ریکالم
www.awene.com
ژماره ()427 سێشەممە 2014/5/6
شهڕ لهسهر كورسیهكه ی تاڵهبان ی
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامهیهك کۆمپانیای ئاوێنه دهریدهکات
كۆمهڵ ،گرهوهكهی لهیهكگرتو بردهوه
12 »» 17 »»5 دهستپێدهكات
ی خۆڵهمێشی ئیسالمیهكان بۆ دهنگ بانگخوازهكانه
ی سهرۆك كۆمار هیچ دكتۆر مهحمود :پۆست بایهخێكی بۆ كورد نییه
5/5 یادکردنەوەی سەردەشت عوسمان
»» 3
ههڵهبجه
ههڵبژاردنی 30ی نیسان جارێکیتر ریزبهندیهکان دهستکاری دهکاتهوه
12 »» 17 »»2
ئامادهكار ی بۆ كۆبونهوهی نێوان گۆڕانو یهكێت ی دهكرێت ی س���لێمانی قبوڵب���كات .س���ێههم، س���هالحهدین بههائهدی���ن پهیام��� نهوشیروان مس���تهفا دهگوازێتهوه بۆ بارودۆخهك��� ه لهڕێگ���هی راگهیاندنهوه ی بۆ ی یهكێتیو ههردوالیانو هێوربكرێتهوه .چوارهم ،ئامادهكار س���هركردهكان ی كۆبونهوهی نێوان ههردوال بكرێت". جهغ���ت لهس���هر هێوركردن���هوه ی س���هبارهت ب���هم نێوانگریی���ه بارگرژییهكان���ی نێوانی���ان دهكهنهوهو ی ی نێوان س���هالحهدین بههائهدی���ن ،ئهندام��� ئام���ادهكاری ب���ۆ كۆبون���هوه ی ی مهكتهبی سیاسی یهكگرتوی ئیسالم ی گ���ۆڕانو یهكێت��� س���هركردهكان ئهبوبهكر ههڵهدنی بهئاوێن هی راگهیاند دهكرێت. ی ێ ك ه "وهك خهمخۆریهك بۆ ئهو دۆخه ی دوێن ئاوێنه ،سلێمانی :دوای ئهوه ی ههیه مامۆستا سهالحهدین ی لهسلێمان ،5/5سهالحهدین بههائهدین ئهمیندار ی ئیسالمی كوردستان ههس���تاوه بهنێوانگری لهنێوان ئهو دو ی یهكگرتو پێشو ی ی چهند كاتژمێرێ���ك بهدور الیهن ه بۆ ئهوهی رێز لهئیرادهی خهڵك بۆ م���اوه لهچاوی میدیاكان لهگ ه ڵ نهوش���یروان كوردستان بگیرێتو لهنزیكهوه دیدارو ی ی گفتوگۆ ههبێت ،لهههردو الوهش وهاڵم ی رێكخهری گشتی بزوتنهوه مستهفا ی هێرۆ ئیبراهیم ئهرێنی دراوهتهوه" . گۆڕان كۆبۆوه ،سهردان ی ئاوێنه، ی سهرچاوه ئاگادارهكه بهپێ ی ی سیاس��� ی ئهندامی مهكتهب ئهحمهد ی ی پهرلهمان ی ئهو ئهنجامی ههڵبژاردنهكان��� ی هێوركردنهوه كرد ،بهمهبهس���ت ی ی پارێزگاكان��� بارگرژیی���هی لهس���لێمانیدا كهوتوهت ه عێ���راقو ئهنجومهن��� ی كوردس���تان ،گۆڕانكاری لهنهخش���ه نێوان گۆڕانو یهكێتییهوه. ی سیاس���ی كوردس���تاندا دروستكردوهو ی ئ���اگادار بهئاوێنه س���هرچاوهیهك راگهیاند ك ه "س���هالحهدین بههائهدین ،وهك ههر ههڵبژاردنێكی پێش���وتریش ی ملمالنێكان���ی نێوان گ���ۆڕانو یهكێتی لهنێوانگریهك���هی دوێنێی���دا پهیام��� نهوشیروان مستهفای گهیاندوه بههێرۆ توندت���ر كردوهت���هوه ،بهتایبهتی ك ه ی ئهم ههڵبژاردن ه ی خوازیاره دوا ی یهكێت ئیبراهی���م ئهحم���هدو س���هركردهكان ی بههێزتر بێتهوه س���هر یهكێت���ی ،پهیامهك���هش بریت���ی بوه بهش���ێوهیهك ی كوردستانو ی سیاس��� ی شانۆ ی دهزگاو هێزه تهخت ل���ه ،یهكهم كه یهكێت��� ی چهكدارهكانی بۆ فش���ارو ترس���اندنو عێراق ،ئهم���هش پێكهێنانی كابینه ی ی ئهنجومهن ی ملمالنێ سیاسیهكان ههشتهمو دهستبهكاربون یهكالییكردنهوه ی ی پارێزگاكانو دابهشكردنی پۆستهكان بهكارنههێنێ���ت .دوهم ،ئهنجام��� پیاوێک دایکی دهبات بۆ دهنگدان ی كورد لهبهغدا ،ئاڵۆزتر دهكات. ی پارێزگا ی ئهنجومهن ههڵبژاردنهكان���
پۆرترێتی پیاوکوژەکان بارزانی 160حكومدراو لهسهر مادهی هۆشبهر دهداتهوه بهئێران ی بارزان���ی 160 ،ئێرانی ك ه بهفهرمان��� زۆربهی���ان لهس���هر مادهی هۆش���بهر ی كوردس���تاندا حوكمدرابون، لهههرێم ی ی كوردس���تانهوه رهوانه لهزیندانهكان ئێران دهكرێنهوه بۆ ئهوهی حوكمهكهیان لهوێ بهسهربهرن. ی ئاوێنه ،ئاژانسهكانی ئێران :كونسوڵ ی ئێران لهههولێر س���هید عهزیم حسێن ی راگهیاندوه ك ه بهئاژانس���هكانی ئێران ی ی 160زیندانیكراو بهفهرمان���ی بارزان
ی كوردس���تاندا ،ك ه ئێران���ی لهههرێم ی ی ه���هره زۆری���ان بهتۆمهت زۆرب��� ه ی بهكارهێنانو بازرگانیك���ردن بهماده هۆش���بهر بوه س���زای زیندانیكردنیان لهالی���هن دادگاكان���ی كوردس���تانهوه ی بهس���هردا س���هپێنرابو ،لهزیندانهكان ی كوردس���تانهوه ی ههرێم��� حكومهت��� ی كۆماری ئیس�ل�امی ئێرانیان رادهست ی حوكمهكهیان ی ماوه دهكاتهوه بۆ ئهوه لهئێران بهسهربهرن.
10
فۆتۆ :نالی
یان یەکەمین یان دۆڕاوین
12
عهدنان موفتی :داوا ی ههڵوهشانهوه ی دابهشكردن ی پۆستهكانی كابینهی ههشتهم ناکهین عهدن���ان موفتی پێیوای���ه پێكهێنان ی حكومهت ههنگاوی باشی بڕیوهو لهپێناو بهرژهوهن���دی گهل ناكرێ���ت یهكێـتی داوای ههڵوهش���انهوهی دابهش���كردنی پۆس���تهكان بكاتو بگهڕێینهوه خاڵی سفر. هێم���ن مامهن���د ،ههولێ���ر :عهدنان موفت���ی ئهندامی مهكتهبی سیاس���ی یهكێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تان لهلێدوانێكی تایبهت بۆ ئاوێنه رایگهیاند
"دهرئهنجامهكان���ی ئ���هم دوایی���هی ههڵب���ژاردن ل���هڕوی مهعنهویهوه بۆ یهكێتی زۆرباش بونو سهنگو قورسایی بۆ یهكێتی گهڕاندهوهو ئهوهی نیشاندا كه یهكێتی نیش���تیمانی كوردس���تان هێزی دوهمه لهكوردستان". س���هبارهت بهوهی كه ئای���ا لهگهڵ ئهوهنی���ن ك���ه جارێك���ی ت���ر پارتی پۆس���تهكانی تر بهش���ێوهیهكی نوێ دابهش بكاتهوه موفتی وتی "پرس���ی
پێكهێنانی حكومهت ههنگاوی باش���ی بڕی���وهو لهپێناو بهرژهوهندی گش���ت ی ئێمه ناماناوێت ببینه رێگرو بهربهست دروستبكهینو جارێكی تر بگهڕێینهوه خاڵی سفر ،بهاڵم ئێمه سورین لهسهر داواكانی پێش���وترمان كه بهبرادهرانی پارتیمان راگهیاندبو". سهبارهت بهپرسی بهشداریكردنیان لهحكومهت عهدنان موفتی وتی "لهچهند رۆژی داهاتو مهكتهبی سیاسی یهكێتی
لهگهڵ پارتی كۆدهبێتهوهو جارێكی تر داواكانمان دهخهین���هوه ڕو ،ئهوكات ه ههمو شتهكان ڕوندهبنهوه". لهالیهن خۆش���یهوه عهل���ی عهونی ئهندام���ی س���هركردایهتی پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان ب���ۆ ئاوێنه وت���ی" ئێم���ه پێمانخۆش���ه برادهرانی یهكێتی بهش���داری لهحكومهت بك هنو پێش���مانوایه ئهوان حزبی دهسهاڵتنو دواجار بهشداری لهحكومهت دهكهن".
قوباد تاڵهبانی بههێزترین كاندیده بۆ پۆستی جێگری سهرۆك وهزیران قوب���اد تاڵهبان���ی یهكێك���ه ل���هو كاندیدان���هی ك���ه ب���ۆ وهرگرتنی پۆس���تی جێگری سهرۆك وهزیران ئاماده دهكرێتو لهنێو ئهوانهی كه لهنێو یهكێتیدا ناویان دێت شانسی ب���ۆ وهرگرتن���ی ئهو پۆس���تهش لهههمویان بههێزتره. تایبهت بهئاوێنه :سهرچاوهیهكی ئ���اگادار بهئاوێن���هی راگهیاند كه دو كهس لهن���او یهكێتیدا كاندیدی بههێزن ب���ۆ وهرگرتنی پۆس���تی
قوباد تاڵهبانی لهکاتی ههڵمهتی ههڵبژاردندا ناونیشان :سلێمانی گهڕهکی شۆڕش -بهرامبهر ئامادهیی شۆڕشی کوڕان
تهلهفۆن 3201274 :
جێگری نێچیرڤان بارزانی سهرۆك ی كابین���هی ههش���تهمی حكومهت، ك���ه ئهوانیش حاكم ق���ادرو قوباد تاڵهبانین. سهرچاوهكه وتی "زیاتر دو ساڵ لهمهوبهر ،دیس���ان حاكم قادر بۆ وهرگرتنی ئهو پۆس���ته كاندید بو، تهنانهت لهمهكتهبی سیاسیش���دا بڕیاردرابو كه ئهو پۆس���ته بدرێت بهكهسێكی س���لێمانیو بهزۆرینهی دهنگیش حاكم قادر ههڵبژێردرابو،
ی دهكاتهوه كه پارتی بهدیاریكردنی بهاڵم لهبهرئ���هوهی پارتی ڤیدیۆ لهس���هر ههبو ب���ۆ وهرگرتنی ئهو حاكم قادر بۆ ئهو پۆسته لهالیهن پۆس���ته ،بهو بیانوهی كه كاتێك یهكێتییهوه ناڕازی دهبێت ،ئهمهش لهش���هڕی ناوخ���ۆدا بهڕێوهبهری ئهگ���هری وهرگرتنی ئهو پۆس���ته ئاس���ایش ب���وه لهههولێ���ر ،كاری لهالیهن قوب���اد تاڵهبانیهوه بههێز توندوتی���ژی بهرامبهر بهپارتیهكان دهكات ك���ه جگه ل���هوهی كوڕی كردوه ،تاڵهبانی لهبری حاكم قادر ،تاڵهبانی سكرتێری یهكێتیو هێرۆ بهپێچهوانهی بڕیارهكهی مهكتهبی ئیبراهی���م ئهحمهدی س���هركردهی سیاسیهوه عیماد ئهحمهدی بۆ ئهو بههێزتری���ن باڵ���ی ن���او یهكێتیه، كهس���ێكی نزی���ك لهنێچیرڤ���ان پۆسته دیاریكرد". سهرچاوهكه جهغت لهسهر ئهوه بارزانیشه.
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
تیراژ 4500 :
2
تایبهت
) )427سێشهممه 2014/5/6
"خۆتان ئاماده بكهن ،سهعات 9گوللهباران دهكرێن"
یهكێك لهچاودێرهكانی گۆڕان :پهیامنێرهكه زللهیهكی لێدامو وتی چیت پێدهڵێم دوبارهی بكهرهوه
ئا :ئاوێنه یهكێك لهچاودێره سیاسییهكان بهناوی بهختیار رهوف ساڵح ،كه ئهفسهره بهپلهی رائید لهوهزارهتی پێشمهرگه، چیرۆكی دهستگیركردنهكهیان بۆ ئاوێنه دهگێڕێتهوهو دهڵێت ،بهرپرسی بااڵی یهكێك لهدهزگا ئهمنیهكان، "هاته المانو بهمنو ئهو مالزمهكهی هاوڕێكهمی وت ،خۆتان ئاماده بكهن، لهسهعات 9ی ئهمشهو گوللهباران دهكرێن" .ئاماژه بهوهش دهكات كه "پهیامنێرهكهی یهكێك لهدو كهناڵهكهش هاتو زللهیهكی لێدامو وتی چیت پێدهڵێم دوبارهی بكهرهوه". بهختی���ار دهڵێ���ت" ،ئێم��� ه دهس���تگیرنهكراوین ،بهڵكو رفێنراین، چونك���ه ئهو هێ���زه هی���چ فهرمانێكی دادوهری���ان پێنهبو ،وتی���ان بهتۆمهتی ههڵگرتن���ی چهك���ی بێمۆڵ���هت دهس���تگیركراون ،بهاڵم من ناسنامهی ئهفسهریهكهم پێبوو ژمارهی چهكهكهمی لهسهر بو". لهبهشێك لهوتهكانیدا بهختیار ئاماژه بهمامهڵهی پهیامنێ���رو كامێرامانهكانی ه���هردو كهناڵ���ی كوردس���ات نی���وزو گهل���ی كوردس���تان دهكاتو دهڵێ���ت، "كامێرامانهكه زللهیهكی لێدامو پێیوتم م���ن چی���ت پێدهڵێم دهبێت ت���ۆ ئهوه بڵێیت ،ئهوهی وش���هی ناش���یرین بێت بهدهمیدا هاتوه". وتیشی" ،لهئاس���ایش سهریانخستین
ب���ۆ ژورێك ،ك���ه چوین���ه ژورهوه دو كامێرای لێبو ،لهگهڵ دو مایك كه ه ی گهلی كوردس���تانو كهناڵی كوردسات ب���و ،ه���هردو مایكهك���هش بهدهس���ت كوڕێكی ئهسمهرهوه بو كه چاكهتێكی لهبهردابو لۆگۆی (جی .كهی) پێوهبو، ههمو ئاسایشهكان لهپشتی كامێراكانو پهیامنێرهكهوه وهس���تابون ،كه دههات بۆ ئهوهی مقابهلهم بكات ،كراس���هكهی بۆ چاكدهكردمو سوكایهتی پێدهكردمو پێیدهوت���م چی���ت پێدهڵێ���م دوبارهی بك���هرهوهو ههراس���انم مهك���ه ،ئهگهر نهیڵێیت بهشهق پێتدهڵێم". لهب���ارهی داواكاری پهیامنێرهكهوه، بهختی���ار دهڵێ���ت" ،پێیدهوتم دهبێت باڵوکردنهوهی دیمهنی چاودێره سیاسییهکانی گۆڕان له راگهیاندنهکانی یهکێتیدا بڵێی���ت ،من چومهته الی ئهلبیس���هكه بۆ ئهوهی شۆرتی كارهبا دروستبكهمو ئهلبیسهكه بس���وتێنم ،دهبێت بشڵێیت ك���را كه چارهس���هرمان نهك���هن ،ههر "ئهگهر كهس���ێك تاوانباریش بێت نهك یهكێك لهمانه منی ناردوه ،عوس���مانی لهكاتژمێر 6ی بهیانیهوه تا 6ی ئێواره تۆمهتبار ،بهوشێوهیه مامهڵهی لهگهڵ ێ ماینهوه بهبێ ئهوهی یهك ش���ت ناكرێ���تو نیش���اننادرێتو دهموچاوی حاجی مهحم���ود ،س���هركهوتی كوبه لهو یان مس���تهفای س���هید قادر ،بهاڵم من وهربگرین ،كاتێكیش چارهس���هریان بۆ دهرناكهوێت". ئاوێنه پهیوهندیكرد بهستافی ههردو پێموت زۆر عهیبه بۆ تۆ كه بهمشێوهیه نوسین ،لهدهرمانخانهكه دهرمانهكانیان كهناڵی كوردساتو گهلی كوردستانهوه، قس���هدهكهیت ،ئهوی���ش ی���هك زللهی نهداینێو لهدهرهوه كڕیمان". بهختیار دهڵێت" ،لهدهزگا پێیانوتم ،ب���هاڵم هیچ كام لهبهڕێوهبهرانی ئهو دو لهالچاوم دا". بهختی���ار زیاتر ب���اس ل���هو بابهته ئهوه حهمامه ئهتوانی خۆت بش���ۆیت ،كهناڵه ئامادهنهبون لهسهر ئهو بابهته دهكاتو دهڵێ���ت" ،ئهو پهیامنێره ههتا چونكه كاتژمێر 9گوللهباران دهكرێیت ،لێدوان بدهن. بهرپرس���انی پهیامنێران���ی ئ���هو مقابهل���هی منی كردوه ،ههش���ت جار بهاڵم یهكێ���ك لهئهندامان���ی مهكتهبی لێیانداوم ،ههمو جارێكیش گڵۆپهكهیان سیاس���یی خ���ۆی ئۆتۆمبیلێك���ی نارد كهناڵهی س���هر بهیهكێتی نیش���تمانی كوردس���تان ،بێئاگایی خۆیان نیشاندا بهشوێنمانداو رزگاری كردین". دهكوژاندهوه كه لێیاندهدام". نیش���اندانیان ل���هوهی پهیامنێرانی ئ���هوان چوبێتن لهب���ارهی بهوت���هی بهختیار ئ���هو رۆژهش كه "ههر شهش���مان بۆ چارهس���هركردنی بهدهستبهس���هركراویو بهش���ێوهیهكی بۆ روماڵ���ی ئهو گرت���ه ڤیدیۆیهی كه پزیش���كیی براین���ه نهخۆش���خانهی ئاش���كرا لهرێگ���هی دو كهناڵ���ی لهكانهڵهكانیانهوه باڵوكرایهوهو تهئكید فریاكهوتن ،تهلهفۆن بۆ پزیش���كهكان راگهیاندن���هوه ،بهختی���ار دهڵێ���ت ،دهكهنهوه كه لهالیهن ئاسایشهوه بۆیان
ئهندامێكی سهركردایهت ی یهكێتی: ئهی لهبادینان كێ یهكێت ی ههڵساندهوه؟ بهههمانش���ێوهش رێگهنادهین یهكێتی هێمن مامهند لهكوردستان بكهوێت". پهرلهمانتاری فراكس���یۆنی س���هوز ئهندامێكی سهركردایهتی یهكێتی ئهو ههوااڵن���ه رهتدهكاتهوه كه ئێران رۆڵی گۆران ئازاد ئهو پڕوپاگهندانه بهتوندی ههبوبێ���ت لهههڵس���انهوهی یهكێتی ،رهتدهكاتهوه ،ئهو بهئاوێنهی راگهیاند بهوپێیهی ئێران لهئاس���تی ناوچهكهدا "س���هرهڕای ئ���هو ههمو فش���ارهی كه لهتهكنیك���ی ههڵب���ژاردنو كاری پارتی لهسهر كادیرانی ئێمه لهناوچهی ههواڵگریو ساختهكاریشدا بهئهزمونو بادین���ان كردی ،ب���هاڵم یهكێتی توانی لهبادین���ان ههڵس���ێتهوهو چهندی���ن شارهزایه. ئهندامێك���ی س���هركردایهتی یهكێتی كورسی هێناوهو ئهمهش ههمو الیهكی نیشتیمانی كوردس���تان كه نهیویست توشی ش���ۆك كردوه ،بۆیه ههڵدهستن ناوی بهێنرێت بهئاوێنهی راگهیاند "ئهو بهدروس���تكردنی بوخت���انو تۆمهت بۆ ههوااڵنه دورن لهراستیهوه گوایه ئێران یهكێتی". س���هبارهت بهپۆس���تی س���هرۆك رۆڵی ههبوه لهههڵسانهوهی یهكێتی". ئهو وتی "ئهگهر ئێ���ران رۆڵی ههیه كۆماری���ش كه چهن���د رۆژێكه لهالیهن لهزۆنی س���هوزو یهكێتی لهس���لێمانی یهكێت���یو پارتی���هوه مش���تومڕی ههڵس���اندۆتهوه ،ئ���هی لهههولێ���رو لهسهره ،ئهندامهكهی س���هركردایهتی بادین���ان كه زۆنی زهردی پارتیهو هیچ یهكێتی وتی "بارزان���ی رێگری دهكات دهس���هاڵتێكی تێدا نییه ك���ێ یهكێتی لهوهی ك���ه س���هركردهیهكی بهتوانای یهكێتی ئهو پۆس���ته وهربگرێت ،ههر ههڵساندۆتهوه؟". ئهم���ه لهكاتێكدایه كه پڕوپاگهندهی بهحیسابی ئهنجامهكانی 9/21سهیری ئهوه لهئارادایه كاربهدهستێكی ئێرانی یهكێتی دهكات ،بهاڵم یهكێتی ئێس���تا بهبهرپرس���انی ههرێمی كوردس���تانی یهكێتیهك���هی ئهوكاته نییهو ئێس���تا راگهیان���دوه "وهك چۆن نهمانهێش���ت هێزو قورسایی بۆ گهڕاوهتهوهو پۆستی بهش���ار ئهس���هد لهس���وریا بڕوخێت ،سهرۆك كۆمار موڵكی یهكێتییه".
داواكار ی گشتی سكااڵ لهسهر مهشعان جبور ی تۆمار دهكات
هێمن مامهند ی ك���ه مهش���عان لهس���هر ئ���هوه ی جهب���وری ،نهت���هوهی ك���ورد ی بهداگیرك���هر وهس���فكردوهو تۆمهت ی داوهت ه ی بارودۆخ���ی عێراق تێكدان پاڵ ،داواكاری گشتی سكااڵی لهسهر تۆمار دهكات. ی ی داواكار ی نوس���راوێك بهپێ��� ی ی بهژماره 524كه لهرێكهوت گش���ت ی جهواد 2014/4/15دهرچوهو واژۆ ی ی داواكار فهتاح ئاغا جێگری سهرۆك ی لهس���هرهو وێنهیهكی دهست گشت ی ئاوێن ه كهوت���وهو ،تێی���دا داواكار ی ی لێكۆڵینهوه گشتی داوای لهدادگا ههولێر كردوه ،ك ه س���كااڵ لهس���هر مهشعان جبوری بجوڵێنێت. ی ی داواكاری گش���ت لهنوس���راوهكه ی هاتوه "پاڵپش���ت بهئهحكامی ماده ی ی داواكار ( )2بڕگ���ه ( )1لهیاس���ا
ی 1979 ی ژماره 159بۆ س���اڵ گش���ت ی مشعان ههمواركراو لهبهر ههڵس���ان ی كورد جبوری بهباسكردنی نهتهوه ی ی بۆ نههێشتن بهداگیركهرو ههوڵدان ی عێراق، داگیركاری ك���ورد ،بۆ خاك ی كورد ك ه بهپێی دهس���توری عێراق ی عێراق دوهم نهتهوهی��� ه لهپێكهێنان ی ی نهتهوه وه ئهم���هش ناوزڕاندن��� ی كورده ،بۆی��� ه داواكارین بهوهرگرتن ی دژ بهناوب���راو ی یاس���ای رێ���ككار لهئهنجام ئاگادارمان بكهنهوه". ی ی سهركردهیهك مهش���عان جهبور ی س���وننهكانی عێراقهو پێشتر دیار ی لهالی���هن س���هركردایهتی سیاس��� ی ی مادیو مهعنهو كوردهوه پشتگیر ی ی لهعێراق ی پێگ���ه كراوه بۆ ئهوه نوێ���دا بههێزبێت ،بهمدوایی ه چهندین لێدوانی تون���دی بهرامب���هر بهكورد بهكارهێناوه.
نێردراوه بۆ باڵوكردنهوه. نیان محهمهد ،بهرپرسی پهیامنێران ی كهناڵ���ی گهل���ی كوردس���تان ،وت���ی: "پهیامنێرم���ان لهوێ نهب���وهو خۆیان وێنهكهی���ان بۆ ناردوی���ن ،بهاڵم مایكی ئێم���ه بهبهردهوامی لهوێ (ئاس���ایش) ههیه". ئ���هو دهڵێت" ،بهیان���ی كه چوم بۆ تهلهفزی���ۆن زانیومانه ش���تێكی وایهو بهتهئكید ی���هك پهیامنێری ئێمه لهوێ نهبوه". لهب���ارهی ئهوهی ك���ه بۆچی مایكی كهناڵی گهلی كوردستان لهالی ئاسایشه، نیان وتی" ،ئهوان داوای مایكی ئێمهیان كردوه بۆ ههندێك روداوو ش���ت ،ئێستا مایكی تهلهفزیۆنی كهركوكیش���م الیهو بهنیازم ئهوهشیان بۆ بنێرم". لهالیهن خۆیهوه سهركهوت ئهحمهد، وتهبێژی پۆلیس���ی پارێزگای سلێمانی لهوبارهیهوه بهئاوێنهی راگهیاند" ،ئهوهی ب���ۆ ئێمه هاتوه ،ئهوه ب���وه كه ئهوانه چهكیان پێب���وهو ئێمهش چهكهكانمان لێگرتونو رادهستی دادوهرمان كردوه، ئێمه پهیوهندیمان بهوهوه نیه كه باسی گێرهشێوێنی كراوه ئاسایش پهیوهندی بهوهوه ههیه". ب���هاڵم لهالیهن خۆیهوه بهرپرس���ی راگهیاندن���ی ئاسایش���ی س���لێمانییش بهههمانش���ێوه ئامادهنهبو لهسهر ئهو بابهته بدوێتو لهلێدوانێكدا بهئاوێنهی راگهیاند" ،ئهوه پهیوهندی بهپۆلیسهوه ههیهو پهیوهن���دی بهئێمهوه نیه ،بۆیه ئێمه هیچ لێدوانێكمان نیه".
ههڵهبجه جارێك ی تر ریزبهندییهكان دهستكاری دهكاتهوه ئا :ههڵهبجه ،میهرهبان سهالم ی ئهنجامه بهراییهكانی ههڵبژاردن 30ی نیسان لهههڵهبجه ،پێشبینی نهكراو بو بۆ بهشێك لهدانیشتوانو ی الیهن ه سهرهكیه سیاسییهكان ی ههرێمی كوردستان ،بۆیه دو الیهن ی بانگهشهی ئهوه دهكهن سیاسی ك ه ساختهكاری لهههڵبژاردنهكهدا رویداوهو الیهنی براوهش پێیوای ه ئهو ی خۆیانه. دهنگانهی هێناویان ه "حهق" لهههڵهبجهدا ك ه چهند ههفتهیهك بهر ی ههڵبژاردن لهدهستپێكردنی بانگهشه ی لهالیهن بڕی���اری ب���ون بهپارێ���زگا س���هرۆكایهتی ههرێمهوه ب���ۆ دهرچو، ی ی یهك لهدوا لههیچ دو ههڵبژاردنێك ی نهیتوانیوه یهكدا ،هێزێكی سیاس���ی ی یهكهمی بگرێتو پارێزگاریش لهو پل ه ی خۆی بكات ،بهڵكو ههمیش ه پێگهیه ریزبهندی سیاسیی لهم پارێزگا نوێیهدا ی ی 21 رویداوه ،بۆ نمونه لهههڵبژاردن ی ،2013بزوتن���هوهی گۆڕان ئهیلول��� ی بهدهس���تهوه بو ،بهاڵم ی یهكهم پله ی ی نیسانو بهپێ ی 30 لهم ههڵبژاردنه ئهنجام���ه بهراییهكان ،ئام���اژهكان رو ی ی یهكهم ی پله لهوه دهكهن كه یهكێت بهدهستبهێنێت. ی ،2013 ی ئهیلول ی 21 لهههڵبژاردن��� رێ���ژهی دهنگی الیهنه س���هرهكیهكان لهپارێزگای ههڵهبجه بهمشێوهیه بوه: بزوتن���هوهی گۆڕان 10 :ه���هزارو 346 دهنگ، یهكێتی نیشتمانی كوردستان 9 :ههزارو 319دهنگ ی كوردس���تان8 : یهكگرتوی ئیس�ل�ام ههزارو 752دهنگ ی ئیس�ل�امی 6 :ه���هزارو 384 كۆمهڵ دهنگ ی دیموكراتی كوردستان 5 :ههزارو پارت 682دهنگ ی ی 30ی نیسان بهاڵم لهههڵبژاردنهكه ی 2014و ب���ۆ ههڵبژاردن���ی ئهنجومهن پارێ���زگاكان ،ئهگهرچ���ی هێش���تا ی لهالیهن دهنگدان���ی تایبهتو رهس���م كۆمس���یۆنهوه رانهگهیهن���راوه ،بهاڵم بهپێی ئهو ئهنجامانهی ئاوێن ه لهدهزگاو ی الیهنهكانهوه سهرچاوه رهس���میهكان بهدهستی گهیشتوه ،یهكێتی كهوتوهت ه ی پێش گۆڕان���هوهو پارتیش دهنگهكان
زیات���ر ل ه 500دهن���گ زیادیكردوه ،دو الیهن��� ه ئیس�ل�امیهكهش (یهكگرت���وو كۆمهڵ) ،لهپاشهكش��� هی بهردهوامدان، ریزبهندیهكهش بهمشێوهیهی لێهاتوه: یهكێتی نیش���تمانی كوردس���تان11 : ههزارو 229دهنگ بزوتن���هوهی گۆڕان 10 :ه���هزارو 339 دهنگ. ی كوردس���تان8 : یهكگرتوی ئیس�ل�ام ههزارو 511دهنگ ی كوردستان 6 :ههزارو پارتی دیموكرات 289دهنگ كۆمهڵی ئیس�ل�امی 5 :ه���هزارو 824 دهنگ ی سیاس���ییو ی هاوكێش���ه گۆڕان��� ی بهش���ێك ههڵبژاردن���هكان ب���هال ی لهالیهن���ه سیاس���یهكانهوه مای��� ه ی سهرس���وڕمانو گومانهو الیهنی براوه ی ی س���اختهكار یهك���هم بهئهنجامدان��� تۆمهتباردهك���هنو ئهویش تۆمهتهكان رهتدهكاتهوه. ی نزار مهحمود ساڵح ،بهرپرسی مهكۆ گۆڕان لهههڵهبجه ،بهئاوێنهی راگهیاند، ی "ئێمه دهزانین زیادبونی دهنگی یهكێت بهتهزوی���رات ب���وهو لهههمانكاتیش���دا بهڵگهمان الیه ،بۆی ه ئێم ه ههر خۆمان بهس���هركهوتو ئهزانینو هی���چ گومان لهبردنهوهمان ناكهین". بهههمانش���ێوه ئهك���رهم ئهن���وهر، ی ی یهكگرتو ی5 ی مهڵبهن���د بهرپرس��� ی لهههڵهبج���ه ،گومانی ههی ه ئیس�ل�ام لهزیادبونی دهنگهكانی یهكێتیو دهڵێت، ی زۆر "حیزب���ی دهس���هاڵت تهزویراتێك ی رێكخستبو ك ه بهئهستهم بهمونهزهم ی ههس���تی پێ دهكرا ،ئهم ه جگ ه لهوه ك ه لهبهردهمو نزیك بنكهكانی دهنگداندا بهفشارو هێزێكی زۆرهوه ههبون" ،ئهو ی لهكۆمسیۆنی ههڵبژاردنهكانیش سكااڵ ی بهرچاو ههبوو پێیوابو "بهش���ێوهیهك ی دهس���هاڵت ی لهگ���هڵ حیزب دهس���ت تێكهڵكردهوهو بهبهڵگهشهوه المانه". ی كهمكردن��� لهب���ارهی ی دهنگهكانیش���یانهوه ،بهرپرس���هك ه ی وت���ی، ی ئیس�ل�ام یهكگرت���و "ركابهرهكانمان لهههڵهبجهدا بههێزبون، بزوتنهوهی گ���ۆڕان لهههڵهبجهدا چهند كۆنه یهكگرتویهكی كاندیدكردبو ئهم ه ی دهنگهكانمان بۆ ئهو وایكرد زۆرب���ه بزوتنهوهی ه بێت". لهبهرامب���هردا جهمی���ل ههورام���ی،
ی ی 9رێكخس���تن ی مهڵبهند بهرپرس��� ی ی نیش���تمان ش���ارهزوری یهكێت��� كوردس���تان ،ههم���و ئ���هو دهنگۆیان ه رهتدهكات���هوه كه باس ل���هوه دهكهن ی ئهنجامدابێتو پارتهكهی س���اختهكار بهئاوێن���هی راگهیاند" ،ئێم ه پێش���تر چاوهڕوانی ئ���هو ئهنجامانهمان دهكردو بهههق���ی خۆش���مانی ئهزانین ،چونك ه ی خهڵكی داوای ئهكات توانیمان ئهوه جێبهجێی بكهینو ئ���هو كادرانهش ك ه پێش���تر دهنگیان پێنهدابوین ،ئیس���تا دهنگی���ان پێداوی���نو گهڕاونهتهوه ناو ریزهكانمان. ی مهدهنیو بهش���ێك لهچاالكوانان��� ی ههڵهبج��� ه بهگومان���هوه دانیش���توان ی دهڕوانن ه دهرهنجام���ی ههڵبژاردنهك ه ئهم دواییهو ههندێكیشیان ئهنجامهكان ی ی چۆنیهتی بیركردنهوه بهرهنگدانهوه ی ههڵهبج ه دهنگ���دهرانو دانیش���توان لێكدهدهنهوه. هاوكات هاد ی حهمه رهشید ،چاالكوان ی مهدهنی ،بهسهرس���وڕمانهوه دهپرسێت، "ماوهیهكی زۆر بهس���هر ههڵبژاردنهكان ی 9/21دا تێنهپهڕێوه ك ه ڕێژهی بهشداربون 74%ب���وه ،ب���هاڵم لهههڵبژاردن ی 4/30 ڕێژهی بهش���داربون ل���ه 73%بو ،ئهم ه لهكاتێك���دا كه گ���ۆڕانو پارتیو یهكێت ی ههموی���ان دهنگهكانیان زیادیكردوه ،ئهم ههمو نفوسه چۆن زیادبو؟". محهمهد جهزا ،گهنجێكی ههڵهبجهیهو ی ی خۆ بهش���انازییهوه باس لهشارهكه دهكاتو پێیوایه ههڵهبجه لهئیس���تادا ی ك���ه "ك���هس ناتوانێ���ت س���هلماند ی قۆرخی ب���كاتو ناتوانێت بههی خۆ ی بزانێ���ت ،بهڵك���و خهڵكهك���هی خۆ ی رابردو بڕی���اردهر دهبێت" ،ئهو نمون ه بۆ وتهكان���ی دههێنێت���هوهو دهڵێت، ی دو "لهم���اوهی ڕاب���ردوداو لهس���ااڵن ههزارهكاندا ئیسالمیهكان ههڵهبجهیان بهموڵك���ی خۆی���ان دهزان���ی ،ب���هاڵم ی ی ههڵهبج��� ه لهههڵبژاردن دانیش���توان 9/21ئهوهی���ان س���هلماند ك��� ه كهس ناتوانێ بهزۆر حوكمیان بهسهرداباتو ی گۆڕان ب���وه هێزی یهكهم، بزوتنهوه ی ی ئهمجاره نهیانتوان بهاڵم لهبهرئهوه لهئاست خواستو داواكاری هاواڵتیاندا ی یهكهم، بن ،یهكێتی بوی���هوه بههێز بۆی ه ئهگهر ئهمجارهش یهكێتی لهئاست خواس���تهكانیاندا نهبێت ئهوه ناتوانن بههی خۆیانی بزانن".
ئاوێنهی رووداوهکان
دوا ی ههڵبژاردنهكانی 30ی نیسان خهبات نهوزاد ههڵبژاردنهك����هی 30ی نیس����ان هاوكێش����هكانی 21ی ئهیلول����ی تا ئهندازهیهك����ی باش گۆڕیوهو زۆرێك ڕاس����تی لهدوای خۆی ساغكردهوه، ئهنجام����ه س����هرهتاییهكانی ئ����هو ههڵبژاردنه لهسهر ئاستی كوردستان بهگش����تی پێی وتی����ن ،لهههرێمی كوردس����تان خاوهن����ی ڕێژهیهك����ی بهرچاوو باشی دهنگدهرین كه خۆیان بهخاوهنی حزبێك نازاننو لهس����هر تهنها حزبێ����ك ماڵ نینو لهس����هر بنهم����ای راس����تو دروس����تی كاری حزبهكان دهنگدهدهن ،ئهنجامهكانی بزوتن����هوهی گۆڕانی����ش لهنێ����وان ه����هردو ههڵبژاردنهك����هی ئهیلولی ڕابردوو نیساندان ئهوه بهتهواوهتی دهس����هلمێنێت ،ڕێككهوتن����ی 17ی نیس����انی 2014كه لهنێوان گۆڕانو پارتی ئیمزاك����را گورزێكی گهورهی لهدهنگهكان����ی گۆڕان����داو ئۆباڵ����ی سهرهكیشی بۆ باش روننهكردنهوهی ئهو ڕێككهوتنه دهگهڕێتهوه لهالیهن گۆڕانهوه ب����ۆ دهنگدهرانی ههرێمی كوردس����تانو بهدیوێك����ی تریش����دا راگهیاندن����ی یهكێتی زۆر بهباش����ی كاریان لهسهر ئهمهكرد. ههر دهرئهنجام����ی ههڵبژاردنهكان جهخت����ی لهوهك����ردهوه ئیت����ر سلێمانی ش����اری ههموانهو زهمهنی تاكحزبی لهم پارێزگایه بهسهرچو، بهڕێوهبردن����ی ئهو پارێزگایهش����ی بهتهنه����ا لهالی����هن یهكێت����ی ی����ان گۆڕان����هو ك����رده ش����تێكی مهحاڵ وات����ه ئیدارهكردنو دروس����تكردنی حكومهتی المهركهزی لهس����لێمانی پێویستی بههاوبهشی ههموان ههیه بهیهكگرتوو كۆمهڵیش����هوه ،دهبێت ئهو الیهن����هی دهبێت����ه حوكمڕانی س����لێمانی بهباشی ئهمهی لهبهرچاو بێ����تو بی����ر لهرازیكردنی ت����هواوی الیهنهكان بكاتهوه. ههرچی تایبهت بهكهركوكو ناوچه كوردس����تانیه كێش����ه لهسهرهكانو مادهی 140ی دهستوری عێراقیهوه ههی����ه ئ����هم ههڵبژاردنه ئ����هوهی بهتهواوهتی س����هلماند كه پش����كی سهرهكی نهگهڕانهوهی ئهو ناوچانه بۆ س����هر ههرێم����ی كوردس����تانو جێبهجێنهكردن����ی م����ادهی 140 لهئهس����تۆی كوردو بهدیاریكراوییش ئۆباڵی زۆری لهس����هر شانی پارتی دیموكرات����ی كوردس����تانه چونك����ه ئێس����تا ل����هو ههرێمی كوردس����تانه ك����ه خاوهن����ی چ����وار پارێزگایه( ههڵهبج����هو ههولێ����رو س����لێمانیو ده����ۆك) پارتی هێ����زی یهكهمهو بهدهنگ����ی زۆری لهپارێزگای دهۆك حوكمی ههرێمی كوردستان دهكاتو جومگ����ه ههرهگرنگهكان����ی ههرێمی لهدهستدایه .بهاڵم بههاتنهوهی ئهو ناوچانه بۆ سهر ههرێمی كوردستان هاوكێشهكه بهتهواوهتی دهگۆڕێتو یهكێتی نیش����تیمانی كوردس����تان دهبێت����ه ركابهرێكی سهرس����هختی پارت����یو ئهو حزبه لهحزبی یهكهمی ب����ێ ركاب����هرهوه دهكات����ه حزب����ی دوهم چونكه ئ����هم ههڵبژاردنه پێی وتین ناوچه كوردس����تانیه كێش����ه لهس����هرهكان بهتایب����هت كهركوك دهنگ����ی زۆرینهیان ب����ۆ یهكێتیهو ئهمهش رهنگ����ه بهش����ی زۆرینهی پهیوهندی بهگوتاری یهكێتیهوه بۆ ئهو ناوچانهوه ههبێت. ئێستا كاتی چاوهڕوانی ڕاگهیاندنی دهرئهنجامهكانه بهفهرمیو گفتوگۆی الیهنهكان����ه لهس����هر بنهم����ای ئهو ئهنجامان����ه ،بڵێی����ت پێكهێنان����ی حكومهت����ی بهغ����دا هاوش����ێوهی كابینهكهی ئێس����تای مالیكی كاتی بوێ����ت ،ب����ۆ پارێزگاكانی����ش ئاخۆ حزبه كوردیهكان تا چهند نهفهسی دیالۆگیان بهقازانجی هاونیشتیمانان دهشكێتهوه؟
ههنوکه
) )427سێشهممه 2014/5/6
لهههولێر ،یهكێتی پێش گۆڕان كهوت
3
سهرۆكی لیستی یهكێتی :رێككهوتنی 17ی نیسان ،خهڵكی لهگهڵ یهكێتی ئاشتكردهوه ئا :كامهران محهمهد ئهنجامه بهراییهكان ئهوه پیشاندهدهن ،كه یهكێتی لهههولێر دهنگهكانی بهشێوهیهكی بهرچاو زیادیكردوه ،سهرۆكی لیستهكهش دهڵێت" دهنگهكان بهڕێژهی%70 زیادیكردوه" ،لهبهرامبهردا دهنگهكانی بزوتنهوهی گۆڕان لهداكشاندایهو بهپێی زانیارییهكانی ئاوێنه تاوهكو ئێستا نهگهیشتۆته ڕێژهی ههڵبژاردنی پهرلهمانی كوردستان ،كه حهوت مانگ لهمهوبهر ئهنجامدرا. لهبزوتن���هوهی س���هرچاوهیهك گ���ۆڕان بهئاوێن���هی ڕاگهیان���د ،ك��� ه ڕێ���ژهی دهنگهكانی گ���ۆڕان لهههولێر لهجیاكردن���هوهی %65ی دهنگهكان، گهیش���تۆته نزیك���هی 95000دهنگو پێدهچێ بههۆی دهنگی تایبهتهوه بگاته سهروی 100000دهنگ ،ئهمه لهكاتێكدایه كه لهههڵبژاردنی 2013/9/21ژمارهی دهنگهكان���ی گۆڕان گهیش���ته 117000 دهنگ ،لهبهرامبهریشدا سهرچاوهیهك لهمهڵبهندی س���ێی یهكێتی نیشتمانی كوردس���تان بهئاوێن���هی ڕاگهیاند ،كه
تاوهكو ئێس���تا دهنگهكان���ی یهكێتی بهب���ێ دهنگدانی تایبهت ،گهیش���تۆته 150000دهن���گ ،لهو ژمارهیهش ،تهنیا لهس���نوری مهڵبهندی ههولێر نزیكهی 110000دهنگی هێناوه ،ئهمه لهكاتێكدا لهههڵبژاردنی 9/21لهههولێر بهههمو قهزاو ناحی���هكانو دهنگی تایبهتهوه، تهنی���ا 94000دهنگی هێنا .بهم پێیه، ش���یمانهی ئهوه دهكرێت ،كه یهكێتی لهپلهی س���ێیهمهوه ههڵبكش���ێت بۆ پل���هی دوهمو بزوتن���هوهی گۆڕانیش پێچهوانهكهی وهربگرێتو ببێته حزبی سێیهم. عهبدولڕهحمان موههندیس سهرۆكی لیس���تی بزوتنهوهی گۆڕان بهئاوێنهی ڕاگهیاند ،كه دواخس���تنی پێكهێنانی كابین���هی نوێ���ی حكوم���هت لهالیهن پارتیو یهكێتیهوه ،كارێكی نهخش���ه بۆ داڕێژراوی نێوان ئهم دو حزبه بو، "ب���ۆ ئهوهی گۆڕان نهتوانێت پێش���ی ههڵب���ژاردن كارهكانی لهناو حكومهت بۆ خهڵك ڕونببێت���هوهو جهماوهر بۆ الی خۆی ڕابكێشێت". لهب���ارهی كهمكردنهوهی دهنگهكانی گۆڕانهوه ،سهرۆكی لیستهكه لهههولێر پێیوابو ،كه دهسهاڵت ههمو ئیمكانیهتی
حكومیو سهروهتو س���امانی گشتی خس���تبوه خزمهت���ی ههڵبژاردنهوهو بهههم���و ش���ێوهیهكی ناش���هرعیانه ههوڵی زیادكردن���ی دهنگهكانی دهدا، ئهو وتی "لهكاتێكدا ئێمه پێمانوابوه، كه سهروهتو س���امانی گشتی خهتی س���ورهو نابێ���ت ببێت���ه وهس���یلهی ههڵب���ژاردن" .ئ���هو نهیش���اردهوه، ك���ه كهموكوڕی���ی لهڕونكردن���هوهی ڕێككهوتن���ی 17ی نیس���ان ههب���وهو وتیش���ی "ئێم���ه پێش���تر بهخهڵكی خۆمان ڕاگهیاندبو ،ك���ه دهچینه ناو حكومهت���هوهو ئهم���هش ڕێككهوتنی پێویسته ،بهاڵم دهرفهتی ئهوه نهبو، كه تهرجهمهی ئ���هم ڕێككهوتنه لهناو حكوم���هت بهش���ێوهیهكی پراكتیكی بكرێ���ت ،بهشێكیش���ی پهیوهن���دی بهسهرپهرش���تیارانی ههڵبژاردن���هوه ههبو". ڕێباز بێركۆتی س���هرۆكی لیس���تی یهكێتی لهههولێر ،كه بهر لهههڵبژاردن م���وژدهی زیادكردن���ی دهنگهكان���ی باڵوكردبۆوه ،بهئاوێنهی ڕاگهیاند ،كه ئهوان لهژێر ڕۆشنایی خوێندنهوهیهكی ورد ،دهیانزان���ی دهنگهكانی���ان زیاد دهكات ،ئ���هو وتی " ڕێككهوتنی 17ی
ههڵبژاردن یهكگرتو ی تاساند
ههڵهدنی :كاندیدهكانی دهڤهری ههولێر بههێز نهبون
نیسانی بزوتنهوهی گۆڕانو پارتی ،بۆ خهڵكی ڕونكردهوه كه پهیوهندیی نێوان الیهنهكان چۆنهو خهڵك ههس���تیكرد، كه كودهتایهك بهسهر یهكێتی كراوه". وتیشی "خهڵكی یهكێتی سوێی بویهوه، كه حزبهكهیان كهوتۆته بهر مهترسی، بۆیه ئهو جهماوهرهی كه دڵی شكابو، ههم���وی بهگهرموگوڕی���ی هاتهوه ناو ههڵبژاردن ،دهركهوتنی مام جهاللیش كاریگهری ههبو". ئهوهی تێبینی دهكرا لهم ههڵبژاردنه ئهندامانی مهكتهبی سیاس���ی یهكێتی، بههیچ شێوهیهك نههاتنه سهر شاشهی تهلهفزیۆنو بهشدارنهبون لهههڵمهتی ههڵبژاردن ،لهو بارهیهوه ،ش���ادومان مهال حهسهن ،كادیری بااڵی یهكێتی، وتی "ئێمه ب���هر لهههڵبژاردن جۆرێك لهكهمپینمان كردو داوامانكرد مهكتهب سیاس���یییهكان هیچ لێدوانێك نهدهنو ئهم ئهركه بهئۆرگان���هكانو كادیرانی خوارهوه بسپێرن ،ئهمهش بوه یهكێك لههۆكاره سهرهكییهكانی سهركهوتنی یهكێتی". شادومان مهال حهسهن پێیوابو ،كه ههندێك سیما ههیه لهههڕهمی یهكێتی، لهالیهن قاعیدهوه خۆشهویس���ت نین،
بۆیه ئهم سیمایان ه دهبێت لهكۆنگرهی داهاتو بگۆڕدرێن". س����هردار عهل����ی ئهندام����ی ژوری ههڵبژاردنی گۆڕان لهههولێر بهئاوێنهی ڕاگهیاند "بهش����ێك لهخهڵكی ههولێر ههمیشه سهیری خیتابی ئهو حزبانه دهكات ،كه بهرامب����هر پارتی تونده، ڕاگهیاندن����ی گۆڕانیش ل����هو الیهنهوه تهقس����یری ههبو ،ش����هڕهكهی زیاتر خس����تبوه س����لێمانی ،یهكێتیش ئهم خاڵهی قۆس����تهوهو وای پیشاندا ،كه ئهم����ه پهیوهندی بهڕێككهوتنی نێوان گۆڕانو پارتی����هوه ههیه ،ئهمه جگه لهوهی لهڕوی ناساندنی كاندیدهكانهوه، ئهو بوارهیان پێنهدراو لهبهرامبهریشدا هێرش����ێكی زۆری ڕاگهیاندن ههبو بۆ سهر بزوتنهوهی گۆڕان". ڕام���ان مهجید جێگری بهرپرس���ی مهڵبهندی س���ێی یهكێتی نیش���تمانی بهئاوێن���هی راگهیاند كه "بهرپرس���ی مهڵبهن���دی یهكێت���ی بهرنامهیهك���ی تۆكمهی بۆ ههڵبژاردن داناو ههولێری كرده چهند بازنهیهكو ههرچی كادیری یهكێتی ههبو كاری پێسپێردراو دهرگه بهدهرگهی ماڵه یهكێتیهكانو دڵشكاوه یهكێتیهكان گهڕان".
دهنگی خۆڵهمێشی ئیسالمیهكان بۆ بانگخوازهكانه
كۆمهڵ ،گرهوهكه ی لهیهكگرتو بردهوه
ئا :شاهۆ ئهحمهد ئهبوبهكر ههڵهدنی ئهندامی مهكتهبی سیاسی یهكگرتوی ئیسالمی لهم گفتوگۆیهی ئاوێنهدا دهڵێت "ئهنجامی ههڵبژاردنهكه ،لهچاوهڕوانی هیچ كهسێكمان نهبوه لهشهخسی ئهمینداری گشتی یهكگرتوهوه بگره تا دهگات بهدوا ئهنداممان". ئاوێن���ه :بۆچ���ی یهكگرت���و لهپل���هی سێههمهوه لهسلێمانی هاته پلهی چوارهمو لهههولێری���ش لهچوارهمهوه هاته پێنجهمو لهههڵهبج���هش بهرهو س���ێههمی دهچێتو لهكهركوكیش بهههمانش���ێوه پاشهكشهی كردوه ،هۆكاری ئهم پاشهكش���انه چینو ئهكهونه ئهستۆی كێ؟ ئهبوبهك���ر ههڵهدن���ی :ئێمه بهگش���تی دهنگهكانم���ان بۆ ئهنجومهن���ی نوێنهرانی عێراق لهچ���او ههڵبژاردنهكانی پێش���ودا زیادیكردوه ،بهاڵم دهنگهكانی ئهنجومهنی پارێزگاكان كهمیكردوه ئهوهش دهگهڕێتهوه ب���ۆ ئ���هوهی پێموای���ه كاندیدهكان���ی ئهنجومهنی پهرلهمانی عێراق بههێزتربون لههی ئهنجومهن���ی پارێزگاكان ،دهربارهی ههولێری���ش پێموایه س���اردو س���ڕییهك لهههڵمهتهكه ههبو كاندیدهكانیشمان زۆر بههێز نهب���ون ،خالێكی تریش ئهوهیه كه پهیوهندی ب���هدهرهوهی یهكگرت���و ههیه بێگومان لهكوردس���تاندا لههیچ ش���وێنێك ههڵبژاردنێك���ی بێ س���اختهكاری ئهنجام ن���هدراوه ،حهتمهن زۆربون���ی دهنگهكان لهس���هر بنهم���ای س���اختهكاری دهبێته هۆی ئهوهی نرخی كورس���ی گرانتر بێتو بهو هۆیهش���هوه دهنگهكان���ی ئێمه كهمتر دهربكهون. ئاوێنه :وهك بیستومانه ئهم ئهنجامانه جۆرێ���ك لهناڕهزایی دروس���تكردوه لهناو ریزهكانی خوارهوهداو لهبهیاننامهیهكیشدا كۆمهڵێك كادیرت���ان ئۆباڵهكهی دهخهنه ئهستۆی مهكتهبی سیاسیتان؟ ئهبوبهك���ر ههڵهدنی :بهدڵنیاییهوه نهك كۆمهڵێك كادیرمان ،لهشهخسی ئهمینداری گش���تی یهكگرت���و ت���ا دوا ئهندامم���ان پێمانوابوه ئ���هو ئهنجام���ه لهچاوهڕوانی هیچ كاممان نهبوه چونكه ئهو ههڵمهتهی كه یهكگرتو كردویهتیو ئ���هو مهیدانیهی س���هركردهكانی یهكگرت���و ههروهه���ا ئهو كادیرانهی لهلیس���تهكان ههبوه بهگشتیو ئهو ئهدا سیاس���یهی یهكگرت���و لهماوهی راب���ردو ههیبوه وهك هێزێك���ی میانڕهوی ئیس�ل�امی ههم���و ئهوان���ه دهب���و رێژهی دهنگهكانم���ان زۆر لهوه زیاتر بوایه ،بۆیه ئهوهی پێویس���ت بێت لهبهخۆداچونهوهو ئیجرائات ئێمه دهیكهین.
