ژماره‌ 421

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)421‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/3/25‬‬

‫داعش‪ ..‬له‌سه‌ر سنور ‌ی كوردستانه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪5‬‬

‫ی خه‌ڵكی عه‌شایه‌رو گه‌نجه‌كانیان‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و گروپ ‌ه چه‌كدارانه‌دایه‌‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫سه‌رکرده‌کان له‌نه‌ورۆزدا‬

‫»» ‪9‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فاو عه‌لی باپیرو بارزانی‌و‬ ‫تاڵه‌بانی نه‌ورۆزیان چۆن به‌سه‌ربرد؟‬

‫ریکالم‬

‫توندوتیژیی خێزانی‬

‫ژنانی‌ كوردستان ناچارده‌كات به‌ره‌و‬ ‫توركیا هه‌ڵبێن‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪17‬‬

‫بارزان ‌ی داوا‌ له‌گۆڕان ده‌کات‬ ‫به‌ب ‌ێ ئیسالمیه‌كان حكومه‌ت پێكبهێنن‬

‫پێكدێن����ن‪ ،‬باش����ه‌ به‌ش����داریی‌ بكه‌ن‬ ‫باش����تره‌ ی����ان ن����ا؟ ئێم����ه‌ بۆچونی‌‬ ‫ئه‌وه‌مان هه‌یه‌ كه‌ ده‌بێت به‌ش����داریی‌‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬بۆچی‌ بیانكه‌ین����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫بازنه‌كه‌؟"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ناكۆكیه‌كان����ی‌ ن����او‬ ‫یه‌كێتیی����ش‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫باڵه‌كانی‌ ناو یه‌كێتی‌ شه‌ڕو كێشه‌یان‬ ‫له‌سه‌ر دابه‌ش����كردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌كان‌و‬

‫ش����ه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا به‌رپرسی‌ ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یجوری‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ تا دوای‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫حكومه‌ت پێكنای����ه‌ت‪ ،‬چونكه‌ پارتی‌‬ ‫ده‌یه‌وێت هه‌مو پاكێجه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫پێك����ه‌وه‌ بخوێنێته‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"بارزان����ی‌ داوای‌ له‌گ����ۆڕان كرد به‌بێ‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كان حكومه‌ت پێكبهێنین‪،‬‬ ‫به‌اڵم رازی‌ نه‌بوین"‪.‬‬

‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬ش����ه‌ماڵ‬ ‫عه‌بدولوه‌ف����ا له‌چاوپێكه‌وتنێك���� ‌‬ ‫ی‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌دا رایگه‌یان����د كه‌‬ ‫"پارت����ی‌‌و یه‌كێتی‌ بێباك����ن به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‪ ،‬چونكه‌ پارتی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫مه‌له‌فه‌كانی‌ نه‌وت‌و ئه‌منیی‌‌و خاریجی‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌‌و وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراقی‌ الیه‌‌و ئیشی‌ ده‌ڕوات‌و‬

‫هیچ گوێ‌ به‌وه‌ش نادات كه‌ پێیبوتر ‌‬ ‫ێ‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ كاربه‌ڕێك����ه‌ر‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"یه‌كێتی‌ به‌هه‌مانش����ێوه‌ پۆسته‌كانی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم‌و جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫مه‌له‌فه‌كان����ی‌ دارایی‌‌و پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌س����ته‌وه‌یه‌‌و له‌وان����ی‌ تریش����دا‬ ‫ش����ه‌ریكه‌‪ ،‬ئیتر چ پێویستی‌ به‌زویی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت هه‌یه‌؟"‪.‬‬

‫عه‌بدولوه‌فا جه‌غتی‌ له‌وه‌ش كرده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ بارزانی‌ پێش����نیاری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فای‌ رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان كردوه‌ كه‌ "پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ به‌بێ‌ ئیس��ل�امیه‌كان‬ ‫كابین����ه‌ی‌ هه‌ش����ته‌م پێكبهێنن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ب����ه‌اڵم ئێم����ه‌ پێمانوای ‌ه ئه‌وان‬ ‫پێكهاته‌یه‌ك����ی‌ واڵته‌ك����ه‌ی‌ خۆمانن‪،‬‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كان له‌ ‪%19‬ی‌ واڵته‌كه‌مان‬

‫ئه‌ندام����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ناوه‌ن����دی‌‬ ‫یه‌كێتی����ی‌ "برای����م ج����ه‌الل" ئام����اژ‌ه‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ گ����ۆڕان ده‌یه‌وێت‬ ‫یه‌كێتیی‌ ل����ه‌وه‌ی‌ ئێس����تاش الوازتر‬

‫بكات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هیوادارم یه‌كێتی‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتوبێت له‌م هه‌ڵبژاردنانه‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ته‌نها هیوادارییه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬برای����م جه‌الل‬

‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ "ئه‌وانه‌ی‌ ئێستا یه‌كێتی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب����ه‌ن‪ ،‬توان����ای‌ ئه‌وه‌ی����ان‬ ‫نییه‌ یه‌كێتی‌ بخه‌نه‌وه‌ س����ه‌ر سكه‌ی‌‬

‫وتیش����ی‌ "هاوپه‌یمانێت����ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پێش����وی‌"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داخه‌ گ����ۆڕان به‌چ هه‌قێ����ك بڕوایان پارت����ی‌ ش����ه‌راكه‌تێكی‌ ناهاوس����ه‌نگ‬ ‫ی له‌یه‌كێتی‌ باشتره‌ بۆ ب����وه‌‪ ،‬وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌ م����ن‌و فاروقی‌‬ ‫به‌وه‌یه‌ كه‌ پارت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانێتی‌ له‌گه‌ڵدا بكات"‪ .‬مه‌ال مس����ته‌فا ببینه‌ شه‌ریك‪ ،‬ته‌مه‌ننا‬

‫به‌ڕێوه‌بردن����ی‌ یه‌كێتی‌و جێگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ش����وێنی‌ تاڵه‌بانیه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "هه‌مو‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ ناو یه‌كێتیی‌‪ ،‬به‌مانای‌‬ ‫الیه‌نی‌ ئه‌منیی‌‌و پێشمه‌رگه‌‌و پۆست‌و‬ ‫پاره‌ش ئێستا له‌الی‌ باڵی‌ هێرۆ خانه‌‪،‬‬ ‫هه‌مو شتێك له‌الی‌ هێرۆ خانه‌‌و ئه‌وانی‌‬ ‫تر هیچیان له‌ال نییه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫"هیوادارم یه‌كێتی ‌ی سه‌ركه‌توبێت له‌م هه‌ڵبژاردنانه‌دا‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ته‌نها هیوادارییه‌"‬

‫ده‌ك����ه‌م پارت����ی‌ پش����ت له‌یه‌كێتیی‌‬ ‫ب����كات‌و رێككه‌وتن����ی‌ س����تراتیژی ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫ ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫"چه‌ندین رۆژنامه‌نوسی تر به‌ده‌ست ‌ی عه‌ره‌ب كوژران‌و وه‌كو ئێستایان بۆ نه‌كرا"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫راگه‌یاندن‌و راگه‌یاندنكارانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌روداوی‌ كوشتن ‌ی‬ ‫محه‌مه‌د بدێوی‌ رۆژنامه‌نوس‪ ،‬دو بۆچونی‌‬ ‫جیاوازیان هه‌بو‪ ،‬به‌شێكیان به‌ئاشكرا‬ ‫له‌م رێگه‌یه‌وه‌ دژایه‌تی‌ كوردیان كردو‬ ‫به‌شێكیشیان دژ به‌و ره‌وته‌ وه‌ستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ك���ه‌ رۆژنامه‌یه‌ك���ی‌ وه‌ك‬ ‫البینه‌ الجدید‌ه له‌مانش���ێتی‌ س���ه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫رۆژ ‌ی دوێن��� ‌ێ دوش���ه‌مم ‌ه ‪3/24‬دا‬

‫كوش���تن ‌ی بدێو ‌ی به‌ده‌ست ‌ی "پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ش���ه‌قاوه‌ ده‌س���تدرێژكاره‌كان" ناوبردو‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ وتارێك���ی‌ توند ‌ی دژ‬ ‫به‌بونی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌به‌غدا نوس���ی‌و‬ ‫داوای‌ لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و بنك���ه‌و‬ ‫بازگانه‌ی‌ كرد ك ‌ه تا ئێس���تا به‌ده‌س���ت‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ن‌و چه‌ن���د رۆژنامه‌یه‌كی‬ ‫نزی���ك له‌حكومه‌ت���ی‌ مالیكیی���ش وه‌ك‬ ‫ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر به‌كوش���تن ‌ی‬ ‫بدێوی‌ رۆژی‌ یه‌كش���ه‌مم ‌ه باڵونه‌بونه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك���ی‌ وه‌ك "م���ه‌دا"‪ ،‬وێ���ڕای‌‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ هۆش���دار ‌ی دا به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ئ���ه‌و روداوه‌و‌ه‬

‫هه‌ست ‌ی دژ به‌كورد نه‌ورژێنرێت‌و یه‌كێك‬ ‫له‌ستوننوس ‌ه به‌ناوبانگه‌كانیش "عه‌دنان‬ ‫حس���ێن" ناونیش���انی‌ وتاره‌كه‌ی‌ رۆژ ‌ی‬ ‫دوشه‌ممه‌ی‌ "پۆزش هێنانه‌وه‌ بۆ كورد"‬ ‫بو‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و شااڵوه‌ شۆڤێنیه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫مالیکی‌و چه‌ند به‌رپرس‌و رۆژنامه‌نوسێك ‌ی‬ ‫عێراقیه‌وه‌ كرایه‌ س���ه‌ر كورد له‌دو رۆژ ‌ی‬ ‫رابردودا به‌هۆ ‌ی كوشتن ‌ی "بدێوی‌"یه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیه‌كیش���دا‪ ،‬ئیسماعیل زایر‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ری رۆژنامه‌ی سه‌باح جه‌دید‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئێم ‌ه به‌توندی‬ ‫ئیدان���ه‌ی ش���ه‌هیدكردنی رۆژنامه‌نوس‬ ‫محه‌مه‌د بدێ���وی ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬

‫مالیك ‌ی وه‌زاره‌تی‌ به‌رگر ‌ی جواڵندو‌ه‬ ‫بۆ ده‌ستگیركردنی‌ ئه‌فسه‌ر‌ه كورده‌كه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫هێمن مامه‌ند‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫نوری‌ مالیكی‌ هه‌وڵی‌ جواڵندنی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌ داو‌ه‬ ‫بۆ هه‌ڵكوتانه‌ سه‌ر لیوای پاسه‌وانی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی كۆمارو ده‌ستگیركردنی‌‬ ‫ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ كورده‌ی‌ كه‌ تۆمه‌تباركرا‬ ‫به‌كوشتنی‌ رۆژنامه‌نوسێكی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫سوننه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێ����ره‌ی ئ����ه‌و زانیارییان����ه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌س����ه‌رچاوه‌یه‌كی ن����او ئه‌فس����ه‌رو‬ ‫سه‌ربازانی لیوای پاسه‌وانی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫كۆماره‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ گه‌یشتون‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫الی����ه‌ن به‌تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ی س����ه‌ر به‌‬ ‫ن����وری مالیك����ی‪ ،‬س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫عێراقن‪ ،‬خه‌ڵكیان له‌دژیان جواڵندوه‌و‬

‫ویس����تویانه‌ هه‌ڵكوترێت����ه‌ س����ه‌ریان‪،‬‬ ‫هاوكات مالیكی وه‌زاره‌تی به‌رگریش����ی‬ ‫جواڵندوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌ ئه‌وه‌شی‌ به‌ئاوێنه‌‬ ‫وت كه‌ س����ه‌ركرده‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كان‬ ‫داوایكرد پۆلیس ئه‌و خااڵنه‌ وه‌ربگرێت كه‌‬ ‫كه‌سی مه‌ده‌نی لێیه‌وه‌ هاتوچۆ ده‌كه‌ن‬ ‫تا ئه‌و كاته‌ی دۆخه‌كه‌ هێورده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم داواكه‌ی ره‌تكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌‬ ‫هێزێكی زۆری‌ عێراقی‌ هاتوه‌ته‌ س����ه‌ر‬ ‫لیوای پاس����ه‌وانی سه‌رۆكایه‌تی كۆمارو‬ ‫له‌وكاته‌دا "ته‌نیا یه‌ك ئامر فه‌وج لێره‌‬ ‫بو‪ ،‬ئه‌ویش به‌جلی كوردی وه‌س����تابو‪.‬‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ك����ی پۆلیس ویس����تی بێته‌‬ ‫ژوره‌وه‌‪ ،‬رێگ����ه‌ی پێن����ه‌دراو پێی وت‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌یانكرد‬

‫ك����ه‌ به‌هێز بێن����ه‌ ناو س����نوری لیوای‬ ‫پاسه‌وانی س����ه‌رۆكایه‌تی كۆمار‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئام����ر فه‌وجه‌كه‌ پێیگوت‬ ‫‪ 6‬هه‌زار پێش����مه‌رگه‌ لێره‌یه‌‪ ،‬فه‌رمون‬ ‫روبه‌ڕویان ببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫كوژران����ی‌ رۆژنامه‌نوس����ێك به‌ناوی‌‬ ‫محه‌مه‌د بدێوی‌ له‌رۆژی‌ شه‌ممه‌ی‌ رابردو‬ ‫له‌به‌غدا به‌ده‌س����تی‌ ئه‌فسه‌رێكی‌ كورد‬ ‫به‌ن����اوی‌ ئه‌حمه‌د ئیبراهی����م‪ ،‬ناڕه‌زایی‌‬ ‫توندی‌ الیه‌نه‌ عێراقیه‌كانی‌ لێكه‌وته‌وه‌و‬ ‫ده‌س����تبه‌جێ‌ دوای‌ روداوه‌ك����ه‌ مالیكی‬ ‫چوه‌ ناو كۆش����كی كۆماری‌و لێدوانێكی‌‬ ‫توندی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ باڵوكرده‌وه‌و وتی‪،‬‬ ‫"خوێن به‌خوێن"‪ ،‬واته‌ له‌شوێنی خوێنی‬ ‫كوژراوه‌ك����ه‌‪ ،‬تاوانب����اری راس����ته‌قینه‌‬ ‫بكوژرێته‌وه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر ئ����ه‌م لێدوانه‌ش‬ ‫روبه‌روی‌ ره‌خنه‌ی‌ زۆر كرایه‌وه‌‪.‬‬

‫ئ���ه‌وه‌ ده‌خه‌ینه‌رو ك ‌ه ئه‌م كاره‌ رێكخراو‬ ‫نه‌ب���وه‌و‌نوێنه‌رایه‌ت���ی هی���چ الیه‌نێكی‬ ‫سیاس���ی‌و نه‌ته‌وه‌یی ناكات‌و به‌توندیی‬ ‫دژی ئ���ه‌و‌ه ده‌وه‌س���تینه‌وه‌ كه‌ به‌الڕێدا‬ ‫ببرێت‌و بكرێته‌ كێش���ه‌ی نێوان عه‌ره‌ب‌و‬ ‫كورد"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها عه‌لی ئه‌لس���ه‌رای نوس���ه‌ر‌و‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫"به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ناكرێت بێده‌نگبین‬ ‫له‌ئاست زنجیره‌ی كوشتن‌و پێشێلكردنی‬ ‫ماف���ی رۆژنامه‌نوس���ان له‌عێراق���دا‪،‬‬ ‫شه‌هیدكردنی محه‌مه‌د بدێوی تاوانێكی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‌و پێویس���ته‌ ته‌نه���ا یه‌ك رێگا‬

‫بگرێ���ت كه‌ بریتییه‌ له‌رێگای یاس���ایی‌و‬ ‫ناكرێ���ت هی���چ لێكدانه‌وه‌یه‌كی تری بۆ‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌لس���ه‌رای‌ وتی‌ "به‌داخ���ه‌وه‌ هه‌ندێ‬ ‫الیه‌نی سیاس���ی له‌هه‌وڵی به‌الڕێدابردنی‬ ‫ئه‌و تاوان���ه‌ن بۆ م���ه‌رام‌و به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫سیاس���ی خۆیان‌و هه‌ندێ له‌ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یان���دن كه‌وتونه‌ت���ه‌ ئ���ه‌و هه‌ڵه‌یه‌‌و‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌و الیه‌نه‌ سیاس���ییانه‌ كه‌وتون‬ ‫ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی كه‌س���ی بكوژ كورده‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ چه‌ندین رۆژنامه‌نوسی‬ ‫تر به‌ده‌س���تی‌ عه‌ره‌ب ك���وژران‌و وه‌كو‬ ‫ئێستایان بۆ نه‌كرا"‪.‬‬

‫هێ���رۆ ئیبراهی���م س���ه‌ردان ‌ی‬ ‫خێزانی ‌ی كوژراوه‌ك ‌ه ده‌كات‬ ‫بڕیاره‌ وه‌فدێكی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌ س���ه‌ردانی‌ خانه‌واده‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ه‌ عه‌ره‌ب���ه‌ بكه‌ن كه‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ ئه‌فسه‌رێكی‌ كورد له‌به‌غدا‬ ‫كوژراو یه‌كێك له‌به‌ش���داربوه‌كانی‌‬ ‫ن���او وه‌فده‌ك���ه‌ش هێ���رۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌ده‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ هه‌واڵێ���ک که‌ له‌رۆژنامه‌ی‬ ‫باڵوکراوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫(زه‌م���ان)دا‬ ‫به‌شداربونی‌ هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌وه‌فده‌ك���ه‌دا له‌به‌رئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌فس���ه‌ره‌ی‌ تۆمه‌تباركراوه‌‬ ‫به‌كوش���تنی‌ محه‌م���ه‌د بدێ���وی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌ئه‌فسه‌رانی‌‬ ‫س���ه‌ر به‌لی���وای‌ پاس���ه‌وانه‌كانی‌‬ ‫پاراس���تنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار‪ ،‬كه‌‬

‫تا پێ���ش نزیكه‌ی‌ س���اڵێک‌و چوار‬ ‫مانگ له‌مه‌وبه‌ر شوێنی‌ حه‌وانه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌ بو‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫رونكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ باڵوك���رده‌وه‌و‬ ‫تێیدا داوایكرد كه‌یس���ی‌ كوش���تنی‌‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ "به‌پێی‌ ده‌ستور‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكرێت‌و تێكه‌ڵی‌‬ ‫هیچ بابه‌تێكی‌ تر نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ رونكردنه‌وه‌كه‌دا‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ تاڵه‌بان���ی‌ هی���وای‌‬ ‫خواس���توه‌ ئ���ه‌و روداوه‌ "نه‌گۆڕێت‬ ‫ب���ۆ ملمالنێ���ی‌ سیاس���یی‌‪ ،‬یاخود‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و رێگه‌ خۆش���نه‌كرێت بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت له‌ئاوی‌‬ ‫لێڵ���دا راوبك���ه‌ن ب���ۆ وروژاندن���ی‌‬ ‫ده‌رمارگیریی‌ شۆڤێنی‌"‪.‬‬

‫كه‌سوكاری ئه‌فسه‌ر‌ه کورده‌که‌ به‌نیازی‌ سه‌ردانكردنی کوڕه‌که‌یانن‬ ‫كه‌سوكاری‌ موالزمی‌ یه‌ك ئه‌حمه‌د‬ ‫ئیبراهیم هیچ زانیارییه‌كیان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كوڕه‌كه‌یان نییه‌ له‌و‬ ‫رۆژه‌وه‌ی‌ كه‌ راده‌ستی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫عێراق كراوه‌‌و ده‌ڵێن "به‌نیازین‬ ‫له‌رۆژانی‌ ئاینده‌دا سه‌ردانی‌‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬

‫میران برای‌ ئه‌حمه‌د ئیبراهیم (ئه‌و‬ ‫ی كوشت)‪،‬‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌ی‌ محه‌مه‌د بدێو ‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫له‌وه‌ت���ه‌ی‌ ئه‌حمه‌د ده‌س���تگیركراوه‌‬ ‫هی���چ هه‌واڵێك���ی‌ نازانن‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ براك���ه‌م پاس���ه‌وانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم���اری‌ عێراق���ه‌‪،‬‬

‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ین كه‌ به‌رپرسانی‌ ئه‌و ئه‌حمه‌د بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئیبراهی���م ك���ه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫هێزه‌ له‌هه‌وڵ‌‌و كۆششدابن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ یاس���ایی‌‌و دادپه‌روه‌ران ‌ه ‪ 27‬س���اڵه‌و له‌دایکب���وی گوندێک���ی‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ بكرێ���ت‪ ،‬ن���ه‌ك س���ه‌ر به‌ق���ه‌زای قه‌اڵدزێیه‌‪ ،‬به‌ش���ی‌‬ ‫كارگێڕی���ی‌ په‌یمان���گای‌ ته‌كنیك���ی‌‬ ‫هه‌ڕه‌مه‌كی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌نیازین له‌رۆژانی‌ ئاینده‌دا ته‌واوك���ردوه‌‌و له‌س���اڵی‌ ‪2011‬ه‌وه‌‬ ‫بچینه‌ به‌غ���دا بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌ردانی‌ موالزم���ی‌ یه‌ك���ه‌ له‌فه‌وج���ی‌ یه‌كی‌‬

‫لیوای‌ یه‌كی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫كۆمار‪ ،‬رۆژی‌ شه‌ممه‌ی‌ رابردو به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌مه‌قاڵه‌یه‌كه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ محه‌مه‌د بدێوی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ رادی���ۆی‌ عێراقی‌ ئازادو‬ ‫مامۆستای‌ زانكۆ‪ ،‬له‌سه‌ر نه‌وه‌ستانی‌‬ ‫له‌و بازگه‌یه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫ناوبراوی‌ كوشت‪.‬‬

‫رۆژانه‌ ‪ 600‬که‌س له‌هه‌رێمه‌وه‌ده‌چن بۆ‌ عه‌مره‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫له‌‌مساڵدا ژماره‌ی ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستاندا عه‌مره‌ ده‌که‌ن‬ ‫ژماره‌ی پێوانه‌یی تۆمارده‌کات‌و رۆژان ‌ه‬ ‫‪ 600‬بۆ ‪ 700‬که‌س له‌فڕۆکه‌خانه‌کانه‌و‌ه‬ ‫کوردستان به‌ره‌و سعودییه‌ جێده‌هێڵن‪.‬‬ ‫نرخی عه‌مره‌کردنیش بۆ هه‌ر هاواڵتییه‌ک‬ ‫‪ 950‬دۆالره‌و وته‌بێژی وه‌زاره‌تی‬ ‫ئه‌وقافیش رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ئه‌و نرخ ‌ه‬ ‫له‌مانگه‌کانی داهاتودا به‌رز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ئه‌وقافی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬مه‌ریوان نه‌قش����به‌ندی له‌باره‌ی‬ ‫ژماره‌ی عه‌مره‌کارانی شاره‌کانی هه‌رێم‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی ڕاگه‌یاند‪" :‬له‌پێش نه‌ورۆزدا‬ ‫رۆژانه‌ له‌ه����ه‌ردو فڕۆکه‌خانه‌ی هه‌ولێرو‬

‫س����لێمانییه‌وه‌ له‌نێ����وان ‪ 500‬ب����ۆ ‪600‬‬ ‫که‌س ده‌ڕۆیش����ت بۆ واڵتی س����عودیی ‌ه‬ ‫به‌مه‌به‌‌ستی عه‌مره‌کردن‪ .‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫نه‌ورۆزه‌وه‌ ل����ه‌ ‪3/18‬ه‌وه‌ تا ‪ 3/22‬ئه‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ که‌می کرد بۆ ‪ 150‬تا ‪ 200‬که‌س‬ ‫له‌ رۆژێکدا‪ .‬له‌دوای ته‌واوبونی نه‌ورۆزو‬ ‫له‌ئێستادا وه‌ک پێش����وتری لێهاتۆته‌وه‬ ‫ژماره‌ی عه‌مره‌کان به‌رزبوه‌ته‌وه‌"‌‪.‬‬ ‫به‌به‌راود به‌س����ااڵنی ڕاب����ردو ژماره‌ی‬ ‫عه‌مره‌کارانی کوردس����تان له‌ئه‌مس����اڵدا‬ ‫ژماره‌یه‌ک����ی پێوانه‌ییه‌و له‌س����ه‌ره‌تای‬ ‫ساڵه‌وه‌ تا ئێستا ‪ 25000‬که‌س سه‌ردانی‬ ‫س����عودییه‌یان ک����ردوه‌‪ .‬له‌کاتێکدا کۆی‬ ‫گشتی س����ه‌فه‌ری عه‌مره‌ ساڵی ڕابردو‬ ‫‪ 63000‬که‌س بوه‌‪ .‬به‌وته‌ی نه‌قشبه‌ندیی‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر وه‌ک ئێس����تا عه‌مره‌ک����ردن‬ ‫به‌رده‌وامبێت‪ ،‬ئه‌وا ژماره‌ی عه‌مره‌کاران‬

‫ئه‌مس����اڵ ‪ 70000‬ک����ه‌س تێده‌په‌ڕێنێت‪،‬‬ ‫چونک����ه‌ ت����ا کۆتایی مانگ����ی ڕه‌مه‌زان‬ ‫گه‌شته‌کانی عه‌مره‌ به‌رده‌وام ده‌بن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و هاواڵتیان����ه‌ی له‌هه‌رێم����ی‬ ‫کوردستانه‌وه‌ سه‌ردانی واڵتی سعودییه‌‬ ‫ده‌که‌ن به‌مه‌به‌ستی عه‌مره‌کردن‪ ،‬له‌ڕێی‬ ‫کۆمپانی����ای تایبه‌تی عه‌مره‌وه‌ ئه‌و کاره‌‬ ‫ئه‌نج����ام ده‌ده‌ن‌و ئ����ه‌و کۆمپانیایانه‌ش‬ ‫به‌پێی رێنماییه‌کانی وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف‬ ‫هاواڵتی����ان ده‌نێرنه‌ واڵتی س����عودییه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم����دا‪ 54‬کۆمپانی����ای تایب����ه‌ت‬ ‫به‌عه‌مره‌ک����ردن هه‌ی����ه‌‪ .‬به‌پێ����ی وته‌ی‬ ‫وته‌بێژه‌ک����ه‌ی ئه‌وقافی����ش له‌م����اوه‌ی‬ ‫رابردودا دو کۆمپانیا س����زادراون به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌رپێچی ڕێنماییه‌کانی ده‌سته‌ی‬ ‫ح ‌هج‌و عه‌مره‌یان کردوه‌‪.‬‬ ‫خه‌رج����ی ه����ه‌ر عه‌مره‌کارێ����ک ک����ه‌‬

‫له‌هه‌رێمی کوردستانه‌وه‌ به‌ره‌و سعودییه‌‬ ‫به‌ڕێده‌که‌وێت‪ 950 ،‬دۆالری ئه‌مه‌ریکییه‌و‬ ‫بۆ هه‌مو کۆمپانیاکان هه‌مان نرخه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پاره‌ی����ه‌ کرێی فڕۆکه‌و کرێی ئوتێله‌‬ ‫بۆ ماوه‌ ‪ 10‬رۆژ‪ ،‬له‌گه‌ڵ هاتوچۆی نێوان‬ ‫مه‌ککه‌و مه‌دینه‌‪ .‬مه‌ریوان نه‌قش����به‌ندی‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" :‬له‌و‬ ‫‪ 950‬دۆالره‌ ‪ 50‬دۆالر وه‌ک رس����ومات‬ ‫ده‌ده‌ین����ه‌ حکومه‌ت����ی عێ����راق‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و پاره‌ی����ه‌ نه‌ده‌ین‪ ،‬حکومه‌تی ناوه‌ند‬ ‫فڕۆکه‌ نانێرێت بۆ هه‌رێمی کوردس����تان‬ ‫بۆ گواس����تنه‌وه‌ی عه‌مره‌کاران‪ .‬له‌و ‪50‬‬ ‫دۆالره‌ش ‪ 15‬دۆالری بۆ ده‌سته‌ی حه‌جی‬ ‫هه‌رێم����ی کوردس����تانه‌ تا مامۆس����تای‬ ‫ئایینی����ی‌و فه‌رمانبه‌رانی ئه‌وقاف ئیفاد‬ ‫بکه‌ن بۆ سعودییه"‌‪.‬‬ ‫مه‌ری����وان نه‌قش����به‌ندی ئ����ه‌وه‌ش‬

‫راده‌گه‌یه‌نێت که‌ نرخی عه‌مره‌کردن وه‌ک‬ ‫خۆی نامێنێته‌وه‌و له‌مانگه‌کانی ئاینده‌دا‬ ‫به‌رزده‌بێت����ه‌وه‌‪" :‬له‌مانگه‌کانی داهاتودا‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌مانگ����ی ڕه‌مه‌زاندا‪ ،‬نرخی‬ ‫عه‌مره‌ک����ردن گرانده‌بێت‌و به‌رزده‌بێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ نزیک����ه‌ی ‪ 2000‬دۆالر ب����ۆ ه����ه‌ر‬ ‫عه‌مره‌کارێک‪‌ .‬هۆی ئه‌مه‌ش خواس����تی‬ ‫زۆری عه‌مره‌کاران����ه‌ به‌ه����ۆی ئ����ه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵکێک����ی زۆر ح����ه‌زده‌کات له‌مانگی‬ ‫ڕه‌مه‌زاندا عه‌مره‌ بکات‪ ،‬له‌و کاتانه‌ش����دا‬ ‫کرێی فڕۆکه‌و ئوتێل گران ده‌بێت"‪.‬‬ ‫عه‌مره‌کردن بۆنه‌یه‌کی تایبه‌تی ئایینی‬ ‫ئیسالمه‌و به‌وته‌ی مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندی‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستانه‌وه‌ هه‌مو که‌سێک‬ ‫ده‌توانێت هه‌مو کاتێک سه‌فه‌ری عه‌مره‌‬ ‫بکات‌و که‌س����ێک بۆی هه‌یه‌ له‌ساڵێکدا‬ ‫چه‌ند جارێک بچێت بۆ عه‌مره‌‪.‬‬

‫بڕیاری‌ ره‌وانه‌كردنی‌ نه‌وت له‌رێگه‌ی‌ سۆمۆوه‌‪ ،‬مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر بودجه‌ی‌ هه‌رێم دروستده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫بڕیاری‌ ره‌وانه‌كردنی‌ نه‌وت له‌رێگه‌ی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ سۆمۆوه‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌ لێده‌كرێت‬ ‫بودجه‌ی‌ گشتیی‌ هه‌رێم توشی‌‬ ‫كورتهێنان بكات‪ ،‬چونكه‌ الدانه‌ له‌و‬ ‫مه‌رجه‌ی‌ له‌پڕۆژه‌یاسای‌ بودجه‌ی‌‬ ‫ئه‌مساڵی‌ عێراقدا هاتوه‌و به‌شێك‬ ‫له‌چاودێرانیش بڕیاره‌كه‌ به‌"سازش" بۆ‬ ‫به‌غدا وه‌سفده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران���ی‌‬ ‫عێراق له‌ فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان بایه‌زید‬ ‫حه‌س���ه‌ن له‌ب���اره‌ی‌ پێش���نیاره‌كه‌ی‌‬

‫هه‌رێم بۆ حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ند به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند"پێش���نیاره‌كه‌ی‌ هه‌رێم شتێكی‌‬ ‫باش���ه‌ به‌اڵم الوازیی‌ هه‌رێ���م به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌به‌غ���دا دیارده‌خات‪ .‬بۆچ���ی‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫رابردو ئ���اوا توند‌وڕه‌ق ب���ون‌و لێدوانی‌‬ ‫ئاگری���ن‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌یان له‌به‌غدا ده‌كرد‪،‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆش نه‌رمی���ی‌ ده‌نوێنێ���ن‌و ب���ه‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ هه‌یبه‌تی‌ كوردستان له‌به‌غدا‬ ‫كه‌مده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌بودج���ه‌ی‌ عێراقدا هات���و‌ه ده‌بێت‬ ‫عێ���راق رۆژان���ه‌ ‪ 3‬ملی���ۆن‌و ‪ 400‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل نه‌وت ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ بكات له‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ش ده‌بێت هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 400‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ره‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ب���كات له‌رێ���گای‌ كۆمپانی���ای‌‬

‫(س���ۆمۆ)وه‌و هه‌ر كاتێكی���ش له‌و ‪ 400‬سه‌رپش���كده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ گرێبه‌ست ‌ی‬ ‫ه���ه‌زار به‌رمیله‌ كه‌متر هه‌ن���ارده‌ بكات نه‌وت���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانی���ا بیانیه‌كان‬ ‫ئه‌وا بودجه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان توشی‌ ئه‌نجامب���ده‌ن‪ ،‬ئه‌و هه‌ن���گاوه‌ش ده‌بێت‬ ‫به‌ره‌زامه‌ن���دی‌ به‌غدا بێت‌و هه‌مو داهاته‌‬ ‫كورتهێنان ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌‪ ،‬هه‌رێمی‌ ناوخۆی���ه‌كان بگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ خه‌زێنه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان له‌توانایدای���ه‌ زیاتر له‌ ‪ 100‬گش���تی‌ له‌به‌غداو به‌پێی‌ دانیش���توانی‌‬ ‫هه‌زار به‌رمیل هه‌ن���ارده‌ بكات‪ ،‬هاوكات هه‌رێم‌و پارێزگاكان بودجه‌ی‌ پێویستیان‬ ‫نمونه‌ به‌دو كێڵگ���ه‌ی‌ ده‌رهێنانی‌ نه‌وت بۆ دابینبكرێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌هێنێت���ه‌وه‌ ئه‌ویش كێڵگ���ه‌ی‌ نه‌وتی‌ ئ���ه‌وه‌ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌و به‌ماف���ی‌ خۆی‌‬ ‫ته‌قته‌ق له‌كۆیه‌‌و كێڵگه‌ی‌ نه‌وتی‌ تاوگی‌ ده‌زانێت به‌پێی‌ یاس���ای ن���ه‌وت‌و غازی‌‬ ‫له‌زاخۆ كه‌ هه‌ر یه‌ك له‌وانه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2013‬هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬نه‌وت هه‌نارده‌ی‌‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 240‬هه‌زار به‌رمیل به‌رهه‌مده‌هێنن‌و ده‌ره‌وه‌ ب���كات‌و گرێبه‌س���تی‌ نه‌وتیش‬ ‫ئه‌نجامبدات‪.‬‬ ‫هه‌نارده‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌كرێن‪.‬‬ ‫پس���پۆڕی‌ ئابوری‌‌و مامۆستای‌ زانكۆ‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ م���اده‌ی‌ ‪ 112‬ی‌‬ ‫ده‌س���توری‌ عێراق‪ ،‬پارێزگا‌و هه‌رێمه‌كان د‪.‬ناس���یح محه‌مه‌د له‌باره‌ی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌‬

‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬هه‌رێم ده‌توانێ���ت زیاتر ل ‌ه‬ ‫‪ 100‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت به‌رهه‌مبهێنێت‌و‬ ‫هه‌نارده‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ویش‬ ‫ده‌بێت به‌ره‌زامه‌ندی‌ به‌غدا بێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا ده‌بینرێت ته‌نازولێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ ناوه‌ند"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ د‪.‬ناسیح هه‌ر كاتێك هه‌رێم‬ ‫ل���ه‌و رێژه‌یه‌ی‌ ‪ 400‬هه‌زار به‌رمیله‌ كه‌متر‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ ب���كات‪ ،‬ئه‌وا بودجه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان توشی‌ كورتهێنان ده‌بێته‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك له‌ ‪ %17‬كه‌مده‌بێته‌وه‌ بۆ‬ ‫‪ ،%12‬ئه‌وه‌ش كاریگه‌ریی‌ ده‌بێته‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئابوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫قابیل ‌ی تێكشکانه‌‪..‬‬ ‫سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ڕوداوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌غدا‬ ‫عه‌زیز ڕه‌ئوف‬ ‫ئ����ه‌م ڕوداوه‌ پێمانده‌ڵێ����ت‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ نێ����وان نه‌ته‌وه‌كان‬ ‫له‌عێراق����دا قابیلی‌ تێكش����کان‌و‬ ‫‌وردو خاشبونه‌‪ .‬ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌نێ����وان ك����وردو عه‌ره‌بدا‬ ‫هه‌ی����ه‌ ڕوداوێك ل����ه‌ڕوداوه‌كان‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كۆتایی‌ به‌م‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ بێنێ����ت‪ .‬ته‌قه‌یه‌ك‬ ‫به‌س����ه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ خوێنی‌ زۆر‬ ‫له‌نێوان كوردو عه‌ره‌بدا بڕژێت‪.‬‬ ‫نه‌وه‌س����تان له‌بازگه‌یه‌ك به‌سه‌‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌ریه‌ك����ه‌ جنێو‬ ‫به‌نه‌ت����ه‌وه‌ی‌ به‌رامب����ه‌ر بدات‌و‬ ‫خوێنی‌ ئه‌وی‌ تر حه‌اڵڵ بكات‪.‬‬ ‫ڕوداوێك����ی‌ ل����ه‌م ش����ێوه‌یه‌‬ ‫به‌س����ه‌ ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌مامكی‌‬ ‫ش����ۆڤێنیه‌كان هه‌ڵبماڵرێ����ت‪.‬‬ ‫زۆرن ئه‌و عه‌ره‌بانه‌ی‌‌وه‌ك ده‌عبا‬ ‫ته‌ماش����ای‌ كورد ده‌كه‌ن‌و زۆرن‬ ‫ئه‌و كورده‌ شۆڤێنیانه‌ی‌ ناتوانن‬ ‫بیر له‌وی‌ تر بكه‌نه‌وه‌ ڕاسته‌وخۆ‬ ‫خوێنی‌ عه‌ره‌ب حه‌اڵڵ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م دو دیده‌ هه‌ردوكی دو دیدی‌‬ ‫ترس����ناكن‪ .‬عه‌ره‌بی‌ فاش����ی‌‌و‬ ‫كوردی‌ ش����ۆڤێنی‌ جیاوازییه‌كی‌‬ ‫ڕیش����ه‌ییان نی����ه‌و هه‌ردوكیان‬ ‫زاده‌ی‌ دۆخێك����ن ب����ۆ ڕژان����ی‌‬ ‫خوێ����ن‌و الواز له‌بیركردن����ه‌وه‌‬ ‫له‌جوانیه‌كان����ی‌ كوردبون‌و یان‬ ‫عه‌ره‌ببون ئه‌م دۆخه‌ دروس����ت‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م كرده‌وه‌ی����ه‌ به‌س����ه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زۆرێك له‌عه‌ر ‌هب‌و كورد‬ ‫‌وه‌ك مه‌خلوقێك����ی‌ ش����ۆڤێنی‌‌و‬ ‫پاڵه‌وان خۆیانمان نیشانبده‌ن‪.‬‬ ‫ته‌قه‌كردنێك به‌س����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫‌وێنه‌ی‌ فه‌یسبوكه‌كانمان بكه‌ین‬ ‫به‌وێنه‌ی‌ گه‌نجێك����ی‌ ته‌قه‌كه‌ر‪.‬‬ ‫یان ڕۆژنامه‌نوسێكی‌ قوربانیی‌‪.‬‬ ‫ئیدی‌ به‌سیاسیكردنی‌ كه‌یسێكی‌‬ ‫ئینس����انی‌ ك����ه‌ ده‌بێ����ت دادگا‬ ‫یه‌كالییبكات����ه‌وه‌ به‌س����ه‌ ب����ۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر كوشتنی‌ كه‌سێك‬ ‫هه‌ڵبده‌ین����ێ‌‌و به‌هه‌زاران����ی‌ تر‬ ‫فه‌رام����ۆش بكه‌ی����ن‪ .‬لێ����ره‌ش‬ ‫هه‌ر‌وای����ه‌‪ ،‬ته‌قه‌كردنی‌ باوكێك‬ ‫له‌كچه‌ك����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ له‌ش����اری‌‬ ‫هه‌ولێر‌و تێپه‌ڕینی‌ كه‌یس����ه‌كه‌‬ ‫به‌بێده‌نگ����ی‌‌و هێلكه‌بارانكردنی‌‬ ‫كچێك����ی‌ ت����ر‌و گه‌وره‌كردن����ی‌‬ ‫له‌شاش����ه‌كانه‌وه‌ به‌س����ه‌ ب����ۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌كانمان به‌سیاسی‌‬ ‫بكه‌ین‌و كێشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‌و‬ ‫كوش����تنی‌ ڕۆژانه‌ی‌ ئینسانه‌كان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ شاش����ه‌و میدیا زۆر‬ ‫به‌بێده‌نگی‌ تێپه‌ڕن‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆك‬ ‫هاتنه‌ده‌نگ����ی‌‬ ‫‌وه‌زیران����ی‌ عێراق‌و باس����كردنی‌‬ ‫خوێ����ن به‌خوێ����ن‪ ،‬هی����چ نیه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ ش����ه‌قاوه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵت‌و‬ ‫نه‌ش����اره‌زا‬ ‫ی كورسی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫حوكمڕانی ‌‬ ‫له‌عێراقدا داگیركردوه‌‪ .‬سه‌رۆك‬ ‫‌وه‌زی����ر له‌جیاتی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش����تیمانی‌ ته‌قه‌كه‌ر‬ ‫راده‌س����تی‌ دادگا ب����كات‌و زۆر‬ ‫به‌رپرس����یارانه‌ ده‌ست بۆ ئه‌م‬ ‫كه‌یسه‌ ببات‌و دادگا سه‌رپشك‬ ‫ب����كات له‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫كه‌یس����ه‌‪ ،‬كه‌چی‌ باس له‌خوێن‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌خوێ����ن ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌كارهێنانی‌ خوێنی‌ ئینس����ان‬ ‫ب����ۆ مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫به‌كارهێنان����ی‌‌وه‌ك هه‌ڵمه‌ت����ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬دۆخێكه‌ كه‌ مرۆڤ‬ ‫توش����ی‌ سه‌رئێش����ه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫چۆن كۆمه‌ڵگه‌ به‌ده‌س����ت ئه‌م‬ ‫جۆره‌ له‌ش����ه‌قاوه‌ی‌ سیاسیه‌وه‌‬ ‫حوكمڕانیی‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪3‬‬

‫ی هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌"‬ ‫ی ستراتیژی ‌‬ ‫ی بكا‌و رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی پشت له‌یه‌كێت ‌‬ ‫"ته‌مه‌ننا ده‌كه‌م پارت ‌‬

‫برایم جه‌الل‪ :‬له‌ناوچه‌ ‌ی زه‌رد تیرۆر هه‌بوه‌‬ ‫ی راگه‌یاندنه‌و‌ه‬ ‫نه‌یویس���تبێت له‌رێگ���ه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫بۆچونه‌كانی‌ خۆی‌ سه‌باره‌ت به‌هه‌ندێك‬ ‫ی ش���ت ده‌رببڕێت یاخود باڵویبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی نیشتمانی‌ كوردستان له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌ت���دا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی ‌‬ ‫ی گش���تیی‌‪،‬‬ ‫ی دوه‌می‌ س���كرتێر ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌دا تیش���ك ده‌خات ‌ه جێگر ‌‬ ‫له‌م دیداره‌ ‌‬ ‫ی د‪.‬به‌ره���ه‌م‌و كاك ئه‌رس���ه‌الن بای���زدا‬ ‫سه‌ر چه‌ند بابه‌تێكی‌ په‌یوه‌ست به‌دۆخ ‌‬ ‫ی ناوه‌ن���د زۆر‬ ‫ی له‌گه‌ڵ له‌هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و په‌یوه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ناوخۆ ‌‬ ‫ی به‌راش���كاوانه‌ ئه‌مه‌ی‌ خس���ته‌ به‌رده‌م‬ ‫ی دواكه‌وتن ‌‬ ‫گۆڕان‌و پارتی‌‌و مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و به‌ڕێزانه‌و پێیوتن ئ���ه‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫ی هه‌شته‌م‌و دۆخی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫كابینه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تی ‌ه‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬له‌ناوچه‌ی‌ زه‌رد درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ ‌‬ ‫ی خۆم پێموای ‌ه‬ ‫نایاساییه‌‪ .‬به‌ش به‌حاڵ ‌‬ ‫ئیرهاب هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و بڕیار‌ه نایاسایی‌‌و هه‌ڵ ‌ه بوه‌ له‌چه‌ند‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی رویه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وان��� ‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ده‌ر له‌و رۆڵ ‌ه نوس���ینه‌كیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌یڕه‌وی‌ ناوخ���ۆدا بۆی دیاریكراوه‌‪ ،‬به‌ده‌نگ بوه‌ته‌ سه‌رۆك‪ ،‬به‌اڵم به‌بڕیار ‌‬ ‫ی یه‌ك حزب یاخود‬ ‫ی ناوه‌ند رۆڵ ‌ه یه‌ك له‌س���ه‌ر س���ێ ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫یه‌ك له‌سه‌ر سێی‌ به‌شێك له‌په‌رله‌مان‬ ‫كردارییه‌ك ‌هی‌ ده‌گێڕێت؟‬ ‫ی ناوه‌ند بڕیاردراوه‌ ماوه‌كه‌ی‌ بۆ درێژبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫برای���م ج���ه‌الل‪ :‬ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫ی را ‌‬ ‫ی ك ‌ه به‌ڕێز وات���ه‌ له‌ش���ه‌رعیه‌ت ‌‬ ‫یه‌كێك بو ل���ه‌و ده‌زگایانه‌ ‌‬ ‫ی كه‌مك���رده‌وه‌و گه‌یاندی ‌ه‬ ‫مام جه‌الل به‌گرنگی‌ ده‌زانی‌‪ ،‬پێشیوابو كوردس���تان ‌‬ ‫ی به‌ش���ێك له‌ئه‌ندام‬ ‫ئه‌و ده‌زگای ‌ه ده‌توانێت وه‌ك چاودێرێك ئه‌وه‌ی‌ ته‌نها به‌ڕا ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان���ه‌كان ئ���ه‌و‌ه ب���كات‪ .‬دوه‌م‪،‬‬ ‫ی ن���او یه‌كێت��� ‌‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستنیش���انبكات‌و چاره‌سه‌ریشیان بۆ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ ‌‬ ‫ی نه‌بو ماوه‌كه‌ی‌ بۆ درێژبكرێته‌وه‌ مه‌گه‌ر‬ ‫دابنێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ندو سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫نێوان ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارێكی‌ وایكرد ك ‌ه ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ن���د نه‌توانێ���ت ئ���ه‌و رۆڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی مێژویی���ه‌وه‌ پێی‌ س���پێردرابو‬ ‫ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی‬ ‫جێبه‌جێب���كات‪ .‬ئه‌وی���ش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ به‌و بۆچونانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیان ك���ه‌ وایانده‌زان���ی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ت���ه‌واو خواروه‌و‬ ‫ناوه‌ن���د ده‌زگایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌توانێت رۆڵ ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن‪،‬‬ ‫ببینێ���ت له‌هه‌ڵس���وڕاندن ‌‬ ‫ی ناوه‌ند‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی چاودێر‌ه به‌سه‌ر‬ ‫وایده‌زانی‌ ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی یه‌كێتیدا‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌‌و داموده‌زگاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كان ‌‬ ‫به‌رو‌ه ئیجابیه‌كه‌ی���دا‪ .‬تا ئه‌م دواییان ‌ه‬ ‫هه‌ندێ���ك گیروگرفت دروس���تبون ك ‌ه‬ ‫ی حاجی‌ سه‌فه‌ر‬ ‫س���ه‌ره‌نجام كاك به‌كر ‌‬ ‫رۆیش���ت‌و كاك عادل م���وراد هات ‌ه ئه‌و‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند)‪.‬‬ ‫شوێنه‌ (سكرتێر ‌‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌مه‌ش هه‌مان كێش���ه‌ له‌نێوان به‌یاس���ا نه‌بێت‪ ،‬هیچ یاسایه‌كیش نی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ندو س���ه‌ركردایه‌تیدا رێگ ‌ه به‌وه‌ بدات مه‌گه‌ر به‌هه‌ڵبژاردنێك ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ناوه‌ند‬ ‫دوب���اره‌ ده‌س���تیپێكرده‌وه‌‪ ،‬راس���تتر دیكه‌ نه‌بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی خۆی‌ بینیوه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌و رۆڵه‌ ‌‬ ‫بڵێم له‌نێ���وان تاك تاك���ی‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئه‌دا ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ نه‌ك به‌كۆی‌ گشتیی‌‪.‬‬ ‫ی ئێستا رازیت؟‬ ‫ی كێن ئه‌و تاك ناوه‌ند ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌دیاریك���راو ‌‬ ‫برای���م ج���ه‌الل‪ :‬وه‌ك خۆم ل���ه‌رو‌ه‬ ‫تاكانه‌؟‬ ‫ی گش���تیه‌كه‌یه‌وه‌ زۆر لێیڕازی���م‪ ،‬له‌رو‌ه‬ ‫ی لێپرسراو ‌‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬به‌دیاریكراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌تیه‌كه‌ش���یه‌و‌ه ئ���ه‌و‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی كارگێڕیی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی ‌‬ ‫ده‌سته‌ ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬كاك م���ه‌ال به‌ختیار‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌خۆیه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی ناوه‌ند چ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ��� ‌هی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێبو بۆ ئه‌و كێشانه‌ ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێ���وان جه‌مس���ه‌ره‌كانی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫سه‌ریانهه‌ڵدا؟‬ ‫ی كه‌سێك‪،‬‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬هه‌وڵ‌و ته‌قه‌ال ‌‬ ‫الیه‌نێ���ك ی���ان حزبێ���ك س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌چاره‌س���ه‌كردنی‌ كێش���ه‌یه‌ك كاتێك‬ ‫ی‬ ‫جێگه‌ی‌ خ���ۆی‌ ده‌گرێت كه‌ الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫كێش���ه‌داره‌كه‌ ئاماده‌یی���ان هه‌بێت بۆ‬ ‫گه‌یش���تن به‌رێككه‌وتن‪ ،‬كێشه‌ی‌ نێوان‬ ‫سێ‌ جه‌مسه‌ره‌ك ‌ه ئه‌وه‌ند‌ه گرنگ نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌یه‌ له‌حاڵه‌تێكدا دروستبو‌ه‬ ‫كه‌ ده‌توانم بڵێم ملمالنێكان هه‌ندێكیان‬ ‫مه‌بده‌ئی���ن‌و هه‌ندێكیان شه‌خس���ین‪،‬‬ ‫ی ناوه‌ند‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه ت���ه‌واو ‌‬ ‫به‌گش���تیی‌ هه‌وڵیان���داو كاریانك���رد‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫ته‌نانه‌ت چه‌ندینجار س���ه‌ردانی‌ س��� ‌‬ ‫جه‌مسه‌ره‌كه‌یان كرد به‌جیاجیاو به‌كۆ‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات��� ‌ه پێتوای���ه‌ س��� ‌‬ ‫ی ناوه‌ن���د ك��� ‌ه چه‌ندینجار جه‌مس���ه‌ره‌كه‌ ئاماده‌ییان تێدا نی ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی رێكبكه‌ون؟‬ ‫ی به‌پل���ه‌ پێنج ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی داخه‌‪،‬‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ :‬ئه‌وه‌ جێگ��� ‌ه ‌‬ ‫ناوبردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گرفتی‌ م���ه‌ال به‌ختیار له‌گه‌ڵ ته‌نان���ه‌ت ده‌رو دراوسێكانیش���مان‬ ‫پێیانناخۆش���ه‌ ئه‌و كێش���ان ‌ه له‌نێوان‬ ‫ی ناوه‌ند چیه‌؟‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ێ جه‌مس���ه‌ره‌كه‌دا هه‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬به‌هه‌رحاڵ‪ ،‬ئه‌و پێیوای ‌ه س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناو یه‌كێتی‌ ره‌نگدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌ن���د ئه‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌ه كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫نی ‌ه كه‌ چاودێری���ی یاخود لێپێچینه‌و‌ه هه‌یه‌ ب���ۆ س���ه‌ر دراوسێكانیش���مان‪.‬‬ ‫ی بكات‪ .‬بۆیه‌ هه‌م���و الیه‌ك موهته‌م���ن به‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جگ ‌ه له‌گ���ۆڕان نه‌بێت ك��� ‌ه له‌یه‌كێت ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ندیش به‌پێ ‌‬ ‫ی ناوخۆ جیابوه‌ته‌وه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ بچوككردنه‌وه‌و‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی‌ له‌په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیاریك���راوه‌‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌ئه‌رك ‌ه كه‌مكردنه‌و‌هی‌ توان���ا جه‌ماوه‌رییه‌كه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ ‌‬ ‫ی لێیجیابوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر كاریش���ی‌ بۆ‬ ‫ی چاودێریكردن��� ‌‬ ‫ه���ه‌ره‌ گرنگه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌و‌ه غیاب ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌ له‌ئه‌رك‌و فه‌رمانه‌كانیدا‪ .‬ئه‌و‌ه ك���ردوه‌‪ .‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم پێتانوانی���ه‌ له‌هه‌ندێك مام ج���ه‌الل كاریگه‌ریی‌ هه‌بو له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪ ،‬پاشان هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫حاڵه‌تدا ئه‌و له‌س���ه‌ر هه‌ق���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه بارودۆخ ‌‬ ‫ی هه‌س���تیاردا هه‌ردو ناوچه‌ی‌ سه‌وزو زه‌رد‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ده‌ش���ێت ل���ه‌زۆر بابه‌ت ‌‬ ‫ی زه‌رددا ئۆپۆزسیۆنێكی‌ هه‌تا‬ ‫ی له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی ناوه‌ند رۆڵ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڵێیت الوازو شه‌رمن هه‌بو‪ ،‬له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫خۆی‌ نه‌بینیبێت‪ ،‬وه‌ك له‌دێژكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زه‌رددا دیموكراتی���ه‌ت وه‌ك���و خوێ��� ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ بارزانیدا؟‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫برای���م ج���ه‌الل‪ :‬نا م���ن پێ���م وانیه‌‪ ،‬چێش���ت هه‌بو‪ ،‬ئینجا ل���ه‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫ی ناوه‌ن���د ره‌نگ ‌ه ئیره���اب هه‌ب���و‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا جۆرێك‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬

‫هیوادارم یه‌كێت ‌ی‬ ‫سه‌ركه‌توبێت له‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنانه‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫هیوادارییه‌‬

‫نێوانم له‌گه‌ ‌ڵ مه‌ال‬ ‫به‌ختیار ماشه‌ڵاڵ تا‬ ‫بڵێیت خراپه‌‌و هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كمان له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كدا نیه‬

‫ی‬ ‫گه‌یه‌نرا به‌بنك ‌ه جه‌ماوه‌ریه‌كه‌ی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫له‌عه‌قڵی‌ عه‌ش���ایه‌ریی‌ زاڵبوو ئێستاش‬ ‫ی‬ ‫ته‌نانه‌ت زۆربه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ش ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ۆ نمون ‌ه له‌هه‌مو بادینان‌و ئه‌و‬ ‫نه‌یانزان���ی‌‪ ،‬ن��� ‌ه له‌گۆڕانیش���ه‌و‌ه درا‬ ‫ی‬ ‫ناوچانه‌ی‌ ك ‌ه ده‌س���ه‌اڵتی‌ ش���ێخایه‌ت ‌‬ ‫به‌خواره‌و‌هی‌ گ���ۆڕان‪ .‬به‌ڵك���و له‌وان‬ ‫ی به‌س���ه‌ره‌وه‌ بێت تا ئێس���تا‬ ‫بارزان��� ‌‬ ‫له‌الی‌ كاك نه‌وشیروان‌و یه‌ك دو كه‌س‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی عه‌ش���ایه‌ریی‌ زاڵ��� ‌ه به‌وه‌ ‌‬ ‫عه‌قڵ ‌‬ ‫قه‌تیس بو‪ ،‬له‌مالش���ه‌وه‌ ل���ه‌الی مام‬ ‫ده‌بێت ئینتیماك��� ‌ه هه‌ر بۆ ئه‌وانه‌ بێت‬ ‫جه‌الل‌و یه‌ك دو كه‌سی‌ تر قه‌تیس بوو‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌كۆنه‌وه‌ وه‌ك كوێخاو ده‌مڕاس���ت ‌‬ ‫مایه‌وه‌‪ ،‬ئێس���تاش كه‌س نازانێت ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه هێناویانه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی ل���ه‌و ‌‬ ‫خااڵنه‌ی‌ به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی له‌مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫سه‌وز به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌سه‌ر كراو‌ه چی‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌دا س���ه‌دیش نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم خۆ ئه‌و خااڵنه‌ش���ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی له‌س���ه‌دا شه‌س���ت ده‌بێت‬ ‫كێرڤه‌كه‌ ‌‬ ‫راگه‌یه‌نرا هه‌ر جێبه‌جێنه‌كرا؟‬ ‫ی دیموكراتی‌‌و‬ ‫له‌مه‌جال���ی‌ دابینكردن��� ‌‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ :‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌ردوال‬ ‫ده‌ربڕینی‌ بیروڕاو خۆپیشانداندا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئیرهاب له‌ناوچه‌ی‌ زه‌رددا چی‬ ‫ی بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاماده‌نه‌بون جێبه‌جێ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك برایم جه‌الل‪ ،‬په‌یوه‌ندیت‬ ‫بون؟‬ ‫ی گۆڕاندا‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌ركرده‌ كۆنه‌كان��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ :‬ئه‌و هه‌مو روداوانه‌ ‌‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫ی بكردای ‌ه‬ ‫رویداوه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك ده‌نگ ‌‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬هه‌مویان هاوڕێی‌ كۆنمن‪،‬‬ ‫ی تیرۆرك���ردن‌و له‌ناوبردن‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عوم���ه‌ری‌ س���ه‌ید عه‌ل ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌تای‌ دروس���تبون ‌‬ ‫ك��� ‌ه هاوڕێ ‌‬ ‫ی ده‌بینن‬ ‫ی چاودێری ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌ ئێوه‌ رۆڵ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌م���ه‌‪ .‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫به‌سه‌ر یه‌كێتیه‌وه‌‪ ،‬هیچ زانیارییه‌كتان‬ ‫برایم جه‌الل‬ ‫ی سه‌ره‌تایی‌‌و‬ ‫ی منداڵیم ‌ه له‌قۆناغ ‌‬ ‫هاوڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫له‌سه‌ر بارودۆخی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ناوه‌ندی‌‌و پاشان له‌حزبایه‌تیشدا‪.‬‬ ‫ده‌ستكه‌وتوه‌؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌به‌ستم ئێستایه‌؟‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬من وه‌كو خۆم راسته‌وخۆ‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ :‬له‌ئێس���تادا په‌یوه‌ندیم‬ ‫ی‬ ‫هی���چ زانیارییه‌كم نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌رێگه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هیچ كامیاندا نیه‌‪ ،‬دۆستین به‌اڵم‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان���ه‌وه‌ ده‌یبیس���تم‪ .‬یه‌ك‬ ‫دانیشتنم له‌گه‌ڵ هیچیاندا نیه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پرس���یار ده‌ك���ه‌م‪ ،‬دو جێگره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ ‌هی‌ له‌گه‌ڵ ساالر عه‌زیز؟‬ ‫ی توانیویانه‌ بچن‬ ‫ی گش���تی ‌‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬له‌گه‌ڵ ئه‌ویشدا په‌یوه‌ندیم‬ ‫بیبین���ن؟ من م���اوه‌ی‌ هه‌ژد‌ه س���اڵ‬ ‫نیه‌‪ ،‬له‌ده‌ره‌و‌ه هه‌مویان هاوڕێمن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ێ ده‌س���ه‌اڵتێك‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیا ژیاوم‪ ،‬له‌و ‌‬ ‫هاموش���ۆم له‌گه‌ڵ كه‌سیاندا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌نه‌خۆشخانه‌و گرتوخان ‌ه په‌یڕه‌و‬ ‫ی ئازیزو‬ ‫هه‌ركامیان ببینم هه‌ر به‌هاوڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر كه‌س ‌‬ ‫ی خۆمیان ده‌زانم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خۆشه‌ویست ‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ نه‌خۆش���ه‌ك ‌ه ی���ان گیراوه‌ك ‌ه‬ ‫ی شه‌خس���یمان له‌گه‌ڵ‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ هیچ ك���ه‌س بۆی‌ نی ‌ه‬ ‫بڕی���ار بدات بڵ ‌‬ ‫یه‌كدا نیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش ‌ه یان گیراوه‌ ببینێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی تۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئێس���تادا نێوان ‌‬ ‫ناهێڵن‪.‬‬ ‫مه‌ال به‌ختیار چۆنه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌واته‌ پێتوای��� ‌ه خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ :‬نێوانمان ماش���ه‌ڵاڵ تا‬ ‫ی نه‌بێت‬ ‫رێگ���رن له‌وه‌ی‌ ك���ه‌س ب���ۆ ‌‬ ‫بڵێی���ت خراپه‌‌و هی���چ په‌یوه‌ندیه‌كمان‬ ‫تاڵه‌بانی‌ ببینێت؟‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كدا نیه‌‪.‬‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬من به‌دڵنیاییه‌وه‌ پێموایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ك ‌ه ك��� ‌ه رایگه‌یاندوه‌‪ ،‬من له‌گ���ه‌ڵ نه‌به‌س���تنی‌ كۆنگ���ره‌دا ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كێتی‌ موجازه‌فه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هین���ه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌ڵبوه‌شایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كرد كاتێك به‌شداربو له‌درێژكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫پێموابێ���ت له‌س���ه‌ر داوا ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌م‬ ‫ی ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێتی‌‌و گ���ۆڕان هه‌ردوالیان ماو‌هی‌ س���ه‌رۆكایه‌تیدا‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی به‌باری‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫دیاره‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫مام جه‌الل���ه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌واڵه‌كان ده‌ڵێن پێمانخۆش��� ‌ه په‌یوه‌ندیه‌كانمان هه‌نگاو‌هی‌ یه‌كێتی‌ به‌وه‌فا بو؟‬ ‫ی ك ‌ه برایم جه‌الل‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬خۆت ده‌زانیت‬ ‫ی رێگر‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫دڵخۆش���كه‌رن كه‌ ئێس���تا مام جه‌الل ئاسایی بێته‌وه‌‪ ،‬چ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سیاس���ه‌تدا ش���تێك نی��� ‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫ده‌توانێت بجوڵێت‪ ،‬قس ‌ه بكات‪ .‬ره‌نگ ‌ه نه‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ر هه‌وڵێ���ك بدرێت بۆ برای���م ج���ه‌الل‪ :‬پێموای��� ‌ه گ���ۆڕان وا وه‌فاوه‌و سیاسه‌ت هونه‌ری‌ به‌دیهێنان ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاخ���ود گه‌یاندنی‌ په‌یامێك ناڵێ���ت‪ ،‬هه‌رگی���ز به‌گونج���اوی‌ نازانم مومكینات���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ كاتێ���ك پارت��� ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ درێژكراوه‌ته‌وه‌و هه‌ڵبژاردن‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان ببن���ه‌وه‌ به‌ی���ه‌ك‪ ،‬ماوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌خۆیه‌و‌ه راسته‌وخۆ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دۆڕاندویه‌تی‌‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی چونك ‌ه هه‌ڵته‌كاندنێك دروس���تده‌بێت‪ .‬كراوه‌و یه‌كێت��� ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش���ه‌ حیكمه‌ت له‌شاردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی وه‌ك جه‌عف���ه‌ر ئیمینك ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه چوه‌ته‌ده‌ر پیاو ‌‬ ‫ئه‌و بابه‌ت ‌ه چیه‌؟‬ ‫گ���ۆڕان كاتی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه ش���اردنه‌و‌ه له‌یه‌كێتی‌ له‌به‌ر دو هۆكار بوه‌‪ ،‬یه‌كه‌م كاتێك دێ���ت ده‌ڵێت‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫نه‌گونجانی���ان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌م س���تاف ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ئێس���تای‌ ناو س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دوه‌م‪ ،‬نه‌توانینیان بۆ پێكه‌وه‌ كاركردن‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ریفۆڕمانه‌ ‌‬ ‫له‌پێناو جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫كه‌ ده‌یانویس���ت بیكه‌ن‪ .‬باش ‌ه ئه‌مان ‌ه‬ ‫ك ‌ه چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌و رێبازێكی دیكه‌یان‬ ‫بۆ خۆیان دیاریكردبێت‪ ،‬ئێستا ئه‌گه‌ر‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫بیانه‌وێت تێكه‌ڵببنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی ئێس���تا ‌‬ ‫ڕازیناب���ن به‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌بێ���ت ته‌س���فیه‌ بكرێ���ن‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫به‌وان���ه‌ی‌ گ���ۆڕان ڕازینابن‪ .‬پاش���ان‬ ‫له‌س���ه‌دا په‌نج���ای‌ هێزه‌ك��� ‌هی‌ گۆڕان‬ ‫ره‌نگه‌ له‌س���ه‌ر الش��� ‌هی‌ یه‌كێتی‌ بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دیك��� ‌هی‌ جه‌ماوه‌رێكی‌ توڕه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ی له‌گۆڕاندا‬ ‫له‌یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌ئومێد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���تبكه‌وێت (ده‌ستكه‌وت ‌‬ ‫شتێك ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‪ ،‬جه‌ماوه‌ریی‌)‪ .‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ببن���ه‌و‌ه به‌ی���ه‌ك‪ ،‬ئه‌و جه‌م���اوه‌ره‌ ‌‬ ‫گۆڕان ده‌ستیكه‌وتوه‌‪ ،‬له‌ده‌ستیده‌دات‪،‬‬ ‫ی دوه‌م هات���وه‌و ده‌چین له‌گه‌ڵ‬ ‫ی یه‌كێتیش به‌پله‌ ‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو بارودۆخی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی مام هه‌روه‌ه���ا جه‌ماوه‌ره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ڕازینابن ب���ه‌و تێكه‌ڵكردنه‌وه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم گ���ۆڕان زیات���ر رێككه‌وتن��� ‌‬ ‫جه‌الل یارمه‌تیده‌ر نیه‌ بۆ بینینی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نیه‌‪ ،‬هه‌ق ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ ئێستا یه‌كێتی‌ به‌ڕێو‌ه ده‌كراو ده‌كرێت وه‌كو یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬ده‌كه‌ین‪ ،‬كاریان به‌یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬توانا ‌‬ ‫ی جێگه‌ی‌ داخ ‌ه‬ ‫ی له‌گه‌ڵ یه‌كدا خۆشیانه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی رێككه‌وتنێكی‌ سیاس���ی ‌‬ ‫بخه‌نه‌و‌ه سه‌ر سكه‌ی‌ پێشوی‌؟‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك ‌ه گۆڕان به‌چ هه‌قێك بڕوایان‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬نه‌خێر پێم وانیه‌‪ ،‬یه‌كێت ‌‬ ‫ی باشتر‌ه بۆ‬ ‫ی له‌یه‌كێت ‌‬ ‫به‌وه‌یه‌ ك ‌ه پارت ‌‬ ‫ی بۆچی‌ نایكه‌ن؟‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ ‌‬ ‫ی به‌دو سێ‌ شت ‌‬ ‫له‌ئێستادا پێویس���ت ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمانێتی‌ له‌گه‌ڵدا بكات‪ .‬بۆ‬ ‫ی برای���م ج���ه‌الل‪ :‬نازان���م‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ له‌غیابی‌ مام جه‌اللدا‪ ،‬به‌راش���كاویی‌ ده‌یڵێم ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان نمون ‌ه له‌پڕ گۆڕان ده‌چێت بۆ س���ه‌ر ‌‬ ‫ی تاوانێك ‌‬ ‫ی به‌رامب���ه‌ر یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی ته‌واو ك���رد ‌‬ ‫یه‌كه‌م چاكسازیی‌‌و پاكسازییه‌ك ‌‬ ‫ی ڕه‌ش‌و په‌یمان���ی‌ ش���ه‌ره‌ف ده‌دات ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌م���و داموده‌زگاكان���ی‌ یه‌كێتی���دا‪ ،‬سیاسیی‌ گه‌وره‌ بو‪.‬‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك گۆڕان رێگه‌ نادات‬ ‫دوه‌م یه‌كده‌نگی���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ناو ئاوێنه‌‪ :‬تاوانه‌ك ‌ه چی‌ بوه‌؟‬ ‫ن ‌ه له‌ناو په‌رله‌م���ان‪ ،‬ن ‌ه له‌حكومه‌تدا‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نه‌ك فره‌مینبه‌ریی‌‪ ،‬پێشموای ‌ه برای���م ج���ه‌الل‪ :‬تاوانه‌ك���ه‌ له‌تكردن ‌‬ ‫ی بشێوێنێت‪،‬‬ ‫ی نه‌ له‌س���ه‌ر شه‌قام ئارامی ‌‬ ‫ی حزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ناو یه‌كێتی‌ له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫ریزه‌كان ‌‬ ‫ی خۆیه‌تی‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش پێم ئه‌م ‌ه گه‌وره‌ترین په‌یماننام ‌هی‌ سیاسی ‌ه‬ ‫ی هی���چ كێش���ه‌یه‌كی‌ نیه‌‪ ،‬ڕاسته‌ ئه‌و هاوپه‌یمانێتی ‌ه بكه‌ن‪.‬‬ ‫جه‌ماوه‌ری��� ‌‬ ‫ی تر‪.‬‬ ‫له‌حزبێكه‌و‌ه بۆ حزبێك ‌‬ ‫به‌ڵكو هێزێكی‌ ته‌واو لێبڕاوو دڵسۆزه‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌وان ده‌ڵێن ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوانیه‌ گ���ۆڕان بێهیوابو‌ه‬ ‫ی ده‌باش���انمان له‌یه‌كێتی‌ بۆیه‌ له‌پارتی‌ نزیكبوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌ رێككه‌وتن��� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ی‌ توان���ا ‌‬ ‫ی برایم ج���ه‌الل‪ :‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬گۆڕان‬ ‫ی نیه‌و له‌نێوان���دا ب���و‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌و جه‌ماوه‌ر‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ده‌یه‌وێت یه‌كێتی‌ له‌وه‌ش الوازتر بكات‪.‬‬ ‫ئێستای‌ یه‌كێتی‌ هه‌ڵیانوه‌شانده‌وه‌؟‬ ‫پێویستی‌ به‌گۆڕانكاریی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی پێموایه‌ ئه‌گه‌ر ئێس���تاش گۆڕان بێت ‌ه‬ ‫ی برای���م جه‌الل‪ :‬م���ن له‌دانیش���تنه‌كه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ هاوڕای���ت له‌گه‌ڵ جێگران ‌‬ ‫ی ده‌باش���اندا نه‌بوم‌و ئه‌و دانیشتن ‌ه هه‌ر پێش���ه‌و‌ه بۆ ئه‌و‌هی‌ له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتیدا‬ ‫سكرتێری‌ گشتیی‌ بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمانێتیه‌ك دروستبكات‪ ،‬ئێستاش‬ ‫ئه‌م سه‌ركردایه‌تیه‌ی‌ ئێستای‌ یه‌كێتی‌؟ به‌ش���اراوه‌یی‌ مای���ه‌وه‌‪ ،‬ن��� ‌ه له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه باس���كرا‪ ،‬مه‌جال���ی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم تا ئێس���تا‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬من پێموایه‌ ده‌بوای ‌ه هه‌ر یه‌كێتیه‌و‌ه ئه‌و خااڵن ‌ه ‌‬

‫گۆڕان ده‌یه‌وێت‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌وه‌ش‬ ‫الوازتر بكات‬

