ژماره‌ 426

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)426‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/4/29‬‬

‫تورکیاو پارتی‌و یه‌کگرتو‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪2‬‬

‫پارتی‌ به‌فه‌رمانی‌ توركیا پۆستی‌ وه‌زاره‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫بۆ كاروباری‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‌ داوه‌ به‌یه‌كگرتو‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‬

‫»» ‪2‬‬

‫‪5/2‬‬ ‫یادی هه‌ڵگیرسانی‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆ‬

‫شێخ لوقمان‪ ،‬پیاوی‌ نوشته‌و نهێنیه‌كان‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪17‬‬

‫دابه‌شکردنی کورسییه‌کان به‌پێی بازنه‌کانی هه‌ڵبژاردن‌و هه‌ر كه‌سانی‌ ئاسایی‌ سه‌ردانی‌ ناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌رپرسانی‌ بااڵی‌ حزبی‌‌و حكومیش سه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫جۆری کورسیه‌کان‌و ژماره‌ی کاندیده‌کان‬

‫سه‌فینی مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬زگم به‌مام جه‌الل سوتا‬

‫سه‌عدی‌ پیره‌‪ :‬به‌و گرته‌ ڤیدیۆییه ناڕه‌حه‌تبون‌ چونكه‌ درۆكانیان ده‌ركه‌وت‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌فینی‌ م���ه‌ال قه‌ر‌ه هه‌ڵس���وڕاو ‌‬ ‫دیاری‌ گ���ۆڕان ده‌ڵێ���ت "زگم به‌مام‬ ‫ج���ه‌الل س���وتا‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و پیاوه‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌زنه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ گرته‌ی‌ ڤیدیۆی ‌‬ ‫باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و بچوكی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌"‪،‬‬ ‫ی ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا س���ه‌عد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫پی���ره‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "ئه‌وانه‌ ناڕه‌حه‌تبون‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫به‌و گرته‌ ڤیدیۆییه‌‪ ،‬چونكه‌ درۆكانیان‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ك ‌ه ده‌یان���وت مام جه‌الل‬ ‫نه‌ماوه‌‌و له‌سه‌الجه‌دایه‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫به‌ده‌ركه‌وتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆماری‌ عێراق‌و س���كرتێری‌ گش���ت ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌گرته‌یه‌ك���ی‌ ڤیدیۆیی���دا‬

‫ێ ‪ ،4/28‬س���ودی‌ لێببینن‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌هه‌ڵه‌دان‬ ‫ك���ه‌ ب���ۆ یه‌كه‌مجار دوێن��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتیه‌و‌ه چونكه‌ هی���چ كاریگه‌ریی‌ نیه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی باش‬ ‫ی ته‌ندروستیه‌ك ‌‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‪،‬س���ه‌فینی‌ م���ه‌ال ق���ه‌ر‌ه ئه‌وه‌شدا هیوا ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د "م���ن زۆرم بۆ به‌رێز مام جه‌الل ده‌خوازم"‪.‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا سه‌عد ‌‬ ‫پێناخۆش بو مام ج���ه‌الل به‌وجۆر‌ه‬ ‫ی راگه‌یان���د ك��� ‌ه‬ ‫ی پی���ر‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫پیش���اندرا‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر له‌گه‌ڵ مام جه‌الل ئیشمانكردوه‌‪ ،‬باڵوكردنه‌وه‌ی‌ گرت���ه‌ی‌ ڤیدۆیی‌ مام‬ ‫ی ده‌نگ���دان "هه‌ندێك‬ ‫ی ج���ه‌الل له‌كات ‌‬ ‫پیاوێكی‌ تێكۆش���ه‌ر ب���وه‌‪ ،‬پیاوێك ‌‬ ‫گه‌وره‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ زۆر بچوكیان كه‌س���ی‌ ناڕه‌حه‌ت ك���ردوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی درۆكانی���ان ئاش���كرابو"‪ .‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‌و غه‌دری‌ لێده‌كه‌ن له‌پێناو ‌‬ ‫ی "به‌دڵنیاییه‌وه‌ مام جه‌الل ده‌نگیداو‌ه‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫ی بچوك ‌‬ ‫هه‌ندێ���ك به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫به‌لیس���تی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌‪،‬‬ ‫ی به‌ده‌ستیبهێنن"‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وان وه‌اڵمیش���م بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ باس ‌‬ ‫م���ه‌ال قه‌ره‌ وت��� ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یان ده‌كرد نه‌ماوه‌‌و له‌سه‌الجه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌وێت به‌هۆی‌ گرت���ه‌ی‌ ڤیدۆی ‌‬ ‫مام ج���ه‌الل ده‌نگیان زی���اد بك ‌هن‌و ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وانه‌ قسه‌كانیان هه‌مو درۆ‬

‫ده‌رچو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌قسه‌ی‌ هه‌ڵسوڕاوه‌كه‌ ‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانی���ش ك���ه‌ "ئه‌م ‌ه‬ ‫بچوككردن���ه‌وه‌ی‌ م���ام جه‌الل���ه‌"‪،‬‬ ‫ی "ئه‌و ب���راده‌ر‌ه به‌و گرت ‌ه‬ ‫پی���ره‌ وت ‌‬ ‫ی مام جه‌الل ناڕه‌حه‌ته‌ بۆی ‌ه‬ ‫ڤیدیۆییه‌ ‌‬ ‫ئه‌و قسانه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و گرت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ده‌نگ ‌‬ ‫ڤیدیۆییه‌ كاریگه‌ر ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ده‌بێ���ت‌و وا ده‌كات خه‌ڵك‬ ‫ی‬ ‫به‌گ���ڕ‌و تینێكی‌ زیاتره‌و‌ه به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌نگدان ب���كات‌و ده‌نگ به‌یه‌كێت ‌‬ ‫بده‌ن"‪.‬‬

‫‪3_2‬‬

‫وێنه‌یه‌ک له‌گرت ‌ه ڤیدیۆیه‌که‌‬

‫ره‌مزی‌ كارتال‪ :‬پارتی مه‌ترسی ‌ه‬ ‫بۆ سه‌ر باكورو ڕۆژئاوا‬ ‫سه‌رۆكی كۆنگره‌ی گه‌ل ره‌مزی‌ كارتال دژایه‌تی ستراتیژی نه‌ته‌وه‌یی ده‌كات‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ خه‌نده‌قی له‌هه‌مو پارچه‌كانی كوردستاندا گه‌لی‬ ‫پارتی له‌ڕوی مه‌عنه‌ویی ‌ه خه‌نده‌قدان ‌ه كورد یه‌كبون ده‌خوازێت‪ ،‬به‌اڵم پارتی‬ ‫له‌س���ایكۆلۆژیه‌تی تاك���ی ك���ورد‌و داب���ڕان ده‌خوازێت‪ .‬پارت���ی خه‌نجه‌ر‬ ‫دوباره‌كردنه‌وه‌ی ‪٣١‬ی ئابی ‪١٩٩٦‬ه‌‪ ،‬له‌پش���تی ك���ورد ده‌دات"‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "پارتی مه‌ترسی ‌ه بۆ سه‌ر "ئێم��� ‌ه وه‌ك كۆنگره‌ی گ���ه‌ل داوامان‬ ‫له‌پارتی كرد ده‌س���ت له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫باكورو ڕۆژئاوا"‪.‬‬ ‫ی كارتال دژه‌نه‌ته‌وه‌یی‌و له‌هه‌ڵكه‌ندنی خه‌نده‌ق‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬ره‌م���ز ‌‬ ‫ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا هه‌ڵبگرێت‪ ،‬به‌اڵم پارتی له‌سه‌ر ڕێبازی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ "پارت���ی به‌ئاش���كرا مێژوی���ی خ���ۆی به‌رده‌وام���ه‌‪ ،‬پارتی‬

‫ده‌یه‌وێ���ت كورد هه‌ر كورده‌ كۆنه‌كه‌ی ته‌نانه‌ت مه‌ترس���یه‌ بۆ سه‌ر باشوری‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬چونكه‌ سیاسه‌ته‌كانی‬ ‫جاران بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "مه‌به‌س���ت له‌كوردی كۆن توركیا جێبه‌جێ ده‌كات‪ ،‬چۆن له‌‪‌ ٣١‬‬ ‫وتیش ‌‬ ‫مه‌جبوربون���ی ك���ورد‌ه به‌ده‌وڵه‌تانی ئاب خزمه‌ت���ی سیاس���ه‌تی ئه‌وكاتی‬ ‫دراوس���ێ‪ ،‬به‌كارهێنان���ی كورده‌ دژی س���ه‌ددام حس���ێنی كرد‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌م���ه‌ گه‌مه‌یه‌كی كالس���یكی به‌هه‌ڵكه‌ندن���ی خه‌ن���ده‌ق خزم���ه‌ت‬ ‫ده‌وڵه‌تانی داگیركه‌ری كوردس���تانه‌‪ ،‬به‌سیاسه‌ته‌كانی توركیا ده‌كات"‪.‬‬ ‫پارتیش له‌و ج���ۆره‌ دۆخه‌دا چاالكه‌‪،‬‬ ‫پارت���ی ل���ه‌م س���ه‌رده‌مه‌ نوێی���ه‌دا‬ ‫مه‌ترس���یه‌ بۆ س���ه‌ر باك���ورو ڕۆژئاوا‬

‫‪3‬‬

‫ئاسایش ‌ی كۆیه‌‪ :‬ته‌قه‌كردن له‌كات ‌ی‬ ‫بانگه‌شه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن ئاساییه‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ مه‌كۆی‌ كۆیه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ دواتریش ته‌قه‌ به‌س���ه‌ر باره‌گاكه‌ماندا‬ ‫گۆڕان رایده‌گه‌یه‌نێت الیه‌نگرانی‌ یه‌كێتی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "الیه‌ن���ه‌ ئه‌منی���ه‌كان‬ ‫ش���ه‌وانه‌ ته‌قه‌ به‌س���ه‌ر مه‌كۆكه‌یاندا‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ ئاسایشی‌ كۆیه‌ش هاتون به‌ده‌م ئ���ه‌و دیارده‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ڵێت "ته‌قه‌كردن له‌كاتی‌ بانگه‌شه‌ی‌ نه‌یانتوانیوه‌ له‌و دیارده‌یه‌ كه‌مبكه‌نه‌وه‌‬ ‫یان رێگریی‌ بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ الیه‌نگرانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن شتێكی‌ ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬كۆیه‌‪ :‬هه‌ڵسوڕاوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ هێزه‌ ئه‌منیه‌كان به‌هی‌ خۆیان‬ ‫گۆڕان له‌كۆیه‌‪ ،‬بڕیار موشیر به‌ئاوێنه‌ی‌ ده‌زانن"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا‪ ،‬به‌رپرسی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "شه‌وانه‌ له‌به‌رده‌م مه‌كۆی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬الیه‌نگرانی‌ یه‌كێتی مه‌ڵبه‌ندی‌ ‪14‬ی‌ كۆیه‌ی‌ یه‌كێتی‌ "ئاری‌‬ ‫كێش���ه‌‌و ئاژاوه‌مان بۆ دروستده‌كه‌ن‌و فه‌ی���زواڵ" به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "هیچ‬

‫هێزێك له‌كوردس���تان ئه‌وه‌نده‌ فه‌قیر‬ ‫نیه‌ ته‌قه‌ به‌س���ه‌ر باره‌گایه‌وه‌ بكرێت‌و‬ ‫نه‌یكات���ه‌ بانگه‌ش���ه‌یه‌كی‌ گ���ه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و راگه‌یاندنه‌كانی‌ پێ گه‌رم‬ ‫نه‌كات"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ی گۆڕان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ ناو‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ هه‌ربۆیه‌ خزم‌و كه‌س���وكاریان‬ ‫له‌خۆشیدا ته‌قه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیارده‌ی‌ ته‌قه‌كردنی‌‬ ‫ش���ه‌وانه‌ له‌ش���اری‌ كۆیه‌‌و ته‌قه‌كردن‬ ‫له‌مه‌ك���ۆی‌ گ���ۆڕان‪ ،‬به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌‬

‫ئاسایش���ی‌ كۆی���ه‌ ئه‌س���وه‌د حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ه‌ال رایده‌گه‌یه‌نێت "من تا ئێس���تا‬ ‫نه‌مبیستوه‌ ته‌قه‌ له‌مه‌كۆی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان بكرێت‪ ،‬به‌ڵكو ئ���ه‌و ته‌قانه‌ی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت په‌یوه‌ندی‌ به‌وان���ه‌وه‌ نیه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "راس���ته‌ هه‌ندێ���ك حاڵه‌تی‌‬ ‫ته‌قه‌كردن له‌شاری‌ كۆیه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌ندێك گه‌نجن ده‌یكه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫كوردستانیش ئه‌و حاڵه‌ته‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫شتێكی‌ ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫وا باشه‌ نه‌كرێت"‪.‬‬

‫شپرزه‌یی‌و بێمتمانه‌یی حزبی كوردی له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫هەڵبژاردنی ‪ ٣٠‬ئەپرێل لەپاشکۆی ژینگەو مێژودا‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫‪18‬‬ ‫‪12‬‬

‫مسته‌فای‌ سه‌ید قادر‪:‬‬ ‫نابێت ئۆرگانی‌ رێكخستن‌و‬ ‫سیاسی‌ له‌ناو وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه بمێنێت‬ ‫مس���ته‌فای‌ س���ه‌ید قادر ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات كه‌به‌رنامه‌یان ئه‌وه‌یه‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه بكه‌نه‌ وه‌زاره‌تی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتی‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "نابێت ئۆرگان ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخستن‌و سیاس���ی‌ له‌ناو وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه بمێنێت"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬مس���ته‌فای‌ سه‌ید‬ ‫ی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫قادر‪ ،‬ك ‌ه پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫له‌كابین���ه‌ی‌ هه‌ش���ته‌م ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان وه‌رده‌گرێ���ت‪،‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ "وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫ی دامه‌زراوه‌یی‌‌و‬ ‫ده‌كه‌ین ‌ه وه‌زاره‌تێك��� ‌‬ ‫ی له‌هه‌م���و بواره‌كانی���دا‬ ‫چاكس���از ‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬له‌یه‌كه‌ س���ه‌ربازییه‌كاندا‪،‬‬ ‫له‌پله‌ی‌ س���ه‌ربازییدا له‌خانه‌نش���یندا‬

‫له‌كه‌مئه‌ندامیش���دا"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌مو‬ ‫ئه‌و پێش���مه‌رگانه‌ی‌ سه‌ر به‌وه‌زاره‌تن‪،‬‬ ‫ده‌بێ‌ له‌یه‌كه‌كانی‌ وه‌زاره‌تدا رێكبخرێن‌و‬ ‫ی بمینێت‪،‬‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫نابێت هیچ یه‌كه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نابێت ئۆرگانی‌ رێكخس���تن‌و سیاس ‌‬ ‫له‌ناو وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه بمێنێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هێ���زی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه له‌كاتی‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگدانه‌ گش���تیه‌كان‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ێ ده‌ده‌ن‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت ئازادن ده‌نگ به‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫الیه‌نگری���ی‌ بۆ كام الیه‌ن ‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫وتیش���ی‌ " پێموای���ه‌ یه‌كێتی‌ به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫پێدانی‌ وه‌زاره‌تێكی‌ ئه‌من ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫داواكراوه‌ كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫پۆستێكی سیادی یه‌كێتی‬ ‫وه‌ربگرێت‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان داوای كردو‌ه‬ ‫كه‌ پۆس����تی س����كرتێری په‌رله‌مان بدرێت‬ ‫به‌كۆمه‌ڵی ئیس��ل�امی‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی ئیس��ل�امی تا ئێس����تا وه‌اڵمی‬ ‫نه‌داوه‌ته‌وه‌ " چونكه‌ پۆس����تی یه‌كێتیه‌و‬ ‫نایانه‌وێت نیگه‌ران بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬به‌پێ����ی زانیارییه‌كانی‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬بۆ پڕكردنه‌وه‌ی پۆستی سكرتێری‬ ‫په‌رله‌م����ان له‌دانیش����تنه‌كانی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫پارتی داوای له‌كۆمه‌ڵی ئیسالمی كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و پۆسته‌ وه‌ربگرێت تا ئه‌و كاته‌ی یه‌كێتی‬ ‫ڕازی ده‌بێت به‌به‌شداریكردنی له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌رگرتنی پۆسته‌كه‌ی له‌په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫س����ۆران عومه‌ر په‌رله‌مانتاری كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیس��ل�امی هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاستكرده‌وه‌و‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫وتی "ئه‌و پێش����نیازه‌ خراوه‌ته‌ به‌رده‌ستی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ تاكو ئێستا‬ ‫وه‌اڵمم����ان نه‌داوه‌ته‌وه‌"‪ ،‬له‌باره‌ی هۆكاری‬ ‫وه‌اڵمنه‌دانه‌وه‌كه‌‪ ،‬وتی "ئه‌م پۆس����ته‌ هی‬ ‫یه‌كێتیه‌و پۆستێك وه‌رناگرین كه‌ یه‌كێتی‬ ‫نیگ����ه‌ران ببێ����ت"‪ ،‬وتیش����ی "وه‌رگرتنی‬ ‫پۆسته‌كه‌ بۆماوه‌یه‌كی كاتیه‌و پڕكردنه‌وه‌ی‬ ‫بۆش����اییه‌‌‪ ،‬ت����ا ئه‌وكات����ه‌ی یه‌كێتی ڕازی‬ ‫ده‌بێت بێته‌ حكومه‌ت‌و پۆستی سكرتێری‬ ‫په‌رله‌مانیش وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی ڕێككه‌وتنه‌ك����ه‌ی نێوان گۆڕان‌و‬ ‫پارتی له‌سه‌ر‌ حكومه‌تی ئاینده‌‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌م����ان ب����ۆ بزوتن����ه‌وه‌ی گۆڕان����ه‌و‬ ‫جێگره‌ك����ه‌ی بۆ پارتی‌و س����كرتێریش بۆ‬ ‫یه‌كێتی ده‌بێت‪.‬‬

‫ ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫سه‌عد ‌ی پیره‌‪ :‬هه‌ندێك كه‌س به‌و گرت ‌ه ڤیدیۆیه‌ ‌ی مام جه‌الل ناڕه‌حه‌ت بون‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ‬ ‫سه‌عدی‌ پیره‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ گرته‌ی‌ ڤیدیۆیی‌ مام‬ ‫جه‌الل له‌كاتی‌ ده‌نگدان هه‌ندێك‬ ‫كه‌سی‌ ناڕه‌حه‌تكردوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫درۆكانیان ئاشكرابو‪.‬‬ ‫سه‌عدی‌ پیره‌ له‌باره‌ی‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گرت���ه‌ی‌ ڤیدیۆیی‌ مام جه‌الل له‌كاتی‌‬ ‫ده‌نگدان له‌شاری‌ به‌رلینی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫ئه‌ڵمانی���ا به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"ئ���ه‌و گرته‌ ڤیدیۆیی���ه‌ی‌ مام جه‌الل‬

‫ب���ۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ بو م���ام جه‌الل‬ ‫وه‌كو س���ه‌رۆكی‌ كۆم���اری‌ عێراق تا‬ ‫ئێس���تا ئه‌گه‌ر له‌نه‌خۆشخانه‌ش بێت‬ ‫له‌واجبی‌ خۆی‌ دواناكه‌وێت‪ ،‬ویستی‌‬ ‫به‌م ده‌نگدانه‌ به‌هه‌مو خه‌ڵكی‌ بڵێت‬ ‫فه‌رمون مافێكی‌ ده‌ستوریی‌ خۆتانه‌‬ ‫ده‌نگبده‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ م���ام‬ ‫جه‌الل ده‌نگیداوه‌ به‌لیس���تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها وه‌اڵمیش���م‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ باس���ی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌كرد نه‌ماوه‌‌و له‌س���ه‌الجه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان���ه‌ قس���ه‌كانیان هه‌مو درۆ‬ ‫ده‌رچو"‪.‬‬ ‫ناوب���راو س���ه‌باره‌ت به‌قس���ه‌ی‌‬

‫هه‌ڵس���وڕاوێكی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ك ‌ه وتوبوی‌ "ئه‌م���ه‌ بچوككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مام جه‌الل���ه‌ به‌و حاڵ���ه‌وه‌ ڤیدیۆی‌‬ ‫باڵوبكرێته‌وه‌"‪ ،‬وتی‌ "ئه‌و براده‌ر به‌و‬ ‫گرته‌ ڤیدۆییه‌ی‌ مام جه‌الل ناڕه‌حه‌ته‌‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و قسانه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫س���ه‌عدی‌ پیره‌ ئه‌وه‌شی‌ خسته‌ڕو‬ ‫كه‌ مام ج���ه‌الل جه‌ڵته‌یه‌كی‌ گه‌وره‌‬ ‫لێیداوه‌‌و ئێستا له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ هه‌روا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌و قس���ه‌یه‌‬ ‫ده‌كه‌ن ته‌نیا ب���ۆ ئه‌وه‌یه‌ درۆكانیان‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وێت‌و شه‌رمه‌زار نه‌بن‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌ سه‌رۆكی‌ كۆماری‌ عێراق‌و‬ ‫سكرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردس���تان ئێواره‌ی‌ ‪2012/12/17‬‬

‫له‌شاری‌ به‌غدا توشی‌ جه‌ڵته‌ی‌ مێشك‬ ‫بو‪ ،‬دوای‌ مانه‌وه‌ی‌ چه‌ند كاتژمێرێك‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت كراو پێشتر‬ ‫چه‌ند وێنه‌یه‌كی‌ باڵوكرایه‌وه‌‌و دوێنیش‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫گرته‌یه‌ك���ی‌ ڤیدیۆی���ی‌ ناوبراوی���ان‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌نگدان له‌به‌رلینی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫پی���ره‌ ئاشكراش���ی‌ ده‌كات‬ ‫"باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و گرته‌ ڤیدیۆییه‌ی‌‬ ‫مام جه‌الل كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر ده‌نگی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌بێ���ت‌و وا ده‌كات خه‌ڵك‬ ‫به‌گڕ‌و تینێكی‌ زیاتره‌وه‌ به‌ش���داری‌‬ ‫له‌ده‌نگدان بك���ه‌ن‌و ده‌نگ به‌یه‌كێتی‌‬ ‫بده‌ن"‪.‬‬

‫جه‌الل تاڵه‌بانی‬

‫"پارتی‌ به‌فه‌رمانی‌ توركیا‬ ‫پۆستی‌ وه‌زاره‌تی‌ هه‌رێم بۆ كاروباری‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‌ داوه‌ به‌یه‌كگرتو"‬ ‫ئا‪ :‬هێمن مامه‌ند‬ ‫ی پۆستی‌ ده‌سته‌ی‌ كاروباری‌‬ ‫پێدان ‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫هه‌رێم به‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫مشتومڕی‌ لێده‌كه‌وێـته‌وه‌و یه‌كێتی‌‬ ‫پێیوایه‌ پارتی‌ له‌ژێر هه‌ژمونی‌‬ ‫توركیا ئه‌و پۆسته‌ی‌ به‌یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیسالمی‌ داوه‌و هاوكات به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ كه‌مینه‌یه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‪،‬‬ ‫باوه‌ڕی‌ به‌ماده‌ی‌ ‪140‬و ناوچه‌‬ ‫دابڕاوه‌كان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫دوێن����ێ‌ پارت����ی‌ دیموكرات���� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تان له‌گ����ه‌ڵ یه‌كگرت����وی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ له‌س����ه‌ر دابه‌ش����كردنی‌‬ ‫پۆسته‌كان رێككه‌وت‪ ،‬یه‌كێكیش له‌و‬ ‫پۆس����تانه‌ پێدانی‌ پۆستی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫كاروب����اری‌ ناوچه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ هه‌رێمه‌‪.‬‬

‫دكت����ۆر محه‌م����ه‌د ئیحس����ان ك ‌ه‬ ‫له‌ئێستا سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌كه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫پشكی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پێدانی‌ ئه‌و پۆس����ته‌‬ ‫به‌یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د ك����ه‌ "تواناو دڵس����ۆزیی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ بۆ ئه‌و پۆسته‌‬ ‫هیچی‌ كه‌متر نییه‌ له‌تواناو دڵسۆزیی‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ تر‪ ،‬پێدانی‌ ئه‌و پۆسته‌ش‬ ‫به‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫زیاتر خزم����ه‌ت به‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‬ ‫بكات‪ .‬ئاماژه‌ش ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"ئ����ه‌وان وه‌كو پارتی‌ دڵنیان له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ له‌و پۆسته‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو ده‌بێت‌و پێویسته‌ هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌ كوردس����تانیه‌كان پشتگیری‌‬ ‫یه‌كگرتو بكه‌ن بۆ ئه‌و پۆسته‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا گ����ۆران ئ����ازاد‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس����یۆنی‌ س����ه‌وز‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان به‌توندی‌‬ ‫ره‌خن����ه‌ له‌و پۆس����تانه‌ ده‌گرێت كه‌‬

‫پارت����ی‌ به‌الیه‌نه‌كانی‌ داوه‌و پێیوایه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر پالنێك پارتی‌ پۆسته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دابه‌ش����كردوه‌و له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‬ ‫س����ه‌رجه‌م ئ����ه‌و پۆس����تانه‌ی‌ ك����ه‌‬ ‫دابه‌ش����یكردون به‌پ��ل�ان‌و تاكتیك‬ ‫دابه‌ش����ی‌ كردون بۆ نمونه‌ پۆستی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخ����ۆی‌ داوه‌ به‌گۆڕان‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ شه‌ڕی‌ یه‌كێتی‌ پێبكات‪،‬‬ ‫پۆس����تی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ ئه‌وقافی‌ داوه‌‬ ‫به‌گۆڕان بۆ ئه‌وه‌ی‌ ش����ه‌ڕی‌ الیه‌نه‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كانی‌ پێب����كات‌و گۆڕان‬ ‫له‌حزب����ه‌ ئیس��ل�امیه‌كان بتۆرێنێت‪،‬‬ ‫پۆس����تی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ دارای����ی‌ داوه‌‬ ‫به‌گ����ۆڕان ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ داكۆك����ی‌‬ ‫له‌س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت ب����كات‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ له‌كاتی‌ موناقه‌ش����ه‌كردن‬ ‫له‌س����ه‌ر بودجه‌ وه‌زیری‌ دارایی‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێ����ك ده‌بێت پارێزگاری‌‬ ‫له‌سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت بكات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێس����تاش كه‌ پۆستی‌‬

‫وه‌زاره‌تی‌ هه‌رێم بۆ كاروباری‌ ناوچه‌‬ ‫ئیداریه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ داو ‌ه‬ ‫به‌یه‌كگرتو‪ ،‬له‌ژێر هه‌ژمونی‌ توركیا‬ ‫ئ����ه‌و پۆس����ته‌ی‌ داوه‌ به‌یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ پارت����ی‌ كه‌مینه‌ی����ه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان ئیدی‌‬ ‫زۆر ئیمانی‌ به‌قه‌زییه‌ی‌ ماده‌ی‌ ‪140‬و‬ ‫ناوچه‌ داب����ڕاوه‌كان نه‌م����اوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌یه‌وێت ئه‌و پۆسته‌ بداته‌ یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ له‌به‌رپرسیاریه‌تی‌‌و‬ ‫گله‌یی����ه‌كان به‌دوربگرێ����ت‌و‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گله‌یی‌ لێكرا س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ كار بۆ م����اده‌ی‌ ‪140‬و ناوچه‌‬ ‫داب����ڕاوه‌كان ن����اكات‪ ،‬بڵێ����ت ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمییه‌ نه‌ك ئێمه‌"‪.‬‬ ‫ه����اوكات هی����وا س����ه‌ید س����ه‌لیم‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ ده‌س����ته‌ی‌ به‌رێوه‌بردنی‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانی‌ كوردستان پشتگیری‌‬ ‫له‌قسه‌كانی‌ په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"پرسی‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كان كه‌ به‌ماده‌ی‌‬

‫‪ 140‬ناس����راوه‌‪ ،‬له‌كابینه‌ی‌ پێنجه‌می‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م وه‌زاره‌تێكی‌ بۆ‬ ‫دانراب����و به‌ناوی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ هه‌رێم‬ ‫بۆ كاروب����اری‌ ناوچه‌ داب����ڕاوه‌كان‪،‬‬ ‫دواتر كرا به‌ده‌س����ته‌یه‌ك‌و ئێستاش‬ ‫ب����ۆ رازیكردنی‌ الیه‌نێ����ك جارێكیتر‬ ‫ده‌كرێت����ه‌وه‌ وه‌زاره‌ت‪ ،‬ئه‌م����ه‌ خۆی‌‬ ‫له‌خۆی����دا مانای‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ الیه‌ن����ه‌كان باوه‌ڕیان به‌قه‌زییه‌كه‌‬ ‫نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پێدان����ی‌ ئه‌و پۆس����ته‌‬ ‫به‌حزبێ����ك ك����ه‌ خه‌باتی‌ ش����اخی‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ناتوانێت به‌سه‌ركه‌وتویی‌‬ ‫كار له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ بكات‌و‪ ،‬پارتیش‬ ‫ك����ه‌ ئ����ه‌و پۆس����ته‌ی‌ به‌یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ داوه‌ ب����ۆ رازیكردن����ی‌‬ ‫توركیای����ه‌‪ ،‬له‌و چوارچێوه‌یه‌دایه‌ كه‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ به‌هۆی‌ ئیخوان‬ ‫موسلمینبونیه‌وه‌ نزیكه‌ له‌پارتی‌ دادو‬ ‫گه‌شه‌پێدانی‌ ده‌سه‌اڵتداری‌ توركیا"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆش����یه‌وه‌ فه‌رهاد مه‌ال‬

‫س����اڵح ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرت����وی‌ ئیس��ل�امی‌ به‌تون����دی‌‬ ‫ره‌خنه‌ له‌و قسانه‌ ده‌گرێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"من به‌توندی‌ هه‌م����و ئه‌و تۆمه‌تانه‌‬ ‫ره‌تده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫س����ه‌دان كه‌س����ی‌ لێهاتوو شاره‌زای‌‬ ‫هه‌یه‌ ك����ه‌ ده‌توانێت ئه‌و پۆس����ته‌‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتویی‌ به‌رێوه‌ببات"‪.‬‬ ‫مه‌ال س����اڵح وتیشی‌ "ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارت����ی‌ رێككه‌وتوین ك����ه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫زیاتری‌ كوردانی‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێ����م بكه‌ی����ن‌و كار بۆ‬ ‫گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ ناوچ����ه‌ داب����ڕاوه‌كان‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌ی‌ ‪140‬ی‌ ده‌ستور‬ ‫ده‌كه‌ین‌و چیتر ئه‌م ده‌سته‌یه‌ وه‌كو‬ ‫ده‌سته‌ نامێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌كرێت‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت����ی‌ هه‌رێم ب����ۆ كاروباری‌‬ ‫ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‌و ئه‌وكاتیش وه‌زیر‬ ‫ده‌توانێت به‌شداری‌ له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی����ران بكات‌و زیاتر‬ ‫كار بۆ ئه‌و پرسه‌ بكرێت"‪.‬‬

‫دابه‌شکردنی کورسییه‌کانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ‪2014‬‬ ‫به‌پێی بازنه‌کانی هه‌ڵبژاردن‌و جۆری کورسیه‌کان‌و ژماره‌ی کاندیده‌کان‬ ‫ﺟﻣﻬﻭﺭﻳﺔ ﺍﻟﻌﺭﺍﻕ‬ ‫ﺍﻟﻣﻔﻭﺿﻳﺔ ﺍﻟﻌﻠﻳﺎ ﺍﻟﻣﺳﺗﻘﻠﺔ ﻟﻼﻧﺗﺧﺎﺑﺎﺕ‬ ‫◊‪Êb◊Ú„Öâaàj�€ÚÁ@Ù�ÏÅÚiâÚç@Ù�¸bi@Û„ÏÓéÓfl�Ï‬‬

‫‪۲۰۱٤‬‬ ‫ﺍﻟﻌﺭﺍﻗﻲ‬ ‫عێراق ‪2014‬‬ ‫ﺍﻟﻧﻭﺍﺏ‌رانی‬ ‫ﻣﺟﻠﺱ‌نی نوێنه‬ ‫ﺍﻧﺗﺧﺎﺑﺎﺕه‌نجومه‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئ‬ ‫ﺗﻭﺯﻳﻊ ﻣﻘﺎﻋﺩ ﻣﺟﻠﺱ ﺍﻟﻧﻭﺍﺏ ﺍﻟﻌﺭﺍﻗﻲ ‪ ۲۰۱٤‬ﺣﺳﺏ ﺍﻟﺩﻭﺍﺋﺭ ﺍﻻﻧﺗﺧﺎﺑﻳﺔ ﻭﻧﻭﻉ ﺍﻟﻣﻘﺎﻋﺩ ﻭﺍﻋﺩﺍﺩ ﺍﻟﻣﺭﺷﺣﻳﻥ‬ ‫ژماره‌ی پاڵێوراو‬ ‫کورسیی ژنان‌‬ ‫ﺍﻳﺯﻳﺩﻱ صابیئه‌‬ ‫‌ک ئێزیدی‬ ‫ﺍﻟﻣﻛﻭﻥ مه‌سیحی‬ ‫کورسیی پێکهاته‌‬ ‫ﺍﻟﻣﻘﺎﻋﺩگشتیه‬ ‫ﺍﻟﻣﻘﺎﻋﺩ کورسیه‌‬ ‫کورسیه‌کان‬ ‫کۆی‬ ‫ﻣﺳﻳﺣﻲ شه‌به‬ ‫ﺍﻟﻣﺭﺷﺣﻳﻥ‬ ‫ﺍﻟﻣﺭﺍﺓ ﻋﺩﺩ‬ ‫ﺻﺎﺑﺋﻲ ﻣﻘﺎﻋﺩ‬ ‫ﺷﺑﻙ‬ ‫‌کان ﻣﻘﺎﻋﺩ‬ ‫ﺍﻟﻌﺎﻣﺔ‬ ‫ﻣﺟﻣﻭﻉ‬

‫ژﺕ پارێزگا‬ ‫ﺍﻟﻣﺣﺎﻓﻅﺔ‬ ‫‪ 1‬هه‌ولێرﺍﺭﺑﻳﻝ‬ ‫‪Erbil‬‬ ‫(رومادی)‬ ‫‪ 2‬ئه‌نبار ﺍﻻﻧﺑﺎﺭ‬ ‫‪Anbar‬‬ ‫‪ 3‬به‌سره‌ﺍﻟﺑﺻﺭﺓ‬ ‫‪Basrah‬‬ ‫‪ 4‬سلێمانی‬ ‫ﺍﻟﺳﻠﻳﻣﺎﻧﻳﺔ ‪Sulaimania‬‬ ‫ﺍﻟﻘﺎﺩﺳﻳﺔه‌)‬ ‫‪ 5‬قادسیه‌ (دیوانی‬ ‫‪Qadisia‬‬ ‫‪ 6‬موسه‌ننا (سه‬ ‫ﺍﻟﻣﺛﻧﻰ‬ ‫‌ماوه‌) ‪Muthana‬‬ ‫‪ 7‬نه‌جه‌فﺍﻟﻧﺟﻑ‬ ‫‪Najaf‬‬ ‫‪ 8‬بابل (حله‌)‬ ‫ﺑﺎﺑﻝ‬ ‫‪Babil‬‬ ‫‪ 9‬به‌غدا ﺑﻐﺩﺍﺩ‬ ‫‪Baghdad‬‬ ‫‪ 10‬دهۆک ﺩﻫﻭﻙ‬ ‫‪Dihouk‬‬ ‫‪ 11‬دیاله‌ ﺩﻳﺎﻟﻰ‬ ‫‪Dyala‬‬ ‫(ناسریه‌)‬ ‫ﻗﺎﺭ‬ ‫‪ 12‬زیقار ﺫﻱ‬ ‫‪Thi-Qar‬‬ ‫‪ 13‬سه‌الحه‬ ‫‪Salah din‬‬ ‫‌دینﺍﻟﺩﻳﻥ‬ ‫ﺻﻼﺡ‬ ‫‪ 14‬که‌ربه‌الﻛﺭﺑﻼء‬ ‫‪Karbala‬‬ ‫‪ 15‬که‌رکوک‬ ‫ﻛﺭﻛﻭﻙ‬ ‫‪Kirkuk‬‬ ‫ﻣﻳﺳﺎﻥه‌)‬ ‫‪ 16‬میسان (عه‌مار‬ ‫‪Maysan‬‬ ‫(موسڵ)‬ ‫‪ 17‬نه‌ینه‌واﻧﻳﻧﻭﻯ‬ ‫‪Nenewa‬‬ ‫‪ 18‬واست (کوت)‬ ‫ﻭﺍﺳﻁ‬ ‫‪Wassit‬‬ ‫‪Total‬‬ ‫‪Gov.‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪328‬‬

‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪320‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪83‬‬

‫‪140‬‬ ‫‪273‬‬ ‫‪777‬‬ ‫‪155‬‬ ‫‪394‬‬ ‫‪158‬‬ ‫‪302‬‬ ‫‪573‬‬ ‫‪3308‬‬ ‫‪89‬‬ ‫‪297‬‬ ‫‪651‬‬ ‫‪227‬‬ ‫‪306‬‬ ‫‪314‬‬ ‫‪204‬‬ ‫‪457‬‬ ‫‪414‬‬ ‫‪9039‬‬

‫پیاوان‬ ‫ﺍﻟﺭﺟﺎﻝ‬ ‫‪99‬‬ ‫‪191‬‬ ‫‪560‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪282‬‬ ‫‪114‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪413‬‬ ‫‪2320‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪210‬‬ ‫‪471‬‬ ‫‪163‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪226‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪322‬‬ ‫‪297‬‬ ‫‪6432‬‬

‫‪ihec‬‬

‫ژنان‬ ‫ﺍﻟﻧﺳﺎء‬ ‫‪41‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪217‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪988‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪2607‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫"ئه‌وانه‌ی‌ له‌گۆڕان جیابونه‌وه‌ شه‌خسیه‌تیان شكاوه"‌‬ ‫ ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫سه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌ هه‌ڵسوڕاوی‌ دیاری‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬له‌م گفتوگۆی ‌هی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ناو گۆڕاندا كۆتا بڕیار‌و كۆتا قسه‌‬ ‫كاك نه‌وشیروان ده‌یدات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سبه‌ینێ‌ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ����راق‌و ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێ����زگاكان‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێوه‌ رێژه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ كورس����یه‌كانی‌ په‌رله‌مان����ی‌ عێراق‬ ‫بهێنن له‌چوارچێو‌هی‌ دابه‌ش����كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆسته‌كان له‌به‌غدا‪ ،‬داوا ده‌كه‌ن پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمار بۆ گۆڕان بێت؟‬ ‫س����ه‌فینی‌ مه‌ال ق����ه‌ره‌‪ :‬نازانم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئیس����تیحقاقی‌ خۆم����ان داوا‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌مو كوتله‌ كوردیه‌كان‬ ‫قس����ه‌ ده‌كه‌ی����ن ئه‌وج����ا به‌هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وان پێكدێین بۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌نیازن له‌حكومه‌تی‌ داهاتوی‌‬ ‫عێراق به‌شداری‌ بكه‌ن؟‬ ‫سه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬به‌ڵێ‌ ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان له‌حكومه‌تی‌ داهاتوی‌‬ ‫عێراق به‌شداری‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌ناو هێ����زه‌ عه‌ره‌بیه‌كاندا‪،‬‬ ‫زیاتر سوننه‌كان یان شیعه‌كان به‌دۆست‌و‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ خۆتان ده‌زانن؟‬ ‫س����ه‌فینی‌ مه‌ال ق����ه‌ره‌‪ :‬ئێم����ه‌ كه‌س‬ ‫به‌دۆس����تی‌ خۆمان نازانین‪ ،‬كه‌س����یش‬ ‫به‌دوژمنی‌ خۆمان نازانین له‌ناو لیس����ته‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كاندا‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وان ‌هی‌ دێنه‌ پێش‬ ‫بۆ داواكاریه‌كان����ی‌ نه‌ته‌و‌هی‌ كورد ئه‌وه‌‬ ‫دۆس����تمانن ئه‌وانه‌ش����ی‌ دورده‌كه‌ونه‌وه‌‬ ‫ئه‌وا (مفاوه‌زات)ی‌ له‌گ����ه‌ڵ ده‌كه‌ین بۆ‬ ‫ئ����ه‌و‌هی‌ بزانین تا چه‌ن����د نیه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ رازیبێت به‌و‌هی‌ كورد به‌ش����داری‌‬ ‫راسته‌قینه‌ بكات له‌كابین ‌هی‌ داهاتو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌ئاس����تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگاكان����دا له‌س����لێمانی‌ زۆرین���� ‌هی‌‬ ‫پێویست به‌ده‌س����تنه‌هێنن بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫پۆس����تی‌ پارێزگار‪ ،‬به‌نیازن له‌گه‌ڵ‌ كام‬ ‫الیه‌ن هاوپه‌یمانی‌ ببه‌ستن؟‬ ‫سه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬ئه‌وه‌ من نایزانم‪،‬‬ ‫ئه‌وان ‌هی‌ س����لێمانی‌ خۆیان بڕیار ده‌ده‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ ك����ێ‌ هاوپه‌یمان ده‌بن یان له‌گه‌ڵ‬ ‫كێ‌ نزیكده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر زۆرینه‌ بهێنین‬ ‫یان نا ئه‌وا هه‌ماهه‌نگیمان ده‌بێت له‌گه‌ڵ‬

‫ئه‌وان ه����ه‌ر قس����ه‌یه‌ك‌و ره‌خنه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌بوایه‌ له‌وێ����دا بیانكردایه‌‪ ،‬نه‌ك پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئێس����تاش هه‌ر بیانویه‌كیان‬ ‫هه‌بێت خه‌ڵ����ك باوه‌ڕیان پێناكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ خه‌می‌ شه‌خس����یه‌تی‌ ئه‌وانمانه‌ كه‌‬ ‫شكاوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وان ده‌ڵێ����ن له‌ناو گۆڕاندا‬ ‫تاكڕه‌وان����ه‌ بڕی����ار ده‌درێ����ت‌و گۆڕانیش‬ ‫ناتوانێت به‌مجۆره‌ گۆڕانكاری‌ بكات‪ ،‬ئایا‬ ‫له‌ناو گۆڕاندا ته‌نها نه‌وش����یروان مسته‌فا‬ ‫خاوه‌نی‌ بڕیاری‌ راسته‌قینه‌ نیه‌؟‬ ‫سه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬كۆتا بڕیار‌و كۆتا‬ ‫قسه‌ كاك نه‌وشیروان ده‌یدات‌و ده‌یكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕاوێژی‌ هه‌م����و الیه‌ك‌و ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����دارن به‌بڕیاره‌كانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم قس ‌هی‌ كۆتایی‌ له‌ده‌ست‬ ‫كاك نه‌وشیروانه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ هه‌مومان‬ ‫متمانه‌مان به‌وداوه‌‪ ،‬به‌اڵم قس ‌هی‌ ئه‌وان‬ ‫نایخ����وات چونك����ه‌ ده‌بوای����ه‌ له‌كۆنگره‌‬ ‫ی����ان له‌كۆنفرانس����ه‌كان‌و كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆمان ئه‌و قسه‌یه‌یان كردبایه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئێستا كه‌ هیچ كه‌س گوێی‌ پێنادات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رات چییه‌ به‌رامبه‌ر به‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار له‌گرته‌یه‌كی‌ ڤیدیۆییدا تاڵه‌بانی‌‬ ‫پیشاندرا كه‌ له‌به‌رلین ده‌نگده‌دات؟‬ ‫س����ه‌فینی‌ م����ه‌ال ق����ه‌ره‌‪ :‬وه‌اڵهی‌ من‬ ‫زگ����م به‌م����ام ج����ه‌الل س����وتا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ خۆیه‌وه‌ ببین����ێ‌‌و قبوڵی‌ ئ����ه‌و پیاوه‌ مه‌زن����ه‌ ئاوا به‌و ش����ێوه‌یه‌‬ ‫ده‌رئه‌نجامه‌كان����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن ب����كات‌و وێن ‌هی‌ باڵوده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬گرت ‌هی‌ ڤیدۆیی‌‬ ‫باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬م����ن زۆرم پێناخۆش بو‬ ‫ملكه‌چی‌ بڕیاری‌ گه‌ل بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌مدوایی����ه‌ چه‌ند كه‌س����ێك له‌به‌رئ����ه‌و‌هی‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر له‌گه‌ڵ مام‬ ‫له‌ئێوه‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ كه‌ پێش����تر له‌گه‌ڵ‌ جه‌الل ئیشمانكردوه‌‪ ،‬پیاوێكی‌ تێكۆشه‌ر‬ ‫بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان بون‪ ،‬لێكدانه‌و‌هی‌ ئێوه‌ ب����وه‌‪ ،‬پیاوێكی‌ گه‌وره‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌‬ ‫بۆ دوركه‌وتنه‌و‌هی‌ عوسمان بانیمارانی‌‌و زۆر بچوكی����ان كردوه‌ت����ه‌وه‌‌و غ����ه‌دری‌‬ ‫لێده‌كه‌ن له‌پێناوی‌ هه‌ندێك به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ساالر عه‌زیز له‌گۆڕان چییه‌؟‬ ‫س����ه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬ئه‌وانه‌ هه‌ڤاڵی‌ بچوكی‌ حزبی‌ بۆ ئه‌و‌هی‌ به‌ده‌ستیبهێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌به‌س����تت چییه‌ غه‌در له‌مام‬ ‫ئێمه‌ ب����ون‪ ،‬له‌قۆناغێكی‌ ناخۆش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێم����ه‌دا بون‌و هاوڕێی‌ ئێم����ه‌ بون‪ ،‬ئێمه‌ جه‌الل ده‌كرێت؟‬ ‫سه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬ده‌بوایه‌ به‌گه‌وره‌یی‌‬ ‫رێزمان ب����ۆ هه‌مو ئ����ه‌و ماندوبونانه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ به‌شتێكی‌ ئاسایی‌ خۆیی‌ بیهێنن����ه‌وه‌ نه‌ك به‌ڤیدیۆیی‌‌و به‌و‬ ‫وه‌رده‌گرین كه‌ له‌ئێستادا له‌گه‌ڵمان نه‌بن‪ ،‬ش����ێوه‌ نه‌خۆشیه‌ پیش����انی بده‌ن به‌س‬ ‫ب����ه‌اڵم گله‌ییمان له‌وه‌ هه‌ی����ه‌ له‌قۆناغی‌ له‌پێناوی‌ هه‌ندێك به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫پێ����ش هه‌ڵب����ژاردن بیانوه‌كه‌ی����ان هه‌ر ئ����ه‌وان ئه‌گه‌ر ده‌یانه‌وێت به‌هۆی‌ گرته‌ی‌‬ ‫ش����تێك بێت خه‌ڵك واده‌زانن له‌پێناوی‌ ڤیدیۆیی‌ مام جه‌الل ده‌نگیان زیاد بكه‌ن‌و‬ ‫پاره‌‌و پۆس����ت گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ ناو یه‌كێتی‌‪ ،‬سودی‌ لێببینن‪ ،‬ئه‌وا له‌هه‌ڵه‌دان چونكه‌‬ ‫بۆیه‌ بۆ شه‌خسیه‌تی‌ خۆیان باش نه‌بو‪ .‬هی����چ كاریگه‌ری‌ نیه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ئێمه‌ كۆنگره‌مان كرد هیوای‌ ته‌ندروس����تیه‌كی‌ ب����اش بۆ به‌ڕێز‬ ‫كۆنفرانسمان كرد بۆ هه‌مو باژێروانه‌كان مام جه‌الل ده‌خوازم‪.‬‬

‫وه‌اڵهی‌ من زگم‬ ‫به‌مام جه‌الل‬ ‫سوتا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ مه‌زنه‌‬ ‫ئاوا به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫گرته‌ی‌ ڤیدۆیی‌‬ ‫باڵوده‌كه‌نه‌وه‬ ‫هه‌مو لیس����ته‌ براوه‌كان����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كێتی‌ ده‌ڵێت هێزه‌كانی‌ حه‌فتا‬ ‫ه����ی‌ یه‌كێتیه‌و له‌ژێ����ر فه‌رمانی‌ وه‌زیری‌‬ ‫پێش����مه‌رگ ‌هی‌ گۆڕاندا نابن‪ ،‬به‌رپرسێكی‌‬ ‫پارتیش ده‌ڵێت ئه‌گ����ه‌ر یه‌كێتی‌ ئاماده‌‬ ‫نه‌بێت وه‌زاره‌تێك راده‌ستی‌ گۆڕان بكات‬ ‫ئ ‌هی‌ چۆن پارێزگایه‌كی‌ راده‌ست ده‌كات‪،‬‬ ‫كۆمێنتت بۆ ئه‌م دو قسه‌یه‌ چییه‌؟‬ ‫س����ه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬كه‌س ناتوانێت‬ ‫روبه‌روی‌ ئیراده‌ی‌ گه‌ل ببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دژی‌ ئیراد‌هی‌ گه‌ل‌و بڕی����اری‌ كۆمه‌اڵنی‌‬ ‫خه‌ڵ����ك ببێته‌وه‌ خ����ۆی زه‌ره‌ر ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وایه‌ بۆچی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌كه‌ین؟‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر یه‌كێت����ی‌ پارێزگاری‌‬ ‫راده‌س����ت نه‌ك����رد هه‌ڵوێس����تتان چی‌‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫س����ه‌فینی‌ مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬بۆ له‌ئێس����تاوه‌‬ ‫وا پێش����بینی‌ بكه‌ی����ن‪ ،‬یه‌كێتیش ره‌نگه‌‬ ‫كه‌سانێكی‌ تێدا هه‌بێت كه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫میلله‌ته‌ك���� ‌هی‌‌و س����لێمانی‌ له‌س����ه‌روی‌‬

‫‪3‬‬

‫مسته‌فای‌ سه‌ید قادر‪:‬‬ ‫نابێت هیچ یه‌كه‌یه‌كی‌ حزبی‌‬ ‫له‌ناو ئۆرگانه‌كانی‌ رێكخستنی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ بمێنێت‬ ‫ ئا‪ :‬شاهۆ‬ ‫وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ كابینه‌ی‌ هه‌شته‌می‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان "مسته‌فا ‌ی‬ ‫سه‌ید قادر" له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "نابێت ئۆرگانی‌ رێكخستن‌و سیاسی‌‬ ‫له‌ناو وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ بمێنێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌زاره‌ت����ی‌ پێش����مه‌رگه‌ دراوه‌‬ ‫به‌ئێوه‌‪ ،‬وه‌كو بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌رنامه‌تان‬ ‫چیه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ چاكس����ازیی‌ بكرێت له‌ناو‬ ‫ئ����ه‌و وه‌زاره‌ته‌‌و ژیانی‌ پێش����مه‌رگه‌ش باش‬ ‫بكرێت؟‬ ‫مسته‌فای‌ سه‌ید قادر‪ :‬به‌رنامه‌مان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بیكه‌ین����ه‌ وه‌زاره‌تی‌ حكوم����ه‌ت‌و هاواڵتی‌‪،‬‬ ‫بیكه‌ینه‌ هێزێكی‌ نیشتیمانی‌ له‌روی‌ مه‌شق‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌‌و جلوبه‌رگ‌و به‌رێوه‌بردن‌و چه‌ك‌و‬ ‫ب����اره‌گا‌و پێداویس����تیه‌كانیه‌وه‌ گرینگ����ی‌‬ ‫پێده‌ده‌ین تا شێوه‌ی‌ هێزێكی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫نیزامی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بگرێ����ت‪ ،‬له‌روی‌ موچه‌و‬ ‫ژیانی‌ پێشمه‌رگه‌ش����ه‌وه‌ باش����تر‌و باشتری‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬هه‌ڵویستی‌ ئێوه‌ چیه‌ به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردو له‌ناو وه‌زاره‌ت‬ ‫به‌ناهه‌ق پله‌ی‌ س����ه‌ربازییان وه‌رگرتوه‌ یان‬ ‫خانه‌نشینكراون؟‬ ‫مسته‌فای‌ سه‌ید قادر‪ :‬وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫ده‌كه‌ین����ه‌ وه‌زاره‌تێك����ی‌ دامه‌زراوه‌ی����ی‌‌و‬ ‫چاكس����ازیی‌ له‌هه‌مو بواره‌كانی����دا ده‌كه‌ین‬ ‫له‌یه‌كه‌ سه‌ربازییه‌كاندا‪ ،‬له‌پله‌ی‌ سه‌ربازییدا‬ ‫له‌خانه‌نشین‌و له‌كه‌مئه‌ندامیشدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ تا ئێستاش‬ ‫له‌به‌رده‌س����تی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتیه‌‪ ،‬ئێوه‌ وه‌كو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان چ����ۆن ده‌توانن هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بكه‌نه‌ هێزێكی‌ نیشتیمانی‌؟‬ ‫مسته‌فای‌ س����ه‌ید قادر‪ :‬یاسای‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌‌و یاس����ای كۆمه‌ڵ����ه‌‌و حزب����ه‌‬ ‫سیاس����یه‌كان له‌وه‌زاره‌ت����ی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌مو ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌ت����ن ده‌ب����ێ‌ له‌یه‌كه‌كان����ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تدا رێكبخرێن‌و نابێت هیچ یه‌كه‌یه‌كی‌‬ ‫حزبی‌ بمینێت‪ ،‬نابێت ئۆرگانی‌ رێكخس����تن‌و‬ ‫سیاسی‌ له‌ناو وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ بمێنێت‪،‬‬

‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ده‌كه‌ینه‌‬ ‫وه‌زاره‌تێكی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌یی‌‌و‬ ‫چاكسازیی‌ له‌هه‌مو‬ ‫بواره‌كانیدا ده‌كه‌ین‬ ‫ب����ه‌اڵم هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ له‌كاتی‌ ده‌نگدانه‌‬ ‫گش����تیه‌كان‌و ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌ت ئازادن‬ ‫ده‌نگ به‌ك����ێ‌ ده‌ده‌ن‌و الیه‌نگری����ی‌ بۆ كام‬ ‫الیه‌نی‌ سیاسی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬پێتوایه‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ به‌بێ‌‬ ‫پێدان����ی‌ وه‌زاره‌تێك����ی‌ ئه‌منی‌ به‌ش����داری‌‬ ‫له‌حكومه‌ت بكات؟‬ ‫مس����ته‌فای‌ س����ه‌ید قادر‪ :‬به‌ڵێ‌ پێموایه‌‬ ‫به‌شداری‌ له‌حكومه‌ت ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫سەرۆکی گۆنگرەی گەل بۆ ئاوێنە‪ :‬پارتی مەترسیە بۆ سەر باکورو ڕۆژئاوا‬

‫ئێمە کوردی نوێین‪ ،‬پارتیش کوردە کۆنەکەیە‬ ‫ ئا‪ :‬شوان حەمە ـ سوید‬ ‫لەم دیدارەی ئاوێنەدا سەرۆکی کۆنگرەی‬ ‫گەل ڕەمزی کارتال‪ ،‬تیشک دەخاتە‬ ‫سەر جیاوازی دیدی سیاسی نێوان‬ ‫کۆنگرەی گەل‌و پارتی دیموکرات‪ .‬دۆخی‬ ‫دانوستانی نێوان پەکەکەو حکومەتی‬ ‫تورکیا‌و ڕۆڵی چاوەڕوانکراوی کورد‬ ‫لەناوچەکە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬با لەخەندەقەکەی نێوان باشورو‬ ‫ڕۆژائاوای کوردس���تانەوە دەستپێبکەین‪.‬‬ ‫پارتی دەڵێت لێدانی خەندەق بۆ ڕێگرتنە‬ ‫لەتیرۆر‪ .‬ئێوە دەڵێن چی؟‬ ‫ڕەمزی کارتال‪ :‬لەڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا‬ ‫ک���ورد دەرفەت���ی لەبەردەس���تدایە‪ .‬لەم‬ ‫دەرفەت���ەدا ئێمە دەمانەوێ���ت بەدنیای‬ ‫نیش���انبدەین کە کوردی ‪ ٢٠١٤‬کوردێکی‬ ‫نوێیە‌و دەتوانێت خۆی بەڕێوەببات‪ .‬کورد‬ ‫لەڕۆژائاوای کوردس���تان ئ���ەو پەیامەی‬ ‫بەک���ردار بۆ هەم���و جیهان س���ەلماند‪.‬‬ ‫کوردی نوێ کوردێکە کە دەتوانێت هەمو‬ ‫کەمەنەت���ەوەو ئاین���زاکان لەژێر چەتری‬ ‫خۆسەری دیموکراتیدا کۆبکاتەوە‪ .‬لەباشور‬ ‫پارتی هەوڵدەدات ئ���ەم پەیامە نوێیەی‬ ‫کورد ڕەش بکات‪ .‬خەندەقی پارتی لەڕوی‬ ‫مەعنەوییە خەندەقدانە لەسایکۆلۆژیەتی‬ ‫تاک���ی ک���ورد‪ .‬دوبارەکردن���ەوەی ‪٣١‬ی‬ ‫ئابی ‪١٩٩٦‬ە‪ .‬پارتی بەئاش���کرا دژایەتی‬ ‫س���تراتیژی نەتەوەی���ی دەکات‪ .‬لەهەمو‬ ‫پارچەکان���ی کوردس���تاندا گەل���ی کورد‬ ‫یەکبون دەخوازێ���ت‪ ،‬بەاڵم پارتی دابڕان‬ ‫دەخوازێ���ت‪ .‬پارت���ی خەنجەر لەپش���تی‬ ‫ک���ورد دەدات‪ .‬ئێمە وەک کۆنگرەی گەل‬ ‫داوامان لەپارتی کرد دەست لەسیاسەتی‬ ‫دژەنەتەوەی���ی‌و لەهەڵکەندن���ی خەندەق‬ ‫هەڵبگ���رن‪ ،‬بەاڵم پارتی لەس���ەر ڕێبازی‬ ‫میژویی خۆی بەردەوامە‪ .‬پارتی دەیەوێت‬ ‫کورد هەر کوردە کۆنەکەی جاران بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مەبەس���ت لەک���وردی کۆن‬ ‫چییە؟‬

‫ڕەم���زی کارتال‪ :‬مەبەس���ت لەکوردی‬ ‫کۆن مەجبوربونی ک���وردە بەدەوڵەتانی‬ ‫دراوسێ‪ .‬بەکارهێنانی کوردە دژی کورد‪.‬‬ ‫ئەم���ە گەمەیەکی کالس���یکی دەوڵەتانی‬ ‫داگیرک���ەری کوردس���تانە‪ ،‬پارتییش لەو‬ ‫جۆرە دۆخەدا چاالک���ە‪ .‬ئێمە دەمانەوێ‬ ‫کوردێکی ن���وێ بین‪ .‬پش���ت بەنەتەوەو‬ ‫هێزی خۆمان ببەس���تین‪ .‬خزمەتی گەلی‬ ‫خۆم���ان بکەین‪ ،‬ب���ەاڵم پارت���ی هەمان‬ ‫پارتییە کۆنەکەی���ە‪ .‬لەخزمەت دوژمنانی‬ ‫ک���ورد‪ ،‬دژی ک���ورد کاردەکات‪ .‬پارت���ی‬ ‫لەم س���ەردەمە نوێیەدا مەترسیە بۆ سەر‬ ‫باک���ورو ڕۆژئاواو تەنانەت مەترس���یە بۆ‬ ‫سەر باشوری کوردستانیش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مەترس���ی وشەیەکی گەورەیە‪،‬‬ ‫پارتی بۆچی‌ بوەتە مەترسی؟‬ ‫ڕەمزی کارتال‪ :‬مەبەس���تم لەمەترسی‬ ‫ئەوەیە کە پارتی سیاس���ەتەکانی تورکیا‬ ‫جێبەجێ دەکات‪ .‬چۆن لە ‪ ٣١‬ئابدا خزمەتی‬ ‫سیاس���ەتی ئەوکاتی س���ەددام حسێنی‬ ‫ک���رد‪ ،‬ئێس���تاش بەهەڵکەندنی خەندەق‬ ‫خزمەت بەسیاسەتەکانی تورکیا دەکات‪..‬‬ ‫ئەردوغان داعش دژی کورد بەکاردێنێت‪،‬‬ ‫پارتییش خەن���دەق دژی کورد لێدەدات‪.‬‬ ‫پارتی بەهه‌مانشێوەی ئەردوغان دژایەتی‬ ‫ڕۆژئاواو باکوری کوردستان دەکات‪ .‬پارتی‬ ‫بەتەواوی گرێدراوی ئەردوغان‌و سیاسەتی ڕەمزی کارتال فۆتۆ‪ :‬شوان‬ ‫بازرگانی تورکیایە‪ .‬زۆر بەئاسانی ڕێگەی‬ ‫ئاوێنه‪ :‬چۆن ئاک پارتی دەیەوێت سود‬ ‫بەتورکیا داوە دەست لەکاروباری باشوری ئەرێنی دەکاتە س���ەر دانوس���تانی نێوان‬ ‫لەکات وەربگرێت؟‬ ‫کوردس���تان وەربدات‪ .‬بەاڵم ئەستەمە لە کورد‌و حکومەتی تورکیا؟‬ ‫‪٢٠١٤‬دا سیاس���ەتی هاوبەش���ی تورکیاو‬ ‫ڕەمزی کارتال‪ :‬ئاک پارتی هەوڵدەدات‬ ‫ڕەمزی کارتال‪ :‬پێ���ش هەڵبژاردنەکان‬ ‫پارتی دژی گەلی کورد قبوڵ بکرێت‪.‬‬ ‫دانوس���تانەکان‪،‬‬ ‫هەوڵ���ی جۆراوجۆر هەبو ب���ۆ الوازکردنی بەدرێژکردن���ەوەی‬ ‫ئاوێنه‪ :‬لەهەڵبژاردنەکانی ش���ارەوانی بەدەپە‪ ،‬سەرباری فشارو ساختەکاریەکان‪ ،‬هەڵبژاردن دوای هەڵبژاردن دەنگەکان بۆ‬ ‫تورکی���ادا ئ���اک پارت���ی س���ەرکەوتنی بەدەپ���ە توان���ی س���ەرکەوتنی زیات���ر خۆی مس���ۆگەر بکات‪ .‬بەتورکەکان بڵێت‬ ‫بەدەس���تهێنایەوە‪ ،‬ب���ەاڵم لەباک���وری بەدەستبێنێت‪ .‬پێشنیاری بەڕێز ئۆجەالن ئێمە کۆتاییمان بەشەڕی ناوخۆ هێناوە‪.‬‬ ‫کوردستان لەس���ەر دەستی بەدەپە ئاک بۆ سیستەمی خۆسەری دیموکراتی لەالیەن بەاڵم لەباش���ور ئەردوغان دەستی لەگەڵ‬ ‫پارت���ی شکس���تیخوارد‪ .‬بەدەپ���ە توانی گەلی ک���وردەوە لەباکور بەش���ێوەیەکی پارتی تێکەڵکردوەو دژایەتی گەلی کورد‬ ‫بەش���ێکیتر لەشارەوانیەکان لەئاک پارتی ئەرێن���ی پێش���وازی لێکرا‪ .‬س���ەبارەت دەکات‪ .‬لەڕاس���تیدا ئەوەی ئاگربەس���تی‬ ‫وەربگرێتەوە‌و لەئێستادا ئەو شارەوانیانە بەدانوستانی کورد‌و ئاک پارتی دەمەوێت لەتورکی���ا ڕاگەیاندوەو ئاش���تی ڕاگرتوە‬ ‫بەدەستی کورد خۆیەوەیەتی‪ .‬ئایا ئاکامی بڵێم کە ئاک پارتی نیەتی ئاش���تی نییەو سەرۆک ئاپۆ‌و پەکەکەیە‪ ،‬نەک ئەردوغان‪.‬‬ ‫ئێمە وەک تەڤگەڕ چاوەڕوانی ئاک پارتی‬ ‫ئ���ەو هەڵبژاردنانە تا چەن���د کاریگەریی‌ هەوڵدەدات سود لەکات وەربگرێت‪.‬‬

‫پارتی سیاسەتەکانی‬ ‫تورکیا جێبەجێ‬ ‫دەکات‪ .‬چۆن لە‬ ‫‪ ٣١‬ئابدا خزمەتی‬ ‫سیاسەتی ئەوکاتی‬ ‫سەددام حسێنی‬ ‫کرد‪ ،‬ئێستاش‬ ‫بەهەڵکەندنی‬ ‫خەندەق خزمەت‬ ‫بەسیاسەتەکانی‬ ‫تورکیا دەکات‬ ‫ناکەی���ن چێمانپێدەڵیت‪ .‬لەکوردس���تان‬ ‫هەڵمەتی گ���ەورەو هەنگاوی نوێ بەڕێوە‬ ‫دەبەین‪ .‬کاردەکەی���ن بۆ جێکەوتەکردنی‬ ‫سیستەمی خۆسەری دیموکراتی لەهەمو‬ ‫بوارەکاندا‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دەکرێت کەمێک وردتر باس لەو‬ ‫بوارانە بکەیت‪ ،‬خۆس���ەری دیوکراتی لەچ‬ ‫بوارێکدا؟‬ ‫ڕەمزی کارتال‪ :‬خۆس���ەری دیموکراتی‬ ‫لەبوارەکانی سیاس���ی‪ ،‬حقوقی‪ ،‬ئابوری‪،‬‬ ‫چان���د‪ ،‬جڤاکی‪ ،‬دیپلۆماس���ی‪ ،‬بازرگان‌و‬ ‫کشتوکاڵ‪ .‬خۆسەری دیموکراتی کارکردنە‬ ‫لەسەر مۆراڵ‌و ویژدانی ئینسانی کورد‬

