ژماره‌ 443

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)443‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/9/2‬‬

‫زیادکردنی نرخی به‌نزین‬

‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌گیرفانی خۆیان‬ ‫ده‌درێت‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬

‫‪3‬‬

‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫کچانی ئێزیدی‬

‫»» ‪4‬‬

‫هه‌مو ژنی شاخ‬ ‫‪ 300‬كه‌س‬ ‫نه‌ده‌بون‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪5‬‬

‫خوێندن لەدۆخێکی سەختدا دەستپێدەکات‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪16‬‬

‫توێژەرێکی کۆمەاڵیەتی‪ :‬باشتروایە لەم دۆخەدا‬ ‫"سه‌مارا" خه‌م‌و وێنه‌ی‬ ‫مۆبایله‌که‌ی بۆ دایکی جیهێشت دەوام دەست پێ نەکاتەوە‬

‫به‌تۆمه‌تی‌ بردنی ئۆتۆمبێل بۆ داعش‬ ‫چه‌ند بازرگانێك له‌هه‌رێم ده‌ستگیر ده‌كرێن‬

‫ی دارایی داعش بون‬ ‫ئاسایشی هه‌ولێر‪ :‬سه‌ر به‌لیژنه‌ ‌‬

‫به‌تۆمه‌تی فرۆشتن‌و بردنی ئۆتۆمبیل بۆ‬ ‫چه‌كداره‌كان����ی‌ داعش چه‌ند بازرگانێكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ژماره‌یه‌ك هاواڵتی‌‬ ‫ده‌س����تگیركراون‪ ،‬ئ����ه‌و ئۆتۆمبیالنه‌ش‬ ‫له‌جۆری تۆیۆتا مه‌رزیه‌ بون‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گشتی ئاسایشی هه‌ولێریش ده‌ڵێت ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ ده‌ستگیركراون سه‌ر به‌لیژنه‌ی‌‬ ‫دارای����ی داعش بون‌و هات����ون ئۆتۆمبێل‬ ‫ببه‌ن بۆ داعش‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی زانیارییه‌كانی‬ ‫ئاوێنه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا چه‌ند بازرگان‌و‬ ‫هاواڵتییه‌ك له‌س����ه‌ر فرۆش����تن‌و بردنی‌‬ ‫ئوتومبێ����ل ب����ۆ چه‌كداران����ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ناسراو به‌داعش ده‌ستگیركراون‪،‬‬ ‫یه‌كێ����ك ل����ه‌و بازرگانانه‌ ك����ه‌ رۆڵێكی‌‬ ‫به‌رچاوی‌ له‌و كاره‌دا هه‌بوه‌ دانیش����توی‌‬ ‫قه‌زای‌ كفرییه‌و ئێستا له‌ئاسایشی گشتی‬ ‫هه‌ولێر ده‌ستبه‌سه‌ره‌‪ ،‬كه‌سوكاره‌كه‌شی‬ ‫هیچ هه‌واڵێكی نازانن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ ئه‌وه‌ی‌ زانیوه‌ ئ����ه‌و بازرگانه‌‬ ‫ته‌مه‌نی ‪ 37‬س����اڵه‌و پێش����تر خه‌ریكی‬ ‫بازرگانی����ی ن����ه‌وت‌و گازو به‌نزی����ن‌و‬ ‫جۆره‌كانی س����وته‌مه‌نی ب����وه‌و خاوه‌نی‌‬ ‫به‌نزینخانه‌ی‌ تایبه‌ت����ی خۆی بوه‌‪ .‬هه‌ر‬

‫به‌پێی زانیارییه‌كان ئه‌و بازرگانه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫دو هه‌فت����ه‌ ده‌بێ����ت ده‌س����تگیركراوه‌و‬ ‫ئێس����تا له‌هه‌ولێر ده‌ستبه‌س����ه‌ره‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌و بازرگانه‌ چه‌ندین بازرگان‌و كه‌س����ی‬ ‫دیكه‌ له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ هه‌مان كرده‌وه‌‬ ‫ده‌ستگیركراون‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی گشتی‌ هه‌ولێر‬ ‫"عیسمه‌ت ئه‌رگوشی" ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫پشتڕاس����تكرده‌وه‌ كه‌ چه‌ند كه‌سێكیان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌س����تگیركردوه‌ كه‌ سه‌ر‬ ‫به‌لیژن����ه‌ی‌ دارایی داع����ش بون‌و هاتون‬ ‫ئۆتۆمبیل بكڕن‌و بیبه‌ن بۆ داعش‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ئاسایشی هه‌ولێر‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش كرد ك����ه‌ زانیاری‬ ‫النییه‌ چه‌ند ك����ه‌س ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند‬ ‫بازرگانێك����ن‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌س����تیان‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌و كاره‌دا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئاس����ایش‬ ‫هیچ كه‌سێك له‌خۆڕا ده‌ستگیرناكات"‪.‬‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایشی‬ ‫كفری مامۆس����تا عوس����مان ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی"ئێمه‌ش ئه‌و هه‌واڵه‌مان بیس����توه‌و‬ ‫هه‌ر كاتێك ئاسایش����ی گش����تی هه‌ولێر‬ ‫بروسكه‌یان بۆ كردین ئه‌وا به‌دواداچونی‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌ له‌کاتی روبوڕوبونه‌وه‌ی چه‌کداره‌کانی داعشدا‬ ‫بۆ ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫بابا شێخ‪ :‬ئه‌و فه‌رماندان ‌ه ده‌زانن بۆچی‌ شه‌نگال‬ ‫شكستیهێنا ك ‌ه فیشه‌كیان نه‌ته‌قاندو چه‌كیشیان پێ بو‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ جڤات���ی‌ روحان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێزیدیه‌كان "بابا شێخ" ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ تا ئێس���تا پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ته‌خس���یرییان نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم نازانن‬ ‫ئ���ه‌وه‌ چ گه‌مه‌ی���ه‌ك ب���و له‌الی���ه‌ن‬ ‫فه‌رمانده‌كانیانه‌وه‌ له‌ش���ه‌نگال كرا‌و‬ ‫به‌ه���ۆی‌ كه‌مته‌رخه‌می���ی‌ ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫كاره‌س���ات‌و ناخۆشیی‌ رویدا‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و فه‌رماندانه‌ ده‌زانن بۆچی‌‬ ‫شه‌نگال شكس���تیهێنا كه‌ فیشه‌كیان‬

‫نه‌ته‌قاندو چه‌كیشیان پێ بو‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌یه‌كیان ئازار ده‌چێژن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪" ،‬ئێم���ه‌ رۆژگاری‌ تاڵ‌‌و‬ ‫بچونای���ه‌ به‌ه���اواری‌ ش���ه‌نگاله‌وه‌‪،‬‬ ‫ناخۆش���مان زۆر دیتوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌مه‌‬ ‫شه‌نگال وای‌ لێ نه‌ده‌هات"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬ش���ێخان‪ :‬باب���ا ش���ێخ ناخۆش���ترمان نه‌بینیوه‌‪ ،‬تا ئێس���تا‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا نه‌مانبینیوه‌ به‌مشێوه‌ ناجوامێرانه‌یه‌‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ ناخۆش���ترین قۆناغی‌ ژن‌و منداڵ‌‌و بچوك ته‌قه‌یان لێبكرێت‌و‬ ‫ژیانی‌ ئێزیدیه‌كان ئه‌م ساته‌وه‌خته‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رزایی‌ چی���اوه‌ بخرێنه‌ خواره‌وه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئێزیدی���ه‌كان هه‌مویان ببرێ���ن‌و ده‌ستبه‌س���ه‌ر بكرێن‪ ،‬له‌مه‌‬ ‫ده‌ربه‌ده‌ر ب���ون‪ ،‬گونده‌كانیان چۆڵ‌و كاره‌س���اتبارتر له‌مێ���ژوی‌ ئێم���ه‌دا‬ ‫زه‌وی‌و ماڵ‌‌و حاڵیان زه‌وتكراوه‌‪ ،‬یه‌ك روینه‌داوه‌"‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌ده‌ستبه‌س���ه‌ركردن‌و‬ ‫رفاندنی‌ ژن‌و كچ���ه‌ ئێزیدیه‌كانیش‪،‬‬ ‫وتی‌ "به‌باوه‌ڕی‌ م���ن له‌دنیادا كه‌س‬ ‫له‌و خێڵ���ه‌ عه‌ره‌بانه‌ی‌ هاوس���ێمان‬ ‫بێناموستر نییه‌ كه‌ متمانه‌مانپێكردن‌و‬ ‫ب���ون به‌داعش‌و ده‌س���تیان بۆ ماڵ‌‌و‬ ‫منداڵ‌‌و ژن‌و كچی‌ ئێمه‌ درێژكرد‪ ،‬هیچ‬ ‫شتێك له‌وه‌ ناخۆشتر نیه‌"‪.‬‬

‫‌‌‌ڕه‬ ‫الپه ‌‌‬ ‫هه‌ڵنه‌دراوه‌كانی‬ ‫‪ 5‬كاره‌ساتی شه‌‌نگال‬

‫سه‌عدی‌ پیره‌‪31 :‬ی‌ ئاب به‌هیچ شتێك پینه‌‌و په‌ڕۆ ناكرێت‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ پۆسته‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ یه‌كالده‌كرێنه‌وه‌‬

‫س���ه‌عدی‌ پی���ره‌ ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب��� ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ روداوی‌ ‪31‬ی‌ ئاب به‌هیچ‬ ‫ش���تێك پینه‌و په‌ڕۆ ناكرێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬

‫"ئه‌م هه‌فته‌یه‌ پۆس���ته‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌ یه‌كالده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هێمن مامه‌ند‪ :‬سه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫پیره‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬

‫هه‌ولێریش‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "به‌ب���ێ‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیش���تیمانی‌ كوردس���تان له‌لێدوانێك���ی‌ به‌هیچ شتێك پینه‌و په‌ڕۆ ناكرێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ده‌نگ���ۆی‌ دانوس���تانه‌كان ‌ی هه‌ریس���ه‌كه‌ ده‌بێت���ه‌وه‌ خ���وری‌‌و به‌بێ‌‬ ‫تایبه‌ت ب���ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یان���د "روداوی‌‬ ‫‪31‬ی‌ ئاب ب���ه‌وه‌ پینه‌ ناكرێت‪ ،‬كه‌ بڵێن پارتی‌‌و گۆڕان سه‌باره‌ت به‌دابه‌شكردنی‌ یه‌كێتی‌ هیچیان پێناكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پۆس���تی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ مێژویی‌ بو تێپه‌ڕی‌‪31 ،‬ی‌ ئاب پۆس���ته‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگای‌‬

‫کێن ئەوانەی دەبن بەداعش؟‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫‪12‬‬

‫وانەیەک لەدوای شەڕی داعش‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪13‬‬

‫پارێ���زگای‌ س���لێمانییش‪ ،‬پی���ره‌ وت ‌ی‬ ‫"ئ���ه‌م پێنجش���ه‌ممه‌یه‌ دوا دواخس���تنی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان ده‌بێت‌و ئێمه‌ له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫پێكدێین‌و پۆسته‌كان یه‌كالده‌كرێنه‌وه‌"‪.‬‬

‫ ‬

‫‪13‬‬ ‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫ئێران رێكخه‌ر ‌ی ئازادكردن ‌ی ئامرلی‌‌و سلێمانبه‌گ بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئێران رۆڵی‌ سه‌ره‌كی‌ بینیوه‌‬ ‫له‌وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ ناحیه‌كانی‌ ئامرلی‌‌و‬ ‫سلێمانبه‌گ له‌ژێر ده‌ستی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش‪ ،‬ته‌نانه‌ت سه‌رپه‌رشتی‌ رێكخستنی‌‬ ‫ئه‌و به‌ره‌یه‌ش ده‌كات كه‌ له‌الیه‌ن هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و میلیشیا شیعه‌كانه‌وه‌ دژ‬ ‫به‌داعش له‌ناوچه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫دوزخورماتوو خانه‌قین به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ مانگێك ده‌بێت به‌هۆی فراوانبونی‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كانی داعشه‌وه‌ له‌سه‌ر ناحیه‌ی‬ ‫ئامرلی شیعه‌نشین‌و ناحیه‌كانی جه‌له‌والو‬ ‫س���ه‌عدیه‌و نزیكبونه‌وه‌ی���ان له‌ق���ه‌زای‌‬

‫خانه‌قی���ن‪ ،‬كه‌ ده‌كه‌وێته‌ س���نوری‌ واڵتی‬ ‫ئێران‪ ،‬هێزێكی فراوانی‌ به‌دری‌ ش���یعه‌كان‬ ‫هاتونه‌ته‌ كفری‌و س���وپای پاسدارانیش بۆ‬ ‫جه‌له‌وال‪ ،‬بۆیه‌ له‌ئێستادا جگه‌ له‌قه‌اڵكه‌ی‌‬ ‫كفری‪ ،‬چوار ره‌بیه‌ی پۆلیس���ی ئاماده‌یان‬ ‫راده‌ستده‌كرێت‌و تێیدا جێگیربون‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ربازیی‌ ئ���اگادار‬ ‫له‌دوزخورماتو بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كرایكرد كه‌‬ ‫له‌نزیك ناحیه‌ی سلێمانبه‌گی سه‌ر به‌قه‌زای‌‬ ‫دوزخورماتو‪" ،‬چوار ره‌بیه‌ی فه‌وجی پێنجی‬ ‫لیوای‌ ‪3‬ی پۆلیس���ی ئاماده‌ی سلێمانی‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری‪ ،‬راده‌س���تی هێزه‌ شیعه‌كانی‌‬ ‫ب���ه‌در كراون‌و ئێس���تا تێیدا نیش���ته‌جێن‬ ‫كه‌ هه‌ر ره‌بیه‌ی���ه‌ك زیاتر له‌‪ 50‬چه‌كداری‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬پۆلیسه‌كانیش گواستراونه‌ته‌وه‌ بۆ‬

‫جه‌له‌والو دوزخورماتو"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد ك ‌ه‬ ‫ئه‌و ره‌بییانه‌ "پێش���تر ئااڵی‌ كوردستان‌و‬ ‫وێنه‌ی م���ام جه‌اللیان تێدا بوه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫هه‌مویان لێكردوه‌ته‌وه‌و الیانبردوه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێی زانیارییه‌كان���ی ئاوێنه‌ پێرێ‬ ‫‪ 8/31‬كه‌س���ایه‌تی ش���یعه‌و به‌رپرس���ی‬ ‫هێزه‌كان���ی ب���ه‌در له‌قه‌زای‌ كف���ری بوه‌و‬ ‫سه‌ردانی‌ به‌نداوی باوه‌شاسواری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌پێ���ی‌ هه‌ندێك س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫میدیای���ی‌ جیهانی‌‪ ،‬ئێران رۆڵ���ی‌ گرنگی‌‬ ‫بینیوه‌ له‌رێكخستنی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌و‬ ‫س���وپای‌ عێراق‌و میلیشیا ش���یعه‌كان بۆ‬ ‫هێرش���كردنه‌ س���ه‌ر ئامرلی‌‌و سلێمانبه‌گ‌و‬ ‫دروس���تكردنی‌ به‌ره‌یه‌ك���ی‌ هاوب���ه‌ش دژ‬

‫به‌داعش‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ئاژانس���ی‌ هه‌واڵ���ی‌ رۆیته‌رز‬ ‫له‌راپۆرتێك���دا ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���ردوه‌‬ ‫ك���ه‌ دوێن���ێ‌ راوێژكارێك���ی‌ س���ه‌ربازیی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر رێگای‌ نزیك ئامرلی‌ به‌دیكراوه‌و‬ ‫ئه‌فس���ه‌رانی‌ كوردیش باسیان له‌وه‌ كردوه‌‬ ‫ك���ه‌ ئێرانی���ه‌كان ئامۆژگاری���ی‌ چه‌كداره‌‬ ‫عێراقیه‌كان ده‌كه‌ن بۆ هێرش���كردنه‌ سه‌ر‬ ‫ئیسالمیه‌ توندڕه‌وه‌كان‪ .‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ئێس���تا شانبه‌ش���انی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌شه‌ڕدان دژی‌ داعش بریتین‬ ‫له‌چه‌كداره‌كان���ی‌ رێكخ���راوی‌ ب���ه‌در كه‌‬ ‫ژماره‌یان نزیك���ه‌ی‌ ‪ 3000‬چه‌كدار ده‌بێت‪،‬‬ ‫عه‌س���ائیبی‌ ئه‌هلی‌ ح���ه‌ق‪ ،‬كه‌تیبه‌كانی‌‬ ‫حزبواڵ‌و شوێنكه‌وتوانی‌ موقته‌دا سه‌در‪.‬‬

‫ژماره‌یه‌كی زۆر وه‌سڵی غه‌رامه‌ی هاتوچۆ دیارنامێنێت‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫ژماره‌یه‌ك وه‌سڵی غه‌رامه‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆی سلێمانی‬ ‫دیارنامێنێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوای لێپێچینه‌وه‌ی‬ ‫لیژنه‌ی چاودێریی دارایی دێت له‌كاره‌كانی‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫راگه‌یاندنی ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ "تا ئه‌و لیژنه‌یه‌‬ ‫راپۆرتی كۆتایی خۆی پێشكه‌ش نه‌كات‬ ‫نازانرێت كه‌موكوڕییه‌كانی فه‌رمانگه‌كه‌‬

‫چین"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ���اگادار‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی هاتوچۆی س���لێمانی‪،‬‬ ‫له‌دوای لێكۆڵینه‌وه‌ی لیژنه‌یه‌كی چاودێریی‬ ‫دارایی له‌كاره‌كانی ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ان ئاش���كرابوه‌ ك���ه‌ ژماره‌یه‌كی زۆر‬ ‫وه‌سڵ كه‌ هی غه‌رامه‌ی ئاسایی هاواڵتیان‬ ‫ب���ون‪ ،‬له‌كاتی بردنیان بۆ به‌ش���ی ئایتی‬ ‫ب���ۆ تۆماركردن‌و ژم���اره‌ پێدانیان‌و دواتر‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان ب���ۆ به‌ش���ی ژمێریاری���ی‪،‬‬ ‫دیارنامێنن‪.‬‬

‫ئه‌می���ن س���اڵح لێپرس���راوی راگه‌یاندنی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی هاتوچ���ۆی س���لێمانی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا لیژنه‌ك���ه‌ی چاودێریی دارایی‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌یان���ن‌و س���ه‌رقاڵی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانیان���ن‪" ،‬ب���ه‌اڵم تا ڕاپۆرتی‬ ‫كۆتایی خۆیان پێشكه‌ش نه‌كه‌ن‪ ،‬نازانین‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی فه‌رمانگه‌كه‌مان چییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و لێپرس���راوه‌ی راگه‌یاندن���ی هاتوچۆ‪،‬‬ ‫ئاشكراش���یكرد كه‌ لیژنه‌ك���ه‌ی چاودێریی‬ ‫دارای���ی هه‌ندێ���ك ڕێنمایی پێ���داون بۆ‬

‫داخڵكردنی وه‌سڵه‌كانی سااڵنی ڕابردو‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ش هه‌ندێ���ك ده‌نگۆ هه‌ن باس‬ ‫له‌ڕێككه‌وتنی نایاسایی هه‌ندێك لێپرسراوی‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ ده‌كه‌ن له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫فه‌رمانگه‌كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ی غه‌رامه‌ی‬ ‫زۆریان له‌سه‌ره‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی غه‌رامه‌ی خێرایی‬ ‫لێخوڕی���ن‪ .‬ڕێككه‌وتنه‌ك���ه‌ش به‌جۆرێكه‌‬ ‫ئه‌و ئه‌فس���ه‌رانه‌ی هاتوچۆ بڕێكی كه‌متر‬ ‫له‌و پ���اره‌ی غه‌رامه‌یه‌ له‌س���ه‌رپێچیكاران‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬له‌به‌رامب���ه‌ر س���ڕینه‌وه‌ی‬ ‫ناوه‌كانیان له‌لیس���تی س���ه‌رپێچیكاراندا‪،‬‬

