ژماره‌ 420

‫ریکالم‬

‫نه‌ورۆزتان پیرۆزبێت‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)420‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/3/18‬‬

‫پارتی‌و هه‌ڵه‌بجه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪2‬‬

‫پارتی‌ له‌دو الو‌ه هه‌ڵه‌بجه‌ كۆنترۆڵ ده‌كات‬ ‫باره‌گای لقه‌که‌ی ده‌کات ب ‌ه بینای پارێزگا‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫نه‌ورۆزی ئه‌مساڵ‬

‫سه‌یرانی‌ ئه‌مساڵ هه‌ژارانه‌ ده‌بێت‌و بازاڕی‌‬ ‫گه‌شتیاریی‌ الوازه‌‬

‫»» ‪8‬‬

‫ریکالم‬

‫ژن قس ‌ه بكات‌و بێده‌نگیش بێت هه‌ر‬

‫‪12‬‬ ‫قوربانیه‌ »» ‪17‬‬ ‫»»‪9‬‬

‫چیرۆكی‌ ئه‌و ژنه‌ ئیشكه‌رانه‌ی‌ گێچه‌ڵی‌‬ ‫سێكسیان پێده‌کرێت‬

‫"بێوه‌فاییه‌ باس له‌سكرتێری‌ حزب بكرێت له‌كاتێكدا تا‌ڵه‌بانی له‌ژیاندا مابێت"‬

‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬نه‌وشیروان مسته‌فا كاریزمایه‌ك ‌ی به‌هێز‌ه‬ ‫ی‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی‌ پێیوای���ه‌ "بێوه‌فاییه‌" نێوان گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫باس له‌س���كرتێری‌ یه‌كێتی���ی‌ بكرێت ئاس���ایی بێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی "هی���وادارم‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ببینین به‌ب ‌‬ ‫له‌كاتێك���دا تاڵه‌بان���ی له‌ژیاندا مابێت‪ ،‬بتوانین یه‌كت���ر ‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "نه‌وش���یروان مس���ته‌فا پێویس���ت بكات به‌دزییه‌وه‌ بێت‪ ،‬یان‬ ‫ی ش���اراوه‌ هه‌بێ���ت له‌نێوان‬ ‫په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫كاریزمایه‌کی‌ به‌هێزه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬قوب���اد تاڵه‌بانی‌‪ ،‬به‌رپرسه‌كاندا"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هه‌وڵ���ی‌ هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌چاوپێکه‌وتنێک���ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫ی له‌س���ه‌ركرده‌كانی یه‌كێتییش���ه‌و‌ه ب���ۆ‬ ‫رایگه‌یاند ک���ه‌ هی���واداره‌ په‌یوه‌ندی ‌‬

‫ی یه‌كێتیی‌‪ ،‬گۆڕان ه���ه‌ر وه‌ك ره‌مزێ���ك بێته‌ ناو‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫ی پۆست ‌‬ ‫وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫قوباد وت���ی "ئه‌و‌ه بێوه‌فایی ‌ه باس��� ‌‬ ‫ی دواخس���تنی‌ كۆنگره‌شه‌و‌ه‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی حزب بكرێت‪ ،‬چونك ‌ه ئێستا‬ ‫سكرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی‌ ماوه‌و ناوی‌ جه‌الل وت���ی‌‪" ،‬ئێم���ه‌ كۆنگر‌ه له‌ب���ه‌ر خاتر ‌‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫رۆژنام��� ‌هی‌ ئاوێن���ه‌ نابه‌س���تین‪،‬‬ ‫تاڵه‌بانیه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین ‌ه له‌ده‌نگ ‌‬ ‫ه���اوكات ئ���ه‌وه‌ش ده‌دركێنێت ك ‌ه هه‌ندێكجاریش ده‌نگ ‌‬ ‫ی بااڵ كاریگه‌رتره‌"‪.‬‬ ‫ی هه‌ر به‌رپرسێك ‌‬ ‫ی نییه‌ ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ "الری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌ له‌باره‌ ‌‬ ‫وه‌زاره‌تێك بدرێت به‌گۆڕان‌و نه‌یویستو‌ه‬

‫گۆڕانیش���ه‌وه‌ به‌تایبه‌ت نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا‪ ،‬ده‌ڵێ���ت‪" :‬س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ت���ا بڵێی���ت به‌هێز ‌‬ ‫كاریزمایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگ ‌ه له‌ناو سیاسه‌ت ‌‬ ‫هه‌یه‌و كه‌سێك ‌‬ ‫كوردستاندا كه‌ توانی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ئه‌م هێزه‌ دروستبكات‌و سه‌رنجی‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫خه‌ڵك���ه‌ رابكێش���ێت‪ ،‬به‌ڕاس���تی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ رێزی‌ ئه‌و به‌رهه‌مه‌ی‌ بگیرێت"‪.‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬به‌م نزیكان ‌ه حكومه‌ت پێكنایه‌ت بایک‪ :‬په‌یه‌ده‌ وه‌ک پارتی‬ ‫ی ناوخۆ نه‌کردوه‌ که‌ سه‌دامی هێنایه‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫گۆڕان‪ :‬سورین له‌سه‌ر وه‌رگرتن ‌‬ ‫سه‌ر یه‌کێتی له‌هه‌ولێر‬

‫ئه‌ندامێك����ی‌ جڤات����ی‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫پێیوای����ه‌ دوای‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێ����راق‌و ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێزگاكانی����ش‬ ‫حكوم����ه‌ت پێكنای����ه‌ت‪ ،‬عه‌دن����ان موفتی‌‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی یه‌كێتییش‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "هیچ ش����تێك‬ ‫له‌ئارادا نییه‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫هێمن مامه‌ن����د‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬عه‌دنان موفتی‌‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردس����تان له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند كه‌ "هی����چ ئاماژه‌یه‌ك‬

‫نییه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ ب����ه‌م نزیكانه‌ حكومه‌ت ناوی‌ بهێنرێت‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "دوا ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌پێشنیازه‌كانی‌‬ ‫پێكبهێنرێت"‪.‬‬ ‫موفت����ی‌ ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش ك����رد كه‌ پارت����ی‌ رازی‌ نه‌ب����و‪ ،‬له‌ئێس����تادا پارتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر بێتو پرس����ی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت دیموكرات����ی‌ كوردس����تان خه‌ریك����ی‌‬ ‫بخرێته‌ دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پێش����نیازێكی‌ تره‌ بۆ پارت����ی‌‌و له‌رۆژانی‌‬ ‫پارێ����زگاكان‌و په‌رله‌مانی‌ عێ����راق‪ ،‬ئه‌وه‌ داهاتودا ئ����ه‌و پێش����نیازه‌ به‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان قوڵترده‌كات����ه‌وه‌و ئێمه‌ وه‌كو گۆڕان ده‌دات"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ ت����ره‌وه‌‪ ،‬د‪.‬محه‌م����ه‌د كیانی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵی‌ نین‌و‬ ‫هه‌ڵسوڕاوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ ئێمه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تر ئه‌ندامێكی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ راگه‌یان����د كه‌ "ئ����ه‌وان به‌یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان كه‌ نه‌یویست ده‌یانه‌وێ����ت گۆڕان ماندو بك����ه‌ن‌و گۆڕان‬

‫بڵێ����ت من به‌ش����داریی‌ ناك����ه‌م‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫مه‌حاڵه‌‪ ،‬چونكه‌ گۆڕان ده‌بێت به‌شداریی‌‬ ‫له‌حكومه‌ت بكات‌و مافی‌ خۆیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫كیان����ی‌ وتیش����ی‌ "مه‌س����ه‌له‌كه‌ هه‌موی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر بێتو گۆڕان‬ ‫دوربخه‌نه‌وه‌ به‌یانی‌ حكومه‌ت پێكده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد "گۆڕان به‌ش����داریی‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌بێت وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆش بدرێت‬ ‫به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ جارێكیتر‬ ‫باره‌گای‌ هیچ حزب‌و الیه‌نێك له‌كوردستان‬ ‫نه‌سوتێنرێت"‪.‬‬

‫ئه‌ندامێکی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‪:‬‬

‫به‌فه‌رم ‌ی كه‌س رانه‌سپێردراوه‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‬

‫ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارت ‌ی‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬عه‌ل����ی‌ عه‌ونی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان‬ ‫كه‌مترخه‌م����ن له‌پێكنه‌هێنانی‌ حكومه‌تدا‌و‬ ‫گوناهه‌ به‌ته‌نها یه‌كێتی‌ تۆمه‌تبار بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ڵێ����ت "هێش����تا به‌فه‌رمی‌ كه‌س‬ ‫رانه‌سپێردراوه‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت"‪.‬‬

‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬عه‌ل����ی‌ عه‌ون���� ‌ی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك����ی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یان����د كه‌ ره‌نگه‌ یه‌كێتی����ی‌ له‌غیابی‌‬ ‫تاڵه‌بانیدا كێشه‌ی‌ هه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫ته‌نها هۆكارنی����ن له‌دواكه‌وتنی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "هێش����تا به‌فه‌رمی‌‬ ‫پارت����ی‌ رانه‌س����پێردراوه‌ ب����ۆ پێكهێنانی‌‬

‫حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌مو كوتله‌كانی‌ ناو په‌رله‌مان‬ ‫پێك����ه‌وه‌ رێككه‌وت����ون له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ دان����ان‌و دیارییكردنی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و وه‌زیره‌كان‬ ‫هه‌مو پێكه‌وه‌ بێت‪ ،‬هه‌ر وه‌ختێك رێككه‌وتن‬ ‫ك����را‌و س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م����ان دیارییكرا‪،‬‬

‫ئه‌وكات س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان جا به‌ر هه‌ر‬ ‫الیه‌نێك كه‌وت‪ ،‬به‌پێی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌توانێ‌ كه‌سێك رابسپێرێت بۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫جه‌می����ل بایك ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫شه‌رمێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬گه‌ر واڵتانی دراوسێ‌‬ ‫ببنه‌ ڕێپیشانده‌ری پارته‌كان بۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ئ����ه‌و ده‌ڵێت "پارت����ی له‌گه‌ڵ‬ ‫س����ه‌دام بون به‌یه‌ك‌و یه‌كێتییان له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌رپه‌ڕاند‪ ،‬گریمان په‌یه‌ده‌ له‌گه‌ڵ ئه‌سه‌د‬ ‫هاوپه‌یمانه‌ت����ی هه‌یه‌‪ ،‬كامه‌ پارتی‌و هێزی‬ ‫له‌رۆژئاوا ده‌ركردوه‌؟!"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌رۆكی كۆنس����ه‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی په‌‌كه‌‌كه‌‪" ،‬جه‌میل بایك"‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌كی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یان����د كه‌ "ئاكه‌پ����ه‌ له‌گه‌ڵ پارتی‪،‬‬ ‫ئێ����ران‌و ئه‌لقاعیده‌ له‌س����وریاو میس����ر‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی س����ازكرد‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی په‌كه‌كه‌‬ ‫پاكتاو ب����كاو ده‌وڵه‌تی عوس����مانیی نوێ‌‬ ‫دابمه‌زرێنێت‪ ،‬به‌اڵم شكستی‌ خوارد"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "به‌چاوخشاندنێك به‌مێژوی ڕابردودا‬ ‫ده‌بینین هه‌ر كه‌س����ێك دژایه‌تی په‌كه‌كه‌ی‬ ‫كردبێت‪ ،‬بۆ خۆی الواز بوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو س����ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵهاتنی‌ "بڕیار‬ ‫گاب����ار"‪ ،‬كه‌ یه‌كێك بو له‌به‌رپرس����ه‌كانی‌‬ ‫پژاكی‌ نزیك له‌په‌كه‌كه‌‪ ،‬رایگه‌یاند كه‌ "ئه‌و‬ ‫كه‌س����ه‌ له‌گه‌ڵ ده‌زگای‌ پاراستنی‌ پارتی‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی هه‌بوه‌و زانیاری����ی‌ داونه‌تێ‌‪،‬‬ ‫بایك وتی‌ "كاتێك ویستمان قسه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬زانی‌و هه‌ڵهات"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ره‌خن����ه‌ له‌كه‌ناڵ����ی‌ رووداو‬ ‫ده‌گرێت‌و جه‌غت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر راگه‌یاندنه‌كان به‌له‌به‌رچاوگرتنی‬

‫پره‌نس����یپه‌ دروس����ت‌و ئه‌خالقییه‌كان����ی‬ ‫راگه‌یاندن كار نه‌كه‌ن‪ ،‬به‌پاره‌ سه‌رناكه‌ون‪،‬‬ ‫بایك وتی‌ "تا ئێستا بینیوتانه‌ كه‌ كه‌ناڵی‌‬ ‫"رووداو" خاوه‌نداره‌تی له‌شتێكی باش كه‌‬ ‫له‌رۆژئاڤا ده‌كرێ����ت‪ ،‬بكات؟ زیاتر هه‌وڵی‬ ‫ڕه‌ش����كردن ده‌ده‌ن‌و ئه‌م����ه‌ ب����اش نییه‌!‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی دوژمنایه‌تی له‌گه‌ڵ‌ په‌كه‌كه‌ بكات‬ ‫سه‌رناكه‌وێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كه‌ناڵی‌ رووداو دژایه‌تی رۆژئاڤاو‬ ‫باكور ده‌كات‪ ،‬بانگه‌وازی كوردس����تانیبون‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر وایه‌ ده‌بێ حورمه‌تی گه‌لی‬ ‫رۆژئاڤا بگرێت"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫به‌مه‌به‌ستی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ ناو یه‌كێت ‌ی وه‌فدێك ‌ی ئێران به‌به‌رده‌وامی ‌ی له‌سلێمانییه‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ن���د رۆژێك���ه‌ وه‌فدێك��� ‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امیی‌ ئێران به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫كۆمار ‌‬ ‫ی كێش���ه‌ی‌ نێ���وان‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫باڵه‌كان���ی‌ یه‌كێتی���ی‌ له‌س���لێمانییه‌و‬ ‫خه‌ریكی‌ كۆبونه‌وه‌ی به‌رده‌وامه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی ن���او یه‌كێتی‌و‬ ‫ی باڵه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫له‌به‌ش���ێك له‌كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫سیاسی‌ ئه‌و حزبه‌شدا ئاماده‌ ده‌بن‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ئاژانس���ی‌ بولتن ره‌وانه‌ی‌ سلێمانی‌ كردوه‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌ک ‌ه ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌کات ک ‌ه‬ ‫ی نزیك‬ ‫ی ئێرانی‌ كه‌ ئاژانس���ێك ‌‬ ‫نی���وز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ن���د رۆژێكیش���ه‌ وه‌فدێك ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ کۆماری ئیسالمی م���او‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێران به‌به‌رده‌وامی ‌‬ ‫ت ل���ه‌و كۆماری‌ ئیسالمی ‌‬ ‫ئێران���ه‌‪ ،‬ئام���اژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كا ‌‬ ‫ی ئه‌نجامدان���ی‌ كۆبونه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی خه‌ریك��� ‌‬ ‫كاته‌وه‌ی‌ ناكۆكیی‌ نێوان س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی ‌‬ ‫ی سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬چه‌ندین له‌گ ‌هڵ‌ سه‌ركرد‌ه ناكۆكه‌كان ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫باڵه‌كان ‌‬ ‫ی بگه‌نه‌ رێككه‌وتنێك‌و کۆتایی‬ ‫ی ئه‌و بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫وه‌فدیان به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ناكۆكییان���ه‌و گه‌یش���تنه‌ رێككه‌وتنێك به‌ملمالنێکان���ی نێوانی���ان بهێن���ن ک ‌ه‬

‫له‌س���ایه‌ی غیابی تاڵه‌بانی���دا هه‌رچی‬ ‫زیاتر په‌ره‌ی سه‌ندووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫ی ئه‌م هه‌واڵن ‌ه ‌‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێ���ران‌و چه‌ن���د الیه‌نێك ‌‬ ‫ئیس�ل�امی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی��� ‌‬ ‫ناوخ���ۆدا‪ ،‬س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫گه‌یش���تونه‌ت ‌ه ج���ۆر‌ه رێككه‌وتنێ���ك‬ ‫ی هه‌ڵبژاردندا‬ ‫ك ‌ه پێك���ه‌و‌ه له‌هه‌ڵمه‌ت��� ‌‬

‫ی‬ ‫به‌ش���داربن‌و ه���ه‌ردو جێگره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشتیی‌ یه‌كێتیی‌ نیشتمان ‌‬ ‫سكرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانیش ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رابردودا‪ ،‬ده‌س���تیان له‌پۆست ‌‬ ‫مانگ ‌‬ ‫ی كش���اندبۆوه‌‪ ،‬بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ‬ ‫جێگری��� ‌‬ ‫ی رابردوشدا‬ ‫پۆسته‌كانیان‌و له‌چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی باره‌گا ‌‬ ‫هه‌ردوكیان سه‌ردان ‌‬ ‫سیاسییان كردوه‌ له‌سلێمانی‌‪.‬‬

‫قەیرانی ئۆکرانیا‪ :‬زیانە کوشندەکانی ناتەبایی ناوخۆیی‌و بەرژەوەندییە دەرەکیەکان‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫ ‬

‫‪14‬‬ ‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫پارت ‌ی له‌دو الوه‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه كۆنترۆڵ ده‌كات‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان بابه‌ت ‌ی‬ ‫به‌پارێزگابونی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بۆ خۆ ‌ی‬ ‫ده‌قۆزێته‌وه‌و ده‌یكات ‌ه هۆكارێك بۆ‬ ‫به‌هێزبون ‌ی پێگه‌ی‌ خۆی‌ له‌ده‌ڤه‌ر ‌ی‬ ‫"سه‌وزه‌ نیلیی‌ باوه‌كه‌"دا‪ ،‬له‌م پێناوه‌شدا‬ ‫ئاماده‌ی ‌ه ته‌نانه‌ت بینای‌ لقه‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌شاره‌كه‌دا چۆڵبكات‌و بیكاته‌ بینا ‌ی‬ ‫"پارێزگای‌ نوێ ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌"‪.‬‬

‫هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌روی‌ ئیدارییه‌و‌ه له‌ژێر ده‌ست ‌ی‬ ‫به‌رپرس ‌ه یه‌كێتییه‌كاندایه‌‌و به‌ژماره‌ ‌ی ده‌نگ‬ ‫گۆڕان تێیدا بااڵده‌سته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مساڵ یاریچ ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كیی‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌ پارتیی���ه‌‌و توان ‌ی‬ ‫هه‌مو كارته‌كان له‌شاره‌كه‌دا له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫خۆی‌ كۆبكات���ه‌وه‌‪ ،‬كارتی‌ به‌پارێزگاكردن ‌ی‬ ‫ش���اره‌كه‌و ده‌ستپێشخه‌رییكردن له‌هه‌ندێك‬ ‫كاری‌ رۆتیندا‪.‬‬ ‫پارت���ی‌ ل���ه‌دو ب���ه‌ره‌وه‌ كار ‌ی له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ كرد‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬له‌ڕۆژ ‌ی ‪2014/3/16‬‬ ‫ك���ه‌ هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ ‪ 26‬هه‌مین س���اڵیاد ‌ی‬ ‫كیمیاباران��� ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬مه‌س���عود بارزان ‌ی‬

‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان مه‌رسوم ‌ی‬ ‫به‌پارێزگابون��� ‌ی هه‌ڵه‌بج���ه‌ی‌ ئیمزاك���ردو‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬هه‌ڵه‌بج ‌ه وه‌ك پارێزگا مامه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت‪ .‬دوه‌م‪ :‬له‌سه‌ر ئاستی‌ حزبی ‌ی‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌ بینای‌ لق��� ‌ی ‪ ،12‬بكاته‌ خه‌اڵت ‌ی‬ ‫پارێزگا نوێیه‌كه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م دو هه‌ن���گاو‌ه تا راده‌یه‌ك س���ۆز ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كانی‌ راكێش���او پێیانوایه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌س به‌ڵێن‌و په‌یمانه‌كانیان بباته‌ س���ه‌ر‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌نگدانیان بۆ ئ���ه‌و الیه‌نه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا ژماره‌ی���ه‌ك ه���ه‌ن ك���ه‌‬ ‫پێیانوای��� ‌ه ئه‌و‌ه هه‌قێك ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كانه‌و‬

‫به‌پارێزگاكردنیشی‌ دواكه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫كه‌یوان عه‌بدواڵ‪ ،‬گه‌نجێكی‌ كاس���بكار ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌و له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆك خ���ۆی‌ مه‌یل ‌ی‬ ‫لێنه‌بوای��� ‌ه قه‌ت هه‌ڵه‌بج��� ‌ه به‌پارێزگابون ‌ی‬ ‫به‌خ���ۆوه‌ نه‌ده‌بین���ی‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر بۆ‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگیش بێت ئه‌و‌ه‬ ‫من ئاماده‌م ده‌نگ ‌ی خۆم بده‌م به‌پارتی‌"‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ ‌ی كه‌یوانه‌وه‌‪ ،‬شاسوار عه‌ل ‌ی‬ ‫گه‌نجێك ‌ی دیكه‌یه‌و ب���اس له‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫بون به‌پارێ���زگا ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه "هیچ منه‌تێك ‌ی‬ ‫تێ���دا نی���ه‌و ده‌بو ده‌مێ���ك بوای��� ‌ه ئه‌وه‌‬

‫بكرای���ه‌و هیچ كات خزمه‌ته‌كان له‌ئاس���ت‬ ‫قوربانیدانه‌كاندا نه‌بون"‪.‬‬ ‫پارتی‌ دیموكرات ‌ی كوردستان به‌ڵێنیداو‌ه‬ ‫بینا ‌ی لق ‌ی ‪ 12‬پارتی‌ دیموكرات ‌ی كوردستان‬ ‫بدات به‌بینای‌ پارێ���زگا ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه تاوه‌كو‬ ‫بینای‌ پارێزگای‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌ ته‌واو ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌مباره‌و‌ه سه‌عید پش���ده‌ری ‌ی لێپرسراو ‌ی‬ ‫لق���ی‌ ‪ 12‬پارت���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یان���د "پارت��� ‌ی هه‌م���و به‌ڵێنه‌كان��� ‌ی‬ ‫خۆی‌ بردۆته‌ س���ه‌ر‪ ،‬له‌هێنان���ی‌ زانكۆ بۆ‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌و له‌به‌پارێزگاكردنیش���ی‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێمه‌ به‌ش���انازییه‌و‌ه هه‌ر ش���تێك خزمه‌ت‬

‫به‌هه‌ڵه‌بجه‌و پرس���ی‌ به‌پارێزگابون بكات‪،‬‬ ‫له‌خزمه‌ت ‌ی ده‌بی���ن‌و ئاماده‌ین بینای‌ لقمان‬ ‫چۆڵ بكه‌ین‪ ،‬تاوه‌كو كاره‌كان ‌ی به‌پارێزگابون‬ ‫مامه‌ڵه‌كانی‌ نه‌وه‌ستێنرێت"‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ س���اڵ ‌ی ‪ 2010‬دا‪،‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان له‌س���نور ‌ی‬ ‫مه‌رك���ه‌ز ‌ی هه‌ڵه‌بج��� ‌ه خاوه‌ن��� ‌ی ‪ 3‬هه‌زارو‬ ‫نه‌وه‌د ده‌نگ بوه‌و له‌س���اڵ ‌ی ‪ 2013‬دا سێ‬ ‫هه‌زارو ‪ 265‬ده‌نگ‌و چاوه‌ڕوانده‌كرێت ئه‌م‬ ‫یارییه‌ ‌ی له‌ش���اره‌كه‌دا‪ ،‬ژماره‌ ‌ی ده‌نگه‌كان ‌ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ نیس���انی‌ داهات���ودا به‌رزتر‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫برایه‌كی سه‌رده‌شت عوسمان‪:‬‬ ‫مه‌سعود بارزانی تا بكوژانی سه‌رده‌شت نه‌دۆزێته‌وه‌‪ ،‬ناتوانێت بكوژانی كاو‌ه بدۆزێته‌و‌ه‬ ‫ئا‪ :‬هێمن مامه‌ند‬

‫سه‌باره‌ت به‌پێشوازیی‌ بارزانی‌ له‌بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫كاوه‌ گه‌رمیانی‌‪ ،‬برایه‌كی‌ سه‌رده‌شت‬ ‫عوسمان ده‌ڵێت "له‌واڵتی ئێمه‌ هه‌ر‬ ‫رۆژنامه‌نوسه‌كه‌ نه‌بوه‌ته‌ قوربانیی‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بنه‌ماڵه‌كه‌شی جارێكی تر ده‌كرێنه‌‬ ‫قوربانیی"‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتییش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"بارزانی‌ موزایه‌ده‌ به‌سه‌ر یه‌كێتێیدا‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ راگه‌یه‌نراوێكی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ����م دوێنێ‌ ‪ ،3/17‬مه‌س����عود بارزان ‌ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم پێش����وازیی‌ له‌خانه‌واده‌ی‬ ‫كاوه‌ گه‌رمیان����ی كرد‌و وێڕای باس����كردنی‬ ‫ورده‌كارییه‌كانی به‌ڕێوه‌چونی لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌تۆمه‌تبارانی دۆس����یه‌ی‌ تیرۆركردنه‌كه‌‪،‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ كاوه‌ داوای����ان له‌بارزانی كردوه‌‬ ‫كه‌ به‌هه‌مو توانایه‌كییه‌وه‌ پاڵپش����ت بێت‬ ‫بۆ دۆزینه‌وه‌ی تاوانباران‌و س����زادانی ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی له‌پش����ته‌وه‌ی ئه‌نجامدانی ئه‌م‬ ‫تاوانه‌ن‪.‬‬

‫به‌ش����دار عوس����مان ب����رای ش����ه‌هیدی‬ ‫رۆژنامه‌نوس سه‌رده‌شت عوسمان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌م پێش����وازییه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"به‌دواداچون بۆ دۆسیه‌ی كاوه‌ گه‌رمیانی‌و‬ ‫هه‌م����و تیرۆره‌كانی تری‌ رۆژنامه‌نوس����ان‬ ‫ئه‌ركی ده‌س����ه‌اڵتدارانی ئ����ه‌م هه‌رێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێویستبو ده‌سه‌اڵتدارانی كوردستان هێنده‌‬ ‫خه‌مس����ارد نه‌بونایه‌ له‌ئاستی ئه‌و كه‌یسه‌‬ ‫گرنگانه‌‪ ،‬تاكو خه‌ڵكی كوردستانیش هێنده‌‬ ‫نائومێد نه‌بونایه‌ له‌ده‌س����ه‌اڵتی دادوه‌ریی‌و‬ ‫ده‌زگا ئه‌منییه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ بۆ پێنج س����اڵ ده‌چێت‬ ‫بكوژانی سۆران به‌نادیاریی هێڵراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رده‌ش����ت عوس����مان ب����ه‌رۆژی روناك‌و‬ ‫له‌ناوجه‌رگه‌ی ش����اری هه‌ولێر ده‌ڕفێنرێت‌و‬ ‫به‌ده‌یان بازگ����ه‌دا ده‌رباز ده‌كرێت‪ ،‬كه‌چی‬ ‫دوای چ����وار س����اڵ جگ����ه‌ له‌هۆنینه‌وه‌ی‬ ‫س����یناریۆی ناڕاس����ت هیچ����ی ترم����ان‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتداران نه‌بینی‌" ‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌داخ����ه‌وه‌ له‌واڵت����ی ئێم����ه‌‬ ‫كاتێك رۆژنامه‌نوس����ێك ده‌بێته‌ قوربانیی‪،‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ش����ی جارێك����ی ت����ر ده‌كرێن����ه‌‬ ‫قوربانیی‪ ،‬چونكه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی به‌رپرسانی‬

‫ئێمه‌ س����ه‌ردانیان بكه‌ن‌و دڵنه‌واییان بكه‌ن‬ ‫له‌كاره‌س����اتێكی ئاوا گ����ه‌وره‌و جه‌رگبڕدا‬ ‫كه‌ له‌كاره‌س����اتێكی تراژیدیایدا رۆڵه‌یه‌كی‬ ‫خێزانه‌كه‌یان له‌ده‌س����تداوه‌‪ ،‬كه‌چی ده‌بێت‬ ‫بنه‌ماڵ����ه‌ی رۆژنامه‌نوس����ان بچن����ه‌ الی‬ ‫به‌رپرس����ان‪ ،‬ئه‌م����ه‌ كه‌لتورێك����ی تا بڵێی‬ ‫ناشیرینه‌"‪.‬‬ ‫براكه‌ی سه‌رده‌شت ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد‬ ‫"كه‌یسی سه‌رده‌شت‌و س����ۆران الی ئێمه‌و‬ ‫هه‌مو خه‌ڵك����ی كوردس����تان كراوه‌یه‌‪ ،‬تا‬ ‫ئه‌و كاته‌ی بكوژان‌و ئه‌وانه‌ی له‌پشته‌وه‌ی‬ ‫تیرۆره‌ك����ه‌ن بۆ خه‌ڵك ئاش����كرا ده‌كرێن‌و‬ ‫ده‌درێنه‌ دادگا‪ ،‬مه‌سعود بارزانی ناتوانێت‬ ‫بكوژانی راسته‌قینه‌ی كاوه‌ بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫كاته‌ی بكوژانی سه‌رده‌شت نه‌دۆزنه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌سنوری زه‌ردو له‌ده‌ڤه‌ره‌كه‌ی ئه‌ودایه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات هه‌ر س����ه‌باره‌ت به‌سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ كاوه‌ گه‌رمیانی‌ بۆ الی‌ بارزانی‌‪،‬‬ ‫پارێزه‌رێكی‌ دۆس����یه‌كه‌ی‌ كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ده‌ستی‌ له‌كاركێش����ایه‌وه‌و پێیوایه‌ بارزانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ بۆ بانگه‌ش����ه‌ی‌ هه‌ڵب����ژاردن كرد‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ژیار محه‌مه‌د له‌راگه‌یه‌نراوێكدا‬ ‫كه‌ وێنه‌یه‌كی‌ بۆ ئاوێنه‌ هاتوه‌‪ ،‬نوسیویه‌تی‌‬

‫"به‌هۆی‌ قۆستنه‌وه‌ی‌ دۆس����یه‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫مه‌سعود بارزانیه‌وه‌ بۆ بانگه‌شه‌ی‌ سیاسی‬ ‫به‌ن����اوی‌ داكۆكیكردنه‌وه‌‪ ،‬له‌م����ڕۆ به‌دواوه‌‬ ‫چیتر ئاماده‌نیم له‌دۆس����یه‌یه‌كدا كاربكه‌م‪،‬‬ ‫كه‌ مه‌س����عود بارزانی‌ ببێت����ه‌ داكۆكیكاری‬ ‫ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و موزایه‌ده‌ی‌ سیاس����ی"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها نوس����یویه‌تی‌ "ئه‌گه‌ر مه‌س����عود‬ ‫بارزانی‌ باس له‌یاس����او مامه‌ڵه‌ی‌ یاسایی‌و‬ ‫دۆزینه‌وه‌و ده‌ستگیركردنی‌ بكوژان ده‌كات‬ ‫ئه‌وا با له‌پێش����ه‌وه‌ بكوژانی‌ ش����ه‌هیدانی‌‬ ‫(‪)17‬ی‌ ش����وبات‌و سه‌رده‌ش����ت‌و سۆران‬ ‫بداته‌ دادگا"‪.‬‬ ‫هاوكات هه‌ر سه‌باره‌ت به‌م پێشوازییه‌ی‌‬ ‫بارزان����ی‌ له‌بنه‌ماڵ����ه‌ی‌ كاوه‌ گه‌رمیان����ی‌‬ ‫ئه‌ندامێك����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ (نه‌یویس����ت ن����اوی‌ بهێنرێت)‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "بارزانی‌ موزایه‌ده‌‬ ‫ده‌كات به‌س����ه‌ر یه‌كێتێییدا‪ ،‬چونكه‌ كاوه‌‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ری‌ سه‌وز كوژراوه‌ دێته‌ سه‌ر خه‌ت‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رده‌ش����ت‪ ،‬چونكه‌ له‌ده‌ڤه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌و بو‪ ،‬بێده‌نگیی‌ لێكرد"‪ .‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش‬ ‫كرد كه‌ "ئه‌م كاره‌ی‌ بارزانی‌ بانگه‌شه‌یه‌كی‌‬ ‫رونی‌ هه‌ڵبژاردنه‌"‪.‬‬

‫"مالیكییش‪ ،‬كه‌یس ‌ی كاو‌ه پێشبخات ده‌چین ‌ه الی‌"‬ ‫كاروان كه‌ دوێنێ‌ یه‌كێك بو له‌خانه‌واده‌ ‌ی‬ ‫ش���ه‌هید كاوه‌ گه‌رمیان���ی‌‪ ،‬بارزان���ی‌ بۆ‬ ‫م���اوه‌ی‌ نیوكاتژمێر پێش���وازی‌ لێكردن‪،‬‬ ‫سه‌رسوڕمانی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌و ره‌خنانه‌‬ ‫ده‌ربڕی‌ كه‌ به‌هۆی‌ چونیان بۆ الی‌ بارزانی‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌یان ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئێمه‌‬ ‫كوڕمان كوژراوه‌و خوێنم���ان لێڕژێنراوه‌‪،‬‬ ‫ده‌مانه‌وێت بكوژانی‌ بدۆزرێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ هه‌ر‬ ‫به‌قسه‌ ناكرێت‪ ،‬نامانه‌وێ‌ وه‌ك ئه‌وانه‌ بین‬ ‫كه‌ داده‌نیش���ن له‌فه‌یسبوكه‌وه‌ به‌ئاره‌زوی‌‬ ‫خۆیان شت ده‌نوسن"‪.‬‬ ‫كاروان ئه‌وه‌ش���ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌م ساته‌وه‌خته‌دا كرابێتنه‌ ریكالم له‌الیه‌ن‬ ‫پارت���ی‌و بارزانیه‌وه‌و وتی‌ "ئێمه‌ بێالیه‌نیی‌‬ ‫خۆمان پاراستوه‌‪ ،‬نامانه‌وێت ببینه‌ ریكالم‬ ‫بۆ هیچ الیه‌نێك‪ ،‬پێشتریش سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌كات���ی‌ تیرۆركردن���ی‌ كاوه‌دا‬ ‫ئاماده‌یی ده‌ربڕی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ پێشوازییمان‬

‫لێبك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ نه‌چوین‪ ،‬دواتر ئێمه‌‬ ‫داوامانكرد س���ه‌ردانی‌ بكه‌ی���ن‌و كاته‌كه‌ ‌ی‬ ‫خرایه‌ دوێنێوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غتی‌ له‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ر ك ‌هس‌و الیه‌نێك كه‌یس���ه‌كه‌یان به‌ره‌و‬ ‫پێش���ه‌وه‌ به‌رێت‪ ،‬ئه‌وان وه‌ك خانه‌واده‌ی‌‬ ‫كاوه‌ ئاماده‌ن بچن بۆ الی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مالیكی‌‬ ‫بێت یان له‌هندس���تانیش بێ���ت‪ ،‬كاروان‬ ‫وتیش���ی‌ "بزانین مالیكییش له‌دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫بكوژانی‌ كاوه‌دا شتی‌ پێده‌كرێت سه‌ردانی‌‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌پارێزه‌ران���ی‌ كه‌یس���ی‌ كاوه‌‬ ‫گه‌رمیان���ی‌‪ ،‬كاروان���ی‌ وت���ی‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫به‌ڕاس���تیی‌ بۆ ئاشكراكردنی‌ خوێنی‌ كاوه‌‬ ‫بهاتایه‌ته‌ ئه‌م كه‌یس���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌پێناو‬ ‫خوێنی‌ كاوه‌دا‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌م س���ه‌ردانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستی‌ له‌كارنه‌ده‌كێشایه‌وه‌"‪.‬‬

‫ی سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ "عه‌لی‌ عه‌ونی‌"‪:‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬

‫هه‌مو الیه‌نه‌كان كه‌مترخه‌من له‌پێكنه‌هێنانی‌ حكومه‌ت‬ ‫گوناه ‌ه به‌ته‌نها یه‌كێت ‌ی تۆمه‌تبار بكه‌ین‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫عه‌ل���ی‌ عه‌ون���ی‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌ی دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌رپرس��� ‌ی لق ‌ی ‪‌ 20‬ی ئه‌و حیزب ‌ه له‌شێخان‪،‬‬ ‫له‌م گفتوگۆی���ه‌ ‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "هه‌ند ‌ێ‬ ‫له‌براده‌ران خه‌ون به‌وه‌وه‌ ده‌بینن كه‌ پارت ‌ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان شكست بخوات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕای‌ ئێوه‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫پێكنه‌هێنان���ی‌ كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌ت بۆ‬ ‫چی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌ل ‌ی عه‌ونی‌‪ :‬ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مجار‌ه له‌ئه‌نجام ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ هه‌وڵبدرێ‌ ك ‌ه حكومه‌تێك ‌ی‬ ‫بنكه‌ف���راوان دروس���تبكرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫ك ‌ه هه‌ر سێ‌ هێزه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌‪ ،‬پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان‪ ،‬به‌ش���دار ده‌ب���ن تێیدا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش گفتوگ���ۆی‌ زۆر ‌ی ده‌وێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌زمونی‌ پێش���تر نیی ‌ه بۆ پێكهێنان ‌ی ئه‌و‬ ‫ج���ۆر‌ه له‌حكومه‌ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ رازییكردن ‌ی‬ ‫هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان كاتی‌ ده‌وێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫مه‌به‌س���تمانه‌‪ ،‬وه‌ك كاك نه‌وشیروان وت ‌ی‬ ‫چوار ساڵ ‌ی ئاینده‌مان چوار ساڵی‌ ئارامی ‌ی‬ ‫بێت‌و وه‌كو چوار س���اڵی‌ راب���ردو نه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌كرێت بڵێین ئه‌وه‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كیی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه حكومه‌ته‌كه‌ بنكه‌ف���راوان بێت‪ ،‬دیار‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ش كاتی‌ ده‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم چه‌ندین جار به‌رپرس���ان ‌ی‬ ‫پارتی‌ لێدوانیان داوه‌‌و كاتیان دیاریكردو‌ه‬ ‫ب���ۆ پێكهێنان��� ‌ی حكومه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ها‬ ‫ده‌رنه‌چ���وه‌‪ ،‬دواترینیش���یان لێدوانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫وته‌بێژی‌ پارت ‌ی جه‌عف���ه‌ر ئیمینكی‌ بو ك ‌ه‬ ‫وتی‌ له‌یه‌ك دو رۆژی‌ داهاتو دروستكردن ‌ی‬ ‫كابینه‌ی‌ نو ‌ێ یه‌كالییده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌ونی‌‪ :‬بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌بێت له‌كاك‬ ‫جه‌عف���ه‌ر خۆی‌ پرس���یار بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جاری‌ وا هه‌بو‪ ،‬ده‌ره‌نجامی‌ كۆبونه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫وه‌ه���ا دیار ب���و‌ه كه‌ گه‌یش���تونه‌ته‌ نزیك‬ ‫پێكهێنانه‌كه‌ بۆی���ه‌ لێدوان ‌ی وه‌ها ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌ ده‌چن���ه‌ ورده‌كاریی���ه‌وه‌ دوبار‌ه‬

‫دوركه‌وتنه‌وه‌ روده‌دات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا پارت ‌ی مه‌به‌س���تیه‌تی‌ پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردن��� ‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگاكان‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی نوێنه‌رانی‌ عێ���راق حكومه‌ت‬ ‫پێكبێت؟‬ ‫عه‌لی‌ عه‌ون���ی‌‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌من ده‌پرس��� ‌ی‬ ‫حه‌زده‌كه‌م هه‌ر ئێستا حكومه‌ت پێكبێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم من وه‌كیل���ی‌ حیزبه‌كه‌ش���م نیم تا‬ ‫به‌ناو ‌ی هه‌مو پارتیه‌وه‌ قس ‌ه بكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوای ‌ه پۆستی‌ وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆ‬ ‫گرێكوێ���ره‌ی‌ پێكهێنان���ی‌ كابین���ه‌ی‌ نو ‌ێ‬ ‫بێت؟‬ ‫عه‌ل��� ‌ی عه‌ونی‌‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ ‌ی من بزانم ئه‌و‌ه‬ ‫به‌ته‌نه���ا گرێگوێره‌كه‌ نیی���ه‌‪ ،‬هه‌ر حیزبه‌‌و‬ ‫به‌پێی‌ ئیس���تیحقاق ‌ی هه‌ڵبژاردنی‌ خۆی‌ بۆ‬ ‫گفتوگۆكان داده‌نیشێ‌‪ ،‬به‌بۆچونی‌ من هیچ‬ ‫وه‌زاره‌تێكی���ش له‌وه‌زاره‌تێك���ی‌ تر گرنگتر‬ ‫نییه‌‪ ،‬باوه‌ڕیش ناكه‌م پۆس���تی‌ وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ناوخۆ گرێكوێره‌كه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا ئه‌و‬ ‫ن���اوه‌ی‌ لێده‌نێن‪ ،‬ك ‌ه فاڵن وه‌زاره‌ت له‌وه‌ ‌ی‬ ‫تریان گرنگتره‌‪ ،‬چۆن وه‌زاره‌تێك بۆ حزبێك‬ ‫گرنگ��� ‌ه ره‌نگه‌ بۆ حزبێك���ی‌ تریش هه‌مان‬ ‫ئ���ه‌و گرنگییه‌ ‌ی هه‌بێ���ت‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌ی تره‌و‌ه‬ ‫ده‌وت���رێ‌ وه‌زاره‌ت��� ‌ه خزمه‌تگوزارییه‌كان‪،‬‬ ‫پڕ كێش���ه‌ن چونك���ه‌ كێش���ه‌ ‌ی خه‌ڵكی ‌ی‬ ‫به‌ب���ه‌رده‌وام له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و وه‌زاره‌تانه‌دایه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌بێت���ه‌ بارگرانییه‌ك به‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و حزبه‌وه‌ ك��� ‌ه وه‌ریده‌گرێت‪ ،‬واته‌ رو ‌ی‬ ‫هه‌مو گله‌یی���ه‌كان بۆ ئه‌و حزبه‌ ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ه خزمه‌تگوزارییه‌كان وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫ده‌نا هه‌مو وه‌زاره‌ته‌كان وه‌ك یه‌ك گرنگی ‌ی‬ ‫خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ده‌وترێ‌ ئێس���تا كێش���ه‌ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌دا چڕبۆته‌و‌ه كه‌ راز ‌ی نین پۆس���ت ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ بدرێته‌ گ���ۆڕان‪ ،‬ئایا‬ ‫هێزێ���ك‪ ،‬ك���ه‌ دوه‌م ب���راوه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌و ماف���ه‌ی‌ نابێت ك ‌ه ئه‌و وه‌زاره‌ت ‌ه‬ ‫وه‌ربگرێت؟‬ ‫عه‌ل ‌ی عه‌ونی‌‪ :‬ئه‌گه‌ر وه‌رگرتنی‌ پۆست ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆ مافی‌ گ���ۆڕان بێت‪ ،‬ئه‌وا‬

‫ماف���ی‌ پارتی‌و ماف ‌ی یه‌كێتییش���ه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له‌دابه‌ش���كردنی‌ پۆس���ته‌كاندا بااڵنس���ێك‬ ‫هه‌بێت ب���ۆ پێدانی‌ ئ���ه‌و وه‌زاره‌تانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫به‌سیادیی‌ ناوده‌برێن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێ‌ ك��� ‌ه به‌گۆڕانیان وتوه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ ده‌س���تهه‌ڵگرتن له‌و پۆس���ته‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫پۆس���تێكی‌ جێگره‌وه‌ ‌ی ده‌ده‌نێ‌‪ ،‬گۆڕانیش‬ ‫داوا ‌ی پۆس���تی‌ ڕاوێ���ژكاری ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫ئاساییش���ی هه‌رێم���ی‌ كردو‌ه كه‌ ئێس���تا‬ ‫مه‌سرور بارزان ‌ی به‌رپرس���یه‌تی‌‪ ،‬ئایا ئێو‌ه‬ ‫وه‌ك پارت ‌ی داواكردن ‌ی ئه‌و پۆست ‌ه به‌هێڵ ‌ی‬ ‫سور نازانن؟‬ ‫عه‌ل��� ‌ی عه‌ون���ی‌‪ :‬هیچ پۆس���تێك به‌الی‌‬ ‫پارتیه‌وه‌ هێڵی‌ س���ور نییه‌‪ ،‬به‌پۆسته‌كه‌ ‌ی‬ ‫كاك مه‌سرور بارزانیشه‌وه‌‪ ،‬من نه‌مبیستو‌ه‬ ‫هیچ پۆس���تێك له‌الی‌ پارت ‌ی هێڵی‌ س���ور‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌و پۆستانه‌ پۆس���تی‌ داموده‌زگا ‌ی‬ ‫ئه‌و حكومه‌ت���ه‌ن‪ ،‬كاك مه‌س���روریش ك ‌ه‬ ‫له‌ده‌زگایه‌ك بێت مانا ‌ی ئه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌زگایه‌ ده‌زگایه‌ك��� ‌ی پارتیه‌ به‌ته‌نها‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌كان ده‌پارێ���ز ‌ێ به‌ده‌زگاكه‌ ‌ی‬ ‫ئێوه‌ش���ه‌وه‌ كه‌ به‌خۆتان ده‌ڵێن بێالیه‌ن‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬ك��� ‌ه هه‌ندێكج���ار پارتی���ش‬ ‫به‌نانیش���تمانی‌ ناوده‌به‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا ئێم ‌ه‬ ‫كه‌س له‌خۆم���ان به‌نیش���تمانیتر نازانین‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه پێمانوایه‌ ئ���ه‌و ده‌زگای ‌ه ده‌زگایه‌ك ‌ی‬ ‫نیش���تمانیی ‌ه ئه‌ركیه‌ت��� ‌ی هه‌م���و خه‌ڵكی ‌ی‬ ‫بپارێزێت‪ ،‬تا ئێستا به‌كرداریش هه‌ر وا بوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ تیرۆریستێك ده‌گرن‪ ،‬ك ‌ه كرده‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ته‌قاندن���ه‌وه‌ ئاش���كرا ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬خۆ هه‌ر‬ ‫به‌ته‌نها پارتیه‌كان ناپارێزێ‌‪ ،‬یه‌كێتییه‌ك‌و‬ ‫گۆڕانێك‌و ئیس�ل�امییه‌ك‌و بێالیه‌نه‌كانیش‬ ‫ده‌پارێزێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باشه‌‪ ،‬پێتوای ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌و پۆست ‌ه‬ ‫بچێته‌ الی‌ گۆڕان‪ ،‬خه‌ڵكیی‌ ناپارێزێ‌؟‬ ‫عه‌ل ‌ی عه‌ونی‌‪ :‬من وا ناڵێم‪ ،‬من ده‌ڵێم ك ‌ه‬ ‫كاك مه‌س���رور له‌وێیه‌ ئێستا هه‌مو خه‌ڵك‬ ‫ده‌پارێزێ‌‪ ،‬س���به‌ینێش ره‌نگ��� ‌ه ئه‌و له‌و ‌ێ‬ ‫نه‌مێن���ێ‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه پله‌ك���ه‌ ‌ی به‌رزبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ خانه‌نشین بێت‪ ،‬ره‌نگه‌ بگوازرێته‌و‌ه‬

‫ش���وێنێكی‌ تر‪ ،‬جا بۆ ئه‌و پۆس���ت ‌ه هێڵ ‌ی‬ ‫سوره‌؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌واته‌ هیچ پۆس���تێك له‌الی‌‬ ‫پارت ‌ی هێڵی‌ سور نییه‌؟‬ ‫عه‌لی‌ عه‌ونی‌‪ :‬به‌ڵێ‌ له‌الی‌ من وه‌كو عه‌ل ‌ی‬ ‫عه‌ونی‌ هیچ وه‌زاره‌تێك هێڵی‌ سور نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرج���ار ده‌وت���رێ‌‪ ،‬یه‌كێت ‌ی‬ ‫به‌ك���ردار دان به‌وه‌دا نانێت كه‌ بۆت ‌ه هێز ‌ی‬ ‫سێیه‌م‌و داوا ‌ی زیاتر له‌به‌ش ‌ی خۆی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ه���ۆكاری‌ دواكه‌وتن��� ‌ی پێكهێنان ‌ی‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌یه‌‪ ،‬بۆچونی‌ تۆ چییه‌؟‬ ‫عه‌ل��� ‌ی عه‌ون���ی‌‪ :‬هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان‬ ‫كه‌مترخه‌م���ن‪ ،‬گوناهه‌ به‌ته‌نه���ا یه‌كێتی ‌ی‬ ‫تۆمه‌تبار بكه‌ین‪ ،‬ره‌نگ ‌ه یه‌كێتی ‌ی له‌غیاب ‌ی‬ ‫تاڵه‌بانیدا كێش���ه‌ ‌ی هه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫ته‌نها هۆكار نی���ن له‌دواكه‌وتن ‌ی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫له‌‌والش خه‌ڵكی ‌ی تر هه‌یه‌ ك ‌ه ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر‬ ‫وا نه‌بێت‪ ،‬وا ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌به‌ستت كام الیه‌نه‌یه‌؟‬ ‫عه‌لی‌ عه‌ونی‌‪ :‬وه‌كو الیه‌نه‌كانی‌ تر‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك ده‌وترێت ئایا له‌م كاته‌دا‬ ‫واژۆكردنی‌ به‌پارێزگابونی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫نێچیرڤان‌و دواتر واژۆكردنی‌ كۆتایی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫بارزانی���ه‌وه‌‪ ،‬جۆرێك نیی ‌ه له‌بانگه‌ش���ه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و ده‌نگ كۆكردنه‌وه‌؟‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌ونی‌‪ :‬ئه‌م ‌ه بێ‌ ئینس���افییه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌ئیس���تیحقاق ‌ی خه‌ڵك ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ب���ه‌و هه‌مو‬ ‫قوربانیی���ه‌ی‌ ك���ه‌ داویان ‌ه بونه‌ت���ه‌ هۆ ‌ی‬ ‫كرانه‌وه‌ ‌ی به‌ختی‌ كورد‪ .‬كات ‌ی خۆش���ی‌ ك ‌ه‬ ‫جه‌نابی‌ سه‌رۆك سه‌ردان ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ كردبو‪،‬‬ ‫ئه‌و مزگێنییه‌ی‌ پێدابون كه‌ ش���اره‌كه‌یان‬ ‫ده‌كرێته‌ پارێ���زگا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م مه‌س���ه‌له‌ی ‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ كۆنه‌‪ ،‬ده‌بوای ‌ه له‌رۆژێكدا هه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬له‌رابردوشدا له‌ال ‌ی حكومه‌ت ‌ی عێراق‬ ‫ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌یان په‌یوه‌ستكرد به‌هه‌ند ‌ێ‬ ‫شت ‌ی تره‌وه‌ به‌جۆرێك كه‌ نه‌كرێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫پێمانوای���ه‌ ئه‌م كات���ه‌ زۆر گونج���او‌ه بۆ‬ ‫به‌رپه‌چدانه‌وه‌ی‌ ئه‌و الیه‌نانه‌‪ ،‬جه‌ناب ‌ی كاك‬ ‫مه‌سعودیش ناسراوه‌ به‌وه‌ی‌ كه‌ په‌یمانێك‬ ‫ده‌دات جێبه‌جێی‌ ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بوتر ‌ێ ئه‌وه‌ ریكالم ‌ی هه‌ڵبژاردن ‌ه ئه‌وه‌ ب ‌ێ‬ ‫ئینس���افی ‌ی به‌رامبه‌ر به‌پارت���ی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئیستیحقاقی‌ خه‌ڵكی‌ شه‌هیدپه‌روه‌ر ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك ریكالمی‌ هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌دوا لێدوانیدا نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا باس���ی‌ له‌و‌ه كرد ئه‌گه‌ر رێگا ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن شكستی‌ خوارد‪ ،‬ئه‌وا خه‌ڵكی ‌ی‬ ‫رێگا ‌ی تر ده‌گرێته‌ب���ه‌ر‪ ،‬لێكدانه‌وه‌تان بۆ‬ ‫ئه‌و قسه‌یه‌ چییه‌؟‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌ونی‌‪ :‬ئێم���ه‌ش ده‌ڵێین ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌ماتوان���ی‌ حكوم���ه‌ت دروس���ت بكه‌ی���ن‬ ‫ناچارین رێگای‌ تر بدۆزینه‌وه‌‪ ،‬شتێكی‌ زۆر‬ ‫ته‌بیعیی���ه‌‪ ،‬ده‌بێت رێگا ‌ی تر بدۆزینه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی حكومه‌ت ‌ی خۆمان پێكبهێنین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕای‌ تۆ پارت ‌ی شكستینه‌هێناو‌ه‬ ‫له‌پێكهێنان ‌ی حكومه‌ت؟‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌ون���ی‌‪ :‬پارت���ی‌ دیموكرات��� ‌ی‬ ‫كوردس���تان شكس���تی‌ نه‌خواردوه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫به‌فه‌رمی‌ پارتی‌ رانه‌سپێرراو‌ه بۆ پێكهێنان ‌ی‬

‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬هه‌مو كوتله‌كان ‌ی ناو په‌رله‌مان‬ ‫پێك���ه‌وه‌ رێككه‌وتن له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌ی‌ په‌رله‌م���ان كۆبونه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كراو‌ه بێت‪ ،‬دانان‌و دیاریكردنی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان‌و سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت‌و وه‌زیره‌كان‬ ‫هه‌مو پێكه‌و‌ه بێت‪ ،‬هه‌ر وه‌ختێك رێكه‌وتن‬ ‫كرا‌و سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان دیاریكرا‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان جا به‌ر هه‌ر الیه‌نێك‬ ‫كه‌وت‪ ،‬به‌پێ���ی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ ئه‌و ده‌توان ‌ێ‬ ‫كه‌سێك رابسپێرێت‪ ،‬تا سێ‌ مانگ ده‌رفه‌ت ‌ی‬ ‫پێب���دات‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌یتوان��� ‌ی ئه‌وجا داخڵ ‌ی‬ ‫قۆناغێكی‌ نوێ‌ ده‌بێت‪ ،‬هێش���تا به‌فه‌رم ‌ی‬ ‫كه‌س رانه‌سپێرراوه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه تۆمه‌تباركردن ‌ی‬ ‫پارتی ‌ه به‌بێ‌ هۆ‪ ،‬هه‌ندێ‌ له‌براده‌ران خه‌ون‬ ‫ب���ه‌وه‌وه‌ ده‌بینن ك���ه‌ پارت���ی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردستان شكس���ت بخوات‪ ،‬ئه‌وانه‌ گوێز‬ ‫له‌حیسابی‌ خۆیان ده‌ژمێرن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌به‌ستت له‌‌و براده‌ران ‌ه كێیه‌؟‬ ‫عه‌ل���ی‌ عه‌ون���ی‌‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ ب���ه‌و جۆر‌ه‬ ‫بیرده‌كه‌ن���ه‌وه‌ ك���ه‌ پارت���ی‌ ل���ه‌و روه‌و‌ه‬ ‫شكس���تیخوارده‌وه‌‪ ،‬جا هه‌ر كه‌س���ێك ك ‌ه‬ ‫وه‌ها بیرده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش���ه‌ گوناهی‌ كێی ‌ه كه‌ ئێستا‬ ‫حكومه‌ت پێكنه‌هاتوه‌؟‬ ‫عه‌لی‌ عه‌ونی‌‪ :‬گوناهی‌ پارتی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردس���تان نیی ‌ه به‌ته‌نها‪ ،‬هه‌مو الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌وه‌دا به‌ش���دارن‪ ،‬كاكه‌ ت���ۆ نایه‌یت ‌ه ژێر‬ ‫بار ‌ی كورسییه‌كان ‌ی په‌رله‌مان‪ ،‬یان زۆرترت‬ ‫ده‌وێت‪ ،‬گوناهه‌كه‌ له‌ئه‌س���تۆی‌ تۆشدایه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵ���ێ‌ ئێم���ه‌ پێمانوای���ه‌ ئیداره‌دانی‌ ئه‌م‬ ‫حكومه‌ت���ه‌‌و رزگاركردن���ی‌ ئ���ه‌م میلله‌ته‌‪،‬‬ ‫هه‌مو ئه‌وانه‌ له‌كۆتاییدا به‌رپرسی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫ئاخی���ری‌ رزگاركردنی‌ گه‌لی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تكردن ‌ی كوردستان واجبی‌ پارتییه‌‪،‬‬ ‫به‌واقعیی���ش ئه‌وه‌ ده‌بین���رێ‌ له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫واڵتانی‌ ده‌روبه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬ده‌بینین له‌دواجاردا پارتی‌ به‌ته‌نها‬ ‫له‌مه‌یدانه‌كه‌دا ده‌مێنێته‌و‌ه شه‌ڕ ده‌كات‪.‬‬ ‫هێش���تا به‌فه‌رمی‌ كه‌س ب���ۆ پێكهێنان ‌ی‬ ‫حكومه‌ت رانه‌سپێرراوه‌‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪3‬‬

‫قوباد تاڵه‌بانی‪ ‌:‬بێوه‌فاییه‌ باسی‌ سكرتێری‌ حزب بكرێت‬ ‫چونكه‌ سكرتێری‌ یه‌كێتی‌ ماوه‌و ناوی‌ جه‌الل تاڵه‌بانیه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوکار حسێن‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ ،‬كوڕی‌ جه‌الل تاڵه‌بانی‌‬ ‫سكرتێری‌ یه‌كێتی‌‌و سه‌رۆكی‌ فه‌رمانگه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌‌و به‌دواداچونی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬له‌م دیداره‌ی‌ ئاوێنه‌دا باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌ بیویستایه‌‬ ‫له‌یه‌كه‌م دانیشتندا كابینه‌ی‌ هه‌شته‌م‬ ‫پێكده‌هێنراو كه‌سایه‌تی‌ نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا‌و نێچیرڤان بارزانیش به‌"كاریزمای‌‬ ‫به‌هێز" وه‌سفده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌و كات ‌هی‌ نوێنه‌ر ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم بوی���ت له‌ئه‌مریكا‪ ،‬زۆرج���ار گله‌یی‌‬ ‫ئه‌وه‌ت كردوه‌ ك���ه‌ له‌الیه‌ت پارتیه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫نوێنه‌رێكی‌ ره‌س���می‌ حكوم���ه‌ت مامه‌ڵه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬من هه‌رگیز قس���ه‌ی‌‬ ‫وامنه‌كردوه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌و كاته‌ی‌ من‬ ‫بوم به‌نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫هیچ هه‌ستێكم نه‌ده‌كرد كه‌ شاندی‌ حكومی‌‬ ‫كه‌ به‌رپرسانی‌ پارتی‌ بوبن ئه‌گه‌ر بهاتنایه‌‬ ‫بۆ ئه‌مریكا له‌رێگه‌ی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌رنامه‌كه‌یان ب���ۆ رێكده‌خرا‪.‬‬ ‫به‌ش���انازیه‌وه‌ دو س���ێ‌ ج���ار به‌رنام���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ جه‌ناب���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێممان‬ ‫رێكخستوه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم هات���وه‌ بۆ ئه‌مری���كا له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫چه‌ندی���ن ش���اندی‌ وه‌زاری‌‌و ه���ی‌ تری���ش‬ ‫ده‌هاتن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ش���اندێكی‌ پارتی‌ بهاتنایه‌‬ ‫كه‌ زۆر كه‌مبو‪ ،‬كۆبونه‌وه‌یان ده‌كرد له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی‌ حكومی‌ به‌ڵكو هه‌ندێك شتیان‬ ‫ده‌كرد له‌گه‌ڵ ره‌وه‌ن���دی‌ كوردی‌ كه‌ مافی‌‬ ‫خۆیانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ی‌ روینه‌داوه‌ كه‌ ش���اندێكی‌‬ ‫حكومی‌ یان س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم س���ه‌ردانی‌‬ ‫ئه‌مریكای‌ كردبێت‌و تۆ ئاگادارنه‌كرابیت؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪:‬نه‌خێ���ر هیچ حاڵه‌تێكی‌‬ ‫وا روین���ه‌داوه‌‪ ،‬هه‌ت���ا كه‌ ب���ۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫جه‌نابی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم هاتبو بۆ ئه‌مریكا‬ ‫له‌بیرمه‌ هێش���تا نوێنه‌رایه‌تیه‌كان یه‌كیان‬ ‫نه‌گرتبۆوه‌‪ ،‬به‌اڵم داواكرا له‌رێگه‌ی‌ به‌نده‌وه‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌یان ب���ۆ رێكبخرێت كه‌ ئه‌و كاته‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ هه‌ولێر ماب���ۆوه‌ له‌ئه‌مریكا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌نده‌ ئه‌و كاره‌ی‌ كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌سه‌ردانێكی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمدا‬ ‫بۆ ئه‌مریكا‪ ،‬باس له‌وه‌ كرا كه‌ تۆ ش���وێن‌و‬ ‫كاتیش���ت بۆ دیاریك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و روی‬ ‫له‌الی‌ تۆ نه‌كردبو؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬شتی‌ وا روینه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی‌ ئێس���تا له‌پۆستی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی‌ هه‌ماهه‌نگ���ی‌‌و به‌دواداچونی‌‬ ‫حكومه‌ت رازیت؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬ئه‌وه‌ شانازیه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌كوردستانه‌وه‌ خزمه‌تی‌ كوردستان بكه‌م‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ی‌ له‌ئه‌مریكا بوم‪ ،‬كاتێكی‌ گرنگ‬ ‫بوو ئه‌زمونیكی‌ زۆر باش���یش بو‪ .‬پێموایه‌‬ ‫زۆر ش���ت فێربوم له‌س���ه‌ر دیپلۆماسیه‌ت‌و‬ ‫ش���ێوازی‌ په‌یوه‌ندی‌‌و گرنگ���ی‌ په‌یوه‌ندی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌ هاتمه‌وه‌ بۆ كوردستان ئیشه‌كه‌ زۆر‬ ‫جیاوازی‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ پێش���و زیاتر‬ ‫كه‌وتومه‌ته‌ ناو حكومڕانی‌ له‌كوردس���تان‌و‬ ‫سیستمی‌ حكومڕانیه‌كه‌ی‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كانمان‬ ‫زیاتر له‌ گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌ وه‌زار‌هت‌و داموده‌زگا‬ ‫حكومیه‌كانه‌وه‌ی���ه‌ وه‌ك له‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ كوردستان‪ ،‬بۆی ‌ه له‌هه‌ر كوێیه‌ك‬ ‫بم كه‌ خزم���ه‌ت بگه‌یه‌نێت به‌كوردس���تان‬ ‫جێگه‌ی‌ شانازیمه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌دوای���ن به‌یانی‌ هاوبه‌ش���ی‌‬ ‫جێگرانی‌ سكرتێری‌ گشتیی‌ یه‌كێتی‌ باسیان‬ ‫له‌وه‌ كردبو ك���ه‌ ده‌زگا ئه‌منیه‌كان بونه‌ته‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ به‌سه‌ر ئۆرگانه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫مه‌ترسیه‌ له‌چیه‌وه‌ هاتوه‌؟‬

‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬نازانم مه‌ترس���یه‌ك ‌ه‬ ‫له‌چیه‌وه‌ هاتوه‌‪ ،‬باش���تره‌ ئه‌و پرس���یاره‌‬ ‫روب���ه‌روی‌ ئ���ه‌و به‌ڕێزان���ه‌ بكه‌یت���ه‌و‌ه كه‌‬ ‫به‌یانه‌كه‌یان ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وات���ا ل���ه‌و ماوه‌ی���ه‌ی‌ كه‌ تۆ‬ ‫گه‌ڕاویته‌وه‌ بۆ كوردس���تان هه‌ستت به‌هیچ‬ ‫شتێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ نه‌كردوه‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬نه‌خێر هه‌س���تم به‌هیچ‬ ‫ش���تێكی‌ وانه‌كردوه‌ كه‌ ده‌زگایه‌كی‌ ئه‌منی‌‬ ‫نیه‌تێك���ی‌ خراپ���ی‌ بوبێت‪ ،‬هه‌م���و ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیه‌كان به‌پاراستنی‌ ئه‌منیه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ س���ه‌رقاڵبون‪ .‬تاڕاده‌یه‌كیش‬ ‫له‌كاری‌ خۆیان س���ه‌ركه‌وتو بون‌و جێگه‌ی‌‬ ‫ده‌ستخۆشین‪ ،‬من خۆم وایده‌بینم كه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌هۆكاره‌كانی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كوردستان ئارامه‌‪،‬‬ ‫ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‌و ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ به‌هێزه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌نێ���وان هاواڵتیان‌و ده‌زگا ئه‌منیه‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ كوردس���تان ببێته‌‬ ‫ئارامترین شوێنی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و روداوه‌ ئه‌منیانه‌ی‌ كه‌ له‌دوای‌‬ ‫‪21‬ی‌ ئه‌یلولی‌ ‪ ،2013‬له‌س���لێمانی‌ رویاندا‪،‬‬ ‫هێمای‌ ئاسایش‌‌و ئارامی‌ بون؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬به‌دڵنیای���ه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫ج���ۆره‌ روداوێك ئاس���ایی نی���ه‌و جێگه‌ی‌‬ ‫نیگه‌رانی���ن‪ ،‬كاتێك كه‌ دوربێت هاواڵتیه‌ك‬ ‫بریندارده‌بێت یاخود گیانله‌ده‌س���تده‌دات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ جێگ���ه‌ی‌ نیگه‌رانیه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫دراوس���ێمانمان سویس���راو نه‌مس���ا نین‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌ناوچه‌یه‌كی‌ نائ���ارام‌و ئاڵۆزداین‪،‬‬ ‫كه‌ چه‌ند س���ه‌د كیلۆمه‌ترێك دور له‌ئێمه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین تیرۆریس���تی‌ جۆراوج���ۆر چاالكی‌‬ ‫رۆژانه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫هه‌یه‌ بۆ هه‌وڵدان بۆ تێكدانی‌ باری‌ ئه‌منی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ره‌نگه‌ ناوبه‌باو بتوانن چاالكیه‌ك‬ ‫ئه‌نجامبده‌ن له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌اڵم‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌ ئه‌و روداوانه‌ی‌ له‌كوردستان‬ ‫رویانداوه‌ به‌راوردناكرێن به‌وانه‌ی‌ كه‌ رۆژانه‌‬ ‫له‌به‌ش���ه‌كانی‌ عێ���راق روده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ داموده‌زگاكان���ی‌ ئه‌منی‌‬ ‫هه‌رێم‌و هاوكاری‌ هاواڵتیان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ن���او پارتی���دا ت���ۆ زیات���ر‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان���ت له‌گه‌ڵ نێچیرڤان بارزانیدا‬ ‫پت���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌رگرتنی‌ پۆس���تێكیش له‌نزیك‬ ‫ئه‌وه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ بێت‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫وایه‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬په‌یوه‌ندیم باشه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌شێكی‌ زۆری‌ هه‌ڤااڵنی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ ئیش���ه‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ باشترم هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ به‌رپرسه‌‬ ‫حكومیه‌كان‪ ،‬ش���انازیش ده‌ك���ه‌م به‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ باشم هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی‌‌و من له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌ودا كارده‌كه‌م‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌دوایی���ن كۆبونه‌وه‌ی‌ جێگرانی‌‬ ‫سكرتێری‌ گشتیی‌ له‌گه‌ڵ هێرۆخان له‌سه‌ر‬ ‫خاڵێكی‌ دیاریكراو رێككه‌وتون؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی‌‪ :‬به‌ته‌واوی‌ ئ���اگاداری‌‬ ‫ورده‌كاری‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ نیم‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ له‌راگه‌یاندنه‌كاندا باڵوكرابۆوه‌‪،‬‬ ‫شتێكی‌ ئاس���اییه‌ كه‌ سێ‌ به‌رپرسی‌ بااڵی‌‬ ‫حزبێكن كه‌ ده‌ش���ێت له‌سه‌ر هه‌مو خاڵێك‬ ‫كۆك نه‌بن له‌نێ���وان یه‌كتریدا‪ ،‬به‌اڵم دوربا‬ ‫خ���ۆ دوژمنی‌ یه‌كتر نین‪ ،‬بۆیه‌ دانیش���تنی‌‬ ‫نێوانیان شتێكی‌ ئاساییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌به‌ستم دانیشتنه‌كه‌ نه‌بو‪ ،‬وتم‬ ‫له‌سه‌ر شتێكی‌ دیاریكراو رێككه‌وتون؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی‌‪ :‬من ناتوان���م له‌جیاتی‌‬ ‫كه‌سیان قسه‌بكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌ كه‌ له‌هۆتێل‬ ‫دیڤان له‌گه‌ڵ جێگرانی‌ س���كرتێری‌ گشتیی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتیت‪ ،‬په‌یامێك���ی‌ دیاریكراوت پێبو‬ ‫بۆیان؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬په‌یامی‌ م���ن هه‌مان‬

‫قوباد تاڵه‌بانی‬ ‫په‌یام���ی‌ هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ن كه‌ دڵس���ۆز ‌ی‬ ‫یه‌كێتین‌و ئه‌ركی‌ سه‌رش���انی‌ هه‌مو كادرو‬ ‫ئه‌ندام‌و الیه‌نگرو دڵس���ۆزێك ‌ی یه‌كێتیه‌ كه‌‬ ‫ته‌باب���ن له‌گه‌ڵ یه‌كتری���داو پێكه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كی‌ بااڵت���ر كاربكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫دانیش���تنێكی‌ ئاس���اییه‌ ‪ ،‬چونك���ه‌ خۆم‬ ‫به‌نزیكی‌ هه‌ر به‌رێزێك���ی‌ یه‌كێتی‌ ده‌زانم‪،‬‬ ‫به‌دو جێگره‌ به‌رێزه‌كانیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌م په‌یامه‌ی‌ كه‌ باس���ت كرد‬ ‫راسته‌وخۆ به‌وانت وت؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬ئێم��� ‌ه په‌یوه‌ندیمان‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌و ئه‌وه‌نیه‌ به‌تایب���ه‌ت چوبێتم‬ ‫بۆالی���ان‌و په‌یامێكی‌تایه‌ت���م پێوتب���ن‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‌ زۆر دورودرێژم هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وانه‌و رێزێكی‌ زۆریان هه‌یه‌ له‌الم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاراس���ته‌یه‌كی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌‬ ‫به‌دیده‌كه‌یت بۆئه‌وه‌ی‌ هێرۆخان له‌داهاتودا‬ ‫ببێته‌ سكرتێری‌ گشتیی‌ یه‌كێتی‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬ئه‌وه‌ بێوه‌فاییه‌ ئێستا‬ ‫باس���ی‌ س���كرتێری‌ حزب بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێس���تا س���كرتێری‌ یه‌كێتی‌ م���اوه‌و ناوی‌‬ ‫ج���ه‌الل تاڵه‌بانی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ دانیش���تنه‌كان‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان‌و ئه‌و خه‌مخۆریه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌ به‌چۆنیه‌ت���ی‌ ئیداره‌دان���ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌غیابی‌ سكرتێره‌ گشتییه‌كه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌رابردودا باس ل���ه‌وه‌ كرا كه‌‬ ‫له‌پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌ نوێدا‪ ،‬یه‌كێتی‌ بوه‌ته‌‬ ‫رێگر‪ ،‬ئه‌مه‌ راسته‌؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی‌‪ :‬یه‌كێت���ی‌ رێگر نه‌بوه‌‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫به‌رنام���ه‌و بۆچونی‌ خۆی‌ هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ش���ێوازی‌ پێكهێنان���ی‌ ئ���ه‌م حكومه‌ت���ه‌‪.‬‬ ‫مافی‌ خۆش���یه‌تی‌ بۆچونی‌ خ���ۆی‌ هه‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر پۆسته‌كان‌و ش���ێوازی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌‪ ،‬له‌بیریش���مان بێ���ت یه‌كێتی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م هێزبو ك���ه‌ داوای‌ حكومه‌تی‌ بنكه‌‬ ‫فراوانی‌ كرد‪ ،‬ده‌شزانم كه‌ یه‌كێتی‌ رێگرنه‌بوه‌‬ ‫له‌پێكهێنان���ی‌ حكومه‌ته‌ك���ه‌دا‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫بارودۆخی‌ سیاس���یی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌گش���تیی‌ ئه‌و رێگرییه‌ی‌ دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌ ئاڵۆزه‌‪ ،‬چونك���ه‌ چه‌ند حزبێك‬ ‫هه‌ن ك���ه‌ بۆچۆن���ی‌ زۆر جیاوازیان هه‌یه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ك دژایه‌تی‌ یه‌كتریان كردوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫دێ���ن له‌پڕ ئ���ه‌و مێژوه‌ له‌الی���ه‌ك دابنێن‌و‬ ‫حكومه‌تێ���ك پێكده‌هێن���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ ئاس���ان‬ ‫نه‌بوه‌‪ .‬بۆیه‌ هۆكاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ پێنج حزبی‌‬ ‫به‌هێ���ز ده‌یانه‌وێ���ت به‌به‌رنام���ه‌ی‌ جیاوه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬ ‫حكومه‌تێكی‌ بنكه‌ فراوان پێكبهێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كێتی‌ هیچ ته‌حه‌فوزێكی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌تێكی‌ دیاریكراو كه‌ بدرێت‬ ‫به‌گۆڕان؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬یه‌كێتی‌ الری‌ نیه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ هه‌ر وه‌زاره‌تێك بدرێت به‌گۆڕان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم به‌ش���ێك له‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ بۆچونیان وایه‌ ك���ه‌ هه‌ریه‌كێك‬ ‫له‌وه‌زاره‌ته‌ س���یادیه‌كه‌ بدرێ���ت به‌گۆڕان‪،‬‬ ‫سه‌رئێش���ه‌ی‌ به‌دواوه‌ ده‌بێت بۆ یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫بۆ؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬بۆچی‌ كێشه‌ بۆ یه‌كێتی‌‬ ‫دروست ده‌بێت؟ یه‌كێتی‌ نه‌یویستوه‌ گۆڕان‬ ‫ه���ه‌ر وه‌ك ره‌مزێ���ك بێته‌ن���او حكومه‌ت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو داوایكردوه‌ حكومه‌تێكی‌ بنكه‌فراوان‬ ‫دروستبكرێت‪ .‬به‌داخه‌وه‌ گفتوگۆكانی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫بوه‌ته‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چ وه‌زاره‌تێك‬ ‫ده‌درێته‌ من‌و چ���ی‌ ده‌درێت به‌یه‌كێكی‌ تر‬ ‫‪ .‬من حه‌زم ده‌كرد ئاراس���ته‌ی‌ گفتوگۆكان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ بوای���ه‌ كه‌ ئای���ا به‌رنامه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت ده‌بێت چ���ی‌ بێت؟ ئه‌و كارانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێویستن كابینه‌ی‌ هه‌شته‌م بۆ خه‌ڵكیان‬ ‫بكات چی���ن؟ بۆیه‌ ه���ه‌ركات به‌رنامه‌یه‌ك‬ ‫هه‌بو بۆ گفتوگۆكردن له‌س���ه‌ری‌‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫ئاسانه‌ وه‌زاره‌ت دابه‌شبكه‌یت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫حزبێك دێته‌ ناو پرۆسه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌به‌رنامه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ دێته‌ ن���اوه‌وه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌ له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژه‌وه‌ ئاراس���ته‌ی‌ پرۆس���ه‌كه‌ به‌هه‌ڵ���ه‌‬ ‫رۆیشتوه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر حزبێك هاتۆته‌ سه‌ر‬ ‫مێزی‌ دانوس���تان‪ ،‬باسی‌ وه‌زاره‌تی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ گرنگ نی���ه‌ چ الیه‌ك چی‌ وه‌زاره‌تێك‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌وه‌ گرنگه‌ به‌رنامه‌و‬ ‫نیه‌تی‌ ئه‌و هێزه‌ چیه‌؟ ئێستاش دره‌نگ نیه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ گفتوگۆ له‌سه‌ر به‌رنامه‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی‌ وه‌ك الیه‌نی‌ براوه‌ی‌ یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫یه‌كه‌مجار دانوستانی‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ كرد‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ به‌م پێ���وه‌ی‌ تۆ یه‌كێتی‌ داهێنه‌ری‌‬ ‫ئه‌م مۆدێله‌ هه‌ڵه‌یه‌یه‌ له‌دانوستان؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌ بیویستایه‌‬ ‫له‌و دانیش���تنه‌دا حكومه‌ت پێكده‌هات‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌ئاس���انی‌ یه‌كێتی‌ ده‌یتوانی‌ له‌و دانیشتنه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پارتی‌ رێكبكه‌وێت ب���ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێتی‌ ل���ه‌و باوه‌ڕه‌دابو‬ ‫كه‌ هه‌مو الیه‌ك به‌شداربن له‌حكومه‌ته‌كه‌دا‪،‬‬ ‫چونكه‌ حكومه‌ت هی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌و‬ ‫هی‌ هیچ الیه‌نێك نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌به‌ستت چی‌ بو له‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬

‫یه‌كێت���ی‌ بیویس���تایه‌ له‌یه‌كه‌م دانیش���تن‬ ‫حكومه‌ت پێكده‌هات؟ پارتی‌ پێش���نیار ‌ی‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ جوت حزبی‌ كردبو؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬به‌ڵ���ێ‌‪ ،‬پێموایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێتی‌ بیویستایه‌ ده‌یتوانی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بێ‌ به‌شداربونی‌ ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬به‌ڵێ‌ به‌بێ‌ به‌شداربونی‌‬ ‫ئه‌وان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مه‌ پێشنیازی‌ پارتی‌ بو؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی‌‪ :‬ناڵێم ك���ێ‌ كردبوی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پێموایه‌ كه‌ش���ه‌كه‌ له‌وه‌ب���و ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێتی‌ ته‌نها بیری‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌ تایبه‌تیه‌‬ ‫حزبیه‌كانی‌ خ���ۆی‌ بكردایه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌یتوانی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بكات‪ .‬به‌ڵكو بی���ری‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گشتیی‌ كرده‌وه‌و پارتیش هاوڕابو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتانوای���ه‌ داخوازیه‌كانی‌ گۆڕان‬ ‫له‌پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌ نوێدا ره‌وان‌و له‌ئاست‬ ‫قه‌بار‌هی‌ خۆیدایه‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬دیس���ان ده‌ڵێم خۆزگه‌‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان باسی‌ به‌رنامه‌یان بكردایه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك وه‌زاره‌ت‪ ،‬پێداگری‌‌و كه‌له‌ڕه‌قی‌ كردن‬ ‫له‌س���ه‌ر وه‌رگرتنی‌ وه‌زاره‌تێك‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫گومانێك دروس���تبكات‪ ،‬كه‌ بۆچی‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫سورن له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌تێكی‌ دیاریكراو‪ ،‬خۆ‬ ‫وه‌زیرێك به‌ته‌نها ناتوانێت هیچ بكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫زۆر گرنگ���ه‌ ئێمه‌ بیر له‌ هاواڵتی‌ بكه‌ینه‌وه‌‬ ‫نه‌ك به‌رژه‌وه‌ندی‌ حزبی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا ئه‌گه‌ر الیه‌نێك بیه‌وێت‬ ‫په‌یامێك���ی‌ دیاریك���راو ب���دات به‌یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ كێ‌ كۆببێته‌وه‌و كێ‌ كه‌سی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫بڕیاربه‌ده‌سته‌؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬یه‌كێت���ی‌ حزبێكی‌‬ ‫گه‌وره‌و به‌هێزه‌و ئۆرگانه‌كانی‌ ئیشده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫مه‌كته‌به‌كان���ی‌ رۆژان���ه‌ كارده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی‌ زل‌و زه‌به‌الحم���ان هه‌یه‌‬ ‫ناوی‌ س���ه‌ركردایه‌تیه‌و مه‌كتبه‌ی‌ سیاسی‌و‬ ‫كارگێڕان���ی‌ مه‌كتب���ی‌ سیاس���یمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌میش���ه‌ كه‌ هه‌ڤ���اڵ مام جه‌اللیش‬ ‫له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا بو به‌ته‌نیا بڕیاری‌ نه‌ده‌دا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بڕی���اره‌كان ده‌چونه‌وه‌ بۆ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای���ه‌ له‌دوای‌ نه‌به‌س���تنی‌‬ ‫كۆنگره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م سه‌ركردایه‌تیه‌ شه‌رعیه‌تی‌‬ ‫ماوه‌؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬به‌ڵێ‌ ش���ه‌رعیه‌تی‌‬ ‫ماوه‌‪ ،‬چونكه‌ دو دامه‌زراوه‌ی‌ ش���ه‌رعی‌ ناو‬ ‫حزبه‌كه‌ ك���ه‌ س���ه‌ركردایه‌تیه‌ به‌مه‌كته‌بی‌‬

‫سیاسیش���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌ده‌نگێكی‌ زۆره‌وه‌و به‌پاڵش���ت ‌ی‬ ‫ده‌نگێكی‌ زۆری‌ كادرو ئه‌ندامان‌و الیه‌نگران‌و‬ ‫خه‌مخۆران���ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬له‌وب���اوه‌ڕه‌ بون كه‌‬ ‫كۆنگره‌ دوابخرێت‪ .‬ئێمه‌ كۆنگره‌ له‌به‌رخاتری‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ نابه‌ستین‪ ،‬به‌ڵكو كۆنگره‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خه‌ڵكی‌ خۆمان‌و ئه‌ندامانی‌‬ ‫خۆم���ان ده‌به‌س���تین‪ ،‬یه‌كێت���ی‌ له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ سێ‌ كۆنگره‌ی‌ به‌ستوه‌‪ ،‬بۆ كه‌س‬ ‫نه‌یانكردوه‌ به‌هه‌ڵاڵ له‌س���ه‌ر ش���ه‌رعیه‌تی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌‌و سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی‌؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم خ���ۆ ئ���ه‌وه‌ جێگرانی‌‬ ‫س���كرتێری‌ گش���تیی‌ بون كه‌ نه‌یانویست‬ ‫كۆنگره‌ دوابخرێت‪ ،‬نه‌ك ئاوێنه‌؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی‌‪ :‬به‌ڵێ‌ وای���ه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫دیموكراس���یه‌‪ ،‬دیكتاتۆر نی���ه‌‪ .‬هه‌ندێكجار‬ ‫ده‌نگی‌ زۆرینه‌ له‌ده‌نگی‌ به‌رپرس���ێكی‌ بااڵ‬ ‫كاریگه‌رت���ره‌‪ ،‬چه‌نده‌ها ج���ار هه‌ڤاڵ مام‬ ‫ج���ه‌الل ره‌نگه‌ ویس���تبێتی‌ ش���تێك بكات‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ له‌گه‌ڵدا نه‌بوایه‌‪،‬‬ ‫به‌ته‌نی���ا نه‌یكردوه‌‪ .‬یه‌كێت���ی‌ ئاوابوه‌ قه‌د‬ ‫حزبێكی‌ مه‌ركه‌زی‌ نه‌ب���وه‌‪ ،‬حزبێك نه‌بوه‌‬ ‫ی���ه‌ك كه‌س تاك���ه‌ بڕی���ارده‌ر بوبێت‪ ،‬به‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌ به‌هێزانه‌ش كه‌ هه‌یبوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫زۆرجار هێزێك بوه‌ بۆ حزبه‌كه‌مان‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫هه‌ندێكجاریش زیانی‌ لێدابێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وت���ت ئ���ه‌م س���ه‌ركردایه‌تیه‌‬ ‫شه‌رعیه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆچونی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫دیك ‌هی‌ یه‌كێتیشه‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬ئه‌ی‌ چۆن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم له‌م رۆژان���ه‌دا ژماره‌یه‌ك‬ ‫كادرو پێش���تریش جێگران���ی‌ س���كرتێری‌‬ ‫گش���تیی‌ داوای‌ هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌یان كردوه‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬بۆچونی‌ جۆراوجۆر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌موشیان ده‌بێت به‌هه‌ند وه‌ربگیرێن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ پێتوایه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫دواخست‪ ،‬ده‌نگی‌ زۆرینه‌ بو؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪ :‬به‌ڵێ‌ دڵنیام كه‌ زۆرینه‌‬ ‫بو‪ .‬تۆ له‌رۆژێكدا س���ه‌د ك���ه‌س ببینیت‪،.‬‬ ‫هه‌ش���تاو پێنجی���ان داوای‌ دواخس���تنیان‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئیتر به‌مه‌ ده‌گه‌یته‌ قه‌ناعه‌ت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قوباد تاڵه‌بانی‌ په‌یوه‌ندی‌ چۆنه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی‌ گۆڕان؟‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‪ :‬په‌یوه‌ندی���م له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ كه‌ پێش���تر له‌یه‌كێتی���دا بون‌و‬ ‫ئێستا هه‌ڵسوڕاوی‌ گۆڕانن یه‌ك دوانێكیان‬ ‫په‌یوه‌ندیم خۆش���ه‌ له‌گه‌ڵی���ان‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫عوسمانی‌ حاجی‌ مه‌حمود كه‌ كه‌سایه‌تیه‌كی‌‬ ‫به‌ڕێزه‌و پێش���تریش وه‌زیری‌ حكومه‌ت بو‪،‬‬ ‫ئێستاش بیبینم له‌شوێنێك به‌گه‌رموگوڕی‌‬ ‫پێش���وازی‌ لێده‌كه‌م‪ .‬پاش���ان كاك حه‌مه‌‬ ‫تۆفیق ره‌حیم ك ‌ه له‌منداڵیمه‌وه‌ ده‌یناس���م‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ماڵی‌ باپیرم بو‪ .‬هه‌ندێك له‌كه‌سه‌‬ ‫تازه‌كان ناناسم‪ ،‬چونكه‌ پێشتر له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ بون‪ .‬بونی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌مشێوه‌یه‌ش‬ ‫شتێكی‌ ئاسایه‌‪ .‬هیوادارم په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێت���ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ ئاس���ایی‬ ‫بێت‪ ،‬بتوانین یه‌كتری‌ ببینین به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ببێته‌ هه‌واڵ‪ ،‬یان به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ت‬ ‫بكات به‌دزیه‌وه‌ یه‌كتری‌ ببینین‪ ،‬یان به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ ش���اراوه‌ هه‌بێت له‌نێوان‬ ‫به‌رپرسه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچونت له‌س���ه‌ر نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا چیه‌؟‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌‪:‬نه‌وشیروان سه‌ركرده‌یه‌كه‌‬ ‫ك���ه‌ كاریزمایه‌ك���ی‌ هه‌تا بڵێی���ت به‌هێزی‌‬ ‫هه‌یه‌و كه‌س���ێكی‌ گرنگه‌ له‌ناو سیاس���ه‌تی‌‬ ‫كوردستان‪ .‬كاریزماكه‌ی‌ به‌رچاوه‌ كه‌ توانی‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌م هێزه‌ دروستبكات‌و‬ ‫س���ه‌رنجی‌ ئه‌و هه‌مو خه‌ڵكه‌ رابكێش���ێت‪،‬‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ جێگ���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ رێ���زی‌ ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌ی‌ بگیرێت‪.‬‬

‫له‌كه‌ركوك پارتی‌‌و گۆڕان هه‌وڵی‌ به‌هێزكردنی‌ پێگه‌و نفوزیان ده‌ده‌ن‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫له‌گه‌ڵ نزیكبونه‌وه‌ی‌ واده‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق كه‌ بڕیاره‌ (‪)30‬ی‌ نیسانی‌‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬ناكۆكی‌‌و ملمالنێكانی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ چڕده‌بێته‌وه‌و تا دێت‬ ‫قوڵتر ده‌بێت‪ .‬پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫كه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێشوتردا له‌شاری‌‬ ‫كه‌ركوك بونه‌ خاوه‌نی‌ ته‌نها یه‌ك كورسی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬به‌نیازن له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا‬ ‫زیاتر به‌ده‌ستبهێنن‪ ،‬له‌ئێستادا ئه‌و حیزبه‌‬ ‫(‪ )24‬كاندیدی‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق هه‌یه‌‪.‬‬

‫به‌پێ����ی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س����ت ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وت����ون‪ ،‬پارتی‌ له‌ش����اری‌ كه‌ركوك خۆی‌‬ ‫بۆ ش����ه‌ڕێكی‌ ڕاگه‌یاندنی‌ ئێسكشكێن له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی����دا ئاماده‌ك����ردوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ چه‌ند‬ ‫جارێك كۆبونه‌وه‌ له‌نێوانیاندا ئه‌نجامدراوه‌ بۆ‬ ‫ئاساییكردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوانیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێستا نه‌توانراوه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‬ ‫ئاس����اییبكرێنه‌وه‌و ش����ه‌ڕی‌ راگه‌یان����دن‬ ‫له‌نێوانیاندا به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسی‌ ده‌زگای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پارتی‌‬ ‫له‌شاری‌ كه‌ركوك عه‌دنان كه‌ركوكی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د حیزبه‌كه‌ی����ان له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫پێشوتردا به‌هۆی‌ بونی‌ "هه‌ڵه‌ی‌ ته‌كنیكیی‌و‬ ‫له‌به‌رچاونه‌گرتنی‌ كۆت����ای‌ ئافره‌تان" ته‌نها‬ ‫یه‌ك كورس����ییان به‌ده‌س����تهێناوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬

‫وه‌ك����و كه‌ركوكیی‌ وتی‌ "له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ ئێمه‌‬ ‫سێ به‌سێ بوین‪ ،‬ئه‌گه‌ر یاساكه‌ كۆتای‌ تێدا‬ ‫نه‌بوای����ه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێت����ی‌ وه‌ك یه‌ك‬ ‫ده‌بوین"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬پێیوایه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌م جاره‌دا‬ ‫گۆڕانكاریی‌ به‌س����ه‌ر نه‌خش����ه‌ی‌ سیاس����ی‌‬ ‫شاره‌كه‌دا دێت‌و سه‌نگی‌ هێزه‌كان ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫وه‌كو خۆی‌ ده‌ڵێت "به‌دڵنیاییه‌وه‌ گۆڕانكاریی‌‬ ‫له‌كه‌رك����وك روده‌دات‪ ،‬یاس����ای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌مجاره‌ش جی����اوازه‌و ئێم����ه‌ هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫كورد له‌م ش����اره‌دا زیاتر له‌ش����ه‌ش كورسی‌‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێ"‪.‬‬ ‫به‌گوێ����ره‌ی‌ ئ����ه‌و زانیارییان����ه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫له‌س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ پارتیه‌وه‌ ده‌ستیكه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراقدا‪ ،‬چه‌ند‬

‫به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ پارتی‌ له‌وانه‌ مه‌سرور كوڕی‌‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ سه‌ردانی‌ كه‌ركوك ده‌كه‌ن‌و‬ ‫چه‌ند رۆژێكش ده‌مێننه‌وه‌‪ .‬به‌رپرسی‌ ده‌زگای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ پارتی‌ له‌كه‌ركوك زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ ره‌تنه‌كرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌ش نه‌بو‬ ‫پشتڕاستی‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ یه‌كێتی‌ نیش����تیمانی‌ كوردستانه‌‬ ‫(‪ )24‬كاندی����دی‌ هه‌ی����ه‌و به‌نی����ازه‌ زۆرترین‬ ‫كورسیه‌كانی‌ پارله‌مانی‌ عێراق له‌سه‌ر پشكی‌‬ ‫كه‌ركوك به‌ده‌س����تبهێنێ‪ ،‬چونك����ه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێش����وتردا له‌كۆی‌ شه‌ش‬ ‫كورس����ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ كه‌ به‌ش����ی‌ كورد بو‬ ‫پێنج كورسی‌ به‌ده‌س����تهێنا‪ .‬بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌مج����اره‌ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ عێراق‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌‬ ‫لیسته‌كه‌یان پارێزگاری‌ كه‌ركوك د‪.‬نه‌جمه‌دین‬

‫كه‌ریمه‌‌و چاوه‌ڕوانی‌ ئ����ه‌وه‌ن جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫ببنه‌وه‌ هێزی‌ یه‌كه‌م له‌كه‌ركوك‪.‬‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان له‌ش����اری‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌چوار كاندید به‌شداریی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق ده‌كات‪ ،‬پێده‌چێت به‌شداری‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌كه‌ركوك به‌چوار كاندید‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ بگه‌ڕێت����ه‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ پێش����وتردا‬ ‫نه‌بونه‌ خاوه‌ن هیچ كورسییه‌كی‌ په‌رله‌مانی‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ (‪ )36‬هه‌زار ده‌نگیان هێنا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ یاس����اكه‌وه‌ نه‌یانتوانی‌ ببنه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫كورسیه‌كی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ی‌ ژوری‌ ناوچ����ه‌ دابڕاوه‌كان����ی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان ئه‌حم����ه‌د عه‌زی����ز‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د به‌هۆی‌ فره‌ لیس����تی‌‬

‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كانه‌وه‌ "له‌باش����ترین حاڵه‌تدا‬ ‫ك����ورد ح����ه‌وت كورس����ی‌‌و له‌خراپتری����ن‬ ‫حاڵه‌تیشدا پێنج كورسی‌ به‌ده‌ستده‌هێنێ"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌ یه‌كێ����ك له‌و هۆكارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌یان ته‌نها چوار كه‌س����ی‌ كاندید‬ ‫كردوه‌ "ئێمه‌ بڕوام����ان به‌كاندیدی‌ زۆر نیه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ بڕیارماندا به‌چ����وار كاندیدی‌ نه‌وعیه‌وه‌‬ ‫به‌شداری‌ هه‌ڵبژاردن بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوب����راو‪ ،‬جه‌خ����ت ل����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌ پێش����ودا "به‌ه����ۆی‌‬ ‫س����اخته‌كاریی‌ زۆری‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كانه‌وه‌‬ ‫نه‌بوین����ه‌ خاوه‌ن����ی‌ كورس����ی‌"‪ .‬له‌ب����اره‌ی‌‬ ‫پێش����بینیه‌كانی‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتو‪ ،‬وتی‌‬ ‫"چاوه‌ڕوان ده‌كه‌ین گۆڕانكاریی‌ باش به‌سه‌ر‬ ‫ژماره‌ی‌ ده‌نگه‌كانماندا روبدات"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫جه‌میل بایك‪ :‬شه‌رمێكی‌ گه‌وره‌یه‌ گه‌ر واڵتانی دراوسێ‌ ببن ‌ه‬ ‫ڕێپیشانده‌ری پارته‌كانی كوردستان بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‌‬ ‫ئا‪ :‬كاكشار ئوریمار‬ ‫سه‌رۆكی كۆنسه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫په‌‌كه‌‌كه‌‪" ،‬جه‌میل بایك" له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌دا كه‌ له‌چیای‌ قه‌ندیل‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "ئاكه‌په‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‪ ،‬ئێران‪ ،‬ئه‌لقاعیده‌ له‌سوریاو‬ ‫میسر‪ ،‬په‌یوه‌ندی سازكرد‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی په‌كه‌ك ‌ه پاكتاو بكاو ده‌وڵه‌تی‬ ‫عوسمانیی نوێ‌ دابمه‌زرێنێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتانوای ‌ه ئاكه‌پ ‌ه له‌سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆیدا چه‌نده‌ له‌دونیاو واڵت ‌ه‬ ‫دراوسێكانی‌ نزیكبوه‌؟‬ ‫جه‌می���ل بایك‪ :‬ئاكه‌په‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫ته‌ی���ب ئه‌ردۆغان���ی س���ه‌رۆكی‪ ،‬ن��� ‌ه‬ ‫له‌هێزه‌كان���ی ناوخ���ۆی توركی���او ن ‌ه‬ ‫له‌ده‌وڵه‌تانی جیران‌و نه‌ له‌هاوپه‌یمانانی‬ ‫له‌جیهان���دا نزیكب���وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان وه‌كو‬ ‫سوڵتانه‌كانی عوسمانی سه‌یری خۆیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و به‌ناوی ئیس�ل�ام‌و به‌خه‌ڵك‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تان���دن له‌رێ���گای دروش���می‬ ‫بریقوباق‌و بێ ‌ناوه‌ڕۆكه‌وه‌‪ ،‬بانگه‌شه‌ی‬ ‫رێبه‌رایه‌تی جیهانی ئیسالمیان هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گه‌نده‌ڵییه‌كان باش���تر ناسنامه‌و‬ ‫جه‌وهه‌ری ئه‌م حكومه‌ته‌مان بۆ ئاشكرا‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬دیاره‌ تا ئێستا به‌شۆردنه‌وه‌ی‬ ‫پ���اره‌ی ره‌ش‌و بازرگانی���ی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫دژبه‌ره‌كان���ی هه‌ڤاڵبه‌ندان���ی خۆی تا‬ ‫ئێره‌ هاتوه‌‪ .‬له‌ناوخۆی واڵتیش ئه‌وه‌تا‬ ‫ئێوه‌ ده‌بینن ك ‌ه چه‌ند ساڵ ‌ه هه‌ر باسی‬ ‫دیالۆگ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌پراكتیكدا یه‌ك‬ ‫هه‌نگاویشی هه‌ڵنه‌ناوه‌‪ ،‬نه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌و‬ ‫ن ‌ه له‌گه‌ڵ به‌ده‌په‌دا كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫قانونی‌و ئه‌ڵبه‌ت بۆ دیموكراسی‌و مافی‬ ‫یه‌كسانی له‌باكوری كوردستان‌و توركیا‬ ‫چاالكیی هه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌كه‌پ ‌ه له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫به‌نهێنی په‌یوه‌ندی سازكردبو ك ‌ه هه‌م‬ ‫له‌بواری ئابوریی���دا قازانج بكات‪ ،‬هه‌م‬ ‫له‌بواری سیاس���یدا‪ ،‬ك���ه‌ ئێران له‌دژی‬ ‫ئێم���ه‌ بجوڵێنێ���ت‪ .‬له‌م س���ۆنگه‌یه‌و‌ه‬ ‫كه‌وته‌ دژایه‌تی ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌یویس���ت ئێران بخات ‌ه‬ ‫ژێر گوش���ار‪ ،‬به‌اڵم توركیا له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ك ‌ه خاوه‌نی لۆجیكی ئابورییه‌ ده‌یه‌وێ‬ ‫فێڵبازیی بكات‌و به‌دزییه‌وه‌ گوش���ار‌ه‬ ‫ئابوریی���ه‌كان بش���كێنێت‪ ،‬له‌الیه‌كه‌و‌ه‬ ‫قازانجی خۆی بكات‌و له‌الیه‌كی تریشه‌و‌ه‬ ‫ئێران له‌دژی بزاڤی ئێمه‌ بجوڵێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ه‌ڕای ئێ���و‌ه هۆكاره‌كانی‬ ‫ش���ه‌ڕی پش���ت پ���ه‌رده‌ی ئاكه‌پ���ه‌و‬ ‫جه‌ماعه‌تی فه‌تحواڵ گوله‌ن چین؟‬ ‫جه‌میل بای���ك‪ :‬بێگوم���ان هۆكاری‬ ‫س���ه‌ره‌كی په‌كه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌توركیا هه‌ر‬ ‫ك���ه‌س‌و الیه‌نێ���ك بێته‌ س���ه‌ر حوكم‬ ‫پێویس���ته‌ س���ه‌ره‌تا دژایه‌تی په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مان ‌ه نه‌كات ناتوانێت‬ ‫حوكمیش بكات‪ .‬به‌اڵم به‌چاوخشاندنێك‬ ‫به‌مێژوی ڕابردودا ده‌بینین هه‌ر كه‌سێك‬ ‫دژایه‌ت���ی په‌كه‌كه‌ی كردبێت‪ ،‬بۆ خۆی‬ ‫الواز بوه‌‪ .‬بۆ وێن ‌ه ئاكه‌په‌و جه‌ماعه‌تیش‬ ‫به‌هاوكاری���ی ئه‌مه‌ری���كا هاتن ‌ه س���ه‌ر‬ ‫حوكم‌و س���ه‌ره‌تا ده‌وڵه‌تێكیان روخاند‬ ‫ك���ه‌ به‌ده‌س���تی جه‌هه‌پ���ه‌ (‪)CHP‬‬ ‫س���ازكرابو‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی هه‌ژمونێك‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم له‌جیاتی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ژمۆنێكی���ی تریان پێشخس���ت به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجار‌ه له‌قاڵبی ده‌وڵه‌تی ئیسالمیی‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پێش���وتر نه‌ته‌وه‌یی‌و الیك بو‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ش قه‌ومییه‌ت‌و ئیس�ل�امییه‌تیان‬ ‫به‌بنه‌ما وه‌رگرت‪ .‬ئێس���تاش ده‌بینین‬ ‫كه‌ له‌ش���ه‌ڕدان‌و ئه‌وه‌ش تێكده‌چێت‪.‬‬ ‫له‌توركیا سه‌رده‌می ده‌وڵه‌تی هه‌ژمۆنیك‬ ‫به‌س���ه‌رچوه‌و ئاواكردن���ی ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫هه‌ژمۆنیك���ی ت���ر زۆر ئه‌س���ته‌مه‌‪.‬‬ ‫توركی���ا دوای ئه‌م قۆناغ��� ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ره‌وش���ێكی ن���وێ‪ .‬ئیتر س���ه‌رده‌می‬ ‫كوردان‌و دیموكراس���ی ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كورده‌كان‌و هێزه‌ دیموكراته‌كان‬ ‫بتوانن باش سیاس���ه‌ت بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫سه‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫داهاتوش دیاریی‌ ده‌كات؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬بڕوانن‪ ،‬ئێستا ئاكه‌په‌و‬ ‫هێزه‌كان���ی س���ه‌ر به‌فه‌تحواڵچییه‌كان‬ ‫ده‌ستیان داوه‌ت ‌ه ڕه‌ش���كردنی یه‌كترو‬ ‫زۆر مه‌حاڵ��� ‌ه ك��� ‌ه پێكه‌و‌ه بس���ازێن‪.‬‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ك ‌ه به‌پشتیوان ‌‬ ‫هاتن���ه‌ س���ه‌ركار‪ ،‬س���ه‌ره‌تا پێكه‌و‌ه‬ ‫كاریانك���رد‪ ،‬ده‌وڵه‌تی���ان پێكهێن���او‬ ‫ل���ه‌دژی په‌كه‌كه‌ یه‌كیانگرت‪ .‬ڕاس���ت ‌ه‬ ‫به‌هاوپه‌یمانی یه‌كیانگرتبو‪ ،‬به‌اڵم ده‌بو‬ ‫یه‌كێكیان زیاتر ده‌سه‌اڵتی هه‌بوایه‌‪ .‬له‌و‬

‫له‌و دوایانه‌دا‬ ‫پارتی له‌هه‌ولێر‬ ‫كه‌سێكی خه‌ڵكی‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌دام‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‬ ‫بوون به‌یه‌ك‌و‬ ‫یه‌كێتییان له‌هه‌ولێر كوردستان‬ ‫ریزه‌كانی‬ ‫ده‌رپه‌ڕاند‪ ،‬زۆر‬ ‫په‌كه‌كه‌ی‬ ‫له‌مێژ نییه‌و‬ ‫به‌جێهێشت‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌مو كه‌سێك‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌زگای‌‬ ‫به‌مه‌ ده‌زانێت‪،‬‬ ‫پاراستنی‌ پارتی‬ ‫گریمان په‌یه‌ده‌‬ ‫په‌یوه‌ندی هه‌بوو‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌سه‌د‬ ‫زانیاریی‌ ده‌دانێ‌‪،‬‬ ‫هاوپه‌یمانه‌تی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كامه‌ پارتی‌و ویستمان قسه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ بكه‌ین‪،‬‬ ‫هێزی له‌رۆژئاوا‬ ‫زانی‌و هه‌اڵت‬ ‫ده‌ركردوه‌؟‬ ‫خاڵه‌دا كامه‌ی���ان زیاتر له‌دژی په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫بوایه‌‪ ،‬ئه‌وا سه‌ركه‌وتوتر هه‌ژمار ده‌كرا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ فوتحواڵچییه‌كان له‌كوردس���تاندا‬ ‫ده‌س���تیان به‌خه‌بات له‌دژی كورد كردو‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنی كه‌جه‌كه‌یان پێشخست‪،‬‬ ‫ی شاره‌ كوردییه‌كان بخه‌ن ‌ه‬ ‫به‌و خه‌یاڵه‌ ‌‬ ‫ژێر ڕكێفیان‪ .‬كام الیه‌ن زیاتر دژایه‌تی‬ ‫بكات ئه‌وا س���ه‌ركه‌وتنی مس���ۆگه‌ره‌‪.‬‬ ‫فه‌تحواڵچییه‌كان ئه‌مه‌یان كرد تاوه‌كو‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئاكه‌پ ‌ه بگه‌ن ‌ه ده‌س���ه‌اڵت‪.‬‬ ‫ئاكه‌په‌ش ئه‌و كارانه‌ی ك ‌ه ده‌یویس���ت‬ ‫ب���كات به‌هێزه‌كانی جه‌ماعه‌تی گوله‌نی‬ ‫كرد‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌ش���ه‌ڕی په‌كه‌كه‌و‬ ‫فه‌تحواڵچیی���ه‌كان ئ���ه‌وان باش���تر‬ ‫ده‌توانن ده‌س���ه‌اڵت به‌هێزت���ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی ئاكه‌پ��� ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ئامانج���ی بنه‌ڕه‌تی��� ‌‬ ‫بو ك���ه‌ جه‌ماع���ه‌ت ل���ه‌دژی په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫هانبدات‪ .‬به‌كورتی ده‌توانم بڵێم ش���ه‌ڕ‬ ‫ش���ه‌ڕی خۆبه‌هێزكردن ب���و‪ .‬له‌الیه‌ك‬ ‫پێكهاتن‌و له‌الی���ه‌ك یه‌كتریان هانده‌دا‪،‬‬ ‫هه‌ردوالیه‌نیش ده‌یانویست له‌سه‌رشانی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی تر بگه‌ن ‌ه ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫زیاترو به‌شێوه‌یه‌كی فه‌رمی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫هه‌بوو ویس���تی خ���ۆی زیات���ر به‌هێز‬ ‫ب���كات‪ ،‬بۆی ‌ه چو به‌نهێنی له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫په‌یوه‌ندی س���ازكردو بۆ ئه‌وه‌ی توركیا‬ ‫جارێكیتر بكاته‌ عوسمانیی سه‌رده‌می‬ ‫ن���وێ‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ پارت���ی دیموكرات���ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئێ���ران‪ ،‬ئه‌لقاعی���د‌ه‬ ‫له‌س���وریاو میسر (په‌یوه‌ندی سازكرد)‬

‫له‌هه‌مو شوێنێك له‌دژی سیاسه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا جواڵنه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫فه‌تحواڵچییه‌كان���ی‬ ‫جه‌ماعه‌ت���ی‬ ‫خس���ته‌گه‌ڕ‪ .‬ئه‌وان به‌ت���ه‌واوی له‌ژێر‬ ‫كۆنترۆڵی ئه‌مه‌ریكادان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وات ‌ه ئێوه‌ ده‌ڵێن له‌م كێش��� ‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌ی توركیادا‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا ده‌ستی‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬ئه‌مه‌ سه‌د ده‌ر سه‌ده‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌یه‌وێت گوشاره‌كانی بۆ سه‌ر‬ ‫ئێران زیاتر بكا؛ ئاكه‌په‌ به‌نزیكبونه‌و‌ه‬ ‫له‌ئێ���ران ئه‌و سیاس���ه‌تانه‌ تێكده‌دات؛‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ئه‌مه‌ری���كا قبوڵناكرێ‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫سیاس���ه‌تی ناگونج���ێ‪ .‬له‌الیه‌ك���ی‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬سیاس���ه‌تی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‌و‬ ‫باشوری كوردستانیش پوچه‌ڵ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق ش���ه‌ڕێكی گه‌وره‌ی‬ ‫كرد بۆ ئه‌وه‌ی داهاتی ئه‌م واڵت ‌ه ببات‪.‬‬ ‫توركیا بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه ئابورییه‌كانی‬ ‫خۆی له‌پارتی دیموكراتی كوردستانیش‬ ‫نزیككردو له‌م نێوه‌دا پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانیش له‌دژی سه‌رۆك‌ وه‌زیرانی‬ ‫عێراق راوه‌س���تا‪ .‬توركیا ویس���تی ك ‌ه‬ ‫به‌ره‌ی س���وننی ل���ه‌دژی ش���یعه‌كان‬ ‫پێش���بخات‪ ،‬هه‌م���ان كێش���ه‌ له‌عێراق‬ ‫دروستبو‪ .‬ئه‌مه‌ریكا ئێستا نایه‌وێت ئه‌م‬ ‫كێشه‌ی ‌ه س���ه‌رهه‌ڵبداته‌وه‌و سه‌رمایه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان���ی عێراق بچن ‌ه توركیاو‬ ‫سودی بۆی هه‌بێت‪ .‬توركیاش به‌كڕینی‬ ‫نه‌وت���ی كوردس���تان ه���ه‌م كێش���ه‌ی‬

‫تا ئێستا‬ ‫بینیوتانه‌ كه‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ "رووداو"‬ ‫خاوه‌نداره‌تی‬ ‫له‌شتێكی باش‬ ‫كه‌ له‌رۆژئاڤا‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬بكات؟‬ ‫زیاتر هه‌وڵی ڕه‌ش‬ ‫كردن ده‌ده‌ن‌و‬ ‫ئه‌مه‌ باش‬ ‫نییه‌! ئه‌وه‌ی‬ ‫دوژمنایه‌تی له‌گه‌ڵ‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ بكات‬ ‫سه‌رناكه‌وێت‬ ‫پێش���ی ك���وردان بگرێ���ت له‌رۆژئاڤا‪،‬‬ ‫به‌و ش���ێوه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر س���ه‌ركه‌وتوبوای ‌ه‬ ‫ده‌یتوانی له‌سیاس���ه‌تی سوریادا ببێت ‌ه‬ ‫خاوه‌ن پێگه‌و هێزێك���ی گه‌وره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌لقاعیده‌ش سه‌رنه‌كه‌وتو سیاسه‌ته‌كانی‬ ‫توركیا بێئه‌نجام مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌واته‌ به‌پێ���ی‌ ئه‌وه‌ی‌ تۆ‬ ‫ده‌یڵێی���ت سیاس���ه‌تی توركی���ا هه‌م‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ هه‌میش له‌ناوخۆی توركیادا‬ ‫سه‌رنه‌كه‌وت؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬نه‌خێر س���ه‌رنه‌كه‌وت‪،‬‬ ‫له‌میسر له‌گه‌ڵ ئیخوانه‌كان په‌یوه‌ندییان‬ ‫سازكرد‪ ،‬مورسی له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت بو‪،‬‬ ‫وه‌كو ده‌زان���ن ناوه‌ن���دی ئیخوانه‌كان‬ ‫میس���ره‌‪ .‬به‌هاتن ‌ه سه‌ر كاری مورسی‪،‬‬ ‫توركیا په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ ئه‌واندا‬ ‫به‌هێزك���ردو ویس���تیان به‌ڕێ���ی ئه‌وان‬ ‫حه‌ره‌كه‌تی ئیخوانه‌كان له‌هه‌مو واڵتانی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌دا دروس���تبكه‌ن‌و بیكه‌ن��� ‌ه‬ ‫ناوه‌ندی سیاسه‌ته‌كانیان له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫نێوه‌ڕاس���تدا‪ ،‬ته‌نانه‌ت ده‌ڵێن واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بیی به‌ب���ێ میس���ر ناتوانن هیچ‬ ‫كارێ���ك بكه‌ن‪ ،‬پێویس���ته‌ ئه‌و رۆڵه‌ی‬ ‫واڵتی میس���ر له‌ناو واڵتان���ی عه‌ره‌بیدا‬ ‫له‌یاد نه‌كرێت‪ .‬له‌وانه‌یه‌ له‌ش���وێنه‌كانی‬ ‫تری���ش ئیخوانه‌كان ده‌س���ه‌اڵت بگرن ‌ه رۆژهه‌اڵتی ناوینه‌‪ .‬سیاسه‌تی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌س���ت‪ .‬سیاس���ه‌تی توركیا له‌سوریا ئه‌وه‌ی��� ‌ه ئه‌گه‌ر ده‌س���ه‌اڵتێك بكه‌وێت ‌ه‬ ‫ی توركی���ا هێن���ا؛ خزمه‌تی���ان‪ ،‬ت���ه‌واوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری���ش وا‬ ‫كۆتای���ی به‌رۆڵ��� ‌‬ ‫دژایه‌تیكردن���ی گه‌لی كوردو په‌یوه‌ندی نه‌ك���ه‌وت له‌ناویده‌به‌ن‪ .‬به‌ش���ێكی ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌لقاعیده‌ ئه‌مانه‌ بون ‌ه هۆكاری ش���تانه‌ی ئێس���تا له‌توركیا روده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی سیاسه‌تی نێونه‌ته‌وه‌ییه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكی تری ش���ه‌ڕی ده‌س���ه‌اڵته‌‪.‬‬ ‫راس���ت ‌ه پێشتر هاوپه‌یمانییه‌ك له‌نێوان‬ ‫ئه‌ردۆغان‌و گوله‌ندا هه‌بوه‌‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫ئیس�ل�امیین ب���ه‌اڵم هاوپه‌یمانیه‌تی تا‬ ‫شوێنێك ده‌ڕوات‪ ،‬ئێستا دوا وێستگه‌ی‬ ‫كۆتاییهات���ن ب���ه‌و هاوپه‌یمانه‌تییه‌ی��� ‌ه‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی ك��� ‌ه مه‌س���ه‌ل ‌ه هاتوه‌ت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬فه‌تحواڵ سیاسه‌تی‬ ‫نزیكایه‌تی له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مه‌ریكای هه‌یه‌‪،‬‬ ‫حه‌ره‌كه‌تێكی‬ ‫ئایدیۆلۆژیكه‌و له‌ئاستی نێونه‌ته‌وه‌ییدا‬ ‫ده‌سه‌اڵتی زۆرتره‌‪ ،‬بۆی ‌ه خۆی به‌شایه‌نی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداریی ده‌زانێت‪ ،‬ئاكه‌په‌ش بۆ‬ ‫گه‌یش���تن‌و مانه‌و‌ه له‌ده‌س���ه‌اڵتدا هه‌ر‬ ‫كۆتای���ی توركیا؛ ڕاس���تیی توركیایان كه‌سێكی پاكتاو كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ش���ه‌ڕی نێ���وان توركیاو‬ ‫ئاش���كراكردو س���ه‌لماندی كه‌ ئاكه‌په‌و‬ ‫توركیا وا دیموكرات نین‪ .‬له‌الیه‌كی تر ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ك���ورده‌كان زۆر هاوكارییان‬ ‫عه‌ره‌بس���تانی‌ سعودی ‌ه ئه‌و سیاسه‌ته‌ی ك���رد ك��� ‌ه له‌س���وریا ئه‌لقا‌عی���د‌ه‬ ‫ی سه‌رنه‌كه‌وێت‪ .‬ئایا ئه‌م ‌ه نه‌بوه‌ هۆكاری‬ ‫پوچه‌ڵكرد؛ توركیا‌و ئێران‌و عه‌ره‌بستان ‌‬ ‫س���عودی ‌ه سیاس���ه‌تی ئه‌مه‌ریكای���ان نزیكبون���ه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌كورده‌كان‌و‬ ‫له‌سوریا پوچه‌ڵكرده‌وه‌‪ ،‬توركیا له‌پشت به‌تایبه‌ت له‌په‌كه‌كه‌؟‬ ‫جه‌می���ل بای���ك‪ :‬بێگۆم���ان له‌كاتی‬ ‫ئه‌لقاعیده‌یه‌و عه‌ره‌بستانی سعودیه‌ش‬ ‫له‌پش���ت ئیس�ل�امییه‌ س���وننیه‌كان‪ .‬ئێستادا پێویست ‌ه سیاسه‌تی بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ئێستا تۆڵه‌ی ئه‌مان ‌ه له‌توركیا ئێستا له‌س���وریا بنكه‌یه‌كیان نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و دواتر نۆره‌ی عه‌ره‌بستانیش سیاس���ه‌تیان شكس���تیهێنا‪ .‬په‌ی���ه‌د‌ه‬ ‫دێ���ت‪ .‬تێكدانی سیاس���ه‌تی ئه‌مه‌ریكا (‪)PYD‬یان پشتگوێخست‌و گۆشه‌گیریان‬ ‫له‌س���وریا به‌واتای تێكدانی سیاسه‌تی كرد ب���ۆ ئه‌وه‌ی په‌یه‌د‌ه بۆ الی خۆیان‬

‫رۆژنامه‌ی "شه‌فه‌ق" كه‌ نزیكه‌ له‌ئاكه‌په‌‪ ،‬له‌زاری‬ ‫مه‌سعود بارزانیه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ ،‬په‌چه‌ده‌كه‌‌ ڤایرۆسێكه‌و‬ ‫ئێمه‌ ڕێناده‌ین بچێته‌ نێو په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی هاوكاریی���ان لێوه‌ربگرێت‌و‬ ‫په‌كه‌ك��� ‌ه پاكت���او ب���كاو ئ���ه‌وكات‬ ‫ده‌یتوانی ده‌وڵه‌تی عوس���مانیی نوێش‬ ‫دابمه‌زرێنێ���ت‪ .‬له‌ناوخ���ۆی توركیاش‬ ‫رێگایان بۆ جه‌ماعه‌ت خۆش���كردو ئه‌م‬ ‫كاره‌یان به‌وان كرد‪ .‬ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و به‌رتیل وا پێشكه‌وت‌و ئه‌م ‌ه‬ ‫ده‌ره‌نجامی سیاس���ه‌ته‌كانی ئاكه‌پ ‌ه بۆ‬ ‫خۆیه‌تی‪ .‬سیاس���ه‌ته‌كانی سه‌رنه‌كه‌وتو‬ ‫ی خۆیان‪.‬‬ ‫ب���و به‌ه���ۆكاری پاكتاوكردن ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ئه‌وانه‌ی هێنای ‌ه سه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی به‌پێ���ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‬ ‫خۆی به‌كاریانبهێن���ێ‪ ،‬به‌اڵم بینی ك ‌ه‬

‫ناوخۆیی له‌عێراق دروستكردو هه‌میش‬ ‫له‌دژی سیاسه‌ته‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‬ ‫راوه‌س���تا‪ .‬توركی���ا بڕیاریدا ك ‌ه پاره‌ی‬ ‫نه‌وتی كوردس���تان بچێت ‌ه "هالك بانك‬ ‫‪ ،"Halk Bank‬له‌الیه‌كی تره‌و‌ه ئه‌مه‌ریكا‬ ‫دژی ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌یه‌و ده‌یه‌وێت ئه‌م‬ ‫پاره‌یه‌ له‌بانكێكی ئه‌مه‌ریكی دابنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا بۆ ئه‌وه‌ شه‌ڕی له‌عێراق نه‌كرد‬ ‫ك ‌ه توركیا س���امانه‌كه‌ی ببات‪ .‬توركیا‬ ‫له‌س���وریا پش���تگیری له‌ئیخوان���ه‌كان‬ ‫ك���رد ك ‌ه بگ���ه‌ن به‌ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سیاس���ه‌تیان س���ه‌ركه‌وتو نه‌ب���وه‌و‬ ‫هاوكاریی ئه‌لقاعیده‌یان كرد كه‌ بتوانێت‬

‫یه‌كێتی ده‌یویست‬ ‫گۆڕان پوچه‌ڵ‬ ‫بكات به‌اڵم‬ ‫سه‌رنه‌كه‌وت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان خۆی‬ ‫به‌هێز كردبوو‬ ‫رێكخستی خۆی‬ ‫هه‌بوو‬

‫ڕابكێشن‌و به‌مه‌ ده‌یانویست به‌هاوكاریی‬ ‫كوردان بنكه‌كانیان سه‌رله‌نوێ له‌سوریا‬ ‫دابنێ���ن‪ .‬ته‌نانه‌ت ڕێنه‌دانی په‌یه‌د‌ه بۆ‬ ‫به‌شداریی له‌جنێڤ ‪2‬دا له‌سه‌ر هه‌مانشت‬ ‫بو‪ ،‬به‌ش���ێكی تری ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه س���ه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌تی پارتی‌و توركیا‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌گوش���ار په‌یه‌د‌ه ناچار به‌نزیكایه‌تی‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ده‌بێ بپرس���ین ك ‌ه چ كه‌سانێك‬ ‫جنێڤ ‪ 2‬پێكده‌هێنن؟ ئایا كه‌سێكیان‬ ‫له‌ناوخۆی سوریادا هه‌یه‌؟ هه‌مویان وات ‌ه‬ ‫نه‌یاره‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی سوریان‌و خاوه‌ن‬ ‫‌هێزو پێگه‌ی جه‌ماوه‌ریی نین‪ ،‬ئه‌وانه‌ش‬ ‫ك ‌ه له‌س���وریا شه‌ڕ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وان نین؛‬ ‫ته‌نی���ا به‌ش���ێكیان له‌گ���ه‌ ‌ڵ جه‌بهه‌ی‬ ‫ئیس�ل�امیی په‌یوه‌ندیی���ان هه‌یه‌‪ .‬به‌و‬ ‫حاڵه‌ چۆن ده‌توانن مه‌س���ه‌له‌ی سوریا‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن؟ بۆی ‌ه سه‌رناكه‌ون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌باش���وری كوردس���تان‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن بۆ پارله‌مان ك���را‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات��� ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫كوردس���تان (په‌چه‌ده‌كه‌) ده‌نگی زۆر‬ ‫كه‌میهێنا‪ .‬هۆكاره‌كانی س���ه‌رنه‌كه‌وتنی‬ ‫په‌چه‌ده‌ك ‌ه له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستاندا چین؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬هه‌ندێك كێماسی هه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرینگیی���ان ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌ندێك‬ ‫پارت���ی ڕێن���اده‌ن ك ‌ه هێڵ���ی فیكریی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیمان له‌باشور پێشبكه‌وێت‪.‬‬ ‫به‌گش���تی هه‌مو میدیای باش���ور زۆر‬ ‫به‌كه‌می باس���ی په‌چه‌ده‌ك��� ‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی دژی خۆی���ان ده‌یبینن‌و‬ ‫لێیده‌ترسن‪ ،‬ئه‌م ‌ه كۆنسێپتێكه‌‪ .‬سه‌ره‌تا‬ ‫ڕێگریی���ان كرد ك���ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫به‌ش���داربێ‪ ،‬دواتر ڕێگایاندا ئه‌وكاتیش‬ ‫دره‌نگبو‪ .‬ڕێنه‌دان‌و دواتر ده‌ستوه‌ردان‬ ‫بۆ به‌شداریی له‌هه‌ڵبژاردن هه‌ردوكیان‬ ‫بێهۆكار نه‌بون‪ .‬به‌ر له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫باش���وری كوردس���تان‪ ،‬عه‌ل���ی بایرام‬ ‫ئۆغلو هه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌رۆژنامه‌ی "شه‌فه‌ق"دا‬ ‫ده‌نوسێت‌و نزیك ‌ه له‌ئاكه‌په‌‪ ،‬له‌قزڵته‌پ ‌ه‬ ‫سیمینارێك پێشكه‌ش ده‌كات‌و له‌سه‌ر‬ ‫زاری مه‌س���عود بارزانی���ه‌و‌ه ده‌ڵێ���ت‪،‬‬ ‫په‌چه‌ده‌كه‌ ڤایرۆسێكه‌و ئێم ‌ه ڕێناده‌ین‬ ‫بچێت ‌ه نێو په‌رله‌مان‪ .‬ئه‌م ‌ه نیشانده‌دات‬ ‫ك���ه‌ ئاكه‌پ���ه‌ش نایه‌وێ���ت په‌چه‌ده‌ك ‌ه‬ ‫له‌باشور سه‌ربكه‌وێت‪ .‬به‌گشتی ده‌زانین‬ ‫كه‌ له‌رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست هه‌ڵبژاردنی‬ ‫دیموكراتیكمان نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ره‌ڕای ئه‌م هه‌مو شتانه‌ ك ‌ه‬ ‫باستانكرد‪ ،‬پێتانوانیی ‌ه ده‌بو ده‌نگیان‬ ‫به‌ده‌س���تهێنابا؟ ئ���ه‌وه‌ په‌یوه‌ن���دی‬ ‫به‌كه‌مكاریی ئه‌وانه‌وه‌ نییه‌؟‬ ‫جه‌می���ل بایك‪ :‬ئه‌م���ه‌ش هۆكارێك ‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم هێزه‌كان���ی باش���ور نایانه‌وێت‬ ‫هیوای گ���ه‌ل به‌رامبه‌ر به‌هێڵی فیكریی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی پێش���بكه‌وێت‪ .‬سه‌ره‌تا‬ ‫ڕێنه‌دان به‌به‌شداریكردن له‌هه‌ڵبژاردنیان‬ ‫تاقیك���رده‌وه‌ دواتر بینیی���ان ك ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫خزمه‌تیان ن���اكات‪ ،‬رێگه‌یانپێدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌دره‌نگیی‪ .‬به‌و سیاسه‌ت ‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌گه‌ل بڵێن بزانن حه‌ره‌كه‌تێك كه‌ ده‌نگی‬ ‫پێویس���ت به‌ده‌س���تنه‌هێنێت ناتوانێت‬ ‫ببێته‌ هیوای گه‌ل‌و سه‌ركه‌وتنیش���یان‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا‪ ،‬له‌سیاسه‌تدا ئه‌و شتان ‌ه‬ ‫ئاس���اییه‌‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌ش الوازبونی‬ ‫په‌چه‌ده‌كه‌ی���ه‌‪ .‬یه‌كێتیش ده‌یویس���ت‬ ‫گۆڕان پوچه‌ڵ بكات به‌اڵم سه‌رنه‌كه‌وت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی گۆڕان خۆی به‌هێزكردبوو‬ ‫رێكخستی خۆی هه‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا پێتانوای��� ‌ه پ���ژاك‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت���ی كوردس���تان چاالكت���ر‬ ‫دیاره‌؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬به‌ڵ���ێ چاالكه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌س نیی���ه‌‪ .‬پێویس���ت ‌ه كاری‬ ‫رێخكستنیان زیاتر بێ‪ .‬دیسان شه‌ڕێك‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ئه‌وانیش هه‌یه‌‪ ،‬بۆ وێن ‌ه له‌و‬ ‫دواییانه‌دا كه‌سێكی خه‌ڵكی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردس���تان ریزه‌كان���ی په‌كه‌ك���ه‌ی‬ ‫به‌جێهێش���ت‌و ته‌له‌ڤیزیۆنه‌كانی باشور‬ ‫ویستیان ئه‌و كه‌سان ‌ه گه‌وره‌ بكه‌ن ك ‌ه‬ ‫گوای ‌ه ده‌یانه‌وێت له‌رۆژهه‌اڵتی كوردستان‬ ‫پارتێكی ن���وێ دابمه‌زرێن���ن‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫خۆی گه‌لێك هاوكارییان كرد به‌وانه‌ی‬ ‫له‌په‌كه‌كه‌ جیابونه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم راس���تیی‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ وانیه‌و هیچ په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌پژاكه‌وه‌ نییه‌‪ .‬تا دوای س���اڵی ‪٢٠٠٨‬‬ ‫پژاك ئه‌و كه‌سه‌یان قه‌بوڵنه‌كردو ئێم ‌ه‬ ‫جێگامان پێ���داو ڕێگه‌مانپێدا كه‌ خۆی‬ ‫پێش���بخات‪ ،‬به‌اڵم بینیمان كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی پارتی په‌یوه‌ندیی‬ ‫ده‌زگای‌ پاراس���تن ‌‬ ‫هه‌یه‌و زانیارییان ده‌داتێ‪.‬‬

‫»» ‪18‬‬

‫ج‬

‫کوردستانی‬

‫‪5‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫تێبینییەک لەالیەن بەختیار عەلییەوە‬ ‫خوێنەرانی ئازیز ئاگاداردەکەمەوە کە لەگەڵ کۆتایی ئەم زنجیرە نوسینەمدا کە له‌ڕۆژنامەی ئاوێنە‌و باسدا دەیاننوسم «کە پێدەچێت چەند ژمارەیەکی تر ببات» گەشتی‬ ‫من لەگەڵ ئەم دوو ڕۆژنامەیەدا‌وەک نوس���ەرێکی بەردەوام کۆتایی دێت‪ .‬دیارە‌وەک هەر نوس���ەرێکی تر‪ ،‬زۆر ئاواتەخوازبووم بتوانم بەردەوامبم‌و درێژە به‌باڵوکردنەوەی‬ ‫کارەکان���ی خۆم بدەم‪ ،‬ب���ەاڵم کۆبوونەوەی چەندەها هۆی جیاواز جیاواز‪ ،‬ڕێگرن له‌بەردەوامیم‪ .‬دەمەوێت ئەم هەل���ی دوورکەوتنەوەیە بەکاربهێنم بۆ تەواوکردنی بەرگی‬ ‫س���ێهەم‌و کۆتایی کەشتیی فریش���تەکان‌و ئامادەکردنی بەرگی یەکەم له‌کتێبی «ماش���ێنە فاشیس���تییەکان»‌و تەواوکردنی هەندێک‌وردە پڕۆژەی تر‪ .‬له‌دڵەوە خواستی‬ ‫بەردەوامیی‌و س���ەرکەوتن بۆ هەردوو رۆژنامەکە دەخوازم‌و دڵنیام هەردووکیان خاوەنی کۆمەڵێک قەڵەمی باش���ن‌و دەیانکرێت‌وەک هەمیش���ە ڕۆڵێکی کاریگەر له‌ژیانی‬ ‫ڕۆشنبیریماندا بگێڕن‪ .‬هیوام‌وایە توانیبێتم لەم ماوەیەدا شتێکی کەمیش بووە سوود به‌خوێنەرانم بگەیه‌نم‪ .‬دەشمەوێت سوپاسی خۆم پێشکەش به‌کارمەندانی ئەم دوو‬ ‫ڕۆژنامەیە بکەم‪ ،‬کە هیچ کات‪ ،‬بێ هیچ دەستێوەردانێکی نە گەورە‌و نە بچوک نوسینی منیان باڵوکردۆتەوە‌و ئومێدی بەردەوامیی‌و سەرکەوتنیان بۆ بخوازم‪.‬‬ ‫ «بەختیار عەلی»‬

‫له‌هه‌رێمدا‬ ‫‪ 220‬هه‌زار كه‌س وه‌ك شه‌هید تۆماركراون‬ ‫ ئا‪ :‬كاردینا محه‌مه‌د‬ ‫ی كوردستان‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان ‌‬ ‫ی رۆژێك بۆ‬ ‫له‌سه‌ر دیاریكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬بۆچون ‌‬ ‫شه‌هیدان ‌‬ ‫جیاوازیان هه‌یه‌‌و به‌شێك‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫له‌حیزبه‌كانیش رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬وه‌زیر ‌‬ ‫به‌شه‌هیدان ‌‬ ‫ی شه‌هیدانی‌ هه‌رێمیش‬ ‫كاروبار ‌‬ ‫ێ‬ ‫پێشنیار ده‌كات له‌ساڵێكدا س ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژ دیاریبكرێت بۆ شه‌هیدان ‌‬ ‫كیمیاباران‌و ئه‌نفال‌و شه‌هیدی زانكۆ‪.‬‬ ‫ی هه‌یه‌‬ ‫ی شه‌هید ‌‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫ی كوردس���تان‌و به‌رپرسی‬ ‫نیش���تمان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و حیزبه‌‪،‬‬ ‫مه‌كته‌بی ش���ه‌هیدان ‌‬ ‫وه‌س���فی ‌ه به‌نی وه‌یس‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ی له‌ڕۆژی ‪21‬ی‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه حیزبه‌كه‌ ‌‬ ‫ی وه‌ك رۆژی‌‬ ‫‪11‬ی هه‌م���و س���اڵێك ‌‬ ‫ی دیاریك���ردوه‌‪،‬‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫ش���ه‌هیدان ‌‬ ‫ی ل���ه‌و رۆژه‌دا‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وی���ش به‌هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫ێ س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫س‌‬ ‫(ش���ه‌هاب‌و جه‌عف���ه‌رو ئه‌ن���وه‌ر)‌ه‬ ‫له‌سێداره‌دراون‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫ی باش��� ‌ه هه‌مو حیزبه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫پێ ‌‬ ‫ئه‌و‌ه رێكبكه‌ون ك ‌ه س���ێ رۆژ دیاری‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ب���ۆ هه‌ر یه‌ك له‌ش���ه‌هیدان ‌‬ ‫قوربانیانی تاوانی ئه‌نفال‌و شه‌هیدانی‬ ‫ی س���ه‌نگه‌ر‪.‬‬ ‫كیمیاباران‌و ش���ه‌هیدان ‌‬ ‫ی‬ ‫"ب���ه‌م جۆر‌ه ب���ه‌دور ده‌بی���ن له‌وه‌ ‌‬ ‫ی بكات بۆ‬ ‫هه‌ر حیزب���ه‌‌و رۆژێك دیار ‌‬ ‫شه‌هیدانی‌"‪.‬‬

‫هێنانه‌وه‌ی روفاتی ئه‌نفال‬

‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫كاروباری‌‬ ‫شه‌هیدان‪،‬‬ ‫پێشنیار ده‌كات‬ ‫له‌ساڵێكدا‬ ‫‪3‬رۆژ بۆ یادی‌‬ ‫شه‌هیدان‬ ‫دیاریبكرێت‬

‫پارتی‌ رۆژی‌ شه‌هیدانی‌ نییه‌‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ یه‌كێت����ی‌ پارت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كورس����تان هی����چ رۆژێكی‌‬ ‫دیارینه‌ك����ردوه‌ ب����ۆ یادكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ش����ه‌هیده‌كانی‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌مه‌ش وه‌ك‬ ‫ئاری محه‌مه‌د هه‌رسین ئه‌ندام په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس����تان له‌سه‌ر لیستی ئه‌و حیزبه‌‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ پێ����ده‌كات جیاكردنه‌وه‌ی‬ ‫رۆژێك بۆ ش����ه‌هیدانی حزب شتێكی‬ ‫باش نییه‌‪ ،‬چونكه‌ "شه‌هید شه‌هیدی‬ ‫هه‌مو میلله‌ت����ه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ به‌هه‌مو‬ ‫الیه‌ن����ه‌كان بیربكه‌ین����ه‌وه‌و رۆژێك بۆ‬ ‫ش����ه‌هیدانی س����ه‌نگه‌رو رۆژێكیش بۆ‬ ‫شه‌هیدانی جینۆساید دیاری بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش����نیار ده‌كات كه‌ ڕۆژی ‪3/16‬‬ ‫بكرێ����ت ب����ه‌ڕۆژی ش����ه‌هیدان‌و رۆژی‬ ‫یه‌كگرتو رۆژی‌ وه‌فای‌ هه‌یه‌‬ ‫ده‌س����تپێكردنی یه‌كه‌می����ن ش����ااڵوی‬ ‫ئه‌ندام����ی مه‌كته‌ب����ی سیاس����یی‬ ‫ئه‌نفالیش بكرێت به‌ڕۆژی ش����ه‌هیدانی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس��ل�امی كوردس����تان‪،‬‬ ‫جینۆساید‪.‬‬ ‫محه‌م����ه‌د ره‌ئ����وف ب����اس له‌ی����ادی‬ ‫ش����ه‌هیدانی حزبه‌ك����ه‌ی ده‌كات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی شه‌هید‬ ‫گۆڕان‪ :‬پێویسته‌ یاد ‌‬ ‫وه‌ك خ����ۆی وتی"ئێمه‌ ڕۆژی (وه‌فا)‬ ‫به‌مێژویی بكرێت‬ ‫ی گۆڕانیش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا مان هه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌ر مه‌ڵبه‌ندو ده‌ڤه‌رێك‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت رۆژی تایبه‌ته‌ به‌و ش����وێنه‌‪ ،‬پێمباشه‌‬ ‫نیی ‌ه ك ‌ه حیزب���ه‌كان رۆژێك ‌‬ ‫ی بكه‌ن بۆ شه‌هیده‌كانیان‪ ،‬وه‌ك یه‌ك رۆژ هه‌بێت بۆ هه‌مو شه‌هیدانی‬ ‫دیار ‌‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن جه‌الل ئه‌ندامی كوردس����تان‌و بكرێته‌ پشوی فه‌رمی‌و‬ ‫جڤاتی نیش���تمانی ئ���ه‌و بزوتنه‌وه‌ی ‌ه هه‌مو مه‌راس����یم‌و چاالكی����ه‌كان له‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هه‌م���و ئ���ه‌و حیزبان ‌ه ك ‌ه رۆژه‌دا بكرێت"‪.‬‬ ‫شۆڕش���یان ك���ردوه‌‪ ،‬ه���ه‌ر میلله‌ت‬ ‫سۆسیالست رۆژی‌ شه‌هیدانی‬ ‫خۆراكه‌كه‌ی ب���وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫حیزبی‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌موان رێكبكه‌وین تا ڕۆژێك دیاری‬ ‫حیزب����ی‌ سۆسیالس����ت دیموكراتی‬ ‫بكه‌ین بۆ ش���ه‌هیدانی كوردس���تان‪،‬‬ ‫پێمباش��� ‌ه رۆژێك دابنرێت بۆ شه‌هید كوردس����تانیش رۆژی‌ ‪6/25‬ی‌ هه‌مو‬ ‫ك��� ‌ه تایب���ه‌ت نه‌بێت به‌هی���چ حزب‌و س����اڵێكی‌ وه‌ك رۆژی‌ ش����ه‌هیدانی‌‬ ‫الیه‌نێك‪ ،‬ئه‌م یاد‌ه به‌مێژویی بكرێت"‪ .‬حیزبه‌كه‌ی‌ دیاریك����ردوه‌ كه‌ هاوكاته‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیاریكردنی رۆژێك بۆ له‌گه‌ڵ ڕۆژی شه‌هیدكردنی سه‌یدا ساڵح‬ ‫ش���ه‌هیدانی كیمیاب���اران‌و ئه‌نف���ال‪ ،‬یوس����فی دامه‌زرێنه‌ری حیزبه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وت به‌باش���ی ده‌زانێت‪ ،‬قس ‌ه به‌وت����ه‌ی‌ عه‌بدواڵ حاج����ی مه‌حمودی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵك���ی ناوچه‌كاندا بكرێت‪ ،‬ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی ئه‌و حزبه‌‪،‬‬ ‫"تاك���و له‌دواییدا ناڕه‌زای���ی له‌دانانی زیاتر ل����ه‌ ‪5‬هه‌زار ش����ه‌هیدیان هه‌یه‌‬ ‫"المان په‌س����ه‌نده‌ رۆژێك دابنرێت بۆ‬ ‫ئه‌و رۆژ‌ه نه‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬

‫پێویسته‌ به‌هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كان‬ ‫بیربكه‌ینه‌وه‌و رۆژێك‬ ‫بۆ شه‌هیدانی‬ ‫سه‌نگه‌رو رۆژێكیش‬ ‫بۆ شه‌هیدانی‬ ‫جینۆساید دیاری‬ ‫بكه‌ین‬ ‫یادكردنه‌وه‌ی شه‌هیدانی كوردستان‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ب����ۆ ئ����ه‌م پرس����ه‌ چه‌ندی����ن‬ ‫س����یمیناری ده‌وێت تا ڕۆژێك دیاری‬ ‫بكه‌ی����ن"‪ .‬س����ه‌باره‌ت به‌دیاریكردنی‬ ‫رۆژێك بۆ قوربانیانی تاوانی ئه‌نفال‌و‬ ‫رۆژێك بۆ شه‌هیدانی كیمیاباران وتی‌‬ ‫"وه‌ك هه‌نگاوی یه‌كه‌م شتێكی باشه‌و‬ ‫ه����ه‌م له‌ڕوی مادیی‌و ب����ۆ ئه‌وه‌ش كه‌‬ ‫قورساییه‌كی زیاتر به‌ین به‌و یادانه‌"‪.‬‬ ‫بزوتنه‌و‌هی‌ ئیسالمی‌‪ :‬با ‪3/16‬‬ ‫بكرێته‌ رۆژی‌ شه‌هیدان‬ ‫ئه‌ندام����ی مه‌كته‌ب����ی سیاس����ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی ئیس��ل�امیی كامیل حاجی‬ ‫عه‌لی له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی‌ رایده‌گه‌یه‌نێ‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان رۆژی‌ تایبه‌ت به‌شه‌هیدانی‌‬ ‫حیزبان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الش����ی‌ ئاساییه‌‬ ‫حیزب����ه‌كان ئه‌و رۆژه‌یان هه‌بێت‌و ئه‌و‬ ‫وتی‌ "پێمباش����ه‌ رۆژێكی وه‌ك ‪3/16‬‬ ‫بكرێته‌ رۆژی شه‌هیدانی كوردستان‌و‬ ‫هه‌روه‌ها رۆژێكیش ده‌ستنیشانبكرێت‬ ‫بۆ شه‌هیدانی تاوانی ئه‌نفال"‪.‬‬ ‫سه‌رنوس����ه‌ری گۆڤاری ئه‌نفالستان‬ ‫عوم����ه‌ر محه‌م����ه‌د ق����ادر‪ ،‬به‌كارێكی‌‬ ‫ش����یاوی‌ نابینێت كه‌ حیزبه‌كان رۆژی‌‬

‫تایبه‌ت به‌ش����ه‌هیدان خۆیان هه‌بێت‬ ‫"حزب����ه‌كان رۆژگارێ����ك هه‌مویان بۆ‬ ‫كه‌یس����ێك كاریانكردوه‌‪ ،‬كه‌ كه‌یسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆ به‌ده‌س����تهێنانی مافی‬ ‫چاره‌نوس‪ ،‬پێویس����ته‌ تێگه‌یشتنێكی‬ ‫س����تراتیجی هه‌بێت بۆ رۆژی شه‌هید‬ ‫ده‌بێ����ت رۆژی ش����ه‌هید جیابكرێته‌وه‌‬ ‫له‌ڕۆژی قوربانیان‌و جینۆس����اید" هه‌ر‬ ‫وه‌ك وتیش����ی "له‌الی من كه‌سێك كه‌‬ ‫له‌س����ه‌نگه‌ردا جه‌نگاوه‌و شه‌هید بوه‌‬ ‫هیچ جیاوازیه‌كی نییه‌ له‌گه‌ڵ كه‌سێكدا‬ ‫كه‌ له‌گونده‌كه‌یدا بوه‌و له‌كاتی شه‌ڕدا‬ ‫كۆپت����ه‌ر هاتوه‌ كوش����تویه‌تی‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ رۆژێكی سه‌ربه‌خۆ هه‌بێت بۆ‬ ‫شه‌هیدانی كوردستان‌و جیابكرێته‌وه‌‬ ‫له‌بۆنه‌ حزبی����ه‌كان به‌بێ جیاكردنه‌وه‌‬ ‫له‌نێ����وان ش����ه‌هیدانی (هاواڵت����ی‌و‬ ‫سه‌نگه‌ر)"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم ‪ 220‬هه‌زار شه‌هید هه‌یه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری گش����تی كاروب����اری‬ ‫ش����ه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوانی س����لێمانی‬ ‫به‌هادین محه‌مه‌د‪ ،‬پێش����نیار ده‌كات‬ ‫كه‌ س����ێ ڕۆژ هه‌بێت بۆ یادكردنه‌وه‌ی‬ ‫ش����ه‌هیدانی (س����ه‌نگه‌ر‪ ،‬ئه‌نف����ال‪،‬‬ ‫كیمیاب����اران) ه����ۆكاری‌ ئه‌مه‌ش وه‌ك‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ش����ه‌هیده‌كانمان زۆرن‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 220‬هه‌زار شه‌هیدمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ش����ه‌هیدانی س����ه‌نگه‌رو ئه‌نف����ال‌و‬ ‫كیمیاب����اران‌و هاواڵت����ی‪ ،‬یاده‌كانیش‬ ‫النیك����ه‌م بچوكترینیان بڕی ده‌ ملیۆن‬ ‫دیناری تێده‌چێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پێشتریش‬ ‫پێشنیارمكردبو كه‌ زیاتر له‌بیست یاد‬ ‫چڕبكه‌ین����ه‌وه‌ له‌س����ێ یادكردنه‌وه‌دا‪،‬‬ ‫كه‌ بابه‌تێ����ك بو بۆ لێ����دوان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ كه‌س له‌س����ه‌ر ئه‌م باس����ه‌‬ ‫قسه‌ی نه‌كرد"‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ شه‌هیدان‪:‬‬ ‫با سێ‌ رۆژ دیاری‌ بكرێت‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ وه‌زیری كاروباری‬ ‫ش����ه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوان مامۆس����تا‬ ‫ئارام ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌وان‬ ‫پڕۆژه‌ی یه‌كخستنه‌وه‌ی یاده‌كانیان بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زی����ران به‌رزكردوه‌ته‌وه‌‬ ‫"داوامانك����ردوه‌ رۆژی ‪ 3/16‬وه‌ك‬ ‫رۆژی كیمیاباران ده‌ستنیشانبكرێت‌و‬ ‫هه‌روه‌ها رۆژی ‪ 4/14‬بۆ یادی ئه‌نفال‌و‬ ‫رۆژی ‪ 4/20‬بۆ یادی ش����ه‌هیدی زانكۆ‬ ‫ده‌ستنیش����انبكرێت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫وه‌اڵمنه‌دراوینه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ستەمی خۆرهەاڵتی‌و ستەمی‬ ‫خۆرئاوایی «فاشیزم‌وەک سنتێز»‬ ‫له‌ڕەخنەی خوێندنەوەکانی پێشتردا بۆ کۆمەڵگای خۆرهەاڵتی‬ ‫کارل ئەوگۆست ڤتفۆگڵ‪ ،‬مستەفا حیجازی‪ ،‬داریوشی شایگان‌وەک نمونە‬ ‫مستەفا حیجازی‌و‬ ‫سایکۆلۆژیای مرۆڤی دواکەوتو‬ ‫«بەشی سێهەم»‬ ‫به‌ب���ڕوای م���ن کتێبەک���ەی حیجازی‬ ‫له‌وەس���ف‌و دەستنیشانکردنی کێشەکانی‬ ‫مرۆڤ له‌واڵتان���ی ئێم���ەدا زیرەکییەکی‬ ‫بەرچ���اوی تێدای���ە‪ ،‬ب���ەاڵم له‌بەرامبەر‬ ‫قووڵبوون���ەوەدا بۆ زانینی ه���ۆکارەکان‬ ‫زۆرجار خۆی دەداتە دەس���ت گووتارێکی‬ ‫س���ایکۆلۆژی رووکەش���بین‌و سەراوەکی‪.‬‬ ‫حیج���ازی ل���ه‌زۆر جێ���گای کتێبەکەیدا‬ ‫باس له‌مەس���ەلەی «هەست به‌بچوکی»‌و‬ ‫«هەس���تی قووڵی خۆ به‌ن���زم زانین»‌و‬ ‫«گرێمان���ەی ش���ورەیی» له‌مرۆڤ���ی‬ ‫خۆرهەاڵتی���دا دەکات‪ .‬ئ���ەو هەس���تە‬ ‫کوش���ندەیەی کە‌وادەکات‪ ،‬مرۆڤ خۆی‬ ‫له‌هیرارش���ییەتێکی دڵڕەقانەدا ببینێتەوە‬ ‫کە هەر کەس���ە‌و له‌ژێردەستی کەسێکی‬ ‫له‌خۆی بەهێزتردایە‌و بەس���ەر کەس���انی‬ ‫له‌خ���ۆی الوازتریش���ەوە ‌وەک زۆردار‬ ‫ڕەفت���اردەکات‪ .‬هەس���ت به‌گونا‌ه���ـ یان‬ ‫کینە بەرامب���ەر خود بەش���ێکی گرنگی‬ ‫ئەو هەس���تەیە‪ ،‬م���رۆڤ له‌کولتوورەکانی‬ ‫ئێم���ەدا به‌کینەیەک���ی ق���ووڵ بەرامبەر‬ ‫بەخود بارکراوە‪ .‬حیجازی هۆی ئەم کینە‬ ‫زۆرە بەرامبەر به‌خود دەگێڕێتەوە بۆ ئەو‬ ‫زەبرە زۆر‌و س���وکایەتییە له‌رادەبەدەرەی‬ ‫هێزی دەس���ەاڵتدار مرۆڤانی شکس���تەی‬ ‫پێ نزمدەکاتەوە‪ .‬م���رۆڤ تا له‌ڕیزبەندی‬ ‫کۆمەاڵیەتیدا نزمتر بێت‪ ،‬کینەی بەرامبەر‬ ‫به‌خ���ۆی گەورەت���ر دەبێت‌و «هەس���تی‬ ‫گوناهـ» لەوان���ی دی زیاتر دەیکرۆژێت‪.‬‬ ‫بەجۆرێ���ک ئ���ەم مرۆڤ���ە بەدبەخت���ی‌و‬ ‫نەهامەتییەکان���ی خ���ۆی دەگێڕێتەوە بۆ‬ ‫س���زایەک لەس���ەر گوناهێکی‌وەهمی کە‬ ‫پێیوایە خ���ۆی تێیدا گوناهبارە‪ .‬ئەم خۆ‬ ‫به‌کەم بینییە‌وا له‌مرۆڤی دواکەوتو دەکات‬ ‫بەردەوام ملک���ەچ‌و بچوک بێت‪ ،‬بەردەوام‬ ‫بەدوای بەهێزەکان���ەوە بێت‪ .‬پەیوەندی‬ ‫لەگ���ەڵ سەردەس���تەکاندا پڕبێت له‌درۆ‌و‬ ‫نیف���اق‪ ...‬لێرەدا جارێک���ی دی حیجازی‬ ‫کە مەبەس���تێتی له‌مرۆڤی دواکەوتو یان‬ ‫شکس���تە تێبگات‪ ،‬له‌ئاس���تێکی سادەی‬ ‫تەفسیردا دەوەستێت‪ .‬بەبڕوای حیجازی‬ ‫مرۆڤ���ی دواکەوت���و بەردەوام له‌ترس���ی‬ ‫ئەوەدایە ک���ەم‌و کورت���ی‌و الوازییەکەی‬ ‫روو نەکەوێ���ت‌و ئاش���کرانەبێت‪ ،‬بۆی���ە‬ ‫ترس له‌ئابڕوچون‪ ،‬ترس���ی هەرە گەورەی‬ ‫ژیانی ئەم مرۆڤەیە‪ ،‬لێ���رەوە بایەخێکی‬ ‫بێوێنە‌و ئەفس���انەیی به‌روکەش‌و ‌وێنەی‬ ‫خ���ۆی ل���ه‌دەرەوە دەدات‪ .‬ئ���ەم مرۆڤە‬ ‫بەردەوام هەس���تدەکات هەڕەش���ەیەکی‬ ‫گەورە لەس���ەر کەرامەتێتی‪ .‬دەستگرتن‬ ‫به‌ش���ەرەف‌و کەرامەتەوە دەس���تگرتنە‬ ‫بەو ڕوکەش���ەوە ک���ە ژی���ان‌و مانەوەی‬ ‫له‌ژینگەی کۆمەاڵیەتی���دا بۆ زامندەکات‪.‬‬ ‫لێرەوە «ترس���ی له‌دەستدانی کەرامەت»‬ ‫گرێیەکی س���ەرەکی ژیانی ئەم مرۆڤەیە‪،‬‬ ‫ئیتر زاراوەی ‌وەک «بەسەربەرزی بژی»‬ ‫«خۆپاراس���تن له‌قس���ەی خەڵک» دەبن‬ ‫به‌شتی چارەنوسساز له‌ژیانی ئەم مرۆڤەدا‪.‬‬ ‫«‌هـ‪ .‬س‪ .‬پ‪ .‬ل ‪ 41‬تا ل ‪ »51‬حیجازی‬ ‫لەدەستنیشانکردنی ئەم دیاردانەدا‌وردە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی دەیەها سیفەتی سایکۆلۆژی‬ ‫کە به‌بڕوای من له‌زۆربەی مرۆڤەکاندا هەیە‬ ‫له‌ژێر ناونیش���انی «مرۆڤی دواکەوتو»دا‬ ‫کۆدەکات���ەوە‪‌،‬وادەکات گەڕان���ی‌ورد بۆ‬ ‫ژێرخانی س���ایکۆلۆژی ئەم دیاردانە تەنیا‬ ‫له‌روانگەی کێش���ەی پەیوەندی «مرۆڤی‬ ‫شکستە» به‌«مرۆڤی دەسەاڵتدار» ـەوە‬ ‫بخوێنێتەوە‪ .‬مرۆڤی شکستە ئەو مرۆڤەیە‬ ‫کە ش���ەڕێکی مێژوویی دۆڕاندوە بەرامبەر‬ ‫به‌مرۆڤ���ی بااڵدەس���ت‪ ،‬لێ���رەوە تەواوی‬ ‫بوون���ی مرۆڤانەی خۆی لەدەس���تداوە‌و‬ ‫سایکۆلۆژیایەکی بۆ دروستبووە کە لەسەر‬ ‫ش���ەرم‌و ترس‌و ملکەچی‌و خۆنزمبینین‌و‬ ‫ئابڕوچ���ون‌و هەس���تکردنی ب���ەردەوام‬ ‫به‌لەدەس���تدانی کەرامەت دروس���تبووە‪.‬‬ ‫هەم���وو ئ���ەم س���یفەتانەی حیج���ازی‬ ‫باس���یاندەکات‪ ،‬س���یفەتی گرنگ���ن بۆ‬ ‫دەرکەوتنی مرۆڤێکی توندوتیژ‌و نالۆژیکی‪،‬‬ ‫مرۆڤێک بۆ داپۆشینی برینێکی نەرسیسی‬ ‫قووڵ له‌ناخیدا ئامادەیە هەم خۆی‌و هەم‬ ‫ئەوانی تر بکوژێ���ت‪ ،‬ئامادەیە بچێتە ناو‬ ‫هەر ئایدۆلۆژیا یان هەر هێزێکەوە‌و ببێت‬