‫ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ داخه‌‬ ‫گۆڕان به‌چ هه‌قێك‬ ‫بڕوایان به‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ له‌یه‌كێتی‌ باشتره‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكات‬

‫هاوپه‌یمانێتی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ شه‌راكه‌تێكی‌‬ ‫ناهاوسه‌نگ بوه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌ من‌و‬ ‫فاروقی‌ مه‌ال مسته‌فا‬ ‫ببینه‌ شه‌ریك‬

‫گۆڕان ملمالنێ‌ له‌س���ه‌ر سێ‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫ده‌كات (ناوخۆ‪ ،‬پێشمه‌رگه‌‪ ،‬دارایی‌)‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌رسێكیان هی‌ یه‌كێتین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوای ‌ه ناهه‌قی‌ ده‌كات؟‬ ‫ی‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬هه‌قی‌ خۆیه‌ت ‌‬ ‫داوای‌ چه‌ن���د وه‌زاره‌ت بكات‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ سامان ‌ه سروشتیه‌كان‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ناكات؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫ناكات‌و پێداگر ‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ش خزمه‌تكردنی‌ خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ گرنگتر‌ه یان‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌؟ ناوخۆ یان كشتوكاڵ یان‬ ‫شاره‌وانیه‌كان؟‬ ‫ی ل���ه‌م داواكارییانه‌دا‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پارت��� ‌‬ ‫ی گۆڕان ده‌كات؟‬ ‫پشتگیری ‌‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬ره‌نگ ‌ه پارتی‌ له‌به‌ر خۆی‌‪،‬‬ ‫ی بكات‌و نه‌شیكات‪.‬‬ ‫ناوبه‌ناو پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ۆ پێتوایه‌ گ���ۆڕان بۆچ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ‬ ‫پێداگری��� ‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫برایم ج���ه‌الل‪ :‬چه‌ند س���اڵه‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌حكومدان به‌یه‌كه‌وه‌‪ .‬مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ له‌ئاس���ایش‪ ،‬پۆلیس‪،‬‬ ‫ی پاراستن‌و زانیاری‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌مان ‌ه‬ ‫ده‌زگا ‌‬

‫پێموانیه‌ ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ئێستا یه‌كێت ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‪ ،‬توانا ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌بێت‬ ‫یه‌كێتی‌ بخه‌نه‌و‌ه سه‌ر‬ ‫سكه‌ ‌ی پێشوی‌‬ ‫ی خۆیان داكوتاوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ر‌هگ‌و ریشه‌ ‌‬ ‫به‌كونفه‌یه‌كونێك ئه‌گ���ه‌ر برایم جه‌الل‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن���ی‌ گۆڕانه‌و‌ه بكرێت���ه‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ی له‌و هه‌مو ش���ت ‌ه‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬ده‌توانێت چ ‌‬ ‫ی تێكبدات؟ خۆ‬ ‫گه‌وران��� ‌ه بگۆڕێت؟ چ ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ی وه‌زیره‌ك ‌ه كه‌سێك ‌‬ ‫ده‌بێت جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫بێت‪ .‬بۆیه‌ مه‌به‌ست ‌‬ ‫ناوخۆ بۆ هه‌ڵته‌كاندنی‌ ئه‌و حاڵه‌ته‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ الیه‌نێ���ك به‌رپرس��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كابین���ه‌ ‌‬ ‫ی پێكهێنان��� ‌‬ ‫له‌دواخس���تن ‌‬ ‫نوێ؟‬ ‫برای���م جه‌الل‪ :‬ه���ه‌ر پێن���ج الیه‌نه‌ك ‌ه‬ ‫(یه‌كێت���ی‌‪ ،‬پارتی‌‪ ،‬گ���ۆڕان‪ ،‬كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتو)‪ .‬یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هاوپه‌یمان ‌‬ ‫سیاس���یین‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بوای ‌ه له‌دوای‌ ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌و‌ه یه‌كێت���ی‌ حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی سیاسیی‌‪،‬‬ ‫پێكبهێنای ‌ه وه‌كو هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر رێككه‌وتنه‌ س���تراتیژیه‌ك ‌ه وه‌ك‬ ‫خۆی‌ جێبه‌جێبكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬هه‌س����تده‌كه‌ن پارتی‌ به‌ره‌و‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چێت پشت له‌یه‌كێتی‌ بكات؟‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬وه‌اڵ من بۆ خۆم ته‌مه‌ننا‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬هیواداریش����م ئه‌و رێككه‌وتنه‌‬ ‫ستراتیژییه‌ی‌ نێوانمان هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ه����ه‌ر زیانمانك����ردوه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫گه‌وره‌تری����ن س����ود كه‌ جه‌م����اوه‌ری‌‬ ‫كوردس����تان كردبێتی‌ ئه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ ته‌جریم‌و‬ ‫ته‌حریم ك����ردوه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ش����ته‌كانی‌‬ ‫دیكه‌دا شه‌راكه‌تێكی‌ ناهاوسه‌نگ بوه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو ئ����ه‌وه‌ وایه‌ م����ن‌و فاروقی‌ مه‌ال‬ ‫مسته‌فا ببینه‌ شه‌ریك‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬یه‌كێتی‌ هیچ به‌دیلێكی‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌و گه‌مه‌یه‌ی‌ ك����ه‌ پارتی‌ له‌گه‌ڵی‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫برای����م جه‌الل‪ :‬به‌دیلی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێ����ت بزانێ����ت له‌م����ه‌ودوا چ����ۆن‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی‌ ئێستای‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌‪ ،‬توانایه‌كی‌ له‌و ش����ێوه‌یه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫برایم جه‌الل‪ :‬پێموانی����ه‌ له‌م كاته‌دا‪،‬‬ ‫چونكه‌ خه‌ریكی‌ برینه‌كانی‌ خۆیه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌س����ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌‪:‬‬ ‫له‌مش����ێوه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێت����ی‌ له‌ب����ه‌رده‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك����ی‌ چاره‌نوسس����ازدایه‌‪،‬‬ ‫پێشبینی‌ تۆ چیه‌؟‬ ‫برایم ج����ه‌الل‪ :‬هی����وادارم یه‌كێتی‌‬ ‫س����ه‌ركه‌توبێت ل����ه‌م هه‌ڵبژاردنانه‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ته‌نها هیوادارییه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫ڵ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬تا دوای‌ هه‌ڵبژاردن حكومه‌ت پێكنایه‌ت‬ ‫شه‌ما ‌‬

‫پارت ‌ی ده‌یه‌وێت هه‌مو پاكێجه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن پێكه‌و‌ه بخوێنێته‌وه‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫شه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا به‌رپرسی‌ ژور ‌ی‬ ‫په‌یجوری‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر‬ ‫دواكه‌وتنی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‌و پێیوایه‌‬ ‫پارتی‌ ده‌یه‌وێت هه‌مو پاكێجه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن پێكه‌وه‌ بخوێنێته‌وه‌‪ ،‬هی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌غدا‌و پارێزگاكان‌و په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستانیش‌و‪ ،‬له‌به‌ر رۆشنایی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ هه‌مو پۆسته‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و به‌شی‌ كورد له‌به‌غدا‬ ‫دابه‌ش بكات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ بیر له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌سه‌رشۆڕیی‌ بچینه‌ به‌رده‌میان‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫مه‌حاڵه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌نگۆی‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئێوه‌‬ ‫مه‌كته‌بی عه‌س���كه‌ریی داده‌مه‌زرێنن‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫راسته‌؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬ئێم���ه‌ داوای‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬مه‌كته‌بی‌‬ ‫عه‌سكه‌ریی‌ چی‌؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا نه‌گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌‬ ‫كه‌ ئه‌م هێزانه‌ به‌هێز نه‌بێت ده‌ستبه‌رداری‬ ‫پۆست‌و ده‌سه‌اڵت نابن؟‬ ‫شه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬تا ئێستا‪ ،‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرجار باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫ده‌س���تبه‌ردارنه‌بونی گ���ۆڕان له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ گرێكوێ���ره‌ی پێكهێنانی حكومه‌ته‌‪،‬‬ ‫بۆچی ئاماده‌نین ده‌ستبه‌رداری ئه‌و پۆسته‌‬ ‫بن؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬دواج���ار ئێمه‌‬ ‫له‌دانوس���تانه‌كاندا كه‌ قسه‌مانكردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مه‌له‌فه‌م���ان جیاكردۆته‌وه‌ ب���ۆ براده‌رانی‌‬ ‫پارتیمان رونكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ند مه‌له‌فێك‬ ‫ه���ه‌ن‪ ،‬له‌وانه‌ مه‌له‌ف���ی‌ ئه‌منی‌ كه‌ بریتین‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‌و پێشمه‌رگه‌‌و ئاسایش‌و‬ ‫زانیاری‌‌و هه‌واڵگری���ی‌‪ ،‬ئه‌م مه‌له‌فه‌ هه‌مو‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ب���اس ده‌كه‌ین‪ ،‬مه‌له‌فی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ بریتیه‌ له‌نه‌وت‌و دارایی‌‪ ،‬مه‌له‌فی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ بریتیه‌ له‌نوێنه‌راتیه‌كانی‌‬ ‫كورد ل���ه‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬یاخ���ود په‌یوه‌ندیه‌كان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌غدا‪ ،‬ئه‌وانه‌ هه‌مو به‌یه‌ك پاكێج‬ ‫سه‌یری‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬مه‌له‌فی‌ خزمه‌تگوزاریی‌‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‌و كلتوریش هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌ڵێین‬ ‫با هه‌مومان پێكه‌وه‌ به‌پێی‌ ئیستیحقاقاتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن به‌ش���داربین تێیاندا‪ ،‬كه‌ ئه‌وان‬ ‫متمانه‌ به‌ئێمه‌ نه‌كه‌ن‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆمان‬ ‫بده‌نێ‌‪ ،‬ئه‌ی‌ ئێمه‌ چۆن متمانه‌ بكه‌ین كه‌‬ ‫حكومه‌تێكی‌ هاوبه‌ش دروست ده‌بێت؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مه‌به‌س���تت چ الیه‌نێك���ه‌ كه‌‬ ‫متمانه‌تان پێ‌ ناكات؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬دیاره‌ مه‌به‌س���تم‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێتیه‌‪ ،‬م���ن وای‌ ده‌خوێنمه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ متمانه‌م���ان پێنه‌ك���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ناوخۆم���ان بده‌ن���ێ‌‪ ،‬جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫هێڵی‌ س���ورمان بۆ هیچ وه‌زاره‌تێك نییه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌كۆڵه‌كه‌كانی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ بمانه‌وێ‌‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ به‌ره‌و مه‌ده‌نیه‌ت به‌رین ئه‌وه‌یه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ وه‌ربگری���ن‪ ،‬كاری‌ تێدا‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ پاكێجێكی‌ ته‌واومان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چاكسازیی‌ له‌و وه‌زاره‌ته‌دا بكه‌ین‪،‬‬ ‫دروستی‌ بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ باشه‌ باشتری‌‬ ‫بكه‌ین‌و ئه‌وه‌شی‌ خراپه‌ چاكی‌ بكه‌ین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ هێزی‌ چه‌كداری‌ تێدایه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫هیچ پێویستمان به‌هێزی‌ چه‌كدار نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم ده‌ش���گوترێ‌ ك���ه‌ بۆیه‌‬ ‫پێداگریی‌ له‌س���ه‌ر وه‌رگرتنی‌ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا له‌ناو‬

‫هێزه‌كانی‌ ناوخۆ له‌دوای‌ یه‌كێتیه‌وه‌ بون؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬وانیی���ه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ پێش���ودا له‌ن���او هێزه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆ‌و پێش���مه‌رگه‌ زیاتر له‌هه‌ژده‌ هه‌زار‬ ‫ده‌نگمان هێناوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كه‌م نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێت���ی دژ به‌وه‌ی���ه‌ ئێ���وه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوخۆ وه‌ربگرن یان پارتی؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬ه���ه‌ر ئه‌وان نین‪،‬‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانی‌ تریش هه‌یه‌‪ ،‬هاوسه‌نگیی‌‬ ‫نێوان شیعه‌‌و س���وننه‌ هه‌یه‌‪ ،‬مونافه‌سه‌ی‌‬ ‫توركیا‌و ئێ���ران هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌مویه‌تی‌‪ .‬خۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ دێوه‌زمه‌ی‌ پێكنه‌هێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت نییه‌‪ ،‬تۆ بڕوانه‌ پارتی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم‌و س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و مه‌له‌فه‌كانی‌‬ ‫نه‌وت‌و ئه‌منیی‌‌و خاریجی‌‌و په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‌و وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراقی‌ الیه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تاش هێزی‌ یه‌كه‌مه‌و ئیشی‌ ده‌ڕوات‌و‬ ‫هیچ گ���وێ‌ به‌وه‌ش نادات ك���ه‌ پێیبوترێ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر‪ ،‬هه‌ر ئاوڕ له‌و جۆره‌‬ ‫قس���انه‌ش نادات���ه‌وه‌‌و بێمنه‌ته‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌ڵكو گرێبه‌س���تی‌ نه‌وت ده‌كات‪،‬‬ ‫كێشه‌ت له‌گه‌ڵ به‌غدا بۆ دروست ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێت���ی‌ له‌كه‌رك���وك گوتارێكی‌‬ ‫هاوبه‌شی‌ نییه‌‪ ،‬هه‌مو ده‌سه‌اڵتێكی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئیتر بۆچی‌ حكومه‌ت پێكبێنێ‌؟ چ سودێك‬ ‫له‌پێكهێنانی‌ حكوم���ه‌ت ده‌بینێ‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ پۆس���ته‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫جگێری‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و مه‌له‌فه‌كانی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌ به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‌و‬ ‫له‌وانی‌ تریشدا شه‌ریكه‌‪ ،‬ئیتر چ پێویستی‌‬ ‫به‌زویی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت هه‌یه‌؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫كێش���ه‌ی‌ خه‌ڵكیی���ان چاره‌س���ه‌ربكردایه‌‬ ‫موچ���ه‌ی‌ خه‌ڵكیان رێكده‌خس���ت‪ ،‬بازاڕی‌‬ ‫مردوی���ان ده‌بوژانده‌وه‌‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ نه‌بونی‌‬ ‫پ���اره‌ی‌ بانكه‌كانیان چاره‌س���ه‌ر ده‌كرد‪،‬‬ ‫پاره‌ش���یان هه‌یه‌و ده‌یانتوانی‌ ئه‌وه‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ڵێن نیمانه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ راس���ت‬ ‫نییه‌‪ ،‬بزانه‌ بۆ بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن چی‌‬ ‫پ���اره‌ خه‌رج ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌ی‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌‬ ‫له‌كوێ‌ ده‌هێنن؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ی‌ ئێ���وه‌ پ���اره‌ی‌ باش بۆ‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵب���ژاردن خ���ه‌رج ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بۆ ئێوه‌ ره‌وابێت نابێت بۆ ئه‌وانیش‬ ‫ره‌وابێت؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬ئێم���ه‌ مانگانه‌‬ ‫‪600‬ملی���ۆن دینارمان هه‌یه‌‪ ،‬دو له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ێی‌ بۆ راگه‌یاندنه‌كه‌مان ده‌ڕوات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫خه‌رجیی‌ رێكخستمان زۆر زۆر كه‌مه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش���ه‌ چه‌ندت���ان پ���اره‌ بۆ‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ته‌رخانكردوه‌؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬ئ���ه‌وه‌ ژوری‌‬ ‫كارگێڕی���ی‌‌و دارایی‌ ده‌زان���ن‪ ،‬به‌نزیكییش‬ ‫نازانم‪ ،‬به‌اڵم بیرت نه‌چێت ئێمه‌ هاوكاریی‌‬ ‫خه‌ڵكمان زۆر بۆ دێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ت���ۆ ده‌ڵێیت پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫باكی���ان نیی���ه‌ له‌دواكه‌وتن���ی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێوه‌ش ت���ا راده‌یه‌ك‬ ‫بێده‌نگب���ون‌و ته‌نها ی���ه‌ك دو هه‌فته‌یه‌كه‌‬ ‫لێدوانه‌كانتان توندبۆته‌وه‌؟‬ ‫شه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬نه‌خێر بۆ چوار هه‌فته‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬ئێمه‌ قسه‌ی‌ خۆمان به‌راشكاویی‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬وتومانه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ پێكه‌وه‌‬ ‫به‌رپرسیارێتیی‌ پێكنه‌هێنانی‌ حكومه‌تیان‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆ‪ ،‬هه‌ردوكیان ته‌حه‌فوزیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‬ ‫وه‌ربگرین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر هه‌ق���ی‌ خۆتان پێنه‌درا‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستتان چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫شه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬ئه‌وكات قسه‌یه‌كمان‬

‫هه‌ر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم دو هه‌ڵبژاردن���ه‌ ئێو‌ه‬ ‫له‌س���لێمانی‌ یه‌كه‌م���ن‌و هیچیش���تان پێ‬ ‫نه‌دراوه‌‪ ،‬هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ توندیش���تان‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌وڵێكتاندا بۆ البردنی‌ پارێزگاری‌‬ ‫ئێستای‌ سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌ئاشكرا توشی‌‬ ‫شكست بو؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬قه‌یچێكه‌‪ ،‬بۆ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌ خۆمان ئام���اده‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬بۆ‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ پارێزگاری���ش به‌مافی‌ خۆمان‬ ‫زانی‌ ك���ه‌ هه‌ن���دێ‌ گۆڕانكاری���ی‌ بكه‌ین‪،‬‬

‫ره‌نگه‌ به‌زیانیش بۆتان ته‌واوبێت؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬بۆ مه‌س���ه‌له‌ ‌ی‬ ‫به‌ش���دارییمان له‌حكوم���ه‌ت‪ ،‬بۆچون���ی‌‬ ‫جیاواز له‌ناوماندا هه‌یه‌‪ ،‬ئێستا كۆنفرانسه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ گۆڕان ده‌به‌ستین له‌شوێنه‌‬ ‫جیاجیاكاندا‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪ 34‬كۆنفرانسه‌‌و ‪4/1‬‬ ‫ته‌واو ده‌بێت‪ ،‬له‌و كۆنفرانسانه‌دا بۆچونی‌‬ ‫خه‌ڵكانی‌ خۆم���ان وه‌رده‌گری���ن‌و ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌یخوێنینه‌وه‌ له‌و راپرس���یارانه‌دا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ سازش نه‌كه‌ین له‌سه‌ر دواكارییه‌كانمان‪،‬‬ ‫به‌شێكیان بۆچونیان وایه‌ به‌ئۆپۆزسیۆنیی‌‬

‫دروس���ت بكه‌ین‪ ،‬نه‌وش���یروانیش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌تكردۆته‌وه‌؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬كاك مه‌س���عود‬ ‫بۆچونێكی‌ وه‌های‌ پێش���نیاركردبو‪ ،‬دیاره‌‬ ‫ئێمه‌ش قسه‌ی‌ خۆمان هه‌بو له‌وباره‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ پێمانوایه‌ ئه‌وان پێكهاته‌یه‌كی‌‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ خۆمانن‪ ،‬ئیسالمیه‌كان له‌‪%19‬ی‌‬ ‫واڵته‌كه‌مان پێكدێنن‪ ،‬باش���ه‌ به‌ش���داریی‌‬ ‫بكه‌ن باش���تره‌ ی���ان نا؟ ئێم���ه‌ بۆچونی‌‬ ‫ئه‌وه‌مان هه‌یه‌ كه‌ ده‌بێت به‌شداریی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌ش���ێك له‌پێكهاته‌ی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫ئێمه‌ ئیسالمی‌ سیاس���یه‌‌و ده‌بێت رێزیان‬ ‫بگری���ن‪ ،‬بۆچ���ی‌ بیانكه‌ین���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫بازنه‌كه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌ بنكه‌فراوان بێت‬ ‫یان حكومه‌تی‌ هاوبه‌شی‌ نیشتمانیی‌ ئه‌وان‬ ‫هه‌ر مافی‌ به‌شداریكردنیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر پارت���ی‌ داواتان لێبكات‬ ‫رێككه‌وتنی‌ س���تراتیژیی له‌گ���ه‌ڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستتان چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬رێككه‌وتن���ی‌‬ ‫س���تراتیژیی‌ دروس���تكردنی‌ حكومه‌تێكی‌‬ ‫جوانه‌ له‌الی‌ ئێم���ه‌‪ ،‬النیكه‌م ‌ی رێككه‌وتنه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌رنامه‌یه‌ك���ی‌ كارك���ردن ب���ۆ‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ زیاتر له‌ش���ه‌ش‬ ‫مانگه‌ پێكهێنانی‌ حكوم���ه‌ت دواكه‌وتوه‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���تێكی‌ جدیمان له‌الی���ه‌ن ئێوه‌وه‌‬ ‫نه‌بینی‌؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر تێبینی‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ براده‌ران���ی‌ ئێم���ه‌ت كردبێت كه‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ كردویانه‌‪ ،‬زۆر به‌ڕونی‌‬ ‫قسه‌مان له‌س���ه‌ر گرفته‌كان كردوه‌‪ ،‬له‌وه‌‬ ‫رونت���ر چ بڵێی���ن؟ ئێمه‌ ده‌ڵێی���ن ئه‌گه‌ر‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌ بیر ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ به‌ش���كاویی‌ بچینه‌ به‌رده‌میان‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫هه‌قه‌ بیری‌ لێ نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ بیر له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ به‌سه‌رشۆڕیی‌‬ ‫بچین���ه‌ به‌رده‌میان ئه‌وه‌ هه‌قه‌ بیر له‌وه‌ش‬ ‫نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ مه‌حاڵه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ ئێس���تا ئه‌وان بیر له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌؟‬ ‫شه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬نازانم‪ ،‬ئه‌و پرسیاره‌‬ ‫له‌خۆی���ان بكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بیر له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬

‫ده‌سه‌اڵت به‌مانای‌ الیه‌نی‌ ئه‌منیی‌‌و پێشمه‌رگه‌‌و پۆست‌و‬ ‫ی‬ ‫ی باڵی‌ هێرۆ خانه‌‪ ،‬هه‌مو شتێك له‌ال ‌‬ ‫پاره‌ش ئێستا له‌ال ‌‬ ‫هێرۆ خانه‌‪ ،‬ئه‌وانی‌ تر هیچیان له‌ال نییه‌‬ ‫به‌هاوبه‌ش���یی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان پارێزگاری‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌و قه‌یرانه‌ یاساییه‌ی‌ تێیكه‌وتو‌ه‬ ‫رزگار بكه‌ی���ن‪ .‬به‌اڵم نه‌چوه‌ س���ه‌ر‪ ،‬نه‌ك‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بوین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتوو كۆمه‌ڵ‬ ‫له‌گه‌ڵتان نه‌بون؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬نه‌خێر مه‌س���ه‌له‌‬ ‫یه‌كگرتوو كۆمه‌ڵ نه‌بو‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ ئه‌وه‌بو‬ ‫حكوم���ه‌ت پێكنه‌هات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ بكرایه‌‬ ‫ره‌نگه‌ بیر له‌و ئاڵوگۆڕه‌ش بكرابایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ده‌ش���گوترێ‌ كه‌ ئێس���تا‬ ‫ئێوه‌ زۆر به‌التانه‌وه‌ گرنگ نییه‌ حكومه‌ت‬ ‫پێكبێت‪ ،‬چونكه‌ بۆ بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫هیچ سودێكی‌ لێنابینن‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌شدارییش‬ ‫بكه‌ن ب���ه‌و ماوه‌ كه‌مه‌ هیچتان پێناكرێت‌و‬

‫بمێنینه‌وه‌‌و به‌ش���ێكی‌ تری���ان بۆچونیان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌شداریی‌ حكومه‌ت بكه‌ین‪ .‬به‌ب ‌ێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سازش بكه‌ین له‌مافی‌ خۆمان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌نیازن له‌گه‌ڵ‌ كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو‬ ‫كۆببن���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی هه‌ڵوێس���تێكی‬ ‫هاوبه‌ش���تان س���ه‌باره‌ت به‌دواكه‌وتن���ی‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ت هه‌بێت؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬له‌گ���ه‌ڵ كۆمه‌ڵ‬ ‫هه‌فته‌ی‌ پێش���و دانیش���تمان كرد‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كگرت���وش له‌ئاینده‌یه‌ك���ی‌ نزیك���دا‬ ‫داده‌نیش���ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌م���و حیزبه‌كانی‌‬ ‫تریش ئاماده‌ین بۆ گفتوگۆ كۆببینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كۆنفرانس���ێكدا ت���ۆ وتوته‌‬ ‫بارزان���ی‌ داوای‌ له‌نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫كردوه‌ كه‌ به‌بێ‌ ئیس�ل�امیه‌كان حكومه‌ت‬

‫كه‌ له‌به‌ر رێككه‌وتنی‌ س���تراتیژیی‌ خۆیان‬ ‫ئێم���ه‌ له‌به‌ش���ی‌ خۆمان خۆش���بین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫باش���تره‌ بیری‌ لێنه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌به‌ر‬ ‫ئێران‌و توركیا یان سوننه‌‌و شیعه‌ بیانه‌وێ‌‬ ‫ئه‌وان رازیبكه‌ن‌و ئێمه‌ش به‌و ش���ێوه‌یه‌ی‌‬ ‫خۆی���ان ده‌یانه‌وێ‌ بچینه‌ به‌رده‌میان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫با بیر له‌وه‌ش نه‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ت���ۆ وه‌ك كادیرێكی پێش���وی‬ ‫یه‌كێتی‌و هه‌ڵس���وڕاوێكی ئێستای گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌ملمالنێی ناو یه‌كێتی چۆن ده‌ڕوانیت؟‬ ‫شه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬خوێندنه‌وه‌مان بۆی‌‬ ‫هه‌بو كه‌ له‌غیاب���ی‌ به‌ڕێز مام جه‌اللدا ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌ له‌یه‌كێتیدا دروس���ت ببێت‪ ،‬پێش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ گۆڕان دروس���ت بكه‌ین ئه‌و‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێیانه‌ هه‌ر هه‌بون‪ ،‬یه‌كێتی‌‬

‫چه‌ند به‌شێك بو جاری‌ وابو دوانیان دژی‌‬ ‫یه‌كێكیان یه‌كیانده‌گرت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و ج���ۆره‌ ب���و‪ ،‬ئێم���ه‌ نه‌گه‌یش���تینه‌‬ ‫ئه‌نجام له‌گه‌ڵیاندا س���ه‌ره‌نجام یه‌كێتیمان‬ ‫به‌جێهێشت نه‌ك جیاببینه‌وه‌‪ ،‬جیابونه‌وه‌‬ ‫جیایه‌‌و به‌جێهێشتنیش شتێكی‌ تره‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌كاك نه‌وش���یروان‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪15‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫ده‌بوین كه‌ ئه‌و حیزبه‌مان به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ پێتانباش���ه‌ یه‌كێتی‌ له‌الی‌‬ ‫كام باڵه‌ بێ‌ باشتره‌‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م یان هێرۆ‬ ‫خان؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬ئ���ه‌وان خۆیان‬ ‫به‌س���ێ‌ باڵ ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬كاك كۆسره‌ت‬ ‫له‌الیه‌ك‌و د‪.‬به‌رهه‌م له‌الیه‌ك‌و هێرۆ خانیش‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تر‪ ،‬جارجار كاك كۆسره‌ت‌و كاك‬ ‫به‌ره���ه‌م یه‌كده‌گرن���ه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر هێرۆ‬ ‫خان‪ ،‬ئاش���كرایه‌ كه‌ كێش���ه‌كه‌یان له‌سه‌ر‬ ‫دابه‌شكردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌كان‌و به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫یه‌كێتیه‌‪ ،‬به‌كوردییه‌كه‌ی‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫گرفتیان هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ وتت ده‌سه‌اڵت به‌مانای‌‬ ‫الیه‌ن���ی‌ ئه‌منیی‌‌و پێش���مه‌رگه‌‌و پۆس���ت‌و‬ ‫پاره‌ش دێت‪ .‬كه‌ له‌ئێس���تادا له‌الی‌ باڵی‌‬ ‫هێ���رۆ خانه‌‪ ،‬هه‌مو ش���تێك ل���ه‌الی‌ هێرۆ‬ ‫خان���ه‌‪ ،‬ئه‌وانی‌ ت���ر هیچیان ل���ه‌ال نییه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ نێوانی���ان له‌س���ه‌ر جێگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���وێنی‌ به‌ڕێز مام جه‌الله‌‌و له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫رێكنه‌كه‌وتون‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌س���ه‌ر بنامه‌یه‌ك‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن رێكبكه‌ون‪ ،‬به‌اڵم گرفته‌كان‬ ‫هه‌ر ده‌مێنن‪ ،‬خۆی‌ كێش���ه‌ش له‌ناو هه‌مو‬ ‫حیزبێكدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌گۆڕانیشه‌وه‌؟‬ ‫شه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬گۆڕانیش بێ‌‬ ‫كێشه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێشه‌كانی‌ گۆڕان چین؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬ئێمه‌ كێش���ه‌مان‬ ‫له‌س���ه‌ر مه‌بده‌ئ���ی‌ گۆڕان نییه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌یكه‌لییه‌ت���ی‌ رێكخس���تنیش نیمان���ه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ ئێمه‌ تا ئێس���تا نه‌مانتوانیبێت‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ دامه‌زراوه‌كانمان دابمه‌زرێنین‪،‬‬ ‫ژوره‌كان به‌ته‌واوه‌تی‌ رێكبخه‌ین‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫به‌رده‌وامین له‌سه‌ر خۆ رێكخستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���تر پرس���یاری‌ ئه‌وه‌م كرد‬ ‫پێتانباش���ه‌ یه‌كێتی‌ له‌الی‌ كام باڵه‌ بێ‌ بۆ‬ ‫ئێوه‌ باشتره‌؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌فا‪ :‬ئێم���ه‌ ده‌مانه‌وێ‌‬ ‫هه‌موم���ان رێكبكه‌وی���ن ك���ه‌ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫مه‌ده‌نیی‌ دروست بكه‌ین نه‌ك ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫پۆلیس���یی‌‪ ،‬ده‌بێت خۆت خوێندنه‌وه‌ت بۆ‬ ‫ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ من هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌ تا‬ ‫دوای‌ هه‌ڵبژاردن حكومه‌ت پێكنایه‌ت؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬ئ���ه‌وه‌ رون‌و‬ ‫ئاش���كرایه‌‪ ،‬چ���وار رۆژی‌ تر بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬ئێ‌ خۆ له‌كاتی‌‬ ‫بانگه‌شه‌دا حكومه‌ت دروستناكرێت‪ ،‬به‌ڵێ‌‬ ‫ئێمه‌ ل���ه‌و بڕوایه‌داین كه‌ پارتی‌ ده‌یه‌وێت‪،‬‬ ‫هه‌م���و پاكێجه‌كانی‌ هه‌ڵب���ژاردن پێكه‌وه‌‬ ‫بخوێنێته‌وه‌‪ ،‬ه���ی‌ به‌غ���دا‌و پارێزگاكان‌و‬ ‫هه‌ولێر هه‌موی‌ پێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكاندا له‌سلێمانی بیبه‌نه‌وه‌‌و یه‌كێتی‬ ‫ئه‌و پۆسته‌تان راده‌ست نه‌كات‪ ،‬به‌حوكمی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی خاوه‌ن���ی كۆمه‌ڵێ���ك ده‌زگای‬ ‫ئه‌منیین‪ ،‬هه‌ڵوێستتان چی ده‌بێت؟‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ حكومه‌ته‌ك���ه‌ رێكبكه‌وی���ن‪،‬‬ ‫له‌سلێمانیشدا كێشه‌ نابێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش رێكنه‌كه‌وتین ئه‌وكات ش���تێكی‌ تر‬ ‫ده‌ڵێین‪.‬‬

‫به‌ڵێنه‌ شکستخواردوه‌کانی پێکهێنانی حکومه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫که‌مجار هه‌یه‌ سیاسییه‌کان به‌ڵێنێک‬ ‫بده‌ن که‌ وردبێت‌و کاته‌که‌ی‬ ‫دیارییکرابێت‪ ،‬به‌ڵکو هه‌میشه‌‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ن به‌ڵێنێکی گشتگیرو‬ ‫الستیکیی بده‌ن تا نه‌بێته‌ ماڵ‬ ‫به‌سه‌ریانه‌وه‌‪ .‬بۆ پێکهێنانی کابینه‌ی‬ ‫هه‌شتی حکومه‌تی هه‌رێمیش جگه‌‬ ‫له‌چه‌ندین به‌ڵێنی الستیکیی‪ ،‬چه‌ند‬ ‫جارێک الیه‌ن‌و که‌سه‌ سیاسییه‌‬ ‫جیاوازه‌کان به‌ڵێنه‌کانیان بۆ پێکهێنانی‬ ‫ئه‌و کابینه‌یه‌ به‌وردییه‌وه‌ درکاند‪،‬‬ ‫به‌اڵم تێپه‌ڕینی کات ده‌ریخست که‌ ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنانه‌ هیچیان دروست نه‌بون‪.‬‬

‫رۆژی ‪ 2014/3/3‬ئ���ه‌و کات���ه‌ی‬ ‫ب���ۆ چه‌نده‌مینج���ار وه‌فدێکی پارتی‬ ‫دیموکرات���ی کوردس���تان س���ه‌ردانی‬ ‫مه‌کۆی سه‌ره‌کی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیان‬ ‫ک���رد ب���ۆ گفتوگۆک���ردن له‌ب���اره‌ی‬ ‫پێکهێنان���ی کابینه‌ی نوێی حکومه‌ت‪،‬‬ ‫ف���ازڵ میران���ی س���کرتێری پارت���ی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تان له‌لێدوانێکیدا‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ‌ده‌زگاکان���ی راگه‌یاندندا‬ ‫وتی "له‌ماوه‌ی ‪ 48‬سه‌عاتی داهاتودا‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی فراوان���ی هاوب���ه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ی���ن بۆ پێكهێنان���ی حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا دوای تێپه‌ڕینی زیاتر له‌‬ ‫‪ 530‬س���ه‌عات به‌س���ه‌ر ئه‌و به‌ڵێنه‌ی‬ ‫میرانییدا‪ ،‬نه‌ هی���چ ده‌نگێکی جیدی‬

‫هه‌یه‌ ب���ۆ پێکهێنان���ی حکومه‌ت‪ ،‬نه‬ ‫‌کۆبونه‌وه‌یه‌کی فراوانی له‌و شێوه‌یه‌ش‬ ‫سازکرا‪.‬‬ ‫رۆژی ‪ 2014/3/11‬وته‌بێژی مه‌کته‌بی‬ ‫سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫جه‌عفه‌ر ئیمینکی‪ ،‬به‌ماڵپه‌ڕی فه‌رمی‬ ‫حیزبه‌ک���ه‌ی راگه‌یاند "واده‌ی كۆتایی‬ ‫بۆ راگه‌یاندن���ی پێكهێنانی كابینه‌ی‬ ‫نوێ نزیكبوه‌ته‌وه‌و ه���ه‌ر ته‌نیا یه‌ك‬ ‫دو رۆژی دیك���ه‌ی پێده‌چێ���ت‌و ئه‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌ كۆتایی پێدێ���ت‌و بڕیار‬ ‫له‌س���ه‌ر پێكهێنان���ی كابین���ه‌ی نوێ‬ ‫ده‌درێ���ت"‪ .‬ئ���ه‌و ی���ه‌ک دو رۆژه‌ بو‬ ‫به‌چ���وارده‌ پانزه‌ رۆژو تا ئێس���تاش‬ ‫چه‌ندین کێش���ه‌ له‌س���ه‌ر پێکهێنانی‬

‫کابینه‌ی هه‌شت هه‌یه‌و نازانرێت هه‌تا‬ ‫که‌ی الیه‌نه‌ سیاسییه‌کان ملناده‌ن بۆ‬ ‫داواکارییه‌کانی یه‌کتر‪.‬‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان جگ���ه‌ له‌وه‌ی‬ ‫له‌چه‌ندین بۆنه‌ی جیاوازدا هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫"هه‌ڵوێستوه‌رگرتن"یان کردوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پێکهێنانی کابین���ه‌ی نوێی حکومه‌ت‬ ‫به‌دیارییکراوی���ش‬ ‫دوابکه‌وێ���ت‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاکانی مانگی شوباتیش���دا‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوانی ئ���ه‌و بزوتنه‌وه‌ی���ه‌‬ ‫رایانگه‌یان���د که‌ "ت���ا کۆتایی مانگی‬ ‫ش���وبات مۆڵ���ه‌ت ده‌ده‌ن���ه‌ پارت���ی‬ ‫دیموک���رات وه‌ک ب���راوه‌ی یه‌که‌م���ی‬ ‫هه‌ڵب���ژرادن بۆ پێکهێنان���ی کابینه‌ی‬ ‫نوێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا هه‌ڵوێس���تی توندیان‬

‫ده‌بێ���ت"‪ .‬مانگی ش���وبات ته‌واوبو‪،‬‬ ‫مانگ���ی ئاداریش رۆژ ب���ه‌رۆژ به‌ره‌و‬ ‫کۆتای���ی ده‌ڕوات‌و کابینه‌ی نوێ هه‌ر‬ ‫پێکنه‌هات‌و هیچ هه‌ڵوێستێکی جیدیی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانی���ش دیارنییه‌ هه‌تا‬ ‫ببێته‌ فش���ارێک بۆ زوت���ر پێکهێنانی‬ ‫ئه‌و کابینه‌ نوێیه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا فراکس���یۆنی یه‌کێت���ی‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی کوردس���تان ‪ 10‬رۆژ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا داوایانکرد‬ ‫"له‌م���اوه‌ی‌ كه‌مت���ر ل���ه‌ ‪ 10‬رۆژدا‬ ‫به‌پێكهاتن‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵبژێ���ردرێ‌"‪ .‬هه‌فت���ه‌ی ڕابردو ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی فراکسیۆنی یه‌کێتی وه‌ک دوا‬ ‫مۆڵه‌ت دیارییانکردبو بۆ هه‌ڵبژاردنی‬

‫سه‌رۆکایه‌تی په‌رله‌مان کۆتایی هات‌و‬ ‫هی���چ هه‌نگاوێک���ی له‌و ش���ێوه‌یه‌ش‬ ‫نه‌نرا‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو ئه‌و به‌ڵێنانه‌دا‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫هاتنی پش���وه‌کانی نه‌ورۆز‌و دواتریش‬ ‫س���ه‌رقاڵبونی س���ه‌رجه‌م حیزبه‌کان‬ ‫به‌هۆی ده‌س���تپێکردنی بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌کان له‌س���ه‌ره‌تای مانگی‬ ‫نیس���انه‌وه‌‪ ،‬هه‌م���و ئام���اژه‌کان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چن ک���ه‌ پێکهێنانی کابینه‌ی‬ ‫نوێ���ی حکوم���ه‌ت بکه‌وێت���ه‌ دوای‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫عێ���راق‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاکان���ی‬ ‫هه‌رێ���م ک���ه‌ بڕیاره‌ له‌‪30‬ی‌ نیس���اندا‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێت‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫داعش‪ ..‬له‌سه‌ر سنور ‌ی كوردستانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان‬ ‫تارمایی‌ داعش به‌سه‌ر ناوچه‌‬ ‫كێشه‌له‌سه‌ره‌كانه‌وه‌ دێت‌و ده‌چێت‌و‬ ‫له‌ده‌وربه‌ری‌ هێڵی‌ ته‌ماسی‌ ناوچه‌‬ ‫كوردنشینه‌كان جوڵه‌ سه‌ربازییه‌كانیان‬ ‫ده‌ستپێكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬جموجۆڵیان‬ ‫له‌ناحیه‌ی سلێمان به‌گی پارێزگای‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دینه‌وه‌ گواستوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ له‌پارێزگای‌ دیاله‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی سلێمان به‌گیش‬ ‫ده‌ڵێت ئێستا الی ئێمه‌ هیچ كێشه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌منی نییه‌"‪ ،‬به‌اڵم به‌وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ "هه‌فته‌ی‌ پێشو‬ ‫داعش له‌هێرشێكیاندا بۆ سه‌ر‬ ‫ره‌بیه‌كانی دوروبه‌ری‌ قه‌ره‌ته‌په‌و‬ ‫حه‌مرین ‪ 9‬سه‌ربازی عیراقیان‬ ‫كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ له‌به‌رپرسێكی‬ ‫ناوچه‌ی حه‌مرینه‌وه‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‬ ‫هه‌م���و گونده‌كان���ی ح���ه‌وزی‌ حه‌مرین‌و‬ ‫ده‌وربه‌ری‌ به‌ده‌ستی داعشه‌وه‌یه‌و ده‌یان‬ ‫گوندیش هیچ هێزێكی سه‌ربازیی تێدا نییه‌و‬ ‫ناتوانن بچننه‌ ناوه‌وه‌‪ ،‬له‌و گوندانه‌ش كه‌‬ ‫چه‌ند ره‌بییه‌كی تێدابوه‌ بونی حكومه‌ت‬ ‫زۆر الواز ب���و‪ ،‬بۆیه‌ هێرش���یان كردوه‌ته‌‬ ‫سه‌ریان‌و له‌ناویانبردون‪.‬‬ ‫چاالكی‌و جوڵه‌كانی داعش له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫سلێمان به‌گ به‌رده‌وام‌و دیاریكراو نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌ن���اكاوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی‬ ‫سلێمان به‌گ تالیب محه‌مه‌د له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌‌وتی "له‌ئێس���تادا سلێمان به‌گ‬ ‫له‌روی ئه‌منییه‌وه‌ هیچ كێش���ه‌یه‌كی تێدا‬ ‫نه‌ماوه‌و جێگیره‌‪ ،‬به‌اڵم پاش روداوه‌كانی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ پێش���و كه‌ له‌گون���دی عنجانه‌و‬ ‫س���ه‌رحه‌و جه‌نائن رویداو فه‌رمانده‌یه‌كی‬ ‫لیواو چه‌ند ئه‌فس���ه‌رێك ك���وژران‪ ،‬ئه‌و‬

‫زۆربه‌ ‌ی خه‌ڵكی‬ ‫عه‌شایه‌رو‬ ‫گه‌نجه‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و گروپ ‌ه‬ ‫چه‌كدارانه‌دایه‌ له‌دژی‬ ‫سوپای مالیكی‌و‬ ‫‌واڵتانی سوننه‌ش‬ ‫هاریكارییان ده‌كه‌ن‬ ‫قه‌ره‌ته‌په‌‬

‫گوندان���ه‌ له‌چه‌ك���داره‌كان پاككرانه‌وه‌و‬ ‫هه‌ندێ له‌خێزانه‌كان گه‌ڕانه‌وه‌ ش���وێنی‬ ‫خۆیان"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحیه‌ی س���لێمان به‌گ‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد نه‌ك داعش ده‌نگی‬ ‫نه‌ماوه‌ ل���ه‌و ناوچه‌یه‌‪ ،‬به‌ڵك���و جاروبار‬ ‫دێن چاالك���ی خۆیان ده‌كه‌ن‌و پاش���ان‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ شوێنه‌كانی خۆیان‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای‌‬ ‫دوزخورمات���و كه‌مال گل���ی له‌كۆی ‪59‬‬ ‫گون���د ‪ 41‬گوندی‌ ده‌وروبه‌ری‌ س���لێمان‬ ‫به‌گ‌و ئامرل���ی‌و قه‌زای دوزخورماتو هێچ‬

‫ده‌ستێك جل ‌ی كوردی‌ به‌دیار ‌ی‬ ‫به‌ئاشتۆن ده‌درێت‬

‫هێزێكی سه‌ربازی تێدا نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كان جاروبار ده‌ستیان به‌سه‌ردا‬ ‫ده‌گ���رن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحیه‌ی‬ ‫س���لێمان به‌گ ئه‌و‌وته‌یه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ راست نییه‌ گوایه‌ ‪ 41‬گوند‬ ‫به‌ده‌ست داعش‌و گروپه‌ چه‌كداره‌كانه‌وه‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و چونه‌ت���ه‌ دۆڵ‌و ناوچه‌‬ ‫به‌رزایی���ه‌كان‌و رێكخس���تنه‌كانی خۆیان‬ ‫رێكده‌خه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك���ی پێش���ویدا ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای‌ دوزخورماتو‬ ‫كه‌مال گلی رایگه‌یاند رێكخراوی قاعیده‌‬

‫به‌ئاش���كرا له‌ناوچ���ه‌ی‌ س���لێمان به‌گ‬ ‫به‌هێزێك���ی زۆرو ئۆتۆمبیلی مێكزه‌مینی‬ ‫پ���ڕ چه‌كدارو ئااڵی‌ ره‌ش���ه‌وه‌ كه‌ ئارمی‬ ‫(الله‌ اكبر)ی‌ پێوه‌یه‌ سوڕاونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی قه‌زای‌‬ ‫دوزخورمات���و باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫له‌س���نوری‌ گون���دی‌ لوق���م‌و حه‌فرییه‌ی‬ ‫س���ه‌ر به‌دوزخورماتوی‌ سه‌ر به‌پارێزگای‌‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین تاوه‌ك���و گوندی‌ قوش���ی‬ ‫له‌س���نوری‌ پارێزگای‌ دیاله‌ ناوچه‌یه‌كی‬ ‫چۆڵه‌و هیچ هێزێكی س���ه‌ربازیی‌و ئه‌منی‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌و هۆیه‌وه‌ رێكخراوی‬

‫قاعیده‌و داعش هه‌ر كاتێك ‌ویستبێتیان‬ ‫چاالك���ی خۆی���ان ك���ردوه‌و رێگاكانیان‬ ‫داخستوه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێكیدا ب���ۆ ئاوێنه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحی���ه‌ی قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‌وه‌ه���اب ئه‌حمه‌د‬ ‫ئاش���كرایكرد كه‌ داعش پێش���تریش له‌و‬ ‫س���نورانه‌ بونیان هه‌بوه‌و ئێستا جوڵه‌ی‌‬ ‫سه‌ربازییان ده‌س���تی‌ پێكردوه‌و هێرشی‬ ‫له‌ناكاو ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌ له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫دوزخورماتو‌و سلێمان ب ‌هگ‌و قه‌ره‌ته‌په‌و‬ ‫ح���ه‌وزه‌ی‌ حه‌مرین گوند هه‌ی���ه‌ له‌دوای‌‬ ‫روخانی‌ رژێمی پێشوه‌وه‌ سوپای عێراق‬ ‫نه‌چوه‌ته‌ ناویه‌وه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌وت���ه‌ی‌ ئه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ی ناحیه‌ی‬ ‫قه‌ره‌ته‌پ���ه‌ كۆمه‌ڵێك گون���دی‌ ناوچه‌ی‬ ‫قه‌ره‌ته‌پ���ه‌و جه‌باره‌و ح���ه‌وزی‌ حه‌مرین‬ ‫پێشتریش هه‌ر به‌ده‌ستی داعشه‌وه‌ بون‪،‬‬ ‫به‌اڵم چه‌ند گوندێك ره‌بیه‌ی‌ س���ه‌ربازیی‬ ‫عێراقی تێدا دانرابو داعشییش هێرشیان‬ ‫كردوه‌ت���ه‌ س���ه‌ری‌و زۆربه‌ی���ان گرتون‌و‬ ‫چه‌ندین كوژراو برینداری لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌و‬ ‫‪ 10‬ره‌بیه‌و دو باره‌گای‌ س���ریه‌ ده‌س���تی‬ ‫به‌سه‌ردا گیراوه‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی س���ه‌ربازیی‬ ‫له‌دوزخورمات���و زۆرب���ه‌ی‌ خه‌ڵك���ی‬ ‫عه‌ش���ایه‌رو گه‌نجه‌كانی���ان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و‬ ‫گروپ���ه‌ چه‌كدارانه‌دایه‌ له‌دژی س���وپای‬ ‫مالیكی‌و‌واڵتانی س���وننه‌ش هاریكارییان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ سوننه‌كانی ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫فش���ارێكی زۆریان له‌س���ه‌ره‌و زۆربه‌یان‬ ‫له‌زیندانه‌كاندان‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ ئه‌وه‌شی‬ ‫ئاشكراكرد كه‌ له‌دوای‌ هێرشه‌كانی داعش‬ ‫هێڵه‌كان���ی په‌یوه‌ندی‌ ب���ڕاوه‌و له‌رێگه‌ی‌‬ ‫كۆڕه‌كه‌وه‌ په‌یوه‌ندی ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ش���ایه‌نی ئاماژه‌كردن���ه‌ دۆخی ئه‌منی‬ ‫ناوچ���ه‌ كێشه‌له‌س���ه‌ره‌كان‌و ش���اره‌‬ ‫س���نورییه‌كانی كوردس���تان له‌ئێستادا‬ ‫مه‌ترس���ی گه‌وره‌ی���ان له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬ژیانی‬ ‫خێزانه‌كانی س���لێمان به‌گ‌و گونده‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ له‌دۆخێكی خراپتردایه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گه‌نجه‌كانیان رۆژ به‌رۆژ زیاتر رو له‌گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كان ده‌كه‌ن له‌دژی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫داعش ك���ه‌ كورتك���راوه‌ی‌ "ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمییه‌ له‌عێراق‌و شام"‪ ،‬رێكخراوێكی‌‬ ‫چه‌كداریی‌ توندڕه‌وی‌ ئیسالمییه‌و كار بۆ‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ ئیسالمی‌ ده‌كات‬ ‫له‌به‌ش���ێك له‌عێراق‌و س���وریا‌و لوبنان‌و‬ ‫به‌هۆی‌ ش���ه‌ڕ‌و پش���ێوی‌ نێو س���وریا‌و‬ ‫عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬روبه‌رێك له‌خاك���ی‌ ئه‌و دو‬ ‫واڵته‌یان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫سێ دامه‌زرێنه‌رو‬ ‫چوار سه‌ركردایه‌تی سۆسیالیست ده‌رده‌كرێن‬ ‫ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی‪ :‬حزب ته‌نها به‌ده‌ستی دو كه‌سه‌وه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫سۆسه‌ن سادات‬ ‫ی رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان‬ ‫خانمێك ‌‬ ‫ده‌س���تێك جلی‌ كوردی‌ پێشكه‌ش‬ ‫به‌نوێنه‌ری‌ یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا "كاترین‬ ‫ئاشتۆن" ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌واڵی‌ ئیرنا ‌‬ ‫به‌پێی‌ ئاژانس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ئێران���ی‌‪ ،‬خانمێك��� ‌‬ ‫كوردستان به‌ناوی‌ "سۆسه‌ن سادات"‬ ‫كه‌ دیزاینه‌ری‌ جل‌و به‌رگی‌ كوردیی ‌ه‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ی س���نه‌‪ ،‬ئاماده‌كار ‌‬ ‫له‌شار ‌‬ ‫ی رازاو‌ه‬ ‫ی ده‌س���تێك جل��� ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك گوزارشت كردن له‌جوانیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆشاكی‌ كوردی‌‌و خۆڕاگری‌ كلتور ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌سه‌نی‌ كوردستان‌و ده‌ستڕه‌نگین ‌‬ ‫ی كورد‪ ،‬به‌دیاری‌ بدات به‌كاترین‬ ‫ژنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاشتۆن له‌كاتی‌ سه‌ردانیدا بۆ تاران ‌‬ ‫پایته‌ختی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‪.‬‬ ‫سۆس���ه‌ن رایگه‌یان���دووه‌ ك��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ پراكتیزه‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫كاره‌ی‌‪ ،‬په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم���اره‌و‌ه كردووه‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ماهه‌نگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫کاترین ئاشتۆن‬ ‫پارێ���زگاری‌ كوردس���تان له‌گ���ه‌ل‬ ‫ی داو‌ه‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‪ ،‬بڕی���ار ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫به‌ه���اوكاری‌ محه‌مه‌د جه‌واد زه‌ریف‬ ‫وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئێ���ران‪ ،‬ئ���ه‌م‬ ‫ی ج���ل‌و به‌رگ���ی‌ ك���وردی‌ له‌جوانیدا‬ ‫ده‌س���ت ‌ه جل ‌ه له‌خول���ی‌ داهاتوو ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆكان���ی‌ ئێ���ران له‌گه‌ ‌ڵ ‪ 5‬كۆ بێوێنه‌یه‌و هی���وادار‌ه ك ‌ه توانیبێت ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌مه‌ندی‌ كوردس���تان‬ ‫ی كلت���ور ‌‬ ‫‪1‬دا به‌دیاری‌ پێش���كه‌ش به‌نوێنه‌ر ‌‬ ‫زیاتر بناسێنێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌وروپا بكرێت‪.‬‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا داوای‌ له‌خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ئه‌م خانمه‌‪ ،‬به‌ئاژانس���ی‌ ئیرنای‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان كردوو‌ه ك ‌ه رێز له‌به‌رگ ‌‬ ‫راگه‌یاندوو‌ه كه‌ كوردس���تان النك ‌‬ ‫ی‬ ‫شارس���تانیه‌ت‌و به‌ها كلتوریه‌كانه‌‌و كوردی‌ بگ���رن‌و بایه‌خێكی‌ زیاتر ‌‬ ‫ی پێبده‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌شێكی‌ دانه‌بڕاوو‬ ‫ئه‌و وه‌ك كوردس���تانیه‌ك ش���اناز ‌‬ ‫ی گرنگه‌ له‌شوناس‌و ناسنامه‌یان‪.‬‬ ‫ب���ه‌م كاره‌وه‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬

‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی له‌كادرێكی‬ ‫پێشكه‌وتوی‌ حزبی سۆسیالیسته‌و‌ه‬ ‫ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون سێ‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌ب سیاسی‌و چوار‬ ‫سه‌ركردایه‌تی له‌حزب ده‌ركراون‬ ‫كه‌ سێ كه‌سیان دامه‌زرێنه‌ری‌‬ ‫سۆسیالیستن‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ئه‌و حزبه‌ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "ته‌نها كاكه‌ حه‌مه‌و‬ ‫عه‌بدواڵی برای‌و دو كه‌سی تر‬ ‫جوڵه‌ به‌حزب ده‌كه‌ن‌و ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌ب سیاسی هیچ‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكمان نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی زانیارییه‌كان����ی ئاوێنه‌ ئه‌و‬ ‫ح����ه‌وت س����ه‌ركردایه‌تییه‌ی‌ حس����ك‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك����ی چاكس����ازییان هه‌ی����ه‌و‬ ‫داوای‌ جێبه‌جێكردن����ی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌به‌س����تی گش����تییان الوازكردن����ی‬ ‫بااڵده‌س����تیی عه‌ب����دواڵی‌ حاج����ی‬ ‫مه‌حموده‌‪ ،‬كه‌چی ناوبراو هه‌س����تاوه‌‬ ‫به‌ده‌ركردن‌و ته‌جمیدكردنیان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێستا حس����ك له‌ده‌ستی عه‌بدواڵدایه‌‬ ‫نه‌ك كاكه‌ حه‌مه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫حزب����ی سۆسیالیس����ت دیموكرات����ی‌‬ ‫كوردس����تان "م����ه‌ال ته‌حس����ین‬ ‫گه‌رمیان����ی‌" زانیارییه‌كانی بۆ ئاوێنه‌‬ ‫پشتڕاس����تكرده‌وه‌و وت����ی "ل����ه‌دوای‌‬ ‫شكستی هه‌ڵبژاردن ئێمه‌ پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫چاكس����ازییمان له‌س����ه‌ر قۆرخكاریی‌‬ ‫ته‌نها دو كه‌س‌و گه‌نده‌ڵی‌و كێش����ه‌و‬ ‫ناش����ه‌فافی‌و ناعه‌داله‌تییه‌كان����ی نێو‬ ‫حزب دایه‌ ده‌ستی كاكه‌ حه‌مه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫نه‌ك كاری له‌س����ه‌ر نه‌ك����رد‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫نوس����راوی كردوه‌ بۆ وه‌زاره‌تی ناوخۆ‬ ‫موچه‌ی پاسه‌وانه‌كانی ئه‌و به‌رپرسانه‌‬ ‫ببڕدرێت‪ ،‬ئه‌مڕۆ له‌فه‌رمانده‌یی گشتی‬ ‫زێره‌ڤانی به‌و پاسه‌وانانه‌ وتراوه‌ ئێوه‌‬

‫خۆ تاوانی‌ ئێم ‌ه‬ ‫نیی ‌ه دوێنێ ‪75‬‬ ‫ئه‌ندام له‌سۆران‌و‬ ‫چه‌ند كه‌سێك‬ ‫له‌پێنجوێن‬ ‫ده‌ستیان‬ ‫له‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئێستا حزب‬ ‫نه‌خۆش كه‌وتوه‌و‬ ‫له‌سه‌ر جێگایه‌‬ ‫ده‌ركراون‪ ،‬به‌كورتی نانبڕاو كراون"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس����ه‌ وتیشی "نوسراویان‬ ‫كردوه‌ بۆ وه‌زاره‌ت����ی‌ دارایی موچه‌ی‌‬ ‫چوار كه‌سمان له‌رێكخراوه‌كان ببڕدرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم پاش ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌ وه‌زیری‬ ‫ناوبراو ئه‌و هه‌وڵه‌ شكستیهێنا"‪.‬‬ ‫مه‌ال ته‌حس����ین ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌شی‬ ‫گرت ك����ه‌ له‌بری ئ����ه‌وه‌ی ئه‌وان بێن‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌ جێبه‌جێ بكه‌ن‪ ،‬كه‌چی‬ ‫له‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ به‌س����یمكارتی‬ ‫نه‌ناس����راو هه‌ڕه‌ش����ه‌و جنێ����وو‬ ‫سوكایه‌تییه‌كی زۆرمان پێكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وان چاكسازییان ناوێت به‌ڵكو ته‌نها‬

‫بودجه‌و پاره‌كه‌یان ده‌وێت‪ ،‬به‌كورتی‬ ‫ته‌نها كاكه‌ حه‌م����ه‌و عه‌بدواڵی برای‌و‬ ‫دو كه‌س����ی تر جوڵه‌ به‌حزب ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ئێمه‌ وه‌كو س����ه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسی هیچ ده‌س����ه‌اڵتێكمان نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی له‌نێو حزبدا ماوه‌ته‌وه‌ هیچ‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتێكی نییه‌‪ ،‬ته‌حه‌دا ده‌كه‌م‬ ‫ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاسییه‌ك بتوانێت‬ ‫‪ 50‬ه����ه‌زار دین����ار ب����ۆ كادرێك یان‬ ‫كه‌سێكی هه‌ژار سه‌رف بكات‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی حسك له‌و لێدوانه‌یدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ راشیگه‌یاند "ئێمه‌ ئاماده‌بوین‬

‫رۆح����ی خۆمان بكه‌ین����ه‌ قوربان ئه‌و‬ ‫حزبه‌ كه‌چی كاكه‌ حه‌مه‌ چاكس����ازی‬ ‫ناوێ����ت‪ ،‬به‌اڵم ئێم����ه‌ هیچ كات حزب‬ ‫بۆ كه‌س به‌جێناهێڵین‌و جیانابینه‌وه‌و‬ ‫ناچینه‌ نێو هی����چ حزبێكه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫تێده‌كۆشین بۆ چه‌سپاندنی ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫چاكسازییه‌و راستكردنه‌وه‌ی حزب"‪.‬‬ ‫له‌دوا وته‌یدا مه‌ال ته‌حسین وتی "خۆ‬ ‫تاوانی‌ ئێم����ه‌ نییه‌ دوێنێ ‪ 75‬ئه‌ندام‬ ‫له‌سۆران‌و چه‌ند كه‌سێك له‌پێنجوێن‬ ‫ده‌س����تیان له‌كاركێش����اوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێستا حزب نه‌خۆش كه‌وتوه‌و له‌سه‌ر‬ ‫جێگایه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات ئه‌ندامێكی پێش����كه‌وتوی‌‬ ‫ئه‌و حزبه‌ نه‌یویس����ت ناوی ئاش����كرا‬ ‫بكرێت رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئێستا كێشه‌و‬ ‫ناكۆكییه‌كانی نێو سۆسیالیس����ت زۆر‬ ‫گه‌وره‌ بوه‌و چاره‌س����ه‌ری ئه‌سته‌مه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هی����چ كام ل����ه‌و دو كوتله‌یه‌‬ ‫ئاماده‌ی‌ ته‌نازولكردن نین بۆ یه‌كتری‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێموایه‌ س����ه‌ره‌تای‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫له‌نێ����و حزبه‌كه‌م����دا س����ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌وه‌ت����ا له‌چ����وار كه‌س����ی‬ ‫دامه‌زرێنه‌ر سێ كه‌س����یان ده‌ركراوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ چوار سه‌ركردایه‌تیدا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد كه‌‬ ‫ل����ه‌روی‌ ئیداری����ی‌‌و دارای����ی‌و پاره‌ی‌‬ ‫حزب����ه‌وه‌ هی����چ س����ه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫ئه‌ندامێكی مه‌كته‌بی سیاسی ناتوانێت‬ ‫ورده‌كارییه‌كان بزانێت‌و هه‌مو شتێك‬ ‫ته‌نه����ا الی عه‌بدواڵی‌ برای محه‌مه‌دی‬ ‫حاجی مه‌حمودی س����كرتێری حزبه‌‪،‬‬ ‫واته‌ كاروب����اری‌ ناوخۆو دارایی حزب‬ ‫ته‌نها الی ئه‌وه‌و كاروباری‌ ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫الی محه‌م����ه‌دی حاج����ی مه‌حمودی‬ ‫برای‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ هه‌وڵی����دا رای عه‌ب����دواڵی‌‬ ‫حاجی‌ مه‌حمود په‌رله‌مانتارو كارگێڕی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی‌ حزبی سۆسیالیست‬ ‫دیموكراتی كوردستان وه‌ربگرێت به‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كه‌ به‌رده‌ست نه‌بو‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫ویکیلیکس ‪2005‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌‪:‬‬ ‫مانه‌وه‌ ‌ی كورد له‌عێراق باشتره‌ له‌سه‌ربه‌خۆیی‌ به‌ب ‌ێ پشتیوانی ‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ پێیوایه‌ پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫مافه‌كانی‌ كورد له‌عێراقدا به‌پشتیوانی ‌‬ ‫واشنتۆن‪ ،‬باشتره‌ له‌هه‌وڵدان بۆ‬ ‫ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ به‌بێ‌ پشتگیری ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬

‫پارتی‌ به‌ئاشوریی ‌ه‬ ‫هاوسۆزه‌كانی‌ وتوه‌‬ ‫لیستی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆیان هه‌بێت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ نوێنه‌ران ‌ی‬ ‫غه‌یره‌ موسوڵمان‬ ‫بونیان هه‌بێت‌و هه‌ر‬ ‫هه‌نگاوێك به‌ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫دامه‌زراندن ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ ئیسالم ‌ی‬ ‫په‌كبخات‬

‫ی‬ ‫ی س���ایت ‌‬ ‫ی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ویكیلیكس كه‌ له‌الی���ه‌ن دیپلۆماتكار‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌و‌ه له‌عێراق نوس���راوه‌و‬ ‫ی ك���ردوه‌ به‌كوردی‌‪،‬‬ ‫ئاوێن��� ‌ه ده‌قه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ستایش���ی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫ی كردوه‌ بۆ میوانداریكردنی‌ مه‌سعود‬ ‫بوش ‌‬ ‫ی ك ‌ه وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ ده‌وڵه‌تێك‬ ‫بارزان ‌‬ ‫پێشوازیلێكراوه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه نێچیرڤان‬ ‫ی‬ ‫وتویه‌ت���ی‌‪" ،‬س���ه‌ردانه‌كه‌ یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ی نیش���انبده‌ن‬ ‫ی داوه‌ وا ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫نوخبه‌ ‌‬ ‫ی مافه‌كانی���ان‬ ‫ك��� ‌ه به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراقدا به‌پش���تیوانی ‌‬ ‫له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬باش���تره‌ له‌هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫ێ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ به‌ب��� ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا (یاخود هه‌ر‬ ‫پش���تیوانی ‌‬ ‫دراوسێیه‌ك)"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یدا ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی ‪ 2005‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی بۆ ساڵ ‌‬ ‫مێژوه‌كه‌ ‌‬ ‫فه‌الح مس���ته‌فا‪ ،‬به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫ی هه‌رێ���م‪ ،‬ره‌تیكردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ده‌ره‌كیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رۆك تاڵه‌بانی‌ پۆس���ت ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ له‌ده‌س���تبدات‌و بچێته‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ی���ان‬ ‫ی ده‌ره‌كیی���ه‌كان‪ ،‬پێش���بین ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م گۆڕان ‌‬ ‫ماڵ���ه‌وه‌‪ ،‬سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌نگ���ده‌ران له‌چاو‬ ‫ك���رد ك ‌ه رێ���ژه‌ ‌‬ ‫به‌سه‌ردادێت"‪.‬‬ ‫ی مانگی‌ تش���رینی‌ یه‌كه‌م زیاتر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ببێ���ت‪ ،‬ه���اوكات ج���ه‌الل تاڵه‌بانیش‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫له‌به‌غدا درێژه‌ به‌كاره‌كه‌ی‌ بدات‌و عادل‬ ‫ی دی‌‪05KIRKUK270 :‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌بدولمه‌هدیش ببێت ‌ه سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی واش���نتۆن مانه‌وه‌ ‌‬ ‫بابه‌ت‪ :‬گه‌ش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ .‬پارتی‌ به‌ئاشوریی ‌ه هاوسۆزه‌كان ‌‬ ‫كوردان له‌عێراقدا به‌هێز ده‌كات‬ ‫ی تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌بێت‬ ‫ی كه‌ركوك وتوه‌ لیس���ت ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬رێكخه‌ری‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا بۆ ئه‌و‌هی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫(عێراق)‬ ‫غه‌یره‌ موسوڵمان بونیان هه‌بێت‌و هه‌ر‬ ‫ی ‪2005‬‬ ‫ی كانونی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫به‌روار‪‌ 8 :‬‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫هه‌نگاوێ���ك به‌ئاراس���ت ‌ه ‌‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬ ‫ی په‌كبخات‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ ئیسالم ‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫گه‌شتێكی‌ گرنگ بۆ واشنتن‬ ‫ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ستایش���ی‌ س���ه‌رۆك بوش���ی‌ كرد بۆ‬ ‫ی كرد له‌پا ‌‬ ‫ستایش���ی‌ سه‌رۆك بوش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میوانداریكردنی‌ مامی‌‪ ،‬مه‌سعود بارزان ‌‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫میوانداریكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان‪ .‬رۆژ ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬مه‌سعود بارزانی‌‪ .‬نێچیرڤان سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م‪ ،‬بارزانی‌ به‌جێگر ‌‬ ‫ی كانون ‌‬ ‫ی به‌و‌ه ك���رد ك��� ‌ه ئه‌مه‌ریكا ‪‌ 6‬‬ ‫ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی وریا بو‌ه له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه رێكخه‌ری‌ هه‌رێمیی‌ ئه‌مه‌ریكا ‌‬ ‫وێ���ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫پڕۆتۆكۆلیه‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم واهه‌ستیكردو‌ه له‌كاتێكدا ئه‌مه‌ریكا له‌روی‌ پرۆتۆكۆله‌و‌ه‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێك وریایان��� ‌ه مامه‌ڵ���ه‌ ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ریكا وه‌ك سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ .‬واهه‌ستیكردوه‌ ك ‌ه مامی‌ وه‌ك سه‌رۆك ‌‬ ‫پێشوازیی‌ له‌س���ه‌رۆك بارزان ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێ���ك پێش���وازیلێكراوه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ی نوخبه‌ ‌‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬سه‌ردانه‌ك ‌ه یارمه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌ردانه‌كه‌یان‬ ‫ی نیشانیبده‌ن ك ‌ه پرۆتۆكۆل‌و ناوه‌ڕۆك ‌‬ ‫كوردی‌ داوه‌ بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی مه‌زن ئه‌ژماركردوه‌‪.‬‬ ‫ی به‌س���ه‌ركه‌وتنێك ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ مافه‌كانمان له‌عێراقێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬نێچیرڤان وتی‌‪ ،‬س���ه‌ردانه‌ك ‌ه یارمه‌ت ‌‬ ‫دیموكرات���دا به‌پش���تیوانی ‌‬ ‫ی نیش���انبده‌ن‬ ‫ی داوه‌ وا ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی نوخب ‌ه ‌‬ ‫باش���تره‌ له‌هه‌وڵدان بۆ س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫ی مافه‌كانی���ان‬ ‫به‌بێ‌ پش���تگیریی‌ ئه‌مه‌ری���كا (یاخود ك��� ‌ه به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراقدا به‌پش���تیوانی ‌‬ ‫هه‌ر دراوس���ێیه‌ك)‪ .‬بارزان���ی‌‌و فه‌الح له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندی��� ‌ه ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬باش���تره‌ له‌هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫مس���ته‌فاش‪ ،‬به‌رپرس��� ‌‬

‫ێ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ به‌ب��� ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا (یاخود هه‌ر‬ ‫پش���تیوانی ‌‬ ‫دراوسێیه‌ك)‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم وتی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌وتۆت ‌ه ژێر كاریگه‌ری‌ ئه‌و تێڕوانینه‌ ‌‬ ‫سه‌رۆك بوش هه‌یبو‌ه به‌رامبه‌ر عێراق‌و‬ ‫ی‬ ‫پابه‌ندب���ون به‌جێبه‌جێكردنی‌‪ .‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ش كرد ك ‌ه كورده‌كان پێشوازییه‌ك ‌‬ ‫گه‌رمیان له‌الی���ه‌ن ئه‌مه‌ریكاو‌ه لێكراو‌ه‬ ‫وه‌ك پێزانینێ���ك ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌راب���ردودا ئه‌نجامی���داوه‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاسایی‌ باس له‌عێراق ده‌كات وه‌ك یه‌ك‬ ‫قه‌وار‌هی‌ سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬به‌اڵم وایده‌بینێت‬ ‫ی شایس���ت ‌ه‬ ‫كورده‌كانی���ش ش���وێنێك ‌‬ ‫ی نوێداو وه‌ك‬ ‫به‌خۆیان هه‌ی��� ‌ه له‌عێراق ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���او هاوپه‌یمانێتیه‌كه‌ ‌‬ ‫هاوبه‌ش���ێك ‌‬ ‫ی حسابی كردون‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫پێشبینیه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن (‪)2005‬‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی‌‌و فه‌الح مس���ته‌فا‬ ‫ی‬ ‫به‌جیا پێشبینیه‌كانیان بۆ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی ‪2005‬‬ ‫ی عێ���راق له‌س���اڵ ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌ بو‪:‬‬ ‫فه‌الح‪ :‬شیعه‌كان (‪ )100-80‬كورسی‌‪.‬‬ ‫نێچیرڤ���ان‪ )110-80( :‬كورس���ی‌‪.‬‬ ‫(له‌راستیدا ‪ 128‬كورسی‌ برده‌وه‌)‬ ‫ی ك���ورد (‪)60‬‬ ‫ف���ه‌الح‪ :‬هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫كورسی‌‪ .‬نێچیرڤان‪ )55-45( :‬كورسی‌‪.‬‬ ‫(له‌راستیدا ‪ 53‬كورسی‌ برده‌وه‌)‬

