ژامره‌ 432

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)432‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/6/10‬‬

‫کابانی ماڵ‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪9‬‬

‫ی موچ ‌ه بۆ كابانی‌ ناوماڵ له‌قسه‌و‌ه‬ ‫بڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫بوه‌ به‌پرۆژه‌‬

‫داعش‬ ‫له‌کوردستان‬ ‫نزیکده‌بێته‌و ‌ه‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬

‫‪2‬‬

‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫عێراقییه‌کان به‌دبه‌ختن‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪11‬‬

‫سه‌نته‌ری‌ گالوپ‪ :‬عێراقییه‌كان ناشادترین‬ ‫خه‌ڵكی‌ دنیان‬

‫گرتە ڤیدیۆکەی سلێمان زیاب یونس‬

‫»» ‪17‬‬

‫هەوڵێک بۆ کوشتنی دونیا لەیادەوەریی‬ ‫گشتیدا‬

‫وه‌فدێك ‌ی ئێران بۆ ئاساییكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌سلێمانییه‌‬ ‫وه‌فدێكی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران‬ ‫هێوركردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان���ی‌ نێ���وان یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‌و بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان ده‌گاته‌ س���لێمانی‌‌و به‌جیا‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ به‌رپرس���انی‌ ه���ه‌ردو الیه‌ن‬ ‫كۆده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬محه‌م���ه‌دی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حمود ده‌ڵێت "وه‌فده‌كه‌ی‌ ئێران‬ ‫بۆ پرس‌و را گۆڕینه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌پێكهێنان���ی‌ حكومه‌تی‌ خۆجێی‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌ هاتبون كه‌‬ ‫زیاتر كێشه‌ی‌ له‌سه‌ره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬محه‌مه‌دی‌‬ ‫حاج���ی‌ مه‌حم���ود س���كرتێری‌‬ ‫حیزبی‌ سۆشیالیس���ت دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند له‌دو‬ ‫رۆژی‌ راب���ردو وه‌فدێك���ی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران ك���ه‌ پێكهاتبو‬ ‫له‌باڵیۆزی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‬

‫له‌به‌غ���دا حه‌س���ه‌نی‌ دانایی‌ فه‌رو‬ ‫سه‌ركونسڵگه‌ری‌ ئێران له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫چه‌ند كه‌س���ێكی‌ تر به‌دور له‌چاوی‌‬ ‫میدیاكان له‌گه‌ڵ‌ زۆربه‌ی‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫كۆبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ راوێژ‌و‬ ‫را گۆڕینه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ خۆجێی‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌ كه‌ كێشه‌ی‌‬ ‫زیات���ر له‌س���ه‌ره‌و هه‌روه‌ه���ا ب���ۆ‬ ‫قس���ه‌كردن ده‌رب���اره‌ی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌مباره‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ پێرێ‌ ‪،6/8‬‬ ‫وه‌فده‌ك���ه‌ی‌ ئێ���ران دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاویان به‌هێ���رۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫كه‌وتوه‌‪ ،‬ئێواره‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح كۆبونه‌ته‌وه‌ كه‌ داوه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫بون‪ ،‬س���ه‌رله‌به‌یانی‌ دوێنێش ‪6/8‬‬ ‫له‌ماڵی‌ محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‬ ‫بون‌و دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كاتژمێر ‪11‬ی‌‬

‫نیوه‌ڕۆ چاویان به‌كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‬ ‫كه‌وتوه‌‪ ،‬س���ه‌ردانی‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فایان كردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستی‌ سه‌ره‌كی‌ وه‌فده‌كه‌ی‌‬ ‫ئێران چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫نێوان بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتییه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاو‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ئێرانیه‌كان‬ ‫مه‌به‌ستیانه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان هێوربكه‌نه‌وه‌و‬ ‫له‌ئاستێكی‌ بااڵدا پێكه‌وه‌ كۆببنه‌وه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ گفتوگۆكردن سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كێش���ه‌كانیان‪ ،‬وا بڕیاریش���ه‌‬ ‫له‌رۆژان���ی‌ داهات���ودا جارێكیت���ر‬ ‫سه‌ردانی‌ سلێمانی‌ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫حه‌سه‌نی‌ دانایی‌ فه‌ر‬

‫كۆنگر‌ه ‌ی یه‌كێتی‌ ئه‌مسا ‌ڵ نابه‌سترێت‬

‫شۆڕش ئیسماعیل‪ :‬ڤیتۆمان له‌سه‌ر مالیكی‌ نییه‌‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كۆنگره‌م���ان نه‌كردوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ بڕواناكه‌م‬ ‫یه‌كێت ‌ی ڤیتۆی‌ له‌س���ه‌ر مالیكی‌ نییه‌ بۆ ئه‌مساڵ كۆنگره‌ی‌ یه‌كێتی‌ ببه‌سترێ‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد له‌ناو‬ ‫بونه‌وه‌ به‌س���ه‌رۆك وه‌زی���ر‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"بڕواناكه‌م كۆنگره‌ی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌مس���اڵ‌ یه‌كێتی���دا س���ه‌دان كه‌س���ی‌ خ���اوه‌ن‬ ‫پله‌‌و پۆس���ت ه���ه‌ن ك���ه‌ بنه‌ماڵه‌ هۆی‬ ‫ببه‌سترێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬شۆڕش ئیسماعیل پێشكه‌وتنیان نیه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "راسته‌ قوباد‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ كوڕی مام جه‌الل‌و هێرۆخانه‌‪ ،‬به‌اڵم خۆی‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‌و به‌رپرسی‌ ده‌زگای‌ له‌چه‌ندین بواردا ش���اره‌زا‌و به‌سه‌لیقه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن له‌گفتوگۆیه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت دیپلۆماتكاره‌‪ ،‬كوڕه‌كه‌ی كاك كۆسره‌تیش‬ ‫به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند كه‌ دیاریكردنی‌ كات له‌ناو باروتدا له‌دایكبوه‌‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ خۆی‬ ‫بۆ به‌س���تنی‌ كۆنگره‌ كارێكی‌ باش نییه‌‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌ماندا ده‌رچوه‌‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌مومان حه‌ز ده‌كه‌ین كۆنگره‌ نابێت گه‌نجه‌كان بێنه‌ پێشه‌وه‌؟"‪.‬‬ ‫له‌نزیكتری���ن كات���دا ببه‌س���ترێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت ئاماده‌كاریی‌ بۆ بكرێت‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫له‌مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ باسی‌ كاتی‌ به‌ستنی‌‬

‫شۆڕش ئیسماعیل‬

‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان چاویان‬ ‫له‌سه‌ر‌كورسییه‌كه‌ی‌ "سۆشیالیست"ه‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان بۆ به‌هێزكردنی‌ پێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���ان‌و ده‌س���ته‌به‌ركردنی‌ زۆرین���ه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‪،‬‬ ‫چاوی���ان له‌كورس���ییه‌كه‌ی‌ حیزب���ی‌‬ ‫سۆشیالیست دیموكراتی‌ كوردستانه‌و‬ ‫تا ئێستا چه‌ندینجار په‌یوه‌ندییان به‌و‬ ‫حزبه‌وه‌ كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ /‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌پێی‌ زانیاریی‌‬

‫تا ئێس���تا ‪ 5‬جار یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌ مسۆگه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫كوردستان سه‌ردانی‌ محه‌مه‌دی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حمود سكرتێری‌ حزبی‌ سۆشیالیست به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌ ‪2‬‬ ‫دیموكرات���ی‌ كوردس���تانیان ك���ردوه‌‪ ،‬دوجار بۆ هه‌مان مه‌به‌س���ت سه‌ردانی‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگای‌ محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمودیان كردوه‌و‬ ‫س���لێمانی‌ ببنه‌ هاوپه‌یمانیان‌و زۆرینه‌ هه‌ردوالشیان پێیانوایه‌ كورسییه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌ به‌ده‌س���تبهێنن ب���ۆ سۆشیالیس���ت هاوس���ه‌نگی‌ نێوانیان‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پۆس���تی‌ پارێ���زگار بۆ خۆیان یه‌كالییده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫چەند سه‌رنجێ بۆ دیوی ناوەوەی گۆڕان‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫‪13‬‬

‫‪4‬‬

‫"بارزانی بۆ پاڵپشتی پرۆژ ‌ه‬ ‫نه‌وتیه‌كانی له‌ئه‌وروپایه"‬ ‫‌ژاكی���س بۆكیلی‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‌و چاالكوانی‬ ‫فه‌ره‌نس���ی كه‌ چاودێری ڕه‌وشی سیاسی‬ ‫خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاسته‌ ده‌ڵێت "گه‌شته‌كه‌ی‬ ‫بارزان���ی په‌یوه‌ندی به‌پرس���ی سیاس���ی‬ ‫ك���ورده‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌و زیاتر بۆ پاڵپش���تی‬ ‫له‌پرۆژه‌كانی هه‌نارده‌كردنی نه‌وت هاتوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬پاری���س‪ :‬ژاكی���س بۆكیل���ی‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ك���دا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫بارزانیه‌كان په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ به‌رپرسه‌‬ ‫فه‌ره‌نس���یه‌كان به‌گشتی‌‌و له‌گه‌ڵ سۆسیال‬ ‫دیموكراته‌كاندا كه‌ ئێس���تا له‌ده‌سه‌اڵتدان‬ ‫به‌هێزه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "په‌یوه‌ندیه‌كان دێرینن‬ ‫ته‌نیا قازانجه‌كان گۆڕانكارییان به‌س���ه‌ردا‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬جاران بۆ هه‌واڵێك‌و نوس���راوێكی‬ ‫رۆژنامه‌وان���ی‌و ئێس���تا چۆته‌ ئاس���تێكی‬ ‫بااڵوه‌و له‌ب���واری وزه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه‌و‬ ‫له‌پاریس وتووێژی له‌سه‌ر ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬فالڤیۆ تاباسی‪،‬‬ ‫ڕێكخه‌ر له‌پارتیدۆ سۆسیالیستا له‌ئیتاڵیاو‬

‫جێگری كه‌مپینی "پش���تگیری گه‌النی بێ‬ ‫ده‌وڵه‌ت"‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئیتاڵیا‬ ‫ئێس���تا به‌ڕه‌وش���ێكی ئابوری زۆر خراپدا‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێت‌و ئه‌مه‌ وایك���ردوه‌ ئیتاڵیا بۆ‬ ‫بازرگان���ی تێچوی ه���ه‌رزان بگه‌ڕێت‪ ،‬كه‌م‬ ‫س���ه‌رف ب���كات‌و زۆر وه‌ربگرێ���ت‪ .‬نه‌وتی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و بازرگانیكردن له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تاندا ئێس���تا هه‌ڕاجه‌‬ ‫له‌ب���ازاڕی نێوده‌وڵه‌تیداو ئه‌زمونی واڵتانی‬ ‫وه‌ك توركیاو ئیمارات ئه‌مه‌ نیش���انده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ چ قازانجێكی تیایه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان زیاتر ش���وێنێكی دیكه‌ نییه‌‬ ‫له‌دنیادا كه‌ سیاسیه‌ ئیتاڵیه‌كان به‌تایبه‌تی‬ ‫باڵی ڕاس���ت بۆی بگه‌ڕێن بۆ وه‌به‌رهێنانی‬ ‫بازرگانی‪ ،‬بۆیه‌ پشتگیری له‌هه‌نارده‌كردنی‬ ‫نه‌وت شتێك نییه‌ به‌دوری بزانم"‪.‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬تا ئێستا پۆستی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان یه‌كالیی‌ نه‌بۆته‌وه‌‬

‫ئه‌ندامێكی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "له‌رۆژانی‌ داهاتودا پارتی‌‬ ‫به‌فه‌رمی‌ داوای‌ پۆستی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان له‌یه‌كێت���ی‌ ده‌كات"‪ ،‬عه‌دنان‬ ‫موفتیش ده‌ڵێت "تا ئێستا پۆستی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان یه‌كالیی‌ نه‌بۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هێم���ن مامه‌ند‪ :‬عه‌دنان موفتی‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان سه‌باره‌ت به‌پرسی‌‬ ‫پۆس���تی‌ جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "تا ئێس���تا ئه‌و‬ ‫پۆس���ته‌ یه‌كالنه‌بۆته‌وه‌و له‌رۆژانی‌ داهاتو‬

‫یه‌كالیی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات س���ه‌عدی‌ ئه‌حم���ه‌د پی���ر‌ه‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "هیچ كه‌س له‌ناو‬ ‫پارتی‌ به‌فه‌رمی‌ داوای‌ پۆس���تی‌ جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ له‌ئێم���ه‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێش���وتر ئه‌و پۆسته‌ بۆ یه‌كێتی‌‬ ‫یه‌كالبۆته‌وه‌ ئێس���تا س���ه‌یره‌ باسی‌ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ر به‌فه‌رمی‌‬ ‫پارتی‌ داوای‌ ئه‌و پۆسته‌ له‌یه‌كێتی‌ بكات‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ئاماده‌یه‌ ده‌س���تبه‌رداری‌ بێت‪،‬‬

‫پیره‌ وتی‌ "من قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌گه‌ر ناكه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وكاته‌ دانوستانی‌ ده‌وێت كه‌ ئایا‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر چی‌ ئێمه‌ ته‌نازول له‌و پۆسته‌‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌م پرسه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ كه‌ نه‌یویست ناوی‌‬ ‫بهێنرێت به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌رۆژانی‌‬ ‫داهاتو پارتی‌ به‌فه‌رمی‌ داوای‌ ئه‌و پۆسته‌‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌ ده‌كات‌و یه‌كێتی���ش حه‌ق���ه‌‬ ‫چاكه‌ی‌ پارتی‌ له‌به‌رچاوبێت‪ ،‬كه‌ ئێمه‌ش‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری‌ زۆر پۆست بوین له‌پێناو‬ ‫ئه‌وان"‪.‬‬

‫خۆکوشتن‌و قەیرانی بەهاکان‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪5‬‬

‫ ‬

‫‪12‬‬ ‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫فازیل نه‌بی‌‪ :‬قه‌یران ‌ی دارای ‌ی درێژه‌ ‌ی ده‌بێت‬

‫بری���كاری‌ ده‌ستله‌كاركێش���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌ عێراق فازیل نه‌بی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ دوای‌ فرۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ كوردس���تان‌و گه‌یش���تنی‌‬ ‫به‌بازاڕه‌كانی‌ جیهان له‌ئێس���تادا هیچ‬ ‫ئاس���ۆیه‌كی‌ رون نه‌م���اوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غ���دا بگه‌نه‌ رێككه‌وتنێك‌و‬ ‫به‌غ���دا دوب���اره‌ موچه‌ ب���ۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان بنێرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"قه‌یرانی‌ دارایی‌ درێژه‌ی‌ ده‌بێت"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬فازیل نه‌بی‌ ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ چه‌ند مانگێكه‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ تێكه‌وت���وه‌‪ ،‬حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێم خ���ۆی‌ به‌رپرس���ه‌ رێگه‌چاره‌‬ ‫بدۆزێت���ه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم به‌رپرس���ه‌ له‌چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫ئ���ه‌و قه‌یران���ه‌ داراییه‌‌و ده‌ش���توانێ‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ بكات"‪ .‬له‌باره‌ی‌ چۆنێتی‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردنیشی‌ ئه‌و رونیده‌كاته‌وه‌‬

‫ك���ه‌ هه‌رێ���م جگ���ه‌ له‌نه‌وته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫داهاتی‌ ناوخۆش���ی‌ هه‌ی���ه‌‌و ده‌كر ‌‬ ‫ێ‬ ‫ب���ه‌و دو داهات���ه‌ جی���اوازه‌ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی‌ له‌كاتی‌ خۆیدا بدات‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر فرۆش���تنی‌ نه‌وته‌كه‌‬ ‫گرفتی‌ بۆ دروس���ت نه‌بێت‌و به‌شێك‬ ‫له‌نه‌وت���ی‌ هه‌رێم بفرۆش���رێ‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫داهات���ه‌ ناوخۆیه‌كانی‌ تر‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌توانێ‌ موچه‌ی‌ موچه‌خۆرانی‌‬ ‫له‌كاتی‌ خۆیدا بدات"‪.‬‬

‫ناوبراو ئه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ پێش���تریش‬ ‫له‌الیه‌ن ع���ادل مورادی‌ س���كرتێری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‌و چه‌ند‬ ‫كه‌س���ێكی‌ تریش درا بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫بودج���ه‌ی‌ هه‌رێ���م ب���ه‌رز نرخاند‌و‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم بڕینی‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫بڕیارێكی‌ سیاس���ی‌ بو‪ ،‬له‌ئێستاشدا‬ ‫قه‌یرانه‌كان قوڵتربونه‌ته‌وه‌ به‌جۆرێك‬ ‫چاره‌سه‌كردنیشی‌ ئاسان نییه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ ب���ۆ له‌ناو‬

‫هه‌م���و به‌رپرس���ه‌ كورده‌كانی‌ به‌غدا بڕدراوه‌ بۆی���ه‌ وه‌ك خۆی‌ وتی‌ "من‬ ‫له‌س���ه‌ر بڕینی‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم ته‌نها قبوڵم نه‌بو له‌شوێنێك ده‌وام بكه‌م‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌س���تی‌ له‌كاركێش���اوه‌ته‌وه‌‌و كه‌ راس���ته‌وخۆ بودج���ه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ به‌گشتی‌ هه‌مو لێ���وه‌ ببڕرێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پێش س���ێ‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌ كورده‌كانی‌ نه‌گرتۆته‌وه‌؟ مانگ راسته‌وخۆ به‌غدام به‌جێهێشت‌و‬ ‫بریكاره‌ ده‌س���ت له‌كاركێش���اوه‌كه‌ی‌ نه‌گه‌ڕامه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌ عێ���راق‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ كورد له‌به‌غدا هه‌مویان‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و ش���وێنه‌ی‌ ئه‌وی‌ ده‌س���تیان له‌كارنه‌كێش���اوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫لێبوه‌ ك���ه‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ عێراقه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ بڕیارێكی‌ سیاس���یه‌و ده‌بێت‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌وێوه‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم له‌هه‌رێمه‌وه‌ بدرێت"‪.‬‬

‫داعش له‌کوردستان نزیک ده‌بێته‌وه‌ وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌ و وه‌زیری‌ داد به‌نایاسای ‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ به‌رپرسێكی‌ پارتی‌ چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان فوئاد‬

‫سات به‌سات داعش له‌هێڵی‌ ته‌ماس ‌‬ ‫ی‬ ‫نێ���وان ناوچه‌ كوردییه‌كان���ی‌ پارێزگای‌‬ ‫موسڵ‌‌و كه‌ركوك‌و س���ه‌الحه‌دین‌و دیاله‌‬ ‫نزیكتر ده‌بێته‌وه‌‌و مه‌ترس���ی بۆ س���ه‌ر‬ ‫كورد له‌ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كان گه‌وره‌تر‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬قایمقامی‌ خورمات���و ده‌ڵێت‬ ‫"داعش له‌حكومه‌ت���ی‌ عێراق به‌هێزتره‌‌و‬ ‫به‌سوپای‌ عێراق رێی‌ پێناگیرێ‌"‪.‬‬

‫م���اوه‌ی‌ چه‌ن���د رۆژێك���ه‌ هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌عێراق‌و ش���ام‬ ‫ك���ه‌ به‌(داعش) ناوده‌برێت‪ ،‬ش���ه‌ڕێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ ل���ه‌و ش���ارو ش���ارۆچكانه‌دا‬ ‫هه‌ڵگیرساندوه‌ كه‌ به‌ناوچه‌ی‌ جێناكۆك‬ ‫داده‌نرێت ی���ان له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‌و‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان زۆر نزیكن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ش���اری‌ موس���ڵه‌وه‌ درێژده‌بێته‌وه‌ تا‬ ‫ده‌گات به‌كه‌ركوك‌و خورماتوو سه‌عدیه‌و‬ ‫جه‌له‌وال‪ ،‬ئه‌م توندوتیژیانه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫دروستكردنی‌ شه‌پۆلێكی‌ گه‌وره‌ی‌ مرۆیی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اری‌ موس���ڵ روه‌و هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬مه‌ترس���ییه‌كی‌ گه‌وره‌شی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر زۆربه‌ی‌ ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫قایمقامی‌ خورماتو "س���االر عه‌بدول"‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ئه‌وان دوای‌ ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ ته‌قینه‌وانه‌ی‌ كه‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫ی گه‌وره‌ترن‪،‬‬ ‫رویاندا‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌ كاره‌سات ‌‬ ‫چونكه‌ داع���ش رۆژ به‌رۆژ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫ده‌وروبه‌ریان چاالكترو به‌هێزتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "داع���ش له‌حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫به‌هێزترو گه‌وره‌تره‌"‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌ن���او عه‌ره‌ب���ه‌ س���وننه‌كاندا كه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ دانیش���توانی‌ هێڵی‌ ته‌ماس���ی‌‬ ‫ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان پێكده‌هێنن پێگه‌و‬ ‫پش���تیوانیان هه‌یه‌‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫س���وپای‌ عێراق ته‌نه���ا خاوه‌نی‌ چه‌كی‌‬ ‫سوك‌و بیكه‌یسییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫داع���ش خاوه‌ن���ی‌ چه‌ك���ی‌ ق���ورس‌و‬ ‫دۆشكه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "چاره‌س���ه‌ركردنی‌ مه‌ترسی‌‬ ‫داعش به‌سوپای‌ عێراق ئه‌سته‌مه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "هه‌قه‌ هێ���زه‌ كوردیه‌كان‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم له‌م س���اته‌وه‌خته‌دا‬ ‫په‌ی‌ به‌گه‌وره‌یی‌ ئه‌م مه‌ترسییه‌ ببه‌ن‌و‬ ‫ته‌نها ش���ه‌ڕ له‌س���ه‌ر ن���ه‌وت نه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كورد‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كان له‌مه‌ترس���یدایه‌و‬ ‫ئه‌وان فه‌رامۆشیانكردوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌‬ ‫ئێس���تا كورد له‌و ناوچان���ه‌ له‌كۆچێكی‌‬ ‫به‌رده‌وامدایه‌‌و كه‌چی‌ بۆ ته‌نها جارێكیش‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان گرنگی‌ پێناداو‬ ‫قسه‌ی‌ له‌سه‌رنه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "سات‬ ‫به‌سات مه‌ترس���ی لێماننزیكده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان یان ئه‌م‬ ‫ناوچان���ه‌ به‌جێبهێڵن یان ئه‌گه‌ر خۆیان‬ ‫به‌خاوه‌نی‌ ده‌زانن با داكۆكی‌ لێبكه‌ن كه‌‬ ‫هێزو پاره‌یان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "تكایه‌ لێمانتێبگه‌ن ژیانكردن‬ ‫به‌مج���ۆره‌ زۆر زه‌حمه‌ت���ه‌‪ ،‬گ���ه‌ر وا‬ ‫ب���ڕوات مه‌ترس���ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ خورماتو‪،‬‬ ‫جه‌ل���ه‌والو س���ه‌عدیه‌و قه‌ره‌ته‌پ���ه‌ هه‌ر‬ ‫كوردی‌ تیانه‌مێن���ێ‌‪ ،‬كورد له‌و ناوچانه‌‬ ‫له‌كۆچێكی‌ به‌رده‌وامدان‌و رۆژانه‌ زیاد له‌‬ ‫‪ 10‬خێزان ئ���ه‌و ناوچانه‌ چۆڵ‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫به‌ره‌و ناوچه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫هه‌ڵدێن‪ ،‬رۆژ به‌رۆژیش بونی‌ كورد له‌م‬ ‫ناوچانه‌ الوازتر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫مه‌ترس���ی‌‌و شه‌ڕ‌و كوش���تاری‌ داعش‬ ‫باڵی‌ به‌س���ه‌ر ناوچه‌یه‌كی‌ فراوانی‌ هێڵی‌‬ ‫ته‌ماسی‌ نێوان كوردو حكومه‌تی‌ عێراقدا‬ ‫كێشاوه‌‪ ،‬خه‌ریكه‌ گوندو شارۆچكه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر ئ���ه‌و س���نوره‌ به‌یه‌كج���اری‌‬ ‫به‌تاڵده‌بن���ه‌وه‌ له‌بونی‌ كورد‪ ،‬قه‌ره‌ته‌په‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و شوێنانه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیه‌ی‌ قه‌ره‌ته‌په‌ وه‌هاب‬ ‫ئه‌حمه‌د له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ له‌ئێس���تادا قه‌ره‌ته‌پ���ه‌ كپه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێك جموجۆڵی‌ داعش له‌گونده‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر به‌ناحیه‌ك���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬س���تراتیجی‌‬ ‫داعش وایه‌ كه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ ته‌قینه‌وه‌و‬ ‫شه‌ڕ له‌ناوچه‌یه‌كدا دروستبكات ده‌وری‌‬ ‫ئه‌ته‌نێ‌‌و دواتر په‌الم���اری‌ ده‌دات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئێستا به‌هۆی‌ جموجۆلی‌ داعشه‌وه‌‬ ‫هه‌رچ���ی‌ كارو پڕۆژه‌كانه‌ وه‌س���تاوه‌و‬ ‫له‌ده‌ستی‌ داعشن له‌م سنوره‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬هێمن مامه‌ند‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫به‌رپرسی‌ ناوچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵه‌ وه‌كو‬ ‫فه‌رمانبه‌ری‌ حكومی‌ دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پابه‌ند نییه‌ به‌ده‌وامكردن‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا داواكاری‌ گشتی‌ داوای‌‬ ‫پێكهێنانی‌ لیژنه‌یه‌كی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا وه‌زیری‌‬ ‫رۆشنبیریی‌ بۆ وه‌اڵمی‌ داواكاری‌‬ ‫گشتی‌ ده‌ڵێت به‌ته‌له‌فۆن له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زیری‌ داد چاره‌سه‌رمانكردو‬ ‫داواكاری‌ گشتییش ده‌ڵێت ئه‌م‬ ‫وه‌اڵمه‌ی‌ وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫قه‌بوڵكردن نییه‌‪.‬‬

‫به‌پێی‌ نوسراوێكی‌ تایبه‌تی‌ داواكاری‌‬ ‫گشتی‌ كه‌ واژۆی‌ س���ازگار عه‌لی‌ ناج ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ داواكاری‌ گش���تی‌ له‌سه‌ره‌و‬ ‫به‌ژم���اره‌ ‪ 391‬ل���ه‌رۆژی‌ ‪2014/5/24‬‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌‌و الوانی‌‬ ‫كردوه‌و وێنه‌یه‌كی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‬ ‫تێیدا هات���وه‌ "به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌ستمان گه‌یشتون له‌به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫هون���ه‌ری‌ مۆس���یقا چه‌ندی���ن س���اڵه‌‬ ‫دامه‌زراوه‌و پابه‌ند نییه‌ به‌ده‌وامكردنی‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ داواكارین به‌پێكهێنانی‌ لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ به‌ئاماده‌بون���ی‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ بۆ لێكۆڵینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و نوس���راوه‌ی‌ داواكاری‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬كه‌ بۆ وه‌زیری‌ رۆش���نبیریی‌‬

‫ناردوه‌‪ ،‬كاوه‌ مه‌حمود ش���اكر وه‌زیری‌ وه‌زیری‌ رۆش���نبیریی‌‌و الوان یاس���ایی‌‬ ‫رۆش���نبیریی‌‌و الوان به‌نوسراوی‌ ژماره‌ نیی���ه‌و نه‌ده‌بوا وه‌زیری‌ رۆش���نبیریی‌‌و‬ ‫‪ 2965‬وه‌اڵمی‌ نوس���راوه‌كه‌ی‌ داواكاری‌ وه‌زی���ری‌ داد كه‌ هه‌ردوكی���ان خه‌ڵكی‌‬ ‫گش���تی‌ داوه‌ت���ه‌وه‌و تێی���دا هات���وه‌ یاسایین به‌م ش���ێوه‌ نایاساییه‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫"ده‌رب���اره‌ی‌ بابه‌تی‌ نوس���راوتان ئه‌م داواكاری‌ گشتییان بدابایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ وتیشی‌ "لێناگه‌ڕێین ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ چاره‌س���ه‌ركرا له‌رێی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ته‌له‌فۆن���ی‌ به‌رێز وه‌زی���ری‌ داد له‌گه‌ڵ كاره‌ نایاساییه‌ به‌م شێوه‌یه‌ تێپه‌ڕبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم چاوه‌ڕوان���ی‌ پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ تكایه‌ بۆ زانین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و وه‌اڵم���ه‌ی‌ وه‌زیری‌ هه‌شته‌مین‌و ئه‌وكاته‌ ئیجرائاتی‌ خۆمان‬ ‫رۆشنبیریی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ به‌رپرس ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ داواكاری‌ گش���تی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌به‌ر هه‌س���تیاریی‌ شوێنه‌كه‌ی‌‌و ترسی‌ به‌دكت���ۆر كاوه‌ مه‌حم���ود وه‌زی���ری‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌و سزادانی‌ سیاسی‌ نه‌یویست رۆشنبیریی‌‌و الوان‪ ،‬ناوبراو به‌توڕه‌ییه‌وه‌‬ ‫ی راگه‌یاند به‌په‌یامنێری‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌وه‌‬ ‫ناوی‌ بهێنرێ���ت به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫"به‌ڕاستی‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك وه‌اڵمه‌كه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌تۆو میدیاوه‌ نییه‌"‪.‬‬

‫بانیمارانی‌‪ :‬ره‌نگه‌ ئێران پێیخۆشبوبێـت یه‌كێتی‌ ده‌نگ زۆر بهێنێـت‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێش���و ‌‬ ‫هه‌ڵس���وڕاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ربازی ‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ عوسمان‬ ‫ئێس���تا ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌دا‬ ‫بانیماران���ی‌ له‌م گفتوگۆی���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان كه‌ باس��� ‌‬ ‫س���اخته‌كاری‌ ده‌كات‪ ،‬ده‌یه‌وێ���ت‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ یه‌كێتی‌ بێبایه‌خ بكات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ه���ۆكاری‌ به‌رزبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌ بۆچ��� ‌‬ ‫ده‌نگه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫بانیمارانی‌‪ :‬به‌رزبونه‌وه‌ی‌ ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆ هه‌نگاوه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‪ ،‬چونك��� ‌ه وه‌كو‬ ‫بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫پێویست هه‌نگاوی‌ نه‌هاویشتو‌ه له‌چه‌ند‬

‫ی‬ ‫مانگی‌ رابردو هه‌روه‌ها لێكنزیكبونه‌وه‌ ‌‬ ‫گۆڕان له‌گه‌ڵ پارت���ی‌‌و كۆبونه‌وه‌كردن‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ب���ۆ بچكوككردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫خه‌ڵك��� ‌ه نیگه‌رانه‌كان���ی‌ یه‌كێت���ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی به‌گۆڕان داو‌ه ئه‌وجار‌ه له‌گۆڕان‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫نیگه‌رانبون‌و ده‌نگیان به‌یه‌كێتی‌ داوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس ل���ه‌و‌ه ده‌كرێت یه‌كێت ‌‬ ‫ی كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ه���اوكاری‌ ئێران ته‌زوی���ر ‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه چی‌ ده‌ڵێن؟‬ ‫عوس���مان بانیماران���ی‌‪ :‬له‌هه‌م���و‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك باس���ی‌ ته‌زویر ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م بهێنێ���ت الیه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ر تاوانبار ده‌كات نازان���م ئێران چ ‌‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬راس���ته‌ ئێ���ران ده‌توانێت‬ ‫ی شتێك بكات‪ ،‬به‌اڵم ناتوانێت‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫له‌ده���ۆك‌و كه‌ركوك‌و هه‌ولێر‌و موس���ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سلێمان ‌‬ ‫ته‌زویر بكات چونك ‌ه یه‌كێت ‌‬

‫ی بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حكومده‌كات گه‌ر هاوكار ‌‬ ‫ی وه‌زعی‌ خراپ بو‌ه‬ ‫ی له‌س���لێمان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫گۆڕان باش���تره‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و قسان ‌ه ته‌نیا‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركه‌وتنه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆ بێئه‌هه‌میه‌تكردن ‌‬ ‫یه‌كێتیه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ئێران پێیخۆش���بێـت‬ ‫ی ده‌ن���گ زۆر بهێنێـ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫باوه‌ڕناكه‌م ته‌زویری‌ بۆ كردبێت‪.‬‬ ‫ی گه‌ڕان���ه‌وه‌ت بۆ ناو‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكوم ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ بۆ هیچ پۆس���تێك ‌‬ ‫كاندیدكراوی‌؟‬ ‫بانیماران���ی‌‪:‬‬ ‫عوس���مان‬ ‫داوایانكردوه‌‪،‬به‌اڵم من پێموتن ئاره‌زوم‬ ‫لێنیه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ت بۆ ن���او یه‌كێتی‌ پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر‌و ژماره‌یه‌ك ئۆتۆمبێلت وه‌رگرتوه‌؟‬ ‫عوس���مان بانیمارانی‌‪ :‬من بۆ پاره‌‌و‬

‫ی هه‌ر‬ ‫پۆس���ت نه‌بومه‌ت���ه‌و‌ه یه‌كێت��� ‌‬ ‫كاتێكیش یه‌كێك له‌و دو شته‌م وه‌رگرت‬ ‫خه‌ڵك هه‌قی‌ خۆیه‌تی‌ قس ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌دوای‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ت بۆ ناو‬ ‫یه‌كێت���ی‌ باس له‌وه‌ ده‌كرێ���ت ژماره‌ی‌‬ ‫پاسه‌وانه‌كانت‌و ژماره‌ی‌ ئۆتۆمبیله‌كانت‬ ‫زیادیانكردوه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێن چی‌؟‬ ‫عوسمان بانیمارانی‌‪ :‬ئه‌وه‌یان راست ‌ه‬ ‫تا ئێس���تا وای���ه‌ هه‌ندێك پاس���ه‌وان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بانگه‌شه‌ ‌‬ ‫سه‌یاره‌یان بۆ ناردوم له‌كات ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن بو له‌سكرتاریه‌ت بۆمهاتبون‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌وبانگه‌شه‌ی ‌ه ئیشمكردو‌ه‬ ‫ئه‌وانیش مه‌جبوربون بۆمبنێرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا دۆخه‌كه‌ ئارامبۆته‌وه‌‌و ئیشمان‬ ‫پێیاننه‌م���اوه‌‌و سوپاس���یان ده‌ك���ه‌م‌و‬ ‫ی‬ ‫ره‌وانه‌ی���ان ده‌كه‌م���ه‌و‌ه بۆ ش���وێن ‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬

‫كێ‌ ده‌بێت به‌وه‌زیر؟‬ ‫پرسه‌نامه‌‬ ‫پرسه‌و سه‌ره‌خۆشی خۆمان‬ ‫ئاراسته‌ی ئه‌ندامی ده‌سته‌ی‬ ‫نوس���ه‌رانی ئاوێن���ه‌‪ ،‬کاک‬ ‫هاوکار حسێن‌و بنه‌ماڵه‌که‌ی‬ ‫ده‌که‌ی���ن به‌بۆن���ه‌ی کۆچی‬ ‫دوایی (ره‌حمه‌خان)ی دایکی‬ ‫به‌ڕێزیانه‌وه‌‪ ،‬له‌ خوای گه‌وره‌‬ ‫داواکارین ئه‌مه‌ دوا ناخۆشیی‬ ‫بنه‌ماڵه‌که‌یان بێ���ت‌و گیانی‬ ‫کۆچکردو به‌به‌هه‌شتی به‌رین‬ ‫شادبکات‪.‬‬ ‫ستافی رۆژنامه‌و کۆمپانیای‬ ‫ئاوێنه‌‬

‫ئا‪ :‬شاهۆ‬ ‫ته‌نیا ‪ 10‬رۆژ ماوه‌ بۆ ئه‌و ماوه‌ یاساییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت‌و جێگره‌كه‌ی‌‬ ‫راسپێردرا بۆ پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌ تازه‌ی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬ت���ا ئێس���تاش الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫ب���راوه‌ی‌ هه‌ڵب���ژاردن كاندیده‌كانی���ان‬ ‫ب���ۆ پۆس���ته‌ حكومیه‌كان پێش���كه‌ش‬ ‫به‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران نه‌كردوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫ئه‌و كاندیدانه‌ش یه‌كالییبونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫پارتی‌‬ ‫پارت���ی‌ ك���ه‌ ب���راوه‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫بو به‌نیازه‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌ئاش���تی‌ هه‌ورامی‌‬ ‫له‌وه‌زی���ری‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‌و‬ ‫عه‌ل���ی‌ س���ندی‌ له‌وه‌زی���ری‌ پالندانان‌و‬ ‫كه‌ری���م س���ه‌نجاری‌ له‌وه‌زی���ری‌ ناوخۆ‬ ‫له‌پۆسته‌كانیان بهێڵێته‌وه‌‌و پۆسته‌كانی‌‬ ‫تریش گۆڕانكاری‌ تێدا بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیاریكردن‌و هێشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و وه‌زیران���ه‌ وته‌بێژی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫زه‌رد له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان محه‌مه‌د‬ ‫عه‌لی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند"ئه‌و ناوانه‌ی‌‬ ‫باڵوكراونه‌ته‌وه‌ كاندیدن‪ ،‬به‌اڵم كۆمه‌ڵێك‬ ‫ناوی‌ تری���ش هه‌یه‌ ب���ۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫پۆس���تانه‌‪ ،‬به‌اڵم ت���ا ئێس���تا یه‌كالیی‌‬

‫نه‌بۆت���ه‌وه‌‌و وابڕی���اره‌ له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ بڕیاری‌ تهواوی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫گۆڕان‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان كه‌ براوه‌ی‌ دوه‌می‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ پۆس���تی‌‬ ‫وه‌زی���ری‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ باڵوك���رده‌وه‌‌و‬ ‫مسته‌فای‌ س���ه‌ید قادر ئه‌ندامی‌ جڤاتی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانی‌ وه‌كو‬ ‫كاندید بۆ ئه‌و پۆسته‌ دیاریكرد‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌پۆس���ته‌كانی‌ تریش هه‌ریه‌كه‌ له‌رێباز‬ ‫محه‌مه‌د بۆ پۆس���تی‌ وه‌زی���ری‌ دارایی‌‌و‬ ‫كاروباری‌ ئابوری‌ ده‌ستنیشانكردوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫پۆس���تی‌ وه‌زیری‌ پیشه‌سازی‌‌و بازرگانی‌‬ ‫س���اماڵ س���ه‌ردار پارێ���زه‌ری‌ یاس���ایی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان دیاریكراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫هاش���م محه‌مه‌دیش بۆ پۆستی‌ وه‌زیری‌‬ ‫ئه‌وقاف‌و كاروباری‌ ئاینی‌ دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیاریكردنی‌ كاندیده‌كانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بۆ پۆسته‌ حكومیه‌كان‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان د‪.‬ئاسۆ‬ ‫مه‌حم���ود به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "ناوی‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫نافه‌رمیه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌چه‌ند رۆژی‌ ئاینده‌دا‬ ‫گۆڕان خ���ۆی‌ ئه‌وكاته‌ی‌ ك���ه‌ ناوه‌كانی‌‬ ‫پێش���كه‌ش به‌س���ه‌رۆكی‌ راس���پێردراوی‌‬

‫حكومه‌ت كرد ئاشكرای‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ باس ده‌كرێن كاندیدی‌‬ ‫به‌هێزن بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و پۆستانه‌ وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاندیدی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان كه‌‬ ‫ب���راوه‌ی‌ س���ێیه‌می‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان���ه‌ تا‬ ‫ئێستا به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ كاندیده‌كانی‌‬ ‫یه‌كالی���ی‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫زانیاری���ه‌كان ئ���ه‌وه‌ی‌ تا ئێس���تا هه‌یه‌‬ ‫د‪.‬رێك���ه‌وت حه‌مه‌ره‌ش���ید وه‌كو خۆی‌‬ ‫له‌پۆس���تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌‌و د‪.‬یوس���ف گۆرانی���ش‬ ‫ب���ۆ پۆس���تی‌ وه‌زی���ری‌ خوێندن���ی‌ بااڵ‬ ‫دیاریكراوه‌‌و مامۆستا پشكۆش بۆ پۆستی‌‬ ‫وه‌زیری‌ ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نفالك���راوه‌كان‌و‬ ‫ده‌رباز كۆس���ره‌ت ره‌سوڵیش بۆ پۆستی‌‬ ‫وه‌زیری‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و نیشته‌جێبون‌و‬ ‫خالید دۆس���كی‌ بۆ وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌‬ ‫دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیاریكردن���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ ب���ۆ پۆس���ته‌‬ ‫حكومیه‌كان په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫س���ه‌وز له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان زانا‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‬

‫"ئێمه‌ تا ئێستاش ئاگادار نه‌كراوینه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌دیاریكردنی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ بۆ پۆست ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ یه‌كێتی‌‌و پێش���تر وه‌كو‬ ‫فراكسیۆنی‌ سه‌وز داوامانكردوه‌ له‌دانانی‌‬ ‫وه‌زیره‌كانی‌ یه‌كێتی‌ ئاگاداربین‌و راوێژمان‬ ‫پێبكرێ���ت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئێمه‌ نازانین ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باڵوبۆته‌وه‌ راسته‌ یان نا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاش���كرای‌ ده‌كات "له‌ناو ئه‌و‬ ‫كاندیدان���ه‌ی‌ دیاریك���راون بۆ پۆس���ته‌‬ ‫حكومیه‌كان كه‌سی‌ وای‌ تێدایه‌ من وه‌كو‬ ‫په‌رله‌مانتار ئاماده‌نیم ده‌نگی‌ پێبده‌م"‪.‬‬ ‫یه‌كگرتو‬ ‫یه‌كگرت���و‌ ك���ه‌ ب���راوه‌ی‌ چواره‌م���ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ه‌ كاندی���دی‌ بۆ پۆس���ته‌‬ ‫حكومیه‌كان ب���ۆ چه‌ندینج���ار یه‌كالیی‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌ بۆ پۆس���تی‌ وه‌زیری‌ كاره‌با‬ ‫سه‌الحه‌دین بابه‌كر یاریده‌ده‌ری‌ ئه‌مینداری‌‬ ‫یه‌كگرتو دیاریكراوه‌‌و بۆ پۆستی‌ وه‌زیری‌‬ ‫كاروكاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تیش نه‌س���ره‌دین‬ ‫سه‌عید ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌و محه‌مه‌د‬ ‫هاودیانییش بۆ پۆستی‌ وه‌زیری‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌ نێوان حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫بۆ پۆس���تی‌ وه‌زیری‌ هه‌رێم بۆ كاروباری‌‬ ‫ناوچ���ه‌ دابڕێنراوه‌كان گه‌رچی‌ پێش���تر‬ ‫عومه‌ر محه‌مه‌ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ بو‬ ‫به‌اڵم ناوبراو پاشه‌كشه‌ی‌ له‌و پۆسته‌ كردو‬

‫تا ئێستاش شوێنه‌كه‌ی‌ پڕنه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مباره‌وه‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫یه‌كگرت���و ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "ئێمه‌ كاندیدمان بۆ پۆس���ته‌‬ ‫حكومی���ه‌كان یه‌كالییكردوت���ه‌وه‌ ته‌نیا‬ ‫وه‌زی���ری‌ هه‌رێم ب���ۆ كاروب���اری‌ ناوچه‌‬ ‫دابڕێن���راوه‌كان نه‌بێت ك���ه‌ ئه‌ویش له‌و‬ ‫هه‌فته‌ی���ه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كگرتو یه‌كالییده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ‬ ‫كۆم���ه‌ڵ وه‌ك���و ب���راوه‌ی‌ پێنجه‌م���ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان كاندیده‌كانی‌ بۆ پۆس���ته‌‬ ‫حكومیه‌كان ت���ه‌واو یه‌كالیی‌ كردوته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌عه‌بدولستار مه‌جید ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ بۆ پۆس���تی‌ وه‌زیری‌‬ ‫كشتوكاڵ‌و عه‌بدولره‌حمان عه‌بدولره‌حیم‬ ‫ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ بۆ پۆستی‌ وه‌زیری‌‬ ‫هه‌رێم بۆ كاروباری‌ ژینگه‌ دیاریكردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دیاریكردنی‌ ئه‌و كاندیدانه‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫ئه‌نوه‌ر س���ه‌نگاوی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"ئێم���ه‌ وه‌كو كۆمه‌ڵ ئه‌و دو كاندیده‌مان‬ ‫یه‌كالییكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ هێش���تا له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆس���ته‌كانی‌ تری���ش بڕی���اری‌ كۆتایی‌‬ ‫له‌سه‌ربدات‌و كاندید دیاری‌ بكات"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫محه‌مه‌د ‌ی حاجی‌ مه‌حمود‪:‬‬ ‫وه‌فدێکی ئێران‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌کان ل ‌ه سلێمانییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود سكرتێری‌‬ ‫حیزبی‌ سۆشیال دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر مه‌به‌ستی‌‬ ‫هاتنی‌ وه‌فدێكی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران بۆ سلێمانی‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"یه‌كێتی‌‌و گۆڕانیش په‌یوه‌ندییان‬ ‫پێوه‌ كردوین بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫ببینه‌ هاوپه‌یمانیان"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوێن���ێ‌ وه‌فدێكی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێران هاتن���ه‌ الی‌ ئێوه‌‪،‬‬ ‫هاتن���ی‌ وه‌فده‌كه‌ به‌ چ مه‌به‌س���ت‌و‬ ‫ئامانجێك بو؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬هه‌ر‬ ‫وه‌فدێكی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران كه‌‬ ‫دێنه‌ سلێمانی‌‌و كوردستان سه‌ردانی‌‬ ‫ئێم���ه‌و هه‌م���و الیه‌نه‌كان���ی‌ تریش‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬دیاره‌ ئێستا كوردستان زیاتر‬ ‫ب���ه‌دو روداوه‌وه‌ خه‌ریكه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫حكومه‌تی‌ خۆجێی‌‌و پارێزگاكانه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌ زیاتر كێشه‌ی‌ له‌سه‌ره‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان زیاتر ب���ۆ پرس‌و را گۆڕینه‌وه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌النه‌ هاتبون‌و راوێژو گفتوگۆیان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كردین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌فده‌كه‌ له‌كێ‌ پێكهاتبو؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪:‬‬ ‫وه‌فده‌كه‌ له‌باڵوێزی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران له‌به‌غدا حه‌سه‌نی‌ دانایی‌ فه‌رو‬ ‫سه‌ركونس���ڵگه‌ری‌ ئێران له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫چه‌ند كه‌سێكی‌ تر پێكهاتبو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌فده‌كه‌ س���ه‌ردانی‌ كێیان‬ ‫كرد جگه‌ له‌ئێوه‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪:‬‬ ‫س���ه‌ردانی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانیان كرد‪،‬‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕانیش‪ ،‬الی‌ ئێمه‌ وتیان‬

‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‬

‫خۆمان‬ ‫یه‌كالیینه‌كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سلێمانی‌ ده‌چینه‌ پاڵ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ یان گۆڕان‬ ‫به‌رنامه‌كه‌ی���ان ئه‌وه‌ی���ه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫هه‌مویان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ خاوه‌نی‌ كورسییه‌كن‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‪،‬‬ ‫ك���ه‌ گرنگییه‌كی‌ به‌رچ���اوی‌ هه‌یه‌و‬ ‫به‌كورس���ی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌ ناوده‌برێت‪،‬‬

‫تارمای ‌ی قاسم ‌ی سلێمانی‌ له‌كوردستان‬

‫‪3‬‬

‫‪ :BBC‬ئه‌ندازیار ‌ی هه‌ڵبژاردن ‌ی ئه‌مدوایی ‌هی‌ كوردستان‌و عێراقه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‪،‬‬

‫‪BBC‬‬

‫ی‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی رابردو‪ ،‬سایت ‌‬ ‫شه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راپۆرتێك ‌‬ ‫ی فارس ‌‬ ‫سی‌ به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قاسمی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی "تارمای ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫له‌كوردستان" باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬راپۆرته‌ك ‌ه‬ ‫ی راسته‌وخۆ‬ ‫ده‌ڵێت "قاسمی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێوه‌ به‌نی���ازن بچنه‌ پ���اڵ‌ كامیان‪ :‬ده‌ستوه‌رده‌داته‌ كێشه‌ ناوخۆییه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌ یان گۆڕان؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬ئێمه‌‬ ‫له‌راپۆرته‌كه‌دا هاتو‌ه ك ‌ه سه‌رله‌شكر‬ ‫له‌مباره‌وه‌ خۆمان یه‌كالنه‌كردوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫ی فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫زباتر له‌گه‌ڵ‌ ته‌وافوقین له‌نێوان هه‌مو قاسم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سوپا ‌‬ ‫ی سنور ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان���دا‪ ،‬ئێمه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ین قودس "یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌منی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‌و گۆڕانیش‌و هه‌مو پاس���داران"‪ ،‬به‌هێزترین پیاو ‌‬ ‫ی ئێرانه‌‪ ،‬به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ك ‌ه وال‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ تریش پێك���ه‌وه‌ بگه‌نه‌ سه‌رباز ‌‬ ‫ئه‌نجامێ���ك‪ ،‬ك���ه‌ به‌ته‌وافوق حكوم ستریت جۆرنال چه‌ند مانگێك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی قاس���م ‌‬ ‫بك���ه‌ن‌و پێمانوای���ه‌ هی���چ الیه‌نێك س���ه‌باره‌ت به‌رۆڵ ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫ی ناوه‌ڕاست ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ناتوانێت به‌ته‌نه���ا حاكم بێت‪ ،‬ئێمه‌ له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی پاسداران‬ ‫ی س���وپا ‌‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ته‌وافوق���دا خۆمان ئه‌م فه‌رمانده‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ئه‌حم���ه‌د‬ ‫ی ‪ 2008‬په‌یامێك��� ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫یه‌كالیی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ هه‌ست ده‌كه‌ن زیاتر چه‌له‌بیدا ناردو‌ه بۆ دیڤد پاتریۆس ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫ئه‌وكات فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫له‌یه‌كێتیه‌وه‌ نزیكن یان له‌گۆڕان؟‬ ‫ی كردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حمود‪ :‬ئه‌وه‌ ب���و له‌عێ���راق‌و دڵنی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫الی‌ ئێمه‌ هێشتا یه‌كالیی‌ نه‌بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئێران ‌ه له‌عێراق‌و لوبنان‌و‬ ‫چونكه‌ یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕانیش خۆیان سیاسه‌ته‌كان ‌‬ ‫پێویستیان به‌ته‌وافوقه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌ویه‌ كه‌رتی‌ غه‌زه‌و ئه‌فغانستان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژ‌ه ده‌كات ك ‌ه سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫یس‌‬ ‫یب‌‬ ‫ب‌‬ ‫به‌الی‌ ئێمه‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ عادیالنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوكراوه‌كان ‌‬ ‫ی راپۆرته‌كان��� ‌‬ ‫پۆس���ته‌كانی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫رۆژئاوا س���ه‌باره‌ت به‌قاسم ‌‬ ‫دابه‌ش بكرێن‌و به‌ڕێوه‌ببرێن‪.‬‬ ‫ی ناوبراو ده‌كه‌ن‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێتی‌‌و گ���ۆڕان داوایان كه‌متر ئاماژ‌ه به‌رۆڵ��� ‌‬ ‫ی سه‌دام‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫به‌ر له‌روخان ‌‬ ‫لێنه‌كردون كه‌ ببنه‌ هاوپه‌یمانیان؟‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪ :‬فه‌رمانده‌ی ‌ه زۆر به‌رله‌وه‌و له‌س���ااڵنێك ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه پێی‬ ‫هه‌ردوالی���ان یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان دورتردا له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان پێ���وه‌ كردوین‪ ،‬به‌اڵم ناوه‌ته‌ عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق له‌ده‌ست قاسم ‌‬ ‫"دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ت���ا ئێس���تا وه‌ك���و وت���م یه‌كالیی‌‬ ‫سلێمانیدایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ریكا خوازیار‌ه‬ ‫نه‌بوینه‌ته‌وه‌و له‌گه‌ڵ ته‌وافوقین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ ت���ۆ له‌س���ه‌ر عێراق له‌گه‌ل ئێ���ران گفتوگۆ‬ ‫ی من پێویس���ت ‌ه‬ ‫تێبینیتك���رد له‌قس���ه‌ی‌ وه‌فده‌كه‌ی‌ ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌وا به‌بڕوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێراندا ئه‌وان له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ن جارێكیتر له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌و قس ‌ه بكات"‪ ،‬ئه‌م ‌ه قسه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی نێچیرڤان بارزانیی ‌ه بۆ ب ‌‬ ‫پێشتر ‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمار بدرێته‌وه‌ به‌كورد؟‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬سی‌‪.‬‬ ‫ی ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫ی ب‌‬ ‫ب‌‬ ‫ئه‌وه‌ به‌مافی كورد ده‌زانن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌رب���اره‌ی‌ مالیك���ی‌ ماوه‌یه‌ك��� ‌ه به‌ش���ێك له‌راگه‌یاندنه‌كان ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬قاسم ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫هه‌ڵوێستیان چی‌ بو؟‬ ‫ی ژێر فه‌رمانی‌‪ ،‬تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬ئه‌وان هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستیخستوه‌ت ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر رێككه‌وتنی‌ نێوان كوتله‌كان به‌و‌ه ‌‬ ‫وه‌س���تاون‪ ،‬بزانن الیه‌نه‌كان ده‌گه‌نه‌ ئه‌مدوایی ‌هی‌ كوردستان‌و عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫راپۆرته‌ك ‌ه ته‌ئكید له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫كوێ‌‪.‬‬

‫ قاسمی‌ سلێمانی‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمدا یه‌كێت ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫له‌هاوكێش ‌ه ‌‬ ‫ی كوردستان زیاتر له‌ئێرانه‌و‌ه‬ ‫نیشتمان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی سكرتێریش��� ‌‬ ‫نزیكه‌و تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی له‌په‌یوه‌ندیدا بوه‌‌و‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫قاسم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���و ‌‬ ‫ده‌نوس���ێت "له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تاندا یه‌كێت��� ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر گۆڕان���دا له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫شكس���تیهێنا‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق‌و ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی س���لێمانیدا دۆخه‌ك ‌ه گۆڕاو‬ ‫پارێ���زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی كێ���ش‌و قورس���ای ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫به‌ده‌س���تهێنایه‌و‌ه له‌هاوكێش���ه‌كاندا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه به‌ش���ێك له‌هێزه‌كان قاسم ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ی به‌ئه‌ندازی���ار ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی به‌سود ‌‬ ‫ساخته‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زانن‪ ،‬یه‌كێتیش به‌توند ‌‬ ‫كوردستان ‌‬ ‫ئه‌و تۆمه‌تانه‌ به‌درۆ ده‌خاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ئاماژ‌ه به‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی س‌‬ ‫ی ب‌‬ ‫ب‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بانیدا یه‌كێت ‌‬ ‫ی له‌غیاب ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆی ‌‬ ‫ی ملمالنێ‌و قه‌یران��� ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قاس���م ‌‬ ‫بۆوه‌‪ ،‬كار گه‌یش���ت ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی راسته‌وخۆ ده‌س���توه‌ربدات ‌ه‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫كێشه‌ ناوخۆییه‌كانی‌ یه‌كێتیشه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌غیابی تاڵه‌بانیدا‬ ‫ی‬ ‫قاسمی‌ سلێمان ‌‬ ‫راسته‌وخۆ‬ ‫ده‌ستوه‌رده‌دات ‌ه‬ ‫كێش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ناوخۆییه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‬

‫هیچ كێشه‌یه‌كی‌ رۆژهه‌اڵت ‌ی نازم ده‌باغ‪:‬‬ ‫ناوه‌ڕاست به‌بێ‌ ئێران‬ ‫به‌بێ‌ پشتیوانی‌ ئێران ده‌سكه‌وته‌كانی‌ كورد به‌دینه‌ده‌هات‬ ‫چاره‌سه‌رنابێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئێران وه‌ك الیه‌نێكی‌ كاراو كاریگه‌ر‬ ‫له‌هاوكێشه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ناوچه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست خۆی‌‬ ‫سه‌پاندوه‌‪ ،‬رۆڵێكی‌ گرنگ له‌سوریا‌و‬ ‫عێراق‌و لوبنان‌و فه‌له‌ستین‌و ناوچه‌ی‌‬ ‫كه‌نداویشدا ده‌بینێت‪ ،‬به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ هه‌وڵی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ هیچ‬ ‫كام له‌كێشه‌كانی‌ ئه‌و ناوچانه‌ به‌بێ‌‬ ‫پشتیوانی‌ ئێران ئه‌نجامی‌ نابێت‪.‬‬ ‫دوێن���ێ‌ س���ه‌رۆك كۆم���اری‌ ئێران‬ ‫س���ه‌ردانی‌ توركی���ای‌ ك���رد‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ پێش���تر زۆر باس‬ ‫له‌ملمالنێی‌ دو میحوه‌ری‌ ئێرانی‌‌و توركی‌‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬وا بڕیاریش���ه‌ ب���ۆ یه‌كه‌مینجار‬ ‫بۆ م���اوه‌ی‌ دو رۆژ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا راس���ته‌وخۆ له‌جنێڤ‬ ‫كۆببنه‌وه‌‌و به‌مه‌ش ئه‌و به‌ربه‌س���تانه‌‬ ‫داده‌ڕمێن كه‌ چه‌ندین ساڵه‌ له‌نێوانیان‬ ‫دروستبوه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا زۆرب���ه‌ی‌ راپۆرت���ه‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی���ه‌كان‌و‬ ‫كاریگه‌ره‌كانی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریك���ی‌ ب���اس له‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو رۆژئاوا گه‌یش���تونه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ی‌ ئێران بای���ه‌خ‌و گرنگی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌ "تیرۆر"دا‪،‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ی‌ دژایه‌تیكردن���ی‌ تی���رۆر‬ ‫پێویستی‌ به‌هاوكارییه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‬ ‫هه‌رێمی���ی‌ گه‌وره‌ت���ره‌‪ ،‬پێده‌چێ���ت‬

‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ راس���ته‌وخۆی‌ نێ���وان‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان‌و ئێرانیه‌كان له‌جنێڤ‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ رێككه‌وتنی‌ ئ���ه‌و دو واڵته‌‬ ‫بێت له‌س���ه‌ر دابه‌شكردنی‌ رۆڵه‌كانیان‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا‪ ،‬كه‌ كوانوی‌‬ ‫نائارامی‌‌و سه‌رهه‌ڵدانی‌ گروپه‌ توندڕه‌وه‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ده‌رگا‬ ‫ب���ه‌ڕوی‌ چه‌ندین ئه‌گه‌ر‌و روداوی‌ نوێدا‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئێستا هاوپه‌یمانه‌كانی‌ ئێران‬ ‫له‌س���وریا‌و عێراق‌و یه‌مه‌ن‌و حیزبواڵی‌‬ ‫لوبنان هه‌ست به‌متمانه‌به‌خۆكردنێكی‌‬ ‫زیات���ر‌و به‌هێزتر ده‌ك���ه‌ن‌و پێیانوایه‌‬ ‫"میحوه‌ره‌كه‌ی���ان" س���ه‌ركه‌وت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چه‌ن���د رۆژێ���ك له‌مه‌وبه‌ر حه‌س���ه‌ن‬ ‫نه‌س���رواڵی‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ حیزب���واڵی‌‬ ‫لوبنان به‌ده‌نگی‌ به‌رز رایگه‌یاند‪.‬‬ ‫ئێران به‌دو ئاڕاسته‌دا گه‌مه‌ ده‌كات‪:‬‬ ‫تونده‌ له‌هه‌ڵوێستی پش���تگیریكردنی‌‬ ‫له‌سوریا‌و شیعه‌كانی‌ عێراق‌و حیزبواڵی‌‬ ‫لوبنان‪ ،‬نه‌رمیش���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ رۆژئاوادا‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌كاتێكدا كه‌ هاوكات له‌گه‌ڵ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ دوێنێی‌ حه‌س���ه‌ن روحانیدا‬ ‫ب���ۆ توركی���ا‪ ،‬داود ئۆغل���وی‌ وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا رایگه‌یاند كه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ هاوپه‌یمانی‌ ئێرانی‌ توركی‌‌و‬ ‫كوتله‌یه‌ك���ی‌ ئابوری‌ گ���ه‌وره‌ ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫هه‌م به‌مه‌به‌ستی‌ پاراستنی‌ ئاسایشی‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌و تێپه‌ڕاندن���ی‌ ملمالنێ���ی‌‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی‌‪ ،‬ه���ه‌م بۆ ئه‌وه‌ی‌ بش���بنه‌‬ ‫یه‌كه‌یه‌ك���ی‌ ئاب���وری‌ خ���اوه‌ن كێش‌و‬ ‫قورسایی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌كۆمار ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران "نازم ده‌باغ" ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر پشكی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌و پۆست ‌ه ‌‬ ‫وه‌رگرتوه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "پێویست ‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كورد بگات ‌ه ئاستێك‬ ‫ی زاتی‌ ببه‌ستێت‬ ‫زیاتر پشت به‌فاكته‌ر ‌‬ ‫نه‌ك ده‌ره‌كی‌"‪.‬‬

‫نازم ده‌باغ له‌په‌یوه‌ندیه‌كدا سه‌باره‌ت‬ ‫ی ئێ���ران‬ ‫ی ئ���ه‌و وه‌ف���د‌ه ‌‬ ‫به‌س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ الیه‌نه‌كان‬ ‫بۆ س���لێمان ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌وباره‌و‌ه نییه‌"‪،‬‬ ‫ی ئه‌وتۆ ‌‬ ‫"زانیارییه‌ك ‌‬ ‫ی "به‌اڵم ئێران به‌رده‌وام له‌نێوان‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ی تریش���دا‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‌و الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫هاتوچۆی‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "به‌ته‌ئكی���د مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێ���زگاو دیاریكردن��� ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی گه‌رم ‌ه‬ ‫ی خاڵێك ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫له‌نێ���وان یه‌كێتی‌‌و گۆڕان���دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫پێویستی‌ به‌هێوركردنه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ناوب���راو جه‌غت��� ‌‬ ‫ی پارێزگاكان‬ ‫كرده‌و‌ه ك��� ‌ه ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی هه‌یه‌و‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی به‌ته‌وافوقات ‌‬ ‫پێویست ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان پێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫خزمه‌ت ‌‬ ‫ی خ���ۆم هه‌مو الیه‌نه‌كان‬ ‫"به‌ش به‌حاڵ ‌‬ ‫ی هه‌ڵب���ژاردن‬ ‫ده‌بێ���ت ئیس���تیحقاقات ‌‬ ‫ره‌چاو بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و پرسیاره‌ش���دا ك ‌ه ئایا‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫كۆتاییهێن���ان به‌گرژیی‌‌و ئاڵۆزی ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌م قۆناغه‌دا پێویستی‬ ‫ی‬ ‫به‌په‌نابردن��� ‌ه به‌ر ئێران نیی ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫پارێزگاو‬ ‫ی‬ ‫دیاریكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خاڵێك ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫گه‌رمه‌ له‌نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫بگه‌ن ‌ه جۆرێك له‌رێككه‌وتن؟ ناوبراو وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆم نه‌ك وه‌ك نوێنه‌ر ‌‬ ‫"به‌شبه‌حاڵ ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬ده‌ڵێم‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی كورد بگات ‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ه س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زات ‌‬ ‫ئاس���تێك زیاتر پشت به‌فاكته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ببه‌ستێت نه‌ك ده‌ره‌كی‌‪ ،‬خۆیان هه‌وڵ ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ی نێو ماڵ��� ‌‬ ‫ته‌رتیبكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫بده‌ن‌و په‌نا بۆ ه���ۆكار‌ه ده‌ره‌كییه‌كان‬

‫ نازم ده‌باغ‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫نه‌ب���ه‌ن به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی ناوخۆ"‪.‬‬ ‫كێشه‌كان ‌‬ ‫ی "ده‌بێت الیه‌نه‌كان بگه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راپه‌ڕین ‌‬ ‫ی ساته‌وه‌خت ‌‬ ‫ی هاوكار ‌‬ ‫بۆ گیان ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫ی ‪‌ 1991‬‬ ‫به‌ه���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك دروستكردن ‌‬ ‫چه‌ندین ده‌سكه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردی‌‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و ئیدار‌ه ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫هێنا‪ ،‬هه‌ر ئه‌م���ه‌ش زیاتر به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫كوردی‌ ده‌سته‌به‌ر ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك ‌ه ئایا ئێران رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی هه‌بو‌ه یان س���لب ‌‬ ‫ئیجاب��� ‌‬ ‫ی "واقیعه‌ك ‌ه‬ ‫كوردستان؟ نازم ده‌باغ وت ‌‬ ‫ی ب���اش‌و‬ ‫ئاش���كرایه‌‪ ،‬ئێ���ران رۆڵێك��� ‌‬ ‫ی ك���ورد هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر دۆز ‌‬ ‫گه‌ور‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ی ش���ۆڕش‪ ،‬له‌به‌دیهێنان ‌‬ ‫له‌به‌رده‌وامی ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی له‌عێراق‪ ،‬له‌بون ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌منی���ه‌ت‌و ئاسایش��� ‌‬ ‫له‌پاراس���تن ‌‬ ‫ی ئابوریشدا‬ ‫ی كوردستان‌و له‌بوار ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕو ‌‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ك ‌ه چه‌ندین مه‌رز ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی كورد‬ ‫ی "ده‌س���كه‌وته‌كان ‌‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌خۆیه‌و‌ه دروست نه‌بوه‌‪ ،‬ج ‌‬ ‫هه‌مو ‌‬ ‫ی ئێران دیاره‌‌و به‌توانا‌و‬ ‫ی ئیجاب ‌‬ ‫په‌نج ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ه���ه‌ردوال ب���و‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ه���اوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی كوردستان‌و كۆمار ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ئێرانی���ش‪ ،‬بۆی ‌ه تا ئه‌م س���اته‌وه‌خت ‌ه‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی ئێران له‌هه‌رێم ‌‬ ‫رۆڵه‌كان ‌‬ ‫رۆڵی‌ پۆزه‌تیڤ بون"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫شۆڕش ئیسماعیل‪ :‬بڕواناكه‌م له‌مساڵدا كۆنگر‌هی‌ یه‌كێتی‌ ببه‌سترێ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‬ ‫شۆڕش ئیسماعیل ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌رپرسی‌ ده‌زگای‌ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "بنه‌ماڵه‌ الی‬ ‫ئێمه‌ زۆر جار غه‌دری لێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا ئێس���تا ئێوه‌و گۆڕان له‌سه‌ر‬ ‫وه‌رگرتنی پارێزگاری سلێمانی كێبڕكێتانه‌‪،‬‬ ‫ئایا ئێوه‌ ده‌توانن به‌ب���ێ‌ له‌به‌رچاوگرتنی‬ ‫قه‌باره‌ی گۆڕان‪ ،‬سلێمانی به‌ڕێوه‌به‌رن؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ئێمه‌ پێشتریش‬ ‫رامانگه‌یاندب���و ك���ه‌ ده‌رگای گفتوگۆمان‬ ‫كراوه‌یه‌ ئاماده‌ین گفتوگۆ له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان بكه‌ین‪ ،‬ن���ه‌ك به‌ته‌نها گۆڕان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش گونجاوترین رێگای���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا پێك���ه‌وه‌ بگونجێین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫كارێك بكه‌ی���ن به‌هه‌م���وان خزمه‌تی ئه‌م‬ ‫شاره‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌بڕوای ئێ���وه‌ ده‌بێت ئێوه‌و‬ ‫گۆڕان له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك رێكبكه‌ون؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬بنه‌مای سه‌ره‌كی‬ ‫رێككه‌وت���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ به‌رنامه‌یه‌كی‬ ‫گش���تگیر هه‌بێ���ت بۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌هه‌موان‬ ‫بتوانی���ن ئارامی ش���اره‌كه‌ بپارێزین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خۆش���گوزه‌رانیه‌ی ئێم���ه‌ الی خۆمانه‌وه‌‬ ‫به‌ڵێنم���ان به‌ده‌نگده‌رانم���ان دابو‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رنامه‌ی الیه‌نی ت���ردا گونجاندنێكی تیا‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی پێك���ه‌وه‌ به‌ڵێنه‌كانمان‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ بكرێ���ت‪ ،‬پێموای���ه‌ به‌ڵێن���ی‬ ‫س���ه‌ره‌كیش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئارامی ش���اره‌كه‌‬ ‫بپارێزی���ن‪ ،‬هه‌وڵبده‌ین س���لێمانی له‌هه‌مو‬ ‫ڕویه‌كه‌وه‌ پێشبخه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ پێش���تر وتبوت���ان رازی‬ ‫نین‪ ،‬د‪.‬هه‌ڤ���اڵ ئه‌بوبه‌كر ببێته‌ پارێزگار‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر گۆڕان جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌و كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی ئێوه‌ چی ده‌بێت؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ئێمه‌ ئێستا باسی‬ ‫دو قۆناغ���ی جیاواز ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬قۆناغێك‬ ‫كه‌ هه‌ڵمه‌ت���ی هه‌ڵبژاردن بو كه‌ هه‌ڵچون‌و‬ ‫داچونی تێدابو‪ ،‬ئێس���تاش قۆناغێكی تره‌‬ ‫ده‌بێت پێكه‌وه‌ دابنیش���ین گفتوگۆ بكه‌ین‬ ‫رێگاچاره‌یه‌ك بدۆزینه‌وه‌‌و بگه‌ینه‌ خاڵێكی‬ ‫هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ له‌و هه‌ڵوێسته‌ی پێشوتان‬ ‫په‌شیمانن؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ئه‌مه‌ مه‌سه‌له‌ی‬ ‫په‌شیمانبونه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬وه‌ك وتم كردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌رگای گفتوگۆی���ه‌ له‌گفتوگۆش���دا هه‌مو‬ ‫شتێك قابیلی قسه‌له‌سه‌ر كردنه‌‪ ،‬دڵنیاشم‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی واقعیانه‌ له‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫ده‌ڕوانێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ ڤیتۆتان له‌س���ه‌ر هه‌ڤاڵ‬ ‫ئه‌بوبه‌كر نابێت؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬م���ن وه‌كو خۆم‬ ‫ڤیتۆم له‌سه‌ر هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر نییه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫باس���ی گفتوگۆ ده‌كه‌ین كه‌ ئه‌و قسه‌یه‌ش‬ ‫ده‌ك���ه‌م نابێت الیه‌نی به‌رامبه‌ر س���نوری‬ ‫خۆی تێپه‌ڕێنێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆر باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرا كه‌ ئێوه‌‬ ‫له‌دوایی���ن هه‌ڵبژاردندا ته‌زوی���ری زۆرتان‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌چییه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرتوه‌؟‬

