌ هیچ كه‌س���ێكیش ناتوانێت به‌بێ‌ خه‌رجی‌‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ "پڕۆژه‌ی‌ ئێمه‌ بۆ بژی���ت له‌ژیانیدا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ش كێش���ه‌ی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ بێكاریی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌ ورده‌ ورده‌‬ ‫كار ده‌كه‌ین‪ ،‬یه‌كه‌م یاس���ای‌ كار ئه‌گه‌ر ئه‌و حاڵه‌ته‌ش ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ كێشه‌ی‌‬ ‫هه‌مواربكرێته‌وه‌‌و په‌س���ه‌ند بكرێت هه‌لی‌ سیاسی‌‌و ئاسه‌واری‌ خراپی‌ ده‌بێت‪ .‬هه‌ر‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ریی���ه‌ ئابوریه‌كانی‌‬ ‫بێكاریی‌ له‌سه‌ر ئابوری‌ واڵت په‌رله‌مانتار ‌ی‬ ‫فراكس���یۆنی‌ گۆڕان عه‌لی‌ حه‌مه‌ س���اڵح‬ ‫ده‌ڵێت "زیادبونی‌ رێژه‌ی‌ بێكاریی‌ له‌روی‌‬ ‫ئابوری���ه‌وه‌ ئاماژه‌یه‌كی‌ خراپ���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حكوم���ه‌ت زو فری���ای‌ نه‌كه‌وێت چه‌ندین‬ ‫كێشه‌ به‌دوای‌ خۆیدا دێنێت"‪.‬‬ ‫بێكاریی‌ چۆن چاره‌سه‌ر ده‌بێت؟‬ ‫فراكس���یۆن ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان عه‌لی‌ حه‌م���ه‌ س���اڵح له‌باره‌ی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ بێكاریی‌ جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "ده‌بێت بیر له‌وه‌ بكه‌یته‌وه‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ كاری‌ راسته‌قینه‌ بۆ هاواڵتیانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان دروس���ت بكه‌یت‪،‬‬ ‫به‌وه‌ش ده‌بێت س���ه‌ره‌تا كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫رێكبخرێت كه‌ ئێس���تا فه‌وزایه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫پێوه‌ دیاره‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌زانكۆو په‌یمانگاكان‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت ناكرێت هه‌موی‌ دابمه‌زرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت بیر له‌وه‌ بكرێته‌وه‌ له‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت ده‌رفه‌تیان بۆ بڕه‌خسێت‌و زه‌مانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ هه‌بێ���ت كاتێ���ك ته‌مه‌نی‌‬ ‫گه‌یش���ته‌ ‪60‬س���اڵ وه‌ك فه‌رمانبه‌رێكی‌‬ ‫ئاس���ایی‌ حكومه‌ت مافی‌ خانه‌نش���ینی‌‬ ‫هه‌بێ���ت"‪ .‬پس���پۆڕه‌كه‌ی‌ ئابوریش داوا‬ ‫له‌پێكهێنه‌رانی‌ حكومه‌ت ‌ی ئاینده‌ ده‌كات‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌رابردو ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ب���ون بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ میس���داقیه‌تی‌ خۆیان‬ ‫بپارێزن پێویسته‌ هه‌وڵبده‌ن حكومه‌تێكی‌‬ ‫پرۆفیش���ناڵ دروس���ت بكه‌ن‌و جیهازی‌‬ ‫ئاب���وری‌ واڵت وه‌گ���ه‌ڕ بخ���ه‌ن‌و گرینگی‌‬ ‫به‌كه‌رتی‌ تایب���ه‌ت‌و وه‌به‌رهێنان بده‌ن بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ بێكاری���ی‌ بچێته‌وه‌ باری‌‬ ‫ئاسایی‌ خۆیی‌‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‪9‬‬

‫فه‌رمانگه‌ی‌ رێكخراو‌ه ناحكومیه‌كان‪ ،‬ده‌ست به‌وه‌رگرتن ‌ی پرۆژه‌ی‌ رێكخراوه‌كان ده‌كات‬

‫سه‌رۆك ‌ی فه‌رمانگه‌كه‌‪ :‬سوێند ده‌خۆم تۆزقاڵێک جیاواز ‌ی له‌نێوان رێكخراوه‌كاندا ناكه‌ین‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫فه‌رمانگه‌ی‌ رێكخراوه‌ ناحكومیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬مۆڵه‌تی‌ یه‌ك مانگی‌ داوه‌ته‌‬ ‫رێكخراوه‌كان بۆ پێشكه‌شكردنی‌‬ ‫پرۆژه‌كانیان‪ ،‬تا ئه‌وانیش به‌پێی‌‬ ‫پرۆژه‌كان پاره‌یان بۆ دابین بكه‌ن‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ رێكخراوه‌‬ ‫ناحكومیه‌كان فازیل عومه‌ر‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫پرۆژه‌‪ ،‬به‌هیچ جۆرێك جیاوازی‌‬ ‫له‌نێوان رێكخراوه‌كاندا ناكه‌ن "من‬ ‫به‌ئاسانی‌ سوێند ناخۆم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاماده‌م له‌وباره‌یه‌و سوێند بخۆم كه‌‬ ‫جیاوازیمان نه‌كردوه‌‌و ناشیكه‌ین"‪.‬‬ ‫ژماره‌ی‌ رێكخراوه‌كان‬ ‫له‌هه‌رێمدا‬ ‫زیاتر له‌ساڵێكه‌ فه‌رمانگه‌ی‌ رێكخراوه‌‬ ‫ناحكومی���ه‌كان دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬به‌پێ���ی‌‬ ‫ئاماره‌كان���ی‌ ئ���ه‌م فه‌رمانگه‌ی���ه‌ بێت‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا (هه‌زار‌و ‪)816‬‬ ‫رێكخراوی‌ ناحكومی‌ هه‌ن‌و تاكو ئێستاش‬ ‫دۆسیه‌ی‌ (هه‌زارو‪ )443‬رێكخراویان له‌و‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌دا یه‌كالییبۆته‌وه‌‌و ئه‌وه‌شی‌‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ ‪ 373‬رێكخ���راوه‌‬ ‫وردبین���ی‌ له‌دۆس���یه‌كانیان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌مو ئه‌و رێكخراوانه‌ش به‌س���ه‌ر چوار‬ ‫ئاستدا دابه‌شبون‪ ،‬زۆرینه‌یان لۆكاڵین‌و‬ ‫‪40‬ی���ان عێراقی���ن‌و ‪ 81‬ی���ان بیانین‌و‬ ‫‪29‬شیان به‌شێوازی‌ تۆڕی‌ رێكخراوه‌كان‬ ‫كار ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫دیناری���ان پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ره‌تا ‌ی‬ ‫به‌‪3‬كه‌س رێكخراو دروست ده‌كرێت‬ ‫به‌پێی‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌‪‌ 2011‬ی مانگ ‌ی ‪5‬ی‌ ‪ 2013‬ئه‌و حاڵه‌ته‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌ر سێ‌ كه‌س به‌س���ه‌ردا دێت‌و رێكخ���راوه‌كان به‌پێی‌‬ ‫له‌ده‌وری‌ ئامانجێ���ك كۆببنه‌وه‌ ده‌توانن چاالكییان هاوكاری‌ دارایی‌ ده‌كرێن‪.‬‬ ‫رێكخراوێك دروس���ت بكه‌ن‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫ئامانجه‌كه‌یان دژ نه‌بێت له‌گه‌ڵ بنه‌ماكانی‌ پاره‌ ‌ی ‪ 2013‬به‌دو قۆناغ خه‌رجكراوه‌‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و بودجه‌یه‌ش كه‌ له‌ساڵی‌‪2013‬دا‬ ‫مافی‌ مرۆڤ‌و ده‌ستور‌و یاساكانی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫هه‌رچی‌ سه‌ندیكا‌و كۆمه‌ڵه‌‌و یه‌كێتیه‌كان‌و حكوم���ه‌ت بۆی‌ دیاریكردب���ون‪ ،‬كه‌ بڕی‌‬ ‫س���نته‌ره‌كان‌و رێكخ���راوه‌ جیاجیاكانی‌ ‪15‬ملی���ار دینار بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پاره‌یه‌ به‌دو‬ ‫حیزبه‌كانیش���ه‌‪ ،‬له‌ژێ���ر چه‌ت���ری‌ ئ���ه‌م قۆناغ خه‌رجكراوه‌‪ ،‬قۆناغی‌ یه‌كه‌می‌ كه‌‬ ‫فه‌رمانگه‌دا كۆنابن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌الیه‌ن بڕ ‌ی ‪3‬ملیار‪700‬ملیۆن دینار بوه‌ به‌شێوازه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆوه‌ به‌پێی‌ یاس���ای‌ ژماره‌ كۆنه‌كه‌ دابه‌ش���كراوه‌ واته‌ مانگانه‌ هه‌ر‬ ‫‪‌ 18‬ی س���اڵی‌ ‪ 1993‬مۆڵه‌تی‌ كاركردنیان رێكخراوێ���ك ب���ڕی‌ ‪2‬ملی���ۆن‌و‪ 500‬هه‌زار‬ ‫دیناری‌ پێدراوه‌‪ ،‬ب���ۆ قۆناغی‌ دوه‌میش‬ ‫پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ك���ه‌ بڕی‌ ‪11‬ملی���ار‌و ‪ 300‬ملی���ۆن دینار‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ بونی‌ پرۆژه‌‬ ‫پێشتر چۆن پاره‌ دراوه‌ته‌‬ ‫دابه‌ش���كراو به‌و پاره‌یه‌ش ‪ 489‬پرۆژه‌ی‌‬ ‫رێكخراوه‌كان؟‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ فازیل عومه‌ر هه‌رچه‌نده‌ جۆراوج���ۆر كراوه‌و زۆرترین بڕی‌ پاره‌ش‬ ‫له‌راب���ردودا حكوم���ه‌ت به‌پێ���ی‌ یاس���ا بۆ پرۆژه‌یه‌ك كه‌ خه‌رجكراوه‌ ‪ 50‬ملیۆن‬ ‫په‌یوه‌س���ت نه‌بوه‌ ب���ه‌وه‌ی‌ ه���اوكاری‌ دین���ار بوه‌ "واته‌ ئێم���ه‌ هه‌مو ‪ 15‬ملیار‬ ‫دارایی‌ رێكخ���راوه‌كان بكات‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك دیناره‌كه‌مان به‌و جۆره‌ خه‌رجكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ی‌ پێ���ده‌دا به‌ب���ڕی‌ جیاواز‬ ‫بۆ ‪ 2014‬داوای‌ چه‌ندیان كردوه‌؟‬ ‫یارمه‌تیداون "له‌رابردودا هه‌ندێجار له‌سه‌ر‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ داواكردنی‌ به‌ش���ه‌ بودجه‌ی‌‬ ‫بنه‌مای‌ (مه‌حس���وبیه‌ت‌و مه‌نسوبیه‌ت)‬ ‫پ���اره‌ دراوه‌ت���ه‌ رێكخ���راوه‌كان‪ ،‬هه‌بوه‌ س���اڵی‌ ‪2014‬ی���ان فازیل عوم���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫چاالكیش���ی‌ نه‌بوه‌ پ���اره‌ی‌ پێ���دراوه‌‪ ،‬ده‌خات���ه‌رو كه‌ هه‌رچه‌نده‌ له‌س���ه‌ره‌تادا‬ ‫هه‌ش���بوه‌ چاالكیش���ی‌ هه‌بوه‌ پ���اره‌ی‌ نیازی���ان هه‌ب���وه‌ داوای‌ ‪ 50‬ملیار دینار‬ ‫پێنه‌دراوه‌"‪ .‬له‌كابین���ه‌ی‌ ‪6‬ی‌ حكومه‌ت بك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‌ گفتوگۆیه‌كی‌ زۆر‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ ئ���ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ الیه‌ن���ی‌ په‌یوه‌ندیداری‌ حكومه‌ت‬ ‫راوێژكاری‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ده‌بێت بۆ ب���ه‌وه‌ رازیكردون كه‌ داوای‌ بڕی‌ ‪30‬ملیار‬ ‫كاروبار ‌ی مه‌ده‌نی‌‪ ،‬پێشنیار ده‌كات هه‌مو دینار بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫رێكخ���راوه‌كان بۆ ماوه‌یه‌ك���ی‌ دیاریكراو ئه‌و كێش���انه‌ی‌ ئه‌مساڵ له‌بودجه‌دا هه‌یه‌‬ ‫مانگانه‌ ب���ڕی‌ (دو ملی���ۆن‌و ‪500‬هه‌زار) پێشبینی‌ ده‌كه‌م هه‌ر ‪15‬ملیار دینارمان‬

‫بۆ دابین بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌ك مانگ بۆ وه‌رگرتنی‌ پرۆژه‌‬ ‫دیاریكراوه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ئ���ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ ده‌رگای‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پ���ڕۆژه‌ی‌ بۆ رێكخ���راوه‌كان‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌ م���اوه‌ی‌ مانگێكیش���ی‌ وه‌ك‬ ‫مۆڵه‌ت بۆ دیاریكردوه‌‪" ،‬له‌‪ 2/20‬ده‌رگای‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پرۆژه‌م���ان كردۆته‌وه‌ تا‪3/20‬‬ ‫له‌وه‌رگرتنی‌ پرۆژه‌ به‌رده‌وامده‌بین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ئێستاشدا س���ه‌رگه‌رمی‌ دروستكردنی‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك���ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنداین ب���ۆ‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ ئه‌و پرۆژانه‌ی‌ بۆماندێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ش ك���ه‌ ده‌وترێ‌ هه‌ندێجار‬ ‫جی���اوازی‌ له‌نێوان وه‌رگرتن���ی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫رێكخ���راوه‌كان ده‌كرێ���ت‪ ،‬فازیل عومه‌ر‬ ‫به‌هه‌مو ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "من به‌ئاس���انی‌ س���وێند ناخۆم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماده‌م له‌وباره‌یه‌و س���وێند بخۆم‬ ‫ك���ه‌ جیاوازیمان نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌و‬ ‫‪ 489‬پرۆژه‌ی���ه‌ی‌ كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2013‬دا‬ ‫پاره‌یان وه‌رگرت���وه‌ ده‌توانین بڵێین ئه‌و‬ ‫رێكخراوان���ه‌ی‌ ك���ه‌ به‌نزی���ك حیزبه‌كان‬ ‫ناوی���ان ده‌برێ���ت‪ ،‬كه‌متری���ن پرۆژه‌یان‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت ئ���ه‌وه‌ش بڵێم‪ ،‬هیچ‬ ‫ج���ۆره‌ ده‌س���تێوه‌ردانێك له‌كاره‌كانمدا‬ ‫نه‌بوه‌ له‌الیه‌ن حیزبه‌كانه‌وه‌"‪ .‬له‌كۆتایی‌‬ ‫قسه‌كانیدا سه‌رۆكی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ رێكخراوه‌‬ ‫ناحكومی���ه‌كان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ رێكخ���راوه‌كان له‌هه‌رێمدا زۆر‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ئه‌و وتی‌ "ئێستا ئێمه‌‬ ‫له‌قۆناغ���ی‌ بنیاتنانه‌وه‌داین بۆیه‌ هه‌رگیز‬ ‫ئه‌و ژماره‌یه‌ به‌زۆر نازانم"‪.‬‬

‫له‌رابردودا هه‌ندێجار‬ ‫له‌هه‌رێمی‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫كوردستاندا‬ ‫(مه‌حسوبیه‌ت‌و‬ ‫(هه‌زار‌و ‪)816‬‬ ‫رێكخراوی‌ ناحكومی‌ مه‌نسوبیه‌ت) پاره‌‬ ‫دراوه‌ته‌ رێكخراوه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‬

‫له‌پاش ساڵێك بڕیاردانی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫‪%65‬ی‌ پرۆژه‌كانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ چونه‌ته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫پێش یادی‌ كیمیابارانكردنی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ پێشو‪ ،‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم نێچیرڤان بارزانی‌ سه‌ردانی‌‬ ‫شاری‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ كردو بڕیاریدا‬ ‫‪ 88‬پڕۆژه‌ له‌بواری‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫ئاوادانكردنه‌وه‌و په‌روه‌رده‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌ له‌سنوره‌كه‌دا بچێته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌بڕی‌ ‪154‬‬ ‫ملیار دینار‪ ،‬به‌اڵم له‌پاش ساڵێك ته‌نها‬ ‫ڕێژه‌ی‌ ‪%65‬ی‌ پرۆژه‌كان چونه‌ته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ كوێس���تان ئه‌ك���ره‌م‬ ‫ف���ه‌ره‌ج جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ ش���اره‌وانی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌ق���ه‌زاو ناحیه‌كان به‌ش���ی‌‬ ‫ئه‌و داهات���ه‌ی‌ له‌به‌رهه‌م���ی‌ پترۆ دۆالر‬ ‫بڕیاربو جێبه‌جێ بكرێت‪" ،‬ئێمه‌ش وه‌ك‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌و ش���اره‌زورو هه‌ورامان نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 88‬پرۆژه‌م���ان له‌جێبه‌جێكردندای���ه‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ كاره‌كانم���ان چونه‌ت���ه‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌ له‌دروس���تكردنی‌‬ ‫خوێندن���گاو نه‌خۆش���خانه‌و پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫ڕێگاس���ازیی‌‌و قیرتاوو ئاووئاوه‌ڕۆ"‪ .‬ئه‌و‬ ‫جه‌ختی‌ ل���ه‌وه‌ش كرده‌وه‌ ك���ه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫كاره‌كانی���ان زیاتر له‌س���اڵێكه‌ كاریان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌كرێت‪ .‬بڕی‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌ش‬ ‫كه‌ ب���ۆی‌ دیاریكراوه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 90‬ملیاری‌‬ ‫ب���ۆ پرۆژه‌كان���ی‌ ش���اره‌وانیه‌و زیات���ر‬ ‫له‌‪17‬ملیاری‌ بۆ بواری‌ په‌روه‌رده‌و زیاتر‬ ‫له‌‪ 9‬ملیارو نی���وی‌ بۆ پرۆژه‌ی‌ ڕێگاوبان‬ ‫له‌شاره‌كه‌و زیاتر له‌‪ 4‬ملیار‌و نیو له‌بواری‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌و زیاتر له‌‪ 2‬ملیار‌و نیوی‌ بۆ‬ ‫پرۆژه‌ی‌ كشتوكاڵی‌‌و زیاتر له‌یه‌ك ملیارو‬ ‫‪ 600‬ملیۆن بۆ پرۆژه‌ی‌ كاره‌بایی‌‌و زیاتر‬ ‫له‌‪3‬ملیار‌و ‪350‬ملیۆن بۆ بواره‌كانی‌ ئاوو‬ ‫هاتوچۆو ڕۆش���نبیرو ئاوه‌دانكردنه‌وه‌دا‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ک له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫خه‌رج ئه‌كرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پ���ڕۆژه‌ی‌ تێكدان���ی‌‬ ‫سێگۆش���ه‌ی‌ ناو ب���ازاڕی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌ كێش���ه‌ی‌ زیاده‌ڕه‌ویی‌ ناو ب���ازاڕ ئه‌بێت بكرێ���ت‪ ،‬تاوه‌كو مامه‌ڵ���ه‌ی‌ هاواڵتیان‌و كاره‌كانمان به‌ڕێبكه‌ین‌و بڕی‌ ئه‌و پاره‌یه‌‬ ‫كه‌ بۆ ناحیه‌ی‌ خورماڵ دیاریكراوه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫به‌گۆڕین���ی‌ گۆڕانكاریه‌كی‌ زۆر به‌س���ه‌ر چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬پاشان تائێستاش دو خاوه‌ن دوكانه‌كانیش نه‌وه‌ستێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و پرۆژانه‌ی‌ كه‌ له‌ناحیه‌كانی‌ ‪ 8‬ملیار دیناره‌و پرۆژه‌كان له‌بواره‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ی���دا دێ���ت‌و جوانكاریی���ه‌ك مه‌رحه‌له‌ی‌ بڕیوه‌ پێویستی‌ به‌میكانیزمی‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌كرێت‪ ،‬س���مكۆ ڕێگاوبان‌و ئاوو ئاوه‌ڕۆو شاره‌وانیدا خۆی‌‬ ‫ئه‌به‌خشێت به‌ناوبازاڕی‌ شاره‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم یاسایی‌ هه‌یه‌ تاوه‌كو خاوه‌ن موڵكه‌كان‌و ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫تاوه‌كو ئیستا له‌الیه‌ن شاره‌وانیه‌وه‌ كاری‌ دوكانداره‌كان مامه‌ڵه‌ی‌ ئاس���ای ‌ی بكه‌ن‌و س���االر موش���یر به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ناحیه‌ی‌ ئه‌بینێت���ه‌وه‌"‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ش داخۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌كراوه‌و له‌مباره‌یه‌وه‌ (جێگری‌ پاشان له‌الیه‌ن ئێمه‌وه‌ قه‌ره‌بوبكرێنه‌وه‌و خورماڵ ده‌ڵێ���ت "زۆربه‌ی‌ پرۆژه‌كانمان هیچ كارێكیان دوانه‌كه‌وتوه‌ وتی‌ "ته‌نها‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌) وتی‌ "ئه‌و پرۆژه‌یه‌ پاش���ان چ���ۆڵ بكرێ���ت‌و ده‌س���ت چونه‌ته‌ ب���واری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌و هیچ ڕێگ���ه‌ی‌ قیرتاوكردن���ی‌ ئه‌رده‌اڵنی‌ بانی‌‬ ‫وه‌ك دواكه‌وت���ن دوانه‌كه‌وت���وه‌‪ ،‬ته‌نها به‌كاروباره‌كانی‌ تێكدان���ی‌ ناو بازاڕه‌ك ‌ه كێش���ه‌یه‌كمان نییه‌و توانیومانه‌ زۆربه‌ی‌ ش���اره‌كه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ یاسای‌ دوانه‌كه‌توه‌‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬رێبه‌ر نه‌جم‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وی���ش دره‌نگ چۆت���ه‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نوخشه‌ ناسیح سه‌باره‌ت به‌پرۆژه‌كانی‌‬ ‫ه���ه‌ردو ناحی���ه‌ی‌ بی���اره‌و ته‌وێڵه‌ وتی‌‬ ‫"ئێمه‌ هه‌ر له‌ده‌رچونی‌ بڕیاره‌كه‌وه‌ واته‌‬ ‫پارساڵ هه‌مو پرۆژه‌كانمان چۆته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌و هیچ كێشه‌یه‌كمان نیه‌‌و‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ش كه‌ بۆمان دابینكراوه‌‬

‫زیاتر له‌‪ 7‬ملیار‌و ‪ 860‬ملیۆن دیناره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش گرنگ���ی‌ به‌ڕێگاوبان‌و بیناو ئاوو‬ ‫ئاوه‌ڕۆو كشتوكاڵ دراوه‌"‪.‬‬ ‫تێبین���ی‌‪ :‬ك���ۆی‌ گش���تی‌ پرۆژه‌كانی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ی‌ له‌هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬به‌ب���ێ‬ ‫ناحیه‌كان ئه‌كاته‌‪:‬‬ ‫‪ 129‬ملیارو ‪ 58‬ملی���ۆن‌و ‪ 72‬هه‌زارو‬ ‫‪ 907‬دینار‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‪ 26‬کتێب بۆ یادی ‪ 26‬ساڵه‌ی ئه‌نفال‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬

‫جیهان هه‌مووی چاوی‬ ‫له‌سه‌ر "‪ "gwen stefani‬بوو‬ ‫ی ئه‌م���ڕۆدا‪ ،‬ناكرێت نكۆڵی له‌و راس���تیی ‌ه بكه‌ین ك ‌ه هونه‌رمه‌ندو‬ ‫له‌جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و جل‌و به‌رگه‌ ‌‬ ‫ی ئێجگار به‌بایه‌خیان هه‌ی��� ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫یاریزان���ه‌كان رۆڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دنیادا ببێت ‌ه مۆدیل ‌‬ ‫ی فراوان ‌‬ ‫ده‌یپۆشن‌و نمایش���ی‌ پێوه‌ده‌كه‌ن له‌ئاستێك ‌‬ ‫پۆشاك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نمایش كردن ‌‬ ‫ی رابردوو‪ ،‬له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی ‪ gwen Stefani‬هه‌فته‌ ‌‬ ‫گوین س���تیفان ‌‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ی ژنان‌و بۆی���ه‌ی‌ نینۆكه‌وه‌ چاو ‌‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫چه‌ن���د پێاڵوو جانتایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رازاندبۆو‌ه له‌كات ‌‬ ‫ی ساده‌و ساكار خۆ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بوو‪ ،‬ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫جیهان ‌‬ ‫ی هه‌بوو‪.‬‬ ‫نمایشكردنی‌ پێاڵوو جانتا‌و بۆیه‌ی‌ نینۆكه‌كاندا‌و زۆرترین هه‌وادار ‌‬ ‫ی به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك ئیتاڵی‌ "گوین س���تیفانی‌"‪،‬‬ ‫ی ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ی ن���اودار ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م كۆمه‌ڵه‌ پێاڵوو جانتایان���ه‌دا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫ی پێشكه‌ش���كردن ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی جیهان‬ ‫س���اكار ده‌رده‌كه‌وت ك ‌ه وه‌ك یه‌كێك له‌هونه‌رمه‌ن���ده‌ ناوداره‌كان ‌‬ ‫ده‌رنه‌ده‌كه‌وت‪.‬‬ ‫ی نینۆك‬ ‫ی پێاڵوو جانتاو بۆیه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م كۆمه‌ڵ ‌ه نوێیه‌ ‌‬ ‫گوی���ن بۆ نمایش كردن ‌‬ ‫ی كردووه‌‪ ،‬كه‌ نرخی‌ ه���ه‌ر یه‌كه‌یان ل ‌ه ‪100‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ "ش���ودازیل" گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دۆالری‌ ئه‌مه‌ریكی‌ تێناپه‌ڕێت‌و هه‌موو كه‌سێكیش توانای‌ كڕینیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "‪ "GX‬ب���ۆ كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه هه‌ڵبژاردووه‌ ك��� ‌ه ‪ 24‬جوت پێالو ‌‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫س���لیفان ‌‬ ‫ی جانتا له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫جیاواز‌و ‪ 7‬مۆدیل ‌‬

‫هێلکە لەمریشکە‪ ،‬یان مریشک لەهێلکەیە؟‬ ‫وه‌اڵمه‌که‌ی دۆزرایه‌وه‌‬ ‫یه‌کێک له‌و پرس���یارانه‌ی که‌ هه‌میشه‌‬ ‫ده‌کرێ���ت‌و روب���ه‌ری که‌س���ی جیاواز‬ ‫ده‌کرێته‌وه‌ بریتییە لەوەی ئایا مریشک‬ ‫بەر لەهێلکە هاتوە‪ ،‬یاخود هێلکە به‌ر‬ ‫له‌مریشک دروس���تبوه‌؟ دیارە زانایان‬ ‫گەشتونەتە ئەو ئەنجامەی کە هێلکە‬ ‫لەمریش���کە‪ .‬ئەمەش بەپشتبەستن‬ ‫ب���ەوەی ک���ە ئ���ەو پرۆتین���ەی‬ ‫بەرپرسە لەدروستکردنی هێلکە‬ ‫لەهێلکەدانی مریشکدا هەیە‪.‬‬ ‫دکت���ۆر کۆلی���ن فریم���ان‬ ‫(‪Freeman‬‬ ‫‪)Colin‬‬ ‫لەزانک���ۆی ش���یفیڵد –‬ ‫بەش���داربویەکی‬ ‫ک���ە‬ ‫توێژینەوەکەیە ‪ -‬دەڵێت‪:‬‬ ‫"ماوەیەکی زۆر باوەڕ وابو‬ ‫کە سەرەتا هێلکە‬ ‫هە ب���و ە ‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم‬

‫ده‌زگای رۆشنبیریی‬ ‫جه‌مال عیرفان‬ ‫له‌یادی ‪ 26‬ساڵه‌ی‬ ‫کاره‌ساتی ئه‌نفالدا ‪26‬‬ ‫کتێبی نوێ له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌نفاله‌و‌ه چاپ‌و‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌‪ .‬له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌ختیار سه‌عید‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری ده‌زگای‬ ‫جه‌مال عیرفان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫که‌ کتێبه‌کان به‌چه‌ند‬ ‫زمانێکی جیاواز ده‌بن‬ ‫که‌ بریتین له‌کوردیی‌و‬ ‫عه‌ره‌بیی‌و ئینگلیزیی‌و‬ ‫فارسیی‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چه‌ند کتێبێکیش‬ ‫به‌پیتی التینی‪.‬‬ ‫ناوه‌رۆکی کتێبه‌کانیش‬ ‫بریتیی ده‌بن‬ ‫له‌باسه‌کانی ئه‌نفال‬ ‫ک ‌ه هه‌ندێکیان نامه‌ی‬ ‫ماسته‌رو دکتۆران‌و تا‬ ‫ئێستا باڵونه‌بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ساڵی پاریش هه‌مان‬ ‫ده‌زگا ‪ 25‬کتێبی‬ ‫بۆ یادی ‪ 25‬ساڵه‌ی‬ ‫ئه‌نفال باڵوکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ختیار سه‌عید‬ ‫ئاماژه‌شی بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫ک ‌ه له‌یادی ئه‌نفالداو‬ ‫ل ‌ه رۆژی ‪4/14‬‬ ‫به‌شێک له‌و کتێبان ‌ه‬ ‫ده‌به‌ن ‌ه ئه‌و شوێنانه‌ی‬ ‫یادی ئه‌نفالیان تێدا‬ ‫ده‌کرێته‌وه‌و دابه‌شی‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫پێویس���ته‌ خۆت به‌دور بگریت له‌و‬ ‫قس���ه‌و قس���ه‌ڵۆكانه‌ی‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر كه‌سێكی‌ نزیكی‌ تۆ ده‌كرێت‬ ‫به‌هه‌ر بیانویه‌ك‪.‬‬

‫سه‌رنوسه‌ری گۆڤاری خود‪ :‬خۆم بۆ هه‌مو‬ ‫ئه‌گه‌رێك ئاماده‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ندیخانه‌ش بێت‬ ‫جگه‌ له‌تۆمارکردنی داوای یاسایی‬ ‫که‌ تا ئێس���تا سه‌رنوس���ه‌ره‌که‌ی‬ ‫چه‌ندینج���ار س���کااڵی له‌س���ه‌ر‬

‫سه‌رنوس���ه‌ری گۆڤ���اری خود ک ‌ه‬ ‫یه‌که‌مین گۆڤاری کوردیی تایبه‌ته‌‬ ‫به‌ب���واری سێکس���ۆلۆجی‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌بونی چه‌ندین هه‌ڕه‌ش���ه‌و گوشار‬ ‫ده‌کات بۆ داخستنی گۆڤاره‌که‌یان‬ ‫به‌بیانوی جۆراوجۆره‌وه‌‪ .‬ئازاد‬ ‫جه‌الل سه‌رنوس���ه‌ری ئه‌و‬ ‫گۆڤ���اره‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‬ ‫ر ا گه‌یا ن���د ‪:‬‬ ‫" له‌س���ه‌ر ه‌تا و ه‌‬ ‫ده‌مانزانی روبه‌روی‬ ‫فشاری له‌و جۆره‌‬ ‫ده‌بین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ل���ه‌الی‬ ‫ئێمه‌ س���ه‌یر بو‪،‬‬ ‫هاتنه‌ سه‌رخه‌تی‬ ‫داواکاری گشتیی‬ ‫بو‪ ،‬دوای ده‌رچونی‬ ‫ژم���اره‌ی‬ ‫‪47‬‬ ‫گۆ ڤا ر ه‌که‌م���ا ن‬ ‫ئه‌ویش به‌بیانوی‬ ‫باڵ و کر د ن���ه‌و ه‌ی‬ ‫وێن���ه‌ی نه‌ش���یاوو‬ ‫بابه‌ت���ی وروژێن���ه‌ر"‪.‬‬ ‫سه‌رنوسه‌ر ه‌که‌ی‬ ‫هه‌روه‌ها وتیشی‪" :‬پێشتریش‬ ‫ماوه‌یه‌ک پڕفرۆشترین‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک ک���ه‌س س���ه‌ردانی‬ ‫گۆڤ���اری کوردی بوه‌ به‌تیراژی‬ ‫سه‌ندیکای رۆژنامه‌نوسانیان کردبو‪،‬‬ ‫داوای راگرتنی گۆڤاره‌که‌یان کردبو‪ ،‬تۆمارکراوه‌و چوه‌ته‌ به‌رده‌م دادگا‪ ،‬هاتن���ه‌ پێش���ی ئه‌و ئاس���ته‌نگانه‌ ‪ 8500‬دانه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌گه‌ری‬ ‫س���ه‌ندیکاش پێی وتب���ون ئه‌وان فش���اری دیکه‌ش له‌سه‌ر گۆڤاره‌که‌ ب���ۆ ئ���ازاد ج���ه‌الل ش���تێکی داخس���تن یاخ���ود به‌رده‌وام���ی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر گۆڤاره‌که‌ نه‌ک���ڕن‪ ،‬خۆی هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ک ئ���ه‌وه‌ی کۆمپانیای چاوه‌ڕوانکراوبوه‌و له‌سه‌ره‌تاوه‌ خۆی گۆڤاره‌که‌‪ ،‬سه‌رنوس���ه‌ری گۆڤاری‬ ‫دابه‌ش���کردنی گۆڤاره‌که‌ش پێشتر بۆ هه‌مو ئه‌گه‌رێک ئاماده‌کردوه‌ "بۆ خ���ود ده‌ڵێ���ت‪" :‬به‌رده‌وام���ی‬ ‫ده‌وه‌ستێت"‪.‬‬ ‫گۆڤاری خ���ود وه‌ک له‌تایتڵه‌که‌یدا به‌پاساوی "حه‌رام"بونی پاره‌که‌یان ڕاوه‌ستانی گۆڤاره‌كه‌ فشارێكی زۆر گۆڤارێكی له‌و چه‌شن ‌ه سه‌رکێشیی‬ ‫هات���وه‌ یه‌که‌می���ن گۆڤ���اری که‌ چه‌ند مه‌الیه‌کی هه‌ولێر وای پێ كراوه‌ته‌ س���ه‌رم‪ ،‬فشاری خێزانی‪ ،‬بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی هه‌میشه‌ ویستومانه‌‬ ‫سێکسۆلۆجیه‌‪ ،‬له‌ڕوانگه‌ی ئاینیی‌و وتبون‪ ،‬باڵوکردنه‌وه‌ی گۆڤاره‌که‌یان فش���اری هاوڕێیه‌ت���ی‪ ،‬فش���اری به‌ هه‌س���تی تاكه‌كان���ی كۆمه‌ڵگا‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیی‌و ده‌رونییه‌وه‌ به‌هه‌ردو له‌هه‌م���و کوردس���تاندا ڕاگ���رت‪ .‬سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬به‌اڵم من كاربكه‌ین‪ ،‬ڕه‌چاوی دۆخی كلتوری‬ ‫ش���ێوه‌زاری س���ۆرانیی‌و بادین���ی هه‌روه‌ها سه‌رنوسه‌ره‌که‌ ئه‌وه‌یشی وه‌ك پیش���ه‌ی هه‌میش���ه‌ییم هه‌ر كۆمه‌اڵیه‌تی بكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ ویستومان ‌ه‬ ‫راگه‌یاند که‌ چه‌ندین که‌س���ایه‌تی باكم نه‌بوه‌و له‌سه‌ره‌تای ده‌رچونی گۆڤاره‌که‌ بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫تا ئێستا فلۆپی‬ ‫به‌کارده‌هێنن‬

‫کتێبخانه‌ گه‌ڕۆکه‌ک ‌ه‬ ‫ا‬ ‫ڵ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ێ‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ڵ‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫که‌وت ‌ه ڕێ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ینوسێت‬

‫راپۆرت ‌ه رۆژنامه‌وانییه‌کانی زانیارییه‌کانیان‪ .‬ئامێری‬ ‫ئه‌مه‌ریکا ئاش���کرایانکرد فلۆپ���ی له‌س���ه‌ره‌تاکانی‬ ‫ک ‌ه رۆژنامه‌یه‌کی رۆژانه‌ی به‌کارهێنان���ی کۆمپیوته‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ریک���ی ک��� ‌ه تایبه‌ت ‌ه به‌کارهێن���راوه‌ که‌ زیاتر‬ ‫به‌ه���ه‌واڵ‌و به‌دواداچون ‌ه له‌س���ااڵنی هه‌ش���تاکانی‬ ‫ت���ا سه‌ده‌ی ڕابردودا باو بوه‌و‬ ‫حکومیی���ه‌کان‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئامێ���ری فلۆپی ئه‌و ئامێر‌ه له‌توانایدا هه‌ی ‌ه‬ ‫(‪ )Floppy‬به‌کارده‌هێنن ته‌نه���ا ‪ 2.8‬مێگابای���ت‬ ‫به‌مه‌به‌ستی گواستنه‌وه‌ی زانیاریی هه‌ڵبگرێت‪.‬‬

‫له‌هه‌نگاوێک����ی نوێی����دا‬ ‫ناوه‌ن����دی رۆش����نبیریی‬ ‫پ����رۆژه‌ی‬ ‫ئه‌ندێش����ه‌‪،‬‬ ‫کتێبخان����ه‌ی گه‌ڕۆک����ی‬ ‫خس����ته‌کار‪ .‬کتێبخانه‌ک����ه‌‬ ‫پێکدێت له‌پاسێکی گه‌وره‌‬ ‫که‌ کتێبخانه‌یه‌کی گه‌وره‌ی‬ ‫تێدایه‌و ناوچه‌ جیاوازه‌کانی‬ ‫کوردستان به‌سه‌رده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ناو کتێبخانه‌ گه‌ڕۆکه‌که‌دا‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای بونی چه‌ندین‬ ‫ناونیش����انی جی����اوازی‬ ‫کتێ����ب‪ ،‬ش����وێنی تایبه‌ت‬ ‫به‌خوێندنه‌‌وه‌ی کتێبیش����ی‬ ‫تێدا فه‌راهه‌مکراوه‌‪ .‬یه‌که‌م‬ ‫شوێنی سه‌ردانی کتێبخانه‌‬ ‫گه‌ڕۆکه‌ک����ه‌ش‪ ،‬په‌یمانگای‬ ‫هونه‌ره‌ جوانه‌کانی ش����اری‬ ‫سلێمانی بو‪.‬‬ ‫ناوه‌ن����ده‌ی رۆش����نبیری‬ ‫جگ����ه‌‬ ‫ئه‌ندێش����ه‌‪،‬‬ ‫له‌کتێبخانه‌یه‌ک����ی گه‌وره‌‬ ‫له‌شاری سلێمانیی‪ ،‬له‌چه‌ند‬ ‫ش����ارو ش����ارۆچکه‌یه‌کی‬ ‫دیکه‌ش لقی کردوه‌ته‌وه‌و‬ ‫لق����ی‬ ‫گه‌یاندن����ی‬ ‫کتێبخانه‌که‌ش بۆ زۆبه‌ی‬ ‫ناوچه‌کان����ی کوردس����تان‬ ‫له‌به‌رنامه‌یاندایه‌‪.‬‬

‫رۆژی ‪27‬ی ئاداری هه‌مو ساڵێک وه‌ک رۆژی جیهانی شانۆ دیاری کراوه‌‪ .‬وه‌ک‬ ‫نه‌ریتێکی س����ااڵنه‌ش په‌یمانگای نێوده‌وڵه‌تی ش����انۆ‬ ‫‪ )Institute (ITI‬ش����انۆکارێک راده‌سپێرێت بۆ نوسینی په‌یامی شانۆی ئه‌و ساڵه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌مساڵیش په‌یمانگاکه‌ برێت به‌یڵی (‪ )Brett Bailey‬ده‌ستنیشان کرد تا په‌یامی‬ ‫شانۆی ساڵی ‪ 2014‬بنوسێت‪ .‬به‌یڵی ده‌رهێنه‌رو نوسه‌رو دیزاینه‌ر‪ ،‬هاواڵتی ئه‌فه‌ریقای‬ ‫باش����وره‌و له‌هه‌ریه‌ک له‌واڵته‌کانی زیمبابۆی‪ ،‬ئۆگه‌ن����دا‪ ،‬هایتیی‌‪ ،‬ئۆگه‌نداو چه‌ند واڵتێکی‬ ‫دیکه‌ی ئه‌وروپی کاری ش����انۆیی کردوه‌‪ .‬په‌یامه‌که‌ی ئه‌مساڵیشی له‌ژێر ئه‌م ناونیشانه‌دایه‌‬ ‫"له‌هه‌ر ش����وێنێک کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی هه‌بێت‪ ،‬بزافێکی شانۆیی ده‌رده‌که‌وێت که‌ ناتوانرێت‬ ‫بچه‌پێنرێت"‪.‬‬ ‫په‌یامی سااڵنه‌ی شانۆ بۆ له‌ساڵی ‪1962‬ه‌وه‌ ده‌ستی پێکردوه‌و یه‌که‌مین ساڵ شانۆکاری فه‌ڕه‌نسی‬ ‫ژان کۆکتو نوسیویه‌تی‌و دوایین په‌یامیش ساڵی ڕابردو شانۆکاری سویدی داریۆ فۆ نوسیویه‌تی‪.‬‬ ‫‪International Theatre‬‬

‫دوانه‌‬

‫زیات���ر خ���ۆت په‌یوه‌س���ت بك��� ‌ه له‌ماندوبونی‌ كاره‌ك���ه‌ت بێزارمه‌به‌‪،‬‬ ‫به‌خێزانه‌كه‌ت‌و گوێ‌ به‌شتێك مه‌ده‌ كه‌ هه‌م���و كه‌س���ێك به‌قۆناغه‌كانی‌ تۆدا‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌تۆوه‌ نیه‌‪ .‬ش���ه‌مم ‌ه رۆژی‌ رۆیش���توه‌‪ ،‬له‌ئاست شته‌كاندا تۆزێك‬ ‫به‌هێزبه‌‪.‬‬ ‫به‌ختته‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌س���ت به‌خه‌مۆكیی‌ ده‌كه‌یت پێویس���ته‌ راو بۆچونی‌ كه‌س���انی‌ تر به‌ر له‌وه‌ی‌ هه‌ر شتێك بكه‌یت پێویست ‌ه‬ ‫ی كه‌ له‌خۆت راببینی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئیش���ه‌‬ ‫پش���ویه‌ك وه‌ربگ���ره‌ با هێن���د‌ه ئه‌و وه‌ربگری���ت ل���ه‌و كاره‌ تازان���ه‌ ‌‬ ‫ناڕه‌حه‌تیه‌ كار نه‌كاته‌ س���ه‌ر جه‌سته‌و ده‌یانكه‌یت‪ .‬له‌وانه‌یه‌ زۆرینه‌ی‌ شته‌كان به‌باش���ی‌ ئه‌نجامبده‌ی���ت‌و زیانی‌ تێدا‬ ‫نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫له‌قازانجی‌ تۆ بن‪.‬‬ ‫ده‌رونت‪.‬‬

‫سیاس���یی و ئاینیی په‌یوه‌ندییان‬ ‫پێوه‌ کردوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی گۆڤاره‌که‌‬ ‫ڕابگرێت‪.‬‬