‫"به‌نزینی هه‌رێم خه‌ڵك توشی شێرپه‌نج ‌ه ده‌كات"‬ ‫جۆر پااڵوگه‌ ه���ه‌ن‪ ،‬پااڵوگه‌ هه‌یه‌ هی‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫‪1800‬ه‌كان���ه‌و ئه‌مانه‌ی‌ كوردس���تان كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 150‬پااڵوگه‌یه‌و پێیانده‌وترێت‬ ‫پسپۆرێكی‌ بواری‌ نه‌وت ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫نایاس���ایی له‌و پااڵوگ���ه‌ كۆنانه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌و مادانه‌ی‌ تێكه‌ڵ‌‬ ‫به‌نزینه‌ی‌ كه‌ له‌كوردستان ده‌پاڵێورێت‬ ‫به‌به‌نزین ده‌كرێن له‌كوردستان ده‌بنه‌‬ ‫ئۆكتانه‌مب���ه‌ری زۆر كه‌مه‌‪ ،‬كه‌ كه‌میش‬ ‫هۆی‌ توشبون به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ خوێن‌و‬ ‫بو به‌ئاس���انی ناس���وتێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جگه‌رو بۆری‌و سییه‌كان‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ئۆكتانه‌مب���ه‌ری‌ زیادبكرێت‌و بس���وتێت‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌‬ ‫ده‌بێت ماده‌ی‌ تیترالێتی (قوڕقوش���م)‬ ‫ئێران به‌فه‌رمی‌ زیانبه‌خشیی‌ به‌نزینی‌‬ ‫ی‌ ب���ۆ زیادبكرێ���ت‪ ،‬ئه‌و قوڕقوش���مه‌‬ ‫پشتڕاستده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌شێك‬ ‫ئۆكتانه‌مبه‌ره‌كه‌ی‌ زیاد ده‌كات بۆ ‪93‬و‬ ‫له‌هاواڵتیانی‌ كوردستان به‌نزینی‌ ئه‌و‬ ‫به‌ئاس���انی ده‌س���وتێت‌و ماده‌ی‌ ‪PPO‬‬ ‫واڵته‌ به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خ���ۆی ده‌رده‌كات‌و به‌ژینگه‌دا‬ ‫پس���پۆری بواری‌ ن���ه‌وت‌و كان���زاكان باڵوده‌بێت���ه‌وه‌و كه‌ مرۆڤ هه‌ڵیده‌مژێت‬ ‫غالیب محه‌م���ه‌د له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ توشی ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌گشتی‬ ‫مه‌ترسییه‌كانی‌ ده‌رهاویشته‌ی‌ به‌نزینی‌ ئه‌و مادانه‌ پێیانده‌وترێت (هێڵی مێته‌ڵ)‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌خاته‌رو كه‌ چه‌ند ماده‌ قورس���ه‌كان‪ ،‬كه‌ چونه‌ له‌ش���ه‌وه‌‬

‫ده‌رناچ���ن‌و كۆده‌بنه‌وه‌و ش���ێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئاماره‌كانی‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هیوا‌‬ ‫ساڵ‌ به‌ساڵ‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌ شێرپه‌نجه‌‬ ‫له‌كوردستان له‌زیادبوندان‪.‬‬ ‫پزیشكی خوێن له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوای‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ش���ێرپه‌نجه‌ دان���ا عومه‌ر‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو‬ ‫ك���ه‌ مانگانه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 150-100‬كه‌س���ی‬ ‫تازه‌توش���بو به‌شێرپه‌نجه‌ س���ه‌ردانی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان ده‌كات‪ ،‬ل���ه‌و ‪-100‬‬ ‫‪ 150‬كه‌س���ه‌ ‪ %40-30‬خه‌ڵكی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستانن‪ ،‬واتا سااڵنه‌ ده‌كاته‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 1500‬كه‌س‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌ ب���ۆ نمونه‌‬ ‫‪ 100‬هه‌زار كه‌س له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‬ ‫به‌راوردك���راوه‌ به‌پارێ���زگای‌ ئه‌نب���ار‬

‫له‌خواروی عێراق كه‌ چه‌ند كه‌س توشی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ خوێن ده‌بێت له‌مندااڵندا‪،‬‬ ‫ده‌رك���ه‌وت له‌س���لێمانی نیوهێن���ده‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌نبار توش ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا بڕی���ارده‌ری لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫پیشه‌س���ازیی‌‌و وزه‌و س���ه‌رچاو‌ه‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫سروشتییه‌كانی په‌رله‌مان ‌‬ ‫رۆزا مه‌حم���ود تایب���ه‌ت به‌ئاوێن ‌ه وتی‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���ودا ك ‌ه له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫"ئێم ‌ه له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫تاقیگ���ه‌ی گه‌ڕۆكی س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫سامان ‌ه سروشتییه‌كانه‌و‌ه له‌پارێزگاكان‬ ‫پش���كنینمان ب���ۆ به‌نزین���ی چه‌ن���د‬ ‫ی ‪93‬‬ ‫به‌نزینخانه‌یه‌ك ك���رد ئۆكتانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ‪H6C6‬‬ ‫بو‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و به‌نزین ‌ه ماد‌ه ‌‬ ‫ی ‪ %1‬زیاتر بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نابێت رێژه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی زیاتر بو‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتو‌ه رێژه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ترس���یدار ‌‬ ‫ی چه‌ندین ماد‌ه ‌‬ ‫له‌بون ‌‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫هێزی به‌در هادی ئه‌لعامری سه‌رپه‌رشتی‬ ‫ده‌كات‌و ئێس���تا به‌ش���ێكیان له‌نێ���و‬ ‫دوزخورماتودان‌و باره‌گای‌ سه‌ره‌كیشیان‬ ‫له‌نێو قه‌اڵك���ه‌ی‌ كفریدایه‌ كه‌ ئه‌و قه‌اڵیه‌‬ ‫پێ���ش ‪ 2003‬هێزێكی گه‌وره‌ی‌ س���وپای‬ ‫عێراق���ی تێدا ب���وه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ ‪2003‬وه‌‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌‌و فه‌وجێكی پاسه‌وانیی‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ پێشوی‌ عێراق‪ ،‬جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی تێدا نیشته‌جێكرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندیكرد به‌به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫پۆلیسی ئاماده‌ی‌ سلێمانی لیوا كاكه‌مه‌ند‬ ‫هاوكار حسێن‬ ‫كاكه‌ڕه‌ش‌و به‌رپرسی میحوه‌ری‌ پۆلیسی‬ ‫ئام���اده‌ له‌دوزخورمات���و عه‌قی���د ته‌ها‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو باڵوبونه‌وه‌ی‌ وێنه‌و‬ ‫تیماری‌‪ ،‬به‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌كان به‌رده‌ست‬ ‫چیرۆك���ی‌ منداڵێك���ی‌ كه‌مئه‌ندامی‌‬ ‫نه‌بون‪.‬‬ ‫ته‌مه‌ن چوار س���اڵه‌ به‌ن���اوی‌ عه‌زیز‬ ‫جه‌الل‪ ،‬میدیاكانی‌ جیهانی‌ توش���ی‌‬ ‫ه���ه‌ژان كرد‪ ،‬كاتێك دای���ك‌و باوكی‌‬ ‫عه‌زیز له‌ژێ���ر فش���ارداو به‌ناچاریی‌‬ ‫بڕیاریانداب���و به‌ته‌نیا له‌س���ه‌ر چیای‌‬ ‫ش���ه‌نگال جێیبهێڵ���ن‌و چه‌ند رۆژێك‬ ‫له‌به‌ر تینی‌ به‌تاوی‌ خۆردا مابۆوه‌ تا‬ ‫هێزێكی‌ سه‌ربازیی‌ كورد دۆزییانه‌وه‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كرێت كه‌ ئه‌و گه‌یاندیانه‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ سوریا‪،‬‬ ‫ئوتومبێالن���ه‌ ده‌ك���ڕن له‌ملیۆنێك به‌ره‌و به‌اڵم كاته‌ك���ه‌ زۆر دره‌نگبو‪ .‬عه‌زیز‬ ‫ژور غه‌رامه‌یان له‌س���ه‌ره‌و له‌كاتی كڕینیدا دوای‌ چه‌ند رۆژێ���ك مانه‌وه‌‪ ،‬به‌یانی‌‬ ‫پاره‌ی غه‌رامه‌كه‌ی لێده‌بڕن‌و دواتر خۆیان پێنجشه‌ممه‌ی‌ رابردو گیانی‌ سپاردو‬ ‫غه‌رامه‌كان ده‌كوژێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫فریانه‌ك���ه‌وت جارێك���ی‌ دیكه‌ باوكی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌نگۆیان‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ���‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌می���ن س���اڵح‬ ‫ببینێته‌وه‌ كه‌ دوای‌ چه‌ند كاتژمێرێك‬ ‫‌سێك‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌نێت‬ ‫ڕه‌تده‌كاته‌وه‌‌و ڕایده‌گه‌یه‬ ‫گه‌یش���تبوه‌‬ ‫له‌گیانله‌ده‌س���تدانی‌‬ ‫‌كارێكی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌رێك‬ ‫ه‬ ‫‌فس���‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ی الیه‌ كه‌ ئه‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كه‌ به‌ئومێدی‌ شادبونه‌وه‌‬ ‫بكات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌شمان‬ ‫ه‬ ‫پێشك‬ ‫وه‌هاوه‌ تێوه‌گالو‬ ‫لێكۆڵینه‌ه‌وباه‌ی له‌گ���ه‌ڵ ده‌كه‌ین‌و به‌عه‌زیزی‌ بێچاره‌‪ .‬‬ ‫خۆم���ان‬ ‫ئ���ه‌م چیرۆكه‌ رێ���ك ده‌ رۆژ دوای‌‬ ‫ده‌یده‌ینه‌ دادگا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ هات كه‌ هه‌فته‌نام���ه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫له‌ژماره‌ (‪)441‬ی‌ خۆیدا‪ ،‬له‌مانشێتی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیدا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كردبو كه‌‬ ‫شوێنی‌ ‪ 100‬ئێزدی‌ دابڕاو له‌سه‌ر چیای‌‬ ‫شه‌نگال ئاش���كرا ده‌كات‪ .‬ئه‌م رسته‌‬ ‫خه‌به‌رییه‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ فشار دروست‬ ‫بكات له‌س���ه‌ر الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌‬ ‫حكومی���ه‌كان ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌هانای‌‬ ‫ئه‌و ئاوارانه‌وه‌ بچ���ن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ت���ر‪ ،‬هه‌م بۆ س���ه‌ر م���رۆڤ‌و هه‌م بۆ له‌چه‌ندی���ن الوه‌ ئاوێن���ه‌ی‌ روبه‌روی‌‬ ‫خراپبونی به‌نزینه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ره‌خن���ه‌ی‌ هه‌ندێ���ك رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌فت���‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك���‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای��� ‌ه‬ ‫رۆش���نبیری‌ ناوخۆ ك���رده‌وه‌‪ ،‬گوایه‌‬ ‫ئێ���ران‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌وت���‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫راب���ردو‪ ،‬وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫"ئاوێنه‌ شوێنی‌ ئێزدیه‌كان بۆ داعش‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نزین���‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌خش���ی‬ ‫ی زیانبه‬ ‫به‌فه‌رم��� ‌‬ ‫ئاشكرا ده‌كات"‪.‬‬ ‫‌ش���ێك‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كات‬ ‫ه‬ ‫پشتڕاس���تد‬ ‫راش���كاوانه‌ ده‌مه‌وێت بڵێم‪ ،‬ئاوێنه‌‬ ‫ی كوردس���تان به‌نزین ‌‬ ‫له‌هاواڵتیان ‌‬ ‫ی ئه‌و له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئ���ه‌و مانش���ێته‌دا‬ ‫ناوبراو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌زار‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌هێنن‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌كارد‬ ‫واڵت��� ‌ه به‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م دو رێگه‌چ���اره‌دا ب���و‪:‬‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كارهاتو‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نزین‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫رایگه‌یاند‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ په‌یامێك���ی‌ مرۆڤان���ه‌ بۆ‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫نیی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫جیهان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫س���تاندار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌پێ‬ ‫واڵت ‌ه به‬ ‫رزگاركردن���ی‌ ژیانی‌ س���ه‌دان كه‌س‪،‬‬ ‫"پێش���تر‬ ‫‌ڵێن‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ئێرانیش‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫میدیاكان���‬ ‫یاخود ئه‌گه‌ری‌ مه‌ترسی‌ دروستكردن‬ ‫كاربه‌ده‌س���تان ده‌یانویست مه‌سه‌له‌ك ‌ه بۆ سه‌ر ئه‌و ئاوارانه‌ له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌‪.‬‬ ‫بارگاوی ‌‬ ‫ی بكه‌ن به‌سیاسه‌ت‌و هه‌وڵیانده‌دا ئاوێنه‌ ئۆپش���نی‌ یه‌كه‌می‌ هه‌ڵبژارد‪،‬‬ ‫‌درۆ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌نزین‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌خشیی‬ ‫ه‬ ‫زیانب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫مه‌س���ه‌ل‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی‌ عه‌زیزیش سه‌لماندی كه‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫زیانێك‬ ‫چ‬ ‫‌وت‬ ‫ه‬ ‫‌رك‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫بخه‌نه‌وه‬ ‫ئه‌مه‌ بڕیاره‌ راسته‌كه‌ بو‪.‬‬ ‫هاواڵتیان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ندروست‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫واڵ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫به‌ژینگ ‌ه‬ ‫ن���ه‌ ده‌مه‌وێ���ت بچمه‌ س���ه‌نگه‌ری‌‬ ‫‌"‪.‬‬ ‫ه‬ ‫گه‌یاندو‬ ‫به‌رگریی‌ له‌ئاوێنه‌‌و نه‌ دڵخۆش���م به‌و‬ ‫مه‌رگ���ه‌ تراژیدیه‌ی‌ عه‌زی���ز‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ریکالم ده‌مه‌وێ���ت ئ���ه‌وه‌ به‌بیربهێنم���ه‌وه‌‬ ‫كه‌ زۆرج���ار ئه‌وان���ه‌ی‌ خۆیان وه‌ك‬ ‫ده‌مڕاس���ت‌و ب���ه‌ره‌ی‌ ره‌خنه‌گ���ر‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م���ده‌ده‌ن‪ ،‬هێنده‌ی‌ دوكه‌ڵه‌كه‌‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ ئاگره‌كه‌ نابینن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان پێیانوابو داع���ش چاوه‌ڕوانه‌‬ ‫ئاخ���ۆ ك���ه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ زانیاریی���ان‬ ‫پێده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچنه‌ س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫خوش���ك‌و برا ئێزدیان���ه‌ی‌ له‌چیای‌‬ ‫ش���ه‌نگال به‌جێمابون‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫داعش كێش���ه‌ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ له‌عێراقدا‬ ‫ته‌نها راوه‌دونان���ی‌ ئێزدیه‌كان بێت‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌بو فش���اریان له‌س���ه‌ر‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم دروس���تبكردایه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌رێگ���ه‌ی‌ تیمێكی‌ تایبه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌هانای‌ لێقه‌وماوانه‌وه‌ بچن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دو رۆژ پێشتر‪ ،‬ده‌ستوبردێكی‌‬ ‫شێلگیرانه‌ بكرایه‌‪ ،‬نه‌ عه‌زیز ئه‌وه‌نده‌‬ ‫له‌ب���ه‌ر خۆر هه‌ڵده‌قرچ���او نه‌ ده‌یان‬ ‫ك���ه‌س له‌وانه‌ی‌ ئاوێنه‌ ش���وێنه‌كه‌ی‌‬ ‫ئاش���كراكردن گیانی���ان له‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌دا‪ ،‬ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ زانیاریی���ه‌كان‬ ‫ئه‌وانه‌ش���ی‌ رزگارب���ون له‌ئێس���تادا‬ ‫پ���ه‌رژو باڵوبونه‌ت���ه‌وه‌ به‌چیاكه‌داو‬ ‫چاره‌نوسیان نادیاره‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌وان���ه‌ی‌ ره‌خنه‌ی���ان‬ ‫له‌مانش���ێته‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ گرت‪ ،‬ئێستا‬ ‫ده‌بێت وه‌اڵم���ی‌ عه‌زیزو عه‌زیزه‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ ئێزدی���ه‌كان بده‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫داعش مه‌ترسیدارتر بو له‌سه‌ر ژیانیان‬ ‫ی���ان بێده‌نگی���ی‌‌و كه‌مته‌رخه‌می���ی‌‬ ‫ئه‌وان كه‌ نه‌یانتوانی‌ فش���ار له‌سه‌ر‬ ‫حكومه‌ت بكه‌ن بۆ به‌هاناوه‌چونیان؟‬ ‫وه‌ك زۆرین���ه‌ی‌ ئامرازه‌كان���ی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫ره‌خنه‌ش وه‌ك ده‌رزیی‌ درومان وایه‌‪،‬‬ ‫ده‌ش���ێت خاوه‌نه‌كه‌ی‌ تارای‌ بوكێنی‌‬ ‫پێبدورێ���ت‌و ده‌ش���توانێت كفنی‌ پێ‬ ‫دروس���تبكات‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ره‌خنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و براده‌رانه‌ كفن ب���ون بۆ ده‌یانی‌‬ ‫وه‌ك عه‌زیز‪ .‬‬

‫ئاوێنه‌‌و‬ ‫مه‌رگی‌ عه‌زیز‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫خانه‌نشینی پل ‌ه بااڵكان دۆسیه‌ ‌ی ده‌یان گه‌نده‌ڵی هه‌ڵده‌داته‌وه‌‬

‫‪3‬‬

‫مام رۆسته‌م‪ :‬هه‌مو ژنی شاخ ‪ 300‬كه‌س نه‌ده‌بون‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌ لیستێك ناوی‌ خانه‌نشین‬ ‫به‌پله‌ی سه‌ربازیی ژنی پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫شاخ‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تی‌و ره‌خنه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫به‌دوای خۆیدا هێناو پێشمه‌رگه‌یه‌كی‬ ‫دێرین ده‌ڵێت‪ ،‬هه‌مو ژنی شاخ ‪300‬‬ ‫كه‌س نه‌ده‌بون‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫پێیوایه‌ ئێستا كاتی‌ ئه‌وه‌ نییه‌ كار‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ بكرێت‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا لیست‌و خش���ته‌ی‌ ناوی‬ ‫خانه‌نش���ینكراوانی‌ ژنان���ی ش���اخ‌و‬ ‫راگه‌یان���دكارو رۆش���نبیرو نوس���ه‌رو‬ ‫رۆژنامه‌نوسان له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌و بوه‌ته‌ باسێكی گه‌رمی‬ ‫نێوان الیه‌نگرانی حزبه‌كان‪ ،‬به‌وته‌ی‌ مام‬ ‫رۆسته‌م‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین‪" ،‬هه‌مو‬ ‫ژنی شاخ ‪ 300‬كه‌س نه‌ده‌بون‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئێستا هه‌زاران ژن خانه‌نشینكراون"‪.‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین‌و ناس���راو مام‬ ‫رۆس���ته‌م كه‌ به‌وه‌ ناس���راوه‌ هه‌میشه‌‬ ‫راش���كاوانه‌ بی���رو بۆچونه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌رده‌بڕێت‌و زۆرج���ار وته‌كانی ده‌بنه‌‬ ‫مانش���ێتی راگه‌یاندن���ه‌كان‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت���ی‪" ،‬كارێكی ناش���یرینه‌ به‌هه‌زاران‬ ‫ك���ه‌س خانه‌نش���ینكراون‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫ژنی شاخ‌و له‌ش���ه‌ڕدا بون‌و به‌ر تۆپ‌و‬ ‫فڕۆكه‌ كه‌وتون‪ ،‬ئاساییه‌ بۆیانبكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم جۆره‌ه���ا خه‌ڵك له‌دوای‌ ‪2000‬وه‌‬ ‫خانه‌نشینكراون"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا بڕی���ارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی‌و كاروب���اری‌ ئابوری‌ په‌رله‌مانی‬