‫شۆڕش ئیسماعیل فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬به‌داخ���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌ن���دێ ‌ الی���ه‌ن بردن���ه‌وه‌ی خ���ۆی‬ ‫له‌دۆڕان���ی به‌رامبه‌ره‌كه‌ی���دا ده‌بینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ وه‌ك خۆمان سكااڵش���مان هه‌بوو‬ ‫پێشلكاریه‌كانیش���مان گه‌یان���ده‌ دادگا‌و‬ ‫توانیویشمانه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق���دا دوای دوب���اره‌ جیاكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگه‌كان له‌هه‌ندێ‌ ش���وێن‪ ،‬هه‌زار ده‌نگ‬ ‫بگه‌ڕێنین���ه‌وه‌ بۆ یه‌كێتی‪ ،‬نه‌ش���مانكردوه‌‬ ‫به‌ه���ه‌را‪ ،‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���م‪ ،‬ئێم���ه‌‬ ‫به‌رنامه‌ی سیاسیی باشمان دانا بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ل���ه‌‌و هه‌ڵبژاردنان���ه‌دا ده‌نگه‌كانی خۆمان‬ ‫بهێنینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم باس له‌ئێران ده‌كرێت كه‌‬ ‫هاوكارتان بوبێت بۆ ساخته‌كاری؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬نه‌خێر به‌و جۆره‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬یه‌كێتی له‌هه‌مو ڕویه‌كه‌وه‌ حزبێكی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیه‌‪ ،‬راس���ته‌ له‌روی سیاسیه‌وه‌‬ ‫ره‌نگه‌ ئێران كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ ن���ه‌ كاری ئێرانه‌و نه‌‬ ‫یه‌كێتیش پێویس���تی به‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌راس���تی‬ ‫ئه‌وانه‌ی ئه‌و جۆره‌ دیعایانه‌ ده‌كه‌ن له‌پێش‬ ‫هه‌ر كه‌سێكدا گاڵته‌ به‌خۆیانده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌س���ه‌له‌یه‌كی گرنگی ئێس���تا‬ ‫كۆنگ���ره‌ی یه‌كێتیی���ه‌‪ ،‬كۆنگ���ره‌ ك���ه‌ی‬ ‫ده‌كرێت؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬بێگومان كۆنگره‌‬ ‫گرنگه‌ ب���ه‌اڵم له‌پاڵ كۆنگره‌ش���دا گه‌لێك‬ ‫ش���تی گرنگ هه‌ی���ه‌ كه‌ پێویس���ته‌ پێش‬ ‫كۆنگ���ره‌ ئه‌نجامی���ان بده‌ی���ن‪ ،‬ئه‌وی���ش‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی به‌ش���داریكردنی كارامان���ه‌‬ ‫له‌حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬پاشان سیاسه‌تمان بۆ‬ ‫ئاینده‌ی عێراق‪ ،‬ئێستا هه‌مو هه‌وڵێكمان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ وه‌فدی دانوس���تانكاری كورد‬ ‫له‌به‌غدا س���ه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبێنێ‌‪ ،‬ئه‌مانه‌‬

‫به‌المانه‌وه‌ گرنگن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ند ئاماده‌كاری به‌س���تنی‬ ‫كۆنگ���ره‌ ته‌واوبوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌مس���اڵدا‬ ‫ببه‌سترێت؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ك���ێ‌ وتویه‌تی‌‬ ‫كۆنگ���ره‌ی‌ له‌مس���اڵدا ده‌به‌س���ترێ‌؟‪،‬‬ ‫دیاریكردن���ی‌ كات ب���ۆ به‌س���تنی‌ كۆنگره‌‬ ‫پێموایه‌ كارێكی‌ باش نییه‌‪ ،‬هه‌مومان حه‌ز‬ ‫ده‌كه‌ین له‌نزیكترین كاتدا ببه‌سترێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێ���ت ئاماده‌كاری‌ ب���ۆ بكرێت‌و پرۆژه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ ئاماده‌بكرێت‪ ،‬تا ئێس���تا له‌مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ باس���ی‌ كاتی‌ به‌ستنی‌ كۆنگره‌مان‬ ‫نه‌كردوه‌ بۆیه‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌ندامانی‬ ‫كۆنگره‌ ته‌نه���ا له‌الیه‌ن ئ���ه‌م ده‌زگایه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ���ت ك���ه‌ ده‌زگای هه‌ڵبژاردنی‬ ‫یه‌كێتییه‌؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬بۆ ئه‌و لیژنه‌یه‌ی‬ ‫ك���ه‌ پێش���تر ئ���ه‌و كاره‌ی ده‌ك���رد ئێمه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كمان ب���ۆ ئاماده‌كردبون له‌باره‌ی‬ ‫چۆنێتی دیاریكردن���ی ئه‌ندامانی كۆنگره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌بو كۆنگره‌ دواكه‌وت‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫هه‌ر كاتێك نزیكبوینه‌وه‌ له‌به‌ستنی ئه‌وكات‬ ‫قسه‌‌وباسی زیاتر له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ ده‌زگای‬ ‫زانیاری رۆڵی س���ه‌ره‌كی له‌كۆنترۆڵكردنی‬ ‫كۆنگ���ره‌دا ده‌بینێ‌‌و ته‌نانه‌ت پێش���تریش‬ ‫ه���ه‌ردو جێگره‌ك���ه‌ی س���كرتێر نیگه‌رانی‬ ‫خۆیان له‌چاوترساندن‌و فشارهێنانی ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیه‌كان له‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌دا ده‌ربڕی‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌ڵێی چی؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬یه‌كه‌م ده‌زگای‬ ‫زانیاری نه‌ماوه‌و بوه‌ به‌به‌شێك له‌سیستمی‬ ‫ئاسایش���ی هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬زۆرجار‬ ‫هاوكاری���ی عێراق���ی فیدراڵی���ش ده‌كات‬

‫له‌ئاسایش���ی نیش���تمانیدا‪ ،‬ه���ه‌م ئه‌ركی‬ ‫ئه‌وان جیاوازه‌و هه‌م كۆنگره‌ش به‌ئاسانی‬ ‫خه‌رقناكرێت‪ ،‬چونكه‌ بااڵترین ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫حیزبه‌‪ ،‬بۆ به‌شی دوهه‌می پرسیاره‌كه‌ش‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ پرس���یار له‌خۆیان بكه‌یت باش���تر‬ ‫بێت‪،‬من پێم خۆش نیه‌ له‌بری ئه‌و به‌ڕێزانه‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ بدوێم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ند له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ی ئه‌ندامانی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌بی سیاسی ئێستا‬ ‫جارێكیت���ر خۆی���ان هه‌ڵنه‌بژێرن���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌ركردایه‌تی؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬من ناتوانم له‌سه‌ر‬ ‫هیچ كه‌سێك قسه‌بكه‌م‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫كێ‌ خۆی هه‌ڵده‌بژێرێ‌ یان هه‌ڵنابژێرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆنگ���ره‌ خۆی هه‌ڵس���ه‌نگاندن‪ ،‬بۆ هه‌مو‬ ‫ئه‌ندامان���ی س���ه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌ب���ی‬ ‫سیاسی ده‌كات‪ ،‬كۆنگره‌ خۆی بۆچونێكی‬ ‫گشتگیر دروست ده‌كات له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كێ‌‬ ‫خه‌اڵت ده‌كات‌و كێش سزاده‌دات‪ ،‬پێوه‌ری‬ ‫پاداش���ت‌و س���زا په‌ی���ڕه‌و ده‌كات وه‌كو‬ ‫پره‌نسیپێكی بنه‌ڕه‌تی ئه‌م حیزبه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ج���ا ك���ێ‌ ده‌ڵێ���ت له‌كۆنگره‌دا‬ ‫بارێك���ی وه‌ها دروس���تنابێت ك���ه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫شایه‌نی پاداشت بێت سزابدرێت‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌ ش���ایه‌نی س���زا بێت پاداشت بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م مه‌ترسیه‌ وه‌كو وتم زیاتر له‌قسه‌كانی‬ ‫پێش���وتری جێگرانی تاڵه‌بانی���دا ره‌نگی‬ ‫دابۆوه‌؟‬ ‫شۆڕش ئیسماعیل‪ :‬كۆنگره‌ بێ ره‌خنه‌و‬ ‫گله‌ی���ی نابێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ خ���ۆی یه‌كێكه‌‬ ‫له‌خاس���یه‌ته‌كانی به‌س���تنی كۆنگره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌مو حیزبێكی سیاسی هه‌ر وایه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫دیموكراس���یترین‌و لیبراڵترین حیزبه‌كانی‬ ‫دونی���اش‪ .‬ئێم���ه‌ كۆنگره‌ ده‌به‌س���تین بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كه‌موكوڕییه‌كان‪ ،‬دانانی‬

‫پالنی س���تراتیژی‪ ،‬نوێكردنه‌وه‌ی حیزب‪..‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر كێش���ه‌یه‌ك هه‌بێ���ت له‌كۆنگره‌دا‬ ‫ده‌كرێت له‌كاتی خۆیدا قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم وه‌ك پێشتر وتم جێگرانی‬ ‫تاڵه‌بانی ئه‌م مه‌ترس���یه‌یان نه‌شاردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێتوایه‌ ئه‌وه‌ راست نییه‌؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیسماعیل‪ :‬منیش كه‌‪ 39‬ساڵه‌‬ ‫له‌م حزبه‌دا خه‌ب���ات ده‌كه‌م حه‌قی ئه‌وه‌م‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ بڵێم هه‌ر كه‌سێك قسه‌یه‌ك ده‌كات‬ ‫ده‌بێت له‌كۆنگره‌دا به‌به‌ڵگه‌وه‌ بیسه‌لمێنێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ڵگه‌شی پێنه‌بو كۆنگره‌ قسه‌یه‌كی‬ ‫تری ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا تۆ خۆت هه‌ڵده‌بژێریته‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌ركردایه‌تی؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیسماعیل‪ :‬هێش���تا زوه‌ قسه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ بكه‌م‪ ،‬ئه‌م���ه‌ بڕیاری ته‌نها‬ ‫خ���ۆم نیه‌‪ ،‬هه‌ڤاڵ‌وهاوڕێ���ی خه‌باتم هه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌مجۆره‌ بڕیارانه‌دا پرسیان پێده‌كه‌م‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر س���ه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كه‌م‬ ‫داوای ماندوبون���ی زیات���رم لێبكات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن له‌ڕابردودا به‌شانازییه‌وه‌ قبوڵمكردوه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش هه‌ر كارێكم پێبسپێرن ده‌یكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ له‌سه‌ره‌تای شۆڕشی نوێ‌وه‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆت وتت له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتی بویت‌و‬ ‫كادێ���ری كۆمه‌ڵ���ه‌ بویت‪ ،‬هه‌س���تناكه‌یت‬ ‫ئێستا یه‌كێتی له‌الیه‌ن كۆنه‌ حسك‌و ئااڵی‬ ‫شۆڕشه‌كانه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬جارێ‌ له‌پێشدا‬ ‫به‌خت���ه‌وه‌رم ب���ه‌وه‌ی كه‌ ئه‌م شۆڕش���ه‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی ره‌نج و خه‌بات���ی خۆی بینی‪،‬‬ ‫به‌راستی ئێس���تا له‌الی ئێمه‌ ئه‌وه‌ نه‌ماوه‌‬ ‫ئه‌م پێش���تر چی بوه‌ ی���ان چ بۆچونێكی‬ ‫هه‌بو‪ ،‬ئه‌وه‌ی زۆر خزمه‌تی یه‌كێتی ده‌كات‬ ‫ی���ان له‌ئاین���ده‌دا خزمه‌ت���ی ده‌كات ئه‌وه‌‬ ‫ده‌چێته‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬پاشان (حسكو ئااڵی‬ ‫ش���ۆڕش (وه‌ك تۆ ده‌ڵێ���ی خه‌باتگێڕی‬ ‫گه‌وره‌ی���ان هه‌یه‌‪ ،‬كاتێك حه‌زده‌كه‌ن له‌ناو‬ ‫یه‌كێتیدا خزمه‌تی نه‌ته‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬ناتوانین‬ ‫ده‌رگایان لێنه‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش���ه‌ ئێوه‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫شۆڕش���ه‌وه‌ مێش���كی خه‌ڵكتان به‌وه‌ پڕ‬ ‫كرد كه‌ دژی به‌میرات مانه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌باوكه‌وه‌ بۆ ك���وڕه‌كان‌و به‌بنه‌ماڵه‌كردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵتن‪ ،‬ئه‌ی ئێستا بۆ هێنانه‌پێشه‌وه‌ی‬ ‫قوب���ادو كوڕه‌كانی كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌‌و‬ ‫چه‌ندانی تر ده‌ڵێن چی؟‬ ‫شۆڕش ئیسماعیل‪ :‬ئێمه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا‬ ‫سه‌دان پله‌‌و پۆستمان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ی بۆ سه‌یری‬ ‫سه‌دانی وه‌ك ئێمه‌ ناكه‌یت كه‌ بنه‌ماڵه‌ هۆی‬ ‫پێشكه‌وتنمان نیه‌‪ ،‬راسته‌ قوباد كوڕی مام‬ ‫جه‌الل‌و هێرۆخانه‌ ب���ه‌اڵم خۆی له‌چه‌ندین‬ ‫بواردا شاره‌زا‌و به‌سه‌لیقه‌یه‌‪ ،‬دیپلۆماتكاره‌‪،‬‬ ‫سااڵنێكی درێژ به‌س���ه‌ركه‌وتویی نوێنه‌ری‬ ‫حكوم���ه‌ت ب���وه‌ له‌ئه‌مه‌ری���كا‪ .‬كوڕه‌كه‌ی‬ ‫كاك كۆسره‌تیش له‌ناو باروتدا له‌دایكبوه‌‪،‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ كوڕه‌كه‌ی كاك كۆسره‌ت خۆی‬ ‫له‌هه‌ڵبژارندن���ی په‌رله‌ماندا ده‌رچوه‌‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫نابێت گه‌نجه‌كان بێنه‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم كام گه‌نج‪ ،‬ئه‌وانه‌ی كوڕی‬ ‫به‌رپرس���ه‌كانن‪ ،‬خۆ س���ه‌دان گه‌نجی تری‬ ‫به‌توانا له‌ناو یه‌كێتیدا هه‌ن ئه‌ی بۆ ئه‌وانه‌‬ ‫ناهێننه‌ پێشه‌وه‌؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬چۆن نه‌هاتونه‌ته‌‬

‫پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌رف���ه‌ت به‌گه‌نجان���ی تریش‬ ‫دراوه‌‌و هاتونه‌ت���ه‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌توان���م‬ ‫دنیایه‌ك نمونه‌ت پێ بڵێم وه‌ك له‌ناو هه‌مو‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیدا كه‌ نزیكه‌ی په‌نجا‬ ‫هه‌ڤاڵ ده‌بن‪ ،‬كامیان س���ه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ن؟‬ ‫نمون���ه‌ی تری���ش له‌هه‌م���و جومگه‌كانی‬ ‫حیزبماندا هه‌ن‪ ...‬ئه‌س���ڵه‌ن بنه‌ماڵه‌ الی‬ ‫ئێمه‌ زۆرجار غه‌دریشی لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم وه‌ك ده‌ڵێ���ن ده‌كرێته‌‬ ‫وه‌زیر؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ئه‌وه‌ مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫هه‌ولێر ك���ه‌ وه‌زاره‌تێكی���ان به‌ركه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئ���ه‌وان پێش���نیاریان كردبێ���ت‬ ‫ببێت���ه‌ وه‌زیر هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و‌ه تا ئێس���تا‬ ‫یه‌كالیینه‌بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ئێم��� ‌ه پێنج ش���ارمان‬ ‫هه‌ی���ه‌ (س���لێمانی‪ ،‬هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪،‬‬ ‫دهۆك‪ ،‬كه‌ركوك) هه‌ر ش���اره‌ی وه‌زیرێكی‬ ‫به‌ركه‌وت���وه‌‪ ،‬مه‌ڵبه‌نده‌كانی ئه‌و ش���ارانه‌‬ ‫ناوی ئه‌و كه‌س���انه‌ كه‌ پێشنیاریانكردون‬ ‫به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ مه‌كته‌بی سیاسی له‌وانه‌‬ ‫وه‌زی���ره‌كان هه‌ڵده‌بژێردرێ���ن‪ ،‬ئی���داره‌ی‬ ‫راپه‌ڕین‌و گه‌رمیانی���ش جێگری وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخ���ۆ‌و جێگ���ری وه‌زیری پێش���مه‌رگه‌‬ ‫پڕده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مه‌س���ه‌له‌یه‌كی گرنگ���ی ت���ر‬ ‫فرۆش���تنی نه‌وته‌‪ ،‬ئایا ئێ���وه‌ به‌چۆنیه‌تی‬ ‫فرۆشتن‌و داهاته‌كه‌ی ئاگادارن؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬من خۆم‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌حكومه‌تدا ئیش���م نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ئاگادری‬ ‫ورده‌كاری نی���م‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاك عیماد چه‌ند‬ ‫جارێك له‌مه‌كته‌بی سیاس���ی باسی ئه‌وه‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬واته‌ به‌گش���تی یه‌كێتی ئاگاداری‬ ‫دۆسیه‌ی نه‌وتی هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێ���وه‌ وه‌ك یه‌كێتی له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ئه‌وه‌ن مالیكی بۆ جاری س���ێهه‌م ببێته‌وه‌‬ ‫به‌سه‌رۆك وه‌زیر یان نا؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ئێم���ه‌ ڤیتۆمان‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ وه‌فدی دانوس���تانكاری كورد‬ ‫كار ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌م ده‌س���ته‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئاگاداری���ن ڤیتۆیان له‌س���ه‌ر هیچ كه‌س‌و‬ ‫الیه‌نێك نیه‌ به‌مالیكییشه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ێ ده‌توانێ‬ ‫مافه‌ ده‌ستوریه‌كانی كورد بچه‌سپێن ‌ێ ئێم ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ودا داده‌نیشین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ت���ۆ ده‌ڵێیت ڤیۆتمان له‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌س نیی���ه‌ به‌مالیكییش���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ی ئه‌وه‌‬ ‫براده‌رانی پارتی نیگه‌ران ناكات‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌وان به‌توندی دژی مالیكیین؟‬ ‫ش���ۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬ئێم ‌ه قه‌ت ئه‌وه‌‬ ‫ناكه‌ی���ن به‌ته‌نه���ا بچین له‌گ���ه‌ڵ مالیكی‬ ‫رێكبكه‌وی���ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ به‌تاوانێك���ی گه‌وره‌‬ ‫ده‌زانین به‌ته‌نها بچین گفتوگۆی‌ یه‌كالیه‌نه‌‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ئێم���ه‌ پارتێكی كوردس���تانیین‪،‬‬ ‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كان الی ئێمه‌ ئه‌وله‌وییه‌تیان‬ ‫هه‌یه‌و پێكه‌وه‌ بڕیارده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێ‌ ئه‌و كه‌سه‌ی ك ‌ه كورسی‬ ‫كۆتای مه‌سیحییه‌كانی‌ هێناوه‌ له‌سلێمانی‬ ‫(ئامانج نه‌جیب) به‌بنه‌ماڵه‌ یه‌كێتین‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫راسته‌؟‬ ‫شۆڕش ئیس���ماعیل‪ :‬راسته‌ بنه‌ماڵه‌یان‬ ‫یه‌كێتیه‌ به‌اڵم ئه‌و لیسته‌ به‌رنامه‌ی خۆیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆ كارك���ردن‪ .‬ئه‌وانی���ش كوردن‪،‬‬ ‫خه‌ڵك���ی ش���ارن‪ ،‬له‌ئێمه‌ زیات���ر خاوه‌نی‬ ‫كوردستان‌وئه‌م ش���اره‌ن‌و‪ ...‬بگره‌ زۆرجار‬ ‫ئه‌وان له‌ئێمه‌ زیاتر په‌رۆشی واڵته‌كه‌مانن‪.‬‬

‫"ئه‌مساڵ كۆتایی‌ دێت‌و بودجه‌ی ‪2014‬په‌سه‌ند ناكرێت"‬

‫په‌سه‌ندنه‌كردنی بودجه‌ كاریگه‌ریی خراپی كردۆته‌ سه‌ر ئابوری واڵت‬ ‫بچێ���ت به‌بێ په‌س���ه‌ندكردنی بودجه‌‪،‬‬ ‫ ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫به‌گوته‌ی ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه به‌پێی‬ ‫سیسته‌می دیموكراتی ئه‌گه‌ر په‌رله‌مان‬ ‫‪14‬ی حوزه‌یرانی ئه‌مساڵ خولی‬ ‫بودج��� ‌ه په‌س���ه‌ند ن���ه‌كات‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫دوه‌می ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و ش���ه‌رعیه‌تی خه‌رجكردنی‬ ‫عێراق كۆتایی دێت‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫پاره‌ی نابێت‪.‬‬ ‫ناكۆكیه‌كانی نێوان الیه‌نه‌كانیش‬ ‫ئه‌و وتی "له‌ده‌س���توری عێراق ئه‌و‌ه‬ ‫تا ئێستا بودجه‌ی ساڵی ‪2014‬‬ ‫روننه‌كراوه‌ت���ه‌و‌ه ك ‌ه ئاخ���ۆ له‌حاڵه‌تی‬ ‫په‌سه‌ندنه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی‬ ‫په‌سه‌ندنه‌كردنی بودج ‌ه بۆ ساڵێك یان‬ ‫دارایی‌و ئابوری خولی دوه‌می‬ ‫دو ساڵ پێویست ‌ه چی بكرێت‪ ،‬ئێستاش‬ ‫په‌رله‌مانیش رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌هۆی گرفتی په‌سه‌ندنه‌كردنی بودج ‌ه‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ت درێژه‌بكێشێت‪،‬‬ ‫كاریگه‌ریی خراپی كردۆت ‌ه سه‌ر ئابوری به‌و هۆیه‌وه‌شه‌و‌ه زیان به‌خه‌ڵكی عێراق‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌مساڵ ته‌واوبێت‌و نه‌توانرێت‬ ‫بودجه‌ی ‪2014‬په‌سه‌ندبكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش واڵت‌و كارو چاالكییه‌كانی داموده‌زگاكانی كه‌وتوه‌‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫چه‌ند رۆژێكی كه‌م ماو‌ه بۆ ته‌واوبونی‬ ‫كاریگه‌ریی زۆر خراپی له‌سه‌ر ئابوری عێراق هه‌موی وه‌ستاون"‪.‬‬ ‫نه‌جیب��� ‌ه نه‌جیب جه‌خ���ت له‌وه‌ش م���اوه‌ی خول���ی دوه‌م���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫عێراق ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌كات���ه‌و‌ه ك��� ‌ه له‌دواكه‌وتن���ی نوێنه‌رانی عێراق‪ ،‬ب���ه‌و ماو‌ه كه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌ندامی خول���ی دوه‌می ئه‌نجومه‌نی په‌س���ه‌ندكردنی بودج��� ‌ه ئ���ه‌وه‌ی ك ‌ه ك ‌ه ماو‌ه به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك په‌رله‌مان‬ ‫نوێنه‌ران���ی عێراق له‌لیژن���ه‌ی دارایی‌و قوربانی��� ‌ه ته‌نها هاواڵتیان���ن‪ ،‬چونك ‌ه ناتوانێت كۆببێته‌وه‌و بودجه‌ی س���اڵی‬ ‫ئابوری‪ ،‬نه‌جیب��� ‌ه نه‌جیب له‌لێدوانێكدا پل���ه‌ی وه‌زیف���ی‌و ئه‌نجامدانی پرۆژه‌ی ‪ 2014‬په‌سه‌ند بكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌خت ل���ه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫بۆ ئاوێن ‌ه ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد ك ‌ه له‌دوای خزمه‌تگ���وزاری‌و زیادنه‌بون���ی موچه‌‪،‬‬ ‫روخانی رژێمی به‌عس ئه‌و‌ه یه‌كه‌مینجار‌ه هه‌موی په‌كیكه‌وتوه‌و جموجۆڵی بازاڕ په‌س���ه‌ندكردنی پرۆژ‌ه یاسای بودجه‌ی‬ ‫له‌عێراقدا ساڵی دارایی به‌ره‌و ته‌واوبون سس���تبونی زۆری به‌خۆی���ه‌و‌ه بینیوه‌‪ ،‬ساڵی ‪ ،2014‬ده‌كه‌وێت ‌ه خولی سێهه‌می‬

‫كانون���ی دوه‌م گه‌یش���ت ‌ه په‌رله‌م���ان‪،‬‬ ‫خاڵێك���ی دیك ‌ه په‌یوه‌ندی به‌كێش���ه‌ی‬ ‫سیاس���ی‌و ده‌س���توریی‌و یاس���اییه‌و‌ه‬ ‫هه‌بو‪ ،‬سیاس���یه‌كه‌ی زیاتر په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌كێشه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداو‌ه هه‌بو‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی نه‌وت‌و غاز‪،‬‬ ‫تا ئێس���تاش له‌ناو بودج ‌ه سیسته‌می‬ ‫فیدرالی المه‌ركه‌زی نه‌چه‌سپاوه‌"‪.‬‬ ‫ی زیادكردن���ی موچ���ه‌ی‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانیش نه‌جیب ‌ه جه‌ختی له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه كرده‌و‌ه ك��� ‌ه زیادكردنی موچه‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬ئه‌و وتی "له‌و خوله‌ش���دا ك ‌ه له‌حاڵه‌تێكدا ئه‌گه‌ر س���اڵی دارایی فه‌رمانبه‌ران بڕیاری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌و‬ ‫‪6‬مانگی دارایی ده‌مێنن بۆ په‌سه‌ندكردنی ته‌واوبو نه‌توانرا له‌ئه‌مس���اڵدا بودجه‌ی له‌‪1/1‬ی ‪ 2014‬بۆیان هه‌ژمار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫بودج���ه‌ی ‪ 2014‬ئه‌وكاتی���ش روننی��� ‌ه ‪ 2014‬په‌س���ه‌ندبكرێت‪ ،‬ئ���ه‌وا س���اڵی بۆی ‌ه هه‌ركاتێك بودج ‌ه په‌سه‌ندبكرێت‪،‬‬ ‫ئاخۆ ده‌توانرێ���ت حكومه‌ت پێكبێت‌و داهاتو پرۆژ‌ه یاس���ای بودجه‌ی ‪2014‬و زی���اد‌ه موچ���ه‌ش خ���ه‌رج ده‌كرێ���ت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مان لیژن ‌ه دروستبكات‌و كۆبونه‌و‌ه ‪ 2015‬به‌جیا په‌سه‌ند ده‌كرێت‪ .‬چونك ‌ه له‌باره‌ی موچه‌ی خانه‌نشینییش ناوبراو‬ ‫بكات بۆ په‌سه‌ندكردنی بودجه‌‪ ،‬ئایا له‌و به‌بێ په‌س���ه‌ندكردن نابێت‪ .‬به‌بۆچونی وتی "ئێس���تا له‌عێراق كار به‌یاس���ای‬ ‫ماوه‌یه‌شدا ده‌توانرێت ئه‌و كێشانه‌ی ك ‌ه ئ���ه‌و په‌رله‌مانتار‌ه هۆكاری س���ه‌ره‌كی موچه‌ی خانه‌نش���ینی ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ن چاره‌سه‌ربكرێن له‌پرۆژه‌ی بودج ‌ه په‌س���ه‌ندنه‌كردنی بودج���ه‌ی ‪2014‬ه‌و تا ئێس���تا له‌هه‌رێ���م جێبه‌جێنه‌كراوه‌و‬ ‫به‌مه‌به‌ستی په‌س���ه‌ندكردنی‪ ،‬تا ئێستا گه‌یش���تنی ب���ه‌م رۆژ‌ه ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ره‌نگ ‌ه ل���ه‌دوای پێكهێنانی حكومه‌تی‬ ‫ب���ۆ دره‌نگگه‌یش���تنی پرۆژ‌ه یاس���ای هه‌رێم ئه‌و یاسایه‌ش له‌كوردستان كاری‬ ‫ئه‌وه‌ش روننیه‌"‪.‬‬ ‫نه‌جیب��� ‌ه ئام���اژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ده‌كات بودج ‌ه ب���ۆ په‌رله‌م���ان‪ ،‬چونك ‌ه ‪29‬ی پێبكرێ"‪.‬‬

‫چه‌ند رۆژێكی كه‌م ماوه‌ بۆ ته‌واوبونی ماوه‌ی خولی دوه‌می‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‪ ،‬به‌و ماوه‌ كه‌مه‌ش كه‌ ماو‌ه‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك په‌رله‌مان ناتوانێت كۆببێته‌وه‌و بودجه‌ی‬ ‫ساڵی ‪ 2014‬په‌سه‌ند بكات‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫بارزانی له‌ئه‌وروپا‬ ‫"بارزانی بۆ پاڵپشتی پرۆژه‌ نه‌وتیه‌كانی له‌فه‌ره‌نساو ئیتاڵیاو ڤاتیكانه‌"‬

‫‪5‬‬

‫ئا‪ :‬رۆژ ئه‌حمه‌د‪ ،‬پاریس‬ ‫نزیكه‌ی‌ بیست رۆژه‌ بارزانی‬ ‫به‌ئه‌وروپادا ده‌گه‌ڕێ‪ ،‬له‌ناوخۆی‬ ‫هه‌رێمی كوردستاندا ده‌وترێت مه‌به‌ستی‌‬ ‫گه‌شته‌كه‌ی‌ به‌ده‌ستهێنانی‌ پاڵپشتییه‌‬ ‫بۆ سه‌ربه‌خۆیی كورد له‌عێراق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆرێك له‌چاودێره‌ ئه‌وروپیه‌كان كه‌‬ ‫له‌ڕه‌وشی كورد ئاگادارن به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫رای گشتی ناوخۆی هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫"گه‌شته‌كه‌ی بارزانی په‌یوه‌ندی به‌پرسی‬ ‫سیاسی كورده‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌و زیاتر بۆ‬ ‫پاڵپشتی له‌پرۆژه‌كانی هه‌نارده‌كردنی‬ ‫نه‌وت هاتوه‌"‪.‬‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی بارزان���ی پێكهێنان���ی‬ ‫كابینه‌ی نوێی حكومه‌تی بۆ به‌رپرسانی‬ ‫خوار خ���ۆی به‌جێهێش���ت‪21،‬ی مانگی‬ ‫راب���ردو ب���ه‌ره‌و ئه‌وروپ���ا به‌ڕێك���ه‌وت‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌توركی���اوه‌ تاوه‌ك���و ئه‌مه‌ریكا‬ ‫چاودێرانی سیاسی‌و شرۆڤه‌كارانی بیانی‬ ‫گه‌شته‌كه‌یان به‌زۆر ش���ێواز لێكدایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی زۆر له‌كۆمێنت���اره‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ری كۆكن‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ گه‌شته‌كه‌ی‬ ‫بارزانی بۆ به‌ده‌س���تهێنانی پاڵپشتیه‌ بۆ‬ ‫هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫به‌ب���ۆری س���ه‌ربه‌خۆ بۆ توركی���ا ئینجا‬ ‫بازاڕه‌كانی جیه���ان‪ .‬توركیاو حكومه‌تی بارزانی له‌گه‌ڵ کۆشنێرو د‪ .‬فریدریک تیسۆ له‌ پاریس‬ ‫هه‌رێم پشتڕاس���تیانكردۆته‌وه‌ كه‌ نزیك‬ ‫نه‌پچڕی‪ .‬ئێس���تا بارزانیه‌كان ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌‪ 3‬ملیۆن به‌رمیل نه‌وتی هه‌رێم ئێس���تا به‌ڕێوه‌ده‌چێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‪" ،‬په‌یوه‌ندی نێوان بارزانیه‌كان‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی حزب���ه‌ ئه‌وروپیه‌كانی نزیك‬ ‫له‌به‌ن���ده‌ری جه‌یهان���ی توركیایه‌و یه‌ك‬ ‫ملیۆن به‌رمیلیشی له‌الیه‌ن كۆمپانیایه‌كی سۆس���یال دیموكراته‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ له‌خۆیان پاڵپشتی زیاتر به‌ده‌ستبهێنن‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی توركیاوه‌ (بۆتاش) به‌كڕیارێكی دوای شكس���تی ‪ ،1975‬ئه‌وه‌ش له‌رێگای فرۆش���تنه‌وه‌ی به‌ن���او ئاسایش���ی‬ ‫تا ئێستا نه‌ناسراوی جیهانی فرۆشراوه‌‪ .‬ئه‌و رۆژنامه‌نوس���انه‌وه‌ دروس���ت بو كه‌ مه‌س���یحیه‌كان له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫بارزانی له‌ماوه‌ی‌ گه‌ش���ته‌كه‌یدا له‌گه‌ڵ له‌سۆس���یال دیموكراته‌كانه‌و‌ه نزیكبون‌و به‌پاپای ڤاتیكان له‌به‌رامبه‌ر پاڵپشتی بۆ‬ ‫فرانس���ۆ ئۆالندی س���ه‌رۆكی فه‌ره‌نساو له‌ك���ه‌ره‌ج بارزانیه‌كانیان ب���ۆ یه‌كه‌مجار فرۆشتنی نه‌وت یه‌كێكه‌ له‌تاكتیكه‌كان كه‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ به‌رپرس���انی ئیتاڵی���او پاپ���ا بین���ی‪ .‬كاتێ���ك بارزانی���ه‌كان له‌كه‌ره‌ج پێموایه‌ ئه‌وروپیه‌كان ڕێنیشانده‌ری ئه‌م‬ ‫فرانسیس���ی‌ یه‌كه‌می‌ پاپای كه‌نیس���ه‌ی ب���ون له‌ئێ���ران‪ ،‬یه‌كه‌می���ن كه‌س���انێك الیه‌نه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها ساڵی پاریش ریكالمی‬ ‫كاتۆلیكی له‌ڤاتی���كان كۆبۆوه‌‪ ،‬بێگومان ك���ه‌ پێیانگه‌یش���تن ئه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ پۆسته‌ره‌كانی بارزانی له‌پاریس به‌شێك‬ ‫فه‌ره‌نس���یانه‌ بون‪ ،‬كه‌ ئێستا هه‌ندێكیان بون له‌و ریكالمانه‌ی بارزانیه‌كان كردیان‬ ‫زنجیره‌ گه‌شتێكی دیبلۆماتی گرنگن‪.‬‬ ‫ژاكی���س بۆكیلی‪ ،‬كۆن���ه‌ رۆژنامه‌وان‌و دیبلۆمات‌و سیاسه‌تمه‌داری ئه‌و حزبه‌ن‌و بۆ رای گش���تی فه‌ره‌نس���ی بۆ گه‌یشتن‬ ‫چاالكوان���ی فه‌ره‌نس���ی ك���ه‌ چاودێری هه‌ندێكیش���یان له‌هه‌رێمی كوردس���تان به‌هه‌مو الیه‌نه‌كان نه‌ك ته‌نیا نزیكه‌كانی‬ ‫ڕه‌وشی سیاسی خۆرهه‌اڵتی ناوین ده‌كات وه‌ك كونسوڵی فه‌ره‌نسا كاریان كردوه‌و خۆیان‪ .‬من پێموایه‌ س���ه‌ركه‌وتو ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌به‌رده‌وامی‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌گه‌شته‌كه‌ی پۆس���تیان وه‌رگرتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌یوه‌ندیه‌كه‌ چونكه‌ حزبه‌ كوردیه‌كان هه‌مو له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫بارزان���ی بۆ واڵتی فه‌ره‌نس���ا به‌ئاوێنه‌ی دێرینه‌‪ ،‬هۆش���یار زێباری بڕبڕه‌ی پشتی‌ بارزانی���ه‌كان به‌چۆك كه‌وت���ون‌و پاره‌و‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "بارزانی���ه‌كان په‌یوه‌ندییان په‌یوه‌ندیه‌ دێرینه‌كانیان ‌ه كه‌ وه‌ك وه‌رگێڕ نه‌وتیش ئێستا هه‌ر الی بارزانیه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫هاوین���ی پارس���اڵ ئاوێنه‌ ئاش���كرای‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌رپرس���ه‌ فه‌ره‌نس���یه‌كان كاری ك���ردوه‌ ب���ۆ رۆژنامه‌نوس���ه‌كان‪،‬‬ ‫زۆره‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی له‌گ���ه‌ڵ سۆس���یال بۆی���ه‌ وه‌ك وتم په‌یوه‌ندی���ه‌كان دێرینن كرد ك���ه‌ به‌پاره‌یه‌ك���ی خه‌یاڵی ریكالم‬ ‫دیموكراته‌كاندا كه‌ ئێستا له‌ده‌سه‌اڵتدان‪ .‬ته‌نیا قازانجه‌كان گۆڕانكاریان به‌س���ه‌ردا له‌شه‌قامه‌كانی پاریس بۆ مه‌سعود بارزانی‬ ‫ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ رۆژگاری‌ هاتوه‌‪ ،‬جاران بۆ هه‌واڵێك‌و نوس���راوێكی كران دواب���ه‌دوای درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی‬ ‫كه‌ره‌ج كه‌ له‌دوای شكستی سه‌رهه‌ڵدانی رۆژنامه‌وانی‌و ئێس���تا چۆته‌ ئاس���تێكی سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی له‌هه‌رێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫شۆڕش���ی‌ ئه‌یلول‪ ،‬بارزانی���ه‌كان له‌ئێران بااڵوه‌و له‌بواری وزه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه‌و میتۆدێك���ی ریكالمك���ردن كه‌ كه‌س���انی‬ ‫شاره‌زا له‌ئه‌وروپا پشتڕاستیانكرده‌وه‌ بۆ‬ ‫نیش���ته‌جێبون‪ .‬ئ���ه‌م پارت���ه‌ له‌س���ه‌ر له‌پاریس وتوێژی له‌سه‌ر ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كه‌ ئایا داخوازی بارزانی به‌ده‌ستهێنانی پشتگیری‌و به‌رزكردنه‌وه‌‬ ‫ئاس���تی ئه‌وروپا زۆر یارمه‌تی ناساندنی‬ ‫بارزانیه‌كان���ی‌ داوه‌و بارزانیه‌كانی���ش بۆ پاڵپش���تی پاریس بۆ هه‌نارده‌كردنی شكۆی سیاسی الی رای گشتی فه‌ره‌نسی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا هه‌میش���ه‌ قازانجه‌ سیاسی‌و نه‌وت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان ده‌كرێت پاره‌یه‌كی هێنده‌ زۆری تێچوه‌ كه‌ زۆر ڕێی‬ ‫ئابوریه‌كانی به‌رپرس���انی ئه‌و پارته‌یان له‌ئه‌وروپا ده‌نگبداته‌وه‌و تا چه‌ند بارزانی تێده‌چێت له‌بودج���ه‌ی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫پاراس���توه‌ له‌ناوچه‌كان���ی خۆیان���دا كه‌ س���ه‌ركه‌وتو ده‌بێ���ت له‌به‌رزكردن���ه‌وه‌ی درابێ���ت‪ .‬ئه‌و میت���ۆدی ریكالمكردنه‌ش‬ ‫ئێس���تا هه‌رێم���ی كوردس���تانی عێراقه‌ مژاری پرس���ی وزه‌ له‌واڵتان���ی یه‌كێتی پێش���تر موعه‌م���ه‌ر قه‌زافی س���ه‌رۆكی‬ ‫به‌گشتی‪ .‬ئه‌م گه‌شته‌ی ئێستای بارزانی ئه‌وروپ���ادا ‪ ،‬ژاكیس وت���ی "بارزانیه‌كان ك���وژراوی لیبی���او حوس���نی موباره‌كی‬ ‫بۆ دڵنیابونه‌ له‌پش���تگیری فه‌ره‌نسا بۆ په‌یوه‌ندیه‌كی توندوتۆڵیان له‌گه‌ڵ واڵتانی س���ه‌رۆكی البراوی میس���ر له‌پاریس���ی‬ ‫فرۆشتنی نه‌وته‌كه‌ی هه‌رێمی كوردستان ئه‌وروپا به‌گشتی هه‌یه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ نه‌مسا بۆ پایته‌خت به‌هه‌مانش���ێوه‌ به‌كاریانهێنابو‬ ‫كه‌ ئێس���تا له‌توركیا په‌نگ���ی خواردوه‌و نمونه‌ په‌یوه‌ندی باشیان هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت بۆ وه‌ده‌ستخس���تنی پش���تگیری‌و زیاتر‬ ‫هه‌ر له‌س���ایه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی بارزانیه‌كان كوش���تنی قاس���ملۆ ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی خۆناساندنیان به‌رای گشتی فه‌ره‌نسی‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندیه‌كان دێرینن‬ ‫ته‌نیا قازانجه‌كان‬ ‫گۆڕانكاریان به‌سه‌ردا‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬جاران بۆ کاری‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌و ئێستا‬ ‫له‌بواری وزه‌دا خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌و له‌پاریس‬ ‫وتوێژی له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫فالڤیۆ تاباس���ی‪ ،‬ڕێكخ���ه‌ر له‌پارتیدۆ‬ ‫سۆسیالیستا له‌ئیتاڵیاو جێگری كه‌مپینی‬ ‫"پش���تگیری گه‌النی ب���ێ ده‌وڵه‌ت"‪ ،‬كه‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی كوردو فه‌له‌ستینیه‌كانیش���ی‬ ‫تی���ادا بون‪ ،‬ب���ۆ ئاوێنه‌ی باس���كرد كه‌‬ ‫ئیتاڵیا ئێس���تا به‌ڕه‌وشێكی ئابوری زۆر‬ ‫خراپدا تێپه‌ڕده‌بێ���ت‌و داڕوخانی ئابوری‬ ‫خراپتر به‌سه‌ر ئیتاڵیا شكاوه‌ته‌وه‌ وه‌ك‬ ‫زۆرێك له‌واڵتانی دیكه‌ی بازنه‌ی یه‌كێتی‬ ‫ئه‌وروپ���او ئێس���تا له‌و واڵت���ه‌دا بێكاری‬ ‫بێشوماره‌‪.‬‬ ‫فالڤیۆ وتی "ئه‌مه‌ وایك���ردوه‌ ئیتاڵیا‬ ‫ب���ۆ بازرگانی تێچوی ه���ه‌رزان بگه‌ڕێت‪،‬‬ ‫ك���ه‌م س���ه‌رف ب���كات‌و زۆر وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان‌و بازرگانیكردن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێمی كوردس���تاندا ئێس���تا‬ ‫هه‌ڕاجه‌ له‌بازاڕی نێوده‌وڵه‌تیداو ئه‌زمونی‬ ‫واڵتان���ی وه‌ك توركیاو ئیم���ارات ئه‌مه‌‬ ‫نیش���انده‌ده‌ن ك���ه‌ چ قازانجێكی تیایه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ له‌هه‌رێمی كوردس���تان زیاتر‬ ‫شوێنێكی دیكه‌ نییه‌ له‌دنیادا ك ‌ه سیاسیه‌‬ ‫ئیتاڵیه‌كان به‌تایه‌تی باڵی ڕاست ئێستا‬ ‫بۆی بگه‌ڕێ���ن بۆ وه‌به‌رهێنانی بازرگانی‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پش���تگیری له‌هه‌نارده‌كردنی نه‌وت‬ ‫شتێك نییه‌ به‌دوری بزانم"‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ن���د ب���ه‌وه‌ی ك���ه‌ سیاس���یه‌‬ ‫ئیتاڵیه‌كان تا چه‌ند له‌ڕوی سیاس���یه‌وه‌‬ ‫ئام���اده‌ن یارمه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫بده‌ن له‌به‌رامب���ه‌ر قازانجی ئابوریدا؟ تا‬ ‫چه‌ند ده‌توانن كۆمه‌ك بكه‌ن به‌پرس���ی‬ ‫وه‌ك س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمه‌ك���ه‌ له‌عێراق‬ ‫ك���ه‌ بارزانی بانگه‌ش���ه‌ی ب���ۆ ده‌كات‌و‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كانی نزیك له‌خۆی ده‌وترێت‬ ‫گه‌ش���ته‌كه‌ی بارزان���ی بۆ ئه‌و پرس���انه‌‬ ‫ته‌رخانكراوه‌؟ فالڤیۆ وت���ی "بۆ ئیتاڵیا‬ ‫پرس���ی سیاس���ی هه‌رگیز ش���تێك نییه‌‬ ‫لێیبترس���ێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان���ی‪ ۵٠‬س���اڵی ڕاب���ردودا‬ ‫ئیتاڵیا پش���تگیری ڕژێمی به‌عسیش���ی‬

‫ئۆالندو بارزانی له‌ کۆشکی ئه‌لیزێ‬ ‫كردوه‌‪ ،‬فه‌ره‌نساو به‌لژیكاش هه‌ر وابون‪،‬‬ ‫ڤاتیكانی���ش هه‌روا له‌ئه‌مه‌ریكای التیندا‪.‬‬ ‫كاتێك كورد جینۆس���اید ده‌كرا‪ ٠‬س���اڵ‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر‪ ،‬موخابه‌راتی عێراقی له‌رۆماو‬ ‫برۆكس���ل‌و پاریس به‌ئاش���كرا خه‌ڵكیان‬ ‫ده‌فڕاندو سه‌دام وه‌ك كه‌سێكی لێهاتوی‬ ‫به‌ئه‌خ�ل�اق نمای���ش ده‌كرا ك���ه‌ نه‌وتی‬ ‫ده‌دانێ‌و گه‌ل���ی بێده‌وڵه‌ت له‌بیركرابون‪.‬‬ ‫ئێس���تاش وایه‌و له‌م باره‌یه‌وه‌ ش���تێكی‬ ‫ئه‌وتۆ نه‌گ���ۆڕاوه‌‪ ،‬هه‌تا قازانجی ئابوری‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬گرنگ نییه‌ پرس���ه‌ سیاس���یه‌كه‌‬ ‫چییه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌كرێ���ت به‌به‌یاننامه‌ی ‌هك‌و‬ ‫لێدوانێ���ك بڵێی���ن ئیتاڵیا پش���تگیری‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستان له‌عێراق‬ ‫ده‌كات‪ ،‬یان پارتێكی ئیتاڵی فه‌رمانڕه‌وا‬ ‫نزیك له‌بارزانی ئ���ه‌وه‌ بكات له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پاداشتدا"‪.‬‬ ‫باس���ی ل���ه‌وه‌ش كرد كه‌ پش���تگیری‬ ‫سیاس���ی ئیتاڵی���ا به‌ب���ڕوای ئ���ه‌و هیچ‬ ‫له‌هاوكێش���ه‌ ئه‌وروپی‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬

‫ناگۆڕێت‪ ،‬ئه‌‌و وتی "ئیتاڵیا پش���تگیری‬ ‫كورد ب���كات یان نا هیچ له‌مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫ناگۆڕێ���ت‪ .‬ئه‌وه‌تا ئیتاڵیا چه‌ند س���اڵه‌‬ ‫ده‌ڵێت پشتگیری ته‌واوی هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‬ ‫توركیا بۆ یه‌كێتی ئه‌وروپا ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچی له‌و هاوكێشه‌یه‌ نه‌گۆڕیوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئیتاڵی���ا وه‌ك���و داپی���ره‌‬ ‫په‌ككه‌وته‌ك���ه‌ی لێهات���وه‌ كه‌ قس���ه‌ی‬ ‫ناخ���وات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ه���ه‌ر منداڵێ���ك بۆ‬ ‫دڵنیایی‌و پشتگیری‌و دروستكردنی شكۆ‬ ‫له‌ناو ئه‌وانی ت���ردا ده‌چێته‌ الی‌و جۆره‌‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تێك وه‌رده‌گرێت‪ ،‬لێ داپیره‌ی‬ ‫په‌ككه‌وت���ه‌ دواجار قس���ه‌كانی زۆر دور‬ ‫ناڕۆن له‌ئاس���تی خێزاندا‪ ،‬ئیتاڵیاش وایه‌‬ ‫بۆ مه‌س���ه‌له‌ سیاس���یه‌كان له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌و یه‌كێت���ی ئه‌وروپادا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ كورد زۆر له‌م یارییانه‌ ئاگاداربن‌و‬ ‫پرسی هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی توركیا كه‌ ئیتاڵیا‬ ‫زۆر پش���تگیری ده‌كات بابه‌تێك���ه‌ كورد‬ ‫ده‌بێت ئه‌زمونی لێوه‌ربگرن"‪.‬‬

‫سێ له‌چواری‌ په‌رله‌مانتارانی پارتی خه‌ڵكی موسڵ‌و بادینانن‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫له‌كۆی ‪ 25‬كورسی په‌رله‌مانی عێراق كه‌‬ ‫پارتی به‌ده‌ستیهێناون به‌شی هه‌ره‌ زۆری‬ ‫په‌رله‌مانتارانی ئه‌و حزبه‌ خه‌ڵكی موسڵ‌و‬ ‫دهۆك‌و مێرگه‌سۆرن‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر ده‌ڤه‌ری‬ ‫بادینان هه‌ژمار ده‌كرێن‪ .‬كاندیدێكی‬ ‫ده‌رچوی ئه‌و حزبه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫هه‌ر له‌زوه‌وه‌ ناوچه‌ی موسڵ‌و بادینان‬ ‫بۆ پارتی یه‌كالیی بونه‌ته‌وه‌و خه‌ڵكی‬ ‫ئه‌و دو شوێنه‌ به‌ته‌واوی پارتییان‬ ‫قبوڵه‌ ‪ .‬كاندیدێكی ده‌رچوی ئافره‌تیش‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫پارتی موراجه‌عه‌ی ئه‌وه‌ بكات كه‌ بۆچی‬ ‫زۆربه‌ی په‌رله‌مانتاران خه‌ڵكی ئه‌و‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌ن‪.‬‬ ‫د‪ .‬عه‌ره‌ف����ات كه‌ره‌م كاندیدی ده‌رچوی‬ ‫پارتی بۆ په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ هۆكاری زۆریی كورس����یه‌كانی‬ ‫پارتی له‌بادینان‌و كه‌میی كورس����یه‌كانی‬ ‫له‌كه‌رك����وك‌و س����لێمانی‌و هه‌ولێ����ر‪،‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ پێگه‌ی پارتی‬ ‫له‌موس����ڵ‌و بادینان زۆر به‌هێزه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫ش����تێكی ن����وێ نیه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ له‌موس����ڵ‬ ‫ئاش����ته‌واییه‌كی زۆر له‌نێ����وان پارت����ی‌و‬ ‫زۆربه‌ی عه‌ش����یره‌ته‌كان هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫عه‌شیره‌تی هه‌ركی‌و زێباری له‌گه‌ڵ پارتی‬ ‫ئ����ه‌و ملمالنێیه‌ی ج����اران هه‌بو ئێس����تا‬ ‫خه‌ریكه‌ به‌ره‌و نه‌م����ان ده‌چێت‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫دو عه‌شیره‌تی دیاری نیشته‌جێی موسڵن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ كاریگه‌ری خۆی هه‌یه‌ له‌سه‌ر به‌هێزیی‬ ‫پێگه‌ی پارتی له‌موسڵ‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی "خه‌ڵكی����ش ئ����ه‌وه‌ی بۆ‬ ‫رونبۆته‌وه‌ كه‌ پارتی زیاتر ته‌ركیز ده‌كاته‌‬ ‫س����ه‌ر ئاوه‌دانی‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش خه‌ڵكیش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌خوێنێته‌وه‌ كه‌ پارتی له‌ئاینده‌دا‬ ‫ده‌بێت����ه‌ بنیاتنه‌ری ده‌وڵه‌ت����ی كوردی‌و‬ ‫به‌هه‌نارده‌كردن����ی نه‌وتیش ره‌نگرێژی ئه‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌ی كردوه‌"‪.‬‬ ‫دكت����ۆر عه‌ره‌ف����ات كه‌ره‌م كه‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌عه‌ش����یره‌تی هه‌ركیی����ه‌‪ ،‬یه‌كێك����ه‌ له‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ ده‌رچوانه‌ی خولی سێهه‌می‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‪ ،‬له‌س����نوری‬ ‫قه‌زای مێرگه‌س����ۆر كه‌ له‌س����ه‌ر ده‌ڤه‌ری‬ ‫بادین����ان هه‌ژمار ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئه‌و جه‌خت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫هۆكارێكی دیكه‌ی به‌هێزیی پێگه‌ی پارتی‬

‫له‌و ناوچان����ه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫"پارت����ی هه‌ر له‌كۆن����ه‌وه‌ پێگه‌ی به‌هێزی‬ ‫هه‌بوه‌ له‌ده����ۆك‌و مێرگه‌س����ۆر‌و ده‌توانم‬ ‫بڵێ����م كه‌ ئه‌و دو ش����وێنه‌ به‌ت����ه‌واوی بۆ‬ ‫پارتی یه‌كالییبونه‌ته‌وه‌ به‌تایبه‌تی قه‌زای‬ ‫مێرگه‌سۆر"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس����تاندا ئێستا وایلێهاتوه‌‬ ‫ك����ه‌ هه‌ر حزب����ه‌و زیاتر قورس����ایی خۆی‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌كی دیاریكراوه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ یه‌كێتی‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و ئێس����تا گۆڕان له‌س����لێمانی‌و‬ ‫پارتیش له‌بادینان پێگه‌ی به‌هێزی خۆیان‬ ‫هه‌ی����ه‌و هه‌ولێریش وه‌ك پایته‌خت موڵكی‬ ‫هه‌مو ده‌نگ‌و ره‌نگ����ه‌ جیاوازه‌كانی پێوه‌‬ ‫دیاره‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی كه‌مبونه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانیش����یان‬ ‫له‌ناو هه‌ولێرو به‌شێكی ده‌وروبه‌ری‌و كه‌میی‬ ‫په‌رله‌مانتاری خه‌ڵكی ئه‌و ناوچانه‌ ناوبراو‬ ‫ده‌ڵێت "راسته‌ ئێمه‌ كورسیمان كه‌میكردوه‌‬ ‫به‌اڵم ده‌نگمان زیادیكردوه‌و ئێس����تا ئێمه‌‬ ‫بوینه‌ته‌ حزب����ی ملیۆن����ی‌‪ ،‬له‌هه‌ولێریش‬ ‫راس����ته‌ كورس����یمان كه‌مه‌ به‌اڵم جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌ ده‌نگمان زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و سیسته‌می هه‌ڵبژاردنه‌ زیانێكی‬

‫گه‌وره‌ بو ب����ۆ حزبه‌ گه‌وره‌كان‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫ئێم����ه‌ كاندیدمان هه‌یه‌ ‪14‬ه����ه‌زار ده‌نگی‬ ‫هێناوه‌ كه‌چی ده‌رنه‌چوه‌و ده‌نگه‌كانیشی‬ ‫به‌فیڕۆچ����ون‪ .‬بۆ نمونه‌ له‌خانه‌قین پارتی‬ ‫ده‌نگ����ی زۆری به‌ده‌س����تهێناوه‌ ب����ه‌اڵم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی پارت����ی كاندیدێكی ئافره‌تی‬ ‫دانه‌نابو‪ ،‬هی یه‌كێت����ی به‌كۆتا ده‌رچوه‌و‬ ‫ده‌نگه‌كانی ئێمه‌ به‌فیڕۆچون‪ .‬به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌زۆر ش����وێن ده‌نگمان به‌فیڕۆچون‬ ‫ئه‌گینا هاوكێشه‌كه‌ جۆرێكی دیكه‌ ده‌بو"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك����ی دیكه‌وه‌ نه‌جیب����ه‌ نه‌جیب‪،‬‬ ‫كاندی����دی ده‌رچ����وی پارت����ی له‌ده����ۆك‬ ‫له‌لێدوانێكدا به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه‌ خه‌ڵك‬ ‫بڕیاری ئه‌وه‌ی داوه‌ په‌رله‌مانتارانی پارتی‬ ‫زیاتر خه‌ڵكی ناوچه‌ی موس����ڵ‌و بادینان‬ ‫بن‪ ،‬بۆی����ه‌ ئه‌وه‌ ئیراده‌و بڕیارو قه‌ناعه‌تی‬ ‫خه‌ڵك����ه‌‪ .‬ناوبراو جه‌ختی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ پارتیش موراجه‌عه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ بكات‌و ئه‌و پرس����یاره‌ له‌خۆی بكات‬ ‫كه‌ بۆچی زۆربه‌ی په‌رله‌مانتاره‌كانی زیاتر‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌و دو شوێنه‌ن‪ .‬نه‌جیبه‌ نه‌جیب‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌ش����كرد كه‌ ئه‌و سیسته‌مه‌ی‬ ‫ب����ۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌مج����اره‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫عێ����راق په‌یڕه‌وكراوه‌ سیس����ته‌مێكی زۆر‬

‫خراپ بوه‌و هی����چ عه‌داله‌ت‌و لۆژیكی تێدا‬ ‫نه‌ب����وه‌‪ .‬ل����ه‌م روه‌وه‌ ناوب����راو نمونه‌ بۆ‬ ‫قسه‌كانی دێنێته‌وه‌و ده‌ڵێت "بونی چه‌ند‬ ‫بازنه‌یه‌كی جیاوازی هه‌ڵبژاردن له‌س����ه‌ر‬ ‫ئاس����تی پارێزگاكانداو ئه‌و سیس����ته‌می‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ی ك����ه‌ په‌یڕه‌وكرا‪ ،‬وایكرد كه‌‬ ‫زیاتر كورس����ی ئێمه‌ له‌هه‌ندێك ش����وێن‬ ‫كه‌مببێ����ت‪ ،‬ب����ۆ نمونه‌ خه‌ڵكم����ان هه‌یه‌‬ ‫‪18‬ه����ه‌زار ده‌نگ����ی هێن����اوه‌ ده‌رنه‌چوه‌‬ ‫كه‌چ����ی كاندید هه‌یه‌ ب����ه‌ ‪ 500‬ده‌نگ بوه‌‬ ‫به‌په‌رله‌مانت����ارو ده‌رچوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ وایكردوه‌‬ ‫كه‌ ئێم����ه‌ زیاتر قورس����اییمان له‌بادینان‬ ‫به‌دیاربكه‌وێت‌و زۆربه‌ی په‌رله‌مانتارانمان‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌و ناوچه‌یه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪30‬ی نیس����انی ئه‌مس����اڵ‬ ‫پارت����ی دیموكراتی كوردس����تان ژماره‌ی‬ ‫كورس����یه‌كانی له‌ ‪31‬كورس����یه‌وه‌ دابه‌زی‬ ‫بۆ ‪25‬كورس����ی‪ .‬له‌كۆی ئه‌و ‪25‬كورسیه‌ی‬ ‫ك����ه‌ پارتی به‌ده‌س����تیهێناون ‪8‬كورس����ی‬ ‫له‌دهۆك‌و ‪6‬كورس����ی له‌موسڵ‌و ‪7‬كورسی‬ ‫هه‌ولێ����ر ك����ه‌ ‪ 3‬په‌رله‌مانتاریان له‌س����ه‌ر‬ ‫سنوری مێرگه‌سۆر ده‌رچون‪ .‬له‌سلێمانی‌و‬ ‫كه‌ركوكی����ش یه‌كی ‪2‬كورس����ی ل����ه‌و دو‬ ‫پارێزگایه‌‪ ،‬به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬

‫له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا هه‌ر‬ ‫حزبه‌و زیاتر‬ ‫قورسایی خۆی‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌كی‬ ‫دیاریكراوه‌‪ .‬یه‌كێتی‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و گۆڕان‬ ‫له‌سلێمانی‌و پارتیش‬ ‫له‌بادینان‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2010‬‬

‫ویكیلیكس ته‌وه‌ره‌ هه‌ستیاره‌كان ‌ی ناكۆك ‌ی نێوان به‌غداو هه‌ولێر‬ ‫له‌سه‌ر نه‌وت ئاشكرا ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫به‌رپرسانی‌ ئه‌مه‌ریكا پێشبینی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫له‌سه‌ر پرسی‌ نه‌وت له‌داهاتودا زیاتر‬ ‫په‌ره‌بسێنێت‌و له‌الیه‌ن خۆیانه‌وه‌‬ ‫شه‌ش ته‌وه‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ گرنگ ئاشكرا‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ده‌شێت ببنه‌ مایه‌ی‌ زیاتری‌‬ ‫توندبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و گرژیانه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك����ی‌ س����ایتی‌‬ ‫ویكیلیك����س كه‌ له‌الیه‌ن باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غ����دا نوس����راوه‌و ئاوێن����ه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌‬ ‫كردوه‌ به‌كوردی‌‪ ،‬به‌رپرسه‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كان‬ ‫ش����ه‌ش ته‌وه‌ری‌ س����ه‌ره‌كیان دیاریكردوه‌‬ ‫وه‌ك چه‌قی‌ ملمالنێكان����ی‌ نێوان هه‌ولێرو‬ ‫به‌غدا له‌داهاتودا له‌س����ه‌ر پرس����ی‌ نه‌وت‪،‬‬ ‫له‌گرنگترینیش����یان " گه‌ڕاندن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫داهاته‌كانی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان بۆ‬ ‫به‌غدا‪ ،‬مامه‌ڵه‌كردن به‌ش����رینی‌ گرێبه‌سته‌‬ ‫نه‌وتیه‌كانی‌ هه‌ولێره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پرۆسه‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ گرێبه‌سته‌كانی‌ پێئه‌نجامدراون‪،‬‬ ‫پێكهات����ه‌و پرۆس����ه‌ی‌ ئیداره‌دان����ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیای‌ خاوه‌ن‬ ‫گرێبه‌ستدا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش����ێكی‌ ئ����ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ی����دا ك����ه‌‬ ‫مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ س����اڵی‌ ‪ 2009‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌چه‌ند خاڵێكی‌ دیكه‌ی‌ جێی‌ ناكۆكی‌‬ ‫ئه‌و دوالیه‌نه‌ كراوه‌ له‌وانه‌‪" ،‬به‌راوردكردنی‌‬ ‫مه‌رج‌و به‌ن����دی‌ ناو گرێبه‌س����ته‌كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫رێنمایی‌‌و یاسا نیشتمانیه‌ كارپێكراوه‌كاندا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رپرس����یارێتی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫به‌پێی‌ گرێبه‌سته‌كان"‪.‬‬ ‫ه����اوكات باس����یان له‌وه‌ش ك����ردوه‌ كه‌‬ ‫"دانوستانه‌كانی‌ داهاتو پێده‌چێت سه‌خت‬ ‫ب����ن‪ ،‬چونك����ه‌ هه‌رالیه‌كی����ان تێڕوانی����ن‌و‬ ‫ئه‌وله‌ویه‌ت����ی‌ زۆر جی����اوازی‌ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫پابه‌ندبون����ی‌ توندی‌ به‌غدا به‌گرێبه‌س����تی‌‬ ‫ش����ێوازی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و هه‌م����ان پله‌ی‌‬ ‫پابه‌ندی‌ هه‌ولێر به‌گرێبه‌ستی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫هاوبه‌شی‌"‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ك ئ����ه‌وه‌ش رونكراوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫"هه‌رێمی‌ كوردس����تان ئه‌و ماف����ه‌ به‌به‌غدا‬ ‫ره‌وانابینێ����ت ك����ه‌ بڕیارب����دات له‌س����ه‌ر‬ ‫ش����ه‌رعیبونی‌ گرێبه‌س����ته‌ نه‌وتیه‌كان����ی‌‪،‬‬ ‫هه‌ولێر زۆر پێویس����تی‌ به‌وه‌ی����ه‌ قه‌ره‌بوی‌‬ ‫خه‌رج����ی‌ ئه‌و كۆمپانی����ا بیانیانه‌ی‌ بواری‌‬ ‫نه‌وت بكاته‌وه‌ كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئای‌ دی‌‪10BAGHDAD157 :‬‬

‫بابه‌ت‪ :‬حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم دو گرێبه‌ستی‌‬ ‫نه‌وت باڵوده‌كاته‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخانه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫به‌روار‪22 :‬ی‌ كانونی‌ دوه‌می‌ ‪2010‬‬ ‫پۆلێ����ن‪ :‬پۆڵێننه‌ك����راو‪ /‬ته‌نه����ا ب����ۆ‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ره‌سمی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫له‌هه‌نگاوێكی‌ دیك����ه‌ی‌ لێكنزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاش����كرا له‌نێوان به‌غداو هه‌ولێر له‌س����ه‌ر‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌ ئیداره‌دان����ی‌ كه‌رت����ی‌ نه‌وت‪،‬‬ ‫رۆژی‌ ‪17‬ی‌ كانون����ی‌ دوه‌م����ی‌ ‪،2010‬‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان ده‌قی‌‬ ‫ئه‌و گرێبه‌س����ته‌ نه‌وتیان����ه‌ی‌ باڵوكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ پێشتر به‌ش����اراوه‌یی‌ مابونه‌وه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ه����ه‌ردو كۆمپانیای‌ نه‌وت����ی‌ دی‌ ئێن ئۆو‬ ‫جێن����راڵ ئێنرجی‌ كردبونی‌ بۆ په‌ره‌پێدان‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنان����ی‌ كێڵگ����ه‌ نه‌وتیه‌كانی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ش بوه‌ بابه‌تی‌ گفتوگۆی‌ باڵیۆزی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا له‌میانه‌ی‌ دوایین س����ه‌ردانیدا‬ ‫ب����ۆ هه‌ولێر‪ .‬ئ����ه‌م كاره‌ دوابه‌دوای‌ دوایین‬ ‫لێدوانه‌كانی‌ س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌رهه‌م س����اڵح هات كه‌ پێشنیازی‌‬ ‫دۆزین����ه‌وه‌ی‌ رێگه‌چاره‌یه‌كی‌ كردبو بۆ ئه‌و‬ ‫ملمالنێ درێژخایه‌ن����ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غدا هه‌یه‌ س����ه‌باره‌ت به‌م دو گرێبه‌سته‌و‬ ‫هه‌مو گرێبه‌س����ته‌ نه‌وتی����ه‌ تاكالیه‌نه‌كانی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م‪ .‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫پێده‌چێ����ت ئه‌مه‌ كاردان����ه‌وه‌ بێت بۆ ئه‌و‬ ‫ده‌ستپێشخه‌رییه‌ ئاش����تیانه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌غداوه‌ له‌مانگی‌ تش����رینی‌ دوه‌می‌ ‪2009‬‬ ‫خرای����ه‌رو‪ ،‬كاتێ����ك وه‌فدێك����ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫نه‌وت����ی‌ به‌غ����دا به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ جێگری‌‬ ‫وه‌زیر‪ ،‬عه‌بدولكه‌ریم ئه‌للعێبی‌ س����ه‌ردانی‌‬ ‫هه‌ولێری����ان كرد ب����ۆ كۆبون����ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رهه‌م س����اڵح‪ ،‬س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ تازه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردراوی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ .‬به‌اڵم هیچ‬ ‫كام له‌حسێن شه‌هرستانی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ نه‌وتی‌‬ ‫عێراق‌و ئاش����تی‌ هه‌ورامی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ نه‌وتی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم كه‌ ناكۆكن له‌سه‌ر پرسی‌‬ ‫ئه‌و گرێبه‌س����تانه‌‪ ،‬ئاماده‌ی‌ ئ����ه‌و زنجیره‌‬ ‫كۆبونه‌وانه‌ نه‌بون‪.‬‬ ‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و دو گرێبه‌س����ته‌‬ ‫هه‌نگاوێك����ی‌ گرنگ����ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌ته‌نه����ا‬ ‫ناتوانێت ناكۆكی‌ به‌رده‌وامی‌ نێوان به‌غداو‬ ‫هه‌ولێ����ر له‌س����ه‌ر مه‌س����ه‌له‌ی‌ ئیداره‌دانی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ نه‌وت چاره‌س����ه‌ربكات‪ .‬ته‌نها‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌غ����دا ئه‌م گرێبه‌س����تانه‌‬ ‫به‌شه‌رعی‌ ده‌ناسێنێت‪ ،‬پێده‌چێت رازیبێت‬ ‫به‌دابینكردن����ی‌ پ����اره‌ی‌ قازانج����ی‌ نه‌وت‌و‬ ‫خه‌رجی‌ تێچوی‌ نه‌وت بۆ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌‬

‫نه‌وت‌و گاز کێشه‌ی گه‌وره‌ی نێوان هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫كۆمپانی����ا بیانیه‌كان����ی‌ ب����واری‌ ن����ه‌وت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان ئه‌و ماف ‌ه‬ ‫به‌به‌غدا ره‌وانابینێت كه‌ بڕیاربدات له‌سه‌ر‬ ‫ش����ه‌رعیبونی‌ گرێبه‌س����ته‌ نه‌وتیه‌كان����ی‌‪،‬‬ ‫هه‌ولێر زۆر پێویس����تی‌ به‌وه‌ی����ه‌ قه‌ره‌بوی‌‬ ‫خه‌رج����ی‌ ئه‌و كۆمپانی����ا بیانیانه‌ی‌ بواری‌‬ ‫نه‌وت بكاته‌وه‌ كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامبونی‌ ئه‌و زیاده‌ به‌رهه‌مهێنانه‌ی‌‬ ‫ئێس����تاو ئاین����ده‌ی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌نده‌ له‌سه‌ر قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌م����و خه‌رجیه‌ك����ی‌ (ب����ه‌و خه‌رجیانه‌ی‌‬ ‫وه‌ریانگرتوه‌و ئه‌وانه‌ش كه‌ وه‌ریاننه‌گرتوه‌)‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌ كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫كارده‌ك����ه‌ن‌و هه‌روه‌ه����ا پێدان����ی‌ قازانجی‌‬ ‫گونجاو‪ .‬به‌پێی‌ ئ����ه‌و زانیاریانه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ولێره‌وه‌ باڵوكراونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬كۆمپانیاكان‬ ‫‪ 800‬ملیۆن دۆالر خه‌رجی‌ كرێی‌ كاركردنیان‬ ‫هه‌بوه‌‪ .‬ئ����ه‌و راگه‌یاندن����ه‌ی‌ ‪17‬ی‌ كانونی‌‬ ‫دوه‌میش به‌هه‌مانشێوه‌ دیاركردنی‌ قازانجی‌‬