‫گۆڤاره‌که‌ش���ه‌وه‌ نوس���یومه‌ خۆم‬ ‫بۆ هه‌مو ئه‌گه‌رێ���ك ئاماده‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر به‌ندیخان���ه‌ش‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫گۆڤاری خود له‌ئێستادا‬ ‫خو ێنه‌ر ێک���ی‬ ‫زۆری هه‌یه‌و‬ ‫به‌و ته‌ی‬

‫پ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ۆ‬ ‫ی‬ ‫ئ‬ ‫ه‌مس‬

‫لەتوێژینەوەیەک���دا ک���ە لەه���ەردو ‪ )carbonate‬ب���ۆ کریس���تاڵەکانی‬ ‫زانکۆی ش���یفیڵدو وارویک لەبەریتانیا کالسیت (‪ )calcite crystals‬کە توێکڵ‬ ‫ئەنجامدراوە‪ .‬توێ���ژەرەوەکان توانیان دروستدەکات‪ .‬ئەمەش بەبەکارهێنانی‬ ‫پرۆتینێک بدۆزن���ەوە کە لەهێلکەدانی کۆمپیوتەرێک���ی پێش���کەوتو بەناوی‬ ‫مریش���کدا بون���ی هەی���ە بەن���اوی "هێکتەر (‪ ")HECToR‬کە ئاشکرایکرد‬ ‫"ئۆڤۆکلێدیدی���ن‪ -ovocledidin( ١٧-‬ئەو جۆرە پرۆتینە گرنگە بۆ دەستکردن‬ ‫ئێستا ‪ "))17-OC( 17‬ک���ە وەک هان���دەرە بەکریس���تاڵیزەکردن‪ ،‬ک���ە قۆناغێکی‬ ‫بە ڵگە ی مادە کاردەکات بۆ زو گەش���ەکردن و گرنگە بۆ دروس���تبونی توێکڵ‪ .‬پاشان‬ ‫زانس���تیمان هەی���ە دروستبونی توێکڵی هێلکە‪ .‬کە کاری ئەوەش زانرا کە مریشک دەتوانێت لە‬ ‫کە دەیس���ەلمێنێت س���ەرەتا مریشک ئەم پرۆتینە بریتییە لەگۆڕینی ئاوێتەی ‪ ٢٤‬کاتژمێردا نزیک���ی ‪٦‬گم لەو جۆرە‬ ‫هەبوە"‪.‬‬ ‫کالیس���یۆم کاربۆنەی���ت (‪ calcium‬پێکهاتەی ئەو توێکڵە دروست بکات‪.‬‬

‫گا‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‪11‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی هه‌واڵێك���ی‌ خۆش���ت به‌ده‌س���ت‬ ‫ی مه‌هێڵ���ه‌ كه‌س ده‌س���ت بخاته‌ كاره‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ له‌زۆرین���ه‌ی‌ بواره‌كان ‌‬ ‫ت���ۆ كه‌س���ێكی‌ خۆشه‌ویس���تی‌ له‌ناو ئه‌و شه‌رمنییه‌ی‌ هه‌ته‌ زۆر ناڕه‌حه‌تی ‌‬ ‫ی بۆ خێزانی‌‌و سۆزداریكانته‌وه‌‪ ،‬تۆزێكیش ژیانتدا زۆر چاالكیت‪ ،‬به‌ئه‌نجامه‌كانیان ده‌گات‪ ،‬ده‌س���كه‌وتێكی‌ داراییت‬ ‫هاوڕێكانتدا‪ .‬ئه‌گه‌ر گرفتێك له‌نێوانتاندا بۆت دروس���تكردوه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ئاگادارب���ه‌ هه‌م���و نهێنیی���ه‌ك باس دڵخۆش ده‌بیت‌و ته‌ندروس���تیت به‌ره‌و ده‌بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌یه‌ خ���ۆت هه‌وڵی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ بۆ شوێنی‌ كاره‌كه‌شت هه‌بێت‪.‬‬ ‫باشتریش ده‌ڕۆیت‪.‬‬ ‫باشتر ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫مه‌كه‌‪.‬‬ ‫بده‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫په‌یوه‌ندی���ت‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت به‌ره‌و خراپی‌‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬مه‌هێڵه‌ كێشه‌كان له‌وه‌‬ ‫زیاتر گه‌وره‌ بن‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‪ 26‬کتێب بۆ یادی ‪ 26‬ساڵه‌ی ئه‌نفال‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬

‫جیهان هه‌مووی چاوی‬ ‫له‌سه‌ر "‪ "gwen stefani‬بوو‬ ‫ی ئه‌م���ڕۆدا‪ ،‬ناكرێت نكۆڵی له‌و راس���تیی ‌ه بكه‌ین ك ‌ه هونه‌رمه‌ندو‬ ‫له‌جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و جل‌و به‌رگه‌ ‌‬ ‫ی ئێجگار به‌بایه‌خیان هه‌ی��� ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫یاریزان���ه‌كان رۆڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دنیادا ببێت ‌ه مۆدیل ‌‬ ‫ی فراوان ‌‬ ‫ده‌یپۆشن‌و نمایش���ی‌ پێوه‌ده‌كه‌ن له‌ئاستێك ‌‬ ‫پۆشاك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نمایش كردن ‌‬ ‫ی رابردوو‪ ،‬له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی ‪ gwen Stefani‬هه‌فته‌ ‌‬ ‫گوین س���تیفان ‌‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ی ژنان‌و بۆی���ه‌ی‌ نینۆكه‌وه‌ چاو ‌‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫چه‌ن���د پێاڵوو جانتایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رازاندبۆو‌ه له‌كات ‌‬ ‫ی ساده‌و ساكار خۆ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بوو‪ ،‬ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫جیهان ‌‬ ‫ی هه‌بوو‪.‬‬ ‫نمایشكردنی‌ پێاڵوو جانتا‌و بۆیه‌ی‌ نینۆكه‌كاندا‌و زۆرترین هه‌وادار ‌‬ ‫ی به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك ئیتاڵی‌ "گوین س���تیفانی‌"‪،‬‬ ‫ی ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ی ن���اودار ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م كۆمه‌ڵه‌ پێاڵوو جانتایان���ه‌دا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫ی پێشكه‌ش���كردن ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی جیهان‬ ‫س���اكار ده‌رده‌كه‌وت ك ‌ه وه‌ك یه‌كێك له‌هونه‌رمه‌ن���ده‌ ناوداره‌كان ‌‬ ‫ده‌رنه‌ده‌كه‌وت‪.‬‬ ‫ی نینۆك‬ ‫ی پێاڵوو جانتاو بۆیه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م كۆمه‌ڵ ‌ه نوێیه‌ ‌‬ ‫گوی���ن بۆ نمایش كردن ‌‬ ‫ی كردووه‌‪ ،‬كه‌ نرخی‌ ه���ه‌ر یه‌كه‌یان ل ‌ه ‪100‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ "ش���ودازیل" گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دۆالری‌ ئه‌مه‌ریكی‌ تێناپه‌ڕێت‌و هه‌موو كه‌سێكیش توانای‌ كڕینیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "‪ "GX‬ب���ۆ كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه هه‌ڵبژاردووه‌ ك��� ‌ه ‪ 24‬جوت پێالو ‌‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫س���لیفان ‌‬ ‫ی جانتا له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫جیاواز‌و ‪ 7‬مۆدیل ‌‬

‫هێلکە لەمریشکە‪ ،‬یان مریشک لەهێلکەیە؟‬ ‫وه‌اڵمه‌که‌ی دۆزرایه‌وه‌‬ ‫یه‌کێک له‌و پرس���یارانه‌ی که‌ هه‌میشه‌‬ ‫ده‌کرێ���ت‌و روب���ه‌ری که‌س���ی جیاواز‬ ‫ده‌کرێته‌وه‌ بریتییە لەوەی ئایا مریشک‬ ‫بەر لەهێلکە هاتوە‪ ،‬یاخود هێلکە به‌ر‬ ‫له‌مریشک دروس���تبوه‌؟ دیارە زانایان‬ ‫گەشتونەتە ئەو ئەنجامەی کە هێلکە‬ ‫لەمریش���کە‪ .‬ئەمەش بەپشتبەستن‬ ‫ب���ەوەی ک���ە ئ���ەو پرۆتین���ەی‬ ‫بەرپرسە لەدروستکردنی هێلکە‬ ‫لەهێلکەدانی مریشکدا هەیە‪.‬‬ ‫دکت���ۆر کۆلی���ن فریم���ان‬ ‫(‪Freeman‬‬ ‫‪)Colin‬‬ ‫لەزانک���ۆی ش���یفیڵد –‬ ‫بەش���داربویەکی‬ ‫ک���ە‬ ‫توێژینەوەکەیە ‪ -‬دەڵێت‪:‬‬ ‫"ماوەیەکی زۆر باوەڕ وابو‬ ‫کە سەرەتا هێلکە‬ ‫هە ب���و ە ‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم‬

‫ده‌زگای رۆشنبیریی‬ ‫جه‌مال عیرفان‬ ‫له‌یادی ‪ 26‬ساڵه‌ی‬ ‫کاره‌ساتی ئه‌نفالدا ‪26‬‬ ‫کتێبی نوێ له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌نفاله‌و‌ه چاپ‌و‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌‪ .‬له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌ختیار سه‌عید‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری ده‌زگای‬ ‫جه‌مال عیرفان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫که‌ کتێبه‌کان به‌چه‌ند‬ ‫زمانێکی جیاواز ده‌بن‬ ‫که‌ بریتین له‌کوردیی‌و‬ ‫عه‌ره‌بیی‌و ئینگلیزیی‌و‬ ‫فارسیی‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چه‌ند کتێبێکیش‬ ‫به‌پیتی التینی‪.‬‬ ‫ناوه‌رۆکی کتێبه‌کانیش‬ ‫بریتیی ده‌بن‬ ‫له‌باسه‌کانی ئه‌نفال‬ ‫ک ‌ه هه‌ندێکیان نامه‌ی‬ ‫ماسته‌رو دکتۆران‌و تا‬ ‫ئێستا باڵونه‌بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ساڵی پاریش هه‌مان‬ ‫ده‌زگا ‪ 25‬کتێبی‬ ‫بۆ یادی ‪ 25‬ساڵه‌ی‬ ‫ئه‌نفال باڵوکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ختیار سه‌عید‬ ‫ئاماژه‌شی بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫ک ‌ه له‌یادی ئه‌نفالداو‬ ‫ل ‌ه رۆژی ‪4/14‬‬ ‫به‌شێک له‌و کتێبان ‌ه‬ ‫ده‌به‌ن ‌ه ئه‌و شوێنانه‌ی‬ ‫یادی ئه‌نفالیان تێدا‬ ‫ده‌کرێته‌وه‌و دابه‌شی‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫پێویس���ته‌ خۆت به‌دور بگریت له‌و‬ ‫قس���ه‌و قس���ه‌ڵۆكانه‌ی‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر كه‌سێكی‌ نزیكی‌ تۆ ده‌كرێت‬ ‫به‌هه‌ر بیانویه‌ك‪.‬‬

‫سه‌رنوسه‌ری گۆڤاری خود‪ :‬خۆم بۆ هه‌مو‬ ‫ئه‌گه‌رێك ئاماده‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ندیخانه‌ش بێت‬ ‫جگه‌ له‌تۆمارکردنی داوای یاسایی‬ ‫که‌ تا ئێس���تا سه‌رنوس���ه‌ره‌که‌ی‬ ‫چه‌ندینج���ار س���کااڵی له‌س���ه‌ر‬

‫سه‌رنوس���ه‌ری گۆڤ���اری خود ک ‌ه‬ ‫یه‌که‌مین گۆڤاری کوردیی تایبه‌ته‌‬ ‫به‌ب���واری سێکس���ۆلۆجی‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌بونی چه‌ندین هه‌ڕه‌ش���ه‌و گوشار‬ ‫ده‌کات بۆ داخستنی گۆڤاره‌که‌یان‬ ‫به‌بیانوی جۆراوجۆره‌وه‌‪ .‬ئازاد‬ ‫جه‌الل سه‌رنوس���ه‌ری ئه‌و‬ ‫گۆڤ���اره‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‬ ‫ر ا گه‌یا ن���د ‪:‬‬ ‫" له‌س���ه‌ر ه‌تا و ه‌‬ ‫ده‌مانزانی روبه‌روی‬ ‫فشاری له‌و جۆره‌‬ ‫ده‌بین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ل���ه‌الی‬ ‫ئێمه‌ س���ه‌یر بو‪،‬‬ ‫هاتنه‌ سه‌رخه‌تی‬ ‫داواکاری گشتیی‬ ‫بو‪ ،‬دوای ده‌رچونی‬ ‫ژم���اره‌ی‬ ‫‪47‬‬ ‫گۆ ڤا ر ه‌که‌م���ا ن‬ ‫ئه‌ویش به‌بیانوی‬ ‫باڵ و کر د ن���ه‌و ه‌ی‬ ‫وێن���ه‌ی نه‌ش���یاوو‬ ‫بابه‌ت���ی وروژێن���ه‌ر"‪.‬‬ ‫سه‌رنوسه‌ر ه‌که‌ی‬ ‫هه‌روه‌ها وتیشی‪" :‬پێشتریش‬ ‫ماوه‌یه‌ک پڕفرۆشترین‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک ک���ه‌س س���ه‌ردانی‬ ‫گۆڤ���اری کوردی بوه‌ به‌تیراژی‬ ‫سه‌ندیکای رۆژنامه‌نوسانیان کردبو‪،‬‬ ‫داوای راگرتنی گۆڤاره‌که‌یان کردبو‪ ،‬تۆمارکراوه‌و چوه‌ته‌ به‌رده‌م دادگا‪ ،‬هاتن���ه‌ پێش���ی ئه‌و ئاس���ته‌نگانه‌ ‪ 8500‬دانه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌گه‌ری‬ ‫س���ه‌ندیکاش پێی وتب���ون ئه‌وان فش���اری دیکه‌ش له‌سه‌ر گۆڤاره‌که‌ ب���ۆ ئ���ازاد ج���ه‌الل ش���تێکی داخس���تن یاخ���ود به‌رده‌وام���ی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر گۆڤاره‌که‌ نه‌ک���ڕن‪ ،‬خۆی هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ک ئ���ه‌وه‌ی کۆمپانیای چاوه‌ڕوانکراوبوه‌و له‌سه‌ره‌تاوه‌ خۆی گۆڤاره‌که‌‪ ،‬سه‌رنوس���ه‌ری گۆڤاری‬ ‫دابه‌ش���کردنی گۆڤاره‌که‌ش پێشتر بۆ هه‌مو ئه‌گه‌رێک ئاماده‌کردوه‌ "بۆ خ���ود ده‌ڵێ���ت‪" :‬به‌رده‌وام���ی‬ ‫ده‌وه‌ستێت"‪.‬‬ ‫گۆڤاری خ���ود وه‌ک له‌تایتڵه‌که‌یدا به‌پاساوی "حه‌رام"بونی پاره‌که‌یان ڕاوه‌ستانی گۆڤاره‌كه‌ فشارێكی زۆر گۆڤارێكی له‌و چه‌شن ‌ه سه‌رکێشیی‬ ‫هات���وه‌ یه‌که‌می���ن گۆڤ���اری که‌ چه‌ند مه‌الیه‌کی هه‌ولێر وای پێ كراوه‌ته‌ س���ه‌رم‪ ،‬فشاری خێزانی‪ ،‬بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی هه‌میشه‌ ویستومانه‌‬ ‫سێکسۆلۆجیه‌‪ ،‬له‌ڕوانگه‌ی ئاینیی‌و وتبون‪ ،‬باڵوکردنه‌وه‌ی گۆڤاره‌که‌یان فش���اری هاوڕێیه‌ت���ی‪ ،‬فش���اری به‌ هه‌س���تی تاكه‌كان���ی كۆمه‌ڵگا‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیی‌و ده‌رونییه‌وه‌ به‌هه‌ردو له‌هه‌م���و کوردس���تاندا ڕاگ���رت‪ .‬سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬به‌اڵم من كاربكه‌ین‪ ،‬ڕه‌چاوی دۆخی كلتوری‬ ‫ش���ێوه‌زاری س���ۆرانیی‌و بادین���ی هه‌روه‌ها سه‌رنوسه‌ره‌که‌ ئه‌وه‌یشی وه‌ك پیش���ه‌ی هه‌میش���ه‌ییم هه‌ر كۆمه‌اڵیه‌تی بكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ ویستومان ‌ه‬ ‫راگه‌یاند که‌ چه‌ندین که‌س���ایه‌تی باكم نه‌بوه‌و له‌سه‌ره‌تای ده‌رچونی گۆڤاره‌که‌ بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫تا ئێستا فلۆپی‬ ‫به‌کارده‌هێنن‬

‫کتێبخانه‌ گه‌ڕۆکه‌ک ‌ه‬ ‫ا‬ ‫ڵ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ێ‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ڵ‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫که‌وت ‌ه ڕێ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ینوسێت‬

‫راپۆرت ‌ه رۆژنامه‌وانییه‌کانی زانیارییه‌کانیان‪ .‬ئامێری‬ ‫ئه‌مه‌ریکا ئاش���کرایانکرد فلۆپ���ی له‌س���ه‌ره‌تاکانی‬ ‫ک ‌ه رۆژنامه‌یه‌کی رۆژانه‌ی به‌کارهێنان���ی کۆمپیوته‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ریک���ی ک��� ‌ه تایبه‌ت ‌ه به‌کارهێن���راوه‌ که‌ زیاتر‬ ‫به‌ه���ه‌واڵ‌و به‌دواداچون ‌ه له‌س���ااڵنی هه‌ش���تاکانی‬ ‫ت���ا سه‌ده‌ی ڕابردودا باو بوه‌و‬ ‫حکومیی���ه‌کان‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئامێ���ری فلۆپی ئه‌و ئامێر‌ه له‌توانایدا هه‌ی ‌ه‬ ‫(‪ )Floppy‬به‌کارده‌هێنن ته‌نه���ا ‪ 2.8‬مێگابای���ت‬ ‫به‌مه‌به‌ستی گواستنه‌وه‌ی زانیاریی هه‌ڵبگرێت‪.‬‬

‫له‌هه‌نگاوێک����ی نوێی����دا‬ ‫ناوه‌ن����دی رۆش����نبیریی‬ ‫پ����رۆژه‌ی‬ ‫ئه‌ندێش����ه‌‪،‬‬ ‫کتێبخان����ه‌ی گه‌ڕۆک����ی‬ ‫خس����ته‌کار‪ .‬کتێبخانه‌ک����ه‌‬ ‫پێکدێت له‌پاسێکی گه‌وره‌‬ ‫که‌ کتێبخانه‌یه‌کی گه‌وره‌ی‬ ‫تێدایه‌و ناوچه‌ جیاوازه‌کانی‬ ‫کوردستان به‌سه‌رده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ناو کتێبخانه‌ گه‌ڕۆکه‌که‌دا‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای بونی چه‌ندین‬ ‫ناونیش����انی جی����اوازی‬ ‫کتێ����ب‪ ،‬ش����وێنی تایبه‌ت‬ ‫به‌خوێندنه‌‌وه‌ی کتێبیش����ی‬ ‫تێدا فه‌راهه‌مکراوه‌‪ .‬یه‌که‌م‬ ‫شوێنی سه‌ردانی کتێبخانه‌‬ ‫گه‌ڕۆکه‌ک����ه‌ش‪ ،‬په‌یمانگای‬ ‫هونه‌ره‌ جوانه‌کانی ش����اری‬ ‫سلێمانی بو‪.‬‬ ‫ناوه‌ن����ده‌ی رۆش����نبیری‬ ‫جگ����ه‌‬ ‫ئه‌ندێش����ه‌‪،‬‬ ‫له‌کتێبخانه‌یه‌ک����ی گه‌وره‌‬ ‫له‌شاری سلێمانیی‪ ،‬له‌چه‌ند‬ ‫ش����ارو ش����ارۆچکه‌یه‌کی‬ ‫دیکه‌ش لقی کردوه‌ته‌وه‌و‬ ‫لق����ی‬ ‫گه‌یاندن����ی‬ ‫کتێبخانه‌که‌ش بۆ زۆبه‌ی‬ ‫ناوچه‌کان����ی کوردس����تان‬ ‫له‌به‌رنامه‌یاندایه‌‪.‬‬

‫رۆژی ‪27‬ی ئاداری هه‌مو ساڵێک وه‌ک رۆژی جیهانی شانۆ دیاری کراوه‌‪ .‬وه‌ک‬ ‫نه‌ریتێکی س����ااڵنه‌ش په‌یمانگای نێوده‌وڵه‌تی ش����انۆ‬ ‫‪ )Institute (ITI‬ش����انۆکارێک راده‌سپێرێت بۆ نوسینی په‌یامی شانۆی ئه‌و ساڵه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌مساڵیش په‌یمانگاکه‌ برێت به‌یڵی (‪ )Brett Bailey‬ده‌ستنیشان کرد تا په‌یامی‬ ‫شانۆی ساڵی ‪ 2014‬بنوسێت‪ .‬به‌یڵی ده‌رهێنه‌رو نوسه‌رو دیزاینه‌ر‪ ،‬هاواڵتی ئه‌فه‌ریقای‬ ‫باش����وره‌و له‌هه‌ریه‌ک له‌واڵته‌کانی زیمبابۆی‪ ،‬ئۆگه‌ن����دا‪ ،‬هایتیی‌‪ ،‬ئۆگه‌نداو چه‌ند واڵتێکی‬ ‫دیکه‌ی ئه‌وروپی کاری ش����انۆیی کردوه‌‪ .‬په‌یامه‌که‌ی ئه‌مساڵیشی له‌ژێر ئه‌م ناونیشانه‌دایه‌‬ ‫"له‌هه‌ر ش����وێنێک کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی هه‌بێت‪ ،‬بزافێکی شانۆیی ده‌رده‌که‌وێت که‌ ناتوانرێت‬ ‫بچه‌پێنرێت"‪.‬‬ ‫په‌یامی سااڵنه‌ی شانۆ بۆ له‌ساڵی ‪1962‬ه‌وه‌ ده‌ستی پێکردوه‌و یه‌که‌مین ساڵ شانۆکاری فه‌ڕه‌نسی‬ ‫ژان کۆکتو نوسیویه‌تی‌و دوایین په‌یامیش ساڵی ڕابردو شانۆکاری سویدی داریۆ فۆ نوسیویه‌تی‪.‬‬ ‫‪International Theatre‬‬

‫دوانه‌‬

‫زیات���ر خ���ۆت په‌یوه‌س���ت بك��� ‌ه له‌ماندوبونی‌ كاره‌ك���ه‌ت بێزارمه‌به‌‪،‬‬ ‫به‌خێزانه‌كه‌ت‌و گوێ‌ به‌شتێك مه‌ده‌ كه‌ هه‌م���و كه‌س���ێك به‌قۆناغه‌كانی‌ تۆدا‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌تۆوه‌ نیه‌‪ .‬ش���ه‌مم ‌ه رۆژی‌ رۆیش���توه‌‪ ،‬له‌ئاست شته‌كاندا تۆزێك‬ ‫به‌هێزبه‌‪.‬‬ ‫به‌ختته‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌س���ت به‌خه‌مۆكیی‌ ده‌كه‌یت پێویس���ته‌ راو بۆچونی‌ كه‌س���انی‌ تر به‌ر له‌وه‌ی‌ هه‌ر شتێك بكه‌یت پێویست ‌ه‬ ‫ی كه‌ له‌خۆت راببینی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئیش���ه‌‬ ‫پش���ویه‌ك وه‌ربگ���ره‌ با هێن���د‌ه ئه‌و وه‌ربگری���ت ل���ه‌و كاره‌ تازان���ه‌ ‌‬ ‫ناڕه‌حه‌تیه‌ كار نه‌كاته‌ س���ه‌ر جه‌سته‌و ده‌یانكه‌یت‪ .‬له‌وانه‌یه‌ زۆرینه‌ی‌ شته‌كان به‌باش���ی‌ ئه‌نجامبده‌ی���ت‌و زیانی‌ تێدا‬ ‫نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫له‌قازانجی‌ تۆ بن‪.‬‬ ‫ده‌رونت‪.‬‬

‫سیاس���یی و ئاینیی په‌یوه‌ندییان‬ ‫پێوه‌ کردوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی گۆڤاره‌که‌‬ ‫ڕابگرێت‪.‬‬

‫گۆڤاره‌که‌ش���ه‌وه‌ نوس���یومه‌ خۆم‬ ‫بۆ هه‌مو ئه‌گه‌رێ���ك ئاماده‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر به‌ندیخان���ه‌ش‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫گۆڤاری خود له‌ئێستادا‬ ‫خو ێنه‌ر ێک���ی‬ ‫زۆری هه‌یه‌و‬ ‫به‌و ته‌ی‬

‫پ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ۆ‬ ‫ی‬ ‫ئ‬ ‫ه‌مس‬

‫لەتوێژینەوەیەک���دا ک���ە لەه���ەردو ‪ )carbonate‬ب���ۆ کریس���تاڵەکانی‬ ‫زانکۆی ش���یفیڵدو وارویک لەبەریتانیا کالسیت (‪ )calcite crystals‬کە توێکڵ‬ ‫ئەنجامدراوە‪ .‬توێ���ژەرەوەکان توانیان دروستدەکات‪ .‬ئەمەش بەبەکارهێنانی‬ ‫پرۆتینێک بدۆزن���ەوە کە لەهێلکەدانی کۆمپیوتەرێک���ی پێش���کەوتو بەناوی‬ ‫مریش���کدا بون���ی هەی���ە بەن���اوی "هێکتەر (‪ ")HECToR‬کە ئاشکرایکرد‬ ‫"ئۆڤۆکلێدیدی���ن‪ -ovocledidin( ١٧-‬ئەو جۆرە پرۆتینە گرنگە بۆ دەستکردن‬ ‫ئێستا ‪ "))17-OC( 17‬ک���ە وەک هان���دەرە بەکریس���تاڵیزەکردن‪ ،‬ک���ە قۆناغێکی‬ ‫بە ڵگە ی مادە کاردەکات بۆ زو گەش���ەکردن و گرنگە بۆ دروس���تبونی توێکڵ‪ .‬پاشان‬ ‫زانس���تیمان هەی���ە دروستبونی توێکڵی هێلکە‪ .‬کە کاری ئەوەش زانرا کە مریشک دەتوانێت لە‬ ‫کە دەیس���ەلمێنێت س���ەرەتا مریشک ئەم پرۆتینە بریتییە لەگۆڕینی ئاوێتەی ‪ ٢٤‬کاتژمێردا نزیک���ی ‪٦‬گم لەو جۆرە‬ ‫هەبوە"‪.‬‬ ‫کالیس���یۆم کاربۆنەی���ت (‪ calcium‬پێکهاتەی ئەو توێکڵە دروست بکات‪.‬‬

‫گا‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‪11‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی هه‌واڵێك���ی‌ خۆش���ت به‌ده‌س���ت‬ ‫ی مه‌هێڵ���ه‌ كه‌س ده‌س���ت بخاته‌ كاره‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ له‌زۆرین���ه‌ی‌ بواره‌كان ‌‬ ‫ت���ۆ كه‌س���ێكی‌ خۆشه‌ویس���تی‌ له‌ناو ئه‌و شه‌رمنییه‌ی‌ هه‌ته‌ زۆر ناڕه‌حه‌تی ‌‬ ‫ی بۆ خێزانی‌‌و سۆزداریكانته‌وه‌‪ ،‬تۆزێكیش ژیانتدا زۆر چاالكیت‪ ،‬به‌ئه‌نجامه‌كانیان ده‌گات‪ ،‬ده‌س���كه‌وتێكی‌ داراییت‬ ‫هاوڕێكانتدا‪ .‬ئه‌گه‌ر گرفتێك له‌نێوانتاندا بۆت دروس���تكردوه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ئاگادارب���ه‌ هه‌م���و نهێنیی���ه‌ك باس دڵخۆش ده‌بیت‌و ته‌ندروس���تیت به‌ره‌و ده‌بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌یه‌ خ���ۆت هه‌وڵی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ بۆ شوێنی‌ كاره‌كه‌شت هه‌بێت‪.‬‬ ‫باشتریش ده‌ڕۆیت‪.‬‬ ‫باشتر ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫مه‌كه‌‪.‬‬ ‫بده‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫په‌یوه‌ندی���ت‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت به‌ره‌و خراپی‌‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬مه‌هێڵه‌ كێشه‌كان له‌وه‌‬ ‫زیاتر گه‌وره‌ بن‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫دوا هەوڵی بەرهەم‌و کۆسرەت‪ ،‬پرۆژە یان پاکانە؟‬ ‫شکستی یەکێتی‬ ‫له‌هەڵبژاردن‌و‬ ‫نەخۆشکەوتنی‬ ‫تاڵەبانی‪ ،‬هەلێکی زێڕین‬ ‫بو بۆ یەکێتی کە خۆی‬ ‫هاوچەرخ‌و نەوجەوان‬ ‫بکاتەوە‌و پرۆسەی‬ ‫نیمچە دیموکراتی‬ ‫له‌کوردستاندا‬ ‫دەوڵەمەندتر بکات‬

‫ژیژێک‌و تاتشەرێکی چەپگەر‬ ‫(‪)2‬‬ ‫یەکێک له‌خەسڵەتە سەرەکییه‌کانی فیکری‬ ‫ژیژێک‪ ،‬بەتایبەتی فیکری سیاسیی ئەم پیاوە‪،‬‬ ‫چەقینە لەنێوان دوو ڕەهه‌ن���دی دژبەیەکدا‪.‬‬ ‫لەس���ەرێکەوە داوای پیادەکردن���ی گۆڕان���ی‬ ‫ڕادیکاڵ‌و تێپەڕاندنی"کاپیتالیزم" دەکات‪ ،‬دژ‬ ‫بەدیموکراسیەتە لەهه‌موو شێوەکانیدا‪ ،‬تەنانەت‬ ‫دیموکراسیەتی ڕاس���تەوخۆش‪ ،‬دژ به‌زۆربەی‬ ‫ه���ه‌رەزۆری بزوتن���ەوە کۆمەاڵیەتییەکان���ی‬ ‫دونیای ئەمڕۆیە‪ ،‬له‌بزوتنەوەی خوێندکاران‌و‬ ‫ئافرەت���ان‌و بێکارانەوە بیگ���رە تا به‌هه‌وڵدان‬ ‫بۆ دروس���تکردنی کۆمەڵگای فرەکولتوریی‌و‬ ‫پاراستنی پلورالیزمی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫فەرهه‌نگی���ی دەگات‪ .‬ژیژێ���ک ل���ەم ڕووەوە‬ ‫نووسەرێکە بەھیچ ڕەهه‌ندێکی ژیانی سیاسیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و فەرهه‌نگی���ی کۆمەڵگاکانی‬ ‫ئەم���ڕۆ ڕازی نیی���ە‌و ب���اس لەخەونێک���ی‬ ‫یۆتۆپیی گەورە دەکات‪ :‬خەونی دامەزراندنی‬ ‫سۆسیالیزم‪ .‬لەسەرێکی دیکەوە ژیژێک نەک‬ ‫ته‌نها ئیعجابێکی گەورەی به‌لینین‌و ستالین‌و‬ ‫ماو تس���ی تون���گ هه‌یە‌و‌وەک س���ەرکردەی‬ ‫مێژوویی گەورە‌و خاوەن بڕیار‌و دروس���تکەری‬ ‫"ڕووداو"‌وێنای���ان دەکات‪ ،‬بەڵکو ئیعجابێکی‬ ‫گەورەتریش���ی بەس���ەرکردە کۆنەپارێزەکانی له‌پینەوپەڕۆکردنی سیس���تمەکە زیاتر نییە‪.‬‬ ‫بەرەی کاپیتالیزم خۆش���ی هه‌ی���ە‪ ،‬لەپێش نەک هه‌ر ئەمە بەڵکو ئەم جۆرە خەباتە ڕۆڵی‬ ‫هه‌مووانیشەوە مارگرێت تاتشەر‪.‬‬ ‫"ڕێگرێکی مەعریفی"‌و سیاس���یی دەبینن بۆ‬ ‫ئەوەی بۆچوونەکانی ژیژێک لەسەر مارگرێت بینینی کێشە ڕاستەقینەکانی "سیستم"ەکە‌و به‌رهه‌م ساڵح‌و کۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫تاتش���ەر بخوێنێت���ەوە‪ ،‬نەک ته‌نها س���ەری ب���ۆ "بەرەنگاربوونەوەیەکی ڕاس���تەقینە"ی‬ ‫له‌مەدح���ی ژیژێک بۆ ئەو خانم���ە نیولیبراله‌ قەیرانەکان���ی‪ .‬ڕەخنەی ژیژێک له‌سیس���تمە‬ ‫لەگەڵ ئ����ەو شکس����تە دیموکراتیە‪ .‬هیچ‬ ‫کاپیتالیس���تە سەرسوڕدەمێنێت‪ ،‬کە ڕۆڵێکی دیموکراسییە سیاسییەکانی ئەمڕۆ ئەوە نییە ساالر باپیر‪ ،‬بەریتانیا‬ ‫کەس له‌ناو یەکێتی����دا جورئەتی نەبو کە‬ ‫گەورە دەبینێت لەوێرانکردنی بڕێکی گەورەی کە "سیستمی نوێنەرایەتین"‌و ئەمڕۆ دونیا‪،‬‬ ‫دان به‌بەرپرس����یاریی تەنانەت بەش����ێك‬ ‫ئەو دەس���کەوتە کۆمەاڵیەتیی‌و یاس���اییانەدا بۆ نموونە‪ ،‬پێویستی به‌ "سیستمی بەشداری‬ ‫له‌ئ����ەو شکس����تە بهێنێ����ت‪ ،‬نەخ����وازەاڵ‬ ‫کە بزوتن���ەوە چ���ەپ‌و بەرگریکارەکانی ناو ڕاس���تەوخۆ"ی ھێزە کۆمەاڵیەتییەکان هه‌یە‬ ‫ئ����ەو شکس����تەی ک����ە له‌حەفتاکاندا‌و دەستکێشانەوە‌و‌وازهێنان!‬ ‫ئەو‬ ‫سیستمی کاپیتالیزم بەدرێژایی چەندان ساڵ له‌بڕی���ارە س���ەرەکیی‌و گرنگەکاندا‪‌،‬واتە‬ ‫شکس����تی یەکێت����ی له‌هەڵب����ژاردن‌و‬ ‫له‌ئەنجامی ت����رس‌و لێکدان����ەوەی هەڵە‌و‬ ‫بەدەستیان ھێنابوو‪ ،‬بەڵکو سەری لەو هه‌موو ته‌نها دژ به‌بیرۆکەی "نوێنەرایەتیکردن" نییە‪،‬‬ ‫ڕەخنە‌و بێنرخکردنە توندانەش سوڕدەمێنێت بەڵکو دژ به‌بیرۆکەی" بەشداریکردن"یش���ە‪ .‬هاوپەیمانی����ی نابەرابەر لەگ����ەڵ حیزبی نەخۆش����کەوتنی تاڵەبانی‪ ،‬هەلێکی زێڕین‬ ‫کە ژیژێک ڕووبەڕووی سەرجەمی ئەو بزوتنەوە لەبات���ی ئەم���ەش خ���ەون به‌دروس���تبوونی بەعس����دا توشی حیزبی ش����یوعی عێراقی ب����و بۆ یەکێت����ی کە به‌خۆی����دا بچێتەوە‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسییانەی دەکاتەوە کە دژ دەسەاڵتێکی دەس���ەاڵتگەرەوە دەبینێت کە بو‪‌،‬وەه����ای کرد کە ئ����ەو حیزبه‌دێرینە‪ ،‬خۆی هاوچ����ەرخ‌و نەوج����ەوان بکاتەوە‌و‬ ‫به‌کاپیتالیزمن‌و بەگژ تاتش���ەریزم‌و سیاسەتی "نوخبەیەکی دەسەاڵتداری" له‌جۆری تاتشەر ‌واتە حیزبی ش����یوعی‪ ،‬هەرگیز نەتوانێت پرۆسەی نیمچە دیموکراتی له‌کوردستاندا‬ ‫نیولیبرالدا دەچنەوە‪ .‬لەباتی بەگژاچوونەوەی سەرکردایەتی بکات‪ ،‬نوخبەیەک بتوانێت ڕۆڵی جارێکی ت����ر پێگ����ەی جەماوەریی خۆی دەوڵەمەندتر بکات‌و هاوکات بێباکی‌ پارتی‬ ‫تاتشەریزم ژیژێک بەگژ ئەو بەدیله‌ کۆماڵیەتی‌و "ماش���ێنێکی مەعریفیی" ببینێ���ت‌و "عەیب‌و بگرێتەوە‌و ب����ەرەو پوکانەوەیەکی نیمچە س����نوردار بکات‪ .‬بەاڵم فۆبی����ای گۆڕان‌و‬ ‫پاشکۆیی پارتی‌و نەبونی دەنگێکی دلێر‌و‬ ‫سیاس���ییانەدا دەچێتەوە کە دژ به‌تاتشەریزم عارەکان"ی سیستمی دیموکراسی نیشانبدات‪ .‬ڕیسوایی برد‪.‬‬ ‫مێ����ژوی ئ����ەم دواییان����ەی یەکێت����ی‌و ژیر له‌ناویاندا‌و‪ ،‬لەس����ەرو هەموش����یەوە‬ ‫له‌بیست ساڵی ڕابردوودا ئامادە بوون‪ .‬ژیژێک "توندوتیژیی���ە سیس���تم"یەکەی کاپیتالیزم‬ ‫له‌چەندان نووس���یندا گاڵتەیەک���ی بێلەزەت شیبکاتەوە‪ ،‬بەاڵم ھیچمان پێنەڵێت دەربارەی پاش����کۆیی س����تراتیژییان لەگەڵ پارتی کرمەڕێزبونی الش����ەی یەکێتی به‌درێژایی‬ ‫به‌س���ەرجەمی ئەو بزوتنەوە کۆمەاڵیەتییانە ئەو "توندتیژییە سیستمی‌و ناسیستمییە"ی زۆر له‌ئ����ەو مێ����ژوەی حیزب����ی ش����یوعی سااڵنی ڕابردو به‌دەست هەمو شێوازەکانی‬ ‫دەکات کە لەم س���ااڵنەی دواییدا درستبوون‪ .‬کە پرۆژەیەکی نوخبەوی تاتشەریی ستالینی دەچێ����ت‪ .‬شکس����تی یەکێت����ی له‌دواترین گەندەڵیەوە‌وەهای کرد کە شکستەکەیان‬ ‫ھۆکارەکەش���ی ئەوەیە گوایە ئەم بزوتنەوانە لەو ش���ێوەیە دروس���تی دەکات‪ .‬بەمانایەکی هەڵبژاردنەکاندا به‌الی هەمو کەس����ێکەوە بک����ەن به‌کارەس����اتێکی کوش����ندەی‬ ‫‌وەک ژیژێ���ک داوای سۆس���یالیزم ناک���ەن‌و دیک���ە ئ���ەوەی ژیژێ���ک بەرگری لێ���دەکات پاشەکش����ەیەکی چاوەڕوانک����راو بو بەاڵم شێرپەنجەئاسا کە هێدی هێدی تەشەنەی‬ ‫‌وەک ژیژێ���ک بە‌وێنەی س���تالینەوە بەس���ەر دروستبوونی نوخبەیەکی تەکنۆکراتی نوێیە‪ ،‬کارەس����ات نەبو‪ ،‬ئەوەی کردیە کارەسات کرد بۆ ناو هەمو ئۆرگانەکانی یەکێتی‪.‬‬ ‫ئ����ەو نوس����راوەی ک����ە ناوی����ان لێناوە‬ ‫دیواری ژوورەکەی���ەوە ناخەون‪ ،‬بەڵکو داوای له‌نموون���ەی مارگرێت تاتش���ەر‌و دەوروبەرە نەزانینی دەستڕۆیشتوانی ناو یەکێتی بو‬ ‫جۆرێکی نوێ‌و پێشکەوتوو له‌"دیموکراسیەتی نیولیبرالەک���ەی‪ ،‬ب���ەاڵم چەپگ���ەر‌و لەباتی له‌چۆنیەتی مامەڵکردنی ژیرانە‌و‌واقیعیانە پرۆژە‌و بەڕێزان بەرهەم س����اڵح‌و کۆسرەت‬ ‫ڕاستەوخۆ" دەکەن کە تیایدا دیموکراسیەت س���ەپاندنی نیولیبرالی���زم‪ ،‬سۆس���یالیزمان‬ ‫کورتنەبێت���ەوە ب���ۆ ک���ردەی هه‌ڵبژاردن���ی بەسەردا بسەپێنن‪ .‬ژێرخانە تیورییەکەی ئەم‬ ‫نوێنەران بەته‌نها‪ .‬ژیژێک سۆس���یالیزمەکەی ڕوانین���ەی ژیژێک ئ���ەو باوەڕەیە کە خەڵکو‬ ‫خۆی به‌تاق���ە ‌وەاڵمدانەوەی ڕاس���تەقینەی کۆمەڵ���گا زۆر لەوە بێمێش���کتر‌و گەمژەترن‬ ‫دونیای ئەم���ڕۆ دەزانێت‪ ،‬بەاڵم مەس���ەلەی بزانن چییان دەوێت‌و پێویس���تە چ دونیایەک‬ ‫گۆڕینی دیموکراس���یەت له‌"دیموکراس���یەتی دروستبکەن‪ .‬بۆیە پێویستیان به‌ "نوخبەیەکی‬ ‫نوێنەرایەتی���ی"ەوە ب���ۆ "دیموکراس���یەتی ب���اش" هه‌ی���ە‪ ،‬لەکەس���انی‌وەک ژیژێ���ک‌و‬ ‫ڕاس���تەوخۆ" به‌ "وەھم‌و ئەفس���انە" لەقەڵەم ھاوش���ێوەکانی‪ ،‬کە بتوان���ن لەباتی هه‌مووان‬ ‫ئەدات‪.‬‬ ‫بیربکەنەوە‌و بڕیاربدەن‪ .‬ژیژێک ئەم دەرکەوتە‬ ‫ئه‌منیه‌كان‪ ..‬ب���ه‌اڵم به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات‪،‬‬ ‫ژیژێ���ک لەبەرامبەر ئەم ج���ۆرە بزوتنەوە تازەیەی س���تالینیزم‪ ،‬ئەگەر نەڵێمفاش���یزم‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���ییانەدا‪ ،‬کە بەبۆچوونی به‌سۆس���یالیزم ناودەب���ات‌و بەزمانێک���ی شوان‌وه‌سانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ مل كه‌چ بكات بۆ‬ ‫پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ئەو بزوتنەوەی ناڕادیکاڵن‪ ،‬مارگرێت تاتشەر الکانیانە دەنوس���ێت خەڵک پێوس���یتیان ب ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا یان ده‌ستبار بۆ یه‌كیتی‌‌و‬ ‫‌وەک ئەلتەرناتیڤێکی مێژوویی نمایشدەکات‪" .‬ماس���تەرێکی گەورە" هه‌یە‪،the Master ،‬‬ ‫بیرمه‌ نزیكه‌ی‌ ‪6‬س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا پارتی‌ ڕابگرێت‌و خۆیان بێده‌نگ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ژیژێ���ک به‌زمانە الکانییەکەی خۆی تاتش���ەر باوکێ���ک پێیانبڵێت‌و نیش���انیان بدات ئەوان‬ ‫‌وەک ‪‌the Master‬واتە "تاق س���ەرۆک" یان به‌ "ڕاس���تی چیان دەوێت"‪ ،‬چ" واقیع" ێکیان له‌گه‌ڵ پۆلێك هاوپیشه‌م ڕۆژنامه‌نوسی‌ له‌بناری‌ قه‌ندیل ش���اره‌وانیان كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫"سەرۆکی گەورە" وێنا دەکات‌و پێیوایە ئەمڕۆ پێویس���تە‪ .‬ته‌نها ئامادەگی س���ەرکردەیەکی به‌توان���ا ڕێگ���ه‌ی‌ بن���اری‌ قه‌ندیلم���ان ئ���ه‌م ته‌وقیته‌ی‌ كردنه‌وه‌ی‌ ش���اره‌وانی‌‬ ‫ھێزە چەپەکانی دونیا پێویستیان به‌تاتشەرێکی لەوبابەت���ە دەتوانێت هه‌لومەرجی پێویس���ت گرت‪ ,‬رۆش���تنی‌ ئێمه‌ بۆ بناری‌ قه‌ندیل بناری‌ قه‌ندی���ل په‌یامێك بو بۆ توركیا‌و‬ ‫چەپڕەو هه‌یە‪ .‬س���ەرۆکێکی خاوەن عەزم کە ب���ۆ دروس���تبوونی "دابڕانی ڕاس���تەقینە"‌و به‌مه‌به‌ستی‌ شكاندنی‌ ئابڵۆقه‌یه‌ك بو‪ ،‬كه‌ ڕای‌ گش���تی‌ كه‌ ئێمه‌ نه‌ك ئاماده‌ییمان‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان له‌سنوری‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڵكو حكومه‌تیشین له‌و بناره‌دا‬ ‫بتوانێ���ت بڕیاری گەورە ب���دات بەبێ ئەوەی دروستبوونی "ڕووداو" خۆش بکات‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی من ئەم ڕوانینە بۆ مەس���ەلەی خۆیدا كه‌ ناحیه‌ی‌ سه‌نگه‌سه‌ره‌و پارتی " كه‌ ش���اره‌وانی‌ الی‌ كورده‌كانی‌ باكور‬ ‫گوێ به‌ڕا‌و بۆچوون���ی دەوروبەرەکەی خۆی‬ ‫ب���دات‌و بەبێ ئ���ەوەی گوێ به‌پێداویس���تی گۆڕانکاری���ی ک���ە لەس���ەرەوەڕا‌و لەڕێ���گای دیموكراتی‌ كوردس���تانیش له‌س���نوری‌ به‌مانای‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ره‌ها‌و به‌رێوه‌بردن‌و‬ ‫بەشداربوونی کەسانیتر له‌بڕیاردان‌و گەیشتن ماستەرێکەوەبەس���ەر هه‌موواندا بسەپێنرێت‪ ،‬خۆیدا له‌ناحیه‌ی‌‌وه‌رتئ‌و بازگه‌ی‌ گۆجار‪ ،‬كارگێڕی‌ ته‌واو دێت "دوای‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫بەڕێکەوتنی دەستەجەمعی بدات‪ .‬سه‌رۆکێک ن���ەک پەیوەندی به‌ھیچ ج���ۆرە ڕەخنەیەکی ڕێگه‌یان نه‌ئه‌دا ڕۆژنامه‌نوسان سه‌ردانی‌ ش���اره‌وانی‌ بن���اری‌ قه‌ندی���ل‪ ،‬چه‌ن���د‬ ‫به‌تاقی ته‌نه���ا بۆ هه‌مووان‌و لەباتی هه‌مووان ڕادیکاڵی ئەم یان ئەو سیستمی سیاسییەوە ئه‌و بناره‌ بكه‌ن ك���ه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 100‬گوند یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت به‌و بناره‌‌و هاواڵتیانی‌‬ ‫بڕیارب���دات‪ .‬بەبۆچوونی ژیژێک ئەوەی ئەمڕۆ نیی���ە‪ ،‬بەڵکو بەش���ێکە له‌بێمێش���کییەکی له‌خۆی‌ ده‌گرێت‌و په‌كه‌كه‌ ‌وه‌ك هه‌رێمی‌ ئ���ه‌و گوندانه‌ له‌الی���ه‌ن ش���اره‌وانیه‌وه‌‬ ‫دونی���ا پێویس���تی پێیەتی دیموکراس���یەت‌و سیاس���یی گەورە‌و گەڕاندنەوەیەکی ترسناک پاراس���تنی‌ مێدیا ده‌یناسێنێت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ده‌رده‌چن‪ ،‬له‌ناویاندا ڕاوكردنی‌ گیانداره‌‬ ‫دیموکراس���یەتی ڕاس���تەوخۆ نیی���ە‪ ،‬بەڵکو بۆخراپترین ش���ێوەکانی سیاس���ەتی باوکانە ئێمه‌ هه‌مومان رۆشتین ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ی‌ كێویه‌كان‌و بڕین���ی‌ داری‌ ته‌ڕ‌و فڕێدانی‌‬ ‫کۆمەڵێ���ک س���ەرکردەی دەس���ەاڵتگەریی له‌دونی���ای مۆدێرن���دا‪‌.‬وێناکردن���ی کۆمەڵگا چیتر فش���ار نه‌خه‌نه‌ س���ه‌ر په‌كه‌كه‌‌و خۆڵ‌و خاشاك‌و پیسكردنی‌ ژینگه‌‌و تیژ‬ ‫ستمەگەر‌و نیمچە ستەمگەرن کە به‌بڕیارەکانیان ‌وەک کۆبوونەوەی کۆمەڵێ���ک منداڵی نەفام ئابڵوقه‌ی‌ راگه‌یاندن هه‌ڵبگرن‪ ..‬ئه‌وه‌ی‌ ڕۆشتنی‌ ئۆتۆمبیل‌و شه‌ڕكردن‌و دزیكردن‌و‬ ‫دونیامان بۆ بگۆڕن‪ .‬ئەوەی جیھان پێویستی ک���ە پێداویس���تیان بەبوون���ی "نوخبەیەکی ئ���ه‌و كات���ه‌ ب���اس ده‌ك���را‪ ،‬گوایا " ‌وێنه‌گرتن���ی‌ چیاكان‌و چه‌ندین یاس���ای‌‬ ‫پێیەت���ی کۆمەڵێ���ک مارگرێ���ت تاتش���ەری شۆڕش���گێڕ"ە فێری���ان بکات دونی���ا چییە‪( ،‬پارتی‌‌و یه‌كێتی‌) بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌توركیا تر‪ ...‬هتد‪ ..‬له‌ئه‌گه‌ری‌ سه‌رپێچیكردنیش‬ ‫چەپ���ڕەوە کە گ���وێ له‌ھیچ ک���ەس نەگرن‌و گەڕاندنەوەیەک���ی کۆنەپارێز‌و ترس���ناکە‬ ‫بۆ بڵێن په‌كه‌كه‌ له‌و س���نوره‌دا نیه‌‌و‌وه‌ك له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌ س���زای‌ بۆ بڕایه‌وه‌‬ ‫سۆس���یالیزم بەس���ەر هه‌موواندا بسەپێنن‪ .‬س���تالینیزم‌و ھیتلەری���زم‪ .‬ئەم ش���ێوازە ل ‌ه‬ ‫‌وەک چۆن تاتش���ەر نیولیبرالیزمی سەپاند‪" ،‬ڕەخن���ە" ن���ەک "ڕەخنەی ڕادی���کاڵ" نییە‪ ،‬حه‌ش���اردانێك نه‌یانده‌ویس���ت چاالكی‌‌و به‌مادیی‌‌و هه‌میش به‌ندكردن‪ ..‬سه‌باره‌ت‬ ‫ئاواش ئەم س���ەرکردە مێژووییە چەپڕەوانە بەڵک���و ڕەخنەیەکی کۆنەپارێزی ترس���ناکە‌و هاتوچۆی‌ ئاشكرای‌ په‌كه‌كه‌ له‌و سنوره‌دا به‌الیه‌نی‌ جێبه‌جێكاریش‪ ،‬كار بۆ ئه‌وه‌ كرا‬ ‫سۆس���یالیزم بس���ەپێنن‪ .‬بەبۆچوونی ژیژێک ڕووی لە‌وێرانکردن���ی س���ەرجەمی ڕەهه‌ندە به‌ڕه‌سمی‌ بگه‌نه‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن‌و ئاسایش هه‌بێت‪ ،‬ئیتر به‌ماوه‌یه‌كی‌ كورت‬ ‫ه���ه‌ر کردەیەکی نارازیبوون���ی کۆمەاڵیەتیی‌و کراوە‌و پلورالەکانی دونیای ئەمڕۆیە‪ .‬لەباتی دواجار حكومه‌تی‌ توركیا نه‌ڵێت فه‌رمون ئاسایش���ی‌ بناری‌ قه‌ندیلی���ش دامه‌زرا‌و‬ ‫سیاس���یی‪ ،‬هه‌ر یاخیبوونێک‪‌،‬وەک خۆی بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی دونیا‪ ،‬دونیایەکی ئه‌وه‌ به‌ئاشكرا چاالكیان هه‌یه‌‌و ئێوه‌ش كاری‌ چاودێریی‌‌وردی‌ هه‌مو جومگه‌كانی‌‬ ‫سۆسیالیزم نەیقیژاند‪ ،‬باسی لەوە نەکرد کە کۆنت���رۆڵ‌و ئاراس���تەکراوی ناپلورالم���ان بۆ ڕێگه‌ی���ان لێناگرن‌و ده‌ش���ڵێن په‌كه‌كه‌ ژیان‌و پاراستنی‌ هاواڵتیانه‌‪ ..‬دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫گروپێکی "زانا"‌و "لێوەش���اوە" پێویس���تن دروس���ت دەکات‪ ،‬تەواو نزیک لەو دونیایەی له‌كوردستان بونی‌ نیه‌ "ئه‌وكاته‌ ئێمه‌یان بنكه‌یه‌ك���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ له‌پ���اڵ كاره‌‬ ‫کە لەسەرەوە ئەم سۆس���یالیزمە بسەپێنن‪ ،‬ج���ۆرج ئۆرویل له‌ڕۆمانی "س���اڵی ‪"١٩٨٤‬دا گه‌ڕانده‌وه‌‌و له‌بازگه‌ی‌ سه‌نگه‌سه‌ر زیاتر خزمه‌تگوزاری‌‌و مه‌به‌س���ته‌ سیاسیه‌كان‬ ‫نه‌مانتوانی‌ بڕۆین به‌هۆی‌ به‌ربه‌ستی‌ الیه‌نه‌ له‌پ���اڵ بنكه‌ ته‌ندروس���تیه‌كانی‌ س���ه‌ر‬ ‫ئەوا ئ���ەوەی دەیکەن‌و ئەنجامی ئەدەن جگە باسی دەکات‪.‬‬