‫هەموو سەربازێک‌و‬ ‫جەنگاوەرێک کە‬ ‫له‌خۆرهەاڵتدا چەک‬ ‫دەگرێت به‌دەستەوە‬ ‫بەر لەوەی بەرگری‬ ‫له‌ئایدیایەک‬ ‫یان ئازادییەک‬ ‫بکات‪ ،‬بەرگری‬ ‫له‌کەرامەتێک‬ ‫دەکات‪ ،‬شەرەفێک‬ ‫دەپارێزێت‬ ‫به‌کۆیلەی هەر کەس‌و هەر شوناسێک کە‬ ‫به‌دروش���م‌و پەیمانەکانیان فریوی بدەن‪،‬‬ ‫به‌مەرجێ���ک ئ���ەو هەس���تەی هەبێت کە‬ ‫کەرامەتی پارێزراوە‪ .‬به‌بڕوای من فاشیزم‬ ‫له‌یەکێک له‌ڕەهەندەکانیدا قووڵ‌وابەستەی‬ ‫مەس���ەلەی کەرامەتە‪ .‬هەڵوێستی مرۆڤی‬ ‫خۆرهەالتی له‌کەرامەتی خۆی کە برینێکی‬ ‫قووڵی نەرسیس���یانە له‌ناوەڕاس���تیدایە‪،‬‬ ‫دینەمۆیەکی ترسناک‌و هەمیشەییە کە ئەم‬ ‫مرۆڤە پ���ڕدەکات له‌ئەگەری توندوتیژیی‪،‬‬ ‫توندوتیژیی تاکە ڕێگا‌و شێوازی پاراستن‌و‬ ‫س���ەندنەوە‌و چەس���پاندنی کەرامەت���ە‪.‬‬ ‫له‌دونیای ئێم���ەدا هیچ کات توندوتیژیی‌و‬ ‫کەرام���ەت له‌یەکتر جیانابن���ەوە‪ .‬لێرەوە‬ ‫مرۆڤەکان ب���ەردەوام له‌ڕێ���گای هێزەوە‬ ‫دەیسەلمێنن کێ به‌ناموسە‌و کێ ناموسی‬ ‫چ���ووە‪ .‬فاش���یزم هەندێجار ئەو ش���ەڕە‬ ‫سەرتاسەرییەیە کە مرۆڤە ژێردەستەکان‬ ‫به‌ناوی کەرامەتەوە دەیکەنە سەر یەکتر‪.‬‬ ‫هەم���وو س���ەربازێک‌و جەنگاوەرێ���ک کە‬ ‫له‌خۆرهەاڵتدا چەک دەگرێت به‌دەستەوە‪،‬‬ ‫بەر ل���ەوەی بەرگ���ری له‌ئایدیایەک یان‬ ‫ئازادییەک ب���کات‪ ،‬بەرگری له‌کەرامەتێک‬ ‫دەکات‪ ،‬ش���ەرەفێک دەپارێزێت‪ .‬هەموو‬ ‫ش���ەپۆله‌ توندەکانی فاش���یزم کە تێیدا‬ ‫نەتەوە به‌نەتەوەدا دەدات‪ ،‬دین دەکێشێت‬ ‫به‌دین���دا‪ ،‬تایەفە قڕان���ی تایەفە دەکات‪،‬‬ ‫هەواداران���ی دەوڵ���ەت دەکەون���ە گیانی‬ ‫هەواداران���ی ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬له‌مانەوە تا‬ ‫دەگاتە شەڕی بێمانای حیزبەکان‪ ،‬شەڕی‬ ‫نێوان خێزانەکان‪ ،‬ش���ەڕی س���ەرجادەی‬ ‫نێوان مرۆڤەکان‪ ،‬ش���ەڕی فیکری نێوان‬ ‫زۆر له‌ئایدی���ا‌و بۆچوونەکان‪ ،‬زاراوەیەکی‬ ‫س���ەرەکی له‌پش���تیانە ک���ە کەرامەتە‪.‬‬ ‫له‌ناخ���ی مرۆڤی خۆرهەاڵتی���دا برینێکی‬ ‫نەرسیس���ی قووڵ هەیە‪ ،‬برینداربوونێکی‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬زامێ���ک کە بەب���ڕوای من‌وەک‬ ‫«گوناه���ی ئەس���ڵی»‌وەهای���ە‪ ،‬زامێکە‬ ‫هەموو ش���تێک دەیکولێنێت���ەوە‌و هەموو‬ ‫ئاماژەی���ەک برین���داری دەکات‌و لەگ���ەڵ‬ ‫هەم���وو جوڵەیەکی نامۆیی���دا دۆخێکی‬ ‫پارانۆی���د له‌ڕۆحی مرۆڤ���ی خۆرهەاڵتیدا‬ ‫دەخات���ەکار‪ .‬حیجازی گەرچی زۆر تێپەڕ‬ ‫قس���ە له‌بوونی ئەم برینە نەرسیس���ییە‬ ‫«نرجسی» قووڵە دەکات‪ ،‬بەاڵم هۆکەی‬ ‫تەنی���ا ل���ەو بچوکیی���ەدا دەبینێتەوە کە‬ ‫مرۆڤ���ی ژێردەس���ت له‌بەرامب���ەر مرۆڤی‬ ‫سەردەستدا هەیەتی‪ .‬له‌ڕاستیدا حیجازی‬ ‫له‌کتێبەکەیدا دوو خاڵی گرنگ فەرامۆش‬ ‫دەکات‪ ،‬یەک���ەم‪ :‬کۆی ئ���ەو دیاردانەی‬ ‫باس���یاندەکات‪« ،‬دەردەئام���اژ یاخ���ود‬ ‫دەردەنیشانن ـ سمبتۆم»ـن‌و پێویستیان‬ ‫به‌قووڵبوونەوەیەک���ی دەرونی زیاتر هەیە‬ ‫تا له‌ڕیش���ەکانی بزانین‪ ،‬ی���ان الیەنیکەم‬ ‫له‌میکانیزمە دەرونییەکانی تێبگەین‪،‬‬

‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫ویکیلیکس ‪2010‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان‪ :‬هه‌نارده‌كردن ‌ی نه‌وت ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان زۆر ناخایه‌نێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غدا ناڕازییه‌ له‌گرێبه‌ست ‌ه‬ ‫نه‌وتیه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌بڕی‌ ئه‌و قازانجه‌ ‌‬ ‫ده‌درێته‌ كۆمپانیا بیانیه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كانیش پێیانوایه‌ هه‌تا‬ ‫الیه‌كیان ته‌نازولی‌ گه‌ور‌ه بۆ‬ ‫ی دی‌ نه‌كات‪ ،‬پێناچێت بگه‌ن ‌ه‬ ‫ئه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫رێككه‌وتنێكی‌ گونجاوو هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫ی هه‌رێم ره‌نگ ‌ه زۆر نه‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫نه‌وت ‌‬

‫"كۆمپانیاكان رێژه‌ ‌ی ‪‌ %20-12‬ی‬ ‫قازانجی نه‌وتی هه‌رێم ده‌به‌ن"‬

‫ی‬ ‫ی س���ایت ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ویكیلیكس ك��� ‌ه له‌الیه‌ن دیپلۆماتكار‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌وه‌ له‌عێراق نوس���راوه‌و‬ ‫ی ك���ردو‌ه به‌كوردی‌‪،‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ ده‌قه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌نێوان‬ ‫ی ئایدیۆل���ۆژ ‌‬ ‫ی قوڵ ‌‬ ‫ناكۆك��� ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و به‌غ���دا هه‌ی��� ‌ه‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ن���ه‌وت‌و ت���ا ئه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ناكۆكیان ‌ه یه‌كالنه‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ئه‌گه‌رێك ‌‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫هاورده‌كردن ‌‬ ‫دوره‌ درێژ‌ه بكێشێت‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یدا ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی ‪ 2010‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی بۆ ساڵ ‌‬ ‫مێژوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان ده‌ڵێن‪" ،‬هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان ره‌نگ ‌ه زۆر‬ ‫نه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫درێژ‌ه نه‌كێشێت‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ش‪ ،‬جیاواز ‌‬ ‫ئایدیۆلۆژی‌ ق���وڵ له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌تی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گرێبه‌سته‌كانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ردوال ‌‬ ‫پێكهاته‌ ‌‬ ‫له‌یه‌كت���ری‌ دورخس���توه‌ته‌وه‌‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫پێمانوای ‌ه ئه‌و جیاوازی��� ‌ه ئایدیۆلۆژی ‌ه‬ ‫به‌م زوانه‌ چاره‌س���ه‌ر ناكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫الیه‌كیان ته‌نازولی‌ گه‌ور‌ه بۆ الك ‌هی‌ تر‬ ‫نه‌كات"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ی دی‌‪10BAGHDAD407 :‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫ی نه‌وت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دای ‌ه‬ ‫بابه‌ت‪ :‬وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی نه‌وت��� ‌‬ ‫هه‌نارده‌كردن��� ‌‬ ‫كوردستان ده‌ستپێبكاته‌وه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫ی ‪2010‬‬ ‫به‌روار‪16 :‬ی‌ شوبات ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێن ‌‬

‫یه‌کێک له‌کێلگه‌کانی نه‌وت له‌ هه‌رێمی کوردستان فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬ ‫ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫جۆری گرێبه‌ستی هاوبه‌شیكردن كه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانیه‌كان ئه‌نجامیداوه‌‪،‬‬ ‫بوه‌ته‌ مایه‌ی‌ ره‌خنه‌ی‌ توندی‌ پسپۆڕانی‌‬ ‫بواری‌‌وزه‌و پێیانوایه‌ مۆدێلی‌ له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫له‌بازاڕی‌ جیهانی‌ ئه‌مڕۆدا باوی‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ ده‌شێت كۆمپانیایه‌ك رێژه‌ی‌ ‪-12‬‬ ‫‪%20‬ی‌ قازانجی نه‌وتی هه‌رێم ببات بۆ خۆی‌‪.‬‬

‫پسپۆری یاس���ای نێوده‌وڵه‌تی بازرگانی نه‌وت‌و‬ ‫گازو مامۆستا له‌زانكۆی‌ سۆران هیمداد فه‌یسه‌ڵ‬ ‫له‌باره‌ی‌ گرێبه‌س���ته‌كانی هه‌رێمه‌وه‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫‌وتی "گرێبه‌س���ته‌كانی هه‌رێم له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكان‬ ‫له‌جۆری هاوبه‌شیكردنه‌ له‌به‌رهه‌م‪ ،‬به‌اڵم له‌واڵته‌‬ ‫پێش���كه‌وتوه‌كان ئه‌و جۆره‌ گرێبه‌ستانه‌ ناكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رێم بۆیه‌ ئه‌م جۆره‌ گرێبه‌سته‌ی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ ‌وه‌به‌رهێنان���ی نه‌وتدایه‌و‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ق���ه‌واره‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆو ته‌كنه‌لۆجیای‬ ‫پێش���كه‌وتوش نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها پاره‌یه‌كی زۆریشی‬ ‫له‌به‌رده‌س���تدا نییه‌ تاوه‌كو خۆی ئیداره‌ی‌ نه‌وت‌و‬ ‫گاز ب���كات‪ ،‬بۆیه‌ به‌ناچاری‌ ده‌بێت په‌نابباته‌ به‌ر‬ ‫ئه‌و جۆره‌ گرێبه‌ستانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ راشیده‌گه‌یه‌نێت له‌گرێبه‌سته‌كاندا‬ ‫هات���وه‌‪" ،‬ئه‌گه‌ر كۆمپانیای���ه‌ك نه‌وتی دۆزییه‌وه‌‬ ‫ئه‌وا له‌به‌رهه‌مه‌كه‌یدا پش���كی خۆی ده‌بات ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌یدۆزییه‌وه‌ ئه‌وا زیانێكی زۆر ده‌كات‌و ئه‌و شوێنه‌‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت‌و له‌به‌رامبه‌ردا حكومه‌ت قه‌ره‌بوی‌‬ ‫ناكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گرێبه‌سته‌كان ‌‬ ‫كۆمپانیاكان���ی‌ نه‌وت ئاماده‌بوانی‌ كۆنفرانس���ه‌كه‌‬ ‫ئاماژه‌یان به‌وه‌كرد كه‌ هه‌رچه‌نده‌ له‌گرێبه‌سته‌كاندا‬ ‫چه‌ندین بابه‌تی ‌وه‌كو ژینگ���ه‌و قه‌ره‌بوی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫خستنه‌سه‌ركاری‌ خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كه‌و خزمه‌تگوزاریی‌‬ ‫هه‌مه‌ج���ۆر باس���كراوه‌‪ ،‬كه‌چ���ی كۆمپانی���اكان‬ ‫جێبه‌جێی���ان نه‌ك���ردوه‌و حكومه‌ت���ی هه‌رێمیش‬ ‫فشاری نه‌خستوه‌ته‌ سه‌ریان بۆ ئه‌نجامدانی‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ پێشودا زۆر باسی بێئاگایی خه‌ڵك كراوه‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكی گرێبه‌سته‌كانی هه‌رێم‌و كۆمپانیاكان‌و‬ ‫حكوم���ه‌ت بۆ خه‌ڵك���ی روننه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پسپۆره‌ی یاس���ای نێوده‌وڵه‌تی بازرگانی نه‌وت‌و‬ ‫گاز ده‌ڵێ���ت "چه‌مكه‌كانی ئه‌و ب���واره‌ زۆربه‌یان‬

‫پوخته‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫حسێن شه‌هرستانی‌‪ ،‬وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا ‌‬ ‫عێ���راق به‌به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه ئ���ه‌و رێنوێنی���ی‌ نور ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیران��� ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ن���ه‌وت‌و گاز بوه‌ت���ه‌ بابه‌تێك���ی‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت ‌‬ ‫كردو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫گرنگی حكوم���ه‌ت‌و راگه‌یه‌ن���دن‌و رێكخراوه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌ستپێبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‪ ،‬ئه‌وه‌ بۆ چه‌ندینجار چه‌ندین‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم شه‌هرستان ‌‬ ‫كۆنفران���س ده‌رب���اره‌ی‌ ن���ه‌وت‌و گاز له‌هه‌رێمی‬ ‫"چه‌ندین كێش���ه‌ی‌ جدیی‌" ماونه‌ته‌و‌ه‬ ‫كوردس���تان ئه‌نجام���دراوه‌و گرنگی ب���ه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناكۆكیه‌كان��� ‌‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ده‌درێت كه‌ دوایینیان كۆنفرانس���ێكی رێكخراوی‬ ‫ی‬ ‫نێ���وان حكومه‌تی‌ به‌غ���داو حكومه‌ت ‌‬ ‫مه‌س���ه‌لله‌ به‌هاوكاری‌ رێكخراوی‌ ‪ NPA‬نه‌رویجی‬ ‫ی پێكهاته‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌باره‌ ‌‬ ‫بو كه‌ پرۆژه‌یه‌كی ش���ه‌ش مانگیی���ان ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫مه‌رجه‌كانی‌ ئه‌و دو گرێبه‌س���ته‌ ‌‬ ‫شیكردنه‌وه‌ی‌ گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتی‌و به‌رپرسیارێتی‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫به‌هۆی���ه‌و‌ه نه‌وت هه‌ن���ارده‌ ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی كۆمپانیاكانی نه‌وت له‌كوردس���تان‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌م ناكۆكییان ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫خس���ته‌ڕو كه‌ زیات���ر له‌ ‪ 100‬مامۆس���تای زانكۆو‬ ‫ی ئایدیۆلۆژیی‌ قوڵ‬ ‫ی جیاوازی��� ‌‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس‌و پسپۆڕانی ئه‌و بواره‌ ئاماده‌یبون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بنیاتن���راون ك���ه‌ پێناچێ���ت به‌زوی ‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكی ئه‌و كتێبه‌ی‌ رێكخراوی مه‌سه‌لله‌دا‬ ‫ی‬ ‫یه‌كالبكرێن���ه‌و‌ه ئه‌گ���ه‌ر ته‌نازوالت��� ‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ كه‌ هێش���تا زۆربه‌ی‌ بیره‌كانی‬ ‫ی‬ ‫به‌رچ���او نه‌كرێت ل���ه‌دوای‌ پێكهێنان ‌‬ ‫ن���ه‌وت هه‌ڵنه‌كه‌ن���راوه‌و ل���ه‌واده‌ی‌ پش���كنین‌و‬ ‫كابین���ه‌ی‌ نوێ���دا‪ .‬بۆی ‌ه ه���ه‌ر جۆر‌ه‬ ‫گه‌ڕاندان‪ ،‬كه‌چ���ی كۆمپانیاكانی نه‌وت ئاماده‌نین‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫هه‌نارده‌كردنێك���ی‌ نه‌وت��� ‌‬ ‫گرێبه‌س���تی خزمه‌تگوزاریی‌ م���ۆر بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كوردس���تان ره‌نگ���ه‌ زۆر نه‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫هه‌مو گرێبه‌سته‌كان هاوبه‌ش���یكردنن له‌قازانجی‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیش���یه‌و‌ه به‌رهه‌م س���اڵح‬ ‫نه‌وت له‌كاتی ‌وه‌به‌رهێناندا‪ ،‬چونكه‌ گرێبه‌س���تی‬ ‫ی راگه‌یاندو‌ه‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا ‌‬ ‫به‌به‌رپرسه‌ك ‌ه ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ی‌ ب���ۆ ئ���ه‌و‌واڵتانه‌یه‌ ك���ه‌ هه‌مو‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌و هیوادار‌ه پێ���ش هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫بیره‌كانی���ان هه‌ڵكه‌ن���دوه‌و ته‌نه���ا پێویس���تیان‬ ‫ی ئازار‪ ،‬ناكۆكیه‌كان‬ ‫ی ‪‌7‬‬ ‫نیشتمانیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌ده‌رهێنان‌و په‌ره‌پێدانه‌‪.‬‬ ‫ی ناوه‌ند له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ‌‬ ‫گرێبه‌س���ته‌ چاره‌س���ه‌ربكرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق هێش���تا له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر پێش���نیازه‌كه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم نه‌وتی‌ عێراق‪ ،‬حس���ێن شه‌هرس���تان ‌‬ ‫ئه‌وه‌دای��� ‌ه له‌گه‌ڵ حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م ده‌رببڕێ���ت ب���ۆ پێكهێنان ‌‬ ‫ی پێشتر نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ ك ‌ه رۆژ ‌‬ ‫بگه‌ن ‌ه رێككه‌وتنێك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ی���ه‌ك به‌مه‌به‌س���تی‌ دیاریكردن ‌‬ ‫بۆ نوری‌ مالیكی‌‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ته‌واوه‌ت���ی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی تێچو ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫عێراق ناردوه‌و تێیدا رێنوێنی ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیری‌ نه‌وت پێشنیار ‌‬ ‫ی قه‌ره‌بو‬ ‫ی كۆمپانیایان���ه‌‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ك���ردو‌ه ك��� ‌ه هه‌نارده‌كردن���ی‌ نه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌ هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌ستپێبكاته‌وه‌‪ .‬بكرێنه‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئاماژ‌ه ‌‬ ‫نه‌وتی‌ كوردستان ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ب���ه‌وه‌دا ك ‌ه به‌و‌ه كردو‌ه ك ‌ه كات ‌‬ ‫ی ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی شه‌هرس���تان ‌‬ ‫ی ‪11‬ی‌ ش���وبات ‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ رۆژ ‌‬ ‫ی پاره‌ت���ی‌ هه‌نارده‌كردن���ی‌ نه‌وته‌ك��� ‌ه كۆمپانیاكان ده‌بێت زۆر له‌و‌ه درێژتربێت‬ ‫ی ‪ 2010‬له‌گه‌ڵ یاریده‌ده‌ری‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم پێشنیازیكردوه‌‪،‬‬ ‫ی راس���ته‌وخۆ بدرێت به‌و كۆمپانیایانه‌ ‌‬ ‫نێ���رده‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا ب���ۆ یارمه‌تیدان ‌‬ ‫ی خه‌رجیه‌ داراییه‌كان‪.‬‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وته‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ .‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫قۆناغ���ی‌ گواس���تنه‌وه‌‪ ،‬هاس�ل�اچ‌و كار ‌‬ ‫ی هه‌روه‌ه���ا رێنوێنیی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ كردو‌ه‬ ‫ی گشتیی‌ هێزه‌كان ‌‬ ‫ی فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫كۆمێن���ت‪ :‬رێككه‌وت���ن له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق ره‌زامه‌ندی ‌‬ ‫ی ك���ه‌ حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ ،‬هونزێكه‌ر‪ ،‬وه‌زیر ‌‬

‫ئینگلیزی���ن‌و قورس���ن بۆ تێگه‌یش���تن به‌تایبه‌ت‬ ‫هه‌ندێك گرێبه‌س���ت له‌ ‪ 600-200‬الپه‌ڕه‌ پێكدێت‌و‬ ‫هه‌ندێكجار پارێزه‌رانیش لێیتێناگه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ خه‌ڵك‬ ‫ته‌نها پێویستی به‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ی‌‬ ‫بۆ پوخت‌و كورت بكرێته‌وه‌ كه‌ چه‌ند پاره‌ دراوه‌‬ ‫به‌كۆمپانی���اكان‌و رۆژانه‌ چه‌ن���د به‌رمیل هه‌نارده‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و بابه‌ت���ی‌ ژینگه‌و مه‌ترس���ییه‌كانی‌ بۆ‬ ‫رونبكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ چۆنێتی پش���كی كۆمپانیاكان له‌كاتی‬ ‫ده‌رهێنانی نه‌وتدا‪ ،‬راوێژكار له‌وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان‌و ش���اره‌زای‌ بواری‌ نه‌وت‌و گاز د‪.‬‬ ‫بێوار خنسی له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌ رونیكرده‌وه‌‬ ‫"ئه‌و شێوازه‌ گرێبه‌سته‌ی‌ كوردستان‌و كۆمپانیاكان‬ ‫به‌شێوه‌ی هاوبه‌ش���یكردنه‌ نه‌ك خزمه‌تگوزاریی‌‪،‬‬ ‫‌واتا رێژه‌یه‌ك���ی قازانج ده‌داته‌ ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌‬ ‫به‌پشكی ‪ ،%12,5‬به‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌و كۆمپانیایه‌ی‬ ‫له‌بیره‌ نه‌وتێكدا نه‌وتێكی زۆر بدۆزێته‌وه‌ ئه‌وكات‬ ‫ره‌نگه‌ پشكه‌كه‌ی‌ تا ‪ %20‬زیادبكرێت‪‌،‬واتا رێژه‌ی‬ ‫قازانج ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر رێژه‌ی‌‌وه‌به‌رهێنان‌و بونی‬ ‫یه‌ده‌گی نه‌وته‌كه‌و ده‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫له‌مادده‌ی‌ ‪37‬ی‌ یاس���ای‌ ژماره‌ ‪22‬ی‌ س���اڵی‬ ‫‪2007‬ی‌ نه‌وت‌و گازی هه‌رێمی كوردستاندا به‌چه‌ند‬ ‫خاڵێك گرێبه‌س���تی گه‌ڕان‌و دۆزینه‌وه‌ دیاریكراوه‌‬ ‫كه‌ م���اوه‌ی‌ دۆزینه‌وه‌ پێنج س���اڵه‌و ده‌كرێت بۆ‬ ‫حه‌وت ساڵ درێژبكرێته‌وه‌‪ ،‬پاش دۆزینه‌وه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫په‌ره‌پێدان ده‌ستپێده‌كات كه‌ ‪ 20‬ساڵه‌و ده‌كرێت‬ ‫ماوه‌ی‌ پێنج ساڵ درێژبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪2002‬وه‌ س���ه‌ره‌تای‌ كاركردنی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بو به‌ئاراسته‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ گرێبه‌ست‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانی���ا جیهانیی���ه‌كان‌و س���ااڵنه‌ش‬ ‫په‌ره‌یپێده‌درێت كه‌ ب���ه‌و هۆیه‌وه‌ ناكۆكی له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ندیی دروستبوه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ده‌س���تبه‌جێ ‌‬ ‫قه‌ره‌بوكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌رجی���ی‌ ئ���ه‌و كۆمپانیایان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت��� ‌‬ ‫به‌رده‌وام���ن له‌ده‌رهێنان��� ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ره‌نگه‌ وابكات هه‌نارده‌كردنه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێبكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و كۆمپانیایانه‌ ‌‬ ‫ی نه‌وت���ن‌و‬ ‫خه‌ریك���ی‌ به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كاردێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا ته‌نها تێچو ‌‬ ‫كاركردنه‌كانی���ان پێده‌درێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫نه‌ناردن���ی‌ خه‌رجی��� ‌ه كه‌ڵه‌كه‌بوه‌كان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ خێرا‪ ،‬هاوكات خه‌رجی ‌ه‬ ‫داراییه‌كانی‌ ئێس���تاش‪ ،‬ره‌نگه‌ وابكات‬

‫ه���ه‌ر ده‌س���تپێكردنه‌وه‌یه‌كی‌ ن���ه‌وت‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌رێم���ه‌وه‌ زۆر نه‌خایه‌نێت‌و‬ ‫هیچ زیادبونێكیش له‌هه‌نارده‌كردنه‌كه‌دا‬ ‫رونه‌دات‪.‬‬ ‫ی ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی جدی ‌‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێ گرفت ‌‬ ‫هه‌نارده‌كردنه‌كه‌ په‌كبخات‬ ‫ی‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ به‌پێداگریه‌و‌ه باس ‌‬ ‫ی جدیی‌"‬ ‫له‌وه‌ كرد ك ‌ه "چه‌ندین گرفت ‌‬ ‫ی‬ ‫بونی���ان هه‌ی���ه‌ له‌و دو گرێبه‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫ی پێ‬ ‫ك��� ‌ه به‌هۆی���ه‌وه‌ نه‌وت���ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ره‌وان���ه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌كرێ���ت‪ .‬وت���ی‌‪،‬‬

‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌و گرێبه‌ستان ‌ه ‌‬ ‫شێواز ‌‬ ‫هه‌رێم ئه‌نجامی���داون‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌ندێك‬ ‫ی ناوی���ان‪ ،‬قبوڵنه‌كراون‌و‬ ‫له‌مه‌رجه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ "پێ���وه‌ر‌ه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ‌‬ ‫ی نه‌وت" یه‌كناگرنه‌وه‌‪ .‬بۆ‬ ‫پیشه‌س���ازی ‌‬ ‫نمون ‌ه (بڕی‌ ئ���ه‌و قازانجه‌ی‌ ده‌درێت ‌ه‬ ‫ی وتیشی‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیاكان)‪ .‬شه‌هرس���تان ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و مه‌س���ه‌الن ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق گرنگن‌و قبوڵكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و گرێبه‌س���تانه‌ وه‌ك گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫قانون���ی‌‪ ،‬كات���ی‌ زۆری‌ ده‌وێ���ت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‪ ،‬س���وربو له‌س���ه‌ر‬ ‫ی گرێبه‌س���ته‌كان پێویس���تیان‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ندیی‌ په‌رله‌مان نیه‌‪.‬‬ ‫ش���وبات‪،‬‬ ‫‪11‬ی‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌رۆژ ‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا له‌نێوان به‌رهه‌م ساڵح‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ی نیش���تمانی‌ كوردستان)‌و‬ ‫(له‌یه‌كێت ‌‬ ‫ی باكوری‌ عێراق‪،‬‬ ‫راوێژكاری‌ كاروب���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تیم ‌‬ ‫سانی‌ میسینهامه‌ر‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی هه‌رێمیی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ولێر‪ ،‬به‌رهه‌م س���اڵح گه‌ش���بین‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه پێ���ش هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫بو ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم بگات ‌ه‬ ‫ی مارس‪ ،‬حكومه‌ت��� ‌‬ ‫‪‌7‬‬ ‫ی عێراق‬ ‫رێككه‌وت���ن له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و دو گرێبه‌سته‌‪ .‬ساڵح‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ نور ‌‬ ‫وتی‌ ك ‌ه پێشتر قس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردوه‌‌و وه‌زی���ری‌ نه‌وت ‌‬ ‫مالیك��� ‌‬ ‫عێراقیش به‌ئاشكرا لێدوانی‌ داو‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌س���تپێبكاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ردو هه‌نگاوه‌ك ‌ه‬ ‫ی عێراق‬ ‫ئاماژ‌هی‌ ئ���ه‌وه‌ن ك ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ی گه‌یشتن به‌چاره‌سه‌ر‬ ‫راشكاوان ‌ه هه‌وڵ ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫ده‌دات‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‪ ،‬دان ‌‬ ‫ی عێراق هێش���تا‬ ‫ن���ا ك��� ‌ه حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی به‌رهه‌مداردای ‌ه‬ ‫ی گفتوگ���ۆ ‌‬ ‫له‌هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی گرنگ‪،‬‬ ‫بۆ گه‌یشتن به‌چاره‌س���ه‌رێك ‌‬ ‫به‌اڵم هیواخوازبو ك ‌ه ئه‌و گفتوگۆیان ‌ه‬ ‫زو ده‌س���تپێبكه‌ن‪ .‬به‌ره���ه‌م س���اڵح‬ ‫ی كرد بۆ‬ ‫ی یارمه‌ت���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی ئه‌و گفتوگۆیانه‌‪ .‬هاوكات‬ ‫ده‌ستپێكردن ‌‬ ‫ی شوباتدا له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫ی ‪‌ 25‬‬ ‫له‌رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‪ ،‬رۆژ نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات��� ‌‬ ‫ش���اوه‌یش (له‌پارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان) وتی‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ شه‌هرستان ‌‬ ‫هێش���تا قس���ه‌ ‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌ش���بینه‌ به‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫مالیكی‌ بتوانێت رێگه‌خۆش���بكات بۆ‬ ‫ی نه‌وت‌و غاز‪،‬‬ ‫كاركردن له‌س���ه‌ر یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌ عێ���راق ره‌زامه‌ندی ‌‬ ‫ی ئه‌و دو‬ ‫نیشانبدات له‌سه‌ر یاساییبون ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫گرێبه‌سته‌ ‌‬ ‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫گه‌یش���تن به‌رێككه‌وت���ن له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رفكردنی‌ خه‌رجی���ی‌ كۆمپانی���ا‬ ‫بیانی���ه‌كان له‌راب���ردوو داهات���ودا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ته‌نگه‌كان ‌‬ ‫له‌گرنگتری���ن‬ ‫ی نێوان حكومه‌تی‌ عێراق‌و‬ ‫گفتوگۆكان ‌‬ ‫ی به‌سه‌ریدا‬ ‫ی هه‌رێم ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫زاڵب���ن‪ .‬واده‌رده‌كه‌وێ���ت هه‌ردوال زۆر‬ ‫دورب���ن له‌گه‌یش���تن به‌رێككه‌وت���ن‌و‬ ‫ل���ه‌روی‌ ئایدیۆلۆژی���ه‌و‌ه زۆر دورن‬ ‫له‌یه‌كتریه‌و‌ه له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫به‌بێ‌ ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌‪ ،‬هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫ی كوردس���تان زیادیش‬ ‫نه‌وت���ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ن���اكات‌و ره‌نگ ‌ه زۆری���ش نه‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫جگ ‌ه له‌وه‌ش‪ ،‬جی���اوازی‌ ئایدیۆلۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چۆنیه‌ت���ی‌‌و پێكهاته‌ ‌‬ ‫قوڵ له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫گرێبه‌سته‌كانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ردوالی‌ له‌یه‌كتر ‌‬ ‫دورخس���توه‌ته‌وه‌‪ .‬ئێم ‌ه پێمانوای ‌ه ئه‌و‬ ‫ی به‌مزوان��� ‌ه‬ ‫جیاوازی���ه‌ ئایدیۆلۆژی��� ‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رناكرێت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر الیه‌كیان‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه بۆ الكه‌ی‌ تر نه‌كات‬ ‫ته‌نازول ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ نوێدا‪.‬‬ ‫ی پێكهێنان ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫گه‌یشتن ‌ه چاره‌سه‌ر له‌سه‌ر دو گرێبه‌ست‬ ‫ده‌ش���ێت به‌ڕاد‌هی‌ ئه‌و ناكۆكیه‌ ئاڵۆز‬ ‫نه‌بێ���ت ك��� ‌ه له‌س���ه‌ر چوارچێوه‌یه‌ك‬ ‫ی ن���ه‌وت‌و گاز یاخود‬ ‫ب���ۆ سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫پڕۆژه‌یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت به‌نه‌وت‌و گاز‪،‬‬ ‫له‌نێوانیاندا هه‌ی���ه‌‪ .‬ئیراد‌هی‌ هه‌ردوال‬ ‫ی‬ ‫بۆ گه‌یش���تن به‌چاره‌س���ه‌ر‪ ،‬هه‌وڵێك ‌‬ ‫گرنگه‌ له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌ یه‌كێك له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌غداو هه‌ولێر ‌‬ ‫چه‌ندین كێش���انه‌ ‌‬ ‫دابه‌شكردوه‌‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫ده‌وڵه‌ت ‌ی قانون‪ :‬بودج ‌ه به‌زۆرین ‌ه په‌سه‌ند ده‌كه‌ین‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫پارله‌مانتارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن به‌زۆرینه‌و به‌بێ‌‬ ‫ئاماده‌بونی‌ كوردو موته‌حیدون‬ ‫بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ تێده‌په‌ڕێنن‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ لیستی‌ موته‌حیدون‬ ‫پێیوایه‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ ناو‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ شیعه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌دا نین‪.‬‬ ‫ی لیستی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫كوردستانیش رایده‌گه‌یه‌نێت ده‌نگ‬ ‫به‌بودجه‌یه‌ك ناده‌ن داخوازییه‌كانی‌‬ ‫كوردی‌ له‌خۆنه‌گرتبێت‪.‬‬ ‫دوای‌ زیاتر له‌دو مانگ له‌گه‌یش����تنی‌‬ ‫به‌پارله‌م����ان‪ ،‬رۆژی‌ یه‌كش����ه‌مم ‌ه‬ ‫پارله‌مانی‌ عێراق به‌ئاماده‌بونی‌ (‪)164‬‬ ‫پارله‌مانت����ار خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ بۆ‬ ‫پڕۆژه‌ یاس����ای‌ بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ كرد‬ ‫كه‌ بڕه‌كه‌ی‌ (‪ )174‬ترلیۆن دیناره‌ كه‌‬ ‫ده‌كاته‌ نزیك����ه‌ی‌ (‪ )150‬ملیار دۆالر‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر بنه‌مای‌ هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫سێ‌ ملیۆن‌و (‪ )500‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت‬ ‫رۆژانه‌‪ ،‬نرخی‌ هه‌ر به‌رمیله‌نه‌وتێكیش‬ ‫به‌ن����ه‌وه‌د دۆالر دیاریكراوه‌‪ .‬پش����كی‌‬ ‫بودج����ه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان ب����ه‌(‪‌)%36‬و‬ ‫بودج����ه‌ی‌ به‌كاربردنی����ش به‌(‪)%63‬‬ ‫دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫خوێندن����ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م����ی‌ بودج����ه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ شه‌ڕو ئاڵۆزییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نب����اره‌وه‌ لیس����تی‌ موته‌حیدون كه‌‬ ‫ئوسامه‌ نوجه‌یفی‌ سه‌رۆكی‌ پارله‌مان‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‪ ،‬بایكۆت����ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان����ی‌ پارله‌مانیان كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ه����ۆی‌ ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ندیش����ه‌وه‌ له‌سه‌ر پرسی‌‬ ‫ن����ه‌وت‪ ،‬پارله‌مانتارانی‌ كورد بایكۆتی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌یان كرد‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون موفید‬ ‫به‌ل����داوی‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت به‌فش����اری‌‬ ‫لیسته‌كه‌یان س����ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان‬ ‫رازیب����وه‌ بودج����ه‌ بخات����ه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاره‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ ده‌كه‌ین‌و پاشان تاوتوێی‌ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و الیه‌نه‌ سیاس����یانه‌ی‌ سه‌ر‬

‫په‌رله‌مانی عێراق‬

‫به‌هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانین‪ ،‬به‌زۆرینه‌‬ ‫په‌سه‌ندی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫په‌سه‌ند نه‌كردنی‌ بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ‬ ‫له‌كاتێكدای����ه‌ كه‌مت����ر له‌په‌نجا رۆژی‌‬ ‫م����اوه‌ ب����ۆ ئه‌نجامدان����ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫خولی‌ نوێی‌ پارله‌مان‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێتو له‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ش����دا بودجه‌ په‌سه‌ند نه‌كرێت‬ ‫ئه‌وا ده‌كه‌وێته‌ خولی‌ داهاتو‪ .‬به‌لداوی‌‬ ‫راش����كاوانه‌ ده‌ڵێت "ته‌مه‌نی‌ پارله‌مان‬ ‫ب����ه‌ره‌و كۆتای����ی‌ ده‌چێ����ت‪ ،‬گرفت‌و‬ ‫داواكارییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش‬ ‫كۆتای����ی‌ نای����ه‌ت‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫به‌زۆرینه‌ بودجه‌ تێپه‌ڕێنین"‪.‬‬ ‫ناوب����راو‪ ،‬ه����ۆكاری‌ س����وربونی‌‬ ‫لیس����ته‌كه‌یان له‌سه‌ر په‌س����ه‌ندكردنی‌‬ ‫بودج����ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك قانونی‌ گرێدراو به‌بودجه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌و "پێویس����ته‌ ل����ه‌م رۆژانه‌دا یان‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ داهاتودا په‌سه‌ند‬ ‫بكرێن"‪ .‬وتیشی‌ "له‌به‌ر له‌به‌رچاوگرتنی‌‬

‫هاواڵتی����ان‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان����ی‌‬ ‫پڕكردن����ه‌وه‌ی‌ پێداویس����تیه‌كانیان‬ ‫ده‌مانه‌وێت بودجه‌ په‌سه‌ند بكه‌ین"‪.‬‬ ‫جگه‌له‌به‌لداوی‌‪ ،‬عه‌بدولسه‌الم مالیكی‌‬ ‫ك����ه‌ پارله‌مانتارێكی‌ دیكه‌ی‌ لیس����تی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانونه‌‪ ،‬به‌پێویستی‌ ده‌زانێت‬ ‫بودجه‌ به‌زۆرینه‌ په‌سه‌ندبكرێ‌ تاوه‌كو‬ ‫"ده‌وڵه‌ت دوچاری‌ گرفت زۆر نه‌ی ‌هت‌و‬ ‫ره‌وڕه‌وه‌ی‌ ئابوری‌‌و وه‌به‌رهێنانی‌ واڵت‬ ‫به‌ره‌و پێش بچێت"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان‬ ‫بڕیاری����دا بودج����ه‌ بخات����ه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاری‌ دانیش����تنه‌كانه‌وه‌‪ ،‬هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیش����تیمانی‌ ش����یعه‌كان بڕیاری����دا‬ ‫مۆڵه‌ت����ی‌ س����ه‌رجه‌م ئه‌ندامه‌كان����ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌شداری‌ له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ پارله‌ماندا‬ ‫بك����ه‌ن‌و نیس����ابی‌ قانونی‌ دروس����ت‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ پارله‌مانتاری‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬

‫قانون س���ه‌میره‌ موس���ه‌وی‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"بڕیارمان���داوه‌ به‌هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رجه‌م ئه‌ندامه‌كانمان تاوه‌كو‬ ‫مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ پارله‌مان‬ ‫ئام���اده‌ ‌‬ ‫ب���ن"‪ .‬جگه‌له‌بانگهێش���تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی���ان‪ ،‬ئ���ه‌و پارله‌مانتار‌ه‬ ‫ی ده‌كات هه‌وڵه‌كانیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاشكرا ‌‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه سیاس���یه‌كان ده‌خه‌نه‌گ���ه‌ڕ‬ ‫ی‬ ‫ی قایلكردنیان بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ده‌نگ به‌په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ بده‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫چونكه‌ "دواكه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫بودجه‌ زیان به‌هه‌م���وان‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هاواڵتیان ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫لێدوان‌و هه‌وڵه‌كان���ی‌ پارله‌مانتارانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ قان���ون‪ ،‬له‌كاتێكدای���ه‌‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ لیس���تی‌ موته‌حیدون‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ته‌نها لیسته‌كه‌ی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق له‌گه‌ڵ په‌سه‌ندكردنی‌‬ ‫بودجه‌دان‪ ،‬الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ش له‌ترسی‌‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ وه‌كو كارتی‌ بانگه‌ش���ه‌‬

‫هاوڕای‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون نین‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیس���تی‌ موته‌حیدون‬ ‫وه‌حده‌ جومه‌یلی‌‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هاوپه‌یمان���ی‌ نیش���تیمانی‌‬ ‫شیعه‌كان بیانه‌وێت بودجه‌ تێپه‌ڕێنن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌توانن به‌ئاس���انی‌ ئ���ه‌و كاره‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ "له‌كۆی‌ (‪ )325‬كورسی‌‬ ‫پارله‌مان خاوه‌نی‌ (‪ )169‬كورس���ین‌و‬ ‫ته‌نها خۆیان ده‌توانن نیس���ابی‌ قانونی‌‬ ‫بۆ كۆبونه‌وه‌كانی‌ پارله‌مان پێكبهێن"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ جومه‌یل���ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ له‌په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌دا‬ ‫جدی‌ نین‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ "هه‌ندێك الیه‌نی‌ ناو هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ له‌گ���ه‌ڵ په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫بودجه‌دا نین‪ ،‬چونكه‌ ده‌ترسن له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداران‌و به‌تایبه‌ت���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫قانون���ه‌وه‌ ب���ۆ هه‌ڵمه‌تی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن به‌كاربهێنرێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ داخوازی‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كانه‌‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵدا جگه‌له‌دابینكردنی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‪ ،‬دابینكردنی‌ پاره‌ی‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ نه‌وته‌ كه‌ له‌كوردستاندا‬ ‫كارده‌كه‌ن‪ .‬له‌به‌رانبه‌ریشدا حكومه‌تی‌‬ ‫عێ���راق به‌مه‌رجی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌رێم رۆژانه‌‬ ‫(‪ )400‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ س���ۆمۆوه‌ هه‌نارده‌ بكات‪،‬‬ ‫ئاماده‌یه‌ به‌ش���ه‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم دابین‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ لیستی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردستانی‌ موحسین سه‌عدون‪ ،‬ده‌ڵێ‌‬ ‫"ده‌ن���گ به‌بودجه‌ی���ه‌ك ناده‌ی���ن كه‌‬ ‫داواكارییه‌كانمان���ی‌ له‌خۆنه‌گرتبێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ داواكارییه‌كانیش���ه‌وه‌ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات ده‌یانه‌وێ���ت بودج���ه‌ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‌و پ���اره‌ی‌ كۆمپانیاكانی‌‬ ‫نه‌وت بدرێت‌و هه‌نارده‌كردنی‌ ئه‌و بڕه‌‬ ‫نه‌وته‌ش كه‌م بكرێته‌وه‌ كه‌ عێراق وه‌كو‬ ‫مه‌رج به‌سه‌ر هه‌رێمدا سه‌پاندویه‌تی‌‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌وه‌ پارله‌مانت���اری‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆو سیاس���ه‌تمه‌داری‌ كورد‬ ‫د‪.‬مه‌حم���ود عوس���مان‪ ،‬داوا ده‌كات‬ ‫په‌له‌بكرێت له‌په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌دا‌و‬ ‫چیتر ئ���ه‌و بابه‌ته‌ "وه‌ك���و كارتێكی‌‬ ‫فش���ار بۆ یه‌كالكردن���ه‌وه‌ی‌ ناكۆكیه‌‬ ‫سیاسیه‌كان به‌كارنه‌هێنرێت"‪.‬‬

‫حكومه‌تی‌ عێراق پۆلیسی‌ ئه‌خالق داده‌مه‌زرێنێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ به‌رگرتن له‌دیارد‌ه‬ ‫ی‬ ‫نائه‌خالقیه‌كان‌و ئه‌و ره‌فتارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌هاكانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ عێراق ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیران ‌‬ ‫ناگونجێن‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫عێراق داوا له‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ ده‌كات‬ ‫به‌شی‌ پۆلیسی‌ پارێزگاریی‌ له‌ئه‌خالق‬ ‫بكاته‌وه‌‪ .‬پارله‌مانتارێكی‌ كوردیش‬ ‫ی‬ ‫داواده‌كات حكومه‌تی‌ عێراق به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هێزبكات‌و به‌ره‌نگار ‌‬ ‫هه‌واڵگری ‌‬ ‫ێ‬ ‫تیرۆر ببێته‌وه‌‪ ،‬نه‌وه‌كو به‌شی‌ نو ‌‬ ‫له‌پۆلیسدا بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ماهه‌نگی‌‌و چاودێر ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌ئه‌میندارێت���ی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی داوا‬ ‫ی فه‌رم ‌‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬به‌نوس���راوێك ‌‬ ‫پۆلیسی ئاداب دوباره‌کردنه‌وه‌ی نه‌ریتێکی به‌عس‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ ده‌كات وه‌ك���و‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌س���ت به‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫فریاكه‌وت���ن‪ ،‬به‌ش���ی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫پارله‌مانتاران���ی‌ عێ���راق له‌س���ه‌ر‬ ‫پارێزگاری‌ له‌ئه‌خ�ل�اق بكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌خ�ل�اق را ‌‬ ‫ی پێكهێنانی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی ‌ه ئه‌ركی‌ ئ���ه‌م ده‌زگایه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ دیاریكردوه‌ "س���نوردانان بۆ جۆراوجۆری���ان هه‌ی���ه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی پارله‌مانتار ‌‬ ‫دیارده‌ نائه‌خالقیه‌كان‌و ئه‌و كارانه‌ ‌‬ ‫ی موئه‌یه‌د ته‌یب‪ ،‬ئام���اژ‌ه به‌وه‌ده‌كات‬ ‫ی كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی به‌هاكان��� ‌‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫له‌ئێس���تادا عێ���راق پێویس���ت ‌‬ ‫عێراقین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‌و الیه‌ن ‌‬ ‫له‌پارله‌مانت���ارو به‌هێزكردن ‌‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫ی مرۆڤ هه‌واڵگری‌ راهێن���راو‪ ،‬تاوه‌كو بتوانن‬ ‫چاالكوانان���ی ب���واری‌ ماف��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تیرۆر ببنه‌و‌ه ك ‌ه به‌رۆك ‌‬ ‫ره‌خن��� ‌ه له‌پێكهێنان���ی‌ ئ���ه‌م جۆر‌ه به‌ره‌نگار ‌‬ ‫ی واڵتی‌ گرت���وه‌‪ ،‬راش���كاوان ‌ه ده‌ڵێت‬ ‫له‌پۆلیس ده‌گرن‌و به‌ پێش���ێلكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "واڵت پێویس���تی‌ به‌دروس���تكردن ‌‬ ‫ی تاك ‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���دی‌‌و ئازادییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شان ‌‬ ‫ێ نیه‌‪ ،‬چونكه‌ بار ‌‬ ‫ی نیگه‌رانیه‌كانیان ده‌زگای‌ نو ‌‬ ‫ده‌زان���ن‪ .‬ه���ۆكار ‌‬ ‫ی حكومه‌ت گرانتر ده‌كات"‪.‬‬ ‫ده‌گێڕن���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌مك ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌ندام���ی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌خالق‌و ئادابی‌ گش���تی‌ دو چه‌مك ‌‬ ‫ی رۆش���نبیری‌‌و راگه‌یاندن���ی‌ پارله‌مان ‌ه‬ ‫زۆر الستیكین‌و سنورو چوارچێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌خالق‬ ‫ی له‌و‌ه هه‌یه‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫دیاریكراوی���ان نی���ه‌‪ .‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ گومان ‌‬ ‫ی‬ ‫چاالكوانی‌ مه‌ده‌نی‌ جه‌بار ئیسماعیل هاوشێوه‌ی‌ پۆلیسی‌ سه‌رده‌می‌ رژێم ‌‬ ‫ی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت چه‌مكه‌كانی‌ ئاداب‌و به‌ع���س‌و هه‌ندێك له‌واڵتان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هاكانی‌ كۆمه‌ڵگا زۆر گش���تگیرن‪ ،‬بێت‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌پرس���ێت "ئایا پۆلیس ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی هاوس ‌‬ ‫بۆیه‌ ده‌پرس���ێت "ئه‌و پێوه‌رانه‌ چین ئاداب وه‌كو پۆلیسی‌ واڵتان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نابێت كه‌ بوه‌ته‌ هۆی‌ سنورداركردن ‌‬ ‫ی ئاداب ‌‬ ‫كه‌ كاره‌كان���ی‌ پێچه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ره‌فت���ارو ئازادییه‌كانی‌ تاك؟ یاخود‬ ‫گشتی‌ پێ‌ دیاری‌ ده‌كرێت"‪.‬‬

‫جومعه‌ ئیبراهیم‪:‬‬ ‫كاری‌ ئه‌وان‬ ‫پیشه‌ییه‌و هیچ‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫به‌ئازادییه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه كۆمه‌ڵگا‬ ‫رێكده‌خه‌ن‌و سنور‬ ‫بۆ روداوه‌كان‬ ‫داده‌نێن‬

‫ی‬ ‫وه‌كو پۆلیس���ی‌ ئادابی‌ س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌عس نابێت كه‌ قژ ‌‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫رژێم ‌‬ ‫ی ده‌كرد‌ه‬ ‫ی ده‌بڕی‌‌و ده‌ستدرێژ ‌‬ ‫گه‌نجان ‌‬ ‫ی خه‌ڵكی‌؟"‪.‬‬ ‫سه‌ر ئازادییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌یب‪ ،‬نمونه‌ به‌واڵتانی‌ دیموكراس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك ده‌زگا ‌‬ ‫ده‌هێنێته‌و‌ه ك ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆلیس���ین‌و كار ب���ۆ جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی سه‌رجه‌م هاواڵتیان‬ ‫قانون‌و پاراستن ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ش���ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی لۆكاڵی‌ به‌رپرسه‌ له‌پاراستن ‌‬ ‫پۆلیس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكی‌‌و ده‌بێت ئه‌ركه‌كان ‌‬ ‫ئاسایش ‌‬ ‫سه‌رش���انی‌ خ���ۆی‌ راپه‌ڕێنێت‪ .‬هه‌ر‬ ‫بۆی ‌ه داوا له‌حكوم���ه‌ت ده‌كات هێز‌ه‬ ‫ئه‌منیه‌كانی‌ ئێس���تا به‌هێزتر بكات‌و‬ ‫ی پۆلیس نه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫ی نیگه‌رانیه‌كان���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫س���ه‌ربار ‌‬ ‫پارله‌مانت���اره‌ ك���ورد‌ه له‌پۆلیس���ی‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫ئه‌خ�ل�اق‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ندامێك��� ‌‬ ‫ئاس���ایش‌و به‌رگ���ری‌ پارله‌م���ان‬ ‫ی ئه‌و ج���ۆر‌ه له‌پۆلیس‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ناوده‌بات‌و پێیوای ‌ه‬ ‫ی ئاسای ‌‬ ‫به‌كارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ زیانێكی‌ بۆ س���ه‌ر ئازادییه‌كان ‌‬ ‫تاك نابێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ی‌ ئاسایش‌و به‌رگر ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫له‌پارله‌مان جومع���ه‌ ئیبراهیم‪ ،‬باس‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات له‌س���ه‌رده‌می‌ رژێم��� ‌‬ ‫ی ئه‌و رژێم ‌ه‬ ‫به‌عسه‌و‌ه تاوه‌كو روخان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )2003‬به‌ڕێوه‌به‌رێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاداب هه‌بوه‌ "به‌اڵم دوا ‌‬ ‫پۆلیس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫روخانی‌ رژێم به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هۆكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ئاشكرا بكرێت‪ ،‬هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌ركه‌كان���ی‌ پۆلیس���ی‌‬ ‫ئه‌خالقه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پارله‌مانتاره‌ ده‌ڵێت‬ ‫"دیارترین كاریان رێكخس���تنی‌ ژیانی‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌‌و رێگرتن���ه‌ له‌ته‌ح���ه‌ڕوش‌و‬ ‫پاراس���تنی‌ كۆمه‌ڵگای���ه‌ ل���ه‌كاری‌‬ ‫نادروس���ت"‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌ش���وێنی‌‬ ‫كاركردنیان‪ ،‬وتی‌ "له‌بواری‌ گه‌شتیاری‌‌و‬ ‫هۆتێله‌كان���دا كارده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌پێناوی‌‬ ‫رێكخس���تنی‌ ئ���ه‌م كه‌رت���ه‌ گرنگ���ه‌‌و‬ ‫له‌زۆرێك له‌واڵتان‌و ته‌نانه‌ت له‌واڵتانی‌‬ ‫رۆژئاواش هه‌یه‌"‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێك له‌پارله‌مانتاران‌و‬ ‫چاالكوانان���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و مافی‌ مرۆڤ‬ ‫ره‌خنه‌و مه‌ترس���ی‌ خۆیان له‌كاری‌ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ پۆلیس���ه‌ نیش���انده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌ له‌قه‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌ترسی‌‌و نیگه‌رانیانه‌ كه‌م ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "كاری‌ ئه‌وان پیش���ه‌ییه‌و هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ به‌ئازادیی���ه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كۆمه‌ڵگا رێكده‌خه‌ن‌و سنور بۆ‬ ‫روداوه‌كان داده‌نێن"‪.‬‬ ‫هه‌ندێك���ی‌ ت���ر له‌پارله‌مانت���اران‬ ‫دروستكردنی‌ پۆلیسی‌ ئه‌خالق به‌كارێكی‌‬ ‫باش ده‌زانن‪ ،‬به‌مه‌رجێك ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫فراوانیان نه‌بێ‌‌و نه‌بنه‌ چاودێر به‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ خه‌ڵكیه‌وه‌و حكومه‌ت‬ ‫خولیان بۆ بكات���ه‌وه‌و راهێنانیان پێ‌‬ ‫بكات‌و رۆشنبیریان بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ ماف���ی‌ مرۆڤی‌‬ ‫پارله‌مان سه‌لیم جبوری‌‪ ،‬دروستكردنی‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ ئه‌خ�ل�اق به‌"كارێكی‌ باش"‬ ‫ده‌زانێ���ت‪ ،‬به‌مه‌رجێ���ك "ئه‌گه‌ر وه‌كو‬ ‫رێكارێك���ی‌ ئه‌منی‌‌و بۆ رێكخس���تنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا بێ���ت"‪ .‬داواش���ده‌كات‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ فراوان به‌م جۆره‌ له‌پۆلیس‬ ‫نه‌درێ���ت‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ "نه‌بنه‌ چاودێر‬ ‫به‌سه‌ر هه‌مو هه‌ڵسوكه‌وت‌و ره‌فتارێكی‌‬ ‫تاكه‌كه‌س���یه‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا داوا‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت‌و الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫ده‌كات خول بۆ ئه‌و پۆلیسانه‌ بكه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ ل���ه‌و ده‌زگایه‌دا كارده‌كه‌ن‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫"به‌شێوه‌یه‌كی‌ شاره‌زاییانه‌و پیشه‌ییانه‌‬ ‫ئه‌ركه‌كانی‌ خۆیان به‌جێبهێنن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی���ه‌و‌ه چاالكوان ‌‬ ‫ی‬ ‫م���رۆڤ هه‌نا ئه‌دوه‌ر دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌خالق به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ماده‌ ‌‬ ‫پۆلیس ‌‬ ‫(‪ )17‬ده‌س���تور ناوده‌بات‪ ،‬ك ‌ه باس‬ ‫له‌ئازادییه‌كانی‌ تاك ده‌كات‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫پێیوایه‌ ئه‌م جۆر‌ه له‌پۆلیس "ده‌چێت ‌ه‬ ‫ی خه‌ڵكیه‌وه‌ تا‬ ‫ناو تایبه‌تمه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫پله‌ی‌ ده‌ستدرێژی‌ راسته‌وخۆ بۆ سه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ خه‌ڵكی‌‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ی ده‌ستوره‌"‪.‬‬ ‫پێشێلكردنێكی‌ ئاشكرا ‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫مه‌رگ‌و هه‌را ‌ی وێنه‌یه‌ك‬ ‫بیست ساڵ زیاتره‌ وێنه‌ی‌ كاریكاتێری ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كێش���ێ‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێ���ك مانگی‌ رابردو‬ ‫وێنه‌یه‌ك���ی‌ خامه‌نه‌ئی���ی‌ باڵوك���رده‌وه‌‬ ‫هه‌رایه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێناو‬ ‫به‌ناچاری‌ زێدی‌ له‌دایكبونی‌ به‌ره‌و هه‌ولێر‬ ‫به‌جێهێش���ت‪ ،‬به‌اڵم له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌ولێر به‌هۆی‌ نه‌خۆشیه‌كی‌ كوشنده‌وه‌‬ ‫بۆ تاهه‌تایی‌ چاوه‌كانی‌ لێكنا‪.‬‬ ‫كاریكارتێریس���ت ئه‌حم���ه‌د روبه‌یعی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1968‬له‌به‌غدا له‌دایكبوه‌‪.‬‬ ‫به‌یه‌كێ���ك له‌كاریكاتێریس���ته‌ ده‌گمه‌ن‌و‬ ‫پیشه‌گه‌ره‌كانی‌ عێراق داده‌نرێت‪ .‬ئه‌ندامی‌‬ ‫رابیت���ه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندان���ی‌ كاریكاتێ���ری‌‬ ‫عێ���راق‌و س���ه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوس���انی‌‬ ‫عێراق بوه‌‪ .‬ماوه‌ی‌ ده‌ س���اڵ زیاتریشه‌‬ ‫له‌رۆژنام���ه‌ی‌ رۆژانه‌ی‌ س���ه‌باح جه‌دید‬ ‫كارده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار له‌س���اڵی‌ (‪)1993‬‬ ‫پێش���انگایه‌كی‌ تایبه‌ت بۆ به‌رهه‌مه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ له‌ش���اری‌ به‌غدا ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌و س���اڵه‌وه‌ تا روخان���ی‌ رژێمی‌ به‌عس‬ ‫له‌به‌ه���اری‌ (‪ ،)2003‬باڵوكردنه‌وه‌ی‌ وێنه‌‬ ‫كاریكاتێرییه‌كانی‌ له‌رۆژنامه‌و گۆڤاره‌كانی‌‬ ‫عێراقدا قه‌ده‌غه‌ ده‌كرێت‪ .‬دوای‌ روخانی‌‬ ‫رژێم���ی‌ به‌ع���س‪ ،‬له‌ڕێگ���ه‌ی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫س���ه‌باح جه‌دی���ده‌وه‌ ده‌س���تده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ وێنه‌ كاریكاتێرییه‌كانی‌‪.‬‬ ‫روبه‌یعی‌ به‌شێك له‌كاره‌ هونه‌رییه‌كانی‌‬ ‫له‌دوتوێی‌ دو كتێبدا باڵوكردۆته‌وه‌‪ .‬كتێبی‌‬ ‫یه‌كه‌میان كه‌ (‪ )150‬وێنه‌ی‌ كاریكاتێریی‌‬ ‫له‌خۆگرت���وه‌ له‌میس���ر چاپیكردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وێنانه‌ی‌ له‌خۆگرتوه‌ كه‌ له‌ده‌یه‌ی‌ (‪1993‬‬ ‫ ‪)2003‬دا كێشاونی‌‪ .‬به‌رهه‌می‌ دوه‌میشی‌‬‫كتێبێكه‌ وێنه‌كانی‌ نێوان سااڵنی‌ (‪2003‬‬ ‫ ‪ )2011‬له‌خۆگرتوه‌‪.‬‬‫به‌ده‌ر له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ كتێب‪ ،‬ناوبراو‬ ‫چه‌ندین پێش���انگای‌ تایبه‌ت‌و هاوبه‌شی‌‬ ‫ب���ۆ به‌رهه‌مه‌كانی‌ له‌ن���اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫عێراقدا كردۆته‌وه‌‪ .‬به‌نمونه‌ پێشانگایه‌كی‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ س���اڵی‌ (‪ )2005‬له‌خان���ه‌ی‌‬ ‫ئۆپێ���را له‌قاهیره‌ كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1994‬له‌بولگاریا‌و (‪)1998‬‬ ‫له‌مه‌كس���یك‌و (‪ )1999‬له‌فه‌ره‌نس���ا‬ ‫پێشانگای‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫مانگی‌ رابردو له‌س���اڵیادی‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫ساڵی‌ (‪)1979‬ی‌ گه‌النی‌ ئێراندا‪ ،‬روبه‌یعی‌‬ ‫پۆرترێتێكی‌ رابه‌ری‌ بااڵی‌ شۆڕشی‌ ئێران‬ ‫عه‌لی‌ خامه‌نه‌ئی‌ باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌م وێنه‌ش‬ ‫ناڕه‌زاییه‌تیه‌كی‌ فراوانی‌ چه‌ند الیه‌نێكی‌‬ ‫ئێرانی‌‌و عێراق���ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‌و ژماره‌یه‌ك‬ ‫خۆپیش���اندانیش ل���ه‌دژی‌ رۆژنامه‌ك���ه‌‬ ‫ئه‌نجامدراو داوای‌ داخستنی‌ رۆژنامه‌كه‌ش‬ ‫ده‌كرا‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌و س���ه‌روبه‌نده‌دا كار‬ ‫گه‌یش���ته‌ ئه‌وه‌ی‌ ته‌قینه‌وه‌یه‌ك له‌نزیك‬ ‫باره‌گای‌ رۆژنامه‌كه‌ رویدا‪.‬‬ ‫دوای‌ باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و وێنه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین نامه‌ی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ ئامێز له‌رێگای‌‬ ‫جۆراوج���ۆره‌وه‌ ره‌وان���ه‌ی‌ روبه‌یعی‌ كرا‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتن له‌خۆی‌‌و خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫كرا‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌ناچ���اری‌ بارگ���ه‌و بنه‌ی‌‬ ‫پێچایه‌وه‌و له‌زێدی‌ له‌دایكبونیه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌ولێری‌ پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌ڕێكه‌وت‪ .‬به‌اڵم له‌م رۆژانه‌دا تاده‌هات‬ ‫ب���اری‌ ته‌ندروس���تی‌ ب���ه‌ره‌و خراپت���ر‬ ‫ده‌چ���و‪ ،‬تاوه‌ك���و س���ه‌رله‌به‌یانی‌ رۆژی‌‬ ‫(‪ )2014/3/12‬له‌یه‌كێك له‌نه‌خۆشخانه‌‬ ‫حكومیه‌كان���ی‌ ش���اری‌ هه‌ولێ���ر به‌هۆی‌‬ ‫هه‌وكردنێكی‌ توندی‌ سیه‌كانیه‌وه‌ گیانی‌‬ ‫له‌ده‌ستداو به‌یه‌كجاری‌ ماڵئاوایی‌ له‌دنیای‌‬ ‫وێنه‌و رۆژنامه‌گه‌ری‌ كرد‪.‬‬ ‫دوای‌ مردنی‌ روبه‌یعی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌ی‌ به‌رگری‌‬ ‫له‌ئ���ازادی‌ رۆژنامه‌وان���ی‌ به‌یاننامه‌یه‌كی‌‬ ‫باڵوكرده‌وه‌و مه‌رگ���ی‌ ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ی‌‬ ‫خسته‌ ئه‌ستۆی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌یتوانیوه‌ پارێ���زگاری‌ له‌ژیانی‌‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌و خێزانه‌كه‌ی‌ بكات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش ناچاریكردوه‌ به‌غدا به‌ره‌و هه‌ولێر‬ ‫به‌جێبهێڵێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫"له‌الی���ه‌ن چه‌ند گروپێك���ی‌ چه‌كداره‌وه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتنی‌ لێكراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ به‌یاننامه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و رێكخ���راوه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت هه‌ندێك‬ ‫پارله‌مانتار به‌ئاش���كرا هانی‌ كوش���تنی‌‬ ‫روبه‌یعی���ان داوه‌‪ ،‬بۆیه‌ داوا له‌س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق ن���وری‌ مالیكی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ له‌هه‌مو ئه‌و كه‌س���انه‌ بكات‬ ‫كه‌ هانی‌ كوشتنی‌ روبه‌یعیان داوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رێكخ���راوه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت دوای‌‬ ‫هه‌اڵتنی‌ روبه‌یع���ی‌ له‌به‌غداو له‌و كاته‌ی‌‬ ‫هه‌وڵی‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ شوێنێكی‌ ئارامی‌ داوه‌‪،‬‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بایه‌خ به‌ته‌ندروس���تی‌ خۆی‌‬ ‫بدات‌و به‌و هۆیه‌وه‌ ره‌وش���ی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫تێكچوه‌‌و دواتر گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫"سه‌یرانی‌ ئه‌مساڵ هه‌ژارانه‌ ده‌بێت"‬

‫ی ملیۆنێك گه‌شتیار ‪ 22‬ته‌والێت هه‌یه‌‬ ‫له‌دوكان بۆ نزیكه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‪ ،‬جوتیار حه‌مه‌دۆك‬ ‫ئه‌مساڵ به‌بڕیاری‌ ده‌سته‌ی‌ بااڵی‌‬ ‫گه‌شتوگوزاری‌ هه‌رێم‪ ،‬فیستیڤاڵ ‌ی‬ ‫سه‌ره‌كی‌ یه‌كه‌م رۆژی‌ به‌هار له‌قه‌شقۆڵی‌‬ ‫به‌سپۆنسه‌ریی‌ كۆمپانیای‌ بابیلۆن‬ ‫سازده‌كرێ‌‪ ،‬ئابوریناسێكیش پێیوایه‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دواكه‌وتنی‌ موچه‌ كاریگه‌ریی‌‬ ‫نه‌رێنیی‌ له‌سه‌ر بازاڕی‌ گه‌شتوگوزاری‌‬ ‫نه‌ورۆز ده‌بێت "سه‌یرانی‌ ئه‌مساڵ هه‌ژارانه‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫نه‌ورۆزه‌‌و قه‌یرانی‌ موچه‌یه‌‬ ‫ئابوریناس محه‌مه‌د ئ���اراس ده‌رباره‌ ‌ی‬ ‫نه‌ریت���ی‌ مه‌س���ره‌فگه‌ری‌‌و كاریگه‌ری���ی‌‬ ‫قه‌یران���ی‌ موچه‌ له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫وت "بێگومان س���ه‌یرانكردن هه‌ر له‌خانه‌ی‌‬ ‫پێداویستییه‌ ته‌رفیهییه‌كانه‌‌و له‌م دۆخه‌دا‬ ‫هاواڵتیان به‌و بڕه‌ پاره‌ كه‌مه‌ی‌ كه‌ هه‌یانه‌‬ ‫هه‌ر خه‌رجیی‌ رۆژانه‌‌و خۆراك‌و كرێی‌ خانو‬ ‫ده‌خه‌نه‌ پێش س���ه‌یران"‪ .‬هه‌ر به‌ڕای‌ ئه‌و‬ ‫ئابوریناس���ه‌ واڵت له‌كاره‌س���ات‌و گرانیی‌‬ ‫گه‌وره‌دا نییه‌ كه‌ خه‌ڵك نه‌توانێ‌ س���ه‌یران‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم "كوالیتی‌ س���ه‌یرانی‌ ئه‌مساڵ‬ ‫الوازتر ده‌بێ‌"‪ .‬وتیش���ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ به‌موچه‌‬ ‫ده‌ژین موچه‌كه‌ هێنده‌ ده‌بێ‌ كه‌ به‌مانگێك‬ ‫ژیانیان دانه‌ڕمێ‌‌و به‌شی‌ زۆری‌ خه‌ڵكییش‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ موچه‌ كارو پیشه‌یه‌كی‌ الوه‌كییان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم هاواڵتی‌ ئامانج ئه‌حمه‌د ته‌مه‌ن‬ ‫‪31‬ساڵ پێیوایه‌ هه‌ندێ‌ چین‌و توێژ‌و تازه‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌كان ناتوانن س���ه‌یران بكه‌ن‌و‬ ‫"س���ه‌یرانكه‌رانی‌ ئ���ه‌م ن���ه‌ورۆزه‌ به‌ژماره‌‬ ‫كه‌متر ده‌بن"‪.‬‬ ‫شه‌وی‌ به‌پێنجسه‌د دۆالر‬ ‫له‌دوكان بۆ ‪2‬شه‌وی‌ نه‌ورۆز به‌ر له‌چه‌ند‬ ‫مانگێك كابینه‌كان حیجز ده‌كرێن‌و له‌هه‌ندێك‬ ‫پرۆژه‌ بۆ شه‌وێك ‪ $500‬له‌هه‌ندێكی‌ تر بۆ‬ ‫‪2‬ش���ه‌و ‪ ،$ 500‬ئه‌وه‌ی‌ جێی سه‌رنجیشه‌‬ ‫ئه‌مس���اڵ باس له‌په‌یدابون���ی‌ دیارده‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌یرتر ده‌كرێ‌ "هه‌ندێ‌ كه‌س پێش چه‌ند‬ ‫مانگێك چه‌ندین كابینه‌یان به‌پاره‌ی‌ حازر‬ ‫له‌خاوه‌ن پرۆژه‌كان قۆنت���ه‌رات كردوه‌ به‌‬ ‫‪200‬دۆالر‌و ئێس���تا ئه‌وانن نرخیان كردۆته‌‬ ‫‪ ."$500‬له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ ئه‌ندازی���ار مه‌ولود‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گه‌ش���توگوزاری‌ دوكان وتی‌‬ ‫"به‌دواداچونم���ان كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ته‌واو‌و یاسایی ده‌ستناكه‌وێ‌"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ جیاوازیی‌ نرخه‌كانیش ڕێبوار‬

‫حامید خاوه‌نی‌ گوندی‌ نه‌وای‌ گه‌ش���تیاری‌‬ ‫وتی‌"نزمترین نرخ���ی‌ كابینه‌ له‌وه‌رزی‌ ب ‌ێ‬ ‫بازاڕییدا ‪40‬ه���ه‌زار دین���ار‌و به‌رزترینیش‬ ‫له‌ش���ه‌وی‌ نه‌‌ورۆزه‌ ك���ه‌ ده‌كاته‌ ‪ $500‬بۆ‬ ‫‪2‬شه‌و"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نرخی‌ كه‌پریش ب���ۆ ڕۆژێك‬ ‫‪20‬ه���ه‌زار ت���ا ‪50‬هه‌زاره‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ هه‌مو‬ ‫نرخه‌كانیش���ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گه‌شتوگوزار‬ ‫وت���ی‌ "تا ئێس���تا نه‌مانتوانیوه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫نرخه‌كان چاره‌س���ه‌ربكه‌ین‌و هه‌وڵمانداوه‌‬ ‫النیكه‌م س���ه‌قفێك بۆ نرخ دابنێین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆماننه‌كراوه‌"‪ .‬‬ ‫بازاڕی‌ گه‌شتیاریی‌ الوازه‌‬ ‫ڕێب���وار حامی���د‪ ،‬خاوه‌ن���ی‌ پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫نه‌وای‌ گه‌ش���تیاریی‌ ل���ه‌دوكان ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ئاسته‌نگه‌كانی‌ بازاڕی‌ گه‌شتیاریی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت���ی‌ "بازاڕه‌كه‌مان تا بڵێ���ی‌ ناجێگیره‌‌و‬ ‫لێتێگه‌یش���تنی‌ قورس���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌وه‌ندی‌‬ ‫لێیتێگه‌یشتوین ئه‌گه‌ر گه‌شتیاری‌ عه‌ره‌ب‬ ‫نه‌بێ‌ كه‌ ته‌نها هاوین���ان دێن‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێ‌‬ ‫پڕۆژه‌كان دابخه‌ی���ن" ئه‌و خاوه‌ن پڕۆژه‌یه‌‬ ‫باسی‌ له‌وه‌شكرد كه‌ ناجێگیریی‌ بازاڕه‌كه‌‬ ‫وای‌ ك���ردوه‌ ژم���اره‌ی‌ ئ���ه‌و كرێكارانه‌ش‬ ‫ك���ه‌ له‌پرۆژه‌كان كارده‌ك���ه‌ن ناجێگیربێ‌‪،‬‬ ‫"به‌هار‌و هاوین ‪8‬كرێكار المان كارده‌كات‌و‬ ‫زستانیش ‪2‬كرێكار له‌كاتێكدا ‪ 22‬كابینه‌یان‬ ‫هه‌یه‌" ڕێب���وار ل���ه‌كارو بازاڕه‌كه‌ی‌ خۆیدا كام له‌پرۆژه‌ گه‌شتیارییه‌كان خاوه‌نه‌كانیان‬ ‫هۆشیار ده‌رده‌كه‌وت ده‌یوت "هه‌ر ساڵه‌ی‌ خه‌ڵك ‌ی ناوچه‌ی‌ دوكان نین‪.‬‬ ‫شتێك كاریگه‌ریی‌ س���لبی‌ له‌سه‌ر بازاڕی‌‬ ‫ده‌روده‌شت به‌رته‌نگ ده‌بێته‌وه‌‬ ‫گه‌ش���تیاریی‌ هه‌یه‌" به‌به‌ڵگ���ه‌‌و ئاماریش‬ ‫س���اڵ به‌س���اڵ ڕوبه‌ری‌ زه‌وی‌‌و مه‌زرای‌‬ ‫ده‌یوت "كورد به‌هاران س���ه‌یران ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ئازاد بۆ س���ه‌یران له‌ناوچه‌ی‌ دوكان كه‌متر‬ ‫عه‌ره‌بیش هاوینان"‪.‬‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ به‌یاسای‌ به‌نداو‌و‬ ‫ڕوباره‌كان "ده‌بێ‌ ‪2‬مه‌تر دورتر له‌زۆرترین‬ ‫سه‌یران هه‌لی‌ كاركردن‬ ‫ئاس���تی‌ مه‌نس���وب‌و ڕێڕه‌وی‌ زێیه‌كه‌ هیچ‬ ‫زۆر ده‌بێت‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاماری‌ به‌گه‌ڕخستنی‌ پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ تیادا نه‌بێت"‪ .‬ده‌رباره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ده‌س���تی‌ كار له‌كه‌رت���ی‌ گه‌ش���تیاریی‌‌و دیاردانه‌ش به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گه‌شتیاری‌ دوكان‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ناوچه‌ی‌ دوكان له‌به‌رده‌س���ت مه‌ولود محه‌مه‌د وتی‌ "زیاده‌ڕه‌وی‌ زۆر كراونه‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ ئام���اره‌ نافه‌رمییه‌كان سه‌ر سنوری‌ گه‌شتیاریی‌‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌رزی‌ گه‌ش���توگوزاردا ژم���اره‌ی‌ ئه‌و س���ه‌رو خۆمان له‌وردو درشتی‌ كێشه‌كان‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ له‌پرۆژه‌و كابین���ه‌كان كاریان ئاگاداركردۆته‌وه‌"‪ .‬ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ وتیشی‌‬ ‫ده‌ستده‌كه‌وێت ده‌گاته‌ زیاتر له‌‪100‬كه‌س‌و "ناوچه‌ گه‌ش���تیارییه‌ كۆنه‌ك���ه‌ ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ پرۆژه‌كانی���ش ‪200‬كه‌س���یتر ‪%50‬ی‌ ئ���ه‌و قه‌ره‌باڵغیی���ه‌ هه‌ڵده‌گرێ‌ كه‌‬ ‫به‌فرۆش���گای‌ كاتیی‌‌و فرۆشتنی‌ سه‌هۆڵ‌و ڕوده‌كه‌نه‌ دوكان"‪ .‬عه‌بدولره‌حمان حوسێن‬ ‫دارو خه‌ڵ���وز‌و می���وه‌و كاری‌ به‌له‌م���ه‌وه‌ ئاغ���ا هاواڵتیه‌ك���ی‌ ش���ارۆچكه‌ی‌ دوكانه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ زیاده‌ڕه‌وییه‌كانی‌ س���ه‌یرانگاكه‌‬ ‫سه‌رقاڵ ده‌بن‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕای‌ ئابورین���اس محه‌م���ه‌د ئاراس وتی‌ "به‌ش���ۆفڵ‌و ئامێری‌ گ���ه‌وره‌ زێیه‌كه‌‬ ‫"گه‌ش���انه‌وه‌یه‌كی‌ رێژه‌یی‌ ده‌خاته‌ بازاری پڕده‌كه‌نه‌وه‌ ڕێڕه‌و‌و جوانیه‌كه‌ی‌ ده‌شێوێنن‌و‬ ‫ش���ارۆچكه‌كه‌" جێی سه‌رنجیشه‌ كه‌ هیچ حكومه‌ت بێده‌نگ‌و بێهه‌ڵوێسته‌"‪.‬‬