‫نه‌وت ب����ۆ كۆبون����ه‌وه‌ پێش����بینیكراوه‌كه‌‬ ‫جێده‌هێڵێت‪ .‬هێش����تا هه‌ولێر‌و به‌غدا كۆك‬ ‫نین له‌س����ه‌ر بڕو واده‌و پرۆس����ه‌ی‌ پێدانی‌‬ ‫پ����اره‌ی‌ قه‌ره‌بوكردن����ه‌وه‌ی‌ خه‌رجیه‌كان‌و‬ ‫قازانجه‌كانی‌ نه‌وت‪ .‬دانوستانه‌كانی‌ داهاتو‬ ‫پێده‌چێت سه‌خت بن‪ ،‬چونكه‌ هه‌رالیه‌كیان‬ ‫تێڕوانی����ن‌و ئه‌وله‌ویه‌ت����ی‌ زۆر جی����اوازی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك����و پابه‌ندبونی‌ تون����دی‌ به‌غدا‬ ‫به‌گرێبه‌س����تی‌ ش����ێوازی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و‬ ‫هه‌مان پله‌ی‌ پابه‌ندی‌ هه‌ولێر به‌گرێبه‌ستی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ هاوبه‌شی‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێك پرس����ی‌ به‌رده‌وامی‌ تر ده‌شێت‬ ‫سه‌رهه‌ڵبده‌ن‪ ،‬بۆ نمونه‌‪ ،‬یه‌كه‌م‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫گه‌ڕاندن����ه‌وه‌ی‌ داهاته‌كانی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان بۆ به‌غدا كه‌ پێشتر له‌بواری‌‬ ‫خزمه‌تگ����وزاری‌‌و پااڵوتگه‌كان����دا له‌هه‌رێم‬ ‫به‌كارهاتوه‌‪ .‬دوه‌م‪ ،‬مامه‌ڵه‌كردن به‌شیرینی‌‬ ‫گرێبه‌س����ته‌ نه‌وتیه‌كان����ی‌ هه‌ولێ����ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی‌ كه‌ تێكڕای‌‬ ‫شیرینی‌ ئه‌و ‪ 10‬گرێبه‌سته‌ نه‌وتیانه‌ی‌ به‌غدا‬

‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‪ ،‬نه‌ك بۆ‬ ‫هه‌رێمێكی‌ دیاریك����راو یاخود پارێزگایه‌ك‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ ،‬ئه‌و پرۆس����ه‌یه‌ی‌ كه‌ به‌هۆیه‌وه‌‬ ‫گرێبه‌سته‌كانی‌ پێئه‌نجامدراون (به‌شێوه‌ی‌‬ ‫ك����راوه‌‪ ،‬ده‌رفه‌ت����ی‌ یه‌كس����ان‪ ،‬یاخ����ود‬ ‫پێشبڕكێ‌و شه‌فافیه‌ت)‪ .‬چواره‌م‪ ،‬پێكهاته‌و‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ ئیداره‌دانی‌ ئ����ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیای‌ خاوه‌ن گرێبه‌ستدا هه‌یه‌‌و‬ ‫كرده‌ی‌ ده‌رهێنانی‌ ن����ه‌وت له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫گرێبه‌س����ته‌كه‌دا‪ .‬پێنجه‌م‪ ،‬به‌راوردكردنی‌‬ ‫مه‌رج‌و به‌ن����دی‌ ناو گرێبه‌س����ته‌كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫رێنمایی‌‌و یاسا نیشتمانیه‌ كارپێكراوه‌كاندا‪.‬‬ ‫شه‌شه‌م‪ ،‬به‌رپرسیارێتی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫به‌پێی‌ گرێبه‌سته‌كه‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێر ژماره‌یه‌ك گرێبه‌ستی‌ ده‌رهێنانی‌‬ ‫ن����ه‌وت‌و په‌ره‌پێدان����ی‌ كێڵگ����ه‌ی‌ نه‌وت����ی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ن����دێ كۆمپانیای‌ دیكه‌ كه‌‬ ‫ده‌كرێت ببنه‌ مایه‌ی‌ مشتومڕی‌ زۆر زیاتر‪.‬‬ ‫پرۆسه‌ی‌ پێداچونه‌وه‌و به‌شه‌رعیه‌ت زانینی‌‬ ‫ئه‌و گرێبه‌س����تانه‌(له‌دیدی‌ به‌غداو‌ه)‌و هه‌ر‬

‫گرێبه‌س����تێكی‌ دیكه‌ له‌داهاتودا‪ ،‬هێش����تا‬ ‫پێویس����ته‌‪ .‬هیچ رێككه‌وتنێك نیه‌ له‌سه‌ر‬ ‫یاسای نیشتمانیی‌ نه‌وت‌و گاز (له‌ناویشیدا‬ ‫دامه‌زراندنی‌ چوارچێوه‌یه‌كی‌ پیشه‌سازیی‌‌و‬ ‫دوب����اره‌ بنیاتنان����ه‌وه‌ی‌ كۆمپانیایه‌ك����ی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ نه‌وت)‌و چ����ۆن به‌غداو هه‌ولێر‬ ‫هاوكارده‌ب����ن له‌په‌ره‌پێدانی‌ كه‌رتی‌ نه‌وتی‌‬ ‫عێراق‪ .‬ئه‌گه‌ر ه����ه‌ردوال بتوانن رێكبكه‌ون‬ ‫له‌س����ه‌ر میكانیزمێ����ك ب����ۆ پێداچونه‌وه‌و‬ ‫ش����ه‌رعیه‌تدان به‌گرێبه‌س����ته‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‌و هه‌ر پرۆس����ه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌نجامدان‌و ئیداره‌دانی‌ هه‌ر گرێبه‌ستێكی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ نه‌وت له‌داهاتودا‪ ،‬ئه‌م رێككه‌وتنه‌‬ ‫ده‌توانێت ده‌رگا بخاته‌ س����ه‌ر پش����ت بۆ‬ ‫فراوانكردن����ی‌ به‌رهه‌مهێنان����ی‌ نه‌وت‌و گاز‬ ‫له‌باكور‪ .‬ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌تی‌ هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫نه‌وت����ی‌ زیات����ر ده‌ڕه‌خس����ێنێت له‌رێگه‌ی‌‬ ‫توركیاو هه‌روه‌ها ده‌ش����ێت گازی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان له‌رێگ����ه‌ی‌ ب����ۆری‌ نابوكۆوه‌‬ ‫ره‌وانه‌بكرێت‪.‬‬

‫رێككه‌وتننامه‌ك ‌هی‌ هه‌رێم‌و توركیا بۆچونی‌ جیاوازی‌ له‌نێوان په‌رله‌مانتاراندا دروستكردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫گومانی‌ له‌سیاسه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركیا هه‌یه‌‌و ده‌ڵێت "هه‌میشه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردوو ئێستاشدا ترسمان‬ ‫له‌وه‌ هه‌بوه‌ رۆژێك بێت توركیا‬ ‫پشت له‌هه‌رێمی‌ كوردستان بكات"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ پارتیش ده‌ڵێت"هه‌ر‬ ‫گۆڕانكاریه‌ك له‌توركیا بكرێت‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر رێككه‌وتنی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و توركیا نابێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���یۆنی‌ س���ه‌وز‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان د‪.‬رێواز فایه‌ق‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ رێككه‌وتنی‌ نێوان حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و توركیا ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان وه‌كو په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی���ان له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كاربه‌رێكه‌ر‌و وه‌زیری‌ سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان هه‌ندێك زانیاری‌ گرینگیان‬ ‫ده‌ستكه‌وتوه‌‪" ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ ماده‌ی‌ ‪11‬‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان ناتوانین ئاشكرای‌‬ ‫بكه‌ین‪،‬چونكه‌ كاریگه‌ری‌ ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫دانوستانه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ش ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌به‌ش���ێك له‌و زانیاریان���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌دۆخی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‬

‫له‌سه‌ر ئاستی‌ ده‌ره‌وه‌‪" ،‬به‌اڵم به‌شێكی‌‬ ‫ی ‬ ‫تری‌ په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌ به‌دۆخی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫كوردس���تان كه‌ به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫فراكس���یۆنی‌ س���ه‌وز به‌دواداچونی‌ بۆ‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و رێككه‌وتن���ه‌ی‌‬ ‫نێ���وان حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‌و توركیا‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێتی‌ وتی‌"هه‌مو‬ ‫كاتێ���ك‌و ب���ه‌رده‌وام ئێمه‌ ترس���مان‬ ‫له‌سیاس���ه‌تی‌ توركیا هه‌ب���وه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژێك بێت‌و پشت له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بكات‪،‬چونكه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردو ئه‌زمونی‌‬ ‫ترم���ان هه‌ب���وه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‪،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ده‌كرێ���ت گره‌نتیه‌ك هه‌بێت هه‌رچه‌نده‌‬ ‫جێگای‌ گومانیش���ه‌ هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫توركیا به‌رده‌وامبێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش���دا په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ زه‌رد له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان ئومێد خۆش���ناو له‌باره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ نێ���وان حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و توركیا ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ی‌ كراوه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌كه‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگ���ی‌ هه‌بێ���ت له‌نێوانی���ان‬ ‫هه‌ردوالیاندا"ئه‌وه‌ش له‌باره‌ی‌ نه‌وته‌وه‌ رێككه‌وتنی‌ ل���ه‌و جۆره‌ هه‌تا ماوه‌كه‌ی‌‬ ‫قازانجی‌ زۆری‌ بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان درێژتربێت له‌پێناوی‌ قازانجی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫هه‌یه‌‪،‬ئێمه‌ زۆر كات وا راهاتوین ئه‌گه‌ر كوردس���تانه‌‪،‬بۆیه‌ له‌گ���ه‌ڵ توركیا بوه‌‬ ‫رێككه‌وتنێ���ك ماوه‌ك���ه‌ی‌ كه‌متربێت له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ توركیا خاونی‌ ده‌وڵه‌ته‌‌و‬ ‫س���ودی‌ زیاتره‌‪،‬ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئیستیقراری‌ سیاسی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی سامان ‌ه‬ ‫لیژنه‌ ‌‬ ‫سروشتیه‌كان‪:‬‬ ‫ی وردمان‬ ‫زانیار ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌وه‌ نیه‬

‫ ‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪:‬‬ ‫هه‌میشه‌ ترسمان‬ ‫له‌وه‌ هه‌بوه‌‬ ‫رۆژێك بێت‬ ‫توركیا پشت‬ ‫له‌هه‌رێم بكات‬ ‫ناوب���راو هێم���ای‌ به‌وه‌ش���دا ه���ه‌ر‬ ‫گۆڕانكاریه‌ك له‌توركی���ا بێته‌وه‌ئاراوه‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ب���ۆ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫نابێت "له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ به‌پێی‌ س���تانداره‌‬

‫جیهانی���ه‌كان كردوه‌ وات���ا هه‌ر كاتێك‬ ‫هه‌ر گۆڕانكاریه‌ك له‌توركیا بو ئه‌وكات‬ ‫وه‌كو ده‌وڵ���ه‌ت ئیلتیزامات ده‌كات به‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌وه‌‌و هیچ كاریگه‌ری‌ س���لبی‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێم نابێت"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌رێككه‌وتن���ی‌‬ ‫نێ���وان حكومه‌تی‌ هه‌رێم���ی‌‌و توركیا‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان‬ ‫عه‌لی‌ حه‌مه‌س���اڵح به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"له‌كۆبونه‌وه‌م���ان له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ كاربه‌رێكه‌ر‌و له‌گه‌ڵ وه‌زیری‌‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان موناقه‌شه‌ی‌ زۆر‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ كرا وه‌اڵمی���ش وه‌رگیرا‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ ‪ 50‬س���اڵه‌‬ ‫له‌نێ���وان حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و توركیا‬ ‫كراوه‌ كه‌ تێیدا خاكی‌ توركیا به‌كاردێت‬ ‫بۆ فرۆشتنی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم به‌بازاڕه‌كانی‌‬ ‫جیهان‪،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ گرینگه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫شه‌فافیه‌ت هه‌یه‌ له‌چۆنیه‌تی‌ فرۆشتنی‌‬ ‫ئ���ه‌و ن���ه‌وت‌و چۆنیه‌ت���ی‌ رێككه‌وتنی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌یان پێفرۆش���توه‌ هه‌روه‌ها ئایا‬ ‫به‌فرۆش���تنی‌ ئه‌و نه‌وت���ه‌‌و داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌توانرێت كێش���ه‌ داراییه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫چاره‌س���ه‌ربكرێت"‪.‬ناوبراو ئام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ش كرد كه‌ "هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫مافی‌ خۆیه‌تی‌ نه‌وتی‌ خۆی بفرۆشێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ بڕگه‌یه‌ك���ی‌ یاس���ایی‌ نیه‌ بۆ‬

‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رێگری���ی‌ بكات‪،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫كێش���ه‌مان له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ نیه‌‪،‬به‌ڵكو‬ ‫مه‌به‌س���تمانه‌ چۆن هه‌نارده‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫چ���ۆن ده‌فرۆش���رێت‌و داهاته‌كه‌ی‌ چی‌‬ ‫لێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ وزه‌و س���امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫د‪.‬ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك���ه‌ی‌ نێ���وان حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و توركیا به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"ئێمه‌ پرس���یاری‌ ئه‌وه‌مان كردوه‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ چۆن‌و چیه‌‌و له‌پێناوی‌ چیه‌‬ ‫زانیومان���ه‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ بۆ ماوه‌ی‌ ‪50‬‬ ‫ساڵه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ پرۆتۆكۆڵی‌ هاوكاری‌‌و‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌ له‌ب���واری‌ نه‌وتدا له‌نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و توركیا هه‌بێت‪،‬هه‌روه‌ها زانیاری‌‬ ‫وردم���ان له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌وه‌‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ له‌روی یاس���اییه‌وه‌ راڤه‌ی‌‬ ‫جۆراوجۆری ب���ۆ ده‌كرێت‌وئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"به‌پێی ئ���ه‌وه‌ی‌ راوێژكاری یاس���ایی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی حكومه‌تی كاربه‌ڕێكه‌ری‬ ‫هه‌رێ���م رونیك���رده‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ مافێكی‬ ‫ده‌ستوریه‌ كوردس���تان به‌پێی بڕیاری‬ ‫په‌رله‌م���ان له‌خول���ی س���ێیه‌م‪ ،‬هه‌رێم‬ ‫بۆی هه‌ی���ه‌ وه‌به‌رهێنان بكات له‌بواری‌‬ ‫نه‌وتدا"‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫"یه‌كێتی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌ مالیكی‌ ببێته‌وه‌ سه‌رۆك وه‌زیران"‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ئوسام ‌ه جه‌میل‪ :‬كورد سه‌رۆك كۆماری‌ هه‌بێت یان نه‌بێت هیچ له‌وه‌زعه‌كه‌ ناگۆڕێت‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ عێراق له‌لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‬ ‫ئوسامه‌ جه‌میل‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫داواكردنی‌ پۆستی‌ سه‌رۆك كۆمار‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ملمالنێكانی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتیه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "به‌غدایه‌ك نه‌توانێت‬ ‫به‌ره‌نگاری‌ چوار چه‌كداری‌ داعش‌و‬ ‫قاعیده‌ ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ناتوانێت به‌رانبه‌ر (‪ )200‬هه‌زار هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ خۆی‌ بگرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ كورد ب���ه‌رده‌وام‬ ‫پێداگیری‌ له‌س���ه‌ر پۆس���تی‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆمار ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫زۆر ته‌شریفاتیه‌؟‬ ‫ئوس���امه‌‪ :‬تا ئه‌و كاته‌ی‌ مام جه‌الل‬ ‫س���ه‌رۆك كۆم���ار بو ئه‌و پۆس���ته‌ تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك س���ودی‌ بۆ ك���ورد هه‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌حوكمی‌ سه‌نگ‌و قورسایی‌ مام‬ ‫جه‌الل كه‌ نه‌ده‌یویست كێشه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌ولێرو به‌غدا زۆر گه‌وره‌ بن‌و ده‌یتوانی‌‬ ‫هێوری‌ بكاته‌وه‌و وه‌كو ره‌شماڵێك وابو‬ ‫بۆ هه‌مو الیه‌نه‌ سیاسیه‌ عێراقیه‌كان‪.‬‬ ‫منیش به‌المه‌وه‌ سه‌یره‌ بۆچی‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫پێداگیری‌ له‌سه‌ر ئه‌و پۆسته‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫بۆچی‌ پێداگیری‌ له‌س���ه‌ر س���ێ‌ كێشه‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ی‌ نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا ناكه‌ن‬ ‫ك���ه‌ م���ادده‌ی‌ (‪‌)140‬و ن���ه‌وت‌و گازو‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌‪ .‬پێموایه‌ ئه‌و پێداگیرییه‌‬ ‫به‌شێكه‌ له‌ملمالنێكانی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و ئه‌وه‌نده‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫كوردو كێش���ه‌ چاره‌نوس سازه‌كانه‌وه‌‬ ‫نیه‌‪ .‬كورد سه‌رۆك كۆماری‌ هه‌بێت یان‬ ‫ی له‌وه‌زعه‌كه‌ نه‌گۆڕیوه‌و‬ ‫نه‌بێت هیچ��� ‌‬ ‫ناشیگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا له‌ئێس���تادا له‌ناو كوردا‬ ‫كه‌س���ێك هه‌ی���ه‌ وه‌ك���و م���ام جه‌الل‬ ‫ته‌وافوق���ی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بێت؟‬ ‫ئوسامه‌‪ :‬نابێت هیچ كاتێك پۆستێك‬

‫یان پله‌یه‌كی‌ دیاریكراو له‌سه‌ر كه‌سێك‬ ‫قه‌تیس بكرێت‪ ،‬پێموایه‌ هه‌ر كه‌سێك‬ ‫له‌كورد ئه‌و پۆسته‌ ره‌نگه‌ به‌ئه‌ندازه‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ بتوانێت به‌و كاره‌ هه‌س���تێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پۆس���ته‌كه‌ی‌ ته‌ش���ریفاتیه‌‬ ‫به‌پێی‌ ده‌س���تور‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ پێموایه‌‬ ‫مه‌رج نیه‌ كه‌سێكی‌ زۆر به‌تواناو به‌هێز‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌كو‬ ‫پۆستی‌ سه‌رۆك وه‌زیران نیه‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫كاروباره‌كان الی‌ ئه‌و بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوایه‌ تاچه‌ند چانس���ی‌‬ ‫مالیك���ی‌ به‌هێ���زه‌ ببێته‌وه‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران؟‬ ‫ئوس���امه‌‪ :‬ئێس���تا مالیكی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و پۆس���ته‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك دژ به‌سوننه‌ تا به‌ئێران بڵێت‬ ‫ئه‌وه‌ من دوژمنایه‌تی‌ س���وننه‌ ده‌كه‌م‌و‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت عێ���راق یه‌كپارچ���ه‌ ببێته‌‬ ‫ش���یعه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ كێش���ه‌ی‌ بۆ‬ ‫س���ه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان دروس���تكردوه‌و‬ ‫گرفت دروستده‌كات وه‌كو كارتی‌ فشار‬ ‫له‌س���ه‌ریان بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ پێی‌ رازی‌ بن‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ به‌ناوی‌ شه‌ڕی‌ تیرۆره‌وه‌‬ ‫جۆره‌ها كێشه‌ی‌ دروستكردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫په‌یامێكه‌ ده‌ینێرێت بۆ ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌و‬ ‫ده‌ڵێت من كه‌سێكی‌ به‌هێزم‌و ده‌توانم‬ ‫ئی���داره‌ی‌ عێ���راق بك���ه‌م‪ .‬مالیكی‌ تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌كی‌ زۆر ل���ه‌ قه‌یراندایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قه‌یران���ه‌ش به‌دروس���تكردنی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫تر چاره‌س���ه‌ر نابێ���ت‪ .‬دواجار بڕیاری‌‬ ‫شیعه‌كان خۆیانه‌ كێ‌ ده‌پاڵێون‪ ،‬له‌ناو‬ ‫سوننه‌كانیش���دا لیس���تی‌ موته‌حیدون‬ ‫رایانگه‌یاندوه‌ به‌شداری‌ حكومه‌ت ناكه‌ن‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ مالیكی‌‪ ،‬له‌ناو كوردا‬ ‫یه‌كێتی‌ ح���ه‌زده‌كات مالیكی‌ ببێته‌وه‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و به‌الیه‌وه‌ ئاساییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پارتی‌ جارێك بێده‌نگه‌و نه‌قبوڵی‌‬ ‫كردوه‌و نه‌ ره‌تیكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌دای‌ كورد‬ ‫پش���تیوانی‌ مالیكی‌ بكات ب���ۆ خولی‌‬ ‫سێیه‌م یان ره‌تی‌ بكاته‌وه‌و بۆچی‌؟‬ ‫ئوس���امه‌‪ :‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌دام ره‌تی‌‬ ‫بكات���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ماوه‌ی‌ هه‌ش���ت‬ ‫ساڵی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیرانیدا نه‌ هیچی‌‬

‫به‌غدایه‌ك نه‌توانێت‬ ‫به‌ره‌نگاری‌ چوار‬ ‫چه‌كداری‌ داعش‌و قاعیده‌‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ناتوانێت به‌رانبه‌ر (‪)200‬‬ ‫هه‌زار هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫خۆی‌ بگرێت‬ ‫بۆ كورد كردو نه‌هیچی‌ بۆ عێراقیه‌كان‬ ‫به‌گشتی‌ كرد‪ .‬باری‌ سیاسی‌‌و ئه‌منی‌‌و‬ ‫خزمه‌تگ���وزاری‌ عێراق قه‌یراناوی‌ كردو‬ ‫رۆژ به‌ رۆژ به‌ره‌و خراپی‌ ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆ به‌دیل���ی‌ مالیكی‌‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ش���یعه‌كاندا باس له‌ ه���ادی‌ عامری‌‌و‬ ‫حس���ێن شه‌هرس���تانی‌ ده‌كرێت ‪ ،‬تۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دایت كورد پشتگیری‌ ئه‌م‬ ‫كه‌سانه‌ بكات؟‬ ‫ئوسامه‌‪ :‬ره‌نگه‌ مالیكی‌ له‌هه‌ردوكیان‬ ‫باشتر بێت‌و به‌و وه‌زعه‌شی‌ بۆ عێراقی‌‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ .‬هادی‌ عامری‌ پیاوێكی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ زۆر خراپه‌‌و هی���چ رۆڵێكی‌‬ ‫ئیجاب���ی‌ بۆ ك���ورد نه‌ب���وه‌‪ ،‬له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫بوه‌ته‌ سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ ماده‌ی‌ (‪)140‬‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت���ی‌ لیژنه‌كه‌ی‌ په‌كخس���توه‌‪.‬‬ ‫حسێن شه‌هرستانی‌ به‌به‌رده‌وامی‌ دژی‌‬ ‫كورد قس���ه‌ده‌كات وه‌ك���و بڵێی‌ گرێی‌‬ ‫به‌رانب���ه‌ر به‌كورد هه‌یه‌‪ .‬ب���ه‌ڕای‌ من‬ ‫باش���ترین كه‌س بۆ س���ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫له‌چه‌ند كه‌س���ێكدا قه‌تیس���ی‌ ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫به‌پله‌ی‌ ی���ه‌ك ع���ادل عه‌بدولمه‌هدی‌‪،‬‬

‫ئوسام ‌ه جه‌میل‬ ‫له‌لیس���تی‌ ئه‌حرار پارێزگاری‌ میس���ان‬ ‫عه‌ل���ی‌ دوای‌ به‌باش ده‌زان���م چونكه‌‬ ‫وه‌كو ده‌ڵێن زۆر خزمه‌تگوزاره‌‪ ،‬له‌هێزه‌‬ ‫لیبراڵه‌كان ئه‌ی���اد عه‌الویم له‌ زۆریان‬ ‫پێ‌ باشتره‌‪ .‬به‌ده‌ر له‌هه‌مویان‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌كو هه‌مو عێراق قسه‌ بكه‌ین ئوسامه‌‬ ‫نوجه‌یفی‌ به‌پله‌ی‌ یه‌ك پیاوی‌ ده‌وڵه‌ته‌و‬ ‫ده‌توانێت ئیداره‌ی‌ عێراق بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌ڕای‌ تۆ باش���تره‌ كورد‬ ‫پێداگری‌ له‌س���ه‌ر پۆس���تی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆم���ار‪ ،‬هه‌ڵنه‌بژاردن���ه‌وه‌ی‌ مالیك���ی‌‬ ‫ی���ان جێبه‌جێكردن���ی‌ داواكانی‌ بكات‬ ‫باشتره‌؟‬ ‫ئوس���امه‌‪ :‬پێداگی���ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫داخوازیی���ه‌كان‌و مه‌س���ه‌له‌ چاره‌نوس‬ ‫سازه‌كان بكات له‌هه‌موی‌ باشتره‌‪ .‬كورد‬ ‫له‌ (‪ )2003 -1991‬هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌غدا نه‌بو‪ ،‬هیچ پۆس���تێكی‌‬ ‫له‌به‌غ���دا نه‌ب���و وه‌زعی‌ زۆر به‌باش���ی‌‬ ‫ده‌رۆیش���ت‪ .‬ئ���ه‌و پۆس���تانه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫كێشه‌ی‌ بۆ كورد دروستكردوه‌‪ ،‬بۆ ناو‬ ‫حیزبه‌ كوردییه‌كان دروستكردوه‌ له‌سه‌ر‬

‫سیستان ‌ی ده‌رگا به‌ڕو ‌ی مالیكیدا داده‌خات‬

‫دیاریكردنی‌ كه‌سێك بۆ ئه‌و پۆستانه‌‪.‬‬ ‫با ك���ورد بڵێت هه‌مو پۆس���ته‌كان بۆ‬ ‫خۆت���ان پیرۆزتان بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نها‬ ‫داواكارییه‌كانمان جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌گوێره‌ی‌ ئه‌زمونی‌ ئه‌م چوار‬ ‫س���اڵه‌ت له‌پارله‌مان‪ ،‬له‌چوار س���اڵی‌‬ ‫داهاتودا كێش���ه‌كان به‌ره‌و چاره‌سه‌ر‬ ‫یان قوڵبونه‌وه‌ی‌ زیاتر بڕۆن؟‬ ‫ئوس���امه‌‪ :‬به‌ی���ه‌ك م���ه‌رج ب���ه‌ره‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ده‌ڕوات سنوری‌ كوردستان‬ ‫ببرێته‌وه‌ حه‌مرین‌و ناوچه‌كانی‌ موسڵ‌و‬ ‫س���ه‌رجه‌م ناوچه‌ دابڕاوه‌كان بخرێنه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر هه‌رێ���م‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان به‌یاننامه‌یه‌كی‌ ده‌ربكات‌و‬ ‫بڵێت ئه‌وه‌ سنوری‌ كوردستانه‌‌و هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بباته‌ ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫به‌غدا ناچار ده‌بێ‌ داخوازییه‌كانی‌ كورد‬ ‫جێبه‌جێ‌ ب���كات‪ .‬به‌غدایه‌ك نه‌توانێت‬ ‫به‌ره‌ن���گاری‌ چوار چه‌ك���داری‌ داعش‌و‬ ‫قاعیده‌ ببێته‌وه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ ناتوانێت‬ ‫به‌رانبه‌ر (‪ )200‬هه‌زار هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫خۆی‌ بگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆر باس ل���ه‌ رۆڵی‌ ئێران‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬وه‌ك���و پارله‌مانتارێ���ك‬ ‫ده‌س���توه‌ردانی‌ راس���ته‌وخۆی‌ ئێرانت‬ ‫بینی‌؟‬ ‫ئوس���امه‌‪ :‬ئێرانی���ه‌كان نه‌ده‌هات���ن‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌پارله‌م���ان له‌گه‌ڵم���ان‬ ‫دابنیش���ن‪ ،‬ئ���ه‌وان زۆر په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌ ده‌زگا ته‌ش���ریعیه‌كان نه‌بو‪ .‬ئێران‬ ‫یاریزانێك���ی‌ س���ه‌ره‌كیه‌ له‌عێ���راق‌و‬ ‫هێرش���به‌ره‌ نه‌ك به‌رگریكار‪ ،‬قاس���م‬ ‫س���لێمانی‌ چه‌ندینجار هاتۆته‌ به‌غداو‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كوتل���ه‌كان چونه‌ته‌ ئێران‪.‬‬ ‫واقیع���ی‌ عێ���راق وایه‌ هه‌ڵب���ژاردن له‌‬ ‫عێ���راق ده‌كرێت‌و حكوم���ه‌ت له‌ئێران‬ ‫ته‌ش���كیل ده‌كرێ���ت‪ .‬ه���ه‌ر كاتێ���ك‬ ‫له‌پارله‌ماندا به‌خراپ���ه‌ باس له‌ ئێران‬ ‫كرابێ���ت پارله‌مانتاره‌كان���ی‌ ش���یعه‌‬ ‫هه‌ڵس���اونه‌ته‌وه‌و له‌پارله‌مانتاریشیان‬ ‫داوه‌‪ .‬ئێم���ه‌ ده‌مانزان���ی‌ ئێران چۆنه‌و‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ ده‌كرێت بۆیه‌‬ ‫رۆژێك له‌رۆژان وه‌كو باسمان له‌ئێران‬ ‫نه‌كرد‪.‬‬

‫ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا دوا بڕیاریان له‌سه‌ر حكومه‌ت ‌ی عێراق نه‌داوه‌‬ ‫به‌ده‌نگ���دان یه‌كالبكرێت���ه‌وه‌‪ .‬دوای‌ سیاسیه‌كان بۆ په‌له‌كردن له‌ پێكهێنانی‌ له‌گه‌ڵ مه‌رجه‌عیه‌تی‌ نه‌جه‌ف‪ ،‬تارانیش‬ ‫ئا‪ :‬بارام‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ دوا هه‌ڵوێس���تی‌ سیستان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كالكردن���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران‪ ،‬حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫رازگره‌كه‌ی‌ مالیكی‌ ده‌چێته‌ ئێران‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق له‌ماوه‌ی‌ دوو پاشان رێكه‌وتن له‌سه‌ر پۆسته‌ بااڵكانی‌‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌ پارله‌مانتاری‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌ ئ���اگادار‬ ‫دیكه‌ش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردودا سێ‌ وه‌فد ره‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌ به‌غ���داوه‌ رایگه‌یاند‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ قان���ون س���امی‌ عه‌س���كه‌ری‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫سیستانی‌ ده‌رگاكانی‌ داده‌خات‬ ‫نه‌جه‌ف ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم مه‌رجه‌عی‌ بااڵی‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانی���اری‌‌و راپۆرت���ی‌ میدیا فش���ار خستنه‌ س���ه‌ر ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵو "به‌ته‌نه���ا هه‌ڵوێس���تی‌ مه‌رجه‌عی ‌هت‌و‬ ‫شیعه‌كان عه‌لی‌ سیستانی‌ دیداری‌ ئه‌و‬ ‫عێراقی���ه‌كان‪ ،‬له‌م���اوه‌ی‌ دوو هه‌فته‌ی‌ سه‌درییه‌كان بۆ گۆڕینی‌ هه‌ڵوێستیان‪ ،‬رێكه‌وتنه‌ سیاس���یه‌كان ب���ه‌س نین بۆ‬ ‫وه‌فدانه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ .‬توركیا هه‌وڵی‌‬ ‫رابردودا سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق نوری‌ نوری‌ مالیكی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوسینگه‌كه‌ی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ داهاتو"‪ .‬به‌وته‌ی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ هاوپه‌یمانیه‌كی‌ سوننی‌‬ ‫مالیكی‌ به‌مه‌به‌ستی‌ دیدار له‌گه‌ڵ گه‌وره‌ تاریق نه‌جمی‌ ره‌وان���ه‌ی‌ ئێران كردوه‌‪ .‬ناوبراو پێكهێنانی‌ حكومه‌ت په‌یوه‌سته‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ئێران‌و ئه‌مریكاش تائێستا‬ ‫دوا بڕیاری‌ خۆیان له‌باره‌ی‌ حكومه‌تی‌ مه‌رجه‌عی‌ ش���یعه‌كان عه‌لی‌ سیستانی‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و به‌رێككه‌وتنی‌ ده‌وڵه‌ت���ه‌ هه‌رێمیه‌كان‌و‬ ‫س���ێ‌ وه‌فدی‌ ره‌وانه‌ی‌ نه‌جه‌ف كردوه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ نه‌جم یه‌كێكه‌ ئه‌مری���كاوه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ راش���كاوانه‌‬ ‫داهاتوی‌ عێراقه‌وه‌ نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و وه‌فدان���ه‌ش له‌الی���ه‌ن له‌ سیاس���یه‌ دڵخوازه‌كانی‌ ئێران‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێ���ت "هه‌ڵبژاردنی‌ مالیكی‌ بۆ خولی‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ راگه‌یاندن���ی‌ ئه‌نجام���ی‌ راوێژكاری‌ تایبه‌تی‌ مالیكی‌‪ ،‬عه‌بدولحه‌لیم له‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و دو پارته‌ ش���یعه‌یه‌وه‌ دوه‌می‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌ت به‌پێی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ پارله‌مان���ی‌ عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬زه‌هرییه‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تێبینی‌ زۆری له‌س���ه‌ره‌و پێیانوایه‌ "له‌ رێكه‌وتنێك���ی‌ نێوان ئێ���ران‌و توركیاو‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئیسالمی‌‌و سیس���تانی‌ ره‌تیكردۆته‌وه‌ پێش���وازی‌ سیاسه‌تی‌ په‌راوێزخستن‌و كه‌نارخستنی‌ سوریا‌و الیه‌نه‌ عێراقیه‌كان بو"‪.‬‬ ‫توركیاو ئه‌مریكا چی‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫ره‌وت���ی‌ س���ه‌در دژایه‌ت���ی‌ خۆیانی‌ بۆ ل���ه‌و وه‌فدانه‌ بكات‪ .‬نوسینگه‌كه‌ش���ی‌ نه‌یاره‌كانی���دا‪ ،‬جیاوازییه‌ك���ی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ هه‌وڵ‌و هه‌نگاوه‌كانی‌ توركیا‬ ‫سه‌رله‌نوێ‌ پااڵوتنه‌وه‌ی‌ نوری‌ مالیكی‌ بۆ رایگه‌یاندوه‌ له‌ئێستادا پێشوازی‌ له‌ هیچ له‌گه‌ڵ مالیكیدا نیه‌"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ سه‌رچاوه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر مالیكی‌ ب���ۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ نوێی‌ عێراق‪،‬‬ ‫خولی‌ سێیه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌ت وه‌فدێكی‌ حكومی‌ ناكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كه‌ی‌ سیستانی‌ له‌كاتێكدایه‌ دڵنیابێته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ ناگاته‌وه‌ كۆش���كی‌ پارله‌مانت���اری‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ قانون عه‌لی‌‬ ‫راگه‌یاندوه‌‪ .‬ئیتالفی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانونیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ته‌نها پاڵێوراویان نوری‌ پێشتر به‌ش���یر نه‌جه‌فی‌ كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌وا س���ور ده‌بێت له‌س���ه‌ر عه‌الق‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت توركیا هه‌وڵده‌دات‬ ‫مه‌رجه‌عه‌كانی‌ ش���یعه‌‪ ،‬هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌ دیاریكردن���ی‌ هه‌ڵگ���ری‌ نهێنیه‌كان���ی‌‌و هاوپه‌یمانیه‌كی‌ سوننی‌ دروست بكات بۆ‬ ‫مالیكیه‌‪.‬‬ ‫مالیك���ی‌ ح���ه‌رام كردبو‌و به‌ئاش���كرا به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوس���ینگه‌كه‌ی‌ تارق نه‌جم رێگرتن له‌وه‌ی‌ مالیكی‌ بۆ جاری‌ سێیه‌م‬ ‫ته‌نها پاڵێوراو مالیكیه‌‬ ‫له‌ناو الیه‌نه‌ ش���یعه‌كاندا‪ ،‬تائێس���تا داوای‌ گۆڕین���ی‌ كردب���و‪ .‬زانیارییه‌كان ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حكوم���ه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ببێته‌وه‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران‪ .‬به‌بۆچونی‌‬ ‫ته‌نه���ا ئیتالف���ی‌ ده‌وڵ���ه‌ت قان���ون ده‌ریده‌خه‌ن هه‌ر چ���وار مه‌رجه‌عه‌كه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ بااڵی‌ ئیس�ل�امی‌ ئه‌حمه‌د عه‌الق ئه‌و هه‌وڵه‌ی‌ توركیا س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫به‌فه‌رمی‌ كاندیدكردن���ی‌ نوری‌ مالیكی‌ ش���یعه‌ له‌ نه‌جه‌ف ه���اوڕان له‌وه‌دا كه‌ چه‌له‌ب���ی‌ ی���ان ع���ادل عه‌بدولمه‌هدی‌ نابێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ "ژماره‌ی‌ كورس���ی‌‬ ‫بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌ت راگه‌یاندوه‌‪ ،‬ده‌بێ���ت حكومه‌تی‌ نوێ���ی‌ عێراق هه‌مو به‌باشتر ده‌زانن‪ ،‬سه‌درییه‌كانیش له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و الیه‌نان���ه‌ ناگاته‌ كورس���یه‌كانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ قان���ون‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا چه‌ند‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ بااڵو ره‌وتی‌ الیه‌نه‌كان له‌خۆبگرێ���ت‌و هیچ الیه‌نێك دیاریكردنی‌ ئیبراهیم جه‌عفه‌رین‪.‬‬ ‫س���ه‌ردانی‌ مه‌كۆك���ی‌ ئاش���كراو پارله‌مانتارێكی‌ سوننه‌ش په‌یوه‌ندییان‬ ‫س���ه‌در له‌س���ه‌ر پاڵێ���وراوی‌ خۆی���ان په‌راوێز نه‌خرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها حكومه‌تی‌‬ ‫ن���وێ‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ كرده‌ن���ی‌ كار بۆ نهێن���ی‌ به‌رپرس���انی‌ عێراق ب���ۆ ئێران به‌مالیكیه‌وه‌ كردوه‌و پشتیوانی‌ خۆیان‬ ‫رێكنه‌كه‌وتون‪.‬‬ ‫ئه‌و سێ‌ الیه‌نه‌ سه‌ره‌كیه‌ی‌ شیعه‌ش گۆڕینی‌ ره‌وشی‌ ئه‌منی‌‌و خزمه‌تگوزاری‌ له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ سیاسیه‌كان‌و بۆ راگه‌یاندوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێس���تی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫زانیاریی���ه‌ رۆژنامه‌وانیه‌كان ئاش���كرای‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ نه‌هێشتنی‌ ناكۆكیه‌كانیان‪ ،‬ئێستا بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌ له‌ ره‌وتی‌ س���ه‌در حسێن ده‌كه‌ن تائێس���تا ئێران دوا هه‌ڵوێستی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌ ئ���اگادار‬ ‫له‌ئێس���تادا س���ه‌رقاڵی‌ دانوس���تانن‬ ‫ی له‌باره‌ی‌ پێكهێنان���ی‌ حكومه‌تی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات تائێس���تا واشنتۆن‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ دروستكردنه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌ به‌سری‌‪ ،‬ده‌ڵێت "سیستانی‌ دیداری‌ هه‌ر خۆ ‌‬ ‫نیش���تیمانی‌‪ ،‬به‌جۆرێك هاوپه‌یمانیه‌كه‌ كه‌س���ێكی‌ ره‌تكرده‌وه‌ واته‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ داهات���وی‌ عێ���راق‌و س���ه‌رۆكه‌كه‌یه‌وه‌ هه‌ڵوێستێكی‌ رون‌و دیاریكراوی‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ هه‌بێت‌و هه‌ر الیه‌نێك ئه‌و كه‌س���ه‌ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬هیوادارین رانه‌گه‌یان���دوه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ "ئێ���ران حكومه‌ت���ی‌ چ���وار س���اڵی‌ داهات���وی‌‬ ‫عه‌لی‌ سیستانی پاڵێوراوی‌ خۆی‌ دیاری‌ بكات‌و پاش���ان مه‌رجه‌عیه‌ت فش���ار بخه‌نه‌ سه‌ر الیه‌ن ‌ه نایه‌وێت هه‌ڵوێسته‌كه‌ی‌ پێچه‌وانه‌ بێت عێراقه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬

‫دامه‌زراوه‌ ‌ی فورقان‬ ‫هه‌شت ساڵ له‌مه‌وبه‌ر بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاالكیه‌كانی���ان‌و گه‌یاندنی‌ په‌یامه‌كانیان‪،‬‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌میدیای���ان‬ ‫دروس���تكرد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م دامه‌زراوه‌یه‌ ته‌نها‬ ‫دیمه‌نه‌كانی‌ ته‌قینه‌وه‌و كوشتن‌و په‌الماردان‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م دامه‌زراوه‌یه‌ش ناسراوه‌‬ ‫به‌فورقان‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌عێراق‌و ش���ام‬ ‫كه‌ ب���ه‌ "داع���ش" ده‌ناس���رێت‪ ،‬خاوه‌نی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی‌ میدیایی���ه‌ به‌ن���اوی‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ی‌ فورقان‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن ناس���ر‬ ‫غامیدی‌ به‌ره‌گه‌ز س���عودی‌ س���ه‌روكاری‌‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌سوریاوه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چوار س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر باره‌گاكه‌ی‌‬ ‫له‌عێراق هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫بیرۆكه‌ی‌ دروستكردنی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ دێت‬ ‫له‌ (‪ )2006/10/15‬ئه‌بو عومه‌ری‌ به‌غدادی‌‬ ‫(حامی���د داود زاوی‌) كرای���ه‌ ئه‌می���ری‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌عێ���راق‪ .‬ئه‌میش‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌وه‌ عه‌بدولله‌تیف جبوری‌‬ ‫ناسراو به‌(ئه‌بو عه‌بدواڵ) كه‌ دواتر له‌عێراق‬ ‫كوژراو یه‌كێك بو له‌سه‌ركرده‌كانی‌ پێشوی‌‬ ‫قاعیده‌ راده‌سپێرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫میدیاكانی‌ تاڵیب���ان‌و قاعیده‌‪ ،‬ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫میدیایی‌ دروست بكات‪.‬‬ ‫به‌پێش���نیاری‌ ناوب���راو هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫كراوه‌ته‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌و دامه‌زراوه‌یه‌ نازناوی‌‬ ‫ئه‌بو عومه‌ری‌ پێدراوه‌‪ .‬له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ ئه‌م‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ش���دا ئه‌م كه‌سانه‌ هاوكارییان‬ ‫كردوه‌‪ :‬ناس���ر غامیدی‌ خه‌ڵكی‌ سعودییه‌‬ ‫وه‌كو سه‌رپه‌رشتیار‪ ،‬عه‌لی‌ یه‌مه‌نی‌ ناسراو‬ ‫به‌ئه‌ب���ی‌ زه‌ه���را‪ ،‬محه‌مه‌د عه‌بدولس���تار‬ ‫جه‌نابی‌‌و نه‌جاح كه‌رخی‌‌و ئه‌ندازیار ئه‌نیس‬ ‫ئه‌بو دوعا ك���ه‌ ئێس���تا له‌گرتوخانه‌كانی‌‬ ‫عێراق���دان‪ .‬ئه‌م كه‌س���انه‌ش ش���اره‌زایی‌‬ ‫هونه‌ریی‌ زۆریان له‌مۆنتاژو به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫هونه‌ریی‌‌و میدیایدا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م دامه‌زراوه‌یه‌ له‌س���اڵی‌ (‪)2006‬ه‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ كارا كارده‌كات‌و په‌یوه‌ست‬ ‫بوه‌ به‌لیژنه‌ی‌ راگه‌یاندنی‌ سه‌ر به‌قاعیده‌و‬ ‫وه‌ك���و لقێكی‌ میدیای‌ قاعیده‌ وابوه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌مانگی‌ نیس���انی‌ س���اڵی‌‬ ‫(‪ )2013‬ئه‌بوبه‌ك���ر به‌غدادی‌ جیابونه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ له‌رێكخراوی‌ قاعیده‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫زه‌واهیری‌ راگه‌یاند‌و داعش���ی‌ دروستكرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م دامه‌زراوه‌یه‌ش س���ه‌ربه‌خۆیی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌رگرت‪.‬‬ ‫زانیاریی���ه‌ هه‌واڵگریی���ه‌كان ئام���اژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن له‌س���ااڵنی‌ (‪)2009 - 2006‬‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ی‌ فورقان له‌ش���اری‌ حمس���ی‌‬ ‫سوریا كاریكردوه‌‪ ،‬دواتر باره‌گای‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫گواس���تۆته‌وه‌ بۆ ناوچه‌ی‌ زومماری‌ سه‌ر‬ ‫به‌پارێزگای‌ موس���ڵ‪ .‬به‌اڵم دوای‌ كوژرانی‌‬ ‫ئه‌ب���و عوم���ه‌ری‌ به‌غ���دادی‌ فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌و وه‌زی���ری‌ به‌رگرییه‌كه‌ی‌ ئه‌بو‬ ‫حه‌م���زه‌ی‌ موهاجی���ر له‌س���اڵی‌ (‪،)2010‬‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌ عێراق هێرش���یكردۆته‌‬ ‫س���ه‌ر باره‌گای‌ دامه‌زراوه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ناسر‬ ‫غامی���دی‌ توانیویه‌ت���ی‌ ب���ه‌ره‌و س���وریا‬ ‫هه‌ڵبێت‌و جارێكی‌ دیكه‌ له‌وێوه‌ ده‌زگاكه‌ی‌‬ ‫دامه‌زراندۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ شاره‌زایه‌كی‌ گروپه‌ چه‌كداره‌كان‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ ئه‌م میدیایه‌ تێكه‌ڵه‌یه‌كن‬ ‫له‌ئاراسته‌و پسپۆڕییه‌ جیاوازه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی���ه‌ك ئامانج���ی‌ دیاریكراوی���ان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌ویش پش���تیوانیه‌ له‌داع���ش‪ .‬ئه‌ندامانی‌‬ ‫ئه‌م س���وپا میدیایه‌ش له‌ژێر ناونیش���انی‌‬ ‫جۆراوج���ۆردا كارده‌كه‌ن وه‌كو س���ه‌نته‌رو‬ ‫دامه‌زراوه‌و س���رییه‌و كه‌تیب���ه‌ی‌ میدیایی‌‪.‬‬ ‫ئه‌م كه‌س���انه‌ش بڕوایان وایه‌ كاره‌كه‌یان‬ ‫ئه‌ركێكی‌ شه‌رعیه‌‪ .‬جگه‌ له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاالكیه‌كانی���ان‪ ،‬ئ���ه‌م دامه‌زراوه‌یه‌ وه‌كو‬ ‫ئامرازێ���ك بۆ په‌یوه‌ندی‌‌و گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫زانیاری‌ له‌نێوان ناوچ���ه‌ جۆراوجۆره‌كاندا‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ به‌شێوه‌ی‌ گروپ كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان ئه‌ركێكی‌ دیاریكراوی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌ڵده‌س���تن به‌دروس���تكردنی‌ ت���ۆڕ‪ ،‬ئه‌م‬ ‫تۆڕانه‌ش هه‌ریه‌كه‌یان له‌بوارێكدا كارده‌كات‬ ‫وه‌ك���و ماڵپه‌ڕ‪ ،‬په‌یجی‌ فه‌یس���بوك‌و تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان ب���ۆ پش���تیوانی‌ ل���ه‌و‬ ‫ئامانجانه‌ی‌ كه‌ س���ه‌نته‌ری‌ میدیایی‌ داعش‬ ‫"دامه‌زراوه‌ی‌ فورقان" بڕیاری‌ لێده‌دات‪.‬‬ ‫به‌الی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ داعشه‌وه‌ راگه‌یاندن‬ ‫ئه‌وپه‌ڕی‌ گرنگی‌ هه‌یه‌‌و به‌یه‌كێك له‌به‌ره‌كانی‌‬ ‫كاركردنی‌ ده‌زانن‪ .‬ئه‌وانه‌شی‌ سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫ده‌كه‌ن زۆرینه‌یان سه‌له‌فیه‌ سعودییه‌كانن‬ ‫ك���ه‌ خاوه‌ن���ی‌ ئه‌ده‌بیاتێك���ی‌ وتاربێژی‌‌و‬ ‫زمانێكی‌ پاراون‪ .‬ئه‌و دامه‌زراوه‌یه‌ش‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ كارو چاالكیه‌كان‪ ،‬فیلمی‌‬ ‫دیكۆمێنت���اری‌ به‌رهه‌مده‌هێن���ن كه‌ تیایدا‬ ‫چاالكیه‌كانیان له‌دژی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫عێراق ده‌خاته‌ڕو‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫به‌واژۆی‌ چوار كه‌س پاره‌ی‌ نه‌وتی‌ كوردستان له‌بانك ده‌رده‌هێنرێ‌‬ ‫نه‌وته‌ فرۆشراوه‌كه‌ پاره‌ی‌ ‪%22‬ی‌ موچه‌خۆران دابین ده‌كات بۆ مانگێك‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئه‌و نه‌وته‌ عه‌مباركراوه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫كه‌ له‌رێگای‌ توركیاوه‌ له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ رابردودا فرۆشراوه‌ بڕه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌‪2‬ملیۆن‌و ‪500‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‌وپاره‌كه‌شی‌ بایی‌‬ ‫نزیك ‌هی‌ ‪200‬ملیۆن دۆالره‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیش ئه‌و پاره‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌بانكێكی‌ توركیادایه‌ ته‌نها به‌واژۆی‌‬ ‫چوار به‌رپرسی‌ هه‌رێم به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌توانرێ‌ ده‌ربهێنرێ‌‪.‬‬ ‫بایی‌ ‪9‬ملیار دۆالر‬ ‫نه‌وت فرۆشراوه‌‬ ‫له‌دانیش����تنه‌كه‌ی‌ هه‌فت����ه‌ی‌ رابردوی‌‬ ‫ه����ه‌ردو س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫حكوم����ه‌ت‪ ،‬به‌رپرس����انی‌ حكومی����ی‌‬ ‫ئه‌وه‌یان ئاش����كراكرد كه‌ تائێستا نه‌وتی‌‬ ‫فرۆشراوی‌ هه‌رێم بایی‌ ‪9‬ملیار دۆالر بوه‌‪،‬‬ ‫‪8‬ملیار دۆالریشیان بۆ پرۆژه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫خه‌رجكردوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕانیش‬ ‫كه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و زانیارییه‌ سه‌ره‌تاییانه‌‬ ‫چه‌نده‌ه����ا پرس����یاریان هه‌ی����ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌بێ����ت ورده‌كاریی‌ ئ����ه‌وه‌ بزانین ئه‌و‬ ‫داهاته‌ چ����ۆن كردویه‌تیه‌ ‪9‬ملیار دۆالر‌و‬ ‫‪8‬ملی����ار دۆالره‌كه‌ش ل����ه‌كام پرۆژانه‌دا‬ ‫خه‌رجكراوه‌"‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی‌ پارتیش‬ ‫ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫كه‌ ب����ه‌دور ب����و له‌چ����اوی‌ كامێره‌كانی‌‬ ‫راگه‌یان����دن س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت����ی‌‬ ‫كاربه‌ڕێكه‌ری‌ هه‌رێم‪ ،‬پێیوتون لیژنه‌یه‌ك‬ ‫دروست بكه‌ن بابچێته‌ وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌‬ ‫سروش����تیه‌كان‪ ،‬ت����اورده‌كاری‌ نه‌وت����ی‌‬ ‫كوردستان له‌ئه‌لفه‌وه‌ تا یا وه‌ربگرن"كاك‬ ‫نێچیرڤان پێیوتین لیژنه‌یه‌ك دروس����ت‬ ‫بك����ه‌ن بچن����ه‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ س����امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان تا هه‌مو ورده‌كارییه‌كتان‬ ‫له‌س����ه‌ر نه‌وت����ی‌ كوردس����تان پێبوترێ‌‬ ‫له‌ئه‌لفه‌وه‌ تا یا كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫پار‌هی‌ ‪%22‬ی‌ موچه‌دابین ده‌كات‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌مو ئومێده‌كان له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌ڵچنراوه‌ كه‌ به‌پاره‌ی‌ نه‌وتی‌ كوردستان‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ئاین����ده‌دا بودجه‌‌و موچه‌ی‌‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌‬ ‫به‌ڵێنیداوه‌‬ ‫ورده‌كاری‌ نه‌وتی‌‬ ‫كوردستان‬ ‫له‌(ئه‌لفه‌وه‌‬ ‫تا یای‌)‬ ‫به‌ په‌رله‌مانتاران‬ ‫بدرێ‌‬ ‫ئه‌م بۆرییه‌ نه‌وته‌ به‌اڵو نه‌گبه‌تی یان خێروخۆشی دێنێت بۆ کورد؟‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ هه‌رێم دابین بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وته‌ی‌ په‌رله‌مانتارێك����ی‌ گۆڕان عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌مه‌ساڵح فرۆشتنی‌ نه‌وتی‌ كوردستان‬ ‫تا دو س����اڵی‌ تریش توانای‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌‬ ‫بودجه‌ی‌ هه‌رێم به‌باش����ی‌ دابین بكات‪،‬‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كاتئه‌و نه‌وته‌ی‌ تائێستا‬ ‫له‌رێگای‌ توركیاوه‌ فرۆش����راوه‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫باس ده‌كرێت ‪2‬ملیۆن‌و ‪500‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫ده‌بێ����ت "ئه‌گه‌رله‌به‌رمیلێك نه‌وت ‪$60‬‬ ‫بمێنێته‌وه‌ بۆ حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌وا پاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات����ه‌ ‪150‬ملی����ۆن دۆالر‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پاره‌ی‌ موچه‌خۆران بۆ مانگێك ده‌كاته‌‬ ‫‪670‬ملی����ۆن دۆالر‪ ،‬بۆیه‌ به‌م پێیه‌ بێت‬ ‫ئ����ه‌و پاره‌یه‌ ته‌نه����ا ده‌توانرێ‌ به‌رێژه‌ی‌‬ ‫‪%3.22‬ی‌ موچ����ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران دابین‬ ‫بكات ئه‌ویش بۆ ته‌نها مانگێك"‪.‬‬

‫بۆچی‌ هه‌رێم ده‌ستیكرد به‌فرۆشتنی‌‬ ‫سه‌دان پرسیارمان هه‌یه‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌ی‌؟‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌ی گ���ۆڕان باس له‌وه‌ش‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ پارتی‌ دڵشاد شه‌عبانكه‌‬ ‫ده‌كات‪،‬له‌و ‪9‬ملیار دۆالره‌ ‌ی نه‌وت ‌ی فرۆشراو ‌ی‬ ‫كوردس���تان ‪8‬ملی���ار دۆالر ‌ی له‌پ���رۆژ‌ه جێگری‌ سه‌رۆكی‌ پیشه‌سازیی‌‌و سامانه‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كاندا خه‌رجكراو‌ه "ئێم ‌ه سه‌دان سروشتیه‌كانه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫پرسیارمان له‌سه‌ر ئه‌و داهاته‌‌و خه‌رجیه‌كان ‌ی جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌رێم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ده‌وتر ‌ێ بای ‌ی ‪600‬ملیۆن دۆالر ‌ی پار‌ه مافی‌ خۆی‌ بو به‌بێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌غدا‬ ‫بۆ پرۆژه‌كان��� ‌ی س���لێمانی‌‌و گه‌رمیان بو‌ه نه‌وتی‌ خۆی‌ له‌چواچێوه‌ی‌ ده‌س����توردا‬ ‫ده‌بێت بزانی���ن ئه‌و پرۆژان���ه‌ن كامانه‌ن"‪ .‬بفرۆش����ێ‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌ب����ه‌ر دو هۆكار‬ ‫ئه‌و په‌رله‌منت���ار‌ه هه‌رچه‌ند‌ه زانیار ‌ی زیاتر "له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێمی‌ به‌باشی‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه پێ بو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماد‌ه نه‌بو نه‌ده‌ن����ارد‌و وه‌ك����و پارێزگایه‌ك����ی‌ تری‌‬ ‫ئاش���كرایان بكات "زانیاریمان پێدراو‌ه ك ‌ه عێراق حس����ابی‌ بۆ پارێزگاكانی‌ هه‌رێم‬ ‫ئێس���تا هه‌رێم چه‌ند نه‌وت به‌رهه‌مده‌هێنی‌‪ ،‬ده‌كرد نه‌ك وه‌ك هه‌رێمێكی‌ فیدراڵ‪،‬به‌م‬ ‫تا‪ 2016‬ده‌توان ‌ی چه‌ند به‌رهه‌مبێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم دواییانه‌ بودجه‌ش����ی‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ بڕی‌‪،‬‬ ‫رێككه‌وتنێك��� ‌ی ئه‌خالقیمان هه‌ی ‌ه ك ‌ه جار ‌ێ جگه‌ل����ه‌وه‌ بودجه‌كه‌ی‌ به‌‪36‬جار ده‌نارد‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌رێمی‌ توشی‌ قه‌یران ده‌كرد‌و‬ ‫ئه‌و زانیارییان ‌ه باس نه‌كه‌ین"‪.‬‬

‫له‌گه‌رمیان ‪ 392‬هه‌زار دۆنم زه‌وی‌ كراوه‌ به‌گه‌نم‌و‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كرێت ‪100‬هه‌زار ته‌ن به‌رهه‌می‌ بێت‬ ‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌رهه‌می ئه‌مساڵی‬ ‫دانه‌وێڵه‌ به‌رێژه‌یه‌كی به‌رچاو‬ ‫زیادیكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم جوتیاران‌و‬ ‫پسپۆرانی بواری‌ كشتوكاڵ له‌گه‌رمیان‬ ‫نیگه‌رانن‌و پێیانوایه‌ حكومه‌ت هیچ‬ ‫گرنگییه‌كی به‌و بواره‌ نه‌داوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫جوتیاران باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫"ره‌نگه‌ بۆ سااڵنی داهاتو به‌یه‌كجاری‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ كاری‌ كشتوكاڵیی‬ ‫بن"‪ ،‬پسپۆرێكی بواری‌ كشتوكاڵیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "حكومه‌ت پالنی هه‌بوه‌‬ ‫له‌‪ 2014‬سایلۆ دروست بكات‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئێستا هه‌ر باسیشی ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫م����ام عه‌ب����دواڵ محه‌مه‌دجوتیارێكه‌‬ ‫له‌س����نوری‌ قه‌زای‌ كفری كه‌ ئه‌مس����اڵ‬ ‫زیاتر له‌دو ت����ه‌ن دانه‌وێڵه‌ی‌ له‌جۆری‌‬ ‫گه‌نم چاندوه‌و به‌رهه‌می باشی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناڕازییه‌ له‌بێپالنی‌و بێبه‌رنامه‌یی‬ ‫حكومه‌ت له‌بێنرخكردنی‌ به‌رهه‌مه‌كانی‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬ئه‌و ب����ۆ ئاوێنه‌ وتی "ناوچه‌ی‌‬ ‫گه‌رمیان كه‌ روبه‌رێكی فراوانی‌ ده‌شتایی‌و‬ ‫به‌پیتی‌ هه‌یه‌و س����ااڵنه‌ ه����ه‌زاران ته‌ن‬ ‫دانه‌وێڵه‌ ده‌چێنرێت‪ ،‬كه‌چی س����ایلۆو‬ ‫شوێنی‌ هه‌ڵگرتنی‌ نییه‌‪ ،‬كه‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌توانێت ته‌نها به‌هه‌ڵگرتنی‌ دانه‌وێڵه‌و‬ ‫دواتر فرۆش����تنی‌ به‌واڵتان قازانجێكی‌‬ ‫زۆر به‌ده‌ستبهێنێت"‪.‬‬ ‫پس����پۆری ب����واری‌ كش����توكاڵ‌و‬

‫ئاودێرییعه‌بدولموته‌لی����ب ره‌فع����ه‌ت‬ ‫مه‌ترس����ی زیادبون����ی پشتبه‌س����تن‬ ‫به‌هاورده‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌خاته‌روو ده‌ڵێت‬ ‫"پشتبه‌س����تن به‌به‌رهه‌می‌ ه����اورده‌و‬ ‫پشتگوێخس����تنی‌ به‌رهه‌می‌ خۆماڵی‌‪،‬‬ ‫وایكردوه‌ كه‌رتی‌ كشتوكاڵ له‌خراپترین‬ ‫ئاستدابێت‪ ،‬به‌ڕاده‌یه‌ك به‌رهه‌می‌ گه‌نم‌و‬ ‫جۆ ته‌نها به‌شی‌ ‪ 3-2‬مانگ بكات‌و به‌پێی‌‬ ‫ڕاپۆرتێكی‌ جیهانی‌ هاورده‌كردنی‌ گه‌نم‬ ‫له‌الیه‌ن عێراق‌و كوردستانه‌وه‌ تا ساڵی‌‬ ‫‪ 2020‬ده‌گاته‌ رێژه‌ی‌ ‪%70‬و پێش����بینی‌‬ ‫ده‌كرێ����ت هه‌مو م����اده‌ خۆراكییه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ش هاورده‌بكرێت"‪.‬‬ ‫س����ااڵنه‌ وه‌زاره‌ت����ی كش����توكاڵ‌و‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م ن����رخ‌و ج����ۆری‬ ‫دانه‌وێڵ����ه‌كان دی����اری ده‌كات‪ ،‬م����ام‬ ‫عه‌بدواڵی‌ ته‌مه‌ن ‪ 58‬ساڵ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫رونیكرده‌وه‌حكومه‌ت دانه‌وێڵه‌ له‌جۆری‬ ‫گه‌نمی‌ نم����ره‌ یه‌كته‌نێك به‌ ‪800-750‬‬ ‫هه‌زار دین����ار له‌جوتی����اران ده‌كڕێت‪،‬‬ ‫"ب����ه‌اڵم ‪ 15‬رۆژه‌ دروێن����ه‌م ك����ردوه‌و‬ ‫گه‌نمه‌ك����ه‌م له‌و ده‌ش����تاییه‌ فڕێداوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ه����ۆی وه‌رنه‌گرتنی له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ كڕین����ی دانه‌وێڵه‌كانی����ان‬ ‫له‌الی����ه‌ن بازرگانه‌كان����ه‌وه‌ حاج����ی‬ ‫سه‌مینی جوتیار‪ ،‬به‌جلی كه‌واو سه‌ڵته‌‬ ‫كه‌لتورییه‌كه‌ی����ه‌وه‌ وتی "جوتیاران بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ دانه‌وێڵه‌كه‌یان ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫نه‌مێنێته‌وه‌ چاوه‌ڕێی‌حكومه‌ت ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ناچار بۆ هه‌ر ته‌نێك‪ 100-50‬هه‌زار دینار‬

‫كه‌متر ده‌یفرۆشنه‌وه‌ به‌بازرگانه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی‬ ‫كش����توكاڵی گه‌رمی����ان ره‌حیم حه‌مید‬ ‫بێئاگایی خ����ۆی له‌هاتنی بازرگانان بۆ‬ ‫كڕینی دانه‌وێڵ����ه‌ له‌گه‌رمیان ده‌ربڕی‌و‬ ‫ئاماژه‌ی كرد كه‌ حكومه‌ت گه‌نمی نمره‌‬ ‫یه‌ك به‌ ‪ 792‬هه‌زار دینارو نمره‌ دو به‌‬ ‫‪ 682‬هه‌زار دینارو نمره‌ س����ێ به‌ ‪572‬‬ ‫هه‌زار دینار له‌جوتیاران ده‌كڕێت‪.‬‬ ‫بازرگان‌و كڕیاری دانه‌وێڵه‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫عوسمان كه‌ریم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ته‌نه����ا وتی "ج����ۆری ب����اش‌و خراپی‬ ‫دانه‌وێڵه‌ نرخه‌كان ده‌گۆڕێت‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫ئێم����ه‌ گه‌نمی زۆر ب����اش به‌ ‪740-700‬‬ ‫هه‌زار دین����ار ده‌كڕی����ن‌و له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ده‌چین له‌خواروی عێراق به‌ ‪ 30‬هه‌زار‬ ‫دینار قازانج ده‌یفرۆشین"‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان����ی چان����دن‌و به‌رهه‌م����ی‬ ‫دانه‌وێڵ����ه‌ له‌گه‌رمی����ان له‌ئاس����تێكی‬ ‫باشدایه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی كشتوكاڵی‬ ‫گه‌رمیان ئه‌و ئامارانه‌ی خسته‌روو وتی‬ ‫"ته‌نها له‌گه‌رمیان ساڵی ‪ 2013‬نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 300‬هه‌زار دۆن����م زه‌وی‌ كراوه‌ به‌گه‌نم‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 100‬ت����ه‌ن به‌رهه‌می بوه‌و‬ ‫‪ 100‬ه����ه‌زار دۆنمی����ش ك����راوه‌ به‌جۆ‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مس����اڵی ‪ 2014‬رێ����ژه‌ی چاندنی‬ ‫گه‌نمبه‌رزبوه‌ته‌وه‌ بۆ ‪ 392‬هه‌زار دۆنم‬ ‫كه‌ پێش����بینی ده‌كه‌ین زیات����ر له‌‪100‬‬ ‫هه‌زار ت����ه‌ن به‌رهه‌م����ی هه‌بێت‌و ‪104‬‬ ‫هه‌زار دۆنمیش كراوه‌ به‌جۆ"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌نه‌بونی سایلۆ له‌گه‌رمیان‬

‫باش����ترین چاره‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ب����و هه‌رێم‬ ‫ی ده‌ستوردا‬ ‫نه‌وتی‌ خۆی‌ له‌چێوارچێوه‌ ‌‬ ‫بفرۆشێ‌"‪.‬‬ ‫‪%2‬ی‌ بۆ توركیایه‌‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ تائێستا هه‌رێم ‪2‬ملیۆن‌و ‪500‬هه‌زار‬ ‫به‌رمی����ل نه‌وت����ی‌ له‌رێ����گای‌ توركیاوه‌‬ ‫هه‌ن����ارده‌ی‌ واڵتانی‌ تر ك����ردوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وی����ش ده‌ڵێت "هه‌رێ����م ناچاربوه‌ كه‌‬ ‫له‌رێگای‌ توركی����اوه‌ نه‌وته‌كه‌ی‌ هه‌نارده‌‬ ‫بكات"‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫واڵتێك����ی‌ س����ه‌ربه‌خۆ نیی����ه‌‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫ئۆپێك نییه‌ تا ئ����ه‌و مافه‌ی‌ هه‌بێتخۆی‌‬ ‫راس����ته‌وخۆ نه‌وت بفرۆشێ‌ "ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ئاگادارم ‪%2‬ی‌ نه‌وته‌كه‌ بۆ توركیا ده‌بێت‬

‫حكومه‌ت‬ ‫پالنی‬ ‫نییه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵگرتنی‬ ‫دانه‌وێڵه‬

‫وه‌ك حه‌ق����ی‌ گواس����تنه‌وه‌كه‌ی‌"‪ .‬ئ����ه‌و‬ ‫رونیش����یده‌كاته‌وه‌ كه‌ نه‌وتی‌ كوردستان‬ ‫به‌نرخ����ی‌ ب����ازاڕه‌ جیهانیه‌كان����ی‌ نه‌وت‬ ‫فرۆشراوه‌ به‌پێی‌ جۆره‌كه‌‪.‬له‌باره‌ی‌ مافی‌‬ ‫كۆمپانیاكانیش ‪%15‬ی‌ بۆ كۆمپانیاكانی‌‬ ‫ده‌رهێنانه‌‌و ‪%85‬ی‌ ب����ۆ هه‌رێم ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ كۆمپانی����اكان ناچار‬ ‫ده‌كرێن ‪%4‬ی‌ بده‌نه‌ حكومه‌ت بۆ پرۆژه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان "به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫نزیك���� ‌هی‌ ‪%90‬ی‌ نه‌وته‌ فرۆش����راوه‌كه‌بۆ‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ تائێس����تا هه‌ی����ه‌ ‪ 55‬كۆمپانیای‌‬ ‫نه‌وتی‌ جیهانی‌ له‌كوردستاندا كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ پارت����ی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫وت����ی‌ "ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌و كۆمپانیایانه‌ كه‌‬ ‫هه‌ندێكی����ان كۆمپانی����ای‌ زۆر گه‌وره‌ی‌‬ ‫نه‌وتن‪ ،‬دڵنیانه‌بونایه‌ له‌دۆخی‌ كوردستان‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ نه‌ده‌هاتن لێره‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫بكه‌ن‌و به‌دوای‌ نه‌وتدا بگه‌ڕێن"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ش كه‌ ئه‌ونه‌وته‌ی‌ ئێستا‬ ‫ده‌فرۆش����رێ‌ به‌رهه‌م����ی‌ چ كێڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێمه‌ دڵش����اد ش����ه‌عبان وتی‌‬ ‫"نه‌وتی‌ كێڵگه‌كان����ی‌ تاوكێ‌‌و ته‌قته‌ق‌و‬ ‫وابزانم خورمه‌ڵه‌ش����ی‌ تێدای����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مایه‌ی‌ دڵخۆشیه‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم له‌جۆره‌‬ ‫باش‌و مامناوه‌نده‌كه‌ی‌ جیهانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ‪4‬كه‌سه‌ی‌ بۆیان هه‌یه‌ پاره‌ی‌ نه‌وت‬ ‫رابكێشن‬ ‫وه‌ك ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ پارت����ی‌‬ ‫ده‌یخاته‌روپاره‌ی‌ نه‌وته‌ فرۆش����راوه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم كه‌ له‌بانكێكی‌ توركیادایه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫به‌واژۆی‌ چوار به‌رپرسی‌ هه‌رێم به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌توان����رێ‌ ده‌ربهێنرێ‌‪.‬ئه‌وانیش بریتین‬ ‫له‌وه‌زیری‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‌و وه‌زیری‌‬ ‫دارای����ی‌‌و جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫ره‌زامه‌ندیی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌وئه‌و وتی‌‬ ‫"كه‌س����ێكیان به‌ته‌نها ناتوان����ن پاره‌كه‌‬ ‫رابكێش����ن هه‌تا واژۆی‌ ه����ه‌ر چواریانی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر نه‌بێ����ت پاره‌ك����ه‌ ده‌رنایه‌ت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌‬ ‫گۆڕان����ه‌وه‌‪ ،‬رونیكرده‌وه‌ "ل����ه‌و نه‌وته‌ی‌‬ ‫تائێس����تا فرۆش����راوه‌ ئه‌گ����ه‌ر به‌رمیلی‌‬ ‫به‌‪90‬تا‪ $95‬یش فرۆش����رابێت پاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كاته‌ نزیكه‌ی‌ ‪200‬ملیۆن دۆالر"‪.‬‬

‫ئ����ه‌و پس����پۆره‌ی بواری‌ كش����توكاڵ‌و‬ ‫ئاودێرییئاش����كرای‌ ده‌كات "حكومه‌ت‬ ‫له‌‪ 2013‬كۆنفرانس����ی‌ تایبه‌ت به‌پالنی‌‬ ‫كش����توكاڵی‌ ئه‌نجام����داو پالنی‌ چوار‬ ‫ساڵی‌ داڕشت‌و له‌نێویدا باسی‌ سایلۆو‬ ‫جێگای‌ تایبه‌ت به‌خه‌زنكردنی‌ به‌رهه‌مه‌‬ ‫كش����توكاڵییه‌كان كرا كه‌ پێویست بو‬ ‫ل���� ‌ه ‪ 2018-2014‬ئه‌و پالن����ه‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬كه‌چ����ی‌ هیچی‌ جیبه‌جێنه‌كرا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ته‌نها پشتگوێخستنی‌ حكومه‌ت‬ ‫بۆ كه‌رتی‌ كشتوكاڵ ده‌رده‌خات"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌ڕێوه‌به‌ری گشتوكاڵی‬ ‫گه‌رمیان رونیده‌كاته‌وه‌ كه‌ دروستكردنی‬ ‫س����ایلۆ كاری وه‌زاره‌ت����ی بازرگانییه‌و‬ ‫ئه‌مس����اڵ دروس����تكردنی س����ایلۆیه‌ك‬ ‫له‌ك����ه‌الر راگه‌یه‌ن����را‪ ،‬ب����ه‌اڵم خراپیی‬ ‫دۆخ����ی ئابوری‌ كوردس����تان بوه‌ هۆی‬ ‫راوه‌ستانی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و به‌رپرس����ه‌ی‌ كش����توكاڵی‬ ‫گه‌رمی����ان وتیش����ی "ئ����ه‌و به‌رهه‌مانه‌‬ ‫له‌س����ایلۆكان هه‌ڵده‌گیرێ����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌گه‌رمی����ان س����ایلۆ‬ ‫نییه‌‪ ،‬س����ااڵنه‌ بنكه‌یه‌ك����ی وه‌رگرتنی‌‬ ‫دانه‌وێڵه‌ده‌كرێت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مس����اڵیش‬ ‫به‌ش����ێك له‌به‌رهه‌م����ه‌كان له‌بنكه‌یه‌ك‬ ‫له‌س����اڵح ئاغای ك����ه‌الر وه‌رده‌گیرێت‬ ‫ك����ه‌ له‌گۆڕه‌پانێك پێكدێت‌و بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫دو مان����گ دانه‌وێڵ����ه‌ وه‌رده‌گیرێ����ت‌و‬ ‫دوات����ر ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ س����ایلۆكانی‬ ‫دوزخورمات����و ی����ان دیال����ه‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫حكومه‌ت پالنی هه‌بو سایلۆ دروست بكات‪ ،‬كه‌چی هه‌ر باسیشی ناكات‬ ‫جوتیاریش خۆی ده‌یفرۆشێت"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫باج ‌ی گومرگ ‌ی زیادیكردوه‌‌و داهاته‌كانیش ئاشكرا ناكرێن‬

‫‪9‬‬

‫ی گه‌وره‌مان لێكراوه‌"‬ ‫ێ پار ‌ه وه‌رگرتن هه‌یه‌‪ ،‬غه‌درێك ‌‬ ‫ی "كه‌ده‌وتر ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫گومرگ ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌‬ ‫سلێمانی‌ زۆرترین ئه‌و كااڵیانه‌ی‌‬ ‫له‌سنوری‌ ئێرانه‌وه‌ دێنه‌ هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫بریتین له‌كه‌ره‌سته‌كانی‌ پاكه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫نایلۆن‌و چیمه‌نتۆ‌و خۆڵی‌ ئاسن‌و‬ ‫پۆشاكی‌ هه‌مه‌جۆر‌و قوماش‪ ،‬زۆرترینی‌‬ ‫ئه‌و كااڵیانه‌ش كه‌ له‌رێگای‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫ده‌ڕۆن بۆ ئێران كه‌لوپه‌لی‌ كاره‌بایی‌‬ ‫وه‌ك ته‌له‌فیزیۆن‌و غه‌ساله‌‌و مۆبایل‌و‬ ‫تایه‌ی‌ ئۆتۆمبیلیش به‌رێژه‌یه‌كه‌ی‌ زۆر‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫نۆ بنكه‌ی‌ گومرگییان هه‌یه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌ سلێمانی‌ هاوژین‬ ‫ساالر عه‌بدولڕه‌حمانله‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌ئێس���تادا ئه‌وان‬ ‫له‌س���نوره‌كه‌دا نۆ بنك���ه‌ی‌ گومرگییان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێكیان له‌س���ه‌ر مه‌رزی‌‬ ‫نافه‌رمین‌و چاالكترینی‌ بنكه‌كانیش���یان‬ ‫بریتی���ن له‌بنكه‌كان���ی‌ س���ه‌یرانبه‌ن‌و‬ ‫كه‌ن���اروێ‌‪ ،‬ئ���ه‌و باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫كه‌ نیازی���ان هه‌ی���ه‌ له‌بانیمه‌قانی‌ نزیك‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ بنكه‌یه‌ك���ی‌ گومرگی‌ به‌ڕوی‌‬ ‫ده‌روازه‌یه‌ك���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ فیدراڵی���دا‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌ ئه‌م���ه‌ش ب���ۆ كۆنترۆڵكردنی‌‬ ‫هه‌مو ئه‌و كااڵیانه‌ی‌ له‌و س���نوره‌وه‌ دێنه‌‬ ‫ناوخۆی‌ هه‌رێمه‌وه‌ "كردنه‌وه‌ی‌ بنكه‌یه‌كی‌‬ ‫گومرگیی‌ له‌بانیمه‌ق���ان بڕیاری‌ لێدراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ روی‌‬ ‫له‌هه‌رێم كردوه‌ جێبه‌جێكردنی‌ وه‌ستاوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و بنكه‌ی���ه‌ ل���ه‌وێ‌ بكرێته‌وه‌‬ ‫ژماره‌ی‌ بنكه‌ گومرگییه‌كانمان ده‌بنه‌ ‪10‬‬ ‫گۆڕه‌پانی گوممرگی سلێمانی‬ ‫بنكه‌"‪.‬‬ ‫باجی‌ گومرگیی‌ زیادیكردوه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم به‌پێ ‌ی‬ ‫پێناس���ه‌ی‌ گومرگیی‌ نوێ‌ كارده‌كات كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ عێراقیه‌وه‌ ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ به‌شێك له‌كااڵ‌وكه‌ل‌وپه‌له‌كان‬ ‫گومرگی���ان به‌رێژه‌ی���ه‌ك زیادیك���ردوه‌‪،‬‬ ‫به‌نمون���ه‌ وه‌ك ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌‬ ‫ده‌یخاته‌ڕوهه‌رچی‌ جۆره‌كانی‌ خواردنه‌وه‌‬ ‫كهولی���ه‌كان‌و جگه‌ره‌یه‌ به‌رێژه‌ی‌ له‌‪%80‬‬ ‫گومرگ���ی‌ زیادیك���ردوه‌ هه‌روه‌ها هه‌ندێ‌‬ ‫بابه‌ت���ی‌ شوش���ه‌واتیش گومرگكردنیان‬ ‫ل���ه‌‪ %5‬ب���ۆ ‪ %15‬ت���ا ‪ %20‬زیادیكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆ ماوه‌ی���ه‌ك جوڵه‌ی‌ بازرگانی‌‬

‫له‌هه‌ندێ���ك ل���ه‌و كااڵ‌و خواردنه‌وان��� ‌ه‬ ‫كه‌مك���ردوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك���ه‌ی‌ گومرگی‌‬ ‫سلێمانی‌ ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫الیه‌نێك���ی‌ جێبه‌جێ���كارن به‌ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌ تری‌ حكومه‌ت‬ ‫رێگری���ی‌ له‌هه‌ندێ‌ كااڵ‌و ك���ه‌ل‌و په‌ل‌و‬ ‫ده‌كه‌ن بێت���ه‌ هه‌رێمه‌وه‌ "ئێمه‌ الیه‌نێكی‌‬ ‫جێبه‌جێكارین داواكاری‌ الیه‌نه‌كانی‌ تری‌‬ ‫حكوم���ه‌ت جێبه‌جێ‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬هه‌ندێ‌‬ ‫مه‌واد هه‌ن به‌بڕیاری‌ ته‌ندروس���تی‌ رێگه‌‬ ‫له‌هاتن���ی‌ گیراوه‌ ئێمه‌ش به‌پێی‌ یاس���ا‬ ‫رێگری���ی‌ لێده‌كه‌ین‪ ،‬یاخ���ود هه‌ندێجار‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زانس���تییانه‌ ته‌له‌فی���ان‬

‫زیادكردنی‌ باجی‌ گومرگی‌ له‌هه‌ندێك بابه‌تدا‪،‬‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ك جوڵه‌ی‌ بازرگانی‌ الوازكردوه‬ ‫ی له‌بانیمه‌قان‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ بنكه‌یه‌كی‌ گومرگ ‌‬ ‫بڕیاری‌ لێدراوه‌‬ ‫هه‌ندێ‌ بابه‌تی‌ شوشه‌وات گومرگكردنیان‬ ‫له‌‪ %5‬بۆ ‪ %15‬تا ‪ %20‬زیادیكردوه‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‌‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫"داواكاری‌ گشتی‌ ئاگاداری‌ كاره‌كانمانه‌"‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب���ردودا ئاوێنه‌ راپۆرتێك ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌گ���ه‌ری‌ وه‌رگرتن���ی‌ پ���اره‌‬ ‫به‌ناوی‌ ش���یرینیه‌وه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گومرگی‌ سلێمانی‌ باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگ باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌و راپۆرته‌دا ئاوێنه‌ "غه‌درێكی‌ ئێجگار‬ ‫گه‌وره‌ی‌ لێكردون" ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ده‌بو "به‌مه‌یدانه‌یانه‌ بهاتنایه‌ راپۆرتتان‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ب���ون یان نه‌بون���ی‌ حاڵه‌تی‌‬ ‫وه‌ه���ا بكردایه‌‪ ،‬نه‌ك به‌قس���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬

‫له‌ه���ه‌ر دیارده‌یه‌كی‌ دزێ���وو نه‌خوازراو‬ ‫به‌س���ێ‌ مان���گ جارێ���ك گۆڕان���كاری‌‬ ‫له‌لیژنه‌كان���دا ده‌كه‌ین"‪ .‬ئ���ه‌و جه‌ختی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌ كاری‌ بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫هه‌مو ماف‌و ئیمتیازاته‌كانی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫كردوه‌ "حه‌قی‌ خۆیان چی‌ بوه‌ به‌زیاده‌وه‌‬ ‫بۆیانك���راوه‌ بۆیه‌ كه‌موكوڕی���ی‌ له‌هیچ‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك قبوڵناكه‌ین"‪.‬‬

‫ئ���ه‌و پێیوایه‌ یان ف�ڵ�ان كه‌س بۆچون ‌ی‬ ‫وایه‌ ك���ه‌ پاره‌ وه‌رگرت���ن هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆش���مان گومانی‌ ش���تێكی‌ وه‌هاشمان‬ ‫كردبێ���ت به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ لێپێچینه‌وه‌ی‌‬ ‫توندمان كردوه‌ له‌و روه‌وه‌ چاوپۆش���ی‌‬ ‫له‌ك���ه‌س ناكه‌ی���ن‌و نه‌ش���مانكردوه‌"‪.‬‬ ‫بۆ پاڵپش���تی‌ ئ���ه‌و قسانه‌ش���ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ ك���ه‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ كه‌‬ ‫چۆته‌ ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ به‌هاوكاری‌‬ ‫خۆدزینه‌وه‌ له‌باجی‌ گومرگیی‌‬ ‫داواكاری‌ گش���تی‌ كاره‌كانی���ان كردوه‌و‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كێشه‌ گومرگییه‌كانیشیان‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌یاس���ادا چی‌ هه‌یه‌ له‌پێشدا‬ ‫به‌س���ه‌ر خۆمدا جێبه‌جێمكردوه‌‪ ،‬ئه‌وجا هاوژی���ن س���االر به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گومرگ‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌كانم‪ ،‬جگه‌ل���ه‌وه‌ بۆ رێگرتن ئ���ه‌وه‌ی‌ خس���ته‌رو ك���ه‌ خۆدزین���ه‌وه‌‬

‫له‌باج���ی‌ گومرگی����ی‌ ش����تێك نیی ‌ه‬ ‫بتوانن به‌ته‌واوه‌ت����ی‌ بنه‌بڕی‌ بكه‌ن‬ ‫"بۆی����ه‌ هه‌ندێج����ار ئه‌وان����ه‌ ده‌بنه‌‬ ‫كێش����ه‌ی‌ گومرگیی‌"‪.‬داهاتی‌ خاڵه‌‬ ‫گومرگیه‌كان هه‌میش����ه‌ ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ب����وه‌ ك����ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ران����ی‌ گومرگ‬ ‫نه‌یانتوانی����وه‌ ئاش����كرای‌ بك����ه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ هاوژین ساالر به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گومرگی‌ س����لێمانی‌ به‌هه‌مانش����ێوه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌و‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رێك ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫دیاریكراوه‌‪ ،‬ئاش����كراكردنی‌ داهاتی‌‬ ‫گومرگیش له‌ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌ودا نییه‌‪.‬‬

‫بڕینه‌وه‌ی‌ موچه‌ بۆ كابانی‌ ناوماڵ له‌قسه‌وه‌ بوه‌ به‌پرۆژه‌‬ ‫ی هه‌یه‌"‬ ‫"پرۆژ ‌ه یاساك ‌ه له‌بواری‌ جێبه‌جێكردندا گرفت ‌‬

‫ده‌كه‌ین‌و وه‌اڵمی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫پێویس���تیان به‌كه‌س���انی‌ تر هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بژین‪،‬هه‌روه‌ها ئ���ه‌و كچانه‌ش‬ ‫هه‌ر له‌م روه‌وه‌ توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ ته‌مه‌نیان له‌سه‌روی‌ چل‬ ‫فراكسیۆنی‌ گۆڕان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫دیاری‌ خالید ئه‌وه‌ی‌ خسته‌رو كه‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ساڵه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫كوردستان‪ ،‬پرۆژه‌ یاسایه‌ك بۆ‬ ‫كوردستان یه‌كێكه‌ له‌و هه‌رێمانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ لیژن���ه‌ی‌ كاروكاروب���اری‌‬ ‫بڕینه‌وه‌ی‌ موچه‌ بۆ كابانی‌ ناوماڵ‬ ‫داهاتی‌ باش���ی‌ هه‌یه‌‌و ئه‌و وتی‌ "بۆیه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و خێزان‌و من���داڵ حاجی‌‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كات‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫پێویس���ته‌ ئ���ه‌و داهات���ه‌ له‌خزمه‌تی‌‬ ‫كاروان له‌فراكسیۆنی‌ یه‌كگرتوله‌باره‌ی‌‬ ‫یه‌كگرتوش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫مرۆییدا به‌كاربهێنرێ‌‪ ،‬یه‌كێك له‌وانه‌ش‬ ‫ئ���ه‌و پرۆژه‌ی���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ئه‌و ئافره‌تانه‌ن كه‌ له‌ماڵه‌وه‌ن‌و ناتوانن‬ ‫رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌و پرۆژه‌ یاس���ایه‌‬ ‫گرتۆته‌وه‌ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫كاری‌ ده‌ره‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬یاخ���ود به‌هۆی‌‬ ‫پێش���تر خوێندن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ بۆ‬ ‫یاسایه‌ ئاسان نییه‌‌وبۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫نه‌بونی‌ بڕوانام���ه‌وه‌ ناتوانن له‌كه‌رتی‌‬ ‫ك���راوه‌‌و پێش���كه‌ش به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پشت به‌وته‌یه‌كی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫تایبه‌ت‌و گشتیدا دابمه‌زرێن‌و كار بكه‌ن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان كراوه‌ هه‌روه‌ها ئاشكراش���ی‌‬ ‫ده‌به‌ستێ‌ كه‌ وتویه‌تی‌ "ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ له‌و‬ ‫ك���رد كه‌پرۆژه‌ یاس���ای تری���ش هه‌یه‌‬ ‫یاسایانه‌ی‌پێویستیان به‌بودجه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫داهات���ه‌ زۆره‌ی‌ هه‌مان���ه‌ موچه‌یان بۆ‬ ‫كه‌په‌یوه‌ندی‌ به‌و پرۆژه‌یه‌وه‌ هه‌یه‌ "بۆ‬ ‫ده‌بێت دوابخرێن تا قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫دابی���ن بكرێت به‌مه‌رجێ���ك كاریگه‌ری‌‬ ‫نمونه‌ پرۆژه‌ یاس���ای بڕینه‌وه‌ی‌ موچه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر داهاتی‌ گشتی‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫بۆ ئافره‌تانی‌ بێ‌ هاوس���ه‌ر‪،‬بۆیه‌ له‌وه‌‬ ‫ناوبراو تیش���كی‌ خسته‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ به‌رگریكردن له‌مافی‌ ده‌چێت هه‌ردو پرۆژه‌ك���ه‌ له‌یه‌ككاتدا‬ ‫پێویس���ته‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ سیسته‌میی‌‬ ‫ئافره‌ت له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئێڤار خوێندنه‌وه‌ی‌ ب���ۆ بكرێ���ت‌و بكه‌وێته‌‬ ‫رێكخ���راو ئه‌و كاره‌ بكرێ���ت "ئه‌مه‌ش‬ ‫ئیبراهیم له‌باره‌ی‌ پێشكه‌شكردنی‌ ئه‌و بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌پێن���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ جی���اوازی‌ نه‌كرێت‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌رو كه‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌ یاس���ایه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫له‌نێ���وان ئافره‌ت���ه‌كان هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌وان وه‌ك���و گ���ۆڕان له‌خولی‌ پرۆژه‌ یاسایه‌ گرفت له‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كیش بێت بتوان���ن بژێوی‌‬ ‫پێشوش���دا ئه‌و پ���رۆژه‌ یاس���ایه‌یان ده‌بێت‪" ،‬چونكه‌ ئێستا ئێمه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫ژیانیان دابین بكه‌ن"‪.‬‬ ‫پێش���كه‌ش به‌په‌رله‌مان ك���رد‪ ،‬به‌اڵم كوردس���تان به‌قه‌یرانێك���ی‌ دارایی���دا‬ ‫هه‌ر له‌ب���اره‌ی‌ دابینكردن���ی‌ موچه‌‬ ‫ده‌نگی‌ پێویس���تی‌ نه‌هێناوه‌‪"،‬هه‌ربۆیه‌ تێپ���ه‌ڕ ده‌بین‌و ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌ش بۆ‬ ‫بۆ كابان���ی‌ ماڵ وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫له‌و خوله‌ش���دا جارێكی‌ تر پرۆژه‌یه‌كی‌ جێبه‌جێكردنی‌ بودجه‌ی‌ پێویسته‌‪،‬بۆیه‌‬ ‫كاروكاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ عه‌باس‬ ‫ترم���ان پێشكه‌ش���كردوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان ئه‌و‌هی‌ راگه‌یاند‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ ئه‌كره‌م به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌مو ئافره‌تێك���ی‌ ناوماڵ موچه‌ی‌ بۆ كه‌وا ئه‌و یاس���ایانه‌ی‌ ك ‌ه پێویس���تیان‬ ‫ببڕدرێته‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌ك بتوانن بژێوی‌ به‌بودجه‌ هه‌یه‌ دوابخرێ���ن تا قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و كاروباری‌ ئابوری‌‌و وه‌به‌رهێنان رابردو هیچ پرۆژه‌‌و یاسایه‌ك پێشكه‌ش‬ ‫دارای���ی‌ چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێت"‪.‬حاجی‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان د‪.‬ع���زه‌ت به‌وه‌زاره‌ت نه‌ك���راوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ موچه‌‬ ‫ژیانیان دابین بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌ ئه‌وان كاروان جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش سابیر به‌هه‌مانش���ێوه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد ب���ۆ ئافره‌تان���ی‌ ناوم���اڵ ببڕدرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ جی���اوازی‌ ئینتیمای‌ سیاس���ی‌‌و ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و پرۆژه‌ یاسایه‌ كه‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ هه‌روه‌ها دابینكردنی‌ موچه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫حزبی‌ هه‌وڵده‌ده‌ن هه‌مو ئافره‌تێك ئه‌و له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان بو به‌یاسا "ئه‌وا بۆ كراوه‌‪،‬وتیش���ی‌ "ئێمه‌ وه‌كو لیژنه‌ی‌ به‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تانه‌وه‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫موچه‌یه‌ی‌ ب���ۆ ببڕدرێته‌وه‌"به‌تایبه‌تی‌ ئه‌گه‌ر ساڵێكیش تێپه‌ڕبێت به‌سه‌ریدا دارای���ی‌‌و كاروباری‌ ئاب���وری‌ وردبینی‌ ئه‌وانن ده‌توانن پرۆژه‌ پێشكه‌ش بكه‌ن‌و‬ ‫کابانێکی ماڵ‬ ‫خۆمان له‌س���ه‌ر پ���رۆژه‌ یاس���ایه‌ك ‌ه ره‌وانه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ توان���ای‌ كاركردنی���ان نیه‌‌و ده‌كه‌وێته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬

‫خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫بۆ بڕینه‌وه‌ی‌ موچه‌‬ ‫بۆكابانی‌ ناوماڵ‬ ‫كراوه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫سبوك‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‪11‬‬

‫"جه‌لیل زه‌نگه‌نه باری‌ ته‌ندروستی باش نییه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫جه‌لی���ل زه‌نگه‌ن���ه‌ی‌ هونه‌رمه‌ن���د‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ن���د رۆژێك���ه‌ له‌پێخه‌ف��� ‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "رۆژ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌دایه‌‪ ،‬كوڕه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی روو له‌خراپییه‌و‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫به‌ڕۆژ بار ‌‬ ‫چاوه‌ڕوانین بیگوازینه‌وه‌ بۆ ئه‌ڵمانیا"‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌س���ت ك���وڕی‌ جه‌لی���ل زه‌نگه‌ن ‌ه‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كدا به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی خراپه‌‌و دوا ‌‬ ‫ی باوك ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫ی بۆ ئوردونیش هیچ گۆڕانكارییه‌ك‬ ‫بردن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌و باش���بون روین���ه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬

‫"ت���ا ئێس���تا ده‌ستنیش���اننه‌كراو‌ه ك ‌ه‬ ‫نه‌خۆش���ه‌كه‌ی‌ چیی���ه‌و چییه‌ت���ی‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تان‌و ن���ه‌ له‌ئوردونی���ش‪،‬‬ ‫ی دكتۆره‌كانه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها به‌پێ���ی‌ بۆچون��� ‌‬ ‫ی پش���كنین نه‌دۆزراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌پێ ‌‬ ‫چییه‌تی‌"‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو ئاماژ‌هی‌ به‌وه‌ ك���رد ك ‌ه دوا ‌‬ ‫ی جه‌لی���ل زه‌نگه‌نه‌ ب���راوه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫عه‌ممان���ی‌ پایته‌ختی‌ ئوردون‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫ی شاره‌‌و‬ ‫هێناویانه‌ته‌وه‌و له‌نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گواس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ مامه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌یان���ه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ئه‌ڵمانیا ب���ۆ بكه‌ن به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردن‪.‬‬

‫ی "لێ���ر‌ه الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫سه‌ربه‌س���ت وت��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان هه‌مو ش���تێكیان بۆ‬ ‫كردوه‌و چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌ڵمانیاین ئه‌مه‌ش‬ ‫كاتی‌ ئه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی پزیشكیمان ناردو‌ه‬ ‫ی "راپۆرت ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌ستنیش���ان ‌‬ ‫بۆ ئه‌ڵمانی���ا تا له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن‌و بزانن چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ ی���ان ن���ا‪ ،‬دوای‌ س���ه‌یركردن ‌‬ ‫راپۆرته‌كه‌ وه‌اڵم ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‌و ده‌ڵێن‬ ‫به‌وه‌نده‌ پ���اره‌و به‌وه‌ند‌ه كات ده‌توانن‬ ‫ی پاره‌ك ‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بخه‌ین���ه‌ س���ه‌ر حس���اب ‌ه بانكییه‌كه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫پاش���ان داوه‌تمان بۆ بێته‌وه‌‌و له‌رێگه‌ ‌‬

‫كونسوڵگه‌ریی‌ ئه‌ڵمانیاوه‌ وه‌ریبگرین"‬ ‫ی‬ ‫ی بنه‌ماڵه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ناوب���راو نیگه‌ران��� ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌و‌ه ده‌رب���ڕی‌ كه‌ رۆژ به‌رۆژ‬ ‫ب���اری‌ ته‌ندروس���تی‌ جه‌لی���ل زه‌نگه‌ن ‌ه‬ ‫ی "ده‌بوای ‌ه حكومه‌ت‬ ‫خراپتر ده‌بێت‌و وت ‌‬ ‫ی هه‌بوای ‌ه‬ ‫ی ئاماده‌كراو ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك ڤیز‌ه ‌‬ ‫ی وادا یه‌كسه‌ر ئه‌م‬ ‫ی له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫جۆره‌ كه‌سانه‌ بنێرن"‪.‬‬ ‫ی ‪ 67‬س���اڵه‌و‬ ‫جه‌لی���ل زه‌نگه‌ن ‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ده‌رهێنه‌ری‌ چه‌ندی���ن كاری‌ هونه‌ری‌‌و‬ ‫ی به‌ناوبانگ���ه‌‪ ،‬له‌وانه‌ "مه‌ره‌زه‌‪،‬‬ ‫دراما ‌‬ ‫ژیان‪ ،‬ژاڵه‌‪ ،‬خوله‌ پیزه‌‪ ،‬گه‌رده‌لول"‪.‬‬

‫سه‌نته‌ری‌ گالوپ‪ :‬عێراقییه‌كان ناشادترین خه‌ڵك ‌ی دنیان‬ ‫به‌پێی راپرسیه‌ك كه‌ له‌ ‪ 138‬واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫جیهاندا له‌الیه‌ن سه‌نته‌ری گالوپه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‪ ،‬عێراقیه‌كان یه‌كه‌مین‬ ‫خه‌ڵك���ی ناش���ادن له‌سه‌رتاس���ه‌ری‬ ‫دنیادا‪.‬‬

‫ه‌لی‌ له‌ کۆڵن‬

‫س���ه‌نته‌ری گال���وپ ك���ه‌ ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫راپرسیه‌كه‌ی‌ سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌م راپرس���ییه‌ی ل���ه‌‪ 138‬واڵتی‬ ‫جیهاندا ساڵی ‪ 2013‬ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫راپرسیه‌دا له‌به‌شداربوان پرسیاركراوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان رۆژێ���ك به‌ر له‌ئه‌نجامدانی‬ ‫راپرسییه‌كه‌‪ ،‬هه‌س���تیان به‌توڕه‌یی‪،‬‬ ‫فش���اری روحی‪ ،‬خ��� ‌هم‌و دڵه‌ڕاوكێ‌‪،‬‬ ‫ده‌ردی جه‌سته‌یی‪ ،‬نیگه‌رانی كردوه‌؟‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ ناوبراو وه‌اڵمه‌ به‌ڵێكانی‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆكردوه‌ته‌وه‌و گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ی كه‌ خه‌ڵكی كام واڵت‬ ‫له‌وانی تر زیاتر ناشاده‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫كه‌ عێراقییه‌كان به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م دێن‬

‫پاڕانه‌وه‌ی ژنانی به‌دبه‌ختی عێراق‬

‫ی ناش���ادن‌و له‌ژیان���ی‌ خۆیان‬ ‫له‌وه‌ ‌‬ ‫ناڕازین‪.‬‬ ‫گالوپ ه���ۆكاری‌ ئه‌م ناش���ادییه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ بێكاری���ی‪،‬‬ ‫هه‌اڵوس���ان‪ ،‬ب���ێ‌ كاره‌بای���ی‌‌و ب���ێ‌‬ ‫ئاویی‌‌و شه‌ڕو كوش���تارو ته‌قینه‌وه‌‌و‬ ‫توندوتیژی خوێن���اوی‌و درێژخایه‌ن‪،‬‬ ‫له‌سایه‌ی‌ دۆخێكی‌ به‌مجۆره‌دا‪ ،‬گالوپ‬ ‫ده‌پرس���ێت‪ :‬ئیتر عێراقیه‌كان به‌چی‬ ‫دڵیانخۆش بێت‌و شادبن؟‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپرس���ییه‌كه‌ دوای عێراق‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئێران‌و واڵتانی میسر‌و یۆنان‌و‬ ‫س���وریا ناش���ادترین خه‌ڵكی‌ دنیان‪.‬‬ ‫واته‌ به‌پێ���ی‌ راپرس���یه‌كه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌نگالدیش���ی‌و ئه‌فغانی‌و س���ودانی‌و‬ ‫س���ۆمالییه‌كان له‌عێراقییه‌كان زیاتر‬ ‫هه‌ست به‌شادی ده‌كه‌ن له‌ژیانیاندا‪.‬‬ ‫سه‌نته‌ری گالوپ ناودارترین سه‌نته‌ری‬ ‫راپرس���ییه‌ له‌جیهاندا‌و ساڵی ‪1935‬‬ ‫له‌الیه‌ن جۆرج گالوپه‌وه‌ له‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫دامه‌زراوه‌‪.‬‬

‫ئۆتۆمبێلی جام ره‌ش‌و بێ ژماره‌ سۆران داده‌پۆشێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫ئێستا شه‌قام‌و كوچه‌و بازاڕی قه‌زای‬ ‫س����ۆران پڕبو ‌ه له‌ئۆتۆمبێلی جام‬ ‫ره‌ش‌و بێ ژماره‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌مه‌‬ ‫به‌پێی یاسا قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬كڕیارێكی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ ئۆتۆمبێالنه‌ش جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بازاڕیان گه‌رمه‌‪،‬‬ ‫راگه‌یاندن����ی پۆلیس����ی هاتوچۆی‬ ‫س����ۆرانیش نكۆڵ����ی له‌بونی ئه‌و‬ ‫گرفته‌ ناكات‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌س����ت قادر كه‌ هاواڵتییه‌كی‬ ‫نیشته‌جێی س����ۆرانه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌و وه‌ك دانیشتویه‌كی‌‬ ‫ئه‌و ش����اره‌ روی له‌هه‌ر شه‌قامێك‬ ‫كردبێ����ت‪ ،‬چ����اوی به‌ئۆتۆمبێلی‬ ‫ب����ێ ژماره‌و ج����ام ره‌ش كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫به‌ گوته‌ی ناوب����راو ئه‌و دیارده‌ش‬ ‫ناوب����راوی نیگه‌ران كردوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌وت����ه‌ی سه‌ربه‌س����ت "بونی ئه‌و‬ ‫ژم����اره‌ زۆره‌ له‌ئۆتۆمبێل����ی جام‬ ‫ره‌ش‌و بێ ژماره‌ له‌ناو س����ۆراندا‪،‬‬ ‫بێگوم����ان كاریگ����ه‌ری زۆر خراپی‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر ره‌وشی ئه‌منی شار‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌گونجێت كه‌ له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌‬ ‫كاری خ����راپ له‌و ش����اره‌ روبدات‪،‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫بۆیه‌ پێویسته‌ الیه‌نی په‌یوه‌ندیدار‬ ‫ئه‌م����ه‌ به‌هه‌ند وه‌ربگرن‌و ڕێگه‌ له‌و‬ ‫دیارده‌یه‌ بگرن"‪.‬‬ ‫نه‌ریم����ان محه‌م����ه‌د یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی ك����ه‌ كاری كڕی����ن‌و‬ ‫فرۆش����تنی ئۆتۆمبێلی بێ ژماره‌و‬ ‫تۆزوب����ا ده‌كات‪ ،‬ئ����ه‌و ئام����اژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ك����رد ك����ه‌ بازاڕی����ان گه‌رمه‌و‬ ‫جه‌ختیش ل����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك����ی زۆری ئۆتۆمبێلی بێ‬ ‫ژماره‌و تۆزوبا هاتونه‌ته‌ سۆرانه‌وه‌و‬ ‫هاواڵتیانیش كڕین‌و فرۆشتنی پێوه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬هۆكاره‌كه‌شی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ی كه‌ نرخ����ی ئه‌و جۆره‌‬ ‫ئۆتۆمبێالنه‌ نیواو نیوه‌و جیاوازی‬ ‫هه‌ی����ه‌و زۆر هه‌رزانترن‪ .‬وتیش����ی‬ ‫"به‌شی زۆری ئۆتۆمبێلی بێ ژماره‌و‬ ‫تۆزوب����ا له‌ڕانیه‌و ئاك����رێ داخیلی‬ ‫س����ۆران ده‌كرێن‌و جگه‌ له‌س����ویچ‬ ‫هیچ به‌ڵگه‌و دیكۆمێنتێكیان نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌شی كه‌ له‌ئیبراهیم خه‌لیله‌وه‌‬ ‫داخیل ده‌بن ته‌نها مه‌نه‌فێس����تیان‬ ‫له‌گه‌ڵدایه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی رونك����رده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ كاتێك كڕین‌و فرۆش����تن به‌و‬ ‫ئۆتۆمبێالن����ه‌و ‌ه ده‌كرێت له‌الیه‌ن‬ ‫كڕیارو فرۆشیاره‌وه‌ به‌ڵێننامه‌یه‌ك‬

‫دوپشک‬

‫له‌نێوانیان����دا پڕده‌كرێته‌وه‌و خاڵی‬ ‫س����ه‌ره‌كیان بریتی����ه‌ ل����ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردنی كێشه‌ی مه‌ده‌نی‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س����تۆی فرۆش����یارو‬ ‫ه����ی حكومیش ده‌كه‌وێته‌ س����ه‌ر‬ ‫كڕیاره‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌الی خۆی����ه‌وه‌ ئیبراهیم باڵه‌كی‬ ‫له‌هاتوچۆی‌ س����ۆران له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ وێ����ڕای ره‌تنه‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫زانیارییه‌كان����ی ئاوێن����ه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫زۆربون����ی ئۆتۆمبێلی جام ر ‌هش‌و‬ ‫بێ ژماره‌ له‌سۆران‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫جه‌ختی له‌ سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وانیش هه‌س����تیان به‌و كێشه‌یه‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌شی رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان له‌به‌رنامه‌یاندایه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫لیژنه‌ی ئه‌منیی قایمقامی سۆران‌و‬ ‫الیه‌نی وه‌زاره‌تی ناوخۆ دابنیش����ن‬ ‫تاك����و چاره‌س����ه‌رێكی گونج����او‬ ‫ب����ۆ بنه‌بڕكردن����ی ئ����ه‌و دیارده‌یه‌‬ ‫بدۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سۆران‬ ‫هه‌ر له‌و باره‌ی����ه‌وه‌ كرمانج عزه‌ت‬ ‫قایمقامی قه‌زای سۆران‌و سه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی ئه‌منیی شاره‌كه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫بنه‌بڕكردن����ی هه‌رچه‌ن����ده‌ تا ئێس����تا ئامارێكی ره‌ش‌و بێ ژمارانه‌ی كه‌ له‌سۆراندا‬ ‫راگه‌یاند كه‌ به‌م نزیكانه‌ لیژنه‌یه‌كی روبه‌روبون����ه‌وه‌و‬ ‫هاوب����ه‌ش پێكدێنی����ن له‌چه‌ندین ئۆتۆمبێلی جام ره‌ش‌و بێ ژماره‌‪ ،‬ورد له‌به‌رده‌س����تدا نیه‌ سه‌باره‌ت هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئاماژه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن‬ ‫الیه‌نی په‌یوه‌ندیدار به‌مه‌به‌س����تی چونك ‌ه ئه‌مه‌ پێچه‌وانه‌ی یاسایه‌‪ .‬به‌ژم����اره‌ی ئ����ه‌و ئۆتۆمبێله‌ جام كه‌ ژماره‌یان زۆره‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی خ���ۆت ئاماده‌بكه‌ ب���ۆ روبه‌روبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌س���ت به‌بڕوابون به‌خۆت ده‌كه‌یت‌و ناتوانی���ت ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا ده‌یبینیت‌و پێویس���ته‌ هه‌مو ئیشێك كه‌ ده‌یكه‌یت ئ���ه‌م ماوه‌یه‌ زۆر هاریكاریی‌ كه‌س���ان ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیت زۆر ب���اش ب���وه‌و له‌پێشچاوت روئه‌دات روبه‌روی‌ ببیته‌وه‌‪ .‬دوج���ار بی���ری‌ لێبكه‌یته‌وه‌ پاش���ان ده‌وروب���ه‌رت ده‌كه‌ی���ت‪ .‬هی���چ كاتێك كێش���ه‌كان‪ .‬زۆر ب���اش نی���ت‬ ‫خه‌ریكه‌ هه‌نگاوه‌كانت ب���ۆ كاره‌كانت ئه‌گه‌ر وه‌ك پێش���تریش بیربكه‌یته‌وه‌ بڕیاربده‌یت‌و به‌و شێوه‌یه‌ ئه‌و هه‌اڵنه‌ی‌ چاك���ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ت���ر له‌بیرناكه‌یت كه‌ له‌ئیشوكاره‌كانت ته‌نها ده‌توانیت كاری‌‬ ‫كه‌م بكه‌یت‪.‬‬ ‫به‌رامبه‌رت كردویانه‌‪.‬‬ ‫ئێستا دوباره‌ نابنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وا هه‌ر ناتوانی‌ هیچ بكه‌یت‪.‬‬ ‫ده‌ستپێده‌كه‌یت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر به‌ب���ێ منه‌تی���ه‌وه‌ س���ه‌یری‌‬ ‫خه‌ڵكان���ی‌ تر ئه‌كه‌یت‪ .‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫خۆت به‌باشتر ئه‌زانیت له‌وان كه‌چی‌‬ ‫واده‌رناكه‌ویت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫مه‌ال عه‌لی "‪"Super Star‬ی فه‌یس‬

‫ێ حیجاب وه‌ك تاكسی وایه‌"‬ ‫"ژنی ب ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌مو كورد ئه‌و ده‌ناسن‪ ،‬به‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫به‌رێكخراوه‌كان���ی ژن���ان‌و به‌س���ایت‌و‬ ‫به‌بینه‌ران���ی‌ له‌ژم���اردن نه‌هات���وی‌‬ ‫ته‌له‌فزی���ون‌و به‌ئه‌ندام���ه‌ چاالكه‌كانی‌‬ ‫تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوكه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫هه‌مویان به‌م پیاوه‌ ریشنه‌ سپی‌ پۆشه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رقاڵن‪ ،‬كه‌ ناوی‌ "عه‌لی مه‌حمود‬ ‫حه‌س���ه‌ن"ه‌‌و به‌(مه‌ال عه‌لی كه‌ڵه‌ك)‬ ‫ده‌ناس���رێت‪ ،‬ئه‌و رۆژێك ئه‌م خه‌ڵكه‌‬ ‫زۆروزه‌وه‌نده‌ به‌دیمه‌نی‌ راس���ته‌وخۆی‌‬ ‫می���ز خواردن���ه‌وه‌ی‌ له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌‬ ‫سه‌رسام ده‌كا‌و رۆژێكی‌ تریش له‌تۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ فه‌یس���بوكه‌وه‌ به‌تانه‌و‬ ‫ته‌ش���ه‌ردان له‌ژنانی سفورو مه‌سیحی‌و‬ ‫جوله‌كه‌ "بێ‌ دینه‌كان"‪.‬‬ ‫به‌ر له‌دو س���ێ‌ س���اڵ‌‪ ،‬گه‌ر ناوی‌ مه‌ال‬ ‫عه‌لی‌ كه‌ڵه‌كت له‌"گۆگل" بپرس���یایه‌‪،‬‬ ‫به‌زه‌حم���ه‌ت ه���ه‌واڵ‌‌و راپ���ۆرت یان‬ ‫وێنه‌یه‌كی‌ كوالێتی‌ به‌رزی‌ ئه‌م پیاوه‌ت‬ ‫ب���ۆ ده‌هات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وس���ا هه‌بوو‬ ‫نه‌ب���و ته‌نها چه‌ند وێنه‌یه‌كی‌ ده‌گمه‌نی‌‬ ‫عه‌یاده‌ی‌ "توب���ی‌ نه‌به‌وی‌"یه‌كه‌ی‌ بو‪،‬‬ ‫كه‌ تیایدا پیاوێكی‌ ریشن له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند‬ ‫نه‌خۆش���ێكی‌ مات‌و داماودا خه‌ریكه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گه‌ر ئه‌مڕۆ ده‌رباره‌ی‌ ئه‌م مه‌الیه‌‬ ‫له‌گۆگل بپرسی‌‪ ،‬ئه‌وا سه‌رت له‌و هه‌مو‬ ‫په‌یجه‌ س���وڕ ده‌مێنێت كه‌ ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ئه‌ون‪ ،‬له‌ئینته‌رنێتدا سه‌دان‌و هه‌زاران‬ ‫وێنه‌و گرته‌ی‌ ڤیدیۆیی‌‌و چاوپێكه‌وتنی‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌‌و راپۆرت‌و هه‌واڵ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌م���ه‌ال عه‌لی‌ هه‌ن‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ‪" ،‬خادمی‬ ‫نه‌به‌وی شێخ عه‌لی مه‌حمود حه‌سه‌ن"‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌سۆپه‌ر س���تاره‌كانی‌ تۆڕی‌‬

‫مه‌ال عه‌لی‌ له‌ ئه‌وروپا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ فه‌یس���بوك‪ ،‬په‌یجه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 337‬ه���ه‌زارو ‪ 168‬الیك���ی هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر یه‌كێ���ك ل���ه‌و وێنان���ه‌ی ك���ه‌‬ ‫له‌فه‌یس���بوكه‌كه‌یدا دایده‌نێت سه‌دان‬ ‫الیك ده‌كرێن‪.‬‬ ‫م���ه‌ال عه‌لی‌‪ ،‬كه‌ له‌ناحی���ه‌ی كه‌ڵه‌كی‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگای‌ هه‌ولێر داده‌نیشێت‌و‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ ته‌مه‌نیدایه‌‪ ،‬راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫رۆڵی���ان هه‌ب���وه‌ له‌گه‌وره‌ترك���ردن‌و‬ ‫دروس���تكردنیدا‪ ،‬ئه‌و هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی دو وێنه‌ی خۆی‌‌و‬

‫مه‌ال عه‌لی‌ و هاوسه‌ره‌که‌ی‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌و كۆمێنتێك له‌په‌یحی‬ ‫تایبه‌ت���ی خۆی له‌ت���ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫فه‌یسبوك‪ ،‬هه‌رایه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ نایه‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌ بازاڕی فه‌یسبوكی‌ گه‌رمتركرد‪ ،‬له‌م‬ ‫دو وێنه‌یه‌دا هاوس���ه‌ره‌كه‌ی مه‌ال عه‌لی‌‬ ‫س���ه‌راپا له‌نیقاب‌و عه‌با‌و پۆش���اكێكی‬ ‫ره‌ش پێچ���راوه‌و ته‌نها له‌وێنه‌یه‌كیاندا‬ ‫چه‌ن���د په‌نجه‌یه‌كی ده‌س���تی دیاره‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م هه‌رایه‌ی‌ نای���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫وێنه‌كه‌ نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر ئه‌و كۆمێنته‌‬ ‫بو ك ‌ه مه‌ال عه‌لی ده‌رباره‌ی‌ نوسی‌ بو‪،‬‬

‫ئه‌و ده‌نوس���ێت "هه‌ر ئافره‌تێك خۆی‬ ‫داپۆش���ێ ئه‌وه‌ خوسوس���یه‌ به‌س بۆ‬ ‫پیاوه‌كه‌ی‌و خۆشه‌ویسته‌كه‌یه‌تی‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئافره‌تێكیش خۆی دانه‌پۆش���ێ ئه‌وه‌‬ ‫ته‌كسیه‌و هی هه‌مو خه‌ڵكه‌"!‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نوس���یویه‌تی "ئه‌م���ه‌ش‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌مه‌ ك���ه‌ به‌نیقابه‌وه‌و‬ ‫خوسوسیه‌‪ ،‬داوا له‌خوای گه‌وره‌ ده‌كه‌م‬ ‫هه‌م���و ئافره‌تانی جیه���ان وایانلێبێت‬ ‫به‌گوێی خوای گه‌وره‌ بكه‌ن انشاالله"!‬ ‫ئه‌م وێن���ه‌و تێبینیانه‌ هه‌رایان نایه‌وه‌‪،‬‬

‫زۆرێ���ك له‌س���ه‌ری‌ هاتنه‌ده‌ن���گ‪ ،‬تا‬ ‫س���ه‌ره‌نجام "به‌ن���ده‌ی‌ خ���وا" وه‌ك‬ ‫م���ه‌ال عه‌لی‌ خ���ۆی‌ ده‌ڵێ���ت‪ ،‬ناچار‬ ‫به‌"په‌ش���یمانبونه‌وه‌و پۆزشهێنانه‌وه‌"‬ ‫كرا‪،‬‬ ‫مه‌ال عه‌ل���ی‌ كه‌ڵه‌ك‪ ،‬كه‌ له‌په‌یجه‌كه‌یدا‬ ‫چه‌ندی���ن وێن���ه‌ی‌ خ���ۆی‌ له‌كات���ی‌‬ ‫گه‌ش���تكردنی‌ ب���ۆ ئه‌وروپ���او‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م كاتدرائیه‌و كه‌نیس���ه‌كاندا‬ ‫باڵوكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌م س���ااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫به‌رده‌وام پڕوپاگه‌نده‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كردوه‌‬

‫كه‌ له‌ڕێگ���ه‌ی به‌كارهێنانی قورئانه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ تایبه‌ته‌كه‌ی چاره‌سه‌ری‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ ك���ردوه‌و ده‌یان كه‌س���ی‬ ‫له‌نه‌خۆش���ی رزگاركردوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫توان���ای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ ك���ه‌ "جنۆكه‌‬ ‫له‌له‌ش���ی‌ مرۆڤ ده‌رب���كا"‌و له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پش���كنینی‌ نه‌خۆشێكیش���ه‌وه‌ شوێنی‌‬ ‫ش���ه‌یتانی‌ له‌سێگۆش���ه‌ی‌ به‌رم���ۆدا‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌و پێداگری‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات كه‌ میز خواردنه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك خۆی‌‬ ‫ئه‌زمونی‌ كردوه‌‪" ،‬شفا به‌خشه‌"‪.‬‬

‫ماست‌و شیره‌مه‌نی ئێران بازاڕی داگیركردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌یسه‌م عوسمان‬ ‫ش���یره‌مه‌نیه‌ ئێرانی���ه‌كان ته‌نگی���ان‬ ‫به‌ماستی خۆماڵی هه‌ڵچنیوه‌‪ ،‬جوتیارانی‬ ‫ی ماس���تی‬ ‫كوردی���ش ناتوانن كێبڕكێ ‌‬ ‫ئێرانی بكه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی كه‌میی‬ ‫خزمه‌تگوزاری الدێكانی كوردس���تان‌و‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی به‌رهه‌م ‌ه خۆماڵیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌الدێكانی كوردس���تان ورد‌ه‬ ‫ورد‌ه به‌ره‌و چۆڵب���ون ده‌چن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ه���ۆی كه‌می���ی خزمه‌تگوزاریی��� ‌ه‬ ‫حكومییه‌كان ل���ه‌و ناوچانه‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫نه‌بونی (له‌وه‌ڕ) گژوگیا بۆ ئاژه‌ڵه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش بوه‌ته‌ ه���ۆی كه‌میی به‌رهه‌می‬ ‫ش���یره‌مه‌نیه‌كان به‌تایب���ه‌ت ماس���تی‬ ‫خۆماڵ���ی‪ ،‬گرانبونی نرخ���ی له‌بازاڕدا‬ ‫له‌الی��� ‌هك‌و زۆریی‌‌و هه‌رزانی ماس���تی‬ ‫ی تره‌وه‌‪ ،‬وایكردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ئێرانیش له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ته‌نگ به‌ماستی خۆماڵی هه‌ڵبچنێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ سپێده‌دا‪ ،‬چه‌ندین ماستفرۆشی‬ ‫ژن ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ش���ار به‌خۆی���ان‌و‬ ‫زه‌مبیله‌كان���ی ده‌س���تیانه‌وه‌ ك ‌ه چه‌ند‬ ‫جامێك ماس���تی خۆماڵی تێدای ‌ه دێن ‌ه‬ ‫ن���او بازاڕی س���لێمانی‪ ،‬چه‌ند مه‌ترێك‬ ‫له‌س���ه‌روی دوكاندار‌ه ماستفرۆشه‌كاندا‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌نته‌ری شاره‌وه‌ی ‌ه داده‌نیشن‪،‬‬

‫کاوڕ‬ ‫پێش���وازیه‌كی‌ گه‌رم���ت لێده‌كرێت‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌س���انه‌وه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫بایه‌ختپێ���داون‪ .‬به‌ئه‌مه‌كیی‌ تۆیان‬ ‫له‌بیرنه‌كردوه‌‪.‬‬

‫بۆ ئه‌وه‌ی ماسته‌كه‌یان ساغبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫فاتم ‌ه تۆفیق‪ ،‬ك ‌ه ژنێكی به‌ته‌مه‌ن بو‪،‬‬ ‫خه‌ریكی مامه‌ڵه‌كردن بو له‌گه‌ڵ یه‌كێك‬ ‫له‌كڕیاره‌كاندا‪ ،‬جارناجارێك سه‌ر قاپی‬ ‫مه‌نجه‌ڵی ماس���ته‌كه‌ی به‌رزده‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌كڕیاره‌كه‌ی ده‌گوت" باشترین ماسته‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رخاتری تۆ نه‌بێت نایده‌م ب ‌ه ‪4000‬‬ ‫هه‌زار دینار"‪.‬‬ ‫ناوبراو زیاتر له‌ده‌س���اڵ ‌ه بژێوی ژیانی‬ ‫به‌ماستفرۆش���تن به‌ڕێ���وه‌ ده‌ب���ات‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجار به‌هۆی نه‌فرۆش���تنی چه‌ند‬ ‫جامێك ده‌بات ‌ه ماڵه‌وه‌‪ ،‬وتی‪" :‬هه‌رزانیی‬ ‫ماستی ئێرانییه‌ بازاڕی ئێمه‌ی شكاندوه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ماستی ئێمه‌ گرانتره‌"‪.‬‬ ‫فاتم ‌ه هۆكاری گرانبونی نرخی ماستی‬ ‫خۆماڵ���ی گه‌ڕان���ده‌و‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫مه‌س���روفاتی ئاژه‌ڵدارییان زۆر گرانه‌‪،‬‬ ‫حكوم���ه‌ت هیچ ج���ۆر‌ه هاوكارییه‌كان‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫فه‌رهاد س���ه‌عید ‪ 45‬س���اڵ‪ ،‬خه‌ریكی‬ ‫ژماردنی پاره‌ی ئه‌و س���ه‌تڵ ‌ه ماس���ت ‌ه‬ ‫ئێرانی���ه‌ بو كه‌ كڕیب���وی‪ ،‬وتی‪" :‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌م ماس���ته‌ ده‌كڕم چونك ‌ه نرخه‌كه‌ی‬ ‫هه‌رزانتره‌ له‌ماستی خۆماڵی‪ ،‬تامه‌كه‌ی‬ ‫خۆشتره‌و پاكتریشه‌"‪.‬‬ ‫رۆژانه‌ی له‌رێ���گای وه‌كیله‌كانی هێنانی‬ ‫شیره‌مه‌نی چه‌ندین تۆن ماست هاورده‌ی‬

‫گا‬

‫"حكومه‌ت���ی ئێران���ی زۆرترین گرنگی‬ ‫ده‌دات به‌گوندنشینه‌كان‌و ئاسانكارییان‬ ‫بۆ ده‌كات له‌بواری ئاژه‌ڵداریدا‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫وایكردو‌ه زۆرترین به‌رهه‌می شیره‌مه‌نی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬نرخیشی هه‌رزان بێت"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ هۆش���یار مه‌عروف‪،‬‬ ‫مامۆس���تای زانكۆو پس���پۆڕی بواری‬ ‫ئابوری‪ ،‬وتی‪" :‬ئێمه‌ ناتوانین ڕێگریی‌‬ ‫بكه‌ین له‌و به‌رهه‌مانه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م ب���اج‌و گومرگی‌‬ ‫زۆر له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و به‌رهه‌مانه‌ دابنێت‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌رهه‌م���ه‌ خۆماڵییه‌كان‬ ‫بتوانن پێش���بڕكێ‌ له‌گ���ه‌ڵ به‌رهه‌مه‌‬ ‫ئێرانییه‌كاندا بكه‌ن"‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌شی‬ ‫به‌وه‌دا كه‌ پێویسته‌ حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫كۆمپانیای شیره‌مه‌نی دروست بكات‪،‬‬ ‫ب���ۆ به‌رهه‌مهێنانی ش���یره‌مه‌نییه‌كان‬ ‫به‌هه‌م���و جۆره‌كانی���ه‌وه‌‪ .‬له‌ب���اره‌ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی ئه‌و كێشه‌یه‌شه‌وه‌‪،‬‬ ‫وت���ی‪" :‬پێویس���ته‌ گرنگی���ی زیات���ر‬ ‫به‌الدێ���كان بدرێ���ت‌و ئاژه‌ڵداریی زۆر‬ ‫فرۆشتنی ماستی ئێرانی له‌به‌ر مزگه‌وتی گه‌وره‌‬ ‫بێت‪( ،‬ش���ركات متكامله‌) به‌هاوكاری‬ ‫وه‌زاره‌تی كش���توكاڵی‌و پیشه‌س���ازی‬ ‫هه‌رێ���م ده‌كرێ���ت‌و له‌رێ���گای دوكانی كارتۆن ماستی ئێرانی ده‌فرۆشم به‌هۆی به‌رهه‌مه‌كانی���ان‪ ،‬بری���كاری تایبه‌تیان دروستبكرێت بۆ به‌خێوكردنی ئاژه‌ڵ‪،‬‬ ‫داناوه‌ بۆ ساغكردنه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌كانیان به‌ش���ێوازی پێش���كه‌وتو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌رزانی نرخه‌كه‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫شیره‌مه‌نیه‌كانه‌وه‌ ده‌فرۆشرێت‪.‬‬ ‫بتوانرێت كێبڕكێی به‌رهه‌مه‌ ئێرانیه‌كان‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر كه‌ریم ‪ 28‬س���اڵ‪ ،‬دوكانی هه‌ندێ���ك له‌كۆمپانی���ا ش���یره‌مه‌نی ‌ه له‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫ش���یره‌مه‌نی هه‌ب���و‪ ،‬وت���ی‪" :‬ڕۆژان ‌ه ‪ 5‬ئێرانیی���ه‌كان به‌ه���ۆی پڕفرۆش���یی مه‌نس���ور محه‌مه‌دی ‪ 27‬س���اڵ‪ ،‬وتی بكات‌و‪ ،‬نرخه‌كه‌شی داببه‌زێت"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫په‌یوه‌ندیه‌كان���ت قوڵده‌بن���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ به‌تێپه‌ڕبون���ی‌ كات هێوریی‌ بۆ ژیانت‬ ‫ی نوێ‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ .‬زۆر پالن���ی‌ ن���وێ‌‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ نزیكه‌كانت‌و زۆر یادگار ‌‬ ‫باس ده‌كه‌نه‌وه‌و كۆمه‌ڵێك دانیش���تن‌و ب���اش له‌مێش���كتدا هه‌ن پێویس���ت‬ ‫به‌جێبه‌جێكردنیان ئه‌كات‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی هه‌س���ت ده‌كه‌ی���ت ناتوانی���ت‬ ‫هه‌س���ت به‌ئاس���وده‌یی‌ ئه‌كه‌ی���ت ئه‌گه‌ر ده‌ستبكه‌یت به‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌و كارانه‌ی‌ ده‌یانكه‌یت‪ .‬هه‌ر كێش���ه‌یه‌ك كه‌ دێته‌ پێشت ئه‌وا كێش���ه‌كانت چاره‌س���ه‌ربكه‌یت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هه‌له‌ بق���ۆزه‌ره‌وه‌و ئیش���ی‌ ده‌وروب���ه‌ر زیات���ر لێتنزیكده‌بنه‌و‌ه بۆ به‌اڵم باش���تر ‌ه هه‌ر گه‌شبین بیت‬ ‫به‌رامبه‌ریان‪.‬‬ ‫قازانجی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫زیاتربكه‌‪.‬‬

‫مه‌ال عه‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫خۆکوشتن‌و قەیرانی بەهاکان‬ ‫لەئارادایە‪.‬‬ ‫بەکورتی ئانۆمی مانای دروس����تبونی‬ ‫دۆخێک تیایدا مرۆڤ هه‌ست بەوەناکات‬ ‫ن����ۆرم‌و بەهای����ەک م����اوە بتوانێ����ت‬ ‫مانای����ەک بەژیانی ببەخش����ێت‪ ،‬مانای‬ ‫دروس����تبونی دۆخێ����ک تیای����دا مرۆڤ‬ ‫خۆی وەک کەس����ێک نابینێت بەش����دار‬ ‫لەژیانی کۆمەاڵیەتی����دا‪ .‬نەبونی نۆرمی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‪ ،‬سەرلێش����ێوان‪ ،‬نەزانینی‬ ‫ئەوەی مرۆڤ چ ڕۆڵێکی هه‌یەو پێویستە‬ ‫چ ڕۆڵێکی هه‌بێت‪ ،‬هه‌ستنەکردنی مرۆڤ‬ ‫بەنرخ‌و بەه����ای خۆی‪ ،‬نەزانینی ئەوەی‬ ‫چی لەخۆی‌و چی لەدونیای دەوروبەری‬ ‫چاوەڕوان بکات‪ ،‬باش����ە کامەیەو خراپە‬ ‫کامە‪ ،‬چی دەشێت‌و چی ناشێت‪ ،‬ئاکارە‬ ‫سەرەکییەکانی دۆخی ئانۆمین‪.‬‬

‫تێکچونی سیستمی بەهاکان‬ ‫یەکێک لەو چەمکە گرنگانەی زانستی‬ ‫کۆمەڵناسی فەرەنسی ئیمیلی دورکهایم‬ ‫بەش����ێوەیەکی بەرفراون بۆ تێگەیشتن‬ ‫لەدی����اردەی خۆکوش����تن بەکاردێ����ت‬ ‫چەمک����ی "ئانۆمی"ی����ە‪.Anomie ،‬‬ ‫بەمان����ا زۆر س����ادەکەی ئانۆمی مانای‬ ‫دۆخ����ی نەمانی بەهاکان‪ ،‬ئانۆمی لەمانا‬ ‫التینییەکەیدا مانای دۆخی "بێیاسایی"‬ ‫یان "نەبونی یاسا" دەگەیەنێت‌ولەزمانی‬ ‫سادەی ڕۆژانەش����دا مانای "بێبەهایی"‬ ‫ی����ان" نەمان����ی بەه����ا" بەئنیگلیزیی‪،‬‬ ‫"‪ ،"norm-lessness‬دەگەیەنێ����ت‪.‬‬ ‫دیاردەی نەمانی بەهاکان الی دورکهایم‪،‬‬ ‫لەس����اتەوەختی قەیران����ە گەورەکان����دا‬ ‫سەرهه‌ڵئەدات‪ ،‬ساتەوەختی گۆڕانکاریی‬ ‫گەورەو ژێرەوژوربون����ەوە کۆمەاڵیەتییە‬ ‫بێبەهایی‌و ئامێزانبونی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫فرەالیەنەکان����دا‪ ،‬وەک گواس����تنەوەی‬ ‫کێشەی نەمانی بەهاکان‌و دروستبونی‬ ‫کۆمەڵ����گا ئەوروپیی����ەکان لەس����ەدەی‬ ‫نۆزدەهه‌مدا بۆ قۆناغی پیشەس����ازیی‌و دۆخی بێبەهایی بەپلەی یەکەم کێشەی‬ ‫دروس����تبونی کۆمەڵگایەک����ی مۆدێرن‪ .‬تێکچون����ی "ئامێزانبون����ی مەعیارییە"‪،‬‬ ‫بەاڵم دۆرکهای����م پێیوایە دۆخی نەمانی "‪ ،normative integration‬وات����ە‬ ‫بەهاکان‌و دروس����تبونی شڵەژانی گەورە کێشەی نەمانی معیار یان پێوەرێک بۆ‬ ‫لەناو سیستمی بەهادا دەشێت بەشێکی ئەوەی بکرێت لەپاڵیدا دەشێ‌و ناشێکان‬ ‫بەردەوام����ی ژیان����ی کۆمەاڵیەتیی����ش لەیەکتری جیابکرێنەوە‪ ،‬مەبەست لەمە‬ ‫بێت‪ ،‬تەنها لەس����اتێکدا دروستنەبێت‌و نەمان����ی ئەو الن����ی هه‌رەکەمەی بەهاو‬ ‫دواتر کۆتایی پێبێت‪ ،‬بەڵکو دەش����ێت نرخ‌و پێوەرە سەرەکیی‌و بنەڕەتییەکانە‬ ‫بمێنێتەوەو بببێت بەبەشێکی بەردەوامی کە بش����ێت دانیش����توانی کۆمەڵگایەک‬ ‫ژیان����ی کۆمەاڵیەتی����ی‪ .‬ئ����ەم دۆخی قبوڵیانبێت‌و بەھی خۆیانی بزانن‪ .‬چەمکی‬ ‫دروستبونی قەیرانە لەسیستمی بەهاکاندا ئانۆمی الی دۆرکهایم ھێما بۆ فەش����ەلی‬ ‫ئەو دۆخەی����ە کە تیایدا پێش����کەوتنی ئامێزانبونی کۆمەاڵیەتیی دەکات‪ ،‬ھێما‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی‪ ،‬گۆڕان����ی دەزگاکان����ی بۆ ناکۆگیری����ی‌و نەمانی یەکێتیی لەناو‬ ‫دەوڵەت‪ ،‬دروس����تبونی بیرۆکراس����یی‪ ،‬سیستمە کۆمەاڵیەتییەکەدا دەکات‪.‬‬ ‫ئەوەی لەکوردستانی دوای ڕاپەڕیندا‬ ‫گۆڕانی ب����ازاڕو خێزان‌و دەزگاکانی تری‬ ‫ناو کۆمەڵگا لەژێر سایەی ھیچ ڕستێک ڕوی����داوە نەمانی ئەم الن����ی هه‌رەکەمی‬ ‫لەبەه����او نۆرمی ئەخالقیدا ڕونادەن‪ .‬نە پێ����وەرە بنەڕەتیی‌و س����ەرەکییەکانە‪،‬‬ ‫بەه����او ئەخالق‌و نۆرمی دینی‪ ،‬نە بەهاو دروس����تبونی کۆمەڵگایەکە بەهاو نرخ‌و‬ ‫ئەخالق‌و نۆرمی مەدەنیی‪ ،‬نە یاسا‪ ،‬نە پێوەرەکان����ی لەقەیرانێک����ی گ����ەورەدا‬ ‫بەه����ای تازە‪ ،‬ھیچ یەکێ����ک لەمانە ئەو دەژین‪ .‬پێ����وەرە تەقلیدییەکانی جاران‬ ‫پرۆسەی گۆڕانکارییانە ئاراستەناکەن‌و لەدەس����تدراوەو ئەوەش����ی لەش����وێنی‬ ‫بەم����ەش بۆش����اییەکی گ����ەورە لەڕوی ئەوان دروس����تبوە یان بێپێوەرییە‪ ،‬یان‬ ‫ئەخالقیی‌و بەهاییەوە دروستدەکەن کە کۆمەڵێک پێوەری نوێیە کە دژ بەڕوکارە‬ ‫دەبن����ە ھۆی سەرلێش����وانی تاکەکەس‌و ئەخالقییەکانی پێوەرە تەقلیدییەکانە‪،‬‬ ‫نائومێدبون‌و ماندوب����ون‌و باوەڕنەمانی‬ ‫بەو دونیایەی تیای����دا دەژی‪ .‬دورکهایم‬ ‫پێیوایە ئانۆمی کاتێک دروستدەبێت کە‬ ‫کۆمەڵگا توشی شڵەژان ببێت لەڕێگای‬ ‫هه‌ندێک کێش����ە‌و قەیرانی ئازاراوییەوە‪،‬‬ ‫یان ب����ەھۆی کۆمەڵێ����ک گۆڕانی لەپڕو‬ ‫چاوەواننەک����راوەوە ک����ە سیس����تمی‬ ‫بەهاکان‌و نرخەکان تێکبدات‪ .‬بەکورتی‬ ‫ئانۆمی بریتییە ل����ەو هه‌لومەرجەی کە‬ ‫تیایدا بەهای ئەخالقیی پێویست‌و ڕون‬ ‫ئامادە نییە کە بتوانێت هه‌ڵس����وکەوتی‬ ‫خەڵک‌و گروپەکان کۆنترۆڵ‌و ئاراس����تە‬ ‫ب����کات هاوبەش����ێک لەنێ����وان کەرت����ە‬ ‫کۆمەاڵیەتییە جیاوازەکاندا دروستبکات‪.‬‬ ‫ئەمەش نەک تەنها مەسەلەی هه‌ستکردن‬ ‫بەبەرپرس����یارێتی کۆمەاڵیەتی����ی تەواو‬ ‫الوازدەکات‪ ،‬بەڵکو مەسەلەی هه‌ستکردن‬ ‫بەوەی کە مرۆڤ بەشێکە لەدونیایەکی‬ ‫هاوبەش‪ ،‬بەشێکە لەکۆمەڵگاو بەشێکە‬ ‫لەژینگەیەک����ی تایبەت کە شایس����تەی‬ ‫ژی����ان‌و نرخادنێکی پۆزەتیڤ����ە‪ ،‬تەواو‬ ‫الوازو بێدەرتان دەکات‪.‬‬ ‫بەبۆچونی من قەیران‌و بۆش����اییەکی‬ ‫بەهایی‌و ئەخالقیی گەورەی لەو بابەتەی‬ ‫دورکهایم باس����یدەکات لەدونیای دوای‬ ‫ڕاپەڕیندا لەکوردس����تاندا دروس����تبوە‪.‬‬ ‫لەکوردس����تاندا ن����ە ژیانی سیاس����یی‪،‬‬ ‫ن����ە ژیان����ی ئابوریی‪ ،‬نە پێش����کەوتنی‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی‪ ،‬ن����ە ملمالنێ����ی نێوان‬ ‫ھێزەکان‪ ،‬ھیچیان خاوەنی بەهاو نۆرم‌و‬ ‫ئەخالقی����ی تایبەتی����ی نی����ن‪ ،‬ھیچیان‬ ‫یاس����ایەک نیی����ە بەڕێوەی����ان بب����ات‌و‬ ‫ئاراس����تەیان بکات‪ ،‬س����نوری ئەشێ‌و‬ ‫ناش����ێکانیان ب����ۆ دەستنیش����انبکات‌و‬ ‫ئەگەرەکان����ی بەردەمی����ان ڕونبکاتەوە‪.‬‬ ‫تەنانەت ژیانی ناو "کۆمەڵگای مەدەنیی"‬ ‫خۆش����ی بەتاڵکراوەتەوە لەبەهاو نرخی لەوان����ەش ب����ۆ نمون����ە دژ بەبەهاکانی‬ ‫بەتەنگەوەهات����ن‌و‬ ‫تایبەت‪ ،‬چونکە بەش����ی ه����ه‌رە زۆری دەس����تپاکیی‌و‬ ‫ئەم بەش����ە گرنگەی کۆمەڵ����گا لەڕوی هاودەردی����ی‌و هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی‪،‬‬ ‫سیاس����ییەوە کۆنترۆڵ‌و ئاراستەکراوەو دژ بەبەهاکان����ی بەڕەحمیی‌و لێبوردن‌و‬ ‫بێبەهاییەکان����ی ملمالنێ����ی سیاس����یی دڵس����وتان بە "ئەویتر"ی الوازو نەدار‪،‬‬ ‫گواس����تراوە بۆ ش����ێوازی ڕێکخس����تنی ھتد‪ ...‬ئەم دۆخی هه‌ڵوەشاندنەوەیەش‬ ‫پەیوەندییەکان����ی ئ����ەم کۆمەڵگایەو بۆ مێژویەک����ی درێ����ژی هه‌یە ک����ە لەزیاد‬ ‫شێوازی کارکردنیشی‪ .‬بەشێکی گرنگی لەکایەیەک����ی ژیان����ی کۆمەاڵیەتی����دا‬ ‫کۆمەڵگای مەدەن����ی لەدونیای ئێمەدا‪ ،‬بۆش����اییەکی ئەخالقی����ی گ����ەورەی‬ ‫لەباتی ئەوەی هه‌وڵی ئەو ئاراستەکردنە دروس����تکردوە‪ .‬ش����ەڕی ناوخ����ۆ هه‌مو‬ ‫ئەخالقی����ی‌و بەهاییە ب����دەن کە ژیانی بەهاو پێوەرە سیاس����ییە بەرپرسەکانی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی پێویستیی پێیەتی‪ ،‬خۆیان وێرانکرد‪ ،‬گەندەڵی����ی‌و دەوڵەمەندبونی‬ ‫ب����ون بەئامرازی گەوره‌کردنی ئەو دۆخە بێچاودێریی‌و دروس����تبونی ئابورییەکی‬ ‫تازەی����ەی بێبەهایی‌و بێیاس����اییەی کە مافییایان����ە هه‌مو بەه����ا ئابورییەکان‌و‬

‫تراژیدیای خۆکوشتنی‬ ‫دو خوشکەکە‬ ‫لەسەیدسادق‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە‪ ،‬پەیوەندیی‬ ‫بەم دۆخەوە هه‌یە‬ ‫ڕاستە ئەو دو‬ ‫خانمە هه‌ژار بون‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی ئەوانی‬ ‫کوشت هه‌ژاریی نەبو‬ ‫بەڵکو بەراوردکردنی‬ ‫هه‌ژاریی خۆیان بو‬ ‫بەدەوڵەمەندبونی‬ ‫خێرای کەسانی تری‬ ‫ناو ئەو دونیایەی‬ ‫تیایدا دەژین‬

‫ماناکان����ی ئیش����کردن‌و ماندوبون����ی‬ ‫وێرانک����رد‪ ،‬کۆنترۆڵکردن����ی کۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی����ی‌و دابەش����کردنی ناوەک����ی‌و‬ ‫بەحیزبیکردن����ی ت����ەواوی هه‌م����و بەها‬ ‫کۆمەاڵیەتییە پۆزەتیڤەکانی بریندارکرد‪،‬‬ ‫گۆڕان����ی دین لەس����ەر دەس����تی ھێزە‬ ‫ئیسالمییەکان‌و ھێزە کۆنزەرڤاتیڤەکاندا‬ ‫ب����ۆ کۆمەڵێ����ک هه‌ڕەش����ەی گ����ەورە‬ ‫لەئازادی‌و س����ەربەخۆیی‌و عەقاڵنیبونی‬ ‫مرۆڤ‌و بچوک‌و گرگن ڕاگرتنی ئافرەتان‪،‬‬ ‫هه‌م����و بەه����ا دینییەکان����ی وێرانکرد‪.‬‬ ‫ئ����ەم وێرانکاریی����ە گەورەیە ش����تێکی‬ ‫بەناوی "ویژدانی دەس����تەجەمعییەوە"‪،‬‬ ‫‪،collective‬‬ ‫‪conscience‬‬ ‫نەھێش����تۆتەوە‪ ،‬ی����ان ئ����ەو ویژدانەی‬ ‫ت����ەواو الوازو پەراوێز خس����توە‪ .‬ئەرکی‬ ‫ئەم ویژدانە کۆمەاڵیەتییە لەکۆمەڵگادا‬ ‫ڕێکخستنی پەیوەندییەکانە لەگەڵیەکداو‬ ‫ئەرک����ی ئەوەیە وا لەمرۆڤ����ەکان بکات‬ ‫هه‌ست بەوە بکەن لەدەرەوەی خۆیاندا‬ ‫شتێک هه‌یە کە بەش����ێکە لەوان‪ ،‬هه‌م‬ ‫پەیوەندییەکانی����ان ڕێکدەخ����ات ه����ه‌م‬ ‫هه‌ستی ڕازیبونی کۆمەاڵیەتییان لەناودا‬ ‫دروس����تدەکات‪ .‬لەپاڵ ئەمانەدا ویژدانی‬ ‫دەس����تەجەمعیی زۆرجار وەک ئامرازێک‬ ‫بۆ دیسپلینکردنی هه‌ندێک پێداویستیی‬ ‫دەرونیی‌و عاتیفیی‌و بۆ س����نوردانان بۆ‬ ‫هه‌ندێ����ک چاوەڕوانی پەڕگی����رو حەزو‬ ‫ئارەزوی نەشیاو کاردەکات‪ .‬نەمان یان‬ ‫الوازبونی ئەم ویژدان����ە کۆمەاڵیەتییە‪،‬‬ ‫بەش����ێکە لەئاکاری����ی ئ����ەو دونیایەی‬ ‫لەپاڵ قەیرانی بەهاو کێش����ەی نەمانی‬ ‫به‌هاکان����دا هاتۆتەکای����ەوە‪ .‬ئەم����ەش‬ ‫مان����ای دروس����تبونی کێش����ەی گەورە‬ ‫لەئامێزانبون����ی کۆمەاڵیەتیدا‪ .‬بەکورتی‬ ‫ئانۆم����ی دەرەنجام����ی فەش����ەلی هه‌مو‬ ‫جۆرەکان����ی ئامێزانبونی کۆمەاڵیەتییە‪،‬‬ ‫هه‌س����تکردن بەتەنهای����ی بەق����وڵ‪،‬‬ ‫بەنائومێدی����ی‪ ،‬بەنەبون����ی ئامانجێ����ک‬ ‫لەژیاندا‪ ،‬ناونیشانە سەرەکییەکانی ئەم‬ ‫دۆخی هه‌ڵوەش����اندنەوەی ئامێزانبونی‬ ‫کۆمەاڵیەتییە‪ .‬ئەمەش مانای دروستبونی‬ ‫دونایەیەکە کە بەھیچ شێوەیەک مانایەک‬ ‫بەئینتیم����ای م����رۆڤ ب����ۆ مرۆڤەکانی‬ ‫دەوروب����ەری ن����ادات‪ .‬ن����ە ئینتیما بۆ‬ ‫خێزان‪ ،‬نە ئینتیما بۆ دین‌و نە ئینیتیما‬ ‫بۆ سیاس����ەت‪ ،‬نە ئینتیما بۆ کۆمەڵگا‪،‬‬ ‫ھیچ مانایەکیان بۆ نامێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی ل����ەم دونیای����ەدا ڕودەدات‬ ‫جێلێژکردن����ی بەردەوام����ی "ملمالنێ" و‬ ‫"ناکۆکی" و "ناتەبایی" یەکی بێچاودێریی‌و‬ ‫بەدور لەهه‌مو بەهایەکی ئەخالقییە‪ ،‬بە‬ ‫"هاریکاریی" و "هاودەمیی" و "هاوماڵیی"‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‪ .‬دۆخی هه‌ر کەس بۆ خۆی‌و‬ ‫لەس����ەر حیسابی ملش����کاندنی ئەویتر‪،‬‬ ‫بێگوێدان����ە دەرەنجامی کارەکان بۆ ئەو‬ ‫ناوەن����دە کۆمەاڵیەتییەی کە مرۆڤەکان‬ ‫تیای����دا دەژی����ن‪ ،‬دۆخی بااڵدەس����تەو‬ ‫دونیایەک����ی پڕ لەنامۆب����ون‌و غەریببون‬ ‫بەیەکتری����ی دروس����تکردوە‪ .‬پەتایەکی‬ ‫گەورەی بەدەس����تھێنانی هه‌مو شتێک‬ ‫کە بکرێت بەرژەوەندییه‌ کەس����ییەکان‬ ‫بەھێزبکات لەهه‌مو ش����وێنێکدایە‪ ،‬بەبێ‬ ‫ئەوەی بەهایەک یان ڕستێک بەها هه‌بن‬ ‫سنورێک بۆ بەرزبونەوەی پلەی گەرمای‬ ‫ئەم پەتایەو ئەو خەیاڵە کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاسییە کەمبکاتەوە کە لەم پەتایەوە‬ ‫دروستدەبێت‪ .‬ئەم دۆخە لەکوردستاندا‬ ‫لەئاستە سیاسییەکەیدا بەشەڕی درێژی‬ ‫براکوژیی‌و بەڕاونانی خەڵکی سلێمانی بۆ‬ ‫هه‌ولێرو خەڵکی هه‌ولێر بۆ س����لێمانی‌و‪،‬‬ ‫بەهه‌اڵت����ن لەزاخ����ۆوە ب����ۆ هه‌ڵەبجەو‬ ‫لەهه‌ڵەبج����ەوە ب����ۆ دھۆک‪ ،‬کۆتاییهات‪.‬‬ ‫دوای ئەوەش بەناو دونیایەک ملمالنێی‬ ‫جەردەیی داب����ڕاو لەالن����ی هه‌رەکەمی‬ ‫هه‌ر بەهایەکی ئینس����انیی‌و ئەخالقییدا‬ ‫تێپ����ەڕی‪ ،‬ت����ا ئاس����تی پەالماردان����ی‬ ‫دەسەاڵت بۆ کۆمەڵگاو کوشتن‌و ڕاونان‌و‬ ‫نانبڕین����ی هه‌م����و ئەوان����ەی بەفیکەی‬ ‫ئ����ەم حیزب ی����ان ئ����ەو حیزب����ی تر‪،‬‬ ‫ئەم ی����ان ئەو باڵی ن����او هه‌مان حیزب‬ ‫هه‌ڵناپەڕن‪ .‬ئەوەی لەسااڵنی نەوەدەوە‬ ‫بەشێوەیەکی بەردەوام لەدونیای ئێمەدا‬ ‫ڕودەدات‪ ،‬نەمان‌و بزربونی ئەو ش����تەیە‬ ‫کە کۆمەڵناس����ەکان ناوی "یاس����اکانی‬ ‫هه‌ڵسوکەوت"‪,"rules of conduct" ،‬‬ ‫لێدەنێن‪ .‬ونبون‌و لەناوچونی ئەو کۆدە‬ ‫ئەخالقییان����ەی ک����ە الن����ی هه‌رەکەمی‬ ‫ژیانێک����ی ئەخالقی����ی دابیندەکەن‪ ،‬ئەو‬ ‫هه‌ستە بەمرۆڤ دەبەخشن کە شتێکی‬ ‫هاوبەش����ی لەگەڵ ئەو ژینگەیەدا هه‌یە‬ ‫کە تیای����دا دەژی‪ ،‬هاریکاری تاکەکەس‬ ‫دەکات بۆ ئ����ەوەی ئامێزانی ئەو دونیا‬

‫شێوازی دەوڵەمەندبون‬ ‫لەکوردستاندا‬ ‫بەشێوەیەک ناماقوڵە‬ ‫هه‌مو مەعقولیەتێکی‬ ‫ڕێژەییشی‬ ‫لەهه‌ژارکەوتن‌و‬ ‫نەبونیی سەندۆتەوە‬ ‫هه‌م کردەی‬ ‫دەوڵەمەندبونەکەو‬ ‫هه‌م دۆخی‬ ‫هه‌ژارکەوتنەکە‬ ‫وەک غەدرێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی قابیلی‬ ‫تەحەمولنەکردن‬ ‫وێنادەکرێت‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی‌و ئەخالقیی‌و سیاس����یی‌و‬ ‫دینیی����ە ببێت کە ئامادەیە‪ .‬ئەو خاڵەی‬ ‫دۆرکهایم جەغتی لێدەکات ئەوەیە لەهه‌ر‬ ‫ش����وێنێکدا ئامێزانبون����ی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫بەھێزبێت‪ ،‬لەوێدا ب����ڕو ڕادەی ئانۆمی‌و‬ ‫بڕو ڕادەی خۆکوشتنیش کەمترە‪.‬‬ ‫دۆخی ئابوریی‌و خۆکوشتن‬ ‫دورکهای����م پێیوای����ە ک����ە لەگ����ەڵ‬ ‫گەورەبون����ی قەیران����ە ئابورییەکان����دا‬ ‫دیاردەی خۆکوش����تنیش زۆرتردەبێت‪،‬‬ ‫ئەم����ە ئەزمون����ی خۆرئ����اوات بەوردیی‬ ‫نیشانی ئەدات‪ .‬بەاڵم دۆرکهایم پێیوایە‬ ‫هه‌ژارکەوت����ن‌و نەبونیی خۆیان ھۆکاری‬ ‫خۆکوش����تن نی����ن‪ ،‬چونک����ە تەنانەت‬ ‫لەدۆخی گەش����ەکردن‌و دەوڵەمەندبونی‬ ‫ئابوریش����دا خۆکوش����تن ه����ه‌ر هه‌یەو‬ ‫ڕێژەکەش����ی زیاددەکات‪ .‬ل����ەم ڕوەوە‬ ‫دۆرکهایم ئیتالیا لەسەدەی نۆزدەهه‌مدا‬ ‫بەنمون����ە وەردەگرێت‌و نیش����انیئەدات‬ ‫کە گەش����ەکردنی ئابوریی ئیتالیا دوای‬ ‫یەکگرتنەوەی ئیتالیا لەس����اڵی ‪،١٨٧٠‬‬ ‫لەڕێ����گای زیادبونی ژمارەی ماش����ێنی‬ ‫بەرهه‌مھێن����ان‪ ،‬باش����تربونی بازرگانی‌و‬ ‫باش����تربونی ڕێگاوب����ان‌و هاتوچ����ۆ‪،‬‬ ‫بەرزبون����ەوه‌ی موچ����ە بەڕێ����ژەی ‪٣٥‬‬ ‫لەس����ەدا بو‪ ،‬کەچی لەنێوان س����ااڵنی‬ ‫‪ ١٨٧٣‬ت����ا ‪ ١٨٨٩‬ڕێژەی خۆکوش����تن‬ ‫بەڕادەی ‪ ٢٨‬لەسەد زیاددەکات‪ .‬هاوکات‬ ‫واڵتانێک لەڕوی ئابورییەوە الوازو دۆخی‬ ‫هه‌ژاریی تیایاندا پەژارەیەکی ئینس����انی‬ ‫گ����ەورەی دروس����تکردوە‪ ،‬کەچ����ی یان‬ ‫خۆکوش����تنیان تێدا نییە‪ ،‬یان ڕێژەکەی‬ ‫زۆر الوازە‪ ،‬دورکهایم نمونەی ئیرلەنداو‬ ‫کاالبری دەھێنێت����ەوە‪ .‬لێرەوە دورکهایم‬ ‫ئەنجامگیریی دەکات‌و دەڵێت پێویستە‬ ‫پەیوەن����دی نێ����وان دۆخ����ی ئابوریی‌و‬ ‫دیاردەی خۆکوش����تن بەش����ێویەکی تر‬ ‫لێکبدرێت����ەوە‪ ،‬ن����ەک پەیوەندییەک����ی‬ ‫ڕاستەوخۆ لەنێوان هه‌ژاریی‌و خۆکوشتندا‬ ‫گریمانبکەین‪ .‬ئەوەی پەیوەندیی نێوان‬ ‫خۆکوش����تن‌و هه‌لومەرج����ی ئابوری����ی‬ ‫لێکئەداتەوە خودی هه‌ژاریی خۆی نییە‪،‬‬ ‫بەڵک����و تێکچونی ئەو هاوس����ەنگییەیە‬ ‫ک����ە لەنێوان هه‌ژاری����ی‌و دەوڵەمەندییدا‬ ‫لەکۆمەڵگادا دروس����تدەبێت‪ .‬ش����ێوانی‬ ‫ئ����ەو پەیوەندی����ی‌و چاوەڕوانیانەیە کە‬ ‫هه‌ژاریی بەدەوڵەمەندبون‌و دەوڵەمەندیی‬ ‫بەهه‌ژاریی����ەوە گرێئ����ەدات‪ .‬ب����ۆ‬ ‫ڕونکردنەوەی ئەم خاڵە دورکهایم باس‬ ‫لەپەیوەندی نێوان پێداویس����تییەکانی‬ ‫م����رۆڤ‌و ئامرازەکان����ی دابینکردنی ئەو‬ ‫پێداویستییانە دەکات‪ .‬ئەم خاڵە بەالی‬ ‫دورکهایمەوە گرنگە‪ .‬بەر لەهه‌مو شتێک‬ ‫دورکهایم پێ لەسەر گرنگیبونی کۆمەڵێک‬ ‫بەها دادەگرێت کە بتوانن س����نورێک بۆ‬ ‫ئارەزوو پێداویس����تییە زۆرەکانی مرۆڤ‬

‫بەراورد دەکات‪ .‬شێوازی دەوڵەمەندبون‬ ‫لەکوردستاندا بەش����ێوەیەک ناماقوڵە‪،‬‬ ‫هه‌م����و مەعقولیەتێک����ی ڕێژەییش����ی‬ ‫لەهه‌ژارکەوتن‌و نەبونیی س����ەندۆتەوە‪.‬‬ ‫ه����ه‌م ک����ردەی دەوڵەمەندبونەکەو هه‌م‬ ‫دۆخ����ی هه‌ژارکەوتنەکە وەک غەدرێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی قابیل����ی تەحەمولنەکردن‬ ‫وێنادەکرێت‪ .‬ئەم شێوازی دەوڵەمەندبونە‬ ‫نەک تەنه����ا نایەکس����انییەکی گەورەو‬ ‫دابەش����بونی کۆمەاڵیەتی����ی ق����وڵ‬ ‫دروس����تدەکات‪ ،‬بەڵکو دەس����کارییەکی‬ ‫قوڵی سیستمی چاوەڕوانییەکان دەکات‌و‬ ‫گەش����ەو کەڵەکەبون����ی لەس����ەرخۆی‬ ‫سەرمایەو حەزو عەشق بۆ کارکردنیش‪،‬‬ ‫وێراندەکات‪ .‬ئ����ەوەی وایکردوە مرۆڤی‬ ‫ئێمە حەزی بەئیشکردن نەبێت‌و تاقەتی‬ ‫کارکردنی نەمابێت‪ ،‬ئ����ەوەی وایکردوە‬ ‫واڵت پڕببێ����ت لەکرێ����کاری ه����اوردە‪،‬‬ ‫ئاکارێک����ی ئەبەدی نییە ل����ە "ڕۆحی"‬ ‫ئینسانی کورددا‪ ،‬بەڵکو پەیوەندیی بەو‬ ‫ڕاس����تییەوە هه‌یە کە ئیش����کردن چیتر‬ ‫سەرچاوەی پێشکەوتنی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫دەوڵەمەندب����ون‌و پارەداری����ی نیی����ە‪.‬‬ ‫پەیوەن����دی نێ����وان ئیش‌و س����ەرمایە‬ ‫بەتەواوی تێکچوە‪ .‬ئیش چیتر سەرچاوەی‬ ‫دەوڵەمەندب����ون نیی����ە‪ ،‬میکانیزمەکانی‬ ‫دەوڵەمەندبون‌و کەڵەکەکردنی سەرمایە‬ ‫کەناڵ����ی تری����ان دروس����تکردوە‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخ����ە وادەکات ئیش����کردن نەتوانێت‬ ‫چیتر هه‌س����تی ڕازیبون‌و بەختەوەریی‬ ‫لەن����او مرۆڤ����ی ئێم����ەدا بخولقێنێ����ت‪.‬‬ ‫بێنرخکردن����ی ئیش وەک س����ەرچاوەی‬

‫دابنێ����ن‪ ،‬ک����ە زۆرجار دەکرێ����ت تەواو‬ ‫ش����ێوەیەکی ناماقوڵ‌و ناعەقاڵنی بگرنە‬ ‫خۆی����ان‪ .‬ئ����ەم بەه����او ئەخالقیەتەش‬ ‫دەبێ����ت ش����تێک بێت کۆمەڵ����گا ڕێزی‬ ‫بگرێ����ت‪ ،‬کۆمەڵگا س����ەپێنەری بێت‪،‬‬ ‫گروپە کۆمەاڵیەتیی����ەکان پەیڕەوکەری‬ ‫ب����ن‪ .‬دورکهای����م پێیوای����ە لەهه‌م����و‬ ‫کۆمەڵگایەکدا بەرامبەر بەهه‌ر پیش����ەو‬ ‫کارێک‪ ،‬هه‌ندێک بەه����او نرخی تایبەت‬ ‫هه‌یە‪ ،‬بەرامبەر پیش����ە جیاوازەکانیش‬ ‫بەهاو نرخی جیاواز ه����ه‌ن‪ .‬ئەم بەهاو‬ ‫نرخانە بەشێوەیەکی ھیرارکی ڕێکخراون‪.‬‬ ‫هه‌ندێکی����ان بەرزو هه‌ندێکی����ان نزمن‪،‬‬ ‫مرۆڤەکان شوێنی تایبەت‌و دیاریکراویان‬ ‫لەناو ئەو سیس����تمی ڕێکخستنەدا هه‌یە‬ ‫ک����ە س����نورێک ب����ۆ چاوەڕوانییەکانی‌و‬ ‫ئاس����تی قبوڵک����ردن‌و قبوڵنەکردن����ی‬ ‫ژیانیان دادەنێت‪ .‬هه‌میش����ە سنورێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی هه‌یە کە نیش����انیئەدات‬ ‫تا کوێ‌ کەس����ێکی س����ەر بەپیشەیەکی‬ ‫دیاریک����راو‪ ،‬ی����ان ئەندام����ی توێژێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی یان چینێ����ک‪ ،‬بتوانێت‬ ‫دەوڵەمەندبێت‪ .‬وات����ە دەوڵەمەندبون‌و‬ ‫پارەداریی یاس����او بەه����او نۆرمی تایبە‬ ‫بەخ����ۆی هه‌یە‪ ،‬کە کۆمەڵ����گا لەمێژوی‬ ‫خۆیدا دروستیدەکات‪.‬‬ ‫ئەوەی لەکوردس����تاندا وێرانبوە ئەو‬ ‫سیس����تمی بەهاو نۆرمەیە کە لەدەوری‬ ‫دی����اردەی دەوڵەمه‌ندب����ون‌و هه‌ژاری����ی‬ ‫دروس����تبوە‪ .‬تێکچون����ی هاوس����ەنگیی‬ ‫نێ����وان ئ����ەم دو دیاردەیەی����ە‪ .‬ئەوەی‬ ‫لەکوردس����تاندا بوە بەبەه����او نۆرم بۆ‬ ‫دەوڵەمەندبون‪ ،‬بێنۆرمی����ی‌و بێبەهایی‬ ‫خۆیەت����ی‪ ،‬نەمان����ی ھی����چ حەرامێکی‬ ‫ئەخالقیی‌و کۆمەاڵیەتی����ی‌و دینییە کە‬ ‫بتوانێت س����نورێک بۆ ویستی ئاوساوی‬ ‫دەوڵەمه‌ندبون دابنێت‪ .‬لەکوردس����تاندا‬ ‫ش����تێک دروس����تبوە دەکرێ����ت ن����اوی‬ ‫"بەموقەدەس����کردنی دەوڵەمەندبون����ی"‬ ‫لێبنێین کە لەفۆرمی پەرس����تنی پارەو‬ ‫سەرمایەدا دەردەکەوێت‪ ،‬بەجۆرێک ئەوە‬ ‫گرنگ نییە مرۆڤ بە چ شێوەیەک‌و لەچ‬ ‫ڕێگایەکەوە دەوڵەمەند دەبێت‪ ،‬ئەوەی‬ ‫گرنگ����ە خ����ودی دەستگەیش����تنەکەیە‬ ‫بەپ����ارە‪ .‬بەش����دارینەکردنیش ل����ەم‬ ‫کەرنەڤاڵی تەقدیس‌و پەرستنی پارەیەدا‪،‬‬ ‫نەک تەنه����ا وەک گێلیەتییەکی تەواوو‬ ‫بێعەقڵییەکی کەم وێنە دەبینرێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وەک ڕێزنەگرتن����ی موقەدەس خۆش����ی‬ ‫وێنادەکرێ����ت‪ ،‬وەک کوفرێک����ی گەورە‪.‬‬ ‫هه‌مو ئەمانەش لەژینگەیەکی سیاسیی‌و‬ ‫ئابوریی وا لێ����ڵ‌و تاریکدا کە ڕێگاکانی‬ ‫دەستگەیشتن بەپارەو دەوڵەمەندبونی‬ ‫خس����تۆتە دەرەوەی هه‌ر چاودێرییەکی‬ ‫یاس����ایی‌و ه����ه‌ر لێپرس����ینەوەیه‌کی‬ ‫ئەخالقی����ی‌و ویژدانیی����ەوە‪ .‬ئەم دۆخە‬ ‫لەدونیای ئێم����ەدا دۆخ����ی‌ ناڕازیبون‌و‬ ‫گلەی����ی‌و گازەندەیەک����ی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫ھێجگار فراوانی دروستکردوە‪ .‬بەحوکمی‬ ‫تێکچون����ی مۆدێل����ی دەوڵەمەندب����ون‬ ‫کەس����ەکان زەحمەتە بتوانن س����نوری‬ ‫س����نوری‬ ‫چاوەڕوانییەکانی����ان‌و‬ ‫ئارەزوەکانی����ان دەستنیش����انبکەن‪،‬‬ ‫بێنۆرمی����ی نوخب����ە دەوڵەمەن����دە‬ ‫بااڵدەستەکەش‪ ،‬بوەتە ھۆی وێرانکردنی‬ ‫س����ەرجەمی سیس����تمە ئەخالقی����ی‌و‬ ‫بەهاییەکان����ی ناو کۆمەڵ����گاو دۆخێکی‬ ‫دروس����تکردوە بڕێک����ی گ����ەورەی ئەو‬ ‫کۆمەڵگایە هه‌س����ت بەغەدرێکی گەورە‬ ‫ب����کات‪ .‬وەک وتم مەس����ەلەکە بەپلەی گەش����ەکردنی کۆمەاڵیەتی����ی‪ ،‬ھۆکاری‬ ‫یەکەم مەس����ەلەی هه‌ژاری����ی‌و نەداریی سەرەکی وێرانبونی سیستمی بەهاکانی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو مەس����ەلەی تێکچونی ئەو کارکردن����ە‪ ،‬لەپێ����ش هه‌موانیش����ەوە‬ ‫هاوس����ەنگییەیە ک����ە هه‌ژاری����ی لەگەڵ بەهای دابەش����کردنی کار لەکۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ئەو مۆدێلە تازەی����ەی دەوڵەمەندبوندا ئ����ەم دۆخە وایکردوە ملمالنێ لەس����ەر‬ ‫دروس����تبونی پێگە کۆمەاڵیەتیی����ە گرنگەکان‪ ،‬ببێتە‬ ‫دروس����تیدەکات‪.‬‬ ‫س����ەرمایەداریی گ����ەورە بەخێراییەکی ملمالنێیەک����ی توند‪ ،‬ل����ەدەرەوەی هه‌ر‬ ‫پێوانەی����ی‪ ،‬هاوش����انە بەهه‌ژارکەوتنی ن����رخ‌و بەهایەکدا‪ .‬کێش����ەکە ئەوە نییە‬ ‫گەورە بەهه‌م����ان خێرایی‪ .‬ئەم دوانەش م����رۆڤ بیر لەو ش����تانە بکات����ەوە کە‬ ‫لەپەیوه‌ندییەک����ی زۆر ناوهاوس����ەنگ‌و ھێش����تا نییەتی‌و بەدەس����تینەھێناوە‪،‬‬ ‫لەدۆخ����ی خۆبەی����ەک بەراوردکردنێکی بەڵک����و ئەوەی����ە نەبونی ئەو ش����تانە‬ ‫بەردەوام����دان‪ .‬تراژیدیای خۆکوش����تنی وەک زیان ی����ان وەک دواکەوتنی تەواو‬ ‫دو خوشکەکە لەسەیدسادق‪ ،‬بۆ نمونە‪ ،‬لەژی����ان‪ ،‬ی����ان وەک زەرەرو زیانێک����ی‬ ‫پەیوەندیی بەم دۆخەوە هه‌یە‪ .‬ڕاس����تە گەورە وێنابکات کە بەهه‌ر نرخێک بوە‬ ‫ئەو دو خانمە هه‌ژار بون‪ ،‬بەاڵم ئەوەی پێویس����تە قەرەبوبکرێتەوە‪ .‬ئەوەی لەم‬ ‫ئەوانی کوش����ت هه‌ژاری����ی نەبو‪ ،‬بەڵکو دۆخی ئانۆمییە ئابورییەدا دروستدەبێت‬ ‫بەراوردکردن����ی هه‌ژاری����ی خۆی����ان بو بونەوەرێک����ە ن����ەک تەنها هه‌س����تدەکات‬ ‫بەدەوڵەمەندبونی خێرای کەسانی تری ک����ە بەهای����ەک لەئ����ارادا نیی����ە قابیلی‬ ‫ناو ئەو دونیایەی تیایدا دەژین‪ .‬ئەوەی ڕێزلێگرتنبێت‪ ،‬بەڵکو هه‌ستێکی گەورەش‬ ‫ئەو دو خانمەی بەرەو خۆکوشتن پاڵنا بەغەدرلێکردنی تیادا دروس����تبوە‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئەو دۆخی بەراوردکارییە ڕۆژانەییەیە کە ئەمە لەن����او ژینگەیەکدا ک����ە بەرخۆریزم‬ ‫جۆرە تازەکان����ی هه‌ژاریی لەکۆمەڵگای تیایدا ئایدیۆلۆژیای بااڵدەستە‪.‬‬ ‫ئێم����ەدا خ����ۆی بەج����ۆرە تازەکان����ی‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫دەوڵەمەندب����ون لەهه‌م����ان دونی����ادا‪،‬‬

‫ئەوەی وایکردوە‬ ‫واڵت پڕببێت‬ ‫لەکرێکاری‬ ‫هاوردە‪ ،‬ئاکارێکی‬ ‫ئەبەدی نییە لە‬ ‫"ڕۆحی" ئینسانی‬ ‫کورددا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پەیوەندیی بەو‬ ‫ڕاستییەوە هه‌یە‬ ‫کە ئیشکردن‬ ‫چیتر سەرچاوەی‬ ‫پێشکەوتنی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫دەوڵەمەندبون‌و‬ ‫پارەداریی نییه‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ڕۆڵی هێڵی تارمایی‪ ،‬چەند سه‌رنجێ بۆ‬ ‫دیوی ناوەوەی بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫هەڤاڵ سەید حەسەن‬ ‫لەناو ژینگەی پڕ لە(دڵڕەقی‪ ،‬ناعەدالەتی‪،‬‬ ‫گەندەڵ���ی‪ ،‬ه���ەژاری‪ ،‬نەخوێن���دەواری‪،‬‬ ‫نەخۆش���ی)یەوە! گۆڕان وەک زیندەخەوێ‪،‬‬ ‫ب���و بەمای���ەی هومێ���دو هی���وای زۆرێ‬ ‫لەهاونیشتیمانیان‪ .‬سەدان مرۆڤی شەریف‌و‬ ‫خۆبەخش‪ ،‬بەبێ گوێدانە هەڕەشەی گیانی‌و‬ ‫مادی‪ ،‬لەپێناو بەدیهێنانی ئاشتی‌و ئاسایش‌و‬ ‫خۆش���گوزەرانی‌و دادوەری‪ ،‬خۆیان خستە‬ ‫س���ەر چەقەی ڕێی پوچیی‌و پاشاگەردانی‌و‬ ‫بێدادی‌و نابەرپرسی لەکوردستاندا‪ .‬لەپێناو‬ ‫تەنککردنەوەی ترسی خەڵک لەچارەنوس‌و‬ ‫هێنان���ە ئ���ارای زەمین���ەی پێکەوەژیان‌و‬ ‫ڕێکخس���تنی پەیوەن���دی هێ���زە ڕکابەرە‬ ‫سیاس���ییەکانی کوردس���تان‪ ،‬بەهومێ���دی‬ ‫جێگیرکردنی بزاڤێکی کۆمەاڵیەتی جیاواز‪،‬‬ ‫خاوەن ف���ۆڕم‌و ناوەرۆکێکی نزیک لەیەک‪،‬‬ ‫تا گۆڕانێکی پێویست‌و ڕاستەقینە بەرقەرار‬ ‫بکات‪ ،‬نیازوابو لەس���ەرچاوەکانی خەباتی‬ ‫مەدەنی‌و سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی ناتوندوتیژەوە‬ ‫هەن���گاو هەڵگرێ بۆ خۆگەیاندنە ئاس���تێ‬ ‫لەپێگەیینی هێ���زو قودرەتی حەرەکی‪ ،‬کە‬ ‫گونجاوب���ێ لەگ���ەڵ بەرەنگارییەکانی ڕۆژ‪.‬‬ ‫لەم پێناوەدا ژمارەیەکی زۆر هەڵس���وڕاوو‬ ‫چاالک���وان‪ ،‬بەگۆش���ت‌و خوێن���ی خۆیان‪،‬‬ ‫بەبەخش���ندەیی‌و لەخۆبردوی���ی هاتن���ە‬ ‫مەیدان‌و لەوە زیات���ر نەدەکرا کە کردیان‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم خەون���ەکان لەب���ەر زۆری لەمپەرو‬ ‫ڕێگرەکانی زیاتر ناوەخۆو کەمتر دەرەکی‪،‬‬ ‫زۆربەی جار به‌ئاگادەهێنرایەوە بەمۆتەکە‪،‬‬ ‫بەگەرەالوژەی گەمەکردن بەویست‌و ئامانجە‬ ‫نزیک‌و دورەکانی خەڵ���ک‪ ،‬بەبلۆکی ناوبڕو‬ ‫بێدەنگکەرەوەو بێباکی ژورەکان‪ ،‬کە تەنها‬ ‫جارج���ارە بەبڕیاری لەپڕو ناسس���تماتیکی‬ ‫ئەوخەڵکانەی���ان بیردەکەوت���ەوە ک���ە‬ ‫بەش���ێوەیەکی مەیدان���ی لەن���او خەڵ���کا‬ ‫لەکاردابون‪ ،‬بەتێپەڕاندن‌و دەرچون لەبەرنامەو‬ ‫ڕێنومایی���ە بنەڕەتیی���ەکان‪ ،‬بەمامەڵ���ەی‬ ‫شتئاس���او م���ردو لەگ���ەڵ هەڵس���وڕاوانی‬ ‫ج���دی‪ ،‬بەس���ەپاندنی بڕی���اری ڕەه���ای‬ ‫ژمارەی���ەک لەفەرمانبەران(تەعینک���راوان)‬ ‫ی ژورەکان زۆرج���ار وەک ڕێکخ���راو لەناو‬ ‫ڕێکخراو دەرکەوتنی���ان هەبو‪ ،‬بەاڵم ئەوان‬ ‫لەپێگەی بزرو نادیار‪ ،‬تەنها بۆ حەملەیەک‬ ‫ئامادەسازی دەکرا کە لەبەرنامەو ئەجێندای‬ ‫خۆیاندا جێیگرتب���و‪ ،‬بڕیارەکانیش زۆربەی‬ ‫جار بەب���ێ هیچ لێکدانەوەو تەفس���یرێکی‬ ‫مەعقول‪ ،‬کە لەگەڵ گیانی بەش���داری کاراو‬ ‫ئەرێن���ی گونجاب���ێ‪ ،‬ه���ەر ڕۆژە بەگوژم‌و‬ ‫ش���ێوازێ دادەس���ەپێندراو ش���ۆڕدەکرایە‬ ‫خوارەوە‪ .‬بەس���وک ڕوانین لەکارو خەباتی‬ ‫ئەندامان���ی دەرەوەی ئەڵق���ەی ژورەکان‪،‬‬ ‫بەئامرازکردن‌و بەکەم گرتنی زۆربەی کەناڵە‬ ‫ئازادو مەدەنیی���ەکان‪ ،‬بەس���ودوەرگرتنی‬ ‫مش���ەخۆرانە لەمرۆڤ���ە پێگەیش���ت‌و‬ ‫خۆڕس���ک‌و خۆبەخش���ەکان‪ ،‬ک���ە خاوەن‬ ‫ب���ون‌و پێش���ینەییەکی دور لەپێگەیاندنی‬ ‫خودی بزوتنەوەی گ���ۆڕان بون‪ ،‬کە دەکرا‬ ‫بەش���ێوەیەکی زات���ی وەرگیرێ���ن‌و لەکارو‬ ‫خەباتی سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و ئابوری‬ ‫ش���وێنی ش���یاوی خۆی���ان وەربگ���رن بۆ‬ ‫خزمەت‌و س���ودی گشتی کۆمەاڵنی خەڵکی‬ ‫کوردستان‪ ،‬نەک بۆ سودی کاتی‌و شەخسی‬ ‫گ���روه‌و تاقمێک���ی خۆویس���ت‪ .‬لەڕێگەی‬ ‫زاڵکردنی ویستی ڕایەڵەیەکی هەستپێکراوی‬ ‫خۆ لەبەرچاوان ونکەری بان ئۆرگان‪ ،‬وەک‬ ‫تارماییه‌ک لەسەروی هەمو پەیکەرەو هزری‬ ‫ئافەرێنەران���ەی هەڵس���وڕاوانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕاندا بەبەردەوامی خۆس���ەپێنی دەکرد‪،‬‬ ‫لەپرسە گرنگ‌و چارەنوسسازەکاندا لەچەند‬ ‫کەس���ێکی بەژمارە کەمدەردەکەوتن‌و بەبێ‬ ‫پشتبەس���تن بەهیچ لۆگیک���ێ‪ ،‬بەکۆمەکی‬ ‫ئەوکەس���ە بێدەن���گ‌و بێچاالکییان���ەی کە‬ ‫بەبەردەوامی جێگەی ڕامان‌و پرس���یاربون‬ ‫لەناو ڕیزەكانی بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫زیاتر وەک ش���انەی دزەک���ردوی تەیاراتی‬ ‫پەڕگی���ری دین���ی‌و پارت���ی‌و باق���ی هێزە‬ ‫سیاس���ییەکانی کوردس���تان کە ئامانجیان‬ ‫ئەوەب���و لەڕێگ���ەی بزوتن���ەوەی گۆڕانەوە‬ ‫شەڕەکانی خۆیان ئەنجامدەن‌و ڕق‌و کینەی‬ ‫خۆیان بەس���ەر نەیارانی خۆیاندا هەڵڕێژن‪،‬‬ ‫هەم���و ئەمانە کاریگ���ەری یەکالکەرەوەیان‬ ‫لەس���ەر دیاریکردنی ئاڕاستەی بزوتنەوەکە‬ ‫دادەن���ا‪ ،‬ئ���ەم ش���ەبەحە بڕی���اردەرە‪،‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی بەرب�ڵ�او وەک ڤایرۆس���ێ‬ ‫لەباڵوبون���ەوەی بەردەوامداب���و‪ ،‬ل���ەدەرگا‬ ‫دەردەکرا لەپەنجەرەکانەوە دەهاتەژورەوە‪،‬‬ ‫س���ەرەنجام بوە هۆی هەراسانکردنی زۆرێ‬ ‫لەخەڵکە ژیرو هۆشیارەکە‪ ،‬ئەو بەشەش کە‬ ‫ئەجێندای خۆویس���تانە یابچوکی لۆکاڵی یا‬ ‫ئاوێتەیەک لەمانەو سۆزو شەیدایی بۆ کەسێ‬ ‫یا شارێ کۆیکردبونەوە‪ ،‬هەوڵی لێڵکردن‌و‬ ‫پێنەگەیش���تنی هەڵوێس���تێکی دروس���ت‌و‬

‫هەرهێزێکی سیاسی‬ ‫بەرلەوەی پالنی‬ ‫چونە ناو دەستەاڵتی‬ ‫هەبێ‪ ،‬گرنگە لەناو‬ ‫ڕیزەکانی خۆیدا‬ ‫ئەزمونێکی باشی‬ ‫لەخۆڕاگری هەبێ‌و‬ ‫هەڵسوڕاوانی‬ ‫پەروەردەی خەباتی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫شێوازەکانی بەرگری‬ ‫مەدەنی کردبێ‌و باری‬ ‫هزری‌و ئامادەییان‬ ‫قوڵتر لەگەلەکۆی‬ ‫کاتی‌و میزاجی بێ‬ ‫ڕاش���کاوانە بەرامب���ەری دەگرتەب���ەر‪ .‬ئەم‬ ‫خەت���ە بەبەردەوامی وەک هێزێکی نادیاری‬ ‫بان ئی���رادەی گۆڕانخوازان‪ ،‬ک���ەم تا زۆر‬ ‫بەگوێرەی پالنەکانی خۆیان ڕۆڵیانگێڕاوەو‬ ‫ڕێگر بوە لە‪ :‬پەڕینەوە بۆ دەستنیشانکردنی‬ ‫گرفت‌و عیلەتەکان‪ ،‬بۆ چونەپێشەوە بۆ ناو‬ ‫کانگای کێشەو گرفتە جدییەکانی ناوەخۆو‬ ‫س���ازکردنی زەمینەیەکی تەندروس���ت بۆ‬ ‫ڕوبەڕوبونەوەو گەیش���تن بەچارەس���ەرێکی‬ ‫گونج���او‪ ،‬ب���ۆ لغاوەکردن���ی قۆرخ���کاری‬ ‫پەیوەندییەکان‪ ،‬بۆ دەستبەس���ەرداگرتن‌و‬ ‫بەبارمتەگرتن���ی دۆکۆمێن���ت‌و کەره‌س���تە‬ ‫لۆجس���تییەکان‪ ،‬ئ���ەم هێڵ���ە هەمیش���ە‬ ‫بەسەرچاوەی نادیارو بەردەستخستنی ئەو‬ ‫بەرنامانەی کە وەک قەنداوێکی خۆشهەزم‌و‬ ‫ح���ازر هەڵدەڕژای���ە قوڕگ���ی بزاڤەکە‪ ،‬کە‬ ‫هیچ گرنگییەکی ب���ۆ جێگیرکردنی پێگەی‬ ‫کۆمەاڵیەتی بزوتن���ەوەی خەڵک دانەدەناو‬ ‫نەیاندەویست زەمینەیەکی لەبار بێنێتە ئارا‬ ‫بۆ دەس���تپێکردنی دیالۆگێکی بەرفراوانی‬ ‫ژیاری‪ ،‬لەنێوان پێکهاتەو مەیلە سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و مەزهەبییەکانی ناو ڕیزەکانی‬ ‫خ���ۆی‌و درێژکردن���ەوەی ب���ۆ دەرەوەی‬ ‫بزوتنەوەکەو‪ ،‬هەنگاونان���ی کرداری بەرەو‬ ‫لەیەکترتێگەیشتن‌و گەاڵڵەکردنی بنەمایەکی‬ ‫تۆکم���ەی پێکەوەژی���ان‌و پەرەبەخ���ۆدان‪.‬‬ ‫ب���ۆ فەراهەمکردن���ی هەلومەرج���ی دوبارە‬ ‫ڕێکخستنەوەی پەیوەندییەکانی خۆبەخۆی‬ ‫نزیک لەو سەوابیتانەی‪ ،‬کە لەڕوی تیۆرییەوە‬ ‫لەمیدیاکان بەئاشکرا بانگەشەی بۆ دەکرا‪،‬‬ ‫تا لەئاستی هەراش���تردا بزوتنەوەکە ببێتە‬ ‫شتێکی جۆری س���ه‌رنجڕاکێش‪ ،‬بۆ تەواوی‬ ‫کۆمەڵگ���ە‪ ،‬ب���ۆ س���ودگەیاندن بەهێ���زە‬ ‫سیاسییەکانی کوردس���تان‌و جێگیرکردنی‬ ‫ڕامێک���ی مۆدێ���رن‌و لەباری سیاس���ی بۆ‬ ‫ناوماڵی کورد‪ .‬بەواتایەکی تر‪ ،‬گوێزانەوەی‬ ‫بەسیس���تێمکردن‌و بەئینس���انیترکردنی‬ ‫ڕەوش‌و فەزای سیاس���ی لەگوتارەوە بۆ ناو‬ ‫ژیان لەپێگەی نزیکدا‪ ،‬پاش���ان گوزەر لەم‬ ‫پێگ���ە پتەوەوە ب���ۆ دەرو دور‪ .‬ژمارەیەکی‬ ‫زۆر لەئەن���دام‌و هەڵس���وڕاوی بزوتن���ەوەی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬گرنگی‌و بەهای کارو هەڵس���وڕانی‬ ‫سیاس���ی خۆیان ل���ەوەدا دەبینییەوە‪ ،‬کە‬ ‫بەرو بەرهەمی کارەکانی���ان بۆ پارێزگاری‬ ‫لەژیانبێ‪ ،‬بۆ پەرەدان بەهزری دیموکراتی‌و‬ ‫تەبایی‌و ئاش���تی‌و دادوەری زیاتربێ‪ ،‬نەک‬ ‫بەڕێگەی مارەبڕینێکی باوکساالری نهێنیدا‬ ‫ببردرێ‌و پاش���ان لەالیەن قوتبی سەرەکی‬ ‫گەندەڵی‌و بێدادی پەیوەندییەکە ئاشکراکرێ‪.‬‬ ‫ئاڕاستەی تەواوی بزوتنەوەکە بەشێوەیەکی‬ ‫ڕادی���کاڵ بگۆڕێ‌و بیگوازێت���ەوە بۆ بەرەی‬ ‫بەرگ���ری لەدزێوتری���ن نمونەی ئاش���کرای‬ ‫فەسادی ناو دونیای حوکمڕانی‪ .‬ڕامکردنی‬ ‫بزوتنەوەی چاکسازی بۆ کاردانەوەی بەهێزو‬ ‫تۆڵەو زاڵکردنی چەمک‌و ئامانجی سیاس���ی‬ ‫ن���اڕون‌و دوژمنکاران���ە‪ .‬موفاجەئەپێکردنی‬ ‫ئەندامانی بزوتنەوەکە بەبڕیارەکانی سەرو‪،‬‬ ‫نەک ه���ەر لەناو ئەڵقەی بازنەو ڕایەڵەکانی‬ ‫گۆڕان مایەوە‪ ،‬بەڵکو سەرسوڕمانی گەورە‬ ‫لەبڕی���اری لەپڕی چونە پاڵ دەس���تەاڵتی‬

‫بگ���ۆڕن بەح���ەوزی تەعمی���دو پاکبونەوە‬ ‫لەهەم���و خەت���او هەڵەکان‪ .‬ئ���ەو پاکیی‌و‬ ‫بێخەوشییە نس���بییەی کە هەیەو ئەوەیش‬ ‫کە لەخەیاڵدان���ی زۆرێ لەمرۆڤەکاندا بونی‬ ‫هەیە‪ ،‬لەکاری نزیکدا‪ ،‬لەخۆدروس���تکردندا‪،‬‬ ‫لە بردنەپێش���یی پرس���ە مرۆییەکان لەناو‬ ‫کۆمەاڵن���ی خەڵکدا بەدی���دێ‪ ،‬بەگوێگرتن‌و‬ ‫خوێندنەوەی دروس���ت بۆ ویس���تەکانیان‪،‬‬ ‫بەپەی���ڕەوی لەش���ەفافییەت‌و میکانیزمی‬ ‫دیموکرات���ی لەبڕی���او کار‪ ،‬لەجوتب���ون‬ ‫لەگەڵ ویس���تەکانی جەماوەرو نزیکبونەوە‬ ‫لێیان‌و بردنەپێش���ێی بازن���ەو ڕایەڵەکانی‬ ‫کار بەئاڕاس���تەی خەبات‌و کار بۆ خزمەتی‬ ‫ئەوان‪ ،‬ب���ۆ خۆش���گوزەرانیی‌و ئاش���تی‌و‬ ‫دادوەری‪ ،‬بەئیس���تیعابکردنی بەکارهێنانی‬ ‫ئالییەتێکی ناتوندوتیژ‪ ،‬بەدانبەخۆداگرتن‌و‬ ‫پەروەردەک���ردن‪ ،‬بەم میتۆدانەو بەئامانجی‬ ‫ڕون‪ ،‬دەک���رێ زەمین���ەی پێکەوەژی���ان‪،‬‬ ‫بەهەموخەس���ڵەتە جیاوازییەکانی‪ ،‬بۆ تاکو‬ ‫کۆی پێکهاتەکانی کۆمەڵگە فەراهەمکرێ‪.‬‬ ‫بەپەی���ڕەوی ل���ەم ڕێبازە ئاش���تیخوازانەو‬ ‫دروس���تەوە‪ ،‬دەک���رێ هەلومەرجێک���ی پڕ‬ ‫لەمتمانەو س���ەقامگیری‌و ئارام بۆ هەموان‬ ‫بێتەئاراو نزیکتربین���ەوە له‌ژیان‌و گوزەرانی‬ ‫ئەوڕۆم���ان‌و تێگەیش���تنمان ب���ۆی هەبێ‪.‬‬ ‫ڕەتکردنەوەی ڕەها بۆ هەر ڕەوت‌و الیەنێ‪،‬‬ ‫کپکردن���ی دەنگ���ی ئەوانیت���ر‪ ،‬تەقەال بۆ‬ ‫کۆتای���ی پێهێن���ان‌و س���ەرپێدانەواندنیان‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئامانجەکانی شۆڕشێکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫یا گۆڕان بەڕێگەی ئاشتیانە یەکناگرێتەوە‪.‬‬ ‫بزوتنەوەی خەڵک ناتوانێ بەبێ گرتنەبەری‬ ‫ڕێگ���ەی گفتوگۆی کراوە لەگ���ەڵ هەموان‬ ‫بەب���ێ جی���اکاری‌و تەعتیم‪ ،‬دەس���تەبەری‬ ‫پێگەی ڕاس���تی بونیان‌و مافەکانیان بکات‪.‬‬ ‫هێزێکی سیاس���ی کۆمەاڵیەت���ی نوێخوازی‬ ‫نزیک لەخەڵ���ک‪ ،‬ئەوکاتە دەتوانێ بەڵێنی‬ ‫ئارامی‌و س���ەقامگیری بەتەواوی کۆمەڵگە‬ ‫بدات‪ ،‬کە سەرەتا خۆی ئاوێتە بەو کلتورە‬ ‫ئارامە کردبێ‪ ،‬کە ئامانج‌و خواس���تی خۆی‬ ‫لەسەر بونیادناوەو دەیەوێ بیکاتە نۆرمێ‬

‫گۆڵکردن لەمردن‬

‫کۆنس���ەرڤەتیڤ گەندەڵ بو‪ ،‬کە بەرتەقای‬ ‫ناکاراک���ردن‌و هەڵگەڕان���ەوە لەتەواوی ئەو‬ ‫گوتاران���ەی کە ئامانجە س���تراتیجییەکانی‬ ‫بزوتنەوەک���ەی لەس���ەر هەڵنراب���و کەوتە‬ ‫زیندانییەکان����ی ن����او ئ����ۆردوگا‬ ‫بەرچاو‪ .‬دەرکەوتنی ئەو ئەندام ژورانەی کە‬ ‫زۆرەملێکان (‪ )KZ‬شوناس����یان نەبو‪،‬‬ ‫زۆربەیان بەتەعینات‪ ،‬پێگەی نوێنەرایەتییان‬ ‫بەڵکو خاوەن ژمارە بون‪ ،‬کە بانگیش‬ ‫پێبڕاوب���و‪ ،‬وەک چ���ۆن بەبڕیاری مەکتەبی‬ ‫دەک����ران بەژمارە بانگدەک����ران‪ ،‬نەک‬ ‫موفاجەئ���ەی هەڵس���وڕاوانیان دەک���ردو‬ ‫بەناو‪ .‬کاتێک بەش����ەمەندەفەری واڵغ‪-‬‬ ‫زۆرب���ەی ج���ار بەپێچەوان���ەی پەی���ڕەوی‬ ‫گوازەرەوە ب����ۆ ئۆردوگاکان دەھێنران‪،‬‬ ‫لەپرێنس���یپەکانی دەس���تەاڵتی ئاس���ۆیی‬ ‫س����ەرەتا ریزی����ان پێدەبەس����تن‪،‬‬ ‫لەکاری ڕێکخراوەییدا‪ ،‬لەترۆپکی پەیکەری‬ ‫ناچاردەک����ران ماوەیەک بەچیچکانەوە‬ ‫ڕێکخراوەییەوە بڕیارەکان ش���ۆڕدەکرایەوە‬ ‫دابنیش����ن تاوەک����و ئەژنۆکانی����ان‬ ‫کە کەندو کەلەنی نێوان وتارو کردارەکانی‬ ‫س����ڕدەبوو پەکیاندەک����ەوت‪ ،‬پاش����ان‬ ‫تی���ادا ڕون‌و هەس���تپێکراوبو‪ ،‬بەبڕیارێکی‬ ‫بەسەر قاوش����ەکاندا دابەش����دەکران‪.‬‬ ‫لەپ���ڕی مەکتەبی بزوتنەوەک���ە‪ ،‬گوژمی‬ ‫ل����ەو رۆژەوە”وەرزش“ لەوێن����ەی‬ ‫هێز ئاڕاس���تەی گ���ۆڕاو دژکەوتەوە لەگەڵ‬ ‫ئەش����کەنجەدانێکی سیس����تەماتیکی‬ ‫ت���ەواوی ئەو بانگەش���ەو بەرنامەو ئامانجە‬ ‫رۆژانە دەستیپێدەکرد‪” .‬وەرزشەکان“‬ ‫بنەڕەتییەکان‪ ،‬کە زیاتر لەچوار س���اڵ بو‬ ‫فۆرم����ی جیاوازیان ھەب����و‪ ،‬لەوێنەی‬ ‫کارو خەبات���ی بەردەوامی ب���ۆ وەڕێدەخرا‪،‬‬ ‫ریزگرت����ن‪ ،‬دانیش����تن‪ ،‬چۆک����دادان‪،‬‬ ‫ڕەوتی بزوتنەوەکە ئیرادەگەرانە‪ ،‬تەوزیفکرا‬ ‫لەسەردەست وەستان‪ ،‬سنگ بەزەویدا‬ ‫بۆ مەبەستێکی دورو دژ بەخۆی‪ .‬هەرچەندە‬ ‫خش����اندن‌و ھتد‪ .‬ھەرکەس����ێک لەشی‬ ‫لەڕوی کردارییەوە‪ ،‬پێگە گواس���تەنەوەکە‬ ‫س����وک نەبوای����ەو کارەکان����ی لەکاتی‬ ‫کوتوپڕ بو‪ ،‬بەاڵم بۆ خۆدورگرتن لەقەیرانی‬ ‫خۆیدا رانەپەڕاندای����ە‪ ،‬بیراز(فەالقە)‬ ‫ناوەخ���ۆی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان‪ ،‬ل���ەڕوی‬ ‫دەکرا‪ .‬ھەرکەس����ێک چاپوک‌و چاالک‬ ‫ڕاگەیاندن���ەوە ه���ەر بەدەمگەرمی جارانی‬ ‫نەبوای����ە‪ ،‬حەس����یرمەیدان دەک����را‪،‬‬ ‫هێڵدرای���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم ڕاس���تی بون���ی ئەم‬ ‫ھەرکەس����ێکیش الوازو کەنەفت بوایە‪،‬‬ ‫ملمالنێیە لەن���او هەناوی بزوتنەوەکەدا‪ ،‬بۆ‬ ‫بەگولله‌ی رەحمەت دەکوژرا‪ ،‬یان دەبرا‬ ‫زەمەنێک���ی زوتر ل���ەم زەرفییەتەی ئەوڕۆ‬ ‫بۆ ژوری گازبارانکردن‌و جەس����تەکەی‬ ‫دەگەڕێتەوە‪ ،‬کە زۆربەی هەڵسوڕاوانی جدی‬ ‫دەخرایە ن����او کورەی س����وتاندنەوەو‬ ‫لێی بەئاگابون‪ ،‬هەمیشە چارەی ئەو کەلێن‌و‬ ‫ژیان����ی دەکرا بەدوک����ەڵ‪ .‬ئەمە دۆخی‬ ‫بۆشاییانە بەکپکردنەوەو بێمنەتی لەوەالنانی‬ ‫”وەرزشکار“انەی ژیانی زیندانییانی ناو‬ ‫هەڵس���وڕاوان‌و پڕکردن���ەوەی بەکەس���انی‬ ‫ئۆردوگای زۆرەملێی نازییەکان بو کە‬ ‫ناکاراو بێئاگاو ناهۆشیارو شەیدا بەپۆست‌و‬ ‫جولەکەو سنتی‌و رۆماو سۆسیالیست‌و‬ ‫پێگ���ەی مەعنەوی ناوەخ���ۆ پڕدەکرایەوە‪.‬‬ ‫کۆمۆنیس����تەکانی زۆرب����ەی واڵتان����ی‬ ‫کات���ێ لەواری کردارییەوە بزوتنەوەکە چوە‬ ‫ئەوروپای تێدا کۆدەکرایەوە‪.‬‬ ‫ناو هەم���ان زومی حەرام‪ ،‬کە بەحیس���اب‬ ‫لەساڵی ‪١٩٤٢‬دا (ھانریش ھیملەر)‬ ‫دەمێک بو خۆیان بۆ گۆڕینی ئامادەکردبو‪.‬‬ ‫ی گ����ەورە نازی‪ ،‬کە س����ەرۆکی ھەمو‬ ‫زمانی ڕاگەیان���دن‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی بەڕیتمی‬ ‫ئۆردوگاکان بو‪ ،‬بڕیارێکی بۆ زیندانییان‬ ‫پێش���و بەکەیف���ی ژورەکان هەڵدەس���وڕا‪،‬‬ ‫دەک����رد کە لەم����ەودوا بۆی����ان ھەیە‬ ‫خەراپ‌و باشی جوتدەکردو سەرە نێزەو ڕمی‬ ‫وەرزش بکەن‪ .‬ئەم بڕیارەش����ی وەک‬ ‫ڕوشان‌و هەڕەشەی ڕەهای بێ سەنگرانەوەی‬ ‫دیارییەکی ناوێزەی سەرۆک (ھیتلەر)‬ ‫دەنارد بۆ س���ەر هەر کەسێ یان ڕەوتێکی‬ ‫بەڕای گشتیی فرۆشت‪ .‬دیارە زۆرینەی‬ ‫سیاس���ی کە ه���اوڕاو هاوئاکاری���ان نەبێ‬ ‫مێژونوس����ان لەس����ەر ئەوە ھاوڕان کە‬ ‫لەسیاسەتەکانیان‪ .‬سەرەڕای خستنەگەڕی‬ ‫بڕیاری وەرزش����کردن لەئۆردوگاکاندا‬ ‫ه���ەزاران دروش���م‌و پەیام���ی بەبری���ق‌و‬ ‫ھێندەی پابەندی ئ����ەوە بو کە دۆخی‬ ‫ب���اق‌و هەڵوروژێنەر‪ ،‬ماش���ێنی ڕاگەیاندن‬ ‫جەس����تەیی زیندانییان ب����اش بکات‪،‬‬ ‫سەرکەوتونەبو نەیتوانی ببێ بەسەرپۆشی‬ ‫بۆ ئ����ەوەی ھێزی کارک����ردن‌و توانای‬ ‫ڕاس���تییەکان‌و بیشارێتەوە‪ .‬لەناوەخۆ وەک‬ ‫بەرھەمھێنانیان برەوپێبدات‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫پێش���و ڕێگە بەدەربازبونی ڕاو بۆچونەکان‬ ‫پەیوەندی بەوەوە نەبو کە زیندانییان‬ ‫بۆ دەرەوە نەدەدراو کپدەکرایەوە‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫لەکاتی فەراغدا چێژ لەژیانیان ببینن‪.‬‬ ‫بنەمای ئەوەی نەوەک بەکەڵکی بەرەی هزر‬ ‫ھێزی دەس����تی کار بەبۆنەی جەنگەوە‬ ‫ژەنگاوی‌و ترس‌و تۆنان‌و گەندەڵی تەواوبێ‪،‬‬ ‫بەرەو نەمان دەچ����و‪ ،‬بۆیە زیندانییان‬ ‫ئەمەش لەسەرەتادا مەعقولییەتێکی تیابو‪،‬‬ ‫تاکە پڕکەرەوەی ئەم بۆش����اییە بون‬ ‫تاڕادەی���ەک زۆرب���ەی دەنگ���ە ناڕازییەکان‬ ‫کە لەپیشەس����ازیی چەک‌و تەقەمەنیدا‬ ‫پابەندبون پێیەوە‪ .‬بەش���ێ لەهەڵسوڕاوان‬ ‫دروس����تبوبو‪ .‬لەپ����اڵ ئ����ەم ھۆکارە‬ ‫بون بەگۆڕانخوازی ماڵ���ەوە‪ ،‬ژمارەیەکیش‬ ‫ئابوریی����ەدا نازیی����ەکان پێویس����تیان‬ ‫دەستیان لەکارکێش���ایەوە‪ ،‬بەاڵم قەوارەی‬ ‫بەپڕوپاگەندەش بو دژ بەو زانیارییانەی‬ ‫مەزنی بزوتنەوەکە لەن���او خەڵکابو‪ ،‬لەوێ‬ ‫کە لەس����ەر ژیانی وەحشەتئاسای ناو‬ ‫لەناو ئەو بەش���ەی کە زو درکی بەڕاس���تی‬ ‫ئۆردوگاکان بۆ دەرەوە دزەیان دەکرد‪.‬‬ ‫پێگ���ەو ڕوگ���ەی کالس���یکی بزوتنەوەکە‬ ‫ئەوان دەیانویست لەڕێگای وەرزشەوە‬ ‫کرد‪ ،‬زمانی گ���ڕاوی‌و چەقۆی تیژو بڕندەی‬ ‫نیش����انیبدەن کە دۆخی نیشتەجێیانی‬ ‫ڕاگەیاندن دەرەقەتیان نەهات‌و نەیترساندن‪،‬‬ ‫ن����او ئ����ۆردوگاکان چەن����دە باش����ە‪.‬‬ ‫هەڵوێس���تیان لەبەرامب���ەر بزوتنەوەک���ە‬ ‫ھەرئەمەش بووایک����رد کە دەربازبوان‬ ‫وەرگرت‪.‬‬ ‫تا س����ااڵنێکی زۆر باس����ی ئەم بابەتە‬ ‫بەش���ێ لەهەڵس���وڕاوانی بزوتن���ەوەی‬ ‫نەک����ەن‪ ،‬نەب����ا وێنایەک����ی پۆزەتیڤ‬ ‫گۆڕان بەو چاوە ل���ەم مانۆڕەیان دەڕوانی‪،‬‬ ‫لەس����ەر سیاس����ەتی نازییەکان لەناو‬ ‫ک���ە جێکردنەوەو تەوزیفکردن���ی تواناکانی‬ ‫ئۆردوگاکاندا دروستبکات‪.‬‬ ‫بزوتنەوەیەکی ڕیفۆڕمخ���واز لەناو ئەڵقەی‬ ‫سەرەڕای ئەم پاش����خانە ئابورییەی‬ ‫س���ەرەکی گەندەڵ���ی لەخولی هەش���تەمی‬ ‫بڕیارەکەی ھیملەر‪ ،‬وەرزش بەگشتیی‌و‬ ‫حوکومڕانی���دا‪ ،‬وەک تەوزیفکردنی زنجیی‌و‬ ‫بەتایب����ەت تۆپێن ب����و بەھۆکارێک بۆ‬ ‫کۆیلە ئەفریقییەکانە لەناو ڕیزی کۆمەڵەی‬ ‫کردنەوەی پەنجەرەیەکی بچوک بەسەر‬ ‫کۆکلۆس کالن‪ ،‬وەک ئەندامییەتی جولەکەیە‬ ‫ژیانی ئینس����انی ناو ئۆردوگاکاندا‪ ،‬بو‬ ‫لەناو پارتی نازیزس���ت(‪ .)١‬بەبۆچونی من‬ ‫بەدیارییەک کە بۆ چەند س����اتێکیش‬ ‫هەرهێزێکی سیاسی بەرلەوەی پالنی چونە‬ ‫بێ����ت زیندانیی����ان لەڕێگای����ەوە ژان‌و‬ ‫ناو دەستەاڵتی هەبێ‪ ،‬گرنگە لەناو ڕیزەکانی‬ ‫خ����ەم‌و ئازارەکانی����ان بیربچێت����ەوە‪.‬‬ ‫خۆی���دا ئەزمونێک���ی باش���ی لەخۆڕاگری بۆ تەواوی جوگرافیا ئینسانییەکەی خۆی‪ .‬زیندانیی����ەکان دوای چەندین کاتژمێر‬ ‫هەبێ‌و هەڵس���وڕاوانی پەروەردەی خەباتی بەنزیکایەتی‌و تێکەڵبون بەهەمو الیەنەکانی له‌کاری قورس‌و نائینسانی‪ ،‬دەیانتوانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و شێوازەکانی بەرگری مەدەنی ژیانی خەڵ���ک‪ ،‬بەچاندن���ی گیانی تەبایی لەرێ����گای تۆپێنکردن����ەوە پش����ویەک‬ ‫کردبێ‌و ب���اری ه���زری‌و ئامادەییان قوڵتر لەناو ڕیزەکان���ی خۆیدا دەتوانێ گوزەرکات بدەن‌و ژیانێکی تر بژین‪ .‬ھەر ئەمەش‬ ‫لەگەلەکۆی کاتی‌و میزاجی بێ‪ ،‬وەک باری بۆ دەس���تەبەری پەیتاپەیت���ای مافەکان‪ ،‬وایکرد ک����ە زو بکەونە خۆیان‌و تیپ‌و‬ ‫سەیرکەرانی یارییەکی تۆپتۆپێن یا فیلمێکی تەنانەت مافی ئەو الیەنانەیش کە لەبەرەی خولی وەرزش����یی‌و کەلەوپەلی وەرزش‬ ‫سینەما نەبێ‪ ،‬کە دوای کۆتایی نمایشەکە‪ ،‬ڕکابەری خۆیشیدان‌و دەرگیر بەیەکتربون‌و دروستبکەن‪ .‬لەچەرمی پێاڵوی ھاوڕێ‬ ‫پەرتەی لێبکەن‌و هەریەکە بەئاقرێکا بڕوا‪ .‬ناکۆکی سیاسی لەگەڵیاندا هەیە‪ .‬هەربۆیە کوژراوەکانیان تۆپیان دروس����تدەکرد‪،‬‬ ‫باش���ەو خەراپە بەبێ پێشینە وێنا ناکرێ‪ ،‬ئەم بازدانە لەپڕە بەئاڕاستەی ناکۆک لەگەڵ لەجلوبەرگەکانیش����یان تی‪-‬ش����ێرت‌و‬ ‫ڕەتکردن���ەوەی ڕەه���ا‪ ،‬قبوڵکردنی ڕەهای ژیانی جڤاکی‪ ،‬دەکرێ س���ودی بۆ گروهی فیک����ەی پاسەوانەکانیش����یان کە بۆ‬ ‫ل���ەدوادێ‪ ،‬یاخیبونی ڕەه���اش‪ ،‬ملکەچی تارمایی هەبێ‌و دەش���ێ هەندێ گریمانەی ھەڕەشەو ئاگادارکردنەوە بەکاردەھێنرا‪،‬‬ ‫ڕەه���ا ب���ەدوای خۆی���دا دێن���ێ(‪ .)٢‬هیچ گۆڕان���ی بچوک لەگەڵ خۆی���دا بێنێتەئارا‪ ،‬بۆ ناوبژیوانی بەکاربەرن‪ .‬بەشێوەیەکی‬ ‫بزاڤ‌و بزوتنەوەی���ەک ناتوانێ خۆی بکات ب���ەاڵم ئەگەری ئ���ەوە بەهێزترە کە خودی گش����تیی تیم����ی ی����اری تۆپێن����ەکان‬ ‫بەئاوی بس���میل‌و ئیسپرتۆی پاککردنەوەی بزوتنەوەک���ەو کۆمەڵگە خلۆرکاتەوە بەرەو لەح����ەوت ک����ەس پێکھاتب����ون‌و ھەر‬ ‫جڤات‪ .‬دورکەوتنەوە لەعەقڵە گەر هێزێکی درزو زەن���دۆری گەورەتر لەوەی کە هەیەو گێمەی تەنھا ‪ 35‬دەقیقە بو‪ .‬بینەرانی‬ ‫سیاس���ی خۆی لەدەرەوەی مێژو وێناکات‌و زیانی گەورەی پێ بگەیەنێ‪.‬‬ ‫یارییەکان ت����ەنھا زیندانییان نەبون‪،‬‬ ‫خۆی ل���ەدەرەوەی هەمو بون���ی فیزیکی‌و‬ ‫‪١‬ـ مارت���ن لۆت���ەر کین���گ (کۆمەڵێک بەڵکو پاسەوانەکانیش بون‪ .‬ھەربۆیە‬ ‫مەعنەوی کۆمەڵگ���ەدا بدۆزێتەوە‪ ،‬وابزانێ نوسەر)‪ ،‬و‪ :‬ئەحمەد تاقانە‪.‬‬ ‫یارییەکان بەبەردەوامی بینەری زۆریان‬ ‫دەس���تپێکی مێژو هاودەمی دەس���تپێکی‬ ‫‪٢‬ـ ئەلبێر کام���ۆ (مرۆڤی یاخی) الپەڕە ھەبو‪.‬‬ ‫ئەوانە‪ ،‬بەقودرەتی قادر حەوزەی سیاسی (‪.)١٤٠‬‬ ‫ی����اری تۆپێ����ن ب����و بەھۆکارێ����ک‬

‫دورکەوتنەوە‬ ‫لەعەقڵە گەر‬ ‫هێزێکی سیاسی‬ ‫خۆی لەدەرەوەی‬ ‫مێژو وێناکات‌و‬ ‫خۆی لەدەرەوەی‬ ‫هەمو بونی‬ ‫فیزیکی‌و مەعنەوی‬ ‫کۆمەڵگەدا‬ ‫بدۆزێتەوە‪ ،‬وابزانێ‬ ‫دەستپێکی‬ ‫مێژو هاودەمی‬ ‫دەستپێکی ئەوانە‬

‫‪13‬‬

‫ئاراس فه‌تاح‬

‫دەیانویست‬ ‫لەڕێگای وەرزشەوە‬ ‫نیشانیبدەن‬ ‫کە دۆخی‬ ‫نیشتەجێیانی ناو‬ ‫ئۆردوگاکان چەندە‬ ‫باشە‪ .‬ھەرئەمەش‬ ‫بووایکرد کە‬ ‫دەربازبوان تا‬ ‫سااڵنێکی زۆر‬ ‫باسی ئەم بابەتە‬ ‫نەکەن‬ ‫ب����ۆ گەورەکردن����ی شانس����ی ژی����ان‬ ‫لەئۆردوگاکان����دا‪ ،‬نەک ت����ەنھا لەڕوی‬ ‫جەس����تەییەوە کە وەرزش ھۆکارێکی‬ ‫گرن����گ ب����و ب����ۆ تەحەمولکردنی ئەو‬ ‫ھەم����و پڕوکان����دن‌و ماندوبونەی کاری‬ ‫رۆژانە‪ ،‬بەڵکو لەتیپەکاندا س����ەرۆکی‬ ‫بەش����ەکانیش یارییاندەکردو ھەندێک‬ ‫لەیاریکەرەکانی����ش پاس����یان دەدا‬ ‫بەس����ەرۆکەکانیان‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی گۆڵ‬ ‫بک����ەن‪ .‬ئەمەش دەب����وە ھۆی ئەوەی‬ ‫کە نان����ی زیاتر یان کاری باش����تریان‬ ‫دەستبکەوێت‪ .‬نان‌و کار لەئۆردوگاکاندا‬ ‫تاکە گەرەنتییەک بون بۆ بەردەوامبون‬ ‫لەژیاندا‪.‬‬ ‫لەئۆردوگان����دا چەندین گروپی کاری‬ ‫جی����اوازو نەتەوەی جی����اوازو چەندین‬ ‫ئیمانداری س����ەر بەئایینی جیاوازیش‬ ‫زیندانی����ی ب����ون‪ .‬ھەریەکەیان گروپی‬ ‫تۆپێنی تایبەت بەخۆی دروس����تکردبو‬ ‫ک����ە لەخولەکاندا بەرامب����ەر بەیەکتر‬ ‫یارییاندەک����رد‪ .‬ئ����ەم رەھەن����دە‬ ‫چەن����دە ل����ەروی سۆس����یۆلۆگییەوە‬ ‫سەرنجڕاکێش����ە‪ ،‬ئەوەن����دەش لەروی‬ ‫ئینسانییەوە کارەساتبار بو‪ .‬چەندین‬ ‫یاری کە لەنێوان گروپە نەتەوەییەکاندا‬ ‫سازدەکران‪ ،‬توندوتیژیی لێدەکەوتەوەو‬ ‫ھەندێکجار کوشتاریش����ی تێدەکەوت‪.‬‬ ‫بۆ نمون����ە رقی پۆلۆنییەکان لەئەڵمان‬ ‫گەورە بو‪ ،‬ئەوان دەیانویست بیسەلمێنن‬ ‫کە ئەڵمان����ەکان ھەڵبژاردەی رەگەزی‬ ‫مرۆڤ نین‌و لەھەمو کاتێکدا باش����ترین‬ ‫نەتەوەو بااڵترین رەگ����ەز نین‪ .‬ئەوان‬ ‫لەکاتی تۆپێندا ئەوەیان بیردەچوەوە‬ ‫ک����ە ھەموی����ان لەئۆردوگاکان����دا یەک‬ ‫چارەنوسیان ھەیە‪ ،‬ئەویش مردنە‪.‬‬ ‫ی����اری تۆپتۆپێ����ن لەئۆردوگاکان����دا‬ ‫ش����وناس‌و کەس����ایەتییەکی ت����ری‬ ‫بەزیندانیی����ان بەخش����ی‪ .‬لەکات����ی‬ ‫یاریکردن����دا زیندانیی����ەکان یاری����زان‬ ‫بون‪ ،‬ھەر وەرزش����ەوانێک وەزیفەیەکی‬ ‫دیاریک����راوی ھەبو کە لەناو تیپەکەیدا‬ ‫دەیگێ����ڕا‪ ،‬جی����اواز ل����ەو وەزیفەیەی‬ ‫لەناو ئ����ۆردوگا زۆرەملێکان����دا بۆیان‬ ‫دیاریکراب����و‪ .‬ب����ۆ نمون����ە زیندانی����ی‬ ‫لەتیمەکەی����دا رۆڵی گۆڵچ����ی دەگێڕا‪،‬‬ ‫ئەندامەکانی ت����ر بەرگریکەر بون‪ ،‬یان‬ ‫لەخەتی نێوەند یارییان دەکرد‪ ،‬یاخود‬ ‫رۆڵ����ی ھێرش����بەریان دەگێ����ڕا‪ .‬ئەوان‬ ‫لەو چرکەس����اتانەدا ھەڵگری شوناسە‬ ‫راس����تەقینەکەی خۆیان بون‪ .‬تەنانەت‬ ‫بینەرەکانیش ھەس����تیان بەوە دەکرد‬ ‫کە ئامانجێک ھەیەو بۆ چرکەساتێکیش‬ ‫بێ����ت دەتوانن ب����ۆی بژی����ن‪ ،‬ئەویش‬ ‫پشتیوانیکردنی تیپەکەیان‌و ھاندانیانە‬ ‫بۆ بردنەوە‪.‬‬ ‫ئەم کەشەش دۆخێکی خوڵقاندبو کە‬ ‫ھەرکەسێک بەالی ئۆردوگاکاندا بەپیاسە‬ ‫بڕۆش����تایەو یاری تۆپێنی زیندانییانی‬ ‫ببینیایەو ھات����وھاواری ھاندەرانی گوێ‬ ‫لێبوایە‪ ،‬ھەس����تی نەدەکرد کە ئەوێ‬ ‫ش����وێنێکە ب����ۆ بەرھەمھێنانی مردن‪،‬‬ ‫بەڵکو وێنای ئەوەی لەال دروس����تدەبو‬ ‫کە ئەوێ شوێنێکە بۆ کات بەسەربردن‌و‬ ‫چێژبینین لەژیان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫▼‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫مارکس له‌گه‌رمیان‬ ‫وتی <ئه‌‌یانگوت مارکس����ه‪ ،‬گه‌ر ده‌نگی‬ ‫پێبده‌ن ده‌چن����ه دۆزه‌خ>‪ .‬کوڕه‌که الوبو‬ ‫به‌ش����ه‌رمه‌وه ئه‌دوا‪ .‬شوێن به‌نزینخانه‌یه‌ك‬ ‫بو له‌ناوچه‌ی گه‌رمیان‪ .‬گه‌رم بو‪ ،‬ڕسته‌که‬ ‫‌ق����ورس ب����و‪ .‬مارکس����بون ڕه‌نگ����ه له‌زۆر‬ ‫جێگای دونیا مایه‌ی ش����انازیی بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌جێگایه‌ك����ی وه‌ك کوردس����تان له‌میانه‌ی‬ ‫ستراتیژێکه‌وه‌یه‪ ،‬که بریتیه له‌نادین‪ ،‬مارکس‬ ‫نه‌فره‌تلێکراوێک����ی کۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و مایه‌ی‬ ‫تۆقانێک����ی ئاینیه‪ .‬مارک����س‪ ،‬عه‌لمانیه‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬عه‌قڵ‪ ،‬ئازادی‪ ،‬زۆری تر له‌دونیای‬ ‫کوردیدا به‌پرۆسه‌ی نابوتکردندا تێده‌په‌ڕن‪.‬‬ ‫گه‌ر رۆژهه‌اڵتیه‌كان گله‌یی له‌رۆژهه‌اڵتناسی‬ ‫ده‌ك����ه‌ن به‌وه‌ی وێن����ای ناش����یرینیان بۆ‬ ‫دروستکردون له‌رۆژئاوا ئه‌وا به‌هه‌مانشێوه‬ ‫رۆژئاوا له‌میانه‌ی ملمالنێی سیاسی‌و ئاینی‌و‬ ‫ئابوری رۆژهه‌اڵت����دا به‌رهه‌مدێته‌وه‪ .‬ئه‌مه‬ ‫رویه‌كه له‌رو زۆره‌كانی ئۆکس����یدێنتالیزم‪،‬‬ ‫رۆژئاواگه‌رای����ی‪ .‬ئه‌م پرۆس����ه‌یه ده‌كرێت‬ ‫به‌نابوتکردن ناوببرێ����ت‪ .‬نابوتکردن یانی‬ ‫دروس����تکردنی وێنایه‌ك����ی ج����ودا له‌وێنا‬ ‫ڕاسته‌قینه‌كه‪ ،‬له‌پێناوی جواڵندن‌و وروژاندنی‬ ‫جه‌ماوه‌ردا‪ .‬وێنایه‌ك که وه‌ك روپۆش����ێک‬ ‫هه‌م����و ش����ته‌كان ده‌پۆش����ێت‌و له‌خۆی����دا‬ ‫کۆیده‌كاته‌وه‪ .‬له‌م پرۆسه‌یه‌دا مارکس یانی‬ ‫دژه دین‪ ،‬که‌واته هه‌مو پرۆس����ه‌که به‌دژه‬ ‫دینی ڕه‌نگرێژکراوه‌و بوه به‌یه‌ك‪ .‬جارێکیان‬ ‫س����ۆکراتی له‌ب����ازاڕی ئه‌س����ینا که‌س����ێک‬ ‫ده‌یبینێت له‌رومه‌تی ڕاده‌مێنێت‌و پێیده‌ڵێت‬ ‫تۆ ب����ه‌و رومه‌ت����ه ناش����یرینه‌وه‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫رۆحێكی ناشیرینیش����ی‪( .‬قس����ه‌ڵۆکێکه‬ ‫که له‌ڕێ����گای په‌ندێکی التینی����ه‌وه بۆمان‬ ‫ماوه‌ته‌وه ک����ه ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی ناش����یرین‬ ‫بێ����ت له‌رواڵه‌تدا‪ ،‬ناشیرینیش����ه له‌ناخدا)‪.‬‬ ‫سۆکرات‪ ،‬بیرمه‌ندی گاڵته‌جار‪ ،‬ده‌موده‌ست‬ ‫پێی ده‌ڵێت به‌ڵێ وایه‪ .‬ده‌زانێت که توانای‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندنی که‌س����ه‌كه له‌ئاست په‌ندو‬ ‫قس����ه‌ڵۆکه‌ باوه‌کاندایه‪ ،‬نه‌ك ده‌رئه‌نجامی‬ ‫بزواندنی عه‌قڵ‪ .‬پاش����ان سۆکرات ده‌ڵێت‬ ‫ب����ه‌اڵم توانیومه هه‌م����و خراپه‌كانم بخه‌مه‬ ‫ژێر کۆنتڕۆڵمه‌وه‪ .‬ئه‌م کێشه‌ی‪ ،‬تۆ کێیت؟‬ ‫وه‌ك ک����ێ به‌ره����ه‌م دێیت؟ چ����ۆن کورت‬ ‫ده‌كرێیت����ه‌وه بۆ ڕواڵه‌ت‌و ک����ه‌س ناوێرێت‬ ‫په‌یبه‌رێ����ت به‌ناخ����ت‪ ،‬کێش����ه‌ی گه‌وره‌ی‬ ‫دونیایه‌ك����ن که تیایدا مرۆڤ له‌س����ه‌ر وێنا‬ ‫ده‌ژی‪ .‬کۆمه‌ڵ����گای ک����وردی کۆمه‌ڵ����گای‬ ‫وێنایه‪ ،‬کۆمه‌ڵگای ته‌له‌فزیونه‪ ،‬کۆمه‌ڵگای‌‬ ‫روکه‌شه‪ .‬مرۆڤی کورد به‌گشتی ده‌ترسێت‬ ‫له‌عه‌قڵ‪ ،‬ده‌ترس����ێت له‌ئاڵۆزی‪ ،‬ده‌ترسێت‬ ‫له‌دۆخی ڕاس����ته‌قینه‌ی دونیا‪ ،‬ده‌ترس����ێت‬ ‫له‌وه‌ی بزانێت چی ده‌گوزه‌رێت‪.‬‬ ‫مارکس����بون له‌گه‌رمیان به‌مانای داکۆکی‬ ‫له‌دادپه‌روه‌ریی نای����ه‌ت‪ ،‬به‌مانای دژایه‌تی‬ ‫چه‌وس����انه‌وه نای����ه‌ت‪ ،‬به‌مان����ای دژایه‌تی‬ ‫سیس����ته‌‌مێکی دژ بزۆرین����ه‌ی خه‌ڵ����ك‬ ‫نای����ه‌ت‪ ،‬به‌مانای بوێ����ری له‌بیرکردنه‌وه‌ی‬ ‫ج����وداو ریشه‌‌کێش����ی نای����ه‌ت‪ ،‬به‌مان����ای‬ ‫هه‌ڵته‌كان����ی بنه‌ماکان����ی س����وکایه‌تی‬ ‫به‌م����رۆڤ نای����ه‌ت‪ ،‬به‌مانای وه‌س����تانه‌وه‬ ‫نای����ه‌ت له‌به‌رامبه‌ر سیس����ته‌مێکی ئابوری‬ ‫ک����ه مرۆڤ����ی کورتکردوه‌ته‌وه ب����ۆ موچه‪،‬‬ ‫به‌مان����ای گه‌ڕان����ه‌وه‌ی خۆش����ی نایه‌ت بۆ‬ ‫ژی����ان‪ .‬ئه‌مه پیاهه‌ڵدان نی����ه بۆ مارکس‪.‬‬ ‫به‌ڵکو روهه‌ڵماڵینی ئه‌و قوڕبه‌س����ه‌رییه‌یه‬ ‫که دونیای ئێمه له‌هه‌م����و بوارێکدا تیایدا‬ ‫ده‌ژی‪ .‬قوڕبه‌سه‌ری یانی هه‌بونی خواست‬ ‫ب����ۆ چونه ژێر گڵ‪ ،‬یانی ده‌ربڕینی حه‌ز بۆ‬ ‫مردن‪ ،‬بۆ کۆتایی ژیان‪ .‬قوڕبه‌سه‌راکردن‪،‬‬ ‫له‌میانه‌ی پرۆسه‌ی ش����یوه‌ندایه‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫که‌س����ێک هاوس����ۆزی ده‌ربخ����ات له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫که‌س����ێکی مردودا‪ ،‬که ده‌برێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بکرێته ژێر گڵه‌وه‪ .‬قوڕبه‌س����ه‌ری مه‌عریفی‬ ‫یانی به‌کارهێنانی مه‌عریفه وه‌ك قوڕ‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ب����ۆ بونیادنانی ژیان به‌ڵکو ب����ۆ ئامانجی‬ ‫چونه ژێرگڵ‪ ،‬ک����ه له‌روه میتافۆریه‌كه‌یه‌وه‬ ‫(مه‌ج����ازی) یانی فه‌رامۆش����کردنی ژیان‌و‬ ‫دۆستایه‌تی مردن‪ .‬مردن به‌مانای وه‌ستان‪،‬‬ ‫دانه‌هێن����ان‪ ،‬په‌ککه‌وت����ن‪ .‬له‌هه‌مانکات����دا‬ ‫یانی چون����ه ده‌ره‌وه‌ی دونیا‪ ،‬چون بۆ ئه‌و‬ ‫دونیا‪.‬‬ ‫مارک����س ڕه‌خن����ه‌ی له‌دی����ن هه‌بو نه‌ک‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی که‌س����ێکی دژه دی����ن ب����و‪،‬‬ ‫به‌ڵک����و چونکه ب����ڕوای وه‌هابو که یه‌كێک‬ ‫له‌کۆڵه‌که‌كان����ی نادادپه‌روه‌ری����ی ئاین����ه‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌ك����ی ت����ر ئای����ن دۆخێک����ی وه‌ها‬ ‫ده‌خولقێنێ����ت ک����ه ه����ه‌ژاری ئاس����ایی‬ ‫بێت‪ ،‬دارای����ی‌و نه‌داریی وه‌ك سروش����تی‬ ‫ده‌ربکه‌وێت‪ ،‬کڵێسا ئه‌و جێگایه‌ بو که دڵی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر سکه برسیه‌كاندا به‌هیچ جۆرێک‬ ‫نه‌ده‌ج����واڵ‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا ئای����ن ئه‌هوه‌نی‬ ‫ده‌به‌خشیه نه‌داره‌كان‪ .‬به‌اڵم ئه‌مڕۆ کاتێک‬ ‫ده‌بینی����ن که هێزه ئاینیه‌كان ده‌خوازن که‬ ‫هه‌ژاری بکه‌نه پانتاییه‌ك بۆ سیاسه‌تکردن‬

‫ب ‌ه چ یاسایه‌ك زۆربه‌ ‌ی پارله‌مانتاران‬ ‫نزیک‬ ‫له‌دانیشتنی‌ رۆژ ‌ی ‪ 2014/6/4‬مه‌حرومكران؟‬

‫کاتێک که‌سێک‬ ‫که‌سێکی تر وه‌ک‬ ‫مارکسی تاوانبار‬ ‫ده‌كات مانای وایه‬ ‫خۆی داکۆکی ده‌كات‬ ‫له‌ده‌وڵه‌مه‌ندی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان له‌گوێ‬ ‫خه‌واندن له‌ئازاری‬ ‫هه‌ژاران له‌ئاساییبونی‬ ‫دزی گه‌نده‌ڵی‬ ‫به‌فیڕۆدانی سامانی‬ ‫گشتی‬ ‫له‌رێگای به‌كاربردنی برسێتیه‌وه بۆ کڕینی‬ ‫سۆز‪ ،‬ئه‌وا دین س����ه‌قه‌تانه مارکسی بوه‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم مارکس ئاڵۆزت����ره له‌هه‌مو ئه‌مانه‪.‬‬ ‫مارکس����بون‪ ،‬له‌میانه‌ی ئه‌م به‌کارهێنانه‌دا‬ ‫هه‌مو ئه‌و س����یفه‌تانه‌ی تیادایه که ئیدوارد‬ ‫سه‌عید ڕه‌خنه‌ی رۆژئاوا ده‌كات له‌رێگایه‌وه‪،‬‬ ‫وه‌ك چڕکردن����ه‌وه‪ ،‬س����اده‌كردنه‌وه‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆی مانه‌وه‌و هه‌میشه‌یی‪.‬‬ ‫دژایه‌تیکردن����ی م����ن وه‌ک مارکس����ێک‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت نه‌ک وه‌ك مارکس����یه‌ك‪ ،‬بریتی بو‬ ‫له‌ساده‌کردنه‌وه‌یه‌ک له‌پێناو ناشیرینکردن‪،‬‬ ‫تۆقاندن‪ ،‬هه‌ڵخه‌ڵه‌تاند‪ ،‬وروژاندنی سۆزی‬ ‫ئاینی‪ .‬به‌داخه‌وه ئه‌م وێنا دروس����تکردنه‬ ‫هه‌م����و جۆره بیرکردنه‌وه‌ی����ه‌ک ده‌كوژێت‪،‬‬ ‫به‌تایب����ه‌ت کاتێ����ک له‌گ����ه‌ڵ چه‌مکێک����ی‬ ‫ترس����ناکی وه‌ك دۆزه‌خدا تێکه‌ڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکات����دا نیش����انه‌ی گوناه����ی ئ����ه‌و‬ ‫مرۆڤانه‌یه که به‌م جۆره هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنرێن‪.‬‬ ‫کاتێک که‌سێک که‌سێکی تر وه‌ک مارکسی‬ ‫تاوانب����ار ده‌كات مانای وایه خۆی داکۆکی‬ ‫ده‌كات له‌ده‌وڵه‌مه‌ن����دی ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان‪،‬‬ ‫له‌گ����وێ خه‌وان����دن له‌ئ����ازاری ه����ه‌ژاران‪،‬‬ ‫له‌ئاساییبونی دزی‪ ،‬گه‌نده‌ڵی‪ ،‬به‌فیڕۆدانی‬ ‫سامانی گش����تی‪ .‬دیاره ئێمه لێره‌دا قسه‬ ‫له‌س����ه‌ر سیس����ته‌‌می سیاس����ی مارکسی‬ ‫ناکه‌ین‪ ،‬به‌ڵکو قسه له‌سه‌ر دیدی فه‌لسه‌فی‬ ‫ئه‌و کابرایه ئه‌که‌ین‪ ،‬له‌س����ه‌ر مارکسبون‪،‬‬ ‫ن����ه‌ك مارکس����یبون‪ ،‬یان مارکسیس����یت‪.‬‬ ‫ئه‌م ش����ێواندن‌و س����ه‌قه‌تکردن‌و فریودانه‬ ‫یه‌كێکه له‌ه����ه‌ره ناش����یرینترین روه‌کانی‬ ‫دیموکراس����ی‪ .‬دیموکراسی له‌کۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫نادیموکرات����دا پرۆس����ه‌یه‌‌که ب����ۆ دژایه‌تی‬ ‫عه‌ق����ڵ‪ ،‬بۆ س����وکایه‌تی به‌بیرکردنه‌وه‪ ،‬بۆ‬ ‫دروس����تکردنی وێناو پۆشینی ئاڵۆزیه‌کانی‬ ‫دونی����ا‪ .‬دیموکراس����ی به‌تایب����ه‌ت له‌کاتی‬ ‫بانگه‌ش����ه‌دا له‌کۆمه‌ڵ����گای کوریدا‪ ،‬له‌بڕی‬ ‫س����اته‌وه‌ختی به‌ئاگاب����ون‌و گۆڕین����ه‌وه‌ی‬ ‫مه‌عریف����ی‪ ،‬س����اته‌وه‌ختی گه‌وجان����دن‌و‬ ‫کوشتنی عه‌قڵه‪ .‬مرۆڤی گه‌وج‪ ،‬خه‌سڵه‌تی‬ ‫س����ه‌یری هه‌یه‪ ،‬گه‌ر نه‌یگه‌وجێنێت هه‌ست‬ ‫به‌س����وکایه‌تی پێک����ردن ده‌کات‪ .‬بۆیه له‌م‬ ‫پرۆسه‌یه‌دا ئه‌وه‌ی بۆنی مه‌عریفه‌ی لێبێت‬ ‫که‌نار ده‌خرێت‌و ئه‌وه‌ی بۆنی پاره‌ی لێبێت‬ ‫پیرۆز ده‌كرێت‪ .‬گه‌ر مارکس����یبون ده‌تبات‬ ‫بۆ دۆزه‌خ ئ����ه‌وا مارکس����ینه‌بون ده‌تکات‬ ‫به‌ئامرازی به‌رهه‌مهێنانی دۆزه‌خ‪ .‬دۆزه‌خ ئه‌و‬ ‫جێگایه‌یه کاتێک ئێمه ئاماده‌ین مرۆڤێکی‬ ‫تر بکوژین‪ ،‬ناش����یرنبکه‌ین‪ ،‬نابوت بکه‌ین‬ ‫بۆئه‌وه‌ی خۆمان بگه‌ینه به‌هه‌‌ش����ت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌سه‌روی هه‌مویه‌وه کورتکردنه‌وه‌ی ئاینه‬ ‫له‌هه‌ڵویس����تێکی زۆر س����اده‌دا‪ .‬ئا لێره‌وه‬ ‫عه‌قڵ����ی عه‌لمانی جارێکی تر پێویس����تی‬ ‫خۆیمان بۆ ده‌س����ه‌لمێنێت‪ .‬به‌شداریکردن‬ ‫له‌پرۆس����ه‌ی به‌‌رێوه‌بردن����ی کۆمه‌ڵ����گاو‬ ‫ده‌وڵه‌ت����دا کارێکی دونیایی مه‌ده‌نیه‪ ،‬نه‌ك‬ ‫کارێکی ئاینی دۆزه‌خ‌و به‌هه‌ش����تی‪ ،‬کاتێک‬ ‫به‌ئه‌وانه‌وه گرێی ئه‌ده‌ین ئه‌وا له‌م دونیاش‌و‬ ‫ل����ه‌و دونیاش ده‌بین‪ .‬مارکس����بون ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌که‌سێکی به‌ناو کارل که‬ ‫له‌سه‌ده‌ی نۆزده‌دا ژیاوه‪ ،‬ناچێت‪ .‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫خۆمان وه‌ک مرۆڤێکی شایس����ته به‌ژیان‌و‬ ‫رێز ته‌ماشا بکه‌ین‪ ،‬ده‌بێت‪ ،‬رێگربین له‌وه‌ی‬ ‫دیموکراسی ببێته دیموفریودان‪.‬‬

‫ی حاجی‌ عینایه‌ت‬ ‫عومه‌ر ‌‬ ‫رۆژی‌ ‪4‬ی‌ حوزه‌یرانی‌ ‪ 2014‬دانیش����تن ‌ی‬ ‫پارله‌مانی‌ كوردستان به‌ڕێوه‌چو دانیشتنه‌كه‌‬ ‫له‌ناو باڵه‌خانه‌ی‌ پارله‌مان‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هۆڵی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان گرێدرا تا ئه‌م ساته‌ رون نیه‌‬ ‫ئایا دانیش����تن گرێدراوه‌ یان كۆبونه‌وه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫سه‌یره‌ ئه‌ندامی‌ پارله‌مان بیت‌و زانیاریت له‌م‬ ‫روه‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌م����ان دانیش����تنه‌كه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ده‌ب����ردو‬ ‫وش����ه‌ی‌(نقگه‌ نڤام)ی‌ به‌كارده‌هێناپێده‌چێ‌‬ ‫دانیش����تن بوبێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر دانیش����تن بوبێت‬ ‫پێویسته‌ له‌پرۆتۆكۆڵدا هه‌بێت‪ ،‬به‌هه‌رحاڵ‬ ‫كۆبونه‌ بو یان دانیشتن من ئه‌م سه‌رنجانه‌م‬ ‫هه‌بو‪:‬‬ ‫رێگ����ه‌ نه‌درا به‌زیاتر ل����ه‌ ‪ 60‬پارله‌مانتار‬ ‫كه‌ به‌ش����داری‌ بك����ه‌ن‌و ئه‌م����ه‌ ئاماژه‌یه‌كی‌‬ ‫مه‌ترسیداره‌ كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پارله‌مان بڕیار‬ ‫بدرێت كێ‌ به‌ش����داری‌ ب����كات‌و كێ نه‌یكات‬ ‫له‌كاتێكدا له‌هیچ ماده‌یه‌كی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆدا‬ ‫رێگه‌ نه‌دراوه‌ به‌ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هیچ‬ ‫ئه‌ندامێك پێشوه‌خت مه‌حروم بكات مه‌گه‌ر‬ ‫له‌كاتی‌ دانیشتندا سه‌رپێچیه‌ك بكات به‌پێی‬ ‫بڕگه‌كان����ی‌ ‪ 3 ،2 ،1‬له‌ماده‌ی‌ ‪ 59‬كه‌ ده‌ڵێ‬ ‫(ئه‌گ����ه‌ر ئه‌ندامه‌كه‌ پ����اش ئاگاداركردنه‌وه‌‬ ‫به‌رده‌وام بو له‌زێده‌رۆیی ئه‌وا سه‌رۆك بۆی‬ ‫هه‌یه‌ له‌به‌شداریكردنی‌ دانیشتنه‌كه‌ بێبه‌شی‌‬ ‫بكات) كه‌واته‌ س����ه‌رۆك كاتێك مافی‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌ندامێك یان زیاتر مه‌حروم بكات له‌دانیشتن‬ ‫س����ه‌رپێچی‌ بكات‌و پاش ئاگاداركردنه‌وه‌ش‬ ‫به‌رده‌وامبێت له‌سه‌رپێچی‌ نه‌ك پێشوه‌خت‌و‬ ‫به‌رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ س����ه‌رۆكی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر‬ ‫بڕی����اری‌ مه‌حرومكردنی‌ زیاتر له‌ ‪ 60‬ئه‌ندام‬ ‫بدات كه‌ هه‌مان مافیان هه‌یه‌و وه‌ك ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌شداربون نوێنه‌رایه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫خۆیان ده‌كه‌ن‌و به‌رپرس����ن له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌‬ ‫پرسی هاواڵتیان‌و ده‌نگده‌ره‌كانیان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌ س����ه‌رنج بو س����ه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌م����ان دانیش����تنه‌كه‌(كۆبونه‌وه‌كه‌)‬ ‫ی‌ به‌ڕێوه‌ده‌بردو ئه‌ندامان����ی‌ پارله‌مان بێ‬ ‫رێگه‌پێدان����ی‌ ئه‌و بۆی����ان نه‌بو پرس بكه‌ن‬ ‫یان تێچێنیان هه‌بێ‌و‪ ،‬له‌رێگای‌ به‌ڕێزیانه‌وه‌‬ ‫پرسیان له‌میوانه‌كان ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌ڵوه‌ش����اوه‌و وه‌زیری‌ س����امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان به‌ویستی‌ خۆیان قسه‌یانده‌كرد‬ ‫بێگه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌رۆكی‌ پارله‌مان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌ردوكیان وه‌ك له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ حیزبیدا‬ ‫بن توڕه‌ ده‌بون باسی هه‌رگیز قابیلی‌ قه‌بوڵ‬ ‫نیه‌یان ده‌كرد‪ ،‬كاتێك سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫گ����ۆڕان باس����ی له‌ئاماده‌نه‌بونی‌ ت����ه‌واوی‌‬ ‫ئه‌ندامان����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ب����ااڵی‌ نه‌وت‌و گاز‬ ‫كردو داوای‌ ئاش����كراكردنی‌ داهاتی‌ تانكه‌ره‌‬

‫نه‌وته‌كانی‌ كردو وتی‌ ئ����ه‌م داهاته‌ بۆكوێ‬ ‫ده‌چێ‌؟ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت����ی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر‬ ‫توڕه‌بوو وتی‌ پرس����كردن ئوس����وڵی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ ئێمه‌ ب����ۆ موحاكه‌مه‌كردن نه‌هاتوین‌و‬ ‫ئه‌مه‌ قابیلی‌ قه‌بوڵ نیه‌و لێره‌وه‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌مان هاته‌ به‌ینه‌وه‌و به‌رپرسانه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كردوداوای‌ له‌ئاماده‌بوان كرد كه‌ پێویس����ته‌‬ ‫پرس����ی هه‌س����تیار نه‌كرێت‌و به‌پێكه‌نینه‌وه‌‬ ‫ت����كای‌ له‌س����ه‌رۆكی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر ك����رد كه‌‬ ‫باس����ی‌ قه‌بوڵكردن‌و قه‌بوڵنه‌كردن نه‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویس����ت بو به‌رپرسانه‌تر سنور بۆ‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر دابنێ‌و پێی‬ ‫بڵێ ك����ه‌ تۆ مافی‌ توڕه‌بون����ت نیه‌ چونكه‌‬ ‫به‌ڕێ����ز (رابون مه‌عروف) له‌بری‌ نیو ملیۆن‬ ‫ده‌نگده‌ر پ����رس ده‌كات‌وماف����ی‌ خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫پرسه‌كه‌ش����ی‌ هیچ جۆره‌ ته‌شهیرێكی‌ تێدا‬ ‫نیه‌و ئێ����ره‌ش پارله‌مان����ه‌و دادگای‌ گه‌له‌و‬ ‫به‌رێزیشت به‌ویستی‌ خۆت هاتویته‌ به‌رده‌م‬ ‫ئ����ه‌م دادگایه‌و تكایه‌ با پش����وت درێژبێت‌و‬ ‫وه‌اڵمی‌ پرس����ه‌كه‌ی‌ بده‌ره‌وه‌ باشتره‌ نه‌ك‬ ‫به‌توڕه‌بون پرسه‌كه‌ی‌ ونبكه‌یت‪.‬‬ ‫بڕی����ار ب����و دانیش����نه‌كه‌(كۆبونه‌وه‌كه‌)‬ ‫راس����ته‌وخۆ هه‌موی‌ په‌خش بكرێت‪ ،‬من بۆ‬ ‫خۆم وای بۆ ده‌چوم كه‌ نه‌توانن راسته‌وخۆ‬ ‫په‌خش����ی‌ بكه‌ن‌و هه‌رواش ده‌رچو‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئه‌ندامانی‌ پارله‌مان پرس����ێكی‌ هه‌ستیاریان‬ ‫ده‌ك����رد‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ پارله‌م����ان رایده‌گرتن‬ ‫به‌بیان����وی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ت����ه‌وه‌ری‌ یه‌كه‌م‬ ‫ته‌نها باس له‌الیه‌نی‌ ده‌س����توریی‌‌و یاسایی‬ ‫فرۆش����تنی‌ نه‌وتده‌كه‌ن‌و له‌به‌شی‌ دوهه‌مدا‬ ‫ب����اس له‌چۆنیه‌ت����ی‌ فرۆش����تنی‌ ن����ه‌وت‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ ئابوری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هاوڕێ‬ ‫پارله‌مانتاره‌كانم����ان گوێیان له‌م قس����انه‌‬ ‫نه‌گرت‌و تا راده‌یه‌ك پرس����ی‌ هه‌س����تیاریان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمنه‌درانه‌وه‌ به‌و بیانوه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌به‌شی‌ دوهه‌مدا وه‌اڵمده‌درێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شی‌ دوهه‌م راس����ته‌وخۆ په‌خشنه‌كراو‬ ‫ئێمه‌ی‌ پارله‌مانت����ارو هاواڵتیانیش له‌وه‌ش‬ ‫مه‌حرومكراین‪ ،‬كاتێك چوینه‌ سه‌ر شه‌قام‌و‬ ‫وتیان ئه‌وه‌ چۆنبو به‌ش����داریتنه‌كرد؟! هیچ‬ ‫وه‌اڵمێك����م ش����كنه‌برد له‌ب����ه‌رده‌م خه‌ڵكدا‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێ كه‌ وتم دیاره‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پارله‌م����ان ئێم����ه‌ی‌ به‌پارله‌مانتاری‌ پله‌ دو‬ ‫داناوه‌!گه‌ر وانیه‌ به‌ چ ماده‌یه‌كی‌ یاس����ایی‬ ‫رێگه‌ی‌ نه‌داین به‌ش����داری‌ بكه‌ین‌و كێ ئه‌و‬ ‫مافه‌ی‌ پێداون؟!‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ئێمه‌ وترا كه‌ ته‌نها س����ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكس����یۆنه‌كان‌و لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌و كاروباری‌‬ ‫ئاب����وری‌‌و لیژن����ه‌ی‌ پیشه‌س����ازی‌‌و وزه‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ سروش����تیه‌كان به‌شداربن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ الی‌ من سه‌یرتر بو لیژنه‌ی‌ كاروباری‌‬ ‫یاساییش له‌وێ‌ بون!‬ ‫به‌هه‌رحاڵ س����ه‌رۆكی‌ پارله‌م����ان رێگه‌ی‌‬ ‫به‌زۆربه‌ی‌ زۆری‌ پارله‌مانتاران نه‌دا ئاماده‌بن‌و‬ ‫من بۆ خۆم گه‌ر ئاماده‌بام لێم ده‌پرس����ی‪:‬‬ ‫به‌ڕێز جه‌نابی‌ سه‌رۆكی‌ پارله‌مان رێگه‌م بده‌‬ ‫له‌هه‌ردوبه‌ڕێز كاندیده‌كانی‌ راس����پێرراو بۆ‬ ‫پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌ شه‌ش بپرسم‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌موی‌ س����ه‌یرتر ب����و نوێنه‌ری‌‬ ‫یه‌كێ����ك له‌حیزبه‌كانی‌ موعاره‌زه‌ی‌ س����ابق‬ ‫ده‌ستخۆش����ی‌ له‌ئاش����تی‌ هه‌ورام����ی‌ كرد‪،‬‬

‫كارتان بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندیی‌ حكومه‌ت بكردای ‌ه‬ ‫ئێستا پێویستمان به‌مالیكی‌ نه‌ده‌بو؟ بۆچی‌‬ ‫خه‌زێن����ه‌ی‌ حكوم����ه‌ت به‌تاڵ����ه‌و خه‌زێنه‌ی‌‬ ‫حیزب پڕ؟‬ ‫قوتابخان����ه‌ی‌ ش����وه‌یفات‌و ئه‌وانه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫ئ����ه‌ون‪ ،‬مه‌به‌س����تم خوێندن����گای‌ منداڵی‌‬ ‫خواپێداوانه‌ چه‌ندیان تێچوه‌ له‌سه‌ر میزانیه‌ی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت؟ ئایا بۆ منداڵ����ی‌ هه‌ژارانن یان‬ ‫ته‌نها منداڵی‌ به‌رپرسان‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕی����ن؟ چۆن ده‌بێ قوتابخانه‌یه‌ك‬ ‫پ����اره‌ له‌قوتابی وه‌ربگرێ بۆ خوێندن به‌اڵم‬ ‫ده‌وڵه‌ت بیناكه‌ی‌ بۆ دروستبكات؟‬ ‫‪ 5‬ملی����ار دۆالری‌ ش����یرینی‌ ن����ه‌وت چی‌‬ ‫لێهات؟ بۆ ئێستا نه‌بێ ئیتر بۆ كه‌ی‌؟‬ ‫مانگانه‌ ‪ 200000‬ئێران����ی‌ دێنه‌ هه‌رێم بێ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ پ����اره‌ی‌ ڤیزه‌ بده‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 200000‬هاواڵتی����ه‌ی‌ هه‌رێم ده‌چنه‌ ئێران‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ ‪ 55000‬دینار ده‌ده‌نه‌ كونسوڵگه‌ریی‌‬ ‫ئێران كه‌ ده‌كات����ه‌ ‪11‬ملیار دینار‪ ،‬كێ ئه‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌ی‌ به‌به‌رپرس����انی‌ س����نور داوه‌‬ ‫ئه‌م بڕی����اره‌ ده‌ربكه‌ن‌وهه‌رێم ل����ه‌م داهاته‌‬ ‫مه‌ح����روم بكه‌ن؟ كه‌ مانگانه‌ به‌زیاتر له‌ ‪15‬‬ ‫ملی����ار دینار مه‌زه‌ن����ده‌ ده‌كرێت ئه‌گه‌ر باج‬ ‫له‌ئۆتۆمبێله‌كانی����ان وه‌ربگرین وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێران له‌گه‌ڵ ئێمه‌ ده‌یكا‪ ،‬ته‌نانه‌ت جیاوازی‌‬ ‫له‌كاتێكدا هۆكاری‌ س����ه‌ره‌كی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ نرخی‌ بانزینیشمان لێوه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‌و‬ ‫ئای����ا به‌ڕێزت����ان ده‌تان����ه‌وێ‌ به‌ئابوری‬ ‫جانتكه‌ی‌ ئه‌و‌ه كه‌ سه‌رۆكی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر زۆر سه‌ربه‌خۆهه‌نگاو بۆ سه‌ربه‌خۆیی بنێن؟گه‌ر‬ ‫به‌موسه‌یته‌ری‌ و به‌توانجه‌وه‌و بێگه‌ڕانه‌وه‌ بۆ وه‌اڵم نه‌خێ����ره‌ ئیت����ر چ پێویس����تیمان‬ ‫سه‌رۆكی‌ پارله‌مان له‌كاتی‌ قسه‌كانی‌ ئاشتی‌ به‌ریسكی‌ فرۆش����تنی‌ نه‌وت بو؟ گه‌ر وه‌اڵم‬ ‫هه‌ورامیدا تێچێنێك����ی‌ كردو وتی‌ ئه‌مه‌ ئه‌و به‌ڵێیه‌كه‌ ئاواتی‌ هه‌موان����ه‌‪ ،‬ناكرێت ئێوه‌و‬ ‫جانتایه‌یه‌ كه‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌تی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫منداڵی‌ ئێوه‌ی‌ به‌رپرس����انی‌ ئه‌م واڵته‌ كاخ‬ ‫به‌ڕێزتان‌و زۆربه‌ی‌ به‌رپرسانی‌ حیزبه‌كان نش����ین‌وخه‌ڵك‌ومنداڵی‌ خه‌ڵك كوخ نشین‪،‬‬ ‫‪ 23‬س����اڵ له‌مه‌وب����ه‌ر كاتێك به‌ده‌س����تێك ئاوا به‌رگه‌ی‌ جه‌وری‌ دوژمنان ناگرین‪.‬‬ ‫سیپاڵی‌ خاكی‌‌و جوتێ ئه‌دیداسه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫گه‌ر لێم ده‌پرسی ئه‌ی‌ گرده‌ حه‌یاته‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌روه‌تتان چه‌ند بو؟ ئه‌ی‌ ئێستا سامانتان ئێمه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬منیش به‌به‌ڕێزت ئه‌ڵێم ئه‌وه‌ش‬ ‫چه‌نده‌؟ئ����ه‌و خانوه‌ی‌ك����ه‌ كاندیده‌كان����ی‌ به‌نوكی‌ قه‌ڵه‌می‌ ئێوه‌ بو‪ ،‬بۆ سپیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت له‌هه‌ولێرو له‌ده‌باشان گرده‌كان‌و ڤێالكان‌و س����ه‌رو‌هت‌و س����امانی‌‬ ‫تێی����دا ده‌ژینروبه‌ره‌كه‌ی‌ چه‌ن����ده‌و؟ نرخی به‌رپرس����انی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ب����و‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌نده‌؟ به‌ناوی‌ كێوه‌ تۆماره‌؟ چه‌ند خانوو ئه‌وه‌ش����دا گرده‌كه‌ به‌س����ه‌وزیی‌ ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ دیتان هه‌یه‌؟‬ ‫ته‌نه����ا ‪ 6‬بین����ای‌ بچوك����ی‌ تێدای����ه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫پێش ‪ 23‬ساڵ سه‌روه‌ت‌و سامان ‌ی پارتی‌‌و س����ه‌وزایی‌و دارو دره‌ختی‌ گرده‌كه‌ نه‌بوایه‌‬ ‫یه‌كێتی‌ چه‌ند بو؟ ئه‌ی‌ ئه‌كرێت ئێستا ئه‌م س����لێمانی‌ وشك وش����ك ده‌ینواند‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫سه‌روه‌ته‌ بزانین؟روبه‌ری‌ ئه‌و زه‌وییانه‌ی‌ ئه‌م گرده‌كه‌ كه‌ كۆمپانیای‌ وش����ه‌یه‌ ئاماده‌یه‌ بۆ‬ ‫دو حیزبه‌و حیزبه‌كانی‌ دیشبه‌موعاره‌زه‌شه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ گه‌ر ئێوه‌ ده‌سپێبكه‌ن‪.‬‬ ‫داگیریان كردوه‌ چه‌نده‌؟‬ ‫دوا پرس����یارو كه‌ دوای����ی نایه‌‪ ،‬ئێمه‌ بێ‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 7‬ساڵی‌ رابوردودا ئه‌و بودجه‌یه‌ی‌ فرۆش����تنی‌ نه‌وت ‪%11‬ی‌ بودجه‌ی‌ به‌غدامان‬ ‫له‌عێراق����ه‌وه‌ بۆمان دێ چۆن دابه‌ش����كراوه‌ بۆ ده‌هات‌و به‌ش����ی‌ موچه‌و به‌گه‌ڕخس����تنی‌‬ ‫له‌نێوان زۆنی‌ زه‌ردو زۆنی‌ س����ه‌وز؟ بۆچی‌ فه‌رمانگ����ه‌كان‌و پڕۆژه‌كانیش����ی‌ ده‌ك����رد‬ ‫دابه‌ش����كراوه‌؟ بودجه‌ی‌ حیزبه‌كان چه‌نده‌و به‌زیادیش����ه‌وه‌‪ ،‬پێمناڵێن ئه‌م ریسكه‌ چی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر چ بنه‌مایه‌ك بودجه‌ی‌ حیزبه‌كانتان بو ئێوه‌ كردت����ان به‌هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت؟‬ ‫داوه‌؟‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس����تان سه‌ری‌ ئێشی‌ نه‌ده‌كرد‬ ‫له‌هه‌رك����وێ گردێ‪ ،‬ته‌پێ‪ ،‬ته‌پۆڵكه‌یه‌ك‪ ،‬ئێوه‌ به‌زۆر پاراسیتۆڵتان ده‌رخوارد دا‪.‬‬ ‫روبه‌رێكی‌ گه‌وره‌و س����تراتیجی‌ هه‌بێ‪ ،‬هی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ب����و یان دانیش����تن ت����ه‌واو بوو‬ ‫به‌رپرس����ێكی‌ پارت����ی‌ ی����ان یه‌كێتیه‌‪ ،‬یان خه‌ڵكی‌ كوردس����تانیش هاتن����ه‌وه‌و هیچیان‬ ‫حیزبه‌كانی‌ دییه‌‪ ،‬ماڵه‌ ی����ان میوانخانه‌یه‌‪ ،‬نه‌دان����ێ‌و قه‌یرانی موچ����ه‌و بودجه‌ش هه‌ر‬ ‫ك����ێ پێیداون؟به‌ چ یاس����ایه‌ك؟ به‌چه‌ندو درێژه‌ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێستا به‌چه‌نده‌؟‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ به‌ه����ۆی‌ رێگ����ه‌ پێنه‌دانمان‬ ‫‪ 23‬س����اڵه‌ ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ كار ب����ۆ به‌ئاماده‌بون له‌و دانیش����تنه‌ نه‌متوانی‌ ئه‌م‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبونی‌ حیزبه‌كانتان‌و نوخبه‌ی‌ ناو پرس����انه‌ بكه‌م بۆیه‌ به‌ناچ����اری‌ په‌نام بۆ‬ ‫حیزبه‌كانتان ده‌كه‌ن یه‌ك بۆ هه‌زاری‌ ئه‌وه‌ هه‌فته‌نامه‌ی‌ ئاوێنه‌ برد‪.‬‬

‫ئێمه‌ بێ فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫‪%11‬ی‌ بودجه‌ی‌ به‌غدامان‬ ‫بۆ ده‌هات‌و به‌شی‌‬ ‫موچه‌و به‌گه‌ڕخستنی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كان‌و‬ ‫پڕۆژه‌كانیشی‌ ده‌كرد‬ ‫به‌زیادیشه‌وه‌‪ ،‬پێمناڵێن‬ ‫ئه‌م ریسكه‌ چی‌ بو ئێوه‌‬ ‫كردتان به‌هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫نه‌وت؟‬

‫كێ ئاگاداری گه‌شته‌كانی بارزانیه‌؟ ‬

‫هونه‌ر ره‌سوڵ ئه‌حمه‌د‬ ‫كه‌س نی����ه‌ حه‌ز به‌وه‌ نه‌كات س����ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬النیك����ه‌م تاوه‌كو ل����ه‌روی جیهانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ توش����ی ئیحراج����ی نه‌بین‪ ،‬نمونه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكێكی وه‌هابوایه‌ بۆ ئه‌وانه‌ش����ی كه‌‬ ‫به‌دوایدا ده‌بن به‌سه‌رۆك‪ ،‬نموزه‌جێكی جوانی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی بێت‪ .‬هه‌ر ب����ۆ نمونه‌ چه‌ند‬ ‫گرنگ بو كاتێك بارزانی گه‌ش����ت ده‌كات بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم پێش����تر به‌رونی ئه‌جێندای‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی بخات����ه‌روو‪ ،‬دوایش له‌كاتی‬ ‫گه‌ڕان����ه‌وه‌ی له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫گه‌ل ده‌كات ئاكامی سه‌ردانه‌كه‌ی بخاته‌رو‪،‬‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ به‌شێكی سه‌ردانه‌كه‌ی ژێر‬ ‫خاك بكات‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكات����دا چه‌ن����د گرن����گ ب����و‪،‬‬ ‫سه‌ردانه‌كانی س����ه‌رۆك! به‌ته‌نها سه‌ردانی‬ ‫خێزانی نه‌بونایه‌و كاتێك سه‌رۆك ده‌بینی‪،‬‬ ‫هه‌ست به‌وه‌نه‌كه‌ی به‌سه‌ردانێكی خێزانی‌و‬

‫به‌مه‌به‌ستی پشو سه‌ردانی ده‌ره‌وه‌ی واڵتی‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم قه‌ده‌ری ئه‌م واڵت����ه‌ی ئێمه‌ وایه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك م����ن وه‌ك تاكێكی ئه‌م هه‌رێمه‌ به‌ڵكو‬ ‫په‌رله‌م����ان وه‌ك دامه‌زراوه‌یه‌ك����ی گرن����گ‌و‬ ‫هه‌مو ئه‌وانه‌شی له‌م په‌رله‌مانه‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫گ����ه‌ل ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌س����یان ئ����اگاداری ئه‌وه‌‬ ‫نین‪ ،‬كه‌ س����ه‌رۆك بۆ چ مه‌به‌ستێك گه‌شت‬ ‫ده‌كات‌و به‌رونی ئه‌جێندای س����ه‌ردانه‌كه‌ی‬ ‫چیه‌و مه‌به‌س����ت له‌و گه‌ش����تانه‌ چین؟ تا‬ ‫چ ئاس����تێ له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی نیش����تیمان‌و‬ ‫هاونیشتیمانیاندایه‌؟‬ ‫په‌یوه‌س����ت به‌س����ه‌ردانه‌كانی بارزان����ی‪،‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی هه‌م����و میدكانی����ش هه‌ر ئه‌و‬ ‫راگه‌یه‌نراوه‌ ك����رچ‌و كاڵه‌ی س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ به‌روكه‌ش����ی ئاماژه‌ی����ه‌ك‬ ‫به‌س����ه‌ردانی بارزان����ی ده‌كات بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت‌و هیچیتر‪.‬‬ ‫بێئاگای����ی هاواڵتی����ان له‌س����ه‌ردانه‌كانی‬ ‫بارزان����ی‌و بون����ی تیمێك����ی هه‌میش����ه‌یی‌و‬ ‫خێزانی له‌ده‌وری س����ه‌ردانه‌كانی‪ ،‬ده‌یانجار‬ ‫دوباره‌بونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ك����ه‌س به‌جدی‬ ‫هه‌ڵوێس����تی نیه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌م كاته‌دا كه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای خولێكی تازه‌ی په‌رله‌مانداین‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی په‌رله‌مانیش له‌هێزێكی دوێنێی‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنه‌‪ ،‬كه‌ پێشترو به‌رله‌هاتنیان بۆ‬ ‫ناو ده‌سه‌اڵت باس����ی ئه‌كتیڤی په‌رله‌مانیان‬ ‫ده‌رك����ردو پێیانوابو ك����ه‌ په‌رله‌مان ده‌بێت‬

‫روحی به‌ب����ه‌ردا بكرێت‪ .‬له‌م كاته‌دا بارزانی‬ ‫سه‌فه‌رده‌كات‌و س����ه‌رۆكی په‌رله‌مانیش الی‬ ‫گۆڕانه‌و ده‌ش����بینین له‌ئاستی سه‌ردانه‌كه‌ی‬ ‫ئ����ه‌م دوایی����ه‌ی بارزان����ی‪ ،‬له‌بێده‌نگیه‌كی‬ ‫قوڵدایه‌و كه‌س نیه‌ بڵێ جه‌نابی س����ه‌رۆك‬ ‫بۆ كوێ؟‬ ‫ئێستشا دوای ئه‌وه‌ی ئه‌م جومگه‌ گرنگه‌ی‬ ‫هه‌رێم له‌ده‌س����تی بزوتن����ه‌وه‌ی گۆڕاندایه‌‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ بزانی����ن ئ����ه‌وه‌ی ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌وه‌ گ����ۆڕان داوایده‌كردو ده‌یوت‪،‬‬ ‫ت����ا چه‌ند واقعی����ه‌و چی ده‌ڵێ����ت له‌باره‌ی‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی بارزانی‌و سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵوێستی چی ده‌بێت‪ .‬خۆ النیكه‌م ده‌بێت‬ ‫به‌ده‌ركردن����ی به‌یاننامه‌یه‌كی����ش بێت ئه‌وه‌‬ ‫به‌خه‌ڵ����ك بوترێت كه‌ وه‌ك س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و به‌تایبه‌ت س����ه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫نه‌پرسی پێكراوه‌و نه‌ئاگاداری ئه‌و گه‌شته‌یه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر هات����و ئه‌مه‌مان بینی كه‌واتا‬ ‫گ����ۆڕان توانیویه‌ت����ی كه‌س����ێك دابنێت بۆ‬ ‫سه‌رۆكی په‌رله‌مان‪ ،‬جیاواز له‌سه‌رۆكه‌كانی‬ ‫پێشوی په‌رله‌مان‌و ده‌توانێت كاری باشترو‬ ‫جیاوازت����ر بكات‪ .‬به‌اڵم ك����ه‌ ئه‌مه‌ی نه‌كرد‬ ‫(ك����ه‌ دڵنیام نایكات) ئه‌وا ناتوانن باس����ی‬ ‫جیاوازی‌و مۆدێلێكی تری كاری په‌رله‌مانی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونك����ه‌ به‌م پێیه‌ بێ����ت ئه‌وانیش‬ ‫ناتوانن ده‌ست بۆ هه‌مو ئه‌و پیرۆزیانه‌ به‌رن‬ ‫ك����ه‌ پێیده‌وترێت هێڵی س����وری‌ بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫بارزانی‪.‬‬

‫ئێمه‌ ئه‌وه‌ ده‌زانین ئه‌گه‌ر بێت‌و به‌لۆژیكی‬ ‫ئه‌ندامان����ی پارتی س����ه‌ردانه‌كانی بارزانی‬ ‫لێكبده‌یت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان بێدودڵ����ی پێیانوایه‌‬ ‫سه‌ردانه‌كانی سه‌رۆك بێحیكمه‌ت نیه‌و هه‌مو‬ ‫گه‌ش����ته‌كانی له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی خه‌ڵكیدایه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی ئ����ه‌و ده‌ی����كات گه‌ش����تی پرخێرو‬ ‫به‌ره‌كه‌تن بۆ خه‌ڵكی كوردستان‪.‬‬ ‫به‌اڵم پرس����یار ئه‌وه‌یه‌ ئایا خه‌ڵكی ئه‌م‬ ‫قه‌ناعه‌ت����ه‌ی هه‌یه‌؟ م����ن پێموایه‌ زۆرینه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تان وه‌ك چۆن بارزانی له‌م‬ ‫قۆناغه‌ به‌سه‌پێنراو ده‌زانن‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫پێیانوایه‌ سه‌ردانه‌كانی گه‌شتی سه‌رۆكێكی‬ ‫ماوه‌ ب����ۆ درێژك����راوی س����ه‌پێنراوه‌و هیچ‬ ‫سودێكی نیه‌و به‌ده‌ره‌ له‌گه‌شتێكی ره‌سمی‬ ‫ته‌نه����ا چونه‌ده‌ره‌وه‌وه‌یه‌ك����ی خێزانی����ه‌و‬ ‫هیچیتر‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌دا ئێم����ه‌ ده‌زانین هه‌مو‬ ‫كه‌س����ێك مافی ئ����ه‌وه‌ی هه‌یه‌ س����ه‌ردانی‬ ‫تایب����ه‌ت‌و خێزانی ئه‌نجامب����دات‌و بارزانیش‬ ‫ئه‌و ماف����ه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س����تی تایبه‌ت‌و‬ ‫بۆ پش����وی خێزانی س����ه‌ردانی هه‌ركوێیه‌ك‬ ‫بكات كه‌ ئاره‌زویه‌تی‪ .‬به‌اڵم هه‌رگیز ناكرێت‬ ‫وه‌ك ئێس����تا به‌ناوی هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌‬ ‫س����ه‌ردان ئه‌نجامبده‌یت‌و به‌ش����ێكی زۆری‬ ‫ئه‌ندامانی گه‌شته‌كه‌شی كه‌سانێك بن له‌ناو‬ ‫خێزانه‌كه‌ی یاخود ئه‌وه‌نده‌ نزیكبن لێیه‌وه‌‬ ‫كه‌ جیاوازیی����ان پێناكرێ له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫بارزانی‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫سیاسەتی تەندروستی‬

‫دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده‌ینوسێت‬

‫جیاکاری‌و مافی تەندروستی‬ ‫ئێمە زۆرجار مافی تەندروس���تی‬ ‫به‌وەرگرتن���ی‬ ‫دەبەس���تینەوە‬ ‫تەندروس���تی‌و‬ ‫خزمەتگ���وزاری‬ ‫دروس���تکردنی نەخۆش���خانەکان‪،‬‬ ‫ئەمە راستە بەاڵم مافی تەندروستی‬ ‫پەلئەکێش���ێ بۆ زیاتر لەمە‪ .‬مافی‬ ‫تەندروستی بریتییە لەبوارێکی فراوان‬ ‫لەهۆکار ک���ە یارمەت���ی مرۆڤەکان‬ ‫دەدەن لەژیانێک���ی تەندروس���تدا‬ ‫بژی���ن‪ ،‬خزمەتگوزاری‌و ش���تومەک‌و‬ ‫ئاسانکاری تەندروس���تی پێویستە‬ ‫دابینبکرێت ب���ۆ هەموان بەبێ هیچ‬ ‫جیاکارییەک‪ ،‬ناجیاکاری‌و یەکسانیی‬ ‫بنەما س���ەرەکیەکانی مافی مرۆڤ‌و‬ ‫پێکهاتەی گرنگی مافی تەندروستین‪،‬‬ ‫زۆر گرنگیش���ە ب���ۆ س���ودمەندبون‬ ‫لەبەرزترین ئاس���تی تەندروستی کە‬ ‫بتوانرێت دەسته‌به‌ربێت‪.‬‬ ‫پ���ەڕەی ڕاس���تی ژم���ارە ‪٣١‬ی‬ ‫نەتەوە یەکگرت���وەکان‌و ڕێکخراوی‬ ‫تەندروس���تی جیهانی ک���ە تایبەتە‬ ‫بەماف���ی تەندروس���تی جی���اکاری‬ ‫بەیەکێک لەو هۆکارە س���ەرەکییانە‬ ‫دادەنێت کە ڕێگرە لەسودمەندبونی‬ ‫مرۆڤ���ەکان بەمافی تەندروس���تی‌و‬ ‫دەڵێت‪:‬‬ ‫جی���اکاری بەمان���ای جی���اوازی‌و‬ ‫دورخس���تنەوەو وەالن���ان ی���ان‬ ‫س���نوردارکردنی کۆمەڵێک خەڵکی‬ ‫دیاریک���راو لەس���ەر بنەم���او هۆی‬ ‫جۆراوج���ۆر ک���ە بەهۆیان���ەوە یان‬ ‫مەبەس���ت لێیانپەکخس���تن ی���ان‬ ‫س���ودوەرنەگرتن یان پەیڕەونەکردن‬ ‫ی���ان دانپیانەنانی مافەکانی مرۆڤ‌و‬ ‫ئازادییە سەرەکییەکانی ئەو کۆمەڵە‬ ‫خەڵکەیە‪ ،‬ئەمە بەگش���تی هۆکاری‬ ‫بنەڕەتییە بۆ حاڵەتەکانی نایەکسانی‬ ‫لەبونیادی سەرەکی کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫سەرەنجام ئەم کۆمەڵە وەالنراوە‬ ‫الواز دەب���ن‌و دوچ���اری ه���ەژاری‌و‬ ‫ناتەندروس���تی دەب���ن‪ ،‬بۆیە جێی‬ ‫سەرسوڕمان نییە کە ئەو کۆمەاڵنەی‬ ‫جیاکراونەت���ەوە ی���ان وەالن���راون‬ ‫زۆرج���ار بەش���ێکی ناهەوس���ەنگ‬ ‫لەتەنگوچەڵەم���ەی تەندروس���تیان‬

‫بەربکەوێت (بۆ نمونە توێژینەوەکان‬ ‫لەهەندێ���ک‬ ‫دەریانخس���توە‬ ‫کۆمەڵگاکاندا کەمینە نەژادییەکان‌و‬ ‫ئەو کۆمەاڵنەی کە کۆنە نیشتەجێن‬ ‫کەمتر س���ودمەندن لەخزمەتگوزاری‬ ‫تەندروستی‌و بڕێکی کەمتر زانیاری‬ ‫تەندروس���تییان دەس���تدەکەوێت‌و‬ ‫چانس���یان کەمتردەبێ���ت ب���ۆ‬ ‫دەستکەوتنی شوێنی نیشتەجێبونی‬ ‫گونجاوو ئاوی پاک هەربۆیە ڕێژەی‬ ‫مردن���ی منداڵەکانیان‌و دوچاربونیان‬ ‫بەبەدخۆراکی بەرزترە لەدانیشتوانی‬ ‫گشتی)‪.‬‬ ‫کاریگەری جیاکاری ئاڵۆزتر ئەبێت‬ ‫کاتێک تاکەکان دوچاری دو هەندەو‬ ‫س���ێ هەندەی جیاکاری دەبن وەک‬ ‫جیاکاری لەسەر بنەمای رەگەزو نەژاد‬ ‫یان بنچینەی نەتەوەیی یان تەمەن‬ ‫(ب���ۆ نمونە لەزۆر ش���وێن ژنان لەو‬ ‫نەتەوانەی کۆنە نیش���تەجێن کەمتر‬ ‫خزمەتگوزاری‌و زانیاری تەندروستی‌و‬ ‫زاوزێیان دەستئەکەوێت‌و پتر دوچاری‬ ‫ئەش���کەنجەی الشەو سێکسی ئەبن‬ ‫زیاتر لەدانیشتوانی گشتی)‪.‬‬ ‫جیاکاری چۆن‌و لەسەر کام بنەما‬ ‫دیاریدەکرێت؟‬ ‫بەڵێن���ی نێودەوڵەت���ی تایبەت‬ ‫بەمافەکانی ئاب���وری‌و کۆمەالیەتی‌و‬ ‫ڕۆش���نبیری "بڕگ���ەی(‪ )٢‬لەمادەی‬ ‫‪"٢‬و ڕێکەوتن���ی مافەکان���ی منداڵ‬ ‫"بڕگ���ەی(‪ )١‬لەم���ادەی ‪ "٢‬هەروا‬ ‫لیژن���ەی تایبەت بەماف���ە ئابوری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ڕۆش���نبیرییەکان ئەو‬ ‫بنەمایانەیان دیاریکرد کە بەهۆیانەوە‬ ‫جیاکاری پی���ادە دەکرێت‪ :‬نەژادو‬ ‫ڕەنگ‌و ڕەگەزو زمان‌و ئایین‌و بۆچونی‬ ‫سیاسی یان شتی تر لەبۆچونەکان‌و‬ ‫بنچینەی نەتەوەیی یان کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫موڵ���ک‌و کەمئەندام���ی لەدایکبون‌و‬ ‫حاڵەتەکانی ت���ر‪ ،‬هەروەها دەڵێت‪:‬‬ ‫لەحاڵەتی تریش���دا وەکو ڕوانگەی‬ ‫تایبەت���ی تاک���ەکان ب���ۆ س���ێکس‬ ‫ی���ان حاڵەتی تەندروس���تی (وەک‬ ‫کەسانی توشبو بەڤایرۆسی کەمیی‬ ‫بەرگەگریی مرۆڤ‪/‬ئەیدز)‪.‬‬

‫ئیشوكاری‌ رۆژان ‌ه هۆكار‌ه بۆ‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ ‌ی ئاره‌زو ‌ی سێكسیی‌ پیاوان‬

‫كه‌مبون����ه‌وه‌ی‌ ئاره‌زوی‌ سێكس����ی ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پیاوان یه‌كێكه‌ له‌گرفته‌كانی‌ سێكس‬ ‫كه‌ زۆریه‌ك له‌پیاوان له‌ناوه‌ڕاس����تی‌‬ ‫ته‌مه‌نیان توشیان ده‌بێت‌و به‌یه‌كێك‬ ‫له‌ناڕه‌حه‌تیه‌كان����ی‌ ئ����ه‌و قۆناغ����ه‌‬ ‫داده‌نرێت‪ .‬به‌پێ����ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌ ته‌ندروستیه‌ سێكسیه‌كانی‌‬ ‫به‌ریتانیا‪ .‬كه‌میی‌ ئاره‌زوی‌ سێكسیی‌‬ ‫چه‌ند هۆكارێكی‌ هه‌یه‌ له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ناڕه‌حه‌ت����ی‌ له‌ش����وێنی‌ كارو‬

‫لێكوڵین���ه‌وه‌ نوێی���ه‌كان رایانگه‌یاندو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ن���او خ���ۆڵ یار ‌‬ ‫ئ���ه‌و مندااڵن��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌متر توش���ی‌ هه‌س���ته‌وه‌ری ‌‬ ‫(حه‌ساس���یه‌ت) ده‌بن ك ‌ه زۆرجار ئه‌و‬ ‫هه‌س���ته‌وه‌رییه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ توشبون‬ ‫به‌ڕه‌بۆ‪.‬‬ ‫ی (جونز‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان كه‌ له‌سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یل ‌‬ ‫هوبكنز) ئه‌نجامدراون‌و رۆژنامه‌ ‌‬ ‫مه‌یل���ی‌ به‌ریتان���ی‌ باڵویكردونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫باس���یان له‌و‌ه كردو‌ه ئ���ه‌و مندااڵنه‌ ‌‬ ‫كه‌مت���ر بایه‌خی���ان پێده‌درێت له‌الیه‌ن‬ ‫باوانیانه‌وه‌‌و رێگه‌ی���ان پێده‌ده‌ن له‌ناو‬ ‫ی‬ ‫ی بك���ه‌ن‪ .‬كه‌متر توش��� ‌‬ ‫خۆڵ ی���ار ‌‬ ‫هه‌ندێ‌ نه‌خۆش���ی‌‌و حه‌ساسێت ده‌بن‪.‬‬ ‫چونك ‌ه له‌شیان هه‌رزو هه‌ندێ‌ به‌كتریا‬ ‫ی بۆ دروست ده‌كات‬ ‫ده‌ناسێت‌و به‌رگری ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌زۆرێك له‌و میكرۆبانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌بنه‌ هۆی‌ هه‌ستیاریی‌‪.‬‬ ‫ی زۆرت���ر له‌ن���او خۆڵ‌و له‌گه‌ڵ پش���یله‌و‬ ‫رۆب���رت ود ك ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌ئه‌نجامده‌ران ‌‬ ‫ێ ج���ۆر‌ه ئاژه‌ڵدا یاری‌ ده‌كه‌ن ‪3‬‬ ‫ی به‌وه‌ده‌كات ئه‌و هه‌ند ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ك ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بن‬ ‫ی له‌ته‌مه‌نی‌ یه‌ك س���اڵییاندا ئه‌وه‌نده‌ كه‌متر توشی‌ هه‌ستیاری ‌‬ ‫مندااڵن���ه‌ ‌‬

‫له‌به‌رامبه‌ر به‌هاوته‌مه‌نه‌كانی‌ خۆیان ك ‌ه‬ ‫كه‌متر به‌ركه‌وتنیان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ خۆڵ‌و‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه ئاژه‌اڵنه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫پێنج جۆر خواردن ‪‌ %20‬‬ ‫كۆلیسترۆڵت داده‌به‌زێنن‬ ‫مه‌رج نیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆت به‌دوربگریت‬ ‫له‌نه‌خۆشی‌ كۆلیسترۆڵ ئه‌وه‌ هه‌رچی‌‬ ‫خواردن���ه‌ باش���ه‌كان هه‌ی���ه‌ له‌خۆتی‌‬ ‫بگریت���ه‌وه‌‪ .‬به‌ڵك���و به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‬ ‫به‌پێی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ ش���اره‌زایانی‌‬ ‫بواری‌ خۆراكیی‌ پێن���ج جۆر خواردن‬ ‫هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ رۆڵ���ی‌ گرنگی���ان هه‌یه‌‬ ‫له‌دابه‌زاندن���ی‌ رێ���ژه‌ی‌ كۆلیس���ترۆڵ‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌كانی‌ توش���بون‬

‫به‌نه‌خۆش���یه‌كانی‌ دڵ‪ .‬توێژینه‌وه‌ك���ه‌ كۆلیس���ترۆڵ ئه‌كرێت له‌ماوه‌ی‌ س���ێ‌‬ ‫باس���ی‌ له‌هه‌ری���ه‌ك له‌خواردنه‌كان���ی‌ مانگدا‪.‬‬ ‫(ریش���اڵه‌كان‪ ،‬زه‌یتی‌ زه‌یتون‪ ،‬شیری‌ * كۆلیسترۆڵ به‌یه‌كێك له‌و نه‌خۆشیانه‌‬ ‫كه‌مچه‌وریی‌‪ ،‬چه‌ره‌س���ات‪ ،‬ماس���ت) داده‌نرێت كه‌ هۆكاره‌ بۆنه‌خۆشیه‌كانی‌‬ ‫ده‌كات كه‌ هۆكارن ب���ۆ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ دڵ‪ .‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌هۆكاره‌كانی‌ تر كه‌‬ ‫رێژه‌ی‌ كۆلیس���ترۆڵی‌ زیانبه‌خش‪ .‬هه‌ر بریتین له‌جگه‌ره‌كێش���ان‌و قه‌ڵه‌ویی‌‌و‬ ‫هه‌مان توێژینه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌رخس���توه‌ كه‌می���ی‌ وه‌رزش‌و نه‌خۆش���یه‌كانی‌‬ ‫ك ‌ه له‌كات���ی‌ به‌كارهێنان���ی‌ ئه‌م پێنج ش���ه‌كره‌و به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ په‌س���تانی‌‬ ‫خواردن���ه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ ‪%20‬ی‌ رێ���ژه‌ی‌ خوێن‌و بۆماوه‌یی‌‪.‬‬

‫كه‌میی‌ ئه‌م هۆرمۆنه‌ هۆكاره‌ بۆ چه‌ند‬ ‫نه‌خۆش����ییه‌كی‌ تر وه‌ك پوكانه‌وه‌ی‌‬ ‫ی دو هه‌ندێ‌‬ ‫ئێسك‌و شه‌كره‌ی‌ جۆر ‌‬ ‫له‌نه‌خۆشیه‌كانی‌ خوێنبه‌ره‌كان‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌كان باس����یان له‌وه‌كردوه‌‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ هۆرمۆن����ی‌ نێرین����ه‌‬ ‫كارده‌كاته‌ سه‌ر خوێنبه‌ره‌كان بۆیه‌‬ ‫ده‌بینین یه‌ك له‌س����ه‌ر س����ێی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی‌ توشی‌ جه‌ڵته‌ی‌ دڵ بون‬ ‫گرفتی‌ ساردیی‌ سێكسییان هه‌بوه‌‪.‬‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫سكچونی‌ منداڵ‬

‫ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫دكتۆر حه‌یده‌ر ئه‌حمه‌د به‌یاتی‌ پسپۆڕی‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانی‌ مندااڵن‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬سكچونی‌ منداڵ چیه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬چه‌ند جارێك پیساییكردنی‌ شل‬ ‫له‌رۆژێكدا كه‌ له‌ڕاده‌ی‌ ئاس���ایی‌ زیاتره‌و‬ ‫دایك هه‌ستی‌ پێده‌كات‪ .‬سكچونی‌ منداڵ‬ ‫ئه‌بێته‌ هۆی‌ تێكچونی‌ بااڵنس���ی‌ خوێ‌و‬ ‫ئاو له‌له‌ش���داو پاش ‪ 1‬بۆ‪ 2‬رۆژ توش���ی‌‬ ‫وشكبونه‌وه‌ی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هۆكاره‌كانی‌ چین؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬هه‌ندێ‌ ج���ار ڤایرۆس‪ ،‬به‌كتریاو‬ ‫مشه‌خۆره‌كان‪ ،‬هه‌س���تیاریی‌ به‌خۆراك‪،‬‬ ‫خواردن���ی‌ بڕێكی‌ زۆر ش���ه‌ربه‌تی‌ میوه‌‪،‬‬ ‫ژه‌هراویی‌ بون‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬باش���تر وایه‌ چ���ی بكرێت گه‌ر‬ ‫منداڵ سكچونی‌ هه‌بو؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬ئه‌گه‌ر س���ه‌ره‌تابو گی���راوه‌ی‌‬ ‫تیكس���ترۆالیتی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ مه‌م���ه‌‬ ‫یاخود به‌پ���ه‌رداخ هێ���واش هێواش بدا‬ ‫به‌منداڵه‌كه‌ی‌ چونكه‌ ئه‌وه‌ زۆره‌ گرنگه‌و‬ ‫ناهێڵێت منداڵه‌كه‌ وشكببێته‌وه‌‪ .‬باشتره‌‬ ‫ئه‌م گیراوه‌یه‌ له‌هه‌مو ماڵێكدا هه‌بێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬له‌كاتی‌ بونی‌ س���كچون چۆن‬ ‫رێگری���ی‌ لێبكرێت یاخود چۆن مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫بكه‌ین؟‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫ته‌‬ ‫تایبه‌ کان‬ ‫کی شیه‌‬ ‫شه‌یه‌ خۆ‬ ‫گۆ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫با منداڵه‌كه‌ت له‌ناو خۆڵ‬ ‫ی بكات‬ ‫یار ‌‬

‫ئیش����وكاره‌كان‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بون����ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ری‌‌و كه‌میی‌ خه‌وتن‌و ساردی ‌‬ ‫ی‬ ‫نێ����وان ژن‌و پی����او‪ ،‬هه‌ندێجاری����ش‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ به‌خه‌مۆكی����ه‌وه‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫پێویس����ت به‌وه‌ده‌كات چاره‌س����ه‌ر‬ ‫به‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كێش����ه‌كانیش ده‌رونیی‌ نه‌بن‬ ‫ئ����ه‌وا په‌یوه‌ن����دی‌ زۆری‌ به‌كه‌میی‌‬ ‫هۆرمۆنی‌ نێرینه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫هۆرمۆن����ی‌ تیس����تیرۆن‪ .‬هه‌روه‌ه����ا‬

‫دكتۆر‪ :‬باشتره‌ خواردنی‌ چه‌ورو شیرین‬ ‫زۆر نه‌درێ���ت به‌منداڵ‪ ،‬ئ���ه‌و خواردنان ‌ه‬ ‫نه‌درێ���ت كه‌ ریش���اڵیان تێدای���ه‌‪ ،‬دایك‬ ‫ئاگاداربێت ئه‌و خواردنانه‌ی‌ سكچون بۆ‬ ‫منداڵه‌كه‌ی‌ دروس���ت ئه‌كات نه‌یانداتێ‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ خۆراك باشه‌ بیاندات به‌منداڵه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌ك مۆزو شۆربای‌ برنج‌و شه‌ربه‌تی‌ سێو‬ ‫به‌گشتی‌ ئه‌م خۆراكانه‌ دژی‌ سكچونن‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬خۆپاراستن چۆن ده‌بێت؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬پێویس���ته‌ دای���ك له‌كات���ی‌‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ شیر بۆ منداڵه‌كه‌ی‌ ده‌ستی‌‬ ‫پاك بش���وات هه‌روه‌ه���ا له‌كاتی‌ پێدانی‌‬ ‫خواردنی���ش به‌هه‌مانش���ێوه‌‪ ،‬له‌گه‌رم���ا‬ ‫بیپارێزی���ت‪ ،‬ئاوی‌ پاك���ی‌ بداتێ‌‪ .‬دایك‬ ‫منداڵه‌كه‌ پاك‌و خاوێن رابگرێت‌و له‌كاتی‌‬ ‫گۆڕین���ی‌ دایبیه‌ك���ه‌ی‌ زو زو ده‌س���تی‌‬ ‫بشوات‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ك���ه‌ی‌ س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك‬ ‫بكرێت؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌گه‌ر هاتو سكچونه‌كه‌ به‌رده‌وامبو‬ ‫دایكه‌ك���ه‌ هه‌س���تیپێكرد زیادیك���ردوه‌‬ ‫ئه‌وا پێویس���ته‌ به‌زوترین كات سه‌ردانی‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ب���كات چونكه‌ س���كچون‬ ‫زۆر مه‌ترس���یداره‌ به‌تایبه‌تی‌ بۆ منداڵ‌و‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ مردن له‌منداڵ زۆر ئه‌كات ئه‌گه‌ر‬ ‫زو چاره‌سه‌رنه‌كرێت چونكه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫وشكبونه‌وه‌ی‌‌و وه‌ستانی‌ گورچیله‌‪.‬‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫قاچاخچیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌رمان‬

‫چیرۆك���ی‌ ئ���ه‌و مرۆڤان���ه‌ی‌ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تاندا بونه‌ت���ه‌ قوربانی‌ ده‌رمان‬ ‫زۆرن‪ ،‬هه‌ری���ه‌ك له‌خاوه‌ن���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫چیرۆكانه‌ش سكااڵو گله‌یی‌‌و گازنده‌یان‬ ‫به‌ده‌س���ت سیس���ته‌می‌ ته‌ندروس���تی‌‌و‬ ‫دكتۆره‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌م رۆژانه‌دا له‌گه‌ڵ پسپۆرێكی‌ ده‌رمان‬ ‫قسه‌وباسمان له‌سه‌ر ده‌رمان‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن كۆگاكانی‌‬ ‫هێنان‌و س���ه‌رفكردن ‌‬ ‫ده‌رمان‌و كۆمپانیاكانی‌ هێنانی‌ ده‌رمانه‌وه‌‬ ‫كرد له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌و ته‌ئكیدی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ له‌م هه‌رێمه‌دا ده‌رمان‬ ‫بازرگانی‌ گه‌وره‌ی‌ پێوه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫دیارترین نمونه‌ی‌ بازرگانیكردنی‌ ده‌رمان‪،‬‬ ‫فه‌زیحه‌ی‌ ده‌رزی‌ ئاڤاس���تین كوێربونی‌‬ ‫هاواڵتیان‌و مردن���ی‌‪ 17‬هاواڵتی به‌هۆی‌‬ ‫ده‌رزی‌ سیفتراكسۆن‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ ده‌رمان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫به‌ده‌ست كۆمپانیاكانی‌ ده‌رمانی‌ واڵتانی‌‬ ‫دراوس���ێ‌‌و بیانیه‌كانه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ه���اوكات‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌كۆگاكانی‌ ده‌رمان قاچاخی‌‬ ‫به‌ده‌رمان���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن له‌ژێر س���ێبه‌ری‌‬ ‫یاس���ادا‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ هه‌رێم ببێته‌‬ ‫بازاڕێكی‌ باش بۆ س���اغكردنه‌وه‌ی‌ كااڵی‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ ده‌رمان‪.‬‬ ‫له‌واڵتانی‌ پێش���كه‌وتودا ده‌رمان به‌پێی‌‬ ‫كوالیتی‌‌و جۆره‌كه‌ی‌ نرخی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌رمانی‌ ئاس���تی‌ كوالیتی‌ به‌رز‪ ،‬نرخی‌‬ ‫گرانت���رو مام ناوه‌ن���د هه‌زانترو كه‌مێك‬ ‫ل���ه‌و هه‌رزانتریش ده‌رمانی‌ ئاس���اییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌م���و ئه‌مانه‌ له‌ژێ���ر چاودێریی‌‬ ‫حكومه‌تدایه‌‪ ،‬پسپۆره‌كانی‌ ته‌ندروستیش‬ ‫ره‌چ���اوی‌ رێژه‌و ژم���اره‌ی‌ به‌كارهێنانی‬ ‫جۆری‌ ئه‌و ده‌رمانه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا دیارده‌یه‌كی‌ خ���راپ له‌نێو‬ ‫هه‌ندێك له‌دكتۆره‌ پسپۆره‌كاندا دروست‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌ویش رێككه‌وتن���ی‌ دكتۆره‌كانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ندێك له‌كۆمپانیاكانی‌ ده‌رمان‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ نوسینی‌ ئه‌و جۆره‌ ده‌رمانه‌‬ ‫بۆ نه‌خۆشه‌كانیان‌و سه‌رفكردنی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌رمانخانه‌كانه‌وه‌‪ ،‬بێ‌ ره‌چاوكردنی‌ باش‌و‬ ‫خراپیی‌‌و گرانی‌‌و هه‌رزانییان‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌شدا س���ه‌فه‌رو گه‌شتوگوزار بۆ ئه‌و‬ ‫دكتۆرانه‌ رێكده‌خرێت له‌كاتی‌ پشوه‌كاندا‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ پێشودا (مندوب)ێكی‌ ده‌رمان‬ ‫س���ه‌ردانی‌ یه‌كێك له‌دكتۆره‌كانی‌ كردوه‌‬ ‫ی پیشاندانی‌ هه‌ندێك ده‌رمان‌و‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫س���ه‌رفكردنی‌ له‌الیه‌ن ئ���ه‌و دكتۆره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وی���ش له‌وه‌اڵمدا وتویه‌تی‌ س���ه‌فه‌ری‌‬ ‫(ئه‌مه‌ریكاو ئه‌مه‌ریكای‌ التین‌و كۆریای‌‬ ‫باش���ورم) ماوه‌ ئه‌توان���ن بۆم رێكبخه‌ن‬ ‫منیش ده‌رمانه‌كانتان بۆ سه‌رفده‌كه‌م‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا یه‌كێكی‌ دیك���ه‌ له‌(مندوب)‬ ‫ی ده‌رمان به‌پس���پۆرێكی‌ ده‌رمانی‌‬ ‫ه‌كان ‌‬ ‫وت���وه‌‪ ،‬مۆبایلێك���ی‌ گاالكس���ی‌ چوارت‬ ‫به‌دیاری‌ ب���ۆ ده‌كڕین‪ ،‬به‌مه‌رجی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌رمانه‌كانی‌ كۆمپانیای‌ ئێمه‌ سه‌رف‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ وه‌زعی‌ ده‌رمانه‌ له‌هه‌رێمی‌ نه‌وتدا‪،‬‬ ‫ئیدی‌ هاواڵتیه‌كی‌ به‌س���ته‌زمان كاتێك‬ ‫ده‌ڕواته‌ به‌رده‌م یه‌كێك له‌ده‌رمانخانه‌كانی‌‬ ‫ش���ارو وه‌ره‌ق���ه‌ی‌ دكتۆرێ���ك ده‌بات‌و‬ ‫هه‌ندێك ده‌رمانی‌ نیشانده‌درێت زه‌مانه‌ت‬ ‫چیه‌ ئه‌و ده‌رمانانه‌ ل���ه‌روی‌ كوالیتیه‌وه‌‬ ‫باش���ن یان خ���راپ‪ ،‬چ���ۆن بزانێت ئه‌م‬ ‫ده‌رمانخانه‌یه‌ش ش���ه‌ریكه‌ ب���ه‌ش نیه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دكتۆره‌ پس���پۆره‌كه‌و كۆمپانیای‌‬ ‫ده‌رمانه‌كه‌دا؟!‬ ‫من له‌به‌رپرسه‌كانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ ده‌پرسم‬ ‫كه‌ هه‌ندێك له‌وانه‌ش ش���ه‌ریكه‌ به‌ش���ی‌‬ ‫هێنانی‌ ده‌رمانن بۆ ئه‌م هه‌رێمه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێوه‌ ئام���اده‌ی‌ به‌كارهێنانی‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫ده‌رمانان���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئێم���ه‌ش ئاماده‌ین‬ ‫ژه‌هرخواردمان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم باش ئ���ه‌وه‌ ده‌زانین ك���ه‌ ئێوه‌‬ ‫قه‌ت ده‌رمان���ی‌ ده‌رمانخان���ه‌ حكومی‌‌و‬ ‫ئه‌هلیه‌كانی���ش به‌كارناهێنن‌و له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌رمانی‌ تایبه‌ت‌و ه���ای‌ كوالیتیتان بۆ‬ ‫دێت‪ ،‬بۆیه‌ خه‌می‌ ئێوه‌ خه‌می‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌می‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫نه‌وه‌كانی‌ خۆتانه‌ چۆن ببنه‌ په‌رله‌مانتارو‬ ‫سیاسی‌ له‌م واڵته‌دا؟‬ ‫پێویس���ته‌ ئی���دی‌ لیژن���ه‌ی‌ چاودێری‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ له‌په‌رله‌مان ئه‌كتیڤ بێت كه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ هاونیشتمانیانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ن‪،‬‬ ‫به‌دواداچونی‌ جیدی‌ بۆ كێشه‌ی‌ ده‌رمان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌ وه‌زاره‌تی‌ حزبه‌‬ ‫ناتوانێت به‌م كاره‌ هه‌ستێت!‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ نیش���تیمان نه‌بێت���ه‌ كۆگای‌‬ ‫ده‌رم���ان‪ ،‬چیرۆكی‌ مردن���ی‌ هاواڵتیان‬ ‫به‌ده‌رم���ان دوباره‌نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫ویژدانی‌ مرۆڤه‌كان‌و ئیتكی‌ پیش���ه‌یی‌‌و‬ ‫سوێندی‌ یاس���ایی‌ دكتۆره‌كان سه‌نگی‌‬ ‫مه‌حه‌ك بێت‪ ،‬چونكه‌ یاساو لێپرسینه‌وه‌‬ ‫له‌م واڵته‌دا نوستوه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‌كۆیه‪ ‌..‬شاری بێ حاکم‬

‫ی ده‌كرێت‬ ‫ی تریش به‌شدارن له‌و زیاده‌ڕۆییه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ :‬الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ی‌ ده‌كرێته‌‬ ‫سه‌ر زه‌وی‌‌و زاری‌ شاری‌ كۆیه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرسه‌ سه‌ربازییه‌كان‪ ،‬قایمقامی‌‬ ‫كۆیه‌ شێخ چاپوك عومه‌ر ده‌ستی‌‬ ‫له‌كاركێشایه‌وه‌‌و سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ به‌رێوبه‌رایه‌تی‌ شاره‌وانی‌‬ ‫مانیانگرتوه‌‌و به‌رپرسانی‌ سه‌ربازییش‬ ‫به‌رده‌وامن له‌داگیركردنی‌ موڵكی‌‬ ‫گشتی‌‪ ،‬تا ئێستاش هیچ كه‌س‌و‬ ‫الیه‌نێكیش لێپرسینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ نه‌كردوه‌‌و موڵكه‌كه‌ش‬ ‫نه‌گه‌ڕێنراوه‌ته‌وه‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫شاره‌وانییش له‌وباره‌یه‌وه‌ بێده‌نگه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ كێ‌ كۆیه‌ به‌ڕێوه‌ده‌بات؟!‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ش یه‌كێتی‌‬ ‫كه‌ حوكمی‌ ئه‌و شاره‌ی‌ به‌ده‌سته‌‬ ‫ده‌ڵێت "الیه‌نه‌كانی‌ تریش به‌شدارن له‌و‬ ‫زیاده‌ڕۆییه‌ی‌ له‌كۆیه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و به‌رپرس��� ‌ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ ‪14‬رێكخستنی‌ كۆیه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان ره‌هبه‌ر سه‌ید برایم‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و زیاده‌ڕۆیی���ه‌‌و ناجێگیریی‌‬ ‫ش���اری‌ كۆیه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌وه‌ پش���تگیری‌‬ ‫له‌قایمقام‌و س���ه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫له‌وه‌ی‌ نابێت س���یمای‌ ش���ار تێكبدرێت‬ ‫ده‌بێت سنورێك دابنرێت‌و رێگه‌چاره‌یه‌ك‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌ بۆ ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ی‌ ده‌كرێته‌‬ ‫سه‌ر موڵكی‌ گشتی‌ له‌شاری‌ كۆیه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ش به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "ته‌نیا‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ زیاده‌ڕۆیی‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو الیه‌نه‌كانی‌ تریش به‌ش���دارن له‌و‬ ‫زیاده‌ڕۆییه‌ی‌ ده‌كرێته‌ سه‌ر موڵكی‌ گشتی‌‬ ‫له‌كۆیه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناكرێ���ت رێگه‌ به‌الیه‌نێك‬ ‫بدرێت‌و رێگه‌ له‌الیه‌ن���ێ‌ بگیرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌ت���ه‌ وا به‌ره‌و چاره‌س���ه‌ربون‬ ‫ده‌چێت"‪.‬‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ ‪14‬رێكخستنی‌ كۆیه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ئاشكراش���ی‌ ده‌كات كه‌ ئه‌وان‬

‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زه‌وی‌ شاره‌وانییان‬ ‫داگیركردوه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌‬ ‫رێگه‌یانپێدراوه‌‌و‬ ‫به‌شێكی‌ زۆریان‬ ‫به‌رپرسی‌‬ ‫سه‌ربازیین‬ ‫داوایان له‌قوباد تاڵه‌بانی‌ كردوه‌ له‌دوای‌‬ ‫ده‌س���تبه‌ركاربونی‌ له‌جێگری‌ س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬له‌ش���اری‌ كۆیه‌ ده‌ستبكرێت‬ ‫به‌زه‌وی‌ دابه‌ش���كردن كه‌ چه‌ندین ساڵه‌‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها رێگه‌چاره‌یه‌كیش بۆ‬ ‫ئه‌و زیاده‌ڕۆیی���ه‌ بدۆزێته‌وه‌ كه‌ ده‌كرێته‌‬ ‫س���ه‌ر موڵكی‌ گشتی‌ له‌ش���اره‌كه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌روه‌ها له‌كاتی‌ هاتنی‌ كاك مه‌ال‬ ‫به‌ختیار بۆ ش���اری‌ كۆیه‌ ئه‌و بابه‌ته‌مان‬ ‫پێوتوه‌ ئه‌ویش هێرشی‌ توندی‌ كردوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌ر ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ زیاده‌ڕۆیی���ان‬ ‫كردوه‌ته‌ س���ه‌ر موڵكی‌ گشتی‌ له‌شاری‌‬ ‫مام جه‌الل"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌لێدوانێكی‌ په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫گ���ۆڕان ك���ه‌ وتب���وی‌ "ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬

‫شاری‌ كۆیه‌‬

‫زه‌ویی���ان داگیرك���ردو‌ه له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌‬ ‫رێگه‌یانپێ���دراوه‌" س���ه‌ید برای���م وت��� ‌ی‬ ‫"هیچ كه‌س���ێك له‌الیه‌ن ئێمه‌وه‌ رێگه‌ی‌‬ ‫پێنه‌دراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ زه‌وی‌ شاری‌ كۆیه‌‬ ‫داگیرب���كات‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش هیچ‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ك له‌به‌رده‌ستدا نیه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫كه‌ خه‌ڵكی‌ ش���اری‌ كۆیه‌ی���ه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ "ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ زه‌وی‌‬ ‫ش���اره‌وانییان داگیرك���ردوه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫حزبه‌وه‌ رێگه‌یانپێدراوه‌‌و به‌شێكی‌ زۆریان‬ ‫به‌رپرسانی‌ سه‌ربازیین"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان قاره‌مان قادر‬ ‫له‌باره‌ی‌ داگیركردنی‌ زه‌وی‌‌وزاری‌ شاره‌وانی‌‬

‫له‌كۆیه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌ وه‌كو به‌دواداچونن بۆ ئه‌و بابه‌ته‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانت���ار ك���ه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ خه‌ڵكی‌ خه‌ڵكی‌ ش���اری‌ كۆیه‌ زۆر نیگه‌رانن له‌و‬ ‫ی ده‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كۆیه‌ ده‌كه‌ین له‌گ���ه‌ڵ لیژنه‌ی‌ ناوخۆی‌ زیاده‌ڕۆییه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان كه‌ لیژنه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌تمه‌نده‌ ده‌س���تدرێژییان كردوه‌ته‌ س���ه‌ر موڵكی‌‬ ‫به‌كێش���ه‌ ئیدارییه‌كان قس���ه‌مانكردوه‌‌و گشتی‌ به‌رپرس���انی‌ ساربازیین‌و له‌الیه‌ن‬ ‫ورده‌كاری‌ ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌مان پێداون‌و بۆ حزبه‌وه‌ رێگه‌یانپێدراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش له‌الیه‌ن ئه‌و لیژنه‌یه‌وه‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردستان وه‌كو‬ ‫بانگهێش���تی‌ قایمقام���ی‌ كۆیه‌ ده‌كرێت‌و الیه‌نێك���ی‌ سیاس���ی‌ له‌ش���اری‌ كۆی���ه‌‬ ‫ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌ زیاده‌ڕۆیی���ان كردبێته‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ قسه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ده‌كرێت "‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد كه‌ س���ه‌ر موڵكی‌ گشتی‌ له‌ش���اری‌ كۆیه‌‌و‬ ‫ی ته‌واویان هه‌ی ‌ه له‌باره‌ی‌ له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ به‌رپرس���ی‌ لق���ی‌ كۆیه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان زانی���ار ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كێن ئه‌وانه‌ی‌ زه‌وی ش���اره‌وانیان یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌ كاوه‌ مه‌مه‌ن���د‬ ‫داگیرك���ردوه‌ ب���ۆ ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ش به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌ نه‌ك له‌شاری‌‬ ‫زانیارییه‌كانیان داوه‌ به‌لیژنه‌ی‌ ناوخۆی‌ كۆیه‌ به‌ڵكو له‌هه‌مو كوردستان ته‌حه‌دا‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و له‌ئێستاش���دا س���ه‌رقاڵ ‌ی ده‌كه‌ین یه‌ك مه‌تری‌ زه‌وی‌ شاره‌وانیمان‬

‫داگیركردبێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ش���ی‌ ئه‌و تۆمه‌تانه‌‬ ‫بۆ ئه‌ندامان���ی‌ ئێمه‌ ده‌كه‌ن ده‌یانهه‌وێت‬ ‫خه‌ڵكی‌ به‌وه‌وه‌ سه‌رقاڵبكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ته‌زوی���ره‌ گه‌وره‌ی���ه‌ی‌ له‌كۆیه‌ كرا‬ ‫له‌بیریانبچێته‌وه‌‌و په‌رده‌پۆش���ی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌مو خه‌ڵكی‌ كۆیه‌ ده‌زانێت‬ ‫كێ‌ زه‌وی‌ داگیركردوه‌‌و كێ‌ رێگه‌یپێداون‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌كات���ی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان هه‌ندێ���ك به‌رپرس���ی‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ رێگه‌یان بۆ خۆش���كرابو بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زه‌وی‌ شاره‌وانی‌ داگیربكه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان فه‌رمان‬ ‫كه‌م���ال له‌ب���اره‌ی‌ داگیركردن���ی‌ زه‌وی‌‬ ‫شاره‌وانی‌ له‌الیه‌ن به‌رپرسانی‌ حزبیه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئ���ه‌و بارودۆخه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا له‌ش���اری‌ كۆیه‌ گوزه‌ر ده‌كات‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ زه‌مینه‌ی‌ به‌رێوه‌بردنی‌‬ ‫حزب���ی‌ له‌الی���ه‌ن ده‌س���تی‌ حزب���ه‌وه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌بردنه‌ش ده‌مێكه‌ هه‌س���تی‌‬ ‫پێده‌كرێ���ت له‌كۆی���ه‌ كه‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و به‌رپرسانی‌ سه‌ربازیی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫موڵكی‌ گش���تی‌ داگیر ده‌كه‌ن به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌كاتی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن له‌الیه‌ن‬ ‫حزبی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ ئه‌و زه‌وی‌‌وزاره‌ بۆ‬ ‫مه‌رامی‌ سیاسی‌ به‌كاردێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆچی‌ ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌‬ ‫كۆیه‌ ناتوانن لێپرس���ینه‌وه‌ له‌و كه‌سانه‌‬ ‫بكه‌ن كه‌ زه‌وی‌ شاره‌وانییان داگیركردوه‌‬ ‫ناوبراو وتی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫زه‌وی‌ شاره‌وانییان داگیركردوه‌ حزبین‌و‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ ده‌سه‌اڵتدارانه‌ش له‌كۆیه‌ هه‌م‬ ‫حزبین‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانرێت لێپرس���ینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌و بابه‌ته‌ بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر سه‌باره‌ت به‌و زیاده‌ڕۆییه‌ی‌ ده‌كرێته‌‬ ‫سه‌ر موڵكی‌ گش���تی‌ پارێزگاری‌ هه‌ولێر‬ ‫نه‌وزاد هادی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌كاتی‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ته‌نیا له‌كۆیه‌ نیه‌‬ ‫به‌ڵكو له‌زۆربه‌ی‌ ش���اره‌كان زیاده‌ڕۆیی‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌ئێس���تادا به‌دواداچون‬ ‫كراوه‌‌و هه‌مو ئه‌وانه‌ی‌ زه‌وی‌ شاره‌وانییان‬ ‫داگیركردوه‌ ده‌درێن���ه‌ دادگا‌و ئیجرائاتی‌‬ ‫پێویستیان له‌گه‌ڵ ده‌كرێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‪17‬‬

‫گرتە ڤیدیۆکەی سلێمان زیاب یونس‪:‬‬

‫هەوڵێک بۆ کوشتنی دونیا لەیادەوەریی گشتیدا‬ ‫نەزەند بەگیخانی‪ -‬نوسەرو توێژەری ئەکادیمی‬

‫لەکارکردن����م لەگ����ەڵ کوردس����تان‌و‬ ‫چاودێریکردن����م بۆ بارودۆخی سیاس����ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی‪ ،‬هەن����دێ ج����ار دەگەم����ە‬ ‫حەقیقەتێک����ی زۆر ت����اڵ ک����ە تاڵییەکەی‬ ‫ئەوەندە زەقە‪ ،‬هەروەکو فەڕەنس����ییەکان‬ ‫دەڵێ����ن‪ ،‬چ����او کوێ����ر دەکات‪ .‬ناوەڕۆکی‬ ‫گرتە ڤیدیۆکەی س����لێمان زی����اب یونس‌و‬ ‫باڵوکردنەوەی لەالیەن س����ەرۆکی لیژنەی بکوژه‌که‌ی دنیا له‌گرته‌ ڤیدیۆیه‌که‌دا‬ ‫ماف����ی م����رۆڤ لەپەرلەمانی کوردس����تان‬ ‫هەوڵێک����ە بۆ کوش����تنی دونی����ای منداڵ بابەت����ەو لەدۆکیومێن����ت‌و راپۆرتەکانیان‬ ‫لەیادەوەری����ی گش����تیماندا‪ .‬هەروەها ئەم قسەیان لەسەرکرد‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی دەوڵەتاندا‪ ،‬دوای چەندەها‬ ‫هەوڵە ئەوەمان پێدەڵێت کە هەمو ئەوانەی‬ ‫لەپش����ت تۆمارک����ردن‌و باڵوکردنەوەی ئەو کەیس����ی کوش����تنی ژنانی وەک����و فاتیمە‬ ‫گرت����ە ڤیدیۆی����ەدان بەئاگاو هۆش����یارانە شاهیندال‌و سورجیت ئەپوال‌و هێشو یونس‌و‬ ‫کاردەکەن دژی رەوتی پێش����کەوتوخوازانە زۆری دیکە‪ ،‬بەتایبەت����ی لەناو کۆمونیتیە‬ ‫لەهەرێم����ی کوردس����تان‌و لەدونیاش‪ .‬ئەم ئێتنیکیی����ەکان‪ ،‬حکومەتانی واڵتانی وەکو‬ ‫کردەوانە کە بەن����اوی ئازادیی رادەربڕین‌و بەریتانیاو س����وێدو هۆڵەندا دەس����تیانکرد‬ ‫ش����ەفافیەتەوە ئەنجامدەدرێ����ن‪ ،‬جگ����ە بەداڕش����تنی پرۆگ����رام‌و وەرگرتنی هەندێ‬ ‫لەوەی کە دەیەوێ دونی����ا لەیادەوەریمان پێوەری پێویس����ت ب����ۆ بەرەنگاربونەوەی‬ ‫رەش����بکاتەوە‪ ،‬دژی یاس����او بڕی����ارو ئ����ەم ت����اوان‌و توندوتیژییانە‪ .‬ب����ۆ نمونە‬ ‫رێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکانیشن لەسەر لەبەریتانیا‪ ،‬دوای کوش����تنی هێشو یونس‬ ‫ئاس����تی ناوخۆی هەرێم‌و لەس����ەر ئاستی (‪ ،)٢٠٠٢‬پۆلیسی مێترۆپۆلیتان دەستیکرد‬ ‫جیهانیش‪ .‬لەخوارەوە ئاماژە بەو یاس����او بەپێکهێنان����ی گروپێک����ی ناوخۆی����ی بۆ‬ ‫جێبەجێکردنی پرۆگرامێکی راهێنان لەناو‬ ‫رێککەوتننامانە دەدەم‪.‬‬ ‫دی����ارە ئامان����ج ل����ەم گرت����ە ڤیدیۆیەو دەزگای پۆلی����س ب����ۆ هۆش����یاری‌و کاری‬ ‫باڵوکردن����ەوەی ئەوەی����ە کە ش����ەرعیەت دروست لەس����ەر تاوانەکانی شەرەف‪ .‬هەر‬ ‫ب����دات بەکوش����تنی دونی����ای من����داڵ‌و دوای ئەم����ە بو س����کۆتالندیارد رایگەیاند‬ ‫سەرلێش����ێوێندراو‪ ،‬هاوتا لەگەڵ ئەمەش‪ ،‬کە خەریک����ی پێداچونەوەیە بۆ فایلی ‪١٠٩‬‬ ‫ئەوانەی کە بەرگری لەدونیا دەکەن بە"بێ کەیسی کوشتنی ژنان کە لەنێوان ‪-١٩٩٣‬‬ ‫ش����ەڕەف" لەقەڵ����ەم دەدات؛ لەروانگەی ‪ ٢٠٠٣‬رویاندابوو پێشتر بەبیانوی جیاجیا‬ ‫ئەوانەی لەپش����ت ئەو گرت����ە ڤیدیۆیەن‪ ،‬داخراب����ون‪ .‬لەدەرەنجامی ئ����ەم کارانەدا‪،‬‬ ‫من‌و تۆش‪ ،‬هەمو ئەوانەی لەس����ەر ئاستی پۆلیس پێناس����ەی توندوتیژیی پەیوەست‬ ‫رێکخراوەی����ی‌و حکوم����ەت‌و جەماوەریی‌و بەشەرەفی راگەیاند‪ ،‬واتە جۆری دەردەکەو‬ ‫دەوڵەتاندا دژی تاوانەکانی شەرەف خەبات خاس����یەتەکانی دیاریکرد‪ .‬دواتر‪ ،‬لە ‪٢٠٠٧‬‬ ‫دەکەی����ن‌و بەرگری لەماف����ی دونیاو دوعاو داواکاری گش����تی لەبەریتانیا دەس����تیکرد‬ ‫فاتیمەو بەنازو پێاڵو کوردستانەکان‌و هەمو بەپێداچون����ەوەی کەیس����ەکان‌و خول����ی‬ ‫ئەوانی دیکە دەکەین‪ ،‬بێ شەڕەفین‪ ،‬دەبێ راهێنانی لەسەرئاستی داواکاری تایبەتمەند‬ ‫بەدەردی ئەوان ببردرێین‪ ،‬ریسوا بکرێین‌و ب����ۆ کارکردن لەمەڕ ئ����ەم بابەتە کرایەوە‪.‬‬ ‫س����ەرەڕای رێنومایی‌و رێس����او سیاسەتی‬ ‫بکوژرێین‪.‬‬ ‫ژنان����ی ئازادیخ����واز لەکوردس����تان‌و نوێ����ی تایبەت ب����ەم بابەت����ە لەبەریتانیا‪،‬‬ ‫لەدیاس����پۆرا هاوش����انی ئافرەتانی جیهان هەروەکو کەیسی بەناز مەحمود لەرابردوو‬ ‫س����ااڵنێکی زۆرە خەب����ات دەک����ەن ب����ۆ کەیس����ی کچێکی س����وریایی بەناوی رانیا‬ ‫گۆڕین����ی ئ����ەم تێگەیش����تنەو ئازادکردنی العاید لەئێس����تادا (بڕوان����ە‪BBC, June‬‬ ‫جەستەو سێکس����والیتی ژن وەکو چاوگی ‪ 2) 2014 ,13‬دەیس����ەلمێنێ‪ ،‬تا ئێس����تا‬ ‫شەرەف‪ .‬لەس����ەر ئاس����تی نێودەوڵەتی‪ ،‬ئەفس����ەرانی پۆلیس‌و داواکاری گش����تی‌و‬ ‫دوای خەباتێک����ی ش����ێلگیرانەو بەردەوام‪ ،‬میدیاکاران وەکو پێویس����ت‌و بەشێوەیەکی‬ ‫رەوت����ی پێش����کەوتوخواز لەن����او یوئێن‌و گونج����اوو رەوا کار لەس����ەر ئ����ەم بابەتە‬ ‫حکومەتەکان هاتە س����ەرخەت‌و گوێگرتن‬ ‫لەداواکاریی ژنانی یەکس����انیخواز‪ .‬لەمەوە‬ ‫تاوان‌و توندوتیژی بەبیانوی <شەرەف>و‬ ‫دابونەری����ت‌و کولتور ئیدانەک����ران‌و وەکو‬ ‫<پێش����ێڵکاریی> مافەکان����ی م����رۆڤ‬ ‫لەقەڵەم����دران‪ .‬ل����ەم س����ۆنگەیەوە داوا‬ ‫لەحکوم����ەت‌و دام����ودەزگا دەوڵەتییەکان‬ ‫کرا کە لەروی یاس����اییەوە نەرمی نەنوێنن‬ ‫بەرامب����ەر بەتۆمەتبارانی <ش����ەرەف>‪،‬‬ ‫بەڵکو وەکو تاوان‌و هەر پێش����ێڵکارییەکی‬ ‫دیک����ەی مافی م����رۆڤ مامەمەڵەی لەگەڵ‬ ‫بک����ەن‪ .‬هەروەها س����تراتیژی گونجاویش ناکەن‪ .‬بەاڵم ئیرادەیەکی سیاسی هەیە بۆ‬ ‫دابڕێژن بۆ بەدەنگەوەهاتنی قوربانیانی ئەم برەودان بەس����تراتیژی‌و کاری جدی لەسەر‬ ‫تاوانانەو پاراستن‌و دابینکردنی مافیان‪.‬‬ ‫ئەم مەسەلەیە‪.‬‬ ‫لەس����ەر ئاس����تی یوئێ����ن‪ ،‬کات����ێ‬ ‫پێویس����تە ئەوەش بڵێم کە لەبەرئەوەی‬ ‫رێککەوتننامەی س����یداو (‪ )١٩٧٩‬داڕێژرا‪ ،‬ئەم پرۆگرام‌و پێوەرو رێنوماییانە دوای‪١١‬ی‬ ‫ئەم بابەت����ە فەرامۆش����کرا (بڕوانە پورنا س����ێپتێمبەر دەس����تیان پێک����رد‪ ،‬زۆرێک‬ ‫سەن‪ .1)٢٠٠٥ ،‬دواتر‪ ،‬کۆمیتەی چاودێریی لەچاالکوانانی مافی مرۆڤ مەترسی ئەوەیان‬ ‫رێککەوتننامەک����ە چەن����د راس����پێرییەکی هەبو کە بابەتەکە لەبەرژەوەندیی سیاسیی‌و‬ ‫راگەیاندو لەبڕگەی ‪١٩‬ی راس����پێرییەکاندا دابەشکردنی زیاتری جیهان بەسەر باکورو‬ ‫ه����ەاڵواردن‌و توندوتی����ژی دژی ژن‪ ،‬ئەگەر باش����ور‪ ،‬مەس����یحی‌و ئیس��ل�ام‪ ،‬رۆژئاواو‬ ‫لەالی����ەن ئەندامان����ی خێزانیش����ەوە بێت‪ ،‬رۆژهەاڵت بەکاربهێنرێ����ت‌و ئەمەش ببێتە‬ ‫وەکو پێش����ێڵکاری مافی مرۆڤ ناساندوەو هۆی ستیگماتیزکردنی زیاتری کۆمونیتییە‬ ‫دەڵێ دەوڵەتان لێپرس����راون بەرامبەر بەم ئێتنیکیەکان‌و ئیس��ل�ام‌و رۆژهەاڵت‪ .‬دیارە‬ ‫توندوتیژیانە‪ .‬لەسالی ‪١٩٩٣‬یوئێن گرنگی لەسەر ئاستی دەرەوە‪ ،‬بەتایبەتی ئەوروپا‪،‬‬ ‫زیاتری بەم بابەتەداو "راگەیاندنی نەهێشتنی ئەمە برەو بەئایدیۆلۆژیای رەگەزپەرستیی‬ ‫توندوتیژی دژی ژن"ی راگەیاند هاوتا لەگەڵ راس����تڕه‌وه‌ تون����دڕەوەکان دەدات ک����ە‬ ‫پۆس����تی راپۆرتۆری تایبەت بەتوندوتیژی ل����ەدژی پەناب����ەرو موهاجی����ر بەک����وردو‬ ‫دژی ژن (ساڵی‪ .)١٩٩٤‬دوابەدوای ئەمەو ت����ورک‌و ع����ەرەب‌و پاکس����تانی‌و هیندی‪،‬‬ ‫لەساڵی ‪ ٢٠٠٠‬وە‪ ،‬مەسەلەی شەرەف وەکو هتد‪ .‬بەکاریدەهێنن‪ .‬س����ەرەنجام تەواوی‬ ‫هۆکارێک بۆ بەکارهێنانی توندوتیژی دژی کۆمیونیتیەک����ە ب����ە "ژنک����وژو بەربەری"‬ ‫ژن زیاتر وروژێنرا‪ :‬کۆمیتەی کاری س����ەر لەقەڵەم����دەدەن‪ .‬ژنانی ک����ورد لەدەرەوە‬ ‫بەکۆمیس����یۆنی تایب����ەت بەقەدەغەکردنی ل����ەدژی ئ����ەم رەوت����ەش خەباتیانکردوەو‬ ‫جیاکاری‌و پاراستنی کەمینەکان هەروەها لەرێگای پێناس����ەکردن‌و ناساندنی کولتور‬ ‫بۆ کردە نەریتخ����وازەکان‌و کۆمیتەی مافی بەمێت����ۆدی سۆس����یۆلۆژییانە بەرەنگاری‬ ‫منداڵ‪-‬یش کەوتنە توێژینەوە لەس����ەر ئەم راستڕه‌وه‌ توندڕەوەکان بونەتەوە‪.‬‬

‫دنیا‬ ‫لەس����ەر ئاس����تی ئ����ەو دەوڵەتان����ەی‬ ‫کوردس����تانیان دابەش����کردوە (تورکی����ا‪،‬‬ ‫ئێران‪ ،‬س����وریا‪ ،‬عێراق) تەنی����ا لەتورکیا‬ ‫چاکسازیی یاس����ایی کراوەو بەپێی مادەی‬ ‫‪٤٦٢‬ی یاس����ای سزای تورکیا بکوژی ژنان‬ ‫بەبیانوی شەرەف سزاکەی کەمناکرێتەوە‪.‬‬ ‫لەس����وریاو عێراق‌و ئێران ئەم مەس����ەلەیە‬ ‫لەسەر ئاستی حکومی‌و تەشریعی تا ئێستا‬ ‫کاری بۆ نەکراوە‪.‬‬ ‫لەس����ەر ئاس����تی هەرێمی کوردستان‪،‬‬ ‫لەس����اڵی ‪٢٠٠٠‬ەوە دەستپێش����خەریی‬ ‫دەس����ەاڵت دەستیپێکرد‪ .‬س����ەرەتا لەروی‬ ‫یاس����اییەوە‪ ،‬مادەکانی ژمارە ‪،١٣١ ،١٣٠‬‬ ‫‪ ١٢٨ ،٣٧٧ ،١٣٢‬لەیاسای سزای عیراقی‬ ‫دەس����تکاریکراون‪ .‬لەس����ەر بنچینەی ئەم‬ ‫دەس����تکارییە‪ ،‬کوش����تنی ژن وەک����و هەر‬ ‫کوش����تنێكی دیکە دادەنرێت‌و سزای بکوژ‬ ‫کەمناکرێتەوە لەس����ەر بنچینەی شەرەف‪.‬‬ ‫هەنگاوی گرنگ لەروی یاس����ایی لەس����اڵی‬ ‫‪ ٢٠١١‬ن����را کاتێک پەرلەمانی کوردس����تان‬ ‫دەنگی لەس����ەر یاس����ای ژمارە ‪ ٨‬بەناوی‬ ‫<یاس����ای بەرەنگاربون����ەوەی خێ����زان‬ ‫لەتوندوتیژی لەهەرێمی کوردس����تان> دا‪.‬‬ ‫پرۆژەی ئەم یاس����ایە بەدەستپێش����خەریی‬ ‫حکوم����ەت‌و چاالکوان����ان‌و رێکخ����راوەکان‬ ‫داڕێژراو بەهەماهەنگی کاریان لەسەرکرد‪.‬‬ ‫لەم یاس����ایەدا‪ ،‬بۆ یەکەمجار پێناس����ەی‬ ‫توندوتیژی����ی خێزان����ی لەن����او دەقێک����ی‬ ‫رەس����می هەرێمی کوردس����تان جێگیرکرا‪.‬‬ ‫لەم پێناس����ەیەدا تەرکیز خراوەتە س����ەر‬ ‫توندوتیژی ناو خێزان‌و باس لەتوندوتیژیی‬ ‫دەرەوەو فەزای گش����تی ناکرێت (بڕوانە‪:‬‬ ‫یاس����ای بەرەنگاربون����ەوەی خێ����زان‬ ‫لەتوندوتی����ژی لەهەرێم����ی کوردس����تان‪،‬‬ ‫حوزەیران����ی ‪ .3)٢٠١١‬لەس����اڵی ‪،٢٠٠٧‬‬ ‫حکومەتی هەرێمی کوردستان کۆمیسیۆنی‬ ‫بەدواداچون����ی توندوتیژی����ی خێزان����ی‬ ‫خس����تە س����ەرپێ‌و لەیەک����ەم کۆبونەوەی‬

‫جێبەجێکردن ب����ەرەوڕوی تەحەددای زۆر‬ ‫بونەت����ەوە‪ .‬ئ����ەم تەحەددایانە بەش����ێكی‬ ‫پەیوەندیی بەنەبونی ئیرادەی سیاس����یەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەش����ێكی دیکەش����ی پەیوەس����تە‬ ‫بەالوازیی دامودەزگا حکومیەکان‌و نەبونی‬ ‫شارەزایی‌و پسپۆڕیی لەم بوارەدا‪ .‬هەروەها‬ ‫لەکاتی رودانی ئاریشەو قەیرانی سیاسیدا‬ ‫جا چ لەسەر ئاستی ناوخۆو حیزبەکان بێت‬ ‫(بۆ نمونە‪ :‬دواکەوتن‌و کێشەی پێكهێنانی‬ ‫حکوم����ەت)‪ ،‬یا لەس����ەر ئاس����تی عێراق‌و‬ ‫ناوچەکە (کێش����ەی نێوان هەرێم‌و بەغدا‪،‬‬ ‫بڕینی موچە‪ ،‬شەڕی س����وریاو تەدەخولی‬ ‫واڵتانی ناوچەکە)‪ ،‬لەم حاڵەتانەدا پرس����ە‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ەکان بەگش����تی‌و مەس����ەلەی‬ ‫توندوتی����ژی دژی ژن بەتایبەت����ی دەچنە‬ ‫پەراوێزی سیاسەت‌و وەکو پێویست ئاوڕیان‬ ‫لێنادرێتەوە‪ .‬بەاڵم سەرەڕای کەموکوڕیی‌و‬ ‫سستی لەجێبەجێکردنی یاساو بڕیارەکان‪،‬‬ ‫ناتوانی����ن نکوڵی لەمە بکەی����ن کە ئەمانە‬ ‫دەستپێش����خەریی گرن����گ ب����ون لەالیەن‬ ‫دەس����تەیەکی کەم����ی پێش����کەوتوخوازی‬ ‫ناو دەس����ەاڵتی کوردیەوە ن����راون‌و ژنانی‬ ‫هۆش����یارو چاالکیش سااڵنێکی زۆر کاریان‬ ‫لەسەرکردوە‪.‬‬ ‫شەرەف چەمکێکی فرەرەهەندو ئاڵۆزە‪.‬‬ ‫رێزی ناو خێ����زان‌و پێگ����ەی کۆمەاڵیەتی‬ ‫دەگرێت����ەوە (بڕوان����ە جی����ل‪ ،‬بەگیخانی‪ ،‬پیاوساالریانەدا لەدەستی پیاوە‪ ،‬سیاسەت‌و ش����ایانی کوش����تن بوو دوای کوش����تنیش‬ ‫هەیگ‪ ،4)٢٠١٢ ،‬بەاڵم ئ����ەو رێزو پێگەیە میدیاو س����ەکۆکانی بیروڕاو فیکر لەالیەن ش����ایانی ریس����واییکردنە تا لەیادەوەریی‬ ‫لەالیەک بەڕەفتارو سێکسوالیتی ئافرەتەوە پیاوان����ەوە ئاراس����تە دەکرێ����ن‌و کۆنترۆل گش����تی بس����ڕێتەوە‪ .‬بەڵێ ئەوانە بانگی‬ ‫بەن����دە‪ ،‬لەالیەکیش بەڕادەی دەس����ەاڵت‌و کراون‪ .‬بۆ گۆڕینی رای گش����تی دەربارەی رای گش����تی دەک����ەن تا دونی����ای منداڵ‌و‬ ‫زاڵبون����ی پی����او ب����ۆ کۆنترۆڵکردنی ژن‌و مەسەلەی ش����ەرەف‌و توندوتیژی بەبیانوی مافخوراو دوای کوش����تن جارێکی دیکەش‬ ‫جەس����تەو رەفت����اری ژن دەپێورێ����ت‪ .‬جا شەرەف‪ ،‬پێویستە پیاو بجوڵێ‌و شێڵگیرانە لەناو یادەوەریی گش����تی لەدونیای دەرەوە‬ ‫بۆ ئ����ەوەی پیاو بیس����ەلمێنێ کە پێگەی بەبێ ترس‌و دڵەراوکێ بێتە مەیدان‪ .‬بەڕای بکوژنەوە‪ .‬لەکۆمەڵگایەکی ئاوادا‪ ،‬لەس����ەر‬ ‫کۆمەاڵیەتی بەهێزە‪ ،‬ئەوە دەبێ کۆنترۆڵی من‪ ،‬ت����ا پیاو خۆی التەری����ک بکات‌و ئەم هەمو ئاس����تێکی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس����ی‌و‬ ‫ژن ب����کات‌و ئازادییەکانی تەس����کبکاتەوەو کێش����ەیە بەهی خۆی نەزانێت‪ ،‬تا پیاوان رۆش����نبیریدا‪ ،‬زۆرن ئەوان����ەی پەنج����ەی‬ ‫وەکو پاس����ەوانی زیندانی����ەکان هەردەم لەگەڵ هەر کوش����تن‌و تاوانێ����ک لەجیاتی ت����اوان بۆ دونی����ای من����داڵ درێژدەکەن‌و‬ ‫چاوی لەس����ەربێت‌و رەفتاری بپش����کنێ‌و م����ۆراڵ بەخش����ینەوەو تۆمەتکردنی ژنانی ش����ەرعیەت بەکوش����تنەکەی دەدەن‌و‬ ‫س����زای بدات‪ .‬ژن زیندانی ش����ەرم‌و حەیاو چاالکوان‪ ،‬نەڕژێنە س����ەر شەقام‌و چەشنی دەیانەوێ لەیادەوەریی گش����تیش بیکوژن‪.‬‬ ‫کەیسی کوشتنە سیاسییەکان شانبەشانی ئەوان����ە لەگەڵمان دەژین‪ ،‬دەش����ێ باوک‌و‬ ‫ژن����ان ئیدانەی ئ����ەو بارودۆخ����ە نەکەن‪ ،‬براو کوڕو خۆشەویس����تمان ب����ن‪ .‬ئەمانە‬ ‫ئەوە ئ����ەم کۆمەڵگایە ناگۆڕێ����ت‌و تاوان‌و هەر بەش����ەرعیەتدان بەکوش����تنی دونیاو‬ ‫توندوتیژییەکانی����ش دژی ئافرەت گەش����ە سڕینەوەی لەیادەوەریی گشتی ناوەستن‪،‬‬ ‫دەکەن‪ .‬وا دیارە هەمو ئەو پیاوانەی خۆیان بەڵک����و دەیانەوێ ئێم����ەش بکوژن‪ ،‬هەمو‬ ‫بەڕابەری رای گشتی‌و دەسەاڵتی سیاسی‌و ئەوانەی ک����ە بەرگری لەدابینکردنی حەقی‬ ‫راگەیان����دن‌و رێکخراوەی����ی‌و مافی مرۆڤ‌و ئەم منداڵە دەکەین‌و دەمانەوێ بەزیندویی‬ ‫یەکس����انی دەزانن‪ ،‬کاتێ لەهەلومەرجێکی لەیادەوەریی گشتیماندا رایبگرین‪ ،‬لەروانگەی‬ ‫ئاوادا ناجوڵێن‪ ،‬ئەوە ئەوانیش دەستەمۆی ئەمانەدا بەدڕەوش����ت‌و <>بێشەرەف>>‬ ‫ئەو ئەقڵیەتە شەرەفخوازەن‌و ئەو دۆخەیان ین‪ ،‬بۆیە بەشێوەیەکی ناراستەوخۆ داوای‬ ‫قبوڵەو پەس����ەندیانکردوە‪ .‬ئ����ەو باوکەی کوش����تنی هەمومان دەکەن‪ .‬جا تەنیا ئەو‬ ‫شەرەفە لەزەمینەیەکی پڕ لەترس‌و نهێنی‌و چەق����ۆ دەخاتە س����نگی کچەک����ەی‪ ،‬ئەو کاتەی ئەو هەموە پێک����ەوە‪ ،‬لەناو چینی‬ ‫گومان گیریخواردوەو پیاویش پاسەوانێکی برایەی خوش����کەی دەداتە بەر گولەو ئەو سیاسی‌و رێکخراوەیی‌و رۆشنبیرییدا‪ ،‬بەبێ‬ ‫زاڵ‌و خاوەن هێزو دەسەاڵتە‪ .‬تاکە پێوەری مێردەی ژنەکەی هەنجن بەهەنجن دەکات‪ ،‬س����ەنگەرگرتن لەیەکتری‪ ،‬بەڵکو پێکەوەو‬ ‫بۆ کۆتاییهێن����ان بەژیانی زیندانیەکانی کە وەک����و ئ����ەو ئافرەتان����ە الوازن‌و زیندانی بەهەماهەنگی کاربکەین‪ ،‬ئەوسا دەتوانین‬ ‫ژنن‪ ،‬ش����ەرەفە‪ .‬هەر ئەویشە بڕیاردەدات ئەقلیەتی گش����تین‪ ،‬بۆیە ناتوانن تەکانێک بەر بەو پەتا کوشندەیە بگرین‪.‬‬ ‫کەی‌و لەکوێدا ئەم ش����ەرەفە لەکەداربوەو بدەن‌و خۆیان لەم سیس����تەمە جەرگبڕەی‬ ‫سه‌رچاوه‌‪:‬‬ ‫دەبێ چۆن‌و ک����ەی زیندانییەکە بباتە بەر پیاوساالری رزگار بکەن‪.‬‬ ‫‪Sen. Purna, ‘Crime of honour:‬‬ ‫تیغی مەقسەلە‪.‬‬ ‫باڵوکردنەوەی ئەو گرتە ڤیدیۆیە زەنگێکی ‪Value and meaning‌, in Welchman.L‬‬ ‫ئ����ەو کۆمەڵگایەی ئەم����ە قبوڵدەکات‪ ،‬ترسناکەو دەمانگەڕێنێتەوە خاڵی سەرەتا‪and Hossain. S, Honour: Crimes, ،‬‬ ‫کۆمەڵگایەکی دڵرەق‌و بێبەزەیی‌و ترسناکە‪ ،‬س����ەردەمی عەبدولخالق مەعروف کە وتی ‪paradigms and violence against‬‬ ‫لەجیات����ی ئ����ەوەی ئەم رەفت����ارو تاوانانە ش����ەرەف لەناوگەڵی ئافرەت����ە‪ .‬بەڵێ تا ‪.women, Zed Books, 2005‬‬ ‫“ ” ‪rRania Alayed case: Wife mu‬‬ ‫ئیدانە بکات‌و کاربکات بۆ بەس����زاگەیاندنی ئێستاش لەناو ئەقڵیەتی گشتیی کوردیدا‬ ‫تاوانباران‪ ،‬شایان لەبکوژ دەنێت‌و ئامادەیە ش����ەرەف لەناوگەڵ����ی ئافرەت����ە‪ ،‬پێگەی ‪dered by <jealous> husband” http://‬‬ ‫بەرگری لێبکات‌و بیپارێزێت‪ .‬ترسناکتریش کۆمەاڵیەتی‌و رێ����زی پیاویش هەر لەوێیە‪www.bbc.com/news / uk-england- :‬‬ ‫لەم����ە ئەوەیە کە پیاو ل����ەو کۆمەڵگانەدا واتە پیاو بێهێزو پاس����یڤ‌و الوازەو تەنیا ‪manchester-27700962‬‬ ‫وادەزانێ ئەمە پرس����ی ژن‌و کێشەی ژنانەو کاتێ دەجوڵێ‌و کاردەکات بۆ دروستکردن‌و‬ ‫یاس����ای ژمارەی ‪ ٨‬ی س����اڵی ‪،٢٠١١‬‬ ‫دەبێ ه����ەر ئ����ەوان ئاراس����تەکە بگۆڕن‌و بەرزراگرتنی ش����ەرەفەکەی‪ ،‬ئەوکاتەیە کە یاس����ای بەرەنگاربوون����ەوەی خێ����زان لە‬ ‫س����نورێک بۆ ئ����ەو ت����اوان‌و توندوتیژیانە تاوان دەکات‪ ،‬کە هەڵدەس����تێ بەکوشتنی توندوتیژی لە هەرێمی کوردس����تان‪http://‬‬ ‫دابنێ����ن‪ .‬پیاوی زاڵ‌و پاس����ەوانی زیندانی ئ����ەو مێینەیەو بەمەش چەپڵەو ش����ایان‌و ‪www.kurdistan-parliament.org/files/‬‬ ‫ژنبون‪ ،‬لەم هاوکێشەیەدا زۆر دەست‌و پێ ش����ەرعیەت دەبات����ەوە‪ .‬ئەوەی لەپش����ت ‪articles/1‬‬ ‫‪Gill. A, Begikhani N, Hague. G‬‬ ‫سپی‌و بەستەزمان دێتە بەرچاو؛ ئەو وەکو تۆمارک����ردن‌و باڵوکردن����ەوەی ئ����ەو گرتە‬ ‫بێدەرەتانێک خۆی دەنوێنێت کە ئاراستەی ڤیدیۆیەیە‪ ،‬وەکو ئ����ەوەی کە بکوژ داڵدە ‪“Honour‌-based violence in Kurdish‬‬ ‫خۆی نەزانێت‪ .‬کەچی بەرواڵەت‪ ،‬کۆمەڵگا دەدات‌و دەیپارێ����زێ‪ ،‬وەک����و بکوژ خۆی‪communities”, in Women>s Studies ،‬‬ ‫هی پی����اوەو پیاو زۆر خ����ۆی پێ گەورەو دەی����ەوێ بەڕای گش����تی بڵێ����ت دونیای ‪International Forum,Volume 35, Is-‬‬ ‫زاڵ‌و بکەرە‪ .‬رای گش����تی ل����ەم کۆمەڵگا من����داڵ‌و سەرلێش����ێوێندراو تاوانب����ار بوو ‪.sue 2, March–April 2012‬‬

‫ژنانی ئازادیخواز لەکوردستان‌و لەدیاسپۆرا هاوشانی ئافرەتانی‬ ‫جیهان سااڵنێکی زۆرە خەبات دەکەن بۆ گۆڕینی ئەم تێگەیشتنەو‬ ‫ئازادکردنی جەستەو سێکسوالیتی ژن وەکو چاوگی شەرەف‬ ‫ئ����ەم کۆمس����یۆنەدا بڕی����اری دامەزراندنی‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی بەرەنگاربونەوەی‬ ‫توندوتی����ژی دژی ئاف����رەت درا‪ .‬ئ����ەم‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیی����ە لەژێ����ر سەرپەرش����تی‬ ‫وەزارەتی ناوخۆدایەو س����ەرەتا لەهەرسێ‬ ‫پارێزگاکەو دواتر نوس����ینگەو لقی تایبەت‬ ‫لەشارو شارۆچکەکان کرایەوە‪ .‬دوای ئەمە‪،‬‬ ‫چەند شێڵتەرێک‌و هەندێ دەزگای حکومی‬ ‫دیک����ە دام����ەزران بەئامانجی پاراس����تنی‬ ‫ژنانی هەڕەش����ەلێکراوو هەروەها داڕشتنی‬ ‫س����تراتیژی‌و چاودێریکردن‪ .‬س����تراتیژیی‬ ‫بەرەنگاربون����ەوەی توندوتیژی دژی ژنان‬ ‫بەه����اوکاری نێ����وان ئەنجومەن����ی ب����ااڵی‬ ‫کاروباری خانمان‌و یوئێن داڕێژراو لەسالی‬ ‫‪ ٢٠١٢‬ئەنجومەنی وەزیران پەس����ەندیکردو‬ ‫خرای����ە ب����واری جێبەجێکردن����ەوە‪ .‬هەر‬ ‫لەهاوین����ی هەمانس����اڵ بەس����ەرۆکایەتی‬ ‫س����ەرۆکی حکوم����ەت ب����ۆردی چاودێریی‬ ‫مافەکانی ژن دامەزرا‪ ،‬کە وەکو سەکۆیەک‬ ‫هەم����و وەزی����رو الیەنە پەیوەندی����دارەکان‬ ‫کۆدەکاتەوە بۆ گفتوگۆو بڕیارو یەکخستنی‬ ‫تواناکان‌و هەماهەنگی‌و چاودێریکردن لەمەڕ‬ ‫توندوتیژی����ی ناوخێزان‌و دژی ژنان‪ .‬ئەمانە‬ ‫وەکو سیاس����ەت‌و س����تراتیژو چاکس����ازی‬ ‫کاری زۆرباش بون‪ ،‬بەاڵم لەس����ەر ئاستی‬

‫من ده‌ترسم‬ ‫له‌م مه‌مله‌كه‌ته‌ی ژن كوژه‌دا‬ ‫سپێده‌یه‌ك له‌خه‌و هه‌ڵسم‬ ‫له‌بڕی خۆر پیاوێك به‌ئاسمانه‌وه‌ بێت‬ ‫عاموده‌كانی سه‌رشه‌قام هه‌مووی بووبن به‌پیاو‬ ‫دره‌خته‌كان بۆنی پیاویان لێبێت‬ ‫باوكم له‌گۆرستان هات بێته‌وه‌ له‌جیاتی دایكم چام بۆتێكات‬ ‫من ده‌ترسم‬ ‫به‌یانیه‌ك بچم بۆقه‌یسه‌ری پیره‌ هه‌ولێرێ‌‬ ‫ئه‌ودوكاندارانه‌ی لیباس و ستیانی ژن ده‌فرۆشن‬ ‫به‌س دۆخینی شه‌ڕواڵ بفرۆشن‬ ‫مریشك فرۆشه‌كان به‌ته‌نیا كه‌ڵه‌شێر بفرشن‬ ‫ئای من چه‌نده‌ ده‌ترسم دواجار ئه‌م مه‌مله‌كه‌ته‌ ژن كوژ‬ ‫یه‌ك ژنی تیا نه‌مێنێت‬ ‫بۆنی پیاو بۆگه‌نی بکات‬ ‫هێمن مامه‌ند‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫پاڵپشتی‌ دارایی پارته‌ سیاسییه‌كان‪ ،‬هۆكارو ئه‌زمون‬

‫هێمن میرانی‌*‬ ‫دارایی پارته‌ سیاسییه‌كان‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنان‌و خه‌رجكردنی‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ی‌ ده‌یانساڵه‌ توێژه‌رانی‌ زانستی‌‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ س����ه‌رقاڵكردوه‌‪ .‬له‌وه‌گه‌ڕێ‬ ‫هه‌ر خ����ودی‌ پارتی‌ سیاس����ی‌ له‌دیدی‌‬ ‫قوتابخان����ه‌ی‌ جیاجی����ای‌ فیكریی‌ ماناو‬ ‫پایه‌ی‌ جۆراوجۆری‌ هه‌یه‌‪ .‬ئامانجی‌ ئه‌م‬ ‫نوس����ینه‌ كه‌ هاوكاته‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫به‌یاس����اییكردنی‌ پاڵپش����تی‌ دارای����ی‬ ‫حزبه‌ سیاس����یه‌كان له‌الیه‌ن پارله‌مانی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ تیشكخستنه‌ سه‌ر الیه‌نی‌‬ ‫جۆراوجۆرو ئه‌زمون����ی‌ جیاوازی‌ دارایی‬ ‫پارت����ه‌ سیاس����یه‌كانه‌ له‌چه‌ندین واڵتی‌‬ ‫دونیادا‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌پێناوی‌ ئاشناكردنی‌‬ ‫خوێن����ه‌ر به‌ئه‌زمون‌و روانگ����ه‌ی‌ جیاواز‬ ‫له‌الی����ه‌ك‪ ،‬هاوكاریكردن����ی‌ دارێژه‌رانی‌‬ ‫قان����ون‌و بڕیار له‌واڵتی‌ خۆمان له‌الیه‌كی‌‬ ‫دیكه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی حزبه‌كان‬ ‫پرۆفیس����ۆر رۆبێرت ویلیه‌م له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دارهام����ی‌ به‌ریتانیا كه‌ خ����اوه‌ن ده‌یان‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ له‌بواری‌ پارته‌ سیاسییه‌كان‬ ‫باس له‌چه‌ندین جۆر سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‬ ‫پارت����ه‌ سیاس����ییه‌كان ده‌كا له‌دونی����ا‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ "ده‌كرێ ب����ه‌و جۆره‌ پۆلێنی‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ دارایی حزبه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫بكرێ‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی‌ گشتی‌‌و سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تی‌‪ ،‬یاسایی‌و نایاسایی‪ ،‬ناوخۆیی‌و‬ ‫ده‌ره‌كی‌‪ ،‬داموده‌زگایی‌و تاكه‌كه‌س����ی‌‪،‬‬ ‫ئاش����كراو نهێنی‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌روی‌ بڕه‌وه‌‬ ‫ده‌توان����رێ به‌ك����ه‌م‌و زۆر پۆلێنبكرێ"‬ ‫(‪.)Williams,: 2‬‬ ‫وات����ه‌ كاتێك باس����ی‌ دارای����ی حزبه‌‬ ‫سیاسییه‌كان ده‌كرێ قسه‌ ته‌نیا له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ نی����ه‌ كه‌ حكومه‌ت یان‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت ده‌یدات����ه‌ حزب����ه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌یان سه‌رچاوه‌ی‌ دیكه‌ هه‌ن كه‌ ده‌بێ‬ ‫رۆشناییان بخرێته‌ سه‌ر‪.‬‬ ‫به‌یاساییكردنی‌ پاڵپشتی‌ گشتی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌نیا هه‌ڵوه‌س����ته‌ بخه‌ینه‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ داراییه‌ی‌ كه‌ ده‌وڵه‌ت بۆ‬ ‫حزبه‌كان دابینی‌ ده‌كا كه‌ پێیده‌گوترێ‬ ‫پاڵپش����تی‌ ده‌وڵ����ه‌ ت ‪nState subve‬‬ ‫‪ ،tion‬ده‌یان هۆكارو مودێل‌و ش����ێوازی‌‬ ‫دابه‌ش����كردن له‌ئه‌زمون����ی‌ گه‌النی‌ دونیا‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ به‌رچ����او‪ .‬هه‌ریه‌كه‌یان خاوه‌ن‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌‌و باشی‌‌و خراپی‌ خۆیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ج����ارێ ئه‌گه‌ر له‌وه‌ ده‌س����تپێبكه‌ین كه‌‬

‫بۆچ����ی‌ ده‌وڵ����ه‌ت پاڵپش����تی‌ حزبه‌كان‬ ‫ده‌كات؟ ئ����ه‌م پرس����یاره‌ توێژه‌ران����ی‌‬ ‫بواره‌ك����ه‌ی‌ س����ه‌رقاڵكردوه‌‪ ،‬به‌ش����ێك‬ ‫له‌لێكۆڵ����ه‌ره‌وان ده‌ڵێ����ن كاتێك حزب‬ ‫پاڵپش����تی‌ له‌حكومه‌ت وه‌ربگرێ ئیدی‌‬ ‫ده‌بێته‌ یه‌كێك له‌داموده‌زگا گشتیه‌كان‬ ‫‪Public utilities‬ی‌ واڵت‌و چیت����ر‬ ‫وه‌كو ده‌زگایه‌كی‌ خۆبه‌خش����ی‌ تایبه‌ت‬ ‫نامێنێت����ه‌وه ‌ ‪sVoluntary private a‬‬ ‫‪.)sociations (Bizen, 2004:701‬‬ ‫به‌مانایه‌ك����ی‌ دیك����ه‌ حكوم����ه‌ت كاتێك‬ ‫پاره‌ی‌ گشتی‌‪ ،‬كه‌ پێویست وایه‌ بخرێته‌‬ ‫خزمه‌تی‌ كاروباری‌ گشتی‌ واڵت‌و خزمه‌تی‌‬ ‫گشتی‌‪ ،‬ده‌به‌خشێته‌ حزبه‌ سیاسییه‌كان‪،‬‬ ‫ئی����دی‌ ئه‌و حزبانه‌ وه‌ك����و داموده‌زگای‌‬ ‫گش����تییان لێ����دێ‌و ده‌بێ هه‌م����ان ئه‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گ����ه‌ڵ بكرێ كه‌ داموده‌زگا‬ ‫گشتیه‌كانی‌ ده‌وڵه‌ت له‌بواری‌ چاودێری‌‌و‬ ‫به‌دواداچون‌و رونیه‌تی‌ له‌گه‌ڵیان ده‌كرێ‪.‬‬ ‫حزبه‌كان ته‌نی����ا پاره‌ وه‌رناگرن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێ له‌چۆنیه‌تی‌ خه‌رجكردنی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫ئاگاداربكه‌ن����ه‌وه‌و داموده‌زگاكانی����ان‬ ‫ده‌كه‌ون����ه‌ ژێ����ر چاودێری‌‌و پش����كنینی‌‬ ‫ده‌زگاكان����ی‌ چاودێ����ری‌‌و له‌ئه‌گ����ه‌ری‌‬ ‫خراپ س����ودوه‌رگرتن‌و به‌فیڕۆدانی‌ ئه‌و‬ ‫هاوكاریه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬حزبه‌كان روبه‌روی‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌و س����زادان ده‌بنه‌وه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ژێر چاودێری‌ گش����تی‌‪Public‬‬ ‫‪control‬و پێویسته‌ ره‌چاوی‌ پره‌نسیی‌‬ ‫رونێتی‌ – شه‌فافیه‌ت ‪Transparecy‬ی‌‬ ‫بكه‌ن‌و ئاماده‌بن بۆ چاودێركردنی‌‪.‬‬ ‫له‌پ����اڵ ئ����ه‌وه‌ی‌ زۆرین����ه‌ی‌ واڵتانی‌‬ ‫رۆژئاوای ئه‌وروپ����اش به‌جۆری‌ جیاجیا‬ ‫پاڵپش����تی‌ دارایی حزب����ه‌كان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم مۆدێلی‌ پاڵپش����تی‌ گش����تی‌ زیاتر‬ ‫له‌نێو حزبه‌كانی‌ ناوه‌ڕاست‌و رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ئه‌وروپ����ا س����ه‌ریهه‌ڵداو گه‌ش����ه‌یكرد‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆ پاڵپش����تیكردن له‌كرانه‌وه‌ی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و فره‌حزب����ی ‌ ‪uPolitical pl‬‬ ‫‪ .ralism‬به‌تایب����ه‌ت ك����ه‌ زۆرینه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ له‌الیه‌ن حزبێكی‌ شیوعی‌ به‌هێز‌و‬ ‫رێكخ����راو به‌رێوه‌ده‌ب����ران ك����ه‌ خاوه‌ن‬ ‫پێگه‌ی‌ جه‌ماوه‌ریی‌‌و سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‌و‬ ‫بناغه‌ی‌ رێكخراوه‌یی خۆی‌ بو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ گه‌شه‌ بۆ حزبه‌ نوێ‌و لیبراله‌كان‬ ‫دروستبكرێ‪ ،‬به‌جۆرێك توانای‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫هه‌بێ كه‌ گه‌ش����ه‌بكه‌ن‌و ملمالنێ له‌گه‌ڵ‬ ‫حزبه‌ ك����ۆن‌و ده‌س����ه‌اڵتداره‌كه‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫پێویس����ت وابو ده‌وڵه‌ت پاڵپش����تی‌ ئه‌و‬ ‫پرۆسه‌یه‌ بكا‪.‬‬ ‫به‌گشتی‌ دو مۆدێل هه‌یه‌ بۆ چۆنیه‌تی‌‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی‌ ئه‌و بڕه‌ی‌ كه‌ ده‌درێته‌‬ ‫حزب����ه‌كان‪ ،‬یه‌ك����ه‌م پێ����ی‌ ده‌گوت����رێ‬ ‫پره‌نس����یپی‌ وه‌كیه‌كی‌ ‪Principle of-‬‬

‫ ‬

‫ئایا حزبه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان رێگه‌پێدراون‬ ‫كۆمپانیایان هه‌بێ‌و‬ ‫بازرگانی‌ بكه‌ن له‌هه‌رێم‬ ‫یان ناراسته‌وخۆ‬ ‫هاوبه‌شی‌ پرۆژه‌كانی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان‌و بازرگانی‌‬ ‫ببن؟ واته‌ حزب‬ ‫چۆن چۆنی‌ ده‌توانێ‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‬ ‫له‌كه‌رتی‌ تایبه‌تدا‬ ‫هه‌بێ؟‬

‫‪equality‬و ئه‌وه‌ی‌ دیكه‌ش پێیده‌گوترێ‬ ‫پره‌نس����یپی‌ رێژه‌ی����ی ‪Principle of -‬‬ ‫‪ .proportionality‬هه‌ڵبه‌ت مه‌به‌س����ت‬ ‫له‌پره‌نسپی‌ یه‌كه‌م ته‌رخانكردنی‌ بڕێكی‌‬ ‫یه‌كس����انه‌ بۆ هه‌م����و حزب����ه‌كان به‌بێ‬ ‫ره‌چاوكردنی‌ قه‌باره‌و سه‌نگی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دوه‌م ره‌چ����اوی‌ قه‌باره‌ی‌ حزب‌و‬ ‫كوتل����ه‌ سیاس����ییه‌كان ده‌كات ل����ه‌روی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ ژماره‌ی‌ ده‌نگ‌و كورسی‌‬ ‫پارله‌مانیه‌وه‌‪ .‬هه‌ن����دێ له‌واڵتان هه‌ردو‬ ‫مۆدێلیان تێكه‌ڵكردوه‌و به‌رێژه‌ نمونه‌یه‌كی‬ ‫سه‌ركه‌تویان داهێناوه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ هه‌نگاریا‬ ‫رێژه‌ی‌‪%25‬ی‌ سه‌رمایه‌ی‌ ته‌رخانكراو بۆ‬ ‫حزبه‌ سیاسییه‌كان به‌یه‌كسانی‌ دابه‌ش‬ ‫ده‌كاته‌ س����ه‌ر هه‌مو حزبه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫كه‌ كورسیبان له‌پارله‌مان هێناوه‌و ‪%75‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ژماره‌ی‌ ده‌نگه‌كانیان دابه‌ش‬ ‫ده‌كا‪ .‬له‌پورت����وگال ‪ %20‬به‌یه‌كس����انی‌‬ ‫دابه‌ش����ده‌كرێته‌ سه‌ر ئه‌و پارت‌و گروپ‌و‬ ‫كاندیدان����ه‌ی‌ به‌ش����داری‌ هه‌ڵب����ژاردن‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ‪%80‬ی‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن دابه‌ش����ده‌كرێ‪ .‬ئه‌م مۆدێله‌‬ ‫زیاتر له‌خزمه‌تی‌ حزب����ه‌ بچوكه‌كانه‌ كه‌‬ ‫ناتوان����ن كورس����ی‌ زۆر به‌ده‌س����تبێنن‪،‬‬

‫به‌مجۆره‌ له‌بڕی‌ یه‌كه‌م سودمه‌ند ده‌بن‌و‬ ‫له‌بڕی‌ دوه‌میش رێژه‌یه‌كیان به‌رده‌كه‌وێ‬ ‫كه‌ ده‌توانن له‌گه‌ڵ س����ه‌رچاوه‌ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫داراییدا خۆیان له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌ بهێڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕای‌ ئه‌م مۆدێل����ه‌ زیاتر له‌خزمه‌تی‌‬ ‫فره‌یی سیاسییه‌ نه‌ك ته‌نیا ره‌چاوكردنی‌‬ ‫كورس����ی‌ پارله‌مان وه‌كو ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‬ ‫كوتله‌ی‌ پارله‌مانی‌ له‌ئێستای‌ پارله‌مانی‌‬ ‫كوردستان پێشنیاری‌ بۆ ده‌كه‌ن‪ .‬چونكه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ پارێزگاری‌ زیات����ر له‌فره‌یی ده‌كا‬ ‫و جۆرێ����ك له‌هاوس����ه‌نگی‌ له‌گۆڕه‌پانی‌‬ ‫سیاسی‌ كوردستان ده‌پارێزێ‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌زمونی‌ كوردس����تان من پێشنیار‬ ‫ده‌كه‌م به‌دو بڕ ئه‌و س����ه‌رمایه‌یه‌ دابه‌ش‬ ‫بكرێ كه‌ ب����ۆ پاڵپش����تی‌ دارایی حزبه‌‬ ‫سیاسیه‌كان دابین ده‌كرێ‪ ،‬بڕی‌ ‪%30‬ی‌‬ ‫ته‌رخانبك����رێ بۆ پاڵپش����تی‌ كه‌مپه‌ینی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و به‌یه‌كسانی‌ دابه‌ش بكرێته‌‬ ‫س����ه‌ر هه‌م����و ئ����ه‌و كوتل����ه‌و حزبانه‌ی‌‬ ‫به‌ش����داری‌ هه‌ڵبژاردن ده‌كه‌ن‪%70 ،‬یش‬ ‫بهێڵرێته‌وه‌و دوای‌ هه‌ڵبژاردن به‌گوێره‌ی‌‬ ‫ده‌نگ به‌س����ه‌ر ئ����ه‌و حزبان����ه‌ دابه‌ش‬ ‫بكرێ ك����ه‌ ده‌نگه‌كانیان له‌نیوكورس����ی‌‬ ‫پارله‌مانیه‌وه‌ ده‌س����تپێده‌كات‪ .‬چونكه‌‬ ‫هیچ ره‌وایه‌تی‌ نیه‌ كه‌ ئه‌و پاره‌یه‌ ته‌نیا‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ كورس����ی‌ دابه‌ش بكرێ‬ ‫له‌كاتێ����ك ئامانجه‌ك����ه‌ پارێزگاریكردنه‌‬ ‫له‌فره‌یی سیاس����ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ته‌نیا له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ كورس����ی‌ بێ ئی����دی‌ ئه‌و پێنج‬ ‫هێ����زه‌ گه‌وره‌یه‌ ئه‌و داهات����ه‌ بۆ خۆیان‬ ‫قۆرخ ده‌كه‌ن‌و كاریگه‌ری‌ خراپ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری‌ دروس����تبونی‌ هێ����زو ته‌یاری‌‬ ‫دیكه‌ له‌ ئاین����ده‌ داده‌نێن‪ .‬به‌و جۆره‌ی‌‬ ‫پێش����نیاركراوه‌ له‌سه‌ره‌وه‌‪ ،‬بڕێكی‌ باش‬ ‫بۆ كه‌مپه‌ینی‌ هه‌ڵبژاردن ته‌رخانده‌كرێ‬ ‫كه‌ به‌یه‌كسانی‌ كوتله‌كان ده‌توانن سود‬ ‫له‌ده‌وڵه‌ت‌و داهاتی‌ گشتی‌ وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ دارایی‬ ‫دی����اره‌ حزب����ه‌كان له‌دونیادا پش����ت‬ ‫به‌س����ه‌رچاوه‌ی‌ دیكه‌ش ده‌به‌ستن له‌پاڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ده‌وڵه‌ت وه‌ریده‌گرن‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫له‌رێی‌ ئابونه‌ی‌ مانگانه‌ی‌ ئه‌ندامه‌كانیان‪،‬‬ ‫پاڵپش����تی‌ كۆمپانیاو كه‌رت����ی‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫كه‌س����انی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند له‌ناوخۆی‌ واڵت‪،‬‬ ‫رێكخراوی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬حزبی‌ هاوبه‌رنامه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت����ی‌ بیانی‌‪ .‬ئه‌مجۆره‌‬ ‫پاڵپش����تیانه‌ش له‌هه‌ندێ واڵت به‌قانون‬ ‫رێكخراون‌و به‌هه‌ندێكی‌ دیكه‌ به‌كراوه‌یی‬ ‫هێڵراونه‌ته‌وه‌ كه‌ ره‌نگه‌ لێره‌ بواری‌ ئه‌وه‌‬ ‫نه‌ب����ێ نمونه‌و مۆدێلی‌ زۆر باس بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌ پارله‌مانتارانی‌ كوردستان‬ ‫ده‌ب����ێ ئ����ه‌م ب����واره‌ش له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫قانونه‌كه‌یان����دا جێبكه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ئایا رێگه‌‬

‫ده‌درێ حزبی‌ كوردی‌ پ����اره‌ له‌واڵتێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ هه‌رێمی‌ یان بیانی‌ وه‌ربگرێ؟ یان‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن����دی‌ بیانی‌‌و كۆمپانیای‌ بیانی‌‌و‬ ‫رێكخ����راوی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ رێگه‌پێدراون‬ ‫پاره‌و پاڵپشتی‌ له‌حزبی‌ كوردی‌ بكه‌ن؟‬ ‫زۆرین����ه‌ی‌ حزبه‌ كوردییه‌كانی‌ ئێس����تا‬ ‫خ����اوه‌ن هاوپه‌یمانێت����ی‌‌و په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫توندوتۆڵ����ن له‌گه‌ڵ واڵتانی‌ دراوس����ێ‪،‬‬ ‫زانی����اری‌ دروس����ت نی����ه‌ ك����ه‌ پاره‌یان‬ ‫لێوه‌رده‌گ����رن یان نا‪ ،‬ب����ه‌اڵم گومانیش‬ ‫هه‌یه‌و گومانه‌كانی����ش له‌جێی‌ خۆیانن‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ئه‌م����ه‌ش ده‌بێ به‌جدی����ی‌ بیری‌‬ ‫لێبكرێت����ه‌وه‌و له‌قانونه‌كه‌ رێس����ای‌ بۆ‬ ‫دابنرێ‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك����ی‌ دیكه‌ ده‌بێ‌ بپرس����ین ئایا‬ ‫حزبه‌كان����ی‌ كوردس����تان رێگه‌پێدراون‬ ‫كۆمپانیای����ان هه‌ب����ێ‌و بازرگانی‌ بكه‌ن‬ ‫له‌هه‌رێم یان ناراس����ته‌وخۆ هاوبه‌ش����ی‌‬ ‫پرۆژه‌كان����ی‌ وه‌به‌رهێن����ان‌و بازرگان����ی‌‬ ‫ببن؟ واته‌ حزب چ����ۆن چۆنی‌ ده‌توانێ‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ دارایی له‌كه‌رتی‌ تایبه‌تدا‬ ‫هه‌بێ؟‬ ‫ده‌ب����ێ له‌بیرمان نه‌چێ ك����ه‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت����ی‌ وه‌ك����و دو حزب����ی‌ گ����ه‌وره‌‌و‬ ‫ته‌مه‌ندرێ����ژ‪ ،‬هاوش����ێوه‌ی‌ حزب����ه‌‬ ‫ش����یوعیه‌كانی‌ واڵتانی‌ پۆستكۆمۆنیزم‪،‬‬ ‫ده‌مێكه‌ له‌ده‌س����ه‌اڵتن‌و تا ئ����ه‌م دواییه‌‬ ‫به‌كراوه‌ی����ی بودج����ه‌ی‌ كوردس����تانیان‬ ‫به‌فۆرم‌و ش����ێوه‌ی‌ جۆراوجۆر خستبوه‌‬ ‫خزمه‌ت خۆیان‪ .‬ئ����ه‌و دو حزبه‌ خاوه‌ن‬ ‫بناغه‌یه‌ك����ی‌ رێكخس����تن‌و جه‌ماوه‌ریی‌‬ ‫گه‌وره‌ن له‌نێ����و جه‌رگی‌ داموده‌زگاكانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و له‌ده‌ره‌وه‌یدا‪ ،‬له‌نێو رێكخراوه‌‬ ‫پیش����ه‌یی‌و جه‌م����اوه‌ری‌و هون����ه‌ری‌‌و‬ ‫میللیه‌كان����دا‪ .‬له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ش خاوه‌ن‬ ‫سه‌رچاوه‌و ئابوریه‌كی‌ گه‌وره‌ن له‌بواری‌‬ ‫جۆراوج����ۆری‌ وه‌به‌رهێن����ان‌و بزنس����دا‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ دیاری‌ كۆمپانیا گه‌وره‌و پرۆژه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ كوردس����تان یان راسته‌وخۆ‬ ‫هی‌ ئه‌وانن یان به‌ش����ی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌وانی‌‬ ‫تێدای����ه‌‪ .‬قانوندانه‌ری‌ كورد له‌ئێس����تادا‬ ‫ده‌بێ ئه‌و راستیانه‌ی‌ له‌به‌رچاوبێ كاتێك‬ ‫پرۆژه‌ بۆ به‌قانونكردنی‌ دارایی حزبه‌كان‬ ‫ده‌ستنیش����ان ده‌كا‪ .‬ده‌بێ به‌ئاش����كراو‬ ‫راش����كاوانه‌ په‌نجه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫دانێ ك����ه‌ حزب چۆن چۆن����ی‌ ده‌توانێ‬ ‫بازرگانی‌ بكا؟‬ ‫چاودێری‌‌و لێپرسینه‌وه‌‬ ‫پرس����ی‌ پاره‌داركردنی‌ حزبه‌كان ته‌نیا‬ ‫به‌وه‌ كۆتایی نایه‌ ك����ه‌ بڕه‌ پاره‌یه‌كیان‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ كورس����ی‌ ب����ۆ ته‌رخانبكه‌ی‌‌و‬ ‫پرسی‌ گرنگ قۆناغی‌ دوای‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫دارایی دێ‪ ،‬ئه‌و قۆناغ����ه‌ی‌ گه‌وره‌ترین‬

‫كێشه‌ی‌ له‌هه‌ناوی‌ حوكمداری‌ كوردییدا‬ ‫له‌خۆ گرتوه‌ كه‌ چاودێری‌‌و به‌دواداچونه‌‬ ‫‪.Checks and balances‬‬ ‫پارله‌مانتاران����ی‌ كوردس����تان ده‌ب����ێ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش له‌قانونه‌كه‌ی����ان به‌رون����ی‌‬ ‫جێبكه‌ن����ه‌و‌ه كه‌ حزب����ه‌كان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫وه‌رگرتنی‌ ئ����ه‌و هاوكارییه‌ له‌حكومه‌تی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا له‌به‌رامب����ه‌ر‬ ‫رێكخس����تنی‌ س����ه‌رچاوه‌كانی‌ دیك����ه‌ی‌‬ ‫دارایشیان‪ ،‬چیان له‌ئه‌ستۆیه‌؟ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫كێدا به‌رپرسیارن؟ ئه‌ی‌ سزاكه‌یان چیه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر پێشێلكاریانكرد؟‬ ‫هه‌ڵب����ه‌ت ئ����ه‌م بابه‌ت����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ قانونه‌كه‌ش جێیبكرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ پێویس����ته‌ وابكرێ‪ ،‬جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ده‌وه‌س����تێته‌ س����ه‌ر چاالكی‌‌و بێالیه‌نی‌‌و‬ ‫ئازایه‌ت����ی‌ داموده‌زگاكان����ی‌ چاودێ����ری‌‬ ‫له‌هه‌رێم وه‌كو ده‌س����ته‌ی‌ ده‌س����تپاكی‌‪،‬‬ ‫دیوانی‌ چاودێری‌ دارایی‪ ،‬داواكاری‌ گشتی‌‪،‬‬ ‫دواتر سه‌ربه‌خۆیی‌و بێالیه‌نی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫دادوه‌ری‌‌و س����ه‌ربه‌خۆیی‌و ئازایه‌ت����ی‌‬ ‫حكومه‌ت له‌جێبه‌جێكردنی‌ قانونه‌كاندا‪.‬‬ ‫به‌ب����ێ ئه‌مانه‌ پێش����ێلكارییه‌كان وه‌كو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا هه‌یه‌ ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوا وته‌‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ به‌قانونكردن����ی‌ دارای���� ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبه‌كان بۆ واڵتانی‌ تازه‌ گه‌ش����ه‌كردو‪،‬‬ ‫ی����ان رێگوزه‌ر بۆ دیموكراس����ی‌ كارێكی‌‬ ‫گرنگ����ه‌و وه‌كو پێویس����ت باس����كراوه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا كارێكی‌ ئاس����ان‌و بێكێشه‌‬ ‫نیه‌‪ .‬چونكه‌ بێگومان روبه‌رو ده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ ده‌ی����ان الیه‌ن‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ سیاسی‌‌و‪ ،‬ئاسه‌واری‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئابوری‌ له‌گ����ه‌ڵ خۆی‌ ده‌هێنێ‪ .‬ئامانجه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‌ ئه‌م پرۆسه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫دارایی گشتی‌ رێكبخرێ‌و رێ له‌به‌فیرۆدان‬ ‫بگی����رێ ئه‌مه‌ش له‌رێ����ی‌ ته‌رخانكردنی‌‬ ‫بڕی‌ دیاریكراو‪ ،‬ده‌رگا داخس����تن له‌سه‌ر‬ ‫خه‌رجكردنی‌ كراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها چاودێری‌‬ ‫چۆنیه‌تی‌ خه‌رجكردن‌و به‌كارهێنانی‌ بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش����تی‌‌و پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫له‌واڵت‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ پاراس����تنی‌ فره‌یی‬ ‫سیاس����ی‌‌و پارێزگاریكردنه‌ له‌و حزبانه‌ی‌‬ ‫خاوه‌ن سه‌رچاوه‌ی‌ دیكه‌ی‌ دارایی نین‌و‬ ‫گوزارش����ت له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك خه‌ڵك ده‌كه‌ن‌و ناتوانن به‌بێ‌‬ ‫پاڵپش����تی‌ ده‌وڵه‌ت له‌به‌رامب����ه‌ر حزبه‌‬ ‫گ����ه‌وره‌و مێژویی‌و خاوه‌ن س����ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ دارایی خۆیان بگرن‪.‬‬ ‫• خوێن����دكاری‌ دكت����ۆرا له‌ب����وار ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌ت‌و حوكمڕانی‌ له‌زانكۆی‌ لێسته‌ری‌‬ ‫ئینگلیزی‌ له‌به‌ریتانیا‬

‫گفتوگۆی فیكریی بەئەهلی فیكر دەكرێ‬

‫فوئاد سدیق‬ ‫نوس���ینێك ئەگەر‬ ‫ه���ەر‬ ‫بەرهەمێك���ی فیكریی ئینج���ا كۆمەاڵیەتی‬ ‫سیاسی لێنەكەوێتەوە‪ ،‬پێموابێت نەنوسرێ‬ ‫باشترە‪ 23 ،‬ساڵە گوێمان پڕ بوە لەنوسینی‬ ‫كرچ‌و كاڵ‌و داڕش���تن‌و ئینش���ای زۆر الواز‪،‬‬ ‫كاتێك دەت���ەوێ گفتوگۆیەك���ی فیكریی‌و‬ ‫سیاسی بكەیت‪ ،‬خێرا پڕ دەدەنە بەر پێت‌و‬ ‫بەرەو روت هەڵناكشێن‪ ،‬ئیتر پەنا بۆ شتی‬ ‫الوەكی و البەال‌و كەسیی دەبەن‪ ،‬كە ئەمە‬ ‫لەهەمو دونیادا نەك هەر باوی نەماوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫مایەی قێزلێبونەوەش���ە‪ .‬ئەمە س���ەرەڕای‬ ‫ئەوەی كەس ناتوانێ موزایەدەی سیاس���ی‬ ‫بەس���ەرمەوە بكات‪ ،‬دەنا دەبو ئەم هەرێمە‬ ‫تەسلیم بەدەستی جەهل بكەین‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫ل���ەم هەرێمی كوردس���تانە‪ ،‬بەتایبەت الی‬ ‫ئەوانەی دۆگمن بەبڕوای ئەو چەقبەستوانە‬ ‫م���رۆڤ كە چوە ری���زی حزبێكەوە ئیتر تا‬ ‫مردن دەبێت ه���ەر لەناوی���دا بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫هاتنەدەرەوەی لەم ریزە دەبێتە عەیبەیەكی‬ ‫زۆر گەورە‪ ،‬بۆیە چەقبەس���توەكان كاتێك‬ ‫دەیانەوێ���ت گفتوگۆت بك���ەن خێرا دەڵێن‬ ‫تۆ شیوعی بویت‌و ئێس���تا پارتیت‪ ،‬نازانم‬ ‫ئەوانە بۆچ���ی رۆژێك بۆ ژیاننامەی گەورە‬ ‫فەیلەس���وفەكانی رۆژئاوا تەرخان ناكەن تا‬ ‫تێبگەن‪ ،‬دەیان فەیلەسوفی گەورە لەریزی‬ ‫كۆمۆنیزمدا ب���ون‌و دواییش وازیانلێهێناوە‪.‬‬ ‫بۆچی ناچ���ن ژیاننامەی كان���ت‌و فیختەو‬ ‫هیگڵ بخوێنن���ەوە كە چەندە پەیوەندییان‬ ‫لەگەڵ پاش���او دەسەاڵت خۆش���بوە‪ .‬ئایا‬ ‫رەوایە رەخنە ئاراس���تەی میش���ێل فۆكۆ‪،‬‬

‫ئەریك فرۆم‪ ،‬كارل پۆپەر‪،‬تەنانەت زۆربەی‬ ‫دامەزرێنەران‌و ئوس���تادەكانی قوتابخانەی‬ ‫فرانكفۆرت كە ژمارەی���ان زۆرە ‪ ...‬بكەین‬ ‫كە لەبەرچی سەرەتا ماركسیستبون‌و دواتر‬ ‫ئەو بیروباوەڕەیان بەماركسیزم وەكو خۆی‬ ‫نەما؟!‬ ‫من هەمیشە لەگەڵ نوسینی فیكریی‌و‬ ‫سیاس���یدام‪ ،‬بەاڵم با گفتوگۆیەكی ئاقاڵنە‬ ‫بێت‌و خاڵە الوازەكان رون‌و شیبكاتەوە بۆ‬ ‫ئەوەی بەرامبەرەكەی جارێكی دیكە هەڵەی‬ ‫وا دوبارەنەكاتەوە‪ ،‬بۆیە من لەم نوسینەمدا‬ ‫ناچمە سەر ئەو نوسینانەی كە لەسەر من‬ ‫دەنوسرێن‪ ،‬ئاخر گفتوگۆ بەفیكر دەكرێت‪،‬‬ ‫كاتێ���ك فیكر غائیب ب���و‪ ،‬گفتوگۆش هیچ‬ ‫بەهایەكی نامێنێ‪ .‬من بۆ راس���تی پێكانی‬ ‫ئەو بۆچونەم برادەرێك رەخنەی لێگرتوم‌و‬ ‫هەوڵیداوە ش���تێكی فیكریی بخاتەرو وەك‬ ‫بڵێ���ی پێمبڵێ���ت ئەوەتا منی���ش لەفیكر‬ ‫دەزان���م‪( ،‬خۆزگ���ە بیزانیای���ە) دەڵێت‪:‬‬ ‫(لەڕوی فەلسەفەشەوە سەر بەسەفسەتەی‬ ‫سۆفستاییەكانە كە س���وكرات رابەرایەتیی‬ ‫دەكرد‪ ،‬ئەوەم ب���ۆ ئەوە بو كە زۆر گرنگە‬ ‫خوێنەر ئاراس���تەی فیكریی‌و بیركردنەوەی‬ ‫ئەو نوس���ەرە بزانێت ك���ە دەیخوێنێتەوە)‬ ‫مەبەستی بەندەیە‪ ،‬بەراستی زۆر گرنگە!‬ ‫ئەوەی رۆژێك لەرۆژان وتارێكی لەس���ەر‬ ‫فەلسەفەی كالسیكی یۆنان خوێندبێتەوە‪،‬‬ ‫هەڵەی ئاوا زەق‌و زل ناكات‪ .‬چونكە سوكرات‬ ‫دوژمنی سەرس���ەختی سۆفستاییەكان بو‪.‬‬ ‫نامەوێ باسی شێوازو هۆكاری سەرهەڵدانی‬ ‫سۆفس���تاییەكان بك���ەم‪ ،‬چونك���ە ئ���ەو‬ ‫گفتوگۆیانە زیاتر بۆ كتێب یان بۆ گۆڤارێكی‬ ‫فیكریی گونجاوترن‪ ،‬بۆیە لێرە تەنیا باسی‬ ‫ئەو جیاوازییانەی نێوان سۆفس���تاییەكان‌و‬ ‫سوكرات دەكەم‪ ،‬بەو هیوایەی سودێكی بۆ‬ ‫خوێنەرانیش هەبێت‪.‬‬ ‫سۆفستایی بەواتای زانا هەندێكجاریش‬ ‫بەواتای مامۆس���تا هاتوە‪ ،‬لەس���ەروبەندی‬ ‫كۆتایی سەدەی شەشەم‌و سەرەتای سەدەی‬ ‫پێنجەم���ی پێش زایینی س���ەریانهەڵداوە‪،‬‬

‫سۆفستاییەكان ژمارەیان سی(‪)30‬كەسێك‬ ‫دەبو‪ ،‬راستەوخۆ دەچونە ناو خەڵك‌و ئەو ‬ ‫ش���وێنانەی خەڵكی لێكۆدەبۆوە‪ ،‬وتاریان‬ ‫دەخوێنده‌وه‌و گوتاربێژی سەركەوتو بون‪،‬‬ ‫وانەیان بەمنداڵ���ە دەوڵەمەندەكان دەوت‪،‬‬ ‫هەمو ئ���ەو بەرهەمە فیكریی���ەی هەیانبو‪،‬‬ ‫لەبەرامب���ەر بڕێك پ���ارە دەیانبەخش���ی‬ ‫بەخەڵ���ك‪ ،‬واتا بڕوایان بەزانس���ت‌و فیكر‬ ‫بەرامب���ەر پ���ارە هەبو‪ .‬سۆفس���تاییەكان‬ ‫قوتابخانەی���ەك ب���ون‪ ،‬ش���ارەزای هونەرو‬ ‫فیكرو زمان‌و رەوانبێژیی بون‪،‬هیچ بڕوایان‬ ‫بەرەهاگەرایی نەبو‪ ،‬واتا دژی رەهایی بون‪،‬‬ ‫پێیانوابو كە هەمو شتێك رێژەییەو ناكرێ‬ ‫هیچ ش���تێك بەرەها وەربگیرێ‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫كاتێك كەسێك كارو كردەوەیەك دەنوێنێ‪،‬‬ ‫ئەم كارو كردەوەیە لەدۆخێكەوە بۆ دۆخێكی‬ ‫دیكە دەگۆڕێت‪ ،‬زۆرجاری وا هەیە كەسێك‬ ‫لەب���ارو دەرونێك���ی تایبەتیی���ەوە كارێك‬ ‫دەكات‪ ،‬بەاڵم لەبارودەرونێكی دیكە‪ ،‬بڕوای‬ ‫وا نییە هەمانكار دوبارە بكاتەوە‪ ،‬دەیانوت‬ ‫(با) كە هەڵدەكات رەنگە الی من ئەو(با)‬ ‫یە گەرم بێت‪ ،‬بەاڵم الی كەس���ێكی دیكە‬ ‫بۆ نمونە بەس���ااڵچویەك س���ارد بێت‪ .‬یان‬ ‫ئەوەی نەخۆش���ی زەردتكی هەبێت‪ ،‬دونیا‬ ‫ب���ەزەردی دەبینێ‪ ،‬بەاڵم كەس���ێكی دیكە‬ ‫بەجۆرێك���ی دیكەی دەبین���ێ‪ ،‬یان ئەوەی‬ ‫(تا)ی قورس���ی لێبێت‪ ،‬هەمو خواردنێكی‬ ‫لەناودەم تاڵە‪ ،‬بەاڵم لەراستیدا خواردنەكە‬ ‫ت���اڵ نییە لەوانەیە هەنگوینیش بێت‪ .‬بۆیە پڕۆتاگ���ۆراس ئەوەب���و كە وت���ی (مرۆڤ‬ ‫سۆفستاییەكان دەیانوت زانینیش رێژەییە‪ ،‬پێوەری هەمو شتێكە)‪ .‬بۆیە وتی دو جۆر‬ ‫ئەوەی من دەیزانم رێژەیەكە سبەی دەبێتە یاس���ا هەن یەكێكیان یاس���ای سروشتە‪،‬‬ ‫رێژەیەك���ی دیكە‪ .‬ئینجا سۆفس���تاییەكان ئەویدیكەش یاس���ای مرۆڤە‪ .‬پرس���یارێكی‬ ‫بڕوایان وابو بەخش���ینی هەمو بەرهەمێكی گرنگی سۆفس���تاییەكان ئەوەب���و كە ئایا‬ ‫ئەقڵ���ی‌و فیكریی پێویس���تە لەبەرامبەریدا زمان مرۆڤ دایهێناوە‪ ،‬یان كاری سروشت‌و‬ ‫بڕێك پ���ارە وەربگریت‪ ،‬ناب���ێ بەخۆڕایی گەردونە‪ .‬چونكە بەبڕوای پڕۆتاگۆراس یاسا‬ ‫بیبەخش���یتەوە‪ .‬دیارترین‌و بەناوبانگترینی هی بێدەسەاڵتەكانە‪ .‬پڕۆتاگۆراس یەكەمین‬ ‫رابەرانی قوتابخانەی سۆفستاییەكان‪ ،‬ئەم كەس بو لەنوس���یندا نێ���رو مێی لەیەكدی‬ ‫دو كەس���ەن‪ :‬پڕۆتاگۆراس ‪ Protagoras‬جودا كردەوە‪ ،‬یەكەمین كەس بو بنەماكانی‬ ‫‪ 480-410‬پ‪.‬ز هەروەها گۆرگیاس ‪ Gorgias‬لۆژیك‌و س���ەرف‌و‌و نەحوی دانا‪ ،‬هەروەها‬ ‫‪ 410 – 485/480‬پ‪.‬ز ‪ .‬گرنگتری���ن وتەی ناو‪ ،‬س���یفەت‪ ،‬فیعلی لەیەكجیاكردۆتەوە‪.‬‬

‫تا ئێستا لەم‬ ‫هەرێمی كوردستانە‬ ‫بەتایبەت الی ئەوانەی‬ ‫دۆگمن بەبڕوای ئەو‬ ‫چەقبەستوانە مرۆڤ كە‬ ‫چوە ریزی حزبێكەوە‬ ‫ئیتر تا مردن دەبێت‬ ‫هەر لەناویدا بمێنێتەوە‬ ‫هاتنەدەرەوەی لەم ریزە‬ ‫دەبێتە عەیبەیەكی زۆر‬ ‫گەورە‬

‫سۆفس���تاییەكان یەكەمین كەس‌و یەكەمین‬ ‫قوتابخان���ە بون ك���ە فەلس���ەفەیان لەناو‬ ‫قوتابخانە فیكریی���ەكان دەرهێناو بردیانە‬ ‫سەر ش���ەقام‌و ناو خەڵك‪ .‬بۆیە لەقۆناخی‬ ‫خۆیاندا بزوتنەوەیەكی زۆر رۆش���نگەرییانە‬ ‫بون‪ ،‬چونكە ئەقڵیان بەس���ەر سروش���تدا‬ ‫زاڵكرد‪ .‬ئەم���ە زۆر بەكورتی چەند دێڕێك‬ ‫بو لەب���ارەی سۆفس���تاییەكانەوە‪ ،‬ئەی با‬ ‫بزانین سوكرات چی بو؟ تۆ بڵێی سوكرات‬ ‫رابەرایەتی سۆفستاییەكانی كردبێت؟‬ ‫س���وكرات بەتون���دی دژایەت���ی خ���ۆی‬ ‫بەرامبەر بەسۆفس���تاییەكان نیش���اندەدا‪،‬‬ ‫چونكە سوكرات بڕوای بەرەهایی هەبو نەك‬ ‫رێژەیی بەپێچەوانەی سۆفستاییەكانەوە كە‬ ‫بڕوایان بەرێژەیی هەبو‪ ،‬سوكرات كە دەیوت‬ ‫من یەك ش���ت دەزانم كە هیچ نازانم‪ ،‬ئەوە‬ ‫هیچ بوارێكی بۆ گفتوگۆ نەدەهێش���تەوە‪،‬‬ ‫بەرەهاییەوە باس���ی دەك���رد‪ .‬ئەمە خاڵی‬ ‫بنەڕەت���ی‌و ناوەك���ی جیاوازییەكانی نێوان‬ ‫سوكرات‌و سۆفستاییەكان بو‪ ،‬ئینجا سوكرات‬ ‫ب���ەردەوام رەخن���ەی لەسۆفس���تاییەكان‬ ‫دەگرت بەوەی كە زانس���ت‌و هونەر بەپارە‬ ‫دەفرۆشن‪ ،‬بۆیە سوكرات بەسۆفستاییەكانی‬ ‫دەوت بازرگان‪ ،‬چونكە لەبەرامبەر زانست‌و‬ ‫هونەرەكەیاندا پارەیان كۆدەكردەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سوكرات دژی پارە وەرگرتن بو‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫ئەوی���ش بەردەوام لەناو گەن���ج‌و الوەكاندا‬ ‫بو‪ ،‬باری ئابوریشی خراپ بو‪ ،‬بەاڵم بڕوای‬ ‫بەپ���ارە وەرگرتن نەبو‪ ،‬س���وكرات حەزی‬ ‫بەچاكە دەكرد‪ ،‬لەفەلسەفەكەشیدا گرنگی‬ ‫بەسروشت نەدەدا‪ ،‬بەڵكو گرنگی بەپرسی‬ ‫راستی ئاكار‪ ،‬چاكە‪ ،‬خراپە دەدا‪ .‬پیاوێك‬ ‫ب���وە هیچ گرنگ���ی بەجلوبەرگ ن���ەدەداو‬ ‫لەبەرامبەر گەرماو سەرماشدا خۆڕاگر بوە‪،‬‬ ‫لەروخساردا شێوەیەكی ناشیرینی هەبوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەوڵی دابینكردنی دادپەروەریی دەدا‪،‬‬ ‫لەبەرامبەر سپارتاییەكانیشدا شەڕیكردوە‪.‬‬ ‫سوكرات كەسێكی تا رادەیەك میسالی‌و‬ ‫عاتیف���ی بوە‪ ،‬بەتایب���ەت لەوكاتەی كە بۆ‬ ‫ماوەی یەك مانگ لەگرتوخانە پەس���ترابو‪،‬‬

‫بۆ ئەوەی لەس���ێدارەی ب���دەن‪ ،‬بەبۆنەی‬ ‫ئەوەی گوایا دەرمانی ژەهرەكە لەشوێنێكی‬ ‫دورە ت���ا دەگات كاتی دەوێ‪ ،‬س���وكرات‬ ‫ماوەی مانگێكی لەگرتوخانە بەس���ەر برد‪،‬‬ ‫لەم���اوەی ئەم مانگەدا ئەو پۆلیس���ەی كە‬ ‫پاس���ەوانی گرتوخانەكە بو‪ ،‬داوای لێكرد‬ ‫كە هەڵبێت‌و گرتوخانەك���ە بەجێبهێڵێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم س���وكرات رەتیك���ردەوە رابكات‌و‬ ‫گرتوخان���ە جێبێڵێت‪ ،‬تەنان���ەت لەرۆژی‬ ‫دادگاییكردنیش���یدا(ئانیتۆس)كە یەكێ���ك‬ ‫بو لەو سێ كەس���ەی كە سكااڵیان لەسەر‬ ‫سوكرات تۆماركردبو‪ ،‬پێشنیارێكی خستە‬ ‫بەردەم دادگاو وتی هەر كاتێك س���وكرات‬ ‫داوایكرد كە سزاكەی سوك بكەن بۆیبكەن‪.‬‬ ‫بەاڵم س���وكرات زۆر بەتوندی بەرامبەر ئەو‬ ‫پێش���نیارەو دادگاش وەس���تایەوە‪ ،‬دەن���ا‬ ‫دادگاش لەهەوڵ���ی ئەوەدابو كە س���زاكەی‬ ‫سوك بكەن‌و ژەهرخوارد نەكرێ‪ ،‬هەر ئەو‬ ‫پۆلیس���ەی داوای هەاڵتن���ی لێكردبو كاتێ‬ ‫ژەهرەكەی دایە دەس���ت سوكرات لەقوڵپی‬ ‫گریانی دا‪.‬‬ ‫بەكورتی س���وكرات‌و سۆفیستەكان دو‬ ‫ئاراس���تەی فیكریی پێچەوانەن‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫دوای ‪ 23‬س���اڵ فێ���ری گفتوگۆی فیكریی‬ ‫نەبوین‪ ،‬بۆیە پێموابێ ئەم كورتە نوسینەم‬ ‫بەس���ە بۆ ئەوان���ەی ئەلفێكیان بەس���ە‪.‬‬ ‫ئامادەش نیم وەاڵمی كەس���انێك بدەمەوە‬ ‫كە ناخوێننەوە‪.‬‬ ‫گفتوگ���ۆی فیكریی‌و سیاس���ی لەگەڵ‬ ‫ئەو كەس���انە دەك���ەم كە ئەهل���ی فیكرو‬ ‫سیاس���ەت بن‪ ،‬بەاڵم ئ���ەو برادەرانەی كە‬ ‫بەوەاڵمدان���ەوەی م���ن دڵیانخۆش���دەبێت‪،‬‬ ‫داوای���ان لێدەك���ەم ب���ا بەرنامەیەك���ی‬ ‫تیڤ���ی لەه���ەر كەناڵێك رێكبخ���ەن لەوێ‬ ‫مونازەرەیەكیان لەگ���ەڵ دەكەم‪ ،‬دەتوانن‬ ‫چەند كەسێكیش وەك سپێر لەگەڵ خۆیان‬ ‫بهێنن لەكاتی تێكەوتنیان پەنایان بۆ بەرن‬ ‫ب���ۆ قورتاركردنی���ان‪ ،‬ئ���ەوكات بۆ خەڵك‬ ‫دەردەكەوێ���ت كێ دەرگای چونە دەرەوەی‬ ‫ناو ستۆدیۆی لێ بزر دەبێت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )432‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/6/10‬‬

‫‪19‬‬

‫شه‌ڕی وه‌رگرتنی پۆستی قایمقامی ره‌واندز‪ ،‬مێرگه‌سۆر‪ ،‬سۆران‌و چۆمان گه‌رمه‌‬

‫پارتی گۆڕانكاری له‌پۆسته‌ حكومیه‌كانی ده‌ڤه‌ری سۆران ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫به‌هۆی ده‌رچونی هه‌ردو قایمقامی‬ ‫ره‌واندزو مێرگه‌سۆر بۆ په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق له‌سه‌ر لیستی پارتی‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫كه‌سی نیشته‌جێ‌و ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫دو شوێنه‌ شه‌ڕی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫له‌سه‌ر كورسی قایمقامیه‌تی ره‌واندزو‬ ‫مێرگه‌سۆر دابنیشن‪ .‬قایمقامی‬ ‫ره‌واندزیش ده‌ڵێت "زۆر له‌قایمقام‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان گۆڕانكارییان به‌سه‌ردا‬ ‫دێت"‪.‬‬ ‫قایمقامی قه‌زای ره‌وان���دزو كاندیدی‬ ‫ده‌رچ���وی پارتی ب���ۆ په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫س���یروان س���یرینی ك���ه‌ زیات���ر له‌ ‪4‬‬ ‫س���اڵ پۆس���تی قایمقام���ی ره‌واندزی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ردوه‌‪ ،‬له‌لێدوانێكدا ئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ئێستا چاوه‌ڕوانی‬ ‫كابینه‌ی نوێ ده‌ك���ه‌ن‌و گۆڕانكارییه‌كی‬ ‫زۆر ده‌كرێ���ت‌و زۆر ل���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو‬ ‫قایمقامانه‌ له‌شوێنه‌كانی خۆیان نامێنن‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانیش كه‌ ده‌مێكه‌‬ ‫له‌وێ���ن گۆڕانكارییان به‌س���ه‌ردا دێت‌و‬ ‫هه‌ندێكیشیان خۆیان داوای گۆڕانكاریی‌و‬ ‫ئاڵوگۆڕیان كردوه‌‪.‬‬ ‫سیرینی وتی "هه‌ر به‌رپرسێك ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ماوه‌ی چوار س���اڵدا‪ ،‬ئه‌و پالنه‌ی كه‌‬ ‫دایناوه‌ نه‌یتوانی جێبه‌جێی بكات هه‌قه‌‬ ‫وازبهێنێ���ت‪ ،‬چونكه‌ گله‌یی خه‌ڵكت زۆر‬ ‫دێته‌ سه‌ر"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی رونك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫خه‌ڵكێك���ی زۆر ه���ه‌ن داوای ش���وێنی‬ ‫ئه‌ویان كردوه‌‌و پێش���وایه‌ ئه‌وه‌ به‌سیڤی‬ ‫یه‌كالیی ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫مه‌رجه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ی داده‌نرێت خه‌ڵكی‬ ‫خۆجێ���ی ناوچه‌كه‌ بێ���ت‪ ،‬ناوبراو وتی‬

‫"له‌س���ه‌ر ئه‌م پرس���ه‌ بۆچونی جیاواز‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم من خۆم به‌المه‌وه‌ ئاساییه‌‬ ‫كه‌ خه‌ڵكێ���ك له‌هه‌ولێرو س���لێمانیش‬ ‫بێت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌سێكی خه‌مخۆری‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ بێت‌و به‌توانابێت‌و به‌باش���ی‬ ‫ئیداره‌ی ناوچه‌كه‌ بدات"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ كاندیدێكی ده‌رچوی‬ ‫پارتی‌و قایمقامی مێرگه‌س���ۆر كه‌ ئێستا‬ ‫پۆس���ته‌كه‌ی له‌الی���ه‌ن به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫ناحی���ه‌ی گۆڕه‌ت���و به‌ڕێ���وه‌ ده‌برێت‪،‬‬ ‫"خۆش���ه‌وی خه‌لی���ل" له‌لێدوانێك���دا‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه‌ ئه‌و كه‌سه‌ی بۆ‬ ‫پۆستی قایمقامی مێرگه‌سۆر داده‌نرێت‬ ‫وێڕای ره‌چاوكردنی لێهاتویی كه‌سه‌كه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ ش���اره‌زاییه‌كی باشی هه‌بێت‌و‬ ‫ئاگاداری ره‌وشی ناوچه‌كه‌ بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌و قه‌زایه‌ ناوچه‌یه‌ك���ه‌ تایبه‌تمه‌ندیی‬ ‫خ���ۆی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ل���ه‌روی جوگرافیه‌وه‌ س���نوری له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیاو ئێران هه‌ی���ه‌‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش���دا كه‌ به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ خه‌ڵكێك‬ ‫هه‌ن كه‌ به‌ته‌مای ئه‌و پۆس���ته‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تا ئێس���تا هیچ كه‌سێك بۆ ئه‌و پۆسته‌‬ ‫یه‌كالیینه‌بۆته‌وه‌و به‌فه‌رمی هیچ شتێك‬ ‫رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیك���ه‌وه‌ قایمقامی قه‌زای‬ ‫سۆران‪ ،‬كرمانج عزه‌ت‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ڤه‌ری سۆران‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ی رونكرده‌وه‌ كه‌ تا ئێس���تا‬ ‫به‌فه‌رم���ی بڕیاری هی���چ گۆڕانكارییه‌ك بێت ‌ه جێگه‌كه‌م‪ .‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش خۆم به‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌كه‌ س���ه‌ركه‌وتو نه‌بو‪.‬‬ ‫نه‌دراوه‌و تا ئێس���تا هی���چ له‌ئارادانیه‌‪ .‬پێش���نیارم داوه‌ته‌ الیه‌نی په‌یوه‌ندیدار به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی ده‌س���ت ئاوێنه‌‬ ‫پرس���ی گۆڕان���كاری قایمقامه‌كانی ئه‌و ئه‌گه‌ر گۆڕانكاری له‌پۆسته‌ ئیدارییه‌كانی كه‌وتون‪ ،‬له‌س���نوری ئه‌و چوار قه‌زایه‌دا‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان زیاتر كه‌وتۆته‌ سنوری پارێزگای هه‌ولێر كرا پێمخۆشه‌ چه‌ندین ك���ه‌س له‌ن���اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌ر پێكهات���ه‌ی نوێ���ی حكوم���ه‌ت‌و یه‌كێ���ك ل���ه‌و پۆس���تانه‌ی گۆڕانگاریی ئ���ه‌و قه‌زایانه‌ خۆی���ان ئاماده‌كردوه‌ بۆ‬ ‫پارێ���زگای هه‌ولێ���ر‪ ،‬ناوب���راو جه‌ختی به‌س���ه‌ردا دێت پۆس���ته‌كه‌ی من بێت‌و ئه‌و پۆس���تانه‌‪ .‬بۆ قه‌زای ره‌واندز ناوی‬ ‫"وه‌یسی سه‌عید" به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌وقافی‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌ "من ده‌مێكه‌ ئاره‌زو ده‌كه‌م له‌و پۆسته‌ نه‌مێنم"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ هه‌وڵیدا لێدوان���ی قایمقامی سۆران‌و س���یروان رۆژبه‌یانی‌و حوسێن‬ ‫له‌و پۆس���ته‌دام‌و بێتاق���ه‌ت بوم‌و خۆم‬ ‫ئاره‌زوی ئه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌س���ێكی دیكه‌ چۆمانیش له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬مه‌مه‌ده‌ دێت‪ ،‬كه‌ ئێس���تا به‌ڕێوه‌به‌ری‬

‫خۆکوشتن‌و قەیرانی بەهاکان‪ ...‬پاشماو‌ه‬ ‫بەرخۆریزم‌و ئارەزو‬ ‫یەکێ����ک لەئ����اکارە س����ەرەکییەکانی‬ ‫بەرخۆری����زم کردن����ەوەی دەرگای����ە‬ ‫لەس����ەر ئ����ارەزوەکان‌و نەھێش����تنی‬ ‫ڕێگرە لەبەردەمیان����دا‪ ،‬تەرجەمەکردنی‬ ‫ئارەزوەکانە ب����ۆ کااڵو خزمەت‌و چێژیی‬ ‫هه‌مەج����ۆری قابیلی کڕین‌و فرۆش����تن‪.‬‬ ‫ئایدیاۆلۆژیی بەرخۆریی بازاڕ گرێنادات‬ ‫بەبون����ی "پێداویس����تیی"ەوە‪ ،‬بەڵک����و‬ ‫بەتێرکردنی ئ����ارەزوەوە‪ .‬بەبازاڕیکردنی‬ ‫کۆمەڵگاو بەبازاڕیکردنی پەیوەندییەکان‪،‬‬ ‫بەشێکە لەم ئابوریی ئارەزوە‪ ،‬بەجۆرێک‬ ‫ڕێگرێ����ک نەمێنێت����ەوە بتوانێ����ت ئەم‬ ‫ئابورییە سنورداربکات‪ .‬دەوڵەمەندەکانی‬ ‫دونیای دوای ڕاپەڕین سنورێک بەحەزو‬ ‫ئارەزوەکانی����ان نەماوەت����ەوە‪ ،‬خان����وو‬

‫باڵەخان����ە‪ ،‬ئۆتۆمۆبێل����ی هه‌مەج����ۆر‪،‬‬ ‫س����ەفەر ب����ۆ واڵتانی تر‪ ،‬س����ەیرانگای‬ ‫ناوازە‪ ،‬ئاهه‌نگی گ����ەورە‪ ،‬داوەتکردنی‬ ‫ئەس����تێرەکانی س����ینەماو گۆرانیبێژە‬ ‫ن����اودارەکان‪ ،‬ژن����ی تازە ھت����د‪ ...‬ئەم‬ ‫س����ەرمایەدارە دەوڵەمەندان����ە هه‌واڵی‬ ‫لەدایکبونی جۆرێک لەئارەزو ڕادەگەیەنن‬ ‫ک����ە دەکەوێت����ە دەرەوەی ه����ه‌ر بەهاو‬ ‫نۆرمێک����ی کۆمەاڵیەتی����ی‌و ئەخالقیی‌و‬ ‫یاس����اییەوە‪ .‬ئەوەی لێرەدا تێکدەچێت‬ ‫سنوری جیاکردنەوەی واقیعە لەناواقیع‪،‬‬ ‫جیاکردن����ەوە خەی����اڵ‌و فانتازیایە لەو‬ ‫دونیا مادییەی کە هه‌یە‪ .‬دورکهایم ئەم‬ ‫جۆرە لەفانتازی����ا ناودەنێت "فانتازیای‬ ‫کەس����ێکی ت����ا گرت����و"‪ .‬فانتازییەکی‬ ‫بێس����نور کە ن����ەک توان����ای تێرکردن‌و‬

‫‌وه سلێمانی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ دادگای‌ تێهه‌ڵچونه ‌‌‬ ‫ی‬ ‫ی شارستان ‌‬ ‫ی ‪/‬بار ‌‬ ‫دادگای به‌رایی سلێمان ‌‬ ‫ژمار‌ه ‪/1043 :‬ب ‪2014/‬‬ ‫به‌روار ‪2014 / 5 / 27/‬‬

‫ ‬

‫وەدیھێنانی تەواوەتی مەحاڵە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خۆش����ی تێکەڵ بەو دۆخی وڕێنەکردنە‬ ‫بو کە تای زۆر دروس����تیدەکات‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئ����ەم فانتازییە تاگرت����وە لەکۆمەڵگادا‬ ‫دەیکوژێت بەختەوەریی����ە‪ ،‬تەحەمولە‪،‬‬ ‫ڕازیبونە بەژیان لەفۆرمە س����ادەکانیدا‪،‬‬ ‫بیرنەکردن����ەوەی بەردەوام����ە لەپارەو‬ ‫س����ەرمایە‪ ،‬هه‌نگاونانی قۆناغ بەقۆناغ‌و‬ ‫لەس����ەرخۆیە‪ .‬ئەم پەت����ا گەورەیە‪ ،‬کە‬ ‫لەبنەڕەتدا پەتای گروپە بااڵدەستەکەی‬ ‫ن����او کۆمەڵگایە ئێمەو نەخۆش����ییەکی‬ ‫سیاس����یی‌و ئەخالقیی����ە‪ ،‬ب����ەرەو ئەوە‬ ‫دەچێت ببێت بەنۆرمی بااڵدەست‌و بەناو‬ ‫هه‌مو خانەیەکی کۆمەڵگادا باڵوببێتەوە‪.‬‬ ‫ئەم جۆرە کۆمەڵگای����ە لەئۆتۆمۆبێلێک‬ ‫دەچێت کە نەتوانێت ئیس����تۆپ بکات‪،‬‬

‫داواكار ((سـه‌ر‌باز محمد فرج ))‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ڕای كاره‌كه‌ی‌‪ ،‬داواكار داوای‌ به‌رایی به‌ژماره‌ ‌‬ ‫ی له‌سلێمان ‌‬ ‫ی ره‌گه‌زنامه‌و باری‌ شارستان ‌‬ ‫داوا لێكراو‪ :‬به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوی‌ كچ ‌ه ناكامه‌ك ‌هی‌ له‌(دالیـا) بۆ (مـروه‌) بۆی ‌ه بڕیارماندا به‌باڵو كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌ له‌م دادگای ‌ه تۆمار كردو‌ه بۆ گۆرین ‌‬ ‫ی جا هه‌ر كه‌ س و الیه‌نێك‬ ‫ی شارس���تان ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫ی به‌پێی ماده‌ی‌ (‪ )21‬له‌یاس���ا ‌‬ ‫ئه‌م ئاگاداریه‌ له‌رۆژنامه‌یه‌كی‌ رۆژانه‌ی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ی بنێرێت له‌ماوه‌ی‌ (‪)10‬‬ ‫ی یاس���ایی له‌بری‌ خۆ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ له‌م داوایه‌ په‌یوه‌ندی‌ بكات به‌م دادگایه‌و‌ه یان بڕیارێك ‌‬ ‫مافی رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگاداری ‌ه سه‌ردانی‌ دادگاكه‌مان بكات به‌پێچه‌وانه‌وه‌ دادگا داواك ‌ه ده‌بینیێ به‌گوێره‌ ‌‬ ‫د‌ه رۆژدا له‌دوا ‌‬ ‫یاسا ‪..‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا ‪........‬‬ ‫ ‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫ی سۆرانی‌‬ ‫كاروان وریا عل ‌‬

‫ونبون‬

‫ی (س������یروان حه‌مه‌ صالح ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ باری شارس���تانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوینه‌‪.‬‬

‫‪m‬‬

‫‪w‬‬ ‫‪n‬‬

‫دابه‌ش���كردنی خۆراك���ی س���ۆرانه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫هه‌رچی وه‌یس���ی س���ه‌عیده‌ به‌كه‌سێكی‬ ‫نزیكی ماڵی بارزانی داده‌نرێت‌و له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌وانه‌وه‌ پش���تگیری ده‌كرێت‪ .‬هه‌رچی‬ ‫حوسێن مه‌مه‌ده‌ خه‌ڵكی ره‌واندزه‌و ئه‌و‬ ‫پۆسته‌ به‌مافی خۆی ده‌زانێت‪ ،‬سیروان‬ ‫رۆژبه‌یانیش ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی‬ ‫وه‌رتێیه‌و ئێس���تا به‌وه‌كاله‌ت قایمقامی‬

‫گۆڵکردن لەمردن‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫کاتێک تیپێکی جولەکە لەگەڵ تیپێکی‬ ‫پاس����ەوانانی ناو ئ����ۆردوگادا یارییان‬ ‫دەک����رد‪ ،‬زیندانییان لەوچرکەس����اتەدا‬ ‫بیری����ان لەوە نەدەک����ردەوە کە ھەمان‬ ‫ئ����ەو رکەبەران����ە دوای یارییەک����ە‬ ‫دەبن����ەوە بەدوژمنەکەیان‌و دەش����ێت‬ ‫لەس����ەرپێچیکردنێکدا بیانک����وژن‪.‬‬ ‫بردن����ەوەی زیندانییان لەپاس����ەوانان‬ ‫ت����ەنھا بردن����ەوەی گەمەی����ەک نەبو‪،‬‬ ‫بەڵکو نیش����اندانی ئەو راستییەش بو‬ ‫کە ئەمان لەشوێنێکی تردا بەتواناترو‬ ‫بەدەس����ەاڵتترن‪ .‬زیندانییان ھەمیش����ە‬ ‫دۆڕاو نین وەکو لەگەمەی دەس����ەاڵتدا‬ ‫دەیبینین‪ ،‬بەڵکو دەشێت لەشوێنێکی‬ ‫تردا ب����راوەی گەمەیەکی تر بن‪ ،‬وەکو‬ ‫لەیاری تۆپێندا دەبینرا‪ .‬گەر پاسەوانان‬ ‫لەگەمەی ژیاندا براوەبن‪ ،‬ئەوا دەشێت‬ ‫لەیاری تۆپێندا دۆڕاوبن‪ .‬گەر پاسەوانان‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ دادگای‌ تێهه‌ڵچونه‌وه‌‌ سلێمانی‬ ‫ی‬ ‫ی شارستان ‌‬ ‫ی ‪/‬بار ‌‬ ‫دادگای به‌رایی سلێمان ‌‬ ‫ژمار‌ه ‪/1043 :‬ب ‪2014/‬‬ ‫به‌روار ‪2014 / 5 / 27/‬‬

‫ئــــــــــاگاداری‬

‫‪o‬‬ ‫‪e.c‬‬

‫ناچاربێ����ت بەردەوام‌و بەبێ وەس����تان‪،‬‬ ‫بەبێ ئاوڕدانەوە بۆ دواوە‪ ،‬بەبێ بینینی‬ ‫ئەوانەی لەو دەوروبەردا دەژین‪ ،‬بەپێنان‬ ‫بەسەر زۆر شێوە ژیانی ھێمن‌و پەیوەندی‬ ‫ئینس����انیدا‪ ،‬بڕوات‪ .‬مرۆڤ لەم دۆخەدا‬ ‫بەجۆرێک سەرلیدەش����ێوێت کە نازانێت‬ ‫چی پێویس����تە بۆ ژیانی‌و چی پێویست‬ ‫نییە‪ ،‬چ����ی ماقوڵە چ����اوەڕوان‌و داوای‬ ‫ب����کات‌و چی ناماقوڵ����ە وازیلێبھێنێت‪،‬‬ ‫چی دادپەروەرانەیەو چی بێدادییە‪ ،‬چی‬ ‫نۆرم‌و بەهایەکە قابیلی بەرگریلێکردن‌و‬ ‫چیش دەچێتە چوارچێوەی نەش����یاویی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و ئەخالقییەوە‪ .‬بەش����ێکی‬ ‫زۆری ئەوانەی لەدونیای ئێمەدا خۆیان‬ ‫دەک����وژن‪ ،‬لەناو ئەو دۆخ����ە تایبەتەدا‬ ‫خۆیان دەکوژن‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫‪e‬‬ ‫‪aw‬‬

‫‪ww‬‬

‫ره‌وان���دز به‌ڕێوه‌ده‌ب���ات له‌الیه‌ن یونس‬ ‫رۆژبه‌یان���ی ئه‌ندامی مه‌كته‌ب سیاس���ی‬ ‫پارت���ی پش���تگیری لێده‌كرێت‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫پۆس���تی قایمقام���ی مێرگه‌سۆریش���ه‌‬ ‫چه‌ن���د كه‌س���ێكی نیش���ته‌جێی ئ���ه‌و‬ ‫ش���وێنه‌ خۆی���ان ئاماده‌ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێی گوته‌ی س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار‪،‬‬ ‫پۆس���تی قایمقامی ئه‌و ش���وێنه‌ ره‌نگه‌‬ ‫به‌ئاس���انی یه‌كالییببێته‌وه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌چۆم���ان‌و س���ۆرانیش به‌پێی گوته‌ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ره‌نگه‌ خه‌ڵكی چۆمان‬ ‫كه‌سێكی نیشته‌جێی شاره‌كه‌یان بوێت‌و‬ ‫سۆرانیش تا ئێس���تا دیار نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫سۆران پێكهاته‌یه‌كی ئاڵۆزو هه‌مه‌ره‌نگی‬ ‫هه‌یه‌ له‌روی پێكهاته‌ی دانیش���توانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی گوت���ه‌ی كرمانج عزه‌ت‬ ‫قایمقامی ئێستای س���ۆران‪ ،‬ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫گرنگه‌ سیس���ته‌مه‌ نه‌ك شه‌خس‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سیسته‌مێكی ئیداری باش‌و رێك‌و پێك‬ ‫هه‌بێت به‌ئاسانی ئیشه‌كان به‌ڕێوه‌ده‌چن‪.‬‬ ‫ده‌ڤ���ه‌ری س���ۆران خۆی له‌ه���ه‌ر چوار‬ ‫ق���ه‌زای س���ۆران‪ ،‬ره‌وان���دز‪ ،‬چۆمان‌و‬ ‫مێرگه‌سۆر ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌ردو قه‌زای‬ ‫سۆران‌و مێرگه‌س���ۆر پارتی زۆرینه‌یه‌و‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ش له‌چۆم���ان‌و ره‌واندز‬ ‫به‌پێی گوته‌ی به‌رپرسانی یه‌كێتی ئه‌وان‬ ‫پله‌ی یه‌كه‌میان تیادا به‌ده‌س���تهێناوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ش به‌رپرس���انی یه‌كێتی له‌و‬ ‫ناوچه‌ی���ه‌ به‌فه‌رم���ی یاداش���تێكیان‬ ‫داوه‌ته‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی حزبه‌كه‌یان‌و‬ ‫داوا ده‌ك���ه‌ن ئیداره‌ی ئه‌و دو ش���وێنه‌‬ ‫بكه‌وێته‌ ده‌س���ت خۆیان‪ .‬به‌اڵم هه‌رچی‬ ‫به‌رپرس���ه‌كانی پارتین جه‌خ���ت له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌ ئ���ه‌و پۆس���تانه‌ له‌روی‬ ‫یاس���اییه‌وه‌ مافی یه‌كێتی نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن بۆ پارێزگاكان كراوه‌ نه‌ك بۆ‬ ‫قه‌زاو ناحیه‌كان‪.‬‬

‫ئــــــــــاگاداری‬

‫لەژیاندا گۆڵ لەزیندانییان بکەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫زیندانیان لەتۆپێن����دا دەتوانن گۆڵیان‬ ‫لێبک����ەن‪ .‬گوڵک����ردن لەپاس����ەوانان‌و‬ ‫بکوژان‪ ،‬بەخشینی ھەستی سەرکەوتن‬ ‫ب����و لەگەمەیەک����ی راس����تەقینەی‬ ‫ش����ێوەھاوتادا‪.‬‬ ‫رکەبەرێتییەک����ی‬ ‫زیندانیی����ان ئ����ەو راس����تییەیان باش‬ ‫دەزانی کە ئەوان لەگەمەی دابەشکردنی‬ ‫پێشوەختی دەسەاڵتدا لەسەر بناغەی‬ ‫ھێز‪ ،‬یارییەکەیان دۆڕاندوە‪.‬‬ ‫یاری تۆپێن لەئۆردوگاکاندا بەھەمو‬ ‫رەھەندە ئاڵۆزەکانییەوە‪ ،‬شانسی ژیانی‬ ‫زیندانییان����ی گەورەترک����ردو وێنایەکی‬ ‫ترو وش����یارییەکی تری پێبەخش����ین‪.‬‬ ‫زیندانییان لەو ڕۆژانەی یاری تۆپێنیان‬ ‫دەکرد‪ ،‬گۆڵیان لەمردن دەکرد‪ ،‬النیکەم‬ ‫لەکاتی یاریکردندا ئەوەیان بیردەچوەوە‬ ‫کە مردن سبەینی گۆڵیان لێدەکات‪.‬‬

‫ ‬ ‫داواكار ((سـه‌رباز محمد فرج ))‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رایی به‌ژماره‌ ‌‬ ‫ی شارس���تانی‌ له‌سلێمانی‌ سه‌ره‌ڕای كاره‌ك ‌هی‌‪ ،‬داواكار داوا ‌‬ ‫داوا لێكراو ‪ :‬به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ ره‌گه‌زنامه‌و بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوی‌ (خۆی ) له(سـه‌رباز) بۆ (بـه‌ختیار ) بۆی ‌ه بڕیارماندا به‌باڵو كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ره‌و‌ه له‌م دادگایه‌ تۆمار كردوه‌ بۆ گۆرین ‌‬ ‫ی جا هه‌ر كه‌ س و الیه‌نێك‬ ‫ی شارس���تان ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫ی به‌پێی ماده‌ی‌ (‪ )21‬له‌یاس���ا ‌‬ ‫ی رۆژانه‌ی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ئه‌م ئاگاداری ‌ه له‌رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بنێرێت له‌ماو‌هی‌ (‪)10‬‬ ‫ی یاس���ایی له‌بری‌ خۆ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ له‌م داوایه‌ په‌یوه‌ندی‌ بكه‌ن به‌م دادگایه‌وه‌ یان بڕیارێك ‌‬ ‫مافی رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫د‌ه رۆژدا له‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگاداریه‌ س���ه‌ردانی‌ دادگاكه‌مان بكات به‌پێچه‌وانه‌و‌ه دادگا داواك ‌ه ده‌بینێ‌ به‌گوێره‌ ‌‬ ‫یاسا ‪..‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا ‪........‬‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫ی سۆرانی‌‬ ‫كاروان وریا عل ‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫له‌شه‌رعیه‌تی شۆڕشگێڕییه‌و‌ه مه‌ال عه‌لی‬ ‫بۆ شه‌رعیه‌تی باوكه‌شۆڕشگێڕ "‪"Super Star‬ی فه‌یسبوك‬

‫کۆڕی شانۆی با‬ ‫شانۆی وشکه‌ ساڵی نمایشده‌کات‬

‫به‌رزان شیوه‌جانی‌‬ ‫له‌دوای راپه‌ڕین‌و هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‌و دروستكردنی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬هه‌رچی پله‌و پۆستی بااڵ هه‌بو له‌م كوردستان ‌ه‬ ‫له‌نێوان پارته‌ سیاسیه‌كانی دابه‌شكرا‪ ،‬جا به‌ده‌ره‌نجامی هه‌ڵبژاردن‬ ‫یان رێككه‌وتنی سیاس���ی‪ ،‬له‌و نێوه‌نده‌شدا پۆسته‌كان ته‌وایان بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ بون كه‌‌ش���ه‌رعیه‌تی شۆڕشگێڕیی شاخیان به‌خۆیان‬ ‫دابو ئه‌گه‌رچی گه‌لێجار ئه‌و به‌ڕێزانه‌ ئه‌و وته‌یه‌یان دوباره‌ده‌كرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وان بۆ پۆس���ت‌و پ���اره‌ خه‌باتی���ان نه‌ك���ردوه‌‪" ،‬الوان له‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌دا به‌هۆی بێكاریی‌و گرفتی خوێندن‌و كۆچی به‌لێشاو بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ هێنده‌ بیریان له‌و به‌ش���دارییه‌‌سیاس���ییه‌ نه‌ده‌كردوه‌ یان‬ ‫وایانلێكردبون بیری لێنه‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دوای پرۆس���ه‌ی ئازادی���ی عێ���راق (هێنانه‌ پێش���ه‌وه‌ی گه‌نج‌و‬ ‫خوێنی تازه‌) دروش���می هه‌مو حزبه‌كانی كوردس���تان بو‪ ،‬ئه‌مه‌ش‌‬ ‫فێڵێك بو له‌الوان‌و گه‌نجان ده‌كرا‪ ،‬چونكه‌ باوكه‌ شۆڕش���گێڕه‌كان‬ ‫ته‌مه‌نیان رو له‌هه‌ڵكش���ان بوو ته‌ندروس���تییان روله‌داكش���ان بو‬ ‫بۆیه‌ بۆ به‌رده‌وامیدان به‌ش���ه‌رعیه‌تی شۆڕش���گێڕیی شاخ گه‌نجان‬ ‫دێننه‌پێش���ه‌وه‌‌و له‌هه‌مو الیه‌كه‌وه‌ به‌لێش���او گه‌نج‌و الو پاڵێوراون‌و‬ ‫ده‌پاڵێون‌و پۆس���تیان پێده‌ده‌ن‌و پۆس���تیان بۆ داده‌تاشن‌و پله‌ی‬ ‫س���ه‌ربازییان پێده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم چ گه‌نجێك؟ بۆ ده‌بێت ته‌نها كوڕی‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان؟ (مه‌به‌س���تم به‌رپرس���ه‌ بااڵكانه‌) بۆ ته‌نها برازاو‬ ‫كوڕه‌زاو كچه‌زاو ئاوه‌ڵزاواو زاواكانتان پێش���نیارتان بێت بۆ پێدانی‬ ‫پله‌و پۆس���ته‌كان؟ به‌ڕاست ئه‌مه‌ هێنانه‌پێشه‌وه‌ی گه‌نج‌و الوه‌ یان‬ ‫چاوبه‌ستانی گه‌نجان‌و الوانه‌؟‬ ‫دڵنیام زۆرێك ه���ه‌ن ده‌ڵێن ئه‌مانه‌ بڕوانامه‌یان هه‌یه‌‌و له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫بون‌و ش���اره‌زاو ئه‌كادیمین‪ ،‬ئاخر پرسیتان چۆن ئه‌م بڕوانامانه‌یان‬ ‫وه‌رگرت‪ ،‬پرس���یتان چۆن ش���اره‌زاو لێهاتو بون‪ ،‬ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وان‌ به‌داهات‌و پاره‌ی ئه‌م واڵته‌ له‌باش���ترین زانكۆكانی جیهان‬ ‫ده‌یانخوێن���د گه‌نجانی ئێره‌ له‌ژێر ره‌حمه‌تی ش���ه‌ڕی ناوخۆی ئێوه‌‬ ‫بون‪ ،‬ئه‌و سه‌رده‌مه‌ كامه‌ گه‌نجی ئه‌م واڵته‌ رۆژێ به‌سكی تێر ده‌چوه‌‬ ‫قوتابخان���ه‌‪ ،‬بیرمه‌ به‌ئێمه‌یان ده‌وت بخوێنن هیچ نه‌بێت بڕوانامه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌تایتان هه‌بێت بۆ داهاتوتان باشه‌‪ ،‬به‌اڵم بێئاگابوین له‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ گه‌نجی باوكشۆڕشگێڕی له‌دوری دوره‌وه‌ به‌كۆڵی بڕوانامه‌و‬ ‫پسپۆڕیی‌و به‌شاره‌زایی‌و لێهاتوییه‌وه‌ به‌ره‌و واڵت ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫كام گه‌نج‌و الوه‌ پۆس���تی پێدراوه‌ له‌پۆسته‌ بااڵكان گه‌ر پێوه‌ری‬ ‫دانان���ی باوكه‌شۆڕش���گێڕه‌كه‌ی نه‌بوبێت یان كه‌س���ێكی نزیكی؟!‬ ‫ئیتر حه‌قی خۆیه‌تی گه‌نجان‌و الوانیش له‌وه‌ هۆش���یارتربن‌و چیتر‬ ‫رێگه‌نه‌ده‌ن به‌م ش���ێوه‌یه‌ له‌الیه‌ن پارته‌ سیاس���یه‌كان مامه‌ڵه‌یان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بكرێت‌و به‌ناوی ش���ه‌رعیه‌تی شۆڕش���گێڕیی باوكه‌كانه‌وه‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن‌و كاری سیاسی دوربخرێنه‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬ ‫م���ه‌ال عه‌لی‌ كه‌ڵ���ه‌ك خه‌ڵكێك���ی‌ زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ س���ه‌رقاڵ‌‌و سه‌رسامكردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رۆژێك میز ده‌خواته‌وه‌و رۆژێكیش ده‌ڵێت‬ ‫"ژنی‌ بێ‌ حیجاب وه‌ك تاكسی‌ وایه‌"‪.‬‬ ‫هه‌م���و كورد ئه‌و ده‌ناس���ن‪ ،‬به‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫به‌رێكخراوه‌كان���ی ژن���ان‌و به‌س���ایت‌و‬ ‫به‌بینه‌رانی‌ له‌ژماردن نه‌هاتوی‌ ته‌له‌فزیون‌و‬ ‫به‌ئه‌ندام���ه‌ چاالكه‌كانی‌ تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫فه‌یس���بوكه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر هه‌موی���ان ب���ۆ‬ ‫ساته‌وه‌ختێك بیر له‌قس���ه‌و كاره‌ سه‌یرو‬ ‫س���ه‌مه‌ره‌كانی‌ ئه‌م پیاوه‌ ریش���نه‌ سپی‌‬ ‫پۆشه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و رۆژێك ئه‌م خه‌ڵكه‌‬ ‫زۆرو زه‌وه‌نده‌ به‌دیمه‌نی‌ راسته‌وخۆی‌ میز‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌ سه‌رسامده‌كا‌و‬ ‫رۆژێك���ی‌ تری���ش له‌ت���ۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫فه‌یس���بوكه‌وه‌ به‌تانه‌و ته‌شه‌ردان له‌ژنانی‬ ‫سفورو مه‌سیحی‌و جوله‌كه‌ "بێ‌ دینه‌كان"‪.‬‬ ‫به‌ر له‌س���ێ‌ س���اڵ‌‪ ،‬گه‌ر ناوی‌ مه‌ال عه‌لی‌‬ ‫كه‌ڵه‌كت له‌"گۆگل" بپرسیایه‌‪ ،‬به‌زه‌حمه‌ت‬

‫هه‌واڵ‌‌و راپۆرت ی���ان وێنه‌یه‌كی‌ كوالێتی‌‬ ‫ب���ه‌رزی‌ ئه‌م پیاوه‌ت ب���ۆ ده‌هات‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وسا هه‌بوو نه‌بو ته‌نها چه‌ند وێنه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌گمه‌نی‌ نه‌خۆشخانه‌ تایبه‌ته‌كه‌ی‌ "توبی‌‬ ‫نه‌ب���ه‌وی‌" بو‪ ،‬كه‌ تیایدا پیاوێكی‌ ریش���ن‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند نه‌خۆش���ێكی‌ مات‌و داماودا‬ ‫خه‌ریكه‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر ئه‌مڕۆ ده‌رباره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫مه‌الیه‌ له‌گۆگل بپرس���ی‌‪ ،‬ئه‌وا سه‌رت له‌و‬ ‫هه‌مو په‌یجه‌ سوڕ ده‌مێنێت كه‌ ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ئه‌ون‪ ،‬س���ه‌دان‌و هه‌زاران وێن���ه‌و گرته‌ی‌‬ ‫ڤیدیۆی���ی‌‌و چاوپێكه‌وتن���ی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌‌و‬ ‫راپۆرت‌و هه‌واڵ له‌ئینته‌رنێتدا س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌مه‌ال عه‌لی‌ هه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ‪" ،‬خادم���ی نه‌به‌وی ش���ێخ عه‌لی‬ ‫مه‌حم���ود حه‌س���ه‌ن" یه‌كێكه‌ له‌س���ۆپه‌ر‬ ‫ستاره‌كانی‌ تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یسبوك‪،‬‬ ‫په‌یجه‌ك���ه‌ی‌ ‪ 337‬ه���ه‌زارو ‪ 168‬الیك���ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ه���ه‌ر یه‌كێ���ك له‌و وێنان���ه‌ی كه‌‬ ‫له‌فه‌یسبوكه‌كه‌یدا دایده‌نێت سه‌دان الیك‬ ‫ده‌كرێن‪.‬‬

‫ریکالم‬