‫مه‌شق‌و راهێنانی ئه‌و هێزی پێشمه‌رگه‌ی ژنانه‌ی دوای راپه‌ڕین دامه‌زراوه‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬هێڤا حاجی میرخان بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬له‌راب���وردودا به‌هۆی‬ ‫دۆخی سیاسی‌و فشاری‌ به‌غداوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌رێ���م هه‌ندێك هه‌ڵه‌ كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌م‬ ‫دۆخه‌ی‌ ئێستادا كه‌ له‌شه‌ڕداین‌و كێشه‌ی‌‬ ‫بودجه‌ هه‌یه‌‪ ،‬پێویست نییه‌ كار له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌م بابه‌ته‌ بكرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌دام گه‌نده‌ڵ���ی نه‌مێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ناكۆكی‌ لیژنه‌که‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ل ‌ی زیادكردن ‌ی نرخی‌ به‌نزین ‌ی‬ ‫بۆ حكومه‌ت ره‌خساند‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان یه‌كده‌نگ نه‌بون‬ ‫له‌سه‌ر دانانی‌ نرخێكی‌ دیاریكراو‬ ‫بۆ به‌نزین‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌ فشار‬ ‫له‌سه‌ر حكومه‌ت دروست بكه‌ن بۆ‬ ‫هه‌رزانكردنی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫نرخی‌ لیترێك به‌نزین به‌ ‪ 900‬دینار‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ دیاریكرا‪.‬‬ ‫جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫دڵشاد ش����ه‌عبان له‌باره‌ی‌ گرانبونی‌‬ ‫نرخی‌ به‌نزی����ن به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"به‌وت����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت‌و‬ ‫جێگره‌ك����ه‌ی‌‌و وه‌زی����ری‌ دارای����ی‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت قه‌یرانێكی‌ گه‌وره‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش قه‌ناعه‌تم����ان به‌وه‌ هات كه‌‬ ‫كوردس����تان له‌حاڵێك����ی‌ مادیی‌ زۆر‬ ‫خراپدایه‌"‪.‬‬ ‫دڵش����اد ش����ه‌عبان ك����ه‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌فراكس����یۆنی‌ زه‌رده‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ئه‌وان وه‌كو لیژنه‌ی‌ س����امانه‌‬ ‫سروش����تیه‌كان چوار پێش����نیاریان‬ ‫هه‌بوه‌ بۆ دیاریكردنی‌ نرخی‌ به‌نزین‬ ‫"یه‌كیان به‌‪ 500‬ئه‌ویتر به‌‪ 600‬ئه‌ویتر‬ ‫‪ 700‬ئه‌وه‌یتری����ش ب����ه‌ ‪ ،750‬به‌اڵم‬ ‫به‌رل����ه‌وه‌ی‌ بچینه‌ ن����او كۆبونه‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌كه‌ رایگه‌یاند ده‌بێت‬ ‫ئێمه‌ ته‌نیا دو پێش����نیار پێشكه‌ش‬ ‫به‌حكوم����ه‌ت بكه‌ی����ن‪ ،‬یه‌كیان ‪500‬‬ ‫ئه‌ویتر ‪ ،600‬به‌اڵم من وتم وا باش����ه‌‬ ‫بكرێت به‌ ‪ 700‬دینار‪ ،‬دواتر خستمانه‌‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌‌و ئه‌و پێشنیاره‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫زیاتر ده‌نگ����ی‌ هێناو كاتێكیش وه‌ك‬ ‫پێشنیار دامانه‌ حكومه‌ت هه‌ردوكیان‬ ‫ره‌تكرانه‌وه‌‌و قابیل����ی‌ جێبه‌جێكردن‬ ‫نه‌بون"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا ئه‌ندام����ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان فایه‌ق مسته‌فا‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ راگه‌یاند ك����ه‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ س����امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نه‌بو نرخی‌‬ ‫به‌نزین هه‌رزانبكرێت‪ ،‬ئێمه‌ش كه‌متر‬

‫توانیمان فش����ار له‌س����ه‌ر حكومه‌ت‬ ‫دروست بكه‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ جێگ����ری‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خس����ته‌ڕو كه‌ ئه‌و پێش����نیاریكردوه‌‬ ‫نرخی‌ لیترێك به‌نزین بكرێت به‌‪700‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ گۆڕان جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و به‌وه‌‬ ‫رازی‌ نه‌بوه‌‌و وتویه‌تی‌ ده‌بێت له‌‪800‬‬ ‫دیناره‌وه‌ بكرێته‌ ‪ 900‬دینار‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫حكوم����ه‌ت گوێی‌ له‌پێش����نیاره‌كه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ نه‌گرت‪.‬‬ ‫جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ سامانه‌‬ ‫سروش����تیه‌كان ره‌تیده‌كات����ه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫هۆكاربوبێت ب����ۆ زیادبونی‌ به‌نزین‌و‬ ‫وت����ی‌‪" ،‬ئه‌گ����ه‌ر به‌پێی‌ ح����ه‌زی‌ من‬ ‫بێ����ت‪ ،‬وا باش����ه‌ به‌ب����ه‌الش به‌نزین‬ ‫بدرێت به‌هاواڵتیان‪ ،‬به‌اڵم بارودۆخی‌‬ ‫كوردستان واده‌خوازێت به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر به‌پێی‌‬ ‫حه‌زی‌ من‬ ‫بێت‪ ،‬وا باشه‌‬ ‫به‌به‌الش‬ ‫به‌نزین بدرێت‬ ‫به‌هاواڵتیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم بارودۆخی‌‬ ‫كوردستان‬ ‫واده‌خوازێت به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بێت‬

‫ده‌بێت شه‌قام هێورببێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مێشكی خه‌ڵك تێكنه‌درێت"‪.‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ س���ه‌رۆكی ده‌سته‌ی‌‬ ‫ده‌ستپاكیی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان حاكم‬ ‫ئه‌حم���ه‌د پێیوایه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی كار له‌س���ه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫بكرێ���ت‌و وتی "ئێم���ه‌ له‌گفتوگۆداین‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ لیژنه‌ی‌ ده‌ستپاكیی په‌رله‌مان‌و‬

‫حكومه‌ت‌و فه‌رمانگه‌كاندا كۆده‌بینه‌و‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ چۆن پێك���ه‌وه‌ هه‌وڵبده‌ین‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بنه‌ڕه‌تیی‌ ئه‌و كێش���ه‌یه‌‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ پێویس���تی‬ ‫به‌هه‌مواری‌ یاس���ا ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬ ‫جۆره‌ ك���ه‌ش‌و هه‌وایه‌ی ئێس���تادا كه‌‬ ‫له‌ش���ه‌ڕداین كاری‌ له‌س���ه‌ر ناكرێ���ت‌و‬ ‫پێویستی به‌هێمنیی هه‌یه‌"‪.‬‬

‫الی خۆی���ه‌وه‌ ئه‌ندام���ی لیژن���ه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تپاكیی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫ئومێ���د حه‌م���ه‌ عه‌ل���ی ئ���ه‌و وتان���ه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن له‌م‬ ‫دۆخه‌دا كار له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ت ‌ه نه‌كرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ "گه‌ره‌نتی نییه‌ ش���ه‌ڕی تیرۆر‬ ‫به‌ئاسانی كۆتایی بێت"‪.‬‬ ‫ئومێ����د سه‌رس����وڕمانی خ����ۆی له‌و‬

‫دۆسێیه‌ ده‌ربڕی‌و به‌تراژیدیی‌و كۆمیدیی‬ ‫ناویبردو وتی "پێم س����ه‌یره‌ كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن رۆژێك س����ه‌رباز نه‌بون‌و به‌پله‌ی‬ ‫عه‌میدو عه‌قید خانه‌نشینكراون‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ بێژه‌ره‌و به‌ته‌س����كیه‌ی‬ ‫حزبیی خانه‌نشینكراوه‌ كه‌ ده‌چێت بۆ‬ ‫ی كه‌سی به‌ر ده‌رگاكه‌ به‌جلی‬ ‫كه‌ناڵه‌كه‌ ‌‬ ‫سه‌ربازییه‌وه‌ ته‌حیه‌ی بۆ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی لیژنه‌ی‌ ده‌س����تپاكیی‬ ‫په‌رله‌مان ئام����اژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫بونی هه‌ڕه‌ش����ه‌ی تیرۆر به‌مانای ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ بابه‌تی بنچینه‌یی نادادپه‌روه‌ریی‌‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵیی كه‌ له‌نێو فه‌زای‌ سیاس����ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی����دا بون����ی هه‌یه‌ س����ه‌رنج‬ ‫نه‌ده‌ی����ن‌و كاری‌ له‌س����ه‌ر نه‌كه‌ی����ن‌و‬ ‫بیس����پێرین به‌ئایینده‌یه‌كی نادیار تا‬ ‫ئه‌و كات����ه‌ی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌كان كۆتاییان‬ ‫پێدێت‪.‬‬ ‫به‌ڕای سه‌رۆكی ده‌سته‌ی‌ ده‌ستپاكیی‌‬ ‫هه‌رێم "چاكس����ازیی به‌مش����ێوه‌یه‌ی‌‬ ‫ئێستا ناكرێت كه‌ دۆست‌و الیه‌نگرانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌و پارت����ی له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتری‌‬ ‫ده‌یك����ه‌ن‌و ل����ه‌والوه‌ خۆی����ان له‌نێو‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و په‌رله‌ماندان‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌و په‌رله‌مان ده‌توانێت‬ ‫كاری‌ له‌سه‌ر بكات"‪.‬‬ ‫حاك����م ئه‌حم����ه‌د بێئاگای����ی خۆی‬ ‫له‌ژم����اره‌ی‌ ئ����ه‌و خانه‌نش����ینكراوانه‌‬ ‫ده‌رب����ڕی‌و وتی "ئ����ه‌وه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران‌و وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌و دارایی‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی خانه‌نش����ینه‌كانه‌وه‌‬ ‫كراوه‌و به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ داوای‌ زانیاری‬ ‫له‌و الیه‌نانه‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫به‌ب ‌ێ ئاگادار ‌ی په‌رله‌مان‪ ،‬نێچیرڤان راوێژكارێك‬ ‫بۆ دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ سه‌ر به‌په‌رله‌مان داده‌مه‌زرێنێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌نوسراوێك كه‌ كۆپییه‌كی‌ ده‌ست‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم كه‌سێك‬ ‫به‌ناوی‌ "كرمانج یونس عوسمان"‬ ‫به‌پله‌ی‌ راوێژكار له‌سه‌ر میالكی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌‪2014/8/24‬دا داده‌مه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫سه‌رسوڕمانی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌م‬ ‫بڕیاره‌ ده‌رده‌بڕێت‌و ده‌پرسێت‬ ‫"له‌كاتێكدا كه‌ دامه‌زراندن راگیراوه‌‬ ‫چۆن سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت كارمه‌ند‬ ‫داده‌مه‌زرێنێت"‪ ،‬سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ مافی‌ مرۆڤیش ده‌ڵێت‬ ‫"من بڕیارم بۆ هاتوه‌و جێبه‌جێم‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫زیا بترۆس س����ه‌رۆكی‌ ده‌س����ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ مافی‌ مرۆڤ له‌مباره‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د ك����ه‌ ئه‌وان‬ ‫وه‌ك ده‌س����ته‌ی‌ س����ه‌ربه‌خۆی‌ مافی‌‬ ‫م����رۆڤ به‌پێ����ی‌ ئه‌و یاس����ایه‌ی‌ كه‌‬ ‫بۆیانهاتوه‌‪ ،‬پێویسته‌ دو راوێژكاریان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ ماوه‌ی‌ ساڵێك‌و چه‌ند‬ ‫مانگێكه‌ راوێژكاریان نییه‌‌و له‌پاره‌وه‌‬ ‫داوایانك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "به‌پێی‌‬ ‫ئ����ه‌و هه‌یكه‌لی‌ ئیداریی����ه‌ی‌ هه‌مانه‌‬ ‫پێویس����تمانه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دامه‌زراندنی‌‬ ‫پله‌ی‌ ئیداریی‌ له‌ده‌س����ه‌اڵتی‌ ئێمه‌دا‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیراندای����ه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ ته‌نه����ا بڕیار‬ ‫وه‌رده‌گرین‌و جێبه‌جێی‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬جا‬ ‫منیش نوسراوم بۆ هاتوه‌ به‌فه‌رمانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪ ،‬كه‌ فاڵنه‌ كه‌س‬ ‫دابمه‌زرێنن له‌ده‌سته‌ی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫مافی‌ مرۆڤ وه‌كو راوێژكار‌و منیش‬ ‫جێبه‌جێم كردوه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ش ك����ه‌‬ ‫دامه‌زراندنه‌كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك ئه‌م ده‌س����ته‌یه‌‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ سه‌ر به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان����ه‌‪ ،‬بت����رۆس وت����ی‌ "ئێمه‌‬ ‫نوس����راومان كردوه‌ ب����ۆ په‌رله‌مان‌و‬

‫بارزانی‌و ئه‌و که‌سه‌ی به‌راوێژکار دامه‌زراوه‌‬

‫کۆپییه‌کی بڕیاری دامه‌زراندنه‌که‌‬ ‫داواش����مانكردوه‌و ت����ا ئێس����تاش‬ ‫فه‌رمانبه‌رم����ان كه‌مه‌‪ ،‬له‌وه‌ته‌ی‌ من‬ ‫دامه‌زراوم به‌سه‌رۆكی‌ ئه‌م ده‌سته‌یه‌‬ ‫كه‌ س����اڵ‌‌و نیوێكه‌ به‌نۆ فه‌رمانبه‌ر‬ ‫كار ده‌ك����ه‌م كه‌ پێویس����تی‌ به‌چل‬

‫فه‌رمانبه‌ره‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "داوام له‌په‌رله‌م����ان‬ ‫كردوه‌و ئه‌وان وتویانه‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫دامه‌زراندنم����ان نییه‌‪ ،‬م����ن بڕیارم‬ ‫ب����ۆ هات����وه‌ له‌الی����ه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫مافی‌ مرۆڤ‪:‬‬ ‫ئێمه‌ ئاگاداری‌‬ ‫نین‌و نازانین چۆن‬ ‫كراوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ دامه‌زراندن‬ ‫ئێستا راگیراوه‌‬

‫وه‌زیرانه‌وه‌و جێبه‌جێشم كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مافی‌ مرۆڤ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م دامه‌زراندنه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د ك����ه‌ "ئ����ه‌م ده‌س����ته‌یه‌‬ ‫س����ه‌ر به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانه‌‌و‬ ‫ده‌بێ����ت بۆ دامه‌زران����دن بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ په‌رله‌م����ان‌و دامه‌رزاندنه‌كه‌ش‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ پێشكه‌شكردنی‌ سیڤییه‌وه‌‬ ‫بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئێمه‌ ئ����اگاداری‌ نین‌و‬ ‫نازانی����ن چ����ۆن ك����راوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ك����ه‌ دامه‌زراندن ئێس����تا راگیراوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ ده‌بێ����ت لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ته‌نان����ه‌ت وێنه‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌دامه‌زراندنه‌ك���� ‌ه نه‌هات����وه‌ ب����ۆ‬ ‫په‌رله‌مان‌و ناكرێت په‌رله‌مان ئاگای‌‬ ‫له‌دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ خۆی‌ نه‌بێت"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌گیرفانی خۆیان ده‌درێت‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫ئه‌گه‌رچی له‌ئێستادا حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان روبه‌روی قه‌یرانی‬ ‫ئابوری بۆته‌وه‌و توانای دابینكردنی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی‌ نیه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫له‌دوای بڕینی به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌‪ ،‬حكومه‌ت سه‌رقاڵی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی داهاته‌ ناوخۆییه‌كان‌و‬ ‫زیادكردنی نرخی سوته‌مه‌نی‌و‬ ‫غه‌رامه‌ی زیاتر‌ه تا موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی پێبدات‪ ،‬له‌ئێستادا (‪1‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 341‬هه‌زارو ‪ )558‬موچه‌خۆر‬ ‫هه‌ن‌و له‌و ژماره‌یه‌ (‪ 683‬هه‌زارو‬ ‫‪)849‬ی فه‌رمانبه‌ره‌و (‪658‬هه‌زارو‬ ‫‪)709‬ی موچه‌خۆر‪ ،‬كه‌ مانگانه‌ی‬ ‫پێویستی به‌(‪ 850‬ملیار دینار)‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫ته‌نها به‌پاره‌ی‬ ‫گرانبونی نرخی‬ ‫به‌نزین كه‌ مانگانه‌‬ ‫‪ 48‬ملیار دیناره‌‬ ‫ئه‌گه‌رچی به‌دو مانگ بۆ سێ مانگ‬ ‫زۆری موچه‌ی شه‌ش‬ ‫جارێك موچه‌ ده‌درێت كه‌ به‌شی‬ ‫بۆ‬ ‫‌(‪%65‬‬ ‫هاواڵتیان����ی كوردس����تان له‬ ‫له‌گرانیی نرخی به‌نزیندا هه‌ر شۆفێرێك‬ ‫كوردستان بژێوییان ‌وه‌زاره‌ت دابین‬ ‫‪)%70‬ی هاواڵتیانی‬ ‫گرانبونی‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫مانگان‬ ‫له‌سه‌ر موچه‌ی‬ ‫مانگانه‌ ‪ 80‬هه‌زار دینار زیاده‌ی‬ ‫‌نزینیش هێن����ده‌ی تر باری ده‌كرێ‬ ‫نرخ����ی به‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫گرانكردو‬ ‫هاواڵتیانی‬ ‫سه‌رشانی‬ ‫لێوه‌رده‌گیرێت‬