‫ئاوێنه‪ :‬ب���ەاڵم ئایا ک���ورد لەباکوری‬ ‫کوردس���تان دەرفەتی جێبەجێکردنی ئەو‬ ‫بوارە جۆراوجۆرانەی هەیە؟‬ ‫ڕەمزی کارت���ال‪ :‬بەڵێ کورد دەتوانیت‬ ‫کاری بۆ بکات‬ ‫ئاوێنه‪ :‬چۆن؟‬ ‫ڕەمزی کارت���ال‪ :‬هەڵبژاردنەکانی ‪٣٠‬ی‬ ‫ئ���ازار لەتورکی���ا کۆتای���ی بەقۆناغێک‬ ‫هێناو‌و خاڵی س���ەرەتای بۆ قۆناغێکی تر‬ ‫دەستنیش���انکرد‪ .‬لەئێستا بەدواوە کورد‬ ‫لەتورکی���ا دەبێتە خ���اوەن ئەلتەرناتیڤی‬ ‫خۆی‪ ،‬ئێمە ناومان ناوە خەتی سێیەم‪.‬‬ ‫واتە ک���ورد نابێ���ت خەت���ی حکومەتی‬ ‫تورکیا بێت‪ ،‬نابێت خەتی ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫تورکیاش بێت‪ ،‬دەبێت کورد بێت‌و لەهەمو‬ ‫بوارەکاندا پێشنیارو ئەلتەرناتیڤ‌وکاندیدی‬ ‫خۆی هەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬باش���ە‪ ،‬ک���ورد لەتورکیا زیاتر‬ ‫لەناوچ���ە کوردیەکان���دا هێ���زی هەی���ە‪،‬‬ ‫چۆن دەتوانێ���ت دەنگ���ی پێکەوه‌ژیانی‬ ‫دیموکراسیانە بگەیەنێتە تورکەکان؟‬ ‫رەم���زی کارت���ال‪ :‬لەئیس���تادا پارتی‬ ‫ئاش���تی‌و دیموکراتی "بەدەپ���ە"و پارتی‬ ‫خەڵکی دیموکرات���ی "هەدەپە"مان هەن‪.‬‬ ‫بڕیارە ئەن���دام پەرلەمانەکان���ی بەدەپە‬ ‫بچنە ناو هەدەپەوە‪ .‬ئاش���کرایە بەدەپە‬ ‫لەتورکی���ا بەپارتێکی کوردی ناس���راوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەدەپە کورد‌و عەلەوی‌و س���ریانی‌و‬ ‫ئەرم���ەن‌و ئاش���وری‌و تورک���ی تێدایە‪.‬‬ ‫هەمان���کات تەڤگەڕی ژن���ان لەهەدەپەدا‬ ‫بەهێزە‪ .‬هەدەپ���ە لەتوانایدا هەیە تێکەڵ‬ ‫بەنەتەوەو ئاینزاو مەزهەبە جیاوازەکانی‬ ‫تورکیا ببێت‪ .‬هەدەپە توانای هەیە زیاتر‬ ‫لەڕای گشتی تورکی نزیکبێتەوە‪ .‬بەکورتی‬ ‫نەک تەنیا لەس���ەر ئاس���تی کوردستان‬ ‫بەڵکە لەس���ەر ئاس���تی هەمو تورکیاش‬ ‫دەمانەوێت ببینە خاوەنی خەتی سیاسی‌و‬ ‫ئەلتەرناتیڤی خۆمان‪.‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫سلێمانی نه‌خش ‌ه سیاسیه‌ك ‌ه ده‌گۆڕێت‬ ‫محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫پارێزگای سلێمانی وه‌ك پارێزگایه‌كی‬ ‫زیندو كه‌ ب���ه‌رده‌وام نه‌ك هه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕانكاریه‌كاندا رۆیشتوه‌ به‌ڵكو خۆی‬ ‫سه‌رمه‌ش���قی گۆڕان���كاری سیاس���ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و رۆش���نبیریی ب���وه‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری گ���ه‌وره‌ی له‌س���ه‌ر دۆخی‬ ‫سیاس���ی ته‌واوی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌درێژایی مێژو شاری‬ ‫س���لێمانی ده‌یانهێ���زی له‌هه‌ناوی���دا‬ ‫له‌دایكبوه‌و ده‌یان هێزێشی فڕێداوه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی مێژوه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫مێژو سلێمانی هه‌ر هێزێكی فڕێدابێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆی‪ ،‬هه‌رگیز نه‌یهێش���توه‌‬ ‫راس���تبێته‌وه‌‪ ،‬به‌پێ���ی خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫نوس���ه‌ران‌و مێژونوس���انی بیانی���ش‬ ‫له‌س���لێمانیه‌وه‌ كۆنترۆلی كوردس���تان‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬هه‌روه‌ك مێجه‌رس���ۆن ده‌ڵێ‬ ‫"هه‌ر كه‌سێك سلێمانی كۆنترۆڵ بكات‪،‬‬ ‫كوردستان كۆنتڕۆڵ ده‌كات"‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ س���لێمانی گه‌رموگوڕی���ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی به‌هه‌ڵب���ژاردن به‌خش���یوه‌‪،‬‬ ‫له‌رێی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ توانی گۆڕانكاری‬ ‫گه‌وره‌ له‌نه‌خش���ه‌ی سیاسی هێزه‌كانی‬ ‫كوردستاندا دروست بكات‪.‬‬ ‫پارێ���زگای س���لێمانی ل���ه‌(‪)15‬‬ ‫ق���ه‌زاو (‪ )62‬ناحی���ه‌و (‪)2572‬‬ ‫گون���د پێكهات���وه‌‪( ،‬به‌پارێ���زگای‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ش���ه‌وه‌) ژماره‌ی دانیشتوانی‬ ‫پارێ���زگای س���لێمانی(‪2‬ملیۆن‌و ‪156‬‬ ‫هه‌زارو ‪ )186‬ك���ه‌س دیاریكراوه‌و له‌و‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ش (‪1‬ملی���ۆن‌و ‪ 168‬هه‌زارو‬ ‫‪ )199‬ك���ه‌س ماف���ی ده‌نگدانیان هه‌یه‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی ‪30‬ی نیسانی داهاتوو‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ 41‬ه���ه‌زار ) ده‌نگده‌ریش‬ ‫له‌پارێزگای س���لێمانی زی���اد ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی���ان ده‌بێته‌ ‪ 18‬س���اڵ كه‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن���ی پارله‌مانی عێراق ‪18‬‬ ‫كورس���ی‌و بۆ ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‬ ‫‪ 32‬كورسی بۆ دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی پارێزگای سلێمانی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی ‪2013/9/21‬دا ك���ه‌‬ ‫(‪ 802‬هه‌زارو ‪ )480‬ك���ه‌س ده‌نگیدا‪،‬‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان له‌پارێ���زگای‬ ‫سلێمانی (‪ 333‬هه‌زارو ‪ )961‬ده‌نگی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا به‌ڕێژه‌ی (‪)%41.62‬ی‬ ‫ده‌نگه‌كان���ی ئه‌و پارێزگای���ه‌‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫نیش���تیمانی كوردستان (‪ 234‬هه‌زارو‬ ‫‪ )252‬ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێنا به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ )%29.19‬و س���ه‌باره‌ت به‌پارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردستانیش له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪ 9/21‬دا له‌س���ه‌ر ئاس���تی پارێزگای‬ ‫س���لێمانی (‪ 92‬ه���ه‌زارو ‪ )500‬ده‌نگی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا به‌ڕێژه‌ی (‪ )%11.53‬و‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی كوردس���تانیش‬ ‫(‪ 84‬هه‌زارو ‪ ) 81‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێنا‬ ‫به‌ڕێ���ژه‌ی (‪ ،)%10.48‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی كوردس���تانیش‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪9/21‬دا له‌س���ه‌ر ئاستی‬ ‫پارێ���زگای س���لێمانی (‪51‬ه���ه‌زارو‬

‫‪ )252‬ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێنا به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ ،)%6.39‬ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ گۆڕانكاری‬ ‫گه‌وره‌ی له‌نه‌خشه‌ی سیاسی هێزه‌كان‬ ‫دروستكرد‪.‬‬ ‫به‌به‌راوردكردن���ی ده‌نگ���ی هێزه‌كان‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ڵبژاردن���ی‪ 1992‬بۆ ‪2013‬‬ ‫ئاس���تی ده‌نگی هێزه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كان‬ ‫له‌پارێ���زگای س���لێمانی به‌ڕێژه‌یه‌كی‬ ‫به‌رچ���او كه‌میك���ردوه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪1992‬دا یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫له‌پارێ���زگای س���لێمانی (‪ 260‬هه‌زارو‬ ‫‪ )297‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێنابو به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ ،) %59.45‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫‪2013‬دا (‪ 234‬ه���ه‌زارو ‪ )252‬ده‌نگی‬ ‫به‌ده‌ستهێنا به‌ڕێژه‌ی (‪ )%29.19‬واتا‬ ‫ئاس���تی ده‌نگه‌كان���ی یه‌كێتی له‌نێوان‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‪ 1992‬ب���ۆ ‪ 2013‬به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ )%30‬كه‌می ك���ردوه‌‪ ،‬ده‌نگی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان له‌ساڵی‪1992‬‬ ‫(‪ 92‬هه‌زارو ‪ )449‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێنا‬ ‫به‌ڕێ���ژه‌ی (‪ ،)%26.6‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی ‪2013‬دا (‪ 92‬ه���ه‌زارو‬ ‫‪ )500‬ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێنا به‌ڕێژه‌ی‬ ‫(‪ )%11.53‬واتا ئاس���تی ده‌نگه‌كانی‬ ‫پارتی له‌نێ���وان هه‌ڵبژاردنی‪ 1992‬بۆ‬ ‫‪ 2013‬به‌ڕێژه‌ی (‪ )%15‬كه‌میكردوه‌‪.‬‬ ‫واتا ده‌نگی یه‌كێتی‌و پارتی پێكه‌وه‌‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ڵبژاردن���ی‪ 1992‬بۆ ‪2013‬‬ ‫به‌ڕێژه‌ی ‪ %46‬له‌پارێزگای س���لێمانی‬ ‫كه‌میكردوه‌ به‌وپێیه‌ی یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫ل���ه‌‪1992‬دا ‪%86‬ی‌ ده‌نگه‌كانی���ان‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی ‪2013‬دا‬ ‫به‌یه‌كێتی‌و پارتی پێك���ه‌وه‌ (‪)%40‬ی‌‬ ‫ده‌نگیان هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫كێ پارێزگاری سلێمانی ده‌باته‌وه‌‬ ‫ش���ێوازی هه‌ڵبژاردن���ی پارێ���زگارو‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان به‌یاس���ا‬ ‫رونكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬له‌بڕگه‌ی سێیه‌می ماده‌ی‬ ‫شه‌شی یاسای ژماره‌ ‪3‬ی پارێزگاكانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان هاتوه‌‪ :‬هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پارێزگار له‌نێوان ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن‬ ‫به‌زۆرین���ه‌ی ره‌ه���ا وات���ا (‪)1 + 50‬ی‬ ‫ژماره‌ی ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌ن دیاری‬ ‫ده‌كرێ���ت له‌ماوه‌یه‌كدا ك���ه‌ ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫(‪ )30‬رۆژ له‌مێژوی به‌ستنی یه‌كه‌مین‬ ‫دانیشتنیه‌وه‌‪ ،‬هاوكات له‌بڕگه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫ماده‌ی شه‌ش���ه‌می یاساكه‌دا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن���ی س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن‌و‬ ‫جێگره‌ك���ه‌ی هات���وه‌‪ ،‬هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌نجوم��� ‌هن‌و جێگره‌ك���ه‌ی‬ ‫له‌نێ���وان ئه‌ندامانی به‌زۆرینه‌ی ره‌های‬ ‫ژماره‌ی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن ده‌بێت‪،‬‬ ‫وات���ا (‪ )1 + 50‬به‌وپێی���ه‌ش له‌ك���ۆی‬ ‫‪ 32‬ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا ئه‌و‬ ‫هێزه‌ی كه‌ پارێ���زگار ده‌باته‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫‪ 17‬كورس���ی ئه‌نجوم���ه‌ن مس���ۆگه‌ر‬ ‫ب���كات‪ ،‬خۆ ئه‌گ���ه‌ر هێزێ���ك به‌ته‌نها‬ ‫نه‌یتوانی ‪ 17‬كورس���ی مسۆگه‌ر بكات‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌بێت هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ هێزی‬ ‫دیكه‌ ببه‌ستێت بۆ ته‌واوكردنی ژماره‌ی‬

‫له‌كۆی ‪ 32‬ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‬ ‫ئه‌و هێزه‌ی ك ‌ه‬ ‫پارێزگار ده‌باته‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت ‪ 17‬كورسی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن مسۆگه‌ر‬ ‫بكات‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫هێزێك به‌ته‌نها‬ ‫نه‌یتوانی ‪ 17‬كورسی‬ ‫مسۆگه‌ر بكات ئه‌وا‬ ‫ده‌بێت هاوپه‌یمانی‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزی دیكه‌‬ ‫ببه‌ستێت‬ ‫یاسایی‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر بڕوانی���ن هێ���زی ب���راوه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‪2013/9/21‬ی راب���ردو‬ ‫له‌كۆی (‪ 802‬هه‌زارو ‪ )480‬ده‌نگده‌ری‬ ‫پارێزگای س���لێمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫بو ك���ه‌ (‪ 333‬ه���ه‌زارو ‪ )961‬ده‌نگی‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌و ده‌نگه‌كانی به‌شی (‪)14‬‬ ‫كورس���ی ده‌كات‪ ،‬یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان (‪ 234‬هه‌زارو ‪ )252‬ده‌نگ‌و‬ ‫ده‌نگه‌كانی به‌شی (‪ )8‬كورسی ده‌كات‪،‬‬ ‫پارتی (‪ 92‬هه‌زارو ‪ )500‬ده‌نگ‌و به‌شی‬ ‫زیاتر له‌(‪ )3‬كورسی ده‌كات‪ ،‬یه‌كگرتو‬ ‫(‪ 84‬هه‌زارو ‪ )81‬ده‌نگ‌و به‌ش���ی (‪)3‬‬ ‫كورس���ی ده‌كات‪ ،‬كۆمه‌ڵ (‪ 51‬هه‌زارو‬ ‫‪ )285‬ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬به‌شی‬ ‫(‪ )2‬كورسی ده‌كات‪.‬‬ ‫بۆ پێش���بینیكردن ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫داهاتو ك ‌ه له‌‪30‬ی نیسان به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪،‬‬ ‫له‌پارێزگای سلێمانی ژماره‌ی دانیشتوانی‬ ‫(‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 156‬هه‌زارو ‪ )186‬كه‌سه‌و‬ ‫له‌و ژماره‌یه‌ش (‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 168‬هه‌زارو‬ ‫‪ )199‬كه‌س مافی ده‌نگدانی هه‌یه‌‪ ،‬خۆ‬ ‫ی ده‌نگده‌ر ده‌نگبدات ئه‌وا‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌‪‌ %75‬‬ ‫(‪ 876‬هه‌زارو ‪ )149‬كه‌س ده‌نگده‌دات‪،‬‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ش به‌ه���ای كورس���یه‌كی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای س���لێمانی ئه‌گه‌ر‬ ‫‪ 32‬كورس���یه‌كه‌ ئه‌ژماربكه‌ین به‌ده‌نگی‬ ‫كورس���یی ‌ه كۆتاكه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا (‪27‬‬ ‫ه���ه‌زارو ‪ )379‬ده‌ن���گ كورس���یه‌كی‬ ‫ئه‌نجوم���ه‌ن ده‌كات‪ ،‬به‌له‌به‌رچاوگرتنی‬

‫ده‌نگی لیسته‌كان‌و پێگه‌ی حیزبه‌كان‌و‬ ‫بارودۆخی سیاسی ناوخۆی حیزبه‌كان‪،‬‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان (‪ 15‬ب���ۆ ‪) 17‬‬ ‫كورس���ی‌و یه‌كێتی(‪ 7‬بۆ ‪ )9‬كورسی‌و‬ ‫پارتی (‪ 3‬بۆ ‪ )4‬كورسی‌و یه‌كگرتو (‪3‬‬ ‫بۆ ‪ )4‬كورسی‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمیش (‪2‬‬ ‫بۆ ‪ )3‬كورس���ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سلێمانی به‌ده‌س���تده‌هێنن‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫هه‌ی ‌ه لیس���تی هاوپه‌یمانی كوردستان‬ ‫ك��� ‌ه له‌سۆسیالیس���ت‌و ش���یوعی‌و‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���ان پێكهات���وه‌‪ ،‬به‌(باقی‬ ‫االق���وی‌) م���اوه‌ی به‌هێز كورس���یه‌ك‬ ‫به‌ده‌ستبهێنن‪.‬‬ ‫به‌وپێیه‌ش ئه‌گه‌ر بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫‪ 17‬كورسی به‌ده‌ستهێنا ئه‌وا ئه‌توانێت‬ ‫به‌ته‌نها پارێزگاری سلێمانی به‌رێته‌وه‌و‬ ‫پارێ���زگار له‌گۆڕان بێ���ت‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫‪ 17‬كورس���ی نه‌هێنا ئ���ه‌وا ده‌توانێت‪،‬‬ ‫به‌هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ لیستی كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیس�ل�امی ی���ان بچوكترین لیس���تی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن پارێزگار بباته‌وه‌‪.‬‬

‫وه‌زیره‌كانی‌ یه‌كگرتو ك ‌ێ ده‌بن؟‬ ‫ی وه‌زیر‌ یه‌كالیی‌ بۆته‌وه‌‬ ‫له‌‪ 27‬پاڵێوراو ‪ 3‬یان بۆ وه‌رگرتنی‌ پۆست ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرتو ‌‬ ‫دواجار پۆست ‌ه بااڵكان ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ئیسالمی‌ له‌كابینی‌ نوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫دیاریكران‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ێ له‌ناو یه‌كگرتودا‬ ‫روننه‌بۆته‌وه‌‪ ،‬ك ‌‬ ‫چ پۆستێكی‌ وه‌زاریی‌ وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و‌هی‌ تا ئێستا هه‌ی ‌ه ‪ 3‬كه‌س‬ ‫له‌ناو ئه‌و حیزبه‌دا به‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫ی بااڵیان‬ ‫یه‌كالیی‌ بونه‌ته‌وه‌ كه‌ پۆست ‌‬ ‫ی نوێ‌ پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كابینه‌ ‌‬ ‫به‌زیادكردنی‌ پۆسته‌كانی‌ ئه‌و حیزبه‌‪،‬‬ ‫باس له‌چه‌ند ناوێكی‌ تریش ده‌كرێت‬ ‫ی پۆست‪.‬‬ ‫بۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ پێش���تر یه‌كگرت���و ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی له‌رێ���گا ‌‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی یه‌كالییكردب���ۆو‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاری ‌‬ ‫ی پۆست ‌‬ ‫پاڵێوراون بۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫له‌كابین��� ‌هی‌ هه‌ش���ته‌می‌ حكوم���ه‌ت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ زیادبونی‌ پۆس���تێك ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫وه‌زاری���ی‌‌و یه‌كالییبونه‌وه‌ ‌‬

‫بۆ به‌ش���داریكردن له‌حكومه‌ت ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دوب���ار‌ه ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حیزب���ه‌ كۆببێته‌وه‌ بۆ دیاریكردن ‌‬ ‫كه‌س���انی‌ ت���ر بۆ ئه‌و پۆس���ته‌‌و چه‌ند‬ ‫ی تریش‪.‬‬ ‫پۆستێك ‌‬ ‫ی رێككه‌وتنی‌ ئه‌و حیزبه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ێ ئه‌نجام���درا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ك ‌ه دوێن��� ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫پۆس���تان ‌هی‌ بۆ یه‌كگرت���و دیاریكراون‬ ‫ی‬ ‫بریتی���ه‌ له‌هه‌ری���ه‌ك له‌وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫كار‌وكاروب���اری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬كاره‌با‪،‬‬ ‫وه‌زیری هه‌رێم بۆ كاروباری په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫وه‌زی���ری هه‌رێم بۆ كاروب���اری ناوچ ‌ه‬ ‫كوردس���تانییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی ئیداره‌ی‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی كاروباری ڕێكخراوه‌‪NGO‬‬ ‫كان‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه جگ���ه‌ له‌به‌ش���داریكردن‬ ‫ی وه‌ك راوێژكار‌و‬ ‫ی تر ‌‬ ‫له‌چه‌ندین پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ چه‌ند پۆستێك ‌‬ ‫تریش‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرت���و ‌‬ ‫پێش���تر ‪ 27‬ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌ س���یڤییان پێشكه‌ش��� ‌‬

‫ی‬ ‫حیزبه‌كه‌ی���ان كردب���و ب���ۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی وه‌زاری���ی‌‪ ،‬ك ‌ه به‌ش���ێكیان‬ ‫پۆس���ت ‌‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌كه‌ بون‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫فه‌رهاد مه‌ال س���اڵح‌و عوم���ه‌ر محه‌مه‌د‬ ‫كه‌ریم‌و به‌هزاد ده‌روێش‌و س���ه‌اڵحه‌دین‬ ‫بابه‌ك���ر‪ ،‬محه‌مه‌د هاودیان���ی‌‪ ،‬عومه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئیس���ماعیل‪ ،‬دو ئافره‌تیش به‌ناوه‌كان ‌‬ ‫سه‌روو شه‌مسه‌‪.‬‬ ‫ی له‌ناو ئه‌و ‪ 27‬كه‌س���ه‌ش‬ ‫ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌نگ���دان ده‌رچون ب���ۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫پۆس���ته‌ وه‌زاریی���ه‌كان بریتیب���ون‬ ‫له‌هه‌ریه‌ك له‌عوم���ه‌ر محه‌مه‌د كه‌ریم‌و‬ ‫به‌هزاد ده‌روێش‌و س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناو یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس���ی‌ له‌و‌ه كرد‪ ،‬به‌وپێی ‌ه ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌ك���ر ئه‌ندازی���اره‌و‬ ‫ێ‬ ‫پسپۆڕیه‌كه‌ی‌ له‌كاره‌باو‌ه نزیكه‌‪ ،‬ده‌ش ‌‬ ‫ی كاره‌ب���ای‌ پێبدرێت‬ ‫ی وه‌زیر ‌‬ ‫پۆس���ت ‌‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ پێش���تر ب���اس له‌و‌ه ده‌كرا‬ ‫ی‬ ‫ی كاروكاروبار ‌‬ ‫ك���ه‌ پۆس���تی‌ وه‌زی���ر ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ پێده‌درێت‪ ،‬هه‌رچی‌ عومه‌ر‬ ‫ی ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریمیشه‌ ده‌نگۆ ‌‬

‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ كاروكاروبار ‌‬ ‫كه‌ پۆس���ت ‌‬ ‫ی وه‌ربگرێ���ت‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫كومه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ه���زاد ده‌روێش ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێك له‌دو‬ ‫ی تری‌ پێنه‌درێت‪،‬‬ ‫پۆس���ت ‌ه وه‌زارییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وا ره‌نگ��� ‌ه پۆس���تی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی كاروباری ڕێكخراوه‌‪NGO‬‬ ‫كانی‌ پێبدرێ���ت‪ ،‬محه‌مه‌د هاودیانییش‬ ‫ی ئه‌و حیزبه‌دا‬ ‫ك ‌ه له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆری‌ هێن���او‌ه بۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ده‌نگێك ‌‬ ‫ی بااڵ له‌حكومه‌تدا ره‌نگ ‌ه یه‌كێك‬ ‫پۆست ‌‬ ‫ی بهێنرێته‌و‌ه‬ ‫بێت له‌وان ‌هی‌ كه‌ دوبار‌ه ناو ‌‬ ‫ی وه‌زاریی‌‪.‬‬ ‫ی پۆستێك ‌‬ ‫بۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫سه‌میر س���ه‌لیم هه‌رچه‌نده‌ دان به‌وه‌دا‬ ‫ی س���یڤییان‬ ‫ده‌نێ‌ ك ‌ه له‌و ‪ 27‬كه‌س���ه‌ ‌‬ ‫ی كردبو ئه‌و سێ‌ ئه‌ندامه‌یان‬ ‫پێشكه‌ش ‌‬ ‫ك ‌ه بریتین له‌عوم���ه‌ر محه‌مه‌د كه‌ریم‌و‬ ‫به‌هزاد ده‌روێش‌و س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن یه‌كالییبونه‌ته‌و‌ه بۆ پۆست ‌‬ ‫وه‌زیریی‌‪ ،‬به‌اڵم جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫كه‌ تا ئێس���تا هیچ ناوێكیان نه‌داوه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫الیه‌ن���ی‌ راس���پێردراو ب���ۆ پێكهێنان ‌‬

‫ی هه‌ش���ته‌می‌ حكوم���ه‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كابینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وتی‌ "ئه‌و‌ه له‌كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بڕیاری‌ لێده‌درێت"‪.‬‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌كه‌ی‌ ناو یه‌كگرتو‬ ‫ی‬ ‫ی رونكرده‌وه‌ ك��� ‌ه به‌وپێیه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆس���ته‌كانی‌ یه‌كگرت���و گۆڕان���كار ‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا هاتوه‌ وا چاوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫ی سیڤ ‌‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دوباره‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی نوێ‌‪.‬‬ ‫وه‌ربگرێته‌و‌ه بۆ هه‌ندێ‌ پۆس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشتر یه‌كگرتو زۆر باسی‌ له‌به‌شدار ‌‬ ‫ی سیاسیدا‌و‬ ‫ئافره‌تان ده‌كرد له‌كاروبار ‌‬ ‫ی ناوخۆی‌ ئه‌و حیزبه‌ش‬ ‫ی پێڕه‌و ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی ناو حیزب‬ ‫ی پۆس���ته‌كان ‌‬ ‫ده‌بێت ‪‌ %25‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ژنان‌و ئافره‌تان بدرێن‪ ،‬به‌اڵم به‌پێ ‌‬ ‫ی به‌ده‌س���ت هاتون‬ ‫ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ ‌‬ ‫چ���اوه‌ڕوان ناكرێ���ت هی���چ ئافره‌تێك‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاری ‌‬ ‫له‌رێگای‌ ئه‌و حیزبه‌وه‌ پۆست ‌‬ ‫پێبدرێ���ت‪ ،‬بۆ ئه‌م ‌ه س���ه‌میر س���ه‌لیم‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو ك ‌ه له‌و ‪ 27‬س���یڤییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌ستیان گه‌یشتبو چه‌ندین ئافره‌ت ‌‬ ‫تێ���دا بو‪" ،‬ب���ه‌اڵم ك��� ‌ه له‌هه‌ڵبژاردندا‬ ‫ده‌رنه‌چن ئه‌وه‌ تاوانی‌ ئێمه‌ نییه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌و ‪ 27‬سیڤییه‌ ‌‬ ‫به‌ده‌ستمان‬ ‫گه‌یشتبو چه‌ندین‬ ‫ئافره‌تی‌ تێدا‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردندا‬ ‫ده‌رنه‌چن ئه‌و‌ه‬ ‫تاوانی‌ ئێمه‌ نییه‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫‪5‬‬

‫له‌شه‌ڕی‌ ناوخۆدا‬ ‫واڵت بو به‌ده‌ستاڕێكی‌ گه‌وره‌و براكان یه‌كتریان پێده‌هاڕی‌‬

‫فایه‌ق حه‌مه‌ساڵح‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫مامۆستا فایه‌قی‌ فۆتۆگرافه‌ر ئاماژ‌ه‬ ‫ی ناوخۆ چه‌ندین‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه شه‌ڕ ‌‬ ‫ی به‌ئاگرو ئاس���ن‌و خوێن‬ ‫دیمه‌ن‌و وێنه‌ ‌‬ ‫له‌مه‌غ���زو مێش���كیدا هه‌ڵكۆڵیوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هه‌رگی���ز له‌یاده‌وه‌ریی ‌ه تاڵ‌‌و‬ ‫ناخۆشه‌كانی‌ ئه‌و رۆژگار‌ه ده‌رباز نابم‪،‬‬ ‫ئێس���تاش ك ‌ه به‌الی‌ هه‌ندێ���ك بازگه‌و‬ ‫ی‬ ‫كێوو شاخدا تێده‌په‌ڕم شه‌ڕی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتیم بیردێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫فایه‌ق حه‌مه‌س���اڵح ك ‌ه به‌مامۆس���تا‬ ‫ی فۆتۆگرافه‌ر ناس���راوه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫فایه‌ق��� ‌‬ ‫ی كات���ی‌ راپه‌ڕین‌و كۆڕه‌وو‬ ‫فۆتۆگرافه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆی���ه‌‪ ،‬ئه‌و ك���ه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌رش���یفێكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و رۆژگار‌ه بۆ‬ ‫فۆتۆوه‌ شین‌و ش���اد ‌‬ ‫ێ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی‌‌و ن���ه‌و‌هی‌ ن���و ‌‬ ‫ناوبراو پێیوایه‌ پێویس���ته‌ هیچ كاتێك‬ ‫ی ‪1994‬‬ ‫ی مایس ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ئه‌و رۆژان ‌ه ‌‬ ‫له‌یادنه‌كرێت كه‌ س���ه‌رله‌به‌یانیه‌ك شه‌ڕ‬ ‫ی‬ ‫له‌ناو قه‌اڵدزێوه‌ له‌نێوان چه‌ند كه‌سێك ‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتیدا هه‌ڵگیرس���ا‌و هه‌ر زو‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌مو شارو شارۆچكه‌كاندا ته‌شه‌نه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫س���ه‌ندو سه‌رتاس���ه‌ر ‌‬ ‫گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌ هه‌ندێكجار له‌كاتی‌ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی مه‌رگ‌و تیاچون‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌یدا له‌لێوار ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و ته‌نان���ه‌ت لێدان‌و ئازار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ندیخانه‌ش���ی‌ چه‌ش���توه‌‪ ،‬قس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و رۆژگاره‌ ‌‬ ‫ی دنیادی���ده‌ ‌‬ ‫كابرایه‌ك ‌‬ ‫تا ئێستاش له‌مێشكدا ده‌زرنگێته‌و‌ه ك ‌ه‬

‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی شه‌ڕ ‌‬ ‫ی ‪ 1993‬له‌كات ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمیه‌كاندا وێنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر ئوتومبێلێكه‌وه‌ گرتو‌ه‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی دۆش���ك ‌ه ته‌قان���دن بو‌ه روه‌و‬ ‫خه‌ریك ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امییه‌كان‪ ،‬پێیوتو‌ه‬ ‫بنكه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫"هه‌م���و فیلمه‌كان���ت له‌مه‌دا خه‌س���ار‬ ‫ی‬ ‫مه‌كه‌‪ ،‬جارێ‌ چیت دیوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ شه‌ڕ ‌‬ ‫ی به‌رانه‌كان‬ ‫كاوڕه‌كانه‌‪ ،‬هێشتا ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ماوه‌"‪.‬‬ ‫ی س���اڵێك‪ ،‬مامۆس���تا‬ ‫ی تێپه‌ڕین ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و پیاو‌ه ‌‬ ‫فای���ه‌ق پێش���بینیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی دیو‌ه ك��� ‌ه یه‌كێتی‌‌و‬ ‫به‌چ���اوی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ی پێكهه‌ڵپژان‌و هه‌مو كوردستانیان‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی ناوخۆدا سوتاند‪ ،‬ئیتر‬ ‫له‌ئاگری‌ شه‌ڕ ‌‬ ‫ی شاعیر ده‌ڵێت‬ ‫وه‌ك شێركۆ بێكه‌س��� ‌‬ ‫"واڵت ب���و به‌ده‌س���تاڕێكی‌ گ���ه‌وره‌و‬ ‫براكانی���ش یه‌كتری���ان پێده‌هاڕێ‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫یاتاخ‌و دۆشکه‌و سندوق ‌ه فیشه‌که‌کان‬ ‫ی راو ئه‌ناو ئه‌م شاخ ئه‌و‬ ‫شار ئه‌و شار ‌‬ ‫ی سه‌رده‌بڕی‌‌و كوردستان پڕ كرا ده‌چن بۆ شه‌ڕ‬ ‫ش���اخ ‌‬ ‫له‌بازگه‌و له‌ته‌قه‌و له‌كوشتارو زیندان"‪.‬‬ ‫ی مامۆستا فایه‌ق‬ ‫ی ئه‌م وێنانه‌ ‌‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و به‌ش���ه‌ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫روداوه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ده‌گێڕن���ه‌و‌ه ك��� ‌ه به‌زۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌وز ناوده‌برێت‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م��� ‌ه وتی‌ "كاتی‌ خ���ۆی‌ چوم بۆ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫بارزانی‌ مه‌ال خالید كه‌ پارتی‌‌و وه‌زیر ‌‬ ‫رۆشنبیری‌ بو‪ ،‬داوام لێكرد ئاسانكاریم‬ ‫ی زه‌ردیش���دا‬ ‫بۆ بكات بۆ ئه‌و‌هی‌ له‌زۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ازاد وێن ‌ه ‌‬ ‫وه‌ك رۆژنامه‌نوس���ێك ‌‬ ‫روداوه‌كان بگرم‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێیوتم‪ :‬زۆر‬ ‫قورس���ه‌‪ ،‬تۆمه‌تت بۆ دروستده‌كرێت‪،‬‬ ‫راستیكردو ناهه‌قیشی‌ نه‌بو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سبه‌ینێ‌ چوارش���ه‌ممه‌‪ ،‬هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێ���زگاكان‌و په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫عێراق ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬وا چاوه‌ڕوانیش‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت كه‌ كێشمه‌كێش���ێكی‌ گه‌ور‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن له‌سه‌ر س���لێمانی‌ بێت‪ ،‬دو‬ ‫ی داهاتو‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش وات ‌ه هه‌ین ‌‬ ‫رۆژ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵگیرسان ‌‬ ‫ی رۆژه‌ شومه‌ك ‌ه ‌‬ ‫‪ 5/2‬یاد ‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆیه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌ سا ‌ڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌‪1994‬دا شه‌ڕ له‌نێوان پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ده‌ستیپێكردو "ئازادی‌" تیا كوژرا‪ .‬ئاوێن ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م وێنانه‌و‌ه ئه‌و یاده‌وه‌ری ‌ه‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫زیندو ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬زیندوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫یاده‌وه‌ری ‌ه ئاڕاس���ته‌كردنی‌ ساڵوێكه‌ بۆ‬ ‫ی له‌نزیكه‌وه‌ ش���ه‌ڕو كوش���تارو‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫‌‌و‬ ‫بینی‬ ‫‌ڵكیان‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ئازاردان‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫خوێنڕشت‬ ‫له‌نزی���ک دێگه‌ڵ��� ‌ه دوای گه‌ڕان���ه‌وه‌ی یه‌کێتی ل ‌ه‬ ‫ی ده‌گوازنه‌وه‌ ب���ۆ نه‌وه‌كان ‌‬ ‫وێنه‌كان��� ‌‬ ‫ی ‪1996‬دا پێش���مه‌رگه‌یه‌ک به‌هۆی به‌رکه‌وتنی پارچ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫بۆ‬ ‫داهاتو‪،‬‬ ‫ئێس���تاو‬ ‫تۆپه‌وه‌ له‌باوه‌شی هاوڕیکانی گیان له‌ده‌ست ده‌دات‬ ‫ی درێژ‌ه‬ ‫كاروان‌و كارنامه‌ی‌ شه‌ڕه‌نگێزی ‌‬ ‫ی ئه‌م وێنان ‌ه بكه‌ن‪.‬‬ ‫پێبده‌ن‪ ،‬سه‌یرێك ‌‬

‫دوای گه‌ڕانه‌وه‌ی یه‌کێتی بۆ ناو شارو شارۆچکه‌کانی‬ ‫سلێمانی ل ‌ه سه‌یدسادق کۆمیته‌ی رێکخستن تابلۆی خۆی‬ ‫به‌سه‌ر تابلۆی لیژنه‌ی ناوچه‌ی پارتیدا داده‌کوتێت‬

‫شه‌ڕێک نزیکی هاوینه‌هه‌واری دوکان‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫ک ‌ه هێزه‌کانی پارتی روه‌و سلێمانی دێن‌و هێزه‌کانی‬ ‫یه‌کێتی روبه‌ڕیان ده‌بنه‌و‌ه دوای ‪31‬ی ئاب‬

‫گه‌رم���ه‌ی ش���ه‌ری ناوخ���ۆ چه‌ن���د‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌کی لیوای تایبه‌ت له‌نزیک‬ ‫فولکه‌ی ئاسکه‌کانی سلێمانی بازگه‌یان‬ ‫داناو‌ه ل ‌ه شۆفێری ئۆتۆمبێل‌و رێبوارن‬ ‫ده‌پرسنه‌وه‌‬ ‫گردبونه‌وه‌ی که‌س���وکاری ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌گه‌رده‌لول���ی تۆڵ���ه‌دا‪ ،‬که‌ هێرش���ی‬ ‫هێزه‌کانی یه‌کێتی بو بۆ سه‌رهێزه‌کانی‬ ‫پارت���ی‪ ،‬گیانی���ان له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬له‬ ‫رانییه‌‬

‫خۆئاماده‌کردنی هێزی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه ل ‌ه هیزۆب بۆ‬ ‫شه‌ڕی بالیسان‬

‫پێش���مه‌ر گه‌یه‌کی‬ ‫تایب���ه‌ت‬ ‫لی���وای‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ش���ه‌ڕی‬ ‫ناوخ���ۆدا له‌س���ه‌ر‬ ‫سوچێکی کانێسکان‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫ویکیلیکس ‪2004‬‬

‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی له‌ژێر فشار ‌ی ئه‌مه‌ریكاو توركیادا رازیبون به‌ب ‌ێ‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌ی ماده‌ ‌ی ‪ ،140‬به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی كه‌ركوك بكه‌ن‬ ‫ده‌گرنه‌ب���ه‌ر یاخود نا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌زانین كه‌‬ ‫پارویه‌كی‌ له‌وشێوه‌یه‌ به‌نیسبه‌ت حكومه‌ت ‌ی‬ ‫عێراقه‌وه‌ زۆر قورسه‌ قوتبدرێت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌ژێر فشاری‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو توركیا رازیبون به‌وه‌ی‌ به‌ب ‌ێ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌ی‌ ‪ ،140‬به‌شداریبكه‌ن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ شاری‌ كه‌ركوكداو‬ ‫ئه‌و ریفراندۆمه‌ش كه‌ ساڵی‌ ‪ 2005‬كرا‬ ‫بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌"مناوه‌ره‌"یه‌كی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان له‌قه‌ڵه‌میده‌دات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ دو به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ سایتی‌ ویكیلیكس‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن دیپلۆماتكاره‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫له‌ئه‌نكه‌ره‌ نوس���راوه‌و ئاوێن���ه‌ ده‌قه‌كانی‌‬ ‫كردون به‌كوردی‌‪ ،‬له‌ژێر فشاری‌ به‌رپرسانی‌‬ ‫واش���نتۆن‌و ئه‌نكه‌ره‌دا‪ ،‬یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‬ ‫رازیب���ون ب���ه‌وه‌ی‌ به‌ب���ێ‌ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫م���اده‌ی‌ ‪58‬ی‌ ئیداره‌ی‌ كات���ی‌ عێراق كه‌‬ ‫دواتر گ���ۆڕدرا به‌م���اده‌ی‌ ‪ ،140‬بچنه‌ ناو‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ ساڵی‌ ‪ 2005‬له‌كه‌ركوك كه‌‬ ‫پێشتر ره‌تیانكردبۆوه‌ هه‌نگاوی‌ له‌وشێوه‌یه‌‬ ‫بنێن‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ی���ه‌دا كه‌‬ ‫مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ س���اڵی‌ ‪ 2004‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان ده‌ڵێ���ن‪ ،‬تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫به‌به‌ه���رۆز گه‌اڵڵی‌ راگه‌یاندب���و‪" ،‬رازیبون‬ ‫به‌به‌ش���داریكردن له‌هه‌ڵبژاردن���دا پێ���ش‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئ���ه‌و ماده‌ ده‌س���تورییه‌‬ ‫(‪ ،)140‬مان���ای‌ ئه‌وه‌یه‌ یه‌كێتی‌ ره‌زامه‌نده‌‬ ‫به‌مه‌سه‌له‌ی‌ به‌عه‌ره‌بكردنی‌ شاری‌ كه‌ركوك‪.‬‬ ‫راوێ���ژكاری‌ ئه‌مه‌ری���كا جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كان���ی‌ هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬ئه‌نجامی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ماده‌ی‌ ‪ 58‬دیاری ناكات"‪.‬‬ ‫ه���اوكات پارتی���ش هه‌م���ان نیگه‌رانی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ژێر فش���اری‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫توركی���ا بڕی���اری‌ به‌ش���داریكردنی‌ داوه‌و‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌كان له‌زاری‌ سه‌فین دزه‌یی‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ "به‌ره‌وپێش���چونه‌كان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ مه‌سه‌له‌ی‌ كه‌ركوك به‌پێی‌‬ ‫ماده‌ی‌ ‪58‬ی‌ یاسای‌ گواستنه‌وه‌ی‌ ئیداری‌‪،‬‬ ‫چه‌قیبه‌ستوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ریفراندۆم���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌س���اڵی‌ ‪،2005‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان ده‌ڵێن‪" ،‬پێده‌چێت فكره‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ ریفراندۆم بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‪،‬‬ ‫مناوه‌ره‌یه‌ك���ی‌ پارت���ی‌ بوبێ���ت‌و له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێتیه‌وه‌ پشتیوانی‌ نه‌كرێت"‪.‬‬

‫دواخستنی‌ هه‌ڵبژاردن له‌كه‌ركوك‬ ‫ئه‌نك���ه‌ره‌ نیگه‌ران���ه‌ له‌هه‌وڵه‌كان��� ‌ی‬ ‫ئه‌مدواییه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ بۆ دواخستنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان‬ ‫له‌كه‌رك���وك‪ .‬به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ توركی���ا‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌نكه‌ره‌ ب���ڕوای‌ وایه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان پێویسته‌ له‌هه‌مو شوێنێك‬ ‫ئه‌نجامبدرێن له‌كاتی‌ خۆیدا‪.‬‬

‫كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن غه‌یره‌‬ ‫كورده‌وه‌‬ ‫كۆنترۆڵكراوه‌و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دادپه‌روه‌رانه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كورده‌كاندا ناكات‬ ‫هه‌رێم پالنی‌ هه‌بێت بۆ ریفراندۆم له‌س���ه‌ر‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫له‌ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫به‌روار‪16 :‬ی‌ كانونی‌ یه‌كه‌می‌ ‪2004‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬

‫پوخته‌‪:‬‬ ‫رۆژی‌ ‪15‬ی‌ كانون���ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬راوێژكار ‌ی‬ ‫سیاسیی‌ س���ه‌ربازیی ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬تیمۆسی‌‬ ‫بێت���س‪ ،‬چاویكه‌وت به‌نوێن���ه‌ری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردستان له‌ئه‌نكه‌ره‌‪ ،‬به‌هرۆز‬ ‫گه‌اڵڵ���ی‌‌و گفتوگۆی���ان ك���رد له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫نیگه‌رانیه‌كان سه‌باره‌ت به‌داواكارییه‌كانی‌‬ ‫كورد بۆ دواخستنی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ كه‌ركوك‪ .‬گه‌اڵڵی‌ داوای كرد ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌واده‌ی‌ دیاریكراوی‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‌و كورد تێیدا به‌ش���دارنه‌بێت‪.‬‬ ‫راوێژكاره‌كه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌حكومه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق‌و كۆمس���یۆنی‌ بااڵی‌‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كان‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانیش بڕوایانوایه‌‬ ‫ئای‌ دی‌‪04ANKARA6991 :‬‬ ‫باب���ه‌ت‪ :‬نوێن���ه‌ری‌ یه‌كێت���ی‌ له‌ئه‌نكه‌ر‌ه كه‌ پێویسته‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌كاتی‌ خۆیدا‬ ‫ده‌ڵێت تاڵه‌بانی‌ سوره‌ له‌سه‌ر دواخستنی‌ له‌هه‌مو شوێنێكی‌ عێراقدا بكرێن‪.‬‬ ‫له‌میان���ی‌ گفتوگۆك���ه‌دا‪ ،‬ته‌له‌فۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬ره‌تیشیده‌كاته‌وه‌ حكومه‌تی‌‬

‫یه‌كێتی‌ هه‌رگیز ریفراندۆمی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌‬ ‫ئه‌نجامن���ادات ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌ره‌تا راوێ���ژ‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا نه‌كات‪.‬‬ ‫كۆمێن���ت‪ :‬به‌وپێی���ه‌ی‌ له‌ئه‌زمون���ی‌‬ ‫رابردومانه‌وه‌ بۆمان سه‌لمێنراوه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئ���ه‌و ته‌له‌فۆنه‌ی‌ له‌كات���ی‌ گفتوگۆكه‌ماندا‬ ‫له‌الی���ه‌ن تاڵه‌بانی���ه‌وه‌ ب���ۆی ك���را‪،‬‬ ‫واده‌رده‌كه‌وێت گه‌اڵڵی‌ به‌توندی‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌كه‌ی���ه‌وه‌‪ .‬بۆی���ه‌‬ ‫پێده‌چێت فكره‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌‪ ،‬مناوه‌ره‌یه‌كی‌ پارتی‌ بوبێت‌و‬ ‫له‌الیه‌ن یه‌كێتیه‌وه‌ پشتیوانی‌ نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئای‌ دی‌‪04ANKARA6946 :‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬توركی���ا نیگه‌رانه‌ له‌دواخس���تنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ كه‌رك���وك‪ ،‬ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ریفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫له‌ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫به‌روار‪14 :‬ی‌ كانونی‌ یه‌كه‌می‌ ‪2004‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬

‫گه‌اڵڵی‌ زه‌نگی‌ لێدا‪ ،‬دوای‌ قس���ه‌كردنێكی‌‬ ‫ك���ورت به‌ك���وردی‌‪ ،‬به‌ه���رۆز گه‌اڵڵ��� ‌ی‬ ‫ته‌له‌فۆنه‌كه‌ی‌ داخس���ته‌وه‌و وت���ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رۆك جه‌الل تاڵه‌بانی‌ ب���و‪ ،‬تاڵه‌بانی‌‬ ‫ئامۆژگاری‌ كردبو بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ئێمه‌ بڵێت‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێتی‌ بۆچونی‌ وایه‌ تا ماده‌ی‌ ‪58‬ی‌‬ ‫یاسای‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌ ئیداریی‌ له‌كه‌ركوك‬ ‫جێبه‌جێنه‌كرێت‪ ،‬به‌شداری‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگای‌ كه‌رك���وك ناكات‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ وته‌كان���ی‌ گه‌اڵڵ���ی‌‪ ،‬تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫پێیراگه‌یاندبو كه‌ رازیبون به‌به‌شداریكردن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���دا پێ���ش جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌و‬ ‫ماده‌ ده‌س���تورییه‌‪ ،‬مانای‌ ئه‌وه‌یه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ره‌زامه‌ن���ده‌ به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ به‌عه‌ره‌بكردنی‌‬ ‫ش���اری‌ كه‌رك���وك‪ .‬راوێ���ژكاری‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫جه‌ختیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ده‌ره‌نجامه‌كان���ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئه‌نجامی‌ پرۆسه‌ی‌ ماده‌ی‌ ‪58‬‬ ‫دیاری ناكات‪.‬‬ ‫راوێ���ژكاری‌ ئه‌مه‌ری���كا ب���ۆ گه‌اڵڵ���ی‌‬ ‫رونك���رده‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ چه‌ن���د هه‌واڵێكمان‬ ‫بیستوه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫كوردستان به‌نیازی‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆمه‌‬ ‫رۆژی‌ ‪14‬ی‌ كانونی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر س���ه‌ربه‌خۆیی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫‪30‬ی‌ كانون���ی‌ دوه‌م‪ .‬گه‌اڵڵی‌ ره‌تیكرده‌وه‌ گش���تیی‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ كاروباری‌‬ ‫پالنی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌ بون���ی‌ هه‌بێت‌و وتی‌‪ ،‬خۆرهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت بانگهێش���تی‌‬

‫ریفراندۆمی‌ كورد له‌سه‌ر سه‌ربه‌خۆیی‌‪:‬‬ ‫به‌رپرس����ه‌كه‌ی‌ توركیا وت����ی‌‪ ،‬ئه‌نكه‌ر‌ه‬ ‫چه‌ندی����ن راپۆرتی‌ بینی����وه‌ كه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم به‌نیازی‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆمه‌ بۆ‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش هاوكات له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان‌و‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و كوردس����تان‪ ،‬سندوقی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌و ریفراندۆم����ه‌ش داده‌نرێت كه‌‬ ‫ده‌نگده‌ران����ی‌ كورد ده‌توان����ن ده‌نگبده‌ن‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئاخۆ پێیانباشه‌ له‌عێراق‬ ‫جیاببنه‌وه‌و ببنه‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ س����ه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫له‌كاتێك����دا س����ه‌ركردایه‌تی‌ ك����ورد وای‬ ‫نیش����انده‌دات كه‌ ئه‌مه‌ ته‌نه����ا پێوه‌رێكی‌‬ ‫شاری که‌رکوک‬ ‫نامولزه‌م����ی‌ رای‌ گش����تییه‌‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌رپرس����ه‌كه‌ی‌ توركیا هۆشداریدا له‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ كرد هه‌نگاوی‌ له‌وش����ێوه‌یه‌ سه‌ربكێش����ێت بۆ‬ ‫له‌ئه‌نكه‌ره‌وه‌ ب���ۆ ده‌ربڕینی‌ نیگه‌رانیه‌كانی‌ ریفراندۆم له‌سه‌ر سه‌ربه‌خۆیی‌‪.‬‬ ‫توركیا له‌باره‌ی‌ س���ێ‌ مه‌سه‌له‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫پارتی‌ له‌سه‌ر س���نوره‌كانی‌ نێوان عێراق‌و سه‌ردانی‌ به‌رپرسێكی‌ پارتی‌ بۆ ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫رۆژی‌ ‪13‬ی‌ كانون����ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬راوێژكاری‌‬ ‫توركیا ئااڵی‌ خۆی‌ له‌سه‌ر بیناكانی‌ گومرگ‬ ‫هه‌ڵك���ردوه‌‪ .‬دوه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ دواخس���تنی‌ سیاس����یی‌ س����ه‌ربازیی‌ له‌باڵیۆزخان����ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان ئه‌مه‌ری����كا له‌ئه‌نك����ه‌ره‌‪ ،‬چاویك����ه‌وت‬ ‫له‌كه‌ركوك‪ .‬س���ێیه‌م‪ ،‬باسی‌ ئه‌وه‌ ده‌كرێت به‌س����ه‌فین دزه‌یی‌‪ ،‬به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫كه‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ره‌نگ���ه‌ ریفراندۆم ده‌ره‌كییه‌كانی‌ پارتی‌‌و نوێنه‌ری‌ پێش����وی‌‬ ‫بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان له‌رۆژی‌ ‪30‬ی‌ ئه‌و حزبه‌ له‌توركیا‪ .‬راوێژكار هه‌ڵوێس����تی‌‬ ‫كانون���ی‌ دوه‌م ئه‌نجامبدات‪ .‬به‌رپرس���انی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ دوپاتكرده‌وه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا وه‌اڵمیاندای���ه‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ دیدی‌ كه‌ ئێمه‌ دژی‌ دواخستنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫خۆمان به‌به‌رپرس���انی‌ ك���ورد‌و حكومه‌تی‌ كه‌ركوكی����ن‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا هان����ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫عێراقی���ش گه‌یاندوه‌ ك���ه‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان پارت����ی‌ دا ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ره‌چ����اوی‌ ئه‌و‬ ‫پێویس���ته‌ له‌كاتی‌ دیاریك���راوی‌ خۆیانداو بنه‌مایان����ه‌ بكه‌ن كه‌ رێگه‌ی����ان پێده‌دات‬ ‫له‌هه‌مو ش���وێنێكی‌ واڵت���دا ئه‌نجامبدرێن‪ .‬بۆ به‌ش����داربون ل����ه‌و هه‌ڵبژادن����ه‌ی‌ ‪30‬ی‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌رپرس���ێكی‌ ب���ااڵی‌ پارت���ی‌ كانون����ی‌ دوه‌م����ی‌ ‪ .2005‬له‌به‌رامب����ه‌ردا‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان رۆژی‌ ‪13‬ی‌ كانونی‌ س����ه‌فین دزه‌یی‌ وتی‌‪ ،‬به‌ره‌وپێشچونه‌كان‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬پێیراگه‌یاندین كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫ره‌نگه‌ ئ���ه‌و ریفراندۆمه‌ ئه‌نجامبدات ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ ماده‌ی‌ ‪58‬ی‌ یاسای‌ گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق نیگه‌رانیه‌كانی‌ كورد ئیداریی‌‪ ،‬چه‌قیبه‌ستوه‌‪ .‬سكااڵی‌ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ كه‌ركوكه‌وه‌ به‌جددی‌ وه‌رنه‌گرێت‪ .‬كرد كه‌ كۆمس����یۆنی‌ بااڵی‌ س����ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌ئه‌نكه‌ره‌وه‌ ناتوانین هه‌ڵسه‌نگاندن هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌الی����ه‌ن غه‌یره‌ كورده‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ بكه‌ین ك���ه‌ ئاخۆ كوردانی‌ عێراق كۆنترۆڵكراوه‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ دادپه‌روه‌رانه‌‬ ‫به‌راس���تی‌ هه‌نگاوێك���ی‌ وه‌ك���و ریفراندۆم مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ كورده‌كاندا ناكات‪.‬‬

‫كورد له‌"دڵ و قودسی‌ كوردستان"‪ ،‬خه‌ریك ‌ه ده‌بێت ‌ه كه‌مینه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌و دو هه‌ڵبژاردنه‌ی‌ تا ئێستا‬ ‫له‌كه‌ركوك ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬دەنگ و‬ ‫پێگەی كورد له‌هەڵبژاردنی‌ یه‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ دوه‌م‪ ،‬بەشێوەیەكی‬ ‫بەرچاو كەمی كردوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی‬ ‫زۆربەی پۆستە بااڵكانی شاره‌كه‌ش‬ ‫لەدەستی كورددایە‪ ،‬به‌وپێیه‌ش‬ ‫ئه‌مجاره‌ ریزه‌كانی‌ الیه‌نه‌ كوردیه‌كان‬ ‫له‌و شاره‌دا په‌رته‌وازه‌ بوه‌‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫ده‌نگێكی‌ زیاتر له‌ده‌ستبدات‌و دابه‌زینی‌‬ ‫زیاتر به‌خۆوه‌ ببینێ‌‪.‬‬

‫ساڵی ‪2005‬‬

‫ساڵی‬ ‫‪���2010‬‬ ‫��‬ ‫‪��Ύ‬‬ ‫‪γ‬‬

‫‪�������Ύ‬‬ ‫‪γ‬‬

‫‪ 1‬کورد‬ ‫‪ 2‬الیه‌نه‌کانی دیکه‌‬

‫‪%63.4‬‬

‫به‌پێ���ی‌ ده‌س���توری‌ نوێ���ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫كه‌ركوك كه‌ له‌الی‌ به‌شێك له‌كورده‌كان‬ ‫به‌"دڵ‌ یان قودسی‌ كوردستان" ناسراوه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و ناوچانه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌چێته‌‬ ‫چوارچێوه‌ی‌ "ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كان"‪ ،‬ئاس���اییكردنه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رژمێریكردن‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش یه‌كێكه‌ له‌كێش���ه‌ دێرینه‌كانی‌ پاش���ان راپرس���ی‌‪ ،‬تا به‌پێی‌ ئه‌م سێ‌‬ ‫نێوان حكومه‌ته‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كه‌كانی‌ قۆناغه‌ چاره‌نوسی‌ ئه‌و ناوچانه‌ له‌نێوان‬ ‫عێراق‌و باشوری‌ كوردستان‪ .‬له‌ئێستاشدا هه‌رێم‌و كوردس���تان‌و به‌غ���دا یه‌كالیی‬ ‫ماده‌یه‌ك���ی‌ ده‌س���توری‌ دیاریكراوه‌ بۆ بكرێن���ه‌وه‌‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆتایی‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و ناوچانه‌و به‌ماده‌ی‌ س���اڵی‌ ‪ 2007‬دیاریكرا وه‌ك دواین واده‌‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنی‌ ئ���ه‌و ماده‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪ 140‬ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ی به‌ته‌واوی‌‬ ‫م���اده‌ی‌ ‪ 140‬س���ێ‌ قۆن���اغ ب���ۆ تا ئێس���تا هیچ قۆناغێك��� ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن له‌خۆی‌ ده‌گرێت‪ ،‬ئه‌وانیش نه‌چوه‌ته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬

‫‪%36.6‬‬

‫‪2005/1/30‬ی‬ ‫لەهەڵبژاردن���ی‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێ���زگای كەركوك���دا‪،‬‬ ‫لیس���تی برایەتی كەركوك كە تێكڕای‌‬ ‫الیەنە كوردیەكانی لەخۆدەگرت لەكۆی‬ ‫‪ 41‬كورس���ی پارێزگ���ە‪ 26 ،‬كورس���ی‬ ‫بەدەس���تهێنا واته‌ رێ���ژەی( ‪)%63.4‬‬ ‫كورسی ئەو پارێزگایەی‌ برده‌وه‌‪ ،‬بەاڵم‬ ‫الیەنەكانی تر بەع���ەرەب‌و توركمانەوە‬ ‫(‪) %36.6‬ی كورس���ی ئەنجوم���ەن‌و‬

‫‪1‬‬

‫کورد‬

‫‪2‬‬

‫الیه‌نه‌کانی دیکه‌‬

‫‪%49.9‬‬

‫دەنگی پارێزگاكەیان بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫‪‌ 2010/3/7‬‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌ران���ی عێراق���دا كه‌‬ ‫كورد به‌چه‌ند لیس���تێك به‌شداری كرد‪،‬‬ ‫له‌ك���ۆی ‪ 557‬ه���ه‌زارو ‪ 37‬ده‌نگده‌ری‬ ‫پارێ���زگای كه‌رك���وك‪ ،‬له‌لیس���ته‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوه‌كاندا لیس���تی هاوپه‌یمانی‬ ‫كوردس���تانی (یه‌كێتی‌و پارتی‌و چه‌ند‬ ‫پارتێك���ی دیكه‌) توان���ی ‪ 206‬هه‌زارو‬

‫‪%50‬‬

‫‪ 542‬ده‌ن���گ وات���ه‌ به‌رێ���ژه‌ی (‪)%37‬‬ ‫ی ده‌نگ���ه‌كان به‌ده‌س���تبهێنێت‌و ‪6‬‬ ‫كورسی له‌كۆی ‪ 12‬كورسی پشكی ئه‌و‬ ‫پارێزگایه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬كه‌ رێژه‌ی كورسیه‌كانی‪،‬‬ ‫هاوكات لیس���تی عێراقی���ه‌‪ 211‬هه‌زارو‬ ‫‪ 336‬ده‌ن���گ‌و به‌رێ���ژه‌ی ‪ %37.9‬ی‬ ‫ده‌نگی لیس���ته‌ س���ه‌ركه‌وتوه‌كانی ئه‌و‬ ‫پارێزگایه‌و ‪ 6‬كورس���ی به‌ده‌س���تهێنا‪.‬‬

‫لیستی رافیده‌ین ‪ 28‬هه‌زارو ‪ 78‬ده‌نگ‌و‬ ‫‪ 1‬كورسی له‌كورسی كۆتا به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای ده‌نگی لیستی هاوپه‌یمانی‬ ‫كوردستانی كه‌ ‪ 206‬هه‌زارو ‪ 542‬ده‌نگ‬ ‫بو‪ ،‬ده‌نگی سه‌رجه‌م لیسته‌ كوردیه‌كان‬ ‫ل���ه‌و پارێزگای���ه‌ ‪ 278‬ه���ه‌زارو‪170‬‬ ‫ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬واته‌ به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪)%49.9‬ی ده‌نگ���ی ئ���ه‌و پارێزگایه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی لیس���تی گ���ۆڕان ‪ 36‬هه‌زارو‬ ‫‪ 554‬ده‌نگ‌و یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی ‪24‬‬ ‫هه‌زارو ‪ 274‬ده‌نگ‪ ،‬كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪7‬‬ ‫هه‌زارو ‪ 175‬ده‌نگی به‌ده‌س���تهێنا بو‪،‬‬ ‫حیزبی شیوعی ‪ 3‬هه‌زارو ‪ 397‬ده‌نگی‬ ‫به‌ده‌ستهێنا بو‪ ،‬كه‌ نزیكه‌ی ‪ 70‬هه‌زار‬ ‫ده‌ن���گ ده‌كات‌و له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی به‌های‬ ‫كورس���یه‌ك (‪ 46‬هه‌زارو ‪ )419‬ده‌نگ‬ ‫بوه‌‪ ،‬هیچ كورسیه‌كیان به‌ده‌ستنه‌هێناو‬ ‫ده‌نگه‌كانیان سوتا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌نجامه‌كانی‌ دو هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫رابردو له‌كه‌ركوك‪ ،‬رێژه‌ی‌ ده‌نگی كورد‬ ‫له‌نێوان ‪ 2005‬بۆ ‪ 2010‬له‌ (‪)%63.4‬ه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ (‪ )%49.9‬دابه‌زیوه‌‪ ،‬واتا به‌رێژه‌ی‬ ‫( ‪) %13.5‬ی ده‌نگه‌كان���ی دابه‌زیوه‌و‬ ‫رێژه‌ی كورسیه‌كانیش���ی به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫دابه‌زیوه‌و ئه‌گه‌ر ئه‌م داكشانه‌ به‌رده‌وام‬ ‫بێت‪ ،‬دورنیه‌ كورد له‌و شاره‌دا له‌هێزی‌‬ ‫سه‌رده‌سته‌وه‌ ببێته‌ كه‌مینه‌‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫به‌غدا‪ ..‬پۆسته‌ر ‌ی كاندیده‌كان جێی‌ خزمه‌تگوزار ‌ی ده‌گرێته‌وه‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫هاواڵتییه‌ك‪ :‬دوای‌ هه‌ڵبژاردن به‌ئاسانی‌ حكومه‌ت پێكنایه‌ت‬ ‫كوردو‬ ‫پارله‌مان ‌ی عێراق‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‪ ،‬به‌غدا‬ ‫له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا به‌غدا بوه‌ته‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌ بردنه‌وه‌ی‌ ملمالنێكه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌غدا به‌ده‌ستبهێنێت تاڕاده‌یه‌ك خۆی‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتو ده‌زانێت‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫ملمالنێیه‌كی توند هه‌یه‌ له‌نێوان هه‌ر‬ ‫یه‌ك له‌لیستی هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌ یاسای‌ نوری‬ ‫مالیكی‌‌و به‌ره‌ی‌ ئه‌حراری‌ موقته‌دا‬ ‫سه‌درو لیستی هاواڵتی عه‌مار حه‌كیم‌و‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ چاكسازی‌ ئیبراهیم‬ ‫جه‌عفه‌ری‌‪ ،‬دیواره‌كان‌و هێمای‌‬ ‫هاتوچۆو شۆسته‌و باڵه‌خانه‌كان‬ ‫له‌وێنه‌ی كاندیده‌كاندا نابینرێت‪.‬‬ ‫گه‌نجێك����ی ره‌نگ ئه‌س����مه‌ر له‌یه‌كێك‬ ‫له‌عیاده‌كان����ی‌ ش����ه‌قامی‌ فه‌ڵه‌س����تین‬ ‫دانیش����تبوو‪ ،‬باس����ی له‌نه‌هامه‌ت����ی‬ ‫به‌غدادیی����ه‌كان ك����رد كه‌ چ����ۆن ژیان‬ ‫ده‌گوزه‌رێنن‪ ،‬ئ����ه‌و ده‌ڵێت "رووی‌ بابی‌‬ ‫هه‌مووی����ان ره‌ش بێ����ت‪ ،‬هه‌مومانی����ان‬ ‫به‌خه‌فه‌ته‌وه‌ كوشت‪ ،‬ئه‌وه‌تا عیاده‌كان‬ ‫پ����ڕن له‌هاواڵت����ی عیراق����ی له‌داخ����ی‌‬ ‫ئه‌واندا نه‌خۆش����كه‌وتون‪ ،‬به‌غدا ئێستا‬ ‫زباڵدانێكی گه‌وره‌ی����ه‌‪ ،‬هیوادارم خه‌ڵك‬ ‫نه‌چن بۆ ده‌نگدان‪ ،‬چونكه‌ هه‌مویان درۆ‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و هاواڵتییه‌ كه‌ كاری‌ كرێكاری‌ بوو‬ ‫له‌س����ه‌مونخانه‌یه‌ك‌و توش����ی نه‌خۆشی‬ ‫گورچیل����ه‌ ببوو‪ ،‬ده‌یوت ئه‌وه‌تا هه‌زاران‬ ‫كه‌س خۆی كاندید كردووه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ هه‌ر‬ ‫یه‌كێ����ك له‌وانه‌ په‌نجا ملی����ۆن دیناری‌‬ ‫ب����ۆ پۆس����ته‌رو نایلۆن‌و وێن����ه‌ی‌ خۆی‬ ‫خه‌رجكردبێت‪ ،‬كوچه‌و كۆاڵن‌و ش����ه‌قام‬ ‫نییه‌ هه‌زار پۆسته‌رو وێنه‌ی‌ تێدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌چی كاتێك سه‌رده‌كه‌ون بۆ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌ران به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك ناو به‌غدا‬ ‫نابین����ن‪ ،‬نازانم له‌كوێ����ن‌و چی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫منداڵه‌كانیان هه‌موویان له‌ئه‌وروپا ژیان‬ ‫ده‌گوزه‌رێنن‌و قوڕ به‌سه‌ر ئێمه‌ش‪.‬‬ ‫به‌غ����دای‌ ئێس����تا ته‌نه����ا به‌غ����دای‌‬ ‫داپۆشراوه‌ به‌الفیته‌و كاغه‌زو ناوو وێنه‌ی‌‬ ‫سه‌ر فلێكس����ی‌ كاندیدو حزبه‌كان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫لیستێك دروشمێكی‌ قه‌شه‌نگ‌و گه‌وره‌ی‌‬ ‫كردووه‌ته‌ بانگه‌شه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌و دروشمانه‌‬ ‫بێت به‌غ����دا ده‌بێته‌ پاریس����ی دووه‌م‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌دوای‌ ته‌واوبوون����ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫دروشمه‌كانیش وه‌كوو كاندیده‌كان ده‌بنه‌‬ ‫سه‌راب‌و ون ده‌بن‪.‬‬ ‫محه‌م����ه‌د حس����ێن فه‌رمانب����ه‌ره‌‬ ‫له‌خانه‌نشینی گش����تی عێراق له‌به‌غدا‪،‬‬