ئهنجام ی ههڵبژاردنهكه لهچاوهڕوانی هیچ كهسێكمان نهبوه لهشهخسی ئهمینداری گشتی یهكگرتوهوه بگره تا دهگات بهدوا ئهنداممان
ئاوێنه :ئێوه خۆتان لێكدانهوهتان چیی ه بۆ ئهوهی كۆمهڵی ئیس�ل�امی پێش ئێوه كهوت ،ك���ه خۆتان بههێزێك���ی میانهڕهو ئهزانن؟ ئهبوبهكر ههڵهدنی :پێش���كهوتنی ههر هێزێكی سیاس���ی بهنده بهخۆیهوه بهاڵم ئێمه هێش���تا چوارهمین هێزین لهههرێمی كوردس���تان .برایان���ی كۆمهڵی���ش تهنیا لهههولێر دهنگهكانیان پێش ئێمه كهوتوه ئهگین���ا لهدهۆكو س���لێمانی جیاوازیمان زۆره ،ئهوانی���ش لهئهنجومهن���ی پارێزگا بهههمانش���ێوه دهنگهكانیان كهمیكردوه، ئ���هوه مانای ئ���هوه نیه پێمخۆش���بێت، ب���ۆ زیابون���ی دهنگهكانیش���یان پڕبهدڵ پیرۆزباییان لێدهكهم. ئاوێن���ه :بهپێ���ی بهدواداچونی خۆتان دهنگهكانتان زیاتر بۆ چ الیهنێك چوه؟ ئهبوبهكر ههڵهدنی :پێویس���ته دو شت لێكجیابكهینهوه ،كادیرو ئهندامی یهكگرتو لهگهڵ الیهنگرو جهماوهری یهكگرتو ،زۆر بهكهم���ی ههیه كادی���رو ئهندامی یهكگرتو
ئهبوبهكر ههڵهدنی
دواخستنی پێكهێنانی كابینهی نوێی حكومهت لهالیهن پارتیو یهكێتیهوه كارێكی نهخشه بۆ داڕێژراوی نێوان ئهم دو حزبه بو
سهلیم شوشهکهی ی
دهنگی بهلیستی تر دابێت ،بهاڵم جهماوهرو ئا :ئاسۆ سهراوی هاوس���ۆزی یهكگرتو دهگونجێت دهنگیان بهكاندی���دی الیهنهكانی تر دابێت یان ههر كاندیدكردنی كهسایهتی بانگخواز دهنگیان نهدابێت بۆ ئهنجومهنی پارێزگا .سهلیم شوشهکهیی لهشاری ههولێر ئاوێن���ه :م.س���هالحهدین س���هردانی لهالیهن كۆمهڵی ئیسالمیهوه بۆ نهوش���یروانی ك���ردوهو دواتر س���هردانی پهرلهمانی عێراق ،هۆكارێك بو هێرۆخان���ی ك���ردوه ،ئێ���وه دهتانهوێت بۆ زیادكردنی دهنگهكانی كۆمهڵی ئیسالمی لهو شارهدا. ناوبژیوانی بكهن لهنێوان ئهواندا؟ ئهبوبهك���ر ههڵهدنی :بهڕێز مامۆس���تا بهرپرس���ی ناوهن���دی ههڵبژاردنی س���هالحهدین وهك���و سیاس���هتمهدارێكی گهلهكهمان زۆر پهرۆش���ه بۆ ئهو دۆخهی كۆمهڵی ئیسالمی "ئهنوهر سهنگاوی" ئێس���تا بهتایبهت���ی ئهوهی لهس���لێمانی كه هاوكات ئهندامی مهكتهبی سیاسی دهگوزهرێ���ت ك���ه ئێمه دهزانی���ن لێدوانه ئهو حیزبهش���ه ،دان بهوهدا دهنێ كه دژبهیهكهكان���ی یهكێت���یو گ���ۆڕان بهرهو زۆربونی دهنگهكانیان لهشاری ههولێر س���هرهوه دهڕوات بۆیه وهك خهمخۆریهك بهش���ێكی پهیوهندی بهكاندیدكردنی بۆ ئهو دۆخهی لهسلێمانی ههیه جهنابیان س���هلیم شوش���هکهیی كهس���ایهتی ههس���تاوه بهالیهنگیری لهنێ���وان ئهو دو ئیسالمیهوه ههیه ،ئهو دهڵێت "لهسهدا الیهنه بۆ ئهوهی رێ���ز لهئیرادهی خهڵكی شهس���ت ب���ۆ حهفت���ای دهنگهكانی كوردس���تان بگیرێ���تو لێكتێگهیش���تن كۆمهڵی ئیس�ل�امی لهههولێر مامۆستا لهنێوانیان دروستبكرێت دهبێت لهمڕوهوه سهلیم شوشهکهیی بوه". كهس���ایهتی بانگخ���واز س���هلیم كێشهكان چارهسهر بكرێـت بۆیه پێویسته لهنزیكهوه دیدارو گفتوگۆ ههبێت ئارامیو شوش���هکهیی لهش���اری ههولێر پێش ئاسایش���ی ئهو ش���اره لهس���هروی ههمو نوێژو وتار خوێنو ئهوهی تا ئێس���تا دهس���تكهوتهكانی ترهوهیه ،بۆیه مامۆستا رونه نزیكهی 50ههزار دهنگی بۆ چونه بۆ ئ���هوهی رێگری بكات لهههر حاڵهتێكی پهرلهمانی عێراق بهدهستهێناوه. بهپێی زانیاریهكانی ئهنوهر سهنگاوی، نهخ���وازراو ههس���تاوه ب���هو الیهنگیریه، ههروهها لهه���هردو الوهش وهاڵمی ئهرێنی دهنگهكان���ی كۆمهڵ���ی ئیس�ل�امی بۆ ئهنجومهنی پارێزگای ههولێر تا ئێستا دراوهتهوه. ئاوێن���ه :ل���هدوای ههڵبژاردن���هكان56 ،ههزاری تێپهڕاندوهو بۆ ئهنجومهنی لهئهنجومهنی پارێزگای س���لێمانی بهنیازن نوێنهرانی عێراقیش ههر لهو ش���ارهدا بهرهو 80ه���هزار دهنگ دهڕوات ،ئهوه هاوپهیمانی لهگهڵ كێ ببهستن؟ ئهبوبهك���ر ههڵهدنی :ئێمه لهئێس���تادا لهكاتێكدا لهههڵبژاردنی پێشو نزیكهی چاوهڕێ���ی دوائهنجامی كۆمس���یۆنی بااڵی 46ههزار دهنگیان ههبوه. سهنگاوی ئاماژه بهوهش دهكات ،كه ههڵبژاردنهكان دهكهی���ن بۆیه ئهنجومهنی پارێزگاكانی���ش هاوش���ێوهی پێكهێنانی لهچهند ناوچهیهكی تریش دهنگهكانیان حكوم���هت دهبێ���ت س���هرجهم الیهنهكان زیادیكردوه ،ئ���هو نمونه بهههر یهك لهقهزاكانی سهیدس���ادقو چوارقوڕنهو رێكبكهون.
لهسهدا شهست ی بۆ حهفتا ی دهنگهكان ی كۆمهڵ ی ئیسالم لهههولێر بۆ مامۆستا سهلیم ی بوه شوشهکهی قهاڵدزێو ههریرو س���یدهكانو سۆران دههێنێت���هوه .ههروهها باس لهوهش دهكات ك���ه لهپارێ���زگای دهۆكی���ش دهنگیان زیادیكردوه ،بهاڵم لهبهرئهوهی پرۆس���هی جیاكردن���هوهی دهنگهكان لهو ش���ارهدا زۆر خاو بهڕێوه دهچێت ژمارهی دروس���تی لهبهردهستدا نیه، بهاڵم بهپێی رێژهی %25ی جیاكراوهی دهنگهكان لهو پارێزگایهدا ئهوان وهك كۆمهڵ���ی ئیس�ل�امی 3413دهنگیان بهدهستهێناوه ،ئومێدهواریشه لهگهڵ جیاكردن���هوهی ت���هواوی دهنگهكان لهو پارێزگای���هدا دههنگهكانیان بگاته نزیكهی حهوت ههزار. جگ���ه لهكاریگ���هری بههێ���زی ئهو پاڵێوراوهی���ان لهش���اری ههولێ���ر س���هنگاوی ئ���هوهش دهخات���هرو كه بونی ئهمیری كۆمهڵهكهیان (م.عهلی باپی���ر) لهو ش���ارهدا هۆكارێكی تری زۆری���ی دهنگهكانیان ب���وه .ههروهها ئهوهش ناشارێتهوه كه بونی كاندیدی بانگخواز ،بهتایبهت لهشاری ههولێردا كاریگ���هری زۆری لهس���هر زیادبونی دهنگی ئیس�ل�امیهكان ههیهو ئهو وتی "ئێمه وهك حیزبێكی ئیسالمی ،كاتێك كاسایهتیهكی بانگخواز كاندید دهكهین یاخود دههێنینه پێش���هوه ،تهنها بۆ ههڵبژاردن نییه ،بهڵكو ئهوه بهشێكی گرنگ���ی كاری ئێمهیه وهك حیزبێكی
ئیسالمی". لهبارهی ئهوهش ئهو دهنگه زیادانه ی ك���ه لهش���اری ههولێ���ردا هێناویانه، دهنگێكی خۆڵهمێشی ئیسالمیهكانهو، پێش���تر بهش���ێكی ئ���هو دهنگانه بۆ كهسایهتی بانگخواز (حاجی كاروان) چوه كه ئێستا پهرلهمانتاری یهكگرتوه، س���هنگاوی ئهوهی خس���تهرو كه ههر كهس���ایهتیهك كاریگهری خۆی ههیه، وتیش���ی "ناتوانین بڵێین دهنگهكانی حاجی كاروان بۆ ئێمه هاتوه ،ئهمهش بهبهڵگهی ئهوهی لهههڵبژاردنی 2010 مامۆستا عهلی باپیر 62ههزار دهنگی هێن���ا لهكاتێكدا یهكگرتوش ئهو كاته نزیكهی 59ههزار دهنگیان هێنا". نهوهدهكان���هوه لهس���هرهتای ئیس�ل�امیهكانی كوردس���تان بهسهر دو ب���هرهدا داب���هش ب���ون( ،بهرهی میان���ڕهوو بهرهی تون���دڕهو) ههرچی یهكگرتوی ئیسالمیه لهوكاتهوه خۆی بهب���هرهی میانڕهو داوهته قهڵهم ،بهو پێیهش كه كۆمهڵی ئیس�ل�امی پێشتر حیزبێكی چهكدارب���و نزیكهی 5ههزار چهكداری ههبو ،وهها باس���كراوه كه زیاتر لهكاری ئیس�ل�امیدا توندتربن، لهئێستاش���دا ئهم زیادبونهی دهنگی كۆمهڵی ئیس�ل�امی وهها لێكدانهوهی بۆ دهكرێ���ت كه دهنگی ئ���هو الیهنه زیادبوبێت كهبیركردن���هوهی بۆكاری ئیس�ل�امی توندتره ،بهاڵم سهنگاوی ئهوه رهتدهكات���هوه كه ئهوان باڵێكی ئیس�ل�امی توندڕهوبنو دهڵێت "ئێمه نه میانڕهوی���ن نه تون���دڕهو ،بهڵكو حیزبێكی شهرعڕهوین ،بیركردنهوهمان واقعیانهیه ب���ۆ كاركردن لهكۆمهڵگهی خۆماندا". ئ���هوهی ت���ا ئێس���تا بهدهركهوتوه دهنگهكان���ی كۆمهڵ���ی ئیس�ل�امی لهپارێ���زگای س���لێمانی 56ه���هزاری تێپهڕان���دوه "دوای جیاكردن���هوهی تهواوی دهنگ���هكان لهو بڕوایهداین تا 60ههزار دهنگ بڕوات". لهبارهی ئهوهش كه بۆچی لهشاری ههولێ���ر دهنگهكانیان زی���اد دهكات، بهاڵم لهس���لێمانی بهو جۆره نییه؟، بهرپرس���هكهی ناوهن���دی ههڵبژاردنی كۆمهڵی ئیس�ل�امی باس���ی لهوه كرد ك���ه خهڵك���ی ههولێر زیات���ر بهدهم كاری بانگخوازی���هوه دهچ���ن ،ئ���هو وتیش���ی "ئهمهش مانای ئ���هوه نییه كه لهس���لێمانی ب���هو ج���ۆره نییه، بهاڵم ههر ش���ارهو تایبهتمهندی خۆی ههیه ،بهپێچهوانهوه ئێمه قورس���ایی س���هركردایهتیهكهمان لهپارێ���زگای سلێمانیدایه".
4
هەنوکە
) )427سێشهممه 2014/5/6
لهکهرکوک جگه لهیهكێتیو پارت ی سهرجهم الیهنهكان ی دیك ه دهنگهكانیان كهمیكردوه پارتی "بهڵگهكانی" دژ بهنهجمهدین كهریم بهكارنههێنا
ههرچهنده پارتی دیموكراتی كوردستان لهشاری كهركوك پێش ههڵبژاردنهكان ههڕهشهی باڵوكردنهوهی بهڵگهو دیكۆمێنتی گهندهڵی لهدژی پارێزگاری كهركوك دهكرد ،بهاڵم ئهم ههڵبژاردنهش بهڕێكراو پارتی بهڵگهكانی بهكارنههێنا.
ژنو مێردێک لهچاوهڕوانی دهنگداندا ئا :سۆران كامهران جگه لهیهكێتیو پارتی ،سهرجهم الیهنه كوردیهكانی دیكه لهكهركوك، دهنگهكانیان بهرێژهییهكی بهرچاو كهمیكردوه ،بهمهش لهم ههڵبژاردنهدا تهنها یهكێتیو پارتی دهبن بهخاوهن كورسیو ئهگهر ههیه گۆڕان-یش كورسیهك بهدهستبهێنێت ،یهكگرتوو كۆمهڵیش جگه لهوهی بهڕێژهیهكی بهرچاو دهنگهكانیان كهمیكردوه، پێدهچێت نهتوانن ببن بهخاوهنی هیچ كورسیهك بۆ ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق. یهكێتی نیش����تیمانی كوردس����تان كه شاری كهركوك بهقهاڵی خۆی دهزانێ، ل����هم ههڵبژاردن����هی 30ی نیس����اندا، براوهی یهكهمی ههڵبژاردنهكانهو لهچاو ههڵبژاردنی پێشوتریش����دا بهڕێژهیهكی بهرچ����او دهنگهكانی ڕوی لهههڵكش����ان ك����ردوه ،بهش����ێوهیهك لهههڵبژاردن����ی س����اڵی 2010دا یهكێتی ،لهو ش����اره بو بهخاوهنی 143ههزار دهنگ ،بهاڵم لهم
فۆتۆ :نالی ی پارتی دیموكراتی كوردستان ههڵبژاردنهدا بهپێی ئاماره نافهرمیهكان ههڵبژاردن تاكو ئێستا دهنگهكانی نزیكبوهتهوه له لهكهرك����وك به(ئاوێن����ه)ی ڕاگهیان����د؛ "ئهو دهنگان����هی كه پارت����ی هێنابوی 170ههزار دهنگ. ب����ۆكان عهب����دواڵ ئهندام����ی دهزگای لهههڵبژاردن����ی پێش����ودا ئیس����تحقاقی ههڵبژاردن����ی یهكێت����ی لهكهرك����وك خۆمان نهبو ،چونكه ئێمه لهناو لیستێك لهب����ارهی زیادبون����ی دهنگهكانیان لهو هاوبهش بوینو دهنگهكانمان دهڕۆش����ت شارهدا ،بهئاوێنهی راگهیاند" ،زیادبونی بۆ كاندیدهكانی دیكه" .وتیش����ی "ئهم دهنگهكانی یهكێتی لهكهركوك شتێكی جاره كه پارتی لهكهركوك بهلیستێكی چاوهڕوانكراو بوهو موفاجهئه نهبوه بۆ سهربهخۆ بهش����داری لهههڵبژاردنهكاندا ئێمه ،چونكه چ لهئاس����تی ئهنجومهنی ك����رد ،وایلێهات ئ����هو دهنگان����هی كه نوێنهرانی عێراقو چ لهئاستی پارێزگاكه جارهكانی پێش����و بۆ كاندیدهكانی دیكه توانیومانه خزمهتێكی بهرچاو بگهیهنین دهڕۆیش����ت ئهمجاره بێتهوه بۆ پارتی، بۆیه ئێم����ه پێمانوایه ئهگ����هر تهزویرو بهشاری كهركوكو دانیشتوانهكهی". بهپێی ئامارهكانی راب����ردوو ئهنجامه س����اختهكاری نهبوای����ه ئێم����ه دهنگی نارهسمیهكانی ئێستا ،پارتی دیموكراتی زیاترمان بهدهست دههێنا". بزوتنهوهی گۆڕان لهش����اری كهركوك كوردس����تان لهچاو ههڵبژاردنی پێشودا زیات����ر ل����ه 20ه����هزار دهن����گ ڕێژهی لهههڵبژاردنی پێش����وتردا خاوهنی زیاتر دهنگهكانی زیادیكردوه .بهش����ێوهیهك ل����ه 36ههزار دهنگ بو ،ب����هاڵم بۆ ئهم لهههڵبژاردن����ی س����اڵی 2010دا ،پارتی ههڵبژاردنه لهوش����اره دهبێت بهخاوهنی لهكهرك����وك بوه بهخاوهن����ی 43ههزار تهنه����ا 22ه����هزار دهن����گ ،بهم����هش دهن����گو ل����هم ههڵبژاردنهش����دا تاك����و تاكو ئێس����تا چانسی بهدهس����تهێنانی ئێس����تا بهپێی ئاماره نافهرمیهكان بوه كورس����یهكی پهرلهمانی نیه لهو شاره بهاڵم چاوهڕوان دهكرێت كورسی ژماره بهخاوهنی 63ههزار دهنگ. ی 12بهدهس����تبهێنێ بهپێی یاسای سانت عهدنان كهركوكی بهرپرس����ی دهزگا
لیگۆی ههمواركراو. ههرچهن����ده ئاوێن����ه ،ههوڵیدا لهگهڵ ژوری ههڵبژاردن����ی بزوتن����هوهی گۆڕان لهكهرك����وك ه����ۆكاری كهمبون����هوهی دهنگهكان����ی گ����ۆڕان بزانێ����ت ،ب����هاڵم هیچ كهس ئامادهنهب����ون لێدوان بدهن لهوبارهی����هوهو دهڵێ����ن چاوهڕوان����ی راگهیاندن����ی ئهنجام����ی ههڵبژاردنهكان دهبین لهالیهن كۆمس����یۆنهوهو ئهوكات قسهمان دهبێت. لهگ����هڵ ئهوهش����دا ههڵس����وڕاوێكی بزوتن����هوهی گ����ۆڕان لهكهرك����وك كه نهیویست ناوی ئاشكرابكرێت به(ئاوێنه) ی ڕاگهیان����د؛ "ه����ۆكاری كهمبونهوهی دهنگهكانی گ����ۆڕان زۆرن ،لهگرنگترین ئهو هۆكارانه گۆڕان لهچاو ههڵبژاردنی 2010دا كاندی����دی بههێ����زی نهب����و لهم ناوچانه جگه لهوهش تهنها سێ كهسی كاندیدكردبو لهكهرك����وك كه بهبهراورد بهههڵبژاردنی پێشوتر گۆڕان لهكهركوك 12كاندیدی ههب����و ئهمهش وایكرد كه ڕێژهی دهنگهكانی كهم بكات". یهكگرتوی ئیس��ل�امی كوردستانیش ك����ه رێ����ژهی دهنگهكان����ی كهمیكردوه
یهكێتی لهم ههڵبژاردنهدا تۆڵهی کردهوه ئا :ئاوێنه لهدو ههڵبژاردنی یهك لهدوای یهكدا، هێزێكی سیاسی دهبێته موفاجهئهی ههڵبژاردنهكان ،لهیهكهمیاندا بهشێوهیهكی سلبیو لهدوهمیشیاندا بهئیجابی ،ئهو الیهنهش یهكێتی نیشتمانی كوردستانه كه تهنها لهماوهی حهوت مانگدا دهنگهكانی زیاتر له134 ههزار زیاد دهكات.
زیادکردنی ئهمجارهی دهنگهکانی یهکێتی دهگهڕێتهوه بۆ ئهوهی سهرکردایهتی وارێككهوتن كه بهشداری بانگهشه نهكهنو نهچنهوه سهر شاشهو ناو خهڵك
لهههڵبژاردن���ه پهرلهمانیهكهی ههرێم ی كوردس���تاندا ك���ه رۆژی 21ی ئهیلول���ی 2013ئهنجام���درا ،یهكێت���ی بڕیارێك���ی چارهنوسس���ازیدا لهب���ارهی چۆنیهت���ی بهش���داریكردنی لهو ههڵبژاردنهدا ،كاتێك لهو لیس���ته هاوبهش���ه هات���هدهرهوه كه لهسێ ههڵبژاردنی پێشودا پێكهوه لهگهڵ پارتی دیموكراتی كوردستان پێكیانهێنابو، لهكاتێكدا ئهم ههنگاوهی نا كه سكرتێری گشتیی ئهو حزبه ،جهالل تاڵهبانی ،بههۆی نهخۆش���یهوه ماوهی نزیكهی 10مانگ بو كه ئهم رێژهی دهنگهش تهنها بهش���ی 18 لهكایهی سیاس���ییو ههرێمی كوردس���تان كورسی لهكۆی 111كورس���ی پهرلهمانی كوردس���تانی دهك���رد .ئ���هم ئهنجام���ه دوركهوتبۆوه. بهجیا بهش���داریكردنی لهههڵبژاردنێكی سهركردایهتیو بنكه جهماوهرییهكهی ئهو ل���هو ش���ێوهیهدا ،یهكێت���ی ك���رده تاكه هێزهی توش���ی ش���ڵهژانێكی ئهوتۆ كرد، موفاجهئ���هی ئ���هو ههڵبژاردن���هو توانی جهمس���هره ناكۆكهكانی ن���او ئهو حزبهی لهسهرتاسهری ههرێمی كوردستاندا تهنها لهئاستی لێكترازانی ناوخۆیی نزیككردهوه، 346ههزارو 643دهنگ بهدهستبهێنێت ،بهاڵم چونهوه بهردهم ههڵبژاردنێكی دیكهی
چارهنوسس���ازتر ،ئهم دۆخه شڵهژاویهی كپكردهوه. ههڵبژاردنی دوهم كهوته 30ی نیس���انی ،2014بۆی���ه چارهنوسس���ازتر بو لهوهی پێش���و ،چونكه بابهتهكه پهیوهس���ت بو بهههڵبژاردنی ئهنجومهن���ی پارێزگاكانهوه كه لهس���اڵی 2005هوه ئهوه یهكهمینجاره ئهنجامبدرێتو بۆ یهكێتیش كه كۆنترۆڵی دهسهاڵتی پارێزگای سلێمانی لهدهستدابو، گرن���گ ب���و لهبهرامب���هر ركاب���هره ههره بههێزهكهی لهم ناوچهی���هدا (بزوتنهوهی گ���ۆڕان) ،خۆی رابگرێتو دهنگهكانی لهوه زیاتر نهیهنه خوارهوه. بهپێچهوان���هی زۆربهی پێش���بینیهكان، دهرهنجام���ه س���هرهتاییهكانی ئ���هم ههڵبژاردن���هی دوای���ی ،ب���ۆ یهكێت���ی موفاجهئهیهكی ئیجابی بو ،بهوپێیهی ههر لهپێدهش���تی ش���ارهزورهوه تا مهڵهبندی بادین���انو دهۆك ،بهش���ێوهیهكی بهرچاو رێژهی دهنگهكانی ههڵكش���ان .ئهگهرچی هێش���تا دوایی���ن ئهنجامه رهس���میهكان باڵونهكراونهت���هوهو ئهنجام���ی دهنگدانی تایبهتیش رانهگهیهنراوه ،بهاڵم ئهو ئاماره نارهس���میانهی باڵودهكرێن���هوه لهالی���هن زۆرب���هی دهزگا حزبیهكانو راگهیاندنهكان پێدهچێ���ت یهكێتی ژم���ارهی دهنگهكانی لهسهر ئاس���تی ههرێمی كوردستان بگاته نزیكهی 480ههزار دهن���گ ،بهم پێیهش بێ���ت لهماوهی ح���هوت مانگ���دا یهكێتی
نزیكهی 134ههزار دهنگی زیادیكردوه. لهوبارهی���هوه ع���ارف قوربان���ی، رۆژنامهن���وسو چاودێری سیاس���یی ئهو زیادكردن���هی دهنگهكان���ی یهكێتی بۆ دو هۆكاری سهرهكی دهگهڕێنێتهوهو بهئاوێنهی راگهیاند " ،یهكهم ،بهش���ێكی ههرهزۆری دۆس���تو الیهنگ���رو جهم���اوهری یهكێتی نیگهرانب���ون ل���هو دهموچاوان���هی حاكمو حوكمڕانی یهكێتین كه تێیاندایه 36ساڵه ئهندامی مهكتهبی سیاسیه ،بۆیه ئهمجاره وارێككهوتن كه ئهندامانی س���هركردایهتی بهشداری بانگهشه نهكهنو نهچنهوه سهر شاش���هو ناو خهڵك ،دوهمیان ،پهیوهندی بهپێداگری یهكێتیهوه ههبو لهسهر مافو ئیستحقاقی خۆی لهناو حكومهت ،چونكه ئهگهر یهكێتی بهو بهش���هی بۆی دانراوه بڕۆیشتایهته ناو حكومهتهوه ،بهقهد ئێستا دهنگی نهدههێنا". لهبارهی ئهوهی كه ئاخۆ سهركردایهتی یهكێت���ی لههۆكاری یهكهم تێگهیش���توه، قوربان���ی وتی "،دی���اره س���هركردایهتی یهكێت���ی بڕوای ب���هوه هێنابو ك���ه ئهوه راس���تیه ،بۆیه خۆیان بڕیاریاندا بهشداری نهكهنو ئێستاش لهوه حاڵیبون". قوربانی مان���هوهی یهكێتی لهم دۆخهی ئێستایدا دهبهس���تێتهوه بهمامهڵهكردنی لهمهودوای ئهو هێ���زه" ،كه چۆن مامهڵه لهگ���هڵ ئهو بارودۆخان���ه دهكات كه دێنه پێشهوه".
بهپ���ێ ئ���هو زانیاریانهی دهس���ت ئاوێن���ه ،كهوت���ون پێش���تر دڵش���اد پی���رۆد ،یهكێك لهكادی���ره دیارهكانی پارتی وس���هرۆكی لیژن���هی پرۆژهكان لهئهنجومهن���ی پارێ���زگای كهركوك، بهحزبهك���هی راگهیاندب���وو كه ئهوان خاوهنی چهندی���ن بهڵگهی گهندهڵیین بهرامبهر ئهجمهدین كهریم ،پارێزگاری كهرك���وك .ئ���هو كادی���ره ئامادهیی نیشانداوه لهڕادهس���تكردنی بهشێكی زۆری "بهڵگ���هكان"ی بهحیزبهك���هی، بۆی���ه ههرچهن���ده چاوهڕواندهكرا لهم ههڵبژاردنهدا پارت���ی ئهو "بهڵگانه"ی باڵوبكاتهوه ،بهاڵم هیچ ش���تێكی لهو بابهته بهرچاونهكهوت ،لهگهڵ ئهوهش ش���هڕێكی راگهیاندنی قورس لهنێوان (یهكێت���یو پارت���ی) ل���هم ههڵمهتی بانگهش���هی ههڵبژاردن���هدا بهڕێك���را لهكهركوك. لهوبارهی���هوه عهدن���ان كهركوك���ی بهرپرس���ی دهزگای ههڵبژاردنی پارتی دیمكراتی كوردستان لهشاری كهركوك بهئاوێنهی ڕاگهیاند" ،ئهوان بهڵگهیان ی نهجمهدین ههیه لهسهر گهندهڵیهكان كهریمو بهڵگهكانیشیان بهشێكی زۆریان لهمیدیاكانی خۆی���ان باڵوكردۆتهوه". بهبۆچونی كهركوكی زۆری دهنگهێنانی نهجمهدین كهریم بۆ ئهوه دهگهڕێتهوه ك���ه "پۆس���تهكهی بهكارهێن���اوه
ب���ۆ بهرژهوهن���دی تایبهت���ی خ���ۆیو فراوانكردنی پێگهی جهماوهری". لهبهرامب���هردا یهكێتی نیش���تیمانی كوردس���تان پێیوای���ه پارت���ی جگ���ه لهههڕهش���ه ،هیچ���ی دیك���هی نی���ه لهبهرامبهر نهجمهدین كهریم. رهوهن���د م���هال مهحم���ود ،جێگری لێپرس���راوی مهڵبهندی دوی كهركوكی یهكێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تان بهئاوێنهی ڕاگهیاند "ئێمه پێمانخۆشبو ك���ه پارتی وابیرنهكات���هوهو بهردهوام پێك���هوه كاربكهی���ن ل���هم ش���ارهو ههوڵبدهین لهكهركوكدا یهكدهنگ بین، ب���هاڵم دیاربو ئهوان خۆی���ان بۆ ئهوه ئامادهكردبو ش���هڕێكی قورس لهگهڵ نهجمهدین كهریم بكهنو ئهوان ڤیتۆیان بهكارهێنا لهدژی نهجمهدین كهریم بۆ ئهوهی نهبێته سهرۆكی لیست ،ئێمهش بهڕاش���كاوی وتمان كه تهنها ئهو تاقه كاندیدی ئێمهیه". وتیش���ی ،ئ���هو برادهران���هی پارتی مهبهس���تیان كهری���م نی���ه ،بهڵك���و مهبهس���تیانه یهكێت���ی توش���ی كێشهبكهن. زۆرین���هی چاودێ���ران پێیانوای���ه، لهبهرئ���هوهی كهركوك هێش���تا وهك یهكێ���ك لهناوچه كێشهلهس���هرهكان لهنێوان بهغ���دادو ههولێ���ر مامهڵهی لهگ���هڵ دهكرێ���ت ،گرنگه س���هرجهم الیهنه سیاس���ییه كوردیهكان بهگیانی بهرپرسیارێتیهوه مامهڵه لهگهڵ یهكتردا بكهونو رهچاوی بارودۆخی ههستیاری ئهو ناوچهیه بكهن ،بهاڵم بهپێچهوانهوه زۆرینهی ملمالنێ حزبیهكانی یهكێتیو پارتی ل���هو ش���ارهدا چڕبۆتهوهو ههر ئهمهش وایكرد كورد نهتوانێت بهیهك لیست بهشداری ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراقی 30ی نیسانی 2014بكات.
بهههمانش����ێوهی گ����ۆڕان ئام����ادهی قسهكردن نهبون لهس����هر هۆكارهكهی، بهاڵم بهرپرسێكی ئهو حزبه به(ئاوێنه) ی وت؛ "یهكگرت����و لهههڵبژاردن����ی س����اڵی 2010دا ب����و بهخاوهن����ی ()24 ه����هزار دهنگ بهاڵم ئ����هو دهنگانهی كه یهكگرتو خ����ۆی بهخاوهنی دهزانی لهو
ش����اره دهنگ����ی یهكگرتو نهب����و بهڵكو دهنگ����ی كاندیدهكهیان ب����و كه ئهوكات حاجی كاروان-ی����ان كاندیدكردبو ،بۆیه یهكگرت����و لهكهركوك ئهو ڕێژه دهنگهی بهدهس����تهێنا ،لهم ههڵبژاردنهش تاكو ئێستا نهیتوانیوه ببێته خاوهنی 5ههزار دهنگ".
شیوعیهكان بهرهو دواوه ئا :شاهۆ حزبی شیوعی كوردستان لهههڵبژاردنهكانی پهرلهمانی عێراق نهیانتوانیوه هیچ كورسیهكی پهرلهمان بهدهستبهێننو كادیرێكی ئهو حزبهش كه پێشتر كاندید بوه بۆ پهرلهمانی عێراق دهڵێت"بههۆی ئهوهی پارهو پۆست لهالیهن هێزهكانی دهسهاڵتهوه بهكاردههێنن بۆ بانگهشهی ههڵبژاردن ههروهها هێزه ئیسالمیهكانیش پاره لهخهلیجهوه وهردهگرن بۆ بانگهشهی ههڵبژاردن ،ئهوه وایكردوه دهنگی پێویست نههێنین". ههندرێن ئهحمهد كادیری پێش���كهوتوی حزب���ی ش���وعی كوردس���تان كه ه���اوكات پێش���تر لهس���هر لیس���تی هاوپهیمان���ی نیشتیمانی كوردستان خۆیی كاندید كردبو بهئاوێنهی راگهیاند بهپێی ئهو ئهنجامانهی باڵوكراونهت���هوه پێناچێت حزبی ش���یوعی كوردس���تان هی���چ كورس���یهكی پهرلهمانی عێراق بهدهس���تبهێنێت بهاڵم وا چاوهڕوان دهكرێت لهههولێرو سلێمانی دو كورسی بۆ ئهنجومهنی پارێزگاكان مسۆگهر بكهین. ناوبراو ئاماژه ب���هوه دهكات كه "بههۆی ئهوهی پارهو هێزو پۆست لهالیهن حزبهكانی دهس���هاڵتهوه بهكاردههێنرێت بۆ بانگهشهی ههڵبژاردن ههروهها هێزه ئیس�ل�امیهكانیش لهخهلیجهوه پاره وهردهگرن بۆ بانگهشهی ههڵبژاردن ،ههربۆیه ئهوهش وایكردوه ئێمه دهنگی پێویست نههێنینو كورسی مسۆگهر
هێزه ئیسالمیهكان پارهی واڵتانی كهنداو بهكاردههێنن بۆبانگهشهی ههڵبژاردن نهكهین". ئهندام���ی مهكتهب���ی سیاس���ی حزب��� ی شیوعی كوردس���تان زیرهك كهمال لهبارهی بهدهستنههێنانی دهنگی پێویست بهئاوێنهی راگهیاند بههۆی ئهوهی لهههرێمی كوردستان بونی���ادی حزبایهتی تێكچ���وه چونكه ئهو حزبانهی ئێستا دهنگدههێنن بههۆی بهرنامهو پرۆژهی حزبهكانیان���هوه نیه بهڵكو بههۆی ههندێك ش���تی ترهوهیه ،ههروهها بهشێكی تریش پهیوهندی بهسروشتی ههڵبژاردنهوه ههی���ه ك���ه س���هركهوتنو شكس���ت ههیه، بهشێكی تریش پهیوهندی بهخۆمانهوه ههیه ك���ه نهمانتوانیوه لهبانگهش���هی ههڵبژاردن بهرنامهیهكی باش دابنێین".
کوردستانی
) )427سێشهممه 2014/5/6
شهڕ لهسهر كورسیهكه ی تاڵهبان ی دهستپێدهكات
5
دكتۆر مهحمود :پۆستی سهرۆك كۆمار هیچ بایهخێكی بۆ كورد نییه ئا :ئاوێنه
کورسیهكه ی دهدرێت بهكێ؟
پێشبڕكێی گهیشتن بهكورسییهكهی سهرۆك كۆمار زو دهستیپێكرد ،هێشتا ژمارهی دهنگهكان جیانهكرابونهوه، كه سوننهو شیعهكان قسهیان لهسهركردو جێی ناكۆكیو مشتومڕی هێزه ركهبهرهكانی كوردستانیشه، ههرچهنده دكتۆر مهحمود عوسمان دهڵێت "پۆستی سهرۆك كۆمار هیچ بایهخێكی بۆ كورد نییه". دكتۆر مهحمود دڵنیا نیه لهوهی كه كورد دهتوانێت پۆستی سهرۆك كۆمار وهربگرێتهوه یان نا ،كه ماوهی ده ساڵه لهئهنجامی هاوپهیمان���یو رێككهوتنی سیاس���ی لهگهڵ الیهنهكان���ی دیكهی عێراقدا ب���هر كورد كهوت���وه ،ئهو كه پهرلهمانتاری عێراقو سیاسهتمهدارێكی بهئهزمونی كورده ،بهئاوێنهی راگهیاند كه "وهرگرتنهوهی ئهو پۆس���ته لهسهر ئهنجام���ی ههڵبژاردنهك���ه وهس���تاوه، ئهنجام���ی كۆتای���ی ههڵبژاردنهكه چی دهبێ���ت؟ پهیوهن���دی ك���ورد لهگهڵ كوتلهكانی تر چۆن دهبێت؟ پهیوهندی نێ���وان كورد خۆیان چۆن دهبێت؟ ئهم حیزبانهی كوردس���تان ئای���ا ههمویان لهس���هر كاندیدێ���ك رێككدهكهون یان نا؟ ههمو ئ���هم ئهگهران���ه ههنو ئهم فاكتهرانهش رۆڵی تیا دهبینن". ناوبراو جهغت لهسهر ئهوه دهكات كه پاش ههڵبژاردن وێنهكه رونتردهبێتهوهو ئهنجامی ههڵبژاردنهكهش دیاریدهكات ئهو پۆس���ته دهدرێت���هوه بهكورد یان نا ،ئهو وتی "ئهو وهخته دهردهكهوێت كه ك���ورد لهناوخۆیان رێكدهكهون یان نا؟". ئهنجام���ه بهراییهكان���ی ههڵبژاردنی پهرلهمان���ی عێ���راق روهو پێچهوانهی خواستی كورد دهردهكهون ،لهكاتێكدا ك���ورد هاوپهیمانی لهگهڵ ش���یعهكاندا الوازبوه ،س���وننهكانیش هاوپهیمانێكی جێی متمانهو بههێزی نین ،پهیوهندی نێوان كوتل���هو هێ���زه كوردیهكانیش لهئاس���تی دڵخوازی ك���ورددا نیه ،كه بهچهن���د لیس���تی جی���اوازو ناكۆكهوه بهرهو بهغدا دهچنو پێدهچێت ئهمجاره بهب���ێ تاڵهبانی رێككهوتنیان لهس���هر دیاریكردن���ی كاندیدێ���ك بۆ پۆس���تی سهرۆك كۆماری عێراق ،كه سهرۆكایهتی ههرێم���ی كوردس���تان بهماف���ی گهلی كوردی دهزانێت ،زهحمهت بێت. ب���هاڵم س���هرهڕای ئ���هوهش ،دكتۆر مهحم���ود عوس���مان ئام���اژه ب���هوه
ی پۆست سهرۆك كۆمار پرۆتۆكۆلییهو ی هیچ دهسهاڵتێك ئهوتۆی نییه، تهنانهت ناتوانێت یاساكانیش رهتبكاتهوه
ی ی تهندروست ئهگهر ئێستا تاڵهبان ت���هواو لهباربوایه ،ئ���هم ههڵبژاردن ه ی دیك ه بۆ ئ���هو بهر لهههر كهس���ێك چارهنوسس���از ب���و ،ههرچهن���ده بۆ یهكهمج���ار لهگرتهیهك���ی ڤیدیۆییدا ی 18چرك��� ه دهردهكهوێو ب���ۆ ماوه ی لهبهرلینهوه بهش���داری لهپرۆس���ه ی دهنگداندا دهكاتو پهنجهی مۆركراو ی ئیتر ب���هرز دهكات���هوه ،تاڵهبان��� نابێتهوه بهس���هرۆك كۆمار ،سهرۆك ێ دهبێت؟ ی عێراق ك كۆماری داهاتو ئهم ه پرسیاره سهرهكیهكهیه. زیاد لههێزو تائیف���هو نهتهوهیهك ش���هڕ لهسهر ئهو كورسی ه دهكات ك ه ی لهسهر ی 10س���ال بو تاڵهبان ماوه ی پایتهخت ،هێشتا دادهنیشت لهبهغدا ی ماوهیهك���ی زۆر بهس���هر لێدوانهك ه ی عادل موراد ،س���هرۆكی ئهنجومهن ناوهن���دی یهكێتی���ی نیش���تمانی ی ی بو ،ك ه وت كوردس���تاندا تێنهپهڕ ی "بۆ خول���ی داهاتوی س���هرۆكایهت كۆماری عێراق د .نهجمهدین كهریم، ی كهركوك ،لهالیهن پارێزگاری ئێستا یهكێتیی���هوه ،كاندی���د دهكرێ���ت"، ی س���هرۆكایهتی ههرێم بهیاننامهیهك ی پێداگری لهس���هر باڵوكردهوهو وێڕا ی ك ه بهههمو توانایهكهوه كار بۆ ئهوه وهرگرتنی ئهم پۆسته لهالیهن گهلی ی كورد دهكات ،وهك بهرپهرچدانهوه ی عادل مورادی���ش دهڵێت قس���هكه "ههر كهسێكیش بۆ پۆستی سهرۆك كۆماری عێراق بپاڵێورێت پێویس���ت ه ڕهزامهندیی پارلهمانی كوردس���تانی لهس���هر بێ���ت چونك ه ئهم پۆس���ت ه ئیستحقاقی گهلی كوردستانه". ی وهك ئاشكراش���ه ،پێش���تر پارت ی ئام���اده نهب���وه بچێته لیس���تێك ی كوردیهوه لهكهركوك ك ه هاوپهیمانێت ی دكتۆر نهجمهدین كهریم سهرۆكایهت ی ناچێت ه بكات ،ئێستا ههروا بهئاسان ی ی كه پش���تیوان ژێر ب���اری ئ���هوه
ی ی ئهو پۆس���ت ه سیادییه لهوهرگرتن عێراق بكات .ئهم���ه لهكاتێكدای ه ك ه ی پێشتریش لهكوردستاندا بۆ وهرگرتن ئهو پۆس���ته لهبهغدا ،ناوی ههریهك لهبهرههم ساڵحو هوش���یار زێباریو فوئاد مهعسوم بهسهر زارانهوه بوه. ئێس���تا زۆرێ���ك لههێ���زه ی سیاس���یهكانی عێ���راق لهرێگ���ه ی ی هاوپهیمانی���هوه لهههوڵ چێكردن بهدهس���تهێنانی ئ���هو پۆس���تهدان، ی ئهو پێش���تریش بۆ بهدهس���تهێنان ی تون���د ههبوه، پۆس���ت ه ملمالنێ��� بهتایبهتی لهنێوان كوردو سوننهكان. لهمهوبهر"محهم���هد ماوهی���هك ی سهیهود"ی پهرلهمانتارو سهركرده ی ی یاس���ا ك��� ه نور ی دهوڵهت لیس���ت ی س���هرۆكایهتی دهكات، مالیك��� رایگهیان���د كه ئهو پۆس���ت ه بۆ كورد ی تهرخاننهك���راوهو بهپێ���ی ئهنجام ی ههڵبژاردن���هكان دهگۆڕێت ،ئهو وت "لیستهكهمان پشتیوانی لهوه دهكات كه عهرهبێكی س���وننی میانڕهو ئهو پۆست ه وهربگرێت". ی ك ه چهند رۆژێك س���هرهڕای ئهوه ی لهمهوبهریش ئهیاد عهالوی ،پشتیوان خۆی بۆ ئهوه راگهیاند ك ه مهس���عود بارزانی ببێته س���هرۆك كۆمار ،بهاڵم ی س���هدر پشتیوانی خۆیان بۆ تهوژم ی ئ���هوه راگهیاندوه ك��� ه ئهیاد عهالو ئ���هو پۆس���ت ه وهربگرێ���ت .لهن���او ی سوننهكانیش���دا چهندین كهسایهت ی ئ���هو چاوی���ان لهس���هر وهرگرتن��� ی پۆستهیه ،لهنێویاندا ئوسام ه نوجێف ی ئێس���تای پهرلهمانو ساڵح سهرۆك ی ی نور ی ئێس���تا موتڵهگ���ی جێگر ی سهرۆك وهزیر. مالیك ی ل��� ه 10س���اڵی راب���ردودا ،بهپێ ی سهرۆك تهوافوقی سیاس���ی ،پۆست كۆم���ار بۆ كوردو س���هرۆك وهزیران ی پهرلهمان دراوه بۆ ش���یعهو سهرۆك بهسوننه.
س���هرۆكایهتی ههرێ���مو ههندێ���ك س���هركردهی هێ���زه سیاس���یهكان ی كورده ،ئهوان���هی دهچنه بهغدا دهبنه
پهرلهمانتارو پۆست وهردهگرن رێنمایی لهحیزبهكانی���ان وهردهگرن ،خۆ ناچن لهوێ ملمالنێ بكهن ،بهاڵم گرنگ ئهوهیه
ئهوان لهوێ یهكگرتوبنو بهیهكهوه كار بكهنو ههماههنگی لهنێوان كوردستانو بهغدا بكهن".
تاڵهبانی دهكات ك���ه پۆس���تی س���هرۆك كۆمار هی���چ بایهخێك���ی بۆ ك���ورد نیه ،ئهو وتی "پۆس���تی س���هرۆك كۆم���ار هیچ نیی���ه ،پۆس���تهكه پرۆتۆكۆلییهو هیچ دهس���هاڵتێكی ئهوتۆی نییه ،تهنانهت ناتوانێت یاساكانیش رهتبكاتهوه ،زۆر گرنگ نیهو ش���كلییهو ناوهڕۆكێكی وا گهورهی نیه". وتیش���ی "بهاڵم پێشتر شهخسی مام ج���هالل لهبهرئهوهی خۆی رۆڵی ههبو، ناوو ئهزمونێكی گهورهی ههبو ،گرنگی بهو پۆسته بهخشیبو ،لهبهرئهوه مهرج نیه شهخسێكی تر بتوانێت ههمان شت بكات". دكتۆر مهحم���ود پێداگری لهس���هر ئ���هوهش دهكات كه بۆ ك���ورد گرنگ نییه چ پۆس���تێكی ههبێ���ت لهبهغدا، گرن���گ ئهوهیه ئای���ا كارهكانیان لهوێ تێدهپهڕێتو بهشداری دهكهن لهپرۆسهی بڕیارداندا؟ م���ادهی 140چی لێدێت؟ كێشهی پێشمهرگه چی لێدێت؟ نهوتو گاز چ���ی لێدێت؟ دهس���تور جێبهجێ دهكرێت یان نا؟ ئهم ش���تانه گرنگن، ئهو وتی "ئهگهر ئهم ش���تانه جێبهجێ ببن پۆستیش���ت كهم بێت گرنگ نییه، بهاڵم ئهگهر چهند پۆستیش���ت ههبێت ئهم ش���تانه جێبهجێ نهبن پۆستهكان بایهخیان نامێنێت".
وتیشی "پێویس���ته چاوبخشێنینهوه بهس���هرتاپا سیاس���هتی خۆمان���دا لهبهغدا ،بهههڵوێس���تی ئێمه بهرامبهر بهكوتلهكانی تر، بهش���ێوهیهك كه بتوانی���ن رۆڵمان ههبێت ،پۆس���ت ناتوانێ���ت رۆڵهكهت بگۆڕێ���ت ،ئهگ���هر رێككهوتنت ههبێت لهگهڵ الیهنهكانی عهرهب كه ئهو شتانه جێبهجێ بن ئهوكات پۆست دهتوانێت رۆڵی گ���هوره ببینێت ،پۆستیش���مان ههبو نهمانتوانی 140جێبهجێ بكهین، نهمانتوان���ی كار بهدهس���تور بكهین، نهمانتوانی مافی پێش���مهرگه مسۆگهر بكهین". ناوبراو ئ���هوهش رهتدهكات���هوه كه لهقۆناغ���ی داهات���ودا ئیدارهكردن���ی ملمالن���ێ بۆ كورد لهبهغ���دا زهحمهتتر بێ���ت ،لهبهرئ���هوهی بهش���ێك لهكاندی���دهكان بههێ���زو بهتوانا نینو لهئاس���تی ئهو بهرپرسیارێتیهشدا نین، ئهو وت���ی "ئیش���ی بهغدا بهدهس���ت كاندیدو پهرلهمانتاران نییه بهدهس���ت سهركردایهتی كوردستانه ،ئیشی بهغدا بهدهس���ت ئ���هو كاندیدان���ه نابێت كه دهچن���ه بهغدا ،ئهوان تهنها ئهو بڕیارو فهرمانانهی لێرهوه بۆیان دهچێت ئهوه جێبهجێ دهكهن". وتیش���ی "ئیش���ی بهغدا بهدهس���ت
خۆری كورد لهپارێزگای سهالحهدین ئاوابو
ی هێناوه لهحهوت قهزاو 13ناحی ه 25ههزار دهنگ ئا :ئیحسان مهال فوئاد
لهئێستادا بۆ كوردستانیبونی ناوچه كێشهلهسهرهكان بهغدا مامهڵهی دهنگو قورسایی لهگهڵ كورددا دهكات ،وتهبێژی لیستی برایهتیو پێكهوهژیانی كوردستانی لهپارێزگای سهاڵحهدین دهڵێت لهكۆی حهوت قهزاو 13ناحیهی پارێزگای سهاڵحهدین تهنها لهناوخۆی دوزخورماتودا كورد دهنگی ههیهو لهههڵبژاردنی ساڵی 2009ئهنجومهنی پارێزگاكاندا بههۆی دهنگی كۆتاوه كورد دو كورسی بهدهستهێناو له2013 دایبهزاند بۆ یهك كورسی لهكۆی 28 كورسی. لهب���ارهی دهنگی ك���ورد لهپارێزگای س���هاڵحهدین كاندیدی دهرچوی لیستی برایهتیو پێكهوهژیان لهس���هر پش���كی یهكێتی لهپارێزگای سهاڵحهدین كهریم ش���كور لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێنه دهڵێت "لهم ههڵبژاردن���هدا زیاتر له 22ههزار دهنگم���ان بهدهس���تهێناوه جگه لهیهك دو ه���هزار دهنگ���ی دیك���هی حزبهكان لهقهزاكانی تر كه نزیكدهبێتهوه له 25 ههزار دهنگو بهپێی یاس���ای ساندلیگۆ
دهكات���ه ی���هك كورس���ی ،بهمهرجێك ئهگ���هر رێژهی دهنگدان ل���ه %60زیاتر نهبێ���ت ،كه بهن���ده 15ه���هزارو 500 دهنگم بهدهس���تهێناوهو كورس���ییهكهم بهردهكهوێت". بهپێ���ی زانیارییهكان���ی ئاوێن���ه لهههڵبژاردن���ی 2010ئهنجومهن���ی نوێنهرانی عێ���راق ك���ورد لهپارێزگای س���هاڵحهدین 21ه���هزارو 373دهنگی بهدهستهێنا كه كردیه یهك كورسیو به 280دهنگی دیكه دهب���وه خاوهنی دو كورسی ،چونكه كورسی ئهوكات بهپێی یاس���ا كۆنهكه دهنگی ماوهی لیستهكان دهڕۆشت بۆ بههێزترین لیست ،ههروهها لهههڵبژاردن���ی 2013ئهنجومهن���ی پارێ���زگاكان كورد ل���هو پارێزگایه 23 ه���هزار دهنگی بهدهس���تهێنا ،بۆیه لهم ههڵبژاردنهدا بهپێی یاس���ای ساندلیگۆ ئ���هو الیهن���هی دهنگهكانی لهكورس���ی نزیكببێتهوه كورسی كۆتای بۆ دهڕوات، بۆیه ئهگ���هر زۆره ل���هم ههڵبژاردنهدا كورسییهك بهدهستبهێنێت. لهم ههڵبژاردنهدا بزوتنهوهی گۆڕانو كۆم هڵو یهكگرتوی ئیسالمی لهپارێزگای س���هاڵحهدین بهش���داری ههڵبژاردنیان نهكردو لیس���تی برایهتیو پێكهوهژیانی كوردس���تانی تهنها لهههریهك لهپارتیو
یهكێتیو شیوعی پێكهاتبو ،مهال كهریم لهو روهوه وتی "بهشدارینهكردنی گۆڕانو كۆمهڵو یهكگرتو كاریگهرییهكی ئهوتۆی نهبو لهسهر دهنگی كورد ،چونكه ئهگهر كاریگهری ههبوایه دهبوایه لیستهكهمان ئهوهنده دهنگی نههێنایه ،بهاڵم پێموایه %50ی دهنگدهران���ی گۆڕان دهنگیانداوه بهلیس���تهكهو بهن���ده ،بهههمانش���ێوه كۆمهڵو یهكگرتوش %50ی دهنگدهرانیان دهنگیانداوه بهلیستی هاوپهیمانی". وتهبێ���ژی لیس���تی ناوب���راو هێم���ن ن���وری ب���ۆ ئاوێن���ه رونیك���ردهوه كه قورس���ایی دهنگ���دهری ك���ورد تهنها لهقهزای دوزخورماتوداو ههمو قهزاكهو دهوروبهری 107ه���هزار دهنگدهر بونی ههب���وه ،ئهمهش دابهش بوهته س���هر كوردو توركمانو عهرهب. پێش ههڵبژاردن ئاوێنه باڵویكردهوه كه پارێزگای سهاڵحهدین كێبڕكێ لهسهر 12كورسی دهكاتو رهنگه ئهستهم بێت كورد بتوانین كورسییهك بهدهستبهێنین، بهاڵم یاس���ای ههڵبژاردنهكان چانسێك دهداته لیسته بچوكهكانو رهنگه لیسته كوردییهكه كورسییهك بهدهستبهێنین. ههرچهن���ده ئهگهر زۆره ك���ورد لهو پارێزگایه كورسییهك بهدهستبهێنێتو بۆ یهكێتی دهبێ���ت ،بهاڵم ئهمه ناكاته
ئ���هوهی بارودۆخی كورد ل���هو ناوچانه ب���اش بێت ،چونكه رۆژان���ه كوردهكان بهرهو كوردس���تانو ناوچه جیاجیاكان كۆچ دهكهن. لهوبارهیهوه ئهندامی ئهنجومهنی قهزای دوزخورماتو كهمال گلی لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه هۆكاری كهمبون���هوهی دهنگی كورد دهگێڕێتهوه ب���ۆ الوازیو بێباكی وهزیرو نوێنهرانی پێشوی كوردو دهڵێت "ع���هرهبو توركمان���هكان لهبهغ���داوه بهلێش���او خهڵكیان بۆ دادهمهزرێنرێت، نوێنهرهكانیان كاری باشیان بۆ دهكهن، بهاڵم نوێنهرو وهزی���ره كوردهكان نهك س���هردانی دوزخورماتوی���ان نهكردوه، بهڵكو ئامادهنین لهسلێمانیو ههولێریش چاوی���ان بهوهفدێك���ی دوزخورمات���و بكهوێت ،ئهگ���هر بمانهوێت لهبهغداش وهزیرێكی كورد ببینین دهبێت لهرێگهی وهزیرێكی عهرهبهوه سهردانی بكهین". كورد لهم ههڵبژاردن���هدا لهپارێزگای س���هاڵحهدین بهلیس���تی برایهت���یو پێكهوهژیان���ی كوردس���تانی ژماره 210 لهپارێزگای بهش���داری كردو پێكهاتبو لهههریهك لهیهكێتیو پارتیو شیوعیو یهكگرتوو كۆمهڵ ،بهاڵم لهنێویاندا تهنها یهكێت���یو پارتیو ش���یوعی كاندیدیان ههبو.