‫گرانكردنی نرخی به‌نزین‬ ‫ل����ه‌دوای روداوه‌كان����ی داعش����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫قه‌یرانی به‌نزین له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫س����ه‌ریهه‌ڵداو بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و‬ ‫قه‌یران����ه‌ش په‌رله‌مانی كوردس����تان‬ ‫میوانداری����ی ‌وه‌زی����ری س����امانه‌‬ ‫سروش����تیه‌كانی كردو بڕیاردرا‪ ،‬نرخی‬ ‫لیترێ����ك به‌نزین بۆ ته‌كس����ی‌و پاس‬ ‫‪ 500‬دین����ار بێت‌و ب����ۆ ئۆتۆمبیله‌كانی‬ ‫تری����ش ‪ 800‬دین����ار‪ ،‬له‌به‌نزینخانه‌ی‬ ‫بازرگانییش ‪ 1250‬دینار‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫ناڕه‌زایی خه‌ڵك‌و به‌دواداچونی لیژنه‌ی‬ ‫نه‌وت‌و گازی په‌رله‌مانی كوردس����تان‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی رۆژی ‪31‬ی ئابی ‪2014‬دا‬ ‫لیژنه‌كه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌ت نه‌گه‌یشتنه‌‬ ‫ئه‌نجام‌و حكومه‌ت خۆی بڕیاریدا نرخی‬ ‫لیترێك به‌نزین بۆ پاس‌و ته‌كسی ‪500‬‬ ‫دینارو ب����ۆ ت����ه‌واوی ئۆتۆمبیله‌كانی‬ ‫دیكه‌ ‪ 900‬دینار‌واتا لیتری ‪ 400‬دینار‬ ‫زیاتر بێت‪‌،‬واتا زیادكردنه‌كه‌ به‌رێژه‌ی‬ ‫(‪ )%45‬بوه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس����تان ك����ه‌ زیاتر‬ ‫له‌(یه‌ك ملی����ۆن‌و ‪ 175‬هه‌زارو ‪)937‬‬ ‫ئۆتۆمبیل هه‌یه‌و دابه‌ش����بون به‌سه‌ر‬ ‫(تایب����ه‌ت ‪ 617‬ه����ه‌زارو ‪ ،141‬كرێ‬ ‫‪ 81‬ه����ه‌زارو ‪ ،266‬بارهه‌ڵگ����ر ‪303‬‬ ‫هه‌زارو ‪ ،678‬كش����توكاڵ ‪ 22‬هه‌زارو‬ ‫‪ 237‬بیناس����ازیی ‪ 16‬ه����ه‌زارو ‪،342‬‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كان����ی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ����م‬ ‫(كارت����ی زانیاری) ‪ 135‬ه����ه‌زار‪‌،‬واتا‬ ‫ئۆتۆمبیلی كرێ‌ ك����ه‌ ژماره‌یان (‪81‬‬ ‫ه����ه‌زارو ‪ )266‬ئۆتۆمبیل����ه‌‪ ،‬به‌نزین‬ ‫ب����ه‌‪ 500‬دین����ار ‌وه‌رده‌گ����رن‌و (یه‌ك‬

‫دینار) له‌گیرفان����ی هاواڵتیان ده‌بات‌و‬ ‫مانگانه‌ ده‌كات����ه‌ (‪ 48‬ملیار دینار)‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ش����ی موچه‌ی ش����ه‌ش‌وه‌زاره‌ت‬ ‫ده‌كات (بازرگانی‪ ،‬داد‪ ،‬گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وقاف‪ ،‬پالندانان‪ ،‬رۆشنبیریی)‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌هه‌ر شه‌ش����یان ناگات����ه‌ (‪ 48‬ملیار‬ ‫دینار)‪ ،‬هاوكات بۆ س����اڵێكیش ته‌نها‬ ‫له‌زیادبونی نرخی به‌نزین (‪ 576‬ملیار‬ ‫دینار) له‌گیرفان����ی هاواڵتیان ده‌بات‪.‬‬ ‫كه‌ به‌ش����ی موچه‌ی مانگێكی ته‌واوی‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌كان ده‌كات جگه‌ له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫(په‌روه‌رده‌و ناوخۆ)‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ ئه‌گ����ه‌ر هاواڵتیه‌ك مانگی‬ ‫چوار جار به‌نزین‌وه‌ربگرێت‌و ‪ 50‬لیتر‬ ‫‌وه‌ربگرێت له‌ه����ه‌ر لیترێكیش (‪)400‬‬ ‫دینار زیاتر پاره‌ ده‌دات‌واتا له‌‪ 50‬لیتر‬ ‫كه‌ پێش����تر (‪ 50‬هه‌زار) دیناری ده‌دا‬ ‫له‌ئێس����تادا كه‌ ب����ه‌‪ 900‬دیناره‌ (‪450‬‬ ‫هه‌زار) دینار ده‌دات‪‌ ،‬واتا (‪20‬هه‌زار)‬ ‫دین����ار زیات����ر ده‌دات‌و ب����ۆ مانگێك‬ ‫(‪ 80‬ه����ه‌زار) دین����ار زیات����ر ده‌دات‪،‬‬ ‫‌واتا حكومه‌ت هه‌فت����ه‌ی (‪ 20‬هه‌زار)‬ ‫دین����ار زیاتر له‌هاواڵتیان‌وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫مانگان����ه‌ش له‌هه‌ر ش����ۆفێرێك (‪80‬‬ ‫هه‌زار) دینار زیاتر‌وه‌رده‌گرێت‪.‬‬

‫ملیۆن‌و ‪ 94‬ه����ه‌زارو ‪ )671‬ئۆتۆمبیل‬ ‫لیتری به‌(‪ )900‬دینار‌وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا هه‌رێم����ی كوردس����تان‬ ‫رۆژانه‌ پێویس����تی به‌(‪ 6‬ملیۆن‌و ‪300‬‬ ‫ه����ه‌زار) لیت����ر به‌نزین هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌نی����ا (‪ 4‬ملیۆن‌و ‪ 800‬هه‌زار) لیتری‬ ‫ده‌ستده‌كه‌وێ له‌رۆژێكدا‪ ،‬به‌وپێیه‌ش‬ ‫س����لێمانی رۆژان����ه‌ (‪ 2‬ملی����ۆن‌و ‪300‬‬ ‫هه‌زار) لیتر به‌نزینی پێویسته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا (‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار)ی‌ بۆ‬ ‫دێت‪ ،‬هه‌ولێر (‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 700‬هه‌زار)‬ ‫لیت����ر به‌نزین����ی ده‌وێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم (‪2‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 300‬ه����ه‌زار) لیتری بۆ دێت‪،‬‬ ‫دهۆك رۆژانه‌ (‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار)‬ ‫لیتری پێویس����ته‌‪ ،‬به‌اڵم (ملیۆنێك)‬ ‫لیتری بۆ ده‌چێت‪.‬‬ ‫خۆ ئه‌گ����ه‌ر له‌و (‪ 4‬ملی����ۆن‌و ‪800‬‬ ‫هه‌زار) لیتره‌ی ك����ه‌ رۆژانه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان داب����ه‌ش ده‌كرێت‪800( ،‬‬ ‫هه‌زار) لیتری بۆ تاكسی بێت به‌نرخی‬ ‫(‪ 500‬دین����ار)و (‪ 4‬ملی����ۆن) لیت����ری‬ ‫ب����ۆ جۆره‌كانی ت����ری ئۆتۆمبیل بێت‬ ‫به‌نرخی (‪ 900‬دینار) كه‌ (‪ 400‬دینار)‬ ‫ی‌ زیاده‌یه‌‪ ،‬رۆژانه‌ ده‌كاته‌ (ملیارێك‌و‬ ‫‪ 600‬ملیۆن دین����ار)‪ ،‬مانگانه‌ ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 48‬ملیار دینار) بۆ ساڵێكیش ده‌كاته‌‬ ‫غه‌رامه‌ی هاتوچۆ‬ ‫(‪ 576‬ملیار دین����ار)‪‌ ،‬واتا حكومه‌ت‬ ‫غه‌رامه‌ی خێرا لێخورینی ئۆتۆمبیل‬ ‫ته‌نها به‌زیادكردن����ی نرخی یه‌ك لیتر‬ ‫به‌نزین له‌(‪ 500‬دین����ار)ه‌وه‌ بۆ (‪ 900‬رۆژان����ه‌ داهاتێك����ی زۆر بۆ حكومه‌ت‬ ‫دینار) رۆژانه‌ (ملیارێك‌و ‪ 600‬ملیۆن له‌گیرفانی هاواڵتی����ان په‌یدا ده‌كات‪،‬‬

‫كه‌ كه‌متری����ن غه‌رامه‌ی خێرا لێخوڕین‬ ‫(‪ 60‬ه����ه‌زار) دین����اره‌و زۆرترینی����ش‬ ‫(‪ 220‬ه����ه‌زار) دین����اره‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ شورای‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫رایده‌گه‌یان����د غه‌رام����ه‌ی‌ كامێراكانی‌‬ ‫هاتوچۆ هی����چ به‌هایه‌كی‌ یاس����اییان‬ ‫نییه‌و چه‌ند س����اڵێكه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫نایاسایی‌ له‌شۆفێران‌وه‌رده‌گیرێت‪.‬‬ ‫له‌بودج����ه‌ی س����اڵی ‪ 2012‬داهاتی‬ ‫‌وه‌زاره‌ت����ی ناوخۆ (‪ 157‬ملیار‌و ‪393‬‬ ‫ملیۆن) دینار بوه‌و له‌بودجه‌ی س����اڵی‬ ‫‪2013‬شدا بۆ (‪ 200‬ملیار‌و ‪ 508‬ملیۆن)‬ ‫دینار به‌رزبۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌ش����ی زۆری‬ ‫پشتده‌به‌ستێت به‌غه‌رامه‌ی شۆفێران‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ به‌پێی ئامارێكی پۆلیس����ی‬ ‫هاتوچۆی هه‌ولێر‪ ،‬له‌ماوه‌ی پێنج مانگی‬ ‫یه‌كه‌می ئه‌مساڵدا له‌سنوری پارێزگای‬ ‫هه‌ولێ����ر (‪ 124‬هه‌زارو ‪ )563‬حاڵه‌تی‬ ‫سه‌رپێچیی خێرا لێخوڕینی ئۆتۆمبێل‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی كامێ����راوه‌ تۆمارك����راوه‌‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گ����ه‌ر به‌تێكڕای����ی (‪ 80‬هه‌زار)‬ ‫دین����ار بۆ هه‌ر س����ه‌رپێچییه‌كی خێرا‬ ‫لێخوڕین حیس����اب بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا كۆی‬ ‫ئ����ه‌و پاره‌یه‌ی له‌ڕێگ����ه‌ی كامێراكانی‬ ‫هاتوچۆوه‌ له‌ماوه‌ی ئه‌و پێنج مانگه‌دا‬ ‫ده‌ستكه‌وتوه‌‪ ،‬گه‌یشتوه‌ته‌ (‪ 9‬ملیارو‬ ‫‪ 965‬ملیۆن‌و ‪ 40‬ه����ه‌زار) دینار‪‌.‬واته‌‬ ‫مانگان����ه‌ نزیكه‌ی (‪ 2‬ملی����ار) دینار‬ ‫ده‌كات ته‌نه����ا له‌پارێزگای هه‌ولێر خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌پارێزگای سلێمانیش مانگانه‌‬

‫(‪ 2‬ملی����ارو ‪ 500‬ملیۆن) دینار داهاتی ملیار) دینارو ساڵی ‪ 2010‬بڕی (‪131‬‬ ‫غه‌رامه‌ هه‌بێت‌و له‌دهۆكیش (ملیارێك‌و ملیار) دینار بوه‌و س����اڵی ‪ 2009‬بڕی‬ ‫‪ 500‬ملیۆن) دینار ئه‌ژماربكرێت‪ ،‬ئه‌وا (‪ 69‬ملیار) دینار بوه‌‪.‬‬ ‫مانگانه‌ له‌س����ێ پارێزگاك����ه‌ی هه‌رێم‬ ‫كرێی ئاو‬ ‫(‪ 6‬ملیار دینار) ده‌كات‪ ،‬كه‌ به‌ش����ی‬ ‫كرێی‌ به‌كارهێنانی‌ ئاو یه‌كێكی‌ تره‌‬ ‫موچ����ه‌ی مانگێكی ه����ه‌ردو‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پالندان����ان ك����ه‌ (‪ 2‬ملی����ار دیناره‌) له‌و ڕێگایانه‌ی‌ س����ااڵنه‌ چه‌ندین ملیار‬ ‫و ‌وه‌زاره‌ت����ی داد (‪ 4‬ملیار دیناره‌)‪ .‬دین����ار له‌ڕێگایه‌وه‌ دێت����ه‌ خه‌زێنه‌ی‌‬ ‫هاوكات بۆ ساڵێك غه‌رامه‌ی هاتوچۆ حكومه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ ب����ۆ ه����ه‌ر مه‌تر‬ ‫دوجای����ه‌ك (‪ 50‬دین����ار) دانراوه‌و بۆ‬ ‫ده‌كاته‌ (‪ 180‬ملیار) دینار‪.‬‬ ‫خانویه‌ك����ی (‪ )200‬مه‌تریی‌ بڕی‌ (‪10‬‬ ‫هه‌زار) دینار دیاریكرا‪ .‬كه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫كرێی كاره‌با‬ ‫ئه‌گه‌رچی له‌ئێس����تادا كاره‌با باش له‌هه‌رێمی كوردس����تان نزیكه‌ی‌ (‪500‬‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم داهاتی مانگانه‌ی‌وه‌زاره‌تی هه‌زار) به‌شداربوی‌ ئاو هه‌ن‪.‬‬ ‫به‌وپێیه‌ش ئه‌گه‌ر به‌ته‌واوی پاره‌ی‬ ‫كاره‌ب����ا زیاتر له‌(‪ 20‬ملی����ار) دیناره‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ش����ی موچه‌ی چ����وار ‌وه‌زاره‌ت ئاو‌وه‌ربگیرێت ئ����ه‌وا مانگانه‌ ده‌كاته‌‬ ‫ده‌كات (پالندانان‪ ،‬رۆشنبیریی‪ ،‬داد‪ 5( ،‬ملیار) دینارو س����ااڵنه‌ش ده‌كاته‌‬ ‫بازرگان����ی)‪ ،‬ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌ڕای كرێی (‪ 60‬ملیار) دین����ار‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ كرێی‬ ‫مۆلیده‌ ك����ه‌ هه‌ر له‌گیرفانی هاواڵتیان ئاو زۆربه‌ی له‌قه‌رزدایه‌و به‌چه‌ند مانگ‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬ه����اوكات به‌وت����ه‌ی ‌وه‌زیری جارێك‌وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی ئه‌و‬ ‫كاره‌ب����ا داهاتی س����ااڵنه‌ی ‌وه‌زاره‌تی ژم����اره‌و داتایانه‌ی ه����ه‌ن داهاتی ئاو‬ ‫كاره‌با زیاتر ل����ه‌(‪ 250‬ملیار) دیناره‌‪ ،‬له‌مانگێكدا به‌شی موچه‌ی دو‌وه‌زاره‌ت‬ ‫‌وات����ا داهات����ی س����اڵێكی ‌وه‌زاره‌تی ده‌كات‌و بۆ ساڵێكیش به‌شی موچه‌ی‬ ‫كاره‌ب����ا موچه‌ی نزیك����ه‌ی (‪)%30‬ی مانگێكی شه‌ش‌وه‌زاره‌ت ده‌كات‪.‬‬ ‫سه‌رجه‌می ئه‌و پارانه‌ی كه‌ له‌گرانیی‬ ‫كۆی موچه‌خۆرانی هه‌رێم بۆ مانگێك‬ ‫دابین ده‌كات‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش له‌گیرفانی نرخ����ی به‌نزین‌و غه‌رام����ه‌ی هاتوچۆو‬ ‫كاره‌ب����او ئ����او حكوم����ه‌ت له‌گیرفانی‬ ‫هاواڵتیان خۆیان ده‌رده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ داهاتی هاواڵتیان‌وه‌ریده‌گیرێت‌و ده‌شیانه‌وێت‬ ‫‌وه‌زاره‌ت����ی كاره‌با له‌س����اڵی ‪2012‬دا به‌ش����ێكی موچ����ه‌ی فه‌رمانب����ه‌ران‬ ‫(‪ 182‬ملیار) دیناره‌و له‌‪2011‬دا (‪ 151‬له‌گیرفانی فه‌رمانبه‌ران خۆیان بده‌ن‪.‬‬

‫قه‌یرانه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ‌ی پێشو به‌ره‌و په‌شیمانبونه‌و‌ه له‌حكومه‌ت ده‌بات‬ ‫دروس����ت ده‌ك����ه‌ن به‌ڵك����و هه‌وڵ����ی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ناشیرینكردنیشی‌ ده‌ده‌ن"‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌مێك����ه‌ وتومه‌ ئیش����كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫زۆربونی‌ كێشه‌كان‌و قوڵبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ئاسنی‌ سارد كوتانه‌‪،‬‬ ‫قه‌یرانه‌كان له‌هه‌رێمدا‪ ،‬ئاستی‌‬ ‫ئه‌وه‌تا ده‌بینی‌ ئیشوكاری‌ وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كان له‌هاواڵتیانه‌وه‌‬ ‫گ����ۆڕان چ����ۆن ده‌ڕوات‪ ،‬بۆیه‌ گۆڕان‬ ‫به‌رزده‌كاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌شێك‬ ‫رۆژێك زوتر له‌حكومه‌ت بكش����ێته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رپرسانی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ پێشو‬ ‫قازانجتریه‌تی‌‪ ،‬بۆیه‌ پێش����نیارده‌كه‌م‬ ‫جۆرێك له‌په‌شیمانبونه‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌شدارییان له‌حكومه‌تدا نیشانبده‌ن‌و له‌حكومه‌تێك بكش����ێینه‌وه‌ كه‌ تێیدا‬ ‫داوا له‌حزبه‌كانیان بكه‌ن‪ ،‬به‌مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستیان له‌كه‌روێشك كورتتره‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫به‌شدارییان له‌حكومه‌تدا بچنه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك په‌رله‌م����ان له‌م ماوه‌یه‌دا كاریان‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕانیش ده‌ڵێت‬ ‫له‌س����ه‌ر چه‌ندین یاسای‌ باش كردوه‌‪،‬‬ ‫"گۆڕان رۆژێك زوتر له‌حكومه‌ت‬ ‫ب����ه‌اڵم هه‌ندێكی‌ له‌الیه‌ن س����ه‌رۆكی‌‬ ‫بكشێته‌وه‌ قازانجتریه‌تی‌"‪.‬‬ ‫هه‌رێم����ه‌وه‌ واژۆ ناكرێن‌و رێگرییان بۆ‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس����یۆنی‌ گۆڕان‪ ،‬دروست ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ێكی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫عوم����ه‌ر عینایه‌ت باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نه‌بوه‌ كه‌ نایش����ارێته‌وه‌ كه‌ هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌شداریی‌ حكومه‌ت به‌گه‌شبینیه‌وه‌ نه‌یڕوانیوه‌ته‌ كابینه‌ی‌‬ ‫بكات‪" ،‬چونكه‌ گ����ۆڕان به‌رنامه‌یه‌كی‌ هه‌ش����ت‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا نه‌بوه‌ كه‌‬ ‫باش����ی‌ چاكسازییش����ی‌ پێبێت‪ ،‬ئه‌وا كۆمه‌ڵ به‌شداریی‌ حكومه‌ت بكات‪.‬‬ ‫ئارام ق����ادر په‌رله‌مانت����اری‌ خولی‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫پارت����ی‌‌و یه‌كێت����ی‌ ن����ه‌ك رێگری ‌‬

‫هه‌ش����ت كابینیه‌كی‌ پ����ڕ قه‌یراناوی ‌‬ ‫ی‬ ‫بێت‌و زۆرێك له‌حزبه‌ سیایه‌كان توشی‌‬ ‫شكستی‌ سیاسی‌ بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێشنیار ده‌كات هه‌رسێ‌ حزبه‌‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنه‌كه‌ی‌ پێش����و له‌ئێستادا‬ ‫به‌مه‌سه‌له‌ی‌ به‌شدارییان له‌حكومه‌تدا‬ ‫بچن����ه‌وه‌‪" ،‬ئه‌گه‌ر بزانن به‌ش����دارییان‬ ‫كاریگه‌ری����ی‌ ناب����ێ‌و رێگری����ی‌ ب����ۆ‬ ‫كاره‌كانیان دروست ده‌كرێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫هه‌ڵوێس����تێكی‌ ن����وێ‌‌و كاریگه‌ری����ان‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر كش����انه‌وه‌ش بێت‬ ‫له‌حكومه‌ته‌كه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی كه‌ پێش����تر‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان‌و كۆم����ه‌ڵ له‌به‌ره‌یه‌كی‌‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنبوندا بون‪ ،‬هه‌ڵوێستیان‬ ‫كه‌مێك نه‌رمت����ره‌ به‌رامبه‌ر كاره‌كانی‌‬ ‫پێش����وی‌ ئۆپۆزس����یۆن‌و مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫به‌ش����دارییان له‌كابین����ه‌ی‌ هه‌ش����تی‌‬ ‫حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫عوم����ه‌ر عه‌بدولعه‌زی����ز ئه‌ندام����ی‌‬ ‫پێشوی‌ په‌رله‌مان‌و ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬ده‌ستله‌كاركێشاوه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫ی "پێش����بینی‌ ئه‌وه‌م كرد كه‌ كابینه‌ی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ بۆ ئاوێنه‌‪ ،‬وتی‌‪:‬‬ ‫چاودێری����ی‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�ام ‌‬