‫باس����ی له‌وه‌كرد فه‌رمانگه‌ك����ه‌ی‌ ئه‌وان كاندی����د كه‌ س����ێ هه‌زاری����ان ئافره‌تن‌و‬ ‫هه‌مووی شیعه‌یه‌‪ ،‬كه‌س ناوێرێت باسی (‪ )300‬كاندیدی����ان ئه‌ندامی پێش����ووی‌‬ ‫سوننه‌ بكات‌و ده‌ترسن‪ ،‬چونكه‌ "شیعه‌كان ئه‌نجومه‌ن����ی نوێنه‌ران����ن‪ ،‬دابه‌ش����بون‬ ‫چه‌ند س����اڵه‌ هه‌ر خه‌ریكن خه‌ڵكی سه‌ر به‌س����ه‌ر (‪ )56‬ئیئتی��ل�اف‌و ق����ه‌واره‌ی‬ ‫به‌ ش����یعه‌ م����ه‌زه‌ب داده‌مه‌زرێنن‪ ،‬هه‌تا سیاس����یدا ركابه‌رێتی یه‌كت����ر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س����وننه‌یه‌ك داده‌مه‌زرێت په‌نجا شیعه‌ له‌كۆی (‪ )71‬كورس����ییه‌كه‌ی پایته‌خت‬ ‫(‪ )2‬كورسی وه‌ك كۆتا بۆ پێكهاته‌كانی‌‬ ‫داده‌مه‌زرێنرێت"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د ده‌موچ����اوی ماندووبونێكی مه‌سیحی‌و سائیبه‌ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬ژماره‌ی‬ ‫زۆری پێوه‌ دیار ب����وو‪ ،‬به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ دانیش����توانی‌ به‌غدا زیاتر له‌ نۆ ملیۆن‌و‬ ‫وتی "ئێمه‌ س����وور ده‌زانین ئه‌و قس����ه‌و (‪ )600‬هه‌زار كه‌سه‌‪.‬‬ ‫نه‌به‌ز ن����ه‌وزاد هاواڵتییه‌ك����ی كورده‌‬ ‫دروش����مانه‌ی‌ كاندیدو حزبه‌كان ده‌یكه‌ن‬ ‫هیچ����ی راس����ت نییه‌‪ ،‬یه‌كێ����ك ده‌ڵێت له‌ناوچه‌ی فه‌زل كاری‌ سه‌رتاشی ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌خزمه‌تگوزارییه‌وه‌ بمانناسنه‌وه‌ كه‌چی ئه‌و ده‌ڵێت "عیراقییه‌كان بیركردنه‌وه‌یان‬ ‫چه‌ندین شه‌قام‌و شۆسته‌ی‌ بڕیوه‌ له‌پێناو ف����راوان نیی����ه‌و زوو كاره‌ خراپه‌كانیان‬ ‫پۆس����ته‌ره‌كانیدا‪ ،‬یه‌كێك����ی تر ده‌ڵێت بی����ر ده‌چێته‌وه‌‪ ،‬ی����ان گوێ ب����ه‌كارو‬ ‫چاكس����ازی ئامانجمان����ه‌ كه‌چی چه‌ند خزمه‌تگوزاری‌ ن����اده‌ن‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی‬ ‫س����اڵه‌ له‌نێو په‌رله‌م����ان‌و حكومه‌تدایه‌ شیعه‌ ده‌نگ به‌حزب‌و قه‌واره‌ شیعه‌كان‬ ‫نه‌مانبینی یه‌ك شه‌قام‌و یه‌ك فه‌رمانگه‌ ده‌ده‌ن‌و س����وننه‌كانیش به‌هه‌مانشێوه‌‪،‬‬ ‫چاك بكه‌ن‪ ،‬قه‌واره‌یه‌كی تر نوسیویه‌تی ئه‌م ش����ه‌ڕو ملمالنێیه‌ی‌ شیعه‌و سوننه‌‬ ‫ئاسایشی ئێوه‌ ده‌پارێزین كه‌چی خۆی قوڕی‌ كردوه‌ به‌سه‌ر به‌غدادا"‪.‬‬ ‫نه‌به‌ز جه‌س����ته‌یه‌كی قه‌ڵه‌وی‌ هه‌یه‌و‬ ‫به‌ته‌قین����ه‌وه‌ وه‌اڵم����ی به‌رامبه‌ره‌ك����ه‌ی‌‬ ‫ده‌داته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پۆس����ته‌رو دروش����مانه‌ به‌ره‌گه‌ز كورده‌‪ ،‬ئه‌و هه‌میش����ه‌ به‌ده‌م‬ ‫كاركردنه‌وه‌ خه‌ریكی پێكه‌نین‌و نوكته‌یه‌‪،‬‬ ‫مێشكیان بردووین"‪.‬‬ ‫بۆ بردنه‌وه‌ی (‪ )71‬كورسی به‌غدا له‌ ئه‌و گێڕای����ه‌وه‌ لێره‌ كورده‌كانیش چه‌ند‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬س����ێ‌ هه‌زار‌و (‪ )303‬لیس����تێكیان هه‌یه‌‪ ،‬لیس����تی ك����ورده‌‬

‫فه‌یلیی����ه‌كان‪ ،‬لیس����تی هاوپه‌یمان����ی‬ ‫كوردس����تانی‪ .‬نه‌به‌ز ده‌ڵێ����ت "ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد له‌به‌غدا هیچیش����مان بۆ نه‌كرێت‪،‬‬ ‫هه‌ر ده‌نگ به‌كورد ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌بازاری‌ موته‌نه‌بی كتێبفرۆشان پیاوێك‬ ‫خاوه‌نی‌ په‌ڕاوگه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌ به‌ناوی‬ ‫ناتق‪ ،‬زۆر به‌نیگه‌رانیی����ه‌وه‌ ده‌یڕوانییه‌‬ ‫ئ����ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌و ده‌ی����وت "هه‌ڵبژاردن‬ ‫هیچ له‌دۆخ����ی‌ خه‌ڵك ناگۆڕێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن كورس����ییه‌كان دابه‌ش ناكات‬ ‫به‌ڵك����و ئه‌مریكاو واڵتان كورس����ییه‌كان‬ ‫له‌نێ����وان الیه‌نه‌كان����دا دابه‌ش����ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پاشان بابه‌تێكی ناكۆكی دروستده‌كه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك سه‌رقاڵ بكه‌ن‌و بابه‌ته‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كه‌یان بیربچێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫مامۆستا ناتق باسی له‌وه‌كرد كه‌ یانزه‌‬ ‫ساڵه‌ به‌غدا له‌ده‌ستی به‌عس ده‌ركراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا شه‌ڕێكی گه‌وره‌ی‌ مه‌زهه‌بی‬ ‫له‌هه‌موو ك����ۆاڵن‌و فه‌رمانگه‌و ش����وێنه‌‬ ‫گش����تییه‌كاندا بونی هه‌یه‌ "ئه‌وه‌ی‌ ناوی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت بێ����ت بونی نیی����ه‌‪ ،‬دڵنیام‬ ‫له‌دوای‌ هه‌ڵبژاردن به‌ئاس����انی حكومه‌ت‬ ‫پێكنای����ه‌ت‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌تی پێش����و‬ ‫ب����ه‌ده‌ مان����گ پێكه����ات‪ ،‬ده‌بێ����ت ئه‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ داهاتوی چۆن بێت؟"‪.‬‬

‫هه‌ڵبژاردن هیچ‬ ‫له‌دۆخی‌ خه‌ڵك‬ ‫ناگۆڕێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫كورسییه‌كان‬ ‫دابه‌ش ناكات‬ ‫به‌ڵكو ئه‌مریكاو‬ ‫واڵتان كورسییه‌كان‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا‬ ‫دابه‌شده‌كه‌ن‬

‫كوردو عه‌ره‌ب ره‌تیده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫توركمانه‌كان داواده‌كه‌ن كه‌ركوك بكرێته‌ هه‌رێمێكی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ توركمانه‌كان ‌ی‬ ‫كه‌ركوك داواده‌كات شاری‌ كه‌ركوك‬ ‫بكرێت ‌ه هه‌رێمێك ‌ی سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫پارله‌مانتارێك ‌ی عه‌ره‌ب ئه‌و داواكاریی ‌ه‬ ‫ب ‌ه بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ناوده‌بات‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ كوردیش ده‌ڵێت "ته‌نها‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ كێشه‌كان ‌ی كه‌ركوك‪،‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ سنوره‌ ئیدارییه‌كانی‌‬ ‫كه‌ركوك ‌ه بۆ پێش ساڵ ‌ی (‪.")1968‬‬ ‫له‌دوا ‌ی روخان ‌ی رژێم ‌ی به‌عس له‌ ساڵ ‌ی‬ ‫(‪‌)2003‬و له‌ده‌س���توری‌ كاتی���دا‪ ،‬ماده‌ ‌ی‬ ‫(‪ )58‬بۆ چاره‌س���ه‌ر ‌ی پرس���ی‌ كه‌ركوك‬ ‫دانرا‪ ،‬ل ‌ه ده‌س���توری‌ هه‌میشه‌ییدا ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫ساڵ ‌ی (‪ )2005‬په‌سه‌ندكرا‪ ،‬ماده‌ی‌ (‪)140‬‬ ‫شوێنی‌ ماده‌ی‌ (‪ )58‬گرته‌وه‌‌و دوا واده‌ ‌ی‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ماده‌كه‌ش كۆتای ‌ی ساڵ ‌ی‬ ‫(‪ )2007‬بو‪ ،‬به‌اڵم له‌و كاته‌وه‌ تائێس���تا‬ ‫پرس���ی‌ كه‌ركوك به‌چاره‌س���ه‌ر نه‌كراو ‌ی‬ ‫ماوته‌وه‌‪ .‬له‌ئێستاش���دا توركمانه‌كان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی پرس���ی‌ كه‌ركوك داواده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ركوك بكرێت ‌ه هه‌رێمێك ‌ی سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫سه‌رۆك ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك‬ ‫حه‌سه‌ن تۆران كه‌ كاندیدی‌ ژماره‌ یه‌ك ‌ی‬ ‫لیس���تی‌ به‌ره‌ی‌ توركمانیه‌ بۆ پارله‌مان ‌ی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬داواده‌كات كه‌رك���وك بكرێت��� ‌ه‬ ‫هه‌رێمێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆو به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫هاوب���ه‌ش له‌نێ���وان پێكهاته‌كانی���دا‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێت‪ .‬ت���ۆران ده‌ڵێت "كه‌ركوك‬

‫ش���ارێكی‌ زۆر گرنگ���ه‌‪ ،‬له‌ب���ه‌ر گرنگی ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كه‌ی‌ ئێم ‌ه پشتگیر ‌ی پڕۆژه‌یه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ی���ن بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی كه‌رك���وك بكرێت ‌ه‬ ‫هه‌رێمێك ‌ی سه‌ربه‌خۆ"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ چۆنێتی‌ ئیداره‌دانی‌ ئه‌و هه‌رێم ‌ه‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیه‌وه‌‪ ،‬كه‌ تۆران بانگه‌ش���ه‌ ‌ی‬ ‫بۆ ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێت "پێویس���ته‌ ئیداره‌ ‌ی‬ ‫كه‌ركوك به‌ڕێژه‌ی‌ (‪ )%32‬بۆ هه‌ریه‌ك ل ‌ه‬ ‫كوردو عه‌ره‌ب‌و توركمان به‌ڕێوه‌ببرێت"‪.‬‬ ‫م���اده‌ ‌ی (‪ )140‬س���ێ‌ قۆناغ��� ‌ی ب���ۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی پرس ‌ی كه‌ركوك دیاریكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش ئاس���ایكردنه‌وه‌و س���ه‌رژمێری‌‌و‬ ‫راپرسیه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ته‌نها به‌شێك‬ ‫ل ‌ه قۆناغی‌ ئاس���ایكردنه‌وه‌ جێبه‌جێكراو‌ه‬ ‫كه‌ بریتیه‌ ل��� ‌ه قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌ عه‌ره‌ب ‌ه‬ ‫هاورده‌كان‌و ئه‌و كوردانه‌ی‌ له‌ ش���اره‌ك ‌ه‬ ‫ئاوار‌ه بوون‪.‬‬ ‫باس���كردن له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌ پرسی‌‬ ‫كه‌رك���وك ته‌نها له‌س���نوری‌ ش���اره‌كه‌دا‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵك���و پارله‌مانتاران���ی‌ عێراقیش‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ رای‌ جیاوازی���ان‪ .‬له‌الیه‌ن‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ پارله‌مانت���اری‌ كوتل���ه‌ ‌ی‬ ‫مه‌وات���ن (ئه‌نجومه‌ن ‌ی بااڵی‌ ئیس�ل�امی‌)‬ ‫حه‌بی���ب ته‌رفی‌‪ ،‬پش���تگیری‌ له‌ پڕۆژه‌ ‌ی‬ ‫به‌هه‌رێمكردنی‌ كه‌ركوك ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"باش���ترین چاره‌س���ه‌ر بۆ كێش���ه‌كان ‌ی‬ ‫كه‌رك���وك ئه‌وه‌ی���ه‌ بكرێت���ه‌ هه‌رێمێك ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ"‪ .‬هه‌روه‌ك پێیوایه‌ ئه‌و بژارده‌ی ‌ه‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی هه‌مو دانیشتوانی‌ كه‌ركوك‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ده‌بێت��� ‌ه ه���ۆ ‌ی به‌هێزكردن ‌ی‬ ‫پێكه‌وه‌ژیان له‌شاره‌كه‌دا‪.‬‬

‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ پارله‌مانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ كه‌ركوك الیه‌نه‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كان به‌ ده‌‬ ‫قه‌واره‌و هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫كورد به‌ حه‌وت قه‌واره‌و‬ ‫هاوپه‌یمانێتی‌‌و توركمان‬ ‫به‌ دو لیست‌و مه‌سیحی‌‌و‬ ‫ئاشورییه‌كانیش به‌هه‌شت‬ ‫لیست‌و قه‌واره‌ كێبڕكێی‌‬ ‫یه‌كتر ده‌كه‌ن‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ ‌ی بۆچونه‌كان ‌ی ته‌رفیه‌وه‌‪،‬‬ ‫پارله‌مانتارێك���ی‌ لیس���تی‌ عێراقیه‌ باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات باس���كردن ل ‌ه به‌هه‌رێمكردن ‌ی‬ ‫كه‌ركوك یاخود گێڕانه‌وه‌ی‌ بۆ سه‌ر هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان ته‌نها بانگه‌شه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌‌و‬ ‫دژایه‌تی‌ الیه‌ن��� ‌ه عه‌ره‌بیه‌كانیش بۆ ئه‌و‬

‫عه‌ره‌به‌كان هیچ نیازێك بۆ دروستكردن ‌ی‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ راده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیست ‌ی عێراقیه‌ محه‌مه‌د هه‌رێمی‌ كه‌ركوك نییه‌"‪.‬‬ ‫لێدوانه‌كه‌ی‌ س���الم دل��� ‌ی له‌كاتێكدایه‌‪،‬‬ ‫ناسر دلی‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ پرسی‌ به‌هه‌رێمكردن ‌ی‬ ‫كه‌ركوك���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا پێش���تر هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌ فه‌الح حه‌س���ه‌ن‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ ‌ی هه‌ڵبژاردن���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌روانی ‌ه كاندی���دی‌ هاوپه‌یمان ‌ی عه‌ره‌بی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫بۆچی‌ چوار پێنج مانگ پێش ئێستا ئه‌و عومه‌ر جبوری‌ س���ه‌رۆك ‌ی به‌ره‌ ‌ی عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫بۆ رزگاربون‪ ،‬به‌ ئاوێنه‌ی���ان راگه‌یاندبو‬ ‫دواكارییه‌ باسنه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی‌ پارله‌مان��� ‌ی عێراق‪ ،‬كه‌ ئامانجی‌ ئه‌وان كاركردن‌و پاراس���تن ‌ی‬ ‫له‌س���نوری‌ پارێ���زگای‌ كه‌رك���وك الیه‌ن ‌ه شوناس��� ‌ی عێراقیه‌ت��� ‌ی كه‌ركوكه‌‪ .‬وه‌كو‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كان ب ‌ه ده‌ قه‌واره‌و هاوپه‌یمانێتی‌‪ ،‬ف���ه‌الح ده‌ڵێ���ت "ب���ه‌رده‌وام ئه‌وه‌م���ان‬ ‫كورد به‌ ح���ه‌وت قه‌واره‌و هاوپه‌یمانێتی‌‌و دوپاتكردۆت���ه‌و‌ه ك ‌ه كه‌ركوك ش���ارێك ‌ی‬ ‫توركم���ان به‌ دو لیس���ت‌و مه‌س���یحی‌‌و عێراقی���ه‌و به‌ش���ێكی‌ دانه‌ب���ڕاو ده‌بێت‬ ‫ئاش���ورییه‌كانیش به‌هه‌ش���ت لیس���ت‌و له‌عێراق"‪ .‬هه‌روه‌ها عومه‌ر جبور ‌ی ده‌ڵێت‬ ‫قه‌واره‌ كێبڕكێی‌ یه‌كت���ر ده‌كه‌ن‪ .‬به‌ڕا ‌ی "كه‌ركوك ش���ارێكی‌ عێراق��� ‌ی عه‌ره‌بیه‌و‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌ی عێراقی ‌ه هه‌ریه‌ك ‌ه له‌و ماف ‌ی كورد نییه‌ باس له‌كوردس���تانیه‌ت ‌ی‬ ‫لیستانه‌ بابه‌تێك بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگ ‌ی ئه‌م شار‌ه بكات"‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر لێدوانی‌ به‌رپرس���ه‌ عه‌ره‌ب‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر به‌كارده‌هێنێت‪ ،‬به‌نمونه‌ش باس‬ ‫له‌داواكاری‌ توركمانه‌كان بۆ به‌هه‌رێمكردن ‌ی توركمانه‌كان���دا‪ ،‬پارله‌مانتارێك���ی‌ كورد‬ ‫كه‌رك���وك‌و داواكاری‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان رایده‌گه‌یه‌نێت باش���ترین چاره‌س���ه‌ر بۆ‬ ‫ب���ۆ لكاندن���ه‌وه‌ی‌ كه‌رك���وك به‌هه‌رێم ‌ی پرس���ی‌ كه‌رك���وك گێڕانه‌وه‌ی‌ ش���اره‌ك ‌ه‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "هه‌مو ‌ی بۆ س���نور‌ه ئیدارییه‌كانی‌ پێش س���اڵ ‌ی‬ ‫(‪ .)1968‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ پارله‌مانت���ار ‌ی‬ ‫ته‌نها بۆ بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌"‪.‬‬ ‫دلی‌‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ له‌ئێستادا هاوپه‌یمان ‌ی كوردستانی‌ فه‌رهاد ره‌سوڵ‪،‬‬ ‫دۆخی‌ كه‌ركوك گونج���او نیه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی رایده‌گه‌یه‌نێ���ت دژ ‌ی به‌هه‌رێمكردن��� ‌ی‬ ‫بكرێت��� ‌ه هه‌رێمێ���ك‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش��� ‌ی كه‌ركوكن‌و ده‌ڵێت "ته‌نها چاره‌س���ه‌ر بۆ‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ملمالنێ��� ‌ی الیه‌ن��� ‌ه كێش���ه‌كان ‌ی كه‌ركوك گێڕانه‌وه‌ی‌ سنور‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ شاره‌كه‌ له‌الیه‌ك‌و ملمالنێ ‌ی ئیدارییه‌كانی‌ ش���اره‌كه‌یه‌ بۆ پێش ساڵ ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ له‌س���ه‌ر سامان ‌ی (‪ ،)1968‬واته‌ بۆ پێ���ش ئه‌وكاته‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫زۆرو زه‌وه‌ند ‌ی نه‌وتی‌ ش���اره‌كه‌ له‌الیه‌ك ‌ی حكومه‌ت ‌ی سه‌دام حس���ێن له‌به‌ر مه‌رام‌و‬ ‫ت���ره‌وه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌بۆچون���ی‌ الیه‌ن ‌ه به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه تایبه‌ته‌كان ‌ی ده‌س���تكار ‌ی‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كانیش ده‌ڵێت "له‌ئێستادا له‌ال ‌ی دیمۆگرافیای‌ كه‌ركوكی‌ كرد"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی راب���ردو ‌‬ ‫ل���ه‌دو خول��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پارله‌مان���ی‌ عێراق���دا‪ ،‬ژم���اره‌و رێژه‌ ‌‬ ‫ی عێراقدا‬ ‫ی كورد له‌پارله‌مان ‌‬ ‫كورس���یه‌كان ‌‬ ‫به‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌ رۆیش���توه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی پارله‌م���ان ب���ه‌رده‌وام‬ ‫كورس���یه‌كان ‌‬ ‫له‌زیادبوندا بوه‌‪.‬‬ ‫ی (‪)2005‬دا‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی پارله‌مان به‌(‪)275‬‬ ‫ی كورسیه‌كان ‌‬ ‫ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیاریكراو كورد (‪ )58‬كورس ‌‬ ‫كورس��� ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‌و رێژه‌كه‌ی‌ ده‌یكرد‌ه (‪،)%21‬‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫ك���ه‌ (‪ )53‬كورس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ یه‌كگرتو ‌‬ ‫كوردستانی‌‌و پێنج كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ب���و‪ ،‬به‌ته‌نها كورس���یه‌كان ‌‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ كوردس���تانیش ده‌كات��� ‌ه‬ ‫(‪.)%19.27‬‬ ‫ی ده‌نگ���ده‌ران له‌و‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ به‌ش���دار ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌دا به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه بو‪ :‬هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫(‪ ،)%95.3‬ده���ۆك (‪ ،)%92‬س���لێمان ‌‬ ‫(‪ ،)%84.2‬كه‌رك���وك (‪،)%86.1‬‬ ‫نه‌ین���ه‌وا (‪ ،)%70.2‬دیال��� ‌ه (‪)%74.9‬‬ ‫له‌هه‌مو عێراقیش���دا به‌گشتی‌ (‪)%76.4‬‬ ‫ی‬ ‫ب���و‪ .‬ئه‌وه‌ش وایكردو‌ه ژم���اره‌ی‌ ده‌نگ ‌‬ ‫پێویس���ت بۆ هه‌ر كورسیه‌ك به‌م جۆر‌ه‬ ‫بێت‪ :‬هه‌ولێ���ر (‪ )62792‬هه‌زار ده‌نگ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده���ۆك (‪ )59707‬ده‌ن���گ‪ ،‬س���لێمان ‌‬ ‫(‪ )53302‬ده‌ن���گ‪ ،‬كه‌رك���وك (‪)65070‬‬ ‫ده‌نگ‪ ،‬نه‌ین���ه‌وا (‪ )48555‬ده‌نگ‪ ،‬دیال ‌ه‬ ‫(‪ )51961‬ده‌نگ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نۆ كورس��� ‌‬ ‫له‌و هه‌ڵبژاردنه‌دا له‌كۆ ‌‬ ‫ی پێنج‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬هاوپه‌یمانی‌ كوردستان ‌‬ ‫ی ب���رده‌وه‌‪ .‬له‌دیال���ه‌ له‌كۆی‌ د‌ه‬ ‫كورس��� ‌‬ ‫ی دو كورسی‌ برده‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه نه‌ینه‌واش‬ ‫كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆی‌ (‪ )19‬كورس���ی‌‪ ،‬چوار كورس��� ‌‬ ‫برده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵی‌ (‪ ،)2010‬ژماره‌ ‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی پارله‌مان كرا ب ‌ه (‪)325‬‬ ‫كورس���یه‌كان ‌‬ ‫كورس���ی‌‌و الیه‌نه‌ كوردییه‌كانیش (‪)57‬‬ ‫كورس���یان به‌ده‌س���تهێناو رێژه‌كه‌یان بو‬ ‫ب��� ‌ه (‪ ،)%17.5‬له‌و ژمار‌ه كورس���یه‌ش‬ ‫ی گۆڕان‌و‬ ‫ی به‌ر بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌شت كورس��� ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‌و دو‬ ‫چواری‌ ب���ه‌ر یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی كه‌وت‪.‬‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫كورسیشی‌ به‌ر كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی به‌ته‌نه���ا بون ‌ه‬ ‫وات���ه‌ یه‌كێتی‌‌و پارت��� ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ (‪ )43‬كورس���ی‌‌و رێژه‌كه‌یان بو‬ ‫ب ‌ه (‪.)%13.24‬‬ ‫ئه‌و ژم���اره‌و رێژانه‌ش ده‌ریده‌خات له‌و‬ ‫ی كورد به‌ره‌و كه‌مبونه‌و‌ه‬ ‫پێنج ساڵه‌دا رێژه‌ ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫رۆیشتوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌دیاریكراو ‌‬ ‫پارتی‌ ده‌گرێت���ه‌وه‌و به‌تایبه‌تی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫ل���ه‌و هه‌ڵبژاردن���ه‌دا رێژ‌ه ‌‬ ‫ده‌نگ���ده‌ران له‌هه‌ولێ���ر (‪‌)%76‬و دهۆك‬ ‫(‪‌)%80‬و س���لێمانی‌‌و كه‌ركوك (‪‌)%73‬و‬ ‫نه‌ین���ه‌وا (‪‌)%66‬و دیاله‌ (‪‌)%62‬و هه‌مو‬ ‫عێراقیش (‪ )%62.4‬بو‪.‬‬ ‫ی پێویس���ت ب���ۆ هه‌ر‬ ‫ی ده‌نگ��� ‌‬ ‫رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫ی پارله‌م���ان به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫كورس���یه‌ك ‌‬ ‫ب���وو‪ :‬هه‌ولێ���ر (‪ )48600‬ده‌نگ‪ ،‬دهۆك‬ ‫(‪ )42471‬ده‌نگ‪ ،‬س���لێمانی‌ (‪)49073‬‬ ‫ده‌نگ‪ ،‬كه‌ركوك (‪ )46419‬ده‌نگ‪ ،‬نه‌ینه‌وا‬ ‫(‪ )33995‬ده‌ن���گ‪ ،‬دیال���ه‌ (‪)40772‬‬ ‫ده‌نگ‪ .‬ئه‌وه‌ش ده‌ریده‌خات له‌م س���اڵه‌دا‬ ‫ی ده‌نگده‌ران له‌ عێراق‌و‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫رێژ‌ه ‌‬ ‫كوردس���تان به‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌ رۆیشتوه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌نگی‌ پێویست‬ ‫ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ رێژه‌ ‌‬ ‫بۆ كورسیه‌كان كه‌م ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )12‬كورس��� ‌‬ ‫ل��� ‌ه (‪ )2010‬له‌ك���ۆ ‌‬ ‫ی برده‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬كورد ش���ه‌ش كورس ‌‬ ‫ی ته‌نها‬ ‫له‌دیال��� ‌ه له‌ك���ۆی‌ (‪ )13‬كورس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كورسیه‌كی‌ برده‌وه‌‪ .‬له‌نه‌ینه‌واش له‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )31‬كورس���ی‌ ته‌نها هه‌ش���ت كورس ‌‬ ‫برده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی یانز‌ه ساڵی‌ رابردودا هه‌زاران‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫كورد ماڵ‌و حاڵی‌ خۆی���ان به‌ناچاری‌ ل ‌ه‬ ‫به‌غداو موس���ڵ‌و قه‌زاو ناحیه‌كانی‌ دیاله‌و‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین روه‌و كوردس���تان‌و ناوچ ‌ه‬ ‫ئارامه‌كان به‌جێهێش���توه‌‪ ،‬ب���ه‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫كورد ل ‌ه (‪)2010‬دا له‌ به‌غداو سه‌اڵحه‌دین‬ ‫ی هه‌مان‬ ‫ی به‌ده‌ستنه‌هێنا‪ ،‬پێشبین ‌‬ ‫كورس ‌‬ ‫ئه‌نجامیش بۆ ئه‌مساڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی (‪،)2014/4/30‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی كورس���یه‌كانی‌ پارله‌مان بوه‌ت ‌ه‬ ‫ژم���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )328‬كورسی‌‪ .‬له‌هه‌ر سێ‌ پارێزگاك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم كورد (‪ )44‬كورس���ی‌ مسۆگه‌ر ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‌و (‪)15‬‬ ‫هه‌یه‌‪ )18( :‬كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫ل ‌ه هه‌ولێرو (‪ )11‬ل ‌ه دهۆك‪ .‬پێش���بین ‌‬ ‫ده‌كرێ���ت ل���ه‌ كه‌رك���وك كورد ش���ه‌ش‬ ‫كورس���ی‌‌و ل��� ‌ه نه‌ینه‌وا هه‌ش���ت یان نۆ‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌ستبهێنێ‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌كورس ‌‬ ‫كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتاكان یان قه‌ره‌بوه‌كانیش كورد پشك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ كورد‬ ‫به‌ربكه‌وێت‌و ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫له‌باش���ترین دۆخدا بگات��� ‌ه (‪)62 - 60‬‬ ‫كورس���ی‌‌و رێژه‌كه‌شی‌ بگات ‌ه (‪- %18.3‬‬ ‫‪.)%18.9‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫مانگێكی‌ تر یه‌كه‌كانی‌ نیشته‌جێبون له‌سلێمانی‌ دابه‌ش ده‌كرێت‬ ‫ی نیشته‌جێبون ده‌خرێته‌ڕو‬ ‫ی ‪ 3620‬یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی دابه‌شكردن ‌‬ ‫ورده‌كار ‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫بڕیار‌ه كه‌متر له‌مانگێك ‌ی تر ‪3620‬‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبونله‌سلێمان ‌ی دابه‌ش‬ ‫بكرێت به‌سه‌ر كه‌سان ‌ی هه‌ژار‌و داهات‬ ‫ی‬ ‫سنورداردا‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌دای ‌ه ك ‌ه وه‌زارت ‌ی‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌ونیشته‌جێكردن ‌ی‬ ‫هه‌رێمده‌ستیپێكردو‌ه بۆ دروستكردن ‌ی‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌دیدارێك���� ‌ی ئاوێن����ه‌دا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی س����لێمان ‌ی مه‌حمود عوس����مان‬ ‫ئامار ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌رك ‌ی دابه‌ش����كردن ‌ی ئه‌و یه‌كانه‌یان‬ ‫له‌ئه‌س����تۆگرتوه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ئاشكرا ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر الیه‌ن���� ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كان���� ‌ی‬ ‫حكومه‌ت له‌سلێمان ‌ی هاوكارییان بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌توانن كه‌متر له‌مانگێك ‌ی تر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ك ‌ه ته‌واوبون‌و‬ ‫ی نیشته‌جێبونانه‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌ ‌‬ ‫ژماره‌یان ‪ 3620‬یه‌كه‌یه‌‪ ،‬راده‌س����ت ‌ی ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خاڵبه‌ند ‌‬ ‫خێزانان ‌ه بكه‌ن ك ‌ه به‌شێوه‌ ‌‬ ‫بۆیان ده‌رده‌چێت‪.‬‬

‫له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫ساڵی‌ ‪2014‬دا‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ی‌‬ ‫پارێزگاری‌ سلێمان ‌ی ‪880‬شوقه‌ی‌ تر‬ ‫ته‌واو ده‌بێت‬ ‫دایناوه‌‪ ،‬بڕیار‌ه‬ ‫ئه‌وانیش‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 3‬بۆ‬ ‫به‌هه‌مان‬ ‫‪4‬ساڵدا ‪15‬هه‌زار‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون سیسته‌می‌ پێشو‬ ‫دابه‌ش ده‌كرێن‬ ‫دروست بكرێت‬

‫ی خاڵه‌كان چۆن دابه‌شكراون؟‬ ‫ژماره‌ ‌‬ ‫بۆ وه‌رگرتن ‌ی ئه‌و یه‌كان ‌ه پێشتر له‌الیه‌ن‬ ‫هاواڵتیان����ه‌و‌ه زی����اد له‌‪27‬ه����ه‌زار فۆڕم‬ ‫ی‬ ‫پڕكرایه‌وه‌‪ ،‬له‌ئێستاش����دا ‪ 3620‬یه‌كه‌ ‌‬ ‫نیش����ته‌جێبون ته‌واوبوه‌‪.‬بۆ ده‌ره‌نجام ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی فۆڕم����ه‌كان هه‌فت����ه‌ ‌‬ ‫پڕكردن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫رابردو له‌كۆنگره‌یه‌ك ‌ی رۆژنامه‌نوس����ییدا‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫مه‌حمود عوس����مان ئاماژه‌ ‌‬

‫ی مۆبایله‌و‌ه ئه‌و ده‌بێت‪ ،‬دابه‌ش����كردن ‌ی خاڵه‌كانیش ك ‌ه‬ ‫ی كورته‌نام����ه‌ ‌‬ ‫له‌رێ����گا ‌‬ ‫ی فۆڕمه‌كانی����ان پڕكردۆته‌و‌ه ‪17‬خاڵ���� ‌ه به‌م ج����ۆر‌ه ریزبه‌ن����د كراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌س����انه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌ندامان ‌ی خێزانه‌كان‬ ‫ی خاڵه‌كانی����ان پێده‌گات‪ ،‬چونك ‌ه ‪10‬خاڵ بۆ ژماره‌ ‌‬ ‫ژماره‌ ‌‬ ‫دابه‌ش����كردن ‌ی یه‌ك����ه‌كان له‌س����ه‌ر ئه‌و دان����راوه‌‪ ،‬وات ‌ه ئه‌گه‌ر خێزانه‌ك ‌ه ‪10‬كه‌س‬ ‫بنه‌مای���� ‌ه ده‌بێت چ خێزانێ����ك زۆرترین بن ئ����ه‌وا‪ 10‬خاڵی����ان بۆ ده‌نوس����رێ‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫خاڵ ‌ی هه‌بێت‪ ،‬شانس ‌ی وه‌رگرتن ‌ی زیاتر ئه‌گ����ه‌ر كه‌متریش ب����ن‪ ،‬به‌پێ ‌ی ژماره‌ ‌‬

‫ئه‌ندامان ‌ی خێزانه‌ك ‌ه خاڵیان پێده‌درێت‪.‬‬ ‫پێنج خاڵیش بۆ سااڵن ‌ی هاوسه‌رگیری ‌ی‬ ‫خێزانه‌ك���� ‌ه دیاریك����راوه‌‪ ،‬وات���� ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫خێزانه‌ك���� ‌ه پێن����ج س����اڵ‌و زیاتری����ش‬ ‫هاوس����ه‌رگیرییان كردبێ����ت ئ����ه‌وا هه‌ر‬ ‫پێنج خ����اڵ وه‌رده‌گرن ئه‌گه‌ر كه‌متریش‬ ‫ی‬ ‫بێت بۆ هه‌ر س����اڵێك ‌ی هاوس����ه‌رگیر ‌‬ ‫خاڵێكیان پێده‌درێت‪،‬هه‌روه‌ها دوخاڵیش‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و‌ه دانراوه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر یه‌كێك‬ ‫له‌هاوس����ه‌ره‌كان مردبێت ئه‌وا دو خاڵ ‌ی‬ ‫پێده‌درێ����ت‌و هی����چ جیاوازی����ه‌ك نیی ‌ه‬ ‫پیاوه‌ك���� ‌ه بێت یان ژنه‌ك����ه‌‪ .‬به‌و جۆر‌ه‬ ‫ی خاڵ����ه‌كان به‌س����ه‌ر ‪17‬خاڵدا‬ ‫ژم����اره‌ ‌‬ ‫دابه‌شكراون‪.‬‬ ‫به‌هه‌ڵ ‌ه تێگه‌یشتبون‬ ‫مه‌حمود عوس����مان ئ����ه‌و‌ه ده‌خاته‌ڕو‬ ‫ی خاڵه‌كانی����ان ب����ۆ‬ ‫كاتێ����ك ژم����اره‌ ‌‬ ‫خێزان����ه‌كان ناردۆت����ه‌و‌ه ئه‌وه‌ش����یان‬ ‫نوس����یوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كێش����ه‌یه‌كیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌توانن س����ه‌ردانیان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه نامه‌كانیان پێگه‌یشتوه‌‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ ‌‬ ‫به‌هه‌ڵ���� ‌ه تێگه‌یش����تون‌و راس����ته‌وخۆ‬ ‫سه‌ردان ‌ی ئه‌وانیان كردو‌ه هه‌ربۆی ‌ه وت ‌ی‬ ‫ی س����ه‌ردانیانكردینه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌وان����ه‌ ‌‬ ‫"‪‌ %99‬‬ ‫به‌هه‌ڵ ‌ه له‌ئێم ‌ه تێگه‌یشتبون‪ ،‬زۆرینه‌یان‬ ‫وایانزانیو‌ه ئێم ‌ه وتومان ‌ه ك ‌ه نامه‌كانتان‬ ‫پێگه‌یشت سه‌ردانمان بكه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئێم���� ‌ه وتبومان ئه‌گه‌ر كێش����ه‌تان له‌ناو‬ ‫ی خاڵه‌كاندا هه‌ی ‌ه سه‌ردانمان‬ ‫یان ژماره‌ ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬نه‌ك راس����ته‌وخۆ‪ ،‬خۆشبه‌ختان ‌ه‬

‫ی بچوكیان هه‌ب����وو ئێم ‌ه‬ ‫ی كێش����ه‌ ‌‬ ‫‪‌ %1‬‬ ‫‪20‬فه‌رمانبه‌رم����ان بۆ چاره‌س����ه‌ركردن ‌ی‬ ‫ی ئه‌وان���� ‌ه دان����ا كێش����ه‌كانیان‬ ‫كێش����ه‌ ‌‬ ‫چاره‌سه‌ربو"‪.‬‬ ‫زۆرترین وردبین ‌ی له‌ناوه‌كاندا ده‌كرێت‬ ‫ی هه‌م����و رێ����كار‌ه یاس����اییه‌كان‌و‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردن ‌ی ئه‌و گرفتانه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان‌و هاوسه‌ره‌كانیان‬ ‫خاڵیان زۆر‌ه ناو ‌‬ ‫ی شه‌ش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی ده‌كرێن‬ ‫ره‌وانه‌ ‌‬ ‫ی هی����چ یه‌كه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫بۆ دڵنیاب����ون له‌وه‌ ‌‬ ‫نیش����ته‌جێبونیان به‌ن����اوه‌و‌ه نیی ‌ه یان‬ ‫پێش����تر یه‌كه‌یان به‌ناوه‌و‌ه نه‌بوه‌ یاخود‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت س����ودمه‌ند نه‌ب����وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫شوێنه‌ش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان ‌ی تۆمار ‌‬ ‫خانوبه‌ره‌‪ ،‬ش����اره‌وانیه‌كان‪ ،‬س����ندوق ‌ی‬ ‫ی خانوبه‌ره‌‪،‬‬ ‫نیش����ته‌جێبون‪ ،‬پێش����ینه‌ ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێن����ان‪ ،‬كۆمپانیاكان‪،‬‬ ‫ده‌س����ته‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌كان له‌و شوێنانه‌‌و‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی كه‌س����ودمه‌ند نه‌بون‪،‬‬ ‫دڵنیابون له‌وه‌ ‌‬ ‫ی خاڵه‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫هه‌مو ناوه‌كان به‌ژماره‌ ‌‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ك ده‌خرێت ‌ه سه‌ر چه‌ند سایتێك ‌ی‬ ‫ی له‌و ماوه‌یه‌دا هه‌ر‬ ‫ئه‌لیكترۆن ‌ی بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌ناوێ����ك هه‌بێت‬ ‫هاواڵتیه‌ك س����كااڵ ‌‬ ‫ی خاڵه‌كان ‌ی‬ ‫ی ده‌ركه‌وت ژماره‌ ‌‬ ‫یاخود بۆ ‌‬ ‫ی ده‌رچو‌ه ئه‌وا‬ ‫له‌و كه‌س ‌ه زیاتر‌ه ك ‌ه ناو ‌‬ ‫ده‌توان ‌ێ سكااڵ تۆماربكات‪ ،‬تا ئه‌وانیش‬ ‫ی س����لێمان ‌ی‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی ئامار ‌‬ ‫به‌دواچون له‌و باره‌یه‌و‌ه بكه‌ن "هه‌مو ئه‌و‬ ‫وردبینی ‌ه بۆی ‌ه ده‌كه‌ین تا شایس����ته‌ترین‬ ‫خێزانه‌كان له‌قۆناغ ‌ی یه‌كه‌مدا له‌و یه‌كان ‌ه‬

‫ی ئه‌و ‪3620‬یه‌كه‌ی ‌ه‬ ‫سودمه‌ندبن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌فیعل ‌ی بگات ‌ه ده‌س����ت ‌ی ئه‌و خێزانانه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه زۆر پێویس����تیان به‌‌و یه‌كان ‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌موش���� ‌ی باشتر ته‌نها یه‌ك دیناریان‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌م����اوه‌ ‌‬ ‫پێش����ه‌ك ‌ی لێوه‌رناگی����ر ‌‬ ‫ی تێچون���� ‌ی یه‌كه‌كانیان‬ ‫‪25‬س����اڵدا پاره‌ ‌‬ ‫لێوه‌رده‌گیرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پڕۆسه‌ك ‌ه به‌رده‌وام ده‌بێت‬ ‫ی س����لێمان ‌ی باس ‌ی‬ ‫ی ئامار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ل����ه‌وه‌ش ك����رد‪ ،‬ك����ه‌ ه����ه‌ر له‌درێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس����تكردن ‌ی ئه‌و یه‌كانه‌دا له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی تر ته‌واو‬ ‫س����اڵ ‌ی ‪2014‬دا ‪880‬ش����وقه‌ ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وانیش به‌هه‌مان سیس����ته‌م ‌ی‬ ‫پێش����و داب����ه‌ش ده‌كه‌ن‌و ئه‌و وتیش���� ‌ی‬ ‫ی‬ ‫"هه‌موهاواڵتییان دڵنیاده‌كه‌ینه‌و‌ه ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش����ته‌جێبونیان نیی ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند س����اڵێكدا ده‌بن ‌ه خاوه‌ن ‌ی یه‌كه‌ ‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و پرۆسه‌ی ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگار ‌‬ ‫ده‌بێ����ت ئ����ه‌و به‌رنامه‌ی����ه‌ ‌‬ ‫س����لێمان ‌ی داین����او‌ه بڕی����ار‌ه له‌ماوه‌ی‌‬ ‫‪3‬بۆ‪4‬ساڵدا ‪15‬هه‌زار یه‌ك ‌ه دروستبكرێت‪،‬‬ ‫هیچ كه‌س����ێكیش پێش كه‌س ناكه‌وێت‬ ‫ی خاڵه‌كان‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ته‌نها له‌س����ه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫یه‌ك����ه‌كان داب����ه‌ش ده‌كرێ����ت"‪ .‬ناوبراو‬ ‫ی به‌وه‌شدا ك ‌ه ئه‌و پرۆسه‌ی ‌ه ته‌نها‬ ‫هێما ‌‬ ‫ی سلێمانیدا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك‬ ‫له‌ناو شار ‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت ‌ی له‌س����ه‌ر كرده‌و‌ه له‌چه‌ندین‬ ‫ی س����لێمان ‌ی ده‌ستكراو‌ه‬ ‫ی س����نور ‌‬ ‫قه‌زا ‌‬ ‫ی نیشته‌جێبون بۆ‬ ‫به‌دروستكردن ‌ی یه‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌سان ‌ی داهات سنوردار‪.‬‬

‫"با هاواڵتیان بۆ كاركردن رو له‌كه‌رت ‌ی تایبه‌ت بكه‌ن"‬

‫وه‌زاره‌تی‌ كار‪ :‬ئه‌وانه‌ ‌ی له‌كه‌رت ‌ی تایبه‌ت كار ده‌كه‌ن‪ ،‬ماف‌و ئیمتیازاتیان له‌كه‌رتی‌ گشت ‌ی زیاتره‌‬

‫ ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌وته‌ی‌ په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كێتی‌ تائێستا‬ ‫هیچ زه‌مینه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ نیه‌‪ ،‬تا‬ ‫هاواڵتیان بۆكاركردن رو له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫بكه‌ن‪،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌رێوه‌به‌رێكی‌ گشتی‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ كاروكاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ ماف‌و ئیمتیازات‬ ‫بۆ كرێكار‌و فه‌رمانبه‌ران‪،‬له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬به‌به‌راورد به‌كه‌رتی‌ گشتی‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌لیستی‌ زه‌رد د‪.‬فرسه‌ت سۆفی‌ له‌باره‌ ‌ی‬ ‫گرنگی����دان به‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت رایگه‌یاند كه‌‬ ‫بارودۆخی‌ ئێس����تای‌ هه‌رێم وا ده‌خوازێت‬ ‫زۆر گرنگ����ی‌ بدرێت به‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "پێویس����ته‌ هه‌مو ده‌رچوانی‌ زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكانبه‌تایب����ه‌ت له‌كه‌رت����ی‌ تایبه‌ت‬ ‫كاری����ان بۆ بدۆزرێت����ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌رگیز‬ ‫ناتوانرێ����ت هه‌موی����ان له‌كه‌رتی‌ گش����تی‌‬ ‫دابمه‌زرێن"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ پێویس����ته‌ زه‌مینه‌یه‌ك����ی‌ یاس����ایی‌‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وانه‌ی‌ له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫كارده‌كه‌ن‪،‬ئه‌م����ه‌ش به‌دانانی‌ یاس����ایه‌ك‬ ‫به‌ناوی‌ یاس����ای‌ كاره‌وه‌ ك����ه‌ تێدا زه‌مانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ هه‌بێت بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كاتێك‬ ‫كرێكارێ����ك كار ده‌كات جیاوازی‌ نه‌كرێت‬ ‫له‌نێوان فه‌رمانبه‌ران����ی‌ حكومه‌ت‌و هه‌مو‬ ‫مافێكی‌ بۆ دابینبكرێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕانیش رایده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وان وه‌كو لیستی‌ گۆڕان هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫ئه‌و ئیلتیزامات����ه‌ی‌ له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت هه‌یه‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ گشتیش����دا هه‌بێ����ت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ حكومه‌تی����ش وه‌كو كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت بتوانن خزمه‌ت بكه‌ن‌و به‌رهه‌میان‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ گۆڕان د‪.‬جوان ئیسماعیل‬ ‫باس����ی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و ملمالنێ‌‬ ‫سیاسیه‌ی‌ كه‌ له‌رابرودا هه‌بوه‌ نه‌توانراوه‌‬ ‫وه‌ك����و پێویس����ت خزمه‌ت به‌و كه‌س����انه‌‬ ‫بكرێت كه‌ له‌كه‌رتی‌ تایبه‌تدا كاریانكردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا كه‌ زۆرێك پێیانوایه‌‬ ‫ئیش����كردن له‌كه‌رتی‌ گش����تی‌ زۆر باشتره‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪:‬‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫زه‌مینه‌ی‌ یاسایی‌‬ ‫بۆ ئه‌وانه‌ دابین‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫كارده‌كه‌ن‬ ‫به‌هۆی نه‌بونی ماف‌و ئیمتیازاتی پێویست که‌مترین خه‌ڵک بۆ کارکردن رو له‌که‌رتی تایبه‌ت ده‌که‌ن فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫له‌كه‌رتی‌ گش����تی موچه‌ی‌ خانه‌نشینییان‬ ‫هه‌یه‌‌و له‌روی‌ مۆڵه‌تیشه‌وه‌ زیاتر ده‌توانن‬ ‫مۆڵه‌ت وه‌ربگرن‌وترس����ی‌ ده‌ركردنیشیان‬ ‫كه‌متره‌‪"،‬ب����ه‌اڵم له‌كه‌رت����ی‌ تایبه‌ت ئه‌وانه‌‬ ‫یان هه‌ر نیی����ه‌ یاخود ئه‌گه‌ر هه‌ش����بێت‬ ‫زۆر كه‌مه‌‪،‬بۆی����ه‌ ئێمه‌ هه‌وڵده‌ده‌ین كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و كه‌رتی‌ گشتی‌ كێبه‌ڕكێی‌ یه‌كتری‌‬ ‫بكه‌ن له‌روی‌ خزمه‌تكردن‌و به‌رهه‌مهێنان‌و‬ ‫ئیلتیزاماتكردنیان به‌ده‌وامكردن"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتار له‌لیس����تی‌‬ ‫س����ه‌وز د‪.‬رێواز فایه‌ق ئه‌وه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا یاس����ایه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫ب����ه‌كار نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێس����تاش هه‌یه‌ بۆ‬ ‫س����ااڵنی‌ حه‌فتاكان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌وكات سیس����ته‌می‌ ئابوری‌‬ ‫سۆسیالیس����تی‌ ب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس����تادا‬ ‫سیس����ته‌می‌ ئابوری‌ جۆرێك����ی‌ تره‌‪ ،‬بۆیه‌‬

‫پێویس����ته‌ یاس����ایه‌ك هه‌بێت بۆ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ تایب����ه‌ت كار ده‌كه‌ن‪ ،‬تا له‌رو ‌ی‬ ‫ماف‌و ئیمتیازات����ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت نزیكببن����ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت ترسی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ رۆژێك‬ ‫بێت توشی‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ بێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ زه‌مانێكی‌ یاسایی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌كه‌رتی‌ گش����تی‌ به‌و جۆره‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس����ی‌ له‌وه‌شكرد كه‌ ئه‌وان وه‌ك‬ ‫لیس����ته‌كه‌یان هه‌وڵده‌ده‌ن له‌رێگای‌ دانانی‌‬ ‫یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت به‌كار‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاس����ای‌ ده‌س����ته‌به‌ركردنی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‬ ‫زه‌مینه‌یه‌كی‌ یاس����ایی‌ ب����ۆ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت بدۆزنه‌وه‌ "بۆ ئه‌وه‌ی‌ چیتر‬ ‫جی����اوازی‌ نه‌كرێن له‌گ����ه‌ڵ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫كه‌رتی‌ گشتی‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ئابورین����اس زریان‬

‫ش����ه‌الل به‌پێویس����تی‌ زانی‌ كه‌ وه‌زاره‌ته‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان پرۆژه‌ یاس����ایه‌ك گه‌اڵڵ ‌ه‬ ‫بكه‌ن بۆ بوژانه‌وه‌ی‌ هێ����زی‌ كار له‌رێگای‌‬ ‫كه‌رت����ی‌ تایبه‌ته‌وه‌وئ����ه‌و ئابوریناس����ه‌‬ ‫وتی‌"ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ ئه‌و یاسایه‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫كه‌رت����ی‌ تایبه‌ت له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌رتی‌‬ ‫گشتی‌ مافیان پارێزراوبێت‪ ،‬ئه‌وا خه‌ڵكێكی‌‬ ‫زۆر رو له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫هه‌نگاوێك����ه‌ به‌ئاراس����ته‌ی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بێكاری‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌رێوه‌به‌رێكی‌ گشتی‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت����ی‌ كاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ����ت كه‌وا "م����اف‌و ئیمتیازاتی‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ له‌كه‌رتی‌ تایب����ه‌ت كار ده‌كه‌ن‬ ‫زۆر زیاتره‌ ل����ه‌‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌ له‌كه‌رتی‌‬ ‫گشتی‌ كارده‌كه‌ن‪ ،‬هیچ نه‌بێت جیاوازیه‌كی‌‬ ‫ئه‌وت����ۆ له‌نێوان ئه‌و دو كه‌رت����ه‌دا نییه‌"‪.‬‬

‫به‌رێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌ وه‌زاره‌تی‌ كاروباری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ نه‌جم موس����ا له‌باره‌ی‌ ماف‌و‬ ‫ئیمتیازاته‌كان����ی‌ فه‌رمانبه‌ران����ی‌ كه‌رت����ی‌‬ ‫تایب����ه‌ت‌و گش����تی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ له‌كه‌رتی‌ گشتی فه‌رمانبه‌ر‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪63‬ساڵ خانه‌نشین ده‌كرێت جا‬ ‫چ پی����او بێت یان ئافره‌ت‪ ،‬به‌اڵم له‌كه‌رتی‌‬ ‫تایب����ه‌ت پی����او له‌ته‌مه‌نی‌ ‪60‬س����اڵیه‌وه‌‬ ‫خانه‌نشین ده‌كرێت‌و ئافره‌تیش له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪55‬ساڵیه‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش له‌كه‌رتی‌ گشتی‌‬ ‫فه‌رمانب����ه‌ر ده‌بێ����ت ‪ 15‬س����اڵ خزمه‌تی‌‬ ‫هه‌بێت ئه‌وجا ده‌توانێت خۆی‌ خانه‌نشین‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ته‌نیا‬ ‫مانگێكی����ش ده‌وام بكات‪ ،‬ده‌توانێت خۆی‌‬ ‫خانه‌نشین بكات‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا له‌ئێس����تادا‬ ‫یاس����ای‌ ده‌س����ته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌یه‌‬

‫كه‌ له‌س����اڵی‌ ‪ 1971‬ده‌رچوه‌و تێیدا هه‌مو‬ ‫مافه‌كان����ی‌ فه‌رمانبه‌ران����ی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫پارێزراوه‌‪"،‬ب����ه‌اڵم ئه‌گ����ه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫چه‌ند جارێك ده‌وام به‌جێبهێڵێت‌و (غائب)‬ ‫بێت‪ ،‬ئ����ه‌وا چ له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت بێت یان‬ ‫گشتی‌‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ ئه‌و شوێنه‌ ده‌توانێت‬ ‫ده‌ریبكات له‌كار"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تائێس����تا هه‌یه‌ بڕیاره‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫كاروكار‌وب����اری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ له‌كابینه‌ی‌‬ ‫نوێ����ی‌ حكومه‌ت����دا بدرێت����ه‌ یه‌كگرت����وی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌‪،‬به‌پێی‌ زانیاریه‌كان����ی‌ ئاوێن����ه‌‬ ‫كاندیدی‌ ئه‌و حیزبه‌ بۆ ئه‌و پۆس����ته‌‪ ،‬د‪.‬‬ ‫س����ه‌الحه‌دین بابه‌كره‌‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ ئاوێنه‌‬ ‫چه‌ند جارێ����ك په‌یوه‌ن����دی‌ به‌ناوبراوه‌وه‌‬ ‫ك����رد تا بزان����رێ‌ به‌رنامه‌ی‌ ئ����ه‌و چیه‌ بۆ‬ ‫گرنگیدان به‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی هاتوچۆ ‌ی سلێمان ‌ی ژماره‌ جوانه‌كان دابه‌ش ده‌كات‬

‫‪9‬‬

‫ی ئۆتۆمبیل هه‌ی ‌ه ‪ 200‬هه‌زار دۆالر ده‌كات‬ ‫ژماره‌ ‌‬

‫‌‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫كاتێك‪ ،‬كارژین ئۆتۆمبیله‌‬ ‫كرایسله‌ر مۆدێل ‪2013‬كه‌ی‌ كڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌‪34‬هه‌زار دۆالر (‪340‬گه‌اڵ) هه‌رگیز‬ ‫خه‌یاڵی‌ بۆ ئه‌وه‌ نه‌ده‌چو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ی‌ وه‌ریده‌گرێت بۆ تابلۆی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌‪ ،‬دو هێنده‌‌و زیاتری‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ پاره‌ ده‌كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژماره‌ ‪ 100000‬بۆ ئه‌و ده‌رچو‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌و‬ ‫بواره‌دا كار ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌و ژمارانه‌یه‌ كه‌‬ ‫پاره‌یه‌كی‌ زۆر ده‌كات "ره‌نگه‌ هێنده‌ی‌‬ ‫خودی‌ ژماره‌كه‌ دۆالر بكات"‪.‬‬

‫ی ژماره‌‬ ‫ئه‌و كه‌س ‌ه ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫‪ 100005‬ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رچوبو خۆ ‌‬ ‫ی ‪50‬هه‌زار‬ ‫وت ‌‬ ‫ێ‬ ‫دۆالریان داومه‌ت ‌‬ ‫نه‌مفرۆشتوه‌‬

‫س���ێ‌ س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر به‌بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیری‌ ناوخۆ ‪ 101‬ژم���اره‌ی‌ تابلۆی‌‬ ‫ئۆتۆمبیل‪ ،‬له‌س���لێمانی‌ بل���ۆك كرا‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌ژم���اره‌ جوانه‌كان ناس���راوه‌‌و‬ ‫پاره‌یه‌ك���ی‌ زۆر ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم به‌وته‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ هاتوچ���ۆی‌ س���لێمانی‌‬ ‫له‌ئێستادا به‌بڕیارێك بلۆككردن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و ژمارانه‌ البراوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشداله‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر هه‌زار ژماره‌یه‌كدا ‪ 20‬له‌و ژمارانه‌‬ ‫تێك���ه‌اڵو ده‌ك���ه‌ن‌و پاش���ان له‌رێگای‌‬ ‫سیس���ته‌مێكی‌ كۆمپیوته‌ریه‌وه‌به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌دا دابه‌ش���ی‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ژماره‌كه‌ وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫جوانترین ژماره‌ بۆ كێ‌ ده‌رچو؟‬ ‫هه‌فته‌ی‌ راب���ردو جوانترینی‌ ناو ئه‌و‬ ‫‪ 101‬ژماره‌یه‌ بۆ كارژین ته‌ها له‌سلێمانی‌‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬ك���ه‌ ژماره‌كه‌ ‪ 100000‬بو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ باس���ی‌ ده‌كات هه‌رگی���ز‬ ‫خه‌یاڵ���ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ نه‌چ���وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ژماره‌ جوانه‌ی‌ ب���ۆ ده‌ربچێت‪ ،‬كاتێك‬ ‫بۆش���یده‌رچوه‌ وه‌ك چاوه‌ڕوانده‌ك���را‬ ‫سه‌رس���ام نه‌بوه‌‪ ،‬چونكه‌ تاراده‌یه‌ك‬ ‫باری‌ ئابوری‌ باش���ه‌‌و له‌پێشانگاكانی‌‬ ‫ئۆتۆمبی���ل له‌س���لێمانی‌ كار ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ له‌گرنگی���ی‌ ده‌رچونی‌ ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ی‌ ده‌زانێ‌‌وزانیاریه‌كی‌ باش���ی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌دا هه‌یه‌ كه‌ ئه‌و ج���ۆره‌ ژمارانه‌‬ ‫پاره‌یه‌ك���ی‌ ب���اش ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫تا ئێس���تا خه‌یاڵی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ نه‌چوه‌‬ ‫كه‌ ژماره‌كه‌ی‌ بفرۆش���ێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌به‌ر دو خاڵ‪ ،‬یه‌ك وه‌ك خۆی‌ باسی‌‬ ‫ده‌كات له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ هاتوچ���ۆ‬ ‫به‌ڵێننامه‌ی‌ پڕكردۆته‌وه‌ كه‌ تا شه‌ش‬ ‫مان���گ كڕین‌و فرۆش���تن به‌ژماره‌كه‌وه‌‬ ‫ن���ه‌كات‪ ،‬خاڵی‌ دوه‌می���ش وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئۆتۆمبیله‌كه‌م جوانه‌‌و حه‌زیش‬ ‫ده‌كه‌م ژماره‌یه‌كی‌ جوانی‌ پێوه‌ بێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ پێویس���تم به‌فرۆشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬

‫نه‌قیب شه‌هال عه‌لی له‌کاتی به‌ڕێکردنی کاری رۆژانه‌دا‬ ‫ئه‌و ژمارانه‌ی‌ پاره‌یه‌كی‌ خه‌یاڵی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬ ‫ل���ه‌دوای‌ ده‌رچونی‌ ئه‌و ژماره‌یه‌ بۆ‬ ‫كارژی���ن‪ ،‬باس له‌و‌ه كرا كه‌ ‪80‬هه‌زار‬ ‫دۆالر (‪8‬فت���ه‌ر دۆالر)ی‌دراوه‌ت���ێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌فرۆشتۆته‌وه‌‪ ،‬كارژین ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌‌و باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫به‌دروس���تی‌ نازانێ‌ ئ���ه‌و ژماره‌یه‌ی‌‬ ‫ب���ۆی‌ ده‌رچوه‌ چه‌ند پ���اره‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ پیش���ه‌كه‌یه‌وه‌ زانیاری‌‬ ‫له‌سه‌ر نرخی‌ ژماره‌ جوانه‌كان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ وته‌كانی‌ ئه‌و ئه‌گه‌ر ژماره‌كه‌‬ ‫ت���اك بێ���ت‪ ،‬پاره‌یه‌ك���ی‌ زۆر باش‬ ‫ده‌كات "م���ن ئ���اگادارم ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫تاك هه‌ی���ه‌ به‌ئۆپڵێكه‌وه‌یه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪200‬ه���ه‌زار دۆالر (‪ 20‬ده‌فته‌ر)ی���ان‬ ‫داوه‌تێ‌ به‌اڵم نایفرۆشێ‌"‪ .‬هه‌ر به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ ئه‌و دو ژماره‌یی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪150‬ه���ه‌زار دۆالر‪ ،‬واته‌ (‪)15‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالر ده‌كات‪ ،‬س���ێ‌ ژماره‌یی‌ جوان‬