‫ئەوەی بۆچوونەکانی‬ ‫ژیژێک لەسەر‬ ‫مارگرێت تاتشەر‬ ‫بخوێنێتەوە‪ ،‬سەری‬ ‫له‌مەدحی ژیژێک بۆ‬ ‫ئەو خانمە نیولیبراله‌‬ ‫کاپیتالیستە‬ ‫سەرسوڕدەمێنێت‬

‫رەسوڵ خستویانەتە ڕو‪ ،‬زیاتر له‌هەوڵێکی‬ ‫نائومێدان����ە‌و پ����رۆژە پاکان����ە دەچێ����ت‬ ‫ن����ەك پ����رۆژەی چاکس����ازیی‌و بوژانەوە‪.‬‬ ‫ئاشکراکردنی بۆ میدیاکان خۆی له‌خۆیدا‬ ‫بەڵگەیە کە ئەوان دڵنیان له‌بێهودەیی ئەو‬ ‫کارەیان‪.‬‬ ‫ئ����ەو دو جێگرەی س����کرتێری یەکێتی‪،‬‬ ‫ه����ەر له‌یەک����ەم دێ����ڕی ئەو نوس����ینەدا‬ ‫نائومێدیی خۆیان خستۆتە ڕو کاتێك دان‬ ‫بەوەدا دەنێن کە باری ناو یەکێتی بەرەو‬ ‫"بنبەس����ت" دەچێت‪ .‬ه����اوکات له‌دواترین‬ ‫دێڕیدا‌و پاش س����اڵێك‌و شەرمنانە ئەمجا‬ ‫داوا دەکەن کە باری تەندروس����تیی (یان‬ ‫مان‌و نەمان����ی) س����کرتێری حیزبەکەیان‬ ‫بزانن!‬ ‫ئەو شیکارییەی ئەو دو "سیاستەمەدارە‬ ‫دێرینە" بۆ ئێس����تا‌و ئایین����دەی یەکێتیی‬ ‫کردویانە‪ ،‬خەڵکانی ئاس����ایی زۆر دەمێکە‬ ‫به‌زمانی س����ادە‌و ساکار باسیان لێکردوە‌و‬ ‫پێشبینی ئەو ئاکامانەیان کردوە‪ .‬کاتێك‬ ‫دەوترێت ئەم����ە پاکانەیە ن����ەك پرۆژە‪،‬‬ ‫چونکە س����ەرتاپای نوسینەکە کڕوزانەوە‌و‬

‫گازەندەی����ە له‌دەس����ت تاقمێک����ی ی����ان‬ ‫کوتلەیەکی تری دەستڕۆشتوی ناو یەکێتی‬ ‫(بێئەوەی جورئەت بکەن ناوی بهێنن!)‌و‬ ‫دەڵێن کە ئەو الیەنە یەکێتی بەرەو هەڵدێر‬ ‫دەبات‌و به‌"ترهیب‌و ترغیب" دۆزەخێکیان‬ ‫بۆ ئەندامانی "پاك‌و دڵسۆزی" ناو یەکێتی‬ ‫س����ازکردوە‪ .‬ئەڵبەتە ئەمان خۆیان‌وەکو‬ ‫قوربانی‌و الیەنە بێگەردەکەی ناو یەکێتی‬ ‫نیش����اندەدەن‌و گوای����ە ئەم����ان دەتوانن‬ ‫ببن����ە فڕیادڕەس����ی یەکێت����ی‌و تەنانەت‬ ‫هێورکردنەوە‌و چاککردنەوەی باری ئاڵۆز‌و‬ ‫تەنگژەی هەرێمی کوردستان!‬ ‫ئ����ەم هەوڵ����ە هاوبەش����ەی ئ����ەم دو‬ ‫جەمس����ەرە لەیەکنەچوەی ن����او یەکێتی‬ ‫ئەگەر له‌دڵسۆزییش����ەوە بێت (ئەگەرچی‬ ‫زیات����ر پێدەچێت پەلەق����اژە بێت) بەاڵم‬ ‫هەوڵێکیئێجگار درەنگە‌و مەحاڵە بتوانێت‬ ‫دۆخی سیاس����یی یەکێتی چاک بکاتەوە‌و‬ ‫بیبوژێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئەڵبەت����ە بۆچونی زۆر کەس ئەوەیە کە‬ ‫کەسێکی دونیادیدەی‌وەکو دکتۆر بەرهەم‬ ‫ئەو ڕاس����تیە چاك دەزانێت کە ملمالنێی‬ ‫ن����او یەکێتی چیتر ملمالنێ����ی ئایدۆلۆژیا‌و‬ ‫بۆچون����ی سیاس����ی جیاواز نی����ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌وڵی کۆنترۆڵکردنی ئ����ەو میراته‌یه‌ کە‬ ‫پاش ڕاگەیاندنی مەرگی سکرتێری یەکێتی‬ ‫هەمویان خۆیان به‌خاوەنی ڕەوای دەزانن‪.‬‬ ‫هەربۆیە پێدەچێت مەبەس����تی سەرەکیی‬ ‫ئ����ەو زیات����ر بریتیبێ����ت له‌بریقەدارکردنی‬ ‫هه‌ڵومه‌رج����ی سیاس����یی خ����ۆی‌و‬ ‫مس����ۆگەرکردنی ئایین����دەی له‌گۆڕەپانی‬ ‫سیاس����ەتبازیی له‌کوردس����تاندا‌و هیچیتر‪،‬‬ ‫ئەگەرنا ئەو له‌هەموان چاکتر دەزانێت کە‬ ‫سەردەمی زێڕینی یەکێتی بەسەرچو‪.‬‬

‫ئایا قه‌ندیلیش كانتۆنێكه‌‪ ،‬یا هه‌نگاوی‌ بۆ ئه‌نرێـت؟‬ ‫ی‬ ‫ئایا له‌ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫فراوانبون‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌لهاویشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر‪ ،‬هاوشێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كانتۆنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬بنار ‌‬ ‫قه‌ندیلیش‌وه‌زیر‌و‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك‌وه‌زیرانێك ‌‬ ‫بۆ داده‌نرێت؟‬ ‫به‌حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم له‌و بناره‌ دامه‌زرا‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه دكتۆره‌ ژنێكی‌ خه‌ڵك���ی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫له‌و بنكه‌یه‌ ڕۆژان���ه‌ نه‌خۆش ده‌بینێت‌و‬ ‫هه‌ندێجاریش له‌ش���اره‌كانی‌ تری‌ رانیه‌‌و‬ ‫س���ۆران‌و ده‌وروبه‌ری‌ سه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌ پاراستنی‌ مێدیا كار ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ده‌كرێت‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئه‌و شاره‌وانیه‌‬ ‫یاخود ئه‌و حكومه‌ت���ه‌ بچوكه‌ جوڵه‌ی‌‬ ‫بۆ ده‌كات‪ ،‬له‌وه‌ ده‌چێت هه‌نگاوی‌ تری‌‬ ‫ب���ه‌دواوه‌ بێ���ت‪ ،‬كه‌ دواینج���ار‌و له‌‪-28‬‬ ‫‪ 2014-2‬باڵوكرای���ه‌وه‌‪ ،‬دامه‌زراندن���ی‌‬ ‫دادگای‌ گ���ه‌ل ب���و له‌بن���اری‌ قه‌ندیل‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م كه‌یس���یش كه‌ برایه‌ ئه‌و دادگایه‌‬ ‫خۆس���وتاندنی‌ ئافره‌تێكی‌ ئه‌و بناره‌ بو‪،‬‬ ‫لێره‌دا پرس���یارێك خۆی‌ قوتده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا له‌ن���او حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و بناره‌‬ ‫حكومه‌تێكی‌ تره‌؟ یانیش هاوش���ێوه‌ی‌‬ ‫كانتۆنه‌كان���ی‌ تازه‌ دام���ه‌زراوی‌ رۆژئاوا‬ ‫هه‌ن���گاو ب���ۆ كاری‌ زیات���ر‌و كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دایره‌‌و دامه‌زراوه‌ كارگێڕیه‌كان ده‌نرێن‌و‬ ‫دواج���ار ناوی‌ ده‌نرێ���ت كانتۆنی‌ بناری‌‬ ‫قه‌ندیل؟ ئ���ه‌وه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ه‌ك ل���ه‌و بن���اره‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ دابینك���راوه‌‌و‬ ‫به‌دامه‌زراندنی‌ دادگای‌ گه‌لیش قایمقامی‌‬ ‫ڕه‌واندوز ده‌ڵێت " ش���ایه‌نی‌ قبوڵ نیه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ كارگێڕی‌ جیا له‌وێ���دا هه‌بێت"‬ ‫له‌كۆتاییدا ده‌پرس���ین‪ ،‬ئای���ا له‌ئه‌گه‌ری‌‬ ‫فراوانب���ون‌و په‌لهاویش���تنی‌ زیات���ر‪،‬‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ كانتۆنه‌كانی‌ رۆژئاوا‪ ،‬بناری‌‬ ‫قه‌ندیلیش‌وه‌زیر‌و س���ه‌رۆك‌وه‌زیرانێكی‌‬ ‫بۆ داده‌نرێت؟ ‌وه‌ك چۆن به‌تێپه‌ڕبونی‌‬ ‫كات‌و گۆڕانكاری���ه‌ خێ���راكان ئابڵوقه‌ی‌‬ ‫قه‌ندیل ش���كاو حكومه‌تێكی‌ ش���اراوه‌ی‌‬ ‫تێدا دام���ه‌زرا‪‌ ،‬وه‌اڵمی‌ پرس���یاره‌كانی‌‬ ‫تریش به‌هه‌مانش���ێوه‌ به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات‬ ‫‌وه‌اڵمده‌درێنه‌وه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫دیمەنە ڕەشەکانی‬ ‫ژیانی ژنانی کوردستان‪ ،‬دوایین پەردە!‬

‫سەبارەت به‌دۆزینەوەی تەرمی دو خوشکەکە له‌سه‌یدسادق‬

‫جەمال موحسین‬ ‫‪jamal_muhsin@yahoo.com‬‬

‫له‌الی���ەک تابلۆ تەڵخەکانی کوش���تنی‬ ‫هەمو ڕۆژەی ژنان نمایشی ژیان ناشرین‌و‬ ‫تاریکت���ر ئەک���ەن‪ ،‬له‌الیەکیش "ش���ێرە‬ ‫ژنان"ی ناو پەرلەمان دەست بۆ فرەژنی‬ ‫بەرزئەکەن���ەوە‌و له‌بەرامب���ەر دەرکردنی‬ ‫یاس���ای لێبوردنی گشتیدا بۆ تاوانبارانی‬ ‫کوشتنی ژنان چاو دائەخەن‌و خۆیان الڵ‬ ‫ئەکەن‌و کە ئەش���چن بۆ پەرلەمانەکانی‬ ‫ئەوروپا بێش���ەرمانە کوردس���تان ‌وەک‬ ‫بەهەشتی ژنان نیشانئەدەن‪.‬‬ ‫له‌الی���ەک هاوار‌و ناڵ���ەی ژنان‌و کچانی‬ ‫بێن���ازی ژێ���ر چەپۆکی پیاوس���االری‌و‬ ‫دڵەڕاوک���ێ‌و ڕاکردن���ی کچان له‌دەس���ت‬ ‫چەق���ۆی کول���ی ناموسپەرس���تی ک���ە‬ ‫شوێنێک نییە هانای بۆ بەرن‪ ،‬لەالیەکی‬ ‫تریش���ەوە هەمو پیاوە سمێڵ بابڕەکان‌و‬ ‫بۆینباخ له‌ملەکان‌و عەمامە بەسەرەکان‌و‬ ‫"ژن���ە فیمینس���یت‌و خەمخۆرەکانی" ناو‬ ‫دەس���ەاڵت هەن کە زەق زەق تەماشات‬ ‫ئەکەن‌و دڵی���ان گەردێک نایگرێ‌و درێژە‬ ‫بەو یاس���ا‌و عورف‌و کولتور‌و فەرهەنگ‌و‬ ‫دەس���تورە ئەدەن کە ژن له‌سایەیدا بەو‬ ‫جۆرە ئەژی‪ .‬بیهێنە پێشچاوت له‌باخچەی‬ ‫ئاژەاڵندا بیت‌و ش���ێرەکان بەربوبن‌و تۆی‬ ‫تەنهاش بەدیوارو تەلەکاندا هەڵبزنێیت‌و‬ ‫ئیدارەش ل���ەوالوە پێ���ت پێبکەنن یان‬ ‫س���ەیرت بکەن کە چۆن شێرەکان ئەنجن‬

‫ئەنجت ئەکەن‪.‬‬ ‫لەالی���ەک دوع���اکان‌و س���ەیرانەکان‌و‬ ‫نی���گارەکان‌و ‪ ....‬کێ‌و کێکان الش���ەی‬ ‫بێت���اوان‌و س���اردەوەبویان لەبەرچ���او‬ ‫‌ونئەکرێن‌و لەوالش���ەوە دیوەخانی سوڵح‬ ‫جم���ەی دێ له‌عەش���ائیرەکان تا به‌پارە‬ ‫له‌تاوانی کوش���تنی کچە "بێشەرەفەکان"‬ ‫خ���ۆش بب���ن‪ .‬ئاخۆ چەند ک���ەس‌وەک‬ ‫شاملۆ ئەڵێن‪" :‬وا قه‌سابان‬ ‫سه‌ر ڕێگه‌کانیان گرتو‌ه‬ ‫تیغ‌و چه‌قۆی خوێناوییان به‌ده‌سته‌و‌ه‬ ‫ڕۆژگارێکی سه‌یره‌گوڵم‪.‬‬ ‫توێ توێ بزه‌له‌برینی لێو داده‌تاشن‬ ‫گۆرانی له‌برینی گه‌رو‬ ‫ده‌ب���ێ ش���ه‌وق‌و ش���ادمانی له‌که‌لێن‌و‬ ‫له‌په‌سیوی ماڵ په‌ستێون‪،‬‬ ‫بیشارنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیەک ژنان‌و کچ���ان له‌ماڵەوە له‌تاو‬ ‫کوش���تن هەڵدێن‌و خۆی���ان له‌"پەناگا"ی‬ ‫به‌ن���او س���ەنتەرەکانی دڵدەدان���ی ژنان‬ ‫ئەخزێنن‪ ،‬له‌الیەکیش بەرپرس‌و کارمەندە‬ ‫"میهرەب���ان" ەکان���ی ئەم س���ەنتەرانە‬ ‫"تەعەهود" له‌کەس���وکاریان ‌وەرئەگرن‌و‬ ‫تەس���لیمیان ئەکەنەوە‪ ،‬کەچی هەرچەند‬ ‫ڕۆژێک ناخایەنێت هەواڵ���ی مەرگی ئەو‬ ‫ژنانە له‌میدیاکانەوە خەندە ئەخاتە سەر‬ ‫لێوی پی���اوە هیتلەر ئاس���اکانی بکوژی‬ ‫ژن���ان‌و خەمبارییش زۆرب���ەی کۆمەڵگا‬ ‫دائەگرێ‪.‬‬ ‫چ دیم���ەن‌و س���یناریۆ‌و پەردەیەک���ی‬ ‫ناخ���ۆش له‌ژیانی کۆمەڵگا تێئەپەڕێنین!‬ ‫گ���ەر ئەوانە مۆتەکە بونای���ە‪ ،‬خوازیاری‬ ‫ئ���ەوە بوی���ن زو به‌خەبەربێین���ەوە‪ .‬نە‬ ‫یاس���ا‪ ،‬نە دەس���تور‪ ،‬نە "حکومەت" نە‬ ‫"پەرلەمان" نە "ڕێکخراوەکانی ژنان"‌و نە‬ ‫"سەنتەرەکانی داڵدەدانی ژنان" کۆتاییان‬ ‫بەم فێمیسایدە (ژنکوژی) هێناوە‪.‬‬ ‫ئیتر باڵوبونەوەی ڕێپۆرتاژ‌و ئامارەکانی‬ ‫کوش���تن‌و توندوتی���ژی ل���ه‌دژی ژن���ان‪،‬‬

‫هەندێک لەوانەی‬ ‫خۆیان به‌هەڵسوڕاوی‬ ‫ژنان ئەزانن‪ ،‬بیرێک‬ ‫بکەنەوە کە ئایا ئیتر‬ ‫به‌هەڵکردنی مۆم‌و‬ ‫هەڵگرتنی چەپکە‬ ‫گوڵ بۆ قوربانیان‬ ‫ئەتوانن دەسەاڵتێک‬ ‫خەجاڵەت بکەن‬ ‫کە تا ئێستا باکی‬ ‫به‌کوشتنی دەیان‬ ‫هەزار ژن نەبوە؟!‬ ‫دادی کۆمەڵگا ن���ادات‪ .‬ئیتر پاڕانەوەی‬ ‫ن���او هۆڵەکان���ی پەرلەم���ان‌و حکومەت‬ ‫بۆ چاککردن���ی بارودۆخی ژن���ان دادی‬ ‫کۆمەڵ���گا نادات‪ .‬ئیتر "چاالکی مەدەنی"‬ ‫ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی ناتوانێ‬ ‫کۆتایی بەم کۆمەڵکوژیە بهێنێ‪ ...‬ئیتر‌و‬ ‫دەیان ئیتری تر‪...‬‬ ‫ئ���ەو به‌ناو س���ەنتەرانەی کە گوایە بۆ‬ ‫داکۆک���ی له‌ژن���ان دانراون‪ ،‬ی���ان ئەبێ‬ ‫دابخرێن‪ ،‬ی���ان کارمەن���دەکان هەمویان‬

‫ئیس���تقالەیان پ���ێ پڕبکرێت���ەوە‌و نابێ‬ ‫مەعاشی تەسلیمکردنەوەی کچان به‌خێزانە‬ ‫دڕندەکانی���ان ‌وەربگ���رن‪ .‬له‌بەرامبەردا‬ ‫کەس���انێکی جەس���ور‌و لێوەش���اوەی‌وا‬ ‫دابنێ���ن کە بچن به‌گژی کۆنەپەرس���تی‌و‬ ‫عەش���یرەتگەریدا‌و بەرەنگاریان ببنەوە‪.‬‬ ‫هەندێک لەوانەی خۆیان به‌هەڵس���وڕاوی‬ ‫ژنان ئەزانن‪ ،‬بیرێک بکەنەوە کە ئایا ئیتر‬ ‫به‌هەڵکردن���ی م���ۆم‌و هەڵگرتنی چەپکە‬ ‫گوڵ بۆ قوربانیان ئەتوانن دەس���ەاڵتێک‬ ‫خەجاڵ���ەت بک���ەن کە تا ئێس���تا باکی‬ ‫به‌کوش���تنی دەیان ه���ەزار ژن نەبوە؟!‬ ‫ئەتوانن دەسەاڵتەکەی بلەرزێنن؟!‬ ‫به‌ڕاس���تی لەبەرامب���ەر ئ���ەم هەم���و‬ ‫‌وەحش���یگەریەدا کۆمەڵگای کوردس���تان‬ ‫ناتوان���ێ تەنه���ا بەنەف���رەت‌و توڕەی���ی‬ ‫له‌دەسەاڵت هیچ بکات‪ ،‬ئێمە پێویستمان‬ ‫به‌کەس���انی شۆڕش���گێڕی ‌وەک کالرا‬ ‫زیتکین‌و ڕۆزا لۆکسمبۆرگ‌و ئەلێکساندەر‬ ‫کۆڵنتای (هەڵس���وڕاوانی سۆسیالیستی)‬ ‫هەیە کە شەو ڕۆژیان خستبوە سەر یەک‬ ‫بۆ هەڵگێڕانەوەی دەس���ەاڵت‌و دەستور‌و‬ ‫یاسایەک کە پارێزگاری له‌ژێردەستەیی‌و‬ ‫پله‌دوی���ی ژن ئەکرد‌و یەکێک له‌پایەکانی‬ ‫لەس���ەر بنەم���ای چەوس���انەوەی ژنان‬ ‫داکوتاب���و‪ .‬کار‌و خەباتیش���یان له‌پێناو‬ ‫بەدەس���تهێنانی یەکس���انی ژن‌و پیاودا‬ ‫ئەکرد‪.‬‬ ‫دەسەاڵتی کوردایەتیش تەنها شایستەی‬ ‫چارەنوس���ێکی‌وەک قەیسەری ڕوسیایە‪.‬‬ ‫ژنان‌و پیاوانی کوردس���تانیش شایستەی‬ ‫یاسای پارێزەری یەکسانی تەواوی نێوان‬ ‫ژن‌و پی���اون‪ ،‬شایس���تەی فەرهەنگێکی‬ ‫بەرزی ئینسانین کە ژن‌و پیاو‌وەک یەک‬ ‫سەیر بکات پله‌و پایەی ئینسان له‌پێش‬ ‫هەر ش���تێکەوە دابنێ‪ .‬ئەو جۆرە یاسا‌و‬ ‫ژیانەش ناکۆکە به‌دەسەاڵتی کوردایەتی‌و‬ ‫ناسیۆنال_ئیس�ل�امی کورد‪ .‬دوا پەردە‬ ‫ئەبێ الچونی ئەوان بێ!‬

‫نامەیەکی کراوە بۆ‪ ...‬پەکەکە‬ ‫کامەران گوڵپی‬

‫تکامان‌وایە‬ ‫هەرچۆن له‌خەباتی‬ ‫شاخدا ئەرک‬ ‫نەبون بۆ میللەت‌و‬ ‫نانی خۆتان‪،‬‬ ‫خۆتان دروستتان‬ ‫دەکرد جیاواز‬ ‫لەهەمو ال ئاواش‬ ‫له‌دەسەاڵتدا‬ ‫بەدیهێنەری‬ ‫سەرچاوەی قوتی‬ ‫میللەتبن نەک‬ ‫پێچەوانەکەی‬

‫ت���کای هەم���و ک���وردان ئەوەی���ە‬ ‫بێئۆمێدم���ان مەکەن لەو‌وێن���ە جوانەی‬ ‫ک���ە الی تاک���ی ک���وردی لەه���ەر چوار‬ ‫پارچە دروس���تتانکردوە‪ .‬ئاواتی چەندین‬ ‫س���اڵەی ئ���ەم نەتەوەی���ە بەب���ا نەدەن‬ ‫بەخ���ۆ نزیککردن���ەوە لەمەرامی حزبی‌و‬ ‫فرۆشتنی خەبات‌و ش���ەونخونی چەندین‬ ‫ساڵە به‌کورس���یەکی لەرزۆکی دەسەاڵت‬ ‫له‌پێناو ڕازیکردنی‌واڵتانی سەردەس���تە‌و‬ ‫پاش���کۆکانیان بەجۆرێک حەزی ژمارەی‬ ‫بانکی‌و کاژاوەی ئۆتۆمبێل‌و پاس���ەوانی‬ ‫بێشومار‌و کۆشکنش���ینی بکەنە ئامانجی‬ ‫دوای دەسەاڵت‪.‬‬ ‫تکاتان لێدەکەی���ن له‌زەمەنی ئاوابونی‬ ‫بی���ری نەتەوەییدا تاکە هیوای بەرخودان‬ ‫ب���ون بەرامب���ەر زلهێزتری���ن س���وپا‌و‬ ‫جبەخانەی دەوڵەتی تورک بەپێچەوانەی‬ ‫هەم���و هاوکێش���ە س���ەربازییەکان کە‬ ‫(ناهاوسەنگی هێز شکستی بەدواوەیە)‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئێ���وە توانیت���ان ئ���ەم لۆژیکە‬ ‫ئاوەژوبکەنەوە به‌ئۆمێد خس���تنە س���ەر‬ ‫نەتەوەکەتان لەب���ری دوژمنان‪ ،‬تکامان‬ ‫‌وایە ئێوە ب���ون توانیتان هاواری ئازادی‬ ‫له‌خنکان���دن ڕزگار بک���ەن‪ ،‬بۆیە ئۆمێد‬ ‫دەکەین دوای دەسەاڵت پارێزەری ئازادی‬ ‫بن بۆ نەتەوەکەتان بەپێچەوانەی‌ویستی‬ ‫‌واڵتانی خاوەن بڕی���ار‪ .‬تکاتان لێدەکەم‬ ‫ه���ەروەک ڕۆڵتان ب���ۆ ژن���ان گێڕایەوە چەس���پاند‪ ،‬ئومێدەواری���ن پارێ���زەری‬ ‫لەبەرخودان‌و چاالکیدا هاوش���انی پیاوان سەربەخۆیی ئەم ڕێچکەیە بن‪.‬‬ ‫ئێوە بون دەسەاڵتی قەتیسماوی چەندین‬ ‫بوەستنەوە‪ ،‬بەهەمانشێوە دوای دەسەاڵت‬ ‫ژنان نەخەنەوە ناو بازنەی کااڵفرۆشیەوە س���اڵەی الی پیاوانتان گێڕایەوە بۆ ژنان‬ ‫بۆ زیادکردنی س���ەرمایە هەر وەک ئێستا بەمتمانە بەخۆبونەوە (به‌هاوس���ەرۆک)‬ ‫باوە له‌دونیای س���ەرمایەداریدا‪ .‬تکاتان کردنی���ان له‌کاری سیاس���یدا بۆیە ئۆمێد‬ ‫لێدەک���ەم ئێوە بزوێن���ەری نەوەی نوێی دەکەی���ن ئەمە ڕاس���تی بێ���ت‌و میللەتی‬ ‫نەتەوەکەم���ان بون بۆ پی���رۆز ڕاگرتنی کوردی لەخەو ڕاچڵەکاندبێت بۆ ژیانێکی‬ ‫ن���اوی نیش���تمان‌و ئیبراهیم ئاس���ا بتی ئازاد‪.‬‬ ‫تکای ک���وردان ئەوەیە ک���ە هەروەک‬ ‫چەندی���ن س���اڵەی(ئاغا‌و ڕەعیەتت���ان)‬ ‫به‌ب���ازوی بەرخ���ودان ش���کاند‌و لەجێی چ���ۆن توانیوتان���ە پاش ش���ەهیدبونی‬ ‫ئەودا دەس���تەواژەی (هاونیشتمانیتان) ڕۆڵەکانی نیش���تمان مەزارگەی شەهیدان‬

‫له‌کۆشکی فەرمانڕەواکان پاک‌و خاوێنتر‬ ‫ڕابگرن ئاواش خانەوادەی ش���ەهیدانمان‬ ‫س���ەربەرز رابگرن به‌دورخس���تنەوەیان‬ ‫له‌بەکۆیلەب���ون له‌پێن���او موچەیەکدا کە‬ ‫کەرامەتی تیادا پارێ���زراو نەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫شتێکی دڵخۆشکەرە کە گۆڕەکان لەیەک‬ ‫ئاستدان بەپێچەوانەی بیر‌و ئایدیاکانی تر‬ ‫کە (پلەی س���ەربازی‌و پێگەی سیاسی‬ ‫ش���ێوەی گۆڕەک���ە دی���اری دەکات) کە‬ ‫خۆی لەخۆیدا ئەم ڕێچکەیە دروستکەری‬ ‫چینایەتی���ە لەنێو کۆمەڵگ���ەدا‪ .‬تکامان‬ ‫‌وای���ە هەرچ���ۆن لۆژیکی دانوس���تانتان‬ ‫لەگەڵ دوژمن گۆڕی بەس���ەرکەوتن دور‬ ‫(لەئامێزگرت���ن‌و ماچک���ردن)‪ ،‬ئ���اواش‬ ‫پارێزەری ئەو سەربەرزیەبن کە بۆ تاکی‬ ‫کوردت���ان هێنایە تۆمارکردن‪ .‬ڕێز له‌بیر‌و‬ ‫بۆچونی نەتەوەکەتان بگرن به‌فراوانکردنی‬ ‫بازنەی دۆس���تایەتی‌و تەس���ککردنەوەی‬ ‫بازنەی دوژمنایەتی‪.‬‬ ‫تکام���ان ‌وای���ە هەرچ���ۆن ‌وەهم���ی‬ ‫دس���تەواژەی س���نورتان ل���ەالی ئێم���ە‬ ‫سڕیەوە‪ ،‬بەهەمانشێوە پارێزەری سنوری‬ ‫کوردستان بن له‌دەسەاڵتدا‪.‬‬ ‫تکام���ان ‌وای���ە هەرچ���ۆن له‌خەباتی‬ ‫ش���اخدا ئەرک نەبون ب���ۆ میللەت‌و نانی‬ ‫خۆت���ان‪ ،‬خۆت���ان دروس���تتان دەک���رد‬ ‫جی���اواز لەهەمو ال ئاواش له‌دەس���ەاڵتدا‬ ‫بەدیهێنەری سەرچاوەی قوتی میللەتبن‬ ‫نەک پێچەوانەکەی‪ .‬تکامان‌وایە هەرچۆن‬ ‫جیاواز له‌هەمو شۆڕش���ەکانی تری کورد‬ ‫توانیت���ان س���یمای پاکی ڕوخس���ارتان‬ ‫بەجوان���ی ڕابگرن دور له‌(هێش���تنەوەی‬ ‫ڕی���ش‌و ق���ژی درێ���ژ)‪ ،‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫له‌دەس���ەاڵتدا دڵت���ان به‌پاک���ی ڕابگرن‬ ‫بەرامبەر به‌داواکاری نەتەوەکەتان‪.‬‬ ‫تکام���ان ‌وای���ە هەرچ���ۆن به‌یاس���ا‬ ‫جلوبەرگت���ان لەخەبات���دا هاوتای یەک‬ ‫بو‪ ،‬بەهەمانش���ێوە له‌دەس���ەاڵتدا یاسا‬ ‫بەسەروەر بگرن‌و کەلتوری خزم خزمێنە‌و‬ ‫گەندەڵی لەگۆڕنێ���ن بۆ ئەوەی نەتەوەی‬ ‫ک���ورد بەزیندویی بمێنێتەوە نەک ئیفلیج‬ ‫بکرێت به‌لوژیک���ی له‌مێژینەی(مانەوە بۆ‬ ‫بەهێ���زە)‪ .‬تکامان‌وایە ئێوە پێش���ەنگ‬