‫پێشبینی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫ئیشكردن له‌گه‌ڵ‬ ‫كرد كه‌ كابینه‌ی‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ئاسنی‌ سارد كوتان ‌ه هه‌شت كابینیه‌كی‌‬ ‫پڕ قه‌یراناویی‌ بێت‌و‬ ‫تا گۆڕان رۆژێك‬ ‫زۆرێك له‌حزبه‌‬ ‫زوتر له‌حكومه‌ت‬ ‫سیایه‌كان توشی‌‬ ‫بكشێته‌وه‌‬ ‫شكستی‌ سیاسی‌ بكات‬ ‫قازانجتریه‌تی‌‬

‫"دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئۆپۆزس����یۆنی‌ پێش����و‬ ‫به‌ش����داریی‌ حكومه‌تی‌ كرد‪ ،‬قه‌یران ‌‬ ‫ی‬ ‫دارایی‌‌و ش����ه‌ڕی‌ داعش س����ه‌ریهه‌ڵدا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش گرفتی‌ زۆر گه‌وره‌ی‌ بۆ كابینه‌ی‌‬ ‫هه‌شت دروستكرد‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌ئێستادا‬ ‫ناكرێت هه‌ڵس����ه‌نگاندێكی‌ بێالیه‌نانه‌‬ ‫بۆ ئه‌دای‌ كاری‌ ئۆپۆزس����یۆنی‌ پێشو‬ ‫بكه‌ین له‌كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌تدا"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئ����ه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه‌ كه‌‬ ‫نه‌بون����ی‌ ئۆپۆزس����یۆنێكی‌ كاریگ����ه‌ر‬ ‫له‌ئێستادا قه‌یرانه‌كانی‌ قوڵتركردۆته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "بونی‌ ئۆپۆزسیۆنێكی‌ كاریگه‌ر‬ ‫ن����ه‌ك به‌ته‌نها بۆ هاواڵتی����ان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫س����ودی‌ بۆ حكومه‌تیش هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویست بو ئۆپۆزسیۆنێكی‌ كاریگه‌ر‬ ‫هه‌بوایه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ یه‌كگرتوش����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌شداریی‌ حكومه‌تی‌ كرد راپرسیه‌كی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ له‌ناو ئه‌ندامه‌ بااڵكانیدا كرد‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌ش����داریكرد‪ ،‬ه����ه‌ر كاتێكیش‬ ‫ئه‌ندامه‌كان����ی‌ بۆچونێكی‌ تریان هه‌بو‬ ‫ده‌كرێ����ت حزبی����ش قس����ه‌یه‌كی‌ تری‌‬ ‫هه‌بێت‌و بڕیارێكی‌ تر بدات"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫‪5‬‬

‫بابا شێخ‪ :‬كه‌س له‌و خێڵ ‌ه عه‌ره‌بانه‌ ‌ی هاوسێمان بێناموستر نیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه متمانه‌مان پێكردن‌و بون ‌ه داعش‌و ده‌ستیان بۆ ژن‌و كچه‌كانمان درێژ كرد‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫"بابا شێخ" ده‌سه‌اڵتی‌ بااڵی‌ ئایینی‌‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ جڤاتی‌ روحانی‌ ئێزیدیانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌بنه‌چه‌ ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫یه‌كێك له‌شێخه‌ پیرۆزه‌كانیان‪ ،‬كه‌‬ ‫پشتاوپشت ئه‌م پۆسته‌ گرنگه‌یان‬ ‫له‌باوباپیرانه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ بۆ به‌جێماوه‌‪،‬‬ ‫ئێستا كه‌ له‌سایه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫ترسناكه‌دا به‌هۆی‌ شه‌ڕی‌ داعشه‌وه‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ ده‌شتی‌ نه‌ینه‌وای‌ گرتوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫زۆرێك له‌خه‌ڵكی‌ شارۆچكه‌ی‌ شێخانیان‬ ‫به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬ئه‌و له‌شێخانه‌و له‌ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ پێشوازی‌ له‌میوان‌و په‌یڕه‌وانی‌‬ ‫ئایینه‌كه‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬بابا شێخ به‌ به‌رگ‌و‬ ‫ریشه‌ سپییه‌كه‌یه‌وه‌ باس له‌هۆش‬ ‫تاریكی‌ داعش‌و كارنامه‌ی‌ ره‌شی‌ خێڵه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كانی‌ ده‌ڤه‌ری‌ شه‌نگال ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌و له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و فه‌رمانده‌و به‌رپرسانه‌ ده‌زانن بۆچی‌‬ ‫شه‌نگال شكستی‌ هێنا كه‌ فیشه‌كیان‬ ‫نه‌ته‌قاندو چه‌كیشیان پێبو"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كاره‌س���اتێكی‌ گه‌وره‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫ئێزیدیی���ه‌كان ه���ات‪ ،‬ئێ���وه‌ چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌تان نه‌ده‌كرد هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫به‌رگرییان له‌ده‌ڤه‌ری‌ شه‌نگال بكردایه‌؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬پێش���مه‌رگه‌ ته‌خس���یری‌‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬به‌اڵم نازانی���ن ئه‌وه‌ چ گه‌مه‌یه‌ك‬ ‫بو له‌الیه‌ن فه‌رمانده‌كانیانه‌وه‌ كرا‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م بون‌و كاره‌س���ات‌و ناخۆشی‌‬ ‫رویدا‪ ،‬بۆچی‌ سه‌رشۆڕی‌‌و خیانه‌ت چێبو؟‬ ‫نازانین!‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ به‌رپرسیارییه‌تی‌ شكست‌و‬ ‫كه‌وتنی‌ ش���ه‌نگال ناخه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌ هیچ‬ ‫كه‌سێك؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬ئه‌و فه‌رمانده‌و به‌رپرسانه‌‬ ‫ده‌زانن بۆچی‌ ش���ه‌نگال شكستی‌ هێنا كه‌‬ ‫فیش���ه‌كیان نه‌ته‌قاندو چه‌كیشیان پێبو‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بچونایه‌ به‌هاواری‌ ش���ه‌نگاله‌وه‌‪،‬‬ ‫شه‌نگال وای‌ لێنه‌ده‌هات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ چاوه‌ڕوانی‌ ش���تی‌ واتان‬ ‫ده‌كرد؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬خ���ۆم ته‌له‌فون���م كرد بۆ‬ ‫زۆرێك له‌فه‌رمانده‌و به‌رپرس���ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ئه‌و فه‌رمانده‌و‬ ‫به‌رپرسان ‌ه ده‌زانن‬ ‫ی شه‌نگال‬ ‫بۆچ ‌‬ ‫شكستی‌ هێنا‬ ‫كه‌ فیشه‌كیان‬ ‫نه‌ته‌قاندو‬ ‫چه‌كیشیان پێبو‬ ‫بابا شێخ‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ هه‌ر ئه‌مه‌ بو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ رویدا گله‌یی‌‌و‬ ‫گازنده‌تان له‌كه‌س نه‌كردوه‌؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬وه‌ك خۆم گازنده‌ له‌كه‌س‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬كه‌ چوینه‌ الی‌ كاك مه‌س���عودیش‬ ‫ریش���ی‌ گرتم‌و گریا‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ ئاماده‌بون‬ ‫هه‌موی���ان گری���ان‪ ،‬ئه‌وه‌ كاره‌س���اتێكی‌‬ ‫ئێجگار ناخۆشه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕێزت���ان ته‌مه‌نێكتان هه‌یه‌و‬ ‫ئه‌زمونت���ان زۆر دیوه‌‪ ،‬ئای���ا ئێزیدییان‬ ‫ره‌وشی‌ له‌مه‌ ناخۆش���تریان به‌خۆیانه‌وه‌‬ ‫بینیوه‌؟‬ ‫بابا شێخ‪ :‬ناخۆش���ترین قۆناغی‌ ژیانی‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌م س���اته‌وه‌خته‌یه‌‪ ،‬ناخۆش���ترین‬ ‫ره‌وش‌و ناخۆش���ترین فه‌رم���ان ئه‌مه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئێزیدی���ه‌كان هه‌مویان ده‌رب���ه‌ده‌ر بون‪،‬‬ ‫گونده‌كانیان چۆڵ‌ كران‌و نه‌مان‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫ئازاری���ان چه‌ش���ت‪ ،‬تا ئێس���تا چه‌ندین‬ ‫كوش���ت‌و بڕ‌و فه‌رمان به‌سه‌رماندا دراوه‌‪،‬‬ ‫به‌رگریم���ان له‌خۆمان ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا نه‌مانبینیوه‌ به‌مشێوه‌ ناجوامێرانه‌یه‌‬

‫ژن‌و من���داڵ‌‌و بچوك ته‌قه‌ی���ان لێبكرێت‌و‬ ‫له‌به‌رزایی‌ چیاوه‌ بخرێنه‌ خواره‌وه‌‌و ببرێن‌و‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ر بكرێن‪ ،‬له‌مه‌ كاره‌ساتبارتر‬ ‫له‌مێژوی‌ ئێمه‌دا روینه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌س���تده‌كه‌ن دوای‌ ئ���ه‌و‬ ‫كاره‌ساتانه‌‪ ،‬به‌هاناوه‌چونی‌ ئێزیدییه‌كان‬ ‫له‌ئاستی‌ پێویستیدا بوه‌؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬ده‌رب���اره‌ی‌ هاری���كاری‌‪،‬‬ ‫له‌نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‌و رێكخ���راوه‌‬ ‫مرۆییه‌كان‌و كۆش���كی‌ سپی‌‌و كۆنگرێسی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاوه‌ بگره‌ تا س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ته‌خس���یرییان نه‌كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵن به‌ته‌نها‬ ‫كۆمه‌كی‌ كوردستان به‌س نییه‌‪ ،‬میلله‌تێك‬ ‫ده‌رب���ه‌ده‌ر بوه‌ ‪ 300‬ه���ه‌زار كه‌س‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫كاره‌س���اتێكی‌ ناخ���ۆش‌و پاكتاوكردن���ی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵه‌و پێویس���ته‌ له‌ئاستی‌ جیهانیدا‬ ‫به‌ره‌نگاری‌ ببنه‌وه‌‪ .‬خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‬ ‫جوامێران���ه‌ هاریكاریی���ان ك���رد ه���ه‌ر‬ ‫له‌زاخۆوه‌ تا سلێمانی‌‪ ،‬له‌خوای‌ گه‌وره‌ش‬ ‫ده‌پاڕێین���ه‌وه‌ ده‌رویه‌كی‌ خێر به‌ڕوی‌ ئه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌ لێقه‌وماوه‌دا بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ده‌خوازن ناوچه‌یه‌كی‌ ئارام‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ری‌ ش���ه‌نگال‌و ده‌شتی‌ نه‌ینه‌وا بۆ‬ ‫ئێوه‌و كه‌مایه‌تیه‌كانی‌ تر پێكبێت؟‬ ‫بابا ششێخ‪ :‬به‌ڵێ‌ ده‌خوازین ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫ئارام ب���ۆ كه‌مایه‌تیی���ه‌كان دابمه‌زرێت‌و‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێ���زه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان���ه‌وه‌‬ ‫پارێ���زگاری‌ لێبكرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ كه‌‬ ‫خه‌ڵكێك���ی‌ زۆری‌ ئێ���زدی‌ به‌چی���ای‌‬ ‫ش���ه‌نگاله‌وه‌ م���اون‌و به‌تون���دی‌ به‌رگری‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر چه‌كی‌ باش���یان له‌ده‌ستدا‬ ‫بێت شه‌نگالیش رزگار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وات���ه‌ ده‌خ���وازن كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ ئێوه‌ چه‌كدار بكات؟‬ ‫باب���ا ش���ێخ‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ خوازیارین چه‌ك‬ ‫بده‌ن���ه‌ ئ���ه‌و ئێزیدیان���ه‌ی‌ به‌چی���ای‌‬ ‫ش���ه‌نگاله‌وه‌ن‌و له‌دژی‌ داعش ده‌جه‌نگن‌و‬ ‫له‌ڕوی‌ م���ادی‌‌و مه‌عنه‌وییه‌وه‌ هاریكارییان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ره‌وا نیی���ه‌ میلله‌تێك له‌ناوبچێت‪،‬‬ ‫له‌واڵتێكی‌ وه‌ك ئه‌ڵمانیا ته‌نانه‌ت نایه‌ڵن‬ ‫باڵنده‌كانیش له‌ناوبچن‪ ،‬چۆن خودا قبوڵ‌‬ ‫ده‌كات میلله‌تێك له‌ن���او میلله‌تێكی‌ تردا‬

‫بتوێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رات���ان چییه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ به‌نی���ازه‌ ش���ه‌نگال بكات���ه‌‬ ‫كانتۆنێك؟‬ ‫بابا شێخ‪ :‬ئه‌وه‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ سیاسییه‌و‬ ‫كاری‌ من نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئێ���وه‌ ناترس���ن باجی‌‬ ‫ملمالنێ���ی‌ حزبه‌ كوردیی���ه‌كان بده‌ن له‌و‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌دا؟‬ ‫بابا شێخ‪ :‬ئێمه‌ بانگه‌وازی‌ هه‌مو هێزه‌‬ ‫كوردیی���ه‌كان ده‌كه‌ی���ن ك���ه‌ ببنه‌ یه‌ك‌و‬ ‫به‌رگری‌ له‌خۆیان‌و ئێم���ه‌‌و میلله‌ته‌كه‌یان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئێم���ه‌ ده‌ڵێین ناكۆك���ی‌ به‌زیانی‌‬ ‫هه‌مومانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك���و ئێزیدیی‌ له‌بونی‌ خۆتان‬ ‫ناترس���ن له‌س���ایه‌ی‌ ئ���ه‌م روداوان���ه‌ی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ی‌ گرتوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬به‌دڵنیایی‌ ئێم���ه‌ له‌بونی‌‬ ‫خۆمان‌و تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆمان ده‌ترسین‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وانی‌ تر زۆرن‪ ،‬موسڵمان زۆرن‪،‬‬ ‫سوننه‌ زۆرن‪ ،‬شیعه‌ زۆرن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ره‌وتی‌‬

‫روداوه‌كان وا بڕوات ده‌ترس���ین ئێزیدیی‌‌و‬ ‫كه‌مایه‌تیه‌كان���ی‌ تریش هه‌موی���ان بڕۆنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ئێمه‌ س���ورین‬ ‫له‌سه‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ كوردستان به‌جێنه‌هێڵین‌و‬ ‫ده‌خوازین بمانپارێزن‪ ،‬خوازیاریشین ئه‌م‬ ‫زۆرینانه‌ له‌بری‌ په‌نابردنه‌ به‌ر توندوتیژی‌‪،‬‬ ‫به‌عه‌ق���ڵ‌‌و لۆژیك ملمالن���ێ بكه‌ن‪ ،‬كاری‌‬ ‫ئێمه‌ دوعاو نزا كردنه‌‪ ،‬له‌خوا ده‌پاڕێینه‌وه‌‬ ‫ئاوێك به‌م ئاگره‌دا بكات هه‌ر له‌خانه‌قینه‌وه‌‬ ‫تا شه‌نگال‪ ،‬داعش مه‌ترسییه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مو كورد‪ ،‬له‌سه‌ر كوردی‌ سوریا‌و‬ ‫ئێره‌ش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیواتان هه‌یه‌ به‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫تێپه‌ڕێنن؟‬ ‫بابا ش���ێخ‪ :‬ئ���ه‌وه‌ سیاس��� ‌هت‌و كاری‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ ده‌زانێت‪ ،‬ئێم���ه‌ رۆژگاری‌‬ ‫ت���اڵ‌‌و ناخۆش���مان زۆر دیت���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌مه‌ ناخۆش���ترمان نه‌بینیوه‌‪ ،‬له‌و هه‌مو‬ ‫ش���ۆڕش‌و كوده‌تایانه‌ی‌ له‌په‌نجا س���اڵی‌‬ ‫رابردودا رویاندا ده‌ستدرێژی‌ نه‌كرایه‌ سه‌ر‬ ‫ژن‌و كچ‌و من���داڵ‌‪ ،‬به‌باوه‌ڕی‌ من له‌دنیادا‬ ‫كه‌س له‌و خێڵه‌ عه‌ره‌بانه‌ی‌ هاوس���ێمان‬ ‫بێناموس���تر نییه‌ كه‌ متمانه‌مان پێكردن‌و‬ ‫بون به‌داعش‌و ده‌ستیان بۆ ماڵ‌‌و منداڵ‌‌و‬ ‫ژن‌و كچ���ی‌ ئێمه‌ درێژ كرد‪ ،‬هیچ ش���تێك‬ ‫له‌وه‌ ناخۆشتر نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یامت بۆ رای‌ گشتی‌‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان چییه‌؟‬ ‫بابا شێخ‪ :‬خه‌ڵكی‌ كوردستان‌و برایانی‌‬ ‫ئێمه‌ی‌ موسڵمان‪ ،‬خه‌ڵكێكی‌ به‌شه‌ر‌هف‌و‬ ‫خه‌ڵكێك���ی‌ جوامێرن‌و جێی‌ ستایش���ن‪،‬‬ ‫هه‌مو كه‌مایه‌تیه‌كانی‌ كاكه‌یی‌‌و مه‌سیحی‌‌و‬ ‫شه‌به‌ك‌و دروزو سابیئه‌ش به‌برای‌ خۆمان‬ ‫ده‌زانین‪ ،‬سوپاسی‌ هه‌مو ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ی���ن كه‌ هاریكاریی���ان كردین‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫خه‌ڵكێك���ی‌ ئاش���تیخوازین‌و زیانمان بۆ‬ ‫كه‌س نیی���ه‌‪ ،‬خوازیاری���ن ئه‌وانی‌ تریش‬ ‫رێز له‌ئ���ازادی‌‌و دابونه‌ریت‌و په‌رس���تش‌و‬ ‫بیروب���اوه‌ڕی‌ ئاینییمان بگ���رن‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ئازادیی���ه‌ خودای‌ گه‌وره‌ به‌خش���یویه‌تی‌‬ ‫به‌مرۆڤ‌و هیچ كه‌سێك مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌‬ ‫لێمانی‌ زه‌وت بكات‪ ،‬خوا مه‌زن‌و گه‌وره‌یه‌‌و‬ ‫باوه‌ڕمان به‌وه‌یه‌ كه‌ رۆژێك به‌پشتیوانی‌‬ ‫خ���ودا ئه‌م ره‌وش���ه‌ تێپه‌ڕێنین‌و بكه‌وینه‌‬ ‫خێر‌و خۆشییه‌وه‌‪.‬‬

‫"سه‌مارا" ته‌نها وێنه‌ی مۆبایله‌که‌ی بۆ دایکی به‌جێما‬ ‫ئا‪ :‬سات‬ ‫شه‌نگال ‪3 -‬ی‌ ئاب‬ ‫كاتژمێر ‪ 3.30‬خوله‌کی به‌ره‌به‌یان‬