‫نزیكه‌ی‌ ‪7‬تا‪10‬ه���ه‌زار دۆالر ده‌كات‪،‬‬ ‫چ���وار ژماره‌یی‌ زۆرج���وان له‌‪5‬تا‪10‬‬ ‫هه‌زار دۆالر‌و زیاتریش ده‌كات‪ ،‬پێنج‬ ‫ژماره‌یی‌ ئه‌گه‌ر هه‌موی‌ له‌یه‌ك بچێت‬ ‫ره‌ن���گ ت���ا ‪ 10‬ه���ه‌زار دۆالر بكات‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ش ب���ۆ خه‌ڵكی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌ زۆرانه‌ به‌‌و ژمارانه‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ته‌نها په‌یوه‌ندی‌ به‌پاره‌ زۆریی‌‌و‬ ‫خۆده‌رخستنه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ژماره‌كه‌ی‌ جوانبێت گومانی‌‬ ‫خراپی‌ پێده‌به‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ هاتوچۆی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬عه‌مید محه‌مه‌د‬ ‫تاهی���ر حه‌ز ناكات ب���اس له‌هۆكاری‌‬ ‫راگرتنی‌ دابه‌ش���كردنی‌ ئ���ه‌و ژماره‌‬ ‫جوانان���ه‌ ب���كات‪ ،‬كه‌ س���ێ‌ س���اڵ‬ ‫له‌ومه‌به‌ر به‌بڕیارێكی‌ وه‌زیری‌ ناوخۆ‬ ‫دابه‌شكردنیان راگیرا‪ ،‬به‌اڵم جه‌خت‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌و كاته‌وه‌ی‌ كه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‬ ‫ئه‌و به‌رپرسیارێتیه‌ی‌ وه‌رگرتوه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ به‌ (واس���ته‌) نه‌داوه‌ته‌‬ ‫هی���چ كه‌س���ێك‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خات���ه‌ڕو ك���ه‌ دوای‌ هه‌وڵدانێكی‌‬ ‫زۆری‌ ئه‌وان���ه‌‌و ره‌زامه‌ندیی‌ وه‌زیری‌‬ ‫ناوخۆ دوباره‌ بڕیاری‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫ئ���ه‌و ‪ 101‬ژماره‌ی���ه‌ ده‌رچۆت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانی���ش بۆ هه‌ر ه���ه‌زار ژماره‌یه‌ك‬ ‫‪ 20‬له‌و ژم���اره‌ جوانانه‌ ده‌خه‌نه‌ ناو‬ ‫سیس���تمی‌ كۆمپیوت���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫له‌و رێگایه‌ش���ه‌وه‌ به‌سه‌ر شۆفێراندا‬ ‫دابه‌شی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و ره‌تیشیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ خۆی‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫جوان���ی‌ پێوه‌بێ���ت‌و وت���ی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫ژم���اره‌ی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌مان جوانبێت‪،‬‬ ‫به‌كۆمپیوته‌ریش بۆمان ده‌رچوبێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا به‌ش���ێك له‌خه‌ڵك���ی‌ گومانی‌‬ ‫خراپم���ان پێده‌به‌ن‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌رگیز‬ ‫بیر له‌وه‌ ناكه‌مه‌وه‌ ژماره‌یه‌كی‌ جوان‬ ‫به‌ئۆتۆمبیله‌كه‌مه‌وه‌ بكه‌م"‪.‬‬

‫بۆ دوهه‌زار ژماره‌‪ ،‬چل ژماره‌‬ ‫ده‌خه‌نه‌ كۆمپیوته‌ره‌كانه‌وه‌‬ ‫لێپرس���راوی‌ تۆم���اری‌ تایب���ه‌ت‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هاتوچۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫نه‌قیب شوان كه‌مال ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو‬ ‫كه‌ به‌هه‌ردو ئ���ه‌و دو كۆمپیوته‌ره‌ی‌‬ ‫له‌به‌شه‌كه‌یاندا هه‌یه‌‪ ،‬مانگی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫دو ه���ه‌زار ژماره‌ دابه‌ش ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌ر كۆمپیوته‌رێكی���ش له‌گه‌ڵ هه‌ر‬ ‫هه‌زار ژماره‌یه‌ك ‪ 20‬ل���ه‌و ژمارانه‌ی‌‬ ‫پێشتر بلۆككرابون داخڵ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫"بۆ هه‌ر كه‌س���ێك ته‌نها یه‌ك كلیك‬ ‫ده‌كه‌ین خۆی‌ به‌ختی‌ چ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫بۆ ده‌ربچێت ده‌یده‌ینێ‌‪ ،‬تائێستا ‪24‬‬ ‫ژماره‌ له‌وانه‌ی‌ پێش���تر بلۆككرابون‬ ‫به‌رێگای‌ كۆمپیوته‌ر دابه‌شكراون"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نه‌قیب ش���ه‌هال عه‌لی‌‬ ‫ته‌ها كه‌ له‌هه‌مان به‌ش كار ده‌كات‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫ئه‌و ژماره‌ جوانان���ه‌ی‌ بۆ ده‌ربچێت‬

‫به‌ڵێننامه‌یه‌كی‌ پ���ێ پڕده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ت���ا ‪ 6‬مانگ بۆی‌ نیی���ه‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆش���تنی‌ پێوه‌ بكات‪ ،‬ئه‌و باس���ی‌‬ ‫له‌وه‌ش���كرد زانیارییان له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ ژماره‌ جوانه‌كان چه‌ند پاره‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌ڕو‬ ‫كه‌ مه‌رج نییه‌ ه���ه‌ر ژماره‌ی‌ جوان‬ ‫پاره‌ ب���كات‪ ،‬هه‌ندێ‌ ك���ه‌س هه‌یه‌‬ ‫یادگاری‌ له‌گ���ه‌ڵ ژماره‌یه‌كدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یان له‌ژم���اره‌ی‌ مۆبایله‌كه‌ی‌ یاخود‬ ‫له‌موه‌لیده‌كه‌یه‌وه‌ نزیكه‌‪ ،‬بۆیه‌ پاره‌‬ ‫به‌و ژماره‌یه‌ ده‌دات كه‌ مه‌به‌ستیه‌تی‌‬ ‫"له‌م رۆژانه‌دا كه‌سێك ژماره‌یه‌كی‌ بۆ‬ ‫ده‌رچو جوانیش نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم به‌قسه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ سێ‌ س���ه‌د دۆالریان داوه‌تێ‌‬ ‫نه‌یفرۆش���توه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ئه‌و كه‌سه‌ی‌‬ ‫ژم���اره‌ ‪ 100005‬ك���ه‌ی‌ بۆ ده‌رچوبو‬ ‫خۆی‌ وتی‌ ‪50‬هه‌زار دۆالریان داومه‌تێ‌‬ ‫نه‌مفرۆشتوه‌‪ ،‬جا نازانم راست ده‌كات‬ ‫یان نا"‪.‬‬

‫به‌شێك له‌هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان له‌دانانی‌ قایمقامی‌ نوێی‌ شاره‌كه‌یان ناڕازین‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫به‌ش���ێك له‌دانیش���توانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ناڕازین‬ ‫له‌دانان���ی‌ ئ���ه‌ركان حس���ێن به‌قایمقام��� ‌ی‬ ‫ش���اره‌كه‌یان‪ ،‬چونك��� ‌ه پێیانوایه‌ پێش���تر‬ ‫له‌سه‌یدس���ادق له‌س���ه‌ر گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌ هاواڵتیان له‌س���ه‌ر كار البراوه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ بۆچونێكی‌ تریش هه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌س���ه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌یبونی‌ له‌و پۆس���ته‌دا‬ ‫دورخراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ناوبراویش ده‌ڵێت "هۆكاری‬ ‫ده‌ستهه‌ڵگرتنم له‌قایمقامیه‌تی سه‌یدسادق‪،‬‬ ‫ته‌نها بۆ جێبه‌جێكردنی داخوازی هاواڵتیان‬ ‫بوه‌‪ ،‬نه‌وه‌ك هیچ كارێكی دیكه‌"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ كارزان مه‌حم���ود وه‌ك‬ ‫گه‌نجێكی هه‌ڵه‌بجه‌ باس���ی ل���ه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ هه‌میش���ه‌ به‌ده‌س���ت ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫حیزبه‌كانه‌وه‌ نااڵندویه‌تی ئه‌مه‌ش وایكردو‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌ر جاره‌و له‌هه‌ر سه‌رده‌مێكدا به‌ده‌ست‬ ‫حیزبێك���ه‌وه‌ بێ���ت "تاوه‌كو ئێس���تا هیچ‬ ‫الیه‌نێكیش���یان وه‌كو پێویست نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫خزم���ه‌ت به‌ش���اره‌كه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬دانانی‌ ئه‌م‬ ‫قائیمقام���ه‌ش له‌هه‌ڵه‌بجه‌ هه‌ر به‌ده‌س���ت ‌ی‬ ‫حیزبێ���ك بوه‌‪ ،‬نه‌ك خواس���تی‌ هاواڵتیان ‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا پێش���تر ئ���ه‌و به‌رێز‌ه‬ ‫له‌ب���ه‌ر ناڕه‌زای���ی‌ خه‌ڵك���ی‌ سه‌یدس���ادق‬ ‫له‌كاره‌كه‌ی‌ دورخراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ڕۆژنامه‌ن���وس دره‌و مه‌ه���دی‬ ‫بۆچون���ی‌ وای���ه‌ ئ���ه‌و قائیمقام��� ‌ه نوێیه‌‪،‬‬ ‫زیات���ر كه‌س���ێكی‌ حیزبی���ه‌ ن���ه‌ك ئیدار ‌ی‬ ‫"ئه‌و به‌رێز‌ه پێش���تر به‌رپرس���ی كۆمیته‌ی‬

‫قایمقامی هه‌ڵه‌بجه‌‪:‬‬ ‫هۆكاری‬ ‫ده‌ستهه‌ڵگرتنم‬ ‫له‌قایمقامیه‌تی‬ ‫سه‌یدسادق‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ نه‌بو‬ ‫شاری هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ ئه‌وه‌شی‌ خسته‌رو ك ‌ه‬ ‫یه‌كێت���ی ب���و له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬گرفت���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌كان زۆر بوه‌‪ ،‬گرنتی‌ چیی ‌ه پێشتر ئه‌و كه‌سه‌ له‌قایمقامیه‌تی‌ سه‌یدسادق‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و گرفتانه‌ دروس���تنه‌بنه‌و‌ه له‌به‌ر ناڕه‌زایی‌ خه‌ڵكی‌ ناچاری‌ ده‌ستله‌كار‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌و ئێس���تا قایمقامی‌ شاره‌كه‌ی ‌ه كێش���انه‌و‌ه بوه‌ "زۆر س���ه‌یره‌ ئه‌و پێشتر‬ ‫نه‌ك به‌رپرس���ێك ‌ی حیزبی‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌‪ ،‬له‌م له‌سه‌ر ناڕه‌زایی‌ خه‌ڵك ‌ی سه‌یدسادق البراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌دا پارس���ه‌نگی هێ���ز ده‌گۆڕێت كه‌چی دوبار‌ه ده‌هێننه‌وه‌ بۆ ئێمه‌‌و ده‌یكه‌ن ‌ه‬ ‫ئیتر یه‌كێت��� ‌ی ئه‌م په‌له‌په‌له‌ی له‌چی بو بۆ قایمقام ‌ی ئێمه‌"‪ .‬عه‌دنان شاسواریش وه‌ك‬ ‫دانیش���تویه‌كی‌ تری‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌ بۆچونێك ‌ی‬ ‫دانانی‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬میهره‌بان‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی‌ هه‌ی���ه‌‌و رایده‌گه‌یه‌ن���ێ‌ كه‌ تا‬ ‫ئێس���تا به‌ڵگ ‌ه نییه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی كاك‬ ‫ئه‌ركان له‌سه‌یدس���ادق له‌سه‌ر چ هۆكارێك‬ ‫الب���راوه‌ "ته‌نه���ا داواكاری خه‌ڵكه‌كه‌ی بو‌ه‬ ‫ئه‌وانیش به‌ده‌م داواكه‌یانه‌وه‌ چون‌و له‌سه‌ر‬ ‫كار الیانبردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێ ك ‌ه‬ ‫ئیتر ئه‌و كه‌س���ه‌ هیچ پۆس���تێكی نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ناس���یح عه‌بدولره‌حیم��� ‌ی ڕۆژنامه‌نوس��� ‌ی‬

‫دانیش���تو ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه هه‌مان بۆچون ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌وه‌نده‌ی‌ من بزانم ئه‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫هی���چ مه‌له‌فێك���ی گه‌نده‌ڵی‌ نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌یبوای���ه‌ خۆ ده‌بو بدرایه‌ت���ه‌ دادگا"‪ .‬ئه‌و‬ ‫له‌و بڕوایه‌ش���دایه‌ ك ‌ه ئه‌ركان حسێن بوه‌ت ‌ه‬ ‫قوربانی هه‌ڵه‌بجه‌یبونه‌كه‌ی‌‪ ،‬نه‌ك گه‌نده‌ڵی‬ ‫"نامه‌وێت ئه‌ستۆپاكی بۆ هیچ به‌رپرسێكی‬ ‫ئ���ه‌م واڵت ‌ه بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م پیاو‌ه هه‌مو‬

‫ته‌مه‌نی گه‌نده‌ڵ بوبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌یدسادق‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌یبون���ی الب���راوه‌‪ ،‬نه‌وه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر گه‌نده‌ڵی"‪ .‬ئه‌و نه‌شیشارده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫راس���ته‌ حیزب له‌هه‌م���و جومگه‌كانی ئه‌م‬ ‫واڵته‌ ده‌ستوه‌ردان ده‌كات‪" ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌غیابی یاسادا ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و بۆچونان���ه‌دا ئه‌ركان‬ ‫حس���ێن غه‌ف���ور قایمقام���ی هه‌ڵه‌بجه‌ ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌ڕۆژی ‪ 2014/4/13‬وه‌ك قایمقامی نوێی‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه ده‌ستبه‌كاربو‪ ،‬ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌سه‌یدس���ادق له‌س���ه‌ر گه‌نده‌ڵ��� ‌ی‬ ‫البرابێت‪ ،‬ئه‌و باس��� ‌ی له‌وه‌ك���رد ك ‌ه ماوه‌ی‬ ‫‪ 6‬س���اڵ قایمقامی قه‌زای سه‌یدسادق بوه‌‪،‬‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌ش���دا چه‌ندی���ن خزمه‌تگوزاریی‬ ‫به‌ئه‌نجامگه‌یاندوه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای‌ خه‌ڵك ‌ی البراو‌ه وت ‌ی "ده‌نگی‬ ‫زۆرینه‌ی خه‌ڵك نه‌بو ك ‌ه من له‌وی نه‌مێنم‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ده‌نگۆی كۆمه‌ڵێ���ك گه‌نجی خۆین‬ ‫گه‌رمبو كه‌ ل���ه‌دژی ئێمه‌ به‌كارئه‌هاتن‪ ،‬من‬ ‫هه‌رگیز له‌سه‌ر گه‌نده‌ڵ ‌ی النه‌براوم"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماده‌یی‌ خۆشی‌ نیشاندا له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ر لیژنه‌یه‌ك ك ‌ه له‌سه‌ر كاره‌كان ‌ی پێشو ‌ی‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ش داخۆ تا‬ ‫چه‌ند حی���زب هاوكاری ك���ردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫وه‌ك قایمقام���ی هه‌ڵه‌بج���ه‌ دابنرێ���ت ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ڕاس���ته‌ من س���ه‌ر به‌الیه‌نێكم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پله‌و ناونیشانم قایمقامه‌و بۆ كاری ئیداری‬ ‫هاتوم خزمه‌ت به‌هه‌ڵه‌بج ‌ه بگه‌یه‌نین ئێمه‌ش‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌م شاره‌ین‌و قوربانیمانداوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫تاوان نیی ‌ه ئه‌گه‌ر بێت‌و بگه‌ڕێمه‌وه‌و خزمه‌ت‬ ‫به‌شاره‌كه‌ی خۆم بكه‌م"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫دابنرێت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫‪11‬‬

‫ئاغاله‌ ده‌بێته‌ مۆزه‌خانه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێبین چاالك‬ ‫له‌كۆیه‌ مۆزه‌خانه‌ی‌ ئاغاله‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫ته‌واوبوندای���ه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "مۆزه‌ی‬ ‫ش���ێوه‌كاری مۆدرێن له‌و چه‌شنه‌ی‬ ‫م���ۆزه‌ی م���ن كه‌ كارم ب���ۆ كردوه‌‬ ‫له‌عێراقیش نیه‌"‪.‬‬

‫رۆس���ته‌م ئاغال���ه‌ی‌ نیگاركێش كه‌‬ ‫كاره‌ هونه‌رییه‌كانی‌ به‌تێكه‌ڵكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ���ه‌ جوان‌و سه‌نجڕاكێش���ه‌كان‬ ‫ده‌ناس���رێته‌وه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌گرنگی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ ئ���ه‌م مۆزه‌خانه‌یه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ مۆزه‌خانه‌ی‌‬ ‫له‌مجۆره‌ له‌زۆرێ���ك واڵتانی دونیا‬ ‫ه���ه‌ن‪ ،‬ب���ۆ نمون���ه‌ ‪ 325‬س���اڵه‌‬ ‫له‌به‌ریتانی���او فه‌ره‌نس���او ئیتالیاو‬ ‫میسر هه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "بۆ كوردستانی‬ ‫من تازه‌ی���ه‌ وه‌ك ته‌كنه‌لۆجیایه‌ك‬ ‫ك���ه‌ پێماننه‌گه‌یش���تبێ‌‪ ،‬م���ۆزه‌‬ ‫داموده‌زگایه‌كی فێربونی نافه‌رمیه‌‬ ‫بۆ فێربون‌و په‌راوه‌كردن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌كوردستان مۆزه‌خانه‌ی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ش���ێوه‌ی فه‌رمی نیه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ خه‌ڵك هه‌یه‌ ماڵی خۆی‬ ‫كردۆته‌ مۆزه‌ی كه‌له‌پوری‌و مێژویی‪،‬‬ ‫به‌اڵم مۆزه‌ی ش���ێوه‌كاریی مۆدرێن‬ ‫له‌و چه‌ش���نه‌ی مۆزه‌ی من كه‌ كارم‬ ‫بۆ كردوه‌ له‌عێراقیش نیه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك���ه‌ ناوی‌ ناوه‌‬ ‫مۆزه‌خان���ه‌ نه‌ك گه‌ل���ه‌ری‪ ،‬ئاغاله‌‬ ‫وتی‌ "ناوی گه‌له‌ری له‌ش���وێنێكه‌وه‌‬ ‫كردویانه‌ به‌باخی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان بۆ واڵتێك ده‌گۆڕێ‌‪ ،‬من مۆزه‌خانه‌م‬ ‫ناویان ناوه‌ "باخی‌ گش���تی‌" ئێستا‬ ‫ناوه‌كه‌یان گۆڕیوه‌ به‌"باخی‌ عه‌لی‌‬ ‫به‌گ"!‬ ‫ئه‌و هه‌میش���ه‌ خه‌می‌ ش���اره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌كۆڵیدایی���ه‌و به‌پارێزگابون���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ش ئاواتیه‌ت���ی‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫لێمانپرس���ی‌ جوانتری���ن ش���تێك‬ ‫له‌یاده‌وه‌ریدا مابێته‌وه‌ وتی‌"جوانیی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌" وتمان ئه‌ی‌ ناخۆشترین‬ ‫ش���تت چی‌ بوه‌؟ وتی‌" وێرانبون‌و‬ ‫كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌"‪.‬‬

‫جیاكرده‌وه‌ له‌گه‌له‌ری‪ ،‬واته‌ كاره‌كان‬ ‫له‌نمایش���ی تاکه‌ که‌سی پێكنایه‌ن‌و‬ ‫خۆمان نوخبه‌یه‌کی شێوه‌کار دیاری‬ ‫ده‌که‌ین بۆ ئه‌وه‌ی نمایشی تیابکه‌ن‪،‬‬ ‫من ئه‌و س���نوره‌ تێده‌په‌ڕێنم ته‌نها‬

‫‌نمایش���ی تاکه‌که‌سی ش���ێوه‌كاری‬ ‫ته‌نه���ا ناوچه‌یه‌كی تیا پێش���که‌ش‬ ‫بک���ه‌م‪ ،‬مۆزه‌خان���ه‌ تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫كراوه‌تری هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك���رد كه‌‬

‫له‌رۆژی كردن���ه‌وه‌ی مۆزه‌خانه‌كه‌دا‬ ‫وردو درش���تی ئه‌وان���ه‌ی هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫بون له‌بنیاتنانی‌ ئه‌م مۆزه‌خانه‌یه‌دا‬ ‫ده‌خاته‌رو‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌مو هه‌وڵم‬ ‫ده‌خه‌مه‌ كار ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌كۆتایی‌‬

‫مانگی پێنج بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌به‌ر خۆشه‌ویس���تی‌و‬ ‫مانه‌وه‌ش���م له‌پێناو كۆی���ه‌ بو كه‌‬ ‫ئه‌م شاره‌م هه‌ڵبژارد بۆ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مۆزه‌خانه‌كه‌"‪.‬‬

‫(وشكه‌ساڵی‌و درۆ) ده‌ستپێده‌کات کریس کۆچێرا‪:‬‬ ‫به‌داخه‌و ‌ه کورد ژینگه‌ی نیشتمانی خۆی ناپارێزێ‬ ‫مێژون����وس‌و دۆس����تی ناوداری ک����ورد کریس‬ ‫کۆچێ����را‪ ،‬له‌ په‌یجی تایبه‌ت����ی خۆی له‌تۆری‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت����ی فه‌یس����بوک وێن����ه‌ی رێگ����ه‌ی‬ ‫س����ه‌یرانگایه‌کی پ����ڕ له‌خ����ۆڵ‌و خاش����اکی‬ ‫باڵوکردۆته‌وه‌و به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ ئه‌م کۆمێنته‌ی‬ ‫خواره‌وی سه‌باره‌ت به‌وێنه‌که‌ نوسیوه‌‪:‬‬ ‫ڕۆژی هه‌ینی چوبووین بۆ س����ه‌یران‪ .‬ئێمه زۆر‬ ‫ناره‌ح����ه‌ت بووین کاتێ����ک چاومان که‌وت به‌و‬ ‫هه‌موو زبڵ و پاشماوه‌و کیسه‌کانی پالستیکی‬ ‫له قه‌راخی رێگاکه‌‪.‬‬ ‫به‌داخ����ه‌وه کورد ق����ه‌د ژینگه‌ی نیش����تمانی‬ ‫خۆی ناپارێزی‌و له به‌رچاو ناگرێ‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫سه‌یرانکه‌ران‪ ،‬هه‌موو زبڵ‌و پاشماوه‌ی خۆیان‬ ‫هه‌ر له‌وێ به‌جێدێڵن‪.‬‬

‫بینین"‬ ‫ونەکراوەی مارکیز‬

‫باڵوکردن���ەوەی کتێبە جێماوەکەی‬ ‫مارکیز‪.‬‬ ‫لەئۆگۆس���تدا ی���ەک دەبینی���ن"‬ ‫(‪)En agosto nos vemos‬‬ ‫چیرۆکی ژنێکی تەمەن ‪ ٥٠‬س���اڵە‬ ‫کە لەسەردانی س���ااڵنەیدا بۆسەر‬ ‫مەزاری دایکی‪ ،‬پیاوێکی بەسااڵچو‬ ‫دەناسێت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫شانۆی(وشكه‌س����اڵی‌و درۆ) که‌ له‌‬ ‫نوس����ینی‪ :‬محه‌م����ه‌دی یه‌عقوبی‌و‬ ‫وه‌رگێڕانی‪ :‬مه‌ری����وان هه‌ڵه‌بجه‌یی‌و‬ ‫ده‌رهێنان����ی‪ :‬محه‌م����ه‌د مس����ته‌فاو‬ ‫نواندنی‪ :‬پێش����ڕه‌و حس����ێن‪ ،‬سۆما‬ ‫قاس����م‪ ،‬بێس����اران جاس����م‪ ،‬روبار‬ ‫خالی����ده‌‪ .‬ل����ه‌ مانگ����ی حوزه‌یراندا‬ ‫پێشکه‌ش ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م ش����انۆییه‌ به‌رهه‌می (كۆڕی‬ ‫ش����انۆی با)ی����ه‌ به‌ه����اوكاری‌‬ ‫(به‌ڕێوه‌به‌رێت����ی‌ هونه‌ری‌ ش����انۆی‌‬ ‫س����لێمانی‌) ب����ۆ س����اڵی ‪،2014‬‬ ‫له‌مانگی شه‌ش����دا ئاماده‌ ده‌بێت بۆ‬ ‫نمایشكردن‪.‬‬ ‫ناوه‌ڕۆك����ی ش����انۆییه‌كه‌ ب����اس‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیی����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان‬

‫دوپشک‬

‫ده‌كات به‌تایبه‌تی كێشه‌و گرفته‌كانی‬ ‫نێ����وان ژن‌و مێرد‪ ،‬وردتر بڵێین ئه‌و‬ ‫هۆكارانه‌ی كه‌ به‌الی هاوسه‌ره‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌ساده‌و ئاس����ایی ته‌ماشاده‌كرێت‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌هه‌مانكات����دا ه����ه‌ر ئ����ه‌م‬ ‫هۆكارانه‌ن ده‌بن����ه‌ هۆی‌ لێكترازانی‬ ‫خێزان‪ ،‬ساده‌یی رۆڵ بینین‌و نمایش‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌الیه‌نه‌كانی‌ ئه‌م نمایشه‌‪.‬‬ ‫وه‌رگێڕی‌ ش����انۆگه‌ریه‌كه‌ "مه‌ریوان‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یی" به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫چیرۆكی‌ كاره‌كه‌ ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ كێشه‌و‬ ‫ملمالنێكانی‌ نێو كۆمه‌ڵگایه‌ تایبه‌تتر‬ ‫ناو خێزان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌بۆچونی‌ من‬ ‫ئه‌م نمایش����ه‌ هۆكارێ����ك ئه‌بێت بۆ‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ وه‌رگ����ر بۆ هۆڵه‌كانی‌‬ ‫شانۆ"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ت���ه‌رازو‪ :‬ئه‌م ماوه‌ی���ه‌ تۆزی‌ توڕ ‌ه هه‌وڵئه‌ده‌ی���ت قۆناغه‌كانی‌ ژیانت ره‌نگ���ه‌ ل���ه‌روی‌ ته‌ندروس���تیه‌و ‌ه ئ���ه‌و توان���ا جه‌س���ته‌ییه‌ی‌ هه‌ت ‌ه خه‌ریكه‌ ده‌گه‌یته‌ ئه‌و قوناغه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌رده‌كه‌ویت‌و ئه‌مه‌ش به‌ته‌واوه‌تی‌ بگۆڕیت چ له‌ب���واری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌ندێ‌ كێش���ه‌ت بۆ دروس���تبێت‪ ،‬له‌كاری‌ هیچدا به‌كاریمه‌هێنه‌‪ ،‬ئه‌م كێشه‌كانتی‌ تیادا چاره‌سه‌ربكه‌یت‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ نوێ‌ ده‌ناسیت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم داراییت زۆر به‌ره‌و باش���ی‌ ماوه‌یه‌ زۆر توڕه‌ ده‌رده‌كه‌ویت‪.‬‬ ‫به‌كاره‌كانت���ه‌وه‌ دیاره‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه ئه‌م یان له‌بواری‌ سۆزداریتدا‪.‬‬ ‫رۆیشتوه‌‪.‬‬ ‫دۆخه‌ ماوه‌یه‌ك به‌رده‌وام بێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫تۆزێ���ك جدیب���ه‌ له‌ب���واری‬ ‫خۆشه‌ویس���تیت‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ ئه‌م‬ ‫چه‌ن���د رۆژه‌ هه‌واڵی‌ ناخۆش���ت‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ده‌ست بگات‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫حه‌میده‌ی‌ ئه‌حمه‌د موختار جاف‪:‬‬ ‫ی باوكم له‌ده‌روازه‌ی‌ شار‬ ‫نه‌هێڵرا په‌یكه‌ر ‌‬

‫خانوه‌که‌ی عادیله‌خانم‬ ‫ئا‪ :‬ئیسماعیل بێسارانی‌‬ ‫ژنێ���ك له‌ده‌ركه‌وتنی���دا ن���ه‌رم‌و‬ ‫له‌س���ه‌رخۆ له‌قس���ه‌كردنیدا زمان‬ ‫ش���یرین‪ ،‬ژنێك تا ئیستاش خه‌می‬ ‫ش���اره‌كه‌ی هه‌میشه‌ له‌كۆڵیایه‌تی‪،‬‬ ‫ژنێك ‪ 80‬س���اڵ به‌اڵم بێ ئه‌ندازه‌‬ ‫ش���ۆخ‌و ناسك‪ ،‬ده‌س���تره‌نگینی‌‌و‬ ‫نوێژكردن‌و دینداری‌ له‌هه‌ورامیبونی‌‬ ‫دایكیه‌وه‌ بۆ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫حه‌می���ده‌ی‌ ئه‌حم���ه‌د موخت���ار‬ ‫ج���اف‪ ،‬دوای‌ كۆچی‌ دوایی‌ باوكی‌‬

‫به‌ماوه‌ی‌ سێ‌ مانگ له‌ساڵی‌ ‪1935‬‬ ‫له‌ماڵه‌كانی‌ پاشا له‌شاری‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫له‌دایك ده‌بێت‪ ،‬بچوكترین نه‌وه‌ی‌‬ ‫شاعیری‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ ئه‌حمه‌د موختار‬ ‫جافه‌‪.‬‬ ‫حه‌میده‌ خان ب���اس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ باوكی‌ س���ێ‌ ژنی‌ هه‌بوه‌" ژنی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ حه‌بیبه‌ خان���م بوه‌ كه‌‬ ‫بابانی‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم منداڵی‌ له‌و ژنه‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬ژنی‌ دوه‌می‌ ره‌عنا خانم بوه‌‬ ‫كه‌ دو منداڵی‌ ل���ه‌و بوه‌ ئه‌وانیش‬ ‫ئه‌فراسیاوو شه‌مسه‌خانی‌ خوشكی‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬ژنی‌ س���ێیه‌می‌ فاتمه‌ خان‬

‫هه‌ورامی‌ ب���وه‌‪ ،‬دایكی‌ من‌و روناك هه‌ڵه‌بجه‌و جافه‌كان بوه‌‪ ،‬ش���ێوازو‬ ‫دیزانی‌ ئه‌و مااڵن���ه‌ش بۆ جوانی‌‌و‬ ‫خانی‌ خوشكم‌و غاندی‌ برامه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كات���ه‌ی‌ كه‌ حه‌می���ده‌ خان زه‌وق‌و س���ه‌لیقه‌ی‌ عادیله‌ خانمی‌‬ ‫منداڵبوه‌و خوێندكاری‌ سه‌ره‌تایی‌ نه‌نكی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬عه‌ریزه‌ی���ه‌ك ده‌نوس���ێت‌و حه‌میده‌ خان‪ ،‬ده‌ڵێت" عادیله‌خانم‬ ‫ده‌ڕوات بۆ الی‌ قایمقامی‌ هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌وكات وه‌ستای‌ له‌ئێران‌و توركیاوه‌‬ ‫داوای‌ كردن���ه‌وه‌ی‌ قوتابخانه‌یه‌ك هێناوه‌‪ ،‬بۆ دروستكردنی‌ ماڵه‌كانی‌‬ ‫پاش���ا كه‌ س���ێ‌ نهۆم بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كات بۆ كچان‪.‬‬ ‫حه‌می���ده‌ خ���ان تاوه‌كو ئێس���تا ئه‌وه‌نده‌ جوان بون كه‌ ئێس���تاش‬ ‫ی جوان���ی‌ ماڵه‌كان���ی‌ له‌خه‌یاڵمدا بیری‌ لێده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بی���ره‌وه‌ر ‌‬ ‫ی له‌بیره‌‪ ،‬به‌شانازییشه‌وه‌ هه‌مو دیواره‌كانی‌ ئاوێنه‌ به‌ندو چل‬ ‫پاش���ا ‌‬ ‫ی عادیله‌خانمی‌ نه‌نكی‌ ده‌كات چرای‌ پیا هه‌ڵواس���رابو‪ 16 ،‬ژورو‬ ‫باس ‌‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌وكات حوكمڕان���ی‌ ناوچه‌ی‌ هۆڵێك���ی‌ تێدا بوه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ژورێك‬

‫له‌ره‌نگ���ی‌ خ���ۆی‌ كورس���ی‌ تێدا نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫دانراوه‌و هه‌ش���ت په‌نجه‌ره‌ی‌ تێدا خان���م رۆش���توه‌ته‌ كۆش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫"ڤێرسای‌" له‌فه‌ره‌نساو باس له‌وه‌‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫حه‌میده‌ خ���ان به‌ده‌نگێكی‌ هێمن‌و ده‌كات رۆشتمه‌ ژوره‌وه‌ هه‌ستمكرد‬ ‫له‌سه‌رخۆ وتی‌ دیواری‌ ماڵه‌كانمان له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆماندام له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك مه‌تر بو كه‌ به‌خش���تی‌ سور چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ماڵی‌ ئێمه‌دا هه‌بو‬ ‫دروس���تكرابون‪ ،‬كۆڵه‌كه‌كانیش���ی‌ له‌و كۆش���ه‌كه‌دا بینم‌و به‌دیمكرد‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌به‌ن���د ب���ون‪ ،‬مه‌س���احه‌ی‌ هه‌مو كۆشكه‌كه‌ش ئاوێنه‌به‌ند بو‪.‬‬ ‫خانوه‌كه‌ پێنج ه���ه‌زار مه‌تر بوه‌‪ ،‬ئه‌و گله‌یی‌ له‌وه‌ ده‌كرد ك ‌ه نه‌هێڵراوه‌‬ ‫له‌قاتی‌ یه‌كه‌مدا حه‌مامی‌ تایبه‌تی‌ په‌یكه‌ری‌ ئه‌حمه‌د موختاری‌ باوكی‌‬ ‫تێدابو‪ ،‬دو ژوریش بۆ رێبواران كه‌ له‌ده‌روازی‌ ش���ار دروست بكرێت‪،‬‬ ‫ده‌هات���ن‌و له‌هه‌ڵه‌بجه‌دا ده‌مانه‌وه‌‪ ،‬ئێستاش په‌یكه‌ره‌كه‌ی‌ وێران بوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وكات ئۆتیل له‌هه‌ڵه‌بجه‌دا ئه‌و باخچه‌یه‌ی موڵكی‌ پاش���ا بوه‌‬

‫عومه‌ر چاوشین‪ :‬بێ‌ پاره‌یی‌ كوشتمی‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌و س���ه‌رده‌مه‌ی‌ ئه‌و ده‌س���تیكرد‬ ‫به‌كاری‌ هونه‌ریی‌ ئه‌كته‌ری‌ ئافره‌ت‬ ‫زۆر كه‌مبو‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌به‌ر نه‌بونی‌‬ ‫ئاف���ره‌ت‌و به‌هۆی‌ بون���ی‌ جوانێكی‌‬ ‫زۆره‌وه‌ عوم���ه‌ر چاوش���ین یه‌كه‌م‬ ‫ك���ه‌س ب���وه‌ له‌كوردس���تان رۆڵی‌‬ ‫ئافره‌تی‌ گێڕاوه‌و تێیدا س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند عومه‌ر چاوشین له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1942‬له‌شاری‌ سلێمانی‌ له‌دایكبوه‌و‬ ‫وه‌كو خۆی‌ بۆ ئاوێنه‌ باسی‌ ده‌كات‬ ‫"له‌منداڵی���دا زۆر عه‌جول بوم‌و زۆر‬ ‫هه‌وڵمداوه‌ له‌هه‌مو بواره‌كانی‌ ژیان‬ ‫شاره‌زاییم هه‌بێت‌و به‌به‌رده‌وامیش‬ ‫پرسیارم له‌ده‌وروبه‌رم كردوه‌"‪.‬‬ ‫چاوش���ین ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫"له‌منداڵی���دا زۆر ح���ه‌زم له‌فیلمی‌‬ ‫میس���ری‌ بوه‌ بۆی���ه‌ به‌به‌رده‌وامی‌‬ ‫س���ه‌یرمكردوه‌ ه���ه‌ر به‌ه���ۆی‌‬ ‫س���ه‌یركردنی‌ ئ���ه‌و فیلمان���ه‌وه‌ بو‬ ‫ك���ه‌ چومه‌ ناو ب���واری‌ هونه‌ریی‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫زۆر به‌هونه‌رمه‌ن���د جیه���اد دڵپاك‬ ‫سه‌رس���امه‌ چونكه‌ به‌ب���اوه‌ڕی‌ ئه‌و‬ ‫"دڵپاك توانایه‌ك���ی‌ له‌راده‌به‌ده‌ری‌‬ ‫له‌بواری‌ فیلمدا هه‌یه‌"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫په‌له‌بك���ه‌ له‌چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ نێوان���ت له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫هاوڕێكان���ت‪ ،‬چونك���ه‌ به‌ته‌نها‬ ‫ناتوانیت كاربكه‌یت‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌كاتی‌ ده‌ستپێكردنی‌ رۆڵ���ی‌ ئاف���ره‌ت بگێ���ڕی‌؟ منیش‬ ‫به‌كاری‌ هونه‌ریی‌‪ ،‬عومه‌ر چاوشین س���ه‌ره‌تا ره‌تمكرده‌وه‌ به‌اڵم دواتر‬ ‫وت���ی‌ "كاتێك چوم ب���ۆ كه‌ركوك به‌ه���ۆی‌ هه‌وڵدان���ی‌ براده‌ره‌كان���م‬ ‫س���ه‌ردانی‌ ته‌له‌فیزیۆنی‌ كه‌ركوكم بڕیارمدا ئه‌و رۆڵ���ه‌ بگێڕم ئه‌وه‌ش‬ ‫كرد كه‌ ناسر حه‌سه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ب���وه‌ یه‌كه‌م كاری‌ هونه‌ریم كه‌ تێدا‬ ‫ی بۆ نایه‌یت رۆڵی‌ ئافره‌تێكم ده‌گێڕا له‌س���اڵی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كه‌ ب���و‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫له‌وانه‌یه‌ سه‌فه‌رێك بكه‌یت له‌گه‌ڵ گ���ه‌ر به‌ته‌مای���ت بڕیارێك بده‌یت‬ ‫هاوڕێكانت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش واتلێده‌كات له‌س���ه‌ر كاره‌كانت ئه‌وه‌ سه‌یری‌‬ ‫ت���ۆزێ‌ له‌په‌س���تانی‌ كاره‌كان���ت كێش���ه‌كانی‌ ئه‌م دو رۆژه‌ مه‌كه‌و‬ ‫بیر له‌داهاتو بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫دوربكه‌ویته‌وه‌‪.‬‬

‫‪ 1967‬بو"‪.‬‬ ‫ناوبراو س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و كارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردون���ی‌ وتی‌"ت���ا ئێس���تا ل���ه‌و‬ ‫كات���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���تمكردوه‌ به‌كاری‌‬ ‫هونه‌ریی‌‪ 115‬كاری‌ سینه‌ما‌و كاری‌‬ ‫شانۆییم كردوه‌و تا ئێستاش له‌هیچ‬

‫قرژاڵ‬

‫كارێكم په‌شیماننیم‌و هه‌ر ده‌ورێك‬ ‫ده‌رمهێنابێت به‌یه‌كجار بوه‌ هه‌رگیز‬ ‫ده‌ورم دوباره‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژیانی‌ شه‌خس���ی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫چاوش���ین ده‌ڵێ���ت "ت���ا ئێس���تا‬ ‫له‌ژیانمدا ‪ 9‬ج���ار زه‌واجم كردوه‌و‬ ‫كۆتا ئافره‌تیش كه‌ هاوس���ه‌رگیرم‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پێكهێناوه‌ ئێس���تا هه‌مو‬ ‫ماڵ‌و ك ‌هل‌و په‌له‌كه‌ی‌ لێبردوم‌و داوا‬ ‫ده‌كات ‪3‬ملیۆنی‌ ب���ۆ بنێرم ئه‌وجا‬ ‫ش���مه‌كه‌كانم ب���ۆ ده‌هێنێته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ئێس���تا له‌كه‌ركوك ده‌ژی به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا جیانه‌بوینه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫عومه‌ر چاوش���ین ئاشكرای‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ "هونه‌رمه‌ندی‌ كۆچكردو كاروان‬ ‫عوسمان خوش���كه‌زایه‌تی‌‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خات���ه‌رو ك���ه‌ كه‌م���ال محه‌مه‌د‬ ‫وتویه‌تی‌ من ش���انازی‌ ب���ه‌كاروان‬ ‫عوسمانه‌وه‌ ده‌كه‌م چونكه‌ ئه‌و فێری‌‬ ‫گۆرانی‌ وتنی‌ كردم‌و به‌مامۆس���تای‌‬ ‫خۆمی‌ ده‌زانم "‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ خ���ۆی‌ تا ئێس���تا له‌ ‪11‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ جیاجی���اوه‌ خه‌اڵت���ی‌‬ ‫رێزلێنانی‌ وه‌رگرتوه‌ وه‌كو باشترین‬ ‫ئه‌كته‌ری‌ ك���ورد له‌جیهان هاوكات‬ ‫چه‌ن���د جارێكی���ش ده‌عوه‌ت���ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت كراوه‌ به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بونی‌ پ���اره‌وه‌ ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ی‌ بۆ‬ ‫نه‌ره‌خس���اوه‌‌و ده‌ڵێت "بێ‌ پاره‌یی‌‬ ‫كوشتمی‌"‪.‬‬

‫شێر‬

‫"لەئۆگستدا یەک دەب‬ ‫دواهەمین کتێبی باڵو‬ ‫ئا‪ :‬شوان حەمە‬ ‫گابریل گارس���یا مارکیز نوسەری‬ ‫کۆلۆمب���ی‌و خاوەن���ی خەاڵت���ی‬ ‫نۆبڵ ب���ۆ ئ���ەدەب ‪ ١٩٨٢،‬دوای‬ ‫خ���ۆی ڕەشنوس���ێکی ئەدەب���ی‬ ‫بەجێهێشتوە‪.‬‬ ‫دوای باڵوکردنەوەی کتێبی (ئەژی‬ ‫تا بگێڕێتەوە) ساڵی ‪ ٢٠٠٤‬مارکیز‬ ‫ڕایگەیاند کە چیتر بابەتی ئەدەبی‬ ‫نانوسێت‪.‬‬ ‫چەن���د ڕۆژ دوای کۆچ���ی دوایی‬ ‫مارکی���ز‪ ،‬بەڕێوەب���ەری کارەکانی‬ ‫ئەو نوسەرە‪ ،‬کریس���تۆبال پێرا‪،‬‬ ‫ڕایگەیاند کە مارکیز ڕەشنوس���ی‬ ‫بابەتێک���ی ئەدەب���ی دوای خۆی‬ ‫بەگوێ���رەی‬ ‫بەجێهێش���توە‪.‬‬ ‫لێدوانەکەی پێرا‪ ،‬ڕەشنوس���ەکەی‬ ‫مارکی���ز دەگەڕێتەوە بۆ س���اڵی‬ ‫‪.٢٠٠٤‬‬ ‫پێرا بەئاژانسی ئەسۆشیدت پرێسی‬ ‫ڕاگەیاندوە کە دەزگای چاپەمەنی‬ ‫"پێنگوی���ن‌"و خێزان���ی مارکی���ز‬ ‫ڕێكکەوت���ون لەس���ەر چاپکردن‌و‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی ته‌ندروس���تیت به‌دڵ���ی‌ ت���ۆ هه‌ن���دێ‌ سه‌ركێش���یتكرد ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌وانه‌یه‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ خۆشه‌ویست ‌‬ ‫كۆنت ب���ۆ دروس���تبێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌بێ���ت‌و بێكێش���ه‌ ده‌بی���ت له‌و وایك���رد هه‌ن���دێ‌ له‌خه‌ونه‌كان���ی‌‬ ‫ی ت���ر بده‌وه‌ منداڵیت بهێنیته‌دی‌ كه‌ چاوه‌ڕێت‬ ‫ی كۆن باره‌یه‌وه‌‪ ،‬چانس���ێك ‌‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ هه‌م���ان هه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌كرد‪.‬‬ ‫به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬ ‫دوباره‌نه‌كه‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫هەڵبژاردنی ‪ ٣٠‬ئەپرێل لەپاشکۆی ژینگەو مێژودا‬ ‫کامەران محه‌مه‌د عه‌زیز‬

‫ئەو ‪ ٣٨‬کورسیە بەدەستبهێنێ‪ ،‬ئەوا‬ ‫پرۆسەی شیکردنەوەو هەڵسەنگاندن‌و‬ ‫دۆزین����ەوە دەچێتە ژێ����ر کاریگەری‬ ‫کۆمەڵێک بەهاوە‪ ،‬کە تێگەیشتن لەو‬ ‫بەهایەنەش دوبارە پێویستی قسەکردن‬ ‫لەسەر الیەنی تیۆری دوپاتدەکاتەوە‪.‬‬ ‫بۆ تێگەیشتن لەسروشتی هەڵبژاردن‬ ‫لەکۆمەڵگایکوردی پاش جەنگدا‪ ،‬زیاتر‬ ‫لەرۆڵی بکەرو تاکەکان‪ ،‬رۆڵی کۆمەڵگا‬ ‫زیاتردێت����ە پێش����ەوە‪ ،‬بەتایبەت لەو‬ ‫قۆناغەدا بکەرەکان (بەتایبەت پارتی‌و‬ ‫یەکێتی) زۆرێک لەبیرکردنەوەیان دواتر‬ ‫لە رەوایەتییان لەب����ارە نالەبارەکەی‬ ‫خ����ودی کۆمەڵگاک����ەوە وەردەگرن‪.‬‬ ‫بۆیە پیویست دەکا ئەو کۆمەڵگایەی‬ ‫کە هەڵبژاردنی تێ����دا ئەنجامدەدرێ‪،‬‬ ‫پێش����ینەوەربگرێ‌و وەکو یەک بچێتە‬ ‫ژێر پرۆسەی وردبینی‌و شیکردنەوەوە‪.‬‬ ‫دەبێ ئ����ەوە رونبکرێتەوە چۆن کایەو‬ ‫بوارەجیاوازەکانی کۆمەڵگا بەیەکەوە‬ ‫گرێ����دراون ک����ە دواجار رێوش����وێنی‬ ‫بیرکردنەوەو رەفتاری بەش����داربوانی‬ ‫هەڵب����ژاردن دیاریدەکەن‪.‬ه����ەروەک‬ ‫کارل مارک����س پێیوای����ە "پی����اوەکان‬ ‫مێ����ژوی خۆی����ان دروس����ت دەکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم بەوش����ێوەیە دروس����تی ناکه‌ن‬ ‫ک����ە خۆیاندەیان����ەوێ؛ ئ����ەوان مێژو‬ ‫دروس����تناکەن لەژێر ئەو بارانەی کە‬ ‫خۆیان هەڵیانب����ژاردوە‪ ،‬بەڵکو لەژێر‬ ‫بارێکدا کە راستەوخۆ‪ ،‬بەرجەستەبوە‪،‬‬ ‫هات����وەو گواس����تراوەتەوە لەرابردو‪.‬‬ ‫ترادیشنی هەمو جیلە مردوەکان زۆر‬ ‫بەئاشکرایی بۆتە کابوسێک لەمێشکی‬ ‫هەم����و زیندوەکاندا)‪ .‬بەو ش����ێوەیە‬ ‫ئەوەی پێویستە ئەوە نییە کە بۆ ئێمە‬ ‫لەیەک����ەم س����ەیرکردندا دەردەکەون‪،‬‬

‫دەربارەی هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی‬

‫ماستەر لەبواری خوێندنی ئاسایش‬ ‫لەزانکۆی کیلی لەواڵتی بەریتانیا‬ ‫مامۆس����تا لەزانکۆی س����ەالحەدین‪،‬‬ ‫بەشی زانستە سیاسییەکان‬

‫هاریکاریی نێوان مرۆڤەکان‌و کەرتە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە جیاوازەکان بەش���ێکی‬ ‫ھێج���گار بنەڕەتی���ی‌و گرنگیژیان���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە‪ .‬وەکچۆن ناکرێت وێنای‬ ‫ژیان���ی کۆمەاڵیەتی بکرێت بەبێ بوونی‬ ‫ملمالنێ‌و کێبەرکێی بەردەوام‪ ،‬ئاواش‬ ‫ناکرێت وێنای ژیانی کۆمەاڵیەتی بکرێت‬ ‫بەب���ێ هاریکاری���ی‌و بەدەمەوەچوونی‬ ‫هه‌مەج���ۆر‪ .‬ملمالن���ێ‌و هاریکاریی دوو‬ ‫دیوی گرنگی پێکەوەبوونی ئینسانیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ن‪ .‬لەم ڕووەوە پرس���یاری‬ ‫سەرەکی پرسیارە دەربارەی بڕو ڕادەی‬ ‫هاریکاریی‌و ملمالنێ���ی کۆمەاڵیەتیی‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەمڕۆکە لەسەروبەندی هه‌ڵمەتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنەکان���دا تێبین���ی دەکرێ���ت‬ ‫تێکچوون���ی تەواوەتی پەیوەندی نێوان‬ ‫هاریکاری���ی‌و ملمالنێ���ی کۆمەاڵیەتییە‪،‬‬ ‫بەتایبەتی لەئاس���تە سیاس���ییەکەیدا‪.‬‬ ‫بەتاڵکردن���ەوەی ژیانی سیاس���ییە لەو‬ ‫النی هه‌رەکەمەی هاریکاریی کە ناکرێت‬ ‫لەژێ���ر ھی���چ دۆخێکداپەالماربدرێ���ت‌و‬ ‫وێرانبکرێت‪ .‬ب���ەاڵم هاریکاریی چییە؟‬ ‫چ مانایەک���ی هه‌ی���ە؟ لەس���ادەترین‬ ‫لێکدانەوەداهاریکاری���ی مان���ای چوونە‬ ‫پەیوەندییەک���ی دۆس���تانەیە لەگ���ەڵ‬ ‫ئ���ەو کەس���انەدا ک���ە لەکۆمەڵ���گادا‬ ‫لەگەڵیاندادەژی���ن‪ ،‬مان���ای ڕێگرتن���ە‬ ‫لەدروس���تبوونی س���نووری قەب���ەو‬ ‫توندوتیژ لەنێوان جەمس���ەرە سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرهه‌نگییە جیاوازەکاندا‪،‬‬ ‫مان���ای ڕێگرتنە لەدروس���تبوونی دیوار‬ ‫لەنێ���وان کەس���ەکان‌و ھێ���زەکان‌و‬ ‫گروپەکان���دا لەدۆخێک���دا ک���ە ناچارن‬ ‫پێک���ەوە ژیانێکی گش���تیی‌و هاوبەش‬ ‫مان���ای‬ ‫دروس���تبکەن‪.‬هاریکاریی‬ ‫نزیکبوونەوەو تێکەڵبوونی شوناسەکانە‬ ‫بەیەکتری���ی‪ ،‬مان���ای نزیکبوون���ەوەی‬ ‫مرۆڤبوون���ە‬ ‫ش���ێوازەجیاوازەکانی‬ ‫بەیەکتری‪.‬‬ ‫هاریکاری���ی دیاردەیەک���ی الوەکی‌و‬ ‫تەری���ک نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و بەش���ێکە‬ ‫لەپرۆس���ەیەکی کۆمەاڵیەتیی فراوانتر‪،‬‬ ‫پرۆس���ەی ڕاوەس���تانی ک���ردەی‬ ‫دروستکردنی سنووری ناحەزانە لەنێوان‬ ‫مرۆڤەکان���دا‪ ،‬س���اتەوەختی ڕوخاندن‌و‬ ‫البردنی دیوارە قەبەکان‌و س���ڕکردنی‬ ‫دۆخی دروستکردنی دوژمن‪ .‬هاریکاریی‬ ‫دۆخیکردنەوەی شوناس���ە جیاوازەکانە‬ ‫ب���ەڕووی یەکت���رداو ئامرازێکی گرنگی‬ ‫ڕێگرتن���ە لەدروستبوونیشوناس���ی‬ ‫ناح���ەزو دوژمناکاران���ە‪ ،‬ڕێگرت���ن‬ ‫لەگەش���ەکردنی شوناس���ی نەفیکەرانە‬ ‫ک���ە هه‌میش���ە بەش���ێکە لەدونیایەکی‬ ‫دوژمنکارو ناحەزان���ەی نائارام‪ .‬مرۆڤ‬ ‫ک���ە دەچێت���ە ک���ردەی هاریکارییەوە‬ ‫تەنها پ���ێ لەس���ەرتێپەڕاندنی دۆخی‬ ‫دوژمنکاری���ی‌و ناحەزان���ە داناگرێت‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەو ڕاس���تییەش نیش���انئەدات‬ ‫کە مرۆڤهه‌رگیز هه‌ڵگری یەک ش���وناس‬ ‫نیی���ە بەتەنها‪ ،‬هاریکاری���ی کردەیەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ە لەنێ���وان دو بک���ەری‬ ‫جی���اوازدا ڕوودەدات‪ ،‬کردەیەکە داوای‬ ‫تواندنەوەی بک���ەرەکان لەناو یەکتریدا‬ ‫ن���اکات‪ ،‬ب���ەاڵم داواینزیکبوونەوەی���ان‬ ‫لەیەکتر دەکات‪ .‬ب���اس لەتێکەڵبوون‌و‬ ‫خۆونک���ردن لەن���او ئەویت���ردا ناکات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ب���اس لەدروس���تکردنی پردی‬ ‫پەیوەندی���ی‌و ڕاڕەوی جی���اواز ب���ۆ‬ ‫پەڕینەوە بەرەو دونیای ئەویتر دەکات‪.‬‬ ‫هاریکاری���ی کۆتای���ی بەجیاوازییەکان‬ ‫ناھێنێ���ت‪ ،‬بەڵکو بەردەب���ازی دیالۆگ‬ ‫لەنێوانیان���دا ئەدۆزێت���ەوە‪ .‬بەممانایە‬ ‫هاریکاریی س���اتەوەختێکی بنەڕەتیی‬ ‫دروس���تکردنی شوناس���ە جیاوازەکان‌و‬ ‫خەونەجیاوازەکانیشە‪" .‬ئێمە"ی هاریکار‪،‬‬ ‫لەڕێ���گای ک���ردەی هاریکارییکردنەوە‪،‬‬ ‫هه‌موو ئەو"ئەوان"ەدروس���تدەکات کە‬ ‫دەچێت���ە پەیوەندی���ی هاریکاریی���ەوە‬ ‫لەگەڵیاندا‪ .‬دروستکردنی "ئەوانیتر"ێکی‬ ‫قابیل���ی هاریکاک���ردن‌و بەدەم���ەوە‬ ‫چوونی���ش‪ ،‬ئەونیترێ���ک ک���ە م���رۆڤ‬ ‫بتوانێ���ت لەگەڵیاندا ب���ژی‌و ژیانێکی‬ ‫هاوبەش دروستبکات‪ ،‬مانای تێپەڕاندنی‬ ‫لۆژیکی بەگاڵوو بەکافرو بەخائینکردنی‬ ‫ئەوانیت���ر‪ .‬هاریکاری���ی بەش���ێکە‬ ‫لەدروستکردنی شوناس���ی"ئێمە"یەکی‬ ‫دانەخ���راوو ناش���ەڕانگێز‪ ،‬ئێمەی���ەک‬ ‫لەڕێگای بەگاڵوک���ردن‌و بەحەرامکردن‌و‬ ‫بەکافرکردن‌و بەخائینکردنی ئەوانیترەوە‬ ‫خۆی وەک بوونەوەرێکیپاکژو ئیماندارو‬

‫ئاش����ناکردنی دیمۆکراس����ی ب����ەو‬ ‫کۆمەڵگایانەی کە مێژویەکیان لەگەڵ‬ ‫جەنگدا بەسەربردوە‪ ،‬لەوانە کۆمەڵگای‬ ‫کوردی‪ ،‬روبەروی پرسیارێکی سەرەکی‬ ‫دەبێتەوە‪ :‬چ����ۆن کۆمەڵ����گاکان کە‬ ‫تێکش����کاون لەگەڵ ئاس����ەوارەکانی‌‬ ‫جەن����گ‪ ،‬بەس����ەر کۆمەڵێک پرس����ی‬ ‫ب����ێ چ����ارەدا تێپەری����ون‪ ،‬لەگ����ەڵ‬ ‫قوڵبونەوەی ئاستی رق‌و دوژمنایەتییە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان‪ ،‬ناڵەو ئێش‌و ئازەرە‬ ‫کەس����ی‌و کۆمەڵییەکان‪،‬داروخان����ی‬ ‫بنیادی سیاسی‌و ئابوری‌و پەروەردەیی‬ ‫کۆمەڵ����گا‪ ،‬نەب����ون نائامادەی����ی‬ ‫دام����ەزراوە و ئایدی����ای دەوڵەت����ی؛‬ ‫دەچن����ە پرۆس����ەی کران����ەوە بەروی‬ ‫ئاشتی‌و دیمۆکراس����ییەوە لەکاتێکدا‬ ‫خ����ودی ملمالن����ێ‌و کێبڕکێ����ی توندو‬ ‫یەکالکەرەوەی الیەنە سیاس����ییەکان‬ ‫ل����ەو پرۆس����ەیەدا دەبێت����ە ه����ۆی‬ ‫تەشەنەکردن‌و بەرزکردنەوەی ئاستی‬ ‫ملمالنێ سیاسی‌و کۆمەاڵیەتییەکان؟‬ ‫ئاس����تی ش����یکردنەوەی کەسێک‬ ‫ب����ۆ خوێندنەوەی باب����ەت‌و روداوێكی‬ ‫سیاسی دەوەس����تێتە سەرئەوەی ئەو‬ ‫کەسە چ الیەنێکی ئەوبابەتە دەبینێ‬ ‫یاخود چ الیەنێکی نابینێ‪ .‬بەوشێوەیە‬ ‫پێموایە ئاگاداربون لەس����ەر ئاس����تە‬ ‫جیاوازەکانی پرۆس����ەی شیکردنەوەی‬ ‫بابەتێک����ی ئالۆزی وەک����و هەڵبژاردن‬ ‫دەبێ ببێتە پێشینەی دەستپێکردن‪.‬‬ ‫ئایا ژمارەی دەنگدەران‌و کورسیەکان‌و‬ ‫باکگراواندی کاندی����دەکان‌و بەرنامەی‬ ‫لیس����تە جیاوازەکان‪ ،‬گۆڕان‪ ،‬پارتی‌و‬ ‫یەکێتی‌و الیەنەکانی دیکە دەبێ ببێتە‬ ‫ناوەرۆک����ی ش����یکردنەوە؟ یاخود ئەو‬ ‫ژینگەیە(کۆمەڵگای کوردی) گرنگەو‬ ‫دەبێ ببێتە ناوەرۆکی شیکردنەوە کە‬ ‫تیایدا ئەو هەڵبژاردنە رودەدا؟ گوتنی‬ ‫ئەوەی یەکێ����ک لەوانەگرنگترە لەوەی‬ ‫دیکە بەمان����ای رەتکردنەوەی تەواوی‬ ‫ئەوەی دیک����ە نییە‪ ،‬بەڵک����و ئەوەی‬ ‫گرنگ����ە ش����یکردنەوەو خس����تنەروی‬ ‫ئەوەی کە جیهانی سیاسەت چۆن کار‬ ‫دەکا‪ ،‬ئەگەر تەنها ل����ەروی تیۆریش‬ ‫بێ‪ .‬دەس����تپێکردن بەتیۆر‪ ،‬روبەروی‬ ‫کۆمەڵێ����ک پرس����یارمان دەکاتەوە؛‬ ‫ئای����ا لەراس����تیدا هی����چ تیۆرێکمان‬ ‫هەیە تەواوی وەاڵم����ەکان‌و ڕازەکانی‬ ‫جیهانی سیاسەتی پێ بێ؟ ئایا ئێمە‬ ‫لەراس����تیدا دەزانین جیهانی سیاسەت‬ ‫چ����ۆن کار دەکا؟ ئای����ا دەتوانی����ن‬ ‫هەڵسوکەوتی مرۆڤ بزانین؟ دەتوانین‬ ‫چوارچێوەیەکی زانستی بۆ روداوێکی‬ ‫سیاسی وەکو هەڵبژاردن دابنێین؟ ئایا‬ ‫دەتوانین پێش����بینی بکەین لەداهاتو‬ ‫هەڵبژاردن����ەکان چۆن دەبن؟ دواجار‪،‬‬ ‫لەقۆناغی گواستنەوەدا لەجەنگەوە بۆ‬ ‫دیمۆکراسی‪ ،‬لەقۆناغی بنیاتنانەوەدا‪،‬‬ ‫چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو پرسیارانەی‬ ‫سەرەوە دەکرێ‪.‬‬ ‫پێموای����ە بۆ ڕەوینەوەی بەش����ێک‬ ‫ل����ەو سەرئێش����ەییانە‪ ،‬پێویس����تمان‬ ‫بەدەرگیرب����ون دەبێ لەگ����ەڵ تیۆردا‪.‬‬ ‫لەراس����تیدا‪ ،‬وشەی تیۆرمانای جیاواز بەڵکوتەجاوزکردنی بینراوەکانە لەپێناو‬ ‫دەگەیەن����ێ لەیەکێک����ەوە بۆ یەکێکی گەیشتن بەرەگ‌و ریش����ەی شتەکان‪،‬‬ ‫دیکە‪ .‬تەنانەت بۆ هەمان کەس رەنگە بەو بنکەو ت����ۆرە پەیوەندییانەی کە‬ ‫لەیەککاتدا مان����ای جیاواز بگەیەنێ‪ ..‬بنچینەی راستەقینەیدەرکەوتوەکانن‪.‬‬ ‫تیۆر‪،‬بەش����ێوەیەکی ب����او‪ ،‬بۆ خەڵک لەپەیوەندی بەبابەت����ی هەڵبژاردندا‪،‬‬ ‫مانای ئەوە دەگەیەنێ ش����تێک راست ئ����ەوەی پێویس����تە گەڕان����ە بەدوای‬ ‫بێت (لەتیۆردا) بەاڵم رەنگە لەجیهانی ئ����ەو بنیادان����ەی ک����ە رۆچونەتە نێو‬ ‫واقیعی‌و بەرجەستەکراودا بەوشێوەیە کۆمەڵگا‪،‬ک����ە بەئ����اگاو ب����ێ ئاگایانە‬ ‫نەب����ێ‪ ،‬بەکورت����ی لەک����رداردا‪ .‬تیۆر ئاراس����تەی رەفتاری گ����روپ‌و الیەنه‌‬ ‫هەرچیی����ەک بێ‪ ،‬بریتی����ە لەرێگایەک جیاوازەکان دیاری دەکەن‪ .‬بەتایبەت‬ ‫کە تیایدا باش����ترو چاکت����ر لەجیهان لەپرس����ی بۆچونی الیەنەکانلەس����ەر‬ ‫تێدەگەی����ن‪ .‬بریتی����ە لەڕێگایەک کە دەرەنجامی هەڵبژاردنەکان‪ .‬بۆ نمونە‪،‬‬ ‫تیایدا یەکێک دەس����تدەکا بەپرۆسەی یەکێک بیەوێ ئەو چوارچێوە تیۆرییە‬ ‫وەسفکردن‪ ،‬وێناکردن‌و شیکردنەوەو جێبەجێبکا لەسەر ناکۆکی‌و ملمالنێی‬ ‫هەڵس����ەنگاندن‪.‬بۆ زۆرێ����ک لەڕوانگە نێوان حیزب‌و الیەنه‌ سیاس����ییەکانی‬ ‫پۆزیتیڤیزتیی����ەکان‪ ،‬تی����ۆر بریتی����ە بەشداربوی هەڵبژاردنی ‪،٢٠١٤/٠٤/٣٠‬‬ ‫لەرونکردنەوە‪ ،‬بریتیە لەپێشبینیکردن دەبێ بگەرێت����ەوە بۆ ئ����ەو مێژوەی‬ ‫ملمالنێیەیاندروس����تکردوە‪،‬‬ ‫ک����ە هەوڵ����ی گش����تگیریکردن‌و ئ����ەو‬ ‫دۆزین����ەوەی هۆکارێ����ک دەدا ک����ە دەک����رێ بگەڕێی����ەوە بۆ س����ەردەمی‬ ‫دوب����ارە دەبێتەوە‪ .‬ئینج����ا لەبابەتی میرنشینەکان‪ ،‬دواتر ئەوەی پێیدەڵێن‬ ‫تی����ۆردا‪ ،‬ئێمە پێویس����تمان بەالیەنی بزوتن����ەوەی رزگاریخ����وازی کوردی‌و‬ ‫فاکت‌ونۆڕمەتیڤییەکەی تیۆر دەبێ‪ .‬بۆ دواترسەردەمی دوای راپەرین‌و شەڕی‬ ‫نمونە‪ ،‬پارتی دیمۆکراتی کوردس����تان ناوخ����ۆ‪ ،‬بگەڕێی����ەوە بۆ ترادیش����نی‬ ‫لەهەڵبژاردنی س����ێپتەمبەری ‪٢٠١٣‬دا‪ ،‬هەمو جیلە م����ردوەکان‪ .‬هەمو ئەوانە‬ ‫توانی ‪ ٣٨‬کورس����ی بەدەس����تبێنێ‪ .‬مێژووژینگەیەکی����ان دروس����تکردوە‬ ‫ئەو ‪ ٣٨‬کورس����یە ئەوە فاکتە‪ ،‬بەاڵم ک����ە نەتەنه����ا لەی����ادگاری الیەن����ە‬ ‫زانینی ئەوەی چۆن پارتی توانیویەتی سیاس����ییەکاندابونی هەی����ە‪ ،‬بەڵکو‬