‫بون له‌ئاشناکردنمان بەوەی کە ڕۆڵەکانی‬ ‫ئەم میللەتە له‌ش���اخ پەروەردە دەکرێن‬ ‫ب���ۆ دوای خەب���ات له‌ژیان���ی مەدەنی‌و‬ ‫نۆرماڵدا بۆیە ئۆمێدمان زۆرە کە ئەوانەی‬ ‫دەبن���ە کاربەدەس���ت پەروەردەک���راون‬ ‫ب���ۆ قۆناخ���ی دوای بەرخودان‪ .‬ئێس���تا‬ ‫تکامان‌وایە له‌ئێوەی س���ەربڵند کە ئەم‬ ‫هەمو دەس���تکەوتانە بپارێزن‌و ئەو مارە‬ ‫تۆپیوانەی فڕێدەدرێنە بەردەمتان لەژیانی‬ ‫ش���اهانە‌و س���امانی زۆر‌و فرۆشتنەوەی‬ ‫ئازادی بەمیلل���ەت‌و بەتااڵنبردنی داهاتی‬ ‫نەتەوەکەتان بەدوربگ���رن؛ چونکە ئێوە‬ ‫سەرمەشقبون بۆ نەتەوەی کورد بەجۆرێک‬ ‫هەم���و تاکێکی کورد خۆشەویس���تی بۆ‬ ‫خەباتی چەندین ساڵەی ئێوە حەشارداوە‬ ‫بۆ بانگەوازی ڕزگاری کوردستانی گەورە‬ ‫ه���ەرکات قۆناخەکە خەبات���ی نەتەوەی‬ ‫خواس���ت‪ .‬ه���ەر ئێ���وە ب���ون بەهەمو‬ ‫جیهانتان س���ەلماند کە سەرکردە کاتێک‬ ‫سەرکردەیە سەرمەشق بێت لەبەرخودان‬ ‫نەک لێدوان‌و توانەوە لەبازنەی داخوازی‬ ‫دوژمنان‪ .‬ئێوە بون توانیتان فەرماندە بۆ‬ ‫خەباتی شاخ‌وا پەروەردە بکەن کە ته‌نها‬ ‫لەیەک شوێندا بناسرێتەوە کە سەنگەری‬ ‫بەرەنگاربونەوەی دوژمنانە نەک به‌زۆری‬ ‫خزمەتگوزار‪.‬‬ ‫تکامان ‌وایە بەرخ���ودان له‌ئیمرالیەوە‬ ‫دەس���تیپێکرد بۆی���ە پێویس���تە لەپێناو‬ ‫مان���ەوەی نەتەوەکەمان���دا خۆڕاگ���ری‬ ‫ئامانج بێت بۆ ساردکردنەوەی دوژمنان‌و‬ ‫خۆڕاگری له‌ئاست ئەو هەمو ئارەزوبازیەی‬ ‫سەرکردەکانی پێوە گیرۆدە بوە بەجۆرێک‬ ‫بەرخودان تەنها‌وش���ەیەکە له‌نوس���یندا‬ ‫دەبینرێت‪ .‬تکامان‌وایە ئێوە فێرتانکردین‬ ‫کە س���ەرۆک دەبێ���ت لەپێن���او ئازادی‬ ‫نەتەوەکەی ئ���ازادی خۆی ببەخش���ێت‬ ‫بۆیە پێویستە ئەو ڕێبازە زیندو ڕابگرن‪.‬‬ ‫ئێوە‌وتتان شەهید نامرێ‌ ‪ ...‬تکایە ڕێز‬ ‫له‌خوێنی بەرخودانیان بەرز رابگرن‪ .‬ئێمە‬ ‫ئۆمێدی ئێوە بوین له‌پشتگیری له‌خەباتدا‬ ‫دژی دوژمنان ئێ���وەش ئومێدی ئێمەبن‬ ‫له‌بێنازنەکردنم���ان لە‌وش���ەی (ئازادی‌و‬ ‫دادپەروەری)‪ ،‬دوای دەسەاڵت‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫کات‌و نەتەوە‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫به‌شی یه‌که‌م‬ ‫به‌ش���ێوەیەکی گش���تی دەتوانی���ن‬ ‫چەمک���ی کات ل���ه‌رووە مێژووی���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکەی���ەوە بەس���ەر دوو‬ ‫قۆناغدا دابەش���بکەین‪ ،‬قۆناغی پێش‬ ‫مۆدێرن���ە‌و قۆناغی مۆدێرنە‪ .‬له‌قۆناغی‬ ‫پێ���ش مۆدێرن���ەدا کات له‌الیەن دوو‬ ‫ھێزەوە کۆنترۆڵ‌و ئاراس���تەکراو بوو‪،‬‬ ‫ھێزی سروشت‌و ھێزی ئایین‪ .‬هه‌ریەک‬ ‫لەم دوو ھێزە ئینس���ان‌و کۆمەڵگاکانی‬ ‫به‌جەبری جی���اواز دیس���پلینکردبوو‪.‬‬ ‫له‌سەردەمی پێش مۆدێرنەدا ئینسان‪،‬‬ ‫‌وەک خ���ود‪ ،‬س���ەروەریی بەس���ەر‬ ‫کات‌و ش���وێنی خۆیدا نەبووە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەالیەن سروش���ت‌و ئایینەکانەوە‌وێنا‌و‬ ‫جوڵەی بۆ دیاریک���راوە‪ .‬مرۆڤی پێش‬ ‫مۆدێرن���ە نە توانیویەت���ی دژ به‌ھێزی‬ ‫سروش���ت یاخیبێت‌و ن���ە توانیویەتی‬ ‫دانوستاندنیش لەسەر جەبری زەمەنی‬ ‫ئایین بەسەر ژیانیەوە بکات‪ .‬له‌الیەکەوە‬ ‫ئەم مرۆڤە مەحکوم ب���ووە به‌جەبری‬ ‫سروشت‪ .‬مرۆڤی دێرزەمان نەیتوانیوە‬ ‫لەدەرەوەی ش���ەو رۆژ‌و سووڕی چوار‬ ‫وەرزەدا بیر له‌سیستەمێکی تر بۆ کات‬ ‫بکاتەوە‪ .‬لەالیەکی تریشەوە دیاردەی‬ ‫ئایین لەگ���ەڵ س���ەرهه‌ڵدانیدا دەبێت‬ ‫به‌ھێزێک���ی ”مێتا‪-‬جەب���ری“ نوێی ناو‬ ‫پەیوەندی سروش���ت‌و ئینسان‪ .‬مرۆڤ‬ ‫هه‌میش���ە له‌چاوەروانی ئ���ەوەدا بووە‬ ‫کە ھێزی چاکەی خوداوەند کۆنترۆڵی‬ ‫بەدییەکان���ی سروش���تی ب���ۆ بکات‪.‬‬ ‫ب���ۆ نموون���ە بارانەنوێ���ژ یەکێکە لەو‬ ‫سرووتانەی کە مرۆڤ پیادەی دەکات‪،‬‬ ‫تاوەکو خوداوەند رەحمەتی سروشتی‬ ‫بۆ بھێنێت‌و له‌ش���ەڕی سروش���تیش‬ ‫بیپارێزێت‪ .‬بەگشتی نوێژ‌و حەج‌و رۆژوو‬ ‫گرتن… ھتد‪ ،‬دەبن بەسرووتگەلێک کە‬ ‫ریتم‌و سووڕی تایبەت بەخۆیان هه‌یەو‬ ‫دەستکاری ناکرێن‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی گش���تی ‌وێنای مرۆڤی‬ ‫پێش مۆدێرنە بۆ کات لەسەر بناغەی‬ ‫چ���وار ‌وەرزە دروس���تبووە‪ .‬ئایینیش‬ ‫دێ���ت‌و کات���ی مرۆڤ���ەکان‪ ،‬لەرێگای‬ ‫پەیوەندی خوداپەرستییەوە‪ ،‬جارێکی‬ ‫تر به‌سروشتەوە دەبەستێتەوە‪ .‬دیارە‬ ‫له‌ئیس�ل�امدا پێنج بنەمامان هه‌یە کە‬ ‫نوێژکردن تیایدا بەپلەی دووەم دێت‪.‬‬ ‫لەسەر هه‌ر موس���وڵمانێک فەرزکراوە‬ ‫ک���ە پێنج ج���ار لەکات���ی دیاریکراوی‬ ‫خۆیدا نوێژ بکات‪ .‬دیارە له‌ئیس�ل�امدا‬ ‫ته‌نها ئ���ەو کاتان���ە دیارینەکراوە کە‬ ‫نوێژک���ردن تیایان���دا ف���ەرزە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌ندێ���ک کاتی���ش دیاریک���راوە ک���ە‬ ‫نوێژکردن تیایدا قەدەغەیە‪ .‬ئەوەی بۆ‬ ‫ئەم بابەتەی ئێمە گرنگە‌و وردەکاریی‬ ‫پرسی نوێژکردن نییە‪ ،‬بەڵکو چەمکی‬ ‫سروش���ت ڕەهه‌ندی زەمەنە بۆ کردەی‬ ‫نوێژک���ردن‪ .‬بۆ نموون���ە بەپێچەوانەی‬ ‫ئێستاوه‌ کە موسوڵمانان بۆ نوێژکردن‬ ‫خشتەی کاتیان داناوە‪ ،‬نوێژی نیوەڕۆ‬ ‫بۆ ئینس���انی پێش مۆدێرن���ە لەکاتی‬ ‫الدانی خۆر لەناوەڕاس���تی ئاس���ماندا‬ ‫درێژدەبێت���ەوە‬ ‫دەس���تپێدەکات‌و‬ ‫تا س���ێبەری هه‌م���وو ش���تێک ‌وەک‬ ‫خ���ۆی لێدێت‪ .‬نوێژی عەس���ر کاتێک‬ ‫دەس���تپێدەکات کە س���ێبەری هه‌موو‬ ‫شتێک‌وەک خۆی لێدێت‌و تا ئاوابوونی‬ ‫خۆریش درێژە دەکێشێت‪ .‬نوێژی ئێوارە‬ ‫لەگەڵ ئاوابوونی خۆر دەستپێدەکات‌و‬ ‫نوێ���ژی خەوت���ن به‌نەمانی س���ورایی‬ ‫کەناری ئاسمان دەس���ت پێدەکات تا‬ ‫نیوەشەو‪ .‬نوێژی بەیانیش به‌شەبەقدان‬ ‫دەس���تپێدەکات ت���ا هه‌ڵهاتن���ی خۆر‬ ‫درێژە دەکێش���ێت‪ .‬ئەم سیس���تەمی‬ ‫ھێماگەراییە مانای‌وابەستەیی دوبارەی‬ ‫ئینس���انەکانە به‌سروشتەوە له‌دەرگای‬ ‫ئایین���ەوە‪ .‬بەم چەش���نە دەبینین کە‬ ‫بەئەپس���تراکتبوونی زەمەن له‌قۆناغی‬ ‫پێ���ش مۆدێرن���ەدا گەلێ���ک ناچیزە‪.‬‬ ‫مرۆڤ تەماش���ای کاتژمێری نەکردووە‬ ‫بۆ ئ���ەوەی دەس���تبەکاربێت یان ‌واز‬ ‫له‌کارک���ردن بھێنێ���ت‪ ،‬بەڵکو لەگەڵ‬ ‫تاریکبووندا خەوت���ووە‌و به‌ڕەوینەوەی‬ ‫تاریکیی���ش هه‌ڵس���اوەو کاریکردووە‪.‬‬ ‫چەمک���ی کار بۆ مرۆڤی پێش مۆدێرنە‬ ‫بریتی نەبووە له‌کەڵەکەبوونی سەرمایە‬ ‫ی���ان کااڵ‪ ،‬بەڵکو پت���ر له‌دابینکردنی‬ ‫ئاستە بنەڕەتییەکانی ژیان‌و خۆژیاندا‬ ‫بەرجەستەبووە‪ .‬بەم چەشنە کات بۆ ئەم‬ ‫ئینس���انە‌وەکو چەمکێکی ئەپستراکت‬ ‫پێ���وەر نەبووە‪ ،‬بەڵکو س���ووڕی رۆژ‌و‬ ‫سروش���ت بوونە به‌دۆخێکی کۆنکرێتی‬

‫بۆچی پێکهێنانی‬ ‫حکومەت یان‬ ‫پێکنەھێنانی له‌کاتی‬ ‫خۆیدا ھیچ کێشەیەک‬ ‫نییە بۆ سەرۆکی‬ ‫هه‌رێم‌و پەرلەمان‌و‬ ‫پارتە سیاسییەکان‌و‬ ‫کۆمەڵگاکەشمان؟‬ ‫ئایا پێدانی مووچە‬ ‫له‌کاتی خۆیدا چ‬ ‫پەیوەندییەکی‬ ‫به‌رێزگرتن له‌کات‌و‬ ‫کەرامەتی ئینسانەوە‬ ‫هه‌یە؟‬ ‫دروس���تبوونی ھۆشمەندییەک بۆ کات‪.‬‬ ‫بەم چەشنە بۆ ئینسانی پێش مۆدێرنە‬ ‫ریتمی کار راستەوخۆ‌وابەستەی ریتمی‬ ‫سروشت بووە‌و ھیچ ئەپستراکتبوونێک‬ ‫له‌تێگەشتنی ئەم ئینسانەدا بۆ زەمەنی‬ ‫خۆی بوونی نەبووە‪.‬‬ ‫لێرەوە هه‌موو دەس���تکاریکردنێکی‬ ‫چەمک���ی کات‌و تێگەش���تن بۆ کات‌و‬ ‫چەش���نی پێوان‌و هه‌ڵس���وکەوتکردن‬ ‫لەگەڵی���دا هه‌نگاوێک���ی گرن���گ بوو‬ ‫بۆ چوونە ن���او قۆناغ���ی مۆدێرنەوە‪.‬‬ ‫گومانی تێ���دا نیی���ە گۆڕانی چەمکی‬ ‫کات له‌خۆرئ���اوادا خێرا نەبوو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫چەندین س���ەدەی خایاند‪ .‬ئەم گۆڕانە‬ ‫رەنگدانەوەی ئەو پێشکەوتنانە بوو کە‬ ‫له‌بنەمای کۆمەاڵیەتی‌و ئابوورییدا هاتنە‬ ‫ئاراوە‪‌.‬واتە کات لەو دۆخە س���اکارەی‬ ‫دەردەھێنرێت���ە دەرەوە‌و دەخرێتە ناو‬ ‫پێکهاتێک���ی ئاڵ���ۆز له‌پەیوەندی کار‌و‬ ‫ژیان‪ .‬بەش���ێوەیەکی گشتیی دەتوانین‬ ‫بڵێین لەگ���ەڵ دروس���تکردنی یەکەم‬ ‫کاتژمێ���ردا تێگەش���تنی ئینس���انیش‬ ‫ب���ۆ کات دەگۆڕدرێ���ت‪ .‬وات���ە ل���ەو‬ ‫چرکەساتەوەی کە مرۆڤ دەستدەکات‬ ‫به‌پێوینی کات‪ ،‬کات دەکات به‌ژمارە‌و‬ ‫دۆخێکی ئەپستراکتی بۆ دەدۆزێتەوە‌و‬ ‫له‌زەمەنی تۆتالیتێری سروشت‌و ئایین‬ ‫دەریدەھێنێ���ت‪ .‬جێگای ھێما بۆ کردنە‬ ‫کە کاتژمێرەکان سەرەتا سەدان ساڵ‬ ‫له‌کەنیس���ەکاندا بوون‌و پاش���ان ھێدی‬ ‫ھێدی کەنیس���ەکانیان بەجێھێش���ت‌و‬ ‫بوون به‌بەشێک له‌ژیانی شار‌و رووبەری‬ ‫گش���تیی؛ بەم چەشنەش کات له‌کاتی‬ ‫خوداوەندەوە دەبێت به‌کاتی ئینسان‪.‬‬ ‫ئ���ەم ‌وەرچەرخان���ەش گۆڕانێک���ی‬ ‫جەوهه‌ری���ی گرنگیی ت���رە له‌مێژووی‬ ‫تێگەش���تن‌و ‌وێناکردن���ی ئینس���اندا‬ ‫ب���ۆ چەمک���ی کات‪ .‬گەشەس���ەندن‌و‬ ‫داھێنانە تەکنیکیی���ەکان ھێدی ھێدی‬ ‫کاتژمێرەکانی���ان ل���ەو گەورەیی���ەوە‬ ‫بچووککردەوە‪ ،‬لەس���ەر کەنیسەکانەوە‬ ‫ھێنایاننەخوارەوە بۆ س���ەر ش���ەقام‌و‬ ‫شوێنە گشتییەکان‪ ،‬پاشان گەیاندیاننە‬ ‫ناوم���ااڵن‌و له‌کۆتاییش���دا له‌گیرفان‌و‬ ‫سەردەس���تی ئینس���انەکاندا جێگایان‬ ‫بۆ دابینک���رد‪ .‬ل���ەو رۆژەوەی هه‌موو‬ ‫ئینس���انێک دەتوانێت ببێت به‌خاوەنی‬ ‫سەعاتیدەس���تی خ���ۆی‪ ،‬م���رۆڤ‬ ‫له‌کۆیالیەتی سروش���ت‌و ئایین رزگاری‬ ‫دەبێت‌و دەبێت به‌کۆیل���ەی ئازادانەی‬ ‫کات���ی خ���ۆی‪ .‬م���رۆڤ له‌مۆدێرنەدا‬ ‫دەتوانێت کاتەکانی خۆی له‌ئێس���تادا‬ ‫دیاری ب���کات‌و تەنانەت بۆ رۆژانی تر‌و‬ ‫س���ااڵنی تریش پالنی بۆ دابنێت‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئەم گەشەسەندن‌و چەمکە نوێیەیە بۆ‬ ‫کات‌وای له‌م���رۆڤ کرد بگاتە دۆخێک‬ ‫کە مێژووی رابردووی خۆی هه‌ڵکۆڵێت‌و‬ ‫رووداوەکان���ی ئێس���تای بخوێنێتەوە‌و‬ ‫ئەگەرەکانی داهاتووش���ی پێش���بینی‬ ‫بکات‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫دور نزیک له‌بەڕێوەبەرایەتی‌ سینەما ‌ی سلێمان ‌ی‬ ‫سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا چ ‌ی دەگوزەرێت؟‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیزو نیاز نه‌جمه‌دین‌ ده‌ینوسن‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫به‌شی دوه‌م‌و کۆتایی‬ ‫ئامرازه‌كانی هه‌ژ‌مونیه‌ت‬ ‫ئه‌‌مریکا له‌هه‌ر ‌واڵتێک���ی تری دونیا‬ ‫زیاتر ئامرازه‌كان���ی هه‌ژ‌مونیه‌تی هه‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌مریکا خۆی له‌باوه‌ش���ی دو زه‌ریادایه‬ ‫که هێزه‌كان���ی تر به‌ئاس���انی ناتوانن‬ ‫پێیبگ���ه‌ن‪ .‬ه���ه‌رد و‌واڵت���ی که‌ن���ه‌دا‌و‬ ‫مه‌كسیک له‌دۆخێکدا نین که مایه‌ی هیچ‬ ‫جۆره مه‌ترسیه‌ك بن بۆ سه‌ر ئاسایشی‬ ‫نیشتمانی ئه‌‌مریکا‪.‬‬ ‫ئه‌مریکا ل���ه‌م جوگرافی���ا تایبه‌ته‌وه‬ ‫خه‌ونی خۆی بۆ بااڵده‌س���تی له‌دونیادا‬ ‫پی���اده ئه‌كات‪ .‬هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه ئه‌م‬ ‫کیشوه‌ره خۆی‌وه‌ك روناکیه‌ك‌بینیه‌وه‬ ‫‌مانای‬ ‫له‌س���ه‌ر گردێک‪ .‬ئه‌م میتافۆره به‬ ‫حەمە قادر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی که دونی���ا تاریک���ه‌و ئه‌مریکا‬ ‫روناکی سه‌ر گرده‌که‌یه‪ .‬که‌واته یه‌كه‌م‬ ‫ئامرازی هه‌ژ‌مونی���ه‌ت ئه‌و باوه‌ڕه‌یه که‬ ‫وادیارە ئیدی‌ کاتی‌ هاتوە قس����ەیەک‬ ‫له‌ئاگایی بیرمه‌ند‌و سیاسه‌ت دارێژه‌رانی‬ ‫لەس����ەر بەڕێوەبەرایەت����ی‌ س����ینەمای‌‬ ‫ئه‌مری���کادا ره‌گی قوڵی هه‌یه که‌ئه‌وان‬ ‫سلێمانی‌ بکەین‪ .‬ش����وێنێک کە هەشت‬ ‫سه‌رپشکی دونیای نوێن‌و ده‌بێت روناکی‬ ‫ساڵە بونی‌ هەیە‌و ئەرکیەتی‌ هەلومەرجی‌‬ ‫بن ب���ۆ روناکردنه‌وه‌ی تاریکیه‌كان‪ .‬ئه‌م‬ ‫س����ینەمای‌ ئەم‌ واڵتە بەرەوپێش ببات‪،‬‬ ‫خه‌ونه تێکه‌ڵ���ه به‌ئای���ن‪ .‬ڕه‌نگه که‌م‬ ‫ڕێکی‌ بخات‪ ،‬پەرەی‌ پێبدات‌و س����ینەما‬ ‫‌واڵتی تر هه‌بێت هێنده‌ی ئه‌مریکا ئاینی بێت‪ .‬ئه‌م پرۆس���ه‌یه چه‌ند شێوازێکی بکاتە بەش����ێکی‌ دانەب����ڕاو له‌کۆمەڵگا‌و‬ ‫بێت‪ .‬به‌جۆرێ���ک ئه‌مریکیه‌كان خۆیان هه‌ی���ه‪ .‬ب���ۆ نمون���ه کاتێک ش���تێک کلت����وری‌ ئێمە‪ .‬ش����وێنێک کە بمانەوێ‬ ‫به‌ئورشه‌لیم یان قودسی دوه‌م ده‌بینن‪ .‬داده‌هێنرێ���ت‪ ،‬ده‌بێت هه‌رزو ش���تێکی یاخود نا‪ ،‬هەرچی‌ کێش����ەی‌ سینەمایە‬ ‫دیاره ئورش���ه‌لیم چونکه ئه‌وان بنه‌مای تر دابهێنرێت که ‌وه‌ها بکات داهێنراوه بەپل����ەی‌ یەکەم دەکەوێتە ئەس����تۆی‌‪.‬‬ ‫ئه‌فسانه‌كانیان له‌ئینجیله‌ وه‌وه‌رده‌گرن کۆنه‌ك���ه بێکه‌ڵ���ك بێ���ت‪ .‬ئه‌مه نه‌ك مەگەر ه����ەر ئەم بەڕێوەبەرایەتییە نییە‬ ‫نه‌ك قورئ���ان‪ .‬عه‌لمانیه‌‌ت���ی ئه‌‌مریکی له‌ئاستی کااڵدا به‌ڵکو له‌ئاستی سیاسه‌تی کە س����ااڵنە سەدان ملیۆن دینار بودجە‬ ‫بنه‌ماکه‌ی له‌دژایه‌تی ئاینه‌وه نه‌هاتوه‪ ،‬ئاب���وری جیهانیش���دا به‌رێوه‌ده‌چێت‪ .‬له‌حکوم����ەت ‌وەردەگرێ����ت‌و دەڵێت بۆ‬ ‫به‌ڵکو ه���ۆکاری عه‌لمانیه‌تی ئه‌مریکی ئه‌مریکا له‌رێگای ئامرازی تایبه‌تی‌وه‌ك خزمەتی‌ س����ینەما دەیخەمەکار؟ مەگەر‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه که له‌ئه‌مری���کا کۆمه‌ڵێک زۆر رێکه‌وتنی سه‌ربازی‌و ئابوری‪ ،‬له‌رێگای هەر ئەم ش����وێنە نییە دەیان کارمەندی‌‬ ‫له‌کڵێس���ا هه‌یه (کڵێس���ا لێره‌دا یانی کۆمپانیاکانیه‌وه‪ ،‬له‌رێگای هه‌ردو بانکی دامەزران����دوە‌و مانگان����ە موچەیان پێ‬ ‫په‌یڕه‌وی ئاینی جیاواز)‪ .‬باوکانی دارێژه‌ر نێوده‌وڵه‌تی‌و ئای ئێم ئێفه‌وه به‌رده‌وام دەدات؟ چ ش����وێنێکی‌ ت����ر‪ ،‬چ ناوەند‌و‬ ‫له‌وه ترسان که یه‌كێک له‌م کڵێسایانه له‌هه‌‌وڵ���ی ئه‌وه‌دای���ه که سیاس���ه‌تی الیەنێک����ی‌ ت����ر له‌کوردس����تان هەی����ە‪،‬‬ ‫ده‌ست به‌سه‌ر سیاس���ه‌تدا بگرێت‌و بۆ ئابوری‌و سیاسی ‌واڵتانی تر دابڕێژێت‪ .‬بەرپرس����یاری‌ بکەین له‌دۆخی‌ سینەما‪،‬‬ ‫خۆی قۆرغ���ی بکات بۆیه عه‌لمانیه‌تیان له‌ئێس���تادا ئه‌م سیاس���ه‌ت له‌قۆناغی جگ����ە ل����ەم بەڕێوەبەرایەتیی����ە؟ بەاڵم‬ ‫کرده بنه‌مای ده‌سه‌اڵت‪ .‬ئه‌م تێکه‌ڵه‌یه نیولیبرالیزمیدای���ه‪ .‬که یانی حکومه‌تی پاش چەندین ساڵ‪ ،‬پاش خەرجکردنی‌‬ ‫له‌ئاین‌و دونیایی‌وه‌ها ده‌کات که بااڵبونی بچ���وک‪ ،‬بازاڕی کراوه‪ ،‬ئاس���انکاری بۆ ملیۆنەها دۆالر بۆ سینەما لەڕێگەی‌ ئەم‬ ‫ئه‌مریکا‌و خۆ سه‌پاندنی به‌سه‌ر دونیادا کۆمپانیای بیانی‪ ،‬کێبڕکێ‪ ،‬داڕش���تنی بەڕێوەبەرایەتییەوە‪ ،‬کاتییەتی‌ بپرسین‪،‬‬ ‫الی زۆرێ���ک له‌ئه‌مریکاییه‌كان کارێکی یاس���ا بۆ پاراستنی مافی کۆمپانیاکان‪ ،‬بەڕاستی‌ لەم شوێنەدا چی‌ دەگوزەرێت؟‬ ‫پڕ له‌خێر‌و چاکه بێ���ت‪ .‬زۆربه‌ی زۆری بون���ی هێ���زی س���ه‌ربازی‌و پۆلیس���ی پالنی‌ ئەم بەڕێوەبەرایەتییە چییە؟ چی‌‬ ‫ئه‌و ئه‌مریکیانه‌ی که بینیومن‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌هێ���ز له‌الیه‌ن‌واڵته‌وه بۆ پاراس���تنی کردوە؟ دۆخی‌ س����ینەمای‌ له‌کوردستان‬ ‫خۆێندکارانی بواری سیاس���ه‌تیش‪ ،‬که به‌رێوه‌چونی پرۆسه‌ی بازاڕ‪.‬‬ ‫لەکوێوە گەیاندۆتە کوێ؟‬ ‫مرۆڤ چاوه‌ڕوان ده‌كات زیاتر به‌ئاگابن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئابوری له‌هه‌مانکاتدا پێویستی چەند ساڵێکە ئەم پرسیارانە له‌خۆم‬ ‫مه‌گ���ه‌ر له‌ب���ه‌ره‌ی چه‌پ ب���ن‪ ،‬ئه‌گینا به‌هێ���زو خه‌ی���اڵ هه‌یه‪ .‬گ���ه‌ر ئه‌مریکا دەکەم؛ دەمەوێ تێبگەم بۆچی‌ س����اڵ‬ ‫بڕوایان‌وه‌هایه ک���ه ئه‌مریکا له‌زۆربه‌ی به‌هێزنه‌بێت که‌س خه‌یاڵی پێوه‌ناکات‪ ،‬به‌ساڵ دۆخی‌ س����ینەمای‌ ئێمە خراپتر‬ ‫جێگاکانی دونیادایه بۆ چاکه‌ی خه‌ڵکی که‌س کااڵی ناکڕێت‪ ،‬که‌س سیس���ته‌می دەبێت‪ ،‬بەاڵم بەڕێوەبەرایەتی‌ س����ینەما‌‬ ‫ئه‌و جێگایانه نه‌ك ئه‌مریکا خۆی‪.‬‬ ‫ئابوریه‌ك���ه‌ی په‌یڕه‌ون���اکات‪ .‬به‌هێزی وەک خۆیەت����ی‌‪ .‬لەگ����ەڵ گۆڕینی‌ هەر‬ ‫که‌‌وات���ه ئێم���ه ‌وه‌ك س���ه‌ره‌تایه‌ك ئه‌مری���کا ل���ه‌دو ئاس���تدا گرنگه‪‌،‬وه‌ك بەڕێوەبەرێکی‌ ئ����ەم ناوەندەدا چاوەڕێم‬ ‫فه‌نتازیایه‌كم���ان هه‌ی���ه ڕه‌نگرێژکراوه پاڵپشت‌و هه‌‌روه‌ها‌وه‌ك زاده‌ی خه‌یاڵ‪ .‬دەک����رد‪ ،‬ئ����ەم ن����ا‪ ،‬ئ����ەوی‌ دیکەیان‬ ‫به‌دی���ن‪ ،‬له‌هه‌مانکات���دا بوه‌ته باوه‌ڕی به‌ب���ێ بونی س���ینه‌مای هۆلیود‪ ،‬که‌س به‌پالنێکی‌ نوێ‪ ،‬کاربکات‪ ،‬بەاڵم بێسود‬ ‫گومان لێنه‌كراو الی هه‌موان‪ .‬ئه‌م دۆخی هێن���ده کااڵی ئه‌مریکی ناکڕێت‪ ،‬که‌س ب����و‪ .‬پرس����یارێک کە تا ئێس����تاش من‬ ‫باوه‌ڕی گومانلێنه‌كراوه‪ ،‬که بیار بۆردیو هه‌‌ست به‌چێژ ناکات له‌ماکدۆناڵد‪‌.‬وه‌ك ڕوبەڕوی‌ خۆمی‌ دەکەمەوە ئەوەیە‪ ،‬کە‬ ‫ناوی ده‌نێت دۆکسا‪ ،‬زۆر گرنگه‪ .‬چونکه ژیژاک ده‌ڵێت هۆلیود هه‌روه‌ها کانگای ئایا بەڕاس����تی‌ کەس لەم شوێنە‪ ،‬هیچ‬ ‫پاش���خانێک داده‌رێژێ���ت ک���ه ئه‌مریکا به‌رهه‌مهێنانی‌وێناو ئایده‌لۆژیایه‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەرێک����ی‌ ئەم ش����وێنە دەزانێت‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن روبه‌روی ناڕه‌زایی ده‌بێته‌وه‬ ‫له‌م چه‌ند س���اڵه‌ی دوایی���دا ئابوری س����ینەما چیی����ە؟ دەزانن س����ینەما چ‬ ‫بۆ کاره‌كانی له‌ناوه‌وه مه‌گه‌ر له‌دو باردا‪ :‬جیهانی چوه قۆناغێکی زۆر جیاوازه‌وه‪ .‬گرنگییەکی‌ هەیە ب����ۆ ئێمە‌و له‌هەموی‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬ببێته هۆی کوش���تارێکی زۆری ئه‌وی���ش قۆناغی ئاب���وری پاره‌یه یان گرنگت����ر‪ :‬دەزانن بەپالنێک����ی‌ ئیداری‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌مریکا‪ ،‬ی���ان زیانێکی زۆری فاینانس‪ .‬به‌کورت���ی ئه‌مجۆره ئابوریه گشتیی‌ ورد‪ ،‬تەکانێک بەم دۆخە بدەن؟‬ ‫ئابوری ئه‌مریکا‪ .‬هه‌رچه‌نده پاش شه‌ڕی بریتیه له‌بون���ی پاره‌یه‌كی ئێجگار زۆر ئایا کاری‌ بەڕێوەبەرایەتییەکی‌ لەمجۆرە‬ ‫ڤێتنام خزمه‌‌تی س���ه‌ربازی له‌ئه‌مریکا له‌ده‌ست که‌سان‌و کۆمپانیاکانی که‌رتی تەنه����ا ئەوەیە س����ااڵنە چەن����د کورتە‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���ایه‌وه‪ ،‬چ���ون بۆ س���ه‌ربازی تایبه‌ت‪ .‬ئه‌م بڕه پاره‌یه هه‌میشه به‌دوای فیلمێک بەرهەمبهێنێت؟ (کورتە فیلمی‌‬ ‫به‌خواسته‪ .‬ئه‌مه‌ش بوه‌ته هۆی ئه‌وه‌ی دۆخێکی گونجاودا ده‌گه‌ڕێت له‌سه‌ر گۆی ئەوتۆ کە تا ئەو شوێنەی‌ من بینیومن‪،‬‬ ‫که چینی هه‌ژار‌و مامناوه‌ندی خواره‌وه زه‌وی بۆئه‌وه‌ی به‌ش���ێوازێکی سودمه‌ند هیچیان کورتە فیلمی‌ گرنگ نین)‪.‬‬ ‫ببنه س���ه‌رباز‪ ،‬ک���ه مه‌رگیان بۆ چینی بخرێته گ���ه‌ڕ‪ .‬دیاره له‌رێ���گای قه‌رزی چاوەڕێکردن س����ودی‌ نەبو‌ ناچاربوم‬ ‫بااڵ‌و مامناوه‌ند هێنده بایه‌خی نیه‪.‬‬ ‫س���وه‌وه‪ .‬له‌چه‌ند ده‌یه‌ی ڕابوردودا ئه‌م خۆم پرۆژەیەک له‌دو توێی‌ ‪ ٤٠‬الپەڕەدا‬ ‫ئابوری هۆکارێکی تری بااڵده‌س���تی بڕه پاره زۆره له‌ناوچ���ه جیاوازه‌كانی ئامادەبک����ەم‪ .‬پرۆژەی����ەک ب����ۆ دانانی‌‬ ‫ئه‌مریکایه‪ .‬له‌راس���تیدا ئابوری پاڵنه‌ر‌و گ���ۆی زه‌وی بوه‌ته مایه‌ی هه‌ڵکش���ان‌و بناغەیەکی‌ گشتی‌ سینەما له‌کوردستان‪.‬‬ ‫هۆکاره له‌هه‌مانکاتدا‪ .‬ئابوری یانی کااڵ‪ ،‬داکش���انی ئابوری خێرا که له‌ئه‌نجامدا پرۆژەکەی‌ من به‌پێچەوانەی‌ ئەو دیدە باوو‬ ‫بازاڕ‪ ،‬که‌ره‌سته‌ی خاو‪‌،‬وزه‪ ،‬ڕێره‌وه‌كانی خه‌ڵکی ئه‌و ناوچان���ه باجێکی زۆریان زاڵەی‌ کە له‌کوردس����تان هەیە‪ ،‬سینەما‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی کااڵ‪ ،‬کێبڕکێ‪ ،‬داهێنان‌و داوه‪ .‬دیارترین نمونه ئه‌مریکای التین‌و تەنه����ا له‌فیلمس����ازییدا کورتناکاتەوە‪،‬‬ ‫خاوه‌ندارێتی داهێنان‪ ،‬خه‌ون‪ ،‬که‌لتور‌و رۆژهه‌اڵتی ئاسیایه‪ .‬که‌سایه‌تی‌و بانک‌و بەڵکو س����ینەمای‌ دەبەستەوە به‌کلتور‪،‬‬ ‫زۆری تر‪ .‬بۆ ئ���ه‌‌وه‌ی ئابوری ئه‌مریکا ناوه‌نده‌کانی ئه‌مری���کا خاوه‌ن زۆرترین به‌کۆمەڵ����گا‪ ،‬به‌ب����ازاڕ‌و تەنان����ەت‬ ‫به‌هێز بێت ده‌بێت ئه‌مریکا به‌هێز بێت‪ .‬بڕی ئه‌م پاره‌یه‌ن‪.‬‬ ‫به‌سیاسەتیشەوە‪ .‬پرۆژەکە لە‌وەرگێڕانی‌‬ ‫هه‌میش���ه کۆمپانیا‌و سه‌رباز پێکه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌‌رچی که‌لتوره به‌ش���ێواز‌و ئاس���تی کتێبی‌ س����ینەما‌و فیلمە ش����اکارەکانی‌‬ ‫ه���ه‌ردو حکوم���ه‌ت‌و که‌رت���ی تایبه‌ت جیاواز کار ده‌کات‪ .‬که‌لتوری ئه‌مریکی س����ینەماوە دەس����تی‌ پێدەکرد‪ ،‬دانانی‌‬ ‫به‌ئاگان که بونیان پێکه‌وه به‌س���تراوه‪ ،‬که‌لت���وری نمایش���ی ش���ت‌و‌وێنای���ه‪ .‬س����ایت‌و پەیج‌و باڵوک����راوەی‌ تایبەتی‌‬ ‫به‌هێز‌و الوازی���ان پێکه‌وه گرێدراوه‪ .‬بۆ به‌پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی شارستانیه‌ته‌كانی دەگرت����ەوە‪ ‌،‬له‌کۆتاییدا دەهاتە س����ەر‬ ‫نمون���ه کاتێک چین‌وه‌ك‌واڵتێک به‌ره‌و مۆدرێن���ه‌وه شارس���تانی ئه‌مریک���ی دانانی‌ سینەماتیکێکی‌ خاوەن پرۆگرام‬ ‫ئه‌وه ده‌ڕوات که ببێته مه‌زنێکی ئابوری شارس���تانی‌وشه نیه به‌ڵکو شارستانی له‌سلێمانی‌ کە هەم‌ وەاڵمی‌ پێویستییەکی‌‬ ‫ئه‌وا خێرا ئه‌مریکا له‌کاتێکدا هه‌‌وڵده‌دات ‌وێنایه‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا له‌شێوازی بااڵبونی گرنگی‌ س����ینەما بداتەوە له‌س����لێمانی‌‪،‬‬ ‫لێی سودمه‌‌ندبێت له‌هه‌مانکاتدا ده‌بێت نیه‪ .‬ئه‌ندی‌وارهۆڵ ڕه‌نگه نمونه‌ی بااڵی ه����ەم‌وەفایەکیش بێت ب����ۆ کاک تەها‬ ‫چاودێری بکات چۆن سنورداری بکات‪ .‬هونه‌ری ئه‌مریک���ی بێت‪‌.‬وارهۆڵ ته‌نها کەریمی‌‪ ،‬کە دروستکردنی‌ سینەماتیک‬ ‫ئه‌مه له‌زاراوه‌ی ئه‌مرۆدا (جیوپۆله‌تیک) بریتیه له‌دوب���اره كردنه‌وه‌یه‌كی ئه‌وه‌ی له‌س����لێمانیدا یەکێک بو له‌خەونەکانی‌‬ ‫پێیده‌ڵێ���ن پیڤۆت‪ .‬که ئێس���تا ئۆباما هه‌ی���ه‌وه‌ك خ���ۆی‪ .‬ئه‌م���ه‌ش کرۆکی ‌وەک زۆر خەونی‌ دیکەی‌ ئەو دەرهێنەرە‬ ‫به‌گه‌رمی سه‌رقاڵیه‌تی‪.‬‬ ‫هونه‌ر‌و چێژی هون���ه‌ری ئه‌مریکیه‪ ،‬بێ جوانەمەرگە‪ ،‬دیس����ان بەڕێوەبەرایەتی‌‬ ‫ئه‌مری���کا ‌وه‌‌ك شارس���تانیه‌تێکی تێڕامان ش���ته‌كان به‌بڕێک���ی زۆر‌وه‌ك سینەما بەرپرس����ە له‌پشتگوێخستنی‌‪.‬‬ ‫که‌پیاتالیزم ده‌بێت هه‌میشه له‌پرۆسه‌ی خۆی به‌رهه‌م بهێنه‪.‬‬ ‫دان����ە بەدانە ن����اوی‌ کتێب����ەکان‪ ،‬ناوی‌‬ ‫داهێنان‌و روخان یان کۆتایی پێهێناندا‬ ‫»» ‪ 19‬فیلمەکان����م دی����اری‌ کردبو‪ ،‬پرس����یارم‬

‫ئابوری له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫پێویستی به‌هێزو‬ ‫خه‌یاڵ هه‌یه‪ ،‬گه‌ر‬ ‫ئه‌مریکا به‌هێزنه‌بێت‬ ‫که‌س خه‌یاڵی‬ ‫پێوه‌ناکات‪ ،‬که‌س‬ ‫کااڵی ناکڕێت‬ ‫که‌س سیسته‌می‬ ‫ئابوریه‌كه‌ی‬ ‫په‌یڕه‌وناکات‬

‫له‌چەندین هاوڕێی‌ ش����ارەزا‌و س����ەرقاڵ‬ ‫به‌س����ینەماکرد‌و توانیبوم����ان کۆڕایەک‬ ‫لەسەر پرۆژەکە دروست بکەین‪ .‬لەگەڵ‬ ‫هەمو‌وەرگێڕەکان قسەم کردبو‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫کۆمەڵێک هاوڕێی‌ سینەمادۆستدا قسەم‬ ‫کردب����و‌و بەڵێنم لێوەرگرتبون بۆ دانانی‌‬ ‫گروپێک����ی‌ تایب����ەت بە‌وەرگێڕانی‌ فیلم‪.‬‬ ‫پرس‌و ڕام به‌چەندین کەسانی‌ پسپۆڕی‌‬ ‫غەی����رە ک����ورد کردبو ب����ۆ دۆزینەوەی‌‬ ‫س����ەرچاوەی‌ گرنگ‌و بناغەیی‌ لەس����ەر‬ ‫سینەما‪ .‬پرۆژەکەی‌ من تەنها کۆمەڵێک‬ ‫خاڵی‌ گشتی‌ نەبون‪ ،‬بەڵکو خاڵ به‌خاڵ‪،‬‬ ‫میکانیزمی‌ پراکتیزەکردنیش����ی‌ لەگەڵدا‬ ‫بوە؛ چی‌ بکرێت‌و چۆن بکرێت؟‬ ‫نایش����ارمەوە ک����ە تەماش����ای‌ دۆخی‌‬ ‫کارەس����اتباری‌ س����ینەمای‌ ئەم‌ واڵتە‌و‬ ‫بەڕێوەبەرایەت����ی‌ س����ینەمام دەک����رد‪،‬‬ ‫ئومێدێک����ی‌ ئەوت����ۆم نەب����و‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫تروس����کاییەک هەبو‪ ،‬ب����ەوەی‌ به‌هاتنی‌‬ ‫بەڕێوەبەرێکی‌ نوێ بۆ ئەم ش����وێنە ئەم‬ ‫پرۆژەیە به‌جی����دی‌ وەربگیرێت‌و هەوڵی‌‬ ‫جێبەجێکردنی‌ بدرێ����ت‪ .‬پرۆژەیەک کە‬ ‫‌وەک له‌کۆتاییەکەیدا نوسیبوم‪ :‬موڵکی‌‬ ‫من نییە‪ ،‬موڵکی‌ ئەو کەسەیە جێبه‌جێی‌‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫بەم ئومێدە کەمەوە رۆیشتمە بەردەم‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی‌ سینەما‪ ،‬لەوێ بەڵێنی‌‬ ‫جێبەجێکردن����ی‌ پرۆژەکەی����ان پێداین‪.‬‬ ‫مەرجی‌ س����ەرەکی‌ پرۆژەکە ئەوەبو کە‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی‌ س����ینەما بەرهەمەکانی‌‬ ‫خ����ۆی‌ (کورت����ە فیلم‌و فیلم����ی‌ درێژ)‬ ‫به‌شێوەی‌ دیزاینکراو بەپاکێجی‌ تایبەت‬ ‫بخاتە ب����ازاڕەوە بۆ ئ����ەوەی‌ بینەرێکی‌‬ ‫فراوانت����ر فیلم����ەکان ببینن‪ :‬ش����ەرمە‬ ‫بۆ ئێم����ە نەتوانین تەنان����ەت بەرهەمە‬ ‫(س����ینەمایی)یەکانی‌ خۆشمان ببینین‌و‬ ‫لەسەر ڕەفەکانی‌ ئەو بەڕێوەبەرایەتییە‬ ‫تۆز بیخوات‪ .‬نە من‌و هیچ کەسی‌ دیکە‬ ‫داوای‌ هیچ شتێکی‌ کردبو‪ ،‬تەنها داوای‌‬ ‫ئێمە ئەوەبو کە کاربکەن‪ :‬ئەمە پرۆژە‌و‬