‫ئاخ خۆزگه‌ بمردایه‌‬ ‫به‌اڵم نه‌كه‌وتایه‌ته‌‬ ‫ده‌ست داعش‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئێستا چه‌ند‬ ‫زه‌لیل بێت به‌ده‌ست‬ ‫ئه‌و دڕندانه‌وه‌‬ ‫نازانم ئه‌و‬ ‫به‌سته‌زمانه‌‬ ‫برسیه‌تی‌ تینویه‌تی‌‬ ‫ئازاری‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆشه‌‬

‫ته‌ورینی‌ ته‌مه‌ن ‪ 34‬ساڵ‌‪ ،‬دوێن ‌‬ ‫ێ‬ ‫بۆ دواجار سه‌مارای‌ كچی‌ بینی‌‪،‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ به‌سه‌ردان بڕوات بۆ‬ ‫ماڵه‌ باوانی‌ له‌شه‌نگال‪ ،‬به‌ره‌به‌یانی‌‬ ‫سبه‌ی‌ داعش هات‌و ئیتر چاویان‬ ‫پێنه‌كه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ره‌به‌یانی‌ رۆژی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ی ‪‌ 3‬‬ ‫ی‬ ‫ئاب‪ ،‬ته‌ورین‌و هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ له‌هات‌و‬ ‫ه���اواری‌ خه‌ڵ���ك خه‌به‌ری���ان ب���ۆوه‌‪ ،‬سه‌مارا له‌مۆبایله‌که‌ی دایکیدا‬ ‫كه‌ به‌ن���او كۆاڵن���ه‌ ته‌پوتۆزاوییه‌كانی‌‬ ‫گوندی‌ "ته‌ل به‌نات"ی‌ نزیك ش���ه‌نگالدا هه‌مه‌رێك���ه‌وه‌ ل���ه‌دووره‌وه‌ دیار بوون‪،‬‬ ‫رایانده‌كردو به‌ده‌نگ���ی‌ به‌رز ده‌یانوت‪ :‬نه‌پێشمه‌رگه‌و نه‌حكومه‌ت به‌هانامانه‌وه‌‬ ‫نه‌هات���ن‪ ،‬ب���ه‌و تاری���ك‌و روون���ه‌ ژن‌و‬ ‫داعش هات‪!...‬‬ ‫من���داڵ‌‌و پی���ر‌و گه‌نج‌و م���ه‌ڕ‌و مااڵت‌و‬ ‫ی داعش راچه‌نین‌و كاره‌ساتێكی‌ بێشكه‌ی‌ ساواكانیش له‌تاو ئه‌و دڕندانه‌‬ ‫هاتن ‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ب���وو ب���ۆ ته‌وری���ن قاس���م رایانده‌كرد‪ ،‬ل���ه‌دووره‌وه‌ چاومان لێبوو‬ ‫م���وراد‌و محێ���ی‌ هاوس���ه‌ری‌‌و هه‌موو هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ فریانه‌كه‌وتن هه‌ڵبێن‬ ‫هاوئایینه‌كانیان له‌ده‌ڤه‌ری‌ ش���ه‌نگال‪ ،‬پێ���ش خۆیان دان‌و بردیانن‪ ،‬ش���وانیی‌‬ ‫تا س���ااڵنێكی‌ درێژخای���ه‌ن ئێزیدیه‌كان ماڵی‌ باوكمیان كوشت‪ ،‬باوك‌و براو كچه‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌ره‌به‌یان���ه‌ تاری���ك‌و رونه‌ی���ان ده‌ سااڵنه‌كه‌شیان بردم"‪.‬‬ ‫له‌به‌رچاو ون نابێ���ت‪ ،‬كاتێك چه‌كداره‌‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ مانگێك به‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫ره‌شپۆش‌و ردێنداره‌كانی‌ داعش له‌چوار‬ ‫قۆڵه‌وه‌ په‌الماری‌ شه‌نگال‌و گونده‌كانی‌ رووداوه‌دا‪ ،‬هێشتا ترس‌و نیگه‌رانییه‌كی‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌یان دا‪ ،‬ل���ه‌و به‌ره‌به‌یانییه‌ ق���وڵ‌ له‌ناخ���ی‌ ته‌ورین‌و هه‌م���وو ئه‌و‬ ‫خۆاڵوییه‌ی‌ ناوه‌ڕاس���تی‌ هاویندا زۆرێك كه‌س���انه‌دایه‌ كه‌ بۆ ماوه‌ی‌ دوو هه‌فته‌‬ ‫له‌خه‌ڵك���ی‌ ته‌نان���ه‌ت فری���ا نه‌كه‌وتن له‌چیای‌ ش���ه‌نگال مان���ه‌وه‌و به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫ده‌رگای‌ ماڵه‌كانیشیان له‌دوای‌ خۆیانه‌وه‌ كوێ���ره‌وه‌ری‌‌و به‌دبه‌ختیی���ه‌وه‌ ژیانیان‬ ‫داخه‌ن‌و به‌كۆمه‌ڵ‌ به‌ره‌و چیای‌ شه‌نگال به‌سه‌ربرد‪ ،‬ئه‌و ئێستا دڵته‌نگه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌وه‌ی‌ هیچ س���ۆراغی‌ كچه‌كه‌ی‌‌و باب‌و‬ ‫هه‌اڵتن‪.‬‬ ‫براو مام‌و نزیكترین كه‌سه‌كانی‌ نازانێت‪،‬‬ ‫ته‌وری���ن وت���ی‌ "ك���ه‌ گونده‌كه‌م���ان داعش ئه‌می‌ تاق‌و ته‌نها‌و بێ‌ كه‌سوكار‬ ‫به‌جێهێش���ت‪ ،‬له‌پش���تمانه‌وه‌ گوێمان كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌نگ���ی‌ ته‌ق‌و تۆق ب���وو‪ ،‬تا ده‌هات‬ ‫ئێستا مانگێكی‌ ته‌واوه‌ كچه‌كه‌ی‌ بێ‌‬ ‫ده‌نگ���ی‌ ته‌ق���ه‌كان نزیكت���ر ده‌بۆوه‌‪،‬‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش به‌س���واری‌ چه‌ند سه‌روشوێنه‌‪ ،‬ئه‌و له‌گ ‌هڵ‌ هاوسه‌ره‌كه‌یدا‬

‫په‌ن���ای‌ بردووه‌ت���ه‌ به‌ر په‌رس���تگای‌‬ ‫اللش‌و له‌نێ���و ئه‌و داروبه‌ردو مه‌زارانه‌دا‬ ‫ده‌ژی‌ ك���ه‌ بۆنی‌ ئه‌زه‌لیان گرتووه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫به‌رزاییه‌دا كه‌ ته‌ورین‌و هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر په‌رستگای‌ اللش نیشته‌جێن‌و‬ ‫چیرۆكی‌ خه‌م‌و ئازاره‌ بێبڕاوه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫كچه‌ ئێزیدیانه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌كداران���ی‌ داعش���ه‌وه‌ رفێن���دراون‪،‬‬ ‫سه‌رنجڕاده‌كێش���ێت‪،‬‬ ‫دیمه‌نێ���ك‬ ‫ئه‌وی���ش بینین���ی‌ گڕ‌و بڵێس���ه‌ی‌ كانه‌‬ ‫نه‌وتی‌ ش���ێخانه‌ كه‌ له‌ودی���و گومه‌زه‌‬ ‫قوچه‌كه‌كانی‌ په‌رستگاكه‌وه‌ ده‌بینرێت‪،‬‬ ‫له‌پ���اڵ‌ ئه‌م ش���وێنه‌دا كه‌ به‌س���ه‌دان‬ ‫قوربانیی‌ ئێزیدیی‌ ده‌ستی‌ رووداوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مدواییه‌ خزاونه‌ته‌ كون‌و قوژبنی‌ ئه‌م‬ ‫شوێنه‌ مێژوییه‌وه‌و له‌وپه‌ڕی‌ بێئۆقره‌یدا‬ ‫ده‌ژین‪ ،‬نوێترین ئامێره‌كانی‌ ده‌رهێنان‌و‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت بۆ ساتێك له‌جوڵه‌‬ ‫ناكه‌ون‪.‬‬

‫که‌س له‌بیری کچه‌ ئێزیدییه‌کاندا نییه‌‬

‫له‌مۆبایله‌که‌ی���دا وت���ی‌ "س���ه‌دان كچ‌و‬ ‫ژنی‌ ئێزیدی‌ ته‌نها له‌ب���ه‌ر بیروباوه‌ڕی‌‬ ‫ئایینیان وه‌ك كۆیله‌ ده‌ستبه‌سه‌ركراون‌و‬ ‫رفێن���راون‪ ،‬ئێ���وه‌ ب���ۆ س���اتێك ئه‌و‬ ‫مه‌رگه‌س���اته‌ بهێننه‌ پێشچاوی‌ خۆتان‬ ‫كه‌ كچ یان خوش���ك‌و دایكتان بكه‌وێته‌‬ ‫ده‌ست ئه‌و دڕندانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "س���ه‌مارا له‌پۆل���ی‌ چواری‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌تایی‌ بوو‪ ،‬ئاخ خۆزگ���ه‌ بمردایه‌‬ ‫ته‌ورین‪ ،‬وه‌ك زۆرێك له‌ژنه‌كانی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫واڵتی‌ كورده‌واری‌ كلتوری‌ باوكساالری‌‌و به‌اڵم نه‌كه‌وتایه‌ته‌ ده‌س���ت داعش‪ ،‬ئاخ‬ ‫گوندنشینی‌ ژیانی‌ هاڕیوه‌‪ ،‬ده‌ربه‌ده‌ری‌‌و خوایه‌ ئێستا چه‌ند زه‌لیل بێت به‌ده‌ست‬ ‫خۆره‌تاو پێستی‌ زبر‌و تاریك داگه‌ڕاندوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و دڕندان���ه‌وه‌‪ ،‬نازانم برس���یه‌تی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌ده‌م سه‌یرکردنی وێنه‌ی سه‌ماراوه‌ تینویه‌تی‌‪ ،‬ئازاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬نه‌خۆشه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫به‌سته‌زمانه‌ چی‌ لێبه‌سه‌رهاتووه‌"‪.‬‬ ‫دوا هه‌واڵ���ی‌ س���ه‌مارای‌ كچیان ك ‌ه‬ ‫پێ���ش هه‌فته‌یه‌ك كه‌س���ێكی‌ نزیكیان‬ ‫له‌ته‌له‌عف���ه‌ره‌وه‌ ته‌له‌فونی بۆ كردون‌و‬ ‫پێیوت���ون ئه‌وه‌ی���ه‌ كچه‌كه‌یانی بینوه‌‪،‬‬ ‫ته‌ورین به‌روخسارێكی‌ مات‌و بێڕه‌نگه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "وتیان له‌قوتابخانه‌یه‌كی‌ ته‌له‌عه‌فه‌ر‬ ‫زیندانی‌ كراون‌و رۆژی‌ په‌رداخێك شیرو‬ ‫سه‌مونێكیان ده‌ده‌نێ‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌مرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ژیانی���ان زۆر خراپ���ه‌‪ ،‬ئیتر له‌و‬ ‫كاته‌وه‌ هیچ ده‌رباره‌یان نازانین"‪.‬‬ ‫ته‌وری���ن وه‌ك زۆرێك له‌كه‌س���وكاری‌‬

‫ئه‌وان���ه‌ی‌ كچیان له‌الی���ه‌ن چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش���ه‌وه‌ ده‌ستبه‌س���ه‌ر‌و رفێن���راو‌ه‬ ‫ئۆق���ره‌ی لێب���ڕاوه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بزانێ���ت كچه‌ك���ه‌ی‌ له‌كوێی���ه‌‌و‬ ‫چی‌ لێبه‌سه‌رهاتووه‌‪ ،‬ئه‌و گازنده‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و رێكخراوه‌كان���ی‌ ئافره‌ت���ان‌و‬ ‫ژنانیش���ه‌وه‌ وه‌ك پێویس���ت بایه‌خیان‬ ‫به‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌ ن���ه‌داوه‌و میدیاكانیش‬ ‫خۆیان له‌باسكردنی‌ به‌دوور ده‌گرن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كه‌س له‌خ ‌هم‌و بیری‌ كچه‌ ئێزیدیه‌‬ ‫دام���اوو ده‌ستبه‌س���ه‌ره‌كانی‌ ئێم���ه‌دا‬ ‫نییه‌ "‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2010‬‬

‫ئێزدی‌‌و كه‌مایه‌تیه‌كان له‌به‌ڵگه‌نامه‌كان ‌ی ویكیلیكسدا‬

‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌رپرسیارێتی‌ قورس ‌ی له‌ئه‌ستۆی ‌ه به‌رامبه‌ر ئێزدی‌‪ ،‬شه‌به‌ك‌و كه‌مایه‌تیه‌كان ‌ی تر‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ نهێنیان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵده‌داته‌وه‌ كه‌ تایبه‌تن به‌گرفته‌كان ‌‬ ‫كه‌مه‌ نه‌ته‌وایه‌تیه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ئێزدییه‌كان‪ ،‬ك ‌ه زۆرینه‌یان سكااڵ ‌‬ ‫ی ‪2003‬ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌یان كردوه‌ له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خراپ مامه‌ڵه‌كردن ‌‬ ‫قوربان ‌‬ ‫ی مرۆڤن‪ .‬به‌شێكیشیان‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫داوای‌ هه‌رێمێكی‌ ئۆتۆنۆمی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ تێیدا كه‌مینه‌كان بتوانن خۆیان‬ ‫حوكمی‌ خۆیان بكه‌ن‪ .‬ئاماژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ش كراوه‌ ك ‌ه حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قورس ‌‬ ‫كوردستان به‌رپرسیارێت ‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆیه‌ به‌رامبه‌ر ئێزدی‌‪ ،‬شه‌به‌ك‌و‬ ‫كه‌مایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جیاجی���ا ‌‬ ‫له‌چ���وار به‌ڵگه‌نام���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ویكیلیكسدا ك ‌ه ئاوێن ‌ه ناوه‌رۆكه‌كه‌یان ‌‬ ‫ك���ردو‌ه به‌كوردی‌‪ ،‬راش���كاوان ‌ه ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه كراوه‌ ك���ه‌ "بونی‌ كه‌مایه‌تیه‌كان‬ ‫له‌عێراق له‌ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌دایه‌‪ :‬گروپ ‌ه‬ ‫ئاینی‌‌و ئیتنی��� ‌ه بچوكه‌كانی‌ ناو عێراق‬ ‫له‌الیه‌ن توندڕه‌وه‌كانه‌وه‌ راوه‌دوده‌نرێن‌و‬ ‫ی له‌ناوچوندان له‌نێوان‬ ‫له‌ژێر مه‌ترس��� ‌‬ ‫شه‌ڕی‌ هێز‌ه سه‌ربازییه‌كاندا"‪.‬‬ ‫ی به‌ڵگه‌نام���ه‌كان ك��� ‌ه‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت��� ‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان مێژویه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ نیگه‌رانی ‌‬ ‫له‌سه‌ره‌‪ ،‬به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ كه‌مایه‌تی���ه‌كان له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی راپرس���یه‌وه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫پێیانوای ‌ه "خه‌ڵكه‌كانیان ده‌خرێن ‌ه ژێر‬ ‫ی خۆیان له‌سه‌ر‬ ‫گوش���اره‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاین‌و نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌ دیكه‌ ساخبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫ی ئاین‌و نه‌ته‌و‌ه ‌‬ ‫له‌بر ‌‬ ‫خۆیان"‪.‬‬ ‫ی یه‌كێك له‌به‌ڵگه‌نامه‌كان‬ ‫له‌به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه كراو‌ه ك��� ‌ه "حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫قورسی‌ له‌ئه‌ستۆی ‌ه به‌رامبه‌ر مه‌سیحی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئێ���زدی‌‪ ،‬ش���ه‌به‌ك‌و كه‌مایه‌تیه‌كان��� ‌‬ ‫ی هه‌ژمونی‌ ئیداریی‌‌و‬ ‫دیكه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌منیی‌ هه‌یه‌ به‌س���ه‌ر زۆرێك له‌ناوچ ‌ه‬ ‫جێناكۆكه‌كان���دا‪ .‬بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه زۆر‬ ‫ش���ێلگیرانه‌و به‌ئاش���كرا له‌لێدوان��� ‌ه‬ ‫گش���تیه‌كانتاندا‌و به‌كرده‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی واقع نیشانیبده‌ن كه‌ ده‌تانه‌وێت‌و‬ ‫ئه‌رز ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ی له‌مافه‌كان ‌‬ ‫ده‌توانن پارێزگاری ‌‬ ‫ئ���ه‌و كه‌مایه‌تیان���ه‌ بكه‌ن ك���ه‌ له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ئێوه‌دان"‪.‬‬ ‫ه���اوكات ئ���ه‌وه‌ش هات���و‌ه ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫"كه‌مایه‌تی���ه‌كان‬ ‫ی ‪2003‬ه‌وه‌ زۆر‬ ‫گش���تیی‌ له‌س���اڵ ‌‬

‫پێویست ‌ه زۆر‬ ‫شێلگیرانه‌و‬ ‫به‌ئاشكرا له‌لێدوانه‌‬ ‫گشتیه‌كانتاندا‌و‬ ‫به‌كرده‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌رز ‌ی واقع‬ ‫نیشانیبده‌ن ك ‌ه‬ ‫ده‌تانه‌وێت‌و ده‌توانن‬ ‫پارێزگاری ‌ی له‌مافه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌مو ئه‌و كه‌مایه‌تیان ‌ه‬ ‫بكه‌ن كه‌ له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ی ئێوه‌دان‬ ‫ی هه‌س���تیان به‌ت���رس كردوه‌‌و‬ ‫به‌خراپ ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫كۆچكردنه‌كه‌ش���یان به‌هۆ ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌كه‌ب���وی‌ سیاس���یی‌‪،‬‬ ‫ه���ۆكار ‌‬ ‫ئابوری‌‌و ئه‌منیه‌وه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫ی دی‌‪:‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫باب���ه‌ت‪ :‬باڵی���ۆز له‌گه‌ڵ س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫كه‌مایه‌تی���ه‌كان‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ ‌‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫ی ‪2009‬‬ ‫ی حوزه‌یران ‌‬ ‫به‌روار‪‌ 14 :‬‬ ‫پۆلێ���ن‪ :‬پۆلێننه‌ك���راو‪ /‬ته‌نه���ا ب���ۆ‬ ‫ی ره‌سمی‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫له‌یه‌كه‌می���ن كۆبونه‌وه‌یان���دا له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫باڵیۆز هیڵ‪ ،‬نوێنه‌ره‌ سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫‪09BAGHDAD1545‬‬