‫فه‌رمانگه‌ی‌ گه‌ش���توگوزاریی‌ دوكانیش‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ پرۆژه‌ی‌ كۆرنی���ش‌و زێرابی‌‬ ‫سندوقی‌ به‌پێی‌ ماس���ته‌رپالن به‌سه‌ره‌تا‌و‬ ‫ده‌ستپێكی‌ چاره‌سه‌ر ده‌زانن بۆ ڕاماڵینی‌‬ ‫زیاده‌ڕه‌وییه‌كان‪.‬‬ ‫"كورد نازانێ‌ سه‌یران بكا"‬ ‫هه‌مو س���اڵێ‌ ده‌ش���ت‌و ده‌ری‌ دوكان‌و‬ ‫ناوچه‌ گه‌ش���تیارییه‌كان ده‌بێته‌ زبڵدانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌‌و زۆرب���ه‌ی‌ ش���وێنه‌كان به‌جۆرێك‬ ‫پی���س ده‌كرێن كه‌ تا كۆتای���ی به‌هار ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ بۆ س���ه‌یرانكردن به‌كه‌ڵك نامێنێ‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م باره‌ی���ه‌وه‌ هێمن حاجی‌‪ ،‬پس���پۆڕ‌و‬ ‫توێژه‌ری‌ ژینگه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "پیسكردنی‌‬ ‫س���ه‌یرانگاو ده‌ش���ت‌و ده‌ر جۆرێكی‌ تره‌‬ ‫له‌به‌فیڕۆدانی‌ سامان‪ ،‬ده‌ترسین له‌نه‌ورۆزدا‬ ‫شارۆچكه‌كه‌مان ببێته‌ زبڵدان"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ده‌رون���ی‌‌و س���ایكۆلۆژیای‌‬ ‫سه‌یرانكردن‪ ،‬سنور حه‌مه‌ سدیق پسپۆڕی‌‬ ‫ده‌رونناس���یی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ وت "ئ���ه‌وه‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغی���ی‌و جه‌نجه‌ج���اڵ‌و پیس���ییه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌یرانگاكاندا به‌دیده‌كرێ‌ نیش���انه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ هێشتا نازانن سه‌یران بكه‌ین"‪.‬‬

‫نزیك���ه‌ی‌ ملیۆنێك ك���ه‌س‪ ،‬ده‌رب���اره‌ ‌ی‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كانی‌ ئ���او‌و ئاوه‌ڕۆش وتی‌‬ ‫"‪ 22‬ته‌والێ���ت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پ���رۆژه‌كان‬ ‫هه‌ی���ه‌"‪ .‬قایمقامی‌ دوكانیش ئاس���ۆ به‌كر‬ ‫مس���ته‌فا به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "لێژنه‌ی‌ ئه‌منی‌‌و‬ ‫ژوری‌ عه‌مه‌لیات���ی‌ ئی���داره‌ ‌ی كه‌رنه‌ڤاڵی‌‬ ‫نه‌ورۆز له‌سه‌یرانگای‌ دوكان ئاماده‌كراوه‌‌و‬ ‫تیمه‌كانی‌ ئاس���ایش‌و پۆلیسی‌ فریاكه‌وتن‌و‬ ‫پۆلیس���ی‌ غ���ه‌واس‌و پۆلیس���ی‌ هاتوچۆ‌و‬ ‫بنكه‌ی‌ ته‌ندروس���تی‌ گه‌ڕۆك بۆ خزمه‌تی‌‬ ‫گه‌شتیارانی‌ نه‌ورۆز ئاماده‌كراوه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و توێژه‌ره‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ باسی‌ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫كرد كه‌ سه‌یرانی‌ نه‌ورۆزانی‌ دوكان هێند‌ه‬ ‫قه‌ره‌باڵغه‌ به‌های‌ س���ه‌یرانكردن ناهێڵێ‌‌و‬ ‫جه‌نجه‌جاڵیی‌‌و قه‌ره‌باڵغیی‌ په‌شیمانیی بۆ‬ ‫گه‌شتیاران دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ڕێبوار حامیدیش وه‌ك خاوه‌ن پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌شتیاریی‌‌و خاوه‌نی‌ كابینه‌ ده‌ڵێ‌ "كوردی‌‬ ‫خۆمان نازانن س���ه‌یران بكه‌ن‌و كه‌ هاوین‬ ‫هات كه‌س نایه‌ت بۆ سه‌یران"‪.‬‬ ‫هاواڵتییه‌كیش به‌ناوی‌ جه‌مال حه‌س���ه‌ن‬ ‫ده‌رباره‌ هه‌مان باس وتی‌ "سه‌یرانی‌ دوكان‬ ‫هی���چ مه‌عنایه‌كی‌ نیه‌‪ ،‬خێزانێك پش���تی‌‬ ‫سه‌یرانگای‌ دوكان‬ ‫به‌خێزانێكی‌ ت���ره‌وه‌ داوه‌"‪ .‬ئه‌و هاواڵتییه‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ گه‌شتیاریی‌ دوكان بریتیه‌ له‌‪41‬‬ ‫باسی‌ له‌كێشه‌كانی‌ سه‌رئاو‌و ته‌والێت كرد‌و‬ ‫وتی‌ "ناشیرینترین دیارده‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و پرۆژه‌ی‌ گه‌ش���تیاریی‌ كه‌ به‌كۆی‌ هه‌موان‬ ‫ژینگه‌ییه‌ كه‌ ده‌ش���ت‌و ده‌ر‌و په‌نا ده‌وه‌ن ‪200‬كابین���ه‌‌و ‪ 80‬كه‌پری‌ مۆدێرنه‌ له‌گه‌ڵ ‪2‬‬ ‫هۆتێل یه‌كیان ‪ 100‬ژور‌و دوه‌میان ته‌نها ‪10‬‬ ‫گابه‌رده‌كان‌و بنپرده‌كان پیس ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫ژوره‌‌و له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی پرۆژه‌ گه‌شتیارییه‌كانیش‬ ‫بۆ نزیكه‌ی‌ ملیۆنێك گه‌شتیار ‪ 22‬ته‌والێت نزیكه‌ی‌ ‪ 600‬كه‌پری‌ میللی‌ هه‌یه‌‪ .‬له‌سااڵنی‌‬ ‫شه‌س���تی‌ س���ه‌ده‌ی‌ ڕاب���ردوه‌وه‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌ندازی���ار مه‌ولود به‌ڕێوه‌به‌ری‌ دوكان‌و قه‌ش���قۆڵی‌ جێ���گای‌ س���ه‌یرانی‌‬ ‫گه‌ش���توگوزاریی‌ دوكان س���ااڵنه‌ له‌رۆژی‌ به‌ه���اره‌ی‌ خه‌ڵكی‌ س���لێمانی‌ ب���وه‌‌و ئه‌م‬ ‫ن���ه‌ورۆزدا ژماره‌ی‌ س���ه‌یرانكه‌ران ده‌كاته‌ نه‌ریته‌ تا ئێستاش به‌رده‌وامه‌‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕان‪ :‬ته‌نیا به‌داهاتی‌ ناوخۆ هاواڵتیان ده‌توانن هایالیڤ بژین‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كێتی‌‪ :‬به‌داهاتی‌ ناوخۆی‌ هه‌رێم موچه‌ش دابین ناكرێت‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا ئه‌وه‌ی‌ ئاش���كرا‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫كردبو كه‌ ئه‌و داهاته‌ ناوخۆییه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌راب���ردودا هه‌رێم بۆ به‌غدای‌ ناردوه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕان ئاماژه‌‬ ‫سااڵنه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 300‬ملیار دینار بوه‌‪.‬‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ یاسا‌و‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ دابینكردن���ی‌ موچ���ه‌ی‌‬ ‫دادپه‌روه‌ران ‌ه مامه‌له‌له‌گه‌ڵ داهاتی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران له‌رێگای‌ داهاتی‌ ناوخۆوه‌‬ ‫ناوخۆ بكرێت‪" ،‬ئه‌وا ده‌كرێت‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ گۆڕان باس له‌وه‌‬ ‫هه‌ر تاكێك له‌هه‌رێمدا به‌هایالیڤ‬ ‫ده‌كات له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫پێیبژی‌"‪.‬‬ ‫نایهه‌وێت داهات���ی‌ ناوخۆ بۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان كوردس���تان بێت‪ ،‬چونك���ه‌ "له‌الیه‌ن‬ ‫له‌فراكس���یۆنی‌ گۆڕان ئه‌ن���وه‌ر قادر چه‌ن���د كه‌س���ێكه‌وه‌ قۆرخك���راوه‌‌و‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ داهاتی‌ ناوخ���ۆوه‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆی���ان مامه‌ڵه‌ی‌ پێوه‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌ له‌هه‌رێمی‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ هه‌رگیز ئ���ه‌و رێگه‌یه‌‬ ‫كوردس���تان داهات���ی‌ ناوخۆ چه‌ندین به‌كارناهێنێ���ت‌و چاوه‌ڕێی‌ ده‌س���تی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ هه‌ی���ه‌ جگ���ه‌ ل���ه‌و به‌غدایه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌شدا په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫رسوماتانه‌ی‌ له‌هاواڵتیان وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫باجی‌ خاڵ���ه‌ س���نوریه‌كان "داهاتی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێن���ه‌ران‬ ‫نه‌وته‌ كه‌ تا ئێس���تا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات حكومه‌ت���ی‌‬ ‫فه‌رمی‌ نازانرێت به‌ره‌و كوێ‌ ده‌چێت‪ ،‬هه‌رێم ناتوانێت به‌داهاته‌كانی‌ ناوخۆ‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر یاس���ا هه‌بێت‌و ش���ه‌فافانه‌‌و موچه‌ بۆ فه‌رمانب���ه‌ران دابین بكات‬ ‫دادپه‌روه‌ران���ه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ داهاتی‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌توانایدا نیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫نه‌وت بكرێت ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌ نه‌ك‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬به‌ڵكو ده‌توانرێت له‌لیس���تی‌ یه‌كێتی‌ دلێ���ر عه‌بدولقادر‬ ‫چه‌ندی���ن ده‌وڵه‌ت ته‌نی���ا به‌داهاتی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاش���كراكرد كه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم خ���ۆی‌ رایگه‌یاند‬ ‫ناوخۆی‌ كوردستان به‌ڕێوه‌بچێت"‪.‬‬ ‫پێش���تریش فازیل نه‌بی‌ عوس���مان كه‌ ده‌توانێ���ت موچه‌ی‌ دو مانگی‌ تر‬ ‫بری���كاری‌ وه‌زاره‌تی‌ دارای���ی‌ عێراق دابین بكات‪" ،‬ئێمه‌ له‌الیه‌ن خۆمانه‌وه‌‬

‫ده‌ستخۆش���ییان لێده‌كه‌ین‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ستخۆشی‌ له‌هه‌ر كه‌سێك ده‌كه‌ین‬ ‫هه‌ر هه‌وڵێكی‌ دابێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ره‌تیده‌كاته‌وه‌ دابینكردنی‌‬ ‫موچه‌ی‌ دو مانگی‌ تری‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ له‌رێگای‌ داهاتی‌‬ ‫ناوخ���ۆوه‌ بوبێت‌و وت���ی‌ "حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م ناتوانێت به‌داهات���ی‌ ناوخۆ‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانب���ه‌ران دابین بكات‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ له‌توانای���دا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌نگه‌ له‌رێگای‌ قه‌رز ی���ان له‌رێگای‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌دارانی‌ ك���ورده‌وه‌ ئه‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ دابینكرابێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كێش���ه‌كان‌و ئالۆزبونی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ند‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ هێمای‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ كرد ت���ا دوای‌ هه‌ڵبژاردن ئه‌و‬ ‫ئاڵۆزییانه‌ به‌رده‌وام ده‌بن "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئێستادا نزیكده‌بینه‌وه‌ له‌هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ئه‌ویش كاریگه‌ریی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫من پێموایه‌ دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ پس���پۆرێكی‌ ئابوری‌‬ ‫له‌ئێس���تادا بێمتمانه‌یی���ه‌ك هه‌ی���ه‌‬ ‫له‌نێوان حكوم���ه‌ت‌و خه‌ڵك هه‌ربۆیه‌‬ ‫ئه‌وان ناتوانن داهاتی‌ ناوخۆ ئاشكرا‬ ‫بكه‌ن‌و هه‌ر له‌و رێگه‌یه‌شه‌وه‌ موچه‌ی‌‬

‫فه‌رمانبه‌ران دابین بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئابوریناس ئه‌میر ئه‌حمه‌د له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاته‌كان���ی‌ ناوخۆ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫خسته‌ڕو كه‌ حكومه‌ت داهاتی‌ ناوخۆی‌‬ ‫زۆره‌‌و چه‌ندی���ن وه‌زاره‌تیان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌توانێت "چه‌ند ج���ار‌و چه‌ند قاتی‌‬ ‫خۆی‌ موچه‌ بۆ فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ دابین‬ ‫بكات‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌توانێت موچه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ تریش ب���دات چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ چه‌ندی���ن وه‌زاره‌تمان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنن ده‌توان���ن له‌و رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫واڵتێك به‌ڕێوه‌ببه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوبراو پێیوایه‌ ده‌توانرێت به‌داهاتی‌‬ ‫گه‌ش���توگوزارییش قه‌یران���ی‌ موچه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ربكرێت "زۆر جار حكومه‌ت‬ ‫الفی‌ ئ���ه‌وه‌ لێ���ده‌دات كه‌ س���ااڵنه‌‬ ‫به‌ه���ه‌زاران گه‌ش���تیار رو له‌هه‌رێ���م‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ئه‌وه‌ش داهاتێكی‌ باش���ه‌ بۆ‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬چونك���ه‌ زۆرێك له‌واڵتان‬ ‫ته‌نیا له‌س���ه‌ر داهاتی‌ گه‌ش���توگوزار‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌چێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���اره‌زایه‌ی‌ ب���واری‌ ئابوری‌‬ ‫پێیوایه‌ له‌ئێستادا بێمتمانه‌ییه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌نێوان خه‌ڵك‌و حكومه‌ت دروس���ت‬ ‫بوه‌ هه‌ربۆی���ه‌ ناتوانن داهاتی‌ ناوخۆ‬ ‫ئاشكرا بكه‌ن‪" ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش وایكردوه‌‬ ‫كارتێكی‌ فش���ار ب���دات به‌حكومه‌تی‌‬

‫ناوه‌ند ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌ئێمه‌ی‌‬ ‫به‌كاربهێنێت‌و هه‌ڕه‌شه‌ی‌ موچه‌بڕین‌و‬ ‫بودجه‌ بڕینمان لێبكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌به‌رده‌وامیی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دواكه‌وتنی‌ موچه‌ ئه‌حمه‌د ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫رونك���رده‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫به‌رده‌وامبێت "ده‌بێته‌ هۆی‌ دابه‌زینی‌‬ ‫خواس���تی‌ به‌كارب���ه‌ر‌و نزمبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاستی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و ئه‌وه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ بێكاریی‌‌و نه‌بونی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‌و شكس���تهێنانی‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌دابینكردن���ی‌‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران له‌رێگای‌ داهاتی‌‬ ‫ناوخۆوه‌ وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‬ ‫رایده‌گه‌ێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر موچه‌ی‌ مانگی‌‬ ‫دو له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌نده‌وه‌‬ ‫ره‌وان���ه‌ نه‌كرابایه‌ ئ���ه‌وا حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌رێ���گای‌ داهات���ی‌ ناوخۆوه‌‬ ‫موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ دابین ده‌كرد‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاشكراشیكرد ئه‌گه‌ر موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران له‌مانگه‌كان���ی‌ داهاتو‬ ‫دوابكه‌وێ���ت "ئه‌وا له‌رێ���گای‌ داهاتی‌‬ ‫ناوخۆوه‌ هه‌وڵده‌ده‌ی���ن ئه‌و موچه‌یه‌‬ ‫دابین بكه‌ین‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر به‌غداش‬ ‫موچه‌ نه‌نێرێت ئ���ه‌وا ئێمه‌ موچه‌ بۆ‬ ‫فه‌رمانبه‌ران دابین ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫سااڵنه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 300‬ملیار دینار‬ ‫وه‌ك داهاتی‌‬ ‫ناوخۆ ره‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌غدا كراوه‌‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪9‬‬

‫چیرۆكی‌ ئه‌و ژنه‌ ئیشكه‌رانه‌ی‌ گێچه‌ڵی‌ سێكسیان پێده‌کرێت‬

‫"ژن قسه‌ بكات‌و بێده‌نگیش بێت هه‌ر قوربانیه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئه‌و كه‌ له‌یه‌كێك له‌میوانخانه‌كاندا كاری‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬رۆژێك له‌الیه‌ن كارمه‌ندێكه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵی‌ ده‌ستدرێژیی‌ سێكسیی‌ بۆ‬ ‫ده‌درێ‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر زو به‌رگری‌ له‌خۆی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كاتێك ژنه‌ به‌رگریكارێكی‌‬ ‫مافه‌كانی‌ كرێكاران ده‌چێت به‌ده‌م‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌الیه‌ن خاوه‌نی‌ میوانخانه‌كه‌وه‌ (گێچه‌ڵی‌‬ ‫سێكسیی‌) پێده‌كرێت‪ ،‬ئااڵ كه‌مال‬ ‫به‌رگریكار له‌مافی‌ ژنانی‌ ئیشكه‌ر‪ ،‬باس‬ ‫له‌و نمونه‌یه‌‌و چه‌ندین نمونه‌ی‌ تریش‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌ژنانی‌ ئیش����كه‌ر له‌شوێنی‌‬ ‫كاردا‪ ،‬روبه‌روی‌ گێچه‌ڵپێكردنی‌ سێكسی ‌ی‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌مترینیان س����كااڵ تۆمار‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ وه‌ك ئااڵ كه‌مال‬ ‫باس����ی‌ ده‌كات‪ ،‬بۆ داب‌و نه‌ریتی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر س����كااڵ تۆمار‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬جگه‌ له‌له‌ده‌س����تدانی‌ ئیشكه‌یان‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ك����ه‌س‌و كاریش����یانه‌وه‌ روبه‌روی‌‬ ‫تانه‌‌و ته‌شه‌ر‌و توند‌وتیژیی‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫بێده‌نگیش بن ه����ه‌ر قوربانین‪" ،‬بۆیه‌ ژن‬ ‫قسه‌بكا‌و بێده‌نگیش بێت هه‌ر قوربانیه‌"‪.‬‬ ‫قسه‌یه‌كی‌ نه‌شیاو رێخۆشكه‌ره‌ بۆ‬ ‫ده‌ستدرێژیی‌ سێكسیی‌‬ ‫ئ����ه‌و به‌ریگری����كاره‌ له‌مافه‌كان����ی‌‬ ‫ژنانی‌ ئیش����كه‌ر‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ ده‌خات����ه‌رو كه‌‬ ‫گێچه‌ڵپێكردنی‌ سێكس����یی‌‪ ،‬له‌قسه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌ش����یاوه‌وه‌ ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬تا ده‌گاته‌‬ ‫ده‌س����تدرێژیی‌ سێكس����یی‌ "نوكته‌یه‌ك����ی‌‬ ‫نه‌ش����یاوو چاوداگرتنێك‪ ،‬رێخۆشكه‌ره‌ بۆ‬ ‫ده‌ستدرێژیی‌ سێكسیی‌"‪.‬‬ ‫ئ����ااڵ كه‌م����ال كه‌ پێش����تر به‌رپرس����ی‌‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ لقی‌ س����لێمانی‌ س����ه‌ندیكای‌‬ ‫كرێكاران بوه‌‪ ،‬ب����اس له‌چه‌ندین نمونه‌ی‌‬ ‫گێچه‌ڵپێكردنی‌ سێكسیی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫چیرۆكی‌ ژنه‌ جل شۆره‌كه‌‬ ‫ئه‌و س����ه‌ره‌تا باس له‌چیرۆكی‌ ئه‌و ژن ‌ه‬ ‫به‌ڕه‌گ����ه‌ز عاره‌ب����ه‌ ده‌كات ك����ه‌ له‌یه‌كێك‬ ‫له‌میوانه‌خانه‌كان����ی‌ س����لێمانی كاری‌‬ ‫جل ش����تنی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و ژن����ه‌ عاره‌به‌ كه‌‬

‫له‌كۆمه‌ڵگای‌ ئێمه‌دا‬ ‫داب‌و نه‌ریت رێگریی‌‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ژن‬ ‫سكااڵ تۆماربكات‬ ‫یاخود ره‌نگه‌ كه‌سه‌كه‌‬ ‫ترسی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بێت‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ له‌ده‌ستبدات‬ ‫بۆیه‌ سكااڵ تۆمار‬ ‫ناكرێت‬ ‫خاوه‌نی‌ میوانخانه‌كه‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ئااڵ كه‌م����ال ده‌گێڕێته‌وه‌ له‌و كاته‌دا‬ ‫تا راده‌یه‌ك كێش����ه‌ی‌ ئه‌و ژنه‌ چاره‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم پ����اش ماوه‌یه‌ك هه‌مان ژن‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ به‌ئااڵ كه‌مال����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫پێیڕاده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ خاوه‌نی‌ مییوانخانه‌كه‌‬ ‫دوباره‌ خۆی‌ هه‌راسانیكردوه‌‪" ،‬به‌ناچاریی‌‬ ‫چومه‌وه‌ ب����ۆ الی‌ خاوه‌ن����ی‌ میوانخانكه‌و‬ ‫پێموت ئه‌گه‌ر واز له‌و ژنه‌ نه‌هێنی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ته‌له‌فیزی����ۆن ن����اوت ده‌ب����ه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ئاگاداربم له‌ئێستاش����دا ئه‌و ژنه‌ له‌وێ‌ كار‬ ‫ده‌كات‌و هیچ گرفتێكی‌ نییه‌"‪.‬‬

‫ته‌مه‌نی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 50‬س����اڵ بوه‌‪ ،‬بۆ چه‌ند‬ ‫جارێ����ك له‌الیه‌ن كارمه‌ندێك����ی‌ تری‌ پیاو‬ ‫كه‌ له‌هه‌مان ش����وێن كاری‌ كردوه‌ گێچه‌ڵی‌‬ ‫سێكسیی‌ پێده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌ر رێگر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬دواجار به‌ناچاری����ی‌ په‌نا ده‌باته‌‬ ‫الی‌ ئااڵ كه‌مال به‌و س����یفه‌ته‌ی‌ ئه‌و ده‌مه‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنی‌ س����ه‌ندیكای‌ كرێكاران كاری‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كاتێك ئااڵ كه‌مال بۆ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌كه‌ ده‌چێته‌ الی‌ خاوه‌نی‌ میوانخانه‌كه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌نه‌ك����ه‌ی‌ په‌یمانی‌ چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫كێش����ه‌كه‌ ده‌دات‌و به‌ئااڵ كه‌مالیش ده‌ڵێت‬ ‫"له‌به‌رخاتری‌ بااڵكه‌ی‌ ت����ۆش‪ ،‬ئه‌و پیاوه‌‬ ‫ده‌رده‌ك����ه‌م‌و موچ����ه‌ش بۆ ژنه‌ك����ه‌ زیاد‬ ‫له‌كه‌رتی‌ گشتیشدا‬ ‫ده‌كه‌م"‪ .‬كاتێك ئااڵ گوێبیستی‌ ئه‌و وته‌یه‌‬ ‫بونی‌ هه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت به‌خاوه‌ن میوانخانه‌كه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫ئ����ه‌و ژن����ه‌ به‌رگری����كاره‌ له‌مافه‌كان����ی‌‬ ‫وشه‌یه‌ی‌ كه‌ به‌رامبه‌ر منت كرد‪ ،‬ده‌چێته‌‬ ‫خانه‌ی‌ گێچه‌ڵپێكردنی‌ سێكسیی‌"‪ .‬به‌اڵم ئافره‌تانی‌ ئیشكه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‪ ،‬كه‌‬

‫گێچه‌ڵپێكردنی‌ سێكس����یی‌ هه‌ر له‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت����دا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك ئه‌و باس���� ‌ی‬ ‫ده‌كات له‌كه‌رتی‌ گشتیش����دا بونی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ش ب����اس له‌نمونه‌یه‌ك ده‌كات كه‌‬ ‫به‌رپرس����ێك له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی‌ حكومیی‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����تدرێژیی‌ سێكس����یی‌‬ ‫ده‌كاته‌ س����ه‌ر فه‌رمانبه‌رێك����ی‌ ژن‪ ،‬پاش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ژنه‌ك����ه‌ داوای‌ لێ����ده‌كات ك����ه‌‬ ‫بیخوازێ‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسه‌كه‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ بیخ����وازێ‌‪ ،‬ئااڵ كه‌م����ال ده‌ڵێت "من‬ ‫ئ����ه‌و كاته‌ له‌رێكخ����راوی‌ ئاس����وده‌ بوم‌و‬ ‫به‌وردی‌ ئاگاداری‌ ئ����ه‌و روداوه‌ بوم‪ ،‬هه‌تا‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌كه‌ كێش����ه‌كه‌ی‌ گه‌یانده‌ دادگا‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر به‌چه‌ندین فێڵ‌و فش����ار ژنه‌كه‌‬ ‫ناچاركرا ده‌ست له‌سكااڵكه‌ی‌ هه‌ڵبگرێت‪،‬‬ ‫ئێس����تاش ئه‌و ژن����ه‌ فه‌رمانب����ه‌ره‌ وه‌كو‬ ‫قوربانیه‌ك ژیان ده‌گوزه‌رێنێ‌"‪.‬‬

‫له‌باره‌ی‌ جوانیی‌ روخساریانه‌وه‌ پرسیار‬ ‫ده‌كه‌ن‬ ‫ئ���ااڵ كه‌مال له‌ئێس���تادا له‌رێكخراوی‌‬ ‫راس���ان كار له‌پرۆژه‌یه‌كدا ده‌كات له‌ژێر‬ ‫ن���اوی‌ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئاس���تی‌ ئابوری‌‬ ‫بێوه‌ژنان‪ ،‬تاوه‌كو ئێس���تاش له‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌ندین پیشه‌ی‌ جۆراوجۆر راهێنانیان‬ ‫به‌نزیك���ه‌ی‌ ‪ 1200‬بێ���وه‌ژن ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ به‌شێك له‌‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ داوای‌ ئه‌و بێوه‌ژنانه‌ ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫كاركردن‪ ،‬هه‌ندێكیان پرسیاری‌ جوانیی‌‬ ‫روخس���اریان ده‌ك���ه‌ن "خاوه‌نكارێ���ك‬ ‫زۆر پێداگریی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كرد كه‌‬ ‫چه‌ند بێوه‌ژنێكی‌ بده‌ینێ‌ بۆ كاركردن‪،‬‬ ‫ده‌ش���یوت كوڕ‌و كچ���م ناوێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫له‌وه‌ گومانمان لێكرد هیچ كه‌س���ێكمان‬ ‫بۆ نه‌نارد"‪.‬‬

‫سكااڵ تۆمارنه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڵگه‌ی‌ نه‌بونی‌‬ ‫نییه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ پێش����وی‌ به‌كارخس����تن‌و‬ ‫راهێنانی‌ پیشه‌یی‌ سلێمانی‌ ئاسۆ نه‌جمه‌دین‬ ‫فه‌تاح ئ����ه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ تاوه‌كو ئێس����تا‬ ‫هیچ ئافره‌تێكی‌ ئیش����كه‌ر س����كااڵی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تۆمارنه‌كردوه‌ كه‌ له‌الیه‌ن خاوه‌ن كاره‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫گێچه‌ڵ����ی‌ سێكس����یی‌ پێكراوه‌و ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"هه‌رچه‌نده‌ تاوه‌كو ئێس����تا له‌الی‌ ئێمه‌ هیچ‬ ‫سكااڵیه‌ك له‌باره‌ی‌ گێچه‌ڵپێكردنی‌ سێكسیی‌‬ ‫تۆمارنه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫كه‌ ش����تی‌ وه‌ها بونی‌ نه‌بێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫بونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆمه‌ڵگای‌ ئێمه‌دا داب‌و‬ ‫نه‌ری����ت رێگریی‌ له‌و‌ه ده‌كات كه‌ ژن س����كااڵ‬ ‫تۆماربكات‪ ،‬یاخود ره‌نگه‌ كه‌س����ه‌كه‌ ترسی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌بێت كاره‌كه‌ی‌ له‌ده‌س����تبدات بۆیه‌‬ ‫سكااڵ تۆمار ناكرێت"‪.‬‬

‫الیه‌نه‌كان پێیانباشه‌‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌و ناوخۆ نه‌درێت به‌یه‌كێتی‌و پارتی‬

‫په‌رله‌مانتارێك ‌ی گۆڕان‪ :‬یه‌كێتی‌و پارتی دو حزبی فاشیین‬ ‫تا نه‌رمبیت له‌گه‌ڵیاندا ئه‌وان توندتر ده‌بن له‌گه‌ڵتدا‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫جگه‌ له‌یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬هه‌مو‬ ‫فراكسیۆنه‌كانی په‌رله‌مان پێیانباش ‌ه‬ ‫‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆو پێشمه‌رگه‌ نه‌درێت‬ ‫به‌یه‌كێتی‌و پارتی به‌مه‌به‌ستی ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ هه‌شته‌مدا ده‌ستی‌ حزب‬ ‫له‌حكومه‌ت دوربخرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫دو حزبه‌ خاوه‌نی هێزی سه‌ربازیین‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتیش ده‌ڵێت‬ ‫بابه‌تێكی له‌و شێوه‌یه‌م نه‌بیستوه‌و‬ ‫له‌و ئه‌گه‌ره‌دا قسه‌ی خۆمان ده‌بێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی لیس���تی ئ���ازادی‪ ،‬ئه‌بو‬ ‫كاروان له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێنه‌‌وتی‬ ‫"پێمانباش���ه‌ ‌وه‌كو هه‌نگاوی سه‌ره‌تا‬ ‫ب���ۆ دورخس���تنه‌وه‌ی‌ ده‌س���تی حزب‬ ‫له‌حكومه‌ت ئ���ه‌و دو ‌وه‌زاره‌ته‌ بدرێت‬ ‫به‌كه‌س���ایه‌تییه‌كی س���ه‌ربه‌خۆ ی���ان‬ ‫حزبه‌كانی تر جگه‌ له‌یه‌كێتی‌و پارتی‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و دو حزب���ه‌ خاوه‌نی هێزی‬ ‫سه‌ربازیی‌و ئه‌منیین‪ ،‬له‌ئێستاشدا ئه‌و‬ ‫دو‌وه‌زاره‌ته‌ بونه‌ته‌ كێشه‌ی پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌ت‌و به‌و شێوه‌یه‌ ده‌توانین بگه‌ین‬ ‫به‌چاره‌سه‌ر"‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ ب���ه‌الی یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتیی���ه‌وه‌ جێی سه‌رس���وڕمان بێت‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی یه‌كێت���ی ده‌ڵێ���ت‬ ‫ئێمه‌ ئ���ه‌و بابه‌ته‌مان نه‌بیس���توه‌ كه‌‬ ‫هه‌م���و الیه‌ك دژی پێدان���ی‌وه‌زاره‌تی‬

‫پێش���مه‌رگه‌و ناوخۆ ب���ن به‌یه‌كێتی‌و‬ ‫پارت���ی‪ ،‬ئه‌گه‌ر‌وابو ئه‌وكات قس���ه‌ی‬ ‫خۆمان ده‌بێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌فراكس���یۆنی یه‌كێتی‬ ‫س���االر مه‌حمود بۆ ئاوێنه‌ رونیكرده‌وه‌‬ ‫‌وه‌كو فراكس���یۆنی‌ یه‌كێتی‌ بۆچونمان‬ ‫‌وایه‌ پێویس���ته‌ چ زوه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان هه‌ڵبژێردرێت‌و سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانی���ش پێكهێنه‌رانی‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌ستنیش���انبكات ‌وه‌ك���و س���ه‌رۆك‌و‬ ‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت ئه‌مه‌‬ ‫‌وه‌كو هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌م‌و هه‌نگاوی‌ دوه‌م‬ ‫ده‌چینه‌ سه‌ر بابه‌تی‌‌وه‌زاره‌ته‌كان‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرسه‌وه‌ ده‌ست‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وت���ون ئ���ه‌و الیه‌نان���ه‌ی‌‬ ‫پێیانباش���ه‌ ئه‌و دو ‌وه‌زاره‌ته‌ نه‌درێت‬ ‫به‌یه‌كێتی‌و پارتی پێكهاتون له‌گۆڕان‌و‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‌و یه‌كگرت���و‌و ش���یوعی‌و ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌ به‌هه‌نگاوی س���ه‌ره‌تا ده‌زانن‬ ‫ب���ۆ دورخس���تنه‌وه‌ی‌ ده‌س���تی حزب‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت‪ ،‬چونك���ه‌ هه‌ردوكی���ان‬ ‫خاوه‌نی‌ هێزی‌ تایبه‌تی خۆیانن‪.‬‬ ‫یه‌كگرت���وی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‬ ‫ئیسالمیش پێیباش���ه‌ به‌پێی ئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵبژاردن مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ حزبه‌كاندا‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بزانین ئه‌و دو پۆس���ته‌‬ ‫ده‌بنه‌ كێش���ه‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببنه‌ پۆستی‌‬ ‫نیش���تیمانیی‌ ئ���ه‌وا ئه‌و پێش���نیاره‌‬ ‫به‌ب���اش ده‌زانی���ن كه‌ ئه‌و پۆس���تانه‌‬

‫بدرێ���ن به‌كه‌س���ایه‌تییه‌كی بێالی���ه‌ن‬ ‫به‌اڵم ب���ه‌و مه‌رجه‌ی‌ خاوه‌ن بڕیاربێت‌و‬ ‫بتوانێت به‌سه‌ر‌وه‌زاره‌ته‌كه‌یدا زاڵبێت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ره‌مزیی‌‌و كارتۆنی���ی‌ بێت‌و هیچ‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‬ ‫له‌س���ه‌ر لیس���تی یه‌كگرتوی ئیسالمی‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دن���ی له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "خه‌ڵك���ی به‌توانا زۆره‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا هه‌م له‌ن���او حزبه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ به‌ده‌ر له‌یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬هه‌م‬ ‫كه‌س���ایه‌تی بێالی���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێت‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی كه‌ میلیشیای حزبیی‌و‬ ‫هێزی چه‌كداریان هه‌یه‌ ئاماده‌بن له‌ژێر‬ ‫فه‌رمانی ئه‌و كه‌س���ه‌دا ب���ن ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ حزب���ی خۆیان���دا بێت‪،‬‬ ‫پێموای���ه‌ عه‌قڵییه‌تی ئه‌وان هێش���تا‬ ‫ماویه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌تا ئه‌وان له‌گه‌ڵ یه‌كتریدا‬ ‫ك���ه‌ هاوپه‌یمانی س���تراتیژین ‌وه‌زیرو‬ ‫بریكاره‌كانی���ان كێش���ه‌ ب���ۆ یه‌كتری‬ ‫دروس���ت ده‌كه‌ن‌و ده‌سه‌اڵتیان به‌سه‌ر‬ ‫یه‌كتریدا نییه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی هه‌م له‌نێو جه‌ماوه‌رو‬ ‫ه���ه‌م له‌نێ���و حكومه‌ت���دا نایانه‌وێت‬ ‫هێ���زی جارانیان كه‌مبێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕای‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی گۆڕانی���ش پارت���ی‬ ‫راسپێردراوه‌ بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت‌و‬ ‫با بێت ئازایانه‌ بۆ خه‌ڵكی رونبكاته‌وه‌‬ ‫گرفته‌ك���ه‌ له‌كوێدایه‌و ش���ه‌رم نه‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌وان هه‌م خوایان ده‌وێت هه‌م‬

‫خورم���ا‪ ،‬ده‌یانه‌وێت هێ���زی‌ جارانیان‬ ‫هه‌بێت‌و الیه‌نه‌كانی دیكه‌ش رازیبكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‬ ‫گۆڕان د‪ .‬ش���ێركۆ حه‌مه‌ئه‌مین ده‌ڵێت‬ ‫"وه‌كو رای خۆم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نیم گۆڕان‬ ‫یه‌ك سانتیمه‌تر له‌داواكارییه‌كانی خۆی‬ ‫خۆش ببێ���ت‪ ،‬چونكه‌ یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫دو حزبی زۆر تۆتالیتاری‌و فاش���یین تا‬ ‫نه‌رمبیت له‌گه‌ڵیان ئه‌وان توندتر ده‌بن‬ ‫له‌گه‌ڵت"‪.‬‬ ‫به‌ڕای ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ گۆڕان ئه‌و‬ ‫دو حزبه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی پارتی‪ ،‬ئه‌یانه‌وێت‬ ‫پێكهێنانی كابینه‌ی‌ هه‌ش���ته‌م بخه‌نه‌‬ ‫دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ مه‌به‌ستیان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ جارێكیتر س���ه‌نگی خۆیان‌و‬ ‫هێزه‌كان���ی ت���رو یه‌كێت���ی ببیننه‌وه‌و‬ ‫حساباتیان له‌گه‌ڵ به‌غدا لێكبده‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌زارو یه‌ك مه‌به‌ستیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌و دو ‌وه‌زاره‌ته‌ به‌كێشه‌‬ ‫زه‌به‌الحه‌ك���ه‌ی‌ پێكهێنان���ی حكومه‌ت‬ ‫ناوده‌برێ���ت‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و بابه‌ته‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی كۆم���ه‌ڵ‬ ‫سۆران عومه‌ر له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كێشه‌ی ئه‌و دو‌وه‌زاره‌ته‌‬ ‫سه‌لماندی كه‌ یه‌كێتی‌و پارتییه‌ ده‌ڵێن‬ ‫موڵكی ئێمه‌یه‌و نایه‌ڵێن له‌ژێر فه‌رمانی‬ ‫كه‌س���دا بن‪" ،‬پێموانییه‌ ده‌ستی حزب‬ ‫له‌نێ���و حكومه‌تدا بێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م‬ ‫كابینه‌یه‌ ده‌ركه‌وت ت���ه‌واو هی حزبه‌‪،‬‬ ‫جاران‌وه‌زاره‌تی دارایی پاره‌ی‌ تێدا بو‪،‬‬

‫ئێستا پاره‌كه‌یان له‌و‌وه‌زاره‌ته‌ بردوه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌و ك���ه‌س نازانێت پاره‌كه‌یان بۆ‬ ‫كوێ بردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌هۆی نه‌مانی پاره‌وه‌ هیچ الیه‌نێكی‬ ‫سیاس���ی نزیك���ی ‌وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‬ ‫نابێـه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫ده‌ڵێت "ئێستا كه‌س شه‌ڕی ‌وه‌زاره‌تی‬ ‫دارای���ی ناكات‌و ه���ه‌ر حزبێك بیه‌وێت‬ ‫ده‌یده‌ن���ێ‪ ،‬به‌اڵم كه‌س نایه‌وێت بچێته‌‬ ‫ژێر باری روگیری بێ پاره‌یی‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ هی���چ هیوای���ه‌ك‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ داهات���و نابینرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌وت‌و پێشمه‌رگه‌و هێزو دادگا هه‌موی‬ ‫له‌ژێر ده‌ستی ئه‌واندایه‌"‪.‬‬ ‫س���ۆران عوم���ه‌ر پێیوای���ه‌ جومگه‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی ئه‌م حكومه‌ته‌ی به‌ڕێوه‌یه‌‬ ‫هی حزبه‌و نمونه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ تا‬ ‫ئاشتی هه‌ورامی له‌ژیاندابێت ‌وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروش���تییه‌كان هی پارتییه‌‪،‬‬ ‫هه‌تا یه‌كێتی‌و پارتی خاوه‌نی چه‌كدارو‬ ‫ده‌باب���ه‌و ده‌زگای‌ ئه‌منی���ی حزبیی بن‬ ‫‌وه‌زاره‌تی ناوخۆو پێش���مه‌رگه‌ ناده‌ن‬ ‫به‌ك���ه‌س‪ ،‬ب���ه‌اڵم كۆم���ه‌ڵ‌و یه‌كگرتو‬ ‫ناچارن به‌ش���داربن بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‬ ‫داخ���وازی‌ خه‌ڵك هه‌ی���ه‌ خۆیان بچن‬ ‫كاری له‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گینا به‌بونی‬ ‫‌وه‌زیرێك گه‌نده‌ڵیی ‪ 23‬ساڵ چاره‌سه‌ر‬ ‫ناكرێت‪ ،‬بۆیه‌ هیچ هیوایه‌كی‌ تر نییه‌و‬ ‫جومگه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی حكومه‌تداریی‌‬ ‫الی ئه‌وانه‌‪.‬‬

‫ئێستا كه‌س‬ ‫شه‌ڕی‌وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی ناكات‌و‬ ‫هه‌ر حزبێك‬ ‫بیه‌وێت‬ ‫ده‌یده‌نێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌س نایه‌وێت‬ ‫بچێت ‌ه ژێر باری‬ ‫روگیری بێ‬ ‫ی‬ ‫پاره‌یی‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫داراییه‌وه‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫محه‌مه‌د نوری هۆکاری ڕاگرتنی‬ ‫به‌رنامه‌که‌ی ئاشکرا ده‌کات‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬

‫جله‌ كوردییه‌كه‌ی‌‬ ‫مریام فارس‬ ‫ده‌م����ه‌و به‌هاران ك����ه‌ وه‌رزی‌ س����ه‌یران ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬جل ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ بۆ خانمان‌و كوڕان‌و پیاوانیش جوان‌و سه‌رنجڕاكێشه‌ بۆ‬ ‫خۆڕازاندنه‌وه‌ ‪ ،‬ئێستا چه‌ندین جۆر له‌جلی‌ كوردی‌ بۆ خانمان‌و‬ ‫پیاوانیش ئاماده‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێس����تا جێی‌ س����ه‌رنجه‌ ئه‌و شێوه‌‬ ‫به‌رگ����ه‌ كوردییه‌ بوو ك����ه‌ خانمی‌ گۆرانیبێ����ژی‌ لوبنانی‌ "مریام‬ ‫فارس" پۆشیبوو‪.‬‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ مریام فارس به‌به‌رگی‌ كوردییه‌كه‌وه‌ له‌ئاهه‌نگه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێردا‪ ،‬سه‌رنجی‌ زۆربه‌ی‌ خانمانی‌ راكێشا‪ ،‬ئه‌و هه‌م له‌شێوه‌ی‌‬ ‫دیزاینی‌ جله‌كه‌‌و هه‌م له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ره‌نگه‌كه‌شیدا سه‌ركه‌وتوو بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م خانمه‌ نازداره‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ زیاده‌ڕۆیی‌ بكات له‌خۆڕازانده‌وه‌و‬ ‫ره‌نگی‌ بریقه‌و باق به‌كاربهێنێت‪ ،‬به‌كراس����ێكی‌ ره‌نگ س����پییه‌وه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت‌و س����اده‌و س����اكاریی‌‌و كه‌شخه‌یی‌ له‌ئاس����تێكی‌ به‌رزدا‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆكردبۆوه‌‪ ،‬كه‌واكه‌ش����ی‌ ره‌نگی‌ سپی‌‌و به‌حاشیه‌یه‌كی‌‬ ‫زه‌ردی‌ كاڵ‌ چنراو بوو كه‌ چه‌ند گوڵێكی‌ سوری‌ وردی‌ تیا بوو‪،‬‬ ‫قژیشی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كالسیكی‌ به‌سه‌ر شان‌و ملیدا په‌خش كرد‬ ‫بوو‪ ،‬هه‌موو ئه‌مانه‌ دیمه‌نێكی‌ جوانتری‌ به‌مریام به‌خشی‌‪.‬‬ ‫ئه‌م خانمه‌ لوبنانییه‌‪ ،‬شانازی‌ به‌و به‌رگه‌ كوردییه‌وه‌ كرد كه‌ رۆژی‌‬ ‫شه‌ممه‌ی‌ رابردوو له‌ئاهه‌نگه‌كه‌ی‌ هه‌ولێردا پۆشی‌و رایگه‌یاند كه‌‬ ‫"ئه‌م جله‌ كوردییه‌ جوانه‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆمدا ده‌به‌مه‌وه‌ بۆ لوبنان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ الی‌ هاوڕێكانم خۆمی‌ پێوه‌ با بده‌م"‪.‬‬

‫هه‌مو س���اڵێک له‌س���ه‌روبه‌ندی‬ ‫وه‌رزی به‌ه���اردا‪ ،‬چه‌ندی���ن‬ ‫ج���ۆری جیاوازی گی���او روه‌کی‬ ‫خۆرس���ک له‌ناوچه‌ جیاوازه‌کانی‬ ‫کوردس���تان ده‌ڕوێ���ن‌و له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ش���ێکی زۆری هاواڵتیان���ه‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێوازی جۆراوج���ۆر‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫خواردن به‌کارده‌هێنرێن‌و ده‌کرێنه‌‬ ‫ژه‌مێکی س���ه‌ره‌کیی خ���واردن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ج���ۆره‌ جیاوازان���ه‌ی گیاو‬ ‫روه‌ک‪ ،‬ک���ه‌ به‌ش���ێکیان بریتین‬ ‫له‌که‌نگ���رو تۆڵه‌ک���ه‌و گێالخه‌و‬ ‫خه‌رته‌له‌و چه‌ند جۆرێکی تریش‬ ‫ش���اخاویی‌و‬ ‫له‌ناوچ���ه‌‬ ‫ده‌ش���تاییه‌کاندا ده‌ڕوێن‪ ،‬سااڵنه‌‬ ‫به‌پێ���ی رێ���ژه‌ی بارانبارین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ج���ۆره‌ گیایان���ه‌ ده‌رده‌ک���ه‌ون‪.‬‬

‫جگه‌ له‌وه‌ی ئ���ه‌و جۆره‌ گیایان ‌ه‬ ‫له‌ناو بازاڕه‌کانه‌وه‌ ده‌فرۆش���رێن‪،‬‬ ‫به‌ش���ێکی هاواڵتیانی���ش خۆیان‬ ‫ده‌چن���ه‌ ده‌ش���ته‌ به‌پیت���ه‌کان‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیاندا ده‌یهێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی وت���ه‌ی پس���پۆڕه‌‬ ‫پزیشکییه‌کان ئه‌و جۆره‌ گیایانه‌‬ ‫له‌چه‌ن���د الیه‌نێکی جی���اوازه‌وه‌‬ ‫س���ودی زۆری بۆ ته‌ندروس���تیی‬ ‫ئه‌و که‌س���انه‌ هه‌یه‌ که‌ ده‌یخۆن‪.‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی ته‌واو سروشتییه‌‪،‬‬ ‫وزه‌یه‌کی زۆری تێدایه‌و سیستمی‬ ‫به‌رگ���ری له‌ش به‌هێ���ز ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بن ‌ه هۆی که‌مکردنه‌وه‌ی‬ ‫کێش���ی ل���ه‌ش‌و حاڵه‌ته‌کان���ی‬ ‫نه‌خۆشیی شێرپه‌نجه‌و په‌ستانی‬ ‫خوێن‌و شه‌کره‌ش که‌مده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫ئام���اده‌کارو پێشکه‌ش���کاری به‌رنامه‌ی‬ ‫"که‌وان���ه‌"ی که‌ناڵی گه‌لی کوردس���تان‬ ‫باس له‌هۆکاره‌کانی ڕاگرتنی به‌رنامه‌که‌ی‬ ‫ده‌کات‌و ئ���ه‌وه‌ش ئاش���کرا ده‌کات که‌‬ ‫له‌ئێستادا دو به‌رنامه‌ی تری له‌مێشکدایه‌‬ ‫که‌ تاکو ئێس���تا له‌راگه‌یاندنی کوردیدا‬ ‫نه‌کراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ج���ارێ نازانێ که‌ی‌و‬ ‫له‌کوێ یه‌کێک له‌و به‌رنامانه‌ پێشکه‌ش‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌چاوپێکه‌وتنێک���ی گۆڤاری ئاوێنه‌کان‬ ‫محه‌م���ه‌د ن���وری رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ‪7‬‬ ‫س���اڵه‌ به‌رنامه‌ی "که‌وانه‌"ی له‌که‌ناڵی‬ ‫گه‌ل���ی کوردس���تان هه‌یه‌و ه���ۆکاری‬

‫به‌رنامه‌که‌ش���ی‬ ‫جه‌ماوه‌رییبون���ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌رنامه‌که‌ی‬ ‫ئه‌و ته‌نها له‌س���ه‌ر کێشه‌ سیاسییه‌کان‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌ڵک���و گفتوگۆیان ک���ردوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دیارده‌ کۆمه‌اڵیه‌تیی‌و باس���ه‌‬ ‫گه‌رمه‌کان���ی ن���او کۆمه‌ڵ���گا‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫پێشکه‌ش���کاره‌ ئه‌وه‌ ناش���ارێته‌وه‌ که‌‬ ‫سه‌رس���امه‌ به‌پێشکه‌ش���کاری که‌نه‌ڵی‬ ‫جه‌زیره‌ فه‌یسه‌ڵ قاسم‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫که‌ له‌نزیکیش���ه‌وه‌ بینیویه‌تی‪ .‬هۆکاری‬ ‫راگرتن���ی به‌رنامه‌که‌ش���ی ب���ۆ ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ که‌ "هه‌ندێک له‌براده‌رانی‬ ‫ناو که‌ناڵه‌ک���ه‌و ده‌ره‌وه‌ی که‌ناڵه‌که‌ش‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫حاجی مس����ته‌فا له‌س����اڵی ‪1960‬ه‌وه‌‬ ‫وه‌ک یه‌که‌مین که‌س له‌شاری سلێمانی‬ ‫ده‌س����تی کردوه‌ به‌ئیشی سه‌عات‌و تا‬ ‫ئێس����تاش به‌رده‌وامه‌ له‌پیش����ه‌که‌ی‪.‬‬ ‫ئه‌و س����ه‌عاتچییه‌ که‌ وه‌رزش����کارێکی‬ ‫دێرینیشه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ره‌تای کارکردنیه‌وه‌‬ ‫جگه‌ له‌فرۆشتنی جۆره‌کانی سه‌عات‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکات����دا ئیش����ی چاککردن����ی‬ ‫سه‌عاتیش����ی کردوه‌ که‌ به‌وته‌ی خۆی‬ ‫ئه‌و کاته‌ سه‌عاتی قورمیشیی باوبون‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا ته‌نها ئیشی فرۆشتنی‬ ‫س����ه‌عات ده‌کات‪ .‬ئ����ه‌و که‌ ئێس����تا‬ ‫ته‌مه‌ن����ی ‪ 75‬س����اڵی تێپه‌ڕان����ده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����اس له‌چۆنیه‌ت����ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و‬ ‫کاره‌ ده‌کات که‌ له‌سه‌رده‌می گه‌نجیدا‬

‫پێش���نیاری ئه‌وه‌یان کرد که‌ پێویست ‌ه‬ ‫س���تایڵه‌که‌ی بگۆڕم ی���ان النیکه‌م بۆ‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ک رایبگ���رم‪ ،‬به‌پاس���اوێک بۆ‬ ‫م���ن جێگه‌ی قب���وڵ نه‌ب���و"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ره‌تیش���یده‌کاته‌وه‌ که‌ ه���ۆی راگرتنی‬ ‫به‌رنامه‌ک���ه‌ی کاندیدبون���ی خێزانه‌که‌ی‬ ‫بێت له‌سه‌ر لیستی گۆڕان‪.‬‬ ‫ده‌توانن ته‌وای چاوپێکه‌وتنه‌که‌و چه‌ندین‬ ‫بابه‌ت���ی هه‌مه‌ڕه‌نگی دیک���ه‌ له‌ژماره‌ی‬ ‫‪82‬ی گۆڤاری ئاوێنه‌کان بخوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫گۆڤاری ئاوێنه‌کان گۆڤارێکی هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‬ ‫کۆمپانی���ای ئاوێنه‌ هه‌مو ‪15‬ی مانگێک‬ ‫ده‌ریده‌کات‪.‬‬

‫کاتێ����ک له‌ش����اری که‌رک����وک ب����وه‌‬ ‫ل����ه‌وێ چۆته‌ دوکانێک‌و س����ه‌عاتێکی‬ ‫لێکڕی����وه‌ دواتر هه‌ر ل����ه‌و دوکانه‌وه‌‬ ‫س����ه‌یری ده‌س����تی خاوه‌ن����ی دوکانی‬ ‫سه‌عاتچییه‌که‌ی کردوه‌و فێری کاره‌که‌‬ ‫بوه‌‪ .‬دواتریش هاتۆته‌وه‌ س����لێمانیی‌و‬ ‫دوکانی س����ه‌عاتچێتی داناوه‌‪ .‬حاجی‬ ‫مس����ته‌فا خاوه‌نی مۆڵه‌تی ژماره‌ ‪1‬ی‬ ‫سه‌عاتچییه‌ له‌شاری سلێمانییدا‪ .‬ئه‌و‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌به‌س����ه‌رهاته‌کانی گێڕایه‌وه‌‬ ‫که‌ له‌م دواییه‌دا که‌س����ێک سه‌عاتێکی‬ ‫بۆ هێناوه‌ته‌وه‌ چاکیبکاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫س����ه‌عاته‌ بوه‌ که‌ خۆی به‌و که‌سه‌ی‬ ‫فرۆشتوه‌ پێش ‪ 50‬ساڵ به‌ ‪ 3‬دیناری‬ ‫ئه‌و کاته‌‪.‬‬

‫له‌ناو سه‌عاتدا‬ ‫‪ 54‬ساڵ ژیان‬

‫"شانۆ نه‌یتوانیو ‌ه ببێته‌ بابه‌تی خه‌ڵک" نوسه‌ران‌و خوێنه‌ران به‌یه‌ک ده‌گه‌ن‬

‫گیا به‌هارییه‌کان‬ ‫ده‌بن ‌ه ژه‌مێکی ئه‌لبومێکی‬ ‫موسیک‬ ‫سه‌ره‌کیی‬

‫هونه‌رمه‌ن���دی ب���واری ش���انۆو‬ ‫سینه‌ما‪ ،‬کارزان ئه‌بوبه‌کر ده‌رچوی‬ ‫په‌یمان���گای هون���ه‌ره‌ جوانه‌کان���ه‌و‬ ‫ماوه‌ی نزیکه‌ی بیس���ت‌و نۆ س���اڵه‌‬ ‫کاری نوان���دن ده‌کات‌و له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫به‌شداریکردوه‌ له‌نزیکه‌ی بیست‌و دو‬ ‫کاری شانۆییدا‪.‬‬ ‫ئه‌م ئه‌کته‌ر‌ه له‌سااڵنی (‪)2008 – 2004‬‬ ‫بوه‌ته‌ راوێژکاری رۆبێرتۆ چولی‌و ئه‌و‬

‫باڵوده‌کاته‌وه‌‬

‫کاره‌ هونه‌رییانه‌ی هه‌ڵس���ه‌نگاندو‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌واڵت���ه‌ جیاجیاکانه‌و‌ه چونه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌ڵمانی���او توانیویه‌ت���ی وه‌ک‬ ‫شانۆکارێک پردێکی هونه‌ری له‌نێوان‬ ‫کوردس���تان‌و ئه‌ڵمانیا دروستبکات‪.‬‬ ‫به‌بڕاوی کارزان له‌ئێس���تادا هه‌وڵی‬ ‫زۆر هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی شانۆی کوردی‬ ‫ره‌هه‌ندێکی جیهانی به‌خۆو‌ه ببینێت‌و‬ ‫له‌و روه‌شه‌و‌ه خۆشحاڵه‌ ک ‌ه نمایشی‬

‫زۆر هه‌ی��� ‌ه له‌س���لێمانیی‌و هه‌ولێرو‬ ‫دهۆک‪ .‬به‌اڵم به‌الیه‌وه‌ سه‌یر‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌س���ێک به‌ستایڵی خۆی کاربکات‌و‬ ‫به‌رامبه‌ره‌که‌ی به‌س���تایڵێکی دیک ‌ه‬ ‫یه‌کتریان به‌دڵ نییه‌و هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"هێشتا شنۆ نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ بابه‌تی‬ ‫خه‌ڵ���ک"‪ .‬ده‌توانن ته‌واوی دیمانه‌ک ‌ه‬ ‫له‌ژماره‌ی نوێ���ی گۆڤاری ئاوێنه‌کان‬ ‫(ژمار‌ه ‪ )82‬بخوێننه‌وه‌‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌ن���دی موس���یکژه‌ن ڕابه‌ر‬ ‫کوردستانی کاره‌کانی ئه‌لبومێکی‬ ‫موسیکی به‌کۆتاهێناوه‌و به‌م زوان ‌ه‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌لبوم ‌ه نوێیه‌ک ‌ه له‌ژێر ناونیشانی‬ ‫"ته‌وژم" دایه‌و له‌س���ه‌ر س���تایڵی‬ ‫ریتمییه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێکی���دا ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه‬ ‫رایگه‌یاند ک��� ‌ه ئه‌لبومه‌که‌ی ل ‌ه ‪7‬‬ ‫ت���راک پێکهاتوه‌و ک���ۆی کاره‌کان‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌و‌ه ئاماده‌کراوه‌‪.‬‬ ‫رابه‌ر کوردستانی سه‌رپه‌رشتاریی‬ ‫گروپ���ی موس���یکیی "ه���اواری‬ ‫نیش���تمان"‌ه و له‌ناوه‌و‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫کوردس���تان چه‌ند کۆنس���ێرتێکی‬ ‫موس���یکی ئه‌نجام���داوه‌و خاوه‌نی‬ ‫چه‌ند کیلپێکه‌‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫دڵی‌ كه‌س����ێكی‌ ت����ر ب����ه‌الی‌ خۆدا‬ ‫رائه‌كێش����یت‌و هه‌وڵی‌ دروستكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك ده‌ده‌یت‪ ،‬كاتێكی‌ خۆش‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوڕێكانت به‌سه‌ر ده‌به‌یت‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی توش����ی‌ قه‌یرانێكی‌ دارایی‌ ده‌بیت‬ ‫هیچ كارێ����ك مه‌كه‌ پێ����ش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌یت‪ ،‬كه‌س له‌تۆ به‌هۆی‌ ئه‌و زیانه‌ی‌ كردوته‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫باش����تر نیه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج نیه‌ ئه‌وه‌ی‌ زمانت كێش����ه‌ی‌ س����ۆزدارییت بۆ‬ ‫دروست بكات ئاگاداربه‌‪.‬‬ ‫تۆ ده‌ته‌وێت ده‌ستتبكه‌وێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫‪11‬‬

‫فه‌‌ریک‬

‫خه‌ریكه‌ له‌و ب����اره‌ داراییه‌ رزگارت هه‌ندێ‌ ده‌ستكه‌وتی‌ داراییت ده‌بێت خ����ۆت رێكبخ����ه‌ره‌وه‌و ئه‌ركه‌كانت‬ ‫ده‌بێت كه‌ ماوه‌یه‌كه‌ توشت هاتوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌توانیت به‌شێك له‌قه‌رزه‌كانتی‌ به‌باش����ی‌ جێبه‌جێ‌ بكه‌ له‌گه‌وره‌ تا‬ ‫زۆر خه‌ریك����ی‌ كاره‌كانت����ی‌ خه‌ریكه‌ پێ‌ دابی����ن بكه‌یت‪ ،‬ره‌نگ���� ‌ه له‌ڕوی‌ بچوك‪ ،‬له‌كاتی‌ توڕه‌بونت هه‌وڵبده‌‬ ‫هیچ بڕیارێكی‌ په‌له‌ نه‌ده‌یت‪.‬‬ ‫خێزانیه‌وه‌ توشی‌ كێشه‌ ببیت‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیت له‌بیر ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫له‌هه‌نگاوێک���ی نوێی���دا ناوه‌ندی‬ ‫رۆشنبیری ئه‌ندێش ‌ه رێوڕه‌سمێک‬ ‫ب���ۆ باڵوکردن���ه‌وه‌ی زنجیره‌یه‌ک‬ ‫کتێب رێکده‌خ���ات به‌ئاماده‌بونی‬ ‫نوس���ه‌رو وه‌رگێ���ڕی کتێبه‌کان‪.‬‬ ‫رێوره‌سمه‌که‌ چه‌ند رۆژێک درێژه‌ی‬ ‫ده‌بێ���ت‌و له‌هه‌ری���ه‌ک له‌ش���اری‬ ‫سلێمانیی‌و که‌الرو ڕانییه‌و سۆران‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێش���انگای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫کتێب له‌ش���اری هه‌ولێ���ر‪ ،‬به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چێ���ت‪ .‬له‌ڕێوڕه‌س���مه‌که‌دا‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ک کتێبی نوێ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاپی دوه‌م���ی ژماره‌یه‌کی کتێبی‬ ‫دیک ‌ه باڵوده‌کرێت���ه‌وه‌‪ ،‬تێیدا ‪11‬‬ ‫کتێبی به‌ختیار عه‌لی‪ ،‬س���ه‌رجه‌م‬ ‫کتێب ‌ه وه‌رگێڕدراوه‌کانی یۆستاین‬ ‫گارده‌ر له‌وه‌رگێڕان���ی به‌ه���رۆز‬ ‫حه‌س���ه‌ن‪ ،‬چاپی نوێ���ی رۆمانی‬ ‫گ���ره‌وی به‌ختی هه‌اڵڵ���ه‌‪-‬ی عه‌تا‬ ‫نه‌هایی‪ ،‬هه‌روه‌ها چه‌ند کتێبێکی‌و‬ ‫نوسه‌رو وه‌رگێڕی دیکه‌ش له‌وانه‌؛‬ ‫جان دۆس���ت‪ ،‬سه‌باح ئیسماعیل‪،‬‬ ‫تارا شێخ عوسمان‪ ،‬هەورامان وریا‬ ‫قانع‪.‬‬ ‫رێوه‌ڕه‌سمه‌ک ‌ه له‌رۆژی ‪23‬ی ئازار‬ ‫له‌شاری سلێمانیی ده‌ستپێده‌کات‌و‬ ‫تا کۆتایی هه‌مان مانگ له‌شوێن ‌ه‬ ‫جیاوازه‌کان به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی سود له‌هه‌ڵه‌كانی‌ رابردوت وه‌ربگره‌‬ ‫ی توش����ی‌ ناڕه‌حه‌تیه‌ك ده‌بیت له‌گه‌ڵ هه‌وڵئه‌ده‌یت هه‌مو پێداویستییه‌كان ‌‬ ‫تۆ هه‌میشه‌ سه‌ركه‌وتوو پێشه‌نگ بوی‌‌و خه‌ریك����ه‌ ب����ه‌ره‌و به‌دیهێنان���� ‌‬ ‫خه‌ڵكانێكی‌ زۆر گوێت لێئه‌گرن‪ ،‬بڕوات ئاواته‌كانت هه‌ن����گاو ده‌نێیت‪ ،‬گوێ‌ خێزانه‌كه‌ت‌و ورده‌ ورده‌ كێشه‌كانی‌ خێزانه‌كه‌ت جێبه‌جێ‌ بكه‌یت‪ ،‬خۆت ب����ۆ كاره‌كانی‌ ئێس����تات‪ ،‬ل����ه‌رو ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆت هه‌بێ���ت ده‌توانیت كاریگه‌ریت له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بگره‌و قسه‌كانی‌ نێوانت����ان گه‌وره‌ت����ر ده‌بێت‪ ،‬خۆت زۆر به‌كێشه‌كانیانه‌وه‌ سه‌رقاڵكردوه‌ س����ۆزداریه‌وه‌ هه‌ندێ‌ ناڕه‌حه‌تیت بۆ‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاگاداری‌ ته‌ندروستیتبه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كی‌ نوێ‌ بپارێزه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌ند وه‌ربگره‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت هه‌بێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫هه‌وڵبده‌ هه‌رچه‌ن����د زه‌یانت كردوه‌‬ ‫خۆت له‌س����ه‌ر پێیه‌كانت بگریته‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌فه‌رێك بكه‌ با ل����ه‌و دڵته‌نگیه‌‬ ‫رزگارتبێت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫محه‌مه‌د نوری هۆکاری ڕاگرتنی‬ ‫به‌رنامه‌که‌ی ئاشکرا ده‌کات‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬

‫جله‌ كوردییه‌كه‌ی‌‬ ‫مریام فارس‬ ‫ده‌م����ه‌و به‌هاران ك����ه‌ وه‌رزی‌ س����ه‌یران ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬جل ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ بۆ خانمان‌و كوڕان‌و پیاوانیش جوان‌و سه‌رنجڕاكێشه‌ بۆ‬ ‫خۆڕازاندنه‌وه‌ ‪ ،‬ئێستا چه‌ندین جۆر له‌جلی‌ كوردی‌ بۆ خانمان‌و‬ ‫پیاوانیش ئاماده‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێس����تا جێی‌ س����ه‌رنجه‌ ئه‌و شێوه‌‬ ‫به‌رگ����ه‌ كوردییه‌ بوو ك����ه‌ خانمی‌ گۆرانیبێ����ژی‌ لوبنانی‌ "مریام‬ ‫فارس" پۆشیبوو‪.‬‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ مریام فارس به‌به‌رگی‌ كوردییه‌كه‌وه‌ له‌ئاهه‌نگه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێردا‪ ،‬سه‌رنجی‌ زۆربه‌ی‌ خانمانی‌ راكێشا‪ ،‬ئه‌و هه‌م له‌شێوه‌ی‌‬ ‫دیزاینی‌ جله‌كه‌‌و هه‌م له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ره‌نگه‌كه‌شیدا سه‌ركه‌وتوو بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م خانمه‌ نازداره‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ زیاده‌ڕۆیی‌ بكات له‌خۆڕازانده‌وه‌و‬ ‫ره‌نگی‌ بریقه‌و باق به‌كاربهێنێت‪ ،‬به‌كراس����ێكی‌ ره‌نگ س����پییه‌وه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت‌و س����اده‌و س����اكاریی‌‌و كه‌شخه‌یی‌ له‌ئاس����تێكی‌ به‌رزدا‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆكردبۆوه‌‪ ،‬كه‌واكه‌ش����ی‌ ره‌نگی‌ سپی‌‌و به‌حاشیه‌یه‌كی‌‬ ‫زه‌ردی‌ كاڵ‌ چنراو بوو كه‌ چه‌ند گوڵێكی‌ سوری‌ وردی‌ تیا بوو‪،‬‬ ‫قژیشی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كالسیكی‌ به‌سه‌ر شان‌و ملیدا په‌خش كرد‬ ‫بوو‪ ،‬هه‌موو ئه‌مانه‌ دیمه‌نێكی‌ جوانتری‌ به‌مریام به‌خشی‌‪.‬‬ ‫ئه‌م خانمه‌ لوبنانییه‌‪ ،‬شانازی‌ به‌و به‌رگه‌ كوردییه‌وه‌ كرد كه‌ رۆژی‌‬ ‫شه‌ممه‌ی‌ رابردوو له‌ئاهه‌نگه‌كه‌ی‌ هه‌ولێردا پۆشی‌و رایگه‌یاند كه‌‬ ‫"ئه‌م جله‌ كوردییه‌ جوانه‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆمدا ده‌به‌مه‌وه‌ بۆ لوبنان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ الی‌ هاوڕێكانم خۆمی‌ پێوه‌ با بده‌م"‪.‬‬

‫هه‌مو س���اڵێک له‌س���ه‌روبه‌ندی‬ ‫وه‌رزی به‌ه���اردا‪ ،‬چه‌ندی���ن‬ ‫ج���ۆری جیاوازی گی���او روه‌کی‬ ‫خۆرس���ک له‌ناوچه‌ جیاوازه‌کانی‬ ‫کوردس���تان ده‌ڕوێ���ن‌و له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ش���ێکی زۆری هاواڵتیان���ه‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێوازی جۆراوج���ۆر‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫خواردن به‌کارده‌هێنرێن‌و ده‌کرێنه‌‬ ‫ژه‌مێکی س���ه‌ره‌کیی خ���واردن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ج���ۆره‌ جیاوازان���ه‌ی گیاو‬ ‫روه‌ک‪ ،‬ک���ه‌ به‌ش���ێکیان بریتین‬ ‫له‌که‌نگ���رو تۆڵه‌ک���ه‌و گێالخه‌و‬ ‫خه‌رته‌له‌و چه‌ند جۆرێکی تریش‬ ‫ش���اخاویی‌و‬ ‫له‌ناوچ���ه‌‬ ‫ده‌ش���تاییه‌کاندا ده‌ڕوێن‪ ،‬سااڵنه‌‬ ‫به‌پێ���ی رێ���ژه‌ی بارانبارین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ج���ۆره‌ گیایان���ه‌ ده‌رده‌ک���ه‌ون‪.‬‬

‫جگه‌ له‌وه‌ی ئ���ه‌و جۆره‌ گیایان ‌ه‬ ‫له‌ناو بازاڕه‌کانه‌وه‌ ده‌فرۆش���رێن‪،‬‬ ‫به‌ش���ێکی هاواڵتیانی���ش خۆیان‬ ‫ده‌چن���ه‌ ده‌ش���ته‌ به‌پیت���ه‌کان‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیاندا ده‌یهێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی وت���ه‌ی پس���پۆڕه‌‬ ‫پزیشکییه‌کان ئه‌و جۆره‌ گیایانه‌‬ ‫له‌چه‌ن���د الیه‌نێکی جی���اوازه‌وه‌‬ ‫س���ودی زۆری بۆ ته‌ندروس���تیی‬ ‫ئه‌و که‌س���انه‌ هه‌یه‌ که‌ ده‌یخۆن‪.‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی ته‌واو سروشتییه‌‪،‬‬ ‫وزه‌یه‌کی زۆری تێدایه‌و سیستمی‬ ‫به‌رگ���ری له‌ش به‌هێ���ز ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بن ‌ه هۆی که‌مکردنه‌وه‌ی‬ ‫کێش���ی ل���ه‌ش‌و حاڵه‌ته‌کان���ی‬ ‫نه‌خۆشیی شێرپه‌نجه‌و په‌ستانی‬ ‫خوێن‌و شه‌کره‌ش که‌مده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫ئام���اده‌کارو پێشکه‌ش���کاری به‌رنامه‌ی‬ ‫"که‌وان���ه‌"ی که‌ناڵی گه‌لی کوردس���تان‬ ‫باس له‌هۆکاره‌کانی ڕاگرتنی به‌رنامه‌که‌ی‬ ‫ده‌کات‌و ئ���ه‌وه‌ش ئاش���کرا ده‌کات که‌‬ ‫له‌ئێستادا دو به‌رنامه‌ی تری له‌مێشکدایه‌‬ ‫که‌ تاکو ئێس���تا له‌راگه‌یاندنی کوردیدا‬ ‫نه‌کراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ج���ارێ نازانێ که‌ی‌و‬ ‫له‌کوێ یه‌کێک له‌و به‌رنامانه‌ پێشکه‌ش‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌چاوپێکه‌وتنێک���ی گۆڤاری ئاوێنه‌کان‬ ‫محه‌م���ه‌د ن���وری رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ‪7‬‬ ‫س���اڵه‌ به‌رنامه‌ی "که‌وانه‌"ی له‌که‌ناڵی‬ ‫گه‌ل���ی کوردس���تان هه‌یه‌و ه���ۆکاری‬

‫به‌رنامه‌که‌ش���ی‬ ‫جه‌ماوه‌رییبون���ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌رنامه‌که‌ی‬ ‫ئه‌و ته‌نها له‌س���ه‌ر کێشه‌ سیاسییه‌کان‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌ڵک���و گفتوگۆیان ک���ردوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دیارده‌ کۆمه‌اڵیه‌تیی‌و باس���ه‌‬ ‫گه‌رمه‌کان���ی ن���او کۆمه‌ڵ���گا‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫پێشکه‌ش���کاره‌ ئه‌وه‌ ناش���ارێته‌وه‌ که‌‬ ‫سه‌رس���امه‌ به‌پێشکه‌ش���کاری که‌نه‌ڵی‬ ‫جه‌زیره‌ فه‌یسه‌ڵ قاسم‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫که‌ له‌نزیکیش���ه‌وه‌ بینیویه‌تی‪ .‬هۆکاری‬ ‫راگرتن���ی به‌رنامه‌که‌ش���ی ب���ۆ ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ که‌ "هه‌ندێک له‌براده‌رانی‬ ‫ناو که‌ناڵه‌ک���ه‌و ده‌ره‌وه‌ی که‌ناڵه‌که‌ش‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫حاجی مس����ته‌فا له‌س����اڵی ‪1960‬ه‌وه‌‬ ‫وه‌ک یه‌که‌مین که‌س له‌شاری سلێمانی‬ ‫ده‌س����تی کردوه‌ به‌ئیشی سه‌عات‌و تا‬ ‫ئێس����تاش به‌رده‌وامه‌ له‌پیش����ه‌که‌ی‪.‬‬ ‫ئه‌و س����ه‌عاتچییه‌ که‌ وه‌رزش����کارێکی‬ ‫دێرینیشه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ره‌تای کارکردنیه‌وه‌‬ ‫جگه‌ له‌فرۆشتنی جۆره‌کانی سه‌عات‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکات����دا ئیش����ی چاککردن����ی‬ ‫سه‌عاتیش����ی کردوه‌ که‌ به‌وته‌ی خۆی‬ ‫ئه‌و کاته‌ سه‌عاتی قورمیشیی باوبون‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا ته‌نها ئیشی فرۆشتنی‬ ‫س����ه‌عات ده‌کات‪ .‬ئ����ه‌و که‌ ئێس����تا‬ ‫ته‌مه‌ن����ی ‪ 75‬س����اڵی تێپه‌ڕان����ده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����اس له‌چۆنیه‌ت����ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و‬ ‫کاره‌ ده‌کات که‌ له‌سه‌رده‌می گه‌نجیدا‬

‫پێش���نیاری ئه‌وه‌یان کرد که‌ پێویست ‌ه‬ ‫س���تایڵه‌که‌ی بگۆڕم ی���ان النیکه‌م بۆ‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ک رایبگ���رم‪ ،‬به‌پاس���اوێک بۆ‬ ‫م���ن جێگه‌ی قب���وڵ نه‌ب���و"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ره‌تیش���یده‌کاته‌وه‌ که‌ ه���ۆی راگرتنی‬ ‫به‌رنامه‌ک���ه‌ی کاندیدبون���ی خێزانه‌که‌ی‬ ‫بێت له‌سه‌ر لیستی گۆڕان‪.‬‬ ‫ده‌توانن ته‌وای چاوپێکه‌وتنه‌که‌و چه‌ندین‬ ‫بابه‌ت���ی هه‌مه‌ڕه‌نگی دیک���ه‌ له‌ژماره‌ی‬ ‫‪82‬ی گۆڤاری ئاوێنه‌کان بخوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫گۆڤاری ئاوێنه‌کان گۆڤارێکی هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‬ ‫کۆمپانی���ای ئاوێنه‌ هه‌مو ‪15‬ی مانگێک‬ ‫ده‌ریده‌کات‪.‬‬

‫کاتێ����ک له‌ش����اری که‌رک����وک ب����وه‌‬ ‫ل����ه‌وێ چۆته‌ دوکانێک‌و س����ه‌عاتێکی‬ ‫لێکڕی����وه‌ دواتر هه‌ر ل����ه‌و دوکانه‌وه‌‬ ‫س����ه‌یری ده‌س����تی خاوه‌ن����ی دوکانی‬ ‫سه‌عاتچییه‌که‌ی کردوه‌و فێری کاره‌که‌‬ ‫بوه‌‪ .‬دواتریش هاتۆته‌وه‌ س����لێمانیی‌و‬ ‫دوکانی س����ه‌عاتچێتی داناوه‌‪ .‬حاجی‬ ‫مس����ته‌فا خاوه‌نی مۆڵه‌تی ژماره‌ ‪1‬ی‬ ‫سه‌عاتچییه‌ له‌شاری سلێمانییدا‪ .‬ئه‌و‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌به‌س����ه‌رهاته‌کانی گێڕایه‌وه‌‬ ‫که‌ له‌م دواییه‌دا که‌س����ێک سه‌عاتێکی‬ ‫بۆ هێناوه‌ته‌وه‌ چاکیبکاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌و‬ ‫س����ه‌عاته‌ بوه‌ که‌ خۆی به‌و که‌سه‌ی‬ ‫فرۆشتوه‌ پێش ‪ 50‬ساڵ به‌ ‪ 3‬دیناری‬ ‫ئه‌و کاته‌‪.‬‬

‫له‌ناو سه‌عاتدا‬ ‫‪ 54‬ساڵ ژیان‬

‫"شانۆ نه‌یتوانیو ‌ه ببێته‌ بابه‌تی خه‌ڵک" نوسه‌ران‌و خوێنه‌ران به‌یه‌ک ده‌گه‌ن‬

‫گیا به‌هارییه‌کان‬ ‫ده‌بن ‌ه ژه‌مێکی ئه‌لبومێکی‬ ‫موسیک‬ ‫سه‌ره‌کیی‬

‫هونه‌رمه‌ن���دی ب���واری ش���انۆو‬ ‫سینه‌ما‪ ،‬کارزان ئه‌بوبه‌کر ده‌رچوی‬ ‫په‌یمان���گای هون���ه‌ره‌ جوانه‌کان���ه‌و‬ ‫ماوه‌ی نزیکه‌ی بیس���ت‌و نۆ س���اڵه‌‬ ‫کاری نوان���دن ده‌کات‌و له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫به‌شداریکردوه‌ له‌نزیکه‌ی بیست‌و دو‬ ‫کاری شانۆییدا‪.‬‬ ‫ئه‌م ئه‌کته‌ر‌ه له‌سااڵنی (‪)2008 – 2004‬‬ ‫بوه‌ته‌ راوێژکاری رۆبێرتۆ چولی‌و ئه‌و‬