پیاوێک دوای دهنگدان
فۆتۆ :نالی
6
تایبهت
) )427سێشهممه 2014/5/6
ویکیلیکس :2008دهۆک ،پارێزگا ههتیوهکه
ئهمهریكا :لهپێدان ی دهسهاڵت بهئهنجومهن ی پارێزگاكان ،ههرێم ی كوردستان لهدوا ی عێراقهوهیه
ئا :هاوكار حسێن بهبۆچونی بهرپرسانی ئهمهریكا، ههرێمی كوردستان بهبهراورد بهناوچهكانی دیكهی عێراق لهدواوهیه لهروی پێدانی دهسهاڵت بهئهنجومهنی پارێزگاكانو لهوچوارچێوهیهشدا بههۆی پشتگوێخستنهوه ،شاری دهۆك به "پارێزگا ههتیوهكه" وهسفدهكهن. بهپێ����ی بهڵگهنامهیهك����ی س����ایتی ویكیلیكس ك����ه لهالی����هن دیپلۆماتكاره ئهمهریكیهكان����هوه نوس����راوهو ئاوێن����ه دهقهك����هی ك����ردوه بهك����وردی ،ئ����هو بهرپرس����انهی ئهمهری����كا رهخنهی ئهوه دهگ����رن كه "ههرێمی كوردس����تان لهچاو بهش����هكانی دیكهی عێراق����دا لهدواوهیه لهروی پێدانی دهس����هاڵت بهئهنجومهنی پارێزگاكان" .ئهو یاس����ایهش كه پێشتر بۆ كاركردن����ی ئهنجومهن����ی پارێزگاكان دانراوه " ،هیچ دهسهاڵتێكی راستهقینهی بڕیاردان����ی نهبهخش����یبو بهئهنجومهنی پارێزگاكانی ههرێمی كوردستان". لهبهش����ێكی ئ����هو بهڵگهنامهی����دا كه مێژوهكهی بۆ س����اڵی 2008دهگهڕێتهوه، ئهمهریكیهكان دهڵێن "،لهناو دهۆكدا كه ناڕهزاییهك����ی بێدهنگ بهاڵم بهردهوام رو لهگهشه ،بونی ههیه س����هبارهت بهوهی بهش����ێوهیهكی الواز بهرژهوهندیهكان����ی پارێزگاك����ه لهههولێ����ر لهبهرچاوگیراوه، ههندێكجار لهالیهن دانیشتوانهكهیهوه به "پارێزگا ههتیوهكه" ناودهبرێت". ه����اوكات ئ����هوهش خراوهت����هرو ك����ه چاالكییهكان����ی ئهنجومهن����ی پارێ����زگای ده����ۆك ل����هو %52ی بهش����ه بودج����هی پارت���� ی دیموكراتی كوردس����تان پارهیان ب����ۆ تهرخاندهكرێ����ت ك����ه حكومهت����ی ههرێ����م لهحكومهتی ناوهن����دی بهغدای وهردهگرێتو بهشێكی زۆری بۆ پارێزگای ههولێر خهرجدهكرێت. دهقی بهڵگهنامهكه: ئای دی: بابهت :یاس����ای ئهنجومهنی پارێزگاكانی ههرێمی كوردستان س����هرچاوه :باڵیۆزخان����هی ئهمهری����كا لهبهغدا بهروار31 :ی كانونی یهكهمی 2008 پۆلێن :تهنها بۆ بهكارهێنانی رهسمی پوخته: ئهنجومهنی وهزیرانی حكومهتی ههرێمی كوردس����تانو پهرلهمان����ی كوردس����تان سهرقاڵی تاووتوێكردنی دوایین رهشنوسی پڕۆژهیاس����ای ئهنجومهن����ی پارێزگاكانی ههرێمن .وهك نیشانهیهك بۆ سهربهخۆیی سیاس����یی پهرلهمان����ی كوردس����تان لهبهرامب����هر دهس����هاڵتی جێبهجێكردن، بهاڵم بهش����ێوهیهكی سنوردار ،پهرلهمان 08BAGHDAD4078
پارێزگای دهۆك
رهشنوسهكهی پێشوی رهتكردهوه لهسهر بنهمای ئ����هوهی كه هیچ دهس����هاڵتێكی راس����تهقینهی بڕیاردان����ی نهبهخش����یبو بهئهنجومهن����ی پارێزگاكان����ی ههرێم����ی كوردس����تان .ههرێمی كوردستان لهچاو بهش����هكانی دیكهی عێراق����دا لهدواوهیه لهروی پێدانی دهس����هاڵت بهئهنجومهنی پارێزگاكان .ژمارهیهك بهرپرسی لۆكاڵی رهش����بین بون لهبهرامبهر س����هركهوتنی یاس����اكهو پێیانوایه حكومهتی ئهمهریكا ویستی نیه ئهو پڕۆژه یاسایه تێبپهڕێت. حكومهتی ههرێمی كوردستان لیژنهیهكی نوێی پێكهێناوه بۆ تاووتوێكردنی دوایین رهشنوس����ی پڕۆژهیاس����ای ئهنجومهن����ی پارێزگاكان����ی ههرێم .لیژنهك����ه لهالیهن س����هعد خالی����د ،وهزی����ری حكومهت بۆ كاروب����اری پهرلهمان����ی كوردس����تانهوه س����هرۆكایهتی دهكرێ����تو پێكدێ����ت لهئهندامانی لیژنهی یاس����ایی پهرلهمانی كوردس����تانو س����هرۆكی ئهنجومهن����ی پارێزگاكان����ی ههری����هك لهش����ارهكانی س����لێمانیو ههولێرو دهۆك .ئهم لیژنهیه لهالی����هن ئهنجومهنی وهزیرانی حكومهتی ههرێم����هوه پێكهێن����راوه بهمهبهس����تی تاووتوێكردن����ی ئ����هو گۆڕانكاریان����هی
لهیاس����اكهدا لهالی����هن پهرلهمان���� ی كوردستانهوه پێشنیازكراون( .كۆمێنت: وهك نیش����انهیهك ب����ۆ س����هربهخۆیی سیاسیی پهرلهمانی كوردستان لهبهرامبهر دهس����هاڵتی جێبهجێكردن (حكومهت)، بهاڵم بهش����ێوهیهكی سنوردار ،پهرلهمان رهشنوس����هكهی پێش����وی رهتك����ردهوه لهبهرئ����هوهی هی����چ بهرپرس����یارێتیهكی راس����تهقینهی نهبهخش����یبو بهئیدارهی پارێزگاكانی ههرێمی كوردس����تان) .پاش ی����هك یان دو كۆبونهوهی دیكه ،س����هعد خالی����د چاوهڕواندهكرێ����ت ئهنجامهكانی لیژنهك����ه بباتهوه بۆ ئهنجومهنی وهزیران بهمهبهستی پێداچونهوه. لهكۆبون����هوهی 17ی تش����رینی دوهم لهگهڵ غازی سهعید ،بهرپرسی مهڵبهندی دهۆكی یهكگرتوی ئیسالمی كوردستان، ناوبراو بهگومان بو لهوهی كه ئهنجومهنی وهزیران گۆڕانكارییه پێش����نیازكراوهكانی پهرلهمان����ی كوردس����تان بهههن����د وهربگرێ����ت ،لهبهرئ����هوهی گرتنهب����هری ههنگاوێك����ی لهوش����ێوهیه وادهخوازێت دهسهاڵتی حكومهتی مهركهزی لهههولێر الوازب����كات .س����هعید پێیوانی����ه بهب����ێ دابهزاندن����ی دهس����هاڵت لهناوهندهوه بۆ
ئاس����تی پارێزگاكان ،بهرژهوهندییهكانی پارێزگاكان لهههولێ����ر رهنگبداتهوه .ئهو داوایكرد حكومهتی ئهمهری����كا بكهوێته كار لهگهڵ ئهنجومهنی وهزیرانو هانیبدات بۆ ئهوهی رهشنوس����ێك پهسند بكات كه دهس����هاڵتی زیاتر ببهخشێته ئهنجومهنی پارێزگاكان. فازی����ل عومهر ،س����هرۆكی ئهنجومهنی پارێزگای دهۆك كه یهكێكه لهئهندامانی لیژنهك����هو رۆژی 18ی تش����رینی دوهمی 2008كۆب����وهوه .لهگفتوگۆیهكدا لهگهڵ س����هرۆكی تیم����ی ئاوهدانكردن����هوهی ههرێمی����ی ئهمهریكا ،راس����تهوخۆ دوای كۆبونهوهكه فازیل باس����ی لهوه كرد كه لیژنهكه ئ����هم خااڵن����هی تاووتوێكردوه: یهك����هم ،تهرخانكردن����ی بودجهیهك����ی تایب����هت بۆ ئهنجومهن����ی پارێزگاكان كه ب����هالی وهزیرهكانیش����هوه گونجاوبێت، ب����هدهر لهو بودجهیهی ك����ه لهههولێر بۆ وهزارهت����هكان تهرخاندهكرێ����ت .دوهم، گواستنهوهی دهسهاڵتی چاودێری بهسهر كاروباری بهڕێوهبهرایهتیه گش����تیهكاندا بۆ ئهنجومهن����ی پارێزگاكان .س����ێیهم، داواكردن لهپارێزگار بۆ ئهوهی راستهوخۆ دوای ههڵبژاردنی بۆ پۆس����تی پارێزگار،
دهستلهكاربكێشێتهوه لهپۆستی سهرۆكی ئهنجومهنی پارێزگا. بهپێی وتهكانی س����هرۆكی ئهنجومهنی پارێزگای دهۆك ،سهعد خالید زۆر هاریكار بوه ،بهاڵم وتیش����ی ،پێویسته ههمو ئهو پرۆپۆزهاڵن����ه بگهیهنێت����هوه ئهنجومهنی وهزی����ران بهمهبهس����تی پێداچون����هوهو پهس����ندكردنیان .فازی����ل جهختیكردهوه لهسهر خواس����تی ئهنجومهنی پارێزگاكان ب����ۆ دابهزاندن����ی بهرپرس����یارێتی ب����ۆ ئهنجومهنه ناوخۆییهكان .ههروهها وتیشی ئهوان رازی����ن بهیاس����ایهكی ئهنجومهنی پارێ����زگاكان كه لهنێ����وان رهتكراوهكهو پێشنیازكراوهكهدا بێت. سهرنجێكی دیكه ئهوه بو ،سهعید بڕوای یهكگرتوی ئیسالمی كوردستانی دهربڕی بهوه كه باڵیۆزخانهی ئهمهریكا كاردهكات لهدژی س����هركهوتنی ئهزمونی كاركردنی ئهنجومهن����ی پارێ����زگاكان لهههرێم����ی كوردستان .وهك بهڵگهیهك بۆ وتهكانی، باس����ی لهوه كرد كه ئهمهریكا ههوڵێكی زۆری داو رێوش����وێنی لهرادهب����هدهری گرتهبهر ،بۆ ئهوهی لهناوچهكانی دیكهی عێ����راق بهئاس����انی یاس����ای ئهنجومهنی پارێزگاكان تێبپهڕێت ،بهاڵم هیچ شتێكان
پهرلهمان رهشنوسهكهی پێشوی رهتكردهوه لهبهرئهوهی هیچ بهرپرسیارێتیهكی راستهقینهی نهبهخشیبو بهئیدارهی پارێزگاكانی ههرێمی كوردستان نهكردوه بۆ پشتیوانیكردن لهتێپهڕاندن ی یاس����ایهكی ههمانش����ێوه لهههرێم����ی كوردستان .ههروهها ئاماژهی بهوهستانی ههندێ����ك پرۆگرام����ی خزمهتگوزاری����ی ئهمهریك����ی كرد لهههرێمی كوردس����تان، لهكاتێك����دا لهناوچهكان����ی دیكهی عێراق هێشتا بهردهوامن. كۆمێنت: ههرێم����ی كوردس����تان بهب����هراورد بهناوچهكان����ی دیكهی عێ����راق لهدواوهیه لهروی پێدانی دهس����هاڵت بهئهنجومهنی پارێ����زگاكان .بهتایبهتی لهن����او دهۆكدا ك����ه ناڕهزاییهكی بێدهنگ بهاڵم بهردهوام لهگهشهكردن بونی ههیه لهبارهی ئهوهی بهش����ێوهیهكی الواز بهرژهوهندیهكان����ی پارێزگاك����ه لهههولێ����ر لهبهرچاوگیراوه. ههندێكج����ار لهالیهن دانیش����توانهكهیهوه دهۆك به "پارێزگا ههتیوهكه" ناودهبرێت، چاالكییهكانی ئهنجومهنی پارێزگای دهۆك لهو%52ی بهشه بودجهی پارتی دیموكراتی كوردستان پارهیان بۆ تهرخاندهكرێت كه حكومهتی ههرێ����م لهحكومهتی ناوهندی بهغدای وهردهگرێتو بهش����ێكی زۆری بۆ پارێزگای ههولێر خهرجدهكرێت.
دهۆک ،ههمان تاس و ههمان حهمام ئا :ئاوێنه زۆرینهی لیسته بهشداربوهكان لهههڵبژاردنی 30ی نیساندا ،رێژهی دهنگهكانیان لهپارێزگای دهۆك زیادیكردوه ،بهاڵم ئهم زیادكردنه نهبوه مایهی خۆشحاڵی هیچ الیهكیان بهوپێیهی بۆ ههندێكیان زیادكردنهكه نابێته هۆكاری بهدهستهێنانی كورسیهكیش. پارێ���زگای ده���ۆك بهیهكێ���ك لهناوچ���ه س���هختهكانی ملمالنێ���ی نێوان هێ���زه سیاس���یهكان دادهنرێت لهكات���ی ههڵبژاردنهكان���دا ،بهوپێیهی بهبههێزترین پێگهی جهماوهریی پارتی
دیموكرات���ی كوردس���تان دادهنرێتو لهتێك���ڕای ههڵبژاردنهكان���ی رابردودا بوهت���ه پارس���هنگێكی بههێ���ز ب���ۆ پێگهی پارتی لهس���هر ئاستی ههرێمی كوردستانو عێراقیشدا. ل���هم ههڵبژاردن���هی دوایی���دا ك���ه رۆژی 30ی مانگ���ی رابردو ئهنجامدرا، س���هرجهم لیس���تهكان بهپارتیشهوه بانگهش���هی ئهوهیان ك���رد كه رێژهی دهنگهكانی���ان لهده���ۆك زیادیكردوه، ب���هاڵم زیادكردنهك���ه لهئاس���تێكدایه نهك ناتوانێت نهخشهی سیاسیی لهو پارێزگایهدا بگۆڕێت ،بهڵكو بردنهوهی كورسیهكیش لهچاو رابردو دهگهیهنێته ئاستی مهحاڵ. ژمارهی دهنگدهرانی پارێزگای دهۆك
لهههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراق لهساڵی ،2010بریت���ی بو له 424ههزارو 715 ی پهرلهمانی دهنگ .هاوكات 10كورس عێراق بۆ ئهو پارێزگایه تهرخانكرابو. ل���هو چوارچێوهی���هدا یهكگرت���وی ئیسالمی كوردستان توانی 59ههزارو 969دهنگ بهدهستبهێنێت كه كردیه تهنها 1كورسی پهرلهمانی عێراق. ههروهه���ا هاوپهیمانی كوردس���تانی كه له(یهكێتی نیشتمانی كوردستانو پارتی دیموكراتی كوردستان پێكهاتبو)، توانی لهسهر ئاستی پارێزگای دهۆك 332ههزارو 951دهنگ بهێنێتو كۆی كورسیهكانیشی بریتی بو له 9كورسی پهرلهمانی عێراق. ئهو تاكه كورس���یهی تر كه مابۆوه
درا بهئهنجومهنی گهلی كلدانی سریانی ئاشوری كه بهلیستێكی جیا بهشدار ی ل���هو ههڵبژاردن���هدا ك���ردو توانی 21 ههزارو 880دهنگ بهێنێت. بۆ ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراق له 30ی نیسانی 2014دا ،پارێزگای دهۆك هاوشێوهی پارێزگاكانی دیكهی عێراق یهك كورسی بۆ زیادكراو بهمهش رێژهی كورسیه تهرخانكراوهكانی لهپهرلهمانی عێراقدا بوه 11كورسی. هاوكات بهپێی ئهنجامه بهراییهكانی دواین ههڵبژاردن���ی پهرلهمانی عێراق بهبێ راگهیاندنی ئهنجامی ههڵبژاردنی تایبهت ،پارتی دیموكراتی كوردستان نزیك���هی 330ه���هزار دهنگی هێناوه، یهكگرت���وی ئیس�ل�امی كوردس���تان
دهنگهكان���ی بریتین ل���ه نزیكهی 85 ه���هزار دهن���گ ،یهكێتی نیش���تمانی كوردس���تان پل���هی س���ێیهمی ههیهو نزیك���هی 35ههزار دهنگ���ی هێناوه، هاوكات بزوتنهوهی گۆڕان نزیكهی 25 ههزار دهنگی هێناوه. بهپێ���ی ئ���هو ئامارانهی س���هرهوه بێت ،تێكڕای لیس���ته بهشداربوهكانی ههڵب���ژاردن لهده���ۆك دهنگهكانی���ان زی���ادی كردوه ،ب���هاڵم پێدهچێت ئهم ئهنجامه تهنها بۆ پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان دڵخۆش���كهر نهبێ���ت، بهوپێیهی ئهگهر ههیه لهدابهشكردنی كورس���یهكانی پهرلهمان���ی عێراق���دا نهتوانێت ههمان ژمارهی كورسی پێشو بهدهستبهێنێتهوه.
لهتێكڕا ی ههڵبژاردنهكانی رابردودا بوهته پارسهنگێكی بههێز بۆ پێگهی پارتی
عێراق
) )427سێشهممه 2014/5/6
شیعهكان ..عهممار ههڵكشاو مالیك ی پێشهنگه ئا :ئاوێنه لیستی مواتنی عهممار حهكیم ژمارهی كورسیهكانی بۆ نزیكهی دوو هێنده زیاد دهكات، لیستهكهی مالیكیش بانگهشهی ئهوهدهكهن زیاتر له سهد كورسیان بهدهستهێناوه .بهرپرسێكی بااڵی شیعهكان رایدهگهیهنێت هیچ الیهنێك بهتهنها ناتوانێت حكومهتی داهاتو پێكبهێنێت. بهپێ����ی ئهنجام����ه بهراییهكان����ی ههڵبژاردن����ی پارلهمان����ی عێ����راق ل ه ( ،)2014/4/30زیات����ر ل����ه ()95% ش����یعهكان دهنگیان بههێ����زه دینیو مهزههبیی����هكان داوه ،بهگوێ����رهی ههندێ خهماڵندنیش لهدهنگی ش����یعه ( )5%بۆ حیزب����ی دهعوهیهو ()%18 بۆ ئیئتیالفی دهوڵهتی یاس����ایه ،بهم پێیهش چارهنوس����ی سهرۆك وهزیران مهرجهعیهتی نهج����هف دیاریدهكات. بهوت����هی چاودێ����ران بهش����ێك لهپاشهكشهی مالیكی بههۆی توڕهیی مهرجهع����هكانو فهتوا بهناوبانگهكهی ئایهتواڵ بهش����یر نهجهفیی����ه لهدژی
دهوڵهتی یاسا. ئهنجامهكانی ههڵبژاردن دهریدهخهن هیچ لیس����تێك بهب����ێ هاوپهیمانێتی ناتوانێت حكومهتی داهاتو پێكبهێنێت، چونك����ه ئهو پۆس����تانه پێویس����تیان ب����ه ( )2/3دهنگ����ی پارلهمانتارانه. رهنگه ه����هر ئهوهش وای ل����ه نوری مالیكی س����هرۆكی لیس����تی دهوڵهتی قان����ون كردبێت ،ل����هدوای تهواوبونی ههڵبژاردن له لێدوانێكدا رایبگهیهنێت ب����ۆ پێكهێنان����ی حكومهت����ی داهاتو ئامادهن دهرگای گفتوگۆ لهگهڵ ههمو الیهنه سیاسیهكان بكهنهوه .ههروهها دهڵێ����ت "ئهگهر هاوبهش����هكان رازی نهبن ،ئامادهم دهستبهرداری پۆستی سهرۆك وهزیران ببم". لهسهر ئاستی گۆڕهپانی شیعهكان، موفاجهئ����هی ئ����هم ههڵبژاردن����ه پێش����كهوتنی لیس����تی مهواتنی سهر ب����ه ئهنجومهنی بااڵی ئیس��ل�امی بو، بهجۆرێ����ك ژم����ارهی كورس����یهكانی ب����ۆ نزیك����هی دوو هێن����ده زیادكردو ی نزیكهی چاوهڕوان����ی بهدهس����تهێنان چل كورس����ی دهك����هن .لهوبارهیهوه وتهبێژی لیس����تی مهواتن بهلیغ ئهبو كلهل ،ئاش����كرای كرد بهپێی ئهنجامه
بهراییهكان لیستهكهیان زیاتر له چل كورسی بهدهستهێناوه ،وتیشی "ههمو لیس����تهكان دهنگیان كهمیان كردوه، تهنها ئێمه نهبێت كه كورسیهكانمان زیادیكردوهو بهرهو ههڵكشان چوه". لهب����ارهی روانگهی لیستهكهش����ی بۆ شێوهی حكومهتی داهاتو ،وتی "ئێمه لهگهڵ حكومهتی زۆرینهی سیاسین كه نوێنهرایهتی ههمو پێكهاتهكان بكات، بۆ ئهوهی لهخولی نوێدا حكومهتێكی بههێزو ئۆپۆزس����یۆنێكی بههێز بێته كایهوه". چاودێرانی سیاس����ی رونیدهكهنهوه نهخش����هی سیاس����ی نوێی عێراق ،له نهخشهی سیاسی لهدوای ههڵبژاردنی پێش����و كهمتر ئاڵۆز نیی����ه ،ئهوهش وادهكات پێكهێنان����ی حكومهتی نوێ قۆناغی جیاوازو كاتێكی زۆری بوێت. چونك����ه ب����هدهر لهكوردو س����وننه، گۆڕهپانی ش����یعهكانیش زۆر ئاڵۆزه، ئهوهش بهه����ۆی رێكهوتنێكی نێوان پارته ش����یعهكان لهس����اڵی ()2010دا ك����ه تیایدا هات����وه :كوتلهی گهورهی ن����او هاوپهیمانی نیش����تیمانی مافی پێشكهش����كردنی س����هرۆك وهزیرانی دهبێتو پێویس����ته كوتله بچوكهكان
پابهن����دی بن .ئ����هوهی زیاتر ژینگهی سیاس����ی ش����یعهكان ئاڵ����ۆز دهكات ئهوهیه تهنها له حیزب پێكنههاتون، بهڵكو لهچهندین حیزبو كهس����ایهتی پێكهات����ون ،ئ����هوهش وادهكات جهمس����هرگیری لهنێ����وان مالیك����یو ركابهرهكانی بێته ئاراوه. لهالیهن خۆیان����هوه پارلهمانتارانی دهوڵهتی قانون جهخت له پێشكهوتنی لیستهكهیان دهكهنهوه ،راشیدهگهیهنن مالیكی دهتوانێ����ت قۆناغی داهاتوی واڵت بهڕێوهبهرێ����ت .لهوبارهی����هوه محهمهد سهیهودی ئهندامی دهوڵهتی قان����ون دهڵێت "گهلی عێراق نوێنهری خۆی بۆ سهرۆك وهزیران ههڵبژاردوه". وتیشی "مامهڵهی س����هرۆك وهزیران لهگهڵ روداوه سیاس����یهكانی سااڵنی راب����ردودا دهریخس����توه دهتوانێ����ت قۆناغ����ی داهات����وش بهڕێوهبهرێ����تو مالیكی پیاوی قۆناغهكهو پرۆس����هی سیاسیه لهعێراقدا". لهب����ارهی ئهنجامی لیس����تهكهیان، س����هركرده له لیستی دهوڵهتی قانون خالید ئهس����هدی ،باس ل����هوهدهكات پێش����بینی بهدهس����تهێنانی زیات����ر له س����هد كورس����ی دهكهن ،وتیشی
كورد :یهكێـتی ههڵكشاو پارت ی داكشا ئا :بارام سوبحی ژمارهی كورسیهكانی یهكێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ پارلهمانی عێراق زیاتر دهبێتو ژمارهی كورسیهكانی پارتی كهم دهبێتهوه، چاودێران رایدهگهیهنن ئهم ئاڵوگۆڕه كاریگهری لهسهر پێكهێنانی كابینهی ههشتهمی حكومهتی ههرێمو حكومهتی نوێی عێراق دهبێت .كوردیش پێداگری لهسهر وهرگرتنی پۆستی سهرۆكایهتی كۆمار دهكات. ب���ۆ ههڵبژاردن���ی خولی س���ێیهمی پارلهمان���ی عێ���راق ك���ه رۆژ ی ( )2014/4/30بهڕێوهچ���و ،بهگوێرهی راگهیهنراوهكان���ی كۆمیس���یۆنی بااڵی س���هربهخۆی ههڵبژاردنهكان ،بیس���ت ملیۆنو ( )432ه���هزارو ( )499كهس مافی دهنگدانیان ههبو ،لهو ژمارهیهش ( )12ملی���ۆنو ( )101ههزارو ()965 كهس بهشداری پرۆس���هی دهنگدانیان كرد. بهوتهی ئهندامی كۆمیس���یۆنی بااڵی ههڵبژاردن���هكان له عێراق موحس���ین موس���هوی ،رێژهی دهنگدانی گشتی له ههڵبژاردنی خولی سێیهمی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق له ههموو پارێزگاكانی عێ���راق به ههرێمی كوردستانیش���هوه، گهیش���ته ()%60و رێ���ژهی دهنگدانی دهرهوه ()%77و رێ���ژهی دهنگدان���ی تایبهتیش ( )%89بوه .وتیشی "رێژهی دهنگدانی گش���تیو تایبهتو دهرهوه له ههڵبژاردن���ی ئهنجومهن���ی نوێنهرانی عێراق له ههموو پارێزگاكانی عێراق به ههرێمی كوردستانیشهوه بهشێوهیهكی گشتی ( )%63بوه. ب���ۆ ههڵبژاردنی پارلهمان���ی عێراق لهسهرانس���هری واڵتدا ههش���ت ههزار ناوهندی دهنگدان بۆ هاواڵتیان ههبوه، ههروهه���ا ( )570ناوهن���دو ()2975 وێس���تگه بۆ دهنگدانی تایبهت ههبوه، ( )2600میدی���اكاری ناوخۆییو بیانی روماڵی پرۆسهكهیان كردوه. بۆ ه���هر س���ێ ش���ارهكهی ههرێمی كوردستان ( )44كورس���ی پارلهمانی عێ���راق دیاریكرابو ،بهگوێرهی ئهنجامه بهرایی���هكان له ههر س���ێ پارێزگاكهی ههرێمو پارێزگاكانی كهركوكو نهینهواو دیالهو س���هاڵحهدین ،لهس���هر ئاستی پارته كوردیی���هكان ،پارتی دیموكراتی كوردس���تان پلهی یهكهم���ی هێناوهو نزیك���هی ( )28كورس���ی پارلهمان���ی مس���ۆگهركردوه ،لهكاتێك���دا لهخولی رابردودا خاوهنی س���ی كورس���ی بوه. ههرچی یهكێـتی نیشتیمانی كوردستانه ژم���ارهی كورس���یهكانی ل���ه ()13 كورس���یهوه گهیاندۆته نزیكهی ههژده كورسی. بزوتنهوهی گۆڕان كه لهخولی رابردودا خاوهنی ههش���ت كورسی پارلهمان بو،
"هی����چ پارێزگایهك نی����ه تیایدا پێش نهكهوتبین" .ههروهها حهسهن سنهید كه سهركردهیهكی دیكهی ئهو لیستهیه، دهڵێت "دهرگای گفتوگۆ لهگهڵ ههمو الیهنهكان ب����ۆ پێكهێنانی حكومهتی زۆرینهی سیاس����ی دهكهینهوه .ئیدی ئ����هو الیهنان����ه ك����وردی بن ی����ان له پێكهاتهكانی دیكه ب����ن ،بهمهرجێك لهگ����هڵ بهرنام����ه سیاس����یهكهماندا بگونجێن". لهبهرانب����هر لێدوانی بهرپرس����انی دهوڵهت����ی قانوندا ،سیاس����هتمهداری ناسراوی عێراق د.عادل عهبدولمههدی، هێما بۆ ئهوهدهكات ئهگهر لیس����تێكی گ����هوره بههاوبهش����ی لهگ����هڵ چهند لیس����تێكی بچوك حكومهت دروس����ت بك���� هنو پێكهات����ه س����هرهكیهكان له حكوم����هت بێب����هش بك����هن ،ئ����هوا "حكومهتێكی ناكاراو قهیراناوی دروست دهبێت" .داواش����دهكات لهخولی نوێدا پارلهمان رۆڵی راستهقینهی خۆی له یاسادانانو چاودێری حكومهت بگێڕێت، حكومهتی����ش كاربكات بۆ دابینكردنی خزمهتگ����وزاریو بنهبڕكردنی تیرۆر، بۆ ئهوهی "دهوڵهتی هاواڵتی نهوهكو دهوڵهتی بهرپرسان دروست ببێت".
بۆ ئ���هم ههڵبژاردنه تهنها له كهركوكو س���ێ پارێزگاكهی ههرێم بهشداریكردو پێش���بینی دهكرێت لهباشترین حاڵهتدا ببێته خاوهنی ده كورس���ی .ههروهها یهكگرت���وی ئیس�ل�امی ك���ه لهخولی رابردودا چوار كورس���ی ههب���و رهنگه ئهمجاره بگاته پێنج كورس���ی ،ههرچی كۆمهڵی ئیس�ل�امیه له خول���ی رابردو خاوهنی دو كورس���ی ،ب���ۆ ئهمجارهش پێشبینی بهدهستهێنانی چوار كورسی دهكرێت. بهرپرسی مهكتهبی ههڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستان خهسرهو گۆران، رایدهگهیهنێت تائێس���تا زیاتر له ()25 كورس���ی خولی داهات���وی پارلهمانیان مسۆگهركردوه. راگهیاندن���ی ئهنجام���ه بهراییهكانی ههڵبژاردن لهكاتێكدایه ،تائێستا بههۆی رێكنهكهوتنی نێوان یهكێتیو پارتیهوه، كابینهی ههشتهمی حكومهتی ههرێمی كوردس���تان پێكنههێنراوه ،ههرچهنده م���اوهی زیاتر له حهوت مانگ بهس���هر ئهنجامدان���ی ههڵبژاردن���ی پارلهمانی كوردستاندا تێپهڕیوه. بهوت���هی چاودێران���ی سیاس���ی ،سهرۆكی پارلهمان (پارتی) ،دوو وهزیر كهمبون���هوهی ژمارهی كورس���یهكانی (یهكێتی) ،وهزیرێكی پارتیو وهزیرێكی پارتیو زیادبونی ژمارهی كورسیهكانی س���هر ب ه یهكگرتوی ئیسالمی .لهدوای یهكێتی ،كاریگهری راستهوخۆی لهسهر تهواوبونی ههڵبژاردنهكانهوه ،بهرپرسانی یهكخس���تنی گوتاری كوردی بۆ خولی ب���ااڵی یهكێتیو پارت���ی رایانگهیاندوه ی پۆستی نوێی پارلهمانو حكومهت عێراق دهبێت ،لهخولی نوێدا دهس���تبهردار بهتایبهتی لهس���هر ئاس���تی وهرگرتنی سهرۆك كۆمار نابن. لهبارهی كاندیدی كوردهوه بۆ پۆستی پۆستو پش���كی كورد لهعێراقی دوای ی ئهنجومهنی سهرۆك كۆمار ،س���هرۆك ههڵبژاردندا. لهخول���ی راب���ردودا ،ك���ورد ئ���هم ناوهندی یهكێتی نیشتیمانی كوردستان پۆس���تانهی ههب���و :س���هرۆكی كۆمار ع���ادل موراد له چهن���د رۆژی رابردودا (یهكێتی) ،جێگری سهرۆك وهزیرانو له لێدوانێك���ی رۆژنامهوانیدا رایگهیاند
كهمبونهوهی ژماره ی كورسیهكانی پارتیو زیادبونی ژماره ی كورسیهكانی یهكێتی، كاریگهری راستهوخۆ ی لهسهر یهكخستن ی گوتاری كورد ی بۆ خول ی نوێی پارلهمانو حكومهت عێراق دهبێت
پاڵێ���وراوی یهكێت���ی بۆ ئهو پۆس���ته د.نهجمهدی���ن كهریمه ك ه له ئێس���تادا ئهندامی مهكتهبی سیاسیو پارێزگاری كهركوكه. لهبارهی پۆس���تی س���هرۆك كۆماری داهات���وی عێراق���هوه ،س���هرۆكایهتیی ههرێمی كوردس���تان لهراگهیهنراوێكدا كه رۆژی یهكش���هممه باڵویكردۆتهوه، رایدهگهیهنێ���ت "بهخهڵك���ی ههرێم���ی كوردس���تانو الیهن���ه سیاس���ییهكانی ههرێمی كوردستانو عێراق رادهگهیێنین كه پۆستی س���هرۆكی كۆماری عێراقی فی���دڕاڵ ماف���ی گهل���ی كوردس���تانهو بهههم���وو توانایهك���هوه پێداگیری له وهرگرتنی ئهم پۆس���ته لهالیهن گهلی كورد دهكهینهوه". له بهشێكی دیكهی ئهو راگهیهنراوهدا هاتوه "ههر كهس���ێكیش بۆ پۆس���تی س���هرۆك كۆماری عێ���راق بپاڵێورێت، پێویس���ته رهزامهندی���ی پارلهمان���ی كوردستانی لهس���هر بێت ،چونكه ئهم پۆسته ئیستحقاقی گهلی كوردستانه". دوای تهواوبونی پرۆسهی ههڵبژاردنو دهركهوتنی ئهنجامه س���هرهتاییهكان، س���هرۆكی ئهمری���كا ب���اراك ئۆباما له پهیامێك���دا پیرۆزبایی له گهالنی عێراق كردو هی���وای خواس���ت ههڵبژاردنهكه ببێته هۆی یهكخستنی واڵتو پێكهێنانی حكومهتێ���ك كه ههم���و پێكهاتهكانی عێراق پشتیوانی بكهن .له یهیامهكهی ئۆبامادا هاتوه "ئهنجامی ئهم ههڵبژاردنه ههرچی بێت ،پێویسته بهكاربهێنرێت بۆ یهكخستنی واڵتو پێكهێنانی حكومهتێك ههم���و پێكهاتهكان پش���تیوانی بكهن، حكومهتهكهش بهرنامهیهكی بهردهستو قابیلی جێبهجێكردنی ههبێت".
مامهڵه ی سهرۆك وهزیران لهگهڵ روداوه سیاسیهكانی سااڵن ی رابردودا دهریخستوه دهتوانێت قۆناغ ی داهاتوش بهڕێوهبهرێتو مالیك ی پیاو ی قۆناغهكهو پرۆسه ی سیاسیه لهعێراقدا
سوننهكان: ههنگاوێك بۆ پێشهوه، دو ههنگاو بهرهو دواوه ئا :ئاوێنه
دهنگدانی خێزانێک
7
لیستی موتهحیدون بهبهدهستهێنانی ( )32كورسی ،بون بهدهمڕاستو نوێنهری بێ ركابهری سوننهكان، مهرجیشیان بۆ هاوپهیمانێتی قبوڵنهكردنی مالیكییه بۆ پۆستی سهرۆك وهزیران .تاقه هێزی سوننهش كه پاشكۆی مالیكیه تهنها سێ كورسی بهدهستهێناوه. پارلهمانتارێكی دهوڵهتی قانونیش دهڵێت "موتهحیدون ناتوانێت مهرجهكانی خۆی بهسهرماندا بسهپێنێت". ل���ه ههڵبژاردنی پارلهمانی عێراقدا ل���ه رۆژی ( ،)2014/4/30بهپێ��� ی ئهنجام���ه س���هرهتاییهكان لیس���تی موتهحی���دون كه لهالیهن ئوس���امه نوجهیف���ی س���هرۆكی پارلهمان���ی عێراق���هوه س���هرۆكایهتی دهكرێت، تائێس���تا ( )33كورس���ی خول���ی نوێی پارلهمانی عێراقیان مس���ۆگهر كردوه .بهبهدهس���تهێنانی ئهو ژماره كورس���یهش لیس���تی نوجهیفیهكان دهبن���ه دهمڕاس���تو نوێن���هری بێ ركابهری سوننهكان. له چوار س���اڵی راب���ردودا ،نوری مالیكی س���هرۆك وهزیرانو ئوسامه نوجهیف���ی س���هرۆكی پارلهمان دوو ی یهكتری بون، نهیاری سهرس���هخت بۆیه لهئێس���تاداو دوای ئاشكرابونی ئهنجامه سهرهتاییهكان ،بهرپرسانی لیس���تی موتهحی���دون رایدهگهیهنن مهرجی���ان ب���ۆ هاوپهیمانێت���ی قبوڵنهكردنی مالیكییه بۆ پۆس���تی سهرۆك وهزیران بۆ خولی سێیهم. لهو چوار پارێزگایهی كه زۆرینهی دانیش���توانهكهی عهرهبی س���وننه مهزهبن ،ئهو هێزانه س���هركهوتنیان بهدهس���تهێناوه ك���ه داوای ههرێمی سوننه دهكهن ،كه بهوتهی چاودێرانی سیاس���ی ئهم���هش لهبهرژهوهن���دی ههرێم���ی كوردس���تانو شكس���تی مهركهزیهته لهعێراقدا. له پارێزگا س���وننه نش���ینهكانی عێراقدا لیستی موتهحیدون نزیكهی نیوهی كورس���یهكانی ئهو ناوچانهی بردۆتهوه ،بهدوای ئهودا لیستهكهی
ئهیاد عهالویو پاش���ان لیستهكهی س���اڵح موتڵهگ دێت .ئهو ئهنجامان ه لهكاتێكدای���ه ئهی���اد ع���هالوی كه سیاس���هتمهدارێكی ش���یعهیهكی عهلمانی���هو س���هرۆكایهتی لیس���تی وهتهنیونی دهكرد ،لهناو سوننهكانی بهغ���دا پێش���ڕهویی زۆریك���ردوه، كهچ���ی لهن���او ش���یعهكاندا تاق���ه كورسییهكیشی بهدهس���تنههێناوه. ههروهها مش���عان جب���وری كه تاكه الیهن���ی س���وننهیه كه پش���تیوانی لهمالیك���ی دهكاتو بهپاش���كۆی سیاسهتهكانی ئهو دادهنرێت ،تهنها سێ كورسی لهئهنجومهنی نوێنهران بهدهستهێناوه. له خولی پێشوی پارلهمانی عێراقدا، لیس���تی عێراقیه ك���ه نوێنهرایهتی زۆرینهی الیهنه سوننیهكانی دهكرد ( )91كورس���ی بهدهس���تهێناو بوه براوهی یهك���هم ،ب���هاڵم دواتر ئهم لیسته دوچاری ههڵوهشانهوه هاتو به یهكگرتویی نهمای���هوه .بهوتهی چاودێ���ران لهخول���ی نوێ���دا لهناو لیس���تهكانی ع���هالویو نوجهیفیدا كهس���انی وا ههن كه بهپێچهوانهی سهرۆكی لیستهكانیان پشتیوانی لهوه دهكهن نوری مالیكی بۆ جاری سێیهم ببێتهوه س���هرۆك وهزیران ،ئهمهش ئهگهری دوباره ههڵوهشانهوهی ئهو لیس���تانهو پێكهێنانی لیس���تی نوێ بههێزدهكات. لهب���ارهی مهرج���ی لیس���تی موتهحی���دون ب���ۆ هاوپهیمانێتی كه كاندید نهكردنهوهی مالیكیه بۆ خولی س���ێیهمی س���هرۆكایهتی حكومهت، پارلهمانتاری لیستی دهوڵهتی قانون عهباس بهیاتی دهڵێت "موتهحیدون ناتوانێ���ت مهرجهكان���ی خ���ۆی بهسهرماندا بس���هپێنێتو ناشتوانن بانگهش���هی ئهوه بكات ك���ه تهنها نوێنهری سوننهكانن". بهوت���هی بهیات���ی ،لیس���تی موتهحیدون لهپێگهیهك���ی بههێزدا نیهو ناتوانن ههمو الیهنه سوننیهكان لهیهك میح���وهردا كۆبكهنهوه .بۆیه راشكاوانه دهڵێت "لیستی موتهحیدون تهنه���ا یهك مافی���ان ههیه ،ئهویش بهش���داریكردن یان بهشدارینهكردنه لهحكومهتی داهاتودا".
8
ئابوری
) )427سێشهممه 2014/5/6
ئهم الپهڕهی ه ب ه سپۆنسهری گروپی کۆمپانیاکانی قهیوان چاپو باڵودهکرێتهوه
ههڵبژاردنهكان چی لهدۆخ ی ئابوری ههرێم دهگۆڕێت؟
"ئهگهر داهاتی ناوخۆ بهباشی رێكبخرێت ،ههرێم پێویستی بهقهرزی دهرهكی نییه" ئا :ئاسۆ سهراوی بهشێك لهكاندیده دهرچوهكان بۆ پهرلهمانی عێراق ،ئهوه دهخهنهڕو لهگهڵ چونیان بۆ بهغدا شهڕهكان قورستر دهكهن ،بهتایبهت لهپرسه ئابوریهكاندا ،د.شێركۆ مهنگوڕی لهیهكێتی ،ئاماژه بهوه دهكات ههوڵهكانیان چڕدهكهنهوه بهتایبهت لهپرسی بودجهدا ،د.دهرباز محهمهدیش لهبزوتنهوهی گۆڕان، رایدهگهیهنێ پێویسته نهوتی كورستان لهبوژانهوهی ناوخۆدا بهكاربهێنرێ نهك ههموی بفرۆشرێ ،ئابوریناسێكیش رای وایه ملمالنێی حیزبهكان رێگربوه لهوهی بهرنامهی حیزبهكان لهبواره ئابوریهكاندا بۆ خهڵكی رونبكرێنهوه. دهرهنجامی دواین ههڵبژاردن ،پرس ه دارای���یو ئابوریهكانی ههرێ���مو بهغدا بهرهو كوێ دهبات؟ ئایا ئهوانهی دهڕۆنه بهغدا بهههمان سیاس���هتی پێشتر كار بۆ بهرژهوهندی���ه ئابوریهكانی خهڵكی كوردستان دهكهن ،یاخود سیاسهتێكی نوێ دهگرنه بهر بۆ خستنه سهر رێگای دروس���تی بهرژهوهندی���ه ئابوریهكانی خهڵك���ی كورس���تان ،ئای���ا چ كارێك دهكهن ب���ۆ نهمان���ی ئ���هو گرفتانهی لهپرس���ی نهوتدا لهنێوان ههرێمو بهغدا هاواڵتیهک لهکاتی دهنگدانی 30ی نیسان فۆتۆ :نالی تا ئێستاش بونی ههیه؟ بۆ وهاڵمی ههر بهتایبهت بودجهی پێش���مهرگه كه تا یهك لهو پرسیارانه حیزبهكان بۆچونی كۆبكرێت���هوهو داهاتهكهش���ی بهرونی كهمبونهوهی بێكاری". ئێس���تا بهغدا بهپاس���اوی جۆراوجۆر ئ���هو نایش���ارێتهوه ك���ه نارون���ی رهوان���هی وهزارهت���ی دارای���ی بكرێت جیاوازیان ههیه. نهیداوه ،ئهبێت كارێ���ك بكهین ئهگهر د.دهربازمحهمهد لهبزوتنهوهی گۆڕان" ،بهداخهوه لهههرێم بهو جۆره نییه ،وهك داهاتهكان���ی نهوتی ههرێ���م بۆته هۆی ههڵهتێگهیش���تنێكیش لهنێوان بهغداو كه وهك باس دهكرێت دهنگی پێویستی چۆن لهبهغ���دا ههمو داهاتهكانی نهوت ئهوهی لهئێستادا گرفت لهنێوان بهغداو ههولێردا ههبێت ،نابێت بگاته ئاس���تی هێناوه بۆ چونه پهرلهمانی عێراق ،ئهوه لهدهسهاڵتی مالكیدایه لهكوردستانیش ههولێردا دروس���ت بێ���ت بهجۆرێك كه بڕینی قوتی هاواڵتیانی كوردس���تان". دهخاتهڕو كه تا ئێس���تا دارایی ههرێم بهو جۆره لهدهس���هاڵتی تاكهكهسێكدا بهغدا بودجهی ههرێم نهنێرێت ،ئهو وتی ئهو رونیش���كردهوه كه بهنیازن بهجدی "ئێمه پێمانوایه س���هربهخۆیی ئابوری پهیوهسته بهدارایی عێراقهوه ،ئهوهش كۆكراوهتهوه". كار بۆ ئهوهش بكهن كه زیانلێكهتوانی سهبارهت بهوهش لهگهڵ چونیان بۆ ههرێم گرنگه ،بهاڵم ئهوهی ئێستا لهگهڵ بهرێككهوتنێ���ك لهس���اڵی 2004كراوه دهستی رژێمی بهعس لهههرێمدا قهرهبو بهجۆرێك ك���ه %17ی بودجهی عێراق بهغدا چ كارێك دهكهن؟ ئهو رایدهگهیهنی دۆسیهی نهوتی كوردستان دهكرێت ،بۆ بكرێنهوه. رهوانهی ههرێم دهكرێت تا سهرژمێریهكی كه هێشتا زو بۆ ئهوهی باس لهوه بكهن س���هربهخۆیی ئابوری كوردستان نییه، لهبارهی ئهوهش لهم تهنگهژه داراییهی دروس���ت لهعێراق���دا دهكرێ���ت "ئێمه لهبهغدا چی دهكهن ،بهاڵم ئهوهی زۆر خۆ نزیكهی 10س���اڵه نهوت دهفرۆشرێ ههرێ���م تێیكهوت���وه ،بهاڵم تا ئێس���تا جهخت لهس���هر وهرگرتنی ئهو %17یه جهختی لهس���هر دهكاتهوه ئهوهیه ك ه ئهی ب���ۆ میللهت وهكو پێویس���ت لێی بههۆی ئهوهی پهیوس���ته بهعێراقهوه دهكهینهوه ،تا س���هرژمێریهكی دروست "وهك چۆن داهاتی نهوتی بهسره دوای سودمهند نهبوه". ناتوان���ێ ق���هرز لهبانكێك���ی جیهانی د.ش���ێركۆ مهنگ���وڕی لهیهكێت���ی لهعێراق���دا دهكرێت" .ئهو باس لهوهش فرۆش���تنی دهچێته بودجهی عێراقهوه بكات ،مهنگ���وڕی بۆچونی وابو ئهگهر دهكات ،كه تا ئێستا سیاسهتی نهوتی بهو جۆرهش پێویس���ته داهاتی نهوتی نیشتیمانی كوردس���تان كه وهك باس داهاتی ناوخۆ بهباش���ی رێكبخرێت ئهوا ههرێ���م ناش���هفافو نارون���ه ،ههموی ههرێم بچێته بودج���هی عێراقهوه" ئهو دهكرێت ،دهنگی پێویس���تی هێناوه بۆ ههرێم پێویس���تی بهقهرز نییه "ئهگهر نهك لهدهس���هاڵتی حیزبێك���دا ،بهڵكو وتیشی "ئێمه بۆچونمان وایه پێویسته چونه پهرلهمانی عێراق ،بهههمانشێوه لهدهسهاڵتی تاكهكهسێكدا كه مهسعود نهوت���ی كوردس���تان ب���ۆ بوژان���هوهی جهخ���ت لهوه دهكاتهوه كه پێویس���ته بۆ ئهو ش���هڕهی كه بهنیازن لهس���هر داهاتهكانی ناوخۆ بهباشی رێكبخرێتو بارزانیه كۆكراوهتهوه ،لهكاتێكدا دهبێت ناوخ���ۆ بهكاربهێن���رێ لهپیشهس���ازی رونیهكی تهواو لهگرێبهسته نهوتیهكانو بڕین���ی بودج���هی ههرێ���م بیك���هن بهدادپهروهرانه دابهشبكرێت ئهوا ههرێم سیاس���هتی نهوتی ههرێم لهدهسهاڵتی پهتڕۆكیمیایی���دا بهكاربهێن���رێ ك���ه داهاتی نهوت���ی ههرێم���دا ههبێت ،بۆ "ههم���و ههوڵهكانم���ان چڕدهكهینهوه پێویس���تی بهقهرزی دهرهك���ی نییه، وهزارهت���ی س���امانه سروش���تیهكاندا كاریگ���هری زۆر دهبێ���ت لهس���هر ئهوهی كه چونه بهغدا دهستكراوهتربن ب���ۆ گهڕان���هوهی بودج���هی ههرێ���م ،ئێس���تا داهاتهكان بهباشی رێكنهخراوه
لهكوردستانو بهغداش داهاتی نهوت لهدهسهاڵت ی تاكهكهسێكدایه
بۆیه ئهو گرفتانهمان بۆ دروستبوه". ئابورین���اسو مامۆس���تای زانك���ۆ د .نی���از نهجمهدی���ن ل���هو بڕوایهدایه ماوهی بانگهش���هی ههڵبژاردن لهروی دهوڵهمهندكردنی رای گش���تی بهكێشه ئاب���وریو سیاس���ییهكانی ماوهیهك���ی بهفیرۆچوبو" ،س���هرنجی رای گش���تی بهرهو بابهتی الوهكی راكێشرا". ئهو خوازیار بوه ماوهی بانگهش���هی ههڵبژاردن ،بهجۆرێك سودی ههبوایه، كه گفتوگۆ لهس���هر رێكخس���تنهوهی پهیوهندی لهگهڵ عێراقو ئاراستهكردنی س���هرچاوه ئابورییهكان لهناوخۆ ببێته باسی رۆژانهی خهڵك" ،چاوهڕێم دهكرد ههر پارێزگارێك داهاتی پێشبینیكراوی پارێزگاكهی بخاتهڕو ،پاش���ان شێوازی دابهشكردنی ،بهشێك لهم ئیشه دهكرا لهراگهیاندنهكان���دا بهش���ێوهی وێنهو بههاوكاری پرۆگرامه پێش���كهوتوهكانی كۆمپیوتهر بهئهنجام بگهیهنرایه" .ئهو نمون���ه بهچهند ش���تێك دههێنێتهوهو دهپرس���ێ پێویس���ته بزانین شارێكی وهك س���لێمانی لهچوار ساڵی داهاتودا بهرهو كوێ دهچێت؟ چهند دانیشتوان زیاد دهكات؟ لهچ گۆشهیهكهوه فراوان دهبێت؟ ههلومهرجی پهروهردهو فێكردن چی بهس���هر دێت؟ ئای���ا قوتابخانهی ئههلی زی���اد دهكات یان حكومی؟ ئایا نرخی خوێندنی س���هرهتاییو ئامادهیی لهخوێندنگاكان���ی كهرتی تایبهت ههروا بهرزدهب���ن ی���ان رێگاچارهی���هك ههیه ب���ۆ كهمكردنهوهی؟ نهخۆش���خانهكان بهچ ئاراس���تهیهكدا دهبرێن؟ گرفتهكان چین كه پێش���بینی دهكرێت بێته رێی پارێزگاو پالنی روبهروبونهوهیان چین؟ ئهو دهڵێ���ت "خۆ ئهمانه س���ۆپهرمان نین بتوانن ههمو ش���ت لهچوار س���اڵدا چاك بكهن بێ ئهوهی یهك كێشه بێته رێیان" . لهس���هر ئاس���تی عێراقیش ئهو رای وای���ه كه دهبو قس���ه لهس���هر ههردو سیاسهتی داراییو نهختینهیی بكرایه. "باش���ه چۆن باوهڕ بهكاندیدێك بكهین كه هێش���تا ههرێمی كوردس���تان مافی ئهوهی نی���ه سیاس���هتی دارایی خۆی ههبێ���ت؟ مافی یهدهكو پاش���هكهوتی نهبێ���ت ،ماف���ی داهاتی خ���ۆی نیه؟" سهبارهت بهسیاس���هتی نهختینهییش، دهڵێت "هێشتا حكومهتی ههرێم مافی قهرزكردن���ی نیه ،مافی فرۆش���تن یان كڕینی كاغهزی دارایی نییه" .