‫فه‌الح‪ :‬سوننه‌كان (‪ )50-45‬كورسی‌‪.‬‬ ‫نێچیرڤ���ان‪ :‬زیاتر له‌(‪ )40‬كورس���ی‌‪.‬‬ ‫(له‌راستیدا ‪ 44‬كورسی‌ برده‌وه‌)‬ ‫ی (‪)35-30‬‬ ‫فه‌الح‪ :‬لیسته‌ك ‌هی‌ عه‌الو ‌‬ ‫كورس���ی‌‪ .‬نێچیرڤان‪ )25( :‬كورسی‌‪.‬‬ ‫(له‌راستیدا ‪ 25‬كورسی‌ برده‌وه‌)‬ ‫ف���ه‌الح‪ :‬ئه‌حمه‌د چه‌له‌ب���ی‌ (‪)10-5‬‬ ‫كورسی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ف���ه‌الح‪ :‬یه‌كگرت���و ‌‬ ‫كوردستان (‪ )2-1‬كورسی‌‪( .‬له‌راستیدا‬ ‫‪ 5‬كورسی‌ برده‌وه‌)‬ ‫هه‌ردوكی���ان (نێچیرڤ���ان‌و ف���ه‌الح‬ ‫ی‬ ‫مس���ته‌فا) پێش���بینیانكرد رێ���ژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگدان���ی‌ ئه‌مج���ار‌ه زیاتربێت له‌وه‌ ‌‬ ‫مانگ���ی‌ تش���رینی‌ یه‌ك���ه‌م‪ ،‬كاتێ���ك‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫هه‌ندێك له‌كورده‌كان دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫عێراق وه‌س���تانه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێ���دا نه‌ب���و‪ ،‬هه‌ندێك ‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫ت���ر الرییان نه‌بو له‌ده‌نگ���دان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ه���ه‌ر تێده‌په‌ڕێت‪.‬‬ ‫دڵنیابون ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ماوه‌ری ‌‬ ‫له‌ئێستادا پارتی‌ هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ی خۆشیان‬ ‫خۆی‌ سه‌رڕێخستوه‌‪ .‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ی ده‌نگده‌رانه‌و‬ ‫بۆ به‌ش���داربونی‌ زیاتر ‌‬ ‫ی پارت ‌ه‬ ‫پێویس���تیان به‌و‌ه نیه‌ ل���ه‌دژ ‌‬ ‫ی تر هه‌ڵمه‌ت بكه‌ن‪ .‬نێچیرڤان‬ ‫كورده‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌ قورس��� ‌ه‬ ‫ی گله‌ی ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫گه‌نج���ان وایان لێبكرێ���ت ده‌نگبده‌ن‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیش���یه‌وه‌ جێگ���ری‌ رێكخه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر گرنگ��� ‌‬ ‫پێداگر ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی‌ بێخ���ه‌وش كرده‌وه‌ دور‬

‫ی دهۆك‬ ‫گفتوگۆی ‌ه له‌پێش هێرش���ه‌كان ‌‬ ‫بۆ سه‌ر یه‌كگرتو ئه‌نجامدراوه‌)‪ .‬فه‌الح‬ ‫ی‬ ‫ی له‌چاودێران ‌‬ ‫وتی‌‪ ،‬پارتی‌ پێش���وازی ‌‬ ‫ی ده‌كات‪.‬‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی له‌وه‌ كرد كه‌ به‌ئاشوریی ‌ه‬ ‫ی باس ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫هاوس���ۆزه‌كانیان وتو‌ه لیست ‌‬ ‫به‌خۆی���ان هه‌بێت ب���ۆ هه‌ڵب���ژاردن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫نه‌ك بچن��� ‌ه پاڵ لیس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‪ .‬پارت���ی‌ له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراقدا ده‌یویس���ت غه‌یر‌ه‬ ‫ی عێراقدا‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌وڵی‌ ش���یعه‌كان ب���ه‌ره‌و ده‌وڵه‌تێك ‌‬ ‫ی له‌الی‌ رون ‌ه‬ ‫ی په‌كبخه‌ن‪ .‬پارت ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫كه‌ ده‌توانێت له‌دوا ‌‬ ‫هاوپه‌یمانێت���ی‌ له‌گه‌ڵ ئاش���ورییه‌كاندا‬ ‫پێكبهێنێت‪.‬‬ ‫ی هان���ی‌ ئه‌یاد‬ ‫ی وت���ی‌‪ ،‬پارت ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی به‌شداری‌ له‌و‬ ‫ی ده‌دات بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫عه‌الو ‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌ بكات ك���ه‌ دڵنیابو له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫عادل عه‌بدولمه‌هدییه‌و‌ه س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئێرانیش له‌الی���ه‌ن خۆیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بون ‌‬ ‫كێشه‌ دروس���تده‌كات له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌رۆك وه‌زیران‪ .‬ئه‌حمه‌د‬ ‫عه‌الو ‌‬ ‫چه‌له‌بی���ش پۆس���تێك وه‌رده‌گرێ���ت‪،‬‬ ‫ی س���ه‌رۆك وه‌زیران‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌پۆس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێران له‌ئه‌مه‌ریكا زیاتر هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هه‌ند وه‌رگرتوه‌‪ .‬ئێران موچ ‌ه ‌‬ ‫عێراق ‌‬ ‫بوش و بارزانی‌ مانگانه‌ی‌ بۆ سیاسییه‌كان بڕیوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌رفه‌تێك��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زانێ���ت‪ .‬ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵ ‌‬ ‫مێژوی��� ‌‬ ‫ی ‪ 6‬هه‌زار‬ ‫ئیس�ل�امی‌ له‌عێراق نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی خزاندوه‌ت��� ‌ه ن���او‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫الیه‌نگ���ر ‌‬ ‫ی ناوخ���ۆوه‌‪ .‬به‌عس���یه‌كان‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫خه‌ریك���ن باش���تر رێكده‌خرێن���ه‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی مادییش ده‌كرێن‪ ،‬بارزان ‌‬ ‫پش���تیوانی ‌‬ ‫پێیوابو س���وریا پش���تیوانیان ده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌ره‌به‌ س���وننه‌كانیش تاك ‌ه گروپێكن‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌زمون��� ‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ عێراق���دا‪ .‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكا بكش���ێته‌وه‌‪ ،‬مان���ا ‌‬ ‫ی ناوخۆ روده‌دات‪.‬‬ ‫جه‌نگ ‌‬ ‫كاتێك پرسیاری‌ ئه‌وه‌ كرا كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رۆك تاڵه‌بانی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫له‌ده‌س���تبدات‌و بچێت���ه‌وه‌ ماڵ���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی‌ هه‌رێم گۆڕانی‌ به‌سه‌ردادێت‪،‬‬ ‫ف���ه‌الح مس���ته‌فا ره‌تیكرده‌وه‌ ش���تی‬ ‫وا روب���دات‪ .‬كوردێ���ك پێویس���ته‌‬ ‫ببێته‌ س���ه‌رۆك كۆمار یان س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران یاخود س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێ���راق‪ :‬تاڵه‌بان���ی‌ پاڵێ���وراوی‌ كورد‬ ‫ب���وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها پێش���بینی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫ك���رد كه‌ كورده‌كان ببن���ه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫فراكس���یۆنی‌ ناو په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پێیواب���و كه‌ هیچ كێش���ه‌یه‌ك‬ ‫رون���ه‌دات له‌وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كێ���ك‬ ‫له‌و پۆس���ته‌ س���ه‌ره‌كیانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬پێویس���ته‌ كورد الیه‌نه‌كان‬ ‫ل���ه‌وه‌ دڵنیابكات���ه‌وه‌ كه‌ ك���ورده‌كان‬ ‫ده‌یانه‌وێت وه‌ك به‌ش���ێك له‌عێراقێكی‌‬ ‫له‌هه‌ڕه‌ش���ه‌كردن له‌كه‌مینه‌كان یاخود نوێی‌ دیموكراتدا بمێننه‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌رجی‌‬ ‫پارت ‌ه كورده‌كانی‌ دیكه‌‪( .‬تێبینی‌‪ :‬ئه‌م به‌شداربونێكی‌ دادپه‌روه‌رانه‌‪.‬‬

‫نێچیرڤان بارزان ‌ی‬ ‫سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت‬ ‫ستایش ‌ی سه‌رۆك‬ ‫بوشی‌ كرد بۆ‬ ‫میوانداریكردنی‌ مامی‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌روی‌ پرۆتۆكۆله‌و‌ه‬ ‫وریایانه‌ مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ده‌كات واهه‌ستیكردو‌ه‬ ‫كه‌ مامی‌ وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی‌ ده‌وڵه‌تێك‬ ‫پێشوازیلێكراوه‌‬

‫میدیا جیهانیه‌كان‪ :‬بڕیاره‌كه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم هه‌نگاوێك ‌ی تاكتیكیه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار‬

‫هه‌نارده‌كردنی‌ ‪ 100‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وت له‌رۆژێكدا له‌رێگه‌ی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫سۆمۆ له‌الیه‌ن هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌گوشاری‌ ئه‌مه‌ریكا بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌نگاوێكی‌ "ته‌كتیتكی‌"یه‌و‬ ‫تا دوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ مانگی‌ داهاتو‬ ‫ده‌خایه‌نێت‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆچونی‌ به‌شێك‬ ‫له‌میدیا جیهانیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ ته‌له‌فۆنیه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫رۆژی‌ پێنجش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو له‌نێوان‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و جۆ بایدنی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ئه‌نجامدرا‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ راگه‌یاندنێكی‌ ره‌س���میه‌وه‌‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی‌ نیش���اندا به‌ره‌وانه‌كردنی‌‬

‫‪ 100‬ه���ه‌زار به‌رمی���ل نه‌وت���ی‌ رۆژانه‌ بابه‌تێكی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌ ببێته‌ كارتێكی‌ ب���وه‌ كه‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو دایان له‌نێوان‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ س���ۆمۆی‌ س���ه‌ر به‌هێز به‌ده‌ست نه‌یاره‌كانیانه‌وه‌ له‌به‌غدا هه‌ولێرو به‌غدادا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاژانس���ی‌ رۆیت���ه‌رز‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ به‌غدا ئه‌مه‌ش���ی‌ بۆ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ‌و راكێش���انی‌‬ ‫"به‌نیازپاكی‌" وه‌س���فكرد‪ ،‬كه‌ پێش���تر سۆزی‌ ده‌نگده‌ران له‌و هه‌ڵبژاردنه‌دا كه‌ له‌راپۆرتێكدا به‌ناونیشانی‌ "كورده‌كان‬ ‫بڕێك ن���ه‌وت له‌رێگه‌ی‌ ب���ۆری‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێم ئاماده‌نه‌بو بچێته‌ ژێر مه‌رجێكی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬رۆژێكی‌ ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاژانس���ی‌ ئه‌نادۆڵی‌ توركی‌ له‌زاری‌ عێراق���ه‌وه‌ هه‌ن���ارده‌ ده‌ك���ه‌ن وه‌ك‬ ‫له‌و ش���ێوه‌یه‌و پێداگربو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ كۆمپانی���ای‌ كۆمۆی‌ هه‌رێمی‌ چه‌ن���د ش���اره‌زایه‌كه‌وه‌ رایگه‌یاندوه‌‪ ،‬نیازپاكیه‌ك"‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كردوه‌ كه‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ ئه‌و هه‌ن���گاوه‌ بنێت‪" .‬ره‌وانه‌كردن���ی‌ ‪ 100‬ه���ه‌زار به‌رمی���ل كورده‌كان له‌ساڵی‌ ‪2012‬ه‌وه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫میدیاكان���ی‌ جیهانی���ش پێیانوایه‌ ئه‌م نه‌وت له‌رۆژێك���دا له‌رێگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ته‌نك���ه‌ره‌وه‌ به‌رده‌وامن له‌ره‌وانه‌كردنی‌‬ ‫هه‌ن���گاوه‌ی‌ هه‌رێ���م له‌ژێر گوش���اری‌ سۆمۆوه‌‪ ،‬هه‌نگاوێكی‌ ته‌كتیكیه‌و له‌ژێر نه‌وت بۆ ده‌ره‌وه‌‌و له‌هه‌مانكاتدا خه‌ریكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كادا بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ش���ێت زۆر فش���اری‌ ئه‌مه‌ریكادا بو‌ه كه‌ ده‌ش���ێت دامه‌زراندنی‌ بۆرییه‌كی‌ نه‌وتی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ی‌ ‪30‬ی‌ نیس���ان بون ب���ۆ توركی���ا‪ ،‬ئه‌م هه‌ن���گاوه‌ش‬ ‫نه‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫"له‌الی���ه‌ن به‌غداوه‌ به‌بڕین���ی‌ موچه‌ی‌‬ ‫ی به‌سه‌ردابێت"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌چاودێرانی‌ ناوخۆش ئه‌و گۆڕان ‌‬ ‫هاوكات عه‌لی‌ سه‌مین‪ ،‬له‌دامه‌زراوه‌ی‌ مانگانه‌ی‌ هه‌رێم تۆڵه‌كرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ی‌ هه‌رێم ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئاژانس���ه‌كه‌ ل���ه‌زاری‌ به‌رپرس���ێكی‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ كورد نایه‌ناوێت ئه‌و قه‌یرانه‌ فكری‌ بیلگێسام له‌ئه‌ستانبوڵ پێیوایه‌‬ ‫ئابورییه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی‌ كێشه‌ی نه‌وته‌و‌ه ئ���ه‌و بڕی���اره‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م خۆرئ���اواوه‌ به‌ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ن���اوی‌‬ ‫به‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانی‌ گرتوه‌‪ ،‬ده‌ره‌نجام���ی‌ ئه‌و هه‌وڵ���ه‌ چڕوپڕانه‌ی‌ بهێنێت ئاش���كرایكردوه‌‪ " ،‬كورده‌كان‬ ‫له‌وه‌ زیاتر درێژه‌بكێشێت‪ ،‬ناشیانه‌وێت جۆ بایدن‌و باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌به‌غدا ده‌ستده‌كه‌نه‌وه‌ به‌ره‌وانه‌كردنی‌ نه‌وتی‌‬

‫خ���او له‌رێگ���ه‌ی‌ بۆریه‌ك���ه‌ی‌ به‌غداو‌ه‬ ‫كه‌ بۆ چه‌ندین س���اڵه‌ بوه‌ت���ه‌ مایه‌ی‌‬ ‫چه‌قبه‌ستنی‌ نێوانیان"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬ئاژانس���ی‌ نیوز‬ ‫ترێندی‌ نزی���ك له‌كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ئێران له‌بابه‌تێكدا نوس���یویه‌تی‌‪" ،‬جگه‌‬ ‫له‌و ملمالنێی���ه‌ی‌ نێوان هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫له‌سه‌ر سامانه‌ سروشتیه‌كان‪ ،‬خواستی‌‬ ‫له‌مێژینه‌ی‌ س���ه‌ركرده‌ ك���ورده‌كان بۆ‬ ‫لكاندن���ی‌ ئ���ه‌و زه‌وی���ه‌ی‌ له‌ئێرانه‌وه‌‬ ‫درێژده‌بێت���ه‌وه‌ تا س���وریا به‌هه‌رێمی‌‬ ‫نیمچه‌ س���ه‌ربه‌خۆیه‌كه‌یانه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێكی‌‬ ‫دیكه‌یه‌ له‌ناكۆییه‌كان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاژانس���ه‌كه‌ ل���ه‌زاری‌ چه‌ند‬ ‫به‌رپرس‌و دیپلۆماتێكی‌ نه‌ناس���راوه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وتوه‌ كه‌ "ئ���ه‌و ناكۆكیانه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مه‌ترسیه‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌كان بۆ‬ ‫سه‌ر سه‌قامگیریی‌ عێراق"‪.‬‬

‫له‌الیه‌ن خۆی���ه‌و‌ه حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‬ ‫ی‬ ‫دژی‌ ئه‌و‌ه ده‌وه‌س���تێته‌وه‌ ك ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌نده‌ری‌ جه‌یهان ‌‬ ‫كوردستان له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫توركیه‌وه‌ ن���ه‌وت ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌وپێی ‌هی‌ ئه‌م ‌ه پێش���ێلكاری ‌‬ ‫ده‌س���توری عێراق���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫له‌رێگ ‌هی‌ دامه‌زراو‌هی‌ نیشتمانی‌ نه‌وت ‌‬ ‫عێ���راق (س���ۆمۆ)ه‌و‌ه ره‌وان ‌ه بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانیش ره‌تیده‌كرده‌و‌ه‬ ‫ی له‌وش���ێوه‌یه‌‪،‬‬ ‫بچێت ‌ه ژێ���ر مه‌رجێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ له‌ئێس���تادا نزیكه‌ ‌‬ ‫‪ 1.5‬ملی���ۆن به‌رمیل نه‌وت���ی‌ هه‌رێم‬ ‫ی جه‌یه���ان كه‌ڵه‌كه‌ببێت ك ‌ه‬ ‫له‌به‌نده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی له‌بنه‌ڕه‌تدا توان���ا ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫‪ 2.5‬ملی���ۆن به‌رمیل نه‌وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫چاوه‌ڕێده‌كرێ���ت به‌غ���دا ره‌زامه‌ن���د ‌‬ ‫ی ب���ۆ‬ ‫نیش���انبدات ب���ۆ ره‌وانه‌كردن��� ‌‬ ‫ی جیهان‪.‬‬ ‫بازاڕه‌كان ‌‬

‫عێراق‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫پرۆفایل‬

‫هه‌رێم به‌پێشنیارێكی‌ ئه‌مه‌ریكا راز ‌ی ده‌بێت‬

‫‪7‬‬

‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت بودجه‌ی‌ عێراق به‌م نزیكان ‌ه په‌سه‌ند بكرێت‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬

‫پارله‌مانتارێكی‌ كورد رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫پێشنیاری‌ هه‌نارده‌كردنی‌ سه‌د‬ ‫هه‌زار به‌رمیل نه‌وت له‌رۆژێكدا‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫پیشنیاری‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كان بوه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانونیش‬ ‫داواده‌كات سه‌رجه‌م نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ عێراقه‌وه‌ هه‌نارده‌بكرێت‪.‬‬ ‫ی لیستی‌ عێراقیه‌ش‬ ‫پارله‌مانتارێك ‌‬ ‫پێیوایه‌ له‌توانای‌ هه‌رێمدا نیه‌ رۆژانه‌‬ ‫(‪ )400‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت هه‌نارده‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌‪،‬‬ ‫رایگه‌یان���د بڕیاریانداوه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫مانگی‌ نیس���انه‌وه‌ رۆژانه‌ سه‌د هه‌زار‬ ‫به‌رمی���ل نه‌وت���ی‌ هه‌رێ���م له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ س���ۆموه‌ بفرۆشن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫و وه‌ك���و ده‌ربڕین���ی‌ نیه‌تپاكی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق به‌مه‌به‌ستی‌ گه‌یشتن‬ ‫به‌ئه‌نجامێكی‌ ئه‌رێنی‌ له‌دانوستانه‌كانی‌‬ ‫ه���ه‌ردوال‪ .‬دواتری���ش حكومه‌ت���ی‌‬ ‫عێ���راق‌و ئه‌مه‌ریكاو نێ���رده‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ به‌ئاماده‌بون���ی‌ (‪ )164‬پارله‌مانت���ار‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان له‌عێراق پێشوازیان له‌و خوێندن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ب���ۆ ك���را‪،‬‬ ‫هه‌نگاوه‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم پارله‌مانتاران رای‌ له‌كاتێك���دا هاوپه‌یمانی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫لیس���تی‌ موته‌حی���دون بایكۆت���ی‌ ئه‌و‬ ‫جیاوازیان له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌ی���ان ك���رد‪ .‬دواتری���ش‬ ‫ئوسامه‌ جه‌میل‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند بۆ لیژنه‌یه‌كی‌ سێقۆڵی‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ ناكۆكیه‌كانی‌ هه‌رێم‌و ناوه‌ند ناكۆكی���ه‌كان پێكهێنرا‪ ،‬به‌اڵم لیژنه‌كه‌‬ ‫له‌سه‌ر پرسی‌ بودجه‌و هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌یتوانی‌ بگاته‌ ئه‌نجامێكی‌ هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ كوتله‌ی‌ ئه‌ح���رار جه‌واد‬ ‫نه‌وت‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌پێشنیارێكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان رازیبوه‌ ك���ه‌ رۆژانه‌ جب���وری‌‪ ،‬پێش���وازی‌ له‌ده‌س���ت‬ ‫س���ه‌د هه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت له‌ڕێگه‌ی‌ پێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫عێراقه‌وه‌ هه‌نارده‌ی‌ بازاڕه‌كانی‌ جیهان ك���رد‪ ،‬هیوای‌ خواس���ت ئه‌و ده‌س���ت‬ ‫بكات‌و داهاته‌كه‌شی‌ بچێته‌وه‌ سندوقی‌ پێش���خه‌رییه‌ ببێته‌ هۆی‌ چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ ئێس���تاو ببێت���ه‌ ه���ۆی‌‬ ‫گه‌شه‌پێدانی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئه‌و ده‌س���ت پێشخه‌رییه‌ به‌ په‌له‌كردن له‌ په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫ئه‌رێنی‌ ده‌زانێت‌و پێیوایه‌ سه‌ره‌تایه‌كی‌ ئه‌مساڵ‪ ،‬چونكه‌ "ئێستا كاتێكی‌ كه‌م‬ ‫باش���ه‌ ب���ۆ لێكنزیكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ردو له‌به‌رده‌م ه���ه‌ردوالدا م���اوه‌و جگه‌له‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‌و عێ���راق‌و به‌ره‌و گفتوگۆو دانوستان‪ ،‬هیچ چاره‌سه‌رێكی‌‬ ‫پێشبردنی‌ دانوس���تانه‌كانی‌ نێوانیان‪ .‬دیكه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ نێ���وان هه‌رێم‌و ناوه‌ند‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌و ده‌ست پێشخه‌رییه‌ دوای‌‬ ‫چه‌ندین سه‌ردان‌و كۆبونه‌وه‌ی‌ وه‌فدی‌ له‌و كاته‌وه‌ س���ه‌ریهه‌ڵدا كه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان بوه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ عێراق‪ ،‬رایگه‌یاند به‌مه‌رجێك ئاماده‌یه‌‬ ‫بودج���ه‌ی‌ هه‌رێ���م‌و كرێ���ی‌ كۆمپانیا‬ ‫هه‌رێم‌و عێراقدا"‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران���ی‌ عێراق رۆژی‌ نه‌وتی���ه‌كان دابین ب���كات كه‌ هه‌رێمی‌‬ ‫(‪ )2014/1/15‬بودج���ه‌ی‌ ئه‌مس���اڵی‌ كوردستان رۆژانه‌ (‪ )400‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫عێراق���ی‌ په‌س���ه‌ندكردو ره‌وان���ه‌ی‌ نه‌وت هه‌ن���ارده‌ ب���كات‪ ،‬داهاتی‌ ئه‌و‬ ‫پارله‌مان���ی‌ كرد‪ ،‬ل���ه‌رۆژی‌ (‪ )3/16‬نه‌وته‌ش بخرێته‌ سندوقی‌ گه‌شه‌پێدانی‌‬

‫مالیکی و نێچیرڤان بارزانی‬ ‫عێراقه‌وه‌ كه‌ باره‌گاكه‌ی‌ له‌ئه‌مه‌ریكایه‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش ئه‌و‬ ‫پێشنیاره‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬به‌غدا موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫نه‌نارد‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ س���ه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ ئیس�ل�امی‌ ئاش���كرای‌ ده‌كات‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی‌ ئ���ه‌و س���ه‌د ه���ه‌زار‬ ‫به‌رمیل���ه‌ كارناكات���ه‌ س���ه‌ر بودجه‌ی‌‬ ‫عێ���راق‪ ،‬داواش���ده‌كات رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتر له‌باره‌ی‌ چۆنێتی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وتی‌ كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ كوتله‌ی‌ مه‌واتن حه‌بیب‬ ‫ته‌رف���ی‌‪ ،‬ده‌س���ت پێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێ���م به‌"ده‌س���ت پێش���خه‌رییه‌كی‌‬ ‫باش" ناوده‌بات‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫داواده‌كات رونكردنه‌وه‌ی‌ زیاتر له‌باره‌ی‌‬ ‫چۆنێتی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫نه‌وتی‌ كوردستانه‌وه‌ بدرێت‪ .‬به‌بۆچونی‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌بودجه‌دا بڕی‌ ئه‌و‬ ‫نه‌وت���ه‌ دیاریكراوه‌ ك���ه‌ عێراق ده‌بێت‬ ‫رۆژانه‌ هه‌نارده‌ی‌ بكات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و سه‌د‬ ‫هه‌زار به‌رمیله‌ی‌ كوردستان كارناكاته‌‬ ‫س���ه‌ر بودج���ه‌ی‌ عێ���راق‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "گرفته‌كانی‌ بودجه‌‪ ،‬پێویستی‌‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری‌ ستراتیژی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬

‫بنه‌مای‌ ه���اوكاری‌ دوالیه‌ن���ه‌ی‌ نێوان‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌ولێرو به‌غدا"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫رایگه‌یان���د ئاماده‌ی���ه‌ رۆژانه‌ س���ه‌د‬ ‫هه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت هه‌نارده‌ بكات‪،‬‬ ‫پارله‌مانتارێك���ی‌ لیس���تی‌ عێراقی���ه‌‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كات له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا‬ ‫بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵ په‌سه‌ند بكرێت‪.‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ لیس���تی‌ عێراقی���ه‌‬ ‫س���الم دلی‌‪ ،‬ده‌ست پێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم ب���ه‌ ئه‌رێنی‌ ناوده‌بات‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫مه‌رجه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراقیش بۆ‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی‌ (‪ )400‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫ن���ه‌وت له‌الی���ه‌ن هه‌رێم���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ژماره‌یه‌ك���ی‌ ناواقیعیه‌و له‌س���ه‌روی‌‬ ‫توانای‌ كوردس���تانه‌‌وه‌یه‌"‪ .‬وتیش���ی‌‬ ‫"دوای‌ ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كه‌م له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا‬ ‫بودجه‌ په‌سه‌ند بكرێت"‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێك���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ قانون‬ ‫داواده‌كات ك���ۆی‌ دۆس���یه‌ی‌ نه‌وت���ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان راده‌ستی‌ عێراق‬ ‫بكرێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ن���ه‌وت‌و داهاته‌كه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫موڵكی‌ هه‌مو عێراقیه‌كان بێت‪.‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ قان���ون‬ ‫خالید ئه‌س���ه‌دی‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ده‌ست‬

‫ده‌وڵه‌تی قانون‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ پرس ‌ی‬ ‫نه‌وت له‌نێوان‬ ‫هه‌رێم‌وناوه‌ندا‪،‬‬ ‫له‌یه‌ك خاڵدا‬ ‫چڕده‌كاته‌وه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ "هه‌رێم هه‌مو‬ ‫نه‌وته‌كه‌ی به‌كردار ‌ی‬ ‫راده‌ست ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ناوه‌ند ‌ی بكات‬

‫پێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌ هه‌رێم ب���ه‌ ئه‌رێنی‌‬ ‫ده‌زانێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم راش���یده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫به‌پێ���ی‌ ده‌س���تور ده‌بێ���ت نه‌وت���ی‌‬ ‫عێراق ب���ۆ هه‌مو عێراقی���ه‌كان بێت‪،‬‬ ‫ب���ۆ به‌ڵگاندنی‌ وته‌كانیش���ی‌ نمونه‌ی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ هێنایه‌وه‌ له‌ س���ااڵنی‌ رابردودا‬ ‫پارێزگا به‌رهه‌مهێنه‌كانی‌ نه‌وت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫داهات���ی‌ خۆیان ره‌وان���ه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ن���دی‌ كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌تی���ش‬ ‫به‌پێی‌ بودجه‌و دوای‌ په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫له‌الیه‌ن پارله‌مانه‌وه‌ به‌سه‌ر ناوچه‌كاندا‬ ‫دابه‌شیكردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌دی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ پرسی‌ نه‌وت‬ ‫له‌نێ���وان هه‌رێم‌وناوه‌ندا‪ ،‬له‌یه‌ك خاڵدا‬ ‫چڕده‌كاته‌وه‌ ئه‌وی���ش ئه‌وه‌یه‌ "هه‌رێم‬ ‫هه‌مو نه‌وته‌كه‌ی به‌كرداری‌ راده‌س���تی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندی‌ ب���كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ كوردس���تان موڵك���ی‌ هه‌مو‬ ‫عێراقیه‌كانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك���و چۆن نه‌وتی‌‬ ‫به‌س���ره‌و پارێزگاكان���ی‌ دیكه‌ موڵكی‌‬ ‫هه‌مو عێراقیه‌كانه‌"‪.‬‬

‫ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا‬ ‫هه‌وڵی‌ یه‌كخستن ‌ی كوردو الیه‌نه‌ شیعه‌كان ده‌ده‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ تێپه‌ڕاندنی‌ بودجه‌و نه‌هێشتن ‌‬ ‫ناكۆكی‌ نێوان الیه‌نه‌ شیعه‌كان‪ ،‬دو‬ ‫ی بااڵی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫گه‌وره‌ به‌رپرس ‌‬ ‫ئێران له‌هه‌وڵی‌ یه‌كخستنی‌ الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫نه‌هێشتنی‌ ناكۆكیه‌كاندان‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫له‌الیه‌نه‌كان ده‌ستوه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫ی ئه‌رێنی‌ ده‌زانن‌و‬ ‫به‌رپرسانه‌ به‌كارێك ‌‬ ‫لیستی‌ عێراقیه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ی كاریگه‌رییانه‌وه‌ ئێران‌و‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌توانن هێمنی‌ بۆ عێراق‬ ‫بگێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناكۆكیه‌كان ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ قوڵبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ند له‌س���ه‌ر پرس��� ‌‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت‌و بودجه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی نێ���وان الیه‌ن���ه‌ ش���یعه‌كان‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی ناكۆكیه‌كان���ی‌ نێ���وان‬ ‫به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نور ‌‬ ‫ی قانون به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫مالیكی‌‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ عه‌ممار حه‌كیم‌و ره‌وت ‌‬ ‫سه‌در به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ موقته‌دا سه‌در‪،‬‬ ‫ی فه‌یله‌قی‌ قودس���ی‌ ئێران‬ ‫فه‌رمان���ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ژه‌نه‌راڵ قاسم س���لێمانی‌‌و یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا بری���ت‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی به‌غ���دا ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ماكگۆرك س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی گفتوگۆو فش���ار خستن ‌ه سه‌ر‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی به‌و‬ ‫الیه‌نه‌كانه‌وه‌ ده‌یانه‌وێ���ت كۆتای ‌‬

‫ی‬ ‫سیاسی‌ راگه‌یاند‪ ،‬هێرش���ێكی‌ توند ‌‬ ‫قه‌یرانانه‌ بهێنن‪.‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ ك���ورد كرد‌ه سه‌ر س���ه‌رۆك وه‌زیران مالیكی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬مه‌حم���ود عوس���مان‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت ب��� ‌ه دیكتات���ۆر ناویب���رد‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی نێ���وان ئه‌و دو الیه‌ن ‌ه ش���یعه‌یه‌ به‌ره‌و‬ ‫ی فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتو هه‌واڵی‌ سه‌ردان ‌‬ ‫ی زیاتر رۆیشت‪ .‬دواتریش هه‌ردو‬ ‫ی ئاڵۆز ‌‬ ‫ی قاسم سلێمان ‌‬ ‫ی ئێران ‌‬ ‫ی قودس ‌‬ ‫فه‌یله‌ق ‌‬ ‫ی سه‌درو ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵ ل ‌ه‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫بۆ به‌غدا راس���ت بێت‪ ،‬ئه‌وا ئامانج لێ ‌‬ ‫ی هاوكاریی ‌ه له‌نێوان پارت ‌ه به‌یاننامه‌یه‌كدا حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكیان‬ ‫"دۆزین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شیعه‌كاندا‪ ،‬چونك ‌ه كێش���ه‌یان هه‌یه‌‪ .‬ب���ه‌وه‌ تۆمه‌تب���ار ك���رد كه‌ له‌س���ات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روخاندن��� ‌‬ ‫ی دروس���تبونیه‌و‌ه هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا بۆ دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تر ده‌دات‪ .‬ئه‌وه‌ش وایكرد‬ ‫الیه‌نه‌كان��� ‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌نده‌"‪.‬‬ ‫ی نێ���وان ئه‌و الیه‌نانه‌ زیاتر قوڵ‬ ‫ی ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ ئێران بۆ به‌غدا ناكۆك ‌‬ ‫هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ دوای‌ س���ێ‌ ساڵ ل ‌ه شه‌ڕو بێته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌متر ل ‌ه چل رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارله‌مان ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئاڵۆزی‌‪ ،‬تائێس���تا كێش���ه‌كانی‌ سوریا بۆ ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫ی د‪ .‬عێراق ماوه‌‪.‬‬ ‫كۆتاییان نه‌هات���وه‌‪ .‬كه‌ به‌بۆچون ‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌ میدیاكانه‌و‌ه به‌ئاشكرا‬ ‫ی‬ ‫ی ئێرانیه‌كانه‌وه‌ "كێشه‌ ‌‬ ‫مه‌حمود به‌ال ‌‬ ‫ی باس له‌كۆبون���ه‌وه‌و دیداره‌كانی‌ نێوان‬ ‫ی س���وریایه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌گرنگ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‌و الیه‌نه‌ ش���یعه‌كان ناكرێت‪،‬‬ ‫ده‌زان���ن چاره‌س���ه‌ری‌ ناكۆكیه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌وان ‌‬ ‫نێوان ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵو ره‌وتی‌ س���ه‌درو به‌اڵم ژماره‌ی���ه‌ك راپۆرت ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬له‌م‬ ‫ده‌ریده‌خه‌ن به‌كاریگه‌ر ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵو ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫د‪ .‬مه‌حم���ود‪ ،‬ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات هه‌فته‌ی���ه‌دا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ڕ ‌‬ ‫ئه‌مریكیه‌كان‌و ئێرانی���ه‌كان كارده‌كه‌ن قانون رێكه‌وتن له‌سه‌ر وه‌ستاندن ‌‬ ‫ی ناكۆك���ی‌ نێوان میدیایی‌ نێوانیان‪ ،‬هه‌روه‌ها رێكه‌وتون‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی له‌میدیاكانیان���ه‌و‌ه‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه عێراقیه‌كان‪ ،‬چونك��� ‌ه "ئه‌وان له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫چاره‌سه‌ریان ده‌وێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ریه‌كه‌یان به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك هێ���رش نه‌كرێت ‌ه‬ ‫ی سه‌ر كه‌س���ایه‌تی ‌ه سیاسی‌‌و ئاینیه‌كان‪،‬‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێگ ‌هی‌ تایبه‌تی‌ خۆ ‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ موقته‌دا سه‌در‪.‬‬ ‫ده‌وێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌و‌ه پارله‌مانت���ار ‌‬ ‫ی س���ه‌در‬ ‫ی ره‌وت ‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ رێبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌واتنی‌ س���ه‌ر به‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫موقت���ه‌دا س���ه‌در له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا كوتل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���بر‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ بێئاگای ‌‬ ‫ی بااڵ عه‌ل ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربونی‌ خۆی‌ ل ‌ه پرۆس���ه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی ژه‌نه‌راڵ سلێمان ‌‬ ‫خۆی‌ ل ‌ه س���ه‌ردان ‌‬ ‫بۆ به‌غ���دا راده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌س���توه‌ردان له‌ه���ه‌ر ده‌وڵه‌تێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بێ���ت ئێمه‌ الریمان لێ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌رێن ‌‬ ‫ی‬ ‫نیه‌‪ .‬به‌اڵم ئێمه‌ هیچ ده‌س���توه‌ردانێك ‌‬ ‫نه‌رێنیمان ناوێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پارله‌مانتاره‌‪ ،‬ده‌خوازێت نه‌وه‌كو‬ ‫به‌ته‌نها ل ‌ه كێش ‌ه سیاسیه‌كاندا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌منی‌‌و به‌ره‌نگاربونه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ی ناوچه‌ك��� ‌ه‬ ‫تیرۆریش���دا‪ ،‬ده‌وڵه‌تان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوكاری‌ عێراق بكه‌ن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی "تیرۆر له‌هه‌مو‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت��� ‌ه هاوس���ێكانه‌وه‌ دێت��� ‌ه ناو‬ ‫عێراق���ه‌وه‌‪ .‬ئێم��� ‌ه نامانه‌وێ���ت عێراق‬ ‫به‌قه‌یران���ه‌وه‌ بژێ���ت‌و ده‌مانه‌وێت ئه‌و‬ ‫قه‌یرانانه‌ تێپه‌ڕێنین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ژه‌نه‌راڵ قاس���م سلێمانی‌ جگه‌له‌و‌ه ‌‬ ‫ی قودسه‌‪ ،‬هاوزه‌مان‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ فه‌یله‌ق ‌‬ ‫ی دۆس���یه‌ی‌ عێراق‌و سوریاو‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫لوبنانیش���ه‌‪ .‬به‌ڕای‌ چاودێران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراقدا خاوه‌نی‌ بڕیار ‌‬ ‫ناوبراو له‌پرس ‌‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌یه‌‪ ،‬زۆرجار بڕیار ‌‬ ‫عێراقیه‌كان به‌رێنمایی‌‌و ئاگاداری‌ ئه‌و‪،‬‬ ‫یاخود به‌فشاری‌ ئه‌و ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچی‌ ئه‌مه‌ریكاش ‌ه له‌دوای‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر دوایین سه‌رباز ‌‬ ‫س‌‬ ‫ی له‌عێ���راق كش���انده‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی هێش���ته‌وه‌‪ .‬ره‌نگ��� ‌ه‬ ‫باڵێوزخانه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫باڵێوزه‌ك ‌هی‌ نه‌یتوانیبێت ته‌واو ‌‬

‫ی‬ ‫عێراقیه‌كان رێكبخات‪ ،‬بۆیه‌ یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق��� ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی الیه‌نه‌كان‬ ‫كردوه‌و هه‌وڵی‌ یه‌كخس���تن ‌‬ ‫ده‌دات‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ كوتله‌ی‌ عێراقی ‌ه ته‌اڵڵ‬ ‫زه‌وبه‌عی‌‪ ،‬جه‌خت له‌بونی‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫ماكگۆرك له‌عێ���راق ده‌كاته‌وه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ل���ه‌و ماوه‌ی��� ‌هی‌ ك���ه‌ ئ���ه‌وان لێره‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانرێت چاره‌س���ه‌ر بۆ كێش���ه‌كان ‌‬ ‫بودج ‌ه بدۆزرێته‌وه‌"‪ .‬زۆر به‌ڕاشكاوانه‌ش‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی گرفته‌كان ‌‬ ‫ده‌ڵێت "چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كاو‬ ‫ته‌نه���ا به‌ده‌س���توه‌ردان ‌‬ ‫ئێ���ران ده‌بێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌ردوالیان‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیان له‌مانه‌و‌هی‌ رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستای‌ عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وان له‌پێناو ‌‬ ‫تێپه‌ڕاندن���ی‌ بودجه‌ فش���ار ل ‌ه كوردو‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و‌هی‌ بۆچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقی���ه‌كان ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫كێش���ه‌كانیان په‌نا بۆ ئ���ه‌و ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬زه‌وبه‌ع���ی‌ ده‌ڵێ���ت "عێراق‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ ف���ره‌ نه‌ت���ه‌وه‌و مه‌زه‌به‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌ك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش واده‌كات ده‌ستوه‌ردان ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫تێبكه‌وێت به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ئێرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان كاریگه‌رییان به‌س���ه‌ر‬ ‫ی سیاس���یه‌و‌ه هه‌یه‌و ده‌توانن‬ ‫پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێمن���ی‌ بۆ عێراق بگێڕن���ه‌وه‌و كۆتای ‌‬ ‫به‌توندوتیژییه‌كان بهێنن"‪.‬‬

‫خراپترین‬ ‫شار ‌ی دونیا‬

‫س���ه‌رده‌مانێك النكه‌ی‌ رۆش���نبیریی‌‌و‬ ‫ژوانی‌ روناكبیران‌و ئه‌ده‌ب دۆس���تان بو‪،‬‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ ش���اره‌كانی‌ دیكه‌وه‌ خه‌ڵكی‌ بۆ‬ ‫فێربونی‌ زانست‌و به‌سه‌ربردنی‌ كاته‌كانیان‌و‬ ‫وه‌گه‌ڕخستنی‌ س���ه‌رمایه‌كانیان ده‌چونه‌‬ ‫ئه‌وێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا بوه‌ته‌ خراپترین‬ ‫شاری‌ دونیا‪ :‬به‌غدا‪.‬‬ ‫خه‌لیفه‌ی‌ عه‌باس���ی‌ ئه‌ب���و جه‌عفه‌ری‌‬ ‫مه‌نس���ور (‪ )1250‬س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌رو‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)762‬دا‪ ،‬له‌س���ه‌ر كه‌ن���اری‌‬ ‫روباری‌ دیجله‌ش���اری‌ به‌غدای‌ دروستكردو‬ ‫ك���ردی‌ به‌پایته‌خت���ی‌ خه‌الفه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌و‬ ‫ساته‌ش���ه‌وه‌ تا س���ه‌ره‌تای‌ هه‌ش���تاكانی‌‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردو یه‌كێ���ك بو له‌ش���اره‌‬ ‫گرنگه‌كانی‌ جیهان‌و سه‌نته‌رێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و ئابوری‌ بو‪ ،‬النیكه‌م له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫به‌غدای‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردو به‌پێشكه‌وتنی‌‬ ‫زانكۆكان���ی‌‌و گه‌وره‌ی���ی‌ مۆزه‌خانه‌كانی‌‌و‬ ‫ئاوه‌دانی‌‌و بونی‌ ش���وێنه‌ گه‌شتیارییه‌كانی‌‬ ‫ده‌ناس���رایه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش وایكردبو‬ ‫له‌زۆرێ���ك له‌واڵتان���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌و‬ ‫كوردستانیش���ه‌وه‌ خه‌ڵكی‌ روی‌ تێبكه‌ن‪.‬‬ ‫ژم���اره‌ی‌ ئه‌و نوس���ه‌رو سیاس���ه‌تمه‌داره‌‬ ‫كوردانه‌ كه‌م نین ك���ه‌ رۆژگارێك له‌به‌غدا‬ ‫ژیان‌و بڕوانامه‌یان تیایدا به‌ده‌س���تهێناوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا بارودۆخه‌كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ دوایین روپێوی‌ گروپی‌ راوێژكاری‌‬ ‫میرس���یر‪ ،‬كه‌ هه‌س���تاوه‌ به‌پێوانه‌كردنی‌‬ ‫جۆرێتی‌ ژیان له‌(‪ )239‬ش���ار له‌جیهاندا‪،‬‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ بنه‌ماكانی‌‪ :‬سه‌قامگیری‌‬ ‫سیاس���ی‌‪ ،‬رێ���ژه‌ی‌ ت���اوان‪ ،‬پیس���بونی‌‬ ‫ژینگه‌‪ ،‬شاری‌ به‌غدای‌ پایته‌ختی‌ عێراقی‌‬ ‫به‌خراپترین ش���اری‌ جیهان ل���ه‌و روانه‌وه‌‬ ‫ئه‌ژماركردوه‌‪ .‬له‌لیس���ته‌كه‌دا ناوی‌ به‌غدا‬ ‫هاوش���انی‌ ش���اره‌كانی‌ بانگی‌ له‌كۆماری‌‬ ‫ئه‌فریقای‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و برنسی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫هایتی‌‌و چادو كۆنگۆو یه‌مه‌ن هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گروپه‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی���دا ئیماره‌تی‌ دوبه‌ی‌ به‌باش���ترین‬ ‫ش���ار بۆ ژیان داناوه‌‌و له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫جیهانیشدا له‌دوای‌ واڵتانی‌ ئه‌وروپا پله‌ی‌‬ ‫(‪ )73‬هێناوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها شاری‌ ئه‌بوزه‌بی‌‬ ‫پایته‌خت���ی‌ ئیم���ارات له‌پل���ه‌ی‌ (‪)78‬دا‬ ‫هاتوه‌‪ .‬له‌سه‌ر ئاستی‌ واڵتانی‌ ئه‌وروپاشدا‬ ‫ش���اره‌كانی‌ ڤییه‌نای‌ پایته‌ختی‌ نه‌مس���او‬ ‫زی���ورخ له‌سویس���راو میون���خ له‌ئه‌ڵمانیا‬ ‫به‌باش���ترین بۆ ژیانك���ردن ئه‌ژماركردوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ئه‌فریقاش شاری‌ كیپ‬ ‫تاون���ی‌ پایته‌خت���ی‌ ئه‌فریقای‌ باش���وری‌‬ ‫به‌باشترین شار داناوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها له‌ماوه‌ی‌ مانگی‌ شوباتی‌ رابردودا‪،‬‬ ‫(‪ )57‬روداوی‌ توندوتی���ژی‌ له‌به‌غ���دا‬ ‫روی���داوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ش ته‌قین���ه‌وه‌ی‌ (‪)31‬‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی‌ مینڕێژكراو‪ .‬كاتێك به‌س���ه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌كانی‌ به‌غدا گوزه‌ر ده‌كه‌یت ده‌نگی‌‬ ‫مۆلیده‌ی‌ دوكانداره‌كان كاس���ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها خراپی‌ ش���ه‌قام‌و رێگاوبانه‌كان‌و‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ زب���ڵ‌و خاش���اكێكی‌ زۆرو‬ ‫زۆربونی‌ ژماره‌ی‌ گه‌نجانی‌ بێكارو خراپی‌‬ ‫دۆخی‌ خوێندن‌و سیس���تمی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫بون���ی‌ ده‌یان‌و س���ه‌دان بل���ۆك‌و دیواری‌‬ ‫كۆنكرێتی‌‪ ،‬له‌سیما دیاره‌كانی‌ ژیانكردنن‬ ‫له‌ش���اری‌ به‌غ���دا‪ .‬له‌كاتێك���دا فه‌رمانگه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ حكوم���ه‌ت له‌ناوچ���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌وزن‌و له‌ن���او پش���تێنیه‌كی‌ ئه‌من���ی‌‬ ‫توندوتۆڵ���دا پارێزگاری‌ له‌خۆیان ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫زۆر به‌ئه‌سته‌م رێگه‌ به‌هاواڵتیان ده‌درێت‬ ‫بچنه‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ گرفته‌كان���ی‌ به‌غدا‬ ‫بریتیه‌ له‌كه‌می‌ ئاوی‌ خواردنه‌وه‌و خراپی‌‬ ‫ئ���اوه‌ڕۆكان‪ ،‬به‌جۆرێك بارانێكی‌ به‌خوڕی‌‬ ‫زستانی‌ رابردو زۆربه‌ی‌ كوچه‌و كۆاڵنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و شاره‌ی‌ وه‌كو ده‌ریاچه‌ لێكرد‪ .‬حه‌مید‬ ‫ده‌راجی‌ رۆژنامه‌فرۆش‪ ،‬ده‌ڵێت "كێشه‌كانی‌‬ ‫به‌غ���دا ئه‌وه‌نده‌ زۆرن هه‌ژم���ار ناكرێن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ب���اس له‌وه‌ده‌كات هه‌ندێكجار بۆ‬ ‫دۆخی‌ ئێس���تای‌ به‌غدا ده‌گریه‌ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫"به‌غدای‌ ج���وان ئه‌مڕۆ گ���ۆڕاوه‌و بوه‌ته‌‬ ‫وێران���ه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێ���ت "ئێمه‌ هه‌مو‬ ‫چركه‌یه‌ك روبه‌ڕوی‌ مه‌رگ ده‌بینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫عیس���ام فه‌یلی‌ كه‌ مامۆس���تای‌ مێژوی‌‬ ‫سیاسیه‌ له‌زانكۆی‌ موسته‌نسریه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"له‌س���ه‌رده‌می‌ عه‌باسیدا به‌غدا پایته‌ختی‌‬ ‫ئابوری‌‌و پایته‌ختی‌ هه‌مو جیهان بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆ بوه‌ته‌ ناخۆش���ترین شاری‌ دونیا"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پارله‌مانتار سوهاد فازڵ پۆلێنی‌‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیای���ه‌ به‌راس���ت ناوده‌بات‌و‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ ب���ۆ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ناپیشه‌یبون‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫بریكاری پێشو ‌ی وه‌زاره‌تی سامان ‌ه سروشتیه‌كان‪ :‬ئه‌گه‌ر هه‌نارده‌كردن ‌ی‬ ‫‪100‬هه‌زار به‌رمیل بێبه‌رامبه‌ركرابێت ئه‌وا ته‌نازولێكی زه‌ق ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌میانه‌ی چاوپێكه‌وتنێكی ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫د‪.‬حه‌مه‌ جه‌زا ساڵح بریكاری‬ ‫پێشوی‌وه‌زیری سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬هه‌نارده‌كردنی‌ ‪100‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل نه‌وت‪" ،‬په‌ت شلكردنێكی‬ ‫ناوه‌كیه‌‌و دژه‌ له‌گه‌ڵ بانگه‌شه‌كانی‬ ‫پێشوتری سه‌ربه‌خۆیی ئابوری"‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م���ڕۆ حكومه‌تی هه‌رێم ب���ه‌ ‪ 100‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل ن���ه‌وت به‌غدا رازیب���كات‪" ،‬ئه‌وا‬ ‫سبه‌ێنی داوای زیاتر ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌توانایدای���ه‌ رۆژان���ه‌ چه‌ند‬ ‫به‌رمیل ن���ه‌وت به‌رهه‌مبهێنێت‌و ره‌وانه‌ی‬ ‫بكات؟‬ ‫د‪.‬حه‌م���ه‌ ج���ه‌زا‪ :‬به‌پێ���ی راپۆرت���ه‌‬ ‫نافه‌رمی���ه‌كان‌و ماڵپه‌ڕه‌كان���ی هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌كۆمپانیاكانی ن���او هه‌رێم ‌وه‌ك دی ێن‬ ‫ئۆ – گنێل – خورمال���ه‌ هتد‪ ...‬توانای‬ ‫به‌رهه‌مهێنان له‌سه‌روی‌ نیوملێون به‌رمیل‬ ‫نزیكبۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر رۆژانه‌ ‪ ١٥٠٠٠٠‬سه‌دو‬ ‫په‌نجا هه‌زار به‌رمیل بۆ فرۆشتنی ناوخۆ‌و‬ ‫پااڵوگ���ه‌ ناوخۆیی���ه‌كان ته‌رخانبكرێت‪،‬‬ ‫‪ ٣٥٠٠٠٠‬به‌رمیل ده‌مێنی بۆ هه‌نارده‌كردن‬ ‫به‌تانكه‌رو بۆری گه‌ر رێكه‌وتنه‌كه‌ په‌ره‌ی‬ ‫پێبدرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جه‌نابت له‌ماوه‌ی رابردو بریكاری‬ ‫‌وه‌زاره‌تی س���امانه‌ سروشتیه‌كان بوی تا‬ ‫چه‌ند ئ���اگاداری گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتیه‌كان‬ ‫بویت؟‬ ‫د‪.‬حه‌مه‌ جه‌زا‪ :‬به‌داخه‌وه‌ ئاگادارنه‌بوم‌و‬ ‫كه‌ داوامكردن‪ ،‬فه‌رموی���ان بۆچیته‌ ئه‌وه‌‬ ‫ئیشی ئه‌نجومه‌نی بااڵیه‌!‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا مامه‌ڵه‌كردن���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌گه‌ڵ دۆسیه‌ی نه‌وت تا چه‌ند‬ ‫له‌رێگای یاسایی‌و به‌پێی ده‌ستوری عێراق‬ ‫بوه‌؟‬ ‫د‪ .‬حه‌مه‌ جه‌زا‪ :‬من س���اڵه‌كانی ‪‌٢٠٠٣‬و‬ ‫‪ ٢٠٠٤‬له‌به‌غ���دا راوێ���ژكاری نه‌وت بوم بۆ‬ ‫(س���ی پی ئ���ه‌ی)‌واته‌ كارگێ���ڕی كاتی‬ ‫عێراق‌و زه‌مانی مه‌جلسی حوكمی بریمه‌ر‪،‬‬ ‫به‌درێژای���ی ئ���ه‌و كاتانه‌و پێش���تریش‌و‬ ‫دواتریش یه‌ك كه‌سی ش���یعه‌ی عه‌ره‌ب‌و‬ ‫سوننه‌ی عه‌ره‌ب له‌هه‌مو حزبه‌ عێراقیه‌كان‌و‬ ‫بێالیه‌نه‌كانیش���یان نه‌م���دی ك���ه‌ هی���چ‬ ‫ره‌وایه‌تیه‌ك به‌پڕۆس���ه‌كانی نه‌وتی كورد‬ ‫بده‌ن‌و ده‌س���توریش به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫عه‌ره‌بان���ه‌‌و س���ێنترالیزم ئه‌به‌خش���ێنن‌و‬ ‫رائه‌گه‌یه‌نن‌و ده‌ش���ڵێن فیدراڵیه‌ت به‌زۆر‬ ‫س���ه‌پێندراوه‌و بۆیه‌ له‌روانگه‌ی ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫پرۆس���ه‌كانی كوردس���تان‪ ،‬نایاس���ایی‌و‬ ‫ناده‌س���توریه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕای م���ن هه‌ردو‬ ‫الیه‌ن خۆیان ئه‌دزنه‌وه‌ له‌‌وه‌اڵمی راس���ت‌و‬ ‫دروستی ده‌س���توریی‌و یاسایی بابه‌ته‌كه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ ناگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ دادگای ده‌س���توری؟‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم ب���ۆ كار به‌ده‌قه‌كانی‬ ‫یاس���ای ‪٢٢‬ی ساڵی ‪٢٠٠٧‬ی نه‌وت‌و گازی‬ ‫هه‌رێم ناكات‪ ،‬كه‌ له‌نه‌بونی یاس���ای نه‌وت‬ ‫له‌عێراقدا كه‌ سێ ده‌ستنوس له‌په‌ڕله‌مانی‬ ‫عێراق خۆڵیان لێنیش���توه‌ كه‌ باش���ترین‬ ‫ده‌رفه‌تی ره‌خساندوه‌ كار به‌یاسای نه‌وت‌و‬ ‫گازی هه‌رێ���م بكرێ���ت‌و پێن���ج كۆمپانیا‬ ‫كوردستانیه‌كانی ناو یاساكه‌ دابمه‌زرێنرێت‬ ‫ت���ا هه‌س���تن به‌ئه‌ركی سیس���ته‌ماتیكی‬ ‫خۆیان‌و ببنه‌ به‌ردی بناغه‌ی راسته‌قینه‌و‬ ‫ئینفراستراكچه‌ری دروست بۆ پیشه‌سازی‬ ‫نه‌وتی كوردس���تان‌و ت���ا ماڵئاوایی له‌بێ‬ ‫رونی‌و ناشه‌فافیه‌ت‌و بێسیسته‌می بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێس���تا هه‌رێمی كوردس���تان‬

‫پێش���نیاریكردوه‌ به‌وه‌ی رۆژانه‌ ده‌توانێت‬ ‫‪100‬هه‌زار به‌رمیل ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ بكات‪،‬‬ ‫له‌رێگای كۆمپانیای س���ۆمۆوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌وه‌‬ ‫ته‌نازولكردن���ی هه‌رێم نی���ه‌ بۆ حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ند؟‬ ‫د‪.‬حه‌مه‌ جه‌زا‪ :‬ئه‌گه‌ر بێبه‌رامبه‌ر كرابێت‬ ‫ئ���ه‌وا ته‌نازولێك���ی زه‌قه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌رامبه‌ر البردنی مه‌رجه‌كانی ناو بودجه‌ی‬ ‫‪ ٢٠١٤‬كرابێت‌و پێدانی كرێی كۆمپانیاكان‬ ‫له‌بودج���ه‌ی فیدراڵ���ی ن���ه‌ك ل���ه‌‪%١٧‬ی‌‬ ‫هه‌رێم‌و پێدانی بودجه‌ی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫چاره‌یه‌كی مامناوه‌ن���ده‌ هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مه‌‬ ‫په‌ت ش���لكردنێكی ناوه‌كی���ه‌ دژه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بانگه‌ش���ه‌كانی پێشوتری س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ئابوری‪ ،‬به‌هه‌رحال بێ واژوی نێوه‌ندگیری‬ ‫ئه‌مه‌ریكا من ئه‌م كاره‌م پێدروس���ت نیه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت گه‌ر له‌بێئاگایی پێنچ حزبه‌كاندا‬ ‫كرابێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌رێمی كوردس���تان ده‌توانێت‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 100‬ه���ه‌زار به‌رمیل ره‌وانه‌ بكات؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌توانێت بۆچ���ی له‌ماوه‌ی رابردو‬ ‫ئ���ه‌و پێش���نیاره‌ی نه‌ده‌كرد ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان توشی قه‌یرانی بڕینی‌‬ ‫موچه‌ نه‌بنه‌وه‌؟‬ ‫د‪.‬حه‌م���ه‌ ج���ه‌زا‪ :‬دی���اره‌ ‌وه‌ك چه‌ند‬ ‫جارێك‌وتوم���ه‌ كه‌ ده‌وروبه‌رمان ته‌ڵه‌مان‬ ‫بۆ ئه‌نێنه‌وه‌‪ ،‬لێره‌ مه‌تبه‌خێكی سیاس���ی‬ ‫گش���تگیری نیش���تیمانیمان نی���ه‌‪ ،‬لێره‌‬ ‫رۆڵی‌ زانكۆكان‌و پس���پۆڕانی نیشتیمانی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییمان هه‌ڵپه‌س���اردوه‌و سڕكراون‪،‬‬ ‫ئیش���ه‌كان‌و پ���ڕۆژه‌ س���تراتیژیه‌كانمان‬ ‫به‌نه‌خش���ه‌و پ�ل�ان نی���ه‌‌و له‌پیالنه‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌ر تێناگه‌ین‌و نه‌مانتوانیوه‌ به‌یه‌ك‬ ‫ماوه‌‌و مه‌سافه‌و دیس���تانس له‌ده‌وروبه‌ره‌‬ ‫هه‌رێمیه‌ دژه‌یه‌كه‌كان بوه‌ستین‌و له‌تۆڕێكی‬ ‫دژواره‌وه‌ چ له‌ن���اوه‌وه‌ چ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌‬

‫تا خه‌زێن ‌ه الی‬ ‫به‌غدا بێت‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫موچه‌و بودجه‌‬ ‫بڕین‌و شتی‬ ‫تریش هه‌ر‬ ‫ده‌مێنێ‬ ‫ئااڵوێنراوین‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌ گه‌ر ئه‌مرۆ به‌ ‪ ١٠٠٠٠٠‬س���ه‌د هه‌زار‬ ‫عێ���راق رازیبێت بۆ س���به‌ی داوای زیاتر‬ ‫ئ���ه‌كات ت���ا خه‌زێن���ه‌ الی به‌غ���دا بێت‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ی موچه‌و بودجه‌ بڕین‌و ش���تی‬ ‫تری���ش هه‌رده‌مێنێ‌و هه‌بون���ی ئه‌ندامێك‬ ‫یان دو ئه‌ندام���ی كوردیش له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی س���ۆمۆدا هی���چ كاریگه‌ری‬ ‫نابێ���ت‌و تاك���ه‌ ده‌روازه‌ی راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ریمان ش���ه‌فافیه‌ته‌ له‌ت���ه‌ك‬ ‫یه‌كگرتویی نیشتیمانی‌و نه‌ته‌وه‌ییمان‪.‬‬

‫له‌‪ 4‬ملیۆن ئاژه‌ڵ ‌ی ناوخۆیی‌ملیۆنێکیا ‌ن ژماره‌ی‌ لێدراوه‌‬ ‫"به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ بودجه‌وه‌‪ ،‬پرۆژه‌كه‌ وه‌ستاوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ یه‌ك ملیۆن ئاژه‌ڵی‌ ناوخۆی ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم ژماره‌ی‌ لێدراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ك‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ سامانی‌ ئاژه‌ڵ‌و‬ ‫ڤێته‌رنه‌ری‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵی‌‬ ‫هه‌رێم ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬له‌پێناوی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ "ئاژه‌ڵی‌ ناوخۆیی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫ئاژه‌اڵنه‌ جیابكه‌ینه‌وه‌ كه‌ به‌قاچاخ‬ ‫هاورده‌ی‌ هه‌رێم ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ سامانی‌ ئاژه‌ڵ‌و‬ ‫ڤێته‌رن����ه‌ری‌ د‪.‬عه‌باس عه‌ل����ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ژماره‌ لێ����دان له‌ئاژه‌ڵ‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ند بوه‌و‬ ‫هه‌رێمیش����ی‌ گرتۆته‌وه‌‪ ،‬بڕی‌ ‪17‬ملیار‬ ‫دیناریش����ی‌ له‌الی����ه‌ن حكومه‌ت����ی‌‬ ‫عێراقیه‌وه‌ ب����ۆ ته‌رخانكرابو‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ئ����ه‌وان له‌رێگای‌ ‪92‬تیمه‌وه‌ تا كۆتایی‌‬ ‫س����اڵی‌ رابردو توانیویانه‌ زیاتر له‌یه‌ك‬ ‫ملی����ۆن ئ����اژه‌ڵ ژم����اره‌ی‌ لێب����ده‌ن‪،‬‬ ‫"به‌اڵم له‌مس����اڵدا به‌هۆی‌ دواكه‌وتنی‌‬ ‫په‌س����ه‌ندكردنی‌ بودجه‌وه‌ له‌ئێستادا‬ ‫پرۆژه‌كه‌ راگیراوه‌"‪.‬‬ ‫ژم����اره‌ لێدانی‌ ئ����اژه‌ڵ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رژمێریه‌كی‌ دروس����تی‌ ئ����اژه‌ڵ‬ ‫له‌هه‌رێمدا وه‌ده‌ست ده‌خات‪ ،‬هاوكات ‪4‬ملیۆن‌و ‪69‬هه‌زار ‪ 600‬سه‌ر ئاژه‌ڵ له‌هه‌رێمدا هه‌یه‬ ‫ی كوتانی‌ ئاژه‌ڵه‌كانیش‬ ‫سودی‌ بۆ كات ‌‬ ‫د‪.‬عه‌باس ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‪ ،‬كه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ به‌تایب����ه‌ت له‌كاتی‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌ هێما به‌وه‌ش‬ ‫نه‌خۆشی ئاژه‌ڵ "سااڵنه‌ چه‌ند جارێك له‌كاتی‌ ژماره‌ لێدان����ی‌ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌دا‬ ‫روبه‌روی‌ چه‌ندین گرف����ت بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌كات كه‌ س����ااڵنه‌ هه‌ر له‌رێگای‌ ئه‌و‬ ‫هه‌مو جۆره‌كانی‌ ئاژه‌ڵ ده‌كوتین"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئاماره‌كانی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ له‌وانه‌ به‌ش����ێك له‌خاوه‌ن ئاژه‌ڵه‌كان ژمارانه‌وه‌‪ ،‬ئاس����انتر ده‌توانن عه‌له‌فی‌‬ ‫گش����تی‌ س����امانی‌ ئاژه‌ڵ‌و ڤێته‌رنه‌ری‌ پێیانوابوه‌‪ ،‬كه‌ ئاژه‌ڵه‌كانیان به‌ژماره‌ پێویست به‌نرخی‌ داش����كێنراو بده‌نه‌‬ ‫ی خ����اوه‌ن ئاژه‌ڵ����ه‌كان‪ ،‬ئه‌و وتیش����ی‌‬ ‫له‌س����ه‌رجه‌م هه‌رێم����ی‌ كورس����تاندا لێ����دان بۆ كاتی‌ قوربانیك����ردن زیان ‌‬ ‫‪3‬ملی����ۆن‌و ‪750‬هه‌زار مه‌ڕو بزن‌و ‪ 316‬ده‌بێت‪ ،‬ب����ه‌و هۆیه‌وه‌ نافرۆش����رێت‪" ،‬ئ����ه‌م ژماره‌ لێدانه‌ی‌ ئ����اژه‌ڵ له‌هه‌مو‬ ‫هه‌زار ره‌شه‌واڵخ‌و ‪3‬هه‌زار‌و ‪ 600‬گامێش "ب����ه‌اڵم ئێم����ه‌ خ����اوه‌ن ئاژه‌ڵ����ه‌كان واڵتاندا بونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬دوای‌ ته‌واوكردنی‌‬ ‫هه‌ن‪ .‬واته‌ له‌سه‌رجه‌م هه‌رێمدا به‌هه‌مو دڵنیاده‌كه‌ین����ه‌وه‌ به‌و ژم����اره‌ لێدانه‌ پرۆس����ه‌كه‌ش هه‌م����و ژم����اره‌كان‬ ‫جۆره‌كانی����ه‌وه‌ "‪4‬ملی����ۆن‌و ‪69‬هه‌زارو ئاژه‌ڵه‌كانیان توش����ی‌ زی����ان نابێت‌و له‌كۆمپیوته‌ردا تۆمار ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س����ودێكی‌ تری‌ ئه‌م ژم����اره‌ لێدانه‌‬ ‫هیچ زیانێكیش بۆ كاتی‌ قوربانیكردن‬ ‫‪ 600‬سه‌ر ئاژه‌ڵ هه‌ن"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كه‌ی‌ وه‌زارتی‌‬ ‫كش����توكاڵ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی‌ ئاژه‌ڵی‌ ناوخۆیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ����ه‌و ئاژه‌اڵنه‌ی‌ كه‌ به‌قاچاخ هاورده‌ی‌‬ ‫هه‌رێ����م ده‌كرێن‪ .‬ئه‌و وتیش����ی‌ "هه‌ر‬ ‫كاتێك پاره‌ی‌ ئێمه‌ له‌به‌رامبه‌ر پاره‌ی‌‬ ‫واڵتانی‌ ده‌وروبه‌رمان به‌های‌ په‌یداكرد‌و‬ ‫به‌رزبویه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات به‌لێش����او ئاژه‌ڵ‬ ‫به‌قاچاخ ده‌هێنرێته‌ هه‌رێمه‌وه‌ دوریش‬ ‫ی ده‌هێنرێن نه‌خۆش‬ ‫نییه‌ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌ ‌‬ ‫ب����ن‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر رێگریی‌ ل����ه‌وه‌ نه‌كرێت‬

‫ئاژه‌ڵه‌كان����ی‌ ناوخ����ۆش روب����ه‌روی‌‬ ‫مه‌ترسی‌ له‌ناوچون ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬عه‌باس ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫تاوه‌كو ئێستا له‌هه‌رێمدا به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌قلیدی‌ له‌الی����ه‌ن گوندنش����ینانه‌وه‌‬ ‫ئ����اژه‌ڵ به‌خێ����و ده‌كرێ����ت "ئه‌مه‌ش‬ ‫وایكردوه‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ شیر‌و گۆشتی‌‬ ‫ئاژه‌ڵ له‌ئاس����تێكی‌ نزمدا بێت"‪ .‬بۆیه‌‬ ‫به‌پێویس����تی‌ ده‌زانێ‌‪ ،‬بۆ گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫ئه‌و كه‌رته‌ سه‌رمایه‌داران له‌و بواره‌دا‬ ‫وه‌به‌رهێناندا بكه‌ن "به‌پێدانی‌ قه‌رزی‌‬

‫هه‌ر كاتێك پاره‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پاره‌ی‌ واڵتانی‌‬ ‫ده‌وروبه‌رمان‬ ‫به‌های‌‬ ‫په‌یداكرده‌‌وه‌و‬ ‫به‌رزبۆوه‌‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫به‌لێشاو ئاژه‌ڵ‬ ‫به‌قاچاخ ده‌هێنرێته‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‬ ‫كشتوكاڵی‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌بینه‌ هاوكاری‌ ئه‌و‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رانه‌ی‌ دێن����ه‌ ئه‌م بواره‌وه‌‌و‬ ‫كار ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬تاوه‌كو ئێس����تا هه‌ندێ‌‬ ‫س����ه‌رمایه‌داریش هاتون به‌ش����ێكیان‬ ‫س����ه‌ركه‌وتوبون‌و به‌ش����ێكی‌ تریشیان‬ ‫روبه‌روی‌ شكس����ت بونه‌ت����ه‌وه‌"‪ .‬ئه‌و‬ ‫داواكاریش����ه‌ به‌زوی����ی‌ بودجه‌ی‌ ‪2014‬‬ ‫په‌س����ه‌ند بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وانیش‬ ‫بتوانن به‌زویی‌ ده‌ست به‌ژماره‌ لێدانی‌‬ ‫ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌ی‌ تر بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا ژماره‌یان لێنه‌دراوه‌‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫سه‌رکرده‌کان له‌نه‌ورۆزدا‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪9‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬چێنه‌ر عه‌بدولقادر‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‪ ،‬ئه‌م نه‌ورۆزه‌ش ته‌ماشاكه‌ر بو‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫س ‌ێ ساڵه‌ له‌هه‌مان شوێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫داده‌نیشێ‌‌و له‌ئاپۆڕای‌ ئه‌و خه‌ڵكان ‌ه‬ ‫ده‌ڕوانێ‌‪ ،‬كه‌ به‌بۆنه‌ی‌ نه‌ورۆزه‌وه‌ به‌رگ ‌ی‬ ‫كوردییان پۆشیوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سێك ‌ی‬ ‫ئاسای ‌ی نییه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ به‌و شه‌قامه‌دا گوزه‌ریان ده‌كرد‬ ‫زوم ‌ی كامێره‌كانیان به‌ئاراسته‌ی‌ ئه‌ودا‬ ‫ده‌چركاند‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ كۆتای ‌ی زستان ‌ی ‪ ،2014‬شه‌قام ‌ی‬ ‫سالم (سه‌هۆڵه‌كه‌) ته‌ژیبو له‌خه‌ڵكانێك ‌ی‬ ‫جلوب���ه‌رگ ك���وردی‌‪ ،‬ئ���ه‌وان به‌بۆنه‌ ‌ی‬ ‫حه‌وته‌مین فیس���تیڤاڵی‌ نه‌ورۆزه‌وه‌ رویان‬ ‫له‌و شه‌قامه‌ ناسراوه‌ی‌ شاره‌كه‌یان كردبو‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌وان ‌ه له‌به‌رده‌م بینایه‌كی‌ چه‌ند‬ ‫نهۆمیدا‪ ،‬بۆ چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌ك ده‌وه‌ستان‌و‬ ‫له‌‌و سه‌ركرده‌ ته‌مه‌ن ‪70‬ساڵه‌یان ده‌ڕوانی‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه سێ‌ س���اڵ ‌ه له‌هه‌مان ش���وێن‌و كاتدا‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند هاوڕێیه‌كی‌ داده‌نیشێ‌‌و جار‬ ‫ناجارێكیش جگه‌ره‌یه‌كی‌ پێدا ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بینایه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ش���ه‌قام ‌ی‬ ‫سالمدایه‌‌و خاوه‌نه‌كه‌ی‌ بازرگانی‌ ناسراو ‌ی‬ ‫سلێمان ‌ی نه‌وزادی‌ نور ‌ی به‌گه‌‪ ،‬ك ‌ه پێشتر‬