‫باڵوده‌کاته‌وه‌‬

‫کاره‌ هونه‌رییانه‌ی هه‌ڵس���ه‌نگاندو‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌واڵت���ه‌ جیاجیاکانه‌و‌ه چونه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌ڵمانی���او توانیویه‌ت���ی وه‌ک‬ ‫شانۆکارێک پردێکی هونه‌ری له‌نێوان‬ ‫کوردس���تان‌و ئه‌ڵمانیا دروستبکات‪.‬‬ ‫به‌بڕاوی کارزان له‌ئێس���تادا هه‌وڵی‬ ‫زۆر هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی شانۆی کوردی‬ ‫ره‌هه‌ندێکی جیهانی به‌خۆو‌ه ببینێت‌و‬ ‫له‌و روه‌شه‌و‌ه خۆشحاڵه‌ ک ‌ه نمایشی‬

‫زۆر هه‌ی��� ‌ه له‌س���لێمانیی‌و هه‌ولێرو‬ ‫دهۆک‪ .‬به‌اڵم به‌الیه‌وه‌ سه‌یر‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌س���ێک به‌ستایڵی خۆی کاربکات‌و‬ ‫به‌رامبه‌ره‌که‌ی به‌س���تایڵێکی دیک ‌ه‬ ‫یه‌کتریان به‌دڵ نییه‌و هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"هێشتا شنۆ نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ بابه‌تی‬ ‫خه‌ڵ���ک"‪ .‬ده‌توانن ته‌واوی دیمانه‌ک ‌ه‬ ‫له‌ژماره‌ی نوێ���ی گۆڤاری ئاوێنه‌کان‬ ‫(ژمار‌ه ‪ )82‬بخوێننه‌وه‌‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌ن���دی موس���یکژه‌ن ڕابه‌ر‬ ‫کوردستانی کاره‌کانی ئه‌لبومێکی‬ ‫موسیکی به‌کۆتاهێناوه‌و به‌م زوان ‌ه‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌لبوم ‌ه نوێیه‌ک ‌ه له‌ژێر ناونیشانی‬ ‫"ته‌وژم" دایه‌و له‌س���ه‌ر س���تایڵی‬ ‫ریتمییه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێکی���دا ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه‬ ‫رایگه‌یاند ک��� ‌ه ئه‌لبومه‌که‌ی ل ‌ه ‪7‬‬ ‫ت���راک پێکهاتوه‌و ک���ۆی کاره‌کان‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌و‌ه ئاماده‌کراوه‌‪.‬‬ ‫رابه‌ر کوردستانی سه‌رپه‌رشتاریی‬ ‫گروپ���ی موس���یکیی "ه���اواری‬ ‫نیش���تمان"‌ه و له‌ناوه‌و‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫کوردس���تان چه‌ند کۆنس���ێرتێکی‬ ‫موس���یکی ئه‌نجام���داوه‌و خاوه‌نی‬ ‫چه‌ند کیلپێکه‌‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫دڵی‌ كه‌س����ێكی‌ ت����ر ب����ه‌الی‌ خۆدا‬ ‫رائه‌كێش����یت‌و هه‌وڵی‌ دروستكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك ده‌ده‌یت‪ ،‬كاتێكی‌ خۆش‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوڕێكانت به‌سه‌ر ده‌به‌یت‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی توش����ی‌ قه‌یرانێكی‌ دارایی‌ ده‌بیت‬ ‫هیچ كارێ����ك مه‌كه‌ پێ����ش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌یت‪ ،‬كه‌س له‌تۆ به‌هۆی‌ ئه‌و زیانه‌ی‌ كردوته‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫باش����تر نیه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج نیه‌ ئه‌وه‌ی‌ زمانت كێش����ه‌ی‌ س����ۆزدارییت بۆ‬ ‫دروست بكات ئاگاداربه‌‪.‬‬ ‫تۆ ده‌ته‌وێت ده‌ستتبكه‌وێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫‪11‬‬

‫فه‌‌ریک‬

‫خه‌ریكه‌ له‌و ب����اره‌ داراییه‌ رزگارت هه‌ندێ‌ ده‌ستكه‌وتی‌ داراییت ده‌بێت خ����ۆت رێكبخ����ه‌ره‌وه‌و ئه‌ركه‌كانت‬ ‫ده‌بێت كه‌ ماوه‌یه‌كه‌ توشت هاتوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌توانیت به‌شێك له‌قه‌رزه‌كانتی‌ به‌باش����ی‌ جێبه‌جێ‌ بكه‌ له‌گه‌وره‌ تا‬ ‫زۆر خه‌ریك����ی‌ كاره‌كانت����ی‌ خه‌ریكه‌ پێ‌ دابی����ن بكه‌یت‪ ،‬ره‌نگ���� ‌ه له‌ڕوی‌ بچوك‪ ،‬له‌كاتی‌ توڕه‌بونت هه‌وڵبده‌‬ ‫هیچ بڕیارێكی‌ په‌له‌ نه‌ده‌یت‪.‬‬ ‫خێزانیه‌وه‌ توشی‌ كێشه‌ ببیت‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیت له‌بیر ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫له‌هه‌نگاوێک���ی نوێی���دا ناوه‌ندی‬ ‫رۆشنبیری ئه‌ندێش ‌ه رێوڕه‌سمێک‬ ‫ب���ۆ باڵوکردن���ه‌وه‌ی زنجیره‌یه‌ک‬ ‫کتێب رێکده‌خ���ات به‌ئاماده‌بونی‬ ‫نوس���ه‌رو وه‌رگێ���ڕی کتێبه‌کان‪.‬‬ ‫رێوره‌سمه‌که‌ چه‌ند رۆژێک درێژه‌ی‬ ‫ده‌بێ���ت‌و له‌هه‌ری���ه‌ک له‌ش���اری‬ ‫سلێمانیی‌و که‌الرو ڕانییه‌و سۆران‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێش���انگای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫کتێب له‌ش���اری هه‌ولێ���ر‪ ،‬به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چێ���ت‪ .‬له‌ڕێوڕه‌س���مه‌که‌دا‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ک کتێبی نوێ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاپی دوه‌م���ی ژماره‌یه‌کی کتێبی‬ ‫دیک ‌ه باڵوده‌کرێت���ه‌وه‌‪ ،‬تێیدا ‪11‬‬ ‫کتێبی به‌ختیار عه‌لی‪ ،‬س���ه‌رجه‌م‬ ‫کتێب ‌ه وه‌رگێڕدراوه‌کانی یۆستاین‬ ‫گارده‌ر له‌وه‌رگێڕان���ی به‌ه���رۆز‬ ‫حه‌س���ه‌ن‪ ،‬چاپی نوێ���ی رۆمانی‬ ‫گ���ره‌وی به‌ختی هه‌اڵڵ���ه‌‪-‬ی عه‌تا‬ ‫نه‌هایی‪ ،‬هه‌روه‌ها چه‌ند کتێبێکی‌و‬ ‫نوسه‌رو وه‌رگێڕی دیکه‌ش له‌وانه‌؛‬ ‫جان دۆس���ت‪ ،‬سه‌باح ئیسماعیل‪،‬‬ ‫تارا شێخ عوسمان‪ ،‬هەورامان وریا‬ ‫قانع‪.‬‬ ‫رێوه‌ڕه‌سمه‌ک ‌ه له‌رۆژی ‪23‬ی ئازار‬ ‫له‌شاری سلێمانیی ده‌ستپێده‌کات‌و‬ ‫تا کۆتایی هه‌مان مانگ له‌شوێن ‌ه‬ ‫جیاوازه‌کان به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی سود له‌هه‌ڵه‌كانی‌ رابردوت وه‌ربگره‌‬ ‫ی توش����ی‌ ناڕه‌حه‌تیه‌ك ده‌بیت له‌گه‌ڵ هه‌وڵئه‌ده‌یت هه‌مو پێداویستییه‌كان ‌‬ ‫تۆ هه‌میشه‌ سه‌ركه‌وتوو پێشه‌نگ بوی‌‌و خه‌ریك����ه‌ ب����ه‌ره‌و به‌دیهێنان���� ‌‬ ‫خه‌ڵكانێكی‌ زۆر گوێت لێئه‌گرن‪ ،‬بڕوات ئاواته‌كانت هه‌ن����گاو ده‌نێیت‪ ،‬گوێ‌ خێزانه‌كه‌ت‌و ورده‌ ورده‌ كێشه‌كانی‌ خێزانه‌كه‌ت جێبه‌جێ‌ بكه‌یت‪ ،‬خۆت ب����ۆ كاره‌كانی‌ ئێس����تات‪ ،‬ل����ه‌رو ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆت هه‌بێ���ت ده‌توانیت كاریگه‌ریت له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بگره‌و قسه‌كانی‌ نێوانت����ان گه‌وره‌ت����ر ده‌بێت‪ ،‬خۆت زۆر به‌كێشه‌كانیانه‌وه‌ سه‌رقاڵكردوه‌ س����ۆزداریه‌وه‌ هه‌ندێ‌ ناڕه‌حه‌تیت بۆ‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاگاداری‌ ته‌ندروستیتبه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كی‌ نوێ‌ بپارێزه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌ند وه‌ربگره‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت هه‌بێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫هه‌وڵبده‌ هه‌رچه‌ن����د زه‌یانت كردوه‌‬ ‫خۆت له‌س����ه‌ر پێیه‌كانت بگریته‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌فه‌رێك بكه‌ با ل����ه‌و دڵته‌نگیه‌‬ ‫رزگارتبێت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ڕەوتی گفتوگۆی دامەزراندنی کابینەی هەشت چەوتە‬ ‫دکتۆر ڕێبوار فەتاح‬

‫ژیژێک‪ :‬توندوتیژیی‌و‬ ‫"کۆمۆنیزمی دادپەروەر"‬

‫ب����ەوەی ک����ە هەرێمی کوردس����تان ئەوە‬ ‫نزیکەی نیوس����اڵە بەبێ حکومەت بەڕێوە‬ ‫دەچێ‪ ،‬پێویس����تی دامەزراندنی حکومەت‬ ‫لەژێر پرس����یاردایە‪ .‬ئەمە س����ەلماندی کە‬ ‫حکومەت‌و پەڕلەمانیش نەبن هیچ کاریگەریی‬ ‫لەسەر <قەوارەی ئیداری‌و سیاسی هەرێمی‬ ‫کوردستان> نابێ‪ .‬هۆکارەکەشی ئاشکرایە؛‬ ‫ح����زب حکومەت����ە‪ .‬ئ����ەو حکومەتەش کە‬ ‫دادەمەزرێ تەنیا پاساوە بۆ حوکمی حزب‌و‬ ‫بنەماڵە‪.‬‬

‫بابەت���ی توندوتیژی���ی یەکێک���ە له‌بابەتە‬ ‫س���ەرەکییەکانی فیک���ری ژیژێ���ک‪ .‬ئ���ەو‬ ‫ته‌نها له‌کتێب���ی "توندوتیژی���ی"دا‌و لەڕێگای‬ ‫جیاکردن���ەوەی "توندوتیژی���ی سیس���تم" له‌‬ ‫"توندوتیژی���ی بەرچ���او"‪ ،‬ب���اس لەدیاردەی‬ ‫توندوتیژیی ناکات‪ ،‬بەڵکو بەشێکی گەورەی‬ ‫کتێبی "داکۆکیی له‌مەسەله‌ دۆڕاوەکان"یش‪ ،‬کە‬ ‫ئەمیش دیسانەوە له‌ساڵی ‪٢٠٠٨‬دا باڵوبۆتەوە‪،‬‬ ‫تەرخانە بۆ قس���ەکردن لەسەر توندوتیژیی‪.‬‬ ‫ئەم کتێبه‌کتێبێکی به‌قەبارە گەورەیە‌و چاپە‬ ‫ئینگلیزییه‌ک���ەی ‪ ٥٠٤‬الپەڕەی���ە‪ .‬ئەم کتێبه‌‬ ‫یەکێکە لەو کارە س���ەرەکییانەی کە ڕوانینی‬ ‫ژیژێک بۆ دونیای ئەمڕۆ‌و بۆ دیموکراسیەت‌و‬ ‫لیبرالیزم‌و س���تالینزیم‌و ماویزم‌و ھیتلەریزم‌و‬ ‫پۆڵپ���ۆت‌و ڕوداوە خوێناوییەکان���ی ت���ری‬ ‫مێژو نیش���انئەدات‪ ،‬ئەمە جگە لەباسکردنی‬ ‫مەس���ەلەی نازیبونی هایدگەر‌و خوێندنەوەی‬ ‫ژیژێ���ک ئەو نازیبونە‌وەک بەش���ێک له‌دۆخ‌و‬ ‫چاوەڕوانییەک���ی شۆڕش���گێڕانە‪ ،‬هه‌روەه���ا‬ ‫باس���کردنی پەیوەندی نێوان میشێل فۆکۆ‌و‬ ‫شۆڕشی ئێرانی‌ وەک جۆرێک له‌گەڕان بەدوای‬ ‫"ڕۆحانیەتێک���ی شۆڕش���گێڕ"‪ ،‬ی���ان بەدوای‬ ‫ئ���ەوەدا کە فۆکۆ خۆی ن���اوی "ڕۆحانیەتیی‬ ‫سیاسیی" لێدەنێت‪.‬‬ ‫ژیژێک ک���ە باس له‌گرنگیدان به‌س���تالین‌و داپۆشینی عەیب‌وعار‌و تاوانەکانی کاپیتالیزم‬ ‫ھیتل���ەر‌و پۆڵپ���ۆت‌و م���او ئ���ەکات‪ ،‬بەدوای ‌وەک سیس���تم‪ .‬جگە لەمە کاپیتالیزم لەوەدا‬ ‫سەرلەنوێ خوێندنەوەیەکی دیالیکتیکییانەی س���ەرکەوتووە پیشەس���ازییەکی کولتوری���ی‬ ‫ئەو ئەزموونە خوێناوییانەوەیە به‌مەبەس���تی زەبەالح���ی تەفری���ح‌و ڕابواردن‌و فش���قیات‬ ‫دۆزینەوەی "ساتەوەختە شۆڕشگێڕییەکان"ی دروس���تبکات ک���ە ڕۆڵ���ی دەروازەیەک���ی‬ ‫ئەو ئەزموونانە بۆ ئەوەی بیانکات به‌بەشێک ‌وەھمی���ی‌و خەیاڵیی ببینێت ب���ۆ ڕزگاربوون‬ ‫لەو‌وزە شۆڕشگێڕییەی کە بۆ گۆڕینی دونیای لەو دڵەڕاوکێ‌و پارچەپارچەربوونە دەرونیی‌و‬ ‫کاپیتالیستیی لیبرال دیموکراسییانەی ئەمڕۆ ڕۆحییەی لەڕێگای دروس���تکردنی دونیایەکی‬ ‫پێویس���تە‪ ،‬دونیایەک ک���ە ژیژێک به‌دوژمنی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���یی پ���ڕ له‌نامۆبوونەوە‬ ‫ژمارەیەکی خ���ۆی دەزانێ���ت‪ .‬ئەلتەرناتیڤی دروس���تیدەکات‪ .‬هه‌م���وو ئ���ەم ڕەخنان���ە‪،‬‬ ‫ژیژێک خۆش���ی بۆ ئ���ەم دونیای���ە بریتییە ک���ە بەش���ێکی زۆری ڕەخن���ەی قوتابخانەی‬ ‫ل���ه‌ "کۆمۆنیزمێک���ی دادپ���ەروەر" ژیژێ���ک فرانکفۆرتە له‌کاپیتالیزم‪‌ ،‬وا له‌ژیژێک دەکەن‬ ‫دروس���تکردنی ئەم کۆمۆنیزمە دادپەروەرە‪ ،‬باوەڕی به‌سیاس���ەتی ڕیفۆرمکردن‌و گۆڕانی‬ ‫ئ���ەم دەس���کاریکردنە ڕادیکاڵ���ەی دونیای لەس���ەرخۆی کاپیتالی���زم نەبێ���ت‪ .‬نە ھێزە‬ ‫کاپیتالیس���تی‪ ،‬به‌بیرۆک���ەی "توندوتیژی���ی سۆسیال دیموکراتەکان‌و نە ھێزە لیبرالەکان‌و‬ ‫ڕزگارکەر"ەوە گرێ ئەدات "‪ emancipatory‬ھێزە چەپە ناڕادیکاڵەکان‌و نە سەرجەمی ئەو‬ ‫‪ "terror‬ل ‪ .١٦٤‬ئ���ەم "توندوتیژیی���ە گوتارانەی باس له‌قوڵکردن���ەوەی مەفاکانی‬ ‫ڕزگارک���ەر"ە‪ ،‬ک���ە له‌ئەدەبیاتی مارکس���ی م���رۆڤ‌و پلورالیزمی سیاس���یی‌و حوکمڕانی‬ ‫تەقلیدیدا ب���ە "توندوتیژیی شۆڕش���گێڕانە" ب���اش‌و تەندروس���تدەکەن‪ ،‬ن���ەک ھێ���زی‬ ‫ناودەبرێت‪ ،‬الی ژیژێک گرێدراوە به‌سەرلەنوێ ئەلتەرناتیڤ نین‪ ،‬بەڵکو هه‌موویان بەشدارن‬ ‫س���ەپاندنەوەی "دیکاتۆریەتی پرۆلیتاریا"ەوە له‌ھێشتنەوەی"سیستم"دا‌و هه‌موویان بەشدارن‬ ‫(دواتر باس له‌جیاوازی دیدی مارکس‌و دیدی لەپاراس���تنی کاپیتالیزم���دا‪ .‬ژیژێک پێیوایە‬ ‫ژیژێک بۆ کۆمۆنیزم دەکەم ) بەمانایەکی دیکە ھێزە چەپ���ەکان ئازایەتی ئەوەیان نییە باس‬ ‫ژیژێک له‌قسەکردنیدا لەس���ەر ئەلتەرناتیڤی له‌دروستکردنی ئەلتەرناتیڤی ڕادیکاڵ بکەن‌و‬ ‫سیاس���ی له‌دونی���ای ئەم���ڕۆدا ب���اس ل���ە ئازایەتی ئەوەشیان نییە تەحەدای هه‌یمەنەی‬ ‫"قووڵکردنەوەی مافەکانی مرۆڤ"‌و "گەشەدان لیبرالیزم بکەن‪ .‬بۆی���ە لەباتی ئەوەی ھێزی‬ ‫به‌دیموکراسیەت"‌و "گەورەکردنی پلورالیزمی شۆڕش���گێڕبن‪ ،‬ھێ���زی ریفۆرمیس���تن‌و ئەم‬ ‫سیاس���یی"‌و دادەپەروەرکردن���ی زیات���ری ڕیفۆرمچیەتییەش درێژە به‌ژیانی "سیس���تم"‬ ‫"کۆمەڵگای فرەکولتوریی"‌و زۆر شێوازی تری ئەدات‪.‬‬ ‫ئەوەی ژیژێک له‌کتێبی "داکۆکی له‌مەسەله‌‬ ‫ئەلتەرناتیڤی سیاس���یی ناکات‪ ،‬بەڵکو باس‬ ‫له‌بەگەڕخس���تنی "توندوتیژیی ڕزگارکەرانە" دۆڕاوەکان"دا دەیڵێ���ت بەرگریکردن���ە ل���ەو‬ ‫كامیل عومه‌ر‬ ‫"س���اتەوەختە پێش���کەوتنخواز"انەی لەن���او‬ ‫ی راگه‌یاندن‬ ‫دەکات ب���ۆ‌وێرانکردن���ی دونی���ای ئەم���ڕۆ‌و ئەزموونی کوش���تار‌و ‌وێرانکردن‌و تاوانەکانی ماسته‌ر له‌یاسا ‌‬ ‫دروس���تکردنی ئەو دونیا کۆمۆنیستییەی کە‬ ‫"دیکتاتۆریەتی پڕۆلیتاریا" بەڕێوەی دەبات‪ .‬س���تالینیزمدا ئامادەی���ە‪ ،‬بەرگریک���ردن لەو‬ ‫ی هه‌ر سێ‌ ده‌سه‌اڵته‌ك ‌ه‬ ‫سه‌ربه‌خۆنه‌بون ‌‬ ‫"س���اتەوەختە شۆڕش���گێڕیی"ەیەی لەن���او‬ ‫لەسەرەتای کتێبەکەیدا ژیژێک دەنووسێت بەکارھێنان���ی "توندوتیژی���ی ڕزگارک���ەر"دا (دادوه‌ریی‌‪ ،‬یاسادانان‪ ،‬جێبه‌جێكردن)‌و‬ ‫مەبەستی ئەو لەم کتێبەدا بەرگریکردن نییە هه‌یە‪ .‬ئەوەی بەالی ژیژێک���ەوە له‌ئەزموونی جیانه‌كردنه‌وه‌ی���ان له‌یه‌كت���ر‪ ،‬كه‌ زیاتر‬ ‫ی سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫ی ده‌س���تێوه‌ردان ‌‬ ‫له‌ستالین‌و ستالینیزم‪ ،‬بەڵکو نیشاندانی ئەوەیە س���تالین‌و پۆڵ پۆت‌و ماودا گرنگە مردنی ئەو به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی حزبیه‌وه‌یه‌‪ ،‬كێشه‌ ‌‬ ‫کە "لیبرالیزمی دیموکراسیی" ئەلتەرناتیڤێکی ملیۆنەها مرۆڤە نییە کە تێرۆری س���تالینیی‌و ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی یاسا له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫نابەجێ‌و خراپ‌و ئاس���انە‪ .‬مەبەستی ژیژێک ماوی���ی‌و پۆڵپۆتیی دەیخەن���ەوە‪ ،‬ئەو هه‌موو بۆ سه‌روه‌ری ‌‬ ‫بەرگریکردن نییە له‌ستالین‌و ماوتسی تونگ‌و خوێن‌و ت���اوان‌و کوش���تن‌و لەناوبردنە نییە‪ ،‬دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫پۆڵپ���ۆت‌و ھیتلەر‪ ،‬بەڵک���و بەگژاچوونەوەی‬ ‫ی‬ ‫كاره‌س���اته‌كه‌ له‌وه‌دای��� ‌ه ك��� ‌ه خود ‌‬ ‫ئ���ەو ئیفلیجکردن���ە لیبرالییەیە ک���ە گوایە بەڵکو ئەو "س���اتەوەختە شۆڕش���گێڕ"ییەیه‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی رۆڵ��� ‌‬ ‫ی دادوه‌ری��� ‌‬ ‫کە خەون به‌گۆڕان‌و سەرلەنوێ داڕشتنەوەی ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئه‌ستۆیه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫لەدونیای ئەم���ڕۆدا ئامادەی���ە‪ ،‬ئیفلیجییەک دونیاوە دەبینێت‪ .‬ژیژێک تاوانەکانی ستالین سه‌روه‌ركردن ‌‬ ‫ی سیاسیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی هه‌ژمون ‌‬ ‫گوایە هه‌موو سیاس���ەتێکی ڕادیکاڵ‌و هه‌موو ئیدان���ە دەکات‪ ،‬ب���ەاڵم ه���اوکات کردەکانی زاڵبون ‌‬ ‫قسەکردنێکی لەسەر "شۆڕش"‌و "گۆڕانکاریی ‌وەک سیاس���ەتێکی ڕادیکاڵ ‌وێنا دەکات کە بێده‌س���ه‌اڵت بێت‪ .‬یاخود بێده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ڕیشەیی‌وەک کارەسات لێکردوە‪ .‬بەبۆچوونی هه‌ڵگ���ری ‌وزەیەکی گ���ەورەی گۆڕانکاریین‌و كرابێت‪.‬‬ ‫ژیژێک کاپیتالیزم بەڕادەیەک بووە به‌بەشێک‬ ‫ی راب���ردودا‪ ،‬له‌چه‌ندین‬ ‫له‌چه‌ند س���اڵ ‌‬ ‫له‌دونیای ناوەکیی خەڵکی ئاسایی‪ ،‬بەڕادەیەک هه‌نگاوێکیش���ن بەرەوپێش���ەوە‪" .‬شۆڕش���ی‬ ‫ی پێشیلكارییدا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫کولتوری���ی" ماو تس���ی تونگیش‪ ،‬کە دەبێتە دۆسیه‌ی‌ جۆراوجۆر ‌‬ ‫لەن���او مرۆڤەکاندا چێن���راوە‪ ،‬به‌ھێزە چەپ‌و ھۆی لەناوبردنی هه‌زاران کەس له‌چین‌و لەزۆر بێده‌سه‌اڵتیه‌مان له‌م ده‌سه‌اڵتی‌ دادوه‌ریی ‌ه‬ ‫گۆڕانخوازەکانیش���ەوە‪ ،‬هه‌مووانی ‌والێکردوە ڕووەوە دەرەنجام���ی ‌وێرانکارانەی بۆس���ەر به‌دیكردو‌ه ك ‌ه ره‌نگ ‌ه دوربوبێت له‌ویست‌و‬ ‫ی كاره‌كته‌ره‌كانی‌‪.‬‬ ‫ل���ەو باوەڕەدابن کە ناکرێ���ت ئەلتەرناتیڤێک ئابوریی‌واڵتەک���ە‌و پەیوەندی نێوان نەوەکان ئیراد‌ه ‌‬ ‫بۆ کاپیتالیزم هه‌بێت‪ .‬ئەگەر هه‌ش���بێت جگە‬ ‫وه‌ك بینیم���ان‪ ،‬حزبه‌ده‌س���ه‌اڵتدار‌ه‬ ‫له‌هه‌ندێک ئەزموونی ‌وێرانکەر‌و کارەستئامێز هه‌بوو‪ ،‬ژیژێک‌وەک "س���ەرەتایەکی س���ادە"‬ ‫ی كوردستان به‌بێ‌ حسابكردن‬ ‫زیاتر نابێ���ت‪ .‬بەبۆچوونی ژیژێک ئەم دۆخە بۆ بیرکردنەوە له‌ "یۆتۆپیایەکی سیاس���یی" ركابه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی دادوه‌ریی‌‪ ،‬به‌س���ه‌دان‬ ‫ب���ۆ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫وایکردوە شتێک بەناوی "سیاسەتی ڕادیکاڵ"‌و" ئەلتەرناتیڤ وێنای دەکات‪.‬‬ ‫ێ دادگاییكردن‬ ‫ی ئه‌م واڵته‌یان به‌ب ‌‬ ‫بەکورت���ی ئ���ەوەی ئەم کتێب���ەی ژیژێک هاواڵت ‌‬ ‫بیرکردنەوەی ڕادیکاڵ"ەوە نەمابێتەوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫ی‬ ‫هه‌یە جگە پینەوپەڕۆکردن‌و ڕیفۆرمکردنێکی بەرگریی لێدەکات "کۆمۆنیزمێکی دادپەروەر"ه‌ بێسه‌روشوێن كرد‌و له‌ناویانبردن‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ەرمنی سیس���تمی کاپیتالیزم زیاتر نییە‪ .‬ک���ە بەب���ێ بەکارھێنان���ی توندوتیژی���ی هی���چ هه‌ڵوێس���تێكمان له‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫بۆی���ە کاری ئ���ەو "ڕۆش���نبیرێکی ڕادیکاڵ" شۆڕش���گێڕانە دامەزراندن���ی مەحاڵە‪ ،‬بەاڵم دادوه‌رییه‌ نه‌بینی‪.‬‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫له‌پایته‌خت��� ‌‬ ‫کردنەوەی ئاسۆی نوێییە‪ ،‬ڕاچڵەکاندنی ئەو ه���اوکات بکەرەکان���ی کۆمەڵ���گا یان خەڵک‬ ‫ی بیروڕا‪،‬‬ ‫"خەیاڵ���ە ڕزگاریخ���واز"‌و "ڕزگارکەر"ەیە کە تەنانەت خ���ودی پرۆلیتاریا خۆش���ی نییە‪ ،‬رۆژنامه‌نوس له‌س���ه‌ر ئازادی��� ‌‬ ‫دەستەمۆکراوە( من دواتر ئەم ڕادیکالیەتەی چونکە ئەمان���ە هه‌موویان کاپیتالیزم عەقڵی ڕفێن���راو تیرۆرك���را‌و به‌یاس���ای‌ حزب‌و‬ ‫ی‬ ‫ێ حس���ابكردن ب���ۆ دادگا حوكم ‌‬ ‫ژیژێک له‌سەرەتای س���ەدەی بیستویەکەمدا تێکداون‌و بەتەواوی گەمژەی کردوون‪ ،‬ئەوەی به‌ب��� ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا س���ه‌پێنرا‪،‬‬ ‫به‌ڕادیکالیەتی س���ەید قوتب له‌ناوه‌ڕاس���تی ئەم "کۆمۆنیزمە دادپەروەر"ە پیادە ده‌کات‪ ،‬تیرۆریس���تبون ‌‬ ‫ی دادوه‌ریی��� ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫کۆمەڵێک س���ەرکردەی لەش���ێوەی ستالین‌و كه‌چ��� ‌‬ ‫سەدەی بیستەمدا بەراورد دەکەم‪.‬‬ ‫ی لێوه‌نه‌هات‪ .‬س���ه‌رباری‌ چه‌ندین‬ ‫بەالی ژیژێکەوە پەرلەمانتاریزم‌و لیبرالیزمی ماو‌و پۆڵپۆت‌و تاتش���ەر‌و ھیتلەرن کە بوێرن‌و نق���ه‌ ‌‬ ‫ی تر ك ‌ه له‌ناوچه‌ جیاجیاكاندا‪،‬‬ ‫پێشیلكاری ‌‬ ‫سیاس���یی دوو ئام���رازن ب���ۆ ش���ێواندن‌و له‌بڕیارداندا دوودڵ نین‪.‬‬

‫ژیژێک تاوانەکانی‬ ‫ستالین ئیدانە دەکات‪،‬‬ ‫بەاڵم هاوکات کردەکانی‬ ‫‌وەک سیاسەتێکی‬ ‫ڕادیکاڵ‌وێنا دەکات‬ ‫کە هه‌ڵگری‌وزەیەکی‬ ‫گەورەی گۆڕانکاریین‌و‬ ‫هه‌نگاوێکیشن‬ ‫بەرەوپێشەوە‬

‫ئێس����تا له‌کوردس����تاندا‪ ،‬لەبەرئەوەی کە‬ ‫دانەم����ەزراوە‪ ،‬حکومەت‪ ،‬پێویس����تە تەنیا‬ ‫<حکومەتی ڕاییک����ردن> بێ‪ .‬کەچی ئەم‬ ‫حکومەتی حزب����ە‪ ،‬بڕیاردەدات؛ بەش����دار‬ ‫دەبێ له‌گفتوگۆ لەگەڵ بەغ����دا‌و تورکیادا؛‬ ‫گرێبەس����تی نەوت دەبەستێ؛ هتد‪ .‬ئەمەش‬ ‫ڕویەکی ترە بۆ ئەوەی کە ئەو حکومەتەی‬ ‫له‌داهاتودا پێک����دێ‪ ،‬کارتۆنیە‌و‪ ،‬حکومەتی‬ ‫دەس����ەاڵتدار ئ����ەوەی حزبە‪ ،‬کە ئێس����تا‬ ‫بەرقەرارە‪.‬‬ ‫م����ن ڕەوت����ی گفتوگ����ۆی گ����ۆڕان ب����ۆ‬ ‫دامەزراندن����ی حکوم����ەت لەگ����ەڵ پارتی‌و‬ ‫یەکێتیدا چەوت دەبینم‪ .‬دیارە من هەمیشە‬ ‫لەگ����ەڵ گفتوگۆدام‪ ،‬بەاڵم گفتوگۆ لەس����ەر‬ ‫سیاسەت‪ ،‬نەك لەسەر‌وەرگرتنی پلە‌وپایە‪.‬‬ ‫ئێس����تا گفتوگۆکان زۆربەی لەسەر ئەوەیە‬ ‫ک����ە گ����ۆڕان چ پۆس����تێك‌وەردەگرێ یان‬ ‫‌وەرناگ����رێ‪ .‬ئ����ەوەی کە پێویس����تە خاڵی‬ ‫گفتوگۆ بێ پێویستە سیاسەتی حکومەتی‬ ‫داهاتو بێ‪ ،‬نەك پلە‌وپایە‪ .‬ئەی دەبێ خاڵی‬ ‫گفتوگۆکان دەربارەی دامەزراندنی حکومەت‬ ‫لەسەر چی بن؟‬ ‫خەڵکی کوردس����تان ک����ە دەنگی داوە‪،‬‬ ‫بەئۆپۆزیسیۆن بەگشتی‌و گۆڕان بەتایبەتی‪،‬‬ ‫لەبەر چەند هۆکارێك بوە‪ .‬گرنگترینیان ئەو‬ ‫سیاسەتەیە کە گۆڕان بانگەشەی بۆ کردوە‪.‬‬ ‫له‌س����ەدا ‪25‬ی‌ دەنگدەران����ی کوردس����تان‪،‬‬ ‫بگرە زیاتری����ش گەر فڕوفێ����ڵ له‌دەنگدان‬ ‫دەربکرێ‪ ،‬بۆ ئەوە دەنگیانداوە‪ ،‬کە گۆڕان‬ ‫سیاس����ەتەکانی خ����ۆی بەرجەس����تە بکات‬ ‫له‌حکومەت����ی داهاتودا‪ .‬هەڵبەت بەهۆکاری‬ ‫ئ����ەوەی کە گۆڕان هێندەی دەنگ نەهێناوە‬ ‫حکومەتی داهاتو پێكبهێنێ‪ ،‬بۆیە ناتوانێ‬ ‫سیاسەتەکانی خۆی بەرجەستە بکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هێن����دەی دەنگ هێناوە ک����ە حکومەتێکی‬ ‫کاریگەر بەبێ گۆڕان دانامەزرێ‪ ،‬هەم لەبەر‬ ‫هۆکاری جوگرافی – گۆڕان هێزی یەکەمە‬ ‫له‌ناوچەی سلێمانی‌و گەرمیاندا‪ ،‬هەم لەبەر‬ ‫ڕێژەی دەنگەکانی‪.‬‬ ‫ئەمەش گ����ۆڕان هەم دەخات����ە بەردەم‬ ‫بەرپرس����یاریەکی س����ەختتر‪‌ ،‬وەك لەوەی‬ ‫کە تەنیا خۆی حکومەت����ی دابمەزراندایە‪.‬‬ ‫گفتوگۆکانی گۆڕان لەگەڵ الیەنەکانی تردا‬ ‫بەو ئاڕاس����تەیە دەڕوات‪ ،‬ک����ە گوایە گۆڕان‬ ‫دەی����ەوێ‌وەزارەتێ����ك لەس����ەرەوە تا بنی‬ ‫‌وەربگرێ‌و سیاسەتی خۆی لەم ‌وەزارەتەدا‬

‫بەرجەس����تە ب����کات‪ .‬من ئەم����ە بەخەیاڵ‬ ‫دەزانم‪.‬‬ ‫حکوم����ەت هەمو پارچەکانی پێکەوە کار‬ ‫دەکات‪‌،‬وەزارەتێك پاك نابێ‌و یەکێکی دی‬ ‫گەندەڵ‪ .‬گرف����ت لە‌وەزارەتێکدا نیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌قەوارەی سیاس����ی‌و سیاس����ەتەکەیدایە‪.‬‬ ‫گومان����م نیە هەم����و کارمەندەکانی گۆڕان‪،‬‬ ‫چەند پاکیش ب����ن‪ ،‬له‌گەندەڵیەوە دەگلێن‪،‬‬ ‫گ����ەر بەش����داری له‌ق����ەوارەی سیاس����ی‬ ‫کوردس����تانی ئەم����ڕۆدا بکەن‪( .‬س����ەرنج‪:‬‬ ‫له‌قەوارەی سیاس����ی مەبەس����تم دەوڵەتی‬ ‫هەرێمی کوردستانە‪ ،‬بەاڵم زاراوەی دەوڵەت‬ ‫بۆ قەوارەی سیاس����ی هەرێمی کوردستان‬

‫ئابوری‌و میدیا دو‬ ‫خاڵی زۆر گرنگن‌و دو‬ ‫دیوی هەمان دراون‪ ،‬کە‬ ‫ناڕەوایی کۆمەاڵیەتیان‬ ‫له‌کوردستاندا ئەمڕۆ‬ ‫ڕاگرتوە‪ ،‬دەبوایە‬ ‫ئەمانیش خاڵی گفتوگۆ‬ ‫بونایە‬ ‫بەکارناهێنرێ‪ .‬ڕاستەکەی ناوی <حکومەتی‬ ‫هەرێم����ی کوردس����تان> هەڵەی����ە‪ ،‬چونکە‬ ‫حکوم����ەت ب����ۆ دەس����ەاڵتی جێبەجێکردن‬ ‫بەکاردێ‪ ،‬نەك دەوڵەت‪ .‬ڕەنگە <قەوارەی‬ ‫سیاس����ی هەرێم����ی کوردس����تان> ی����ان‬ ‫<دەسەاڵتی هەرێمی کوردستان> دروستتر‬ ‫بوایە‪ .‬ئەودەم دەکرا حکومەت بۆ دەسەاڵتی‬ ‫جێبەجێکردن بەکاربێ)‪.‬‬ ‫گ����ۆڕان له‌گفتوگۆکانی����دا دەیتوان����ی‬ ‫هەوڵبدات هێندەی دەکرێ لەسەر داڕشتنی‬ ‫سیاسەتی حکومەتی داهاتو‪ ،‬بەپێی هێزی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی خۆی‪ ،‬گفتوگۆ بکات‪.‬‬ ‫ئەمەش ڕەنگدانەوەی ئەو بەڵێنانە دەبو کە‬ ‫بەدەنگدەرەکانی داوە‪ .‬س����ەرباری ئەمەش‬ ‫دیبەیتێک����ی کۆمەاڵیەت����ی دەهروژاند‪ ،‬کە‬ ‫هەم دەنگدەرانی بەنوێنەری ڕاس����تەقینەی‬ ‫خۆیانیانی بزانن‪ ،‬هەم ئاس����تی تێگەیشتنی‬ ‫خەڵك پێشدەکەوت لەسەر داواکاریەکانیان‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە گۆڕان زۆربەی گفتوگۆکانی‬ ‫لەودی����و دی����واری ئەس����تورەوە بەئەنجام‬ ‫گەیاند‪.‬‬ ‫سیاس����ەتی گ����ۆڕان له‌چەن����د س����اڵی‬ ‫ڕابردودا‪ ،‬ئەوانەی کە نوس����راون‌و ئەوانەش‬ ‫کە باس����کراون‪ ،‬دەکرێ لەم چەند خاڵەدا‬ ‫خەستبکرێنەوە‪:‬‬

‫ لەناوبردنی گەندەڵیی‪.‬‬‫ بەرجەس����تەکردنی‬‫کۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫ دابەش����کردنی دادپەروەرانەی س����امانی‬‫گشتی‪.‬‬ ‫پیادەکردنی بەرچاوڕونی‌و بەرپرس����یاری‬‫له‌حوکمدا‪.‬‬ ‫ئەم بنەمایانە‪‌،‬وەك ئەزمونی گەالنی دنیا‬ ‫پێماندەڵێن‪ ،‬بەب����ێ کۆمەڵێکی دیموکراتی‬ ‫س����یڤڵ بەرقەرارناب����ن‪ ،‬ک����ە پێویس����تە‬ ‫دەسەاڵتەکان – قانوندان‪ ،‬جێبەجێکردن‌و‬ ‫دادوەری����ی – لەی����ەك جیابکرێن����ەوە‪.‬‬ ‫له‌چوارچێ����وەی ئ����ەم دابەش����کردنەدا‪،‬‬ ‫قەوارەی سیاس����ی کوردس����تان پێویستە‬ ‫ستراتیجیەکی درێژخان دابنێ بۆ هاوکاری‬ ‫نێوان حکوم����ەت‌و هاواڵتیان‪ ،‬کە ڕێکخراوە‬ ‫س����ڤیڵەکان لەنێوجەرگەیدا ب����ن‪ .‬ئابوری‌و‬ ‫میدیاش ‌وەك دو دەس����ەاڵتی س����ەربەخۆ‬ ‫ڕەوتاریان لەتەکدا بکرێ‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ له‌کوردستاندا‪ ،‬هەرسێ دەسەاڵتەکە‬ ‫تێکەڵک����راون‌و خراونەتە بنڕکێفی حزبەوە؛‬ ‫حزبە کوردیەکان خۆیان فراونکردنی خێڵن‌و‬ ‫هەم����ان کولت����ور تیایاندا بەرجەس����تەیە‪.‬‬ ‫لەمەش کوش����ندەتر‪ ،‬ئابوری‌و میدیا ‪‌-‬وەك‬ ‫دو ئام����رازی دانەبڕاو‪ ،‬پاڵپش����تی ڕاگرتنی‬ ‫دەسەاڵتی حزبن‪.‬‬ ‫گۆڕان له‌گفتوگۆکانیدا پێویست بو چەند‬ ‫کێش����ەیەك لەبەرچاوبگرێ‪ ،‬کە هەندێکیان‬ ‫بەیاندەکەم‪.‬‬ ‫له‌ناوچ����ەی زەرددا‪ ،‬بەش����ی ه����ەرە‬ ‫زۆری هەرس����ێ دەس����ەاڵتەکە خراوەت����ە‬ ‫ژێرڕکێفی س����ەرۆکایەتی هەرێم‪ ،‬دەستگای‬ ‫پاراس����تن‌و هەندێك گروپی چەکدارەوە بۆ‬ ‫بەرجەستەکردنی حوكمی بنەماڵە (حزب)‪.‬‬ ‫له‌ناوچەی سەوزیشدا‪ ،‬چەند گردبونەوەیەکی‬ ‫دەس����ەاڵتدار هەن‪ ،‬کە سەربەخۆ له‌هەرسێ‬ ‫دەسەاڵتەکە کاردەکەن‪ .‬دەستگای دژەتیرۆر‌و‬ ‫زانیاریش لەژێر ڕکێفی دەسەاڵتی بنەماڵەی‬ ‫حوکمڕانی یەکێتیدان‪ .‬نەك هیچ دەسەاڵتێك‬ ‫کاری ئ����ەم الیەنانە ڕێكناخات‪ ،‬بەڵکو هیچ‬ ‫دەس����ەاڵتێك ناتوانێ چاودێریشیان بکات‪.‬‬ ‫زۆربەی هەرسێ دەسەاڵتەکە له‌دەستی ئەم‬ ‫الیەنانە‌و هەندێك الیەن����ی تردان‪ .‬دەبوایە‬ ‫خاڵی سەرەکی گفتوگۆی گۆڕان له‌سەر ئەم‬ ‫کێشانە بوایە‪ ،‬نەك پلە‌و پایەی حکومەت‪.‬‬ ‫دی����ارە ئاب����وری‌و میدی����ا دو خاڵی زۆر‬ ‫گرنگن‌و دو دیوی هەمان دراون‪ ،‬کە ناڕەوایی‬ ‫کۆمەاڵیەتیان له‌کوردستاندا ئەمڕۆ ڕاگرتوە‪،‬‬ ‫دەبوای����ە ئەمانیش خاڵ����ی گفتوگۆ بونایە‪.‬‬ ‫لێ����رەدا زۆرتر حەزدەکەم هەڵوێس����تەیەك‬ ‫لەس����ەر ب����اری ئاب����وری‪ ،‬بەتایبەتی����ش‬ ‫هایدرۆکارب����ۆن (وەك نەوت‌و گاز)‪ ،‬بکەم‪.‬‬ ‫دەبوای����ە چۆنێت����ی بەڕێوەبردنی س����امانە‬ ‫سروش����تیەکان‪ ،‬بەتایبەتی هایدرۆکاربۆن‪،‬‬ ‫یەکێ����ك بوای����ە له‌خاڵ����ە س����ەرەکیەکانی‬ ‫گفتوگۆی دامەزراندنی حکومەتی داهاتو‪.‬‬ ‫نمون����ە زۆرن ب����ۆ بەڕێوەربردن����ی باری‬ ‫ئابوری‌واڵتێك یان هەرێمێكی هایدرۆکاربۆن‬ ‫بەرهەمهێ����ن‪ .‬داهاتی هایدرۆکاربۆن دەکرێ‬ ‫دادپەروەری����ی‬

‫ببێتە هۆکاری خۆشگوزەرانی یان داڕمانی‬ ‫کۆم����ەڵ‪ .‬ئەزمون����ی هەمو ئ����ەو‌واڵتانەی‬ ‫کە خ����اوەن هایدرۆکارب����ۆن له‌خۆرهەاڵتدا‬ ‫پێمانڕادەگەیەنن‪ ،‬کە دەوڵەت یان قەوارەی‬ ‫سیاسی گەر ئەم س����امانەیان بەدەستەوە‬ ‫بێ‪ ،‬ب����ۆ داڕمان����ی کۆم����ەڵ‪ ،‬فراونکردنی‬ ‫ناڕەوای����ی کۆمەاڵیەتی‌و بەرچاوتاریکی‌و بێ‬ ‫بەرپرس����یاری له‌حوکمدا بەکاریدێنن‪‌ .‬واتە‬ ‫پێش����ێلکردنی هەمو ئ����ەو بنەمایانەی کە‬ ‫گۆڕان بانگەشەیان بۆ دەکات‪.‬‬ ‫گۆڕان هێش����تا نەیتوانیوە سیاسەتێکی‬ ‫ئابوری له‌<ستراتیجی> خۆیدا بەرجەستە‬ ‫بکات‪ .‬هەر سیاس����ەتێك لەبەرچاو بگرێ‪،‬‬ ‫گۆڕان پێویس����تە خزمەتی بنەماکانی خۆی‬ ‫بکات‪ .‬جا دەبێ ئەو سیاسەتە ئابوریە چی‬ ‫بێ‪ ،‬ک����ە بتوانی بەش����داری له‌دامەزراندنی‬ ‫کۆمەڵێکی دیموکراتی س����ڤیڵدا بکات‪ ،‬کە‬ ‫گۆڕان بانگەشەی بۆ دەکات‪.‬‬ ‫بەبۆچون����ی م����ن ب����ۆ ئ����ەوەی داهاتی‬ ‫هایدرۆکاربۆن نەبێتە ئامرازێکی کاریگەر بۆ‬ ‫س����ەقامگیرکردنی حوکمی بنەماڵە‌و حزب‪،‬‬ ‫پێویستە گۆڕان ستراتیجێکی ئابوری هەبێ‬ ‫کە ئ����ەم خااڵنە لەخۆبگرێ‪ .‬پیشەس����ازی‬ ‫هایدرۆکاربۆن پێویس����تە له‌کەرتی گش����تی‬ ‫دەربهێن����رێ‌و بک����رێ بەکەرت����ی تایبەت‪.‬‬ ‫دی����ارە بەڕێوەبردنی پیشەس����ازی‌و ئابوری‬ ‫هایدرۆکارب����ۆن کردارێک����ی زۆر زەبەالحە‪،‬‬ ‫بۆیە پێویستە بۆ ئاسانکردنی بەڕێوەبردنی‪،‬‬ ‫ئەم پیشەس����ازیە ک����ەرت ک����ەرت بکرێ‪.‬‬ ‫هەڵبەت ناک����رێ کە ئەم کەرت����ە تایبەتە‬ ‫بەبێ چاودێریی‌و ڕێکخس����تن بەڕێوە بچێ‪.‬‬ ‫بۆیە ئەرکی قەوارەی سیاس����ی کوردستان‬ ‫ئەوەیە کە کارەکانی ئەم کەرتە ڕێکبخات‌و‬ ‫چاودێری����ی بکات‪ .‬نمونەش زۆرە له‌جیهاندا‬ ‫کە گۆڕان دەتوانێ کەڵکی لێوەربگرێ‪.‬‬ ‫وەزارەت����ی س����امانە سروش����تیەکان کە‬ ‫کۆنترۆڵی پیشەسازی هایدرۆکاربۆن دەکات‪،‬‬ ‫تەنی����ا پەیوەندی بەبنەماڵ����ەی حوکمڕانی‬ ‫پارتی����ەوە هەیە‌و هیچ الیەنێ����ك‪ ،‬تەنانەت‬ ‫پەڕلەم����ان‌و حکومەتی����ش‪ ،‬ئاگادارنی����ن‪،‬‬ ‫گرێبەس����ت لەگەڵ چ الیەکدا دەبەس����ترێ‌و‬ ‫مەرجەکان����ی چی����ن‪ .‬دەرامەت����ی کەرت����ی‬ ‫هایدرۆکارب����ۆن چەندە‌و دەچێتە س����ەر چ‬ ‫بودجەیەك‌و چۆن خەرج دەکرێ؟‌وەزارەتی‬ ‫سامانە سروشتیەکان بابەتی چەند کەسێك‬ ‫بوە ل����ه‌دادگا نێودەوڵەتیەکاندا‪ ،‬کە پێگەی‬ ‫کوردستانی‌وەك هەرێمێکی بەرهەمهێنەری‬ ‫هایدرۆکارب����ۆن الوازک����ردوە‪ .‬دەبێ گۆڕان‬ ‫بپرس����ێ کە بۆچی بارەکە گەیشتە ئەوەی‬ ‫ک����ە حکومەتی کوردس����تان ببرێتە دادگای‬ ‫نێودەوڵەتی����ەوە‪ ،‬لەو تەمەن����ه‌ کورتەیدا‪،‬‬ ‫‌وەك هەرێمێک����ی بەرهەمهێن����ەر‪ .‬ک����ێ‬ ‫بەرپرسە لەم نالەباریە –‌وەزارەتی سامانە‬ ‫سروش����تیەکانە‪ ،‬س����ەرۆکایەتی هەرێم����ە‪،‬‬ ‫حکومەتە یان پەڕلەمان؟‬ ‫ناک����رێ گۆڕان‪ ،‬ک����ە هیوایەکی گەورەی‬ ‫داوە بەخەڵکی کوردستان‪ ،‬ئێستا بەمجۆرە‬ ‫بێدەنگ����ە ل����ەو پێش����ێلکاریەی له‌کەرتی‬ ‫هایدرۆکاربۆندا دەکرێ‪.‬‬

‫دادوه‌ریی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتێك ‌ی بێده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نوسان‌و ئازادیی‌ بیروڕا‬ ‫ی یاسا به‌ركاره‌كان‬ ‫ئه‌نجامدراو‌ه پێش���ێل ‌‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌‪ .‬وه‌ك له‌راپۆرت��� ‌ه به‌رده‌وامه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���ان‌و سه‌نته‌ر ‌‬ ‫س���ه‌ندیكا ‌‬ ‫میترۆ‪ ،‬ده‌خرێنه‌ڕو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رقه‌راری ‌‬ ‫ت���ا ئێس���تاش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حزبه‌وه‌‪ ،‬دۆس���یه‌ی‌ بكوژان ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی ش���وبات موع���ه‌زه‌ز‬ ‫ی ‪‌ 17‬‬ ‫قوربانیان��� ‌‬ ‫ی پۆس���ت‌و‬ ‫موكه‌ره‌م به‌بێ‌ له‌ده‌س���تدان ‌‬ ‫ی‬ ‫پله‌وپایه‌یان ده‌سوڕێنه‌وه‌‌و ئه‌م ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫دادوه‌ریی ‌ه هیچ هه‌ڵوێستێكی‌ نه‌بوه‌‌و نیه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا دادگا ده‌یتوانی‌ به‌غیابییش‬ ‫ی یاسای‌ به‌سه‌ردا‬ ‫داگاییان بكات‌و حوكم ‌‬ ‫ی‬ ‫بس���ه‌پاندانایه‌‪ .‬وه‌ك چ���ۆن به‌غیابی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حوكمی���ان به‌س���ه‌ر كه‌س���انی‌ نه‌یار ‌‬ ‫حزبه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵتدا سه‌پاندوه‌‪.‬‬ ‫ی له‌خراپ‬ ‫به‌سه‌دان دۆس���یه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت‌و به‌هه‌ده‌ردان ‌‬ ‫به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫داهات‌و سه‌روه‌ت‌و سامانی‌ خه‌ڵك هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دادوه‌ریی ‌ه چاوپۆش��� ‌‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی له‌قه‌ره‌ی‌ نادات‪ ،‬مه‌گه‌ر‬ ‫لێك���ردوه‌‌و خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆس���یه‌یه‌ك حزب فه‌رمان���ی‌ جواڵندن ‌‬ ‫دابێت‌و كاری له‌سه‌ركرابێت‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ش س���ه‌یر‌و س���ه‌مه‌ره‌تر ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی دادوه‌ریی ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫كه‌ خود ‌‬ ‫ی دروس���ت دێته‌ ده‌نگ‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێپێچینه‌و‌ه له‌كاره‌كته‌ر‌ه یاس���اییه‌كان ‌‬ ‫خ���ۆی‌ ده‌كات‌و راپێچ���ی‌ دادگای���ان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬وه‌ك بڕی���اری‌ ده‌س���تگیركردن‌و‬ ‫ی مافپه‌روه‌رێك له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌خه‌گرتن‌و س���زادانی‌ جێگری‌ داواكار ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫گش���تی‌ له‌چۆم���ان به‌گواس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���وێنێكی‌ تر‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫پارێزه‌رێكی‌ تر له‌هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ش���دا‪ ،‬كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ریی ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه تا‬

‫ئێستا كاریان بۆ گۆڕینی‌ یاسا كۆنه‌كان‬ ‫له‌م زه‌مه‌نه‌ گ���ۆڕاوه‌دا نه‌كردوه‌‌و زۆرجار‬ ‫ی په‌نا بۆ‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫ێ دۆس���یه‌ ‌‬ ‫بۆ هه‌ند ‌‬ ‫ی زه‌مه‌نی‌ به‌عس ده‌به‌ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫یاس���اكان ‌‬ ‫ی ژمار‌ه‬ ‫ی عێراقی ‌‬ ‫ی یاسای‌ س���زادان ‌‬ ‫یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێككار ‌‬ ‫ی ‪‌1969‬و یاسا ‌‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫(‪‌ )111‬‬ ‫(ئینزیبات���ی‌) فه‌رمانبه‌ران���ی‌ ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 1991‬‬ ‫ی گشتی‌ ژماره‌ (‪)14‬ی‌ ساڵ ‌‬ ‫كه‌رت ‌‬ ‫هه‌مواركراو‪ ،‬كه‌ ئه‌م دو یاسایه‌ زۆرترین‬ ‫سزایان بۆ فه‌رمانبه‌ران تێدای ‌ه له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫هه‌م یاسای‌ نوێمان هه‌یه‌ مادده‌‌و بڕگه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫دژ به‌م یاسایانه‌یان تێدایه‌‌و هه‌م ده‌كر ‌‬ ‫راڤه‌كردن‌و خوێندنه‌وه‌ی‌ باش���تریان بۆ‬ ‫ی‬ ‫یاس���ا كۆن���ه‌كان هه‌ب���ێ‌‌و دادپه‌روه‌ری ‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی‌ یاساكاندا بهێننه‌دی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ش���وان سابیر ‌‬ ‫گه‌ر ئێم ‌ه دۆس���یه‌ ‌‬ ‫مافپ���ه‌روه‌ر به‌نمون��� ‌ه وه‌ربگری���ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌پێی‌ مادده‌كانی ‪229‬و ‪ 433‬له‌یاس���ای‬ ‫س���زادانی عێراقی���ی ژم���ار‌ه ‪111‬ی‬ ‫ی دادگا ك���راوه‌‪.‬‬ ‫س���اڵی ‪ ،1969‬راپێچ��� ‌‬ ‫ی دادوه‌ریی ‌ه یان‬ ‫ده‌بینین ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ێ ئاگایه‌ له‌یاس���ا نوێی���ه‌كان یاخود‬ ‫ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نایه‌وێ���ت جێبه‌جێیان بكات‪ .‬پاس���او ‌‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ ئه‌م مافپه‌روه‌ر‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری ‌‬ ‫ك ‌ه قس���ه‌ ‌‬ ‫ك���ردوه‌‌و باڵویكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا‬ ‫ی ك ‌ه ماده‌ی‌ ش���انزه‌هه‌م‬ ‫بێئ���اگان له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 2013‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫له‌یاس���ای‌ ژماره‌ (‪‌ )11‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی ده‌س���تكه‌وتنی‌ زانیار ‌‬ ‫ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (پاراستن ‌‬ ‫كوردستانی‌ عێراق ك ‌ه به‌ناو ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ر هات���وه‌)‪ ،‬ده‌ڵێت‪":‬نابێت هیچ‬ ‫س���زایه‌ك بخرێته‌ سه‌ر هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫ی یان‬ ‫ی س���ه‌رپێچی ‌‬ ‫كه‌وا زانیاری‌ ده‌رباره‌ ‌‬ ‫پێش���ێلكردنی‌ ئه‌نجامدراو دژ به‌یاس���ا‪،‬‬ ‫ئاش���كرا ده‌كات"‪ .‬كه‌وات��� ‌ه دژیه‌كی���ه‌ك‬ ‫له‌نێو ئه‌و یاسا كۆنه‌‌و نوێیه‌كاندا هه‌یه‌‌و‬

‫ێ یه‌كالییبكرێن���ه‌وه‌‪ .‬وه‌ك چۆن‬ ‫ده‌ك���ر ‌‬ ‫ی ‪،2003‬‬ ‫ی ژم���ار‌ه ‪21‬ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫به‌یاس���ا ‌‬ ‫ی (‪‌182‬و ‪)188‬‬ ‫كارك���ردن به‌مادده‌كان��� ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی به‌ندكردن ‌‬ ‫وه‌س���تێنراوه‌‪ ،‬كه‌ س���زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر كه‌س���ێك دیاریك���ردوه‌‪ ،‬زانیاری ‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئاس���ایش‌و س���ه‌قامگیریی‌‌و‬ ‫ی دام���ه‌زراو‌ه گش���تیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌روه‌ری ‌‬ ‫باڵوبكاته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیداره‌و‌ه‬ ‫قه‌ده‌غه‌ك���راون‪ .‬ه���ه‌روه‌ك پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كاركردن به‌مادده‌كان���ی‌(‪‌327‬و‪‌ )437‬‬ ‫ی‬ ‫یاسای‌ سزادانی‌ عێراقیی‌و هه‌روا بڕگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چ���واره‌م‌و بڕگ ‌ه ‌‬ ‫حه‌وته‌م له‌م���ادد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫ی پێنجه‌م ‌‬ ‫چوارده‌هه‌م له‌مادده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رێككاری���ی‌ (ئینزیبات���ی‌) فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ (‪‌ )14‬‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و كه‌رت ‌‬ ‫ی هه‌مواركراو‪ ،‬بوه‌ستێنرێت‬ ‫ی ‪‌ 1991‬‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی���ان هه‌مواربكرێن���ه‌وه‌‪ .‬ك���ه‌ چه‌ن���د‬ ‫ی قورس���یان‬ ‫ی ناڕونن‌و س���زا ‌‬ ‫مادده‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر فه‌رمانبه‌ر له‌خۆگرتوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كۆتا قسه‌مان ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌چه‌ند ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا‌و تا ئێستاش‪ ،‬چه‌ندین دۆسیه‌ ‌‬ ‫ی هه‌بون‌و هه‌ن به‌تایبه‌ت‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫دیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ماف ‌‬ ‫دۆسیه‌كانی‌ پێشێلكاری ‌‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤ‌و ئازادیی‌ راده‌ربڕین‪ ،‬وه‌ك له‌راپۆرت ‌‬ ‫ی رێكخ���راو‌ه نیوده‌وڵه‌ت���ی‌و‬ ‫س���ااڵن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوخۆییه‌كاندا باڵوده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬نه‌مانبین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادوه‌ریی ‌ه هه‌ڵوێستێك ‌‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ئه‌و دۆسیان ‌ه‬ ‫رون‌و راش���كاو ‌‬ ‫ی پێویست له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌بێت‌و رێوشوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌ پێشێلكاره‌كان بگرێته‌به‌ر‪ .‬كه‌چ ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر ره‌خنه‌گر‌ه‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫رێوشوێن ‌‬ ‫ی وه‌ك مافپ���ه‌رو‌هر‌و‬ ‫خه‌مخۆره‌كان��� ‌‬ ‫یاس���اناس‌و میدی���اكاران ده‌گرێته‌ب��� ‌هر‌و‬ ‫ی دادگا‌و لێپرسینه‌وه‌یان ده‌كات‪.‬‬ ‫په‌لكێش ‌‬ ‫دوری���ش نی��� ‌ه دوای‌ باڵوبون���ه‌و‌هی‌ ئه‌م‬ ‫نوسین ‌ه منیش تۆمه‌تبار بكرێم‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫نەوشیروان مستەفا بەنەرمیی گۆمەکە دەشڵەقێنێت‬

‫شیکارێکی سیاسی بۆ ڕستەو پەیامەکانی ناو دواچاوپێکەوتنەکەی نەوشیروان مستەفا‬

‫ئاری ئەبوبەکر‬ ‫نەوشیروان مستەفا‪ ،‬سیاسییەک‪ ،‬بەوە‬ ‫ناس���راوە‪ ،‬نە بێهودەو هەڕەمەکی قس���ە‬ ‫دەکات‪ ،‬ن���ە بێئامانج‌و بێه���ۆکار‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەو سیاسییە لەقسەکردن‌و لێدوانەکانیدا‬ ‫زۆربڵێ نییەو زوزوش دەرناکەوێت‪ ،‬مەگەر‬ ‫پێویست بکات‌و هەلومەرجە سیاسییەکەی‬ ‫بخوازێت‪.‬‬ ‫جگە لەئامانجێکی دیاریکراوو‌ویس���تنی‬ ‫‌وتنی شتێکی تایبەت بەنەیارو دۆستەکانی‪،‬‬ ‫خاڵێک���ی ت���ری گرن���گ لەدەرکەوت���ن‌و‬ ‫لێدوانەکانی نەوشیروان مستەفادا ئەوەیە‪،‬‬ ‫کە ئەو سیاسییە لەکاتێکدا دەردەکەوێت‌و‬ ‫قس���ەدەکات‪ ،‬کە خەڵک دەگاتە ترۆپکی‬ ‫بێئومێدی‪ ،‬پێدەچێت نەوشیروان مستەفا‬ ‫لەسایکۆلۆژیای خەڵک باش تێگەیشتبێت‌و‬ ‫جار جار بەدەستی ئەنقەست لێدوانەکانی‬ ‫دوابخات ت���ا دوالێواری بێئومێدیی خەڵک‬ ‫لەپرۆس���ەی سیاسی هەرێم (وەک ئەوەی‬ ‫لەم چەند مانگەی رابردودا بەدیدەکرێت)‪،‬‬ ‫ئ���ەو کات قس���ەو لێدوان ب���دات‌و ئاهێک‬ ‫بخاتەوە به‌دڵی دۆستەکانیداو گڕ له‌خەونی‬ ‫نەیارەکانیشی بەربدات‪.‬‬ ‫دواچاوپێکەوتنی ڕۆژنامەوانی نەوشیروان‬ ‫مستەفا‪ ،‬کە بەشێوەی نوسین بو‪ ،‬چەند‬ ‫تەوەرێکی هەستیاری‌ وروژاند‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئەو چاوپێکەوتنە بەنەرم‌و نیان بەرامبەر‬ ‫نەیارە سیاس���ییەکانی لێکدرانەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌چەندی���ن ڕس���تەو دەس���تەواژەدا (کە‬ ‫پێدەچێت بۆ گەیاندنی مەسیجەکانی بەو‬ ‫شێوە چنراوە ڕێکخراوە له‌نوسین‪‌،‬ویستبێتی‬

‫چاوپێکەوتن���ی تەلەفزیۆن���ی نەبێ���ت‌و‬ ‫بەشێوەی نوسین قس���ەکانی بگەیەنێت)‬ ‫له‌کۆمەڵێک مەس���ەلەی گرنگی دا‌و چەند‬ ‫تموح‌و ئیش���تیهایەکی بزوتنەوەکەشی دا‬ ‫بەگوێی هەردو پارتی‌و یەکێتیدا‪ ،‬کە لەم‬ ‫نوسینەدا هەوڵدەدەم شیکارێکی سیاسی‬ ‫کورت‌و پوخت ب���ۆ دو خاڵی جەوهەریی‌و‬ ‫گرنگ‌و هەستیار له‌قس���ەکانی ڕێکخەری‬ ‫گشتی گۆڕان بکەم‪.‬‬ ‫تاڵەبانی‌و کێشەکانی یەکێتی‬ ‫خاڵی یەکەم‪ ،‬قس���ەکردنی نەوشیروان‬ ‫مس���تەفا لەس���ەر تاڵەبانی پۆستەکەی‪،‬‬ ‫یەکێتی‌و باڵباڵێنەی ناو یەکێتی‌و کێش���ە‬ ‫ناوخۆییەکان���ی‪ ،‬یەکێک بو ل���ەو پەیامە‬ ‫هەرە هەس���تیارانەی کە درابێت بەگوێی‬ ‫خ���ودی یەکێت���ی‌و هەمان���کات پارتی‪،‬‬ ‫چونکە باس���کردن له‌کێشە ناوخۆییەکانی‬ ‫یەکێتی‌و قسەکردن لەس���ەر بێالیەنبونی‬ ‫ئەو سیاسەتمەدارە لەو کێشانەدا‪‌ ،‬واتای‬ ‫ئەوەیە کە تا ئێس���تا من هیچ دەستێکم‬ ‫نەب���وە ل���ەو کێش���انەدا‪ ،‬ب���ەاڵم ئەگەر‬ ‫بمویستایە‌و ئیس���تاش بمەوێت‪ ،‬دەتوانم‬ ‫دەستوەردان بکەم له‌کێشەی ناو باڵەکانی‬ ‫یەکێت���ی‌و هەریەکێ���ک ل���ەو بااڵن���ە کە‬ ‫بمەوێت پشتگیریی لێبکەم‪ ،‬دەیهێڵمەوە‌و‬ ‫هەرکامیش���یان بمەوێ���ت دەیبەم بەناخی‬ ‫ئ���ەرزدا‪ ،‬ک���ە ئەم���ە پەیامێک���ی ڕون‌و‬ ‫هەڕەش���ەئامێزە بۆ یەکێت���ی‪ ،‬کە ئەگەر‬ ‫بخ���وازم دەتوانم چیم بوێ���ت به‌یەکێتی‬ ‫بیک���ەم‪ .‬بەکارهێنان���ی دەس���تەواژەی‬ ‫"زویرنەبونی دۆس���تانی ناو یەکێتی"‪ ،‬کە‬ ‫ئەم دەستەواژەیە لەڕوی سایکۆلۆژییەوە‬ ‫نیشاندانی بەهێزی خود‌و الوازیی بەرامبەر‬ ‫نیشاندەدات‪ ،‬هاوکات مانای ئەوە دەدات‬ ‫بەدەس���تەوە‪ ،‬کە تا ئێستاش دۆستانمان‬ ‫ماون لەن���او یەکێتیدا‌و ئەگ���ەر بخوازین‬ ‫دەتوانی���ن س���ەنگ‌و قورس���ایی یەکێتی‬ ‫لەمەی ئێس���تای یەکێتی کەمتر بکەینەوە‬ ‫به‌هاتنە دەرەوەی ئەو دۆستانە‪‌،‬وەک دوا‬ ‫دەستوەشاندن له‌یەکێتی‌و بچوککردنەوەی‬ ‫زیاتری‪.‬‬

‫ئەگەر بێتو یەکێتی‬ ‫دەوروتەسلیم‬ ‫نەکات‪ ،‬ئەمڕۆ یان‬ ‫سبەی بونی هێزی‬ ‫سەربازیی گۆڕان‬ ‫دەبێتە ئەمری‬ ‫‌واقیع‬ ‫هاوکات هەر له‌پەیوەند بەیەکێتییەوە‪،‬‬ ‫له‌وەت���ەری یەکێت���ی دا‪ ،‬کاتێک باس���ی‬ ‫تاڵەبانی‌و پۆس���تەکەی کرد‪ ،‬باسکردنی‬ ‫پۆستی تاڵەبانی‪ ،‬دەکرێت‌والێکبدرێتەوە‪،‬‬ ‫کە گۆڕان مرخی لەو پۆستە خۆشکردوە‌و‬ ‫دورنیی���ە دوای هەڵبژاردن���ی پەرلەمانی‬ ‫عێراق‪ ،‬گۆڕان کورس���ی سەرۆککۆماریی‬ ‫لەژێر یەکێتی دەربهێنێت‪ ،‬بەتایبەتی دوای‬ ‫دیارنەمانی تاڵەبانی‌و نەبونی ئەلتەرناتیڤی‬ ‫تاڵەبانی لەناو یەکێتیدا بۆ ئەو پۆس���تە‪.‬‬ ‫ئەگەر بێتو گۆڕان پۆستی سەرۆککۆماریی‬ ‫له‌یەکێت���ی‌وەربگرێت‪ ،‬ئەوا جاڕی مەرگی‬ ‫یەکێت���ی دەدرێت بەتایب���ەت لەپەیوەند‬ ‫به‌عێ���راق‌و ئەو پەیوەندییان���ەی یەکێتی‬ ‫له‌عێراقدا هەیەتی‪ ،‬هاوکات مەترسیش���ە‬ ‫بۆ س���ەر پارتی‪ ،‬چونکە ئەوکات یەکێتی‬ ‫ڕازینابێ���ت لەژێر ن���اوی ڕیککەوتننامەی‬ ‫س���تراتیژیدا هەمو پۆس���تەکان بۆ پارتی‬ ‫بێت‪ ،‬بەتایبەت پۆستی سەرۆکی هەرێم‪،‬‬ ‫کە ئەمەش گرتنی دەماری پارتییە‌و هیچ‬

‫کات ئامادەنییە قبوڵی ب���کات‌و دورنییە‬ ‫نێوانی پارتی بەتەواوەتی تێکبچێت‪.‬‬ ‫شکس���تی هەڵب���ژاردن‌و هەڵبژاردن���ی‬ ‫ڕێگەی تر‬ ‫دوەم ت���ەوەری گرنگ کە نەوش���یروان‬ ‫مس���تەفا لەو چاوپێکەوتنەیدا بەڕونیی‌و‬ ‫ئاشکرا باس���ی لێکرد‌و خستیە گۆڕەپانی‬ ‫سیاس���ی هەرێم���ەوە‪ ،‬هەڵبژاردنی ڕێگە‬ ‫چ���ارەی ت���ر‪ ،‬لەکات���ی شکس���تهێنانی‬ ‫دەستاودەس���تکردنی دەسەاڵت لەڕێگەی‬ ‫سندوقی دەنگدانەوە‪ ،‬ئەم لێدوانە دەشێت‬ ‫‌وەک کارتێکی فشار هەژماربکرێت لەالیەن‬ ‫پارت���ی‌و یەکێتییەوە بۆ بەدەس���تهێنانی‬ ‫چەن���د‌وەزارەتێ���ک‌و‌وەالنەنان���ی گۆڕان‬ ‫له‌حکومەتی داهاتودا‪ ،‬بەاڵم ڕاستییەکەی‬ ‫ئەوەی���ە‪ ،‬کە له‌ئێس���تادا بیرکردنەوەیەک‬ ‫هەی���ە لەن���او گۆڕان���دا‪ ،‬ک���ە دەیەوێت‬ ‫له‌ئێس���تاوە زەمینەسازیی بکات بۆ بونی‬ ‫هێزی پێشمەرگەی گۆڕان‌و کردنی به‌ئەمری‬ ‫‌واقیع‪ ،‬چونکە گۆڕان خەریکە دەگاتە ئەو‬ ‫قەناعەتەی کە یەکێتی ئاوا به‌ئاشتی‌و بێ‬ ‫بوونی پشتوپەنای سەربازیی ئامادەنییە‬ ‫دەس���تبەرداری جومگە هەس���تیارەکانی‬ ‫دەڤەری س���ەوزی ج���اران ببێت‪ ،‬چونکە‬ ‫لەدوای هەڵبژاردنەکەی ئەیلولی ڕابردوەوە‬ ‫به‌گش���ت لێدوان‌و کردارەکانی یەکێتییەوە‬ ‫دیارە کە نایەوێت ئاوا به‌ئاشتیانە دەورو‬ ‫تەسلیمی دەسەاڵت لەم ناوچەیەدا‌و پۆستە‬ ‫سەربازی‌و ئەمنییەکان بەتایبەتی بکات‪.‬‬ ‫بۆیە دەنگێک دەبیس���ترێت لەناو عەقڵە‬ ‫بیرکەرەوەکانی گۆڕاندا‪ ،‬کە داوا دەکات‪،‬‬ ‫لەژێر ناوێک له‌ناوەکاندا‌و به‌یاسا جۆرێک‬ ‫له‌هێزی س���ەربازیی گۆڕان بکرێتە ئەمری‬ ‫‌واقیع‪ ،‬هەرچەندە ئەمە بڕیارێکی ترسناکە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر بێتو یەکێتی دەورو تەس���لیم‬ ‫ن���ەکات‪ ،‬ئەمڕۆ یان س���بەی بونی هێزی‬ ‫س���ەربازیی گۆڕان دەبێتە ئەمری ‌واقیع‪،‬‬ ‫بۆیە‌وتن���ی "هەڵبژاردنی ڕیگەچارەی تر"‬ ‫هەڕەشەیەکی ڕاستەوخۆیە کە نەوشیروان‬ ‫مستەفا دەیویست به‌ڕون‌و ئاشکرا بیدات‬ ‫ی یەکێتی‌و پارتیدا‪.‬‬ ‫به‌گوێ ‌‬

‫كۆڕه‌كه‌ ‌ی كه‌الری‌ مه‌ال به‌ختیار‌و چه‌ند سه‌رنجێك‬

‫دڵشاد ئه‌نوه‌ر‬

‫ڕۆژی‌ پێنجشه‌ممه‌ی‌ ڕابردو مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫یان���زه‌ی‌ گه‌رمیان���ی‌ یه‌كێت���ی‌ كۆڕێكی‌‬ ‫له‌ژێر ناونیش���انی‌ "ئه‌ركه‌ بنچینه‌ییه‌كانی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ دیموكراسی‌" بۆ مه‌ال به‌ختیار‬ ‫س���ازكرد‪ ،‬له‌و ك���ۆڕه‌دا م���ه‌ال به‌ختیار‬ ‫زۆر هه‌ڵوه‌س���ته‌ی‌ له‌س���ه‌ر بارودۆخ���ی‌‬ ‫ئێس���تای‌ هه‌رێم‌و قۆناغی‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫دیموكراسی‌ كرد‪ .‬به‌وپێیه‌ی‌ له‌كۆڕه‌كه‌دا‬ ‫ب���واری‌ موداخه‌له‌ك���ردن زۆر ك���ه‌م بو‪،‬‬ ‫به‌ش���داربو ب���واری‌ نه‌بو خ���اڵ به‌خاڵ‬ ‫قسه‌ له‌سه‌ر س���ه‌رنج‌و بۆچونه‌كانی‌ مه‌ال‬ ‫به‌ختیار ب���كات‌و له‌به‌رانبه‌ریش���دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر توند‌و ئیستیفزازیانه‌‬ ‫‌وه‌اڵمی‌ به‌ش���داربوه‌كانی‌ ده‌دایه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌پێویس���تم زانی‌ له‌رێگه‌ی‌ ئه‌م‌وتاره‌وه‌‬ ‫سه‌رنج‌و تێبینیه‌كانی‌ خۆم له‌سه‌ر كۆڕه‌كه‌‬ ‫بخه‌مه‌ڕو‪ .‬به‌تایبه‌ت دوای‌ موداخه‌له‌كردن‌و‬ ‫به‌شداریكردنم له‌كۆڕه‌كه‌دا‪ ،‬مه‌ال به‌ختیار‬ ‫له‌پێش چاوی‌ ئاماده‌بوان به‌ڵێنیدا ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌وتارێ���ك‌وه‌اڵمێكی‌‌ورد‌و زانس���تیانه‌ی‌‬ ‫بۆچونه‌كانی‌ بده‌م���ه‌وه‌‪ ،‬له‌و ڕۆژنامه‌یه‌دا‬ ‫كه‌ م���ن‌وتاره‌كه‌ی‌ تێدا ده‌نوس���م‪ ،‬دان‬ ‫به‌وه‌دا بنێت بۆچونه‌كانی‌ هه‌ڵ ‌ه بون‪ .‬مه‌ال‬ ‫به‌ختیار له‌كۆڕه‌كه‌یدا زۆر هه‌ڵوه‌س���ته‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر قۆناغی‌ گواستنه‌وه‌ی‌ دیموكراسی‌‬ ‫له‌سس���تمێكی‌ نادیموكراس���یه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫سیستمێكی‌ دیموكراس���ی‌ كرد‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫قسه‌یه‌كی‌ تازه‌ نیه‌ به‌ڵكو ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫چاره‌كه‌ س���ه‌ده‌یه‌كه‌ سیاسیه‌كانی‌ كورد‬ ‫ئه‌م قه‌وان���ه‌ به‌س���ه‌رچوه‌ لێده‌ده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاك به‌ختی���ار‌و سیاس���یه‌كانی‌ تر له‌ژێر‬ ‫پاساوی‌ قۆناغی‌ ئینتیقالیدا‪ ،‬ده‌یانه‌وێت‬ ‫هه‌مو تاوانێ���ك ئه‌نجامبده‌ن‪ ،‬میلله‌تیش‬ ‫لێیانخۆش���بێت‌و چاوپۆش���ییان لێبكات‪،‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی‌ تر ئه‌و هه‌م���و گه‌نده‌ڵیی‌‌و‬ ‫كوش���ت‌و ب���ڕ‌و خراپه‌كاری���ه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫بیست‌و دو ساڵی‌ رابردودا ئه‌نجامیانداوه‌‬ ‫‌وه‌كو قۆناغی‌ گواس���تنه‌وه‌ لێیده‌ڕوانن‌و‬ ‫به‌ئاس���ایی‌ ‌وه‌ریده‌گرن‪ .‬ئه‌مه‌ش هه‌مان‬