‫وێناکردنی کۆمەڵگا‬ ‫وەک خێزانێکی‬ ‫گەورەو وێناکردنی‬ ‫خێزانیش وەک‬ ‫کۆمەڵگایەکی‬ ‫بچووک دوو هه‌ڵەی‬ ‫سۆسیۆلۆژیی‬ ‫گەورەن‬ ‫پاڵەوان دروس���تنەکات‪ .‬خودی هاریکار‬ ‫ئەویتر وەک بەش���ێک لەخۆی‌و خۆشی‬ ‫وەک بەش���ێک لەویت���ر وێن���ادەکات‪،‬‬ ‫ئەوەش���ی ژێرخان���ی ئ���ەم ڕوانین���ە‬ ‫مەیس���ەردەکات کردەیهاریکاریکردن���ی‬ ‫یەکترییە‪ .‬هاریکاریی یەکێکە لەو چەمکە‬ ‫گرنگانەی ڕێ لەدروستبوونی پرۆسەی‬ ‫بەرهه‌مهێنان���ی دوژمن‌و بەرهه‌مهێنانی‬ ‫ناپ���اک‌و خائین دەگرێ���ت‪ .‬الوازبوونی‬ ‫دۆخی هاریکاری���ی کۆمەاڵیەتیی تەنها‬ ‫تاکەکەس���ی ناح���ەز بەی���ەک‌و دابڕاو‬ ‫لەیەکتر دروس���تناکات‪ ،‬بەڵکو خودی‬ ‫کۆمەڵ���گاش دەگۆڕێت ب���ۆ کۆمەڵێک‬ ‫یەکەی پارچەپارچەو وردوخاش‪.‬‬ ‫ئەوەی گرنگە بیزانین ئەوەیە هاریکاریی‬ ‫تەنه���ا چاکەکارییەک���ی مەدەنییان���ە‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵکو ئەرکێکیمەدەنیانەش���ە‪،‬‬ ‫بەش���ێکە لەپرۆس���ەی دروس���تکردنی‬ ‫هاونیش���تیمانییەکی بەرپرس‌و ژیانێکی‬ ‫هاوبەش���یئارام‪ .‬هاواڵتیبوون لەم مانا‬ ‫مەدەنییەدا تەنها چەمکێکی سیاس���یی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو وەک جۆرێک لەهاوڕێیەتی‬ ‫دەردەکەوێ���ت‪ ،‬النیک���ەم ڕەهه‌ندێکی‬ ‫هاوڕێییان���ەی گرنگ���ی هه‌ی���ە‪ .‬ئ���ەم‬ ‫هاوڕێیەتیی���ەش هاریکاریی سیاس���یی‬ ‫دەکاتە دەرکەوتێ���ک لەدەرکەوتەکانی‬ ‫هاریکاریی کۆمەاڵیەتی���ی‌و هاریکاریی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ش لەس���ەر مۆدێل���ی‬ ‫هاریکاریی هاوڕێیەتیی‌و دۆس���تایەتی‬ ‫دادەڕێژدرێت���ەوە‪ .‬هاونیش���تیمانیبوون‬ ‫تەنها داننان بەجیاوازییەکان‌و ڕێزگرتنی‬ ‫جیاوازیی���ەکان نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و مانای‬ ‫دروستکردنی دەیانشێوازی"هاوبەش"ی‬ ‫پەیوەن���دی کۆمەاڵیەتیی‌و گش���تییە‪،‬‬ ‫ک���ردەی پاراس���تنی بەردەوام���ی ئەو‬ ‫هاوبەشە گشتییانەشە‪ .‬بەاڵم هاریکاری‬ ‫بۆئەوەی مانا تیوریی‌و چەمکییەکانی‬ ‫نەدۆڕێنێت پێویس���تە لەدوومەترس���ی‬ ‫س���ەرەکیی بپارێزرێ���ت‪ .‬یەکەمی���ان‬ ‫دوورکەوتن���ەوە لەوێناکردنی کۆمەڵگا‬ ‫وەک خێ���زان‌و لەوێش���ەوە وێناکردنی‬ ‫هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی وەک هاریکاریی‬ ‫ناو یەک خێ���زان‪ .‬وێناکردنی کۆمەڵگا‬ ‫وەک خێزانێک���ی گ���ەورەو وێناکردنی‬ ‫خێزانی���ش وەک کۆمەڵگایەکی بچووک‬ ‫دوو هه‌ڵ���ەی سۆس���یۆلۆژییگەورەن‪.‬‬ ‫ئەوەی لەم وێناکردن���ەدا لەناودەچێت‬ ‫بیرۆک���ەی بوون���ی ملمالنێ‌و کێش���ەو‬ ‫جیاوازیی‌و خەون‌و چاوەڕوانی جیاوازو‬ ‫ناکۆکە‪ .‬وێناکردنی خێزان‌و لەوێشەوە‬ ‫وێناکردنی کۆمەڵگایە وەکو یەکەیەکی‬ ‫هارمۆن���ی ئارام���ی دوور لەملمالن���ێ‌و‬ ‫ناکۆکیی‪.‬‬ ‫مەس���ەلەی دووه���ه‌م کە پێویس���تە‬ ‫بەهاریکاریی���ەوە‬ ‫لەپەیوەندیی���دا‬ ‫کولتورگەرایی���ە‪.‬‬ ‫وازیلێبهێنرێ���ت‬ ‫مەبەستملە کولتورگەرایی گەڕاندنەوەی‬ ‫بەردەوام���ی ک���ردەی کۆمەاڵیەتییە بۆ‬ ‫کولتور‪ ،‬نیشاندانی کولتورە وەکھێزی‬ ‫خولقێ���ەرو ئاراس���تەکەری ک���ردەی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‪ .‬هاریکاریی کۆمەاڵیەتی‬ ‫کردەیەک���ی کولتوریینیی���ە‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫کردەیەک���ی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���یی‌و‬ ‫ئەخالقییەو ناکرێت بوونی یان نەبوونی‬ ‫هاریکارییتەنها بەکولتورەوە گرێبدرێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫پێش ئەوەی‬ ‫دیمۆکراسیه‌ت‬ ‫هەبێ‪ ،‬دەبێ‬ ‫دەوڵەتت هەبێ‬ ‫بەاڵم بۆ ئەوەی‬ ‫ده‌وڵه‌تێکی‬ ‫خاوەن شەرعیەت‌و‬ ‫درێژخایەنت‬ ‫هەبێ لەدواجاردا‬ ‫هەردەبێ‬ ‫دیمۆکراسیت هەبێ‬

‫لەتەواوی رەفتاریان‪ ،‬لەتەوای مەیل‌و‬ ‫داواکارییەکانیاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەی لەش����ێوەو فۆڕمدا‪،‬‬ ‫هەڵب����ژاردن لەکۆمەڵگاکان����ی پ����اش‬ ‫جەنگ هەمانشێوەیە لەگەڵ هەڵبژاردن‬ ‫لەکۆمەڵگایەک����ی ئاس����اییدا‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫لەکرداردا‪ ،‬لەو ج����ۆرە کۆمەڵگایانەدا‬ ‫هەڵب����ژاردن رۆڵ‌و ئەرک����ی جی����اواز‬ ‫دەگێ����ڕن‪ ،‬کۆمەڵێک دەرهاویش����تەی‬ ‫هەڵب����ژاردن هەیە کە رەنگ����ە ببێتە‬ ‫ه����ۆی دوب����ارە س����ەرهەڵدانەوەی یا‬ ‫جواڵندن����ی داینەمیکەکان����ی ملمالنێ‬ ‫لەقۆناغ����ی بنیاتنان����ەوەدا‪ .‬ک����ە‬ ‫کۆمەڵگاکانیپ����اش جەن����گ ب����ەرەو‬ ‫پرۆسەی بەدیمۆکرایسکردن‌و پاراستنی‬ ‫ئاشتی‌و سەقامگیری کۆمەڵگا دەڕۆن‪،‬‬ ‫روبەروی ئەو دایلەمایە (دوهەڵبژاردنە‬ ‫نەخ����وازراوە) دەبنەوە کە هەوڵەکانی‬ ‫دابینکردن����ی یەكێک لەو دو پرۆس����ە‬ ‫جیاوازە ببێتە هۆی بنبڕکردنی ئەوی‬ ‫دیکە‪.‬لەراستیدا‪ ،‬جێگەی مشتومڕە کە‬ ‫ئاخۆ ئاسایش‌و نائاسایش دو چەمکی‬ ‫جیاوازن‪ ،‬یاخود دوروی یەک دراون؟‬ ‫ئایا ئ����ازادی‌و ئاس����ایش تەواوکەری‬ ‫یەکترن؟ ی����ا بکوژی یەکترن؟ زۆرێک‬ ‫لەهزرمەندو تیۆریستەکانی سیاسەت‬ ‫ه����ەر لەنیکۆل����ۆ میکاڤیلیی����ەوەو تا‬ ‫س����اموێل هانتیگت����ۆن ب����ە گش����تی‬ ‫نیگەرانن لەسەر ئیمکانیەت‌و ئەگەری‬ ‫بەدیمۆکراسیبونی کۆمەڵگاکانی پاش‬ ‫جەنگەوە‪ .‬زۆرێکیان پێیانوایە دوبارە‬ ‫هاتنەسەردەس����ەاڵتی هێزێکی دیکەی‬ ‫ئۆتۆکرات‌و سەرهەڵدانی جەنگی ناوخۆ‬ ‫بەفینۆمینیایەک����ی حەتمی دەزانن‪.‬بۆ‬ ‫نمون����ە‪ ،‬هەڵبژاردنی یەکەمی س����اڵی‬ ‫‪ ،١٩٩٢‬حکومەت����ی پەنجا بەپەنجای‬ ‫دروس����تکرد‪ ،‬دواتر ش����ەڕی ناوخۆو‬ ‫پاشانیشئەزمونی تاڵی دو ئیدارەیی‌و‬ ‫حوکمی بێ سەروبەری‪ .‬ئاسەوارەکانی‬ ‫هەڵبژاردنی ساڵی ‪ ،١٩٩٢‬نەوەک تەنها‬ ‫لەس����ەر رەفتاریالیەنه‌ سیاس����ییەکان‬ ‫دی����ارە لەهەڵبژاردنی ‪٢٠١٤/٠٤/٣٠‬دا‪،‬‬ ‫بەڵکو لەسەر تەواوی دەنگدەرانیشەوە‪.‬‬ ‫بەهەمانش����ێوە‪ ،‬توێژەرانی ئەدەبیاتە‬ ‫جیاوازەکانی وەکو دیمۆکراتیزەیشن‪،‬‬ ‫پاراس����تنی ئاش����تی‪ ،‬بنیاتنان����ەوەی‬ ‫دەوڵەت‌و دوبارەبنیاتنانەوەی کۆمەڵگا‬ ‫دەس����تیان بۆ کۆمەڵێک خاڵ بردوە‪،‬‬ ‫لەوانە پێویستی ئەنجامدانی هەڵبژاردن‬ ‫وەکو پێش����مەرجێکی دیمۆکراس����ی‪،‬‬ ‫لەگەڵ پێویس����تی پاراستنی ئاشتی‌و‬ ‫ئاسایش����ی کۆمەڵگا کە ڕەنگە خودی‬ ‫هەڵبژاردنەک����ە هەڕەش����ەو دواج����ار‬ ‫مەترس����ی ب����ێ لەس����ەری‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫کات����ێ لەکۆمەڵگایەکدا س����تراکچەری‬ ‫دەوڵ����ەت بون����ی نەب����ێ‪ ،‬تاک����ەکان‬ ‫ئاشنانەبوبن بەوەی (رۆبەرت پوتنام)‬ ‫ناویدەن����ێ س����ەرمایەی کۆمەاڵیەتی‬ ‫(نەبونیمتمان����ە)‪ ،‬لەکۆمەڵگایەک����دا‬ ‫کە ش����ەرعیەتی دەسەاڵت لەئەنجامی‬ ‫دامودەزگایەکی مەدەنییەوە نەهاتبێ‬ ‫(خەباتی ش����اخ)‪ ،‬هەڕەش����ەو ترس‌و‬ ‫بی����ری میلیاتریزەییان����ە چوبێت����ە‬ ‫نێو ت����ەواوی کۆمەڵ����گاوە (حوکمی‬ ‫مافیایی)‪ ،‬لەژینگەیەک����دا هەڵبژاردن‬ ‫ئەنجامبدرێ کە هێش����تا ئەو ژینگەیە‬ ‫نامۆی����ە بەئایدی����ای هەڵبژاردن����ەوە‬ ‫(نامۆبون)‪ ،‬کاتی هەڵبژاردن لەکاتێک‬ ‫بێ کە هێشتا پرس����ەکانی عەدالەتی‬ ‫(‪transitional‬‬ ‫گواس����تنەوە‬ ‫‪( justice‬و ئاش����تەوایی‌و دوب����ارە‬ ‫لەخۆگرتن����ەوەی دورخ����راوەکان بێ‬ ‫چارە مابێت����ەوە‪ ،‬بەس����ەر کۆمەڵەو‬ ‫کۆمەڵگادا هەڵب����ژاردن لەگەڵ خۆیدا‬ ‫کۆمەڵێک نادڵنییایی‌و سەرئێش����ەیی‌و‬ ‫قەیران دەهێنێ ک����ە وادەکا کۆمەڵگا‬ ‫زۆر نزیک بێ لەگەڕانەوە بۆ ملمالنێ‌و‬ ‫شەڕی چەکداری ناوخۆ‪.‬‬ ‫کۆمەڵگای کوردی کە هێشتا دەربازی‬ ‫نەبوە لەدەست ئاسەوارەکانی جەنگ‪،‬‬ ‫یاخود ئەوەی لەزانس����تی سیاسەتدا‬ ‫پێیدەوترێ(قۆناغ����ی گواس����تنەوە)‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەی ک����ە کاتێکی دیاریکراو‬ ‫نییە بۆ ئەوەی بەکۆمەڵگایەک بوترێ‬ ‫کۆمەڵ����گای گواس����تنەوە‪ ،‬بۆهەندێک‬ ‫س����ێ خولی هەڵبژاردنە‪ ،‬بۆ هەندێکی‬ ‫دیکە ‪ ١٠‬تا ‪ ٢٠‬ساڵە‪ ،‬چ شتێک دەبێ‬ ‫پێش����مەرج‌و خاڵی دەستپێکردن بێ؟‬ ‫ئازادی یاخود ئاس����ایش؟ هەڵبژاردن‬ ‫یا دابەشکردنی دەسەاڵت؟ الی (کین‬ ‫بۆت����س)‪ ،‬ملمالنێی ئەب����ەدی نێوان‬ ‫ئازادی‌و ئاس����ایش بەقازانجی ئازادی‬ ‫دەش����کێتەوە کاتێ دەڵ����ێ "ئازادی‬ ‫بریتی����ە لەنەبونی هەڕەش����ە‪ ،‬بریتیە‬ ‫لەئازادکردنی مرۆڤ����ەکان (تاکەکان‌و‬ ‫گروپ����ەکان) لەدەس����ت ئەو س����نورە‬ ‫فیزیک����ی‌و مرۆییان����ەی ک����ە رێگەیان‬ ‫لێدەگرێ ئ����ەو کارانە بکەن کە کاتێ‬

‫زۆرێک لەهزرمەندو‬ ‫تیۆریستەکانی سیاسەت‬ ‫نیگەرانن لەسەر‬ ‫ئیمکانیەت‌و ئەگەری‬ ‫بەدیمۆکراسیبونی‬ ‫کۆمەڵگاکانی پاش‬ ‫جەنگەوە‪ ،‬زۆرێکیان‬ ‫پێیانوایە دوبارە‬ ‫هاتنەسەردەسەاڵتی‬ ‫هێزێکی دیکەی‬ ‫ئۆتۆکرات‌و سەرهەڵدانی‬ ‫جەنگی ناوخۆ‬ ‫بەفینۆمینیایەکی‬ ‫حەتمی دەزانن‬ ‫ئ����ازادن لەهەڵبژاردنی����ان‪. ..‬ئازادی‌و‬ ‫ئاس����ایش دو روی س����ەر هەم����ان‬ ‫دراون‪.‬ئ����ازادی‪ ،‬نەوەک هێزو ڕێس����او‬ ‫یاس����ا‪ ،‬بەتەنها دەتوانێ ئاسایش����ی‬ ‫راس����تەقینەدابینبکا)‪ .‬ب����ەاڵم ئازادی‬ ‫(هەڵبژاردن وەک فۆرمێکی سەرەتایی‬ ‫کۆمەڵ����گای ئازاد) ل����ەچ ژینگەیەکدا‪،‬‬ ‫لەچ کۆمەڵگایەکدا‪ ،‬دەتوانێ ئاسایشی‌‬ ‫راس����تەقینەو هەمیش����ەیی دابینبکا؟‬ ‫ئای����ا دەتوان����ێ لەکۆمەڵگایەکدا بەو‬ ‫کارە هەڵبس����تێ کە هێشتا تاکەکانی‬ ‫سەیری دیمۆکراسیدەکەن وەک کااڵ‪،‬‬ ‫کە تا ئێس����تا ئەزمونی����ان نەکردوە‪،‬‬ ‫دام����ودەزگای دەوڵەت����ی بونی نەبێ‪،‬‬ ‫ئەو ژینگەیەی ک����ە هەڵبژاردنی تیادا‬ ‫ئەنجام����دەدرێ لەپراکتیزدا کۆمەڵێک‬ ‫نۆرمی سەیرو نامۆ بهێنێتە کایەوەو‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەوەی کە خودی هەڵبژاردن‬ ‫زیاتر لەئامادەییستراکچەری دەوڵەت‬ ‫پێویس����تی پێیەتی کە (مەدەنییەتە)‬ ‫بون����ی نییە‪ .‬الی (رۆب����ەرت پوتنام)‬ ‫لەقۆناغ����ی گواس����تنەوەدا‪ ،‬لەهەم����و‬ ‫ش����تیک گرنگت����ر ب����ۆ دام����ودەزگای‬ ‫والتێکی چ����ااڵک و کاریگ����ەرو پتەو‬ ‫بیرۆکراسیەت‌و تەکنەلۆژیایەکی ئاڵۆزو‬ ‫تێکهەڵکێش نییە کە واڵتدەبێ هەیبێ‪،‬‬ ‫بەڵکو بریتیە لەئاس����تی مەدەنییەتی‬ ‫ئ����ەو کۆمەڵگای����ە‪ ،‬بریتیی����ە ل����ەو‬ ‫رەهەندە مێژویی‌و سیاسیانەی کە کە‬ ‫لەهەناویکۆمەڵگاکەدا بونی هەیە‪ ،‬کە‬ ‫دواجار خاڵی یەکالکەرەوەی بنیاتنانی‬ ‫کۆمەڵگایەکی دیمۆکرات‌و دەوڵەتێکی‬ ‫درێژخایەن‌و خۆگرە‪.‬چونکە مەدەنیەت‬ ‫دەبێتە هۆی پاراس����تن‌و لەخۆگرتنی‬ ‫بەهاکانی وەک����و ئازادی‌و لێبوردەیی‌و‬ ‫ڕێزو هاریکاری‌و متمانە بەیەکتر‪...‬‬ ‫لەنێ����وان رێ����گا ئاڵ����ۆزو‬ ‫تێکهەڵکێشەکانی قۆناغی بنیاتنانەوەی‬ ‫دەوڵەت‌و دیمۆکراتیزایشندا‪ ،‬فرانسیس‬ ‫فۆکۆیاما هەوڵی جۆرێک لەهاوسەنگی‬ ‫دەدا‪ ،‬ب����اوەڕی وای����ە پێ����ش ئەوەی‬ ‫دیمۆکراسیه‌ت هەبێ‪ ،‬دەبێ دەوڵەتت‬ ‫هەبێ‪ ،‬بەاڵم بۆ ئ����ەوەی ده‌وڵه‌تێکی‬ ‫خاوەن شەرعیەت‌و درێژخایەنت هەبێ‬ ‫لەدواج����اردا هەردەبێ دیمۆکراس����یت‬ ‫هەب����ێ‪( .‬هەڵبەت ئێرە ش����وێنی ئەو‬ ‫گفتۆگۆیە نییە کە ئایا دیمۆکراس����ی‬ ‫تاکە فۆڕمی حوکمڕانی باشە؟)‪.‬‬ ‫ئەگەر گ����ۆڕان‪ ،‬یا پارتی‌و یەکێتی‬ ‫نەڵێن کاری ئەوان بەقەد ئەوەی گرنگە‬ ‫بۆ پرۆسەی سیاس����ی لەکوردستان‪،‬‬ ‫ئەوەندەش مەترس����یە لەسەری‪ .‬ئەو‬ ‫الیەنان����ە ی����اری لەگ����ەڵ ژینگەیەک‬ ‫دەک����ەن ک����ە لەهەرچرکەس����اتێکدا‬ ‫دەک����رێ روی خۆی بەرەو تاریکترین‌و‬ ‫تراژیدیترین چرکەساتی مێژوی خۆی‬ ‫وەربگێ����ڕێ‪ .‬هەمو ئەو هۆکارانەی کە‬ ‫جەنگیان دروستکردوە‪ ،‬ئێستا لەهەمو‬ ‫ش����وێنێکی ئەو کۆمەڵگایە ئامادەیی‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بەردەوام تاک����ەکان خەریکی‬ ‫دوب����ارە بەرهەمهێنانەوەی ئەو بنیادە‬ ‫شەڕانگێزانەن لەڕێگای زمان‪ ،‬کلتورو‬ ‫نۆرمە کۆمەاڵیەتییەکان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫کاتێ شیرازەی کتێبێ شێوا‬ ‫هەرپەڕەیەکی بۆ شوێنێ ئەڕوا‬ ‫خاتو به‌یان‬ ‫ل���ەم هەلومەرجەدا‪ ،‬لەم بارودۆخەی‬ ‫ئێس���تادا پێویس���ت دەکا زۆر لەیەك‬ ‫نزیکببین���ەوەو بەچاوێکی دۆس���تانە‬ ‫سەیری الیەنە سیاسیه‌كانی‌ کوردستان‬ ‫بکەی���ن‪ ،‬ڕێ���ز لەجیاوازی���ی بیروڕای‬ ‫یەکت���ر بگرین‪ .‬ئەم بابەت���ەی من نە‬ ‫هێرشکردنە بۆ سەر هیچ کەسێك‪ ،‬نە‬ ‫تەشهیرو بێڕێزیی کردنە بەکەس‪ ،‬تەنیا‬ ‫لەڕوی تێگەیشتنی سیاسیی خۆمەوە‪،‬‬ ‫لێکدانەوەم بۆ هێندێك دروشم کردوە‬ ‫کە کاندیدەکان بۆ ڕاکێشانی سه‌رنجی‬ ‫دانیشتوانی کوردستان‪ ،‬لەسەر پالکات‌و‬ ‫پۆس���تێرەکانی خۆیان نوس���یویانەو‬ ‫بەس‪ .‬ئێم���ە وەك بزوتنەوەی گۆڕان‌و‬ ‫الیەنگرانی چاکسازیی‌و خزمەتگوزاریی‬ ‫بەنەتەوەکەم���ان‪ ،‬ه���ەر تاکێکی ئەم‬ ‫کوردس���تانە لەهەر پلەو پایەیەکدابێ‪،‬‬ ‫هەر پیشەو کارێکی هەبێ‪ ،‬بەالمانەوە‬ ‫بەڕێ���زەو ڕێ���زی لێدەگری���ن‪ .‬ب���ەاڵم‬ ‫بەداخ���ەوە بەهۆی ترس لێنیش���تنی‬ ‫حیزبەکان���ی دەس���ەاڵت‪ ،‬هێندێ���ك‬ ‫کەس لەالیەن هێندێ���ك لەحیزبەکانی‬ ‫دەس���ەاڵتدارەوە بۆ پاڕلەمانی عێراق‌و‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێ���زگای س���ولەیمانی‬ ‫کاندی���د ک���راون‪ ،‬کە ه���ەر مرۆڤێکی‬ ‫دڵسۆز سەرسوڕدەمێنێ‌و‪ ،‬وەك ئەوەی‬ ‫نەزانن بۆ چێ کاندی���د کراون‌و لەچی‬ ‫دەدوێن‪ .‬زۆر ل���ەوە دەچێ کە نەزانن‬ ‫جیاوازییه‌کی گەورە لەنێوان پاڕلەمان‌و‬ ‫ئەنجومەنی پاڕێ���زگا لەالیەك‌و گەڕی‬ ‫هەڵپەرکێ‌و شایی لەالیەکیترەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئێمە هەر هونەرمەندو موزیس���ییەن‌و‬ ‫دەنگبێژێکم���ان ب���ەالوە بەڕێ���زە کە‬ ‫لەبوارەکەی خۆیدا خزمەتی فەرهەنگ‌و‬ ‫کلت���وری کوردیی ب���کا‪ .‬ب���ەاڵم ئایا‬ ‫ئەم کەس���انە ب���ۆ ئەن���دام پاڕلەمان‌و‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاش شیاوو لێهاتون؟‬

‫دەتوان���ن بەئەرک���ی نەتەوایەتی���ی‬ ‫هەس���تن‌و خزمەتی نەت���ەوەی کورد‬ ‫لەڕوی سیاسەت‌و جێبەجێکردنی قانون‬ ‫بکەن؟ لەسەیرتر ئەوەیە هێندێك لەم‬ ‫کاندیدانەی کە خۆی���ان بۆ پاڕلەمانی‬ ‫عێراق کاندید کردوە‪ ،‬لەسەر پالکات‌و‬ ‫پۆس���تێرەکانی خۆیان نوس���یویانە‪:‬‬ ‫ئەگەر ببن بەئەندامی پاڕلەمان لەبەغدا‬ ‫تێدەکۆشن بۆ چەسپاندنی دەستور یا‬ ‫کۆنفیدڕاڵ���ی‪ .‬وا دەردەکەوێ کە ئەم‬ ‫بەڕێزانە نە ئاگایان لەدەستوری عێراقی‬ ‫هەیە نە دەزان���ن کۆنفیدڕاڵی بەری چ‬ ‫دارێکە‪ .‬لەدەس���توری عێراقیدا هاتوە‪:‬‬ ‫الم���اده‌ (‪ :)١‬جمهوریه‌ الع��راق دوله‌‬

‫مس��تقل ‌ه ذات س��یاده‌‪ ،‬نظ��ام الحکم‬ ‫فیه��ا جمه��وری نیاب��ی (برلمان��ی)‬ ‫دیمقراط��ي إتح��ادی‪ (( .‬وات���ە‪:‬‬

‫کۆماری عێراق دەوڵەتێکی سەربەخۆی‬ ‫خاوەن���ی س���ەروەرییە‪ ،‬سیس���تەمی‬ ‫حکومەتەکەی بەشێوەیەکی پاڕلەمانی‬ ‫دێموکراس���ی‌و یەکگرتوە))‪ .‬لێرەدا کە‬ ‫دەڵێ یەکگرتوە مەبەستی عەرەبەکان‬ ‫زۆرتر ئەوەیە کە بڵێن عێراق واڵتێکی‬ ‫یەکپارچەی���ە‪ ،‬بەاڵم کورد دڵی بەوەی‬ ‫خۆش���ە ک���ە (اتح���ادی) بەفیدراڵی‬ ‫لێکبدات���ەوە‪ ،‬چونکە لەمادەی ‪ ١١٧‬دا‬ ‫دەڵێ‪(( :‬اوال یقر هذا الدس��تور عند‬ ‫نفاذه‪ ،‬إقلیم کوردس��تان وس��لطاتە‬

‫القائم��ه‌ إقلیم��ا إتحادی��ا)) واتە‪ :‬ئەم‬ ‫دەس���تورە لەکاتی کارپێکردنیدا‪ ،‬دان‬ ‫بەوەدا دەنێ کە هەرێمی کوردس���تان‌و‬ ‫دەس���ەاڵتەکەی‪ ،‬هەرێمێکی یەکگرتوە‬ ‫(بەمانای ئەوەی کە بەشیکە لەعێراق)‪.‬‬ ‫بەاڵم چ جیاوازییه‌ك لەنێوان فیدراڵی‌و‬ ‫کۆنفیدراڵی���دا هەیە؟‪ :‬ئ���ەو واڵتانەی‬ ‫سیس���تەمی حکومەتی‌و ئیدارەکردنی‬ ‫واڵتەکەی���ان بەش���ێوەی فیدڕاڵ���ی‬ ‫بەڕێوە دەچێ‪ ،‬دەس���ەاڵتەکەیان تەنیا‬ ‫لەچوارچێ���وەی کاروب���اری ناوخۆیی‬

‫هەرێمەکان���دا دەخولێت���ەوە‪ ،‬دەن���ا‬ ‫لەسەریان پێویستە کە هەمو قانونێك‬ ‫کە لەالی���ەن حکومەت���ی ناوەندییەوە‬ ‫دەردەچ���ێ‪ ،‬کاری پێبکەن‌و جێبەجێی‬ ‫بکەن‪ .‬واتە بەشێکن لەواڵتەکەو ناتوانن‬ ‫س���ەربەخۆبن‌و داوای س���ەربەخۆیی‬ ‫خۆی���ان بک���ەن‪ .‬ب���ۆ نمون���ە ئاڵمان‬ ‫واڵتێک���ی فیدڕالییە ک���ە لە ‪ ١٦‬هەرێم‬ ‫پێكهاتوە‪ ،‬هەر هەرێمەش ئەنجومەنی‬ ‫وەزی���ران‌و پارلەمان���ی خ���ۆی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم سەربەخۆنین‌و بەشێکن لەواڵتی‬ ‫س���ەربەخۆی ئاڵمان کە حکومەتەکەی‬ ‫پارلەمان���ی‌و دیموکراتیکە لەپاڕلەمانی‬ ‫ناوەندیش���دا هەر هەرێمەی بەگوێرەی‬ ‫هەژماری دانیشتوەکانی ئەندامی هەیە‪.‬‬ ‫ی���ا واڵتانی یەکگرت���وی ئه‌مه‌ریکا کە‬ ‫سیس���تمەکەی لەهی ئاڵمان جیاوازە‪،‬‬ ‫زۆر واڵتیتریش فیدرالین وەك به‌لژیک‪،‬‬ ‫ئیسپانیا‪ ،‬هیندستان‌و‪ ...‬ئەو واڵتانەی‬ ‫کە بەش���ێوەیەکی کۆنفیدرالی ئیدارە‬ ‫دەکرێ���ن ل���ەدو واڵت ی���ا نەت���ەوەی‬ ‫س���ەربەخۆ پێكدێن‪ ،‬ک���ە هەر واڵتەی‬ ‫س���ەربەخۆیی خ���ۆی ڕادەگ���رێ‌و‬ ‫بەش���ێوەیەكی دۆس���تانە بەیەک���ەوە‬ ‫کاردەک���ەن‪ ،‬قانونێ���ك ک���ە لەالیەن‬ ‫حکومەتی ناوەندییەوە دەردەچێ‪ ،‬هیچ‬ ‫ئیلتزامێ���ك نییە بۆ ئ���ەوەی هەمویان‬ ‫جێبەجێیبک���ەن‪ ،‬دەتوان���ن بیخەن���ە‬ ‫پاش���گوێی خۆیانەوەو‪ ،‬هەرکاتێکیش‬ ‫بیان���ەوێ دەتوان���ن س���ەربەخۆیی‬ ‫خۆی���ان ڕابگەیه‌ن���ن وەك واڵت���ی‬ ‫سەربس���تان‌و مۆنتینێگرۆ‪ ،‬شێوەیەکی‬ ‫تری کۆنفیدراڵیش دەک���رێ بەوێنەی‬ ‫ئه‌ورپای یەکگرتو ب���ێ‪ ،‬کە تەرنانەت‬ ‫خاوەنی دو پایتەخ���ت‌و دو پاڕلەمانە‬ ‫یەك لەبرۆکسل‌و یەک لەشتراسبورگ‪.‬‬ ‫ئەگەر لەڕابردودا میرنشینەکانی کورد‬ ‫لەڕوی سیاس���ییەوە پێگەیشتوبانایە‪،‬‬ ‫هەوڵی ئەوەی���ان نەدابایە دژ بەیەکتر‬

‫هیچ یەك‬ ‫لەدەسەاڵتدارەکانی‬ ‫بەغدا دانیان‬ ‫بەفیدراڵییدا نەناوە‬ ‫کە دەڵێن‪ :‬اقلیمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬وەك‬ ‫محافه‌زەیەك وەك‬ ‫پارێزگایەك سەیری‬ ‫هەرێمی کوردستان‬ ‫دەکەن کە بڕێك‬ ‫دەسەاڵتەکەی‬ ‫بەرفراوانترە‬ ‫لەپارێزگایەکیتر‬ ‫بوەس���تن‪ ،‬ئێستا کورد دەیتوانی وەك‬ ‫میرنش���ینەکانی کەن���داو حکومەتێکی‬ ‫کۆنفیدراڵی پێكبهێنێ‪ .‬جا لێرەدا نازانم‬ ‫بەتایبەتی ئ���ەم کاندیدانەی داواکاری‬ ‫چەس���پاندنی دەس���تورو کۆنفیدراڵین‬ ‫ئەگ���ەر بون بەنوێنەری کورد لەبەغدا‪،‬‬

‫دەیان���ەوێ لەبەغ���دا چ بچەس���پێنن؟‬ ‫هەرچی دەستورە ئەوە پەسەندکراوەو‪،‬‬ ‫دەب���ێ کاری پێبک���رێ‪ ،‬بەپێ���ی ئەم‬ ‫دەس���تورەش تێناگەم چ���ۆن دەکرێ‬ ‫داواکاری کۆنفیدڕال���ی ب���ن؟‪ .‬عەرەب‬ ‫هێش���تا بەعەمەلی فیدراڵییەکەش���ی‬ ‫قب���وڵ نیی���ە تا ئێس���تا هی���چ یەك‬ ‫لەدەس���ەاڵتدارەکانی بەغ���دا دانی���ان‬ ‫بەفیدراڵییدا نەناوە‪ ،‬کە دەڵێن‪ :‬اقلیمی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬وەك محافه‌زەیەك وەك‬ ‫پارێزگایەك سەیری هەرێمی کوردستان‬ ‫دەک���ەن کە بڕێ���ك دەس���ەاڵتەکەی‬ ‫بەرفراوانترە لەپارێزگایەکیتر‪ .‬بەبڕوای‬ ‫م���ن کەس���انێك دەب���ێ خۆی���ان بۆ‬ ‫پاڕلەمان���ی بەغدا بپاڵێون‌و بەم ئەرکە‬ ‫قورس‌و گرانەوە هەس���تن کە‪ :‬یەکەم ـ ‬ ‫زۆر بەباشی شارەزای قانونیان هەبێ‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬ئاگاداری مێژوی سیاسی کورد‬ ‫لەڕوی پەیماننامە نێودەوڵەتیه‌كانه‌وه‌‬ ‫ب���ن‪ ،‬س���ێیەم‪ :‬زمانی عەرەب���ی زۆر‬ ‫بەباشی بزانن بەنوسین و بەقسەکردن‪.‬‬ ‫بە دڵنیاییەوە دەڵێـ���م هیچ یەك لەم‬ ‫بەڕێزان���ەی تا ئێس���تا وەك ئەندامی‬ ‫دەس���تەی کوردیی ب���ۆ وتووێژ لەگەڵ‬ ‫بەرپرس���انی دەس���ەاڵتی حکومەت���ی‬ ‫ناوەندی لەبەغدا دەستنیش���انکراون‌و‬ ‫لەگ���ەڵ ئەوان���دا ئاخاوت���ون‪ ،‬توانای‬ ‫ئەوەی���ان نییە ی���ەك وت���ار بەزمانی‬ ‫عەرەب���ی بنوس���ن‪ ،‬مەگ���ەر ئ���ەوەی‬ ‫کەسێکیتر بەناوی ئەوانەوە نوسیبێتی‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر نەتەوەی کورد ڕای لەسەر‬ ‫ئەوە بێ کۆنفیدڕاڵی پێكبهێنرێ‪ ،‬دەبێ‬ ‫بگەڕێتەوە ب���ۆ قانونی حوکمی زاتیی‬ ‫چونکە لەڕاس���تیدا قانون���ی حوکمی‬ ‫زاتییەک���ەی ‪ ١٩٧٤‬ئەگەر کورد (واتە‬ ‫دەسەاڵتی کوردیی) بۆ خۆی وەالوەی‬ ‫نەنابای���ە‪ ،‬دەکرا ببێت���ە بنەمایەك بۆ‬ ‫س���ەربەخۆیی‌و کۆنفیدراڵ���ی‪ ،‬ئەگەر‬ ‫کورد ئەوەن���دەی زیرەکی���ی هەبوایە‬

‫لەجیات���ی م���ادەی ‪ ،١٤٠‬م���ادەی‬ ‫یەکەمی قانونی حوکم���ی زاتییەکەی‬ ‫لەدەس���توری عێراقیدا چەسپاندبایە‪،‬‬ ‫ک���ە دەڵێ‪ :‬الماده‌ اال‌ول���ی‪ :‬أ ـ تتمتع‬

‫منطق��ه‌ کردس��تان بالحک��م الذاتی‌و‬ ‫تس��می المنطقه‌ حیثما وردت فی هذا‬ ‫القان��ون‪ ،‬ب ـ تتح��دد المنطقه‌ بحیث‬ ‫یکون االکراد غالبیه‌ سکانها‪ ،‬ویثبت‬ ‫اال‌حص��ا‌ء العام ح��دود المنطقه‌ وفقا‬ ‫لما ج��ا‌ء ف��ی بی��ان ‪ ١١‬آ‌ذار‪ ،‬وتعتبر‬ ‫قی��ود إحص��ا‌ء ع��ام ‪ ١٩٥٧‬اساس��ا‬ ‫لتحدی��د الطبیع�� ‌ه القومی��ه‌ االغلبی��ه‌‬ ‫الس��کانیه‌ المنطقه‌ ف��ی اال‌ماکن التی‬ ‫س��یجری فیها اإلحص��ا‌ء العام ‪ .‬زۆر‬

‫لەمێژبو کە کەرکوك‌و ناوچەکانی تری‬ ‫کوردس���تان گەڕابونەوە سەر هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‌و هیچ کێشەیەکمان لەگەڵ‬ ‫عەرەب‌و تورکمان‌و‪...‬دا نەدەبو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو وەختی���ش لەبەرئ���ەوەی لەدوای‬ ‫کۆڕەوەکەی ‪ ١٩٩١‬بەرپرسانی پارتی‌و‬ ‫یەکێت���ی بیری���ان لەداهات���وی کوردو‬ ‫چۆنیەت���ی جێبەجێکردنی ئەو قانونە‬ ‫کە بەع���س بۆ خۆی قبوڵ���ی کردبو‪،‬‬ ‫نەکردەوە‪ ،‬پ���اش ئەو هەمو قوربانییە‬ ‫(دەیانه���ەزار ش���ەهیدی س���ەنگەر‪،‬‬ ‫وێرانکردن���ی ‪ ٥٠٠٠‬گوند‪ ،‬ئەنفالکردنی‬ ‫‪ ١٩٠٠٠‬ک���ورد‪ ٥٠٠٠ ،‬ش���ەهیدی‬ ‫کیمیاباران‌و سەدانهەزار ئاوارەی کورد)‬ ‫هەر بەوە ڕازیی بون کە لە ‪١٩٧٤‬ـەوە‬ ‫وەك منطقه‌ الحک��م الذاتی دیاریکرابو‬ ‫بەنیوەچڵی بەدەس���ت ک���وردەوە بو‪.‬‬ ‫ئێم���ەی کورد ب���اش وای���ە لەجیاتی‬ ‫چەواش���ەکردن‌و ب���ە هەڵەداکەوت���ن‬ ‫خۆمان لەڕوی سیاس���یی‌و تێگەیشتن‬ ‫لەقانون بەهێز بکەین‪ ،‬کەسانێك وەك‬ ‫نوێن���ەری خۆمان بنێرین���ە بەغدا کە‬ ‫لەهەمو ڕویەکەوە شیاوی ئەم پۆستە‬ ‫بن‪ ،‬کەسایەتی خۆیان لەکەسایەتیه‌کی‬ ‫عەرەب پێ کەمتر نەبێ‪.‬‬

‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫له‌به‌رده‌م ئه‌زمونی حكومداریدا‬ ‫فاروق عه‌لی‬ ‫هه‌رپارت‌و قه‌واره‌یه‌كی سیاسی یه‌كێك‬ ‫له‌هه‌ره‌ ئامانجه‌ گرنگه‌كانی گه‌یش���تن ‌ه‬ ‫به‌كورس���ی ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬گونجاوتری���ن‬ ‫وه‌س���یله‌ش بۆ گه‌یش���تن به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌ش���داری هه‌ڵبژاردن���ه‌و‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی زۆرتری���ن كورس���ییه‌‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی س���ه‌ره‌تایه‌ك‬ ‫بێت بۆ گه‌یشتن به‌ده‌سه‌اڵت‪ ،‬كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیس�ل�امیش ئه‌وه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌ئامانجه‌‬ ‫دورو نزیكه‌كانی‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امیی بڕی���اری نه‌داوه‌‬ ‫به‌رده‌وام ئۆپۆزس���یۆن بێت‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫چۆن بڕیاریش���ی نه‌داوه‌ به‌رده‌وام‌و بۆ‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌حكومه‌تدا به‌ش���داربێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ڵوێس���ته‌كان به‌پێی بارودۆخ‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌كان ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬پ���اش‬ ‫چوار س���اڵ له‌ئه‌زمونی ئۆپۆزسیۆنبون‬ ‫له‌گه‌ڵ فش���اری جۆراوج���ۆردا‪ ،‬توانی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوانه‌ ئه‌و قۆناغه‌ تێپه‌ڕێنێت‪،‬‬ ‫تێگه‌یش���تن له‌گرفت���ی هاواڵتی���ان‌و‬ ‫داواكارییه‌كانی���ان له‌م���اوه‌ی چ���وار‬ ‫س���اَلی راب���ردودا به‌رچاورونی زۆری‬ ‫پێمانبه‌خشیوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌توانرێت له‌ماوه‌ی‬ ‫به‌ش���داری له‌حوكمداری���دا س���ودیان‬ ‫لێوه‌ربگیرێ���ت كه‌ ئێس���تا له‌كابینه‌ی‬ ‫هه‌شته‌مدا بڕیاری به‌ش���داریداوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌ش ته‌نها هه‌ڵوێستی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو پاش راوێژ به‌كه‌س���انی‬ ‫دڵسۆز له‌ده‌ره‌وه‌ی كۆمه‌ڵ‌و ئه‌نجامدانی‬

‫راپرس���ی له‌ناو ئۆرگانه‌كانی كۆمه‌ڵدا‪،‬‬ ‫دواجار كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫مه‌رج���ه‌وه‌ بڕیاری به‌ش���داریداوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌ش ن���ه‌ په‌له‌یه‌و نه‌ دره‌نگوه‌خت‪،‬‬ ‫چونكه‌ كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی به‌شداربون‬ ‫یان نه‌بونی نه‌به‌ستوه‌ به‌هه‌ڵوێستی هیچ‬ ‫الیه‌كه‌وه‌و له‌بڕیارداندا س���ه‌ربه‌خۆ بوه‌و‬ ‫نه‌یویستوه‌ پاشكۆی هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌رده‌وامی له‌به‌شداربونییش���ی‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌پابه‌ن���دی هه‌مو الیه‌ك‬ ‫ب���ه‌و مه‌رجانه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ش���داربون له‌م‬ ‫حكومه‌ت���ه‌دا له‌ئێس���تادا هه‌ڵ���ه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ده‌س���تكه‌وتێكه‌و له‌ئه‌نجام���ی‬ ‫خه‌باتی دڵس���ۆزانه‌ی هه‌م���و الیه‌كه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌ستهاتوه‌و شانازیشی پێوه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫متمان���ه‌ی جه‌ماوه‌ره‌ كه‌ رۆیش���تونه‌ته‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م س���ندوقه‌كانی ده‌نگ���دان‌و‬ ‫متمانه‌ی���ان به‌كۆمه‌ڵ به‌خش���یوه‌‪ ،‬خوا‬ ‫یاربێت وه‌ك چۆن سه‌ربه‌رزانه‌ قۆناغی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنبونمان تێپه‌ڕاند‪ ،‬هه‌رواش‬ ‫ده‌توانین حكومه‌تداریش بكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌شداربون له‌حكومه‌تدا عه‌یبه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ش���ێوازی به‌ش���دارییه‌كه‌یه‌ متمانه‌ الی‬ ‫جه‌ماوه‌ر دروس���تده‌كات‪ ،‬ی���ان بێهیوا‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ بڕیارینه‌داوه‌ كاتێك به‌ش���دار‬ ‫ده‌بێت له‌حكومه‌تدا‪ ،‬ئیتر گوێ به‌خه‌می‬ ‫هاواڵتیان ن���ه‌دات‌و خۆی بكاته‌ كه‌ڕه‌ی‬ ‫ش���ه‌ربه‌ت‪ ،‬له‌هه‌ركوێ بێ���ت ئه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫له‌به‌ره‌ی گه‌لدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬

‫نه‌یویس���توه‌ به‌ش���ێك بێ���ت له‌گرفت‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م پێكهاتن���ی حكومه‌ت���دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێی ئیس���تیحقاقی هه‌ڵبژاردن‬ ‫داواكاری‌و مه‌رجی خۆی هه‌بوه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌‬ ‫ش���ایانی زۆرتر بوبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌مه‌یاندا‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی گش���تی خس���توه‌ته‌ پێش‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی حزبی‌و نه‌یویس���توه‌ ئه‌و‬ ‫ببێته‌ هۆكاری دواخستنی پێكهاتنه‌كه‌و‬ ‫هیوادارم دۆس���تانی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‌و‬ ‫هاواڵتیان له‌و راستیه‌ گه‌یشتبن‪.‬‬ ‫حاڵه‌تی دوه‌م كه‌ هه‌ندێ قسه‌وباسی‬ ‫لێره‌و له‌وێ هێناوه‌ت���ه‌ ئاراوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ش���ێوازی دیاریكردنی وه‌زیره‌كان‌و ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌یه‌ كه‌ ده‌كرێن���ه‌ وه‌زیرو به‌چ‬ ‫میكانیزمێ���ك دیاریده‌كرێن‪ ،‬له‌و روه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێ پێشنیار ده‌كرێت له‌گه‌ڵ چه‌نده‌ها‬ ‫ره‌خنه‌ له‌الیه‌ن برایان‌و خوشكانه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫جگه‌ له‌دڵس���ۆزی بۆ كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫هیچی تری لێناخوێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ش���به‌حاڵی خۆم ده‌ستخۆش���ییان‬ ‫لێده‌كه‌م له‌به‌رامبه‌رخه‌مخۆرییاندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چه‌ند راستییه‌ك هه‌یه‌ پێویست ده‌كات‬ ‫هه‌مومان بیزانین له‌وانه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ئه‌ندامان���ی كۆم���ه‌ڵ ك���ه‌‬ ‫متمانه‌یان داوه‌ته‌ سه‌ركردایه‌تی ده‌بێت‬ ‫دڵنیاب���ن له‌وه‌ی س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌یان‬ ‫وه‌كو هه‌میش���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی گش���تیی‬ ‫له‌پێشچاوگرتوه‌و به‌بێ راوێژو گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ئۆرگانه‌كان���ی خ���واره‌وه‌‪ ،‬هی���چ‬ ‫هه‌ڵوێستێكی چاره‌نوسسازی نه‌نواندوه‌‪،‬‬ ‫بێگومان له‌م كاره‌ش���دا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬

‫ئۆرگانه‌كان‌و راوێژیان پێده‌كات‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬وه‌زاره‌ته‌كانی كۆمه‌ڵ ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫زۆرنین ت���ا بتوانێ���ت ژماره‌یه‌كی زۆر‬ ‫له‌كه‌س���ایه‌تی دیاری بكات‌و دابه‌ش���ی‬ ‫بكات به‌سه‌ركه‌سانی حزبی‌و ئه‌كادیمی‌و‬ ‫ته‌كنۆكراتدا‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‪ ،‬هه‌رچی بن‌و هه‌ركه‌س‬ ‫ب���ن‪ ،‬ئه‌وانی���ش مافی ئه‌وه‌ی���ان هه‌یه‌‬ ‫پاڵێوراوب���ن بۆ ئه‌و جۆره‌ پۆس���تانه‌و‬ ‫پێموانی���ه‌ به‌ڕێوه‌بردن���ی وه‌زاره‌تێ���ك‬ ‫س���ه‌ختتربێت ل���ه‌و ئ���ه‌رك‌و كارانه‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌راب���ردودا مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌كان ئه‌نجامیانداوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئایا سه‌ركردایه‌تی ئه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ پۆسته‌كان ته‌نها به‌وكه‌سانه‌ ده‌دات‬ ‫له‌حزبدا پله‌ی ب���ااڵن؟ له‌و روانگه‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌رقسه‌یه‌ك بكرێت دوره‌ له‌راستیه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ هێش���تا س���ه‌ركردایه‌تی هیچ‬ ‫باسێكی نه‌كردوه‌و كۆبونه‌وه‌ی نه‌كردوه‌‬ ‫تا بڕیاربدات‪.‬‬ ‫هه‌ن���دێ رۆژنام���ه‌و س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫هه‌واڵ لێره‌و له‌وێ ناوی كه‌س���انێكیان‬ ‫هێن���اوه‌ گوایه‌ كۆم���ه‌ڵ بڕیاریداوه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ بكاته‌ وه‌زیر‪ ،‬به‌تایبه‌ت ناوی‬ ‫كاك (عه‌بدولس���تار مه‌جی���د) هێنراوه‌‬ ‫كه‌ كۆم���ه‌ڵ به‌ڕێزیان ده‌كات���ه‌ وه‌زیر‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���یه‌و زاوای‬ ‫(مامۆس���تا عه‌لی باپی���ره‌) ‪ ..‬لێره‌دا‬ ‫به‌ده‌رفه‌ت���ی ده‌زان���م‌و زیاده‌ڕه‌وی���ش‬ ‫نیی���ه‌ كه‌ بڵێ���م‪ :‬ئه‌و پی���اوه‌ به‌تواناو‬

‫ئاراس فه‌تاح نوسه‌ری گۆشه‌ی له‌ نزیکه‌وه‌‬ ‫به‌ه���ۆی کاری تایبه‌ت���ه‌وه‌ ل���ه‌م ژماره‌ی���ه‌دا‬ ‫گۆشه‌که‌ی نانوس���ێت له‌گه‌ڵ داوای لێبوردن‬ ‫له‌خوێنه‌ران‪.‬‬

‫دڵس���ۆزیی خۆی گه‌یشتوه‌ به‌و ئاسته‌‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی زاوای مامۆستا عه‌لی‬ ‫باپیره‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌و له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ دڵس���ۆزو له‌خۆبردوه‌یه‌ بۆیه‌‬ ‫بوه‌ته‌ زاوای مامۆس���تا عه‌ل���ی باپیر‪،‬‬ ‫خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی كاك‬ ‫عه‌بدولس���تار دیاری بكات‪ ،‬پێموانییه‌‬ ‫هه‌ڵه‌ی كردبێت‪ ،‬به‌اڵم كاك عه‌بدولستار‬ ‫له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌ پۆستێك وه‌ربگرێت‪ ،‬كه‌‬ ‫جێگه‌ی مشتومڕ بێت‌و كه‌سانێك هه‌بن‬ ‫نیشانه‌ی پرسیاری له‌سه‌ر دابنێن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌سه‌ره‌تایش���ه‌وه‌ باس���مكردوه‌ هێشتا‬ ‫سه‌ركردایه‌تی له‌وباره‌یه‌وه‌ بڕیارینه‌داوه‌و‬ ‫هه‌رهه‌واڵێ���ك ل���ه‌و روه‌وه‌ خه‌ی���اڵ‌و‬ ‫پێشبینی كه‌سه‌كانه‌و هیچی تر‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك���و بۆچون���ی خ���ۆم بۆ‬ ‫دوركه‌وتن���ه‌وه‌ له‌هه‌ن���دێ قس���ه‌و‬ ‫قس���ه‌ڵۆك ب���ۆ دیاریكردنی كه‌س���انی‬ ‫شایسته‌ بۆ پۆسته‌ پێشنیاركراوه‌كان‪،‬‬ ‫پێش���نیارده‌كه‌م كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی‬ ‫له‌رێگه‌ی پێشكه‌ش���كردنی (سی ڤی)‬ ‫یه‌وه‌ پۆسته‌كان دیاری بكه‌ن‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫مه‌رجه‌كانی تێدابو ده‌توانێ به‌شداربێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌الی���ه‌ن لیژنه‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی بكرێ���ت‌و ده‌رفه‌ت بداته‌‬ ‫هه‌م���و ئاره‌زومه‌ن���دان‪ ،‬به‌م ش���ێوه‌یه‌‬ ‫ده‌توانین هه‌موان له‌ئایینده‌ی حكومداری‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی به‌شداربین‌و دوربین‬ ‫له‌هه‌ر گله‌یی‌و گازه‌نده‌یه‌ك كه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫(والله من ورا‌‌ء القصد)‬

‫هه‌ندێ رۆژنامه‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی هه‌واڵ‬ ‫لێره‌و له‌وێ ناوی‬ ‫كه‌سانێكیان هێناوه‌‬ ‫گوایه‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫بڕیاریداوه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ بكاته‌ وه‌زیر‬ ‫هێشتا سه‌ركردایه‌تی‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫بڕیارینه‌داوه‌و‬ ‫هه‌رهه‌واڵێك له‌و روه‌وه‌‬ ‫خه‌یاڵ‌و پێشبینی‬ ‫كه‌سه‌كانه‌و هیچی تر‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیزو نیاز نه‌جمه‌دین‌ ده‌ینوسن‬

‫نزیک بۆ هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر‬

‫بیرمه‌ندی نازی مارتن هایدگه‌ر‬ ‫ سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫مارتن هایدگه‌ر که له‌س���اڵی ‪1889‬‬ ‫له‌دایکب���وه‌و له‌س���اڵی ‪ 1976‬کۆچی‬ ‫دواییک���ردوه یه‌كێك���ه له‌بیرمه‌ن���ده‬ ‫گه‌وره‌كانی سه‌ده‌ی بیست‪ .‬من له‌دوای‬ ‫ڕاپه‌ڕین���ه‌وه ن���اوی ئه‌م فه‌یله‌س���وفه‬ ‫به‌رگوێم ده‌که‌وێت‪ ،‬له‌م سااڵنه‌ی دواییدا‬ ‫ش���ابه‌رهه‌می که بون‌و کات���ه له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رێز د‪ .‬محمد که‌ماله‌وه وه‌رگێڕدراوه‌ته‬ ‫کوردی‪ .‬من له‌م نوس���ینه‌مدا قس���ه‌م‬ ‫له‌س���ه‌ر ه���ه‌وڵ‌و کۆشش���ی دوکتۆری‬ ‫به‌رێ���ز نی���ه‪ ،‬به‌ڵكو قس���ه‌م له‌س���ه‌ر‬ ‫مارت���ن هایدگ���ه‌ره وه‌ك که‌س���ێک‪،‬‬ ‫وه‌ك بیرمه‌ندێ���ک‪ ،‬له‌س���اته‌‌وه‌ختێکی‬ ‫ئێجگار ناس���کی مێ���ژوی ئه‌وروپا که‬ ‫له‌کۆماری ڤایمه‌ره‌وه ده‌س���تپێده‌كات‬ ‫هه‌ت���ا ڕایخی س���ێ‌و پاش���ان کۆتایی‬ ‫نازی���ه‌ت‪ .‬له‌وتاری پرس���یار ده‌رباره‌ی‬ ‫ته‌كنه‌لۆجی���ا مارت���ن هایدگه‌ر چه‌مکی‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌دان به‌ئه‌ڵمانی گش���تێڵ‪،‬‬ ‫به‌ئینگلیزی ئینفره‌منگ ده‌ناس���ێنێت‪.‬‬ ‫وه‌ك میتۆدێک���ی تایبه‌تی هایدگه‌ر بۆ‬ ‫الدان له‌زاراوه‌س���ازی ب���اوی مۆدرێنی‬ ‫فه‌لسه‌فی‪ ،‬ئه‌و خۆی چه‌مکه‌كان‪ ،‬له‌روی‬ ‫ئیتمۆلۆجیه‌وه‪ ،‬ده‌پشکنێت‌و جارێکی تر‬ ‫به‌مانای جیاواز به‌كاریانده‌بات‪ .‬چه‌مکی‬ ‫گش���تێڵ له‌ئه‌ڵمانی کۆندا یانی ئامراز‬ ‫(ئه‌په‌راتۆس)‪ ،‬به‌اڵم هه‌روه‌ها به‌مانای‬ ‫س���کێڵتن دێ���ت که‌یان���ی کۆئه‌ندامی‬ ‫ئێس���قان ی���ان پێش���ه‪ .‬وه‌ك ده‌زانین‬ ‫که ئێس���قان ڕاگری جه‌سته‌یه‪ ،‬که‌واته‬ ‫گش���تێڵ به‌مانای ڕاگ���رو دیاریکه‌ری‬ ‫چوارچێوه‌دێ���ت‪ .‬ئێمه به‌هه‌مانش���ێوه‬ ‫له‌م ڕوانگه هایده‌گه‌ریه خۆیه‌وه له‌بیری‬ ‫هایدگه‌ر ده‌ڕوانین یانی گش���تێڵیانه که‬ ‫ناوه‌ڕۆک‌و چوارچێوه‌ی بیری ئه‌م که‌سه‬ ‫چیه؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ل���ه‌روی چوارچێوه‌‌گه‌ریه‌وه‬ ‫بدوێی���ن هایدگه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای هاتنی‬ ‫نازییه‌وه له‌س���اڵی ‪ 1933‬بو به‌ئه‌ندام‬ ‫هه‌تا دواس���اڵی نه‌مانی ن���ازی ‪1945‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌ئه‌ندام مایه‌وه‪ .‬ل���ه‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫بو به‌ڕاگری زانکۆی فرایبۆرگ‪ ،‬گه‌رچی‬ ‫ماوه‌كه‌ی ک���ورت بو‪ ،‬خۆی به‌فیوره‌ری‬ ‫(زاراوه‌یه‌ك���ی نازی���ه به‌مان���ای ڕابه‌ر‬ ‫به‌كاردێت) ناوده‌برد‪ .‬پاشان له‌دادگای‬ ‫دینازیفیکه‌یش���ن له‌نازیخستن هایدگه‌ر‬ ‫وه‌ك پروپاگه‌‌نده‌چیه‌ك���ی بی���ری نازی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م���دراو هه‌ت���ا س���اڵی ‪1951‬‬ ‫نه‌گه‌ڕایه‌وه س���ه‌ر وانه‌وتنه‌وه‪ .‬شایانی‬ ‫باس���ه له‌سی‌و دو س���اڵی ژیانی پاش‬ ‫نازی���ه‌‌ت هایدگ���ه‌‌ر به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫نه په‌ش���یمانی‪ ،‬ن���ه داوای لێبورد‪ ،‬نه‬ ‫پیاداچونه‌وه‌ی كرد بۆ بیرو کرداره‌كانی‬ ‫سه‌رده‌می نازی‪ ،‬که نیشانه‌یه‌كی رونی‬ ‫بڕوابونی ته‌واویه‌تی به‌هه‌ڵسوکه‌وته‌كانی‪.‬‬ ‫زۆرێک هه‌ن به‌دوای پاس���اودا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫ب���ۆ کاڵکردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م ئه‌ندامبون‌و‬ ‫چاالکبون���ه وه‌ك نازیه‌ك‪ .‬به‌اڵم با ئه‌م‬ ‫هه‌ڵس���وکه‌وته بخه‌ین���ه الوه‪ ،‬چونکه‬ ‫هایدگه‌ر وه‌ك که‌س���ێک نه‌ماوه‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك بیر م���اوه‪ ،‬که‌واته بیری هایدگه‌ر‬ ‫گرنگه نه‌ك ک���رداری‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵس���وکه‌وتی هایدگه‌ر گرنگ ده‌كات‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندیه توندوتۆڵه‌یه که له‌نێوان‬ ‫بیری هایدگه‌رو نازیه‌‌ت���دا هه‌یه‪ .‬بیری‬ ‫نازی به‌گشتی بریتیه له‌ڕوانین له‌هه‌مو‬ ‫گه‌النی دونیا به‌که‌م‌و به‌بااڵ سه‌یرکردنی‬ ‫ئه‌ڵمان به‌جۆرێک که مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه‬ ‫که ئاراسته‌كه‌ری سه‌رجه‌م مرۆڤایه‌تیبن‪.‬‬ ‫(دیاره ئه‌م���ه په‌رچه‌كرداری دۆخێکی‬ ‫شکس���تی ئه‌ڵمانه له‌جه‌نگ���ی جیهانی‬ ‫یه‌كه‌م‌و پاشان ناچارکردنیان به‌بژاردنی‬ ‫ق���ه‌رزه‌كان‪ ،‬بۆ ڕاڤ���ه‌ی ئابوری بنواڕه‬ ‫کین���ز)‪ .‬له‌م پێن���اوه‌دا ده‌بێت خه‌ڵكی‬ ‫نزم‌و خراپ‌و پیس بس���ڕنه‌وه‪ .‬دژایه‌تی‬ ‫جوله‌كه له‌لوتکه‌ی ئ���ه‌م کرداره‌دا بو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ته‌نه���ا جوله‌كه نه‌ب���و‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫خه‌ڵك���ی که‌مئه‌ن���دام‪ ،‬کۆمۆنیس���ت‪،‬‬ ‫قه‌ره‌ج‪ ،‬غه‌یره ئاری‪ ،‬ئه‌مانه هه‌مو وه‌ك‬ ‫به‌هانه به‌كارده‌هات بۆ ڕه‌واییبه‌خشین‬ ‫به‌کوش���تن‪ ،‬به‌خوێنڕشتن‪ ،‬به‌کردارێکی‬ ‫وه‌حش���یگه‌ری له‌هه‌وڵی س���ڕینه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵکانێکی جیاواز‪ .‬نازیه‌ت دیارده‌یه‌كی‬ ‫له‌ناکاو یان ناوازه نه‌بو له‌بیری ئه‌ڵمانیدا‬ ‫به‌ڵکو په‌یوه‌ست بون به‌خاک‌وخوێنه‌وه‬ ‫که شاڕه‌گی بیری ئه‌ڵمانی پێکده‌هێنێت‬ ‫له‌چه‌ندین سه‌ده‌ی ڕابوردودا‪( .‬لێره‌دا‬ ‫ناتوانین زۆر له‌سه‌ر نازیه‌ت بدوێین)‪.‬‬ ‫مارت���ن هایدگ���ه‌ر بیرمه‌ندێکی دژه‬ ‫مۆدرێن���ه‪ ،‬کتێبی ب���ون‌و کات له‌هه‌مو‬ ‫که‌س زیات���ر دژایه‌تی دیکارت ده‌كات‪.‬‬

‫عه‌زیز ڕه‌ئوف‬

‫هایدگه‌ر جوله‌كه‬ ‫به‌بێ دونیا‬ ‫ناوده‌بات له‌کاتێکدا‬ ‫ئاژه‌ڵ به‌دونیا‬ ‫هه‌‌ژار ناوده‌بات‬ ‫به‌مانایه‌كی تر‬ ‫ئاژه‌ڵ پله‌یه‌کی‬ ‫بااڵتری هه‌یه‬ ‫له‌جوله‌كه الی‬ ‫هایدگه‌ر‬

‫ی تۆ شێتێكیش هه‌بوای ‌ه هه‌ر ده‌بو‬ ‫له‌جێ ‌‬ ‫ی گ���ه‌وره‌و یه‌ك گۆڕانخواز‬ ‫به‌ڕه‌قه‌مێك ‌‬ ‫ی نه‌ده‌كرد به‌گۆڕان بڵێت كێ‬ ‫جورئه‌ت��� ‌‬ ‫كاندید بكه‌و كێ كاندید مه‌كه‌‪.‬‬ ‫هاوڕێم هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر‪ .‬من كێشه‌م‬ ‫ی (هاوكاری‌)‬ ‫نی ‌ه تۆ شیعرت له‌ڕۆژنام ‌ه ‌‬ ‫نوس���یو‌ه یان نا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌زانم‬ ‫ی ئێستا شیعر بۆ گۆڕان ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئێس���تا فو به‌بوقدا ده‌كات دژ‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬سه‌رده‌مانێك شیعر ‌‬ ‫ئه‌و هێزان ‌ه نوس���یو‌ه ك ‌ه ئێس���تا ئێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌گه‌نده‌ڵیان ده‌زان���ن‪ .‬زۆرن ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی گۆڕان كۆبونه‌ته‌وه‌و‬ ‫ك ‌ه له‌سه‌ر سفر‌ه ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵییان فڕێداوه‌و‬ ‫ی به‌رگ ‌‬ ‫به‌ئاسان ‌‬ ‫ڕابردوشیان له‌گه‌ڵ خۆیدا جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫زوی���ر مه‌ب ‌ه هاوڕێ���م س���ه‌ربازگه‌لێك‬ ‫له‌خواره‌و‌ه له‌ش���یعرو گه‌نده‌ڵی‌‌و هه‌مو‬ ‫ناشرینییه‌ك ده‌بورێت‪.‬‬ ‫هه‌ڤاڵ گیان‪ ،‬هاوڕێ ئازیزه‌كه‌م‪ .‬من‬ ‫ی ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ده‌زانم تۆ له‌هێزێكدا كاندید ‌‬ ‫ی كردو‌ه‬ ‫ی جوان��� ‌‬ ‫ج���وان نیه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ره‌‪ .‬تۆ به‌خۆت‌و‬ ‫ناشرینیه‌كان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌رمای ‌ه مه‌عنه‌ویی��� ‌ه ‌‬ ‫خۆتدا هه‌ڵتگرت���وه‌و بڕیارتداو‌ه بچیت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ن���او ئ���ه‌م گه‌مه‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌خ���ۆت بزان ‌‬ ‫ی���ان نا ئیتر خۆت نیت‪ .‬ئیتر له‌مه‌ودوا‬ ‫ی گۆڕانی‌‪،‬‬ ‫ی خۆت بیت‪ ،‬هه‌ڤاڵ ‌‬ ‫له‌جیات ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش بكه‌یت‬ ‫ی ده‌بێت چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ئید ‌‬ ‫پزیسكی‌ ئه‌م شه‌ڕه‌ت به‌ربكه‌وێت‪.‬‬ ‫ی من نی��� ‌ه تۆ چی‬ ‫هاوڕێ���م كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێـ���ت بزانی���ت‬ ‫ی ته‌نها به‌قس ‌ه ناكرێت‪.‬‬ ‫به‌رپرس���یاری ‌‬ ‫ی تر‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫قس ‌ه شتێكه‌و كرده‌و‌ه شتێك ‌‬ ‫ی ك ‌ه كه‌موكوڕییشت‬ ‫ی ئه‌و‌ه بك ‌ه ‌‬ ‫چاوه‌ڕێ ‌‬

‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕه‌قه‌مێك ‌‬ ‫گه‌وره‌ش بیت‬ ‫ی خۆت‬ ‫ئه‌و‌ه ه ‌‬ ‫نیه‌ هێزێكی‌ تر‬ ‫پێتده‌به‌خشێت‬

‫ی گ���ۆڕان هه‌ر‬ ‫ی س���ه‌ربازه‌كان ‌‬ ‫بێت ال ‌‬ ‫ده‌نگ ده‌هێنێت‪ .‬قس���ه‌ك ‌ه ئ���ه‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫تۆ كێی‌‪ ،‬قس��� ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه به‌خۆت بزان ‌‬ ‫ی‬ ‫یان نا ده‌بیت ‌ه تۆپێك له‌نێو ده‌س���ت ‌‬ ‫ی جوانكردن‌و‬ ‫ئ���ه‌م هێزان���ه‌دا لوعب��� ‌ه ‌‬ ‫ناشرینكردنت پێ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی لێ���ر‌ه‬ ‫هه‌ڤ���اڵ ئه‌بوبه‌ك���ر‪ ،‬ئی���د ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌دواو‌ه تۆ خۆت نیت‪ ،‬تۆ كه‌س���ێك ‌‬ ‫تری‌‪ .‬دیوێكت س���پیه‌و دیوێكت ڕه‌ش‪.‬‬ ‫ئیت���ر ئه‌وه‌ی ‌ه سیاس���ه‌ت ل���ه‌م واڵته‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تۆ به‌به‌عس��� ‌‬ ‫م���ن ده‌زانم ئه‌و هێز‌ه ‌‬ ‫له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌دات‪ ،‬ب���ه‌ده‌رزه‌ن فایلدار‬ ‫ی‬ ‫له‌نێ���و س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌یدا بون��� ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌و بێده‌نگیش���ه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ده‌بینم‬ ‫ی پرس���یار‬ ‫هه‌وادارانیش���ت ب���ێ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تۆ بك���ه‌ن ده‌ڵێن‪ (:‬هه‌ڤاڵ‬ ‫له‌ڕابردو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌بوبه‌كر نه‌ك هه‌ر به‌عس���ی‌‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫داعش���یش بێت هه‌ر پارێزگاره‌)‪ .‬ئید ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت دژایه‌تی���ت‬ ‫س���ه‌ربازه‌كان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و هه‌وادارانیشت ئه‌و سه‌ربازانه‌ن‬ ‫هه‌ڤاڵ هه‌رچییه‌ك بێت قبوڵیانه‌‪.‬‬ ‫ی خۆت‪ ،‬خۆت‬ ‫هاوڕێم تۆ خۆت به‌ده‌ست ‌‬ ‫فڕێداوه‌ت ‌ه نێو ئه‌م ملمالنێ نائاساییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی كولێرادا‬ ‫تۆ ده‌ته‌وێ���ت له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ه‌ت بكه‌یت‌و به‌خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫ی ده‌ربچیت؟ دڵخۆشمه‌ب ‌ه‬ ‫هه‌موانه‌و‌ه بۆ ‌‬ ‫ی ماڵه‌كه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی گوڵباران��� ‌‬ ‫به‌و‌ه ‌‬ ‫ی گوڵ ڕقت‬ ‫كه‌س���انێكیش هه‌ن له‌جیات ‌‬ ‫ی هاوڕێم تۆ‬ ‫ی بك ‌ه ‌‬ ‫تێده‌گرن‪ ،‬ده‌بێ قبوڵ ‌‬ ‫خۆت ئه‌م ڕێگه‌یه‌ت هه‌ڵبژاردوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی خۆت‬ ‫ی گه‌وره‌ش بیت ئه‌و‌ه ه ‌‬ ‫ڕه‌قه‌مێك ‌‬ ‫ی تر پێتده‌به‌خش���ێت‪ .‬مێژو‬ ‫نی ‌ه هێزێك ‌‬ ‫ی ك ‌ه سه‌رده‌مانێك‬ ‫پڕ‌ه له‌و سیاسییان ‌ه ‌‬ ‫ڕه‌قه‌می‌ گه‌وره‌ بون‪.‬‬

‫ی‬ ‫هه‌ڤ���اڵ ه���اوڕێ ئازیزه‌ك���ه‌م‪ .‬دوا ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫خۆكاندیدكردنت له‌سه‌ر لیست ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬خۆت له‌به‌رده‌م‬ ‫بۆ پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وادارانت‌و پ�ل�ارو جنێو ‌‬ ‫ستایش��� ‌‬ ‫نه‌یاره‌كان���ت ده‌بینیت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫ی‬ ‫چاوه‌ڕوانك���راوه‌و هه‌مو ده‌زانین ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م واڵت ‌ه سیاس���ه‌ت ب���كات‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هێزه‌كاندا‬ ‫ی له‌ب���ه‌ر‌ه ‌‬ ‫ل���ه‌م واڵت ‌ه خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕه‌ش‌و دیوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ببینێته‌وه‌‪ ،‬دیوێك��� ‌‬ ‫تری سپی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫هاوڕێم‪( ،‬ئه‌گه‌ر) تۆ خۆت بیت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی خۆت‬ ‫ی مه‌عنه‌و ‌‬ ‫تۆ پشت به‌سه‌رمای ‌ه ‌‬ ‫ببه‌س���تیت‪ ،‬پێویستت به‌و‌ه نی ‌ه گۆڕان‬ ‫ی گه‌وره‌بیت‌و‬ ‫فوت پیا ب���كات بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌یاره‌كانیش���ت پاش���قولت لێبگرن تا‬ ‫پش���تت له‌عه‌رز بده‌ن‪ .‬تۆ ئه‌گه‌ر خۆت‬ ‫ده‌بێت‌و تۆ ك ‌ه بڕیارتداو‌ه له‌هێزێكه‌و‌ه‬ ‫ی گۆڕان ‌ه‬ ‫بیت ن ‌ه پێویس���تت به‌ستایش ‌‬ ‫س���ه‌رده‌ربێنیت خۆ النیكه‌م س���ه‌رت‬ ‫ی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫ی ببیت��� ‌ه ڕه‌قه‌مێك ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌بێت ‌ه ئامانجی‌ هێزه‌كانی‌ تر‪.‬‬ ‫ی به‌رامبه‌ره‌كه‌ت‬ ‫ن ‌ه ته‌ش���هیرو جنێ���و ‌‬ ‫هه‌ڤ���اڵ گی���ان‪ ،‬بڕوابك ‌ه ن���ه‌ك تۆ‪،‬‬ ‫ده‌توان���ن له‌قوده‌رت���ت كه‌مبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی تۆ بێت‬ ‫ی خواش له‌جێ��� ‌‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌زانم ب���ون به‌ڕه‌قه‌م ‌‬ ‫ی بۆ هه‌ڵده‌به‌ستن‌و‬ ‫ئه‌م هێزان ‌ه ش���تێك ‌‬ ‫ی به‌خۆته‌و‌ه نیه‌و ئه‌و‌ه‬ ‫گه‌ور‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی ناو بازاڕیش له‌جێی تۆ‬ ‫(ش���ێت)ێك ‌‬ ‫دژایه‌ت���ی مۆدرێن بریتی���ه له‌دژایه‌تی هێزێك ‌ه ئه‌و ڕه‌قه‌مه‌ت پێده‌به‌خش���ێت‌و‬ ‫عه‌ق���ڵ‪ ،‬ک���ه دی���کارت وه‌ك باوک���ی‬ ‫عه‌قاڵنیه‌ت ده‌بینرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها بریتیه‬ ‫له‌دژایه‌تی تاکێتی‪ ،‬زانس���ت‪ ،‬لۆجیک‪،‬‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیا‪ ،‬دیموکراسی‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫جێگای بایه‌خه که دژایه‌تی هایدگه‌ر بۆ‬ ‫مۆدێرنه له‌دژایه‌ت���ی ئه‌و بۆ جوله‌كه‌دا‬ ‫خۆی ده‌بینێته‌وه‪ .‬با ساتێک له‌چه‌مکی‬ ‫داس���این یان به‌کوردی به‌هه‌ڵه‌ده‌یڵێن‬ ‫دازاین بدوێین‪ .‬چه‌مکی داساین کرۆکی‬ ‫بیری هایدگه‌ره‪ .‬ئه‌م چه‌مکه یانی بون‪-‬‬ ‫له‌وێدا‪ ،‬یان بون له‌دونیادا‪ .‬به‌مانایه‌‌كی‬ ‫ت���ر یانی بون له‌ش���وێندا‪ .‬ب���ه‌م پێیه‬ ‫مرۆڤ بون���ی وابه‌‌س���ته‌یه به‌دونیاوه‪،‬‬ ‫به‌ئاماده‌بونی له‌دونیادا‪ ،‬ئاماده‌بونێکی‬ ‫هوش���یاریانه له‌میان���ه‌ی کات���دا‪ ،‬کات‬ ‫لێره‌دا وه‌ك ماهیه‌تێکی کۆتا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌مانبات���ه ب���واری مه‌رگ���ه‌وه‪ ،‬مه‌رگ‬ ‫گرنگترین چه‌مکی هایدگه‌ره‪ .‬له‌ڕاستیدا‬ ‫م���ه‌رگ جێ���گای خ���ودا ده‌گرێته‌وه‪.‬‬ ‫وه‌ك چۆن له‌بی���ری ئاینیدا په‌یوه‌ندی‬ ‫بابەت‪ :‬وەسیەتنامە‬ ‫مرۆڤ به‌خ���وداوه دیارک���ه‌ری جۆری‬ ‫بونیه‌ت���ی‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه په‌یوه‌ندی‬ ‫من ک���ە هاواڵت���ی ش���اری هەڵمەتو‬ ‫مرۆڤ به‌مه‌رگ���ه‌وه‪ ،‬به‌کۆتایی کاته‌وه‪ ،‬قوربانیم وەسیەتێکم هەیە بۆ بەڕێزتان‬ ‫دیاریکه‌ری جۆری بونیه‌تی‪ .‬بۆیه مه‌رگ ئەگ���ەر بەس���نگێکی فراوان���ەوە لێ���م‬ ‫الی هایدگ���ه‌ر کرده‌یه‌کی هۆش���یه‪ ،‬بۆ وەربگ���رن‪ .‬س���لێمانی واتەنیش کەس‬ ‫نمونه ئاژه‌ڵ نامرن‪ ،‬یان به‌رد نامرێت‪ .‬بەوەسیەت نەمردوە‪.‬‬ ‫ئایا دازاین چ په‌یوه‌ندی به‌مۆدێرنه‌و‬ ‫لەم بانگەشەی هەڵبژاردنەدا هەرچەند‬ ‫جوله‌ك���ه‌و نازیه‌وه هه‌ی���ه‪ .‬له‌رۆژگاری سەرنجئەدەم هیچ جۆرە ئیتیک‌و لۆژیکێ‬ ‫هایدگه‌ردا له‌ئه‌ده‌بیاتی دژه جوله‌كه‌دا‪ ،‬نەم���اوە‪ ،‬گەش���توەتە ئ���ەوەی بچێتە‬ ‫جوله‌كه‌ی���ان به‌خه‌ڵكێکی بێ واڵت‪ ،‬بێ قاڵبی تیرۆری کەس���ێتی بەرامبەرەوە‪ ،‬الفیته‌یه‌کی هه‌ڵبژاردن له‌سه‌ر بازاڕی عه‌سری شاری سلێمانی فۆتۆ‪ :‬زریان‬ ‫جێگا‪ ،‬ناوده‌برد‪ ،‬خه‌ڵكێکی سه‌ر به‌هه‌مو داوکارم لەبەڕێزت���ان ئەم���ر بفەرم���ون‬ ‫دونی���ا‪ ،‬کۆزمۆپۆلیتان���ت‪ .‬دیاره ئه‌مه ئەوتابلۆ گەورەیەی لەس���ەر گۆش���ەی ناوی هاتوە‪ ،‬لەهەمو ڕۆژێکی کارکردنیدا ئەوپێمانئەڵێ���ت ببین���ن ئێم���ە چەند‬ ‫ ‬ ‫ده‌رئه‌نجامی سیسته‌می ڕه‌گه‌زپه‌رستی بازاڕی عەسری ڕوبەڕوی سەرای ئازادی بەس���ەرکەتویی‌و لەجێبەجێکردن���ی دڵس���ۆزی ئەم ش���ارەین‌و نەمانهێشت‬ ‫ئه‌‌وروپی بو که قه‌ده‌غه‌بو جوله‌كه ببنه دان���راوە لەس���ەر باگراوندێكی س���ەوز بەڵێنەکانیدا بیری ئەم شارەی بخاتەوە کەس حوکممان لەچنگ دەربێنێ ‪ ،‬ئێوە‬ ‫النەواز کوڕی تااڵنکراو ‬ ‫خاوه‌ن خاک‪ .‬ب���ه‌م پێیه جوله‌كه ئه‌و بەدەستەواژەیەک کە ئیمالکەی هەڵەیە‪ ،‬کە نوس���ەر چەند هەڵەی���ە‪ ،‬چۆن ئەم بەهەڵەدا برابون‪.‬‬ ‫گەڕەکێ غەدر لێکراوان ‬ ‫که‌‌سه‌بو که بێ دونیا بو‪ ،‬که شارنشین النەبرێت تا هەڵبژاردنی داهاتو بۆ ئەوەی هەمو ساڵەی کە حوکمڕان بون بەهەڵە‬ ‫شاری هەڵمەت‌و قوربانی ‬ ‫بو‪ ،‬که مۆدرێن بو له‌روی په‌یوه‌ندیه‌وه کاتێک ئەوکەس���ەی ئەبێت���ە پارێزگار حوکمی ئ���ەم خەڵکەیان ک���ردوە‪ .‬خۆ‬ ‫لەدایکبوی ‪/ ١٧‬شوبات‬ ‫لەگەڵ ڕێزی زۆرماندا‬ ‫به‌وه‌ی چه‌ندین زمانی ده‌زانی‪ ،‬له‌هه‌مو ئەگەر ئەو کەسەبێت کە لەنوسراوەکەدا ئەگەر نوس���ەریش بو بەپارێزگار‪ ،‬ئەوا‬ ‫جێگایه‌ك وه‌ك می���وان وه‌هابو‪ ،‬ڕه‌گی‬ ‫نه‌بو‪ ،‬گه‌ڕیده‌بو‪ ،‬زیاتر سه‌رمایه‌داری‌و ‬ ‫پاره ئام���رازی دروس���تکردنی پێگه‌و‬ ‫پله‌وپایه‌ی���ان ب���و‪ .‬هایدگ���ه‌ر جوله‌كه‬ ‫به‌بێ دونیا ناوده‌بات‪ ،‬له‌کاتێکدا ئاژه‌ڵ‬ ‫به‌دونیا هه‌‌ژار ناوده‌بات‪ .‬به‌مانایه‌كی تر‬ ‫ئاژه‌ڵ پله‌یه‌کی بااڵتری هه‌یه له‌جوله‌كه‬ ‫ئۆکرانیا سەری ئەسەد بخوات‌و قەیرانی ئەمەریکا کە دانوستان‌و سازشی لەسەر ش���اراوە نەب���و لەدەس���تێوەردانەکانی‬ ‫الی هایدگه‌ر‪ .‬بێ دونیایی جوله‌كه الی‬ ‫هایدگه‌ر یانی پش���تکردن له‌نیشتمان‪‌ ،‬سەباح تاھیر‬ ‫تورکی���او وروژانەکان���ی جەنگی تایەفی‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫سوریا بەالیەکدا بخات‪.‬‬ ‫‌سوریا گرنگە بۆ روسیاو کەوتۆتە نێو ‌س���وریا یەکێک لەو دۆسیانەیە رەنگە لەلوبنان یاخود ستریس لەبەرزاییەکانی‬ ‫بێ ڕه‌گ‪ ،‬بێ هه‌ڵوێس���ت‪ ،‬هه‌وڵدان بۆ‬ ‫کێش���ەی ئۆکرانیاو کاریگەری لەسەر ستراتیژیەتی کرملن بەاڵم ھەرگیز وەک بێت���ە پێش���ەوەو گومان���ی تێدانیی���ە‪ ،‬ج���ۆالن بەگش���تی‌و دەس���ەاڵتی گروپە‬ ‫س���ڕینه‌و‌هی‌دابونه‌‌رێت‌و که‌لت���وره‌كان‪.‬‬ ‫به‌م پێیه جوله‌كه‌و مۆدرێن وه‌ك یه‌كن‪ ،‬خۆرھەاڵتی ناوەڕاست‪ ،‬روسیا سەرگەرمی ئۆکرانیا گرنگ نییەو ناکەوێتە نێو بازنەی لەبەرامبەر ئۆکرانیا سازش���ی لەس���ەر توندڕەوەکان لەریزی ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬جگە‬ ‫له‌رۆژگاری هایدگ���ه‌ردا باوه‌ڕی زۆرێک کێش���ەی ئۆکرانیایە‪ ،‬یەکالییکردنەوەی ئاسایشی‌ نەتەوەیی‌و شادەماری ئابوری بکات‪ ،‬بەمەش ئۆکرانیا س���ەری ئەسەد لەنیگەرانی واڵتانی کەنداو لەئیخوانەکان‬ ‫له‌ئه‌ڵمان وه‌هابو که شۆڕشی ئۆکتۆبه‌ر ئەم دۆسیەیە جگە لەوەی مەسەلەیەکی مۆس���کۆ‪ .‬ئۆکرانی���ا جیاتر لەشیش���ان دەخوات‪ .‬دوای مەش���غوڵکردنی روسیا لەس���وریا بەتایبەتی‌و ب���ەھاری عەرەبی‬ ‫له‌روسیا به‌ده‌ست جوله‌كه هاته ئاراوه‪ .‬س���تراتیژییە‪ ،‬بۆ روس���یا گرنگیەکەی دەکەوێت���ە ن���او بازنە ھەس���تیارەکەی بەئۆکرانی���او یەکالکردنەوەی تاڕادەیەک بەگشتی‪.‬‬ ‫بۆیه دژایه‌ت���ی هایدگه‌ر ب���ۆ جوله‌كه لەرادەب���ەدەرە چونک���ە پەیوەن���دی مۆس���کۆ ک���ە روس���ەکان ئامادەب���ون کێش���ەی ئۆپزیسیۆن لەس���وریا‪ ،‬چەکە ‌لەبەر ئەم ھۆکارانەی ئاماژەمانپێدان‌و‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا دژایه‌تیه ب���ۆ کۆمۆنیزم بەئاسایشی نەتەوەیی‌و ئاسایشی ئابوری تادوافیش���ەک بەرگ���ری لەمان���ەوەی پێش���کەوتوەکان دەگەن���ە دەس���ت فاکتۆری داخراوی تری نێوان روس���یاو‬ ‫شیشان بکەن لەژێر رکێفی خۆیان‌و ھەر ئۆپۆزیسیۆنی س���وری‪ ،‬ئەوە لەکاتێکدا خۆرئ���اوا بەدورنازانرێ���ت دەرگای���ەک‬ ‫هه‌روه‌ها دژایه‌ته بۆ لیبرالیزم‪ .‬به‌‌م پێیه روسیاشەوە ھەیە‪.‬‬ ‫دژایه‌تیه بۆ به‌ریتانیاو ئه‌مه‌ریکا‪ ،‬چونکه ‌ھەڵتۆقین���ی ئەم قەیران���ە پێناچێت واش���یانکرد‪ ،‬بەدورنازانرێت بۆ ئۆکرانیا سوپای ئەسەد لەماوەی رابردو کۆنتڕۆلی بەروی چارەسەری مامناوەند بکرێتەوەو‬ ‫لیبرالن‪ .‬لیبراڵ بایه‌خ به‌به‌هاکانی تاک لەختوخ���ۆڕا بێ���ت لەم ئان‌و س���اتەدا‪ ،‬روس���یا ئامادەی جەنگ���ی ئەتۆمی بێت زۆربەی ناوچە س���تراتیژیەکانی دەست سازش لەمبەرو ئەمبەر بێتە ئاراوە‪ ،‬لەو‬ ‫ئه‌دا له‌به‌رامب���ه‌ر به‌هاکانی کۆمه‌ڵگادا‪ .‬بەاڵم بەر ل���ەھەر گریمانەیەک کە ئەمە لەپێناو بەرگری لەش���ادەماری ئابوری ئۆپۆزیسیۆنی گرتەوە‪ ،‬بەتایبەتی سەر دۆسیانەش قەیرانی سوریا بەدورنازانرێت‬ ‫بەزیانی ئەس���ەد تەواوبێ���ت‌و ئۆکرانیا‬ ‫سنورەکانی لوبنان ‪.‬‬ ‫هایدگ���ه‌ر له‌کتێب���ی ڕه‌ش���دا هه‌م���و گەمەیەکی رۆژئاوابێت بۆ مەشغوڵکردنی خۆی لەگەڵ ئەوروپا‪.‬‬ ‫ئه‌مانه به‌یه‌ك���ه‌وه گرێئه‌دات له‌چه‌مکی روسەکان یا راکێش���یان بۆ سازشکردن ‌ب���ەاڵم بەرل���ەوەی کار بگات���ە ئەم ‌ب���ەاڵم ئەمەریکیەکان مەبەس���تیانە س���ەری ئەس���ەد بخوات‪ ،‬چونکە راستە‬ ‫ماشنش���افت که‌یان���ی به‌كاربردنێک���ی لەس���ەر دۆس���یەکانی تر لەدونیا‪ ،‬وەک مەترس���یەو ھەڕەش���انە تولەرێگای تر جوڵ���ەی یەکالییک���ەرەوە لەس���نوری سوریا بۆ ستراتیژیەتی روسەکان گرنگە‬ ‫بەشێک لەیارییە گەورەکانی سەردەمی م���اون بگیرێنەبەر لەالی���ەن ھەردو الی ئوردنەوە بێت تابەتەواوی کۆنتڕۆڵی دوای بەاڵم ھەرگی���ز بارتەقای جیۆپۆلەتیک‌و‬ ‫خۆسه‌پێنه‌رانه‪.‬‬ ‫»» ‪ 19‬جەنگی س���ارد‪ ،‬بەدورنازانرێت کێشەی رۆژئ���اوا بەتایبەتی واڵتە یەکگرتوەکانی روخانی ئەسەد بکەن‪ ،‬نیگەرانی ئەمەریکا ئابوری ئۆکرانیا نا‪...‬‬

‫بەڕێز‬ ‫پارێزگاری‬ ‫سلێمانی‬ ‫هەرکەسێکی‬

‫ئۆکرانیا‪ ،‬سەری ئەسەد دەخوات‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫سیاسەتی تەندروستی‬

‫دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده‌ینوسێت‬

‫پزیشک‌و هەڵبژاردن‬ ‫لەهەڵبژاردن���ی پەرلەمان���ی‬ ‫کوردس���تانی ساڵی ‪ ٢٠١٣‬چەند‬ ‫پزیش���کێک لەئاس���تە جیاکانی‬ ‫تەم���ەن‌و لەچەن���د لیس���تێکی‬ ‫جی���اواز کاندیدکران‪ ،‬هەندێکیان‬ ‫مامۆس���تای زانک���ۆو ئەکادیمی‌و‬ ‫هەندێکی���ان پس���پۆڕی وردو‬ ‫شارەزاو هەندێکیشیان سیاسەت‬ ‫پیشەی س���ەرەکییان بو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە ئەوەی جێی تێڕامان‌و‬ ‫هەڵوێس���تەکردن ب���و ئ���ەوە‬ ‫بوکە زۆرب���ەی ئ���ەو کاندیدانە‬ ‫شکس���تیانهێنا لەبەدەستهێنانی‬ ‫متمان���ەی هاواڵتی���ان‪ .‬هۆکاری‬ ‫ئەم شکس���تانە هەمە الیەنەیەو‬ ‫گرنگترینیان پەیوەندی بەخودی‬ ‫پزیش���ک‌و کارەکەی���ەوە هەیە‪،‬‬ ‫سەرەڕای تێکەاڵوی‌و مامەڵەکردنی‬ ‫ڕۆژان���ە‌و بەردەوامی پزپش���کان‬ ‫(بەحوکم���ی کارەکەیان) لەگەڵ‬ ‫هاواڵتیان بەاڵم ئاستی پەیوەندییە‬ ‫گش���تییەکانیان نزمترین ئاستی‬ ‫تۆمارکردوە‪ ،‬هەروەها پزیشکان‬ ‫لەب���ەر س���ەرقاڵی کارەکەی���ان‬ ‫چانسی هەماهەنگی‌و دەرکەوتن‌و‬ ‫لەهەڵب���ژاردن‬ ‫دەرچونی���ان‬ ‫کەمت���رە لەپیش���ەکانی تر "بۆ‬ ‫نمونە ڕۆژنامەنوس یان بێژەر"‪،‬‬ ‫دەبێ ئەو ڕاس���تیەش بزانین کە‬ ‫کاریگەری س���ۆزو سایکۆلۆجیاو‬ ‫بۆچون���ی س���ەرکردایەتی حزب‬ ‫لەسەر زۆرێک لەدەنگدەری ئێمە‬ ‫بەهێزترە لەکاریگەری کەسێتی‌و‬ ‫پێویستی‌و بەرنامەی کاندیدەکە‪.‬‬ ‫شکس���تی پزیش���کان‬ ‫لەس���ەرکەوتن ب���ۆ پەرلەم���ان‬ ‫ئەنجام���ی نەخ���وازراوی هەیەو‬ ‫دەبێت���ە ه���ۆی الوازی لیژنەی‬ ‫تەندروستی لەپەرلەمان‌و ئەمەش‬ ‫لەبەرژەوەن���دی گش���تی نییەو‬ ‫نەبون���ی پزیش���ک لەپەرلەمان‬ ‫کاریگ���ەری س���ەلبی دەبێ���ت‬ ‫لەسەر سودمەندبونی هاواڵتیان‬

‫لەبەرزترین ئاس���تی تەندروستی‬ ‫کە مافێکی ڕەوای گشت تاکێکی‬ ‫کۆمەڵە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر س���ەرکردایەتی الیەنە‬ ‫سیاسیەکان لەبەرنامەی کاریاندا‬ ‫پێش���ترێتی ب���دەن بەریفۆرمی‬ ‫تەندروستی ئەوا پێویستە سەیری‬ ‫هەگبەو س���یڤی ئەو پزیش���کانە‬ ‫بکەن کە دی���اری دەکرێن وەک‬ ‫کاندیدی حیزبەکەی���ان تا بزانن‬ ‫چەندێ���ک بەرنامەو پالنیان پێیە‬ ‫بۆ ئەنجامدانی ریفۆرم لەسیستمی‬ ‫تەندروس���تیدا‪ ،‬لێکۆڵین���ەوە‬ ‫بکەن لەبونی پاڵپش���تی لەالیەن‬ ‫پزیش���کانی هاوپیش���ەیانەوە بۆ‬ ‫ئەوەی هەماهەنگیانبن لەپێناوی‬ ‫بەدیهێنان���ی ئ���ەو ئامانج���ەدا‪،‬‬ ‫کاتێکیش کە دەکرێن بەکاندیدو‬ ‫دەنێررێن���ە گۆڕەپانی کێبڕکێی‬ ‫هەڵبژاردن کە گۆڕەپانێکی نامۆو‬ ‫نوێیە بۆ زۆربەی پزیش���کان‪ ،‬ئا‬ ‫ل���ەم کاتەدا ئەگەر ڕاس���تەوخۆ‬ ‫پاڵپش���تی‌و پش���تگیری نەکرێن‬ ‫لەالیەن رێکخستنی حیزبەکەیانەوە‬ ‫ئەوا زۆر ئەستەمە پزیشک بتوانێ‬ ‫س���ەرکەوتوبێت ل���ەو کێبڕک���ێ‬ ‫شەکەتکەرو هەستیارەدا‪.‬‬ ‫پرۆسەی دیاریکردن‌و پاڵپشتی‬ ‫کاندی���د زۆر گرنگ���ە لەس���ەر‬ ‫بنەمای زانس���تی‌و پیشەیی بێت‬ ‫بێگومان بەدەستهێنانی متمانەی‬ ‫هاواڵتیان‌وسەرکەوتنی پزیشکانی‬ ‫لێدەکەوێت���ەوە‪ .‬ئ���ەو کات���ەش‬ ‫پێویستە پزیش���ک کەمتەرخەم‬ ‫نەبێ���ت لەئەنجامگەیاندن���ی ئەو‬ ‫پەیام���ەی ک���ە پێیس���پێردراوە‬ ‫پێویستە سەیری ئەو پۆستە بکات‬ ‫وەک تەکلی���ف نەک تەش���ریف‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی ببێتە جێی ش���انازی‬ ‫هاواڵتی‌و هاوپیش���ەکانی‌و ڕۆڵی‬ ‫خۆی ببینێ���ت لەبەرزکردنەوەی‬ ‫کێرڤ���ی دابەزی���وی پەیوەندی‬ ‫گشتی پزیشکان‪.‬‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫هه‌میشه‌ له‌م خووانه‌ ‌ی دوا ‌ی‬ ‫نانخواردن دوربكه‌وه‌‬

‫هه‌ن���دێ‌ خ���و ه���ه‌ن كه‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵك���ی‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫نانخ���واردن خوی���ان پێوه‌‬ ‫گرتوه‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاگاداری‌‬ ‫مه‌ترس���یه‌كانی‌ ب���ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌پێی‌ ش���اره‌زایانی‌ بواریی‌‬ ‫پزیش���كی‌ ئه‌بێت هه‌وڵبده‌یت‬ ‫بۆ ته‌ندروستیه‌كی‌ باشتر خۆت‬ ‫له‌م خووان ‌ه به‌دوربگریت‪.‬‬ ‫دوركه‌وتن���ه‌وه‌‬ ‫‪-1‬‬ ‫له‌جگه‌ره‌كێش���ان‪ .‬به‌پێ���ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌كان خواردن���ی‌‬ ‫جگه‌ره‌ی���ه‌ك دوای‌ نانخ���واردن‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ وای���ه‌ ‪ 10‬جگه‌ره‌ت‬ ‫كێش���ابێت‪ .‬به‌م���ه‌ش ئه‌گ���ه‌ری‌‬ ‫توشبونت به‌شێرپه‌نجه‌ زۆر زیاتره‌‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ تر‪.‬‬

‫‪ -2‬خواردنه‌وه‌ی‌ چا‪ .‬خواردنه‌وه‌ی‌ چا‬ ‫دوای‌ نانخواردن ئه‌بێته‌ هۆی‌ دره‌نگ‬ ‫هه‌رسكردنی‌ پرۆتینات چونكه‌ چا‬ ‫بڕێكی‌ زۆر ترش���ه‌ڵۆكه‌كانی‌ تێدایه‌‬ ‫كه‌ كێش���ه‌ بۆ ئه‌و جۆره‌ی‌ خۆراك‬ ‫دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -3‬خۆشۆردن‪ .‬راس���ته‌وخۆ دوای‌‬ ‫نانخواردن خۆت مه‌شۆ‪ .‬چونكه‌ له‌و‬ ‫كاتانه‌ بڕێك���ی‌ زۆر خوێن ده‌چێت‬ ‫بۆ قاچ‌و ده‌س���ت‌و گ���ه‌ده‌ به‌مه‌ش‬ ‫ئه‌بێته‌ هۆی‌ خاوكردنه‌وه‌ی‌ كرداری‌‬ ‫هه‌رسكردن‪.‬‬ ‫‪ -4‬رێك���ردن دوای نانخ���واردن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ت���ره‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ ده‌ڵێ���ن ئه‌م���ه‌ باش���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌راس���تیدا ئ���ه‌م خوه‌ زیان‬ ‫به‌ته‌ندروس���تی‌ ده‌گه‌یه‌نێت چونكه‌‬

‫ته‌‬ ‫تایبه‌ کان‬ ‫کی شیه‌‬ ‫شه‌یه‌ خۆ‬ ‫گۆ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫له‌ژه‌هر‪.‬‬ ‫ی كه‌ل���ه‌رم‌و س���یر‪.‬‬ ‫*ش���ۆربا ‌‬ ‫هه‌ندێك كه‌له‌رمی‌ وردكراو له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ن���د ده‌نكه‌ س���یرێك تێكه‌ڵ‬ ‫به‌ی���ه‌ك بك���ه‌و پاش���ان خوێ‌‌و‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا بكه‌و‬ ‫ی ره‌ش ‌‬ ‫بیبه‌ر ‌‬ ‫بیك ‌ه به‌شۆربایه‌ك و نیوه‌ڕوان‌و‬ ‫ئێواران پێش نانخواردن بیخۆ‪.‬‬ ‫* چای‌ س���ه‌وزو نه‌عنا‪ .‬رۆژان ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی سه‌وزو له‌گه‌ڵ هه‌ند ‌‬ ‫بڕێك چا ‌‬ ‫نه‌عنا تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بكه‌و بیخه‌ر‌ه‬ ‫ی گه‌رمه‌و‌ه بۆ ماوه‌‪ 1‬كاتژمێر‬ ‫ئاو ‌‬ ‫پاشان بیخۆره‌وه‌‪.‬‬

‫ل���ه‌م كاته‌ ئه‌بێت���ه‌ هۆی‌‬ ‫ماندوكردن���ی‌ كۆئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌رس‌و به‌م���ه‌ش گه‌ده‌‬ ‫ناتوانێت ك���رداری‌‪ .‬هه‌رس‬ ‫به‌باشی‌ جێبه‌جێ‌ بكات‪.‬‬ ‫‪ -5‬پشتێنه‌كه‌ت مه‌كه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫واباشتره‌ له‌دوای‌ نانخواردن‬ ‫یه‌كسه‌ر پشتێنی‌ پانتۆڵه‌كه‌ت‬ ‫نه‌كه‌یته‌وه‌‪ .‬چونك���ه‌ ئه‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ چه‌وریی‌‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ ورگ‌و كه‌مه‌ر‪.‬‬ ‫‪ -6‬می���وه‌ خ���واردن‪ .‬خواردنی‌‬ ‫میوه‌ دوای نانخ���واردن ئه‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ پڕبون���ی‌ گ���ه‌ده‌ به‌هه‌واو‬ ‫ئاوس���انی‌ س���ك‪ .‬باش���تره‌ دو‬ ‫كاتژمێر دوای‌ نانخ���واردن میوه‌‬ ‫بخورێت‪.‬‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫(خۆراكی‌ منداڵ)‬

‫ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫دكتۆر ئیمان ئه‌حمه‌د پس���پۆڕی‌ گه‌شه‌ی‌‬ ‫منداڵ‬

‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ ش���اره‌زایانی‌ ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ندێ‌ خۆراك رۆڵ ‌‬ ‫پزیش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گرنگی���ان هه‌یه‌ له‌كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ش‌و ده‌كرێت سود ‌‬ ‫چه‌وری ‌‬ ‫لیوه‌ربگیرێ���ت بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێش‪ ،‬ئ���ه‌و خۆراكانه‌ش بریتین‬ ‫له‌‪:‬‬ ‫ێ‬ ‫* دارچی���ن‌و زه‌نجه‌فیل‪ .‬هه‌ند ‌‬ ‫زه‌نجه‌فی���ل به‌باش���ی‌ وردبكه‌و‬ ‫كه‌وچكێ���ك بچوك���ی‌ دارچی���ن‬ ‫ی بكه‌و پاش���ان بیخه‌ر‌ه‬ ‫تێكه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك ئاو‪ .‬ئه‌م گیراوه‌یه‌ رۆژ ‌‬ ‫دو جار بخۆره‌وه‌‪.‬‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫فیلم ‌ی دیكۆمێنتار ‌ی‬ ‫ته‌ندروست ‌ی‬ ‫‪3-3‬‬

‫ب ‌ه ‪ 5‬خۆراك‬ ‫چه‌وریی‌ له‌شت كه‌م بكه‌ره‌وه‌‬

‫* بیبه‌ری‌ ت���ون‪ .‬هه‌وڵبد‌ه هه‌ر‬ ‫خۆراكێك ك���ه‌ ده‌یخۆیت بڕێك‬ ‫ی له‌گه‌ڵدا بخۆیت‪،‬‬ ‫بیبه‌ری‌ تون��� ‌‬ ‫یاخ���ود هه‌ن���دێ‌ بیب���ه‌ری‌ تون‬ ‫بخه‌یته‌ سه‌ر زه‌اڵته‌و له‌ژه‌مه‌كاندا‬ ‫بیخۆیت‪.‬‬ ‫* لیمۆ‪ .‬چه‌ند پارچ ‌ه لیمۆیه‌ك‬ ‫ی ‪ 15‬خوله‌ك‬ ‫ورد بكه‌و بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫له‌ئاودا بیكوڵێنه‌ پاش���ان رۆژان ‌ه‬ ‫له‌به‌یانیان���دا بیخ���ۆره‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫گیراوه‌ی���ه‌ یارمه‌تی‌ له‌ش ده‌دات‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ رزگارب���ون له‌تواندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫چه‌وریی‌‌و پاككردن���ه‌وه‌ی‌ له‌ش‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫نه‌خۆش‪ :‬كاتێك منداڵه‌كه‌م خواردن كه‌م‬ ‫بخوات چی بكه‌م؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر منداڵه‌ك���ه‌ت كێش���ه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ نه‌بو هیچ كاتێك له‌منداڵه‌كه‌ت‬ ‫توڕه‌ مه‌به‌ كه‌ نانی‌ نه‌خوارد چونكه‌ منداڵ‬ ‫خۆی‌ ده‌زانێت ئه‌گه‌ر برسی‌ بێت یان تێر‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها باش���تره‌ دایكان ئه‌وه‌ بزانن كه‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ی���ان چه‌ندێك ده‌خ���وات‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ه���ه‌ر وه‌ك رۆژانی‌ تر بو ئه‌وه‌ ئاس���اییه‌و‬ ‫منداڵه‌كه‌ خۆی‌ كه‌مخۆره‌‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬هه‌ندێ‌ جار منداڵ نان ناخوات‬ ‫نه‌سته‌له‌و پسكیت‌و شیرنی‌ ده‌خوات‪ ،‬ئایا‬ ‫ده‌كرێت پش���ت به‌مانه‌ ببه‌س���تین له‌بری‌‬ ‫خواردن؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌م���ه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ت���ری‌ دایكانه‌‬ ‫كاتێك منداڵه‌كه‌یان ن���ان ناخوات پاره‌ی‌‬ ‫ده‌ده‌نێ‌ ش���تی‌ تر بخ���وات‪ .‬ئه‌مه‌ هه‌ڵه‌یه‌‬ ‫هه‌وڵبده‌ له‌و كاتانه‌ی‌ برسی‌ ده‌بێت پاره‌ی‌‬ ‫نه‌ده‌یتێ‌ شتی‌ ده‌ره‌وه‌ بكڕێت بۆیه‌ ئه‌ویش‬ ‫ناچار ده‌بێت ئه‌وه‌ی‌ ماڵه‌وه‌ بخوات‌و خۆی‌‬ ‫تێر بكات ئه‌گه‌ر كه‌میش بخوات هه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫باشتره‌‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬چۆن هه‌وڵبده‌م منداڵه‌كه‌م نان‬ ‫بخوات‪.‬‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬چه‌ن���د رێگایه‌ك ه���ه‌ن كه‌ زۆر‬ ‫باشن‌و وا له‌منداڵ ده‌كه‌ن خواردن بخوات‪.‬‬

‫ئ���ه‌و خواردنه‌ی‌ ئه‌و ح���ه‌زی لێیه‌تی‌ بۆی‬ ‫ئاماده‌بك���ه‌‪ ،‬یان هه‌وڵب���ده‌ له‌گه‌ڵت ئه‌و‬ ‫خواردن���ه‌ ئاماده‌بكه‌ كه‌ ح���ه‌زی‌ لێیه‌تی‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێكج���ار داوا له‌هاوڕێكان���ی‌ بك���ه‌‬ ‫ب���ا له‌گه‌ڵی‌ ن���ان بخ���ۆن‌و خواردنیان بۆ‬ ‫ئاماده‌بكه‌ به‌دڵ���ی‌ ئه‌وان‪ ،‬چونكه‌ زۆرجار‬ ‫منداڵ حه‌ز ئه‌كات له‌گه‌ڵ هاوته‌مه‌نه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ ن���ان بخوات‪ .‬هه‌وڵب���ده‌ ئه‌و قاپ‌و‬ ‫كه‌وچكانه‌ی‌ بۆ به‌كاربهێنیت كه‌ ره‌س���می‌‬ ‫فیل���م كارتۆن���ی‌ تێدای���ه‌ یاخ���ود وێنه‌ی‌‬ ‫هه‌ر كه‌س���ێك ك���ه‌ الی‌ ئ���ه‌و بایه‌خداره‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌ الی‌‪ .‬گۆڕانكاری���ی‌ ل���ه‌و‬ ‫خواردنانه‌ بكه‌ ك���ه‌ رۆژانه‌ بۆی‌ ده‌كه‌یت‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ خواردن له‌وانه‌یه‌ ئێس���تا نه‌یخوات‬ ‫به‌اڵم چه‌ند رۆژێكی‌ تر حه‌زی‌ لێیی‌ ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌یخوات‪ .‬با خواردنیش كه‌م بخوات به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت هه‌مو كاتێك ژه‌مه‌كانی‌ بۆ دابنێیت‬ ‫ئه‌گه‌ر تۆزێكیش بخوات هه‌ر باشه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ نه‌خوات‌و په‌نا بۆ خواردنی‌ ش���یرینی‌‬ ‫به‌رێ���ت‪ .‬هه‌وڵب���ده‌ الیه‌نی‌ باش���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خواردنانه‌ بۆ منداڵه‌كه‌ت باس بكه‌یت كه‌‬ ‫نایخوات به‌سوده‌ بۆی‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬كه‌ی‌ س���ه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌م‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر منداڵه‌ك���ه‌م كێش���ه‌ی‌ خواردنی‌‬ ‫هه‌بو؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌گه‌ر كێش���ه‌ی‌ له‌گه‌ش���ه‌و بااڵو‬ ‫هه‌روه‌ها له‌خه‌و جوڵه‌و چاالكی‌ هه‌بو ئه‌وا‬ ‫پێویسته‌ سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م كێش���انه‌ی‌ نه‌بو ئه‌وه‌ شتێكی‌‬ ‫ئاساییه‌ منداڵ خواردن كه‌م بخوات‪.‬‬

‫ی یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫میدی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ ئێس���تا له‌ئاس���ت ‌‬ ‫میدیایان���ه‌ ‌‬ ‫جیهاندا بوه‌ت��� ‌ه جێگای‌ گرنگیپێدان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆی���ه‌ ئ���ه‌م میدیای ‌ه ته‌نه���ا له‌كار ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسیدا‬ ‫هه‌واڵ‌و به‌دواداچون ‌‬ ‫ی‬ ‫كورتناكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێس���تا كار ‌‬ ‫ی بوه‌ت ‌ه‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫دیكۆمێنت���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ژانه‌رێكی‌ گرن���گ‌و كاریگه‌ری‌ میدیا ‌‬ ‫بینراو‪.‬‬ ‫ی كوردیدا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا له‌میدی���ا ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه گفتوگۆی‌ ته‌ندروس���تیه‌‪،‬‬ ‫بون ‌‬ ‫ی چه‌ند میوانێكه‌ بۆ‬ ‫بانگهێش���تكردن ‌‬ ‫ئه‌و جۆره‌ وتوێ���ژه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ به‌رنامانه‌ له‌روی‌ زانس���ت ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫میدیاییه‌و‌ه كه‌متر كاریگه‌ر ‌‬ ‫بین���ه‌ر دروس���ت ده‌كات‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت‬ ‫ی مه‌له‌ل‬ ‫هه‌ندێكجاریش بینه‌ر توش��� ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ دیكۆمێنتاری‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌یی‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك ‌ه له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی به‌و‌ه‬ ‫حه‌س���ه‌ن مه‌كاویش ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئ���ه‌م جۆر‌ه به‌رنامان ‌ه كار‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ری‌ رابردوو ئێس���تاو پێشبین ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ داهات���و ده‌كات‪ ،‬ئه‌كرێت چیرۆك ‌‬ ‫ئه‌م جۆر‌ه به‌رنامان���ه‌ روداوێك بێت‬ ‫له‌ئێس���تادا یاخود له‌راب���ردودا بونی‌‬ ‫هه‌بوبێ���ت‪ ،‬ی���ان په‌یوه‌ندی���دار بێت‬ ‫ی كه‌سیه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ژیان ‌‬ ‫ی كار‬ ‫هه‌مو به‌رنامه‌یه‌كی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی تاكه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ئاسۆی‌ بیركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم به‌رنامه‌ی‌ دیكۆمێنتار ‌‬ ‫كار له‌س���ه‌ر ه���زی‌ وه‌رگ���ر ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ده‌بێت‬ ‫به‌وه‌ش كاریگه‌ریی‌ س���تون ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر رۆش���نبیری ‌‬ ‫تاكه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ نمونه‌ رێكخراوی‌ یونس���ێف فیلم ‌‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنا له‌س���ه‌ر‬ ‫دیكۆمێنت���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫وش���كبونه‌وه‌ی‌ من���دااڵن به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی سكچون‬ ‫توش���بونیان به‌نه‌خۆش��� ‌‬ ‫له‌واڵت���ی‌ میس���ر‪ ،‬ل���ه‌و به‌رنامه‌یه‌دا‬ ‫دوای‌ بردن���ی‌ منداڵه‌كه‌ بۆ الی‌ دكتۆر‬ ‫ی‬ ‫سكااڵكردنی‌ دایكی‌ به‌ده‌ست توشبون ‌‬ ‫منداڵه‌كه‌یان به‌نه‌خۆش���ی‌ سكچون‪،‬‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی‌ رێگاچاره‌ی‌ گونجاو‬ ‫له‌رێ���گای‌ ده‌رمانێكه‌وه‌ ك���ه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌س���ت دایكاندای��� ‌ه ئه‌وی���ش‬ ‫گی���راوه‌ی‌ ش���روبی‌ دژه‌ س���كچون ‌ه‬ ‫ی به‌كارهێنانیه‌ت���ی‌ له‌ژێ���ر‬ ‫چۆنیه‌ت��� ‌‬ ‫چاودێری‌ دكتۆری‌ پسپۆردا‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ پێویس���ت ‌ه له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫رێكخراو‌ه ته‌ندروستیه‌كان یارمه‌تیده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ كارانه‌ بن چونكه‌ كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابور ‌‬ ‫له‌سه‌ر گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تاك ده‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها كاریگه‌ریش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر رۆشبنیریی‌‌و گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫هزری‌ تاكیش ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ نمون ‌ه له‌ئێس���تادا له‌زانكۆی‌ جونز‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫هۆبكنز كه‌ كولیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫تێدای��� ‌ه ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه لێكۆڵه‌ره‌وه‌كان‬ ‫بون ‌‬ ‫ی‬ ‫پێیانوایه‌ په‌یوه‌ندیكردن‌و میدیا كلیل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌عریفه‌و ئاراس���ته‌كردن ‌‬ ‫گۆڕانكار ‌‬ ‫بۆ جێگیركردنه‌وه‌ی‌ فكری‌ نوێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫چیرۆكه‌كان كه‌ له‌كوردستاندا له‌بوار ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیدا زۆرن‌و ده‌كرێ���ت وه‌ك‬ ‫ی مامه‌ڵه‌یان‬ ‫ی میدیای ‌‬ ‫چه‌ندین م���اده‌ ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بكرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم میدی���ای‬ ‫ئێم���ه‌ هێن���ده‌ی‌ خه‌ریك���ی‌ دوبار‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌مێنانه‌وه‌ی���ه‌ هێن���ده‌ خه‌ریك ‌‬ ‫داهێن���ان نی���ه‌‪ .‬ئ���ه‌و بابه‌تانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ده‌كرێ���ت ببێت���ه‌ م���اده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروستی‌‪ ،‬پیسبون ‌‬ ‫دیكۆمێنتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ژینگه‌‪ ،‬توندوتیژی‌ خێزانی‌‪ ،‬تاوانكاری ‌‬ ‫ی‬ ‫كوش���تن‪ ،‬رێكخس���تنی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫خێزان‪ ...‬كاركردن له‌سه‌ر ئه‌م جۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رنامان ‌ه ده‌بن ‌ه به‌شێك له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ته‌س���قیفی‌‌و په‌روه‌رده‌یی‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ی ئه‌و به‌رنامان���ه‌ كورتبێت بۆ‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بینه‌ر بێ���زار نه‌بێت كه‌مترین‬ ‫ی ‪52‬‬ ‫ی ‪ 15‬خول���ه‌ك‌و زیاترین��� ‌‬ ‫كات��� ‌‬ ‫خوله‌ك بێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا گرنگترین‬ ‫ی له‌سه‌ربكرێت‬ ‫ماد‌ه كه‌ پێوسته‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رونناس���ی‌ منداڵ‌و س���ایكۆلۆژیا ‌‬ ‫تاك���ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م دو بواره‌ زۆرترین‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر بونیادی‌ ده‌رون ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���ت هه‌یه‌‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫پێویس���ته‌ میدیای‌ ئێمه‌ی‌ ئیدی‌ كار‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م ج���ۆره‌ ئاراس���ته‌كردن ‌ه‬ ‫بكات‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌م جۆر‌ه له‌كاركردن‬ ‫زیات���ر ش���وێن‌و كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌بێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫سه‌ركرده‌كان ‌ی "پارتی‌" رێگه‌یان پێنادرێت‬ ‫له‌هه‌ولێره‌و‌ه بچن بۆ رۆژئاوا ‌ی كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬رۆژ ئه‌حمه‌د‬ ‫دیواری شه‌قامه‌كانی باژێرو شاره‌كانی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬به‌و نوسین‌و‬ ‫دروشمانه‌ ره‌شكراونه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫گوزارشت له‌ناڕه‌زایی‌ خه‌ڵكی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫به‌رامبه‌ر یه‌كگرتنی‌ سێ‌ حزبی‌‬ ‫كوردی‌ له‌ژێر ناوی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكه‌ پێیانوایه‌‬ ‫ئه‌و هه‌نگاوه‌ بۆ توندكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و فشارانه‌یه‌ كه‌خراونه‌ته‌‬ ‫سه‌ر كانتۆنه‌كانی‌ رۆژئاوا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ پ‪.‬د‪.‬ك رێگه‌یان لێگیرا‬ ‫له‌هه‌ولێره‌وه‌ بچنه‌وه‌ رۆژئاوا‪ .‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای ئ���ه‌م مانگ���ه‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌پارت���ی دیموكراتی كورد له‌س���وریا‬ ‫(ئه‌لپارت���ی)‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ پارت���ی ئازادی‬ ‫كورد (پاك)‌و پارت���ی یه‌كێتی كورد‬ ‫له‌س���وریا (یه‌كێت���ی)‪ ،‬له‌ژێر چه‌تری‬ ‫ی���ه‌ك حزبی‌ سیاس���ییدا یه‌كیانگرت‌و‬ ‫ناویان له‌خۆی���ان نا پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ ته‌نیا ن���اوی واڵتی‬ ‫"سوریا"یان بۆ زیادكرد‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا س���ه‌ركرده‌كانی هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌و پارتانه‌‪ ،‬بڕیاره‌كه‌یان به‌هه‌نگاوێكی‬ ‫"مێژویی" وه‌سفده‌كه‌ن‪ .‬له‌وانه‌ مسته‌فا‬ ‫جومع���ه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی پارتی ئ���ازادی‬ ‫پێش���و‪ ،‬رایگه‌یاند‪" ،‬ئه‌م یه‌كگرتنه‌ بۆ‬ ‫خزمه‌تكردنه‌ به‌رۆژئاوای كوردستان"‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ش���ێك له‌خه‌ڵك���ی رۆژئاوای‬ ‫كوردس���تان‌و چاودێران���ی‌ سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م بۆچونه‌دا نین‪.‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی ئه‌و پارته‌ نوێیه‌ش‬ ‫نایش���ارنه‌وه‌ كه‌ مه‌س���عود بارزانی‌و‬ ‫پارته‌ك���ه‌ی‪" ،‬هاری���كاری‌و خه‌رج���ی‬ ‫كۆنگره‌و كۆمه‌كی پێكردون‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌كات���ی كۆنگره‌كه‌یان���دا كێش���ه‌ی‬ ‫زۆر دروس���تبوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی س���ه‌رۆكێك‌و ئه‌ندامانی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی"‪ ،‬وته‌بێژی ئه‌لپارتی‪،‬‬

‫نوری بریمۆ وای‌ وت‪ .‬له‌گه‌ڵ گه‌یشتنی حكومه‌تی ئی���داره‌ی زات���ی كانتۆنی‬ ‫ئه‌ندامانی وه‌فدی ئه‌م حزبه‌ نوێیه‌ بۆ جیزیره‌مان كردوه‌و نوێنه‌ری حكومی‌و‬ ‫سه‌ر س���نوره‌كانیان‪ ،‬ئاسایشی سه‌ر وه‌زیریشمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر رێگه‌ ن���ه‌دان به‌ئه‌ندامانی‬ ‫س���نوری كانتۆنی جیـزیره‌ی رۆژئاوای‬ ‫كوردس���تان زۆرێ���ك له‌ئه‌ندامه‌كانی ئ���ه‌و حزبه‌ نوێی���ه‌ش ب���ۆ چونه‌ ناو‬ ‫س���ه‌كردایه‌تیه‌كه‌ی‌ پارت���ه‌ نوێك���ه‌ی‌ رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬وتی‪ ":‬زۆرێكیان‬ ‫ره‌وانه‌ی هه‌رێمی كوردستان كرده‌وه‌‪ .‬دۆسییه‌یان هه‌یه‌ الی ئێمه‌‪ ،‬بۆیه‌ بران‬ ‫له‌دوای ئ���ه‌و روداوه‌ نوێنه‌رانی ئه‌م بۆ لێپیچینه‌وه‌و دوای ئه‌وه‌ش ره‌وانه‌ی‬ ‫حزبانه‌ی یه‌كیانگرتوه‌ له‌پ‪.‬د‪.‬ك‪.‬س‪ ،‬هه‌رێم���ی كوردس���تانمان كردن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌نج���ه‌ی تۆمه‌تیان بۆ پارتی یه‌كێتی ئه‌وانه‌ی دیكه‌ش دۆس���ییه‌یان هه‌بو‪،‬‬ ‫دیموكراتی (په‌یه‌ده‌) راكێشا كه‌ رێگای به‌اڵم گه‌وره‌ت���ر‪ ،‬بۆیه‌ ده‌س���تبه‌جێ‬ ‫لێگرتون بچن���ه‌و‌ه ناو رۆژئ���اوا كارو له‌سه‌ر سنور ره‌وانه‌مان كردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م حزبان���ه‌ی ك���ه‌ یه‌كیانگرت‌و‬ ‫سیاسه‌ت بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم په‌یه‌ده‌ ئه‌مه‌ی‬ ‫ره‌تكردۆت���ه‌وه‌و ده‌ڵێت "ئاسایش���ی ب���اره‌گای س���ه‌ره‌كییان له‌هه‌ولێ���ره‌‬ ‫حكومه‌تێ���ك بڕیاریداوه‌ نه‌ك ئێمه‌ كه‌ له‌ژێ���ر ن���اوی پ‪.‬د‪.‬ك س���وریا‪،‬‬ ‫پش���كی زۆرینه‌ش���مان له‌و حكومه‌تی له‌الیه‌ن به‌ش���ێكی‌ خه‌ڵك���ی‌ رۆژئاوای‬ ‫كوردستانه‌وه‌ به‌به‌شێك له‌و ستراتیژه‌‬ ‫كانتۆنانه‌دا نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیشدا‪ ،‬ئاسایشی سنوری له‌قه‌ڵه‌مده‌درێن ك���ه‌ له‌الیه‌ن پارتێكی‌‬ ‫جزی���ره‌ ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ ئاسایش���ی ده‌س���ه‌اڵتداری‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‬ ‫كانتۆنێكی���ن ك���ه‌ به‌نوێنه‌رایه‌ت���ی په‌یڕه‌و ده‌كرێت‪ ،‬وه‌ك خه‌نده‌ق لێدان‌و‬ ‫‪ 10‬پارت���ی رۆژئ���اوای كوردس���تان ئابڵوقه‌دان‪.‬‬ ‫دیلێن مه‌ناف‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پێكهاتوه‌‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ پابه‌ندی بڕیاری‬ ‫خۆمانین به‌ته‌نیا له‌قازانجی گش���تیدا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی ش���اره‌وانی كانتۆنی‬ ‫نه‌ك پابه‌ندی بڕی���اری حزبی په‌یه‌ده‌ عه‌فرین له‌لێدوانێكی تایبه‌تدا به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫ی���ان هه‌ر حزبێكی دیك���ه‌ی رۆژئاوای وت‪ ":‬ئه‌م حزبان���ه‌ یه‌كیانگرت‌و دوای‬ ‫ئه‌وان خه‌نده‌ق ل���ه‌دژی گه‌لی رۆژئاوا‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫ملێڤا باتیس���ت‪ ،‬وته‌بێژی مه‌سیحی لێ���درا‪ ،‬ئیت���ر چۆن گه‌ل لێ���ره‌ رێگه‌‬ ‫ئاسایشی س���نوری كانتۆنی جیـزیر‪ ،‬ده‌دات ئه‌وان���ه‌ بێن���ه‌وه‌ ئ���ه‌م خاكه‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكی���دا به‌ئاوێنه‌ی وت‪ ":‬پێش ئه‌گه‌ر ئاسایش���ی س���ه‌ر سنور ڕێگای‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌رچیه‌ك بڵێ���م ده‌مه‌وێت بدابایه‌ به‌ئه‌ندامه‌كانی سه‌ركردایه‌تیان‬ ‫رونیبكه‌م���ه‌وه‌ بۆ خه‌ڵكی باش���وری بێنه‌ رۆژئاواو كار بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ خه‌ڵك‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ پروپاگه‌ن���ده‌ی ئه‌م له‌دژی ئاسایش ڕاده‌بون"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌كگرتنی ئ���ه‌و حزبانه‌ش‬ ‫حزب���ه‌ كارتۆنیانه‌ راس���تیه‌كانیان لێ‬ ‫ش���اردونه‌ته‌وه‌‪ .‬من كه‌ له‌ئاسایشدام‌و له‌ژێر ن���اوی پارتی‌‌و ڕێبازی بارزانیدا‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر س���نور جێگیرم‪ ،‬ئیستا سه‌ر وتی‪ ":‬ئ���ه‌و هه‌ن���گاوه‌ ته‌نی���ا وه‌ك‬ ‫به‌په‌ی���ه‌ده‌ نی���م‌و س���ه‌ر به‌پارتێكی به‌شێكی دیكه‌یه‌ له‌ئابڵوقه‌ی‌ ئابوری‌و‬ ‫سریانی مه‌سیحیم كه‌ داوای یه‌كگرتنی سیاسی‌و خه‌نده‌ق بۆ سه‌ر گه‌لی كورد‬ ‫سریانی مه‌سیحه‌كانی سوریا ده‌كه‌ین‌و له‌رۆژئاوای كوردستان"‪.‬‬ ‫مزگی���ن عه‌ب���دواڵ زازا‪ ،‬ڕاوێ���ژكارو‬ ‫ئه‌جێنده‌ی سیاسیمان ته‌واو له‌په‌یه‌ده‌‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕوامان به‌پێكه‌وه‌ ژیان شرۆڤه‌كاری رۆژئاوای كوردستان كه‌ بۆ‬ ‫هه‌یه‌ له‌دیموكراس���یدا‪ .‬بۆیه‌ به‌شداری زۆرێك له‌ده‌زگا ستراتیژیه‌كانی ئه‌وروپا‬

‫له‌س���ه‌ر كێشه‌كانی س���وریا به‌شداری‬ ‫نوسینی راپۆرته‌كانی به‌زمانی ئه‌ڵمانی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‪" ،‬له‌ڕاستیدا‬ ‫بارزانی له‌یاریه‌كی قوڵی سیاسیدایه‌و‬ ‫ڕاوێژكاره‌كانیشی خستویانه‌ته‌ یاریه‌كی‬ ‫زۆر فراوان���ه‌وه‌‪ ،‬بێ ئاگاداربون له‌وه‌ی‬ ‫كاردانه‌وه‌كان له‌س���ه‌ر مژاری س���وریا‬ ‫چۆن ده‌ش���كێنه‌وه‌‪ .‬بارزانی تا ئێستا‬ ‫به‌دنیای ده‌ره‌وه‌و دیپلۆماته‌كان ناڵێت‬ ‫كه‌ ئه‌و دژی ئه‌سه‌ده‌و ده‌بێت بڕوخێت‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌ڵێت به‌دایالۆك ده‌خوازێت‬ ‫كێشه‌كان چاره‌سه‌ربن له‌سوریا‪ .‬كه‌چی‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا بۆچونێكی جیاواز ده‌داته‌‬ ‫كورد‪ ،‬به‌وه‌ی په‌ی���ه‌ده‌ به‌هاوپه‌یمانی‬ ‫ئه‌سه‌د تۆمه‌تبار ده‌كات"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م له‌مانگی ئایاری‬ ‫س���اڵی راب���ردوه‌وه‌‪ ،‬خاڵی س���نوری‬ ‫سێمالكای له‌س���ه‌ر فیشخابور به‌سه‌ر‬ ‫رۆژئ���اوای كوردس���تاندا وه‌ك فش���ار‬ ‫داخس���ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هاتوچۆی تاكه‌‬ ‫تاكه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم دواج���ار له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی رابردودا سنوره‌كه‌شی خه‌نده‌ق‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ كوردانی ڕۆژئاوای كوردستان‬ ‫به‌"خه‌نده‌ق���ی خیان���ه‌ت" ناویده‌به‌ن‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م هه‌ن���گاوه‌ش زۆرینه‌ی‌‬ ‫ره‌خنه‌كان روبه‌روی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان كرانه‌وه‌و ئه‌ویش ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ "رێ���كاری‌ ئه‌منی���ه‌و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌وه‌ هه‌یه‌"‪ .‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی حزب���ه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‬ ‫چوار پارچه‌ی كوردس���تان به‌یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی كوردس���تان‌و بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان دژی ئه‌و خه‌نده‌قه‌ وه‌ستانه‌وه‌و‬ ‫وه‌ك میكانیزمێك���ی دیكه‌ی ئابڵوقه‌و‬ ‫فشار بۆسه‌ر ڕۆژئاوا ش���رۆڤه‌یانكرد‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌ركرده‌كانی هه‌ریه‌ك له‌و‬ ‫حزبانه‌ی ك���ه‌ له‌هه‌ولێ���ر له‌حزبێكی‬ ‫نوێدا خۆیان به‌ناوی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان له‌سوریا راگه‌یاند‪ ،‬پشتگیری‬ ‫هه‌ڵكه‌ندنی ئه‌و خه‌نده‌قه‌یان كرد‪.‬‬ ‫س���دیق كۆچه‌ر نوێنه‌ی ئه‌و گونده‌‬