ههناردهكردن ی نهوتی ههرێم لهرێگا ی توركیاوه بهب ێ ئاگادار ی پهرلهمان بوه
"سهرۆكی حكومهت بهڵێنیداوه لهدهستپێكی كابینهی نوێدا سندوقی داهاتی نهوت دابمهزرێنێت" ئا :شاهۆ ئهحمهد ههفته ی رابردو تانهر یهڵدز وهزیر ی وزهو سهرچاوه سروشتیهكان ی توركیا رایگهیاند لهمانگ ی پێنجهوه نهوت ی ههرێم ی كوردستان لهرێگا ی توركیاوه رهوانه ی بازاڕهكان ی دهرهوه دهكرێت ك ه ئهوهش بۆ ئاساییكردنهوه ی پهیوهندیهكانی نێوان ههرێمو بهغدایهو چارهسهر ی ئاڵۆزی ی بارودۆخهك ه دهكات .پهرلهمانتارێك ی گۆڕانیش دهڵێت "دهبێت لهخولی نوێ ی پهرلهمان ههمو خهڵك ی كوردستان ئاگادار ی دۆسیه ی نهوت بن". پهلهمانتار ی فراكسیۆن ی گۆڕان ،عهل ی حهم ه س���اڵح لهب���اره ی ههناردهكردن ی نهوت��� ی ههرێ���م ب���ۆ دهرهوه لهرێگا ی توركی���اوه بهئاوێن���ه ی راگهیان���د ك ه ئهوان وهكو پهرلهمانتاران ی كوردستان بههی���چ ش���ێوهیهك ئ���اگادار ی ئ���هو پرۆس���هیه ی ههناردهكردن ی نهوت نینو حكومهت ی ههرێمیش هیچ زانیاریهكیان لهوبارهی���هوه پ���ێ نهداون،ئهو دهڵێت "بهاڵم وا پێویس���ت دهكات س���هرۆك ی
حكوم���هت ی���ان وهزی���ر ی س���امان ه سروش���تیهكان بانگێش���ت ی پهرلهمان بكرێ���تو لێپرس���ینهوهیان بهرامب���هر بكرێت بۆ ئهوه ی بزانین ئهو پرۆس���هی ه چ���ۆنو بهچ ش���ێوازێك ئهنجامدراوه". ناوبراو ئاماژه ی ب���هوه كرد ك ه ئهوه ی تاك���و ئێس���تا گرفته ئهوهی ه پرس��� ی دارای ی ههرێم لهماوه ی رابردو شهفافان ه مامهڵه ی لهگهڵ نهكراوهو"تاكو ئێس���تا س���ندوق ی داهات ی نهوت دیار نیه" ،بۆ ئهوه ی ههم���و هاواڵتی���هك دڵنیابێت لهوه ی ئ���هو پارهیه ی داهات ی نهوت بۆ كو ێ دهچێت ،بهاڵم ئهگهر ئهو پرۆسه ی نهوت��� ه داهاتهك���ه ی دیاربێتو خهڵك ئ���اگادار ی چۆنیهت ی بهكارهێنان ی بێتو بزانرێت ك ه بهههقهت بۆ چارهس���هر ی كێش ه داراییهكان ه ئهوا ئێم ه پشتگیر ی دهكهینو لهگهڵیداین. عهل ی ئ���هوهش ئاش���كرا دهكات ك ه لهم���اوه ی رابردو س���هرۆك ی حكومهت بهڵێن��� ی ئ���هوهی داوه لهدهس���تپێك ی كابین���ه ی نوێ��� ی حكومهت س���ندوق ی داهات ی ن���هوت دابمهزرێنێت ك ه بههۆ ی ئهو سندوقهوه زۆر كێش ه بۆ هاواڵتیان دروستنابێتو ئاگادار ی داهات ی خۆیان
دهبن. پهرلهمانتارهك���ه ی گ���ۆڕان جهخت لهس���هر ئهوهش دهكات���هوه ك ه دهبێت لهخول ی نوێ ی پهرلهمان ی كوردس���تان ك ه س���هرۆكهكه ی لهبزوتنهوه ی گۆڕان ه پرس��� ی نهوت تهواو تاوت���وێ بكرێتو ههمو خهڵك ی كوردس���تانیش ئاگادار ی دۆس���یه ی ن���هوت بن ك ه چ���ۆنو بهچ شێوازێك پرۆسهك ه ئهنجامدهدرێت. ه���اوكات پهرلهمانتارێك ی یهكێتیش دهڵێت ئهو پرۆس���هیه ی ههناردهكردن ی نهوت��� ی ههرێ���م ب���ۆ دهرهوه لهرێگا ی توركیاوه بهب��� ێ رهزامهند ی پهرلهمان بوه بۆی��� ه ه���هر ئهنجامێك��� ی باشو خراپ ی ههبێت تهعبیر لهدانیش���توان ی كوردس���تان ن���اكات ،پهرلهمانت���ار ی فراكس���یۆن ی س���هوز د.عیزهت سابیر لهباره ی پرۆسه ی ههناردهكردن ی نهوت ی ههرێم بۆ دهرهوه لهرێ���گا ی توركیاوه ئ���هوه ی ب���ۆ ئاوێن ه رونك���ردهوه كهوا "حكومهت��� ی بهغ���دا بهههرێم ی وتوه، ئهگهر پرۆس���ه ی ههناردهكردن ی نهوت لهژێر سهرپهرشت ی ئێمهدا دهبێت ئهوا بودجه ی %17ی ههرێم دابین دهكهین، بهاڵم بهپێچهوانهوه ئامادهنین بڕ ی ئهو
ملمالنێیهكی گهوره ههیه لهنێوان ههرێمو ناوهند لهسهر یهك خاڵی سهرهكی ئهویش نهوته ئهویش ئهوهیه كه كێ بڕیار دهدات لهسهر فرۆشتنی نهوتو وهرگرتنی پارهكه بودجهی ه بنێرین". ناوبراو مهترس��� ی ئهو پرۆس���هیه ی ههناردهكردن روندهكاتهوهو ئاماژه بهوه دهكات ك��� ه "پرۆس���ه ی ههناردهكردن ی نهوت��� ی ههرێ���م كێش���ه ی دارای��� ی
لێدهكهوێتهوه ،چونك��� ه ئهگهر رۆژان ه 100ه���هزار بهرمیل ن���هوت ههنارده ی دهرهوه بكرێ���ت ههم���و داهاتهك���هی دهبێت ه 4ملی���ۆن دۆالر كهچ ی خهرج ی ههرێم ی كوردس���تان 15ملی���ار دۆالره كهوات��� ه پ���اره ی ئ���هو نهوت ه بهش��� ی پێداویس���تیهكان ی ناوخۆی��� ی خۆم���ان ناكات ،لهههمانكاتیشدا ئهگهر ل ه -4-1 2014وهش رۆژان���ه 400ه���هزار بهرمیل ن���هوت بهبهردهوام ی ههن���ارده بكرێت هێش���تا بهش��� ی خهرجیهكان ی ههرێم ی كوردستان ناكات". س���هبارهت بهئاگاداربون ی حكومهت ی ناوهند لهپرۆسه ی ههناردهكردن ی نهوت ی ههرێ���م ب���ۆ دهرهوه پهرلهمانتارهكه ی یهكێت ی ئاشكراش ی دهكات ك ه تا ئێستا كاربهدهس���تان ی بهغدا بهفهرم ی لههیچ شوێنێك رایاننهگهیاندوه ك ه رهزامهند ی ئهوان ی لهگهڵ بێت. پسپۆرێك ی ئابور ی پێیوای ه پرۆسه ی ههناردهكردن ی نهوت��� ی ههرێم لهرێگا ی توركیاوه هی���چ پهیوهند ی بهحكومهت ی بهغ���داوه نی���هو رێككهوتنێك ه لهنێوان توركیاو ههرێم. ئابوریناس محهم���هد كهریم لهباره ی
ههناردهكردن��� ی ن���هوت ب���ۆ دهرهوه بهئاوێنه ی راگهیاند ملمالنێیهكی گهوره ههی ه لهنێوان ههرێمو ناوهند لهسهر یهك خاڵ ی سهرهكی ئهویش نهوت ه ئهویش ئهوهی ه ك��� ه ك ێ بڕیار دهدات لهس���هر فرۆش���تن ی نهوتو وهرگرتن��� ی پارهك ه "ئهوه ی تا ئێس���تا ههی ه بهغدا ئیش��� ی خۆی ی كردوه ماوهتهوه س���هر ههرێم ی كوردس���تان ك ه چۆن دهتوانێت مامهڵ ه لهگهڵ پرۆسهی نهوت بكات". بهبڕوا ی ئهو ئابوریناس ه دهبێت ههرێم بۆ پڕكردنهوه ی پێداویستیهكان ی خۆی ی خهم��� ی خۆی ی بخ���وات ئهویش بهوه ی بهب ێ رهزامهند ی بهغدا نهوت ههنارده ی دهرهوه دهكات ،ك ه ئهوهش یهكێك ه لهو سیناریۆیانه ی وا پێدهچێت رێكبكهون، چونك ه بۆ پێكهێنان ی حكومهت ی عێراق مالیك ی پێویس���تی بهكورد ههی ه بۆی ه دهیههوێت ل���هو رێگایهوه پش���تگیر ی كورد بهدهستبهێنێت. محهمهد كهریم ئاشكراش��� ی دهكات ههناردهكردن ی نهوت��� ی ههرێم لهرێگا ی توركیاوه ب���ۆ دهرهوه هیچ پهیوهند ی بهحكومهت ی عێراقهوه نیهو رێككهوتنێك ه لهنێوان توركیاو ههرێم ی كوردستان.
لۆکاڵ
) )427سێشهمم ه 2014/5/6
ئیتر كاتی جێبهجێكردنی بهڵێنهكانه
9
ی بهڵێنهكانیان نهبن ،تهماتهبارانیان دهكهین" "ئهگهر پهرلهمانتاران پابهند ئا:ئاسۆ سهراوی
بهشێك لهپهرلهمانتارانی لیست ه جیاوازهكانی ههرێم پابهندبونی خۆیان بهو بهڵێنانه دوپاتدهكهنهوه كه پێشتر بهدهنگدهرانیان داوهو باس لهرێكخستنی موچهكانیانو رهتكردنهوهی ئیمتیازاته زۆرهكانی پهرلهمانتاریی دهكهن ،وهك چۆن پێشتر بڕیاریاندابو لهیهكهم دانیشتنی ئاسایی پهرلهماندا كاری لهسهر بكهن. لهكات����ی بانگهش����هی ههڵبژاردن����ی، 9/21ی س����اڵی پێش����ونزیكهی 200 كاندیدی لیس����ته جیاوازهكان ،لهرێگای كهمپینی ههڵمهتی دادپهروهری لهموچه رایانگهیاند ئهگهر بگهن ه پهرلهمان ئهوا یهكهم كاریان ئیشكردن دهبێت لهسهر رهتكردن����هوهی ئیتمیازات����ه زۆرهكانی پهرلهمانتاریی ،سهرهنجام 12لهوانه بونه پهرلهمانتارو لهئێستاش����دا بهش����ێكیان جهخت لهسهر پهیمانهكهیان دهكهنهوه. عهل����ی مهحم����ود رێكخ����هری كهمپینی دادپهروهری لهموچه ئاماژه بهوه دهكات چاوهڕێ����ی دهس����تپێكردنی دانیش����تنه ئاس����اییهكانی پهرلهم����ان دهكهن ،ئهو دهڵێت "ئهگ����هر پهرلهمانتاران پابهندی بهڵێنهكانیان نهبن ،ئهوا تهماتهبارانیان دهكهین". "نابێت موچهیان له3ملیۆن دینار زیاتر بێت" رێكخ����هری ئ����هو كهمپینه،عهل����ی مهحمود ،ئهوه دهخاتهڕوئیمتیازاتهكانی پهرلهمانتار زۆره ،ه����هر لهموچهكهیان ك����ه نزیكهی 8ملیۆن دین����ار دهبێت تا وهرگرتن����ی ئۆتۆمبی����لو ئیفادك����ردنو دامهزراندنی كهسانێكی زۆر لهخزمانیان بهن����اوی پاس����هوانو دواجاری����ش خانهنش����ینكردنی خۆیان ت����ا لهژیاندا ماب����ن ،بهپێی وتهكانی ئ����هو ،موچهی پهرلهمانتاری����ی دهبێ����ت بهجۆرێ����ك رێكبخرێت كه له 3ملی����ۆن دینار زیاتر نهبێت ،ههروهه����ا ئیمتیازاته زۆرهكانی تریش یان نهمێنێ یاخود بهیاس����ایهك رێكبخرێتهوه كه دادپهروهرییهكی زۆری تێ����دا بچهس����پێ ،ئهو دهڵێ����ت "ئهگهر پهرلهمانت����اران پابهندی ئهو بهڵێنهیان نهبن ،ئهوا ئێم����ه وهك كهمپینهكهمان ئامادهی����ن ههم����و رێگایهكی یاس����ایی لهدژیان بگرینهبهر ،وهك چۆن لهرابردودا چهندین گردبونهوهمان بۆ ئهو مهبهسته لهبهردهم پهرلهماندا ئهنجامداوه ،تهماته بارانكردنیش كهمترین س����زا دهبێت بۆ ئهوانهی پابهن����دی بهڵێنهكانی خۆیان نابن". دو ملیۆنو پێنجسهد ههزار دینار وهردهگرن بهوتهی پهرلهمانتار لهلیستی كۆمهڵی ئیسالمی،س����ۆران عوم����هر ،زۆرین����هی
خهڵک بهم جۆره سهرهیگرت بۆ دهنگدان بهکاندیدهکان الیهنهكان����ی ناو پهرلهم����ان هاودهنگن لهس����هر ئهوهی دادپهروهری لهموچهو ئیمتیازاتهكان����ی ت����ری پهرلهمانتاریدا بێتهدی ،ئهو كه یهكێك����ه لهوانهی كه پهیمانیداوه كار ب����ۆ نهمانی ئیتمیازاته زۆرهكان بكات ،ئهوه دهخاتهڕوكه ئهوان وهك كۆمهڵ����ی ئیس��ل�امی لهوبارهیهوه پ����رۆژهی خۆی����ان ههی����هو پێیانوای����ه موچهی پهرلهمانتاریی زۆره پێویس����ته پێداچونهوهی تێ����دا بكرێت ،بهجۆرێك كه دادپهروهری تێدا بێت ،س����هبارهت بهو یهكه نیش����تهجێیانهش كه لهماوهی پهرلهمانتارییاندا تێیدا نیشتهجێ دهبن، ئ����هو پێیوانییه ك����ه ئ����هوه ئیمتیازات بێ����ت ،بهڵكو ئ����هو بهئاس����انكاریی بۆ پهرلهمنت����ار ناودهب����ات ،ههروهها باس لهوهش دهكات كه پێویس����ته پهرلهمان بۆ ئیشو كارهكانیان ئۆتۆمبیلی ژماره شینیان بۆ دابین بكات تا بۆ مهبهستی ت����ر بهكارنههێن����رێ ئهو وت����ی "بهاڵم تائێستا لهس����هر ئهوه نهگهیشتوینهته هی����چ رێككهوتنێكو ئۆتۆمبیلیش����مان وهرنهگرت����وه ،لهوهت����هی ئ����هو گرفته لهموچهدا دروس����تبوه مانگانه 2ملیۆن 500ههزار دینارمان وهرگرتوه".
دهبێت دهستكاری موچهی پله تایبهتهكان بكرێت پهرلهمانتاری لیس����تی سهوز د.عزهت س����ابیر ههمان بۆچونی ههی����هو پێوایه پێویسته بهزویی كار لهپهیڕهوی ناخۆی پهرلهماندا بكرێت ،ئهو زۆر بهپێویستی دهزانێ خانهنش����ینی پهرلهمانتاریی بۆ ئهو پهرلهمانتارانه نهمێنێ كه تهمهنیان نهگهیش����تۆته تهمهنی خانهنشینكردن، ههروهها موچهی خانهنش����ینییش وهك ئهو دهڵێتزۆره،پێویس����ته دهس����تكاری بكرێت ،چونكه %80ی 8ملیۆن دهكاته نزیك���� هی 6ملی����ۆن دین����ار" ،ئهوهش پێویس����تی بهدهس����تكاریكردن ههیه". ئ����هو جهخت ل����هوهش دهكات����هوه كه پێویس����ته پێداچونهوه نهك بهموچهی پهرلهمانتار بكرێت بهڵكو بهپێویس����تی دهزانێ پێداچونهوه بهموچهی سهرجهم پلهتایبهتهكاندا بكرێت" ،هیچ رهوا نییه تهنها موچهی پهرلهمانتار كهمبكرێتهوه، بهاڵم دهستكاری موچهی پله تایبهتهكانی تر نهكرێت ،بهنمونه موچهی دادوهرێك ئهگهر خزمهتی زۆر بێت ههر زۆر زۆره، لهكاتێك����دا پهرلهمانتار یاس����ا دادهنێ، ئهوانی����ش بڕی����اری پێدهردهكهن ،بۆیه
فۆتۆ :نالی كاری ئێمه لهدهس����تپێكردنی دانیشت ه موچ����هی پێش����مهرگه دوادهكهوێ����ت". ئاساییهكانی پهرلهمانهوه بهدڵنیاییهوه خۆشناو هێما بهوهش دهكات ،كلیلی ئهو ش����وقهیهی لهگوندی ئیتاڵی وهریگرتوه لهو بارهیهوه دهبێت". ئاماده نییه خۆی تێدا نیشتهجێ بێت، پهرلهمانتارێكی پارتی تائێستا موچهی بهڵكو وهك خۆی وتی "لهئێس����تادا كار بۆ ئ����هوه دهكهم ،بۆ ئهو چهند س����اڵه وهرنهگرتوه بههامانش����ێوه پهرلهمانتار لهلیستی خانوهكه بدهم����ه رێكخراوێك جا نازانم پارتی ئومێد خۆش����ناو جهخت لهسهر یاسا چهند رێگهی ئهوهم پێدهدات بهاڵم ئ����هو پهیمان����ه دهكاتهوه ،كه پێش����تر بهدڵنیاییهوه خۆم ناچمه ناوی". داوێتی لهسهر رهتكردنهوهی ئیمتیازاته گۆڕان:پابهندی بهڵێنهكان دهبین زۆرهكانی پهرلهمانتار "بهدڵنیاییهوه كار پهرلهمانتارێك����ی لیس����تی گۆڕانیش لهسهر ئهوه دهكهین ،بهاڵم بهدیاریكراوی نازانم ك����هی دهبێت لهدانیش����تنهكانی ئ����هوه روندهكاتهوه ك����ه رهتكردنهوهی س����هرهتا دهبێت یاخ����ود دوادهكهوێت" ئیمتیازاته زۆرهكان����ی پهرلهمانتارییو ئ����هم پهرلهمانت����ارهی پارتیش ههمان رێكخس����تنو كهم كردن����هوهی موچهی ههڵوێس����تی ههیهو بهگرنگ����ی دهزانێ پهرلهمانتاریی بهشێك بوه لهههڵمهتی ك����ه دهس����تكاری موچهی ههم����و پله بانگهش����هی ئهوان،ههربۆی����ه پێ����وهی تایبهتهكان بكرێت ،ن����هك بهتهنها هی پابهن����دن ،پهرلهمنتار بێس����تون فایهق توێژێك����ی دیاریكراو،ناوب����راو ئهوهش لهلیس����تی گۆڕان لهوباره وت����ی "ئێمه دهخاتهڕو نهك ئ����هو موچهیه كه ههیه بهج����دی كار لهس����هر رهتكردن����هوهی بهزۆری دهزانێ،بهڵك����و لهوهتهی بۆته ئیتمیازاته زۆرهكانو رێكخستنی موچهی پهرلهمانتار وهك خۆی باس����ی دهكات پهرلهمانتار دهكهین ،چونكه بهش����ێك یهك دیناری موچه وهرنهگرتوه "ویژدانم بوه لهههڵهمهتی بانگهش����همان،بهههمو رێگهم پێن����ادات موچهی پهرلهمانتاریی ئ����هو بهڵێنانهپابهن����د دهبی����ن ك����ه وهربگ����رم ،لهكاتێكدا چهن����د مانگێكه بهدهنگهدهرانمان داوه".
موچه ی پهرلهمانتاریی زۆره پێویسته پێداچونهوهی تێدا بكرێت
لهكۆیه هاوینهههوارێك داگیركراوه
قایمقامی كۆیه :ئهو زهوییانه ی داگیركراون (سهخهر)ین ههوڵ بۆ گهڕانهوهیان دهدهین ئا :شاهۆ ئهحمهد
هاوینهههواری چنارۆك كه 5 كیلۆمهتر لهشاری كۆیه دوره زۆربهی زهویهكهی لهالیهن بهرپرسانی حكومیو حزبیهوه تهلبهندكراوهو باخی تێدا دروستكراوه ،لهكاتێدا زهویهكه موڵكی گشتیه،بهرێوهبهری گهشتوگوزاری كۆیهش دهڵێت"ئێمه تهنیا دهتوانین سهروی خۆمان ئاگادار بكهینهوه" .قایمقامی قهزای كۆیهش دهڵێت "دهبێت ههمو ئهو زهویانه بگهڕێنرێتهوه بۆ حكومهت، چونكه موڵكی گشتیه". بهرێوهب���هری گهش���توگوزاری كۆیه محهمهد مهغدید لهبارهی ئهو زهویانه ی چن���ارۆك ك���ه لهالیهن بهرپرس���انی حكوم���یو حزبی���هوه داگیرك���راون بهئاوێنهی راگهیاند ئهوهی نایاس���ایی داگیركردبێتوزی���ادهڕهوی زهوی
كردبێته س���هر موڵكی گهشتو گوزار "ئهوا ئێمه لهالیهن خۆمانهوه نوسراوی فهرمیم���ان كردوهو س���هروی خۆمان لهو مهس���هلهیه ئاگاداركردوهتهوه ،بۆ ئهوهی ئ���هو موڵكان���ه بگهڕێتهوه بۆ گهشتو گوزار". ناوبراو ئاماژه بهوه دهكات كه "ئهوان تهنیا الیهن���ی جێبهجێكردننو ناتوانن راس���تهوخۆ ئهو زهویانه وهربگرنهوه، بهڵكو ئهوه لهدهسهاڵتی قایمقامیهتی كۆیهی���هو بۆ ئهو مهبهس���تهش ئێمه قایمقامی كۆیه بهرێز شێخ چاپوك لهو مهسهله ئاگاداركردوهتهوهو نوسراوی فهرمیمان بۆ كردوه". س���هبارهت بهگرینگیپێدانی كهرتی گهش���توگوزار لهكۆی���ه بهرێوهبهری گهش���توگوزاری كۆیه جهخ���ت لهوه دهكاتهوه كه ئهوان گرینگی بهالیهنی س���هوزایی ش���اری كۆی���ه دهدهنو دهیانههوێ���ت كۆیه بكهنه ش���ارێكی گهش���تیاری هاوش���ێوهی دوكان كه
ئێستا بهشاری گهش���تیاری ناوبانگی دهركردوه. رۆژنامهنوس���ێكی كۆی���ه ئام���اژه ب���هوه دهكات ك���ه داگیركردن���ی هاوینهههوارهكانی كۆی���ه گهورهترین زیان���ی بهكهرت���ی گهش���تیاری داوه هاوینهههواری چنارۆكیش هیچ سودی ب���ۆ هاواڵتی���ان نهماوه.رۆژنامهنوس مادح جهم���ال لهب���ارهی داگیركردنی هاوینهه���هواری چن���ارۆك لهالی���هن بهرپرس���انی حكوم���یو حزبی���هوه بهئاوێنهی راگهیاند "بااڵ دهستنهبونی حكوم هتویاسا ،لهم ههرێمهی ئێمهدا وایكردوه بهرپرس���ان بهئاس���انی ههر كارێكی���ان بوێ���ت بیكهن ،تائێس���تا پێش���ینهی لهو ج���ۆره كارانه زۆرنو رێگرییهك���ی ئهوتۆش ل���هو پێناوهدا بهداخهوه نابینرێت". ناوب���راو تیش���كی خستهس���هر ئهوهی "داگیركردن���ی هاوینهههواری چنارۆك بێ ش���هرمیهكی گهورهیه بۆ
بهرپرسهكانی كۆیه كه موڵكی گشتییان داگیرك���ردوهو لهبهرژهوهندی خۆیان بهكاریدههێنن،ئهوهش بهپلهی یهكهم حكومهت لێبهرپرسیارهو پێویستیشه بهزوترین كات دهس���هاڵتدارانی شاری كۆیه س���نورێك بۆ ئهو پێش���ێلكاریه دابنێ���نو چیت���ر ی���اری بهس���امانی نهتهوهیمان نهكرێ���تو خاكی پیرۆزی واڵتمان خهندهقو تهلبهند نهكرێت". لهب���ارهی داگیركردن���ی زۆرب���هی زهویهكان���ی هاوینهه���هواری چنارۆك لهالیهن بهرپرسانی حكومیو حزبیهوه قایمقامی قهزای كۆیه دهڵێت"پێویسته ههم���و ئ���هو موڵكان���ه بگهڕێنرێنهوه جگه ل���هو زهوییانهی بۆ كش���توكاڵ بهكاردێت". قایمقام���ی ق���هزای كۆی���ه ش���ێخ چاپوك عومهر لهب���ارهی داگیركردنی هاوینهه���هواری چنارۆك ئ���هوهی بۆ ئاوێنه رونك���ردهوه ئهو زهوییانهی كه بۆ كش���توكاڵ بهكاردێت "ئاساییه كه
تهلهبهند بكرێت ،چونكه رێگهپێدراوهو ئهوانهشی كه زهوی (سهخهر)ین ئهوا دهبێت بگهڕێنرێتهوه بۆ موڵكی گشتی لهالیهن ه���هر كهس���ێكو حزبێكهوه بێ���ت چونكه ئهوانه زهوی گهش���تو گوزاره". ناوب���راو ئاماژه ب���هوه دهكات كهوا "لهبهرئهوهی لهماوهی رابردو سهرقاڵی ههڵبژاردنهكانی ههرێمی كوردس���تان بون بواری ئهوه نهبوه بهدواداچون بۆ ئهو مهسهلهیه بكهن،بهاڵم لهمهوبهدوا بهج���دی بهدواداچونی ب���ۆ دهك هنو ههوڵدهدهن ئهو زهوییانهی داگیركراوهو (سهخهر)ین بگهڕێنرێتهوه بۆ گهشتو گوزار ". *هاوینهههواری چنارۆك دهكهوێت ه رۆژههاڵتی ش���اری كۆی���هو نزیكی 5 كیلۆمهت���ر لهش���اری كۆی���هوه دورهو زۆربهی زهویهكهی لهالیهن بهرپرسانی حكومیو حزبیهوه داگیركراوه.
پێویسته ههمو ئهو موڵكانه بگهڕێنرێنهوه جگه لهو زهوییانهی بۆ كشتوكاڵ بهكاردێت
10
rangalayawene@gmail.com
) )427سێشهمم ه 2014/5/6
رهنگاڵه
رهنگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )427سێشهممه 2014/5/6
11
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سەردەشت عوسمان ،کاوه گهرمیانی ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر
پۆرترێتی پیاوکوژەکان سمکۆ ناکام چپەیێ :تیرۆرکردنی سەردەش����ت عوسمانی جوانەمەرگ ،ئەویش بەو شێوە خوێڕییانە لەساتی تاوانەکەدا تەواو هەژاندمی .سەرپێیانە دەستم دایە پەڕەیێ کاغەزو چەند دێڕێکم لەس����ەر هۆنییەوە .ناردم بۆ یەکێ لەم سایتە کوردییانە ،کە یەک دوو کارگێڕیانم بەشەخس����ی ئەناسی، بۆ ئ����ەوەی بگا بەخوێنەری کورد. سایتەکە نە بەتەنها باڵوینەکردەوە، بەڵک����و هەرخ����ۆی لێگێ����ل کرد. زوی����ر نەب����ووم؛ بێگوم����ان هەر مێدیایە سیاس����ەتی خۆی هەیەو، سەرپش����کە خۆی ل����ەو بابەتانە بپارێزێ ک����ە لەوانەیە لەگەڵ ئەم سیاس����ەتەدا ج����ووت نەبن ،مافی من نیی����ە ئەم سەربەس����تییەیان لێزەوتک����ەم یا گلەیی����ان لێبکەم. ب����ەاڵم لێتانناش����ارمەوە هەرچی سەرمهێناو سەرمبرد تێنەگەیشتم روی مەجلی����س نەبوون����ی ئ����ەم نووس����ینەی من ئەب����ێ چی بێت؟ گەرچ����ی ب����ەدووری نازان����م ک����ە س����اویلکەییم کەمێ شووڵی لەبەر هەڵکێشابێ .بەهەرحاڵ ،لەرۆژانی رابوردوودا فویەک����م کرد بەتۆزی سەر ئەو چەند پەڕەیەداو ،لەخۆم پرس����ی بۆچی س����ەرلەنوێ هەوڵ نەدەم����ەوە بگا بەخوێنەر ،ئەویش لەی����ادی تێپەڕبوونی چوار س����اڵ بەس����ەر هەڵوەراندنی دڵڕەقانەی ژیانی سەردەش����تدا؟ نووسینەکە لەئەسڵدا ناونیشانێکی تری هەبوو: کینەیەکی رەشداگەڕاو.
سەردهشت رۆشنبیر بوو ئهوان بێسهواد سهردهشت بێگهرد بوو ،ئهوان گهندهڵ سهردهشت بهستهی سهربهستیی ئهچڕاند ،ئهوان ئهڵقهلهگوێیمان پێ ئهفرۆشن
دێیەک بوەکهکهوتبوەنزیک شاری ئاربێ��ل�ای دێرین ،وات����ا ههولێری ئهم����ڕۆوه .ه����ەر لە س����ەردەمی داریۆش����ی یەک����ەوە پێدەش����تی پ����اڵ ئەم گون����دە قۆرخکرابوو بۆ لەوەڕاندنی وشترە بێشومارەکانی ش����ا ،بۆیە ئەم ناوەی پێبڕدرابوو. لهیهکهم رۆژی ئۆکتۆبهری س����اڵی *** 331ی پ.ز دا چلو حەوت هەزار گۆگهمێ����ل یاخ����ود گەوگەمێل یا س����هربازی یۆنانی بهرابهریی شای گۆگەمێ��ل�ا وش����هیهکی (وابزانم) الو ئهس����کهندهری مهقهدۆنی لهم ئارامیی����هو ،مانای "وش����ترخانه" دهش����تهدا لهگهڵ سهد تا دووسەد ئهبهخش����ێ .ئهمهن����اوی کوێ����رە ههزار س����هربازی ههخامهنشی که
سەفەر!
پرتهق����اڵ فرۆش����توه .بارزانی����ی خوالێخۆش����بویش لههیچ جنێوێک دهم����ی نهئهپاراس����ت ،بهتایبهت، ئهمهیش جێی سهرنجه ،لهسهدان دهرفهتدا ئهوهی لهئهندامانی م.س دا بهشان سووکی لهقهڵهم ئهدا که گوایه ئهوان خوێن����دهوارو خاوهن شههادهن.
شێرکۆ بێکەس
ی شیعردا لە سەفەرێک ی ((چەمچەماڵ)) لە قەراغ دڵ ی سەرلق سپی دوو لق هێرۆ ی و ناسیمنەوە و بەرزم بین بە راکردن چوم بۆ الیان وتم :تۆ ((سەردەشت عوسمان)) نیت ئەویش ((سۆران))؟! ی ئەو دڵەی ڕێگەم ئەدەن بۆ یادگار ی باران داتان بە رۆژنامە رێگەم ئەدەن پێکەوە وێنەیەک بگرین؟! (( با ))یەک هات و پێکیشەوە سەریان لەقان ((سۆران)) وتی: ی کێ وێنەکەمان بگرێ؟! ئە شیعرێکم پێش خۆم هاتە جواب : خەمت نەبێ لە دووالوە ئەمانگرن ی هەولێرەوە و ((عەبدولخالق)) لەسەر قەاڵ ی عەشقیشەوە ی مەقامات لەسەر قەاڵ ی مەردان !)) ((عەل
شا داریۆشی س����ێ فهرماندهریان ب����وو هات����ن بهیهکدا .ش����هڕهکه بهبهزینی فارسهکان کۆتایی هات. ش����هڕی گۆگهمێل ،کهلهسهرچاوه کۆنە یۆنانییەکاندا ههر بهش����هڕی ئاربێ��ل�ا ناوبراوهچ����وهمێژوهوه. نزیکهی بیستو چوار سهدهپاشتر لهکهالوهکان����ی ش����اری پۆمپێ����ی رۆمانیدا (نزیک بهش����اری ناپۆلی لهئیتالی����ا) مۆزایکێکی زۆر جوان دۆزرای����هوه ،ک����هپێئهچێ کۆپیی ش����اکارێکی یۆنانی کۆنتر بێ .لهم پیاوکوژهکان ئهرکهناجوامێرهکهیان تابلۆ یهجگار دڵگیرهدا ئهسکهندهر بهئهنجام گهیان����د .لهههولێر هیچ
ئهبینرێ کهچۆن نهبهزانهبهخۆیو رمێکهوهداریۆش ههڵئهبڕێو ،چۆن شای ههخامهنشێکان بهشپرزهیی ههڵ����دێ .س����هیری دهموچ����اوی سهردهش����تی جوانهمهرگم ئهکرد کهوش����هی گۆگهمێلم هاتهوه یاد. لهیهکهم تاودا خۆیشم تێنهگهیشتم بۆچی .بهاڵم تا زیاتر لهدهموچاوی سهردهش����ت رائهمام ،ئاش����کراتر ئهبوو الم که پهیوهندییهک ههیه.
بهرپرسیارێ نووزهی لێوهنههات .کهبهوردی لهم تاوانهبکۆڵنهوهو، چهند رۆژی یهک����هم خۆیان تهواو تاوانب����اران بدۆزن����هوه .هۆی ئهم لێ گێل کرد .تهنانهت بهڕێوهبهری ههرزه کۆمێدیایهی دهسهاڵتداران پۆلیس بێزی نههات لهپهرلهماندا بهیاننامهیهک����ی دژ بهم تاوانهبوو هی����چ روونکاتهوه .گ����هل کێیهتا که رێکخراوێکی سهر بهسهفارهتی نوێنهری ههب����ێ؟ کهچی تاوێکی ئهمریک����ی رایگهیاندوه .س����هیره! نهب����رد لهچاوتروکهیهکدا لهههولێر خوێنهک����هی سهردهش����ت خ����ۆی قهوما ،ههموو هاتن بهیهکدا ،بوو کهس����یانی نهههژان����د .بهرینی����ی بهپاڵهپهستۆ ،تهپوتۆز بهرچاوی تاوان����ه جانهوهرانهکه نهبوه هۆی گ����رت ،ب����هدهم خۆڕاپس����کانو لیژن����ه پێکهێن����ان .ب����هاڵم چهند ش����پرزهییو س����هخڵهتبوونهوه دێڕێک����ی فهرمانبهرێکی ئهمریکی دهنگ ب����هرز ب����وهوه ک����ه لیژنه دهس����توپێی پێ گوم کردن .ئهبێ پێکدێ ،بهرپرس����ان ت����او ئهکرێن گهلێ چهن����د چ����ارهڕهش بێ بۆ
لێرهوه ،من بهخۆمدا رائهپهرمووم ه����هر بهبهراوردک����ردن دهموچاوێ ببهخشم بهبکوژهکانی سهردهشتو پۆرترێتێکیان بکێشم :سهردهشت الوێکی قۆز بوو ،ئهوان چارهگران؛ سەردهشت رۆش����نبیر بوو ،ئهوان بێسهواد؛ سهردهشت بێگهرد بوو، ئهوان گهندهڵ؛ سهردهشت بهستهی سهربهس����تیی ئهچڕان����د ،ئ����هوان ئهڵقهلهگوێیم����ان پێ ئهفرۆش����ن؛ سهردهشت الی خهڵک خۆشهویست ب����وو ،ئ����هوان تهنه����ا بهتۆقاندنو تهزوی����رو بهرتی����ل گوێڕایهڵ����ی دابین ئهکهن؛ سهردهش����ت عاشق بهگهلو نیش����تمانهکهی خۆی بوو، ئهوان عومرێک����ه ههردوکیانههڕاج کردوه ،ب����هاڵم لهههموی زهقتر، لهههموی سنووربهزێنتر ئهوهیه که سهردهش����ت شارستان بوو ،ئهوان کێویو ئهشکهوتنش����ین .ئهمهیش ناوکی کینهرهش����داگهڕاوهکهیانه، ئهوهی بهتهنگهاتنی سهرکردهکانی سهردهش����ت ئهوهب����وو کهخۆیان ب����ۆ س����هالمهتیی گی����انو ماڵ����ی ههرگیز نینو نابن :ش����اری! نهک هاواڵتێکانی����ان لهدڵس����ۆزییان بۆ ههچ ش����ارێکیش ،بهڵکو خهڵکی پیرە ئاربێال ،ش����ارێ کهسێ ههزار بێگانهکزتر بێ؟ ساڵ مێژوی بهسهر شانهوهیه. لهشهس����تهکانی س����ەدەی بیستدا دهمێ لهناو پ.د.ک دا دووبهرهکیو تکات����ان لێئهکهم بڕواننه وێنهکهی ههڵشاخان پهیدا بوو ،ههردوو الی سهردهش����ت ،چ����اوی تێبڕن ،لێی ناکۆک کهوتنه داش����تنی یهکتری وردبن����هوه ،ئنجا چ����او بنووقێنن. بهبازاڕیترین تان����هو ناووناتۆرهی ئهبینن؟ ئهبینن چۆن سهردهشتی س����ووک .باڵ����ی م.س س����هرۆکی الو ،تهنان����هت بهمردویی����ش ،لهم حیزبهکهی خ����ۆی تاوانبار ئهکرد وش����ترخانهیهدا ئ����ۆردوی بوغ����ز بهوهی ک����ه کوردس����تانی بهمۆزو هەڵئەبڕێ؟
سهردهشت عوس���مان ،له 2010/5/5لهالیهن هێزێکی تایبهتهوه لهبهردهم کۆلیژی ئادابی زانکۆی سهالحهدین رفێنراو دوای دوو رۆژ تهرمهکهی له موسڵ دۆزرایهوه، تا ئێستا بکوژهکانی ئاشکرا نهکراون
عهبولس���تار تاهیر ش���هریف ،له 2008/3/5لهالیهن چهن���د چهکدارێکهوه لهماڵهک���هی خۆیدا له کهرکوک درایه بهردهس���ترێژی گوللهو گیانی لهدهست دا ،تا ئێستا بکوژهکانی ئاشکرا نهکراون
س���ۆرانی مامه حهمه ،له 2008/7/21له الیهن چهند چهکدارێکهوه لهماڵهکهی خۆیاندا له کهرکوک شههید کرا ،تا ئێستا بکوژانی ئاشکرا نهکراون
کاوه گهرمیانی ،له ئێوارهیهکی درهنگوهختی 2013/12/9 له الیهن چهند چهکدارێکهوه لهماڵهکهی خۆیاندا له کهالر ش���ههید کرا ،تا ئێستا ئهو دهستهی لهپشت تیرۆرکردنی کاوه گهرمیانیهوه بو ئاشکرا نهکراوه
یادکردنەوەی سەردەشت عوسمان بەڵێندانە بۆ بەسزاگەیاندنی بکوژان! بەکر عوسمان* چوار ساڵ بەسەر تیرۆری سەردەشتی ڕۆژنامەن���ووس تێدەپەرێت ،لە ماوەی ئەم ٤ساڵەدا جەستەی سەردەشتەکان بەکوش���تنی خۆپیش���اندەرانی ١٧ ش���وباتو تیرۆری رۆژنامەنووس کاوە گەرمیانی هەروا خوێنی لەبەردەڕوات. ل���ە س���ەرەتاو ڕۆژەکان���ی دواتردا هەوڵەکانمان بۆ بەسزاگەیاندنو دادگایی بکوژەکان���ی سەردەش���ت ،ڕاگرتن���ی ئەم زنجی���رەی تاوانە ،بەرپەرچدانەی س���ەرکوتو داپڵۆس���ین دەره���ەق بە ئازادیخوازی���یو عەدالەتخوازی���ی کۆمەڵ���گای کوردس���تان ب���وو. ه���ەروەک چ���ۆن ڕێگاگرت���ن ل���ە دادگای���یو
بەسزاگەیاندن ،بگرە پاراستنو داکۆکی لە تاوانکارانو بکوژەکانی سەردەشت، بەالرێدابردنو تێپەڕاندنی دۆس���یەی تیرۆری سەردەشت ،بۆ درێژەدان بەو خوێنڕێژیو سەرکوتە بوو. لە تیرۆری سەردەشتدا هاوارەکانمان ب���ۆ دووب���ارە نەبوون���ەوەی تاوان���ی کوشتنی سۆرانەکانو سەردەشتەکان بوو .بەاڵم بەداخەوە بە کوشتنی کاوە گەرمیانی جارێکی تریش بڵندگۆیەکی مافو داخوازیەکانی ژیانی���ان ب���ێ دەنگکردینو چرایەک���ی ت���ر ی
ڕۆشناییان لە ماڵەکانمان کوژاندەوە. تیرۆری ڕۆژنامەنووس کاوە گەرمیانی لە باوەشی دایکیدا ،بە پشتیوانی بێ س���زا مانەوەی تاوانبارانی تیرۆرەکانی پێش���ووترو ب���ێ وەاڵم مان���ەوەی داخوازیەکان���ی خەڵک بۆ ناس���اندنو دادگاییکردن���ی بکوژانی سەردەش���ت ئەنجامدرا. ئازاری کارەس���اتی کوش���تنی ئەم گەنجانە چەندە بەس���وێیو بەئازارە، مەراس���یمی بێحورمەتیو ش���کاندنی کەرام���ەتو ش���عوری خانەوادەکانیان ل���ە گەمەس���ازی دادگاکان���ی حیزبدا بەئازارت���رەو برینەکانی���ان قوڵت���ر دەکاتەوە. پرۆسەی دادگایی دۆسیەی تیرۆری رۆژنامەنووسان بە کوێ گەیشتووە؟ ک���ەم رۆژ هەی���ە ئەم پرس���یارەم لەالی���ەن دۆس���تانو ئازیزان���ەوە لێ نەکرابێ���ت ،پرس���یارێکی گرنگەو ڕای جۆراوجۆر لەس���ەر وەاڵمەکەی هەیە. ب���ۆ وەاڵمدان���ەوەی ئ���ەو پرس���یارە حەقیقەتێکی تاڵ هەیە ناکرێ نادیدەی بگرین. کێش���ەی س���ەرەکی دۆس���یەی
سەردەش���ت لەس���ەرەتاوە کەم���ی بەڵگەو زانیاری لەس���ەر ئەنجامدەرانو نەخش���ەدانەرانی ئ���ەو تاوانە نەبووەو نیی���ە .بەڵکو کێش���ەکە ل���ە نەبوونی دادگای س���ەربەخۆو دەزگای دادوەری بێالیەن���ە لەکوردس���تاندا .داڕش���تنی س���یناریۆی لێژن���ەی لێکۆڵین���ەوە لە دۆس���یەکە "لێژنەک���ەی بارزان���ی"و بەڕێوەچوون���ی ئەو چیرۆکە لە دادگای هەولێرو بەڕێوەبردنی ئەو گاڵتەجاریە بەناوی پرۆس���ەی دادگایی ،بەکردەوە تۆمەتەک���ەی لەس���ەر پارت���ی تۆختر کردەوەو گومانەکانی کردە یەقین. دۆس���یەکە دانەخ���راوەو بێدەنگ���ی لێنەکراوە ،بەڵکو دۆسیەکە بەکراوەیی ماوەتەوە تا ئەو ڕۆژەی دادو دادگایەکی سەربەخۆو بێالیەن لە کوردستان بوونی دەبێ���ت .ئەوەمان ڕەتکردۆتەوە حیزب لە ڕێ���گای دادگاوە دۆس���یەکەو ئێمە بخاتە نێو موزایەدەی ناش���یرینکردنو بەکاریکاتۆری کردنی مافەکانمان. لە چەن���د رۆژی ڕاب���ردوودا هەواڵی "گواس���تنەوەی دۆسیەی تیرۆری کاوە گەرمیان���ی ل���ە دادگای ک���ەالرەوە بۆ دادگای هەولێر" باڵوبۆوە .گواستنەوەی
دۆس���یەی کاوە بۆ ئ���ەو دادگایەی کە س���یناریۆی بۆ سەردەشت دروستکردو ڕاستیەکانی تیرۆری ئەوی هەڵگێرایەوە بۆ چیرۆکێکی هەڵبەس���تراوو درۆیەکی گ���ەورە ل���ە مێ���ژووی دادوەری .ب���ۆ ش���اردنەوەی تاوانب���ارانو بکوژەکانی سەردەشت .گواستنەوەی دۆسیەکە بۆ ئ���ەو دادگایەی کە لەماوەی ٣س���اڵدا هەرچی لەدەستی هات بۆ فشار هێنانو ئازاردانی ڕوح���یو دەرونی هاوڕێیانو خۆشەویس���تانی سەردەشتو خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان درێخی نەکرد. ئەو دادگایەی بە ڕۆژی ڕوناک درۆیەکی واگەورەی تێدا نمایش کرا ئاگری دەنا ب���ە دڵی هەموومانو خوێی دەخس���تە س���ەر برینەکانمان .ئ���ەو داگایەی لە دۆسیەی تیرۆری سەردەشت عوسماندا تفی ک���ردە نێوچەوانی دادو عەدالەت، س���وکایەتیەکی گەورەی ب���ەدادگاش کرد. ساویلکەییە هەر کەسێک دڵخۆشیو ئومێد ب���ەو گەمەیەی گواس���تنەوەی دۆس���یەکە لە دادگای کەالر بۆ هەولێر ببەس���تێتەوە .ئومێد بەس���تنەوە بەو دادگای���ە بەک���ردەوە پش���تکردنە لە
ئ���ازادیو ئازادیخوازانی کوردس���تانو پشتیوانیکردنە لە تۆمەتبارانی کوشتنی سۆرانو سەردەشتو کاوەکان. بۆچی ئەو دۆسیانە بەئەنجامی خۆیان ناگەن؟ بۆچ���ی تاوانب���اران داداگایی ناکرێنو بەسزای یاسایی ناگەیەنرێن؟ ئەو دۆس���یانە بەو مانایە بەئەنجامی خۆیان نەگەیش���توون ک���ە دادگاییو سزادانی بکوژەکانو نەخشەدارێژەرانو بریاردەرانی تاوانەکە ئەنجام نەدراوە. دەنا ئەگەر مەبەس���ت دەستخس���تنی بەڵگەو ئاشکرابوونی تاوانبارو بکوژان بێت ،ئەوا ئەو ڕاستیانە لە کەس شاراوە نیین .دۆس���یەکان بوونە مەس���ەلەی خەڵکو لەئاس���تی فروانی جەماوەریدا هەڵوێستگیریان لێ کرا. دۆس���یەکان بەو ئەنجامە گەیشتوون کە ئیتر کۆمەڵگا بەرگری لە مافەکانو تێکۆش���ەرانی عەدالەتخ���وازی خ���ۆی دەکات .لەسەر پشتیگیری لە ئازادیو عەدال���ەت ش���ەڕ لەگەڵ دەس���ەاڵتو مافیاکان���ی دەکات .قۆربانیەکان���ی لە باوەش دەگرێتو سازش لەسەر خوێنی بەناح���ەق ڕژاویان ناکات .بەو ئەنجامە گەیشتووە ئەم دەس���ەاڵتە دەسەاڵتی
زوڵمو زۆرداریە ،دەس���ەاڵتی بنەماڵەو مافی���ای خ���اوەن دۆالرو نەوت���ە .بەو ئەنجامە گەیش���تووە ل���ە چوارچێوەی ئەم سیستەمو دەسەاڵتەدا هیچ مافو دادێک لەدادگاکان بەدەست نایەت. بەسزا گەیاندنو دادگایی تاوانبارانی تی���رۆری ڕۆژنامەنووس���ان بەتەنی���ا مەسەلەیەکی یاس���اییو دادوەری نیە "ئەگەرچی ئەو دەزگای���ە لە بنەڕەتدا ل���ە کوردس���تان بوونی نیی���ە" .ئەوە خۆشباوەریەکی بێهودەیە هەر کەسێک پێی وابێ���ت ،لە بارودۆخی ئێس���تای کوردس���تاندا بکوژەکان���ی س���ۆرانو سەردەش���تو کاوە دادگای���ی دەکرێن. دادگای���ی ئەوانە یانی دەس���تبردن بۆ هەڵوەشانەوەی سیس���تەمی مافیایو میلییشیای دەس���ەاڵتداری کوردستان. چونکە ئەنجامدەرانو ئەوانەی لەپشتی ئ���ەو تاوانە تیرۆرس���تیە وەس���تاون، لەبااڵترین ئۆرگانی دەسەاڵتدارەتیین، دەس���ەاڵتی ئێس���تا ئەوان���نو ئەوان دەسەاڵتن. وتەی���ەک هەیە دەڵێت :هەر تیرۆرو کوش���تنێک ئەگ���ەر تاوانب���ارو بکوژ نەدۆزرای���ەوە ،دەس���ەاڵت لە پش���تی
توڕەیی���ە لە تاوانبارانو تیرۆرس���تانو دەس���ەاڵتی ش���اهانەی میلیش���یایو بنەماڵەی���یو مافیاییان .لە یادی ئەودا بە بکوژانو تیرۆرستان دەڵێین :یادی سەردەش���تو هاوڕێکان���ی هەمیش���ە زین���دووە ت���ا ئ���ەو کات���ەی ئێ���وەو دەس���ەاڵتە خوێناویەکەت���ان دەخرێنە قەفەسی تاوانباریو بە سزای عادیالنە دەگەیەنرێن .مۆمی یادی ئەوان دڕ بە ش���ەوی تاریکی زۆردارانی کوردستان دەدات .ی���ادی ئ���ەوان بۆمبێکە لەنێو هەناوی زوڵمو زۆرداریو ئەو دەسەاڵتەی ئەوانی کوش���ت .یادکردنەوەی ئەوان بەڵێنە بۆ بەسزاگەیاندنی بکوژان. ل���ە ی���ادی سەردەش���تدا ،س���ۆران لەش���ەوانی کەرکوک خ���ەوی دەزڕێو کاوە دەبێتە ئێشکگری دادگای کەالر.