‫به‌رپرس‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین ‌ی یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیش���تمانی‌ بوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا دۆستێك ‌ی‬ ‫نزیك ‌ی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی له‌به‌ش���ی‌ پێشه‌وه‌ی‌ بیناكه‌دا‬ ‫له‌و ئێواره‌ی���ه‌دا ده‌بینران‪ ،‬نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فای‌ رێكخه‌ری‌ گش���ت ‌ی بزوتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گۆڕان‌و دو كوڕه‌كه‌ ‌ی (نما‌و چیا)‌و‪ ،‬چه‌ند‬ ‫هه‌ڵسوڕاوێكی‌ تری‌ ئه‌و بزوتنه‌وه‌ی ‌ه بون‪،‬‬ ‫كه‌ بریت ‌ی بون له‌عومه‌ری‌ س���ه‌ید عه‌لی‌‌و‬ ‫قادری‌ حاج ‌ی عه‌لی‌‌و مسته‌فا سه‌ید قادر‌و‬ ‫مام رۆس���ته‌م‌و خاوه‌نی‌ بیناك ‌ه نه‌وزاد ‌ی‬ ‫نوری‌ به‌گ‌و چه‌ند كه‌سایه‌تیه‌كی‌ تریش‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌و خه‌ڵكانه‌ ‌ی له‌به‌رده‌م ئه‌و‬ ‫بینای���ه‌دا ره‌ت ده‌بون له‌ب���ه‌ر خۆیانه‌و‌ه‬ ‫ده‌یانوت "ئه‌مس���اڵیش لێره‌یه‌"‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وه‌ك ئاماژه‌ی���ه‌ك ب���ه‌وه‌ ‌ی له‌دو س���اڵ ‌ی‬ ‫رابردودا ئه‌و س���ه‌ركرده‌یه‌ له‌هه‌مانشوێندا‬ ‫بین���راوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ له‌نه‌ورۆز ‌ی‬ ‫‪2011‬دا به‌هۆی‌ روداوه‌كان ‌ی ‪17‬شوباته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و "له‌س���ه‌رای‌ ئازدای‌" له‌گه‌ڵ هه‌زاران‬ ‫كه‌سدا به‌شداریی‌ ئاهه‌نگی‌ نه‌ورۆزی‌ كرد‪.‬‬ ‫ن���ه‌وزادی‌ ن���ور ‌ی به‌گی‌ خ���اوه‌ن ماڵ‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رونك���رده‌وه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫نه‌ورۆزێكه‌ میوانداری ‌ی نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ده‌كات بۆ ئه‌و شوێنه‌‪ ،‬كه‌ به‌وته‌ی‌ خۆ ‌ی‬

‫"تا راده‌یه‌ك شوێنێك ‌ی گونجاوه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كاك نه‌وش���یروان له‌نزیكه‌و‌ه به‌ش���داری ‌ی‬ ‫ئاهه‌نگی‌ نه‌ورۆز بكات"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌ش���ێك له‌س���ه‌ركرده‌كان‬ ‫هه‌میش��� ‌ه له‌كاتی‌ خواردن یان كێش���ان ‌ی‬ ‫جگه‌ره‌‪ ،‬خۆیان له‌زوم���ی‌ كامێرامانه‌كان‬ ‫ده‌ش���ارنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ كاته‌كانی‌ ئه‌و ئێواره‌یه‌ س���یما ‌ی‬ ‫تێك���ه‌اڵو ‌ی دوكه‌ڵ ‌ی جگه‌ره‌ك���ه‌ی‌ ده‌بو‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌هه‌واداران‌و دۆس���تان ‌ی گۆڕان‬ ‫ده‌یانویست بچن ‌ه ناو بیناك ‌ه وێنه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌ودا بگرن‪ ،‬به‌اڵم رێگرییان لێده‌كرا‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌یه‌و نه‌وزاد ده‌ڵێت "كاك نه‌وش���یروان‬ ‫ئ���ه‌و رێگرییه‌ی‌ پێ‌ خ���ۆش نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌رگاش وااڵ بكرایه‌ ده‌بوای ‌ه هه‌ر‬ ‫خه‌ریك ‌ی وێنه‌گرتن بوایه‌"‪.‬‬ ‫له‌و ئێواره‌ی���ه‌ ‌ی ‪20‬ی‌ ئ���ازار‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌وانه‌ی‌ هاوش���ان ‌ی نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫دانیش���تبو ق���ادر حاج ‌ی عه‌ل��� ‌ی بو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێش���تر به‌یه‌كێك له‌سه‌ركرده‌ ناڕازیه‌كان‬ ‫یان زیزبوه‌كانی‌ گ���ۆڕان ناوده‌برا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ن���ه‌وزادی‌ ن���وری‌ ب���ه‌گ‪ ،‬جه‌خ���ت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ناڕه‌زایانه‌ كاریگه‌ری‌ به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و دانیشتنانه‌و‌ه نییه‌ "ئه‌وان سااڵنێك ‌ی‬ ‫دورودرێژه‌ هاوڕێ‌و هاوكاری‌ یه‌كن‪ ،‬جگ ‌ه‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فاو به‌شێک له‌هه‌ڵسوڕاوانی گۆڕان له‌ئێواره‌ی نه‌ورۆزی ‪2014‬دا‬ ‫ل���ه‌وه‌ رس���ته‌ی‌ س���ه‌ركرده‌ ناڕازیه‌كان ‌ی‬ ‫گۆڕان ش���تێكه‌ ته‌نها له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ده‌یبیستم"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ب���اس‌و خواس���ه‌كانی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ئێواره‌ی���ه‌ش‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه‬ ‫زیاتر باس���یان له‌وه‌ ك���ردو‌ه ك ‌ه له‌‪‌ %90‬ی‬ ‫خه‌ڵ���ك جلوبه‌رگی‌ كوردییان پۆش���یوه‌‌و‬ ‫به‌هی���چ جۆرێكیش س���یمای‌ حیزبایه‌تی‬ ‫به‌ئاهه‌نگه‌كانه‌و‌ه به‌دینه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش بۆ‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‌و هاوڕێكان ‌ی "جێگا ‌ی‬ ‫بایه‌خ بوه‌"‪ .‬ئه‌و وتیش��� ‌ی "ئه‌وه‌ی‌ دورو‬ ‫نزیك باس���ی‌ لێ���و‌ه نه‌كرا سیاس��� ‌هت‌و‬

‫گرفته‌كان ‌ی پێكهێنان ‌ی حكومه‌ت بو"‪.‬‬ ‫نه‌وزاد ئه‌وه‌ش���ی‌ دركان���د‪ ،‬ك ‌ه خوان ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ئێواره‌یه‌یان كه‌باب‌و ماس��� ‌ی بوه‌‪،‬‬ ‫جه‌خت ‌ی له‌وه‌ش كرده‌و‌ه كه‌ ئه‌وه‌ ‌ی كه‌متر‬ ‫گرنگ ‌ی هه‌بێت له‌ال ‌ی نه‌وشیروان مسته‌فا‪،‬‬ ‫خواردن ‌ه "ئه‌و هه‌ر چا و جگه‌ره‌ی‌ هه‌بێت‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ تر ‌ی نییه‌"‪ .‬هه‌ر ده‌رباره‌ ‌ی‬ ‫خواردن ‌ی نه‌وش���یروان مسته‌فا‪ ،‬ره‌فعه‌تی‬ ‫مه‌الش كه‌ هاوڕێیه‌كی نزیكی‌ نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فای ‌ه له‌دیدارێكدا باس ‌ی له‌و‌ه كردو‌ه‬ ‫ك ‌ه نه‌وشیروان مسته‌فا گرنگیی‌ به‌خواردن‬ ‫نادات "به‌تایب���ه‌ت له‌هاویندا زیاتر حه‌زی‬

‫ئه‌مساڵ بارزان ‌ی كه‌ركوك ‌ی له‌بیركردو‬ ‫دو نه‌ورۆز‌ه تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫به‌یاننامه‌ ‌ی پیرۆزبایی‌ نیه‌ چاو ‌ی له‌به‌غداش نوقاند‬

‫ئا‪ :‬هاوكار‬ ‫به‌و سااڵنه‌شه‌وه‌ كه‌ سه‌رقاڵی‌ كاره‌كانی‌‬ ‫بوه‌ له‌به‌غدا وه‌ك سه‌رۆك كۆمار‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ جه‌الل تاڵه‌بانی‌‪ ،‬سكرتێری‌‬ ‫گشتیی‌ یه‌كێتی‌ به‌یاننامه‌ی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫هه‌بوه‌ به‌بۆنه‌ی‌ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ دو ساڵی‌ له‌سه‌ر یه‌كه‌‪ ،‬نه‌ ده‌نگی‌‬ ‫هه‌یه‌و نه‌به‌یاننامه‌‪.‬‬ ‫تا پێ����ش نه‌خۆش����كه‌وتنه‌كه‌ی‌‪ ،‬جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌ له‌ن����ه‌ورۆزدا هه‌م����و ش����تێكی‌‬ ‫بیرچوبایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بیرنه‌ده‌چو كه‌ به‌بۆنه‌ی‌‬ ‫ن����ه‌ورۆزه‌و پیرۆزبایی‌ له‌گه‌لی‌ كورد بكات‌و‬ ‫ته‌نان����ه‌ت زۆرجار ئه‌م بۆنه‌ی����ه‌ی‌ ده‌كرده‌‬ ‫ده‌رفه‌تێك بۆ ئاساییكردنه‌وه‌و پته‌وكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ خۆی‌‌و حزبه‌كه‌شی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌یاره‌كانیدا‪.‬‬ ‫م����اوه‌ی‌ زیاتر ل����ه‌دو س����اڵه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌خۆش����یه‌وه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫عێراقی‌ به‌جێهێشتوه‌و ئه‌وانه‌ی‌ له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫چاودێریی‌ باری‌ ته‌ندروستی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌نها‬

‫ئه‌وه‌نده‌ ده‌ڵێن كه‌ "رۆژ به‌رۆژ ته‌ندروست ‌ی‬ ‫به‌ره‌وپێش ده‌چێت"‪ ،‬له‌هه‌مو ئه‌و ماوه‌یه‌شدا‬ ‫ته‌نها دوجار له‌رێگه‌ی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫وێنه‌یه‌كه‌وه‌ له‌میدیاكانی‌ س����ه‌ر به‌یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫مان����ه‌وه‌ی‌ ره‌وش����ی‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ به‌وش����ێوه‌یه‌و نه‌بون����ی‌ زانیاری‌‬ ‫دروس����ت له‌باره‌یه‌وه‌‪ ،‬نیگه‌رانی‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌س����ه‌ركرده‌كانی‌ عێ����راق‌و هاواڵتیان����ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و دۆست‌و الیه‌نگرانی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ لێكه‌وتوه‌ت����ه‌وه‌و ته‌نان����ه‌ت كار‬ ‫گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ردو جێگرانی‌ سكرتێری‌‬ ‫ئ����ه‌و حزبه‌‪ ،‬كۆس����ره‌ت ره‌س����وڵ عه‌لی‌‌و‬ ‫به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح له‌دوكان به‌یاننامه‌ی‌‬ ‫هاوبه‌ش����ی‌ خۆیان كه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫باڵویانكرده‌وه‌‪ ،‬داوای‌ به‌دواداچونیان كرد بۆ‬ ‫ئاشكراكردنی‌ باری‌ ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫هه‌مان داواش له‌سه‌ر ئاستی‌ عێراق له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌ند سه‌ركرده‌یه‌كی‌ سیاسییه‌وه‌ كرا‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ گرنگ����ی‌ ن����ه‌ورۆزه‌وه‌ له‌الی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬قوباد تاڵه‌بانی‌ كوڕی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬نه‌ورۆز رۆژی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كورده‌و‬ ‫گرنگیه‌كه‌ی‌ بۆ ئ����ه‌و له‌چه‌ند رویه‌كه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك����ه‌م جه‌ژنێك����ه‌و ده‌رفه‌ت����ی‌ خۆش����ی‌‬ ‫ده‌ربڕینه‌‪ ،‬دوه‌م به‌شێكین له‌میلله‌تێك كه‌‬ ‫له‌رابردودا ناخۆش����یی‌ زۆری‌ به‌سه‌رهاتوه‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌ش����ێت ن����ه‌ورۆز ده‌رفه‌تێ����ك‬ ‫بڕه‌خس����ێنێت تا به‌بیر خۆمانی‌ بهێنینه‌وه‌‬ ‫كه‌ كوردس����تان به‌چ قۆناغێكی‌ س����ه‌ختدا‬ ‫گه‌یشتوه‌ته‌ ئه‌مڕۆ"‪.‬‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌ رۆژی‌ ‪17‬ی‌ دیسه‌مبه‌ری‌‬ ‫‪ 2012‬به‌هۆی‌ تێكچونی‌ باری‌ ته‌ندروستیه‌وه‌‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌ ش����اری‌ پزیشكی‌‬ ‫له‌به‌غدا ك����راو دواتر به‌فڕۆكه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ شاریته‌ له‌به‌رلینی‌‬ ‫پایته‌خت����ی‌ ئه‌ڵمانیا ك����راو له‌وكاته‌وه‌ تا‬ ‫ئاماده‌كردن����ی‌ ئه‌م بابه‌ت����ه‌‪ ،‬ته‌نها چه‌ند‬ ‫وێنه‌یه‌كی‌ وه‌ستاوی‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫نوری‌ مالیكی‌‪ ،‬س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا خه‌ڵكی‌ چاوه‌ڕوان����ی‌ ئه‌وه‌ بو‬ ‫بارزانی‌ مژده‌ی‌ "سه‌ربه‌خۆبونی‌ كوردستان"‬ ‫رابگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌ك����ه‌ی‌ ئ����ه‌و س����اڵه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕواننه‌ك����راو ه����ه‌ر‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ لێدوانه‌كانه‌وه‌ هه‌س����تده‌كرا‬ ‫بارودۆخێكی‌ نائاس����ایی‌ به‌ڕێوه‌یه‌و بارزانی‌‬ ‫به‌به‌كارهێنانی‌ ده‌سته‌واژه‌كانی‌ "دیكتاتۆر"و‬ ‫"قبوڵنه‌ك����ردن"‪ ،‬كه‌وته‌ قس����ه‌كردن‪" ،‬بەر‬ ‫لەزیات����ر لە ‪ 2500‬س����اڵ ك����ورد ڕاپەری‌و‬ ‫دیكتاتۆریەت����ی قەبوڵنەك����رد‪ .....‬ئێم����ە‬ ‫میللەتێكی زیندوین‌و میللەتێكین بندەستی‌و‬ ‫زۆرداریی لەكەس قەبوڵناكەین"‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫له‌به‌یاننامه‌كه‌ی‌ مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫به‌بۆنه‌ی‌ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزی‌ ئه‌مساڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫هیچ پیرۆزبایی ‌هك‌و ئاماژه‌یه‌كی‌ تێدا‬ ‫نه‌بو بۆ كه‌ركوكیه‌كان به‌بۆنه‌ی‌‬ ‫رزگاركردنی‌ شاره‌كه‌یان له‌ساڵی‌ ‪،1991‬‬ ‫هیچ ئاماژه‌یه‌كیشی‌ نه‌دا به‌و قه‌یرانه‌‬ ‫سیاسیه‌ی‌ له‌نێوان به‌غداو هه‌ولێر له‌ئارادا‬ ‫هه‌ن‪.‬‬ ‫س����ێ‌ نه‌ورۆزی‌ ی����ه‌ك ل����ه‌دوای‌ یه‌كه‌‪،‬‬ ‫بارزانی‌ به‌ش����ێوه‌ی‌ جیاواز جه‌ژنی‌ نه‌ورۆز‬ ‫ده‌كاته‌ ده‌رفه‌تێك بۆئه‌وه‌ی‌ له‌و رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫په‌یامی‌ سیاسیی‌ خۆی‌ بدات به‌گوێی‌ یارو‬ ‫نه‌یاردا‪ .‬له‌ن����ه‌ورۆزی‌ س����اڵی‌ ‪ ،2012‬ئه‌و‬ ‫ده‌م����ه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان به‌دۆخێكی‌‬ ‫ناس����ه‌قامگیردا ده‌رۆیش����ت‌و ناكۆكیه‌كانی‌‬ ‫نێوان ئۆپۆزیسۆن‌و ده‌س����ه‌اڵت له‌الیه‌ك‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ هه‌ولێرو به‌غ����دا له‌الیه‌كی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫له‌لوتك����ه‌دا ب����و‪ ،‬بارزانی‌ ئ����ه‌و بۆنه‌یه‌ی‌‬ ‫ك����رده‌ ده‌رفه‌تێك بۆ هێرش����كردنه‌ س����ه‌ر‬

‫بارزانی‌ هه‌ر به‌مه‌وه‌ نه‌وه‌ستا‪ ،‬به‌ڵكو به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناوی‌ مالیكی‌ بهێنێت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫راسته‌وخۆ كه‌وته‌ تۆمه‌تباركردنی‌‌و به‌هۆی‌‬ ‫ئ����ه‌م لێدوانه‌ تونده‌وه‌ ئاس����تی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێ����وان هه‌ولێ����رو به‌غ����دا ت����ا پێكدادانی‌‬ ‫س����ه‌ربازیی‌ نزیكبۆوه‌‪ " ،‬به‌داخەوە چەند‬ ‫كەسێكی كەم پەیدابون هەمو دەسەاڵتیان‬ ‫ئیحتیكارك����ردوەو ئیرهابێك����ی فكریی����ان‬ ‫دروس����تكردوە نابێت كەس رەخنە بگرێت‬ ‫یان رەئی خۆی بدات ئەگەر نا هارئەبن وە‬ ‫دەكەونە پەالماری جۆراوجۆر"‪.‬‬ ‫بارزانی‌ وه‌اڵمی‌ چاوه‌ڕوانیه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ب ‌ه ْ‬ ‫"انشا اهلل"‪ ،‬دایه‌وه‌و وتی‌‪" ،‬لەم ڕۆژەدا‬ ‫زۆر ك����ەس داوایان دەك����رد‪ ،‬پەیوەندییان‬ ‫دەكرد كە ل����ەم ڕۆژەدا مژدەیەكی خۆش‬ ‫و گ����ەورە بەهەم����و خەڵكی كوردس����تان‬ ‫رابگەیه‌نین‪ ،‬من دڵنیاتان دەكەم ْ‬ ‫انشا اهلل‬ ‫ئ����ەو ڕۆژە هەر دێـت كە ئ����ەم مژدەیەتان‬ ‫پێرابگەیه‌نرێت"‬ ‫ن����ه‌ورۆزی‌ س����اڵی‌ ‪ ،2013‬بارزان����ی‌‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ س����ه‌ره‌كی‌ ناوه‌رۆك����ی‌‬ ‫به‌یاننامه‌ك����ه‌ی‌ ته‌رخانكردبو بۆ كه‌ركوك‪،‬‬

‫ك����ه‌ به‌ش����ێك له‌چاودێ����ران پێیانوای����ه‌‬ ‫توندبون����ه‌وه‌ی‌ ملمالنێی‌ سیاس����یی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و پارت����ی‌ ل����ه‌و س����ه‌روبه‌نده‌دا‬ ‫له‌كه‌رك����وك‪ ،‬كاریگ����ه‌ری‌ هه‌بوه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ناوه‌رۆكی‌ به‌یاننامه‌كه‌و بارزانی‌ هه‌وڵیداوه‌‬ ‫له‌ورێگه‌یه‌وه‌ پێگه‌ی‌ پارته‌كه‌ی‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫یه‌كێتی����دا به‌هێزتر بكات‪ " ،‬لەو بۆنەیەداو‬ ‫لەیادی بیس����ت‌و دو س����اڵەی ئازادكردنی‬ ‫ش����اری كەرك����وك پیرۆزبای����ی لەخەڵكی‬ ‫كوردستان‌و دانیشتوانی سەربەرزی شاری‬ ‫كەركوك دەك����ەم‪ .‬هەاڵتنی خۆری ئازادی‬ ‫لەن����ەورۆزی ‪ 1991‬ـی كەركوكدا مانایەكی‬ ‫قوڵتری بەخش����ییە ن����ەورۆزو ئەدەبیاتی‬ ‫نەتەوەیی‌و سیاسیی ئێمەی دەوڵەمەندتر‬ ‫كرد‌و س����ەلماندی كە كەرك����وك‌و نەورۆزو‬ ‫كوردستان قەت لێكدانابڕێن"‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ساڵی‌ رابردو‪ ،‬له‌به‌یاننامه‌‬ ‫پیرۆزباییه‌ك����ه‌ی‌ ئه‌مس����اڵی بارزانی����دا‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌وش����ه‌یه‌كیش ن����اوی‌ كه‌ركوك‬ ‫نه‌هێن����راو بارزان����ی‌ بی����ری‌ چ����و النیكه‌م‬ ‫پیرۆزبایی‌ رزگاركردنی‌ شاره‌كه‌یان لێبكات‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ ،1991‬به‌ڵكو زیاتر تیشكی‌ خسته‌‬ ‫س����ه‌ر بابه‌تی‌ پێكه‌وه‌ژیان����ی‌ الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫پێشخس����تنی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪" ،‬بڕوام‬ ‫بەهێزو تواناو خۆڕاگریی ئێوەی سەربەرز‬ ‫هەی����ەو بەپاڵپش����تیی خ����ودای م����ەزن‌و‬ ‫ئێوەی ئازیز‪ ،‬كوردس����تان بەس����ەر گشت‬ ‫ئاستەنگەكاندا سەردەكەوێت‌و پێشكەوتنی‬ ‫زیاتر بەخۆیەوە دەبینێت"‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییش����دا‪ ،‬بارزانی‌ تكا لەهاواڵتیان‬ ‫دەكات "لەشادی‌و سەیرانەكانیاندا ژینگەو‬ ‫جوانی‌و سروشتی كوردس����تان بپارێزن"‪.‬‬ ‫به‌به‌راورد به‌س����اڵی‌ ‪-2012‬ش‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫هه‌مان ئه‌و كێش����انه‌ به‌زیاتره‌وه‌ له‌ئارادان‬ ‫كه‌ له‌و س����اڵه‌دا له‌نێوان به‌غ����داو هه‌ولێر‬ ‫بونیان هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم بارزانی‌ ئه‌مساڵ خۆی‌‬ ‫له‌و مه‌سه‌له‌یه‌ بواردو هیچ ئاماژه‌یه‌كی‌ نه‌دا‬ ‫به‌و قه‌یرانانه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‬ ‫له‌ته‌ماته‌‌و خه‌یاره‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی‌ وته‌ ‌ی نه‌وزاد‪ ،‬نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا شه‌و‌و رۆژ ‌ی دو پاكه‌ت جگه‌ره‌ ‌ی‬ ‫رۆزمه‌ن ده‌كێش���ێ‌‪" ،‬له‌ش���اخیش ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌س���ت ‌ی بكه‌وتایه‌ جگ���ه‌ره‌ ‌ی رۆزمه‌ن ‌ی‬ ‫ده‌كێشا"‪.‬‬ ‫مان���ه‌وه‌ی‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فا له‌و‬ ‫بینای���ه‌دا وه‌ك نه‌وزاد باس���ی‌ ده‌كات تا‬ ‫نزیكی‌ كاتژمێر ‪‌ 9‬ی شه‌وی‌ خایاندوه‌و ئه‌و‬ ‫وتیشی‌ "راس���ته‌ من له‌سه‌ر گۆڕان ماڵم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌رگاش���م بۆ به‌رپرس���انی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫كراوه‌بو‪ ،‬ئه‌گه‌ر بهاتنایه‌"‪.‬‬

‫عه‌ل ‌ی باپیر‬ ‫له‌نه‌ورۆزدا له‌كو ‌ێ بو؟‬

‫ئه‌می����ری‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‌ عه‌لی‌‬ ‫باپیر له‌رۆژی‌ نه‌ورۆزدا ‪ ،3/20‬به‌ش����دار ‌ی‬ ‫هیچ ئاهه‌نگێكی‌ نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ن����د هاوڕێیه‌ك����ی‌ س����ه‌ردانی‌ ده‌ڤه‌ری‌‬ ‫پش����ده‌ری‌ ك����ردوه‌‪ .‬ئه‌ندام����ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ ئه‌و حیزبه‌ تۆفیق كه‌ریم كه‌ له‌و‬ ‫رۆژه‌دا یاوه‌ریی‌ ك����ردوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ك���� ‌ه رۆژی‌‪ 3/20‬م‪.‬عه‌لی‌ باپیر س����ه‌ردانی‌‬ ‫چه‌ند گوندێكی‌ ده‌ڤه‌ری‌ پشده‌ری‌ كردوه‌و‬ ‫چه‌ند ك����ۆڕ‌و كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ ئه‌نجامداوه‌‌و‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر به‌پێ����ی‌ وته‌ی‌ ئ����ه‌و ی����اوه‌ره‌ی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئێواره‌كه‌شی‌ له‌ناوچه‌ی‌ مێرگه‌پان سه‌ردانی‌‬ ‫خێوه‌تگه‌یه‌كی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌ی‌ الوانی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫میانڕه‌وی‌ كردوه‌ "نان����ی‌ ئێواره‌مان له‌الی‌‬ ‫ئه‌وان خ����وارد‌و مامۆس����تاش له‌وته‌یه‌كدا‬ ‫باس����ی‌ ئه‌زمونی‌ ژیانی‌ خۆی‌ بۆ ئه‌و الوانه‌‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌بۆچونی‌ عه‌ل����ی‌ باپیریش‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ نه‌ورۆزه‌وه‌‪ ،‬تۆفیق كه‌ریم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رونك����رده‌وه‌ كه‌ "نه‌ورۆز له‌الی‌ مامۆس����تا‬ ‫شتێكی‌ ئاس����اییه‌‌و عاده‌ته‌ نه‌ك عیباده‌ت‪،‬‬ ‫واته‌ نه‌ریتی‌ میلله‌تێكه‌‪ ،‬نه‌ریتیش پێویسته‌‬ ‫رێزی‌ لێبگرێت‪ ،‬به‌مه‌رجێك تێكه‌اڵوی‌ كاری‌‬ ‫ناشه‌رعی‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌وڵ����درا بۆچونی محه‌م����ه‌د فه‌ره‌جی‬ ‫ئه‌مینداری گش����تی یه‌کگرتوی ئیسالمیش‬ ‫بزانرێ له‌سه‌ر نه‌ورۆز یاخود له‌و رۆژه‌دا‬ ‫له‌کوێبو‌ه به‌اڵم هه‌وڵه‌کان سه‌رینه‌گرت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ه‌واڵی سه‌ره‌کی ‪BBC‬‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫شوان که‌مال‪:‬‬ ‫پەیکەر زۆر دروستکراوە بۆ کەسایەتیەکان بەاڵم‬ ‫هه‌مویان دەڵێی ئامۆزاو کوڕی پوری یەکترین‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫ا عه‌لی ده‌کرێته‌ به‌رنامه‌‬

‫ناوه‌رۆک���ی به‌رنامه‌ک���ه‌وه‌ عه‌بدولغه‌ف���ار‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬به‌رنامه‌یه‌ک���ی کۆمیدییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫کۆمیدییه‌ک نییه‌ بۆ لێدان له‌که‌س‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ئامانجی خزمه‌تکردنه‌ به‌هه‌مو الیه‌ک"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها مسته‌فا ئه‌حمه‌د که‌ کاره‌کته‌ری‬ ‫س���ه‌ره‌کیی به‌رنامه‌که‌ی���ه‌ له‌لێدوانێک���دا‬

‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند" ئه‌م به‌رنامه‌یه‌ باس‬ ‫له‌چایخانه‌یه‌ک ده‌کات‌و چایخانه‌ش له‌واڵتی‬ ‫ئێمه‌دا گرنگی���ی‌و رۆڵی خۆی هه‌یه‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫مه‌به‌س���تمان له‌وه‌ی���ه‌ ل���ه‌م چایخانه‌یه‌دا‬ ‫هه‌ندێک له‌به‌هره‌ هونه‌رییه‌کان ده‌ربخه‌ین‌و‬ ‫په‌ره‌یان پێبده‌ین"‪.‬‬

‫ک نمایش ده‌کات‬ ‫شانۆکار زه‌ریا سامی له‌کارێکی نوێیدا‬ ‫شانۆیی (ئاوازی شارێک) نمایش ده‌کات‬ ‫ک����ه‌ له‌ده‌قێک����ی محێدی����ن زه‌نگه‌ن����ه‌وه‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ زه‌ریا س����امی به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند که‌ ماوه‌ی دو مانگه‌ س����ه‌رقاڵی‬ ‫پرۆڤ����ه‌ی ئ����ه‌و کاره‌ ش����انۆییه‌ن ک����ه‌‬ ‫ناوه‌رۆکه‌که‌ی باس له‌کێشه‌و گرفته‌کانی‬ ‫هونه‌رمه‌ندێک����ی مۆس����یقیی ده‌کات‌و‬ ‫بڕی����اره‌ له‌کۆتاییه‌کانی مانگ����ی ئادارداو‬ ‫به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانیی شانۆوه‌ له‌هۆڵی‬ ‫رۆش����نبیریی ش����اری س����لێمانی نمایش‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫شانۆگه‌رییه‌که‌ له‌ئاماده‌کردن‌و ده‌رهێنانی‬ ‫زه‌ریا س����امییه‌و تێکس����ته‌که‌ی له‌ده‌قی‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫(ئه‌ی زنجیره‌ سپییه‌کان ئێواره‌تان باش)‬ ‫ی نوسه‌ر محێدین زه‌نگه‌نه‌وه‌ وه‌ر‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها کاره‌کته‌رێکیش له‌نمایشه‌که‌دا نواندن‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئه‌ویش سۆران ئیسماعیل‪-‬ه‌‪.‬‬ ‫زه‌ری����ا س����امی (‪ 31‬س����اڵ)‪ ،‬س����اڵی‬ ‫‪ 2008‬په‌یمان����گای هون����ه‌ره‌ جوانه‌کانی‬ ‫ش����اری س����لێمانیی ته‌واوک����ردوه‌‪ .‬ت����ا‬ ‫ئێس����تا کاری ده‌رهێنانی بۆ دو شانۆیی‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬ئه‌وانیش (به‌ڕێکه‌وت مردنی‬ ‫ئه‌نارشیستێک‪ ،‬بۆ شت کڕین نابێت پاره‌‬ ‫بده‌یت)‪ .‬هه‌روه‌ه����ا وه‌ک ئه‌کته‌ر له‌زیاد‬ ‫له‌ ‪ 15‬ش����انۆییدا به‌ش����داریکردوه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫(به‌هه‌شتی شانۆ‪ ،‬به‌ته‌نها مردنه‌ که‌ درۆ‬ ‫ناکات‪ ،‬پاش����ا له‌سه‌ره‌مه‌رگدایه‌‪ ،‬چواره‌م‬ ‫نیوه‌ڕۆ پێش مه‌حشه‌ر‪ ،‬هاملێت‪.)...‬‬

‫دوپشک‬

‫‪11‬‬

‫ش���وان که‌مال یه‌کێکه‌ له‌هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫په‌یکه‌رس���ازه‌کانی کوردس���تان ک��� ‌ه‬ ‫س���ااڵنێکه‌ له‌کوردس���تان‌و واڵتان���ی‬ ‫ئه‌وروپ���ا س���ه‌رقاڵی هون���ه‌ری‬ ‫په‌یکه‌رتاش���ییه‌و ژماره‌یه‌ک په‌یکه‌ری‬ ‫ئ���ه‌م هونه‌رمه‌ن���ده‌ له‌س���ه‌نته‌ری‬ ‫شاره‌کانی ئه‌ڵمانیا که‌ ئێستا شوێنی‬ ‫کارو ژیانییه‌ت���ی؛ دان���راون‌‪ .‬ش���وان‬ ‫خاوه‌ن���ی بڕوانامه‌ی دبلۆمه‌ له‌هونه‌ری‬ ‫په‌یکه‌رسازیی‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌کالۆریۆس‬ ‫له‌ئه‌کادیمیای هونه‌ر له‌ش���اری به‌غدا‪.‬‬ ‫هه‌ردو بڕوانامه‌که‌ش���ی به‌پله‌ی یه‌که‌م‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی کوردس���تان‌و عێراق‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ .‬له‌دیمانه‌یه‌ک���دا ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ وه‌اڵمی چه‌ند پرسیارێکی‬ ‫ئاوێن���ه‌ی دایه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌دۆخی‬ ‫هون���ه‌ری په‌یکه‌رس���ازیی له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ش���وان که‌م���ال له‌ب���اره‌ی ژماره‌و‬ ‫کوالێتی���ی په‌یک���ه‌ره‌کان له‌هه‌رێم���ی‬ ‫کوردس���تاندا ده‌ڵێت‪" :‬کوردس���تان‌و‬ ‫لەعێ���راق‌و واڵتانی دراوس���ێش ئەگەر‬ ‫بەراوردی بکەی���ن بەواڵتانی رۆژئاوا‪،‬‬ ‫زۆر هەژارن لەڕوی ژمارەی پەیکەره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌واڵتان���ی رۆژئ���اوا هی���چ ش���ەقام‌و‬ ‫گۆڕەپان‌و شوێنێکی گشتیی نییە بێ‬ ‫پەیک���ەر بیت‪ .‬لەکوردس���تان ژمارەی‬ ‫پەیک���ەر زۆر کەم���ە‪ .‬ئەگەر باس���ی‬ ‫تەکنیک بکەی���ن ئەوە هیچ پەیکەرێك‬ ‫نییە لەفلتەری هەڵسەنگاندنی منەوە‬ ‫دەربچێت‪ .‬تەنیا پەیکەرێك کە کرابێ‬ ‫ت���ا ئێس���تا‪ ،‬پەیک���ەری "عەداله‌تە"‬ ‫لەب���ەردەم دادگای هەولێ���ر‪ .‬ئەویش‬ ‫لەبەر ئ���ەوەی بەکوالێتیی ئه‌ڵمانیی‌و‬ ‫لەئه‌ڵمانیا دروستکراوە"‪.‬‬ ‫له‌ڕوی هونه‌رییش���ه‌وه‌ به‌بڕوای ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ن���ده‌ "لەوانەی���ە لێرەو لەوێ‬ ‫پەیکەرێ���ك هەبێ���ت ب���اش‌و ج���وان‬ ‫بێت‪ ،‬ب���ەاڵم زۆر کەمن"‪ .‬ئه‌و پێیوایه‌‬ ‫له‌کوردستاندا په‌یکه‌رسازی باش هه‌یه‌و‬ ‫نمونه‌ی مامۆستا دارا حه‌مه‌ سه‌عیدی‬ ‫هێنای���ه‌وه‌ "به‌اڵم مامۆس���تا دارا‬ ‫له‌به‌ر هه‌ر هۆیه‌ک بێت کاری‬ ‫هونه‌ریی ن���اکات‌و ده‌مێکه‌‬ ‫پڕۆژه‌ی نییه‌"‪.‬‬ ‫ه���ۆکاری‬ ‫له‌ب���اره‌ی‬ ‫نزمی���ی ئاس���تی هون���ه‌ری‬ ‫په‌یکه‌رسازیی له‌کوردستان‪،‬‬ ‫ش���وان که‌م���ال ده‌ڵێ���ت‪:‬‬ ‫دام���ودەزگا‬ ‫"بەحیزبیکردن���ی‬ ‫هونەری���ەکان‌و دابەش���کردنی پرۆژە‬ ‫هونەریەکان بەس���ەر کەس���انی سەر‬ ‫بەخۆیان کە لەبواری پەیکەرس���ازیدا‬ ‫کار ئەک���ەن‪ ،‬رۆڵی س���ەرەکی هەبوە‬ ‫لەقۆرخکردنی پەیکەرس���ازیی‌‌و ئەمە‬ ‫بوه‌تە هۆی دابەزینی ئاستی هونەریی‌و‬ ‫کوالیتیی پەیکەرەکانی کوردس���تان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪" :‬الی خۆمان گرنگی‬ ‫نادرێ بەهونەری پەیکەرسازیی لەالیەن‬ ‫خەڵ���کان‌و ش���وێنە هونەریی���ەکان‌و‬ ‫وەزارەتی رۆشنبیریشەوە‪ .‬دەسەاڵتی‬ ‫کوردیی تا ئێس���تا هەستی بەگرنگی‬ ‫ئەم هونەرە نەکردوە‪ ،‬بۆیە تا ئێس���تا‬ ‫کارگەیەکی داڕش���تنی بڕۆنزمان نییە‪،‬‬ ‫کە ئەمە بەردی بناغەو بڕبڕه‌ی پشتی‬ ‫پەیکەرس���ازییە"‪ .‬ئ���ه‌و هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫باس له‌پرۆژه‌یه‌کی خ���ۆی ده‌کات که‌‬ ‫ویس���تویه‌تی له‌کوردس���تان دروستی‬ ‫بکات‪ ،‬به‌اڵم پڕۆژه‌که‌ی ڕه‌تکراوه‌ته‌وه‌‬ ‫"ویستم پەیکەرێك بۆ شێخ مەحمودی‬ ‫نەم���ر دروس���ت بک���ەم بەس���واری‬ ‫ئەس���پەوە‪ .‬لەبڕۆن���ز دامدەڕش���ت‌و‬

‫که‌‌وان‬

‫لەئەڵمانیا دروس���تم دەک���رد‪ .‬ئەبوە‬ ‫جوانترین‌و یەکەم پەیکەر بەو شێوەیە‬ ‫لەکوردستان‪ .‬کردمە پڕۆژەو ناردمەوە‬ ‫بۆ کوردستان‪ .‬سەرکردەیەکی گەورەو‬ ‫بەڕێز وتبوی ش���ێخ مەحم���ود کاری‬ ‫زۆر بۆ کراوە‪ ،‬ئ���ەوە نییە وێنەیەکی‬ ‫گەوره‌ی هەیە الی سەرای سلێمانی!"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ گێڕانه‌وه‌ی ئه‌وه‌ش���دا‪ ،‬ش���وان‬ ‫ئاماژه‌ی���دا به‌په‌یکه‌ره‌کان���ی کای���زه‌ر‬ ‫ولیه‌م (پادشای ئه‌ڵمانیا) که‌ ژماره‌ی‬ ‫‪ 70‬په‌یکه‌ری جۆراوجۆره‌ له‌ئه‌ڵمانیا‌و‬ ‫‪16‬دانه‌یان به‌س���واری ئه‌س���په‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وانه‌ش "ل���ەم ماوەیەدا‬ ‫داوای���ان لەم���ن ک���رد پەیکەرێکی ‪٤‬‬ ‫مەتری ب���ۆ دروس���تبکەم لەبڕۆنز بۆ‬ ‫شاری کریفێلد"‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌ش���وێنه‌ جیاوازه‌کانی‬ ‫‌ش���اره‌کانی کوردس���تان ژماره‌ی���ه‌ک‬ ‫په‌یک���ه‌ر به‌رچ���او ده‌که‌وێ���ت ب���ۆ‬ ‫که‌س���ایه‌تییه‌ دیاره‌کان دروستکراوه‌‬ ‫وه‌ک ڕێزلێنانێ���ک‪ .‬به‌ب���ڕوای ش���وان‬ ‫که‌م���ال ئه‌مه‌ دیارده‌یه‌کی ئاس���ایی‌و‬ ‫شارس���تانییه‌‌و له‌زۆرب���ه‌ی واڵتان���ی‬ ‫خۆرئاواشدا چه‌ندین پۆترێت‌و فیگەری‬ ‫که‌س���ایه‌تییه‌ دیاره‌کان له‌مۆزه‌خانه‌و‬ ‫شوێنه‌ گشتییه‌کان دانراون‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌بڕوای ئ���ه‌و‪ ،‬ئه‌وه‌ی گرنگه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ک���ه‌ دروس���تکردنی‬ ‫ئ���ەو پەیکەران���ە دەدرێنە چ‬ ‫پەیکەرس���ازێك‪" ،‬الی خۆمان‬ ‫پەیکەرس���ازیی ئەوەن���دە‬ ‫پێش���کەوتوە یان گرنگ���ی پێدراوە‬ ‫ت���ا پەیکەرس���ازمان هەبێ���ت‬ ‫تەنه���ا لەبواری دروس���تکردنی‬ ‫کەس���ایەتیدا ش���ارەزابێت‌و‬ ‫لەو ب���وارەدا پرۆفیش���ناڵ‬ ‫کار بکات؟"‪ .‬شوان که‌مال‬ ‫ده‌ش���ڵێت‪" :‬لەکوردس���تان‬ ‫پەیک���ەر زۆر دروس���تکراوە‬ ‫بۆ کەس���ایەتیە دی���ارەکان‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم هەموی���ان دەچن���ەوە‬ ‫سەر یەك‌و ده‌ڵێی براو ئامۆزاو‬ ‫کوڕی پوری یەکترین‪ .‬ئەمانەش‬ ‫بخ���ە الوە هەموی���ان لەم���ادەی‬ ‫کەمبەهاو ئاستنزم‌و‬

‫گیسک‬

‫بەتەکنیکێکی زۆر رەکیك داڕێژراون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ن���ده‌ په‌یکه‌رێ���ک‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌کات که‌ به‌بڕوای ئه‌و‬ ‫ئاس���تی به‌رزه‌و به‌ته‌کنیکێکی جوان‬ ‫داڕێ���ژراوه‌‌و توانای مان���ه‌وه‌ی له‌وانی‬ ‫دیک���ه‌ زیات���ره‌ "ئه‌وی���ش په‌یکه‌ری‬ ‫پیره‌مێرده‌ له‌سلێمانی"‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ڕابردودا له‌شاری سلێمانی‬ ‫باخێک له‌ناو پارکی ئازادیدا ته‌رخانکرا‬ ‫ب���ۆ دانان���ی په‌یک���ه‌رو ل���ه‌و کاته‌وه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام په‌یکه‌ری تێ���دا داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ش���وان که‌مال پێیوای���ه‌ کۆکردنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یکه‌ر له‌ش���وێنێکدا شتێکی جوان‌و‬ ‫شارس���تانییه‌‌و له‌زۆرب���ه‌ری واڵت���ه‌‬ ‫پێشکه‌وتوه‌کاندا ده‌بینرێت "لەزۆربەی‬ ‫واڵتە پێش���کەوتوەکان ئ���ەو جێگانە‬ ‫دەبنە ش���وێنی گەش���توگوزار‪ ،‬رۆژانە‬ ‫خەڵك سەردانیان دەکات‪.‬‬ ‫زۆرج���ار ئەو پارکانە‬ ‫دەبن���ە بەش���ێك‬ ‫لە نا س���نا مە و‬ ‫سیمبولێك بۆ ئەو‬ ‫ش���ارو واڵتە‪ .‬بۆ‬ ‫نمون���ه‌ لەنەرویج‬ ‫پارکی ڤیگەرالند‬ ‫له‌شاری ئۆسلۆ‪.‬‬ ‫لەئه‌ڵمانیا پارکی‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی‬ ‫ی ئیشه‌وه‌ له‌شوێن ‌‬ ‫ی ئه‌و ئیش���ه‌ زۆران���ه‌ی‌ روبه‌روت خۆت مه‌كه‌ كێبڕكێ ‌‬ ‫ێ ده‌ژیت به‌هۆ ‌‬ ‫ی نائارام‌و دڵه‌راوك ‌‬ ‫ی له‌كه‌ش���ێك ‌‬ ‫ی خۆت خۆش���مه‌به‌و بگ ‌ه به‌وه‌ ‌‬ ‫ێ پ���رۆژه‌ دین ‌ه پێش���ه‌و‌ه بۆت له‌ماف ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ی نه‌كه‌وێته‌ نێوانت‌و‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‪ ،‬با ئاڵۆزی ‌‬ ‫ێ بڕیار بونه‌ته‌و‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه هه‌س���ت به‌رارای ‌‬ ‫ی بۆت كه‌ خ���ۆت مه‌به‌س���تته‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ كه‌س به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌بێت هه‌ند ‌‬ ‫ده‌بێ���ت بزانی‌ كامه‌یان س���ود ‌‬ ‫ی خۆشه‌ویستت‪.‬‬ ‫ی ده‌كه‌یت‪ ،‬پش���ت به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت كه‌سێك ‌‬ ‫ی بده‌یت ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ راس���ته‌وخۆ ‌‬ ‫ی بۆچون���ه‌كان له‌گه‌ڵ ده‌یانه‌وێت زیانت پێبگه‌یه‌نن له‌شوێن ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئاڵۆگۆڕ ‌‬ ‫ببه‌سته‌‪.‬‬ ‫به‌ژیانته‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كاره‌كه‌ت‪.‬‬ ‫هاوڕێیه‌كت روده‌دات‪.‬‬

‫هونەری مۆدیرن لەشاری کۆلۆنیا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌په‌یکه‌ره‌ کۆکراوه‌کانی‬ ‫کوردستانیش ش���وان که‌مال ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"لەکوردس���تان بەتایبەتی لەش���اری‬ ‫س���لێمانی کۆمەڵێ���ك کار کراون لەم‬ ‫جۆرە‪ ،‬بەاڵم بەهیچ پێوەرێك بەراورد‬ ‫ناکرێت لەگەڵ ئەوانەی باس���مکردن‪.‬‬ ‫نە لەالیەن���ی هونەرییەوە نە لەالیەنی‬ ‫تەکنیک���ەوە‪ .‬ب���ۆ دروس���تکردنی‬ ‫پارکەک���ەش هی���چ جوانیی���ەك‬ ‫بەدیناکەیت‪ ،‬وەك باسمکرد الی خۆمان‬ ‫هەژارین‌و پەیکەرم���ان کەمە‪ ،‬ئیتر بۆ‬ ‫کۆیاندەکەنەوە بەم ش���ێوەیە! خۆزگە‬ ‫پەیکەری جوان‌و ئاستبەرزو بەتەکنیکی‬ ‫بەرز دابڕێژرایانەوە لەهەمو کۆاڵن‌و‬ ‫سەرجادەو شوێنێکی گشتیی‬ ‫پەیکەرێکیان دابنایه‌"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی سۆزداری ‌‬ ‫هه‌وڵئه‌ده‌یت په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫دروس���ت بكه‌ی���ت‪ ،‬هه‌نگاوی‌ باش���ت‬ ‫ی رۆژان���ه‌ت‪.‬‬ ‫ن���اوه‌ له‌ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫ته‌ندروستیت باشتر بوه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫جه‌مال پێنجوێنی ده‌بێته‌ هه‌‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت ‌ه به‌جل‌و به‌رگ‬

‫به‌هار‪ ..‬وه‌رزی‌ ناسكیی‌و گه‌نجێتی‌‬ ‫خانمانه‌‬

‫ی به‌رده‌وامدایه‌‪،‬‬ ‫جل‌و به‌رگ‌وه‌ك هه‌ر بوارێكی تری ئه‌مڕۆ له‌گۆڕانكاریه‌ك ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه دیزاینه‌رانی‌ به‌ناوبانگ له‌ڕێگ��� ‌هی‌ یاریكردنه‌وه‌ به‌ڕه‌نگ‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی زیاتر ده‌به‌خشن به‌جل‌و به‌رگه‌كان‪،‬‬ ‫شێوازی‌ دورین‌و دیزاینه‌كان‪ ،‬جوانیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مات‌و تاریك زیاتر په‌یوه‌س���ت بێت به‌وه‌رز ‌‬ ‫گه‌ر به‌كارهێنان���ی‌ ره‌نگ ‌‬ ‫سه‌رماو زستانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌پێچه‌وانه‌وه‌ په‌نابردنه‌ به‌ر ره‌نگاوڕه‌نگیی‌ زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ی پۆشین ‌‬ ‫ی به‌هارانه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‌وه‌رز ‌‬ ‫ره‌نگی‌ په‌سه‌ندكراوی‌ پۆش���اك ‌‬ ‫ستایلێكه‌و‌ه ڕاسته‌وخۆ دڵخۆشیی خاوه‌نه‌كه‌ی ده‌رده‌خات‪.‬‬ ‫ی پارچه‌یه‌ك قوماش���ی‬ ‫خانمان ده‌توان���ن ئ���ه‌م ره‌نگاوڕه‌نگیی ‌ه له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی ره‌نگاوره‌نگ ده‌ربخه‌ن‪ .‬هه‌میش ‌ه قوماشی رازاوه‌ به‌گوڵی‬ ‫داپۆشراو به‌گوڵ ‌‬ ‫ی ده‌رده‌خات‪ ،‬ك ‌ه‌واتلێده‌كات بچیت ‌ه‬ ‫ڕه‌نگاوڕه‌نگ‪ ،‬دڵخۆش���ی‌و گه‌ش���بین ‌‬ ‫هه‌ر ش���وێنێك به‌جل ‌ه ناسكه‌كه‌ت جیابكرێیته‌وه‌ به‌تایبه‌تی له‌م‌وه‌رزه‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه بزانیت كه‌ ئه‌م جۆره‌ قوماش���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گش���تی نه‌رێیه‌ بۆ بۆنه‌‌و ئاهه‌نگه‌ تایبه‌تیی��� ‌ه گرنگه‌كان یاخود بۆ كاتی‬ ‫ده‌وامكردنت له‌شوێنێكی فه‌رمیدا‌وه‌كو عه‌زی یاخود ته‌نوره‌‪ ,‬به‌اڵم‌وه‌كو‬ ‫قه‌میس (‪ )Top‬زۆر ناس���ك‌و جوان ده‌بێ���ت‪ ،‬له‌به‌ركردنی به‌مكیاجێكی‬ ‫ته‌نك‌و ناسك‪ ،‬هه‌رچه‌ند ڕه‌نگ‌و پێستت ماندو بێت به‌اڵم‌واتلێده‌كات زۆر‬ ‫ڕێك‌و گونجاو‌و سروشتی ده‌ربكه‌ویت‪.‬‬ ‫ده‌توانیت خۆت هه‌س���تیت به‌هه‌ڵبژاردنی قوماش���ێكی ناسك به‌گوڵێكی‬ ‫ج���وان كه‌ ڕه‌نگی به‌هاری پێوه‌ دیاربێت‌و ئاماده‌كردنی به‌ده‌س���تی خۆت‬ ‫چونكه‌ ئه‌م جۆر‌ه دیزاینان ‌ه ته‌نها پێویس���تی به‌ساده‌یی‌و فراوانی جله‌ك ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‌و بۆ هه‌مو جۆر‌ه كه‌سێك ‌ه گه‌ر قه‌ڵه‌وبێت یان نا ‪ ,‬هیچ قورسییه‌كی‬ ‫پێ���و‌ه دیار نیه‌ به‌اڵم له‌به‌ركردنی له‌كاتی دوانێوه‌ڕوان‌و بۆنه‌یه‌كی تایبه‌ت‬ ‫به‌خانه‌واده‌كه‌ت ناسكییه‌كی بێوێنه‌ ده‌دات‪.‬‬

‫پیاوێك له‌كفری‪:‬‬ ‫ده‌ستی هه‌ركه‌سێك بگوشم ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر زه‌وی‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫پیاوێكی ته‌مه‌ن ‪ 55‬ساڵ ك ‌ه‬ ‫ی چاككردنه‌وه‌ی‌ سوتاویی‬ ‫پیشه‌ ‌‬ ‫مرۆڤه‌و ده‌ست‌و الشه‌یه‌كی به‌هێزی‬ ‫ی خۆی‬ ‫له‌راده‌به‌ده‌ری‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ده‌ستی هه‌ركه‌سێك بگوشێت‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌ر زه‌وی‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫ی تر‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫له‌كاره‌كان���ت بۆچون ‌‬ ‫وه‌ربگره‌‪ ،‬تون���د مه‌به‌ چونك ‌ه ته‌نها‬ ‫ی ب���ۆ خ���ۆت نابێ���ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زه‌ره‌ر ‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وته‌ت خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‬ ‫دڵگران ده‌كات‪.‬‬

‫فۆتۆگراف���ه‌ری ک���ورد جه‌مال پێنجوێن���ی ده‌بێته‌ یه‌کێ���ک له‌هه‌واڵ ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌کییه‌کانی به‌ش���ی کلتوریی ماڵپه‌ڕی به‌ناوبانگی به‌ریتانی ‪.BBC‬‬ ‫له‌هه‌واڵه‌که‌ی ‪ BBC‬له‌ژێر ناونیش���انی (جه‌مال پێنجوێنی‪ :‬به‌خێربێیت‬ ‫بۆ عێراق)دای���ه‌و چه‌ند فۆتۆیه‌ک���ی ئه‌و فۆتۆگرافه‌ره‌ش���ی له‌گه‌ڵدایه‌و‬ ‫بایۆگرافیایه‌کی جه‌مال پێنجوێنی نوس���راوه‌ که‌ تێی���دا هاتوه‌ "جه‌مال‬ ‫پێنجوێنی له‌س���اڵی ‪ 1981‬له‌کوردس���تان له‌دایکبوه‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تاوه‌ وه‌ک‬ ‫شوانێکی گه‌نج ده‌س���تیکردوه‌ به‌کاری فۆتۆگرافی‪ .‬له‌ماوه‌ی رابردودا ‪2‬‬ ‫پێشانگای تایبه‌تی له‌به‌ریتانیا کردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌مال پێنجوێنی له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ کاری په‌یکه‌رتاش���ی ک���ردوه‌‪ .‬دواتر‬ ‫بوه‌ته‌ فۆتۆگرافه‌رێکی به‌ناوبانگ له‌سه‌ر ئاستی عێراق‌و جیهان‪ .‬چه‌ندین‬ ‫پێش���انگای تایبه‌تی له‌واڵتانی ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ریکا کردوه‌ته‌وه‌‪ .‬خاوه‌نی‬ ‫چه‌ندین پرۆژه‌ی فۆتۆگرافیش���ه‌ که‌ له‌میدیاکانی جیهاندا بایه‌خی زۆریان‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬وه‌ک پرۆژه‌کانی "س���ه‌دام لێره‌ی���ه‌"‪" ،‬به‌خێربێیت بۆ عێراق"‪،‬‬ ‫"به‌بێ رۆح"‪.‬‬

‫چایخانه‌که‌ی النه‌وازانی وه‌ستا‬ ‫شانۆگه‌ریی النه‌وازان یه‌کێکه‌ له‌به‌رهه‌مه‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌کان‌و سه‌رکه‌وتوه‌کانی مێژوی‬ ‫شانۆی کوردیی که‌ تا ئێستاش به‌رده‌وام‬ ‫س���ه‌یرده‌کرێته‌وه‌‪ .‬له‌و ش���انۆگه‌رییه‌دا‬ ‫به‌شێکی زۆری دیمه‌نه‌کانی چایخانه‌که‌ی‬ ‫وه‌س���تا عه‌ل���ی ب���و‪ ،‬ک���ه‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د رۆڵه‌ک���ه‌ی ده‌گێڕا‪.‬‬ ‫دوای تێپه‌ڕینی چه‌ندین س���اڵ به‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و ش���انۆگه‌رییه‌دا‌‪ ،‬کۆمپانیای بابلیۆن‬ ‫ئ���ه‌و چایخانه‌یه‌ ده‌کات���ه‌ تێمایه‌ک بۆ‬ ‫به‌رنامه‌یه‌کی ن���وێ‪ .‬به‌رنامه‌که‌ به‌ناوی‬ ‫چایخانه‌ی وه‌س���تا عه‌لیی���ه‌وه‌ ده‌بێت‌و‬ ‫له‌ده‌رهێنانی به‌کر ره‌شید‪ .‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫عه‌بدولغه‌فار عه‌بدواڵ به‌ڕێوه‌به‌ری به‌شی‬ ‫دراما له‌کۆمپانی���ای بابلیۆن به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د‪" :‬ئ���ه‌م به‌رهه‌م���ه‌ له‌کۆن���دا‬ ‫وه‌ک به‌رنامه‌ نه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ وه‌ک‬ ‫س���تافی بابلیۆن ویستمان به‌رنامه‌یه‌کی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی هه‌بێت له‌شێوه‌ی درامایه‌کی‬ ‫شه‌وانه‌‪ .‬له‌به‌رنامه‌که‌دا چه‌ند ئه‌کته‌رێکی‬ ‫س���ه‌ره‌کیی هه‌ن وه‌ک به‌کر مس���ته‌فا‪،‬‬ ‫قادر ج���ه‌الل‪ ،‬زاهیر جه‌الل‪ ،‬مس���ته‌فا‬ ‫ئه‌حم���ه‌د هه‌روه‌ها عومه‌ری که‌ریم ئاغا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بۆ هه‌مو به‌رنامه‌یه‌ک میوان دێت‬ ‫له‌شاره‌کانی کوردس���تانه‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت‪ ":‬هه‌وڵمانداوه‌ که‌سایه‌تییه‌کانی‬ ‫الن���ه‌وازان زیندوبکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫ره‌فیق���ی ش���اگرد‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌ش���ێک‬

‫ل���ه‌و ئه‌کته‌رانه‌ له‌ژیان���دا نه‌ماون‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئێم���ه‌ به‌رگێکی تازه‌مان ک���ردوه‌ به‌به‌ر‬ ‫به‌رنامه‌که‌دا"‪ .‬به‌رنامه‌که له‌ش���وێنێکی‬

‫مام تالیب عه‌زی���ز ئاغا ك ‌ه پیاوێكی‬ ‫قس���ه‌خۆش‌و به‌ناوبانگی شاری كفری‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ چیرۆك���ی به‌هێزییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت "هه‌ر له‌منداڵییه‌و‌ه‬ ‫زۆر به‌هێز بوم‪ ،‬باوكیش���م هه‌روا به‌هێز‬ ‫بوه‌‪ ،‬ده‌ستی هه‌ركه‌س���ێكم گوشیبێت‬ ‫هاواری‌ لێهه‌س���تاوه‌و كه‌وتوه‌ته‌ س���ه‌ر‬ ‫زه‌وی‪ ،‬ته‌نانه‌ت تا ئێستا هیچ كه‌سێك‬ ‫ناتوانێت پشت‌و كه‌مه‌رم بگرێت ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫به‌هێزه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و پی���او‌ه ره‌نگ س���ورو س���پیی ‌ه‬ ‫ك���ه‌ جگه‌ره‌یه‌ك���ی به‌ده‌س���ته‌وه‌ ب���و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌ڵمژینیدا وت���ی "ئۆتۆمبیلی‬ ‫به‌رازیلی���م هه‌ب���و‪ ،‬تایه‌ك���ه‌ی په‌نچه‌ر‬ ‫بو‪ ،‬به‌رزمك���رده‌و‌ه تاوه‌كو ره‌فیقه‌كه‌م‬ ‫تای ‌ه س���پێره‌كه‌ی‌ بۆ به‌ست دامنه‌گرت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ر زه‌وی‪ ،‬زۆرجار بورغوم به‌ده‌ست م���ام تالیب ك���ه‌ پیش���ه‌ی رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی س���وتاویی مرۆڤ���ه‌و‬ ‫توندكردوه‌و به‌ئیسپان ‌ه كردویانه‌ته‌وه‌‪ ،‬چاككردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر ده‌سته‌كانم به‌ڵكو هه‌مو له‌شم رۆژان��� ‌ه له‌هه‌مو ش���وێنه‌كانه‌وه‌ خه‌ڵك‬ ‫ده‌هێنن چاكی ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و باس���ی‬ ‫به‌هێزییه‌كی له‌راده‌به‌ده‌ری هه‌یه‌"‪.‬‬

‫گا‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ش���اری س���لێمانی به‌ناوی "ماڵه‌ دارینه‌"‬ ‫ئاماده‌ ده‌کرێت‌و به‌وته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ی‬ ‫درامای بابلیۆن‌هه‌م���و دو هه‌فته‌ جارێک‬ ‫له‌شاش���ه‌ی کۆره‌ک تیڤییه‌وه‌ پێش���که‌ش‬ ‫ده‌کرێ���ت‌و له‌مانگ���ی داهاتوه‌وه‌ ده‌س���ت‬ ‫ده‌کرێت به‌په‌خش���ی به‌رنامه‌که‌‌‌‪ .‬له‌باره‌ی‬

‫زه‌ریا سامی ئاوازی شارێک‬

‫له‌وه‌كرد ك ‌ه له‌یاری‌ ده‌ستش���كانه‌وه‌دا‬ ‫هیچ كه‌سێك نه‌بوه‌ لێیبباته‌وه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫یه‌كێك له‌كوڕه‌كانم زۆر به‌هێزه‌و به‌سێ‬ ‫كه‌س نایده‌ن به‌زه‌ویدا‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی له‌ئیش���ه‌كانت ده‌كه‌یت‌و هه‌وڵبد‌ه ئ���ه‌و بۆچون��� ‌ه نه‌گه‌تیڤان ‌ه‬ ‫گۆڕانكاری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر هه‌وڵئه‌ده‌یت خۆت له‌و ئیش���ان ‌ه به‌س���ه‌رتدا زاڵنه‌بن له‌ئیش‌و كاره‌كان ‌‬ ‫ببینیته‌وه‌‪ .‬په‌یوه‌ندیه‌كی‌ س���ۆزداران ‌ه رۆژانه‌ت���دا‪ .‬پ���ه‌ره‌ به‌په‌یوه‌ندیه‌كانت‬ ‫بده‌‪.‬‬ ‫له‌نێوان تۆو هاوسه‌ره‌كه‌ت روده‌دات‪.‬‬

‫"جاری وا هه‌بوه‌ كه‌سێكی سوتاویان‬ ‫هێناوه‌ بۆ الم راگی���ر نه‌كراوه‌‪ ،‬منیش‬ ‫ده‌س���تیم له‌پش���ته‌و‌ه گرتو‌ه بێهۆشم‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئنجا كارم له‌سه‌ر كردوه‌"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی به‌س���ه‌رهاتو‌ه هه‌ندێ‌ ناڕه‌حه‌تیت بۆ دروست ده‌بێت‬ ‫قرژاڵ‪ :‬ئه‌و هه‌وڵه‌ ئاڵتونیان ‌ه له‌ده‌ست بۆچونه‌كانت گۆڕانكاری ‌‬ ‫ی ئه‌و گرفت ‌ه داراییان ‌هی‌ روبه‌روت‬ ‫ی ت���ر‪ ،‬به‌مه‌زاج به‌هۆ ‌‬ ‫ی وات به‌رامب���ه‌ر به‌كه‌س���ان ‌‬ ‫خۆت م���ه‌د‌ه ره‌نگ���ه‌ فرس���ه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ هاتوه‌ راستیه‌كان‬ ‫ێ بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬كات ‌‬ ‫ب���ۆ دوب���ار‌ه نه‌بێته‌وه‌ ل���ه‌م كاتانه‌دا‪ ،‬هه‌ڵس���وكه‌وت مه‌كه‌ پێویست ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫بدركێنیت‪.‬‬ ‫ی بیت‪.‬‬ ‫كات واقیع ‌‬ ‫پێنجشه‌مم ‌ه رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫سالڤیو ژیژاک‪ :‬چیه‌تی وتن؟‬

‫ژیژێک‌و ئەخالقی شەهادەت‬ ‫ژیژێک له‌کتێبی ”داکۆکیی له‌مەسەل ‌ه‬ ‫دۆڕاوەکان“دا ب���ۆ نیش���اندانی گرنگیی‬ ‫ئیلیتیزام‌و گرنگی کردەی شۆڕش���گێڕانە‬ ‫لەم���ڕۆدا نموون���ەی فیلمێک���ی ھۆلیود‬ ‫دەھێنێتەوە‪ .‬بیرکردنەوە‌و هه‌ڵسوکەوتی‬ ‫پاڵەوان���ی فیلمەک���ە‌وەک بیرکردنەوە‌و‬ ‫کردەیەک���ی شۆڕش���گێڕانە‌و خ���ودی‬ ‫پاڵەوانەک���ە خۆش���ی ‌وەک مۆدێلێ���ک‬ ‫بۆکاری شۆڕش���گێڕانە‪ ،‬ی���ان‌وەک ئەو‬ ‫شێوازە له‌ڕۆحیەت‌و عەقڵیەت‌و ئیلتیزامی‬ ‫شۆڕشگێڕانە نیش���انئەدات‪ ،‬کە دونیای‬ ‫ئەمڕۆ پێویس���تی پێیەتی‪ .‬لەم‌وێنەیەدا‬ ‫کەس���ی شۆڕشگێڕ ئەو جۆرەیە له‌مرۆڤ‬ ‫کە ب���ەر لەهه‌موو ش���تێک لەگەڵ بیر‌و‬ ‫بۆچوون‌و قەناعەتەکانی خۆیدا دڵسۆزە‪،‬‬ ‫نەک لەگ���ەڵ ئەو دی���د‌و چاوەڕوانییە‬ ‫ئەخالقیی���ە دەرەکییانەدا کە ”ئەویتر“‪،‬‬ ‫ک���ە کۆمەڵگا‌و ڕای گش���تیی‌و ئەخالقی‬ ‫ب���اوو ھت���د‪ ..‬بنەم���ا س���ەرەکییەکەی‬ ‫پێکدەھێنن‪ .‬فیلمەکە ناوی ”گومانلێکراوە‬ ‫هه‌میش���ەییەکان“ە‪The Usual ،‬‬ ‫‪‌Suspects‬و‪ ،‬پاڵەوان���ی فیلمەک���ەش‬ ‫ناوی کیسەر سوز‪،Keyser Soeze ،‬ە‪.‬‬ ‫له‌فیلمەک���ەدا کاتێک ئ���ەم پاڵەوانە بۆ‬ ‫ماڵەک���ەی خۆی دەگەڕێت���ەوە‪ ،‬هه‌ر کە‬ ‫ئەچێت���ە ژوورەوە ب���ۆی دەردەکەوێت‬ ‫هه‌م ژنەکەی‌و ه���ه‌م کچەکەی‪ ،‬لەالیەن‬ ‫سەرۆکی باندێکی مافییایی ڕکابەرییەوە‬ ‫دەستبەسەرکراون‌و سەرۆکی باندەکەش‬ ‫گرتنی هه‌ردووکی���ان بەکاردەھێنێت بۆ‬ ‫ئەوەی فش���اربخاتە س���ەر ئەو‪ .‬یەکەم‬ ‫ش���ت پاڵەوان���ی فیلمەک���ە ئەنجام���ی‬ ‫ئەدات ب���ۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو باندە‬ ‫مافیاییە ڕکابەرە ئەوەیە بەدەستی خۆی‬ ‫ژنەک���ەی‌و کچەکەی ئەکوژێ���ت‪ ،‬ئینجا‬ ‫دوای ئەوە دەکەوێتە بەرەنگاربوونەوەی‬ ‫بان���دە مافییاییە ڕکابەرەکەی (ل ‪-١٧٠‬‬ ‫‪ .)١٧١‬ژیژێک ئەم کردەوەیەی کیس���ەر‬ ‫سوزی پاڵەونی فیلمەکە‌وەک کردەیەکی‬ ‫شۆڕشگێڕانە‌وێنادەکات‌و‌وەک نموونەی‬ ‫ئیلتیزامی ڕاستەقینەی ئینسان بەرامبەر‬ ‫به‌خ���ۆی‌و بەرامب���ەر به‌بڕیارەکان���ی‬ ‫نیش���انیئەدات‪.‬ئەم پاڵەوان���ە قوربانیی‬ ‫به‌ژنەکەی‌و کچەکەی ئەدات‌و بەدەستی‬ ‫خۆی دەیانکوژێت‪ ،‬تەنها بۆ ئەوەی ھیچ‬ ‫شتێک له‌بەرەنگاربوونەوەی سەرتاسەریی‬ ‫باندە مافییاییە ڕکابەرەکەی پەشیمانی‬ ‫نەکات���ەوە‪ .‬ئ���ەم پاڵەوان���ە جۆرێ���ک‬ ‫له‌ئیلتی���زام بەرامب���ەر به‌خوێنی ڕژاوی‬ ‫ژنەک���ەی‌و کچەکەی دروس���تدەکات کە‬ ‫ھیچ ھێزێ���ک نەتوانێت ل���ەو ئیلتیزامە‬ ‫پەش���یمانی بکات���ەوە‪ .‬ئەگەرچ���ی ئەو‬ ‫کەس���ەی کە کچەک���ە‌و ژنەکە دەکوژێت‬ ‫پاڵەوانەکە خۆیەتی نەک ڕکابەرەکانی‪،‬‬ ‫بەاڵم دروس���تکردنی ”مەسەلە“ کە بەو‬ ‫تاوانە دەس���تپێدەکات‪ .‬دوای کوشتن‌و‬ ‫خۆڕزگاکردن له‌فشاری گرتنی ژنەکەی‌و‬ ‫کچەکەی پاڵەوان���ی فیلمەکە ئیلتیزامی‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنە شەخس���ییەکەی خۆیەوە‪،‬‬ ‫ئیلتیزامی بەو ”مەس���ەلە“یەوە‪ ،‬ئەبێتە‬ ‫”ئیلتیزامێک���ی رەه���ا“‌و ”مەس���ەلەی“‬ ‫تۆڵەس���ەندنەوەی له‌دوژمنەکانی دەبێتە‬ ‫تاقە ش���تێک ژیانی ئاراستە بکات‌و تاقە‬ ‫دەنگێک���ی‌ویژدانی���ی‌و ناوه‌کیی بکرێت‬ ‫گوێی لێبگرێت‪ .‬ل���ەم ڕووەوە پاڵەوانی‬ ‫فیلمەکە تەماھییەک���ی تەواولەگەڵ ئەو‬ ‫”مەس���ەلە“یەدا دەکات‌و ئیلتیزام���ی‬ ‫بەرامب���ەر بەو مەس���ەلەیە دەگۆڕێت به‌‬ ‫”ئیلتیزامێکی ڕەها“‪ ،‬بەبێ ئەوەی گوێ‬ ‫ب���ەوە بدات ک���ە نرخی ئ���ەم ئیلتیزامە‬ ‫کوشتنی ژنەکەی‌و کچەکەیەتی‪ ،‬کوشتنی‬ ‫کەسانیترە‪ ،‬گۆڕانی خۆیەتی بەکەسێکی‬ ‫مرۆڤکوژ‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ژیژێ���ک ئەوەی له‌دونیای‬ ‫کاپیتالیس���تی ئەم���ڕۆدا پێویس���تە‬ ‫زیندووکردن���ەوەی ئ���ەو ”ڕۆحیەت���ە‬ ‫شۆڕش���گێڕ“‌و ئەم جۆرە ”ئیلتیزام“ەیە‬ ‫کە ئ���ەو پاڵەوان���ە نیش���انمان ئەدات‪.‬‬ ‫ئیلتیزامێ���ک س���ڵ لەوە نەکات���ەوە بۆ‬ ‫بەرەنگاربوونەوەی ”سیستم“‪ ،‬دەریایەک‬ ‫خوێ���ن بڕێژێت‌و هه‌م���وو ئەوانەی پەنا‬ ‫بۆ کردەی بەرەنگاربوونەوەی سیس���تم‬ ‫دەب���ەن‪ ،‬ببنە هه‌ڵگ���ری ڕۆح‌و‌ویژدان‌و‬ ‫ش���ێوازی بیرکردن���ەوەی پاڵەوانی ئەو‬ ‫فیلم���ە‪ .‬گ���ەڕان ب���ەدوای ئ���ەم جۆرە‬ ‫له‌”ڕۆحیەتە شۆڕشگێڕانە“ الی ژیژێک‬ ‫ل���ەو هه‌س���تەوە س���ەرچاوەی گرت���وە‬ ‫کە س���ەرجەمی شۆڕش���ەکانی مێژووی‬ ‫هاوچ���ەرخ‌و س���ەرجەمی کردەکان���ی‬ ‫بەرگرییک���ردن له‌دونیای ئەمڕۆدا لەوەدا‬