‫كۆچه‌ریانه‌ی كه‌ چه‌ندین ساڵه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و سنوره‌ ژیان ده‌كه‌ن‌و ئاژه‌ڵداری‌و‬ ‫كش���توكاڵ ده‌كه‌ن‪ ،‬دژی خه‌نده‌قه‌كه‌‬ ‫لێدوان���ی داو به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪،‬‬ ‫"ئه‌وان له‌و حزب���ه‌ نوێیه‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫خه‌ڵك���ی رۆژئ���اوا ناكه‌ن‪ ،‬ك���ێ هه‌یه‌‬ ‫له‌دنیادا ئابڵوقه‌و فشاری هێنده‌ توند‬ ‫له‌سه‌ر گه‌لی خۆی قبوڵ بكات"‪.‬‬ ‫"ڕێبازی بارزانی"‌و ئه‌و حزبانه‌ی كه‌‬ ‫یه‌كیانگرت���ه‌وه‌ له‌ژێر ن���اوی پارتیدا‪،‬‬ ‫به‌ش���ی خۆیان هه‌واداریان له‌رۆژئاوای‬ ‫كوردس���تاندا هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆربه‌ی‬ ‫ئه‌ن���دام‌و كادیره‌كانی���ان له‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان جێگیربون‪.‬‬ ‫نوسینی س���ه‌ر دیواری شه‌قامه‌كانی‬ ‫باژێرو شاره‌كانی رۆژئاوای كوردستانیش‬ ‫به‌رده‌وام گوزارش���ت له‌و هه‌ڵوێس���ته‌‬ ‫ب���اوه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌و حزبانه‌ وه‌ك‬ ‫جێبه‌جێكه‌ری "پالنه‌كان���ی" توركیاو‬ ‫هه‌ڵوێستی ئه‌ردۆگان ده‌بینن‪ .‬‬ ‫س���ۆبحی ئه‌لی���اس‪ ،‬به‌رپرس���ی‬ ‫ش���اره‌وانی ش���ارۆچكه‌ی دێ���رك‬ ‫وتی‪":‬ئێم ‌ه راگه‌یاندنمان باڵوكردۆته‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ركه‌س���ێك ئ���ه‌و نوس���ینان ‌ه‬ ‫بنوس���ێت له‌س���ه‌ر دیواره‌كان ئه‌و‌ه‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌م دی���واره‌كان ناش���یرین ده‌كه‌ن‬ ‫ه���ه‌م پێمانوای ‌ه ك ‌ه ئێم ‌ه نابێت وه‌ك‬ ‫دژبه‌ره‌كانمان ره‌فتار بكه‌ین‌و پێویست ‌ه‬ ‫له‌وان جیاوازبین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‪" :‬ل���ێ به‌ڵ���ێ نوس���ینی‬ ‫س���ه‌ر دی���واره‌كان دیس���ان رای‬ ‫گش���تی‌و نیگه‌ران���ی ئ���ه‌م ناوچان ‌ه‬ ‫دوپاتده‌كاته‌و‌ه له‌سه‌ر ئه‌و خه‌نده‌ق‌و‬ ‫پالنانه‌ی له‌ده‌ره‌و‌ه له‌دژی خۆسه‌ری‬ ‫دیموكراتی���ك جێبه‌ج���ێ ده‌كرێ���ن‌و‬ ‫گه‌ل���ی رۆژئاواش به‌هه‌ر ش���ێوازێك‬ ‫پێیانبكرێت ش���ه‌رمه‌زاریان ده‌كات‪،‬‬ ‫نوس���ینی دیواره‌كانی���ش فۆرمێكی‬ ‫ده‌ربڕین���ی ئ���ه‌و نیگه‌رانیه‌ی ‌ه له‌الی‬ ‫گه‌نجانی ئه‌م ناوچه‌یه‌"‪.‬‬

‫ئه‌م حزبان ‌ه‬ ‫یه‌كیانگرت‌و دوای‬ ‫ئه‌وان خه‌نده‌ق‬ ‫له‌دژی گه‌لی‬ ‫رۆژئاوا لێدرا‪ ،‬ئیتر‬ ‫چۆن گه‌ل لێر‌ه‬ ‫رێگه‌ ده‌دات ئه‌وان ‌ه‬ ‫بێنه‌وه‌ ئه‌م خاكه‌‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫شێخ لوقمان‪ ،‬پیاوی‌ نوشته‌و نهێنیه‌كان‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ چون ‌ه ژوره‌وه‌ له‌ده‌رگا ‌‬ ‫حه‌وشه‌وه‌‪ ،‬بۆنێكی‌ تایبه‌ت پێشوازیت‬ ‫لێده‌كات‪ ،‬هه‌ر له‌وێشه‌و‌ه تا ژور‌ه‬ ‫ی شێخ‪ ،‬دو دو كچان‪،‬‬ ‫تایبه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫كوڕان‪ ،‬ژنان‌و پیاوان به‌پیرو گه‌نجه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ وه‌ستاون‌و به‌تاسه‌وه‌ن‬ ‫ی سه‌ره‌یان بێت‌و گوێیان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "مام ‌ه‬ ‫له‌و وتان ‌ه بێت كه‌ له‌زار ‌‬ ‫شێخ"ه‌وه‌ ده‌رده‌چن‪ ،‬ك ‌ه جگه‌ له‌كه‌س ‌ه‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬كه‌س لێیان‬ ‫هه‌ره‌ نزیكه‌كان ‌‬ ‫تێناگات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی شێخێكی‌ به‌ناوبانگ ‌‬ ‫ئه‌و ماڵ ‌ه ماڵ ‌‬ ‫ی س���لێمانی ‌ه كه‌ ناسراو‌ه به‌شێخ‬ ‫شار ‌‬ ‫ی له‌هه‌مو ئاست‌و چین‌و‬ ‫لوقمان‪ ،‬خه‌ڵك ‌‬ ‫ره‌گ���ه‌زو ته‌مه‌نێكه‌وه‌ ده‌سته‌ده‌س���ت ‌ه‬ ‫دێن���ه‌ الی‌‌و وه‌ك فریادڕه‌س���ێك‬ ‫ی كێش���ه‌كانیان‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی زیاتر ل ‌ه ‪30‬‬ ‫لێیده‌ڕوان���ن‪ .‬ئه‌و م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ساڵه‌ ئه‌و‌ه ئیشیه‌تی‌‌و ئێستا ماڵه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بوه‌ته‌ ش���وێنێك ك ‌ه به‌هۆیه‌و‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���وێنه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ناونیش���ان ‌‬ ‫پێده‌دۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ش���ێخ لوقم���ان گه‌نجێكی‌ ریش���ن ‌‬ ‫ی‬ ‫كورته‌بااڵیه‌و هه‌میش ‌ه پارچه‌ قوماشێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌به‌ستێت‌و وه‌اڵم ‌‬ ‫ره‌ش له‌ناوچاوان ‌‬ ‫ی جار ل ‌ه ‪2‬‬ ‫پرسیاره‌كانیش���ی‌ زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫تا ‪ 3‬وش��� ‌ه تێپه‌ڕناكات‪ ،‬بۆ خۆی‌ هه‌ر‬ ‫ی بوه‌‪،‬‬ ‫له‌منداڵیه‌و‌ه دوچاری‌ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تاش خێزانداره‌و دو كوڕو كچێك ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌پیشه‌كه‌یدا وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی وه‌رنه‌گرتوه‌‪،‬‬ ‫ی ‪ 1992‬پاره‌ ‌‬ ‫"تا س���اڵ ‌‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا وه‌ریده‌گرێت"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2001‬یشه‌و‌ه بڕیاریداوه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫دزیكردن بۆ هیچ كه‌س���ێك له‌ناوخۆ ‌‬ ‫سلێمانیدا ئاشكرا نه‌كات‪.‬‬ ‫ی كاره‌كانیدا به‌ته‌نیا‬ ‫شێخ له‌راپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ش ه���اوكار ‌‬ ‫نی���ه‌‪ 15 ،‬كه‌س��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌مانه‌ هه‌مویان براو برازاو‬ ‫ی ش���ێخن‪ ،‬له‌ناو خۆشیاندا‬ ‫خوشكه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫شێوه‌ زمانێك به‌ركادێنن‪ ،‬هیچ كه‌سێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیك ‌ه لێیانتێناگات‪ .‬كه‌س���ێكی‌ نزیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێخ لوقمان له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬

‫هه‌ر كه‌سانی‌ ئاسای ‌ی‬ ‫سه‌ردانی‌ ماڵ ‌ی شێخ‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو به‌وته‌ ‌ی‬ ‫كه‌سه‌ نزیكه‌كانی‌‪،‬‬ ‫كه‌سوكار ‌ی به‌رپرسان ‌ی‬ ‫بااڵ ‌ی حزبی‌‌و حكومی‌و‬ ‫خود ‌ی كه‌سایه‌تی ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانیش‬ ‫سه‌ردان ‌ی ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌خوازن‬ ‫پێشبینیه‌كان ‌ی شێخ‬ ‫بزانن له‌باره‌ ‌ی كارو‬ ‫چاالكیه‌كانیانه‌و‌ه‬

‫شێخ لوقمان‬

‫راگه‌یاند‪" ،‬ئه‌م زمانه‌ به‌هره‌یه‌كه‌و خوا‬ ‫به‌شێخی‌ داوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م پانز‌ه كه‌س ‌ه هه‌ریه‌كه‌یان سه‌رقاڵ ‌‬ ‫راپه‌ڕاندن���ی‌ ئه‌ركێك���ه‌‪ :‬وه‌رگێڕان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێخ لوقمان له‌مانگ ‌‬ ‫ی پرسی‌‪ :‬ئێستا دێته‌و‌ه بۆ ماڵتان؟ ژنه‌‪ :‬هه‌ریه‌كه‌یان بۆ چاره‌س���ه‌ری‌ گرفتێك له‌سه‌ر قسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وته‌كان��� ‌‬ ‫ی ‪2013‬ه‌وه‌ پاش ‪6‬‬ ‫ی یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی ش���ێخ‪ ،‬چاودێریكردن��� ‌ نه‌وه‌اڵ ده‌س���ته‌كانت خۆش بێت‪ .‬دواتر هاتون‪ ،‬زۆرترینیشیان ئه‌مانه‌ن‪ :‬منداڵ كانون��� ‌‬ ‫شێخ‪،‬‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ال‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫چون‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫رێكخسن‬ ‫‌كان‪،‬‬ ‫میوانه‬ ‫ی‬ ‫ی بارودۆخ���ی‌ م���ادی‌‪ ،‬س���اڵ پێكه‌وه‌ب���ون له‌هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫رونیك���رده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و ژن ‌ه نه‌یویس���تو‌ه نه‌ب���ون‪ ،‬الواز ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫رێكخستن‬ ‫نوس���ین‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نوش���ت‬ ‫دوعا‌و‬ ‫خوش���كی‌ مێرده‌ك ‌هی‌ سه‌ردانی‌ ماڵیان عاش���قه‌كان‪ ،‬نه‌خۆش‪ ،‬بۆ سه‌ركه‌وتن جیابوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه پێیوتوه‌‪ ،‬ته‌نیا ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫داواكاریی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌جێكردن‬ ‫ه‬ ‫جێب‬ ‫دی���دار‪،‬‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ نزیكه‌ی‌ شێخ له‌ئیش���ێكدا‪ ،‬گرفت��� ‌ه كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و رێگه‌یه‌ت له‌به‌رده‌مدایه‌و هاوسه‌ره‌كه‌ت‬ ‫شێخ‪ ...‬هتد‬ ‫ی‬ ‫"ش���تێكی‌ بۆ نوس���یوم‌و له‌ماڵه‌كه‌مدا خێزانیه‌كان‪ .‬به‌ش���ێكیان گه‌یش���تون به‌رده‌وام خراپ ده‌بێت له‌گه‌ڵت‪" ،‬دوا ‌‬ ‫ش���ێخ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان���‬ ‫ه‬ ‫‌هاوكار‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫یه‌كێ���ك‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ش���اردمه‌وه‌‪ ،‬چیت���ر ئ���ه‌و خزمه‌مان به‌ئاواته‌كانیان‌و به‌شێكیش���یان هێشتا ‪ 8‬مانگ له‌جیابونه‌وه‌شت جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رقاڵ‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫‌نجێك‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫ی ده‌كه‌یته‌وه‌"‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‌ه‬ ‫ی هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫ی به‌دیهاتنی‌ پێشبینیه‌كان ‌‬ ‫له‌چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫سه‌رینه‌كرده‌وه‌ به‌ماڵماندا"‪.‬‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫بو‪،‬‬ ‫‌زێك‬ ‫ه‬ ‫كاغ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پارچ‬ ‫نوس���ینی‌‬ ‫س���اڵێك‌و ‪ 4‬مانگ ‌ه تێپه‌ڕیوه‌و هێش���تا‬ ‫شێخدان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫سااڵن‬ ‫‪39‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ژنێك‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ئیش���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی شۆڕه‌سوار ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 26‬س���اڵه‌و (د) چاوه‌ڕوانه‌ ئاخۆ ك ‌ه ‌‬ ‫(د‪ .‬ج) ژنێك��� ‌‬ ‫ی رو له‌الی‌ شێخ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ماڵه‌که‌ی شێخ لوقمان‬

‫‪17‬‬

‫ی‬ ‫ی ده‌دۆزێت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و گرفت ‌‬ ‫خه‌ونه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌بو كه‌ ئێس���تا هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫دێت��� ‌ه خوازبێن���ی‌‪ ،‬باوك���ی‌ رێگری��� ‌‬ ‫ی شێخیش ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ێ په‌ل ‌ه مه‌ك ‌ه ئه‌م د‌ه پانز‌ه رۆژ‌ه‬ ‫"ج���ار ‌‬ ‫ی (د) هه‌مو‬ ‫خوازبێنیت ده‌بێت"‪ .‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن‬ ‫جارێكیش ‪ 100‬بۆ ‪ 200‬هه‌زار ‌‬ ‫شێخه‌وه‌ لێوه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ی شێخ‪،‬‬ ‫ی ماڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌ر له‌ناو حه‌وش ‌ه ‌‬ ‫مقه‌ڵییه‌ك���ی‌ پ���ڕ له‌كاغه‌زی‌ س���وتاو‬ ‫ی‬ ‫به‌رچاو ده‌كه‌وێت كه‌ چه‌ند كورسییه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ده‌وردا ریزك���راوه‌و جێگه‌ ‌‬ ‫ی رازه‌كانیان‬ ‫ی به‌دیهاتن��� ‌‬ ‫كه‌ به‌ئاوات��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاغه‌زه‌كانه‌وه‌ له‌سه‌ر ‌‬ ‫به‌دیار سوتان ‌‬ ‫داده‌نیشن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی قژ زه‌رد‪ ،‬ك ‌ه باوك ‌‬ ‫كیژێك���ی‌ گه‌نج ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب بو‪،‬‬ ‫به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك كوردو دایك ‌‬ ‫له‌سه‌ر یه‌كێك له‌كورس���یه‌كان به‌دیار‬ ‫ی‬ ‫مقه‌ڵیه‌ك���ه‌وه‌ دانیش���تبو‪ ،‬به‌ڕه‌نگ��� ‌‬ ‫هه‌ڵب���زڕكاوه‌و‌ه چاوه‌كانی‌ بزكردبۆوه‌و‬ ‫ی‬ ‫جه‌ست ‌هی‌ به‌رده‌وام ده‌له‌رزی‌‌و سه‌رنج ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫خس���تبو‌ه س���ه‌ر پارچه‌ كاغه‌زێك ‌‬ ‫ێ هیچ‬ ‫مقه‌ڵیه‌ك���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه كتوپ���ڕو به‌ب ‌‬ ‫هۆیه‌ك له‌پڕ گڕیگرت‌و گوایه‌ به‌و كار‌ه‬ ‫ی ده‌چێت ‌ه ده‌ره‌وه‌"‪،‬‬ ‫"جنۆكه‌ك ‌هی‌ له‌ش ‌‬ ‫ی وت‪.‬‬ ‫ی كچه‌ك ‌ه وا ‌‬ ‫باوك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماڵ ‌‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫هه‌ر كه‌سانی‌ ئاسای ‌‬ ‫ی كه‌س��� ‌ه‬ ‫ش���ێخ ناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس���ان ‌‬ ‫نزیكه‌كانی‌‪ ،‬كه‌س���وكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حزب���ی‌‌و حكوم���ی‌و خ���ود ‌‬ ‫ب���ااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���ایه‌تی ‌ه سیاسییه‌كانیش سه‌ردان ‌‬ ‫ی شێخ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌خوازن پێشبینیه‌كان ‌‬ ‫ی كارو چاالكیه‌كانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫بزانن له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێخ لوقم���ان له‌ب���ه‌ر قه‌ره‌باڵغ ‌‬ ‫ماڵه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ك ‌ه تایبه‌ت ‌ه به‌ئیش���ه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ی دیكه‌دا پش���وده‌دات‪ ،‬ئاماد‌ه‬ ‫له‌ماڵێك ‌‬ ‫ی لێدوان بدات بۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫نه‌ب���و به‌درێژ ‌‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی وت‪" ،‬زۆرینه‌ ‌‬ ‫ته‌نیا ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن" بۆ‬ ‫سیاس���ییه‌كان س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی ش���ێخ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بزانن پێش���بینیه‌كان ‌‬ ‫ی داهاتوه‌وه‌ چیه‌‪.‬‬ ‫ی روداوه‌كان ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی ش���ێخ ئه‌و‬ ‫به‌ناوبانگترین پێش���بین ‌‬ ‫ی س���وریاو‌ه‬ ‫ی ك ‌ه له‌باره‌ ‌‬ ‫لێدوانه‌یه‌ت��� ‌‬ ‫ی ‪2016‬‬ ‫داویه‌ت���ی‌‌و پێیوایه‌ " له‌س���اڵ ‌‬ ‫رژێمه‌ك ‌هی‌ به‌شار ئه‌سه‌د ده‌ڕوخێت"‪.‬‬

‫كۆمێنتی ژمارە ‪٩٤‬‬ ‫شوان حەمە‬ ‫کۆسرەت کۆیی لەفەیسبوک وەک‬ ‫خوێندکارێکی کورد لەزانکۆیەکی‬ ‫بەریتانی خۆی ناساندوە‪ .‬بێجگە‬ ‫لەوێنەکانی خۆی لەپشت کتێبە‬ ‫قەبارە گەورەکانەوە‪ ،‬کۆسرەت‪،‬‬ ‫لەمارکس‌و نیتشەوە تا ئەاڵهوئەکبەر‬ ‫پۆستی جیاواز دەکات‪.‬‬ ‫لەیەکێ���ک لەپۆس���تەکانیدا ک���ە‬ ‫زیات���ر لەکۆپ���ی داوەتنام���ە دەچێت‪،‬‬ ‫کۆس���رەت داوای لێب���وردن لەهاوڕێ‬ ‫خۆشەویس���تەکانی دەکات‌و دەنوسێت‬ ‫"بەمەبەستی بەشداربون لەکۆنگرەیەکی‬ ‫تایبەت بەچارەنوسی کورد ناتوانم بێمە‬ ‫سەرهێڵ"‪.‬‬ ‫کۆسرەت نەینوسیبو کۆنگرەکە لەکوێ‬ ‫بەڕێوەدەچێت‪ .‬هیچ ڕونکردنەوەیەکیشی‬ ‫سەبارەت بەئامادەکاران‌و بەڕێوەبەرانی‬ ‫کۆنگرەکە نەدابو‪.‬‬ ‫تا ئێرە هەواڵەکەی کۆس���رەت وەک‬ ‫هەر پۆستێکی تری فەیسبوک ئاسایی‬ ‫ب���و‪ ،‬ئاس���ایی ب���ەو مانای���ەی ڕەنگە‬ ‫هەواڵێکی ڕاست بێت‪ ،‬ڕەنگە هەواڵێکی‬ ‫دروس���تکراوی گەنجێکی فەیس���بوک‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەوەی جێگەی س���ەرنج‌ بو‪،‬‬ ‫ئ���ەو کۆمێنتگەلە بو بەلێش���او لەژێر‬ ‫پۆس���تەکەی کۆس���رەتدا دەنوسران‪.‬‬ ‫ڕەنگە کۆس���رەت هەرگی���ز چاوەڕوانی‬ ‫ئەوەی نەکردبێ���ت لەماوەیەکی کەمدا‬ ‫نزی���ک بەسەدوبیس���ت کۆمێنت���ی بۆ‬ ‫بنوس���رێت‪ .‬ئەوەی جێگەی سەرنجی‬ ‫زیاتربو کۆمێنتی چەندین ڕۆژنامەنوس‌و‬ ‫بەڕێوەب���ەری س���ایتی سیاس���ی‌و‬ ‫چاالکوانی مەدەنی‌و تەنانەت ڕاوێژکاری‬ ‫وەزارەتێکی حکومەتی هەرێم بو‪.‬‬ ‫بێجگ���ە لەدەستخۆش���ی‪ ،‬زۆرب���ەی‬ ‫کۆمێنتەکان داواکاری‌و ئامۆژگاریکردنی‬ ‫کۆس���رەت بو ک���ە لەکۆنگرەکەدا چی‬ ‫بڵێ‌و چ���ۆن بەڵگە لەگەڵ خۆی ببات‌و‬ ‫بەچ ئەنجامێکەوە بگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫لەکۆمێنتێکدا نوسراوە "هەوڵبدرێت‬

‫س���نوری كوردس���تان دیاریبكرێ���ت"‪.‬‬ ‫کەس���ێکی ت���ر دەڵێت "پێویس���تمان‬ ‫بەکۆم���اری کوردس���تانە‪ ،‬بەهەر چوار‬ ‫پارچەکەی���ەوە"‪ ،‬کۆمێنتنوس���ێکی تر‬ ‫ی كه‌ركوك‬ ‫هی���وا دەخوازێت "كیش���ه‌ ‌‬ ‫بكه‌یته دەستپێکی باسی کۆنگرەکە"‪،‬‬ ‫لەکۆمێنتێک���ی تردا هاتوە "ش���انازی‬ ‫ئه‌ک���ه‌م که گه‌نجێکی ک���ورد ئه‌م ڕۆڵه‬ ‫مه‌زن���ه ده‌بینێ���ت"‪ ،‬مامۆس���تایەکی‬ ‫ئاینیی���ش لەبێوەختی���ا نوس���یویەتی‬ ‫"سبەیش���ەو ئەگ���ەر دەرف���ەت هەبو‬ ‫ئینشائه‌ڵاڵ چەند پێشنیارێکم هەیە"‪.‬‬ ‫جی���اوازن‬ ‫کۆمێنتنوس���ەکان‬ ‫لەبیرکردن���ەوەدا‪ .‬کەس���ێکی ن���اڕازی‬ ‫بەم کۆمێنت���ە ئامۆژگاری کۆس���رەت‬ ‫کۆی���ی دەکات " با ئ���ەو کۆیلەبونەی‬ ‫کورد لەالیەن س���ەرکردایەتی کوردەوە‬ ‫لەیەکەمینی کارەکانت بێت"‪.‬‬ ‫بڕیاربو کۆس���رەت لەب���ەر بێکاتی‌و‬ ‫س���ەرقاڵیی بە(کۆنگرەیەک���ی تایبەت‬ ‫بەچارەنوسی کورد) نەیەتە سەر خەت‪،‬‬ ‫بەاڵم بەش���ێوەیەکی بەردەوام وەاڵمی‬ ‫لەڕیزی کۆمێنتەکان���داو لەکۆمێنتی‬ ‫کۆمینتەکان دەداتەوە‪ .‬کۆسرەت تەنها نیم‪ ،‬من چاودێری سیاسیم"‪.‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری س���ایتێکی ڕۆژهەاڵتی ژم���ارە ‪٩٤‬دا گەنجێ���ک لەکۆس���رەتی‬ ‫ی کۆمینتنوس���ەکان ناکات‪،‬‬ ‫سوپاس��� ‌‬ ‫بەڵکە هێندەی تر کۆڕی کۆمێنتنوسین کوردستان سەرنجی خۆی بەم شێوەیە پرس���یوە "جەنابتان لەو ئاس���تەدان‬ ‫گەرم دەکات‌و دەنوسێت "زۆرسوپاسی دەنوس���ێت "ته‌نیا چاره‌نوس���ی كورد بانگهێشتی کۆنگرەیەکی گەورە بکرێن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم نەتاننوس���یوە ئ���ەو کۆنگرەیە‬ ‫مامۆس���تایانی خۆشەویس���تم د‪ .‬به‌ده‌وڵه‌تبونیه‌تی"‪.‬‬ ‫چاالکوانێک���ی کۆمەڵ���ی مەدەن���ی بەچ موناس���ه‌بەتێکەوەیە؟" کۆمێنتی‬ ‫هۆشیار‌عەلی‌‌و د‪ .‬مامەند سلێڤانی‌‌و د‪.‬‬ ‫ی ژمارە ‪ ٩٤‬یەکەمین‌و دواهەمین پرسیار‬ ‫کاوە جەالل‌دەکەم کە لەڕێگەی نامەوە ناڕازی دەنوسێت "ره‌خنه‌ له‌داخستن ‌‬ ‫ی بو س���ەبارەت بەچۆنیەت���ی کۆنگرەو‬ ‫ی هه‌رێ���م بگ���ر‌ه ب���ه‌ڕو ‌‬ ‫س���نوره‌كان ‌‬ ‫هەستی خۆیان بۆ نوسیم"‪.‬‬ ‫ی وردەکاری ئامادەک���ردن‌و بەڕێوەبردنی‬ ‫ئ���ەوەی زیات���ر جێگەی س���ەرنجە براكورده‌كانی‌ ڕۆژئاوا‪ -‬هه‌روه‌ها نه‌بون ‌‬ ‫کۆنگرە‪ ،‬ب���ەاڵم کۆس���رەت نەک هەر‬ ‫کۆمێنت���ی چەندی���ن ڕۆژنامەن���وس‌و ئازادی‌ ڕاده‌ربڕین له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫لێشاوی کۆمینتنوس���ین بەردەوامە‪ .‬وەاڵمی کۆمێنتەکەی نەدایەوە‪ ،‬بەڵکە‬ ‫بەرپرسی س���ایتی سیاسی‌‌و چاالکوانی‬ ‫مەدەنییە‪ ،‬کە هەری���ەک الی خۆیەوە ڕاوێ���ژکاری یەکێ���ک لەوەزارەتەکانی کۆمێنتەکەشی س���ڕییەوە! سڕینەوەی‬ ‫هەوڵدەدات ببێتە ڕاوێژکاری کۆسرەت حکومەت���ی هەرێم دێتە س���ەرخەت‌و کۆمینت���ی ژم���ارە ‪ ٩٤‬پرس���یارێکی‬ ‫تا (کۆنگرەیەکی تایبەت بەچارەنوسی دەنوسێت "پێویستە سەرەتا دروشمی هەستیاری وروژاند سەبارەت بەبەشێک‬ ‫ئۆتۆنۆم���ی‌و دوای���ی فیدرال���ی‌و دواتر نوخب���ەی کۆمەڵگای ئێمەو ش���ێوەی‬ ‫کورد) بەسەرکەوتویی کۆتایی بێت‪.‬‬ ‫کارکردنی���ان‪ .‬ئایا ئەگ���ەر ئەوه‌ حاڵی‬ ‫ڕۆژنامەنوسێک ئامۆژگاری کۆسرەت کۆنفیدرالی بەرزبکەینەوە"‪.‬‬ ‫گ���ەرم‌و گوڕی���ی کۆمێنت���ەکان بەش���ێک لەرۆژنامەن���وس‌و چاالکوان‌و‬ ‫دەکات "ڕۆژئاواو باکوری کوردس���تان‬ ‫مەحەکی سەربەخۆیی کوردستانن" ئەم چیرۆکنوس���ێک دێنێت���ە قس���ە‪ .‬بەرپرسە حکومیەکانمان بێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫ڕۆژنامەنوس���ە کە جارجار لەکەناڵێکی چیرۆکنوس���ەکە ئامۆژگاری کۆسرەت حاڵی خەڵکانی تر چ���ۆن بێت! دوای‬ ‫دەردەکەوێ���ت‪ ،‬دەکات "ق���ه‌ت له‌وێ به‌كورد هه‌ڵمه‌ده‌‪ ،‬س���ڕینەوەی کۆمێنت���ی ‪ ٩٤‬بڕیارم���دا‬ ‫تەلەفزیۆنی���ەوە‬ ‫ی كوردس���تان جیاواز‌ه پۆستەکەی کۆسرەت‌و شوێنکەوتوانی‬ ‫لەڕونکردنەوەیەک���دا لەپێگەی تایبەتی مه‌ڵێ هه‌رێم��� ‌‬ ‫کۆسرەت‪ ،‬بکەم بەبابەتێک‌و لەئاوێنەدا‬ ‫خۆی نوس���یویەتی‪" ،‬من ڕۆژنامەنوس له‌عێراق"‪.‬‬

‫چاودێرە سیاسیەکەو‬ ‫چاالکوانە مەدەنیەکە‌و‬ ‫بەرپرسەکەی‬ ‫وەزارەت‌و بەڕێوەبەری‬ ‫سایتەکەو‬ ‫چیرۆکنوسەکەش‪،‬‬ ‫الی خۆیانەوە‬ ‫لەو کۆنگرەیەیان‬ ‫نەپرسیەوە کە بڕیاربو‬ ‫چارەنوسی کورد‬ ‫دیاری بکات!‬ ‫باڵویبکەینەوە‪.‬‬ ‫لەنامەیەکدا بۆ کۆسرەتم نوسی "وەک‬ ‫ڕۆژنام���ەی ئاوێنە ئ���اگاداری زۆربەی‬ ‫کۆنفران���س‌و س���مینارەکانی تایب���ەت‬ ‫بەکوردی���ن لەئەوروپ���ا‪ .‬بەداخ���ەوە‬ ‫ئاگاداری ئەو کۆنگرەیە نین کە بەڕێزت‬ ‫ئام���اژەت پێک���ردوە‪ .‬تکای���ە لەکات‌و‬ ‫شوێنی کۆنفرانسەکە ئاگادارمانبکەرەوە‬ ‫تا ئێم���ەش بتوانین خوێن���ەران‌و ڕای‬ ‫گش���تی کوردس���تان ل���ەو کۆنگرەیە‬ ‫ئاگاداربکەینەوە"‪.‬‬ ‫لەوەاڵم���ی کۆمێنتەکان���دا نمایش���ە‬ ‫کۆمیدیاکەی کۆسرەت گەیشت بەوەی‬ ‫بنوسێت "دەستخۆشی خۆم ئاراستەی‬ ‫سەرجەم بەرپرسە حکومیەکان‌و شارە‬

‫گ���ەورەکان دەکەم‪ .‬ک���ە بەتەلەفون‌و‬ ‫نامە هاوکارییان کردوم‌و پێش���نیاریان‬ ‫ب���ۆ ن���اردوم‪ ،‬لەوان���ە ڕاوێ���ژکاری‬ ‫س���ەرۆکی حکومەتی هەرێم‌و بەرپرسی‬ ‫پەیوەندیەکان���ی دەرەوەی وەزارەت���ی‬ ‫خویندن���ی بااڵو هەمو بەرپرس���ەکانی‬ ‫پارت���ە کوردیەکان‪ .‬ب���ەاڵم من ناتوانم‬ ‫بێجگ���ە لەئایدیۆلۆجی���ای نەتەوەکەم‬ ‫باسی هیچ پارتێک بکەم"‪.‬‬ ‫کۆمیدی���ای هەواڵەکەی کۆس���رەت‬ ‫لێ���رەدا کۆتایی نەهات‪ ،‬بەڵکە هەوڵیدا‬ ‫ئێمەش تێکەڵ بەو کۆمەڵە کۆمێتنوسە‬ ‫بکات داوای لێکردین ئێمەش بەکۆمێنت‬ ‫بەشداربین‪‌.‬‬ ‫لەوەاڵمدا کۆس���رەت بۆی نوسیبوم‬ ‫"بانگێش���تكراوم ب���ۆ ئامادەب���ون‬ ‫لەكۆنگرەی���ەك لەژنی���ف لەسویس���را‬ ‫س���ەبارەت بەڕۆژئ���اوای کوردس���تان‪.‬‬ ‫نەتەوە یەکگرتوەکان بەڕێوەی دەبات‪.‬‬ ‫ی پرۆفایلەكەم‬ ‫بەئەرك نەبێت س���ەردان ‌‬ ‫بكە‪ ،‬ئەگ���ەر ه���ەر بیروڕایەکت هەبو‬ ‫لەکۆمێنتدا بۆم بنوسە گەورە دەبم"‪.‬‬ ‫پ���اش بەدواداچونێکی خێ���را ئێمە‬ ‫ت���ەواو دڵنیابوین لەو ماوەیەدا لەژنێف‬ ‫هی���چ ج���ۆرە کۆنگرەی���ەک (تایبەت‬ ‫بەچارەنوسی کورد) لەبەرنامەی نەتەوە‬ ‫یەکگرتوەکاندا نییە‪.‬‬ ‫کۆس���رەت هەس���تیکرد فێڵەک���ەی‬ ‫ئاش���کرابوە‪ .‬پ���اش ماوەیەک���ی کەم‬ ‫پۆس���تەکەی لەفەیس���بوک شاردەوە‌و‬ ‫لەئێس���تادا کۆسرەت لەهیچ پێگەیەکی‬ ‫فەیسبوک نابینرێت‪.‬‬ ‫چاودێ���رە سیاس���یەکەو چاالکوانە‬ ‫بەرپرس���ەکەی‬ ‫مەدەنیەک���ە‌و‬ ‫وەزارەت‌و بەڕێوەب���ەری س���ایتەکەو‬ ‫چیرۆکنوس���ەکەش‪ ،‬الی خۆیانەوە لەو‬ ‫کۆنگرەیەیان نەپرس���یەوە کە بڕیاربو‬ ‫چارەنوسی کورد دیاری بکات!‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫‪١‬ـ هەموو ناوەکان خوازراون‪.‬‬ ‫‪٢‬ـ وێن���ەی نام���ەو کۆمێنتەکان الی‬ ‫ئاوێنە پارێزراون‪.‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫شپرزه‌یی‌و بێمتمانه‌یی حزبی كوردی له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫فوئاد سدیق‬

‫هه‌م���و جارێ���ك ك���ه‌ هه‌ڵب���ژاردن‬ ‫دێت��� ‌ه پێش���ه‌وه‌‪ ،‬گوێمان پ���ڕ ده‌بێت‬ ‫ل���ه‌درۆی كاندی���ده‌كان‪ ،‬ئه‌مجاره‌ی���ان‬ ‫س���ه‌رباری درۆی كاندیده‌كان‪ ،‬گرفتی‬ ‫رێكنه‌كه‌وت���ن له‌س���ه‌ر پێكهێنان���ی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م ك ‌ه ئ���ه‌و‌ه زیاتر‬ ‫ل���ه‌(‪ )220‬رۆژ تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬پێكنه‌هاتوه‌‪،‬‬ ‫ئیت���ر حزب���ه‌كان وه‌ك���و به‌رتیلدانێك‬ ‫به‌هه‌ڵمه‌ت���ی راگه‌یاندنه‌كانیان‪ ،‬رۆژان ‌ه‬ ‫گوێی���ان پڕكردوی���ن له‌موزای���ه‌ده‌ی‬ ‫سیاس���ی‌و هه‌وڵ���دان بۆ ش���ێواندنی‬ ‫راس���تییه‌كان‌و ‪..‬هت���د‪ .‬ئه‌مه‌ش زیاتر‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگا دواكه‌وت���وه‌كان ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫ش���ێواندن‌و گه‌وجاندنه‌ ده‌خولقێن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگایان���ه‌ی ئه‌ریك ف���ڕۆم وته‌نی‬ ‫نه‌خۆشی ئه‌قڵییان هه‌یه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫رۆژئاواو‌ه ك ‌ه كۆمه‌ڵگای پێش���كه‌وتون‬ ‫ئه‌وان نه‌خۆش���ی ئه‌قڵییان نییه‌ به‌ڵكو‬ ‫نه‌خۆش���ی ده‌رونییان هه‌یه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگایان���ه‌ی دواكه‌وتون‌و توش���ی‬ ‫نه‌خۆشی ئه‌قڵی هاتون‪ ،‬مرۆڤه‌كانیشیان‬ ‫وه‌كو رۆب���ۆت‪ ،‬به‌قورمیش كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بته‌وێ بۆ هه‌رالیه‌ك ئاراس���ته‌ی بكه‌ی‬ ‫ئاس���انه‌‪ ،‬هه‌ر كاتێكیش قورمیشه‌كه‌ت‬ ‫له‌سه‌ری هه‌ڵگرت‪ ،‬وه‌ك مرۆڤێكی كوێرو‬ ‫كه‌ڕوالرو په‌ككه‌وت���ه‌ی لێدێت‪ ،‬نازانێ‬ ‫به‌كام الدا هه‌نگاو بنێ‌و وشه‌كانی دڵی‬ ‫چ���ۆن ده‌ربڕێ‪ ،‬رۆماننوس���ی گه‌وره‌ی‬ ‫پورتوگال���ی (ژوزێ س���اراماگۆ) ك��� ‌ه‬ ‫رۆمانی (كوێری) نوسی پڕاوپڕ ده‌ربڕی‬ ‫ئه‌و گوزارش���ته‌یه‌‪ .‬كه‌وابێ له‌دۆخێكی‬ ‫وه‌ها ش���پرزه‌ی مرۆڤه‌كاندا‪ ،‬ئه‌وه‌مان‬ ‫بۆ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌وجۆر‌ه كۆمه‌ڵگایان ‌ه‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان‪ ،‬خاوه‌نی دڵ‌و ئه‌قڵ‌و چاوو‬ ‫ته‌نانه‌ت خاوه‌نی خۆشه‌ویستی خۆشیان‬ ‫نین‪ ،‬چونك���ه‌ هیچ كاتێك نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫به‌پێ���ی ئاره‌زوه‌كانی خۆی���ان‌و به‌پێی‬ ‫سروشت‌و ناخی راس���ته‌قینه‌ی خۆیان‬ ‫ره‌فتار له‌گ���ه‌ڵ ده‌وروب���ه‌ری خۆیاندا‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هه‌میش���ه‌ كۆپی كه‌سێكی دیك ‌ه‬ ‫بون‪ ،‬هه‌ر ئه‌م رۆماننوس���ه‌ پورتوگالی ‌ه‬ ‫رۆمانێك���ی دیكه‌ی به‌ن���اوی (مرۆڤی‬ ‫كۆپیك���راو) ل��� ‌ه ‪ 2002‬نوس���یوه‌‪ .‬له‌م‬ ‫هه‌رێم���ه‌ی ئێمه‌دا نمون���ه‌ی ئه‌مجۆر‌ه‬ ‫مرۆڤانه‌ یه‌كج���ار زۆرن كه‌ كۆپیكراوی‬ ‫ناخ‌و ئه‌قڵ‌و سروشتی كه‌سێكی دیكه‌ن‪،‬‬ ‫پێكه‌نینێكی راس���ته‌قین ‌ه له‌ناخیانه‌و‌ه‬ ‫ده‌رنایه‌‪ ،‬هه‌موی بریتییه‌ له‌پێكه‌نینێكی‬ ‫ده‌ستكردی هه‌ڵبزڕكاوی بێتام‌و بۆن ك ‌ه‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا بزه‌ی ئاغاكه‌یه‌تی‪ ،‬ئه‌مجۆر‌ه‬ ‫كه‌سانه‌ ئه‌گه‌ر له‌تاقیگه‌یه‌كی پزیشكی‬ ‫بیانپش���كنی دكتۆره‌كه‌ پێتده‌ڵێت ئه‌م‬ ‫مرۆڤ ‌ه نه‌خۆش نییه‌‪ ،‬راس���ت ‌ه نه‌خۆش‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س���ێكه‌ له‌ناخه‌وه‌ ته‌واو‬ ‫تێكش���كاوه‌‪ ،‬وات��� ‌ه ل���ه‌دڵ‌و رۆحی���دا‬ ‫هه‌ره‌سیهێناوه‌و روخاوه‌‪ .‬حزبی سیاسی‬ ‫له‌م هه‌رێمه‌دا به‌دوای ئه‌و تێكشكاوانه‌دا‬ ‫وێڵ‌و سه‌رگه‌ردانه‌و به‌رده‌وامیش كار بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌یان ده‌كات‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی ئاده‌م له‌به‌هه‌ش���ت‬ ‫ده‌رك���راوه‌‪ ،‬كاری ب���اش‌و كاری خراپ‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وامه‌و غه‌ریزه‌و حه‌زی مرۆڤ‬ ‫بۆ خۆس���ه‌پاندن به‌س���ه‌ر سروش���ت‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌یدا درێژه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫ئه‌و خۆسه‌پاندنه‌دا سه‌دان هه‌زار ساڵه‌‪،‬‬ ‫سه‌دان ملیۆن مرۆڤ بونه‌ته‌ قوربانی‌و‬ ‫كاروانه‌كه‌ش هه‌ر به‌ڕێوه‌یه‌‪ .‬له‌شۆڕشی‬ ‫سپارتاكۆسی كۆیله‌كانه‌وه‌ تا شۆڕشی‬ ‫فه‌ڕه‌نس���او ئۆكتۆب���ه‌ری روس���یاو تا‬ ‫ئه‌مڕۆش زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری شۆڕشه‌كان‬ ‫شكس���تیانخواردوه‌و زۆر كه‌م���ن ئ���ه‌و‬ ‫شۆڕش���انه‌ی س���ه‌ركه‌وتون‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫سه‌ریش���كه‌وتون دوات���ر له‌بنه‌ماكانی‬ ‫شۆڕش���ه‌كه‌یان هه‌ڵگه‌ڕاونه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫عه‌داله‌ت���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و نان‌و ئازادی‌و‬ ‫دیموكراس���ییان به‌ئ���اره‌زوی خۆی���ان‬ ‫وێناك���ردوه‌‪ ،‬نزیكتری���ن نمون���ه‌ حزب ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌دوای راپه‌ڕین���ی ‪ 1991‬ورده‌ ورد‌ه‬ ‫س���واری مل���ی دۆالرو ڤێ�ل�ا ب���ون‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ش��� ‌ه كاروان���ی به‌رخ���ودان‌و‬ ‫قوربانی���دان‌و كاروانی دیموكراس���ی‌و‬ ‫عه‌داله‌ت نه‌ك هه‌ر له‌واڵتانی دواكه‌وتو‬ ‫به‌ڵك���و له‌رۆژئ���اواش هێش���تا ه���ه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌به‌رئ���ه‌وه‌ بو‌ه‬ ‫هه‌مو ئه‌و تیۆران���ه‌ی دانراون له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌مینه‌یه‌كه‌وه‌ داهێن���راوه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫شۆڕش���انه‌ی داگیرس���اون كه‌مینه‌یه‌ك‬

‫دایگیرس���اندوه‌‪ ،‬دوات���ر بوه‌ت���ه‌ هی‬ ‫جه‌ماوه‌ر‪ .‬به‌اڵم له‌دواییشدا به‌و تیۆره‌ی‬ ‫كه‌مین��� ‌ه دایهێن���اوه‌و به‌و شۆڕش���ه‌ی‬ ‫كه‌مین��� ‌ه هه‌ڵیگیرس���اندوه‌‪ ،‬حوكم���ی‬ ‫زۆرینه‌یان پێكردوه‌‪ ،‬لێر‌ه ناكۆكییه‌كان‬ ‫دوباره‌و س���ه‌دباره‌ دروس���تبونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫زیندوترین نمونه‌ی‪ ،‬شۆڕش���ی گه‌وره‌ی‬ ‫فه‌ڕه‌نسایه‌‪ .‬كه‌وابێ حوكمی زۆرینه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مڕۆ قسه‌یه‌كی پوچ‌و به‌تاڵه‌‪ ،‬ك ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫خۆمان پێی گێ���ژ كردوه‌‪ ،‬كارڵ پۆپه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر (جان جاك رۆسۆ) ئێستا‬ ‫له‌ژیان���دا بوایه‌‪ ،‬دڵنیام ل���ه‌و په‌یمانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌ی په‌ش���یمانده‌بوه‌وه‌و‬ ‫شتێكی دیكه‌ی ده‌نوسی ك ‌ه بۆ ئه‌مڕۆی‬ ‫پێش���كه‌وتنی مرۆڤایه‌ت���ی بگونجێت‪.‬‬ ‫ئاخ���ر حوكم���ی زۆرین���ه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫سیسته‌می ده‌ره‌به‌گایه‌تی دروستبو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫كه‌مینه‌یه‌كی زاڵم‌و سته‌مكار حوكمیان‬ ‫به‌س���ه‌ر زۆرین���ه‌ی خه‌ڵك���دا ده‌كرد‪،‬‬ ‫ئه‌م تی���ۆری زۆرینه‌ی ‌ه له‌س���ه‌روبه‌ندی‬ ‫له‌ناوچ���ون‌و روخان���ی سیس���ته‌می‬ ‫ده‌ره‌به‌گایه‌ت���ی زۆر تۆخكرای���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌ژێ���ر چنگی پ���ڕ چڕنوكی‬ ‫ئاغاكان���دا رزگاریانبێت‌و گه‌ل حوكمی‬ ‫خۆی بكات‪ ،‬گه‌ل كاری هه‌ڵ ‌ه به‌س���ه‌ر‬ ‫خۆیدا ن���اكات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌رچ���و ئه‌م‬ ‫تیۆره‌ش پێویس���تی به‌ده‌سكاریكردنه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌كرده‌وه‌و به‌ئه‌زمون ده‌ركه‌وت‬ ‫زۆرینه‌ش به‌رامب���ه‌ر به‌كه‌مین ‌ه بونه‌ت ‌ه‬ ‫س���ته‌مكار‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه بو ئالین تۆرین‬ ‫وتی دیموكراس���ی یه‌ك مان���ای هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وی���ش وات���ا ده‌ستاوده‌س���تكردنی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و مس���ۆگه‌ركردنی ماف���ی‬ ‫كه‌مینه‌‪ .‬ئاالن تۆرین وه‌كو كارڵ پۆپه‌ر‬ ‫پێیداده‌گرێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت‪ :‬چه‌مكه‌كانی‬ ‫رۆسۆ الی من زۆر خه‌ته‌رناكن‌و له‌كۆتایی‬ ‫سه‌ده‌ی بیستدا په‌نابردنه‌ به‌ر چه‌مكی‬ ‫ئیراده‌ی گش���تی رێگه‌دان���ه‌ به‌جۆره‌ها له‌درۆكانیان س���ڵناكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئازادی له‌م‬ ‫دیكتات���ۆری‪ ..‬ژان ژاك رۆس���ۆ ن���ه‌ك هه‌رێم���ه‌دا تا راده‌یه‌ك باری قورس���ه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر به‌ته‌نها فه‌لس���ه‌فه‌كه‌ی له‌ئه‌مڕۆدا ب���ه‌اڵم ئیراده‌یه‌كی���ش هه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه‬ ‫كۆتایی هاتوه‌‪ ،‬به‌ڵكو رۆمانه‌كانیش���ی پێمانده‌ڵێ���ت‪ ،‬به‌هه‌م���و نه‌هامه‌ت���ی‌و‬ ‫بۆ ئه‌مڕۆ ئ���ه‌و گیانه‌ زیندوه‌ی جارانی نانبڕین‌و ئازاره‌ سه‌خته‌كانیش���ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫بایی ئه‌وه‌ن���ده‌ی مرۆڤایه‌تیمان تێدای ‌ه‬ ‫له‌به‌ردا نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ ل���ه‌م هه‌رێمی كوردس���تانه‌دا له‌گه‌ڵی هه‌ڵبكه‌ین‌و واز له‌مرۆڤایه‌تیبونی‬ ‫به‌قۆناخێكی گه‌رم ره‌تده‌بین‪ ،‬له‌الیه‌ك خۆمان نه‌هێنین‪ .‬ئێستا نه‌وه‌یه‌كی نوێ‬ ‫س���به‌ی خه‌ڵ���ك ده‌چن���ه‌ ب���ه‌رده‌م ل���ه‌م كوردس���تانه‌ له‌دایكب���وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫س���ندوقه‌كانی ده‌نگدان‌و چاره‌نوس���ی یه‌كه‌مینجاره‌ له‌مێژوی كورددا نه‌وه‌یه‌ك‬ ‫خۆی���ان ب���ۆ (‪ )4‬س���اڵی دیك��� ‌ه له‌ژێر چه‌تری گه‌نده‌ڵی‌و هه‌وه‌سبازی‌و‬ ‫ده‌نه‌خش���ێنن‪ ،‬له‌الیه‌ك���ی دیك���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ركرده‌ی نه‌خوێن���ده‌واردا حوك���م‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌تی هه‌رێم پرس���ێكی ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌م نه‌وه‌ی��� ‌ه له‌ب���اوك‌و‬ ‫گرنگه‌و خوێنگه‌رمی‌و هه‌ناسه‌س���واری باپیرانیان���ه‌و‌ه ئه‌نف���ال‌و هه‌ڵه‌بج���ه‌و‬ ‫به‌هه‌ن���دێ حزبی سیاس���ییه‌و‌ه دیاره‌‪ ،‬به‌رده‌قاره‌م���ان‌و نه‌به‌ردی���ی كوردیان‬ ‫دیارترینی���ان یه‌كێت���ی نیش���تمانی بیستوه‌‪ ،‬ك ‌ه بۆ ئه‌مڕۆ به‌شێكه‌ له‌مێژو‪،‬‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬دور له‌س���ندوقه‌كانی ئه‌و مێژوه‌ی تا ئێستا له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ده‌نگ���دان ده‌یه‌وێ���ت ل���ه‌م داه���ات‌و كوردی مێژونوسه‌كانمان له‌م سه‌رده‌می‬ ‫ئیمتیازاتان���ه‌ی هه‌رێم هه‌ر خۆی ئاغاو پێش���كه‌وتنه‌دا واده‌زانن ئه‌ركی ئه‌وان‬ ‫كوێخ���ا بێت‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ش پێچه‌وانه‌ی نوسینه‌وه‌ی رابردویه‌كی بێسه‌روبه‌ره‌‪،‬‬ ‫دیموكراس���ی مۆدێرن‌و پڕه‌نسیبه‌كانی بێئ���اگان ل���ه‌وه‌ی مێژونوس���ی زیندو‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌‪ .‬چونكه‌ یه‌كێتی تا ئه‌مڕۆش ئه‌وان���ه‌ن ك ‌ه ده‌توانن س���به‌ینێمان بۆ‬ ‫گه‌یشتن به‌ده‌س���ه‌اڵت به‌كۆكردنه‌وه‌ی بنوس���نه‌وه‌‪ .‬یه‌كێت���ی نیش���تمانی تا‬ ‫ئیمتیازات ده‌زانێت نه‌ك به‌به‌رپرسیاری‌و ئێس���تاش ه���ه‌ر له‌س���ه‌ر ئ���اوازی‬ ‫مسۆگه‌ركردنی عه‌داله‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ش���ه‌رعییه‌تی شۆڕش���گێڕی ده‌ژی‪،‬‬ ‫مێژوی حكومه‌تی هاوبه‌شی كابینه‌كانی نه‌یتوانیو‌ه قس���ه‌یه‌ك بۆ سبه‌ینێیه‌كی‬ ‫پێش���و‪ ،‬نمونه‌یه‌ك���ی زۆر زه‌ق���ی ئه‌و روناك بكات‪ ،‬ن���ه‌وه‌ی نوێش بێزاربو‌ه‬ ‫راس���تیانه‌یه‌‪ .‬من نازانم ئه‌و ئازادییه‌ی له‌و ته‌لقینه‌‪ ،‬چونك���ه‌ حیكایه‌تی ئه‌م‬ ‫یه‌كێتی له‌ده‌ڤه‌ری سه‌وز شانازیی پێو‌ه (‪ )23‬س���اڵه‌ی رابردو ب���ۆ هه‌مومان‬ ‫ده‌كات چ ج���ۆر‌ه ئازادییه‌كه‌؟ چونك ‌ه حیكایه‌تێكی زۆر ئاڵۆزه‌‪ ،‬كه‌س تاقه‌تی‬ ‫ئازادی راسته‌قینه‌ له‌ته‌واوی كۆمه‌ڵگای ئه‌وه‌ی نه‌ماوه‌‪ ،‬جارێك���ی دیك ‌ه خۆی‬ ‫وه‌ك‬ ‫چونك���ه‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیدا به‌بێ ده‌س���ه‌اڵتی یاس���ا تاقیبكات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌حاڵ ‌ه بێته‌ئاراوه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی ره‌های تاقیكردنه‌وه‌ی خواردنه‌وه‌ی په‌رداخێك‬ ‫یاس���ا ئازادی نابه‌خش���ێ‪ ،‬بێ یاسای ژه‌ه���ره‌‪ ،‬خواردن���ه‌وه‌ی ژه‌ه���ر ب���ۆ‬ ‫ره‌هاش به‌هه‌مانش���ێوه‌ ئ���ازادی نییه‌‪ ،‬تاقیكردنه‌و‌ه دروستنه‌كراوه‌‪ .‬من ده‌زانم‬ ‫ئازادی به‌ته‌نیا له‌و شوێنه‌دا سه‌روه‌ر‌ه یه‌كێتی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناتوانێ ببێ‬ ‫ك���ه‌ مومكین‌و نامومكین تیایدا پێكه‌و‌ه به‌ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬چونك��� ‌ه هێ���زی‬ ‫پێناس��� ‌ه بكرێن‪ ،‬به‌بێ یاس���ا ئازادی ئۆپۆزیسیۆنبونی تێدا نییه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫جی���اوازه‌ی‬ ‫گوت���ار‌ه‬ ‫نابێ‪ .‬م���ن پێموای ‌ه چۆن س���تالینیزم هه‌م���و‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌یه‌ك���ی یه‌كج���ار زۆری بۆ له‌سه‌ركرده‌كانیانه‌و‌ه ده‌یبیستین‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫سۆس���یالیزم ده‌ك���رد‪ ،‬له‌كاتێك���دا ئه‌و راس���تیه‌مان پێده‌ڵێت‪ ،‬وه‌ك چۆن‬ ‫سۆسیالیزمی راس���ته‌قینه‌ بونی نه‌بو‪ ،‬ش���ه‌ڕی دوه‌م���ی جیهان���ی نه‌یتوانی‬ ‫دواییش ده‌ركه‌وت سۆڤیه‌ت به‌قۆناخی ئاش���تییه‌كی هه‌میشه‌یی (وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌یشتن به‌سۆسیالیزم ره‌تنه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و كانت مه‌به‌س���تی بوه‌) بێنێته‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫ئازادییه‌ی له‌م س���لێمانییه‌ش به‌رده‌وام به‌هه‌مانشێو‌ه ش���ه‌ڕی ناوخۆی سااڵنی‬ ‫قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬هیچ بونێكی ‪ 1997-1994‬نه‌یتوان���ی ئاش���تییه‌كی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی نییه‌‪ ،‬ته‌نیا فریودانێكی ته‌ندروست له‌گه‌ڵ خۆیدا بێنێت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫كاتیی���ه‌‪ .‬خۆش���خه‌یاڵیی ل���ه‌كاری ئ���ه‌و رێككه‌وتنان���ه‌ی كراویش���ن ب���ۆ‬ ‫سیاس���ه‌تكردندا‪ ،‬به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك رێگه‌گرتن له‌خوێنڕش���تن نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫یارمه‌تیت نادات‌و پێویسته‌ كۆمه‌ڵگای زیاتر بۆ قۆرخكاری‌و گه‌نده‌ڵی‌و‪ ..‬هتد‬ ‫كوردی له‌و‌ه هوشیارترو به‌هێزتر بێت‪ ،‬بوه‌‪ ،‬قس���ه‌و دیمانه‌و لێدوانه‌كانی ئه‌م‬ ‫ك ‌ه ل���ه‌م كاتی هه‌ڵبژاردنانه‌دا‪ ،‬چه‌ندین ی���ه‌ك دو مانگ���ه‌ی هه‌ندێ���ك‬ ‫درۆی ش���اخدار ده‌بیس���تێ‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌و بنكردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫پاڕان���ه‌وه‌و دوع���ای گه‌ش���بینانه‌ش ئه‌و راستیه‌مان پێده‌ڵێت‪ .‬به‌اڵم له‌هه‌مو‬ ‫به‌هه‌مان ئه‌ندازه‌ی خۆش���خه‌یاڵییه‌ك ‌ه دونی���اش به‌درێژای���ی مێژو گوش���ارو‬ ‫بێ س���وده‌‪ ،‬وه‌كو ئه‌وه‌ی ئێمه‌ له‌كاتی زه‌بروزه‌ن���گ نه‌یانتوانی���وه‌‪ ،‬رێگاكان‬ ‫منداڵیماندا بوك��� ‌ه به‌بارانێمان ده‌كرد‪ ،‬دابخ���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و‌ه بكرای ‌ه ئایینی‬ ‫ی���ان كۆس���ه‌ به‌بابانێم���ان له‌پێناوی عیس���ایی دروس���ت نه‌ده‌ب���و‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫بارانبارین ب���ۆ فه‌قیرو هه‌ژاران ده‌كرد‪ ،‬جوله‌ك���ه‌كان ش���وێنكه‌وتوانی (رێگا)‬ ‫ئه‌م��� ‌ه واقیعی كۆمه‌ڵ���گای كوردیمان به‌تایبه‌ت (پترۆس‌و یوحه‌ننا)یان گرت‌و‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ سیاس���ه‌تمه‌داری زۆر ئه‌ش���كه‌نجه‌یاندان ك��� ‌ه واز ل���ه‌م‬ ‫درۆزنیش���مان بۆ ژی���اون‌و تا ئه‌مڕۆش ش���وێنكه‌وتنه‌ بهێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م گرتن‌و‬

‫پێویست ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگای كوردی‬ ‫له‌وه‌ هوشیارترو‬ ‫به‌هێزتر بێت‬ ‫كه‌ له‌م كاتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنانه‌دا‬ ‫چه‌ندین‬ ‫درۆی شاخدار‬ ‫ده‌بیستێ‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها‬ ‫پاڕانه‌وه‌و دوعای‬ ‫گه‌شبینانه‌ش‬ ‫به‌هه‌مان ئه‌ندازه‌ی‬ ‫خۆشخه‌یاڵییه‌كه‌‬ ‫بێ سوده‬

‫ئازاردانه‌‪ ،‬ش���وێنكه‌وتوانی عیس���ایی‬ ‫زیادك���ردو دواییش ناوی (مه‌س���یح‪-‬‬ ‫رزگاریكار)یان ب���ۆ خولقاندو ئایینێكی‬ ‫نوێیان به‌بااڵی عیسادا بڕی‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫عیس���ا به‌جوله‌كه‌یی مردبو‪ .‬ئه‌و ئایین ‌ه‬ ‫نوێی��� ‌ه ئایین���ی جوله‌كه‌ی گ���رده‌ بڕ‬ ‫ش���كاندو ئه‌و‌ه ماوه‌ی نزیكه‌ی (‪)2000‬‬ ‫ساڵه‌ ئایینی مه‌سیحییه‌ت به‌رده‌وامه‌و‬ ‫ئه‌م���ڕۆش فراوانترین‌و زۆرترین خه‌ڵكی‬ ‫ل���ه‌ده‌ور كۆبۆت���ه‌وه‌و‪ ،‬له‌خاچدان���ی‬ ‫مه‌س���یحیش (هی���گڵ) به‌گه‌وره‌ترین‬ ‫روداوی مێژوی مرۆڤایه‌تی ناس���اندی‪.‬‬ ‫(پۆلس)ی جوله‌ك ‌ه كه‌ س���ه‌ره‌تا دژی‬ ‫ب���و‪،‬‬ ‫رێ���گا‬ ‫ش���وێنكه‌وتوانی‬ ‫له‌ش���وێنكه‌وتوانی عیس���ا به‌گومان بو‬ ‫ته‌نانه‌ت خراپه‌شی به‌رامبه‌ریان كردبو‪،‬‬ ‫جوله‌ك ‌ه زو ئ���ه‌وه‌ی هه‌زم نه‌كرد هۆی‬ ‫چی بو پۆلس بو به‌هه‌ڵگری مه‌شخه‌ڵی‬ ‫ئایینی عیسایی‌و بۆچی گوازتییه‌و‌ه بۆ‬ ‫یۆنان‌و له‌وێ باڵویكرده‌وه‌؟ له‌راس���تیدا‬ ‫‪ 2009/7/25‬بۆ یه‌كێت���ی ئه‌زمونێكی‬ ‫نوێ‌و زۆر گرنگ بو‪ ،‬كه‌ ده‌بو س���ودی‬ ‫له‌ئه‌زمونه‌كان���ی پێش���وتری جیهانی‌و‬ ‫كوردس���تانی وه‌ربگرتایه‌و ئه‌و هه‌له‌ی‬ ‫له‌ده‌س���ت نه‌دابوای���ه‌و بیتوانیبای��� ‌ه‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌م چوار س���اڵه‌ی رابردویدا‬ ‫گله‌ی���ی‌و بۆڵه‌بۆڵ‌و ره‌خن���ه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫س���لێمانی نه‌هێڵێت‌و به‌ته‌واوی ئاشتی‬ ‫بكردبانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك هه‌ر سودی له‌و‬ ‫ئه‌زمون ‌ه وه‌رنه‌گرت‌و تێیدا س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌ڵك���و به‌قه‌ناعه‌ت���ه‌و‌ه ده‌ڵێم‪،‬‬ ‫یه‌كێتی نیش���تمانی له‌‪ 2009/7/25‬تا‬ ‫‪ 2013/9/21‬وه‌ك گه‌اڵی پایز گه‌اڵكانی‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌ری���ن‌و نه‌یده‌توان���ی له‌به‌رده‌م‬ ‫كزه‌ی شنه‌ بایه‌كیشدا بمێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌م���اوه‌ی ئ���ه‌م ‪ 220‬رۆژه‌ی رابردودا‪،‬‬ ‫وات���ا ل ‌ه ‪ 2013/9/21‬ت���ا ‪2014/4/30‬‬ ‫ورد‌ه ورد‌ه له‌ڕه‌گ���ه‌و‌ه وش���ك ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌م���و دارێكیش له‌كات���ی هه‌ڵوه‌رینی‬ ‫گه‌اڵكانی���دا ده‌توانی فری���ای بكه‌ویت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك ره‌گه‌كانی وش���ك ده‌بن‪،‬‬ ‫زۆر ئه‌س���ته‌م ‌ه بتوانی درێژه‌ به‌ژیانی‬ ‫بده‌ی���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وا دی���اره‌ یه‌كێت���ی‬ ‫نیشتمانی‌و هه‌مو حزب ‌ه سیاسییه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬مێ���ژوی حزبایه‌تی���ان ل���ه‌م‬ ‫كوردس���تانه‌ نه‌خوێندۆته‌وه‌‪ ،‬له‌ساڵی‬ ‫‪1919‬وه‌ ك��� ‌ه بۆ یه‌كه‌مینج���ار گروپ‌و‬ ‫رێكخراوی سیاس���ی دروس���ت بوه‌‪ ،‬تا‬ ‫ئه‌م���ڕۆ ه���ه‌ر حزبێك ك���ه‌ جه‌ماوه‌ری‬ ‫كه‌مبوبێته‌وه‌‪ ،‬نه‌یتوانی���و‌ه بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ن���او جه‌ماوه‌ر‪ ،‬حزبی هی���واو چه‌ندین‬ ‫حزبی دیك ‌ه باش���ترین نمونه‌ن‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫هه‌ر ئه‌و هۆكاره‌ش بێت وای له‌یه‌كێتی‬ ‫كردبێت له‌م قۆناخه‌دا‪ ،‬توشی هیستریا‬ ‫هاتبێت‪ ،‬ئێستا یه‌كێتی توشی هیستریا‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م هه‌م���و غه‌نیمه‌و‬ ‫ئیمتیازاتان���ه‌ی له‌م���اوه‌ی ‪ 23‬س���اڵی‬ ‫رابردو به‌گش���تی‌و ئه‌و(‪ )11‬س���اڵه‌ی‬ ‫دوای���ی به‌تایبه‌ت���ی‪ ،‬به‌ناش���ه‌رعی‬ ‫ده‌ستیكه‌وتوه‌‪ ،‬له‌ده‌ستی ده‌چێت‪ ،‬یان‬ ‫ه���ه‌ر هیچ نه‌ب���ێ ئیت���ر ناتوانێ لێی‬ ‫به‌رده‌وامبێت‪ ،‬توش���بونی به‌هێس���تریا‬ ‫وای لێك���ردوه‌ ت���ا ئێس���تاش هی���چ‬ ‫تێڕوانینێكی رونی ب���ۆ ئاینده‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی ماكیاڤیل���ی ملمالن���ێ‬ ‫سیاس���ییه‌كانی به‌ی���اری ش���ه‌تڕه‌نج‬ ‫وه‌س���فكرد‪ ،‬ئه‌و‌ه (‪ )500‬س���اڵ زیاتر‌ه‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌كانی دونیا ئه‌م قسه‌یه‌ی‬ ‫ماكیاڤیلی ده‌ڵێن���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫كوشنده‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه مه‌به‌ستی ماكیاڤیلی‬ ‫له‌یاری ش���ه‌تره‌نجدا هه‌وڵدان ‌ه له‌رێگای‬ ‫به‌رامبه‌ره‌ك���ه‌ت‬ ‫فێڵكردن���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێن���ی‪ ،‬لێ���ر‌ه مانای���ه‌ك بۆ‬ ‫هون���ه‌ری یاریكردنه‌ك��� ‌ه نامێنێ مادام‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن ده‌بێت ‌ه ئامانج‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئامانجی بنه‌ڕه‌تی حزبه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫قوڵكردنه‌وه‌ی دیموكراسی‌و داكۆكیكردن‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی گ ‌هل‌و نیشتمانه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫حزب��� ‌ه سیاس���ییه‌كانی ئ���ه‌م هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانه‌ ب���ه‌و ئه‌قڵیه‌ت���ی‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن��� ‌ه ره‌فتار له‌گه‌ڵ یه‌كدی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئه‌م یاری ش���ه‌تڕه‌نجه‌ی ك ‌ه‬ ‫یه‌كێت���ی ده‌ی���كات‪ ،‬یارییه‌كی دۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پۆس���ت‌و پله‌وپای���ه‌‪ ،‬ناتوانێ‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ ناو خه‌ڵك‪ ،‬خۆ یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی له‌م���اوه‌ی (‪ )23‬س���اڵی‬ ‫راب���ردودا‪ ،‬نه‌ك ته‌نیا وه‌زیرێك یان دو‬ ‫وه‌زی���ر‪ ،‬به‌ڵك���و نی���وه‌ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تانی به‌ده‌سته‌وه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌تا رێ���ژه‌ی ده‌نگه‌كانی هه‌ر‬ ‫به‌ره‌و كه‌مبون���ه‌وه‌ ده‌چێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان‪ ،‬هیچ ئیمتیازاتێكی‬ ‫بۆ هه‌ڵسوڕاوانی بزوتنه‌وه‌كه‌ی پێنه‌بوه‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌ش زیاتر هه‌ڵسوڕاوانی له‌سلێمانی‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری روب���ه‌ڕوی نانبڕین‌و‪...‬هتد‬ ‫بون���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌یبینی���ن ده‌نگه‌كانی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌ره‌و هه‌ڵكشانێكی‬ ‫به‌رچاوه‌‪ ،‬یه‌كێتی ده‌بو وانه‌یه‌كی باشی‬ ‫له‌م��� ‌ه وه‌ربگرتای���ه‌‪ .‬له‌وه‌ ناخۆش���تر‬