‫به‌پێچەوانەی‌ ئەو‬ ‫تێڕوانینە هەڵەیەی‌‬ ‫کە بەردەوام دوبارە‬ ‫دەبێتەوە‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫حکومەت هاوکاری‌‬ ‫سینەما ناکات‪ ،‬له‌هیچ‌‬ ‫واڵتێک ئەوەندەی‌‬ ‫کوردستان‪ ،‬حکومەت‬ ‫پارەی‌ هەڵنەڕشتۆتە‬ ‫بەردەم سینەما‌و‬ ‫سینەماکارەکانی‌‬ ‫ئەم����ەش هەنگاوەکانی‌ جێبەجێکردنی‌!‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی‌ خۆی‌ نەیتوانی‌ ئەم کارە‬ ‫بکات‌و من‌و چەند هاوڕێیەکیان ڕاسپارد‬ ‫کە ئ����ەم کارەیان بۆ بکەی����ن‪ .‬ئێمەش‬ ‫مانگێ����ک زیات����ر‪ ،‬کات‌وزەی‌ خۆم����ان‬ ‫تەرخانکرد‌و به‌دەرخستەیەکی‌ ورد هەمو‬ ‫ئامادەکارییەکانمان خستە بەردەستیان‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم دواجار بەڕێوەبەرایەتی‌ لەس����ەر‬ ‫قس����ەی‌ کەس����ێک کە‌وتب����وی‌ "ڕەنگە‬ ‫ئەگ����ەر فیلمەکان بکەونە بەردەس����تی‌‬ ‫خەڵ����ک‪ ،‬ئەکتەرێ����ک ڕازی‌ نەبێ����ت!"‪،‬‬ ‫ئیش����ەکەیان نەکرد‌و وتی����ان نایخەینە‬ ‫بازاڕەوە!‌ بۆ ئێمەش ئەو پرسیارە‌ وەک‬ ‫خۆی‌ مایەوە‪:‬‬ ‫ئەکتەرێ����ک کە نەیەوێ����ت فیلمەکەی‌‬ ‫خەڵک بیبینێت‪ ،‬بۆچی‌ دەچێتە بەردەم‬ ‫کامێرا؟!‬ ‫چەندین مانگ بەس����ەر ئەمەدا تێپەڕ‬ ‫دەبێت‪ ،‬پرۆژەکە هێش����تا لەبەردەست‬ ‫بەرێوەبەرایەتیدای����ە‌و تەنان����ەت ی����ەک‬ ‫خاڵیش����ی‌ جێبەج����ێ نەک����راوە‪‌.‬وەک‬ ‫باس����مکرد ئەم����ە هیچ ش����ۆکێکی‌ تری‌‬

‫دروست نەکرد بۆ من‪ ،‬ئومێدێکی‌ ئەوتۆم‬ ‫نەبو‪ ،‬ئ����ەو ناوەن����دە‌و بەڕێوەبەرەکە ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیرادەی‌ کارێک����ی‌ لەمجۆرەیان هەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم س����ەردانکردنم بۆ ئەو ش����وێنە‪‌،‬‬ ‫وایکرد زیات����ر ئ����ەم بەڕێوەبەرایەتییە‬ ‫بناسم‪ .‬شوێنێک کە هیچ ئەتەکیەتێکی‌‬ ‫بیرۆکراتی‌ پێوە دیار نییە‪ ،‬به‌قسەکردن‬ ‫لەگ����ەڵ ئەو هاوڕێیان����ەی‌ لەوێن (جگە‬ ‫له‌چەند دانەیەکیان کە ئەوانیش بێزارن)‬ ‫هەس����ت به‌هیچ خەونێکی‌ س����ینەمایی‌‌و‬ ‫هیچ مەعریف����ە‌و دڵس����ۆزییەک بۆ ئەم‬ ‫هون����ەرە ناکەی����ت‪ .‬ش����وێنێک کە هیچ‬ ‫پالنێک����ی‌ دیاریکراوی‌ نیی����ە‪ ،‬ماڵپەڕی‌‬ ‫نییە‪ ،‬پەیجی‌ تایبەتی‌ خۆی‌ نییە له‌تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی����ەکان‪ ،‬باڵوک����راوەی‌ نییە‪،‬‬ ‫شوێنێک کە "سینەما"ـی‌ لێ نییە‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەرایەت����ی‌ س����ینەما قس����ەی‌‬ ‫کۆتاییان بۆ ئ����ەم پرۆژەیە ئەوەبو کە‬ ‫ئێم����ە بودجەم����ان نییە! ب����ەاڵم پاش‬ ‫ماوەیەکی‌ کەم هەر ئەم بەڕێوەبەرایەتییە‬ ‫توانی‌ سپۆنس����ەریی‌ کەناڵی‌ کوردسات‬ ‫بۆ نمایش����ی‌ س����ێ فیل����م ‌وەربگرێت‌و‬ ‫به‌پارەیەک����ی‌ ئێج����گار زۆر (ک����ە زۆر‬ ‫له‌خاڵەکانی‌ ناو پرۆژەکەی‌ پێ جێبەجێ‬ ‫دەکرا) س����ێ فیلمی‌* نمایشکرد‌و له‌ناو‬ ‫جۆش‌و خرۆش����ێکی‌ س����اختەدا دیسان‬ ‫هەم����ان قس����ەی‌ دوبارە ک����ردەوە‪ ،‬کە‬ ‫لەڕاس����تیدا گەورەترین زیانی‌ له‌دۆخی‌‬ ‫سینەما له‌کوردس����تان داوە‪ .‬قسەیەک‬ ‫کە ب����ەردەوام دەوترێتەوە "س����ینەمای‌‬ ‫ک����وردی‌ ب����ەرەو پێش����ەوە دەچێت!"‪.‬‬ ‫ه����ەر ئ����ەم بەڕێوەبەرایەتییە س����ااڵنە‬ ‫چەندی����ن هاوڕێی‌ بەڕێ����زی‌ کارمەندیان‬ ‫به‌بەهانەی‌ فیس����تیڤاڵە سینەماییەکانی‌‬ ‫دەرەوەی‌ واڵت‪ ،‬له‌س����ەر بودج����ەی‌‬ ‫بەڕێوەبەرایەت����ی‌‪ ،‬س����ەردانی‌ دەرەوە‬ ‫دەکەن‌و هیچ سودێکیش����ی‌ بۆ دۆخی‌ نە‬ ‫س����ینەماکارەکان‌و نە بەڕێوەبەرایەتیش‬ ‫هه‌یە‪ .‬تازەترینیان س����ەردانیان بوە بۆ‬ ‫فیستیڤاڵی‌ فەجر له‌ئێران‪( ،‬به‌بەهانەی‌‬ ‫بەشداریکردن له‌بازاڕی‌ ئەو فیستیڤاڵەدا)‪.‬‬ ‫س����ەیرە ناوەندێ����ک لە‌واڵتەکەی‌ خۆیدا‬ ‫هی����چ هەنگاوێک����ی‌ بۆ دروس����تکردنی‌‬ ‫بازاڕی‌ س����ینەما نەداوە له‌کوردستان‌و‬ ‫له‌گرنگییەکەی‌ تێناگات‪ ،‬بەاڵم دەڕواتە‬ ‫بازاڕی‌ فیستیڤاڵێکی‌ دیکە! سەیرە کە‬ ‫تەنانەت پاش گەڕانەوەیان نەیانتوانیبو‪،‬‬ ‫راپۆرتێک لەس����ەر گرنگترین فیلمەکانی‌‬ ‫فەج����ر ئامادەبکەن‪ .‬ه����ەر ئەم ناوەندە‬ ‫به‌دانپێدانان����ی‌ کارمەندەکان����ی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫چەندین‌و چەن����دان کارمەندی‌ هەیە کە‬ ‫هیچ پاپەندییەکیان به‌دەوامی‌ رۆژانەوە‬ ‫نییە‌و تەنها بۆ موچە‌ وەرگرتن دێنەوە‪.‬‬ ‫(بەهانەی‌ ئەمەش بێگومان ئەوەیە کە‬ ‫ئەم جۆرە کارمەندان����ە فەنیین!)‪ .‬هەر‬ ‫بۆیە سەیرنییە کە له‌تازەترین دیمانەی‌‬ ‫تەلەفزیۆنیدا**‪ ،‬بەڕێوەبەری‌ بەڕێزی‌‬ ‫ئەم ناوەندە پێیوایە ئاستی‌ فیلمەکانی‌‬ ‫ئێمە بەراورد بەم ناوچەیە له‌ئاس����تێکی‌‬ ‫باشدایە‌و هاوڕێیەکی‌ دیکەش پێیوابێت‬ ‫فیلمەکان����ی‌ ئێم����ە له‌ئاس����تی‌ فیلم����ە‬ ‫زۆرباشەکانی‌ فیستیڤاڵەکانی‌ کان دایە‌و‬ ‫ئێمە مونافەس����ەی‌ بردن����ەوەی‌ خەاڵتە‬ ‫جیهانیی����ەکان دەکەین! کام فیلم؟ کام‬ ‫خەاڵت‌و کام ئاس����تی‌ باش‪ ،‬کە تەنانەت‬ ‫بەڕێوەبەرایەت����ی‌ نەیتوانیوە هەلی‌ ئەوە‬ ‫بڕەخسێنێت بۆ سینەماکارەکان جیاوازی‌‬ ‫نێ����وان ئۆس����کار (وەک ئاهەنگێ����ک)‬ ‫لەگ����ەڵ کان‪ ،‬بەرلی����ن‌و ڤینیس (وەک‬ ‫فیس����تیڤاڵ) بزان����ن‪ .‬بەڕێوەبەرایەت����ی‌‬ ‫س����ینەما هەمو کێشەکانی‌ له‌کوردستان‬ ‫له‌خ����ۆی‌ درودەخات����ەوە‌و دەیخات����ە‬ ‫ئەس����تۆی‌ ‌وەزارەت����ی‌ رۆش����نبیری‌‌و‬ ‫دەڵێ����ن‪ :‬کامێرامان نیی����ە‪ ،‬الیت‪ -‬مان‬ ‫نیی����ە‌و ‪...‬هتد‪ .‬لەڕاس����تیدا ئەمە هەڵە‬ ‫تێگه‌یش����تنێکی‌ تەواوە‌و دەیسەلمێنێت‬ ‫کە تەنان����ەت ئەم ناوەندە ناش����زانێت‬ ‫کاری‌ چییە‪ .‬بەڕێوه‌بەرایەتی‌ س����ینەما‪،‬‬ ‫پرۆداکش����ن هاوس نییە‪ ،‬کەرەستەکانی‌‬ ‫فیلمسازی‌ هەبێت‪ ،‬ئەو ناوەندە ئەرکی‌‬ ‫ڕێکخس����تنی‌ پەیوەندییەکانی‌ سینەما‌و‬ ‫ڕەخساندنی‌ زەمینەکانی‌ سینەمای‌ هەیە‬ ‫له‌کۆمەڵگادا‪ .‬بەهۆی‌ ئەو بودجەیەی‌ کە‬ ‫‌وەریدەگرێت‪ ،‬هەم دەبێ فیلمس����ازەکان‬ ‫ڕێنمایی‌ بکات بەپارەی‌ کەم فیلم دروست‬ ‫بکەین (وەک سیس����تمی‌ س����ەربەخۆی‌‬ ‫جیهان����ی‌ س����ینەما)‌و ه����ەم پەیوەندی‌‬ ‫کۆمەڵگا‌و سینەما ڕابگرێت‪ ،‬نەک ئەوەی‌‬ ‫بیربکات����ەوە کە مادام ئێم����ە کامێرای‌‬ ‫"ڕێد"‌و "ئاری‌ ئەلێکسا"مان نییە‪ ،‬مادام‬ ‫س����ێتی‌ الیتینگی‌ زۆر پێش����کەوتومان‬ ‫نییە‪ ،‬ئیتر هیچم����ان بۆ ناکرێت‪ ،‬مادام‬

‫ی‬ ‫کورتکردنەوە ‌‬ ‫ی سینەما‬ ‫کێشە ‌‬ ‫له‌کوردستان‬ ‫بۆ کۆمەڵێک‬ ‫ی‬ ‫کەرەستە ‌‬ ‫ی‬ ‫تەکنیک ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سەرەک ‌‬ ‫کار ‌‬ ‫ی‬ ‫بەرێوەبەرایەت ‌‬ ‫سینەمایە بۆ‬ ‫خۆدورخستنەوە‬ ‫ی‬ ‫له‌بنەڕەت ‌‬ ‫کێشەکان‌‬ ‫هۆڵی‌ پرۆفیش����ناڵی‌ سینەماییمان نییە‬ ‫کەواتە سینەمای‌ کوردی‌ دروست نابێت!‬ ‫دەرهێنەرێ����ک نەتوانێـت به‌کەرەس����تە‬ ‫س����ادەکانی‌ فیلمس����ازی‌ فیلمێک����ی‌‬ ‫ماقوڵ دروس����ت ب����کات‪ ،‬ناش����توانێت‬ ‫به‌پێش����کەوتوترین کەرەستەکان هیچی‌‬ ‫گرن����گ بەرهەمبهێنێ����ت‪ .‬فیلم����ی‌ باش‬ ‫به‌هۆڵی‌ خراپ له‌ناوناچێت‌و هیچ هۆڵێکی‌‬ ‫سینەمایی‌ پرۆفیشناڵیش‪ ،‬فیلمی‌ خراپی‌‬ ‫پ����ێ ڕزگارناکرێ����ت‪ .‬کورتکردن����ەوەی‌‬ ‫کێش����ەی‌ س����ینەما له‌کوردس����تان بۆ‬ ‫کۆمەڵێک کەرەس����تەی‌ تەکنیکی‌‪ ،‬کاری‌‬ ‫سەرەکی‌ بەرێوەبەرایەتی‌ سینەمایە بۆ‬ ‫خۆدورخستنەوە له‌بنەڕەتی‌ کێشەکان‪.‬‬ ‫ئ����ەو بنەڕەتەی‌ ک����ە پرۆژەک����ەی‌ من‬ ‫هەنگاوێ����ک بو بۆ دانانی‌‪ .‬ناوەندێک کە‬ ‫بەردەوام دوبارەی‌ دەکاتەوە بودجەمان‬ ‫نییە‪ :‬ب����ەاڵم ئامادەیە ب����ۆ هەر کورتە‬ ‫فیلمێک له‌نێوان ‪ ١٠‬بۆ ‪ ٢٠‬ملیۆن دینار‌و‬ ‫بگ����رە زیاتری����ش خەرج ب����کات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نایەوێت بۆ‌ وەرگێڕانی‌ کتێبێکی‌ مەنهەجی‌‬ ‫لەسەر سینەما نیوە‌و بگرە کەمتری‌ ئەو‬ ‫پارەیەش بداتە‌وەرگێڕێک!‬ ‫به‌پێچەوانەی‌ ئەو تێڕوانینە هەڵەیەی‌‬ ‫کە بەردەوام دوبارە دەبێتەوە‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫حکومەت ه����اوکاری‌ س����ینەما ناکات‪،‬‬ ‫له‌هیچ‌ واڵتێک ئەوەندەی‌ کوردس����تان‪،‬‬ ‫حکومەت پارەی‌ هەڵنەڕشتۆتە بەردەم‬ ‫سینەما‌و س����ینەماکارەکانی‌‪ .‬هاوڕێیانی‌‬ ‫س����ینەماکار‌و ئەوانەش کە بەرپرس����ی‌‬ ‫ئیداری‌ سینەمان له‌کوردستان‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫نەبون����ی‌ عەقڵیەتی‌ ئی����داری‌‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫نەناس����ینی‌ ماهیەت����ی‌ ڕاس����تەقینەی‌‬ ‫س����ینەما‌و پەیوەن����دی‌ به‌کۆمەڵگاوە‪،‬‬ ‫نازان����ن چی‌ لەم پارەی����ە بکەن‪ :‬هێندە‬ ‫نەبێت دەیبەخش����نەوە بەسەر هەندێک‬ ‫کورتە فیلم‌و فیلم����ی‌ درێژدا‪ ،‬کە کەس‬ ‫نازانێت چ سودێکیان بۆ دۆخی‌ سینەما‬ ‫لەم‌واڵتە هەیە!‬ ‫کە دەڵێین فیلمی‌ خراپ‪ ،‬له‌سینەمادا‬ ‫دو جۆر خراپ هەیە‪ .‬یەکەمیان لەس����ەر‬ ‫ئاس����تی‌ س����ینەما‌ وەک پیشەس����ازی‌‪،‬‬ ‫دوەم لەسەرئاس����تی‌ س����ینەما‌ وەک‬ ‫هونەر‪ .‬له‌ئاستی‌ یەکەمدا فیلمی‌ خراپ‬ ‫ئەوەی����ە‪ ،‬بەرهەمهێنەرەکەی‌ نەتوانێت‬ ‫قازان����ج ب����کات‌و النیک����ەم بودج����ەی‌‬ ‫فیلمەکە بگەڕێنێتەوە‪ .‬له‌ئاستی‌ دوەمدا‬ ‫هەڵس����ەنگاندنی‌ فیلم����ە به‌پێوەرەکانی‌‬ ‫جوانیناس����ی‌ فیلم کە به‌ده‌گمەن فیلمی‌‬ ‫کوردیمان هەیە تیایدا س����ەرکەوتوبێت‪.‬‬ ‫بەمج����ۆرە ئێم����ە ه����ەم له‌ئاس����تی‌‬ ‫پیشەسازی‌‌و هەم له‌ئاس����تی‌ هونەردا‪،‬‬ ‫زۆر خراپی����ن‪ .‬نەدەتوانی����ن تەنان����ەت‬ ‫نیوەی‌ بودجەی‌ فیلمەکان بگەڕێنینەوە‌و‬ ‫نە دەشتوانین فیلمێک به‌پێوەری‌ هونەر‬ ‫دروس����ت بکەین‪ .‬کێشەیەکی‌ گەورە کە‬ ‫لێرەدا دروست دەبێت ئەوەیە ڕەهەندی‌‬ ‫ئەخالقی‌ له‌هون����ەر دابماڵین‪ :‬بێگومان‬ ‫هیچ کێش����ەیەکی‌ تێدا نییە کورد‌وەک‬ ‫هەر نەتەوەیەکی‌ دیک����ە فیلمی‌ خراپی‌‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬بەاڵم جیاوازییەک����ە لێرەدایە‬ ‫کە نابێ����ت ئەم "خراپ"یی����ە‪ ،‬زیانێکی‌‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌ بێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫به‌پشكنین ‌ی مه‌مكه‌كان‬ ‫خۆت له‌شێرپه‌نج ‌ه بپارێزه‌‬ ‫پشكنینی‌ خۆیی‌ مه‌مكه‌كان به‌یه‌كێك‬ ‫له‌رێگ����ه‌ باش����ه‌كان داده‌نرێ����ت بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ زوی‌ گرێی‌ مه‌مك یاخود‬ ‫كی����س‪ ،‬هه‌روه‌ها یارمه‌تی����ده‌ره‌ بۆ‬ ‫زو ده‌ستنیش����انكردنی‌ شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫مه‌مك‪.‬‬ ‫پش����كنینی‌ خۆیی‌ مه‌مك����ه‌كان زۆر‬ ‫ئاس����انه‌و ته‌نها چه‌ن����د خوله‌كێكی‌‬ ‫ئه‌وێت له‌رێی‌ ده‌س����ته‌وه‌ به‌ئاسانی‌‬ ‫چه‌ن����د گرفتێك����ی‌ مه‌مك����ه‌كان‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌‪ .‬پێویسته‌ خۆ پشكنین‬ ‫هه‌فته‌ی����ه‌ك دوای‌ س����وڕی‌ مانگانه‌‬ ‫بكرێت ئه‌ویش ل����ه‌م دوو رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت‪:‬‬ ‫‪ -1‬سه‌یركردنی‌ مه‌مكه‌كان‪:‬‬ ‫ئه‌م رێگه‌یه‌ به‌وه‌ ده‌بێت كه‌س����ه‌كه‌‬ ‫له‌پێش ئاوێنه‌ بوه‌ستێ‌‌و له‌ئاوێنه‌وه‌‬ ‫س����ه‌یری‌ مه‌مكه‌كانی‌ بكات تا بزانێ‬ ‫قه‌باره‌ی����ان وه‌ك یه‌ك����ه‌‪ ،‬یاخ����ود‬ ‫س����وربونه‌وه‌ یان ئاوس����انێكیان لێ‬ ‫ب����ه‌دی‌ ئه‌كه‌ی����ت‪ ،‬یاخ����ود ره‌نگی‌‬ ‫پێس����ته‌كه‌ نه‌گ����ۆڕاوه‌؟ هه‌روه‌ه����ا‬ ‫هه‌وڵبده‌ له‌به‌رده‌م ئاوێنه‌كه‌ به‌هه‌مو‬ ‫الیه‌كدا خۆت بس����وڕێنیت‌و له‌هه‌مو‬ ‫گۆشه‌كانه‌وه‌ س����ه‌یری‌ مه‌مكه‌كانت‬ ‫بكه‌یت بۆ دیاریكردنی‌ ئه‌و نیشانانه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌ كه‌ باسمان لێوه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬پشكنین به‌ده‌سته‌كان‪:‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش له‌رێگه‌ی‌ ئ����ه‌وه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫كه‌سه‌كه‌ له‌پێش ئاوێنه‌ بوه‌ستێت‌و‬ ‫به‌ده‌س����تی‌ راس����تی‌ پش����كنین بۆ‬ ‫مه‌مك����ی‌ چه‌پ����ی‌ ب����كات‌و هه‌روه‌ها‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ بۆ مه‌مكه‌كه‌ی‌ تری‌‬ ‫به‌س����ه‌ری‌ په‌نجه‌كانی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫بازنه‌یی‌ له‌بنی‌ باڵه‌وه‌ بۆ سه‌ر گۆی‌‬ ‫مه‌مكه‌كان ده‌س����تپێبكه‌و بگه‌ڕێ‌ بۆ‬ ‫گرێیه‌ك یاخود شتێكی‌ نامۆ پاشان‬ ‫كه‌ گه‌یش����تیته‌ سه‌ر گۆی‌ مه‌مكه‌كه‌‬ ‫بیگوشه‌ و بزانه‌ هیچ شتێكی‌ نامۆی‌‬ ‫لێدێت����ه‌ ده‌ر‪ .‬به‌ئه‌نجامدان����ی‌ ئ����ه‌م‬ ‫دو خۆ پش����كنینه‌ خۆت له‌چه‌ندین‬ ‫نه‌خۆشی‌ ده‌پارێزیت‪.‬‬

‫ماسی‌‌و كه‌ره‌وز‬ ‫بۆ پێستت له‌به‌هاردا‬

‫كه‌ره‌وز یه‌كێكه‌ له‌و سه‌وزانه‌ی‌ كه‌ چه‌ندین‬ ‫جۆری‌ ڤیتامینی‌ تێدایه‌ وه‌ك (‪).a.b.c‬‬ ‫هه‌روه‌ها بڕێكی‌ باش له‌ئاس���ن‌و فس���فۆر‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت‪ .‬بۆیه‌ ده‌كرێت س���ود له‌م‬ ‫جۆره‌ س���ه‌وزه‌یه‌ وه‌ربگیرێت بۆ پاراستنی‌‬ ‫پێست له‌وه‌رزی‌ به‌هاردا‪.‬‬ ‫گیراوه‌كه‌‪:‬‬ ‫هه‌ندێك كه‌ره‌وز به‌باشی‌ وردبكرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌وچكێك ماس���ت تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بكرێت‬

‫ه‌ته‌‬ ‫تایب کان‬ ‫کی شیه‌‬ ‫ش ‌هیه‌ خۆ‬ ‫گۆ نه‌‬ ‫به‌‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫پاش���ان بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 15‬خوله‌ك له‌ده‌موچاو‬ ‫بدرێت‌و بشۆردرێت‪ .‬ئه‌م گیراوه‌یه‌ هه‌فته‌ی‌‬ ‫دو جار به‌كاریبهێنه‌‪.‬‬ ‫گیراوه‌ی‌ دوه‌م‪:‬‬ ‫كه‌وچكێ���ك هه‌نگوی���ن له‌گ���ه‌ڵ هه‌ندێك‬ ‫ك���ه‌ره‌وزی‌ وردكراو تیك���ه‌ڵ به‌یه‌ك بكه‌و‬ ‫تاوه‌ك���و ره‌نگی‌ هه‌نگوینه‌ك���ه‌ ده‌گۆڕێت‬ ‫بۆ س���ه‌وز پاش���ان بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 10‬خوله‌ك‬ ‫له‌ده‌موچاوتی‌ بده‌و بیش���ۆره‌‪( .‬هه‌فته‌ی‌‬ ‫جارێ ئه‌مه‌ بكه‌)‪.‬‬

‫هه‌وكردنی‌ له‌وزه‌تێن چیه‌و چۆن چاره‌سه‌ری‌ بۆ ده‌كرێت؟‬

‫په‌ركه‌م‬

‫ئا‪ :‬هاوڕاز سه‌لیم‬ ‫دكتۆر هه‌ژار مه‌عروف‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ مێشك‌و ده‌مار‬ ‫ ‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬په‌ركه‌م چییه‌؟‬ ‫دكت���ۆر ه���ه‌ژار‪ :‬بریتی���ه‌ له‌جموجۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزی‌ هه‌مو ماس���ولكه‌كانی‌ جه‌سته‌‪,‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ماس���ولكه‌ی‌ ش���ه‌ویلگه‌‪ .‬یان‬ ‫جوی���ن كه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ گه‌س���تنی‌ زمان‬ ‫یان رومه‌ت له‌دی���وی‌ ناوه‌وه‌‪ .‬كه‌ ئه‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ خوێنی‌ لێبێت ‪ .‬زۆرجار ئه‌و‬ ‫ماس���ولكانه‌ ئه‌وه‌نده‌ گرژئه‌بن كه‌ ئه‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی‌ له‌جێچونی‌ ماس���ولكه‌و جومگه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌ دو جۆره‌‪ ،‬په‌ركه‌می گه‌وره‌‬ ‫كه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ به‌ت���ه‌وای‌ له‌هۆش خۆی‌‬ ‫ئه‌چێ���ت‪ ،‬جۆره‌كه‌ی‌ تر ك��� ‌ه په‌ركه‌می‌‬ ‫بچوكه‌ كه‌س���ه‌كه‌ له‌ه���ۆش خۆی‌ ناچێت‬ ‫به‌ڵكو ماس���ولكه‌كانی‌ له‌ش���ی‌ بۆ نمونه‌‬ ‫ده‌ستی‌‌و قاچی‌ به‌خێرایی‌ ئه‌جوڵێت به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كۆنترۆڵی‌ هه‌بێت به‌سه‌ر خۆیدا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها په‌ركه‌م نه‌خۆش���یه‌كی‌ ده‌رونی‌‬ ‫نیه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هۆكاره‌كه‌ی‌ چیه‌؟‬ ‫د‪ .‬هه‌ژار مه‌عروف‪%90 :‬ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫په‌ركه‌می���ان هه‌ی���ه‌ هۆك���ه‌ی‌ نه‌زانراوه‌‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌روداوێك هه‌یه‌ كه‌‬

‫كه‌سه‌كه‌ س���ه‌ری‌ ئه‌زێتی‌ گه‌یشتبێ‌‪ .‬یان‬ ‫توش���ی‌ جه‌ڵته‌ی مێشك بێت‪ .‬یه‌كه‌مجار‬ ‫به‌فێ‌ خۆی‌ نیش���انئه‌دات‪ .‬پاشان ئه‌بێته‌‬ ‫جه‌ڵته‌ی‌ مێشك‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چاره‌سه‌ری‌ هه‌یه‌؟‬ ‫دكتۆر هه‌ژار‪ :‬به‌ڵێ‌ چاره‌س���ه‌ره‌كه‌ی‌ زۆر‬ ‫زۆر ئاسانه‌‪ ،‬ئێس���تا چه‌ندین جۆر حه‌ب‬ ‫ه���ه‌ن‪ .‬ب���ه‌س به‌مه‌رجێك ئه‌و كه‌س���ه‌‬ ‫هی���چ ژه‌مێك ئ���ه‌و حه‌ب���ه‌ نه‌په‌ڕێنێت‌و‬ ‫بیخوات‪ ..‬خۆ ئه‌گه‌ر به‌كاریشی‌ نه‌هێنێت‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌ ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆی‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چۆن فریای كه‌س���ێك بكه‌وین‬ ‫كه‌ په‌ركه‌می لێدێت؟‬ ‫د‪.‬هه‌ژار‪ :‬هه‌تا بۆت ئه‌كرێت شتی‌ خه‌ته‌ر‬ ‫له‌ده‌وروپش���تی‌ دوربخ���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ش���وێنێكی‌ به‌رز بێ���ت ئه‌بێت‬ ‫بیهێنیته‌ خواره‌وه‌‪ .‬به‌هیچ جۆرێك عه‌بای‬ ‫ره‌ش نه‌درێت به‌س���ه‌ریدا‪ ،‬هه‌وڵبده‌ هه‌تا‬ ‫بۆت بكرێت ناو ده‌می‌ پاكبكه‌یته‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫تاقم���ی‌ له‌ده‌مدا بێت ئه‌بێ���ت تاقمه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ربێنیت‪ .‬ئه‌گه‌ر بنێشت‌و شت له‌ده‌میدا‬ ‫بێت ئه‌بێت خێ���را ده‌ریبێنیت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆری‌ هه‌وای‌ پاكبێت‌و بكرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌بێت‬ ‫ملی‌ نه‌نوش���تێته‌وه‌ واته‌ سه‌ری‌ بۆ دواوه‌‬ ‫بجوڵێنی���ت بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆری‌ هه‌وای‌‬ ‫بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ی له‌وزه‌تێن����ه‌كان یه‌كێكه‌ روی‌ له‌وزه‌تێنه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌وكردن���� ‌‬ ‫له‌گرفت����ه‌ ته‌ندروس����تیه‌كان‌و هه‌م����و • ئازار له‌كاتی‌ قوتدان‪.‬‬ ‫كه‌سێك توشی‌ ده‌بێت‪ ،‬ئه‌م هه‌وكردنه‌ • له‌رزو تا‪.‬‬ ‫یان له‌رێی‌ ڤایرۆس����ه‌وه‌ ده‌بێت یاخود • ژانه‌سه‌ر‪.‬‬ ‫به‌كتریا‪ ،‬ب����ه‌اڵم زۆرین����ه‌ی‌ كاته‌كان • زۆرجار ژانه‌سك له‌منداڵدا‪.‬‬ ‫ڤایرۆس����ه‌و پێویس����تی‌ به‌چاره‌سه‌ری‌ كه‌ی‌ سه‌ردانی‌ پزیشك بكرێت؟‬ ‫پزیش����كی‌ نابێت‌و كه‌سه‌كه‌ له‌ماڵه‌وه‌ ئ����ه‌م نه‌خۆش����یه‌ مه‌ترس����یدار نی����ه‌‬ ‫خ����ۆی‌ چاكده‌بێت����ه‌وه‌‪ .‬هه‌ندێجاریش به‌اڵم ه����ه‌ر كاتێك ئه‌م نیش����انانه‌ی‌‬ ‫به‌كتریایه‌و پێویست به‌وه‌ ده‌كات دژه‌ لێده‌ركه‌وت ئه‌وا پێویس����ته‌ سه‌ردانی‌‬ ‫به‌كتری����ا به‌كاربهێنرێ����ت‪ .‬زۆرجار بۆ پزیشك بكرێت‪:‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشییه‌ك ‌ه په‌ناده‌برێت ‪ -1‬ئازاری‌ قوڕگ‪ 48 ،‬كاتژمێر زیاتری‌‬ ‫بۆ نه‌شته‌رگه‌ری‌‪ .‬بۆیه‌ زۆر پێویسته‌ خایاند‪ ،‬یاخود مل ره‌قبون دروس����ت‬ ‫پارێزگاری‌ له‌و له‌وزه‌تێنانه‌ بكرێت بۆ بو‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌گاته‌ نه‌ش����ته‌رگه‌ری‌ چونكه‌ ‪ -2‬پله‌ی‌ گه‌رمی‌ ل����ه‌ش له‌ ‪ 39‬زیاتر‬ ‫ئه‌و له‌وزه‌تێنانه‌ وه‌ك پاسه‌وانێك وان بو‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئه‌گه‌ر ژانه‌سكی‌ له‌گه‌ڵدا بو‪.‬‬ ‫بۆ پاراستنی‌ كه‌سه‌كه‌ له‌نه‌خۆشی‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئه‌گ����ه‌ر نه‌یتوان����ی‌ خ����واردن‬ ‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪:‬‬ ‫ی قوتبدات‪.‬‬ ‫• سورهه‌ڵگه‌ڕان‌و ئاوسان‌و سپیبون ‌‬

‫ئاڵۆزیه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چاره‌س����ه‌ر وه‌رنه‌گرێت له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و نیش����انانه‌ی‌ س����ه‌ره‌وه‌ له‌وانه‌یه‌‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ داخرانی‌ رێره‌وی‌ هه‌ناسه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێجاریش ئه‌بێته‌ هۆی‌ دروستبونی‌‬ ‫دومه‌ڵ له‌ده‌وروب����ه‌ری‌ له‌وزه‌تێنه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێجاریش ئه‌گه‌ر جۆری‌ به‌كتریاكه‌‬ ‫بێ����ت ئه‌وه‌ ده‌بێته‌ ه����ۆی‌ هه‌وكردنی‌‬ ‫رۆماتیزمه‌و گورچیله‌كان‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ر له‌ماڵه‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬زۆر خواردنی‌ شله‌مه‌نی‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫گه‌رمی‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬غه‌رغه‌ره‌كردن به‌خوێ‌‌و ئاوو رۆژانه‌‬ ‫چه‌ند جارێك‪.‬‬ ‫‪ -3‬لیم����ۆو هه‌نگوین تێك����ه‌ڵ به‌ئاوی‌‬ ‫گه‌رم بكه‌و بیخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌وڵبده‌ پش����و به‌قوڕگت بده‌یت‌و‬ ‫كه‌م قسه‌ بكه‌یت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ئاژار‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫میراته‌که‌ی‌‌وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ته‌ندروستی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ته‌ندروس����تی‌ یه‌كێك���� ‌ه‬ ‫ی گرنگی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌و‌وه‌زاره‌تانه‌ی‌ كه‌ پێگه‌ ‌‬ ‫له‌ژیان‌و گوزه‌ران����ی‌ هاواڵتیاندا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫په‌یوه‌س����ته‌ به‌سیس����ته‌می‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫ژیانی‌ هاواڵتیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ پێشودا هاوڕێم د‪.‬گۆران عه‌بدواڵ‬ ‫له‌سه‌ر ‌وه‌زیری‌ ته‌ندروستی‌ قسه‌ی كرد‪،‬‬ ‫پێمباش����بو منیش ل����ه‌م هه‌فته‌یه‌دا باس‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ بكه‌م‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا كردنه‌وه‌ی‌ گرێ‌ كوێره‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم پێكهێنان‌و دابه‌شكردنی‌ پله‌وپۆسته‌‬ ‫‌وه‌زارییه‌كانی‌ حكومه‌ته‌ به‌س����ه‌ر حیزب‌و‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ سیاس����یه‌كاندا‪ ،‬پرس����یاری‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ میرات����ی‌ ‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ به‌م دۆخه‌ خراپه‌وه‌ به‌سه‌ر‬ ‫كێدا دابه‌ش ده‌كرێت؟‬ ‫ئه‌م‌وه‌زاره‌ته‌ له‌ماوه‌ی‌ چوار ساڵی‌ رابردودا‬ ‫چه‌ندین ته‌نگ����ه‌ژه‌ی‌ روبه‌روبوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫قوربانیه‌كان����ی‌ هاواڵتیان����ی‌ هه‌رێم بون‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا پێویس����ته‌ له‌سه‌ر دوجومگه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ ئ����ه‌م‌وه‌زاره‌ته‌ قس����ه‌ بكه‌ین‬ ‫ئه‌وی����ش هه‌یكه‌لی‌ ئیداری‌‌و سیس����ته‌می‌‬ ‫كاركردنی‌ ئه‌م‌وه‌زاره‌ته‌یه‌‪.‬‬ ‫قس����ه‌ی‌ جی����دی‌ هه‌یكه‌لی‌ ئی����داری‌ ئه‌م‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌‌و پێكهاته‌ی‌ س����ه‌ره‌كی‌ ئیداری‌‬ ‫(‪ )Top management‬پێویس����تی‌‬ ‫به‌گۆڕانكاری����ه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ چیدی‌ دكتۆر‬ ‫كه‌سی‌ یه‌كه‌می‌ ناو هه‌یكه‌لی‌ ئیداری‌ ئه‌م‬ ‫‌وه‌زاره‌ت����ه‌ نه‌بێت‌و به‌ڵك����و بۆردێك بێت‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك كه‌سانی‌ پسپۆڕه‌كه‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ پێكبێن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا سیس����ته‌می‌ كاركردن����ی‌ ئه‌م‬ ‫‌وه‌زاره‌ت����ه‌‪ ،‬سیس����ته‌مێكه‌ زاده‌ی‌ بیری‌‬ ‫حه‌فتاكان����ی‌ س����ه‌ده‌ی‌ راب����ردوه‌‪‌ ،‬وزه‌‌و‬ ‫توانس����تی‌ بۆ ئ����ه‌م س����ه‌رده‌مه‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ هه‌ڵق����واڵوی‌ كۆمه‌ڵێ����ك به‌ند‌و‬ ‫یاسایه‌ كه‌ زاده‌ی‌ بیری‌ به‌عسیزمه‌‪.‬‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ هه‌ش����تدا پێویس����ته‌ له‌رێگای‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك پس����پۆڕی‌ ناوخۆی����ی‌‌و بینایی‌‬ ‫هه‌وڵ����ی‌ داڕش����تنی‌ سیس����ته‌مێكی‌ نوێ‌‬ ‫بدرێت‪ ،‬به‌راوێژ له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك رێكخراو‌و‬ ‫پس����پۆڕی‌ بیان����ی‌‪ ،‬ب����ه‌وه‌ش گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌پێكهاته‌ی‌ سیس����ته‌می‌ كاركردنی‌ ئه‌م‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌‌و نه‌خۆشخانه‌كاندا بكرێت‪.‬‬ ‫دواتر بدرێته‌ لیژنه‌ی‌ ته‌ندروستی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫دوای‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن‌و تاوتوێكردن����ی‌‬ ‫بكه‌وێت����ه‌ ب����واری‌ جێبه‌جێكردن����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس����تیش هه‌مو‬ ‫هێزێكی‌ حزبی‌ تێدا‌وه‌البنرێت‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و بۆرده‌‌و لیژنه‌ی‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫په‌رله‌مانیه‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی بكرێت‪.‬‬ ‫له‌م سیس����ته‌مه‌ نوێیه‌دا ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌‬ ‫بڕگ����ه‌‌و یاس����ای تایبه‌تی‌ ب����ۆ دابنرێت‪،‬‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌ رێكه‌وتن����ی‌ ‌وه‌زاره‌ته‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیاكان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا هاورده‌كردن����ی‌‬ ‫ده‌رمانه‌ بۆ ناوه‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌جۆرێك كه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ هاواڵتیاندا بێت‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫ژیانی‌ هاواڵتیانی‌ هه‌رێم پارێزراو ده‌بێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها كاركردنی‌ ئه‌م سیسته‌مه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫شه‌ش مانگدا دوای‌ جێبه‌جێكردنی‌ دوباره‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنه‌وه‌ی‌ بۆ بكرێت‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫كه‌موكورتیان����ه‌ی‌ كه‌ تێ����دا به‌دیده‌كرێت‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا پێویس����ته‌ ل����ه‌م میراتگریه‌دا‬ ‫س����ه‌نته‌رێكی‌ توێژین����ه‌وه‌ی‌ زانس����تی‌‬ ‫پزیشكی‌ دابنرێت‌و راس����ته‌وخۆ بوجه‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌ ب����ۆ دابین بكرێت‪،‬‬ ‫له‌رێ����گای‌ ئه‌و س����ه‌نته‌ره‌وه‌ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانس����تی‌ ئه‌نج����ام بدرێ����ت‪ ،‬به‌تایب����ه‌ت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و نه‌خۆش����یه‌ مه‌ترسیدارانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌رۆكی‌ ئه‌م هه‌رێم����ه‌ی‌ گرتوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و توێژینه‌وانه‌‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ بانكێكی‌ زانیاری‌‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو ش����ه‌ش مانگ جارێك‬ ‫هه‌مو ئ����ه‌و داتاو زانیاریان����ه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌‬ ‫باڵوبكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌راوردی‌ ئ����ه‌و رێژه‌یه‌‬ ‫به‌س����تاندارده‌ جیهانی����ه‌كان بكرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ بزانرێ����ت دۆخی‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا له‌چ ئاستێكدایه‌؟‬ ‫هه‌روه‌ه����ا دانان����ی‌ پالنێك����ی‌ تۆكمه‌ بۆ‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌ گش����تی‌‌و تایبه‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ له‌یه‌كت����ر‪ ،‬به‌دانان����ی‌ دو‬ ‫به‌رێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌ كه‌ راس����ته‌وخۆ س����ه‌ر‬ ‫به‌‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ بێت‪.‬‬ ‫دواج����ار میرات����ی‌ ئه‌م‌وه‌زاره‌ت����ه‌ بوه‌ته‌‬ ‫میراتی‌ پیاوه‌ نه‌خۆشه‌كه‌ به‌ر هه‌ر كه‌س‌و‬ ‫الیه‌نێك بكه‌وێت‪ ،‬پێویس����ته‌ خه‌مخۆری‌‬ ‫نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ پێش هه‌مو شتێك‬ ‫بێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ته‌ندروس����تی‌ هاواڵتیان‬ ‫پارێزراو بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌جۆری‌ س����ااڵنی‌‬ ‫پێشوش بڕوات ئه‌وا ئه‌م‌وه‌زاره‌ته‌ خۆڵی‌‬ ‫مردوی‌ به‌سه‌ردا ده‌كرێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫‪xwindnyawene@gmail.com‬‬

‫خوێندن‬

‫له‌شاره‌زور خوێندنگا‌یه‌ك ب ‌ه ‪ 65‬ملیۆن دینار‬ ‫نۆژه‌نده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌رگاكه‌ ‌ی داده‌خرێت‬ ‫له‌سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگاو قه‌زاو‬ ‫ناحیه‌كان چه‌ندین‬ ‫روداوی‌ دڵته‌زێن‬ ‫ڕوده‌ده‌ن‌و‬ ‫هه‌ندێجار‬ ‫قوربانیشیان‬ ‫لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ زۆرینه‌یان‬ ‫له‌قوتابیانن‬ ‫دوو قوتابی له‌به‌رده‌م قوتابخانه‌ی گوندێکدا‬

‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نه‌سری‌ نزیك ناحیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ربه‌ت‪ ،‬قوتابخانه‌یه‌ك بڕی‌ ‪ 65‬ملیۆن‬ ‫دیناری‌ بۆ خه‌رج ده‌كرێت به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫نۆژه‌نكردن���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر له‌به‌ر‬ ‫كه‌می���ی‌ ژماره‌ی‌ خوێن���دكار ده‌رگای‌‬ ‫خوێندنگه‌كه‌ كڵۆم ده‌درێت‪.‬‬

‫مامۆستا حسێن ئیبراهیم‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌هید قاسملۆ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫قوتابخانه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند له‌ساڵی‌ ‪ 2011‬قوتابخانه‌كه‌یان‬ ‫نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌و ته‌نها ‪ 2012‬ده‌وامیان‬ ‫تێدا ك���ردوه‌و له‌مانگ���ی‌ ‪12‬ی‌ ‪،2013‬‬ ‫به‌بڕیارێكی‌ وه‌زاریی‌‪ ،‬خوێندنگه‌كه‌یان‬ ‫داخراوه‌و هه‌ر مامۆستایه‌ك به‌ته‌نسیب‬ ‫له‌خوێندنگه‌یه‌كی‌ تر دانراوه‌‪.‬‬ ‫س���ااڵنه‌ به‌ه���ۆی‌ خراپ���ی‌‌و كه‌میی‌‬