ئەنجامدەرانیەوە وەس���تاوە .یەکەمین دەرئەنجام���ی ئ���ەو دۆس���یانە .ئ���ەو ڕاستیەمان بۆ دەسەلمێنی کە تیرۆرەکانو کوش���تنی گەنجانی کوردستان لەالیەن حیزبە دەس���ەاڵتدارەکانی کوردستان پشتیوانیان لێدەکرێت .یەکێتیو پارتی بەو مەهزەلەیەی لەدادگاکان نمایش���ی دەک���ەن ،ل���ە بڵندگ���ۆی دادگاکان���ی کوردستانەوە بە ئاشکرا ڕایدەگەیەنن: ئێمەی���ن بکوژان���ی ڕۆژنامەنووس���انی کوردستان. یادکردنەوەکان بۆ چی؟ ئەم���رۆش ب���ەدوای چوار س���اڵ لە تیرۆری سەردەش���ت عوسماندا ،یادی ئەو ه���ەر یادکردنەوەیەک���ی نەریتییو عاتف���ی نیی���ە .یادکردن���ەوەی ئ���ەو ڕێزدان���انو خۆشەویس���تیو وەفاداریە بۆپەی���امو ڕێ���گای پڕ ڕیب���واری ئەو. بەرزو بەڕێز بێت یادی ئەو مرۆڤانەی یادکردن���ەوەی ئەو قەب���ول نەکردنی جەورو س���تەمە ،یادکردنەوەی هەموو لە پێن���اوی ژیانو عەدال���ەتو ئازادی ئومێ���دە بەرب���ادراوەکانو خەون���ە گیانیان بەخشی. زەوتکراوەکان���ی الوانی کوردس���تانە، دووبارەکردن���ەوەی هاواریان���ە لە دژی * برای شههید سهردهشت عوسمانهو نایەکسانیو بێ عەدالەتیو سەرکوت .ئهمه وتاری بنهماڵهی شههیدی ناوبراوه ی���ادی سەردەش���ت گەورەی���ی ڕقو لهیادی تیرۆرکردنیدا
10
rangalayawene@gmail.com
) )427سێشهمم ه 2014/5/6
رهنگاڵه
رهنگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )427سێشهممه 2014/5/6
11
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سەردەشت عوسمان ،کاوه گهرمیانی ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر
پۆرترێتی پیاوکوژەکان سمکۆ ناکام چپەیێ :تیرۆرکردنی سەردەش����ت عوسمانی جوانەمەرگ ،ئەویش بەو شێوە خوێڕییانە لەساتی تاوانەکەدا تەواو هەژاندمی .سەرپێیانە دەستم دایە پەڕەیێ کاغەزو چەند دێڕێکم لەس����ەر هۆنییەوە .ناردم بۆ یەکێ لەم سایتە کوردییانە ،کە یەک دوو کارگێڕیانم بەشەخس����ی ئەناسی، بۆ ئ����ەوەی بگا بەخوێنەری کورد. سایتەکە نە بەتەنها باڵوینەکردەوە، بەڵک����و هەرخ����ۆی لێگێ����ل کرد. زوی����ر نەب����ووم؛ بێگوم����ان هەر مێدیایە سیاس����ەتی خۆی هەیەو، سەرپش����کە خۆی ل����ەو بابەتانە بپارێزێ ک����ە لەوانەیە لەگەڵ ئەم سیاس����ەتەدا ج����ووت نەبن ،مافی من نیی����ە ئەم سەربەس����تییەیان لێزەوتک����ەم یا گلەیی����ان لێبکەم. ب����ەاڵم لێتانناش����ارمەوە هەرچی سەرمهێناو سەرمبرد تێنەگەیشتم روی مەجلی����س نەبوون����ی ئ����ەم نووس����ینەی من ئەب����ێ چی بێت؟ گەرچ����ی ب����ەدووری نازان����م ک����ە س����اویلکەییم کەمێ شووڵی لەبەر هەڵکێشابێ .بەهەرحاڵ ،لەرۆژانی رابوردوودا فویەک����م کرد بەتۆزی سەر ئەو چەند پەڕەیەداو ،لەخۆم پرس����ی بۆچی س����ەرلەنوێ هەوڵ نەدەم����ەوە بگا بەخوێنەر ،ئەویش لەی����ادی تێپەڕبوونی چوار س����اڵ بەس����ەر هەڵوەراندنی دڵڕەقانەی ژیانی سەردەش����تدا؟ نووسینەکە لەئەسڵدا ناونیشانێکی تری هەبوو: کینەیەکی رەشداگەڕاو.
سەردهشت رۆشنبیر بوو ئهوان بێسهواد سهردهشت بێگهرد بوو ،ئهوان گهندهڵ سهردهشت بهستهی سهربهستیی ئهچڕاند ،ئهوان ئهڵقهلهگوێیمان پێ ئهفرۆشن
دێیەک بوەکهکهوتبوەنزیک شاری ئاربێ��ل�ای دێرین ،وات����ا ههولێری ئهم����ڕۆوه .ه����ەر لە س����ەردەمی داریۆش����ی یەک����ەوە پێدەش����تی پ����اڵ ئەم گون����دە قۆرخکرابوو بۆ لەوەڕاندنی وشترە بێشومارەکانی ش����ا ،بۆیە ئەم ناوەی پێبڕدرابوو. لهیهکهم رۆژی ئۆکتۆبهری س����اڵی *** 331ی پ.ز دا چلو حەوت هەزار گۆگهمێ����ل یاخ����ود گەوگەمێل یا س����هربازی یۆنانی بهرابهریی شای گۆگەمێ��ل�ا وش����هیهکی (وابزانم) الو ئهس����کهندهری مهقهدۆنی لهم ئارامیی����هو ،مانای "وش����ترخانه" دهش����تهدا لهگهڵ سهد تا دووسەد ئهبهخش����ێ .ئهمهن����اوی کوێ����رە ههزار س����هربازی ههخامهنشی که
سەفەر!
پرتهق����اڵ فرۆش����توه .بارزانی����ی خوالێخۆش����بویش لههیچ جنێوێک دهم����ی نهئهپاراس����ت ،بهتایبهت، ئهمهیش جێی سهرنجه ،لهسهدان دهرفهتدا ئهوهی لهئهندامانی م.س دا بهشان سووکی لهقهڵهم ئهدا که گوایه ئهوان خوێن����دهوارو خاوهن شههادهن.
شێرکۆ بێکەس
ی شیعردا لە سەفەرێک ی ((چەمچەماڵ)) لە قەراغ دڵ ی سەرلق سپی دوو لق هێرۆ ی و ناسیمنەوە و بەرزم بین بە راکردن چوم بۆ الیان وتم :تۆ ((سەردەشت عوسمان)) نیت ئەویش ((سۆران))؟! ی ئەو دڵەی ڕێگەم ئەدەن بۆ یادگار ی باران داتان بە رۆژنامە رێگەم ئەدەن پێکەوە وێنەیەک بگرین؟! (( با ))یەک هات و پێکیشەوە سەریان لەقان ((سۆران)) وتی: ی کێ وێنەکەمان بگرێ؟! ئە شیعرێکم پێش خۆم هاتە جواب : خەمت نەبێ لە دووالوە ئەمانگرن ی هەولێرەوە و ((عەبدولخالق)) لەسەر قەاڵ ی عەشقیشەوە ی مەقامات لەسەر قەاڵ ی مەردان !)) ((عەل
شا داریۆشی س����ێ فهرماندهریان ب����وو هات����ن بهیهکدا .ش����هڕهکه بهبهزینی فارسهکان کۆتایی هات. ش����هڕی گۆگهمێل ،کهلهسهرچاوه کۆنە یۆنانییەکاندا ههر بهش����هڕی ئاربێ��ل�ا ناوبراوهچ����وهمێژوهوه. نزیکهی بیستو چوار سهدهپاشتر لهکهالوهکان����ی ش����اری پۆمپێ����ی رۆمانیدا (نزیک بهش����اری ناپۆلی لهئیتالی����ا) مۆزایکێکی زۆر جوان دۆزرای����هوه ،ک����هپێئهچێ کۆپیی ش����اکارێکی یۆنانی کۆنتر بێ .لهم پیاوکوژهکان ئهرکهناجوامێرهکهیان تابلۆ یهجگار دڵگیرهدا ئهسکهندهر بهئهنجام گهیان����د .لهههولێر هیچ
ئهبینرێ کهچۆن نهبهزانهبهخۆیو رمێکهوهداریۆش ههڵئهبڕێو ،چۆن شای ههخامهنشێکان بهشپرزهیی ههڵ����دێ .س����هیری دهموچ����اوی سهردهش����تی جوانهمهرگم ئهکرد کهوش����هی گۆگهمێلم هاتهوه یاد. لهیهکهم تاودا خۆیشم تێنهگهیشتم بۆچی .بهاڵم تا زیاتر لهدهموچاوی سهردهش����ت رائهمام ،ئاش����کراتر ئهبوو الم که پهیوهندییهک ههیه.
بهرپرسیارێ نووزهی لێوهنههات .کهبهوردی لهم تاوانهبکۆڵنهوهو، چهند رۆژی یهک����هم خۆیان تهواو تاوانب����اران بدۆزن����هوه .هۆی ئهم لێ گێل کرد .تهنانهت بهڕێوهبهری ههرزه کۆمێدیایهی دهسهاڵتداران پۆلیس بێزی نههات لهپهرلهماندا بهیاننامهیهک����ی دژ بهم تاوانهبوو هی����چ روونکاتهوه .گ����هل کێیهتا که رێکخراوێکی سهر بهسهفارهتی نوێنهری ههب����ێ؟ کهچی تاوێکی ئهمریک����ی رایگهیاندوه .س����هیره! نهب����رد لهچاوتروکهیهکدا لهههولێر خوێنهک����هی سهردهش����ت خ����ۆی قهوما ،ههموو هاتن بهیهکدا ،بوو کهس����یانی نهههژان����د .بهرینی����ی بهپاڵهپهستۆ ،تهپوتۆز بهرچاوی تاوان����ه جانهوهرانهکه نهبوه هۆی گ����رت ،ب����هدهم خۆڕاپس����کانو لیژن����ه پێکهێن����ان .ب����هاڵم چهند ش����پرزهییو س����هخڵهتبوونهوه دێڕێک����ی فهرمانبهرێکی ئهمریکی دهنگ ب����هرز ب����وهوه ک����ه لیژنه دهس����توپێی پێ گوم کردن .ئهبێ پێکدێ ،بهرپرس����ان ت����او ئهکرێن گهلێ چهن����د چ����ارهڕهش بێ بۆ
لێرهوه ،من بهخۆمدا رائهپهرمووم ه����هر بهبهراوردک����ردن دهموچاوێ ببهخشم بهبکوژهکانی سهردهشتو پۆرترێتێکیان بکێشم :سهردهشت الوێکی قۆز بوو ،ئهوان چارهگران؛ سەردهشت رۆش����نبیر بوو ،ئهوان بێسهواد؛ سهردهشت بێگهرد بوو، ئهوان گهندهڵ؛ سهردهشت بهستهی سهربهس����تیی ئهچڕان����د ،ئ����هوان ئهڵقهلهگوێیم����ان پێ ئهفرۆش����ن؛ سهردهشت الی خهڵک خۆشهویست ب����وو ،ئ����هوان تهنه����ا بهتۆقاندنو تهزوی����رو بهرتی����ل گوێڕایهڵ����ی دابین ئهکهن؛ سهردهش����ت عاشق بهگهلو نیش����تمانهکهی خۆی بوو، ئهوان عومرێک����ه ههردوکیانههڕاج کردوه ،ب����هاڵم لهههموی زهقتر، لهههموی سنووربهزێنتر ئهوهیه که سهردهش����ت شارستان بوو ،ئهوان کێویو ئهشکهوتنش����ین .ئهمهیش ناوکی کینهرهش����داگهڕاوهکهیانه، ئهوهی بهتهنگهاتنی سهرکردهکانی سهردهش����ت ئهوهب����وو کهخۆیان ب����ۆ س����هالمهتیی گی����انو ماڵ����ی ههرگیز نینو نابن :ش����اری! نهک هاواڵتێکانی����ان لهدڵس����ۆزییان بۆ ههچ ش����ارێکیش ،بهڵکو خهڵکی پیرە ئاربێال ،ش����ارێ کهسێ ههزار بێگانهکزتر بێ؟ ساڵ مێژوی بهسهر شانهوهیه. لهشهس����تهکانی س����ەدەی بیستدا دهمێ لهناو پ.د.ک دا دووبهرهکیو تکات����ان لێئهکهم بڕواننه وێنهکهی ههڵشاخان پهیدا بوو ،ههردوو الی سهردهش����ت ،چ����اوی تێبڕن ،لێی ناکۆک کهوتنه داش����تنی یهکتری وردبن����هوه ،ئنجا چ����او بنووقێنن. بهبازاڕیترین تان����هو ناووناتۆرهی ئهبینن؟ ئهبینن چۆن سهردهشتی س����ووک .باڵ����ی م.س س����هرۆکی الو ،تهنان����هت بهمردویی����ش ،لهم حیزبهکهی خ����ۆی تاوانبار ئهکرد وش����ترخانهیهدا ئ����ۆردوی بوغ����ز بهوهی ک����ه کوردس����تانی بهمۆزو هەڵئەبڕێ؟
سهردهشت عوس���مان ،له 2010/5/5لهالیهن هێزێکی تایبهتهوه لهبهردهم کۆلیژی ئادابی زانکۆی سهالحهدین رفێنراو دوای دوو رۆژ تهرمهکهی له موسڵ دۆزرایهوه، تا ئێستا بکوژهکانی ئاشکرا نهکراون
عهبولس���تار تاهیر ش���هریف ،له 2008/3/5لهالیهن چهن���د چهکدارێکهوه لهماڵهک���هی خۆیدا له کهرکوک درایه بهردهس���ترێژی گوللهو گیانی لهدهست دا ،تا ئێستا بکوژهکانی ئاشکرا نهکراون
س���ۆرانی مامه حهمه ،له 2008/7/21له الیهن چهند چهکدارێکهوه لهماڵهکهی خۆیاندا له کهرکوک شههید کرا ،تا ئێستا بکوژانی ئاشکرا نهکراون
کاوه گهرمیانی ،له ئێوارهیهکی درهنگوهختی 2013/12/9 له الیهن چهند چهکدارێکهوه لهماڵهکهی خۆیاندا له کهالر ش���ههید کرا ،تا ئێستا ئهو دهستهی لهپشت تیرۆرکردنی کاوه گهرمیانیهوه بو ئاشکرا نهکراوه
یادکردنەوەی سەردەشت عوسمان بەڵێندانە بۆ بەسزاگەیاندنی بکوژان! بەکر عوسمان* چوار ساڵ بەسەر تیرۆری سەردەشتی ڕۆژنامەن���ووس تێدەپەرێت ،لە ماوەی ئەم ٤ساڵەدا جەستەی سەردەشتەکان بەکوش���تنی خۆپیش���اندەرانی ١٧ ش���وباتو تیرۆری رۆژنامەنووس کاوە گەرمیانی هەروا خوێنی لەبەردەڕوات. ل���ە س���ەرەتاو ڕۆژەکان���ی دواتردا هەوڵەکانمان بۆ بەسزاگەیاندنو دادگایی بکوژەکان���ی سەردەش���ت ،ڕاگرتن���ی ئەم زنجی���رەی تاوانە ،بەرپەرچدانەی س���ەرکوتو داپڵۆس���ین دەره���ەق بە ئازادیخوازی���یو عەدالەتخوازی���ی کۆمەڵ���گای کوردس���تان ب���وو. ه���ەروەک چ���ۆن ڕێگاگرت���ن ل���ە دادگای���یو
بەسزاگەیاندن ،بگرە پاراستنو داکۆکی لە تاوانکارانو بکوژەکانی سەردەشت، بەالرێدابردنو تێپەڕاندنی دۆس���یەی تیرۆری سەردەشت ،بۆ درێژەدان بەو خوێنڕێژیو سەرکوتە بوو. لە تیرۆری سەردەشتدا هاوارەکانمان ب���ۆ دووب���ارە نەبوون���ەوەی تاوان���ی کوشتنی سۆرانەکانو سەردەشتەکان بوو .بەاڵم بەداخەوە بە کوشتنی کاوە گەرمیانی جارێکی تریش بڵندگۆیەکی مافو داخوازیەکانی ژیانی���ان ب���ێ دەنگکردینو چرایەک���ی ت���ر ی
ڕۆشناییان لە ماڵەکانمان کوژاندەوە. تیرۆری ڕۆژنامەنووس کاوە گەرمیانی لە باوەشی دایکیدا ،بە پشتیوانی بێ س���زا مانەوەی تاوانبارانی تیرۆرەکانی پێش���ووترو ب���ێ وەاڵم مان���ەوەی داخوازیەکان���ی خەڵک بۆ ناس���اندنو دادگاییکردن���ی بکوژانی سەردەش���ت ئەنجامدرا. ئازاری کارەس���اتی کوش���تنی ئەم گەنجانە چەندە بەس���وێیو بەئازارە، مەراس���یمی بێحورمەتیو ش���کاندنی کەرام���ەتو ش���عوری خانەوادەکانیان ل���ە گەمەس���ازی دادگاکان���ی حیزبدا بەئازارت���رەو برینەکانی���ان قوڵت���ر دەکاتەوە. پرۆسەی دادگایی دۆسیەی تیرۆری رۆژنامەنووسان بە کوێ گەیشتووە؟ ک���ەم رۆژ هەی���ە ئەم پرس���یارەم لەالی���ەن دۆس���تانو ئازیزان���ەوە لێ نەکرابێ���ت ،پرس���یارێکی گرنگەو ڕای جۆراوجۆر لەس���ەر وەاڵمەکەی هەیە. ب���ۆ وەاڵمدان���ەوەی ئ���ەو پرس���یارە حەقیقەتێکی تاڵ هەیە ناکرێ نادیدەی بگرین. کێش���ەی س���ەرەکی دۆس���یەی
سەردەش���ت لەس���ەرەتاوە کەم���ی بەڵگەو زانیاری لەس���ەر ئەنجامدەرانو نەخش���ەدانەرانی ئ���ەو تاوانە نەبووەو نیی���ە .بەڵکو کێش���ەکە ل���ە نەبوونی دادگای س���ەربەخۆو دەزگای دادوەری بێالیەن���ە لەکوردس���تاندا .داڕش���تنی س���یناریۆی لێژن���ەی لێکۆڵین���ەوە لە دۆس���یەکە "لێژنەک���ەی بارزان���ی"و بەڕێوەچوون���ی ئەو چیرۆکە لە دادگای هەولێرو بەڕێوەبردنی ئەو گاڵتەجاریە بەناوی پرۆس���ەی دادگایی ،بەکردەوە تۆمەتەک���ەی لەس���ەر پارت���ی تۆختر کردەوەو گومانەکانی کردە یەقین. دۆس���یەکە دانەخ���راوەو بێدەنگ���ی لێنەکراوە ،بەڵکو دۆسیەکە بەکراوەیی ماوەتەوە تا ئەو ڕۆژەی دادو دادگایەکی سەربەخۆو بێالیەن لە کوردستان بوونی دەبێ���ت .ئەوەمان ڕەتکردۆتەوە حیزب لە ڕێ���گای دادگاوە دۆس���یەکەو ئێمە بخاتە نێو موزایەدەی ناش���یرینکردنو بەکاریکاتۆری کردنی مافەکانمان. لە چەن���د رۆژی ڕاب���ردوودا هەواڵی "گواس���تنەوەی دۆسیەی تیرۆری کاوە گەرمیان���ی ل���ە دادگای ک���ەالرەوە بۆ دادگای هەولێر" باڵوبۆوە .گواستنەوەی
دۆس���یەی کاوە بۆ ئ���ەو دادگایەی کە س���یناریۆی بۆ سەردەشت دروستکردو ڕاستیەکانی تیرۆری ئەوی هەڵگێرایەوە بۆ چیرۆکێکی هەڵبەس���تراوو درۆیەکی گ���ەورە ل���ە مێ���ژووی دادوەری .ب���ۆ ش���اردنەوەی تاوانب���ارانو بکوژەکانی سەردەشت .گواستنەوەی دۆسیەکە بۆ ئ���ەو دادگایەی کە لەماوەی ٣س���اڵدا هەرچی لەدەستی هات بۆ فشار هێنانو ئازاردانی ڕوح���یو دەرونی هاوڕێیانو خۆشەویس���تانی سەردەشتو خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان درێخی نەکرد. ئەو دادگایەی بە ڕۆژی ڕوناک درۆیەکی واگەورەی تێدا نمایش کرا ئاگری دەنا ب���ە دڵی هەموومانو خوێی دەخس���تە س���ەر برینەکانمان .ئ���ەو داگایەی لە دۆسیەی تیرۆری سەردەشت عوسماندا تفی ک���ردە نێوچەوانی دادو عەدالەت، س���وکایەتیەکی گەورەی ب���ەدادگاش کرد. ساویلکەییە هەر کەسێک دڵخۆشیو ئومێد ب���ەو گەمەیەی گواس���تنەوەی دۆس���یەکە لە دادگای کەالر بۆ هەولێر ببەس���تێتەوە .ئومێد بەس���تنەوە بەو دادگای���ە بەک���ردەوە پش���تکردنە لە
ئ���ازادیو ئازادیخوازانی کوردس���تانو پشتیوانیکردنە لە تۆمەتبارانی کوشتنی سۆرانو سەردەشتو کاوەکان. بۆچی ئەو دۆسیانە بەئەنجامی خۆیان ناگەن؟ بۆچ���ی تاوانب���اران داداگایی ناکرێنو بەسزای یاسایی ناگەیەنرێن؟ ئەو دۆس���یانە بەو مانایە بەئەنجامی خۆیان نەگەیش���توون ک���ە دادگاییو سزادانی بکوژەکانو نەخشەدارێژەرانو بریاردەرانی تاوانەکە ئەنجام نەدراوە. دەنا ئەگەر مەبەس���ت دەستخس���تنی بەڵگەو ئاشکرابوونی تاوانبارو بکوژان بێت ،ئەوا ئەو ڕاستیانە لە کەس شاراوە نیین .دۆس���یەکان بوونە مەس���ەلەی خەڵکو لەئاس���تی فروانی جەماوەریدا هەڵوێستگیریان لێ کرا. دۆس���یەکان بەو ئەنجامە گەیشتوون کە ئیتر کۆمەڵگا بەرگری لە مافەکانو تێکۆش���ەرانی عەدالەتخ���وازی خ���ۆی دەکات .لەسەر پشتیگیری لە ئازادیو عەدال���ەت ش���ەڕ لەگەڵ دەس���ەاڵتو مافیاکان���ی دەکات .قۆربانیەکان���ی لە باوەش دەگرێتو سازش لەسەر خوێنی بەناح���ەق ڕژاویان ناکات .بەو ئەنجامە گەیشتووە ئەم دەس���ەاڵتە دەسەاڵتی
زوڵمو زۆرداریە ،دەس���ەاڵتی بنەماڵەو مافی���ای خ���اوەن دۆالرو نەوت���ە .بەو ئەنجامە گەیش���تووە ل���ە چوارچێوەی ئەم سیستەمو دەسەاڵتەدا هیچ مافو دادێک لەدادگاکان بەدەست نایەت. بەسزا گەیاندنو دادگایی تاوانبارانی تی���رۆری ڕۆژنامەنووس���ان بەتەنی���ا مەسەلەیەکی یاس���اییو دادوەری نیە "ئەگەرچی ئەو دەزگای���ە لە بنەڕەتدا ل���ە کوردس���تان بوونی نیی���ە" .ئەوە خۆشباوەریەکی بێهودەیە هەر کەسێک پێی وابێ���ت ،لە بارودۆخی ئێس���تای کوردس���تاندا بکوژەکان���ی س���ۆرانو سەردەش���تو کاوە دادگای���ی دەکرێن. دادگای���ی ئەوانە یانی دەس���تبردن بۆ هەڵوەشانەوەی سیس���تەمی مافیایو میلییشیای دەس���ەاڵتداری کوردستان. چونکە ئەنجامدەرانو ئەوانەی لەپشتی ئ���ەو تاوانە تیرۆرس���تیە وەس���تاون، لەبااڵترین ئۆرگانی دەسەاڵتدارەتیین، دەس���ەاڵتی ئێس���تا ئەوان���نو ئەوان دەسەاڵتن. وتەی���ەک هەیە دەڵێت :هەر تیرۆرو کوش���تنێک ئەگ���ەر تاوانب���ارو بکوژ نەدۆزرای���ەوە ،دەس���ەاڵت لە پش���تی
توڕەیی���ە لە تاوانبارانو تیرۆرس���تانو دەس���ەاڵتی ش���اهانەی میلیش���یایو بنەماڵەی���یو مافیاییان .لە یادی ئەودا بە بکوژانو تیرۆرستان دەڵێین :یادی سەردەش���تو هاوڕێکان���ی هەمیش���ە زین���دووە ت���ا ئ���ەو کات���ەی ئێ���وەو دەس���ەاڵتە خوێناویەکەت���ان دەخرێنە قەفەسی تاوانباریو بە سزای عادیالنە دەگەیەنرێن .مۆمی یادی ئەوان دڕ بە ش���ەوی تاریکی زۆردارانی کوردستان دەدات .ی���ادی ئ���ەوان بۆمبێکە لەنێو هەناوی زوڵمو زۆرداریو ئەو دەسەاڵتەی ئەوانی کوش���ت .یادکردنەوەی ئەوان بەڵێنە بۆ بەسزاگەیاندنی بکوژان. ل���ە ی���ادی سەردەش���تدا ،س���ۆران لەش���ەوانی کەرکوک خ���ەوی دەزڕێو کاوە دەبێتە ئێشکگری دادگای کەالر.
ئەنجامدەرانیەوە وەس���تاوە .یەکەمین دەرئەنجام���ی ئ���ەو دۆس���یانە .ئ���ەو ڕاستیەمان بۆ دەسەلمێنی کە تیرۆرەکانو کوش���تنی گەنجانی کوردستان لەالیەن حیزبە دەس���ەاڵتدارەکانی کوردستان پشتیوانیان لێدەکرێت .یەکێتیو پارتی بەو مەهزەلەیەی لەدادگاکان نمایش���ی دەک���ەن ،ل���ە بڵندگ���ۆی دادگاکان���ی کوردستانەوە بە ئاشکرا ڕایدەگەیەنن: ئێمەی���ن بکوژان���ی ڕۆژنامەنووس���انی کوردستان. یادکردنەوەکان بۆ چی؟ ئەم���رۆش ب���ەدوای چوار س���اڵ لە تیرۆری سەردەش���ت عوسماندا ،یادی ئەو ه���ەر یادکردنەوەیەک���ی نەریتییو عاتف���ی نیی���ە .یادکردن���ەوەی ئ���ەو ڕێزدان���انو خۆشەویس���تیو وەفاداریە بۆپەی���امو ڕێ���گای پڕ ڕیب���واری ئەو. بەرزو بەڕێز بێت یادی ئەو مرۆڤانەی یادکردن���ەوەی ئەو قەب���ول نەکردنی جەورو س���تەمە ،یادکردنەوەی هەموو لە پێن���اوی ژیانو عەدال���ەتو ئازادی ئومێ���دە بەرب���ادراوەکانو خەون���ە گیانیان بەخشی. زەوتکراوەکان���ی الوانی کوردس���تانە، دووبارەکردن���ەوەی هاواریان���ە لە دژی * برای شههید سهردهشت عوسمانهو نایەکسانیو بێ عەدالەتیو سەرکوت .ئهمه وتاری بنهماڵهی شههیدی ناوبراوه ی���ادی سەردەش���ت گەورەی���ی ڕقو لهیادی تیرۆرکردنیدا
12
) )427سێشهممه 2014/5/6
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
ههڵسهنگاندنێكی بابهتی بۆ دهنگهكانی گۆڕان لهههڵبژاردنهكانی 30ی نیسان ی حاجی عینایهت عومهر بهپێ���ی ئهنجام ه بهرایی���هكان پێدهچێ ل���هم ههڵبژاردن���هدا بزوتن���هوهی گ���ۆڕان لهههندێ ناوچهكانی ههرێمی كوردس���تان دهنگهكان ی وهك پێویس���ت نهبێو لهئاست چاوهڕوانیهكان���ی گۆڕانخوازاندا نهبێت .من وهك پارلهمانتارێكی گ���ۆڕان زیاتر ل ه 200 ه���هواداری گۆڕان پهیوهن���د ی پێوهكردومو داوای ه���ۆكاری دهرئهنجام��� ی نهخوازراو ی ئهم ههڵبژاردنهیان لێكردوم بۆیه ناچاربوم لهدوتوێی ئهم رونكردنهوهیهدا هۆكارهكان ی ئهم دهرئهنجام ه نهخوازراوه بخهمهڕو. واژۆكردن���ی رێككهوتن���ی پێكهێنان��� ی حكومهت لهنێ���وان پارتیو گۆڕانو پارتیو كۆم���هڵ دواتر پارت���یو یهكگرتو ههریهك بهجیاو الیهنی سهرهكیو برا گهوره پارت ی بو ،ئ���هم رێككهوتنه لهالی���هك لهكاتێك ی نهگونجادا ب���وو لهالیهكی دی دهبوای ه یهك رێككهوتن بوایه لهنێوان ههر پێنج الیهنهكهو لهیهك كات���دا بهیهكێتیش���هوه(ئهكرا لهو رێككهوتن���هدا پش���كهكانی ه���هر الی���هك دیاریكراباو ههمویان واژۆیان لهس���هركردبا ئهگ���هر الیهنێكیش قایل نهبوایه ش���وێن ی واژۆكهی بهبهت���اڵ بمایهتهوه) نهك پارت ی وهك الیهنی س���هرهكی خ���ۆ ی ئهژماربكات بێئ���هوهی دهنگهكانی لهنی���وه زیاتر بێت، سهربار ی ئهم فێڵ ه كه پارتی لهالیهنهكان ی كرد گ���ۆڕان نهیتوان ی وهك پێویس���ت بۆ جهماوهر ی كوردس���تانی رونبكاتهوهو ال ی خهڵ���ك ئهم رێككهوتن��� ه وهك رێككهوتن ی درێژخایهن���ی دو حی���زب لێكدرای���هوهو راگهیاندن���ی گ���ۆڕان نهیتوان��� ی قهناعهت بهخهڵك���ی كوردس���تان بهێن���ێ ك���ه ئهم رێككهوتنه تهنها بۆ پێكهێنان ی حكومهتهو
بهس. یهكێت ی نیش���تمانی كوردس���تان توان ی كار لهس���هر ئ���هم رێككهوتنه ب���كاتو زۆر بهتوندی دژ ی وهستایهوهو خۆ ی بهمهزڵوم نیشاندا ك ه گوایا ئهم چوار الیهنه بهتایبهت پارتیوگ���ۆڕان پیالنی���ان دژی گێ���ڕاوه، لهكاتێكدا یهكێتی هۆكاری سهرهكی رزگار ی خهڵكی كوردس���تانهو وا ئێس���تا ستهم ی لێدهك���رێ ،بهم پێی ه توانی ئ���هو دهنگان ه بهالی خۆیدا رابكێشێ كه لهههڵبژاردنهكه ی 9-21دا بههۆی دژایهت���ی پارتی دهنگیان بهگۆڕاندابو بهتایبهت لهس���نوری ههولێرو بتوێنو پشدهر. سهربار ی ئهو ههمو زوڵمه ی كه دو الیهن ی دهسهاڵت (پارتیو یهكیهتی) لهماوه ی 23 ساڵدا لهخهڵكی كوردستانیان كردوه بهاڵم راگهیاندن��� ی یهكێت���ی توانی ت���ا رادهیهك لهماوهی ئ���هم مانگهی ههڵبژاردندا یهكێت ی بخاته قاڵب���ی ئۆپۆزس���یۆنو دژه پارتیو شوێنهكهی خۆی بداته گۆڕان وهك ئهوه ی گۆڕان دهسهاڵت بێتو یهكێت ی ئۆپۆزسیۆنو راگهیاندنی گۆڕان بههۆ ی ئهو رێككهوتنه ی لهگ���هڵ پارتی كردبوی نهیتوانی هێرش��� ه راگهیاندنهكان ی لهس���هر پارتی چڕبكاتهوه پیاوێک لهکاتی دهنگداندا وهك ،9-21نهگونجاوی���ش بو هێرش���هكان بهتهنها لهسهر یهكێتی چڕبكاتهوه ،بهئاشكرا بێگهڕانهوه ب���ۆ پارلهمانتارهكانیان بڕیار ی ههستمانپێكرد ئهوهی لهههگبهكهی گۆڕاندا دیاریكردنی رۆژ ی تهواوكردنی دانیش���تن ی ب���و دژی حیزبهكانی دهس���هاڵت بهتایبهت یهكهمیانداو بۆشیان چوه سهرو وادهكهش پارتی بهكارنهه���اتو یهكێتیش بهزیادهوه بهیهك رۆژ پێش ههڵب���ژاردن بو ك ه ئهكرا چ��� ی لهههگبهی���دا ههب���و دژی پارت��� ی گۆڕان پێداگری لهسهر دواخستنی بكردای ه بهكاریهێنا بهتایبهت ئهو تۆمهتانهی ك ه بۆ بۆ دوا ی ههڵبژاردن ،ههڵبژاردنی س���هرۆك ی سهرۆك ی لیستی س���لێمانییان ههڵبهستو پارلهم���ان ئهنجامدراو س���هرۆك بهر گۆڕان ههرچهن���ده زۆربهی هێرش���هكان بێبنهماو كهوت ،لههۆڵ���ی پارلهماندا فراكس���یۆن ی بوختان بون بهاڵم بێكاریگهر نهبون لهسهر یهكێت���ی توانی ئ���هم ههل���ه بقۆزێتهوهو ژمارهی دهنگدهری گۆڕان .گۆڕان بهرامبهر بهش���ێوهیهكی زۆر شارس���تانیانه پهیام ی ئ���هو تۆمهتانه زیاتر بێدهنگ��� ی ههڵبژاردو خۆی���ان بگهیهننو ئهوهن���دهی دی خۆیان تهنها وهاڵمێكی كاریگهر یهك بهڵگهنامه ی بهمهزڵوم پیش���انبدهنو لهم سیناریۆیهشدا خاوهن فایلهكان ی ناو یهكێتی بو ،س���هرنج سهركهتوبونو ئامانجهكهشیان پێكا ،ئهگهر بدهن چهند كاریگ���هر دهبو گهر ناوهڕۆك ی ئهم دانیش���تنه یهك رۆژ دوای ههڵبژاردن ئ���هو بهڵگهنامهیهو چهندان���ی د ی كه الی بوای���ه بۆ گۆڕان باش���تر دهبو بهاڵم پارت ی گۆڕان ه ب���ۆ كۆمهاڵنی خهڵكیان بدركاندایه .بهمهبهس���ت ئهم دانیش���تنهی لهو كاتهدا بهاڵم پاش چی (لهپ���اش باران فهرهنج ی ئهنجامداو ئامانجهكهش ی پێكا. بێدهنگی گۆڕان بهرامبهر بهو نمایشانه ی چ ی لێبكهم) بزوتنهوهی گ���ۆڕانو پارت ی وهك حیزب ك ه یهكێت ی كردیانو خۆیان خس���ته قاڵب ی
فۆتۆ :نالی ئۆپۆزس���یۆنو گۆڕانیان پێچا بهپارتیهوهو وهك ش���هریك ی چهند ساڵه هۆكارێكی د ی بو بۆ زۆربون ی دهنگهكان ی یهكێتی ئهتوانرا زیاتر لهسهر ئهم تهوهره كاربكرێت ب���هم ش���ێوهیه پارت��� ی توانی ش���هڕ ی راگهیاندنی نێ���وان دو الیهن ك ه الیهنگرانو ههوادارانی���ان زۆر لهی���هك نزیكنو زۆرجار بهئاس���ان ی ئهمب���هرو ئهوب���هر ئهك���هن توندبكاتهوهو خۆی بكات ه سهیركهر ئهویش بهمۆركردن���ی رێككهوتنێك كه ئهكرا پاش ههڵبژاردن بێتویهكێتی���ش تێیدا هاوبهش بێت كه بێگومان یهكێتی تهنها بۆ موزایهده رێككهوتن���ی نهك���رد لهگ���هڵ پارتیو ئهم راس���تیهش پاش ههڵبژاردن ئاشكرا دهبێت ك ه چۆن یهكێت ی دهگهڕێتهوه بۆ باوهش��� ی باوانو بۆ الی هاوپهیمانه س���تراتیجیهكه ی پاش ئ���هوهی توانی تا رادهی���هك تۆڵه ی شكستهكه ی 2013-9-21بكاتهوهو بۆ پارت ی بس���هلمێنێ كه وزه ی ههستانهوهی تێدایهو
لهالیهك ی دییهوه توان ی بهشداریكردنهكه ی رابگرێ تا ئهو كاتهی هاوكێشهی پارلهمان ی كوردس���تان تێك���هڵ بهكورس���یهكان ی ئهنجومهنی نیش���تمان ی عێڕاقوپارێزگاكان بكات كه بێگومان بهشێوه ی ئهرێنی سود ی دهبێ بۆی. سهركهوتنی گۆڕان لهس���ێ ههڵبژاردن ی 2009و 2010و 2013وایكرد كه سهركردایهت ی گۆڕان خهمس���اردو كهمبایهخ بێت بهرامبهر الیهنگ���رانو ههواداران ی خۆی لهس���نور ی ههولێرو سلێمانی ،ههر ئهمهش وایكرد ك ه چهند كهس���ێكی كاریگهر ی ناو بزوتنهوه ی گ���ۆڕان كهنارگیربب���نو پش���تگوێ بخرێن بهتایبهت لهگهرم���ه ی ههڵبژاردنهكاندا ئهم حاڵهتهمان بینیو لهرێژهی دهنگهكانیش���دا رهنگیدایهوه. س���هرباری ئ���هو هۆكاران���هی ك��� ه بۆ كهمتهرخهمیو الواز ی ههڵوێس���تی گۆڕان دهگهڕێت���هوه یهكێت���یو پارت��� ی وهك دو
سهركهوتنی گۆڕان لهسێ ههڵبژاردنی 2009و 2010و 2013وایكرد كه سهركردایهتی گۆڕان خهمساردو كهمبایهخ بێت بهرامبهر الیهنگرانو ههوادارانی خۆی لهسنوری ههولێرو سلێمانی حیزبی خاوهن هێزو دهسهاڵتو دراو توانیان بهبهرنامهی پێشوهخت ساختهكار ی بكهن ك ه خۆی لهههڕهش���هو تۆقاندنو تهزویر ی ناسنامهو بهخشینی پارهو وهعدو پهیمان ی پلهوپۆس���تو پ���ڕۆژهو هێنان���ی هاواڵت ی ع���هرهبو س���وریو كوردان��� ی پارچهكان ی دیو ههڕهشه ی بڕین ی موچهو بهكارهێنان ی كامێراو لێدان ی هاواڵتیانو چاوترس���اندنیان توانیان كاریگهریان ههبێت لهسهر ژماره ی دهنگهكانیانو لهبهرامبهریش���دا گۆڕان وهك نهریتی ههمیش���هیی خ���ۆی پهنا ی بۆ ئهم هۆكاران��� ه نهب���ردو گهر هێزو دهس���هاڵتو دراویشی ههبێت پهنا ی بۆ نابات. س���هربار ی ئهم ههمو ههڵهو كۆسپانه ی بهردهم بزوتنهوهی گۆڕان هێشتا ئهتوانین بڵێین ك ه دهنگهكان ی گۆڕان جگ ه لهسنور ی ههولێ���رو بتوێ���نو پش���دهر لهس���هرجهم ناوچهكانی د ی لهكوردستان بهدهۆكیشهوه لهپێشڕهویدا بوهو ههستی پێدهكرێ.
پاشهكشهی گۆڕان بۆ؟ ی ئارارات عهل بزوتنهوهی گۆڕان ههر لهس����هرهتا ی دروس����تبونیهوه وهك س����یمبولی چاكس����ازیو دژه گهندهڵی دهركهوت, ل����هو چوارچێوهیهش����داتوانی نزیكهی نیوملی����ۆن دهنگدهر ل����هدهوری خۆی كۆبكاتهوه لهههڵبژاردنی ()2009\7\25 توانی ببێت����ه خاوهنی ()25كورس����ی پهرلهمان (سهرهڕای ئهو ههمو ترسو تۆقان����دنو نانبڕینو س����اختهكاریو... هتد كه بهرامبهر بهدۆستو ههوادارانی بهكارهێنرا) دوای پێكهێنان����ی كابینهی حهوتهمی حكومهت����ی ههرێم بزوتن����هوهی گۆڕان س����هنگهری بهرههڵستی (ئۆپۆزسیۆن) بون����ی ههڵب����ژاردو ل����هم بوارهش����دا ت����ا ڕادهی����هك جێدهس����تی دیارب����و (ئهگهرچی بێ كهموكوڕییش نهبوه), بهردهوامبون����ی دهس����تهاڵت لهس����هر پهیڕهوكردن����ی گهندهڵ����یو ناڕون����ی داهاتی نهوتو ناوخۆ ...هتد گهیش����ته ئاس����تێك ك����ه لهئاس����تی ههڵبژاردنی ( )2013\9\21گ����ۆڕان ببێت����ه هێ����زی دوهم ,ب����ۆ ههڵبژاردنی ()2014\4\30 چ بزوتن����هوهی گ����ۆڕانو چ بهش����ێك لهچاودێ����ران پێش����بینی بهرزبونهوهی دهنگهكانی گۆڕانیان دهكرد ,بهاڵم ئهم پێشبینیه وادهرنهچو بهڵكو تا ڕادهیهك دهنگهكانی بهرهو پاشهكشهچو بهجۆرێك لهشاری ههولێر لههێزی دوهمهوه بوهوه بههێزی س����ێههمو لهش����اری سلێمانیو
دهوروبهیش����یداجیاوازی دهنگهكان���� ی لهگ����هڵ (ی.ن.ك)ی ركاب����هری بهرهو لێكنزیكبون����هوه چ����و ,ئهگهرچ����ی تا ئێستا بهشێوهیهكی فهڕمی ئهنجامهكان ڕانهگهیهن����راوه بهبۆچون����ی م����ن ئهم پاشهكش����هیهی گۆڕان دهگهڕێتهوه بۆ چهند هۆكارێك لهوانه: -1الوازیی ڕاگهیاندنو پڕوپاگهندهی گ����ۆڕان ههڵبژاردن,بزوتن����هوهی الوازییهك����ی زۆر بهڕاگهیاندنهكانی����هوه دهبین����راو نهیتوان����ی كارنام����هی بههاونیش����تمانیان بزوتنهوهك����ه بگهیهنێ����تو كاریگهریی����ان لهس����هر دابنێ,بهڵك����و زیاتر باس����ی گهندهڵی دهك����رد كه ئهم باس����كردنهش جۆرێك لهدوبارهبونهوهی پێوه دیاربو ،واته ئهم كارتی گهندهڵیهو جۆری گهندهڵیهكانی لهههڵبژاردنی 2013\9\21بهكارهێنابوو ئهم دوبارهبونهوهیهش كاریگهری زۆری لهسهر دهنگدهران نهبو. -2فهرامۆش����كردنی پارتی,تیغ����ی ی لهیهكێتی ڕاگهیاندنی گۆڕان زیاتر ڕو ب����و ,كهمت����ر ڕوی لهپارت����ی بو (تا ڕادهیهك پارتی فهرامۆشكرابو) ئهمهش لهدهنگدهران����ی گ����ۆڕان (یهكێتیهكانی دوێن����ێو گۆڕانهكان����ی ئهم����ڕۆ)ی نیگهرانك����ردو ناچ����ار نوك����ی قهڵهمی دهنگدانی����ان لهبهرژهوهن����دی یهكێتی بهكارهێنا. -3گ����ۆڕان وای پیش����اندهدا ك����ه لهههڵم����هتو هێرش����بردندایه پێویس����تی بهبهرگری لهخۆكردن نییه لهڕاگهیاندندا,ب����ۆ نمونه كاتێك دهوترا
بهڕێ����ز دكتۆر ههڤاڵ بهعس����ییه ,ئهوا تاوان ئهژم����ار دهكرد,بهاڵم بزوتنهوهی گۆڕان بهتوندی بهگژ ئهم دۆس����ییهیهدا گۆڕان نهیتوانی قهناعهت بههاواڵتیان ی نهچ����وهوهو وهك پێویس����ت بهرگ����ری كوردس����تانو بهتایبهت����ی دهنگدهرانی خ����ۆی بكاتكه ئ����هم ڕێككهوتنه تهنها لهناوبراونهكرد. -4یهكێت����ی توان����ی س����هركهوتوانه بۆ پێكهێنان����ی كابینهی ههش����تهمهو نوسینهكانی دكتۆر ههڤاڵ لهڕۆژنامهی هی����چ مهرامو پالنێكی دژ بههیچ كهسو ه����اوكاری لهبهرژهوهن����دی خ����ۆی الیهنێك لهپش����تهوه نییهو,هیچ جۆره بهكاربهێنێتو باوهڕ بهدنگدهرانی خۆیو پاشكۆیهتیهكی بۆ پارتی تێدا نییه. -6دانیش����تنه دوقۆڵیهك����هی نێوان بهش����ێك لهدهنگدهرانی گۆڕانیش بكات كه ئهوه جۆرێكه لهبهعس����یبون,بهاڵم مهسعود بهرزانیو نهوشیروان مستهفا كه بزوتنهوهی گۆڕان نهیتوانی س����ود لهو دور لهچاوی كامێراو بێ ئامادهبونی هیچ ههمو فایلی جاسوس����یو بهعسیبونهی كهسێكی تر ئهنجامدرا بێ هیچ لێدوانێك بهشێك لهسهركردهو دهسهاڵتدارهكانی بۆ ڕاگهیاندن����هكانو ئاش����كرانهكردنی یهكێت����ی ببینێ����ت وهك خۆیان دهڵێن ناوهڕۆكی كۆبونهوهكه بۆ ڕای گش����تی ل����هوهی دكت����ۆر ههڤ����اڵ زۆر خراپترو تا ڕادهیهك كاریگهری ههبوه لهس����هر دهنگدهرانی گۆڕان ك����ه لهبهرژهوهندی شهرمنانهترو مهترسیدارترن. -5یهكێت����ی زۆر زیرهكان����ه توان����ی یهكێت����ی دهنگبدهن,چونك����ه یهكێتی ڕێككهوتننامهی پێكهێنان����ی كابینهی ئهم كۆبونهوهی����هی بهكۆبونهوی ژوره ههش����تهمی حكومهتی ههرێ����م لهنێوان تاریكهكان ناس����اند ,كه پێشتر گۆڕان پارت����یو گۆڕان����دا بقۆزێت����هوهو وای زۆر بهتوندی ب����هڕوی كۆبونهوهی ژوره لهخهڵكی كوردس����تان گهیاند كه ئهمه تاریكهكاندا دهوهستایهوه. -7بهش����داریكردنی بهڕێ����ز (جهالل ڕێككهوتنێك����ی ههمهالیهن����هی گۆڕانو پارتییهو گۆڕان بۆته پاشكۆی پارتیو تاڵهبانی) س����كرتێری گش����تی یهكێتی جێگای پاشكۆیهتی یهكێتی گرتۆتهوهو ,لهپرۆس����هی دهنگداندا ههستو سۆزی ههروهها یهكێتی ئهگهرچی تا ئێستاش جهم����اوهری یهكێتی جواڵن����دو وایكرد لهحكومهتدای����هو نی����وهی گهندهڵ����یو بهجۆشو خرۆشهوه بهشداری پرۆسهی كهموكوڕیهكانی ڕابردوی لهئهستۆدایه ,دهنگ����دان بك����هن ,لهههمانكاتدا كاری ب����هاڵم لهههڵمهت����ی ههڵبژاردندا خۆی كرده سهر ههس����تو سۆزی ژمارهیهك وهك ئۆپۆزس����یۆن پیش����اندهداو وهك لهدهنگ����ه خۆڵهمێش����یهكانی نێ����وان ئ����هوهی ن����ه بای دیب����ێو نه ب����ارانو یهكێتیو گۆڕان,كه تا ئهو ساتهوهخته ههمو ئ����هو گهندهڵیان����هی لهڕابردودا بڕیاریاننهدابو دهنگ بهكامیان بدهن. وازهێنانی بهڕێزان عوسمان -8 ههیب����وه گ����ۆڕان كردویهت����یو گۆڕان ێ بانیماران����یو س����االر عهزی����زو ...هتد، لێیبهرپرس����ه ,خۆی بهفریش����تهو ب
ههرچهن����ده ئهمان����ه نهیانتوانی بهقهد جێپێ����ی خۆی����ان دهن����گ لهگ����ۆڕان كهمبكهنهوه بهاڵم ورهیهكی باشیان دا بهیهكێتیهكان كه بهگڕوتینهوه بهشداری لهههڵبژاردنهكاندا بكهن. -9لهخۆبایی(بوغ����را) بون����ی گۆڕان كه لهههڵبژاردنی پێش����ودا بوبوه هێزی دوههم,گ����ۆڕان بهجۆرێ����ك بوغرا بوبو كه دهستی خس����تبوه ژور سهریو بهو خهیاڵهی ك����ه یهكێتی نهك دهنگهكانی بهرزنابێت����هوه بهڵك����و دهنگهكانی كهم دهكاتو بهرهو پوكانهوهو بچوكبونهوهی زیات����ر دهچێت بهتایبهتی كه بهش����ێك لهكاندیدهكان����ی یهكێت����ی الوازب����ونو ئهگهری دهرچونیان زۆر سهختبو. لهكۆتایی����دا بزوتنهوهی گ����ۆڕان بۆ ههس����تانهوهی زیاترو بونهوهی بههێزی دوهمو ههنگاون����ان بهرهو هێزی یهكهم تهنها دو ڕێگهی لهبهردهمدایه: -1بهش����داریكردن لهحكومهت����داو كارك����ردن ب����ۆ خزمهتكردن����ی خهڵكو جێبهجێكردنی النیكهمی بهش����ێك لهو بهڵێنانهی كه بهجهماوهری داوه. -2دوركهوتن����هوه لهپارت����یو نهبهس����تنی هیچ جۆره هاوپهیمانییهك لهپێن����او بهرژهوهن����دی (شهخس����ی) و حیزبی,چونك����ه سروش����تی خهڵكی س����لێمانی وایه ه����هر هێ����زو الیهنێك بهههر بیانوی����هك لهپارتی نزیكبێتهوه ئهوا ئهم پش����تی تێدهكاتو پهراوێزی دهخاتو دواجار ههستانهوهی ئهستهمه چونكه وهك (عهتا قهرهداغی) دهڵێت "درهختی زهرد لهسلێمانی وشكبو".