‫بیروڕا‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫س�ل�اڤیو ژی���ژاک وه‌ك ناوێک���ی دیار‬ ‫له‌دونی���ای بیرکردن���ه‌وه‌ی ئه‌م���ڕۆدا‬ ‫خه‌سڵه‌تی جیاوازی هه‌یه له‌بیرمه‌ندانی‬ ‫تری دونیا‪ .‬سالڤیو ژیژاک فه‌یله‌سوفێکی‬ ‫رۆشنبیره (ئینتلێکچواڵ)‪ .‬مه‌به‌‌ستمان‬ ‫له‌ڕۆش���نبیربوونی ژی���ژاک ئه‌وه‌ی���ه که‬ ‫که‌س���ێکی چاالک���ه له‌رێ���گای بیریه‌وه‬ ‫له‌ناوه‌ندی گش���تیدا‪ ،‬له‌پێناو گه‌یاندنی‬ ‫په‌ی���ام به‌زۆرێک ی���ان زۆرترین خه‌ڵك‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگادا‪ .‬ئه‌م خه‌‌س���ڵه‌ته‌ی ژیژاک‬ ‫وه‌های ک���ردوه که زیات���ر ئاماده‌بێت‪،‬‬ ‫زیات���ر ده‌ربکه‌وێ���ت‪ ،‬زیات���ر ده‌رباره‌ی‬ ‫دونیای گش���تی بدوێت‪ .‬به‌اڵم له‌سه‌روی‬ ‫هه‌موویه‌وه ج���ۆری زمان���ی ده‌ربڕینی‬ ‫ژیژاکی داڕشتوه‪.‬‬ ‫لێره‌دا پێویسته ئاماژه به‌دیدێکی دۆلۆز‬ ‫بکه‌ین له‌کتێبی جیاوازو دووباره‪ .‬له‌وێدا‬ ‫دۆلۆز ده‌نوس���ێت ئه‌و رۆژگاره رۆش���ت‬ ‫که بتوانیت وه‌ك جاران یان به‌ش���ێوازی‬ ‫جاران فه‌لسه‌فه بکه‌یت‪< ،‬ئای ستایڵی‬ ‫کۆن‪ ....‬گه‌ڕان ب���ه‌دوای ئامرازی نوێدا‬ ‫بۆ ده‌ربڕینی بیری فه‌لسه‌فی له‌نیتچه‌وه‬ ‫ده‌س���تیپێکرد‪ ،‬ئه‌مڕۆ ده‌بێت هانبدرێت‌و‬ ‫س���ەرنەکەوتوون کۆتایی به‌کاپیتالیزم‌و گه‌ش���ه‌ی پێبدرێت له‌گه‌ڵ هونه‌ره‌كانی‬ ‫سیستمە سیاسییە لیبرالەکەی بھێنن‪ .‬تردا‪ ،‬وه‌ك شانۆ یان سینه‌ما‪ .‬له‌کتێبی‬ ‫ئەوەی ئەمڕۆ پێویستە زیندوکردنەوەی ‪A Deleuzian Century‬‬ ‫به‌م پێیه ده‌توانی���ن بڵێین که ژیانی‬ ‫شۆڕش���گێڕانەیە‬ ‫ڕۆحیەتێک���ی‬ ‫لەج���ۆری ڕۆحیەت���ی پاڵەوان���ی ئ���ەو رۆژانه یان پانتایی گش���تی یان ش���ته‬ ‫فیلم���ە‌و زیندوکردن���ەوەی ئیلتیزام���ە هاکه‌زایی‌و که‌م ماناکانی ژیان ئه‌و بواره‌ن‬ ‫به‌مەس���ەلەیەکەوە بەهه‌مانش���ێوەی که ژی���ژاک به‌كاریده‌بات ب���ۆ گه‌یاندنی‬ ‫په‌یامی فه‌لس���ه‌فی‪ ،‬له‌وێوه ئامرازه‌كانی‬ ‫ئەوپاڵەوانە‪.‬‬ ‫بۆ بەخش���ینی قواڵییەک���ی فیکریی‌و فه‌لس���ه‌فه‌‌کردنی هه‌ڵئه‌هێنجێنێ‪ .‬وه‌ک‬ ‫تیوری���ی به‌هه‌ڵس���وکەوتەکانی ئ���ەو چ���ۆن دۆل���ۆز س���ینه‌مای به‌كاربرد بۆ‬ ‫پاڵەوان���ە ژیژێک ل���ەو کتێبەدا چەمکی ده‌ربڕین‌و گه‌یاندنی په‌یامی فه‌لسه‌فی‪.‬‬ ‫یه‌کێ���ک له‌س���ه‌رچاوه‌كانی خ���راپ‬ ‫ئەخ�ل�اق بەمانای”م���ۆراڵ“ له‌چەمکی‬ ‫ئەخ�ل�اق بەمانای ”ئەتی���ک“ لەیەکتری تێگه‌یشتن له‌ژیژاک له‌م بواره‌دایه‪ .‬چۆن‬ ‫جیادەکات���ەوە‪ .‬م���ۆراڵ ھێما ب���ۆ مانا ده‌بێت فه‌یله‌سوف باس له‌شتی بێ نرخ‬ ‫گش���تیی‌و دەس���تەجمعییەکانی ئەخالق بکات‪ ،‬چۆن ده‌بێت باس له‌پیسی بکات‪،‬‬ ‫دەکات‪ ،‬ئ���ەو مانایان���ەی ئەخ�ل�اق کە باس له‌پاش���ه‌ڕۆ بکات‪ .‬ئه‌م ڕه‌‌‌خنه‌نانه‬ ‫کۆمەڵگا‌و سیس���تم‌و بەها بااڵدەستەکان له‌دیدێکی چه‌قبه‌ستوه‌وه‌ دێن که بیری‬ ‫له‌مرۆڤدا ئەیچێنن‌و چ���اوەڕوان دەکەن فه‌لسه‌فی ته‌نها ده‌بێت به‌بواری گرنگ‌و‬ ‫مرۆڤ بەپێی یاس���ا‌و ڕێس���اکانی ئەوان بااڵوه خۆی خه‌ریک بکات‪ .‬قسه له‌سه‌ر‬ ‫بجوڵێت���ەوە‪ ،‬هه‌رچ���ی ”ئەتیک“ە ھێما ش���تی گه‌وره بکات‪ ،‬هه‌رگی���ز توخنی‬ ‫ب���ۆ بەه���ا تایبەتەکانی م���رۆڤ ‌وەک مرۆڤی ئاسایی‌و ژیانی رۆژانه نه‌که‌وێت‪.‬‬ ‫ژیژاک باس له‌ئه‌ندازیاریی بیناس���ازی‬ ‫تاکەک���ەس دەکات‪ ،‬ئەو ش���تانەیە کە‬ ‫مرۆڤ‌وەک تاکەکەسێک باوەڕی پێیانە‌و (ئارکیتێکچه‌ر) ده‌کات [ئه‌مڕۆ ئه‌م بواره‬ ‫بەگرنگی���ان دەزانێت‪ .‬ئەگ���ەر ”مۆراڵ“ زۆر کاری له‌سه‌ر ده‌كرێت له‌رۆژئاوا‪ ،‬فۆکۆ‬ ‫ئامرازی گونجاندن���ی مرۆڤ بێت لەگەڵ یه‌كێک بوو له‌سه‌ره‌تاکان که بیناسازیی‬ ‫کۆمەڵ���گادا‪ ،‬کردنی بێت بەبەش���ێک له‌‬ ‫”گشت“‌و” کۆ“‪ ،‬ئەوا ”ئەتیک“ ئامرازی‬ ‫دڵس���ۆزبوونی مرۆڤە بەرامبەر به‌خودی‌‬ ‫خ���ۆی‪ ،‬ڕاس���تگۆبوونی مرۆڤ���ە لەگەڵ‬ ‫خۆیدا‌و دڵسۆزبوونیەتی بۆ ئارەزووەکانی‬ ‫خۆی (بڕوان���ە ل ‪ . )٢٢٤-٢٢٣‬ئەوەی‬ ‫ژیژێ���ک لەپش���تی ئ���ەم جیاکارییەوە‬ ‫داوای دەکات دڵس���ۆزبوونە ب���ۆ ئەتیک‬ ‫دژ به‌م���ۆراڵ‪ ،‬گوێگرتنە له‌ئارەزووەکانی‬ ‫خود خۆی دژ بە‌ویستی ”براگەورە“کانی‬ ‫ناو کۆمەڵگا‌و ئەخالق ‌وەک سیستمێکی‬ ‫مۆراڵی‪ .‬م���رۆڤ لەدوای جیاکردنەوەی”‬ ‫م���ۆراڵ“‌و ”ئەتی���ک“ لەیەکتری���ی‪ ،‬بەر‬ ‫لەهه‌موو شتێک لەبەردەم خودی خۆی‌و‬ ‫لەبەردەم هه‌ڵبژاردنەکانیدا بەرپرس���ە‪،‬‬ ‫نەک لەبەردەم ئ���ەو چاوەڕوانیانەدا کە‬ ‫ئەخالقی بااڵدەست‌و کۆمەڵگا بەرامبەر‬ ‫به‌م���رۆڤ هه‌یانە‪ .‬مرۆڤ ل���ه‌دوای ئەم‬ ‫جیاکارییەوە چیتر ناتوانێت فەش���ەل‌و‬ ‫کەوتنەکانی‪ ،‬دەرەنجام���ی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫هه‌ڵس���وکەتەکانی به‌عەالگەی ئەخالقی‬ ‫جەالل دەباغ‬ ‫گشتیی‌و کۆمەڵگادا هه‌ڵبواسێت‪ .‬مرۆڤ‬ ‫لێ���رەدا خۆی بەرامب���ەر به‌خۆی‌و خۆی‬ ‫لەم چەن���د مانگەی دواییدا باس���ێکی‬ ‫لەبەردەم خۆیدا بەرپرس���یارە‪ .‬ئەوەی‬ ‫بەالی منەوە گرنگە خودی جیاکارییەکە زۆر لەسەر پێویس���تی بەستنی کۆنگرەی‬ ‫دەکرێت‌وهەڵوێس���تی‬ ‫لەنێ���وان ”م���ۆراڵ“‌و ”ئەتیک“دا نییە‪ ،‬نەتەوەی���ی‬ ‫چونک���ە ئ���ەم جیاکردنەوەیەی ئەخالق ج���ۆر بەج���ۆر لەالی���ەن حزب‌وهێ���زە‬ ‫وەک” مۆراڵ“ له‌ئەخالق ‌وەک ”ئەتیک“ نیش���تیما ن‌و نە تە و ە پە ر و ە ر ە کا نە و ە‬ ‫الی بەش���ی زۆری ئ���ەو نووس���ەرانە دەگیرێنەبەر‪.‬‬ ‫راس���تە بەس���تنی کۆنگرەی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫ئامادەی���ە ک���ە له‌ب���واری فەلس���ەفەی‬ ‫ئەخالقدا دەنووسن‌و کاردەکەن‪ .‬ئەوەی بەمانای به‌ش���داریی نوێنەران���ی تەواوی‪،‬‬ ‫ب���ەالی منەوە گرنگ���ە ئەوەیە ژیژێک چ ی���ان زۆربەی حزب‌و بزوتن���ەوەو رێکخراو‬ ‫دەرەنجامێک لەم دڵسۆزبوونەی مرۆڤەوە هێزە نیش���تیمانپەروەرەکانی کوردستانی‬ ‫بۆ خودی خۆی‌و بۆ ئارەزوو‌و بۆ بڕیار‌و بۆ گەورەی دابەش���کراو ئامانجێک���ی بەرزو‬ ‫ئینتیما‌و ئیلتیزامەکانی بەدەستدەھێنێت‪ ،‬پیرۆزە بۆ خەباتی بزاڤ���ی رزگاریخوازیی‬ ‫بەتایبەت���ی له‌پەیوەندی���دا به‌ک���ردەی گەلی کوردس���تان‪ .‬بەاڵم پێموایە وەاڵمی‬ ‫شۆڕشگێڕانە‌و پەنابردن بۆ بەکارھێنانی ئەو پرسیارەیکراوەتە سەردێڕی ئەم‌وتارە‬ ‫کارێکی گرنگ‌و بایەخدارە‪.‬‬ ‫توندوتیژیی شۆڕشگێڕانەوە‪.‬‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫ئای���ا زەمین���ەی بەس���تنی کۆنگ���رەی‬

‫بەبۆچوونی ژیژێک‬ ‫ئەوەی له‌دونیای‬ ‫کاپیتالیستی‬ ‫ئەمڕۆدا پێویستە‬ ‫زیندووکردنەوەی‬ ‫ئەو "ڕۆحیەتە‬ ‫شۆڕشگێڕ"‌و ئەم‬ ‫جۆرە "ئیلتیزام"ەیە‬ ‫کە ئەو پاڵەوانە‬ ‫نیشانمان ئەدات‬

‫وه‌ك جۆڕیک له‌خیت���اب ده‌خوێنده‌وه]‪،‬‬ ‫وه‌ك‌ پانتاییه‌ك بۆ ئاماده‌یی ئایدیۆ‌ڵۆژیا‪.‬‬ ‫ئایدیۆ‌لۆژی���ا ئاماده‌ی���ه له‌بیناس���ازیی‪،‬‬ ‫له‌ش���ێوازی بیناکردن‪ ،‬له‌ڕه‌نگ‌و قه‌باره‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌ده‌رکه‌وت���ه‪ .‬وابزانم که‌‌س‬ ‫کێش���ه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌‌دا نیه‪ ،‬له‌هه‌‌رکوێ‬ ‫س���ه‌فه‌ربکه‌ی له‌ئه‌وروپا ده‌بیس���تی که‬ ‫ده‌ڵێن ئه‌وه کڵێس���ایه‌كی س���ه‌رده‌می‬ ‫بارۆکه‪ ،‬یان ئه‌و باڵه‌خانه‌یه‌كی سه‌رده‌می‬ ‫کۆمۆنیزم���ه‪ ،‬ی���ان ئ���ه‌وه‌ خانویه‌ك���ی‬ ‫س���ه‌رده‌می نازیه یان فاش���ی‪ .‬که‌واته‬ ‫هه‌‌ری���ه‌ك ل���ه‌م ئایدیۆ‌لۆژیانه به‌جۆرێک‬ ‫له‌ج���ۆره‌كان‪ ،‬ئه‌ن���دازه‌ی باڵه‌خانه‌یان‬ ‫ک���ردوه له‌ڕه‌نگدان���ه‌وه‌ی دونیابینی���ان‬ ‫بوه‪ ،‬هه‌ندێک له‌رێگای���ه‌وه بیری ئاینی‬ ‫ده‌رده‌بڕێت‪ ،‬هه‌ندێک بیری کۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫هه‌ندێکی تر بایه‌خ به‌سودمه‌‌ندیی ئه‌دات‬ ‫ن���ه‌ك به‌جوانکاری���ی‪ ،‬زۆری تر‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ژیژاک دێت نه‌ك ته‌نها باڵه‌خانه‌ی گه‌وره‬ ‫به‌ڵک���و ده‌یه‌وێت له‌رێگای قس���ه‌كردن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م بواره پرسی ئه‌وه بهێنێته‬ ‫ئ���اراوه چی دارێژه‌ڕی په‌یوه‌ندی ئێمه‌یه‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���ته‌كاندا‪ .‬ژیژاک بۆ ده‌ربڕینی‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌م پرس���یاره قس���ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ته‌والێ���ت ده‌كات‪ .‬ته‌والێت‪ ،‬له‌ش���ێوازه‬ ‫رۆژئاواییه‌كه‌یدا‪ ،‬که زیاتر له‌کورس���یه‌ك‬ ‫ده‌چێت که له‌س���ه‌ری داده‌نیشی‪ ،‬ژیژاک‬ ‫باس له‌شێوازی ئه‌م کورسیه ئه‌كات الی‬ ‫ئه‌ڵمان‪ ،‬الی فه‌ره‌نس���یه‌كان‪ ،‬ئینجا الی‬ ‫ئینگلیز‪ .‬ده‌پرسێت بۆچی الی هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌م نه‌ته‌وانه شێوازی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫پیس���اییدا جیاوازه‪ .‬به‌پێی لێکدانه‌وه‌ی‬ ‫خۆی ئه‌م ش���ێوازه جی���اوازه له‌مامه‌ڵ‬ ‫‌له‌گه‌ڵ پیساییدا ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ که‌لتورو‬ ‫ئاگایی یان بااڵیی سیسته‌می ئایدیۆ‌ڵۆژی‬ ‫جی���اوازی هه‌ریه‌ك ل���ه‌م گه‌النه‪ .‬وه‌ک‬ ‫ده‌وترێ���ت ک���ه فه‌ره‌نس���یه‌كان چه‌پی‬ ‫شۆڕشگێرن‪ ،‬نمونه شۆڕشی فه‌ره‌نسی‪،‬‬ ‫بۆیه له‌ئاوده‌ستی فه‌ره‌نسیدا پیساییه‌كه‬ ‫نابینرێت‪ ،‬له‌ساتی ده‌رچونی له‌جه‌سته‌ی‬ ‫که‌س���ه‌كه ون ده‌بێ���ت‪ .‬وه‌ك کرده‌وه‌ی‬ ‫شۆڕشگێڕیی خێراو به‌په‌له‌ له‌ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫ژیژاک ده‌ڵێت ڕه‌نگه ئه‌مه بگه‌ڕێته‌وه بۆ‬ ‫ئه‌و دیده ئایدیۆ‌لۆژیه‌ی چه‌پی که ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌زیانبه‌خش یان زیاد ده‌زانرێت‬ ‫ده‌س���توبرد له‌ناوببرێت‪ ،‬دیاره ئه‌مه‌ش‬ ‫بنه‌مای تی���رۆره‪ ،‬که ڕه‌گی ده‌گه‌ڕێته‌وه‬ ‫بۆ شۆڕشی فه‌ره‌نس���ی‪ .‬به‌اڵم پیسایی‬ ‫مامه‌ڵه‌ك���ردن الی ئه‌ڵم���ان جی���اوازه‪.‬‬ ‫له‌ئاوده‌س���تی کۆنی ئه‌ڵمانیدا پیسایی‬ ‫له‌کات���ی کردنی���دا له‌ژێ���ر که‌س���ه‌که‌دا‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه هه‌ت���ا ت���ه‌واو ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫پاش���ان ده‌بێت به‌فش���اری ئ���او پاڵی‬ ‫پێوه‌بنێت هه‌ت���ا له‌به‌رچاو دیارنامێنێت‬ ‫چونکه کونی تێپه‌ڕبونی له‌پێش���ه‌وه‌ی‬ ‫کورسی ئاوده‌س���ته‌که‌وه‌یه‪ ،‬ژیژاک ئه‌مه‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌و بۆ ئه‌و دیده ته‌‌قلیدیه که‬ ‫ده‌رباره‌ی ئه‌ڵمان هه‌یه که گوایه گه‌لێکی‬ ‫رۆمانسی بیرکه‌ره‌وه‌ن‪ .‬به‌م پێیه ژیژاک‬

‫ژیانی رۆژانه یان‬ ‫پانتایی گشتی یان‬ ‫شته هاکه‌زایی‌و‬ ‫که‌م ماناکانی ژیان‬ ‫ئه‌و بواره‌ن که‬ ‫ژیژاک به‌كاریده‌بات‬ ‫بۆ گه‌یاندنی‬ ‫په‌یامی فه‌لسه‌فی‌و‬ ‫له‌وێوه ئامرازه‌كانی‬ ‫فه‌لسه‌فه‌‌کردنی‬ ‫هه‌ڵئه‌هێنجێنێ‬ ‫سالڤیو ژیژاک‬ ‫ده‌ڵێت ئه‌ڵمان ده‌یانه‌وێت پیساییه‌كه‌یان‬ ‫ببینن‪ ،‬لێیڕابمێن���ن‪[ .‬وه‌ك ده‌ڵێن هه‌ر‬ ‫گه‌لێ���ك بتوانێ���ت هێنده له‌پیس���ایی‬ ‫ڕابمێنێت ئاس���اییه به‌الی���ه‌وه ملیۆنان‬ ‫له‌کامپی مه‌رگدا قڕبکات]‪ .‬پاش���ان دێته‬ ‫س���ه‌ر ئینگلیز‪ ،‬ئاوده‌س���تی ئینگلیزی‬ ‫پیس���اییه‌كه تیایدا راسته‌‌وخۆ ده‌كه‌‌وێته‬ ‫ناو گۆمێک ئ���اوه‌وه‪ ،‬که تیایدا جۆرێک‬ ‫له‌مه‌له‌ئه‌كات هه‌تا پاشان به‌فشاری‌ ئاو‬ ‫ونده‌بێت‪ .‬ژیژاک ده‌ڵێ���ت ئینگلیز به‌وه‬ ‫ناس���راون که میان���ڕه‌‌‌ون‪ ،‬لیبرالن زیاتر‬ ‫بایه‌خ به‌ئابوری ئه‌ده‌ن بۆیه پراگماتیکن‬ ‫له‌گه‌ڵ پیساییه‌كه‌یاندا‪.‬‬ ‫ئه‌م نمونان���ه‌ی ژیژاک چه‌ند الیه‌نێکی‬ ‫ئه‌رێی هه‌یه‪ :‬یه‌كه‌م نمونه‌یه‌كه له‌ژیانی‬ ‫زۆرین���ه‌ی خه‌ڵ���ك‪ ،‬دوه‌م‪ ،‬نمونه‌یه‌كه‬ ‫که خه‌ڵكی ئاس���ایی رۆژان���ه ئه‌زمونی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬س���ێیه‌م‪ ،‬نمونه‌یه‌كه که ئاسان‬ ‫وه‌رده‌گیرێت‌و ئاسان له‌یادناکرێت‪ .‬بۆیه‬ ‫به‌كاربردنی ئه‌م ش���ێوازه رێگایه‌که که‬ ‫زۆرێک له‌خه‌ڵك تێیده‌گه‌ن‌و له‌یاده‌وه‌رییدا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‪ .‬هه‌روه‌ها له‌رێگای ئه‌م شته‬ ‫دوباره هاکه‌زاییانه‌وه کۆمه‌ڵه کێشه‌یه‌كی‬ ‫ئاڵۆزمان پێده‌ناسێنێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م نمونه‌یه بۆ هه‌ندێک مایه‌ی‬ ‫بێزاریی���ه‪ ،‬زۆرێک که ناتوانن لێیتێبگه‌ن‬ ‫له‌ئه‌نجامدا له‌به‌رد‌ه‌‌میدا توشی هیستیریا‬ ‫ده‌بن‪ .‬به‌اڵم با بپرسین ئایا ئێمه‌ی کورد‬ ‫چۆن س���ود له‌م بابه‌ته وه‌ربگرین‪ .‬چۆن‬ ‫له‌م ده‌قه تێبگه‌ی���ن؟ وه‌اڵمی کاڵفامانه‬

‫ئه‌وه‌یه س���ودی چی ئه‌و باس���ی شتی‬ ‫پیس ده‌كات پیاو (فه‌یله‌س���وف) نابێ‬ ‫باس���ی ش���تی وه‌ها بکات‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫بێت���و تۆزێ���ک واقیعیان���ه‌و به‌هێمن���ی‬ ‫بیربکه‌ین���ه‌وه ده‌كرێت س���ودمه‌‌ندبێت‪.‬‬ ‫دیاره ئه‌ن���دازه‌ی بیانس���ازیی کوردیی‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك قسه‌ی له‌سه‌ر نه‌كراوه‪،‬‬ ‫ئه‌ده‌بی کوردی (ئه‌گه‌ر ش���تێکی وه‌ها‬ ‫بونی هه‌بێت) هه‌رگیز نه‌ێتوانیوه باسی‬ ‫بونیادی شوێنمان بۆ بکات له‌ناو ماڵدا‪،‬‬ ‫یاده‌وه‌ریی شوێن‪ ،‬مانای تایبه‌تی شوێن‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ستبون به‌ش���وێنه‌وه‪ ،‬شیعریه‌تی‬ ‫شوێن‪ .‬چونکه له‌راس���تیدا ڕه‌نگه ماڵی‬ ‫کوردیی ش���وێنێکی گش���تی بێت نه‌ك‬ ‫ش���وێنی تایبه‌ت‪ .‬به‌اڵم ئه‌م گش���تێتیه‬ ‫ده‌كرێ���ت کان���گای زۆرێ���ک له‌قه‌یران‌و‬ ‫نهێنێ‌و کێش���ه‌و خۆشی بێت‪ .‬به‌اڵم من‬ ‫گومانم هه‌یه شتێک هه‌بێت ناوی ئه‌ده‌بی‬ ‫کوردیی بێت‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی قس���ه له‌س���ه‌ر س���ودی‬ ‫دیدێک���ی وه‌ها بکه‌ین‪ ،‬پرس���ی ئاڵۆزی‬ ‫ئ���ه‌و دێته ئ���اراوه ئایا چ���ۆن مامه‌ڵه‌‬ ‫‌له‌گه‌ڵ بیری ژیژاکدا بکه‌ین؟ چۆن سود‬ ‫وه‌ربگری���ن له‌بیری ژی���ژاک کاتێک ئه‌و‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌ی ‌هك‌ به‌ڕاس���ته‌وخۆ باس‬ ‫له‌دونی���ای ئێمه‌و کێش���ه‌كانی ناکات؟‬ ‫ئه‌م پرس���یاره ئاڵۆزه‪ .‬له‌مێژوی کورددا‬ ‫کورد نه‌یتوانیوه سود له‌هیچ بیرمه‌ندێک‬ ‫وه‌ربگرێت بۆ کردنی به‌ئامرازی مه‌عریفی‬ ‫له‌پێناو خوێندنه‌وه‌ی ئاگایی خۆی‪.‬‬

‫ئایا زەمینەی بەستنی کۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫له‌ئارادایە؟‬ ‫نەتەوەیی له‌ئارادایە؟‬ ‫له‌وەاڵم���ی ئەم پرس���یارەدا بەڕاس���ت‌و‬ ‫رەوانی‌و به‌ڕاشکاوی دەڵێم نە‌خێر!‬ ‫ل���ەم رۆژان���ەدا زەمین���ەی بەس���تنی‬ ‫کۆنگرەیەکی نەتەوەیی له‌ئارادا نیە‪.‬‬ ‫کوردستانی دابەش���کراو بەزۆر لکێندراو‬ ‫به‌چ���وار دەوڵەت���ەوە‪ ،‬بەه���ەر چ���وار‬ ‫پارچەکەی���ەوە‪ ،‬س���اڵەهای س���اڵە له‌ژێر‬ ‫سایەی چوار رژێمی لێکتر جیاوازدا دەژین‪،‬‬ ‫دەچەوس���ێندرێنەوە‪ ،‬لەس���ادەترین مافی‬ ‫خۆیان بێبەشن‪ ،‬جگە له‌باشوری کوردستان‬ ‫کە چەن���د س���اڵێکە‪ ،‬له‌ئەنجامی خەباتی‬ ‫س���ەختی شۆڕش���گێڕانەو پڕ له‌قوربانیدا‪،‬‬ ‫له‌ناو رژێمێکی فیدراڵیدا دەژی‪.‬‬ ‫هەلومەرجی ژیان‌و خەباتی بەش���ەکانی‬ ‫کوردس���تان‌و‪ ،‬ب���اری سیاس���ی‌و ئابوری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی گش���ت بوارەکان���ی دیکەیان‬ ‫ت���ا رادەی���ەک لێ���ک جی���اوازن‪ .‬حزب‌و‬ ‫هێ���زە نیش���تیمانپەروەرەکانیش له‌ه���ەر‬ ‫پارچەیەکدا به‌تایبەتی‌و له‌هەمو بەشەکاندا‬ ‫بەگش���تی‪ ،‬زۆریان له‌ناو یەک���دا ناکۆک‌و‬ ‫ناتەب���او نەگونج���اون‪ .‬جیاوازی���ی زۆر‬ ‫له‌سیاس���ەتەکانیاندا هەس���ت پێدەکرێن‪.‬‬ ‫ئەمە‌وێ���ڕای چەن���دان گیروگرفتی دیکە‪،‬‬ ‫کە دورنیە بەس���تنی کۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫له‌ه���ەل‌و مەرجێکی ئاوه���ادا‪ ،‬لێکترازانی‬ ‫زۆرتری لێ بکەوێتەوە‪.‬‬

‫ب���ۆ خۆئامادەکردن ب���ەرەو پێکهێنانی‬ ‫کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان‌واپێویست‬ ‫دەکات‪:‬‬ ‫ لەهی���چ بەش���ێکی کوردس���تانەوە‬‫دەس���ت نەخرێتە کاروبارو سیاسەتی هیچ‬ ‫بەش���ێکیتر‪ ،‬تەنیا هاوکاری‌و پش���تگیریی‬ ‫یەکتر بکرێن‪.‬‬ ‫ حزب‌و هێزو رێکخراوەکانی هەربەشێک‬‫بەگەرمی هەوڵبدەن بۆ هاوکاری‌و تەبایی‌و‬ ‫لێک نزیكبون���ەوەو‪ ،‬پێکهێنانی بەرەیەکی‬ ‫کوردس���تانی‪ ،‬یان هەر شێوازێکی دیکەی‬ ‫ه���اوکاری له‌خەباتدا له‌پێن���او هێنانەدیی‬ ‫ئامانجە نزیک‌و دورەکانیاندا‪.‬‬ ‫ پێکهێنان���ی کۆنگ���رەی نیش���تیمانی‬‫له‌هەربەشێکدا به‌مەبەستی کاررێکخستن‌و‬ ‫رێکەوتن لەس���ەر بەرنامەیەکی هاوبەش‌و‬ ‫ناوکۆیی سیاس���ی‌و ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫ب���ۆ بەجێگەیاندن���ی ئەرکەکانی���ان لەم‬ ‫قۆناخەدا‪.‬‬ ‫ هەوڵ���دان ب���ۆ بەجێگەیاندن���ی‬‫ئامادەکاریەکان���ی کۆنگ���رەی نەتەوەیی‬ ‫کوردس���تان له‌کاتێک���ی گونج���اوداو‬ ‫به‌پێ���ی بەرنامەیەکی دیاریک���راو‪ ،‬بۆ ئەو‬ ‫مەبەس���تەش سەردان‌و دانوس���ان لەگەڵ‬ ‫یەکتر بکرێت‌و‪،‬کۆمیتەیەکی ئامادەکاریی‬ ‫هەمیش���ەیی پێکبهێنرێ���ت‌و پێش���ەکی‬ ‫سەرکەوتنی کۆنگرەکە زامن بکرێت‪.‬‬

‫ئایا زەمینەی‬ ‫بەستنی کۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی‬ ‫له‌ئارادایە؟‬ ‫له‌وەاڵمی ئەم‬ ‫پرسیارەدا‬ ‫بەڕاست‌و رەوانی‌و‬ ‫به‌ڕاشکاوی دەڵێم‬ ‫نە‌خێر!‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫ھەرێم لەناو ستراتیجی ھیاللی شیعەدا‬ ‫هەڵبژاردن شاڕێگەی‬ ‫گۆڕانکاری یان نەگۆڕان‬ ‫رێبین هەردی‬

‫ھونەر حاجی جاسم*‬ ‫ئەگ���ەر بێین پێناس���ەیەکی کورت بۆ‬ ‫ھیاللی شیعە بکەین مانەکەی چییە؟‬ ‫دەتوانی���ن بلێین بریتی���ە لەو نفوزە‬ ‫ش���یعەمەزهه‌به‌ کە ئاراس���تەو ش���وێنە‬ ‫جوگرافیەک���ەی له‌کەن���داوی عەرەب���ی‬ ‫دەس���تپێدەکات‌و درێژدەبێت���ەوە بەناو‬ ‫خاکی ئێران‌و عێراق‌و سوریا‌و لوبنان تا‬ ‫سەر دەریای ناوەراست‪ ،‬ئەم نفوزە شیعە‬ ‫مەزهه‌به ‌له‌سەر نەخشە شێوەی مانگی‬ ‫ھیاللی ‌وەرگرتوە‪ ،‬له‌ناو دڵی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوەڕاس���ت کە ژمارەی دانیشتوانەکەی‬ ‫له‌سەروی ‪ 105‬ملیۆن کەسە‪.‬‬ ‫ئێران له‌دوای شۆڕش���ی ساڵی ‪1979‬‬ ‫پالنێکی ستراتیجی تۆکمەو درێژخایەنی‬ ‫دانا به‌مەبەستی پاراستن‌و گەشەپێدانی‬ ‫نف���وزی ش���یعە له‌ناو دڵ���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوەڕاست‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌سەرەتای سەرخستنی شۆڕش‌و‬ ‫دانانی ستراتیجی ھیاللی شیعە له‌ئێران‬ ‫به‌رابەرایەتی ئیم���ام خومەینی ‌واڵتانی‬ ‫کەنداوی سوننە مەزهه‌ب نیگەرانکرد‪ ،‬لەو‬ ‫کاتیشدا سەدام به‌دوای هه‌لێكدا دەگه‌ڕا‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵوەش���اندنەوەی رێکەوتننامەی‬ ‫جەزائی���ری س���اڵی ‪ 1975‬چونک���ە‬ ‫له‌رێکەوتنەکەدا زەویەکانی له‌ده‌ستدابون‬ ‫بۆیە دەیویس���ت بەهه‌ر شێوەیەك بێت‬ ‫زەویەکانی بگەڕێنێتەوە‪ .‬هه‌ر ئەم‌وایکرد‬ ‫له‌بەیاننامەیێكدا یەكالیەنە رێکەوتنەکە‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنێتەوە‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪1980‬ھێرش���ێکی دڕندانەی‬ ‫کردە سەر ئێران‌و توانی نزیکەی ‪ 120‬کم‬ ‫بچێتە قواڵیی خاک���ی ئەم‌واڵتە‌وە‪ .‬لەو‬ ‫کاتەدا ھیاللەکە توشی شەلەل بو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەکۆتایی س���اڵی ‪ 1984‬به‌دواوە‪ ،‬ئێران‬ ‫توانی جۆرێ���ك له‌تەوازنی س���ەربازیی‬ ‫سیاسی پەیڕەو بکات له‌بەرەی جەنگدا‪.‬‬ ‫لەدوای ئەم ماوەیە ئێران توانی هه‌نگاو‬ ‫به‌هه‌نگاو ئەم س���تراتیجە گەشەپێبدات‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ک���ورد‌وەکو دەس���کەالیێك‬ ‫به‌کاردەه���ات له‌گۆڕەپانەک���ەدا ب���ۆ‬ ‫دروس���تکردنی ئ���ەم ھیالله‌ به‌ش���ێوەی‬ ‫پراکتیکی ت���ا روداوی کیمیابارانکردنی‬ ‫هه‌ڵەبج���ە ل���ه‌‪ 1988/3/16‬به‌س���ەردا‬ ‫هات‪ ،‬ب���وە کارەس���اتێکی له‌بیرنەکراو‬ ‫بۆ ک���ورد‌و به‌پێچەوانەش���ەوە بۆ ئێران‬ ‫بوە کارتێكی سیاس���ی باش بۆ ئەوەی‬ ‫پیشانی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی بدات کە‬ ‫عێ���راق‌واڵتێکی زۆر لەوە دڕندەترە کە‬ ‫پێشبینی بۆ دەکرێت‪.‬‬ ‫ئەوکات ئەمە بۆ ئێران تەکانێکی باش‬ ‫بو بۆ بەرەوپێش���بردنی س���تراتیجەکە‪،‬‬ ‫چونک���ە زۆرێك له‌واڵتەکان���ی ناوچەکە‬ ‫هه‌س���تیان به‌پەرەس���ەندنی ھیالل���ی‬ ‫ش���یعە دەک���رد به‌تایبەتی س���ەرکردە‬ ‫ناسیۆنالیستەکانی عەرەب‪.‬‬ ‫بەاڵم دوای هه‌ش���ت س���اڵ له‌ش���ەڕ‪،‬‬ ‫ژێرخان���ی ئاب���وری ه���ه‌ردو ‌واڵت‬ ‫لێكهه‌ڵوەشایەوە بەاڵم سەدام بەردەوام‬ ‫بو له‌سەرکەش���یەکانی بۆ فراوانخوازی‬ ‫دەس���ەاڵتی م���لھوڕی خ���ۆی له‌س���ەر‬ ‫حیس���ابی ‌واڵتانی تردا‪ .‬له‌ساڵی ‪1990‬‬ ‫دوبارە ھێرش���ی کردە سەر کوێت‪ .‬ئەم‬ ‫جارە ئێران توانی ھێزەکانی ناو ھیاللەکە‬ ‫پاڵپش���تیی بکات له‌وان���ەش کورد‪ ،‬کە‬ ‫راپەڕین���ی ئەنجامدا بەاڵم ئ���ەوە له‌بیر‬ ‫نەکەین کە نەخشەی راپەڕین ‪1991/3/5‬‬ ‫لەناو خاکی ئێران نەخش���ەی بۆ کێشراو‬ ‫هه‌روەها بەشداریکردنی سوریا له‌شەڕی‬ ‫گەردەلول���ی بیابان���دا دژی ھێزەکان���ی‬ ‫عێراق‌و راپەرینی ش���یعەکان له‌باشوری‬ ‫عێراق‌و ئابڵۆقەدان���ی چەکەکانی عێراق‬ ‫کە بوە ھۆی گەش���ەکردنی نفوزی شیعە‬ ‫له‌ناوچەکەدا‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای ش���ەڕی دوەم���ی کەن���داوو‬ ‫هه‌ڵوەش���انەوەی یەکێت���ی س���ۆڤیەتی‬ ‫ج���اران‪ ،‬ئێ���ران به‌بەرگێک���ی دیکەی‬ ‫س���تراتیج‌و جیۆپۆلۆتیکی هاتە مەیدانی‬ ‫جەرگەی رۆژهه‌اڵتی ناوەڕاست‪ .‬کۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێرانیش دەستیکرد‪ ،‬بەیارمەتی‬ ‫ئەو ‌واڵتانه‌ی له‌شەوقی ھیالله‌کە دورن‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوەی راس���تەوخۆ‌و ناراستەوخۆ‪،‬‬ ‫چونکە ئەو‌واڵتانە بەشێك له‌دانیشتوانی‬ ‫ش���یعە مەزهه‌بن لەوانەش ئەندەنوسیا‌و‬ ‫مالییزی���ا‌و ھیندس���تان‌و پاکس���تان‌و‬ ‫ئەفعانستان‌و ئازەرباینجان‌و کۆمارەکانی‬ ‫ئاسیای ناوەڕاست (قەفقاز)‪ ،‬بەشێکك‬ ‫له‌واڵتان���ی کەنداوی عەرەب���ی‌و باکوری‬ ‫ئەفریقی���ا‪ .‬ک���ە له‌چوارچێ���وەی ھیالل‬

‫هیاللی شیعه‌ له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی جوگرافیای رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬

‫ئایا کورد‬ ‫دەتوانێت بەشێك‬ ‫نەبێت لەم ھیالله‌‬ ‫کە خۆی له‌خۆیدا‬ ‫کۆمەڵێك‬ ‫رەهه‌ندی‬ ‫ستراتیجی‌و‬ ‫جیۆپۆلۆتیکی‌و‬ ‫جیاجیای هه‌یە‬ ‫دادەنرێن‪.‬‬ ‫بەاڵم له‌دوای روداوی ‪ 11‬سێپتەمەبەری‬ ‫س���اڵی ‪ 2001‬بۆ س���ەر بینای بازرگانی‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كا ھێزەکان���ی هاوپەیمان���ان‬ ‫بەسەرکردایەتی ئه‌مه‌ریكا ھێرشیانکردە‬ ‫س���ەر ئەفعانس���تان‪ ،‬ئەمەش بوە ھۆی‬ ‫باڵوبونەوەی شەوقی ھیالله‌کە له‌دەوری‬ ‫خۆیدا کۆسپەکەی تا رادەیەك الدا‪.‬‬ ‫هه‌روەها روخانی رژێمی عێراق له‌ساڵی‬ ‫‪2003‬دا هه‌مو رێگریەکانی جیۆپۆلۆتیکی‬ ‫بەردەم ستراتیجەکەی الدا‪ ،‬کە ھیاللەکە‬ ‫به‌تەواوی یەکیگرت پرۆژەکە لەمسەر بۆ‬ ‫ئەوسەر بێگرفت چوە بواری پراکتیکی‪،‬‬ ‫ھێرش���ەکانی حیزبواڵو حەماس له‌ساڵی‬ ‫‪ 2006‬ب���ۆ س���ەر ئیس���رائیل به‌یارماتی‬ ‫مەرکەزیەتی شیعە مەزهه‌ب ‪ ،‬ھیاللەکە‬ ‫فراوانتر ب���و‪ .‬دەس���تکردن به‌پیتاندنی‬ ‫یۆرانیۆمی���ش ک���ە ئێ���ران توانی هه‌م‬ ‫کەرتی ئاب���وری ئەم‌واڵتە ببوژێنێتەوە‌و‬ ‫هه‌م‌وەکو کارتێکی فشار بەکاربھێنێت‬ ‫بەرامب���ەر هاوپەیمانەکان���ی ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئیسرائیل له‌ناوچەکەدا‪.‬‬ ‫لەدوای ئەم ماوەیە کۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێران توانی ئەم نفوزە سیاسیە پیشانی‬ ‫عەرەبه‌ سوننە مەزهه‌بەکان‌و نەتەوەکانی‬ ‫تر بدا‪ ،‬کە لەمەودوا ھیچ ھێزێك ناتوانێت‬ ‫له‌چوارچێ���وەی‌ جوگرافی���ای ش���یعە‬ ‫پەرەبسێنێت ئەگەر هاوپەیمانی نەبێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی پەیوەن���دی به‌بەه���اری‬ ‫عەرەبی���ەوە هه‌ب���و هه‌ر له‌س���ەرەتای‬ ‫راپەڕین���ەکان کۆماری ئیس�ل�امی ئێران‬ ‫پ�ل�ان‌و س���تراتیج‌و بەرەنگاری���ی هه‌بو‬ ‫له‌ھیاللەکەوەو‪ ،‬هه‌م فراوانکردنی شەوقی‬ ‫ھیالله‌کەش‪ ،‬لەم بابەتەش توانی عەرەبه‌‬ ‫شیعەکانی کەنداو راپەرێنێت شانبه‌شانی‌‬ ‫بەرگریک���ردن له‌رژێمی س���وریا به‌هه‌مو‬

‫ئێران نایەوێت‬ ‫کورد به‌ھێزبێت‌و‬ ‫پەلبهاویژێت بۆ‬ ‫دەرەوەی ھیاللەکەو‬ ‫بەربەرەکانێ بکات‬ ‫لەگەڵ عێراق چونکە‬ ‫بەغدا بنەمایه‌کی‬ ‫بنچینەیی به‌ھێزبونی‬ ‫شیعەیە‬ ‫جۆرە هاوکاریێکی سەربازیی‌و سیاسی‌و‬ ‫ئابوریەوە‪.‬‬ ‫پرسیاری بابەتەکە لێرەدایە‪ :‬ئایا کورد‬ ‫دەتوانێت بەش���ێك نەبێت ل���ەم ھیالله‌‬ ‫کە خۆی له‌خۆی���دا کۆمەڵێك رەهه‌ندی‬ ‫س���تراتیجی‌و جیۆپۆلۆتیکی‌و جیاجیای‬ ‫هه‌یە له‌بواری مەزهه‌بی دینی‌و سیاسی‌و‬ ‫ئابوری‌و سەربازی‌و‪ ...‬ھتد؟‬ ‫بێگومان نا‪ ،‬چونکە له‌ئێس���تادا کورد‬ ‫نە دەولەتی هه‌یە‪ ،‬ن���ە دامەزراوەیێکی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و سەربازی‪ ،‬هه‌روەها نە‬ ‫هاوپەیمانیێکی سەر کاغەزی هه‌یە له‌گەل‬ ‫ھی���چ‌واڵتێک���ی دەرەوەی ھیاللەکەش‌و‪،‬‬ ‫رۆڵی ئێ���ران رون‌و ئاش���کرایە کە لەم‬ ‫هه‌رێم���ەی خۆماندا ھی���چ جموجۆڵێکی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و تەنانەت سه‌ربازییش‪،‬‬ ‫بێ کۆماری ئیس�ل�امی ئێران نە لەسەر‬ ‫پەڕاو نە به‌پراکتیکیش ئەنجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫نمونەش بۆ ئەم بابەتە له‌خۆڵ زۆرترە‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئەگەر بێین بە‌وردتر بابەتەکە‬ ‫شیبکەینەوەو لێكدانەوەیێکی ئەکادیمی‬ ‫بۆ بکەی���ن س���ەرەداوەکان ئەوەمان بۆ‬ ‫دەرئەخ���ەن ک���ە داهات���وی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوەڕاس���ت بۆ ئێران مس���ۆگەر کردوە‪،‬‬ ‫ل���ه‌دوای نزیكبون���ەوەی ئ���ەم ‌واڵت���ە‬ ‫له‌رۆژئاواوەو هاتنە س���ەرکاری جیلێکی‬ ‫تری حوکمڕان له‌ئێران‪ ،‬هاوکێشەکەمان‬ ‫ب���ۆ دەردەھێنێ���ت‌و ئەنجامێک���ی رون‌و‬ ‫ش���ەفافمان دەداتێ بۆ کورد له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردستانی عێراق‪ .‬بەاڵم ئێران نایەوێت‬ ‫ک���ورد زۆر به‌ھێزبێ���ت‌و پەلبهاویژێ���ت‬ ‫ب���ۆ دەرەوەی ھیاللەک���ەو بەربەرەکانێ‬ ‫بکات لەگ���ەڵ ھێزەکانی ناوەوەی ھیالل‬ ‫لەوان���ەش عێ���راق چونکە له‌ئێس���تادا‬ ‫بەغدا بنەمایێک���ی بنچینەی به‌ھێزبونی‬ ‫ش���یعەیە‪ .‬به‌پێچەوانەش ئێران نایەوێت‬

‫هه‌رێم لەم���ە بێھێزتر بێ���ت‪ .‬هه‌روەها‬ ‫کوردیش له‌چوارچێ���وەی عێراق ئەوەی‬ ‫بەدەس���تیھێنابێت به‌پاڵپشتی شەقام‌و‬ ‫پارتە سیاس���یەکانی شیعە بوە له‌دوای‬ ‫روخان���ی رژێم���ی بەعس���دا‪ .‬هه‌رێم���ی‬ ‫کوردس���تان ب���ۆ ئ���ەوەی رزگاری بێت‬ ‫ل���ەم قەیران���ە‪ ،‬ئەبێت مێ���زی گفتوگۆ‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‌و سیاس���ەتێکی خوێندنەوەی‬ ‫دروست‌و س���تراتیجی هه‌بێت‌و گەمیێکی‬ ‫سیاسیانە بکات له‌ناوچەکەدا‪.‬‬ ‫لێ���رەدا دەتوانی���ن چەن���د بنەمایەك‬ ‫پۆلێنبکەی���ن ک���ە بونەت���ە ه���ۆكاری‌‬ ‫پەرەسەندن‌و بەھێزبونی جیۆپۆلۆتیکی‬ ‫ھیاللی شیعە‪:‬‬ ‫‪ -1‬هه‌ڵکەوت���ەی جوگرافی ھیاللەکە‪،‬‬ ‫بەستنەوەی کەنداوی عەرەبی به‌دەریای‬ ‫ناوەراست‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئاب���وری‪ ،‬بەتایبەت���ی کەرت���ی‬ ‫پیشەسازی‌و‌وزە چونکە زۆرێك له‌واڵتانی‬ ‫ھیالل ئەندامن له‌‪.OPEC‬‬ ‫‪ -3‬دانیش���توان‪ ،‬بەبنه‌مایەکی گرنگی‬ ‫ھێ���زو قواڵیی س���تراتیج‌و جیۆپۆلۆتیك‬ ‫دادەنرێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌بون���ی نەت���ەوەی جیاجی���ا‬ ‫له‌ناوھی�ل�ال‌و دەرەوەی‪ .‬لەوانە فارس‪،‬‬ ‫کورد‪ ،‬عەرەب‪ ،‬تورك‪ ،‬هه‌روەها هه‌بونی‬ ‫خۆشەویستی رەها بۆ مەزهه‌بی شیعە‪.‬‬ ‫‪ -5‬هه‌بون���ی نوخبەیێکی سیاس���ی‌و‬ ‫دیبلۆماس���ی له‌ه���ه‌ر روداوێک���ی‬ ‫نەخوازراودا‪.‬‬ ‫‪ -6‬هه‌بون���ی چاالک���ی بەردەوام���ی‬ ‫مەزهه‌بی‌و رۆش���نبیریی لەس���ەر ئاستی‬ ‫‌واڵتانی ھیاللەکەدا‪.‬‬ ‫* خوێندکاری ماسته‌ر له‌هیندستان‬

‫رێکخ����ەری گش����تی بزوتن����ەوەی‬ ‫گ����ۆڕان‪ .‬لەکات����ی وەرگرتن����ی کارت����ە‬ ‫ئەلەكترۆنیەک����ەداو لەوتەیەک����دا ک����ە‬ ‫هەندێک بەهەڕه‌شەو هەندێک بەئاسایی‬ ‫لەقەڵەمیان����دا رایگەیاند تا ئێس����تاش‬ ‫ش����اڕێگەی گۆڕانکاری لەکوردس����تاندا‬ ‫سندوقی دەنگدانە‪ .‬ئەم لێدوانە لەکاتێکدا‬ ‫هات ک����ە ژمارەی ئ����ەو دەنگانە ڕووی‌‬ ‫لەزیادبون کردوە کە نائومێدیی خۆیان‬ ‫لەهەڵب����ژاردن‌و س����ندوقەکانی دەنگدان‬ ‫ناش����ارنەوەو بەڕێگەیەک����ی بێئەنجام‌و‬ ‫بێکەڵکی ئەزانن بۆ ئەوەی لەرێگەیەوە‬ ‫بتوانرێت شتێک بگۆڕێت‪ .‬رۆژنامەنوسێک‬ ‫نوسیبوی چیتر بڕوای بەهەڵبژاردن نیەو‬ ‫ئامادەنیە بەش����داریی تیابکات‪ ،‬یەکێک‬ ‫لەچاالکوانەکان����ی خۆپیش����اندانەکانی‬ ‫دوای ‪١٧‬ی‌ ش����وبات نوسیبوی گەر رێز‬ ‫لەئەنجامی هەڵبژاردن����ەکان نەگیرێت‌و‬ ‫حکومەتی داهاتو بەپێی رادەی دەنگدان‬ ‫هێزەکان دروس����ت نەکرێ����ت‪ ،‬نەک هەر‬ ‫ئامادەنی����ە بەش����داریی لەهەڵبژاردندا‬ ‫بکات‪ ،‬بەڵکو ئەبێت بەکەسێکی چاالک‬ ‫بۆ هاندانی خەڵک بۆ ئەوەی بەشداریی‬ ‫لەهەڵبژاردندا نەکەن‪ .‬بەڕاستییش بڕێکی‬ ‫زۆر لەخەڵ����ک‪ ،‬دواکەوت����ن‌و نەتوانینی‬ ‫پێکهێنان����ی حکوم����ەت ئەگەڕێنن����ەوە‬ ‫ب����ۆ ئ����ەوەی دو هێ����زە حوکمڕانەکەی‬ ‫کوردستان رێز لەسندوقەکانی دەنگدان‬ ‫ناگ����رن‌و ئامادەنی����ن بەپێدراوەکان����ی‬ ‫ئەم هەڵبژاردنە حکوم����ەت پێکبهێنن‪.‬‬ ‫بەکورتی قس����ەی زۆرێک لەم هاوڕێیانە‬ ‫ئەوەیە دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت‪،‬‬ ‫هیچ نیە جگە ل����ەوەی دەریئەخات کە‬ ‫لەرێگەی دەنگدانەوە هیچ شتێک ناکرێت‌و‬ ‫ئێمە لەبەردەم دەس����ەاڵتدارانێکین کە‬ ‫ئامادەنین رێز لەویست‌و ئیرادەی خەڵک‬ ‫بگرن‪ .‬بەاڵم راستیەکەی ئەوەیە رەنگە‬ ‫پێچەوانەی ئەم قس����ەیە راس����ت بێت‪.‬‬ ‫حکومەت����ی ئەمجارە بەئاس����انی‌و بەبێ‬ ‫گرف����ت دروس����ت نابێ����ت‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫ئەمجارە خەڵک����ی لەرێگەی دەنگدانەوە‬ ‫تەرازوی هێزی����ان بەجۆرێک گۆڕیوە کە‬ ‫دو هێزەکە نازانن چۆن مامەڵەی بکەن‪.‬‬ ‫درێژەکێشانی دانوستانەکانی پێکهێنانی‬ ‫کابینە‪ ،‬ن����ەک بێهودەی����ی هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫بەڵکو بەپێچەوانەوە گرنگیی هەڵبژاردنی‬ ‫باشتر دەرخست‪ .‬ئەوەی دەرخست کە‬ ‫کاتێ����ک خەڵک لەرێگ����ەی دەنگدانەوە‬ ‫ت����ەرازوی هێز ئەگ����ۆڕن‪ ،‬لەهەمانکاتدا‬ ‫دەس����ەاڵتداران توشی دڵەڕاوکێ ئەکەن‬ ‫لەوەی بتوانن وەک جاران بەئاس����انی‌و‬ ‫بێ گرفت حکومەت پێکبهێنن‪.‬‬ ‫بەاڵم له‌گ����ەڵ ئەوەش����دا نائومێدیی‬ ‫لەهەڵبژاردن‌و سندوقی دەنگدان بونێکی‬ ‫هەستپێکراوی هەیە‪ .‬رەنگە زیادەڕەوی‬ ‫نەبێ����ت گ����ەر بڵێ����م دەیانج����ار ئ����ەو‬ ‫پرس����یاره‌م لێکراوە کە ئایا گەر پارتی‌و‬ ‫یەکێتی هەڵب����ژاردن بدۆڕێنن‪ ،‬ئامادەن‬ ‫دەستاودەس����تی دەس����ەاڵت بک����ەن؟‬ ‫ئایا ه����ەر وا بەس����انایی واز لەو هەمو‬ ‫دەسەاڵتانەی خۆیان ئەهێنن‌و ئەوەندە‬ ‫ئاسان تەسلیمی هێزی تری ئەکەن؟ ئایا‬ ‫رێ����ی تێئەچێت ئەو هەمو بەرژەوەندی‌و‬ ‫س����امانە لەدەستیان نەمێنێت یان رێگە‬ ‫بدەن کەسانی تر بەڕێوەیببەن؟‬ ‫ئەوانەی ئەم پرسیارە ئەکەن‪ ،‬بەدوای‬ ‫وه‌اڵمی پرسیارەکەوە نین‪ ،‬بەڵکو خۆیان‬ ‫وه‌اڵمێکی ڕون‌و دیاریان بۆ پرسیارەکە‬ ‫هەیە‪ .‬لەڕاستیشدا ئەو پرسیارە ناکەن‪،‬‬ ‫بۆ ئەوە نەبێت کە تۆش بۆ هەمان وه‌اڵم‬ ‫رابکێشن‌و قەناعەتت پێبکەن‪.‬‬ ‫گومان لەقەبوڵکردن����ی ئەنجامەکانی‬ ‫هەڵب����ژاردن‪ ،‬وای لەخەڵکانێ����ک کردوە‬ ‫(زۆر ی����ان کەم) کە ه����ەر لەبنەڕەتەوە‬ ‫بڕوایان بەهەڵب����ژاردن نەمێنێت‌و تەنها‬ ‫وەک گەمەیەکی ناشیرین تەماشایبکەن‬ ‫کە دەس����ەاڵتداران پەنای ب����ۆ ئەبەن‪،‬‬ ‫تاک����و س����یمای راس����تەقینەی خۆیان‬ ‫وەک کۆمەڵێ����ک هێزی س����تەمکارو دژ‬ ‫بەدیموکراسی بشارنەوە‪ .‬ئەم بۆچونە پێی‬ ‫وایە هێزە دەسەاڵتدارەکانی کوردستان‬ ‫وەک زۆرێ����ک لەرژێمە ناش����یرینەکانی‬ ‫ناوچەکە‪ ،‬گەم����ەی هەڵبژاردن تەنها بۆ‬ ‫دۆزینەوەی ش����ەرعیەتدان بەدەسەاڵتی‬ ‫خۆی����ان بەکارئەهێن����ن‪ ،‬لەدۆخێکدا کە‬ ‫پێش����تر هەمو ش����تێکیان ئامادەکردوە‬ ‫ب����ۆ ئ����ەوەی ب����راوەی هەمیش����ەیی‬ ‫هەڵبژاردنەکان ب����ن‪ .‬رێگە چارەی ئەم‬ ‫کەس����انە بۆ ئەم هەلومەرجە بۆچونێکە‬

‫درێژەکێشانی‬ ‫دانوستانەکانی‬ ‫پێکهێنانی کابینە‪ ،‬نەک‬ ‫بێهودەیی هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫بەڵکو بەپێچەوانەوە‬ ‫گرنگیی هەڵبژاردنی‬ ‫باشتر دەرخست‪.‬‬ ‫ئەوەی دەرخست کە‬ ‫کاتێک خەڵک لەرێگەی‬ ‫دەنگدانەوە تەرازوی هێز‬ ‫ئەگۆڕن‪ ،‬لەهەمانکاتدا‬ ‫دەسەاڵتداران توشی‬ ‫دڵەڕاوکێ ئەکەن‬ ‫کە دژی خودی پرۆس����ەی هەڵبژاردنە‪.‬‬ ‫ئەم کەسانە پێیانوایە باشترین شت لەم‬ ‫دۆخەدا بکرێت ئەوەیە کەس بەشداریی‬ ‫لەهەڵبژاردن����دا ن����ەکات‌و رێگە نەدرێت‬ ‫هێزەکان بەم س����یناریۆ ناراس����تگۆیانە‬ ‫هی����چ رەوایەتیەک بەمان����ەوەی خۆیان‬ ‫لەسەر کورسی دەسەاڵت بدەن‪.‬‬ ‫بـڕوانەب����ون بەهەڵبژاردن‌و نائومێدیی‬ ‫لەوەی بتوانرێت لەم رێگەیەوە گۆڕانکاریی‬ ‫بکرێ����ت دو هێ����زی جی����اواز لەیەک����ی‬ ‫بەرهەمهێن����اوە کە دو س����ایکۆلۆژیای‬ ‫یەکجار جیاواز لەیەکیان هەیە‪ ،‬هێزێکیان‬ ‫ک����ە ت����ا هەنوک����ەش لەکەمایەتیەکی‬ ‫بچوکدای����ە چاالکان����ە لەگەمەک����ەدا‬ ‫بەش����دارەو هەوڵئ����ەدات ب����ەردەوام‬ ‫رێگەچارەی جیاواز لەهەڵبژاردن‌و ملدان‬ ‫بۆ گەم����ەی دیموکراس����ی بدۆزێتەوە‪..‬‬ ‫هەندێکج����ار (گەر نەڵێی����ن هەمو جار)‬ ‫ئەم گروپە چاالک����ە‪ ،‬خۆی لەبەرەیەکدا‬ ‫ئەبینێت����ەوە ک����ە ب����ڕوای بەشۆڕش����ی‬ ‫توندوتیژو ش����ەڕی‌ سەرتاسەریی هەیە‪.‬‬ ‫لۆژیک����ی بنەڕەتیش����ی ئەوەیە (ئەوەی‬ ‫بەچ����ەک هاتوە هەر بەچ����ەک ئەڕوات‪،‬‬ ‫ئ����ەوەی بەتوندوتیژی����ی حوکم ئەکات‪،‬‬ ‫ه����ەر بەزمان����ی توندوتیژیی����ش ئەبێت‬ ‫رێگ����ەی پێبگیرێت)‪ .‬بەاڵم ئەم بۆچونە‬ ‫کە بەڕوک����ەش زۆر لۆژیکی‌و عەقاڵنیانە‬ ‫دێتە پێشچاو‪ ،‬ناتوانێت تا سەر لەگەڵ‬ ‫خۆی����دا لۆژیکی����ی‌و عەقاڵنیان����ە بێت‌و‬ ‫دەرئەنجام����ی قس����ەکانی قەبوڵ بکات‪.‬‬ ‫چونک����ە گەر ئەوە ڕاس����ت بێت کە ئەو‬ ‫هێزەی بەچەک‌و توندوتیژیی دێت‪ ،‬هەر‬ ‫ئەبێت بەچەک‌و توندوتیژیی لەناوبچێت‪،‬‬ ‫ئ����ەوا ئەبێت‌و لۆژیکیە کە ئەم قس����ەیە‬ ‫بۆ ئەو هێزەش راس����ت بێت کە ئەمڕۆ‬ ‫بۆ البردن����ی ئەو هێزانەی بەتوندوتیژیی‬ ‫هاتون‪ ،‬پەنا بۆ توندوتیژیی ئەبات‪ .‬واتە‬ ‫ئەم هێزەش کە دێت‌و بەناوی رزگاربون‌و‬ ‫ئازادکردنمانەوە پەن����ا بۆ توندوتیژیی‌و‬ ‫چەک ئەبات‪ ،‬خۆش����ی ئەبێت بەهێزێک‬ ‫کە ه����ەر ئەبێت بەهه‌مانش����ێوە (واتە‬ ‫لەڕێ����ی چەک‌و توندوتیژی����ەوە) بڕوات‪.‬‬ ‫بەمش����یوەیەش ئەم لۆژیکە ئەمانخاتە‬ ‫بازنەیەکی داخراوەوە کە هیچ رێگەیەک‬ ‫بۆ رزگاربون لێی نیە‪.‬‬ ‫هێزی دوهەم کە زۆرینەی ئەم بەرەیە‬ ‫پێکئەهێن����ن‪ ،‬گروپێک����ی پاس����یڤن کە‬ ‫نائومێدیی خۆی����ان وەک گروپی یەکەم‬ ‫بەرەو چاالکی‌و ئەکتیڤبون‌و ئامادەبونی‬ ‫بەردەوامی����ان ناب����ات‪ ،‬بەڵک����و بەرەو‬ ‫تەنیایی‌و بێهودەیی‌و بەش����دارینەکردن‬ ‫لەکۆی گەمەک����ەدا ئەیانبات‪ .‬ئەم هێزە‬ ‫نائومێدبونی لەس����ندوقەکانی دەنگدان‪،‬‬ ‫هان����دەری نی����ە بۆ گ����ەڕان ب����ەدوای‬ ‫بیرکردنەوە لەشێوازی تری گۆڕانکاریی‪،‬‬ ‫بەڵک����و هاندەرێت����ی بۆ پاشەکش����ێی‬ ‫تەواو لەسیاس����ەت‌و بەش����دارینەکردن‬ ‫لەهیچ ش����تیکدا کە پەیوەندی بەدنیای‬ ‫سیاسەتەوە هەیە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫دور‬ ‫ئایا هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێت ئه‌كته‌رێكی‬ ‫نزیک‬ ‫هه‌رێمی بێت له‌ناوچه‌كه‌دا‪ :‬كورد له‌رادیكالیزمی‬ ‫بێبه‌شبون له‌ئاسایشی ئابوری‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌و‌ه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی سیاسی‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیزو نیاز نه‌جمه‌دین‌ ده‌ینوسن‬