‫ره‌فتاری‌ ستالینمان بیرده‌خاته‌وه‌ كاتێك‬ ‫له‌ژێر پاساوی‌ هه‌نگاونان به‌ره‌و ئامانج ‌‬ ‫ی‬ ‫مێ���ژو ملیۆنه‌ها مرۆڤی‌ ك���رده‌ قوربانی‌‪.‬‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ كورد ده‌یانه‌وێت قۆناغی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ بكه‌نه‌ پاس���او بۆ ئه‌وه‌ی‌ تا‬ ‫سه‌د ساڵی‌ تر خۆیان‌و نه‌وه‌كانیان درێژه‌‬ ‫به‌م حوكمڕانی���ه‌ مافیایی‌‌و س���ه‌قه‌ته‌ی‌‬ ‫ئێس���تایان ب���ده‌ن‪‌،‬وه‌كو چۆن پێش���تر‬ ‫كاتێك له‌سه‌ر كه‌موكوڕییه‌كانی‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫حوكمڕانیی‌ هه‌رێ���م ڕه‌خنه‌یان لێده‌گیرا‪،‬‬ ‫حكومه‌تیان به‌ساوا‌وه‌سف ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌قه‌ول���ی‌ فاروق ره‌فیق ئ���ه‌م حكومه‌ته‌‬ ‫هه‌ر به‌س���اوایی‌ سه‌ری‌ سپی‌ بو‪ .‬زۆرجار‬ ‫له‌الی���ه‌ن سیاس���یه‌كانه‌وه‌ هه‌وڵده‌درێت‬ ‫ئه‌زمونی‌ ئێس���تای‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌ئه‌زمونی‌ قۆناغ���ی‌ ئینتیقالی‌ ئه‌وروپا‬ ‫بش���وبهێنرێت‪ ،‬ئه‌وروپا دوس���ه‌د ساڵی‌‬ ‫‌ویس���ت ت���ا له‌قۆناغ���ی‌ ده‌ره‌به‌گایه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ پادشایه‌تی‌ ڕه‌هاوه‌ بگوازێته‌وه‌‬ ‫بۆ بونیاتنانی‌ سیس���تمێكی‌ دیموكراسیی‌‬ ‫لیبڕاڵ‪‌ .‬واته‌ به‌قس���ه‌كانی‌ كاك به‌ختیار‬ ‫بێ���ت ئێم���ه‌ پێویس���تمان به‌دوس���ه‌د‬ ‫س���اڵی‌ ت���ر هه‌یه‌ ب���ۆ بڕین���ی‌ قۆناغی‌‬ ‫ئینتیقال���ی‌‌و په‌ڕین���ه‌وه‌ ب���ه‌ره‌و قۆناغی‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ت‪ .‬ده‌بێت ده‌یه‌ها نه‌وه‌ش‬ ‫بكه‌ینه‌ قوربان���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫سیاسیانه‌‌و له‌م قۆناغه‌دا چه‌قببه‌ستین‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی‌ سیاس���یه‌كان ده‌یانه‌وێ���ت‬ ‫میلله‌ت دوس���ه‌د س���اڵی‌ تر ته‌حه‌ممولی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و خراپه‌كاریه‌كانی���ان بكات تا‬ ‫بگه‌ینه‌ قۆناغی‌ دیموكراس���ی‌‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫ته‌جروب���ه‌ی‌ دیموكراس���ی‌ ئه‌وروپ���ی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ س���ه‌ركه‌وتن‌و نوشوستیه‌كانی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‪ ،‬له‌به‌رده‌م ته‌جروبه‌ی‌ ئه‌وروپادا‬ ‫هیچ ته‌جروبه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ دیموكراس���ی‌‬ ‫نه‌بوه‌ ت���ا ئه‌وروپیه‌كان بتوانن س���ودی‌‬ ‫لێببین���ن‪ ،‬خاڵ���ه‌ به‌هێزه‌كانی‌‌وه‌ربگرن‌و‬ ‫خاڵه‌ الوازه‌كانی‌‌وه‌النێن‪ .‬به‌مه‌نتیقی‌ كاك‬ ‫به‌ختیار بێت‪ ،‬ده‌بێت ئێمه‌ش س���ه‌ده‌ها‬ ‫ساڵ له‌قۆناغی‌ ئینتیقالیدا چه‌قببه‌ستین‌و‬ ‫به‌و ره‌وت���ه‌ مێژوییه‌دا بڕۆین كه‌ ئه‌وروپا‬ ‫پێیدا رۆیشتوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ینه‌ قۆناغی‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ت‪ .‬دیاره‌ ئه‌مه‌ش هیچ نیه‌‬ ‫جگه‌ له‌شه‌رعیه‌تبه‌خش���ین به‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی‌‌و فه‌رمانڕه‌وایی‌ پشتاوپش���ت‌و‬ ‫زه‌لیلكردنی‌ چه‌نده‌ها نه‌وه‌ له‌به‌رده‌م كوڕ‌و‬ ‫كوڕه‌زا‌و منداڵه‌كانی‌ ئه‌م سیاس���یانه‌دا‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ هیچكات پێویس���تمان ب���ه‌وه‌ نیه‌‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌ خاڵی‌ س���فر‌و ئ���ه‌و قۆناغانه‌‬ ‫ئینتیقالی���ه‌ دور‌ودرێژه‌ ببڕین كه‌ ئه‌وروپا‬ ‫بڕیویه‌ت���ی‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌توانین س���ود له‌و‬

‫سیاسیه‌كانی‌ كورد‬ ‫هه‌مو كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ به‌مرۆڤ‌و‬ ‫سه‌رخان‌و ژێر‬ ‫خانه‌وه‌ به‌موڵكی‌‬ ‫خۆیان ده‌زانن‬ ‫ته‌جروبه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌‌وه‌ربگرین‌و له‌الیه‌ن ‌ه‬ ‫به‌هێزه‌كان���ی‌ سیس���تمی‌ دیموكراس���ی‌‬ ‫ئه‌وروپ���اوه‌ ده‌س���تپێبكه‌ین‌و هه‌ڵ���ه‌كان‬ ‫دوباره‌نه‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌مانگه‌یه‌نێته‌‬ ‫بونیاتنان���ی‌ سیس���تمی‌ دیموكراس���ی‌‪.‬‬ ‫باش���ترین نمونه‌ش ‌واڵتان���ی‌ ئه‌وروپای‌‬ ‫ی روخانی‌ بلۆكی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت ب���و كه‌ له‌دوا ‌‬ ‫سۆس���یالیزمه‌وه‌ هێدی‌ هێدی‌ هه‌نگاویان‬ ‫به‌ره‌و چونه‌ نێو سیستمی‌ سه‌رمایه‌داریی‌‬ ‫دیموكراس���یی‌ لیب���راڵ نا‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫بونیاتنانی‌ دیموكراسی‌ له‌م‌واڵته‌ی‌ ئێمه‌دا‬ ‫پێویس���ته‌ بریتی‌ نیه‌ له‌چاوه‌ڕێكردن بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ندین سه‌ده‌ به‌دیار ناشیرینی‌‌و‬ ‫ته‌ماعه‌ ترسناكه‌كانی‌ ئه‌م سیاسیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بریتیه‌ له‌بونی‌ ئیراده‌یه‌كی‌ سیاسی‌‬ ‫جدی ب���ۆ دروس���تكردنی‌ سیس���تمێكی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌‪ ،‬كه‌ دیاره‌ له‌ئێس���تادا ئه‌م‬ ‫دو هێزه‌‪‌ ،‬واتا یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫مانای���ه‌ك خاوه‌نی‌ ئه‌م ئیراده‌ سیاس���یه‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ نی���ن‪ .‬ئه‌م���ه‌ش له‌ب���ه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‌و پێگ���ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ئابوریی‌ ئه‌و سیاس���یانه‌ی‌ ئه‌م دو حیزبه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گینا كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ل���ه‌زۆر ڕوه‌وه‌ كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ مۆدێرنه‌‌و‬ ‫ته‌ژیه‌ له‌پێ���دراو‌و ده‌ركه‌وت���ه‌ تازه‌كانی‌‬ ‫مۆدێرنه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ستایڵ‌و شێوازی‌ ژیانه‌وه‌‬ ‫بیگره‌ ت���ا به‌بونیاتنان���ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و‬ ‫ف���ه‌زای‌ ش���اره‌كان ده‌گات‪ ...‬هت���د‪،‬‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ كورد بڕوایان به‌دیموكراسی‌‌و‬ ‫ده‌ساوده‌سكردنی‌ ده‌سه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاش���تیانه‌‌و له‌رێگه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬

‫هه‌م���و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ك���وردی‌ به‌مرۆڤ‌و‬ ‫س���ه‌رخان‌و ژێر خانه‌وه‌ به‌موڵكی‌ خۆیان‬ ‫ده‌زانن‪‌،‬وه‌كو كاك مه‌البه‌ختیار له‌كۆڕێكدا‬ ‫له‌هۆڵه‌ندا‪‌،‬وتبوی‌ "ئێمه‌ خه‌باتمانكردوه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆ چوكلێتم���ان نه‌فرۆش���توه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت جێده‌هێڵی���ن"‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫بۆچونه‌كانی‌ كاك به‌ختیار كه‌ له‌كۆڕه‌كه‌یدا‬ ‫پێیوابو ئێمه‌ له‌قۆناغی‌ گواس���تنه‌وه‌داین‬ ‫له‌سیس���تمێكی‌ نادیموكراس���یه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫سیستمێكی‌ دیموكراسی‌‪ ،‬به‌ڵكو پێموایه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌قۆناغی‌ گواستنه‌وه‌داین له‌وه‌همی‌‬ ‫دیموكراسیه‌وه‌ بۆ بونیاتنانی‌ سیستمێكی‌‬ ‫س���وڵتانیی‌ ده‌س���ه‌اڵتگه‌ر ك���ه‌ تموحی‌‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی‌ هه‌مو ده‌س���ه‌اڵته‌ ئابوری‌‌و‬ ‫سیاس���یی‌‌و ئه‌منیه‌كانی‌ هه‌یه‌ له‌ده‌ستی‌‬ ‫گ���روپ‌و بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ دیاریك���راودا كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا بنه‌ماڵ���ه‌ی‌ بارزانیه‌‪ .‬خه‌ونی‌‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی‌ بارزانی‌ بۆ به‌س���عودیكردنی‌‬ ‫كوردس���تان به‌قه‌ول���ی‌ مه‌ری���وان‌وری���ا‬ ‫قان���ع به‌ه���اوكاری‌‌و كۆمه‌ك���ی‌ چه‌ندین‬ ‫به‌رپرس‌و سیاس���ی‌ ناو یه‌كێتی‌ له‌پێش‬ ‫هه‌مویان���ه‌وه‌ كاك به‌ختی���ار به‌ڕێ���وه‌‬ ‫ده‌چێت‪ .‬مه‌ال به‌ختی���ار‌و حیزبه‌كه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌شێكن له‌ستراتیژیه‌تی‌ به‌سعودیكردنی‌‬ ‫كوردس���تان‌و بونیادنان���ی‌ سیس���تمێكی‌‬ ‫سوڵتانی‌ ده‌س���ه‌اڵتگه‌ر به‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی‌ بارزانی‌‪ ،‬چ���ۆن پێیده‌كرێت‌و‬ ‫ب���ه‌چ مانای���ه‌ك قس���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌ركه‌‬ ‫بنچینه‌ییه‌كانی‌ به‌رده‌وامیی‌ دیموكراس���ی‌‬ ‫ده‌كات؟ بۆی���ه‌ پێموایه‌ ئه‌م���ه‌ جۆرێكه‌‬ ‫له‌به‌الغه‌تی‌ بێناوه‌ڕۆك كه‌ ئه‌م سیاسیانه‌‬ ‫چه‌ندی���ن س���اڵه‌ به‌كاریده‌هێن���ن ب���ۆ‬ ‫چه‌واش���ه‌كردنی‌ ڕای‌ گشتی‌‌و شاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و‌واقیعه‌ تاریك���ه‌ی‌ كه‌ خوڵقاندویانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ه���ه‌ر كاك به‌ختی���ار‌و یه‌كێتیه‌كان‬ ‫بون كوده‌تایان به‌س���ه‌ر په‌رله‌ماندا كردو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ بارزانیی���ان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناش���ه‌رعی‌ درێژك���رده‌وه‌‪ ،‬هه‌مو جومگه‌‬ ‫سیاس���ی‌و ئابوریه‌كانیان له‌ژێر پاساوی‌‬ ‫رێكه‌وتننامه‌ی‌ س���تراتیژیدا ڕاده‌س���تی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ بارزانی‌ كرد‪ .‬ئێس���تاش له‌ژێر‬ ‫پاس���اوی‌ رێكه‌وتننام���ه‌ی‌ س���تراتیژیدا‬ ‫ده‌یانه‌وێت ب���ۆ چه‌نده‌مینج���ار كوده‌تا‬ ‫به‌سه‌ر دیموكراسی‌‌و ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردندا‬ ‫بكه‌ن‪ .‬پێده‌چێت كاك به‌ختیار سیاسه‌تی‌‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ هه‌ر له‌هاوكاریكردنی‌ پارتی‌ بۆ‬ ‫به‌س���عودیكردنی‌ كوردستان‌و ده‌ستگرتن‬ ‫به‌س���ه‌ر جومگه‌ ئابوری‌‌و سیاس���یه‌كاندا‬ ‫تا به‌كوش���تنی‌ خۆپیش���انده‌ران ده‌گات‬ ‫به‌به‌ش���ێك له‌ئه‌رك���ه‌ بنچینه‌ییه‌كان���ی‌‬ ‫به‌رده‌وامیی‌ دیموكراسی‌ بزانێت!‬

‫‪13‬‬

‫مۆدێرنەو گۆڕان له‌چەمکی کاتی ئایینیدا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫بەشی دووهەم‬ ‫تەرخانکردنی زۆرینەی کاتمان بۆ ئەم‬ ‫دونیا‌و کەمبوونەوەش���ی بۆ ئەو دونیا‬ ‫یەکێکە له‌دەرهاویش���تەکانی مۆدێرنە‪.‬‬ ‫کاتێ���ک دەڵێی���ن "کات" رەهەن���دە‬ ‫رۆحییەکەی خۆی بەرامبەر به‌رەهەندە‬ ‫مادییەک���ەی لەدەس���ت دەدات‪ ،‬ئەمە‬ ‫ب���ەو مانایە دێت کە لەگەڵ پرۆس���ەی‬ ‫به‌عەقاڵنیکردن‌و سێکوالرکردنی دونیای‬ ‫کۆمەاڵیەتی���دا پرۆس���ەی الوازکردن���ی‬ ‫چەمک���ی کاتی ئایینی���ی بەرهەمدێت‪.‬‬ ‫کەمبوون���ەوەی کات بۆ خ���ودا مانای‬ ‫ونب���وون یان لەیادکردن���ی خودا نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەالیەک مانای دەستکاریکردنی‬ ‫پەیوەن���دی نێ���وان خوداو ئینس���انە‌و‬ ‫دروس���تبوونی گۆڕانکاریی���ە له‌مان���ا‌و‬ ‫بەهاکانی خوداپەرستیی‌و له‌بڕ‌و قوواڵیی‬ ‫ئیماندارێتیدا‪ .‬لەالیەکی ترەوە هەوڵدانە‬ ‫بۆ دۆزینەوەی ڕاڤەکردنێکی تر بۆ ئەم‬ ‫پەیوەندیی���ەی نێوان خوداو ئینس���ان‪،‬‬ ‫چونکی بەندەکانی چیدی لەبەر گرفتی‬ ‫ژیان‪ ،‬کاتیان نەماوە هەمیش���ە له‌بیری‬ ‫ئەودا بن‌و لەماڵی ئەودا کات بەسەربەرن‪.‬‬ ‫نەمان یان کەمبوونەوەی کات بۆ سروتە‬ ‫ئایینیی���ەکان راس���تەوخۆ پەیوەن���دی‬ ‫به‌دیس���پلینی نوێی بەڕێوەبردنی کات‌و‬ ‫سیس���تەمی دابەش���کردنی کاری ن���او‬ ‫جیهانی مۆدێرن���ەوە هەیە‪ .‬ئەم دابڕانە‬ ‫تەنها له‌ "کات"ی ئاییندا دروستنەبوو‪،‬‬ ‫بەڵک���و بەهەمانش���ێوەش لەهەمب���ەر‬ ‫سروشتیش���دا م���رۆڤ س���ەربەخۆیی‌و‬ ‫س���ەروەریی زیاتری ‌وەدەستهێنا‪ .‬گەر‬ ‫جاران مرۆڤ چەند مانگێکی بویستایە‬ ‫بۆ ئ���ەوەی حەج یان س���ەردانی ماڵی‬ ‫خ���ودا بکات‪ ،‬ئ���ەوا له‌ئێس���تادا چەند‬ ‫س���ەعاتێکی دەوێت تا دەگاتە شوێنە‬ ‫پی���رۆزەکان‪ .‬گەر جاران مرۆڤ هەواڵی‬ ‫گوندەکەی تەنیشت خۆیانی پاش چەند‬ ‫رۆژێک ببیس���تایە‪ ،‬ئەوا ئێستا له‌چەند‬ ‫چرکەس���اتێکدا مرۆڤ ئ���اگاداری نەک‬ ‫هەواڵی شارەکان‌و ناوچە جیاوازەکانی‬ ‫‌واڵتەک���ەی خۆی دەبێ���ت‪ ،‬بەڵکو هی‬ ‫هەم���وو‌واڵتانی تریش‪ .‬بەم چەش���نە‬ ‫گەر کات له‌س���ەردەمی پێش مۆدێرنەدا‬ ‫لەدۆخی کشان‌و خاوبوونەوەدا بووبێت‪،‬‬ ‫ئەوا له‌س���ەردەمی مۆدێرنەدا دەکەوێتە‬ ‫ناو پرۆسەی چڕبوونەوە‌و خێرایی‪ .‬لەم‬ ‫سەردەمەی ئێستاشماندا کەمکردنەوەی‬ ‫رۆژان���ی پرس���ە‌و کورتکردن���ەوەی‬ ‫کاتی دانیش���تن بۆ سەرەخۆش���یی تا‬ ‫دەگاتە ناردنی نام���ە‌و فاکس‌و پەیامی‬ ‫ئەلیکترۆن���ی‪ ،‬له‌وێنەی ئێس ئێم ئێس‌و‬ ‫ئیمەیل بۆ سەرەخۆشییکردن لەیەکتر‪،‬‬ ‫دەرکەوت���ە نوێکانی جەب���ری دونیای‬ ‫مۆدێرنەن له‌کۆمەڵگای ئێمەدا‪ .‬شایانی‬ ‫باس���ە ئەم دیاردەو ک���ردەو پراکتیکە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە نوێیان���ە ک���ە ئێس���تا‬ ‫ئاس���ایین‪ ،‬لەس���ەردەمانێکدا تەنانەت‬ ‫بیرلێکردنەوەی���ان دەچ���ووە خان���ەی‬ ‫کوفرەوە‪ ،‬چج���ای بگاتە باس���کردن‌و‬ ‫جێبەجێکردنی‪.‬‬ ‫کات له‌پرۆسەی کارکردندا بەعەقالنی‬ ‫دەکرێ���ت‌و دەبێت به‌س���ەرمایەیەک کە‬ ‫نابێت بەهەدەر بدرێت‌و لەدەستبدرێت‪.‬‬ ‫هەم���وو بەهەدەردانێک���ی کات مانای‬ ‫کەمبوون���ەوەی بەره���ەم‌و لەوێش���ەوە‬ ‫کەمبوونەوەی قازانج دەگەیەنێت‪ .‬بەم‬ ‫چەش���نە له‌پرۆس���ەی مۆدێرنەدا کات‬ ‫به‌مان���ا ئابوورییەک���ەی جێ���گا به‌کات‬ ‫بەمانا ئایینییەک���ەی لێژ دەکات‪‌ .‬واتە‬ ‫ئەوەندەی مرۆڤ له‌بیری ژیانی مادی‌و‬ ‫رۆژانەدای���ە‪ ،‬ئەوەندە له‌بی���ری ژیانی‬ ‫رۆحی‌و مەعنەویدا نییە‪ .‬کات له‌دونیای‬ ‫سەرمایەداریدا دەبێت به‌کاغەزی کاربۆن‬ ‫بۆ کۆپیکردن���ی ژیانێکی باش‪ .‬مرۆڤ‬ ‫دەبێت کات���ی کارکردن���ی دۆکۆمێنت‬ ‫بکات‪ ،‬تاوەک���و بتوانێت ژیانی رۆژانەی‬ ‫دابین ب���کات‪‌ .‬وات���ە دۆکومێنتکردنی‬ ‫کاتژمێری دەس���تپێکردن‌و کۆتاییهاتن‬ ‫ب���ه‌کار‪ ،‬ب���ەو سیس���تەمەی ب���ۆ هەر‬ ‫دەزگای���ەک دانراوە‪ ،‬تەنه���ا زەمانەتی‬ ‫‌وەرگرتنی موچە نییە بۆ ئەو بڕە کاتەی‬ ‫کە مرۆڤی مۆدێرن له‌کارکردندا سەرفی‬ ‫دەکات‪ ،‬بەڵک���و زامنکردنی ژیانیش���ە‪.‬‬ ‫بۆیە هەموو س���ەرفکردنێکی زۆری کات‬ ‫بۆ کار‪ ،‬مانای دەوڵەمەندیی ژیان نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو دەش���ێت مانای دەوڵەمەندبوون‬ ‫بێت له‌ژیاندا‪ .‬کاتێک دەڵێین سیستەمی‬ ‫سەرمایەداری‌وەکو کاغەزی کاربۆنە بۆ‬ ‫کۆپیکردنی ژیانێکی باش‪ ،‬بەو مانایەی‬ ‫کە مرۆڤ ناتوانێت خ���ەون به‌ژیانێکی‬

‫کەمکردنەوەی رۆژانی‬ ‫پرسە‌و کورتکردنەوەی‬ ‫کاتی دانیشتن بۆ‬ ‫سەرەخۆشیی تا‬ ‫دەگاتە ناردنی نامە‌و‬ ‫فاکس‌و پەیامی‬ ‫ئەلیکترۆنی‪ ،‬له‌وێنەی‬ ‫ئێس ئێم ئێس‌و ئیمەیل‬ ‫بۆ سەرەخۆشییکردن‬ ‫لەیەکتر‪ ،‬دەرکەوتە‬ ‫نوێکانی جەبری‬ ‫دونیای مۆدێرنەن‬ ‫له‌کۆمەڵگای ئێمەدا‬ ‫باشەوە ببینێت‪ ،‬گەر لەڕووی‌واقیعییەوە‬ ‫بێکار بێت یان کارێکی باش���ی نەبێت‪.‬‬ ‫کاری باش���یش دەبێت به‌گەرەنتییەک‬ ‫ب���ۆ موچەی ب���اش‌و بێکارییش دەبێت‬ ‫به‌هۆکارێک بۆ ژیانی خراپ‪ .‬بەم چەشنە‬ ‫کات دەبێت به‌گرێبەندێک له‌نێوان کار‌و‬ ‫ژیانی باشدا‪ .‬لێرەوە دەتوانین هێما بۆ‬ ‫ئەو چەمکەی هابەرماس بکەین لەسەر‬ ‫به‌"کۆلۆنیالیزەکردن���ی جیهان���ی ژیان"‬ ‫لەالیەن سیستەمەوە‪‌ .‬واتە سیستەمێک‬ ‫له‌عەقالنییەت‌و بیرۆکراسییەت جیهانی‬ ‫ژیانمان داگیر دەکات‌و له‌جیهانی ژیانەوە‬ ‫دەیگۆڕێت بۆ سیس���تەمی دابەشکردنی‬ ‫کار‌و دیس���پلینکردن‌و کۆنترۆڵکردن���ی‬ ‫کاتی ئینسانەکان کە لەجیهانی ئیدارە‌و‬ ‫کاردا بەرجەس���تە دەبێت‪ .‬بەمانایەکی‬ ‫ت���ر ژیانی ئینس���انەکان هێندەی لەناو‬ ‫جیهانی کاردا بەس���ەردەبرێت‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫له‌جیهانی ژیاندا بەسەرنابرێت‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی گشتی دەتوانین باس‬ ‫له‌سێ کۆڵەکەی گرنگ بکەین له‌پرۆسەی‬ ‫گۆڕانی چەمکی کاتدا لەسەردەمی پێش‬ ‫مۆدێرنەوە ب���ۆ س���ەردەمی مۆدێرنە‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬مۆدێرنە کات له‌رێکخس���تنێکی‬ ‫ئایینیی���ەوە دەکات به‌رێکخس���تنێکی‬ ‫دەزگاییک���راو ب���ۆ کۆمەڵ���گا‪ .‬چەمکی‬ ‫کات له‌کۆمەڵ���گا پێ���ش مۆدێرنەکاندا‬ ‫کە لەس���ەر بناغەی ئایین رێکخرابوو‪،‬‬ ‫جگە له‌چەند س���روتگەلێک‌و بۆنەیەکی‬ ‫ئایین���ی له‌وێنەی جەژن‌و رۆژی هەینی‌و‬ ‫لەدایکبوون‌و مردنی پێغەمبەران‌و هتد‪،‬‬ ‫کات‌و بۆن���ەی گرنگی تر نەبوو‪ .‬کاتێک‬ ‫موس���ڵمانان بۆ نوێژی هەینی دەڕۆن‪،‬‬ ‫تەنها بۆ جێبەجێکردن���ی ‌وەزیفەیەکی‬ ‫ئایینی ناڕۆن‪ ،‬بەڵکو لەپاڵ ئەم‌وەزیفە‬ ‫ئایینیی���ەدا ‌وەزیفەیەک���ی کۆمەاڵیەتی‬ ‫گرنگ���ی تری���ش جێبەج���ێ دەک���ەن‪،‬‬ ‫ئەوی���ش بەس���ەربردنی کات���ە لەگەڵ‬ ‫یەکترو دروس���تکردنی کۆمۆنیکاسیۆن‌و‬ ‫یەکانگیری���ی گروپیی���ە‪ .‬ئیمان���داران‬ ‫له‌مزگ���ەوت‌و کەنیس���ە‌و زیناگۆکەکان‌و‬ ‫ش���وێنەکانی تری خوداپەرستیدا یەکتر‬ ‫دەبینین‌و گوێ له‌گرفتەکانی کۆمەڵگا‌و‬ ‫چارەسەرەکانی دەگرن‪.‬‬ ‫کردەی بانگدان تاکە رێگایەک بووە بۆ‬ ‫بانگکردنی ئیمانداران‌و بیرخستنەوەیان‬ ‫بۆ کاتی نوێژ‪ .‬دی���ارە کردەی بانگدان‬ ‫لەگەڵ س���ەرهەڵدانی کاتژمێردا بەهای‬ ‫ئاگادارکردن���ەوەی نامێنێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫بەهای بانگکردن لەدەس���تنادات‪ .‬هەر‬ ‫ئەمەش���ە ‌وامانلێدەکات چەند ساڵێک‬ ‫پێش س���ەرهەڵدانی تەلەفۆنی دەستیی‬ ‫ل���ەو دیاردەیە تێبگەی���ن کە کاتژمێری‬ ‫جەڕەس���ی چینی به‌بانگدانەوە دەگاتە‬ ‫ئەو کۆمەڵگایانەی کە ئیس�ل�ام ئایینی‬ ‫س���ەرەکییانە‌و دەبێ���ت به‌ش���وێنی‬ ‫ساغکردنەوەیەکی گەورە بۆ ئەو کااڵیە‪.‬‬ ‫ل���ەم قۆناغەی ئێستاش���ماندا ئایفۆن‌و‬ ‫گاالکس���یمان هەیە ک���ە ئاپی "‪"App‬‬ ‫تایبەتیان هەیە‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیزو نیاز نه‌جمه‌دین‌ ده‌ینوسن‬

‫قەیرانی ئۆکرانیا‪ :‬زیانە کوشندەکانی‬ ‫نزیک‬ ‫ناتەبایی ناوخۆیی‌و بەرژەوەندییە دەرەکیەکان‬

‫ناسیونالیزمی کوردی‌و پاره له‌هه‌رێم‬

‫شاخەوان شۆڕش‬

‫ سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫ئه‌مڕۆ ناسیونالیزمی کوردی له‌دۆخێکی‬ ‫تایبه‌تدای���ه‪ .‬ده‌رککردن به‌تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫ئه‌م دۆخه یارمه‌تیده‌ره بۆ قس���ه‌كردن‬ ‫له‌سه‌ر چۆنێتی ناس���یونالیزمی کوردی‬ ‫له‌ئێس���تادا‪ .‬ناس���یونالیزم یه‌كێک���ه‬ ‫له‌ش���ێوازه‌کانی بیرکردن���ه‌وه‌ی مرۆڤ‬ ‫له‌چه‌ند س���ه‌ده‌ی ڕاب���وردودا‪ .‬ده‌كرێت‬ ‫بڵێی���ن ک���ه مرۆڤایه‌ت���ی س���ێ جۆر‬ ‫له‌پێکه‌وه‌بون���ی هه‌یه‪ :‬دینیی‪ ،‬جیهانیی‬ ‫(کۆمۆنیزم)‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی (نیش���تمانی)‪.‬‬ ‫ل���ه‌روی مێژوییه‌وه بیری ناس���یونالیزم‬ ‫پاش بی���ری دینیی دێ���ت‪ .‬کاتێک که‬ ‫شۆڕشی فه‌ره‌نسی روده‌دات‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫کڵێسا‌و ئاینی مه‌سیحی رۆڵیان نامێنێت‬ ‫‌وه‌ك ناچارییه‌ك‌ په‌نا بۆ ناس���یونالیزم‬ ‫ده‌برێت ب���ۆ هێنانه ئارای ش���ێوازێک‬ ‫له‌پێکه‌وه‌بون‪ .‬ناسیونالیزم له‌م دۆخه‌دا‬ ‫ده‌بێته چیمه‌نتۆی به‌یه‌كه‌وه نوس���انی‬ ‫ئه‌ندامانی کۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌نابردنه ناچاریه‌وه‌ك نه‌رێتێکی‬ ‫لێهات���وه‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت کاتێ���ک هه‌ردو‬ ‫ئایدۆ‌لۆژیه گه‌وره‌ك���ه‪ :‬دین‌و کۆمۆنیزم‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌ش���ێن‪ .‬ئه‌مرۆ ئێم���ه به‌ڕونی‬ ‫له‌ه���ه‌ردو‌واڵتی ئێ���ران‌و چین به‌چاوی‬ ‫خۆمان ده‌بینین‪ :‬چین که ئایدۆ‌لۆژیای‬ ‫کۆمۆنیزمی‌وه‌ك چوارچێوه‌یه‌كی به‌تاڵ‬ ‫به‌كارده‌هێنێت هه‌رکاتێک توشی قه‌یران‬ ‫ده‌بێ���ت خێرا په‌ن���ا بۆ ناس���یونالیزم‬ ‫ده‌ب���ات‪ .‬ئێ���ران له‌وه‌ت���ه‌ی ده‌س���تی‬ ‫داوه‌ت���ه بونیادنان���ی چه‌ك���ی ئه‌تۆمی‬ ‫زیاتر‌و زیات���ر له‌ئایدۆ‌لۆژیای ئیس�ل�ام‬ ‫دورده‌كه‌وێته‌وه‌و په‌نا بۆ ناس���یونالیزم‬ ‫ده‌بات‪ .‬له‌س���اته‌وه‌ختی ئێستادا هه‌مان‬ ‫شت له‌تورکیا ده‌بینین‪.‬‬ ‫وه‌ك گه‌‌وره ئایدۆ‌لۆژیایه‌ک‪ ،‬یان‌وه‌ك‬ ‫حیکایه‌تێک���ی گه‌وره‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر بکرێت‬ ‫چه‌مکه‌ك���ه‌ی لیوت���ارد به‌كاربه‌ری���ن‪،‬‬ ‫ناسیونالیزم به‌زۆر شێواز ده‌رده‌که‌وێت‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا کۆمه‌ڵێک زۆر له‌پاش���کۆ‬ ‫هه‌ی���ه‪ .‬ناس���یونالیزم ‌وه‌ك کۆمۆنیزم‬ ‫‌وه‌ك بی���ری ئاینیی له‌س���ه‌ر جیاکاری‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���تی بونیادن���راوه‪ .‬خ���ۆ‬ ‫جوداکردنه‌وه له‌ئه‌وانی تر‌و بانگه‌شه بۆ‬ ‫خۆشه‌ویستیی له‌نێوان ئه‌نداماندا‪ ،‬ئه‌مه‬ ‫خه‌سڵه‌تی ته‌نها ناسیونالیزم نیه به‌ڵکو‬ ‫خه‌سڵه‌تی بیری دینی‌و کۆمۆنیزمیشه‪.‬‬ ‫بۆیه جی���اکاری‌و پێکه‌وه‌بون‪ ،‬که خۆی‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی به‌رهه‌مهێنان���ی ئه‌ویت���ر‌و‬ ‫خوددا ده‌بینێته‌وه به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‬ ‫یونیڤێرساله‪.‬‬ ‫ده‌كرێ���ت بوترێت که ناس���یونالیزم‬ ‫به‌پێی ئه‌م ڕ‌ه‌وته مێژوییه‌ی که هه‌یه‌تی‬ ‫بریتی���ه له‌ئایدۆ‌لۆژیایه‌ك���ی حازرباش‬ ‫هه‌‌ر کاتێک سیس���ته‌می سیاسی توشی‬ ‫قه‌یران‌و بۆش���ایی ده‌بێت ئ���ه‌وا خێرا‬ ‫په‌نای بۆ ده‌بات‪ .‬یان ده‌كرێت بوترێت‬ ‫که ناسیونالیزم شێوازێکی پێکه‌وه‌بونه‬ ‫کاتێک ش���ێوازه‌كانی تری پێکه‌وه‌بون‬ ‫توش���ی قه‌ی���ران ده‌بن ی���ان هه‌ره‌س‬ ‫ده‌هێنن‪ .‬ئای���ا ده‌توانین له‌ئه‌مه‌وه ئه‌و‬ ‫هه‌ڵهێنجێنین که ناسیونالیزم ناچارییه‪،‬‬ ‫ئه‌م���ری‌واقی���ع ده‌یچه‌س���پێنێت؟ یان‬ ‫له‌ڕاستیدا کرۆکی هه‌مو بیرکردنه‌وه‌کانی‬ ‫مرۆڤه؟‬ ‫له‌الیه‌كی ت���ره‌وه بنواڕین‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی که‌لتوری���ه‌وه‪ ،‬ده‌بینی���ن‬ ‫که شوناس���ی مرۆڤ هه‌ت���ا بێت‌و ورد‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‪ ،‬له‌س���ه‌ده ناوه‌ندیه‌كان���دا‬ ‫زۆرب���ه‌ی خه‌ڵک���ی ئه‌وروپ���ا خۆی���ان‬ ‫به‌مه‌سیحی ده‌ناساند‪ ،‬ئه‌مڕۆ هه‌تا بێت‬ ‫ئه‌و شوناسه‌ ورد‌و وردتر ده‌بێته‌وه‪ .‬گه‌ر‬ ‫ناسیونالیزم له‌ئه‌وروپا سه‌ریهه‌ڵدا ئه‌وا‬ ‫هه‌‌تا ئه‌مڕۆش کۆتایی نه‌هاتوه‪ ،‬بۆ نمونه‬ ‫هه‌وڵی جیابونه‌وه‌ی س���کۆتله‌ندیه‌كان‪،‬‬ ‫باس���که‌كان‪،‬‬ ‫به‌رش���ه‌لۆنه‌ییه‌کان‪،‬‬ ‫کۆرسیکیه‌كان‪ ،‬خه‌ڵکانی ئه‌لپی ئیتالیا‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه لێگه‌ڕێ له‌ئه‌و هه‌مو خوێنه‌ی که‬ ‫له‌پێن���او ناس���یونالیزمدا رژا له‌به‌لقان‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامدا نه‌خشه‌ی ناوچه‌كه‌ی گۆڕی‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و‌روپای رۆژهه‌اڵت‪ .‬به‌شێکی‬ ‫گه‌وره‌ی قه‌یرانی ئۆکرانیا ناسیونالیزمه‪،‬‬ ‫تا ئاستێکی په‌ڕگیر‪.‬‬ ‫ل���ه‌م س���ااڵنه‌ی دواییدا به‌گه‌ش���ه‌ی‬ ‫جیهانگیری���ی هه‌ندێ���ک که‌‌وتنه س���ه‌ر‬ ‫ه���ه‌‌ودای ئه‌وه ک���ه گوای���ه ده‌وڵه‌تی‬ ‫نه‌ته‌وه کۆتایی هات���وه‌و جیهان به‌ره‌و‬ ‫ئه‌وه ده‌ڕوات که ببێته یه‌ک یه‌كه‌و بیری‬ ‫مرۆڤایه‌تی بێته ئ���اراوه‪‌ .‬واقیع به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك به‌‌و ئاراس���ته‌یه‌دا ناڕوات‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ئه‌مه زیاتر خه‌ونێکی ئایدۆلۆژیه‬

‫پاره حکومه‌ت به‌هێز‬ ‫ده‌كات‌و خه‌ڵك الواز‬ ‫ئه‌مه‌ش باشترین دۆخه بۆ‬ ‫حوکمی له‌جۆری حوکمی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ده‌كرێت بوترێت‬ ‫که حکومه‌تی هه‌‌رێم‬ ‫په‌یوه‌ندی نیه به‌خه‌ڵکه‌وه‬ ‫به‌ڵکو له‌رێگای ئامرازه‌وه‬ ‫خه‌ڵك ده‌كات به‌ئامراز‪.‬‬ ‫له‌رێگای پاره‌وه خه‌ڵك‬ ‫ده‌كات به‌گوێڕایه‌ڵ‌و کۆیله‬ ‫بۆ لێکدانه‌وه‌ی گه‌ش���ه‌ی سه‌رمایه‌داری‬ ‫که هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای دروس���تبونیه‌وه‬ ‫سیس���ته‌مێکی جیهان���ی ی���ان ‌وه‌ك‬ ‫هه‌ندێک ده‌ڵێ���ن گه‌ردونیی بوه‪ .‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌رمایه‌داریی پرۆسه‌یه‌كی شه‌پۆلیه‪،‬‬ ‫‌وه‌ک مارکس باش لێی ئاگاداربو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خ���راپ لێکیدایه‌وه‪ .‬ب���ه‌م پێیه کاتێک‬ ‫سه‌رمایه‌‌داریی له‌باش���یدایه ئه‌‌وا سنور‬ ‫کاڵده‌بێت���ه‌وه کاتێک س���ه‌رمایه‌داریی‬ ‫له‌قه‌یراندایه ئه‌وا س���نور تۆخده‌بێته‌وه‪.‬‬ ‫دیاره ئه‌م دۆخه بۆ سه‌رده‌مانێکی زۆر‬ ‫له‌رۆژئ���اواش ‌وه‌هابو‪ ،‬ب���ه‌اڵم داڕمانی‬ ‫ئابوری س���ییه‌كانی ئه‌مریکا ‌وانه‌یه‌كی‬ ‫به‌پێزی دا به‌ئابوریناسان که زیاترکردنی‬ ‫تاری���ف ده‌بێت���ه ه���ۆی چڕکردنه‌وه‌ی‬ ‫قه‌ی���ران‪ ،‬بۆیه له‌ئه‌م قه‌یرانه‌ی ئێس���تا‬ ‫گۆڕانکاریی له‌تاریفدا نابینین‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئایا په‌یوه‌ندی سه‌رمایه‌‌داریی‌و‬ ‫ناسیونالیزم چیه؟‬ ‫پ���اره بااڵتری���ن‌و س���یمبوڵیترین‬ ‫ده‌رکه‌وته‌ی سه‌رمایه‌‌دارییه‪ .‬پاره ‌وه‌ها‬ ‫ده‌كات که هه‌‌ندێک سه‌رمایه‌داریی‌وه‌ك‬ ‫دین لێکبده‌ن���ه‌وه‪ .‬جۆرجیو ئه‌گامبین‬ ‫ده‌ڵێ���ت خودا نه‌م���رد پ���اره جێگای‬ ‫گرت���ه‌وه‪ ،‬ئه‌مه به‌پش���تیوانی دیدێکی‬ ‫‌واڵته‌ر بنیامین ده‌ڵێت‪ .‬کوردستان ئه‌و‬ ‫جێگایه‌یه که حوکمی سیاسی له‌نێوان‬ ‫پاره‌و ناس���یونالیزمدا جۆالنی ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم که قه‌یران نیه ئه‌وا حوکمکردن‬ ‫له‌رێگای پار‌ه‌وه‌ی���ه‪ ،‬کاتێک قه‌یرانێک‬ ‫دروست ده‌بێت یان دروست ده‌كرێت ئه‌وا‬ ‫ناسیونالیزم ده‌هێنرێت بۆ دروستکردنی‬ ‫هێ���ز له‌به‌رامبه‌ر قه‌یرانه‌ك���ه‌دا‪ ،‬هه‌رکه‬ ‫قه‌یرانه‌كه نیش���ته‌وه یان نیشێنرایه‌وه‬ ‫ئه‌وا حوکمکردن ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ دۆخی‬ ‫پاره‪.‬‬ ‫بۆچی ئه‌م جۆالنێیه له‌نێوان پاره‌و‬ ‫ناسیونالیزمدا؟‬ ‫پاره‪ ،‬که حکومه‌تی هه‌‌رێم به‌بڕی زۆر‌و‬ ‫به‌ب���ێ هیچ ئه‌رکێک ده‌س���تیده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫توانایه‌ك���ی پێده‌به‌خش���ێت به‌رامب���ه‌ر‬ ‫خه‌ڵ���ك‪ ،‬به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵ���ك هیچ‬ ‫توانایه‌كیان ده‌ست بکه‌وێت‪ .‬به‌مانایه‌كی‬ ‫تر پاره حکومه‌ت به‌هێز ده‌كات‌و خه‌ڵك‬ ‫الواز‪ ،‬ئه‌مه‌ش باشترین دۆخه بۆ حوکمی‬ ‫له‌جۆری حوکمی هه‌رێم‪ .‬دیاره حوکمی‬ ‫هه‌رێ���م کۆمه‌ڵێک ئام���رازی هه‌یه‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌پاراتۆس به‌چه‌مکی لوی ئاڵتۆس���ێر‪.‬‬ ‫ده‌كرێت بوترێت ک���ه حکومه‌تی هه‌‌رێم‬ ‫په‌یوه‌ن���دی نی���ه به‌خه‌ڵک���ه‌وه به‌ڵکو‬ ‫له‌رێ���گای ئام���رازه‌وه خه‌ڵ���ك ده‌كات‬ ‫به‌ئامراز‪ .‬له‌رێگای پاره‌وه خه‌ڵك ده‌كات‬ ‫به‌گوێڕایه‌ڵ‌و کۆیله‪ ،‬له‌رێگای هه‌س���تی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی���ه‌وه خه‌ڵ���ک ده‌وروژێنێت‬ ‫به‌رامب���ه‌ر نه‌ی���ار‪ ،‬له‌رێ���گای میدیاوه‬ ‫فریویان ئه‌دات‪ ،‬له‌رێ���گای چه‌كداره‌وه‬ ‫ئه‌یانترس���ێنێت‪ ،‬له‌رێ���گای حیزب���ه‌وه‬ ‫ملکه‌چی���ان ئه‌كات‪ ،‬له‌رێ���گای دینه‌وه‬ ‫سه‌رقاڵیان ئه‌كات‪ ،‬له‌رێگای سیسته‌می‬ ‫ئابوریه‌وه ژیانیان ده‌‌کڕێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫له‌ئەنجام���ی روخانی س���ۆڤیەت له‌دوای‬ ‫کۆتایی جەنگی س���ارد‪ ،‬ئۆکرانیا له‌ڕێگەی‬ ‫ریفراندۆم له‌کۆتایی ساڵی ‪1991‬دا له‌روسیا‬ ‫جیاب���ووەوە‌و ب���وە‌واڵتێکی س���ەربەخۆ‪.‬‬ ‫پرۆسەی دیموکراتیزەکردن‌و دارشتنەوەی‬ ‫‌واڵت لەسەر سیس���تەمێکی نوێی رامیاری‬ ‫له‌ئۆکرانیادا دەستیپێکرد‌و هەرلەسەرەتاوە‬ ‫کۆمەڵێ کێش���ە رویان له‌پرۆس���ەکە کرد‪،‬‬ ‫بەاڵم هەرچۆنی بێت ئۆکرانیا هەنگاوەکانی‬ ‫ن���ا‪ ،‬هەوڵی���دا له‌ژێرتارمای���ی روس���ان‬ ‫دەربچێت‌و س���ەربەخۆیی خۆی بەتەواوی‬ ‫بەدەس���تبهێنێت‪ ،‬هەروەها هەنگاو بەرەو‬ ‫سیس���تەمی فرەپارت‌و دیموکراسی بنێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەوە کارێکی هەروا ئاس���ان نەبو‪،‬‬ ‫روس���یا هەمیش���ە له‌هەوڵی ئەوەدابو کە‬ ‫جۆرێ���ک له‌کاریگەریی بەس���ەر هەمو ئەو‬ ‫‌واڵتانەدا هەبێ کە پێش���تر بەش���ێک بون‬ ‫له‌س���ۆڤیەت‪ ،‬بەتایبەتی ئەوانەی شوێنی‬ ‫س���تراتیژی‌و گرنگی���ان له‌جوگرافی���ای‬ ‫ناوچەک���ەدا هەبو‪ .‬جگە ل���ەوەی ئۆکرانیا‬ ‫‌وەکو واڵتێکی بەرفراوان‌و گەورە شوێنێکی‬ ‫س���تراتیژی گرنگی له‌ناوچەکەدا هەیە کە‬ ‫بۆ روسیا گرنگە هاوپەیمانی‌ بێت‪ ،‬روسیا‬ ‫چاوی له‌ناوچەی ستراتیژی نیمچە دورگەی‬ ‫کرم هەیە‌و لەبنچینەدا بەهی خۆی دەزانێ‪،‬‬ ‫هەروەکو بنکەی دەریایی روس���یا له‌شاری دیمه‌نێک له‌خۆپیشاندانه‌کان‌و توندوتیژیه‌کانی ئۆکرانیا‬ ‫سیڤاس���تۆپۆلی نیمچەدورگ���ەی کرم���ە‪.‬‬ ‫روبەروبونەوە‌و تێکهەڵپرژانیان لێکەوتەوە‪.‬‬ ‫هەروەها کرم بۆ روسیا‌وەکو دەروازەیەکە‬ ‫خۆپیشاندەران داوای دەستلەکارکێشانەوەی‬ ‫بۆ دەریای رەش‌و رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵتی یانوکۆڤیچیان کرد‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫نیمچەدورگەی کرم بەر له‌س���اڵی ‪1783‬‬ ‫هەوڵیدا بەهێز سەرکوتی خۆپیشاندانەکان‬ ‫له‌ژێر چنگی تەتەرەکاندا بو کە له‌سەدەی‬ ‫بکات‌و له‌ئەنجام���دا دەیان کەس کوژران‌و‬ ‫سێزدەهەمەوە دەستیان بەسەردا گرتبو‪.‬‬ ‫برینداربون‪ .‬ئ���ەوەی ‌وایانکرد یانوکۆڤیچ‬ ‫پاشان روس���یا دەستی بەس���ەردا گرت‌و‬ ‫الوازبێت‪ ،‬س���وپا الیەنی خۆپیشاندەرانی‬ ‫بنکەی دەریایی دەریای رەشی لێدامەزراند‪.‬‬ ‫گرت‌و هەندێ له‌کەس���ە دەسەاڵتدارەکانی‬ ‫جەنگی کرم له‌نیوان روس‌و عوسمانیەکان‬ ‫(ئۆلیگارش���ەکانی) دۆس���تی یانوکۆڤیچ‬ ‫له‌ ‪ 1856– 1853‬لەبەر شوێنی ستراتیژی‬ ‫پشتیانتێکرد‌و بەمجۆرە دەسەاڵتی الوازکرا‪ .‬‬ ‫ناوچەکە بو‪ .‬کە رژێمی پادشایەتی روسیا‬ ‫خۆشاردنەوە‌و راکردنی یانوکۆڤیچ‪ ،‬الوازیی‬ ‫روخ���ا‪ ،‬نیمچەدورگەی کرم بوە بەش���ێک‬ ‫ئەوی���ان له‌هاوکێش���ەکەدا دەرخس���ت‌و‬ ‫له‌س���وڤیەت‪ .‬له‌س���الی ‪ 1944‬دا ستالین‬ ‫بەجۆرێ له‌جۆرەکان کۆتایی دەس���ەاڵتی‬ ‫تەتەرەکانی نیمچەدورگەی کرمی بەناپاکی‌و‬ ‫ئەویان ‌وێنەکرد‪ .‬پەرلەمان دەسەاڵتی لەو‬ ‫هاوکاریکردن���ی ئەڵمان تاوانبارکرد‌و هەمو‬ ‫سەندەوە‌و بڕیاری ئازادکردنی سەرکردەی‬ ‫تەتەرەکانی بۆ ئۆزبەکس���تان راگواس���ت‌و‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن جولیا تیمۆشینکۆ دەرکرد‪.‬‬ ‫نیمچەدورگەی کرمی له‌تەتەر پاککردەوە‪.‬‬ ‫یانوکۆڤی���چ چوە روس���یا‌و ل���ەوێ خۆی‬ ‫له‌س���اڵی ‪1954‬دا نیمچەدورگ���ەی ک���رم‬ ‫‌وەکو س���ەرۆکی فەرمی ‌واڵت پیش���اندا‌و‬ ‫لەالیەن س���ەرۆکی ئەوس���ای س���ۆڤیەت‬ ‫داوای هاوکاری له‌روس���یای دۆستی کرد‪.‬‬ ‫خرۆش���ۆڤ پێش���کەش بەئۆکرانی���ا کرا‪،‬‬ ‫له‌یەکی مارسدا س���ەرۆکی روسیا لەالیەن‬ ‫دەڵێن خرۆشۆڤ ئەوسا سەرخۆش بوە کە‬ ‫پەرلەمانی روس���یاوە رێگ���ەی پێدەدرێت‬ ‫ئەو کارەی کردوە‌و ئەوس���ا‌وەکو کارێکی‬ ‫کە هێ���ز له‌ئۆکرانیا بەکاربهێنێت‌و له‌رۆژی‬ ‫ناگرنگ‌و ‌وەکو نوکتە ‌وابو‪ ،‬بۆیە ئەوس���ا‬ ‫دواتر هێ���زە کۆماندۆکانی روس دەس���ت‬ ‫ئ���ەوە‌واتایەک���ی ئەوتۆی نەب���و‪ ،‬چونکە‬ ‫بەس���ەر کۆمەڵێ ناوچە له‌نیمچەدورگەی‬ ‫س���ۆڤیەت یەک پارچە بو‌و هیچ کۆمارێکی‬ ‫کرم���دا دەگرن‌و دوات���ر نیوەدورگەی کرم‬ ‫ناو روسیا خاوەنی هیچ دەسەاڵتێک نەبون‪.‬‬ ‫بەت���ەواوی دەخەنە ژێ���ر چنگیان‌و ئااڵی‬ ‫بەاڵم کە ل���ه‌‪ 1991‬دا ئۆکرانیا له‌روس���یا‬ ‫روسیا له‌زۆر شوێندا دەشەکێتەوە‪ .‬لەگەڵ‬ ‫جیاب���ۆوە‪ ،‬لەپڕ ئەو نوکتەیەی ئەوس���ای‬ ‫ئەوەی پوتین‌و بەرپرس���انی روس دەڵێن‬ ‫خرۆش���ۆف بوە راستیەکی تاڵ‪ .‬بۆ روسیا‬ ‫ئەوانە هێزی روسیا نین‪ ،‬بەاڵم رۆژنامەوانە‬ ‫دەستبەرداربون له‌ناوچەی نیمچەدورگەی‬ ‫بێگان���ەکان ئ���ەوە پشتڕاس���تدەکەنەوە‪.‬‬ ‫کرم هەروا ئاس���ان نەبو‪ .‬دی���ارە له‌دوای‬ ‫ئێستا دەس���ەاڵتی ناوچەیی هەرێمی کرم‬ ‫روخانی س���ۆڤیەت‪ ،‬نزیک���ەی ‪ 280‬هەزار‬ ‫رایگەیاندوە کە له‌‪16‬ی مارس���دا ریفراندۆم‬ ‫تەتەر لەوانەی کاتی خۆی س���تالین ناڕەوا‬ ‫لەس���ەر جیابون���ەوەی ک���رم له‌ئۆکرانیا‌و‬ ‫رایگواس���تبون گەڕانەوە بۆ ک���رم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لکاندنی بەروسیا ئەنجام دەدرێت‪.‬‬ ‫ئیس���تا ئەوان کەمینەیەکی بێدەسەاڵتن‌و‬ ‫بەرژەوەن���دی‬ ‫گوت���را‬ ‫وەک���و‬ ‫کێش���ەکانی ج���وداکاری‌و پەراوێزکردنیان‬ ‫ناسیونالیس���تانەی روس���یا ‌وایکردوە کە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫روس���یا چاوببرێت���ە نیمچەدورگەی کرم‌و‬ ‫کێش���ەی ناوخۆی���ی ئۆکرانی���ا هەر زو‬ ‫هەوڵ���دەدات بەش���ێوەیه‌ك له‌ش���ێوەکان‬ ‫له‌نێوان الیەنگیرانی روس���یا‌و الیەنگیرانی‬ ‫بیخاتەوە س���ەر خاکی روس���یا‪ .‬ئێس���تا‬ ‫رۆژئاوا له‌دوای سەربەخۆیی ئۆکرانیا خۆی‬ ‫نیمچەدورگ���ەی کرمی لەژێر دەس���تدایە‪،‬‬ ‫خس���تەرو‪ .‬روسیا پش���تگیری الیەنگران‌و‬ ‫زۆرینەی دانیش���توانی ک���رم بەرێژەی ‪60‬‬ ‫دۆس���تانی خۆی له‌ئۆکرانیا ک���رد‌و توانی‬ ‫‌وابکات کە الیەنگرانی خۆی له‌دەس���ەالتدا بوە س���ەرۆک‌و دەسەاڵتی گرتەوە دەست‪ .‬لەسەدا روسن‪ ،‬ئەوەیتر ئۆکرانی‌و تەتەرن‪.‬‬ ‫بەهێزب���کات‌و بەمجۆرە درێژە بەکاریگەری یانۆکۆڤی���چ ل���ەدوای دەس���تبەکاربونیدا زۆرینەی روس���ەکان ئارەزوی لکاندنەوەی‬ ‫خۆی بەسەر ئۆکرانیادا چ له‌بواری رامیاری سەرۆکی ئۆپۆزیسیۆنی جولیا تیمۆشینکۆی کرم بەروس���یا دەکەن‌و چاوەڕوان دەکرێت‬ ‫یا ئابوریەوە بدات‪ .‬روسیا توانای سامانی بەتاوان���ی گەندەڵ���ی‌و خراپبەکارهێنانی له‌ریفراندۆمەکەی ‪16‬ی مارسدا زۆرینە ئەو‬ ‫داوای���ە بکەن‪ .‬ئەو فاکتان���ە ئەگەرەکانی‬ ‫سروشتی خۆی‌و فرۆشتنی گاز بەئۆکرانیا دەسەاڵت له‌‪ 2011‬داخستە زیندانەوە‪.‬‬ ‫یانۆکۆڤیچ هەوڵی نزیکبونەوەی زیاتری لکاندنی نیمچەدورگەی کرم بەروسیا بەهێز‬ ‫هەمیش���ە‌وەکو کارتی گوش���ار بۆ س���ەر‬ ‫له‌روس���یا دەدا‪ ،‬ئ���ەوەش دەرزی نێ���وان دەکەن‪.‬‬ ‫ئۆکرانیا بەکارهێناوە‪.‬‬ ‫دەستە بەس���ەرداگرتنی نیمچەدورگەی‬ ‫یەکەم تەقینەوەی ناکۆکیە نێوخۆییەکان دۆس���تانی روس���یا‌و الیەنگرانی رۆژئاوای‬ ‫له‌بۆتەی شۆڕش���ی نارنجیدا له‌ساڵی ‪ 2004‬زیاترک���رد‪ .‬له‌‪ 21‬نۆڤەمب���ەری ‪ 2013‬دا ک���رم‌و دەس���ت تێکەڵک���ردن له‌کاروباری‬ ‫دا خۆی خس���تەرو‪ .‬له‌هەڵبژاردنی ‪ 2004‬دا یانوکۆڤیچ رایگەیاند کە ئەو رێکەوتن لەگەڵ ناوخۆی ئۆکرانیا‪ ،‬کە شکاندن‌و پیشێلکارییە‬ ‫نێونەتەوەیی���ەکان‌و‬ ‫ڤیکتۆر یانوکۆڤیچ‌و دەسەاڵتی فەرمانڕەوا یەکێتی ئەوروپ���ا مۆرناکا‌و له‌جیاتی ئەوە له‌رێککەوتنام���ە‬ ‫بەگەندەڵی‌و ساختەکاری لەالیەن ڤیکتۆر هاوکاری لەگەڵ روسیادا دەکات‪ .‬ئەوەش س���ەروەریی س���تاتی ئۆکرانیا‪ ،‬زەنگێکی‬ ‫یوشینکۆوە تۆمەتبارکران‌و شۆڕشی نارنجی بوە هۆی هەڵس���ان‌و خۆپیشاندان لەالیەن مەترسیە بۆ س���ەر ئاسایش‌و بەرژەوەندی‬ ‫ناسیونالیس���تانەی ‌واڵتان���ی دیک���ەی‬ ‫سەریهەڵدا‪ .‬دادگای بااڵی ئۆکرانیا بڕیاری الیەنگرانی کرانەوە بەروی رۆژئاوادا‪.‬‬ ‫له‌دیسەمبەردا ڤالدیمێر پوتین سەرۆکی رۆژهەاڵتی ئەوروپا‌و ناوچەکە‪.‬‬ ‫ژماردنەوەی دەنگەکان���ی دا‌و له‌ئەنجامدا‬ ‫ئ���ەو زیانان���ەی ک���ە بەس���ەروەریی‌و‬ ‫یوشینکۆ بەبراوە دەرچو‪ .‬بەمجۆرە بەرەی روسیا رایگەیاند کە روسیا نیازی‌وایە بەشە‬ ‫الیه‌نگران���ی رۆژئ���اوا س���ەرکەوتن‪ ،‬بەاڵم پشكی ستات بای ‪ 15‬ملیارد دۆالر بکڕێت‌و بەرژەوەندی ناسیونالیس���تانەی ئۆکرانیا‬ ‫یوش���ینکۆ‌و دەسەاڵتەکەی ئەوە نەبون کە نرخی گازی���ش بۆ ئۆکرانی���ا دابەزێنێت‪ .‬کەوتون‌و دەکرێ بەشێوەیەکی کوشندەتر‬ ‫خەڵک چاوەڕوانی دەکرد‪ .‬له‌س���اڵی ‪ 2010‬روسیا نیازی هەبو لەم رێگەیەوە ئۆکرانیا بکەون‪ ،‬لەبنچینەدا سەرچاوە له‌ناتەبایی‌و‬ ‫دا له‌هەڵبژاردن���دا ڤیکت���ۆر یانوکۆڤیچی بخات���ە ژێر کاریگ���ەری ت���ەواوی خۆی‪ ،‬نایەکگرتویی ناخۆییەوە دەگرێت‪ .‬لەماوەی‬ ‫دۆستی روسیا بەس���ەرکەوتو هەژمێردرا‌و هەروەکو ئۆکرانیا زۆر‌وابەستەی گازە کە سەربەخۆیی ئۆکرانیادا دو بەرەییەک باڵی‬ ‫بەسەر بەرژەوەندیەکانی‌واڵتدا کێشاوە‪ ،‬کە‬ ‫هاتەوە سەر دەسەاڵت‪ .‬تۆمەتی گەندەڵی‌و له‌روسیاوە‌وەریدەگرێت‪.‬‬ ‫زیادیانک���رد‌و دەس���ەاڵتدار‌و ئێلیتە رامیارەکانی ئۆکرانیا‬ ‫خۆپیش���اندانەکان‬ ‫س���اختەکاری خرایە پ���اڵ‪ ،‬بەاڵم ئەو هەر‬

‫بەرژەوەندی‬ ‫ناسیونالیستانەی‬ ‫روسیا‌وایکردوە کە‬ ‫روسیا چاوببرێتە‬ ‫نیمچەدورگەی‬ ‫کرم‌و هەوڵدەدات‬ ‫بەشێوەیه‌ك‬ ‫له‌شێوەکان‬ ‫بیخاتەوە سەر‬ ‫خاکی روسیا‪.‬‬ ‫ئێستا نیمچەدورگەی‬ ‫کرمی لەژێر‬ ‫دەستدایە‪ ،‬زۆرینەی‬ ‫دانیشتوانی کرم‬ ‫بەرێژەی ‪ 60‬لەسەدا‬ ‫روسن‬

‫له‌توانایان���دا نەبوە چارەس���ەری بکەن‌و‬ ‫بەمجۆرە یەکگرتوییەکی بنەما ساغ لەسەر‬ ‫بنچینەی بەرژەوەندیە ناسیونالیستیەکانی‬ ‫‌واڵت دروس���تکەن‌و ناسنامەیەکی بەهێزی‬ ‫ستات بەدیبهێنن‪ .‬بەپێچەوانەوە کێشەکان‬ ‫رویان له‌زیادبون ک���رد‌و ئەمڕۆ بەکردەوە‬ ‫مەترس���ی لەسەر لەدەس���تدانی بەشێکی‬ ‫‌واڵت‌و لەتبونی ‌واڵت هەیە‪ .‬رەتکردنەوەی‬ ‫کرانەوە بەروی پرەنسیپە دیموکراسیەکان‌و‬ ‫جێبەجیکردنی میکانیزمە دیموکراسیەکان‬ ‫بەمجۆرە چارەس���ەری کێش���ەکان لەسەر‬ ‫بنچین���ە دیموکراس���یەکان رەوتێک���ە کە‬ ‫فاکتەرەکانی پش���وتەنگیی‌و رەتکردنەوە‬ ‫بەهێ���ز دەکات‪ ،‬ئاراس���تەی ئ���ەو رەوتە‬ ‫ئەگەرەکان���ی قوڵبون���ەوەی کێش���ەکان‌و‬ ‫گیرخواردنیان زیاتر دەکات‪ .‬پشوتەنیگی‬ ‫دەس���ەاڵتداران‌و رەتکردنەوەی رێککەوتن‬ ‫لەس���ەر بەرژەوەندیی���ە جی���اوازەکان‪،‬‬ ‫پێداگرتن لەسەر سەپاندنی‌ویست‌و ئارەزو‬ ‫بەپێی بەرژەوەندیە ناگشتی‌و تایبەتەکان‪،‬‬ ‫ئەو فاکتەرانەن کە جگە لەوەی چارەسەرە‬ ‫دیموکراس���یەکان رەتدەکەن���ەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەمیش���ە توانای ئەوەیان هەیە مەترسی‬ ‫لەسەر بەرژەوەندیە گشتی‌و نیشتیمانیەکان‬ ‫دروس���ت بکەن‪‌ ،‬وەک���و ئەوەی ئیس���تا‬ ‫له‌ئۆکرانیادا دەبینرێت‪.‬‬ ‫روس���یا له‌دوای سەربەخۆیی ئۆکرانیاوە‬ ‫توانیویەت���ی کاریگەری���ی خۆی بەس���ەر‬ ‫ئۆکرانی���ادا بس���ەپێنێت بەتایبەت���ی‬ ‫لەالیەنی ئابوری���ەوە له‌رێگەی ئەو گازەی‬ ‫دەیفرۆش���ێتە ئۆکرانیا‪ .‬هەروەکو ئۆکرانیا‬ ‫‌وابەستەی روسیایە لەم روەوە‪ .‬دوبەرەکی‬ ‫ناخۆیی‌وایانکردوە کە روس���یا رۆڵی دیار‬ ‫له‌کێشەکاندا بنوێنێت‌و بتوانێت کاریگەری‬ ‫راستەوخۆ لەس���ەر بڕیارەکانی ئۆکرانیادا‬ ‫دروس���تبکات‪ .‬زیادبونی کاریگەریی روسیا‬ ‫لەس���ەر ئۆکرانی���ا بۆیە روی���داوە چونکە‬ ‫الیەنێک لەناو خودی ئۆکرانیەکان رێگەیان‬ ‫بۆ ئەوە خۆش���کردوە‪ .‬روس���یا لەهەڵێک‬ ‫دەگەڕا تا بتوان���ێ هەنگاو بۆ‌وەدیهێنانی‬ ‫بەرژەوەندییە ناسیونالیس���تیەکانی بنێت‪،‬‬ ‫تەقینەوەی کێشەی ناوخۆیی ئۆکرانیا ئەو‬ ‫هەلومەرجەیان بۆ روس���یا رەخس���اند کە‬ ‫هەنگاوی گرنگی بەک���ردەوە لەمبارەیەوە‬ ‫بنێ���ت‪‌ .‬واپێدەچێ���ت روس���یا باک���ی‬ ‫بەچارەنوس���ی یانۆکۆڤیچ نییە‌و هەروەکو‬ ‫هەوڵ���ی گەڕاندنەوەی ئەو بۆ دەس���ەاڵت‬ ‫بەتون���دی ن���ادات‪ ،‬پوتی���ن زو ئاماژەی‬ ‫بەبەسەرچونی ئەستێرەی یانۆکۆڤیچ کرد‪،‬‬ ‫ئەوەی الی روس���یا گرنگ���ە بەرژەوەندی‬ ‫هەرچۆن���ێ‬ ‫ناسیونالیس���تانەیەتی‪.‬‬ ‫لێکیبدەینەوە ‌واپێدەچ���ی بەئەگەری زۆر‬ ‫لەو بێنەوبەردەیەدا زیان بەر بەرژەوەندی‬ ‫نیش���تیمانی ئۆکرانیا دەکەوێت‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بەشێوەیەکی سەرەکی ئۆکرانیەکان خۆیان‬ ‫لێ���ی بەرپرس���یارن‪ .‬بەواتایەکیتر ئەگەر‬ ‫ئۆکرانی���ەکان یەکگرتوب���ان‌و خەمخۆری‬ ‫دیموکراتیزەکردن���ی‌واڵت ب���ان‪ ،‬کەلتوری‬ ‫پشوتەنگیی‌و رەتکردنەوەیان ‌وازلێهێنابا‪،‬‬ ‫دەیانتوان���ی س���تاتێکی بەهێ���زی خاوەن‬ ‫ناس���نامەیەکی بەهێ���ز پێکبهێن���ن‪ ،‬ئەوە‬ ‫‌وایدەکرد نە روسیا‌و نە هیچ دەسەاڵتێکی‬ ‫دیکەی زلهێ���ز یتوانن زیان بەبەرژەوەندی‬ ‫ناسیونالیستانەی ئۆکرانیا بگەیەنن‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫سیاسەتی تەندروستی‬

‫دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده‌ینوسێت‬

‫مافی تەندروستی چی یە؟‬ ‫زۆر گرنگە هەموو تاکێکی کۆمەڵ ئەو‬ ‫ڕاس���تییە بزانێت کە مافی خۆیەتی‬ ‫سوودمەند بێت لە بەرزترین ئاستی‬ ‫تەندروستی‬ ‫( ک���ە بتوانرێت دەس���تەبەربێت)‌و‬ ‫دابی���ن کردن���ی ئ���ەو ماف���ەش‬ ‫بۆدانیشتوان یەکێکە لە ئەرکەکانی‬ ‫دەوڵەت‪.‬‬ ‫ئ���ەم زنجیرە نوس���ینە بریتییە لە‬ ‫پ���ەڕەی ڕاس���تی( ژم���ارە ‪ )٣١‬ی‬ ‫مافەکانی مرۆڤ‪ ،‬کە چەس���پێنراوە‬ ‫لەالیەن نەت���ەوە یەکگرت���وەکان‌و‬ ‫ڕێکخ���راوی تەندروس���تی جیهانی‪،‬‬ ‫تایبەت���ە ب���ە مافی تەندروس���تی‬ ‫ل���ە یاس���ا نێودەوڵەتیەکانی مافی‬ ‫مرۆڤ‪.‬‬ ‫الیەن���ە بنەڕەتییەکان���ی ماف���ی‬ ‫تەندروس���تی ‪ :‬مافی تەندروس���تی‬ ‫مافێک���ی گش���تگیرە‪ ،‬ئێمە زۆرجار‬ ‫مافی تەندروس���تی ئەبەس���تینەوە‬ ‫ب���ە وەرگرتن���ی خزمەتگ���وزاری‬ ‫دروس���تکردنی‬ ‫تەندروس���تی‌و‬ ‫نەخۆشخانەکان‪ ،‬ئەمە راستە بەاڵم‬ ‫ماف���ی تەندروس���تی پەلئەکێش���ێ‬ ‫بۆ زیاتر لەمە‪ .‬مافی تەندروس���تی‬ ‫بریتییە لە بوارێکی فراوان لە هۆکار‬ ‫ک���ە یارمەتیمان دەدەن لە ژیانیکی‬ ‫تەندروس���تدا بژین‪ .‬لیژنەی تایبەت‬ ‫بە مافەکانی ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ڕۆش���نبیریی کە لە هەمان کاتیشدا‬ ‫بەرپرسیش���ە لە چاودێری پەیمانی‬ ‫نێودەوڵەتی تایب���ەت بە مافەکانی‬ ‫ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی‌و ڕۆشنبیریی‪،‬‬ ‫ئەم لیژنەیە ئاماژە بۆ ئەم هۆکارانە‬ ‫دەکات‌و ب���ە کۆڵەک���ەی بنەڕەتی‬ ‫تەندروستی دائەنێت‪:‬‬ ‫• ئاوی خواردنەوەی س���ەالمەت‌و‬ ‫ئاوەڕۆی گونجاو‬ ‫• خواردنی سەالمەت‬ ‫• خۆراک‌و خانوبەرەی پێویست‬ ‫• کار‌و ژینگەی تەندروست‬ ‫• خوێن���دن‌و زانی���اری ل���ە بواری‬ ‫تەندروستیدا‬ ‫• یەکسانی ڕەگەز‬ ‫مافی تەندروس���تی ئازادی تیادایە‪:‬‬

‫ئ���ەم ئازادیانە بریتی���ن لە ملکەچ‬ ‫نەک���ردن ب���ۆ چارەس���ەر ب���ە بێ‬ ‫ڕەزامەن���دی‪ ،‬وەک ڕووئ���ەدات‬ ‫ل���ە تاقیکردن���ەوە‌و تویژین���ەوە‬ ‫پزیشکیەکان یان ستێریلیزەکردنی‬ ‫ناچاری‪ ،‬ئازادی ئەوەی ئەشکەنجە‌و‬ ‫مامەڵ���ەی دڵڕەقان���ە‌و نامرۆڤانەی‬ ‫نەکرێت‪ ،‬وە هەروەها س���وکایەتی‬ ‫پێنەکرێت‌و سزا نەدرێت‪.‬‬ ‫مافی تەندروستی چەندەها لقەمافی‬ ‫تر لەخۆدەگرێت ‪ :‬لەمانەش‬ ‫• ماف لە سیس���تمی پاراس���تنی‬ ‫تەندروس���تی ک���ە دەرفەت���ی‬ ‫یەکسان دەبەخش���ێتە هەموان بە‬ ‫سوودمەندبوون لە بەرزترین ئاست‬ ‫کە بتوانرێ���ت دەس���تەبەربێت لە‬ ‫بواری تەندروستیدا ؛‬ ‫• ماف لە خۆپاراستن‌و چارەسەر‌و‬ ‫نەهێشتنی نەخۆشیەکان؛‬ ‫• دەس���تکەوتنی دەرمان���ە‬ ‫سەرەکییەکان؛‬ ‫• تەندروس���تی دای���ک‌و من���داڵ‌و‬ ‫تەندروستی زاووزێ؛‬ ‫• گەش���تن ب���ە خزمەتگوزاری���ە‬ ‫بنەرەتی���ەکان ب���ە ش���ێوەیەکی‬ ‫یەکسان‌و لە کاتی گونجاودا؛‬ ‫• دابینکردن���ی زانیاری‌و فێرکردنی‬ ‫تەندروستی‬ ‫بەش���داریکردنی دانیش���توان ل���ە‬ ‫دروس���تکردنی ئ���ەو بریاران���ەی‬ ‫پەیوەندیان بە تەندروستیەوە هەیە‬ ‫لە ئاستی نیشتمانی کۆمەاڵیەتیدا؛‬ ‫خزمەتگ���وزاری وش���تومەک‌و‬ ‫ئاسانکاری تەندروس���تی پێویستە‬ ‫دابی���ن بکرێ���ت ب���ۆ هەم���وان بە‬ ‫بێ هی���چ جیاکاریی���ەک‪ ،‬نەبوونی‬ ‫جیاکاری بنەمایەکی س���ەرەکییە‬ ‫لە مافەکانی مرۆڤ‌و زۆر گرنگیشە‬ ‫بۆ س���وودمەندبوون ل���ە بەرزترین‬ ‫ئاس���تی تەندروس���تی کە بتوانرێت‬ ‫دەسته‌به‌ربێت‪.‬‬ ‫ئەرک���ی دەوڵەت���ە ک���ە گش���ت‬ ‫وش���تومەک‬ ‫خزمەتگ���وزاری‬ ‫وئاس���انکارییە تەندروس���تیەکان‬ ‫دابین‌و دەستەبەربکات بۆ دانیشتوان‬ ‫بە کوالیتی باش‌و پەسەند‪.‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫باوان پێویسته‌ به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانیان بكه‌ن‬

‫ئا‪ :‬رۆزا شێخانی‌‬ ‫ی بواری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫توێژه‌ران ‌‬ ‫ی باوان له‌وه‌ ئاگادارده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ده‌رونی ‌‬ ‫ی مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫كه‌ پێویسته‌ له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانیان ره‌چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند خاڵێك بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوانیان زیاتر‬ ‫پته‌وبێت‌و زیاتر پێگه‌یه‌كیان بۆ‬ ‫ی گرنگ ‌ه‬ ‫دروست بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و خااڵنه‌ ‌‬ ‫رۆژانه‌ دایكان‌وباوكان ئه‌نجامی‌ بده‌ن‬ ‫بریتین له‌‪-:‬‬ ‫‪ -1‬ده‌ربڕین���ی خۆشه‌ویس���تیی ب���ۆ‬ ‫منداڵ���ه‌كان زۆر گرنگ���ه‌و كاریگه‌ریی‬ ‫تایبه‌تی خۆیی هه‌یه‌‪ ،‬تاوه‌كو هه‌س���ت‬ ‫به‌ئارام���ی‌و دڵنیای���ی‌و پش���ت‌وپه‌نای‬ ‫ڕاس���ته‌قینه‌ی دایكان‌و باوكان بكه‌ن‌و‌‪،‬‬ ‫پێویس���ت ‌ه له‌س���ه‌ر دای���كان‌و باوكان‬

‫ی پشت له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫ئازار ‌‬

‫پشتئێش����ه‌ یه‌كێكه‌ له‌و ناره‌حه‌تیانه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ زۆرێ����ك له‌خه‌ڵك����ی‌ پێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ناڵێنن‪ .‬هه‌ندی‌ێجار پێویست‬ ‫به‌وه‌ ناكات سه‌ردانی‌ پزیشك‬ ‫بكرێ����ت به‌ڵك����و به‌هه‌ن����دێ‌‬ ‫رێنمایی‌ له‌ماڵه‌وه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ .‬رێنماییه‌كان‪:‬‬ ‫‪1‬ـ خۆدرێژكردن له‌س����ه‌ر‬ ‫زه‌وی‌ له‌س����ه‌ر پش����ت‌و‬ ‫ه����ه‌ردو قاچ����ت بخ����ه‌ره‌‬ ‫س����ه‌ر كورسییه‌ك‬

‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك كه‌ بنی‌ ه����ه‌ردو ئه‌ژنۆت‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی‌ نه‌وه‌د پله‌ بێت له‌س����ه‌ری‌‪.‬‬ ‫ئه‌م رێگایه‌ بۆ البردنی په‌س����تان له‌سه‌ر‬ ‫بڕبڕه‌ی‌ پشته‌‪.‬‬ ‫‪2‬ـ به‌كارهێنانی‌ گه‌رمیی‌ یان ساردیی‌ بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئازار‪.‬‬ ‫‪ -3‬له‌كاتی‌ دانیش����تن له‌سه‌ر كۆمپیوته‌ر‬ ‫هه‌ر نیوكاتژمێر جارێك هه‌س����ته‌‌و چه‌ند‬ ‫راهێنانێكی‌ سوك ئه‌نجام بده‌ یاخود بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 5‬خوله‌ك پیاسه‌یه‌ك بكه‌‪.‬‬ ‫‪3‬ـ ئازارشكێن‌وه‌ربگره‌‌وه‌ك پاراسیتامۆل‬ ‫یا ئیبۆپڕۆفین‪ .‬پڕۆفی����ن بۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫كاتی‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت ‪.‬ئه‌گه‌ر ئازاره‌كه‌‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر بو ئه‌وه‌‬ ‫پێویس����ته‌ سه‌ردانی‌‬ ‫پزیشك بكرێت‪.‬‬

‫‪ -3‬به‌س���ه‌ربردنی هه‌ن���دێ له‌كاته‌كان ‪ -5‬ڕونكردن���ه‌وه‌ی ڕاس���ت‌و هه‌ڵ��� ‌ه بۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ منداڵه‌كاندا‪ ،‬پێویس���ته‌ له‌سه‌ر منداڵه‌كان‌و‪ ،‬پێویست ‌ه له‌سه‌ر باوكان‌و‬ ‫دای���كان‌و ب���اوكان كاتێك���ی تایبه‌تی دای���كان منداڵه‌كانی���ان فێ���ری به‌ها‬ ‫دابنێن بۆ یاریكردن له‌گه‌ڵ ڕۆڵه‌كانیاندا بنه‌ڕه‌تیه‌كان‌و ڕه‌وش���ت ‌ه بااڵكان بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی���ا پ���ه‌روه‌رده‌و فێركردن���ی هه‌ندێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا فێری به‌رپرسیارێتی‬ ‫به‌ه���ره‌ی به‌س���ود‪‌،‬وه‌ك چێش���تلێنان خێزان‌و مامه‌ڵه‌ی ڕاس���ت‌و دروس���ت‌و‬ ‫ی���ا چاككردن���ه‌وه‌ی ئۆتۆمبێ���ل‪ ...‬نه‌رمی كه‌سانی تریان بكه‌ن‪.‬‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫ته‌‬ ‫تایبه‌ کان‬ ‫کی شیه‌‬ ‫شه‌یه‌ خۆ‬ ‫گۆ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫ی‬ ‫چه‌ند ئامۆژگاریه‌ك بۆ كه‌مكردنه‌و ‌‬

‫چه‌ندێ بۆیانڕه‌خس���ا ده‌ستخۆش���ی‌و له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا پێویس���ت ‌ه مندااڵن‬ ‫گرنگ���ی تایبه‌تی خۆیان بۆ ڕۆڵه‌كانیان ببرێن��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ی ماڵ���ه‌و‌ه تاوه‌ك���و‬ ‫هه‌ن���دێ له‌كات���ه‌كان له‌س���ه‌یرانگاو‬ ‫نوێبكه‌نه‌وه‌و ده‌رببڕن ‪.‬‬ ‫گۆڕه‌پان‌وش���وێنه‌ سودبه‌خش���ه‌كاندا‬ ‫پێویس���ت ‌ه به‌یه‌كه‌وه‌ به‌سه‌ربه‌رن‪.‬‬ ‫ئامۆژگاری���ی‪:‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫له‌ئامۆژگاریكردن���دا دای���كان‌و باوكان‬ ‫هاوڕاب���ن له‌گ���ه‌ڵ یه‌ك���دا‌و جی���اوازی ‪ -4‬جه‌ختكردن���ه‌و‌ه له‌به‌خته‌وه‌ری���ی‌و‬ ‫له‌بۆچونه‌كانیان���دا نه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌ن���دێ ئاسوده‌یی نێوان دایكان‌و باوكان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫بنه‌مای سه‌ره‌كی ئامۆژگاریكردن دابنێن دڵس���ۆزیی‌وڕێزگرتن له‌نێ���وان دایكان‌و‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی په‌نا ببه‌نه‌ به‌ر سزادانیان باوكان���دا ژینگه‌یه‌كی ئ���ارام له‌نێوان‬ ‫سه‌رجه‌م خێزاندا به‌رهه‌مدێنێ‪.‬‬ ‫له‌به‌رچاوی كه‌سانی تردا ‪.‬‬

‫نه‌خۆشی ‌ی بڕبڕه‌كان‬

‫ئا‪ :‬هاوڕاز سه‌لیم‬ ‫دكتۆر چیمه‌ن حه‌سه‌ن مه‌حمود‪،‬‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ جومگه‌و ڕۆماتیزم‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ چین ك ‌ه توش ‌ی‬ ‫بڕبڕه‌كانی‌ پشت ده‌بن؟‬ ‫دكتۆر چیمه‌ن‪ :‬یه‌كه‌م دیس���كی‌ كه‌مه‌ره‌‪:‬‬ ‫هه‌ر كه‌سێك له‌ته‌مه‌نی‌ گه‌نجیدا فشارێك ‌ی‬ ‫زۆر به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی هه‌ڵ���ه‌ بخات���ه‌ س���ه‌ر‬ ‫بڕب���ڕه‌كان ئه‌وا توش��� ‌ی ئه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه‬ ‫ده‌بێ���ت‪ .‬دوه‌م خزان���ی‌ بڕب���ڕه‌‪ :‬ئه‌مه‌ش‬ ‫یان به‌ه���ۆی‌ زگماكییه‌وه‌ی ‌ه یاخود به‌هۆ ‌ی‬ ‫هه‌ر په‌س���تانێك ك ‌ه ببێته‌ هۆی‌ ش���لبون ‌ی‬ ‫بڕبڕه‌ك���ه‌‪ .‬به‌تایه‌تی‌ له‌مل‌و س���ێبه‌نده‌دا‪.‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و دوان��� ‌ه جوڵه‌یان تیایه‌‌و هه‌مو‬ ‫ته‌مه‌نه‌كان ئه‌گ���ه‌ر ‌ی ئه‌م جۆره‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م س���وان ‌ی جومگه‌ی‌ بڕب���ڕه‌‪ :‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌هه‌مو ته‌مه‌نێكدا روده‌دات‪ ،‬به‌اڵم له‌دوا ‌ی‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 35‬س���اڵیه‌وه‌ زیات���ره‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ن���او ئه‌و كه‌س���انه‌ش زیاتر ب�ڵ�او‌ه ك ‌ه‬ ‫كاره‌كه‌ی���ان زیاتر چه‌مانه‌وه‌ی‌ تێدایه‌‌و له‌و‬ ‫ژنانه‌ش كه‌ منداڵی���ان زۆر ده‌بێت یاخود‬ ‫دوانه‌و سیانه‌یان ده‌بێت‌و هه‌روه‌ها كه‌سان ‌ی‬ ‫قه‌ڵه‌وی���ش زیاتر ئه‌گه‌ری‌ توش���بونی‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ژن���ان زیاتر ت���وش ده‌بن یان‬ ‫پیاوان؟‬ ‫دكتۆر چیمه‌ن‪ :‬هه‌ردو ره‌گه‌ز توش ‌ی ده‌بن‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێ‌ جۆر‌ه نه‌خۆش���ی‌ بڕبڕه‌كان‬ ‫له‌ژن���ان زۆرتره‌‪‌،‬وه‌ك س���وان ‌ی جومگه‌ ‌ی‬ ‫بڕب���ڕه‌كان‪ ،‬ئه‌وی���ش به‌ه���ۆی‌ دوگیانی‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كاره‌كان���ی‌ ماڵ���ه‌وه‌ ك���ه‌ زۆر‬ ‫چه‌مانه‌وه‌یان تێدایه‌‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬چ���ۆن پارێزگاری��� ‌ی له‌خۆمان‬ ‫بكه‌ین؟‬ ‫دكت���ۆر چیم���ه‌ن‪ :‬یه‌ك���ه‌م دانیش���تن ‌ی‬ ‫ته‌ندروس���ت‪ ،‬چونكه‌ بڕبڕه‌ له‌دانیش���تندا‬ ‫زۆر ئه‌رك ‌ی له‌س���ه‌ره‌‪ .‬دوه‌م‌وه‌رزش���كردن‬ ‫بۆ به‌هێزكردنی‌ ماس���ولكه‌ ‌ی‌ورگ‌و پشت‌و‬ ‫س���نگ‪‌.‬ورگ زۆر گرنگ��� ‌ه هه‌تا‌ورگت زل‬ ‫بێت زوتر توشی‌ پشتئێش ‌ه ئه‌بیت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ورگ گه‌وره‌تر بێت زیاتر پش���ت‬ ‫ب���ه‌الی‌ خۆیدا راده‌كێش���ێت‌و ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌ی‬ ‫تێكچونی‌ بااڵنس‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬له‌چ ته‌مه‌نێكدا ئه‌گه‌ر ‌ی توشبون‬ ‫به‌نه‌خۆشیی‌ بڕبڕه‌كان زیاتره‌؟‬ ‫دكتۆر چیمه‌ن‪ :‬دیسكی‌ كه‌مه‌ر له‌گه‌نجدا‪,‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ تاوه‌ك���و ته‌مه‌ن ‌ی ‪35‬س���اڵی‌‪.‬‬ ‫س���وانی‌ بڕبڕه‌ زیاتر له‌دوا ‌ی ‪ 35‬ساڵیه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ .‬خزانی‌ بڕبڕه‌كان له‌هه‌مو ته‌مه‌نێكدا‬ ‫روئه‌دات‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ئاژار‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫وته‌كان ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫حكوم ‌هت‌و‌وه‌زیر ‌ی‬ ‫ته‌ندروستی‌‬ ‫ی كۆمۆنیكه‌یشن ئه‌و زانسته‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫زانست ‌‬ ‫ئێستا له‌دونیادا گرنگیی‌ زۆر پێده‌درێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه هه‌میش���� ‌ه نێره‌ر ه����ه‌ر په‌یامێك‬ ‫ی‬ ‫ی ‌وه‌رگره‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌ ده‌ینێرێت‌و ئاراس����ته‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی تایبه‌تی‌ خۆ ‌‬ ‫ده‌كات ئامانج���� ‌‬ ‫له‌روی‌ ئه‌رێنی����ه‌و‌ه بێت یاخود نه‌رێنی‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ش خوێندنه‌وه‌‌و تێگه‌شتنی‌ جیاواز‬ ‫ی‌وه‌رگره‌كه‌ی‌ دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ال ‌‬ ‫ی ‪ 2014/3/10‬له‌كۆنگره‌یه‌ك����ی‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس����یدا ك����ه‌ له‌نێ����وان هه‌ردو‬ ‫ی ئاوامیدیكا‌و كۆمپانیای‌ سانۆف‬ ‫كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت‌و‌وه‌زیر ‌‬ ‫ئیمزاكرا‪ ،‬س����ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروستی‌ چه‌ند په‌یامێكیان له‌رێگا ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن����ه‌وه‌ باڵوكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ناڵه‌كان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌‌وردی‌ خوێندنه‌وه‌یان بۆ بكرێت‬ ‫ی گرنگن‪.‬‬ ‫ی ماناو مه‌دلول ‌‬ ‫هه‌ڵگر ‌‬ ‫ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌" كه‌رتی‌ ته‌ندروس����ت ‌‬ ‫نه‌ك له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تاندا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌عێراقیش����دا شكس����تیهێناو‌ه چونك ‌ه‬ ‫حكوم����ه‌ت خ����ۆی‌ به‌رپ����رس ك����ردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مو پێداویس����تیه‌كان ‌‬ ‫له‌دابینكردن���� ‌‬ ‫هاواڵتی����ان‪ ،‬نه‌یتوانی����و‌ه ئ����ه‌و كار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب����كات‌و ئه‌م���� ‌ه فه‌ش����ه‌لی‌ سیس����ته‌م ‌‬ ‫ته‌ندروستیه‌!"‪.‬‬ ‫جه‌نابی‌ س����ه‌رۆك ئه‌گه‌ر ئێ����وه‌ ده‌زانن‬ ‫ی ته‌ندروس����تی‌ شكس����تیهێناو‌ه‬ ‫كه‌رت���� ‌‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ رابردودا بۆچی‌ تاكو ئێس����تا‬ ‫لێپرس����ینه‌وه‌ی‌ جدیت����ان له‌گه‌ڵ‌وه‌زیر‌و‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌دا نه‌كردوه‌؟ چ خه‌یره‌ ئێس����تا‬ ‫ی ئه‌و كه‌رت ‌ه‬ ‫گه‌یش����تونه‌ت ‌ه ئه‌و بڕوای����ه‌ ‌‬ ‫فه‌ش����ه‌لی‌ هێن����اوه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫س����ااڵن ‌ه چه‌ندین ملیۆن دۆالر له‌فه‌شه‌ل ‌‬ ‫ئه‌م كه‌رته‌دا خ����ه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬پێتوانی ‌ه‬ ‫ئێ����وه‌ش به‌ش����ێكن له‌و شكس����ته‌ی ك ‌ه‬ ‫روبه‌ری‌ كه‌رتی‌ ته‌ندروستی‌ بوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ی حكومه‌ت نه‌یزانیو‌ه‬ ‫س����ه‌یره‌ س����ه‌رۆك ‌‬ ‫حكومه‌ت له‌هه‌مو جیهان����دا ئه‌گه‌ر هیچ‬ ‫ی‬ ‫لێپرسراویه‌تی ته‌ندروس����تی‌ هاواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌س����تۆدا نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا لێپرس����راوی ‌‬ ‫ی له‌ئه‌ستۆی‌ ئه‌ودای ‌ه‬ ‫ی ته‌ندروس����ت ‌‬ ‫كه‌رت ‌‬ ‫ی گشتی‌‌و تایبه‌تیشه‌وه‌!‬ ‫به‌كه‌رت ‌‬ ‫ی له‌یه‌كێ����ك‬ ‫ی ته‌ندروس����ت ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���� ‌‬ ‫ی ب����ه‌وه‌ كردو‌ه‬ ‫له‌یاس����اكاندا ئام����اژه‌ ‌‬ ‫ی هاواڵتیان‬ ‫لێپرسراوی‌ ته‌ندروستی‌ باش ‌‬ ‫ی‌وه‌زاره‌ته‌كه‌یدای����ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫له‌ئه‌س����تۆ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی ئه‌م وتانه‌ی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫مه‌هزه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌رت ‌‬ ‫له‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه به‌ش����ێك له‌فه‌شه‌ل ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و جۆره‌ لێپرسراویه‌تی ‌ه‬ ‫ته‌ندروست ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌!‬ ‫جه‌نابی‌ س����ه‌رۆك پێویس����ت ‌ه باش ئه‌و‌ه‬ ‫بزانێت كه‌ ئه‌م كه‌رته‌ش چه‌ندین س����اڵ ‌ه‬ ‫به‌ده‌س����ت كۆمه‌ڵێ����ك بازرگانه‌وه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌رگ به‌هاواڵتیان ده‌فرۆش����ن‪ ،‬نمونه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش قوربانیه‌كانی‌ ده‌رزی‌ ئاڤاستین‌و‬ ‫ی‬ ‫سیفتراكس����ۆنن‪ ،‬له‌ئێستاش����دا شه‌ڕ ‌‬ ‫‌وه‌رگرتنی‌ گرێبه‌سته‌كانی‌ ده‌رمان له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسانه‌وه‌ له‌ش����ه‌ڕی‌ گرێبه‌سته‌كان ‌‬ ‫نه‌وت زیاتره‌!‬ ‫ی ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ساڵی‌ رابردو ‪ 900‬ته‌ن ده‌رمان ده‌ست ‌‬ ‫به‌سه‌رداگیراوه‌‌و ‪ 11‬كۆمپانیاش دراونه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروس����تی‌ ئه‌ ‌‬ ‫دادگا‪ ،‬به‌رێز‌وه‌زیر ‌‬ ‫بۆ پێمانناڵێیت ئه‌و كه‌سانه‌ ك ‌ه ده‌رمان‬ ‫ی‬ ‫ده‌هێنن����ه‌ كوردس����تانه‌وه‌ كێ����ن‌و چ ‌‬ ‫هاورده‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌كه‌ن؟‬ ‫ی ده‌رم����ان له‌لێداون����ی‌ بۆ‬ ‫ش����اره‌زایه‌ك ‌‬ ‫یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌ لۆكاڵیه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت" ‪ 65‬كۆمپانی����ای‌ هاورده‌كردن ‌‬ ‫ده‌رمان هه‌یه‌‪25 ،‬یان كاره‌كانیان دیار‌و‬ ‫ئاش����كرایه‌‪ ،‬ئه‌وانی‌ دیك����ه‌ نازانن كێن‌و‬ ‫ی هه‌رێم ده‌ك����ه‌ن؟" هه‌ر‬ ‫چی‌ ه����اورده‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی راپۆرتی‌ س����ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫به‌پێ���� ‌‬ ‫ی ‪ 2012‬ئه‌نجامدرا ئاماژ‌ه‬ ‫له‌ئازاری‌ س����اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب����ه‌و‌ه ده‌كات ‪%90‬ی‌ ئ����ه‌و ده‌رمانانه‌ ‌‬ ‫ك���� ‌ه ده‌هێنرێن ‌ه هه‌رێم پش����كنینیان بۆ‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ی ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك���� ‌‬ ‫به‌رێزتاندا كه‌ له‌‪ 2013/11/11‬ئه‌نجامدرا‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ت به‌وه‌كرد ك����ه‌ قه‌ره‌بوی‌ مادی ‌‬ ‫قوربانیه‌كان����ی‌ ده‌رزی‌ ئاڤاس����تین‬ ‫ده‌كه‌ین����ه‌وه‌‪ ،‬تۆمه‌تبارانی����ش ده‌درێن ‌ه‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هێنان ‌‬ ‫كوا ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه ده‌رمان����ه‌ درانه‌ دادگا؟ ئه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك����وا لێكۆڵینه‌وه‌ له‌س����كااڵكانی‌ گروپ ‌‬ ‫ی ‪400‬‬ ‫چ����او هه‌ر چاوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا گروپ ‌‬ ‫قه‌ره‌ویڵه‌ییه‌كه‌ی‌ ش����اری‌ سلێمانی‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كارمه‌ندێك ‌‬ ‫تا ئێس����تا به‌پێی‌ وت����ه‌ ‌‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشخانه‌ی ‌ه "ته‌عمیراتی‌ هه‌ندێك‬ ‫ی ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌به‌شه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌مو ئه‌و ‌وتانه‌ش گه‌ڕانه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫شاهید ‌‬ ‫ب����ۆ وته‌كانی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت ك ‌ه‬ ‫"كه‌رتی‌ ته‌ندروستی‌ فه‌شه‌لی‌ هێناوه‌"‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪xwindnyawene@gmail.com‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫ده‌رباره‌ی بڕیاری به‌پارێزگاكردنی هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫"شیكردنه‌وه‌یه‌كی یاسایی‌"‬ ‫پارێزه‌ر هێمن حسێن‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2014/3/13‬حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێ���م بڕی���اری‌ به‌پارێزگاكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ی‌ ئیمزاك���رد‪ ،‬چاوه‌ڕوانیش‬ ‫ده‌كرێت كێش���ه‌كانی‌ نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ فیدراڵ زیاتربب���ن به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ هه‌ریه‌كه‌یان خۆیان به‌تایبه‌تمه‌ند‌و‬ ‫خاوه‌ن ده‌س���ه‌اڵتی‌ بڕیاردان له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌پارێزگاكردن���ی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌ ده‌زانن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی نزیكبون���ی بڕیاره‌كه‌‬ ‫ل���ه‌‌واده‌ی هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌ی لێده‌كرێت كه‌ حكومه‌تی‌ فیدراڵ‬ ‫نه‌یكاته‌ به‌ش���ێك له‌كێشه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌ستوریبونی دروستكردنی‌‬ ‫پارێزگای نوێ‪ ،‬ده‌ستوری‌ هه‌میشه‌یی‬ ‫عێراق ساڵی‌ ‪ 2005‬بێده‌نگ بوه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ده‌گه‌ڕێین���ه‌وه‌ ب���ۆ مادده‌كانی‌ (‪‌110‬و‬ ‫‪‌114‬و ‪)115‬ی ده‌س���توری‌ هه‌میشه‌یی‬ ‫عێراق له‌مادده‌ی‌ ‪110‬یدا ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ فیدراڵی دیاریكردوه‌‌و مافی‬ ‫دروستكردنی‌ پارێزگای‌ نوێی نه‌داوه‌ته‌‬ ‫حكومه‌تی‌ فیدراڵ‪.‬‬ ‫له‌م���ادده‌ی‌ ‪114‬ی ده‌ستوریش���دا‬ ‫ئاماژه‌ به‌ده‌س���ه‌اڵته‌ هاوبه‌ش���ه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كان‌و حكومه‌تی‌ فیدراڵی دراوه‌‌و‬ ‫باس له‌دروس���تكردنی پارێزگای نوێ‬ ‫نه‌كراوه‌‪ .‬مادده‌ی‌ ‪115‬ی ده‌س���توریش‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" :‬هه‌رش���تێك له‌س���نوری‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ تایبه‌ته‌كان���ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫فیدراڵیدا ئام���اژه‌ی‌ پێنه‌كرابێت ئه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌رێم���ه‌كان‌و‬ ‫ئ���ه‌و پارێزگایانه‌ی‌ ناكه‌ونه‌ س���نوری‌‬ ‫هی���چ هه‌رێمێك���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ناكۆكی‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵته‌ هاوبه‌ش���ه‌كانی‬ ‫نێوان حكومه‌تی‌ فی���دراڵ‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كان دروستبو‪ ،‬ئه‌وا پێشینه‌ بۆ‬ ‫یاسای هه‌رێمه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌م م���ادده‌ ده‌س���توریانه‌وه‌‬ ‫رونده‌بێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ به‌پارێزگاكردن���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌رێمدایه‌ نه‌ك‬ ‫حكومه‌تی‌ فیدراڵ‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌تی‌‬

‫ ‬ ‫یه‌کێک ل ‌ه رزگاربوانی کیمیابارنی هه‌ڵه‌بجه ‪3/16‬‬ ‫هه‌رێم به‌ه���ه‌ر مه‌به‌س���تێك بێت ئه‌و‬ ‫پرس���ه‌ی‌ له‌سه‌ره‌تادا خس���ته‌ به‌رده‌م‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ فیدراڵی‌ ك���ه‌ نه‌ده‌بو ئه‌و‬ ‫كاره‌ی‌ بكردایه‌‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌پارێزگاكردن���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌رێمدایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌كارهێنانی‌ ئ���ه‌م مافه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ بێت‌و حكومه‌ت‬ ‫ناتوانێت خۆی بڕیارێكی له‌م ش���ێوه‌یه‌‬

‫گرنگ بدات به‌تایبه‌ت له‌م كاته‌شدا كه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كاربه‌ڕێكه‌ره‌‪ ،‬له‌ئێستاش���دا‬ ‫حكوم���ه‌ت بڕیاره‌ك���ه‌ی‌ ئیمزاك���ردوه‌‬ ‫‌وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ خۆی دروس���تكه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫پارێزگا نوێیه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌راس���تیدا‬ ‫حكوم���ه‌ت الیه‌ن���ی‌ جێبه‌جێكاره‌ نه‌ك‬ ‫دروس���تكه‌ر‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له‌ساڵی‌‬ ‫‪1999‬دا په‌رله‌مانی‌ كوردستان بڕیاری‌‬ ‫به‌پارێزگاكردنی‌ هه‌ری���ه‌ك له‌قه‌زاكانی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬

‫(هه‌ڵه‌بجه‌‌و سۆران‌و راپه‌ڕین‌و ئاكرێ)ی (‪)1992‬ه‌وه‌ ده‌ركراون به‌رده‌وام ده‌بێت‬ ‫ده‌ركردوه‌‌و له‌مادده‌ی‌ سێی‌ بڕیاره‌كه‌دا به‌مه‌رجێك پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌ستور نه‌بن‪.‬‬ ‫لێره‌دا ئ���ه‌وه‌ی مایه‌ی هه‌ڵوه‌س���ته‌‬ ‫هاتوه‌ كه‌"پێویسته‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیران‬ ‫بڕیاره‌كه‌ جێبه‌جێ ب���كات‌و لیژنه‌یه‌ك له‌سه‌ركردنه‌ ئه‌وه‌یه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ب���ۆ دیاریكردنی‌ س���نوری‌ پارێزگاكه‌ بڕیاره‌ك���ه‌ی‌ ك���ردوه‌ به‌ه���ی خ���ۆی‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش پێچه‌وانه‌ی‌ یاس���ایه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫پێكبهێنرێت"‪.‬‬ ‫ی كاره‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ په‌رله‌ماندایه‌ نه‌ك‬ ‫به‌پێ���ی مادده‌ی‌ ‪141‬ی ده‌س���تور ‌‬ ‫عێراقیش كاركردن به‌هه‌مو ئه‌و یاسا‌و حكومه‌ت‪ ،‬پێویست بو جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫بڕیارانه‌ی‌ له‌هه‌رێمی كوردستان له‌ساڵی بڕیاره‌ك���ه‌ی په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‬

‫رایبگه‌یاندای���ه‌ كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1999‬دا‬ ‫ده‌ریكردوه‌ نه‌ك بیكاته‌ ده‌س���تكه‌وت‬ ‫ب���ۆ خۆی‌و بۆ مه‌به‌س���تی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫شه‌خسی‌و هه‌ڵبژاردن به‌كاریبهێنێت‪.‬‬ ‫ئێستاش حكومه‌ت به‌نیازه‌ بڕیاره‌كه‌‬ ‫بنێرێته‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم په‌س���ه‌ندی بكات‌و‬ ‫مه‌رس���ومی‌ هه‌رێمی پێده‌رب���كات كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش زیاتر بۆ مه‌به‌س���تی‌ سیاسی‌و‬ ‫ده‌س���تكه‌وتی‌ كه‌س���یی‌و بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌‌و پێچه‌وانه‌ی‌ یاسایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێش���تر بڕیاری‌ په‌رله‌مان له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌ب���وه‌‌و ده‌بو جێبه‌ج���ێ بكرێت نه‌ك‬ ‫بڕی���اری له‌ب���اره‌وه‌ ب���دات‌و ره‌وانه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێمی ب���كات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫رێوشوێنه‌ی‌ حكومه‌ت گرتویه‌تییه‌ به‌ر‬ ‫به‌عه‌یبێكی شكڵی‌ داده‌نرێت‌و هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌قه‌زاكانی‌ (سۆران‌و راپه‌ڕین‌و ئاكرێ)‬ ‫ده‌توانن تانه‌ له‌و بڕیاره‌ بده‌ن‪.‬‬ ‫رێكاری یاسایی دروستكرنی‌ پارێزگای‌‬ ‫ن���وێ به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌ ك���ه‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌توانێ���ت پ���ڕۆژه‌ یاس���اكه‌ بنێرێته‌‬ ‫په‌رله‌مان بۆ ده‌نگدان له‌سه‌ری‌‌و دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌نگی له‌س���ه‌رده‌دا‪،‬‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێمی ده‌كات بۆ‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ له‌ماوه‌ی‌ ‪ 10‬رۆژدا به‌پێی‬ ‫مادده‌ی‌ ‪ 10‬له‌یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ژماره‌ ‪1‬ی ساڵی‌ ‪ ،2005‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی���ش مافی ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ تانه‌‬ ‫له‌كۆی یاس���اكه‌ یان له‌به‌شێكی بدات‌و‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ بكاته‌وه‌‪ .‬له‌حاڵه‌تی‌‬ ‫بێده‌نگبونیش���یدا ئه‌گه‌ر له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫تانه‌ی‌ لێن���ه‌دا به‌تێپه‌ڕبون���ی‌ ماوه‌ی‬ ‫‪ 10‬رۆژه‌كه‌ به‌په‌س���ه‌ندكراو داده‌نرێت‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت دوای باڵوبونه‌وه‌ی‌ یاس���اكه‌‬ ‫له‌رۆژنام���ه‌ی ‌وه‌قائیعی كوردس���تاندا‬ ‫حكوم���ه‌ت جێبه‌جێ���ی ب���كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حكومه‌ت ئه‌م رێوش���وێنه‌ی‌ نه‌گرته‌به‌ر‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ساڵی‌ ‪1999‬دا په‌رله‌مان‬ ‫بڕی���اری به‌پارێزگاكردن���ی هه‌ڵه‌بجه‌ی‬ ‫داوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بو حكومه‌ت بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان جێبه‌جێ بكات نه‌ك بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌ر ئیمزا بكات‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪17‬‬

‫پاش ‪ 26‬ساڵ له‌كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬هێشتا له‌سه‌ر قه‌ره‌وێڵه‌ ‌ی نه‌خۆشخانه‌م‬ ‫ ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫بیستنی‌ هه‌واڵی‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ ته‌واوی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ خێزان‪ ،‬ئه‌و ساته‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌رگه‌گرتن‌و وه‌رگرتنی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاسایی‌‪ ،‬مه‌حاڵه‌‪ .‬هه‌واڵێكی‌ له‌مشێوه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت بۆ كه‌سێك چۆن بێت كه‌ تازه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ پزیشكیی‌ بۆ ئه‌و برینه‌‬ ‫سه‌ختانه‌ی‌ كراوه‌ كه‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ بوه‌؟ كامیل عه‌بدولقادر‪،‬‬ ‫‪ 41‬ساڵ‪ ،‬یه‌كێك له‌به‌ركه‌وتوه‌كانی‌‬ ‫چه‌كی‌ كیمیاییه‌ له‌شاری‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئازار‌هی‌ ‪ 26‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌جه‌سته‌یدا‬ ‫دروستبو‪ ،‬هێشتا هه‌مان تین‌و تاوی‌‬ ‫ماوه‌و واهه‌ستده‌كات رۆژانه‌ ئه‌م برینانه‌‬ ‫نوێده‌بنه‌وه‌‪ .‬كامیل ئێستا چون بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌تاكه‌‬ ‫رێگه‌ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ ئاسایی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ی‌ زۆرب����ه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان‬ ‫دڵخۆش����ی‌ خۆیان ده‌رده‌ب����ڕی‌ بۆ كردن ‌ی‬ ‫ش����اره‌كه‌یان به‌پارێزگا‪ ،‬كامیل له‌س����ه‌ر‬ ‫ته‌خته‌ قه‌ره‌وێڵه‌یه‌كی‌ ناو نه‌خۆش����خانه‌‬ ‫كه‌وتبوو نه‌یده‌زانی‌ هاوبه‌شی‌ خۆشیه‌كانی‌‬ ‫هاوشاریه‌كانی‌ بكات‪ ،‬یان پرسه‌ بگێڕێت‬ ‫بۆ له‌ده‌س����تدانی‌ ته‌واوی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ له‌و‬ ‫رۆژه‌دا‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای‌ چیرۆكه‌ تاڵه‌كه‌‬ ‫‪ 26‬س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬ده‌م����ه‌و نیوه‌ڕۆ‬ ‫ب����و‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاس����تی‌ ش����اری‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫س����ه‌رقاڵی‌ گه‌مه‌و كات به‌سه‌ربردن بوم‪،‬‬ ‫دایكم خوش����كه‌كه‌می‌ نارد به‌شوێنمدا تا‬ ‫بگه‌ڕێمه‌وه‌ ب����ۆ ماڵه‌وه‌ ب����ۆ نانخواردن‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم من ره‌تمك����رده‌وه‌و وتم‪ :‬برس����یم‬ ‫نیی����ه‌‪ .‬له‌وكاته‌دا گوێ����م له‌ده‌نگی‌ فڕۆكه‌‬ ‫بو به‌ئاسمانی‌ ش����اره‌كه‌دا ده‌سوڕایه‌وه‌و‬ ‫كاتێ����ك س����ه‌رم هه‌ڵب����ڕی‌‪ ،‬دو فڕۆكه‌م‬ ‫به‌دیك����رد‪ .‬ویس����تم هاواربك����ه‌م ب����ۆ‬ ‫ئاگاداركردن����ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ گه‌ڕه‌كه‌كه‌مان‬ ‫تا خۆیان بشارنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم فریانه‌كه‌وتم‪،‬‬ ‫چونكه‌ فڕۆكه‌كان له‌من به‌ده‌س����توبردتر‬ ‫بون‌و ده‌ستیانكرد به‌بۆردومانی‌ شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌دا ئه‌وه‌نده‌ ترسام له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ ماڵی‌ خۆمان هه‌ڵبێم‪ ،‬خۆمكرد به‌ماڵی‌‬ ‫دراوسێكه‌مانداو به‌توندی‌ كه‌وتم به‌زه‌ویدا‪.‬‬ ‫خێزانه‌كه‌مان له‌و كاته‌دا هه‌مویان چوبونه‌‬ ‫ژێرزه‌مینه‌كه‌ی‌ ماڵ����ی‌ خۆمان‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌ده‌رو دراوس����ێكانیش كه‌ ش����وێنی‌ له‌و‬ ‫جۆره‌یان نه‌بو‪ ،‬هاتبونه‌ پاڵ خێزانه‌كه‌مان‬ ‫كه‌ به‌هه‌مومان ژماره‌مان ده‌گه‌یش����ته‌ ‪35‬‬ ‫كه‌س‪.‬‬ ‫هه‌وڵی‌ ده‌ربازبون‬ ‫خێزانه‌ك����ه‌ی‌ ئێم����ه‌ ‪ 10‬ك����ه‌س ب����ون‬ ‫به‌خوش����كه‌زایه‌كمه‌وه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ خۆماندا‬ ‫ده‌ژی����ا‪ ,‬ئێم����ه‌ پێش����تر نه‌مانتوان����ی‌‬ ‫له‌ش����اره‌كه‌ ده‌ربچی����ن‪ ،‬چونك����ه‌ دو رۆژ‬ ‫پێ����ش كیمیابارانه‌ك����ه‌ وات����ه‌ ل����ه‌ ‪13‬ی‌‬ ‫مارس‪ ،‬ش����ار به‌رده‌وام بۆمباران ده‌كرا‪.‬‬ ‫ت����ا وایلێه����ات رۆژی‌ ‪15‬ی‌ مانگ‪ ،‬باوكم‬ ‫وت����ی‌‪ :‬ئه‌ب����ێ ش����ار به‌جێبێڵی����ن‪ ،‬بۆیه‌‬

‫كامیل عه‌بدولقادر فۆتۆ‪ :‬میهره‌بان‬ ‫ب����ه‌ره‌و قوتابخانه‌ی‌ عه‌نه‌ب چوین‌و له‌وێ‬ ‫جێگیربوین‪ .‬ب����ه‌اڵم ورده‌ ورده‌ بۆمباران‬ ‫له‌گونده‌كان نزیكبونه‌وه‌و ناچاربوین روه‌و‬ ‫ژێرزه‌مینه‌كانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ گه‌ڕاینه‌وه‌‪.‬‬ ‫سێو به‌تامی‌ ژه‌هر‬ ‫باوكم به‌رده‌وام ئامۆژگاریی‌ ده‌كردین ك ‌ه‬ ‫نزیك یه‌كتر بین‌و ده‌ستی‌ یه‌كتر بگرین‌و‬ ‫یه‌كت����ر به‌جێنه‌هێڵین‪ .‬هه‌موم����ان له‌ناو‬ ‫ژێرزه‌مینه‌كه‌دا س����ۆراغی‌ ئه‌وه‌مان ده‌كرد‬ ‫ئاخۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ روده‌دات چیه‌؟ بۆ‬ ‫ده‌رفه‌تێك ده‌گه‌ڕاین كه‌مێك بۆردومانه‌كه‌‬ ‫خاوببێته‌وه‌و بچینه‌ ده‌ره‌وه‌ تا بزانین چی‌‬ ‫رویداوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ده‌ه����ات بۆردومانه‌كه‌‬ ‫چڕتر ده‌ب����و‪ ،‬یه‌كێك له‌دراوس����ێكانمان‬ ‫چوه‌ ده‌ره‌وه‌و پاش كه‌مێك به‌هه‌ڵه‌داوان‬ ‫خۆی‌ كرد ب����ه‌ژورداو بینیمان چاوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌بڵه‌ق‌و سور هه‌ڵگه‌ڕاون‌و وتی‌‪ ،‬بۆنێكی‌‬ ‫سه‌یر ده‌كه‌م له‌ده‌ره‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ وتنی‌ ئه‌م‬ ‫قسه‌یه‌دا‪ ،‬له‌والوه‌ هاوڕێیه‌كی‌ باوكم له‌پڕ‬ ‫ده‌ستیكرد به‌گریان‌و وتی‌‪" :‬من خزمه‌تی‌‬ ‫س����ه‌ربازییم كردوه‌و ده‌زان����م ئه‌مه‌ گازی‌‬

‫كیمیاوییه‌‪ ،‬هه‌موم����ان له‌م ژێر زه‌مینه‌دا‬ ‫ده‌مرین"‪.‬‬ ‫هه‌ڵهاتن له‌مه‌رگ‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كار له‌كار ت����رازا‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫هه‌وڵمان����دا به‌س����واری‌ تراكتۆره‌كه‌م����ان‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌ به‌جێبهێڵی����ن‪ ،‬هه‌م����و‬ ‫خێزانه‌كه‌مان‌و دراوس����ێكانمان رامانكرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌ر زۆریی‌ ته‌رمی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫به‌كاریگه‌ری����ی‌ گازه‌ كیمیاییه‌كه‌ گیانیان‬ ‫له‌ده‌س����تدابو كه‌ به‌سه‌ر ش����ه‌قه‌مه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا پ����ه‌رش بوبون‪ ،‬نه‌مانده‌توانی‌‬ ‫بڕۆی����ن‪ ،‬ناچ����ار روه‌و رێگ����ه‌ی‌ عه‌نه‌ب‬ ‫رۆیشتین‪ ،‬به‌اڵم دیس����ان له‌وێش ته‌رمی‌‬ ‫قوربانییه‌كان رێگ����ه‌ی‌ نه‌داین ده‌ربچین‪،‬‬ ‫ئیتر رێگه‌ی‌ عه‌بابه‌یلێ‪-‬مان گرته‌به‌رو تا‬ ‫ده‌رچون له‌شاره‌كه‌‪ ،‬هه‌مو خێزانه‌كه‌مان‬ ‫له‌پێكه‌وتن‪.‬‬ ‫جه‌اللی‌ برام‪ ،‬باوك����م‌و دایكمی‌ به‌نۆبه‌‬ ‫به‌كۆڵ هه‌ڵده‌گرت به‌ره‌و شاخی‌ شنروێ‌و‬ ‫خوشكه‌كانیش����م به‌ده‌س����ت منه‌وه‌ بون‪،‬‬ ‫هه‌موم����ان بیناییم����ان له‌ده‌س����تدابو‪،‬‬

‫خوش����كێكم به‌ناوی‌ ش����نۆ پێیوتم‪ :‬ئێمه‌‬ ‫ده‌مری����ن ده‌س����تمان ب����ه‌رده‌‌و بڕۆ خۆت‬ ‫رزگاربك����ه‌‪ .‬ب����ه‌اڵم م����ن به‌رده‌وامب����وم‬ ‫له‌رێك����ردن ت����ا واملێه����ات له‌هۆش خۆم‬ ‫چ����وم‌و كه‌وتم����ه‌ س����ه‌ر زه‌وی‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫به‌ئاگاهاتمه‌وه‌‪ ،‬له‌ش����اری‌ كرماشان خۆم‬ ‫بینیه‌وه‌و به‌هۆی‌ سه‌ختیی‌ برینه‌كانمه‌وه‌‬ ‫ره‌وان����ه‌ی‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌ مودریس كرام‬ ‫له‌تاران‪.‬‬

‫خێزانه‌ك����ه‌م‪ ،‬گوێ����م نه‌دای����ه‌ رێنمای����ی‌‬ ‫پزیش����كه‌كانی‌ نه‌خۆش����خانه‌كه‌و له‌سه‌ر‬ ‫ویس����تی‌ خ����ۆم چوم����ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ .‬كاتێك‬ ‫گه‌یش����تمه‌ ئۆردوگاكه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ نه‌ده‌بو‬ ‫روب����دات‌و چاوه‌ڕێم نه‌ده‌كرد بیبیس����تم‪،‬‬ ‫رویدا‪ .‬هه‌واڵی‌ مه‌رگی‌ هه‌مو خێزانه‌كه‌میان‬ ‫پێگه‌یاندم كه‌ ساتێكه‌ هه‌رگیز له‌خه‌یاڵم‬ ‫ده‌رناچێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ش����ێتم لێهاتبوو‬ ‫شه‌وو رۆژ ده‌گریام‪.‬‬

‫هه‌واڵه‌ ناخۆشه‌كه‌‬ ‫باری‌ ده‌رونیی‌‌و ته‌ندروستیم به‌جۆرێك‬ ‫بو له‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌‪ ،‬هه‌مو كارمه‌نده‌كان‬ ‫به‌زه‌ییان پێمدا ده‌هاته‌وه‌و پاش تێپه‌ڕبونی‌‬ ‫‪ 120‬رۆژ به‌سه‌ر دابڕانم له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌مدا‪،‬‬ ‫رۆژێك یه‌كێك له‌په‌رستاره‌كان هات وتی‌‪:‬‬ ‫"خێزانه‌كه‌ت هاتون بۆ سۆراخت"‪ .‬دواتر‬ ‫بۆم ده‌رك����ه‌وت ك����ه‌ ئامۆزایه‌كمه‌‪ ،‬خێرا‬ ‫هه‌واڵ����ی‌ دایك‌و باوكمم لێپرس����ی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و به‌تۆنێكی‌ خه‌ماویی����ه‌وه‌ تێیگه‌یاندم‬ ‫كه‌ له‌ئێستادا له‌ئۆردوگان‌و چاوه‌ڕێی‌ من‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬له‌خۆشیی‌ شادبونه‌وه‌ به‌دیداری‌‬

‫پاش ‪ 26‬ساڵ‬ ‫ماو‌هی‌ ‪ 26‬ساڵه‌ ئه‌مه‌ ژیانمه‌‪ ،‬له‌بون ‌ی‬ ‫گه‌رماو هاتن����ی‌ وه‌رزی‌ به‌هارو هه‌ر خۆڵ‬ ‫بارینێك‪ ،‬م����ن ده‌كه‌ومه‌ نه‌خۆش����خانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ‪%86‬ی‌ س����یه‌كانم له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫ئێس����تا له‌واڵت����ی‌ ئه‌ڵمانیا چاره‌س����ه‌رم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ده‌س����ه‌اڵتمدا نییه‌‪ .‬كچێك‬ ‫هه‌بو وه‌ك من واب����وو بگره‌ خراپتریش‪،‬‬ ‫ئێس����تا له‌واڵتی‌ سوید ده‌ژی‌‌و چاره‌ی‌ بۆ‬ ‫كراوه‌‌و زۆریش باش����ه‌‪ .‬من ناڵێم بمبه‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت چاره‌سه‌رم بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بمبه‌ن بۆ ئه‌ڵمانیا‪ ،‬با دو پزیشكی‌‬

‫ئه‌ڵمانی‌ بێت‌و چاره‌سه‌ری‌ سه‌دانی‌ وه‌ك‬ ‫من بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ئێستاشدا كه‌ بڕیاری‌ به‌پارێزگابونی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌رچوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ دڵخۆشیی‌‬ ‫هه‌ر تاكێكی‌ هه‌ڵه‌بج����ه‌ی‌ تێدا بێت ئه‌وا‬ ‫دڵخۆش����یی‌ منه‌و هیچ نه‌ب����ێ به‌م بڕیاره‌‬ ‫كه‌مێك ب����زه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س����ه‌ر لێوی‌‬ ‫دانیشتوانی‌ شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫كامی����ل عه‌بدلق����ادر له‌س����اڵی‌ ‪1973‬‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بج����ه‌ له‌دایكب����وه‌‪ ,‬یه‌كێك����ه‌‬ ‫له‌برینداره‌كان����ی‌ چه‌ك����ی‌ كیمیاوی����ی‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و تاوه‌كو ئێس����تا به‌ده‌س����ت‬ ‫نه‌خۆشیی سیه‌كانیه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێش����تا وه‌ك پێویس����ت چاره‌سه‌ری‌ بۆ‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪16‬ی‌ مارسی‌ ‪ ،1988‬فڕۆكه‌كانی‌‬ ‫رژێم����ی‌ به‌ع����س كیمیاباران����ی‌ ش����اری‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی����ان كردو زیاد ل����ه‌ ‪ 5000‬هه‌زار‬ ‫كه‌س ش����ه‌هید بون‌و ده‌ هه‌زار كه‌س����ی‬ ‫دیكه‌ش برینداربون‪ ،‬س����ااڵنه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫س����ه‌ختیی‌ برینه‌كانه‌وه‌ چه‌ندین بریندار‬ ‫گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندی‌ "ناشه‌رعیی‌"‪ ،‬مۆته‌كه‌ی‌ سه‌ر ژیانی‌ هاوسه‌ره‌كان‬ ‫ ئا‪ :‬دالیا كه‌مال‬ ‫یه‌كێك له‌هۆكاره‌كانی‌ جیابونه‌وه‌ی‌‬ ‫ژن‌و مێرد‪ ،‬بونی‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزان‪ ,‬كه‌ پیاوه‌كه‌‬ ‫یان ژنه‌كه‌ ژێربه‌ژێر په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫"ناشه‌رعیی‌" به‌بێ‌ ئاگاداربونی‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ كه‌سێكی‌‬ ‫دیكه‌دا ده‌به‌ستێت‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ خێ����زان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كه‌وه‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ت����ر جیاوازیی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردییش بێبه‌ش نییه‌ له‌بونی‌ ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌‌و به‌پێی‌ ئ����ه‌و ئامارانه‌ی‌‬ ‫ره‌س����میه‌كاندا‬ ‫له‌دام����وده‌زگا‬ ‫باڵوده‌كرێن����ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌هۆكاره‌‬ ‫س����ه‌ره‌كییه‌كانی‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫خێزانه‌كان ئه‌م دیاریده‌یه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌دروس����تكردنی‌ په‌یوه‌ندی����ی‌‬ ‫له‌وش����ێوه‌یه‌دا‪ ،‬زۆرج����ار پیاوان‬ ‫راشكاوانه‌تر باس له‌و بابه‌ته‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌ندێكجاری����ش به‌ش����انازییه‌وه‌‬ ‫له‌نێوان خۆیاندا له‌سه‌ری‌ ده‌دوێن‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا ئافره‌ت����ان ره‌نگ����ه‌‬ ‫باس����كردنی‌ بابه‌تێكی‌ له‌وشێوه‌یه‌‬

‫به‌هێڵی‌ سور بزانن‪.‬‬ ‫ئاالن كاوه‌‪( ،‬ناوێكی‌ خوازراوه‌)‪،‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌یه‌ كه‌ هونه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫به‌هۆكارێ����ك ده‌زانێ����ت ب����ۆ‬ ‫دروس����تكردنی‌ په‌یوه‌ندیی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كچان‌و له‌هه‌مانكاتدا نایش����ارێته‌وه‌‬ ‫كه‌ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌ ئه‌مه‌ی‌ به‌الوه‌‬ ‫قبوڵ نیی����ه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"هاوس����ه‌ره‌كه‌م ئافره‌تێكه‌ ئاستی‌‬ ‫رۆش����نبیریی‌ به‌رزه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫مان����ای‌ ئ����ه‌وه‌ نیی����ه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ من له‌گه‌ڵ كچان‬ ‫بێده‌نگ بێت"‪.‬‬ ‫هاوار جه‌زا (ناوێكی‌ خوازراوه‌)‪،‬‬ ‫كوڕێك����ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 24‬س����اڵه‌و بێ‬ ‫پێچ‌و په‌ن����ا ده‌ڵێت‪" ،‬ژیان بێ‌ كچ‬ ‫وه‌ك به‌هاری‌ بێ‌ گ����وڵ وایه‌‌و من‬ ‫هه‌رگی����ز له‌ژیانم بێ‌ ك����چ ناتوانم‬ ‫بژی����م"‪ .‬ب����ه‌اڵم ه����اوار ناتوانێت‬ ‫به‌وشێوه‌ ئاشكرایه‌ ئه‌م ئاره‌زوه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ الی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ بدركێنێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌وه‌ن����دی‌ هاوڕێی‌ كچم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ هاوڕێی‌ كوڕم نیه‌‪،‬‬ ‫تا ئێستش نه‌مهێشتوه‌ خێزانه‌كه‌م‬ ‫بزانێت‪ ،‬چونكه‌ دیارییان بۆ ده‌كڕم‌و‬ ‫بانگهێشتیان ده‌كه‌م"‪.‬‬

‫ه����اوار ش����ێوازی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌و په‌یوه‌ندییانه‌داو ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"زۆرجار ك����ه‌ ته‌له‌فۆنم بۆ ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر له‌ماڵه‌وه‌ب����م ده‌ڵێم كاك‬ ‫محه‌مه‌د ده‌نگت نایه‌‪ ،‬ش����ه‌به‌كه‌ت‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وانی����ش تێده‌گه‌ن كه‌ من‬ ‫مه‌جالم نییه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ه����ه‌ر پی����اوان نی����ن كه‌‬ ‫په‌یوه‌ن����دی "ناش����ه‌رعیی" له‌گه‌ڵ‬ ‫ره‌گه‌زی‌ به‌رامبه‌ر ده‌به‌س����تن به‌بێ‌‬ ‫ئاگاداریی‌ هاوسه‌ره‌كانیان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌م رێس����ایه‌ به‌س����ه‌ر ژنانیش����دا‬ ‫جێبه‌جێ ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ په‌روی����ن حامید‪،‬‬ ‫چاالكوانی‌ ب����واری‌ مه‌ده‌نی‌‌و ژنان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬ته‌نها پیاوان‬ ‫نین كه‌ كاری‌ له‌وشێوه‌یه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و چه‌ندان ژنیش����مان هه‌یه‌‬ ‫خیان����ه‌ت له‌پیاوه‌ك����ه‌ی‌ ده‌كات‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ له‌گ����ه‌ڵ پیاوانی‌ تر‬ ‫له‌پشت مێرده‌كه‌یه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪" :‬چه‌ندینجار پیاوان هاتون‬ ‫س����كااڵیان له‌ده‌س����ت ژنه‌كانیان‬ ‫تۆمارك����ردوه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌ی����ان هه‌بوه‌‬ ‫كه‌خیانه‌ت����ی‌ لێكردوه‌‌و كێش����ه‌كه‌‬ ‫گه‌یشتۆته‌ ئه‌وه‌ی‌ جیاببنه‌وه‌"‪.‬‬

‫په‌روین پێیوایه‌ "خۆشه‌ویستیی‌‬ ‫له‌نێوان سێ‌ كه‌سدا دروستنابێت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ خێ����زان له‌نێ����وان س����ێ‌‬ ‫خۆشه‌ویستدا هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی����ه‌وه‌ ژیان جه‌الل‪،‬‬ ‫پارێ����زه‌ر له‌یه‌كێ����ك له‌دادگاكانی‌‬ ‫سلێمانی‌ هۆكاره‌كانی‌ دروستكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزان‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت����ه‌وه‌ ب����ۆ بون����ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ هه‌ڵه‌و نادروس����ت‪،‬‬ ‫لێكتێنه‌گه‌یش����تن له‌پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫هاوس����ه‌رگییردا‪ ،‬ئه‌و گۆڕانكاریی‌و‬ ‫پێشكه‌وتنه‌ خێرایه‌ی‌ كه‌ روده‌دات‬ ‫له‌جیهاندا‪ ،‬به‌تایبه‌ت ته‌كنه‌لۆجیا‌و‬ ‫هوكاره‌كان����ی‌ په‌یوه‌ندیك����ردن‪،‬‬ ‫هاوسه‌رگیریی‌ به‌زۆرو نه‌مانی‌ سۆزو‬ ‫خوشه‌ویس����تیی‌‪ ،‬الیه‌ن����ی‌ مادیی‌‬ ‫خێزانه‌كان‌و كلتورو دابونه‌ریت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و ئام����اره‌ فه‌رمییه‌ش‬ ‫كه‌ مانگی‌ شوباتی‌ رابردو له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ دادوه‌ری����ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌‬ ‫س����اڵی‌ ‪-2013‬دا‪ ،‬له‌پارێ����زگای‌‬ ‫هه‌ولێ����ر دوه����ه‌زارو ‪ 760‬حاڵه‌تی‌‬ ‫ته‌اڵق هه‌بوه‌و له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫دوهه‌زارو ‪ 184‬ته‌اڵق‌و له‌پارێزگای‌‬

‫دهۆكی����ش ه����ه‌زارو ‪ 53‬ت����ه‌اڵق‌و‬ ‫له‌كه‌رك����وك‌و گه‌رمیانی����ش‪420‬‬ ‫حاڵه‌تی‌ ته‌اڵق تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫باس له‌وه‌ش كرا كه‌ رێژه‌ی‌ ته‌اڵق ‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ س����اڵی‌ ‪ 2013‬له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان به‌راورد له‌گه‌ڵ ساڵی‌‬ ‫‪‌2012‬زیادیك����ردوه‌‪ ،‬كه‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌ه����ۆكاره‌كان وه‌ك پارێزه‌ر ژیان‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬دروس����تكردنی‌ په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫"ناش����ه‌رعیی‌" ب����وه‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫خێزاندا‪.‬‬ ‫ناپاكیی‌ هاوسه‌رگیریی‌ له‌یاسای‌‬ ‫سزادانی‌ عێراقیدا‌و له‌مادده‌ی‌ ‪٣٧٧‬‬ ‫س����زاكه‌دا بریتی����ه‌ له‌زیندانیكردن‬ ‫ماوه‌ی‌ س����اڵێك بۆ س����ێ‌ ساڵ بۆ‬ ‫ژنێ����ك كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌‬ ‫هاوس����ه‌رگیریی‌‬ ‫ناشه‌رعیی‌ له‌گه‌ڵ پیاوێك هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م س����زایه‌ به‌س����ه‌ر پیاوه‌كه‌شدا‬ ‫جێبه‌جێده‌كرێ����ت به‌مه‌رجێ����ك‬ ‫ناپاكییه‌كه‌ له‌ماڵی‌ هاوسه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫ئه‌نجامب����دات‪ ،‬واته‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ماڵه‌كه‌دا ئه‌م س����زایه‌ نایگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئ����ه‌و پارێزه‌ره‌ش ئه‌مه‌‬ ‫"جیاوازیكردن����ه‌ له‌نێ����وان ژن‌و‬ ‫پیاودا" ‪.‬‬

‫ئه‌و‌ه هه‌ر پیاوان‬ ‫نین ك ‌ه په‌یوه‌ندی‬ ‫"ناشه‌رعیی"‬ ‫له‌گه‌ڵ ره‌گه‌ز ‌ی‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌به‌ستن‬ ‫به‌ب ‌ێ ئاگاداری ‌ی‬ ‫هاوسه‌ره‌كانیان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌م رێسای ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر ژنانیشدا‬ ‫جێبه‌جێ ده‌بێت‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫جه‌میل بایك‪ :‬شه‌رمێكی‌ گه‌وره‌یه‌ گه‌ر واڵتانی دراوسێ‌ ببنه‌‬ ‫ڕێپیشانده‌ری پارته‌كانی كوردستان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ ك���ه‌ ئه‌مانه‌تان ده‌زانی‬ ‫له‌به‌رچی ڕێگه‌تانده‌دایه‌؟‬ ‫جه‌میل بای���ك‪ :‬كاتێك ئێمه‌ زانیمان‬ ‫ك���ه‌ وایه‌‪ ،‬ویس���تمان قس���ه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬زانی‌و هه‌ڵهات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ رۆڵ���ی ده‌زگاكانی‬ ‫ڕاگه‌یاندن‌و میدیا له‌نێ���وان پارته‌كاندا‬ ‫به‌گشتی چۆن ده‌نرخێنن؟‬ ‫جه‌می���ل بای���ك‪ :‬هه‌ندێ���ك ئه‌نتی‬ ‫پڕوپاگان���ده‌ هه‌ن‌و هه‌ندێ���ك ده‌زگای‬ ‫راگه‌یان���دن به‌تایبه‌ت كاری بۆ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر مه‌س���ه‌له‌ی رۆژئاڤا‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێ به‌ك���رده‌وه‌ خزمه‌تی گه‌لت‬ ‫نه‌كردو گه‌لت نه‌پاراس���ت پێویسته‌ كێ‬ ‫ئه‌م كاره‌ بكات؟ ئه‌و ش���تانه‌ به‌پاره‌‪،‬‬ ‫هێزی سه‌ربازیی‌و زۆر چاره‌سه‌ر نابێ‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت كاریگه‌ریی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ت���ا ڕاده‌یه‌ك ه���اوكاری پێش���كه‌وتنی‬ ‫سیاسه‌ته‌كانی ئه‌و پارتانه‌ ده‌كات‪ .‬بۆ‬ ‫وێنه‌ كه‌س���ێكی وه‌ك���و قه‌زافی پاره‌ی‬ ‫له‌هه‌مو كه‌س���ێك زیات���ر بو‪ ،‬چه‌كێكی‬ ‫زۆریش���ی هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم زیات���ر له‌چه‌ند‬ ‫مانگێ���ك نه‌یتوان���ی به‌رگ���ه‌ بگرێت‪،‬‬ ‫له‌نێوچو‪ .‬ئه‌و شتانه‌ كه‌س له‌ناونابات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌رۆژئاڤا پارت یان حه‌ره‌كه‌تێك‬ ‫هه‌بوایه‌ ك���ه‌ گه‌ل بپارێزی���ت‌و له‌دژی‬ ‫ئه‌لقاعیده‌ شه‌ڕ بكات‌و به‌رگری له‌خاك‌و‬ ‫واڵته‌ك���ه‌ی ب���كات خ���اوه‌ن حورمه‌ت‬ ‫ده‌ب���ون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌ی���ان نه‌كردو بێ‬ ‫ئه‌مانه‌ش س���ه‌رناكه‌ون‪ .‬ئه‌مانه‌ هه‌رگیز‬ ‫به‌پاره‌و هێزی سه‌ربازیی سه‌رناكه‌ون‪.‬‬ ‫كه‌ناڵ���ی‌ "رووداو" ل���ه‌و هێڵ���ه‌دا‬ ‫جێده‌گرێت‪ ،‬دژایه‌ت���ی رۆژئاڤاو باكور‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بانگ���ه‌وازی كوردس���تانیبون‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر وای���ه‌ ده‌بێ حورمه‌تی‬ ‫گه‌لی رۆژئاڤا بگرێت‪ .‬گه‌لێك شۆڕشی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬رۆژانه‌ قوربانیی ده‌دات‌و له‌نێو‬ ‫شه‌ڕدایه‌‪ ،‬بێكه‌موكوڕییش نییه‌و نابێت‬ ‫باس���ی بكرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫له‌رۆژئاڤا مێژویه‌ك ده‌نوس���رێت بۆچی‬ ‫ئه‌مان���ه‌ نابینرێن؟ ته‌نیا ده‌رخس���تن‌و‬ ‫پێشخستنی كێماس���ییه‌كان نیشانه‌ی‬ ‫دوژمنایه‌تیی���ه‌‪ ،‬حه‌ره‌كه‌ت‌و ڕاگه‌یاندنی‬ ‫نیشتیمانیی ئه‌م كارانه‌ ناكات‪ .‬تا ئێستا‬ ‫بینیوتانه‌ ك���ه‌ "رووداو" خاوه‌نداره‌تی‬ ‫له‌ش���تێكی باش كه‌ له‌رۆژئاڤا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫بكات؟ زیاتر هه‌وڵی ڕه‌شكردن ده‌ده‌ن‌و‬ ‫ئه‌مه‌ باش نییه‌! ئ���ه‌وه‌ی دوژمنایه‌تی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ په‌كه‌كه‌ بكات س���ه‌رناكه‌وێت‪.‬‬ ‫له‌توركیا ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ دوژمنایه‌تی‬ ‫په‌كه‌كه‌یان كرد هه‌مویان شكستیانهێنا‪.‬‬

‫له‌ره‌وشێكی وه‌هاش���دا ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ئاكه‌په‌ بیه‌وێت ئه‌و قه‌یرانه‌ تێپه‌ڕێنێت‬ ‫به‌دۆس���تایه‌تی په‌كه‌ك���ه‌ ده‌توانێ���ت‬ ‫ئه‌و كاره‌ بكات‪ ،‬هی���چ رێگایه‌كی تری‬ ‫نه‌م���اوه‌‪ .‬گ���ه‌ر جه‌هه‌پ���ه‌ بیه‌وێت بگا‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵت‪ ،‬پێویسته‌ خۆی له‌په‌كه‌كه‌‬ ‫نزیكبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌و ب���واره‌دا ئاكه‌په‌ هیچ‬ ‫داخوازییه‌ك���ی وای هه‌ی���ه‌؟ به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌دیداره‌كانیاندا له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الن؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬باسمكرد‪ ،‬هیچ ڕێگایه‌كی‬ ‫تری���ان نییه‌‪ ،‬ده‌بێ خۆی���ان له‌په‌كه‌كه‌‬ ‫نزیكبك���ه‌ن ئه‌م���ه‌ش به‌هه‌ڵهێنان���ی‬ ‫هه‌نگاوی چاره‌سه‌ریی ئه‌نجامده‌درێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وا نه‌بێت نزیكایه‌تی بێواتایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ پالن‌و پڕۆژه‌یه‌كتان هه‌یه‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌ شاره‌وانییه‌كان له‌كۆتایی‬ ‫مانگی ئاداردا؟ به‌ڕای ئێوه‌ سه‌ركه‌وتنی‬ ‫زیاتر به‌ده‌ستده‌هێنن؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬بێگوم���ان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ش���ه‌ڕی نێوان ئه‌ردۆغ���ان‌و گوله‌ن بۆ‬ ‫كورد خزمه‌ت���ی هه‌ڵب���ژاردن ده‌كات‌و‬ ‫له‌الیه‌كیتر خه‌بات���ی پارتیمان ده‌بێته‌‬ ‫هۆكاری سه‌ركه‌وتن له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئارمانجێكم���ان ئورفایه‌و ب���ڕوام وایه‌‬ ‫سه‌رده‌كه‌وین‪ .‬ئه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر‬ ‫خه‌بات‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێك زیاتر كار بكات‬ ‫زیاتر س���ه‌ركه‌وتن به‌ده‌س���تده‌‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌مج���اره‌ ره‌وش���ی ك���ورد له‌باكوری‬ ‫كوردستان زۆر باشه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ شه‌وو‬ ‫رۆژ كاری بۆ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ڵسه‌نگاندنتان چییه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ره‌وشی باشورو پێكنه‌هێنانی حكومه‌ت‬ ‫تا ئێستا؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬ره‌وش���ی باش���ور زۆر‬ ‫ئاڵۆزه‌‪ ،‬تا ئێستا حكومه‌ت پێكنه‌هاتوه‌‪،‬‬ ‫هێشتا س���ه‌قامگیریی به‌رقه‌رار نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫دیاریش نیه‌ چۆن چاره‌س���ه‌ر ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌الی���ه‌ك ئێ���ران‪ ،‬توركی���او ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كارده‌ك ‌هن‌و ده‌ستیان له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم ره‌وش ئاڵۆزه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫كلیل���ی چاره‌س���ه‌ریی الی كورده‌كانه‌‪،‬‬ ‫پێویست ناكات بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت‬ ‫س���ه‌ردانی واڵتانی تر بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ش���ه‌رمێكی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ده‌بێ خۆیان بۆ‬ ‫كێشه‌كانیان چاره‌س���ه‌رێك بدۆزنه‌وه‌و‬ ‫ده‌شتوانن! ئه‌گه‌ر واڵتانی هاوسێ‌ ببنه‌‬ ‫ڕێپیش���انده‌ری پارت���ه‌كان‌و حكومه‌تی‬ ‫كوردستان‌و چاره‌سه‌ریان بۆ بدۆزنه‌وه‌و‬ ‫رێگه‌یان پیش���انبده‌ن ئه‌م���ه‌ به‌واتای‬ ‫مردنی كوردانه‌‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌گۆڕانكارییه‌كانی هه‌رێم‪،‬‬ ‫رۆژهه‌الت���ی نێوه‌ڕاس���ت‌و توركی���ادا‪،‬‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌چ الیه‌نێكه‌؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬ئێمه‌ هێڵ‌ س���ێهه‌مین‪،‬‬ ‫له‌بنه‌مادا دو هێز هه‌ن‪ .‬هێڵ‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت پێش���انگایه‌تی ده‌كات‌و خه‌تی‬ ‫دوه‌م كه‌ دژایه‌تی هێڵی یه‌كه‌م ده‌كات‪،‬‬ ‫لێ���ره‌دا ئێمه‌ هێڵ���ی دوهه‌مین‪ .‬هێڵی‬ ‫یه‌كه‌م مۆدێڕنیته‌ی كاپیتالیست‪ ،‬نه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت به‌بنه‌ما وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫مۆدێڕنیت���ه‌ی دیموكراتی���ك‌و نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫دیموكراتیك به‌بنه‌ما وه‌رده‌گرین‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌توركی���ا ئێمه‌ پێش���ه‌نگایه‌تی هێڵی‬ ‫س���ێهه‌م ده‌كه‌ین‪ ،‬هێڵی یه‌ك ‌هم‌و دوه‌م‬ ‫ش���ه‌ڕی ده‌س���ه‌اڵت ده‌كه‌ن‌و فه‌رقێكی‬ ‫وایان نییه‌‪ .‬بۆ وێنه‌ له‌سوریا ده‌وڵه‌تێك‬ ‫هه‌یه‌ ك���ه‌ هێڵی‌ یه‌كه‌م���ه‌‪ ،‬ئه‌لقاعیده‌‬ ‫له‌هه‌م���وان زیاتر دژایه‌ت���ی ده‌كات كه‌‬ ‫هێڵی‌ دوه‌مه‌و ئێمه‌ش هێڵی‌ سێهه‌مین‪.‬‬ ‫ئێستا له‌س���وریا به‌كرده‌وه‌ ئه‌مه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ حومكڕانی‌ ده‌وڵه‌تی س���وریا‬ ‫ده‌كات راست نییه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی كه‌ به‌ناوی‬ ‫موخاله‌فه‌تی س���وریاش ده‌كه‌ن ڕاست‬ ‫نییه‌و به‌تایبه‌ت جنێڤ ئه‌وه‌ ته‌مس���یل‬ ‫ده‌كات‪ .‬پێویس���ته‌ به‌وتووێژو دیالۆگ‌و‬ ‫قه‌بوڵكردن���ی یه‌كت���ر ئه‌و مه‌س���ه‌النه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكرێن‪ .‬ئێمه‌ دیموكراسی‪،‬‬ ‫ئ���ازادی‌و برایه‌ت���ی گ���ه‌الن به‌بنه‌م���ا‬ ‫وه‌رده‌گری���ن‪ .‬له‌س���وریا هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ده‌توانێ���ت به‌ناس���نامه‌ی خۆی خۆی‬ ‫ئیف���اده‌ بكات‪ ،‬ته‌نیا چی بۆ خۆی داوا‬ ‫ده‌كات ده‌بێ بۆ الیه‌ن���ی به‌رامبه‌ریش‬ ‫هه‌مانشت داوا بكات‪ .‬به‌به‌رپرسیاره‌تی‬ ‫نزیكی یه‌كتر ببن له‌س���ه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌‬ ‫یه‌كێتی س���از ده‌بێت‌و دوژمنایه‌تییش‬ ‫نامێنێ���ت‪ .‬ئێمه‌ ب���ۆ رۆژهه‌اڵتی ناوین‬ ‫مۆدێلێكی وا پێش���نیار ده‌كه‌ین‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫كۆنفیدرالیزمی دیموكراتیك‪ ،‬نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫دیموكراتی���ك به‌بنه‌م���ا وه‌ربگیرێ���ن‌و‬ ‫پێش���بخرێن‪ .‬ته‌نیا ڕێگای چاره‌سه‌ری‬ ‫كێش���ه‌كانی رۆژهه‌اڵتی ناوین ئه‌مه‌یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ نه‌ته‌وه‌كان به‌ب���ێ جیاوازی‬ ‫پێك���ه‌وه‌ بژی���ن‌و ماف���ی یه‌كس���انیان‬ ‫هه‌بێت‪ .‬به‌قه‌بوڵنه‌كردن‌و نكوڵیكردن‪،‬‬ ‫كێشه‌كان قوڵتر ده‌بن‪ .‬ده‌بێ ناسنامه‌‪،‬‬ ‫دین‌و چاندی جیاواز قه‌بوڵ بكرێن‌و به‌و‬ ‫ناس���نامانه‌ خۆیان رێكخس���تن بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وكات دیموكراس���ی پێش���ده‌كه‌وێت‌و‬ ‫دوژمنایه‌تی‌و هزری شۆڤینیزم نامێنێت‪.‬‬ ‫ڕاس���تیی رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاس���ت زۆر‬ ‫گرینگه‌‪ ،‬ناكرێت به‌هزری رۆژئاڤا نزیكی‬

‫چان���دو باوه‌ڕییه‌كانی رۆژهه‌اڵت ببینن‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ ده‌بێت���ه‌ ئۆریانتالی���زم‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ڕاس���تیی ئێره‌ نه‌زانرێت‪ ،‬كێشه‌كانیشی‬ ‫چاره‌سه‌رناكرێن‪ .‬هێزه‌كانی رۆژائاوایی‬ ‫ك���ه‌ باس له‌چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كانی‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی نێوه‌ڕاس���ت ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫ڕاس���تناكه‌ن‪ ،‬ئه‌وان ته‌نیا مه‌به‌س���تی‬ ‫پێشخستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬كاراكتێری سیس���تیمیان وایه‌‪.‬‬ ‫بۆ وێنه‌ به‌بیان���وی ڕزگاركردنی عێراق‬ ‫له‌دیكتاتۆریی���ه‌ت كه‌وتن���ه‌ نێو عێراق‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی مۆدێلێ���ك پێش���بخه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌عێ���راق چ گۆڕانكاریی���ه‌ك‬ ‫پێكه���ات؟ ته‌نیا گۆڕانێ���ك كه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫ژم���اره‌ی ك���وژراوه‌كان رۆژان���ه‌ زیاتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬له‌نێوان ش���تانێك كه‌ ده‌یڵێن‌و‬ ‫ده‌یكه‌ن ناكۆكیی هه‌ی���ه‌‪ .‬ده‌زانن گه‌ل‬ ‫تین���وی چییه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ن���اوی ئازادی‌و‬ ‫دیموكراسییه‌وه‌ فێڵ له‌خه‌ڵك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئه‌مه‌ریكا له‌س���وریا هه‌مانشت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌وڵ���ه‌ت‌و ئه‌لقاعیده‌‪ ،‬كوردو‬ ‫ئه‌لقاعیده‌و ئیس�ل�امییه‌كان‌و ئه‌لقاعیده‌‬ ‫له‌شه‌ڕدان‪ .‬ئه‌وانه‌ی ده‌كوژرێن سه‌ربازی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی نی���ن‪ ،‬ئه‌مه‌ری���كا له‌بواری‬ ‫ئابوریی���دا زیانێكی پێن���اگات‪ ،‬هێزێك‬ ‫به‌كارناهێنێت‪ .‬دوای ش���ه‌ڕو بێهێزبونی‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان‪ ،‬الیه‌نی نزیك له‌خۆ‪ ،‬گه‌وره‌‬ ‫ده‌كات‌و به‌كاریده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرج���ار له‌میدیاكاندا باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ له‌نێ���وان په‌كه‌كه‌‪،‬‬ ‫په‌یه‌ده‌و ده‌وڵه‌تی سوریا هاوپه‌یمانیی‌و‬ ‫ئیتیفاقێ���ك هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ت���ا چه‌ند‬ ‫ڕاسته‌؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬جیا له‌وانه‌ چییان هه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ئێمه‌ ڕه‌ش���بكه‌ن؟ جارجار ده‌ڵێن‬ ‫په‌یه‌د‌ه له‌گه‌ڵ به‌شار ئه‌سه‌د په‌یوه‌ندی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ڕێگه‌ناده‌ن ك���ورده‌كان خۆیان‬ ‫رێكخستن بكه‌ن‪ .‬ده‌بێ مرۆڤ هه‌ندێك‬ ‫خ���اوه‌ن ویژدان بێ‪ .‬پارت���ی له‌هه‌ولێر‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌دام بون به‌یه‌ك‌و یه‌كێتییان‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ده‌رك���رد‪ ،‬زۆر له‌مێژ نییه‌و‬ ‫هه‌مو كه‌س���ێك به‌مه‌ ده‌زانێت‪ .‬گریمان‬ ‫په‌یه‌ده‌ له‌گه‌ڵ ئه‌س���ه‌د هاوپه‌یمانه‌تی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كام���ه‌ پارتی‌و هێ���زی له‌رۆژاوا‬ ‫ده‌رك���ردوه‌؟ ئه‌گ���ه‌ر په‌ی���ه‌ده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫رژێ���م له‌س���وریا كارێكی وای���ان كرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وكات ده‌توانین بڵێین ئه‌و قس���انه‌‬ ‫ڕاستن‪ .‬به‌اڵم شتێكی وا كراوه‌؟ ده‌بێ‬ ‫بزانین كێ ئه‌و ش���تانه‌ پێش���ده‌خات؟‬ ‫ته‌نیا پارت���ی‌و هێزه‌كانی نزیك له‌ئه‌و‪.‬‬ ‫ئه‌ی ك���ه‌ یه‌كێتییان له‌هه‌ولێر ده‌ركرد‪،‬‬

‫ئایا ئازادی‌و دیموكراس���ییه‌؟ له‌سوریا‬ ‫په‌یه‌ده‌ ئه‌مه‌ی نه‌كردبێت‌و بڵێی له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د یه‌كه‌و ‪ ...‬ئه‌مه‌ تا چه‌ند‬ ‫راسته‌و نزیكه‌ له‌ڕاستیی؟ ئه‌گه‌ر وایه‌‪،‬‬ ‫گه‌لۆ سه‌دام له‌به‌شار ئه‌سه‌د باشتره‌؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ڕه‌خنه‌یان له‌په‌ی���ه‌ده‌ هه‌یه‌ با‬ ‫بیكه‌ن‌و ئ���ازادن له‌ڕه‌خنه‌گرتن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێویژدانی���ی‌و درۆ ته‌نیا به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫ڕه‌ش���كردن قه‌بوڵناكرێ���ت‪ .‬ت���ا كاتی‬ ‫روخان���ی ڕژێم���ی س���ه‌دامیش پاره‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی ده‌نارد‪ .‬ئه‌وه‌ی بۆ خۆی‬ ‫كردوه‌ ڕاسته‌‪ ،‬به‌اڵم كارێك كه‌ په‌یه‌ده‌‬ ‫نه‌یك���ردوه‌ خراپییه‌؟ ئه‌مه‌ ش���ه‌ڕێكی‬ ‫تایبه‌تی ده‌رونییه‌‪ ،‬پێش���كه‌وتنی شتی‬ ‫وا هه‌ڵه‌یه‌و شه‌رمێكی گه‌وره‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌رۆژئاوا ی���ان له‌هه‌ر به‌ش���ێكی تری‬ ‫كوردس���تان ه���ه‌ر الیه‌نێك���ی كوردیی‬ ‫خ���اوه‌ن س���تاتۆ بێ���ت چ زیانێكی بۆ‬ ‫كورد هه‌یه‌؟ ئێستا له‌باشور كورده‌كان‬ ‫خ���اوه‌ن س���تاتۆن‪ ،‬چ زه‌ره‌رێك���ی بۆ‬ ‫كورده‌كان���ی به‌ش���ه‌كانی ت���ر هه‌یه‌؟‬ ‫سیاس���ه‌تی وا چ���ۆن قه‌بوڵده‌كرێت؟‬ ‫توركی���اش هه‌مانش���ت ده‌خوازێ���ت‌و‬ ‫ده‌یكات‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌زانێت هه‌بونی‬ ‫ستاتۆ له‌رۆژئاوا به‌واتای به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ستاتۆ له‌باكورو رۆژهه‌اڵتی كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ش���تێك به‌دڵتان نیی���ه‌ ناتوانن‬ ‫بڵێن با ئه‌و شته‌ نه‌بێت‪ .‬ئێستا باشور‬ ‫به‌دڵی په‌كه‌كه‌ نییه‌‪ ،‬ره‌خنه‌مان هه‌بێت‬ ‫ده‌گرین‪ ،‬به‌اڵم ناتوانین‌و ئه‌و ڕێگه‌یه‌ش‬ ‫به‌خۆ ناده‌ین بڵێین با باش���ور نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئیمكانمان نه‌بێ‌ كه‌ پشتگیرییان‬ ‫بكه‌ین ده‌توانین دوژمنایه‌تییان نه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫گه‌لۆ له‌رۆژئاوای كوردستان شتی باش‬ ‫روینه‌داوه‌؟ بۆ ئه‌مان���ه‌ نابینرێن؟ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ رۆژانه‌ له‌رۆژئاوا گیانیان‬ ‫به‌خت ده‌كه‌ن بۆ شه‌خسی خۆیان ئه‌و‬ ‫كاره‌ ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ڕه‌وش���ێكی وادا كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی چۆن پێشده‌كه‌وێت؟‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬هه‌ركه‌س���ێك كه‌مێك‬ ‫له‌سیاس���ه‌ت بزانێ���ت ده‌بینێ���ت ك���ه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ چیرۆكن‪ ،‬به‌داخس���تنی ده‌رگای‬ ‫س���نورو دژایه‌تیكردنی حه‌ره‌كه‌تێك كه‌‬ ‫رۆژانه‌ س���ه‌دان قوربانیی‌ ده‌دات‪ ،‬چۆن‬ ‫كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌یی پێش���ده‌كه‌وێت؟‬ ‫هه‌ردوكیان دژبه‌ری یه‌كن‪ ،‬به‌و قس���انه‌‬ ‫خه‌ڵ���ك هه‌ڵناخه‌ڵه‌ت���ن‌و به‌رده‌وامیش‬ ‫نابێت‪ ،‬چه‌ند رۆژێك زیاتر نییه‌‪ .‬به‌قسه‌‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ڕای گشتی هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌پراتیكدا چی‌؟ به‌پێی رێكه‌وتننامه‌ی‬