لهم ژمارهیادا مهریوان وریا قانع بههۆی کاری تایبهتهوه نهیتوانی گۆشهی "ئهودیو شتهکان" بنوسێت لهگهڵ داوای لێبوردنمان لهخوێنهران
بزوتنهوهی گۆڕان الوازییهكی زۆر بهڕاگهیاندنهكانیهوه دهبینراو نهیتوانی كارنامهی بزوتنهوهكه به هاونیشتمانیان بگهیهنێتو كاریگهرییان لهسهر دابنێ
بیروڕا
) )427سێشهممه 2014/5/6
birura.awene@gmail.com
بزوتنهوهی گۆڕانو ههنگوینی دهسهاڵت ئارام قادر حهمهسور بێگوم���ان ههنگوین زۆر ش���یرین ه بهاڵم ههنگهكان كارێكی زۆر دهكهن ت���ا ههنگوینهكه دروس���ت دهكهن. دواتریش مرۆڤهكان دهیخۆن. بزوتن���هوهی گۆڕانی���ش ل���هدوای 2009/7/25وهك هێزێك���ی چاالكی ئۆپۆزس���یۆنی سیاسی دهركهوت ،بو بهچاالكترین ئۆپۆزس���یۆنی سیاسی لهههرێمی كوردس���تان ،بزوتنهوهی گ���ۆڕان زۆر ش���ارهزابو لهب���واری كۆمهڵناس���ی سیاس���یهوه ،چونكه كاری لهس���هر ناخی كۆمهڵگ ه كردو گهورهتری���ن خهمهكان���ی كۆمهڵگهی بهستهوه بهكارنامه سیاسییهكهیهوه، لهس���هروی ههمویان���هوه ناعهدالهتی كۆمهاڵیهتی ب���و ،بزوتنهوهی گۆڕان خهمهكان���ی كۆمهڵگ���هی ههڵمژیو لهتۆپخانهكهی���هوه ( )KNNكاری ی جدی لهس���هر كردو سهرنجی %25 خهڵك���ی ب���هالی خۆی���دا ڕاكێش���ا، لهمهش���دا لهدهرونزان���ی جهماوهردا ش���ارهزابون ،پاش ماندوبونێكی زۆر لهسهر شهقامو لهناو پهرلهمان ئێستا گهیشتونهت ه ههنگوینهكهی دهسهاڵت ك��� ه هاوبهش���یكردنیان ه لهحكومهتی ههرێمی كوردستان كابینهی ههشتهم چهند وهزارهتێكی گرنگیان وهرگرتوه. ئێس���تا گوڕانخ���وازان بزوتن���هوهی گۆڕانیان خستۆته تاقیگهی حكومڕانی لهههرێمی كوردستان ،بۆئهوهی ئهم بزوتنهوهیه وهك چۆن لهڕوی تیۆری س���هركهوتوبو ،بزان���ن ئای���ا لهڕوی پراكتیكییهوه سهركهوتو دهبێت؟ ئهم���ه گهورهتری���ن پرس���یاری گۆڕانخوازان���ه چونك ه دهمێكه وتراوه بهڕیش نیی��� ه بهئیش���ه .كهوات ه بۆ بزوتنهوهی گۆڕانیش وشهیهك دێتهوه یادی ك��� ه زۆر بهكاریهێناوه بهرامبهر
دژهكانی ئهویش " كردار ش���هرته". د.عهلی شهریعهتی دهڵێت "من ڕهخن ه دهگرم كهواته ههم" ،بزوتنهوهی گۆڕان توانیویهت���ی الیهنگ���ری ڕهخنهگری سیاسی توند دروس���تبكاتو ئاستی هۆش���یاری سیاس���ی بهرز بكاتهوه. چونكه ئۆپۆزسیۆن ئاستی هۆشیاری سیاسی تاكی كوردی بهرزكردۆتهوه لهماوهی چوار ساڵی ئۆپۆزسیۆنبوندا، تاكێ���ك بهردهوام پرس���یار دهكاتو ڕهخن���ه دهگرێ���ت ،تاكێك ئێس���تا دهتوانێ���ت ڕهشو س���پی لهیهكتری جیابكات���هوه ،بزوتنهی گ���ۆڕان بهو زمان��� ه ڕهخنهییه تون���دهی زۆربهی دهرگا داخراوهكانی ژوره تاریكهكانی دهس���هاڵتی جوت حیزب���ی پارتیو یهكێتی وااڵكرد ،بهمهش بهش���ێكی زۆری تاكی كوردی ئهزمونی ڕهخنهی سیاسی دژی دهسهاڵت پهیداكردوه، ئێس���تا دهنگدهران���ی گ���ۆڕان ك��� ه خاوهن ئهزمونی ڕهخنهی سیاس���ین بزوتنهوهكهی���ان دهخهن���ه تاقیگهی حكومڕان���ی ،گهر پێش���تر چاودێری دهس���هاڵتی جوت حیزب���ی پارتیو یهكێتی بكرای ه بهئاسایی ئهوا ئێستا دهنگدهران���ی گۆڕان بهتهلیس���كۆب چاودێ���ری بزوتنهوهكهی���ان دهكهن، بۆی ه چهند ههڵهی���هك لهحكومڕانیدا كێرڤی دهنگهكانی بزوتنهوهكه دێنێت ه خوارهوه ،پێویسته فراكسیۆنی نیلی لهپهرلهمانی كوردس���تانو ڕێكخهری گش���تیو جڤاتی نیشتمانی چاودێری وردی كاربهدهستانیان بكهنو لهیهك ههڵهشیان خۆش���نهبن ،تا تهرازوی كارنام��� ه سیاس���ییهكهی گ���ۆڕانو پۆستهكانی السهنگ نهبێت ،وهرگرتنی پۆستی وهزارهتی پێشمهرگه قورس ب���وه دڵنیاب���ن چاكسازییهكهش���ی زۆر ق���ورس دهبێ���ت چونكه حیزب ئ���هم وهزارهتهی خنكان���دوه ،نابێت
یان یەکەمین یان دۆڕاوین پێویست ه فراكسیۆنی نیلی لهپهرلهمانی كوردستانو ڕێكخهری گشتیو جڤاتی نیشتمانی چاودێری وردی كاربهدهستانیان بك هنو لهیهك ههڵهشیان خۆشنهبن وهرگرتن���ی وهزارهت���ی پێش���مهرگ ه ب���هالی ئێوهوه ههمو ش���تێك بێت، وهك جهمال عهبدولناس���ر دهیگوت "س���وپاكهم پهرلهمانم���ه" ،دهبێ���ت ڕێ���ژهی پێش���مهرگه دیاریبكرێ���تو بژێوییان باش���بكرێتو بندیوارهكان ببن���هوه پێش���مهرگه ی���ان ڕهوانهی ماڵهوهی���ان بكهن���هوه چونك��� ه ئهم بندیواران ه زۆرینهی پێش���مهرگهیان توش���ی خهمۆك���ی ك���ردوهو تهنیا لهوهرگرتنی موچه یاوهرییان دهكهن، وهك نێچیرڤان بارزانی گوتی یهكهم
كاری وهزارهتی پێشمهرگ ه یهكخستی وهزارهت���ی پێش���مهرگهی ه لهڕێگهی یهكخس���تنی هێزهكان���ی حهفت���او ههشتای یهكێتیو پارتی. وهزارهت���ی دارای���ی گهورهتری���ن كێش���هی داهاتی ن���هوتو مهرزهكان دهبێت ،وهزارهت���ی دارایی بهبێ ئهم دو ش���ته مان���ای وهزارهت���ی دارایی لهدهس���ت دهدات ،چونك���ه ئهم دو ش���ته زۆرترین پرس���یاری لهسهره، چونك ه ڕهخنهكانتان لهس���هر ئهم دو بابهته دهنگێكی زۆری بۆ زیادكردون، بۆیه دهبێت وهزیری دارایی كابینهی ههش���تهم داهاتی نهوتو مهرزهكان بزانێت ن���هك وهك وهزیری پێش���و ئاگای لهم بابهت��� ه نهبێتو نهزانێت چهندهو لهكوێی���ه؟ كهموكورتییتان لهم بابهته بههاری گۆڕانتان لێدهكات بهپایزی گۆڕان ،ئێس���تا بزوتنهوهی گۆڕان لهتاقیكردنهوهیهكی قورس���ی چوارساڵی حكومڕانیدای ه ئهگهر بگات ه چوار ساڵ چونك ه لهوانهی ه لهنیوهی ڕێگادا س���هركهوتونهبێتو بكشێتهوه بۆی���ه قورس���ه چونك��� ه یهكهمجاره حكومهتی جوت حیزب���ی نامێنێتو دهنگ���هكان حك���وم دهك���هن نهك ڕێككهوتنی س���تراتیژی ،ئ���هو زمانه ڕهخنهییهی خۆتان دروس���تتانكردوه ئهمڕۆ ڕوب���هڕوی ئێ���وه دهبێتهوهو لهسهر ئێوهش تاقیدهكرێتهوه ،بۆی ه دهبێت كهسی لێهاتوو پسپۆر بكهن ه كاربهدهستو دهس���هاڵتی ڕههاشیان پێن���هدهنو ب���هردهوام چاودێرییان بكهن ،چونك���ه دهمێك ه یۆنانییهكان گوتویانه "دهسهاڵتی ڕهها گهندهڵیی ڕهها دروستدهكات". لهكۆتایی���دا دهبێ���ت ش���یرینی ههنگوینهكهی دهس���هاڵت بزوتنهوهی گۆڕان توش���ی شهكره نهكات چونك ه نیشانه گهورهكهی شهكره الوازییه.
هەڵبژاردنو کێشەکانی هەرچی هەڵدەستێ نیشتمانپەروەرە کە دەرفەتی دی بەشی خۆبەرە
کاتی دهنگدان
بەیان ئیبراهیم هەرکەسەی هەوڵی گیانی خۆی ئەدا هیچ کەسم نەدی ڕۆح بکا فیدا هەرچی هەڵدەستێ نیشتمانپەروەرە کە دەرفەتی دی بەشی خۆبەرە لە ٣٠ی نیسان هاونیشتمانییەکان ئەرک���ی خۆی���ان بەجێهێن���او بەرەو سندوقەکانی دەنگدان چونو نوێنەرانی خۆیان بۆ ئەنجومەن���ی پارێزگاکانی کوردستانو پاڕلەمانی ئێراق هەڵبژارد، هێشتا بەتەواوی لەالیەن کۆمیسیۆنی بااڵی هەڵبژاردنەکان دەرەنجامی ئەم هەڵبژاردنە بەفەرمی ڕانەگەیهنراوە، بەاڵم بەڕاست یا بەدرۆ هەر الیەنەی خۆی بەبراوە دەزانێو دەس���ت دەکا بەپڕوپاگەن���دە بۆ خۆی ،کە ئەوەش
تا ڕادەیەك دەکرێ بەئاسایی بزانرێ، بەاڵم هەڵکوتانە س���ەر سندوقەکانو لێدانو بریندارکردنی پارێزەرانی ئەم سندوقانە چی؟ ئایا دەس���تدرێژییکردن بۆ س���ەر مافی کۆمەاڵنی کوردس���تان کارێکی ڕەوایە؟ ئایا پەنابردن بۆ تەزویرو تەش���ویه ڕێگاچارەیە؟ ئای���ا هەڵخەڵتان���دنو درۆ لەگەڵ ویژدانی ئ���ەم خەڵکەک���ردن بانگی سەربەخۆیی بۆ دەوڵەتی کوردییە؟ بەدڵنیایی���ەوە وەاڵم���ی ئ���ەم پرسیارانە(( نا )) یە! بەداخەوە نە حیزبە سیاسییەکانی کوردس���تانو نە زۆرینەی الیەنگرانی ئ���ەم حیزبان���ە لەئاس���تی مێ���ژوی
13
کوردس���تانو جیهان���ی سیاس���یدا هەس���ت بەبەرپرس���ێتی خۆی���ان دەکەن تا بەرگریی لەم ش���ااڵوبردنو س���وکایەتیکردن بەبەرامبەرەکانیان بکەن ،ئەوەی لەمیدیاکانو لەس���ەر ت���ۆڕه کۆمەاڵیەتییەكانهوە دەبینرێ، بەڕاستی جێی شەرمە بۆ نەتەوەیەك کە ئەم هەم���وە ش���ەڕو قوربانییو ناکۆک���یو دەربەدەرییەی بەخۆیەوە دی���وە ،ئاوا بیەوێ دڵ���ی الیەنگرانی خۆی رازی بکا. من وەك هاواڵتی���هك داوا لەهەمو خوشكو برا خۆشەویستەکانم دەکەم ددان بەجەرگ���ی خۆی���ان دابهێنن، ت���ا لەچەند ڕۆژی داهات���ودا لەالیەن کۆمیس���یۆنی ب���ااڵی هەڵبژارن���ەوە رادەگەیەن���رێ دەرەنجام���ەکان
خۆی���ان بەچەواش���ەکاریی هێندێك لەمیدیاكان���ەوە مان���دو نەکەن ،کە هەڵکوتان���ی بۆ سەرس���ندوقەکانی دەنگدانو هێرشکردنە سەر بزوتنەوەی گۆڕانی���ان ک���ردوە بەهەڵوێس���تی شۆڕش���گێڕانەو بەرگری���ی لەماف���ی نەتەوەی کورد ،چونکە ئەمانە کورد وتەنی: ئەوانە کەوا پیاویان کەوتوەتە ڕێ نەزانن توێکڵە ش���وتیان خستونە ژێر پێ ب���ەاڵم دەس���تکەوتی ئێمە بەهۆی ڕوکردن لەڕاس���تیو دیموکراس���ییە چاونەترس���یمان لەش���ێرو تی���رە، ڕێزگرتنمانە لەبڕوای نەتەوە؛ ئێمە کە سەرکەوتوین تەواو بەفیداکاریی الوان هاتوەتە ناو
رێبین هەردی هەمیش����ە لەهێزە سیاسیەکانی واڵتە داخراوەکاندا ئەو کەسانە هەبونو هەن کە بڕوایان وایە هەڵەی سەرەکی هێزەکەیان ئەوەی����ە ک����ە پەنا بۆ هێ����زی چەکدارو سەرکوتکردن ناباتو رێگە ئەدات خەڵکی بەمەیلی خۆیان قس����ە بکەن .کەسانێک هەن ک����ە زۆر لەناوەخندا سەرس����امن بەئەزمونی بەعسو هاوش����ێوەکانی کە توانیویانە ٣٠س����اڵی رەبەق بەخوێنو ئاگر حوکم بک����ەن ،بڕوایان وایە ئەبێت بەهەمانش����ێوە حوک����م بک����ەنو ئ����ەو ئامرازانەی سەرکوترکردن بەکاربهێنن کە لەبەردەستیانە .ئەمانە تەنانەت روخانی سەدام حسێنیش ناگەڕێننەوە بۆ ئەوەی کە دەوڵەتێکی دیکتاتۆرو س����ەرکوتکەر ب����وە ،بەڵکو ئەیگەڕێنن����ەوە بۆ ئەوەی هەڵەی سیاس����ی گەورەی ک����ردوە کە گرنگترینی����ان داگیرکردنی کوەیتەو گەر ئەم هەڵەیەش����ی نەکردایە ،بۆ تاهەتایە لەسەر حوکم ئەبو. لەراستیدا ئەمجۆرە کەسانە کە رێکەوت یان گەمەی سیاسی گەیاندونی بەپلەی بااڵ ،بیرکردنەوەی����ان تەنها تا تەمەنی خۆیانەو ئەوەی بیری لێنەکەنەوە ژیانی دوای خۆیانو نەوەکانی داهاتوە .ئەوانە لۆژیکی����ان ئەوەی����ە گرن����گ ئەوەیە ٣٠ س����اڵ حوکم بکەین بەهەرجۆرێک بوە، ئی����دی کە ئێمەش نەمای����ن بەجەهەنەم کە چ����ی روئەدات .بەردەوام کەس����انی وا لەدەس����ەاڵتدارێتیدا هەب����ونو ه����ەن کە هان����ی هێزەکەیان ئ����ەدەن کە پەنا بۆ چەکو س����ەرکوتکردن بەرێت ،رێگە بەدۆخ����ی ناڕازیبون نەداتو بەئاس����انی رێ بۆ ئازادی قسەکردنو بیروڕا خۆش نەکات .دیموکراسی الی ئەمانە بێمانایە، مادام نابێتە هۆی سەرخستنی هێزەکەی خۆیان .گەل گ����ەر دەنگی بەوان نەدا، بەمان����ای ئ����ەوە نیە کە ئ����ەوان هێزی باش نەب����ونو نەیانزانیوە چۆن خەڵکی لەخۆی����ان ڕازی بک����ەن ،بەڵکو هۆکەی ئەوەیە بێعەقڵ����نو بەرژەوەندی خۆیان نازانن .میللەت ک����ە بێعەقڵ بو ،نابێت بەجێیبهێڵی بۆ ئەوەی بێعەقڵی بکاتو ئەو هێزو کەس����انە نەکات����ە حوکمڕان کە تەنها ئەوان ئەتوان����ن رێبەرایەتیان بکەن .حوس����نی موبارەک چەند س����اڵ پێش روخانی لەچاوپێکەوتنێکی کەناڵی جەزی����رەداو کاتێک پێشکەش����کارەك ه لێیپرس����ی ئامادەیت س����ەرۆکایەتی بۆ یەکێکی تر بەجێبهێڵیت؟ لەوەاڵمدا وتی: تۆ وا ئەزانی سەرۆکایەتی میسر کارێکی ئاس����انەو بەهەمو کەس ئەکرێت؟ وتی ئەمەیان یاری منااڵن نیەو زۆر ئەرکێکی گرانترە لەوەی وا قسەی لەسەر بکرێت. واتە بەکورتی حوس����نی موبارەک پێش روخانی وایئەزان����ی جگە لەخۆی کەس ناتوانێت ئەم ئەرکە قورسە هەڵبگرێت. ئەگەر قەبوڵی هەندێک شتیش ئەکات، وەک هەڵبژاردنی پەرلەمان ،ئەوە وەک یاری منااڵن تەماشای ئەکات کە ناتوانێت شتە گرنگەکان کە بەهەمو کەس ناکرێت بخاتە مەترسیەوە :سەرۆکایەتی .هەمو ستەمکارە گەورەو بچوکەکانی دنیا هەر بەمش����ێوەیە بیرئەکەن����ەوە .حوکمڕانی یاری منااڵن نیەو تەنها بەئەوانە ئەکرێت کە بۆ حوکمڕانی دروستبون .کەس نابێت ئەوەندە بێعەقل بێت ،کارێکی وا گرنگو مەترسیدار بداتە دەست خەڵکێک کە هیچ هوشیاریەکیان نیەو نازانن بەرژەوەندی واڵت لەچیدای����ەو ئەبێت چ����ۆن بەڕێوە ببرێت .لەبەرئەوە ،بەرژەوەندی واڵت وا ئەخوازێ����ت گەر خەڵکو گەل وا بێعەقڵ ب����نو ئەویانی نەوێت ،بەزۆری زۆرداریو بەس����ەرکوتکردنو ه����ەر رێگەیەک بوە، دەس����ەاڵتیان بەس����ەردا بس����ەپێنرێت. پێویست بەوتن ناکات ئەو بەرژەوەندیە بااڵیەی ئەمجۆرە کەسانە باسی ئەکەن، هیچ پەیوەندی بەبەرژەوەندی خەڵکەوە نیەو تەنهاو تەنها بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان����ە .بەرگریکردنە ل����ەو ئیمتیازو پێگەیەی بەدەس����تیانهێناوەو ئامادەنین وازیلێبێنن .تەنانەت ئەم عەقڵیەتە گەر رێگ����ەش بەیاری منااڵن ب����دات ،تا ئەو جێگەیە رێگ����ەی پێئەدات کە نەتوانێت دەس����تکاری س����ەرۆکایەتی سەرکردەی رابەرو حیزبی رابەر بکات .یاری منااڵن تا ئەو کاتەی دەستکاری ریزبەندی هێز لەس����ەرەوە ناکات ،قەبوڵک����راوەو هەر کاتێکیش توخنی س����ەرەوە کەوت ،ئەوا ئەبێت رێگەی لێبگیرێتو بەهەر شێوازێک ب����وە س����ەرکوت بکرێت .ی����اری منااڵن رێگە پێدراوە ،بەمەرجێک لەئاس����تێکی
ئەمجۆرە عەقڵەیەتە یان یەکەمە ،یان بەردەوام خۆی لەقەیرانێکی گەورهدا ئەبینێت کە ناتوانێت تیاییدا هیچ دیالۆگێک لەگەڵ هیچ الیەکدا بکات .گەر یەکەم نەبێت تەس����کدا بمێنێتەوەو سەرنەکێشێت بۆ ئەوەی بەرژەوەن����دی گەورەی واڵت کە سەرکردایەتی س����ەرۆکی رابەرو حیزبی رابەرە ،بخاتە مەترسیەوە. ئ����ەم عەقڵیەت����ە لەزورب����ەی هێ����زە سیاس����یەکانی ئەم ناوچەی����ەدا بەڕونی ئەبینرێت ،کاتێک کە بااڵدەس����تی هەر هێزێک بکەوێتە مەترس����یەوە ،گوێمان لێئەبێ����ت ک����ە ئەگوترێت نیش����تیمانو بەرژەوەندیەکانی لەمەترسیدایە .بێهودە نیە ه����ەر هەڵبژاردنێک ک����ە ئەکرێتو شتێک دەستکاری تەرازوی هێز لەمجۆرە کۆمەڵگایان����ەدا ئ����ەکات ،تەنگ����ژەی ترس����ناکو بالورەی ش����ەڕو توندوتیژی دەس����ت پێئەکات .هەمو هەڵبژاردنێک لەگەڵ ئەمجۆرە عەقڵیەتەدا ریس����کێکی گەورەیە کە تا لێواری ش����ەڕو پێکدادان ئ����ەڕوات .هەر هەڵبژاردنێک ریس����کێکە کە مەترس����ی دانتیژکردنەوەی ئەو هێزو گروپانەی هەیە ک����ە حوکمڕانی بەیاری من����ااڵن نازان����نو بەرژهوەن����دی خۆیان هاوتای بەرژەوەندی واڵت ئەکەن. لەهەمو هەڵبژاردنێکی کوردستانیشدا روبەروی ئەم عەقڵیەتە ئەبینەوە کە نەک دۆڕانی خۆیان ،بەڵکو پاشەکش����ێیەکی بچوکی خۆیان وەک کارەساتێک تەماشا ئەک����ەن کە ئامادەنی����ن قەبوڵی بکەنو ئامادەن هەمو ئەو ش����ێوازانەش بگرنە بەر کە رێگە بەم پاشەکشێو دۆڕانەیان ئەگرێ����ت .کێش����ەی ئ����ەم هێزانە بونو نەبون نیە ،بەڵکو قەبوڵنەکردنی ئەوەیە لەڕیزی یەکەمدا نەبن .هەر لەبەرئەوەش ئەمجۆرە عەقڵیەتە تەنانەت پاش ئەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردن تەواو ئەبێتو پاش ئ����ەوەی پرۆس����ەی دەنگدانیش کۆتایی دێت ،ناتوانێت بگەڕێتەوە س����ەر ریتم ی ئاسایی خۆیو هەوڵبدات لەگەڵ دۆخی ت����ازەدا رابێتو پ����ردی پەیوەندیەکانی لەگ����ەڵ الیەنەکانی ت����ردا بەهێز بکات. ئەمجۆرە عەقڵەیەت����ە یان یەکەمە ،یان بەردەوام خ����ۆی لەقەیرانێکی گەورهدا ئەبینێ����ت ک����ە ناتوانێت تیایی����دا هیچ دیالۆگێ����ک لەگەڵ هی����چ الیەکدا بکات. گەر یەک����ەم نەبێ����ت ،گەر لەس����ەری سەرەوە نەبێت ،بۆ هەمیشە ئەخورێت. هەرگیزیش ل����ەوە تێناگات ،خودی ئەم عەقڵیەتەیە کە دواجار سەری بەخواردن ئەدات. هەڵبژاردنی کوردستان تەواوبو ،بەاڵم دۆخی ملمالنێی هەڵمەت����ی هەڵبژاردن هەر بەردەوام����ەو هێزەکان ب����ەردەوام لەتەنگژەوە بۆ تەنگژەی دی ئەچن .بێ ئەوەی لەوە تێبگەن ،هەر ئەم تەنگژەیە شانس����ی مانەوەی����ان لەگەمەکەدا کەم ئەکات����ەوە .عەقڵ ئەڵێت کە هەڵبژاردن تەواوب����و ،هەموان هێمنبنەوەو لەهەوڵی بەردەوام����ی ئ����ەوەدا ب����ن ئ����ەو درزە پڕبکەن����ەوە کە هەڵمەت����ی هەلبژاردنو رەخنەبارانکردنی یەک دروس����تیکردوە. لەهەوڵ����ی ئەوەداب����ن نیەتپاک����یو دەس����تکراوەیی بۆ یەک پیش����انبدەنو هەوڵب����دەن ب����ۆ یەکی بس����ەلمێنن کە ئەتوانن پێکەوە کاری هاوبەشو پرۆژەی هاوب����ەش بک����ەن .بەاڵم ت����ا ئەوجۆرە عەقڵیەتە مابێت کە پێیوایە هەر ئەبێت یەکەم بێتو لەس����ەرەوە دابنیش����ێت، ئەستەمە گوتاری عەقڵ زاڵ بێت.
14
بیرورا
) )427سێشهممه 2014/5/6
دور نزیک ههژارو دهوڵهمهند: گهڕان بهدوای سهرۆكێكی تردا؟ سهرمایهداریی لهسهدهی بیستویهكدا گۆشهیهکه سهردار عهزیزو نیاز نهجمهدین دهینوسن
نیاز نهجمهدین لهههرێم���ی كوردس���تاندا ،قهیرانی س���هرۆك بههۆكاری سهرهكی زۆرینهی گرفتهكان دادهنرێ���ت .كاتێك ناتوانن خهونهكانیان بهێنن ه دی ،یان كۆمهڵگ ه روبهروی مهترسی دهبێتهوه ،ژمارهیهكی زۆری خهڵ���ك هۆكارهك��� ه دهگێڕنهوه ب���ۆ الوازیی ئهم س���هرۆكو غیابی ئهو سهرۆكی دیكه. لهقهیرانی سیاس���ی لهگهڵ دهوڵهتی عێراقیدا ،زۆرین ه داغی ئهوهیان لهدڵدای ه ك ه س���هركردهیهك نی ه پهیوهندییهكان رێكبخاتهوه .لهكاتی ههڵبژاردنهكاندا، خهڵكێكی زۆر دهبینیت خۆیان دهكهن بهقوربان���ی س���هرۆكهكانیانو بهتهنیا ئومێدێكیان دهزانن دۆزهخی ژیان بكهن بهبهههش���ت .باوهڕبون بهسهركرده ك ه جادوگهرئاسا دونیا دهگۆڕێت گهیشتوه بهنهوهی نوێ���ش .دو ههفت ه لهمهوبهر لهشوێنێك خوێندكارێكی زانكۆم بینی، بهڕێكهوت باسی سهركرده ناسراوهكان هاتهپێش���هوه .كهس���ێك ك ه لهوێدا بو وتی" دوێنێ ش���هو خ���هوم ب ه -فاڵن- س���هركردهوه بین���ی" ،خوێندكارهكهی زانكۆ وتی "ئهوه زۆر باشه ،خێر دێت ه رێت". الی م���ن جی���اوازی ههی��� ه لهنێوان س���هركردهی گهندهڵو پاك ،دڵس���ۆزو خۆفرۆش ،دیكتاتۆرو لیبراڵ ،چیوچیتر. بهاڵم بهرای من یهكێك لهتهنگژهكانمان رێ���ك ئهوهی ه ژیانی ئێم��� ه بهرهفتاری سهرۆكهكانمانهوه تهواو بهنده ،ئهوهی ه ك��� ه س���هرۆك دهیهوێ���ت تهنیا خۆی كهش���تیوانی لهنگهرگرتن���ی كهش���تی گهشهو گهشهسهندن بێت .كۆمهڵگهی ئێم ه لهبینایهك دهچێت لهس���هر چهند پایهی���هك بهندبێ���ت ،ه���هر پایهیهكی س���هرۆكێكه ،ههركات ههر دانهیهكیان داڕم���ا ك���ۆی بیناك ه لهگهڵی���دا زیانی بهردهكهوێت.تاكهكانی���ش ن���هك ههر رازین ،بهڵكو لهو باوهڕهشدان ك ه ئهوه تهنیا سهرۆكهكانن دهتوانن ژیان بگۆڕن، گۆڕانكاری به"م���ن"ی بچوك ناكرێت. لهتوندتری���ن پهرچهكرداردا،تاك���هكان متمان ه ل���هم س���هرۆك وهردهگرنهوهو دهیبهخش���ن بهویدی .لهمهش خراپتر، تاك���هكان بهگش���تی بهچهش���نێك س���هیری س���هركردهكان دهك���هن وهك ئ���هوهی وهحیی���ان ب���ۆ هاتبێت ه خ���وارهوهو پهیامێكی���ان پێی ه ك ه ههر ئ���هوان دهتوان���ن جێبهجێ���كاری بن، لهبهرئهمهش سهرسهختان ه بهرگرییان لێدهكهن .لهناوهرۆكداو بهگوزارهیهكی ئهدهب���ی ،لهمهملهكهت���ی رۆحی تاكدا ئهوهی كهمترین روبهری نیشتهجێبونی ههی��� ه خودی خۆیهتی .ت���اك زۆربهی كات داگیرك���راوه ،لهعهش���قدا لهالیهن مهعش���وقهوهو لهسیاسهتیشدا لهالیهن سهركردهیهك یان سهركردهكانییهوه . رهگێكی ئهم كهلت���وره داگیركارییه. داگیركردن لهخودی خۆیدا پرۆس���هی بچووككردنهوهی ئهویدیكهو گهورهكردنی درزی "ههس���تی خۆبهكهمزانین���ه". هاوكات ،خهڵ���ك لهههرێمدا بهدرێژایی مێژو بهدۆخ���ی "ملمالنێ بۆ مانهوه"دا تێپهڕیوه .لهژینگهیهكی لهم چهشنهدا مرۆڤ بێئهن���دازه پێویس���تی بهوهی ه خۆی لهئامێ���زی باوكێكی سیاس���یدا ببینێت���هوه ،خ���ودی خ���ۆی لێببێت ه بچوكتری���ن ئام���رازی بهردهس���تی س���هرۆكهكهی .ئهم ژینگهی ه وایكردوه خهڵك لهدوای خێڵ لهحزبدا وهك تاك ه ئام���رازی مۆدێرن ب���ۆ روبهروبونهوهی مهترس���یو مس���ۆگهركردنی گوزهرانی باشو ناوبانگدهركردن بهكهمترین كاتو بهرههم ،كۆببنهوه .لهبهرامبهر بهمهدا، كهم كهس دهبینین سهربهخۆبن ،چونك ه س���هربهخۆبون باجی گ���هورهی ههیه، یهكێك لهوان ه ئهوهی ه ك ه دهشێت ببیت بهژێر تهپوتۆزی تهنیاییهوه ،دهش���ێت بێبهش بیت لهپلهو پۆس���ت .دهكرێت ئهوهش زی���اد بكهین ك��� ه فۆرمهكانی كۆیالیهتی بهزمانی ئابوریناسی هیندی ئهمارتی ه سێن (بڕوان ه Development ،)as Freedomك��� ه س���یانیان بریتی���ن لهئازادی سیاس���یو دهرفهتی كۆمهاڵیهت���یو ئ���ازادی ئابوری (وهك رزگاربون لهترس���ی ه���هژاری) ،بواری نهداوه تاك بكهوێت ه س���هرپێی خۆی، لهبونهوهرێكی ههمیش��� ه كارلێكراوهوه ببێت��� ه بونهوهرێك���ی كارتێكهر ،خۆی وهك بكهر ببینێتو بهپێویستی نهزانێت
ئهوهی ههرێمی كوردستان له()20 ساڵی رابردودا نهیكردوه دروستكردنی دهزگای خوڵقێنهر بو ،دهزگایهك رۆڵ بهتاكهكان ببهخشێتو دهرفهتی خۆپێشخستنو داهێنان بخوڵقێنێت لهبری روتاندنهوهو بهفیڕۆدانی كاتو وزهیان ههمیش��� ه ئهم بهرپرسیارێتییهی خۆی لهناو رقوبوغزی حزبدا بتوێنێتهوه. الی سێن ،دهستهبهركردنی النیكهمی ئازادیو زهمینهی سهربهخۆبون ئهركی دامهزراوهكان���ه .ئهم باس��� ه دهمانبات بهرهو گهش���ت ه دورودرێژهكهی ههردو مێژونوس ئاچێمۆگلوو رۆبنسن لهكتێبی ( .)Why Nations Failئهوان لهگهشهو وهرچهرخانی كۆمهڵگهدا ،باس���ی رۆڵی ئهم س���هركردهی سیاسیو ئهوی دیك ه ناكهن ،مهگهر رۆڵی داهێنهران .ئهوان رۆڵ���ی دهزگا لهوهرچهرخانی ئابوریو گهشهو خۆشگوزهرانی بهرز دهنرخێنن. لهم ههوڵهدا ،جیاكاری دهكهن لهنێوان دو جۆر دهزگاو دامهزراوهدا :دامهزراوهی روتێن���هر()Extractive Institutions و دامهزراوهی گش���تگیر یان مشورخۆر (.)Inclusive Institutions ه���هر نهتهوهی���هك توانیبێت���ی دامهزراوهی خوڵقێنهر دروس���ت بكات توانیویهتی كۆمهڵگهكهی لهقۆناغێكی پاشكهوتوهوه بگوازێتهوه بۆ قۆناغێك ك��� ه رۆژێ���ك ل���هرۆژان بهخهیاڵی���ش باوهڕیان نهبو پێی بگهن .دامهزراوهی خوڵقێنهر(وهك یاس���او دادگاو بانكو قوتابخان���هو زانكۆكان) ئهوانهن ك ه رێ لهدهوڵهمهندبون���ی رهه���او فراوانبونی دهس���تهاڵتی كهمین��� ه دهگ���رن ،رێگا لهقۆرخكاری دهگرن ،دهرفهت بهتاكهكان دهدهن دوای خهونهكانی���ان بك���هونو ئایدیای ن���وێ بهرههمبهێنن ،لهالیهك هاوكاری مرۆڤ دهكهن بۆ پاراس���تنی لهههژاریو برس���ێتیو نهخوێندهواریو لهالیهك���ی تریش���هوه ئاراس���تهیان دهكهن بهرهو بهش���داری لهپرۆس���هی بهرههمهێنان .جیاوازی كۆریای باشور لهگ���هڵ كۆری���ای باكور لهس���هرۆكی جادوگهردا نیه ،تهنان���هت لهجیاوازی كهشو ههواو كهلتورو ئاینیش���دا نییه، بهڵك���و لهوهدای��� ه ك ه ئ���هوهی یهكهم دامهزراوهی خوڵقێنهری دروس���تكرد. ههمو ئهو نهتهوانهش ك ه تهنانهت دوای رزگارب���ون لهداگیركهر شكس���تیانهێنا لهگۆڕینی ئاراس���تهی ئهم دامهزراوانه، جێمان یان گهش���هیان بهرهو رۆژگاره تاریكهكان گهڕایهوه .عێراق نمونهیهكه. ئهوهی ههرێمی كوردس���تانیش له()20 ساڵی رابردودا نهیكردوه دروستكردنی دهزگای خوڵقێن���هر ب���و ،دهزگای���هك رۆڵ بهتاكهكان ببهخش���ێتو دهرفهتی خۆپێشخس���تنو داهێن���ان بخوڵقێنێت لهبری روتاندن���هوهو بهفیڕۆدانی كاتو وزهیان. ئهگهرچ���ی ئ���هوه بهرپرس���یارێتی دامهزراوهكان ه النیكهمی سهربهخۆبون (وهك رێژهی���هك لهدڵنیایی بهرامبهر بهبژێ���وی) ب���ۆ تاكهكان دهس���تهبهر بكهن ،بهاڵم بهپێچهوانهی "س���ێن"هوه ئهوه تاك���هكان خۆیانن زۆرجار دهبێت ئاراس���تهی دام���هزراوهكان بگ���ۆڕن لهبهرژهوهندی ئهم ئامانجه.
»» 19
سهردار عهزیز لهڕۆمان���ی باوک���ه گۆری���وتLe pèreGoriotی رۆماننوس���ی فهڕهنس���ی بهلزاک���دا که لهس���اڵی 1834دا نوس���راوه گفتوگۆیهك ههیه لهنێ���وان پاڵهوانهكان���دا دهربارهی دهوڵهمهندب���ون ،پوختهكهی ئهوهیه کاتێ���ک یهكێ���ک لهکاراکت���هرهکان بهئهویت���ر دهڵێت :گ���هر دهتهوێت دهوڵهمهندبی���ت دهبێ���ت ئافرهتێک لهخێزان���ه ب���ااڵکان بهێنێ���ت .ئهم کێش���هیه که خ���ۆی لهکهڵهكهبونی س���امان لهدهس���تی کۆمهڵێ���ک بنهماڵ���هی کهمدا خۆی دهبینێتهوهو لهبهرامبهردا زۆرینهی زۆری خهڵكی ژیانێکی کولهمهرگی و پڕ لهڕاکهڕاکه بهس���هردهبهن ،تیمایهكی سهرهكی ئهدهب���ه لهس���هردهمی س���هرهتای مۆدێرن���هوه ههتا س���هدهی نۆزده. گهر لهبازرگانی ڤینیسیای شکسپیر بنواڕین دهبینین که میراتی یهكێکه لهبابهته سهرهكیهكان بهتایبهتی الی پۆرشیا .ئهم بواره لهرووی ئابوریهوه بهش���ێوازێکی ت���ر دهبینرێت .گهر لهسهرهتای س���هرمایهداریدا زۆربهی س���امانهكان لهبن دهستی کۆمهڵێک بنهماڵ���هدا کهڵهکهی���ان کردب���وو ئهوانیش لهرێ���گای پارهكانیانیهوه زۆرترین پارهی ههناوی کۆمهڵگایان ب���ۆ خۆیان دهب���رد ،بهب���ێ ئهوهی هێنده خۆیان ماندوبکهن ،بهتایبهتی لهرێگای کرێ-وه ،بۆیه دهبینین که کرێ یهكێكه لهتیما س���هرهكیهكانی ئابوریناسێکی وهك ریکاردۆ ،پاشان مارکس بهدیدێکی ڕهخنهییهوه. ب���هاڵم لهههن���اوی سیس���تهمی س���هرمایهداریدا ههمیش���ه دو ڕا ههبون ،ڕایهكی مارک���س و ڕایهكی پێچهوانهی .ڕایه مارکسیهکه بڕوای وههایه که س���هرمایهداری ههتابێت چهوسێنهرترو دڕندهتر دهبێت ،بۆیه لهئهنجامدا مرۆڤهكان ،کرێکارهكان، هێنده ئازار دهچێژن ،هێنده ش���ت لهدهس���ت ئهدهن ،ک���ه لهئهنجامدا هیچی���ان نامێنێت لهدهس���تی بدهن جگ���ه لهئازارهكانی���ان نهبێت بۆیه ش���ۆڕش دهكهن .ڕای���ه پێچهوانهكه دهڵێت بهگهش���هی س���هرمایهداری سامان لهمیانهی گهشهی تهكنهلۆجی و زانس���ت و زانیاریهوه دادهبهزێت بۆ نێ���و چینهكانی ت���ری کۆمهڵگاو دهرفهت دهڕهخسێت بۆ ئهوانیتریش که ببنه بخۆری کێکهكه. تۆم���اس پیکت���ی لهکتێب���ی س���هرمایهداری لهس���هدهی بیستدا دێت قسه لهس���هر ئهم ههمو کێشه
گهڕانهوهی سیاسهت بۆ ناو کایهی لێکۆڵینهوهی ئابوری یانی داننان بهو ڕاستیهدا که دهوڵهمهندبون مهحاڵهئهگهر سیاسهتی لهپشتهوه نهبێت، یان ئهگهر کهرتی گشتی تیایدا بهشداری نهکات
ئاڵۆزانه دهكات .ئ���هم کتێبه ئهمرۆ یهکێك���ه لهه���هره پڕفرۆش���ترین کتێبهكانی دونیای زمانی ئینگلیزی، کاریگهریش���ی هێنده زۆره که بوهته بهش���ێک لهخیتابی کهس���ێكی وهك ئۆباما .ئهمه لهکاتێکدا که کتێبهکه بهزمانی فهرهنسی نوسراوه .پیکتی پرۆفیس���ۆره لهس���کولی ئاب���وری لهزانکۆی پاریس[ .لهکاتی پشکنین و خوێندن���هوه بۆمدهرک���هوت ک���ه تۆم���اس لهگهڵ ،سیس���یل ،کچێکی فهرهنس���ی هاوڕێمدا ئی���ش دهكات ک���ه نزیکه لهپارتی سوشیالیس���تی فهڕهنس���یهوه] .کتێبهكهی تۆماس قهبهیه بهاڵم بیرۆکهكهی ئاس���انه. تۆم���اس بڕوای وههایه که س���امان ههتا بێت لهبندهس���تی بنهماڵهكاندا کۆدهبێتهوه بهجۆرێ���ک ئهگهر بهم شێوهیه درێژهبکێشێت ئهوا زۆرینهی زۆری خهڵك���ی دهگهڕێن���هوه ب���ۆ سهدهکانی حهڤدهو ههژده که سامان بهجۆرێک بو که زۆرینهی خهڵك لێی بێبهری بون .ئهم���ه بهتایبهت یانی نهمان���ی چینی ناوهن���د .کتێبهكهی تۆم���اس گرنگیهك���هی لهوهدایه که لهروی دات���او میت���ۆدهوه جیاوازه. ئهوهی تۆم���اس بهكاریدهبات باجه. فهڕهنس���ا لهس���هدهی ههژدهوه باج
و تۆم���اری باجی ههی���ه ،بهریتانیا لهسهرهتای سهدهی بیستهوه. بهپێی ڕای تۆماس لهپاش جهنگی جیهانی دوهم ،بهه���ۆی داواکاری و خواس���تی خهڵكهوه بۆ مافی زیاتر س���امان ب���ۆ یهكهمج���ار لهبنهماڵه بااڵکان���هوه تا ئاس���تێک باڵوبوهوه لهن���او کۆمهڵگادا .ئ���هم دۆخه ههتا کۆتایی حهفتاکان درێژهی کێش���ا. بههاتن���ی تاتچهرو رێگن بۆ س���هر دهس���هاڵت ههمو ئهم دهستکهوتانه لهدهستچونهوه .ئیتر لهههشتاکانهوه جارێک���ی ت���ر کێرڤی نایهكس���انی ههتابێت بهرزدهبێتهوه .دیاره دهبێت ئام���اژهی پێبکهم که نایهكس���انی یان نادادپ���هروهری ئابوری یهكێکه لهچهمکه ه���هره ئاڵۆزهکانی دونیای ئابوری و ئابوری سیاسی ماوهیهكی زۆرب���و لهبیرکراب���و ب���هاڵم بههۆی کتێبهك���هی تۆماس���هوه جارێکیتر بهگوڕ هاتوهته نێو بواری سیاسهت و میدیاو ئهكادیمیاوه. تۆم���اس بیکتی هاوکێش���هیهکی رونی ههیه ،ئهویش بهم ش���ێوهیه : قازانجی پارهی وهگهڕخراو ههمیشه زۆر گهورهت���ره لهگهش���هی بژێوی گش���تی .بهمجۆره ئهگ���هر قازانجی پاره=ق و گهش���ه=گ ئهوا ههمیشه ق گ .ئ���هم دۆخ���ه وهها دهكات که ئهوهی بهک���وردی دهیڵێن پاره پاره پهیدابکات بهبڕی زۆر ،ئهوهش���ی که دهخوازێت پاره پهیدابکات بۆ بژێوی ئهوا ههمیش���ه الت و برس���ی بێت. تۆماس بڕوای وههایه که کۆمهڵگای رۆژئاوایی ب���هرهوه ئهوه دهڕوات که بگهڕێتهوه بۆ سهدهكانی ڕابوردو که ئیتر هیوا نهبێت بهوهی کهسێک گهر دهوڵهمهند نهبێ���ت دهوڵهمهندبێت. ئهوهی جێگای بایهخه لهکتێبهكهی تۆماسدا سیاسهته .تۆماس جارێکیتر سیاسهت دهگهڕێنێتهوه بۆ ناو کایهی ئابوری که ماوهیهك بو بهفێڵ کرابوه دهرهوه یان حهشاردراوبو .بیرم دێت لهرۆژانی خوێندنی بهكالورێوسدا نهك تهنه���ا لهئابوری بهڵك���و لهوانهكانی کارگێڕیشدا ههمـیشه کایهی سیاسهت یان بواری گش���تی ،ی���ان حکومهت وهها دهبینرا که نهرێ بێت .کهرتی تایب���هت وێردی س���هر زمانمان بو. گهڕانهوهی سیاس���هت بۆ ناو کایهی لێکۆڵینهوهی ئاب���وری یانی داننان بهو ڕاس���تیهدا ک���ه دهوڵهمهندبون مهحاڵه ئهگهر سیاسهتی لهپشتهوه نهبێ���ت ،یان ئهگهر کهرتی گش���تی تیایدا بهش���داری ن���هکات ،تهنانهت لهزانستیترین و تهكنیکیترین بواردا. دهكرێت زۆر بڵێین لهسهر کتێبهكهی تۆماس ،بهاڵم ئایا لهدونیای کوردیدا دهبێت ئهم دهقه چۆن بخوێنرێتهوه. دیاره دونیای کوردی بهدهست ههمان کێشهوه دهناڵێنێت ،ئهویش کێشهی کهڵهکهبونی س���امان لهبندهس���تی کۆمهڵێ���ک بنهماڵ���هدا ،ئ���هوهی تۆم���اس ناوی دهنێ���ت پاترۆمۆنیاڵ کهپیتالیزم .ههوڵئهدهین لهس���تونی داهات���ودا دهرب���ارهی ئ���هم بابهته
بدوێین .ئایا سامان لهکوردستان بهچ ئاراستهیهكدا دهڕوات ،چۆن و لهکوێدا کهڵهک���ه دهبێت؟ ئای���ا ئێمه چۆن بتوانی���ن رێگری بکهین لههاتنهئارای کۆمهڵگایهك���ی نایهكس���ان ،دیاره بێگومان کۆمهڵگای کوردی بێئهندازه نایهكسانه. ئهوهی پێویسته بوترێت که ڕهخنه ههیه لهکتێبهكهی تۆماس بهتایبهتی لهشێوازی چارهس���هردا .چارهسهر الی تۆم���اس بریتی���ه لهدانانی بڕی باجی زۆر لهسهر سامان و سهرمایه. ئهم چارهس���هره لهوهدا لهکێشهدایه ک���ه نابێت���ه واقیع ئهگ���هر لهههمو دونی���ادا پی���اده نهكرێ���ت .ڕاکردن لهباج و فێڵکردن لهباجدان لهکرۆکی سیس���تهمی ئاب���وری و سیاس���ی نیولیبرالیزمدایه .لهالیهكی ترهوه ئایا ئهگهر کهڵهكهبونی س���هرمایه بونی نهبێ���ت پێش���کهوتن بههیچ جۆرێک
ئابوری ئهمڕۆ بریتی نیه لهکارکردن بهڵکو بریتیه لهداهێنان. داهێنان پێویستی بهکات و ڕهنج و خۆتهرخانکردنه
دێت���ه ئ���اراوه ،بهتایب���هت لهبواری داهێنان���دا .ئابوری ئهمڕۆ بریتی نیه لهکارکردن بهڵکو بریتیه لهداهێنان. داهێنان پێویس���تی بهکات و ڕهنج و خۆتهرخانکردنه .نمونهیهكی ساده: ئهگهر ئۆرهان پاموک لهبنهماڵهیهكی دهوڵهمهن���د نهبوای���ه نهیدهتوان���ی ببێته رۆماننوس���ێکی جیهانی .ئهمه بانگهشه نیه بۆ ڕهوایی نادادپهروهری بهاڵم دهبێت ههردو الی هاوکێشهكه ببینین.
با ئااڵ ی ئاشتی ههڵبكهین
ئاڤیستا فائق هاوڕێو ئازیزانم بهس���هرجهم ئایدی���او بیركردنهوهكانتان���هوه ،چهند تێبینییهك���ی بچوك ،ب���هاڵم گهوره بۆ م���رۆڤ ،گ���هر پێتانوای ه كهس���انێكی رۆش���نبیرو خ���اوهن كهس���ایهتیو بیروب���اوهڕن پێویس���ت ه یهكتریت���ان پێقبوڵبێ! ههمومان زۆر لهوه گهورهترین ك��� ه بهرپرس���انی ك���ورد فێریانكردین
دوژمنایهتی بی���روڕای یهكتری بكهین. ئهوان ت���اك بهتاكی كوردی���ان كرده دوژمنو ههلی ئهو دوژمنایهتیهش���یان بۆ خۆدهوڵهمهندك���ردنو گهورهكردنی سهروهتو س���امانی خۆیان بهكارهێنا، لهس���هر حس���ابی وێرانكردنی ههستی ت���اكو ههژاركردن���ی خهڵك���ی بۆی��� ه چیت���ر ب���ا نهبین ه پ���ردی پهڕینهوهی ك���هس ..چیت���ر ب���ا قبوڵ���ی نهكهین بهن���اوی ه���هر حی���زبو ئایدیایهكی سیاس���ییهوه دوژمنی یهكتربین ،ئێم ه ههمومان كوردی���ن ..كوردبون پیرۆزه الی ههم���وان بۆی ه بهڕوب���اری خوێنی ش���ههیدان پارێزگاریمان لێكرد ..تكا دهكهم با چیتر بهوش���هكانمان یهكتر برین���دار نهكهین لهپێن���اوی هیچ كام لهپ���ارتو ئایدیاكان ئیت���ر كاتی ئهوه هاتوه نهبین ه داردهستی هیچ كهسێك.
ئێم ه كهس���مان گهندهڵی قبوڵناكهین ئهمانهوێ���ت سیس���تهمی حكومڕان���ی كوردستان گۆڕانكاری ریشهیی بهسهردا بێت بههیچ كام لهحیزبو بهرپرس���ێك ناكرێت بهڵكو بهگهل ئهكرێت ..گهلیش دهبێت رهشو سپی یهكتری قبوڵبكات تا دژ بهیهكتربین .كهسانی نابهرپرس ههلدهقۆزن���هوهو تاكی ك���ورد دهكهن ه قوربانی ..بۆی ه پێویس���ت ه ههرچی زوه ریزهكانی گهل بهتایبهتی گهنجان ئااڵی ئاشتی ههڵبكهنو پهیامی خۆشهویستیو یهكڕیزی باڵوبكهن���هوهو دوربكهونهوه لهچهواش���هكاری ..لهئێس���تادا دهبێت ههمو پێكهوه كاربكهین بۆ دروستبونی رایهڵهی پتهوبونی نێوانمانو بنیاتنانی حكومهت���ی ك���وردی دور لهههم���و دهس���تتێوهردانیكی حیزبی ..هیوادارم پهیامهكهم رونبێت.
كهسمان گهندهڵی قبوڵناكهین ئهمانهوێت سیستهمی حكومڕانی كوردستان گۆڕانكاری ریشهیی بهسهردا بێت
تهندروستی tandrostyawene@gmail.com
) )427سێشهممه 2014/5/6
نهشتهر
سیاسەتی تەندروستی
د.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت
دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ دهینوسێت
ڕەهەندە تەندروستیەکانی هەڵبژاردن
ئەگەر سەندیکای پزیشکان کارابو دەتوانێت چی بکات؟
سەندیکایەکی کارا دەتوانێت کاربکات بۆ بەدیهێنانی: رەخس���اندنی کارئاسانیو بارودۆخێکیگونجاو بۆ پزیش���ک تا بتوانێ بەباشترین شێوە خزمەتگوزاری تەندروستی پێشکەش بەهاواڵتیان بکات لەڕێگای پێشکەشکردنی پڕۆژە بۆ پەرلەمانو درێژکردنی دەس���تی یارمەتی بۆ حکومەت بەمەبەستی ریفۆرمو چاکسازی لەسیستمی تەندروستیدا. ئەنجامدان���ی کۆنگ���رەو کۆنفران���سو کۆبون���ەوە لەبوارەکان���ی زانس���تیو پیش���ەییو کۆمەاڵیەت���ی بەمەبەس���تی هاوتەریبب���ونو کارلێکردن لەگ���ەڵ گۆڕانکاریی���ە بەردەوامەکان لەو بوارانەدا. دروس���تکردنی پەیوەن���دی ناوخۆییونێودەوڵەتی بەمەبەس���تی پەرەسەندنی ئاستی زانستی پزیشکانو مسۆگەرکردنی خوێندنی بااڵو ۆرکشۆپ بۆ ئەندامانی. ب���رەودان بەپەیوەندییە گش���تیەکانیپزیش���کانو هاندانی کاری دەستەجەمعی نێ���وان پزیش���کانو دروس���تکردنی پردی لێکتێگەش���تنی نێوان پزیش���کو کارمەندانی تەندروس���تیو ڕیکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەن���یو هاواڵتیان لەڕێگای کۆمیونیکەیش���نەوە ک���ە هەم���و بوارو ئاس���تە جیاوازەکانی پەیوەندی دەگرێتە خۆی (تاک ،کۆمەاڵیەت���ی ،جەماوەری، تۆڕی کۆمەاڵیەتیو میدی���ا جیاوازەکان) لەپێناو پەرەسەندنو باشکردنی ناوبانگی پزیش���کانو بەپەرچدان���ەوەی ش���ااڵوی ن���اڕەوای ک���ەسو الیەن���ەکان لەڕێگای دەرخس���تنی وێنەی جوانو ڕاستەقینەی پزیشکانو ڕێگری لەشێواندنی. کارکردن بۆ ڕێگری لەدەس���تدرێژی بۆسەر پزیشکو مامەڵەی نەگونجاوی دادگا بەهۆی کارەکەی���ەوەو هەماهەنگی لەگەڵ ئەنجومەنی یاسادانان بۆ داڕشتنی یاسای تایبەت بەمەبەس���تی پاراس���تنی گیانو ش���کۆی پزیش���کان ،هەروا داڕشتنەوەی یاسایی بۆ بەڵێننامەی رەزامەندی نەخۆش بۆ وەرگرتنی چارەسەر بەشێوەیەک مافی پزیشک پارێزراوبێت. کارکردن بۆ س���ودمەندبونی پزیشکانلەمافەکانی هاواڵتی وەک ڕاستکردنەوەو هەموارکردن���ەوەی موچ���ە ،پێدان���ی پارچەزەوی ،شوقە ،پێشینەی خانوبەرەو هاوسەرگیریو بیمەی تەندروستی...هتد.
چەسپاندنی ڕێککاری(دیسپلین) لەکاریپزیش���کیو داڕش���تنی بنەمای گش���تیو وردەکاری بۆ پس���پۆڕییە جی���اوازەکانو نەخۆش���خانەو س���ەنتەرو کلینیک���ە تایبەت���ەکانو بەدواداچونی بەردەوام بۆ دڵنیابون لەپابەندبونی پزیش���کانو ئەو دامەزراوانە بەڕێنماییەکانەوە. پێزانینوڕێزلێنان بۆ ئەو کەسو الیەنوپزیش���کانەی ک���ە ڕۆڵ���ی کارا دەبین���ن لەبەرەوپێش���بردنی ئاس���تی زانس���تیو پیش���ەییو کۆمەاڵیەتی ه���ەروا ئەوانەی ب���رەودەدەن بەپەیوەندیە گش���تییەکانی پزیش���کان ،لەهەمانکات���دا ئەنجامدان���ی لێپرس���ینەوەی نهێنیو بونیاتنەر لەگەڵ ئەو پزیشکو الیەنانەدا کە هەڵسوکەوتی نەگونجاوی���ان دەبێتە هۆی ش���ێواندنی وێنەی پیش���ەیی پزیش���کیو خراپکردنی ناوبانگی پزیشکان. بەکارهێنانی س���ەرچاوەکانی سەندیکاب���ۆ ئاس���انکاری لەپێشکەش���کردنی خزمەتگ���وزاری تەندروس���تی ب���ۆ چەند کۆمەڵێک���ی دیاریک���راو لەکۆمەڵ���گا کە پێش���ترێتی (اولویە) هەیە وەک خاوەن پێداویس���تییە تایبەتەکان ،ژنان ،منداڵو مێردمن���داڵ ،کۆچب���ەرو پەناهەندە بۆ بەجێهێنان���ی ئەرکی پی���رۆزو مرۆڤانەی پزیشکانو لەهەمانکاتدا بەکارهێنانی ئەو س���ەرچاوانە لەکاتی پێویستو گونجاودا وەک کارتی فش���ار بەرامبەر دەسەاڵت بۆ وەرگرتنەوەی دەس���ەاڵتە زەوتکراوەکانی س���ەندیکاو وەرگرتن���ی ماف���ە ڕەواکانی پزیش���کان لەگشت ئاس���تە جیاوازەکانی تەمەن. سەندیکا دەتوانێت الیەنە سیاسیەکانهانبدا تا لەبەرنامەی کاریاندا پێشترێتی بدەن بەریفۆرمی تەندروستیو کاندیدکردنی پزیش���کی بەئەزمونو خ���اوەن پالن بۆ پەرلەم���انو ئەنجومەن���ی پارێ���زگاکان، پزیش���کیش وەک تەکلی���ف س���ەیری پۆستەکە بکات نەک تەشریف ،کاتێکیش کە دەکرێن بەکاندیدو دەنێررێنە گۆڕەپانی کێبڕکێی هەڵبژاردن کە گۆڕەپانێکی نامۆو نوێیە بۆ زۆربەی پزیشکان ،ئا لەم کاتەدا س���ەندیکا کاربکات بۆ بەدەس���تهێنانی پاڵپشتیو پشتگیری بۆ پزیشکان لەالیەن رێکخس���تنی حیزبەکانیانەوە ئەگەرنا زۆر ئەس���تەمە پزیشک بتوانێ سەرکەوتوبێت لەو کێبڕکێ شەکەتکەرو هەستیارەدا.