‫نیاز نه‌جمه‌دین‬

‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی كه‌س���ێك یان‌واڵتێ���ك‬ ‫ئاسایشی ئابوری هه‌بێت ده‌بێت داهاتێك‬ ‫یان سه‌رچاوه‌یه‌كی بژێوی دابینكردبێت‪،‬‬ ‫ئاس���تێك له‌دڵنیایی هه‌بێ���ت به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌داهاته‌كه‌ی‌و بژێویه‌ك���ه‌ی له‌ئاینده‌دا‪،‬‬ ‫داهاتی ده‌س���تكه‌وێت له‌كات���ی قه‌یران‌و‬ ‫مایه‌پوچبون���دا‪ .‬هه‌ری���ه‌ك له‌بنه‌ماكانی‬ ‫ئاسایش���ی ئاب���وری ماف���ی تاك���ه‌كان‬ ‫خۆیانه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆرینه‌ی خه‌ڵك له‌هه‌رێمی‬ ‫زوبێر ره‌سوڵ*‬ ‫كوردستاندا لێیان بێبه‌شه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌(‪ )2004‬له‌الیه‌ن رێكخ���راوی كاری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌ (‪ )ILO‬راپۆرتێك به‌ناوی‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێس���تا له‌میدی���ا جیهانیه‌كاندا‬ ‫ناوده‌برێت به‌به‌ه���اری عه‌ره‌بی كۆمه‌لێك‬ ‫(‪Economic Security for a Better‬‬ ‫ده‌ركه‌وت���ه‌و گۆڕانكاری نوێ���ی هێناوه‌ته‌‬ ‫‪ )World‬له‌س���ه‌ر ئاسایش���ی ئاب���وری‬ ‫ئاراوه‌ كه‌ به‌پێی به‌شێكی زۆری توێژه‌ره‌‬ ‫(‪‌)90‬واڵت باڵوكرای���ه‌وه‌‪ .‬له‌و راپۆرته‌دا‪،‬‬ ‫ستراتیژیه‌كان س���ه‌ره‌تای وه‌رچه‌خانێكی‬ ‫ته‌نی���ا له‌ب���ازاڕی كاردا ح���ه‌وت پێوه‌ر‬ ‫سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی ئابوری نوێیه‌ ده‌كرێت‬ ‫‌وه‌ك به‌ش���ێك له‌بنه‌ماكانی ئاسایش���ی‬ ‫گۆڕینی سه‌رله‌به‌ری نه‌خشه‌ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ئابوری كاری له‌س���ه‌ركراوه‌‪ ،‬كه‌ من پتر‬ ‫ناوه‌راس���تی لێبكه‌وێته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ تا‬ ‫له‌م گۆش���ه‌نیگایه‌وه‌ ده‌ڕوانمه‌ ئاسایشی‬ ‫ئیس���تا ده‌ره‌نجامه‌كان ئومێدبه‌خش نین‬ ‫ئابوری له‌هه‌رێمدا‪ .‬له‌ریزی ئه‌و پێوه‌رانه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌روی په‌ره‌سه‌ندنی دیموكراسی‌و‬ ‫هه‌بونی چاودێرییه‌ له‌سه‌ر خاوه‌نكار یان‬ ‫بونیاتنان���ی كۆمه‌ڵگایێك���ی مه‌ده‌ن���ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ران كه‌ س���وكایه‌تی به‌كارمه‌ند‬ ‫له‌واڵتانه‌ی به‌ر ش���ه‌پۆلی ئه‌و گۆڕانكاریه‌‬ ‫نه‌ك���ه‌ن‌و ده‌ری���ان نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬بیم���ه‌ی‬ ‫سیاسیانه‌ كه‌وتون‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگای‬ ‫خانه‌نش���ینی‌و ته‌ندروس���تی‌و دڵنیای���ی‬ ‫دڵنیایی‌و تێگه‌یشتنه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫روداو‌و قه‌یرانی���ش چه‌ن���د پێوه‌رێك���ی‬ ‫ت���رن‪ .‬له‌ه���ه‌ر‌واڵتێ���ك رێژه‌یه‌كی باش نه‌گونجاودا بۆ نه‌فه‌رێك ده‌وه‌س���تن یان ناوه‌راستی نوێ له‌كۆتایی‌و ‪ 2010‬هه‌ڵگری‬ ‫له‌ئاسایشی ئابوری ده‌س���ته‌به‌ركرابێت‪ ،‬ش���مه‌كێك بار ده‌كه‌ن‪ ،‬ی���ان پاره‌ی زۆر كۆمه‌لێك گوڕانی ریش���ه‌ییه‌ كه‌ ناتوانین‬ ‫ئاستی به‌خته‌وه‌ریی به‌رزتر بوه‌و ئابوری داوا ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌شێكی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ به‌هه‌مان تێۆرو پره‌نسیپه‌كانی پێش ‪2010‬‬ ‫‌واڵتی���ش گه‌ش���ه‌ی درێژخایه‌نی به‌خۆوه‌ ب���ۆ به‌رزیی رێ���ژه‌ی نادڵنیای���ی بژێوی بیخوێنین���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ر له‌گۆڕانی ریش���ه‌یی‬ ‫رژێمه‌تۆتالیتاریه‌كان���ی عێ���راق‪ ،‬تونس‪،‬‬ ‫بینی���وه‌‪ ،‬چونكه‌ تا راده‌یه‌كی زۆر مرۆڤ به‌درێژایی ژیانیان‪.‬‬ ‫به‌گشتی‪ ،‬من هیچ ده‌زگایه‌كی حكومه‌ت لیبیا‪ ،‬دواتریش میس���ره‌و بگره‌ تا ده‌گاته‌‬ ‫له‌مه‌ترسی برس���ێتی‌و هه‌ژاری‌و بێكاری‬ ‫رزگاری بوه‌و توانیویه‌تی گه‌ش���ه‌ بكات‪ ،‬ناناس���م ك���ه‌ له‌ده‌ركردن���ی كارمه‌ندان گۆڕانی بااڵنس���ی هێز له‌كه‌نداوی فارسی‌و‬ ‫له‌س���ه‌رپێی خۆی بوه‌س���تێت‌و ئازادانه‌ له‌الیه‌ن كۆمپانیاكانه‌وه‌ لێپرس���ینه‌وه‌ی ش���ه‌ری مه‌زهه‌ب���ی‌و ئیتن���ی له‌س���وریاو‬ ‫بیربكاته‌وه‌‪ ،‬به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌ به‌شداربوه‌ جدی بكات‪ ،‬بوار بدات سكااڵ تۆمار بكه‌ن یه‌مه‌ن‌و‪،‬پێكدادان���ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی گه‌ش���ه‌دان به‌كۆمه‌ڵگ���ه‌‪ .‬له‌كاتی سوكایه‌تیپێكردنیان‪ .‬له‌رویه‌كه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ورپ���او واڵت���ه‌ یكگرتوه‌كان‌و روس���یاو‬ ‫به‌ودیویشدا‪ ،‬دواكه‌وتویی‌و قبوڵنه‌كردنی خۆهه‌ڵواسین به‌م حزب‌و ئه‌ویدیكه‌و ئه‌م هه‌ڵكش���انی كێرڤی هێزه‌ تیرۆرستیه‌كان‌و‬ ‫یه‌كتری‌و نواندنی توندوتیژی له‌رویه‌كه‌وه‌ به‌رپرس‌و ئه‌ویدیكه‌ پێوه‌رێكی بێبه‌شبونه‌ ده‌ركه‌وتن���ی فاكته‌ری كوردی له‌پێوه‌ندیه‌‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و نێوده‌وله‌تیه‌كاندا‪ ،‬كۆی‬ ‫به‌رهه‌می به‌رزی رێژه‌ی نادڵنیایی‌و الوازی له‌ئاسایشی ئابوری‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌م پێوه‌رانه‌ی س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م روداوانه‌ نه‌خشه‌ی داهاتوی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ئاسایشی ئابوری بوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕای م���ن‪ ،‬هه‌رێم���ی كوردس���تان به‌راوردی ئێس���تای هه‌رێ���م به‌رابردو كه‌ ناوینی نوێ ده‌كێشن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م بابه‌ته‌دا ده‌مه‌وێت سه‌رنجی‬ ‫له‌ریزی ئه‌م ‌واڵتان���ه‌ی دواییه‌‪ .‬له‌الپه‌ڕه‌ گوایه‌ چه‌ندین هه‌ن���گاوی گه‌وره‌ی ناوه‌‬ ‫(‪)34‬ی راپۆرتی هێ���زی كار له‌هه‌رێمی له‌گه‌ڵ ب���ه‌راوردی هه‌رێم به‌واڵتانی نزمتر له‌سه‌ر بده‌م هه‌ڵكش���انی بااڵی فاكته‌ری‬ ‫كوردس���تاندا(‪ )2012‬هات���وه‌ كه‌ (‪ )%50‬له‌خۆی‪‌،‬وه‌ك���و ئه‌فه‌ری���كا‌و عێ���راق‪ ،‬كه‌ كوردی���ه‌ به‌تایبه‌تیش ئ���ه‌و پێگه‌و رۆله‌ی‬ ‫ی هێ���زی كار له‌كه‌رت���ی گش���تیدایه‌و گوایه‌ زۆر له‌پێشتره‌ سودێكی ئه‌وتۆمان ك���ه‌ حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫باقیاته‌كه‌ی له‌كه‌رتی تایبه‌تی‌و نافه‌رمی پێناگه‌یه‌ن���ن له‌تێگه‌یش���تنی ئاس���تی له‌ئێس���تادا هه‌یه‌ت���ی كه‌ ب���ه‌ڕای من تا‬ ‫(وه‌كو شۆفێران‌و ده‌ستگێڕو دوكاندار)‪ .‬ئاسایش���ی ئابوری‪ .‬ئێمه‌ له‌ئێستایه‌كدا ئاستێكی به‌رز په‌یوه‌س���ته‌ به‌رۆلی هێزه‌‬ ‫له‌رویه‌كه‌وه‌ به‌ئومێدی مسۆگه‌ریی بژێوی ده‌ژین كه‌ هێش���تا ئاسایش���ی ئابوریمان ئیقلیمیه‌كان���ی‪Regional Powers -‬‬ ‫به‌درێژای���ی ته‌مه‌نی كارك���ردن‌و بیمه‌ی دابی���ن نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌به‌راوردی رابردو ناوچه‌كه‌ به‌تایبه‌تیش ئێران‌و توركیا‪ .‬به‌و‬ ‫خانه‌نش���ینی (وات���ه‌ داهات���ی ئاینده‌)‌و ناش���اردرێته‌وه‌‪ .‬ش���ه‌ڕی ماڵكاولكه‌ری مانایه‌ی هه‌ر پێشڤه‌چون‌و به‌رژه‌وه‌ندیێكی‬ ‫ده‌رنه‌كردن له‌س���ه‌ر كار نزیكه‌ی (‪ )550‬حزبه‌كانیش له‌شاخه‌وه‌ بۆ شار به‌شێكه‌ سیاسی هه‌رێمی كوردستان زۆر ئه‌سته‌مه‌‬ ‫هه‌زار كه‌س له‌كه‌رتی گشتیدا گیرسانه‌وه‌‪ .‬له‌هۆكاره‌كان���ی دواخس���تنی هه‌رێ���م‪ ،‬به‌بێ مامه‌ڵه‌یێكی سیاسیانه‌ی ته‌ندروست‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌م قه‌یرانه‌ی دوایی س���ه‌لماندی له‌الوازكردن���ی ئاسایش���ی ئابوری‪ ،‬نه‌ك له‌گ���ه‌ڵ توركیاو ئێران بێته‌دی‪ .‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ك���ه‌ به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك داهاته‌كه‌یان سه‌ركه‌وتنی ئه‌وان له‌گواستنه‌وه‌ی هه‌رێم كه‌ ئێمه‌ له‌ئێس���تادا له‌به‌رده‌م پوكانه‌وه‌ی‬ ‫مس���ۆگه‌ر نیه‌‪ ،‬زۆربونی ژماره‌كه‌شیان‌و بۆ قۆناغێكی پێشكه‌وتو‪ .‬ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت هێزه‌ ئیقلیمیه‌كان���ی تر داین له‌ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫مه‌ركه‌زیه‌ت���ی دانانی موچ���ه‌ رێی ئه‌وه‌ به‌راب���ردودا بچێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌فیڕۆدانی وه‌ك س���وریاو میسر‪ .‬واتا له‌ئیستادا سێ‬ ‫نادات ئاستی گوزه‌رانیان به‌پێی ئه‌زمونی دارایی‌و س���امانی مرۆی���ی له‌بیربێت‪ ،‬كه‌ ریجناڵ پاوه‌ری سه‌ره‌كی هه‌ن له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫ئیش سه‌ربكه‌وێت‪ .‬ئه‌و كارمه‌ندانه‌ش كه‌ ده‌یتوانی پێگه‌ی ئاب���وری هه‌رێم به‌هێز كه‌ مه‌ی���دان‌و كاریگ���ه‌ری ملمالنێكانیان‬ ‫له‌بازاڕی ده‌ره‌وه‌ی كه‌رتی گشتیدان‪ ،‬لێره‌ ب���كات‪ .‬ئه‌وانه‌ش ده‌یانه‌وێ���ت به‌راوری ه���ه‌ر لوبنان‌و س���وریاو عێ���راق‌و واڵتانی‬ ‫كۆمپانیایه‌كی زه‌به‌الح‌و له‌وێ یه‌كێكیتری هه‌رێم بكه‌ی���ن به‌واڵتانی تر‪ ،‬له‌ناوه‌ڕۆكدا كه‌ن���داوه‌ بگره‌ تا ده‌گاته‌ ئه‌فگانس���تان‌و‬ ‫لێده‌ربك���ه‌‪ ،‬بیم���ه‌ی خانه‌نش���ینی‌و زۆربه‌ی جار مه‌رجێكیان هه‌یه‌‪ :‬به‌راوردی پاكس���تان‪ ،‬ئه‌م س���ێ هێزه‌ش سعودیه‌و‬ ‫ته‌ندروس���تی‌و دڵنیای���ی نایانگرێته‌وه‌‪ .‬بكه‌ به‌واڵتێكی پڕ ملمالنێی سیاسی‌و زۆر توركیاو ئێرانن‪ ،‬وه‌لێ قه‌باره‌ی كاریگه‌ری‬ ‫ئه‌گه‌ر ك���ۆی كارمه‌ندانی چاالك پێكه‌وه‌ دواكه‌وتو‪ .‬ئه‌م بۆچونه‌ نایه‌وێت سه‌یری سعودیه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان له‌ئیستادا‬ ‫له‌كار ده‌ربكرێن‪ ،‬بیمه‌ی بێكاری‌وه‌رناگرن ده‌س���تكه‌وته‌ به‌نرخه‌كانی مرۆڤ بكه‌ین زۆر گرنگ نی���ه‌ به‌ب���ه‌راورد به‌كاریگه‌ری‬ ‫با ده‌یان س���اڵیش ئه‌زمونی كاركردنیان له‌واڵتانی پێش���كه‌وتوتردا‪ .‬ب���ه‌راوردی دوهێزه‌ك���ه‌ی تر ك���ه‌ توركی���او ئێرانن‪،‬‬ ‫هه‌رێ���م به‌واڵت���ه‌ دواكه‌وتوه‌كانی دونیا‪ ،‬چونكه‌ سعودیه‌ له‌به‌یاریێكی تری هه‌رێمی‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌پێی راگه‌یانراوه‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ‌وه‌كو به‌ش���ێك له‌واڵتانی ئه‌فریكا‪ ،‬به‌اڵم سه‌رقاله‌كه‌ كورد تیایا ئه‌كته‌ر نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاتوچۆ‪ ،‬ته‌نیا له‌كانونی دوه‌می (‪)2014‬دا ب���ێ باس���كردنی ده‌وڵه‌مه‌ن���دی هه‌رێم ب���ۆ دو هیزه‌ ئیقلیمیه‌ك���ه‌ی تر (توركیاو‬ ‫پتر له‌(‪ )400‬روداوی هاتوچۆ هه‌بوه‌و جگه‌ به‌سه‌رچاوه‌ی سروشتی‪ ،‬خۆدزینه‌وه‌شه‌ ئێران) فاكته‌ری كوردی به‌ش���ێكی گرنگی‬ ‫له‌خۆی���ان‌و خێزانه‌كانیان‪ ،‬حكومه‌ت یان له‌خوێندنه‌وه‌ی‌واقیعی‌و زانستی‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌جێندای سیاسیه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ت���ه‌وه‌ری س���ه‌ره‌كی ئ���ه‌م بابه‌ته‌ له‌و‬ ‫كۆمپانیایه‌ك له‌ئارادا نیه‌ بیمه‌ی دڵنیایی ئه‌گه‌ر له‌روی ئاسایشی ئابورییه‌وه‌ به‌راورد‬ ‫(تأمی���ن) س���ه‌المه‌تی ئوتومبێله‌كانیان بكرێت به‌عێراق‪ ،‬هێش���تا س���ه‌قامگیریی خاله‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات ئایا هه‌رێم چۆن‬ ‫دابی���ن ب���كات‌و زه‌ره‌ره‌كانی���ان له‌گه‌ڵ موچ���ه‌ی مانگانه‌ی فه‌رمانب���ه‌ر‌و داهاتی ده‌توانێت نه‌بیته‌ به‌رداشی ملمالنێی نێوان‬ ‫بدات‪ ،‬س���ه‌رباری به‌ش���ی زۆری تێچوی ناوخۆی���ی‌واڵت تا نوس���ینی ئه‌م دێڕانه‌ هیزه‌ ئیقلیمیه‌كان‪Regional Powers -‬‬ ‫برینداربون‌و مه‌رگ‪ .‬ش���ۆفێرانی تاكسی‌و چه‌ندینج���ار پته‌وتره‌ له‌هه‌رێم‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ له‌ئێس���تادا له‌به‌هێزتری���ن چااڵكیدان‪،‬‬ ‫پ���اس‌و ئوتومبێلی بارهه‌ڵگ���ر له‌ناو ئه‌م كه‌ پتر ل���ه‌(‪ )80‬ملی���ار دۆالر یه‌ده‌كی یاخ���ود وردت���ر بلیێ���ن ئای���ا هه‌رێم���ی‬ ‫هه‌مو دڵه‌ڕاوكێی���ه‌دا ده‌ژین‌و كارده‌كه‌ن‪ ،‬پاره‌یان هه‌یه‌و سه‌رجه‌می داهاتی‌واڵتیش كوردس���تان چۆن ده‌توانێت س���ودمه‌ند‬ ‫بێت له‌و یاریه‌ هه‌رێمیانه‌ی كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫ش���ه‌وو رۆژ كۆاڵنه‌و كۆاڵن‌و شار به‌شار ده‌چێته‌وه‌ ده‌ستی خۆیان‪.‬‬ ‫ئاسایشی ئابوری پاڵپشتێكی به‌هێزی له‌ناوچه‌كه‌ ده‌گوزه‌رێن‪ .‬روانینی من وه‌ك‬ ‫ب���ه‌دوای نه‌ف���ه‌رو بارگواس���تنه‌وه‌دا‬ ‫ده‌س���وڕێنه‌وه‌‪ ،‬زۆری���ان له‌م���اوه‌ی سه‌قامگیریی سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪ .‬توێژه‌رێكی سیاس���ی بۆ پێگه‌ی هه‌رێمی‬ ‫درێژخایه‌ندا توشی كێشه‌ی ته‌ندروستی یه‌كێ���ك له‌مه‌ترس���یه‌كانی به‌رده‌مم���ان كوردس���تان پشت ده‌به‌ستێت به‌و پێوه‌ره‌‬ ‫ده‌بن (وه‌كو قه‌ڵه‌وی یان ئازاری بڕبڕه‌ی ئه‌وه‌ی���ه‌ تێكچون���ی ئاسایش���ی ئابوری ده‌س���توری‌و سیاس���یه‌ی كه‌له‌دس���توری‬ ‫پش���ت) كه‌چی بیمه‌ی ته‌ندروس���تییان بپه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ تێكدان���ی ئاسایش���ی عێراقی فیدراڵ���دا هاتو‌ه له‌گ���ه‌ڵ واقعی‬ ‫نیه‌‪ ،‬كه‌ به‌هۆی ئیش���ه‌كه‌یه‌وه‌ له‌جێگادا رێژه‌یی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی له‌هه‌رێمی مامه‌ڵه‌كردنی نێوده‌وڵه‌تی له‌گه‌ڵ هه‌رێم‪.‬‬ ‫تا م���ردن كه‌وت به‌ش���ی زۆری خه‌رجی كوردس���تاندا‪ .‬بێ دابینكردنی ده‌رفه‌تی كه‌واتا له‌ئێس���تادا هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كانی ده‌كه‌وێت���ه‌ ئه‌س���تۆی كارو النیكه‌می بژێوی له‌گه‌ڵ دابینكردنی عێراق تاكه‌ ده‌سه‌اڵتی شه‌رعی كوردیه‌ كه‌‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‪ .‬ئه‌وان له‌كاركردندا پیرده‌بن‌و بڕێك داهات بۆ كاتی كاره‌سات‌و قه‌یران‌و له‌مێژوی خه‌باتی رزگاریخوازی كوردا بونی‬ ‫ئیش���ه‌كه‌یان موچه‌ی خانه‌نش���ینیان بۆ له‌رۆژانی بێكاربون‌و توشبون به‌نه‌خۆشی‌و هه‌بوبێت‪ .‬هه‌م له‌س���ه‌ر ئاستی ناوه‌خۆ ‪-‬‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ر ن���اكات‪ .‬ره‌فت���اری مرۆڤ له‌س���ه‌رده‌می پیری���دا‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی له‌رێ���گای په‌رله‌مان‌و بون���ی حكومه‌تێكی‬ ‫پابه‌ندی ئاسایش���ی ئابوریه‌كه‌یه‌تی‪ ،‬كه‌ س���ه‌قامگیرو گه‌ش���ه‌ی درێژخای���ه‌ن هه‌لبژێ���ردراو ك���ه‌ نوێنه‌ریه‌ت���ی ته‌واوی‬ ‫الیه‌ن���ه‌ جیاوازه‌كانی تێ���دا به‌دیده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌بینیت ش���ۆفێران له‌پڕاو له‌شوێنێكی چاوه‌ڕوانیه‌كی ساویلكانه‌یه‌‪.‬‬

‫ئاسایشی ئابوری‬ ‫پاڵپشتێكی به‌هێزی‬ ‫سه‌قامگیریی سیاسی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪ .‬یه‌كێك‬ ‫له‌مه‌ترسیه‌كانی‬ ‫به‌رده‌ممان ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫تێكچونی ئاسایشی‬ ‫ئابوری بپه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫تێكدانی ئاسایشی رێژه‌یی‬ ‫سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستاندا‬

‫زۆربه‌ی هێزه‌ كوردیه‌كانی‬ ‫له‌دۆخی قه‌یرانی‬ ‫سه‌ركرده‌دان‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫له‌نائاماده‌یی مام جه‌الل‬ ‫له‌قه‌یرانی سه‌ركرد‌ه‬ ‫دای ‌ه هه‌مان دۆخ راست ‌ه‬ ‫بۆ پارتی كرێكارانیش‬ ‫له‌غیابی ئۆجه‌الندا‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوای‬ ‫كوردستانیشدا له‌ئێستادا‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی به‌هێزتر‬ ‫نیه‌ له‌بارزانی‬ ‫هه‌م له‌س���ه‌ر ئاس���تی نێوده‌وڵه‌تیشدا كه‌‬ ‫زلهێزه‌ گه‌وره‌كان مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵداده‌كه‌ن‬ ‫وه‌ك دیفاكت���ۆ‪ .‬له‌راس���تیدا ئه‌م دۆخه‌ی‬ ‫ئاماژه‌مان پێدا خالێكی یه‌كجار گرنگه‌ بۆ‬ ‫كه‌سایه‌تی سیاس���ی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كه‌ وه‌ك به‌شدار بوێكی چاالكیه‌ سیاسی‌و‬ ‫ئابوری���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان له‌ناوچه‌كه‌ ده‌ر‬ ‫بكه‌وێ���ت‪ .‬له‌ئێس���تادا ده‌رفه‌تێكی زێرین‬ ‫بۆ ئه‌م نمایش���ه‌ دبلۆماس���ی‌و ئابوریه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ره‌خساوه‌ كه‌ بریتیه‌‬ ‫ل���ه‌الوازی‌و ناس���ه‌قامگیری ده‌وڵه‌ت���ی‬ ‫عێراق‪ ،‬ئ���ه‌و عێراقه‌ی هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫دامه‌زراندنیه‌وه‌ی تا س���اڵی ‪ 1990‬یه‌كێك‬ ‫ب���و له‌كاره‌كت���ه‌ره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی هێز‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راستدا‪ .‬به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و ملمالن���ێ مه‌زهه‌بیه‌ی كه‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌ عێراقی نوێ به‌ناس���نامه‌یێكی‬ ‫ش���یعه‌ مه‌زه���ه‌ب له‌الی���ه‌ن كۆمه‌ڵ���گای‬ ‫عه‌ره‌بیه‌وه‌ جێگای رێزو پێش���وازی بێت‪.‬‬ ‫م���ن تاراده‌یه‌ك ه���اوڕام له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و بۆ‬ ‫چون���ه‌ی ك���ه‌ پێیوایه‌ هه‌رێم له‌ئێس���تادا‬ ‫كارتیسیاس���ی به‌هێزی له‌ده‌س���ت نیه‌ تا‬ ‫ببیـێت���ه‌ ئه‌كته‌رێكی ن���ا ده‌وڵه‌تی ‪non-‬‬ ‫‪ state actor‬له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا ده‌توانرێت سود له‌گرژی‌وئالۆزیه‌كانی‬ ‫ئێس���تای ناوچه‌كه‌ وه‌ربگیرێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی زۆری نه‌ته‌وه‌كانی دونیا له‌كاتی‬ ‫روداو گۆڕانكاریه‌ مێژوی���ه‌كان توانیویانه‌‬ ‫ببن���ه‌ ده‌وڵ���ه‌ت یاخ���ود كاراكت���ه‌ری‬ ‫به‌هێ���ز‪ ،‬ده‌كرێ���ت ئه‌مه‌ له‌ئێس���تالدا بۆ‬ ‫ئێمه‌ی كوردیش راس���ت بێت‪ .‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫تێروانین���ه‌ یاخود ئه‌م ئیراده‌یه‌ دیس���ان‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌ئیراده‌یسه‌ركردایه‌تی سیاسی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا‪ ،‬دوات���ر روانینی‬ ‫دوربینانه‌ی به‌ش���ه‌كانی تری كوردستانی‬ ‫باكورو رۆژئ���اواو رۆژهه‌اڵت‪ .‬به‌و مانایه‌ی‬ ‫گرنگ���ه‌ هێزه‌ سیاس���یه‌كانی ت���ری كورد‬ ‫له‌به‌شه‌كانی تری كوردس���تاندا هاوكاری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ب���ن له‌ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت���ه‌ لێ���ره‌دا مه‌به‌س���ت له‌هاوكاری‬ ‫به‌مانای���ی زه‌مینه‌س���ازیێكی سیاس���ی‬ ‫س���تراتیژیه‌ كه‌ خزم���ه‌ت به‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان بكات كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا زیاد له‌هه‌موكاتێك پێویستی‬ ‫پێیه‌(بێگوم���ان نه‌ك له‌س���ه‌ر حس���ابی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی به‌شه‌كانی تری‬ ‫كوردس���تان)‪ .‬چونكه‌ به‌داخه‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫به‌ش���ێكی زۆری سیاسه‌تكاره‌ كوردیه‌كان‬ ‫نه‌ك ه���ه‌ر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ���م به‌ڵكو‬ ‫له‌ناوه‌وه‌ی هه‌رێمیش‪ ،‬هه‌رێمی كوردستان‬ ‫وه‌ك كیانێكی سیاس���ی نابینن كه‌ خاوه‌ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی سیاس���ی‌و ئاب���وری بێت‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی وه‌ك رێكخراوێكی‬ ‫خێررخوازی ته‌ماش���ای ده‌كه‌ن‪ .‬به‌شێكی‬ ‫زۆری س���ه‌ركردایتی ك���وردو توێژه‌ران���ی‬ ‫كورد تا ئێس���تاش نه‌یان توانیوه‌ قوناغی‬ ‫رادیكال���ی خه‌باتی نه‌ت���ه‌وه‌ی تێپه‌رێنن‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تم له‌و سیاس���ه‌ته‌یه‌ كه‌ ته‌واوی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان‬

‫له‌دروشم‌و خه‌باتی نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م سیاس���ه‌ته‌ له‌ئێس���تادا ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫مایه‌ی توڕه‌كردنی كاراكته‌ره‌ به‌هێزه‌كانه‌‬ ‫نیو ئه‌وه‌نده‌ مایه‌ی ده‌س���كه‌وتی سیاسی‬ ‫نیه‌‪ ،‬كه‌ ده‌كرێت ناوی بنیێن سیاس���ه‌تی‬ ‫هاوكێشه‌ی س����فری ‪ Zero-sum game‬كه‌‬ ‫به‌ڕای من تا ئاس���تێكی زۆر به‌رپرس بوه‌‬ ‫له‌شكس���تپێهینانی س���ێ به‌شی شورش‌و‬ ‫هه‌وله‌خه‌باتگێریه‌كان���ی نه‌ته‌وه‌ی كورد‪.‬‬ ‫به‌پ���ێ زۆرێك له‌ریپۆرته‌ س���تراتیژه‌كان‌و‬ ‫ده‌زگا باوه‌رپێكراوه‌ جیهانیه‌كان‪ ،‬هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌ئایینده‌یێكی نزیكدابه‌هێزترین‬ ‫كاندی���دی به‌ده‌وڵه‌ت بون���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ خۆی‬ ‫له‌خوی���دا به‌هایێك���ی سیاس���ی به‌هێزو‬ ‫ئاماژه‌داره‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر له‌م س���ۆنگه‌یه‌دا‬ ‫ده‌كرێت كرانه‌وه‌ی ه���ه‌ر یه‌كه‌ له‌توركیاو‬ ‫مامه‌ڵه‌ی ئێران‌و س���وریاش له‌گه‌ڵ هه‌رێم‬ ‫له‌په‌راوێزی ئه‌م دۆخه‌وه‌ س���ه‌یر بكرێت‪،‬‬ ‫له‌دیدی ئه‌و هێزه‌ ناوچه‌ییانه‌ سیاس���ه‌تی‬ ‫نزیك بونه‌وه‌ له‌هه‌رێمی كوردستان باشتره‌‬ ‫تا له‌فه‌رامۆش���كردنی‪ .‬به‌هێزترین كارتی‬ ‫به‌رزكردن���ه‌وه‌ی رۆل���ی ئیقلیمی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و دۆزی ك���ورد له‌ئێس���تادا‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌هاوكاریكردن���ی سیاس���ی‬ ‫به‌شه‌كانی تری كوردستان له‌گه‌ڵ هه‌رێم‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ئه‌وه‌ی تا ئێس���تا تێبینی‬ ‫ده‌كرێ���ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌واوی به‌ش���ه‌كانی‬ ‫ت���ری كوردس���تان چاوی���ان له‌كۆمه‌كی‬ ‫سیاس���ی هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌ به‌ب���ێ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر (كه‌ له‌روی نه‌ته‌وه‌یه‌ ئه‌ركه‌كێكی‬ ‫گه‌وره‌یه‌) به‌اڵم له‌روی ساس���یه‌وه‌ بۆ من‬ ‫هاوكێش���ه‌یێكی تاڕاده‌یه‌ك نا پراگماتیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ چوار برا بریار بده‌ن‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێت یان چوار خانویان پێكه‌وه‌ بۆ‬ ‫دروس���ت بكرێت یان هه‌موی���ان له‌خانوی‬ ‫كرێ بمێننه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی من مه‌به‌ستمه‌ بیلێم‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ خاڵی به‌هێزی وه‌رچه‌خانی پرسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی كورد له‌ئێستادا له‌باشوره‌ نه‌ك‬ ‫له‌به‌شه‌كانی تردا‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ به‌شێكی زۆری‬ ‫چاودێران هاوڕا نه‌بن له‌گه‌ڵ ئه‌و حوكمه‌ی‬ ‫من���دا‪ ،‬به‌اڵم من پێموایه‌ بۆ س���ه‌لماندنی‬ ‫ئه‌م هاوكێش���ه‌یه‌ كۆمه‌لێ���ك ئاماژه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ده‌كرێت وه‌ك پێوه‌ر س���ه‌یر بكرێن بۆ‬ ‫دروس���تی ئه‌و بۆ چونه‌ی ئێمه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای بونیاتنانه‌وه‌ی عێراقدا‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكا چه‌ند جار ویس���تویانه‌‬ ‫گوشار بخه‌نه‌ سه‌ر سه‌ركردایه‌تی سیاسی‬ ‫كورد بۆ ئه‌وه‌ی هاوكار بێت له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫فۆرمه‌ی ئه‌مه‌ری���كاو هاورێكانی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌یانه‌وێت عێراقی نوێی له‌س���ه‌ر نه‌خشه‌‬ ‫بكێش���ن‪ ،‬بریمه‌ر خۆی له‌یاداش���ته‌كانیدا‬ ‫ئاماژه‌ ده‌دات كه‌ چه‌ندان جار كورد بونه‌ته‌‬ ‫مایه‌ی سه‌ر ئێشه‌ بۆ پالنه‌كانی ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هیچ جار ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان په‌نه‌یان‬ ‫نه‌بردوه‌ بۆ نمونه‌ بۆ كورده‌كانی به‌شه‌كانی‬ ‫تری كوردستان بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ر هیچ نه‌بێت‬ ‫الیه‌نی دانوس���ان كار بن له‌و نێوه‌نده‌دا‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌داخه‌وه‌ له‌س���ێ به‌شه‌كه‌ی تری‬ ‫كوردس���تاندا چوارچێوه‌یێكی سیاس���ی‌و‬ ‫كیانێكی ده‌ستوری نه‌هاتۆته‌ ئاراوه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بۆ نمونه‌ كاتێك توركیا ده‌یه‌وێت هه‌نگاو‬ ‫بۆ نزیك بونه‌وه‌ له‌كێشه‌ی كورد بهاوێژیت‬ ‫په‌نا ده‌باته‌ به‌ر هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌ڵوێس���ته‌ له‌الیه‌ن ئێران‌و سوریاش���ه‌وه‌‬ ‫پراكتیزه‌ كراوه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ هه‌رێمی كوردستان چوه‌ته‌ نێو بازنه‌ی‬ ‫ئاكته‌رێكی هه‌رێمی‌و نێو ده‌وڵه‌تی (به‌روه‌‬ ‫پۆزه‌تیڤه‌كه‌یه‌وه‌) به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪ .‬كورد ده‌بێت له‌م خاڵه‌به‌وردی‬ ‫تێبگات‌و كاریشی له‌سه‌ر بكات‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌رگیز ئ���ه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌سه‌ر حسابی سیاسی به‌شه‌كانی‬ ‫تری كوردس���تان قومار بكات‪ ،‬دواتر من‬ ‫پێموانیه‌ له‌ئیستادا سه‌ركردایه‌تی سیاسی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا نیه‌تی لێدان بێت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی به‌شه‌كانی تری كوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌ر دو هۆكاری سه‌ره‌كی‪ .‬یه‌ك‪،‬‬ ‫هۆش���یاری نه‌ته‌وه‌یی‌و سیاس���ی‌و تاكی‬ ‫كورد ئه‌و قوناغه‌ی تێپه‌راندوه‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تانه‌ له‌هیچ الیه‌نێك قبوڵ بكات‪.‬‬ ‫دو‪ ،‬قواڵیی ستراتیژی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫ت���ا ئاس���تێكی زۆر په‌یوه‌س���ته‌ به‌بون‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی پرس���ی كورد له‌به‌شه‌كانی‬ ‫ت���ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م تێبینیه‌ی م���ن به‌مه‌رجه‌عی‬ ‫كردنی هیچ الی ‌هن‌و به‌شێكی كوردستان نیه‌‬ ‫به‌قه‌د ئ���ه‌وه‌ی خوێندنه‌وه‌یێكی پراگماتی‬ ‫‌و سیاس���یانه‌یه‌ بۆ ئه‌م دۆخه‌ی له‌ئێستا‬ ‫له‌ئارادای���ه‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ قۆناغێكه‌‬ ‫پێویس���تی به‌هه‌س���تیاری‌و وردبینیێكی‬ ‫سیاس���ی زۆره‌وه‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی مێژوی‬

‫شكس���ته‌كانمان دوب���اره‌ نه‌كه‌ینه‌وه‌ ئه‌م‬ ‫جاره‌ی���ان كاراكته‌رێكی سیاس���ی زیره‌ك‬ ‫بین‪.‬‬ ‫گرنگی ئه‌و بۆچونه‌ی ئێمه‌ له‌و خاڵه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ده‌گرێت كه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین‬ ‫په‌ره‌ به‌بونیاتنانه‌وه‌ی ناسنامه‌ی سیاسی‌و‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ی – ‪ Nation-building‬ك���ورد‬ ‫بده‌ی���ن له‌رێگای ئ���ه‌و ده‌رفه‌ته‌ مێژویه‌ی‬ ‫ئێستا له‌ئاردایه‌ پێویسته‌ به‌ر له‌هه‌رشتێك‬ ‫ئ���ه‌و چوارچێ���وه‌ دس���توریه‌وه‌و پێگ���ه‌‬ ‫سیاس���یه‌ی كه‌ هه‌ی���ه‌ بپارێزریت‌و به‌هێز‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌ س���ه‌ره‌تا په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌سه‌قامگیری هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬خاڵی‬ ‫یه‌كه‌می ئه‌م س���ه‌قه‌مگیره‌یه‌ یاری كردنه‌‬ ‫له‌نی���وان دو هێ���زی ناوچه‌یی زه‌به‌الح كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌و په‌ری به‌هێزیدان (ئێران‌و‬ ‫توركیایه‌)‪ ،‬ب���ه‌و واتایه‌ی مه‌حاله‌ئه‌زمونی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ئه‌زمونێكی سه‌قامگیر‬ ‫بێت به‌بێ‌ ره‌چاوكردنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‬ ‫ئێ���ران‌و توركی���ا‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت���ه‌ ده‌بێت ئه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ راس���ت بكرێته‌وه‌ ك���ه‌ مه‌رج نیه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی ئێ���ران‌و توركیا ته‌نیا‬ ‫یه‌كس���ان بێت به‌زیانگه‌یاندن به‌پرس���ی‬ ‫كورده‌وه‌‪ .‬پێم وانی���ه‌ زیاده‌رۆیم كردبێت‬ ‫گ���ه‌ر بلێم مانه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫وه‌ك كیانێك���ی سیاس���ی‌و دس���توری تا‬ ‫ئاس���تێكی زۆر به‌رهه‌م���ی راگرتن���ی ئه‌و‬ ‫به‌النسه‌ سیاسیه‌ بو كه‌ هێزه‌ كوردیه‌كانی‬ ‫به‌سه‌ر دابه‌ش بون له‌دوای ‪ 1991‬كه‌ بریتی‬

‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌ئایینده‌یێكی نزیكدا‬ ‫به‌هێزترین كاندیدی‬ ‫به‌ده‌وڵه‌ت بونه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫خۆی له‌خویدا به‌هایێكی‬ ‫سیاسی به‌هێزو‬ ‫ئاماژه‌داره‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫له‌م سۆنگه‌یه‌دا ده‌كرێت‬ ‫كرانه‌وه‌ی هه‌ر یه‌ك ‌ه‬ ‫له‌توركیاو مامه‌ڵه‌ی‬ ‫ئێران‌و سوریاش له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم له‌په‌راوێزی ئه‌م‬ ‫دۆخه‌و‌ه سه‌یر بكرێت‬ ‫بوله‌ به‌ره‌ی ئێران‌و ب���ه‌ره‌ی توركیا‪ .‬واتا‬ ‫به‌رهه‌می ئه‌و باجه‌ سیاسیه‌ بو كه‌ هه‌ردو‬ ‫هێزی كوردی دایان به‌ئێران‌و توركیا به‌اڵم‬ ‫ئه‌م مانۆره‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مایی به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫نه‌ته‌ویه‌كان كورد نه‌بوو كورد تا ئاستێكی‬ ‫زۆر تیایا سه‌ركه‌وتو نه‌بو بۆ نمونه‌ شه‌ری‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬شه‌ر كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫پارت���ی كرێكاران ئه‌م���ه‌ باجێكی گیانی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی سیاسی گه‌وره‌ بو بۆ ته‌واوی‬ ‫دۆزی كورد‪ ،‬كه‌ جێگای ش���انازی نیه‌ بۆ‬ ‫هیچ یه‌كێ���ك له‌هێزه‌كان‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌روی‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ به‌مه‌به‌ست‌و بێمه‌به‌ست بێت‬ ‫كۆتاكه‌ی به‌بونی پرۆس���ه‌یێكی سیاس���ی‬ ‫ش���كایه‌وه‌ كه‌ دوات���ر وه‌ك دیفاكتویێكی‬ ‫ناوچه‌یی‌و نێوده‌وله‌تی ئه‌م دو هێزه‌ ناچار‬ ‫بون مامه‌له‌ی سیاسی له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‪ ،‬به‌و‬ ‫مانایه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد تا‬ ‫ده‌كرێ���ت نایبت ئ���ه‌م دو گورگه‌ هه‌رێمیه‌‬ ‫بریندار ب���كات‪ .‬ل���ه‌دوای روخانی رژێمی‬ ‫به‌عس له‌‪ 2003‬سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد‬ ‫زۆر جار سیاس���ه‌تی توڕه‌كردنی توركیای‬ ‫تاقیكرده‌وه‌ به‌اڵم جگه‌ له‌زیان س���ودێكی‬ ‫سیاس���ی‌و ئابوری نه‌ب���و‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌مه‌‬ ‫له‌ساته‌وه‌ختێكدا بو كه‌ واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫زۆرترین ئیش���ی به‌كورد بو ئه‌گینا توركیا‬ ‫زۆر به‌ئاس���انی ده‌یتوانی له‌روی سه‌ربازی‬ ‫بێت���ه‌ ناو خاكی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تیش الریان نه‌ده‌بو‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫سیاسەتی تەندروستی‬

‫دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده‌ینوسێت‬

‫ناجۆرتێگەیشتنی باو لەبارەی‬ ‫مافی تەندروستیەوە‬ ‫ئ���ەم زنجی���رە نوس���ینە بریتییە‬ ‫لەپەڕەی ڕاس���تی( ژمارە ‪ )٣١‬ی‬ ‫مافەکانی مرۆڤ‪ ،‬کە چەسپێنراوە‬ ‫لەالی���ەن نەت���ەوە یەکگرتوەکان‌و‬ ‫ڕێکخراوی تەندروس���تی جیهانی‪،‬‬ ‫تایبەتە بەمافی تەندروستی لەیاسا‬ ‫نێودەوڵەتیەکانی مافی مرۆڤ‪.‬‬ ‫مافی تەندروس���تی مان���ای ئەوە‬ ‫نییە کە ئەبێت تەندروس���تییەکی‬ ‫باش���ت هەبێت‪ :‬ل���ەو بۆچونانەی‬ ‫کە هەڵەیە‌وباویش���ە ئەوەیە کە ‪:‬‬ ‫پێویستە دەوڵەت تەندروستیەکی‬ ‫باش���مان بۆە دابین بکات‪ .‬بەاڵم‬ ‫تەندروستی باش له‌ژێر کاریگەری‬ ‫چەندەها هۆکاردایە کە له‌دەرەوەی‬ ‫کۆنترۆڵ���ی دەوڵەتە‌وەکو بونیادی‬ ‫بایۆلۆج���ی‌و ب���اری کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ئاب���وری تاک‪ .‬مەبەس���ت له‌مافی‬ ‫تەندروستی مافی سود ‌وەرگرتنە‬ ‫له‌کۆمەڵێ���ک ش���تومەک‌و دەزگا‌و‬ ‫بارودۆخ���ی‬ ‫خزمەتگ���وزاری‌و‬ ‫پێویس���ت ب���ۆ بەدیهێنان���ی ئەو‬ ‫ماف���ە‪ .‬لەبەر ئ���ەم هۆیە‌وورد تر‬ ‫دەبێ���ت ئەگەر پێناس���ەی بکەین‬ ‫بەم ش���ێوەیە ‪ :‬بەرزترین ئاستی‬ ‫تەندروس���تی ل���ەش‌و ه���ۆش کە‬ ‫بتوانرێ دەس���تەبەربکرێت (نەک‬ ‫بێمەرجانە ئەبێت تەندروستیەکی‬ ‫باش هەبێت)‪.‬‬ ‫ماف���ی تەندروس���تی بریتی نییە‬ ‫له‌ئامانجێک���ی بەرنامە بۆ داڕێژراو‬ ‫بەدەس���ت بێ���ت له‌داهاتویەک���ی‬ ‫دوردا‪ :‬ئەگ���ەر داواکراو ئەوەبێت‬ ‫کە مافی تەندروس���تی ئامانجێکی‬ ‫بەرنامە بۆداڕێژراوی بەرجەس���تە‬ ‫بێ���ت ئ���ەوە ناگەیەنێ���ت ک���ە‬ ‫ئیت���ر پابەندبونی کتوپڕلەس���ەر‬ ‫دەوڵەت���ەکان نییە‪ .‬له‌ڕاس���تیدا‬ ‫پێویستە لەسەر دەوڵەتەکان هەمو‬ ‫تواناکانیان بخەنە گەڕ له‌س���نوری‬ ‫س���ەرچاوە بەردەس���تەکاندا ب���ۆ‬ ‫بەدیهێنانی مافی تەندروس���تی‌وە‬ ‫ئەبێ���ت به‌بێ دواکەوت���ن هەنگاو‬ ‫بەو ئاراس���تەیە بنرێت‪ .‬سەرەڕای‬ ‫کۆت���ی س���ەرچاوەکان هەندێ���ک‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ژانه‌سك ‌ی‬ ‫منداڵ ‌ه شیره‌خۆره‌كه‌ت ده‌كه‌یت؟‬ ‫ی منداڵ���ی‌ تاز‌ه‬ ‫بون���ی‌ ئ���ازار له‌س���ك ‌‬ ‫له‌دایكب���و یاخود ش���یره‌خۆره‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی كه‌ له‌هه‌ر پێنج منداڵێك‬ ‫له‌و كێشانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێكی���ان توش���ی‌ ده‌ب���ن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی یه‌كه‌می‌ ته‌مه‌نی‌ منداڵ‪.‬‬ ‫له‌‪3‬بۆ‪ 4‬مانگ ‌‬ ‫ی شیرخواردن‬ ‫نیشانه‌كانی‌ زیاتر له‌دوا ‌‬ ‫ی هه‌یه‌و‬ ‫یان له‌كاتی‌ پیساییكردن ئازار ‌‬ ‫ێ ج���ار ئه‌و ئ���ازاره‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫ده‌بێت‌و بۆ ماوه‌یه‌ك���ی‌ درێژ منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی زۆرو به‌ده‌نگێكی‌ به‌رز ئه‌و‬ ‫گریانێك��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئ���ازاره‌ ده‌رده‌بڕێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ند ‌‬ ‫ی غازاته‌‪.‬‬ ‫جار هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نادیاره‌‪.‬‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بواری‌ پزیش���ك ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ش���اره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی نه‌بێت له‌وانه‌یه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫حاڵه‌تانه‌و‌ه بێت‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كان‪-:‬‬ ‫هه‌ن���دێ‌ ج���ار ئ���ازاری‌ س���كی‌ منداڵ‬ ‫ی ئ���ه‌و خواردنه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه دایكه‌ك ‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی ده‌دات‬ ‫ده‌یخ���وات‌و ش���یری‌ خ���ۆ ‌‬ ‫به‌منداڵه‌ك ‌هی‌‪ .‬خواردنه‌كانیش وه‌ك (‬ ‫ی تون‪،‬‬ ‫پاقله‌مه‌نیه‌كان‪ ،‬بیبه‌رو خواردن ‌‬ ‫ئه‌و خواردنه‌وان ‌هی‌ م���اد‌هی‌ كافاینیان‬ ‫ی مانگا‪ ،‬پیاز)‪.‬‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬شیر ‌‬ ‫ی شیری‌ قوتو ئه‌خۆن زیاتر‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌ ‌‬ ‫توشی‌ ژانه‌سك ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ی شیری‌ دایكیان‬ ‫ناگه‌یه‌نێت كه‌ ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌خۆن توشی‌ نابن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ گرینۆكن چونك ‌ه له‌كات ‌‬ ‫گریان ه���ه‌وای‌ زۆر ده‌چێت ‌ه گه‌ده‌یان‌و‬ ‫ی غ���ازات‬ ‫ی كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌بێت���ه‌ ه���ۆ ‌‬ ‫له‌سكیان‌و پاشان ئازار‪.‬‬ ‫چۆن ئه‌و ئازار‌ه كه‌م بكه‌ینه‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی ش���یری‌ خ���ۆت دوا ‌‬ ‫ی پێدان ‌‬ ‫له‌كات��� ‌‬ ‫ته‌واوبونی‌ شیرخواردنه‌ك ‌ه مندااڵك ‌ه بد‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ر شانت‌و ده‌س���ت به‌سه‌ر پشت ‌‬ ‫بێنه‌ تاوه‌كو چه‌ند قرقێنه‌یه‌ك ده‌دات‪.‬‬ ‫منداڵه‌ك ‌ه له‌سه‌ر پشت دابنێ‌‌و به‌زه‌یت‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ور بكه‌و مه‌س���اچ بۆ سك ‌‬ ‫س���ك ‌‬ ‫بكه‌‪.‬‬ ‫منداڵه‌ك���ه‌ له‌س���ه‌ر ده‌م بخه‌ر‌ه س���ه‌ر‬ ‫ده‌ستێكت به‌ش���ێوه‌یه‌ك سه‌ری‌ له‌ناو‬ ‫له‌پی‌ ده‌ستت بێت‌و به‌ده‌سته‌كه‌ی‌ ترت‬ ‫ی بۆ مه‌ساج بكه‌‪.‬‬ ‫پشت ‌‬

‫پابەندب���ون ئەبێ���ت کاریگ���ەری‬ ‫کتوپ���ڕی هەبێت‌وەک���و پەیم���ان‬ ‫دان به‌مس���ۆگەرکردنی ماف���ی‬ ‫تەندروس���تی به‌ش���ێوەیەک دور‬ ‫بێت له‌جیاکاری‌و داڕشتنی یاسای‬ ‫س���نوردار‌و پالنی کاری تایبەت‌و‬ ‫هەنگاون���ان ب���ۆ بەدیهێنانی ئەو‬ ‫مافە‪‌،‬وەک���و ڕوئ���ەدات له‌حاڵەتی‬ ‫ه���ەر مافێک���ی ت���ری مافەکانی‬ ‫مرۆڤ���دا‪‌.‬وە هەروەها پێویس���تە‬ ‫لەس���ەر دەوڵەت���ەکان گەرەنتی‬ ‫الیەنی کەمی سەرکەوتنی جومگە‬ ‫سەرەکیە ماددیەکان بکات له‌مافی‬ ‫تەندروس���تیدا‪‌ ،‬وەکو دابینکردنی‬ ‫س���ەرەکییەکان‌و‬ ‫دەرمان���ە‬ ‫خزماتگوزاری تەندروستی منداڵ‌و‬ ‫دایکایەتی‪.‬‬ ‫بارودۆخ���ی ئەس���تەمی م���اددی‬ ‫نایبەخش���ێت‬ ‫دەوڵەتێ���ک‬ ‫له‌ئەنجامدان���ی هەن���گاو ب���ۆ‬ ‫بەدیهێنان���ی مافی تەندروس���تی‪:‬‬ ‫زۆرجار ئەوترێت ئەو دەوڵەتانەی‬ ‫ناتوانن بچنە ژێر باری خەرجی ئەم‬ ‫مافەوە پابەند نییە به‌ئەنجامدانی‬ ‫هەن���گاو ب���ۆ بەدیهێنان���ی‪ ،‬بۆیە‬ ‫پابەندبونەکان���ی‬ ‫ئەتوانێ���ت‬ ‫دوابخ���ات ب���ۆ کاتێک���ی نادیار‪.‬‬ ‫کاتێ���ک هەڵس���ەنگاندن دەکرێت‬ ‫بۆ ئاس���تی بەجێهێنانی ئەم مافە‬ ‫له‌دەوڵەتێکدا بونی سەرچاوە لەو‬ ‫کاتەدا‌و دۆخی گەشەی دەوڵەتەکە‬ ‫له‌بەرچ���او دەگیرێ���ت‪ .‬لەگ���ەڵ‬ ‫ئەوەش���دا نابێت هیچ دەوڵەتێک‬ ‫هۆکار بۆ شکستی خۆی بهێنێتەوە‬ ‫لەڕێزگرتنی پابەندییەکانی بەهۆی‬ ‫کەم���ی س���ەرچاوەوە‪‌.‬وە ئەبێت‬ ‫دەوڵەت���ەکان گەرەنت���ی ماف���ی‬ ‫تەندروس���تی بک���ەن تائەوپەڕی‬ ‫توانا له‌بەکارهێنانی س���ەرچاوەی‬ ‫بەردەس���ت‪ .‬هەتا ئەگەر کەمیش‬ ‫بێت‪ .‬هەرچەندە هەنگاوەکان لەژێر‬ ‫کاریگەری بارودۆخی دیاریکراودان‬ ‫ب���ه‌اڵم دەبێ هەم���و دەوڵەتەکان‬ ‫بجوڵێ���ن به‌ئاراس���تەی بەوەفایی‬ ‫بۆ پابەندبونەکانیان له‌الیەنەکانی‬ ‫ڕێز‌و پاراستن‌و هێنانەدی‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی توێژین���ه‌وه‌كان ئ���ه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی توش���بونیان‬ ‫جگه‌ر‌ه ده‌كێش���ن رێژه‌ ‌‬ ‫به‌ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك زۆر زیاتر‌ه له‌و‬ ‫ی كه‌ جگه‌ره‌كێش نین‪ .‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ژنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌یه‌كێك له‌و یالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتوه‌كان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ئه‌نجام���دراو‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ ئه‌و ژنان ‌هی‌ ته‌مه‌نیان له‌قۆناخ ‌‬ ‫ی زیاتر ل ‌ه ‪ 10‬س���اڵ‬ ‫نائومێدی���ه‌و ماو‌ه ‌‬ ‫جگه‌ر‌ه ده‌كێش���ن ئه‌گه‌ری‌ توشبونیان‬ ‫ی مه‌مك زیاترو هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ش���ێرپه‌نجه‌ ‌‬ ‫رێژه‌ك ‌ه له‌و‌ه زیات���ر ده‌بێت گه‌ر بێت‌و‬ ‫ریژه‌ی‌ جگه‌ره‌كێشانیان رۆژان ‌ه زیاتر ل ‌ه‬ ‫‪15‬دان ‌ه جگه‌ره‌ زیاتر بێت‪ .‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌م���ه‌ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌توتندا‬ ‫ئه‌و ماده‌ ش���ێرپه‌نجه‌ییانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌ له‌سه‌ر هۆرمۆن ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس���ترۆجین‪ ،‬پاش���ان ئه‌بێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و گرێ‌ شێرپه‌نجه‌ییان ‌ه‬ ‫دروس���تبون ‌‬ ‫ی له‌كه‌س ‌ه‬ ‫له‌مه‌مك‌و ئه‌مه‌ش زۆر به‌باش ‌‬ ‫جگه‌ره‌كێشه‌كان به‌دیكراوه‌‪.‬‬

‫حه‌ساسیه‌‌تی‌ لوت‬

‫ئا‪ :‬هاوڕاز سه‌لیم‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر هێ����رش عه‌زیز پس����پۆر ‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانی‌ قورگ‌و گوێ‌‌و لوت‪.‬‬

‫كلینێکسی‌ ته‌ڕ بۆ‬ ‫منداڵه‌كه‌ت به‌كارمه‌هێنه‌‬ ‫پس���پۆریكی‌ ئه‌ڵمان���ی‌ ب���واری‌ من���دااڵن له‌س���ه‌ر منداڵه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌به‌كارهێنانی‌ بۆ‬ ‫دكت���ۆر (جولیان���ه‌ مارتینی���ت) دای���كان چه‌ند جارێك ئه‌و نیشانانه‌ ‌ی لێده‌ربكه‌وێت‬ ‫ل���ه‌وه‌ ئ���اگادار ده‌كات���ه‌و‌ه كه‌ پێویس���ت ‌ه كه‌ پێشتر باس���مانكردوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها دكتۆر‬ ‫دوربكه‌ونه‌وه‌ له‌به‌كارهێنانی‌ كلێنس���ی‌ ته‌ڕ جولیا باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش كردوه‌ ك���ه‌ ئاو ‌ی‬ ‫بۆ پاككردن���ه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كانی���ان كاتێك ش���له‌تێن باش���ترین رێگه‌یه‌ بۆ پاكردنه‌و ‌ی‬ ‫ك ‌ه دایبێكه‌یان بۆ ده‌گۆڕن‪ .‬ئه‌م پس���پۆر‌ه منداڵ‌و پێس���ت ‌ی له‌هه‌م���و ناره‌حه‌تیه‌كان‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد ئه‌و كلێنس���انه‌ ماده‌ ‌ی ده‌پارێزێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا پێویس���ته‌ له‌یه‌ك‬ ‫كیمیای���ی‌‌و ماده‌ بۆنداره‌كان��� ‌ی پێوه‌ی ‌ه ك ‌ه مانگ��� ‌ی یه‌كه‌م ‌ی ته‌مه‌نی‌ منداڵ زوزو دایبی‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ سوتانه‌و‌ه یاخود هه‌ستیاربون ‌ی منداڵ بگۆڕدرێت بۆ ئه‌وه‌ ‌ی هیچ كێشه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫پێست‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ رونكردوه‌ته‌و‌ه ك ‌ه پێس���ت له‌و ته‌مه‌ن ‌ه هه‌س���تیار‌ه بۆ منداڵ‬ ‫ره‌نگه‌ له‌سه‌ره‌تادا هیچ كاریگه‌ریه‌ك ‌ی نه‌بێت دروست نه‌بێت‪.‬‬

‫ته‌‬ ‫تایبه‌ کان‬ ‫کی شیه‌‬ ‫شه‌یه‌ خۆ‬ ‫گۆ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫جگه‌ره‌كێشان‬ ‫ی مه‌مك زیاد ده‌كات‬ ‫شێرپه‌نجه‌ ‌‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫ی لوت چیه‌؟‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬حه‌ساسیه‌ت ‌‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬نیش����انه‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫ی هه‌اڵمه‌ت����ه‌ بریتی���� ‌ه‬ ‫نیش����انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هاتنه‌ خواره‌وه‌ی‌ ئ����اوو گیران ‌‬ ‫لوت‌و پژمه‌‪ .‬ئه‌مان���� ‌ه له‌هه‌اڵمه‌تدا‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ ڤایرۆس����ه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫له‌حه‌ساس����ێتی‌ لوتدا هۆكاره‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌س����تیاریه‌ به‌تۆزو خۆڵ‌و ده‌نك ‌ه‬ ‫هه‌اڵڵه‌‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫ی توشبون چه‌نده‌؟‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬رێژه‌ ‌‬ ‫دكتۆر‪ :‬له‌هه‌ر پێنج كه‌سێك یه‌كێك‬ ‫ی ده‌بێ����ت هه‌ن����دێ‌ خه‌ڵك‬ ‫توش���� ‌‬ ‫به‌درێژای����ی‌ س����اڵ توش����ی‌ ده‌بن‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێكیش به‌ته‌نه����ا له‌وه‌رزه‌كان ‌‬ ‫به‌هارو هاوین‪.‬‬ ‫ی چین؟‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نیشانه‌كان ‌‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬نیش����انه‌كان كاتێ����ك‬ ‫ده‌رده‌ك����ه‌ون ك����ه‌ كه‌س����ه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ستیاریی‌ به‌تۆزو خۆڵ یان ده‌نك ‌ه‬ ‫هه‌اڵڵه‌كان یاخود هه‌ر ش����تێكی‌ تر‬ ‫كه‌ هه‌ستیاریی‌ پێهه‌بێت روبه‌رویان‬

‫ببێت����ه‌وه‌‪ .‬ل����ه‌و كات����ه‌دا چه‌ن����د‬ ‫نیش����انه‌یه‌كی‌ لێده‌رده‌كه‌وێت وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫(كۆكه‌‪ ،‬پش����مین‪ ،‬س����وربونه‌وه‌ ‌‬ ‫چاوو ئاو هاتنه‌ خ����واره‌وه‌ به‌چاو‬ ‫لوت‌و‪ ،‬لوتگیران)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هۆكاره‌كان���� ‌‬ ‫نه‌خ����ۆش‪:‬‬ ‫هه‌ستیاریی‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌م����ه‌ په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫به‌به‌رگری‌ له‌شه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬كه‌ی‌ س����ه‌ردانی‌ پزیشك‬ ‫بكرێت؟‬ ‫ی‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬هه‌ركاتێك نیش����انه‌كان ‌‬ ‫زۆر بێزارك����ه‌ر ب����و‪ ،‬ده‌رمانی‌ دژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ستیاریت به‌كارهێناو چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بو‪ ،‬كاتێك كه‌س����ه‌كه‌ گۆش����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بو یان هه‌وكردن ‌‬ ‫زیاده‌ی‌ لوت ‌‬ ‫جیوبه‌كانی‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هۆكاریی‌ مه‌ترس����یدار بۆ‬ ‫ی چیه‌‪.‬‬ ‫توشبون به‌هه‌ستیاری ‌‬ ‫ی هه‌ستیارییان‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫به‌هه‌ندێ‌ جۆری‌ خ����واردن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌خێزانه‌كه‌یاندا كه‌سێكیان‬ ‫ی‬ ‫هه‌ستیاریی‌ هه‌یه‌‪ ،‬نێر زیاتر توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێ����ت وه‌ك له‌م����ێ‌‪ ،‬هه‌ڵمژین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جگه‌ر‌ه له‌منداڵ‪ ،‬ژینگه‌ ‌‬ ‫دوكه‌ڵ ‌‬ ‫پیس‌و دوكه‌اڵویی‌‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫هۆکارەکانی‬ ‫سیستمێكی تەندروستی‬ ‫شكستخواردو‬ ‫له‌میانی ڕێوڕەسمی ئیمزاکردنی گرێبەستێک‬ ‫له‌نێوان کۆمپانیای ئاوامیدیکاو س���انۆفی‬ ‫فەرەنس���ی‪ ،‬س���ەرۆکی حکومەت وتارێکی‬ ‫گرنگ���ی پێشکەش���کرد ک���ە ڕاش���کاوانە‬ ‫کۆمەڵێ���ک ڕاس���تی درکان���د دەرب���ارەی‬ ‫سیستمی تەندروستی‪ ،‬بەاڵم شتگەلێکیشی‬ ‫وت کە یارمەتیماندەدات بۆ ئەوەی باش���تر‬ ‫له‌شکستی سیستمەکە تێبگەین‪.‬‬ ‫ب���ۆ یەکەمینج���ارە س���ەرۆکی حکوم���ەت‬ ‫بەئاش���کرا دەڵێت سیس���تمی تەندروستی‬ ‫"سیس���تمێکی شکس���تخواردوە"‪ .‬ئەم���ە‬ ‫یەکێکە ل���ەو بۆنە دەگمەنان���ەی کە ئیتر‬ ‫تەندروس���تی‌و سیس���تمەکەی له‌ئاستێکی‬ ‫سیاس���ی نزم نامێننەوەو بەرزدەبنەوە بۆ‬ ‫ئاستێکی سیاسی بااڵ‪ .‬سەرۆکی حکومەت‬ ‫لەپ���اڵ ئەم "تەش���خیصە" دروس���تەی بۆ‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تی هەندێک ڕاستیی‬ ‫تاڵی تریش���ی درکان���د‪ .‬له‌ئاماژەیەکدا بۆ‬ ‫ئالوده‌بون بەدروس���تکردنی نەخۆشخانەو‬ ‫بینای بێناوەڕۆک���ەوە‪ ،‬ئەو دەڵێت" ئه‌گه‌ر‬ ‫سیس���ته‌م وه‌ك خۆی مایه‌وه‌و چاره‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌ك���را‪ ،‬بێگومان س���ه‌د نه‌خۆش���خانه‌ش‬ ‫دروس���ت بكه‌ین‪ ،‬هی���چ س���ودێكی نیه‌‪".‬‬ ‫هاوکات‪ ،‬س���ەرۆکی حکوم���ەت ئاماژە بۆ‬ ‫ڕەوی نەخ���ۆش (هەڵبەت���ە بەرپ���رس‌و‬ ‫دەوڵەمەن���دەکان) دەکات بۆ واڵتانی دورو‬ ‫نزیک‌و دەڵێت ئەگەر سیس���تمێکی باشمان‬ ‫هەبێت "پێویست به‌وه‌ نه‌كات بۆ هه‌ر شتێكی‬ ‫كه‌م‪ ،‬ڕو له‌واڵتانی دراوسێ بكه‌ین"‪ .‬لەگەڵ‬ ‫هەمو ئەمانەدا ئەوان گەشبینن بەوەی کە‬ ‫"ئه‌وانه‌ی ل ‌ه نێو هه‌رێم���دا ده‌ژین كادیری‬ ‫زۆر باش‌و گه‌نج���ی زۆر باش‌و ڕێكوپێكن‌و‬ ‫خه‌مخ���ۆرن‌و ده‌یان���ه‌وێ كار بكه‌ن‌و ده‌بێ‬ ‫بواریان پێبدرێت كار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ەرباری ئەم "تەش���خیصە" دروس���تە‪،‬‬ ‫ئەو هۆکاران���ەی کە س���ەرۆکی حکومەت‬ ‫دەهێنێت���ەوە بۆ لێکدانەوەی شکس���تەکە‪،‬‬ ‫لەڕاس���تیدا بەشێکن له‌شکس���تەکان نەک‬ ‫هۆکار‪ .‬بۆ نمونە سەرۆکی حکومەت دەڵێت‬ ‫"شكس���تی ئه‌و سیس���ته‌مه‌ له‌وه‌دا ده‌ست‬ ‫پێده‌كات ك ‌ه حكومه‌ت خۆی له‌دابینكردنی‬ ‫هه‌مو پێداویس���تییه‌ك به‌رپرسیار كردوه‌"‪.‬‬ ‫بەپێچەوان���ەی ئ���ەم دەستنیش���انکردنەی‬ ‫س���ەرۆکی حکومەت‪ ،‬شکس���تی سیستمی‬ ‫تەندروس���تی ب���ۆ ئ���ەوە ناگەڕێت���ەوە کە‬ ‫حکوم���ەت خ���ۆی له‌دابینکردن���ی هەم���و‬ ‫پێداویستیەک بەرپرس���یارکردوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ب���ۆ ئ���ەوە دەگەڕێت���ەوە ک���ە حکومەت‬ ‫له‌‪ ٢٣‬س���اڵی ڕابوردودا‪ ،‬س���اڵ دوای ساڵ‬ ‫خۆی له‌بەرپرس���یارێتیە تەندروس���تیەکان‬ ‫دزیوەت���ەوە‪ .‬ل���ەو ماوەی���ەدا‪ ،‬حکومەت‬ ‫بەشێکی زۆر له‌بەرپرسیارێتیەکانی لەسەر‬ ‫ش���انی خۆی البردوەو سپاردونی بەکەرتی‬ ‫تایبەت‌و کۆمپانیاکان‪ .‬حکومەت ئەو کارەی‬ ‫بۆ کۆمەڵێک خزمەت���ی الوەکی نەکردوە‪،‬‬ ‫بەڵکو بۆ خزمەتگەلێکی ژیاریی‌و هەستیاریی‬ ‫وەکو دەرمان کردوە کە کارەساتی گەورەی‬ ‫وەکو کوێرکردنی هاواڵتیانی لێکەوتوەتەوە‪.‬‬ ‫هاوتەری���ب لەگ���ەڵ ئەمەش���دا‪ ،‬حکومەت‬ ‫دەرگاکانی کەرتی گش���تی بۆ مشەخۆریی‬ ‫کەرتی تایبەت وااڵک���ردوە‪ ،‬لەڕێی تێکەڵی‬ ‫هەردو کەرتەکەو سیاس���ەتی وەکو "نیمچە‬ ‫تایبەت"‪.‬‬ ‫ئامادەبونی سەرۆکی حکومەت له‌مەراسیمی‬ ‫ئیمزاکردن���ی گرێبەس���ت له‌نێ���وان دو‬ ‫کۆمپانی���ای کەرت���ی تایبەت���دا بۆ خۆی‬ ‫ش���تی زۆرمان پێدەڵێت لەسەر ئەوەی کە‬ ‫حکومەت چیتر خ���ۆی بەبەرپرس نازانێت‬ ‫له‌دابینکردن���ی خزمەت���ی تەندروس���تی‌و‬ ‫بەرپرس���یارێتی دابینکردن���ی خەرجیی بۆ‬ ‫خزمەتەکان دەبێت لەسەر شانی هاواڵتیان‬ ‫بێت‪ .‬بۆ نمونە س���ەرۆکی حکومەت دەڵێت‬ ‫پێویس���تە "منداڵ���ی كابرایه‌ك���ی هه‌ژارو‬ ‫منداڵی ده‌وڵه‌مه‌ندێ���ك هه‌مومان دڵنیابین‬ ‫له‌وده‌رمان���ه‌ی به‌كاریده‌هێنن"‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫ناڵێت لەس���ەر ئەوەی کە کابرایەکی هەژار‬ ‫لەک���وێ بیهێنێت دەرمان���ی کواڵیتی بەرز‬ ‫بۆ منداڵەکانی بکڕێت؟ هاوکات س���ەرۆکی‬ ‫حکوم���ەت تەنها پەن���ا ب���ۆ ئەرگۆمێنتی‬ ‫مۆڕاڵ���ی دەبات‌و دەڵێت "پێویس���ت به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ئه‌وان���ه‌ی كاری ده‌رم���ان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫بازرگانیی ده‌رمان ده‌كه‌ن‪ ،‬زۆر به‌ویژدانه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وت له‌گه‌ڵ ئ���ه‌م بابه‌ت ‌ه بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌پ���اڵ ئ���ەم ئەرگۆمێنت���ە مۆڕاڵی���ەو‬ ‫چارەس���ەری ئەمن���ی (لەڕێ���ی هێزەکانی‬ ‫ناوخۆو ئاسایشەوە) هیچ میکانیزمێکی تر‬ ‫پێش���نیار ناکرێت بۆ کۆنترۆڵکردنی کەرتی‬ ‫تایبەتی تەندروستی‪ ،‬کە سودی بۆ خودی‬ ‫ئەو کۆمپانیانە هەیە کە جەنابی سەرۆکی‬ ‫حکوم���ەت ئامادەی مەراس���یمەکەیان بوو‬ ‫بەشداربو له‌دامەزراندنیان‪.‬‬ ‫چارەس���ەرکردنی دروس���تی نەخۆشیەک‪،‬‬ ‫تەنها بەتەش���خیصێکی دروس���ت ناکرێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و پێویس���تی بەناس���ینی ه���ۆکارە‬ ‫ڕاستەقینەکان هەیە‪ .‬ئەوەی سەرۆک کردی‬ ‫ئەوەی یەکەمیان بو نەک دوه‌میان‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪xwindnyawene@gmail.com‬‬

‫كوردستا ‌ن وه‌ك بارمت ‌ه له‌نێوان نه‌فره‌تی‬ ‫نه‌وت‌و بێپالنی حكومه‌تی حیزبیدا‬

‫محه‌مه‌د كه‌ریم*‬ ‫حكوم���ه‌ت پێناس���ه‌ی خ���ۆی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ك���ه‌ له‌س���اناترین باریدا پشتئه‌س���توره‌‬ ‫به‌بون���ی كۆمه‌ڵێك دامه‌زراوه‌ی یاس���ایی‌و‬ ‫سیاسی‌و ته‌ش���ریعی‌و پێكه‌وه‌كاركردنیان‬ ‫به‌ئاڕاس���ته‌یه‌ك كه‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ سیاسی‌و‬ ‫ئابوری���ه‌ بااڵكان���ی كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ك ‌وێنا‬ ‫ده‌كات‌و ده‌یانپارێ���زێ‪ .‬به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی بارمته‌ هه‌یه‌ كه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫ل���ێ داگی���ر ده‌كرێت له‌الی���ه‌ن حیزب یان‬ ‫گ���روپ یان مافیا‌و ‪ ...‬هت���د‌و دورگه‌یه‌كی‬ ‫تایب���ه‌ت بۆ بڕی���اره‌ چاره‌نوسس���ازه‌كان‬ ‫دروس���ت ده‌ك���ه‌ن پێیده‌ڵێ���ن حكومه‌ت‬ ‫ك���ه‌ دابڕێن���دراوه‌ له‌پرنس���یپ‌و چه‌مكه‌‬ ‫زانستیه‌كانی حكوم ‌هت‌و به‌تاڵی ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌مو مانایه‌كی دامه‌زراوه‌یی‪ .‬به‌دیوێكی‬ ‫ت���ردا‪ ،‬ئ���ه‌م حكومه‌ت���ه‌ دابڕێن���دراوه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ ئه‌ركێك���ی تازه‌ له‌ئه‌س���تۆ‬ ‫ده‌گرێ���ت كه‌ بریتیه‌ له‌ماس���كێك بۆ كاره‌‬ ‫مافیایه‌كان به‌اڵم به‌ناوی نوێنه‌رایه‌تیكردنی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌وه‌ النیكه‌م له‌به‌رده‌م ڕایگش���تی‬ ‫ناوخۆ‌و ده‌ره‌وه‌‪ .‬بۆی���ه‌ بارمته‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ته‌نها له‌ب���واری مادیدا قه‌تی���س نه‌كرێت‬ ‫له‌ڕه‌هه‌نده‌ فه‌لس���ه‌فی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌یدا‬ ‫ده‌كرێ���ت كه‌س���ێك ی���ان گروپێ���ك یان‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك بێت‪ .‬بارمته‌ ئه‌و بونه‌وه‌ره‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌م���و مافه‌كان���ی داده‌ڕوتێندرێت‌و‬ ‫ده‌خرێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی ئی���راده‌‌و ‌ویس���تی‬ ‫خ���ۆی ‌وه‌ك هه‌وڵدانێك بۆ ‌وه‌س���تاندنی‬ ‫زه‌مه‌ن���ی بزاوته‌كانی‌و النیكه‌م به‌نس���به‌ت‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌وه‌ سس���تكردنی مێژوه‌كه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫بارمته‌ك���ردن دو ڕه‌هه‌ن���د له‌خۆ ده‌گرێت‬ ‫له‌الی���ه‌ك بارمته‌گ���ر ك���ه‌‌وه‌ك الیه‌نێكی‬ ‫خۆسه‌پێن‌و به‌ده‌سته‌اڵت ده‌رده‌كه‌وێت بۆ‬

‫کێڵگه‌یه‌کی گاز له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی ئامانجێك كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫بارمته‌ی���ه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی ت���ره‌وه‌ بارمته‌‪ ،‬كه‌‬ ‫‌وه‌ك بونه‌وه‌رێكی بێ ده‌سته‌اڵت‌و قوربانی‬ ‫له‌هاوكێش���ه‌كه‌دا جێگه‌ی بۆ دیاریده‌كرێت‬ ‫بێئه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی‌و‌ویستی ئه‌و له‌كۆی‬ ‫پڕۆسێس���ی به‌بارمته‌كردنه‌ك���دا هه‌بێ���ت‬ ‫به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ه���ه‌ر ئه‌و له‌كۆتایی‬ ‫تونێڵه‌كه‌دا به‌زه‌ره‌ره‌ومه‌ندی دێته‌ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫پڕۆسێس���ه‌كه‌ زیات���ر له‌بێئیراده‌كردن���ی‬ ‫بارمته‌دا چڕده‌بێت���ه‌وه‌ له‌ڕێگه‌ی هێز یان‬ ‫ئابوری یان هه‌ردوكیان‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی كوردس���تان ئێس���تا ئه‌و‬ ‫بارمته‌یه‌یه‌ به‌ده‌س���ت حكومه‌تێكی حیزبی‬ ‫دابڕێندراوه‌وه‌ ك���ه‌ به‌زه‌بری هێزی حیزبی‬ ‫به‌هه‌م���و ڕه‌هه‌نده‌كانی���ه‌وه‌ (ته‌رهی���ب‌و‬ ‫ته‌رغی���ب‌و ته‌زوی���ر) بێده‌نگ���ی پێكراوه‌‬ ‫(النیكه‌م هه‌تا ئێس���تادا)‌وه‌ك بارمته‌یه‌ك‬ ‫ئێستا س���امانی نه‌وته‌كه‌ی زه‌وت ده‌كرێت‬ ‫ده‌خرێت���ه‌ بانكه‌كانی ده‌ره‌وه‌‌و سیس���تمی‬

‫حكومه‌ت���ه‌ دابڕێندراوه‌ك���ه‌ش ئیفالس���ه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م حكومه‌ته‌ حیزبی ‌ه‬ ‫م���اوه‌ی زیاتر له‌‪ 20‬س���اڵه‌ خاوه‌نی یه‌ك‬ ‫پالنی ئابوری زانس���تی نی���ه‌ كه‌ النیكه‌م‬ ‫به‌ش���ێك له‌داهاتی نه‌وته‌كه‌ی (به‌غدا یان‬ ‫ناوخۆ) تیا خ���ه‌رج بكات بۆ ئه‌وه‌ی چیتر‬ ‫خه‌ڵك‌و خاك‌و س���ه‌رمایه‌ لێك دانه‌بڕێن‌و‬ ‫جارێك���ی ت���ر بخرێنه‌وه‌ ن���او كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫ئابوری به‌تایبه‌تی كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی‌و‬ ‫گه‌ش���تیاری كه‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ به‌كه‌رامه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رهه‌می ده‌س���تی خ���ۆی خۆیبژێنێ‌و‬ ‫ڕزگار بكرێت له‌پڕۆسێسی موچه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بێده‌نگبون‪ .‬بۆیه‌ ئێستا به‌دیوه‌ ناوخۆكه‌ی‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی كوردس���تان كه‌وتۆته‌ نێوان دو‬ ‫به‌رداش���ی قورسه‌وه‌ كه‌ حكومه‌تی حیزبی‬ ‫به‌رهه‌میهێن���اوه‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ك نه‌بونی پالنی‬ ‫ئابوری زانستی‪ ،‬له‌الكه‌ی تر‪ ،‬شاردنه‌وه‌ی‬ ‫س���امانی نه‌وت‪ .‬به‌اڵم به‌دیوی ده‌ره‌وه‌یدا‪،‬‬ ‫حكومه‌تی حیزبی كوردس���تان كۆمه‌ڵگه‌ی‬

‫ك���ردوه‌ ب���ه‌و كۆمه‌ڵه‌ مرۆڤه‌ی ش���ایه‌نی‬ ‫به‌زه‌ییه‌ له‌ئاستی ناوخۆ‌و جیهانیدا چونكه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���د بێئینس���افی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كات هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌ش���ێكه‌ له‌عێ���راق‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا ناوه‌ند نانه‌ك���ه‌ی ده‌بڕێت‌و‬ ‫س���زای ده‌دات‪ ،‬بۆی���ه‌ گرنگ���ه‌ هاناببرێت‬ ‫ب���ۆ مه‌رجه‌ع���ه‌ ش���یعیه‌كان‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌و ڕێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤی‬ ‫جیهانی‪ .‬هه‌ر‌وه‌ك چ���ۆن ڕژێمی له‌ناوچو‬ ‫منداڵه‌كانی قوربانی ئابڵوقه‌ی ئابوری سه‌ر‬ ‫عێراقی ده‌كرده‌ كااڵی ته‌رویج بۆ ڕاكێشانی‬ ‫س���ه‌رنجی جیهان‌و له‌تابوتا شه‌قامه‌كانی‬ ‫به‌غدایان ده‌گێڕا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ (ئێس���تا) كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستان‬ ‫ئه‌و بارمته‌ بێ ده‌س���ته‌اڵته‌یه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی حیزبی���ه‌وه‌ بێئیراده‌ك���راوه‌‌و‬ ‫ته‌سلیمی قه‌ده‌ری نادیاری نه‌فره‌تی نه‌وت‌و‬ ‫بێپالنی بوه‌‪.‬‬ ‫* مونته‌دای ئابوری‬