‫راپرس���یه‌وه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه پێیانوای��� ‌ه‬ ‫خه‌ڵكه‌كانیان ده‌خرێنه‌ ژێر گوشاره‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و‌هی‌ خۆی���ان له‌س���ه‌ر ئاین‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك���ی‌ دیك���ه‌ س���اخبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاین‌و نه‌ته‌وه‌ی‌ راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫له‌بر ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���ان‪ .‬هه‌روه‌ه���ا نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هائی���ه‌كان‪ ،‬عه‌بدول���ره‌زاق ئه‌بایچ ‌‬ ‫باس���ی‌ له‌و‌ه ك���رد ك��� ‌ه به‌هائیه‌كان‬ ‫ئێس���تا له‌سه‌ر ناس���نامه‌كانیان وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫موس���وڵمان ناویان تۆماركراوه‌‌و داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵه‌كان ‌‬ ‫له‌باڵیۆز كرد پش���تیوانی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هائیی���ه‌كان بكات ب���ۆ دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی ك ‌ه رێگ ‌ه‬ ‫ی حكوم ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك��� ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ی به‌هائیه‌كان ئاین ‌‬ ‫بدات به‌وه‌ ‌‬ ‫له‌موسوڵمانه‌و‌ه بكه‌نه‌وه‌ به‌به‌هائی‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ دوه‌م‪:‬‬ ‫ی دی‌‪:‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫ی‬ ‫باب���ه‌ت‪ :‬بابه‌ت ‌ه گه‌رمه‌كان���ی‌ میدیا ‌‬ ‫نه‌مسا‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ ‌‬ ‫له‌ڤیێنا‬ ‫ی ‪20007‬‬ ‫ی ئاب ‌‬ ‫به‌روار‪‌ 16 :‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬پۆلێننه‌كراو‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌زایانی‌ خۆرهه‌اڵت ‌‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی كه‌مایه‌تیه‌كان له‌عێراق‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬بون ‌‬ ‫له‌ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌دایه‌‪ :‬گروپ��� ‌ه ئاینی‌‌و‬ ‫ئیتنی��� ‌ه بچوكه‌كانی‌ ناو عێراق له‌الیه‌ن‬ ‫توندڕه‌وه‌كانه‌وه‌ راوه‌دوده‌نرێن‌و له‌ژێر‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناوچوندان له‌نێوان شه‌ڕ ‌‬ ‫مه‌ترس ‌‬ ‫ی‬ ‫هێز‌ه سه‌ربازییه‌كاندا‪ .‬ئه‌و ریفراندۆمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان هه‌رێم ‌‬ ‫ك ‌ه بڕیار‌ه له‌ناوچه‌كان ‌‬ ‫كوردستان‌و حكومه‌تی‌ عێراقدا بكرێت‪،‬‬ ‫ی گروپ��� ‌ه ئاینی‌‌و‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ش���وێن ‌‬ ‫په‌رستگایه‌کی ئێزیدیه‌کان له‌ اللش ـ فۆتۆ‪ :‬رێبین چاالک‬ ‫ئیتنیه‌كان���ه‌ ك ‌ه ب���ۆ چه‌ندی���ن نه‌و‌ه‬ ‫ل���ه‌وێ‌ ده‌ژین‪ ،‬هه‌ر ئه‌م ش���وێنانه‌ش‬ ‫كه‌مایه‌تیه‌كانی‌ عێراق تیشك ده‌خه‌ن ‌ه ه���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بونه‌ته‌ گۆڕه‌پانی‌ رودان ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌كه‌ب���وی‌ سیاس���یی‌‪ ،‬به‌به‌رده‌وام ‌‬ ‫س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌كانی‌ كۆچ‪ ،‬به‌شداری ‌‬ ‫ی ئابوری‌‌و ئه‌منیه‌و‌ه بوه‌‪ .‬پێشیانوابو ك ‌ه توندوتیژیی‌‌و ته‌نگژه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌مینان ‌ه ته‌نها پێویست ‌‬ ‫ی سیاسی‪ ،‬مامه‌ڵه‌ی‌ هه‌اڵوێرد ‌‬ ‫زیاتر ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئه‌و بابه‌تانه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ پێیانوای ‌ه به‌س���ه‌المه‌تیه‌وه‌ نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو كاریش به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ سێیه‌م‪:‬‬ ‫به‌هاوبه‌ش���ی‌ ده‌بێت په‌ره‌یانپێبدرێت‪ .‬پێویسته‌‪.‬‬ ‫ی دی‌‪08BAGHDAD1526 :‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی خۆیان نه‌شارده‌و‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫نیگه‌رانی ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی هه‌ری���ه‌ك له‌ئێزدییه‌كان‌و بابه‌ت‪ :‬سه‌ردانی‌ نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫ی كه‌مایه‌تی���ه‌كان به‌ره‌و واڵتان ‌‬ ‫كۆچ ‌‬ ‫ی توركمانه‌كان‪ ،‬سكااڵی‌ ئه‌وه‌یان له‌الی واشنتۆن‬ ‫ی باڵیۆز كرد كه‌ كۆمه‌ڵه‌كانیان له‌ساڵ ‌‬ ‫ی نه‌بون���ی‌ ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫خۆرئاوا به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ ‌‬ ‫ی خراپ مامه‌ڵه‌كردن ‌‬ ‫‪2003‬ه‌وه‌ قوربان ‌‬ ‫ئابوری‌‌و به‌شداریی‌ سیاسییان‪.‬‬ ‫ی له‌به‌غدا‬ ‫ی مافه‌كان��� ‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌‬ ‫ی ‪2008‬‬ ‫ی ئایار ‌‬ ‫ی مرۆڤن‪ .‬ئه‌می���ن فه‌رحان‪ ،‬به‌روار‪‌ 18 :‬‬ ‫كه‌مایه‌تی���ه‌كان هاوڕاب���ون له‌س���ه‌ر نوێن���ه‌ری‌ ئێزدیه‌كان داوای‌ هه‌رێمێك ‌‬ ‫ی پۆلێن‪ :‬نهێنی‌‬ ‫ی خه‌ڵكه‌كه‌یان ئۆتۆنۆم���ی‌ كرد له‌باك���وری‌ عێراق ك ‌ه‬ ‫ی ك��� ‌ه كۆچ��� ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتی‌ س���ه‌ردانی‌ نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌گه‌وره‌ترین نیگه‌رانیه‌كانیان‪ .‬تێیدا كه‌مینه‌كان بتوانن خۆیان حوكم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئایار ‌‬ ‫ی ‪‌ 21-17‬‬ ‫ی بۆ واشنتۆن له‌رۆژان ‌‬ ‫ی ئه‌منی ‌‬ ‫به‌وت ‌هی‌ به‌رپرس���انیش كه‌مایه‌تیه‌كان خۆیان بك���ه‌ن‌و له‌الیه‌ن هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌2008‬و پ���اش وه‌رگرتن���ی‌ بڕوانام ‌ه ‌‬ ‫ی ‪2003‬ه‌و‌ه خۆیانه‌وه‌ پارێزگارییان لێبكرێت‪.‬‬ ‫ی له‌ساڵ ‌‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی واشنتۆن‌و‬ ‫ش���ه‌ره‌ف له‌الیه‌ن زانكۆ ‌‬ ‫ه���اوكات نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ستیان به‌ترس كردوه‌‌و‬ ‫زۆر به‌خراپ ‌‬ ‫ی به‌ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫ی كه‌مایه‌تیه‌كان جێفرس���ۆن‪ ،‬چ���او ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك نیگه‌ران ب���ون له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫كۆچكردنه‌كه‌ش���یان به‌هۆ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌وت‌و‬ ‫ی به‌رپرسای‌ بااڵی‌ ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫‪07VIENNA2136‬‬

‫ی نێوانیان‬ ‫ی باسه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێك له‌ته‌وه‌ر ‌‬ ‫ی پارێزگارییكردن ‌ه له‌كه‌مایه‌تی ‌ه‬ ‫چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی پارێ���زگای‌ نه‌ینه‌وا‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تیه‌كان ‌‬ ‫له‌م به‌شه‌دا هاتوه‌‪:‬‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم��� ‌‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ قورس���ی‌ له‌ئه‌ستۆی ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر مه‌سیحی‌‪ ،‬ئێزدی‌‪ ،‬شه‌به‌ك‌و‬ ‫ی‬ ‫ی دیك���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌مایه‌تیه‌كان��� ‌‬ ‫هه‌ژمونی‌ ئیداریی‌‌و ئه‌منیی‌ هه‌ی ‌ه به‌سه‌ر‬ ‫زۆرێك له‌ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كاندا‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویست ‌ه زۆر ش���ێلگیرانه‌و به‌ئاشكرا‬ ‫له‌لێدوان ‌ه گش���تیه‌كانتاندا‌و به‌كرده‌و‌ه‬ ‫ی واقع نیش���انیبده‌ن ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌تانه‌وێ���ت‌و ده‌توان���ن پارێزگاری��� ‌‬ ‫له‌مافه‌كان���ی‌ هه‌مو ئ���ه‌و كه‌مایه‌تیان ‌ه‬ ‫ی ئێوه‌دان‪،‬‬ ‫بكه‌ن كه‌ له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گواستنه‌وه‌یاندا له‌حكومه‌ت ‌‬ ‫له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫به‌غداو‌ه بۆ ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دیاریك���راو بریتی��� ‌ه‬ ‫نیگه‌ران��� ‌‬ ‫ی مه‌س���یحی‌‪ ،‬ش���ه‌ب ‌هك‌و‬ ‫له‌ئاسایش��� ‌‬ ‫ی نه‌ین���ه‌وا‪.‬‬ ‫ئێزدی���ه‌كان له‌پارێ���زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی له‌ئه‌ستۆی ‌ه بۆ كاركردن له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگا ئه‌منیه‌ لۆكاڵیه‌كان‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ره‌نتیكردن ‌‬ ‫به‌غ���دا به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی كه‌مایه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫سه‌المه‌تی ‌‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ چواره‌م‪:‬‬ ‫ی دی‌‪:‬‬ ‫ئا ‌‬ ‫ی كه‌مایه‌تیه‌كان‬ ‫باب���ه‌ت‪ :‬س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی سه‌رژمێرییه‌وه‌‬ ‫نیگه‌رانن له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ ‌‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫ی ‪2009‬‬ ‫به‌روار‪30 :‬ی‌ ته‌مموز ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ پالندانان ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق به‌رده‌وام��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ئاماده‌كارییه‌كان���ی‌ ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی گروپه‌ ئاینی‌‌و‬ ‫راپرسی‌‪ ،‬سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیتنیه‌كان نیگه‌رانن له‌بار‌هی‌ چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌رژمێرییه‌كه‌‌و ئاخۆ‬ ‫ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیمۆگرافیا ‌‬ ‫به‌راس���تی‌ ره‌نگدانه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌مایه‌تی���ه‌كان به‌رجه‌س���ت ‌ه ده‌كات‬ ‫یاخود نا‪.‬‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ ئیزدییه‌كان‌و ش���ه‌به‌ك‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی له‌وه‌ ‌‬ ‫ی خۆی���ان ده‌ربڕ ‌‬ ‫نیگه‌ران ‌‬ ‫سه‌رژمێرییه‌كه‌ خه‌ڵكه‌كه‌یان بخات ‌ه ژێر‬ ‫ی‬ ‫ی زۆره‌و‌ه له‌الیه‌ن حكومه‌ت ‌‬ ‫گوش���ار ‌‬ ‫هه‌رێمه‌و‌ه ب���ۆ ئ���ه‌و‌هی‌ خۆیان وه‌ك‬ ‫ی ك���ورد له‌قه‌ڵه‌مبده‌ن تا‬ ‫ره‌چه‌ڵه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خاكه‌كه‌ی���ان بلكێنرێ���ت به‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪09BAGHDAD2038‬‬

‫جه‌له‌وال‪ ،‬گۆڕه‌پانی‌ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ شه‌ڕ ‌ی پێشمه‌رگه‌و داعش‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ی سێ مانگی‬ ‫ناحیه‌ی جه‌له‌وال له‌ماو‌ه ‌‬ ‫رابوردودا بوه‌ته‌ ناوه‌ندی شه‌ڕێكی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ نێوان هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌و‬ ‫چه‌كدارانی داعش‌و عه‌شایه‌ره‌كان‪،‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬تا‬ ‫ی ‪ 100‬پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ئێستا نزیكه‌ ‌‬ ‫شه‌هیدبون‌و ‪300‬ی‌ دیكه‌ش بریندار‬ ‫بون‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی جه‌له‌والش‬ ‫ده‌ڵێت ل ‌ه ‪ 2008‬پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫كشایه‌وه‌‌وتمان خیانه‌ته‌‪.‬‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌رپرس���ێكی بااڵ ‌‬ ‫نه‌یویس���ت ن���اوی باڵوبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد ك ‌ه له‌ئێستادا‬ ‫ی جه‌ل���ه‌وال قورس���ه‌‪،‬‬ ‫"كۆنترۆڵكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانو‌و دوكان‌و ش���وێنه‌كان ‌‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫نێو ناحیه‌كه‌ بۆمبڕێ���ژ كراوه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ بچین��� ‌ه نێو ئه‌و ش���اره‌و‌ه‬ ‫خه‌ڵكێكی زۆر بكوژرێت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫پالنێكی تۆكم ‌ه دابڕێژرێت ئنجا هه‌وڵی‬ ‫كۆنترۆڵكردنی بدرێت"‪.‬‬ ‫ناحی���ه‌ی جه‌ل���ه‌وال ناوچه‌یه‌ك���ی‬ ‫س���تراتیژیی ‌ه بۆ كوردو ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌ر‬

‫دوڕییانێك���ی س���تراتیژی‌و له‌الیه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی دیال��� ‌ه‬ ‫ش���اری به‌غ���داو پارێ���زگا ‌‬ ‫ده‌به‌س���تێته‌وه‌ به‌خانه‌قی���ن‌و ب���ه‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌الر‪ ،‬له‌الیه‌كی تره‌و‌ه ش���ار ‌‬ ‫قه‌زا ‌‬ ‫به‌غداو دیاله‌و خانه‌قین دبه‌ستێتیه‌و‌ه‬ ‫به‌دوزخورماتو له‌پارێزگای‌ سه‌اڵحه‌دین‌و‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫كه‌ركوك‌و زۆربه‌ی‌ سنور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌غداو زۆربه‌ ‌‬ ‫واتا هه‌مو رێگاكان��� ‌‬ ‫پارێزگاكان���ی‌ عێ���راق به‌جه‌ل���ه‌والدا‬ ‫تێپ���ه‌ڕ ده‌بێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ی حه‌مرینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫ناوجه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫هاوكات به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی جه‌له‌وال‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن بۆ ئاوێن ‌ه رایده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫"رۆژان ‌ه هێرش ده‌كرێته‌سه‌ر جه‌له‌وال‌و‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق تۆپباران ‌‬ ‫فڕۆك ‌ه جه‌نگییه‌كان ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌نێ���وان ه���ه‌ردو حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ن���دی‌و پێش���مه‌رگ ‌ه هه‌ماهه‌نگی‌و‬ ‫ی‬ ‫رێككه‌وتن هه‌ی���ه‌و رۆژان ‌ه كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫نێوانیان ده‌كرێت ب���ۆ ئه‌وه‌ی پێكه‌و‌ه‬ ‫كۆنترۆڵی ئ���ه‌و ناحیه‌یه‌و س���ه‌عدی ‌ه‬ ‫بكرێت پێكه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ناحی���ه‌ی جه‌ل���ه‌وال دو پرد هه‌یه‌‬ ‫ئاوی س���یروانی پێدا تێپه‌ڕده‌بێت كه‌‬ ‫پێشتر پێشمه‌رگه‌ ده‌یتوانی به‌سه‌ریدا‬ ‫بپه‌ڕێته‌وه‌و بچێته‌ نێ���و ناحیه‌كه‌وه‌‪،‬‬

‫به‌اڵم‌وه‌ك باس���ده‌كرێت داعش دوای‌‬ ‫كۆنترۆڵكردن���ی ناحیه‌ك���ه‌‪ ،‬ه���ه‌ردو‬ ‫پرده‌ك���ه‌ی‌ ته‌قاندوه‌ت���ه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌توان���ن به‌ئاس���انی بپه‌ڕن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحی���ه‌ی جه‌ل���ه‌وال‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬ئ���ه‌و كاره‌ی‌‬ ‫داع���ش هه‌وڵێكه‌ بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ته‌گه‌ره‌‬ ‫بخاته‌ رێگ���ه‌ی‌ هێزه‌كان‪ ،‬به‌اڵم جاران‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌ش���اخ چ���اوه‌ڕێ پردو‬ ‫ئه‌مان���ه‌ی‌ نه‌ده‌ك���ردو ش���ه‌ڕی خۆی‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ئه‌گینا خۆ جه‌ل���ه‌وال له‌نێو‬ ‫ده‌ریادا نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆر رێگه‌و جێگه‌ی‌‬ ‫ت���ر هه‌ی���ه‌ پێش���مه‌رگه‌ بچێت���ه‌ نێو‬ ‫جه‌له‌والوه‌"‪.‬‬ ‫ی گرنگی جه‌له‌وال بۆ كورد ئه‌و‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی ناحیه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رپرس���ه‌ی یه‌كه‌ی ئیدار ‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات ك���ه‌ "یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫جه‌ل���ه‌وال ناوچه‌یه‌كی كوردس���تانییه‌و‬ ‫پێشتر له‌س���ااڵنی حه‌فتاو هه‌شتاكان‬ ‫ی ك���ورد بوه‌‪،‬‬ ‫‪%70‬ی دانیش���توانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2003‬و‌ه رێژه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌دوا ‌‬ ‫كه‌مبوه‌ت���ه‌و‌ه ب���ۆ ‪ ،%30‬ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫به‌هۆی هه‌ڕه‌ش���ه‌كردن له‌كورده‌كان‌و‬ ‫ی ماڵه‌كانیان"‪.‬‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه باس‬

‫له‌وه‌شده‌كات كه‌ ده‌خوازێت خوێنی ئه‌و‬ ‫ده‌یان شه‌هیده‌و ماندوبونیان "نه‌درێت‬ ‫به‌ئ���اوداو به‌رێككه‌وتنێك���ی ژێربه‌ژێر‬ ‫ئه‌و ش���وێنان ‌هی‌ پێ چ���ۆڵ نه‌كرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێش���تر س���ه‌ركردایه‌تی كورد‬ ‫ی زۆر كردوه‌و دواتر‌وتویان ‌ه‬ ‫ئه‌و هه‌اڵنه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌مان فێڵیان لێكردوین"‪.‬‬ ‫زۆر باس له‌وه‌ده‌كرێ���ت ك ‌ه له‌پاش‬ ‫ئارامبونه‌وه‌ی‌ دۆخ���ی ئه‌منی عێراق‌و‬ ‫ئ���ه‌و ناوچانه‌‪ ،‬دیس���انه‌و‌ه حكومه‌تی‬ ‫ی چۆڵكردنی ئه‌و ناوچانه‌و‬ ‫ناوه‌ند داوا ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ ده‌كات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫كشانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌ساڵی ‪ 2008‬رویداو به‌فه‌رمانی‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی ك���ورد هه‌م���و هێز‌ه‬ ‫كوردییه‌كان له‌و س���نوران ‌ه كشانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌‪ 2008‬كه‌ پێشمه‌رگ ‌ه كشایه‌وه‌‌وتمان‬ ‫خیان���ه‌ت كراوه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه نابێت پیاوی‬ ‫عاقڵ دو هه‌ڵ ‌ه ب���كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌مان‬ ‫هه‌ڵ ‌ه دوباره‌كرایه‌وه‌ كه‌واته‌ خه‌له‌لێكی‬ ‫گه‌ور‌ه هه‌یه‌و ئه‌و خه‌له‌له‌ش به‌ئاسانی‬ ‫چاره‌سه‌رناكرێت"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانی���اری‌و ئام���ار‌ه‬ ‫نافه‌رمییه‌كان تائێستا له‌شه‌ڕی نێوان‬ ‫داع���ش‌و گروپه‌ چه‌ك���داره‌كان‌و هێزی‬