‫خزمه‌تگوزاری���ی‌‌و كۆنی���ی‌ بین���ای‌ شه‌هید قاسملۆش ته‌نها ‪14‬خوێندكاری‌‬ ‫له‌س���ه‌نته‌ری‌ هه‌بوه‌و ئه‌م بڕیاره‌ گرتویه‌تیه‌وه‌‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌كان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیه‌كی‌ ته‌له‌فونیدا مامۆستا‬ ‫پارێ���زگاو قه‌زاو ناحی���ه‌كان چه‌ندین‬ ‫روداوی‌ دڵته‌زێن ڕوده‌ده‌ن‌و هه‌ندێجار محه‌مه‌دی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫قوربانیش���یان لێكه‌وتوه‌ت���ه‌وه‌ ك���ه‌ شاره‌زور ره‌تیكرده‌وه‌ ‪65‬ملیۆن دینار‬ ‫زۆرینه‌یان له‌قوتابیانن‪ .‬هاوكات به‌پێی‌ بۆ ئه‌و خوێندنگه‌یه‌ خ���ه‌رج كرابێت‪،‬‬ ‫بڕیارێك���ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ هه‌ر به‌ڵكو پێیوابو "ڕه‌نگه‌ له‌ده‌رخسته‌كه‌دا‬ ‫ی هێنده‌مان نوس���یبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و بڕه‌‬ ‫خوێندنگایه‌ك له‌ ‪15‬خوێندكار كه‌متر ‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت دابخرێت‌و قوتابخان ‌هی‌ خه‌رجنه‌كراوه‌ دیاره‌ پاره‌كه‌ی‌ بۆ شتی‌‬

‫تر یان خوێندنگ���ه‌ی‌ تر خه‌رجكراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گین���ا ب���ه‌ ‪ 65‬ملی���ۆن دین���ار‬ ‫خوێندنگه‌یه‌ك دروست ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ داخستنه‌كه‌شیه‌وه‌‪،‬‬ ‫مامۆستا محه‌مه‌د وتی‌‪" ،‬له‌به‌ر كه‌میی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ خوێندكار تێیداو به‌پێی‌ بڕیاری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ده‌رگاكه‌یمان‬ ‫داخستوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێك له‌و كه‌س���انه‌ی‌ ئاگادار ‌‬

‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ك���ه‌ن له‌كۆمه‌ڵگه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌گومان���ه‌و‌ه ده‌یانپرس���ی‌ "بۆچ��� ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ س���اڵێكدا خوێندنگه‌یه‌ك‬ ‫نۆژه‌ن بكرێته‌وه‌و دواتر دابخرێت؟"‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان هۆكاره‌كه‌ی���ان ب���ۆ ئ���ه‌وه‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ده‌گه‌ڕان���ده‌وه‌ كه‌ "لیژن���ه‌ ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ ئه‌و جێگا چۆڵه‌ی‌ نه‌كردو‌ه‬ ‫تا بزانێ‌ خه‌رجكردنی‌ پار‌ه له‌و سنور‌ه‬ ‫پێویست ‌ه یان نا"‪.‬‬

‫منداڵەکان خۆیان دەکوژن‌و وەزیرەکان باز بەسەریاندا دەدەن‬ ‫فایەق سەعید‬ ‫خۆک���وژی من���دااڵن ئ���ەو دیاردە‬ ‫ترس���ناکەیە ک���ە هی���چ‌وەزیرێک���ی‬ ‫پ���ەروەردە نەیوێراوە باس���ی بکات‌و‬ ‫هەر کردەیەک���ی خۆکوژیش رویبدایە‪،‬‬ ‫هەوڵیاندەدا لەهەم���و کۆبونەوەکاندا‬ ‫تیشک نەخەنە س���ەری‪ .‬لەم رۆژانەدا‬ ‫منداڵێکی دیکە بەهۆی ئەوەوە‌وتبوی‬ ‫بژی عەرەبستان سی رۆژ لەقوتابخانە‬ ‫دەرک���راوەو دوای ئەمەش ئەو منداڵە‬ ‫‪ 14‬سااڵنە‪ ،‬خۆی کوشتوە‪.‬‬ ‫بۆ من زۆر س���ەختە ه���ۆکاری ئەم‬ ‫خۆکوژییە راستەوخۆ ببەستمەوە بەو‬ ‫دەرکردنە‪ ،‬چونکە من هیچ شارەزاییەکم‬ ‫لەژیانی ئەو منداڵە نیە‪ .‬هەروەها جگە‬ ‫لەک���ردەی خۆکوژییەکە من نازانم ئایا‬ ‫ئەم منداڵە بەسێ قۆناغه‌کەی دیکەی‬ ‫خۆکوژیدا تێپەڕ بوە یا نا‪ .‬ئایا پەیامی‬ ‫خۆکوژی بەجێهێش���توە یا ن���ا‪ .‬ئایا‬ ‫سیماکانی خۆکوژی هەبوە یا نا‪ .‬وتەو‬ ‫رس���تەکانی چەند رۆژی کۆتایی ژیانی‬ ‫ئەو چی بوە ‪ ....‬هتد‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم هی���چ گەرەنتیەکی���ش نیە‬ ‫پێمانبڵێت ئ���ەو دەرکردنە پەیوەندی‬ ‫ب���ەو خۆکوژیی���ەوە نیە ی���ا هۆکاری ئەو قەیرانە لەوانەیە لەگۆش���ەنیگای‬ ‫سەرەکی نەبوە‪ .‬ئەوانەی شارەزاییان گەورەکانەوە زۆر س���ادە بێت‌و بەهیچ‬ ‫لەدەرونناس���ی مندااڵن���دا هەیە ئەوە ش���ێوەیەک پێویس���ت ب���ەوە نەکات‬ ‫بەرون���ی دەزانن کە من���داڵ جاری‌وا م���رۆڤ نیگەران بێت‪ .‬ب���ەاڵم گرفتی‬ ‫هەیە لەسەر شتی زۆر ئاسان‌و سەیرو گەورە لەوەدای���ە لەناو قوتابخانەکاندا‬ ‫س���ەمەرە دەس���ت دەداتە خۆکۆژی‪ .‬کادی���رەکان ئەم���ە بەش���ێوەیەکی‬ ‫ب���ۆ م���ن س���ەیر نی���ە‪ ،‬ئەگەرێک���ی پراکتیکی نازانن‪‌.‬وەزارەتی پەروەردەو‬ ‫بەهێزیش���ە‪ ،‬ئەگ���ەر منداڵێک دوای خوێندنی بااڵ لەوەدا سەرکەوتو نەبون‬ ‫کەوتن لەقوتابخانە‪ ،‬دەرکردن‪ ،‬بەدزی جیهانبین���ی من���داڵ بۆ مامۆس���تاو‬ ‫ناساندن‪ ،‬تەریقکردنەوە ‪...‬هتد دەست بەرێوب���ەرەکان ش���یبکەنەوە‪ ،‬بۆی���ە‬ ‫بداتە خۆک���وژی‪ .‬لەلێکۆڵینەوەیەکدا ش���تێکی چاوەڕوانکراوە منداڵ دەست‬ ‫ب���اس لەمنداڵێکی کینای���ی دەکرێت بەخۆکوژی بکات‪ .‬من‌وای دەبینم ئەم‬ ‫کە دوای ئ���ەوەی باوکی لێی قەدەغە ژمارەیەش بەهۆی بێ لێکۆڵینەوەیی‌و‬ ‫قوتابخان���ەکان‬ ‫ک���ردوە چوکلێتێک بخوات‪ ،‬لەس���ەر ش���ارەزانەبونی‬ ‫دارێکەوە خ���ۆی فرێداوەتە خوارەوەو لەجیهانبین���ی خوێن���دکاران‪ ،‬تا دێت‬ ‫مردوە‪ .‬ئەمە جیهانی منداڵە‪.‬‬ ‫زیاد دەکات‪.‬‬ ‫من���داڵ کاتێک خۆی لەشکس���ت یا‬ ‫پێش���تر ئیم���ە ش���ایەدی چەندین‬ ‫قەیرانێک���ی دەرونیی���دا دەبینێتەوەو خۆک���وژی من���دااڵن بوین ک���ە دوای‬ ‫ئام���ادەش نی���ە بۆ یەکێک���ی دیکەی ئەوەی منداڵ���ەکان لەقوتابخانەکاندا‬ ‫باس بکات‪ ،‬دەست دەداتە خۆکوژی‪ .‬روب���ەروی کاری ناش���یرین بونەتەوە‪،‬‬

‫چه‌ند قوتابییه‌ک دوای ده‌وامی خوێندنیان‬

‫یەکس���ەر خۆیان کوشتوە‪ .‬بۆ نمونە‪:‬‬ ‫کچێ���ک دوای ئ���ەوەی مامۆس���تاکان‬ ‫باڵویانکردۆت���ەوە کە کتێبێکی دزیوە‪،‬‬ ‫یەکسەر بۆ ئێوارەکەی خۆی کوشتوە‪.‬‬ ‫کچە خوێندکارێکی دیکە دوای دزینی‬ ‫کتێبەکان���ی مامۆس���تاکەی ب���ڕوای‬ ‫پێن���اکات‌و ئەویش خ���ۆی دەکوژێت‪.‬‬ ‫خوێندکارێکی دیکە لەسەر قۆپیەکردن‬ ‫بەپۆلەکاندا گەڕاندیان‪ ،‬بۆ ئیوارەکەی‬ ‫خۆی کوشت‪....‬هتد‬ ‫ئ���ەم حاڵەتان���ە ک���ە زۆرن‬ ‫لەکوردس���تاندا‪ ،‬هەرگیز‌ویژدانی یەک‬ ‫دان���ە‌وەزیریش نەجواڵندوە بۆ ئەوەی‬ ‫لێکۆڵینەوەیەک���ی بێالیەن���ە بکات بۆ‬ ‫ئ���ەوەی بۆماندەربکەوێ���ت ه���ۆکاری‬ ‫ئ���ەو خۆکۆژییان���ە چی ب���ون‪ .‬ئەم‬ ‫بەدوادانەچون���ەی‌وەزی���رەکان ئەگەر‬ ‫لەالیەک نیش���انەی ئەوە بێت ئاستی‬ ‫زانستی ئەوان تا ئێستا نزم بوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫لەالیەکی تریش���ەوە ترسی‌وەزیرەکان‬

‫لەوەی نه‌بادا ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان‬ ‫ئ���ەوە دەربخ���ەن دیاردەک���ە خەتای‬ ‫قوتابخان���ەکان ب���وەو دوژمنایەت���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی لێبکەوێت���ەوە‪ .‬لەالیەکی‬ ‫تریش���ەوە کەمتەرخەم���ی پەرلەمانە‬ ‫لەتێپەڕاندنی س���ەرپێیانەی یاس���ای‬ ‫‌وەزارەتەکان‪.‬‬ ‫ب���ۆ یەکەمی���ن جار لەمێ���ژوی ئەم‬ ‫هەرێمەدا ‌وەزیرێک���ی پەروەردە باس‬ ‫لەخۆکوژی ئ���ەو منداڵەی س���ەرەوە‬ ‫دەکات‪ .‬کاک دڵشاد لەفەیسبوکەکەی‬ ‫خۆیدا باس لەخۆکوژی قارەمان دەکات‌و‬ ‫‌وەکو چارەسەر باس لەوە دەکات نابێ‬ ‫هیچ مامۆس���تایەک دابمەزرێت ئەگەر‬ ‫بڕوانامەی کۆلیژی پەروەردەی نەبێت‪،‬‬ ‫هەروەها باسی بەرزکردنەوەی ئاستی‬ ‫مامۆس���تاکان دەکات‪ .‬س���ەرجەمی‬ ‫خاڵەکان���ی ئەو دروس���تن‌و باش���ن‌و‬ ‫پەیوەندییان بەگەشەسەندنی پرۆسەی‬ ‫پەروەردەوە هەیە‪ ،‬بەاڵم کاک دلش���اد‬

‫‌وەزارەت‬ ‫پێویستی بەپالن‬ ‫لێکۆڵینەوەی‬ ‫دەرونناسە‬ ‫تایبەتەکان‌و‬ ‫ئاشناکردنی‬ ‫مامۆستاو‬ ‫بەرێوبەرەکان‬ ‫هەیە‬ ‫بەجیهانبینی‬ ‫منداڵ‬ ‫باس���ی هیچ هەنگاوێک���ی پراکتیکی‌و‬ ‫راس���تەوخۆی نەکردوە کە پەیوەندی‬ ‫راس���تەوخۆی بەخۆکوژییەوە هەبێت‪.‬‬ ‫پێمانناڵێت چۆن بەر ل���ەم دیاردەیە‬ ‫بگرین‪.‬‬ ‫ئەڵبەت���ە ئیجباریی���ە لێکۆڵینەوە‬ ‫لەیەک بەیەکی ئ���ەو حاڵەتانە بکرێت‬ ‫نەک ب���ۆ لەکەدارکردن‌و تاوانبارکردنی‬ ‫مامۆستاکان‌و بەرێوه‌بەرەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بۆ رونکرنەوەی هۆکارەکان بۆ ئەوەی‬ ‫بەرچاورونیەک بەقوتابخانەکان بدات کە‬ ‫پەنا بۆ ئەم جۆرە کردارانە نەبه‌ن‪ .‬تا ئەو‬ ‫رادەیەی من ئاگاداربم لەوەزارەتەکەی‬ ‫کاک عه‌بدولعەی���ز تەیب���دا جارێ���ک‬ ‫لێکۆڵینەوەی���ەک لەس���ەر حاڵەتێکی‬ ‫خۆکۆژی سازدرا‪ ،‬بەاڵم لەبری ئەوەی‬ ‫دەرونناس���ەکان سەرپەرشتی بکەن‪،‬‬ ‫بەرێوه‌ب���ەری پ���ەروەردەی هەولێرو‬ ‫چەن���د مامۆس���تایەکی قوتابخانەکە‬ ‫سەرپەرش���تیان دەکرد کە هیچ جۆرە‬

‫ش���ارەزاییەکیان لەدەرونناسی نەبو‪.‬‬ ‫م���ن دەرئەنجام���ی لێکۆڵینەوەکەم‌وا‬ ‫لێکدای���ەوە ئ���ەوان لێکۆڵینەوەکەیان‬ ‫تەنه���ا بۆ مەبەس���تی ئەس���تۆپاکی‬ ‫قوتابخانەک���ەو ‌وەزارەت���ی پەروەردە‬ ‫کردوە‪.‬‬ ‫دەبێ‌وەزارەتی پەروەردوە کەس���ی‬ ‫‌وەزیریش ل���ەوە زاناترب���ن کە ئەگەر‬ ‫لێکۆڵینەوەی���ەک ئ���ەوان بەه���ۆکار‬ ‫بزانێت‪ ،‬مانای ئ���ەوە نیە تاوانبارێکی‬ ‫زۆر خراپ���ن‪ .‬ئێم���ە ناتوانی���ن ب���ەو‬ ‫گۆشەنیگایەوە بەر لەم دیاردە ترسناکە‬ ‫بگری���ن‪ .‬لێکۆڵین���ەوەکان دەب���ێ بۆ‬ ‫پێشکەشکردنی رێنمایی‌و رێگاچارەسەر‬ ‫بێت نەک بۆ تاوانبارکردنی مامۆستاو‬ ‫بەرێوبەرەکان چونک���ە ئەوان هەرگیز‬ ‫بەمەبەس���تەوە رەفتارێکی ‌وا ناکەن‪.‬‬ ‫ئەم���ە کەمتەرخەم���ی ‌وەزارەتە نەک‬ ‫قوتابخانەکان‪.‬‬ ‫هی���وادارم جیهانبین���ی‌وەزیرەکانی‬ ‫داهات���و ل���ەوە گەورەت���ر بێ���ت کە‬ ‫لێکۆلینەوە ب���ەو مانایە نیە کە دەبێ‬ ‫کەس���ەکان تاوانب���ار بکرێ���ن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەپێن���اوی چاککردنەوەی سیس���تمی‬ ‫پەروەردەییە‪ .‬کەمتەرخەمیەکی دیکەی‌‬ ‫‌وەزیرەکانی پ���ەروەردە ئەوەیە ئەوان‬ ‫بەهی���چ ش���ێوەیەک پالنێکیان نیە بۆ‬ ‫کەمکردنەوە یا رێگەگرتن لەخۆکوژی‬ ‫من���دااڵن‪ .‬هۆکارەکان���ی خۆک���وژی‬ ‫مندااڵن هین���دە زۆر نین کە نەتوانین‬ ‫قسەیان لەس���ەر بکەین‪ ،‬بەاڵم گرفتی‬ ‫ئێمە لەوەدایە کەپرانی مامۆس���تاکان‬ ‫شارەزاییەکی باشیان تێدا نیە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫زۆر س���ەیر نیە‪ .‬لەکۆتایی���دا پەیامی‬ ‫مامۆستایەک دەنوسمەوە کە لەهەولێر‬ ‫بەیەکەوە باس���ی خۆکوژی منداڵمان‬ ‫دەکرد‪ :‬جا مامۆس���تا من چۆن بزانم‬ ‫کام رەفتارانە یا قس���انەی من دەبێتە‬ ‫ه���ۆکاری خۆک���وژی خوێندکارەکانم‪.‬‬ ‫ئەگەر ئ���ەوەم بزانیبایە هەرگیز ئاوام‬ ‫نەدەوت یا نەدەکرد‪ .‬کەواتە ‌وەزارەت‬ ‫پێویس���تی بەپ�ل�ان‪ ،‬لێکۆڵین���ەوەی‬ ‫دەرونناس���ە تایبەتەکان‌و ئاشناکردنی‬ ‫مامۆس���تاو بەرێوب���ەرەکان هەی���ە‬ ‫بەجیهانبینی منداڵ‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫‪17‬‬

‫دو خوشكه‌كه‌ی‌ سه‌یدسادق پێش روداوه‌که‌‪:‬‬ ‫روبار ‌ی سیروان له‌كوێیه‌‪ ،‬ده‌مانه‌وێت خۆمان نه‌جاتده‌ین‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ خۆیان خنكاندوه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئا‪ :‬دیاری‌‬ ‫له‌به‌ر هۆكاری‌ تر بوبێت‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫گی����ان له‌ده‌س����تدانی‌ دو خوش����ك به‌الیه‌نی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫(ش‌و ح) له‌خێزانێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫چی����رۆك‌و‬ ‫له‌سه‌یدس����ادق‪،‬‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ جیاوازی‌ به‌دوای‌ خۆیدا (‪ )10‬كه‌س����ی‌ بون‌و به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هێن����ا‌و نیگه‌ران����ی‌‌و ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ باوكیان باری‌ ده‌رونی‌ ته‌واو نه‌بوه‌‌و‬ ‫زۆریش����ی‌ لێكه‌وت����ه‌وه‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌ش كه‌سێكی‌ تر نه‌بوه‌ به‌خێویان بكات‪،‬‬ ‫ل����ه‌زاری‌ دایكی����ان به‌ده‌رۆزه‌كه‌ری‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌به‌دواداچونه‌كانی����دا‬ ‫دراوسێكانیانه‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ ده‌ركه‌وتوه‌ له‌دارای����ی‌ ژیانیان����ی‌ پێكه‌وه‌ناوه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ئ����ه‌و دو خوش����كه‌ پێ����ش به‌اڵم ژیانیان‌وه‌ك پێویست نه‌بوه‌‌و‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانیان سۆراخی‌ شوێنی‌ گرفتی‌ دارایی‌ ژیانی‌ سه‌خت كردون‌و‬ ‫روباری‌ س����یروانیان كردوه‌و باسی‌ ناچار (ش) س����اڵی‌ پ����ار له‌پۆلی‌‬ ‫خۆخنكاندنی����ان كردوه‌‪ ،‬پۆلیس����ی‌ ‪11‬ی‌ ئاماده‌یی‌ ده‌س����ت له‌خوێندن‬ ‫قه‌زاك����ه‌ش ده‌ڵێ����ت‪ ،‬ش����وێنه‌واری‌ هه‌ڵده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ‌وته‌ی‌ یه‌كێك له‌دراوس����ێ‌‬ ‫ئه‌ش����كه‌نجه‌و ئازار به‌جه‌سته‌یانه‌وه‌‬ ‫نزیكه‌كانیان‪ ،‬به‌هۆی‌ خراپیی‌ باری‌‬ ‫دیار نیه‌‪.‬‬ ‫داراییان‌و باوكیان كه‌ هیچ ئیشێكی‌‬ ‫له‌رۆژی‌ پێنج شه‌ممه‌ ‪ 2014_2_27‬نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و كچانه‌ هه‌ستیان به‌كه‌می‌‬ ‫ته‌رم����ی‌ دو كچ له‌چه‌م����ی‌ چه‌قانی‌ خۆیان ك����ردوه‌‌و خه‌ڵكی‌ جلوبه‌رگ‌و‬ ‫ق����ه‌زای‌ سه‌یدس����ادق‪ ،‬دۆزرانه‌وه‌و پێداویس����تی‌ تریان بۆ كڕیون‌و هیچ‬ ‫نیگه‌ران����ی‌‌و ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ زۆرێ����ك كه‌س لێینه‌پرسیونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫له‌خه‌ڵك����ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‌و چۆنیه‌تی‌ كێشه‌یان له‌گه‌ڵ باوكیان هه‌بوه‌‪ ،‬تا‬ ‫ده‌رهێنان����ی‌ ته‌رمه‌كانیش خه‌ڵكی‌ سه‌ره‌نجام له‌ماڵ ده‌ركراون‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێش����تر ب����ۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫نیگه‌ران كردوه‌‪.‬‬ ‫(ح ‪ ،‬أ)‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 20‬س����اڵ‌و (ش له‌یه‌كێك شێڵته‌ره‌كاندا ژیاون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪ ،‬أ)‪ ،‬ته‌م����ه‌ن ‪ 18‬س����اڵ‪ ،‬ناوی‌ ئه‌و دواتر به‌فه‌رمانی‌ دادگا‪ ،‬پۆلیس دو‬ ‫دو كچ����ه‌ بون كه‌ به‌پێ����ی‌ لێدوانی‌ كچه‌كه‌ی‌ راده‌ستی‌ باوكیان كردوه‌و‬ ‫هه‌ندێ����ك له‌دراوس����ێكانیان به‌هۆی‌ ب����ۆ چه‌ن����د جارێك دۆس����یه‌كه‌یان‬ ‫نیگه‌ران����ی‌ له‌بارودۆخی‌ ماڵه‌وه‌یان‌و هاتوچۆی‌ پێكراوه‌‌و باوكیان بڕیاری‌‬ ‫هه‌ژاریی����ه‌وه‌ خۆی����ان خنكان����دوه‌‪ .‬پێ����داون ك����ه‌ به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ چیرۆك����ی‌ جی����اواز روبه‌ڕوی����ان نه‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫له‌باره‌یانه‌وه‌ دروس����تده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌یه‌ك كێشه‌كان له‌گه‌ڵ باوكیان‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ باوكی‌ ئه‌و دو خوش����كه‌‪ ،‬س����ه‌ریهه‌ڵداوه‌ته‌وه‌و ماڵه‌وه‌ی����ان‬ ‫كچه‌كانی‌ كێشه‌ی‌ ده‌رونییان هه‌بوه‌‪ ،‬به‌جێهێش����توه‌و ئیدی‌ ناگه‌ڕێنه‌وه‌‪،‬‬

‫گیانله‌ده‌ستدانی‌‬ ‫ئه‌و دو‬ ‫كچه‌و جۆری‌‬ ‫ده‌رهێنانیان‬ ‫سوكایه‌تی‌ بو‬ ‫به‌ژنان‌و هاواڵتیانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌هی‌‬ ‫ئاژه‌ڵ مامه‌ڵه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵكردن‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌رهێنانی‌‬ ‫ته‌رمه‌كانیان‬

‫هیچ شوێنه‌وارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌و ئازار‬ ‫به‌جه‌سته‌یانه‌وه‌‬ ‫دیارنیه‌‌و هۆكاری‌‬ ‫مردنه‌كه‌یان‬ ‫به‌هۆی‌‬ ‫خۆخنكاندنه‌وه‌یه‌‬ ‫نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫باس ده‌كرێت‬ ‫به‌فیشه‌ك كوژرابن‬

‫هه‌رچه‌ند بۆ م����اوه‌ی‌ چه‌ند رۆژێك‬ ‫گ����ه‌ڕاون‌و له‌ماڵی‌ خه‌ڵك����ی‌‌و له‌ژێر‬ ‫پردو كه‌الوه‌ ژیاون‪ ،‬به‌اڵم رۆژی‌ ‪27‬‬

‫شوبات‪ ،‬به‌خنكاوی‌ له‌چه‌می‌ چه‌قان‬ ‫دۆزرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێش گیانله‌ده‌س����تدانیان‪ ،‬چه‌ند‬

‫جارێ����ك الی‌ دراوس����ێ‌‌و كه‌س���� ‌ه‬ ‫باوه‌ڕپێكراوه‌كانیان باس����یان له‌وه‌‬ ‫ك����ردوه‌ ك����ه‌ ده‌یانه‌وێ����ت به‌هۆی‌‬ ‫كێش����ه‌یان له‌گ����ه‌ڵ باوكی����ان‌و‬ ‫چاره‌سه‌رنه‌بونی‌ كێشه‌ی‌ هه‌ژارییان‪،‬‬ ‫خۆی����ان بخنكێنن‪ ،‬ه����ه‌روه‌ك ئه‌و‬ ‫دراوسێیانه‌ باس����یان لێوه‌كرد ئه‌و‬ ‫كچان����ه‌ پرس����یاری‌ ئه‌وه‌یانكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌حری‌ سیروان له‌كوێیه‌ "ده‌مانه‌وێت‬ ‫خۆم����ان فڕێبده‌ینه‌ ن����اوی‌‌و خۆمان‬ ‫نه‌جات بده‌ین"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌و ج����ۆره‌ روداوانه‌و‬ ‫كوشتنی‌ ژنان له‌كوردستان‪ ،‬به‌هار‬ ‫مونزیر رێكخه‌ری‌ گروپی‌ ژیان باسی‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌كرد ك ‌ه به‌رده‌وامن له‌ئاشكراكردن ‌‬ ‫روداوه‌كه‌‌و هۆكاری‌ كوشتنه‌كه‌یان‌و‬ ‫له‌لێدوانێكی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"گیانله‌ده‌س����تدانی‌ ئ����ه‌و دو كچه‌و‬ ‫ج����ۆری‌ ده‌رهێنانیان‪ ،‬س����وكایه‌تی‌‬ ‫بو به‌ژنان‌و هاواڵتیانی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ به‌هه‌مانش����ێوه‌ی‌ ئ����اژه‌ڵ‬ ‫مامه‌ڵه‌ی����ان له‌گه‌ڵك����ردن له‌كات����ی‌‬ ‫ده‌رهێنانی‌ ته‌رمه‌كانیان"‪.‬‬ ‫مونزی����ر حكوم����ه‌ت‌و ده‌زگا‬ ‫په‌یوه‌ندی����داره‌كان به‌به‌رپرس����یار‬ ‫ده‌زانێ����ت‌و پێیوای����ه‌ كه‌مته‌رخ����ی‌‬ ‫حكومه‌ت����ه‌ روداوی‌ ل����ه‌و ج����ۆره‌‬ ‫ده‌بینرێ����ت‌و ئ����ه‌و شێڵته‌ره‌ش����ی‌‬ ‫به‌كه‌متره‌خه‌م زانی‌ كه‌ پێش����تر ئه‌و‬ ‫دو كچه‌ی‌ داڵده‌ دابو‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا ش����ه‌ش منداڵ����ی‌ تر‬ ‫له‌خێزانه‌ك����ه‌ی‌ ئ����ه‌و دو خوش����كه‌‬ ‫ماونه‌ت����ه‌وه‌و به‌ه����ۆی‌ هه‌ژارییه‌وه‌‬ ‫له‌خوێن����دن بێبه‌ش����ن‌و له‌ژیانێكی‌‬

‫س����ه‌خت‌و دژواردا ده‌ژی����ن‪ ،‬به‌هار‬ ‫مونزیر باسی‌ له‌وه‌شكرد‪" ،‬پێویست ‌ه‬ ‫حكومه‌ت‌و رێكخراوه‌كانی‌ پاراستنی‌‬ ‫مندااڵن به‌هانای‌ ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ تره‌وه‌‬ ‫بێن كه‌ له‌خێزانه‌ك����ه‌دا ماونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫بیانپارێزن چونك����ه‌ به‌هۆی‌ خراپی‌‬ ‫ب����اری‌ دارایی‌‌و بارودۆخ����ی‌ باوك‌و‬ ‫دایكیان‪ ،‬له‌به‌رده‌م مه‌ترسیدان‌و دور‬ ‫نیه‌ هه‌مان چاره‌نوسیان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ دواخستنی‌ ئاشكراكردنی‌‬ ‫هۆكاری‌ گیانله‌ده‌س����تدان‌و چۆنێتی‌‬ ‫ده‌رهێنانی‌ ته‌رمه‌كان نیگه‌رانی‌ الی‌‬ ‫هاواڵتیان‌و رێكخراوه‌كان لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم حه‌كیم عه‌زی����ز‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫پۆلیس����ی‌ سه‌یدس����ادق‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاشكراكرد كه‌ پێشتر باوكی‌ كچه‌كان‬ ‫له‌بنكه‌ی‌ پۆلیسی‌ حه‌سار‪ ،‬سكااڵی‌‬ ‫تۆماركردوه‌‌و پۆلیسی‌ ئاگاداركردوه‌‬ ‫له‌دیارنه‌مان����ی‌ كچه‌كان����ی‌‪ ،‬بۆیه‌ تا‬ ‫ئێس����تا ك����ه‌س تۆمه‌تب����ار نیه‌ به‌و‬ ‫كه‌یس����ه‌‌و ده‌س����تگیركردنی‌ خاڵۆی‌‬ ‫كچ����ه‌كان په‌یوه‌ندی‌ به‌كه‌یس����ێكی‌‬ ‫تره‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌ك ئه‌و دو كچه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا له‌ب����اره‌ی‌ ه����ۆكاری‌‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌‬ ‫كوش����تنه‌كان‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌كانیان ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "به‌پێی‌ ئ����ه‌و زانیاریانه‌ی‌‬ ‫له‌راپۆتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان به‌ده‌ستمان‬ ‫گه‌یش����توه‌ هی����چ ش����وێنه‌وارێكی‌‬ ‫ئه‌ش����كه‌نجه‌و ئازار به‌جه‌سته‌یانه‌وه‌‬ ‫دیارنی����ه‌‌و ه����ۆكاری‌ مردنه‌كه‌ی����ان‬ ‫به‌ه����ۆی‌ خۆخنكاندنه‌وه‌ی����ه‌ ن����ه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ باس ده‌كرێت به‌فیشه‌ك‬ ‫كوژرابن"‪.‬‬

‫شیالن‪ ،‬ئه‌و كچه‌ ئه‌كته‌ره‌ ‌ی شێرپه‌نج ‌ه رێگه‌ی‌ نه‌دا نۆبه‌ره‌ك ‌ه ‌ی ببینێت‬

‫ ‬ ‫ئه‌و خه‌اڵته‌ی فریای نه‌که‌وت‬

‫شیالن بورهان‬

‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫به‌چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی ده‌یانبینن‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی بۆیان روننه‌بو خۆی‌ نه‌خۆش��� ‌ه یان‬ ‫توشبون به‌نه‌خۆشییه‌كی‌ كوشنده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك ش���ێرپه‌نجه‌و له‌پڕب���ون دایكی‌ یان دێن بۆ دیده‌نی‌ نه‌خۆشێك ‌‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬چونكه‌ ش���یالن به‌ڕوخس���ارو‬ ‫به‌كاراكت���ه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌ فیلمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫"س���ه‌ركه‌وتو"‪ ،‬دو چاره‌ن���وس ش���ێوه‌ی‌ خۆگۆڕین���ی‌‪ ،‬له‌كیژێك��� ‌‬ ‫ی بۆ ئاماده‌بون‬ ‫بون هه‌رگی���ز به‌خه‌یاڵی‌ ئ���ه‌و كچ ‌ه نازدار ده‌چو كه‌ خۆ ‌‬ ‫ی له‌ئاهه‌نگێكی‌ ناوازه‌ رازاندبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫باریكه‌ڵ���ه‌دا نه‌ده‌هات‪ ،‬به‌اڵم چه‌رخ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌راستیدا نه‌خۆشه‌كه‌ شیالن خۆ ‌‬ ‫فه‌له‌ك به‌جۆرێك س���وڕا‪ ،‬ش���یالنی‌‬ ‫ی هه‌ردوكیان كرد‪ .‬سه‌ره‌نجام بو كه‌ توش���ی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ خوێن‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی نه‌دا‪ ،‬بوبو‪ ،‬له‌هه‌ره‌ جۆر‌ه قورسه‌كه‌ش ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی نه‌خۆشخانه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی دوه‌م به‌وته‌ی‌ پزیشكه‌كان ‌‬ ‫ش���یالن به‌رهه‌می‌ چاره‌نوس ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ت���ا ڕاده‌ی‌ مه‌حاڵ‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ كاتێ���ك خه‌اڵت ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ پێبه‌خشرا‪ ،‬ئه‌و ده‌مێك ئه‌سته‌م بو‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ د‪ .‬نه‌وش���یروان غه‌فور‬ ‫بو له‌ژێر گڵدا بو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫ره‌شید‪ ،‬پس���پۆڕ ‌‬ ‫ی له‌نزیكه‌و‌ه‬ ‫ش���یالن بوره���ان‪ ،‬یه‌كێ���ك ب���و شێرپه‌نجه‌ی‌ خوێن كه‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شیالن ‌‬ ‫ی نه‌خۆشیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ‪ ،2012‬سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫له‌وانه‌ی‌ له‌كۆتاییه‌كانی‌ ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام له‌گه‌ڵ دایكی���دا ناوبه‌ناو ك���ردوه‌و تا دواین س���اته‌كانی‌ ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ردانی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوای ده‌كرد به‌رده‌وام چاودێریی كردوه‌‪ ،‬له‌باره‌ ‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م نه‌خۆشخانه‌ی ‌ه نه‌خۆش���یه‌كه‌یه‌وه‌ وتی‌‪" ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌ تایبه‌ت��� ‌ه نه‌خۆش���یه‌كه‌ی‌ شیالن له‌جۆری‌ ئه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی وه‌رگرتن ‌‬ ‫ئێم ئێڵ بو‪ ،‬سه‌ره‌تا به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كیمیایی���ه‌و‌ه بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫پێنج مانگێك باش بوه‌‪ ،‬به‌اڵم دوبار‌ه‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدایه‌وه‌و ئه‌مجاره‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ئه‌سته‌م بو"‪.‬‬ ‫ی بااڵبه‌رزو كه‌مێك‬ ‫ش���یالن كیژێك ‌‬ ‫ی ‪1992‬‬ ‫الواز ب���و‪ ،‬له‌دایكبوی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌ش���ت ‌‬ ‫ب���و تا قۆناغ��� ‌‬ ‫خوێندبو‪ ،‬له‌كاتی‌ به‌سه‌ربردنی‌ دواین‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌مه‌نی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫س���اته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هیوا‪ ،‬بڕی���ارده‌دات وه‌ك كاراكته‌ر ‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ له‌فیلمی‌ "دی���اری‌"دا رۆڵ‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه ئه‌و پێش���تر‬ ‫ی نه‌بو‪،‬‬ ‫هیچ ئه‌زمونێكی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫به‌اڵم توانی‌ س���ه‌ركه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنێت‌و فیلمه‌كه‌ش توان ‌‬ ‫ی ‪140‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫خه‌اڵتی‌ ئاڵتون ‌‬ ‫واڵت مسۆگه‌ر بكات‪.‬‬ ‫كاتێك ستافی‌ فیلمه‌ك ‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫مژده‌ی‌ ئه‌م س���ه‌ركه‌وتنه‌‌و خه‌اڵته‌ك ‌ه‬ ‫بهێن���ن بۆ ش���یالن‌و دێن���ه‌ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫دایكی‌ شیالن‪ ،‬پێیانده‌ڵێت‪" :‬كچه‌كه‌م‬

‫سه‌ره‌تا به‌هۆی‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كیمیاییه‌وه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ پێنج‬ ‫مانگێك باش‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم دوباره‌‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدایه‌وه‌و‬ ‫ئه‌مجاره‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ئه‌سته‌م بو‬ ‫ده‌مێكه‌ گیانی‌ له‌ده‌س���تداوه‌"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خه‌اڵته‌كه‌یان لێوه‌رده‌گرێت‌و ئێس���تا‬ ‫له‌ماڵه‌و‌ه له‌پاڵ وێنه‌یه‌كی‌ ش���یالندا‬ ‫له‌شوێنێكی‌ تایبه‌تدا هه‌ڵواسراوه‌‪.‬‬ ‫نه‌ج���ات عوم���ه‌ر‪ 55 ،‬س���اڵ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫دایكی‌ ش���یالنه‌و ب���ه‌رده‌وام تا كات ‌‬ ‫ی بوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫گیانله‌ده‌ستدان ‌‬ ‫ی‬ ‫تاكه‌ ش���تێك ك ‌ه ل���ه‌دوای‌ كچه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داخی‌ بۆ ده‌خ���وات‪ ،‬به‌جێنه‌هێنان ‌‬ ‫خه‌ون���ی‌ كچه‌كه‌یه‌تی‌ ك��� ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ی حه‌زده‌ك���ه‌م حكوم���ه‌ت‬ ‫وتویه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫بمنێرێته‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫هیندس���تان‪ .‬ش���یالن ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫ێ خوشكه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌گاڵته‌وه‌ به‌دایك‌و س ‌‬ ‫ی وتوه‌‪" :‬ئه‌گه‌ر بچمه‌ هیندستان‪،‬‬ ‫تر ‌‬ ‫ی‬ ‫خاڵێك له‌ناوچه‌وان���م ده‌كوتم‌و جل ‌‬ ‫هیندیش بۆ ئێوه‌ ده‌هێنمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كاتێ���ك پزیش���ك‌و س���تاف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هیوا له‌و خۆزگه‌یه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫ش���یالن ئاگادارده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ بێهیواب���ون ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ره‌وانه‌كردنی‌ شیالن بۆ هیندستان هیچ‬

‫ی‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ به‌دیهێنان ‌‬ ‫سودێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م خه‌ونه‌ی‌ ده‌كه‌ون ‌ه خۆو له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی پێداویستیه‌كان ‌‬ ‫مانگێكدا ته‌واو ‌‬ ‫ئاماد‌ه ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌م لینکه‌دا به‌ش���ێک ل��� ‌ه فیلمی‬ ‫"دی���اری"ی خراوه‌ت���ه‌ڕو ک���ه‌ تیایدا‬ ‫چه‌ند هاوڕێیه‌ک ده‌یانه‌وێت یارمه‌تی‬ ‫شیالن بده‌ن به‌سه‌ر نه‌خۆشییه‌که‌یدا‬ ‫زاڵ بێ���ت‪http://www.youtube.com/ :‬‬ ‫‪watch?v=HmZnthMOAMQ#t=13‬‬

‫به‌وت���ه‌ی‌ دایك���ی‌‪ 10 ،‬رۆژ پێ���ش‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانی‌‪ ،‬ش���یالن به‌رده‌وام‬ ‫ی بوه‌و‬ ‫ی ت���رس له‌س���ه‌ر زار ‌‬ ‫وش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 3‬رۆژ ‌‬ ‫وتویه‌تی‌‪" :‬ده‌ترس���م"‪ ،‬دوا ‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬ئیت���ر زمانی‌ ش���یالن له‌گۆ‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ته‌واو ‌‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت‌و ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫تێكده‌چێ���ت‪ ،‬ل���ه‌و س���ه‌روبه‌نده‌دا‬ ‫كۆمپانیای���ه‌ك ته‌له‌ف���ۆن ده‌كات بۆ‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ شیالن بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆیان‬ ‫ی هیندستان ئاماد‌ه بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ سه‌فه‌ر ‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌و كاته‌ كار له‌كار ترازاوه‌‪.‬‬

‫د‪ .‬نه‌وش���یروان‌و د‪ .‬دۆس���تی‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ئكیدیان له‌وه‌ كرده‌وه‌‪ ،‬خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���یالن ره‌تیانكردوه‌ت���ه‌وه‌ جارێك ‌‬ ‫دیك��� ‌ه چاره‌س���ه‌ری‌ كیمیای���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربهێنرێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش هۆكار ‌‬ ‫ی ته‌ندروستی‌ شیالن‬ ‫ی تێكچون ‌‬ ‫سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫بو به‌و ش���ێوه‌ كتوپڕه‌‪ .‬ئه‌م وتانه‌ ‌‬ ‫پزیش���كه‌كان له‌الیه‌ن دایكیش���یه‌و‌ه‬ ‫پشتڕاس���تكرایه‌وه‌ ك���ه‌ خۆی���ان‬ ‫ئاماده‌نه‌بون جارێكی‌ دیكه‌ ش���یالن‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كیمیایی‌ وه‌ربگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دواین چركه‌س���اته‌كانی‌ ژیانیدا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی الو ته‌نها یه‌ك پرس���یار ‌‬ ‫ش���یالن ‌‬ ‫له‌دایك���ی‌ ك���ردوه‌ ك���ه‌ ئێس���تاش‬ ‫ب���ه‌رده‌وام له‌گوێی���دا ده‌زرنگێته‌وه‌‪:‬‬ ‫"دای���ه‌ بۆ چاكنابم���ه‌وه‌؟"‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ی گیانله‌ده‌س���تدانی‌‪ ،‬ن ‌ه دایكی‌‌و‬ ‫سات ‌‬ ‫ی‬ ‫ن ‌ه پزیشكه‌كانیش توانییان وه‌اڵمێك ‌‬ ‫دڵڕازیكه‌ری‌ بده‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )418‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/4‬‬