‫خوێندن‬

‫پارتی‬ ‫چ گەمەیەک دەکات؟‬ ‫دەشتی ساالر‬ ‫ئ���ەو بارودۆخەی ئێس���تا هەرێمی‬ ‫کوردس���تانی تێدایە‪ ،‬هەر لەژیان‌و‬ ‫گوزەران���ی هاواڵتیانەوە تا دەگاتە‬ ‫کێش���ەو قەیرانەکان‪ ،‬ئەو دۆخەیە‬ ‫ک���ە دەمێک���ە ئەگ���ەری رودانی‬ ‫دەک���رێ‌و لێ���رەو ل���ەوێ باس���ی‬ ‫لێوەدەکراو هەموی بەو ئاراستەیە‬ ‫بون دۆخەکە بەمش���ێوەیە نەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم دواجار ئەوە ئەنجامەکەیەتی‬ ‫ک���ە لە دیارترینی���ان بڕینی قوتی‬ ‫خەڵکی لێکەوتەوە‪.‬‬ ‫هەڵبژاردن���ە‬ ‫هەرچەن���دە‬ ‫پەرلەمانییەک���ەی ‪21‬ی ئەیل���ول‬ ‫بەهۆی فشارەکان‌و بێدەنگنەبونی‬ ‫خەڵک بوە ئەمری‌واقیع‌و هاوکێشە‬ ‫سیاس���ییەکە گۆڕا‪ .‬ب���ەاڵم لەبری‬ ‫ئەوەی ببێتە‌وانەیەک بۆ دەسەاڵت‪،‬‬ ‫ئەمج���ارە بێرەحمانەت���ر کەوتنە‬ ‫جێبەجێکردنی سیاس���ەتەکانیان‌و‬ ‫بێگوێدان���ە دەنگ���ی خەڵک‌و ئەو‬ ‫‌واقیعەی دروس���تبوە‪ ،‬گەمەیەکی‬ ‫تر به‌چارەنوسی خەڵکەوە دەکەن‪.‬‬ ‫ئەوەت���ا بەمەبەس���ت پێکهێنانی‬ ‫حکوم���ەت دوادەخ���ەن بۆ ئەوەی‬ ‫خەڵک نائومێد بکەن بەو مانایەی‬ ‫دەنگ���دان‌و دەنگنەدانی���ان ه���ەر‬ ‫وەک یەک���ە‪ ،‬زۆرتری���ن هەوڵیان‬ ‫ب���ەو ئاراس���تەیەیە کەمتری���ن‬ ‫دەس���ەاڵتەکانیان لەدەس���تبدەن‪،‬‬ ‫دوای ئەوەی الیەنەکانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫خواستی خۆیان بۆ بەشداریکردن‬ ‫لەدەسەاڵت پیشاندا‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ هەمو ئەمانەش���دا‪ ،‬گەمە‬ ‫سیاس���ییەکانی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردس���تانە‪ ،‬بەجۆرێ���ک خەریکە‬ ‫میلل���ەت دەخەن���ە ب���ەردەم‬ ‫چارەنوس���ێکی نادی���ار‪ .‬ئەگ���ەر‬ ‫حکومەت���ەوە‬ ‫لەپێکهێنان���ی‬ ‫بڕوانی���ن‪ ،‬ئ���ەوە پارتییە هۆکاری‬ ‫سەرەکی پێکنەهێنانی حکومەت‌و‬ ‫سودمەندی س���ەرەکییە‪ .‬کە جگە‬ ‫لەوەی باس���مانکرد‪ ،‬بەشێکیش���ی‬ ‫پەیوەن���دی بەو پرس���انەوە هەیە‬

‫کە ب���ەالی پارتیی���ەوە تایبەتین‪،‬‬ ‫لەس���ەرویانەوە پرس���ی ن���ەوت‌و‬ ‫گرێبەس���تەکان‌و پەیوەندییەکانی‬ ‫هەرێم لەگەڵ دەرەوە‪.‬‬ ‫دەکرێ���ت رێککەوتنەک���ەی ‪30‬ی‬ ‫حوزەیران���ی س���اڵی رابردوی���ان‬ ‫لەگەڵ یەکێتی‪ ،‬بۆ درێژکردنەوەی‬ ‫‌ویالیەت���ی مەس���عود بارزان���ی‬ ‫لەپۆس���تی س���ەرۆکی هەرێم���دا‬ ‫به‌دەستپێکی دیارترین گەمەکانی‬ ‫پارتی دابنێین‪‌ ،‬وەک چۆن پێشتر‬ ‫گرێی دەس���توریان دروستکرد کە‬ ‫گەمەکردنێک بو ئامانجەکەی پرسی‬ ‫خ���ۆ کاندیدکردن���ەوەی بارزانی‌و‬ ‫مەسەلەی سەرۆکایەتییەکەی بو‪.‬‬ ‫ئێس���تاش گەمەکە شەڕی نەوتە‪،‬‬ ‫پارت���ی ئ���ەم هەرێم���ەی بەناوی‬ ‫ش���ەڕی نەتەوەیی���ەوە بەرامب���ەر‬ ‫بەغ���دا‪ ،‬خس���توەتە ب���ەردەم‬ ‫چارەنوسێکی نادیار‌و بێ گەڕانەوە‬ ‫بۆ رای گشتی‌و یاری به‌چارەنوس‌و‬ ‫قوتیان���ەوە دەکات‪ ،‬ئەوەتا س���ێ‬ ‫مانگە قەیرانێکی نوێی لەگەڵ بەغدا‬ ‫خولقاندوەو لەو رێگەیەوە دەیەوێ‪،‬‬ ‫بااڵدەس���تی خۆی بس���ەپێنێت‌و‬ ‫هاواڵتیانی ئەم هەرێمەش باجەکەی‬ ‫دەدەن‪.‬‬ ‫سیاس���ەتەکانی پارت���ی ئ���ەوەی‬ ‫لێدەخوێنرێت���ەوە‪ ،‬کە گەمەیەکی‬ ‫ترسناکەو موجازه‌فه‌یه‌كی‌ گەورەیە‬ ‫بەک���وردو خەڵکی‌ کوردس���تانەوە‬ ‫دەیکات‪ ،‬چونکە پارتی کۆنتڕۆڵی‬ ‫ت���ەواوی جومگە هەس���تیارەکانی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و مەلەف‌و پرس���ەکانی‬ ‫پەیوەس���ت به‌ن���اوەوەو دەرەوەی‬ ‫هەرێمی کردوە‪ ،‬بەوەش سودمەندی‬ ‫یەکەمە ل���ە پێکنەهێنانی کابینەی‬ ‫نوێ���ی حکومەت‪ .‬بۆیە پێویس���تە‬ ‫الیەنە سیاس���یەکان هەڵوەستەی‬ ‫لەسەر بکەن‌و بێدەنگی بشکێنن‪.‬‬ ‫ئەوەی جێی خۆشحاڵیشە‪ ،‬خەڵک‬ ‫گۆڕاوە‪ ..‬هۆش���یاریان بەجۆرێکە‬ ‫کە چیت���ر ئەوەی قبوڵ نیەو ‪21‬ی‬ ‫ئەیلولیش س���ەلماندی کە سەنگی‬ ‫مەحەکە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪17‬‬

‫توندوتیژیی خێزانی‬ ‫ژنان ‌ی كوردستان ناچارده‌كات به‌ره‌و توركیا هه‌ڵبێن‬ ‫ئا‪ :‬ماردین‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنی‌ توندوتیژی‌‬ ‫به‌رامبه‌ریان‪ ،‬وایكردوه‌ به‌شێك‬ ‫له‌ژنانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫روبكه‌نه‌ توركیا وه‌ك په‌ناگه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ده‌ربازبون له‌و هه‌ڕه‌شه‌و‬ ‫فشارانه‌ی‌ له‌الیه‌ن كه‌سوكارو‬ ‫خێزانه‌كانیانه‌وه‌ ده‌خرێته‌ سه‌ریان‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ به‌دواداچونێكی‌ مه‌یدانی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا توركیا بوه‌ت ‌ه‬ ‫په‌ناگه‌ی����ه‌ك بۆ ئ����ه‌و ئافره‌تانه‌ی‬ ‫له‌كوردستانی‌ عێراق‌و ئێران به‌هه‌مو‬ ‫پێكهاته‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫توندوتیژی����ه‌وه‌ به‌رامبه‌ری����ان زێدی‌‬ ‫خۆی����ان جێده‌هێڵ����ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی‬ ‫ئافره‌تان����ی كورد‪ ،‬ك����ه‌ زۆرینه‌یان‬ ‫چیرۆكی‌ تایبه‌تی‌ خۆیان بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌دركێنن‪.‬‬ ‫كیژان خه‌لیف����ه‌‪ ،‬خه‌ڵكی یه‌كێك‬ ‫له‌ش����اره‌كانی هه‌رێمی‌ كوردستانی‌‬ ‫عێراق����ه‌و م����اوه‌ی‌ چه‌ند س����الێكه‌‬ ‫به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌ خێزانیه‌وه‌ له‌توركیا‬ ‫گیرساوه‌ته‌وه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"كاتێك هاتم����ه‌ توركیا منداڵه‌كانم‬ ‫بچوكب����ون‪ .‬هاوس����ه‌ره‌كه‌م م����ن‌و‬ ‫منداڵه‌كانی به‌جێهێشت‌و خۆی له‌ئێمه‌‬ ‫دزییه‌وه‌‪ ،‬به‌ره‌و ئه‌وروپا به‌رێكه‌وت‪.‬‬ ‫سه‌ختیی زۆرم بینی تا فێری زمان‬ ‫بوم‌و به‌شتنی قاپی چێشتخانه‌كان‬ ‫و ه����ه‌زار نه‌هامه‌ت����ی منداڵه‌كان����م‬ ‫په‌روه‌رده‌ك����رد‪ .‬هاوس����ه‌ره‌كه‌م تا‬ ‫چه‌ند ساڵێك لێینه‌پرسینه‌‪ ،‬منیش‬ ‫به‌ه����ۆی كلت����ورو تێنه‌گه‌یش����تنی‬ ‫كومه‌ڵگاوه‌ نه‌مویست بگه‌ڕێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا كیژان‌و منداڵه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫ئاسایی‌ رۆژانه‌ی‌ خۆیان به‌رێده‌كه‌ن‌و‬ ‫منداڵه‌كان����ی‌ گه‌وره‌بون‌و نایانه‌وێت‬ ‫ئیت����ر بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ كوردس����تان‪،‬‬

‫دایك ده‌بن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌س����تم له‌ده‌وام‌و‬ ‫هه‌موو شتێ هه‌ڵگرت‪ ،‬ئێستا لێر ‌هم‌و‬ ‫هه‌ست به‌ئه‌مان ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫هاوكات نه‌زیره‌ ئه‌حمه‌د‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و ئافره‌تانه‌ی‌ كێش����ه‌ی‌ خێزانیی‌‬ ‫قه‌ده‌ری‌ ئه‌وی‌ گه‌یاندوه‌ته‌ توركیاو‬ ‫وه‌ك خ����ۆی‌ ده‌ڵێ����ت‪" ،‬هه‌م����و‬ ‫كه‌س����وكاره‌كه‌م ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫ده‌ژین‌و كه‌س����م له‌كوردس����تان نیه‌‪،‬‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ش����م ئه‌م بێكه‌س����ییه‌ی‌‬ ‫منی‌ به‌ده‌رفه‌ت ده‌زانی‌‌و رۆژ به‌رۆژ‬ ‫خ����راپ ده‌بو له‌گه‌ڵم‪ ،‬ت����ا وایلێهات‬ ‫هه‌وڵی ده‌دا منداڵه‌كه‌م لێبستێنێت‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ی كوش����تنی لێده‌كردم"‪،‬‬ ‫سه‌ره‌نجام ئه‌ویش به‌هۆی هاوڕێیه‌كی‬ ‫باوكیه‌وه‌‪ ،‬روده‌كاته‌ توركیاو خۆی‌‬ ‫له‌هه‌ڕه‌شه‌كان ده‌رباز ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و ئاماران����ه‌ی‌‬ ‫له‌به‌ڕ ێو ه‌به‌ر ا یه‌تیه‌كا ن����ی‌‬ ‫به‌ره‌نگاربون����ه‌وه‌ی‌ توندوتی����ژی‌ دژ‬ ‫به‌ژن����ان له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تاندا‬ ‫باڵوده‌كرێن����ه‌وه‌‪ ،‬س����اڵ به‌س����اڵ‬ ‫رێ����ژه‌ی‌ توندوتی����ژی‌ دژی‌ ژن����ان‬ ‫س����ااڵنه‌ش‬ ‫له‌به‌رزبونه‌وه‌دای����ه‌‪.‬‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م له‌ناوه‌ڕاس����تی‌‬ ‫مانگی‌ نۆڤه‌مب����ه‌ردا چه‌ند رۆژێكی‌‬ ‫دیاریكردوه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ چاالكی‌‌و‬ ‫كه‌مپه‌ین به‌مه‌به‌س����تی‌ رێگرتن له‌و‬ ‫دیارده‌یه‌‪.‬‬ ‫هاوكات زۆرینه‌ی ئه‌و كه‌یس����انه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌نه‌ ده‌ست لێپرسراوانی‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان له‌توركی����ا‪ ،‬چیرۆكه‌‬ ‫خه‌مناكه‌كان����ی ئافره‌تانی كوردن‪،‬‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ توندوتیژیه‌وه‌ ناچاربون‬ ‫له‌ماڵ‌و زێدی‌ خۆیان دوربكه‌ونه‌وه‌و‬ ‫ژیانی‌ تاراوگه‌ هه‌ڵبژێرن‪.‬‬

‫"چونكه‌ لێ����ره‌ خ����ۆم‌و منداڵه‌كانم‬ ‫خاوه‌ن مافین‌و ژیانمان ئاسوده‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌و ئافره‌ته‌ كوردانه‌ی‌‬ ‫ژیان����ی‌ تاراوگه‌ی����ان هه‌ڵب����ژاردوه‌و‬ ‫له‌توركی����ا وه‌ك په‌نابه‌رێك ده‌ژین‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ن كه‌ له‌زێدی‌ خۆیاندا له‌ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌رگیریدا س����ه‌ركه‌وتو نه‌بون‌و‬ ‫پاش جیابونه‌وه‌ش له‌هاوسه‌ره‌كانیان‬ ‫رێگه‌ی‌ تاراوگه‌یان گرتوه‌ته‌به‌ر‪.‬‬ ‫س����ارا كه‌ریم‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ ٣٠‬س����اڵ‪،‬‬ ‫خه‌ ڵكی كوردستانی ئێرانه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫منداڵه‌ك����ه‌ی‌ وه‌ك په‌نابه‌ر له‌توركیا‬ ‫ده‌ژین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و دڵنیا نیه‌ له‌ئاینده‌ی‌‬ ‫ژیانی‌ خۆی‌‌و ده‌ڵێت‪" ،‬ژیان ئاسان‬ ‫نیی����ه‌و ئاینده‌م����ان دیارنیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌روی ئاسایشه‌وه‌ ئاسوده‌م‌و دورم‬ ‫له‌قسه‌و توندوتژی پیاوساالری‌و ژیان‬ ‫له‌كوردس����تان بۆ ئافره‌ت قورسه‌‪،‬‬ ‫به‌تایب����ه‌ت ب����ۆ ئ����ه‌و ئافره‌تانه‌ی‬ ‫له‌هاوس����ه‌ریان جیاده‌بن����ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫نامه‌وێت بگه‌ڕێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێك����ی‌ دیكه‌ ل����ه‌و ئافره‌تانه‌ی‌‬ ‫شكستی‌ هاوسه‌رگیریی‌ پاڵیپێوه‌ناوه‌‬ ‫روبكاته‌ توركیا‪ ،‬ش����لێر خه‌سره‌و‪-‬ه‌‬ ‫كه‌ پێشتر له‌یه‌كێك له‌فه‌رمانگه‌كانی‬ ‫شاری‌ سلێمانی له‌پله‌یه‌كی كارگێڕیی‌‬ ‫ب����ه‌رزدا ب����وه‌و دوای جیابونه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬روی‌ كردوه‌ت����ه‌‬ ‫توركیا‪ ،‬ش����لێر ده‌ڵێت‪" :‬دڵنیابوم‬ ‫ك����ه‌ ئ����ه‌م واڵت‌و یاس����ایه‌ بۆ من‌و‬ ‫منداڵ����م هیچ به‌هایه‌كی نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دوای ئ����ه‌وه‌ی له‌رێ����ی‌ یاساش����ه‌وه‌‬ ‫هه‌رس����ێ منداڵه‌كه‌م����م پێدرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم مێرده‌ك����ه‌م هه‌م����و روژێك‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ی لێده‌كردم‌و هه‌ر رۆژه‌ی‬ ‫به‌بیانویه‌ك����ه‌وه‌ ده‌هات����ه‌ س����ه‌رم‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كانی‌‬ ‫لێده‌كردم"‪ ،‬ئه‌م فشارانه‌ وا له‌شلێر‬ ‫تێبین����ی‌‪ :‬ن����اوه‌ به‌كارهاتوه‌كان‬ ‫ده‌كات دڵنیا نه‌بێت له‌ژیانی‌ خۆی‌‌و خوازراون‪ ،‬ناوه‌ راسته‌قینه‌كان الی‌‬ ‫"زانی����م ده‌كوژرێ����م‌و منداڵه‌كانم بێ‌ ئاوێنه‌ پارێزراون‬

‫دڵنیابوم ئه‌م‬ ‫واڵت‌و یاسای ‌ه بۆ‬ ‫من‌و منداڵم هیچ‬ ‫به‌هایه‌كی نیه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌رێی‌ یاساشه‌و‌ه‬ ‫هه‌رسێ منداڵه‌كه‌مم‬ ‫پێدرایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مێرده‌كه‌م هه‌مو‬ ‫روژێك هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫لێده‌كردم‬

‫بكوژان ‌ی ژنان له‌گه‌رمیان ئازادان ‌ه ده‌سوڕێنه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫هه‌ڵكشانی‌ توندوتیژییه‌كان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ژناندا له‌ده‌ڤه‌ری‌ گه‌رمیان‌و ئازادكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫بكوژان‌و ئه‌نجامده‌رانی‌ تاوانه‌كان‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایی‌ چاالكوانانی‌ لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌و‬ ‫داواده‌كه‌ن یاسا رۆڵی‌ خۆی‌ ببینێت‌و‬ ‫كه‌سانی‌ كه‌مته‌رخه‌م به‌سزای‌‬ ‫دادپه‌روه‌رانه‌ بگه‌یه‌نرێن‪.‬‬

‫زۆر گرنگی‬ ‫به‌دۆسیه‌ی ژنان‬ ‫نادرێت‌و ئه‌گه‌ر ژنێك‬ ‫پیاوێك بكوژێت‬ ‫حوكمی له‌سێداره‌دانی‬ ‫بۆ ده‌رده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌مانبینی بڵێن‬ ‫به‌هۆی كوشتنی‬ ‫ژنێكه‌وه‌ سزا ‌ی‬ ‫له‌سێداره‌دان بۆ‬ ‫پیاوێك ده‌رچو‬

‫كوش���تنی ژنان‌و توندوتیژی له‌ساڵی‬ ‫رابوردوو دو مانگی پێش���وی ئه‌مساڵدا‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ری‌ گه‌رمی���ان‪ ،‬روی له‌زیادبون‬ ‫ك���ردوه‌و به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی‬ ‫ئاوێن���ه‌ هه‌ندێ���ك له‌بكوژانی ژن پاش‬ ‫ده‌ستگیركردنیان‪ ،‬دوای‌ حوكمێكی كه‌م‬ ‫ئازاد ده‌كرێن‪.‬‬ ‫له‌نمون���ه‌ی‌ ئ���ه‌و ج���ۆره‌ مامه‌اڵنه‌‪،‬‬ ‫ئافره‌تێك���ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 16‬س���اڵه‌ به‌ناوی‌‬ ‫(ر‪.‬ع) له‌گوندێكی سه‌ر به‌قه‌زای‌ كفری‪،‬‬ ‫كه‌ به‌هۆی كێش���ه‌یه‌كه‌وه‌ دو ساڵ الی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی توندوتیژی س���لێمانی‬ ‫مایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ باوك‌و‬ ‫مامه‌كه‌ی‌ به‌ڵێننامه‌ی���ان پڕكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫هی���چ كرده‌وه‌یه‌كی‌ خراپ���ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌نجامن���ه‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم پاش دو س���اڵ‌و‬ ‫له‌به‌رواری‌ ‪ ،2013/12/31‬كوژرا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی به‌دواداچون���ی س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫روناكبی���ری‌و راگه‌یاندنی ژنان له‌كفری‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ دو مانگی رابوردودا (كانونی‌‬ ‫دوه‌م‪ ،‬ش���وبات)‪ 25 ،‬توندوتی���ژی‬ ‫جۆراوجۆر به‌رامبه‌ر به‌ژنان ئه‌نجامدراوه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ ‪ 14‬ژن لێیاندراوه‌و ‪ 8‬ژن حه‌پی‬ ‫خ���واردوه‌و ی���ه‌ك ژن س���وتاوه‌و یه‌ك‬ ‫ژنیش نه‌وتی خواردوه‌و ژنێكیش هه‌وڵی‬ ‫خۆخنكاندنی داوه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك���ی تایبه‌ت���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫به‌رپرس���ی س���ه‌نته‌ری‌ روناكبی���ری‌و‬ ‫راگه‌یاندنی ژنان له‌كفری‪ ،‬ئیكرامه‌ غائیب‬ ‫ره‌خن���ه‌ ل���ه‌دادگاكان ده‌گرێت‌و نمونه‌و‬

‫توندوتیژی دژ به‌ژنان له‌کفری رو له‌زیادبونه‌‬ ‫چیرۆكی حوكمی دادگاكان كه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫بكوژان���دا س���ه‌پێندراوه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ئیكرامه‌‪ ،‬له‌م���اوه‌ی‌ رابردودا‬ ‫ژنێك له‌ناحیه‌ی رزگاری‌ به‌ناوی (ا) كه‌‬ ‫به‌ره‌گه‌ز عه‌ره‌ب ب���و له‌نێو جێگاكه‌یدا‬ ‫س���وتابو‪ ،‬هیچ كه‌س���ێك له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫دۆس���یه‌یه‌ ده‌س���تگیرنه‌كرا‪ ،‬ژنێكی تر‬ ‫هه‌ر له‌ناحیه‌ی رزگاری‌ به‌هۆی‌ كێش���ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی خۆی سوتاندو مرد‪،‬‬ ‫كه‌چی مێرده‌كه‌ی به‌چوار ساڵ زیندانی‬ ‫حوكمدرا‪ .‬ه���اوكات ژنێكی تر له‌كفری‬ ‫به‌ن���اوی (ی) بوه‌ قوربان���ی خێزانی‌‪،‬‬ ‫كه‌چی مێرده‌كه‌ی دو ساڵ حوكمدراوه‌‪،‬‬

‫به‌هه‌مانشێوه‌ له‌ناحیه‌ی رزگاری‌ ژنێك‬ ‫‪ 17‬فیشه‌كی به‌ركه‌وتوه‌و‌وتویانه‌ ژنه‌كه‌‬ ‫ل���ه‌روی‌ ده‌رونییه‌وه‌ نات���ه‌واوه‌‌و كه‌س‬ ‫ده‌ستگیرنه‌كرا‪.‬‬ ‫ئیكرامه‌ غائیب جگه‌ له‌وه‌ی‌ به‌رپرسی‬ ‫ئه‌و سه‌نته‌ره‌یه‌‪ ،‬چاالكێكی دیاری‌ بواری‌‬ ‫ژنان‌و مافه‌كانیانه‌ له‌سنوری‌ گه‌رمیاندا‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ چه‌ندی���ن نمون���ه‌ی‌ ئازادكردنی‬ ‫بكوژان���ی ژن ده‌گێڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ ژنێك‬ ‫سێ فیش���ه‌ك به‌ر سنگ‌و ملی كه‌وتبو‪،‬‬ ‫كه‌چی مێرده‌كه‌ی‌ یه‌ك ساڵ‌و نیو حوكم‬ ‫دراوه‌و‌وتویانه‌ فیشه‌ك له‌ده‌ستی خۆی‬

‫ئه‌و ش���وێنه‌ی‌ ئه‌وان "زیندانییه‌و هیچ‬ ‫ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫ئامرازێك���ی گه‌یان���دن‌و چاوپێكه‌وتنی‬ ‫نه‌هامه‌تی شه‌ڵته‌رو مانه‌وه‌ی‌ ژنان الی تێدانییه‌و داخراوه‌‪ ،‬هه‌تاوه‌كو شوشه‌ی‌‬ ‫رێكخ���راوه‌كان‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی په‌نجه‌ره‌كانی���ش داخراوه‌‪ ،‬هاوكات ئه‌و‬ ‫توندوتی���ژی بابه‌تێك���ی ت���ری كه‌سانه‌ی‌ خزمه‌تیان ده‌كه‌ن مامه‌ڵه‌یان‬ ‫ئاماژه‌پێكردنه‌و به‌وته‌ی‌ ئه‌و به‌رپرسه‌ی خراپه‌ له‌گه‌ڵ ژناندا"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ ژنان ره‌خنه‌ی‌ توند‬ ‫سه‌نته‌ری‌ ژنان ئه‌و شوێنانه‌ی‌ ژنان بۆی‬ ‫ده‌چ���ن‌و هانای‌ بۆ ده‌به‌ن ش���یاو نین‪ ،‬له‌دادگاكان ده‌گرێت‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ئ���ه‌و نمونه‌ بۆ‌وته‌كان���ی‌ ده‌هێنێته‌وه‌و كه‌ هه‌مو ئ���ه‌و تاوانانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ژنێك به‌ن���اوی (ی‪ .‬ا) كه‌ "سس���تی دادگاو دادوه‌ره‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ساڵی پار خۆی سوتاندو گیانی سپارد‪ ،‬زۆر گرنگی به‌دۆس���یه‌ی ژنان نادرێت‌و‬ ‫پێشتر‌وتبوی‌ مردنم باشتره‌‌وه‌ك له‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ژنێ���ك پیاوێك بكوژێت حوكمی‬ ‫الی توندوتیژی ب���م"‪ ،‬به‌بڕوای‌ ئیكرام ‌ه له‌س���ێداره‌دانی بۆ ده‌رده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫نه‌مانبین���ی بڵێ���ن به‌هۆی كوش���تنی‬ ‫ژنێكه‌وه‌ سزای‌ له‌سێداره‌دان بۆ پیاوێك‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬ب���ۆ نمون���ه‌ (ك) مێرده‌كه‌ی‬ ‫خۆی كوشتبو سزای‌ له‌سێداره‌دانی بۆ‬ ‫ده‌رچو"‪.‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌و توندوتیژییه‌ به‌رده‌وامه‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ژنان ئه‌نجامده‌درێت‪ ،‬سه‌نته‌رو‬ ‫رێكخراوه‌كانی ژنان‌و ئافره‌تان له‌سنوری‌‬ ‫قه‌زای‌ كفری‪)8( ،‬ی‌ مارسی ئه‌مساڵیان‬ ‫به‌بایكۆتك���ردن‌و بێده‌نگ���ی تێپه‌ڕاند‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش‌وه‌ك���و خۆی���ان ده‌ڵێن‌وه‌ك‬ ‫"توانجێك بۆ ده‌س���ه‌اڵت كه‌ له‌سایه‌یدا‬ ‫ژنكوشتن بوه‌ته‌ دیارده‌ی‌ رۆژانه‌"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫سه‌رهه‌نگ به‌گ ‌ی ساحێبقران‬ ‫ئ���ازار مانگێك��� ‌ی به‌خێ���رو خۆش���یه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای به‌هارو جه‌ژن ‌ی نه‌ورۆزو بۆنه‌ ‌ی‬ ‫‪11‬ی‌ ئ���ازارو جه‌ژنه‌كانی‌ ڕاپه‌ڕین ‌ی ‪‌ 1991‬ی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬به‌دیوه‌ ڕه‌ش���ه‌كه‌یدا به‌كاره‌ساتی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ وه‌ك ئاش���به‌تاڵی‌ ئازار ‌ی ‪1975‬و‬ ‫كیمیاباران ‌ی ‪16‬ی‌ ئازار ‌ی ‪‌ 1988‬ی هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫هێرش���ه‌كان ‌ی ئه‌نفال ‌ی یه‌ك بۆ ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫جافایه‌تی‌و دۆڵه‌روت‌و مه‌رگه‌ ئازار ‌ی ‪1988‬‬ ‫كۆتاییهات‪.‬‬ ‫‪ 39‬ساڵ پێش ئێستا دوژمنه‌كان ‌ی میلله‌ت ‌ی‬ ‫كورد ل���ه‌‪6‬ی‌ ئ���ازار ‌ی ‪ 1975‬ڕێككه‌وتن ‌ی‬ ‫جه‌زائیریان له‌نێوان حه‌مه‌ره‌زاشاو سه‌دامدا‬ ‫ئیمزاكردو شۆڕش���ی‌ ك���وردو میلله‌تێكیان‬ ‫كرده‌ قوربان ‌ی پالنه‌كانیان‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫شۆڕش��� ‌ی ئه‌یل���ول هێزێك���ی‌ پ���ڕ چه‌ك‌و‬ ‫پش���تگیریه‌ك ‌ی جه‌ماوه‌ری���ی‌‌و ئیمكانیات ‌ی‬ ‫پ���اره‌و زه‌خی���ره‌ی ش���ه‌ڕو به‌ناوچه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫فراوانی ئ���ازادی‌ كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬ڕوخان‌و‬ ‫س���ه‌نگه‌ری‌ كوردایه‌تیان له‌م���اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ڕۆژێكدا چۆڵكرد‪ ،‬كادرو پێش���مه‌رگه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫زۆر لول���ه‌ ‌ی تفه‌نگه‌كانی���ان ك���رد‌ه ئه‌رزو‬ ‫ته‌س���لیمی‌ ڕژێم ‌ی به‌عس بونه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ئه‌م‬ ‫هه‌ره‌س‌و ڕه‌نج به‌خه‌س���ارو به‌شه‌ره‌فانه‌ ‌ی‬ ‫كوردایه‌تی‌ زاراوه‌ ‌ی ئاشبه‌تاڵیان دا به‌گوێی‬ ‫ئێمه‌دا له‌شاره‌كاندا‪.‬‬ ‫ئ���اش تاكه‌ ناوه‌ پێش���گر یان پاش���گر‬ ‫له‌خۆده‌گر ‌ێ وش���ه‌كان ‌ی به‌رداش‪ ،‬باراش‪،‬‬ ‫مز ‌ی ئاش‪ ،‬ئاش���ه‌وان‪ ،‬ئاش���ی ئاو‪ ،‬ئاش ‌ی‬ ‫ئه‌له‌تری���ك) دروس���تئه‌كات‪ ،‬له‌ناوچ���ه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ركوك‌و به‌ش��� ‌ێ له‌گه‌رمیان ئاش مانای‬ ‫چێش���ته‌ ڕه‌نگ���ه‌ له‌وش���ه‌ی‌ (عی���ش) ‌ی‬ ‫عه‌ره‌بیه‌وه‌ هاتبێت كه‌ مانا ‌ی نان (رغیف)‬ ‫ئه‌گه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬هه‌ر چۆن برن���ج له‌خوارو ‌ی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت ‌ی ئاسیاو په‌تات ‌ه له‌ئه‌وروپا ئاوه‌ها‬ ‫گه‌نم له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت مانای ژیان‌و‬ ‫ورگ تێرك���ردن بوه‌ بۆیه‌ ئ���اش له‌مێژوی‬ ‫ئێم���ه‌دا جێ���گای تایبه‌تی‌ خ���ۆ ‌ی هه‌بوه‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی گه‌نم‌و جۆی‌ تیا حازركراوه‌و‬ ‫چه‌ند وته‌یه‌كی‌ نه‌س���ته‌ق له‌سه‌ری‌ هاتو‌ه‬ ‫وه‌ك (ئاش له‌خه‌یاڵێ ئاشه‌وان له‌خه‌یاڵێ‌‪،‬‬ ‫ئ���اش‌و ته‌ن���ور به‌ن���ۆره‌‪ ،‬ئ���اش بمیزێ‬ ‫له‌بوده‌ڵه‌یی‌ ئاشه‌وانه‌‪ ...‬هتد)‪.‬‬ ‫پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ كوردس���تان دوا ‌ی‬ ‫‪‌ 14‬ی ته‌مم���وز ‌ی ‪ 1958‬ت���ا ماوه‌یه‌كی���ش‬ ‫عه‌بدولكه‌ری���م قاس���میان به‌دۆس���ت‌و‬ ‫ڕزگاركه‌ری‌ عێ���راق‌و واڵت ده‌زانی‌‪ ،‬حزبی‬ ‫ش���یوعی‌ عێراقی‌ له‌گه‌ڵ قاسمدا زۆر له‌م ‌ه‬ ‫زیات���ر ڕۆیش���تن‌و دواتر باج���ی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫دا‪ ،‬ئه‌وكات زۆربه‌ی‌ عێراق ش���یوعی‌ بون‌و‬ ‫كاریان له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتیش كردبوو‬ ‫نیوه‌یان وه‌ك شیوعیه‌كان هه‌ڵسوكه‌وتیان‬ ‫ده‌كرد‌و پشتگیری ‌ی به‌ندی‌ دوی‌ ده‌ستور ‌ی‬ ‫كاتیی‌ عێراقیان ده‌كرد كه) عێراق به‌شێك ‌ه‬ ‫له‌ئومم���ه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌)‪ ،‬خیالف��� ‌ی گه‌وره‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌ بو‪ ،‬له‌كۆنگره‌ی‌ خوێندكاران ‌ی‬ ‫‪1960‬دا له‌به‌غدا عیس���مه‌ت شه‌ریف وانلی‌‌و‬ ‫هاوڕێكان ‌ی به‌ندی‌ دوو س���ێ ‌ی ده‌ستوریان‬ ‫ته‌قانده‌وه‌و به‌وه‌ی‌ كوردو عه‌ره‌ب شه‌ریكن‬ ‫له‌نیش���تیماندا (ماده‌ی‌ سێ) گه‌ر (عێراق‬ ‫به‌ش���ێكه‌ له‌ئوممه‌ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ ماده‌ی‌ دو)‬ ‫ئه‌وا كوردیش به‌شێك ‌ه له‌ئوممه‌ی‌ كوردی‌‪.‬‬ ‫پارتی‌ زۆر كێش���ه‌ی‌ بۆ دروس���تبوو قاسم‬ ‫كه‌وت���ه‌ داخس���تنی‌ رۆژنام���ه‌ ‌ی خه‌بات‌و‬ ‫فه‌رمانی‌ گرتن ‌ی (ئیبراهیم ئه‌حمه‌دو عومه‌ر‬ ‫ده‌باب���ه‌)و براده‌ره‌كانی‌ تری‌ ده‌ركرد‪ .‬دوا ‌ی‬ ‫كوشتن ‌ی (ئه‌حمه‌د ئاغای‌ زێباری‌) له‌ساڵ ‌ی‬ ‫‪ 1959‬س���اردی ‌ی نێوان قاسم‌و مه‌ال مسته‌فا‬ ‫ده‌ستیپێكرد‪ ،‬له‌ساڵ ‌ی ‪ 1960‬مه‌ال مسته‌فا‬ ‫چو‌ه س���ۆڤێت‌و خرۆشۆف پێش���وازییه‌ك ‌ی‬ ‫گه‌رمی‌ لێكرد ئه‌مه‌ش قاس���م ‌ی نیوه‌عه‌قڵ ‌ی‬ ‫ت���وڕه‌ كرد‪ .‬كوردس���تان بب���و‌ه دو به‌ش‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ كوردیان ده‌ویس���ت‬ ‫پارتی بون‌و كه‌مایه‌تیبون‪ ،‬زۆربه‌ی‌ عێراق‌و‬ ‫كوردس���تان به‌دوا ‌ی قه‌ره‌باڵغیه‌كه‌ی‌ حزبی‬ ‫ش���یوعیه‌وه‌ بون‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‌ ڕێكخراوه‌كان ‌ی‬ ‫قوتابی���ان‌و الوان‌و ژن���ان ببون��� ‌ه عێراقی‌‪،‬‬ ‫له‌كوردستانیشدا جه‌ماوه‌رێكی‌ زۆریان هه‌بو‪،‬‬ ‫قه‌راری‌ ئیس�ڵ�احی‌ زراعی‌ س���اڵ ‌ی ‪1959‬و‬ ‫زیادبونی‌ شیوعیه‌ت‪ ،‬زه‌نگێك ‌ی دایه‌ خاوه‌ن‬ ‫موڵك‌و ئاغاو س���ه‌رۆك عه‌ش���یره‌ته‌كان ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌ته‌مم���وزی‌ س���اڵ ‌ی ‪1961‬‬ ‫له‌ماڵی‌ ش���ێخ حسێن بۆس���كێن عه‌باس ‌ی‬ ‫مه‌مه‌ن���د ئاغ���او ئاغاواتێك���ی‌ زۆر بڕیاری‌‬ ‫گرتنی‌ ڕێگ���ه‌ی‌ نێوان كۆی���ه‌و ڕانیه‌یاندا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هه‌مه‌وه‌ن���دو س���مایل عوزێر ‌ی‬ ‫ناوچه‌كانی‌ بازی���ان‌و له‌والش جاف‌و به‌گ‌و‬ ‫خ���اوه‌ن موڵكه‌كان هێڵ��� ‌ی ده‌ربه‌ندیخان‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌ش���ه‌قاڵوه‌و بادین���ان‪ .‬هێز ‌ی‬ ‫زۆری‌ ئ���ه‌م قه‌ره‌باڵغیه‌ بوه‌ هۆی‌ بڕیاردان ‌ی‬ ‫زو س���ه‌پێندراوی‌ بێ‌ دراس��� ‌ه له‌الیه‌ن مه‌ال‬ ‫مس���ته‌فاو مام جه‌الل‌و هه‌ند ‌ێ سه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫تره‌وه‌ ك��� ‌ه تێكه‌ڵبن له‌گه‌ڵ عه‌ش���ایه‌ر بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی بزوتنه‌وه‌كه‌ی���ان‬ ‫له‌ده‌س���تنه‌چێت‪ ،‬نیوه‌ ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی ك ‌ه‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د له‌س���ه‌ریان بو له‌گه‌ڵ‬ ‫ش���ه‌ڕكردن نه‌ب���ون‪ ،‬قاس���میش كه‌وتبو‌ه‬ ‫گرتنی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت���ی‌و ئه‌ندامان ‌ی‬ ‫بۆیه‌ ح���زب ته‌وجیهی‌ ك���ردن تێكه‌ڵ به‌و‬ ‫قه‌ره‌باڵغیه‌ بب���ن‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌ی‬

‫هـه‌ره‌س‬ ‫نامه‌ ‌ی بۆ قاس���م ناردو چه‌ند داوا ‌ی هه‌بو‬ ‫بێوه‌اڵم بو‪ ،‬ڕوداوه‌كان به‌په‌له‌بون‪ ،‬قاس���م‬ ‫له‌‪9‬ی حوزیران ‌ی ‪ 1961‬هێرش���ێكی‌ گه‌وره‌و‬ ‫بێڕه‌حمان���ه‌ی‌ ب���ۆ ده‌ربه‌ندیخ���ان هه‌روا‬ ‫زاخۆ ك���رد‪ ،‬باوكی‌ به‌نده‌ "س���مایل به‌گ ‌ی‬ ‫س���احێبقران" له‌ڕاس���تی‌ گون���دی قلیجه‌و‬ ‫میره‌دێی‌ س���ه‌رجاده‌ی‌ ده‌ربه‌ندیخان (‪)6‬‬ ‫ش���ه‌هیدیان هه‌بو ئه‌وسا س���ه‌ر لق‌و هێز ‌ی‬ ‫به‌رگر ‌ی ناوچه‌ی‌ بناری‌ ش���اره‌زوری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بو‪ ،‬دواتر به‌رپرسی‌ ڕێكخراو ‌ی تانجه‌رۆ بو‬ ‫تا ش���ۆڕش ته‌واو بو ماڵ��� ‌ه مه‌الیی بوین‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪ 11‬ئه‌یلول ‌ی ‪ 1961‬حكومه‌ت هێرش��� ‌ی‬ ‫كرده‌ س���ه‌ر بازیان‪ ،‬ئ���ه‌م ڕێگایه‌ش گرنگ‬ ‫بو وه‌ك ده‌ربه‌ندیخ���ان بۆی ‌ه زو گیرانه‌وه‌و‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ ‌ی ناوچه‌كانی‌ كوردس���تان هێز‌ه‬ ‫عه‌ش���ایه‌ریه‌كه‌ خۆی نه‌گرت‌و باڵوه‌یانكردو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مای���ه‌وه‌ حزبیه‌كان ب���ون‪ ،‬بڕیار ‌ی‬ ‫شه‌ڕ ‌ی پێشمه‌رگایه‌تییان دا تا جیابونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫س���اڵ ‌ی ‪‌ 1964‬ی باڵ ‌ی مه‌كته‌ب ‌ی سیاس��� ‌ی‬ ‫چون ‌ه هه‌م���ه‌دان‌و دواتر هاتن���ه‌و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌بدولره‌حمان عارف‌و به‌زازدا رێككه‌وتنێك ‌ی‬ ‫چه‌ند خاڵیی���ان ئیمزاكردو باره‌گایان داناو‬ ‫هێ���زی چه‌كداری‌ زۆری���ان هه‌بو‪ .‬جه‌اللی‌‌و‬ ‫مه‌الی���ی‌ هه‌تا س���اڵ ‌ی ‪ 1970‬له‌ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫(هه‌ڵه‌بجه‌و پێنجوێن‌و قه‌اڵدزێ‌‌و سه‌رگه‌ڵوو‬ ‫قه‌ره‌داغ‪ ...‬هتد) شه‌ڕی‌ براكوژیان كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫چه‌ند ساڵه‌ جگه‌ له‌شه‌ڕی‌ شاخی‌ هه‌ندرێن‬ ‫كه‌ ش���یوعیه‌كان‌و كوڕانی‌ س���لێمان به‌گ ‌ی‬ ‫ده‌رگه‌ڵه‌و فاخیر حه‌مه‌د ئاغای مێرگه‌سورو‬

‫زۆر سیاسه‌ت هه‌ن هه‌ر‬ ‫له‌دوێنێ ده‌چن‌و ترسی‬ ‫دوباره‌بونه‌وه‌ی هه‌ڵه‌كان‬ ‫هه‌ن سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی وازی له‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌ته‌ نه‌هێناوه‌‌و‬ ‫هێشتا ده‌یه‌وێت‬ ‫ئیحتیوا‌و ئیحتیكاری‬ ‫هه‌مو كورد‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردستان بكات‬ ‫ده‌ پێش���مه‌گه‌ ‌ی پارتییان له‌گه‌ڵدا بو هیچ‬ ‫شه‌ڕێكی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌وتۆ نه‌كرا ك ‌ه حكومه‌ت ‌ی‬ ‫به‌غداو س���وپا زه‌ره‌رمه‌ند ب���كات‪ ،‬له‌دوا ‌ی‬ ‫به‌یان���ی‌ ئازاره‌وه‌ باڵ ‌ی مه‌كته‌ب ‌ی سیاس��� ‌ی‬ ‫تێكه‌ڵ به‌پارت ‌ی بونه‌وه‌و چوار ساڵی‌ ئارام‌و‬ ‫بێشه‌ڕ له‌كوردستان گوزه‌ری‌ كرد‪ ،‬له‌ساڵ ‌ی‬ ‫‪1971‬دا كۆمه‌ڵ��� ‌ێ م���ه‌ال به‌ن���اوی‌ دینه‌و‌ه‬ ‫له‌به‌غدای‌ زه‌مین���ه‌وه‌ له‌گه‌اڵڵ ‌ه ته‌قینه‌وه‌و‬ ‫خۆشبه‌ختان ‌ه مه‌ال مس���ته‌فا به‌رنه‌كه‌وت‌و‬ ‫چایچیه‌كه‌ی‌ ش���ه‌هید بو‪ ،‬ئه‌م كار‌ه دزێو‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���ه‌دام‌و به‌كرو نازم گ���زاره‌و‌ه‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیكراو س���ێ مه‌الی‌ س���وننی‌‌و‬ ‫چوار مه‌الی‌ ش���یعه‌ مه‌زهه‌ب‌و دو شۆفێر ‌ی‬ ‫دو ئۆتۆمبیل���ی‌ تێ���دا مردن‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‬ ‫بێمتمانه‌یی مه‌ال مس���ته‌فا به‌رامبه‌ر به‌عس‬ ‫ده‌ستیپێكرد‪ ،‬حه‌مه‌ڕه‌زاشاش بو‌ه یاریكه‌ر ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ له‌دۆسیه‌ی كوردداو هه‌ر ئه‌ویش‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی ‪cia‬و س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی ئه‌یلول ‌ی‬ ‫بۆ دروس���تكردن‪ ،‬یارمه‌ت ‌ی به‌لێشاوی‌ شاو‬ ‫‪cia‬ی‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌ وا ‌ی له‌مه‌ال مس���ته‌فاو‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی‌ كرد بیر له‌دانوستان‬ ‫نه‌كه‌نه‌وه‌و بڕیار ‌ی هه‌ڵگیرس���اندنی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫بده‌ن‪ ،‬ئه‌م س���ه‌ركردایه‌تی ‌ه نه‌یده‌زان ‌ی چ ‌ی‬ ‫ده‌گوزرێ‌‪ .‬شا به‌پشتیوان ‌ی ئه‌مه‌ریكا دژ ‌ی‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ ‌ی سۆڤێت‌و شیوعیه‌ت بون‪ ،‬ئێران‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا ببوه‌ پۆلیس ‌ی كه‌نداو‪ ،‬له‌مالش‬ ‫سه‌دام هه‌ڵبژێردرابو یاریكه‌رێكی‌ سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫بو تا مرد‪ ،‬به‌اڵم دۆس���یه‌ی‌ كوردو كوردی‬ ‫باش���ور به‌تایبه‌ت ئێران‌و عێراقی‌ ده‌كرد‌ه‬ ‫هاوڕێی‌ س���ه‌رمێزو دواتر دوژمن ‌ی یه‌كتری‌‪،‬‬ ‫س���ه‌دام ڕێككه‌وتنی‌ ئ���ازار ‌ی ئه‌نجامدا بۆ‬ ‫خۆبه‌هێزك���ردن‌و ته‌س���فیه‌ی‌ ناوخۆی���ان‌و‬ ‫ده‌یویس���ت كارت���ی‌ ك���ورد ‌ی له‌ده‌س���تی‌‬ ‫حه‌مه‌ڕه‌زاش���ا بس���ێنێته‌وه‌و پارتیش بێت ‌ه‬ ‫ن���او ئ���ه‌و جه‌بهه‌یه‌ ‌ی كه‌ حزبی‌ ش���یوع ‌ی‬ ‫تیابو‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌ س���ۆڤێت زۆر كاریان كرد‬ ‫بۆ به‌ش���داربونی‌ پارتی‌‪ ،‬به‌اڵم بێس���ودبو‪،‬‬ ‫دوا دیدار له‌س���اڵ ‌ی ‪1974‬دا كاك ئیدریس‬ ‫چوه‌ الی‌ س���ه‌دام به‌كۆمه‌ڵ���ێ‌ داواكاری‌‌و‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ به‌یاننام���ه‌ی‌ ئ���ازاره‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌دام ئه‌مانه‌ی‌ پێوتبو "چاره‌نووس��� ‌ی‬ ‫ئێو‌ه به‌س���تراو‌ه به‌پش���تیوانی ‌ی ئێرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێران شه‌تولعه‌ره‌بی‌ ده‌وێت‌و له‌كوردستان‬ ‫خۆشه‌ویس���تر نی��� ‌ه ئه‌یانده‌م���ێ‌‪ ،‬گ���ه‌ر‬ ‫شه‌ڕیش���تان هه‌ڵبژارد س���اڵێك ش���ه‌ڕتان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌كه‌م گه‌ر زاڵ نه‌ب���وم داواكاری ‌ی‬

‫ئێران جێبه‌جێ ده‌كه‌م‪ ،‬یارمه‌تیتان ده‌بڕێ‌‌و‬ ‫ئۆباڵ ‌ی له‌ئه‌س���تۆتان‪ ،‬دوایی په‌ش���یمانی ‌ی‬ ‫دادتان نادات"‪.‬‬ ‫م���ه‌ال مس���ته‌فا هه‌ڕه‌ش���ه‌كه‌ ‌ی به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رنه‌گ���رت‌و كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌دام‌و پارت ‌ی‬ ‫به‌بنبه‌س���ت گه‌یش���ت‪ .‬حیزب‌و پاراس���تن‬ ‫كه‌وتن��� ‌ه هاندانی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تان بۆ‬ ‫چونه‌ ش���اخ به‌لێشاو‪ ،‬خه‌ڵكێكی‌ زۆر دوا ‌ی‬ ‫ئه‌م قه‌ره‌باڵغیه‌ كه‌وتن‌و هه‌ندێ‌ وایانده‌زان ‌ی‬ ‫ب���ۆ س���ه‌یران ده‌چ���ن‌و به‌م���اڵ‌و مناڵه‌و‌ه‬ ‫رۆیشتن‌و هه‌بو ده‌ستێ‌ جلی زیاده‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆ ‌ی نه‌برد‪ ،‬به‌هه‌زاران مامۆستای زانكۆو‬ ‫ئه‌فس���ه‌رو دكتۆرو ئه‌ندازیارو مامۆس���تاو‬ ‫پۆلی���س په‌یوه‌ندییان به‌شۆڕش���ه‌وه‌ كرد‪.‬‬ ‫پارتی‌ س���ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ غ���ه‌ڕرا ‌ی هه‌بوو‬ ‫پشتقایم به‌ساواك ‌ی ئێرانی‌‌و سیای ئه‌مریكی‌‪،‬‬ ‫هه‌میش ‌ه كوردس���تان نوێنه‌ری‌ جوله‌كه‌ش ‌ی‬ ‫لێبوه‌‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ بیریان له‌و‌ه‬ ‫نه‌كردبۆو‌ه كه‌ ڕۆژێك د ‌ێ شاو ‪ cia‬پشتیان‬ ‫تێده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه (د‪.‬مه‌حمود عوسمان)‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ مزگه‌وت��� ‌ی گه‌اڵڵ ‌ه وتبو ‌ی‬ ‫"حكومه‌تی‌ عێ���راق به‌كام چه‌ك لێمانبدات‬ ‫به‌و چه‌ك���ه‌ لێیده‌ده‌ینه‌وه‌"‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫مانگی‌ نیس���ان ‌ی ‪ 1974‬پێشمه‌رگه‌ هێرش ‌ی‬ ‫سه‌ر س���پیلكی‌ ده‌س���تپێكردو سه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌بو‪ ،‬سوپای‌ س���ه‌دام كه‌ زۆر ‌ی زه‌خیره‌و‬ ‫جبه‌خانه‌كانی‌ س���ۆڤێتی‌ تازه‌ بو هێرش��� ‌ی‬ ‫به‌رباڵوی‌ زه‌مینیی‌‌و ئاسمانیی‌ ده‌ستپێكردو‬ ‫له‌‪1974-4-15‬وه‌ ده‌یان شارو شارۆچكه‌ ‌ی‬ ‫وه‌ك (ق���ه‌اڵدزێ‌‌و هه‌ڵه‌بج���ه‌و چوارتا‪...‬‬ ‫هتد)‪ ،‬بۆردومانكردو ش���ه‌هیدو بریندارێك ‌ی‬ ‫زۆر له‌خه‌ڵ���ك‌و قوتاب���ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌ی ماڵ ‌ه مه‌س���ئوله‌كان ماڵیان برد‌ه‬ ‫ش���اره‌كان ‌ی (ش���نۆو نه‌غه‌ده‌و مه‌ریوان‌و‬ ‫سه‌رده‌ش���ت‪ ...‬هتد) تا ش���ۆڕش ته‌واوبو‬ ‫هه‌ر له‌وێ بون‪ ،‬ئه‌مه‌ش بوه‌ بارقورسیه‌ك‬ ‫بۆ ش���انی‌ ش���ۆڕش‪ .‬هه‌مو ڕۆژێ‌ جارجار‬ ‫ش���ه‌ویش بۆردومان���ی‌ هێزی‌ ئاس���مانی ‌ی‬ ‫به‌عسیه‌كان نه‌وه‌ستا‪ ،‬فڕۆكه‌كان زۆربه‌یان‬ ‫روس���ی‌ بون‪ :‬میكی‌ (‪ ،)23-21‬س���ۆخۆ ‌ی‬ ‫(‪ ،)20-7‬ئه‌لیوشن باجه‌ر (‪ ،)16‬تۆپۆلیڤ‬ ‫(‪ ،)22‬هیلیكۆپته‌ر ‌ی می‌ (‪)8‬و م ‌ی (‪‌)6‬و‬ ‫هیلیكۆپت���ه‌ری‌ ئه‌لویت‪ .‬له‌هاوین ‌ی ‪1974‬دا‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ قورسی‌ زه‌مینی ‌ی ده‌س���تیپێكردو‬ ‫ته‌ركی���ز له‌س���ه‌ر ناوچ���ه‌ی‌ ڕه‌وان���دز بو‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ س���وپای‌ به‌ع���س ناوچ���ه‌ ‌ی‬ ‫باڵه‌كایه‌تی‌ ب���و چونكه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌زگای ئیداری���ی‌‌و ئیعالمی‌ لێبو‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫ڕێگای‌ هاتن ‌ی یارمه‌تیه‌كان بو له‌ئێرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هاوكات��� ‌ی ئه‌م هێرش���انه‌‪ ،‬عیس���ا س���وار‬ ‫جه‌بهه‌ ‌ی گه‌لی‌ زاخۆ ‌ی بێ شه‌ڕ جێهێشتبو‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ ف���ارس ب���اوه‌ هێزه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌ش���تی هه‌ولێ���ر‌و جه‌به���ه‌ ‌ی ده‌ربه‌ندی‌‬ ‫كۆمه‌سپان‪ .‬هێرش���ه‌كانی‌ شاخی‌ كۆره‌ك‌و‬ ‫گ���ۆڕه‌ز س���ه‌نگه‌ره‌كانیان له‌پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫سه‌نده‌وه‌و پێشمه‌رگ ‌ه سه‌نگه‌ره‌كانیان چو‌ه‬ ‫شاخی زۆزگ‌و هه‌ندرێن‪ ،‬له‌ناوچه‌ی‌ ڕانیه‌و‬ ‫قه‌اڵدزێ‌ ش���اخی (كێ���وه‌ڕه‌ش‌و ماكۆكی‌)‬ ‫گ���رت‪ ،‬بۆ گرتن��� ‌ی دۆڵه‌ڕه‌قه‌ س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌ب���ون‪ ،‬هێرش���ه‌كان بۆ ش���اخی‌ زۆزگ‌و‬ ‫هه‌ندرێن‌و گه‌رو ‌ی عومه‌ر ئاغا زۆر سه‌خت‌و‬ ‫ترسناك بو‪ ،‬بۆی ‌ه ئێرانیه‌كان به‌په‌له‌ چه‌ك ‌ی‬ ‫ق���ورس‌و تۆپی‌ دورهاوێژو موش���ه‌كی‌ دژ‌ه‬ ‫ئاسمانییان به‌نه‌فه‌ری‌ ش���اره‌زاو شه‌ڕكه‌ر‬ ‫ڕه‌وانه‌ی‌ كوردس���تان كرد‪ ،‬سوپای عێراق ‌ی‬ ‫زه‌ربه‌ی‌ به‌ركه‌وت بۆی ‌ه هێرشه‌كان ‌ی كه‌مێك‬ ‫هێواش بونه‌وه‌و ته‌مه‌ن ‌ی شۆڕش ‌ی ئه‌یلولیان‬ ‫س���اڵێك زیادك���رد‪ ،‬هێزه‌كان���ی‌ (باڵه‌ك‌و‬ ‫خه‌بات‌و كاوه‌و كه‌كوك‌و ئه‌زمه‌ڕو سه‌فین‌و‬ ‫زاخ���ۆ) پش���كی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ به‌ره‌نگاریی‌‌و‬ ‫فیداكاریی���ان به‌ركه‌وت‪ ،‬خوێنی‌ زۆری‌ ئه‌م‬ ‫ڕۆاڵنه‌ له‌س���ه‌نگه‌ره‌كانی‌ (كۆڕه‌ك‌و زۆزگ‌و‬ ‫سه‌رتیزو هه‌ندرێن‌و حه‌سه‌ن به‌گ‌و گه‌رو ‌ی‬ ‫عومه‌ر ئاغا) تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بون‪ ،‬له‌هاوین ‌ی‬ ‫‪1974‬دا له‌كه‌ناڵ��� ‌ه نهێنیه‌كان���ه‌وه‌ زانیار ‌ی‬ ‫یه‌كتربینین��� ‌ی هه‌ردو وه‌زی���ر ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫عێراق ‌ی سه‌عدون حه‌مادی‌‌و ئێران ‌ی عه‌باس‬ ‫عه‌لی خه‌لعه‌تبه‌ریان بیستبو‪ ،‬هه‌روه‌ها سام ‌ی‬ ‫سنجار ‌ی ده‌ڵ ‌ێ له‌كات ‌ی شه‌ڕدا ده‌نگوباس‌و‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ ژێربه‌ژێری‌ ڕێككه‌وتن��� ‌ی عێراق‌و‬ ‫ئێران‌و ناوبژی‌ مه‌لیك حس���ێن‌و بۆمدیه‌ن‌و‬ ‫ساداتمان بیستوه‌‪ ،‬هه‌ر ساداتیش ‌ه به‌سام ‌ی‬ ‫ده‌ڵێت "عێراق‌و ئێران ڕێكده‌كه‌ون"‪ ،‬سام ‌ی‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ بارزانی بوه‌‪ .‬ج���ه‌الل تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫له‌ش���اری‌ قاهیره‌ ده‌ژیا‌و زانیاری‌ زۆر ‌ی بۆ‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی شۆڕش��� ‌ی ئه‌یلول ناردبو‪.‬‬ ‫هه‌وڵ ‌ی سۆڤێتیه‌كان (بۆدگۆرنی‌) له‌گه‌ڵ شا‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ عێراق‌و ئێران‪،‬‬ ‫كیس���ینجه‌ر خه‌ریك ‌ی مه‌سه‌له‌ی‌ ئیسرائیل‌و‬ ‫میسر بو‪ ،‬ده‌بو هێزێك به‌سوریاو‌ه مه‌شغوڵ‬ ‫ب���كات‪ ،‬بۆیه‌ هانده‌ری‌ ئێرانی���ه‌كان بو بۆ‬ ‫پێكهاتن له‌گه‌ڵ عێراقداو عێراق بۆ كێشه‌ ‌ی‬ ‫سوریا ده‌س���تبه‌تاڵ بكات‪ .‬ل ‌ه ‪1975-6-4‬‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رانی‌ ده‌وڵه‌تان ‌ی ئۆپیك‬ ‫له‌جه‌زائیر به‌سترا‪ ،‬له‌كۆتای ‌ی كۆبونه‌وه‌كه‌دا‬ ‫(بۆمدی���ه‌ن) به‌به‌ش���داربوانی ڕاگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫خۆش���حاڵه‌ ڕۆژ ‌ی پێشتر ڕێكه‌وتن ‌ی گشت ‌ی‬ ‫بو‌ه له‌نێوان عێراق‌و ئێراندا بۆ كۆتاییهێنان‬ ‫به‌ناكۆكی���ه‌كان‪ ،‬رۆژ ‌ی ‪6‬ی‌ ئازار ‌ی ‪1975‬‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ جه‌زائی���ر راگه‌یه‌نرا‪ .‬ئه‌م‬ ‫ڕێككه‌وتن ‌ه بۆ مه‌ال مسته‌فاو سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌یل���ول چاوه‌ڕواننه‌كراو ب���و‪ ،‬ماڵ ‌ی مه‌ال‬

‫مس���ته‌فای هه‌ژاند‪ ،‬زۆربه‌ ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌گری���ان‪ ،‬ل���ه‌‪9‬ی‌ مانگدا مه‌ال مس���ته‌فاو‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوسمان‌و موحسین دزه‌یی چون ‌ه‬ ‫تاران‌و له‌‪12‬ی‌ مانگدا دوا ‌ی ئه‌وه‌ی‌ وه‌فد ‌ی‬ ‫سه‌دام حسێن‬ ‫كوردی ‌ی ده‌ستی‌ شا زیاره‌ت ئه‌كه‌ن‪ ،‬سه‌رۆك ‌ی حه‌مه‌ ره‌زا شا‬ ‫س���اواك نه‌س���یری‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ ده‌بێت‬ ‫حه‌مه‌ڕه‌زا ش���ا ده‌فه‌رموێ‌ "عه‌ره‌ب بونه‌ت ‌ه پارت��� ‌ی دیموكراتی‌ كوردس���تان له‌س���اڵی‌‬ ‫هێزێكی‌ گه‌وره‌و ناتوانی���ن دوژمنایه‌تییان ‪ 1946‬دام���ه‌زرا‪ ،‬م���ه‌ال مس���ته‌فا له‌ن���او‬ ‫بكه‌ین‌و ‪ 42‬س���اڵه‌ له‌گه‌ڵ عێراق ناكۆكین‪ ،‬كۆم���ار ‌ی مه‌هاب���اد بو‪ ،‬نوێنه‌ری���ان ناردو‬ ‫وا چاره‌م���ان ك���رد ئێوه‌ش ئ���ازادن دێن ‌ه كردیانه‌ س���ه‌رۆكی‌ حیزب‪ ،‬له‌‪ 1959‬هاته‌و‌ه‬ ‫ئێران‌و مامه‌ڵ���ه‌ی‌ هاواڵت��� ‌ی ئێرانیتان بۆ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و هه‌رچ ‌ی سه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬ده‌چنه‌وه‌ عێراق به‌سه‌دام ده‌ڵێین مه‌سئولین ‌ه بونه‌ هه‌واداری‪ ،‬هیچ باوه‌ڕێك ‌ی‬ ‫كه‌س���تان نه‌كوژێ‌‪ ،‬درێژ‌ه به‌ش���ه‌ڕ ئه‌ده‌ن به‌حیزب‌و كۆبون���ه‌وه‌و قه‌رارات ‌ی جه‌ماعی ‌ی‬ ‫ئازادن‪ ،‬من ئیتر سنوری‌ یارمه‌تی‌ جه‌نگی ‌ی نه‌بو بۆی ‌ه ئه‌و‪ ،‬بارزانی‌‌و خزمانی‌ شێروانی‌‌و‬ ‫داده‌خ���ه‌م)‪ ،‬م���ه‌ال مس���ته‌فاش له‌وه‌اڵمدا دۆڵه‌مه‌ڕ ‌ی له‌گه‌ڵی‌ بون ب���ۆ ئێران‌و دواتر‬ ‫پێیده‌ڵێ���ت‪( :‬ئێمه‌ میلله‌ت��� ‌ی تۆین ماده‌م س���ۆڤێت كردینیه‌ به‌رپ���رس له‌ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫تۆ ڕازیت به‌ڕێككه‌وتنه‌كه‌و قازانج ‌ی ئێران ‌ی كوردس���تاندا‪ ،‬وه‌ك (عه‌ل���ی ش���ه‌عبان‌و‬ ‫تێدای���ه‌ كه‌ دایكی‌ ئێمه‌ش���ه‌ ئێم ‌ه هیچمان حه‌س���ۆ ژاژۆكی‌‌و عه‌بدولوه‌هاب ئه‌تروشی‌‌و‬ ‫له‌سه‌ری‌ نیه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌ژێر فه‌رمانی‌ تۆداین‪ ،‬عیسا س���وارو حه‌س���ۆ دۆڵه‌مه‌ڕی‌)و دوا ‌ی‬ ‫بڵ��� ‌ێ بمرن ده‌مرین بڵ ‌ێ بژین ده‌ژین‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌رپه‌ڕاندنی‌ باڵه‌كه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫دڵس���ۆزی‌ ئیو‌ه بوین‌و دڵس���ۆزی‌ ئێوه‌ین‌و زۆربه‌ی‌ له‌م جۆرانه‌ی‌ س���ه‌ره‌و‌ه ئاغاوات‌و‬ ‫دڵسۆزی‌ ئێو‌ه ده‌مێنینه‌وه‌)و ته‌نیا قسه‌ ‌ی عه‌شایه‌ری‌ هێنای ‌ه ناو (سه‌ركردایه‌تییه‌وه‌)‪،‬‬ ‫موحس���ین دزه‌یی كه‌ باڵوێ���ز بو‌ه له‌براگ زۆر غه‌دری���ان له‌خه‌ڵك���ی كوردس���تان‬ ‫ته‌قریری‌ بۆ ش���ا نوس���یو‌ه "جه‌ناب ‌ی ش���ا ك���رد خه‌ریك���ی خۆده‌وڵه‌مه‌ندكردن بون‪،‬‬ ‫ئایا پێتانگه‌یش���تووه‌؟" حه‌مه‌ ڕه‌زا "به‌ڵێ هه‌ڵه‌كانیان رێگه‌ی پێدراو عیس���ا س���وار‬ ‫قوربان پێمگه‌یشتوه‌"‪.‬‬ ‫نمونه‌ی���ه‌ك له‌خه‌روارێ���ك‪ ،‬ئام���ر هێز ‌ی‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫كوردس���تا‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ڕان‬ ‫ل���ه‌‪13‬ی‌ ئ���ازار گه‬ ‫ناوچ���ه‌ ‌ی دهۆك‪ ،‬به‌روتب���ه‌ی‌ نه‌قیب ئامر‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫ڕۆژ‬ ‫‌ن���د‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌گش���ت‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی به‬ ‫فه‌وج��� ‌ی یه‌كێك له‌‪ 12‬فه‌وج��� ‌ی حه‌ره‌س‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌و له‌‪16‬ی‌ مانگدا یاداش���تێكیان حدود ب���و‪ ،‬هه‌ر فه‌وج ‌ه ‪ 500‬نه‌فه‌ر حقوق ‌ی‬ ‫نارد‌ه الی‌ س���ه‌دام به‌مه‌به‌س���ت ‌ی گفتوگۆ‪،‬‬ ‫سه‌دام ڕه‌تیكرده‌و‌ه و له‌‪19‬ی‌ مانگدا بڕیاردرا‬ ‫ئاشبه‌تاڵ بكرێت‪ ،‬مه‌ال مسته‌فا تێگه‌یشتبو‬ ‫چی‌ ده‌گوزه‌رێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه دوا ‌ی گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ را ‌ی‬ ‫خۆی‌ ده‌رنه‌بڕی‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بارودۆخه‌ك ‌ه‬ ‫زیات���ر نه‌وروژێ‌‪،‬خه‌ریك��� ‌ی ئه‌ودیوكردن ‌ی‬ ‫مومته‌له‌كاته‌كانی‌ ش���ۆڕش ب���ون‪ ،‬له‌‪‌ 20‬ی‬ ‫مانگ���دا ئێزگ���ه‌ی‌ ده‌نگ���ی‌ كوردس���تان‬ ‫وه‌س���تاو د‪.‬عه‌بدواڵ ئاگرین ده‌ڵێ‌ "س��� ‌ێ‬ ‫ك���ه‌س مابوینه‌وه‌و دوا به‌یانمان خوێنده‌و‌ه‬ ‫به‌وه‌ ‌ی له‌به‌ر خه‌له‌ل ‌ی فه‌ن ‌ی ڕادیۆی ده‌نگ ‌ی‬ ‫كوردستان ده‌وه‌س���تێ‌"‪ .‬زایه‌ڵه‌ی‌ روخان‬ ‫به‌ئاش���كرا درا به‌گوێی‌ جه‌ماوه‌ری‌ كورددا‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌م ڕۆژه‌دا باره‌گای‌ بارزان ‌ی بروسكه‌ ‌ی‬ ‫بۆ هێ���زه‌كان لێ���دا "واز له‌ش���ه‌ڕ بهێنن‌و‬ ‫چه‌كه‌كانی���ان بش���كێنن‌و مه‌ش���جه‌به‌كان‬ ‫بته‌قێنن���ه‌وه‌و ملی رێگای‌ ئێ���ران بگرن"‪.‬‬ ‫له‌دوا ‌ی ئه‌م ‌ه مه‌ال مس���ته‌فا له‌دیو ‌ی ئێران‬ ‫رای‌ خۆ ‌ی ده‌ربڕ ‌ی به‌وه‌ ‌ی "موئامه‌ره‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ده‌ول ‌ی له‌ئارادای ‌ه بۆ له‌ناوبردن ‌ی كوردو كورد‬ ‫نابێت مقاوه‌مه‌ بكات ده‌بێت بچن ‌ه ئێران تا‬ ‫هه‌لومه‌رجێك ‌ی باشتر ده‌ڕه‌خسێ‌"‪ ،‬زۆربه‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌ركرده‌كان‌و ئامر هێ���زه‌كان خه‌ریك ‌ی‬ ‫س���اغكردنه‌وه‌ی‌ فرۆش���گاكان‌و كه‌لوپه‌ل ‌ی‬ ‫ش���ۆڕش بون‌و نیوه‌ی‌ بۆ ئێران‌و نیوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫تر ‌ی به‌ره‌و عێراق ئه‌وان���ه‌ ‌ی به‌ره‌و عێراق‬ ‫بونه‌وه‌ زیاتر كادرو پێش���مه‌رگه‌ی‌ هه‌ژارو‬ ‫‌و‬ ‫باڵ���ی‌ مه‌كته‌ب��� ‌ی سیاس���ی‌‌و كۆمه‌ڵه‌كان جوندی‌ عێراقیی���ان هه‌بو‪ ،‬زۆربه‌ ‌ی معاش‌و‬ ‫قی���اده‌ی‌ مه‌رك���ه‌زی‌ ب���ون‪ ،‬ڕاگه‌یان���دن‌و ئازوقه‌ به‌كاڵی‌‌و وشكی ده‌خورا‪ ،‬تا كۆتایی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كانی‌ به‌عس روماڵێك ‌ی به‌رفراوان ‌ی ش���ۆڕش كه‌س موحاس���ه‌ب ‌ه نه‌ك���را‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌م تێكشكان‌و ته‌س���لیمبونه‌وه‌ی ده‌كرد‪ ،‬هێزی پێشمه‌رگ ‌ه حه‌ماسه‌ی زۆر كه‌مبو بۆ‬ ‫تفه‌نگه‌كان وه‌ك خه‌رم���ان هه‌ڵدرابونه‌وه‌و شۆڕش���كردن‪ ،‬خه‌ڵكی دێهاتی كوردستان‬ ‫س���ه‌دام له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی���دا وتبوی‌ "‪ 152‬ه���ه‌ژار‌و زۆر بێپ���ه‌رۆش ب���ون ب���ۆ ئ���ه‌م‬ ‫هه‌زار پارچه‌ چه‌ك ته‌س���لیم كراوه‌ته‌وه‌"‪ ،‬مه‌سئوالنه‌‪ ،‬مه‌سئول مه‌كته‌بی عه‌سكه‌ری‌و‬ ‫له‌مه‌عه‌س���كه‌ره‌كاندا پێش���وازی‌ ده‌كران‌و زۆربه‌ی ئامر هێزه‌كان به‌شداریی جه‌بهه‌كان‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ له‌س���ه‌ر مه‌نج���ه‌ڵ‌و خوانی‌ ئه‌م نه‌ده‌ب���ون‪ ،‬ئام���ر به‌تالیۆن‌و س���ه‌رلقه‌كان‬ ‫سوپا ش���ۆڤێنیه‌ نانیان ئه‌خوارد‪ ،‬روناك ‌ی شه‌ڕه‌كانیان ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌ده‌موچاوی‌ كه‌س���دا نه‌بو له‌شاره‌كانیشدا‬ ‫برا‬ ‫خه‌ڵ���ك هه‌م���وی‌ تازێبار ب���ون ته‌نیا‬ ‫هه‌رچی یارمه‌تیه‌كی دارایی له‌سه‌ره‌تای‬ ‫ئازیزه‌كانی‌ لیژنه‌ی‌ مه‌ركه‌ز ‌ی عێراق نه‌بێت شه‌س���ته‌كانه‌وه‌ له‌س���ۆڤیه‌ت‌و س���اواك‌و‬ ‫ك��� ‌ه له‌گه‌ڵ به‌عس له‌جه‌به���ه‌ ‌ی ته‌قه‌دوم ‌ی مۆس���ادو ‪ cia‬وه‌رگیراوه‌‪ ،‬كه‌س نه‌یزانیو‌ه‬ ‫قه‌ومی‌ عێراقدا ب���ون‌و چه‌كداربون به‌پێ ‌ی چ���ۆن دێ‌و چ���ۆن س���ه‌رف ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫توانا به‌ش���دار بون له‌گه‌ڵ سوپا ‌ی به‌عسدا ب���ه‌م نقوده‌ نف���وز‌و زمه‌ی‌ به‌ش���داربوانی‬ ‫ب���ۆ لێدانی‌ شۆڕش��� ‌ی ئه‌یل���ول‪ .‬ئه‌وانه‌ ‌ی شۆڕش���ی ئه‌یلولیان پێكڕی���وه‌‪ ،‬له‌هه‌رچی‬ ‫هاتنه‌وه‌ ب���ۆ عێراق ن���اوی‌ "عائیدون"یان په‌یوه‌ندیی���ه‌ نهێنییه‌كاندا مه‌ال مس���ته‌فا‌و‬ ‫لێن���ان‪ ،‬دوای‌ ماوه‌یه‌ك زۆرب���ه‌ی‌ زۆریان كاك ئیدریس‌و كاك مه‌س���عود د‪.‬مه‌حمود‬ ‫ڕه‌وانه‌ی‌ ش���اره‌كانی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و خوارو عوس���مان‌و سامی س���نجاری به‌ده‌ره‌جه‌ی‬ ‫كرد وه‌ك (كوت‌و دیوانیه‌و حله‌و رومادی‌‌و یه‌ك‪ ،‬موحس���ین دزه‌یی‌‌و ش���ێخ عه‌زیزی‬ ‫ره‌فاعی‌)و ‪...‬هتد‪ ،‬زۆر به‌ناره‌حه‌تی‌ ژیانیان قه‌اڵدزێ‌و شه‌فیق قه‌زازو شه‌كیب عه‌قراو ‌ی‬ ‫ده‌گوزه‌راندو عه‌شایه‌ر ‌ی عه‌ره‌ب‌و مه‌سئول ‌ه به‌كه‌متر ئاگاداربون‪ ،‬ئه‌م س���ه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫ئیداریه‌كان باش بون له‌گه‌ڵیان‪ ،‬ماڵی‌ مه‌ال مه‌كته‌بی سیاس���ی‌و مه‌سئول ‌ه عه‌سكه‌ریی ‌ه‬ ‫مسته‌فاو زۆربه‌ی‌ خزم‌و گه‌وره‌كانیان بران ‌ه گه‌وران���ه‌ بێئاگاب���ون چ��� ‌ی ئه‌گ���وزه‌رێ‪،‬‬ ‫گه‌ڕه‌كی‌ عزێمیه‌یی‌ ش���اری‌ كه‌ره‌ج‌و له‌و ‌ێ مه‌رامی���ان به‌خه‌ڵ���ك‌و كوردایه‌ت��� ‌ی نه‌بوو‬ ‫نیش���ته‌جێكران‌و ت���ا ڕاپه‌ڕین ه���ه‌ر له‌و ‌ێ هه‌مو خانه‌واده‌كانیان له‌ئێران بون‪ ،‬هه‌مو‬ ‫بون‪.‬‬ ‫هێلكه‌كانیان خستبوه‌ س���ه‌به‌ته‌ی‌ شاوه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د حه‌س���ه‌نێن هه‌یك���ه‌ل له‌كتێب ‌ی بۆی���ه‌ ل���ه‌‪ 20‬رۆژدا ئه‌و ق���ه‌اڵ گه‌وره‌یه‌ی‬ ‫(زیاره‌ جدی���ده‌ للتاریخ) ك��� ‌ه موقابه‌له‌ ‌ی كوردایه‌تییان روخاند‪ ،‬كه‌رامه‌ت‌و نه‌زاكه‌تی‬ ‫حه‌م���ه‌ڕه‌زا ش���ای‌ ك���ردوه‌‪ ،‬ش���ا ده‌ڵێت میلله‌تێكیان شكاند‌و ده‌س���تی سه‌دامیان‬ ‫"س���ه‌روكاری‌ ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ شۆڕشی‌ كورددا بازكرد بۆ حه‌مل���ه‌ دزێوه‌كانی (ته‌رحیل‪،‬‬ ‫ب���وه‌و یارمه‌تیمان���داون‪ ،‬له‌م دواییه‌ش���دا ته‌هجی���ر‪ ،‬ته‌عری���ب‪ ،‬ته‌بعی���س)‌و ئ���ه‌و‬ ‫یارمه‌تیه‌كانمان چڕبۆته‌وه‌و له‌دژ ‌ی حكومه‌ت ‌ی ناوچانه‌ی له‌شۆڕشی ئه‌یلوله‌وه‌ داموده‌زگای‬ ‫عێراق كردومانه‌ چونكه‌ س���اڵه‌های‌ س���اڵ ‌ه سه‌ركوتكه‌ری ده‌س���ه‌اڵتی به‌غدای لێنه‌بو‬ ‫ڕژێمه‌كان ‌ی به‌غدا دوژمنایه‌ت ‌ی ئێمه‌ ده‌كه‌ن‌و كه‌وت ‌ه به‌رده‌س���تیان‪ ،‬خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫كێشه‌ی‌ زۆریان بۆ دروستكردوین‌و كێشه‌ ‌ی ل���ه‌ڕوی ده‌رونیه‌وه‌ تێكش���كا‌و ب���و‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫كورد ئێمه‌ دروستماننه‌كردوه‌و خۆ ‌ی هه‌یه‌و ده‌رگای به‌به‌عسیبون كرایه‌وه‌‪ ،‬عه‌یب ‌ه نه‌ما‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دوژمنایه‌تیمان له‌گه‌ڵ به‌غدا چاره‌بێت به‌ش���ێك له‌سه‌رۆك عه‌ش���یره‌ت‌و هه‌ندێك‬ ‫بۆ نه‌یكه‌ین‪ ،‬چاره‌س���ه‌رمان كردو شتێك ‌ی له‌مه‌س���ئولین‌و خه‌ڵك���ی ئینتیه���ازی بون‬ ‫باشمانكرد ئێس���تا دوژمنایه‌تی‌ ناكه‌ین‪ ،..‬به‌به‌عسی‌و بونه‌ جاش‪ .‬كوردانی پارچه‌كانی‬ ‫ئه‌زان���ی‌ تا ئێس���تا ‪ 300‬ملی���ۆن دۆالرمان كوردستان توش ‌ی شۆك‌و مه‌راقێكی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫سه‌رفكردوه‌ له‌په‌ناهه‌نده‌ كورده‌كان‪ ،‬ئێم ‌ه بون‪ ،‬هیوایه‌كی‌ زۆریان له‌سه‌ر ئه‌م شۆڕش ‌ه‬ ‫له‌مه‌ زیاتر چیمان پێئه‌كرێت؟"‪.‬‬ ‫هه‌ڵچنیبو‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و خوێندكارانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌وروپا بون خه‌ڵكی كوردستانی گه‌ور‌ه‬ ‫بۆچی‌ شۆڕش��� ‌ی ئه‌یلول كۆتایی پێهات؟ ب���ون له‌خوێندكاراندا كاری���ان بۆ قه‌زیه‌ی‬