‫هه‌ندێ له‌به‌رپرسانی یه‌كێتی كاتێ بۆ‬ ‫كه‌ناڵه‌كان���ی راگه‌یان���دن قس���ه‌یه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬كورد وته‌نی باسی كوتكی بن‬ ‫عه‌با ده‌كه‌ن‪ ،‬واتا له‌بنه‌ڕه‌تدا هێش���تا‬ ‫بڕوایان به‌ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌رێ���گای س���ندوقه‌كانی ده‌نگدانه‌و‌ه‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه له‌جیاتی ئه‌وه‌ی س���ود‬ ‫ل���ه‌كار‌ه خراپه‌كانیان وه‌ربگرن‌و بتوانن‬ ‫الپه‌ڕه‌یه‌ك���ی نوێت���ر له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵك‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ���ی مێژویه‌كی نه‌گریس‌و‬ ‫خه‌ماویم���ان بیرده‌هێنن���ه‌و‌ه ك���ه‌ دو‬ ‫پارچه‌یی هه‌رێمی كوردستانه‌‪ ،‬به‌زه‌ردو‬ ‫س���ه‌وزه‌كه‌یه‌وه‌‪ .‬ت���ا ئ���ه‌و ئه‌قڵییه‌ت ‌ه‬ ‫بمێن���ێ‪ ،‬یه‌كێتی زیات���ر روی له‌كزی‬ ‫ده‌بێت‪ .‬كه‌س خێری ل���ه‌دو پارچه‌یی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان نه‌بین���ی‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌چه‌ند دزێكی نه‌قۆاڵی نانیش���تمانی‪.‬‬ ‫هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ش ك��� ‌ه به‌خه‌ی���اڵ‌و‬ ‫به‌ئه‌قڵیه‌ت���ی پاوان���كاری سیاس���ه‌ت‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێ ئه‌و هه‌س���ت ‌ه الی‬ ‫خه‌ڵك دروس���تبكه‌ن كه‌ پێویس���تیان‬ ‫به‌فه‌رمانڕه‌واییك���ردن هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ده‌یان مه‌ترسی رزگاریان بكات‪ ،‬ئه‌م‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ سیاس���ه‌تێكی مله���وڕو‬ ‫س���ته‌مكارانه‌یه‌و پێویس���ت ‌ه خه‌ڵ���ك‬ ‫س���نورێكی تۆخی بۆ دیاری بكات‪.‬من‬ ‫كاتێ���ك س���ه‌یری یه‌كێتی نیش���تمانی‬ ‫كوردس���تان ده‌كه‌م وه‌كو ئه‌و چیایه‌م‬ ‫دێته‌ به‌رچ���او كه‌ بوركانێكی گڕگرتوی‬ ‫پ���ڕ له‌نه‌عره‌ت ‌ه بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا ئه‌و‬ ‫چیایه‌ بوركانه‌كه‌ی بوه‌ت ‌ه خۆڵه‌مێشێكی‬ ‫ب���ێ پش���كۆی ساردوس���ڕو له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫شنه‌بایه‌كدا خۆڵه‌مێش���ه‌كانی به‌سه‌ما‬ ‫ده‌كه‌ون‪ ،‬له‌ته‌نیشتیشیه‌وه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان ‌ه ك��� ‌ه له‌جیاتی بوركانی گڕگرتو‪،‬‬ ‫گڵۆپی ره‌نگاوڕه‌نگ داده‌گیرس���ێنێت‌و‬ ‫شه‌قامه‌ ته‌سك‌و تریسكه‌كانی سلێمانی‬ ‫روناكده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌و ش���ه‌قامانه‌ی‬ ‫له‌م���اوه‌ی (‪ )23‬س���اڵی راب���ردودا‬ ‫ده‌س���تكاری نه‌كراون‪ .‬قسه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ڵێت ئ���ه‌و كۆمه‌ڵگای���ه‌ی خه‌ریكی‬ ‫راوك���ردن بێ���ت‪ ،‬ناتوانێت گ���ه‌ل یان‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كی مه‌زن دروس���تبكات‪ ،‬ئه‌و‬

‫ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ی‬ ‫خه‌ریكی‬ ‫راوكردن بێت‪،‬‬ ‫ناتوانێت گه‌ل‬ ‫یان نه‌ته‌وه‌یه‌كی‬ ‫مه‌زن‬ ‫دروستبكات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫حزبه‌ی به‌ئومێدی‬ ‫مانه‌وه‌ی ناو‬ ‫خه‌ڵك بێت‪،‬‬ ‫پێویستی‬ ‫به‌پاداشت‌و سزای‬ ‫ئه‌ندام‌و كادیرانی‬ ‫خۆی هه‌یه‬ ‫حزبه‌ی به‌ئومێدی مانه‌وه‌ی ناو خه‌ڵك‬ ‫بێت‪ ،‬پێویس���تی به‌پاداش���ت‌و سزای‬ ‫ئه‌ن���دام‌و كادیران���ی خ���ۆی هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫رۆمان���ه‌كان به‌چه‌ندی���ن س���ه‌ده‌ به‌ر‬ ‫له‌دایكبونی مه‌س���یح كۆمه‌ڵێك یاساو‬ ‫پێوه‌ریان له‌باره‌ی سیسته‌می سیاسی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی هه‌بو‪ ،‬نمونه‌یه‌كی به‌رزیان‬ ‫له‌فه‌رمانڕه‌وای���ی‌و یاس���او ئه‌خ�ل�اق‬ ‫پێشكه‌ش���كرد‪ ،‬كه‌ تا ئ���ه‌م دواییه‌ش‬ ‫ئه‌وروپای پێش���كه‌وتو س���ودی زۆری‬ ‫لێوه‌رده‌گرتن‪ ،‬رۆمان���ه‌كان تا خاوه‌نی‬ ‫نمونه‌یه‌ك���ی ب���ه‌رزی حوكمڕانی بون‪،‬‬ ‫هیچ یاس���ایه‌كی تایبه‌تیان بۆ سزادانی‬ ‫دز نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم كاتێك دزیی سه‌ریهه‌ڵدا‬ ‫هیچ جۆره‌ س���زادانێكیان ب���ۆ دزه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌رنه‌ده‌كرد‪ ،‬به‌ڵكو تاك ‌ه سزای دزه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌بو كه‌ چی كه‌لوپه‌لی بردویه‌تی بۆ‬ ‫خاوه‌نه‌ك���ه‌ی بگه‌ڕێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م بڕیار‌ه‬ ‫بۆ دزه‌كان به‌گه‌وره‌ترین سزا داده‌نرا‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی رێكخه‌ری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫ده‌یڵێت‪ ،‬وه‌نه‌بێت شتێكی یه‌كجار نوێی‬ ‫داهێنابێت‪ ،‬به‌اڵم توانیویه‌تی راستییه‌كان‬ ‫وه‌كو خۆی بگه‌یه‌نێت‪ ،‬ماركس كاتێك‬ ‫ش���ه‌رحی دڵی كرێكاره‌كانی ئه‌وروپای‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬خۆ ئ���ه‌وه‌ی ماركس ده‌یوت‪،‬‬ ‫هیچ ش���تێكی تازه‌و نوێ نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌سه‌ده‌كانی (‪14‬و‪)15‬دا بو ك ‌ه كرێكار‬ ‫باڵه‌خان���ه‌ی یه‌كجار گ���ه‌وره‌و به‌رزی‬ ‫هه‌ڵده‌ن���ا‪ ،‬به‌اڵم موچه‌یه‌ك���ی یه‌كجار‬ ‫كه‌م���ی له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌م هه‌مو ره‌نج‌و‬ ‫ماندوبونه‌یدا وه‌رده‌گرت‪ ،‬كه‌ ژیانه‌كه‌ی‬ ‫ته‌نیا مه‌مره‌و مه‌ژی بو‪ .‬ئه‌وه‌ی خاوه‌نی‬ ‫باڵه‌خانه‌كه‌ش بو‪ ،‬كه‌سێك بو یه‌ك تنۆك‬ ‫ئاره‌قی ماندوبونیشی بۆ باڵه‌خانه‌كه‌ی‬ ‫نه‌ڕشتبو‪ ،‬چونك ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا كه‌سێكی‬ ‫كارنه‌كرد‌ه بو‪ ،‬ماركس هات ئه‌م دۆخه‌ی‬ ‫به‌جوانی شیكرده‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵكیش بڕوایان‬ ‫پێیكرد‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه تاكه‌ فه‌یله‌سوفێك ك ‌ه‬ ‫به‌درێژایی مێژو توانیبێتی له‌ماوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر كورت���دا ببێت���ه‌ فه‌یله‌س���وفی‬ ‫جه‌ماوه‌ر‪ ،‬ماركس بوه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌ماركس‬ ‫هیچ فه‌یله‌سوفێك ئاوه‌ها له‌ماوه‌یه‌كی‬ ‫كورتدا نه‌بوه‌ته‌ خاوه‌نی سه‌دان هه‌زار‬ ‫كه‌س‪ ،‬نیچه‌ی فه‌یله‌س���وف تا له‌ژیاندا‬ ‫ماب���و‪ ،‬كتێبه‌كانی ك���ه‌س نه‌یده‌كڕی‪،‬‬ ‫دیكارت‪ ،‬كانت‪ ،‬هیگڵ‪ ،‬س���پینۆزا‪....،‬‬ ‫هت���د ت���ا له‌ژیاندا ب���ون‪ ،‬باش���ترین‬ ‫كتێبه‌كانی خۆیان ناوی خۆیان له‌سه‌ر‬ ‫دانه‌ده‌ناو دوای مردنیان باڵوده‌كرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تاش له‌م هه‌رێمی كوردس���تانه‌دا‬ ‫هه‌مان س���یناریۆ دوباره‌بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌مو باڵه‌خانه‌ی���ه‌ی هه‌ن‪ ،‬هی خه‌ڵك‬ ‫نی���ن‪ ،‬به‌ڵك���و ه���ی چه‌ن���د ورگنێكی‬ ‫چڵێ���س‌و گیرفانب���ڕی گیرفانپڕن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫گاڵته‌ی���ان به‌ه���ه‌ژاری‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی‬ ‫گش���تی‌و عه‌داله‌ت‌و دیموكراسی دێت‪.‬‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه كۆكردنه‌وه‌ی دۆالرو س���امان‬ ‫هه‌مو سنوره‌كانی به‌زاندوه‌‪ ،‬پاره‌ بوه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌خالق‌و له‌جیات���ی بنه‌ماڵه‌و ره‌گه‌زو‬ ‫نه‌ریت‌و فیكر رۆڵی خ���ۆی ده‌گێڕێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك قس ‌ه له‌سه‌ر حزبی سیاسی‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬پێویس���ت ‌ه سه‌ره‌تا له‌بونیادی‬ ‫حزبه‌ سیاسییه‌كان بكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬تا بزانین‬ ‫دروس���تكه‌رو دامه‌زرێنه‌رانی ئه‌و حزب ‌ه‬ ‫سیاس���ییان ‌ه به‌كام پڕۆسه‌ی سیاسی‌و‬ ‫ئه‌خالقیدا رۆیش���تون‪ ،‬پێویست ‌ه بزانین‬ ‫ئ���ه‌و هۆكارانه‌ چین ك ‌ه له‌كه‌س���ایه‌تی‬ ‫دامه‌زرێنه‌ران���ی ئ���ه‌و حزبانه‌دا هه‌بون‬ ‫كه‌ وای���ان لێهات���وه‌ حزبێك���ی دیك ‌ه‬ ‫دروستبكه‌ن‌و ئه‌و ده‌رئه‌نجامانه‌ چی بون‬ ‫وایانلێهات پێیبگه‌ن‪،‬چونكه‌ به‌ر له‌هه‌مو‬ ‫دی���ارده‌و دۆخێك���ی سیاس���ی ده‌بێت‬ ‫له‌بارودۆخی ده‌رونی ئه‌و س���ه‌ركردان ‌ه‬ ‫بكۆڵین���ه‌و‌ه ك��� ‌ه ب���ه‌و ئاراس���ته‌یه‌دا‬ ‫چون‪ ،‬ئینجا دۆخ���ی ئابوری‪ -‬فیكری‪-‬‬ ‫ده‌رون���ی ‪ -‬سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكه‌ش ده‌ستنیش���انبكه‌ین ك ‌ه‬ ‫وایك���ردوه‌ رو ل���ه‌م ح���زب‌و له‌و حزب‬ ‫بكه‌ن‌و وێڵ‌و سه‌رگه‌ردانی ئه‌ندێشه‌كانی‬ ‫س���ه‌ركرده‌كان ب���ن‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر نه‌زانین‬ ‫ه���ۆی چی بو مارتن لۆت���ه‌ر مه‌زهه‌بی‬ ‫پرۆتس���تانی دروس���تكرد‪ ،‬ناتوانی���ن‬ ‫مه‌ش���خه‌ڵی رێگای پرۆتس���تانتییه‌ت‬ ‫ببینی���ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر نه‌زانین ئ���ه‌و بار‌ه‬ ‫ده‌رونییه‌ی نه‌وشیروان مسته‌فا چی بو‬ ‫وایكرد بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان دابمه‌زرێنێ‌و‬ ‫زانس���تیانه‌ی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنێكی‬ ‫ده‌رونناسانه‌‪ -‬كۆمه‌ڵناسانه‌‪-‬ئابوریزانانه‌‪-‬‬ ‫سیاسیانه‌مان بۆ ئه‌و خه‌ڵكه‌ش نه‌بێت‬ ‫ك ‌ه به‌دوای گ���ۆڕان كه‌وتون‪ ،‬بێگومان‬ ‫ناتوانین چرایه‌كی زانستی له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی ‌ه دابگیرس���ێنین‪ ،‬ده‌بو پێش‬ ‫هه‌ر بزوتنه‌وه‌یه‌كی سیاس���ی یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی ئینجا پارت���ی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌و ش���ڕۆڤه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌یان بكردایه‌‪ ،‬ئاخ���ر مارتن لۆته‌ر‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌س���ۆزو خۆشه‌ویس���تی باوكی‬ ‫بێبه‌ش نه‌بوایه‌و ئ���ه‌و باوك ‌ه ره‌قه‌كارو‬ ‫دڵڕه‌ق���ه‌ی نه‌بوای���ه‌‪ ،‬ك���ێ ده‌ڵێ���ت‬ ‫مارت���ن لۆت���ه‌ر ئاوه‌ه���ا زو هه‌س���تی‬ ‫به‌جیاوازییه‌كان‌و ناكۆكییه‌كان ده‌كرد‪،‬‬ ‫لۆته‌ر وێڵ‌و سه‌رگه‌ردانی شتێك بو ك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌ش���كه‌نجه‌ رزگاری بێت‌و له‌ناخیدا‬ ‫هێمن���ی‌و ئارامی جێگیر ب���كات‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێت سروشتی مرۆڤ هه‌ر‬ ‫له‌ئاده‌می باوكه‌و‌ه ك��� ‌ه به‌هۆی كه‌رت ‌ه‬ ‫س���ێوێكه‌و‌ه ك ‌ه له‌به‌هه‌ش���ت ده‌ركرا‪،‬‬ ‫له‌و رۆژه‌وه‌ مێژوی مرۆڤایه‌تی بریتیی ‌ه‬ ‫له‌مێژوی گه‌نده‌ڵی‌و ناعه‌داله‌تی‪ ،‬كاتێك‬ ‫قابیلیش هابیلی برای له‌ته‌ماحی سامان‌و‬ ‫جنس كوشت‪ ،‬ئیتر مێژوی مرۆڤایه‌تی‬ ‫به‌ته‌واوی بو‌ه مێ���ژوی هاروهاجه‌كان‪،‬‬ ‫مێژوی مرۆڤ ‌ه دێوئاساو دڕنده‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نابێ ئه‌وه‌ش���مان له‌بیربچێت له‌وه‌ته‌ی‬ ‫كۆیالیه‌تی دروستبوه‌‪ ،‬به‌رده‌وامیش تا‬ ‫ئه‌مڕۆ هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌و ش���ۆڕش هه‌بون‪،‬‬ ‫ئینجا ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ش بزانین‪ ،‬مێژوی‬ ‫هه‌مو دیكتاتۆرو سته‌مكاره‌كانی دونیا‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )426‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/4/29‬‬

‫‪19‬‬

‫بیرمه‌ندی نازی مارتن هایدگه‌ر‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫به‌درێژای���ی مێژو‪ ،‬كه‌ س���ه‌دان‌و‬ ‫ملیۆنان ساڵ ده‌بێت‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫ی���ه‌ك ش���انازی به‌ق���ه‌د مێ���ژوه‌‬ ‫كورته‌كه‌ی گاندی وه‌ده‌س���تبهێنن‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و دیكتاتۆرو س���ته‌مكاره‌كان‬ ‫هه‌میش���ه‌ مای���ه‌ی ش���ه‌رمه‌زاری‌و‬ ‫توڕه‌ی���ی خه‌ڵك ب���ون‌و به‌درێژایی‬ ‫مێ���ژو كتێبێ���ك ناخوێنیته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ستایشی س���ته‌مكاری‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫س���ه‌دان ه���ه‌زار كتێ���ب له‌پێناوی‬ ‫ئازادی نوس���راون‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌بینین‬ ‫وه‌ك چۆن مه‌سیحییه‌ت له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پرس���ی خێڵپه‌رس���تی یه‌ه���ودی‬ ‫وه‌ستاو پوچه‌ڵیكرده‌وه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانی���ش ئاوه‌ه���ا له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و ناعه‌داله‌تییه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫وه‌ستایه‌وه‌و پوچه‌ڵیكردنه‌وه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫كێشه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ گۆڕان ده‌نگی‬ ‫زیات���ره‌‪ ،‬به‌ڵكو كێش���ه‌ی یه‌كێتی‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌و هه‌مو ده‌س���تكه‌وت‌و‬ ‫ئیمتیازاتان���ه‌ی ده‌س���تیكه‌وتون‪،‬‬ ‫له‌ده‌س���تیده‌چێت‪ .‬ئێ ناش���كرێ‬ ‫خه‌بات���ی سیاس���ی ك���ورد توانای‬ ‫گۆڕین���ی بیچمی س���ه‌ركرده‌كانی‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و سه‌ركردانه‌ی زۆربه‌یان‬ ‫له‌یه‌كده‌چ���ن‌و ت���ا راده‌یه‌كی زۆر‬ ‫یه‌ك بیچمن‪ ،‬ه���ه‌ر ده‌ڵێی جمكن‪.‬‬ ‫هه‌ر ده‌س���ه‌اڵتێكیش كه‌ گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تی دروس���تكردبێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫باس���ی حه‌ق وتن‌و عه‌داله‌تخوازی‌و‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌ری بكات وه‌كو ئه‌وه‌‬ ‫وایه‌ تۆ له‌مانگ���ی ره‌مه‌زاناو له‌ناو‬ ‫ماڵ���ی خ���وداو ب���ه‌رۆژی هه‌ینی‌و‬ ‫له‌نوێژی خوتبه‌دا درۆیه‌كی شاخدار‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬ ‫لۆت���ه‌ر ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌كاتی‬ ‫شه‌ڕ له‌گه‌ڵ كڵێساو زیاده‌ره‌وه‌كاندا‬ ‫سه‌ربكه‌وێت ناچاربو پشتببه‌ستێت‬ ‫فه‌رمان���ڕه‌وا‬ ‫به‌پش���تگیری‬ ‫ناوچه‌ییه‌كان‪ ،‬كڵێسای لۆته‌ری تا فێ���ری هیچ ش���تێك ناب���ن‪ ،‬هه‌مو‬ ‫كات���ی هیتله‌ریش له‌گه‌ڵ هیچ یه‌ك خه‌ڵك���ی كوردس���تان بدوێنه‌ دڵی‬ ‫له‌ده‌وڵه‌ته‌ كاتۆلیكیه‌كاندا ئه‌وه‌ نه‌بو پڕه‌ له‌ره‌خنه‌و گله‌یی له‌ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫كه‌ نه‌گونجێت‪ ،‬شۆڕشی الدێییه‌كان هه‌مو س���لێمانی له‌یه‌كێتی توڕه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ك���ی ت���ری دا به‌ده‌س���ت یه‌كێتی���ش ئه‌مه‌ ب���اش ده‌زانێت‌و‬ ‫لۆته‌ره‌وه‌ ك���ه‌ فه‌رمانخوازی فێری پارتیش ئ���ه‌وه‌ ده‌زانێت كه‌ خه‌ڵك‬ ‫فه‌رمانداره‌كان بكات‪ .‬مارتن لۆته‌ر گله‌ی���ی‌و ره‌خن���ه‌ی زۆره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا كه‌سایه‌تییه‌كی لێبورده‌و خه‌ڵ���ك له‌یه‌كێتی ت���وڕه‌ نه‌بونایه‌‬ ‫ئاش���تیخواز نه‌بو‪ ،‬كۆمه‌ڵێك هۆكار ئه‌وه‌ سبه‌ی كه‌ هه‌ڵبژاردنه‌ یه‌كێتی‬ ‫هه‌بون وایان له‌لۆته‌ر كرد كه‌ خۆی به‌په‌ڕوباڵه‌وه‌ به‌شداریده‌كرد‪ ،‬نه‌ك‬ ‫له‌مرۆڤ بكات به‌فریشته‌‪ ،‬له‌كاتێكدا وه‌كو ئێس���تا كه‌ ئاوه‌ڕوت كراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ ده‌یوت‪ ،‬ئامانجی مرۆڤ ئه‌نجامی س���به‌ینێش زۆر تۆقێنه‌ره‌‬ ‫به‌خته‌وه‌ری نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو بریتییه‌ بۆ یه‌كێتی‪ ،‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵك له‌پارتیش‬ ‫له‌ئ���ازار ئازار‪ ،‬خ���اچ خاچ‪ ،‬مێژوی گله‌یی نه‌بێ���ت‪ ،‬رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا ئه‌وه‌ به‌حزبه‌ ئه‌وه‌نده‌ی ده‌هێن���ا كه‌ حكومه‌تی‬ ‫سیاسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان پێپێكبهێنێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ ‪ 22‬س���اڵی‬ ‫(به‌تایب���ه‌ت یه‌كێتی نیش���تمانی) رابردوش���دا هیچ رێگه‌چاره‌یه‌ك بۆ‬ ‫و خه‌ڵك���ی ئه‌هل���ی كتێب ده‌ڵێت‪ ،‬ئ���ه‌و تاقه‌تپروكێنیی���ه‌ی قوتابیان‬ ‫بڕۆن به‌دوای ئه‌و هۆكارانه‌دا بچن‌و له‌قوتابخانه‌كاندا نه‌كراوه‌‪ .‬ئاس���تی‬ ‫لێیبكۆڵنه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و هۆكارانه‌ چی زانكۆكانیش ورده‌ ورده‌ داده‌ڕوخێ‪،‬‬ ‫بون وایان له‌نه‌وش���یروان مسته‌فا له‌كاتێكدا مامۆس���تای زانكۆ ته‌نیا‬ ‫كرد‪ ،‬ئه‌م ره‌وته‌ نوێیه‌ رابگه‌یه‌نێت‌و موچه‌كه‌ی باش بوه‌‪ ،‬زانس���ته‌كه‌ی‬ ‫بانگه‌شه‌ بۆ عه‌داله‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و خراپت���ر ب���وه‌‪ ،‬هه‌م���و خه‌ڵك���ی‬ ‫ماف���ی مرۆڤ‌و ‪...‬ھتد بكات‪ .‬هه‌مو كوردس���تان به‌نێرو مێیه‌وه‌‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫حزبه‌ سیاسییه‌كان‌و خوێنه‌واره‌كان ج���ل‌و به‌رگی ن���وێ له‌به‌رده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ت���ا هۆكاره‌كان���ی نه‌دۆزن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رگیان ده‌گۆڕن‪ ،‬به‌اڵم به‌ئه‌قڵی ‪50‬‬ ‫ناش���توانن له‌گرفتی نێوان خۆیان‌و ساڵی پێشو ده‌ژیت‌و ئاماده‌یی تێدا‬ ‫خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان بگه‌ن‪ .‬نییه‌ ئه‌قڵ‌و بیركردنه‌وه‌ی بگۆڕێت‪،‬‬ ‫كه‌چی له‌جیات���ی خوێندنه‌وه‌یه‌كی ئه‌م���ه‌ مه‌ترس���ییه‌كی گه‌وره‌ی���ه‌‪.‬‬ ‫وردی ئ���ه‌م روداوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ت���ا ت���ا له‌ (‪)10‬س���اڵی رابردودا‪ ،‬كارێكی‬ ‫ئێس���تاش ئ���ه‌م هه‌رێم���ه‌ نمونه‌ی وه‌ها نه‌ك���راوه‌‪ ،‬خه‌ڵك گله‌ییه‌كانی‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���انه‌ی زۆره‌ كه‌ بڕوایان كه‌متربێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‬ ‫به‌به‌رپرسیاری بێ ئیمتیازات نییه‌‪ ،‬زیادیكردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش پێچه‌وانه‌ی‬ ‫بڕوای���ان به‌لێبورده‌یی نییه‌‪ ،‬بڕوای ده‌سه‌اڵتدارێتییه‌‪ .‬یه‌كێتی له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ئازاردان���ی مرۆڤ���ه‌كان هه‌ی���ه‌‪ .‬رێ���ژه‌ی ده‌نگه‌كان���ی زۆر خ���راپ‬ ‫هه‌مو فه‌لس���ه‌فه‌ی رۆژئاوا ماوه‌ی كه‌مبۆت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی هێش���تا هه‌ر‬ ‫دو ه���ه‌زار س���اڵ زیاتره‌ له‌س���ه‌ر به‌ئه‌قڵییه‌تی په‌نجا به‌په‌نجا ده‌ژی‪،‬‬ ‫میراتی ئه‌فاڵتون‌و ئه‌رستۆ ده‌ژی‪ ،‬لویسی شازده‌ كه‌ له‌زیندانیشدا بو‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی ئێم���ه‌ په‌راوێزێكمان له‌و هێش���تا هه‌ر ده‌یویست پاشا بێت‪،‬‬ ‫میراته‌ نه‌نوس���یوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت سه‌دام حوسێنیش كه‌ له‌زینداندا بو‪،‬‬ ‫هێش���تا له‌مانای ماتماتیك به‌مانا ده‌یوت من سه‌رۆك كۆماری عێراقم‪،‬‬ ‫فیساگۆرسییه‌كه‌ی نه‌گه‌یشتوین‪ ،‬كه‌ هه‌ردوكیش���یان له‌س���ێداره‌دران‪.‬‬ ‫ئه‌وان هه‌مو دونیایان به‌ماتماتیكێك ئه‌وه‌ی خاوه‌نی ئه‌قڵییه‌تی لویسی‬ ‫سه‌رسامكرد كه‌ نه‌ك هه‌ر بنه‌مایه‌ك شازده‌و ئه‌و له‌سێداره‌دراوانه‌ بێت‪،‬‬ ‫بو بۆ تێكه‌ڵبون به‌مه‌عریفه‌‪ ،‬به‌ڵكو بێگومان چاره‌نوسیشی هه‌ر وه‌كو‬ ‫كۆی پرس���ه‌كانی ژیان به‌ماتماتیك ئه‌وان ده‌بێت‪.‬‬ ‫زۆرجار ده‌ڕوانمه‌ ئه‌و ئازادیی‌و‬ ‫رونده‌كرێن���ه‌وه‌‪ .‬فه‌یله‌س���وفه‌كانی‬ ‫س���ه‌ده‌ی ‪17‬و‪18‬و ‪19‬و ‪ 20‬عه‌داله‌ت���ه‌ی ك���ه‌ س���پارتاییه‌كان‬ ‫له‌گرانبه‌هایی ماتماتیكیان ده‌زانی ك���ه‌ (‪ )2500‬س���اڵ پێ���ش ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌ژنه‌كانی���ان داب���و‪ ،‬ی���ان ئ���ه‌و‬ ‫بۆیه‌ گرنگییه‌كی زۆریان پێدا‪.‬‬ ‫له‌هه‌م���و قوتابیانی ئه‌م هه‌رێمه‌ عه‌داله‌ته‌ی له‌ناوخۆیان بۆ هاواڵتی‬ ‫بپرسه‌‪ ،‬كه‌ی له‌ژیان بێزار ئه‌بیت‌و س���پارتایی فه‌راهه‌مكراب���و‪ ،‬ت���ا‬ ‫توش���ی بێتاقه‌تی ئه‌بی���ت‪ ،‬هه‌مو ئێستاش ژنی كورد نه‌گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫منااڵنی بنه‌ڕه‌تی بێنه‌ له‌و وه‌اڵمه‌دا ئ���ه‌و ئازادیی���ه‌ی كه‌‪ 2500‬س���اڵ‬ ‫هاوڕان كه‌ ته‌نی���ا له‌كاتی ده‌وامی پێش ئه‌مڕۆ له‌س���پارتا هه‌یانبوه‌‪،‬‬ ‫قوتابخانه‌كانیان بێ���زارو بێتاقه‌ت هه‌مو رێگایه‌كیش���یان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌بن‪ ،‬هه‌مو مامۆس���تا باشه‌كانی كۆكردنه‌وه‌ی س���امان‌و دروستبونی‬ ‫زانك���ۆش بدوێن���ه‌ ته‌نی���ا له‌زانكۆ گه‌نده‌ڵی گرتبو‪ ،‬ئه‌فالتون‪ ،‬ئه‌رستۆ‪،‬‬ ‫توش���ی بێتاقه‌تی ده‌بن‌و پێتده‌ڵێن مارك���س زۆر س���ودیان له‌وجۆره‌‬ ‫قوتابیانیش له‌م ج���ۆره‌ زانكۆیانه‌ سۆسیالیستییه‌ی س���پارتاییه‌كان‬

‫ئه‌وانه‌ی‬ ‫به‌بانگه‌شه‌ی پڕ‬ ‫له‌درۆ درێژه‌یان‬ ‫به‌كورسییه‌كانیان‬ ‫داوه‌‪ ،‬مێژو‬ ‫پێمانده‌ڵێت‬ ‫رۆژێك هه‌ر‬ ‫هاتوه‌ بكه‌ونه‌‬ ‫به‌ر نه‌فره‌تی‬ ‫خه‌ڵكه‌وه‬

‫وه‌رگرتب���و‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌م هه‌رێمه‌ی‬ ‫ئێمه‌دا‪ ،‬رزگارك���ردن‌و ئازادكردنی‬ ‫خێ���زان زۆر زۆر له‌رزگاركردن���ی‬ ‫نیش���تمان ئه‌س���ته‌مترو قورستره‌‪.‬‬ ‫من نازانم بۆچی یه‌كێتی ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫بوختان بۆ ئه‌م حیزب‌و ئه‌و حیزب‬ ‫دروستده‌كات‪ ،‬جارێكیش له‌ده‌رده‌‬ ‫كوش���نده‌كانی خۆی ناكۆڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چ���ۆن ده‌كرێ له‌یه‌ككات���دا بڵێیت‬ ‫بڕوام به‌دیموكراس���ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ه���زری خۆس���ه‌پاندن مێش���كی‬ ‫داگیركردبیت‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی به‌بانگه‌ش���ه‌ی پڕ له‌درۆ‬ ‫درێژه‌یان به‌كورس���ییه‌كانیان داوه‌‪،‬‬ ‫مێژو پێمانده‌ڵێت رۆژێك هه‌ر هاتوه‌‬ ‫بكه‌ون���ه‌ به‌ر نه‌فره‌ت���ی خه‌ڵكه‌وه‌‪،‬‬ ‫نوس���ینه‌كه‌م به‌م نمونه‌یه‌ی گاندی‬ ‫قف���ڵ ده‌ده‌م‪ :‬ژنێ���ك له‌هه‌رێمێكی‬ ‫دور منداڵێكی ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و منداڵه‌‬ ‫یه‌كج���ار زۆر ح���ه‌زی له‌خواردنی‬ ‫ش���ه‌كر ده‌بێ���ت‪ ،‬ت���ا وایلێدێت‪،‬‬ ‫پزیش���ك دوای پشكنینی منداڵه‌كه‌‬ ‫به‌دایك���ی منداڵه‌كه‌ ده‌ڵێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و منداڵه‌ت به‌رده‌وامبێت له‌شه‌كر‬ ‫خواردن‪ ،‬ژی���ان له‌ده‌س���تده‌دات‪،‬‬ ‫دایك���ی منداڵه‌كه‌ به‌م قس���ه‌یه‌ی‬ ‫پزیش���ك زۆر په‌رێش���ان ده‌بێت‌و‬ ‫ناچ���ار ده‌بێت بچێت���ه‌ الی گاندی‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌منداڵه‌ك���ه‌ی بڵێت‬ ‫نابێت شه‌كر بخۆی‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ناوی‬ ‫گاندی به‌شێوه‌یه‌كی زۆر به‌رفراوان‬ ‫باڵوببوه‌وه‌و هه‌م���و مندااڵنی هیند‬ ‫به‌شێوه‌ی ئه‌فسانه‌یی باسیان لێوه‌‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ئیتر دایك���ی منداڵه‌كه‌و‬ ‫به‌ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ر‬ ‫منداڵه‌ك���ه‌ی‬ ‫رێگایه‌كی دورودرێژ ده‌بڕن‌و ده‌گه‌نه‌‬ ‫الی گان���دی‪ ،‬ژنه‌كه‌ به‌س���ه‌رهاتی‬ ‫منداڵه‌كه‌ی بۆ گاندی باس���ده‌كات‌و‬ ‫ئینجا داوای لێده‌كات كه‌ به‌كوڕه‌كه‌ی‬ ‫بڵێت نابێ ش���ه‌كر بخۆی‪ ،‬گاندیش‬ ‫به‌ژنه‌كه‌ ده‌ڵێت ئێس���تا تۆ بڕۆوه‌‬ ‫گونده‌كه‌ی خۆت‪ ،‬دوای دو هه‌فته‌ی‬ ‫تر وه‌ره‌وه‌ م���ن كارێكی وا ده‌كه‌م‬ ‫كه‌ كوڕه‌كه‌ت ئیتر شه‌كر نه‌خوات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ژنه‌كه‌ س���ور ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی رێگاك���ه‌ی دوره‌و توانای‬ ‫مادیش���ی كه‌مه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و زه‌حمه‌ته‌‬ ‫جارێكی دی بێته‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا چه‌ند‬ ‫قس���ه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ كوڕه‌ بچوكه‌كه‌م‬ ‫بك���ه‌و نه‌جاتم بده‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گاندی‬ ‫جه‌ختده‌كاته‌وه‌ كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ناتوانێ ئێس���تا به‌و منداڵه‌ی بڵێت‬ ‫ش���ه‌كر مه‌خۆ‪ ،‬بۆیه‌ ه���ه‌ر ده‌بێت‬ ‫دوای دو هه‌فته‌ی تر بێیته‌وه‌‪ ،‬ژنه‌كه‌‬ ‫به‌نابه‌دڵی‌و به‌خه‌م���ه‌وه‌ ئه‌م رێگا‬ ‫دوره‌ ده‌گرێته‌وه‌ به‌رو ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫گونده‌كه‌ی‪ ،‬له‌به‌ر خۆشه‌ویس���تی‬ ‫بێ س���نوری ب���ۆ منداڵه‌كه‌ی دوای‬ ‫دو هه‌فته‌ی دیك���ه‌ جارێكی دیكه‌‬ ‫هه‌م���ان رێ���گا ده‌گرێته‌وه‌به‌رو بۆ‬ ‫الی گان���دی ده‌ڕوات‪ ،‬كه‌ ئه‌مجاره‌‬ ‫گاندی ده‌بین���ێ‪ ،‬ژنه‌كه‌ پێیده‌ڵێت‬ ‫ئه‌وه‌تا له‌سه‌ر قسه‌ی خۆت دوباره‌‬ ‫هاتمه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌مجاره‌یان كارێكی‬ ‫وا بكه‌ی���ت كه‌ منداڵه‌كه‌م ش���ه‌كر‬ ‫نه‌خ���وات‪ ،‬گاندی���ش زۆر به‌هێمنی‬ ‫منداڵه‌كه‌ بانگ ده‌كاته‌ الی خۆی‌و‬ ‫پرس���یارێكی لێ���ده‌كات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ت���ۆ منت خۆش���ده‌وێت؟‬ ‫منداڵه‌كه‌ش خه‌نی ده‌بێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫تۆم زۆر زۆر خۆش���ده‌وێت‪ ،‬گاندی‬ ‫پێیده‌ڵێ���ت‪ ،‬كه‌واب���ێ ئه‌گ���ه‌ر من‬ ‫ش���ه‌كر نه‌خۆم تۆش نابێت شه‌كر‬ ‫بخۆیت‪ ،‬منداڵه‌كه‌ش ده‌ڵێت باشه‌‪،‬‬ ‫ئینجا گاندی به‌منداڵه‌كه‌ ده‌ڵێت من‬ ‫ش���ه‌كر ناخۆم كه‌وابێ نابێت تۆش‬ ‫بیخۆیت‪ ،‬منداڵه‌كه‌ په‌یمان ده‌دات‬ ‫كه‌ ئیتر ئه‌وی���ش نه‌یخوات‪ ،‬ژنه‌كه‌‬ ‫له‌م قس���ه‌و باس���ه‌ی گاندی حاڵی‬ ‫نابێت‌و له‌گاندی ده‌پرس���ێ‪ ،‬باشه‌‬ ‫تۆ ه���ه‌ر بۆ ئه‌م دو قس���ه‌یه‌ منت‬ ‫جارێك���ی دیكه‌ له‌و گون���ده‌ دوره‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئێره‌‪ ،‬ئه‌ی بۆچی هه‌ر‬ ‫له‌یه‌كه‌مین جاردا وات به‌منداڵه‌كه‌م‬ ‫ن���ه‌وت‪ ،‬گاندیش له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ئاخر ئه‌وكاته‌ی تۆ یه‌كه‌مجار هاتی‬ ‫ئه‌و داوای���ه‌ت له‌من كرد‪ ،‬من خۆم‬ ‫ش���ه‌كرم ده‌خوارد‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ تۆ‬ ‫رۆیشتیته‌وه‌ له‌وكاته‌وه‌ من خواردنی‬ ‫شه‌كرم وازلێهێناوه‌و ته‌ركم كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێس���تا به‌منداڵه‌كه‌تم وت من‬ ‫ش���ه‌كر ناخۆم كه‌وابێ نابێ تۆش‬ ‫بیخۆیت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر جاری یه‌كه‌م‬ ‫وام پێ بوتایه‌ ده‌بو درۆی له‌گه‌ڵدا‬ ‫بكه‌م بۆی���ه‌ پێم نه‌وت‪ .‬به‌ڵێ ئه‌مه‌‬ ‫نمونه‌یه‌كی بچوكی گاندییه‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌م هه‌مو درۆو ده‌له‌سه‌ی به‌رپرس‌و‬ ‫كاندیدو س���ه‌ركرده‌كانن كه‌ رۆژانه‌‬ ‫گوێیان پڕكردوین له‌درۆی شاخدار‪.‬‬

‫هه‌م���و ئه‌‌م���ان زیات���ر رونب���وه‌وه‬ ‫به‌باڵوبونه‌وه‌ی کتێبی ‌‌ڕه‌ش���ی هایدگه‌ر‬ ‫س���اڵی پار له‌ئه‌ڵمانی���ا‪ .‬کتێبی ڕه‌ش‬ ‫بریتی���ه له‌یاده‌وه‌ریه‌كان���ی هایدگ���ه‌ر‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1930‬بۆ ساڵی ‪ 1940‬زیاتر له‬ ‫‪ 1200‬الپه‌ڕه‌یه‪ .‬تراونی که به‌رێوه‌به‌‌ری‬ ‫ئینس���تیتیوتی مارت���ن هایدگ���ه‌‌ره‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماده‌كه‌ری کتێبه ڕه‌شه‌كه‌یه‪،‬‬ ‫له‌دیدارێکدا ده‌ڵێت توش���ی حه‌په‌سان‌و‬ ‫په‌شۆکان بوه به‌بینینی ئه‌و هه‌مو دژه‬ ‫سامیه‌ته الی هایدگه‌ر‪ .‬زمانی هایدگه‌ر‬ ‫له‌یاده‌وه‌ریه‌كانیدا هه‌‌مان زمانه که ئه‌و‬ ‫رۆژگاره دژ بۆ س���امیه‌ت به‌كارهاتوه‪،‬‬ ‫به‌كاربردن���ی چه‌مک���ی وه‌ك جوله‌كه‌ی‬

‫جیهانی‪ ،‬بێڕه‌گ؛ که له‌هه‌مانکاتدا یانی‬ ‫بێبه‌زه‌ی���ی‌و دڵڕه‌ق‪ ،‬هه‌مان چه‌مکن که‬ ‫‌ده‌قی ناس���راوی پرۆتۆکۆڵی پیرانی‬ ‫له‌‌‬ ‫زایون���دا به‌كارب���راوه‪ ،‬ک���ه ده‌قێک���ی‬ ‫ساخته‌ی دژه جوله‌كه‌یه باس له‌هه‌وڵی‬ ‫جوله‌كه ئه‌کات بۆ ده‌ستبه‌س���ه‌راگرتنی‬ ‫جیهان‪.‬‬ ‫به‌کورتی بیری هایدگه‌ر بریتیه له‌بیری‬ ‫که‌سێک که بڕوای وه‌هایه بیری مۆدرێن‬ ‫که بریتیه له‌گه‌ڕیده‌یی‪ ،‬له‌شارنش���ینی‪،‬‬ ‫له‌ف���ره که‌لت���وری‪ ،‬له‌س���نگفراوانی‪،‬‬ ‫له‌یه‌كس���انی هه‌م���و بیری ترس���ناکن‌و‬ ‫مرۆڤایه‌تی ب���ه‌ره‌و نه‌مان ده‌به‌ن‪ .‬بۆیه‬ ‫ده‌بێت مرۆڤ په‌یوه‌س���ت بێت به‌خاکی‬

‫خۆیه‌وه‪ ،‬خه‌ڵكانێ���ک هه‌ن که بااڵترن‬ ‫له‌ئه‌وانیت���ر بۆیه ئه‌رک���ی رزگارکردنی‬ ‫خه‌ڵكی سه‌رلێش���ێوایان هه‌یه‪ .‬مرۆڤ‬ ‫نابێ���ت وه‌ك تاکێک هه‌بێ���ت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫سه‌ر به‌داس‪-‬فۆلک بێت‪ ،‬که زاراوه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌‌ڵمانی نازیه که تایبه‌ته به‌ناسیونالیزمی‬ ‫خوێندۆستی ئه‌‌ڵمانی‪ ،‬به‌کورتی ڕه‌گه‌‌زی‬ ‫پاک‪ .‬پرسی گه‌وره ئه‌‌وه‌یه که له‌دونیا‬ ‫کوریدا کاتێک ک���ه خه‌ڵك داوای ماف‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬تێکۆش���ان هه‌ی���ه بۆ رێزگرتن‬ ‫له‌تاک‪ ،‬له‌ئازادی‪ ،‬هه‌وڵ‌و کۆشش هه‌یه‬ ‫بۆ مۆدرێن بون له‌بری که‌له‌پورگه‌رایی‪،‬‬ ‫ئایا بیری که‌س���ێکی وه‌ها ده‌بێت چۆن‬ ‫بخوێنرێته‌وه؟‬

‫هەڵبژاردنی ‪ ٣٠‬ئەپرێل‪...‬پاشماوه‌‬ ‫رەنگە کەس����ێک پێیواب����ێ گۆڕان‪،‬‬ ‫ی����ا پارت����ی‌و یەکێتی‪ ،‬یاخ����و فایل‌و‬ ‫پرۆفایلی کاندیدەکانیان دەتوان مێژو‬ ‫بەوش����ێوەیە بنوسن کە دەیانەوێ‪ ،‬یا‬ ‫رەنگە بۆ یەکێک رەفتاری ئەو الیەنانە‬ ‫بەنوێ‌و س����ەربەخۆ لەو دایلەمایەنەی‬ ‫کە کۆمەڵگای ک����وردی پاش جەنگ‬ ‫تێیکەوت����وە دابن����ێ‪ ،‬پێیواب����ێ ئەو‬ ‫الیەنانە دەتوانن هەڵبژاردن دوربگرن‬ ‫لەو لێکتێنەگەیشتن‌و ناکۆکییانەی کە‬ ‫مێژویەکیان هەیە‪ ،‬رۆچونەتە نێو رەگ‌و‬ ‫ریشەی کۆمەڵگاوە‪ .‬دەتوانن بیکەنە‬ ‫دەروازەیەک بۆدیمۆکراتیزەیش����نێکی‬ ‫درێژخایەن‌و دواج����ار ببێ بەبنیادێک‬ ‫ب����ۆ دەوڵەتی ک����وردی‪ .‬ب����ەاڵم ئەو‬ ‫کەس����ە دەبێ خۆی یەکالکردبێتەوە‬ ‫کە ئایامرۆڤ دەتوانێ س����ەربەخۆ بێ‬ ‫لەو ناسنامەیەی هەڵیگرتوە‪ ،‬دەتوانێ‬ ‫یادگارییەکان����ی منداڵی ل����ە بیربکاو‬ ‫پێیوابێ مرۆڤ بونەوەرێکی عەقاڵنییە‬ ‫دەتوان����ێ پۆلێنی خواس����تەکانی بکا‬ ‫لەسەر بنەمایەکی عەقاڵنی؟‪.‬‬ ‫لەقۆناغ����ی ئێس����تای کۆمەڵگای‬

‫کوردی����دا‪ ،‬ئەوەی لەس����ەر مەحەکە‪،‬‬ ‫ئ����ەوە نییە ک����ە کۆمەڵ����گای پاش‬ ‫جەنگ چاوەڕوانی چ ش����تێکی گەورە‬ ‫لەهەڵبژاردن دەکا‪ ،‬بەڵکو ئەوە لەسەر‬ ‫مەحەکە ک����ە هەڵب����ژاردن نەبێتەوە‬ ‫هۆی دوبارە سەرهەڵدانەوەی جەنگ‌و‬ ‫ناکۆکییەکان‪ .‬بۆیە هەواڵە گرنگەکە‪،‬‬ ‫خودی میکانیزم‌و پرۆسەی هەڵبژاردن‬ ‫نییە لەهەرێمی کوردس����تاندا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەو ژینگەیەیە کە تیایدا هەڵبژاردنەکە‬ ‫شێوە وەردەگرێ‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر هەڵبژاردنی ‪٢٠١٤/٠٤/٣٠‬‬ ‫بریتی بێ لەو دێوەزمەیە‪ ،‬دەبێ چی‬ ‫بک����رێ‪ ،‬ئ����ەوەی کارل مارکس‌و رۆزا‬ ‫لۆکس����مبۆرگ وەربگرین ک����ە دەڵێن‬ ‫ئامانج����ی هەمو تی����ۆرەک دەبێ بۆ‬ ‫گ����ۆڕان بێ‪ ،‬یاخود ئ����ەوەی ئیدوارد‬ ‫بێرنیش����تاین‌و زۆرێک لەنیۆریالیست‌و‬ ‫ئابوری����ە بونیاتگەراکان وەربگرین کە‬ ‫باوەڕی����ان وایە هەمو ئامانجێک دەبێ‬ ‫بۆ ئیدامە یاخود چاکسازی بێ‪ .‬گۆڕان‬ ‫یان چاکسازی‪ ،‬هەڵبژاردنی ئەوجارە‬ ‫کۆمەڵێ����ک ناڕۆش����نی‌و نادڵنیای����ی‬

‫لەگەڵ خ����ۆی دەهێن����ێ‪ .‬ئامادەیی‌و‬ ‫ئاگای����ی الیەنەکانی ب����راوەو دۆڕاوی‬ ‫هەڵبژاردن لەسەر ئەدەبیاتی قۆناغی‬ ‫گواس����تنەوەی واڵت����ان‌و بابەتەکانی‬ ‫وەکو دابەشکردن هێز کارێکی خراپ‬ ‫ناب����ێ‪ .‬ئەگ����ەری زۆر هەی����ە الیەنی‬ ‫دۆڕاوی هەڵبژاردن ئەگەر یەکێتی بێ‬ ‫یا ه����ەر الیەنێکی دیکە بێ‪ ،‬ئەنجامی‬ ‫هەڵب����ژاردن بەئاش����تیانەوەرنەگرێ‪،‬‬ ‫چۆن لەگ����ەڵ ئ����ەوە مامەڵە بکرێ؟‬ ‫ئەگ����ەر چارەس����ەر بریت����ی ب����ێ‬ ‫له‌دابەش����کردنی هێز‪ ،‬ئ����ەوا ئامانجی‬ ‫دورو نزیک����ی هەر دابەش����کردنێکی‬ ‫هێزو دەسەاڵت‌و حکومەت‌و لەقۆناغی‬ ‫ئێستاش����دا پێکهێنان����ی حکومەت‪،‬‬ ‫دەبێ بریتی بێ لەپاراستنی ئاشتی‌و‬ ‫ئاس����ایش‌و بنیاتنانی س����تراکچەری‬ ‫دەوڵ����ەت‌و مەدەنیکردن����ی کۆمەڵگا‪،‬‬ ‫ئەگەرنالوبنانیزەیش����ن‌و دو ئیدارەیی‬ ‫رەنگ����ە ئەوج����ارە س����ێ ئیدارەی����ی‬ ‫دەرەنجام����ی هەڵب����ژاردن ب����ێ‪.‬‬ ‫بەوشێوەیە‪ ،‬خودی هەڵبژاردن دەبێتە‬ ‫هەواڵە ناخۆشەکە‪.‬‬

‫دەربارەی هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی‪...‬پاشماوه‌‬ ‫بۆئ����ەوەی لەکولتورگەرایی ڕزگارمان کرانەوەیەک ب����ەڕووی گۆڕانکارییەکانی‬ ‫ببێت پێویستە پێش����تر لەووێناکردنەی ناو ژیانیکۆمەاڵیەتیدا‪.‬‬ ‫وێناکردن����ی کولت����ور وەک بوخچ����ە‬ ‫کولت����ور ڕزگارمانببێ����ت ک����ە کولت����ور‬ ‫وەک"بوخچە"یەک وێنادەکات‪ ،‬بوخچەیەک هه‌م����ان ئ����ەو وێنەی����ەی کۆمەڵگامان‬ ‫مرۆڤ بۆهه‌ر ش����وێنێک ب����ڕوات لەگەڵ پێئەبەخش����ێت کە یەکس����انی دەکات‬ ‫خۆیدا بیبات‌و لەهه‌ر ش����وێنێکی دونیادا بەیەکەیەک����ی ئۆرگانی����ی ھۆمۆجین‌و‬ ‫بیکاتەوە هه‌مان ئەو شتانەیتێدابێت کە بێجیاوازیی‪ .‬هاوکات وێنەیەکیش لەسەر‬ ‫لەڕۆژی یەکەمەوە لەناویدایە‪ .‬ئەم ڕوانینە خ����ود دروس����تدەکات وەکیەکەیەک����ی‬ ‫بوخچەییە بۆ کولتور وێناکردنێکی تەواو یەکگرتووی بێدرزو بێشەبەقی فرەجۆر‪،‬‬ ‫داخراوو نەگ����ۆڕو جێگیریی کولتورە کە ک����ە نەکرێ����ت ش����تیترو ڕوانینیت����رو‬ ‫مەسەلەی بوون یان نەبوونی هاریکاریی ئینتیمایت����ری لێوەبێت����ە ژوورەوە‪.‬‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی بەتاڵدەکاتەوەلەه����ه‌ر هاریکاریی کۆمەاڵیەتی ل����ەم ڕوانینەدا‬ ‫کردەیەک����ی ناکولتوری����ی‌و لەه����ه‌ر هاریکارییەکی سروش����تییە‪ ،‬لەجۆرێک‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ داد‬ ‫ی گشتی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ داد ‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ژمار‌ه ‪732‬‬ ‫ی‪2‬‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دانوسان ‌‬ ‫‪2014/4/28‬‬

‫لەحەتمیەتەوە نزیکە‪ ،‬شتێکە لەناو ئەو‬ ‫بوخچ����ە کولتوری����ەدا ئامادەیەو ئەوەی‬ ‫بەش����ێک لەو بوخچەیە نەبێتلەدەرەوەی‬ ‫هاریکاریدای����ە‪ .‬یەکێ����ک لەکێش����ە‬ ‫گەورەکانی دونیای ئێمە دروس����تبوونی‬ ‫ژمارەی����ەک بوخچەیکولتوریی داخراوە‬ ‫کە لەپ����اڵ گەڕاندنەوەدا ب����ۆ هه‌ندێک‬ ‫ڕاب����وردووی تایب����ەت‪ ،‬دەرگا ب����ەڕووی‬ ‫ک����ەس‌و ھێزە جیاوازەکان����دا دادەخات‪.‬‬ ‫ئەوەی هاریکاری����ی لەکۆمەڵگای ئێمەدا‬ ‫پێویستی پێیەتی دروستکردنیوێنەیەکی‬ ‫ئایندەیە کە بەشی هه‌رەزۆری کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە بۆالی خۆی بانگبکات‪.‬‬

‫ئــاگــاداری‬

‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن داواكار پێش���كه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه كراوه‌ له‌الیه‌ن (هێمن عبدالل ‌ه س���عید ) پێشكه‌ش ب ‌ه‬ ‫ی ‪/‬پڕۆژ‌هی‌ بچوك) له‌به‌روار ‪،2014/4/24‬‬ ‫ی ش���یرین ‌‬ ‫ی كارگه‌ی (كالس���یك بۆدروس���ت كردن ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كه‌مان كراو‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی له‌خ���واره‌وه‌ دیاری‌ كراو‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و ئامێران ‌هی‌ كردو‌ه ك ‌ه له‌(هه‌واری ش���ار ) دانراو‌ه ك��� ‌ه ئامێره‌كان ‌‬ ‫داوای‌ تۆم���ار كردن��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان ب�ڵ�اوی‌ ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ر‬ ‫ب���ه‌ پێی یاس���ای دادنوس���ان ژم���اره‌(‪ )33‬س���اڵی‌ (‪ )1998‬به‌ركار ل��� ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی (‪ )15‬پانز‌ه ڕۆژدا س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك ل���ه‌و ئامێران ‌ه داده‌نێ له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ی به‌ په‌یوه‌ندیدار ی���ا خاوه‌ن ‌‬ ‫كه‌س���ێ‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ی پێ‌ ده‌درێت ‪..‬‬ ‫ی تۆم���اری‌ ئامێره‌كان ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی��� ‌ه ب���كات‪ ،‬ب ‌ه پێجه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ن���اوی‌ داواكار تۆمار ده‌كه‌ین‌و بروانامه‌ ‌‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ ڕێزدا‪.............‬‬

‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی ‪ /‬ژمار‌ه ‪25‬‬ ‫ی و گاز ‌‬ ‫ی _ ‪1‬گن _ كاره‌بای ‌‬ ‫‪/1‬فرنی‌ ده‌وار _ ئێران ‌‬ ‫ی ‪ /‬ژمار‌ه ‪26‬‬ ‫ی _ كاره‌بای ‌‬ ‫ی قیمه‌ _ ئێران ‌‬ ‫‪ /2‬مه‌كینه‌ ‌‬ ‫ی _ كاره‌بایی ‪ /‬ژمار‌ه ‪27‬‬ ‫‪ /3‬هه‌ویرشێل (عجانه‌) ئێران ‌‬ ‫ی ‪ /‬ژمار‌ه ‪30‬‬ ‫‪/4‬تێكه‌ڵكار _ خه‌اڵت ‌ه جۆر _عباسی‌ _ ئێران ‌‬ ‫ی _ عباسی _ كاره‌بایی ‪ /‬ژمار‌ه ‪29‬‬ ‫ی ئاش _ ئێران ‌‬ ‫‪ /5‬ئامێر ‌‬ ‫ی _ كاره‌بایی ‪ /‬ژمار‌ه ‪31‬‬ ‫ی گونك _ ئێران ‌‬ ‫ی پانكه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫‪/6‬ئامێر ‌‬ ‫ی _ كاره‌بایی ‪ /‬ژمار‌ه ‪28‬‬ ‫‪/7‬خه‌اڵته‌‪ /‬تێكه‌ڵكاری‌ _ئێران ‌‬

‫ونبون‬

‫دادنوسی سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫سۆران یادگار ره‌شید‬ ‫‪2014/4/28‬‬

‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (شوان عارف ره‌ش���ید) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ن���اوی‌ (محمد طاهر علی) هه‌ركه‌س دۆزی���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (نه‌وزاد مش���یر معروف) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئــاوێنه‌‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫دۆڕاو كێیه‌؟‬ ‫حەمە‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ته‌قه‌کردن���ی الیه‌نگران���ی یه‌کێتی‌و‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی ده‌زگا ئه‌منیی���ه‌کان‬ ‫به‌بۆن���ه‌ی باڵوبون���ه‌وه‌ی گرت���ه‌‬ ‫ڤیدیۆیه‌کی تاڵه‌بانی‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی ‪ 2014/4/28‬ـ سڵیمانی‬

‫ئه‌مڕۆ هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردن كۆتایی‌ هات‌و س���به‌ینێ‌ پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‪ ،‬له‌هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردندا زۆر ش���ت وت���راو زۆر ناهه‌قی‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ناووناتۆره‌ش بۆ ئه‌م لیس���ت‌و ئه‌و كاندیدو حیزبانه‌ داتاشراو كار‬ ‫گه‌یش���ت به‌وه‌ی‌ ته‌ق‌و تۆقیش به‌سه‌ر یه‌كتردا كرا‪ ،‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕای‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ش هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردن تا ئه‌ندازه‌یه‌ك به‌ئارامی‌ به‌ڕێكرا‪ ،‬كه‌ مایه‌ی‌‬ ‫دڵخۆشی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫تا ئێره‌ هه‌مو هێزه‌كان باش���یان هێنا‪ ،‬به‌اڵم له‌مه‌ش گرنگتر ئه‌نجامدانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك���ی‌ بێگه‌ردو بێ‌ گزی‌و به‌دوای‌ ئه‌وه‌ش���دا قبوڵكردنی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ س���به‌ینێیه‌ به‌گیان���ی‌ لێبورده‌یی‌‌و دیموكراس���یه‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫باش���تر بڵێین قبوڵكردنی‌ دۆڕانه‌ كه‌ گه‌شه‌ به‌پرۆسه‌ی‌ دیموكراسی‌ ده‌داو‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تكردنی‌ ده‌سه‌اڵتیش له‌م هه‌رێمه‌دا ده‌كات به‌نه‌ریتێكی‌ ریشه‌‬ ‫داكوتاوو چه‌س���پاو‪ .‬هه‌مو ئه‌م هێ���زه‌ ركه‌به‌رانه‌‪ ،‬له‌پێش���یانه‌وه‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان‪ ،‬ته‌نها ئه‌و كاته‌ ده‌یس���ه‌لمێنن كه‌ هێزی‌ دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫گۆڕانخوازن كه‌ به‌ر له‌هه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی‌ حیزبییان له‌س���ه‌ر پاراس���تنی‌‬ ‫ئارامی‌‌و هێمنی‌ كوردس���تان‌و قبوڵكردنی‌ ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان سوربن‪،‬‬ ‫ته‌نها ئه‌مه‌ش ده‌ریده‌خات كه‌ ئه‌م ئه‌زمونه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌كوێی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ دیموكراسی‌ ئه‌مڕۆی‌ دنیادا وه‌ستاوه‌‪ ،‬ئه‌گینا هه‌ڵگرتنی‌ دروشمی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و سۆشیالدیموكراس���ی‌‌و گۆڕانخوازی‌ هیچ شتێك نابێت جگه‌‬ ‫له‌هاش‌و هوش‌و بانگه‌شه‌ی‌ نێو میدیاكان‪.‬‬ ‫ی كه‌س ش���اراوه‌ نیی ‌ه كه‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌‪ ،‬روداوێكی‌‬ ‫ئه‌و راس���تییه‌ ال ‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌ بۆ ئه‌و سێ‌ هێزه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ كوردستان‪ ،‬كه‌ پێگه‌و ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫نفوزو ئیمتیازی‌ ئه‌وان له‌چوار س���اڵی‌ ئاینده‌دا دیاریده‌كات‪ ،‬چ له‌ئاس���تی‌‬ ‫پۆسته‌كانی‌ كورد له‌حكوم ‌هت‌و په‌رله‌مانی‌ عێراقدا‪ ،‬چ له‌ئاستی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگاكانی‌ كوردستانیشدا‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ گرنگه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌و هێزانه‌ ك���ه‌ له‌به‌رده‌م دوڕیانێكدان یان ئه‌وه‌ت���ا بڕوایان به‌ئه‌لف‌و‬ ‫بێی‌ دیموكراس���ی‌ هه‌ڵبژاردن‌و قبوڵكردنی‌ دۆڕانه‌ یان ئه‌وه‌تا به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رده‌م‌و ئی���راده‌ی‌ خه‌ڵك���ه‌وه‌ باوه‌ڕی���ان به‌خۆس���ه‌پاندنی‌ زۆره‌ملێ‌‌و‬ ‫ده‌س���تبه‌ردارنه‌بونی‌ پۆست‌و كورس���ی‌‌و ئیمتیازه‌كانیانه‌‪ ،‬ئه‌م هێزانه‌ یان‬ ‫ئه‌وه‌تا له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنانه‌وه‌ كوردس���تانێكی‌ جوانترو ئه‌زمونێكی‌‬ ‫پڕ ماناتر پیش���انی‌ جیهانی‌ ده‌ره‌وه‌ ئه‌ده‌ن‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا شتێكی‌ دیكه‌یان‬ ‫پیش���انئه‌ده‌ن كه‌ ئه‌ویش هه‌ڕه‌شه‌كردنیانه‌ به‌وه‌ی‌ خاوه‌نی‌ له‌شكرو هێزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و زێڕه‌ڤانی‌‌و پاره‌و دژه‌ تیرۆرو ئاس���ایش‌و ده‌زگای‌ پاراستن‌و‬ ‫زانیارین‌و به‌ده‌نگی‌ خه‌ڵك ده‌سه‌اڵت‌و پۆست‌و هێزه‌كانیان به‌كه‌س ناده‌ن!‬ ‫كه‌ گرتنه‌به‌ری‌ ئه‌م رێگه‌یه‌یان رێك پێچه‌وانه‌ی‌ خه‌س���ڵه‌ته‌ ته‌ندروست‌و پڕ‬ ‫ماناكه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌‪.‬‬ ‫به‌دۆڕان���ی‌ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬هیچ هێزێك كۆتایی‌ نایه‌ كه‌ بڕوای راس���ته‌قینه‌ی‌‬ ‫به‌دیموكراس���ی‌ بێت‪ ،‬ته‌نها كاتێ���ك حیزب‌و هێزێك كۆتای���ی‌ پێدێت كه‌‬ ‫ترس ل���ه‌دۆڕان وایلێبكات ش���انازی‌ به‌هێزو ده‌زگا ئه‌منی���ه‌كان‌و ژماره‌ی‌‬ ‫زیندانه‌كانیان���ه‌وه‌ بكات‪ ،‬هه‌مو ئه‌و هێزانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێ‌ به‌پاره‌و هێز درێژه‌‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتی‌ خۆیان بده‌ن‌و خۆشخه‌یااڵنه‌ش پێیانوایه‌ كه‌ له‌سه‌ركه‌وتندان‪،‬‬ ‫هێزێكن دۆڕاو‪.‬‬

‫ریکالم‬