ئهم ههاڵنه مهكه
ش���ارهزایانی بواری پزیشك ی ئام���اژه ب���هوه دهك���هن كه ههن���دێ كاری ئاس���ایی ههن ی دهدهی���ن رۆژان���ه ئهنجام��� بهئاس���ایی وهریدهگرین بهاڵم زیانیان بۆ تهندروستی ههیه، بۆیه پێویس���ته ئاگاداریی ئهم حاڵهتانه بیت: /1كردنهوهی پهنجهره لهكاتی لێخوڕین���ی ئۆتۆمبی���ل .بهپێی لێكۆڵینهوهیهك كه لهكالیفۆرنیا ئهنجام���دراوه دهركهوتوه لهكاتی لێخوڕین���ی ئۆتۆمبی���ل ئهگ���هر پهنجهره بكرێت���هوه ئهوه بڕێكی زۆر ههوای پیس لهئۆتۆمبێلهكانی تر دێته ناوهوهو سییهكانت توشی نهخۆشی دهكات. /2ههڵگرتن���ی جانتای دهس���تی ژنان .زۆرجار ژنان شتومهكێكی زۆر ئهخهنه جانتاكانیانهوه بهبێ ئهوهی پێویس���تی زۆریان پێبێت .ئهمهش زیانی ههیهو ئهبێته ه���ۆی ئازاریی
ی خۆراك پسپۆرانی بوار ئام����اژه ب����هو ه دهك����هن ك����هرهوز یهكێك����ه ل����هو خۆراكان����هی ك���� ه وهك دهرمان����ی ئازارش����كێنهو رایدهگهیهن����ن ك ه یهكێك ه لهههر دژ ه ئۆكسانهكان. ئهم پس����پۆران ه دهڵێن پێویست ه لهگهڵ ههمو خۆراكێك بخورێت. ئ����هم چونك����ه س����هوزهی ه ئهبێت ه ی هۆی كهمكردنهوه ی غ����ازاتو دابهزاندن���� رێ����ژهی كولیس����ترۆڵ لهخوێن����دا ،ههروهها بۆ ی كهمكردن����هوهی ئ����ازار ناوسك باشه.
3ههزار جۆر بهكتریا لهسهر پاره دهژی
زانای���ان لهتوێژینهوهكهیان���دا ئهوهیان دروستبونی زیپكهی عازهبهو ههوكردن ی ب���ۆ دهركهوتوه كه زیات���ر له 3ههزار پێس���ت .بۆیه ئام���اژه بهوهدهكهن كه بهكتریا لهسهر پاره دهژیت بهتایبهتی ههركات مامهڵ���هت بهپارهوه كرد ئهوه ئ���هو بهكتریایان���هی كه ئهبن���ه هۆی زوزو دهستهكانت بشۆ.
پش���تو ملو ههوكردنی جومگهكان. بۆیه پێویس���ته زۆر ئاگاداربیت ئهو شتانهی كه پێویست نیه ههمو كاتێك لهجانتاكهت نهبێت. /4كهمخ���هوی .كهس���انێك ههن بۆ ئهوهی ئیش���وكارهكانیان تهواو بكهن كه لهرۆژدا فریانهكهوتون ،شهونخونی دهك���هن .ئهمش ههڵهی���هو نهخهوتن چهندین كێشهی تهندروستی دروست دهكات .بۆیه باش���تر وایه لهش���هوو رۆژێكدا 8كاتژمێر كهمتر نهخهویت. /5دوركهوتنهوه لهكێش���انه .ههندێ ك���هس حهزناك���هن خۆیان بكێش���ن چونكه ترسیان لهوه ههیه كه كێشیان زیادبێ .باشتر وایه ههر ماوهیه جارێك خۆت بكێشیت بۆ ئهوهی پارێزگاری لهكێش���ی خ���ۆت بكهی���ت .چونكه ههندێجار تهنها بهكهمكردنهوهی بڕێك خواردن دهتوانی تهندروس���تیت باش بكهیت. /6قهلهقی گش���تی .قهلهقی یهكێكه لهو كێش���انهی كه زاڵبون بهسهریدا
قورس���ه .قهلهقی كاریگهری لهسهر ههمو جهسته ههیهو ئهبێته ه���ۆی سهرئێش���هو بهرزبونهوهی پهستانی خوێنو ئازاری گهدهو كهمخهوی. ی دهمو ددان /7پاككردن���هوه ب���هدهزو .زۆر كهس ههیه دهزو بهكارناهێنێ���ت دهڵێت بهفڵچ ه ددانم شۆردوه .ئهمهش ههڵهی ه چونك ه ههندێ شوێن ههن فڵچ ه ی پاكیانناكاتهوهو خواردن لهنێوان ی ددان���هكان كۆدهبێتهوه .مانهوه خواردنی���ش لهنێ���وان ددانهكان ئهبێت���ه ه���ۆی ههوكردنی پوكو دواتریش چهندین نهخۆشی ددان. /8نهخواردن���ی نان���ی بهیان���ی. ی ی بهیان زۆر كهس ههی���ه خواردن ی ێ ئهخات .ئهمهش ههڵهیهك پشتگو ترهو رهنگ ه لهسهرهتادا رۆژ كێشهت ی بۆ دروست نهكات ،بهاڵم دواتر توش ی و ههستكردن بهتهمبهڵیو ناڕهحهت كهم چاالكیت دهكات.
پرسیاری نهخۆشو وهاڵمی پزیشك
ته تایبه کان کی شیه شهیه خۆ گۆ هن ه ب
كهرهوز دهرمان ه بۆ لهش
زانایان���ی ب���واری بۆم���اوه لهزانكۆ ی نیویۆرك چهند توێژینهوهیهكیان لهسهر پارهی دۆالر ئهنجامداوهو بۆیاندهركهوتوه ك���ه چهندی���ن بهكتری���ا ههڵدهگرێت.
15
گۆڕانكاریهكان ی دوای منداڵبون
ئا :كورده عهبدولكهریم دكت���ۆر تریف���ه محهم���هد ،پس���پۆر ی نهخۆشیهكانی ژنانو منداڵبون
نهخۆش :ئهو گۆڕانكاریانه چین كه دوا ی منداڵبون لهژنان رودهدهن؟ دكت���ۆر تریفه :ئ���هو چ���ل رۆژهی دوا ی منداڵب���ون كۆمهڵیك گۆڕانكاریی رودهدات ك���ه ههندێكی���ان پهیوهن���دی بهخوێ���ن بهربونهوهیهو ههندێكیان بهشیر ی مهمك ی دایكهكهوه. نهخۆش :سهبارهت بهخوێن چیه؟ دكت���ۆر تریف���ه :س���هرهتا لهم���اوه ی 24 كاتژمێ���ر ی یهك���هم كهس���هك ه خوێنێك ی زۆر ی ههیه دوای ئ���هو ماوهی ه خوێنهكان كهمدهبن���هوه رهنگهك���ه ی مهیلهو قاوهی ی دهبێت .ئهگهر خوێن���ه زۆرهك ه ههر كهم نهبوهوه لهدوای ئ���هو 24كاتژمێره ئهوه سروشتی نیهو پێویست ه كهسهكه سهردان ی پزیش���ك بكات .ههر س���هبارهت بهخوێن زۆرجار دایك قهب���ارهی خوێن ی 6مانگ ی دهوێت تا بگاتهوه حاڵهت ی ئاسای ی خۆی. نهخۆش :ئهی سهبارهت بهمهمك؟ دكت���ۆر تریفه :ژنان لهدوای دو بۆ س���ێ رۆژ شیر دێت ه مهمكیان ،بهاڵم ههند ی ژن دهڵێن هێشتا ش���یرمان نههاتوه ،ئهمهش ئاس���اییهو پهیوهن���دی ب���هو گۆڕانكاریی ه هۆرمۆنییان���هوه ههیه كه لهكاتی دوگیان ی توشیان دهبێت. نهخۆش :باش ه لهو كاته ی كه شیر نایهت پێویسته چ ی بكهن؟ دكتۆر تریفه :باش���تره پهن���ا نهبهنه بهر ش���یری قوتو ههر مهمك��� ی خۆیان بخهن ه دهم ی منداڵهكهیان ئیتر خۆی ش���یر دێت. سهرهتا شیرهكه وهك ئاو وایه ئهوه ژهكهو زۆر بهس���وده بۆ منداڵهكه بهرگر ی لهش ی بههێز دهكات. نهخۆش :كێشهكان ی تر چین بهگشتی؟
دكتۆر تریفه :ههندێ جار بۆری میزهڵدانو گورچیلهی الی راس���ت ی دهئاوسێتو دواتر ئاس���ایی دهبێتهوه ،ههروهها گۆڕانكاری ی لهپێس���تو ق���ژ رودهدات كهس���هك ه له6 مانگی دوای منداڵبون قژی زۆر دهوهرێت، ههروهها كێشهی دهرونی. نهخۆش :ئهو رێنماییان ه چین ك ه پێویست ه دوای منداڵبون بكرێن؟ دكتۆر تریف���ه :ژن���ان زۆر بهكهم ی دوا ی منداڵب���ون بایهخ بهخۆیان دهدهن ئهمهش ههڵهیه ،بۆ نمون��� ه حاڵهت ی خوێن مهین ی لهن���او بۆری���ه خوێن���هكان رودهدات ك ه دهچێت ب���ۆ قاچهكانو دوات���ر بۆ دڵ ك ه ئهمه زۆر مهترسیداره .بۆی ه من وا بهباش ی دهزانم چهن���د رێنماییهك بك���هن لهوانه. زۆر خواردنهوهی ئاو ،رێكردن بهپێو زۆر نهمێنێتهوه لهناو جێگا چونك ه ئهو خوێن مهیین���ه زیاتر لهناو ئ���هو ژنان ه زۆرن ك ه زۆر لهجێگه دهمێنن���هوه دوای منداڵبون، خۆراك ی تهندروس���ت بخوات وهك سهوزهو میوهو بهرههمهكانی شیر. نهخۆش :چی كاتێك پێویس���ت ه سهردان ی پزیشك بكات؟ دكتۆر تریفه :ههركاتێك دایكهك ه ماوهیهك ل���هرزو تا ی ههب���و ،ئازار لهس���نگ ،ئازار لهق���اچو س���وربونهوه بهتایبهت��� ی ئهگهر لهیهك قاچ بو ،ئ���ازاری زۆر لهمیزهڵدان. ئهگهر ئهمانه ی ههبو پێویست ه زو سهردان ی پزیشك بكات چونكه لهم ماوان ه ژنان زیاتر بهرگری لهشیان دادهبهزێت.
ئەو تێگەیشتنە نوقستانەی کە تەندروستیو پزیشكیی تەنها لەپاراسیتۆلو نەشتەرگەریدا دەبینێ���ت ،بەتەنها ئاکامی کوش���ندەی بۆ سیس���تمو سیاس���ەتی تەندروس���تی نیە، بەڵکو ب���ۆ کۆی ژیانی سیاس���ی کۆمەڵگا زەرەرە .هەڵبژاردنەکان���ی ئ���ەم دوای���ەی عێ���راقو کوردس���تان دیس���ان هەڵەی ئەو دنیابینی���ەی س���ەڵماند کە تەندروس���تی لە د ە ستنیشا نکر د نو چا ر ە س���ە ر کر د نی نەخۆش���یدا دەبینێ���ەوەو ڕەهەن���دە سیاسیەکانی نابینێت. یەکێک لەو ڕەهەندانە پەیوەندی بەتۆماری دەنگدەرانەوە هەیە .هاوشێوەی هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکانی کوردس���تان ل���ە٩/٢١دا، تۆم���اری دەنگدەران���ی هەڵبژاردنەکان���ی پەرلەمانی عێراقو پارێزگاکانی کوردستان، س���یخناخ بو لەناوی کەس���انی مردو .ئەم پێش���ێلکارییە زەق���ە ئاکامی کوش���ندەی هەبوو دەبێت لەس���ەر ڕێژەی دەنگدەرانو بەکارهێنان���ی ن���اوی م���ردو ب���ۆ کاری س���اختەکاری لەڕێ���ی بەکارهێنان���ی ئەو ناوانە لەالیەن کەس���انێکەوە کە لەژیاندان ب���ەاڵم مافی دەنگدانیان نیە .کۆمس���یۆنی هەڵبژاردان���ەکان بیانویەک���ی نالۆژیک���یو کرچوکاڵی هێنایەوە ک���ە گوایە وەزارەتی تەندروس���تی عێراق تۆم���اری مردوەکانی بهشێویەک پێشکەشنەکردوە کە کۆمسیۆن بتوانێت س���ودیان لێوەربگرێ���ت .هەڵبەتە هەمان بیانوب���ۆ هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی کوردستان هێنرایەوە لەپایزی ساڵی پاردا. لەپاڵ ئ���ەم کێش���ە گەورەی���ەی تۆماری دەنگ���دەرانو هەبون���ی ن���اوی م���ردوان، تەزویرێک���ی ئاش���کرای ت���ر ئەنجامدرا کە دیس���انەوە لەهەڵبژاردن���ە پەرلەمانیەکانی کوردس���تاندا بەکارهێن���را ب���ۆ زیادکردنی دەنگی الیەنێک لەس���ەر حیسابی الیەنێکی دیک���ە .لەهەڵبژاردنی تایبەتدا ،ژمارەیەکی زۆری نەخۆشی ساختە لەنەخۆشخانەکاندا خەوێنران بۆ ئەوەی بەنایاس���ایی دەنگیان پێبدرێ���ت .هەرچەندە ل���ەم هەڵبژاردنەدا دەنگدانی مەرج���دارو تایبەت جیاکرانەوەو ئ���ەوەی یەک���ەم ل���ەرۆژی هەڵبژاردن���ی گش���تی ک���راو ئ���ەوەی دوەم رۆژێک���ی تایبەت بۆ خۆی دەستنیش���انکراو ئەمەش ئەگەرەکانی تەزویری لەناو نەخۆشخانەکان کەمکردەوە ب���ەاڵم لەدەنگدان���ی تایبەتدا دەس���ت لەس���اختەکاریو هەوڵ���دان ب���ۆ بەالدابردن���ی پرۆس���ەکە هەڵنەگی���را .بۆ نمون���ە لەن���او نەخۆش���خانەکاندا ،کارتە ئهلیکترۆنیەکان���ی دەنگدان لەپزیش���کانو کارمەندان دەسێنرایەوەو لەالی کارمەندانی کۆمسیۆن دەمایەوە .گلدانەوەی کارتەکان، گومانەکانی تەزوی���ری زیاترکرد بەوەی کە ئەو کارتانە دەکرێت لەشوێنی ترو لەالیەن کەس���انی ت���رەوە بەکارهێنراب���ا ،چونکە ماش���ێنی ئهلیکترۆنی دەنگدان بونیان نەبو لەش���وێنەکانی دەنگدانی مەرج���دار لەناو نەخۆشخانەکاندا. بەدیوێکی ترداو لەپێشو لەکاتی دەنگداندا، بەرپرسانی تەندروس���تی رۆڵێکی خراپیان بینی لەبەکارهێنانی پۆستو پلەکانیان بۆ مەبەستی حیزبیو سیاسیو دور لەئەخالقو مۆڕالی پزیشكیو مرۆڤایەتی .جگە لەوەی کە بەرپرسانی تەندروستی هەریەکەو کەوتە بانگەشە بۆ حیزبەکانی خۆیان (کە ڕەنگە ئەمە کارێکی ئاس���ایی بێت ئەگەر لەدوای دەوامی فەرمی کرابا) بەاڵم کێشەکە ئەوەیە کە هیچ بەرپرس���ێکی تەندروس���تی بونی نی���ە کە جیاوازیەک���ی ڕون بکات لەنێوان کاری فەرم���یو کاری حیزب���ی .ئەم���ەش ب���ۆ هۆکارێکی زۆر س���ادە دەگەڕێتەوە کە ئەویش سەپاندنی ئەو بەرپرسانەیە بەسەر سیستمی تەندروستیو دەزگاکانیدا لەالیەن حیزبە سیاسیەکانەوە .واتە ئەو بەرپرسانە دەبێت گوێڕایەڵی تەواوی حیزبەکانیان بن، ئەگەرنا لەپۆس���تەکانیان دوردەخرێنەوە. یەکێ���ک لەگوێڕایهڵی���ەکان ب���ۆ حیزبیش ئەوەیە کە لەکات���ی هەڵمەتی هەڵبژاردندا بەهەرچ���ی ش���ێوازێک هەب���وە (فش���ار، چاوس���ورکردنەوە ،سزادان ،پاداشت..هتد) دەنگ بۆ حیزبەکانیان کۆبکەنەوە. س���ەرباری ئەم هەم���و کێش���ەو گرفتانە، بنکەکانی دەنگدان لەزۆرێک لەشوێنەکاندا مەرج���ی تەندروس���تیو مرۆیانەی���ان تیا نەبو .بۆ نمونە کەس���انی کەمئەندامو پیرو پەکكەوت���ە دەبوای���ە لەهەندێک ش���وێندا بەقاتی دوهمی بنکەکاندا سەربکەون بەبێ ئەوەی هاوکارییەکیان بۆ دابینکرابێت. ئ���ەم کێش���ەو گرفتان���ە جارێک���ی ت���ر س���ەلماندیان کە تەندروس���تیو پزیشکی تەنه���ا لەچوارچێوەی نەخۆش���خانەو بنکە تەندروس���تیو کلینیکهكان���دا نامێنێتەوەو کاریگ���ەریو ئاس���هوارەکانی پەل بۆ هەمو جومگەکانی کۆمەڵگا دەهاوێت.
16
تایبهت
) )427سێشهممه 2014/5/6
دهنگی كورد لهدیال ه زیاد دهکات وتهبێژی لیستی ئاشتی كوردستانی 3-2 :كورسی بهدهستدههێنین ئا :ئیحسان مهال فوئاد
ی ههرچهنده ههڵبژاردن دوا ههڵبژاردن كورد لهدهنگو كورسیشدا ی دهكردو ببوه جێی پاشهكشه ی مهترسی لهدهستدانی یهكجارهك ی ئهو چهند قهزاو ناحیه كوردانه ناوچهی پارێزگای دیاله ،بهاڵم لهم ههڵبژاردنهدا دهنگو كورسییهكانی زیادی كردوه ،وتهبێژی لیستی ئاشتی كوردستانی دهڵێت دو كورسیمان گهرهنتی كردوهو ئهگهر زۆره ببێته سێ كورسی. بههۆی ناكۆك���یو ملمالنێی حزب ه كوردییهكان���هوه ل���هو ناوچان��� ه رۆژ بهرۆژ پێگهی كورد لههێڵی تهماسی ی نێوان بهغداو كوردس���تان بهتهواو ی دهكرد ،نوس���هرێكیش پاشهكش���ه ی یهكێت���یو پارتیو دهڵێ���ت ئ���هوه گ���ۆڕان لهكهركوك بهیهكتری دهكهن لهش���هڕ بهی���هك فرۆش���تن ،عهرهب چارهك هێنده بهكوردی ناكات. ی ئهنجومهنی پارێزگاكان باشتره ی 2010ی ئهنجومهنی نوێنهرانو 2013ا ی خانهقین دهنگی کورد بهراورد به ههردووههڵبژاردن هاواڵتی دانیشتوی قهزا سهباح نهجم بۆ ئاوێن ه رونیدهكاتهوه حزب���ه كوردیی���هكان هیچ كات پێش فاتی���ح ف���هرهج دهڵێ���ت "حزبهكان كوردس���تانی حاك���م حهس���هن بۆ دیال��� ه تهنه���ا دو كورس���ی ههب���و، حزبهكانی���ان كوردی���ان بی���ر نییه ،لهناوچ���ه كێشهلهس���هرهكان ئااڵون ئاوێنه وت���ی "دهنگهكانمان لهههردو لهههڵبژاردنی 2010دایبهزاند بۆ یهك ی 2010ی ئهنجومهن���ی كورسی ،بهاڵم بهوتهی وتهبێژی لیستی ی یهكێتیو پارتیو ههڵبژاردن��� یهكێتیو پارتی چهند ساڵه ناموسی بهخۆیانهوه ،ئهوه ی ئاشتی كوردستانی لهدیال ه ئهمجاره ی ئهنجومهن��� ی دهكهن نوێن���هرانو 2013 كوردیان روش���اندوه ل���هم ناوچانه ،گ���ۆڕان لهكهركوك بهیهكتر ههمو حزبهكان ئهوهندهی مهشغوڵی لهش���هڕ بهی���هك فرۆش���تن ،عهرهب پارێزگاكان باش���تره ،ل���ه 2013ك ه سیس���تمی ههڵبژاردنی س���اندلیگۆ ی ئێمهی ه ی برایان���ی گۆڕانی���ش بهش���داربون لهبهرژهوهن���دی لیس���تهكه رهن���گو دهنگ���ی حزبهكانیانن ،هیچ چارهك هێنده بهكورد ناكات ،لهدوا كات باس���ی ك���وردو كوردس���تانو 2003وه ك���ورد بهرنامهیهك���ی نهبوه لهگهڵمان���دا 49ه���هزار دهنگم���ان واتا لیسته بچوكهكان ،چونكه یاسای ی 140بهدهس���تهێناو لهم ههڵبژاردن ه بهبێ پێشوی ههڵبژاردنهكان لهبهرژهوهندی ی كهرك���وك بگێڕێتهوه ،م���اده یهكڕیزی ناك���هن ،ئ���هوان كوردان ی 60لیسته بههێزهكاندا بو. ی بهدهستهێنان ناوچه كێشهلهسهرهكانیان فرۆشت ،له 2007ش���هش مان���گ درێژكرایهوه گۆڕانیش ئهگهر ههڵب���ژاردن دوای ههڵبژاردن كورد ی دو بۆی ه ئهستهم ه ئهو ناوچان ه بهئاسانی كهچی شهش مانگهك ه كۆتایی هاتو ههزار دهنگ ههیه ك��� ه گهرهنت بهدیلی���ان نهبو ،بۆیه دوژمنان وتیان كورس���ی دهكهین كه ب���هر یهكێتیو لههێڵی تهماس پاشهكشهی كردوه، بهدهستبهێنرێتهوه. لهئێس���تادا هی���چ كام لهحزب��� ه مادهكه م���ردوهو كوردی���ش لهبیری پارت���ی دهكهوێ���تو پهلدهكێش���ێت رهنگ ه ئهمج���اره پێچهوان ه ببێتهوه، ی ئهو هێڵه تهماسهی نێوان كورد بهغدا بۆ س���ێ كورس���یش ،چونكه رێژه كوردییهكان بهرژهوهن���دی كوردیان كرد". ی لهناوچه كێشهلهس���هرهكان لهقهزا ل���هم ههڵبژاردن���هدا دهنگی كورد بهشداربون %59یه". نهخستوهت ه پێش بهرژهوهندی حزبو ی ئهنجومهنی خانهقی���نو ناحیهكان���ی مهندهلیو ی 2005 لهههڵبژاردن��� لیستهكهیانهوه ،لهوبارهیهوه نوسهرو لهپارێ���زگای دیال���ه زیادیك���ردوه، ی بهدرهوجهس���انو سهعدیهو جهلهوالو رۆژنامهن���وس لهكهرك���وك لهتی���ف لهوبارهیهوه وتهبێژی لیستی ئاشتی نوێنهرانی عێراق ك���ورد لهپارێزگا
قهرهتهپهو جهباره لهپارێزگای دیال ه درێژ دهبێتهوه ب���ۆ زنجیره چیاكانی ی دوزخورماتوو حهمرین تاوهكو قهزا ی سهاڵحهدین تا ی لهپارێزگا دهوروبهر دهگات ه قهزای داقوقو تازهخورماتوو لهیالنو دوب���ز لهپارێزگای كهركوك، بهعش���یقهو تلكێ���فو تهلهعف���هر ی موسڵ. لهپارێزگا رۆژنامهنوس لهتیف بهههمانشێوه پێیوای��� ه ك���ورد لهههم���و پارێ���زگا كێشهلهسهرهكان پاشهكشهی كردوه، سااڵنه بهسهدان خێزان ناوچهكانیان ی دهبێت چۆڵدهكهن ،ئهمهش كاریگهر لهس���هر لهدهس���تدانی ئهو ناوچانه، بهاڵم پێموانییه ك���ورد ئهو ناوچان ه جێبهێڵێ���ت بۆ ع���هرهبو توركمانو بڵێت ت���هواو ناوچهی كوردس���تانی نییه ،مهگهر بیفرۆش���ن ،خۆ ئهوهتا ههر رۆژهو الیهك بهویتر دهڵێت فاڵن ناوچ���هی فرۆش���توه ،پارتی دهڵێت یهكێتی كهركوكی فرۆشتوهو یهكێتی دهڵێت پارتی دهیفرۆشێتو پێشتریش دهیانوت گۆڕان لهگهڵ س���وننهكاندا رێككهوت���وه ،كه ئێس���تا ئهس���یڵ نوجهیفی بوهت ه برای ئێمه ،بۆی ه رێی تێدهچێت ههموی���ان خهریكی كڕینو فرۆشتنی كهركوك بن. لهبهرامب���هردا ئهندامی پێش���وی ئهنجومهنی پارێزگای دیاله لهس���هر لیس���تی یهكێتی نهس���رین باجهاڵن دهڵێت "پێموانییه كورد لهو ناوچان ه پاشهكشهی كردبێت ،ئهگهر مهبهست لهكهمبونهوهی كورس���ی كورد بێت، ئ���هوه پاشهكش���ه نیی���ه ،چونك��� ه ی لهدیموكراس���یدا بارودۆخ كاریگهر دهبێت ،بۆ نمون ه لهخانهقیندا لهههمو ههڵبژاردنهكاندا چهندین ههزار دهنگی ك���ورد نههاتوهتهوه ب���ۆ دهنگدان ،شهڕی دهنگو رهنگی خۆیان دهكهنو نهیانتوانی���وه لهبهرامب���هر عهرهبو ئهمهش كاریگهری خۆی ههبوه". ی تێبین���ی دهكرێ���ت حزب ه ناوچ��� ه كێشهلهس���هرهكان وت���ارو ئ���هوه كوردیی���هكان لهههم���و پارێزگاكان بۆچونێكی هاوبهشیان ههبێت.
ههڵبژاردن دوای ههڵبژاردن كورد لههێڵی تهماس پاشهكشهی كردوه رهنگه ئهمجاره پێچهوان ه ببێتهوه
ریکالم
كؤمياڵیهتی
) )427سێشهممه 2014/5/6
ژنان دهنگیان بهكاندیده پیاوهکان دا ئا :ئاوێنه زۆرینهی ئهو ژنه دهنگدهرانهی لهم ههڵبژاردنهی دواییدا بهشداربون، دهنگیان نهداوه بهكاندیده ژنهكانو ههریهكهشیان پاساوی تایبهتی خۆی ههیه بۆ ئهوه. ههرێم���ی لهههڵبژاردنهكان���ی كوردس���تاندا ،ههمیش���ه ئ���هو ژن��� ه كاندیدانهی توانیویان���ه بهدهنگهێنانی خۆی���ان س���هربكهون ،لهژم���ارهی پهنجهكانی یهك دهس���ت تێپهڕنهبوه، ئهم���هش وایك���ردوه سیس���تمی كۆتا پهیڕهو بكرێت ،تا لهو رێگهیهوه ژنان بهرێژهیهك���ی س���نوردار لهئهنجومهنه لۆكاڵ���یو گش���تییهكاندا ئامادهییان ههبێت.
رهنگه یهكێك لههۆكاره سهرهكیهكان ی دهنگنههێنانی كاندی���ده ژنهكان ئهوه بێت كه دهنگ���دهره هاوڕهگهزهكانیان ئامادهنین دهنگیان پێبدهن. لهههڵبژاردنی 21ی ئهیلولی 2013كه بۆ ههڵبژاردن���ی ئهندامانی پهرلهمانی كوردس���تان ئهنجامدرا ،ل���هو 30ژنه پهرلهمانت���ارهی چون���ه پهرلهمانهوه، تهنی���ا پێن���ج كاندی���دی ژن لهس���هر ئاس���تی ههرێمی كوردستان بهدهنگی دهنگدهران سهركهوتن. ئاشنا كهریم ،مامۆستایهكی بنهڕهتی تهمهن 24س���اڵ ،دان بهوهدا دهنێت كه ئ���هو لهدوایی���ن ههڵبژاردنی 30ی نیساندا كه هاوكات ههردو ههڵبژاردنی پهرلهمان���ی عێ���راقو ئهنجومهن���ی پارێزگاكان پێكهوه ئهنجامدران ،دهنگی بۆ یهكێ���ك لهكاندیده پیاوهكان داوه،
هۆكارهكهش���ی ئهوه بوه ك���ه "كاری سیاس���ییو پهرلهمان���ی ل���هم واڵتهدا پێویس���تی بهشهڕی قورس ههیهو ئهم ش���هڕهش رهنگه زۆرجار ژنان نهتوانن وهك پێویست ئهنجامیبدهن". هاوكات شنه ئازاد ،كه فهرمانبهرێكی حكوم���ی تهمهن 26س���اڵه ،ئهویش بهههمانش���ێوه دهنگی بهپیاوان داوهو پێیوایه "گرنگه ئهو كهس���هی دهنگی پێدهدهم كهس���ێكی لێهاتوبێت ،ئینجا ژن بێت یان پیاو بۆ من جیاوازی نیه، ب���هاڵم ئهمجاره لهناو كاندیده ژنهكاندا كهسانی لهوشێوهیهم بهدی نهكرد یان من نهمدهناسین". بهپێی ئهو یاس���ایانهی لهپهرلهمانو ئهنجومهن���ی پارێزگاكان���ی ههرێم���ی كوردس���تانو عێ���راق پهیڕهودهكرێت، پێویس���ته 30%ی كورسیهكان بۆ ژنان
شایهتحاڵێك دۆسیهیهكی كوشتنی 13ساڵهنوێدهكاتهوه ئا :ئاوێنه
ی شارهزور شهوێكی تهواو خێزانێك بهدیار گهیشتنی فریادڕهسێك ی كوڕه رۆژدهكهنهوه ،تا الش ه خنكاوهكهیان بۆ دهربهێنێتهوه ك ه پێشتر كهوتبوه ناو بهنداوێكهوه، ی بهاڵم بههۆی نهبونی كهرهست ه ی 12سهعات پێویستهوه ،دوا لهخنكانی تهرمهك هی دهرهێنرایهوه.
چۆنییهتی روداوهكه: پاش ئهوهی له 21ئابی س���اڵی 2001 منداڵێكی تهمهن 5ساڵ بهناوی محهمهد سلێمان عهلی لهش���ارۆچكهی زهڕایهنی س���هر بهقهزای ش���ارهزور دهوروبهری كاتژمێ���ر 10ی س���هرلهبهیانی لهماڵهوه دهڕوات��� ه دهرهوه بۆ یاریك���ردن ،ئیتر بهیهكجاریی ناگهڕێتهوهو هیچ ههواڵێكی نابێ���ت ،دوای دو رۆژ لهس���ۆراغكردنو گهڕانی كهسوكارو الیهنهپهیوهندیدارهكان له23ی ئاب���ی 2001دا لهناو كوالنهیهكی س���هگدا لهنزیك ش���ارۆچكهی زهڕایهنی س���هر بهق���هزای ش���ارهزور تهرمهكهی بهش���ێواوی دۆزرای���هوه ،لهپ���اش روداوهك���هش پۆلیس���ی ش���ارۆچكهكه لهڕێی چهند سهرهداوێكهوهتۆمهتبارێك دیاری���ی دهكهن كهش���ۆفێر بوهو پاش 11مانگ لهلێكۆڵین���هوهو دادگاییكردن بهه���ۆی بون���ی چهن���د ئاماژهیهكهوه لهس���هر تێوهگالن���ی لهتاوانهك ه دادگای تاوانهكانی س���لێمانی س���زای 10ساڵ زیندانیكردن���ی بۆ دهبڕێتهوه ،بهاڵم لهم رۆژان���هدا س���هرلهبهری ئهم دۆس���یهیه ههڵگهڕایهوه كاتێك ك���ه تاوانبارێكیتر كهئێس���تا لهزیندانهدانی نا بهوهی ئهو ئهم منداڵهی كوشتوهو شۆفێرهكهی ك ه سزادرابو بێ تاوانه.
محهمهد سلێمان
شایهتهكهلهسهر سهفهری حهجكردنهو تاوانباری راسته قینهی :ك���هدان���ی ناوه بۆ پاككردنهوهی ئ���هم تاوانب���اره بهتاوانهك���هدا ناوی (س .ق)هو ئه وكات ئهستۆی خۆی بهر لهم مێردمنداڵ بوهو تهمهنی 13سااڵن بوهو پیشهی ش���وانیكردنی مهڕو مااڵت قوربانییهبوكه،ه سهفهرهئامادهبووه ماڵیشیان دراوس���ێی ماڵی ب���وهو بهپێ���ی رونكردن���هوهو لێدوانی كهس���وكاری منداڵهقوربانییهكهخۆیو ئهم نهێنییه 13ساڵهیه خێزانهك���هی تێكهڵیو دراوس���ێیه تیان ئاشكرا بكات ههیهو لهكاتی ونبونی منداڵهكهشدا زۆر بهه���ۆی بون���ی چهند س���هرهداوێكهوه توانیویانه بگهنه بك���وژی ئهم منداڵه. بهپێ���ی زانیارییهكان���ی ئاوێن���هش ئهو س���هرهداوه بریتیی���ه لهدهركهوت���نو سهرههڵدانی ش���ایهتێك كه ماوهی 13 س���اڵه ئهم ماجهرایهی لهسینهی خۆیدا پاراستوهو ئێس���تا لهبهر ئازاری ویژدان ئامادهیی دهربڕیوه بكوژی راس���تهقینه ئاشكرابكاتو بهمهش ش���ۆفێره ئیدانه كراوهكهكهن���اوی غهفورهبهبێ تاوان دهردهچێت. ههرچهن���دههیچ لهس���هر ش���وناسو دهستپێش���خهریی ئ���هو ش���ایهتحاڵه ئاش���كرا نهك���راوه ،ب���هاڵم دانپێدانانی دراوسێی ماڵه منداڵكوژراوهكهرهگهزیی س���هرهكییه لهگۆڕین���ی ئاراس���تهی
س���هرلهبهری دۆس���یهكهو یهكێ���ك لهو گرفتانهشی ئێستا دروس���تبوه ئهوهیه بهه���ۆی كۆنبونی كێش���هكهو تێپهڕینی زیاتر له 10س���اڵ بهسهریدا دۆسیهكهی لهدادگاو پۆلیس���دا نهماوهو ئێس���تاش كهس���وكاری منداڵهكهبهدوای ئهوهوهن بزانن ئایا خێزانی بكوژی كوڕهكهیان كه دراوسێی خۆیاننو خهڵكی یهك گوندن ئاگاداری ئهم تاوانهی كوڕهكهیان بونو شاردویانهتهوه یان بهتهنها ئهم كارهی ئهنجامداوه. ئاسهوارهكانی ئاش���كرابوونی بكوژی راستهقینه: ههروهه���ا ئاوێن���ه زانیویهت���ی ئهم دۆس���یهیهجۆرێ���ك لهگرژیو ش���ۆكی كۆمهاڵیهت���ی دروس���تكردوهلهناوچهكه چونكه ئهوهی تاوانباركرابو خۆی بهبێ تاوانو ستهملێكراو دهزانێتو گلهیی ههیه لهوهی بهسهری هێنراوهلهزیندانیكردنو لهوالشهوهكهس���وكاری بكوژه نوێیهكه لهگ���هڵ ماڵ���ی قوربانییهك���هتێكهڵیو نزیكایهتی زۆری���ان ههیه ،جگهلهمهش چهندی���ن گێڕانهوهو خهماڵندن لهس���هر شوناسی ئهو شایهتحاڵهههیهكهپاش 13ساڵ سهرهنجام خۆی پێ رانهگیراوهو دۆسیهكهی ئاشكراكردوهو بهپێی ههندێ لهو دهنگۆیانهی لهناوچهكهدا ههن لهژێر كاریگهریی وتاری جومعهی مامۆستایهكی ئاینیدا لهس���هر مهترسی ش���اردنهوهی راس���تی نهێنییهكان���ی ئاش���كراكردوهو ههن���دێ لێكدانهوهیتر باس لهوهدهكهن شایهتهكه لهسهر سهفهری حهجكردنهو ب���ۆ پاككردنهوهی ئهس���تۆی خۆی بهر لهم سهفهرهئامادهبووهئهم نهێنییه13 ساڵهیهئاشكرا بكات.
گرنگه ئهو كهسهی دهنگی پێدهدهم كهسێكی لێهاتوبێت، ئینجا ژن بێت یان پیاو بۆ من جیاوازی نیه، بهاڵم ئهمجاره لهناو كاندیده ژنهكاندا كهسانی لهوشێوهیهم بهدی نهكرد یان من نهمدهناسین
خێزانێك 12سهعات لهچاوهڕوان ی دهرهێنانهوهی تهرم ی كوڕه خنكاوهكهیاندا بون ئا :ئیحسان مهال فوئاد
شایهتیدانێك دۆسیهی كوشتنی تهمهن 13ساڵ دهكاتهوهو بهم هۆیهوه جگهلهئاشكرابونی بكوژی راستهقینه ،حوكمدراوێكیش بهبێ تاوان دهردهچێتو شۆكێكی گهورهی كۆمهاڵیهتیش لهناوچهكهدا دروست دهبێت.
بهدهمیانهوهبون لهگهڕانو س���ۆراغكردن بۆیه هیچ گومانیان بۆ ئهوهنهڕۆشتوه كه لهو تاوانه تێوهگالبن .ناوبراو جگه لهم تاوانهلهتاوانێكیتری كوش���تندا 10ساڵ زیندانی بۆ بڕاوهتهوهو ئێستا لهكۆتایی بهس���هربردنی ئهو حوكمه نزیكبوهتهوه بهاڵم بههۆی س���هرههڵدانی ئهم دۆسیه نوێیهوهههر لهزینداندا دهمێنێتهوه. سهرهداوی ئاشكراكردنی تاوانهكه: دوێن���ێ 5ئای���اری 2014بنك���هی پۆلیس���ی وارم���اوا كۆنگرهیهك���ی رۆژنامهوانیی بهرفراوانیان رێكخس���تو تێی���دا بكوژی منداڵهكهیان برده س���هر ش���وێنی ئهنجامدان���ی تاوانهكهو لهوێدا وتی "بهگۆچان كوش���تومه" .بهرپرسی بنكهی پۆلیس���ی وارماوا ،نهقیب گۆران حس���ێن ،بهرۆژنامهنوس���انی راگهیان��� د
تهرخانبكرێ���ن .لهمبارهی���هوه بههار مونزیر ،چاالكوانی ب���واری مافهكانی مرۆڤ ،بونی سیس���تمێكی لهوشێوهیه بهپێویس���ت دهزانێ���تو بهئاوێن���هی راگهیان���د" ،لهكاتێكی وهك ئێس���تادا ناتوانی���ن ڕهتیبكهین���هوه ،چونك���ه ڕێگری���هكان زۆرن ،ئێم���هش بهههمو ش���ێوهیهك دهبێت لهگ���هڵ ئهوهدابین كه ژنان بهش���داری پهرلهم���انو كاره سیاسیهكان بكهن". لهب���ارهی دهنگنهدان���ی ژنانی���ش بهكاندی���ده ژن���هكان ،مونزیر دهڵێت "ن���هك ه���هر لهكوردس���تان بهڵك���و لهزۆربهی واڵتان ژنان ئهو سیس���تهمه زاڵه بهس���هریاندا كه خۆی���ان دهنگ بهپیاو دهدهن ,پیاو لهگهڵ دهستهاڵتدا پهیوهندیهكی زۆری ههیه ،ژن دور بوه لهبڕیاردان بهههزاران س���اڵ ،ئهمهش
وابوه ك���ه ژن ئاش���نایهتیهكی زۆر ی نیه بهدهسهاڵت بۆیه ئهم متمانهیهش لهالیهن ژنانهوه كهمدهكاتهوه لهجیاتی دهنگ بهژنێك ب���دات دهنگ بهپیاوێك دهدات". ل���هم دوایی���ن ههڵبژاردن���هداو ب���ۆ ئهنجومهن���ی نوێنهرانی عێراق ،لهكۆی 385كاندی���دی س���هرجهم الیهنهكانی ههرێم���ی كوردس���تان 114 ،دانهیان ژن بون .ب���ۆ ههڵبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاكان���ی ههرێمیش ،لهكۆی 718 كاندید228 ،یان ژن ب���ونو ههمویان كێبڕكێیان���ه بۆ پڕكردن���هوهی رێژهی %30ی ئهو كورسیانهی بهر لیستهكهیان دهكهوێت .بهاڵم پێناچێت ئهمجارهش ژمارهی ئ���هو ژنانهی بهدهنگی خۆیان س���هردهكهون ،لهوهی پێش���تر باشتر بێت.
17
ی ی خنكان��� ی ههواڵ��� ی ئ���هوه دوا كوڕهكهیان پێ���دهگات ،دایكو باوكو براكان���ی ههر لهئێ���وارهوه بهدیار ئاوه ی بهنداوی باوهشاسوارهوه س���اردهكه ی دانیش���تبوونو دهستهوستان تهماشا ی ئاوهكهی���ان دهك���ردو ش���هپۆلهكانی ئاوهك���هش بێباكانه لهبهردهمیاندا ههر هاژهیان بو ،ئ���هوان لهكاتژمێر حهوتی ئێوارهی رۆژی 2014/5/2وه چاوهڕوانی كهس���ێك یان تیمێك بون كوڕهكهیان لهئاوهك��� ه دهربهێنێ���ت ،بهاڵم ش���هو داهاتو ئهوان ههر لهچاوهڕوانیدا مانهوه ی تا رۆژبۆوهو دواتر الش ه وشكبووهك ه كوڕهكهیان دهرهێنرا. هاواڵتی ئهیوب تهه���ای تهمهن 23 ی ی لهكاتژمێر 6ی ئێواره پاش ئ���هوه ی 5/2دهكهوێت���ه ئ���اوی بهن���داو باوهشاس���وارهوه لهكفری ،دهخنكێتو ی دادهبهزێت ه بنی ئاوهكهوهو الش���هك ه پاش دهرهێنانی ل���ه6ی بهیانی رۆژی ی وش���ك دواتر دهركهوتووه الش���هك ه بووهتهوه. ئێستا بههۆی ئهو رووداوهوه پۆلیسێك لهبنكهی پۆلیس كفری دهستگیركراوه، ی چونك ه گهنج���ه خنكاوهكه لهپش���ت پۆلیس���هكهوه س���واری ماتۆرێك���ی ی ئاوی بووهو پ���اش كهوتن ه خوارهوه ی بكات. نهیتوانیوه رزگار برای گهنجه خنكاوهكه ،ئهمیر تهها لهلێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێن ه وتی" :كاتێك ی براكهمان خنكاوه هیچ كهس���ێك فریا نهكهوت���وهو بنكهیهك���ی بهرگ���ری و شارستانیش لهو شوێنه دانراوه ناتوانن هیچ كارێ���ك بك���هن ،مهعقول ه له6ی ی بهیانی رۆژی ئێوارهوه خن���كاوه له 6 دواتر دهرهێنراوه؟". ئهمیر باسی لهوهشكرد ك ه پاش ئهو ی روداوه ناخۆش���هو ئهو م���اوه درێژه مان���هوهی براك���هی لهژێ���ر ئاوهكهدا، "وایك���ردوه ئێم ه ت���وڕه بوین و وتمان ئیتر ئهم بهنداوه بۆ لێره دروستكراوه ك���ه هی���چ س���ودێكی نیی���هو ناتوانن بهڕێ���وهی ببهن ،كهچ���ی بهڕێوهبهری بهرگری و شارس���تانی گهرمیان ،وهك ی كردبێت، ئهوهی ئازایهتییهكی گهوره بهمنهت���هوه وتی ئهوهنییه دهرمانهێناو ئێوه تهحهمولتان نییه؟". شایهتحاڵێكیش لهس���هر بهنداوهك ه ی ی لهدهستهوستان بهههمانش���ێوه گلهی دام���ودهزگا رهمس���یهكان ههبوو وتی، ی 12كاتژمێر "پاش ئهوهی بۆ م���اوه ی دهرنههێنرا ،خهڵكێكی زۆر تهرمهكه لهسهر بهنداوهكه كۆببوونهوهو قسهیان بهحكوم���هت و بهرگری و شارس���تانی ی بهدرێژای���ی ش���هو وت���ووه ب���هوه
بهنداوی باوهشاسوار لهكفری ماوهی چوار ساڵه دروستكراوهو تائێستا 4هاواڵتی خنكاوهو الیهنی حكومیش هێشتا هیچ رێوشوێنێكی نهگرتوهتهبهر بۆ رێگریكردن لهچونی هاواڵتیانو بهلهم بۆ ناو ئاوهكه نهیانتوانی���وه تهرمی گهنج ه خنكاوهك ه دهربهێن���ن و بهڕێوهب���هری پۆلیس���ی ی گهرمیانیش توڕ بهرگری و شارس���تان بووهو وتویهتی قبوڵ ناكهم كهس قس ه بهحكومهت بڵێت". ی ئهو رۆژه تاوهكو درهنگانی ئێواره ش���هو زیاتر ل ه 1000هاواڵتی شارهك ه لهسهر بهنداوی باوهشاسوار كۆببونهوهو تهماش���ای ئ���هو روداوه تراژیدییهیان دهك���رد ،گهنجێكی���ش بهن���اوی عهلی ئهحم���هد باس���ی لهوهكرد ك��� ه "ئێم ه بینیومان ه ئهو گهنج ه لهماتۆڕه ئاوییهك ه ی چ���ۆن كهوتووهت ه خ���وارهوهو نزیكه ی 10مهتر بهمهلهك ه رۆش���تووهو هاوار كردووه كهسێك نهبووه رزگاری بكات، ی كردو چوه بینیمان چۆن دوا ه���اوار خوارهوهو خنكا". ی س���هرچاوهیهك لهپۆلیس ی بهرگ���ری و شارس���تان كف���ری نهیویس���ت ئاش���كرا ی ن���او ی بكرێ���ت بهئاوێن��� ه ی راگهیاند" ،ئامێرێك ئۆكسجینمان ههیهو ئۆ كس���جینی تێ���دا نیی���ه، بال جكتۆ ر ێ���ك یان گلۆپێكمان ب���ۆ نیی���ه رووداوێك���ی لهو شێوه ك ه به شهوان كهس���ێكی خن���كاو دهربهێنرێت ،ئهم ه جگ ه لهوهی بهههم���وو كفری ی ی دهوروبهر و گوندهكان و ناحی���هی جهب���اره تهنها ی���هك ئۆتۆمبیلی ئا گر كو ژ ێنهو هم���ا ن ههیه". لهبهر ا مب���هر د ا
ی بنكهی پۆلیس���ی بهرگری ئهفس���هر ی كف���ری ،خالی���د عهزیز و شارس���تان لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه روونیكردهوه ك��� ه "نهیانتوانیوه تهرم���ی ئهو گهنج ه بهش���هو دهریبهێن���ن و رۆژی دوات���ر تیمێك���ی بنكهكهی���ان ك���ه لهچ���وار ی تیمی پۆلیس پێكهات���ووه ،بههاوكار ی بهرگ���ری و شارس���تانی ژێردهریای��� گهرمی���ان ،تهرمهك���هی دهرهێن���اوهو دهس���تبهجێ خاوهن���ی ماتۆڕهك��� ه ئاوییهكهش دهستگیركراوه". ی ی پۆلیس��� ئهو ئهفس���هرهی بنكه بهرگری و شارس���تانی كفری ،وتهكانی ی رهتك���ردهوه گوای��� ه س���هرچاوهكه ئۆكس���جینیان نییهو وتی "ئهو وتهی ه دوره لهراس���تییهوهو ئۆكسجینیشمان ههیه ،بۆ بوونی بالجیكتۆریش سوودی نیی���ه ،چونك ه بالجیكت���ۆر بۆ ئاوێكی روون بهكاردههێنرێ���ت ،بهاڵم بهنداوی باوهشاس���وار ب���هو ش���ێوهی ه نیی���ه، ههرچهنده هی���چ كهموكوڕیمان نییهو ی تهنها بالجیكتۆرو گڵۆپمان نییهو داوا پێداویستی ژێردهریاییشمان لهوهزارهتی ناوخۆ كردوه". ی باوهشاسوار لهكفری ماوهی بهنداو چوار ساڵ ه دروس���تكراوهو تائێستا 4 هاواڵت���ی خنكاوهو الیهن���ی حكومیش ی نهگرتوهتهبهر هێشتا هیچ رێوشوێنێك بۆ رێگریك���ردن لهچون���ی هاواڵتیانو بهلهم بۆ ناو ئاوهكه.