‫ئایا فه‌تحوڵاڵ گولەن دژی کێشەی کوردە؟‬

‫گفتوگۆیه‌ک له‌ گه‌ڵ راوێژکارێکی نزیکی گوله‌ن‬ ‫جەم���ال عوشش���اقی جێگ���ری مافە فەرهەنگییەکان بۆ ئەم گفتوگۆیانە‬ ‫س���ەرۆکی‌وەقفی ڕۆژنامەنوس���ان‌و زیاد بکرێت‪.‬‬ ‫نوس���یاران‪ ،‬ک��� ‌ه راوێژکارێک���ی نزیک‬ ‫کەوابێت ئ���ەو دەنگۆیانە کە دەڵێن‬ ‫گوله‌ن‌و که‌سێکی کاریگه‌ره‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫خزمه‌ت (ئ���ه‌‌و بزوتنه‌وه‌ی���ه‌ی گولەن جامی���ع {جەماعەت} دژ به‌پڕۆس���ەی‬ ‫رێبه‌رایه‌تی ده‌کات)‪ ،‬لەگەڵ دەستەی ئاش���تین پش���تیوان بەچ���ی ئ���ەو‬ ‫مرۆڤ���ە ژیرمەندەکان���دا ک���ە لەالیەن قسانەدەکەن؟‬ ‫وەک بەڵگ���ە ب���ۆ ئەمە س���ەرنج بۆ‬ ‫دەوڵەتەوە ب���ۆ گوێگرت���ن له‌بیروڕای‬ ‫هاونیش���تیمانیان سەبارەت به‌پرۆسەی هەندێک زنجیرە فیلمی کەناڵی(‪)STV‬‬ ‫ئاش���تی دروس���تکراوه‌‪ ،‬بۆ ماوەی دو ڕادەکێش���ن‪ .‬ئەو بابەتانەی لەدرامای‬ ‫مان���گ‌و نی���و به‌ناوەن���دی ئەنادۆڵدا گ���ردی ش���ەفەقەت‌و دراماکان���ی‬ ‫گەڕاوەو س���ەبارەت به‌پڕۆسەی ئاشتی هاوشێوەیدا نیش���اندەدرێت‪ .‬بێگومان‬ ‫لێکۆڵین���ەوەی ک���ردوە‪ .‬ئ���ەو لێرەدا دەکرێت ڕەخن���ە لەزنجیرە فیلمەکانی‬ ‫دەرب���ارەی بۆچون���ە جیاوازەکانی نێو (‪ )STV‬یاخ���ود بنەماکانی���ان بگرین‪.‬‬ ‫هاونیش���تیمانیان بۆ پڕۆسەی ئاشتی م���ن خۆم ڕەخن���ەم هەیە ب���ەاڵم ئایا‬ ‫دەدوێ���ت‪ ،‬عوشش���اقی ئاگربەس���ت بۆچ���ی ئەوان���ەی ئەم���ە‌وەک بەڵگە‬ ‫‌وەک هەنگاوی س���ەرەتایی پڕۆس���ەی نیش���ان دەدەن‪ ،‬هیچ ناڵێن سەبارەت‬ ‫ئاش���تی تەماش���ا دەکات‪ ،‬لەوالشەوە بەو زنجی���رە هاوش���ێوانەی لەکەناڵی‬ ‫ڕەخن���ە دەگرێ���ت ل���ەو دەنگۆیانەی دەوڵەتیی (‪)TRT‬ەوە پەخش دەکرێت؟‬ ‫لێرەو لەوێ سەبارەت به‌دژایەتیکردنی له‌کەناڵ���ی (‪)TRT‬دا زنجی���رە‬ ‫بزوتنەوەی خزمەت بۆ پڕۆسەی ئاشتی فیلمێ���ک هەب���و الب���را‪ ،‬ب���ەاڵم ل���ەو‬ ‫دەبیسترێن‪.‬‬ ‫زنجیرەیەش���دا کە هێنراوەتە ش���وێنی‬ ‫ش���تانی هاوش���ێوە بونی���ان هەی���ە‪.‬‬ ‫ب���ەم دواییان���ە دەنگۆی���ەک هەیە دەوترێت"له‌چیاکان پێکدادان‌وەستاوە‬ ‫ک���ە گوای���ە "بزوتن���ەوەی خزمەت دژ کەچی لەشاشەی(‪)STV‬دا بەردەوامە"‬ ‫به‌پڕۆسەی ئاش���تییە"ڕای ئێوە لەسەر کەواتە خزمەت دژە لەگەڵ پڕۆس���ەی‬ ‫ئەمە چییە؟ خزمەت‪،‬هیچ کاتێک له‌هیچ ئاش���تیدا‪.‬جا ه���ەروەک چ���ۆن م���ن‬ ‫جێیەک دژبه‌هیچ پڕۆسەیەکی ئاشتی‌و ناتوان���م‌و ڕێ بەخۆم ن���ادەم کە بڵێم‬ ‫<>جەن���گ له‌چیاکان‌وەس���تاوە بەاڵم‬ ‫چارەسەر نەبوەو نابێت؟‬ ‫خزمەت هەرگیز دژایەتی ئاشتییەک لەشاشەی(‪)TRT‬دا بەردەوامە کەواتە‬ ‫ناکات کە خوێنێکی سی ساڵە له‌ڕشتن حکومەت���ە دژە لەگ���ەڵ پڕۆس���ەی‬ ‫بوەستێنێت‪ ،‬بۆیە خزمەت دژ به‌پرۆسەی ئاش���تی>>‌وە پاڵپش���ت به‌ش���تێکی‬ ‫ئاش���تی‌و چارەس���ەر نیی���ە‪ .‬ب���ەاڵم ل���ەم ش���ێوە نایەم نیش���انەی پرس‬ ‫لەالیەکی ترەوە‪،‬بەش���ێوەیەکی گشتی بخەم���ە س���ەر دڵس���ۆزی حکوم���ەت‬ ‫ه���ەر‬ ‫خزمەت له‌پەنا ئ���ەوەی تەبایە لەگەڵ لەپڕۆس���ەکەدا‪،‬هەرواش‬ ‫بنەماکانی پڕۆسەی ئاشتی‪ ،‬ڕەنگە‌وەک خوێندنەوەی���ەک بۆ تێڕوانینی خزمەت‬ ‫حاڵەتێکی تەواو سروش���تی لەهەندێک دەرب���ارەی پڕۆس���ەی ئاش���تی تەنها‬ ‫بواردا ڕەخنە‌و نیگەرانی خۆشی نیشان لەس���ەر بنەمای زنجیرەیەکی(‪)STV‬‬ ‫بدات‪ .‬پێویستە بە‌وردی لەمە ڕابمێنین‪ .‬نە ڕاس���ت دەردەچێت‌و نەڕێک دەبێت‬ ‫له‌تورکیادا تێڕوانینێکی هەڵە هەیە کە لەگەڵ‌ویژدان‌وخودی ڕاستیدا‪.‬‬ ‫بگرە تەنها پێش���نیارێکیش سەبارەت‬ ‫تێڕوانینی مامۆستا فه‌تحوڵاڵ گولەن‬ ‫به‌پڕۆسەی ئاشتی‌وەک دژایەتی کردن‬ ‫بۆ تەواوی پڕۆسەکە تەماشا دەکرێت‪ .‬بۆ پڕۆسەی ئاشتی چۆنە؟‬ ‫ئ���ەو لەم چاوپێکەوتنەی دواییش���دا‬ ‫ب���ۆ چارەس���ەرکردنی کێش���ەکان‌و‬ ‫سەرکەوتنی پڕۆسەی ئاشتی هەنگاوی لەگ���ەڵ (‪)BBC‬دا ئەنجامی���دا زۆر‬ ‫پێویس���تی ترهەن کە دەبێت بگیرێنە بەڕون���ی تێڕوانینی خ���ۆی لەمبارەوە‬ ‫خس���تەڕو‪ .‬ئ���ەوەی خس���تەڕو کە دە‬ ‫بەر‪ ،‬ئەمانەش لەکەس پەنهان نین‪.‬‬ ‫کرێت بۆچارەس���ەری کێشەکان لەگەڵ‬ ‫پەکەکەدا دانیش���تن بکرێ���ت‌و بیروڕا‬ ‫چ هەنگاوێک؟‬ ‫له‌بنەڕەتدا کۆمەڵێک هەنگاون کە بۆ ئ���اڵ‌و گ���ۆڕ بکرێ���ت‪ .‬له‌کاتێک���دا کە‬ ‫هەموان ئاش���نایە‪ .‬گەر چارەسەرێکی ئ���ەو بۆچون���ی خۆی بەڕونی نیش���ان‬ ‫بنەڕەت���ی‌و کۆتای���ی بۆ ئەم کێش���انە دەدات‪،‬چ لەم ڕێپۆرت���اژەی (‪)BBC‬و‬ ‫ئامان���ج بێ���ت دەبێ���ت لەس���ەرەتادا چ لەچاوپێکەوتنی پێش���وتری لەگەڵ‬ ‫بچی���ن ب���ەدەم داواکاریی���ە مرۆی���ی‌و ڕۆژنامەی ڕوداوی چاپی هەولێر‪،‬ئیدی‬ ‫یاسایی‌و س���ەرەتاییەکانی تەواوی برا دەنگۆنانەوە س���ەبارەت به‌دژایەتی ئەو‬ ‫کوردەکانمان���ەوە لەهەرچوارالی‌واڵتدا‪ .‬بۆ پڕۆس���ەی ئاش���تی دورە لەویژدان‌و‬ ‫به‌تەنها ئاگربەس���ت لەگ���ەڵ گروپێکی بگ���رە لەالیەن هەندێک���ەوە ڕەفتارێکە‬ ‫دیاردا هەنگاوێکی گرنگە بۆ چارەسەر بەنیازێکی ش���اراوەوە ئەنجام دەدرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم بەس نییە‪ .‬بێگومان کۆتایی هاتنی ئەوەتا دەڵێت"لەپەنا پاراستنی شکۆی‬ ‫کاروانی تەرم هێنان���ەوە لەچیاکانەوە دەوڵەتدا بێگومان دەکرێت دیدار لەگەڵ‬ ‫ش���تێکی ش���ایانی دڵخۆش���ییە‪‌.‬وە هەموان���دا بۆچارەس���ەری کێش���ەکان‬ ‫پێویس���تە بەوپەڕی هەس���تییارییەوە ئانجام بدرێ���ت" دەکرێت ئەمەش‌وەک‬ ‫هەوڵی پاراس���تنی ئەو دەس���تکەوتە بۆچونی تایبەتی ئەو تەماش���ا بکرێت‪.‬‬ ‫بدرێت‪،‬ب���ەاڵم ئەمە بەتەنه���ا ناتوانێت بزوتنەوەی���ەک کە لەس���ەرو ‪‌١٦٠‬واڵتی‬ ‫گەرەنتی چارەسەری هەمیشەیی بکات‪ .‬جیهاندا چاالکی هەبێت‪،‬تاکە ش���تێک‬ ‫بەکورتییەکەی قسەکردنیش سەبارەت کەپێویس���تیەتی بریتیە له‌ئاسودەیی‌و‬ ‫به‌شتانێکی لەم شێوەیە‌واتای دژایەتی ئاش���تی‌و ئاس���ایش‌و متمانە‪.‬بۆی���ە‬ ‫ناگەیەنێت بۆ پڕۆسەی ئاشتی‌و دەبێت گردبونەوەیەک کەئەم چوار بنەمایە‌وەک‬ ‫به‌زوتری���ن کات فاکتەرانێکی تری‌وەک مەرج���ی بنەڕەت���ی چاالکییەکان���ی‬

‫ڕوداوانەدا‪ .‬ئ���ەوە بو ئەو کات بەدەپە‬ ‫ڕوداوەکانی‌وەک هەوڵێک بۆالوازکردنی‬ ‫حکوم���ەت لێکدایەوە‪ ،‬له‌ئێستاش���دا‌و‬ ‫سەبارەت بەو ڕەخنانەی کە بزوتنەوەی‬ ‫خزم���ەت لەم���اوەی ئ���ەم دو مانگەدا‬ ‫ئاڕاس���تەی دەس���ەاڵتی دەکات‪،‬ئەوان‬ ‫بێزاری نیشان دەدەن‪.‬‬

‫جەمال عوششاقی‬

‫دەبینێت‪،‬دژ‌وەس���تاندنەوەی لەگ���ەڵ‬ ‫هەرجۆرە چاکس���ازی‌و چارەسەرێک چ‬ ‫لەتورکیادا چ لەهەر‌واڵتێکی تری دونیادا‬ ‫ش���تێکی پێچەوانەیە لەگەڵ سروشتی‬ ‫ش���تەکان‌و مایەی زیانە ب���ۆ بیرەکان‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر کەس���انێک سەرسەختانە‬ ‫جەخ���ت لەوە بکەنەوە کە چارەس���ەر‬ ‫تەنه���ا لەڕێکەوت���ن لەگ���ەڵ(‪)PKK‬‬ ‫دا قەتی���س بوەت���ەوە‪ ،‬ئەوا ش���تێکی‬ ‫سروش���تی دەبێ���ت کەهەندێک الیەن‬ ‫کۆمەڵێ���ک تێروانینی جی���اوازو بگرە‬ ‫رەخنەشیان هەبێت‪‌.‬وەک دەبینیت من‬ ‫دەڵێ���م دەکرێت هەیانبێت نەک ئەوەی‬ ‫ک���ە هەیان���ە‪ .‬پێویس���تە لەوەبڕوانین‬ ‫کە مامۆس���تا فه‌تحوڵاڵ لەچارەسەری‬ ‫کێش���ەی کوردا چی دەڵێت دەربارەی‬ ‫زمان‌و شوناس���ی براکوردەکانمان‪ .‬ئەو‬ ‫فەراهەمکردن���ی پ���ەروەردە به‌زمانی‬ ‫دایک بۆ ب���را کوردەکانمان لەم‌واڵتەدا‬ ‫بەکارێکی دروست دەزانێت‌و پاڵپشتی‬ ‫دەکات‪.‬وە ئەمەش‌وەک پێویستییەکی‬ ‫دادپەروەربون نیشان دەدات ‪ .‬جاچۆن‬ ‫دەکرێ���ت کەس���ێکی‌وەک مامۆس���تا‬ ‫فه‌تحوڵ�ڵ�ا کە پش���تیوانی له‌خوێندن‌و‬ ‫پ���ەروەردە دەکاتەوە بەزمانی کوردی‪،‬‬ ‫دژی چارەسەری کێشەی کوردبێت؟!‬

‫ئەگەر له‌کۆتایی‬ ‫پڕۆسەکەدا بڕیاری‬ ‫لێخۆشبون بۆ‬ ‫سەرکردەی زیندانی‬ ‫کراوی (‪ ‌)PKK‬واتە‬ ‫عه‌بدواڵ ئۆجەالن‬ ‫یاخود لێپرسراوانی‬ ‫(‪ )PKK‬له‌قەندیل‬ ‫دەربکرێت‪ ،‬ئەگەر بەشی‬ ‫باشوری‌ واڵت لەهەر‬ ‫ڕێیەکی‌ وەک هەرێمی‬ ‫فیدراڵی یان هەر‬ ‫ڕێیەکی ترەوە لێمان‬ ‫جیا ببێتەوە ئەوا ئێمە‬ ‫قبوڵی ناکەین‬

‫کەوایە بۆچی ئەم دەنگۆیە دروس���ت‬ ‫دەکرێ���ت کەخزم���ەت دژبەپڕۆس���ەی‬ ‫چارەسەری ئاشتییانەیە؟‬ ‫نامەوێ���ت ل���ەو ب���ارەوە گریمان���ە‬ ‫بوژێنم بەاڵم پێویس���تە ئەوە بڵێم کە‬ ‫ئەم دەنگۆیانە لەالیەن کەس���انێکەوە‬ ‫دەجورێن���ەوە کەدەیانەوێت له‌بایەخی‬ ‫خزمەت ک���ەم بکەن���ەوە‌و لەبەرچاوی یاخود زیان پێگەیشتنی لێکدەدەنەوە‌و‬ ‫کۆمەڵگەدا ناش���رینی بکەن‪ .‬ئەمەش بەجۆرێک لەجۆرەکان ئەمە دەڵێن کە‬ ‫لەڕێ قۆس���تنەوەی هەس���تی ئەو برا نابێت دەس���ەاڵت ڕەخنەی لێبگیرێت‪،‬‬ ‫کوردانەمان���ەوە ئەنج���ام دەدەن ک���ە ئەگەری���ش بریاربێت ڕەخن���ە بگیرێت‬ ‫بەدرێژای���ی چەندین س���اڵە ڕوبەڕوی ئەوا ئێمە ئەو کارە دەکەین‪ .‬بۆ نمونە‬ ‫دڵ ش���کان‌و هەس���تیاری بونەت���ەوە‪ .‬ب���اس لەوەدەک���ەن کەله‌ڕوداوەکان���ی‬ ‫لەوالش���ەوە س���ەرکردەکانی (‪ )PKK‬پاڕکی گێزیدا کوردەکان بەشدارییەکی‬ ‫کە دەس���ەاڵت به‌دوێندراوی پڕۆسەی چاالکیان نەبوە‪.‬بەاڵم من‌وابیردەکەمەوە‬ ‫ئاش���تی دەبین‌و هەروەه���ا بەدەپەش کە ڕاستە بەش���ێوەیەکی ڕێکخراوەیی‬ ‫‌وەک نوێنەری سیاس���ی ک���وردەکان‪ ،‬بەش���داری کردن نەبوە بەاڵم لەس���ەر‬ ‫ڕەخنەگرت���ن لەدەس���ەاڵت‌و الوازبونی ئاس���تی تاک ک���وردەکان بەڕێژەیەکی‬ ‫‌وەک هەڵوەش���اندنەوەی پڕۆس���ەکە گرن���گ ئامادەیی���ان هەب���وە ل���ەو‬

‫دواین دەیانوت ئەگ���ەر لەکۆتایی ئەم‬ ‫پڕۆسەیەدا بڕیاری لێبوردن بۆ ڕێبەری‬ ‫بزوتنەوەی سیاس���ی کورد‪ ،‬ئۆجەالن‌و‬ ‫ئەوانەش دەرنەچێت کە بۆ پاراس���تنی‬ ‫زمان‌و شوناسمان چونەتە قەندیل ئەوا‬ ‫پڕۆسەی ئاشتی ناتوانێت بەردەوام ب‬ ‫ێت‪.‬‬ ‫پڕۆسەی ئاشتی له‌ئێستادا چ‌واتایەک‬ ‫دەگەیەنێت؟‬ ‫ئەوەی له‌ئێستادا پڕۆسەی ئاشتی پێ‬ ‫پێناسە دەکرێت‌و لەبواری پڕاتیکیشدا‬ ‫پەی���ڕەو دەکرێ���ت‪ .‬زیات���ر جۆرێک���ە‬ ‫له‌پڕۆسەی ئاگربەست‪ .‬بێگومان ئەمەش‬ ‫زۆر گرنگە بەاڵم تەنها هەنگاوی یەکەمە‬ ‫لەو کۆمەڵ���ە هەنگاوانەی پێویس���تە‬ ‫بنرێت‪.‬ئەبێت ئەوەش لەبیرنەکەین کە‬ ‫ش���تانێک کە جێی نیگەران���ی ئەوانی‬ ‫دییە هەمان ئەوش���تانەیە کە داواکاری‬ ‫کوردەکانە‪ .‬بۆیە ڕێکخس���تنی سازش‬ ‫لەم بوارەدا ئاسان نییە‪ .‬کاتێک‌ویستی‬ ‫کەسێک مایەی گومانی کەسێکی ترەو‬ ‫هەردوکیشیان هاواڵتی یەک ‌واڵتن ئەو‬ ‫کات بەدەرەنجام گەیشتن هەوڵێکی زۆر‬ ‫گەورەی دەوێت‪.‬‬

‫‌وەقفی ڕۆژنامەنوسان بۆچارەسەری‬ ‫کێشەی کورد چ کارێک ئەنجامدەدەن؟‬ ‫ئەوانەی دەنگ���ۆی دژایەتی خزمەت‬ ‫بۆ پڕۆسەی ئاشتی هەڵدەبەستن‪ ،‬ئەو‬ ‫چاالکییانەی‌وەقفەکە کە بۆ چارەسەری‬ ‫کێشەی کورد ئەنجامی داون پشتگوێ‬ ‫دەخەن‌و بایەخی پێنادەن‪ .‬ئێمە س���ێ‬ ‫گردبونەوەی ڕاس���تەوخۆمان سازداوە‪،‬‬ ‫جاری یەک���ەم له‌تورکیا‌و دواتر جارێک‬ ‫لەهەولێ���ر‌و جارێکی���ش له‌ئەنق���ەرە‪.‬‬ ‫لەوگردبونان���ەوەدا چەندی���ن باب���ەت‬ ‫سەبارەت به‌چارەس���ەرکردنی کێشەی‬ ‫کورد لەس���ەر مێ���زی گفتوگۆ تاوتوێ‬ ‫کراون‪ .‬لەتەواوی ئ���ەم گردبونانەوەدا‬ ‫کێش���ەکانی تایب���ەت به‌زمان���ی دایک‬ ‫شوناس دەستنیشان کراون‌و بۆکۆمەڵگا‬ ‫خراونەتە ڕو‪‌.‬وەقفی ڕۆژنامەنوس���ان‌و‬ ‫نوس���یاران زۆر لەپێ���ش ئ���ەوەوە کە‬ ‫حکوم���ەت کران���ەوە ب���ەڕوی کورد‌و‬ ‫هەڵس���ەنگاندنتان چیی���ە بۆئ���ەو‬ ‫کرانەوەی دیموکراتی‌و پڕۆژەی برایەتی بانگەشانەی کە دەوترێت کورد لەدوای‬ ‫ئاشکرا بکات‪،‬هەستاوە بەو کارانە‪.‬‬ ‫س���ی مارتەوە دەس���ەاڵتی ئۆتۆنۆمی‬ ‫ڕادەگەیەنێت؟‬ ‫من الیەنگری ئەوەم کە کوردەکان‬ ‫لەکات���ی س���ەردانەکانتان لەگ���ەڵ‬ ‫دەستەی مرۆڤە ژیرمەندەکان بەناوەندی بتوانن بەت���ەواوی بیروبۆچونی خۆیان‬ ‫ئەنادۆڵدا‪،‬ئ���ەو کتێبان���ە چیب���ون کە دەربب���ڕن بەمەس���ەلەی دەس���ەاڵتی‬ ‫خۆبەڕێوەب���ەری‌و ئۆتۆنۆمیش���ەوە‪.‬‬ ‫‌وەرتان گرت؟‬ ‫ئێوەش دەزانن هەڵس���ەنگاندنەکانم بێگوم���ان‌وەک داخوازییەک���ی ئازادی‬ ‫تایبەتە به‌مانگەکانی نیس���ان‌و مایس‌و بی���روڕا دەبێ���ت بتوانن ئەم���ە بڵێن‪.‬‬ ‫حوزەیرانی س���اڵی ڕاب���ردو لەوکاتەدا ب���ەاڵم داواکارییەک���ی لەم ش���ێوەیە‬ ‫بەش���ێکی خەڵکی تورکی���ا کەلەنێوان ناکرێ���ت بەدیبهێنرێت‪ .‬ترس���ی ئەوەم‬ ‫‪ ٢٧%‬ب���ۆ ‪ ٣٣%‬دەبون‪،‬وات���ە ی���ەک هەی���ە ک���ە له‌ئەگەرێک���ی ‌وەه���ادا‬ ‫لەس���ەر س���ێی هاواڵتی���ان بۆچونیان کوردەکان���ی تورکیا لەس���ەرەتاییترین‬ ‫بەش���ێوەیەک بو ک���ە <>حکومەتی مافە مرۆیی‌و ئیس�ل�امەکانیان بێبەش‬ ‫ئاکەپ���ە ت���ا ئێس���تا کاری باش���و بکرێ���ن‪ .‬چارەس���ەری کێش���ەی کورد‬ ‫سودمەندیان بۆمان کردوە‪،‬جاهەرچەندە لەتورکی���ادا تەنه���ا پەیوەس���ت نییە‬ ‫دواندن���ی(‪‌)PKK‬وەک س���ەرچاوەی بەچارەسەرکردنێکی هەرێمی له‌خاکێکی‬ ‫چارەس���ەرکردنی کێش���ەکان کەمێک دیاریک���راودا‪ .‬دەبێ���ت کارێکی‌وەه���ا‬ ‫بەالمان���ەوە گران���ە بەاڵم‌وادی���ارە بکرێت کە چارەس���ەر بێت بۆ تەواوی‬ ‫ک���ە ش���تانێک هەی���ە کە س���ەرۆک‌و ک���وردەکان‪ ،‬له‌ئەدیرنەوە بۆ دیاربەکر‌و‬ ‫حکومەتەکەمان دەیزانن‪،‬بۆیە انشاالله له‌ئەس���تەنبوڵەوە بۆ مانیس���ا‪‌.‬وە گەر‬ ‫کۆتاییەک���ەی خێردار دەبێ���ت‪ .‬ئەم نا ئ���ەو ج���ۆرە داواکاریانەی ئێس���تا‬ ‫کەس���انە ت���ا ڕادەیەک���ی زۆر بێ هیچ دەکرێ���ن ڕەنگە کوردی ش���وێنانی تر‬ ‫مەرج‌و داواکارییەک پش���تگیری پارتی بخاتە کێشەوە‪ .‬بەاڵم ئەگەر سبەینێ‌و‬ ‫دەس���ەاڵتیان دەکرد‪.‬لەپەن���ا ئەمانەدا لەداهات���ودا‌وەک ئەوەی له‌ئیس���پانیا‌و‬ ‫کەس���انێک هەب���ون ک���ە س���ەرباری ئینگلت���ەرادا هەی���ە دەس���ەاڵتی‬ ‫پشتگیریان بۆ ئاکەپە بەاڵم کۆمەڵێک خۆبەڕێوەبەری لەوە دەربچێت کە‌وەک‬ ‫مەرجیان بۆ پشتگیری کردنی پڕۆسەکە هەڕەش���ە تەماش���ا بکرێت‪ ،‬ئەو کاتە‬ ‫هەبو‪.‬ئەمان���ەش دەوروب���ەری ‪ ٢٠%‬دەکرێت ئەوە بەدی بهێنرێت‪ .‬کوردەکان‬ ‫دەبون‪.‬ئەم تاقمە بۆچونیان‌وەهابو کە ماف���ی به‌دەس���تهێنانی دەس���ەاڵتی‬ ‫بێگومان دەبێت پڕۆسەی ئاشتی بەڕێوە ئۆتۆنۆمی���ان هەی���ە ب���ەاڵم‌وا دەبینم‬ ‫بچێت‌و ڕژانی خوێن بوەس���تێت بەاڵم له‌ئێستادا هەم زیان به‌کوردەکان‌و هەم‬ ‫ئەگ���ەر له‌کۆتایی پڕۆس���ەکەدا بڕیاری زیان به‌تورکەکان بگەیەنێت‪.‬‬ ‫هێشتا لەس���ەرەتای چارەسەرێکی‬ ‫لێخۆش���بون بۆ س���ەرکردەی زیندانی‬ ‫کراوی (‪‌)PKK‬وات���ە عبدالله ئۆجەالن بنەڕەتیداین بۆ کێش���ەی کورد‪ .‬بەڕای‬ ‫یاخود لێپرسراوانی (‪ )PKK‬له‌قەندیل من کلیل���ی چارەس���ەریش به‌دیوێکدا‬ ‫دەربکرێت‪ ،‬ئەگەر بەشی باشوری‌ واڵت ڕۆژئاوایە‪ .‬واتە کوردس���تانی سوریایە‪.‬‬ ‫لەهەر ڕێیەک��� ‌‬ ‫ی وەک هەرێمی فیدراڵی ئەو شێوازەی ئەو پارچەیە بەرەو ڕوی‬ ‫یان ه���ەر ڕێیەکی ت���رەوە لێمان جیا دەڕوات ڕاستەوخۆ پەیوەندیدارە لەگەڵ‬ ‫ببێت���ەوە ئەوا ئێم���ە قەبوڵی ناکەین‪ .‬چارەسەری کێشەی کورد له‌تورکیا‬ ‫لەوالش���ەوە بەش���ێکی بەرچاوی ئەو‬ ‫رۆژنامه‌ی زه‌مانی تورکی‬ ‫هاواڵتییە کوردانەش کە ئێمە لەگەڵیان‬

‫ژور ‌ی بازرگانی‌‌و پیشه‌ساز ‌ی هه‌ولێر ماوه‌ی‌ هه‌شت ساڵ ‌ه كۆنگره‌ ‌ی نه‌به‌ستوه‌‬ ‫ژوری‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ هه‌ولێر‬ ‫م����اوه‌ی‌ هه‌ش����ت س����اڵه‌ كۆنگ����ره‌ی‌‬ ‫نه‌به‌س����توه‌و ئه‌ندامان����ی‌ ژوره‌كه‌ش‬ ‫گله‌ی����ی‌ له‌س����ه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‌و‬ ‫چه‌ند كه‌سێك ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییان هه‌ی����ه‌ له‌و بارودۆخه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ نایانه‌وێت كۆنگره‌ ببه‌س����ترێت‪،‬‬ ‫ه����اوكات ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫"گه‌نده‌ڵی‌" له‌كاره‌كانی‌ ژوره‌كه‌دا بونی‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هێمن مامه‌ند‪ ،‬هه‌ولێر‪:‬‬ ‫ئازاد ده‌ب����اغ ب����ازرگان‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ژوری‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌س����ازی‌ هه‌ولێر‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌‌وتی‌‪" ،‬به‌داخه‌وه‌‬

‫زیاتر له‌هه‌شت ساڵه‌ كۆنگره‌ی‌ ژوری‌‬ ‫بازرگانیه‌كان نه‌كراوه‌و ئه‌وانه‌ی‌ ئێستا‬ ‫ی بازرگانی‌‌و ده‌سته‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ژور ‌‬ ‫به‌رێوه‌بردن����ن‪ ،‬له‌پێن����او به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خۆی����ان نایانه‌وێت كۆنگ����ره‌ ئه‌نجام‬ ‫بدرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌"به‌داخه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‌و ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ به‌رێوه‌بردن شه‌رعیه‌تیان‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬ه����اوكات ناحه‌قی‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫چه‌ن����د كه‌س����ێك ده‌س����ه‌اڵته‌كانیان‬ ‫قۆرخكردوه‌و هه‌رخۆیان ئیفاد ده‌كرێن‌و‬ ‫جگه‌ ل����ه‌وه‌ش كۆمه‌ڵێ����ك خه‌ڵكیان‬ ‫كردۆت����ه‌ ئه‌ندام����ی‌ ژوری‌ بازرگان����ی‌‬ ‫ك����ه‌ فه‌رمانبه‌رن‌و هی����چ په‌یوه‌ندیان‬

‫به‌بازرگانیه‌وه‌ نییه‌و سااڵنه‌ش هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌و ئه‌ندامان����ه‌ ئابونه‌یه‌ك ده‌ده‌ن كه‌‬ ‫له‌شه‌س����ت‌و پێنج هه‌زار كه‌متر نییه‌و‬ ‫كه‌س����یش نازانێت ئ����ه‌و پاره‌یه‌ چی‌‬ ‫لێدێت"‪.‬‬

‫بازرگانان����ه‌ی‌ ك����ه‌ گله‌یی‌ ل����ه‌ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ هه‌ولێر ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت " پێویس����ته‌ به‌پێی‌ یاس����ا‬ ‫چوار س����اڵ جارێ����ك كۆنگره‌ی‌ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌س����ازی‌ ببه‌س����ترێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ماوه‌ی‌ هه‌ش����ت س����اڵه‌ كۆنگره‌‬ ‫نه‌به‌س����تراوه‌‌و ئه‌م ده‌س����ته‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌یه‌ خۆیان چه‌سپاندوه‌و كورسیه‌كه‌‬ ‫به‌رن����اده‌ن له‌كاتێكدا كه‌ ئه‌وان به‌پێی‌‬ ‫یاسا شه‌رعیه‌تیان نه‌ماوه‌"‪.‬‬

‫ه����اوكات له‌یس خه‌ف����اف بازرگان‌و‬ ‫ئه‌ندامی‌ ژوری‌ بازرگان����ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند"س����ه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‌و‬ ‫چه‌ن����د كه‌س����ێك ژوری‌ بازرگانییان‬ ‫قۆرخكردوه‌و ‌وه‌ك����و كۆمپانیایه‌كیان‬ ‫ئاوێنه‌ چه‌ند جارێك په‌یوه‌ندی‌ كرد‬ ‫لێكردوه‌و ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ خۆیان‬ ‫به‌كاریده‌هێن����ن‌و كه‌س لێی����ان رازی‌ به‌دارا جه‌لیل خه‌یات س����ه‌رۆكی‌ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌س����ازی‌ هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫‌وه‌اڵمی‌ په‌یوه‌ندیه‌كه‌ی‌ نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����االر س����لێمان یه‌كێكی‌ تره‌ له‌و‬

‫پله‌ی‌ چ����واره‌م ‪ 65‬ه����ه‌زار ده‌دات‌و‬ ‫پل����ه‌ی‌ یه‌كه‌میش ‪ 150‬ه����ه‌زار دینار‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ش بۆ خه‌رجی‌‬ ‫"فه‌رمانبه‌ران����ی‌ ژوری‌ بازرگان����ی‌‌و‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ پێش����انگاو هاتنی‌ میوانان‬ ‫خه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬هه‌ر بڕه‌ پاره‌یه‌كیش‬ ‫كه‌ ماوه‌ پرۆژه‌ی‌ پێده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫عه‌بدولواحید ته‌ه����ا‌وته‌بێژی‌ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ هه‌ولێر سه‌باره‌ت‬ ‫به‌نه‌به‌س����تنی‌ كۆنگ����ره‌‌وت����ی‌ "به‌ڵێ‌‬ ‫راسته‌ ماوه‌ی‌ هه‌ش����ت ساڵه‌ كۆنگره‌‬ ‫نه‌به‌ستراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ هه‌ولێر ئه‌ندامه‌‬ ‫له‌یه‌كێتی‌ ژوره‌ بازرگانیه‌كانی‌ عێراق‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ كۆنگره‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌وانه‌وه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پرسی‌ فرۆشتنی‌ ڤیزه‌ش‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وان كۆنگره‌یان نه‌به‌ستوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ سه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ هه‌ولێرو عه‌بدولواحی����د‌وت����ی‌ "ژوری‌ بازرگانی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ به‌رێوه‌بردن ماوه‌ی‌ هه‌شت كڕین‌و فرۆش����تنی‌ به‌ڤیزه‌وه‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌رێگ����ه‌ی‌ ژوره‌ بازرگانیه‌كان‌و‬ ‫ساڵه‌ ماونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كونس����ڵخانه‌كان ڤیزه‌ی‌ بۆ بازرگانان‬ ‫به‌وته‌ی‌ عه‌بدلواحید ژوری‌ بازرگانی‌ ‌وه‌رگرتوه‌و ئاس����انكاری‌ بۆ كردون‌و‪،‬‬ ‫‪ 30‬ه����ه‌زار ئه‌ندامی‌ هه‌ی����ه‌‌و ئابونه‌ی‌ ئ����ه‌و پاره‌ی����ه‌ش بۆتێون����ی‌ ڤیزه‌كه‌‬ ‫سااڵنه‌ له‌سه‌ر چوار پله‌ دابه‌شكراوه‌‪‌ ،‬وه‌ریده‌گرێت"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )418‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/3/4‬‬

‫سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫بازرگانی چ����ه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی له‌ئه‌مریکا‬ ‫له‌دۆخێکی تایبه‌تدایه‪ .‬ئایزنهاوه‌ر پاش‬ ‫س����ه‌رکه‌وتنی جه‌نگ����ی جیهان����ی دوه‌م‬ ‫یه‌ك����ه‌م که‌س ب����و که هوش����یاری دایه‬ ‫ئه‌مریکیه‌كان له‌مه‌ترسی بااڵده‌ستی ئه‌م‬ ‫که‌رته‪ .‬به‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی ناتوانرێت نکوڵی‬ ‫لێبکرێت رۆڵی ئه‌م که‌رته‌بو له‌بوژانه‌‌وه‌و‬ ‫به‌هێزکردنی هه‌ردو بواری کار‌و داهێنانی‬ ‫زانستی له‌رۆژانی جه‌نگی جیهانی دوه‌مدا‬ ‫له‌ئه‌مریکا که زه‌مینه‌ی ئه‌وه‌یان سازان‬ ‫پاشان ئه‌مریکا به‌ئاسانی ببێته یه‌كێک‬ ‫له‌زلهێزه‌كانی جیهان‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی پێویسته جه‌ختی لێبکه‌ینه‌وه‬ ‫لێکدانه‌بڕان����ی بواره‌كان����ه‪ .‬س����ه‌رباری‬ ‫ده‌رکه‌وتنی����ان ‌وه‌ك جی����اواز‪ ،‬هه‌م����و‬ ‫بواره‌كان له‌په‌یوه‌ندیه‌ك����ی ته‌واوکه‌ری‬ ‫پت����ه‌ودان‪ ،‬گه‌رچ����ی هه‌ندێکج����ار‌وه‌ها‬ ‫ده‌رده‌که‌ون ک����ه رکه‌ب����ه‌ری یه‌كتربن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌‌وه‌ی له‌ش����ێوازی هون����ه‌ری ئه‌ندرێ‬ ‫‌واڕهۆڵدا روده‌دات له‌بواری ته‌كنه‌لۆجیا‌و‬ ‫میدیاش����دا روده‌دات‪‌.‬وه‌ك چۆن‌وارهۆل‬ ‫هونه‌ری له‌چێژی چینی بااڵوه گۆڕی بۆ‬ ‫هه‌موان‪ ،‬ئامانجی زانست‌و ته‌كنه‌لۆجیاش‬ ‫ئه‌وه‌یه که هه‌مو به‌رهه‌مهێنراوه‌كانی بۆ‬ ‫هه‌م����وان بێت له‌پێناو قازانج‌و س����ودی‬ ‫زیات����ر‪ .‬ئه‌وه‌ی ل����ه‌م ب����واره‌‌‌دا ده‌بێت چۆنێتی سه‌پاندنی بااڵده‌ستی ئه‌مریکا‬ ‫گه‌ر ئامانجی س����ه‌ره‌كی سیاس����ه‌تی‬ ‫به‌تایبه‌ت بمێنێت����ه‌وه مافی خاوه‌نداری‬ ‫ئینتلێکچواڵه‪ .‬کاتێک که‌سێک داهێنانێک ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مری����کا س����ه‌پاندنی‬ ‫ده‌هێنێته ئاراوه ئه‌‌وا ئه‌و که‌سه خاوه‌نی هه‌ژ‌مونیه‌تی ئه‌مریکایه به‌س����ه‌ر دونیادا‬ ‫ئه‌و داهێنانه‌یه بۆ که‌س����ی تر نیه به‌بێ ئ����ه‌وا به‌دڵنیایی����ه‌وه ئامانجێکی ‌وه‌ها‬ ‫ره‌زامه‌ندی ئه‌و به‌رهه‌می بهێنێته‌وه‪ .‬ئه‌م گ����ه‌وره چه‌ندین ش����ێوازی جی����اوازی‬ ‫بواره له‌گه‌ڵ چیندا مایه‌ی مشتومڕێکی هه‌یه‪ .‬ئه‌وه‌ی له‌س����ه‌ره‌وه پێش����انماندا‬ ‫زۆره‪ .‬چونکه چین ئابوری کۆپیکردنه‪ ،‬ئامرازه‌كان بون‪ .‬لێره‌دا ئه‌م ش����ێوازانه‬ ‫ده‌خه‌ین����ه به‌رچ����او که ئ����ه‌و ئامرازانه‬ ‫نه‌ک داهێنان‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم هه‌ندێک ب����واری ته‌کنه‌لۆجیا به‌کارده‌ب����ات‪ .‬به‌مانایه‌كی تر چۆن ئه‌و‬ ‫به‌ش����ێوازی جی����اواز کارده‌ك����ه‌ن‪ .‬هێ����ز‌و توانایان����ه‌ی که ئه‌مری����کا‌وه‌ك‬ ‫دیاریترینیان بواری چه‌ک‌و ته‌قه‌مه‌نیه‪‌ .‬واڵتێک هه‌یه هه‌مو بخرێته گه‌ڕ له‌پێناو‬ ‫چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی ‌وابه‌‌سته‌یه به‌قه‌یران‪ ،‬سه‌پاندنی هه‌ژ‌مونیه‌تی ئه‌مریکادا‪.‬‬ ‫به‌گش����تی س����ێ قوتابخانه‌ی فیکری‬ ‫مه‌ترس����ی‪ ،‬ئاس����ایش‪ ،‬ملمالنێی هێز‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌ڕوانگه‌ی ئه‌مری����کا‌و رۆژئاواوه له‌ئارادان‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌ی ئیمپراتۆریه‌ت‪ :‬الیه‌نگرانی‬ ‫س����ه‌رباری ئه‌مانه هه‌روه‌ها ‌وابه‌‌سته‌یه‬ ‫به‌بواری تریش����ه‌وه‪ .‬یه‌کێک له‌دیارترین ئ����ه‌م قوتابخانه‌یه‌وه‌های به‌باش ده‌زانن‬ ‫بواره‌كان نه‌وته‪ .‬کاتێک ئه‌مریکا بڕێکی که ئه‌مریکا دونیا‌وه‌ك ئیمپراتۆریه‌تێکی‬ ‫زۆر ن����ه‌‌وت ده‌كڕێ����ت ل����ه‌ده‌ره‌وه‪ ،‬ئه‌وا خۆی ببینێت‌و مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکات‪.‬‬ ‫ده‌بێت مش����وری ئه‌وه بخوات که چۆن به‌و مانایه به‌رپرسیارێتی بگرێته ئه‌ستۆ‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ی که له‌ناوه‌وه‌ی‌واڵت چوه‌ته ده‌رباره‌ی چۆنێت����ی به‌رێوه‌چونی دونیا‬ ‫ده‌ره‌وه بهێنرێته‌وه ناو ‌واڵته‌‌وه‪ .‬چه‌ک‌و له‌هه‌مو ئاس����تێکدا له‌هه‌مو جێگایه‌كدا‪.‬‬ ‫ته‌قه‌مه‌ن����ی یه‌کێک����ه ل����ه‌م ئامرازانه‌ی نێگ����ری‌و ه����اردت له‌کتێبی ناس����راوی‬ ‫که به‌و ‌واڵتانه ده‌فرۆش����رێت که نه‌‌وت ئیمپراتۆریه‌ت����دا‌وه‌ه����ای ده‌بین����ن ئه‌م‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنن‪ ،‬که له‌رێگایه‌وه به‌بڕێکی قۆناغ����ه له‌ئارادای����ه‌و له‌ئه‌نجامدا دونیا‬ ‫زۆر ئه‌و پاره‌یه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ناو‌واڵت‪ .‬هه‌مو ده‌کاته یه‌ک‪ .‬که هه‌نگاوێک ده‌بێت‬