‫هه‌ولێ���ر بڕیاردرابو كه‌ به‌هاوبه‌ش���یی‬ ‫بڕی���ار له‌س���ه‌ر به‌ش���داریكردن ی���ان‬ ‫به‌ش���دارینه‌كردن له‌كۆبونه‌وه‌ی جنێڤ‬ ‫كرابو! دواتر بینیمان كه‌ عه‌بدولحه‌كیم‬ ‫به‌ش���ار بو به‌جێگ���ری جه‌ب���را‪ .‬ئه‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانه‌تی هه‌ولێر چی به‌سه‌رهات؟‬ ‫هه‌ردو ئه‌نجومه‌ن بڕیاریان له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫دابو كه‌ پێكه‌وه‌ بڕیاری به‌ش���داریكردن‬ ‫بده‌ن‪ .‬هۆكاری ئه‌و دوژمنایه‌تییه‌ چیه‌؟‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌رۆژئ���اوا به‌دڵیان نییه‌؟‬ ‫كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌یی نابێت له‌خزمه‌تی‬ ‫یه‌ك ی���ان چه‌ند الیه‌ن���دا بێت‪ .‬ده‌بێ‬ ‫سه‌ره‌تا له‌خزمه‌تی گه‌لی كورددا بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وایه‌ هه‌ر پارتێك كۆنگره‌ی خۆی‬ ‫هه‌یه‌و ده‌توانێت له‌س���ه‌ر به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫پارته‌كه‌ی خۆی بڕیار بدات‪ .‬جیاوازییه‌ك‬ ‫له‌م نێوه‌دا‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ ئه‌مه‌ كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ییه‌‪،‬‬ ‫هه‌موم���ان ده‌زانی���ن كه‌ كوردس���تان‬ ‫داگیرك���راوه‌‪ ،‬ده‌ب���ێ كارو هه‌وڵ���ی بۆ‬ ‫بدرێت‪ .‬ئێمه‌ بڕیار له‌س���ه‌ر چاره‌نوسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك ده‌ده‌ی���ن‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێ‬ ‫به‌به‌رپرس���یاره‌تی نزیك���ی مه‌س���ه‌له‌‬ ‫ببین���ه‌وه‌‪ .‬بۆی���ه‌ پێویس���ته‌ كۆنگره‌‬ ‫ببه‌سترێت‌و شته‌ سه‌ره‌كییه‌كان به‌بنه‌ما‬ ‫وه‌ربگیرێ���ن‪ ،‬بێگومان ئه‌م���ه‌ كارێكی‬ ‫قورسه‌‪ ،‬به‌اڵم گرنگ به‌ستنی كۆنگره‌و‬ ‫خه‌ون���ی له‌مێژین���ه‌ی ه���ه‌ر كوردێكه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ شه‌خس���یه‌ت به‌ك���ورد ده‌دات‪،‬‬ ‫هه‌مو بڕیاره‌كان سه‌ره‌تا نادرێن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫شتێكی ئه‌س���ته‌مه‌‪ ،‬پێویسته‌ كاری بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ حورمه‌تێك ده‌داته‌ كورد‪،‬‬ ‫شه‌خسییه‌تی كورد ئاڤا ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سوپاس هه‌ڤاڵ‌ بۆ ده‌رفه‌تی‌‬ ‫ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌‪.‬‬ ‫جه‌میل بایك‪ :‬سوپاس بۆ ئێوه‌ش كه‌‬ ‫له‌و رێگا دوره‌وه‌ هاتون بۆ سه‌ر چیاكانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬هی���وادارم رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫ده‌زگا راگه‌یاندنه‌كان به‌له‌به‌رچاوگرتنی‬ ‫پره‌نس���یپه‌ دروس���ت‌و ئه‌خالقییه‌كانی‬ ‫راگه‌یاندن كارێك بكه‌ن كه‌ هه‌مو پارته‌‬ ‫سیاسییه‌كان‪ ،‬ببنه‌ خاوه‌نی ستراتیژێكی‬ ‫یه‌كسان‌و هاوبه‌ش‪ .‬هه‌ركه‌س له‌خزمه‌تی‬ ‫ئه‌م رێبازه‌دا بێت‪ ،‬هه‌میش���ه‌ ده‌رگای‬ ‫دڵم���ان بۆی كراوه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وانه‌ی‬ ‫راس���تییه‌كان نابینن‪ ،‬ده‌ب���ێ بزانن كه‌‬ ‫رۆژێك له‌به‌رامبه‌ر دیرۆكدا سه‌رش���ۆڕو‬ ‫شه‌رمه‌زار ده‌بن‪ ،‬ره‌وشی ئێمه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫زۆر باش���ه‌و هیواداری���ن كه‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫له‌باكور هه‌نگاوی گه‌وره‌ به‌ره‌و پێشه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبێنین‪.‬‬

‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬تاوانێك به‌ته‌وێڵی ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌؟‬

‫حه‌سه‌ن ره‌حمان په‌ناه‌‬ ‫‪ ٢٦‬س���اڵ له‌وه‌پێ���ش‪ ،‬له‌رۆژكان���ی‬ ‫‪١٦‬و ‪ ١٧‬مارس���ی ‪١٩٩٨‬دا‪ ،‬رق‌و قین���ی‬ ‫ئه‌ژدیه���ای حكومه‌تی به‌عس‌و دیكتاتۆر‌ه‬ ‫خوێنڕێژه‌ك���ه‌ی ڕژا به‌س���ه‌ر خه‌ڵك���ی‬ ‫بێتاوانی هه‌ڵه‌بجه‌و له‌چه‌ند چركه‌ساتدا ‪٥‬‬ ‫هه‌زار مرۆڤی بێتاوانی ژارخواردو بێبه‌ش‬ ‫له‌ژی���ان‌و به‌ه���ه‌زاران مروڤ���ی دیكه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ سروش���تی ئ���ه‌و ناوچه‌ی ‌ه ژاراوی‬ ‫كرد‪ .‬كاره‌ساتێك ك ‌ه تا ئێستایش‌و پاش‬ ‫‪ ٢٦‬سا ‌ڵ هێشتا ئاسه‌وارو دیارده‌كانی بۆ‬ ‫مرۆڤ‌و ژینگه‌ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی له‌ماوه‌یه‌ك له‌وه‌پێش���ه‌و‌ه‬ ‫جموجۆڵ ‌ه سه‌ربازیه‌كان ده‌ستیانپێكردبو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌رۆژی ‪ ١٦‬مارس���ی ‪1988‬دا‪،‬‬ ‫دو حكومه‌تی به‌عس���ی‌ عێراق‌و كۆماری‬ ‫ئیس�ل�امی ئێ���ران له‌درێ���ژه‌ی ش���ه‌ڕی‬ ‫كۆنه‌په‌رس���تانه‌ی خۆیان���دا هه‌ڵه‌بجه‌یان‬ ‫كرد به‌گۆڕه‌پانی ئه‌و ش���ه‌ڕه‌و ئه‌و تاوان ‌ه‬ ‫بێڕه‌حمه‌ی���ان تێ���دا ئه‌نجام���دا‪ .‬كێ بێ‬ ‫وێن���ه‌ی عومه‌ری‌ خ���اوه‌ر له‌بیربكات ك ‌ه‬ ‫بۆ پاراستنی كۆرپه‌كه‌ی‪ ،‬خۆی به‌سه‌ردا‬ ‫كێش���اوه‌؟ كێ بێ وێن���ه‌ی ئه‌و منداڵه‌ی‬

‫له‌پێشچاو نه‌بێت كه‌ له‌كاتی كایه‌و گه‌م ‌ه‬ ‫به‌چه‌ن���د چركه‌ كۆتایی به‌دنیای منداڵیی‬ ‫دێت‌و سه‌راپای ته‌رمی بێ گیانی پرسیاری‬ ‫بۆچی‪ ،‬بۆچی‪ ،‬لێده‌بارێ؟‬ ‫دوا رۆژه‌كان���ی مانگ���ی ره‌ش���ه‌مه‌و‬ ‫نزیكبونه‌وی له‌به‌هاری ‪ ٨٨‬بو‪ .‬ش���ه‌ڕی‬ ‫كۆنه‌په‌رس���تانه‌ی ئێران‌و عێراق ‪ ٨‬ساڵی‬ ‫ره‌ب���ه‌ق درێژه‌ی كێش���ابو‪ .‬به‌س���ه‌دان‬ ‫ه���ه‌زار مرۆڤ له‌م ش���ه‌ڕه‌ ب���ێ ئاكام‌و‬ ‫كۆنه‌په‌رس���تانه‌دا ك���وژراو برین���دارو‬ ‫ملیۆنه‌ها كه‌س ئ���اواره‌و ده‌ربه‌ده‌ر بون‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی شه‌ڕخواز له‌به‌غداو تاران‬ ‫خوێن تێری نه‌كردبون‪ .‬ئه‌ژدیهای ش���ه‌ڕ‬ ‫هه‌روا له‌به‌ره‌كانی كاولكاریی‌و ماڵوێرانیدا‬ ‫جه‌س���ته‌ی ئینس���انه‌كانی هه‌ڵده‌لوشی‪.‬‬ ‫ناڕه‌زایه‌ت���ی ده‌ره���ه‌ق ب���ه‌و ش���ه‌ڕ‌ه‬ ‫له‌ئاس���تی ناوخۆو ده‌ره‌ك���ی رۆژ به‌رۆژ‬ ‫په‌ره‌یده‌س���تاندن‪ .‬هه‌وڵه‌كان له‌ئاس���تی‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی‌و دیپلۆماس���یدا بۆ كۆتایی‬ ‫شه‌ڕ چڕترببونه‌وه‌‪ .‬ماندویه‌تی به‌جه‌سته‌ی‬ ‫زامداری س���ه‌ربازانی ش���ه‌كه‌ت له‌ش���ه‌ڕ‬ ‫له‌هه‌ردوال رۆژ به‌رۆژ زیاتر په‌ره‌یده‌ستاند‪.‬‬ ‫ناس���یۆناڵیزمی ره‌گه‌زپه‌ره‌ستی عه‌ره‌ب‌و‬ ‫فارس به‌پاڵپشتی ئایینی سوننه‌و شیع ‌ه‬ ‫شاخیان له‌شاخی یه‌ك ئااڵندبو شكست‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی هه‌ركامه‌ی���ان له‌به‌ره‌كانی‬ ‫شه‌ڕ‪ ،‬ئه‌وی دیكه‌ی هارو دڕنده‌تر ده‌كردو‬ ‫تاوان‌و جینایه‌تی گه‌وره‌تریان ئه‌نجامده‌دا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند به‌كرده‌و‌ه له‌به‌ره‌كانی ش���ه‌ڕدا‬ ‫بنبه‌س���ت دروس���تببو‪ ،‬به‌اڵم تاوانبارانی‬ ‫ش���ه‌ڕ حازر به‌كۆتاییهێنان به‌كوش���تاری‬ ‫ئینس���انه‌كان نه‌ب���ون‪ .‬ن��� ‌ه خومه‌ینی‌و‬ ‫داروده‌س���ته‌كه‌ی توان���ی به‌وته‌ی خۆیان‬

‫"رێگای قودس له‌كه‌رب���ه‌الوه‌ ببڕن"و ن ‌ه‬ ‫دیكتاتۆره‌ك���ه‌ی به‌غدای���ش ده‌یتوان���ی‪،‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی "عه‌ره‌ب به‌س���ه‌ر فارسدا"‬ ‫جێژن بگرێت‪.‬‬ ‫هێزه‌ ئه‌مپریالیسته‌كان كه‌ به‌كرده‌وه‌و‬ ‫ب���ۆ فرۆش���تنی چ���ه‌ك‌و چ���ۆل‌و به‌ره‌و‬ ‫پێشبردنی هه‌ژمونی پاوانخوازانه‌ی خۆیان‬ ‫به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ئاگری ئه‌و شه‌ڕه‌یان‬ ‫خۆش���ده‌كرد‪ ،‬ئه‌وانیش به‌كرده‌و‌ه توشی‬ ‫نائومێدی���ی‌و بێهیوای���ی هاتب���ون‪" .‬پان‬ ‫ئیس�ل�امیزم"ی خومه‌ینیی���ان كۆنتڕۆڵ‌و‬ ‫له‌"پان عه‌ره‌بیزم"ی س���ه‌دام ده‌ترساند‪.‬‬ ‫هه‌س���ت به‌كۆتایی ش���ه‌ڕ ده‌ك���را‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ردو هه‌وڵیانده‌دا ك ‌ه له‌به‌ره‌كانی شه‌ڕدا‬ ‫سه‌ركه‌وتنی زیاتر به‌ده‌ستبێنن تا له‌سه‌ر‬ ‫مێزی وتوێژ ئیمتی���ازی زۆرتر وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌بێ كوش���تارو خوێنڕێژیی‬ ‫زۆرتر به‌ده‌ست نه‌ده‌هات‪.‬‬ ‫كۆماری ئیسالمی ك ‌ه هه‌ر له‌رۆژه‌كانی‬ ‫پاش هاتنه‌سه‌ركاری‪ ،‬له‌خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫توڕه‌و د ‌ڵ پڕ له‌قین بو‪ ،‬زۆری پێخۆش بو‬ ‫كه‌ ئاگری شه‌ڕ له‌گه‌ڵ عێراق له‌به‌ره‌كانی‬ ‫كوردستان گه‌رم رابگرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫خه‌ب���ات‌و مقاوه‌مه‌تی جه‌م���اوه‌رو هێزی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ زۆرجار ن���اكام مابوه‌وه‌‪.‬‬ ‫حیزبی به‌عس‌و دیكتاتۆر‌ه جه‌الده‌كه‌یشی‬ ‫كه‌ دژایه‌تی له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی سته‌ملێكراوی‬ ‫كوردستان به‌ش���ێك له‌ناسنامه‌یان بو تا‬ ‫پێش كاره‌ساتی هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ده‌یان تاوان‌و‬ ‫كاره‌س���اتی دیك���ه‌ی دژی مرۆڤایه‌تیان‬ ‫به‌رانب���ه‌ر به‌م خه‌ڵك ‌ه ئه‌نجامدابو‪ ،‬له‌وان ‌ه‬ ‫به‌ده‌ی���ان نمون���ه‌ قه‌تڵی عامی ش���ار‌و‬ ‫گونده‌كانی كوردس���تان‪ ،‬ئیعدام‌و تیرۆری‬

‫له‌كاره‌ساتی‬ ‫دڵته‌زێنی هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫كۆماری تاوان‌و‬ ‫جینایه‌تی ئیسالمی‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی رژێمی‬ ‫فاشیستی روخاوی‬ ‫عێراق تاوانباره‌‬ ‫رۆژانه‌ له‌ش���ارو شارۆچكه‌كان‪ ،‬به‌كرده‌و‌ه‬ ‫ده‌رهێنانی قه‌رارداده‌ شوم‌و به‌دناوه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌لجه‌زایر ك ‌ه له‌به‌ینی شای ئێران‌و سه‌دام‬ ‫حوس���ێندا مۆركراب���و‪ ،‬وێرانكردنی چوار‬ ‫هه‌زار گوندو ش���ارۆچكه‌و خۆئاماده‌كردن‬ ‫بۆ پ���ڕۆژه‌ی به‌رنامه‌ ب���ۆ داڕێژراوه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌نفال كه‌ زیاتر له‌‪ 180‬هه‌زار ئینس���انی‬

‫بێتاوانی���ان تێدا بێس���ه‌رو ش���وێن كرد‪،‬‬ ‫نمونه‌گه‌لێ���ك له‌هه‌وڵ���ی س���ازماندراوو‬ ‫به‌رنامه‌ بۆ داڕێ���ژراوی ده‌وڵه‌تی به‌عس‬ ‫بۆ ژینۆس���ایدی خه‌ڵكی كوردستان‪ ،‬له‌م‬ ‫واڵته‌ بو‪ .‬هه‌ڵه‌بجه‌ یه‌كه‌م تاوان‌و كۆتایی‬ ‫باقی تاوانه‌كانی حیزبی به‌عس‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێ���راق ده‌رحه‌ق به‌خه‌ڵكی كوردس���تان‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو ئاڵقه‌یه‌ك له‌و زنجیر‌ه تاوانان ‌ه‬ ‫بو ك ‌ه ‪ ٥‬هه‌زار ئینسانی بێتاوانی له‌چه‌ند‬ ‫چركه‌ساتدا تێدا ژه‌هرخواردو به‌هه‌زارانی‬ ‫دیكه‌یش تێ���دا زام���داری چاره‌هه‌ڵنه‌گر‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫په‌الماری ئه‌رته‌ش‌و سوپای پاسدارانی‬ ‫ئێران به‌ه���اوكاری "هێزه‌كان���ی به‌ره‌ی‬ ‫كوردس���تانی عێراق" بۆ سه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫شاره‌زور به‌هێزی زۆرو زه‌به‌ندو شكستی‬ ‫ئه‌رته‌ش���ی عێ���راق له‌به‌رانب���ه‌ر وه‌ه���ا‬ ‫په‌المارێك���داو داگیركردن���ی هه‌ڵه‌بج���ه‌و‬ ‫ده‌وروب���ه‌ری له‌الی���ه‌ن ئێ���ران‪ ،‬بیانوی‬ ‫دایه‌ ده‌ست س���ه‌رانی تاوانباری حیزب‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی به‌عس تا له‌وپ���ه‌ڕی دڵڕه‌قیدا‬ ‫تۆڵه‌ی شكست‌و ناكامی خۆیان له‌خه‌ڵكی‬ ‫ئازارچێش���توی هه‌ڵه‌بج ‌ه بكه‌نه‌وه‌‪ .‬رۆژی‬ ‫‪١٦‬ی مانگ���ی مارس���ی ‪ ١٩٨٨‬فڕۆك��� ‌ه‬ ‫شه‌ڕكه‌ره‌كانی ئه‌رته‌ش���ی عێراق بۆمب‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌ن���ی ژه‌هراویی���ان له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‬ ‫كه‌ركوك‌و ش���وێنه‌كانی دیكه‌ هه‌ڵگرت‌و‬ ‫ب���ه‌ره‌و هه‌ڵه‌بج���ه‌ فڕی���ن‪ .‬فڕۆكه‌كانی‬ ‫مه‌رگ له‌ده‌شتی سه‌رس���ه‌وزی شاره‌زور‬ ‫نزیكبونه‌وه‌و شاری هه‌ڵه‌بجه‌و ده‌وروبه‌ریان‬ ‫به‌ئاگرو بۆمب‌و ژه‌هر داپڵۆسی‪ .‬له‌چه‌ند‬ ‫چركه‌ساتدا ش���ارێك خاپور بو‪ ٥ .‬هه‌زار‬ ‫ئینس���انی بێت���اوان به‌ت���اك‌و به‌كۆمه‌ڵ‬

‫ب���ون به‌قوربان���ی دو تاقمی نه‌خۆش���ی‬ ‫رۆح���ی‌و سادیس���م‌و جنونی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌تاران‌و به‌غدا‪ .‬ه���ه‌زاران جه‌ناز‌ه كه‌وت‬ ‫به‌س���ه‌ریه‌كداو ویژدانی ده‌س���ه‌اڵتدارانی‬ ‫زاڵ به‌سه‌ر دنیادا به‌وپه‌ڕی بێته‌فاوه‌تی‌و‬ ‫بێئه‌خالقیی���ه‌وه‌ چاویان ل���ه‌م تراژیدیا‬ ‫ئینسانیی ‌ه نوقاند‪.‬‬ ‫به‌مش���ێوه‌ی ‌ه ئه‌ژدیه���ای خوێنم���ژی‬ ‫به‌ع���س به‌بۆمبارانك���ردن‌و رژاندن���ی‬ ‫ژه‌هری ئینس���انكوژ‪ ،‬هه‌زاران ئینس���انی‬ ‫سته‌ملێكراوی له‌ژیان بێبه‌هره‌ كردو مۆری‬ ‫جینایه‌ت‌و دڕه‌ندیی به‌ل ‌هش‌و جه‌س���ته‌ی‬ ‫هه‌زاران ئینس���انی ئازارچێشتوی دیكه‌و‌ه‬ ‫به‌جێهێش���ت‪ .‬هه‌زاران دای���ك‌و باوكیان‬ ‫جه‌رگسوتاو كردو گه‌رمی خۆشه‌ویستی‌و‬ ‫ئه‌وین���داری ئه‌وانیان له‌ه���ه‌زاران منداڵ‬ ‫زه‌وتكرد‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وان���ه‌ ك���ێ ب���ون ك���ه‌ ئه‌م‬ ‫ئینس���انكوژانه‌یان به‌چه‌ك���ی كۆمه‌ڵكوژ‬ ‫ته‌یارك���رد؟ هانیان���دان‌و تاوانه‌كانی���ان‬ ‫شاردنه‌وه‌و وشه‌یه‌كیش���یان له‌مباره‌یه‌و‌ه‬ ‫نه‌ده‌دركاند؟ كێ ب���ون ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌م‬ ‫رۆژان���ه‌دا دێموكراس���ییه‌ درۆیینه‌كه‌یان‬ ‫ره‌نگی نه‌ماب���وو داموده‌زگای ته‌بلیغاتی‌و‬ ‫هه‌واڵنێرییه‌كانیان له‌ئاس���ت ئه‌م تاوان ‌ه‬ ‫گه‌ور‌ه كپ‌و بێده‌نگبون؟ دۆناڵد رامسفێڵد‬ ‫وه‌زی���ری به‌رگ���ری پێش���وی ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ش���ه‌ڕی داگیركردنی عێراقدا زۆری‬ ‫پێیخۆش ب���و وه‌ك نه‌جات���ده‌ری عێراق‬ ‫له‌چن���گ س���ه‌دام بناس���رێت‌و له‌كات���ی‬ ‫روداوی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬وه‌ك نوێنه‌ری شه‌ریك ‌ه‬ ‫نه‌وتییه‌كان���ی ئه‌مه‌ری���كا له‌به‌غ���دا بۆ‬ ‫به‌ستنی قه‌راردادی نه‌وتی هه‌رزان هاتبو‪،‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )420‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/18‬‬

‫‪19‬‬

‫ستەمی خۆرهەاڵتی‌و ستەمی خۆرئاوایی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫خ����ودی دەردەک����ە‌و ناس����ینی‬ ‫هۆکارەکانیش����ی نییە‪ .‬ئەوەی حیجازی‬ ‫دەستنیشانیدەکات دروستە بەاڵم کەمە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬خوێندن����ەوەی ب����ۆ پەیوەن����دی‬ ‫سەردەست ـ ژێردەست تا ئەندازەیەکی‬ ‫زۆر خوێندنەوەیەک����ی جەوهەرگ����ەرا‌و‬ ‫ئەبستراکتە‪ .‬ڕاستە له‌تەواوی خۆرهەاڵتدا‪،‬‬ ‫پەیوەندییەکی بنچینەیی‌و نەگۆڕ هەیە کە‬ ‫پەیوەندی سەردەست‌و ژێردەستە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌هەمان کاتدا خ����ودی ئەم پەیوەندییە‬ ‫لەوە ئاڵۆزترە بشێت‌وەک پەیوەندییەکی‬ ‫«راس����تەهێڵی» تەماش����ایبکەین‪‌،‬وەک‬ ‫ئەوەی ئەم پەیوەندییە تەنیا له‌ئاس����تی‬ ‫پەیوەندی سیاس����ی ی����ان کۆمەاڵیەتی‬ ‫هێزی سەردەس����ت به‌هێزی بندەستەوە‬ ‫دروستبووبێت‌و خۆی بەرهەمبهێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئەگەرچی حیج����ازی خۆی بەردەوام پێ‬ ‫ل����ەوە دادەگرێت کە‌وەرگەڕانی ئابووری‬ ‫یان سیاس����ی مان����ای کۆتای����ی هاتنی‬ ‫مرۆڤ����ی شکس����تە نییە‪ ،‬ب����ەاڵم بەوەدا‬ ‫هەمیشە تەواوی بۆچوونی خۆی له‌ئاست‬ ‫پەیوەندی هێزی خۆس����ەپێن ـ متسلگ ـ‬ ‫دا به‌مرۆڤی شکستەوە قەتیسداوە‪ .‬ئەوا‬ ‫دەرەنجامەکان هەر بەرەو چارەس����ەری‬ ‫سیاسی‌و ئابووری رووتمان دەبەن‪.‬‬ ‫ب����ۆ خاڵ����ی یەک����ەم‪ .‬دەبێ����ت بڵێم‬ ‫ک����ە س����ایکۆلۆژیای مرۆڤی شکس����تە‪،‬‬ ‫له‌کۆمەڵێ����ک دی����اردەی ئەخالقی ‌وەک‬ ‫ت����رس‌و ش����ەرم‌و فۆبی����ای ئابڕوچووندا‬ ‫کورتناکرێت����ەوە‪ ،‬س����ەرهەڵدانی ئ����ەم‬ ‫س����ایکۆلۆژییەتە ب����ەر له‌هاتنی مۆدێرنە‬ ‫ڕیشەیەکی دینی‌و کولتووریی هەیە‪ ،‬کە‬ ‫پابەندە لەسەر پێداگرتن لەسەر الوازیی‬ ‫مرۆڤ‪ .‬لێ����رەدا به‌هیچ جۆرێک قس����ەم‬

‫لەسەر تێزی باو نییە کە گەورەیی خودا‬ ‫بەرامب����ەر به‌بچوکی م����رۆڤ ڕادەگرێت‌و‬ ‫ئەم بچوکبوونەوەیە به‌هۆکاری سەرەکی‬ ‫نەهامەتیی����ەکان دەزانێ����ت‪ .‬ئەوەی من‬ ‫لێ����رەدا مەبەس����تمە ئەوەی����ە‪ ،‬جیهانی‬ ‫پێش مۆدێرن����ە له‌خۆرهەاڵت‪ ،‬جیهانێکە‬ ‫هەڵگ����ری‌وێنەیەک����ی نەگۆڕە بۆ س����ێ‬ ‫پەیوەندی بنەڕەتی‪ :‬پەیوەندی «مرۆڤ‬ ‫ـ سروشت» بەس����ەرێک‪‌ ،‬واتە هەڵگری‬ ‫یەک ڕوانینی زانس����تییە بۆ گەردون کە‬ ‫دەس����تکاری ناکرێت‪ ،‬لەگەڵ پەیوەندی‬ ‫«مرۆڤ ـ مێ����ژوو»‪‌،‬واتە هەڵگری یەک‬ ‫ڕوانینی سیاس����ییە ک����ە پێیوایە دەبێت‬ ‫هەمیش����ە بپارێزرێ����ت‌و دەربکەوێتەوە‪،‬‬ ‫لەگەڵ پەیوەندیی «م����رۆڤ ـ خۆی»‪،‬‬ ‫‌وات����ە پرۆس����ەی دروس����تبوونی خود‌و‬ ‫سوبێکتس����ازی ک����ە هەمیش����ە یەکجۆر‬ ‫م����رۆڤ دووب����ارە‌و کۆپیدەکاتەوە‌و ڕێگا‬ ‫له‌س����ەرهەڵدانی خودی ن����وێ دەگرێت‪.‬‬ ‫حیج����ازی ک����ە به‌مرۆڤ����ی ئێس����تای‬ ‫خۆرهەاڵتی دەڵێت «مرۆڤی دواکەوتو»‬ ‫کەوات����ە پێیوای����ە ک����ە ئ����ەم مرۆڤ����ە‬ ‫ب����ەراورد به‌مرۆڤ����ی مۆدێ����رن‪ ،‬له‌ڕووی‬ ‫عەقڵی‌و س����ایکۆلۆژی‌و شارس����تانییەوە‬ ‫دواکەوت����وە‪ ،‬بەاڵم خ����ودی ئەم تێزەیە‬ ‫دووبارەکردن����ەوەی ئ����ەو تێزەیەیە کە‬ ‫«خۆرئاوا» بۆ مرۆڤ����ی «خۆرهەاڵت»‬ ‫بەرهەمیدەهێنێت‪‌ ،‬واتە دروستکەرەوەی‬ ‫دی����دە خۆرهەاڵتناس����ییەکەیە‪ .‬هەڵبەت‬ ‫من ب����اوەڕم بەوەیە ک����ە دواکەوتنێکی‬ ‫شارس����تانی‌و زانستی قووڵ له‌خۆرهەاڵت‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بەاڵم ئەم دواکەوتنە دەرەنجامی‬ ‫پەیوەندییەک����ی سیاس����ی ڕووت نیی����ە‬ ‫له‌نێوان «سەردەست‌و ژێردەست»دا‪‌ ،‬و‬

‫دەرەنجامی بوونی ستراکتورێکی عەقڵی‌و‬ ‫‌ویژدان����ی تایب����ەت نییە ک����ە ناگۆڕێت‪.‬‬ ‫بەڵکو دەرەنجامی س����اتەوەختێکە تێیدا‬ ‫ئەو ج����ۆرە پەیوەندییە کالس����یکیانەی‬ ‫بەر له‌مۆدێرنە بااڵدەس����ت بوون له‌ناکاو‬ ‫نامێن����ن‌و زەمینەی����ان لێدەش����ێوێت‪.‬‬ ‫ئەوەی س����ایکۆلۆژیای مرۆڤی شکس����تە‬ ‫دروستدەکات‪ ،‬ساتەوەختی هەرەسێکی‬ ‫بەکاوەخ����ۆی دونی����ای کالس����یکە کە‬ ‫لەگ����ەڵ هاتن����ی ناپلیۆن بۆ میس����ردا‬ ‫دەستپێدەکات‌و لەگەڵ دزەی به‌کاوەخۆی‬ ‫کولت����ووری خۆرئاوادا بۆ ن����او زۆربەی‬ ‫بەش����ەکانی ژیانی ئێمە دەچەس����پێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ ئ����ەوەی له‌س����ایکۆلۆژیای مرۆڤی‬ ‫خۆرهەاڵتی����ی تێبگەین دەبێت قووڵ لەو‬ ‫برینە نەرسیس����ییە تێبگەی����ن‪ ،‬کە ئەم‬ ‫بەریەککەوتن����ە مێژوویی����ەی خۆرهەاڵت‬ ‫لەگ����ەڵ مۆدێرن����ەدا دروس����تیکردوە‪.‬‬ ‫کێش����ەکە له‌جیهانی کالسیکدا کێشەی‬ ‫بوونی پەیوەندیەک����ی دووبارە‌و داخراو‌و‬ ‫نەگۆڕە له‌نێوان مرۆڤ‌و دونیادا‪ ،‬کێشەی‬ ‫مرۆڤێکی الوازە بەرامبەر به‌خودا‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەگ����ەڵ مۆدێرنەدا هەموو ئ����ەو جیهانە‬ ‫‌وەستاوە‪ ،‬هەموو پەیوەندییە نەگۆڕەکان‪،‬‬ ‫هەموو ئ����ەو قاڵب����ه‌ مێژووییانە له‌ناکاو‬ ‫دەش����کێن‪ .‬پەیوەندی مرۆڤ‌و سروشت‬ ‫«بەمانەیەکی تر‌واتە پەیوەندی مرۆڤ‌و‬ ‫زانس����ت» مرۆڤ‌و مێژوو «واتە مرۆڤ‌و‬ ‫سیاسەت» مرۆڤ‌و خۆی «واتە پەیوەندی‬ ‫م����رۆڤ به‌پرۆس����ەی خۆدروس����تکردن‌و‬ ‫خودس����ازییەوە» له‌ریشەوە ڕادەتەکێن‌و‬ ‫دەش����ێوێن‪ .‬بۆ یەکەمجار بچوکی مرۆڤی‬ ‫خۆرهەاڵتی بەرامبەر بەسروشت‌و مێژوو‌و‬ ‫هونەرەکان����ی ژی����ان به‌گەورەی����ی دێنە‬

‫پێشەوە‪ .‬بەر له‌مۆدێرنە شتێک نییە ناوی‬ ‫هەستی الوازی ئینس����ان بێت بەرامبەر‬ ‫به‌سروشت‪ ،‬کە دەڵێم نییە‌واتە هەستێکە‬ ‫نەبۆت����ە غەمێکی شارس����تانی‌و فیکری‌و‬ ‫سیاس����ی‪ .‬پێش����تر مرۆڤی خۆرهەاڵتی‬ ‫دەس����ەاڵتی سروش����تی ‌وەک خ����ۆی‬ ‫‌وەرگرتووە‌و قەبووڵیک����ردوە‪ ،‬بێئەوەی‬ ‫هەس����تی تێپەڕاندنی یان تێنەپەڕاندنی‬ ‫هەستکردنێکی ئەوتۆی به‌بچوکی‌و کەمی‬ ‫بۆ دروس����تکردبێت‪ .‬هەس����تی الوازیی‌و‬ ‫کەم����ی بەرامب����ەر به‌سروش����ت تەنی����ا‬ ‫له‌کەناڵی ب����ەراوردەوە بە‌وێنەیەکی تری‬ ‫مرۆڤ‌و سروش����تەوە ال دروستدەبێت کە‬ ‫مۆدێرن����ە دەیهێنێت‪ .‬هەس����تی الوازیی‬ ‫مێژوویش لەگەڵ بیرۆکەی مێژوودا ‌وەک‬ ‫ڕەوتێکی گەش����ە دەگاتە خۆرهەاڵت‪...‬‬ ‫به‌گشتی هەستکردن به‌نزمی‌و بێتوانایی‬ ‫له‌دونیای کالس����یکدا تەنیا هەستکردنە‬ ‫به‌کەمی بەرامبەر به‌خودا‪ ،‬هەستکردنێکە‬ ‫هەموو مرۆڤەکان‌و کولت����وورەکان ‌وەک‬ ‫یەک تێیدا بەش����دارن‪‌ ،‬وات����ە برینێکی‬ ‫نەرسیس����ی له‌ڕۆح����ی مرۆڤ����ەکان‌و‬ ‫شوناس����ەکاندا دروس����تناکات‪ .‬ب����ەاڵم‬ ‫لەگ����ەڵ هاتنی مۆدێرنەدا ئەم هەس����تە‬ ‫البەالبوونەوەیەکی ڕیش����ەیی به‌خۆیەوە‬ ‫دەبینێت‪ .‬ئیتر الوازیی‪ ،‬جۆرە هەستێکە‬ ‫بەرامب����ەر به‌«ئەوی����دی خۆرئاوای����ی»‬ ‫داماندەگرێ����ت‪ ،‬ن����ەوەک به‌خ����ودا‪ .‬ئەم‬ ‫گواس����تنەوەیە زۆر ڕیش����ەیی‌و گرنگ����ە‬ ‫بۆ ئ����ەوەی له‌ت����ەواوی گۆڕانکارییەکان‬ ‫تێبگەی����ن‪ ،‬چیت����ر ئەو نەزم����ەی خودا‬ ‫به‌جیهان����ی داوە دەش����کێت‌و دەبێ����ت‬ ‫مرۆڤێک بێتە مەی����دان خۆی نەزم بدات‬ ‫به‌جیهان‪ .‬نائامادەگی مرۆڤی خۆرهەاڵتی‬

‫كارگه‌یه‌كی‌ (‪ )PVC‬بۆ فرۆشتن‬ ‫كارگه‌یه‌كی‌ دروستكردنی‌ ده‌رگاو په‌نجه‌ره‌ی‌ (‪ )PVC‬بۆ فرۆشتن‪ ،‬به‌م مواسه‌فاتانه‌ی‌‬ ‫الی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬سێتی‌ (‪ )6‬پارچه‌ی‌ ئامێره‌كانی‌ دروستكردنی‌ (‪ ،)PVC‬ماركه‌ی‌ (ساوین)‪.‬‬ ‫‪ .2‬موه‌لیده‌یه‌كی‌ ماركه‌ی‌ (تی‌ پۆر)ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ (‪ 25‬ئه‌مپێر)‪.‬‬ ‫‪ .3‬كۆمپرێسه‌ری‌ هه‌وا‪ ،‬قاتعی‌ ئاسن‪ ،‬سینه‌ر‪.‬‬ ‫‪( .4‬هێڵ‌ ت ‌ی)‌و درێل‌و هه‌ندێك ئامێری‌ بچوكی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬سه‌رجه‌می‌ ئامێره‌كان مۆڵه‌تی‌ فه‌رمی‌ حكومه‌تیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بۆ زانیاری‌‪ :‬په‌یوه‌ندی‌ بك ‌ه به‌ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪07702499299‬‬

‫‪www‬‬ ‫‪awene.com‬‬

‫بۆن����ی نه‌وت وه‌ه����ا سه‌رمه‌س����تی كردبو‬ ‫كه‌ بۆنی خوێنی ‪ ٥‬ه����ه‌زار مرۆڤی بێتاوانی‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌و گازی ژه‌ه����راوی رژاو به‌س����ه‌ر‬ ‫ناوچ����ه‌ی ش����اره‌زوریدا هه‌س����ت پێنه‌كردو‬ ‫له‌گه‌ڵ باقی ده‌سه‌اڵتدارانی دیكه‌ بێده‌نگییان‬ ‫راگه‌یاند‪ .‬واڵتانی دیكه‌ی ئه‌وروپاو سۆڤیه‌تی‬ ‫ئه‌وكات به‌پڕچه‌ككردنی س����ه‌دام حس����ێن‌و‬ ‫خومه‌ینی‪ ،‬به‌كرده‌وه‌ بون به‌هۆكاری درێژه‌ی‬ ‫ش����ه‌ڕی ئێران‌و عێراق‌و تاوانباری كوش����تن‌و‬ ‫برینداربونی ملیۆنێك ئینس����ان له‌و شه‌ڕه‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت ‪ ٥‬هه‌زار قوربانی هه‌ڵه‌بجه‌‪ .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫ئیتر هه‌ڵه‌بجه‌ ش����ارێكی بێناونیش����ان نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ناوێكی ناسراوه‌ كه‌ به‌داخه‌وه‌ به‌هۆی‬ ‫‪ ٥‬هه‌زار قۆربانیه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ناسرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆمبارانی كیمیایی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ ناوی‬ ‫ئه‌و شاره‌ی له‌گه‌ڵ ناوی شاره‌كانی ناكازاكی‌و‬ ‫هێرۆش����یما كه‌ به‌بۆمب����ی ئه‌تۆمی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌پاش ش����ه‌ڕی دوه‌می جیهانی خاپوركران‪،‬‬ ‫ب����رده‌ نێو مێ����ژوی ت����اوان‌و جینایه‌ته‌كانی‬ ‫سیسته‌می دژی به‌شه‌ری سه‌رمایه‌داریی‪.‬‬ ‫ئه‌م����ڕۆ له‌كاتێكدا پاش ‪ ٢٦‬س����اڵ یادی‬ ‫كاره‌س����اتی دڵته‌زێنی هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌و‬ ‫س����ه‌ری رێزو نه‌وازش بۆ ئه‌و ‪ ٥‬هه‌زار مرۆڤه‌‬ ‫بێتاوان����ه‌ داده‌نه‌وێنی����ن‪ ،‬ك����ه‌ ته‌بلیغاتێكی‬ ‫درۆیین����ه‌و بێش����ه‌رمانه‌ له‌الی����ه‌ن كۆماری‬ ‫ئیس��ل�امییه‌وه‌ وه‌ك نه‌جات����ده‌ری خه‌ڵك����ی‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌ له‌كاتی بۆمباران����ی كیمیایی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌‪ ،‬له‌و رۆژه‌وه‌ تا ئێستا به‌به‌رده‌وامی‬ ‫ده‌رخ����واردی جه‌م����اوه‌ر دراوه‌و ده‌درێ����ت‪.‬‬ ‫حه‌قوایه‌ هه‌مو ئینسانێكی ئازادیخوازو بێزار‬ ‫له‌سته‌م‌و كوش����تار ئه‌و راستییه‌ بزانێت كه‌‬ ‫كۆماری ئیس��ل�امی ئێران ن����ه‌ك نه‌جاتده‌ری‬ ‫خه‌ڵكی س����ته‌ملێكراوی هه‌ڵه‌بج����ه‌ نه‌بون‪،‬‬

‫به‌ڵك����و یه‌كێك له‌تاوانبارانی س����ه‌ره‌كی ئه‌و‬ ‫تراژیدییه‌ ئینس����انییه‌ بو كه‌ ل����ه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫رویدا‪ .‬ده‌س����تی كۆماری ئیس��ل�امیش وه‌ك‬ ‫ده‌س����تی كاربه‌ده‌س����تان‌و به‌ڕێوه‌به‌ران����ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و حیزبی فاشیستی به‌عس به‌خوێنی‬ ‫ئ����ه‌و منداڵه‌ س����وره‌ كه‌ ده‌یویس����ت بژی‌و‬ ‫نه‌م����رێ‪ ،‬به‌خوێن����ی ئه‌و باوكه‌ س����وره‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵیدا به‌جه‌س����ته‌ی خۆی كۆرپه‌ ساواكه‌ی‬ ‫له‌ئامێزبگرێ‌و بیپارێزێ‪ ،‬به‌خوێنی ئه‌و الوه‌‬ ‫س����وره‌ كه‌ پێش له‌مردن����ی گوێی له‌ئاخرین‬ ‫ترپه‌ی دڵی خۆشه‌ویسته‌كه‌ی بو‪ ،‬به‌خوێنی‬ ‫ئ����ه‌و دایكه‌ س����وره‌ ك����ه‌ رێ����گای نه‌جاتی‬ ‫كۆرپه‌كه‌ی له‌گازی ژه‌هراوی به‌پێدانی شیری‬ ‫مه‌مكه‌كانی ده‌زانی‌و له‌یه‌ك وشه‌دا‪ ،‬ده‌ستی‬ ‫ئ����ه‌م تاوانبارانه‌ به‌خوێنی ه����ه‌زاران كه‌س‬ ‫له‌خه‌ڵكی س����ته‌ملێكراوی ئێ����ران‌و ناوچه‌كه‌‬ ‫س����وره‌‪ .‬كۆماری ئیس��ل�امی ئێ����ران ته‌نیا‬ ‫به‌ش����ه‌ریكبون له‌ئه‌نجامی ئ����ه‌م تاوانه‌ رازی‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو وێڕای تااڵن‌و بڕۆی س����ه‌روه‌ت‌و‬ ‫س����امانی خه‌ڵكی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬گه‌رای ره‌وتێكی‬ ‫ئیس��ل�امی كۆنه‌په‌ره‌ستیشی به‌جێهێشت كه‌‬ ‫دواتر رایه‌ڵه‌كانی تیرۆرو ئینسانكوژیی له‌سه‌ر‬ ‫دامه‌زراندو تا ئێس����تایش به‌ده‌ستتێوه‌ردان‬ ‫له‌روداوه‌كان����ی عێراق‌و كوردس����تان‪ ،‬ژاری‬ ‫خۆی دژ ب����ه‌م خه‌ڵكه‌ بێتاوان����ه‌ ده‌رێژێت‌و‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی ئه‌و پڕوپاگه‌ن����ده‌ی كه‌ بۆی‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬نه‌ته‌نیا هۆكاری س����ه‌قامگیری‌و‬ ‫دڵس����ۆزی له‌عێراق‌و كوردستان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هۆكاری ش����ه‌ڕو ئاژاوه‌‪ ،‬ناسه‌قامگیری‌و بێ‬ ‫سۆباتكردنی ئه‌م ناوچه‌یه‌‪ .‬ناكرێت كۆماری‬ ‫ئیسالمی كوردس����تانی ژێر ده‌سه‌اڵتی خۆی‬ ‫كردبێ����ت به‌زیندان‌و پادگانی س����ه‌ربازی بۆ‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌و به‌ش����ه‌‪ ،‬به‌اڵم لێ����ره‌ خه‌مخۆرو‬

‫ونبون‬

‫بۆئەم پرۆسەیە‪ ،‬زامێکی شارستانی قووڵ‬ ‫دەکاتە ڕۆحی‪ ،‬برینە نەرسیس����ییەکەی‬ ‫مرۆڤ����ی ژێردەس����ت س����ەرەتا برینێکی‬ ‫شارس����تانییە بەرامب����ەر به‌ئەویدییەکی‬ ‫داگیرکەر‌و بەهێز کە هێدی هێدی لەگەڵ‬ ‫گەش����ەی زیاتردا دەبێتە «ئەویدییەکی‬ ‫گ����ەورە»‪ ،‬ئەویدیی����ەک جێ����گای خودا‬ ‫دەگرێتەوە‌و لەگەڵیدا س����ەنتێزێکی نوێ‬ ‫دروس����تدەکات‪ .‬به‌بڕوای من بۆ ئەوەی‬ ‫لەو دۆخ����ە س����ایکۆلۆژییە تێبگەین کە‬ ‫مرۆڤ����ی خۆرهەاڵتی تێدەکەوێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫له‌پەیوەندییە پتەو‌و له‌پارادۆکس����ەکانی‬ ‫نێ����وان ‌وێن����ەی «خ����ودا»‌و ‌وێن����ەی‬ ‫«خۆرئاوا» ڕابمێنین‪ .‬مرۆڤی شکس����تە‬ ‫دەرەنجام����ی شکس����ت نیی����ە بەرامبەر‬ ‫ئاغایەکی ل����ۆکاڵ‪ ،‬بەڵک����و دەرەنجامی‬ ‫ئەو کەمبوون‌و بچ����وک بوونەوەیەیە کە‬ ‫لێکدانی‌وێنەی خودا به‌مەرجەعییەتێکی‬ ‫نوێی ئینس����انییەوە بەدەستی دەهێنێت‬ ‫ک����ە خۆرئاوایە‪ .‬خۆرئ����اوا‌وێنەی خودا‬ ‫دەرناکات‪ ،‬بەڵکو دەچێتە هاریکارییەوە‬ ‫لەگەڵی����دا‪ ،‬یەکەیەک����ی نوێ����ی له‌تەکدا‬ ‫دروس����تدەکات‪ ،‬س����ەنتێزێک دادەڕێژێت‬ ‫دەرەنجامەک����ەی ئەوەی����ە ک����ە خ����ودا‬ ‫به‌بەرگێکی نوێوە به‌شوناس����ێکی نوێوە‬ ‫دەگەڕێت����ەوە‪ ،‬ئەم خودا نوێیە ڕەهەندە‬ ‫میتافیزیکی‌و ئەفس����انەیی‌و پرهێزەکەی‬ ‫دونیای کالسیکی تێدایە لەگەڵ رەهەندە‬ ‫دونیای����ی‌و زانس����تی‌و تەکنیکییەک����ەی‬ ‫دەس����ەاڵتی خۆرئ����اوادا‪ ،‬خ����ودای‬ ‫میتافیزیکییە بەزیادەی هەموو ئەو هێزە‬ ‫زانس����تی‌و تەکنیکییەی مرۆڤ لەس����ەر‬ ‫زەوی دروستیکردوە‪ .‬لێرەدا دەبێت بڵێم‬ ‫گەر زاراوەی «دیۆس ئیکس ماش����ێنە»‬

‫«واتە خودای����ەک کە له‌ماش����ێنێکەوە‬ ‫دێت����ەدەرێ» له‌درام����ای گریکیدا تەنیا‬ ‫زاراوەیەک����ی مەج����ازی بووبێ����ت‪ ،‬ئەوا‬ ‫«دیۆس ئێکس ماشێنە» لەگەڵ هاتنی‬ ‫مۆدێرنەدا دەبێتە ڕاس����ت‪‌.‬وێنەی خودا‬ ‫دوای مۆدێرنە‪ ،‬خودایەکە به‌ڕاستی‌و دوور‬ ‫له‌هەر میتافۆرێک له‌ماشێن دێتەدەرەوە‪.‬‬ ‫گ����ەر لێ����رەدا خاڵێ����ک بچەس����پێنین‌و‬ ‫تێزەی����ەک ڕۆش����نبکەینەوە دەڵێی����ن‪:‬‬ ‫کێش����ەی ه����ەرە گ����ەورەی خۆرهەاڵت‬ ‫ئەوەیە کاتێک مۆدێرنە دێت‪ ،‬س����ەرەتا‬ ‫گۆڕان له‌شوناسی ئاسماندا دروستدەبێت‬ ‫نەوەک شوناس����ی زەمین‪ .‬یەکەمین شت‬ ‫مۆدێرنە دەیکات‌وێنەی خودا دەگۆڕێت‪،‬‬ ‫ئ����ەم ‌وێنەی����ەی خ����ودا ک����ە مۆدێرنە‬ ‫دەیهێنێت له‌هەموو جێگایەک هەس����تی‬ ‫ترس‌و الوازیی‌و دواکەوتن‌و شەرمەزاریی‌و‬ ‫ڕووتی‌و ئابڕوچوون دەچێنێت‪ .‬کێشەی‬ ‫حیج����ازی ئەوەی����ە ڕیش����ەکانی ئ����ەم‬ ‫برین����ە نەرسیس����ییە دەبات����ەوە بۆ ئەو‬ ‫سیاس����ەتەی فەرمانڕەوای سەردەست‌و‬ ‫داگیرک����ەر هەیەتی له‌ش����کاندنی مرۆڤی‬ ‫دواکەوتودا‪ ،‬لەبەرئەوە تێزەکەی نوقمی‬ ‫س����ەتحییەتێکی له‌ئەندازەبەدەرە‪ ،‬کۆی‬ ‫رەگەزە هاوبەشەکان‪ ،‬کە ئەو دۆخەیان‬ ‫دروس����تکردوە فەرامۆشدەکات‪ .‬به‌بڕوای‬ ‫من ڕوانین����ی حیجازی بازدانە بەس����ەر‬ ‫سەرچاوە راس����تەقینە‌و قووڵەکانی ئەو‬ ‫برینە نەرسیس����ییە قووڵەدا کە برینێکە‬ ‫لەو ساتەدا دروستدەبێت کە پەیوەندی‬ ‫‌وەس����تاو‌و نەگۆڕاوی خۆی به‌سروشت‌و‬ ‫مێژوو‌و خۆیەوە بۆ ئاشکرادەبێت‪.‬‬ ‫"ماویەتی"‬

‫مۆدێرنەو گۆڕان له‌چەمکی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئایف����ۆن‌و گاالکس����یمان هەی����ە کە‬ ‫ئاپ����ی "‪ "App‬تایبەتی����ان هەیە بۆ‬ ‫جێبەجێکردن����ی س����روتەکانی ئایینە‬ ‫جی����اوازەکان‪ .‬ب����ۆ نموون����ە لەڕێگای‬ ‫بەکارهێنانی ‪Mekka-App‬وە له‌هەر‬ ‫شوێنێک بین دەتوانین هاندییەکەمان‬ ‫‌وەک����و قیبلەنم����ا بەکاربهێنین‌و بەبێ‬ ‫هەڵە ئاڕاس����تەی مەککەمان بۆ دیاری‬ ‫بکرێ����ت‪ .‬لەوەش زیاتر‪ ،‬پێویس����تمان‬ ‫بەبانگدەریش نابێت بۆ ئەوەی بانگمان‬ ‫بۆ ب����دات‪ ،‬چونک����ی هاندییەکە خۆی‬ ‫دەستدەکات به‌گوتنی "الله اكبر"‪.‬‬

‫بیم����ەی کۆمەاڵیەتیی دادەمەزرێت کە‬ ‫یەکێک لەئامانجەکانی پاداش����تی کات‬ ‫سەرفکردنی مرۆڤە بۆ کار‌و زەمانەتی‬ ‫ژیانە لەکاتی نەخۆشی یان کەنەفتی‌و‬ ‫پیربوون����دا‪ .‬بێگومان ئەم پرۆس����ەیە‬ ‫له‌واڵتێکەوە بۆ ‌واڵتێک����ی تر گۆڕانی‬ ‫بەس����ەردا دێت‪ ،‬بەاڵم بەش����ێوەیەکی‬ ‫گش����تی له‌کۆتاییەکان����ی س����ەدەی‬ ‫نۆزدەوە س����ەرهەڵدەدا‌و‌وەکو یاس����ا‬ ‫دەچێتە بواری کارپێکردنەوە‪ .‬سەرەتا‬ ‫هەندێ����ک چین‌و توێ����ژی کۆمەاڵیەتی‬ ‫دەگرێت����ەوە‌و پاش����ان له‌س����ەدەی‬ ‫بیس����تەمدا دەبێ����ت به‌یاس����اگەلێک‌و‬ ‫مافێ����ک ب����ۆ هەم����وو ئەوان����ەی کە‬ ‫له‌پرۆسەی کارکردندا بەشدارن‌و پارە‬ ‫دەخەن����ە ن����او قاس����ەی دەوڵەتەوە‪.‬‬ ‫بێگومان بیمەی کۆمەاڵیەتی چەندین‬ ‫ج����ۆری هەیە‪ ،‬ب����ۆ نموون����ە بیمەی‬ ‫نەخۆش����ی‪ ،‬رووداو‪ ،‬خانەنش����ینی‪،‬‬ ‫کەنەفت����ی‌و هتد‪ .‬گومان����ی تێدا نییە‬ ‫له‌ئێستاش����دا سیس����تەمی سۆسیال‬ ‫ی����ان بیمەی بێکاریی ک����ە له‌هەندێک‬ ‫‌واڵت����دا پی����ادە دەکرێ����ت‪ ،‬دەچێتە‬ ‫هەم����ان خانەوە‪ ،‬چونکی ئەو مرۆڤانە‬ ‫گەرچی لەپرۆسەی کارکردندا کات بۆ‬ ‫ئابووری نەتەوەیی سەرفناکەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەوڵەت ئەو مافەی بۆ ئەو کەس����انە‬ ‫فەراهەمک����ردووە‪ ،‬له‌کات����ی بێکاریدا‬ ‫ژیانێکی مەمرەومەژییان هەبێت‪.‬‬

‫یەکێ����ک له‌دەرهاویش����تەکانی ئەم‬ ‫س����ەردەمی نوێیە چەمکی داهاتووە‪.‬‬ ‫* كارتێكی زانیاری (نیشته‌جێبوون) به‌ ناوی (هێمن صالح عبدوڵال) دانیشتووی داهات����وو له‌دونیای مۆدێرن����دا بریتی‬ ‫ق���ه‌زای‌ كف���ری ونبووه‌ هه‌ر كه‌س دۆزیی���ه‌و‌ه په‌یوه‌ندی بكات ب���ه‌م ژماره‌یه‌وه‌ نیی����ە له‌ئەودونی����ا‪ ،‬بریتی����ی نیی����ە‬ ‫له‌خوداپەرس����تیی‌و تەرخانکردن����ی‬ ‫‪ 07700201239‬یان بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫کاتی زۆر بۆ س����روتە ئایینییەکان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی لەو دونیا ژیانێکی باش����ترمان‬ ‫دەس����تبکەوێت‪ ،‬بەڵک����و بریتیی����ە‬ ‫له‌ئاڕەق ڕش����تن‌و كاری زۆر تا کۆتایی‬ ‫مان����گ کە موچ����ەی مانگان����ەی تێدا‬ ‫‌وەردەگری����ن‪ ،‬بریتیی����ە له‌دابینکردنی‬ ‫ژیانی مادیی ئەمڕۆمان‌و باشترکردنی‬ ‫ژیان����ی س����بەینێمان‪ .‬هەروەکو چۆن‬ ‫سەرفکردنی کاتی زۆر له‌خوداپەرستیدا‬ ‫دڵس����وزی خه‌ڵكی كوردس����تانی عێراق یان له‌دو به‌ش����ی كوردس����تان له‌مێ����ژوی خۆیدا پاداشتی ئەو دونیای تێدایە‪ ،‬ئاوهاش‬ ‫تۆماركرد‪.‬‬ ‫به‌شه‌كانی دیكه‌ بێت؟!‬ ‫له‌دونی����ای مۆدێرن����دا سیس����تەمی‬ ‫ئه‌م����ڕۆ له‌كاتێك����دا ی����ادی قوربانیان����ی‬ ‫كاره‌س����اتی هه‌ڵه‌بج����ه‌ له‌هه‌مانكات����دا بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵ����ه‌ (رێكخراوی كوردس����تانی حیزبی كیمیابارانی شاری هه‌ڵه‌بجه‌و گوردانی شوانی‬ ‫كۆمۆنیستی ئێران)یش روداوێكی دڵته‌زێن‌و كۆمه‌ڵه‌‪ ،‬رێزلێده‌گری����ن‪ ،‬كه‌ ده‌وڵه‌تی زاڵم‌و‬ ‫گورچكب����ڕ ب����و‪ .‬ل����ه‌و روداوه‌دا ‪ ٧٢‬كادرو فاشیستی به‌عس له‌ده‌سه‌اڵت نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێشمه‌رگه‌و تێكۆش����ه‌ری ماندونه‌ناسی ناو به‌داخه‌وه‌ هێشتا ویست‌و ئاواته‌كانی خه‌ڵكی‬ ‫به‌اڵم هه‌ریه‌ك له‌م ئامرازانه کات‌و نه‌بونی سودێکی تری هه‌یه ئه‌‌ویش‬ ‫ریزه‌كانی كۆمه‌ڵه‌ له‌گوردانی شوان‪ ،‬كه‌وتنه‌ هه‌ڵه‌بجه‌یش به‌دینه‌هاتون‪ .‬ئه‌مڕۆ به‌ش����ێك‬ ‫ناو مه‌یدانی شه‌ڕو خوێنیان تێكه‌ڵ به‌خوێنی ل����ه‌و خه‌ڵكه‌ پاش ‪ ٢٦‬س����اڵ له‌كاره‌س����اتی م����اوه‌ی خۆی هه‌یه‪ ،‬بۆ نمونه باش ئه‌وه‌یه ک����ه به‌خه‌ڵكی ده‌ڵێت‌وه‌ها‬ ‫‪ ٥‬هه‌زار مرۆڤی بێتاوانی ش����اری هه‌ڵه‌بجه‌و هه‌ڵه‌بج����ه‌ بۆ ویس����ت‌و داخوازه‌كانیان دێنه‌ نیه که ب����ۆ ماوه‌یه‌كی زۆر ئامرازی نه‌زان����ن هاتنی پاره ئاس����اییه یان‬ ‫ده‌ڤه‌ری ش����اره‌زور ب����و‪ .‬لێره‌دا پێویس����ته‌ سه‌رش����ه‌قامه‌كان‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌اڵم����ی ماف����ه‌ ناس����یونالیزم به‌كاربهێنرێت چونکه ئاس����انه به‌ڵکو ده‌كرێت له‌ساتێکدا‬ ‫ده‌بێت����ه هۆی دروس����تبونی هێزی له‌پ����ڕ نه‌مێنێ����ت بۆیه ک����ه هه‌یه‬ ‫ئه‌م راس����تییه‌ دوپاتبكه‌ینه‌وه‌ كه‌ به‌درێژایی ره‌واكانیان تا ئێستا نه‌دراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كاره‌ساتی دڵته‌زێنی هه‌ڵه‌بجه‌دا كۆماری خه‌ڵک‪ ،‬ک����ه ده‌س����ه‌اڵت نایه‌‌وێت‪ ،‬ده‌بێ����ت زۆر سوپاس����گوزاربن‪ .‬که‬ ‫ش����ه‌ڕی ئێران‌و عێراق هێزی پێش����مه‌رگه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ هه‌وڵیده‌دا كه‌ خۆی له‌به‌ره‌كانی ئه‌م ت����اوان‌و جینایه‌ت����ی ئیس��ل�امی به‌ئه‌ندازه‌ی ده‌بێت ناس����یونالیزم ‌وه‌ک ده‌رمان له‌ئه‌نجام����دا زیات����ر خه‌ڵكی ملکه‌چ‬ ‫شه‌ڕه‌ كۆنه‌په‌رستانه‌یه‌ بپارێزێ‪ .‬هه‌وڵیده‌دا رژێمی فاشیس����تی روخاوی عێراق تاوانباره‌‪ .‬به‌بڕی دیاریکراو به‌كاربێت‪ ،‬له‌کاتی ده‌كات‪ .‬له‌هه‌مانکات����دا پاره زیاتر‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی خۆی له‌م كێشه‌یه‌دا رابگرێ‌و ئه‌م رژێم����ه‌ كۆنه‌په‌ره‌س����ته‌ وه‌ك الیه‌نێكی گونج����اودا‪ .‬س����ه‌المه‌تترین ئامراز ده‌په‌رسترێت‪.‬‬ ‫لێ����ر‌ه‌وه قس����ه‌کردن له‌س����ه‌ر‬ ‫نه‌هێڵێ به‌هیچ له‌ونێك‌و هیچ الیه‌نێك كه‌ڵك ئه‌و تاوانه‌‪ ،‬هێش����تا له‌ده‌س����ه‌اڵتدایه‌و ئێران پاره‌یه‪ .‬پاره هی����چ ماف‌و ئاگایی‌و‬ ‫له‌چاالكی‌و له‌هه‌ڵس����وڕانی له‌ماوه‌ی ‪ ٨‬ساڵ هه‌روا قه‌تڵگ����ه‌ی رۆژانه‌ی مرۆڤه‌كانه‌‪ .‬به‌اڵم خواس����تێک فه‌راهه‌م ناکات‪ ،‬به‌ڵکو ناس����یونالیزم له‌دونی����ای ئه‌مڕۆی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای ئێ����ران له‌ناخ����ه‌وه‌ ده‌كوڵێت‌و زیاتر‌و زیاتر مرۆڤ����ه‌كان له‌په‌لوپۆ کوردی����دا [باش����وری کوردس����تان]‬ ‫شه‌ڕی ئێران‌و عێراقدا وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫به‌درێژایی ئه‌و س����ااڵنه‌ كۆمه‌ڵه‌ هاوبه‌شی خۆرێكخس����تن ب����ۆ خه‌بات����ی لێبڕاوانه‌ دژ ئه‌خ����ات‪ .‬بۆی����ه پاره ئاسایش����ی خورافات����ه‪ .‬ئه‌وانه‌ی ده‌رباره‌ی ئه‌م‬ ‫ژیان‌و هاوبه‌شی خه‌بات‌و تێكۆشانی خه‌ڵكی به‌كۆم����اری ئیس��ل�امی‪ ،‬به‌به‌رین����ی ئێ����ران ده‌س����ه‌اڵت دابی����ن ئ����ه‌كات‪ ،‬زیاتر دۆخ����ه ده‌دوێ����ن ی����ان پاڵنه‌رێکی‬ ‫س����ته‌ملێكراوی كوردس����تانی عێ����راق بوه‌و له‌ئارادایه‌و كۆش����ك‌و ته‌الری ده‌سه‌اڵتدارانی له‌هه‌مو ئامرازه‌كانی تر‪ .‬دیاره پاره ئایدۆلۆژییان هه‌یه ی����ان کاڵفامی‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و نرخه‌ی هه‌‌بێت‌و ئه‌و دی����اره له‌ب����واری کوردناس����یدا‬ ‫له‌ره‌ن����ج‌و ئاواره‌ی����ی‌و ده‌ربه‌ده‌رییه‌كانیاندا ئایینی له‌م واڵته‌ وه‌له‌رزه‌ خستوه‌‪.‬‬ ‫هیواداری����ن س����ه‌ره‌تاكانی س����اڵی تازه‌ی رۆڵه بگێڕێت ده‌بێت دۆخی گونجاوی به‌تایبه‌ت����ی ئ����ه‌وه‌ی به‌زمان����ی‬ ‫شه‌ریك بو‪ ،‬هه‌وڵیده‌دا چی له‌توانایدا هه‌یه‌‬ ‫له‌ئازاره‌كانی����ان كه‌مبكات����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچ����ی هه‌تاوی‌و له‌كات����ی یادكردنه‌وه‌ له‌قوربانیانی بۆ بڕه‌خسێنرێت‪ .‬به‌رخۆریی باشترین ئینگلیزی نوس����راوه زۆرترین قسه‬ ‫هه‌میش����ه‌ به‌قیمه‌تێك����ی گرانیش بۆی ته‌واو بێتاوانی شاری هه‌ڵه‌بجه‌و گیانبه‌ختكردوانی دۆخه بۆ کارابونی ئامرازێکی‌وه‌ها‪ .‬له‌سه‌ر ناسیونالیزمی کوردی کراوه‪،‬‬ ‫ده‌بو‪ ،‬له‌وانه‌ بۆردمانی کیمیایی مقه‌ره‌كانی هه‌میشه‌ سه‌ربه‌رزی گوردانی شوانی كۆمه‌ڵه‌‪ ،‬پ����اره هێنده ئامرازێک����ی کاریگه‌ره ب����ه‌اڵم خوێندنه‌وه‌ی ئ����ه‌م ده‌قانه‬ ‫له‌دۆڵ����ی بۆتی له‌ناوچه‌ی بالیس����ان كه‌ ‪ ٢٤‬مژده‌ی نه‌مان����ی ئه‌م رژێم����ه‌ دیكتاتوره‌ش له‌کات����ی که‌مبون����ی ی����ان نه‌مانیدا خراپترین کات به‌فیڕۆدانه‪ .‬زۆربه‌ی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌‌و تێكوش����ه‌ری گیانی����ان تێدا له‌ئاكام����ی خه‌بات����ی لێبڕاوان����ه‌ی خه‌ڵكی خه‌ڵک ئاماده‌نین بێزارییان ده‌رببڕن ئه‌م توێژه‌رانه له‌سه‌پاندنی چه‌مکه‬ ‫به‌ختك����رد‪ .‬به‌اڵم كۆمه‌ڵ����ه‌ له‌په‌یڕه‌وكردنی كوردس����تان‌و ئێراندا جه‌ژن بگرین‪ .‬بێگومان به‌ڵک����و ئام����اده‌ن به‌رگ����ه‌ی هه‌مو کۆمه‌ڵناس����ییه‌كانی پاش کۆمۆنیزم‬ ‫ئه‌م سیاس����ه‌ته‌ی خۆی����دا هه‌رگی����ز كۆڵی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی بێ كۆماری ئیسالمی ش����تێک بگرن له‌پێن����او گه‌ڕانه‌وه‌ی له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دان قس����ه له‌س����ه‌ر‬ ‫ن����ه‌ده‌داو س����ه‌ربه‌رزی پاراس����تنی قازانج‌و ناوچه‌یه‌كی زۆر ئارامترو بێكێشه‌تر بۆ هه‌مو پاره‌دا‪ .‬که‌واته پاره له‌بون‌و نه‌بونی شوناسی کوردی بکه‌ن‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫ئامرازی کۆنتڕۆڵکه‌ری کۆمه‌ڵگایه‪ .‬هیچ شتێک ده‌رباره‌ی‌واقیع ناڵێن‪.‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان����ی خه‌ڵكی س����ته‌ملێكراوی مرۆڤه‌كان ده‌بێت‪.‬‬

‫ناسیونالیزمی کوردی‌و‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫خه‌یاڵپاڵو!‬ ‫ خه‌اڵت عومه‌ر‬ ‫ناجۆریی‌ من له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌ گۆڕانی‌ ڕیشه‌یی‌‌و بنه‌ڕه‌تیی‌‬ ‫گرده‌ب���ڕه‌ ده‌خوازم‌و ئه‌وانیش به‌كه‌متر له‌وه‌ قایل ده‌بن‪ .‬خۆ ئه‌وه‌ش���یان كارێك ‌ی‬ ‫خراپ نیه‌‪ ،‬هه‌ر گۆڕانكارییه‌ك له‌م بارودۆخه‌ چه‌قبه‌س���توه‌ی‌ كوردستاندا بكرێت‌و‬ ‫هه‌ر هێزێكی‌ سیاسی‌ له‌پشته‌وه‌ بێت‪ ،‬ش���ایانی‌ پشتیوانییكردنه‌‪ .‬له‌بنه‌ڕه‌تیشه‌وه‌‬ ‫ناكۆكیی‌ هه‌مومان له‌گه‌ڵ‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ گۆڕانكاریی‌ ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تا چه‌ند مانگێكه‌ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مان ئه‌نجامدراوه‌و كه‌چی‌ هێش���تا نادیاره‌‬ ‫كه‌ی‌ حكومه‌ت پێكده‌هێنرێت؟‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر وتومه‌ له‌ڕوی‌ یاس���اییه‌وه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ده‌توانن حكومه‌ت پێكبهێنن‌و‬ ‫حكومه‌تێكی‌ ش���ه‌رعییش ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ناش���ه‌رعیی‌‌و كاره‌س���اته‌ له‌ڕوی‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م كاره‌ بكه‌ن‌و بێ گۆڕان حكومه‌ت دروستبكه‌ن‪ ،‬ده‌رگایه‌ك‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬دواتر به‌ده‌رگاوانی‌ دۆزه‌خیش داناخرێت‪.‬‬ ‫گۆڕانكاریی‌ پێویست له‌كوردستاندا هه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌ناوی‌ كۆمه‌ڵگای‌ كوردییدا هیزێكی‌ ش���اردراوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ناكۆك‌و ناجۆره‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ڕه‌وته‌ی‌ له‌س���اڵی‌ ‪1991‬وه‌ به‌چه‌وت‌و چه‌وێڵی���ی‌ هاتوه‌و ئه‌م ئه‌زمونه‌‬ ‫به‌ره‌و مه‌ترسی‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌واڵتانی‌ دیكه‌و میس���رو تونس���دا ڕویدا‪ ،‬ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ بو كه‌ ده‌سه‌اڵتداران‬ ‫ل���ه‌و واڵتانه‌دا‪ ،‬پێیانوابو به‌ته‌نها ئۆپۆزس���یۆنه‌ ناڕازییه‌و زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵك گله‌یی‌‌و‬ ‫گازنده‌ی‌ نییه‌و به‌دیار چریسكوهوڕی‌ شه‌قامه‌كانی‌ پایته‌خته‌وه‌ وه‌نه‌وز ده‌یباته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕاس���تیه‌كه‌ دروس���ت به‌پێچه‌وانه‌وه‌یه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵك ناقایل‌و په‌ستن‌و ده‌خوازن‬ ‫گۆڕانكاریی‌ له‌شێوازی‌ ژیانیاندا بكرێت‪.‬‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌ گۆڕان له‌حكومه‌تدا ئاماژه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌ گرنگه‌و‪ ،‬الی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵك ئومێد دروستده‌كات به‌وه‌ی‌ دیموكراسیی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ ،‬له‌باریدایه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ كه‌میش بێت جیاوازی‌ له‌شێوازی‌ ژیانیاندا دروستبكات‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر گۆڕان به‌‪ 24‬كورسییه‌وه‌‪ ،‬له‌حكومه‌تدا جێی‌ نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬نائومێدییه‌كی‌ گه‌وره‌‬ ‫باڵ به‌س���ه‌ر هه‌مو ئه‌زمونه‌كه‌دا ده‌كێشێت‪ .‬مه‌سه‌له‌كه‌ هه‌ر ئه‌وه‌ نیه‌ ئه‌گه‌ر گۆڕان‬ ‫به‌ش���داریی‌ حكومه‌ت بێت دونیا باش ئه‌بێت‌و ئه‌گه‌ر به‌شداریی‌ نه‌كات دونیا خراپ‬ ‫ئه‌بێت‪ ،‬مه‌سه‌له‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌ژێر په‌رچه‌می‌ دیموكراسییدا له‌م واڵته‌دا هه‌ڵبژاردنێك‬ ‫كراوه‌و ده‌ره‌نجامه‌كانی‌ قبوڵكراوه‌و ئه‌بێت به‌پێی‌ ئه‌و ده‌ره‌نجامه‌‪ ،‬بنه‌مای‌ به‌شداریی‌‬ ‫حوكمڕانیی‌ واڵته‌كه‌ دابڕێژرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ تا ئێستا ده‌یبینین پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌مه‌یه‌‪،‬‬ ‫زمان���ی‌ حاڵی‌ ئه‌م چه‌ند مانگ���ه‌ی‌ كه‌ گوایه‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت پێویس���ته‌‪،‬‬ ‫به‌كه‌سه‌ره‌وه‌ حیكایه‌تی‌ واڵتێك ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ تێیدا دیموكراسیه‌ت به‌ته‌نها درۆو‬ ‫ته‌فره‌ی���ه‌‪ .‬حیكایه‌تی‌ واڵتێك هه‌ڵبژاردن بێهوده‌یه‌و ته‌نها كات به‌فیڕۆدانه‌‪ ،‬واڵتێك‬ ‫ئی���راده‌ی‌ ده‌نگده‌ر هیچی‌ پێناكرێت‌و هاواڵتیانی‌ ده‌نگ بده‌ن‌و ده‌نگ نه‌ده‌ن‪ ،‬وه‌كو‬ ‫یه‌كه‌و هیچی‌ تێدا ناگۆڕدرێت‪ .‬هیوادارم هێزه‌ سیاس���ییه‌كان بیس���ه‌لمێنن‪ ،‬نه‌ ئه‌و‬ ‫حیكایه‌ته‌‪ ،‬حیكایه‌تی‌ ئێمه‌و‪ ،‬نه‌ واڵتی‌ ناو ئه‌و حیكایه‌ته‌‪ ،‬واڵته‌كه‌ی‌ ئێمه‌یه‌!‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌مشێوه‌ی‌ ئیستا كه‌ گۆڕان ده‌یه‌وێت به‌شداریی‌ حكومه‌ت بكات‌و نه‌هێڵرێت‬ ‫به‌ش���داریی‌ بكات‌و ناچار بكرێت ببێته‌وه‌ به‌ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬ئه‌وا ڕه‌وتی‌ ڕوداوه‌كان‬ ‫به‌ره‌و ئه‌و شوێنه‌ ده‌چێت‪ ،‬ئه‌و زۆرینه‌ ناقایل‌و په‌سته‌ی‌ كه‌ تا ئێستا بێده‌نگ بوه‌‪،‬‬ ‫بچێته‌ سه‌ر ئه‌و دینه‌ی‌ بۆ گۆڕانكاریی‌ شتێكی‌ ڕادیكااڵنه‌ بكات‪.‬‬ ‫به‌و پێودانگ���ه‌ی‌ هێزی‌ یه‌كه‌م‌و براوه‌ی‌ یه‌كه‌م‌و به‌رپرس���یاری‌ یه‌كه‌م له‌م واڵته‌دا‬ ‫پارتیه‌و دروس���تكردنی‌ حكومه‌تیش له‌ئه‌س���تۆی‌ ئه‌ودایه‌ هه‌مو چاوه‌كان له‌س���ه‌ر‬ ‫پارتین‪ .‬له‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ وتم چاوه‌ڕوان ده‌كرێت پارتی‌ به‌به‌رپرس���یاریه‌تیه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وت بكات‪ ،‬وتیان ئاخر پارتی‌ كه‌ی‌ به‌به‌رپرسیاریه‌تیه‌وه‌ هه‌ڵسوكه‌وتی‬ ‫كردوه‌؟ وتم ئێستا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ ئێستا خه‌یاڵێكی‌ سیاسی‌ هه‌یه‌و ماركێتینی‌‬ ‫بۆ ده‌كات‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ به‌رپرسیاری‌ یه‌كه‌مه‌‪ ،‬هیوادارم خه‌یاڵی‌ من به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ پارتی‌ خه‌یاڵێکی سیاسی هه‌یه‌‪" ،‬خه‌یاڵپاڵو" نه‌بێت!‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪ 26‬ساڵه له‌سه‌ر قه‌ره‌وێڵه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌م‬

‫كامیل عه‌بدولقادر له‌ساڵی‌ ‪ 1973‬له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫له‌دایكب����وه‌‪ ،‬یه‌كێك����ه‌ له‌برینداره‌كان����ی‌ چه‌ك ‌ی‬ ‫كیمیایی‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و تاوه‌كو ئێس����تا به‌ده‌ست‬ ‫نه‌خۆشیی سیه‌كانیه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫وه‌ك پێویست چاره‌سه‌ری‌ بۆ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان دڵخۆشی‌‬

‫ریکالم‬

‫خۆی����ان ده‌رده‌ب����ڕی‌ ب����ۆ كردنی‌ ش����اره‌كه‌یان‬ ‫به‌پارێزگا‪ ،‬كامیل له‌سه‌ر ته‌خته‌ قه‌ره‌وێڵه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ناو نه‌خۆش����خانه‌ كه‌وتبوو نه‌یده‌زانی‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫خۆشیه‌كانی‌ هاوش����اریه‌كانی‌ بكات‪ ،‬یان پرسه‌‬ ‫بگێڕێت بۆ له‌ده‌ستدانی‌ ته‌واوی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ له‌و‬ ‫رۆژه‌دا‪.‬‬

‫‪17‬‬ ‫ریکالم‬