ئهیوب تهها
18
تایبهت
) )427سێشهممه 2014/5/6
گرفتهكه ،مهكتهب چوار الیهن دهڵێن لهكۆیه ساختهكاری سیاسیهكانی یهكگرتون كراوهو یهكێتیش رهتیدهكاتهوه ئا :شاهۆ ئهحمهد
ئاسۆعهبدوللهتیف پێویس����ته مهكتهب سیاسیهكانی یهكگرتو وهك داڕێژهری سیاس����هتی نوێی ئ����هم حیزبه ،بخرێن����ه بهردهم رهخن����هو لێپرس����ینهوه ،ك����ه ل����هم ههڵبژاردن����هدا ن����هك نهیانتوان����ی رێژهیهكی وا بهدهستبهێنن كه شایهنی پارتێكی ئیسالمی میانهڕهوبێت بهڵكو لهههندێ شاری كوردستان دهنگهكانی بهجۆرێك كهمیكرد دهكرێت بهههڵهی س����تراتیجیو شكس����تی ئهو مهكتهب سیاسیانه لێكبدرێتهوه كه ههندێكیان بهو ئاراس����تهیهدا ئیش ئهكهن كه تا قیامهت ههر ئهندامی مهكتهب سیاسی ب����ن ،لهكاتێك����دا دهی����ان كاراكتهری گهنجی وهك "د.یوس����ف" كه ئێستا س����هرۆكی پهرلهمان����ه ،لهههن����اوی یهكگرتودا هێش����تا ئامادهیی ههیهو ئهو ئهندام مهكتهب سیاسیانه رێگرن لهدهركهوتنیان! یهكێ����ك لهگرفتهكانی"یهكگرت����و" چینه دهستڕۆش����توهكهی ن����او ئهم پارت����هن ،كه لهپ����ڕ ئهبن����ه پیاوی حوكمڕانیو وهزارهتێ����ك وهرئهگرنو كایه رۆح����یو ئاینیو بانگهوازهكهیان بیرئهچێت����هوهو ش����هرعیهتیش بهم كارهیان ئهدهن ،ب����هاڵم نهیانتوانیوه لهروی س����ایكۆلۆژیهوه خوێندنهوه بۆ دۆخی كوردس����تان بكهن ،لهكاتێكدا كاراكتهرهكان����ی ئهم پارت����ه ئهگهر بانگهوازو پهروهرده بكهنه پێشهنگو ئهجێندای����انو بهرگ����هی دوری����ی لهحكومهت بگرن وهك ئۆپۆزس����یۆن بۆ چهند س����اڵێك ئهوا جهماوهرێكی گهوره لهدهوری خۆیان كۆئهكهنهوهو توشی ئهو شكس����تانه نابن كه لهناو حكومهتدا بهریانئهكهوێت ،بهراس����تی یهكگرتو حكومهت ش����پرزهی كردوهو ئهو حكومهتهش خزمهتی بهیهكگرتو نهكردوه وهك گهش����هی جهماوهریی، ب����هاڵم خزمهتی بهچهن����د ئهندامێكی بااڵی ئهو حزبه كردوه كه لهئێستادا وهك ناعهدالهت����ی ش����كاوهتهوه بهسهریدا. مهترسیداره حیزبێكی وهك یهكگرتو لهغیابی گوتاردا بژیو حهماس����هتی شۆڕش����گێرییو ش����هڕی مزگ����هوتو وهالئی ئاینی����ان الوازبێ����ت ،ئهوهی لهپش����تی ئهم حكومهتهوه وهستاوه لهبرایان����ی یهكگرتو ش����ارهزاترن ،بۆ ئ����هوه حیزبێكی ئیس��ل�امی دههێننه ناو حكومهتهوه كه ئهو حهماس����هتو وهالئهیان نهمێنێت ،خهونی گهش����هو بیری����ان بك����وژن بهبیرۆكراس����یهتی حكومیو خزمهتگوزاری مهنهۆڵدانانو ههناردهكردنی ههنار بۆ دوبهی! ئهو بۆ ئ����هوه راپێچی حكومهتت ئ����هكات كه لهخۆی بچی����تو لهخۆت نهچیت ،وهك ئهو وابیت بهبێ ئهوهی ئ����هو بیت ،ئهوهنیه ههمیش����ه ئهڵێن "ئێمهو یهكگرتو دو چڵی درهختێكی گهورهی ئهم حكومهتهین" ههمیش����ه ئهڵێ����ن "پارتیو یهكگرت����و لهبازنهی سیاسهتی توركیو ئاكپارتیدان" یان "یهكگرت����و بێ دهنوكو ب����ێ زیانن" بهبێ ئهوهی یهكگرتو هیچ وهاڵمێكی بۆ ئهم قسانه ههبێت ،ئهمه ئهوهمان پێدهڵێت یهكگرت����و بۆته دهموچاوی الیهنی دیك����ه بهتایبهتی دهموچاوی ئۆردوغان لهناوچهكهدا ،ئهو مهكتهب سیاس����یانه وایانك����ردوه كه یهكگرتو لهخ����ۆی نهچێ����ت وهك پارتێك����ی ئیسالمی ،بهتایبهتی لهشاری ههولێر كه دهنگ����دهری ئهو ش����اره فیگهرو دهموچ����اوی كالس����یكیو جامان����ه بهسهرو عهقائیدیو كهمێك جیهادی ئهوێ����ت كه دوربێ����ت لهحكومهتهوه، یهكگرتوش نهك ئهمهی تێدا نهماوه، زۆر شهرمنانهتریش سیاسهت دهكاتو رۆحیهتی ئهندامانی خۆش����ی توشی ئهو ش����هرمه كردوهو تهنانهت ههندێ فیگهری مهكتهب سیاس����ی یهكگرتو توكی بهسهری خۆیهوه نههێشتوه كه ئهمه رهفزه الی جهماوهری پهیامدار. لهالیهكی ترهوه حیزبی عهقائیدیو خاوهن پاش����خانی مێژوی����ی ههرگیز وهك یهكگرتو رهمزه سیاس����یهكانی خۆی ب����هو ههرزانیه ناخاته ناو دامو دهزگاكان����ی حكومهت����هوه ،بهڵك����و ئهوپیاوانه ق����ورس بهكاردههێنێ تا گهنج دروست بكهن بۆ ئهركه حكومیو پهرلهمانی����هكان ،ه����هر ئهندامێك����ی
ئهم پارت ه ك ه دروشمی نوێبونهوهو ریفۆرمی بهرزكردۆتهو ه بهداخهو ه كهوتۆت ه دهستی چهند كهسێكی ماندوی خانهنشینكراوی حكومهت س����هركردایهتیو مهكتهب سیاس����ی لهچهند س����اڵی رابردو كه پۆستیان وهرگرتوه ،ئهزمون دهریخستووه دوای خانهنشینبون ،توانستی حیزبایهتیان نهماوهو كاری بانگهوازو پهروهردهش وهك ئهركێكی الوهكی ئهبینن ،ههمو ههڵپهی وهرگرتنی پۆستو ئیمتیازو پلهی وهزیفی بهرزی حكومی ئهكهنو پۆس����تو پل����هی وهزیف����ی ئاینیان بیرچۆت����هوه ،ئ����هوهی كهمێكی����ش پلهیهكی ئاینیو جهماوهریی گهورهی وهرگرت����وه لهن����او خهڵكی����دا ،ی����ان دهریانكردوه یان رایانكێش����اوه بۆناو حهلهب����هی حكومهت ،ب����هم كارهش گۆڕهپان����ی بانگ����هوازو ئیرش����اداتی ئاین����یو پهروهردهكردن����ی مزگهوتو ئهڵقه خێزانیهكان توش����ی ش����هلهلی گهوره بوه. ئهم پارته كه دروشمی نوێبونهوهو ریفۆرم����ی بهرزكردۆت����هوه بهداخهوه كهوتۆته دهس����تی چهند كهس����ێكی ماندوی خانهنش����ینكراوی حكومهت، ههن����دێ ل����هو مهكتهب سیاس����یانه، ئهمج����اره نهیاندهزانی چۆن كهمپهین بكهن بۆ بانگهش����هكانی ههڵبژاردنو چ گوتارێ����ك بهرههمبهێنن ،تهنانهت گوێیان لهرهخنهی كادرانو قهواعیدی خۆشیان نهگرت كه وتیان وهزارهتی كارهبامان ناوێتو دواتر بهبێ گوێدانه ئهو ناڕهزایهتیانه ه����هر وهریانگرت، باش����ه ئهگهر یهكگرتو ئهم 4س����اڵه بهبێ گۆڕان ئۆپۆزس����یۆن بوایه چی رویئ����هدا ،گورگ ئهیخ����وارد؟ دڵنیام سهركهوتنی گهورهی تۆمار ئهكرد. یهكگرتو دڵی دهسهاڵت رادهگرێو دڵ����ی ش����هقامیش ،حهز لهكورس����ی ئهكهنو ئۆپۆزسیۆنیش رهدناكهنهوه، ئهم تایپهی س����هركردایهتی ئێس����تا ك����ه خۆی����ان پیرب����ونو توانس����تی سیاس����هتكردنی دۆخ����ی ئێس����تایان نهماوه ،ج����اران گهنج ب����ون ئهوهی پهسهندی خۆیان نهبوایه ئهیانخسته پهراوێ����ز بهبیان����وی پیری����ی گوایه "شهرییعهتو فیقه" زاڵه بهسهریاندا، لهالی����هك نهیانهێش����ت ئ����هم پیاوانه تهنزی����رات ب����ۆ فیكری ن����وێ بكهن، لهالیهكی دیكهوه خۆشیان وا دههاته بهرچ����او ك����ه ههڵگ����ری نوێگهرییو ریفۆرمنو واش دهرنهچو ،ئێ باش����ه برایان كه ئێس����تا خۆت����ان دهورهی رابردوتان بینیو بیست ساڵه مهكتهب سیاسین ،وهزارهتو پهرلهمانتاریتان بین����ی ،پۆس����تی بهغدات����ان بینیو زهواجی ترتانكرد ،وانازانن ئێس����تاش خۆت����ان پیربونو كات����ی وازهێنانتان هات����وه ،لهبهركهس ن����ا لهبهر خواو جهماوهرهكهت����ان ،لهبهر ئهوهی ئێوه هی����چ تازهگهریهكتان پ����ێ نیه ،بۆیه پێویس����ته خۆت����ان دهرك بهو گرفته بكهن ت����ا چیتر گهنجان����ی یهكگرتو س����هرگهردان نهبنو دهنگ بهكاندیدو لیستی تر نهدهن.
یهكێتی نیشتیمانی كوردستان لهم ههڵبژاردنهدا لهشاری كۆیه بهشێوهیهكی بهرچاو دهنگهكانی زیادیكردوهو بزوتنهوهی گۆڕانیش ی دهنگی كهمیكردوهو بهرپرسی مهكۆ كۆیهی گۆڕانیش دهڵێت "یهكێتی لهكۆیه ده ههزار دهنگی تهزویركردوه". بهرپرس���ی مهكۆی كۆیهی بزوتنهوهی گ���ۆڕان بهختی���ار جهوه���هر لهب���اره ی پرۆس���هی دهنگدان لهش���اری كۆیه له 30نیس���ان ئهوهی بۆ ئاوێنه رونكردهوه كه "ئهوان لهبهیانی زوهوه بهشێوهیهكی ئاس���ایی بریكارهكانیان دابهش���كردوه بهس���هر بنهكهكان���ی دهنگ���دان ،بهاڵم ههر ئهوكات ههس���تیان بهوه كردوه كه لهب���هردهم بنكهكانی دهنگ���دان لهكۆیه حاڵهتێكی نائاس���ایی ههی���ه ههر بۆیه ئێمه لهالیهن خۆمانهوه قایمقامی قهزای كۆیهم���ان لهو حاڵهت���ه ئاگاداركردهوه، بهاڵم ئهو وتی هیچ لهئارادانیه رهوشهكه ئهمین���هو دڵنیاب���ن ههڵبژاردنێكی پاك بهڕێوه دهچێت". ناوبراو ئاماژه بهوه دهكات كه "لهدوای كاتژمێ���ر 9وه هێزهكان بهش���ێوازێكی نائاس���ایی دهجواڵن���هوه ئهوج���ا ورده ورده دهس���تیانكرد بهتهزویرك���ردن تا كاتژمێ���ر 11بهردهوامبو ،بهاڵم لهدوای ئهو كاتهوه تهزویرێك���ی بهرێكخراویان كرد بهش���ێوهیهك فهوجێكی نهناس���راو لهكهركوكهوه هاته ناو ش���اری كۆیهوه دهنگیان���دا ههروهه���ا فهوجێكی تریش لهرانیهوه ه���ات دهنگیاندا ك���ه ئهوانه ههمویان لهدهنگدانی تایبهت دهنگیاندابو ههربۆیه ئێمه پێمانوایه تهنیا لهش���اری كۆیه ده ه���هزار دهن���گ تهزویركراوه، ئهوهش بوه هۆی ئهوهی دهنگی یهكێتی لهكۆیه زیادبكاتو دهنگ���ی بزوتنهوهی گۆڕانیش كهمبكات".
بهرپرس���ی مهكۆی كۆیهی بزوتنهوهی گ���ۆڕان ئهوهش���ی دهخات���هرو ك��� ه چاوس���وركردنهوهو ههڕهش���ه لێكردنو فشارێكی زۆر لهسهر ئهندامانیان ههبوهو ههروهها زیاتر له 17كهسیان لێیدراوهو بریندارك���راوهو لهالی���هن هێزێك���هوه لهبنك���هكان دهركراونهت���ه دهرهوهو س���وكایهتیان پێكراوه ،ههربۆیه "ئێمه وهكو بزوتنهوهی گۆڕان سكااڵی خۆمان تۆماركردوه". یهكگرتوی ئیس�ل�امی كوردس���تانیش لهشاری كۆیه بهئهنجامهكانی ههڵبژاردنی ئهمج���ارهی ئهنجومهنی پارێ���زگاكانو پهرلهمانی عێراق رازی نینو لهوبارهیهوه بهرپرس���ی لق���ی كۆی���هی یهكگرتوی ئیس�ل�امی كاوه مهمهن���د بهئاوێن���هی راگهیاند "ئهوهی له 30نیس���ان لهكاتی پرۆس���هی ههڵب���ژاردن لهش���اری كۆیه بهرێوهچ���و پێچهوانهی ههمو بنهماكانی دیموكراس���یو ئهنتهرناسیۆنالیس���تی ب���و كه حزبی دهس���هاڵتدار لهو ش���اره شانازی پێوه دهكرد ههربۆیهش لهههمو ئ���هو تهزویرهی لهكۆیه ك���راوه یهكێتی نیشتیمانی كوردستان بهرپرسیاره". ناوبراو ئاماژه بهوه دهكات كه "تهزویر لهش���اری كۆی���ه بهرنامه ب���ۆ داڕێژراو بوه لهرێگای دروس���تكردنی ناسنامهی س���اختهوه ههروهه���ا لهرێ���گای دانانی ئهندامانی یهكێتی لهكۆمسیۆن ههروهها ئهندامان���ی كۆمس���یۆن الیهندارییان بۆ حزب���ی دهس���هاڵتدار ههب���وه ئهوهش لهئهنجام���ی بهڕێوهچون���ی ههڵبژاردن بهڕونی دیار بوه ،ههربۆیه ئێمهش وهكو یهكگرتوی ئیسالمی كوردستان سكااڵی خۆمان لهههولێرو بهغدا تۆماركردوه". كۆمهڵی ئیسالمیش هاوشێوهی گۆڕانو یهكگرت���و بهئهنجامهكان���ی ههڵبژاردنی ئهوجاره رازی نیه ،ریاز محهمهد بهرپرسی ناوچهی كۆمهڵی ئیس�ل�امی كوردستان بهئاوێنهی راگهیاند "لهرۆژی ههڵبژاردن لهش���اری كۆی���ه بهپێ���ی رێنماییهكانی
ههڕهشهو فشار دروستكردن ی لهسهر خهڵك ی ههبو بهتایبهت ی ئهو كهسانه ك ه دڵنیابون ی بۆ دهنگ یهكێتی نهبو ه كۆمس���یۆن پرۆس���هكه بهڕێوهنهچ���و چونكه ههر لهسهرهتاوه ئێمه ههستمان بهوه كرد ش���ێوهیهك لهنائاسایی ههیه لهههڵبژاردنهكان ههر بۆیه ئێمه بینیمان لهههمو بنكهكانی ههڵب���ژاردن هێزێكی نهناسراو چوار دهوری بنهكهكهیان دابو ههڕهش���هو فشار دروس���تكردن لهسهر خهڵكی ههبو بهتایبهتی ئهو كهس���انهی كه دڵنیابون دهنگ���ی بۆ یهكێتی نهبوه بۆیه ئێمهش وهكو كۆمهڵی ئیس�ل�امی سكااڵی یاس���ایمان لهكۆمسیۆن تۆمار كردوه". لهبهرامب���هر تاوانباركردن���ی یهكێتی نیشتیمانی كوردس���تان لهكۆیه بهوهی تهزویرێك���ی زۆری ك���ردوه بهرپرس���ی
مهڵبهن���دی 14ی رێكخس���تنی كۆیهی یهكێتی ههمو ئهو ههوااڵنه رهتدهكاتهوهو ئاماژه بهوه دهكات "ئهگهر ئهوان راست دهكهن با تهنیا یهك بهڵگه بهێنهوه". ئهندامی س���هركردایهتیو بهپرس���ی مهڵبهن���دی 14ی رێكخس���تنی كۆیهی یهكێتی نیش���تیمانی كوردستان رابهری ی تۆمهتباركردنی س���هید برایم لهب���اره یهكێتی بهتهزویركردن لهكۆیه بهئاوێنهی راگهیان���د "ئێم���ه وهك���و یهكێتی هیچ شكنابهین كه تهزویرمان كردبێت ئهگهر ه���هر كاتێك ئهوان تهنیا یهك بهڵگهیان هێنای���هوه بۆ ئهوهی بیس���هلمێنێت كه یهكێت���ی تهزوی���ری كردوه ئ���هوا ئێمه سوپاس���یان دهكهی���ن ئامادهین بهوهی ههم���و رێگهیهكی یاس���اییمان بهرامبهر بهكاربهێنرێت ،بهاڵم لهبهرئهوهی ئهوان شكس���تیان هێناوه لهو ههڵبژاردنه بۆیه ش���ڵهژاونو ئهنجامهكانیان ال پهس���هند نیه". س���هبارهت بهجواڵندن���ی هێ���زهكان ناوب���راو ئام���اژه ب���هوه دهكات ك���ه " لهس���هرهتادا ترس���مان لهبزوتن���هوهی گۆڕان ههبو ههربۆیه ئاسایشی كۆیهمان لێئاگاداركردهوهو بۆ ئهو مهبهس���تهش ئاسایش چوه بهردهم مهكۆی بزوتنهوهی گۆڕانو بهرگری لهمهكۆكهیان كرد". بهپێ���ی ئ���هو ئهنجام���ه بهراییانهی باڵوكراونهت���هوه یهكێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تان لهم ههڵبژاردن���هدا نزیكهی 22500دهنگ���ی بهدهس���تهێناوهو لهههڵبژاردنهكانی پێشوشدا بۆ پهرلهمانی كوردستان 19300دهنگ ی بهدهستهێنابو بهبهراورد ب���هم ههڵبژاردنه دهنگهكانی زیادیك���ردوه ،بزوتن���هوهی گۆڕانی���ش لهههڵبژاردنی ئهمجارهدا 12665دهنگی بهدهستهێناوهو لهههڵبژاردنی پێشوشدا بۆ پهرلهمانی كوردستان 16124دهنگی بهدهس���تهێنابو ناوبراوی���ش بهبهراورد بهههڵبژاردنهكان���ی پێش���و دهنگهكانی كهمیكردوه.
تاوانێکی تر دەرهەق بەهەڵەبجە ئارینا کاتێ���ک ب���ۆ یەکەمجار گوێبیس���تی ئ���ەو هەواڵە بوم ک���ە مۆنۆمێنتێک بۆ قوربانیانی چەکی کیمیایی کوردستان لەش���اری اله���ای لەواڵت���ی هۆڵەن���دا دائەنرێت زۆر ش���ادمانبومو هەس���تم بەخۆشحاڵیەکی گەورە کرد! راستەوخۆ پرس���یاری ئ���ەوەم ال دروس���ت بو کە ئەبێت کێو چ پەیکەرسازێک بەم کارە هەس���تێتو ئایا کوالێتی کارەکە چەند شیاو بەگەورەیی کارەساتەکەو جێگای دانانەکەی بێ���ت؟! بەاڵم دوای ئەوەی پرۆژەکە کەوتە بواری جێبەجێکردنەوەو کارەکە تا کۆتای���ی بەئەنجام گەیەنرا، بیس���تم کە هیچ نەبێ���ت بەهەمو خاڵە الوازیەکانیش���ەوە هەم���ان پەیک���ەری عومەری خاوەری هەڵەبجە دروستکراوەو هەمان پەیکەرساز بەم کارە هەستاوە! با وایدابنێین گرنگ نیە کێ کردوێتیو چۆنیش ک���راوە! بەاڵم کارەس���اتێکی ئاوها گەورەو جینۆس���ایدێکی تا سەر ئێسک تراژیدییو بۆ واڵتێکی ئەوروپی وەک هۆڵەنداو بەتایبەتی شاری الهای کە رۆژانە بەسەدانو هەزاران گەشتیار روی تێدەک���ەن بەمەبەس���تی بینینی شوێنە گرنگو مێژوییو پڕبایەخەکانی. بەداخەوە ئەڵێم کە س���تەمو تاوانێکی ت���ر بو ک���ە لەهەڵەبج���ەو قوربانیانی ئ���ەو کارەس���اتە کرا .ئەم���ە رای منە بەتایب���ەت دوای ئ���ەوەی ئ���ەو هەمو شەڕە جنێوو قس���ە بازاڕیو ناخۆشو ناش���رینانەم بین���ی لەرێگ���ەی تۆڕی کۆمەاڵیەتی فەیس���بوکەوە لەالیەن ٢ کەسەوە نوسراوە لەسەر ئەم پرۆژەیەو تێچونەکەیو دروستکردنەکەیو دانانی ن���او لەس���ەری! بەمەرجێ���ک لەکۆی ش���ەڕە جنێوەکانو ئەو بەڵگانەی کە ئەخرێت���ە رو وا دەرئەکەوێ���ت کە ئەو پەیکەرە ئاس���تنزمو بێکوالێتیە کاری هەردوکیان���ەو بەهەردوکیان ئەم کارە نەش���ییاوو خراپەیان دروس���تکردوەو ئێستاش لەکۆتاییدا ش���ەڕیانە لەسەر ناوبانگ پەیداکردنو ناودانانو پارەکەی ک���ە بەقس���ەی خۆیان هێش���تا بۆیان
خەرجنەکراوە ک���ە ٦٩ملیۆن دیناری عێراقی���ە .بەداخەوە لەتەواوی ش���ەڕە جنێوو قسە ناشرینەکانی هەردوالیانەوە چەند خاڵێکی گرنگ بەدیئەکرێت وەک (ناش���ەفافی ،گەندەڵی ،بودجەکەیو نرخی تێچونی) جگە لەمانەش بەڕونی س���ایکۆلۆژی هەردوالیان دەرکەوتوەو تەنان���ەت رێژەی نەبون���ی خەمخۆریو بەپەرۆشییان بۆ کارو پرۆژەکەو گرنگیی ناوەڕۆکی پرۆژەکەو بۆ قوربانیەکانیش زۆر شتێکی رۆشنە ئەو پرۆژە جوانەو ئەو کارەساتە مەزنە کە هەمو کوردی بەجیه���ان ناس���اند ،لەالی���ەن ئەم دو بەرزە هونەرمەندەوە زۆر ش���ێوێنراوەو هەر کەس نوس���ینو کۆمێنتو ش���ەڕە جنێوەکانی���ان بخوێنێت���ەوە ئیت���ر تێ���دەگات ک���ە ئێس���تاکە رۆحی ئەو قوربانیانەش کەوتۆتە ئازارو ناخۆشی پێگەیش���تن! هۆکاری گەیش���تنی ئەم
پرۆژەیەش بەم���رۆژە ئەوەیە کە وەک هونەری الی خۆم���ان لەهونەر ئەزاننو هەمو گەندەڵ���یو بەحیزبیکردنەکانی هەس���ت ئەک���ەن بەکەموکورتیەکانو ت���ری دەسەاڵت(پێش���و) بەحیزبییان ئاستنزمی پەیکەرەکە .ئەم پرۆژەیەش ک���ردو قۆرخیانکرد ب���ۆ خۆیانو تەنیا بەدەردی مۆنۆمینتی هەڵەبجەیان برد، ئەم کەس���ە جنێو فرۆش���انە لەپێناو کە لەراس���تیدا هەر کەس���ێکی بیانی بەرژەوەندی شەخس���ییان پرۆژەکەیان س���ەردانی بکات بۆی دەرئەکەوێ کە کرد بەقوربانی .هەرکەس���یش ئەڵێت ئاس���تی جوانیو س���تاتیکامان چەند وانیە منیش ئەپرس���م ئەی بۆچی زۆر نزمە ،لەراس���تیدا وا نیە ،هۆکارەکەی خێ���راو بەپەلەپ���ەل ئەندامانی حیزبە ئەوەیە تەنیا لەالیەن کەس���انێکی سەر سیاسیەکانیان کۆکردەوەو رۆژێک بەر بەحیزبێکی دەسەاڵت قۆرخکراوەو ئەوە لەهەڵبژاردن پەردە لەسەر پەیکەرەکە تەنی���ا بۆچونی ئەوانە! ئ���ەو کارانەی الدراو بەتەنه���ا دەموچ���اوی حیزب���ی ئەکرێ���ت دواتر ئەبنە (ماڵ) بەس���ەر لەوێن���ەو ڤیدیۆکان���دا دەرکەوت! وەک هونەرەوەو البردنیان ئاس���ان نییە! بۆ بانگەشەیەکی تر بۆخۆیان! ئەگەرچی ئەو پرۆژەی داهاتوش خۆزگە دەس���ەاڵتی شتانە هەموی چەند رۆژێکەو ئەبڕێتەوە ئێمە فێری سیس���تەمو میکانیزمەکانی بەاڵم ئ���ەوەی کە ئەمێنێت���ەوە تەنیا هەڵس���ەنگاندنو هەڵبژاردنی پەیکەری پەیکەرێکی ناشرینو ئاستنزم لەهەمو گونجاو بۆ شوێنو بۆنەو یادی گونجاو، الیەنێکەوە ،کەس���ێکی ئەوروپی سادە دەبونو کۆرس یان وانەیەکیان لەواڵتانی هێندەی مامۆستایەکی زانکۆو کۆلیژی ئەوروپاوە وەردەگرت لەوبارەیەوە.
تایبهت
) )427سێشهممه 2014/5/6
جهنگ لهرۆژئاوای كوردستان خوێناویتر دهبێت ئا :رۆژ ئهحمهد یهكینهكانی پاراستنی گهل (یهپهگه) ی كانتۆنهكانی رۆژئاوای كوردستان چوارشهممهی رابردو لهشهڕی چڕدا بون لهگهڵ سهربازانی ڕژێمهكهی بهشار ئهسهدی سوریا لهالیهكو هێزه توندڕهوه ئیسالمیهكان لهالیهكی ترهوه .یهپهگه دهڵێت": ۵سهربازی ئهسهد كوژراونو 3٠سهرباز دهستبهسهركراون ك ه 3لهوانه فهرمانداری هێزه سهربازیهكانی دهشتی حهسهكه بون" .پشتڕاستیشی دهكهنهوه لهكۆبانێ زیاتر له ٤٠جیهادی كوژراونو هاوكات لهحهلهب دهیان بونهته قوربانی بۆردومانهكانی رژێمو ئیسالمیه چهكدارهكان. نزیكهی مانگێكه ڕژێمهكهی ئهسهد لهدورهوه تۆپبارانی ههندێك لهناوچه كوردیهكان دهكات لهسوریا ،بهتایبهتی لهدهش���تهكانی ههرێمی حهس���هكهو دێرهزور ،كه دهكهونه رۆخی كانتۆنی جیزیری رۆژئاوای كوردستان ،باكوری خۆرههاڵت���ی س���وریا .لهههمانكاتدا، گهڕهكهكان���ی ش���ێخ مهقس���ودو ئهشفرهفیه لهباكوری شاری حهلهب، كه دو گهڕهكی دێرینی كوردنش���ینن لهو شارهو لهدهستی كانتۆنی عهفرینی رۆژئاوای كوردستاندان ،بهههمانشێوه تۆپباران���ی س���هربازانی ئهس���هدیان بهخ���ۆوه بینی���وهو خهڵكی س���یڤیل بونهت���ه قوربانی .ئیس�ل�امیهكانیش تۆپبارانی���ان ك���ردوه لهحهلهب بهاڵم زیاتر گهڕهكه عهرهبهكانی گرتۆتهوه. هاوكاتی ئهم هێرش���انهی ئهس���هد بۆ س���هر رۆژئاوای كوردستان ،هێزه تون���دڕهوه ئیس�ل�امیهكانیش زیات���ر لهمانگێكه بهردهوام گهمارۆی ش���اری كۆبانێو گوندهكانی���ان داوهو هێرش دهكهن بهئامانجی گرتنی شارهكه. ئێس���تا ش���هڕ و پێكدادانهكان زۆر سهخت بون لهرۆژئاوای كوردستانداو بههی���چ ش���ێوهیهك لهش���هڕهكانی پێش���وتر ناچ���ن ،چونكه ههر س���ێ كانتۆنهكانی جیزیرو عهفرینو كۆبانێ لهو پارچهیهی كوردس���تان لهڕهوشی نائاس���اییدا ژیان دهك���هنو بهردهوام لهبهرامبهر ئهو هێرش���انهی ئهسهدو ئیسالمیستهكان دهجهنگن .ههرچهنده كوردهكان بۆ پاراستن بهچهك بهرپهچ دهدهن���هوه ،هێزهكان���ی ڕژێم فرۆكهو ئیسالمیس���تهكانیش تۆپب���اران وهك چهكی سهرهكی بهكاردههێنن. چوارش���هممهی راب���ردو لهئهنجامی بۆردومانی گهڕهكی ش���ێخ مهقس���ود لهالیهن فڕۆكه جهنگیهكانی س���وپای ڕژێمهكهی ئهس���هدهوه ،هاواڵتیهكی كورد گیانی لهدهستداو 11ی دیكهش لهو ش���وێنه بریندارب���ون ،لهناویاندا پێنج منداڵو ژنێك ههن. مهحم���ود عهفرینی ،ك���ه یهكێكه لهبهرپرس���انی ماڵی گهل لهگهڕهكی شێخ مهقس���ودی حهلهبو خواستی به "باڤی خهالت" بناس���رێت ،چونكه خهالتی كچ���ی ئهندامی یهپهگه بوهو چهن���د مانگێ���ك پێش���تر لهحهلهب لهبهرگ���ری ئ���هو هێرش���انه گیان���ی بهخشیوه ،لهپهیوهندیهكی تهلهفونیدا بهئاوێنهی وت ":هێرش���ی فڕۆكهكانی ڕژێ���م لهناكاو بۆ ئێ���ره هاتن ،ئهوان كوێرانه بۆردومانی���ان كرد بۆیه ماڵه س���یڤیلهكان بهركهوت���ن .دواتری���ش
چهند گهریالیهکی یهپهگه گهڕهكهكان���ی دیكه زۆر بهس���هختی بۆردومانك���ران .لهش���ێخ مهقس���ود گهنجێك ش���ههید ب���و11،ی دیكهش بریندارب���ون تیایان���دا ژنێ���كو پێنج منداڵ���ی س���هرو تهمهن 1٠س���ااڵن ههبون". لهس���هر ئ���هوهی ك���ه دهوترێ���ت كوردهكان لهگهڵ ڕژێمهكهی ئهس���هد پهیوهندیان ههیه لهس���وریاداو بۆچی ئێس���تا فرۆكه جهنگیهكان بۆردومان دهك���هن ،ئای���ا دهكرێت س���تراتیژی هێزه كوردیهكان لهبهرامبهر ئهس���هد گۆڕان���كاری بهس���هردا هاتبێ���ت یان بهپێچهوانهوه ئهسهد لهتوندوتۆڵبونی هێزهكانی خۆی س���تراتیژی سیاسی خ���ۆی گۆڕی���وه ،بهدهنگێك���ی بهرز لهلێدوانه تهلهفونیهكهدا باڤی خهالت وت���ی ":ههركهس���ێك دهڵێت كوردو ئهسهد ڕێككهوتنیان ههیه با بێن یهك رۆژ لێره لهحهل���هب ژیان بكهن ،ئهو پرسه شهرمهزارییهو دوژمن بوختانمان بۆ دهكات ،ئێمه خۆمان ئهم ناوچانه دهپارێزین ههركهس���ێك ئهو درۆیه بۆ ئهم میللهته ههڵدهبهس���تێت با تهنیا یهك رۆژ لهم نهخۆش���خانهیهی شێخ مهقس���ود بمێنێت���هوهو ش���ههیدانو برینداران���ی ك���ورد ببین���ن ،ك���ه بهبۆردومان���ی ڕژێمو تۆپبارانی گروپه چهته توندڕهوهكان رۆژانه دهپێكرێن. ئهمه جهنگ���هو ڕێككهوتنی تیا نییه، ڕێككهوتن كاتێك دهكرێت كه جهنگ نهمێنێت". باس���ی ل���هوهش ك���رد ك���ه دوای بۆردومانی ناوچه كوردیهكان لهحهلهب، لهگهڕهكی بوستان پاشاو حهیدهریهو حهلهبی كۆنو ناوچهی پیشهسازی كه عهرهبهكان نیش���تهجێین ،بۆردومانی فرۆكهكانی ڕژێم 17منداڵی سیڤیلیان كوش���توهو ژمارهیهك���ی نهزانراویش بریندارب���ون .هاوكاتی هێرش���هكانی ئهس���هد لهحهلهب ،هێ���زه چهكداره ئیس�ل�امیهكانیش تۆپباران���ی ئ���هو ناوچانهی���ان ك���ردوه ك���ه هێزهكانی
ئهسهد تیایدا جێگیرن نزیك لهزیندانی گ���هورهی ش���ارهكه ،ب���هاڵم بهپێی زانیاریهكان لهوێش هیچ س���هربازێك پێ���وه نهبوه ،تهنیا خهڵكی س���یڤیل ك���وژراونو دهڵێن2٠ك���وژراوو بریندار ههن .باڤی خهالت وتی " :ئهس���هدو چهكداره چهتهكان لهروی سیاسیهوه یهكن چونك���ه ههردوكی���ان خهڵكی سیڤیلو بێگوناهی ئهم شاره دهكهنه ئامانج بۆ مهبهس���ته سیاسیهكانیان، بۆی���ه ئێم���ه ن���هك ڕێكنهكهوتوین، ههردوكیان ڕهتدهكهینهوهو ههتاوهكو دهس���ت لهڕش���تنی خوێنی خهڵكی سیڤیلو بێتاوان ههڵنهگرن ڕێككهوتن مانای نییه". ههر ههمان ڕۆژی چوارش���هممه كه بۆردومانی گهڕهكه كوردنش���ینهكانی حهل���هب كران ،هێزهكان���ی یهپهگهی بهش���ی باتالیۆن���ی كانتۆن���ی جیزیر هێرش���یان ب���ۆ س���هر ئ���هو خاڵ���ه س���هربازییهی ڕژێمهكهی ئهسهد كرد ك ه لهدهش���تهكانی حهسهك ه لهنزیك كانتۆن���ی جیزیر نزیك���هی مانگێكه ل���هدورهوه تۆپبارانی ناو حهس���هكه دهك���هن .لهئهنجامی ئهو هێرش���هی یهپهگه بۆ سهر سهربازانی ئهسهد ،كه شرۆڤهكاران وهك"تۆڵه" پێناسهی بۆ دهكهن ۵" ،سهربازی ئهسهد كوژران3٠، سهربازیان دهستبهسهركراون لهناویاندا 3فهرماندهی هێزهكه ههن". وتهبێ���ژی یهپهگه ڕێ���دور خهلیل وتی ":ئێمه هێزی پاراس���تنی گهلین، ئێم���ه هێزێكی هێرش���بهر نین بهڵكو هێزێكین پاراس���تنی گهل���ی خۆمان دهكهی���ن لهرۆژئاوای كوردس���تاندا، ههربۆی���ه كاتێ���ك هێرش بۆ س���هر گهل���ی ئێمه بكرێ���ت ههرگیز بێدهنگ نامێنینو خوێنی گهلی خۆمان لهسهر زهوی ناهێڵێ���ن ،ئامانج���ی گش���تی ئۆپهراسیۆنهكانی ئێمه بهرپهچدانهوهی ئهو هێرشانهیه كه ڕژێمهكهی ئهسهد بۆ سهر گهلی ئێمهی كردوه ،ئێمهش بهرپهچماندان���هوه ،پهیامێكمان نارد،
19
هێزهكانی خۆش���یان لهدهرهوهی شار جێگیر كرد ،یهپهگه ئێس���تا بهیاسای كانتۆن���هكان قهدهغهی���ه بێن���ه ناو ش���ارهوه ،بهمهش ئهوهی پێشبینیان دهكرد ئاراستهی دهرهوهی شارهكانیان كرد". لهرۆخی شاری كۆبانێ بهههمانشێوه پێكدادانهكان توندنو ماوهی مانگێكه هێزهكانی دهوڵهتی ئیسالمی عێراقو شام (داعش) لهگهڵ چهندین گروپی دیك���هی توندڕهوه ئیسالمیس���تهكان گهمارۆی ئهو شارهیان داوهو ئامانجیانه ئهو شاره وهدهستخهن ،بهاڵم بهپێی دوایین زانیاریهكان یهپهگه توانیویهتی زیاتر دوریانبخاتهوه. ش���هڕهكهی كۆبان���ێ بهش���هڕی س���اڵی پاری ش���اری س���هری كانیێ دهچوێنرێت ،ك���ه هێزه توندڕهوهكان بهلێش���او پهالماریان���داو دوای چهند مانگ بهرگری ،خهڵكی ش���ارهكه ئهو هێزانهیان تێكشكاند .ئێستا لهكۆبانێ دهوترێ���ت ههم���ان س���یناریۆ خۆی دوب���اره دهكاتهوه ،هێزهكانی یهپهگه لهش���هڕدانو خاڵه س���تراتیژیهكانی سهر دهروازهی ش���ارهكهیان گرتوه، ههروهها گوندی ت���هل خهنزیرو چوار دهوریان بهتهواوهت���ی كۆنترۆڵكردوه كه داع���ش چهن���د مان���گ كردبویه مۆڵگ���هی جیهادیهكانی خۆیو گروپه فۆتۆ :رۆژ هاوكارهكانی دیكه كه لهڕوی ئایدۆلۆژی جیهادیهوه لهیهكتری نزیكن. لهرۆژی یهكی ئایاردا هێزهكانی داعش كه كوش���تنی گهلی ئێمه بهبێ وهاڵم رژێ���م بهفرۆك���ه بۆردومان���ی ناوچه ناهێڵین���هوه .لهبهرامبهر داعش���یش كوردیهكانی كردو هێزی زهمینی نهبو لهباش���وری كۆبانێ هێرشی توندیان تا یهپهگ���ه بهرپهچیانبداتهوه ،بۆیه كردوه ب���ۆ كهوتنه ناو ش���ارهكهوه، ههمان ههڵوێستمان ههیه". لهسهر ژمارهی كوژار و بریندارهكانیش لهحهس���هكه یهپهگه هێرشی بۆ رژێم بهاڵم دوای ش���هڕو پێكدادانێكی زۆر، وت���ی ":هێزهكانی ڕژێ���م هاواڵتیهكی كردو لێیكوشتن وهك تۆڵهكردنهوه" .ئهو هێزه لهالیهن یهپهگهوه دهوترێت وتیشی" :ئهمه سروشتی چاالكیهكانی كه تێكش���كاوه .بهپێی ئاماری میدیا كوردیان پێكا بهناوی لهزگین ئهحمهد ك���ه دواتر گیانی س���پارد ههرچهنده یهپهگهیه ،لهرۆخی قامێش���لۆش دو بیانی���هكانو بهیاننامهكان���ی داعش، گهیهنرای���ه نهخۆش���خانه ،بهه���ۆی مانگ لهمهوبهر كه هێزهكانی ئهسهد ٤٠چهك���داری جیهادی ك���وژراون كه تۆپبارانهكانیش���هوه چهن���د هاواڵتی ئهندامێكی یهپهگهیان كوش���ت ،ههر الش���هكانیان لهناوچهی گرێ س���ۆرو دیك���ه برینداربون .لهن���او هێزهكانی ئێوارهك���هی یهپهگ���ه 1٠س���هربازی گوندی س���ابات بهجێهێش���توه دوای ئێمهش ش���ههیدمان نهب���ون ،بهاڵم ئهسهدی كوشتو بهرپهچی دانهوهو 3ئ���هوهی گۆڕهپان���ی پێكدادانهكهیان شهڕڤانێكمان بهس���هختی برینداربوو س���هربازگهی ڕژێمیان گرت ،یهپهگه چۆڵكردوه. ئام���اری باڵوك���راوهی بڕیارگ���هی بهرلهوهی هێزهكانی ڕژێم بهتهواوهتی بهمش���ێوهیه ش���هڕ دهكاتو ئهمهش خۆیان تهس���لیم بكهن ،كه 3٠سهرباز وادهكات جیاوازت���ر دهربكهوێ���ت راگهیاندن���ی یهپهگهش ناس���نامهی بونو 3لهوانیش فهرماندهی هێزهكهی بهبهراورد لهگ���هڵ هێزهكانی دیكهی 1۵ش���هڕڤانی گیانس���پاردوی خۆیانی گۆڕهپان���ی جهنگهك���هی ئهم���ڕۆ ئاش���كرا كردوه .ههروهها ،سهرباری حهسهكه بون". پشتڕاس���تكردنهوهی ئهو ٤٠چهكداره رۆژی یهكی ئای���ار هێزهكانی ڕژێم لهسوریادا". دۆس���تدار باس���ی لهوه ك���رد كه كوژراوهی داعش ،دهڵێن ":لهگرێ سۆر ههردو ناوچهی باس���وڤانو كیمێرهی كانتۆن���ی عهفرینی���ان بۆردومانكرد ،شهڕهكهی حهسهكه رۆژی چوارشهممه 18چهتهی دیكه كوژراون ٦ ،چهتهی ب���هاڵم كوژراوو برین���دار نهبون تهنیا "سهخت بو ههتاوهكو هێزهكانی رژێم دیك���ه لهگوندی ئاش���یمه ك���وژرانو زهرهری ئابوری لهو خێزانانه كهوتن كه خۆیان بهدهس���تهوه داوه" .لهس���هر لهگون���دی چهم���وسو چهلهبی���هش بۆردومانهكه ماڵهكانیانی خاپوركرد .ئهوهش كه چۆن تهنی���ا هاواڵتیهكی لهنێوان كۆبان���ێو حهلهب ٤چهتهی شرۆڤهكارانی ڕهوشی سوریاش كه زۆر نهكوژراونو ی���هك هاواڵتی كورد دیكه كوژراون". هێزه ئیسالمیسته ئۆپۆزسیۆنهكان لهناوچهی پێكدادانهكان نێشتهجێنو پێكراوه لهكاتی ش���هڕهكهدا ،وتی": روماڵیان كردوه ،ئهو شهڕو پێكدادانهی خۆی هێرش���ی یهپهگه بو بۆ س���هر ئێستا لهسوریا لهبهرامبهر ڕژێمهكهی نێوان یهپهگهو ڕژێمهكهی ئهسهد وهك س���هربازگهیهكی ڕژێم ك���ه دهكهوێته ئهس���هد لهالوازیهك���ی بێوێن���هدانو "تۆڵه لههێرش���هكانی رژێم بۆ س���هر رۆخی حهسهكه ،لهوێ هاواڵتی سیڤیل بهئاگربهس���تو خۆ بهدهس���تهوهدان نیشتهجێ نین مهگهر بۆ كارێك بچن ،لهزۆر ش���وێن رازی بون ،دیارترینیان كوردهكانی حهلهب" لێكدهدهنهوه. دۆستدار حاجۆ ،كه رۆژنامهنوسێكی پێموایه ئهوه هۆكارهكهی بوه ،چونكه تهس���لیمكردنی ش���اری حومس بو، رۆژئ���اوای كوردس���تانهو ش���هڕو لهناوچ���ه كوردنش���ینهكانی ههرێمی كه رۆژی ش���هممه بهفهرمی رادهستی پێكدادانهكانی چهن���د رۆژی رابردوی حهسهكه س���هربازی ئهسهد نهماون ،ڕژێمهكهی ئهس���هدیان كردهوه لهژێر حهس���هكهی بۆ میدیاكان���ی دهرهوه ئ���هوان لهناوچ���ه عهرهبنش���ینهكان چاودی���ری نهت���هوه یهكگرتوهكاندا، وهك چاودێ���ر روماڵك���ردوه ،وتی ":جێگی���رن ك���ه رۆخو دهش���تاییهكان ههرچهن���ده حوم���س وهك "دڵ���ی شۆڕش" دهناسرا ،چونكه یهكهم شار لهڕوی س���هربازیهوه یهپهگ���ه بهوه دهگرێتهوه". وتیش���ی یهپهگه لهدامهزراندنیهوه بو كه لهدژی ئهس���هد ههستاو دواتر دهناس���رێتهوه ك���ه بهرپهچی هێرش دهداتهوه ،لهههر شوێنێكیش سوپای لهرۆژئاوای كوردستان پێشبینی ئهم شهڕی چهكداری تیایدا دهستیپێكردو رژێم یان ئیسالمیستهكان لهكوردهكان جۆره پێكدادانانهی كردوه ".پێموایه گرنگترین پێگهی ستراتیژی سهربازی بدهن ئ���هوه یهپهگه هێرش دهكاتهوه یهپهگه لهرۆژانی س���هرهتاوه حسابی جهنگی ناوخۆی سوریا بو .ئهو هێزانه وهك وهاڵمدان���هوه ،ئهگ���هر ل���هو ب���ۆ ئ���هم هێزانه كردوهو پێش���بینی كه لهبهرامبهر ئهسهد ئێستا زۆرێكیان ش���وێنهش رژێم دوربكهوێتهوه ،ئهوه شهڕی لهگهڵ هێزهكانی ڕژێم كردوه ،خ���ۆ بهدهس���تهوه دهدهن ،ل���هڕوی یهپهگه لهجێگهیهك���ی دیكه گورزی ههربۆیه لهگهڵ فراوانبونی هێزهكانیان رۆژئاوای كوردس���تان بهپێچهوانهوه، خۆی دهوهشێنێت لههێزهكانی سوپاو س���هربازانی رژێمی���ان لهههمو ناوچه هێرشهكانیان وهك خۆیان بهردهوامن، تۆڵ���ه دهكاتهوه .لهحهلهب بۆ نمونه ،س���یڤیله ك���وردهكان دورخس���تهوهو خوێناویتربونو كهمیان نهكردوه.
گهڕان بهدوای سهرۆكێكی تردا؟ ...پاشماوه بهاڵم دروس���تبونی دام���هزراوهی خوڵقێن���هر م���هرج نی���ه بهرههم���ی خهب���اتو تێكۆش���انی تاكهكان���ی كۆمهڵگهیهكی دیاریكراو بێت بهتهنها، بهڵكو رهنگه بهرێك���هوت پهیدا ببن یان لهش���وێنێكی دیك���هوه زهمینهی وهرچهرخان بڕهخسێت .ئهوهی رونه وهرچهرخانی دیموگرافی ،گۆڕانكاری بهس���هر دانیش���تواندا ،یهكێك بوه وهرچهرخان���ی لهه���ۆكارهكان. دیموگرافی دهش���ێت پاش روداوێكی سروش���تی رویدا بێت .بۆ پشتیوانی ئ���هم بۆچون���ه ،ئهو دو مێژونوس���ه لهمێژوی ئهوروپا تاعونی ناوهڕاستی
س���هدهی چ���وارده كه ناس���راوه ب ه (مهرگ���ی رهش )Black Death وهردهگ���رن .بهپێ���ی ویكیپیدیا ئهو نهخۆشییه لهماوهی دو ساڵدا لهنێوان 70بۆ 200ملیۆن كهس���ی كوش���ت، ژم���ارهی دانیش���توانی كهمكردهوهو پێگهی چین���ی كرێ���كارو جوتیاری بههێزك���رد .بهداخهوه خهڵكێكی زۆر مردن ،بهاڵم ئهوانهی مانهوه بهختی ئهوهیان ههب���و داخوازییهكانیان بۆ باشكردنی ژینگهی كارهكانیان بهسهر خاوهنكارو دامهزراوهكاندا بسهپێنن، ب���اری گ���وزهرانو روب���هری ئازادی ب���هردهم خۆیان گهورهتر كرد ،كه بو
بههۆیهك ب���ۆ تێپهڕاندنی ئهو دهرده كۆمهاڵیهتییان���هی ئ���هو س���هردهم ه مرۆڤی���ان پڕوكاندبو .كهواته دۆخێك هات���ه پێش���هوه س���هری بهكهمینه نهویك���رد .كهمین���هی بااڵدهس���ت لهژێرفشاردا نهبێت نایهوێت گۆڕانكاری بكات ،بهتایبهت كه دهترس���ێت ئهو گۆڕانكارییانه لهبهرژهوهندی نهبن. بهش���ی گهورهی مێژوی كورد یان تهس���لیمكردنی چارهنوسی نهتهوهیه بهئیرادهی ئهم هێزی سیاس���یو ئهو سهركرده ،یان پارچهپارچهكردنێتی لهالیهن دهوڵهتان���ی بیانیهوه.ئهوهی دهبێ���ت ههوڵی بۆ بدهین دۆزینهوهی
سهرۆكێكیتر نیه لهبری ئهو سهرۆكهی خۆشماندهویست ،بهڵكووهرچهرخانی دامهزراوهی روتێنهره بۆ خوڵقێنهرو دانانی سنورێكه لهبهردهم دهستهاڵتی دهس���تهاڵتدارانی ناوخۆی���یو بیانی، بهدهس���تهاڵتی س���هرۆكی هێ���زه سیاسیهكانیشهوه. تێبینی: ئهمه دوا وتارمه لهم گۆشهیهو وهك ستوننوس���ێك لهئاوێنه .سوپاس���ی زۆری ئاوێنه دهكهم كه ئازادانه تیایدا نوسیومه ،هیواداریشم كاتی خوێنهرم بهفیڕۆ نهبردبێت.
www.awene.com
خاوهنی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سهرنوسهر :سهردار محهمهد
ه لهئهوروپا نوێنهری ئاوێن شوان حهمه ـ نهرویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
كهڵهشێری ناوهخت! عهبدولڕهزاق شهریف تۆمهتی بهعس���یبون لهالیهن مهال بهختیار بۆ ههڤ���اڵ ئهبوبهكر ،وهك تۆمهتهكهی مهغدید سهپان ه بۆ یهكهمیان ،ئهكرێت لهڕێگهی دادگاوه ئهم مهسهالنه یهكالبكرێنهوه. بۆ یهكالییكردنهوهی پۆس���تی پارێزگاری س���لێمانی ،وهك زۆر لهپۆسته سیادیهكانی تر ،ڕێگهی یاس���اییو شێوازی كارو گفتوگۆی سیاسی خۆی ههیهولهالیهن هێزه سیاس���یهكانی ئهم دهڤهرهوه پیاده ئهكرێت .ئاژاوهی سیاسیو نائارامییو لێكترازانیش ،كاتو كارو كادری سیاسی خۆی ههیه. مهال بهختیار ،لهههردو حاڵهتهكهدا ،پڕ ئهزمونو ش���ارهزاو جێگه دهستی دیاره. ئهگهر ئهو زاته نیهتو مهبهستی سلێمانیو یهكێتیو ئارامییو پێكهوهژیان با ،مهس���هلهی پارێ���زگار كات���ی زۆری ماب���و ،ئهیتوان���ی كۆدهنگیهك لهس���هركردایهتی حیزبهكهیدا بۆ ئهو مهبهس���ته دروس���تبكات ،خۆش���ی بخزانایهته ناو وهفدی دانوس���تانكارهوه ،لهس���هر مێزی گفتوگۆی الیهنه سیاسیهكان وهك دهستكهوتێك بۆ خۆیو حیزبهكهی ،كاندیدێكی لێوهشاوه لهگۆڕان یان بێالیهنێك بهڕێگهی ئوسوڵیی پێشنیاز بكاتو كۆدهنگی هێزه سیاسیهكانیش���ی بۆ بخوڵقێنێ ،ههروهك چ���ۆن زۆرجار لهنێوان یهكێتیو پارتیدا ،بهبێ ناوزڕاندنو هاشو هوشو خۆدهرخس���تنو خهڵك زویركردن، ڕویداوه كه نه ڕای گش���تییو نه حیزبو تهنانهت كاندیدهكان خۆش���یان زانیویانه فاڵن بۆ نهبو بهوهزیرو فیسار بۆ نهبو بهگزیر. بهاڵم ئهمجاره ئهو زاته وهك چۆڕ وێستگهی ژیانی سیاسی خۆی ،بهپهله هاته دهس���تو زوش دهستهكهی كهش���ف بو ،ئهمجارهش لهحهوشهكانی پش���تهوه بهقۆچهقانی وشه ،لهئانوساتی ناسكیی فهزای سیاسی ههرێمی كوردستاندا ،شاری سلێمانی بهردهباران كرد. زۆرجار بهخلۆركردنهوهی تاوێری زانیاری ناڕاس���ت ،بهمهرامو مهبهستی ش���اراوه بۆ ناو گۆمی گفتوگۆی هاوڕێكانو هێزه سیاس���یهكان ،ئارامییو جێگیری���ی تێكداوه ،ی���ان بهناوی یهكێتی ،جارجار بنك���هی گهالوێژ یان لهپهنجهرهكان���ی چاودێ���رهوه ،دواجاری���ش لهئاس���مانی ڕوداوهوه ئ���هم بهردهفڕكێی���ه بهردهوامه ،لهههموجارهكانیش���دا ،حیزبهكهی ڕونكردنهوه ئهدهنو خۆیان لهلێدوانهكانی بێبهری ئهكهن ،چونكه پلهیهكی ڕهس���می، قانونییو دهس���توریی ل���هم عێراقو ههرێمی كوردس���تانهدا نیه ،تهنانهت وتهبێژی كوتلهكهی خۆش���ی نیه .بۆیه نیهتی ئهو بۆ ئاژاوه ،پێش ههمو كهس الی هاوڕێكانی خۆی ئهناسرێتهوه. ڕوداوهكانی 17ی ش���وبات ،نمونهیهك بو ل���هو ههواڵنه ،بهاڵم كه خهڵك ڕژایه سهر ش���هقامهكان ،لهههفتهی یهكهمدا سهدو ههشتا پله بایدایهوهو چو ب���ۆ ئهوروپاو وتی( ماڵو مناڵم ناك���هم بهقوربانی كۆمپانیاكانی ئهو برادهرانه) ،بهاڵم كه خاوهن كۆمپانیاكان خۆپیشاندانهكهیان سهركوتكرد، هاتهوهو وتی (ئهمه دهسكهوتی بڕیارو بهرنامهی سیاسی ههمومانه)! حهقوایه ئهو زاته ،بهرامبهر س���لێمانی بێدهنگیی ههڵبژێرێت ،وهك چۆن لهژێر فش���اری جهماوهری حیزبهكهیدا لهبانگهش���هی ههڵبژاردندا لهش���ار دورخرابۆوه .مام جهالل وتهنی (سلێمانی ڕازیه گورگ بیخوات نهك ئێوه حكومدارێتی بكهن). دواجار ههمو ئهو ههواڵنه بۆ دنهدانی شارچێتیو ئاژاوهگێڕیی ،كهڵهشێره ناوهختهكهیه ،خهوی گهڕهكه ماڵێك ئهزڕێنێ!
خ���هاڵت کردن���ی دایک���ی کاوه گهرمیانیو خانهوادهی سۆرانی مامهحهمه له رێورهسمی یادکرن���هوهی ش���ههیدکردنی سهردهش���ت عوسماندا. ههولێر 2014/5/5
فۆتۆکان :هانا ئیسماعیل
رێورهس���می یادکرنهوهی ش���ههیدکردنی سهردهشت عوسماندا. ههولێر 2014/5/5
ریکالم