‫له‌شۆڕشی ئه‌یلولدا‬ ‫جاشێ‪ ،‬ئه‌منێ‬ ‫ره‌فیق حیزبیه‌كت‬ ‫نه‌ده‌بینی كه‌چی‬ ‫ئێسته‌ به‌عسیبون گه‌ر‬ ‫له‌سیڤیه‌كه‌تدا بێت‬ ‫خاڵی سه‌ره‌كیی ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ببیته‌ (ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬وه‌زیر مودیر‬ ‫گزیر)‬

‫مه‌ال مسته‌فا‬ ‫كوردی‌و میلله‌ته‌كه‌ی���ان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫بێئومێد بون‪.‬‬ ‫س���ه‌دام ماڵی بارزانی بێب���ه‌ش نه‌كرد‪،‬‬ ‫كوڕانی مه‌ال مسته‌فا )عوبه‌یدواڵ‌و لوقمان‌و‬ ‫چوار كوڕی‌و س���ابیر)‪ ،‬ش���ێخ عوسمان‌و‬ ‫زیاتر له‌س���ی كه‌س���ی له‌خزمانی له‌كات‌و‬ ‫ش���وێنی جیاجیادا ئیعدام كرد‌و له‌‪1983‬دا‬ ‫زیاتر له‌هه‌شت هه‌زار بارزانی ئه‌نفال كرد‪،‬‬ ‫له‌دوای ئه‌و هه‌مو س���اڵه‌ كورد شۆڕش���ی‬ ‫هه‌ب���وو راپه‌ڕینی ك���ردو زۆربه‌ی ش���ار‌و‬ ‫ش���ارۆچكه‌‌و دێهاتی بونیادنایه‌وه‌و خاوه‌ن‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و كۆمه‌ڵی داموده‌زگای‬ ‫مه‌ده‌نییه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆر سیاس���ه‌ت هه‌ن هه‌ر‬ ‫له‌دوێن���ێ ده‌چن‌و ترس���ی دوباره‌بونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌كان هه‌ن‪ ،‬دوس���ه‌د س���اڵ كورد یاری‬ ‫پێكراو‌ه له‌به‌ینی هێ���زه‌ ئیقلیمیه‌كان‌و دو‬ ‫هێ���زی رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاواو دوایی مایه‌پوچ‬ ‫كراوه‌‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی وازی له‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌ت���ه‌ نه‌هێن���اوه‌‌و هێش���تا ده‌یه‌وێت‬ ‫ئیحتیوا‌و ئیحتیكاری هه‌مو كورد‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردستان بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ی پارتی‌و هه‌واداری‬ ‫پارت���ی نه‌بێ���ت حقوقی پارێ���زراو نابێت‪،‬‬ ‫پارتی‌ ده‌س���تی به‌س���ه‌ر هه‌مو روكنه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت له‌پایته‌خت‪ ،‬بادینان‪ ،‬موس���ڵ‌و‬ ‫به‌غدا گرتوه‌‪ ،‬ئێس���ته‌ به‌و ئوس���لوبه‌ كار‬ ‫له‌كه‌ركوكدا ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ش���ت س���اڵه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ به‌ده‌س���ت مام‌و برازاوه‌یه‌و هه‌رچی‬ ‫په‌یوه‌ندی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م هه‌رێمه‌ی ‌ه به‌ده‌ست‬ ‫س���ێ كه‌س���ه‌‌و دو كه‌س ته‌رجومه‌ ئه‌كات‪،‬‬ ‫ن ‌ه حكومه‌ت نه‌ په‌رله‌مان نه‌ ڕای گش���تی‬ ‫ئاگاداری خاڵێكی ئه‌م دانیشتنانه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی س���ه‌فه‌قاتی ن���ه‌وت‌و ‪53‬‬ ‫گرێبه‌ستی نه‌وت هه‌ی ‌ه جگه‌ له‌سێ ك ‌هس‌و‬ ‫شاره‌زایه‌کی وریا له‌هه‌رێم كه‌س ته‌فاسیلی‬ ‫نازانێ‪ ،‬جیاوازی‌ له‌بودجه‌و دروس���تكردن ‌ی‬ ‫پرۆژه‌و جیاوازی���ی‌ بیركردن���ه‌وه‌ له‌نێوان‬ ‫هه‌ولێرو دهۆك‌و س���لێمان ‌ی دروستئه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫زیات���ر له‌ده‌ڤه‌ری زه‌رددا‌و به‌و پاره‌ زۆره‌ی‬ ‫ك ‌ه چه‌ند ساڵ ‌ه له‌به‌رده‌س���تیان ‌ه خه‌ریكی‬ ‫كڕینی خه‌ڵك���ن‪ ،‬كه‌وتونه‌ته‌ كڕینی حیزب ‌ه‬ ‫بچوك���ه‌كان‌و س���ه‌ركرده‌كانیان‪ ،‬هه‌رچ��� ‌ی‬ ‫كه‌م ‌ه نه‌ته‌وایه‌ت���ی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‌و دینی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌توركمان‪ ،‬مه‌س���یحی‪ ،‬ئێزیدی‌‪ ،‬شه‌به‌ك‬ ‫ناتوانن نوێنه‌ر ‌ی راسه‌قینه‌ی‌ خۆیان بكه‌ن‬ ‫ده‌بێ تابع بن بۆ سیاسه‌تی‌ پارتی‪ .‬له‌شۆڕشی‬ ‫ئه‌یلولدا‪ ،‬جاشێ‪ ،‬ئه‌منێ‪ ،‬ره‌فیق حیزبیه‌كت‬ ‫نه‌ده‌بینی كه‌چی ئێس���ته‌ به‌عسیبون گه‌ر‬ ‫له‌س���یڤیه‌كه‌تدا بێ���ت خاڵی س���ه‌ره‌كیی ‌ه‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی ببیت���ه‌ (ئه‌ن���دام په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫وه‌زی���ر‪ ،‬مودی���ر‪ ،‬گزیر)‪ ،‬عه‌ش���اماتێكیان‬ ‫ل���ه‌م زماندرێ���ژ‌و نانیش���تیمانپه‌روه‌ران ‌ه‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌ له‌ده‌زگاكاندا بۆ جنێوباران ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رایه‌ك��� ‌ی موخالیف ‌ی له‌س���ه‌ریان‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬ده‌ی���ان ده‌زگای ته‌له‌فزیۆن‌و رادیۆ‌و‬ ‫چاپخان���ه‌ له‌خه‌ڵكی نامه‌س���ئول ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌ (ك���ورد‌و دیموكراتی���ه‌ت‌و بزاڤی كورد‬ ‫له‌ناوچه‌ داب���ڕاوه‌كان له‌به‌غدا‌و پارچه‌كانی‬ ‫تری كوردس���تان) كۆكردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌م هه‌مو‬ ‫ئیمكانیه‌ت���ه‌ مادی‌و مه‌عنه‌ویی���ه‌ی هه‌یان ‌ه‬ ‫‪4\3‬ی‌ ئ���ه‌م میلله‌ت��� ‌ه له‌گه‌ڵ سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫ته‌وه‌جوه���ی س���ه‌ركردایه‌تیاندا نیی���ه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رێوه‌بردن���ی هه‌رێمدا س���ه‌ركه‌وتونین‪،‬‬ ‫هه‌رس���ێ ده‌س���ه‌اڵتی (حكوم���ه‌ت‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬ق���ه‌زا) ئیفلیجه‌‌و كاری ناڕوات‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌مه‌ركه‌زه‌وه‌ ب���ه‌ره‌و پچڕان‌و‬ ‫رۆژ ب���ه‌ڕۆژ بچوكبونه‌وه‌ی ك���ورد له‌به‌غدا‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬خه‌ریكه‌ ش���یعه‌ی عێ���راق به‌ره‌و‬ ‫دوژمنایه‌ت���ی قه‌زیه‌كه‌م���ان ده‌ب���ه‌ن ب��� ‌ێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هی���چ زه‌مانه‌تێك الی س���وننه‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی عێراقیمان هه‌بێ‌‪ ،‬له‌سیاس���ه‌ت ‌ه‬ ‫كوردستانیه‌كاندا بونه‌ت ‌ه دوژمنی شۆڕشی‬ ‫باكور‌و هه‌روه‌ه���ا له‌كوردس���تانی رۆژئاوا‬ ‫سنوریان لێداده‌خرێ‪ ،‬هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بێ كه‌ركوك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان مساوه‌مه‌و‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ی‌ س���تراتیج ‌ی له‌قه‌‪L‬ه‌م ده‌درێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌چێت ئه‌جێندای تورك‌و ئۆردوگان‬ ‫پیاده‌بك���رێ‪ ،‬هێلكه‌كان���ی ئ���ه‌م هه‌رێم ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌به‌ته‌ی توركیادا بێ���ت‪ ،‬دوێنێ الی‬ ‫حه‌مه‌ره‌زا شا بو‪ ،‬وا ئێس���تا له‌توركیایه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر رۆژ‌ه ئه‌زمه‌ی���ه‌ك دروس���تده‌كرێت‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌ركه‌زدا‪ ،‬كار گه‌یش���تۆته‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫(موچ���ه‌ی) ‌ی هه‌رێم نه‌نێ���رن‌و قوتی ئه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌ ببردرێ‌و بانكه‌كان به‌تاڵن‪ .‬هه‌وا ‌ی‬ ‫دروستكردنی ده‌وڵه‌تی كوردی ده‌بێ جاڕی‬ ‫بۆ بدرێ جا له‌م سیناریۆیه‌دا ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫پارت���ی‌و س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی نه‌بێت ئه‌و‌ه‬ ‫دوژمنی گه‌لی كورده‌‪ .‬ساڵێك زیاتره‌‪ ،‬مام‬ ‫جه‌الل له‌كۆڕی سیاسیدا نه‌ماوه‌و كاپیتانی‬ ‫ئه‌م هه‌رێم ‌ه كاك مه‌س���عوده‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و‌ه‬ ‫بزانرێت كه‌ ئه‌م پی���اوه‌ ژیانی‌ منداڵی‌ ناو‬ ‫ماڵه‌ ب���اوك‌و گه‌نجێتی نه‌دی���وه‌‌و زۆربه‌ی‬ ‫ژیانی له‌ش���اخ بوه‌‪ ،‬زیاتر له‌‪ 25‬ساڵ زیاتر‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و له‌نزیكه‌وه‌ ئ���اگادار بوه‌ ئه‌م‬ ‫میلله‌ت ‌ه چی‌ ناخۆشی دیوه‌‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )421‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/3/25‬‬

‫‪19‬‬

‫ئایا هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێت ئه‌كته‌رێكی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئێران شاره‌زایی‌و مێژویه‌كی درێژی هه‌یه‌‬ ‫له‌ده‌ستێوه‌ردانی ناوه‌خۆی واڵتانی ده‌روبه‌ر‬ ‫هه‌ر له‌عێراق���ه‌وه‌ بگره‌ ت���ا ده‌گاته‌ لوبنا‌و‬ ‫فه‌له‌س���تین‌و والتانی كه‌نداو ئه‌فگانستان‌و‬ ‫پاكستان‪ .‬ئه‌م سیاسه‌ته‌ی ئێران له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫هه‌مو ناكۆكیانه‌ی كه‌ رۆژئاوا له‌گه‌ڵ ئێرانی‬ ‫هه‌بو كه‌چی واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ناچار كرد‬ ‫كه‌ دانوساندن له‌گه‌ڵ ئێران بكات بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫یارمه‌تی ئه‌مه‌ریكیه‌كان بده‌ن بۆ پاراستنی‬ ‫سه‌قامگیری عێراق‪ .‬واڵته‌ یه‌گرتوه‌كان پاش‬ ‫ئه‌و هه‌مو چاوس���وركردنه‌وه‌یه‌ له‌ئێران‌و بێ‬ ‫ره‌چاوكردنی به‌رژه‌وه‌ندی مییرنش���ینه‌كانی‬ ‫كه‌ندا‌و وا دانوستاندن له‌گه‌ڵ ئێران ده‌كات‪.‬‬ ‫ئێمه‌ی كورد ده‌بێ���ت ده‌رس له‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫سیاسیانه‌ وه‌رگرین‪ .‬ئێران‌و توركیا كاریگه‌ری‬ ‫ئابوری‌و سیاسی‌و جیۆگرافی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫به‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌ زۆر زیاتره‌ تا‬ ‫واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ .‬دواتر ئێمه‌ی‬ ‫كورد بۆ زه‌مینه‌س���ازی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانمان‬ ‫ئه‌بێت سه‌ره‌تا جیرانه‌كانمان دڵنیا بكه‌ینه‌وه‌‬ ‫كه‌ بون���ی كیانێكی ك���ورد ده‌كرێت مایه‌ی‬ ‫مه‌ترس���ی نه‌بێت بۆ س���ه‌ر ئه‌وانی تر‪ .‬واتا‬ ‫هاوكاریكردنی هه‌رێمی كوردس���تان له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیاو ئێراندا تا ئێستا ده‌ره‌نجامی باشی‬ ‫زۆر زیاتر بوه‌ له‌هی خراپ بۆ كێشه‌ی كورد‬ ‫له‌به‌ش���ه‌كانی تر‪ ،‬بۆ نمونه‌ پێوه‌ندیه‌كانی‬ ‫هه‌رێم‌و توركیا فاكته‌رێكی گرنگن له‌پرۆسه‌ی‬

‫ئاشتی كه‌ توركیا به‌نیازه‌ بیكات‪ .‬له‌راستیدا‬ ‫به‌ده‌گم���ه‌ن ئه‌م���ه‌ ورده‌كاریه‌ سیاس���یانه‌‬ ‫ده‌ركیی���ان پێده‌كرێ���ت له‌الی���ه‌ن توێژه‌رو‬ ‫چاودێره‌ سیاسیه‌كانی كورده‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ چاودێره‌ تورك‌و بیانیه‌كان شتێكی‬ ‫رون‌و ئاشكرایه‌‪.‬‬ ‫خاڵ���ی دوه‌می ئه‌م تێروانین���ه‌ی ئێمه‌وه‌‬ ‫له‌و س���ۆنگه‌یه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ده‌گرێت كه‌‬ ‫ه���ه‌ر ده‌وڵه‌تێك یا خود هێزیكی سیاس���ی‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی كاره‌كته‌رێكی ئاكتیڤ‌و كاریگه‌ر‬ ‫بێت ئه‌بێ���ت خاوه‌ن دو جۆر له‌س���ه‌رمایه‌‬ ‫بێت‪ ،‬یه‌كه‌م بریتیه‌ له‌س���ه‌رمایه‌ی سیاسی‬ ‫واتا كارتی سیاس���ی باش���ت له‌به‌ر ده‌ست‬ ‫بێت‪ ،‬دوه‌م بریتیه‌ له‌كارت���ی ئابوری‪ ،‬واتا‬ ‫پێگ���ه‌ی ئابوری كا پالپش���تی س���ه‌ره‌كیه‌‬ ‫بۆ س���ه‌رمایه‌ی یه‌كه‌م ب���ه‌اڵم به‌بێ هێزی‬ ‫یه‌كه‌م (سیاس���ی) ناتوانێ���ت یاری بكات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی تێبینی ده‌كرێ���ت له‌دۆخی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬ئێمه‌ كارتی دوه‌ممان له‌به‌ر‬ ‫ده‌س���تدایه‌ كه‌ بریتیه‌ له‌بونی نه‌وت‌و گازی‬ ‫سروشتی‌و هه‌روه‌ها ده‌سه‌به‌ركردنی بازار بۆ‬ ‫هێزه‌ ئیقلیمیه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌روی سه‌رمایه‌ی‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ هه‌ژارین له‌باشوردا‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ش���ێكی زۆری ئه‌م س���ه‌رمایه‌ سیاس���یه‌‬ ‫له‌به‌ش���ه‌كانی ت���ری كوردس���تانه‌ ك���ه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردستان گه‌وره‌ترین خاڵی هێزه‌و‬ ‫له‌ئێس���تادا زۆرترین پێویستی پێیه‌تی‪ ،‬كه‌‬

‫چ���ی له‌هه‌مان كاتدا ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌م سه‌رمایه‌ خه‌وتوه‌ی به‌شه‌كانی تر گه‌ر‬ ‫هه‌رێم س���ودی لێوه‌رنه‌گرێ���ت واڵتانی تری‬ ‫ناوچه‌كه‌ س���ودی لێببینن‪ ،‬واتا هێزه‌كانی‬ ‫تر به‌ئه‌كاونتی كورد بچنه‌ دانوساندنه‌وه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری كێه‌ش���ی كورد‪ ،‬وه‌ك زۆر جار‬ ‫له‌مێژوی كوردا رویداوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌ به‌هه‌مو پێوه‌ره‌كان هه‌رێمی كوردستان‬ ‫جێگای باوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌یی‌و سیاس���ی زیاتره‌‬ ‫ب���ۆ مه‌مه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كێش���ه‌ی كورد تا‬ ‫هێزه‌ هه‌رێمی نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی تر‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئاماژه‌مان پێدا ئه‌و رایه‌ پشتراست‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه كه‌ هه‌رێمی كوردس���تان خاوه‌ن‬ ‫كۆمه‌لێك كارتی سیاس���یه‌ ده‌كرێت بخرێته‌‬ ‫خزمه‌ت به‌رژه‌وه‌ندیه‌ سیاسی‌و ئابوریه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ .‬هه‌ڵبه‌ته‌ جێبه‌جێكردنی‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ته‌ بێ سه‌ر ئێشه‌و به‌ربه‌ست نیه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر ئاستی ماڵی كورده‌وه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫تا چه‌ند به‌شه‌كانی تری كوردستان دان به‌و‬ ‫براگه‌وره‌ییه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان ده‌نێن؟‬ ‫ئایا كێ له‌هه‌رێمی كوردستان نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫ئه‌م براگه‌وره‌ییه‌ ده‌كات؟هه‌رچه‌ند كۆمه‌لێك‬ ‫ئام���اژه‌ هه‌ن بۆ ده‌ركه‌وتنی س���ه‌ره‌تاكانی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی دۆزی كورد له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫ناوه‌خ���ۆو هه‌رێمی���دا به‌اڵم به‌ش���ی زۆری‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی كورد نایانه‌وێت دانی‬ ‫پێ���دا بنێن‪ .‬بۆ نمون���ه‌ نامه‌كانی ئۆجه‌الن‬

‫بۆ بارزانی‌و هه‌وڵه‌كانی به‌س���تنی كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ی ك���ورد له‌هه‌ولێ���ر‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫هێ���زه‌ كوردیه‌كانی رۆژئاوا له‌هه‌ولێر یاخود‬ ‫بانگێش���تی بارزان���ی بۆ توركی���ا له‌الیه‌ن‬ ‫ئۆردۆگانه‌وه‌‪..‬ت���اد‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ س���ه‌ره‌تای‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژانه‌ن ك���ه‌ هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ده‌یگێرێت له‌س���ه‌ر ئاستی هه‌رێمیدا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ملمالنێی هێزه‌ سیاسیه‌كان‌و به‌رزی ئاستی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ حزبیه‌كان به‌ربه‌ستی سه‌ره‌كی‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌یه‌ن‪ ،‬دواتر به‌ش���ێكی تریش���ی‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌خودی سه‌ركردایه‌تی سیاسی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستاندا كه‌ ده‌بێت بازنه‌كانی‬ ‫فراوانت���ر بكرێ���ن ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی قه‌باره‌ی‬ ‫به‌رهه‌ڵستیه‌كان كه‌متر بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خالێك���ی تری جه‌وهه‌ری ئ���ه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س���تۆی ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ی كه‌‬ ‫ده‌توانێت ئ���ه‌و رۆله‌بگێرێ���ت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌شێك له‌نوس���ه‌ران له‌وانه‌یه‌ وایببینین كه‌‬ ‫ئیتر كورد پێویس���تی به‌سه‌ركرده‌ی به‌هێز‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م رایه‌ بۆ دوخ���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و هه‌تا ناوچه‌كه‌ش من به‌دروستی‬ ‫نابینم‪ ،‬سه‌ركرده‌له‌ته‌واوی واڵتانی رۆهه‌التی‬ ‫ناوه‌راستدا به‌هۆی الوازی بونیادی دامه‌زراوه‌‬ ‫سیاسه‌یه‌كان رۆلێكی جه‌مسه‌ری ده‌گێرێت‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت له‌قۆناغی بونیاتنانیناس���نامه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و سیاس���ی میلله‌تێك‪ .‬له‌راستیدا‬ ‫فره‌ س���ه‌ركرده‌یی كورد ت���ا ماوه‌یێكی زۆر‬

‫له‌مپه‌رێكی س���ه‌ره‌كی بو بۆ ئه‌م سیاسه‌ته‌‬ ‫ب���ه‌اڵم دوایده‌س���تگیركردنی ئۆجه‌الن‌و ك ‌ه‬ ‫خ���اوه‌ن كاریزمایێكی بێ ركاب���ه‌ر بو له‌م‬ ‫ب���واره‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها دوایی نه‌خۆش���كه‌وتنی‬ ‫تاڵه‌بانی���ش‪ ،‬له‌ئێس���تادا ده‌كرێت بوترێت‬ ‫ته‌نیا كاندید بۆ ئه‌و رۆله‌بارزانیه‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‬ ‫كه‌ بارزانی خاوه‌ن ش���ه‌رعه‌یتێكی ناوخوی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌ تا ئێس���تاش له‌م ئاس���ته‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كرێت چ له‌الیه‌ن والتانی‬ ‫ئیقلیمی‌و ناوچه‌ك���ه‌وه‌ چ له‌الیه‌ن ئه‌وروپاو‬ ‫ئه‌مه‌ری���كادا‪ .‬هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌ نیه‌‬ ‫كه‌ بارزانی باش���ترینه‌و هیچ كێشه‌ی نیه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی كردنی ئه‌و رۆله‌هه‌رێمیه‌ی‬ ‫ك���ورد‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌یه‌ به‌به‌روارد‬ ‫به‌و نوخبه‌ س���ه‌ركردایه‌تیه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ی كه‌‬ ‫له‌ئێستادا هه‌یه‌ چانسی ئه‌و له‌هه‌مویان به‌هێز‬ ‫تره‌‪ ،‬بێگومان ئه‌مه‌ش دیس���ان بێ كێشه‌و‬ ‫له‌مپه‌ر نیه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر له‌دوای ‪ 2003‬یه‌وه‌‬ ‫بارزانی ویستویه‌تی ئه‌و رۆله‌بگێرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ركه‌وتنی ته‌وای به‌ده‌س���ه‌ت نه‌هێناوه‌‪.‬‬ ‫گه‌رچی له‌هه‌م���ان كات���دا ده‌توانین بڵێین‬ ‫كه‌ به‌رهه‌ڵستی گه‌وره‌شی له‌به‌رده‌مدا نیه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆربه‌ی هێزه‌ كوردیه‌كانی له‌دۆخی‬ ‫قه‌یرانی سه‌ركرده‌دان‪ ،‬یه‌كێتی له‌نائاماده‌یی‬ ‫مام ج���ه‌الل له‌قه‌یران���ی س���ه‌ركرده‌ دایه‌‬ ‫هه‌مان دۆخ راس���ته‌ بۆ پارتی كرێكارانیش‬ ‫له‌غیابی ئۆجه‌الندا‪ ،‬له‌رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوایی‬

‫كوردستانیشدا له‌ئێس���تادا سه‌ركرده‌یێكی‬ ‫به‌هێزت���ر نی���ه‌ له‌بارزانی بۆی���ه‌ پێموانیه‌‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تیكردنی س���ه‌خت له‌به‌رده‌مرۆلی‬ ‫ئه‌م س���ه‌ركردایه‌تیه‌ی بارزانی���دا هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت به‌و كارته‌ سیاس���ی‌و ئابوریانه‌ی‬ ‫ك���ه‌ ئێس���تا له‌به‌رده‌س���تی بارزان���ی دان‬ ‫ده‌كرێت به‌ش���ی ئه‌م یاریه‌ هه‌رێمیه‌بكات‪.‬‬ ‫خاڵی هه‌ره‌ س���ه‌ره‌كی زه‌مینه‌س���ازی ئه‌م‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ پێویستی به‌فراوانكدرنی بازنه‌ی‬ ‫بڕیاری سیاس���یه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ له‌هه‌رێم كه‌ تا‬ ‫ئێس���تا له‌الی���ه‌ن پارتیه‌وه‌ ق���ۆرخ كراوه‌‪،‬‬ ‫خالی دوه‌میش پێویس���تی به‌دروستكردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نێكی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیش���تمانی هه‌یه‌‬ ‫كه‌ نوێن���ه‌ری هه‌ر چوار به‌ش���ه‌كانی تری‬ ‫كوردس���تانی تێدا بێت‌و دامه‌زراوه‌یه‌ك بێت‬ ‫كه‌ راسته‌وخۆ سه‌ر به‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫بێت نه‌ك حكومه‌ت‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی كردنی‬ ‫ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ش واباش���ه‌ به‌نۆره‌ بێت هه‌ر‬ ‫ش���ه‌ش مانگ نوێنه‌ری یه‌كێك له‌به‌شه‌كانی‬ ‫كوردس���تان نوێنه‌رایه‌تی بكات‪ .‬هه‌ڵه‌به‌ته‌‬ ‫ئه‌مه‌ بۆچونه‌ی ئێم���ه‌ خوێندنه‌وه‌ی زیاترو‬ ‫گفتوگۆی زۆرت���ر هه‌ڵده‌گرێت كه‌ ده‌كرێت‬ ‫بوارێك بێت بۆ به‌ش���ێكی ت���ری توێژه‌ران‬ ‫كه‌ خاڵه‌ الوازو به‌هێزه‌كانی ئه‌م سیاس���ه‌ته‌‬ ‫پراگماتیه‌ هه‌ڵسه‌نگێنن‪.‬‬ ‫*خوێندكاری دكتۆرا له‌زانكۆی ئێكستر‬

‫ژیژێک‌و ئەخالقی شەهادەت‪ ...‬پاشماو‌ه‬ ‫الی ژیژێک ”گۆڕانی ڕادیکاڵ“ پێویس����تی‬ ‫به‌ ”بیرکردن����ەوەی ڕادیکاڵ“ هه‌یە‌و کردەی‬ ‫شۆڕش����گێڕیی ڕادیکاڵی����ش پێویس����تی‬ ‫به‌کەسایەتی لەشێوەی پاڵەوانی ئەو فیلمە‬ ‫هه‌ی����ە‪‌.‬وەک چ����ۆن پاڵەوانی ئ����ەو فیلمە‬ ‫بەدەستی خۆی ژنەکەی‌و کچەکەی دەکوژێت‬ ‫بۆ ئەوەی ھیچ ڕێگایەک بۆ پەشیمانبوونەوە‌و‬ ‫‌وازھێن����ان لەبەردەمی خۆی����دا نەھێڵێتەوە‪،‬‬ ‫ئ����اواش نەوەیەک له‌شۆڕش����گێڕان‌و کردەی‬ ‫شۆڕش����گێڕیی لەو بابەتە لەدونیای ئەمڕۆدا‬ ‫پێویستن‪ .‬ژیژێک پێیوایە کاپیتالیزم چەندان‬ ‫میکانیزمی درۆزنانەی دروستکردوە بۆ ئەوەی‬ ‫ئەو هه‌س����تە الی مرۆڤەکان دروستبکات کە‬ ‫دەتوانن بەرەنگاریی سیستمەکە ببنەوە بەبێ‬ ‫ئەوەی بیر له‌گۆڕانی ڕادیکاڵی سیس����تمەکە‬ ‫بکەنەوە‪ .‬لەدیدی ژیژێک����دا کاپیتالیزم‪ ،‬بۆ‬ ‫نموونە‪ ،‬سیستمی دیموکراسیی‪ ،‬بەرگریکردن‬ ‫له‌پلورالیزم����ی سیاس����یی‪ ،‬ھێنانەکای����ەی‬ ‫گوتارەکان����ی مافەکانی مرۆڤ‪ ،‬بەرگریکردن‬ ‫له‌مافی سیاسیی‌و ئازادیی سیاسیی‌و چەندان‬ ‫ش����تی تری لەم بابەتەی دەستەبەرکردوە‪.‬‬ ‫بەاڵم هه‌م����وو ئەمانە لەدیدی ژیژێکدا درۆی‬ ‫”سیستم“ن‌و بەشێکن له‌ستراتیژیەتی مانەوە‌و‬ ‫بەئەبەدیکردنی کاپیتالیزم‌وەک” سیس����تم“‬

‫‪ .‬هه‌م����وو ئەمان����ە بەش����ێکن له‌گەمەکانی‬ ‫”سیستم“ خۆی‌و شتێک نین ھێما بۆ ” دەرە‬ ‫سیس����تم“ بکەن‪ .‬بۆیە ھێ����زە چەپەکان بۆ‬ ‫ئەوەی بتوانن بەرەنگاری کاپیتالیزم ببنەوە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی ببنە بونەوەری ”دەرە سیس����تم“‌و‬ ‫دونی����ا ڕادیکااڵنە بگۆڕن‪ ،‬پێویس����تە ‌وەک‬ ‫پاڵەوانی ئەو فیلمە‪ ،‬بەر لەهه‌موو ش����تێک‪،‬‬ ‫دەستبەرداری هه‌موو ئەو دەسکەوت‌و ماف‌و‬ ‫ئامرازان����ە ببن کە گەش����ەی دوو س����ەدەی‬ ‫ڕابردوو مەیس����ەریکردون‪‌،‬واتە س����ەرجەمی‬ ‫ئەو شتانە لەناو خۆیاندا بکوژن کە دونیای‬ ‫مۆدێ����رن‪ ،‬الی ژیژێک دونی����ای کاپیتالیزم‪،‬‬ ‫دەستەبەریکردون بۆ ئەوەی مرۆڤ بتوانێت‬ ‫‌وەک بوونەوەرێک����ی خ����اوەن ماف‌و خاوەن‬ ‫ئازادی����ی‌و بڕیار ب����ژی‪‌.‬وەک چۆن پاڵەوانی‬ ‫فیلمەکە قوربانی بەژنەکەی‌و کچەکەی ئەدات‬ ‫له‌شەڕه‌کەیدا بەرامبەر به‌مافیا ڕکابەرەکەی‪،‬‬ ‫بەهه‌مانش����ێوە پێویس����تە ھێزە چەپەکان‌و‬ ‫مرۆڤ����ە شۆڕش����گێڕەکان قوربان����ی ب����ەو‬ ‫دەس����کەوتانە بدەن کە لەم چەند سەدەیەی‬ ‫دواییدا بەدەس����تھێنراون‌و لەوە نەترسن کە‬ ‫بیاندۆڕێنن‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانن شەڕی گەورە‌و‬ ‫یەکجارەکی بەرامبەر به‌کاپیتالیزم بەرپابکەن‪.‬‬ ‫ژیژێک دان بەوەدا دەنێت کە ئەم هه‌ڵوێستە‬

‫هه‌ڵوێستیێکی ”نائینسانییە“‪،‬بەاڵم هاوکات‬ ‫پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت کە هه‌ڵوێستێکە‬ ‫له‌دۆخ����ی ”ئازادییەک����ی ڕەهاوە“ دروس����ت‬ ‫دەبێت( ل‪ . )١٧١‬ئەو کەسەی ئەو شێوازە‬ ‫هه‌ڵوێستەی هه‌یە خۆی لەهه‌موو فشارەکانی‬ ‫”سیستم“‌و کاپیتالیزم ڕزگارکردوە‌و بڕیاری‬ ‫جەنگی مان‌و نەمانی بەرامبەر به‌”سیستم“‌و‬ ‫بەرامب����ەر به‌”کاپیتالی����زم“ داوە‪ .‬پاڵەوانی‬ ‫فیلمەک����ە لەڕێ����گای کوش����تنی ژنەک����ەی‌و‬ ‫کچەکەیەوە دەس����تەکانی خ����ۆی بەتەواوی‬ ‫ئ����ازاد دەکات ل����ەوەدا چی بوێ����ت بیکات‪،‬‬ ‫ڕۆحی خ����ۆی له‌هه‌موو لەمپ����ەر‌و ڕێگرەکان‬ ‫ئازادکردوە‌و بووە به‌کەسێک دەتوانێت چی‬ ‫بەخەیاڵدا بێت بیکات‌و چی بخوازێت‌و چۆن‬ ‫بخوازێت ‌وا بڕیاربدات‌و ‌واش هه‌ڵس����وکەوت‬ ‫بکات‪ .‬ئەم کەس����ە ”مەسەلە“یەک له‌ژیانیدا‬ ‫دروس����ت دەکات‌و‌وەک ژیژێک خۆی دەڵێت‬ ‫”بەڕەهای����ی تەس����لیمی ئەو مەس����ەلەیەش‬ ‫دەبێت“ ( ل‪ .)١٧١‬تەسلیمبوونێک تا ڕادەی‬ ‫قوربانیدان بەخود خۆی‪ ،‬تا ئەو ش����وێنەی‬ ‫ئەو کەس����ە س����ڵ له‌ژیانی خۆی نەکاتەوە‌و‬ ‫ئامادەبێت لەپێناوی ئەو مەسەلەیەدا بمرێت‪.‬‬ ‫ببێت به‌شەھیدی ئەو مەسەلەیە‪.‬‬ ‫ئاش����کرایە ژیژێ����ک لێرەدا بەب����ێ ئەوەی‬

‫س����ەر به‌ھێزەکانی ئیس��ل�امی سیاس����یی‌و‬ ‫ھێزە جیهادیی����ەکان بێت بەرگری له‌بیرۆکە‌و‬ ‫ئەخالق����ی ش����ەهادەت‌و ئامادەگی بۆ مردن‬ ‫دەکات‪ .‬دەمانبات����ەوە بۆ ن����او جیهانێک کە‬ ‫له‌کۆتایی سااڵنی هه‌فتاوە دونیای ئێمە تیایدا‬ ‫نووقمە‪ .‬کێشەی ژیژێک لەگەڵ کاپیتالیزم‌و‬ ‫دیموکراس����یەتی لیبرالدا بەڕادەیەکە س����ڵ‬ ‫لەوە ناکاتەوە لەهه‌موو ش����وێنێکدا بەدوای‬ ‫دۆزین����ەوەی ڕێ����گادا ب����ۆ بەگژاچوونەوەی‬ ‫کاپیتالیزم بگەڕێت‪ ،‬تەنانەت لەناو شێوازی‬ ‫ئیشکردنی سیستمە تۆتالیتارییەکانی وەک‬ ‫س����تالینیزم‌و نازیزم‌و لەش����ێوازی کارکردنی‬ ‫کەسانی‌وەک پۆڵ پۆت‌و ماوتسی تونگیشدا‪.‬‬ ‫ئەمە جگە لەوەی ئەوەی ژیژێک به‌پاڵەوانی‬ ‫ئەو ڕۆحیەتە شۆڕشگێڕییەی دەزانێت شتێکی‬ ‫تر نییە جگە لەکەس����ێک ک����ە ژیانی خۆی‬ ‫تەلسیم به‌ ”مەسەلە“یەک کردوە‌و ئامادەیە‬ ‫لەپێناوی ئەو مەسەلەیەدا هه‌م خۆی بمرێت‬ ‫ه����ه‌م ئەوانەش بکوژێت کە ڕێگرن لەبەردەم‬ ‫مەسەلەکەیدا‪ .‬بەبۆچوونی من ئەوەی ژیژێک‬ ‫داوای دەکات‌و‌وەک کردەی شۆڕش����گێڕانە‌و‬ ‫ئیلتیزامێک����ی ڕەها تیوری����زەی دەکات‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕۆحی شەهادەتەیە کە ھێزە جیهادییەکانی‬ ‫دونیای ئێمە له‌س����ەردەمی س����ەید قوتبەوە‬

‫داوای دەکەن‪ .‬گروپ����ی ”تەکفیر‌و ھیجرە“ی‬ ‫س����ااڵنی هه‌ش����تا‌و ”جون����دول ئیس��ل�ام“ی‬ ‫س����ااڵنی دووه����ه‌زار‌و داعش����ی ئەمڕۆک����ە‪،‬‬ ‫ش����تێکیان ئەنجامداوە‌و جۆرێ����ک له‌کردەی‬ ‫”شۆڕش����گێڕ“انە ئەنجام ئ����ەده‌ن کە تەواو‬ ‫کۆک‌و تەبای����ە لەگەڵ ئەو دیدەدا کە ژیژێک‬ ‫بۆ ئیلتیزام‌و کردەی شۆڕشگێڕانە هه‌یەتی‌‌و‬ ‫له‌ئێس����تادا لەڕووی فەلسەفیی‌و ئەخالقیی‌و‬ ‫سیاس����ییەوە تیوریزەی دەکات‪ .‬کێش����ەی‬ ‫دونیای ئێمە ئەوە نییە کە کەس����انی‌وەک‬ ‫پاڵەوانی ئ����ەو فیلمەی تێ����دا نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەوەدایە پڕە لەو جۆرە کەسانە‪ ،‬ئەوە نییە‬ ‫ئەو فۆرمە له‌ئیلتیزامی سیاس����ی‌و ئەخالقی‬ ‫تی����ا نییە‪ ،‬بەڵک����و ئەوەیە ئ����ەو ئەخالقی‬ ‫قوربانیدانە تا ئاستی مەرگدۆستیی‌و بوونی‬ ‫بەنەخۆشی سیاسیی‌و فەرهه‌نگیی‌و دەرونیی‬ ‫ڕۆیشتوە‪.‬‬ ‫ب����ەالی ژیژێکەوە س����تالین‌و ھیتلەر‌و ماو‬ ‫تس����ی تونگ‪ ،‬نموونەی ئەو کەسانەن‌وەک‬ ‫پاڵەوان����ی فیلمەک����ە لەڕێ����گای ”ئەتیک“ی‬ ‫تاکەکەسیی خۆیانەوە کاریانکردوە‪ ،‬گوێیان‬ ‫ل����ه‌ ”مۆراڵ“ی دەرەوەی خۆی����ان نەگرتوە‪،‬‬ ‫ئەگەر بخوازین دەشێت ئەم لیستە ژیژێکییە‬ ‫درێژتربکەین����ەوە کەس����انی‌وەک بن الدن‌و‬

‫ئەیمەن زەواھیری‌و زەرقاویشیان بخەینەپاڵ‪.‬‬ ‫ئەمانەی دواییان نموونەی پاڵەوانی ئیلتیزام‌و‬ ‫تەماھیکردن����ن لەگەڵ ”مەس����ەلە“کانیاندا‪،‬‬ ‫ئەوەی به‌ڕاستیان زانیوە کردوویانە‪ ،‬ڕاستگۆ‬ ‫بوون لەگەڵ خۆیان‌و ئارەزووەکانیاندا‪ ،‬بەبێ‬ ‫ئ����ەوەی دوودڵ ب����ن‌و بترس����ن بڕیاریانداوە‬ ‫دەرەنجامی کارەکانیشیان کۆڵی پێنەداون‌و‬ ‫الوازی نەک����ردوون‪ .‬ئەخالقیی ئەمانە ‌وەک‬ ‫”ئەتیک“ تەواو ناکۆکە به‌ئەخالقی گش����تیی‬ ‫کۆمەڵگا‌و دەوروبەرەکەیان ‌وەک ”مۆراڵ“ ‪.‬‬ ‫بەهه‌مانشێوەی پاڵەوانی فیلمەکە ده‌ستیان‬ ‫لەهه‌موشتێک شۆردوە‌و توندوتیژییان کردوە‬ ‫به‌ئامرازی سەرەکی گۆڕانی دونیا‪ .‬له‌دۆخی‬ ‫س����تالین‌و ماو‌و ھیتلەرو بنالدن‌و زەرقاویدا‪،‬‬ ‫دەشێت ئەخالقیی گش����تیی کۆمەڵگا ‌وەک‬ ‫م����ۆراڵ‪‌،‬وەک ڕێگرێک کارب����کات لەبەردەم‬ ‫ئەنجامدانی ئ����ەو هه‌موو کوش����تن‌و تاوان‌و‬ ‫‌وێرانەس����ازییەی ئەو کەس����انە ئەنجامیاندا‪،‬‬ ‫کەچ����ی ژیژێ����ک پێیوای����ە ”ئەتی����ک“ی‬ ‫تاکەكه‌س����یی ئ����ەم کەس����انە هه‌ڵگ����ری‬ ‫”ڕۆحیەتێکی شۆڕش����گێڕ“انەیە‌و پێویس����تە‬ ‫لەم����ڕۆدا ئ����ەو ڕۆحیەت����ە زیندووبکرێتەوە‪.‬‬ ‫دەکرێت ش����تێک لەو ئەتیکەوە فێرببین بۆ‬ ‫گۆڕینێکی ڕادیکاڵی دونیا‪.‬‬

‫هەڵبژاردن شاڕێگەی گۆڕانکاری‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئ����ەو رێ����ژە بەرفراوان����ەی خەڵک����ی‬ ‫کوردس����تان ک����ە لەهی����چ هەڵبژاردنێکدا‬ ‫دەنگنادەن (و رێژەکەشیان لەهەندێکجارو‬ ‫لەهەندێک شوێندا ئەگاتە نزیک لە ‪٪٤٠‬ی‌‬ ‫زیات����ر ی����ان کەمتر)‪ ،‬س����ەر ب����ەو هێزە‬ ‫بێبڕوای����ەن بەهەڵبژاردن ک����ە بێبڕواییان‬ ‫ب����ەرەو بێهودەی����ی‌و خۆ دورخس����تنەوە‬ ‫لەگەمەک����ە بردونی‪ .‬لۆژیک����ی ئەم هێزە‬ ‫ئەڵێت سیاسەت لەبنەڕەتەوە گەمەیەکی‬

‫ناش����یرینەو هەم����و ئەوانەش����ی خۆیان‬ ‫بەئەڵتەرناتیڤی یەک ئەزانن‪ ،‬هەر هەمان‬ ‫شکڵ‌و ش����ێوەن‌و هەمان خولیاو حەزیش‬ ‫ئەیانجوڵێنێت‪.‬‬ ‫رەنگە وه‌اڵمدان����ەوە ئەم هێزە لەهێزی‬ ‫دوهەم زۆر س����ەختترو ئەس����تەمتر بێت‪.‬‬ ‫چونک����ە ئەم هێ����زە ژمارەیەکی ئەوەندە‬ ‫زۆری لەبەرەکەی خۆیدا کۆکردۆتەوە کە‬ ‫بەش����دارینەکردنیان‪ ،‬خ����ۆی یەکێکە لەو‬

‫هۆیە س����ەرەکیانەی وای کردوە هێزەکان‬ ‫لەیەک بچن‌و ترس����ی ئەوەیان نەبێت گەر‬ ‫خراپەکاریی بکەن‪ ،‬لەهەڵبژاردندا س����زا‬ ‫بدرێن‌و دەن����گ نەهێنن‪ .‬ئەو رێژە زۆرەی‬ ‫بەش����دارینەکردن لەهەڵبژاردندا‪ ،‬یەکێکە‬ ‫لەه����ۆکارە بنەڕەتیەکانی دروس����تبونی‬ ‫دۆخێکی سیاس����ی کە تیای����دا هێزەکان‬ ‫لەهەڵبژاردن نەترس����ن‌و خەمی ئەوەیان‬ ‫نەبێت گەر خراپەکارییان کرد‪ ،‬لەس����ەر‬

‫کار الببرێن‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەمە هەمو دیوی ئەم مەسەلەیە‬ ‫نی����ە‪ .‬چونکە گەر ئەوە راس����ت بێت کە‬ ‫ت����ا ئێس����تاش ش����اڕێگەی گۆڕانکاریی‬ ‫لەکوردس����تاندا هەڵب����ژاردن بێت (وەک‬ ‫رێکخ����ەری گش����تی بزوتن����ەوەی گۆڕان‬ ‫رایگەیاند)‪ ،‬ئەوا بەدیوێکی تردا شاڕێگەی‬ ‫مان����ەوەی هێزەکان����ی دەسەاڵتیش����ە‪.‬‬ ‫هەڵب����ژاردن تەنها رێگەی ئەو کەس����انە‬

‫ونبون‬

‫ئاشبه‌تاڵ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫خاوه‌ن ئه‌نفال‌و كیمیا باران‌و هه‌زاران‬ ‫ش���ه‌هیدی س���ه‌نگه‌ری كوردایه‌تی بوه‌‪،‬‬ ‫ناس���نامه‌ی ئێمه‌ له‌ناوچه‌كه‌‌و دنیا به‌وه‌‬ ‫ناسراوه‌ له‌مێژودا زوڵم‌و زۆرمان لێكراوه‌‌و‬ ‫میلله‌تێكین داوای مافی راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫خۆم���ان ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌چی ئێس���تا وه‌ك‬ ‫هه‌راجك���ه‌ری س���امانی‌ ژێ���ر زه‌وی‬ ‫كوردس���تان‌و عێراق س���ه‌یرمان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫م���ه‌ال مس���ته‌فای ره‌حمه‌ت���ی قائیدی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ڵ‌و ئاخیری كورد بو له‌شۆڕش���ی‬ ‫ئه‌یلولدا‪ ،‬هه‌مو كوردی له‌گه‌ڵ بو‪ ،‬خۆی‬ ‫وته‌نی "خوا ئه‌وه‌ی له‌چاره‌ نوس���یبو"‪،‬‬ ‫پارتی ل���ه‌دوا هه‌ڵبژاردن���دا ‪ 700‬هه‌زار‬ ‫ده‌نگی هێناوه‌‌و زۆربه‌ی ره‌های‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستانی‌ باشوری له‌گه‌ڵ نین‪ .‬سااڵنی‌‬ ‫پێش���وتر به‌هۆی‌ ئیتفاقییه‌ی‌ ستراتیجی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێت���ی‌ پارتی‌ ش���ه‌رعیه‌تی‌‬ ‫هه‌یمه‌نه‌كردنی‌ س���ه‌ر هه‌رێمیان به‌زۆری‌‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌و یه‌كێتی‌ باج���ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ دا‪ ،‬كه‌چی‌ هێش���تا وه‌ك دوژمن‬ ‫مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ ده‌ك���رێ ‪.‬له‌هه‌رێمدا‬ ‫ئۆپۆزس���ێونی‌ عیلمانی‌‌و ئیسالمی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌ش���داریی‌ پرۆس���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن بون‪،‬‬

‫كورس���ییان هه‌یه‌ وه‌الخراون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫حیزب���ه‌ بچوكه‌كان ئه‌مان���ه‌ به‌هه‌مویان‬ ‫ده‌نگیان له‌پارتی‌ كه‌متر نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ هه‌شت ساڵی‌ رابردودا‪ ،‬پارتی‌‬ ‫مه‌س���ئولی‌ ئه‌وه‌ڵ‌و ئه‌خیری‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم بوه‌ له‌ن���اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫پاڵپشتی ئه‌م سیاسه‌تانه‌ بوه‌‪ .‬هه‌ڵه‌یان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئیتفاقیه‌ی‌ ستراتیجی‌ به‌ره‌و نه‌مان‬ ‫ده‌چ���ێ‪ ،‬مام جه‌الل له‌كۆری سیاس���یدا‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌م كه‌ش���تیه‌ی هه‌رێم ئێس���ته‌‬ ‫كاپیتانه‌كه‌ی‌ كاك مه‌سعوده‌و زۆری‌ كاره‌‬ ‫سیاسی‌‌و په‌یوه‌ندیه‌ نهێنیه‌كان له‌وانه‌ی‌‬ ‫دوێنێ ده‌چن‪ ،‬ئه‌وس���ا س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ك���ورد بێئاگا بو له‌وه‌ی‌ چی‌ ده‌گوزه‌رێ‪،‬‬ ‫ئاشبه‌تاڵیان به‌سه‌ركردایه‌تی‌‌و میلله‌تێك‬ ‫كرد‪ ،‬خوا دوژمنه‌كانمان (كیس���نجه‌رو‬ ‫ش���او س���ه‌دام) بگرێ‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان خوا‬ ‫نه‌خواس���ته‌ گه‌ر به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان‬ ‫ئاش���به‌تاڵ‪ ،‬پایته‌خت به‌ت���اڵ‪ ،‬فیدراڵ‬ ‫به‌تاڵ‪ ،‬بانك به‌تاڵمان بینیه‌وه‌ (زۆرجار‬ ‫مێ���ژو به‌ره‌نگ‌و بۆی‌ تر خ���ۆی دوباره‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌)‪ ،‬ئه‌مجاره‌ خۆم���ان بگرێ‪،‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كورد بگرێ‪ .‬سه‌ركردایه‌تی‌‬

‫نیە ک����ە ئەیانەوێت دنی����ای دەوربەریان‬ ‫بگ����ۆڕن‪ ،‬بەڵکو رێگەی ئەو کەسانەش����ە‬ ‫کە ئەیانەوێت دنیا وەک خۆی بهێڵنەوە‪.‬‬ ‫تەنه����ا رێگەیەکیش لەبەردەس����تدا بێت‬ ‫ب����ۆ ئەوەی کام بەرەیە شانس����ی ئەوەی‬ ‫هەیە پرۆژەکانی تاقیبکاتەوە‪ ،‬س����ندوقی‬ ‫دەنگدانە‪ .‬بەشداریی خەڵکە بڕیار ئەدات‬ ‫هێزەکانی ئەگۆڕێن یان ئەمێننەوە‪.‬‬ ‫راستیەکەی ئەوەیە خەڵکانیک بەرلەوەی‬

‫پرسیاری ئەوە بکەن ئایا یەکێتی‌و پارتی‬ ‫دەستاودەس����تی دەس����ەاڵت ئەکەن گەر‬ ‫هەڵبژاردن بدۆڕێنن‪ ،‬ئەبێت لەهەڵبژاردندا‬ ‫بەڕاست بەدۆڕاوی بیانبینین‌و ئەوسا ئەو‬ ‫پرس����یارە بکەین‪ .‬چونکە هەرگیز کەس‬ ‫نابێت ئەوەی لەبیربچێت هەڵبژاردن وەک‬ ‫چۆن رێگەی گۆڕانکاری����ە‪ ،‬لەهەمانکاتدا‬ ‫ئەتوانێت رێگەی مان����ەوەی دۆخەکەش‬ ‫بێت وەک خۆی‪.‬‬

‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (دارا صدیق محمد‬ ‫امین) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬ ‫پارت���ی‌ ئیتفاق���ی عه‌س���كه‌ری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌ردۆگان‌و توركدا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌سه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ كه‌ركوك ئیتفاقیه‌ی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ ن���ه‌وت‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌رنامه‌ی‌‬ ‫ویالیه‌ت���ی‌ موس���ڵ له‌ئه‌جێندایدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌قه‌ په‌رله‌م���ان‌و ئه‌حزاب‌و رای‌ كوردی‌‬ ‫لێئاگاداربكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاركردن بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ ئیماره‌تێك هه‌یه‌ له‌ده‌ڤه‌ری‌‬ ‫زه‌ردو جیابونه‌وه‌ له‌سلێمانی‌‌و كه‌ركوك‬ ‫هه‌قی‌ باس���كردنی‌ هه‌یه‌‪ .‬ئێستا كوردی‌‬ ‫باشور له‌میحنه‌تی‌ سیاس���یدایه‌ ده‌بێت‬ ‫س���ه‌رۆك به‌هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان رای‌ گشتی‌ كوردی‌‌و‬ ‫عێراق���ی‌ كێش���ه‌كان له‌گ���ه‌ڵ مه‌رك���ه‌ز‬ ‫چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬په‌رله‌مان‌و حكومه‌تێكی‌‬ ‫كارا له‌كاردا بێت‪ ،‬ئ���ه‌م خه‌ڵكه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ااڵنی‌ حه‌فت���اكان نیه‌ فێ���ری‌ ژیان‌و‬ ‫ره‌فاهی���ه‌ت ب���وه‌و (هه‌ق���ی‌ خۆیه‌تی‌)‬ ‫به‌رگ���ه‌ی‌ كاره‌س���ات ناگ���رێ‌و هه‌رێمی‌‬ ‫باش���ور بوه‌ته‌ هی���وای‌ پارچه‌كانی‌ تر‪،‬‬ ‫گه‌ر سه‌رۆك هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ به‌ره‌و‬ ‫كه‌ن���اری‌ ئارام برد ده‌بێته‌ س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫مێژوی���ی‌ هه‌مو الیه‌ك‪ .‬گه‌رنا مه‌س���یری‌‬

‫شاو قه‌زافی‌‌و موباره‌ك ده‌بینرێ‌و هه‌مو‬ ‫الیه‌ك زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بن‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‪:‬‬ ‫‪1‬ـ له‌كه‌ن������اری‌ دانوب������ه‌وه‌ ب������ۆ خڕی‌‬ ‫ناوزه‌نگ‪ .‬نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین‪.‬‬ ‫‪2‬ـ الحركه‌ التحرری������ة‌ الكوردیه‌و صراع‬ ‫االقلی������م‌و الدولی������ه‌ ‪ 1975-1958‬ایوب‬ ‫بارزانی‌‪.‬‬ ‫‪3‬ـ البارزانی والحركه‌ التحرریه‌ الكوردیه‌‪.‬‬ ‫به‌شی‌ سێیه‌م‪ .‬مسعود البارزانی‌‪.‬‬ ‫‪4‬ـ زیاره‌ جدیده‌ للتاریخ‪ .‬محمد حسنین‬ ‫الهیكل‪.‬‬ ‫‪5‬ـ زیاره‌ للماضی‌ القریب‪ .‬جرجیس فتح‬ ‫الله‪.‬‬ ‫‪6‬ـ بیره‌وه‌ریه‌كان������م ‪ .1977-1943‬زرار‬ ‫سلیمان به‌گ ده‌رگه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫‪7‬ـ الپه‌ڕه‌یه‌كی‌ گه‌ش له‌مێژوی كاژیك‪.‬‬ ‫دكتۆر‪ :‬عه‌بدواڵ ئاگرین‪.‬‬ ‫‪8‬ـ تقییم سیره‌ الثوره‌ الكردیة‌و انهیارهاو‬ ‫الدروس‌و العبر المستخلصه‌ منها‪1977 .‬‬ ‫الحزب الدیمقراگی‌ الكردستانی‌‪ -‬اللجنه‌‬ ‫التحضیریه‌‪.‬‬

‫ی هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ی دادنوس ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانگ ‌هی‌ دادنوسی‌ شاره‌زوور‬ ‫ژماره‌‪91/‬‬ ‫كارگێری‌ خۆیه‌تی‌‬ ‫به‌روار‪ 2014/3/18 .‬ز‬

‫ئــاگــاداری‌و باڵو كردنه‌و‌ه‬

‫ی كه‌ له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ ‌‬ ‫(محم���د مـوفــــق عــزت ) پێش���كه‌ش به‌ فه‌رمانگه‌كه‌مان ك���راوه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫كارگه‌ی ( زه‌رایـه‌ن ) بۆ دروس���ت كردنی‌ س���نگی‌ كه‌وانته‌ر له‌مه‌ڕمه‌ڕ له‌به‌روار‬ ‫‪ ،2014\3\16‬داوای‌ تۆم���ار كردن���ی‌ ئه‌و ئامێرانه‌ی‌ كردوه‌ ك���ه‌ له‌(وارمــــاوا)‬ ‫دان���راوه‌ كه‌ ئامێره‌كانی‌ له‌ خواره‌وه‌ دیاری‌ كراوه‌ به‌ پێی یاس���ای دادنوس���ان‬ ‫ژماره‌(‪ )33‬ساڵی‌ (‪ )1998‬به‌ركار له‌هه‌رێمی‌ كوردستان باڵوی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌سێ‌ خۆی‌ به‌ په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌نی‌ هه‌ریه‌ك له‌و ئامێرانه‌ داده‌نێ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ ) 15‬پانزه‌ ڕۆژدا س���ه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪ ،‬به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ به‌ناوی‌‬ ‫داواكار تۆماری ده‌كه‌ین و بڕوانامه‌ی‌ تۆماری‌ ئامێره‌كانی‌ پێده‌درێت ‪..‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‬ ‫دادنوسی سلیمانی‬ ‫صدیق محمد سعید‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫‪ /1‬ئامێری‌ ( عجانه‌) ئه‌مریكی‌ جۆری‌ ( ‪ ) GAMAK‬ژماره‌ ( ‪) 22857‬‬ ‫‪ /2‬ئامێری‌ ( كۆمپرێسه‌ری‌ هه‌وا ) صینی‌ بێ ژماره‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫شەراکەتی‬ ‫مالیکی‌و بارزانی‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫به‌خێربێیت بۆ عێراق‬

‫ریکالم‬

‫عەدنان عوسمان‬

‫بەدەر له‌س���ۆز‪ ،‬دەمەوێت قس���ەیەک لەسەر ش���ەراکەتی کوردو مالیكی‌و‬ ‫بەرپرس���یارێتی الیەنی کوردی���ی‌و بەتایبەت پارتی ل���ەو قەیرانانە بکەم‬ ‫ک���ە روبەروی هەرێم دەبێتەوە‪ .‬هەرچەندە بەوردی ئاگاداری ئەو هەس���تە‬ ‫دوژمنکاریەم کە لەبەغدای نوێدا وا خەریکە نەش‌و نما دەکات‪ .‬هەس���تێک‬ ‫کە هی���چ جیاوازیەکی نیە لەتێڕوانینە ش���ۆڤینی‌و ناسیۆنالیس���تانەکانی‬ ‫بەعسیە کۆنەکان‪.‬‬ ‫کورد ئێستا له‌بەغدا لەشەراکەتێکی راستەقینەدایە‪ .‬ئەو هەر لەسەرەتاوە‪،‬‬ ‫چ لەرێگای دەقە دەس���توریەکانەوە یا لەرێگەی رێککەوتنە البەالکانەوە‪،‬‬ ‫وەک بەشێک لەپێکهاتەی عێراق‌و الیەنێکی سەرەکی لەپەیکەرەی حکومەتی‬ ‫ناوەند خۆی سەپاند‪ .‬حکومەتی ئێستای عێراق کە مالیكی‌ سەرۆکایەتی‬ ‫دەکات‪ ،‬بەدیوێکی س���ەرەکیدا بەرهەمی هاوپش���تیی ک���وردە لەمالیكی‌‌و‬ ‫هاوپەیمانیی شیعەو کوردە‪ .‬ئەو رێککەوتنەی کە بە ‪ ١٩‬خاڵیەکە ناسراوە‪،‬‬ ‫ئاماژەیە بەئاس���تی پەیوەندی‌و لێکتێگەیش���تنەکانی هەردوال‪ .‬لەسەر ئەو‬ ‫بنەمایە‪ ،‬الیەنی کوردیی کۆمەلێک پۆس���تی گرنگ‌و هەستیاری لەسەرجەم‬ ‫جومگە تەش���ریعی‌و جێبەجێکردن‌و دادوەری‌و دەزگا سەربەخۆکان‌و هێزە‬ ‫چەکدارەکان‌و موخابەرات‌و هتد وەرگرت‪.‬‬ ‫ئ���ەم پێکهاتەیەی ئێس���تای کابینەی بەن���او فیدرالی عێ���راق‪ ،‬جۆرێکە‬ ‫لەشەراکەتی الیەنی کوردی‌و شیعە‪ ،‬لەنێو کوردیشدا پارتی پشکی شێری‬ ‫هەیە لەزۆرینەی ئەو پۆستانەی بەر کورد کەوتون‪ .‬کەواتە ناکرێت پارتی‌و‬ ‫بەتایبەت بارزانی ش���انی خۆیان لەو بەرپرسیارێتیە خاڵی بکەن‌و وا وێنا‬ ‫بکەن ئەوەی بەغدا تەنها مالیكی‌ لێی بەرپرسیارە‪ .‬حکومەتەکەی مالیكی‌‬ ‫راس���تە لەالیەن ئەوەوە بەرێوەدەبرێت‌و زۆرینەی پۆستە گرنگەکانی قۆرخ‬ ‫ک���ردوە‪ ،‬بەاڵم پارتیش لەو حکومەتەداو لەجومگەکانی دەزگاکانی بەغدادا‬ ‫ئامادەییەک���ی بەهێزی هەیەو تا ئاس���تێک دەکرێت وەک ش���ەریکە بەش‬ ‫تەماشا بکرێت‪.‬‬ ‫خ���ۆ گەر بڵێن ئەو پۆس���تانە هیچ گرنگییان نەم���اوەو مالیكی‌ کۆنترۆڵی‬ ‫س���ەرجەم دەزگاکان���ی کردوەو ک���ورد تەنه���ا بەروکەش لەوێی���ە‪ ،‬ئەوا‬ ‫کارەس���اتە تۆ نوخبەیەکی بەهێزی خ���ۆت لەجێگەیەک دابنێی بێ ئەوەی‬ ‫کاریگەریەکی���ان هەبێت‪ ،‬ئ���ەوە هەم رێزنەگرتنە لەئیس���تحقاقاتی کوردو‬ ‫هەمیش لەو کەس���ایەتیانە‪ .‬خۆ گ���ەر بڵێن نەخێر ئەوان کاربەدەس���تی‬ ‫فیعلین‌و بەئەرکی خۆیان هەڵدەسن‪ ،‬ئەی خێرە هەمو رەخنەکان ئاراستەی‬ ‫مالیكی‌‌و شەهرس���تانی دەکرێن؟ ئەی بۆ ئەو بەرپرسانە نوزەیەکیان لێوە‬ ‫نایەت؟ ئەی جێگری س���ەرۆکی حکومەت بۆ کاروباری ئابوری ئیتر لەوێ‬ ‫چ کارەیە؟‬ ‫تا ساتەوەختی مانەوەی نوێنەرانی کورد (پارتی‌و یەکێتی) لەحکومەتەکەی‬ ‫مالیكیدا‪ ،‬کابینەکە بەکابینەی ش���ەراکەتی هەردوال دائەنرێت‌و پێکەوەش‬ ‫لەئاست سەرجەم پرسەکاندا بەرپرسیارن‪.‬‬ ‫رەخنەگرتن لەمالیكی‌‌و دەستوپێوەندەکانی‪ ،‬مافی هەرێم‌و هەمومانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناکرێت چاوپۆشیش لەشکستی بەرپرس���ەکانی کوردی هاوپەیمانیشیاندا‬ ‫بکەین‌و شانی خۆیان لەبەرپرسیاریتی خاڵی بکەن‪.‬‬

‫فۆتۆگرافه‌ری کورد جه‌مال پێنجوێنی ده‌بێته‌ یه‌کێک له‌هه‌واڵه‌ س���ه‌ره‌کییه‌کانی‬ ‫ماڵپه‌ڕی ‪ .BBC‬له‌ژێر ناونیش���انی (جه‌م���ال پێنجوێنی‪ :‬به‌خێربێیت بۆ عێراق)‬ ‫چه‌ند فۆتۆیه‌کی ئه‌و فۆتۆگرافه‌ره‌شی له‌گه‌ڵدایه‌و جه‌مال پێنجوێنی له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫کاری په‌یکه‌رتاش���ی کردوه‌‪ .‬دوات���ر بوه‌ته‌ فۆتۆگرافه‌رێکی به‌ناوبانگ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستی عێراق‌و جیهان‪ .‬چه‌ندین پێشانگای تایبه‌تی له‌واڵتانی ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ریکا‬ ‫کردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫ریکالم‬