ژماره‌ 440

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)440‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/8/12‬‬

‫کاره‌ساتی مه‌سیحییه‌کان‬

‫»» ‪5‬‬

‫مه‌سیحییه‌كان هیوایان‬ ‫به‌كوردستانیش نه‌ما‬

‫یان من‬ ‫یان هیچ که‌س‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫ئه‌مه‌ریکاو پێشمه‌رگ ‌ه‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪6‬‬

‫له‌‪2006‬ه‌وه‌ ئه‌مه‌ریكا داوا ده‌كات‬ ‫هێزێكی‌ نیشتمانی‌ له‌پێشمه‌رگ ‌ه دروستبكرێت‬

‫‪3‬‬

‫کوردستان‪ ..‬په‌ناگه‌ی ملیۆنێک ئاواره‌‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪9‬‬

‫ی‬ ‫ی سور ‌‬ ‫‪ 600‬هه‌زار عێراقی‌و ‪217‬هه‌زار ئاواره‌ ‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا نیشته‌جێن‬

‫له‌ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌كدا‬ ‫كورد له‌ ‪%25‬ی خاكی كوردستانی له‌ده‌ستداوه‌‬

‫به‌ه����ۆی ده‌س����تگرتنی‌ داع����ش به‌س����ه‌ر‬ ‫ش����ه‌نگال‌و زومار‌و جه‌ل����ه‌والدا‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك����دا ك����ورد ل����ه‌ ‪%25‬ی خاك����ی‬ ‫كوردس����تانی له‌ده‌ستداوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫نه‌بونی پالنی ستراتیژی وردو ئاماده‌كاریی‬ ‫ته‌واو بوه‌ بۆ به‌ڕێوه‌بردن����ی‌ ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫له‌روی ئه‌منیی‌و س����ه‌ربازیی‌و سیاسیه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ شیكارییه‌ك خه‌ریكه‌ سنوری‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ س����نوری س����اڵی ‪ ،2003‬كه‌‬ ‫هاوپه‌یمانان به‌هێڵی سه‌وز ناویانده‌برد‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌پێی‌ روماڵێک كه‌‬ ‫ل����ه‌م ژماره‌یه‌ی‌ ئاوێن����ه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ كورد بۆ یه‌كه‌مج����ار له‌دوای‬ ‫هاتن����ی هێ����زه‌كان داع����ش بۆ موس����ڵ‌‌و‬ ‫تكریت‪ ،‬به‌شێكی زۆری خاكی كوردستانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم (زیات����ر له‌‪ 30000‬كم‪2‬ی‬ ‫ناوچ����ه‌ی جێناكۆك)ی كۆنترۆڵكرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێس����تادا به‌هۆی روداوه‌كانی شه‌نگال‌و‬ ‫زومار‌و جه‌له‌والوه‌ كه‌متر له‌(‪ )20000‬كم‪2‬ی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ی له‌ده‌ستدا ماوه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای هێرشی هێزه‌كانی داعش بۆ سه‌ر‬ ‫سنوری قه‌زای ش����ه‌نگال‌و كۆنترۆلكردنی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬روب����ه‌ری (‪ 10‬هه‌زارو ‪)420‬‬ ‫كم‪ 2‬خاكی ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ له‌ده‌س����تی كورد‬ ‫نه‌ما‪ ،‬به‌شی باكورو رۆژهه‌اڵتی موسڵ كه‌‬ ‫پێشتر له‌ده‌ستی هێزی پێشمه‌رگه‌دا بون‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌ له‌رێگه‌ی موسڵ – هه‌ولێر‪،‬‬

‫پێش����مه‌رگه‌ له‌گه‌ڕه‌ك����ی گۆگجه‌ل����ی بو‬ ‫له‌قه‌راغی ش����اری موسڵ‪ ،‬له‌رێگای موسڵ‬ ‫– ده����ۆك له‌گه‌ڕه‌كی ح����ه‌ی عه‌ره‌بی بو‪،‬‬ ‫له‌رێگای موسڵ – شێخان له‌گه‌ڕه‌كی حه‌ی‬ ‫قاهیره‌ بون‌و له‌رێگای موسڵ به‌رده‌ره‌شیش‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك����ی ح����ه‌ی ته‌حریر ب����ون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێس����تادا ق����ه‌زای ته‌لكێ����ف‌و ه����ه‌ردو‬ ‫ناحیه‌ی ‌وانكێ‌و فایده‌‌و قه‌زای حه‌مدانیه‌‌و‬ ‫ه����ه‌ردو ناحیه‌ی نه‌مرود‌و به‌رتله‌‌و ناحیه‌ی‬ ‫به‌عش����یقه‌ به‌ده‌س����ت كورده‌وه‌ نه‌ماون‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ش كۆی روب����ه‌ری ئه‌و ناوچانه‌ی‬ ‫كه‌ كورد له‌ده‌س����تیداوه‌ ل����ه‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫(‪ )10420‬كم‪‌2‬و دانیشتوانه‌كه‌شی نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 170‬هه‌زار) كه‌س ده‌بێت‪ ،‬واتا‬ ‫به‌شی زۆری خاكی كوردستانی پارێزگای‬ ‫موس����ڵ (ناوچ����ه‌ی جێناك����ۆك)ی ئ����ه‌و‬ ‫پارێزگایه‌ له‌ده‌س����تی كورددا نه‌ماوه‌و له‌و‬ ‫سنوره‌دا (‪ 4‬قه‌زا)‌و (‪ )10‬ناحیه‌و سه‌دان‬ ‫گوندی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ده‌ستگرتنی‌ چه‌كدارانی‌ داعش‌و‬ ‫خێڵه‌ عه‌ره‌به‌كانیش به‌س����ه‌ر جه‌له‌والدا‪،‬‬ ‫ئێس����تا له‌ك����ۆی ‪ 16‬ق����ه‌زای ناوچ����ه‌ی‬ ‫كوردس����تانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ����م‪ ،‬ته‌نها ‪6‬‬ ‫ق����ه‌زای به‌ده‌س����ت ك����ورده‌وه‌و ‪ 10‬قه‌زای‬ ‫به‌ده‌ست داعشه‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هێزێکی پێشمه‌رگه‌ له‌شه‌ڕی دژ به‌ داعشدا‬

‫په‌كه‌كه‌‪ :‬له‌شه‌نگا ‌ل ناكشێینه‌وه‌ هادی‌ عه‌لی‌‪ :‬ئێران‌و سعودی ‌ه‬ ‫له‌پشت سه‌رهه‌ڵدان ‌ی داعشه‌وه‌ن‬ ‫دوا ‌ی كۆتاییهاتنی‌ شه‌ڕیش‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵكو كورد به‌ته‌نیا خۆی‌ به‌س ‌ه‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ دژی‌ داعش ش����ه‌ڕ بكات‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "گه‌ریالكانمان له‌ش����ه‌نگال‌و‬ ‫مه‌خمور ناكش����ێنه‌وه‌ ته‌نان����ه‌ت دوای‌‬ ‫كۆتاییهاتنی‌ شه‌ڕیش"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬قه‌ندیل‪ :‬وته‌بێ����ژی‌ پارتی‌‬ ‫كرێكارانی‌ كوردستان "ده‌مهات عه‌گید"‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌ك����ی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ گه‌ریالكانی‌ ئه‌وان به‌نیازن‬ ‫به‌یه‌كج����اری‌ له‌ش����ه‌نگال‌و مه‌خم����ور‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌تایبه‌ت له‌شه‌نگال‬ ‫ناكش����ێینه‌وه‌و ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ جێناهێڵین‬ ‫وته‌بێژی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردس����تان دوای‌ كۆتاییهاتنی‌ ش����ه‌ڕیش‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌وان چاوه‌ڕێ‌ ده‌یپارێزین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "خه‌ڵكی‌ ئێمه‌ له‌شه‌نگال زۆر‬ ‫نین هیچ واڵتێك هاوكاریی‌‌و پشتیوانییان‬

‫ده‌مێكه‌ له‌ژێر مه‌ترسیدان‌و كوشتاریان‬ ‫لێده‌كرێ����ت‌و بریندارن‪ ،‬تا ئێس����تا ‪72‬‬ ‫جار بڕیاری‌ كوشتن‌و بڕین بۆ برایانمان‬ ‫له‌ش����ه‌نگال ده‌رچوه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش بو به‌‬ ‫‪ 73‬هه‌مین ج����ار له‌مێژودا كه‌ ڕوبه‌ڕوی‌‬ ‫ئازارو كوش����تن ده‌بنه‌وه‌ تاكو قڕبكرێن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ چیتر ڕێگه‌ناده‌ین هێرشبكرێته‌‬ ‫سه‌ر برایانمان له‌شه‌نگال"‪.‬‬ ‫ناوب����راو جه‌غت����ی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ك����رده‌وه‌ كه‌ كش����انه‌وه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫له‌هیچ شوێنێك خزمه‌ت به‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كورد ناكات‪ ،‬به‌ڵك����و خزمه‌ت به‌پالن‌و‬ ‫سیاسه‌تی‌ داعش ده‌كات‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫هادی‌ عه‌لی‌ كه‌س����ایه‌تی‌ ناس����راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمییه‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫به‌هۆی‌ په‌نابردنی‌ ڕژێمی‌ ئه‌س����ه‌د بۆ‬ ‫به‌كارهێنانی‌ توندترین ش����ێوازه‌كانی‌‬ ‫داپڵۆسین‌و س����ه‌ركوتكردنی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ڕاپه‌ڕیوی‌ واڵته‌كه‌ی‌‪ ،‬زه‌مینه‌ ساز بو‬ ‫بۆ هه‌ڵكش����انی‌ توندڕه‌ویی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌الیه‌ن گروپه‌كانی‌ سه‌ر به‌سه‌له‌فیه‌تی‌‬ ‫جیهادییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "كرده‌وه‌كانی‌‬ ‫ئێران‌و سعودیه‌ هۆكاری‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫داعشن"‪.‬‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬ه����ادی‌ عه‌لی‌‬ ‫له‌وتارێكدا كه‌ له‌م ژماره‌یه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌ ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ دو ه����ۆكاری‌ گرن����گ كاریگه‌ری‌‬

‫گه‌وره‌یان هه‌بو له‌س����ه‌ر هه‌ڵكش����ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاراس����ته‌ی‌ توندڕه‌وی����ی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫به‌گشتی‌‌و سه‌رهه‌ڵدانی‌ گروپی‌ داعش‬ ‫به‌تایبه‌تی‌‪ :‬یه‌كه‌میان‪ ،‬پشتیوانیكردنی‌‬ ‫ڕه‌ه����ای‌ كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‬ ‫له‌ڕژێمی‌ ئه‌س����ه‌دو به‌ش����داریكردنی‌‬ ‫له‌س����ه‌ركوتكردنی‌‬ ‫ڕاس����ته‌وخۆی‌‬ ‫گه‌لی‌ ڕاپه‌ڕیوی‌ س����وریا به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫شكستهێنان به‌شۆڕش����ه‌كه‌‪ ،‬كه‌ بوه‌‬ ‫هۆی‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ عونف����ی‌ تائیفی‌‌و‬ ‫كارو كاردان����ه‌وه‌ی‌ توندوتیژان����ه‌ی‌‬ ‫له‌ڕاده‌ب����ه‌ده‌ر له‌گش����ت الیه‌ك����ه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌میان‪ ،‬پشتیوانیكردنی‌ عه‌ره‌بستانی‌‬ ‫سعودیه‌و هاوپه‌یمانه‌كانی‌ له‌هێزه‌كانی‌‬ ‫دژه‌ ش����ۆڕش له‌میسر له‌ڕوی‌ دارایی‌‌و‬

‫سیاسیه‌وه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ كوده‌تایه‌كی‌‬ ‫سه‌ربازیی‌‪.‬‬ ‫ه����ادی‌ عه‌ل����ی‌ ده‌ڵێ����ت "س����ه‌یر‬ ‫له‌وه‌دای����ه‌ س����عودیه‌و ئێ����ران له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌م����و ناكۆكیه‌كانیان����دا‪ ،‬كه‌چ����ی‌‬ ‫هه‌ردوال به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ ڕاس����ته‌وخۆ‬ ‫یان ناڕاسته‌وخۆ هاوكارو هاوئامانجن‬ ‫له‌شكس����تهێنان به‌ڕاپه‌ڕینه‌كان����ی‌‬ ‫گه‌النی‌ ناوچه‌كه‌ دژ به‌دیكتاتۆریی ‌هت‌و‬ ‫ڕێگرت����ن له‌هاتنه‌ پێش����ه‌وه‌ی‌ ڕه‌وتی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ میانه‌ڕه‌و به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دیموكراتیانه‌"‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫مام رۆسته‌م‪ :‬كه‌س نازانێت كێ ده‌مڕاست‌و وته‌بێژ ‌ی هێز ‌ی پێشمه‌رگه‌یه‬ ‫‌مام رۆسته‌م ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ فر‌ه‬ ‫لێدوانی به‌رپرس‌و ئه‌فسه‌رانی پێشمه‌رگه‌و‬ ‫نه‌بونی به‌الغی كۆتایی رۆژانه‌ی‌ جه‌نگ‪،‬‬ ‫بوه‌ته‌ هۆی پاش���اگه‌ردانی‌و دڵه‌ڕاوكێی‬ ‫الی‌ خه‌ڵكی‌ دروس���تكردوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌س نازانێت كێ ده‌مڕاست‌و وته‌بێژی‌‬

‫به‌مشێوه‌یه‌ كاری‌ سه‌ربازیی‌ بێسه‌روبه‌ر‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌تا ئه‌مه‌ریكاو واڵتانی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬پێش���مه‌رگه‌ ‌‬ ‫دێرین مام رۆس���ته‌م به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند دونیا یه‌ك وته‌بێژی س���ه‌ربازییان هه‌یه‌‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ هێزی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه وه‌ك ك���ه‌ لێدوان ده‌دات‌و زانی���اری به‌ره‌كانی‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی‌ س���ه‌ربازیی‌ وته‌بێ���ژ‌و جه‌نگ‌و بریندارو كوژراو‌و دۆخی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫به‌الغی‌ ره‌س���می‌ خۆی هه‌بێت‌و ناكرێت راده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬

‫راونانی غه‌ریبه‌كانی شار‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫‪13‬‬

‫وتیش���ی‌ "زۆر س���ه‌یره‌ هه‌ر ئه‌فسه‌رو‬ ‫به‌رپرس���ێك قس���ه‌یه‌ك ده‌كا‌و خه‌ڵ���ك‬ ‫نازانێت كێ راست ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌ بۆ‬ ‫بێس���ه‌روبه‌ریی‌ ئه‌و هێزانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و‬ ‫ده‌بێت خۆی���ان ئه‌و دۆخه‌ رێكبخه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫حه‌قه‌ ئیتر بوترێت هێزی پێش���مه‌رگه‌ی‌‬

‫كوردس���تان نه‌ك هێزی‌ فاڵن‌و فیس���ار‬ ‫حزب"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا په‌رله‌مانتاری‌ یه‌كێتی‬ ‫له‌لیژن���ه‌ی‌ كاروباری‌ پێش���مه‌رگه‌ دلێر‬ ‫ماوه‌ت���ی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "كار‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن سیس���تمێكی سه‌ربازیی‌‬

‫س���تاندارد له‌هه‌رێ���م دابنرێت‌و وته‌بێژی‬ ‫فه‌رم���ی‌و به‌الغی رۆژان���ه‌ بونی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك وه‌ك ئێس���تا كه‌ میدیا س���ه‌ری‬ ‫له‌خه‌ڵك شێواندوه‌"‪.‬‬

‫ده‌ستدرێژیی‌ سێکسی‪ ..‬ئامڕازێك بۆ سه‌ركه‌وتن له‌جه‌نگدا‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫‪6‬‬

‫‪17‬‬

‫ تیراژ‪4500 :‬‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪13‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫كێ‌ له‌كشانه‌وه‌و شكانی‌ پێشمه‌رگه‌ به‌رپرسه‌‪ :‬پارتی‌ له‌شه‌نگال‌و یه‌كێتی له‌جه‌له‌وال؟‬

‫"كێشه‌كه‌ له‌په‌رته‌وازه‌یی‌و بێ پالنیی‌‌و فر‌ه میلیشیاییدایه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫دوای‌ دو مانگ له‌شه‌ڕی سه‌ختی‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌و چه‌كداره‌كانی‬ ‫داعش‪ ،‬سه‌ره‌نجام پێر ‌ێ شه‌و جه‌له‌وال‬ ‫به‌ته‌واوی‌ كه‌وت ‌ه ده‌ست چه‌كداره‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و رێكخراوه‌ توندڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ دوا ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ دێت كه‌ له‌هه‌فته‌ی‌ رابردودا‬ ‫شه‌نگال‌و چه‌ندین گوندو ناحیه‌ ‌ی‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ له‌ده‌ست پێشمه‌رگه‌‬ ‫ده‌رهێنران‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك له‌لیژنه‌ ‌ی‬ ‫كاروباری‌ پێشمه‌رگه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێشمه‌رگه‌ به‌هێز‌ه به‌اڵم كێشه‌ك ‌ه‬ ‫له‌په‌رته‌وازه‌یی‌و بێ پالنیدایه‌‪ ،‬ئه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ناكرێت هه‌ر كه‌س‌و حزبێك‬ ‫هێزی تایبه‌ت به‌خۆی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا ناوچه‌ كێشه‌له‌س���ه‌ره‌كان‬ ‫كراوه‌ت��� ‌ه دو به‌ش‪ ،‬به‌ش���ێك بۆ پارتی‌و‬ ‫به‌ش���ێكی بۆ یه‌كێتی‪ ،‬له‌ناوچه‌ ‌ی موسڵ‌و‬ ‫سنور ‌ی هه‌ولێره‌وه‌ تاوه‌كو كه‌ركوك له‌ژێر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و ئیداره‌ی‌ هێ���زی پارتیدایه‌و‬ ‫له‌كه‌ركوك���ه‌وه‌ تاوه‌ك���و س���ه‌اڵحه‌دین‌و‬ ‫دیال ‌ه له‌ژێر ئی���داره‌ی‌ هێز ‌ی یه‌كێتیدایه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی ب���ه‌ده‌ر له‌هێزه‌كانی ‪70‬‬ ‫و ‪ ،80‬چه‌ندی���ن فه‌وج‌و س���ریه‌ی دیكه‌ ‌ی‬ ‫چه‌كدارییان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌هه‌زاران‬ ‫چه‌ك���دار ‌ی حزبی‌و لیواو فه‌وجی س���ه‌ر‬ ‫به‌س���كرتاریه‌ت ‌ی حزبه‌كان‌و بونی هه‌زاران‬ ‫چه‌كداری‌ سه‌ر به‌حزبه‌كانی دیكه‌ی‌ وه‌كو‬

‫پێشمه‌رگه‌ له‌به‌ره‌کانی جه‌نگدا‬ ‫حسك‌و شیوعی‌و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫دوای‌ ش���ه‌ڕێكی س���ه‌ختی هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌و چه‌كداره‌كانی داعش‪ ،‬جه‌له‌وال‬ ‫به‌ته‌واو ‌ی كه‌وته‌ ده‌ست داعش‌و به‌ده‌یان‬ ‫ئۆتۆمبیلی س���ه‌ربازییه‌و‌ه ده‌سوڕێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ م���اوه‌ی‌ زیاتر ل���ه‌دو مانگ��� ‌ه ته‌نها‬ ‫گه‌ڕه‌كی وه‌ح���ده‌و ته‌جنید مابو له‌الیه‌ن‬

‫پێشمه‌رگه‌و‌ه كۆنترۆڵ بكرێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���ار له‌لیژن���ه‌ی‌ كاروب���ار ‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬مه‌حم���ود حاجی س���اڵح‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرسیاره‌ ‌ی ئاوێن ‌ه‬ ‫ك ‌ه كێ‌ له‌كش���انه‌وه‌و شكانی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌رپرس���ه‌‪ :‬پارت ‌ی له‌ش���ه‌نگال‌و یه‌كێتی‬ ‫له‌جه‌له‌وال؟ وتی‌ "كێشه‌ی ئێمه‌ له‌كه‌میی‌و‬

‫زۆری ‌ی هێز نییه‌و هێزی باش���مان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و كێش���ه‌ك ‌ه له‌په‌رته‌وازه‌ی���ی‌و بێ‬ ‫پالنیدای���ه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی تره‌و‌ه هێزی حزب‌و‬ ‫ملمالنێ���ی بردنی ئه‌م هێ���زو ئه‌و هێزی‬ ‫حزب‌و نمایشی به‌رپرسه‌كان كورد به‌ره‌و‬ ‫لێوارێكی خ���راپ ده‌ب���ات‌و ناكرێت هه‌ر‬ ‫ك���ه‌س‌و حزبێك هێ���زی تایبه‌ت به‌خۆی‬

‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دوای‌ ئارامبونه‌وه‌ ‌ی دۆخه‌ك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك���و په‌رله‌مان كارو به‌دواداچون ‌ی‬ ‫جی���دی ده‌كه‌ین بۆ كۆتاییهێنان به‌م فر‌ه‬ ‫میلیشیایی‌و فر‌ه حزبیه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غت���ی‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ك���رده‌وه‌ ك ‌ه ده‌بێ���ت هێ���زه‌كان دوبار‌ه‬ ‫رێكبخرێن���ه‌وه‌و وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌په‌ل���ه‌ یه‌ك���ه‌ ‌ی ‪70‬و ‪80‬و هێزه‌كان���ی‬ ‫دیك ‌ه یه‌كبخاته‌وه‌و پێش���مه‌رگه‌ به‌چه‌ك‌و‬ ‫خۆراك���ی باش توندوت���ۆڵ بكرێن‌و یه‌ك‬ ‫مه‌رجه‌عی بڕی���ار بونی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"ب���ه‌ڕای‌ م���ن داعش مه‌به‌س���تی‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌پردی حه‌لوان‌و سێگۆش���ه‌ی‌ شه‌قامی‬ ‫ئیمام وه‌یس���ه‌و‌ه تا ده‌گاته‌ نه‌قشبه‌ندی‌و‬ ‫تاوه‌ك���و قه‌ره‌ته‌پ��� ‌ه هه‌مو ئه‌و ش���ه‌قام‬ ‫و ناوچانه‌ بگرێت بۆ ئه‌وه‌ی به‌ئاس���انی‬ ‫بگه‌ن ‌ه ناوچه‌ی‌ سلێمان به‌گ‌و له‌وێوه‌ بۆ‬ ‫تكریت‌و پارێزگای‌ س���ه‌اڵحه‌دین‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫ناوچه‌یه‌كی فراوانیان ده‌كه‌وێت ‌ه ده‌ست‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و شوێنان ‌ه بكات ‌ه‬ ‫سنور ‌ی سه‌ره‌كی خۆیان"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی‌ ده‌س���تگرتن ‌ی‬ ‫داعش به‌سه‌ر جه‌له‌والدا‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "پێر ‌ێ‬ ‫تاوه‌ك���و دره‌نگانی ئێواره‌ پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫شه‌ڕێكی سه‌ختی كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌پڕێكدا‬ ‫ش���ه‌و داعش هه‌مو جه‌ل���ه‌والی كۆنترۆڵ‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬

‫زۆرێك له‌و پێش���مه‌رگانه‌ ‌ی له‌و س���نور‌ه‬ ‫بون‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ی‌ به‌باش���ی‌ رانه‌هێنراون‬ ‫ب���ۆ ش���ه‌ڕكردن‌و هی���چ زانیارییه‌ك���ی‬ ‫جه‌نگییان نه‌بوه‌‪ ،‬بێ‌ فیشه‌ك‌و كه‌ره‌سه‌ ‌ی‬ ‫پێویستیش بون‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "زۆریی‌‌و بۆری ‌ی‬ ‫هێزه‌كانی���ش له‌والوه‌ بوه‌س���تێ‌ ك ‌ه هه‌ر‬ ‫هێزێك‌و یه‌كێ���ك فه‌رمانده‌یه‌تی‌‌و كه‌س‬ ‫نازانێت كێ به‌رپرسی كێیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "پێشمه‌رگ ‌ه بێ‌ پالن‌و ستراتیژه‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا داع���ش به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫به‌پ�ل�ان كاریكردوه‌‪ ،‬ب���ۆ نمون ‌ه له‌گرتنی‬ ‫جه‌له‌والدا له‌پێشدا گه‌اڵبه‌یه‌كی گه‌وره‌یان‬ ‫ناردو‌ه له‌نزیك كۆمیته‌ ‌ی كۆنی یه‌كێتی‌و‬ ‫ناوه‌ڕاس���تی جه‌ل���ه‌وال ته‌قاندویانه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌پش���ته‌وه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌و‌ه گوندێك��� ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب هه‌یه‌ له‌و گونده‌وه‌ ته‌قه‌یانكردوه‌و‬ ‫چه‌كداره‌كان���ی دیكه‌ی���ان له‌وه‌ح���ده‌و‬ ‫ته‌جنیده‌وه‌ هێرش���یانكردوه‌‪ ،‬واتا له‌سێ‬ ‫قۆڵ���ه‌و‌ه كار ‌ی خۆیان كردوه‌و س���ه‌ریان‬ ‫له‌پێشمه‌رگ ‌ه شێواندوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش‬ ‫ك���رد ك���ه‌ له‌الیه‌ك���ی ت���ره‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ گه‌اڵبه‌ك���ه‌دا خۆكوژێكیش‬ ‫خ���ۆی ته‌قاندوه‌ت���ه‌وه‌ به‌فه‌وجێك���ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌دا‌و هه‌مو ئه‌وان��� ‌ه به‌ته‌واو ‌ی‬ ‫س���ه‌ریان له‌پێشمه‌رگه‌ ش���ێواندوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت ‌ی "جه‌له‌وال جگه‌ له‌داعش هێزی زۆری‬ ‫عه‌ش���ایه‌ری‌ تێدایه‌و له‌گه‌ڵ داعش���دان‌و‬ ‫به‌هاوكاریی‌‌و پشتیوانی ئه‌و عه‌شایه‌ران ‌ه‬ ‫كۆنترۆڵیانكردوه‌"‪.‬‬

‫"له‌سه‌ر خواست ‌ی قاسم ‌ی سلێمانی رێگه‌ به‌حزب ‌ی دیموكرات نادرێت به‌شداری‌ شه‌ڕ ‌ی دژ به‌داعش "بکات"‬ ‫س����ایتی‌ ‪ BBC‬ل����ه‌زاری‌ چه‌ن����د‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزی����ك له‌حزبه‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت����ی‌ كوردس����تانه‌وه‌ ئام����اژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‬ ‫پێیڕاگه‌یاندون له‌ش����ه‌ڕی‌ ئێس����تایاندا‬ ‫دژ به‌داع����ش پێویس����تیان به‌یارمه‌تی‌‬ ‫ئ����ه‌وان نییه‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌م بڕیاره‌ش‬ ‫له‌ژێر گوشاری‌ ئێران‌و له‌سه‌ر خواستی‌‬ ‫راشكاوانه‌ی‌ قاسمی‌ سلێمانی‌ بوه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :BBC ،‬دوێنێ‌ ‪ ،8/11‬سایتی‌‬ ‫‪ BBC‬به‌ش����ی‌ فارس����ی‌ له‌راپۆرتێكدا‬ ‫هه‌واڵی‌ ئه‌وه‌ی‌ باڵوكرده‌وه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تانی‌ ئێران‬ ‫رایگه‌یاندبو له‌س����ه‌ر داوای‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ‪ 250‬پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ره‌وانه‌ی‌ به‌ره‌كانی‌ ش����ه‌ڕی‌ دژ‬ ‫به‌داع����ش ك����ردوه‌و له‌نزیكی‌ مه‌خمور‬ ‫ش����ه‌ڕیان ل����ه‌دژی‌ داع����ش ك����ردوه‌‪،‬‬

‫دوای‌ باڵوبون����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م هه‌واڵه‌ش‪،‬‬ ‫رێكخراوو حزبه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان ئاماده‌یی‌ خۆیان بۆ ناردنی‌‬ ‫هێ����زی‌ پێش����مه‌رگه‌ ل����ه‌دژی‌ داعش‬ ‫ده‌ربڕیوه‌‪.‬‬ ‫‪ BBC‬ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كانی‌ نزی����ك ل����ه‌و حزب����ه‌‬ ‫كوردییانه‌ی‌ رۆژه����ه‌اڵت رایانگه‌یاندوه‌‬ ‫كه‌ دواتر حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬

‫له‌ژێر گوشاری‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‌و‬ ‫له‌سه‌ر خواس����تی‌ راشكاوانه‌ی‌ قاسمی‌‬ ‫س����لێمانی‌ فه‌رمانده‌ی‌ هێزی‌ قودسی‌‬ ‫سوپای‌ پاسداران‪ ،‬وایان به‌باش زانیوه‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌لومه‌رجی‌ ئێستادا نه‌بنه‌ هۆی‌‬ ‫وروژاندن����ی‌ ئێران‌و رێگه‌ی����ان نه‌داون‬ ‫به‌شداری‌ ش����ه‌ڕه‌كه‌ بكه‌ن‌و به‌مجۆره‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌كانی‌ حزب����ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ ئێ����ران گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ‬

‫بنكه‌و باره‌گانی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫‪ BBC‬ده‌ڵێت "كۆماری‌ ئیس��ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێ����ران به‌ه����ۆی‌ هه‌س����تیاریی‌ دۆخی‌‬ ‫ناوخۆی����ی‌‌و ناوچه‌یی����ه‌وه‌ ناتوانێ����ت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ش����داری‌ پێش����مه‌رگه‌كانی‌‬ ‫كوردی‌ رۆژهه‌اڵت له‌شه‌ڕی‌ دژ به‌داعش‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان دڵخۆش بێت‌و‬ ‫ئ����ه‌م كاره‌ ببێت����ه‌ ه����ۆی‌ به‌هێزبونی‌‬ ‫پێگه‌یان له‌رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان"‪.‬‬

‫قاسمی سلێمانی‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‪3‬‬

‫خۆر ‌ی مالیك ‌ی ئاوا بو‬ ‫"حه‌یده‌ر عه‌بادی‪ ..‬پیاوێك ‌ی هێمن‌و سه‌ره‌تایه‌كی‌ باش بۆ كورد"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كانی‌‌و گرتنه‌به‌ری‌ رێگای‌‬ ‫دادگا له‌دژی‌ سه‌رۆك كۆمار‬ ‫به‌پاساوی‌ پێشێلكردنی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫عێراق هیچیان فریای‌ مالیكی‌‬ ‫نه‌كه‌وتن‪ ،‬دواجار له‌سه‌ر خواستی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی نیشتمانی شیعه‌كان‪،‬‬ ‫مه‌عسوم‪" ،‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌" بۆ‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ داهاتوی‌‬ ‫عێراق راسپارد‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ پشتیوانی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ هێزه‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫ده‌ره‌كیه‌كان‪ ،‬هێشتا مالیكی‌‬ ‫ناڕازییه‌‪.‬‬ ‫دو شه‌وی‌ پڕ له‌گرژیی‌ له‌به‌غدا‬ ‫به‌رله‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانی نیش����تمانی‬ ‫ش����یعه‌كان‪ ،‬حه‌یده‌ر عه‌ب����ادی وه‌ك‬ ‫كاندید بۆ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫عێ����راق كاندید بكات‪ ،‬نیوه‌ش����ه‌وی‌‬ ‫یه‌كش����ه‌ممه‌ی‌ راب����ردو مالیك����ی‌‬ ‫له‌په‌یامێكدا هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ تۆماركردنی‌‬ ‫سكااڵی‌ له‌دژی‌ سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‬ ‫كرد‌و به‌پێش����ێلكردنی‌ ده‌س����توریش‬ ‫تۆمه‌تب����اری‌ كرد‪ ،‬به‌وته‌ی‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌نوێنه‌رانی‌ كورد هاوكات له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م‬ ‫وتار خوێندنه‌وه‌یه‌ی‌ مالیكیدا له‌به‌غدا‬ ‫هێزێكی‌ زۆر باڵوه‌یپێكراوه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌ناوچ����ه‌ی‌ س����ه‌وز‪ ،‬ه����ه‌ر به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌مه‌شه‌وه‌ به‌غدا دو شه‌وه‌ له‌وپه‌ڕی‌‬ ‫گرژیی‌‌و ئاڵۆزیدا ژیان به‌سه‌رده‌بات‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫له‌به‌غدا "د‪.‬ده‌رباز محه‌مه‌د" به‌دوری‌‬ ‫زانی‌ نه‌ مالیكی‌‌و نه‌ هیچ كه‌س����ێكی‌‬ ‫ت����ر بتوانێ����ت كوده‌تای‌ س����ه‌ربازیی‌‬ ‫له‌عێراقدا بكات‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌ له‌عێراقدا‬ ‫كۆنترۆڵكردن����ی‌ دۆخه‌كه‌ به‌ده‌س����ت‬ ‫سوپا نییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر مالیكی‌‬ ‫كوده‌تای‌ س����ه‌ربازیی‌ بكات‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫سه‌رناگرێت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ له‌هه‌ر كۆاڵنه‌‌و‬ ‫حكومه‌تێك دروس����ت ده‌بێت‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫(ئه‌رزی‌ واقی����ع) چه‌ندین حكومه‌ت‬ ‫دروست ده‌بێت‪ ،‬دۆخێك دێته‌كایه‌وه‌‬ ‫س����ۆماڵ‌و ئه‌فغانس����تانیش پێ����ی‌‬ ‫ناگات"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ گۆڕان وه‌های‌‬ ‫ده‌بینێ‌ ئه‌گه‌ر مالیكی‌ راشبسپێردرایه‌‬ ‫ب����ۆ پێكهێنان����ی‌ حكوم����ه‌ت ئ����ه‌وا‬ ‫هه‌رگیز س����ه‌ركه‌وتو نه‌ده‌بو چونكه‌‬ ‫"چونكه‌ ن����ه‌ ئه‌مه‌ریكا‌و نه‌ كورد‌و نه‌‬

‫عه‌بادی‪ ..‬له‌دیدی کورده‌وه‌‬ ‫كاندیدی‌ نوێی‌ پۆس���تی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران���ی‌ عێراق حه‌ی���ده‌ر عه‌بادی‪،‬‬ ‫له‌خولی‌ پێش���وی‌ په‌رله‌ماندا سه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ دارای���ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق بو‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ پێشوی‌ كورد بۆچونی‌‬ ‫جیاوازیان له‌سه‌ر كه‌سایه‌تی‌ عه‌بادی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم كۆكن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ هێمن‌و له‌سه‌رخۆیه‌‌و‬ ‫هیچ جۆره‌ حه‌ساس���یه‌تێكی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌كورد نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫دكت���ۆر حه‌ی���ده‌ر عه‌ب���اد ‌‬ ‫‪ 62‬س���اڵ‌‪ ،‬كه‌ هه‌ڵگ���ری‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دكت���ۆرای ئه‌ندازیاری���ی‌ كاره‌بای���ه‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ مانجس���ته‌ری‌ به‌ریتانیا‌و به‌ر‬ ‫له‌راسپاردنی‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و وته‌بێژی‌‬ ‫ره‌س���می‌ حزبی‌ ده‌عوه‌ ب���وه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫بوه‌ له‌به‌رهه‌ڵستكاره‌ سه‌رسه‌خته‌كانی‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عس‌و ل���ه‌دو كاتی‌ جیاوازدا‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ ئ���ه‌و حزب���ه‌ی‌ كردوه‌‬ ‫له‌له‌نده‌ن‌و به‌یروت‌و له‌ده‌یه‌ی‌ ‪1980‬شدا‬ ‫دو ب���رای‌ له‌الیه‌ن رژێمی‌ به‌عس���ه‌وه‌‬ ‫له‌سێداره‌ دراون‪.‬‬ ‫عه‌ب���ادی‌ له‌س���ااڵنی‌ راب���ردودا‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ كورددا چۆن بوه‌ كه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارو سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق بوه‌؟‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ پێش���وی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌به‌غدا‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‪ ،‬دلێر‬ ‫عه‌بدولقادر پێوایه‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ‬ ‫كه‌سێك كه‌ پێشتر سه‌رۆكی‌ لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان بوه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌مان كه‌س‬ ‫كه‌ ئێس���تا كاندیدی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانه‌‬ ‫قورس���ه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "چونكه‌ ده‌كرێت‬ ‫ئه‌و وه‌ك سه‌رۆكی‌ لیژنه‌یه‌ك جۆرێك‬

‫عه‌بادی‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ كردبێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ ببێت ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران جۆرێكی‌ تر مامه‌ڵه‌‬ ‫بكات‪ ،‬ده‌بێت ئاگام���ان له‌و جیاوازیه‌‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫دلێر كه‌ له‌نزیكه‌وه‌ ‪ 4‬ساڵ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ عه‌بادی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌كه‌س���ێكی‌‬ ‫هێمن‌و له‌سه‌رخۆ وه‌سفی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گه‌ڵیدا قورس‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ لێشیتێگه‌یشتوم هیچ‬ ‫دژایه‌تی‌و حه‌ساس���یه‌تێكی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫كورد نه‌بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێشبینی‌ خراپبونی‌‬ ‫ناك���ه‌م له‌گ���ه‌ڵ ك���ورد‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‬ ‫كاریش���مان ده‌ك���رد كه‌مت���ر ئاڵۆزیی‌‬ ‫دروست ده‌كرد"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ش كه‌ پێش���تر‬ ‫عه‌ب���ادی‌ یه‌كێك ب���وه‌ له‌وانه‌ی‌ رێگر‬ ‫ب���وه‌ له‌س���ه‌ر داواكاریه‌كان���ی‌ كورد‪،‬‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ له‌وه‌ كرد ل���ه‌و قۆناغه‌دا‬ ‫عه‌ب���ادی‌ سیاس���ه‌ته‌كانی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫قانون���ی‌ جێبه‌جێك���ردوه‌‪" ،‬بۆیه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌س���ێكی‌ تریش بوایه‌ له‌شوێنی‌ ئه‌و‬

‫هه‌مان جۆر مامه‌ڵ���ه‌ی‌ ده‌كرد"‪ .‬دلێر‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ كاندیدی‌ نوێی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق وه‌ك زۆرینه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ ت���ری‌ هاوپه‌یمان���ی‬ ‫نیشتمانی شیعه‌كان بڕوای‌ به‌عێراقێكی‌‬ ‫یه‌كگرتو هه‌یه‌ نه‌ك پارچه‌كراو‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫رێزی‌ ته‌واوی‌ بۆ پێش���مه‌رگه‌ش هه‌بو‬ ‫وه‌ك هێزێك ك���ه‌ دژایه‌تی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌عسی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌گ���ه‌ری‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫بودجه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌ ئه‌ودا بۆ هه‌رێم‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ پێشوی‌ یه‌كێتی‌ له‌و‬ ‫بڕوایه‌دایه‌ هێشتا زوه‌ قسه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "زۆرجار كه‌ قسه‌مان‬ ‫له‌سه‌ر گرفتێك كردوه‌ دوای‌ گوێگرتنی‌‬ ‫ئاماده‌بوه‌ بۆچونه‌كه‌ی‌ خۆی‌ بگۆڕێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش س���یفه‌تێكی‌ باشه‌ له‌كه‌سێكدا‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬بۆی���ه‌ ناكرێت له‌ئێس���تاوه‌‬ ‫ره‌شبین بین به‌رامبه‌ری‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئوس���امه‌ جه‌می���ل‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ پێش���وی‌ یه‌كگرت���و‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬دیاریكردنی‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تایه‌كی‌ ب���اش ده‌زانێ���ت بۆ‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ تاكڕه‌ویی‌‌و دیكاتۆریه‌ت‬ ‫له‌عێراقدا‪ ،‬به‌اڵم گومانیش���ی‌ له‌باشیی‌‬ ‫ئه‌و كاندیده‌ هه‌ی���ه‌ به‌رامبه‌ر به‌كورد‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌كێش���ه‌ داراییه‌كاندا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌ب���واری‌ داراییدا‬ ‫زۆر به‌توانای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و كاتانه‌ی‌‬ ‫گفتوگۆم���ان له‌س���ه‌ر بودجه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كرد هی���چ نه‌رم نه‌بو‪ ،‬وه‌ك‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ تری‌ ش���یعه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم هیوای‌ ئ���ه‌وه‌ش هه‌یه‌‬ ‫وانه‌ی���ه‌ك له‌مالیك���ی‌ وه‌ربگرێ���ت‌و‬ ‫هه‌ڵه‌كانی‌ ئه‌و دوباره‌ نه‌كاته‌وه‌"‪.‬‬

‫مالیکی‬

‫مالیكی‌ له‌ناوچه‌ ‌ی‬ ‫سه‌وزی‌ به‌غدا سێ‌‬ ‫لیواغ سه‌ربازیی‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ به‌فه‌رمانی‌‬ ‫خۆی‌‌و ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫كوڕی‌ جوڵه‌یان‬ ‫پێده‌كرێت‬

‫خراپ له‌ئارادابو"‪.‬‬ ‫س����وننه‌‌و نه‌ هه‌مو الیه‌نه‌ شیعه‌كانش ئه‌مه‌ریكا وه‌ك دو یاریكه‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ وه‌زیران نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ یه‌كگرتو باس‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه‌ كه‌‬ ‫پش����تیان ده‌گرت بۆ پێكهێنانی‌ ئه‌و هاوكاری‌ عێراق بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌م‬ ‫حكومه‌ته‌"‪.‬‬ ‫دۆخه‌ رزگاری‌ بێت‪ ،‬ئه‌و باس له‌وه‌ش ئه‌و ش����ه‌وه‌ی‌ مالیك����ی‌ په‌یامه‌كه‌ی‌ ل����ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌كانی‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌مه‌ریكا پش����تی‌ مالیكی‌ باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬مه‌ترس����ی‌ جدیی‌ هه‌بو نوری‌ مالیكی‌ س����ه‌ره‌تای‌ ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫ناگرێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئێ����ران گومانێكی‌ به‌وه‌ی‌ هێزێك چوارده‌وری‌ كۆش����كی‌ كوده‌تایه‌كی‌ سه‌ربازین له‌عێراق چونكه‌‬ ‫ئایا مالیكی‌ ئێرانی‌ له‌پشته‌؟‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌ یه‌كگرتو هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئێرانی‌ له‌پشت كۆماریی����ان گرتوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر وه‌ك ئ����ه‌و ده‌ڵێت "ئ����ه‌و پیاوه‌ گوێ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق د‪.‬موسه‌نا ئه‌مین نه‌بوایه‌ ئه‌و هه‌ڕه‌ش����انه‌ی‌ نه‌ده‌كرد‌و هێ����زی‌ گاردی‌ كۆماری‌ كورد له‌به‌غدا له‌كه‌س ناگرێ����ت به‌مه‌رجه‌عی‌ بااڵی‌‬ ‫ی شیعه‌كان عه‌لی‌ سیستانیشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ل����ه‌و بڕوایه‌دای����ه‌ پێویس����ته‌ ئێران‌و ئه‌و هه‌مو شه‌ڕه‌ی‌ بۆ پۆستی‌ سه‌رۆك نه‌بوایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ رودانی‌ كاره‌س����ات ‌‬

‫مالیكی‌ سێ‌ لیوای‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ یه‌كێت���ی‌ له‌به‌غ���دا‬ ‫ئااڵ تاڵه‌بانی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ هێز له‌ناوچه‌ی‌ سه‌وزی‌‬ ‫به‌غدا به‌"نمایش���كردنی‌ باسك‌و بازو"‬ ‫ناوده‌بات‪ ،‬ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ س���ه‌وزی‌ به‌غدا سێ‌ لیوای‌‬ ‫سه‌ربازیی‌ هه‌ن كه‌ به‌فه‌رمانی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫ئه‌حمه‌دی‌ كوڕی‌ جوڵه‌یان پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌مو ئه‌وانه‌ بۆ ترس���اندنی‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ تره‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ یه‌كه‌مجاریش‬ ‫نییه‌ مالیكی‌ كاری‌ وه‌ها ده‌كات ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌س���ێ‌ رۆژ له‌مه‌وب���ه‌ره‌وه‌ ئه‌و هێزانه‌‬ ‫باڵوه‌یانپێكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و بڕوایه‌دا نیم‬ ‫هیچی‌ پێبكرێت ئه‌و جگه‌ له‌وه‌ كورد‌و‬ ‫س���وننه‌ی‌ له‌گه‌ڵ نییه‌ تۆمه‌تباریش���ه‌‬ ‫به‌لێكترازاندنی‌ ماڵی‌ شیعه‌"‪.‬‬ ‫مالیكی‌ ماڵی‌ شیعی‌ تێكده‌دات‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ پارت���ی‌ له‌به‌غ���دا‬ ‫د‪.‬ئه‌ش���واق ج���اف ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی‌ مالیكی‌ پێ���ش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رو له‌ه���ه‌ر كه‌س���ێك ب���ن‪ ،‬دواج���ار‬ ‫به‌زیان بۆ ماڵی‌ ش���یعی‌‌و دیموكراسی‌‬ ‫ت���ه‌واو ده‌ب���ن‪ ،‬به‌كارهێنان���ی‌ هێزی‌‬ ‫سه‌ربازیی‌‌و كوده‌تاش به‌ئه‌گه‌رێكی‌ دور‬ ‫ده‌بینێ‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ل���ه‌و بڕوایه‌دا نیم‬ ‫مالیكی‌ بژارده‌ی‌ كوده‌تای‌ س���ه‌ربازیی‌‬ ‫بگرێته‌ب���ه‌ر‪ ،‬چونك���ه‌ خ���ۆی‌ ده‌زانێ‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ چه‌ند خراپه‌"‪.‬‬

‫په‌كه‌كه‌‪ :‬له‌شه‌نگال ناكشێینه‌وه‌ دوای‌ كۆتاییهاتنی‌ شه‌ڕیش‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‌‬ ‫له‌م گفتۆیه‌ی‌ ئاوێن���ه‌دا‪ ،‬وته‌بێژی‌ پارت ‌ی‬ ‫كرێكارانی‌ كوردس���تان "ده‌مهات عه‌گید"‬ ‫ده‌ڵێ���ت "چ���اوه‌ڕێ‌ نی���ن هی���چ واڵتێك‬ ‫هاوكاری‌‌و پش���تیوانیمان ب���كات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كورد به‌ته‌نیا خۆی‌ به‌سه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ دژی‌‬ ‫تیرۆریستانی‌ داعش شه‌ڕ بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬قس���ه‌یه‌ك هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ دوا ‌ی‬ ‫كۆتاییهاتنی‌ ش���ه‌ڕی‌ دژ به‌داعش‪ ،‬گه‌ریال‬ ‫له‌و ناوچانه‌ ناكش���ێته‌وه‌ كه‌ ئێستا تیایدا‬ ‫جێگیره‌‪ ،‬ئایا ئێ���وه‌ به‌نیازن هێزه‌كانتان‬ ‫له‌شه‌نگال‌و مه‌خمور جێگیر بكه‌ن؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گید‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ ده‌مێنینه‌وه‌و‬ ‫ئاماده‌ش���ین به‌رگری‌ له‌هه‌مو ناوچه‌كانی‌‬ ‫تری‌ كوردس���تان بكه‌ین ئه‌گه‌ر پێویس���ت‬ ‫بكات‪ ،‬به‌تایبه‌ت خه‌ڵكی‌ ش���ه‌نگال‪ ،‬به‌ڵێ‌‬ ‫له‌شه‌نگالیش ناكش���ێینه‌وه‌و ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫جێناهڵی���ن دوای‌ كۆتاییهاتنی‌ ش���ه‌ڕیش‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌یپارێزین‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌شه‌نگال زۆر ده‌مێكه‌ له‌ژێر مه‌ترسیدان‌و‬ ‫كوشتاریان لێده‌كرێت‌و بریندارن‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫‪ 72‬جار بڕیاری‌ كوشتن‌و بڕین بۆ برایانمان‬ ‫له‌ش���ه‌نگال ده‌رچوه‌‪ ،‬ئه‌مج���اره‌ش بو به‌‬ ‫‪ 73‬هه‌می���ن جار له‌مێژودا ك���ه‌ ڕوبه‌ڕوی‌‬ ‫ئازارو كوش���تن ده‌بن���ه‌وه‌ تاكو قڕبكرێن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ چیتر ڕێگه‌ناده‌ین هێرشبكرێته‌‬ ‫س���ه‌ر برایانمان له‌ش���ه‌نگال به‌ڵكو هه‌مو‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تری‌ كوردستانیش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وات���ه‌ "یه‌كینه‌كانی‌ پاراس���تی‌‬ ‫ش���ه‌نگال" به‌به‌رده‌وام���ی‌ له‌ش���ه‌نگال‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ ده‌مێننه‌وه‌؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گی���د‪ :‬به‌ڵێ ه���ه‌ر له‌وێ‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ب���ڕوای‌ ئێ���وه‌ بۆچ��� ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانی‌ پارتی‌ له‌شه‌نگال به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌داعش به‌رگرییان نه‌كرد‌و زو كشانه‌وه‌؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گی���د‪ :‬له‌دی���دی‌ ئێم���ه‌وه‌‬ ‫كش���انه‌وه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌هیچ شوێنێك‬ ‫خزم���ه‌ت به‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ ك���ورد ناكات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو خزمه‌ت به‌پالن‌و سیاس���ه‌تی‌ داعش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و كشانه‌وه‌یه‌ هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫پڕوپاگه‌ن���ده‌ی‌ جه‌نگی‌ ده‌رونی‌ داعش بو‪،‬‬ ‫كه‌ كاریگه‌ری‌ زۆری‌ هه‌بو به‌س���ه‌ریانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ به‌هۆیه‌وه‌ له‌ش���ه‌نگال هه‌ندێك‬ ‫هه‌ڵه‌ ڕویاندا چونكه‌ پێشمه‌رگه‌ به‌رگریه‌كی‌‬ ‫باشی‌ نه‌كرد‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ كێشه‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گرنگ ئه‌وه‌یه‌ له‌ئێستادا ئێمه‌ی‌ كورد چی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌بێت له‌مه‌ودوا‬ ‫بتوانێـت خه‌ڵكی‌ كوردس���تان بپارێزێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێشمه‌رگه‌ ڕه‌خنه‌ی‌ لێبگریت ئه‌وه‌‬ ‫باش���تره‌ بۆ پێش���مه‌رگه‌ چونك���ه‌ الیه‌نی‌‬ ‫ده‌رونی‌ به‌رامبه‌ر به‌داعش به‌رزده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا كاتی‌ ڕه‌خن���ه‌ نییه‌ به‌ڵكو‬ ‫له‌كاتی‌ خۆیدا ده‌بێت باس���ی‌ لێوه‌بكرێت‌و‬ ‫بخرێته‌ به‌رباس‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانییدا‪،‬‬ ‫د‪.‬فوئاد حس���ێن سوپاس���ی‌ پاڵپش���تی‌‬ ‫توركی���او ئێران���ی‌ كرد به‌اڵم سوپاس���ی‌‬ ‫گه‌ریالو یه‌په‌گه‌ی‌ نه‌كرد‪ ،‬ئێوه‌ هه‌س���تتان‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌مه‌‌و هاوكاریكردنی‌ ئه‌و واڵتانه‌‬ ‫بۆ كوردستان چییه‌؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گی���د‪ :‬ئێم���ه‌ چاوم���ان‬ ‫له‌س���وپاس نیی���ه‌و چاوه‌ڕێ���ش نین هیچ‬ ‫واڵتێك ه���اوكاری‌‌و پش���تیوانیمان بكات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كورد به‌ته‌نیا خۆی‌ به‌سه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دژی‌ تیرۆریستانی‌ داعش شه‌ڕ بكات‌و هه‌ر‬ ‫واڵتێكی���ش به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر یارمه‌تیدانی‌ كوردس���تان‪،‬‬

‫كشانه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌هیچ شوێنێك‬ ‫خزمه‌ت به‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كورد ناكات‬ ‫به‌اڵم كورد پێویسته‌ پالنی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بێت له‌ئێس���تاداو ئه‌گه‌ر هه‌ر واڵتێكیش‬ ‫له‌پێناو كورد هاوكاربێت ئه‌وه‌ زۆرباش���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كورد ستراتیژیه‌تیه‌كی‌‬ ‫گرنگ‌و چه‌س���پاوی‌ هه‌بێـ���ت‌و زو دیاری‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا له‌الیه‌ن پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ ڕێگریی ئه‌وه‌تان لێكراوه‌ هێز‬ ‫بنێرن بۆ به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕی‌ دژ به‌داعش؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گی���د‪ :‬نه‌خێ���ر ڕێگریمان‬ ‫لێنه‌كراوه‌ كه‌ بچین به‌رگری‌ له‌كوردس���تان‬ ‫بكه‌ین‌و كه‌س به‌ربه‌س���تی‌ دروست نه‌كرد‪،‬‬ ‫كه‌ رۆیش���توین بۆ هه‌ر ش���وێنێك خه‌ڵك‬ ‫پێش���وازی‌ لێكردوی���ن‌و به‌خێرهاتنی���ان‬ ‫كردوی���ن‪ ،‬خه‌ڵ���ك له‌هه‌ولێر پێش���وازی‬ ‫زۆریان لێكردوین‪ ،‬ئێمه‌ هیچ كێشه‌یه‌كمان‬ ‫نه‌ب���وه‌و هیواداری���ن ڕاگه‌یاندنه‌كانی���ش‬ ‫ئه‌ركی‌ خۆیان به‌باش���ی‌ ببینن روداوه‌كان‬

‫وه‌ك خ���ۆی‌ بگوازنه‌وه‌ هیواش���مان وایه‌‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌كان یه‌ك گوتاری���ان هه‌بێت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ ڕاگه‌یاندن���ه‌كان بڵێن په‌كه‌كه‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ به‌یه‌ك���ه‌وه‌ له‌ش���ه‌ڕدان‬ ‫شانبه‌ش���انی‌ یه‌كت���ر ڕوب���ه‌ڕوی‌ داع���ش‬ ‫ده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬راگه‌یاندنه‌كانی‌ ئێمه‌ واده‌ڵێن‪،‬‬ ‫بۆ نمون���ه‌ له‌زۆرب���ه‌ی‌ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌كان‬ ‫ئێمه‌و پێش���مه‌رگه‌ به‌یه‌كه‌وه‌ به‌ش���داری‌‬ ‫شه‌ڕمانكردوه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ له‌مه‌خمور چونكه‌‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌و له‌الیه‌كه‌وه‌ هێرش���مان كردو‬ ‫توانیم���ان ناوچه‌كه‌ ئ���ازاد بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ڕاگه‌یاندنه‌كانی‌ پارتی‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌ڕوداوه‌كان ئاوه‌ژو ده‌كه‌نه‌وه‌ پێویس���ته‌‬ ‫بڵێن گه‌ریالو پێش���مه‌رگه‌و راستگۆیانه‌تر‬ ‫مامه‌ڵه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ راگه‌یاندنه‌كانی‌ نزیك‬ ‫له‌پارت���ی‌ نایانه‌وێت باس���ی‌ ئ���ه‌وه‌ بكه‌ن‬ ‫كه‌ گه‌ریال له‌گه‌ڵ پێش���مه‌رگه‌ له‌شه‌ڕدان‌و‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌وه‌ پارێ���زگاری‌ له‌كوردس���تان‬ ‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گید‪ :‬ئه‌وه‌ ب���ۆ ئێمه‌ جێی‌‬ ‫بای���ه‌خ‌و گرنگیی‌ نیی���ه‌‪ ،‬بۆ پاراس���تنی‌‬ ‫نیش���تمان ئێمه‌ بنه‌مای‌ ئه‌ركی‌ نیشتمانی‌‬ ‫ڕه‌چاو ده‌كه‌ین‌و پارێزگاری‌ له‌گه‌لی‌ خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌ركی‌ خۆمان به‌جێده‌گه‌یه‌نین‌و‬ ‫پرسیشمان به‌كه‌س نه‌كردوه‌ تا ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫وه‌ربگری���ن‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ چونم���ان بۆ‬ ‫شه‌نگال‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ ئه‌ركێكی‌ مێژویی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌و یه‌په‌گه‌ ئامانجمان‬ ‫پاراس���تن‌و به‌رگریكردنه‌ له‌نه‌ته‌وه‌كه‌مان‬ ‫له‌هه‌مو كوردس���تان‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌زمونی‌‬ ‫باشوری‌ كوردستان‪ ،‬به‌الی‌ ئێمه‌وه‌ گرنگه‌‬ ‫كه‌ بیپارێزی���ن‪ ،‬چه‌ند ڕۆژێك مه‌ترس���ی‌‬ ‫له‌سه‌ر شاری‌ هه‌ولێر هه‌بو‪ ،‬ئێمه‌ په‌له‌مان‬ ‫كرد تا ئه‌و مه‌ترسیه‌ نه‌مێنێت‌و پارێزگاری‌‬

‫له‌هه‌ولێر بكه‌ین‪ ،‬هه‌میش���ه‌ ئه‌وه‌ش���مان‬ ‫وتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ حزبه‌كانی‌‬ ‫تری‌ كوردس���تان هه‌یه‌ به‌ده‌ر له‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌؟‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گید‪ :‬ئێم���ه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌مو حزبه‌كان باش���ه‌‪ ،‬هه‌ر كێ‬ ‫بیه‌وێ���ت به‌رگ���ری‌ له‌كوردس���تان بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم چونكه‌ له‌باشوری‌ كوردستان هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ به‌زۆریی‌ هی‌ یه‌كێـتی‌‌و پارتییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێم���ه‌ زیاتر په‌یوه‌ندی‌و قس���ه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌واندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ هێزێكی‌‬ ‫گه‌ریالتان نارد بۆ كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌مانه‌ ئێستا‬ ‫له‌ن���او كه‌ركوك���دان یان له‌ش���وێنێكی‌ تر‬ ‫جێگیر كراون؟‬ ‫ده‌مهات عه‌گید‪ :‬ئه‌و هێزه‌ بۆ پاراستنی‌‬ ‫سنوره‌كانی‌ باش���ور رۆیشتوه‌ دیارنییه‌ بۆ‬ ‫كوێیه‌‪ ،‬چونكه‌ رۆیش���توه‌ ب���ۆ به‌ره‌كانی‌‬ ‫شه‌ڕو هه‌ر ش���وێنێك كه‌ پێویست بكات‌و‬ ‫مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر هه‌بێت ده‌ڕۆن بۆ ئه‌وێ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ا ئێس���تا چه‌ند ش���ه‌هیدو‬ ‫برینداریتان هه‌بوه‌ له‌باش���وری‌ كوردستان‬ ‫له‌كاتی‌ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌تان له‌گه‌ڵ‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫داعش؟‬ ‫ده‌مهات عه‌گی���د‪ :‬له‌یه‌كه‌مین ش���ه‌ڕی‌‬ ‫ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌م���ان به‌رامب���ه‌ر چه‌كدارانی‌‬ ‫داع���ش له‌ش���اری‌ مه‌خم���ور ئه‌ندام���ی‌‬ ‫راگه‌یاندنكارمان "ده‌نیز فورات" ش���ه‌هید‬ ‫بو‪ ،‬كه‌ له‌مه‌راسیمێكدا به‌ڕێمانكرده‌وه‌ بۆ‬ ‫باكوری‌ كوردستان‪ ،‬سێ هه‌ڤاڵی‌ تریشمان‬ ‫بریندارب���ون‪ ،‬له‌دوای���ن ڕوبه‌ڕوبونه‌وم���ان‬ ‫له‌ڕه‌بیعه‌ سێ ش���ه‌ڕڤانێن یه‌په‌گه‌ شه‌هید‬ ‫بون‌و له‌چه‌ند ناوچه‌یه‌كی‌ تریش شه‌هیدمان‬ ‫هه‌بوه‌‪.‬‬

‫گه‌ریالکانی په‌که‌که‌‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫كورد له‌‪%25‬ی خاكی كوردستانی له‌ده‌ستداوه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫ئه‌گه‌رچی كورد بۆ یه‌كه‌مجار له‌دوای‬ ‫هاتنی هێزه‌كان داعش بۆ موسڵ‌‌و تكریت‪،‬‬ ‫به‌شێكی زۆری خاكی كوردستانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێم (ناوچه‌ی جێناكۆك)ی كۆنترۆڵكردو‬ ‫تا ئاستێك سنوری باشوری كوردستان‬ ‫دیاریكرا‌و له‌كۆی (‪ )44330‬كم‪2‬ی ناوچه‌ی‬ ‫جێناكۆك زیاتر له‌(‪)30000‬كم‪2‬ی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی كۆنترۆڵكردبو كه‌ ده‌یكرده‌ زیاتر‬ ‫له‌(‪)%68‬ی ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا‌و‬ ‫به‌هۆی روداوه‌كانی شه‌نگال‌و زومار‌و‬ ‫جه‌لوالوه‌ كه‌متر له‌(‪ )20000‬كم‪2‬ی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی له‌ده‌ستدا ماوه‌ به‌رێژه‌ی (‪،)%43‬‬ ‫كه‌ ره‌نگه‌ به‌هۆی نه‌بونی پالنی ستراتیژی‬ ‫وردو ئاماده‌كاری ته‌واو بۆ ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫له‌روی ئه‌منی‌و سه‌ربازی‌و سیاسیه‌وه‌‪،‬‬ ‫خه‌ریكه‌ ورده‌‌ورده‌ ئه‌وه‌ش له‌ده‌ستده‌دات‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سنوری ساڵی ‪ ،2003‬كه‌‬ ‫هاوپه‌یمانان به‌هێڵی سه‌وز ناویده‌به‌ن‪.‬‬ ‫له‌ده‌ستدانی خاكی كوردستان‬ ‫له‌دوای هێرشی هێزه‌كانی داعش بۆ سنوری‬ ‫قه‌زای ش���ه‌نگال‌و ته‌له‌عفه‌رو كۆنترۆلكردنی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌‪ ،‬كه‌ س���ه‌ره‌ڕای له‌ده‌س���تدانی‬ ‫خاكی كوردس���تان به‌سه‌دان كوردی ئێزدیی‌‬ ‫ك���وژران‌و ژماره‌یه‌ك له‌كچانیش���یان بران‌و‬ ‫به‌شێكیش���یان له‌چیای شه‌نگال له‌تینوێتی‌‌و‬ ‫برسێتیدا گیانیان له‌ده‌ستدا‪ ،‬به‌كۆنترۆڵكردنی‬ ‫شه‌نگال‌و ته‌له‌عفه‌ر روبه‌ری (‪ 10‬هه‌زارو ‪)420‬‬ ‫كم‪ 2‬خاكی ئه‌و ناوچه‌یه‌ له‌ده‌س���تی كورددا‬ ‫نه‌ما به‌وپێیه‌ی قه‌زای شه‌نگال كه‌ له‌هه‌ردو‬ ‫ناحیه‌ی (سنونی‌و قه‌یره‌وان) پێكهاتوه‌و (‬ ‫‪ )97‬گوند له‌خۆده‌گرێت روبه‌ره‌كه‌ی (‪)3188‬‬ ‫كم‪2‬ه‌و ژم���اره‌ی دانیش���توانه‌كه‌ی به‌زیاتر‬ ‫ل���ه‌(‪ 320‬هه‌زار) هاواڵت���ی ئه‌ژمار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫قه‌زای ته‌له‌عفه‌ر كه‌ پێش���تر ته‌له‌عفه‌ر خۆی‬ ‫له‌ده‌س���تی داعش���دابو‪ ،‬له‌هه‌رس���ێ قه‌زای‬ ‫(زومارو عیازیه‌و ره‌بیعه‌) پێكهاتوه‌و (‪)172‬‬ ‫گوند له‌خۆده‌گرێ���ت‌و روبه‌ره‌كه‌ی (‪)4297‬‬ ‫كم‪‌2‬و ژماره‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی زیاتر له‌(‪400‬‬ ‫ه���ه‌زار) كه‌س���ه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ش روب���ه‌ری ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ی رۆژئاوای موسڵ ( ‪ )7485‬كم‪‌2‬و‬ ‫ژماره‌ی دانیشتوانیشی زیاتر له‌(‪ 720‬هه‌زار)‬ ‫كه‌سه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌شی باكورو رۆژهه‌اڵتی موسڵ كه‌‬ ‫پێش���تر له‌ده‌ستی هێزی پێش���مه‌رگه‌دا بو‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت پێش روداوه‌كانی شه‌نگال پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌س���نوری ش���اری موس���ڵ بو‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی موس���ڵ – هه‌ولێر‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك���ی گۆگجه‌لی بو له‌قه‌راغی ش���اری‬ ‫موسڵ‪ ،‬له‌رێگای موسڵ – دهۆك له‌گه‌ڕه‌كی‬ ‫حه‌ی عه‌ره‌بی بو‪ ،‬له‌رێگای موسڵ – شێخان‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی حه‌ی قاهیر‌ه بون‌و له‌رێگای موسڵ‬ ‫به‌رده‌ڕه‌شیش له‌گه‌ڕه‌كی حه‌ی ته‌حریر بون‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا ق���ه‌زای ته‌لكێف‌و هه‌ردو‬ ‫ناحی���ه‌ی‌وانك���ێ‌و فایده‌ ك���ه‌ روبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫(‪ )1280‬كم‪‌2‬و زیاتر له‌(‪ 195‬هه‌زار) ژماره‌ی‬ ‫دانیش���توانیه‌تی‪ ،‬له‌قه‌زای حه‌مدانیه‌ هه‌ردو‬ ‫ناحیه‌ی نه‌م���رود‌و به‌رتله‌ ك���ه‌ روبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫(‪ )1155‬ك���م‪‌2‬و دانیش���توانه‌كه‌ی به‌(‪185‬‬ ‫ه���ه‌زار) كه‌س مه‌زه‌ن���ده‌ ده‌كرێت‌و ناحیه‌ی‬ ‫به‌عشیقه‌ی سه‌ر به‌موس��� ‌ڵ كه‌ روبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫(‪ )500‬كم‪‌2‬و دانیش���توانه‌كه‌ی زیاتر له‌(‪70‬‬ ‫ه���ه‌زار) ك���ه‌س ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌وپێیه‌ش كۆی‬ ‫روبه‌ری ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ كورد له‌ده‌س���تیدا‬ ‫( ‪ )10420‬كم‪‌2‬و دانیشتوانه‌كه‌ش���ی نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 1‬ملی���ۆن‌و ‪ 170‬هه‌زار) كه‌س ده‌بێت‪ ،‬واتا‬ ‫به‌شی زۆری خاكی كوردس���تانی پارێزگای‬ ‫موسڵ (ناوچه‌ی جێناكۆك)ی ئه‌و پارێزگایه‌‬ ‫له‌ده‌س���تی كورددا نه‌م���ا‪ .‬به‌وپێیه‌ش كورد‬

‫له‌كۆی ‪ 16‬قه‌زای‬ ‫ناوچه‌ی كوردستانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‪ ،‬ته‌نها‬ ‫‪ 6‬قه‌زای گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌و‬ ‫‪ 10‬قه‌زای نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆی (‪ )44‬ناحیه‌‬ ‫(‪ 16‬ناحیه‌)ی‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و (‪)2‬‬ ‫ناحیه‌ی نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‬ ‫به‌كۆنترۆڵكردنی‬ ‫شه‌نگال‌و ته‌له‌عفه‌ر‬ ‫روبه‌ری (‪ 10‬هه‌زارو‬ ‫‪ )420‬كم‪ 2‬خاكی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ له‌ده‌ستی‬ ‫كورددا نه‌ما‬ ‫قه‌زای شه‌نگال (‪)97‬‬ ‫گوند له‌خۆده‌گرێت‬ ‫روبه‌ره‌كه‌ی (‪)3188‬‬ ‫كم‪2‬ه‌و ژماره‌ی‬ ‫دانیشتوانه‌كه‌ی به‌زیاتر‬ ‫له‌(‪ 320‬هه‌زار) هاواڵتی‬ ‫ئه‌ژمار ده‌كرێت‬ ‫له‌و س���نوره‌ (‪4‬قه‌زا)‌و (‪ )10‬ناحیه‌و سه‌دان‬ ‫گوندی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫خاكی باشوری كوردستان‬ ‫خاك���ی باش���وری كوردس���تان ك��� ‌ه‬ ‫به‌(كوردستانی عێراق) ناوده‌برێت‪ ،‬به‌شێكه‌‬ ‫له‌خاكی كوردستانی گه‌وره‌ كه‌ له‌په‌یماننامه‌ی‬ ‫لۆزان له‌س���اڵی ‪ 1923‬دابه‌ش���كراو له‌ساڵی‬ ‫‪ 1925‬به‌ره‌س���می كوردستانی باشور خرایه‌‬ ‫س���ه‌ر عێراق‪ ،‬خاكی كوردس���تانی باش���ور‬ ‫سه‌ره‌ڕای س���ه‌ده‌یه‌ك له‌ته‌عریب‌و راگواستن‬ ‫(‪ )86269‬كیلۆمه‌تر چوارگۆش���ه‌یه‌‪ ،‬خاكی‬ ‫باش���وری كوردس���تان له‌ئێس���تادا به‌سه‌ر‬ ‫دو به‌ش���دا داب���ه‌ش بون‪ ،‬خاك���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و خاكی ناوچه‌ كوردستانیه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ���م‪ ،‬هه‌رچ���ی خاكی هه‌رێمی‬

‫كوردستان‌و له‌س���نوری حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تاندایه‌‪ ،‬س���نوری ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ی‬ ‫به‌هێڵ���ی ش���ین ناوده‌برێت واتا س���نوری‬ ‫ده‌سه‌اڵتی حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌و سنوره‌ی كه‌‬ ‫تا ‪ 2003/3/19‬پێش پرۆسه‌ی ئازادی عێراق‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬كه‌ روبه‌ری خاكه‌كه‌ی (‪ )41939‬كم‪2‬‬ ‫واتا (‪)%48.6‬ی خاكی باشوری كوردستان‬ ‫پێكدێنێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ش���ی دوه‌می خاكی باش���وری‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ به‌(ناوچ���ه‌ی جێناكۆك)‬ ‫ناوده‌برێ���ت‌و (‪ )44330‬كم‪ 2‬واتا (‪)%51.4‬‬ ‫ی خاكی باش���وری كوردس���تان پێكدێنیت‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا بۆ دو به‌ش دابه‌ش بوه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئه‌و به‌شه‌ی كه‌ ئازادكراوه‌وه‌و ئێستا‬ ‫له‌ژێ���ر كۆنترۆڵی پێش���مه‌رگه‌دایه‌ به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪)%43‬ی خاك���ی ناوچه‌ی (جێناكۆك)‪ ،‬كه‌‬ ‫نزیكه‌ی (‪)19330‬كم‪‌2‬و پێ���ش روداوه‌كانی‬ ‫ش���ه‌نگال زیاتر له‌(‪30‬ه���ه‌زار) كم‪‌2‬و رێژه‌ی‬ ‫(‪)%68‬ی خاكی جێناكۆك رزگاركرابو‪ .‬واتا‬ ‫له‌دوای روداوه‌كانی ش���ه‌نگاله‌وه‌ كورد زیاتر‬ ‫له‌(‪10‬هه‌زار) كم‪ 2‬خاكی له‌ده‌ستداوه‌ به‌رێژه‌ی‬ ‫( ‪)%25‬ی خاكی ناوچه‌ی جێناكۆك‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬خاك���ی ناوچ���ه‌ی جێناكۆك���ی‬ ‫رزگارنه‌كراو‪ ،‬واتا ئه‌و خاكه‌ كوردستانیانه‌ی‬ ‫كه‌ تا ئێستا ئازادنه‌كراون‌و له‌ژێر كۆنترۆڵی‬ ‫هێزی پێش���مه‌رگه‌ نین‪ ،‬ئه‌وانیش دابه‌شبون‬ ‫به‌سه‌ر چه‌ند پارێزگایه‌كدا‪ ،‬له‌ئێستادا له‌كۆی‬ ‫(‪)44330‬ك���م‪ 2‬نزیك���ه‌ی (‪25‬هه‌زار) كم‪2‬ی‬ ‫پێكدێنێ���ت‌و له‌ژێر كۆنترۆڵی پێش���مه‌رگه‌دا‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڕێژه‌ی (‪ )%57‬كه‌ پێشتر ئه‌و رێژه‌یه‌‬ ‫(‪ )%32‬بو واتا له‌روداوه‌كانی ش���ه‌نگاله‌وه‌‬ ‫داعش به‌رێ���ژه‌ی (‪)%25‬ی خاكی ناوچه‌ی‬ ‫جێناكۆكی له‌كورد س���ه‌ندوه‌ته‌وه‌ كه‌ دابه‌ش‬ ‫بوه‌ به‌سه‌ر چه‌ند پارێزگایه‌كدا‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬پارێزگای كه‌رك���وك كه‌ روبه‌ری‬ ‫خاكه‌كه‌ی كه‌ركوك (‪)9659‬كم‪ 2‬كه‌ركوك‌و‬ ‫قه‌زاكان���ی داق���وق‌و دبس���ی رزگارك���راوه‌‬ ‫له‌ئێستادا به‌اڵم قه‌زای حه‌ویجه‌و ناحیه‌كانی‬ ‫ره‌ش���اد‌و ریاز‌و زاب تا ئێستا رزگارنه‌كراون‪،‬‬ ‫وات���ا نزیك���ه‌ی (‪ %35‬ب���ۆ ‪)%40‬ی خاكی‬ ‫پارێزگای كه‌ركوك ئازادنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬پارێزگای دیاله‌ كه‌ (‪ )17685‬كم‪2‬‬ ‫روبه‌ری خاكی كوردستانی له‌پارێزگای دیاله‌‬ ‫نزیكه‌ی (‪)13884‬كم‪ 2‬له‌و رێژه‌یه‌ی خاكی‬ ‫كوردستانی له‌پارێزگای دیاله‌ تا ئێستا ته‌نها‬ ‫قه‌زای خانه‌قی���ن به‌ناحیه‌كانی (قه‌ره‌ته‌په‌‪،‬‬ ‫جه‌باره‌) ئازادكراوه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ پێرێ‌ ش���ه‌و‬ ‫جه‌له‌والش كه‌وته‌ ده‌ست داعش كه‌ نزیكه‌ی‬

‫(‪)%40‬ی خاكی كوردستانی ئه‌و پارێزگایه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تا ناحیه‌كانی سه‌عدیه‌‪ ،‬قه‌زای‬ ‫به‌ل���ه‌دروز‌و ناحیه‌كانی مه‌نده‌ل���ی‌و قه‌زانیه‌‬ ‫له‌ژێر كۆنترۆڵی‌ هێزی پێشمه‌رگه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬پارێزگای نه‌ینه‌وا (موسڵ) له‌كۆی‬ ‫(‪ )32308‬كم‪ 2‬روبه‌ره‌كه‌ی (‪ )10789‬كم‪2‬‬ ‫خاكی كوردس���تانیه‌‪ ،‬كه‌ پێش روداوه‌كانی‬ ‫ش���ه‌نگال زیاتر له‌‪%85‬ی خاكی كوردستانی‬ ‫له‌پارێ���زگای نه‌ین���ه‌وا ئازادكراوب���و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای روداوه‌كانی شه‌نگاله‌وه‌ جگه‌ له‌قه‌زای‬ ‫شێخان كه‌ پێشتر له‌ده‌ستی كورددا بو هیچ‬ ‫یه‌ك له‌قه‌زاو ناحیه‌كانی موس���ڵ له‌ده‌ستی‬ ‫كورددا نه‌ماوه‌ كه‌ نزیك���ه‌ی (‪ )10420‬كم‪2‬‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫چواره‌م پارێزگای س���ه‌اڵحه‌دین‪ :‬روبه‌ری‬ ‫ئ���ه‌و پارێزگای���ه‌ (‪ )24363‬ك���م‪ 2‬نزیكه‌ی‬ ‫(‪)4019‬كم‪ 2‬خاكی كوردس���تانیه‌‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا ته‌نها قه‌زای دوزخورماتو رزگاركراوه‌و‬ ‫ناحیه‌كانی س���لێمان ب���ه‌گ‌و ئامرلی له‌ژێر‬ ‫كۆنترۆڵی پێش���مه‌رگه‌ نین‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ خاكی‬ ‫ئازادك���راو نزیك���ه‌ی ‪ %60‬ده‌بێ���ت‌و خاكی‬ ‫ئازادنه‌كراوی كوردس���تانیش له‌و پارێزگایه‌‬ ‫نزیكه‌ی ‪ %40‬ه‌‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬پارێزگای واس���ت‪ ،‬له‌پارێزگای‬ ‫واست كه‌ قه‌زای به‌دره‌‌و ناحیه‌كانی جه‌سان‌و‬ ‫زرباتی���ه‌ له‌خۆده‌گرێ���ت‪ ،‬ئازادنه‌ك���راوه‌ كه‌‬ ‫نزیكه‌ی (‪ )3740‬كیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ش له‌كۆی ‪ 16‬ق���ه‌زای ناوچه‌ی‬ ‫كوردستانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‪ ،‬ته‌نها ‪ 6‬قه‌زای‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌و ‪ 10‬قه‌زای نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌كۆی‬ ‫(‪ )44‬ناحیه‌ (‪ 16‬ناحی���ه‌)ی گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫(‪ )2‬ناحیه‌ی نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ره‌ی جه‌له‌وال‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ل���ه‌دوای ‪2014/6/10‬ی‬ ‫هێرش���ه‌كانی داعش���ه‌وه‌ به‌رده‌وام ش���ه‌ڕو‬ ‫روبه‌روبون���ه‌وه‌ له‌نێوان هێزی پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫داعش���دا هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ن���د رۆژێكه‌ ئه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ س���ه‌ختتر بۆت���ه‌وه‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك���ی ته‌جنی���د‌و وه‌حده‌ی باش���وری‬ ‫جه‌ل���ه‌وال كه‌ چه‌ند جارێ���ك له‌الیه‌ن هێزی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ كۆنترۆڵكراو دواتریش داعش‬ ‫كۆنترۆڵی ته‌واوه‌تی جه‌له‌والی كرد‪.‬‬ ‫گه‌ڕه‌كی ته‌جنید كه‌ ده‌كه‌وێته‌ باش���وری‬ ‫ش���اری جه‌له‌وال له‌دوای پرۆس���ه‌ی ئازادی‬ ‫عێ���راق ل���ه‌‪‌2003‬و ده‌ركردن���ی عه‌ره‌ب���ه‌‬ ‫هاورده‌كان���ی خانه‌قی���ن به‌ش���ی زۆری���ان‬ ‫ل���ه‌و ناوچه‌ی���ه‌ جێگیربون‪ ،‬نزیك���ه‌ی‌ ‪5000‬‬

‫خێزانی‌ عه‌ره‌ب ڕویانكرده‌ ش���اری جه‌له‌والو‬ ‫ده‌ستیانكرد به‌دروستكردنی‌ خانوی‌ ته‌جاوز‬ ‫له‌ن���او گه‌ڕه‌كه‌كاندا‌و زیاد ل���ه‌‪ 7000‬خانوی‌‬ ‫ته‌جاوز دروس���تكراوه‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫ته‌جاوزی‌ (ته‌جنی���د) زیاتر له‌‪ 6000‬خێزانی‌‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫ناحی���ه‌ی جه‌ل���ه‌وال ك���ه‌ ‪ 35‬كیلۆمه‌ت���ر‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ باش���وری رۆژئ���اوای ق���ه‌زای‬ ‫خانه‌قین���ه‌وه‌‪ ،‬جه‌ل���ه‌وال له‌چوارچێ���وه‌ی‌‬ ‫مه‌رسومێكی‌ كۆماریدا له‌ساڵی‌ ‪ 1958‬كرایه‌‬ ‫ناحیه‌‪ ،‬جه‌ل���ه‌وال كه‌ ژماره‌ی دانیش���توانی‬ ‫نزیكه‌ی (‪ 78‬هه‌زار) كه‌س���ه‌و له‌‪ 10‬گوندی‬ ‫كورد‌و ‪ 28‬گوندی عه‌ره‌ب پێكهاتوه‌‪ ،‬له‌پێش‬ ‫هاتنی داع���ش‌و ش���ه‌ڕی ئه‌مجاره‌یان كورد‬ ‫نزیكه‌ی (‪ 15‬هه‌زار) ك���ه‌س بوه‌و به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪ )%19.2‬ك���ه‌ له‌حه‌فتاكان���دا زۆرینه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی به‌رده‌وامی هه‌ڕه‌شه‌و تیرۆره‌وه‌‬ ‫زیاتر له‌(‪ )1000‬خێزان���ی كورد جه‌له‌والیان‬ ‫جێهێش���توه‌و له‌ئێس���تادا رێ���ژه‌ی كورد بۆ‬ ‫خوار (‪ )%20‬دابه‌زیوه‌و رێژه‌ی عه‌ره‌بیش بۆ‬ ‫نزیكه‌ی (‪ )%75‬زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���نوری قه‌زای خانه‌قین‌و ناحیه‌كانی‬ ‫س���نوری جه‌ل���ه‌وال هه‌ریه‌ك له‌س���ه‌عدیه‌و‬ ‫قه‌ره‌ته‌پ���ه‌و جه‌باره‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌ناحیه‌ی‬ ‫س���ه‌عدیه‌‪ ،‬كه‌ ژم���اره‌ی دانیش���توانه‌كه‌ی‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ 48‬هه‌زار) كه‌س���ه‌و (‪ )30‬گوند‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ س���نوری ناحیه‌ی سه‌عدیه‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫ل���ه‌و ‪ 30‬گون���ده‌ ته‌نها ‪ 3‬گون���دی كورده‌‪،‬‬ ‫له‌ساڵی ‪2003‬دا نزیكه‌ی (‪)%40‬ی كورد بوه‌‌و‬

‫ع���ه‌ره‌ب (‪‌)%55‬و توركمانیش (‪ )%5‬بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌پێش ش���ه‌ڕی داعش���ه‌وه‌ (‪)%7- 5‬‬ ‫ی كورد ب���وه‌‌و به‌هۆی هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌خێزانه‌‬ ‫كوردی���ه‌كان كه‌ زیاتر له‌(‪ 1‬ه���ه‌زارو ‪)300‬‬ ‫خێزان ئاواره‌بون‌و له‌ئێستاشدا رێژه‌ی كورد‬ ‫بۆ نزیكه‌ی ( ‪ )%2‬دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناحی���ه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ش كه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ رۆژئاوای جه‌له‌والو له‌ژێر كۆنترۆڵی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌دایه‌‪ ،‬به‌پێی س���ه‌رژمێری پێش‬ ‫روداوه‌كان���ی داعش‪ ،‬ژماره‌ی دانیش���توانی‬ ‫(‪ 41‬هه‌زارو ‪ )400‬كه‌سه‌‪ ،‬كه‌ رێژه‌ی عه‌ره‌ب‬ ‫(‪‌)%75‬و توركمان (‪‌)%13‬و كورد (‪.)%12‬‬ ‫ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ له‌‪ 62‬گوند پێكهاتوه‌‪،‬‬ ‫(‪ )45‬گوندی عه‌ره‌ب‌و (‪ )9‬گوندی توركمان‌و‬ ‫(‪ )8‬گون���دی ك���ورده‌‪ ،‬به‌هۆی هه‌ڕه‌ش���ه‌و‬ ‫تی���رۆره‌وه‌ ب���ه‌رده‌وام هاواڵتیان���ی ك���ورد‬ ‫ناوچه‌كه‌یان جێهێش���توه‌و زیات���ر له‌(‪)600‬‬ ‫خێزانی عه‌ره‌بی بۆ هاتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ رێژه‌ی كورد‬ ‫له‌ئێستادا بۆ كه‌متر له‌(‪ )%10‬دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫ناحی���ه‌ی جه‌ب���اره‌ش ك���ه‌ ده‌كه‌وێت���ه‌‬ ‫رۆژئاوای جه‌له‌والو له‌ساڵی ‪ 1969‬به‌بڕیاری‬ ‫‪ 403‬ك���راوه‌ به‌ناحیه‌‪ ،‬به‌پێی س���ه‌رژمێری‬ ‫س���اڵی ‪ 1977‬ژم���اره‌ی خێزانه‌كانی ‪1433‬‬ ‫خێزان‌و ژماره‌ی دانیشتوانیش ‪ 8598‬كه‌س‬ ‫بون‪ ،‬كه‌ به‌ش���ی هه‌ره‌ زۆری���ان كورد بون‪.‬‬ ‫ئێستا ژماره‌ی دانیش���توانه‌كه‌ی به‌نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 15‬هه‌زارو ‪ )600‬ك���ه‌س ئه‌ژمار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك ع���ه‌ره‌ب (‪‌)%42‬و كورد (‪‌)%38‬و‬ ‫توركمان (‪.)%20‬‬

‫كاكه‌ییه‌كان هێزێك بۆ به‌رگریكردن له‌خۆیان داده‌مه‌زرێنن‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ له‌عێراق‌و‬ ‫شام ناسراو به‌داعش‪ ،‬كه‌مایه‌تییه‌‬ ‫ئێزیدی‌‌و مه‌سیحی‌‌و شه‌به‌كه‌كانی‌ كرده‌‬ ‫ئامانج‪ ،‬كاكه‌ییه‌كانی‌ سنوری‌ هه‌ولێرو‬ ‫گونده‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌ كه‌ركوك چه‌كیان‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌و ده‌ڵێن "ئاماده‌ین روبه‌ڕوی‌‬ ‫هه‌ر هێرش‌و په‌الماردانێك ببینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاواڵتیانی‌ گونده‌ كاكه‌ییه‌كانی‌ سنوری‌‬ ‫كه‌رك���وك "وه‌رده‌ك‌و تۆپ���زاواو زه‌نق���ر‌و‬ ‫ن���ۆ گوندی‌ دیكه‌ چه‌كی���ان هه‌ڵگرتوه‌ بۆ‬ ‫به‌رگریك���ردن له‌گونده‌كانی���ان‌و له‌خاكی‌‬ ‫كوردس���تان‪ .‬ڕه‌ج���ه‌ب عه‌ل���ی‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ ئه‌و گون���ده‌ كاكه‌ییانه‌ بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ دوا‪ ،‬وت���ی‌ "پ���اش ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن تیرۆریس���تانه‌وه‌ هێ���رش كرایه‌‬ ‫سه‌ر برا ئێزیدیه‌كانمان‌و به‌چه‌ندین شێوه‌‬ ‫ئازاریان پێگه‌یاندن‌و قوربانییه‌كی‌ زۆریان‬ ‫لێكه‌وت���ه‌وه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ ب���ه‌ژن‌و پیاومانه‌وه‌‬ ‫چه‌كمان هه‌ڵگرتوه‌و له‌ماڵ‌و گونده‌كانمان‬ ‫ده‌مێنینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ دڵنیاین چیان له‌برا‬

‫ئێزیدیه‌كانمان كرد به‌و شێوه‌یه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئێمه‌ش هه‌ڵگری‌‬ ‫كتێبی‌ پیرۆزی‌ خۆمانین‌و كه‌مینه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌س���ایه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌ پڕ توندوتیژییه‌دا‬ ‫كه‌ عێراقی‌ تێكه‌وتوه‌و چه‌كداره‌كانی‌ داعش‬ ‫مه‌ترسییه‌كی‌ گه‌وره‌یان له‌سه‌ر كه‌مایه‌تییه‌‬ ‫ئایینی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئیتنی‌‌و مه‌زهه‌بیه‌كان‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬له‌ناو كاكه‌ییه‌كاندا كچان‌و‬ ‫ژنانیش به‌رگی‌ س���ه‌ربازییان پۆش���یوه‌و‬ ‫چ ‌هك‌و تفه‌نگیان ب���ۆ داكۆكی‌ له‌خۆیان‌و‬ ‫واڵته‌كه‌ی���ان هه‌ڵگرت���وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌‬ ‫هه‌واڵی‌ ده‌س���تگیركردن‌و رفاندنی‌ كچانی‌‬ ‫ئێزیدی‌ نیگه‌رانییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌ناو ژن‌و‬ ‫كچانی‌ ناوچه‌ س���نوریه‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ناوچه‌كانی‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ داعشدا‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���اواز كه‌ ژنێكی‌ كاكه‌ییه‌ به‌ش���ه‌رواڵ‌و‬ ‫ك���راس‌و تاق���م تفه‌نگ���ه‌وه‌ خ���ۆی‌ ب���ۆ‬ ‫روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌ چه‌كداران���ی‌ داع���ش کاکه‌ییه‌کان له‌کاتی چه‌ک هه‌ڵگرتندا‌‬ ‫ئاماده‌ك���ردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "م���ن وه‌ك‬ ‫ئافره‌تێك���ی‌ كاكه‌یی‌ ئام���اده‌م تا مه‌رگ بكرێت ‌ه س���ه‌رمان‪ ،‬چه‌ندین كه‌سمان هه‌یه‌‬ ‫بجه‌نگم‌و نه‌هێڵم كه‌س ده‌ستدرێژی‌ بكاته‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ من پێش���تر ئاماده‌سازییمان‬ ‫سه‌ر ش���ه‌ره‌ف‌و ناموسم‌و ده‌س���تدرێژی‌ كردوه‌ بۆ هه‌ر جۆره‌ ڕوبوڕوبونه‌وه‌یه‌ك"‪.‬‬

‫ته‌نانه‌ت كاكه‌ییه‌كانی‌ سنوری‌ هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫هه‌ورامانیش له‌م ماوه‌ی‌ دوایدا كه‌وتونه‌ت ‌ه‬ ‫ئاماده‌سازی‌ بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ چه‌كدارانی‌‬

‫داعش‪.‬‬ ‫سه‌الم مه‌حمود كه‌ پیاوێكی‌ به‌ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫كاكه‌ییه‌كان���ه‌و خه‌ڵكی‌ گون���دی‌ هاواره‌‪،‬‬ ‫باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ ك���رد ك���ه‌ "ئ���ه‌م گروپه‌‬ ‫تیرۆریس���تیانه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زیانیان به‌برا‬ ‫ئێزیدیه‌كانمان گه‌یاندوه‌‪ ،‬چه‌كم بۆ خۆم‌و‬ ‫خێزانه‌كه‌ش���م كڕیوه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ناهێڵین ده‌س���تدرێژی‌ بكرێته‌ سه‌ر خاك‌و‬ ‫زێدو شه‌ره‌ف‌و ناموسمان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ئێس���تا ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫له‌گه‌ن���ج و پیرمان به‌بێ‌ جیاوازی‌ ڕه‌گه‌ز‪،‬‬ ‫به‌خۆبه‌خ���ش ئاماده‌ن به‌رگ���ری‌ له‌خاكی‌‬ ‫كوردس���تان بك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هێزه‌كان���ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ناهێڵن بچنه‌ پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬كاكه‌ییه‌كان‬ ‫نیگه‌ران���ن ل���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���تببرێت ب���ۆ‬ ‫نزرگه‌ی‌ ش���ه‌خس‌و پی���ری‌ كاكه‌ییه‌كان‌و‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ ته‌قاندنه‌وه‌یان بدرێ���ت له‌الیه‌ن‬ ‫ئ���ه‌و گروپان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ له‌ئێس���تاوه‌‬ ‫له‌ئاماده‌باش���یدان ب���ۆ ه���ه‌ر حاڵه‌تێكی‌‬ ‫له‌ناكاوو به‌رده‌وام ش���وێنه‌ پیرۆزه‌كانیان‬ ‫ده‌پارێزن‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫مه‌رق���ه‌دو نزگ���ه‌ی‌ ش���ه‌خس‌و ش���وێنه‌‬

‫پیرۆزه‌كانیان ده‌كه‌وێته‌ ناوچه‌كانی‌ هاوارو‬ ‫هه‌واره‌كۆن‌و داری‌ تو‪.‬‬ ‫كاكه‌یی���ه‌كان له‌كوردس���تاندا به‌چه‌ند‬ ‫ناوێك ده‌ناس���رێن‪" :‬یارس���ان"‪" ،‬ئه‌هلی‌‬ ‫هه‌ق"‪" ،‬عه‌لی‌ ئیالهی‌"‌و "عه‌له‌وی‌"‪ ،‬مێژوی‌‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ ئایینه‌كه‌یان به‌وردی‌ رون‬ ‫نییه‌و له‌مب���اره‌وه‌ بۆچونی‌ جیاواز هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك سه‌رچاوه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ئاینی‌ یارس���ان یان ئه‌هلی‌ هه‌ق به‌شێك‬ ‫ب���وه‌ له‌ئاینی‌ زه‌رده‌ش���ت‌و میتراییه‌كان‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ���ه‌م ئایینانه‌ زۆر لێكه‌وه‌ نزیكن‌و‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ هه‌ریه‌كه‌ی���ان ڕۆژو ڕوناكی‌‌و‬ ‫ئاگری���ان خۆشویس���توه‌و موقه‌ده‌س بوه‌‬ ‫به‌الیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���وێنی‌ جوگرافی‌ ئاینی‌ یارس���انه‌كان‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تاندا هه‌م���ه‌دان‌و‬ ‫دااڵهۆو قه‌س���ری‌ ش���یرین‌و كرماش���ان‌و‬ ‫جوانڕۆیه‌و له‌وێشه‌وه‌ درێژده‌بێته‌وه‌ بۆ ناو‬ ‫س���نوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و هه‌ورامان‌و‬ ‫ه���اوارو هه‌واره‌كۆن‌و داری‌ توو هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها كاكه‌ییه‌كان له‌موسڵ‌‌و كه‌ركوك‌و‬ ‫زه‌نقڕو پاش���ان هه‌ولێرو سلێمانی‌‌و كۆیه‌و‬ ‫خانه‌قینیش به‌ڕێژه‌ی‌ جیاواز هه‌ن‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‪5‬‬

‫فه‌ره‌نسا مه‌سیحیه‌كان داڵده‌ ده‌دات‪..‬‬

‫ئه‌ی‌ كێ‌ فریای‌ ئێزیدییه‌كان ده‌كه‌وێت؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئێزیدیه‌كان‪ ،‬دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ سه‌دان‬ ‫ساڵ‌ له‌ره‌گداكوتانیان له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫شه‌نگال‌و ده‌وربه‌ری‌ موسڵ‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین راگواستن‌و هه‌ڵكه‌ندن‌و‬ ‫كوشتار بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬راوێژكاری‌ جڤاكی‌‬ ‫روحانی‌ ئێزیدیان ده‌ڵێت "ئێستا ئێمه‌‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ مان‌و نه‌مانداین"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ مه‌سیحییه‌كانی‌ ناو موسڵ‌‌و‬ ‫ده‌شتی‌ نه‌ینه‌وا له‌به‌رده‌م سێ‌ بژارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ خه‌الفه‌تی‌ ئیس�ل�امیدا راگیران‬ ‫كه‌ ی���ان ده‌بێت ببن به‌موس���ڵمان یان‬ ‫ده‌بێت وه‌ك "ئه‌هلی‌ زمه‌" سه‌رانه‌ بده‌ن‪،‬‬ ‫یاخود ملیان بۆ شمش���ێری‌ تیژی‌ ئه‌وان‬ ‫ئاماده‌ بكه‌ن‪ ،‬هه‌مویان به‌ره‌و ناوچه‌كانی‌‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫كۆچیانكرد‪ ،‬ئه‌م���ه‌ وایكرد كه‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫فه‌ره‌نس���ا ئاماده‌یی‌ خ���ۆی‌ ده‌ربڕێ‌ بۆ‬ ‫پێشوازیكردن له‌و مه‌سیحییانه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫زێ���دو خانه‌و النه‌ی‌ خۆیان هه‌ڵكه‌نراون‌و‬ ‫یه‌كه‌مین گروپی‌ مه‌س���یحیش كه‌ ڤیزه‌ی‌‬ ‫په‌نابه‌ریان وه‌رگرتب���و‪ ،‬هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌ "شارل دیگۆل"ه‌وه‌‬ ‫گه‌یشتنه‌ پاریسی‌ پایته‌ختی‌ فه‌ره‌نسا‪.‬‬ ‫فه‌ره‌نس���ا به‌حوكم���ی‌ په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫دێری���ن‌و مێژوی���ی‌‌و ئایین���ی‌‌و كلتوریی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ مه‌س���یحییه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا‪ ،‬ده‌س���تی‌ هاوكاری‌ بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌س���یحییانه‌ درێژك���رد كه‌ له‌موس���ڵ‌‬ ‫ئ���اواره‌‌و ده‌ربه‌ده‌ر بون‪ ،‬ئه‌ی‌ چ واڵتێك‬ ‫به‌هان���ای‌ ئێزیدییه‌كان���ه‌وه‌ دێت‌و ئه‌وان‬ ‫له‌ده‌ستی‌ چه‌كداره‌ توندڕه‌وه‌كانی‌ داعش‬ ‫ده‌پارێزێت؟‬ ‫راوێ���ژكاری‌ جڤاك���ی‌ روحان���ی‌‬

‫زۆر خه‌ڵك هه‌ن‬ ‫مه‌زڵومن‌و جه‌ورو‬ ‫سته‌م ‌ی زۆریان دیوه‬ ‫حه‌زده‌كه‌ن هه‌ر‬ ‫ئێستا سوار ‌ی فڕۆكه‌‌و‬ ‫ئوتومبێل بن‌و بڕۆن‬ ‫تا ئه‌وپه‌ڕ ‌ی دنیا‬ ‫نه‌وه‌ستن‌و له‌م دۆزه‌خ ‌ه‬ ‫نه‌جاتیان بێت‬ ‫ئێزیدی���ان‪ ،‬كه‌ری���م س���لێمان له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌م پرس���یاره‌ی‌ ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ئێزیدیه‌كان به‌ره‌و چاره‌نوس���ێكی‌ نادیار‬ ‫ده‌ڕۆن‪ ،‬ئێستا كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێزیدی‌ توشی‌‬ ‫ش���ۆك بون‌و ژماره‌یه‌كی‌ ئێجگار زۆریان‬ ‫ده‌ربه‌ده‌رو ئاواره‌ بون به‌چیای‌ شه‌نگال‌و‬ ‫به‌ش���اره‌كانی‌ كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌شه‌نگال‬ ‫پاشه‌كشه‌یان كرد‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ئێس���تا ئه‌وان���ه‌ی‌ به‌چیای‌‬ ‫ش���ه‌نگاله‌وه‌ن‪ ،‬له‌ده‌ بۆ دوانزه‌ جێگه‌ی‌‬

‫ ئاواره‌بونی ئێزیدییه‌کان‬ ‫په‌رت‌و باڵودا گیریانخواردوه‌‪ ،‬له‌ناو گوندو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌كانی‌ ده‌وروپش���تی‌ چیاكه‌شدا‬ ‫كه‌ داعش گه‌مارۆی���داون‪ ،‬گه‌لێك پیاوو‬ ‫ئافره‌ت���ی‌ به‌ته‌مه‌ن‌و هه‌ندێ���ك منداڵ‌‌و‬ ‫خێزان���ی‌ كه‌مده‌رام���ه‌ت م���اون‌و رزگار‬ ‫نه‌بون‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ دو گوندی‌ كۆچۆ كه‌‬ ‫به‌ده‌ست داعشه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ش���تی‌ گرن���گ ل���ه‌الی‌ ئێمه‌‬ ‫رزگاركردنی‌ ئه‌و ئێزیدیانه‌یه‌ كه‌ به‌سه‌ر‬ ‫چیای‌ شه‌نگاله‌وه‌ن‪ ،‬رزگاركردنی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كۆچۆو پاراس���تنی‌ ئ���ه‌و خه‌ڵكه‌یه‌ كه‌‬

‫له‌گوندو كۆمه‌ڵگه‌كان���دا ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ كرد كه‌ ئێس���تا‬ ‫ئێزیدیی���ه‌كان به‌به‌ش���داری‌ می���ر‌و بابا‬ ‫ش���ێخ‌و جڤاك���ی‌ روحان���ی‌ ئێزیدییان‬ ‫ژورێكی‌ عه‌مه‌لیاتیان دروس���تكردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بنكه‌كه‌ی‌ له‌شێخانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌ش���ه‌نگال‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مب���ون‪ ،‬كه‌ نه‌یانتوانی‌ ئه‌ركی‌‬ ‫خۆی���ان راپه‌ڕێنن‪ ،‬چونكه‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ ئه‌رك���ی‌ مێژوی���ی گه‌وره‌یان‬

‫له‌ئه‌ستۆ بوه‌‌و ئاماده‌ییان بۆ قوربانیدان‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م���ه‌ی‌ ئێس���تا روده‌دات‪،‬‬ ‫پیالنێك���ی‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر ئێزیدی‌‌و‬ ‫كه‌مایه‌تیه‌كان���ی‌ تێ���دا كراوه‌ته‌ ئامانج‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌مه‌ پیالنه‌ له‌دژی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌گش���تی‌‪ ،‬چونكه‌ تۆپخان���ه‌ی‌ داعش‬ ‫گه‌یش���ته‌ نزیكی هه‌ولێر‌و نیازیان هه‌بوه‌‬ ‫شاری‌ هه‌ولێر تۆپباران بكه‌ن"‪.‬‬ ‫راوێ����ژكاری‌ جڤاكی‌ روحان����ی‌ ئێزیدیان‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ش كرد كه‌ ئێس����تا‬

‫گوش����ارێكی‌ زۆر گه‌وره‌ هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫پارێزگای‌ دهۆك به‌هۆی‌ هاتنی‌ شه‌پۆل ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاواره‌كانی‌ شه‌نگال‌و ده‌شتی‌ نه‌ینه‌واوه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "ئێس����تا له‌ده����ۆك جێگه‌‬ ‫نه‌ماوه‌ بۆ ئ����ه‌و په‌نابه‌رانه‌ بحه‌وێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ن����ه‌ قوتابخانه‌ ما‪ ،‬نه‌ دێر‌و كه‌نیس����ه‌و‬ ‫مزگه‌وت م����ا بۆ حه‌وان����ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ئاوێن����ه‌وه‌ داوا‬ ‫له‌پارێزگای‌ س����لێمانی‌‌و هه‌ولێر‌و هه‌مو‬ ‫رێكخ����راوه‌ فریاگوزاریی����ه‌كان ده‌كه‌ین‬ ‫بێن به‌فریا‌و ه����اواری‌ ئه‌و ئاوارانه‌وه‌ كه‌‬ ‫ژماره‌یان زیاتر له‌ ‪ 300‬هه‌زار كه‌س����ه‌‌و‬ ‫له‌ڕه‌وش����ێكی‌ زۆر خراپدان‌و پێویستیان‬ ‫به‌هاوكارییه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ریم س����لێمان ئه‌وه‌ش����ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئێزیدیی����ه‌كان له‌چنگاڵی‌‬ ‫م����ه‌رگ رزگار ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬بی����ر ل����ه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌قۆناغ����ی‌ داهاتودا چی‌‬ ‫بكه‌ن‌و ئاره‌زوی‌ ئه‌وه‌شی‌ ده‌ربڕی‌ له‌بری‌‬ ‫روكردن����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت بگه‌ڕێن����ه‌وه‌‬ ‫سه‌ر شوێنی‌ ره‌سه‌نی‌ خۆیان‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"بزانی����ن چ����ی‌ روده‌دات؟ ئێزیدییه‌كان‬ ‫چاویان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی����ه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ش����وێنی‌ ره‌س����ه‌نی‌ خۆیان‌و خوازیارن‬ ‫به‌ئارامی‌‌و ئاشتی‌‌و هێمنی‌‌و ئازادی‌ بژین‬ ‫له‌ناوچه‌كانی‌ خۆیان‪ ،‬ئێستا ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ پێش����مه‌رگه‌ كه‌ له‌و سنوره‌ شه‌ڕ‬ ‫ده‌كه‌ن دژ به‌توندڕه‌وه‌كان ئێزیدییه‌كان‬ ‫خۆیان����ن‌و نایه‌نه‌وێت ئه‌و ناوچانه‌ چۆڵ‌‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ب����ه‌اڵم زۆر خه‌ڵكی����ش هه‌ن‬ ‫ی زۆریان دیوه‪،‬‬ ‫مه‌زڵومن‌و جه‌ورو سته‌م ‌‬ ‫حه‌زده‌كه‌ن هه‌ر ئێس����تا سواری‌ فڕۆكه‌‌و‬ ‫ئوتومبێل بن‌و ب����ڕۆن تا ئه‌وپه‌ڕی‌ دنیا‬ ‫نه‌وه‌س����تن‌و ل����ه‌م دۆزه‌خ����ه‌ نه‌جاتیان‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫"مه‌سیحییه‌كان هیوایان به‌كوردستانیش نه‌ما"‬ ‫‪3‬‬

‫كوشتار ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫مه‌سیحییه‌كان‬ ‫له‌عێراق‬

‫ مه‌سیحییه‌کان به‌ره‌و چاره‌نوسێکی نادیار‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫زیاتر له‌ده‌ ساڵه‌ كوردستان بوه‌ته‌‬ ‫په‌ناگه‌ی‌ مه‌سیحییه‌ هه‌اڵتوه‌كانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌اڵم چاالكوانێكی‌ دیاری‌‬ ‫مه‌سیحییه‌كان ده‌ڵێت "ده‌ستگرتنی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ داعش به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌دا كه‌ به‌ده‌ست پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ بون‪ ،‬مه‌سیحییه‌كانی‌‬ ‫نیگه‌ران‌و هیوابڕاو كرد به‌مانه‌وه‌‬ ‫له‌واڵتدا"‪.‬‬ ‫"به‌دی���ار چییه‌وه‌ بمێنین���ه‌وه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ماڵ‌‌و ح���اڵ‌‌و وه‌زیفه‌و ئازادی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاینیمان لێزه‌وت كرا؟"‪.‬‬ ‫میناس مالتایی‌ به‌مجۆره‌ له‌گوندێكی‌‬ ‫ده‌ڤه‌ری‌ بادینانه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪،‬‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ماوه‌ی‌ ده‌‬ ‫رۆژی‌ راب���ردودا‪ ،‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ لۆران‬ ‫فابیوس���ی‌ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ فه‌ره‌نسا‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌ واڵته‌ك���ه‌ی‌ ده‌رب���ڕی‌ ب���ۆ‬ ‫پێشوازیكردن له‌مه‌سیحییه‌كان‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌هه‌شت هه‌زار كه‌س ئیمه‌یلیان ناردوه‌‬ ‫بۆ كونسوڵخانه‌ی‌ فه‌ره‌نسی‌ له‌هه‌ولێر‌و‬

‫باڵوێزخان���ه‌ی‌ فه‌ره‌نس���ا له‌به‌غدا كه‌‬ ‫خوازیاری‌ رۆش���تنن‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "هیچ‬ ‫گره‌نتیی���ه‌ك نییه‌ بۆ ژیانیان له‌عێراق‌و‬ ‫هی���چ هیوایه‌كیان نییه‌ به‌وه‌ی‌ له‌عێراق‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ داعش له‌سنوری‌‬ ‫كوردستان نزیكبونه‌وه‌‌و ده‌ستیانگرت‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌و ناوچانه‌دا به‌ده‌ست هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستانه‌وه‌ بون‪ ،‬دوای‌‬ ‫هه‌اڵتنی‌ سوپای‌ عێراق له‌موسڵ‌ خرانه‌‬ ‫ژێر عه‌باكه‌ی‌ ئه‌بوبه‌كری‌ به‌غدادییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا زۆربه‌ی مه‌سیحییه‌كان ده‌ترسن‌و‬ ‫ناخوازن له‌كوردس���تانیش بمێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ده‌ش���تی‌‬ ‫نه‌ینه‌واو به‌غدان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌فته‌یه‌ك���ه‌ له‌ن���او ئه‌و‬ ‫ئاواران���ه‌دام ك���ه‌ رویانكردوه‌ته‌ زاخۆو‬ ‫زاویت���ه‌و دهۆك‪ ،‬لێمپرس���یون ئه‌گه‌ر‬ ‫دۆخه‌ك���ه‌ ئارامبێت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫ی���ان نا؟ ده‌ڵێ���ن به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ناگه‌ڕێینه‌وه‌‪ ،‬هه‌رگیزاو هه‌رگیز"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫مه‌س���یحییه‌كان هه‌ندێكیان پێشوازی‌‬ ‫ل���ه‌و بڕی���اره‌ی‌ فه‌ره‌نس���ا ده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫هه‌ندێكیش���یان ئ���ه‌و ئاس���انكارییه‌‬

‫ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ فه‌ره‌نسا پێشكه‌شیان‬ ‫ده‌كات ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ۆچ بك���ه‌ن‌و‬ ‫پێیانوایه‌ كارێكی‌ وا ده‌ش���تی‌ نه‌ینه‌واو‬ ‫عێ���راق له‌دانیش���توانه‌ ره‌س���ه‌نه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌تاڵده‌كاته‌وه‌‌و هێش���تا هه‌ر چاویان‬ ‫له‌س���ه‌ر ماڵ‌‌و دێ���ر‌و كه‌نیس���ه‌كانیانه‌‬ ‫له‌موسڵ‌‌و ده‌شتی‌ نه‌ینه‌وا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێش���تر مه‌س���یحییه‌كان‬ ‫بیری���ان ل���ه‌وه‌ ده‌كرده‌وه‌ له‌ده‌ش���تی‌‬ ‫نه‌ینه‌وا ناوچه‌یه‌ك���ی‌ ئارام‌و كانتۆنێك‬ ‫بۆ خۆیان پێكه‌وه‌بنێن‪ ،‬به‌اڵم پیالنه‌كه‌‬ ‫له‌هێ���زو توان���ا‌و خه‌ونی‌ ئ���ه‌وان زۆر‬ ‫گه‌وره‌ت���ر دیاره‌‪ ،‬موس���ڵ‌ كه‌ ش���اری‌‬ ‫كه‌مایه‌تییه‌كان‌و عێراقێكی‌ بچوككراوه‌‬ ‫ب���و به‌هه‌م���و فره‌چه‌ش���نی‌ ئایینی‌‌و‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی‌‌و ئیتن���ی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌س���یحی‌و ئێزی���دی‌‌و ش���ه‌ب ‌هك‌و‬ ‫پێكهاته‌كان���ی‌ ت���ری‌ به‌تاڵده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ دانیش���توانی‌ ره‌س���ه‌نی‌ ئه‌و شاره‌‬ ‫بون‌و ده‌یان كه‌نیس���ه‌و دێری‌ دێرینی‌‬ ‫له‌خۆگرتوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ندێكیان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ سه‌دان ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر‪.‬‬ ‫میناس مالتایی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫ك����ه‌ وه‌ك هاواڵتییه‌كی‌ كوردس����تانی‌‬

‫مه‌سیحی‌ كلدانی‌ له‌دهۆك‪ ،‬كوردستان‬ ‫ئارام����گای‌ هه‌م����و ئ����ۆل‌و نه‌ت����ه‌وه‌و‬ ‫ئایینه‌كانه‌‌و چه‌ندین س����اڵه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫ده‌ژین‌و كێش����ه‌مان نیی����ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"م����ن چومه‌ ئه‌مه‌ری����كاش گه‌ڕامه‌وه‌‪،‬‬ ‫خ����ۆش نیی����ه‌ ژی����ان بۆ ئێم����ه‌ له‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ براو خوش����ك‌و‬ ‫كه‌سوكاره‌كانم هه‌مویان له‌ده‌ره‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم من لێ����ره‌م‌و ناش����ڕۆم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ موس����ڵ‌ به‌تاڵكرایه‌وه‌‬ ‫له‌مه‌س����یحی‌‪ ،‬گه‌لێ����ك مه‌س����یحی‌‬ ‫تری����ش ه����ه‌ن له‌پاش����ه‌ڕۆژی‌ خۆیان‬ ‫ده‌ترس����ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ خێ����زان نییه‌‬ ‫له‌ناو مه‌س����یحیه‌كاندا كه‌ كه‌سێكیان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌مانه‌ش ده‌یانه‌وێت‬ ‫بڕۆن‪ ،‬مه‌س����یحییه‌كان پاش����ه‌ڕۆژیان‬ ‫له‌عێراق نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "كه‌مایه‌تیه‌كان هه‌مویان‬ ‫له‌مه‌ترس����ی‌ گ����ه‌وره‌دان‪ ،‬پیالنێ����ك‬ ‫هه‌یه‌ بۆ به‌تاڵكردن����ه‌وه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست له‌مه‌سیحییه‌ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫عێراق مه‌ترسیداره‌ تێیدا بمێنینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم هێش����تا ئێمه‌ له‌كوردس����تان‬ ‫ئاسوده‌ین"‪.‬‬

‫به‌دیار چییه‌و‌ه‬ ‫بمێنینه‌و‌ه دوا ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ماڵ‌‌و حاڵ‌‌و وه‌زیفه‌و‬ ‫ئازادی ‌ی ئاینیمان‬ ‫لێزه‌وت كرا؟‬

‫مه‌س���یحییه‌كان له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ی ‪100‬‬ ‫ی‬ ‫ێ جار روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی رابردودا‪ ،‬س��� ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫راگواس���تن‌و كوش���تارو قڕك���ردن‬ ‫ێ كوشتاره‌كه‌ش‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر س��� ‌‬ ‫ی واڵت��� ‌ه زلهێزه‌كان���ه‌و ‌ه‬ ‫به‌به‌رچ���او ‌‬ ‫ئه‌نجامدراون‪:‬‬ ‫ی كوش���تارو‬ ‫ی ‪ /1914‬س���اڵ ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ئه‌رمه‌ن���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫جینۆس���ایدكردن ‌‬ ‫ئاشوری‌‌و س���ریانیه‌كان بو له‌الیه‌ن‬ ‫تورك ‌ه عوس���مانیه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫ی عوس���مانی‌‪،‬‬ ‫ی توركی���ا ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ ئه‌ڵمانیا بو‪.‬‬ ‫ی ‪ 5‬ه���ه‌زار‬ ‫ی ‪ /1933‬نزیك���ه‌ ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی به‌ریتانیه‌كانه‌و ‌ه‬ ‫ی به‌به‌رچاو ‌‬ ‫ئاشور ‌‬ ‫ی عێراق���ه‌و ‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���وپا ‌‬ ‫ی "به‌ك���ر س���دقی"‬ ‫به‌فه‌رمانده‌ی��� ‌‬ ‫قه‌تل‌وعام كران‪.‬‬ ‫ی ‪ 2003‬تا ئه‌مڕۆ ‪ /‬مه‌سیحییه‌كان‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌وتونه‌ت ‌ه به‌ر په‌الماردان‌و روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی توندوتیژی‌‌و‬ ‫گه‌وره‌تری����ن ش����ه‌پۆل ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی زۆره‌مل ‌‬ ‫كوش����ت‌و بڕ‌و راگواس����تن ‌‬ ‫ی به‌رده‌وامدان‪.‬‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‌و له‌كۆچێك ‌‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2006‬‬

‫له‌‪2006‬ه‌و‌ه ئه‌مه‌ریكا داوا ده‌كات‬ ‫هێزێك ‌ی نیشتمانی‌ له‌پێشمه‌رگه‌ دروستبكرێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی ‪2006‬ه‌وه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی بااڵی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتیان‬ ‫به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پێویستی‌ بونی‌ هێزێكی‌ به‌رگر ‌‬ ‫نیشتمانی‌ بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هاوكات هان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ردو حزبه‌كه‌یان داوه‌ هێزه‌كان ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ یه‌كبخه‌نه‌وه‌و له‌ژێر یه‌ك‬ ‫فه‌رمانده‌ییدا هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ دو به‌ڵگه‌نام��� ‌هی‌ جی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ویكیلیكس كه‌ له‌الی���ه‌ن باڵیۆزخان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌به‌غداوه‌ نوس���راوه‌و ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌قه‌كانی‌ كردو‌ه به‌كوردی‌‪ ،‬له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪2006‬ه‌و‌ه به‌رپرس ‌ه ئه‌مه‌ریكیه‌كان هان ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارتی���ان داوه‌ كاربكه‌ن بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمانی‌‌و هێز ‌‬ ‫دروستكردنی‌ هێزێك ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ یه‌كبخه‌نه‌وه‌‪ ،‬پێشیانوابوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رێوشوێن ‌‬ ‫"ئه‌م هه‌نگاوه‌ پێویست ‌‬ ‫ی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫رێكوپێك‌و سیاسی ‌‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌به‌ڵگه‌نامه‌كاندا جه‌الل‬ ‫ی ره‌زامه‌ندبون‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و مه‌سعود بارزان ‌‬ ‫ب���ه‌و داوایه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫ی‬ ‫باس���یان له‌وه‌ كردو‌ه ك���ه‌ "له‌كۆتای ‌‬ ‫ی ‪ 2006‬به‌نی���ازن پالنێك‬ ‫ی ئاب ‌‬ ‫مانگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫پێشكه‌ش بكه‌ن بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ ‌‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه له‌ژێر یه‌ك فه‌رمانده‌ییدا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها وا له‌و هێزه‌ یه‌كگرتو‌ه بكه‌ن‬ ‫ی هه‌ردو‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبێت له‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫حزب"‪ .‬به‌اڵم به‌پرس��� ‌ه ئه‌مه‌ریكیه‌كان‬ ‫ی له‌م‬ ‫گومانی���ان هه‌ب���و‌ه له‌هه‌نگاوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێوه‌یه‌و ده‌ڵێن‪" ،‬پێشمه‌رگ ‌ه له‌رو ‌‬ ‫رێكخس���تنه‌و‌ه یه‌كده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆنترۆڵی‌ سیاس���ی پێده‌چێت له‌سه‌ر‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫هات���وه‌‪" ،‬تاڵه‌بان���ی‌‌و بارزان��� ‌‬ ‫یارمه‌تی���ان له‌باڵی���ۆز ك���رد ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و پالن���ه‌‪ ،‬له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫راهێنانی‌ هێ���ز‌ه یه‌كخراوه‌ك���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی پاسه‌وانی‌ نیشتمانی‌"‪.‬‬ ‫ده‌بێت ‌ه هێزێك ‌‬

‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كان‪:‬‬ ‫ی دی‌‪:‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ت‪ :‬سه‌ركرده‌كانی‌ كورد تاووتوێ ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و په‌كه‌كه‌ ده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫باڵیۆز‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫ی ‪2006‬‬ ‫ی ئاب ‌‬ ‫به‌روار‪‌ 22 :‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫ی الوه‌كیدا‬ ‫له‌زنجیره‌ی���ه‌ك كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌مه‌راس���یمی‌ (‪)60‬ه‌مین س���اڵیاد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت���ی‌ دیموكرات��� ‌‬ ‫دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 16‬‬ ‫كوردس���تاندا له‌هه‌ولێر‪ ،‬له‌رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا باس��� ‌‬ ‫ی ‪ ،2006‬باڵیۆز ‌‬ ‫ئاب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كخس���تنه‌وه‌ی‌ هێزه‌كان��� ‌‬ ‫پالن��� ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ كرد‪.‬‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ هه‌ریه‌ك‬ ‫باڵیۆز قه‌س���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌جه‌الل تاڵه‌بانی‌‌و مه‌س���عود بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێویستی‌ به‌ره‌وپێشچون ‌‬ ‫كرد له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ ‌‬ ‫یه‌كخستنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ر به‌یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‌و‬ ‫ی كوردستان‪.‬‬ ‫پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‌و بارزان���ی‌ ره‌زامه‌ندبون‌و‬ ‫ی‬ ‫باسیان له‌و‌ه كرد كه‌ له‌كۆتایی‌ مانگ ‌‬ ‫ی ئه‌و س���اڵه‌دا به‌نی���ازن پالنێك‬ ‫ئاب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫پێشكه‌ش بكه‌ن بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ ‌‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه له‌ژێر یه‌ك فه‌رمانده‌ییدا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها وا له‌و هێزه‌ یه‌كگرتو‌ه بكه‌ن‬ ‫ی هه‌ردو‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبێت له‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی یارمه‌تیان‬ ‫حزب‪ .‬هه‌ردو الی���ان داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌باڵی���ۆز ك���رد ب���ۆ جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی راهێنانی‌ هێز‌ه‬ ‫ئه‌و پالنه‌‪ ،‬له‌رێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كخراوه‌ك���ه‌و‌ه كه‌ ده‌بێت��� ‌ه "هێزێك ‌‬ ‫پاسه‌وانی‌ نیشتمانی‌"‪.‬‬ ‫ی ئاماژه‌ی���ان‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‌و بارزان��� ‌‬ ‫ی ئه‌و پالنه‌یان‬ ‫به‌وه‌ش كرد كه‌ باس��� ‌‬ ‫نه‌ك���ردوه‌ له‌الی‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراقی‌‌و‬ ‫قسه‌شیان له‌س���ه‌ر ژماره‌ی‌ ئه‌و هێز‌ه‬ ‫نه‌كردوه‌‪ .‬سه‌ركرده‌ كورده‌كان سه‌ره‌تا‬ ‫‪06BAGHDAD3051‬‬

‫ی ‪ 70‬هه‌زار پێش���مه‌رگه‌یان‬ ‫پێش���نیاز ‌‬ ‫كرد ك ‌ه پێویسته‌‪ ،‬به‌اڵم باڵیۆز پێیوابو‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگر ‌‬ ‫ئه‌و ژماره‌ی ‌ه زۆره‌ بۆ هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌ بخرێت���ه‌ چوارچێوه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫پێكهاته‌ی‌ سوپای نیشتمانی‌‪.‬‬ ‫ی دی‌‪:‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ت‪ :‬یه‌كخستنه‌وه‌ی‌ هێز ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫ی ‪2007‬‬ ‫به‌روار‪6 :‬ی‌ ته‌مموز ‌‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫ی ‪،2007‬‬ ‫بڕیار‌ه ت���ا كۆتایی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی س���ه‌ر ب ‌ه‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ ‌‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمانی‌ كوردستان‌و پارت ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی كوردس���تان یه‌كبخرێنه‌و‌ه‬ ‫دیموكرات ‌‬ ‫(تێبینی‌‪ :‬یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫ی ئه‌م یه‌كخستنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫پابه‌ندبون به‌و‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 2006‬ته‌واوببێت)‪.‬‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫تا كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رێوشوێن ‌‬ ‫ئه‌م هه‌نگاو‌ه پێویس���ت ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ .‬ئه‌م هێز‌ه‬ ‫رێكوپێك‌و سیاس���ی ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫یه‌كخراوه‌ سه‌ره‌تا له‌هه‌رێم ‌‬ ‫باڵوه‌ی‌ پێده‌كرێت‪ ،‬پاش���ان له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫داوای‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌شوێنه‌كانی‌ دیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت جێگی���ر ده‌كرێ���ن‪ .‬پێكهات���ه‌ ‌‬ ‫ی نوێ گوزارشت له‌هه‌ردو‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫حزبه‌ سیاس���ی ‌ه بااڵده‌سته‌كه‌ ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫ی دیكه‌ش ك��� ‌ه تێكه‌ڵ‬ ‫ه���ه‌ر هێزێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پێش���مه‌رگه‌ بكرێت‪ ،‬له‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌بێت‪ .‬پێش���مه‌رگه‌ له‌رو ‌‬ ‫ناحزب��� ‌‬ ‫رێكخس���تنه‌وه‌ یه‌كده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆنترۆڵی‌ سیاس���ی پێده‌چێت له‌سه‌ر‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ ،2007‬تیم��� ‌‬ ‫ی ئای���ار ‌‬ ‫ی ‪‌ 22‬‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی مسته‌فای‌ سه‌ید‬ ‫له‌س���لێمانی‌ سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی ‌‬ ‫ی فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫قادر‪ ،‬جێگ���ر ‌‬ ‫‪07BAGHDAD2242‬‬

‫ی كرد‪.‬‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ید قادر باسی‌ له‌وه‌ كرد ك ‌ه ژمار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نزیكه‌ ‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگ ‌هی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫‪ 50‬ه���ه‌زار س���ه‌ربازو ‪ 20‬لیوا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی پارتیش هه‌ر‬ ‫ژماره‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ده‌بێت‪ .‬به‌اڵم له‌چه‌ند مانگ ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫رابردودا به‌رپرسان ‌‬ ‫ی عێراقیان راگه‌یاندوه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه ‪190‬‬ ‫تێك���ڕا ‌‬ ‫هه‌زار كه‌س ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌خه‌ماڵندن���ی‌ ناوب���راو‪ ،‬هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تا كۆتای ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ‌‬ ‫‪ ،2007‬یه‌كده‌خرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی فه‌رمانده‌یی‌‬ ‫پێكهاته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ید ق���ادر وتیش���ی‌‪ ،‬پێكهاته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و هێ���زه‌ یه‌كخراوه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی��� ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ پێكدێ���ت له‌هه‌ری���ه‌ك‬ ‫ی كوردستان وه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ی گشتیی‌‌و جێگر ‌‬ ‫فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی فه‌رمانده‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌رێم وه‌ك جێگر ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌كی���ش پێكدێ���ت له‌هه‌ری���ه‌ك‬ ‫ی ناوخۆی‌ ئێستای‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫له‌وه‌زیران ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌‌و جێگره‌كانیان‌و یه‌ك ئه‌فسه‌ر ‌‬ ‫پل ‌ه بااڵ له‌یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی ناوخۆو‬ ‫ئه‌ندامانی‌ دیك ‌هی‌ وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ گش���تیه‌كانی‌ ده‌زگا ‌‬ ‫ئاسایشیش به‌شدار ده‌بن تێیدا‪.‬‬ ‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫یه‌كخس���تنه‌وه‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌كی‌ گرنگ ده‌بێت له‌مساڵدا‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫وه‌ك به‌شێك له‌به‌هێزبون ‌‬ ‫هه‌رێ���م به‌بون���ی‌ هێزێك ك���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستوردا یه‌كده‌گرێته‌وه‌‪ .‬به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم به‌ئاشكرا پابه‌ندبون ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیان راگه‌یاندوه‌ بۆ یه‌كخس���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌‌و رێككه‌وتننامه‌یان‬ ‫هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێزێك ‌‬ ‫ئیمزاكردو‌ه ب���ۆ دامه‌زراندن ‌‬ ‫نیشتمانی‌‪ .‬هاوكات ئه‌م یه‌كخستنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی ‌‬ ‫به‌وات���ای‌ هه‌ماهه‌نگیه‌ك ‌‬ ‫گرنگ له‌الی���ه‌ن یه‌كێتی‌‌و پارتیه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی���ان به‌دژایه‌تی‌‪ ،‬گومان‌و‬ ‫ملمالنێ‌ ده‌وره‌دراوه‌‬

‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌رو ‌‬ ‫رێكخستنه‌و‌ه‬ ‫یه‌كده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم كۆنترۆڵ ‌‬ ‫سیاسی پێده‌چێت‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی بێت‬ ‫حزب ‌‬

‫له‌گۆڕه‌پانی‌ جه‌نگه‌وه‌‪ ..‬پاشاگه‌ردانی‌‌و نه‌بونی به‌الغی‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ف����ره‌ لێدوانیی‌و جۆراوجۆریی‌ قس����ه‌ی‬ ‫به‌رپرس‌و ئه‌فس����ه‌رانی پێش����مه‌رگه‌و‬ ‫نه‌بونی به‌الغی كۆتایی رۆژانه‌ی‌ جه‌نگ‪،‬‬ ‫بوه‌ته‌ هۆی پاش����اگه‌ردانی‌و دڵه‌ڕاوكێی‬ ‫ب����اری‌ ده‌رونی خه‌ڵك‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫دێرین مام رۆسته‌م ده‌ڵێت "زۆر سه‌یره‌‬ ‫هه‌ر ئه‌فس����ه‌رو به‌رپرس����ێك قسه‌یه‌ك‬ ‫ده‌كاو خه‌ڵ����ك نازانێ����ت كێ راس����ت‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫حه‌قه‌ ئیتر بوترێت‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردستان نه‌ك‬ ‫هێزی‌ فاڵن‌و‬ ‫فیسار حزب‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ئه‌نجامی ئه‌و‬ ‫بێسه‌روبه‌رییه‌دا‬ ‫كه‌ناڵی هه‌ر حزبێك‬ ‫قسه‌یه‌ك ده‌كات‬

‫سه‌یركردنێكی‌ نیوكاتژمێری‌ هه‌واڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ كوردس����تان راس����تییه‌كت‬ ‫ب����ۆ ده‌رده‌خات ك����ه‌ ئه‌وی����ش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌م ش����ه‌ڕه‌دا هیچ پره‌نسیپێك په‌یڕه‌و‬ ‫ناكرێت‌و هه‌ر "ش����اره‌زای‌ سه‌ربازیی‌"‌و‬ ‫"ئه‌فس����ه‌ره‌" به‌ئاره‌زوی‌ خۆی‌ قس����ه‌‬ ‫ده‌كاو هه‌ندێكجاری����ش ئ����ه‌م كه‌نااڵنه‌‬ ‫پالن‌و كاری‌ سه‌ربازیی‌ بۆ رای‌ گشتی‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت دژه‌كانی‌ هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ش‬ ‫ئاش����كرا ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬له‌مباره‌ی����ه‌وه‌‬ ‫پێمش����مه‌رگه‌ی‌ دێرین‌و هه‌ڵس����وڕاوی ده‌بینرێ����ت جێ����ی‌ سه‌رس����امییه‌!‬ ‫دیاری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان "مام رۆسته‌م" ك����ه‌س نازانێت كێ ده‌مڕاس����تی هێزه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ پێویس����ته‌ هه‌ر كوردییه‌كان����ه‌و ه����ه‌ر به‌رپرس����ێكی‌‬ ‫الیه‌ن‌و ش����وێنێك وته‌بێ����ژی تایبه‌تی س����ه‌ربازیی‌ قس����ه‌و لێدوانێكی جیاواز‬ ‫خۆی هه‌بێ����ت‪ ،‬ناكرێت به‌مش����ێوه‌یه‌ ده‌دات"‪.‬‬ ‫م����ام رۆس����ته‌م ئ����ه‌و كاره‌ی‌ به‌بێ‬ ‫بێس����ه‌روبه‌ر بێت‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "ئه‌وه‌تا‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو واڵتانی دونیا یه‌ك وته‌بێژی س����ه‌روبه‌ریی‌ ناوبردو وتی "زۆر سه‌یره‌‬ ‫س����ه‌ربازییان هه‌یه‌ كه‌ لێدوان ده‌دات‌و هه‌ر ئه‌فس����ه‌رو به‌رپرس����ێك قسه‌یه‌ك‬ ‫زانی����اری به‌ره‌كانی جه‌ن����گ‌و بریندارو ده‌كات‌و خه‌ڵ����ك نازانێت كێ راس����ت‬ ‫ك����وژراو‌و دۆخی‌ ش����ه‌ڕ راده‌گه‌یه‌نێت‌و ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌ بۆ بێس����ه‌روبه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و هێزانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و ده‌بێت خۆیان‬ ‫ده‌یگوازێته‌وه‌ بۆ رای‌ گشتی‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌وه‌ی‌ ئێستا له‌كوردستان ئ����ه‌و دۆخه‌ رێكبخه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬حه‌قه‌ ئیتر‬

‫بوترێت هێزی پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫نه‌ك هێ����زی‌ فاڵن‌و فیس����ار حزب‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجامی ئه‌و بێسه‌روبه‌رییه‌دا كه‌ناڵی‬ ‫هه‌ر حزبێك قسه‌یه‌ك ده‌كات"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ وته‌بێ����ژی لیوای‌ ‪16‬ی‌‬ ‫س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ رێكه‌وت‬ ‫محه‌مه‌د رونیده‌كات����ه‌وه‌ كه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ ت����ا ڕاده‌ی����ه‌ك لێدوان����ی‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردوه‌‌و له‌وه‌زاره‌ته‌وه‌ ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫رێكده‌خرێت‪ ،‬به‌اڵم شه‌ڕ له‌یه‌ك میحوه‌رو‬ ‫س����نور نییه‌ تاوه‌كو ش����ه‌ڕ بوه‌ستێت‌و‬ ‫به‌الغێ����ك له‌یه‌ككات����دا باڵوبكرێته‌وه‌‪،‬‬

‫تاوه‌كو ش����ه‌ڕیش نه‌وه‌ستێت زیانه‌كان‬ ‫باڵوناكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وته‌بێژه‌ی‌ لیوای‌ ‪ 16‬ره‌تیكرده‌وه‌‬ ‫به‌وجۆره‌ بێت‌و وتی "به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‬ ‫هه‌ر به‌رپرسێك الی خۆیه‌وه‌ قسه‌یه‌ك‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر به‌رپرسێك له‌میحوه‌ری‌‬ ‫خۆی زانیاری‌ الی خۆی باڵوده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم الی موسڵ جیاوازتره‌و ره‌نگه‌ تا‬ ‫ڕاده‌یه‌ك ناكۆكیی����ه‌ك هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫الی ئێمه‌ له‌دوزخورماتو هه‌مو حزبه‌كان‬ ‫بونیان هه‌یه‌و یه‌ك كه‌س����یش قس����ه‌و‬ ‫لێدوان ده‌دات"‪.‬‬

‫له‌به‌رامب����ه‌ردا په‌رله‌مانتاری‌ یه‌كێتی‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ كاروباری‌ پێشمه‌رگه‌و شه‌هیدان‬ ‫و قوربانیانی جینۆس����اید دلێر ماوه‌تی‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "وه‌كو لیژنه‌ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ كۆده‌بینه‌وه‌ كه‌ سیستمێكی‬ ‫سه‌ربازیی‌ ستاندارد له‌هه‌رێم دابنرێت‌و‬ ‫وته‌بێ����ژی فه‌رمی‌و به‌الغی رۆژانه‌ بونی‬ ‫هه‌بێت به‌ش����ێوه‌یه‌كی راستتر‪ ،‬ئێستا‬ ‫میدیا ت����ا ڕاده‌یه‌ك س����ه‌ری له‌خه‌ڵك‬ ‫شێواندوه‌"‪.‬‬ ‫جۆراوج����ۆری‌ لێدوانی به‌رپرس����انی‬ ‫س����ه‌ربازیی‌و حزب����ی بوه‌ته‌ ه����ۆكاری‌‬

‫نان����ه‌وه‌ی‌ ت����رس الی خه‌ڵ����ك‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ یه‌كێت����ی هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ تا ئێستا هێزێكی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ سیس����تماتیك بون����ی‬ ‫نییه‌و هه‌مو به‌ش����ه‌كانی‌ نێو وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ دانه‌مه‌زراون‌و كاری‌ خۆیان‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬ئه‌گینا كاتێك شه‌ڕێك روده‌دات‬ ‫به‌رپرسی ئه‌و میحوه‌ره‌ خۆی ده‌زانێت‬ ‫چۆن س����ه‌ركه‌وتو بوه‌و چه‌ند كوژراوه‌و‬ ‫كێ كه‌مته‌رخه‌م ب����وه‌و ئێواره‌ به‌الغی‌‬ ‫خ����ۆی راده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌چ����ی به‌هۆی‬ ‫كه‌لێنی زۆره‌وه‌ ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫لیژنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ پێشتر ‪ 21‬خاڵی‬ ‫كه‌موكوڕیی‌‌و چاره‌سه‌رییان خستوه‌ته‌‬ ‫ب����ه‌رده‌م وه‌زاره‌ت����ی پێش����مه‌رگه‌و‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تییه‌كان‪ ،‬ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌ی پێشمه‌رگه‌ ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر به‌شێك‬ ‫له‌و خااڵنه‌ به‌هه‌ند وه‌ربگیرایه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌‬ ‫ئه‌و پاشه‌كش����ه‌یه‌و مه‌سه‌له‌ی‌ شه‌نگال‬ ‫روینه‌دای����ه‌ كه‌ له‌خاڵێك����دا ئاماژه‌مان‬ ‫كردبو ش����ه‌نگال نیمچه‌ گه‌مارۆدراوه‌و‬ ‫ده‌بێ����ت پارێزگاریی����ان لێبكرێ����ت‌و‬ ‫ده‌بێت ه����ه‌ر هێزێك له‌ش����وێنێكدایه‌و‬ ‫ئاگاداری‌ هه‌ر دۆخێ����ك بو خه‌ڵك له‌و‬ ‫دۆخه‌ ئاگاداربكات����ه‌وه‌‪ ،‬ئینجا هێزه‌كه‌‬ ‫بكش����ێته‌وه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئه‌م����ه‌ نه‌كراو‬ ‫ده‌بێت حكوم ‌هت‌و حزبه‌كان‌و وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ به‌خۆیاندا بچنه‌وه‌و هێزێكی‌‬ ‫سیستماتیك‌و یه‌كگرتو دروستبكرێت‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ ئه‌و‬ ‫هه‌مه‌جۆرییه‌ له‌قس����ه‌ی ئه‌فس����ه‌ران‌و‬ ‫به‌رپرس����ان كاریگه‌ری‌ خراپی كردوه‌ته‌‬ ‫س����ه‌ر به‌ره‌كان����ی پێش����ه‌وه‌ی‌ جه‌نگ‌و‬ ‫تێكدان����ی دۆخ����ی ده‌رون����ی خه‌ڵك‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت هێزه‌كانیش‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫ی له‌خورماتو حه‌سه‌ن بارام‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫جێگر ‌ی لێپرسراوی‌ مه‌ڵبه‌ند ‌ی یانز ‌هی‌ گه‌رمیان ‌‬

‫ئامانج له‌په‌الماردانی‌ خورماتو‬ ‫بۆ كۆنترۆڵكردن ‌ی بیره‌ نه‌وته‌كانی‌ سنوره‌كه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردستان له‌قه‌زای‌ خورماتو‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت تا ئێستا هیچ هێزێكی‌‬ ‫ئێرانی‌ نه‌چۆته‌ سنوره‌كه‌یان‪ .‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كات ناكۆكی‌ له‌نێوان‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش‌و چه‌ند گروپێكی‌‬ ‫دیكه‌دا دروستبوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"یه‌كێك له‌هۆكاره‌كانی‌ په‌الماردانی‌‬ ‫خورماتو‪ ،‬بۆ كۆنترۆڵكردنی‌ بیره‌‬ ‫نه‌وته‌كانی‌ سنوره‌كه‌یه‌"‪.‬‬

‫تا ئێستا هیچ‬ ‫هۆزێكی‌ عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫سوننه‌ له‌سنور ‌ی‬ ‫خورماتو به‌ئاشكرا‬ ‫پشتیوانی‌ خۆ ‌ی بۆ‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش‬ ‫ده‌رنه‌بڕیوه‌‬

‫ل���ه‌م دیمانه‌ی���ه‌دا له‌گ���ه‌ڵ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫جێگری‌ لێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یانزه‌ی‌‬ ‫گه‌رمیانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫له‌قه‌زای‌ خورماتو حه‌س���ه‌ن بارام‪ ،‬باس‬ ‫له‌هۆكاره‌كان���ی‌ په‌الماردان���ی‌ خورماتوو‬ ‫ره‌وش���ی‌ پێش���مه‌رگه‌و هه‌ڵوێستی‌ هۆزه‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كانی‌ سنوره‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬ئاشكراشی‌‬ ‫ده‌كات تا ئێستا فڕۆكه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ بۆردومانیان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫بۆچی‌ خورماتو؟‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و به‌رپرسه‌‪ ،‬چه‌ند هۆكارێك‬ ‫له‌پش���ت په‌الم���اره‌ به‌رده‌وامه‌كان���ی‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش���ه‌ بۆ س���ه‌ر قه‌زای‌‬ ‫خورمات���و‪ .‬له‌وانه‌ش پێگه‌ی‌ س���تراتیژی‌‬ ‫خورماتو كه‌ ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر رێگه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫كه‌ركوك – به‌غدا‪ ،‬به‌ كۆنترۆڵكردنی‌ ئه‌و‬ ‫رێگایه‌ش په‌الماره‌كان‌و مه‌ترس���یه‌كان بۆ‬ ‫سه‌ر شاری‌ كه‌ركوك زیاتر ده‌بن‪.‬‬ ‫هۆكارێك���ی‌ دیك���ه‌ كه‌ ئه‌و به‌رپرس���ه‌‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌ بونی‌ چه‌ندین بیره‌ نه‌وت‌و‬ ‫كێڵگ���ه‌ی‌ غ���ازه‌ له‌س���نوری‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫داوێ‌‌و بن���اری‌ گل‌و ناحی���ه‌ی‌ قادركه‌ره‌م‬ ‫"ئامانجی‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌و گروپانه‌ش ده‌ست‬ ‫به‌س���ه‌راگرتنی‌ بیره‌ نه‌وته‌كان���ه‌"‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ بونی‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆر هاواڵتی‌‬ ‫توركمانی‌ ش���یعه‌ مه‌زه‌ب له‌ن���او قه‌زای‌‬ ‫خورماتوو ناحیه‌ی‌ ئامرلی‌‪.‬‬ ‫رێگاكان‌و ناوچه‌ كۆنترۆڵكراوه‌كان‬ ‫به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌ كه‌ سه‌روكار ‌ی‬ ‫رێكخس���تنه‌كانی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌و س���نوره‌‬ ‫ده‌كات‌و رۆژان���ه‌ش ئ���اگاداری‌ به‌ره‌كانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕو روداوه‌كان���ی‌ ناوچه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���اس‬

‫ش����ه‌نگال‌و مه‌خمور په‌الماری‌ مۆڵگه‌‌و‬ ‫باره‌گاكان����ی‌ داع����ش ده‌ده‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌رپرس����ه‌كه‌ی‌ یه‌كێت����ی‌ ئاش����كرای‌‬ ‫ده‌كات تا ئێس����تا هی����چ فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌ نه‌چۆته‌ سنوره‌كه‌ی‌ ئه‌وان‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ته‌نها چه‌ن����د جارێك فڕۆكه‌‬ ‫عێراقیه‌كان هاتون بۆردومانی‌ مۆڵگه‌و‬ ‫پێگه‌ی‌ چه‌كدارانی‌ داعشیان كردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ندێ����ك كه‌ناڵ����ی‌ راگه‌یان����دن‬ ‫له‌هه‌فت����ه‌ی‌ راب����ردودا ئه‌وه‌ی����ان‬ ‫باڵوك����رده‌وه‌ ك����ه‌ هێزێك����ی‌ ئێرانی‌‬ ‫گه‌یش����تۆته‌ خورماتو‪ ،‬به‌اڵم حه‌سه‌ن‬ ‫بارام ئه‌وه‌ به‌ "پڕوپاگه‌نده‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫الیه‌نی‌ سیاس����ی‌ كوردی‌" ناوده‌بات‪،‬‬ ‫ره‌تیده‌كاته‌وه‌ هی����چ هێزێكی‌ ئێرانی‌‬ ‫له‌خورمات����و هه‌بێت‪ .‬له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ده‌نگۆیانه‌ش ده‌ڵێت "ئه‌وانه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫چه‌كداری‌ ش����یعه‌ م����ه‌زه‌ب بون‌و بۆ‬ ‫ی كه‌سوكاریان كه‌ له‌ئامرلی‌‬ ‫پشتیوان ‌‬ ‫له‌الی����ه‌ن داعش����ه‌وه‌ گه‌مارۆدراب����ون‬ ‫له‌سه‌ر فه‌رمانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫وه‌زی����ری‌ پێش����مه‌رگه‌ هات����ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ تێكش����كان‌و ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆریان ك����وژران‌و زۆرێ����ك له‌چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیه‌كانی����ان كه‌وته‌ ده‌س����تی‌‬ ‫ی داعش"‪.‬‬ ‫ی تیرۆریستان ‌‬ ‫دروستنه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم "له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫تاكه‌كه‌س هه‌یه‌‪ ،‬له‌ناوچه‌كانی‌ به‌یات‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ..‬خه‌ڵك‌و حكومه‌ت‬ ‫س���لێمان به‌گ‌و پیرئه‌حم���ه‌دو به‌یات‌و‬ ‫جێگ����ری‌ لێپرس����راوی‌ مه‌ڵبه‌ن����دی‌‬ ‫حلێوه‌كان چه‌ندی���ن هاواڵتی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫س���وننه‌ چه‌كیان له‌دژی‌ پێش���مه‌رگه‌ گه‌رمیان����ی‌ یه‌كێت����ی‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌سنوری‌ خورماتو له‌نێوان هێزه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێ���ت هه‌ندێك پێشمه‌رگه‌دا سه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ مه‌یدانی‌‬ ‫له‌سه‌رۆك هۆزه‌كان فشاریان خستۆته‌ هه‌یه‌و "له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫س���ه‌ر چه‌كداره‌كانی‌ داعش بۆ ئه‌وه‌ی‌ شاره‌زاو دڵس����ۆز به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪ ،‬كه‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ك���ورد نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌كو پێشمه‌رگه‌ به‌شداری‌ شه‌ڕه‌كانیان‬ ‫ناوچه‌كانی���ان توش���ی‌ زی���ان نه‌بێت‪ .‬ك����ردوه‌و هه‌ماهه‌نگیه‌كی‌ جوان هه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌ لێ����ره‌ وه‌كو ی����ه‌ك تیم‬ ‫به‌ئێمه‌ گه‌یشتوه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‌ ناكۆكی‌ كارده‌كه‌ن‪ ،‬هیچ ناكۆكی‌‌و جیاوازییه‌ك‬ ‫له‌نێ���وان گروپی‌ نه‌قش���به‌ندییه‌كان‌و نیی����ه‌و ئ����ه‌وه‌ش خاڵ����ی‌ به‌هێ����زو‬ ‫سوپای‌ ئیسالمی‌ عێراقی‌ له‌گه‌ڵ داعش سه‌ركه‌وتنمانه‌ له‌م ناوچه‌یه‌دا"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬سوپاسی‌ خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌‌و ئه‌وان له‌شه‌ڕه‌كه‌ ناڕازین‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌پله‌ی‌ یه‌ك‌و له‌ڕوی‌ مه‌یدانیه‌وه‌ ده‌كات كه‌ زۆر هاوكاری‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬له‌ب����اره‌ی‌ هاوكارییه‌كان����ی‌‬ ‫هێز الی‌ داعشه‌"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی����ش ده‌ڵێ����ت "حكوم����ه‌ت‬ ‫هاوكاری‌ باشی‌ پێش����مه‌رگه‌ ده‌كات‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو ئێران له‌خورماتو‬ ‫م����اوه‌ی‌ چه‌ن����د رۆژێك����ه‌ هێ����زه‌ لێره‌ پێش����مه‌رگه‌ له‌ڕوی‌ چه‌ندایه‌تی‌‌و‬ ‫ئاس����مانیه‌كانی‌ ئه‌مه‌ری����كا له‌ناوچه‌ی‌ چۆنایه‌تیه‌وه‌ زۆرباشن"‪.‬‬

‫له‌وه‌ده‌كات له‌ئێس���تادا ته‌نه���ا ناوه‌ند ‌ی‬ ‫ق���ه‌زای‌ خورماتو كه‌ له‌الی���ه‌ن هێزه‌كانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و و ناحی���ه‌ی‌ ئامرلی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌كداره‌ ش���یعه‌كان‌و س���وپای‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫ده‌پارێزرێن‪ ،‬له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ داعش���دا‬ ‫نین‌و س���ه‌رجه‌م ناوچه‌كان���ی‌ دیكه‌ له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ چه‌كداره‌كانی‌ داعشدان‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ رێ���گاكان‌و هاتوچۆش‬ ‫له‌س���نوره‌كه‌‪ ،‬بارام ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫رێگای‌ خورماتو بۆ كه‌ركوك زۆر ئارامه‌و‬ ‫رۆژو ش���ه‌و هاتوچۆ هه‌یه‌‌و پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫لێیه‌‪ ،‬رێ���گای‌ خورماتوو كفری‌‌و جه‌باره‌و‬ ‫قه‌ره‌ته‌پ���ه‌ ئاس���اییه‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫لێی���ه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم رێگای‌ خورمات���و ‪ -‬به‌غدا‬ ‫كه‌ به‌ناحیه‌ی‌ س���لێمان به‌گ���دا ده‌ڕوات‌و‬ ‫پاش���ان ده‌چێته‌ ناوچه‌ی‌ عوزێم به‌ده‌ست‬ ‫داعشه‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫خورماتو ده‌درێت‪ ،‬تا ئێستا سه‌رجه‌م‬ ‫ئه‌و هێرش���انه‌ش شكس���تیان هێناوه‌‪.‬‬ ‫لێپرس���راوه‌كه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ ه���ۆكاری‌‬ ‫شكستی‌ چه‌كدارانی‌ داعش ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ بازنه‌یه‌كی‌‬ ‫تۆكمه‌ی‌ ب���ه‌ده‌وری‌ خورماتوو گونده‌‬ ‫دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫كوردنش���ینه‌كان‬ ‫به‌جۆرێ���ك "ئه‌گ���ه‌ر گوندێ���ك دو‬ ‫ماله‌كوردیش���ی‌ تیابێت‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫لێیه‌و ده‌یانپارێزێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ره‌وش���ی‌ هێزه‌كان���ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش‪ ،‬وتی‌ "له‌دوای‌ روداوه‌كانی‌‬ ‫مانگی‌ شه‌ش���ی‌ موس���ڵه‌وه‌ تا ئێستا‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌م سنوره‌ نه‌ پاشه‌كشه‌ی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬نه‌ پێشڕه‌وی‌ كردوه‌"‪.‬‬

‫هۆزه‌ عه‌ره‌به‌كان‌و گروپه‌ چه‌كداره‌كان‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ حه‌س���ه‌ن‬ ‫بارام‪ ،‬تا ئێستا هیچ هۆزێكی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ پێشڕه‌وی‌‌و‬ ‫سوننه‌ له‌س���نوری‌ خورماتو به‌ئاشكرا‬ ‫پاشه‌كشه‌ی‌ نه‌كردوه‌‬ ‫م���اوه‌ی‌ چه‌ن���د رۆژێكه‌ ب���ه‌رده‌وام پش���تیوانی‌ خۆی‌ ب���ۆ چه‌كداره‌كانی‌‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌كدارانی‌ داعشه‌وه‌ په‌الماری‌ داعش ده‌رنه‌بڕیوه‌و كه‌تیبه‌ی‌ چه‌كداری‌‬

‫"داعش له‌دیاله‌پشتیوانیی‌ جه‌ماوه‌ری ‌ی نییه‌‌و كۆتای ‌ی دێت"‬ ‫ئا‪ :‬بارام‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ پێشوی‌ عێراق‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت تا ئێستا گروپی‌ داعش‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ پێگه‌ی‌ خۆی‌ له‌دیاله‌قایم‬ ‫بكات‪ ،‬بڕواشی‌ وایه‌ له‌گه‌ڵ دروستبونی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ نوێی‌ عێراق‌و به‌هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫نێوان پێشمه‌رگه‌و سوپای‌ عێراق‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ناوچه‌ی‌ خانه‌قین‬ ‫له‌چه‌كدارانی‌ داعش پاك ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ ئاس���ایش‌و به‌رگری‌‬ ‫له‌خول���ی‌ پێش���وی‌ پارله‌مان���ی‌ عێراق‬ ‫حه‌سه‌ن جیهاد‪ ،‬له‌م دیمانه‌یه‌دا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێن���ه‌ ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌ په‌الماردان���ی‌‬ ‫ناوچه‌ كوردییه‌كان له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌به‌ش���داری‌ ك���ورد‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ نوێی‌ عێراق���دا هه‌بێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا رایده‌گه‌یه‌نێ���ت داع���ش‬ ‫له‌سنوری‌ دیاله‌پش���تیوانی‌ جه‌ماوه‌ری‌‬ ‫نیه‌و ناوچه‌یه‌كی‌ كه‌می‌ به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌پێشڕه‌ویدایه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو كه‌ له‌خولی‌ پێشودا له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ دیاله‌و له‌سه‌ر پشكی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان ئه‌ندامی‌ پارله‌مان‬ ‫ی په‌الماردانی‌ جه‌له‌وال له‌الیه‌ن‬ ‫بوه‌‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش���ه‌وه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ داعش له‌سنوری‌ دیاله‌نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ش���وێنێكی‌ ئه‌وتۆ كۆنترۆڵ بكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌یه‌وێت جه‌له‌وال كۆنترۆڵ بكات‌و جێ‌‬ ‫پێی‌ خۆی‌ قایم بكات‪ .‬به‌وته‌ی‌ ناوبراو‪،‬‬ ‫له‌س���نوری‌ جه‌له‌وال هیچ بیره‌ نه‌وتێك‬ ‫نی���ه‌و ناوچه‌كه‌ش ل���ه‌ڕوی‌ ئابورییه‌وه‌‬

‫گرنگیه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌ نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم داعش‬ ‫ی له‌سنوری‌ دیاله‌ببێته‌ خاوه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پێگه‌یه‌ك هه‌وڵ���ی‌ كۆنترۆڵكردنی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌و ناوچانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌ژێر‬ ‫كۆنترۆڵ���ی‌ داعش���ن‪ ،‬جیه���اد ده‌ڵێت‬ ‫"ناحیه‌ی‌ عوزێمی���ان كۆنترۆڵكردوه‌ كه‌‬ ‫جێگه‌یه‌ك���ی‌ گرنگه‌و ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر‬ ‫رێگ���ه‌ی‌ كه‌ركوك – به‌غ���دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ناحیه‌ی‌ سه‌عدییه‌شیان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌عدییه‌ ئه‌گه‌ر جه‌له‌والی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌بێ���ت به‌ته‌نه���ا ناحێیه‌كه‌و حه‌س���ر‬ ‫ده‌بێت‌و سودێكی‌ ئه‌وتۆی‌ نابێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و ناوچانه‌ش���ی‌ له‌ژێر‬ ‫كۆنترۆڵ���ی‌ پێش���مه‌رگه‌دان‪ ،‬ده‌ڵێ���ت‬ ‫"به‌شێكی‌ جه‌له‌وال‌و قه‌ره‌ته‌په‌ تا نزیكی‌‬ ‫نه‌فتخان���ه‌‪ ،‬جه‌ب���اره‌و ت���ا خورماتوی‌‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌یه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "له‌دوای‌‬ ‫روداوه‌كانی‌ مانگی‌ شه‌ش���ی‌ موسڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ تاڕاده‌ی���ه‌ك له‌قه‌ره‌ته‌په‌و‬ ‫ی جه‌ل���ه‌وال تا نزیكی‌‬ ‫نه‌هره‌ین‌و زۆربه‌ ‌‬ ‫بازگه‌ی‌ كۆباش���ی‌ پێش���ڕه‌وی‌ كردوه‌و‬ ‫تائێستا پاشه‌كشه‌ی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌س���نوری‌ جه‌له‌وال‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌نێوان هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش هه‌یه‌‪ ،‬تائێستاش دو‬ ‫گه‌ڕه‌كی‌ ئه‌و ناحێیه‌ له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫داعش���دایه‌‪ .‬هۆكاری‌ كۆنترۆڵ نه‌كردنی‌‬ ‫ئ���ه‌و دو گه‌ڕه‌ك���ه‌ش به‌بۆچونی‌ جیهاد‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ "دانیش���توانی‌ ئه‌و دو گه‌ڕه‌كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ داعشن‪ ،‬ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ش ده‌كه‌ونه‌‬ ‫كه‌ناری‌ شاره‌كه‌و پش���تی‌ سه‌عدییه‌‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ قواڵیی‌ چه‌كدارانی‌ داعش���ی‌ لێیه‌‌و‬

‫خانه‌قین هێزه‌كانی‌ س���ه‌ر ب���ه‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تانی‌ لێیه‌‪ ،‬ناوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌ل���ه‌والش زیاتر هێزه‌كان���ی‌ یه‌كێتی‬ ‫لێی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه‌ كێش���ه‌‬ ‫له‌نێوان ئه‌و هێزانه‌دا رویدابێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"تائێستا هیچ كێشه‌یه‌ك روینه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫له‌دوایی���ن هه‌ڵبژاردن���ی‌ پارله‌مان���ی‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ ده‌نگ���ی‌ كوردان���ی‌ دیاله‌ی‌‬ ‫هێنا‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌ش���دا كه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫خۆی‌ به‌خاوه‌نی‌ ئه‌و س���نوره‌ ده‌زانێت‬ ‫بۆیه‌ داكۆك���ی‌ لێده‌كات‪ ،‬جیهاد ده‌ڵێت‬ ‫"مه‌س���ه‌له‌خۆ به‌خاوه‌ن زانی���ن نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێشمه‌رگه‌ هێزێكی‌ تێكه‌اڵوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ره‌خنه‌ی‌ له‌وه‌گرت كه‌‬ ‫هه‌ندێك هۆزی‌ عه‌ره‌بی‌ ناوچه‌ی‌ شه‌نگال‌و‬ ‫مه‌خمور پشتیوانیان له‌هێزه‌كانی‌ داعش‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌وته‌ی‌ جیهاد تائێس���تا‬ ‫هیچ هۆزێك له‌س���نوری‌ دیاله‌به‌فه‌رمی‌‬ ‫پش���تیوانی‌ له‌داعش نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێ���ك ه���ۆز گروپ���ی‌ چه‌كداری���ان‬ ‫پێكهێن���اوه‌و به‌ره‌ن���گاری‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫عێراق بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا چه‌ند‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‌ كۆنترۆڵ نه‌كردنی‌ رۆژێكه‌ چه‌كداران���ی‌ داعش له‌مه‌خمورو‬ ‫ش���ه‌نگال بۆردوم���ان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دابه‌ش���بونی‌ هێزه‌كانی‌ به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ جیهاد تائێس���تا‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ش‪ ،‬حه‌س���ه‌ن جیه���اد جگه‌له‌فڕۆك���ه‌ جه‌نگیه‌كانی‌ س���وپای‌‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌ هێزه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ عێ���راق‪ ،‬هی���چ فڕۆیه‌ك���ی‌ ئه‌مریك���ی‌‬ ‫له‌و ناوچه‌ی���ه‌ دابه‌ش���بون‪ ،‬به‌جۆرێك له‌س���نوری‌ دیاله‌بۆردومانی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫بازگه‌ی‌ كۆباش���ی‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێوانی‌ داعشی‌ نه‌كردوه‌‪ .‬له‌باره‌ی‌ هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫ی نێوان هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌و سوپای‌‬ ‫جه‌ل���ه‌وال و س���ه‌عدییه‌ به‌ئاراس���ته‌ ‌‬

‫هێرشه‌كانی‌ داعش‬ ‫كاتێك زیاتر به‌ره‌و‬ ‫ناوچه‌ كوردستانیه‌كان‬ ‫هات‪ ،‬كه‌ هێز‌ه‬ ‫كوردییه‌كان بڕیاریاندا‬ ‫به‌شداری‌ پرۆسه‌ ‌ی‬ ‫سیاسی‌ عێراق بكه‌ن‌و‬ ‫پۆست ‌ی سه‌رۆك كۆمارو‬ ‫جێگر ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫پارله‌مانیان وه‌رگرت‬

‫عێ���راق له‌ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬جیه���اد ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌ندێ���ك هه‌ماهه‌نگ���ی‌‌و په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوان پێشمه‌رگه‌و سوپا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هێرش���ه‌كانی‌ داع���ش كاتێ���ك زیاتر‬ ‫به‌ره‌و ناوچه‌ كوردستانیه‌كان هات‪ ،‬كه‌‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان بڕیاریاندا به‌ش���داری‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ عێراق بك ‌هن‌و پۆستی‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆم���ارو جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌مانی���ان وه‌رگرت‪ ،‬ب���ه‌اڵم جیهاد‬ ‫به‌دوری‌ ده‌زانێ���ت په‌الماره‌كانی‌ داعش‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌به‌شداری‌ كورده‌وه‌ هه‌بێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و گروپه‌ تیرۆریس���تانیه‌ هیچ‬ ‫حیسابێك بۆ ئه‌و شتانه‌ ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پارله‌مان���ی‌ ن���وێ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كاربو‪ ،‬س���ه‌رۆك كۆم���ار‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬له‌ئێس���تادا ته‌نها ناونانی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران‌و پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫نوێ���ی‌ عێراق م���اوه‌‪ .‬به‌ب���ڕوای‌ جیهاد‬ ‫ئه‌گه‌ر نوری‌ مالیكی‌ نه‌بێته‌وه‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ عێراق خاوتر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌و ئ���ه‌و توندییه‌‌و ملمالنێیانه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا نامێن���ێ‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتو "كه‌س���ێكی‌ خاوه‌ن به‌رنامه‌ ببێته‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و هه‌ندێ���ك داخوازی‌‬ ‫ده‌ستوری‌ س���وننه‌كان جێبه‌جێ‌ بكات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا س���وننه‌كان له‌حكوم���ه‌ت نزیك‬ ‫ده‌خات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌نزیكبون���ه‌وه‌ی‌ كوردو‬ ‫س���وننه‌ له‌حكوم��� ‌هت‌و به‌پش���تیوانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌توانن داعش زیاتر حه‌س���ر‬ ‫بك���ه‌ن"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت "پێموایه‌‬ ‫ئه‌و فش���اره‌ی‌ ئێستا له‌س���ه‌ر داعشه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ كشانه‌وه‌یان‌و ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌وه‌ ده‌ستی‌ پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫حه‌نان‌و ڤیان‬ ‫دو خانمه‌ پارله‌مانتارن‪ ،‬یه‌كه‌میان كه‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ پارله‌مان هه‌یه‌ قس���ه‌ نه‌كات‌و‬ ‫تایه‌فه‌ك���ه‌ی‌ به‌س���ته‌ملێكراو نه‌خاته‌ڕو‪،‬‬ ‫دوه‌می���ان به‌خوێندن���ه‌وه‌ی‌ به‌یاننامه‌یه‌ك‬ ‫له‌چه‌ند خوله‌كێكدا هاوس���ۆزی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‌و گه‌النی‌ عێراقی‌ به‌الی‌ خۆیدا‬ ‫راكێشا‪.‬‬ ‫د‪ .‬حه‌نان س���ه‌عید محه‌م���ه‌د فه‌تالوی‌‬ ‫(‪ )46‬س���اڵ‪ ،‬كه‌ ماوه‌ی‌ دو خوله‌ئه‌ندامی‌‬ ‫پارله‌مانه‌و له‌دوای‌ ساڵی‌ (‪ )2003‬ده‌ستی‌‬ ‫ب���ه‌كاری‌ سیاس���ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫ژن���ه‌ پارله‌مانتارانه‌ی‌ زۆرترین ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كان���ی‌ راگه‌یاندن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌لێدوان‌و‬ ‫دیمانه‌كانیش���دا به‌زۆری‌ داكۆكی‌ له‌لیستی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون‌و سه‌رۆكه‌كه‌ی‌‌و پێكهاته‌ی‌‬ ‫ش���یعه‌ ده‌كات‌و وه‌ك���و تایه‌فه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫سته‌ملێكراو ناوی‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ پارله‌مانتار ڤیان ده‌خیل سه‌عید‬ ‫قاس���مه‌ كه‌ ته‌مه‌نی‌ (‪ )43‬ساڵه‌و ماوه‌ی‌‬ ‫دو خوله‌ئه‌ندام���ی‌ پارله‌مانه‌و نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫پێكهاته‌ی‌ ئێزدی‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫به‌خوێندنه‌وه‌ی‌ به‌یاننامه‌یه‌ك له‌ناو هۆڵی‌‬ ‫پارله‌ماندا له‌باره‌ی‌ ئه‌و روداو نه‌هامه‌تیانه‌ی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئێزدییه‌كاندا هاتوه‌‪ ،‬س���ه‌رنجی‌‬ ‫پارله‌مان‌و كه‌ناڵه‌كان���ی‌ راگه‌یاندن‌و گه‌لی‌‬ ‫عێراق‌و هه‌مو دنیای‌ به‌الی‌ خۆیدا راكێشا‪،‬‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و به‌یاننامه‌ی���ه‌ چه‌ند‬ ‫خوله‌كێكی‌ خایاند‪ ،‬به‌اڵم كاریگه‌رییه‌كه‌ی‌‬ ‫تایه‌ف���ه‌و نه‌ته‌وه‌و م���ه‌زه‌ب‌و پێكهاته‌كانی‌‬ ‫عێراقی‌ تێپه‌ڕان���دو هه‌مویانی‌ له‌ده‌ربڕینی‌‬ ‫پش���تیوانی‌‌و هاوس���ۆزی‌ ب���ۆ ئێزدییه‌كان‬ ‫كۆك���رده‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان له‌یه‌كدی‌ دابڕیون‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ چاودێرانی‌ سیاسی‌‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ راده‌ی‌ كاریگه‌ری‌ ئ���ه‌و وتاره‌‬ ‫راس���تگۆیی‌ خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‌‌و ده‌رچونیه‌تی‌‬ ‫له‌دڵێكی‌ بریندارو پڕ له‌خوێنی‌ كه‌سوكارو‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‌و ده‌نگده‌ران���ی‌ كه‌ گه‌یاندیان‬ ‫به‌پارله‌م���ان‪ .‬ئه‌م وتاره‌ ب���ۆ موزایه‌ده‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌ نه‌ب���و‪ ،‬له‌ج���ۆری‌ ئ���ه‌و وته‌و‬ ‫موزایه‌دانه‌ی‌ ك���ه‌ پارله‌مانتاران به‌تایبه‌تی‌‬ ‫خانمێكی‌ ش���یعه‌ی‌ وه‌كو حه‌نان فه‌تالوی‌‬ ‫ده‌یكه‌ن‪ ،‬ك���ه‌ خۆی‌ به‌یه‌كه‌م ئااڵ هه‌ڵگری‌‬ ‫به‌رگری‌ له‌تایه‌فه‌ی‌ س���ته‌ملێكراوی‌ شیعه‌‬ ‫ده‌زانێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش گه‌یاندی‌ به‌پارله‌مان‪،‬‬ ‫چونكه‌ توانی‌ یاری‌ به‌هه‌س���ت‌و س���ۆزی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ س���اده‌ بكات‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ نازو نیعمه‌ته‌كانی‌ پارله‌مان‪.‬‬ ‫نوس���ه‌رێكی‌ عێراقی‌ له‌وتارێكدا شه‌ش‬ ‫جی���اوازی‌ له‌نێوان وته‌كانی‌ حه‌نان‌و ڤیاندا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر به‌راوردێك له‌نێوان‬ ‫ئه‌م دو خانمه‌دا بكه‌ین بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬حه‌نان بانگه‌شه‌ی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین پێكهاته‌ی‌ عێراق ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ڤیان نوێنه‌رایه‌تی‌ كه‌مینه‌یه‌كی‌ په‌راوێزخراو‬ ‫له‌باكوری‌ عێراق ده‌كات‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬حه‌ن���ان چه‌ندی���ن كاژێ���ری‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ له‌دیمانه‌ی‌ كه‌ناله‌ئاس���مانیه‌كاندا‬ ‫به‌س���ه‌ربردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم توانیویه‌تی‌ ته‌نها‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر خه‌ڵكه‌ شیعه‌ ساده‌كه‌‬ ‫دابنێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ڤی���ان به‌چه‌ند خوله‌كێك‬ ‫هه‌ستی‌ هه‌مو عێراقیه‌كانی‌ بزواند‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬حه‌نان هێرشده‌كاته‌ سه‌ر هه‌مو‬ ‫نه‌یارو ركابه‌ره‌ سیاس���یه‌كانی‌ له‌ش���یعه‌و‬ ‫سوننه‌و كورد‪ ،‬به‌اڵم ڤیان ته‌نها هێرشیكرده‌‬ ‫سه‌ر داعش‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌زانستی‌ سیاسیه‌تدا‬ ‫پێ���ی‌ ده‌وترێ���ت جه‌ختكردن���ی‌ ملمالنێ‌‌و‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ پارچه‌ پارچه‌كردنه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬حه‌نان ته‌نه���ا بوه‌ته‌ مایه‌ی‌‬ ‫نه‌گبه‌ت���ی‌ بۆ ئه‌ندامانی‌ تایه‌فه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ڤیان هاوس���ۆزی‌‌و پش���تیوانی‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ تایه‌فه‌كه‌ی‌ به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪ :‬قس���ه‌كانی‌ حه‌نان له‌عه‌قڵه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌چن‌و قسه‌كانی‌ ڤیان له‌دڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌شه‌م‪ :‬ڤیان ده‌یه‌وێت كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌ی‌ خۆیان بمێنن���ه‌وه‌‪ ،‬حه‌نان‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت به‌رپرس���ه‌كانی‌ له‌پێگه‌كان���ی‌‬ ‫خۆیاندا بهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و نوس���ه‌ره‌‪ ،‬له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫وتاره‌كه‌ی���دا ده‌نوس���ێت‪ :‬ئه‌م ب���ه‌راورده‌‬ ‫ده‌ریده‌خ���ات زۆرین���ه‌ی‌ پارله‌مانت���اران‬ ‫هێن���ده‌ی‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌‌و داكۆك���ی‌‬ ‫له‌خۆی���ان‌و الی���ه‌ن‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‌و به‌رگری‌‬ ‫له‌نیش���تیمان‌و كه‌س���وكاره‌كانیان ناكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆیه‌ س���ااڵنێكه‌ شیعه‌و سوننه‌ ده‌كوژرێن‌و‬ ‫ده‌ی���ان پارله‌مانت���ارو وه‌زیری���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌یانتوانیوه‌ هاوس���ۆزی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ خۆیان ده‌سته‌به‌ر بكه‌ن‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫داعش بازاڕ ‌ی سلێمان ‌ی ‪ %50‬دابه‌زاندوه‌‬ ‫ی زه‌ویه‌ك له‌‪40‬هه‌زار دۆالره‌و ‌ه بۆ ‪23‬هه‌زار دۆالر دابه‌زیوه‌‬ ‫نرخ ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫به‌شێك له‌كاسبكاران ‌ی سلێمان ‌ی ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌هۆ ‌ی ئه‌و بارودۆخ ‌ه‬ ‫نوێیه‌ ‌ی له‌دوا ‌ی شه‌ڕ ‌ی (داعش)‬ ‫ه‌و‌ه دروستبوه‌كڕین‌و فرۆشتنیان بۆ‬ ‫‪ %50‬دابه‌زیوه‌‌وخاوه‌ن نوسینگه‌كانی‌‬ ‫كڕین‌وفرۆشتن ‌ی زه‌ویش باس له‌و‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫نرخ ‌ی زه‌و ‌ی به‌تایبه‌ت له‌دره‌وه‌ ‌ی شار‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی چاوه‌ڕوان نه‌كراو دابه‌زیوه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆك ‌ی یه‌كێت ‌ی هاورده‌‌و ناردنكارانیش‬ ‫ده‌ڵێت "جگ ‌ه له‌مه‌واد ‌ی خۆراكی‌بازاڕ‬ ‫له‌هه‌موبواره‌كاندا كزبوه‌"‪.‬‬ ‫ئامێره‌ كاره‌باییه‌كان فرۆشیان دابه‌زیوه‌‬ ‫فرۆش����یارانی‌ كااڵ كاره‌بایه‌كان‪،‬ئام����اژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ س����ااڵنی‌ رابردو له‌م كاته‌دا‬ ‫خۆیان ئاماده‌كردوه‌ بۆ هاورده‌كردنی‌ ئامێره‌‬ ‫كاره‌بایه‌ گه‌رمك����ه‌ره‌وه‌كان‌و هێنانی‌ ئامێری‌‬ ‫نوێ‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بێبازاڕی����ی‌ ئامێره‌كانی‌ تریان‬ ‫له‌ئێستادا وه‌هایكردوه‌ ئه‌مساڵ ئه‌وه‌ نه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت هه‌ندێكیان وه‌ك خۆی����ان ده‌ڵێن‬ ‫ئیش‌وكاریان هه‌ر راگرتوه‌‪ ،‬هێمن عه‌لی‌ قادر‬ ‫له‌كۆمپانیای‌ ئه‌كبه‌ر بۆ ئامێره‌ كاره‌باییه‌كان‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات ئه‌مساڵ به‌به‌راورد به‌ساڵی‌‬ ‫پێش����وكه‌مترین ئامێری‌ كاره‌بایی‌ فرۆشتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و نمونه‌ به‌ئامێری‌ سپلێت ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌‬ ‫سااڵنی‌ پێشو له‌مانگی‌ یانزه‌وه‌ هیچئامێرێكی‌‬ ‫س����پلێتیان نه‌م����اوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مس����اڵ زیاتر‬ ‫له‌نیوه‌یان ماوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ده‌ڵێت "ده‌توانین‬ ‫بڵێین بۆ هه‌مو ئامێره‌كان له‌ ‪ %50‬فرۆش����ی‌‬ ‫دابه‌زیوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ به‌پل����ه‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫دواكه‌وتن����ی‌ موچه‌‌و ئه‌م دۆخ����ه‌ نائارامه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ له‌عێراق‌و هه‌رێمدا دروس����تبوه‌"‪ .‬هێمن‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌خات����ه‌رووه‌ك بازرگانێكی‌ عێراقی‌‬ ‫متمانه‌یان له‌الی‌ ئه‌و شوێنانه‌ كه‌مبۆته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئامێری‌ لێوه‌ هاورده‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ ئامێره‌ كاره‌باییه‌كان جاران ته‌نها‬ ‫‪ %30‬پاره‌مان ده‌نارد‪ ،‬ئێستا ده‌بێت له‌سه‌دا‬ ‫سه‌دی‌ پاره‌كه‌ بنێرین ئینجا بۆمان دروست‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ متمانه‌یان‬ ‫به‌دۆخی‌ عێراق‌و بازرگانه‌كانی‌ الوازبوه‌"‪.‬ئه‌م‬ ‫بازرگانه‌ی‌ ئامێره‌ كاره‌باییه‌كان هێما به‌وه‌ش‬

‫ئه‌و خانوه‌ی‌ پێشتر‬ ‫له‌بازیان ‪ 200‬هه‌زار‬ ‫دینار كرێی‌ ده‌كرد‬ ‫ئێستا ‪ 450‬هه‌زار‬ ‫دینار ده‌كات‬ ‫بازاڕێکی شاری سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ قازانجی‌ خۆیان‬ ‫له‌س����ه‌ر ئامێره‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گش����ت ‌ی‬ ‫له‌‪ %10‬بۆ ‪ %5‬كه‌مكردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش����تا‬ ‫بازاڕیان هه‌ر الوازه‌ ئه‌و وتیش����ی‌ "زیادبونی‌‬ ‫گومرگ له‌سه‌ر ئامێره‌ كاره‌باییه‌كان له‌‪ %5‬بۆ‬ ‫‪ %20‬ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری‌ خۆی‌ هه‌بوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ بازاڕ"‪.‬‬

‫حسابی‌ مانگی‌ پێش����ویان بازاڕیان به‌رێژه‌ی‌‬ ‫‪ %50‬دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و رونیش����ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌سااڵنی‌ پێشو‬ ‫له‌مانگی‌ شه‌شه‌وه‌ ده‌چوه‌ توركیا بۆ كڕینی‌‬ ‫جلوبه‌رگ����ی‌ قوتابیان‌و خوێن����دكاران‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مساڵ تائێستا نه‌چوه‌و ئه‌و وتی‌ "به‌نمونه‌‬ ‫ساڵی‌ پێشو له‌مانگی‌ شه‌شدا چومه‌ توركیا‬ ‫پانتۆڵ‌و بلوز‌و قه‌مسه‌ڵه‌یه‌كی‌ زۆری‌ منداڵنم‬ ‫به‌ك����ردن دا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مس����اڵ ته‌نها هه‌ندێ‌‬ ‫پانتۆڵم دروس����تكردوه‌‪ ،‬هۆیه‌كه‌شی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫متمانه‌م به‌دۆخه‌كه‌ نییه‌‌و ده‌ش����زانم زۆرێك‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ هێنده‌ پاره‌یان به‌ده‌س����ته‌وه‌ نییه‌‬ ‫تا هه‌م����و جلوبه‌رگێ����ك ب����ۆ منداڵه‌كانیان‬ ‫نوێبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬

‫فرۆشی‌ جلوبه‌رگ بۆ‪ %50‬دابه‌زیوه‌‬ ‫فرۆش����یارانی‌ جلوبه‌رگیش هه‌مان گرفت ‌ی‬ ‫بێبازاڕییان هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك فرۆشیارێكیان باسی‌‬ ‫ده‌كات سااڵنی‌ پێشو له‌م كاته‌دا سه‌رگه‌رمی‌‬ ‫ئاماده‌كاری‌ بون بۆ هاورده‌كردنی‌ جلوبه‌رگی‌‬ ‫قوتابیان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مساڵ متمانه‌یان به‌دۆخه‌كه‌‬ ‫زۆر نیی����ه‌‌و بۆی����ه‌ كه‌متری����ن ئاماده‌كاریان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئاراس فه‌نیزواڵ خاوه‌نی‌ پۆش����اكی‌ نرخ ‌ی زه‌و ‌ی به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی چاوه‌ڕواننه‌كراو‬ ‫دابه‌زیوه‌‬ ‫مازیار له‌بازاڕی‌ ره‌ش����ه‌مۆڵی‌ س����لێمانی‌ كه‌‬ ‫نائارام ‌ی دۆخ ‌ی عێراق‌و هه‌رێم به‌تایبه‌ت‬ ‫كاری‌ فرۆش����تنی‌ پۆش����اك ده‌كات به‌(كۆ)‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات به‌پێی‌ دوا ‌ی چڕبونه‌وه‌ ‌ی شه‌ڕه‌كان ‌ی داعش‪ ،‬له‌چه‌ند‬

‫ناوچه‌یه‌كی‌ هه‌رێم‪ ،‬كڕین‌و فرۆشتنی‌ زه‌وی‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ په‌كیكه‌وتوه‌ هه‌ر ئه‌وه‌ش بۆت ‌ه‬ ‫هۆی‌ داشكاندنی‌ نرخ به‌تایبه‌ت له‌سنوری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ شاری‌ س����لێمانی‌‪ ،‬خالید كه‌ریم‬ ‫خاوه‌نی‌ نوسینگه‌ی‌ راس����تگۆ له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫بازیانی‌ خۆرئاوای‌ س����لێمانی‌‪،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات نرخی‌ زه‌ویه‌ك����ی‌ ‪200‬مه‌تری‌ له‌ناو‬ ‫بازی����ان ك����ه‌ هه‌م����و خزمه‌تگوزایه‌كی‌ بۆ‬ ‫چوه‌ له‌‪40‬ه����ه‌زار دۆالره‌وه‌ (‪4‬ده‌فته‌ر) بۆ‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ ‪23‬ه����ه‌زار دۆالر (‪ 230‬وه‌ره‌قه‌)‬ ‫دابه‌زی����وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها نرخ����ی‌ زه‌ویه‌كانی‌‬ ‫(كڵش����ه‌كه‌ران) له‌‪17‬ه����ه‌زار دۆالره‌وه‌‬ ‫(‪170‬وه‌رقه‌) بۆ ‪5‬هه‌زار دۆالر (‪50‬وه‌ره‌قه‌)‬ ‫دابه‌زیوه‌‪.‬خالی����د هێما به‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ نرخی‌ زه‌وی‌ نرخی‌ خانوی‌‬ ‫ك����رێ‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕواننه‌ك����راو‬ ‫به‌رزبۆته‌وه‌و ئ����ه‌و ده‌ڵێت "الیه‌كی‌ بازیان‬ ‫بۆت����ه‌ ع����اره‌ب‌و ئ����اواره‌ی‌ س����وری‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خانوه‌ی‌ پێش����تر ‪200‬ه����ه‌زار دینار كرێی‌‬

‫ده‌كرد‪ ،‬ئێس����تا‪450‬هه‌زار دینار ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌ناو ش����اری‌ س����لێمانی‌ نرخی‌ زه‌وی‌ به‌و‬ ‫راده‌یه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ش����ار نه‌شكاوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كڕین‌و فرۆشتن زۆر الوازبوه‌‪،‬ئاوات عه‌بدواڵ‬ ‫له‌نوسینگه‌ی‌ ئاوات له‌گه‌ڕه‌كی‌ كوردساتی‌‬ ‫س����لێمانی‌ له‌و روه‌وه‌ ب����اس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ له‌ناو ش����اردا به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ نرخ‬ ‫نه‌شكاوه‌‪ ،‬به‌اڵم بازاڕی‌ كڕین‌و فرۆش زۆر‬ ‫كزبوه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ ئه‌ویش جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ به‌ه����ۆی‌ هاتنی‌ ئاواره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر نرخی‌ كرێی‌ خانو به‌رزبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌خۆراك هاورده‌كردن زۆر‬ ‫كه‌میكردوه‌‬ ‫فرۆشی‌ به‌شێك له‌خۆراكه‌كانیش به‌پێی‌‬ ‫وته‌ی‌ بازرگانێكی‌ ئه‌و بواره‌‪ ،‬زیادینه‌كردوه‌‬ ‫به‌ڵكو وه‌ك ئه‌و باس����ی‌ ده‌كات له‌هه‌ندێ‌‬ ‫جۆردا به‌به‌راورد به‌ساڵی‌ پێشو كه‌میشی‌‬ ‫كردوه‌‪،‬جوتیار حه‌س���ه‌ن كه‌الری‌ كه‌‬

‫بازرگانی‌ ب���واری‌ برنجه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ فرۆش���یان له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌به‌راورد به‌س���اڵی‌ پێش���وبه‌رێژه‌ی‌‬ ‫‪ %50‬كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ وته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌ هاورده‌‌وناردنكارانی‌‬ ‫كوردس���تان ش���ێخ مس���ته‌فا شێخ‬ ‫عه‌بدولره‌حمان به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫هاورده‌كردن���ی‌ خ���ۆراك به‌رێ���ژه‌ی‌‬ ‫‪ %15‬زیادیك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئ���اواره‌ زۆره‌ی‌ روی‌ له‌هه‌رێم‬ ‫كردوه‌‪،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌و رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫هاورده‌كردن جگه‌ له‌خۆراك هه‌موی‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ زیاتر ل���ه‌‪ %30‬كه‌میكردوه‌‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "مه‌وادی‌ خ���ۆراك نه‌بێت‬ ‫هه‌مو هاورده‌كردنێك به‌رێژه‌ی‌ زیاتر‬ ‫‪ %30‬كه‌میك���ردوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‌‬ ‫دواكه‌وتن���ی‌ موچ���ه‌‌و ئ���ه‌م دۆخه‌‬ ‫نائارامی���ه‌ ك���ه‌ له‌هه‌ن���دێ‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمدا دروستبوه‌"‪.‬‬

‫"ئاڵۆزبونی‌ دۆخی‌ هه‌رێم كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر هاتنی‌ كۆمپانیاكان دروستكردوه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری‌ گشتی‌ تۆماری‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ كوردستان‪ ،‬دڵزار‬ ‫ئیسماعیل له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ناجێگیریی‌ بارودۆخی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و ئاڵۆزبونی‌ بارودۆخه‌كه‌‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر هاتنی‌ كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كان دروستكردوه‌ "وه‌كو جاران‬ ‫نه‌ماوه‌"‪ .‬ئه‌و ده‌شڵێت"زۆربه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایانه‌ی‌ له‌هه‌رێم كار ده‌كه‌ن‬ ‫توركین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ژماره‌ی‌ ئه‌و كۆمپانیایانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس����تا له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان كار‬ ‫ده‌كه‌ن چه‌نده‌؟‬ ‫دڵ����زار ئیس����ماعیل‪ :‬ژم����اره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایانه‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫كار ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬بریتین ل����ه‌‪ 18‬هه‌زارو‬ ‫‪ 782‬كۆمپانیا‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كانیش ‪2‬هه‌زار ‪ 946‬كۆمپانیایه‌‬ ‫كه‌ هه‌تا ئێستا تۆماركرابێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫كۆی‌ گش����تی‌ بۆته‌ ‪21‬ه����ه‌زار‌و ‪733‬‬ ‫كۆمپانیاو شه‌ش مانگی‌ ئه‌مساڵ‌ ژماره‌ی‌‬ ‫كۆمپانیایه‌كان كه‌میكردوه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫بارودۆخه‌ ئه‌منیه‌ی‌ كوردس����تان‪،‬به‌اڵم‬ ‫به‌به‌راورد به‌ناوچه‌كانی‌ عێراق هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان زۆر باشتره‌‪ ،‬به‌رێژه‌یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراو كه‌میكردوه‌‪،‬هه‌ربۆیه‌ له‌دوای‌‬ ‫دروستبونی‌ ئه‌و باردۆخه‌ تۆماركردنی‌‬ ‫كۆمپانی����اكان زۆر كه‌میك����ردوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ زۆر دڵنیانین له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا دڵنیانی����ن‬ ‫له‌ئاسایشی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬به‌اڵم‬ ‫پێش����بینی‌ ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر ئه‌و ره‌وشه‌‬ ‫ئارامبێت����ه‌وه‌‌و هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫مه‌ترس����ی‌ له‌س����ه‌ر نه‌مێنێ����ت‪ ،‬ئه‌وا‬

‫‪ 21‬هه‌زار‌و ‪733‬‬ ‫كۆمپانیا له‌هه‌رێمدا‬ ‫هه‌ن‪ 2 ،‬هه‌زارو‬ ‫‪946‬یان بیانین‪،‬‬ ‫‪ 116‬کۆمپانیاشیان‬ ‫ئه‌مه‌ریکین‬ ‫له‌هه‌رێمدا نزیكه‌ی‌ ‪400‬كۆمپانیای‌ نه‌وتی‌ هه‌ن‌و هیچیشیان كاریان رانه‌گرتوه‬ ‫زۆرترین كۆمپانیا ناوی‌ خۆیان تۆمار‬ ‫ده‌كه‌ن ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ئ����ه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌ ئێس����تا‬ ‫له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان ئیش ده‌كه‌ن‬ ‫زیاتر توركین یان ئێرانی؟‬ ‫دڵزار ئیسماعیل‪ :‬زۆربه‌ی‌ كۆمپانیا‬ ‫بیانی����ه‌كان توركی����ن وات����ا‪%45‬ی‌‬ ‫كۆمپانیاكان توركین هه‌روه‌ها ‪%11‬ی‌‬ ‫كۆمپانی����ای‌ ئێرانی����ن ئه‌وانه‌ی‌ تریش‬ ‫زیاتر لوبنانی‌‌و ئیماراتین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئه‌گ����ه‌ر به‌راوردێك بكه‌ی‌‬ ‫زیات����ر ئ����ه‌و كۆمپانیایان����ه‌ ده‌كه‌ونه‌‬ ‫كوێی‌ كوردستان‌و زیاتر له‌كوێ ئیش‬

‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫دڵزار ئیس����ماعیل‪ :‬زیات����ر كۆمپانیا‬ ‫توركیه‌كان له‌هه‌ولێ����ر‌و دهۆكن‪،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ ئاس����انكاریمان بۆ ك����ردون بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌وان لقی‌ خۆی����ان بكه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كانی‌ تری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ب����ۆ نمونه‌ ئه‌و كۆمپانی����ا توركیانه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌ولێر ئیش ده‌كه‌ن به‌هه‌مانش����ێوه‌‬ ‫ئۆفیسیشیان له‌سلێمانی‌‌و ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫به‌كۆمپانی����ا‬ ‫هه‌یه‌‪،‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫ئێرانیه‌كانیش زیاتر ئه‌وان له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫ناوچ����ه‌ی‌ گه‌رمیان����ن‌و ئه‌وانی����ش‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌ ئۆفیس����یان هه‌ی����ه‌‬

‫له‌هه‌ولێر‌و دهۆك‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئاڵۆزبون����ی‌ بارودۆخ���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستای‌ هه‌رێمی‌ كوردستان تا چه‌ند‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئیش‌و به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌ هه‌بوه‌؟‬ ‫دڵ����زار ئیس����ماعیل‪ :‬به‌دڵنیای����ه‌وه‌‬ ‫ب����اری‌ ئه‌من����ی‌ كاریگ����ه‌ری‌ هه‌ب����وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر كۆمپانی����اكان به‌تایبه‌ت����ی‌‬ ‫له‌روی‌ ئابوریه‌وه‌ ش����وێنه‌واری‌ پێوه‌‬ ‫دیاره‌‪،‬ب����ه‌اڵم له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا به‌و‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ كاریگ����ه‌ری‌ نه‌ب����وه‌ وه‌كو‬ ‫چۆن ئ����ه‌و بارودۆخه‌ ئاڵۆزه‌ ئه‌منیه‌ی‌‬ ‫له‌عێراق هه‌یه‌ له‌ئێستاكاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬

‫كۆمپانیاكانی‌ ئه‌واندا هه‌بوه‌‪،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌رێمی‌ كوردستان ته‌نیا ئه‌و مانگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتایی‌ كه‌ زیاتر ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ له‌هه‌رێم‬ ‫نزیكبوی����ه‌وه‌ كاریگ����ه‌ری‌ زۆری‌ هه‌بو‬ ‫ئه‌گینا مانگه‌كانی‌ رابردو كێش����ه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كاریگه‌ریه‌كه‌شی‌‬ ‫به‌و ش����ێوه‌ی‌ ئێستا نه‌بوه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئابڵوق����ه‌ی‌ ئابوری����ش هه‌بو‪،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫كۆمپانیاكان هه‌ر به‌رده‌وامبون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ن����د قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫بێموچه‌ی����ی‌ كاریگ����ه‌ری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫كۆمپانیاكان دروستكردوه‌؟‬ ‫دڵ����زار ئیس����ماعیل‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬

‫قه‌یران����ی‌ دارایش كاریگ����ه‌ری‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بو‪،‬ب����ه‌اڵم به‌وجۆره‌ نه‌بو وه‌كو ئه‌و‬ ‫مانگه‌ی‌ كۆتایی‌ كه‌ ئێمه‌ توش����ی‌ ئه‌و‬ ‫ناجێگیریه‌ ئه‌منیه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بوینه‌وه‌ ئه‌وه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌بو كه‌خه‌ڵكی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن ده‌یزانی‌ كه‌هه‌رێم داهاتێكی‌‬ ‫باش����ی‌ هه‌یه‌ له‌نه‌وت‌و ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫س����تراتیژیه‌ی‌ هه‌یه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‌ واڵتانی‌‬ ‫كه‌نداو‪،‬وات����ا به‌ه����ۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫(سومعه‌ی‌) هه‌رێم نه‌ده‌شكێنرا‪،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌و بارودۆخ����ه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬س����ه‌باره‌ت به‌كۆمپانی����ا‬ ‫ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان تاچه‌ن����د كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وان هه‌بو؟‬ ‫دڵ����زار ئیس����ماعیل‪ :‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌كۆمپانی����ا ئه‌مه‌ریكیه‌كان ئێمه‌ ‪116‬‬ ‫كۆمپانی����ای‌ ئه‌مه‌ریكیمان هه‌یه‌‪،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌وری‌ خۆی����ان هه‌ب����وه‌‌و زۆربه‌ی����ان‬ ‫ئی����ش‌و كاری‌ خۆیان ده‌كه‌ن له‌وانه‌یه‌‬ ‫ژماره‌یان كه‌مبێت‪ ،‬به‌اڵم قورس����اییان‬ ‫له‌ب����ازاڕ به‌هێزه‌ هه‌روه‌ه����ا ئاڵۆزبونی‌‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌ش كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ریان‬ ‫نه‌بوه‌‌و ئه‌وان هه‌ر به‌رده‌وامن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬كۆمپانیا نه‌وتیه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ئیش‌و كاری‌ ئه‌وان له‌دوای‌‬ ‫دروس����تبونی‌ ئه‌و بارودۆخه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫دڵ����زار ئیس����ماعیل‪:‬ئێمه‌ له‌هه‌رێم‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪400‬كۆمپانیای‌ نه‌وتیمان هه‌یه‌‬ ‫هی����چ كۆمپانیایه‌كی‌ نه‌وتی‌ نیه‌ ئیش‌و‬ ‫كاری‌ راوه‌س����تابێت‪ ،‬یان دایبخات یان‬ ‫بڕواته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌مویان‬ ‫به‌به‌رده‌وامی‌ ئیش����ی‌ خۆیان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئ����ه‌و كۆمپانیایانه‌ ‪%60‬ی‌‬ ‫له‌ش����اری‌ هه‌ولێرن‌و ‪%30‬ی‌ له‌ش����اری‌‬ ‫سلێمانی‌ هه‌روه‌ها ‪%10‬ی‌ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫تری‌ هه‌رێمی‌ كوردستانن‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫کوردستان‪ ..‬په‌ناگه‌ی ملیۆنێک ئاواره‌‬

‫‪9‬‬

‫ی واڵتان نزیكه‌ی‌‪ 600‬ملیۆن دۆالره‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچیان پێنه‌گه‌یشتوه‌‬ ‫هاوكار ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫زیاتر له‌ملیۆنێك ئاواره‌‌و كۆچبه‌ر‬ ‫رویان له‌هه‌رێم كردوه‌‪ ،‬گروپێكیش‬ ‫داوای‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئاوارانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌كه‌مپێكدا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆچ‌و كۆچبه‌رانی‌‬ ‫هه‌رێم شاكر یاسینرایده‌گه‌یه‌نێ‌ بۆ ئه‌مساڵ‬ ‫هیچ بودجه‌یه‌كیان نه‌ماوه‌ بۆ ئاواره‌كانی‌‬ ‫خه‌رج بكه‌ن‪،‬ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق ‪500‬ملیار دینار‌و واڵتانی‌ تریش‬ ‫نزیكه‌ی‌‪600‬ملیۆن دۆالریان بۆ ئاواره‌كان‬ ‫ته‌رخانكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ یه‌كێك له‌و‬ ‫پارانه‌ به‌ده‌ست ئاواره‌كان نه‌گه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ی‌ ئاواره‌كان له‌زیادبوندایه‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ ئ���اواره‌‌و كۆچبه‌رانله‌هه‌رێم���دا‬ ‫له‌دوای‌ س���اڵی‌ ‪ 2003‬به‌لێش���او زیادیكردوه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ بۆ ئه‌و نائارامیه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌به‌شێك له‌پارێزگاكانی‌ عێراقدا دروستبوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت دوای‌گرتنی‌ ش���اری‌ موسڵ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌كداران���ی‌ داعش���ه‌وه‌ ل���ه‌‪10‬ی‌ حوزیرانی‌‬ ‫ئه‌مساڵه‌وه‌‪،‬به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ تائێستا زیاد له‌‬ ‫‪600‬هه‌زار كه‌س رویان له‌هه‌رێم كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌پێی‌ ئاماری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌ كۆچ‌و‬ ‫كۆچبه‌ران���ی‌ هه‌رێم‪.‬زۆربونی‌ ئاواره‌‌و كۆچبه‌ر‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ هه‌ر نائارامی‌ عێراق نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫تێكچون���ی‌ بارودۆخی‌ ئارام���ی‌ واڵتێكی‌ وه‌ك‬ ‫سوریاراس���ته‌وخۆ كاریگه‌ری‌ به‌رچاوی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌سه‌ر زیادبونی‌ ژماره‌ی‌ ئاواره‌كان له‌هه‌رێمدا‬ ‫كه‌ هه‌ر به‌پێی‌ ئامارێك���ی‌ كۆچ‌وكۆچبه‌رانی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ئێس���تادا ‪217‬هه‌زار ئاواره‌ی‌ سوری‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا نیشته‌جێن‪.‬‬ ‫"با هاتنیان به‌یاسایی‌ بكرێت‌و له‌كه‌مپێكدا‬ ‫كۆبكرێنه‌وه‌"‬ ‫س���ه‌ره‌تا هه‌فته‌ی‌ رابردو گروپێك به‌ناوی‌‬ ‫(گروپی‌ ناسنامه‌ی‌ كوردستان) له‌پاركی‌ ئازادی‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ دروستبونی‌ خۆیان راگه‌یاند‬ ‫كاری‌ یه‌كه‌می‌ گروپه‌كه‌ش وه‌ك وته‌بێژه‌كه‌یان‬ ‫مامۆس���تا كارزان محه‌مه‌د ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‬ ‫داواكردن���ی‌ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و ئاوارانه‌یه‌‬ ‫رو له‌هه‌رێ���م ده‌ك���ه‌ن له‌كه‌مپێك���دا‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ ئه‌و له‌ئێستادا زیاتر له‌ملیۆنێك‬ ‫ئ���اواره‌‌و كۆچبه‌ر له‌هه‌رێم���دا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫داواكاره‌ هه‌مو ئه‌وانه‌ له‌كه‌مپێكدا كۆبكرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ره‌تیش���یده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌م داواكاریه‌یان‬ ‫له‌ره‌گه‌زپه‌رستیه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی‌ گرتبێت‌و وتی‌‬ ‫"ه���ه‌زاران به‌نگالدشی‌‌وپاكس���تانی‌‌و نیپاڵی‌‌و‬ ‫هن���دی‌ له‌هه‌رێمدا هه‌ن كه‌س رۆژێك نه‌یوتوه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ مه‌ترسین بۆ س���ه‌ر ئه‌منی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫كورد‪ ،‬به‌اڵم هاتنی‌ به‌لێشاوی‌ ئاواره‌ی‌ عاره‌ب‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ له‌كه‌مپێكدا كۆبكرێنه‌وه‌ به‌راستی‌‬ ‫مه‌ترس���ین‪ ،‬گرنت���ی‌ چییه‌ ك���ه‌ له‌پانزه‌ بۆ ‬ ‫بیست س���اڵی‌ داهاتو ئه‌وانه‌ لێره‌ نامێننه‌وه‌‌و‬ ‫ن���ه‌وه‌ ناخه‌نه‌وه‌ نابنه‌ زۆرین���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬

‫‪%70‬ی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ی‌‬ ‫واڵتانی‌ دنیا بۆ‬ ‫ئاواره‌كانیان‬ ‫دابینكردوه‌ بۆكاری‌‬ ‫لۆجستی‌ ده‌ڕوات‬

‫وێنه‌ی چه‌ند ئاواره‌یه‌ک له‌قه‌ره‌ته‌په‌ فۆتۆ‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ئێس���تاوه‌ ئه‌وه‌مان له‌به‌رچاوبێت‪ ،‬باشه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌و ئاواران���ه‌ رو له‌‪14‬پارێزگاكه‌ی‌ تر عێراق‬ ‫ناكه‌ن ته‌نها بۆ هه‌رێم دێن"‪ .‬ناوبراو دواش���ی‌‬ ‫له‌هاواڵتیان كرد كه‌ به‌هیچ جۆرێك سوكایه‌تی‌‬ ‫به‌هی���چ نه‌ته‌وه‌ ره‌گه‌زی‌ ت���ر نه‌كه‌ن"دواكاری‌‬ ‫ئێمه‌ ته‌نها ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌كه‌مپێكدا كۆبكرێنه‌وه‌‬ ‫كاره‌كانیان به‌یاسایی‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫رێگه‌ بۆ ره‌گه‌زپه‌ستی‌ خۆش ده‌كات‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئه‌و نوس���ه‌ر‌و رۆژنامه‌نوس‬ ‫ئومێ���د عوس���مان له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دای���ه‌ هاتنی‌ ئ���ه‌و ئاوارانه‌ به‌یاس���ایی‌‬ ‫بكرێت‌و له‌كه‌مپێكدا ژیانیان رێكبخرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێشیوایه‌ دروستبونی‌ ئه‌و كه‌مپینانه‌ رێگه‌ بۆ‬ ‫ره‌گه‌زپه‌رستی‌ خۆش ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ده‌بێت‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وه‌ ب���اش بزانینكه‌ ره‌نگه‌ خه‌ڵكانێك‬ ‫هه‌بنئه‌م هه‌النه‌ بقۆزنه‌وه‌ بۆ س���وكایه‌تیكردن‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌‌و ره‌گه‌زێكی‌ ت���ر‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ش دوره‌‬ ‫له‌ره‌وش���تی‌ ئێمه‌ی‌ كورد‪ ،‬بۆیه‌ من ده‌ڵێم ه‬ ‫ه‌موعه‌ره‌بێكتیرۆریستنیه‌‌وهه‌موكوردێكیشفری‬ ‫شته‌نیه‌"‪.‬‬ ‫یوئێن كه‌مپیان بۆ دروست ناكات‬ ‫دروس���تكردنی‌ كه‌م���پ ب���ۆ ئ���اواره‌كان‪،‬‬

‫به‌تایبه‌ت بۆ ئه‌وانه‌ی‌ ل���ه‌دوای‌ ‪10‬حوزه‌یرانی‌‬ ‫ئه‌مساڵه‌وه‌ رویان له‌هه‌رێم كردوه‌‪ ،‬خواستێك ‌ی‬ ‫به‌رده‌وامی‌ زۆرێ���ك له‌هاواڵتیانه‌‪،‬به‌رێوه‌به‌ری‌‬ ‫كۆچ‌وكۆچبه‌رانی‌ س���لێمانی‌ عوسمان مسته‌فا‬ ‫ئیبراهی���م ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ئه‌وان‬ ‫هه‌ر له‌وكاته‌وه‌‌و له‌س���ه‌ر فه‌رمانی‌ پارێزگاری‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬كاریان بۆ دروستكردنی‌ دو كه‌مپ‬ ‫له‌ناوچه‌كانی‌ چه‌مچه‌ماڵ‌و س���نوری‌ گه‌رمیان‬ ‫ك���ردوه‌و ش���وێنه‌كه‌یان دیاریك���ردون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدار كه‌ (یوئێنه‌) ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫بودجه‌ی‌ ئ���ه‌وان كه‌مپه‌كان دروس���تبكرێت‪،‬‬ ‫"ئه‌وانیش كه‌مته‌رخه‌مییان نواندوه‌وتا ئێستا‬ ‫به‌پی���ر كاره‌ك���ه‌وه‌ نه‌هاتون"‪ ،‬ئه‌و وتیش���ی‌‬ ‫"حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم بودجه‌ی‌ پێویس���تی‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌و كارانه‌ نه‌ماوه‌‌و ده‌بێت یوئێن به‌و كارانه‌‬ ‫هه‌ڵبستێت به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ئه‌وانیش زۆر خاون‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌"‪.‬سه‌باره‌ت به‌ئاماری‌ ئه‌و ئاواره‌‌و‬ ‫كۆچبه‌رانه‌ش كه‌ رویان له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫كردوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆچ‌و كۆچبه‌رانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خسته‌رو كه‌ تائێستا زیاد له‌ ‪11‬هه‌زار‬ ‫خێزان رویان له‌سنوره‌كه‌یان كردوه‌ كه‌ به‌زیاد‬ ‫له‌ ‪50‬هه‌زار كه‌س ده‌خه‌مڵێنرێن‪ ،‬ئه‌و وتیشی‌‬ ‫"هه‌مو ئه‌وانه‌ی‌ رویان له‌سنوره‌كه‌مان كردوه‌‪،‬‬ ‫ژم���اره‌ی‌ مۆبایلیان لێوه‌رگی���راوه‌ تا له‌كاتی‌‬

‫پێویس���تدا بتوانین په‌یوه‌ندیان پێوه‌ بكه‌ین‌و‬ ‫كۆیانبكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫چه‌ند ئامارێك له‌سه‌ر (ئاواره‌‪ ،‬كۆچبه‌ر‪،‬‬ ‫په‌نابه‌ر) له‌هه‌رێمدا‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ كۆچ‌وكۆچه‌ران���ی‌‬ ‫هه‌رێمله‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ‪ ،‬ش���اكر یاس���ین‬ ‫چه‌ند ئامارێكی‌ ورد له‌باره‌ی‌ ژماره‌ی‌ ئاواره‌‌و‬ ‫كۆچب���ه‌ران له‌هه‌رێم���دا بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كرا‬ ‫ده‌كات‪:‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ ده‌خات���ه‌رو كه‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫‪2003‬ت���ا‪ ،2009‬نزیكه‌ی‌‪42‬ه���ه‌زار خێزان كه‌‬ ‫‪200‬هه‌زار كه‌سی ده‌خه‌مڵێنرێن رویان له‌هه‌رێم‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ ئه‌ویش له‌س���اڵی‌ ‪2013‬دا‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪17‬هه‌زار كه‌س���ی‌ تر له‌ناوه‌راس���ت‌و‬ ‫خ���واری‌ عێراق رویان له‌هه‌رێم كردوه‌و له‌‪10‬ی‌‬ ‫حوزه‌یرانی‌ ئه‌مساڵیش���ه‌وه‌ به‌پێی‌ ئامارێكی‌‬ ‫نافه‌رم���ی‌ ‪ 327‬هه‌زار ك���ه‌س رویان له‌هه‌رێم‬ ‫كردوه‌ ك���ه‌ زۆترینیان بۆ پارێ���زگای‌ دهۆك‬ ‫چون ك���ه‌ ژماره‌یان ‪216‬ه���ه‌زار كه‌س بون‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وی���ش هه‌ولێر دێت كه‌‪86‬هه‌زار كه‌س‬ ‫چونه‌ته‌ ئه‌و پارێزگایه‌‪ ،‬پارێزگای‌ سلێمانیش‬ ‫به‌پله‌ی‌ س���ێیه‌م دێت كه‌‪20‬هه‌زار كه‌س روی‌‬ ‫تێك���ردوه‌‌و له‌ناوچ���ه‌ جیاجیاكان���ی‌ تریش‬

‫یوئێن دروس���تبێت‪ ،‬به‌اڵم تائێستا به‌غدا به‌و‬ ‫نزیكه‌ی‌‪5‬هه‌زار كه‌سی‌ تر نیشته‌جێبون‪.‬‬ ‫دوا ئاماری���ش ل���ه‌‪3‬ی‌ ئاب���ی‌ ئه‌مس���اڵ پێشنیاره‌ رازی‌ نییه‌‌و به‌وهۆیه‌شه‌وه‌ تائێستا‬ ‫له‌م چه‌ن���د رۆژه‌دا ه���ه‌ر به‌پێ��� ‌ی ئامارێكی‌ پاره‌كه‌ خه‌رج نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫نافه‌رمی‌ نزیكه‌ی‌ ‪300‬هه‌زار كه‌س���ی‌ تر رویان‬ ‫یارمه‌تی‌ واڵتانی‌ بیانی‌ چییه‌؟‬ ‫له‌ناوچه‌ جیاجیاكانی‌ هه‌رێم كردوه‌‪ ،‬جگه‌له‌و‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كان���ی‌ به‌رێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئامارانه‌‪،‬له‌ئێستادا ‪217‬هه‌زار ئاواره‌ی‌ سوری‌‌و‬ ‫‪12‬هه‌زار په‌نابه‌ری‌ كوردستانی‌ باكور‌و ‪4‬هه‌زار گش���تی‌ كۆچ‌وكۆچه‌رانی‌ هه‌رێم‪ ،‬شاكر یاسین‬ ‫په‌نابه‌ری‌ رۆژهه‌اڵت له‌هه‌رێمدا نیش���ته‌جێن‪ ،‬كۆمه‌كی‌ واڵتان بۆ ئه‌و ئاوارانه‌ی‌ له‌هه‌رێمدان‬ ‫به‌مجۆره‌ كۆی‌ گش���تی‌ ئه‌و ئاواره‌‌و كۆچبه‌ر‌و به‌مج���ۆره‌ ب���وه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ س���عودیه‌ بڕی‌‬ ‫په‌نابه‌رانه‌ ژماره‌یان له‌یه‌ك ملیۆن كه‌س زیاتر ‪500‬ملی���ۆن دۆالری‌ دیاریك���ردوه‌‌و هه‌ر یه‌ك‬ ‫له‌سویس���را ‪ 10‬ملیۆن دۆالر‌و یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ 20‬ملی���ۆن دۆالر‌و ئه‌مه‌ریكا نزیكه‌ی‌ ‪50‬ملیۆن‬ ‫دۆالر‌وحكومه‌تی‌ به‌ریتانیاش ‪7‬ملیۆن دۆالریان‬ ‫هه‌رێم پاره‌ی‌ بۆ ئاواره‌كان نه‌ماوه‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ كۆچ‌و كۆچه‌رانی‌ هه‌رێم ب���ۆ ئ���اواره‌كان دیاریكردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو كه‌ ئه‌وان وه‌ك حكومه‌تی‌ جێگه‌ی‌ نیگه‌رانیه‌ وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت به‌شێكی‌‬ ‫هه‌رێم له‌مساڵدا هیچ بودجه‌یه‌كیان به‌ده‌سته‌وه‌ زۆری‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌ كه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ %70‬ده‌بێت‬ ‫نه‌م���اوه‌ ب���ۆ ئ���ه‌و ئاوارانه‌ی‌ خ���ه‌رج بكه‌ن بۆكاری‌ لۆجیستی‌ وه‌ك ستاف‌و سه‌فه‌ر‌و كۆڕ‌و‬ ‫"پێش���تر هه‌مو بودجه‌كه‌مان بۆ ئه‌و ئاوارانه‌ سیمنار ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئێمه‌ وه‌ك هه‌رێم‬ ‫خه‌رجك���رد كه‌ رویان له‌هه‌رێ���م كردبو"‪ .‬ئه‌و پێش���نیارمانكردوه‌ ئه‌و پاره‌یه‌ بدرێته‌ ئێمه‌‌و‬ ‫باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ حكومه‌ت ‌ی عێراقی‌ بڕی‌ راس���ته‌وخۆ یوئێن چاودێری���ی‌ خه‌رجكردنی‌‬ ‫‪500‬ملیار دیناری‌ بۆ ئاواره‌كان ته‌رخانكردوه‌‪ ،‬بكات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌پێناوی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆرترین‬ ‫به‌اڵم تائێس���تا ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ نه‌ناردوه‌ "ئێمه‌ كه‌س س���ودمه‌ند بێ���ت له‌و پاره‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وتومانه‌ ب���ۆ خه‌رجكردنی‌ ئه‌و پاره‌یه‌ ده‌بێت تائێستا ئه‌وه‌ ماوه‌ته‌وه‌و نه‌گه‌یشتوینه‌ته‌ هیچ‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ هاوب���ه‌ش له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‌و ئه‌نجامێك"‪.‬‬

‫ئایا چه‌مچه‌ماڵیه‌كان شه‌ڕانگێزن؟‬ ‫ی چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬پۆلیس‌و هاواڵتیان یه‌كتر تۆمه‌تبارده‌كه‌ن‬ ‫له‌سه‌ر ره‌وشی‌ ئه‌منی ‌‬ ‫ ئا‪ :‬محه‌مه‌د عه‌بدولستار‬ ‫"له‌هه‌مو ناوچه‌كانی‌ كوردستان كه‌سانی‌‬ ‫خراپ‌و چه‌كدار هه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫شایسته‌ی‌ ئه‌وه‌ نیه‌ پێی‌ بوترێت شارێكی‌‬ ‫شه‌ڕانگێزه‌"‪ .‬ئه‌مه‌ وته‌ی‌ هاواڵتیه‌كی‌‬ ‫دانیشتوی‌ چه‌مچه‌ماڵه‌ له‌باره‌ی‌ ناوبانگی‌‬ ‫شاره‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵیش ده‌ڵێت "له‌ناشرینكردنی‌‬ ‫ناوبانگی‌ چه‌مچه‌ماڵدا‪ ،‬ده‌زگاكانی‌‬ ‫راگه‌یاندن رۆڵێكی‌ خراپیان گێڕاوه‌"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌شێك له‌هاواڵتیانی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كاتێ���ك س���ه‌ردانی‌ ش���اره‌كانی‌ دیكه‌ ‌ی‬ ‫كوردس���تان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هاواڵتی���ان تانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان لێ���ده‌ده‌ن كه‌ ش���اره‌كه‌یان پڕ‬ ‫له‌چه‌كدارو شه‌ڕو ش���ۆڕه‌‌و له‌بازگه‌كانیش‬ ‫داوای‌ ناس���نامه‌یان لێده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هاواڵتیانی‌ چه‌مچه‌ماڵ���ی‌ نیگه‌رانكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ پۆلیسی‌ ش���اره‌كه‌ش ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن "به‌ب���ه‌راورد به‌ناوچه‌كان���ی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬رێ���ژه‌ی‌ تاوانكردن‬ ‫له‌چه‌مچه‌ماڵ كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫فه‌ره‌یدون عه‌لی‌ هاواڵتیه‌كی‌ دانیشتوی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ���ه‌‌و به‌شایس���ته‌ی‌ نازانێ���ت‬ ‫به‌ش���اره‌كه‌ی‌ بوترێت شاری‌ ئاژاوه‌چیان‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌شده‌كات له‌چه‌مچه‌ماڵدا كه‌سانی‌‬ ‫خ���راپ‌و ئاژاوه‌گێڕ هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم "ئه‌و جۆره‌‬

‫كه‌سانه‌ ته‌نها له‌چه‌مچه‌ماڵ نین‌و له‌هه‌مو‬ ‫شاره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردستان هه‌ن"‪ .‬ئه‌م‬ ‫هاواڵتی���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م بۆچون���ه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌ڕوات‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌گ���ه‌ر چه‌مچه‌م���اڵ‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌سی‌ خراپ‌و كه‌سی‌ چه‌ك‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ تیایه‌ نازناوێكی‌ وای‌ لێبنرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌بێت ئه‌و نازناوه‌ له‌هه‌مو شاره‌كانی‌‬ ‫كوردستان بنرێت‪ ،‬چونكه‌ له‌چه‌مچه‌ماڵ‌و‬ ‫هه‌مو ناوچه‌كانی‌ تری‌ كوردستان كه‌سانی‌‬ ‫خ���راپ‌و چه‌كدار هه‌ن‪ ،‬له‌رابردو ئێس���تاو‬ ‫ئاینده‌دا هه‌ر هه‌بون‌و هه‌ر ده‌مێنن"‪.‬‬ ‫ق���ه‌زای‌ چه‌مچه‌م���اڵ ژم���اره‌ی‌‬ ‫دانیش���توانه‌كه‌ی‌ زیاتر له‌دو س���ه‌د هه‌زار‬ ‫كه‌س���ه‌‌و ده‌كه‌وێته‌ رۆژئ���اوای‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانیه‌وه‌‪ .‬به‌وته‌ی‌ هاواڵتیانی‌ قه‌زاكه‌و‬ ‫هێزه‌ ئه‌منیه‌كانی‌ چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬بارودۆخی‌‬ ‫چه‌مچه‌م���اڵ وه‌ك س���ه‌رجه‌م ناوچه‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌ ئارامه‌و هی���چ جیاوازیه‌كی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوچه‌كانی‌ دیكه‌دا نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵـۆ محه‌مه‌د هاواڵتیه‌كی‌ دانیش���توی‌‬ ‫شاری‌ چه‌مچه‌ماڵه‌‪ ،‬پێیوایه‌ هه‌ندێ كه‌سی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ چه‌مچه‌م���اڵ نازناوی‌ خراپ بۆ‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ به‌كارده‌هێنن‌و ده‌یانه‌وێت ناوی‌‬ ‫شاره‌كه‌ی‌ پێ ناشیرین بكه‌ن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ "له‌وانه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ جۆره‌ رق‌و كینه‌یه‌كیان به‌رامبه‌ر‬ ‫دانیش���توانی‌ چه‌مچه‌ماڵ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫من وه‌ك دانیشتویه‌كی‌ شاری‌ چه‌مچه‌ماڵ‬

‫هیچ جیاوازی���ه‌ك له‌بارودۆخ���ی‌ ئه‌منیی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‌و شاره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردستاندا‬ ‫نابینم"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و نازن���اوه‌ی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ���دا دابڕێن���راوه‌‪ ،‬هاواڵتی���ان‌و‬ ‫هێ���زه‌ ئه‌منی���ه‌كان بۆچون���ی‌ جیاوازیان‬ ‫هه‌ی���ه‌و هه‌ندێك له‌هاواڵتیان پێیانوایه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و نازن���اوه‌ به‌هیچ جۆرێك شایس���ته‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ نیه‌‪ ،‬هه‌ندێكی‌ تریش پێیانوایه‌‬ ‫ئ���ه‌و نازناوه‌ ته‌نه���ا بۆ ناش���یرینكردنی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ به‌كاردێت‪ ،‬هێزه‌ ئه‌منیه‌كانیش‬ ‫پێیانوایه‌ راگه‌یاندنه‌كان هۆكارن‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ پۆلیس���ی‌ چه‌مچه‌م���اڵ‬ ‫نه‌قیب ج���ه‌الل محه‌مه‌د ئه‌می���ن‪ ،‬ره‌خنه‌‬ ‫له‌ده‌زگاكان���ی‌ راگه‌یاندن ده‌گرێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ناش���یرینكردنی‌ ش���اری‌ چه‌مچه‌ماڵدا‬ ‫رۆڵێك���ی‌ خراپی���ان گێ���ڕاوه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫كێش���ه‌كانیان زی���اد له‌قه‌ب���اره‌ی‌ خۆیان‬ ‫گه‌وره‌كردوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "له‌ڕاستیدا‬ ‫كوشتن‌و ته‌قه‌كردن‌و چه‌ند حاڵه‌تێكی‌ تری‌‬ ‫نه‌خوازراو هه‌ن كه‌ به‌رده‌وام له‌شاره‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌ش روده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫گه‌وره‌ ناكرێن"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ دوایین ئام���اری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ ئه‌مساڵدا‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ (‪ )800‬كێش���ه‌ی‌ جۆراوج���ۆر‬ ‫رویانداوه‌‪ ،‬ل���ه‌و ژماره‌یه‌ش ته‌نها نزیكه‌ی‌‬ ‫په‌نجا حاڵه‌تی‌ چه‌كی‌ تێدا به‌كارهێنراوه‌‪.‬‬

‫به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ پۆلی���س رونیده‌كات���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر چه‌مچه‌م���اڵ به‌چه‌ند قه‌زایه‌كی‌ تر‬ ‫كه‌ ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ له‌چه‌مچه‌ماڵ زۆر‬ ‫كه‌مت���ره‌ به‌راوردبكرێ���ت‪ ،‬ده‌رده‌وكه‌وێت‬ ‫"رێژه‌ی‌ ت���اوان له‌چه‌مچه‌م���اڵ‪ ،‬له‌هه‌ندێ‬ ‫ناوچه‌ی‌ دیكه‌ی‌ كوردستان كه‌متره‌"‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ پۆلیس‪ ،‬به‌پشتبه‌س���تن‬ ‫به‌ئام���اری‌ روداوه‌ تۆمارك���راوه‌كان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت س���اڵ به‌س���اڵ رێ���ژه‌ی‌‬ ‫روداوه‌كان له‌ق���ه‌زای‌ چه‌مچه‌م���اڵ به‌ره‌و‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ ده‌چێ���ت‌و ده‌ڵێت "تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫شتێكی‌ ئاساییه‌ ئه‌گه‌ر تاوان روبدات"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی���ه‌وه‌ چاالكوانێكی‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫ره‌خنه‌ له‌داموده‌زگاكانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌گرێت‌و به‌هۆكارێكی‌ سه‌ره‌كی‌ ده‌زانێت‬ ‫ب���ۆ زیادبون���ی‌ روداوه‌كان‌و ئ���ه‌و نازناوو‬ ‫تۆمه‌تان���ه‌ی‌ ده‌درێنه‌ پ���اڵ چه‌مچه‌ماڵ‪.‬‬ ‫چونكه‌ پێیوایه‌ ئه‌وه‌ روی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌م���اڵ نیه‌ كه‌ ئێس���تا ده‌ركه‌وتوه‌و‬ ‫پێ���ی‌ ناس���راوه‌‌و ده‌ڵێت"چه‌مچه‌ماڵ هه‌ر‬ ‫له‌مێژه‌وه‌ خاوه‌نی‌ پاش���خانی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫خۆی‌ بوه‌و ش���اعیرو نوس���ه‌رو رۆژنامه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫چاالك���ی‌ مه‌ده‌نی‌ س���لێمان جه‌رجیس‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات چه‌ند هۆكارێك وایكردو‬ ‫نازناوو تۆمه‌ت بدرێت���ه‌ پاڵ چه‌مچه‌ماڵ‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ "الوازی‌ ده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی‌‬

‫حكوم���ه‌ت له‌س���نوره‌كه‌"‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"نه‌یانتوانیوه‌ دادپه‌روه‌رانه‌ هه‌ڵس���وكه‌وت‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رپێچیكاران‌و له‌یاسا ده‌رچوان‌و‬ ‫تاوانب���اران بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش هۆكارێكی‌‬ ‫به‌هێزبوه‌ بۆ زیادبونی‌ كێش���ه‌و ناكۆكی‌‌و‬ ‫ش���ه‌ڕو وه‌رگرتنی‌ ئه‌و نازن���اوه‌ به‌قه‌زای‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ"‪.‬‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردن‌و باش���تركردنی‌‬ ‫ناوبانگی‌ چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬وته‌بێژه‌كه‌ی‌ پۆلیس‪،‬‬ ‫داوا له‌رۆش���نبیرانی‌ چه‌مچه‌م���اڵ ده‌كات‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ ك���ۆڕو كۆبونه‌وه‌و‬ ‫سیمینارو چاوپێكه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵی‌ الدانی‌‬ ‫ئه‌و نازناوانه‌ بده‌ن كه‌ به‌سه‌ر چه‌مچه‌ماڵدا‬ ‫سه‌پێنراون‪.‬‬ ‫دوایی���ن ئاماری‌ روداوه‌كانی‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫له‌سنوری‌ قه‌زای‌ چه‌مچه‌ماڵ‪:‬‬ ‫شه‌ش حاڵه‌تی‌ كوشتن‬ ‫هه‌ژده‌ حاڵه‌تی‌ هه‌وڵدانی‌ كوشتن‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ خۆكوشتنی‌ پیاوان‬ ‫سێ‌ حاڵه‌تی‌ خۆسوتاندنی‌ ئافره‌تان‬ ‫(‪ )٣٨‬حاڵه‌تی‌ برینداربون به‌روداوه‌كانی‌‬ ‫هاتوچۆ‬ ‫(‪ )٤٦‬حاڵه‌تی‌ ته‌قه‌كردن‬ ‫(‪ )١٣٥‬حاڵه‌تی‌ دزیكردن‬ ‫(‪ )١٣‬حاڵه‌ت���ی‌ خ���راپ به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫مۆبایل‬ ‫(‪ )10‬حاڵه‌ت���ی‌ م���ردن به‌روداوه‌كانی‌‬ ‫هاتوچۆ‪.‬‬

‫پۆلیس ‌ی‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‪:‬‬ ‫له‌ڕاستیدا كوشتن‌و‬ ‫ته‌قه‌كردن‌و چه‌ند‬ ‫حاڵه‌تێك ‌ی تر ‌ی‬ ‫نه‌خوازراو هه‌ن‬ ‫ك ‌ه به‌رده‌وام ل ‌ه‬ ‫شاره‌كان ‌ی دیكه‌ش‬ ‫روده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌و شێوه‌ی ‌ه گه‌ور‌ه‬ ‫ناكرێن‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫ڕه‌نگه‌کان زمانی تابلۆیه‌‬

‫‪11‬‬

‫"گرنگ ئەوەیە تابلۆ چ گۆڕانکاریەک لەچاوی بینەر دروست دەکات"‬ ‫ئا‪ :‬ترێ شۆڕش‬ ‫له‌دونیای ئه‌مڕۆدا سه‌رجه‌م‬ ‫هونه‌ره‌کان په‌ره‌یانسه‌ندوه‌و تێکڕایان‬ ‫له‌هه‌وڵدان بۆ دۆزینه‌وه‌ی شێوه‌و‬ ‫زمانی نوێ‪ ،‬بۆ گوزارشتکردن له‌بیرو‬ ‫ئه‌ندێشه‌کانی خۆیان‌و دروستکردنی‬ ‫ستاتیکا‪.‬‬ ‫به‌هۆی جیهانگیریی‌و زۆریی سه‌رچاوه‌و‬ ‫ئاس����ان ده‌ستگه‌یش����تن به‌زۆرینه‌ی‬ ‫پنته‌کانی جیهان‪ ،‬هونه‌رمه‌ندو الوه‌کانی‬ ‫کوردستانیش له‌هه‌وڵدان بۆ ده‌رچون‬ ‫له‌قاڵب����ی کالس����یکیی‌و ده‌قگرت����وی‬ ‫پێش����وی خۆیان‌و مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ‬ ‫رێبازه‌ نوێیه‌کانی هونه‌ردا‪.‬‬ ‫گۆران محه‌مه‌د یه‌کێکه‌ له‌و هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫ش����ێوه‌کاره‌ الوان����ه‌ی له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫له‌خوێندن����ی ئه‌کادیمی����دا ئه‌زمون����ی‬ ‫هێڵکاریی هه‌بوه‌ که‌ تا ئێستاش گرنگیی‬ ‫هه‌یه‌ له‌الیه‌‪ ،‬دواتریش هه‌نگاوی ناوه‌‬ ‫به‌ره‌و قوتابخانه‌ مۆدێرنه‌کان "هه‌وڵ‌و‬ ‫گه‌ڕان‌و بەدواداچونی خۆم لەناوەوەو‬ ‫ده‌رەوەی پەیمانگا هاوکارێکی زۆرم بو‬ ‫بۆ ئاشنابون بەڕێبازو قوتابخانەکان‌و‬ ‫بینینی کارو ستایلی کارکردنی زۆرێک‬ ‫لەهونەرمەندانی دیاری دونیا"‪ .‬دواتریش‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ نزیکببێته‌وه‌ له‌ڕێچکه‌یه‌کی‬ ‫هونه‌ری مۆدێ����رن‌و نوێ بۆ کارکردن‌‪،‬‬ ‫که‌ ناوده‌برێت به‌قوتابخانه‌ی هونه‌ریی‬ ‫پۆپ‪ .‬له‌و ش����ێوازه‌دا پشتده‌به‌سترێت‬

‫به‌هێنانه‌ناوه‌وه‌ی چه‌ندین که‌ره‌سته‌ بۆ‬ ‫ناو تابلۆ‪ ،‬که‌ ڕه‌نگه‌ له‌دۆخی ئاساییدا‬ ‫وه‌ک که‌ره‌س����ته‌یه‌کی هونه‌ریی سه‌یر‬ ‫نه‌کرێن‪ ،‬بۆ نمونه‌ وه‌ک (شریتی قه‌وان‪،‬‬ ‫گراماف����ۆن‪ ،‬به‌رد‪ ،‬ف����ه‌رش)‪ .‬گۆران‬ ‫له‌ب����اره‌ی هونه‌ری پۆپ����ه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"هونەری پ����ۆپ ئەزمونێکی بوێرانەیە‬ ‫لەپاڵ کەرەس����تەدا‪ .‬واتا دۆزینەوەی‬ ‫پراکتیزەکردنی کۆالج‪-‬ه‌‪ .‬گەر سەیری‬ ‫کارەکانی هونەرمەندی پۆپ (ڕۆبرت‬ ‫ڕۆش����نبێرگ) بکەی����ن دەبینین توانی‬ ‫وێن����ەی فۆتۆگراف����ی‌و کەرەس����تەی‬ ‫ڕاستەقینەی وەک سەرین‪ ،‬هه‌ڵۆیەکی‬ ‫وشککراو‪ ،‬کورس����ی‌و ڕادیۆ‪ ..‬بهێنێتە‬ ‫ن����او کارە زەیتیەکانی����ەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫جەختکردنەوەیە لەسەر ئەوه‌ی شتی‬ ‫ئاس����ایی‌و بێبەها توانایەکی ستاتیکی‬ ‫بەرزی هه‌یه"‪.‬‬ ‫گ����ۆران که‌ له‌س����اڵی ‪ 2011‬به‌ش����ی‬ ‫نیگارکێش����انی په‌یمان����گای هونه‌ره‌‬ ‫جوانه‌کانی ته‌واوکردوه‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ک����ه‌ جگه‌له‌وه‌ی له‌کات����ی کارکردنی‬ ‫هونه‌ری����دا چێ����ژ وه‌رده‌گرێ����ت‪،‬‬ ‫ه����اوکات کاره‌ هونه‌رییه‌کان����ی ب����ۆ‬ ‫پیش����اندانی ئه‌ندێشه‌کانیش����یه‌تی‪،‬‬ ‫"تابل����ۆ دەرخ����ەری ب����اری دەرونی‬ ‫ش����ێوەکارەکەیه‌‪ ،‬ڕەنگ����ەکان زمانی‬ ‫تابلۆی����ە‪ .‬هونەری ش����ێوەکاری یان‬ ‫تابلۆ لەهه‌م����و هونەرەکانی تر زوترو‬ ‫وردت����ر‪ ،‬ڕوندەکرێت����ەوە‪ .‬ڕەنگەکان‬ ‫جگە لەبەخش����ینی هه‌ستی ستاتیکی‬

‫ناوەکی����ی‪ ،‬وەک پەیامبەرێکیش وایە‬ ‫پردی پەیوەندی نێوان تابلۆو بینەرە‪.‬‬ ‫لەهه‌مو ڕوەکان����ی ئارامیی‌و هێمنیی‌و‬ ‫هه‌ڵچونەکانیەوە‪ .‬هونه‌رمه‌ند لەڕێگای‬ ‫تابلۆکانیەوە خۆی بەهه‌مو جوانیی‌و‬ ‫ناش����رینیەکانەوە پیش����انده‌دات‪ ،‬بۆ‬ ‫منی����ش کارەکان هه‌ڵگری کۆمەڵێک‬ ‫فۆرم‌و بەخشیشی ساتی کارکردنن"‪.‬‬ ‫گۆران محه‌مه‌د‪ ،‬به‌ر له‌بینه‌ر بۆ چێژی‬ ‫خۆی کارده‌کات‪ .‬ئه‌و پێیوایه‌ " گرنگ‬ ‫ئەوە نیە تابلۆ چ پەیامێک دەگەیەنێت‬ ‫بەبینەر‪ ،‬بەڵکو گرنگتر ئەوەیە تابلۆ‬ ‫چ گۆڕانکاریەک لەچاوی بینەر دروست‬ ‫دەکات"‪ .‬هه‌روه‌ه����ا له‌ب����اره‌ی کاری‬ ‫هونه‌رمه‌ندی شێوه‌کارییه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫" هه‌وڵدان����ه‌ بۆ تێپەڕاندنی س����تایلە‬ ‫باوەکان����ی نیگارکێش����ان لەڕێگ����ەی‬ ‫گومانکردن‌و پرس����ین لەش����تەکان بۆ‬ ‫بین����ەر‪ ،‬بونی����ادی فۆڕمێ����ک لەپاڵ‬ ‫هێنانەناوەوه‌ی چەندین کەرەس����تەی‬ ‫ڕاستەقینە‪ .‬هه‌مو ئەمانە هه‌وڵدانە بۆ‬ ‫کاردانەوەو گرێدانەوەی بینەر لەگەڵ‬ ‫تابلۆ"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی پرۆژه‌کان����ی داهاتوی����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫گۆران ده‌ڵێت "پرۆژەی من کارکردن‌و‬ ‫ئاماژەدانه‌ بەخەتی کارکردنی پێشوم‬ ‫بەهێنان����ە ن����اوەوەی کەره‌س����تەی‬ ‫ڕاس����تەقینەو بەرجەستەی تر‪ ،‬لەوانە‬ ‫بەردی قەبارە گ����ەوره‌و بچوک لەپاڵ‬ ‫تابلۆی ژەنگ‪ ...‬کە زنجیرەیەک کاری‬ ‫زۆر لەخۆده‌گرێت"‪.‬‬

‫هه‌مو خه‌ونی وه‌ستان ‌ه له‌سه‌ر قاچه‌کانی خۆی‬

‫یه‌كه‌م وه‌زیری ئافره‌ت له‌عێراق كێ بو؟‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ئێستای حكومه‌تی عێراق‌و حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانیشدا كه‌مترین وه‌زیری‬ ‫ئافره‌ت بونی هه‌یه‌‪ ،‬هاوكات به‌ده‌ستور‬ ‫چه‌سپێندراو‌ه ك ‌ه ده‌بێت ‪ %25‬ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‌و په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان له‌ره‌گه‌زی ئافره‌ت بن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگ ‌ه ئه‌و‌ه پرسیار بێت چۆن‬ ‫له‌سه‌رده‌می كۆندا ئافره‌تێك بێ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ستور بۆی دیاری كردبێت ببێت ‌ه‬ ‫وه‌زیر‪.‬‬ ‫ئاوێن ‌ه له‌زار ‌ی هاوڕێیه‌كیه‌و‌ه ئاش���كرا ‌ی‬ ‫ده‌كات ك ‌ه یه‌كه‌م وه‌زیری ئافره‌ت له‌یه‌كه‌م‬ ‫حكومه‌تی كۆماریی عێراق له‌ساڵ ‌ی ‪1958‬‬ ‫ن���اوی دكتۆر‌ه نه‌زیه ‌ه دلێم���ی بووه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وكات عه‌بدولكه‌ریم قاس���م س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمار ‌ی تیرۆركراو به‌كوده‌تا ‌ی سه‌ربازی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی گرتووه‌ت ‌ه ده‌ست‪.‬‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان ف���ارس هاوڕێی دكتۆر‌ه‬ ‫نه‌زیهه‌ی یه‌كه‌مین وه‌زیری ئافره‌ت له‌عێراق‬ ‫له‌ب���اره‌ی ژیانی���ه‌و‌ه ده‌ڵێت "كه‌س���ێكی‬ ‫چاونه‌ترس و بوێر بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه له‌س���اڵی‬ ‫‪ 1958‬له‌یه‌كه‌می���ن حكومه‌ت��� ‌ی كۆمار ‌ی‬ ‫عێراق به‌سه‌رۆكایه‌تی عه‌بدولكه‌ریم قاسم‬ ‫كراوه‌ت ‌ه وه‌زیرو یه‌ك���ه‌م وه‌زیری ئافره‌ت‬ ‫بوو‌ه به‌درێژای���ی حكومه‌ت ‌ه یه‌ك له‌دوا ‌ی‬ ‫یه‌كه‌كانی عێراق ك ‌ه ئه‌وكات ته‌مه‌نی ‪33‬‬ ‫ساڵ بووه‌"‪.‬‬ ‫دلێمی له‌س���اڵی ‪ 1924‬له‌شاری رومادی‬ ‫له‌دایك ب���ووه‌‪ ،‬له‌عه‌ش���یره‌تی دلێمی و‬ ‫سونن ‌ه مه‌زهه‌ب و پزیشكی نه‌خۆشییه‌كانی‬ ‫ئافره‌ت بووه‌‪ ،‬له‌س���اڵی ‪ 1947‬چووه‌ت ‌ه‬ ‫ریزه‌كان��� ‌ی حزب���ی ش���یوعی عێراقه‌وه‌و‬ ‫یه‌كه‌مین سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ ‌ی ئافره‌تانی‬ ‫حزبی شیوعی عێراقیش بووه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هاوڕێیه‌ ‌ی یه‌ك���ه‌م وه‌زیری ئافره‌ت‬ ‫له‌عێ���راق ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه له‌س���اڵی‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی هاتۆت ‌ه پێشت‪.‬‬ ‫هه‌وڵبد‌ه ئه‌و به‌خت ‌ه ‌‬ ‫ی خ���ۆت به‌كاریبهێنیت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی بۆت نابێت‪.‬‬ ‫ئه‌گینا هیچ سود ‌‬

‫خاوه‌ن پێداویستییه‌کی تایبه‌تی‬ ‫نیشته‌جێی شاری هه‌ولێر دوای‬ ‫بێهیوابونی له‌چاکبونه‌وه‌و هه‌ستانه‌وه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر قاچه‌کانی‪ ،‬به‌پرۆگرامی‬ ‫فۆتۆشۆپ وێنه‌ی ده‌موچاوی خۆی‬ ‫ده‌خاته‌ سه‌ر له‌شی جه‌سته‌یه‌کی ساغ‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی "بزانم ئه‌گه‌ر جه‌سته‌م ساغ‬ ‫بوایه‌ چۆن ده‌بوم"!‬

‫عه‌بدولڕه‌حمان فارس‌و دكتۆره‌ نه‌زیهه ـ شه‌قاڵوه‌ ساڵی ‪1993‬‬ ‫‪ 1963‬كاتێ���ك كوده‌تا ده‌كرێت ‌ه س���ه‌ر‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ ‌ی قاس���م و هه‌مووی���ان‬ ‫له‌ناوده‌برێن و ده‌كوژرێ���ن‪ ،‬ئه‌م ئافره‌ت ‌ه‬ ‫له‌براگ ‌ی پایته‌خت ‌ی بولگاریا ده‌بێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫رزگار ‌ی بوو‌ه له‌كوش���تن‪ ،‬دواتر له‌شار ‌ی‬ ‫براگ به‌سه‌رپه‌رشتی ش���اعیر ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫عێراق جه‌واهی���ری لیژنه‌یه‌ك دروس���ت‬ ‫ده‌ك���ه‌ن به‌ن���او ‌ی لیژن���ه‌ ‌ی داكۆكیكردن‬

‫دوپشک‬ ‫ی‬ ‫دوپش���ك‪ :‬ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه پش���تگیر ‌‬ ‫ی‬ ‫خێزانه‌كه‌ت بك ‌ه له‌به‌ره‌وپێش���چون ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كانی‌‪ .‬خه‌ریك ‌ه ده‌گه‌یت ‌ه كۆتای ‌‬ ‫ناره‌حه‌تیه‌كانت‪.‬‬

‫له‌گه‌لی عێراق چونك ‌ه ئه‌وكات بۆ یه‌كه‌م‬ ‫ج���ار بوو‌ه به‌عس���ییه‌كان ده‌س���ه‌اڵتیان‬ ‫گرتووه‌ته‌ده‌ست‪.‬‬ ‫فارس باس له‌وه‌ش���ده‌كات ك ‌ه له‌س���اڵ‬ ‫‪ 1965‬گه‌ڕاوه‌ت���ه‌و‌ه بۆ ش���اری به‌غدا بۆ‬ ‫ئه‌نجامدان���ی كار ‌ی سیاس���ی به‌نهێنی و‬ ‫به‌رده‌وام بوو‌ه تاوه‌كوو كۆتایی ته‌مه‌ن ‌ی و‬ ‫ئێستا له‌ژیاندا نه‌ماوه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی دادت نادات‪،‬‬ ‫بۆ ئێستات ته‌نها به‌رگری ‌‬ ‫به‌ڵكو پێویست ‌ه راستیه‌كان ده‌ربخه‌یت‬ ‫بۆ چوارده‌ورو خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬

‫فۆتۆگرافه‌ری ن���اوداری ئه‌مه‌ریکیی‬ ‫بران���دۆن س���تانتۆن (‪Brandon‬‬ ‫‪ )Stanton‬له‌گه‌ش���تێکیدا بۆ هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان‌و ش���اری هه‌ولێر‪ ،‬چاوی‬ ‫به‌و هاواڵتیی���ه‌ خاوه‌ن پێدویس���تیی‬ ‫تایبه‌ته‌ ده‌که‌وێت‌و دو وێنه‌ی ده‌گرێت‌و‬ ‫له‌بلۆگ‌و په‌یج���ه‌ تایبه‌تییه‌که‌ی خۆی‬ ‫باڵویده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و هاواڵتی���ه‌ له‌س���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌ی‬ ‫تایبه‌ته‌و ناتوانێت له‌س���ه‌ر قاچه‌کانی‬ ‫خۆی ب���ڕوات‪ ،‬له‌گفتوگۆیه‌کی کورتتدا‬ ‫به‌فۆتۆگراف���ه‌ره‌ ئه‌مه‌ریکییه‌که‌ ده‌ڵێت‬ ‫خۆش���ترین س���اتی ئه‌و کاته‌ی���ه‌ که‌‬ ‫ده‌بینێت دایکی دڵی خۆش���ه‌‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫لێیده‌پرس���ێت چ کاتێ���ک دایک���ت‬ ‫به‌دڵخۆش���ییه‌کی زۆره‌وه‌ بینی���وه‌؟‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا هاواڵتییه‌ک���ه‌ی هه‌ولێ���ر‬ ‫ده‌ڵێ���ت "کاتێک منداڵب���وم‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫دکت���ۆری ئه‌ڵمان���ی پێیانوتی���ن ک���ه‌‬ ‫ده‌توانم له‌ئیتاڵیا نه‌شته‌رگه‌ریی بکه‌م‌و‬ ‫چاکببم���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و کاته‌ دایکم زۆر دڵی‬ ‫خۆش بو‪ ،‬ده‌س���تیکرد به‌گریان‪ .‬به‌اڵم‬ ‫من هه‌رگیز پ���اره‌ی ئه‌وه‌م نه‌بو بڕۆم‌و‬ ‫ئه‌و نه‌شته‌رگه‌رییه‌ ئه‌نجامبده‌م"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌و فۆتۆگراف���ه‌ره‌‬ ‫وێنه‌یه‌کی دیکه‌ی خاوه‌ن پێداویستییه‌‬ ‫تایبه‌ته‌که‌ی داناوه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی له‌هیچ‬ ‫کام له‌وێنه‌کان���دا ئام���اژه‌ به‌ناوی ئه‌و‬

‫گیسک‬ ‫ی خۆت پشتگوێخس���توه‌و‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ بایه‌خێك به‌خۆت ناده‌یت له‌رو ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و ئارایشته‌وه‌‪.‬‬

‫که‌س���ه‌ بکات‪ ،‬وێنه‌که‌ش مۆبایله‌که‌ی‬ ‫پیش���انده‌دات‌و له‌ڕونکردنه‌وه‌که‌ی���دا‬ ‫له‌س���ه‌ر زمانی هاواڵتییه‌که‌وه‌ نوسراوه‌‬ ‫" ده‌موچاوی خۆم خس���توه‌ته‌ س���ه‌ر‬ ‫جه‌سته‌یه‌کی ته‌ندروست به‌فۆتۆشۆپ‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی بزانم چ���ۆن ده‌بوم ئه‌گه‌ر‬ ‫جه‌سته‌م ساغبوایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و فۆتۆگرافه‌ره‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن���ی په‌یجێکی به‌ناوبانگه‌ له‌تۆڕی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی���ی فه‌یس���بوک به‌ن���اوی‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫له‌كه‌سانێك دوربكه‌و‌ه ك ‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫ی خۆشه‌ویستیت بشێوێنن‌و‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كه‌س���انه‌ش ده‌بین ‌‬ ‫زۆر به‌رون ‌‬ ‫هیچ هه‌ڵوێستت نیه‌‪.‬‬

‫(‪ )Humans of New York‬خاوه‌ن���ی‬ ‫نزیکه‌ی ‪ 9‬ملیۆن هه‌واداره‌‪ .‬پێشتر ته‌نها‬ ‫وێن���ه‌ی هاواڵتیانی ش���اری نیویۆرکی‬ ‫باڵوده‌کرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر په‌ره‌یسه‌ندو‬ ‫پێش چه‌ند مانگێک گه‌ش���تێکی واڵتی‬ ‫ئێرانی کردو چه‌ندین وێنه‌ی هاواڵتیانی‬ ‫ئه‌و واڵته‌ی باڵوکرده‌وه‌و له‌ئێستاش���دا‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردس���تانه‌و رۆژانه‌ وێنه‌ی‬ ‫ن���وێ‌و زانیاری���ی‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاواره‌کانی جه‌نگ‪ ،‬باڵوده‌کاته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫مه‌رجه‌كان قورس���ن ك ‌ه سه‌پاندوتن‬ ‫به‌س���ه‌ر خێزانه‌كه‌تدا‪ ،‬ئ���ه‌و توندی ‌ه‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی���ت نی��� ‌ه له‌به‌رئ���ه‌و‌ه‬ ‫به‌خۆدا بچۆوه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫دانیشتوانی حاجیئاوا سه‌ره‌ده‌گرن بۆ یارمه‌تیدانی ئاواره‌کان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌دوای گرژبونه‌وه‌ی ئاڵۆزییه‌کانی‬ ‫سه‌رسنوره‌کانی کوردستان‌و‬ ‫ی‬ ‫پێکدادانی قورس له‌نێوان هێز ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و چه‌کدارانی داعش‪،‬‬ ‫دانیشتوانی ئه‌و ناوچانه‌ی‬ ‫بونه‌ت ‌ه مه‌یدانی جه‌نگ‪ ،‬پۆل‬ ‫پۆل ڕوده‌که‌نه‌ ناوچ ‌ه ئارامه‌کانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و ناوچان����ه‌ی ژماره‌یه‌کی‬ ‫زۆر ئاوار‌ه ڕویتێکردوه‌‪ ،‬شارۆچکه‌ی‬ ‫حاجیئاوایه‌‪ .‬زۆرین����ه‌ی ئاواره‌کان‬ ‫له‌ئێ����واره‌ی رۆژی پێنجش����ه‌ممه‌و‌ه‬ ‫ڕویان له‌و ناچه‌یه‌کردوه‌و ژماره‌یان‬ ‫نزیک����ه‌ی ‪ 3500‬که‌س����ه‌‪ .‬زۆرینه‌ی‬ ‫ئه‌وان���� ‌ه له‌ق����ه‌زای مه‌خم����وره‌و‌ه‬ ‫هاتون‌و له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵکی باکوری‬ ‫کوردس����تانن‌و له‌که‌مپی مه‌خموردا‬ ‫بون‪ ،‬وه‌ک ده‌وتریت ئه‌وان "دو جار‬ ‫ئاواره‌بون"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی محه‌مه‌د زاهیر‪ ،‬دانیشتوانی‬ ‫ئه‌و شارۆچکه‌یه‌‪ ،‬ئاواره‌کان له‌گه‌ڵ‬ ‫پۆلێ����ک له‌گه‌ریالکان����ی په‌که‌که‌دا‬ ‫هات����ون‌و له‌دوای نیش����ته‌جێبونیان‬ ‫له‌مزگه‌وته‌کان����ی حاجیئ����اوادا‪،‬‬ ‫گه‌ریالکان گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ ناوچه‌کانی‬ ‫خۆیان بۆ به‌رگرییک����ردن‪" ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫زانین����ی هاتن����ی ئ����ه‌و ئاواران ‌ه بۆ‬ ‫ی حیزبیی‌و‬ ‫حاجیئاوا‪ ،‬له‌الیه‌ن الیه‌ن ‌‬ ‫حکومیی‌و هاواڵتیانی شارۆچکه‌که‌و‌ه‬ ‫که‌مپینێ����ک رێکخرا بۆ یارمه‌تیدان‌و‬ ‫به‌ده‌مه‌وه‌چونی ئه‌و ئاوارانه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی ئه‌و هاواڵتی����ه‌ی ناحیه‌ی‬ ‫حاجیئ����اوا‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه به‌گش����تیی‬ ‫ب����اری ئاب����وری دانیش����توانی ئه‌و‬

‫چه‌ند دیمه‌نێکی ئاواره‌کان ل ‌ه شارۆچکه‌ی حاجیاوا‬ ‫ش����ارۆچکه‌ی ‌ه زۆر به‌رز نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاواڵتیان ناوده‌نوسن‌و سه‌ره‌ده‌گرن‬ ‫تا ژه‌م���� ‌ه خواردنێ����ک یاخود هه‌ر‬ ‫پێداویستییه‌کی دیک ‌ه ببه‌خشن ‌ه ئه‌و‬

‫فۆتۆکان‪ :‬شێرکۆ ئاڵه‌یی‬

‫ئاوارانه‌‪.‬‬ ‫دانیش����توانی ئ����ه‌و ش����ارۆچکه‌ی ‌ه‬ ‫داواکاریش����ن ‌حکوم����ه‌ت که‌مپێک‬ ‫بکات����ه‌و‌ه ب����ۆ ئ����ه‌و ئاواران����ه‌و‬

‫نوسین له‌بچوکترین ڕوبه‌ردا‬

‫ئه‌و گه‌نجه‌ رۆژانه‌ س���ه‌رقاڵی نوسینی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ناوو شیعرو ئایه‌ته‌ له‌سه‌ر ده‌نکه‌ برنج‪.‬‬ ‫ئیش���ه‌که‌ی ئه‌و ورده‌کارییه‌کی زۆری‬ ‫له‌رۆژئاوای کوردستانه‌وه‌ هاتوه‌و‬ ‫تێدایه‌و به‌چه‌ند ئامێرێکی س���اده‌ ئه‌و‬ ‫ساڵێکی دیکه‌ ده‌بێته‌ خاوه‌نی‬ ‫بڕوانامه‌ی به‌کالۆریۆس له‌ئه‌ندازیاریدا‪ ،‬کاره‌ ده‌کات‪" ،‬کاتێ���ک ک���ه‌ منداڵبوم‬ ‫بردیانین ب���ۆ مۆزه‌خانه‌ی���ه‌ک‪ ،‬له‌وێ‬ ‫رۆژانه‌و شه‌وانه‌ له‌ژێر دارێکی‬ ‫شه‌قامی سلێمانییدا له‌سه‌ر کورسیی‌و ده‌نکێک برنجم بینی که‌ ش���تی له‌سه‌ر‬ ‫مێزێکی ساده‌ داده‌نیشێت‌و سه‌رقاڵی نوسراوبو‪ ،‬له‌و کاته‌وه‌ خولیای نوسین‬ ‫له‌س���ه‌ر برنج که‌وته‌ مێشکمه‌وه‌"‪ .‬به‌و‬ ‫ئیشێکی ده‌گمه‌ن‌و پڕ ورده‌کارییه‌‪.‬‬ ‫شێوه‌یه‌ بیرۆکه‌ی ئیشه‌که‌ی بۆ ئاوێنه‌‬ ‫خه‌لی���ل نوری گه‌نجێک���ی ته‌مه‌ن ‪ 26‬ڕونکرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ساڵه‌و خه‌ڵکی شاری عه‌فرینی رۆژئاوای خه‌لیل رۆژانه‌ به‌نوس����ینی ناو له‌سه‌ر‬ ‫کوردستانه‌و له‌ئێس���تادا به‌هۆی بونی ئ����ه‌و ده‌نک����ه‌ برنجان����ه‌و کردنی����ان‬ ‫ش���ه‌ڕو ئاڵۆزییه‌کانی واڵتی سوریاوه‌ به‌مه‌دالیا‪ ،‬له‌الیه‌که‌وه‌ خه‌رجیی خۆی‬ ‫په‌یدا ده‌کات‌و له‌الیه‌کی دیکه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫ڕویکردوه‌ته‌ شاری سلێمانی‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫ی خێ���را‬ ‫پێویس���ت ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م چه‌ن���د رۆژه‌ت‬ ‫كاروباره‌كان��� ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ئه‌نجامبده‌ی���ت‪ .‬چونك ‌ه ئیش��� ‌‬ ‫ماوه‌ كه‌ دواتر سه‌رقاڵت ئه‌كه‌ن‪.‬‬

‫گا‬

‫پێداویستییه‌کانیان بۆ دابین بکات‪.‬‬ ‫چونک ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه خه‌ڵکی ناوچه‌ک ‌ه‬ ‫به‌په‌رۆشن بۆ یارمه‌تیدانیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی س����نورداریی داهاتیانه‌وه‌‪،‬‬

‫ناتوان����ن ت����ا س����ه‌ر به‌رده‌وامب����ن‬ ‫له‌یارمه‌تیدان‪.‬‬ ‫شارۆچکه‌ی حاجیئاوای سه‌ر به‌قه‌زای‬ ‫ڕانی����ه‌‪ ،‬به‌دوری����ی ‪ 129‬کیلۆمه‌تر‬

‫ده‌که‌وێت ‌ه باکوری رۆژئاوای ش����اری‬ ‫سلێمانییه‌وه‪ .‬ژماره‌ی دانیشتوانی‬ ‫ئه‌و شارۆچکه‌ی ‌ه زیاتر‌ه له‌شه‌ست‌و‬ ‫دو هه‌زار که‌س‪‌.‬‬

‫له‌سلێمانی نرخی یه‌ک ماسیی ماڵیی‬ ‫ده‌گاته‌ هه‌زار دۆالر‬

‫پ����ه‌ره‌ به‌هونه‌ره‌ک����ه‌ی ده‌دات ک����ه‌‬ ‫خوازی����اری ئه‌وه‌ی����ه‌ ل����ه‌و رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫بچێته‌ کتێبی گینس����ه‌وه‌ ب����ۆ ژماره‌‬ ‫پێوانه‌یی����ه‌کان‪" ،‬تا ئێس����تا زۆرترین‬ ‫پیتم له‌س����ه‌ر برنج نوس����یوه‌ که‌ ‪512‬‬ ‫پیته‌‪ ،‬ئه‌ویش سوردی ئه‌ی ره‌قیبه‌"‪.‬‬ ‫خه‌لیل ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا که‌ له‌رێگه‌ی‬ ‫ئیمه‌یله‌وه‌ داواکارییه‌که‌ی گه‌یاندوه‌ته‌‬ ‫به‌رپرس����انی گینس‪" ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫هیچ وه‌اڵمێکیان نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫خه‌لی����ل نوری پێش����وازی هاواڵتیانی‬ ‫شاری س����لێمانی له‌خۆیی‌و پیشه‌که‌ی‬ ‫دڵخۆش����یکردوه‌و وه‌ک خۆی ده‌ڵێت‬ ‫"خه‌ڵکی س����لێمانی زۆر باش����ن‌و زۆر‬ ‫رێزمان ده‌گرن"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ێ‬ ‫ی به‌هه‌ند ‌‬ ‫ی نه‌خوازراوه‌وه‌و دوان���ه‌‪ :‬ئه‌ته‌وێت كۆتای��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ویت ‌ه هه‌ڵوێستێك ‌‬ ‫ی دارایی���ت بهێنی���ت به‌ته‌نها‬ ‫ی یه‌كالكه‌ره‌و‌ه گرفت��� ‌‬ ‫ناچارده‌بی���ت بڕیارێك��� ‌‬ ‫ی سۆزدارییت باش نیه‌‪ .‬خۆت بڕیارمه‌د‌ه خۆشه‌ویسته‌كه‌ت با‬ ‫بده‌یت‪ .‬دۆخ ‌‬ ‫هاوكارت بێت‪.‬‬

‫زو ئاوی حه‌وزی ماسییه‌کان ده‌گۆڕن‌و قه‌باره‌ی���ان ده‌گۆڕێ���ت‪ .‬به‌ش���ێک له‌و‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش پێویس���ت ن���اکات‌‪ ،‬چونک ‌ه ماس���ییانه‌ی قه‌باره‌ی���ان بچوک���ه‌و‬ ‫به‌ش���ێکی زۆر له‌حه‌وزی ماس���ییه‌کان ره‌نگیان خوڵه‌مێشییه‌‪ ،‬نرخیان که‌متر‬ ‫ماسیی جگه‌ له‌وه‌ی له‌ژه‌مه‌کانی‬ ‫خۆی���ان ئامێری پاککردن���ه‌وه‌ی ئاوی ل ‌ه ‪ 10‬ه���ه‌زار دیناره‌‪ .‬به‌اڵم ماس���یی ‌ه‬ ‫خواردندا به‌کارده‌هێنرێت‌و هه‌میش ‌ه‬ ‫ڕه‌نگاوڕه‌نگه‌کان نرخیان به‌رزه‌و خۆیان‬ ‫پزیشکه‌کان رێنماییمان ده‌که‌ن زو زو تێدایه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و خوادنان���ه‌ی ده‌درێن ‌ه ده‌ده‌ن له‌چه‌ند سه‌د دۆالرێک‪ .‬خاوه‌نی‬ ‫بیخۆین‪ ،‬هاوکات له‌دونیادا چه‌ندین‬ ‫ماس���ییه‌کان‪ ،‬ئه‌و فرۆشیار‌ه رایگه‌یاند دوکانه‌ک ‌ه رایگه‌یاند ک ‌ه گرانترین ماسیی‬ ‫جۆری ماسیی هه‌ن که‌ له‌شوشه‌و‬ ‫ک ‌ه خواردن���ه‌کان بریتی���ن له‌هه‌ندێک له‌دوکانه‌که‌ی ئ���ه‌ودا هه‌بێت‪ ،‬جۆرێکی‬ ‫حه‌وزی تایبه‌تدا پارێزگارییان‬ ‫ش���تی وش���ککراوه‌ی وه‌ک جگ���ه‌رو ره‌ن���گ پرته‌قاڵیی ‌ه ک ‌ه ده‌توانێت یاریی‬ ‫لێده‌کرێت‌و له‌مااڵن‌و شوێن ‌ه‬ ‫گۆشت‪" ،‬ئه‌مانه‌ش له‌کارگه‌ی تایبه‌تیدا بکات له‌گه‌ڵ مرۆڤ���داو نرخه‌که‌ی ‪200‬‬ ‫گشتییه‌کاندا وه‌ک دیمه‌نێکی جوان‪،‬‬ ‫وش���کده‌کرێته‌وه‌و له‌واڵت���ی چین���ه‌و‌ه دۆالره‌‪" ،‬به‌اڵم هه‌ر له‌شاری سلێمانییدا‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ماس���یی وه‌ها هه‌ی ‌ه نرخه‌ک���ه‌ی زیاد‬ ‫هاورده‌ی ده‌که‌ین"‪.‬‬ ‫س���ااڵنێک ‌ه له‌هه‌رێم���ی کوردس���تاندا نرخ���ی ماس���ییه‌کان به‌پێ���ی ج���ۆرو له‌هه‌زار دۆالره‌"‪.‬‬ ‫دوکان‌و ش���وێنه‌کانی فرۆشتنی ماسیی‬ ‫ماڵی���ی زیادیکردوه‌و جگ ‌ه له‌ش���وێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌کان‪ ،‬ژماره‌یه‌ک له‌هاواڵتیانیش‬ ‫وه‌ک خولیایه‌ک له‌ماڵه‌کانیاندا ماسیی‬ ‫به‌خێو ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫رێبین‪ ،‬خاوه‌ن���ی یه‌کێک له‌دوکانه‌کانی‬ ‫فرۆشتنی ماس���یی‌و پێداویستییه‌کانی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند ک��� ‌ه زۆربه‌ی ئه‌و‬ ‫ماس���یی ‌ه ماڵییان���ه‌ی له‌بازاڕه‌کان���ی‬ ‫کوردس���تانن‪ ،‬له‌واڵت���ی مالیزی���او‌ه‬ ‫دێت ‌ه ئێران‌و له‌وێش���ه‌و‌ه ب���ۆ هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان‪" .‬ماس���ییه‌کان له‌زه‌رفی‬ ‫بچوکدا هه‌ڵده‌گیرێن ک ‌ه گاز‌ی پێویستی‬ ‫تێده‌کرێ���ت ت���ا ماس���ییه‌کان ده‌گه‌ن ‌ه‬ ‫ده‌ستمان"‪.‬‬ ‫ئه‌و خاوه‌ن دوکان ‌ه ک ‌ه ماوه‌ی ‪ 5‬س���اڵ ‌ه‬ ‫ئه‌و کار‌ه ده‌کات ئه‌وه‌ش���ی ئاشکراکرد‬ ‫ک ‌ه سااڵن ‌ه خواستی کڕین‌و به‌خێوکردنی‬ ‫ماس���یی له‌الی���ه‌ن هاواڵتیان���ه‌و‌ه زیاد‬ ‫ده‌کات‪" ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ندێکی���ان ئ���ه‌و‬ ‫کێش���ه‌یه‌یان هه‌ی ‌ه ک ‌ه ماسییه‌کان زۆر‬ ‫الی���ان نامێنن���ه‌وه‌و ده‌م���رن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ندێکج���ار به‌ه���ۆی ئه‌وه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه زو‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی‬ ‫ی كاره‌و‌ه هه‌ست به‌بون ‌‬ ‫ی ش���ێر‪ :‬له‌رو ‌‬ ‫ی دارایت هه‌رچه‌ن���د‌ه به‌قۆناغێك ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ئه‌ركان ‌ه ‌‬ ‫خراپدا رۆیشت به‌اڵم له‌ئێستادا خه‌ریك ‌ه خۆت ده‌كه‌یت به‌هۆ ‌‬ ‫له‌س���ه‌رت نه‌م���اون‪ .‬ته‌ندروس���تیت‬ ‫ی خۆی‌‪.‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه دۆخ ‌‬ ‫پێویستی‌ به‌چاودێریی‌ زیاتره‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫فه‌ریك‪ :‬زۆر كێشه‌و گرفتت به‌سه‌ردا‬ ‫كه‌وت���وه‌و نازانی���ت چ���ۆن خ���ۆت‬ ‫ی‬ ‫ده‌ربازبكه‌یت له‌و ناره‌حه‌تیانه‌‪ .‬له‌ڕو ‌‬ ‫سۆزداریه‌وه‌ بێبه‌ختی‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫داعش‪ ،‬زاده‌ی‌ ژینگه‌یه‌ك ‌ی سیاس ‌ی ئاڵۆزه‌!‬

‫لەنێوان عەقڵ‌و کۆمەڵگادا‬ ‫یەکێ����ک لەو تێ����زە خراپانەی لەدونیای‬ ‫ڕۆش����نبیریی ئێم����ەدا ئامادەی����ەو بڕێ����ک‬ ‫لەنوسەران بێماندوبون دوبارەو سەدبارەی‬ ‫دەکەنەوە ئەو تێزەیە کە پێیوایە "عەقڵ"ێک‬ ‫هه‌یە کۆمەڵگاو دیاردەو ڕوداوەکان ئاراستە‬ ‫دەکات‪ ،‬دەستنیش����انی ئەوە دەکات چی‌و‬ ‫چ����ۆن‌و ک����ەی‌و لەکوێ ش����تەکان ڕوبدات‪.‬‬ ‫کێش����ەی کۆمەڵگا لەم ڕوانینەدا کێش����ەی‬ ‫بااڵدەس����تیی ئ����ەو "عەقڵ"ەی����ە‪ ،‬ت����ا ئەم‬ ‫"عەقڵ"ەش بااڵدەس����ت بێت‪ ،‬تا عەقڵێکی‬ ‫ن����وێ دروس����ت نەکرێت‪ ،‬ھی����چ کردەیەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی‌و فەرهه‌نگی����ی نرخی نابێت‌و‬ ‫ئەو کۆمەڵگای����ەش مەحکومە بەخۆکۆپیی‌و‬ ‫خۆدوبارەکردنەوەیەکی هه‌تاهه‌تایی‪ .‬عەقڵ‬ ‫لەم ڕوانینەدا پێگەی خوداوەندانەی هه‌یە‪،‬‬ ‫بونێکی موفاریق‌و نیمچە موفاریقی کە هه‌یە‬ ‫لەفەزایەکی ئەبس����تراکتداو لەو فەزایەشەوە‬ ‫دەستنیشانی هه‌مو شتەکان دەکات‪ .‬هه‌مو‬ ‫ئەوان����ەی ئەم ڕوانینەیان ب����ۆ عەقڵ هه‌یە‪،‬‬ ‫ب����اس لەبونی "بونیادێک����ی تایبەت"یش بۆ‬ ‫ئەم عەقڵە دەکەن‪ ،‬بونیادێک گوایە دەشێت‬ ‫هه‌زاران س����اڵ بەبێ گ����ۆڕان‌و تازەبونەوە‬ ‫ئامادەبێت‪ .‬لەم ڕوانین����ەدا تا ئەم بونیادە‬ ‫تێکنەش����کێنرێت‪ ،‬هه‌مو کردەیەکی مێژویی‬ ‫کردەیەکی بێماناو بێدەرەنجامی ڕاستەقینەیە‪،‬‬ ‫ئ����ەوەی ئەو کردانە دەتوان����ن بیکەن تەنها‬ ‫خۆدوبارەکردنەوەیەک����ی هه‌تاهه‌تاییە‪ .‬لەم‬ ‫ڕوانین����ەدا دواکەوتنی کۆمەڵگا دەرەنجامی‬ ‫دواکەوتن����ی ئەوعەقڵەی����ە‪ ،‬کۆمەڵ����گا‬ ‫خۆش����ی ش����تێک نییە زیاتر لەدەرکەوتێک‬ ‫لەدەرکەوتەکان����ی ئەو عەقڵ����ە دواکەوتوە‪،‬‬ ‫لەدەرەنجامێ����ک لەدەرەنجامە خراپەکانی‪.‬‬ ‫ئ����ەم عەقڵ����ە "عەقڵێکی گش����تیی"ە‪ ،‬ھی‬ ‫کۆمەڵگایە وەک گش����تێکی گەورە بەهه‌مو‬ ‫مرۆڤ����ەکان‌و چین����ەکان‌و توێژەکانیی����ەوە‪،‬‬ ‫ھی هه‌م����و دانیش����توانە‪ ،‬هه‌ندێکجار وەک‬ ‫عەقڵ����ی س����ەرجەمی شارس����تانیەتێک‌و‬ ‫سەرجەمی دینێک‌و س����ەرجەمی میللەتانی‬ ‫ن����او جوگرافییایەک����ی خەیاڵ����ی گەورەش‬ ‫نیش����ان ئەدرێت‪ .‬لەم ڕوانینەدا سەرچاوەو‬ ‫بنەم����ای هه‌مو کێش����ەکانی کۆمەڵگا لەناو‬ ‫ئەو بونی����ادە عەقڵیە گریمانکراوەدایە‪ .‬ئەم‬ ‫ش����ێوازە لەبیرکردنەوە‪ ،‬کە من خۆم وەک‬ ‫نوسەرێک لەسەرەتاکانی نوسینمدا بەرگریم‬ ‫لێکردوە‪ ،‬بیرکردنەوەیەکی هه‌ڵەیەو یەکێکە‬ ‫لەو ڕێگرە سەرەکییانەی کە ناھێڵن دونیای‬ ‫ئەمڕۆ‪ ،‬بەو ش����ێوەیەی کە هه‌یەو ئامادەیە‪،‬‬ ‫ببینین‌و بناس����ین‪ ،‬ناھێڵێت بزانین ھۆکارە‬ ‫ڕاستەقینەو سەرەکییەکانی ئەوەی ڕودەدات‬ ‫چییە‪ ،‬دونیا بۆ بەوجۆرەیە کە هه‌یە؟‬ ‫ئەو پرسیارەی دەشێت لەخۆمانی بکەین‬ ‫ئەوەیە ئایا بەردەوامیی ئەم یان ئەو "بونیادی‬ ‫عەقڵیی"مان����ای چی؟ ئایا ب����ەچ مانایەک‬ ‫"بونیادێک����ی عەقڵی����ی" "خۆرهه‌اڵتیی!"‪،‬‬ ‫ی����ان "ئیس��ل�امیی!"‪ ،‬یان"عەرەبیی!"‪ ،‬یان‬ ‫"فارس����یی!"‪ ،‬ی����ان "کوردی����ی!" هه‌یە کە‬ ‫لەس����ەرەتاکانی "خۆرهه‌اڵت!"و"ئیس��ل�ام!"‬ ‫و "ع����ەرەب" و "فارس" و "ک����ورد"ەوە تا‬ ‫ئەم����ڕۆ بەردەوامەو بەبێ گۆڕان ماوەتەوە؟‬ ‫ئای����ا بەڕاس����تی ک����ە ب����اس لەبون����ی ئەو‬ ‫بونیادە عەقڵیی����ە گریمانکراوانە دەکەین‌و‬ ‫ئەفس����انەکانی دەگێڕین����ەوە‪ ،‬لەهه‌قیقەتدا‬ ‫دەمانەوێت باس ل����ەچ دیاردەیەک بکەین؟‬ ‫بەبۆچونی من بیرۆکەی س����ەرەکیی پشتی‬ ‫ئەو ج����ۆرە ڕوانینە قس����ەکردنە لەس����ەر‬ ‫ئ����ەو پەیوەندییان����ەی لەنێ����وان "ڕابوردو"‬ ‫و "ئێس����تا"دا دروس����تدەبێت‪ .‬بەردەوامیی‬ ‫"بونی����ادی عەقڵی����ی" مان����ای بەردەوامی‬ ‫ڕاب����وردو لەئێس����تادا‪ ،‬مان����ای پەڕینەوەی‬ ‫س����ەردەمە کۆن����ەکان ب����ۆ ناو س����ەردەمە‬ ‫تازەکان‪ ،‬بەڕادەیەکیش سەخت‌و گشتگیره‌‬ ‫ک����ە وادەکەن ئەو ئێس����تایەی ک����ە هه‌یە‬ ‫ئێستایەکی سەربەخۆ نەبێت‌و نەتوانێت خۆی‬ ‫لەو ڕابوردوە ڕزگارب����کات بۆ ئەوەی خۆی‬ ‫خۆی دروس����تبکات‪ .‬لەم ڕوانینەدا گەرچی‬ ‫ئێس����تا ناتوانێت ھێزێکی س����ەربەخۆبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ڕابوردو ھێزێکی تەواو س����ەربەخۆیەو‬ ‫چۆنی بوێت بەو شێوەیە لەڕێگای "بونیادە‬ ‫عەقڵی����ی"ە "ق����وڵ!" ەک����ەوە دەچێتە ناو‬ ‫ئێس����تاوە‪ .‬بەکورتی ئەم ڕوانینە ئێس����تا‬ ‫دوبارەکردن����ەوەو کۆپیکردن����ی ڕابوردوە‪،‬‬ ‫ئەوەی هه‌یە وێنەگرتنەوەو کۆپیکردنەوەی‬ ‫"جەوه����ه‌ر" و "ناوکێ����ک"ی ئەبەدیی����ە کە‬ ‫لەکۆنی کۆنەوه‌ هه‌یەو لەمڕۆش����دا لەدەیان‬ ‫فۆرمی جیاوازدا دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫کێش����ەی ئ����ەم ش����ێوازە لەبیرکردنەوە‬ ‫هه‌مەجۆرو فرەجەمس����ەرە‪ ،‬ب����ەاڵم ڕەنگە‬ ‫لەهه‌موی����ان دیارترو هه‌ڵەت����رو غەیبانیتر‬ ‫ئەوەبێ����ت ک����ە توان����ای بینین����ی ھی����چ‬ ‫"جیاوازیی"ەک����ی نییە‪ ،‬ن����ە جیاوازییەکانی‬ ‫ناو"ئێس����تا" نە ئەوانەی ناو "ڕابوردو"‪ .‬ئەم‬

‫بیروڕا‬

‫مرۆڤ پێویست‬ ‫ناکات مارکسیی‬ ‫بێت بۆ ئەوەی لەو‬ ‫ڕاستییە سادەیە‬ ‫تێبگات کە له‌دونیای‬ ‫کۆمەاڵیەتییداچین‌و‬ ‫توێژو ھێزو بکەریی‬ ‫جیاواز هه‌ن‌و ئەمانەش‬ ‫دیدو ڕوانین‌و خەون‌و‬ ‫زمان‌و شوناس‌و‬ ‫عەقڵ‌و تەماحی‬ ‫جیاوازیان هه‌یە‬ ‫نەبینینەش پابەس����تی توان����ای نەبینینی‬ ‫النی هه‌رەکەمی"ئاڵۆزییەکان"ی ناو مێژوە‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی لێ����رەدا غائیب����ە مێ����ژوە بەهه‌مو‬ ‫ئاڵۆزییەکانیی����ەوەو ئ����ەوەی بااڵدەس����تە‬ ‫وێنەیەکی زیھنی ئەبس����تراکتی دابڕاوە لەو‬ ‫مێژوە‪ .‬ئەم دیدە کە س����ەیری "کۆمەڵگا"‬ ‫دەکات"کۆمەڵگا" بەهه‌مو ئاڵۆزییەکانییەوە‬ ‫نابینێت‪ ،‬بەڵکو "وێنەیەکی زیھنیی" سادە‬ ‫دەبینێت ک����ە هه‌مو جیاوازییەک دەکوژێت‪.‬‬ ‫ئەوە نایبنێ����ت کە هه‌رگیز ی����ەک بونیادو‬ ‫یەک عەقڵیەت‌و یەک شوناس‌و یەک زمان‌و‬ ‫یەک پ����رۆژەو یەک تەماح‌و ی����ەک خەون‌و‬ ‫یەک خەیاڵ����ی سیاس����یی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫فەرهه‌نگیی لەئارادا نییە‪ .‬هه‌مو ئەو شتانە‬ ‫ش����تی کۆیی‌و فرەجەمسەرو فرەشێوەو فرە‬ ‫ناوەرۆک����ی ئاڵۆزن‌و لەس����ەردەمە مێژوییە‬ ‫جیاوازەکانیش����دا مانای جیاوازو دەرکەوتی‬ ‫جیاوازو بکەری جیاوازیان هه‌بوەو هه‌یە‪.‬‬ ‫مرۆڤ پێویس����ت ناکات مارکس����یی بێت‬ ‫بۆ ئەوەی لەو ڕاس����تییە س����ادەیە تێبگات‬ ‫کە دونیای کۆمەاڵیەتی����ی دونیایەکی یەک‬ ‫عەق����ڵ‌و ی����ەک ڕۆح‌و یەک ش����وناس‌و یەک‬ ‫تەماح‌و یەک زمان نییە‪ ،‬چین‌و توێژو ھێزو‬ ‫بکەریی کۆمەاڵیەتی جیاواز هه‌ن‌و ئەمانەش‬ ‫دی����دو ڕوانین‌و خ����ەون‌و زمان‌و ش����وناس‌و‬ ‫عەقڵ‌و تەماحی جیاوازیان هه‌یە‪ .‬نەبینینی‬ ‫ئەم پێدراوە سادانە گوناھی یەکەم‌و هه‌ڵەی‬ ‫یەکەم‌و مەترس����یی یەکەمی ئەو چەش����نە‬ ‫بیرکردنەوەیەی����ە کە ب����اس لەبونی "یەک‬ ‫بونیادی عەقڵیی"دەکات کە مرۆڤەکان وەک‬ ‫گاگەل بەهه‌مان ئاراس����تەو بەهه‌مان قامچی‬ ‫ئاراس����تە دەکات‪ .‬ئەم شێوە ڕوانینە وەک‬ ‫چۆن هه‌مو جیاوازییەک لەئێستادا دەکوژێت‌و‬ ‫شێوازە جیاوازەکانی بیرکردنەوەو ڕوانینی‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی‌و سیاس����یی‌و فەرهه‌نگی����ی‬ ‫لەژێ����ر چەتری "یەک بونی����اد"ی "قوڵ!" دا‬ ‫کۆدەکات����ەوەو تەمەنی ئ����ەو بونیادەش بۆ‬ ‫هه‌زاران س����اڵ لەمەوب����ەر درێژدەکاتەوە‪،‬‬ ‫بەهه‌مانش����ێوە هه‌م����و جیاوازییەکی����ش‬ ‫لەڕابوردو خۆش����ی دەس����ێنێتەوەو ئەویش‬ ‫دەکات بەی����ەک ڕابوردو کە ی����ەک بونیادو‬ ‫ی����ەک عەق����ڵ‌و یەکجۆر پراکتی����ک دەیبات‬ ‫بەڕێوە‪ .‬بەمجۆرە وەک چۆن لەئێستادا ھیچ‬ ‫جیاوازییەک لەنێوان داعش‌و بەعس‌و ناسرو‬ ‫موسەدەق‌و بنالدندا نابینێت‪ ،‬بەهه‌مانشێوە‬ ‫ھیچ جیاوازییەکیش لەدونیای کۆندا لەنێوان‬ ‫بیرکردن����ەوەی عەل����ی ک����وڕی ئەبوتالیب‌و‬ ‫ئەبو عەباس����ی س����ەفاح‌و مەئمون‌و حەالج‌و‬ ‫ئیبن ڕوش����دو ئیبن حەنبەل‌و ئیبن ته‌یمیە‬ ‫نابینێ����ت‪ .‬لەم دیدەدا هه‌مو ئەمانە‪ ،‬کۆن‌و‬ ‫نوێ‪ ،‬جاران‌و ئێستا‪ ،‬یەک "بونیادی قوڵ!"‬ ‫کۆیاندەکاتەوەو ئەو بونیادەش ئاراستەیان‬ ‫دەکات‪ .‬ئ����ەم ش����ێوازە لەبیرکردن����ەوە‬ ‫هه‌رچییەک بێت بیرکردنەوەیەک نییە النی‬ ‫هه‌رەکەمی زانستیبون‌و مەنهه‌جیبونی تێدا‬ ‫بێت‪ ،‬لەڕاستیدا ئەمە بیرکردنەوە نییە بەڵکو‬ ‫غەیبانیەتێکی تەمام عەیارە‪ .‬لەناو دونیای‬ ‫کۆمەاڵیەتی����دا پراکتیک����ی ئایدیۆلۆژییانەی‬ ‫جیاوازو ملمالنێی جیاواز هه‌یە‪ ،‬جا لەئاستی‬ ‫فیکرو تیورەوە بیگرە بۆ ئاستی پراکتیکی‬ ‫مێژویی دەستەجەمعیی و تاکەکەسیی‪.‬‬

‫هادی‌ عه‌لی‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ده‌ره‌نجام���ه‌ دیاره‌كان��� ‌ی‬ ‫راپه‌ڕینه‌كانی‌ به‌ه���اری‌ عه‌ره‌بی‌ به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫دوای‌ س���ه‌ركه‌وتنی‌ له‌تون���س‌و میس���ر‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی ئاش���تیخوازانه‌‪ ،‬بریت���ی‌ بو‬ ‫له‌هه‌ڵكشانی‌ میانه‌ڕه‌وی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫داكش���انی‌ توندڕه‌و ‌ی سه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادی‌‌و‬ ‫شكستی‌ ئه‌و س���تراتیژ‌ه توندخوازییه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫س���ااڵنێكی‌ دورو درێژبو له‌سه‌ر ‌ی ده‌ڕۆیشت‬ ‫بۆ گۆڕینی‌ ڕژێم ‌ه سیاسیه‌كان‪ ،‬به‌ب ‌ێ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هیچ ئه‌نجامێكی‌ ئیجابی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی گه‌الن ‌ی‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه به‌ده‌ستبهێنێت‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه تا‬ ‫ده‌هات باس���كی‌ ئه‌منی‌ ڕژێمه‌كان به‌هێزتر‬ ‫ده‌بو بۆ كپكردنه‌وه‌ ‌ی هه‌ر ده‌نگێكی‌ نه‌یارو‬ ‫گه‌مارۆدان���ی‌ ڕه‌وتی‌ ئیس�ل�ام ‌ی به‌تێكڕا ‌ی‬ ‫ئاراسته‌كانیه‌و‌ه له‌چوارچێوه‌ی‌ جه‌نگی‌ دژ‌ه‬ ‫تیرۆردا‪.‬‬ ‫شكس���ت‌و پاشه‌كش���ه‌ی‌ ئاڕاس���ته‌ ‌ی‬ ‫توندڕه‌وی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬به‌رده‌وام بو‪ ،‬تا به‌وه‌ ‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ راپه‌ڕینی‌ ئاشتیخوازانه‌ ‌ی گه‌ل ‌ی‬ ‫سوریا به‌بنبه‌ست گه‌یشت‪ ،‬به‌هۆ ‌ی په‌نابردن ‌ی‬ ‫ڕژێمی‌ ئه‌س���ه‌د ب���ۆ به‌كارهێنان ‌ی توندترین‬ ‫ش���ێوازه‌كانی‌ داپڵۆسین‌و س���ه‌ركوتكردن ‌ی‬ ‫خه‌ڵكی‌ ڕاپه‌ڕیو ‌ی‌واڵته‌كه‌ی‌‪ .‬له‌و چركه‌سات ‌ه‬ ‫ب���ه‌دواوه‌ زه‌مینه‌ س���ازبو بۆ هه‌ڵكش���ان ‌ی‬ ‫توندڕه‌وی‌ ئیس�ل�ام ‌ی له‌الی���ه‌ن گروپه‌كان ‌ی‬ ‫س���ه‌ر به‌س���ه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادیی���ه‌وه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ ده‌رگا له‌به‌رده‌م هێزه‌ ئیقلیمی‌‌و‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كان���دا كرایه‌و‌ه بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كێش���ه‌‌و ملمالنێكانیان له‌س���ه‌ر حیس���اب ‌ی‬ ‫گه‌لی‌ سوریا‌و شۆڕشه‌كه‌ی‌‪ .‬له‌و میانه‌دا دو‬ ‫هۆكاری‌ گرن���گ كاریگه‌ریی‌ گه‌وره‌یان هه‌بو‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵكشانی‌ ئاراس���ته‌ی‌ توندڕه‌و ‌ی‬ ‫ئیس�ل�ام ‌ی به‌گشتی‌‌و س���ه‌رهه‌ڵدان ‌ی گروپ ‌ی‬ ‫داعش به‌تایبه‌تی‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌می���ان‪ :‬پش���تیوانیكردنی‌ ڕه‌ه���ا ‌ی‬ ‫كۆم���اری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران له‌ڕژێم��� ‌ی‬ ‫ئه‌س���ه‌دو به‌ش���داریكردنی‌ ڕاس���ته‌وخۆی‌‬ ‫له‌س���ه‌ركوتكردنی‌ گه‌لی‌ ڕاپه‌ڕیوی‌ س���وریا‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ شكس���تهێان به‌شۆڕشه‌كه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بوه‌ هۆی‌ س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ عونف��� ‌ی تائیفی‌‌و‬ ‫كارو كاردانه‌وه‌ ‌ی توندوتیژانه‌ ‌ی له‌ڕاده‌به‌ده‌ر‬ ‫له‌گش���ت الیه‌كه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ك چۆن پێشتر‬ ‫له‌عێ���راق له‌دوا ‌ی ڕوخان���ی‌ ڕژێمی‌ به‌عس‌و‬ ‫هاتن���ه‌ س���ه‌ر كاری‌ الیه‌ن���ه‌ سیاس���یی ‌ه‬ ‫شیعییه‌كان‪ ،‬عونف ‌ی تائیف ‌ی له‌نێوان سوننه‌‌و‬

‫ش���یعه‌دا چوه‌ قۆناغێك ‌ی ترسناكه‌وه‌ ك ‌ه تا‬ ‫ئێستاشی‌ له‌گه‌ڵدا بێت به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫دوه‌میان‪ :‬پش���تیوانیكردن ‌ی عه‌ره‌بستان ‌ی‬ ‫سعودیه‌‌و هاوپه‌یمانه‌كانی‌ له‌هێزه‌كانی‌ دژ‌ه‬ ‫شۆڕش له‌میسر له‌ڕوی‌ دارایی‌‌و سیاسیه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌نجامدانی‌ كوده‌تایه‌كی‌ س���ه‌ربازیی‌‌و‬ ‫په‌نابردنی‌ كوده‌تاچیه‌كان بۆ به‌كار هێنان ‌ی‬ ‫توندتری���ن ش���ێوازه‌كانی‌ س���ه‌ركوتكردن‌و‬ ‫داپڵۆس���ین دژ به‌ڕه‌وتی‌ ئیسالم ‌ی میانه‌ڕه‌و‬ ‫كه‌ له‌ڕێ���گای‌ س���ندوقه‌كان ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ میسریان گرتبوه‌ ده‌ست‪.‬‬ ‫سه‌یر له‌وه‌دای ‌ه عه‌ره‌بس���تانی‌ سعودیه‌‌و‬ ‫كۆم���اری‌ ئیس�ل�ام ‌ی ئێران له‌گ���ه‌ڵ هه‌مو‬ ‫ناكۆكیه‌كانیان���دا ل���ه‌ڕو ‌ی مه‌زهه‌ب���ی‌‌و‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی هه‌ردوال به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆ یان ناڕاس���ته‌وخۆ ه���اوكار‌و‬ ‫هاوئامانجن له‌شكستهێنان به‌راپه‌ڕینه‌كان ‌ی‬ ‫گه‌الن��� ‌ی ناوچه‌ك���ه‌ دژ به‌دیكتاتۆریی���ه‌ت‌و‬ ‫ڕێگرتن له‌هاتنه‌پێشه‌وه‌ی‌ ڕه‌وتی‌ ئیسالم ‌ی‬ ‫میانه‌ڕه‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی دیموكراتیانه‌‪.‬‬ ‫دژایه‌تیكردن ‌ی عه‌ره‌بستان ‌ی سعودیه‌‌و ئه‌و‬ ‫ڕێچكه‌ مه‌زهه‌بی ‌ه ته‌قلیدیه‌ ‌ی كه‌ پشتیوان ‌ی‬ ‫لێده‌كات‪ ،‬بۆ هه‌ردو چه‌مكی‌ دیموكراتی ‌هت‌و‬ ‫میانه‌ڕه‌وی‌ ئیس�ل�ام ‌ی مه‌علوم���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫س���ه‌رانی‌ ڕژێمه‌ دواكه‌وتوه‌كه‌ی‌ س���عودی ‌ه‬ ‫مه‌رگ ‌ی خۆیان له‌هاتن ‌ه پێشه‌وه‌ی‌ ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫میانه‌ڕه‌وی‌ ئیس�ل�امیدا ده‌بینن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی دیموكراتیان ‌ه سه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌ستبهێنن‌و ده‌سه‌اڵت له‌واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫ئیسالمیدا بگرن ‌ه ده‌ست‪ .‬بۆی ‌ه له‌و پێناوه‌دا‬ ‫هه‌مو شتێك ده‌كه‌ن بۆ درێژه‌دان به‌مانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خۆیان‌و بااڵده‌س���تبونی‌ ڕابه‌رایه‌تیی ‌ه ئاینی ‌ه‬ ‫ڕوكه‌شییه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ ك��� ‌ه په‌یوه‌س���ته‌ به‌كۆمار ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێران���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا كه‌وت ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ستراتیژی‌ گه‌وره‌وه‌‪ ،‬كاتێك هیچ‬ ‫حیس���ابێكی‌ بۆ ڕای‌ گش���ت ‌ی ئه‌هل ‌ی سونن ‌ه‬ ‫له‌جیهانی‌ ئیس�ل�امیدا نه‌كرد‌و پش���تیوان ‌ی‬ ‫بێدرێغ��� ‌ی له‌ڕژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌س���ه‌د كرد‌و له‌و‬ ‫پێناوه‌دا هه‌مو ش���تێكیان كرد بۆ گۆڕین ‌ی‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ ئاش���تیخوازانه‌ی‌ راپه‌ڕین��� ‌ی‬ ‫گه‌لی‌ س���وریا‌و هێنانه‌پێشه‌وه‌ی‌ ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫توندڕه‌وی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ لكاندن ‌ی‬ ‫م���ۆری‌ تی���رۆر له‌شۆڕش���ه‌كه‌‌و الوازكردن ‌ی‬ ‫به‌ره‌ی‌ پش���تیوانیكردن لێی‌ له‌سه‌ر ئاست ‌ی‬ ‫ئیقلیمی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���ه‌وه‌ میحوه‌ره‌ك���ه‌ی‌ تر ‌ی‬ ‫ملمالنێك��� ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ت���ر ڕێگای���ان‬ ‫خۆش���كرد بۆ هاتنه‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ ئاراس���ت ‌ه‬ ‫ئیس�ل�امیه‌ تون���دڕه‌وه‌كان به‌مه‌به‌س���ت ‌ی‬ ‫به‌رگرتن له‌س���ه‌ركه‌وتن ‌ی ڕه‌وتی‌ ئیس�ل�ام ‌ی‬ ‫میانه‌ڕه‌و‌و به‌ره‌ ‌ی دیموكراتیخواز له‌الی ‌هك‌و‬ ‫به‌ش���داربون له‌ڕوخاندنی‌ ڕژێمی‌ ئه‌س���ه‌د‌و‬ ‫الوازكردن��� ‌ی هه‌یمه‌نه‌ی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�ام ‌ی‬ ‫ئێران له‌ناوچه‌كه‌دا له‌الیه‌كیتره‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم گومان ل���ه‌وه‌دا نی ‌ه ك ‌ه گه‌مه‌كردن‬

‫پشتیوانیكردن‬ ‫له‌توندڕه‌وی‌‌و‬ ‫توندخوازی‌ ئاگرێك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر داگیرساندن‌و‬ ‫خۆشككردن ‌ی‬ ‫به‌ده‌ست تۆ بێت‬ ‫ئه‌وا خامۆشكردن‌و‬ ‫به‌رگرتن له‌فراوانبون ‌ی‬ ‫به‌ده‌ست تۆ نابێت‌و‬ ‫به‌خێرای ‌ی له‌كۆنترۆڵ‬ ‫ده‌رده‌چێت‌‬ ‫به‌ئاگ���ر كارێك ‌ی بێئامانه‌و پش���تیوانیكردن‬ ‫له‌توندڕه‌وی‌‌و توندخ���وازی‌ ئاگرێكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫داگیرس���اندن‌و خۆش���ككردن ‌ی به‌ده‌س���ت‬ ‫تۆ بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا خامۆش���كردن‌و به‌رگرتن‬ ‫له‌فراوانبون ‌ی به‌ده‌ست تۆ نابێت‌و به‌خێرای ‌ی‬ ‫له‌كۆنت���رۆڵ ده‌رده‌چێت‌و زو ی���ان دره‌نگ‬ ‫یه‌خ���ه‌ ‌ی هه‌ڵگیرس���ێنه‌ر‌و خۆش���كه‌ران ‌ی‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تا به‌هۆی‌ ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ ئاڵۆزه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ خوڵقاندی���ان گروپێكی‌ توندڕه‌و ‌ی‌وه‌ك‬ ‫داعش له‌گۆڕه‌پانی‌ ئالۆس���كاوی‌ س���وریادا‬ ‫به‌خێرایی‌ س���ه‌ریهه‌ڵداو ده‌س���ه‌اڵت ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫س���ه‌پاند به‌س���ه‌ر ناوچه‌یه‌كی‌ هه‌س���تیار‌و‬ ‫فراواندا له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ له‌س���وریا‌و پاش���ان‬ ‫له‌عێراق���دا‪ .‬چونك��� ‌ه به‌هۆی‌ سیاس���ه‌ت ‌ی‬ ‫نادروستی‌ ده‌س���ه‌اڵتداران ‌ی ئێستای‌ به‌غدا‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌ناوچه‌ س���وننییه‌كانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ڕێگا خۆش بو بۆ چاالكبونی‌ جارێكی‌ تر ‌ی‬ ‫گروپ ‌ه چه‌كداره‌كان به‌گشتی‌‌و هاتنه‌ ناوه‌و ‌ی‬ ‫چه‌كداره‌كان ‌ی داعش‌و ده‌ستبه‌سه‌رداگرتن ‌ی‬ ‫پارێ���زگای‌ نه‌ینه‌واو ناوچه‌یه‌ك��� ‌ی فراوان‌و‬ ‫به‌رباڵوی‌ شار‌ه سوننییه‌كانی‌ تر‌و خولقاندن ‌ی‬ ‫هه‌لومه‌رجێك ‌ی جیۆپۆلیتیكی‌ نوێ‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫عێراق‌و تێكڕای‌ ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ب���ه‌و هۆی���ه‌وه‌ شكس���تێكی‌ گ���ه‌وره‌ ‌ی‬ ‫سه‌ربازیی‌‌و سیاسی‌ ڕوبه‌ڕو ‌ی ده‌سه‌اڵتداران ‌ی‬

‫ئێس���تای‌ عێراق بویه‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌ش���ێوه‌كان شكستیشه‌ بۆ س���تراتیژیه‌ت ‌ی‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�ام ‌ی ئێران له‌عێراق‌و سوریا‌و‬ ‫ناوچه‌كه‌دا به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫ده‌رهاویش���ته‌یه‌ك ‌ی تری‌ مه‌ترس���یدار ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و بارودۆخه‌ ئاڵ���ۆزه‌ی‌ هاتۆت��� ‌ه ئاراو‌ه‬ ‫بریتی ‌ه له‌و‌وێنا ناش���رین‌و نه‌خوازراوه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫گروپ ‌ی داعش به‌ناوی‌ ئیس�ل�امه‌وه‌ پیشان ‌ی‬ ‫ده‌دات له‌گ���ه‌ڵ‌ ئ���ه‌و ڕه‌فت���اره‌ نامرۆڤانه‌‌و‬ ‫دڕندانه‌ی���ان ك���ه‌ دژ به‌هاواڵتیان ‌ی یه‌زیدی‌‌و‬ ‫مه‌س���یح ‌ی ئه‌نجام��� ‌ی ده‌ده‌ن‪ .‬دواجاریش‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌‌و په‌الماره‌كانیان بۆ سه‌ر ناوچ ‌ه‬ ‫كوردستانییه‌كان‌و هه‌وڵه‌كانیان بۆ تێكدان ‌ی‬ ‫ئاساییش‌و سه‌قامگیر ‌ی شاره‌كان ‌ی هه‌رێم‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ هه‌م���و ئ���ه‌و حاڵه‌ت��� ‌ه‬ ‫نه‌خوازراو‌و نائاس���اییه‌دا ك���ه‌ ڕوی‌ كردۆت ‌ه‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ به‌گش���تی‌‌و حاڵه‌تی‌ ئیس�ل�ام ‌ی‬ ‫س���ه‌رده‌م به‌تایبه‌تی‌‪ ،‬هێش���تا ئاراس���ته‌ ‌ی‬ ‫میانه‌ڕ‌هو‌و ئاشتیخوازانه‌ ‌ی ڕه‌وتی‌ ئیسالم ‌ی‬ ‫له‌تێكڕا ‌ی‌واڵتانی‌ ئیسالمیدا هه‌ر زۆرینه‌یه‌‌و‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ئاراس���ته‌ی‌ تون���دڕه‌وی‌‌و‬ ‫توندخ���واز ‌ی به‌ن���اوی‌ ئیس�ل�امه‌وه‌ ه���ه‌ر‬ ‫كه‌مینه‌ی���ه‌و به‌كه‌مینه‌یی���ش ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ پێداویس���تی ‌ه بنچینه‌ییه‌كانی‌ ژیان‌و‬ ‫شارستانیه‌ت بریتیه‌ له‌ئاشتی‌‌و سه‌قامگیری‌‌و‬ ‫ئازادی‌‌و كرانه‌وه‌و مرۆڤدۆستی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫پێشكه‌وتن‌و خۆشگوزه‌رانی‌‪ .‬په‌یام ‌ی ئاین ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امیش بریتی���ه‌ له‌به‌ره‌وپێش���بردن ‌ی‬ ‫ژیان‌و بنیاتنانی‌ شارس���تانیه‌ت ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌ماكان���ی‌ میان���ه‌ڕه‌وی‌‌و ئاش���تیخوازی‌‌و‬ ‫كرانه‌وه‌و دادپ���ه‌روره‌ی‌‌و ئازادی‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫له‌والش���ه‌و‌ه ئاش���كرای ‌ه كه‌ توندڕه‌وی‌‌و‬ ‫توندخوازی‌‪ ،‬با به‌ناوی‌ ئیسالمیشه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ ناسروش���تیه‌‌و له‌هه‌لومه‌رج ‌ی‬ ‫نه‌خ���وازراوی‌ دیكتاتۆریی���ه‌ت‌و داخ���ران‌و‬ ‫پش���ێوی‌‌و ناعه‌داله‌تیدا دروس���ت ده‌بێت‌و‬ ‫پشتبه‌س���توه‌ به‌درێ���ژه‌دان به‌حاڵه‌ت��� ‌ی‬ ‫نائاسایی‌‌و تۆقاندن‌و بره‌ودان به‌ڕق‌و كینه‌‌و‬ ‫نائارام���ی‌‪ .‬دی���اره‌ ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه مانه‌وه‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن بۆ میانه‌ڕه‌وی‌‌و ئاشتیخوازی‌‌و‬ ‫سه‌قامگیری‌ ده‌بێت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌مڕۆ یان سبه‌ ‌ی‬ ‫زۆر ناخایه‌نێت كه‌ هه‌ور‌و دوكه‌ڵی‌ ڕه‌ش��� ‌ی‬ ‫تون���دڕه‌وی‌‌و توندخوازی‌ له‌ئاس���مانی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچانه‌ ده‌ڕه‌وه‌ێته‌وه‌و به‌ركه‌نار ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئێس���تا له‌هه‌لومه‌رجێك���ی‌ ئ���اوا ئاڵۆز‌و‬ ‫نه‌خ���وازراودا ك���ه‌ ڕوب���ه‌ڕوی‌ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬دیاره‌ ك ‌ه ئه‌رك‌و به‌رپرس���یارێت ‌ی‬ ‫الیه‌نه‌كان��� ‌ی ڕه‌وتی‌ ئیس�ل�امیی میانه‌ڕ‌هو‌و‬ ‫زانای���ان‌و بیرمه‌ندانی‌ ئیس�ل�امخواز له‌هه‌ر‬ ‫كاتێكی‌ تر س���ه‌نگینتره‌‌و پێویس���ته‌ ڕۆڵ ‌ی‬ ‫مێژوی���ی‌ خۆی���ان بگێ���ڕن له‌ڕونكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ڕاس���تییه‌كان‌و ده‌ست خس���تن ‌ه سه‌ر خاڵ ‌ه‬ ‫الواز‌و كه‌موكورتییه‌كانی‌ توندڕه‌وی‌ ئایینی‌‌و‬ ‫ڕه‌فت���ار‌و كاره‌ دزێ���و‌و نه‌خوازراوه‌كانی���ان‬ ‫ئیدان ‌ه بكه‌ن‪.‬‬

‫لەڕاگەیاندنی دەوڵەت بۆ ڕاکردن لەشەنگال‬

‫چی ڕویدا‪ ،‬بۆچی‪ ،‬چی بکرێت؟‬ ‫كاوە حەسەن‬ ‫لەکاتێکدا وەک هەمو کوردێکی تر گریانم‬ ‫دێ ب���ۆ ئ���ەو ئاوارانەی کە لەش���اخەکانی‬ ‫ش���ەنگال گیریانخواردوە‪ ،‬هەروەها ئەزانم‬ ‫کاتەکە زۆر ناس���کە بۆ ئ���ەوەی بابه‌تێکی‬ ‫ڕەخنەگرانە لەس���ەر ئەم بابەتە بنوس���م‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەگەر بمانەوێت پەند وەربگرین لەم‬ ‫کارەساتە‪ ،‬ئەبێت ئێستا نەک دوایی‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫ن���ەک س���بەی‪ ،‬کۆمەڵێ پرس���یاری گرنگ‬ ‫ئاڕاس���تەی ئەوانە بکەین کە بەرپرسن لەم‬ ‫هەرەسە‪.‬‬ ‫کەوتنی شەنگال بەم شێوە دراماتیکی‌و‬ ‫چاوەڕواننەکراوە پێویستی بەهەڵوەستەیەکی‬ ‫جدی‌و کۆمەڵێک پرس���یاری جدی هەیە کە‬ ‫ئەبێت لەئاس���تی قەبارەی کارەس���اتەکەدا‬ ‫بێت‪ .‬پرس���یارکردن لەکاتی پاشەکش���ێدا‬ ‫گوزارش���تی بێورەیی نی���ە‪ .‬میللەتی زیندو‬ ‫ئەبێ���ت بتوانێ���ت لەکاتە هەس���تیارەکاندا‬ ‫پرسیارە هەستیارەکان بکات‪.‬‬ ‫گومان���م ل���ەوە نیە ک���ە پێش���مەرگەو‬ ‫ش���ێڕڤانەکان بەس���ەر تێرۆریس���تەکانی‬ ‫داعش���دا سەردەکەون‪ .‬گومانم لەوە نیە کە‬

‫شەنگالیەکان ئەگەڕێنەوە بۆ شەنگال‪ .‬بەاڵم‬ ‫مافی خۆمانە ئەم پرس���یارە س���ەرەتایی‌و‬ ‫گرنگان���ە بکەی���ن لەوانەی بەرپرس���ن لەم‬ ‫کارەساتە‪:‬‬ ‫‪١‬ـ چی ڕویدا؟‪:‬‬ ‫ش���ەنگال یەکێکە لەو ش���وێنانەی کە‬ ‫پارتی تیایدا زۆر بەهێزە‪ .‬ئایا پاشەکشێی‬ ‫هێزەکانی پارتی تاکتیک بو یان س���تراتیژ‬ ‫یان هەرەس؟ ه���ەر کامێکیان بێت‪ ،‬بۆچی‬ ‫بەرپرس���ەکانی پارت���ی خۆی���ان ڕایانکردو‬ ‫ش���ەنگالیەکانیان بەجێهێشت؟ ئایا خوێنی‬ ‫ش���ەنگالیەکان ئەوەن���دە هەرزان���ە ک���ە‬ ‫بەجێبهێڵرێن بۆ سەربڕەکان‌و قەسابەکانی‬ ‫داعش؟‬ ‫‪٢‬ـ بۆچی ڕویدا؟‪:‬‬ ‫پێش���کەوتنی ش���ەنگال‪ ،‬پارتی‌و دەزگا‬ ‫میدی���ا حزبی‌و س���ێبەرەکانی بنی زمان‌و‬ ‫سەری زمانیان بابەتی ڕاگەیاندنی دەوڵەتی پێشکەش���ی حکومەتی کردوە دەرئەکەوێت‬ ‫ک���وردی بو‪ .‬من ئەگەر بزانم پارتی بەجدی هێ���زی پێش���مەرگە تەنان���ەت فیش���ەکی‬ ‫کار ئەکات ب���ۆ دامەزراندن���ی دەوڵەتێکی پێویس���تی پێ نەبوە! ئەمە دەقی بەشێکە‬ ‫دیموکرات���ی مرۆڤدۆس���ت ک���ە مافەکانی لەڕاپۆرتەکەی سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی پێشمه‌رگە‬ ‫هاواڵتیب���ون تیای���دا دەس���تەبەر ئەکات‌و کە خۆی سەر بەپارتیە‪:‬‬ ‫ئەتوانێت پێداویستیەکانی هێزی پێشمەرگەو ‌" له‌ڕو ‌ی لۆجیستیكییه‌وه‌ هێزی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫هەم���و دەزگاکان���ی تر دابین ب���کات‪ ،‬ئەوا پێویستیان به‌هاوكاری‌ زیاتر هه‌یه‌‪ ،‬فیشه‌ك‬ ‫بەفەخرەوە ئەبمە هاواڵتیەکی ئەو دەوڵەتە‪ .‬زۆر كه‌مه‌و به‌شێكی‌ زۆریان خۆیان ده‌یكڕن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم کاتێک پارتی ناتوانێ���ت پارێزگاری به‌شێكی‌ زۆر ‌ی پێشمه‌رگه‌كان چه‌كه‌كانیان‬ ‫لەشەنگال بکات‪ ،‬چۆن ئەتوانێت دەوڵەتی كۆنه‌و خۆی���ان كڕیویانه‌‪ ،‬جیاوازییه‌ك ‌ی زۆر‬ ‫کوردی دابمەزرێنێت؟ س���ەرٶکی هەرێم کە هه‌ی ‌ه له‌نێ���وان هێزه‌كان���ی‌‪80 ،70‬و هێز‌ه‬ ‫لەجەژندا سەردانی هێزەکانی پێشمەرگەی نیزامیه‌كان‪ ،‬پێش���مه‌رگ ‌ه ب ‌ێ پاره‌و هه‌ژاره‌و‬ ‫کرد‪ ،‬بەڵینیپێدان چەکی قورسیان بۆ دابین گله‌یی���ان هه‌ی���ه‌ له‌موچه‌و پل���ه‌و‪ ..‬هتد‪،‬‬ ‫بکات‪ .‬بەاڵم هەروەک لەڕاپۆرتەکەی لیژنه‌ ‌ی ئیمكانیاتیان له‌م قۆناغه‌دا زۆر سنورداره‌"‪.‬‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ ئام���اژه‌ به‌نه‌بون��� ‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگە ک���ە پێش کەوتنی ش���ەنگال‬

‫سەرۆکی هەرێم کە‬ ‫بەڵینیدا چەکی قورس‬ ‫بۆ پێشمه‌رگه‌ دابین‬ ‫بکات بەاڵم پێش کەوتنی‬ ‫شەنگال دەرئەکەوێت هێزی‬ ‫پێشمەرگە تەنانەت فیشەکی‬ ‫پێویستی پێ نەبوە!‬

‫"ته‌رقیه‌‪ ،‬ف���ه‌رق‌و جیاوازیك���ردن له‌الیه‌ن‬ ‫فه‌رمانده‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬فه‌س���ڵكردن‌و له‌جیات ‌ی‬ ‫دانانی‌ نایاسایی‪ ،‬نه‌بونی‌ شوێنی‌ سه‌ربازیی‌‌و‬ ‫خاڵ���ی ده‌وامك���ردن‌و دابی���ن نه‌كردن���ی‬ ‫پێداویست ‌ی ئه‌و شوێنانه‌و نه‌بونی‌ مه‌رجه‌ب‬ ‫بۆ دانانی‌ چه‌ك‌و نه‌بونی‌ هه‌وی ‌ه بۆ بردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫چه‌كه‌كانیان‌و كێشه‌ دروستبون له‌بازگه‌كان"‬ ‫"(‪http://www.awene.com/‬‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ .)article/2014/08/05/34635‬ئێم���ە‬ ‫لێرەدا باس���ی چەکی قورس‌و پێش���کەوتو‬ ‫ناکەی���ن‪ ،‬ب���ەاڵم باس���ی س���ەرەتاییترین‬ ‫پێداوییس���تیەکان وەک فیشەک‪ ،‬هەژاری‪،‬‬ ‫نەبون���ی دادپ���ەروەری‌و ناپڕۆفیش���ناڵی‬ ‫ئەکەین‪ .‬بۆچی حکومەت‌و سەرٶکی هەرێم‬ ‫دەس���تبەجێ هەوڵیان نەدا ئەم کێش���انە‬ ‫چارەسەر بکەن؟‬ ‫‪٣‬ـ چی بکرێت؟‬ ‫پەرلەم���ان ئەبێ���ت بەڕۆڵ���ی چاودێری‌‌و‬ ‫لێپێچینەوەی خۆی هەڵبستێت‪ .‬ئەمە کاری‬ ‫پەرلەمان���ە‪ ،‬نەک س���ەرۆکی هەرێم‪ .‬پاش‬ ‫ئەوەی داعش تێکش���کێنرا‪ ،‬ئەبێت ئەوانەی‬ ‫بەرپرس���بون لەم کارەساتە لێپێچینەوەیان‬ ‫لەگ���ەڵ بکرێ���ت‪ ،‬ن���ەک بەڕۆحیەت���ی‬ ‫حزبایەتی تەسک‌و تۆڵەس���ەندنەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەمەبەستی زانینی ڕاستیەکان‪ ،‬دیاریکردنی‬ ‫بەرپرس���یارەکان‌و بەرپرس���یارێتیەکان‌و‪،‬‬ ‫س���زادانی یاس���ایی بەرپرس���یارەکان‪.‬‬ ‫لەسیس���تەمی دیموکراتیدا بۆ بەدواداچونی‬ ‫ئەم ج���ۆرە کارەس���اتانە دانیش���تنەکانی‬ ‫پەرلەمان ڕاس���تەوخۆ پەخ���ش ئەکرێت بۆ‬ ‫ئەوەی هاواڵتیان ئاگاداربن لەلێپرسینەوەی‬ ‫بەرپرسیارەکان‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫راونانی غه‌ریبه‌كانی شار‬ ‫نیاز نه‌جمه‌دین‬ ‫له‌ناو جه‌س���ته‌ی واڵتدا شار چاالكترین‬ ‫ئه‌ندامه‌‪ .‬هه‌ر كه‌ ش���ار توشی لێقه‌ومانێك‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬سیخوڕه‌كانی شار ده‌گه‌ڕێن به‌دوای‬ ‫غه‌ریبه‌كانی���دا‪ ،‬لۆبی ده‌كه‌ن بۆ راونانیان‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی گش���تی‪ ،‬قس���ه‌ له‌سه‌ر‬ ‫راسیسته‌كانی نه‌ته‌وه‌ كراوه‌‪ ،‬كه‌متر له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وانه‌ی له‌ناو شاره‌وه‌ هه‌ڵده‌قوڵێن‪.‬‬ ‫ب���ه‌ر ل���ه‌ هاتن���ی ع���ه‌ره‌ب وكرێكاری‬ ‫بیانی‪ ،‬راسیس���ته‌كانی شار ش���ه‌ڕیان به‌‬ ‫گوندنشینه‌كانی ده‌فرۆش���ت‪ ،‬به‌سه‌ریاندا‬ ‫ده‌ینه‌ڕاند‪ :‬ب���ۆ ناچنه‌وه‌ بۆ زێدی خۆتان‪،‬‬ ‫ئێوه‌ن ئێره‌تان پیس كردووه‌‪ .‬كێتان هه‌یه‌‬ ‫رس���ته‌ی "الدێی خواردینی" نه‌بیستبێت؟‬ ‫ب���اوه‌ڕم وای���ه‌ كه‌مترینت���ان‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫گوندنش���ینیه‌كان ئه‌م ئازاره‌یان چه‌شت‪،‬‬ ‫كه‌چی هه‌ندێكیان خه‌ریكه‌ به‌شدار ده‌بنه‌وه‌‬ ‫له‌ هه‌مان پرۆسه‌دا‪.‬‬ ‫راسیس���ته‌كانی ش���ار پتر له‌ دوو كاتدا‬ ‫ئه‌ویدیكه‌ی غه‌ریبی���ان قبوڵه‌‪ .‬له‌ كاتێكدا‬ ‫له‌ خۆیان به‌شاریتری بزانن‪ :‬به‌ شادییه‌وه‌‬ ‫ئه‌وروپی وئه‌مه‌ریكیه‌ك له‌ ئامێز ده‌گرن و‬ ‫مۆڕه‌ له‌ گوندنشینێكی سه‌ر به‌ نه‌ته‌وه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬كاته‌كه‌ی دیكه‌ ئه‌وه‌یه‌ گیرفانێك‬ ‫پ���اره‌ی بۆ بهێنێت وخۆی زوو بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌هاری رابردو هه‌رێمی كوردستان شانازی‬ ‫ده‌ك���رد ب���ه‌وه‌ی گه‌ش���تیارێكی زۆر روی‬ ‫تێكردووه‌و پاره‌یه‌ك���ی خه‌یاڵیان هێناوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ زۆرینه‌یان عه‌ره‌ب بون‪ ،‬ساڵێك تێپه‌ڕی‬ ‫وئه‌م خۆشه‌ویستی و كارئاسانییه‌ پێچه‌وانه‌‬ ‫بوه‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی باس���ه‌كه‌ تێكه‌ڵ نه‌بێت‪،‬‬

‫خۆم له‌وه‌ به‌دور ده‌گرم كه‌ رۆژئاواییه‌كان‬ ‫توانیویانه‌ خۆیان وه‌كو فریادڕه‌س���ی ئێم ‌ه‬ ‫بناس���ێنن‪ ،‬له‌به‌رئه‌م هۆی���ه‌ش نه‌ك هه‌ر‬ ‫قبوڵ ده‌كرێ���ن به‌ڵكو وه‌كو س���ه‌رگه‌وره‌‬ ‫سه‌یر ده‌كرێن‪.‬‬ ‫پاس���اوی پشتی ئه‌م هێرش���ه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫غه‌ریب ره‌هه‌ندێكی ئابوری هه‌یه‌‪ :‬سفره‌ی‬ ‫ماڵه‌كه‌م به‌شی خۆم خواردنی له‌سه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫تۆش ده‌ته‌وێت له‌ناوه‌ڕاستیدا دابنیشیت‪.‬‬ ‫ت���ۆی غه‌ریب به‌ش���ار‪ ،‬شارپه‌رس���ته‌كان‬ ‫واده‌ڵێن‪ ،‬له‌بازاڕی كااڵو خزمه‌تگوزاریدا گڕ‬ ‫ده‌نێیت به‌نرخه‌وه‌و له‌ب���ازاڕی كاردا كرێ‬ ‫داده‌به‌زێنی���ت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ده‌رفه‌تێكی ئیش‬ ‫هه‌بێ���ت ده‌موده‌س���ت ده‌یفڕێنیت‪ .‬تۆیت‬ ‫خاوه‌نكار هه‌رچۆن س���وكایه‌تیت پێبكات‬ ‫قبوڵی ده‌كه‌یت‪ ،‬دواج���ار منیش ناچاری‬ ‫ملكه‌چ���ی ده‌كه‌ی���ت‪ .‬ئ���ه‌م بۆچونه‌ ئه‌و‬ ‫س���ودانه‌ نابینێت كه‌ ئ���اواره‌ی عه‌ره‌ب به‌‬ ‫ئابوری كوردس���تانی ده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬یه‌كێك‬ ‫له‌وان���ه‌ هاتنی دیناری عێراقییه‌‪ ،‬ش���تێك‬ ‫كه‌ له‌ ئابوری كوردستاندا كه‌مبوه‌ته‌وه‌ به‌‬ ‫راده‌یه‌ك حكومه‌تی هه‌رێمی ناچار كردووه‌‬ ‫ب���ۆ رزگاربون بی���ر له‌ "موچ���ه‌ به‌ دۆالر‬ ‫بكاته‌وه‌"‪ .‬ئاسانه‌ بۆ هه‌موان له‌وه‌ تێبگه‌ن‬ ‫ناكرێت نی���وه‌ی ئابوریی���ه‌ك (موچه‌) به‌‬ ‫دۆالرو نیوه‌ی (نرخی كااڵوخزمه‌تگوزاری)‬ ‫ب���ه‌ دینار بێت‪ ،‬پاش���ان گرانیی روده‌دات‬ ‫به‌هۆی كه‌مبونه‌وه‌ی به‌های دۆالره‌وه‌‪.‬‬ ‫راس���تیه‌كه‌ی به‌ش���ی ئێمه‌ له‌ خۆراكی‬ ‫كوالیتی و نرخی گونجاو‪ ،‬له‌ ده‌رفه‌تی كارو‬ ‫ش���وێنی كاری شایسته‌‪ ،‬له‌ خزمه‌تگوزاری‬ ‫زۆر پێش گه‌یش���تنی ئه‌وان خوراوه‌‪ .‬شار‬ ‫ده‌بوو خ���ۆی قایم بكات به‌ به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫زانس���ت و پڕچه‌ككردن���ی كارمه‌ندانی به‌‬ ‫مه‌عریف���ه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی له‌ س���ه‌ره‌تای ‪1990‬‬ ‫دروس���ت بون ده‌بوو ئه‌م���ڕۆ هه‌زارو یه‌ك‬ ‫ئایدیای نوێیان پێبوایه‌و پێشه‌نگی داهێنان‬ ‫بونایه‌‪ ،‬ده‌بوو ش���ار پشتوپه‌نا گه‌وره‌كه‌ی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ بوایه‌‪ ،‬ده‌بوو له‌ ب���ری بۆڵه‌ بۆڵ‬ ‫كارگه‌و كه‌ره‌س���ته‌ پیشه‌س���ازییه‌كانی به‌‬ ‫گونده‌كان���دا باڵوكردایه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌‬

‫دواجار نه‌ژاد‬ ‫په‌رسته‌كان هیچیتر‬ ‫ناكه‌ن جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫شه‌ڕی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫داده‌گرن بۆ ئاستی‬ ‫شه‌قام و پێگه‌ی‬ ‫ده‌سته‌اڵتداران‬ ‫به‌هێزتر ده‌كه‌ن‬ ‫الوازی و چه‌واش���ه‌یی خۆی���ه‌وه‌ دوێن���ێ‬ ‫به‌رۆك���ی گوندنش���ینی و كرێكاری بیانی‬ ‫ده‌گرت و ئه‌مڕۆش عه‌ره‌ب‪ .‬خۆ من ش���ار‬ ‫تاوانبار ناكه‌م‪ ،‬ده‌زان���م دواجار له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ژمونی ده‌سته‌اڵتی سیاسی به‌ گشتی و‬ ‫ئه‌و ژه‌نه‌ڕااڵن���ه‌ی مانه‌وه‌و پاوه‌ریان به‌نده‌‬ ‫به‌ جه‌نگ���ه‌وه‌ به‌تایبه‌تی‪ ،‬خۆی راناگرێت‪.‬‬ ‫له‌ بنه‌ڕه‌ت���دا‪ ،‬به‌ع���س گونده‌كانی ته‌نیا‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ له‌ناونه‌برد كه‌ مۆڵگه‌ی شۆڕش‬ ‫ب���ون‪ ،‬به‌ڵكو كردنی به‌ گژ ش���اره‌كاندا تا‬ ‫رۆحی به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی شاریش الواز بكات‬ ‫وبیانگلێنێته‌ ش���ه‌ڕی یه‌كترییه‌وه‌‪ .‬به‌عس‬ ‫شاری سه‌رقاڵ كرد به‌ گوندنشینه‌كانه‌وه‌‬

‫گوایه‌ هاتون عه‌مباره‌كانی تااڵن بكه‌ن‪.‬‬ ‫ره‌هه‌نده‌ سیاسی وسایكۆلۆجیه‌كه‌ی ئه‌م‬ ‫په‌الماره‌ی غه‌ریبه‌كان كه‌متر الی خه‌ڵكی‬ ‫س���اده‌ی دژه‌ غه‌ریب ( ل���ه‌م دۆخه‌دا دژه‌‬ ‫عه‌ره‌ب) رونه‌‪ .‬به‌ده‌ر له‌ ترس���ی تێكچونی‬ ‫ئاسایشی ناوخۆ‪ ،‬ئه‌مان به‌ گژیاندا ده‌چن‬ ‫له‌و باوه‌ڕه‌وه‌ كه‌ نایانه‌وێت له‌ به‌شه‌كه‌یان‬ ‫بخۆن‪ .‬ل���ه‌ هه‌مان كاتدا‪ ،‬راسیس���ته‌كان‬ ‫خۆی���ان ش���تێكیان پێنییه‌ پێشكه‌ش���ی‬ ‫م���رۆڤ و نه‌ت���ه‌وه‌ی بك���ه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێت‬ ‫ل���ه‌م جۆگه‌له‌ بۆگه‌نه‌وه‌ بێن���ه‌وه‌ ناومان‪.‬‬ ‫خودی نه‌ژادپه‌رستی دژی عه‌ره‌ب چه‌نێك‬ ‫په‌یوه‌ندی ب���ه‌ غه‌دری ده‌س���ته‌اڵتدارانی‬ ‫عه‌ره‌ب له‌ كورد هه‌یه‌‪ ،‬هێنده‌ش به‌رهه‌می‬ ‫ئ���ه‌و ژینگ���ه‌ سیاس���ی وكۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌‬ ‫ناوخۆییه‌یه‌ كه‌ ده‌س���ته‌اڵتدارانی سیاسی‬ ‫تیایدا چاالكترین توێژ بون‪ ،‬به‌شداربون له‌‬ ‫دروستكردنی نه‌وه‌یه‌كی توندوتیژ‪ .‬دواجار‬ ‫نه‌ژادپه‌رس���ته‌كان هیچیتر ناك���ه‌ن جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی شه‌ڕی نه‌ته‌وه‌ی داده‌گرن بۆ ئاستی‬ ‫ش���ه‌قام و پێگه‌ی ده‌سته‌اڵتداران به‌هێزتر‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌رفه‌ت به‌ ده‌سته‌اڵتداران ده‌ده‌ن‬ ‫له‌وه‌دا س���ه‌ركه‌وتو بن كه‌ بڵێن " سه‌رقاڵ‬ ‫بوی���ن به‌ باش���كردنی ژیانتان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وان هاتن و تااڵنیان كردین‪ ..‬ئه‌وانن له‌‬ ‫به‌شه‌كه‌ی ئێوه‌ ده‌خۆن"‪.‬‬ ‫خراپترین شتێك ده‌یكه‌ین ئه‌وه‌یه‌ عه‌یبی‬ ‫خۆمان به‌هاتنی عه‌ره‌ب ده‌شارینه‌وه‌‪ .‬من‬ ‫به‌داغم كه‌‪ :‬كورد شوناسی زۆرینه‌ی نه‌ته‌وه‌‬ ‫سه‌رده‌س���ت‌و پێش���كه‌وتوه‌كانی جیهانی‬ ‫خس���تۆته‌ گیرفانی ته‌نیا شوناسی خۆی‬ ‫نه‌بێت‪ .‬به‌اڵم هه‌ر ئه‌مه‌ به‌ودیودا غه‌مێكی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ ت���ۆ داوا له‌نه‌ته‌وه‌كانی جیهان‬ ‫بكه‌یت ش���وێنت بكه‌نه‌وه‌و خ���ۆت ده‌رگا‬ ‫له‌س���ه‌ر غه‌ریبه‌كان دابخه‌یت‪ .‬رێكخستنی‬ ‫هاتن���ی عه‌ره‌ب‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت كورده‌كانیش‪،‬‬ ‫شتێكه‌و داخستنی ده‌رگای ماڵ به‌روی ئه‌م‬ ‫میوانانه‌و ترس���اندن و داوای ده‌ركردنیان‬ ‫ش���تێكی دیكه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی یه‌كه‌میان هێجگار‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی دوه‌می���ان درێژبونه‌وه‌ی‬ ‫خواستی دڕه‌نده‌ییه‌ بۆ ناومان‪.‬‬

‫چۆن "داعش" دەمانکاتە سیاسییەکی ناسیاسیی‬

‫نەوزاد جەمال‬ ‫بەپێچەوان���ەی ئ���ەو بۆچون���ەوەی‬ ‫پێیوای���ە "هەمو ك���ەس" لەكوردس���تاندا‬ ‫دەم لەسیاس���ەت وەردەدات‌و بەجۆرێکیش‬ ‫خۆی بەسیاس���ی دەزانێ‪ ،‬پێموایە ئەمڕۆ‬ ‫سەردەمێکە بەمانایەک 'هەمو' سیاسییەکی‬ ‫ناسیاسین‪ .‬هەڵبەت ئەم دەستنیشانکردنە‬ ‫بۆ هەمو کۆمەڵگەو کولتورێ دەستنادات‪،‬‬ ‫بەاڵم دواجار ئەم حاڵەتە سەرئێش���ەیەکی‬ ‫گش���تی کۆمەاڵیەت���ی هێناوەت���ە ئاراوە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا دی���وارە نەبینراوەکان���ی نێوان‬ ‫کاربەده‌س���تانی سیاس���ەت‌و ش���ەقام‌و‬ ‫شوێنە گش���تییەکانی لێکترازاندوە‪ .‬پێش‬ ‫هاتن���ی 'داع���ش' گیروگرفتەکان���ی نێوان‬ ‫هەرێم‌و بەغدا‪ ،‬قەیران���ی ئابوری تەنانەت‬ ‫هەڤدەی ش���وبات‌و پێشتریش بابەتگەلێک‬ ‫راستەوخۆ لەشەقامدا قس���ەیان لێدەکرا‪.‬‬ ‫کە رەتدەبوی بەالی دوکانێکدا‪ ،‬گوێبیستی‬ ‫هەواڵێک دەبویت یا لەگەڵ ساڵو تەنانەت‬ ‫شت کڕینیش���دا دەکەوتیتە مشتومڕێکەوە‬ ‫لەب���ارەی ئەم ح���زب‌و ئەو س���ەرکردەو‬ ‫روداوەوە‪.‬‬ ‫پاش ناودەرکردنی 'داعش' الپەڕەیەکی‬ ‫ن���وێ لەژیان���ی زۆربەماندا هات���ە ئاراوە‪،‬‬ ‫'داعش' نەک هەر لەخەوزڕان‌و پەلەقاژەی‬ ‫کڕین���ی ئازوقەو بەنزین���دا‪ ،‬بەڵکو لەگەڵ‬ ‫نان���ی ئێ���وارەو بەیانی���دا‪ ،‬لەپیاس���ەو‬ ‫س���ەیران‪ ،‬لەکۆڕو کۆبونەوە داخراوەکان‌و‬ ‫لەراگەیان���دن‌و کۆاڵنەکان���دا پانتاییەک���ی‬ ‫فیزیکی‌و سایکۆلۆجی لەئێمەدا داگیرکرد‪.‬‬ ‫بەرای من ئەمە‪ ،‬ترسناکترین‌و نەبینراوترین‬ ‫هەژمونی ئەم هێزو ماش���ێنی شەڕەیە کە‬ ‫درکی پێناکەین‪ .‬ئەگەر بڵێین سەرکەوتن‌و‬ ‫مەترس���ی داع���ش هێندە ل���ەو رەهەندە‬ ‫نەبینراوو سایکۆلۆجیەدایە‪ ،‬ئەوەندە لەسەر‬ ‫زەمینی واقیعدا کاریگەر نییە‪ ،‬ناماقوڵیمان‬ ‫نەک���ردوە‪ .‬هەڵب���ەت‪ ،‬کولت���وری زارەکی‬ ‫لێوانلێوە لەقسەو قس���ەڵۆک‌و ئاسانکاری‬ ‫گواستنەوەی پڕوپاگەندەو گومان‌و ترسەکان‬

‫بێبەرامبەر دەکرێ‪ .‬ب���ەاڵم کاتێ هێزێکی‬ ‫نادیارو بەربەری وەها ئێمە لەبونەوەرێکی‬ ‫ئاسایی رۆژانەوە‪ ،‬دەگۆڕێ بۆ بونەوەرێک‬ ‫کە س���ەرقاڵی چاالک���ی‌و هەواڵەکانی ئەو‬ ‫بێت‪ ،‬ئیتر دەگۆڕێین بەڕۆبۆتێک لەترس‌و‬ ‫نیگەرانی‌و خۆلەدەس���تدان‌و ئامادەسازی‬ ‫خۆبەدەستەوەدان‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە‪ ،‬هیچ کەس لەب���ەر دەبڕینی‬ ‫رای خۆی نەک هەر نابێتە سیاسی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خۆش���ی لەبنەڕەت���دا بەسیاس���ی نازانێ‪.‬‬ ‫ش���اراوەش نییە کە قس���ەکردن لەبارەی‬ ‫سیاس���ەتەوە‪ ،‬ناتکات���ە سیاس���ی‪ ،‬نەک‬ ‫بەپل���ە یەک تەنان���ەت بەپلە دوش‪ .‬بەاڵم‬ ‫سەرگەرمبون بەڕوداو پێشهاتە سیاسیەکان‪،‬‬ ‫نەک تەنها خەریکكردن‌و گەمەکردنە بەبیرو‬ ‫مێش���کی ئێمە‪ ،‬بەڵک���و ملکەچکردنمانە‬ ‫بۆ جۆرە پ�ل�ان‌و سیاس���ەتێک کە خۆی‬ ‫نەخشەس���ازە‪ .‬جگە له‌وەی لێرەدا دەبێ‬ ‫مانای وشەی 'سیاسی' بەواتای بەرتەسک‌و‬ ‫گش���تی لێکجیابکەینەوە‪ .‬سیاسەت وەک‬ ‫پالن‌و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی ژیان گشتی‬ ‫کە ئەرکی هەمو یەکێک نییە‪ ،‬بەڵکو کاری‬ ‫کەس���انی ش���یاو رێپێدراوە کە مافەکانی‬ ‫ئێم���ە بەڕێوەب���ەرن‪ .‬سیاس���ەت بەمان���ا‬ ‫گش���تییەکەی‪ ،‬زیندە چاالکییەکی مرۆڤە‬ ‫لەپانتایی گش���تییدا‪ .‬س���ەرەڕای ئەوەی‬ ‫مرۆڤ بەپێناسە ئەرستۆیی‌و كالسیكیەکەی‬ ‫'گیانەوەرو بونەوەرێكی سیاس���یە'‪ .‬ئیدی‬ ‫بەو مانایە‪ ،‬هەمومان لەنێو کۆمەڵگەیەکی‬ ‫سیاسیدان‌و بونەوەرێکی سیاسیشین‪ .‬کاتێ‬ ‫کە ئەندامی کۆمەڵگەو هاوکات له‌س���نوری‬ ‫کۆمەڵگەیەکی سیاس���یدا بیردەکەینەوەو‬ ‫هەڵدەس���وڕێین‪ .‬ئەمە هەم���وی بەالیەک‪ ،‬هاواڵتی���ان نەک ه���ەر وابەس���تە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫جگە ل���ەوەی خۆهەڵقورتاندن لەكاروباری بەجۆرێ���ک خۆیان لەسیاس���ەتەکانیانەوە‬ ‫سیاسیدا بەتایبەت لەواڵتێكی ناگەشەكردو دەگلێن���ن‪ .‬بۆیە ئەگەر بڵێین دەس���ەاڵتی‬ ‫و نادامەزراوەیی���دا‪ ،‬کاردانەوەیەک���ی کراوەو سیس���تمی لیبرالی چەندە ئازادی‌و‬ ‫ئاس���اییە‪ .‬چونكی هەم���و تاکێک کەم تا کرانەوەی���ە‪ ،‬ئەوەندەش دورخس���تنەوەی‬ ‫زۆرو دورو نزی���ک درک بەكێش���ەی رۆژانە هاواڵتیانە لەزیندەچاالکی سیاسی!‬ ‫منێك کە پیش���ەم مامۆس���تاییە‪ ،‬بایی‬ ‫دەکات‌و دەیخات���ە مل���ی کاربەدەس���تان‪.‬‬ ‫تەنانەت‪ ،‬گرفتە س���ادەو رۆژانەییەکانیش ئەوەن���دە لەسیاس���ەت دەدوێم كە موچە‪،‬‬ ‫بەندن بەجومگەیەكی دەسەاڵتی سیاسی‌و قانونی خانەنش���ینی‪ ،‬گۆڕینی سیس���تمی‬ ‫خوێندن‪ ،‬ئازادی ئەکادیمی‌و زانستی گرفتی‬ ‫بەڕێوەبردنەوە‪.‬‬ ‫کات���ێ پانتاییەکانی ژیان قۆرخکراون‌و تێدەكەوێ‪ .‬وەکی تریش هاواڵتیەک بودجەی‬ ‫لەنێ���و ئەڵق���ە داخراوەکانی سیاس���ەتدا پێباش���ە ئەگەر ش���ەفاف بێ‪ ،‬نەخشەی‬ ‫بڕیاری تاکالیەنە درا‪ ،‬دەموزمانی خەڵکیش خانوو شارەکان پەسەندە ئەگەر رەچاوی‬ ‫دەکەیتەوەو لەسیاسەت‌و ئاکارەکانی خۆت دەرامەت‌و دۆخی تایبەت‌و تەندروستیی بێ‪.‬‬ ‫نیزیکی���ان دەخەیت���ەوە‪ .‬بەدەربڕینێک���ی بازاڕ باشە بۆ کڕیار ئەگەر نرخەکان بەرز‬ ‫تر‪ ،‬تا دەس���ەاڵتی سیاسی سەنتەرئامێز‪ ،‬نەبێ‌و گەمەو قۆرخکاری تێدا نەبێ‪ .‬ئەگەر‬ ‫پاوانخوازو گشتگیرترو نزیکتر بێت لەوردو رێگەكان ناخۆش‌و خراپ نەبن شۆفێرەکان‬ ‫درش���تی ژیانی هاواڵتیانەوە‪ ،‬ئەوەندەش م���ان ناگ���رن‪ .‬نەخۆش���ەکان هاوارناکەن‬

‫هەندێ لەراگەیاندن‬ ‫ئەو روداوە‬ ‫بەدەرفەت دەزانن‬ ‫خۆیان وەک‬ ‫کەناڵێکی پێشەنگ‬ ‫بناسێنن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە قسەڵۆک‌و‬ ‫هەواڵ‌و زانیاری‬ ‫لێکجیانەکەوە‪.‬‬ ‫تەنها ئامانجیان‪،‬‬ ‫کەرەسەی رۆژنامەیی‬ ‫بەردەوامیان هەبێ‪،‬‬ ‫نەک راستی‌و‬ ‫دروستی هەواڵەکان‬

‫ئەگەر دەرمان‌و کایەی تەندروس���تی ساخ‬ ‫بێت! ئی���دی كاتێك جومگ���ەو كایەكانی‬ ‫ژیان���ی كۆمەاڵیەتی‌و ئاب���وری‌و کولتوری‬ ‫لەسیاسه‌تەوە دەئاڵێ‪ ،‬چاوەڕوانی ئەوەشین‬ ‫خەڵك���ی ئاس���ایی دەمی���ان لێوەربدات‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای ئەوەی حاڵەتێكی تەندروستە‪،‬‬ ‫هاواڵتی لەپرس���ەكانی ژیانی خۆی بدوێ‌و‬ ‫بەمافی خۆشی بزانێ پرس‌و ڕای پێبکرێ‪.‬‬ ‫بەاڵم دەبێ بڕیارەکان لەدەستی سیاسی‌و‬ ‫شارەزاکاندا بێ‪ ،‬بەمەرجێ رای جەماوەر‪،‬‬ ‫هاواڵتی لەبەرچاوبگیرێ‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەپ���اش س���ەرهەڵدانی داعش‌و‬ ‫نزیکبونەوەی پڕیشکی ئاگری شەڕ لەتۆڕو‬ ‫کەناڵ‌و ش���ەقام‌و ب���ازاڕو فەرمانگەکاندا‪،‬‬ ‫زۆرێک خەریکی "ش���رۆڤە"و خوێندنەوەی‬ ‫بارودۆخەک���ەن‪ .‬جگ���ە ل���ەوەی هەندێ‬ ‫لەراگەیاندن‪ ،‬ئەو روداوە بەدەرفەت دەزانن‬ ‫خۆیان وەک کەناڵێکی پێشەنگ بناسێنن‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە قسەڵۆک‌و هەواڵ‌و زانیاری‬ ‫لێکجیانەکەوە‪ .‬تەنها ئامانجیان‪ ،‬کەرەسەی‬ ‫رۆژنامەیی بەردەوامیان هەبێ‪ ،‬نەک راستی‌و‬ ‫دروس���تی هەواڵەکان‪ ،‬چونک���ی چەندیان‬ ‫پەیامنێ���ری مەیدانیی���ان ل���ەوێ هەیە؟‬ ‫بابڵێین ئەم���ەش تا ڕادەیەک گرفت نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی جێگەی سەرئێش���ەو مایەی‬ ‫نیگەرانیە‪ :‬نادیاریی ش���رۆڤەو لێکدانەوەی‬ ‫زانستیانەی روداوو هەواڵەکانە‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬بێس���ەروبەری رای گش���تی خۆی‬ ‫ل���ەوەدا دەبینێت���ەوە ک���ە راگەیان���دن‌و‬ ‫پس���پۆڕەکان نەیاتوانی���وە تینویەت���ی‬ ‫بش���کێنن‌و بەرچاورونی بدەن‪ .‬لەبەرئەوە‪،‬‬ ‫خەڵکی ئاس���ایی بەتواناو خەیاڵی سادەو‬ ‫وەک جۆرێ���ک لەچاوەڕوان���ی‌و جۆرێ���ک‬ ‫لەقاوەگرتن���ەوە‪ ،‬پێش���هات‌و روداوەکان‬ ‫لێکدەدەنەوە‪ .‬لێرەوە‪ ،‬بەشداری هاواڵتیان‬ ‫لەقس���ەکردن‌و رادەربڕی���ن س���ەبارەت‬ ‫بەروداوەکە نەک هەر لەنزمترین ئاستدایە‪،‬‬ ‫بەڵک���و بۆتە فۆرمێکی تری دابەش���بونی‬ ‫خێاڵیەت���ی‌و حزبایەتی‌و لێدان���ی یەکترو‬ ‫ناوچەگەریی‪ .‬پرس���یارەکە هەر ئەوە نییە‬ ‫کە تا چەند داعش توانیویەتی ئاراس���تەی‬ ‫بیرو س���ایکۆلۆجی مرۆڤ���ی ئێمە بەچەند‬ ‫رۆژێ���ک بگۆڕێ‪ ،‬بەڵکو بۆچی‌ مەترس���ی‌و‬ ‫هەڕەش���ەکان لێکت���رازان‌و داقڵیش���انی‬ ‫جەس���تەی نیش���تمانی لێدەکەوێت���ەوە؟‬ ‫رەنگ���ە داگیرکردنی راس���تەوخۆی داعش‬ ‫کەم مەترسیدارتربێ لەداگیرکردنە زەینی‌و‬ ‫دەرونیەکەی لەم س���اتەوەختەدا‪ .‬هاوکات‬ ‫هەڵقۆستنەوەی هەلپەرستانەی الیەنەکان‬ ‫لەدژی یەکتری!‬

‫ئاراس فه‌تاح‬

‫‪13‬‬

‫ترس‬

‫به‌دێژایی مێژو مرۆڤ له‌شوێن‌و زه‌مه‌نی‬ ‫جیاوازدا خ���ودای جیاوازی به‌رھه‌مھێنا‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ترس‌و ئارام���ی به‌رهه‌مبهێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ترس���ه‌‪ ،‬چه‌نده‌ ترسێكی ئه‌خالقیی‬ ‫بو‪ ،‬كه‌ گه‌ره‌نتی دوالیزمی نێوان چاكه‌‌و‬ ‫خراپه‌ی ده‌ك���رد‪ ،‬ھێنده‌ش میكانیزمێك‬ ‫ب���و ب���ۆ دروس���تكردنی ئارامی���ی‌و‬ ‫رێكخستنی كۆمه‌ڵگا‌و ڕاگرتن‌و زه‌مانه‌تی‬ ‫پێكه‌وه‌ژی���ان‌و ئاش���تی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪.‬‬ ‫م���رۆڤ له‌خودا ده‌ترس���ا ی���ان به‌خودا‬ ‫ده‌ترسێنرا‪ ،‬ھه‌ر ئه‌م ترسه‌ش ‌وایده‌كرد‬ ‫كه‌ خراپه‌كاریی‌و تاوان نه‌كات یان رێگا‬ ‫له‌تاوان بگرێت‪ .‬دیاره‌ پرسی من لێره‌دا‬ ‫نه‌ باس���كردنی به‌كه‌ره‌سه‌كردنی ئایین‌و‬ ‫به‌شه‌خس���انیكردنی خودایه‌ له‌ھێزێكدا‌و‬ ‫ن���ه‌ ئ���ه‌و رۆڵ���ه‌ وێرانك���ه‌ره‌ی ئایینه‌‬ ‫ئاسمانیی‌و زه‌مینییه‌كانیشه‌ كه‌ به‌ناوی‬ ‫خوداوه‌ تاوانی گه‌وره‌یان كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پرس���یاره‌كه‌ بۆ ئه‌م چركه‌ساته‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌‌وه‌زیف���ه‌ی نوێی ئایی���ن‌و خوداوه‌ند‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی به‌رھه‌مھێنان���ی ت���رس‌و‬ ‫تۆقاندندا چییه‌‪ .‬ده‌شتوانین پرسیاره‌كه‌‬ ‫به‌م چه‌ش���نه‌ش دابڕێژینه‌وه‌‌و له‌خۆمان‬ ‫بپرس���ین‪ :‬ئایا مرۆڤی س���ه‌رده‌م چیدی‬ ‫له‌خودا ده‌ترسێت یان له‌خۆی؟‬ ‫دی���اره‌ ت���رس له‌مێ���ژودا قواڵییه‌كی‬ ‫ئه‌خالقی���ی دورودرێ���ژی ھه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ماناكان‌و به‌ھاكان‌و ره‌ھه‌نده‌كانی گۆڕانی‬ ‫گه‌وره‌ی���ان به‌س���ه‌رداھاتوه‌‪ .‬ئینس���انی‬ ‫مۆدێ���رن له‌م���ڕۆدا ھێن���ده‌ی له‌خ���ۆی‬ ‫ده‌ترس���ێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ له‌خودا ناترسێت‪.‬‬ ‫مرۆڤ پێویس���تی به‌خودا بو بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ترس���ه‌كانی له‌خ���ۆی كه‌مكات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌مڕۆدا خ���وداكان نین كه‌ ترس‬ ‫به‌رھه‌مده‌ھێنن‪ ،‬به‌ڵك���و ترس له‌خودی‬ ‫م���رۆڤ ب���وه‌ به‌ھۆكارێ���ك كه‌ ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫پێكدادان���ی خوێناوی به‌ن���اوی خوداوه‌‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‪.‬‬ ‫داع���ش ده‌ش���ێت باش���ترین نمونه‌ی‬ ‫ئه‌م ھاوكێش���ه‌ی ت���رس‌و تۆقاندنه‌ بێت‬ ‫كه‌ مێ���ژوی سیاس���یی‌و ئایین���ی نوێ‬ ‫به‌رھه‌میھێن���اوه‌‪ .‬داعش ھێزێكه‌ چیدی‬ ‫ترس له‌خودا به‌رھه‌مناھێنێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ببێت به‌پێوه‌رێكی ئه‌خالقیی نێوان چاكه‌‌و‬ ‫خراپه‌‪ ،‬به‌ڵكو تۆقاندن به‌رھه‌مده‌ھێنێت‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی خ���ۆی له‌بری خ���ودا ببێت‬ ‫به‌خاوه‌ن���ی ئ���ه‌و ترس���ه‌‪ .‬داعش ترس‬ ‫به‌رھه‌مناھێنێت ب���ۆ ئه‌وه‌ی له‌خوداكه‌ی‬ ‫بترس���ین‪ ،‬به‌ڵك���و بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌خۆی‬ ‫بتۆقی���ن‪ .‬میكانیزم���ی به‌رھه‌مھێنان���ی‬ ‫ت���رس‌و تی���رۆر الی ئه‌م گروپ���ه‌ ته‌نها‬ ‫زه‌مانه‌ت���ی مانه‌وه‌ی���ان نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫تاك���ه‌ گه‌ره‌نتییه‌كی سایكۆلۆژیش���ه‌ بۆ‬ ‫گه‌شه‌كردن‌و گه‌وره‌بون‌و به‌ھێزبونیان‪.‬‬ ‫ئاشكرایه‌ كه‌ ترس ھه‌میشه‌ كه‌ره‌سه‌ی‬ ‫ئاماده‌س���ازییه‌ ب���ۆ به‌رھه‌مھێنان���ی‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ای س���تریۆتایپانه‌‪ .‬ت���رس‬ ‫له‌بێگانه‌‪ ،‬ترس له‌نه‌ت���ه‌وه‌‌و ئایینه‌كانی‬ ‫ت���ر‪ ،‬ت���رس له‌په‌ناھه‌ن���ده‌‌و ره‌وه‌ن���د‌و‬ ‫كرێكاری بیانی‌و له‌وی تر‪ .‬ئه‌م چه‌ش���نه‌‬ ‫ترسه‌ ده‌بێت به‌كه‌ره‌سه‌ی به‌رھه‌مھێنانی‬ ‫توندوتیژی���ی ره‌مزی���ی‌و ھه‌قیق���ی دژ‬ ‫به‌وان���ی ت���ر‪ ،‬ده‌بێ���ت به‌ھۆكارێ���ك‬ ‫ب���ۆ له‌دایكبون���ی ره‌گه‌زپه‌رس���تیی‌و‬ ‫كۆڵه‌كه‌یه‌ك بۆ فاش���یزم‪ .‬مه‌ترسی ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی ئێستاش���مان له‌وه‌دایه‌ كه‌ ھه‌مو‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كان���ی به‌رھه‌مھێنانی ئه‌م فۆرمه‌‬ ‫له‌ترس له‌ئارادایه‌‪ ،‬چ له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌‌و‬ ‫چ له‌الیه‌ن كورد خۆیه‌وه‌‪ ،‬چونكی ترس‬ ‫چیدی شتێك نییه‌ لێی بترسین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خه‌ریكه‌ ببێ���ت به‌دۆخێكی ناوه‌كیی كه‌‬ ‫كۆنترۆڵمان به‌س���ه‌ریه‌وه‌ نه‌مێنێت؛ ئه‌و‬ ‫ئاڕاس���ته‌مان ده‌كات‌و به‌ڕێوه‌مانده‌بات‪.‬‬ ‫ت���رس ‌وا له‌م���رۆڤ ده‌كات ی���ان‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتێكی جه‌به‌روتئاسا ھه‌ڵبێت‬ ‫یان خه‌ڵكی بێده‌سه‌اڵت ڕاوبنێت‪ ،‬چونكی‬ ‫ئه‌و مه‌ترس���ییه‌‌وه‌ھمییه‌ی ال دروس���ت‬ ‫ده‌كات كه‌ گوایه‌ ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ر خاكی‬ ‫ئه‌و ده‌ژین‪ ،‬ده‌ش���ێت به‌شێكی ئه‌كتیڤ‬ ‫یان پاسیڤ بن له‌و ھێز‌و ده‌سه‌اڵته‌ی كه‌‬ ‫ده‌یانترس���ێنێت‪ .‬ئه‌م‌وه‌زیفه‌یه‌ی ترس‌و‬ ‫تۆقاندن ك���ه‌ ئایدیۆلۆژی���ای توندوتیژ‬ ‫به‌رھه‌میده‌ھێنێ���ت‪ ،‬كۆتایی به‌دوژمنێك‬ ‫ناھێنێت كه‌ مه‌ترس���ی ئه‌وه‌ی لێده‌كرێت‬ ‫له‌ناومانبه‌رێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و ھێمایه‌ك���ی‬ ‫مه‌ترسیداره‌ بۆ كۆتایی به‌ها ئه‌خالقیی‌و‬ ‫ئینسانییه‌كانی كۆمه‌ڵگای خۆمان‪.‬‬ ‫ده‌ش���ێت ھۆمیرۆس���ی ش���اعیری‬ ‫داستانس���ه‌رای یۆنان���ی یه‌ك���ه‌م كه‌س‬ ‫بوبێ���ت كه‌ جی���اوازی له‌نێ���وان ھه‌ردو‬ ‫زاراوه‌ی فۆب���وس ‪‌phobos‬و دی���ۆس‪-‬‬ ‫دا ‪ deos‬كردبێ���ت‪ .‬فۆب���ۆس ك���ه‌‬ ‫ك���وڕی (ئارێ���س)ی خ���ودای جه‌نگ‌و‬

‫ئااڵكه‌ی داعش‬ ‫مانای ھاتنی‬ ‫‌وێرانكردنی ئه‌و‬ ‫دونیایه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ھه‌یه‌‌و بنیاتنانی‬ ‫ئه‌و دونیایه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫‌وێنای ئه‌و‬ ‫دروستبكرێت‬ ‫(ئه‌فرودیت���ه‌)ی خ���ودای جوان���ی بو‪،‬‬ ‫له‌دیدی ھۆمیرۆس���دا ئه‌و خودایه‌ بو كه‌‬ ‫ترسی باڵوده‌كرده‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی دوژمن‬ ‫ڕاوبنێت‪ .‬ھه‌ر ئه‌م دۆخه‌ش‌وایكردبو كه‌‬ ‫جه‌نگاوه‌رانی س���پارتا‪ ،‬كه‌ یه‌كێك له‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌ی ناو مێ���ژوی مرۆڤایه‌تی كه‌‬ ‫به‌ھێزترین‌و كایگه‌رترین له‌شكری ھه‌بو‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر قه‌ڵغانه‌كانیان ‌وێنه‌ی فۆبۆسی‬ ‫خودای ترس���یان نه‌خشاندبو بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫جه‌به‌روتی ئه‌و به‌رجه‌سته‌ بكه‌ن‌و ترس‬ ‫له‌دڵ���ی دوژمنه‌كانیاندا دروس���تبكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م ترس���ه‌ ترس���ێكی فیزیك���ی نییه‌‪،‬‬ ‫ترس���ێكی شه‌خس���یی نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫ھێزێكی ده‌یجوره‌ كه‌ به‌رجه‌س���ته‌كه‌ری‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی ‌وێرانكه‌ره‌؛ ده‌سه‌التێك كه‌‬ ‫خۆی ڕاناكات‪ ،‬به‌ڵكو ڕاوده‌نێت‪ ،‬ھێزێكه‌‬ ‫كه‌ روناكی بۆ خ���ۆی به‌رھه‌مده‌ھێنێت‌و‬ ‫تاریكیش بۆ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‪ .‬ئه‌م ھێزه‌‪،‬‬ ‫ھێزێكی ڕاوه‌دونه‌ره‌‌و به‌رامبه‌ره‌كه‌شی كه‌‬ ‫دژی ده‌جه‌نگێ���ت‪ ،‬ڕاون���راو‌و هه‌ڵهاتوه‌‪،‬‬ ‫ھێزێكی‌وێرانكه‌ره‌‌و به‌ده‌ركه‌وتنی ده‌بێت‬ ‫دوژمنه‌كه‌ی ئه‌ژنۆی بشكێت‌و ھه‌ڵبێت‪.‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌فۆب���ۆس ھۆمیرۆس باس‬ ‫له‌دی���ۆس ده‌كات‪ .‬دیۆس ئه‌و دیمۆنه‌یه‌‬ ‫یان ئه‌و ھێزه‌ نائینس���انی‌و ناخوداییه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ پێش ترس ده‌كه‌وێ���ت‪ .‬دیۆس الی‬ ‫ھۆمی���رۆس دۆخێك���ه‌ ك���ه‌ ناكرده‌ی���ی‬ ‫خه‌س���ڵه‌تی س���ه‌ره‌كییه‌تی‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‬ ‫چاره‌نوس���ێكی نادیار‌و ترس له‌ش���تێك‬ ‫كه‌ ده‌شێت ده‌ربكه‌وێت یان دروستبێت‪،‬‬ ‫س���یفه‌تی س���ه‌ره‌كییه‌تی‪( .‬دیۆس)یش‬ ‫له‌وێن���ه‌ی فۆبۆس خ���ۆی‌وه‌كو ھێزێكی‬ ‫شه‌خس���انیكراو به‌رجه‌سته‌ ده‌كات‪ .‬ئه‌م‬ ‫ھێزه‌ زۆرینه‌ی كات���ه‌كان له‌و دۆخانه‌دا‬ ‫ت���رس به‌رھه‌مده‌ھێنێت ك���ه‌ مرۆڤكرده‌‬ ‫نی���ن‪‌،‬وه‌ك���و له‌كاتی دۆخی ن���اكاودا‪،‬‬ ‫یان مردن یاخود نوقمبونی كه‌ش���تیدا‪.‬‬ ‫ھه‌ردو ھێزه‌ك���ه‌ جێگای تایبه‌تی خۆیان‬ ‫له‌س���ایكۆلۆژیای یۆنان���ی كۆندا ھه‌بوه‌‌و‬ ‫خاوه‌ن ھه‌یبه‌ت‌و رێزی تایبه‌ت بون‪.‬‬ ‫داع���ش ھێزێكه‌ په‌رچه‌مێك���ی كردوه‌‬ ‫به‌قه‌ڵغان‌و ئااڵی رێكخراوه‌كه‌ی كه‌ ھێمایه‌‬ ‫بۆ ‌وێنه‌ی خودایه‌كی پ���ڕ له‌جه‌به‌روت‌و‬ ‫ترسئاوه‌ر‪ ،‬نیش���انه‌یه‌ بۆ ھێزێكی قوڵی‬ ‫مێژویی ره‌سه‌ن‌و گه‌ردونی‌و له‌بننه‌هاتو‪.‬‬ ‫ئێمه‌ چیدی ناتوانین داعش به‌بێ ئااڵكه‌ی‬ ‫‌وێنابكه‌ین‪ .‬ئه‌م ھێزه‌ بۆ ھه‌ر ش���وێنێك‬ ‫بڕوات به‌بێ ئااڵكه‌ی ناتوانێت سه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنێت‪ .‬ھێن���ده‌ی ئااڵكه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌پارێزێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ خودای ئااڵكه‌ ئه‌و‬ ‫ناپارێزێت‪ .‬ئااڵكه‌ی داعش مانای ھاتنی‬ ‫‌وێرانكردن���ی ئه‌و دونیایه‌ی���ه‌ كه‌ ھه‌یه‌‌و‬ ‫بنیاتنانی ئ���ه‌و دونیایه‌ی���ه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر‌وێنای ئه‌و دروستبكرێت‪ .‬ئااڵكه‌ی‬ ‫داعش نیشانه‌یه‌كه‌ بۆ به‌شه‌خسانیكردنی‬ ‫خودا له‌ترس���دا‪ .‬ئه‌م فۆبۆسه‌ یان ئه‌م‬ ‫خودای جه‌نگه‌ په‌یامێكی دیاریكراوی بۆ‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ی ھه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫كاتێك كه‌ من ھات���م تۆ ده‌بێت‌ونبیت‪.‬‬ ‫داع���ش به‌دوژمنه‌كه‌ی ده‌ڵێ���ت‪ ،‬تۆ دو‬ ‫رێگات له‌به‌رده‌مدایه‌‌و چاره‌ی س���ێهه‌مت‬ ‫نییه‌‪ ،‬ی���ان ده‌بێت بكوژرێی���ت‪ ،‬یاخود‬ ‫ھه‌ڵبێی���ت‪ .‬ئ���ه‌م جه‌نگاوه‌رانه‌ی خودا‬ ‫تۆقان���دن ده‌بێت به‌تاكه‌ س���تراتیژیان‌و‬ ‫‌وێرانكاریی ده‌بێت به‌ئامانجیان‌و مردنیش‬ ‫ده‌بێت به‌دیارییان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫▼‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫نزیک دڵی كوردان بۆ غـەززە لێبـدات؟‬

‫ئه‌مه‌ریكاو كورد‪ :‬چ فریادڕه‌سێك؟‬ ‫رۆژنامه‌نوسێكی رۆژنامه‌ی فاینانشاڵ‬ ‫تایمز له‌رێگ���ه‌ی ته‌له‌فونه‌وه‌ له‌قاهیره‌وه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی په‌یوه‌ندی نێ���وان ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ك���وردو به‌هاناوه‌ هاتن���ی ئه‌مه‌ریكا لێی‬ ‫پرسیم‪ :‬بۆچی ئه‌مه‌ریكا به‌ده‌م حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندیه‌وه‌ نه‌چ���وه‌‪ ،‬كاتێك كه‌وته‌ ژێر‬ ‫مه‌ترس���ی داعش���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ها خێرا‬ ‫به‌ده‌م حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ هات؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئه‌م پرس���یاره‌ ڕه‌وابێت ئه‌وا‬ ‫ده‌كرێ���ت چه‌ند هۆكارێك له‌پش���تیه‌وه‌‬ ‫بێ���ت‪ .‬وه‌ك ده‌زانرێ���ت ك���ه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫(ئی���داره‌ی ئۆبام���ا) ناخوازێ���ت‬ ‫ده‌ستوه‌رداته‌ نێو قه‌یرانه‌كانی جیهانه‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌روی س���ه‌ربازیه‌وه‌‪ .‬یه‌كێك‬ ‫له‌هۆكاره‌كان���ی ئه‌م خ���ۆ به‌دورگرتنه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌قه‌یرانه‌كانی جیهان‪ ،‬بریتیه‌‬ ‫له‌شكستی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ .‬به‌جۆرێك‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن خه‌ڵك‌و ئی���داره‌ی ئۆباماوه‌‬ ‫جۆرێك له‌تۆقین یان فۆبیا دروس���تبوه‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی عێراق‪ .‬ڕه‌نگ���ه‌ ئه‌مه‌ یه‌كه‌م‬ ‫هۆكاربێت له‌سس���تی‌و به‌وه‌اڵم نه‌هاتنی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌س���ه‌ر حكومه‌تی ناوه‌ندی‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌روونی له‌لێدوانه‌ك���ه‌ی ئۆبامادا‬ ‫دی���اره‌‪ .‬ئۆبام���ا ڕاش���كاوانه‌ ده‌ڵێت كه‌‬ ‫كێشه‌ی عێراق له‌رێگای هێزه‌وه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ناكرێت‪ .‬ئۆباما له‌لێدوانه‌كه‌یدا هه‌س���ت‬ ‫به‌قورس���اییه‌ك ده‌كرێت له‌وه‌ی كه‌ چۆن‬ ‫بۆ خه‌ڵكی ئه‌مه‌ریكای رون بكاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌م ده‌ستێوه‌ردانه‌ پێویسته‌‪ .‬له‌سه‌ره‌تای‬ ‫په‌ره‌گرافێكی لێدوانه‌كه‌یدا ئۆباما ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫وه‌ك پێش���تر گوتم‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا ناتوانێت‌و‬ ‫نابێت ده‌ستوه‌رداته‌ هه‌مو قه‌یرانێك كه‌‬ ‫له‌جیهاندا روده‌دات‪ .‬بۆیه‌ رێگام پێبده‌‌ن‬ ‫ك���ه‌ رونبم ده‌رباره‌ی ئ���ه‌وه‌ی كه‌ بۆچی‬ ‫پێویسته‌ ده‌س���تێوه‌رده‌ین‪ ،‬بۆ ئێستا؟‬ ‫لێره‌دا ئۆباما به‌هانه‌ی مرۆیی ده‌هێنێته‌وه‌‬ ‫كه‌ چۆن ئێزیدی���ه‌كان له‌روبه‌روبونه‌وه‌ی‬ ‫مه‌ترس���ی جێنۆس���ایددان‪ .‬ئه‌م جۆره‌‬ ‫له‌خیتابه‌ نیشانی ئه‌دات كه‌ چه‌ند ئۆباما‬ ‫هه‌‌ست به‌قورس���ی ده‌كات له‌ڕازیكردنی‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌مه‌ریكییه‌وه‌‪ .‬ئۆباما ڕاشكاوانه‌‬ ‫دان ب���ه‌وه‌دا ده‌نێت ك���ه‌ قه‌یرانی عێراق‬ ‫ناتوانرێ���ت له‌رێ���گای د‌‌ه‌س���تێوه‌ردانی‬ ‫سه‌ربازی ئه‌مریكیه‌وه‌ چاره‌سه‌ربكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌هه‌مانكاتدا یان���ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئاماده‌نی���ه‌ جگ���ه‌ له‌به‌كارهێنانی هێزی‬ ‫ئاس���مانی‌و به‌خش���ینی چ���ه‌ك به‌هیچ‬ ‫شێوازێكی تر به‌شداربێت‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ دوه‌م هۆكاری به‌ده‌نگه‌وه‌هاتنی‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو ئه‌گ���ه‌ری ده‌س���تێوه‌ردانی‬ ‫ئه‌وه‌بێت كه‌ ئه‌مه‌ریكا پاش ناردنی زیاتر‬ ‫له‌ ‪ ٣٠٠‬ڕاوێژكار له‌مانگی شه‌شی ڕابوردو‬ ‫ئێس���تا خاوه‌ن زانیاری مه‌یدانی زیاتره‌‬ ‫له‌باره‌ی بارودۆخه‌كه‌وه‌‪ .‬به‌م پێیه‌ له‌روی‬ ‫لۆجستیه‌وه‌ ئه‌مه‌ ئاس���انكاری ده‌كات‪.‬‬ ‫هۆكارێكی تری كه‌ ئۆباما خۆی ئاماژه‌ی‬ ‫پێئه‌دات بریتیه‌ له‌پاراستنی قونسوڵخانه‌ی‬ ‫ئه‌مریك���ی‌و كارمه‌نده‌كان���ی له‌هه‌ولێر‪.‬‬ ‫دیاره‌ رونه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ مه‌به‌ستیش بێت‬ ‫ئه‌وا له‌هه‌مانكاتدا مه‌به‌س���تێكی باش���ه‌‬ ‫ب���ۆ ڕازیكردنی خه‌ڵك���ی ئه‌مه‌ریكی كه‌‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانه‌كه‌ بۆ پاراستنی هاواڵتی‬ ‫ئه‌مریك���ی‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی ئه‌مه‌ریكایه‌‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك تێوه‌گالنی له‌جه‌نگێ���ك كه‌ هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ئه‌مه‌ریكاوه‌ نیه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا‬ ‫ئه‌م هۆكاره‌ یه‌كێك بو له‌ستراتیژه‌كانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم له‌سااڵنی رابوردودا كه‌‬ ‫بونی قونس���وڵخانه‌كان له‌هه‌ولێر ده‌بێته‌‬ ‫ه���ۆكاری وه‌ده‌نگهاتن���ی واڵته‌‌كانی���ان‬ ‫له‌كاتی دروستبونی هه‌ڕه‌شه‌‪ .‬ڕه‌نگه‌ ئه‌م‬ ‫هۆكاره‌ش بێت كه‌ وه‌ها له‌ئۆباما ده‌كات‬ ‫ناوی هه‌ولێر (ئه‌ربی���ل) بهێنێت‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫بۆ واڵتانی تریش ڕاس���ته‌‪ .‬وه‌ك ده‌زانین‬ ‫كه‌ توركیا له‌موسڵ قونسوڵخانه‌ی هه‌بو‬ ‫به‌هاتنی داعش ده‌ستیان به‌سه‌رداگیراو‬ ‫هه‌تا ئێستا چاره‌نوسیان نادیاره‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌مانه‌ هۆكاره‌ ئاشكراكانن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هۆكاره‌ ئاماژه‌ پێن���ه‌دراوه‌كان یان ئه‌و‬ ‫هۆكارانه‌ی كه‌ پێویس���ته‌ خوێندنه‌وه‌یان‬ ‫ب���ۆ بكرێ���ت چی���ن‪ .‬ده‌كرێ���ت لێره‌دا‬ ‫به‌راوردێ���ك له‌نێوان كه‌وتنی موس���ڵ‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری كه‌وتن���ی هه‌ولێ���ردا بكه‌ین‪.‬‬ ‫كه‌وتنی موس���ڵ بوه‌ ه���ۆی هاتنه‌ئارای‬ ‫خه‌الفه‌تی ئیسالم‪ .‬گه‌ر له‌ئه‌ده‌بیاتی ئه‌م‬ ‫خه‌الفه‌ته‌ بنواڕیت ئه‌وا به‌رونی دیاره‌ كه‌‬ ‫ئامانجیان وروژانی س���ه‌رجه‌م خه‌ڵكانی‬ ‫موس���وڵمانی جیهانه‌ كه‌ هاوڕایانن‪ .‬به‌م‬ ‫پێیه‌ ئه‌م خه‌الفه‌ته‌ له‌كاتێكدا ده‌خوازێت‬ ‫له‌هه‌م���و كونجێكه‌وه‌ خه‌ڵك���ی هاوڕای‬ ‫پێبگات له‌هه‌مانكاتدا ده‌خوازێت به‌گشت‬ ‫جێگایه‌كدا باڵوبێته‌وه‌‪ .‬بونی مه‌ترسیه‌كی‬ ‫وه‌ها له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه‌ جێگای بایه‌خه‌‪.‬‬ ‫گه‌ر بێتو ئه‌مه‌ریكا لێگه‌ڕێت هه‌ولێر یان‬

‫كه‌وتنی هه‌ولێر به‌مانای‬ ‫كۆتایی دوا جێگادێت‬ ‫له‌عێراقدا ك ‌ه ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بتوانێت مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدابكات‌و كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ر سیاسه‌تی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫دابنێت‬

‫هه‌رێمی كوردستان بكه‌وێته‌ ده‌ست ئه‌م‬ ‫تیرۆریس���تانه‌ ئه‌وا سه‌رجه‌م هاوسه‌نگی‬ ‫هێز له‌ناوچه‌كه‌دا ده‌خه‌نه‌ مه‌ترس���یه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا وه‌ه���ا ده‌كات كه‌ خێراتر‬ ‫به‌ناوچه‌كانی تردا ته‌شه‌نه‌ بكه‌ن‪ .‬بونی‬ ‫بیرۆكه‌ی خه‌لیفه‌و به‌ده‌س���تهێنانی توانا‬ ‫وه‌ه���ا ده‌كات ك ‌ه له‌گه‌ڵ دروس���تبونی‬ ‫هێزێك���ی وه‌هادا س���ه‌رجه‌م نه‌خش���ه‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌ بكه‌وێته‌ مه‌ترس���یه‌وه‌‪ .‬كه‌وتنی‬ ‫هه‌ولێر به‌مان���ای كۆتایی دوا جێگادێت‬ ‫له‌عێراقدا كه‌ ئه‌مه‌ریكا بتوانێت مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵداب���كات‌و كاریگ���ه‌ری له‌س���ه‌ر‬ ‫سیاسه‌تی ناوچه‌كه‌ دابنێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌م پێی���ه‌ به‌هانا هاتن���ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بایه‌‌خێك���ی تایبه‌تی هه‌ی���ه‌‪ ،‬نه‌ك ته‌نها‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌ڵكو له‌داهاتوش���دا‪ .‬ئه‌م‬ ‫بایه‌خ���ه‌ ئ���ه‌و په‌یام���ه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌بێت بپارێزرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و‌ه‌ی له‌سیاس���ه‌تی ئۆبام���ادا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئ���ه‌و به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌‌ك ئامانج���ی نیه‌ ك���ه‌ داعش‬ ‫له‌ناوبه‌رێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌خوازێت له‌قاڵبی‬ ‫بدات‌و كاریگه‌ری سنوردار بكات‪ .‬لێره‌دا‬ ‫ده‌كرێت بپرس���ین ئایا ك���ورد چه‌ندێك‬ ‫ده‌توانێت له‌پشتیوانی ئه‌مه‌ریكاو واڵتانی‬ ‫تر سودمه‌‌ندبێت‪ .‬چه‌ندێتی سودمه‌ندبون‬ ‫به‌س���تراوه‌ به‌چۆنێتی رێكخستنی كورد‬ ‫بۆ تواناو هێزو ئیداره‌دانی كێش���ه‌كان‌و‬ ‫جیاوازیه‌كانی‪ .‬كورد پێویستی به‌سوپایه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رده‌میانه‌و‬ ‫به‌ئیداره‌كردنێك���ی‬ ‫نیشتمانیانه‌‪ ،‬به‌حكومی عه‌قڵ‪ .‬دو هێزه‌‬ ‫خێڵه‌كیه‌كه‌ی كورد هێشتا زۆریان ماوه‌‬ ‫ببنه‌ دو هێزی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیش���تمانی‪.‬‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ ده‌ریخس���ت كه‌ ئێمه‌ چه‌ند‬ ‫زۆرمان ماوه‌ هه‌ت���ا به‌عه‌قڵی ده‌وڵه‌تی‬ ‫روب���ه‌روی خۆم���ان‌و جیاوازیه‌كانم���ان‬ ‫ببین���ه‌وه‌‪ .‬له‌كاتێكدا ك���ه‌ ئۆباما ناوی‬ ‫هه‌ولێ���ر ده‌هێنێ���ت له‌هه‌مانكاتدا زیاتر‬ ‫له‌س���ی جار ناوی عێراق ده‌هێنێت به‌بێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ته‌نها جارێك ن���اوی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان بهێنێ���ت‪ .‬ب���ه‌م‬ ‫پێیه‌ ئ���ه‌م روداوه‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی زیاتر‬ ‫به‌عێراقبون���ه‌وه‌ی هه‌رێ���م‪ .‬بۆی���ه‌ ئه‌م‬ ‫به‌هاناهاتنه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا ده‌بێت له‌الیه‌ن‬ ‫كورده‌وه‌ به‌ئاراسته‌یه‌كدا ببرێت كه‌ ببێته‌‬ ‫پشتیوانی زیاتر بۆ پاراستنی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م نه‌ك دروس���تكردنه‌وه‌ی عێراق‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا به‌ئاس���انی ده‌توانرێت ئه‌م‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌ به‌قازانجی كورددا بشكێته‌وه‌‬ ‫گه‌ر ك���ورد بتوانێت سیس���ته‌ماتیكانه‌‬ ‫له‌رێگای ده‌زگاو س���وپاو دیپلۆماسیه‌ت‌و‬ ‫ئابوری‌و وزه‌وه‌ كار له‌س���ه‌ر ئه‌م دۆخه‌‬ ‫نوێیه‌ ب���كات‪ .‬له‌ڕابوردودا كار له‌س���ه‌ر‬ ‫كوشتنی ئیراده‌ی خه‌ڵك كاری سه‌ره‌كی‬ ‫هێزه‌ كوردیه‌كان بو‪ ،‬ئێس���تاش هه‌مان‬ ‫شت به‌رده‌وامه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی جێگای باسه‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ ته‌نها روبه‌روی مه‌ترس���یه‌كی كاتی‬ ‫نابینه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌ئاستی فیكریدا روبه‌روی‬ ‫قه‌یران ده‌بینه‌وه‌‪ .‬فیكری عێراق‪ ،‬فیكری‬ ‫ئیسالمی سیاسی‪ ،‬فیكری ناسیونالیزمی‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‌و له‌به‌رامبه‌ریدا ناس���یونالیزمی‬ ‫كوردی‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه‌ زۆر به‌كرچ‌و كاڵی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ���دا ده‌كرێت‪ .‬به‌جۆرێك‬ ‫كاریگه‌ری نه‌رێی هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئاسایشی‬ ‫نیشتمانی ئێمه‌‪.‬‬

‫هاوار بازیان‬ ‫هیچ پێویست ناكات مەسیحی‌و كریستیان‬ ‫بی تا كۆمەڵكوژی‌و راونانی مەسیحییەكان‬ ‫بۆ نمونە لەئەفریقا یان موسڵی ژێردەستەی‬ ‫داعش شەرمەزار بكەین‪ .‬نابێ چاوەڕێ بین‬ ‫تەنیا كەسی مسوڵمان كوشتاری مسوڵمانان‬ ‫لەبورما مەحكوم ب���كات‪ .‬هەرچەندە وەك‬ ‫مرۆڤێكی ئاس���ایی تەنیا مرۆڤبون بەسە تا‬ ‫هەری���ەك لەو كارەس���ات‌و كارە نامرۆییانە‬ ‫ش���ەرمەزاربكرێن‪ ،‬بەاڵم لەبارەی غەززە كە‬ ‫دۆخێكی هاوش���ێوەی هەیە‪ ،‬جیاكردنەوەی‬ ‫قوربانییانی شەڕێكی خوێناوی لەوشێوەیە‬ ‫ك���ە مێژویەكی ‪ 66‬س���اڵەی هەیە كارێكی‬ ‫ئاسان نییە‪.‬‬ ‫كورد‪ ،‬باش لەزمان‌و ئازاری ئەو هێرش‌و‬ ‫توندوتیژیی���ە تێ���دەگات كە دانیش���توانی‬ ‫فەلەستین س���ااڵنێكە بەئەمڕۆشەوە لەسەر‬ ‫دەستی واڵتی ئیسرائیلەوە توشی دەبنەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەب���ارەی كێش���ەی فەلەس���تین‪-‬‬ ‫ئیس���رائیلەوەو قوربانییانی ئەو مشتومڕە‬ ‫ئاڵۆزە پێویس���تە ك���ورد بەالیەنی كەمەوە‬ ‫رەچاوی ئەو ‪ 3‬خاڵە سەرەكییە بكا‪:‬‬ ‫‪1‬ـخەڵكی فەلەستین هەموی هەر حەماس‌و‬ ‫جیهادی نی���ن تا بەو بیانوەوە خەڵكی ئەو‬ ‫ناوچەیە پش���تگوێ بخەین‪ ،‬هەروەك چۆن‬ ‫هەموی هەر مەدەن���ی‌و بێگوناهیش نین تا‬ ‫بەگشتی بەرگری‌و هاوس���ۆزی لەسەرجەم‬ ‫كردەو رەفتاری خەڵكی ئەو هەرێمە بكەین‪.‬‬ ‫رۆش���نبیرییەكی سیاس���یمان پێویستە تا‬ ‫بزانین كە بەشێكی زۆری روداوەكانی غەززە‬ ‫لەئەنجامی سیاس���ەتە هەڵەو توندڕۆكانی‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی ئەو كەرتە لەفەلەس���تین‬ ‫هاتوەت���ە ئ���اراوە كە هەم���ان بزوتنەوەی‬ ‫حەماس���ە‪ .‬پێویس���تە ك���ورد ه���اوكات‬ ‫لەگەڵ مەحكومكردنی كوش���تاری خەڵكی‬ ‫بێت���اوان‪ ،‬بەپێی توانای سیاس���یی خۆی‬ ‫ئاماژە بەهەڵە سیاس���ییەكانی دەسەاڵتدار‬

‫بەتایبەت توندڕۆكانی فەلەس���تینی بكات‌و‬ ‫داوای رەچاوكردنی ستراتیژییەتێك لەسەر‬ ‫ئەساسی گفتوگۆو خواستی جیهانی بكات‪.‬‬ ‫‪2‬ـتێگەیشتنی ئیسالمییە سیاسییەكانی‬ ‫كوردس���تان لەدۆخ���ی فەلەس���تین تۆزێك‬ ‫كاڵفامی���ی پێوە دی���ارەو تەنیا پش���تیان‬ ‫بەس���ۆزی ئاینی بەستوە‪ .‬بۆ نمونە كاتێك‬ ‫باس���ی قوربانییانی ش���ەڕی دوایی غەززە‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬هەمو هەوڵی���ان ئەوەیە كوژرانی‬ ‫منداڵێك ی���ان روخانی ش���وێنێكی پیرۆز‬ ‫گ���ەورە بكەنەوەو مەبەس���تەكانی خۆیانی‬ ‫تێ���دا بگونجێنن‪ ،‬بەاڵم هی���چ ئاماژەیەكی‬ ‫رون بەوە ناكەن كە فەلەستینیەكان خۆیان‬ ‫بێگوناە نین لەوەی بەس���ەریانهاتوە‪ .‬باس‬ ‫لەوە ناكەن كە فەلەستینییە سیاسییەكان‬ ‫خۆیان لەپش���ت كارەس���اتی ئ���ەو منداڵ‌و‬ ‫مزگەوت‌و خەڵكی پەككەوتەیە حەشارداوەو‬ ‫وەك سەنگەر بەكاریاندێنن‪ ،‬بێجگە لەوەی‬ ‫هیچ باس���ی ئەوەش ناكرێ موش���ەكەكانی‬ ‫فەلەس���تینیش چەندە ش���وێنی پیرۆز بۆ‬ ‫ئیسرائیلییەكانی كردوەتە ئامانج‪ .‬ئەو جۆرە‬ ‫لەهاوس���ۆزییە مەبەس���تدارو الیەنگیرانەی‬ ‫ك���وردەكان دەچێت���ە خان���ەی جۆرێك لە‬ ‫"چەواش���ەكاری"و بەهەڵەبردنی رای گشتی‬ ‫كە بەهۆی���ەوە ئاڵۆزییەك بۆ تێگەیش���تن‬ ‫لەدۆخی مەسەلەكەی هێناوەتە ئاراوە‪.‬‬ ‫كوردس���تان‬ ‫‪3‬ـسیاس���ییەكانی‬ ‫یەكالنەبونەت���ەوە ل���ەوەی ئاخۆ لەس���ەر‬ ‫س���تراتیژییەتی رابردوی���ان بەردەوامب���ن‬ ‫ی���ان رێگەی ن���وێ بگرنەب���ەر؟ نەریتێكی‬ ‫سیاس���ییە كە كوردەكان هەمیش���ە وەك‬ ‫خەڵكێك���ی شۆڕش���گێڕبەرگرییان لەهەمو‬ ‫خەب���ات‌و بزوتنەوەیەك���ی رزگاریخوازی تر‬ ‫لەسەرتاس���ەری دنیاو لەوانەش فەلەستین‬ ‫دەكردو پێیانوابوە چەوساوەكانی دنیا یەك‬ ‫خەمن‪ ،‬بۆیە دەب���ێ یەكدەنگ‌و یەك گوتار‬ ‫بن‌و پش���ت‌و پەنای یەكتری بن‪ .‬لەالیەكی‬ ‫ترەوە ن���ەوەی نوێی سیاس���یی كورد كە‬ ‫چ���اوی لەواڵت���ی س���ەربەخۆیەو فێرب���وە‬

‫دەبێ هەمیشە دو شت‬ ‫مەحكوم‌و شەرمەزاربكەی ‌ن‬ ‫ئەو هێزەی ئیسرائیلی‬ ‫كە دایكێكی فەلەستینی‬ ‫كوشت‌و كۆرپەڵەی بێ‬ ‫دایكی خستەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئەو چەكدارە توندڕۆیەی‬ ‫بەشێوەیەكی هەرەمەكی‬ ‫لەفەلەستینەوە موشه‌كی‬ ‫ئێرانی بەسەر خەڵكی‬ ‫مەدەنی شوێنی گشتی‬ ‫لەئیسرائیل دەبارێنێ‬ ‫ئیس���رائیل وەك كارتی فشار دژی نەیارانی‬ ‫خۆی لەتاران‌و بەغ���دا بەكارببات‪ ،‬پێیوایە‬ ‫نابێ پەلە بكەین ل���ەوەی بەكەوتنەوەی ‪2‬‬ ‫موشەكی ئیسرائیلی لەكەرتی غەززە دەست‬ ‫بۆ مەحكومكردنی ئیسرائیل ببەین‪ .‬ئەو ‪2‬‬ ‫بۆچونە دژبەرە وایك���ردوە كورد یەكدەنگ‬ ‫نەبێ لەوەی بەڕاس���تی دەب���ێ مەحكومی‬ ‫ك���ێ ب���كا؟ لەوبارەیەوە پێویس���تە هێڵی‬ ‫ناوەن���د بگرین‪ ،‬هەروەك چ���ۆن نێزیكترین‬

‫واڵتی دۆستی ئیس���رائیل واتە ئەمەریكاش‬ ‫ه���اوكات ك���ە مەحكوم���ی قوربانیكردنی‬ ‫خەڵكی ب���ێ گوناهی مەدەن���ی لەهەردوال‬ ‫دەكات‪ ،‬بەاڵم رێگەش نادات دۆس���تایەتی‬ ‫واش���نتۆن‪ -‬تەلئەبیب درزی تێبكەوێ یان‬ ‫الی فەلەستینییەكانیش بەهای دیپلۆماسیی‬ ‫خ���ۆی لەدەس���تبدات‪ .‬ك���ورد پێویس���تە‬ ‫لەوبارەیەوە خۆی نوێبكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەنجام‬ ‫ناب���ێ فەلەس���تینییەكان تەنی���ا لەوەدا‬ ‫كۆبكەین���ەوە ك���ە هەمویان داردەس���تی‬ ‫دوژمنان���ی كورد لەوان���ە ئێرانن‪ ،‬یان نابێ‬ ‫پێمانواب���ێ س���ەردانێكی یاس���ر عەرەفات‬ ‫ب���ۆ الی خومەینی لەكات���ی خۆی‌و پێدانی‬ ‫پەیمان���ی لەناوبردن���ی هەرچ���ی دوژمنی‬ ‫هاوبەش���ە‪ ،‬وامان لێبكات خۆمان بێبەری‬ ‫بكەین ل���ەوەی ئ���ازاری كوژرانی دایكێكی‬ ‫بێگون���اە لەماڵی خۆی���دا نەبینین‪ .‬ناكرێ‬ ‫بڵێی���ن كە چونك���ە ئیس���ماعیل هەنیەی‬ ‫س���ەركردەی حەماس���ییەكان پێشمەرگەی‬ ‫كوردی بە "چەتە" ناوبرد تەواو واز لەئازاری‬ ‫چەوسانەوەی فەلەستینییەكان بێنین‪.‬‬ ‫بەكورتی‪ ،‬دەبێ هەمیشە ‪ 2‬شت مەحكوم‌و‬ ‫ش���ەرمەزاربكەین‌و نە ش���ەرمی لێبكەین‌و‬ ‫نە بترس���ین‪ :‬ئەو هێزەی ئیس���رائیلی كە‬ ‫دایكێكی فەلەس���تینی كوشت‌و كۆرپەڵەی‬ ‫بێ دایك���ی خس���تەوە مەحك���وم بكەی‌و‬ ‫نەترسین‪ ،‬هەروەها ئەو چەكدارە توندڕۆیەی‬ ‫بەش���ێوەیەكی هەرەمەكی لەفەلەستینەوە‬ ‫موشه‌كی ئێرانی بەس���ەر خەڵكی مەدەنی‬ ‫ش���وێنی گشتی لەئیس���رائیل دەبارێنێ بێ‬ ‫ئەوەی بزانێ سەربازی ئیسرائیلی دەكوژرێ‬ ‫یان ئەوانی���ش هەروەك ئیس���رائیلییەكان‬ ‫دایكێكی تر دەك���وژن‌و منداڵێك بێ دایك‬ ‫دەك���ەن دەبێ ش���ەرمەزار بكەین‪ .‬ئەو دو‬ ‫كردەوە هی���چ جیاوازییەكیان نییەو لەهەر‬ ‫ش���وێن‌و هەر كەس���ێك بیكات دەبێ هەمو‬ ‫مرۆڤـ‌و ویژدانێك شەرمەزاری بكا‪.‬‬

‫سه‌ده‌ی به‌كه‌سیكردنی كایه‌كانی كۆمه‌ڵگا‬ ‫ئوسامه‌ ئه‌نوه‌ر‬ ‫به‌كه‌س���یكردن‬ ‫پرۆس���ه‌ی‬ ‫(به‌شه‌خسیكردن) پرۆس���ه‌یه‌كی دورو‬ ‫درێ���ژو نه‌بڕاوه‌یه‌و له‌س���ه‌ده‌ كۆنه‌كاندا‬ ‫به‌شێوه‌و ش���ێوازی جۆراوجۆرو له‌كایه‌‬ ‫جیاوازه‌كانی كۆمه‌ڵ���گادا بونی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ ئه‌م س���ه‌ده‌یه‌ی‬ ‫ئێس���تا (س���ه‌ده‌ی ‪ )21‬ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫ده‌ركه‌وتێكی یه‌كجار گه‌وره‌ی هه‌یه‌و زۆر‬ ‫به‌ئاس���انی ده‌توانرێ هه‌ستی پێبكرێ‪.‬‬ ‫دیاره‌ كه‌وا ئامرازه‌كانی به‌هێزتربونی ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ هۆكارێكی گه‌وره‌ی فراوانبونین‌و‬ ‫په‌یوه‌س���تن به‌چه‌ن���د الیه‌نێك���ه‌وه‌‬ ‫گرنگترینی���ان ته‌كنه‌لۆژیایه‌‪ ،‬كه‌ هۆكاره‌‬ ‫ب���ۆ به‌هێزكردن���ی میدی���او فراوانبونی‬ ‫مه‌یدانی پڕوپاگه‌ن���ده‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌سروش���تی مرۆڤ���ی ئه‌م‬ ‫س���ه‌ده‌یه‌ له‌دروس���تكردنی پاڵه‌وان له‌م‬ ‫كایانه‌داو ئاره‌زوی به‌دوكه‌وتنی كه‌سێك‬ ‫یان پێشڕه‌وێك له‌یه‌كێك له‌م كایانه‌دا‪.‬‬ ‫به‌كه‌س���یكردنی كایه‌كانی كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫وه‌ك سیاسه‌ت‌و میدیاو وه‌رزش‌و هونه‌رو‬ ‫زانس���ت‌و‪ ...‬هت���د هه‌ر یه‌كێ���ك له‌وانه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌ئیبرازكردنی كه‌س���ایه‌تیه‌كی‬ ‫دیاریك���راوو ویس���تراوو هه‌ڵبژێ���ردراو‬ ‫تێیاندا‪ ،‬به‌جۆرێك جێگای سه‌رس���امی‌و‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی به‌ش���ێكی زۆری تاكه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگا بێت‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌م نێوه‌نده‌ش���دا‬ ‫كای���ه‌ی سیاس���ی دیارتری���ن كایه‌ بێت‬ ‫تێیدا به‌ئاش���كرا ئیب���رازو گه‌وره‌كردنی‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كانی تێدا ببینین‪ ،‬هه‌م له‌ڕوی‬ ‫مێژوشه‌وه‌ ره‌نگه‌ كۆنترین مێژوی هه‌بێت‬ ‫به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ كایه‌كانی تردا‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌م سه‌رده‌مه‌دا به‌شێوه‌و فۆرمی‬ ‫جیاوازدا ده‌بینرێ‌و هه‌ستی پێده‌كرێ‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ گه‌ر سیاس���ییه‌كانی كۆن نمونه‌ی‬ ‫ستالین‌و هیتله‌رو سه‌دام حوسێن نمونه‌ی‬ ‫پێشڕه‌وه‌كانی نه‌ته‌وه‌یه‌ك بن كه‌ به‌هۆی‬ ‫ئازایه‌تی‌و به‌جه‌رگ���ی‌و دڵڕه‌قیه‌وه‌ به‌م‬ ‫ئاسته‌ گه‌یش���تبن‪ ،‬ئه‌وا له‌م سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫به‌كه‌س���یبونی سیاس���ییه‌كان به‌ه���ۆی‬ ‫رۆمانسیبون‌و خاكیبون‌و دڵسۆزبونیانه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نه‌ت���ه‌وه‌و نیش���تیمانه‌كه‌یاندا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئاشكرا هه‌ستی‬ ‫پێده‌كرێ���ت له‌و واڵتان���ه‌ی كارپێكه‌ری‬ ‫سیستمی دیموكراسین‪ ،‬گه‌ر سه‌رنجبده‌ین‬ ‫ده‌توانی���ن له‌ش���ێوه‌ی بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی ئێس���تای توركی���اوه‌‬

‫ببینی���ن‌و پاڵێوراوی س���ه‌رۆك كۆماری‬ ‫توركیا (ئ���ه‌ردۆگان) وه‌ك یه‌كێك له‌م‬ ‫كه‌س���ایه‌تیانه‌ سه‌یربكه‌ین‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌ی به‌كه‌سیكردنه‌ له‌پارته‌كه‌ی‬ ‫(ئه‌كه‌په‌) دروستده‌بێت‌و ره‌نگه‌ ته‌واوی‬ ‫توركیاش بگرێته‌وه‌ له‌داهاتودا‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫كاتێك ناوی (ئه‌كه‌په‌) ده‌برێت‪ ،‬یه‌كسه‌ر‬ ‫وێنه‌ی ئه‌ردۆگان دێته‌ به‌رچاوان‌و ته‌واوی‬ ‫ئاكه‌پ���ه‌و سیاس���ه‌ته‌كه‌ی له‌ئه‌ردۆگاندا‬ ‫ك���ورت ده‌بێته‌وه‌ له‌كاتێك���دا ئه‌ردۆگان‬ ‫یاریكه‌ری س���ه‌ره‌كی نییه‌ له‌ئه‌كه‌په‌دا‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئه‌گه‌ر س���ه‌ره‌كیش بێت ئه‌وا‬ ‫ئه‌كه‌پ���ه‌ وه‌ك سروش���تی پارتێك���ی‬ ‫سیاسی به‌تاكه‌كه‌س���ێك به‌ڕێوه‌ناچێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ به‌كه‌س���یبونی ئ���ه‌ردۆگان له‌م‬ ‫نێوه‌نده‌دا جۆرێكه‌ له‌كوش���تنی ته‌واوی‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارانی ئه‌كه‌په‌و بچوكبونه‌وه‌ی‬ ‫رۆڵی ئه‌وان تێیدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش سروش���تی‬ ‫به‌كه‌س���بونه‌ ده‌توانرێ له‌زۆربه‌ی زۆری‬ ‫كایه‌كانی ت���ری كۆمه‌ڵ���گادا ببینرێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌م ڕێگایه‌وه‌‪ ،‬ده‌رچونی ئه‌ردۆگان‬ ‫به‌س���ه‌رۆك كۆماری توركی���ا‪ ،‬دورنییه‌‬ ‫له‌داهاتویه‌ك���ی نزیكدا ت���ه‌واوی توركیا‬ ‫به‌جۆرێك كه‌س���یبونی ئه‌ردۆگان تێیدا‬ ‫ره‌نگبداته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن له‌ئێستاش���دا‬ ‫به‌كه‌س���یبونی سیاسه‌تی چه‌ند واڵتێكی‬ ‫وه‌ك كوب���او كۆریای‌ باك���ورو هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان بۆ نمونه‌ به‌كه‌سایه‌تیه‌كانی‬ ‫وه‌ك فیدل كاس���ترۆو كیم جۆنگ ئین‌و‬ ‫مه‌س���عود بارزانیه‌وه‌ په‌یوه‌س���تكراوه‌و‬ ‫به‌كه‌سیكراوه‌‪.‬‬ ‫گه‌ر بێینه‌ س���ه‌ر باسی میدیاو پرۆژه‌‬ ‫میدیاییه‌كان ئ���ه‌وا ده‌توانین به‌جۆرێك‬ ‫ده‌ستنیش���انی به‌كه‌س���یبونی ئه‌م كایه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆ نمونه‌ پرۆگرامێكی تیڤی گه‌ر‬ ‫ده‌ س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا به‌هۆی گرنگی‬ ‫بابه‌ته‌كانی نێوی به‌هێزو پڕبینه‌ر بوبن‪،‬‬ ‫ئه‌وا له‌م سه‌رده‌مه‌دا كه‌سایه‌تی‌و (كه‌س)‬ ‫ه���ۆكاری به‌هێزبون���ی پرۆگرامه‌كان���ن‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌جۆرێك په‌یوه‌ن���دی له‌گه‌ڵ‬ ‫سروش���تی مرۆڤی ئه‌م سه‌رده‌مه‌دا هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئ���اره‌زوی دروس���تكردنی پاڵه‌وانی‬ ‫شاشه‌و میدیایان هه‌یه‌‪ .‬تۆ گه‌ر ویستی‬ ‫دروستكردن‌و دانانی پرۆگرامێكی به‌هێزت‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬سه‌ره‌كیترین ش���ت پێویستبێت‬ ‫تێیدا‪ ،‬دروس���تكردنی كه‌سایه‌تیه‌كه‌ كه‌‬ ‫بینه‌ر به‌هۆیه‌وه‌ ئاڵ���وده‌ی پرۆگرامه‌كه‌‬ ‫بێ���ت‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌جۆرێك س���اندنه‌وه‌ی‬ ‫به‌هێزی‌و سه‌رنجراكێشی پرۆگرامه‌كه‌یه‌و‬ ‫به‌خش���ینیه‌تی به‌كه‌س���ایه‌تیه‌ك ت���ا‬

‫به‌كه‌سیكردنی‬ ‫كایه‌كانی كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫وه‌ك سیاس ‌هت‌و میدیاو‬ ‫وه‌رزش‌و هونه‌رو‬ ‫زانست‌و‪ ...‬هتد‬ ‫بریتییه‌ له‌ئیبرازكردنی‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كی‬ ‫دیاریكراوو ویستراوو‬ ‫هه‌ڵبژێردراو تێیاندا‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك جێگای‬ ‫سه‌رسامی‌و ره‌زامه‌ندی‬ ‫به‌شێكی زۆری‬ ‫تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگا بێت‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ به‌كه‌سی بكرێ‪ .‬نمونه‌ی یه‌كێك‬ ‫له‌و پێشكه‌ش���كارانه‌ی پرۆگرامه‌كانیان‬ ‫به‌كه‌سیكراوه‌‪ ،‬پێشكه‌شكاری ئه‌مه‌ریكی‬ ‫(كۆن���ان ئۆبری���ان)ه‌‪ ،‬ئه‌و م���اوه‌ی ‪20‬‬ ‫س���اڵ ده‌بێت پێشكه‌ش���كاری چه‌ندین‬ ‫پرۆگرام���ی جی���اوازی خه‌نده‌ئامێز بوه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك له‌م ماوه‌یه‌ درێژه‌دا له‌چه‌ندین‬ ‫كه‌ناڵ���دا به‌رنام���ه‌ی جۆراوج���ۆری‬ ‫پێشكه‌ش���كردوه‌و زۆربه‌ی بینه‌رانیشی‬ ‫ناوی پرۆگرامه‌كانی نازانن‪ ،‬به‌ڵكو تاكه‌‬ ‫ه���ۆكار بین���ه‌رو پرۆگرامه‌كانی به‌یه‌ك‬ ‫به‌ستابێته‌وه‌‪ ،‬كه‌س���ایه‌تییه‌كه‌ی خۆی‬ ‫بوه‌‪ .‬به‌كه‌سیبونی پرۆگرامه‌ تیڤییه‌كان‬ ‫له‌ئێس���تادا دیارده‌یه‌كی باوی میدیاییه‌و‬ ‫پرۆگرامه‌ سیاسییه‌كانیش���ی گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ناڵه‌ پرۆفیشناڵه‌كان ڕكابه‌ری ده‌كه‌ن‬ ‫له‌گرتن‌و دروستكردنی كه‌سایه‌تی نوێ‌و‬

‫سه‌رنجراكێش‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ب���ه‌م ش���ێوه‌ به‌رده‌وام���ه‬ ‫به‌كه‌س���یبونی‌ زۆرب���ه‌ی كایه‌كانی تری‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا به‌ب���ه‌راورد له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌ده‌‬ ‫كۆنه‌كاندا گه‌ش���ه‌یه‌كی گه‌وره‌ی كردوه‌و‬ ‫بوه‌ت���ه‌ دیارده‌ی���ه‌ك‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت له‌ڕوی‬ ‫زانستیش���ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك ناوی زانس���تی‬ ‫نوێ‌و مۆدێ���رن ده‌هێنرێت‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫ناوی زانای ناودار (س���تیڤن هۆوكینگ)‬ ‫ده‌هێنرێت‪ ،‬یاخود زانس���ت به‌گش���تی‪،‬‬ ‫ناوی (ئه‌لبێرت ئاینیشتاین) ده‌هێنرێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌توانرێ هه‌س���تی پێبكرێ‬ ‫له‌ب���واره‌ جیاوازه‌كان���ی وه‌ك میدی���او‬ ‫نوسین‌و سینه‌ما‪.‬‬ ‫یه‌كێكیتر له‌هۆكاره‌ هه‌ره‌ گرنگه‌كانی‬ ‫پرۆسه‌ی به‌كه‌سیكردن‪ ،‬داهێنانی كامێراو‬ ‫وێنه‌گرتنه‌‪ .‬نوس���ه‌ری ك���ورد‪ ،‬مه‌ریوان‬ ‫وریا قانیع‪ ،‬له‌كتێبه‌كه‌ی به‌ناوی (فیكرو‬ ‫دونیا) نمونه‌یه‌كی به‌كه‌سیكردنی كایه‌ی‬ ‫سیاس���ی ده‌هێنێته‌وه‌ ك���ه‌ تێیدا كامێرا‬ ‫به‌هۆكارێكی گ���ه‌وره‌ ده‌زانێت‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫هه‌م كامێرای فۆتۆگرافی‌و هه‌م كامێرای‬ ‫فیلم‪ ،‬رۆڵێكی ئێج���گار گرنگیان بینیوه‌‬ ‫له‌دیارده‌ی به‌(شه‌خسیكردنی سیاسه‌تدا)‪.‬‬ ‫مه‌به‌ستم له‌"به‌شه‌خسیكردنی سیاسه‌ت"‬ ‫به‌س���تنه‌وه‌و گرێدانێكی راس���ته‌وخۆی‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ به‌كه‌س���ی سیاس���ه‌تمه‌دار‬ ‫خۆیه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك به‌به‌رنامه‌و دیدو بۆچون‌و‬ ‫ح���زب‌و ئ���ه‌و جیهانبینی���ه‌ی ك���ه‌ ئه‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌ به‌رگری لێده‌كات‪.‬‬ ‫مه‌ری���وان قانی���ع رۆڵێك���ی ئێجگار‬ ‫گ���ه‌وره‌ی داوه‌ به‌كامێرا وه‌ك ئامرازێكی‬ ‫فره‌كاریگ���ه‌ر له‌س���ه‌ر به‌كه‌س���یبونی‬ ‫سیاسه‌ت له‌سیاسه‌تمه‌داره‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاوش���ان له‌گه‌ڵ كامێرا‪ ،‬داهێنانه‌كانی‬ ‫وه‌ك س���ه‌ته‌الیت‌و ئینته‌رنێ���ت‌و ت���ۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان هۆكارگه‌لێكی گه‌وره‌ن بۆ‬ ‫به‌كه‌سیكردنی (به‌شه‌خسیكردنی) كایه‌‬ ‫جیاوازه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ر له‌سیاسه‌ته‌وه‌‬ ‫تا س���ینه‌ما كه‌ به‌شێكه‌ له‌هونه‌ر‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌گش���ت ئه‌وانه‌ش‪ ،‬سروش���تی مرۆڤ‬ ‫له‌م س���ه‌ده‌یه‌دا به‌هۆی سه‌قامگیریه‌كی‬ ‫جیهانیی‌و سه‌رده‌می نوێوه‌‪ ،‬سروشتێكه‌‬ ‫له‌ته‌رفیهیبونه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی گرتوه‌‪،‬‬ ‫سروش���تێكه‌ ح���ه‌ز به‌بینین���ی پاڵه‌وان‬ ‫ده‌كات له‌گش���ت ئه‌و كایه‌ جیاوازانه‌دا‪،‬‬ ‫سروشتێكه‌ ویس���ت‌و ئاره‌زوی فێربون‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و گرنگیپێدان به‌كه‌سایه‌تیه‌كان‬ ‫ده‌به‌س���تێته‌وه‌ نه‌وه‌ك خودی كایه‌كان‬ ‫خۆیان‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫سیاسەتی تەندروستی‬

‫دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده‌ینوسێت‬

‫مافی تەندروستی‌و ئەیدز‪ /‬ئێچ ئای ڤی‬ ‫بڕگەکانی پەڕەی ڕاستی ژمارە‪٣١‬ی‬ ‫ڕێکخ���راوی تەندروس���تی جیهان���ی‬ ‫تیشکدەخاتە س���ەر بابەتی کەسانی‬ ‫توشبو بەڤایرۆسی کەمیی بەرگەگریی‬ ‫مرۆڤ‪/‬ئەیدز کە چۆن لە ‪ ٢٥‬س���اڵی‬ ‫راب���وردودا زیاتر ل���ە ‪٢٥‬ملێون کەس‬ ‫بەهۆی ئەیدزەوە گیانی لەدەستداوە‪،‬‬ ‫ئەم���ەش وا لەئەی���دز دەکات کە ببێ‬ ‫بەخاپورکەرتری���ن پەتای گش���تگیر‬ ‫لەکات���ی ئێس���تادا‪ .‬ئێس���تا نزیکەی‬ ‫‪٣٣‬ملێون کەس توش���بون بەڤایرۆسی‬ ‫کەمیی بەرگەگریی‪/‬ئەیدز‪ .‬ئەم پەتایە‬ ‫لەوەتەی وەک حاڵەتێکی تەندروستی‬ ‫س���ەرەکیی کتوپ���ڕ س���ەریهەڵداوە‬ ‫کاریگ���ەری جدیی‌و لەزۆر ش���وێنیش‬ ‫خاپورکەری هەبوە لەس���ەر مافەکانی‬ ‫مرۆڤ‌و پەرەس���ه‌ندن‪ .‬بەشێوەیەکی‬ ‫گش���تی دیارە کە ڤایرۆس���ی کەمیی‬ ‫بەرگەگری���ی مرۆڤ‪/‬ئەی���دز زۆرێ���ک‬ ‫لەبابەتەکانی مافی مرۆڤی وروژاندوە‪.‬‬ ‫پارێ���زگاری‌و‬ ‫لەبەرامبەریش���دا‬ ‫پتەوکردنی مافەکانی مرۆڤ گرنگن بۆ‬ ‫ڕێگرتن لەگواس���تنەوەی ڤایرۆسەکەو‬ ‫کەمکردنەوەی کاریگەری ئەیدز لەسەر‬ ‫ژیانی کەس���ەکان‪ .‬زۆرێک لەمافەکانی‬ ‫مرۆڤ پەیوەندیان هەیە بەڤایرۆس���ی‬ ‫کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ‪/‬ئەیدز‪ ،‬وەکو‬ ‫مافی تایبەتمەن���دی‌و مافی بەرزترین‬ ‫ئاس���تی تەندروس���تی ك���ە بتوانرێت‬ ‫بەدەستبێت‪.‬‬ ‫پەیوەندیەکانی نێوان پەتای ڤایرۆسی‬ ‫کەمی���ی بەرگەگری���ی مرۆڤ‪/‬ئەیدزو‬ ‫هەژاری‌و لەک���ەکاری‌و جیاکاری‪ ،‬ئەو‬ ‫جیاکاریەش کە لەسەر بنەمای ڕەگەزو‬ ‫ڕوانگەی سێکس���ییە‪ ،‬پەیوەندییەکن‬ ‫کە بەشێوەیەکی بەرفراوان ناسراون‪.‬‬ ‫ڕێژەو باڵوبونەوەی ڤایرۆس���ی کەمیی‬ ‫بەرگەگریی مرۆڤ‪/‬ئەیدز بەشێوەیەکی‬ ‫نەگونج���او بەرزترە لەچەند بەش���ێک‬ ‫لەدانیش���توان وەک���و ژن‌و من���داڵ‪،‬‬ ‫هەژارەکان‪ ،‬خەڵکە سروش���تییەکان‪،‬‬ ‫کۆچبەران‪ ،‬هەتیوب���ازان‪ ،‬ژن‌و پیاوی‬ ‫سێکس���کار‪ ،‬پەناب���ەران‌و بێالنەکان‌و‬ ‫لەهەن���دێ ش���وێن وەک���و ئەفریقای‬ ‫ژێ���ر بیاب���ان‪ .‬ئ���ەو جیاکارییەی کە‬

‫ئەناڵێنن به‌دەستیەوە وایان لێئەکات‬ ‫زیاتر دوچاری توش���بون بەڤایرۆسی‬ ‫کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ‪/‬ئەیدز ببن‪.‬‬ ‫لەهەمانکاتدا ئەو کەسانەی توشبوی‬ ‫ڤایرۆس���ی ئەیدزن س���ودمەندبونیان‬ ‫لەماف���ی تەندروس���تی ئەس���تەمتر‬ ‫دەبێت بەهۆی پیادەکردنی جیاکاری‌و‬ ‫لەکەکاری لەسەر ئەو کەسانە‪ ،‬نمونەی‬ ‫ئەمەش ئەو کەسانەی کە سێکسکارن‬ ‫یان بەکارهێنەری مادە هۆشبەرەکانن‬ ‫لەڕێ����گای ش����رینقەوە ئەترس����ن یان‬ ‫ناوێرن داوای ئامۆژگاری‌و پش����کنین‬ ‫یان چارەس����ەری پێویست بکەن لەم‬ ‫بوارەدا‪.‬‬ ‫دانان����ی س����نورو کۆنترۆڵکردن����ی‬ ‫نەخۆش����ییە درمیی����ە جیهانی����ەکان‬ ‫پێویستی بەچارەس����ەرکردنی بابەتی‬ ‫جی����اکاری‌و لەک����ەکاری هەی����ە بۆیە‬ ‫زۆر گرنگ����ە دەوڵەت����ەکان جیاکاری‬ ‫قەدەغ����ە بک����ەن لەبوارەکان����ی‬ ‫تەندروس����تیدا لەو کەسانەی توشبو‬ ‫ی����ان ئەگەری توش����بونییان بەئەیدز‬ ‫هەی����ە‪ .‬پێویس����تە دەوڵەت����ەکان‬ ‫سیاس����ەت‌و بەرنامە‌و یاس����ای ئەوتۆ‬ ‫دابڕێژێ����ت لەپێناو چارەس����ەرکردن‌و‬ ‫نەهێش����تنی لەمپەرەکان����ی ب����ەردەم‬ ‫گەش����تنێکی یەکسان بۆ ئەم کۆمەڵە‬ ‫توشبوە لەخۆپاراس����تن‌و چارەسەرو‬ ‫خزمەتگوزاری‪.‬‬ ‫گەش����تنی تەواوی کەسانی توشبو‬ ‫بەڤایرۆس����ی ئەیدز بەخزمەتگوزاری‌و‬ ‫چارەس����ەر بەش����ێکی گرنگی مافی‬ ‫تەندروس����تییە‪ ،‬هەروەها گرنگیش����ە‬ ‫کە دەرمانی پێویس����ت‌و کەرەسەکانی‬ ‫خۆپاراس����تن لەڤایرۆس����ەکە دابین‌و‬ ‫زامن بکرێ����ت ‪ ،‬بۆ نمونە دابینکردنی‬ ‫کۆن����دۆم‌و زانی����اری‌و ڕۆش����نبیری‬ ‫تایب����ەت بەڤایرۆس����ەکەو ڕێگەگرتن‬ ‫نەخۆش����ییەکە‬ ‫لەگواس����تنەوەی‬ ‫لەدایک����ەوە ب����ۆ من����داڵ‪ .‬ڕێنمایی����ە‬ ‫نێودەوڵەتییەکان سەبارەت بەئەیدز‪/‬‬ ‫ئێچ ئ����ای ڤ����ی‌و مافەکان����ی مرۆڤ‬ ‫بەرچاوڕونی تر باسدەکات کە زامنی‬ ‫مافەکان����ی ئەو کەس����انە دەکات کە‬ ‫توشبوی ئەیدز‪/‬ئێچ ئای ڤین‪.‬‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫زانیاری‌ گشتی‌ له‌سه‌ر ده‌رمان‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫كاتێك سكچونت هه‌بو ئه‌م‬ ‫حه‌وت خاڵ ‌ه ڕه‌چاوبكه‌‪:‬‬

‫ئ����ه‌م ‌وه‌رزه‌ به‌یه‌كێ����ك ل����ه‌وه‌رزه‌‬ ‫مه‌ترس����یداره‌كان دائه‌نرێ����ت ب����ۆ‬ ‫توش����بون به‌س����كچون‌و پێویس����ته‌‬ ‫هه‌موان خۆمانی‌ لێبپارێزین‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشییه‌ زۆر مه‌ترسیداره‌ بۆ‬ ‫مندااڵن‌و به‌ته‌مه‌نه‌كان‌و پێویس����ته‌‬ ‫زیاتر ئاگاداربن‪ .‬شاره‌زایانی‌ بواری‌‬ ‫پزیش����كی‌ ده‌ڵێن پێویسته‌ ره‌چاوی‌‬ ‫ئ����ه‌م چه‌ند خاڵ����ه‌ بكرێ����ت ئه‌گه‌ر‬ ‫سكچونمان هه‌بو‪.‬‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌راكردن‪ :‬پێویس����ته‌‬ ‫ئه‌گه‌ر س����كچونت هه‌بو ‌وه‌رزش����ی‌‬ ‫راك����ردن نه‌كه‌ی����ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ بۆ‬ ‫دوریه‌ك����ی‌ زۆر‪ .‬چونكه‌ ل����ه‌و كاته‌‬ ‫ئاس����تی‌ چونی‌ خوێن بو كۆئه‌ندامی‌‬ ‫ه����ه‌رس به‌تایبه‌ت����ی‌ ریخوڵ����ه‌كان‬ ‫كه‌مئه‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بیبه‌ری‌ تون‌و به‌هارات‪ :‬پێویس����ته‌‬

‫دوربكه‌ویت����ه‌وه‌ له‌خواردنی‌ بیبه‌رو به‌باشی‌ بشۆردرێنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ه����ارات چونكه‌ س����كچونه‌كه‌ زیاد پیس بن به‌به‌كتریا ئه‌وا سكچونه‌ك ‌ه‬ ‫زیاتر ئه‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و خواردنه‌وانه‌ی‌ ماده‌ی‌ كافاینیان ش����تنی‌ ده‌س����ته‌كان‌و دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫تێدایه‌‪ :‬دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌خواردنه‌وه‌ی‌ له‌به‌كارهێنانی‌ ته‌والێتی‌ گشتی‌‪ :‬زو‬ ‫ئه‌م ماده‌یه‌یان تێدایه‌‌وه‌ك چاو قاوه‌و زو ده‌س����ته‌كان بش����ۆو زۆر دڵنیابه‌‬ ‫نیسكافه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و مادانه‌ كرداری‌ له‌پاك‌و خاوێنی‌ ته‌والێت‌و باش����تره‌‬ ‫هه‌رس خێ����را ده‌ك����ه‌ن‌و هه‌روه‌ها‌وا ته‌والێت����ی‌ ش����وێنه‌ گش����تیه‌كان‬ ‫له‌كه‌س����ه‌كه‌ ئه‌كه‌ن میز زۆر بكات‪ .‬به‌كارنه‌هێنی����ت چونك����ه‌ دڵنیانیت‬ ‫له‌پاك‌و خاوێنیه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆ سكچون باش نیه‌‪.‬‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ ئاو‪ :‬پێویسته‌ شله‌مه‌نی‌ جلی‌ ته‌سك‪ :‬باش����تره‌ ئه‌و جالنه‌ی‌‬ ‫زۆر بخورێته‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌ ئاو چونكه‌ له‌ب����ه‌ر ده‌كرێن زۆر ته‌س����ك نه‌بن‬ ‫له‌كاتی‌ سكچون له‌ش ئاوی‌ زۆر ‌ون له‌ناوچ����ه‌ی‌ كه‌م����ه‌ر‪‌ ،‬وات����ا ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌كات‌و پێویسته‌ له‌ش قه‌ره‌بوی‌ ئه‌و ته‌ن����وره‌ یاخود پانتۆڵ����ت له‌پێكرد‬ ‫شله‌مه‌نیه‌ بدات به‌زۆر خواردنه‌وه‌ی‌ ئه‌وا ب����ا كه‌مه‌ریان ته‌س����ك نه‌بن‪.‬‬ ‫چونكه‌ زیاتر په‌ستان ئه‌خه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫ئاوو شله‌مه‌نی‌‪.‬‬ ‫خواردنی‌ پیس‪ :‬زۆر پێویس����ته‌ ئه‌و ریخوڵه‌كان‌و گه‌ده‌ به‌مه‌ش گرفت بۆ‬ ‫سه‌وزه‌و میوانه‌ی‌ كه‌ ده‌خورێن زۆر هه‌رس دروست ده‌كات‪.‬‬

‫ئه‌م چه‌ند‌وه‌رزشه‌ بۆ ژنانی‌ دوگیان‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ده‌رمان چه‌ند جۆرن؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌م ئه‌خورێ���ن‌وه‌ك حه‌ب‌و ش���روب‌و‬ ‫گیراوه‌كان‪ .‬یاخ���ود ئه‌وانه‌ی‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫پێسته‌وه‌ ئه‌درێن‌وه‌ك هه‌توان‌و كرێم‌و‬ ‫شامپۆ‪ ،‬لوشن‪ .‬یاخود ده‌رزی‌‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬پێویس���ته‌ پزیش���كه‌كه‌ت‬ ‫چی‌ بزانێت ده‌رب���اره‌ت یاخود تۆ پێ‌‬ ‫بڵێیت؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬پێش���تر هی���چ گرفتت له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌رمان هه‌بوه‌‪ ،‬ئێس���تا چ ده‌رمانێك‬ ‫به‌كارئه‌هێنیت‪ ،‬س���كپڕی‌ یاخود شیر‬ ‫ئه‌ده‌یت‪ ،‬نه‌خۆشیی‌ درێژخایه‌نت هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كارو پیشه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ئه‌گه‌ر بیرتچو ده‌رمان له‌كاتی‌‬ ‫خۆی‌ به‌كاربهێنیت چی بكه‌یت باشه‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬زۆر پێویس���ته‌ ده‌رم���ان‬ ‫له‌كات���ی‌ خ���ۆی‌‌وه‌ربگیرێ���ت ئه‌گینا‬ ‫س���ودی‌ لێوه‌رناگری���ت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫پێویس���ته‌ ره‌چاوی‌ ئه‌مان���ه‌ بكرێت‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌رمانه‌ك���ه‌ رۆژی‌ یه‌ك جار بو‬ ‫ئه‌وه‌ پێویس���ته‌ رۆژان���ه‌ له‌هه‌مانكات‬ ‫‌وه‌ربگیرێ���ت‪ .‬نمونه‌ ئه‌گه‌ر كاتژمێر ‪8‬‬ ‫ب���و رۆژی‌ دواتر ه���ه‌ر هه‌مان كاتژمێر‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر بیرت چو ده‌رمانه‌كه‌ت‬ ‫بخوێت ه���ه‌ركات بیرتكه‌وته‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆری‌ به‌س���ه‌ردا نه‌چوبو ئه‌وا یه‌كسه‌ر‬

‫بیخ���ۆ‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر نزیكب���و له‌ژه‌می‌‬ ‫داهات���وی‌ ده‌رمانه‌ك���ه‌ ئ���ه‌وا مه‌یخۆو‬ ‫ژه‌مه‌كه‌ی‌ تر‌وه‌ربگره‌ با ژه‌می‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫دوه‌م كۆمه‌ڵه‌ نه‌بێت به‌سه‌ریه‌كدا‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چۆن ده‌رمان هه‌ڵبگرین؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬به‌گش���تی‌ ده‌رمان له‌ش���وێنی‌‬ ‫‌وشك‌و س���اردو تاریك هه‌ڵده‌گیرێت‪،‬‬ ‫ده‌رمان له‌شوێنی‌ چێشتلێنان‌و حه‌مام‬ ‫دامه‌نێ‌‪ ،‬باش���تره‌ له‌قوتوو پاكه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ڵبگیرێ���ت‪ ،‬دور له‌ده‌س���تی‌‬ ‫منداڵ دابنرێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬رێنماییه‌ گشتیه‌كان چین بۆ‬ ‫ده‌رمان؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬له‌خۆته‌وه‌ هی���چ ده‌رمانێك‬ ‫به‌كارمه‌هێنه‌‪ ،‬پرس به‌كه‌سی‌ نه‌شاره‌زا‬ ‫مه‌كه‌‪ ،‬م���ه‌رج نیه‌ دو ك���ه‌س هه‌مان‬ ‫نه‌خۆش���ییان هه‌بێت هه‌م���ان ده‌رمان‬ ‫‌وه‌ربگ���رن‪ ،‬چ���ۆن بۆت نوس���راوه‌‌وا‬ ‫به‌كاریبهێن���ه‌ ‌وه‌ك پێ���ش نانخواردن‬ ‫یاخ���ود دوای‌ رۆژی‌ چه‌ندج���ار‬ ‫بخورێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌س���تیاریت له‌گه‌ڵ‬ ‫دروستكرد یه‌كسه‌ر بوه‌سته‌و پزیشك‬ ‫ئاگاداربك���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌ش���وێنی‌ رێپێدراو‬ ‫ده‌رمان ‌وه‌ربگ���ره‌‪ ،‬ده‌رمان بێ زیاد‌و‬ ‫ك���ه‌م‌وه‌ربگره‌و هه‌ر كاتێك كۆرس���ی‌‬ ‫خۆت���ت ته‌واوكرد له‌خۆت���ه‌وه‌ مه‌چۆ‬ ‫له‌سه‌ری‌ بكڕیته‌وه‌‪.‬‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫ی‬ ‫له‌پێش���تردا ده‌وترا نابێت ژنان ‌‬ ‫دوگی���ان زۆر بجوڵێ���ن چونك��� ‌ه‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌و جواڵن ‌ه بۆ منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫خ���راپ بێت‪ .‬به‌اڵم ش���اره‌زایانی‌‬ ‫ب���واری‌ ژنان‌و منداڵب���ون ئاماژه‌‬

‫‪1‬ـ‌وه‌ك له‌‌وێن����ه‌ی‌ یه‌ك����ه‌م‬ ‫ده‌یبینیت قورس����ایی‌ خۆت‬ ‫بخه‌ره‌ س����ه‌ر هه‌ردو ئه‌ژنۆو‬ ‫ده‌س����ته‌كانت به‌ته‌واوه‌ت����ی‌‬ ‫خاوبك����ه‌ره‌وه‌‬ ‫خ����ۆت‬ ‫به‌س����ه‌ریانداو به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫سه‌رت‌و پشتت له‌سه‌ر یه‌ك‬ ‫ئاس����ت ب����ن‌وه‌ك له‌وێنه‌ی‌‬

‫ی هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ی���ان به‌چه‌ن���د‬ ‫به‌وه‌ده‌كه‌ن ك��� ‌ه جوڵه‌ بۆ دایك ‌‬ ‫دوگی���ان پێویس���ته‌‪ .‬به‌تایبه‌تی‌ راهێنانێ���ك ك���ردو ‌ه كه‌ ئێس���تا‬ ‫ی ئه‌مان چه‌ند نمونه‌یه‌كیان باس ده‌كه‌ین‌و‬ ‫ێ كه‌ به‌بڕوا ‌‬ ‫رێكردن به‌پ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 4‬ج���ار بۆ زۆر به‌س���ودن‌و ئه‌بن���ه‌ ه���ۆ ‌‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫ماوه‌ی‌ نیوكاتژمێر به‌پێ‌ رێبكه‌ت‪ .‬كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئازاری‌ پشت‪.‬‬

‫س����ه‌ره‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م ‌وێنه‌ی���� ‌ه‬ ‫ده‌یبینیت‪‌ .‬واتا نابێت ‌وه‌ك‬ ‫‌وێنه‌ك����ه‌ی‌ خواره‌وه‌ بێت كه‌‬ ‫پشته‌كه‌ له‌چاڵیدایه‌و شانه‌كه‌‬ ‫ب����ه‌رزه‌‪ .‬بۆم����اوه‌ی‌ ی����ه‌ك‬ ‫خوله‌ك بمێن����ه‌ره‌وه‌و دواتر‬ ‫پشو ‌وه‌ربگره‌ ئه‌مه‌ ‪ 10‬جار‬ ‫دوباره‌بكه‌وه‌ له‌هه‌مانكات‪.‬‬

‫‪2‬ـ ‌وه‌ك له‌‌وێن���ه‌ی‌ دوه‌م‬ ‫ئه‌یبینی���ت چوارمش���ق ‌ی‬ ‫دابنیشه‌و به‌ده‌ستی‌ راستت‬ ‫قاچ ‌ی چه‌پت بگره‌و به‌ش��� ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ی‌ كه‌مه‌رت یاخود‬ ‫خۆت بسوڕێنه‌ بۆ ال ‌ی چه‌پ‌و‬ ‫دواتر خ���ۆت رێكبكه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫پاش���ان به‌ده‌س���تی‌ چه‌پت‬

‫قاچی‌ راس���تت بگره‌و خۆت‬ ‫بس���وێنه‌ ب���ۆ الی‌ راس���ت‌و‬ ‫دواتر خ���وات رێكبكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م راهێنانه‌ بۆ هه‌ر الیه‌كت‬ ‫ده‌جار بیك���ه‌ له‌هه‌مانكات‪.‬‬ ‫ئه‌م دو راهێنان ‌ه ئه‌بن ‌ه هۆ ‌ی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئازار ‌ی پشت‬ ‫له‌ژنانی‌ دو گیان‪.‬‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫ی‬ ‫میدیاو به‌رهه‌مهێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتیژ ‌‬

‫" شاشه‌ ‌ی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كانمان‬ ‫بۆن ‌ی خوێنیان‬ ‫لێدێت"‬

‫له‌نێ���و یه‌كێ���ك له‌ماركێته‌كان���ی‌ ش���اری‌‬ ‫س���لێماندا خه‌ریكی‌ شت كڕین بوم‪ ،‬دایك‌و‬ ‫باوكێ���ك خه‌ریكبون ش���یریان ده‌كڕی‌ بۆ‬ ‫منداڵه‌كه‌یان‪ ،‬ئه‌و كاته‌ی‌ هاتن پاره‌ بده‌ن‬ ‫به‌كاشێره‌كه‌‪‌،‬وتیان منداڵه‌كه‌مان‌وتویه‌تی‌"‬ ‫دایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر داعش هات بۆمان من مه‌مكه‌و‬ ‫ش���یره‌كه‌م ده‌كه‌م���ه‌ ن���او عه‌الگه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رابكه‌ین"‪ .‬چی���رۆك‌و دیمه‌نه‌كانی‌‬ ‫جه‌ن���گ بونه‌ته‌‌وردی‌ س���ه‌رزمانی‌ منداڵ‌و‬ ‫گه‌ن���ج‌و پی���ری‌ ئ���ه‌م‌واڵت���ه‌‪ ،‬به‌ش���ێكی‌‬ ‫زۆری‌ ئ���ه‌م چیرۆكانه‌ به‌ه���ۆی‌ كاریگه‌ریی‌‬ ‫ده‌رونی‌ میدیاوه‌ی���ه‌ به‌تایبه‌ت ته‌له‌فزیۆنی‌‬ ‫ماڵه‌كانی‌ ئێمه‌‌وپیش���اندانی‌ دیمه‌ن‌و ‌وێنه‌‬ ‫مه‌ترس���یداره‌كان به‌بێ‌ بون���ی‌ هیچ جۆره‌‬ ‫فلته‌رێك‪ ،‬به‌جۆرێك زانس���تی‌ ده‌رونناسی‌‬ ‫میدیا كاردانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ره‌فتارانه‌ به‌مه‌ترسیدار‬ ‫‌وه‌س���ف ده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر منداڵ‪.‬‬ ‫ته‌له‌فزی���ۆن په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ تاكه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگادا به‌گش���ت‬ ‫چین‌وتوێژه‌ جیاوازه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆرێك‬ ‫له‌زانایانی‌ بواری‌ ده‌رونناسی‌‌و كۆمه‌ڵناسی‌‬ ‫میدیا پێیانوایه‌ ته‌له‌فزیۆن په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫ئۆرگانی‌ ناس���ه‌پێنراو (خ���وازراو) له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵگادا هه‌یه‌ به‌وه‌ش كاریگه‌ری‌ سلوكی‌‌و‬ ‫ره‌فتاری‌ له‌دوای‌ خۆی‌ به‌جێدێڵێت‪ .‬ویلبرت‬ ‫شرام ده‌ڵێت "میدیا بریتیه‌ له‌به‌شداریكردن‬ ‫له‌زانیاری‌ له‌رێگای‌ به‌كارهێنانی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫هێم���ا له‌زانی���اری‌‪ ".‬هه‌روه‌ه���ا د‪.‬محه‌مه‌د‬ ‫عه‌بدولحه‌می���د ده‌ڵێ‌ "میدیا پرۆس���ه‌یه‌كی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌ ئاڵۆگ���ۆڕی‌ زانیارییه‌ له‌نێو‬ ‫ك���ۆی‌ دیارده‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا بۆ گه‌یش���تن‬ ‫به‌ئامانجێك���ی‌ دیاریك���راو"‪ .‬زۆرێ���ك له‌و‬ ‫دیمه‌نان���ه‌ی‌ ك���ه‌ له‌ماوه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ نێوان‬ ‫داعش‌و هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ردا پیشاندرابێت‬ ‫زۆرێكمانی‌ توش���ی‌ تێڕام���ان‌و راچڵه‌كین‌و‬ ‫ترس‌و تۆقاندنی‌ ده‌رونی‌ كردبێت به‌تایبه‌ت‬ ‫مندااڵن‪ ،‬پێده‌چێت میدیاكاران پرس���یاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ن چۆن ده‌بێت مرۆڤ ئه‌و دیمه‌نه‌‬ ‫مرۆییانه‌ پیشان نه‌دات؟ ده‌كرێت هه‌ندێك‬ ‫له‌و دیمه‌نانه‌ پیشانبدرێت بۆ دروستكردنی‌‬ ‫رای‌ گش���تی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناكرێ���ت هه‌مو ئه‌و‬ ‫خوێنانه‌ بخرێته‌ سه‌ر شاشه‌چونكه‌‌وایكردوه‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كانی‌ ئێمه‌ بۆنی‌ خوێنیان لێبێت‪.‬‬ ‫ته‌له‌فزیۆن ته‌نها حاڵه‌تێكی‌ نازاره‌كی‌‌و بینین‬ ‫نیه‌ بۆ مرۆڤ‪ ،‬به‌ڵكو‌وه‌ك بێهۆش���ی‌‌وایه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌نیوه‌ی‌ راستی‌ مێشك ده‌كات‪،‬‬ ‫ته‌له‌فزی���ۆن به‌جۆرێك كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫منداڵی‌ ئێمه‌ دروس���تكردوه‌‪ ،‬ئێستا شه‌ڕه‌‬ ‫ته‌قه‌ی‌ نێ���وان مندااڵنی���ش له‌كۆاڵندا بوه‌‬ ‫به‌ش���ه‌ڕی‌ نێوان داعش‌و پێشمه‌رگه‌!له‌روی‌‬ ‫ده‌رونی���ه‌وه‌ ته‌له‌فزی���ۆن‌وه‌ك زینده‌خه‌ون‬ ‫‌وای���ه‌‪ ،‬خه‌ونگه‌لێك هی‌ خۆم���ان نیه‌‪ ،‬هی‌‬ ‫كه‌س���ێكی‌ دیكه‌یه‌ له‌ش���وێنێكی‌ دوره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر شاش���ه‌ی‌ ناو ئاوه‌زم���ان نمایش‬ ‫ده‌كرێت چاوه‌كانیشمان جێگیرن‌و خراونه‌ته‌‬ ‫سه‌ر شاشه‌یه‌كی‌ بچوك‪ ،‬ئه‌و‌وێنانه‌ ده‌چنه‌‬ ‫س���ه‌ر هه‌س���ته‌وه‌ره‌كان كارده‌كه‌ن‌و دواتر‬ ‫ده‌چنه‌ نه‌س���تمانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ توێژینه‌وه‌كان‬ ‫ده‌ریانخس���توه‌ كاتێك هه‌ردو چاو ئارامه‌‌و‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ترس���ناك خراونه‌ته‌ گه‌ڕ‪،‬‬ ‫بیركردنه‌وه‌ بون���ی‌ نیه‌‪.‬گیرمانده‌ر ده‌ڵێت‬ ‫له‌وانه‌یه‌ له‌س���ه‌رده‌مێكدا بین كه‌ زانیاری‌‌و‬ ‫‌وێن���ه‌كان راس���ته‌وخۆ الی‌ هه‌موم���ان‬ ‫بئاخێنرێته‌ ئاوازی‌ ش���اراوه‌مانه‌وه‌ (العقل‬ ‫الباط������ن)‪ ،‬ب���ه‌وه‌ش كاریگ���ه‌ری‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ الی‌ هه‌موم���ان جێده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫پیشاندانی‌‌وێنه‌ی‌ كوژراوان له‌سه‌ر شاشه‌ی‌‬ ‫میدی���اكان‪ ،‬كاره‌س���اتێكی‌ ده‌رونی‌ خراپ‬ ‫ده‌خوڵقێنێ���ت‪ ،‬میدی���ا ده‌خات���ه‌ به‌رده‌م‬ ‫پرسیاری‌ گه‌وره‌!گواستنه‌وه‌ی‌ ئه‌و دیمه‌نانه‌‬ ‫به‌جۆرێ���ك كاریگه‌ری‌ دروس���تكردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بێژه‌ره‌كانیش له‌سه‌ر شاشه‌ توشی‌ شۆكی‌‬ ‫ده‌رون���ی‌ ب���ون‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌بێژه‌ره‌كان���ی‌‬ ‫كه‌ناڵ���ی‌ روداو ده‌گ���ری‌! روداوی���ش ئه‌م‬ ‫دیمه‌ن���ه‌ ب���ه‌رده‌وام روم���اڵ ده‌كات‌وه‌ك‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ س���ۆزداری‌ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێك���دا چ بێ���ژه‌رچ په‌یامنێر‬ ‫نابێت له‌كاره‌ساته‌ مرۆیه‌كاندا بینه‌ره‌كانیان‬ ‫توش���ی‌ ئه‌و ج���ۆر‌ه له‌ش���ڵه‌ژانه‌ ده‌رونیه‌‬ ‫خراپ���ه‌ بكات‪.‬پێویس���ته‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ ئێمه‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌ی���ه‌ك به‌ناردنی‌ ئه‌و په‌یامانه‌دا‬ ‫بكه‌ن كه‌ روماڵ���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ هه‌ر‬ ‫میدیای���ه‌ك سیاس���ه‌تی‌ كاركردن���ی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گه‌ڵ روداوه‌كانی‌‬ ‫جه‌نگ‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ته‌ ره‌چاوی‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫سایكۆلۆژیای‌ ‌وه‌رگره‌كانیان بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫میدیا دواجار ده‌بێته‌ ئاوێنه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫"ده‌رونناس���ی‌‬ ‫له‌كتێب���ی‌‬ ‫س���ود‬ ‫میدیا"وه‌رگیراوه‌‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫بەرێوەبەری گشتیی پەروەردەی سلێمانی‪:‬‬

‫ئێمە بۆ بەڕێوەبەری پەروەردەکان ماوەی ‪ 8‬ساڵمان داناوە‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫کەمت���ر لەمانگێک���ی دیک���ە دەوامی‬ ‫فەرمی خوێندنگاکانی سەر بەوەزارەتی‬ ‫پەروەردە دەس���تپێدەکاتەوەو مامۆستا‬ ‫نەجمەدی���ن بەرێوەب���ەری گش���تیی‬ ‫پەروەردەی سلێمانیش دەڵێت قەیرانی‬ ‫دارای���ی کاریگ���ەری دەبێ���ت‌ لەس���ەر‬ ‫پرۆس���ەکە‪ .‬هەروەه���ا ب���اس گۆڕینی‬ ‫بەڕێوەبەری خویندنگاکانی س���لێمانی‌و‬ ‫پالنەکانی خۆیان دەکات‪.‬‬ ‫رۆژی ‪10‬ی ئەیل���ول دەوای فەرم���ی‬ ‫وەرزی نوێ���ی خوێن���دن لەقوتابخانەو‬ ‫خوێندنگاکان���ی س���ەر بەوەزارەت���ی‬ ‫پەروەردە دەس���تپێدەکات‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان لەالیەک���ەوە‬ ‫بەقەیرانێکی داراییدا لەالیەکی دیکشەوە‬ ‫پەرەس���ەندنی شەڕ لەس���نورەکانیدا‪،‬‬ ‫تێدەپەڕێت‌‪ .‬سەرەڕای ئەوەش دەوامی‬ ‫خوێندنگاکان وەک سااڵنی پێشو لەکاتی‬ ‫خۆی���دا دەس���تپێدەکات‪ .‬بەڕێوەبەری‬ ‫گشتیی پەروەردەی سلێمانیی مامۆستا‬ ‫نەجمەدی���ن عەل���ی ئەحمەد‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫چەن���د پرس���ێکی پەروەردەیی وەاڵمی‬ ‫پرسیارەکانی ئاوێنەی دایەوە‪.‬‬ ‫نێوان تاقیکردنەوەکان‌و دەستپێکردنی‬ ‫دەوام‪ ،‬چەند رۆژێکی کەمە‬ ‫هەرچەن���دە س���ااڵنە رۆژی ‪10‬ی‬ ‫ئەیل���ول دان���راوە وەک یەکەمین رۆژی‬ ‫دەس���تپێکردنی دەوام‪ ،‬بەاڵم لەبەشێکی‬ ‫زۆری ناوەندەکانی خوێندن لەو بەروارەدا‬ ‫خوێندن دەس���تپێناکات‌‌و دوادەکەوێت‪.‬‬ ‫ه���ۆکاری ئەم���ەش دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ‬ ‫تاقیکردن���ەوە ویزاریی���ەکان‌و پۆل���ە‬ ‫ناکۆتاکان‪ .‬ئ���ەوەی یەکەم رۆژی ‪25‬ی‬ ‫ئ���اب دەس���تپێدەکات‌و دوەمیش���یان‬ ‫سەرەتای مانگی ئەیلول‪ .‬ئەمە وادەکات‬ ‫وادەی نێوان دەوام‌و تاقیکردنەوەکان زۆر‬ ‫کەمبێت‌و لەرۆژی دەستپێکردنی دەوامدا‬ ‫زۆربەی خوێندکارانی خولی دوەم نەزانن‬ ‫لەکام پۆلن‌‪" ،‬لەگەڵ وەزارەتی پەروەردە‬ ‫باس���مانکردەوە‪ .‬رەنگە بۆ ساڵی داهاتو‬ ‫یان تاقیکردنەوەکان پێش بخەین‪ ،‬یاخود‬ ‫دەوامی ئاسایی بخەینەوە ‪15‬ی مانگ"‪.‬‬

‫ئێستا بڕیارێک‬ ‫دەرچوە کە‬ ‫لەخوێندنگا‬ ‫ئێوارانەکان‬ ‫بەرێوەبەرەکانیان‬ ‫لە ‪ 4‬ساڵ زیاتر‬ ‫بەرێوەبەر نەبن‬ ‫ئەم بڕیارە هێشتا‬ ‫جێبەجێ نەکراوه‌‬ ‫قەیرانی دارایی‪..‬‬ ‫قەیرانی کەمی مامۆستا‬ ‫هەم���و س���اڵێک پ���ەروەردەکان‬ ‫پێویس���تیان بەدامەزراندنی مامۆستای‬ ‫ن���وێ هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمس���اڵ بەهۆی‬ ‫قەیران���ی دارایی���ەوە پێناچێت کەس‬ ‫دابمەزرێ���ت‪ ،‬ئەمەش دەبێتە کێش���ە‬ ‫لەبەردەم پرۆس���ەی خوێندندا "لەروی‬ ‫میالکاتی مامۆستاوە ئێمە پێویستمان‬ ‫بەدامەزران���دن دەبێ���ت بەتایبەت���ی‬ ‫ب���ۆ پەروەردەکان���ی دەرەوەی ش���ار‪،‬‬ ‫گرفتی ئەوەیش���مان هەیە مامۆستاکان‬ ‫داوای گواس���تنەوە دەک���ەن‪ ،‬چەن���د‬ ‫س���اڵێکی زۆرە لەدەرەوەن‪ ،‬ناشتوانین‬ ‫بیانگوێزین���ەوە ت���ا جێگرەوەی���ان‬ ‫نەبێ���ت‪ .‬دوات���ر بون���ی مۆڵەتەکانی‬ ‫دایکایەتی���ی‌و ب���ێ موچ���ەو خوێندن‪،‬‬ ‫گرفتی بۆ ئێمە دروس���تکردوە‪ ،‬بەوەی‬ ‫ش���وێنەکانیان بەتاڵدەبێت‌و ناشتوانین‬ ‫ک���ەس دابمەزرێنین لەش���وێنەکانیان‪.‬‬ ‫داوا دەکەی���ن حکومەت‪ ،‬پ���ەروەردە‬

‫نەجمەدین عەلی ئەحمەد‬ ‫جیابکاتەوەو گ���ەر رێژەیەکی کەمیش‬ ‫بێت‌و بەگرێبەس���تیش بێت‪ ،‬ژمارەیەک‬ ‫مامۆستامان بۆ دابمەزرێنێت"‪.‬‬ ‫قەیرانی دارایی تەنها کێشەی کەمی‬ ‫مامۆس���تای دروس���تنەکردوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫"ئەگەر قەیرانی دارایی نەبوایە ئێس���تا‬ ‫لەوانەبو ئێمە چەندین بینای خوێندنگای‬ ‫دیکەمان دروس���تبکردایە‪ .‬بەدەر لەوە‬ ‫ئێمە بودجەش���مان لەبەردەستدا نییە‬ ‫ب���ۆ چاککردن���ەوەی خوێندن���گاکان‪،‬‬ ‫هەرچەندە ساڵی رابردو نزیکەی هەزار‬ ‫خوێندنگامان چاککردەوە لەس���ەر ئەو‬ ‫بودجەی نەوتەی بۆمان دابینکرابو"‪.‬‬ ‫بەرێوەبەری خوێندگاکان‬ ‫چۆن دیاریی دەکرێن؟‬ ‫دان���ان‌و البردن���ی بەرێوەب���ەری‬ ‫خوێندن���گاکان دەنگۆیەک���ی زۆری‬ ‫دروس���تکردوەو چەند ساڵێکە چەند‬ ‫جارێ���ک میکانیزمێ���ک دادەنرێت‪،‬‬

‫بەاڵم کاری لەسەر ناکرێت‌و پەنا بۆ‬ ‫یەکێکی دیکە دەبرێت‪ .‬دواهەمینیان‬ ‫دانانی بەرێوەب���ەرە بەتاقیکردنەوە‪،‬‬ ‫"تاقیکردن���ەوەی ش���تێکی باش���ە‪،‬‬ ‫بەاڵم مەرج نییە ئەو مامۆس���تایەی‬ ‫س���ەرکەوتوبو‬ ‫لەتاقیکردن���ەوە‬ ‫ئیداری���ی‌و کارگێڕییەکی باش بێت‪.‬‬ ‫گرنگ ئەوەیە ئەو کەس���ە تا چەند‬ ‫هەوڵدەدات‪.‬‬ ‫سەرپەرش���تیارانمان‬ ‫ئێم���ە‬ ‫بەتاقیکردنەوە داناوە‪ ،‬هەندێکیان زۆر‬ ‫باشن‌و هەندێکی دیکەشیان ئاستیان‬ ‫وەک پێویس���ت نیی���ە‪ .‬لەبەر ئەوە‬ ‫تاقیکردن���ەوەی پێوانەیەک نییە بۆ‬ ‫ئەوەی ئیدارییەکی سەرکەوتوبیت"‪.‬‬ ‫لەئێس���تادا ئەگ���ەر بەرێوەبەرێک‬ ‫لەخوێندنگای���ەک نەمێنێ���ت‪" ،‬ت���ا‬ ‫یاریدەدەرەکەی هەبێت کەسی دیکە‬ ‫ناخرێتە شوێنەکەی"‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای ئ���ەوەش گفتوگۆیەک‬

‫هەیە لەسەر ماوەی بەڕێوەبەرەکان‪،‬‬ ‫"ئێمە بۆ بەڕێوەبەری پەروەردەکان‬ ‫ماوەی ‪ 8‬س���اڵمان دان���اوە‪ .‬من بۆ‬ ‫خۆش���م کە بەڕێوەبەری گش���تیم با‬ ‫‪ 4‬س���اڵ بێت‪ .‬پێویس���تە زەمەنێک‬ ‫دابنرێت‪ .‬با لەس���ەرەوە جێبەجێی‬ ‫بکەین‪ ،‬دواتر لەخوارەوەش دەتوانین‬ ‫ب���ۆ بەڕێوەب���ەری خوێندنگاکانیش‬ ‫ماوەیەکی زەمەنی دابنێین‪ .‬لەئێستادا‬ ‫بڕیارێ���ک دەرچوە ک���ە لەخوێندنگا‬ ‫ئێواران���ەکان بەرێوەبەرەکانی���ان لە‬ ‫‪ 4‬س���اڵ زیاتر بەرێوەبەر نەبن‪ .‬ئەم‬ ‫بڕیارە تا ئێس���تا تەنها بۆ خوێندنگا‬ ‫ئێوارانەکان‌و هێش���تا جێبەجێشمان‬ ‫نەکردوە"‪.‬‬ ‫"لەرابردودا چەندین بەڕێوەبەرمان‬ ‫الب���ردوە لەس���ەر ئەوەی کێش���ەی‬ ‫هەب���وە‪ .‬لێپێچینەوەش���مان کردوە‬ ‫لەگەڵ چەندی���ن بەڕێوەبەر بەهۆی‬ ‫ئەوەی هەڵەو کەموکوڕییان هەبوە"‪.‬‬

‫دەسەاڵتی ئیداریی‌و دارایی بۆ‬ ‫بەرێوەبەرەکان‬ ‫لەش����اری س����لێمانیی چەن����د‬ ‫خوێندنگای����ەک ه����ەن کە ئاس����تیان‬ ‫بەرزەو هەمو ساڵێک رێژەی دەرچون‬ ‫تێیاندا لەوانی دیکە بەرزترەو لەقۆناغە‬ ‫ئامادەییەکان����دا زۆرتری����ن خوێندکار‬ ‫دەنرێ����ن بۆ کۆلێ����ژە "ب����ەرزەکان"‪،‬‬ ‫ئەم����ەش وایک����ردوە جیاوازیی����ەک‬ ‫هەبێت لەنێوان خوێندگاکاندا‪" ،‬ئەمە‬ ‫کەوتوەت����ە س����ەر ئ����ەدای کارگێڕیی‬ ‫ئ����ەو خوێندنگایانە‪ ،‬ئێم����ە نەهاتوین‬ ‫گرنگییەکی زیاتر بدەین بەوانەو بینای‬ ‫جیاوازیان بۆ دروست بکەین‪ .‬هەندێک‬ ‫خوێندن����گا هەیە وایانکردوە ئاس����تی‬ ‫خوێندکاراکانی����ان بەرزبێت‪ ،‬ئەمەش‬ ‫وایکردوە خوێندکارێکی زۆر روبکاتە ئەو‬ ‫خوێندنگایانە‪ ،‬ئێمە لەمە دەکۆڵینەوەو‬ ‫هەوڵدەدەی����ن خوێندنگاکانی دیکەش‬ ‫وەها لێبکەین"‪.‬‬ ‫بەرێوەبەرە گشتییەکەی پەروەردەی‬ ‫سلێمانیی‪ ،‬پێش����نیاری سیستمێکی‬ ‫ن����وێ دەکات ب����ۆ بەرێوەبردن����ی‬ ‫خوێندن����گاکان‌‪" ،‬دەبێت دەس����ەاڵت‬ ‫بدەی����ن بەبەڕێوەبەری خوێندنگاکان‪،‬‬ ‫دەس����ەاڵتی ئیداریی‌و داراییش‪ .‬دواتر‬ ‫بێین چاودێریی بکەی����ن‪ ،‬بزانین ئەو‬ ‫خوێندنگای����ە ت����ا چەن����د خوێندکار‬ ‫ڕوی تێ����دەکات‪ .‬دواتری����ش بودجەی‬ ‫پەروەردەیی دابەش����بکرێت بەس����ەر‬ ‫ژم����ارەی خوێندکارەکان����داو ه����ەر‬ ‫خوێندنگایەک ب����ەو رێژەیە بودجەی‬ ‫بدرێتێ‪ .‬دەتوانین لەو رێگەیەوە ئاستی‬ ‫خوێندنگاکانم����ان ب����ۆ دەربکەوێت‌و‬ ‫لێپێچینەوەش بکەین‪ ،‬بزانین ئیدارەی‬ ‫خوێندن����گاکان چیی����ان ک����ردوە بۆ‬ ‫خوێندکارو خوێندنگاکانیان"‪.‬‬ ‫هەروەها ئاماژەی بەوەشدا "ئەمە‬ ‫لەبەرنامەماندایەو لەگەڵ وەزارەتیشدا‬ ‫گفتوگۆمان لێکردوە‪ .‬ئێستا پێویستە‬ ‫لەالیەن����ی داراییەوە پێداچونەوەی بۆ‬ ‫بکرێت‪ .‬من بۆچی بێم لەبەڕێوەبەری‬ ‫گش����تی پەروەردەوە ب����ۆ چاککردنی‬ ‫پالکێکی کارەبا تیمێ����ک‌و لیژنەیەک‬ ‫بنێرم‪ ،‬بۆچی بەڕێوەبەرەکان خۆیان‬ ‫دەسەاڵتی ئەوەیان نەبێت؟"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‪17‬‬

‫ڤیان ده‌خیل‪ 480 :‬ئافره‌ت ‌ی ئێزید ‌ی الی داعشه‌‬ ‫خس����ته‌ گریان‪ ،‬گریان‌و الواندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ئه‌و ب����ۆ كه‌س����وكارو هاوئۆلییه‌كانی‌‬ ‫بوه‌ جێی بایه‌خی هه‌م����و راگه‌یاندنه‌‬ ‫ڤیان ده‌خیل ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫ناوخۆی����ی‌و جیهانیی����ه‌كان‪ ،‬ده‌خیل‬ ‫ئێزیدییه‌ی‌ كه‌ له‌كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ “ئه‌وه‌ی‌ به‌سه‌ر‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا له‌نێو ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئێزیدییه‌كان‌و خه‌ڵكی ئه‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫نوێنه‌رانی عێراق به‌ده‌م هه‌نسكی‌‬ ‫ه����ات جینۆس����ایدێكی‌ زۆر گ����ه‌وره‌‌و‬ ‫گریانه‌وه‌ باسی‌ مه‌ینه‌تیی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ بو‪ ،‬ئێش‌و ئازاری‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئێزیدییه‌كانی شه‌نگالی كرد‪،‬‬ ‫كه‌ كه‌وتنه‌ ده‌ست تیرۆریستانی‌ داعش‬ ‫ده‌ڵێت “داعش ‪ 480‬ئافره‌تی‌‬ ‫یان له‌تاو دڕنده‌یی‌ ئه‌وان ئاواره‌ بون‪،‬‬ ‫ئێزیدی رفاندوه‌و تا ئێستاش ئازاد‬ ‫به‌قس����ه‌ ناگێڕدرێته‌وه‌و خه‌م‌و ژانێكی‌‬ ‫نه‌كراون”‪.‬‬ ‫زۆر گه‌وره‌ی‌ خسته‌ دڵمانه‌وه‌“‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ “چه‌كداره‌كانی‌ رێكخراوی‌‬ ‫به‌س����ه‌رهاتی‌ هه‌فت����ه‌ی‌ پێش����وی‬ ‫ی داعش داعش به‌س����ه‌دان ئافره‌تی����ان به‌دیل‬ ‫ئێزیدی����ه‌كان‌و ده‌س����تگرتن ‌‬ ‫به‌س����ه‌ر ده‌ڤ����ه‌ری‌ ش����ه‌نگالدا‪ ،‬گرتوه‌و له‌گه‌ڵ‌ خۆی����ان بردویانن بۆ‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك هه‌ژێن����ه‌ر بو كه‌ تاكه‌ زیندانی بادوش‌و ده‌ستبه‌سه‌ریانكردون‪،‬‬ ‫ی به‌پێ����ی ئ����ه‌و ئام����اره‌ی‌ المانه‌ ‪480‬‬ ‫په‌رله‌مانت����ار به‌ڕه‌چه‌ڵ����ه‌ك ئێزید ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق “ڤیان ده‌خیل”ی‌ ئافره‌تی‌ ئێزیدیی‌ له‌و زیندانه‌دان”‪.‬‬

‫ناوب����راو ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ ك����رد ك ‌ه‬ ‫بیهێننه‌ به‌رچاوی‌ خۆتان‪“ ،‬بۆ ساتێك‬ ‫ئێوه‌ دیل بن به‌ده‌ست ئه‌و دڕندانه‌وه‌‬ ‫كه‌ تۆزقاڵێك هه‌س����تی‌ مرۆییان تێدا‬ ‫نییه‌“‪.‬‬ ‫ڤیان ده‌خیل ئه‌وه‌ش����ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ پاش ئه‌و دۆخه‌ی‌ به‌سه‌ر شه‌نگال‌و‬ ‫ناوچه‌ك����ه‌دا هات چه‌ند واڵتێك هاتنه‌‬ ‫ده‌نگ‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ “زۆر هه‌وڵمانداوه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ یۆنام����ی‌‌و ئه‌مه‌ریكییه‌كان‌و‬ ‫فه‌ره‌نس����او واڵتانی ت����رو رۆژی پێنج‬ ‫ش����ه‌ممه‌ ‪ 8/7‬ئه‌نجومه‌نی ئاس����ایش‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌م بابه‌ته‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫نائاسایی ئه‌نجامداو پێموایه‌ جوڵه‌یه‌كی‬ ‫ب����اش ده‌كرێ����ت هێ����زی‌ ئه‌مه‌ریكی‬ ‫ده‌س����تیكردوه‌ به‌موش����ه‌كبارانكردنی‌‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ داع����ش‌و هاوكاریش����ی‬ ‫ی له‌چیاكان����ی‬ ‫گه‌یاندوه‌ت����ه‌ خه‌ڵك���� ‌‬

‫شه‌نگال”‪.‬‬ ‫كه‌م����ی‌و سس����تی گه‌یاندن���� ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوكاریی����ه‌كان به‌ئاواره‌كان����ی‌ چیای‌‬ ‫ش����ه‌نگال جێی نیگه‌رانی‌و ناڕازیبونی‬ ‫ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ی‌ ئێزیدیه‌كانه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ “هه‌تاكو هه‌فته‌یه‌ك واتا تا رۆژی‬ ‫پێنج ش����ه‌ممه‌ی‌ رابردو هاوكارییه‌كان‬ ‫بۆ خه‌ڵك����ی ش����ه‌نگال زۆر كه‌م بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم رۆژی پێنج ش����ه‌ممه‌ هه‌واڵمان‬ ‫پێگه‌یش����ت ك����ه‌ به‌فڕۆكه‌ ه����اوكاری‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نرێته‌ كه‌سوكاره‌كانمانن‌و ئه‌مه‌‬ ‫دڵخۆشی‌ كردین”‪.‬‬ ‫ده‌خی����ل ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ته‌نها ئومێدو هی����وای‌ ئێزیدییه‌كان‌و‬ ‫خه‌ڵك����ی ئ����ه‌و ناوچانه‌ بون����ی ئه‌م‬ ‫ته‌نها په‌رله‌مانتاره‌ی����ه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌رانی عێراق‪ ،‬ئه‌و وتی‌ “تا ئێستا‬ ‫هه‌م����و هه‌وڵێكی خۆم����م داوه‌ له‌گه‌ڵ‬

‫حكومه‌تی‌ عێراق‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‌و واڵتانی ت����رو خه‌ڵكی‬ ‫زۆرم����ان له‌گه‌ڵدا هاوس����ۆزه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كرده‌وان ‌ه جینۆسایدی‌ ئێزیدییه‌كانه‌و‬ ‫ب����ه‌رده‌وام ده‌ب����م ت����ا ناوچه‌یه‌ك����ی‬ ‫ئارامی����ان بۆ دابی����ن ده‌كه‌ین تاوه‌كو‬ ‫جارێكیتر كاره‌ساتی‌ وایان لێ به‌سه‌ر‬ ‫نه‌هێنرێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ڤیان ده‌خیل بانگه‌وازی‌ ئه‌وه‌ی‌ كرد‬ ‫كه‌ خه‌ڵكی كوردستان به‌زوترین كات‬ ‫هه‌رچی له‌توانایاندایه‌ هاوكارییه‌كانیان‬ ‫بگه‌یه‌نن����ه‌ ئاواره‌كان����ی ش����ه‌نگال‪،‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ “هه‌رچه‌نده‌ ئ����ه‌و ناوچانه‌‬ ‫به‌گشتی زیانی گه‌وره‌یان به‌ركه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ق����ه‌زای‌ ش����ه‌نگال زۆرتری����ن‬ ‫زیانی‌ به‌ركه‌وت����وه‌‪ ،‬به‌پێی ئاماره‌كان‬ ‫له‌ش����ه‌نگال ‪ 300‬هه‌زارو له‌زوممار ‪90‬‬ ‫هه‌زار هاواڵتی ئاواره‌بون”‪.‬‬

‫‌‬ ‫بیهێننه‌ به‌رچاوی‌‬ ‫خۆتان‪ ،‬بۆ ساتێك‬ ‫ئێوه‌ دیل بن‬ ‫به‌ده‌ست ئه‌و‬ ‫دڕندانه‌وه‌ كه‌‬ ‫تۆزقاڵێك هه‌ستی‌‬ ‫مرۆییان تێدا نییه‬

‫ئاواره‌کانی ئێزیدی‬

‫‌قه‌ره‌ته‌په‌‪ ،‬په‌ناگه‌ی ‪ 3000‬خێزانی ئاواره‌ ده‌ستدرێژی ‌ی سێكسی‌‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان‬ ‫له‌ئێستادا زیاتر له‌‪ 3000‬خێزانی‬ ‫ناحیه‌و قه‌زاكانی‌ سه‌ر به‌پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫دیاله‌رویان له‌ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ی‬ ‫ئازادكراوی ده‌ستی هێزه‌‬ ‫كوردستانییه‌كان كردوه‌‪ ،‬ئه‌وان له‌نێو‬ ‫قوتابخانه‌كان‌و كێڵگه‌ی په‌له‌وه‌رو‬ ‫كۆاڵنه‌كان ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌و هۆیه‌وه‌ جگه‌ له‌هاواڵتی‬ ‫ئاسایی به‌رپرسانیش ئاواره‌بون‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ ده‌ڵێت‬ ‫تا ئێستا هیچ به‌رنامه‌و پالنێكمان‬ ‫دانه‌ناوه‌ كه‌ ده‌وامی په‌روه‌رده‌‬ ‫كرایه‌وه‌ چی له‌و ئاوارانه‌ی‌ نێو‬ ‫قوتابخانه‌كان بكه‌ین‪ ،‬مه‌گه‌ر كامپیان‬ ‫بۆ بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كرێین ژیانی‬ ‫سه‌دان منداڵ‬ ‫له‌مه‌ترسیدایه‌‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌‬ ‫له‌ترسی گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كان‌و‬ ‫تۆپباران‌و‬ ‫رزگاركردنی‌‬ ‫ژیانی نه‌وه‌كانمان‬ ‫رامانكردوه‌‪ ،‬نازانین‬ ‫ئه‌و دۆخه‌ كه‌ی‬ ‫باش ده‌بێت؟‬

‫محه‌مه‌د حه‌م���دان خه‌ڵكی ناحیه‌ی‬ ‫مه‌نس���وریه‌ی س���ه‌ر به‌قه‌زای‌ خاڵس‬ ‫له‌پارێ���زگای دیال���ه‌ به‌دزداش���ه‌یه‌كی‬ ‫ره‌ساس���ییه‌وه‌ له‌س���وچی دی���واری‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی ش���اره‌وانی‌ قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‬ ‫دانیش���تبو‪ ،‬ئێس���تا ئاواری‌ قه‌ره‌ته‌په‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌ چیرۆكی‬ ‫ئاواره‌بونیان���ی بۆ ئاوێن���ه‌ گێڕایه‌وه‌‪،‬‬ ‫“هه‌رچه‌نده‌ له‌الیه‌ن ناحیه‌و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ش���اره‌وانی قه‌ره‌ته‌پ���ه‌وه‌ ه���اوكاری‌‬ ‫كراوین‪ ،‬به‌اڵم ژیانمان زۆر س���ه‌خته‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ داوا له‌هه‌مو‌واڵتان���ی عه‌ره‌بی‌و‬ ‫رێكخ���راوه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ده‌كه‌ین‬ ‫له‌سه‌ر تۆپبارانی فڕۆكه‌و موشه‌كه‌كانی س���ه‌رقاڵی یاریكردن ب���ون‪ ،‬منداڵێك‬ ‫مالیكی بێده‌نگ نه‌بن كه‌ ده‌یكاته‌ سه‌ر ك���ه‌ ن���اوی‌ عه‌دن���ان ب���و به‌ته‌نه���ا‬ ‫ناوچه‌ سوننه‌ نشینه‌كان”‪.‬‬ ‫له‌پ���اڵ پایه‌یه‌ك���دا دانیش���تبو‪ ،‬زۆر‬ ‫‌یدا‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫گێڕان‬ ‫حه‌مدان له‌درێ���ژه‌ی‬ ‫ی ئه‌گه‌ڕێینه‌وه‌‬ ‫به‌س���اده‌ییه‌وه‌‌وتی‌ كه‌ ‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌نسوری‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ناحی‬ ‫ئاشكرایكرد ئێستا‬ ‫بۆ ش���وێنی خۆمان‪ ،‬له‌گه‌رما ژیانمان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫گروپ���‬ ‫‌و‬ ‫ش‬ ‫داع���‬ ‫له‌ژێ���ر ده‌س���تی‬ ‫نییه‌‪ ،‬من له‌پۆلی پێنجی س���ه‌ره‌تاییم‬ ‫تۆپبارانی‬ ‫مالیكیش‬ ‫چه‌كداره‌كاندایه‌و‬ ‫ئایا قوتابخانه‌مان ب���ۆ ده‌كه‌نه‌وه‌ یان‬ ‫‌و‬ ‫ڵ‬ ‫ما‬ ‫‌م���و‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫ئێم���‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫ناڕۆینه‌وه‌ بۆ قوتابخانه‌‪.‬‬ ‫رامانكرد‪،‬‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫‌جێهێش���‬ ‫ه‬ ‫سه‌روه‌تمان ب‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژیانی ئاواره‌كانی قه‌ره‌ته‌په‌وه‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫‌ك���دار‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫‌و‬ ‫ش‬ ‫داع���‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫به‌گشتی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانی‌‬ ‫‌ڵكی‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌من‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ژماره‌یه‌كی‬ ‫ناحیه‌ی ناوبراو محه‌مه‌د سعود‌وه‌نداوی‌‬ ‫‌ڵك‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چونك‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ڵدای‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ریان‬ ‫عه‌شایه‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ گێڕای���ه‌وه‌ كه‌ زیاتر له‌‪3000‬‬ ‫‌برس���ا‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫‌كرێ���‬ ‫ه‬ ‫لێد‬ ‫زۆری‬ ‫زوڵم���ی‬ ‫خێزانی ئ���اواره‌ی‌ ق���ه‌زاو ناحیه‌كانی‬ ‫م���ردن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌نه‌بون���ی كارو پارێزگای‌ دیال���ه‌ هاتونه‌ته‌ ناحیه‌كه‌و‬ ‫كاره‌باو خزمه‌تگ���وزاری‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆربه‌ی‌ ده‌وروب���ه‌ری‌‪ ،‬هه‌مویان پێویس���تیان‬ ‫گه‌نج���ه‌كان چه‌كیان هه‌ڵگرتوه‌ له‌دژی به‌خ���ۆراك‌و كه‌ره‌س���ته‌ی‌ ناوماڵ���ه‌و‬ ‫مالیكی‪ ،‬مه‌سه‌له‌كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا داعش بارودۆخیان زۆر خراپه‌‪.‬‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و ناحه‌قی‌و زوڵمه‌ی ‌ه كه‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانی‌‬ ‫‌و‬ ‫به‌گش���تی له‌ناوچه‌ سوننه‌ نشینه‌كان قه‌ره‌ته‌په‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد كه‌ هه‌مو‬ ‫دژی سوننه‌كان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاواره‌كان له‌ناحیه‌كانی‌ مه‌نس���وریه‌و‬ ‫‌كان���ی‬ ‫ه‬ ‫قوتابخان‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ردانی‬ ‫ده‌ل���ی عه‌باس‌و ق���ه‌زای‌ ش���اره‌بان‌و‬ ‫‌هات‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫جم���‬ ‫كرد‪،‬‬ ‫قه‌ره‌ته‌په‌م���ان‬ ‫خاڵس‌و تكریت‌و جه‌ل���ه‌والوه‌ هاتون‪،‬‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌پێی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫من���داڵ‬ ‫‌یان‬ ‫له‌ئاواره‌‪ ،‬ده‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌‌وه‌كو ئه‌نجومه‌نی‌ شاره‌وانی‌‬ ‫له‌نێو خۆڵ���ی گۆڕه‌پانی قوتابخانه‌كدا‬

‫توانیومان���ه‌ یارمه‌تی���ان بده‌ی���ن‌و بۆ‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 1250‬خێ���زان خۆراكم���ان‬ ‫دابینك���ردوه‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‌‬ ‫دیال���ه‌ش هاوكاریی���ان ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌میشه‌ پێویستیان به‌هاوكارییه‌‪.‬‬ ‫ئاواره‌بون���ی ئه‌و س���ه‌دان خێزانه‌‪،‬‬ ‫ژیانی منداڵیی خۆمی بیرخس���تمه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌س���اڵی ‪ 1991‬به‌ع���س راویناین‬ ‫ب���ه‌ره‌و‌واڵتی ئێران‪ ،‬ئێ���ران ده‌رگای‌‬ ‫ب���ۆ نه‌كردینه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها له‌س���نوره‌كان‬ ‫به‌هاوكاری‌‌واڵتان���ی جیهان كامپی بۆ‬ ‫دروستكردین‪ ،‬ئێستا ئاواره‌ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫جیاواز له‌رابوردوی‌ ئێمه‌ زۆربه‌یان له‌نێو‬ ‫شارو قه‌زاكانی كوردستان جێگیربون‌و‬ ‫كامپی تایبه‌تیان نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و دۆخه‌ خراپ���ه‌ی ناوچه‌ی دیاله‌‬ ‫ته‌نه���ا هاواڵتیانی ئ���اواره‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌رپرسانیش���ی ئاواره‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانی‬ ‫ناحیه‌ی مه‌نس���وریه‌ی س���ه‌ر به‌قه‌زای‌‬ ‫خاڵس له‌دیاله‌ حاجی‌ س���ه‌اڵح ئه‌یوب‬ ‫ئێس���تا ئاواره‌یه‌و خۆی‌و خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ناحیه‌ی قه‌ره‌ته‌په‌ جێگیر بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی ناحیه‌ی‬ ‫مه‌نس���وریه‌ له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫‌وتی‌ “ئێس���تا منیش ئاواره‌م‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ناحیه‌ی���ه‌ قه‌ره‌ته‌په‌وه‌ پێش���وازیمان‬ ‫لێكراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژیانمان له‌دۆزه‌خدایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ه���اوكاری‌ نه‌كرێی���ن ژیان���ی‬ ‫س���ه‌دان منداڵ له‌مه‌ترسیدایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌ترس���ی گروپ���ه‌ چه‌كداره‌كان‌و‬ ‫تۆپب���اران‌و رزگاركردن���ی‌ ژیان���ی‬ ‫نه‌وه‌كانمان رامانك���ردوه‌‪ ،‬نازانین ئه‌و‬ ‫دۆخ���ه‌ كه‌ی ب���اش ده‌بێ���ت‪ ،‬دڵنیام‬ ‫ئه‌مه‌ شه‌ڕی‌ گه‌وره‌ی‌ شیعه‌و سوننه‌ی‌‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا ئاواره‌كان���ی ناحی���ه‌ی‬ ‫قه‌ره‌ته‌پ��� ‌ه له‌نێ���و قوتابخانه‌كان���دا‬ ‫جێگیرب���ون‌و ژی���ان به‌س���ه‌رده‌به‌ن‪،‬‬ ‫وا له‌ده‌وام���ی‌ فه‌رم���ی پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫نزیكده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌بێت له‌الیه‌ك بۆ س���ه‌ر ئاواره‌یی‬ ‫‪ 3000‬خێزان���ی‌ ئاواره‌‪ ،‬له‌الیه‌كی تر بۆ‬ ‫سه‌ر خوێندنی منداڵه‌كانیان‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحیه‌ی‬ ‫قه‌ره‌ته‌په‌‌وه‌هاب ئه‌حمه‌د له‌لێدوانێكی‬ ‫تایبه‌تدا بۆ ئاوێنه‌‌وتی‌ “وه‌كو ئیداره‌ی‌‬ ‫ناحیه‌ تا ئێستا هیچ به‌رنامه‌و پالنێكمان‬ ‫دانه‌ناوه‌ كه‌ ده‌وامی په‌روه‌رده‌ كرایه‌وه‌‬ ‫چی له‌و ئاواران���ه‌ی‌ نێو قوتابخانه‌كان‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬مه‌گه‌ر كامپیان بۆ بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ره‌نگ ‌ه له‌گه‌ڵ په‌روه‌رده‌ی‌ دیاله‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ قس���ه‌بكه‌ین‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫ت���ره‌وه‌ داوا له‌رێكخ���راوه‌كان بكه‌ین‬ ‫كارێكیان بۆ بكه‌ن”‪.‬‬

‫ئامڕازێك بۆ سه‌ركه‌وتن له‌جه‌نگدا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‪،‬‬

‫‪‌DW‬‬

‫ده‌ستدرێژیی‌‌و القه‌كردنی‌ سێكسی‌‪،‬‬ ‫هێشتا یه‌كێكه‌ له‌ئامرازه‌ باوه‌كانی‌‬ ‫ملمالنێ‌‌و جه‌نگه‌كان‪ ،‬كه‌ هه‌ندێكجار‬ ‫له‌كێشمه‌كێشی‌ جه‌نگدا نه‌ك هه‌ر‬ ‫ژنان‪ ،‬به‌ڵكو پیاوانیش روبه‌روی‌‬ ‫ده‌ستدرێژیی‌ سێكسیی ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ كۆنگ���ۆ زیاتر له‌نیوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ژنان قوربانی‌ توندوتیژی‌‌و ده‌ستدرێژیی‌‬ ‫سێكس���ین‪ ،‬له‌م ناوچه‌یه‌دا میلیش���یا‬ ‫جیاوازه‌كان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كدا له‌جه‌نگدان‪،‬‬ ‫چه‌كداران���ی‌ ئ���ه‌م میلیش���یانه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌دیهێنانی‌ خواستی‌ خۆیان په‌الماری‌‬ ‫گونده‌كان���ی‌ یه‌كت���ر ده‌ده‌ن‪ ،‬وێران���ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌س���ت ده‌ده‌نه‌ توندوتیژیی‌‬ ‫فیزیك���ی‌‌و ده‌س���تدرێژیی‌‌و القه‌كردنی‌‬ ‫سێكسی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ربازانی‌ ده‌وڵه‌تیش كه‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫واڵتن‌و ده‌بێت ئاشتی‌ بپارێزن‪ ،‬هیچیان‬ ‫له‌میلیشیاكان كه‌م نییه‌‪.‬‬ ‫یۆستینه‌ ماس���یكا‪ ،‬كه‌ دامه‌زرێنه‌ری‌‬ ‫رێكخراوێك���ی‌ فریاگوزاریی���ه‌ ب���ۆ‬ ‫هاوكاریكردن���ی‌ ئه‌و ژنان���ه‌ی‌ روبه‌روی‌‬ ‫ده‌س���تدرێژیی‌ سێكس���ی‌ بونه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت “چه‌ك���داری‌ میلیش���یاكان‪،‬‬ ‫ده‌س���تدرێژیی‌ سێكس���ی‌ به‌ج���ۆره‌‬ ‫چه‌كێك ده‌زانن ب���ۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫ركه‌به‌ره‌كانیان‪ ،‬ئ���ه‌وان له‌گوندێكه‌وه‌‬ ‫بۆ گوندێكی‌ تر ده‌چن‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫رێكخراو ده‌س���تدرێژی‌ ده‌كه‌نه‌ س���ه‌ر‬ ‫ژنان‪ ،‬ئه‌وان له‌م رێگه‌یه‌وه‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر پیاوان���ی‌ ئ���ه‌و گوندانه‌دا‬ ‫نمایش ده‌كه‌ن كه‌ هیچیان له‌ده‌س���ت‬ ‫نایه‌ت بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌یان”‪.‬‬ ‫هه‌ندێكج���ار پیاوانی���ش له‌جه‌نگ���دا‬ ‫وه‌ك ژن���ان روب���ه‌روی‌ ده‌س���تدرێژی‌‬ ‫سێكس���ی‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬س���تیڤان كیگۆما‬ ‫له‌وته‌یه‌كیدا كه‌ له‌كۆنفرانس���ی‌ جیهانی‌‬ ‫له‌نده‌ن پێشكه‌ش���ی‌ كرد س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌روبه‌روبون���ه‌وه‌ی‌ توندوتیژی���ی‌‌و‬ ‫سێكس���ی‌‌و یارمه‌تیدان���ی‌ قوربانیانی‌‬ ‫جه‌نگ‪ ،‬وت���ی‌ “ئه‌و كاته‌ی‌ ك���ه‌ تازه‌‬ ‫ه���ه‌رزه‌كار ب���وم‪ ،‬چه‌كدارێ���ك باوك‌و‬ ‫دایكمی‌ كوشت”‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ دوای‌‬ ‫كوش���تنی‌ باوك‌و دایكی‌‪ ،‬چه‌كداره‌كان‬ ‫ئه‌ویان له‌گ���ه‌ڵ‌ خۆیان بۆ ئۆردوگایه‌ك‬ ‫بردوه‌و چه‌ندینجار له‌وێ‌ ده‌ستدرێژیی‌‬

‫حه‌سره‌تی هه‌اڵتن له‌ماڵ‌و حاڵ‬ ‫سێكسییان كردوه‌ته‌ سه‌ر‪.‬‬ ‫س���تیڤان كیگۆما وت���ی‌ “كاتێك ك ‌ه‬ ‫ئیشی‌ خۆیان كرد‪ ،‬په‌لی‌ منیان گرت‌و‬ ‫بردیانمه‌ چۆڵه‌وانییه‌ك‌و به‌ره‌اڵیانكردم‪،‬‬ ‫وای���ان لێكردبوم كه‌ توانای‌ رۆیش���تنم‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬ح���ه‌زم ده‌كرد بمك���وژن‌و ئه‌م‬ ‫به‌اڵیه‌م به‌سه‌ردا نه‌هێنن”‪.‬‬ ‫رێكخ���راوه‌ مرۆیی���ه‌كان پێیانوای���ه‌‬ ‫كه‌ نزیك���ه‌ی‌ یه‌ك له‌چ���واری‌ پیاوانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ كۆنگ���ۆ ده‌س���تدرێژیی‌‬ ‫سێكس���ییان كراوه‌ته‌ سه‌ر‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئامارێكی‌ ورد له‌مباره‌وه‌ له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫كریس دۆالر س���ه‌رۆكی‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ ده‌رب���اره‌ی‌ په‌نابه‌ران له‌و‬ ‫ناوچه‌ی���ه‌دا ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫“زۆرێك له‌پیاوان دوای‌ ئه‌م روداوانه‌ ئیتر‬ ‫خۆیان به‌پیاو نازانن‪ ،‬ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌وان له‌كۆمه‌ڵگه‌ پیاوساالره‌كانیاندا‬ ‫زۆر خه‌فه‌تهێن‌و سه‌خته‌“‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ “زۆرێك له‌پی���اوان ئیتر‬ ‫جورئه‌تی‌ ئه‌وه‌ ناكه‌ن كه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫گونده‌كانی‌ خۆیان‌و زۆرێكی‌ دیكه‌شیان‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ ئ���ه‌وه‌دا ده‌س���تدرێژیكردنه‌‬ ‫س���ه‌ریان بش���ارنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان تا‬ ‫ماون روبه‌ڕوی‌ گوشارێكی‌ روحیی‌ توند‬ ‫ده‌بنه‌وه‌“‪.‬‬ ‫دوای‌ ده‌س���تدرێژیی‌ چه‌ك���داری‌‬ ‫میلش���یاكان ب���ۆ س���ه‌ر ئه‌نتوانێ���ت‪،‬‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ له‌و جیابۆوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫شكۆی‌ خۆی‌ له‌ده‌ست نه‌داو به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫هێ���زو توانایه‌وه‌ خزمه‌ت���ی‌ مناڵه‌كانی‌‬ ‫كرد‪ ،‬ئ���ه‌و كه‌ له‌كۆنفرانس���ی‌ له‌نده‌ن‬

‫به‌ش���داریكرد‪ ،‬یان���زه‌ منداڵ���ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫وتی‌ “دوای‌ جیابون���ه‌وه‌ كه‌س له‌بیری‌‬ ‫منداڵه‌كانیدا نییه‌“‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ “كاتێك كه‌ ژنێ���ك ببینم‬ ‫ده‌ستدرێژیی‌ سێكس���ی‌ كرابێته‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫ده‌یدوێنم‌و هه‌وڵده‌ده‌م یارمه‌تی‌ بده‌م‪،‬‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌ودا س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌خ���ۆم‌و ئ���ه‌و گرفتانه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌مبو‬ ‫قسه‌بك ‌هم‌و هیوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پێببه‌خشم كه‌‬ ‫ده‌توانێت به‌ره‌نگاری‌ هه‌مو سه‌ختییه‌ك‬ ‫ببێته‌وه‌“‪.‬‬

‫زۆرێك له‌پیاوان‬ ‫دوای‌ ئه‌م روداوانه‌‬ ‫ئیتر خۆیان‬ ‫به‌پیاو نازانن‪،‬‬ ‫ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وان له‌كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫پیاوساالره‌كانیاندا‬ ‫زۆر خه‌فه‌تهێن‌و‬ ‫سه‌خته‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫داعش‪ ..‬هه‌ولێر‌و به‌غدا‬ ‫له‌یه‌ك نزیكده‌خاته‌وه‌‬

‫پێشمه‌رگه‌ له‌سه‌نگه‌ری به‌رگریدا‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ی‬ ‫ی داعش بۆ سه‌ر ناوچه‌كان ‌‬ ‫هێرشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ پێشمه‌رگه‌‪ ،‬هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی‬ ‫توندی‌ ده‌سه‌اڵتدارانی‌ هه‌ولێر ‌‬ ‫ی ناوه‌ندی‌ له‌به‌غدا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌رمكرد‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫مالیكیدا پێكه‌و‌ه كار ‌‬ ‫هاوبه‌شیان ئه‌نجامدا‌و داعش‬ ‫له‌یه‌كتری‌ نزیكخستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی پێش���ودا هێرش���ی‬ ‫ی هێزی‌ ئاس���مانی سوپای‬ ‫هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫عێراق‌و پێش���مه‌رگ ‌ه پێكه‌وه‌ بۆ س���ه‌ر‬ ‫رێكخراوی داعش له‌ناوچه‌كانی شه‌نگال‌و‬ ‫ێ بو‬ ‫ی نو ‌‬ ‫زوممارو مه‌خمور‪ ،‬پێشهاتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند ساڵێك له‌گرژیی‌‌و ملمالنێ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫نێوان ده‌س���ه‌اڵتداران ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمانی نیش���تیمانی‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ش���یعه‌كان له‌ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌رانی‬ ‫ی له‌مباره‌و‌ه‬ ‫عێراق سه‌میره‌ موس���ه‌و ‌‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ "بۆردومانكردنی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫داعش له‌الیه‌ن هێزی ئاس���مانی عێراق‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ ش���ه‌نگال‌و زومم���ار‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ه���اوكار ‌‬ ‫س���وپای‌ عێ���راق ئه‌ركێك���ی خ���ۆی‬ ‫راپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬چونكه‌ كوردستانیش هه‌ر‬ ‫واڵتی عێراقه‌و به‌شێكی دانه‌بڕاوه‌"‪.‬‬ ‫ی "ئه‌م���ه‌ په‌یوه‌ن���دی‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌مه‌سه‌ل ‌هی‌ نزیكبونه‌وه‌و نه‌رمبونه‌وه‌ ‌‬ ‫نێ���وان به‌غداو هه‌ولێره‌و‌ه نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بابه‌تێك���ی ئه‌منییه‌و س���وپای عێراق‬ ‫ی خۆی جێبه‌جێكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌رك ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمانی‬ ‫ئ���ه‌م په‌رله‌مانت���اره‌ ‌‬ ‫ی ئاسمانی‬ ‫ش���یعه‌كان هێرش���ی هێز ‌‬ ‫عێ���راق بۆ س���ه‌ر داع���ش له‌ناوچه‌ی‬ ‫ی مرۆیی ناوده‌بات‪،‬‬ ‫شه‌نگال‪ ،‬به‌هاوكار ‌‬ ‫ی "ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه مه‌سه‌له‌یه‌كی‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫مرۆییه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ی سیاس���ییه‌وه‌ نیی���ه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تی عێراق ئه‌ركی سه‌رش���انێتی‬ ‫به‌یه‌كچ���او ته‌ماش���ای‌ هه‌م���و هه‌رێم‌و‬ ‫پارێ���زگاكان ب���كات‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت له‌م‬ ‫دۆخه‌ی ئێستادا"‪.‬‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ رێككه‌وتنی هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر پێكهێنانی‌ ژورێكی‌ عه‌مه‌لیات ‌‬ ‫هاوبه‌ش بۆ لێدانی داعش‪ ،‬موس���ه‌وی‬ ‫وتی "پێویسته‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ تیرۆر‬ ‫كاری‌ هاوبه‌شی‌ هه‌ردوال بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ داعش‌و‬ ‫ی ب���ه‌م ش���ێو‌ه خێرای���ه‌‪،‬‬ ‫به‌هێزبون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���یعه‌كان وت��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه داعش دروس���تكراو ‌‬ ‫واڵتان��� ‌ه بۆ لێدانی ش���یعه‌كان‌و كورد‪،‬‬ ‫ئه‌وان دژی هه‌مو ئایین‌و نه‌ته‌وه‌كانن‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ به‌غداو هه‌رێ���م نزیكبونه‌و‌ه‬ ‫له‌نێوانیاندا هه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر نێوانیشیان‬ ‫باش نه‌بێت هه‌ر ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌و هێرشه‌ی‌ سوپای عێراق‌و‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه بۆ س���ه‌ر داعش سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ئاس���اییبونه‌وه‌ی‌ نێوان به‌غداو هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���یۆن ‌‬ ‫كوردس���تانی له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫عێ���راق ئه‌ش���واق ج���اف ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫رونیده‌كات���ه‌و‌ه ئ���ه‌و بابه‌ت��� ‌ه هیچ ‌‬

‫ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫نزیكبونه‌وه‌و‬ ‫نه‌رمبونه‌وه‌ی‌ نێوان‬ ‫به‌غداو هه‌ولێره‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو بابه‌تێكی‬ ‫ئه‌منییه‌و سوپای‬ ‫عێراق ئه‌ركی‌ خۆی‬ ‫جێبه‌جێكردوه‬ ‫له‌هه‌ڵوێستی كورد به‌رامبه‌ر به‌مالیكی‬ ‫نه‌گۆڕی‌‪ ،‬به‌ڵكو مه‌له‌فێكی سه‌ربازییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر پێشمه‌رگه‌ نه‌بوای ‌ه داعش‬ ‫زو ده‌گه‌یش���ت ‌ه ش���اره‌كانی دیك���ه‌ی‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫ی هاوپه‌یمان���ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫كوردس���تان له‌س���ه‌ر لیس���تی پارتی‬ ‫ی‬ ‫پێیوای ‌ه ئه‌و هاوكاریی ‌ه س���ه‌ربازییه‌ ‌‬ ‫عێ���راق زۆر دره‌ن���گ ب���وه‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"پێویس���ت بو له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ بكرایه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت هه‌رێم له‌پێش���گرتنی موسڵ‬ ‫ی كرد ك ‌ه ئه‌و هاوكاریی ‌ه‬ ‫داوای‌ له‌مالیك ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئ���ه‌وان ره‌تیانكرده‌وه‌و وتیان‬ ‫ئێم ‌ه هه‌مو دۆخه‌كه‌مان كۆنترۆڵكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای‌ گرتنی موس���ڵ هه‌س���تیان‬ ‫به‌مه‌ترس���ی كرد كه‌ هیچیان كۆنترۆڵ‬ ‫نه‌كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا پێشمه‌رگ ‌ه دو مانگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌بێ ه���اوكاری هیچ الیه‌نێك روبه‌ڕو ‌‬ ‫داعش بوه‌ته‌وه‌و حكومه‌تی‌ عێراق هیچ‬ ‫هاوكارییه‌كی پێشمه‌رگه‌ی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫جاف پێداگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه كورد سوره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫عێراق هێزی پێش���مه‌رگ ‌ه پڕچه‌ك بكا‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "حكومه‌تی عێراقی هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫ی نه‌دا‬ ‫ی ك���رد كه‌ چه‌ك��� ‌‬ ‫زۆر گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫به‌هێ���زی پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫هاوكارییه‌كی سه‌ربازیی هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫ی‬ ‫به‌غداو هه‌رێمی كوردس���تان‌و كارێك ‌‬ ‫باشه‌ ئه‌و دو الیه‌نه‌ به‌شێوه‌ی یاسایی‬ ‫له‌یه‌كتری‌ نزیكببنه‌وه‌و ئاساییببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌و ش���ێوه‌یه‌ی به‌غ���دا ده‌یه‌وێت‬ ‫ئێم ‌ه سازشیان بۆ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌هۆی مه‌ترسییه‌كانی‬ ‫داعش���ه‌وه‌‪ ،‬نزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ك له‌نێوان‬ ‫هه‌ولێرو به‌غ���دا دروس���تبوه‌و به‌پێی‬ ‫لێدوانی به‌رپرس���ه‌ كوردو ش���یعه‌كان‬ ‫ه���ه‌ردوال پێویس���تیان به‌هه‌ماهه‌نگی‌و‬ ‫هاوكاری‌ یه‌كتره‌‪.‬‬

‫به‌خاتری شه‌هیده‌كان‬ ‫عه‌بدولڕه‌زاق شه‌ریف‬ ‫پرس���ه‌یه‌ك بۆ به‌دێوكردن���ی كاره‌كته‌ره‌‬ ‫حزبیی���ه‌ فاش���یله‌كانی ئ���ه‌م هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستانه‌ له‌ئارادایه‌‪ ،‬ئه‌وان كه‌ له‌ناوخۆی‬ ‫حزبه‌كانیاندا‪ ،‬له‌ن���او خه‌ڵكدا بێبایه‌خ بون‪،‬‬ ‫فرس���ه‌تێكیان له‌به‌رده‌مدای���ه‌ له‌په‌نجه‌ره‌ی‌‬ ‫ته‌مگرت���وی‌ ه���ه‌راو زه‌ناوه‌ بێنه‌وه‌ س���ه‌ر‬ ‫شاش���ه‌ی خۆاڵوی گۆڕه‌پان���ی كوردایه‌تی‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان به‌ئیس���تیغاللكردنی ئه‌حكامه‌كانی‬ ‫ش���ه‌ڕی میلل���ی‌ ئ���ه‌م س���ه‌روه‌خته‌ی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌م���ان‌و به‌پش���تیوانی زارو زمان‌و‬ ‫زوڕن���ای‌ ده‌س���ته‌نه‌خۆرو حاش���ییه‌كانیان‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندن���ه‌ حزبییه‌كانیانه‌وه‌ پاڵه‌وانبونی‬ ‫خۆیان نمایش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ میدیای‌ ئه‌هلی‌و رۆش���نبیرانی‬ ‫ن���او ئ���ه‌و ده‌زگایان���ه‌ش له‌نه‌ش���اره‌زابون‬ ‫له‌ئه‌حكامه‌كانی شه‌ڕو مامه‌ڵه‌ی هه‌ستیارانه‌‌و‬ ‫هۆی‌ تریش‪ ،‬وێڕای له‌ده‌س���تدانی بێالیه‌نی‬ ‫خه‌ریكه‌ وامان لێده‌كات جگه‌ له‌ده‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫زوڕنا ناماقواڵنه‌كه‌ی‌ دێوه‌كان‌و به‌چكه‌كانیان‬ ‫هیچی تر نه‌ژنه‌وین‪.‬‬ ‫به‌ده‌نگ‌و ڕه‌نگی خه‌ڵكانی نه‌خوێنده‌وارو‬ ‫ئێكسپایه‌ری‌ سیاسی‌و سه‌ربازیمان له‌پشتی‬ ‫پشتی جه‌بهه‌كانه‌وه‌ وه‌ك فه‌رمانده‌ی‌ ره‌تڵ‌و‬ ‫میح���وه‌ره‌كان بۆ نمایش ده‌كه‌ن‌و ناپرس���ن‬ ‫له‌دو كۆلێژی سه‌ربازیی‌ قه‌اڵچواالن‌و زاخۆ‪،‬‬ ‫كۆلێژی ئه‌ركان‪ ،‬ئه‌كادیمی���ای‌ پێگه‌یاندنی‌‬ ‫ئه‌فسه‌ران‪ ،‬ناوه‌نده‌كانی سه‌ربازیی‌و زۆریتر‪،‬‬ ‫كوان ئه‌و پیاوه‌ س���ه‌ربازییه‌ پرۆفیشنااڵنه‌ی‌‬ ‫ك���ورد ك���ه‌ پێگه‌یه‌ندراب���ون؟! ماڵپه‌ڕێكی‬ ‫ئیعالمی ده‌نوسێت فاڵن‌و خزمه‌كانی شه‌ڕی‬ ‫كۆاڵن به‌كۆاڵن ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌ویتر نوسیویه‌تی‬ ‫وه‌چه‌ی فیسار سه‌ركرده‌ نه‌بوایه‌ گورگه‌كانی‌‬ ‫داعش هه‌مومانی‌ ده‌خوارد‪ ،..‬زۆر قس���ه‌ی‬ ‫بێمان���ای‌ تر‪ ،‬ك���ه‌ دڵنیاین پێ���ش هه‌موان‬

‫به‌ده‌نگ‌و ڕه‌نگ‬ ‫خه‌ڵكانی‬ ‫نه‌خوێنده‌وارو‬ ‫ئێكسپایه‌ری‌ سیاسی‌و‬ ‫سه‌ربازیمان له‌پشتی‬ ‫پشتی جه‌بهه‌كانه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك فه‌رمانده‌ ‌ی‬ ‫ره‌تڵ‌و میحوه‌ره‌كان‬ ‫بۆ نمایش ده‌كه‌ن‌‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ شه‌ڕكه‌ره‌كانمان به‌و قسانه‌ زویرو‬ ‫بێ وره‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئایا پرسیوتانه‌ پێشمه‌رگه‌ شه‌ڕكه‌ره‌كانمان‬ ‫كێن‌و له‌كوێن!؟ له‌گرتنی به‌نداوی موسڵدا‪،‬‬ ‫چه‌ندیان ش���ه‌هیدو برینداربون!؟ با بڕۆین‬ ‫ده‌ستی هاوڕێكانیان ماچ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌ی‌ له‌گرتنی‬ ‫گوێرو مه‌خمور چه‌ند قوربانیماندا!؟ بابڕۆین‬ ‫پێاڵوی هاوڕێكانیان بخه‌ینه‌ س���ه‌ر چاومان‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر ناشزانن ئه‌م پاڵه‌وانبازییه‌ی‌ سه‌ر‬ ‫فه‌یس���بوك‌و شاش���ه‌ی تیڤییه‌كان رابگرن‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ته‌قه‌ی‌ خۆشی به‌والوه‌ له‌هیچیاندا‬ ‫خوێن نه‌ڕژاوه‌‪.‬‬

‫خوێنڕژان‪ ..‬هه‌میش���ه‌ بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫هێزێكی ماندوی ش���ه‌ڕ له‌سه‌رۆكه‌وه‌ تا سه‌ر‬ ‫جاده‌ پرس���یارێك ڕوده‌كرێت‪ ،‬زیانی‌ گیانی‌و‬ ‫مادیی هێزه‌كانمان چه‌نده‌!؟‬ ‫دو مانگ���ه‌و به‌ده‌س���ت دو گه‌ڕه‌ك���ی‬ ‫جه‌له‌والوه‌ گیرمانخ���واردوه‌‪ ،‬دوێنێ ته‌واوی‌‬ ‫شارۆچكه‌كانمان له‌سه‌ری دانا‪ ،‬له‌مه‌شیاندا‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌كان هێزێكی ك���وڕو كچی ئ ‌هم‌و‬ ‫ئه‌ویان (كه‌ له‌ئه‌ساس���دا بۆ گیانی خۆمان‌و‬ ‫خۆیان‌و كه‌شخه‌یی دروس���تكراون) كرده‌وه‌‬ ‫به‌قاره‌م���ان‌و نه‌ریمان‪ ،‬كه‌ تا ئێس���تا خوێن‬ ‫له‌لوتی یه‌ك ئه‌فرادی ئه‌و هێزانه‌ نه‌هاتوه‌‪.‬‬

‫ئه‌ز ش���ه‌رمه‌زاری‌ ئه‌و فه‌رمانده‌و هاوڕێ‌و‬ ‫هاوسه‌نگه‌ری‌ ش���ه‌هیدانه‌م كه‌ شه‌ڕی مان‌و‬ ‫نه‌مانی���ان له‌جه‌ل���ه‌والدا كرد‪ ،‬ك���ه‌ میدیای‌‬ ‫حزب���ی ناویان نازانێ���ت‌و میدیای ئه‌هلییش‬ ‫نایه‌وێت بزانێت‪ .‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ به‌پاڵه‌وانبون‌و‬ ‫به‌فریادڕه‌س���بونی هیچ كه‌سێدا نین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر بو‪ ،‬بڕۆن پرس���یار له‌هاوس���ه‌نگه‌ری‌‬ ‫شه‌هیده‌كان بكه‌ن‪ ،‬بزانن شه‌هیده‌كان له‌كام‬ ‫هێ���زو له‌ژێر فه‌رمان���ی‌ كام پاڵه‌واندا بون‪،‬‬ ‫ح���زب نه‌یگه‌ره‌كه‌ با میدی���ای‌ ئه‌هلی له‌به‌ر‬ ‫خات���ری‌ خوێنی ش���ه‌هیده‌كان ئ���ه‌و ئه‌ركه‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆبگرێت‪.‬‬

‫سوپاس كاك شێركۆ سوپاس‬

‫دالوه‌ر سۆفی‬ ‫كاك شێركۆ ساڵو‬ ‫ئه‌زان���ی س���اڵیاده‌كه‌ چۆن ب���و‪ ،‬بوبوی‬ ‫به‌په‌یكه‌رێك���ی ملپێچ س���ور له‌ب���ه‌رده‌رگای‬ ‫هۆڵه‌ك���ه‌دا به‌پاس���ه‌وانه‌كانت ئ���ه‌وت كاكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ بۆ الی من هات���ون مه‌یانگه‌ڕێن‪ ،‬كاكه‌‬ ‫بۆ ئه‌یانگه‌ڕێ���ن‪ ،‬كاكه‌ ئه‌وه‌ یا عاش���قن یا‬ ‫هه‌ژارن یا ژنانی شارن‪ ،‬كاكه‌ وازیان لێبێنن‪،‬‬ ‫كاك���ه‌ مه‌یانگه‌ڕێن‪ ،‬كاك���ه‌ ئه‌مه‌ هه‌م كۆڕی‬ ‫ش���یعره‌‪ ،‬هه‌م شیوه‌نی ش���یعره‌‪ ،‬كاكه‌ وه‌اڵ‬ ‫هه‌مویان ئه‌ناس���م‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ پیره‌مێرده‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫شێخه‌ ئه‌وه‌ روناكه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ قاله‌ی ئایشه‌خانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ڕیشه‌یه‌‪ ،‬كاكه‌ ئه‌وه‌ چی ئه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫نه‌جمه‌دین مه‌الی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ باوكمه‌‪ ،‬من ئه‌ڵێم‬ ‫مه‌یانگه‌ڕێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش���یان ئه‌ناس���م له‌تیپی‬ ‫پێشڕه‌و بو وه‌ره‌ كاكه‌ لێمان زویر مه‌به‌‪ ،‬كاكه‌‬ ‫خۆت ئه‌زانیت من پێمناخۆش���ه‌ ئه‌تانگه‌ڕێن‬ ‫به‌اڵم دنیاكه‌ی خراپه‌ چی بكه‌ین كاكه‌؟‬ ‫ه���ه‌زار جار گۆڕه‌كه‌ت پ���ڕ نورو پڕ گوڵ‌و‬ ‫عه‌ش���ق‌و جوانی‌و خه‌نده‌و هیوا‪ ،‬مامۆس���تا‬ ‫گیان ده‌ریایه‌ك شیعرو ئۆقیانوسێك وشه‌ی‬ ‫جوانت بۆ جێهێش���توین‪ ،‬شیعره‌كانت فێری‬ ‫عه‌ش���قی كردی���ن‪ ،‬ڕوناكی بون‪ ،‬ئارایش���ت‬ ‫ب���ون بۆ ژنان‪ ،‬چه‌كوش بون بۆ ش���كاندنی‬ ‫پێوه‌ندی ده‌س���ت‌و پێیان‪ ،‬نانی گه‌رم بون‪،‬‬ ‫پش���كۆ بون بۆ كوانوی ه���ه‌ژاران‪ ،‬ئاوێنه‌ی‬ ‫بااڵڕوان���ی واڵتم���ان بو‪ ،‬تیر بون بۆ س���ه‌ر‬ ‫س���نگی زوڵم‌و س���ته‌م‪ ،‬پێمناخۆش نیه‌ با‬ ‫بمانگه‌ڕێن‪ ،‬له‌سه‌ر قسه‌كه‌ی خۆت‪ ،‬دنیاكه‌ی‬ ‫خراپه‌! من ڕه‌نگه‌ ئه‌و زمانه‌م نه‌بێت وه‌سفی‬ ‫ش���یعری تۆی پێبكه‌م‪ ،‬به‌اڵم په‌یامێكم هه‌یه‌‬ ‫وا بۆتی ئه‌نێرم‪ ،‬هه‌م بۆ ئاسوده‌بونی ڕۆحت‬ ‫ه���ه‌م با بزانیت ڕه‌نجت به‌ب���ا نه‌چوه‌‪ ،‬بزانه‌‬ ‫په‌یامه‌كه‌ ده‌رگای گش���ت ماڵه‌ دێرینه‌كانی‬ ‫ش���اری ترازان���دوه‌و له‌حاجی حان���ه‌وه‌ پیا‬ ‫هاتوه‌ بۆ سابونكه‌ران‌و ته‌كێ ڕوته‌و گاوران‌و‬ ‫قه‌زازه‌كان‌و قاوه‌خانه‌ی س���ه‌رچیمه‌ن‪ ،‬نوری‬ ‫مه‌عریفه‌و ئازادی بۆ بردون‪ ،‬من ڕێگه‌ به‌خۆم‬ ‫ناده‌م له‌گۆڕیش���دا س���ه‌رت بیه‌شێنم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیام كه‌ مرواری ش���یعری ت���ۆ ملوانكه‌یه‌‬ ‫له‌ملی كچانی ش���اره‌كه‌تدا‪ ،‬من ئه‌م نامه‌یه‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ دو فرمێس���كی ساڵیادی تۆدا ئه‌ده‌مه‌‬ ‫ده‌س���ت په‌ری شیعرو عه‌ش���ق ئه‌ویش پاش‬ ‫دو س���ێ خول به‌سه‌ر ش���اردا‪ ،‬له‌سه‌ر كێلی‬ ‫قه‌برت ق���ه‌رار ئه‌گرێ‌و دڵنیاب���ه‌ هه‌واڵێكی‬

‫خۆش���ی بۆ هێناوی‪ .‬هه‌ر به‌و ی���اده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌سوچی یانه‌كه‌دا‪ ،‬له‌گه‌ڵ شانۆی پێشڕه‌ودا‬ ‫كه‌ ئه‌هاتینه‌ س���ه‌ر مێزه‌كه‌ت‪ ،‬بۆم نوسیوی‬ ‫كاك شێركۆ گیان من هاتم بۆ ساڵیاده‌كه‌ت‪،‬‬ ‫ب���ا به‌ش���ێنه‌یی ب���ۆت بگێڕم���ه‌وه‌ چۆن بو‬ ‫دوای ن���او ده‌رگای هۆڵه‌كه‌ كه‌ به‌خێرهاتنت‬ ‫كردین‪ ،‬له‌و هۆڵه‌ گه‌وره‌یه‌ی ڕۆش���نبیرییدا‬ ‫كورسیه‌كان هه‌مو بوبون به‌كورسی دوكه‌سی‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌موماندا كاك شێركۆیه‌ك دانیشتبو‬ ‫له‌به‌ر ئاپۆراكه‌ زۆرێكیش بێ كورس���ی بون‬ ‫وه‌رچه‌رخام���ه‌وه‌ چی���م دی؟ ئه‌وان���ه‌ش كه‌‬ ‫به‌پێ���وه‌ ڕاوه‌س���تابون هه‌م���و یه‌كی كاك‬ ‫ش���ێركۆیه‌ك ده‌ستیخس���تبوه‌ سه‌رشانیان‬ ‫ئه‌وانه‌ش كه‌ له‌س���ه‌ر پێپیلكه‌و ڕاڕه‌وه‌كاندا‬ ‫دانیش���تبون هه‌مو كاك ش���ێركۆی خۆیان‬ ‫له‌ته‌نیش���تیانه‌وه‌ بو‪ ،‬منیش كاك شێركۆی‬ ‫خۆم له‌المه‌وه‌ دانیش���توه‌ بێده‌نگ‪ ،‬وامزانی‬ ‫هه‌ر كاك ش���ێركۆكه‌ی م���ن بێده‌نگه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاش تۆزێك سه‌ری نزیككرده‌وه‌ له‌سه‌رم وتی‬ ‫له‌تۆوه‌ ده‌ستپێئه‌كه‌م‪ ،‬گوڵێكی سوری دامێ‌و‬ ‫وتی ئه‌وه‌ گوڵی عه‌شقه‌ هه‌ریه‌ك گوڵه‌‪ ،‬فێری‬ ‫بن بۆ عه‌شق هه‌ر یه‌ك گوڵی سور‪ ،‬كه‌ ئاوڕ‬ ‫ئه‌ده‌مه‌وه‌ هۆڵ بوه‌ به‌باخچه‌و سور ئه‌چێته‌وه‌‬ ‫ئینجا وتی‪ :‬ب���ۆ هه‌مو بۆنه‌یه‌ك گوڵی خۆی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌بێ له‌عه‌شقه‌وه‌ ده‌ستپێبكه‌ین‪،‬‬ ‫ئیتر من نازانم س���ه‌یر نه‌كه‌م یا به‌ڕه‌حه‌تی‬ ‫دابنیش���م‪ ،‬خۆت ئه‌مناس���ی كه‌مێ بزێوم‪،‬‬ ‫حه‌زم ئه‌كرد بچمه‌ نێوان هه‌مو ئاماده‌بوان‌و‬ ‫كاك شێركۆكانیانه‌وه‌ به‌الی ڕاستا ئه‌مڕوانی‬ ‫به‌اڵی چه‌پ���ا هه‌ندێكجار ب���ۆ دواوه‌و ئاوڕم‬ ‫ئه‌دایه‌وه‌ خۆم ئه‌برده‌ پێشه‌وه‌ی كورسیه‌كه‌م‬ ‫له‌وانه‌ی به‌رده‌م���ی خۆمم ئه‌ڕوانی‪ ،‬هه‌ندێكم‬ ‫هه‌ر له‌پش���ته‌وه‌ ئه‌ناسیه‌وه‌‪ ،‬وام حه‌ز ئه‌كرد‬ ‫بزانم كێ هاتوه‌ كێ نه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫كاك ش���ێركۆ گیان‪ ،‬هه‌مو ش���ار له‌وێ بو‬ ‫ئه‌وانه‌ی تۆ زۆرت خۆشئه‌ویستن‪ ،‬قه‌ڵه‌مه‌كان‬ ‫زۆریان له‌وێ بون قه‌ڵه‌می ش���ین‌و س���ه‌وزو‬ ‫زه‌ردو هه‌م���و ڕه‌نگه‌كان���ی لێب���و‪ ،‬با بۆت‬ ‫باس���كه‌م كێ هاتب���و كێ نه‌هاتب���و‪ ،‬هه‌مو‬ ‫عه‌شقو عاشقان ئه‌وه‌نده‌ زو هاتبون یه‌ك دو‬ ‫ڕیزی پێشه‌وه‌یان گرتبو هه‌مو گیانیان كردبو‬ ‫به‌گوێ بۆ گوێگرتن له‌باس���ی تۆ‪ ،‬له‌شیعری‬ ‫تۆ‪ ،‬ئه‌وه‌ باسی گاوران با هه‌ر نه‌كه‌م كه‌ریمی‬ ‫ئه‌له‌كه‌ مامۆس���تا ولیه‌مه‌ فه‌نی‪ ،‬مام مه‌تی‪،‬‬ ‫جه‌رجیس‪ ،‬ش���ه‌معون‪ ،‬كریكۆر به‌سه‌به‌ته‌یه‌‬ ‫له‌واشه‌ی گه‌رمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وی الی من خۆش‬ ‫بو قه‌شه‌ یوسف په‌ری له‌به‌ینی شێخی خاڵ‌و‬ ‫موده‌ڕیس���ا دانیشتبو‪ ،‬ده‌ستی پیری مه‌ییت‬ ‫گرتبو له‌به‌رده‌میاندا به‌پێوه‌ وه‌ستابوی له‌به‌ر‬ ‫ڕێزی ئه‌وان كه‌مێ خۆت چه‌ماندبوه‌وه‌ قسه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌كردن‪ ،‬ئه‌وه‌ الی ڕاس���ت الی چه‌پ‬ ‫چێوار چیخۆفی له‌گه‌ڵ خۆی هێنابو‪ ،‬وتیان‬ ‫بیهره‌نگی���ش له‌گه‌ڵ مه‌حمود ده‌روێش له‌وێ‬ ‫بون‪ ،‬من خۆم نه‌مدین له‌به‌ر قه‌ره‌باڵغیه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچی چاوشین‌و قژزه‌ردی شار هه‌یه‌ له‌وێ‬

‫ده‌ریایه‌ك شیعرو‬ ‫ئۆقیانوسێك وشه‌ی‬ ‫جوانت بۆ جێهێشتوین‪،‬‬ ‫شیعره‌كانت فێری‬ ‫عه‌شقی كردین‪ ،‬ڕوناكی‬ ‫بون‪ ،‬ئارایشت بون بۆ‬ ‫ژنان‪ ،‬چه‌كوش بون‬ ‫بۆ شكاندنی پێوه‌ندی‬ ‫ده‌ست‌و پێیان‪ ،‬نانی‬ ‫گه‌رم بون‪ ،‬پشكۆ بون‬ ‫بۆ كوانوی هه‌ژاران‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌ی بااڵڕوانی‬ ‫واڵتمان بو‪ ،‬تیر بون بۆ‬ ‫سه‌ر سنگی زوڵم‌‬

‫بون ئه‌م هه‌مو كچه‌ جوانه‌ تازه‌پێگه‌یشتوانه‌‪،‬‬ ‫با بیرم نه‌چێت ئه‌زانم ئه‌مه‌ش���ت پێخۆشه‌‪،‬‬ ‫نێرو مێ به‌یه‌كه‌وه‌ به‌تێكه‌ڵی دانیش���تبوین‪،‬‬ ‫له‌هیچ الیه‌ نه‌نوسرابو بۆ پیاوان یا بۆ ژنان‬ ‫ئ���ه‌و هه‌مو ژنه‌ ئاغرو س���ه‌الره‌‪ ،‬با پێتبڵێم‬ ‫كێ هاتبو له‌دواییشدا پێتئه‌ڵێم كێ نه‌هاتبو‬ ‫به‌نه‌هاتن���ی ئه‌وانی���ش زۆر دڵخۆش ئه‌بیت‬ ‫دڵنیام‪ ،‬ئه‌وانه‌ی له‌زانكۆی س���لێمانی بون‬ ‫له‌زه‌مان���ی ڕوانگه‌كه‌تا هه‌مو هاتبون‪ ،‬ته‌نها‬ ‫تۆزێ سه‌ریان سپی بوبو‪ ،‬هه‌رچه‌ند هاتن بۆ‬ ‫هه‌موان بو‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌بوان هه‌مو ئێس���ك‬ ‫سوك بون هه‌مو مینیجۆب‌و ئیسكارپین‌و لێو‬ ‫ئاڵه‌كان له‌وێ بون زه‌ردو س���ور تێكه‌اڵوبون‬ ‫ژن‌و پیاو‪ ،‬كچ‌و كوڕ‪ ،‬به‌اڵم هه‌را نه‌بو گۆران‬ ‫وتب���وی ئه‌وا ئه‌چن به‌تێكه‌ڵ���ی به‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫ش���ایی نیه‌ هه‌را مه‌كه‌ن‪ ،‬من خۆش���م له‌وێم‬ ‫چاودێریتان ئه‌ك���ه‌م‪ ،‬زۆری تری لێبو كاك‬ ‫شێركۆ‪ ،‬هه‌ردیش���م بینی له‌نێوان تۆو ست‬ ‫فاتمه‌دا دانیشتبو‪ ،‬باوكیشت كه‌وتبوه‌ به‌ینی‬ ‫خۆت‌و س���ه‌المه‌وه‌‪ ،‬هه‌مویم بۆ باس ناكرێ‪،‬‬ ‫سێ سه‌رپۆشی جورجێتیشی لێبو یه‌كێكیان‬ ‫به‌ك���ه‌وای تاق���ه‌وه‌ هاتبو سه‌رپۆش���ه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌توت به‌فره‌ یه‌كێكی تریان‪ ،‬له‌مه‌ڵكه‌نیه‌وه‌‬

‫شێرکۆ بێکه‌س‬ ‫هاتبو‪ ،‬سه‌رپۆش ڕه‌شه‌كه‌ش له‌چوارباخه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وكاته‌دا حه‌زم ئه‌كرد ببمه‌وه‌ به‌مناڵ به‌دزه‌‬ ‫دزه‌ بچ���م لكی ده‌س���ماڵه‌كانیان گرێبده‌م‪،‬‬ ‫یه‌حیا فه‌نی ڕه‌سمچیش���ی لێبو ڕه‌سمیشی‬ ‫زۆر گ���رت‪ .‬بۆنی عه‌ت���رو بۆنی قژی كچانی‬ ‫ش���ۆخ نه‌ك هه‌ر هۆڵه‌كه‌ ئه‌و گه‌ڕه‌كه‌ی پڕ‬ ‫كردبو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی كه‌ نه‌هاتبو ته‌نها چه‌ند‬ ‫كه‌سێ بون دڵنیام به‌نه‌هاتنیان خۆشحاڵی‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌ هی���چ س���ه‌رێكی له‌بوخچه‌ن���راوی‬ ‫لێنه‌بو‪ ،‬یه‌ك مێش���كی كڵۆمك���راوم نه‌دی‪،‬‬ ‫یه‌ك شمش���ێری لێنه‌بو به‌اڵم نوس���یبویان‬ ‫هات���ن به‌چه‌كه‌وه‌ قه‌ده‌غه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر حه‌زیان له‌ش���یعرو عه‌ش���ق‌و جوانی‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬وابزانم زاتی ئه‌وه‌ی���ان نه‌كردبو بێنه‌‬ ‫ناو ئه‌و جوانپه‌رس���تانه‌وه‌‪ ،‬ڕه‌نگه‌ ترسابون‬ ‫له‌وه‌ی به‌بۆن بكه‌ون یا ئه‌و بۆنه‌ خۆش���انه‌‬ ‫بیانخنكێنێ‪ ،‬زۆرم چاو گێڕا كه‌ هه‌ڵیشساین‬ ‫له‌به‌رده‌رگاك���ه‌ خ���ۆم مه‌حت���ه‌ل ك���رد بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی س���ه‌یرێكی ئاماده‌ب���وان بكه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆر به‌وردییش س���ه‌یرم كرد‪ ،‬سوپاس كاك‬ ‫شێركۆ ئه‌مجاره‌ش سوپاس كه‌ ڕێت نه‌دابو‬ ‫عه‌قڵی داپۆش���راوو بۆنی ناخۆش‌و شمشێر‬ ‫بكه‌نه‌ ژوره‌وه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )440‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/8/12‬‬

‫‪19‬‬

‫كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن پیشه‌ییان ‌ه مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‌ روداوه‌كان نه‌كرد‬ ‫ی بكات ‌ه پاڵه‌وان"‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫"هه‌ر میدیایه‌و هه‌وڵده‌دات كاره‌كته‌ر ‌ه سه‌ربازیه‌كان ‌‬ ‫دیمه‌نه‌کانی‬ ‫"روداوو"!‬

‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫"میدیاكانی‌ بینراو زۆربه‌ی‌ سه‌ر‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵت‌و حزبه‌كانی‌ تری‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانن‪ ،‬بۆیه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا‬ ‫پرۆفیشنااڵنه‌ مامه‌ڵه‌یان نه‌كردوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫روداوه‌كاندا‌و زانیاری‌ دروستیشیان نه‌دا‬ ‫به‌بینه‌رانیان‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ مێزگازه‌ری‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ روداو ده‌ڵێت "ناتوانین بڵێین‬ ‫له‌سه‌دا سه‌د پیشه‌یی‌ بوین"‪.‬‬

‫زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫راگه‌یاندن رۆڵێكی‌‬ ‫خراپیان بینیوه‌‬ ‫له‌فراوانكردنی‌‬ ‫ملمالنێكانی‌ نێوان‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬

‫به‌رێوه‌ب����ه‌ری‌ مێ����زگازه‌ری‌ كه‌ناڵ���� ‌ی‬ ‫ئاس����مانی‌ روداو هێمن عه‌بدواڵ له‌باره‌ی‌‬ ‫چۆنیه‌تی‌ مامه‌ڵه‌كردنی‌ میدیاكان له‌گه‌ڵ‬ ‫روداوه‌كان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند "میدیا‬ ‫تا ئ����ه‌و كاته‌ ده‌توانێت پیش����ه‌یی‌ بێت‬ ‫كه‌ ئه‌منی‌ واڵته‌كه‌ت له‌مه‌ترسیدا نه‌بێت‬ ‫ئه‌گه‌ر پێتبڵێم ئێمه‌ ل����ه‌و چه‌ند رۆژه‌ی‌‬ ‫رابردو سه‌د له‌سه‌د پیشه‌یی‌ بوین راستت‬ ‫پێناڵێم‪ ،‬به‌اڵم هه‌مومان ده‌زانین واڵتێك‬ ‫له‌ژێ����ر مه‌ترس����ی‌ بێت كاتێ����ك بزانیت‬ ‫ده‌س����تكه‌وتی‌ ئ����ه‌و میلله‌ت����ه‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫ساڵه‌ ئیشی‌ له‌سه‌ركردوه‌ تۆ ده‌تهه‌وێت‬ ‫داعش‌و پێشمه‌رگه‌ وه‌كو یه‌ك نیشانبده‌م‬ ‫به‌راستی‌ ئه‌وه‌ ناهه‌قییه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌یه‌‬ ‫هی����چ ده‌زگایه‌ك����ی‌ راگه‌یاندنی‌ دونیاش‬ ‫ئه‌وه‌ ناكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات "له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا هێرشی‌ ئاسمانی‌ كردوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫داعش من سه‌یری‌ میدیاكانی‌ ئه‌مه‌ریكام‬ ‫ده‌كرد ده‌بینم ئه‌وان سه‌د له‌سه‌د له‌گه‌ڵ‬ ‫سوپای‌ ئه‌مه‌ریكان له‌و شه‌ڕه‌دا كه‌ ئه‌وان‬ ‫پیش����ه‌یی‌ نه‌مێنن چۆن چاوه‌ڕێ‌ ده‌كه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان میدیا پیش����ه‌یی‌‬ ‫بێت؟"‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ر مێزگازه‌ری‌ روداو ئه‌وه‌شی‌‬ ‫خس����ته‌رو كه‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ وایكرد حزب بازگه‌یه‌کی پێشمه‌رگه‌‬ ‫هێزی‌ چه‌كداری‌ هه‌بێ����ت‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌و‬ ‫بارانه‌ی‌ كه‌ له‌ژێر ده‌س����ه‌اڵتی‌ حزبدا بوه‌ زه‌قبكاته‌وه‌ ئه‌وا خیانه‌ت له‌و پێشمه‌رگانه‌‬ ‫به‌رپرسه‌ سه‌ربازیه‌كانی‌ ئه‌و حزبه‌ زیاتر ده‌كه‌ن كه‌ له‌وێدا شه‌هید ده‌بن‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌ب����ه‌ری‌ كه‌ناڵ����ی‌ ئاس����مانی‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌ون‌و ئ����ه‌وان ده‌وریان ده‌بێت بۆ‬ ‫نمون����ه‌ ناكرێت بڵێی����ن له‌جه‌له‌وال به‌س كوردس����اتنیوز ئامانج كه‌م����ال له‌باره‌ی‌‬ ‫موقابله‌ی‌ به‌رپرس����انی‌ پارت����ی‌ ده‌كه‌م چۆنیه‌تی‌ روماڵكردنی‌ روداوه‌كان له‌كه‌ناڵی‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌و شوێنه‌ به‌رپرسی‌ یه‌كێتی‌ كوردس����اتنیوز به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د‬ ‫ده‌وری‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا له‌مه‌خم����ورو "ئێمه‌ به‌بڕیار ده‌رمانك����ردوه‌‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ش����ه‌نگال‌و گوێر ئه‌وه‌ندی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ پێشموتون كه‌ ده‌بێت به‌رۆحێكی‌ كوردانه‌‬ ‫پارتی‌ لێیه‌‌و ئه‌وان شه‌ڕ ده‌كه‌ن فه‌رمانده‌ بێت ده‌بێت پێش����مه‌رگه‌ی‌ كوردس����تان‬ ‫س����ه‌ربازیه‌كانی‌ ئه‌وان دی����ارن ئه‌وه‌نده‌ بێت هه‌موی‌ ده‌بێ����ت له‌خزمه‌تی‌ كورد‌و‬ ‫هی‌ یه‌كێتی‌ دیار نی����ه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌گه‌ر كوردایه‌تی‌ بێت هه‌تا په‌یامنێره‌كه‌شمان‬ ‫هه‌ر ده‌زگایه‌كی‌ راگه‌یاندن ئه‌و ش����تانه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ناوجه‌رگه‌ی‌ ش����ه‌ڕه‌كانه‌ په‌یتا‬

‫په‌یتا ئه‌وه‌ دوب����اره‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌مرۆ كوردستان‌و شكۆی‌ پێشمه‌رگه‌ش بوبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رژه‌وه‌ندی‌ حزبه‌كه‌ی‌ خۆیی‌ تێدا‬ ‫رۆژی‌ كوردایه‌تیه‌ نه‌ك حزبایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫سه‌رنوس����ه‌ری‌ گۆڤاری‌ لڤین ئه‌حمه‌د بوبێت ئه‌وا هیچ درێغییان نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك����رد كه‌‬ ‫میره‌ له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌ت����ی‌ مامه‌ڵه‌كردنی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ میدیای‌ پیشه‌یی‌ هه‌میشه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫رونك����رده‌وه‌ ك����ه‌ "هه‌میش����ه‌ له‌ماوه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی����ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم میدی����ای‌ پارتی‌‌و‬ ‫رابردو زۆربه‌ی‌ كه‌ناڵه‌كان����ی‌ راگه‌یاندن یه‌كێتی‌ میدیایه‌ك نه‌بوه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫رۆڵێكی‌ خراپی����ان بینیوه‌ له‌فراوانكردنی‌ خه‌ڵك بێ����ت به‌ڵكو ته‌نیا له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ملمالنێكان����ی‌ نێوان پارت����ی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك كه‌س����ی‌ ناو پارت����ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ه����ه‌ر میدیایه‌و ویس����تویه‌تی‌ كاره‌كته‌ره‌ ب����وه‌ هه‌روه‌ها رۆڵ����ی‌ خراپ����ی‌ هه‌بوه‌‬ ‫س����ه‌ربازیه‌كانی‌ خۆیی‌ بكات����ه‌ پاڵه‌وان‪ ،‬له‌په‌ره‌پێدانی‌ ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان پارتی‌‌و‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌و‌ه له‌پێن����اوی‌ ش����كاندنی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ هه‌ندێك روداو گه‌وره‌‬

‫داعش‌و‪ ..‬گواستنه‌وه‌ ‌ی ترس‬

‫ترس‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫ی به‌رپرسه‌؟‬ ‫ێ لێ ‌‬ ‫ی له‌ناو خه‌ڵك ك ‌‬ ‫ی وت ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫فه‌رهاد چۆمانی‌‬

‫له‌گه‌ڵ دروستبونی‌ داعش‌و هاوكاریكردن ‌ی‬ ‫ناڕاس����ته‌وخۆی‌ هه‌ن����دێ‌ واڵت����ی‌ ناوچه‌كه‌‌و‬ ‫به‌ش����ێك له‌زلهێزه‌كان����ی‌ ڕۆژئ����اوا بۆ ئه‌و‬ ‫گروپ����ه‌ تون����دڕه‌وه‌ تیرۆریس����تیه‌ ل����ه‌ڕوی‌‬ ‫مه‌ش����ق‌و ه����اوكاری‌ س����ه‌ربازی‌‪ ،‬چه‌ندی����ن‬ ‫مه‌به‌ست‌و ئامانج له‌پشتیه‌وه‌ بون كه‌ ئه‌مرۆ‬ ‫به‌ش����ێكیان به‌ڕونی‌ هه‌س����تی‌ پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫هاتنی‌ چه‌كدارانی‌ داعش له‌ڕێگه‌ی‌ س����وریا‬ ‫ب����ۆ داگیركردنی‌ پارێزگای‌ موس����ڵ‌و چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌كی‌ سه‌اڵحه‌دین‌و دیاله‌‌و كشانه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزه‌ س����ه‌ربازییه‌كانی‌ عێ����راق به‌بێ‌ ته‌قه‌‌و‬ ‫به‌و ئاس����انیه‌ توانیان به‌شێكی‌ زۆری‌ ناوچه‌‬ ‫س����وننیه‌كان كۆنت����رۆڵ بك����ه‌ن‪ ،‬هێ����رش‌و‬ ‫په‌الماره‌كانیش����ی‌ بۆ ناوچ����ه‌ كوردییه‌كانی‌‬ ‫پارێزگای‌ كه‌ركوك‌و فراوانكردنی‌ س����نوری‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانیان له‌و ناوچانه‌‌و بێهه‌ڵوێستی‌‌و‬ ‫پێكردنی‌ كڵۆپی‌ س����ه‌وز له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫س����عودییه‌‌و توركی����ا ئه‌و بۆچون����ه‌ی‌ زیاتر‬ ‫پشتڕاس����ت ده‌كرده‌وه‌‪ .‬ئیت����ر دۆخی‌ عێراق‬ ‫ته‌واو گۆڕا‪ ،‬ئه‌و ده‌رفه‌ت����ه‌ی‌ له‌دوای‌ ‪2003‬‬ ‫هه‌مو تاكێكی‌ كورد یانزه‌ س����اڵ بو چاوڕێی‌‬ ‫بو‪ ،‬كۆنترۆڵكردنی‌ ناوچه‌ كوردستانیه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێ����م ب����و له‌الی����ه‌ن هێ����زی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستانه‌وه‌ دوای‌ كشانه‌وه‌ی‌‬ ‫سوپای‌ عێراق‌و جێهێش����تنی‌ ئه‌و شوێنانه‌‪،‬‬ ‫هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ به‌فه‌رمانی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس����ی‌ كورد له‌و ش����وێنانه‌ جێگیركران‪،‬‬ ‫ئیتر به‌به‌خشینی‌ گیانی‌ چه‌ندین فه‌رمانده‌‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ قاره‌مان توان����را به‌رگری‌ له‌و‬ ‫ناوچانه‌ بك ‌هن‌و پێش له‌هێرش����ی‌ دوژمنان‌و‬ ‫چه‌ته‌كان����ی‌ داع����ش بگرن له‌س����نوره‌كانی‌‬

‫جه‌ل����ه‌وال‌و خانه‌قی����ن دوزخورمات����و‪ .‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ هه‌ندێك له‌په‌رله‌مانتار‌و‬ ‫ڕۆش����نبیر‌و هونه‌رمه‌ند به‌ناوی‌ پشتگیری‌‌و‬ ‫پش����تیوانی‌ س����ه‌ردانی‌ س����ه‌نگه‌ره‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌یان ده‌كرد‌و ‌وێنه‌یه‌كی‌ یادگاریان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ برایانی‌ پێش����مه‌رگه‌ ده‌گرت‌و دوای‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی����ان له‌ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیان‬ ‫باڵویانده‌كرده‌وه‌‪ ،‬تا ‌وایلێهات ئه‌و دیارده‌یه‌‬ ‫ب����و به‌چاولێك����ه‌ری‌‌و كه‌لتورێ����ك زۆر جار‬ ‫دوژم����ن ل����ه‌ڕوی‌ هه‌واڵگریی����ه‌وه‌ س����ودی‌‬ ‫له‌‌وێنه‌كانی����ان‌وه‌رده‌گ����رت‪ .‬دوات����ر ئ����ه‌و‬ ‫كاره‌ له‌‌وێن����ه‌وه‌ گۆڕا بۆ س����ه‌ردان‌و ڕوماڵی‌‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس����ان‌و په‌یامنێران����ی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ڕاگه‌یاندن‌و به‌كامێراكانیان گرته‌ی‌ ڤیدیۆیی‌‬ ‫س����ه‌نگه‌ر‌و ڕه‌وشی‌ پێشمه‌رگه‌یان به‌زیندوتر‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ شاش����ه‌كانیان ده‌گواس����ته‌وه‌ بۆ‬ ‫بینه‌ر‪ ،‬ئه‌مه‌ش س����ودێكی‌ زۆری‌ بۆ دوژمن‬ ‫هه‌ب����و ل����ه‌ڕوی‌ دیاریكردنی‌ كات‌و ش����وێن‌و‬ ‫نهێنیه‌كان����ی‌ پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬هه‌ندێك كه‌ناڵ‬ ‫زۆرجار سه‌نگه‌ره‌كانی‌ پێشه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌یان به‌مه‌به‌ست له‌شاشه‌كانیانه‌وه‌‬ ‫ده‌گواس����ته‌وه‌‪ .‬له‌ئێس����تادا بارودۆخه‌ك����ه‌‬ ‫گۆڕاوه‌‪ ،‬پریشكی‌ ئه‌و ئاگره‌ی‌ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫تری‌ عێراق س����ه‌ریهه‌ڵدا‌و چه‌ند ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫ت����ری‌ كوردس����تانی‌ گرتۆته‌وه‌‪ ،‬به‌ش����ێكی‌‬ ‫شه‌ڕ له‌ناوچه‌ كوردس����تانیه‌كانی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫دیاله‌ (جه‌له‌وال‌و خانه‌قی����ن‌و دوزخورماتو)‬ ‫گواس����تراوه‌ته‌وه‌ بۆ ناوچ����ه‌ كوردییه‌كانی‌‬ ‫موسڵ (شه‌نگال‌و زوممار‌و مه‌خمور‌و گوێڕ)‪،‬‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس����ی‌ كورد‬ ‫بڕیاردرا پێشمه‌رگه‌ له‌به‌رگریه‌وه‌ ده‌ستبكات‬ ‫به‌هێرش����بردن بۆ له‌ناوب����ردن‌و ‌وه‌ده‌رنانی‌‬ ‫داگیركه‌رانی‌ خاكی‌ كوردستان‌و تیرۆریستانی‌‬ ‫داعش‪ ،‬ئه‌وه‌ چه‌ند ڕۆژه‌ ش����ه‌ڕێكی‌ قوڕس‬

‫له‌ئارادای����ه‌‪‌،‬وێڕای‌ كوژراو‌و بریندار‌و دیلێك ‌ی‬ ‫زۆری‌ داعش كه‌ له‌به‌ر ده‌ستی‌ پێشمه‌رگه‌ن‪،‬‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌ش چه‌ند‬ ‫ش����ه‌هیدێكیان به‌كوردس����تان به‌خش����یوه‌‌و‬ ‫چه‌ندی����ن هاواڵتی‌ كوردی‌ دانیش����توی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ش شه‌هید‌و ئاواره‌بون‪ .‬له‌ده‌ستپێكی‌‬ ‫ئه‌م ش����ه‌ڕانه‌وه‌ تاكو ئه‌م����ڕۆش ده‌بینین‪،‬‬ ‫فره‌لێدوانی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‌و فه‌رمانده‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كانمان دژ به‌یه‌كتر‌و گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌واڵ����ی‌ س����ه‌نگه‌ره‌كانی‌ پێش����ه‌وه‌‌و‬ ‫چاالكیه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‌و خراپ به‌كارهێنانی‌‬ ‫لێدوانه‌كانی‌ به‌رپرسه‌ سه‌ربازییه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫میدیاكانیان خه‌ریكه‌ كاره‌س����ات به‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫میلله‌ت����ه‌ ده‌هێنن‪ ،‬ده‌بینین هه‌ندێك كه‌ناڵ‌و‬ ‫ده‌زگای‌ میدیای����ی‌ كوردیم����ان ه����ه‌ن‌وه‌ك‬ ‫وته‌بێژ‌و زمانی‌ ڕه‌سمی‌ دوژمن هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫ده‌كات‌و هه‌ر ڕۆژه‌و به‌ش����ێواز‌و سیاسه‌تێك‬ ‫هه‌واڵ‌و ڕاپۆرت‌و‌وێن����ه‌ ده‌گوازێته‌وه‌! جگه‌‬ ‫له‌گواس����تنه‌وه‌ی‌ ت����رس‌و تۆقاندنی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫دانیش����توانی‌ كوردس����تان هیچ خزمه‌تێكی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ پێشكه‌ش به‌م دۆخه‌ نه‌كردوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ترس‌و دڵه‌ڕاوكێیه‌ی‌ ئه‌مرۆی‌ خه‌ڵك‪ ،‬شێواز‌و‬ ‫جۆره‌كانی‌ تری‌ ڕاگه‌یاندن هۆكارن به‌تایبه‌ت‬ ‫میدیای‌ ئه‌لكترۆنی‌و تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪،‬‬ ‫ڕۆژانه‌ چه‌ندین ڕه‌فتار‌و كرداری‌ نامرۆڤانه‌ی‌‬ ‫كوش����تن‌و تۆقاندن����ی‌ چه‌ته‌كان����ی‌ داعش‬ ‫ده‌بینی����ن به‌رامب����ه‌ر به‌خه‌ڵك����ی‌ س����ڤیل‌و‬ ‫ژن‌و من����داڵ‪ ،‬ئه‌مه‌ش ترس����ێكی‌ زۆری‌ الی‌‬ ‫هاواڵتیان دروستكردوه‌‪ ،‬زۆرجار به‌مه‌به‌ست‬ ‫ئ����ه‌و گرت����ه‌ ڤیدیۆییان����ه‌ باڵوده‌كرێن����ه‌وه‌‬ ‫تاك����و كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر خۆڕاگری‌‌و‌وره‌ی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ش هه‌بێ����ت‪ .‬به‌ش����ێكی‌ تر له‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێیه‌ی‌ هاونیش����تیمانیان‪ ،‬هاتوهوژی‌‬ ‫هه‌ندێك كه‌س����ه‌ كه‌ به‌مه‌به‌س����ت ئه‌و كاره‌‬

‫كراوه‌ كه‌ پێویس����ت نه‌بو به‌و شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێبكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ندێك روداویش����ی‌‬ ‫بچوككردوه‌ته‌وه‌ كه‌ قه‌ب����اره‌ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ده‌س����تی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌بێ‌ رێزكردن����ی‌ حزبه‌كانی‌ به‌رامبه‌ری‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی����ه‌ ئه‌و ج����ۆره‌ میدیایان����ه‌ دیوه‌‬ ‫راس����ته‌قینه‌كه‌ی‌ خ����ۆی ده‌رخس����ت كه‌‬ ‫لێوانلێ����وه‌ له‌ملمالنێ����ی‌ نێ����وان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌كورتی‌ ده‌توانم بڵێم روماڵی‌‬ ‫میدیای‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌ له‌و روداوانه‌ی‌‬ ‫دوایی����دا قۆناغ����ی‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆی����ی‌‬ ‫بیرخستینه‌وه‌"‪.‬‬

‫روداو كه‌ ئێستا بینه‌رێكی‌ زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ له‌كوردستان‌و خۆی‌ به‌"یه‌كه‌می‌‬ ‫بێ‌ ركه‌به‌ر" پێناسه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌زۆر‬ ‫بڕگ����ه‌ی‌ روماڵكردن����ی‌ روداوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مدواییه‌ی‌ كوردس����تاندا الیه‌نگر‌و‬ ‫ته‌نان����ه‌ت له‌هه‌ندێ����ك به‌رنام����ه‌ی‌‬ ‫راس����ته‌وخۆیدا هه‌ڵه‌ش����ه‌یی‌ پێوه‌‬ ‫دیاربو‪ ،‬بۆ نمونه‌ ل����ه‌م كاته‌دا كه‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ كوردستان له‌به‌رده‌م‬ ‫مه‌ترسی گه‌وره‌دایه‌‪ ،‬فه‌رمانده‌یه‌كی‌‬ ‫س����ه‌ربازییان له‌به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕه‌وه‌‬ ‫ده‌دوان����دو به‌وپ����ه‌ڕی‌ بێیاكییه‌وه‌‬ ‫ده‌ی����وت "به‌یانی‌ هج����وم ده‌كه‌ین‬ ‫بۆیان"!‬ ‫هه‌ندێكج����ار به‌ه����ه‌ر بیانوی����ه‌ك‬ ‫بێت شكس����ته‌ گه‌وره‌كانی‌ ش����ه‌ڕی‌‬ ‫ده‌ش����ارده‌وه‌و هه‌ندێ����ك روداوی‌‬ ‫بچوكیش����ی‌ گه‌وره‌ ده‌ك����رد‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌ش����كانی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫له‌شه‌نگال‌و مه‌خمور‌و قه‌ره‌قوش‌و‪..‬‬ ‫دیتمان‪ ،‬یان چ پێویس����ت ده‌كات‬ ‫له‌نێو ئه‌و هه‌مو رێكخراوانه‌ی‌ كۆمه‌ك‬ ‫به‌ئاواره‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ناوی‌‬ ‫رێكخراوه‌ك����ه‌ی‌ "ئیدریس نێچیرڤان‬ ‫بارزان����ی‌" بهێنرێت؟! یاخود بۆچی‌‬ ‫رۆڵی‌ گه‌ریالكانی‌ یه‌په‌گه‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫له‌ش����ه‌ڕه‌كانی‌ مه‌خمورو شه‌نگالدا‬ ‫نادیده‌ بگیرێت؟‬ ‫له‌وانه‌ش ناخۆش����تر‪ ،‬وه‌رگێڕانی‌‬ ‫راس����ته‌وخۆی‌ به‌رنامه‌كان����ی ئه‌م‬ ‫كه‌ناڵه‌ "یه‌كه‌می‌ ب����ێ‌ ركابه‌ر‌"ه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ وه‌رگێڕ خاوه‌نی‌‬ ‫ده‌نگێكی‌ ناقۆاڵ‌و ناسازه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫رسته‌كانیشی‌ ش����ێواون‌و مه‌به‌ست‬ ‫ناپێكن‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌ی‌ وه‌رگێڕانیش‬ ‫ل����ه‌والوه‌ بوه‌س����تێت ك����ه‌ ‪200‬‬ ‫هه‌زارت ب����ۆ ده‌كات ب����ه‌‪ 2‬هه‌زارو‬ ‫دێڕه‌ ش����یعرێكی‌ ناوداری‌ سه‌عدی‌‬ ‫شیرازیش كه‌ له‌ده‌رگای‌ رێكخراوی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان هه‌ڵكۆڵراوه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك وه‌رده‌گێڕێت‪ ،‬ئه‌سڵه‌ن‬ ‫كه‌س لێی‌ تێناگات چی‌ ده‌ڵێ‌!‬

‫ده‌كه‌ن یان ئاڕاس����ته‌كراون تاك����و نائارام ‌ی‬ ‫له‌ش����اره‌كانی‌ كوردس����تان دروس����تبكه‌ن‌و‬ ‫ترس‌و تۆقاندن له‌دڵی‌ خێزان‌و دانیش����توانی‌‬ ‫كوردستان بچێنن‪ .‬به‌شێكیشمان به‌نه‌زانی‌‌و‬ ‫به‌بێ‌ زانیاری‌ ڕاس����ت‌و دروس����ت ئه‌و قسه‌‌و‬ ‫ڕوداوه‌ درۆیین����ه‌كان‌و هه‌ڵبه‌س����تراوه‌كانیان‬ ‫به‌وتی‌ وتی‌ به‌بێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ س����ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دروس����ت ی����ان به‌دواداچون‪ ،‬قس����ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫بۆ ئه‌وانی‌ تر له‌كه‌س����ێكه‌وه‌ بۆ كه‌س����ێكی‌‬ ‫تر ی����ان له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ خێزان����ی‌‌و له‌دوكان‌و‬ ‫ناوبازاڕ له‌س����ه‌ر كار یان له‌شوێنی‌ ده‌وامی‌‬ ‫ڕۆژانه‌مان ب����ۆ یه‌كتر ده‌گوازینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫زۆرجار كاره‌س����ات‌و ماڵوێرانی‌‌و ده‌ربه‌ده‌ری‌‬ ‫لێده‌كه‌وێت����ه‌وه‌‪‌.‬وه‌ك����و ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌چه‌ن����د‬ ‫ش����ه‌وی‌ ڕابردو له‌هه‌ولێر بینیمان كه‌ به‌بێ‌‬ ‫هی����چ هه‌واڵێكی‌ ڕاس����ت‌و دروس����ت خه‌ڵك‬ ‫توش����ی‌ دڵه‌ڕاوكێ‌‌و چۆڵكردنی‌ ئه‌و ش����اره‌‬ ‫بب����ون‪ .‬لێ����ره‌وه‌ ڕوی‌ ده‌م����م ده‌كه‌مه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س����ایه‌تی‌‌و به‌رپ����رس‌و هونه‌رمه‌ندان����ه‌ی‌‬ ‫سه‌ردانی‌ به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ده‌زگاكانی‌ ڕاگه‌یاندن‌و ئه‌و ڕۆژنامه‌نوسانه‌ی‌‬ ‫ڕوماڵ����ی‌ به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ‌و س����ه‌نگه‌ره‌كانی‌‬ ‫به‌رگری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬تكایه‌ نهێنی‌‌و س����ه‌روه‌ری‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بپارێزن‌و ڕێگه‌ به‌خۆتان مه‌ده‌ن‬ ‫پێ����ش ئ����ه‌وه‌ی‌ ڕێگه‌تان لێبگ����رن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتن‌و ئازایه‌تی‌‌و پاڵه‌وان ئه‌و كه‌سه‌‬ ‫نی����ه‌ ك����ه‌ له‌شاش����ه‌كان ده‌ربكه‌وێ����ت یان‬ ‫ئێوه‌ی‌ تیڤی����ه‌كان زۆرتری����ن به‌په‌له‌كانتان‬ ‫نیوه‌ی‌ شاش����ه‌كانتان بگرێت‪ ،‬به‌ڵكو پێش‬ ‫هه‌مو ش����تێك پاراس����تنی‌ خاك‌و نیشتمان‌و‬ ‫هاواڵتیان‌و سه‌روه‌ریه‌كانمان له‌هه‌مو شتێك‬ ‫گرنگتره‌‪.‬‬ ‫‪farhadchomany22@yahoo.com‬‬

‫به‌شێوه‌یه‌كی گش���تی مرۆڤ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ترس دو كه‌ره‌سه‌ی ھه‌یه‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا‬ ‫به‌رگری���ی ده‌كات‪ ،‬چونكی نایه‌وێت ئه‌و‬ ‫ھێزه‌ی كه‌ ترس���ی ب���ۆ به‌رھه‌مده‌ھێنێت‬ ‫ژیان‌و س���امانه‌ ماددی‌و مه‌عنه‌وییه‌كانی‬ ‫‌وێرانبكات‪ ،‬یان ترسه‌كه‌‌وا له‌مرۆڤ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ ھه‌ڵبێت‌و ژیانی خ���ۆی رزگاربكات‪.‬‬ ‫دیاره‌ ك���رده‌ی ھه‌ڵهاتنیش دور له‌ھه‌مو‬ ‫نرخاندنێك���ی ئایدیۆلۆژیی‪ ،‬به‌تایبه‌ت بۆ‬ ‫خه‌ڵكی مه‌ده‌نیی‪ ،‬دۆخێكی ئینس���انیی‬ ‫تایبه‌تمه‌نده‌‪ .‬ئینسان كاتێك ھه‌ڵدێت كه‌‬ ‫ترس پێش دوژمن ھێرشی بۆ ببات‪ ،‬یان‬ ‫ھیوایه‌كی به‌س���ه‌ركه‌وتن نه‌بێت‪ ،‬یاخود‬ ‫پێش���وه‌خت ترس ئه‌ژنۆی ش���كاندبێت‌و‬ ‫ھێزی به‌رگری���ی نه‌مابێت‪ .‬به‌رامبه‌ر به‌م‬ ‫ترسه‌ ده‌شێت په‌رچه‌كرداری ناعه‌قاڵنی‬

‫به‌رھه‌مبێت‌و توندوتیژی دژ به‌وانی تر ببێت‬ ‫به‌رێگایه‌ك بۆ خۆپاراستن‌و ره‌واندنه‌وه‌ی‬ ‫ترس‪ .‬ت���رس‪ ،‬ت���رس به‌رھه‌مده‌ھێنێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و كه‌س���ه‌ی‌واده‌زانێ���ت كه‌‬ ‫له‌رێگای ترس���ه‌وه‌ ترس ده‌ڕه‌وێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ھه‌م���ان میكانیزم���ی ناعه‌قاڵن���ی ترس‬ ‫به‌رھه‌مده‌ھێنێت كه‌ ھێزه‌ مه‌ترسیداره‌كان‬ ‫له‌سه‌ری ده‌ژین‪ .‬به‌دوژمن ته‌ماشاكردنی‬ ‫خه‌ڵكی بێگانه‌‪ ،‬یان ئاواره‌‌و ده‌ربه‌ده‌ری‬ ‫س���ه‌ر به‌ئایین‌و ره‌گه‌زی گروپه‌كانی تر‪،‬‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و مه‌ترس���ییانه‌ی كه‌ ترس‬ ‫سه‌ربه‌خۆ ده‌كات‌و كۆنترۆڵكردنی ئاسان‬ ‫نابێت‪ ،‬چونكی رێس���ایه‌ك بۆ جیاكاری‬ ‫له‌نێوان چاكه‌‌و خراپ���ه‌‪ ،‬عه‌قڵ‌و فه‌وزادا‬ ‫نامێنێته‌وه‌‌و ترسی تیرۆر‌و تیرۆری ترس‬ ‫ده‌بن به‌هاوڕێی‌ ئایدیۆلۆژیی یه‌كتر‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه‌ به‌ناوی (جمال عاصی محمد‬ ‫ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫‌‌‬ ‫) هه‌رکه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه‌ به‌ناوی (فتاح حسن نصرالله‌)‬ ‫هه‌رکه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی ئاوێنه‌‌‪‌.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪ww‬‬

‫‪m‬‬

‫‪.co‬‬ ‫‪ene‬‬

‫‪aw‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ئیسالمییەکان له‌نێوان‬ ‫خێروبێرو مه‌ینه‌تی واڵتدا!‬ ‫توانا ئەمین‬ ‫ل����ەڕوداوە ناخ����ۆش‌و خوێناوییەکان����ی ئەمدواییەی کوردس����تاندا کەس بەقەد‬ ‫ئیس��ل�امییەکان بێدەنگ نەبو‪ ،‬ئێستا ئەم هەرێمەی ئێمە وەک شەمەندەفەرێکی‬ ‫وێڵ بەتونێلێکی تاریک‌و خوێناویدا دەڕوات‪ ،‬جەنگ دژی تیرۆر‪ ،‬بۆتە ڕاستییەکی‬ ‫بەرجەستە‪ ،‬بوە بەشەڕێک تەنیا لەپێناو مانەوەی خۆتدا وەک سوبێکتێک‪ ،‬وەک‬ ‫ژیانی ڕوت‪ ،‬تەنیا لەپێناو زیندو مانەوە‪ ،‬لەپێناو هەناسە هەڵکێشان‪.‬‬ ‫لەحاڵێکی پەش����ێوی وەهادا کە هاونیش����تیمانیانی کوردس����تان لەسەعدییەو‬ ‫جەل����ەوالو بەدرێژایی س����نوری ناوچ����ە کوردس����تانییەکانی دەرەوەی هەرێم‌و‬ ‫بەمدواییەش لەش����ەنگال بەدەس����تی هێزێکی بەربەری وەک داعش دەکوژرێن‪..‬‬ ‫کەس نەیپرسی؛ ئەم ئیسالمیانەی ئێمە بۆ حەرفێکیان لەسەر ئەم داگیرکارییە‬ ‫نەگوت‪ ،‬ئەوە بۆ لەشینی (غەززە)یان نەکەوتن!‬ ‫لەبەرانب����ەر ئ����ەو ش����ەڕەی بەرۆکی ک����وردی گرت����وە؛ لەباش����ترین حاڵەتدا‬ ‫ئیس��ل�امییەکان لە"بینەرە بەڕێزەکان" بون‌و هەڵوێس����تی ڕونیان نەبوەو نیانە‪.‬‬ ‫ئەگەر تەنیا دو حزبی گەورەی ئیس��ل�امی وەک (یەکگرت����وو کۆمەڵ) بەنمونە‬ ‫وەربگرین‪ ،‬کە بەش����دارن لەحکومەت‌و ‪ 16‬کورسی پارلەمان‌و وەزارەت‌و وەزیرو‬ ‫بریکارو بەڕێوبەری گش����تی‌و ‪ ...‬هتد هەیە‪ ،‬سەرت لەو هەمو سکوتە ڕەهایەیان‬ ‫دەسوڕمێت!‬ ‫ئیس��ل�امییەکانی ئێمە؛ هێزن‌و مینۆتۆرێت نین‪ ،‬لەدوا هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاکانی کوردس����تاندا؛ لەس����لێمانی یەکگرتو (‪63‬ه����ەزارو ‪ )682‬دەنگ‌و‬ ‫کۆمەڵ (‪47‬ه����ەزارو ‪ )549‬دەنگ‪ ،‬لەهەولێر یەکگرتو (‪41‬هەزارو ‪ )728‬دەنگ‌و‬ ‫کۆمەڵ (‪58‬هەزارو ‪ )420‬دەنگ‪ ،‬لەده����ۆک یەکگرتو (‪62‬هەزارو ‪ )147‬دەنگ‌و‬ ‫کۆمەڵ (‪4‬هەزارو ‪)221‬دەنگی بەدەس����تهێناوە‪ .‬سەرجەمی هەموی؛ هەردوالیان‬ ‫ل����ەدوا هەڵبژاردن����ی ئەنجومەنی پارێزگاکان����دا‪269[ :‬ه����ەزارو ‪ ]652‬دەنگیان‬ ‫بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر وادابنێی����ن ‪50%‬ی ئەم دەنگدەران����ە ژن بون‌و لەئێس����تای بارودۆخی‬ ‫کوردس����تاندا لەباشور؛ ژن ناتوانێت بەش����ێوەیەکی دایرێکت‌و کاراو مەیدانیانە‬ ‫بچێت����ە بەرەکانی ش����ەڕ‪ ،‬بەاڵم خۆ هێش����تا نیوەکەی تری ئ����ەم ژمارەیە کە‬ ‫[‪134‬هەزارو ‪ ]826‬کەس����ە‪ ،‬پیاون‌و لەس����ەرو تەمەنی ‪١٨‬ساڵییەوەن‪ ..‬کوا ئەم‬ ‫سوپا گەورەو بێشومارە لەخەڵک؟!‬ ‫لەیاس����ای بودجەی حزبەکاندا ‪ -‬ک����ە خوێندنەوەی یەکەم����ی لەپارلەماندا بۆ‬ ‫کراوە‪ -‬بۆ هەر کورس����ییەکی پارلەمان (‪ 60‬میلیۆن) دینار دانراوه‌ ‪ -‬ئەمە جگە‬ ‫لەوەی کورس����ییەکانی دو خولی ڕابردو وەک پێوەرێک لەبەرچاو گیراوە‪ -‬و بەم‬ ‫شێوەیەش‌و بە پێی ئەم یاسایە؛ ئەم دو حزبە بۆ هەر مانگێک؛ مافی بردنی [‪1‬‬ ‫ملیارو ‪ 920‬میلیۆن دینار]یان لەبودجەی گشتی خەڵک هەیە!‬ ‫ئێس����تا ئەگەر ئیس��ل�امییەکان لەخێرو بێ����ری ئەم واڵتەدا بەش����دارن‪ ،‬دەبێ‬ ‫لەناخۆشی‌و مەینه‌تیشیدا بەشداربن‪ ،‬بەپێچەوانەوە کە لەئێستادا کوڕی فەقیرو‬ ‫هەژار دەکوژێت‌و پارتی کادرەکانی خوارەی ناچار بەبەشداریکردنی شەڕ دەکات‪،‬‬ ‫یەکێتی هێزێک����ی زۆری خس����تۆتە جەنگەکەوە‪ ،‬گۆڕان پاس����ەوانە کەمەکانی‬ ‫بارەگاکانی خۆش����ی ناردوه‌ بۆ ش����ەڕەکە‪ ،‬کوردانی ئۆپۆزس����یۆنی ڕۆژهەاڵت‪،‬‬ ‫بەش����داری دەکەن‪ .‬ئیتر ناکرێت (یەکگرتوو کۆمەڵ)ی بەش����دار لەپرۆس����ەی‬ ‫سیاسی‌و بەڕێوەبردنی واڵتدا‪ ،‬لەماڵەکانی خۆیاندا ‪ -‬کە لەسایەی ڕژانی خوێنی‬ ‫عیلمانییەکاندا بۆتە جێگایەکی ئارام بۆیان‪ -‬دابنیشن‌و هیچ نەڵێن‌و هیچ نەکەن‪،‬‬ ‫چونکە ئەم هەڵوێستەیان لەمێژودا‪ ،‬دەبێت بەخیانەتی نیشتیمانیی‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫‪ 4‬سه‌رۆك‌و ‪ 4‬بڕیاری‌ هێرشكردنه‌ سه‌ر عێراق‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 24‬ساڵی‌ رابردودا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫چوار سه‌رۆكه‌ی‌ كه‌ یه‌ك به‌دوای‌‬ ‫یه‌كدا حوكمی‌ ئه‌مه‌ریكایان كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ جیا جیادا بڕیاری‌ هێرشی‌‬ ‫سه‌ربازییان بۆ سه‌ر عێراق ده‌ركردوه‌‪.‬‬ ‫جۆرج بوش���ی‌ ب���اوك‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫رزگاركردن���ی‌ كوه‌ی���ت س���اڵی‌ ‪1991‬‬ ‫هێرش���ی‌ س���ه‌ربازیی‌ "گه‌رده‌لول���ی‌‬ ‫بیابان"ی‌ بۆ سه‌ر عێراق راگه‌یاند‪.‬‬ ‫بیل كلینتۆن له‌نێوان سااڵنی‌ ‪ 1996‬بۆ‬ ‫‪ 1998‬به‌مه‌به‌ستی‌ ئیحتیواكردنی‌ رژێمی‌‬ ‫س���ه‌دام‪ ،‬هێرشی‌ موش���ه‌كیی‌ بۆ سه‌ر‬ ‫عێراق ده‌س���تپێكرد‪ ،‬كه‌ گرنگترینیان جه‌نگ����ی‌ "رزگاركردنی‌ عێ����راق"ی‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ "رێوی‌ بیابان" بو‪.‬‬ ‫راگه‌یان����د كه‌ بوه‌ ه����ۆی‌ روخاندنی‌‬ ‫جۆرج بوش����ی‌ كوڕ‪ ،‬س����اڵی‌ ‪ 2003‬رژێمی‌ سه‌دام‪.‬‬

‫ی‬ ‫باراك ئۆباما‪ ،‬چه‌ند رۆژێك ‌ه به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫كه‌مایه‌تیی����ه‌كان‌و‬ ‫پاراس����تنی‌‬ ‫هاواڵتیان����ی‌ ئه‌مه‌ریك����ی‌ له‌عێراق‌و‬

‫كوردس����تان‌و هاوكاریكردنی‌ هه‌رێم‬ ‫هێرشی‌ ئاسمانیی‌ بۆ سه‌ر هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫داعش ده‌ستپێكردوه‌‪.‬‬

‫ئه‌ردۆگان‪ ..‬هه‌م سه‌رۆك‌و هه‌م سوڵتان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان له‌خول ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫توركیادا‪ ،‬زیاتر له‌نیوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫برده‌وه‌و بو‌ه یه‌كه‌م سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه ك ‌ه راسته‌وخۆ‬ ‫كۆمار ‌‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌نگده‌رانه‌و‌ه هه‌ڵببژێرێت‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆگانی‌ ته‌مه‌ن ‪ 60‬س����اڵ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪2003‬دا ب����وه‌ س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیری‌ توركیا‪ ،‬ده‌توانێت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ تا س����اڵی‌ ‪2023‬‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدا بمێنێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌پێ����ی‌ ده‌س����توری‌ ئ����ه‌و واڵته‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیر ته‌نها ده‌توانێت بۆ‬ ‫س����ێ‌ خولی‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌ك له‌و‬ ‫پۆس����ته‌دا بمێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌به‌ر‬

‫ئه‌مه‌ ئ����ه‌ردۆگان به‌بێ‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫یه‌كش����ه‌ممه‌ی‌ راب����ردو ده‌ب����و‬ ‫به‌ناچار س����اڵی‌ ئاینده‌ پۆسته‌كه‌ی‌‬

‫به‌جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌ردۆگان به‌نیازه‌ به‌مه‌به‌س����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫زیادكردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ ده‌ستوری‌‬

‫ی‬ ‫ی هه‌مواربكاته‌و‌ه‌و سیسته‌م ‌‬ ‫واڵته‌ك ‌ه ‌‬ ‫سیاس����ی‌ توركی����ا له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌‬ ‫بكات به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ردۆگان ب���ۆ گه‌یش���تن‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مو به‌ربه‌سته‌كان ‌‬ ‫به‌ئامانجه‌كان ‌‬ ‫تێكش���كاندوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌رده‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادوه‌ری��� ‌‬ ‫س���وپا‌و دام���ه‌زراوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌م���و نه‌ی���ار‌و ره‌خنه‌گره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پاككردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت جێگه‌ ‌‬ ‫ی له‌نێو‪AKP‬ش‬ ‫به‌ڕكه‌به‌ره‌كانیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیس‌و دادگاش ‌‬ ‫لێژكردو ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركوتكردن ‌‬ ‫كردو‌ه به‌ئامڕاز ‌‬ ‫به‌رهه‌ڵستكاره‌كانی‌‪.‬‬ ‫ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫مانه‌وه‌ی���دا له‌ده‌س���ه‌اڵت هه‌م���و‬ ‫ی‬ ‫دامه‌زراو‌ه سه‌ربه‌خۆو به‌هێزه‌كان ‌‬ ‫ل���ه‌و واڵت���ه‌دا بێده‌ن���گ‌و خه‌ف��� ‌ه‬ ‫كردوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