‫بۆ یه‌كخس����تنی چینی کرێکاری جیهان‬ ‫یان ئه‌وه‌ی ئه‌وان پێیده‌ڵێن مه‌ڵتیتیود‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م����ه جگه له‌خه‌ی����اڵ پاڵویه‌ك‬ ‫هیچی ت����ر نی����ه‪ .‬ئه‌مریکا گ����ه‌ر ‌وه‌ك‬ ‫ئیمپراتۆریه‌تێکی����ش مامه‌ڵه بکات ئه‌وا‬ ‫دونیا به‌رێوه‌ده‌بات له‌پێناو هه‌ژمونیه‌تی‬ ‫ئه‌مریکادا نه‌ك له‌پێناو چاکه‌ی دونیادا‪.‬‬ ‫بریتی����ه‬ ‫قوتابخان����ه‬ ‫دوه‌م‬ ‫له‌به‌ئه‌مریکاییکردن����ی دونیا‪ .‬الیه‌نگرانی‬ ‫ئه‌م قوتابخانه‌یه ‌وه‌هایان پێباش����ه که‬ ‫ئه‌مریکا ده‌ستوه‌رداته گشت جێگاکانی‬ ‫دونیا له‌پێناو هێنانه ئارای سیس����ته‌می‬ ‫سیاسی هاوشێوه‌ی سیسته‌می سیاسی‬ ‫ئه‌مری����کا‌و پاش����ان به‌ئه‌مریکاییکردنی‬ ‫دونی����ا‪ .‬هه‌وادارانی ئ����ه‌م قوتابخانه‌یه‬ ‫هه‌ندێ����ک جار‌وه‌ه����ا خواس����تی ئ����ه‌م‬ ‫قوتابخانه‌ی����ه ده‌رده‌ب����ڕن ‌وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌رکێک����ی ئه‌خالق����ی ئه‌مریک����ی بێت‪.‬‬ ‫بۆ نمون����ه ده‌ڵێن ده‌بێ����ت ئه‌مریکا دژ‬ ‫به‌سیس����ته‌مه دیکتات����ۆره‌كان بێ����ت‌و‬ ‫دیموکراس����ی به‌دونی����ادا باڵوبکاته‌وه‪.‬‬ ‫هه‌وادارانی ئه‌م قوتابخانه‌یه له‌ئێس����تادا‬ ‫له‌پاشه‌کش����ێدان چونکه له‌زۆر جێگای‬ ‫دونی����ا البردنی دیکتات����ۆر نه‌بوه هۆی‬ ‫هاتنه‌ئ����ارای دۆخێک باش����تر له‌دۆخی‬ ‫س����ه‌رده‌می دیکتاتۆریه‌ت (له‌ڕوانگه‌ی‬ ‫ئه‌مریکاوه)‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م قوتابخان����ه ک����ه له‌هه‌موان‬ ‫کاریگه‌رت����ره قوتابخان����ه‌ی ی����اری هێز‬ ‫یان هاوس����ه‌نگی هێزه‪ .‬هه‌وادارانی ئه‌م‬ ‫قوتابخانه‌ی����ه بڕوایان‌وه‌هایه که ده‌بێت‬ ‫ئه‌مریکا ب����ه‌رده‌وام له‌نه‌خش����ه‌ی هێز‌و‬ ‫الیه‌نه‌کان����ی دونیا بنواڕێ����ت‪ ،‬له‌هه‌وڵی‬ ‫دروس����تکردنی پێگه‌و الیه‌نگر‌و دۆستدا‬ ‫بێت‪ ،‬له‌پێناو رێگه‌گرتن له‌سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫هه‌رهێزێک����ی نه‌ی����ار که ببێت����ه مایه‌ی‬ ‫به‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان����ی‬ ‫زیانگه‌یان����دن‬ ‫ئه‌مریکا‪ .‬الیه‌نگرانی ئ����ه‌م قوتابخانه‌یه‬ ‫زیات����ر‌واقیعبینن‪ ،‬ب����ه‌وه‌ی که ئه‌مریکا‬

‫نه ده‌توانێت ببێت����ه ئیمپراتۆری ‌هت‌و نه‌‬ ‫ده‌بێ����ت له‌هه‌وڵ����ی به‌ئه‌مریکاییکردنی‬ ‫دونیادا بێت به‌ڵکو ده‌بێت له‌دونیایه‌كی‬ ‫ناس����ه‌قامگیردا له‌هه‌وڵ����ی ملمالنێ����ی‌و‬ ‫هاوس����ه‌نگی هێ����زدا بێ����ت له‌پێن����او‬ ‫پاراس����تنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئه‌مریکا‪.‬‬ ‫یاری هاوس����ه‌نگی هێز یاریه‌کی ئاڵۆزی‬ ‫به‌رده‌وام گۆڕاوی پڕ له‌مه‌ترس����یه‪ .‬له‌م‬ ‫یاریه‌‌دا دۆست‌و دوژمن بونی نیه‪ .‬رۆڵ‌و‬ ‫پێگه‌ی‌واڵتێک‌وابه‌‌س����ته نیه به‌واڵته‌كه‬ ‫ته‌نه����ا خۆی����ه‌وه به‌ڵک����و له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫به‌واڵت����ان‌و هێزه‌کان����ی ده‌وروبه‌ری‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه کاتێک ئه‌مری����کا نه‌یاری نه‌یاری‬ ‫کورده‌ ئ����ه‌وا گرنگی کورد زیاد ده‌كات‪،‬‬ ‫کاتێک ئه‌مریکا دۆس����تی نه‌یاری کورده‬ ‫ئ����ه‌وا س����ه‌نگی کورد ک����ه‌م ده‌كات‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه له‌کوردی باش����ور‌و باکور بنواڕه‬ ‫له‌دیدی ئه‌مریکاوه‪ .‬هاوسه‌نگی هێز ته‌نها‬ ‫په‌یوه‌ست نیه به‌واڵتانی ده‌رودراوسێوه‬ ‫به‌ڵکو راس����ته‌‌وخۆ په‌یوه‌س����ته به‌گشت‬ ‫جیهان����ه‌وه‪ :‬بۆ نمون����ه قه‌یرانی ڤێتنام‬ ‫یه‌كێک بو له‌هۆکاره‌كانی هێنده گوێنه‌دان‬ ‫به‌کورد له‌حه‌فتاکان‪ ،‬له‌کاتێکدا ملمالنێی‬ ‫سۆڤی ‌هت‌و دۆسته‌كانی هۆکاری بنه‌ڕه‌تی‬ ‫نزیکبونه‌وه‌ی کورد‌و ئه‌مریکابو‪.‬‬ ‫کورد له‌گراند ستراتیژی ئه‌مریکادا‬ ‫و‌‌ه‌ك ده‌بینین که ئه‌مریکا له‌هه‌مو دونیا‬ ‫به‌یه‌ك یه‌ك����ه ده‌ڕوانێت‪ .‬ئه‌مه‌ش مانای‬ ‫‌وه‌هایه هیچ‌واڵتێک ناتوانێت پێگه‌یه‌كی‬ ‫س����ه‌قامگیری هه‌بێ����ت له‌سیاس����ه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مری����کا‪ ،‬به‌تایب����ه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتو ئه‌و‌واڵته له‌ده‌ره‌وه‌ی رۆژئاوادا بو‪.‬‬ ‫‌واڵتانی رۆژئ����اوا له‌دۆخێکی تایبه‌تدان‪،‬‬ ‫ئه‌وان به‌بێ هی����چ گۆڕانکاریه‌كی گه‌وره‬ ‫هه‌میش����ه دۆس����تی ئه‌مری����کان‪ .‬بونی‬ ‫رێکخراوێکی ‌وه‌ك نات����ۆ گه‌ره‌نتی ئه‌وه‬ ‫ئ����ه‌كات‪ .‬به‌پێی ئه‌م گراند س����تراتیژیه‬ ‫ئه‌مریکا به‌ئه‌مری ‌واقی����ع ناچاره زیاتر‬

‫‪19‬‬

‫سیاسه‌تی هاوسه‌نگی هێز په‌یڕه‌و بکات له‌کاتێکدا دژ به‌هه‌ژمونیه‌ت نیه به‌اڵم دژ‬ ‫له‌بری ئه‌و دو جۆره سیاس����ه‌ته‌که‌ی تر‪ .‬به‌هه‌ژ‌مونیه‌تی ئه‌مریکایه‪ .‬ئه‌م ڕه‌خنه‌یه‬ ‫هاوسه‌نگی هێز یانی گۆڕانکاری به‌رده‌وام‪ ،‬هی����چ به‌هایه‌ك����ی نیه چونک����ه ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌‌وڵ����ی به‌هێزک����ردن‌و الوازکردنی ئه‌م پێیهه‌ڵده‌ستێت ڕه‌خنه نیه به‌ڵکو زیاتر‬ ‫‌واڵت‌و ئه‌و‌واڵت‪ ،‬بایه‌‌خدان به‌ناوچه‌یه‌ك بانگه‌ش����ه‌ی سیاس����ی‌و پڕوپاگه‌نده‌یه‪.‬‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ک‌و بایه‌خدان به‌ناوچه‌یه‌كی تر ڕه‌خن����ه‌ی ئه‌خالقی له‌‌وێوه س����ه‌رچاوه‬ ‫ده‌گرێت که هه‌ژ‌مونیه‌ت له‌هه‌ر شێوازێکدا‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی تر‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌وه‌ها ئه‌كات ک����ه ناوچه‌یه‌ك بێت‪ ،‬ئایا له‌شێوازی ده‌ستێوه‌ردان یان‬ ‫‌جێ����گای بای����ه‌‌خ بێت ه����ۆکاری‪ ،‬هێز‪ ،‬خۆسه‌پاندن یان هاوسه‌نگی هێز رێگریه‬ ‫مه‌ترس����ی‪‌،‬وزه‪ ،‬بازاڕ‪ ،‬رێ����ڕه‌و پانتایی له‌گه‌شه‌ی س����ه‌ربه‌خۆ‌و ئازادی گه‌النی‬ ‫ملمالنێیه‪ .‬به‌پێی ئه‌م‌واقیعه کورد گه‌ر تر‪ .‬له‌روی ئه‌خالقی����ه‌وه ئه‌م ڕه‌خنه‌یه‬ ‫بیه‌وێت په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌مریکادا باش به‌جێیه به‌اڵم زیاتر یوتوپیاییه‪ .‬چونکه‬ ‫بێ����ت ئه‌وا بڕێکی که‌می بڕیاری چۆنێتی هه‌وڵی‌واڵتان ب����ۆ فراوانکردنی پانتایی‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندیه له‌ده‌ست کورددایه‪ .‬بڕی قه‌ڵه‌مڕه‌ویان هه‌رگیز کۆتایی نایه‌ت‪ .‬به‌م‬ ‫زۆری چاره‌‌‌نوس‌و چۆنێت����ی په‌یوه‌ندی پێیه هه‌ژ‌مونیه‌ت سروش����تی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ک����ورد‌و ئه‌مریکا‌وابه‌‌س����ته‌ویه به‌دۆخی ده‌وڵه‌ته‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا ئه‌گه‌ر له‌دونیادا‬ ‫هێزێکی بااڵ نه‌بێت پشتیوانی سیسته‌می‬ ‫ناوچه‌یی‌و جیهانی‪.‬‬ ‫له‌سه‌رده‌می بۆشدا ئه‌مریکا له‌قۆناغی جیهانی بکات ئه‌وا بازرگانی‌و ئاڵوگۆڕی‬ ‫به‌ئیمپراتۆرب����ون‌و به‌ئه‌مریکایکردن����ی ش����تومه‌ك له‌دونیادا به‌ڕێ����وه ناچێت‪.‬‬ ‫دونی����ادا ب����و‪ .‬کورد س����ودمه‌‌ند بو له‌م به‌کورتی ئه‌وه‌ی پێیده‌ڵێن سیس����ته‌می‬ ‫پرۆس����ه‌یه چونکه راس����ته‌وخۆ ئه‌مریکا جیهانگی����ری داده‌ڕمێت‪ .‬دونیای ئه‌‌مرۆ‬ ‫نه‌یارێتی عێراق‌و ئێران سوریای ده‌كرد‪ .‬به‌بێ جیهانگی����ری توانای به‌رێوه‌چونی‬ ‫ئه‌م����ه‌ش له‌ئه‌نجامدا ب����وه هۆی هاتنی نابێت‪ .‬گه‌ر هه‌ژمون����ی ئه‌مریکی خراپه‬ ‫ئه‌مری����کا بۆ ناوچه‌ك����ه‌و البردنی رژێمی ئ����ه‌وا نه‌بونی خراپت����ره‪ .‬ئه‌م نه‌بونه‌ش‬ ‫س����ه‌دام‪ .‬به‌اڵم ئه‌م سیاسه‌ته له‌هه‌ردو دو ج����ۆره یان نه‌بون����ی ئه‌مریکا‌و بونی‬ ‫ئاستی مرۆیی‌و ئابوریدا زیانی به‌ئه‌مریکا هێزێکی تر‌وه‌ك چین یان روس����یا‪ ،‬که‬ ‫گه‌یاند‪ ،‬ئێس����تا ئه‌مریکا له‌گه‌ڕانه‌وه‌دایه بااڵی����ی هه‌رالیه‌كی����ان زۆر زۆر خراپتر‬ ‫بۆ قۆناغی هاوسه‌نگی هێز‪ ،‬که هه‌میشه ده‌بێ����ت له‌ئه‌مریکا‪ .‬ی����ان نه‌بونی هیچ‬ ‫ئه‌گه‌ری زۆره به‌زیانی کورد بشکێته‌وه‪ .‬هێزێک����ی جیهان����ی که ده‌بێت����ه هۆی‬ ‫چونکه هاوسه‌نگی هێز یانی هه‌وڵدان بۆ دروستبونی کۆمه‌ڵه هێزێکی گه‌وره که‬ ‫رونه‌دانی هیچ گۆڕانکاریه‌ک له‌نه‌خشه‌ی به‌رده‌وام له‌ملمالنێدا ده‌بن له‌ناوخۆیاندا‬ ‫س����ایکس‪ -‬پیکۆدا‪ .‬ئه‌و نه‌خشه‌یه پێش بۆ بااڵده‌ستی‪ ،‬بۆ نمونه جه‌نگی سارددا‬ ‫که دونیا دابه‌ش����کرابو به‌سه‌ر دو به‌شدا‬ ‫هه‌مو شتێک گۆڕێکی قوڵه‌ بۆ کورد‪.‬‬ ‫دژ به‌ی����ه‌ك‪ .‬گ����ه‌ر کورد له‌س����ه‌رد‌‌می‬ ‫هه‌ژمونی ئه‌مریکادا زۆر سودمه‌ند نه‌بێت‬ ‫ڕه‌خنه‌ی هه‌ژمونیه‌تی ئه‌مریکی‬ ‫به‌گش����تی دو ج����ۆر ڕه‌خن����ه هه‌ی����ه ئه‌وا له‌سه‌رده‌می هه‌ژمونی هه‌ر هێزێکی‬ ‫له‌هه‌ژمونیه‌تی ئه‌مریک����ی‪ :‬ڕه‌خنه‌یه‌كی تردا‪ ،‬جگ����ه له‌یه‌كێت����ی ئه‌وروپادا [که‬ ‫سیاسی‌و ڕه‌خنه‌یه‌كی ئه‌خالقی‪ .‬ڕه‌خنه‌ی سه‌رده‌می هه‌ژمونی بونی له‌ده‌ستداوه]‬ ‫سیاسی له‌الیه‌ن چه‌پی سۆڤیه‌تیه‌وه که زۆر زیان لێکه‌وتو ده‌بێت‪.‬‬

‫له‌بەڕێوەبەرایەتی‌ سینەما ‌ی سلێمانی‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫‌واتە هەوڵی بۆ دزەکردن بەرەو ناوەوەی‬ ‫«مرۆڤ���ی دواکەوتو»‪ ،‬بۆالی هەس���تەکان‌و‬ ‫بیرکردنەوە‌و تێڕوانینی‪‌.‬واتە دوورکەوتنەوەی‬ ‫ل���ەو تیوریی���ە مەتریالیس���تییە ڕووتانە کە‬ ‫دواکەوت���ن تەنی���ا‌وەک کۆمەڵێ���ک ژمارەی‬ ‫ئابووری‌و سەرژمێر‌و پێوانەکردنی ئەژمارکراو‬ ‫سەیر دەکەن‪ .‬هەڵبەت دواکەوتن بەر لەوەی‬ ‫هەلومەرجێکی دەرونی بێت‪ ،‬هەلومەرجێکی‬ ‫مێژوویی‌و ئابوورییە‪ ،‬بەاڵم تێگەیشتن له‌خودی‬ ‫«دواکەوتن» بەبێ تێگەیشتن لەو مرۆڤەی لەو‬ ‫هەلومەرجەدا لەدایکدەبێت کاری نەکردەیە‪.‬‬ ‫حیجازی پرسی «دواکەوتن» دەبەستێتەوە‬ ‫به‌پرس���ی «مرۆڤ» ـەوە‪ .‬لێرەوە له‌تەواوی‬ ‫کتێبەکەیدا بۆ خەس���ڵەتە سایکۆلۆژییەکانی‬ ‫مرۆڤ���ی «دواکەوتو» دەگەڕێ���ت‪ .‬به‌بڕوای‬ ‫ئ���ەو له‌کۆمەڵ���گا خۆرهەاڵتییەکانی ئێمەدا‪،‬‬ ‫سایکۆلۆژیای دواکەوتن گرێدراوی تێگەیشتنە‬ ‫له‌«سایکۆلۆژیای مرۆڤی شکستە» «بڕوانە‬ ‫‪ :‬مستەفا حیجازی‪ .‬دواکەوتنی کۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫دەروازەی���ەک ب���ۆ س���ایکۆلۆژیای مرۆڤ���ی‬ ‫شکس���تە‪ .‬المرک���ز الپقافی العرب���ی‪ .‬چاپی‬ ‫نۆه���ەم‪ .2005 .‬ل ‪ .»11‬مرۆڤ���ی دواکەوتو‬ ‫الی حیجازی له‌دۆخێک���ی قەیراناویدا دەژی‬ ‫ک���ە ناچاریدەکات بەردەوام بۆ هاوس���ەنگی‬ ‫بگەڕێت‪ ،‬بۆ پنتێک تێیدا فش���ارەکان‌وردی‬ ‫نەک���ەن‌و میکانیزم گەلێ���ک بگرێتە بەر کە‬ ‫هەڵبێت‌و خ���ۆی بپارێزێ���ت‪ .‬حیجازی ئەوە‬ ‫ناشارێتەوە کە یەکێک له‌هۆ سەرەکییەکانی‬ ‫بایەخدان���ی به‌«مرۆڤ���ی دواکەوت���و» ئەو‬ ‫توان���ا گ���ەورە‌و توندەیە ک���ە له‌کۆمەڵگای‬ ‫دواکەوتودا بۆ «توندوتیژی» هەیە «هەمان‬ ‫سەرچاوەی پێش���وو‪ .‬ل‪ .»12‬لێرەوە خودی‬ ‫لێکۆڵینەوەک���ەی حیج���ازی چەندە دەکرێت‬ ‫‌وەک لێکۆڵینەوەیەک���ی س���ایکۆلۆژی ب���ۆ‬

‫«مرۆڤ���ی شکس���تە» تەماش���ای بکەی���ن‪،‬‬ ‫هێن���دەش لێکۆڵینەوه‌یەکە بۆ تێگەیش���تنی‬ ‫ئەگ���ەرە بەهێ���زەکان‌و پۆتێنس���یالیتەیتی‬ ‫توندوتیژی‌و تەوژمە بینراو‌و نهێنییەکانی له‌ناو‬ ‫ستراکتوری سۆسیۆلۆژی‌و سایکۆلۆژیدا‪ ،‬کە‬ ‫به‌بڕوای م���ن بایەخێکی گرنگتر‌و جێگایەکی‬ ‫تایبەتی دەبەخشێتە تێزەکانی ئەم نوسەرە‪.‬‬ ‫یەکێ���ک له‌بۆچوون���ە گرنگەکان���ی حیجازی‬ ‫ئەوەیە کە ئەوان���ەی ‌وادەبینن ڕیزبەندبوون‬ ‫له‌ڕێکخس���تنی سیاس���یدا دەتوانێت نیشانە‬ ‫بێ���ت ب���ۆ دوورکەوتن���ەوە له‌دواکەوت���ن‪،‬‬ ‫به‌هەڵەداچ���وون‪ .‬حیج���ازی دەڵێ���ت ک���ە‬ ‫ڕێکخراوبوون‌و خۆڕێکخس���تن له‌چوارچێوەی‬ ‫نەزمێکی سیاس���یدا‪ ،‬یان کەس���انگەلێک کە‬ ‫مێژوویەکی���ان له‌پراکتیکی سیاس���یدا هەیە‪،‬‬ ‫مەرج نیی���ە له‌کۆتەکانی دواکەوتن ڕزگاریان‬ ‫بووبێ���ت‪ ،‬بەڵک���و به‌پێچەوان���ەوە زۆرجار‬ ‫دەبینین کە بااڵترین پلەکانی تیوریزەکردنی‬ ‫فیک���ری به‌جۆرێک���ی بەرچ���او به‌بااڵتری���ن‬ ‫پلەکان���ی دواکەوت���ن له‌ئاس���تی پراکتیکدا‪،‬‬ ‫تێک���ەڵ دەبێت «ه���ـ ‪ .‬س‪ .‬پ ‪ .‬ڵ ‪.»16‬‬ ‫‌واتە ئەو خورافەت���ەی کە گوایە تێکەڵبوون‬ ‫به‌کایەی سیاس���ی‌و ئیشکردن له‌چوارچێوەی‬ ‫هەیکەلێکی ڕێکخراوەیدا بۆ خۆی دەش���ێت‬ ‫نیش���انە‌و بەڵگە بێ���ت لەس���ەر خەبات دژ‬ ‫به‌دواکەوت���ن‪ ،‬الی حیج���ازی هیچ نییە جگە‬ ‫له‌تێزێکی خورافی ک���ە ڕەنگە پێچەوانەکەی‬ ‫تەواو ڕاس���ت بێت‪ .‬نەک هەر ئەوە به‌بڕوای‬ ‫حیجازی مەس���ەلەی دەوڵەمەندب���وون یان‬ ‫ئاوەدانی ڕۆڵێکی ئەوتۆ گرنگ له‌س���ڕینەوەی‬ ‫نیش���انەکانی دواکەوتن���دا نابینن‪ .‬دواکەوتن‬ ‫دەرکەوتەیەکی عەقڵی‌و س���ایکۆلۆژییە‪ ،‬کە‬ ‫دەستکاری س���ەتحی کۆمەڵگا‪ ،‬هیچ شتێکی‬ ‫گرنگی تێدا ناگۆڕێت‪« .‬ماویەتی»‬

‫چەندە زۆریی باران الی مرۆڤی‬ ‫پێ����ش مۆدێرنە س����ەرمایەیەکی‬ ‫کۆنکرێت بوو‪ ،‬ئەوەندەش زۆریی‬ ‫کات الی مرۆڤ����ی مۆدێرن دەبێت‬ ‫به‌سەرمایەیەکی نەبینراو‪.‬‬ ‫کات له‌س����ەردەمانی کۆن����دا‬ ‫دیارییەک����ی خودای����ی ب����وو‪،‬‬ ‫لەگەڵ هاتن����ی مۆدێرنەدا دەبێت‬ ‫به‌کەرەس����ەیەک ب����ۆ بازرگانیی‌و‬ ‫پ����ارە پەیداک����ردن‪ .‬کاتەکان����ی‬ ‫کار دیاریدەکرێ����ن‌و کرێ����کاران‬ ‫‌وەک����و چینێک����ی نوێ ش����ەڕی‬ ‫گەورە ب����ۆ کەمکردن����ەوەی ئەو‬ ‫کاتژمێران����ە دەکەن کە ئیش����ی‬ ‫تێدا دەکەن‪ .‬دیارە ئەم ش����ەڕە‪،‬‬ ‫ملمالنێی ئینس����انە بۆ رزگاربوون‬ ‫له‌ژیان����ی سیس����تەم‌و گەڕانەوە‬ ‫ب����ۆ جیهانی ژیان‪ .‬بەم چەش����نە‬ ‫پرۆس����ەی بەپیشەس����ازیبوون‌و‬ ‫بیر ۆ کر ا تیز ە ک����ر د ن‌و‬ ‫بەعەقاڵنیکردن����ی کۆمەڵگا‌و لەم‬ ‫قۆناغە نوێیەشدا بەدیگیتاڵبوونی‬ ‫پەیوەندییەکانی ئینسان‪ ،‬چەمکی‬ ‫ئینس����انی مۆدێرنی بەرهه‌مھێنا؛‬ ‫ئینس����انێک گەرچ����ی ھێش����تا‬ ‫بەت����ەواوی له‌جەبری سروش����ت‌و‬ ‫ئایی����ن رزگاری نەب����ووە‪ ،‬کەچی‬ ‫دەکەوێتە ژێ����ر جەبرێکی ترەوە‪،‬‬ ‫جەب����ری تۆتالیتێربوونی خودی‬ ‫کات خۆی‪.‬‬ ‫ئەو خاڵ����ەی بۆ م����ن جێگای‬ ‫باسە‪ ،‬پەیوەندی نێوان پرۆسەی‬ ‫بەنەتەوەبوون‌و کاتە‪ .‬ئایا کات چ‬

‫رۆڵێک له‌پرۆس����ەی دروستبوونی‬ ‫یەککاتی����ی ئینس����انەکانی ن����او‬ ‫رووبەرێکی جوگرافیدا دەگێڕێت‌و‬ ‫چۆن ژیانی ئەم ئینسانانە دەکات‬ ‫به‌یەک؟ ئایا کات چ پەیوەندییەکی‬ ‫به‌دەوڵەت����ەوە هه‌ی����ە‌و بەتایبەت‬ ‫به‌دەوڵەت����ی نەت����ەوەوە؟ ئای����ا‬ ‫دروس����تبوونی چەمک����ی نەتەوە‬ ‫چەندە پەیوەندی به‌پرۆسەی کار‌و‬ ‫بیرۆکراسیبوون‌و بەعەقاڵنیکردنی‬ ‫ژیان����ی ئینس����انەکانی ن����او‬ ‫کۆمەڵگایەکەوە هه‌یە‪ ،‬کە فۆرمی‬ ‫جی����اوازی رێکخس����تنی کات����ی‬ ‫ئینس����انەکان پێکدەھێن����ن؟ ئەم‬ ‫پرس����یارانە چ پەیوەندییەکی����ان‬ ‫به‌ژیانی کۆمەڵگای ئێمەوە هه‌یە‪،‬‬ ‫ئایا ئێم����ە دەتوانی����ن به‌خۆمان‬ ‫بڵێین نەت����ەوە‪ ،‬بەو مانایەی کە‬ ‫کۆمەڵگایەکین خاوەن یەک شوێن‬ ‫کات‌و یەک تێگەیشتنین بۆ زەمەنی‬ ‫خۆمان؟ ئایا کۆمەڵگای سیاسیی‬ ‫ئێمە ھیچ‌وێنایەکی بۆ کات هه‌یە‬ ‫‌وەک����و پرۆس����ەیەکی عەقاڵنی‌و‬ ‫بیرۆکراسیی؟ بۆچی پێکھێنانی‬ ‫حکومەت یان پێکنەھێنانی له‌کاتی‬ ‫خۆی����دا ھیچ کێش����ەیەک نییە بۆ‬ ‫سەرۆکی هه‌رێم‌و پەرلەمان‌و پارتە‬ ‫سیاسییەکان‌و کۆمەڵگاکەشمان؟‬ ‫ئایا پێدانی مووچە له‌کاتی خۆیدا‬ ‫چ پەیوەندییەک����ی به‌رێزگرت����ن‬ ‫ل����ه‌کات‌و کەرامەتی ئینس����انەوە‬ ‫هه‌یە؟ هه‌ندێ����ک له‌وەاڵمەکان بۆ‬ ‫بەشی دووەهه‌م بەجێدەھێڵین‪.‬‬

‫ستەمی خۆرهەاڵتی‌و‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫کات‌و نەتەوه‌‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫له‌هەر‌واڵتێکی‌ ت���ردا دەرهێنەر به‌بودجەی‌‬ ‫بەرهەمهێنەرێ���ک (کۆمپانیایەک���ی‌ کەرت��� ‌ی‬ ‫تایب���ەت) فیلمێک دروس���ت دەکات کە باش‬ ‫یان خراپبونەکەی‌ تەنها له‌ئەستۆی‌ گروپێکی‌‬ ‫بچوکدای���ە‌و زیانێک���ی‌ ئەوت���ۆی‌ کۆمەاڵیەتی‌‬ ‫(النیکەم لەڕوی‌ بودجەوە) دروس���ت ناکات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوکات���ەی‌ لە‌واڵتی‌ ئێمە پارەیەکی‌ زۆر‬ ‫له‌حکومەت‌ وەردەگرین‌و لەوس���ەر بەدەستی‌‬ ‫بەتاڵ هەم له‌ئاس���تی‌ هونەری‌‌و هەم له‌ئاستی‌‬ ‫پیشەس���ازی‌ دەگەڕێینەوە‪ ،‬ئیدی‌ کێش���ەکە‬ ‫له‌کێش���ەی‌ ناوەندێکەوە دەبێتەوە کێشەیەکی‌‬ ‫گەورەتر بۆ کۆمەڵگا‪ .‬چونکە بیرمان نەچێت‬ ‫پارەی‌ حکومەت پارەی‌ خەڵکە‪ .‬بەمجۆرە ئەمە‬ ‫پێیدەوترێت پارە بەفیڕۆدان‌و بەڕێوەبەرایەتی‌‬ ‫سینەما درێغی‌ نەکردوە لەم پارە بەفیڕۆدانانە‪.‬‬

‫پارە بەفیڕۆدانێک کە بەوپەڕی‌ سەرسوڕمانەوە‬ ‫ب���ۆ س���ینەماکارەکانیش (وەک ت���اک) هیچ‬ ‫پرس���یارێکی‌ ئەخالقی‌ دروست ناکات! (ئایا‬ ‫دروستکردنی‌ قوتابخانەیەک له‌گوندێک باشتر‬ ‫نییە له‌دروس���تکردنی‌ فیلمێکی‌ لەمجۆرە بێ‬ ‫ئەنجام؟!)‪ .‬سیستمی‌ سینەمایی‌ هەر‌ واڵتێک‬ ‫بەمج���ۆرە بەڕێوەدەچێت‪ :‬هی���چ حکومەتێک‬ ‫ئام���ادە نییە بێ دەس���تکەوتی‌ هونەریی‌ یان‬ ‫پیشەس���ازی‌‪ ،‬پارە هەڵبڕژێتە بەردەم نوخبه‌‬ ‫کارگێڕییە س���ینەماییەکەی‌‪ .‬لە‌واڵتی‌ ئێمەدا‬ ‫کە حکومەت هیچ چاوەڕوانییەکی‌ نییە ( کە‬ ‫دەب���ێ هەیبێت) مەتەڵێکی‌ گەورەیە هێش���تا‬ ‫س���ینەماکارەکان‌و بەڕێوەبەرایەتی‌ س���ینەما‬ ‫دەڵێن‪ :‬حکومەت هاوکاری‌ س���ینەماکارەکان‬ ‫ناکات!‬

‫زیاد له‌چەند ساڵە چاودێریی‌ دۆخی‌ سینەما‬ ‫دەک���ەم له‌کوردس���تان‪ ،‬تەنه���ا لەبەرئەوەی‌‬ ‫س���ینەمام خ���ۆش دەوێت‌و دەزان���م کە ئەم‬ ‫هونەر‪/‬پیشەس���ازییە دەتوانێ���ت بەش���داری‌‬ ‫ب���کات له‌کەمکردنەوەی‌ برینەکانی‌ ئەم‌واڵتە‪،‬‬ ‫بەاڵم ڕاشکاوانە بڵیم‪ :‬هەلومەرجی‌ سینەمای‌‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬جگە له‌بەفیڕۆدان���ی‌ پارە‪ ،‬هیچ‬ ‫خێرێکی‌ دیک���ەی‌ بۆ ئ���ەم نەتەوەیە نەبوە‪.‬‬ ‫له‌هیچ ش���وێنێکی‌ س���ەر ئەم زەوییە‪ ،‬له‌هیچ‌‬ ‫واڵتێکی‌ دنیادا نەبوە‪ ،‬حکومەت لێپرسینەوە‬ ‫نەکات له‌ناوەندە کارگێڕییەکانی‌‌و نەپرس���ێت‬ ‫ئاخ���ۆ ئ���ەم ناوەندان���ە چ خێرێکی���ان هەیە‬ ‫ب���ۆ‌ واڵتێک ک���ە له‌هەمو کات زیات���ر تینوی‌‬ ‫سینەمایەکی‌ زیندو‌و بەهێزە‪.‬‬ ‫دۆخی‌ بەڕێوەبەرایەتی‌ سینەما بەجۆرێکە‪،‬‬

‫ک���ە دەرهێنەرانیش بونەت���ە تەواوکەری‌ ئەم‬ ‫خەمس���اردییە ترسناکە‪ .‬ئەوەندەی‌ من قسەم‬ ‫لەگ���ەڵ دەرهێن���ەرە الوەکانی‌ کوردس���تان‪/‬‬ ‫س���لێمانی‌ کردبێ���ت‪ ،‬ئەوانی���ش ی���ان هیچ‬ ‫ڕەخنەیەکیان نەبوە‪ ،‬یان نایخەنەڕو بۆ ئەوەی‌‬ ‫دڵی‌ بەڕێوەبەرایەتی‌ سینەما گەرد نەیگرێت‪،‬‬ ‫ن���ەوەک ب���ۆ فیلم���ی‌ داهاتوی���ان بودجەیان‬ ‫پێ ن���ەدەن! بەمج���ۆرە ئێم���ە له‌بازنەیەکدا‬ ‫دەخولێینەوە کە کەس نازانێت کێ‪ ،‬بەڕاستی‌‬ ‫کێ‪ ،‬دەبێت لەس���ەر ئەم دۆخە بێتەدەنگ؟!‬ ‫چونک���ە ئەوانەی‌ کە دەبێ قس���ەیەک بکەن‪،‬‬ ‫خۆش���یان‪‌،‬وەک باسکرا‪ ،‬ئەم کەمتەرخەمییە‬ ‫بەرهەم دەهێننەوە‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە نازان���م ک���ێ بەرپرس���ە‌و کێ‬ ‫دەتوانێ لێپرسینەوە لەم سیستم‌و عەقڵییەتە‬

‫کارگێڕیی���ە ب���کات‪ ،‬ب���ەاڵم بەڕێوەبەرایەت ‌ی‬ ‫س���ینەما بەم دۆخەوە‪ ،‬نەک ه���ەر خزمەتی‌‬ ‫س���ینەمای‌ نەکردوە‌و نایکات له‌کوردس���تان‬ ‫(س���لێمانی‌) بگرە بۆتە ڕێگرییەکی‌ گەورەش‬ ‫لەبەردەم گەشەکردنی‌ مەعریفەی‌ ڕاستەقینەی‌‬ ‫س���ینەما‪ .‬چونک���ە بمان���ەوێ یان ن���ا‪ ،‬هەر‬ ‫هەنگاوێکی‌ سینەمایی‌ له‌کوردستان پێویستی‌‬ ‫به‌النیکەم���ی‌ پارە هەیە‌و ئەم ناوەندەش بۆتە‬ ‫ڕێگرێ���ک لەوەی‌ ئەم بودجەی���ە دابەش بێت‬ ‫بەسەر پنتە مەعریفییە جیاوازەکان‌و ناوەندە‬ ‫ئەڵتەرناتیڤەکان���دا‪ .‬ڕەنگە هەر ئەمەش بێت‬ ‫ناوەن���دی‌ دیک���ە (بۆ نمونە ماڵی‌ س���ینەما)‬ ‫دیس���ان به‌بەهانەی‌ س���ینەماوە دروستبون‌و‬ ‫کەچی‌ ئەوانیش هەمان دۆخ درێژە پێدەدەن‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەم دۆخ���ە درێژەبکێش���ێت (کە‌‬

‫وادیارە درێژە دەکێشێت) هیچ ئومێدێک نییە‬ ‫جگە له‌دروس���تکردنی‌ جوڵەیەکی‌ سینەمای ‌ی‬ ‫ئەڵتەرناتیڤ‪ ‌،‬چەن���د کۆمیدیایەکی‌ گەورەیە‪،‬‬ ‫لە‌واڵتێک���دا کە س���ینەمای‌ نییە‌و له‌س���ینەما‬ ‫تێنەگەیش���توە‪ ،‬بیر له‌سینەمای‌ ئەڵتەرناتیڤ‬ ‫بکەینەوە! ب���ەاڵم‌ وادیارە ه���ەر دەبێ بیری‌‬ ‫لێبکەیتەوە‪.‬‬ ‫*بڕوانە بابەتێک لەس���ەر ئەم س���ێ فیلمە‬ ‫بەناونیشانی‌ (شاری‌ بێ سینەما یادی‌ سینەما‬ ‫دەکاتەوە) له‌نوسینی‌‪ :‬حەمە قادر‬ ‫**مەبەس���ت بەرنامەیەک���ی‌ تەلەفزیۆنی‬ ‫کەناڵی‌ ‪ nrt2‬بو‪ ،‬کە چاوپێکەوتنیان لەگەڵ‬ ‫بەڕێوەبەری‌ س���ینەمای‌ س���لێمانی‌‌و یەکێک‬ ‫له‌کارمەندەکانی���دا کردبو‪ ،‬دەرب���ارەی‌ بون‌و‬ ‫نەبونی‌ سینەمای‌ کوردی‌‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ئاوات حسـام الدین‬ ‫ته‌یب) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (مسعود كـریم سـواره‌)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌خـتیـار حـه‌مـه‌صـابـر‬ ‫احمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان���ی‌ س���لێمانی‌ ونب���وه‌ به‌ناوی‌(ره‌وه‌ن���د مجـید‬ ‫اس���ـماعیل) هه‌رك���ه‌س دۆزی���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ پرس���گه‌ی‌ ئــاوێن���ه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژووری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ابـوبـكر مـعروف‬ ‫عبـدالله‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سێ‌ ئێمی‌ نه‌وته‌كه‌‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫عه‌بدولره‌زاق شه‌ریف‬ ‫س����ه‌روه‌ختێك ب����ۆ پاراس����تنی‌ ئه‌مدیوی‌ هێڵ����ی‌ ‪ ،36‬ك����ه‌ ناوچه‌‬ ‫ئازادكراوه‌كانی‌ سلێمانی‌‌و گه‌رمیانی‌ ده‌گرته‌وه‌‪ ،‬پێشنیازی‌ ده‌رهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وت‌و بانگهێشت‌و هاوبه‌شی‌ كۆمپانیا نه‌وتیه‌كانی‌ واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ كرا‪،‬‬ ‫ئه‌م پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تانه‌‪ ،‬هه‌زارو یه‌ك كۆمپێنتی‌ ناڕه‌وای‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌دا‪ ،‬گوتاری‌ مه‌ركه‌زی‌ ئه‌وان كه‌ له‌الپه‌ڕه‌كانی‌ گۆڤاری‌ گواڵن‬ ‫ماوه‌‪ ،‬ناڵ‌‌و به‌رمیلی‌ به‌تاڵ بو‪ ،‬قس����ه‌ی‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی‌ "فرانس����ۆ"ش‬ ‫سه‌باره‌ت به‌شیواشۆك له‌بیره‌وه‌ریماندا ماوه‌‪.‬‬ ‫سااڵن رۆیی‌‌و خۆمان‌و س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌ته‌كه‌مان خسته‌‬ ‫ده‌س����تی‌ ماڵباتی‌ بارزانیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش به‌بیانوی‌ پاراس����تنی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫دۆس����تایه‌تی‌ بێگانه‌و هه‌نگاونان ب����ۆ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‪ ،‬هه‌مو جومگه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌كانی‌ ئاب����وری‌ ئه‌م واڵته‌ی����ان به‌س����ه‌رزه‌مین‌و ژێرزه‌مینی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ له‌ده‌ستی‌ خۆیاندا چڕكرده‌وه‌‪ ،‬گشت نه‌ورۆزێك سه‌رۆك‬ ‫به‌مژده‌یه‌كی‌ خ����ۆش كه‌ به‌ڕێوه‌یه‌و هه‌ر نه‌مانبینی‌ جه‌ژنه‌ پیرۆزه‌مان‬ ‫لێده‌كات‪ ،‬ئێمه‌ش به‌خه‌یاڵی‌ خۆمان ماڵه‌ س����پیه‌كه‌مان له‌ده‌ستێكی‌‬ ‫ئه‌میندا بۆ راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ ئه‌گه‌ری‌ ئه‌و رۆژه‌ ره‌ش����انه‌ی‌‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬كاسه‌ی‌ پڕ به‌ئومێدی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاشتی‌ ناو‬ ‫ماڵی‌ كورده‌واریمان پێببه‌خشێت له‌دیمه‌نی‌ بێ‌ موچه‌یی‌ مه‌ئموره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تدا‪ ،‬توشی‌ نائومێدی‌‌و شۆكی‌ كردوین‪.‬‬ ‫توركیای‌ ئه‌ردۆغ����ان‌و عێراقی‌ مالیكی‌‌و هاوپه‌یمانه‌كانیان ئاس����مانی‌‬ ‫ته‌ی����اره‌و زه‌مینی‌ ن����ه‌وت‌و پ����اره‌ی‌ به‌غدایان لێبڕیون‪ ،‬هه‌ڕه‌ش����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌ترم����ان لێده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌نگه‌ژه‌و قه‌یرانه‌كه‌یان ناوناوه‌ س����ێ‌ ئێمی‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪( :‬میته‌رین)‪ ،‬پێوانه‌و حسابی‌ به‌رمیله‌ نه‌وته‌كانه‌!‬ ‫دوه‌م‪( :‬ماركێتین)‪ ،‬چۆن‌و به‌كێ‌‌و به‌چه‌ند ده‌فرۆشرێت؟‬ ‫سێهه‌م‪( :‬مه‌نی‌)‪ ،‬پاره‌كه‌ی‌ چه‌نده‌و له‌كوێیه‌؟‬ ‫له‌ڕاس����تیدا ئه‌م كێش����ه‌یه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ ش����ه‌ڕی‌ به‌غ����داو ئه‌نقه‌ره‌و‬ ‫دۆسته‌كانیان بێت‪ ،‬ش����ه‌ڕی‌ یه‌ك به‌یه‌كی‌ هه‌مومانه‌ له‌گه‌ڵ‌ سه‌ركرده‌‬ ‫نه‌وت فرۆش����ه‌كانی‌ خۆماندا‪ ،‬سااڵنێكه‌ ئه‌و سێ‌ ئێمی‌ نه‌وته‌ ئێمه‌شی‌‬ ‫بێ‌ پوڵ‌‌و بێ‌ حاڵ‌ كردوه‌‪.‬‬

‫که‌س یادی راپه‌ڕینی له‌بیر نه‌ما‬

‫»» ‪3‬‬

‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان له‌ش����ه‌ڕی‌ روخانی‌ به‌عسی‌ عێراقدا‪ ،‬دروشمی‌ ئازادی‌‌و‬ ‫دیموكراس����ییان به‌ڕوی‌ دنی����ادا به‌رزكرده‌وه‌ (ئامانج‌و مه‌به‌س����تیان‬ ‫هه‌رچییه‌ك بوبێت)‪ ،‬رای‌ گش����تی‌‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تییان پێكرد‬ ‫به‌هاوپه‌یمانی‌ خۆیان‪ ،‬عێراقییه‌كانیشیان هێنایه‌ سه‌ر ئه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌‬ ‫شه‌ڕ‌و داگیركردنی‌ واڵته‌كه‌یان وه‌ك پرۆسه‌ی‌ ئازادی‌ ناوزه‌د بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس����تا مالیكی‌‌و حكومه‌ته‌كه‌ی‌ به‌هانه‌و بیانوی‌ بۆ نانبڕینی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‌و درێژه‌پێدانی‌ ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ هه‌ر چییه‌ك بێ����ت‪ ،‬له‌ناخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌دا پرۆسه‌ی‌ ئاشكراكردنی‌ س����ێ‌ ئێمی‌ نه‌وته‌كه‌یه‌‪ ،‬كه‌ سه‌ركرده‌‬ ‫بااڵده‌س����ته‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان وایانكردوه‌ سه‌ری‌ به‌رز بۆ موچه‌‬ ‫ن����ه‌وی‌ نه‌كه‌ین‪ ،‬نه‌ك له‌پێناوی‌ خاك‌و س����نوری‌ نیش����تماندا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌پێناوی‌ رۆشنكردن‌و كه‌شفی‌ ده‌سته‌كه‌ی‌ ئه‌واندا‪.‬‬ ‫فۆتۆکان‪ :‬فایه‌ق حه‌مه‌ساڵح‬

‫ریکالم‬