‫پێش���مه‌رگه‌ له‌ناحیه‌ی جه‌له‌وال زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 150‬پێشمه‌رگه‌ ش���ه‌هیدبون‌و ‪100‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش بریندار بوه‌‪.‬‬ ‫ی نێوان‬ ‫خاڵ���ی كۆنترۆڵ���ی رێگاكان ‌‬ ‫ی حه‌مری���ن‌و جموجۆڵ به‌ره‌و‬ ‫حه‌وز‌ه ‌‬ ‫ی عێ���راق ده‌بێ���ت‬ ‫س���ه‌رو خ���وارو ‌‬ ‫به‌نێ���و جه‌له‌والدا تێپه‌ڕێ���ت‪ ،‬هاوكات‬ ‫ده‌ریاچ���ه‌ی‌ حه‌مری���ن به‌درێژایی ‪60‬‬ ‫ی خواروی‌ جه‌له‌والو‬ ‫كیلۆمه‌تر به‌سنور ‌‬ ‫س���ه‌عدییه‌دا باڵوبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬جگ��� ‌ه‬ ‫ی گه‌ور‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌جموجۆڵێك���ی بازرگان��� ‌‬ ‫به‌و سنوره‌دا تێده‌په‌ڕێت‪.‬‬ ‫ناحیه‌ی جه‌ل���ه‌وال یه‌كێكه‌ له‌ناحی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كان���ی عێراق‌و ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژئاوا ‌‬ ‫پارێ���زگای دیاله‌و باش���ور ‌‬ ‫خانه‌قی���ن‌و ‪ 185‬ك���م ده‌كه‌وێت��� ‌ه‬ ‫ی به‌غدا‪،‬‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت���ی پارێزگا ‌‬ ‫باكور ‌‬ ‫به‌ناوچه‌یه‌ك���ی گرنگی بازرگانی‌ نێوان‬ ‫ئێران‌و عێ���راق داده‌نرێت‪ 36 ،‬گوندی‬ ‫ی ‪ 82‬هه‌زار‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌رو به‌هه‌مو ‌‬ ‫دانیش���توانی تێدایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناوخۆی‬ ‫ناحیه‌كه‌ به‌ته‌نها ‪ 55‬هه‌زار دانیشتوانی‬ ‫تێدا نیش���ته‌جێیه‌‪ ،‬دانیش���توانه‌كه‌ش‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌كانی‌ كوردو عه‌ر‌هب‌و توركمان‬ ‫پێكدێت‪.‬‬

‫ئێمه‌ له‌‪2008‬‬ ‫كه‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫كشایه‌و‌ه‌وتمان‬ ‫خیانه‌ت كراو‌ه‬ ‫بۆیه‌ نابێت‬ ‫پیاوی عاقڵ‬ ‫دو هه‌ڵ ‌ه بكات‬

‫عێراق‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫كورد جێگری‌ سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و سێ‌‌وه‌زیری‌ ده‌وێت‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫داوا ده‌كرێت كورد‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌‌وه‌ربگرێته‌وه‌‬ ‫‌‬

‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‬

‫شه‌ڕ ‌ی بۆرییه‌كان‬

‫دانوستانه‌كانی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫نوێی‌ عێراق به‌رده‌وامه‌‪ ،‬سوننه‌كان‬ ‫ناوی‌ پاڵێوراوه‌كانی‌ خۆیان بۆ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمارو‌وه‌زیران ئاشكرا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و داوای‌‌وه‌رگرتنی‌‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ناوخۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬كوردیش داوای‌ پۆستی‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و سێ‌‌وه‌زاره‌ت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌مه‌رجێك یه‌كێكیان‌وه‌زاره‌ته‌‬ ‫سیادییه‌كان بێت‪.‬‬

‫گفتوگۆكان���ی‌ ‌وه‌فدی‌ دانوس���تانكاری‌‬ ‫كوردو ش���یعه‌و س���وننه‌ ب���ۆ پێكهێنان ‌ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ نوێ���ی‌ عێ���راق به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫دوا ‌واده‌ش ب���ۆ پێكهێنان���ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫نوێ���ی‌ عێ���راق به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حه‌یده‌ر‬ ‫عه‌ب���ادی‌ رۆژی‌ یان���زه‌ی‌ ئ���ه‌م مانگه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ پارله‌مانتارێكی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫عه‌بادی‌ ده‌یه‌وێت ژم���اره‌ی‌ جێگره‌كانی‌‌و‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌ كابینه‌كانی‌ كه‌مبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ پارله‌مان���ی‌ عێراق له‌س���ه‌ر‬ ‫لیستی‌ یه‌كێـتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردستان‬ ‫عه‌بدولباری‌ زێباری‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‌وه‌فدی‌‬ ‫دانوس���تانكاری‌ ك���ورد‪ ،‬داواكارییه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ پێشكه‌ش به‌هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫ش���یعه‌كان كردوه‌و له‌ئێستادا چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫دوا‌وه‌اڵم���ی‌ ئ���ه‌وان ده‌ك���ه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫داواكارییه‌كان���ی‌ كوردیش ده‌ڵێت "داوای‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و سێ‌‌وه‌زاره‌تمان‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كێكی���ان‌وه‌زاره‌تێك���ی‌‬ ‫سیادییه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و ‌وه‌زاره‌تانه‌ش���ی‌ كورد‬ ‫داوایك���ردوه‌‪ ،‬زێب���اری‌ ده‌ڵێ���ت "ك���ورد‬ ‫پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ‌وه‌زاره‌تێكی‌ دیاریكراو‬ ‫ناكات‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ ب���ه‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫گرنگه‌ هێنده‌ی‌ به‌رنامه‌ی‌ حكومه‌تی‌ نوێی‌‬ ‫عێراقه‌"‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئه‌و دابه‌ش���كارییه‌ی‌ له‌چه‌ند‬ ‫س���اڵی‌ راب���ردودا له‌كات���ی‌ پێكهێنان���ی‌‬ ‫حكومه‌تدا په‌یڕه‌وكراوه‌و ‌وه‌كو نه‌ریتێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌ لێهاتوه‌‪ ،‬الیه‌نه‌ ش���یعه‌كان دو‬ ‫‌وه‌زاره‌تی‌ س���یادییان به‌ركه‌وتوه‌ كه‌ له‌دو‬ ‫خولی‌ پێش���ودا ‌وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ ناوخۆو‬ ‫نه‌وت بون‪ ،‬هه‌روه‌ها عه‌ره‌به‌ سوننه‌كانیش‬ ‫دو‌وه‌زاره‌ت���ی‌ س���یادییان به‌ركه‌وتوه‌ كه‌‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ به‌رگ���ری‌‌و دارای���ی‌ بون‪،‬‬ ‫هه‌رچی‌ كوردیش���ه‌ له‌ماوه‌ی‌ ده‌ س���اڵی‌‬ ‫رابردودا‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ به‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬

‫وه‌فدی دانوستانکاری کورد‬ ‫چه‌ند س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ناو دانوستانه‌كانی‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ حكومه‌ت���ه‌وه‌ به‌میدی���اكان‬ ‫گه‌یش���توه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌وڵه‌تان���ه‌ی‌ بایه‌خێكی‌‬ ‫زۆر به‌كاروب���اری‌ عێراق ده‌ده‌ن‌و خاوه‌نی‌‬ ‫قورس���ایی‌ خۆیان���ن‪ ،‬داوایانك���ردوه‌‬ ‫له‌كابینه‌كه‌ی‌ عه‌بادیدا ‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫بدرێته‌وه‌ به‌كورد‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ سه‌باره‌ت به‌الیه‌نه‌ سونیه‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ ئاگادار‪،‬‬ ‫سوننه‌كان یه‌كالیی‌ بونه‌ته‌وه‌ له‌دیاریكردنی‌‬ ‫ئوس���امه‌ نوجه‌یفی‌ س���ه‌رۆكی‌ لیس���تی‌‬ ‫موته‌حیدون بۆ جێگری‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌روه‌ها ساڵح موتڵه‌گی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫لیس���تی‌ عه‌ره‌بیه‌ پاڵێوراوه‌ بۆ‌وه‌رگرتنی‌‬ ‫پۆستی‌ جێگری‌ سه‌رۆك‌وه‌زیران‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ زانیارییه‌ رۆژنامه‌وانیه‌كان‪،‬‬ ‫له‌دانوس���تانه‌كانی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌تدا‬ ‫س���وننه‌كان داوای‌ ‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ناوخۆو‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و كاره‌ب���ا‌و خوێندن���ی‌ بااڵو‬ ‫پیشه‌س���ازییان كردوه‌‪ .‬تائێستاش ناوی‌‬ ‫ته‌اڵڵ زه‌وبه‌عی‌ ب���ۆ‌وه‌رگرتنی‌‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پیشه‌س���ازی‌‌و س���ه‌لمان جومه‌یل���ی‌ بۆ‬ ‫‌وه‌رگرتن���ی‌ ‌وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ‌وه‌كو‬ ‫به‌هێزترین پاڵێوراو ئاماژه‌یان پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫زانیاریی���ه‌كان ئاش���كرای‌ ده‌ك���ه‌ن‬ ‫یه‌كێ���ك له‌خاله‌ناكۆكه‌كانی‌ نێوان‌وه‌فدی‌‬

‫دانوستانكاری‌ شیعه‌و س���وننه‌‪ ،‬پۆستی‬ ‫‌‌وه‌زارته‌كانی‌ ناوخ���ۆو به‌رگرییه‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ رێككه‌وتنێكی‌ سه‌ره‌تایی‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���وننه‌كان‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆو‬ ‫ش���یعه‌كان ‌وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌ ‌وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س���ه‌ر ناوی‌‌وه‌زی���ره‌كان ناكۆكی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬س���وننه‌كان پێداگری‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن رافیع عیس���اوی‌ ببێت���ه‌ ‌وه‌زیری‌‬ ‫ناوخۆو شیعه‌كان ره‌تیده‌كانه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ش���یعه‌كان هادی‌ عامریی���ان بۆ‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫به‌رگری‌ پااڵوتوه‌و سوننه‌كانیش به‌ته‌واوی‌‬ ‫ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون س���اڵح‬ ‫حه‌س���ناوی‌‪ ،‬رایگه‌یاند سه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‬ ‫راس���پێردراوی‌ عێ���راق ده‌یه‌وێت ژماره‌ی‌‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌كان ب���ۆ (‪‌)25‬وه‌زاره‌ت‌و ژماره‌ی‌‬ ‫جێگره‌كان���ی‌ س���ه‌رۆك ‌وه‌زیرانیش كه‌م‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا س���ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‬ ‫عێراق سێ‌ جێگری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫حه‌س���ناوی‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ ‌وه‌زاره‌ته‌كان رونكردنه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫ده‌دات‌و ده‌ڵێت "عه‌ب���ادی‌ ده‌یه‌وێت ئه‌و‬ ‫‌وه‌زاره‌تانه‌ی‌ كارو پیشه‌كانیان له‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫نزیك���ه‌ تێك���ه‌ڵ ب���كات"‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌شده‌كات كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ‌وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌دۆخی‌ سیاس���ی‌‌و داواكاری‌‬

‫كوتله‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌ی‌ ده‌وڵه‌ت��� ‌ی‬ ‫قان���ون ئاش���كرای‌ ده‌كات‪ ،‬ه���ه‌ر س���ێ‌‬ ‫الیه‌ن���ی‌ ش���یعی‌‌و س���وننی‌‌و ك���وردی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌تایی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫كارنامه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراق رێككه‌وتون‬ ‫"به‌اڵم تا ئێس���تا چه‌ندی���ن خاڵی‌ ناكۆك‬ ‫ماون‌و هێش���تا یه‌كالی���ی‌ نه‌كراونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر دابه‌ش���كردنی‌‌وه‌زاره‌ته‌كانیش‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت دابه‌شكارییه‌كی‌ سه‌ره‌تایی‌‬ ‫به‌پێی‌ پشكی‌ پێكهاته‌كان‌و كورسیه‌كانیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت "ده‌كرێ���ت‬ ‫ئاڵوگۆڕ له‌نێ���وان هه‌ندێك‌وه‌زاره‌ته‌كاندا‬ ‫بكرێت‪ ،‬تا ئێس���تاش ن���اوی‌ ‌وه‌زیره‌كان‬ ‫یه‌كالنه‌كراونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ گفتوگۆكان‬ ‫له‌باره‌ی‌‌وه‌زاره‌ته‌كانه‌وه‌ به‌رده‌وامن"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫قانون‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ئاسایش���ی‌ نیش���تیمانی‌‌و تێكه‌اڵوكردنی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێده‌چێت‌وه‌زاره‌تی‌ گواستنه‌وه‌ بدرێته‌وه‌‬ ‫لیستی‌ مه‌واتنی‌ سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬بۆ به‌ڕێوه‌بردنی‌ كه‌رتی‌ نه‌وتیش‬ ‫پێشنیاری‌ پێكهێنانی‌ ئه‌نجومه‌نێكی‌ بااڵی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌‌وزه‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ش‬ ‫سه‌رۆك‌وه‌زیران سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫له‌دانوستانه‌كان ‌ی‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌تدا‬ ‫سوننه‌كان داوای‌‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫ناوخۆو ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫كاره‌با‌و خوێندنی‌‬ ‫بااڵو پیشه‌سازییان‬ ‫كردوه‌‬

‫"حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ جیاوازیی‌ نییه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌"‬ ‫ئا‪ :‬بارام‬ ‫چه‌كه‌ ئه‌مه‌ریكی‌‌و ئه‌وروپیه‌كان بونه‌ت ‌ه‬ ‫گره‌نتیه‌ك به‌ده‌ست كورده‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫عه‌بادی‌ یان هه‌ر سه‌رۆك وه‌زیرانێكی‌‬ ‫تر بوێری‌ ئه‌و‌ه نه‌كه‌ن داوای‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك بۆ سه‌ر عێراق بكه‌ن‪،‬‬ ‫پارله‌مانتارو سه‌ركرده‌ی‌ پێشوی‌ لیستی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون سامی‌ عه‌سكه‌ری‌ وا‬ ‫ده‌ڵێت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "حكومه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫عه‌بادی‌ هیچ شتێكی‌ جیاواز نابێت‬ ‫له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌"‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ پێشوی‌ عێراق‌و كه‌سایه‌ت ‌ی‬ ‫نزیك له‌نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫كاربه‌ڕێكه‌ری‌ عێراق س���امی‌ عه‌سكه‌ری‌‪،‬‬ ‫له‌وتارێك���دا له‌ب���اره‌ی‌ حكومه‌تی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬راش���كاوانه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق له‌پایته‌ختی‌ واڵتان‬ ‫دروستده‌كرێت نه‌وه‌كو له‌به‌غدا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫راش���یده‌گه‌یه‌نێت وه‌زیره‌كان ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫وه‌الئیان بۆ حیزبه‌كانیان هه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫وه‌الئی���ان بۆ حكومه‌ت‌و پۆس���ته‌كانیان‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫عه‌سكه‌ری‌‪ ،‬كه‌ له‌خولی‌ پێشودا له‌سه‌ر‬ ‫لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قان���ون پارله‌مانتار‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌وتارێك���دا ك���ه‌ له‌په‌یجه‌كه‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌فه‌یس���بوك باڵویكردت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ده‌كات زۆرینه‌ی‌ عێراقیه‌كان‬ ‫به‌هی���وان حكومه‌تێك���ی‌ نیش���تیمانی‌‬ ‫به‌هێ���ز دروس���ت بێ���ت‪ ،‬ك���ه‌ بتوانێت‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ گ���ه‌ل بپارێزێ���ت‌و‬ ‫خاكی‌ عێراق له‌تاوانكاره‌كان له‌پێش���ی‌‬ ‫هه‌مویانه‌وه‌ له‌داعش‌و هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌و‬ ‫پاك بكات���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها دامه‌زراوه‌كانی‌‬

‫ده‌وڵه‌ت له‌س���ه‌ر بنه‌مایه‌كی‌ ده‌ستوری‌‌و‬ ‫قانونی‌ بنیادبنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ وتاره‌كه‌یدا‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌كات هه‌مو سیاسیه‌كان بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌دیهێنان���ی‌ به‌ش���داری‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی‌ پێكهاته‌كانی‌ گه‌لی‌ عێراق‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ واڵتدا ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫داواكارن هی���چ پێكهاته‌یه‌ك���ی‌ ئاینی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و مه‌زه‌ب���ی‌ له‌حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ واڵتدا‌و په‌راوێزنه‌خرێت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌و خواس���ت‌و ئومێدانه‌ی‌‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ نوێی‌ عێراقدا هه‌ڵواسراوان‪،‬‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌ ده‌نوس���ێت "ئ���ه‌و ئومێدو‬ ‫ئاواتانه‌ هه‌مویان دروس���ت‌و ش���ه‌رعین‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرس���یار ئه‌وه‌یه‌ ئایا ئه‌وانه‌ به‌دی‌‬ ‫دێن؟ ئایا عه‌بادی‌ ده‌توانێت ئه‌و وه‌زیرانه‌‬ ‫ره‌ت بكاته‌وه‌ كه‌ پێیوایه‌ شایس���ته‌ نین‬ ‫بۆ پۆسته‌كانیان؟"‪.‬‬ ‫وتاره‌كه‌ی‌ عه‌س���كه‌ری‌ له‌كاتێكدایه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا زۆرینه‌ی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫باس له‌وه‌ده‌كه‌ن س���ورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌س���انی‌ ش���اره‌زاو پس���پۆڕو لێهاتوو‬ ‫رابردو پاك‌و ده‌س���تپاك بپاڵێون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سامی‌ عه‌س���كه‌ری‌ ده‌نوسێت "عه‌بادی‌‌و‬ ‫زۆرینه‌ی‌ چاودێران ده‌زانن كۆبونه‌وه‌كان‬ ‫له‌عه‌مم���ان‌و پایته‌خته‌كانی‌ تری‌ واڵتانی‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چن‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫فرۆشتنی‌ پۆسته‌ وه‌زارییه‌كان به‌شێوه‌ی‌‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ێ‌ زیاتر ب���دات ئه‌وا‬ ‫چانسی‌ هه‌لی‌ گه‌وره‌تری‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌خولی‌ پێش���وی‌‬ ‫پارله‌مان���دا یه‌كێ���ك بو له‌كه‌س���ایه‌تیه‌‬ ‫نزیكه‌كان���ی‌ مالیكی‌‌و ماوه‌ی���ه‌ك وه‌كو‬ ‫راوێژكاری‌ ناوبراو كاریكردوه‌‪ ،‬پێشبینی‌‬ ‫ده‌كات عه‌ب���ادی‌ له‌كات���ی‌ دیاریكراوی‌‬

‫ئه‌و چه‌كانه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌ئه‌مریكاو ئه‌وروپای‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتوه‌ بۆ‬ ‫شه‌ڕكردن له‌دژی‌‬ ‫داعش‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫بۆته‌ كارتێكی‌‬ ‫به‌هێز‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫وایلێهاتوه‌ عه‌بادی‌‬ ‫یان هه‌ر سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانێكی‌ تر بوێری‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناكه‌ن‪ ،‬داوای‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫بۆ سه‌ر عێراق بكه‌ن‬ ‫خۆیدا وه‌زیره‌كانی‌ پێشكه‌ش به‌پارله‌مان‬ ‫ب���كات‌و پاڵێوراوی‌ الیه‌نه‌كان په‌س���ه‌ند‬ ‫ب���كات‪ ،‬به‌بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانێ���ت تانه‌‬ ‫له‌یه‌كێكیان بدات‪ .‬راشكاوانه‌ ده‌نوسێت‬

‫"حكومه‌تێك پێكدێت كه‌ هیچ ش���تێكی‌‬ ‫جیاواز نابێت له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌"‪،‬‬ ‫چونكه‌ "وه‌زیره‌كانی‌ حكومه‌ت وه‌الئیان‬ ‫بۆ ئه‌و الیه‌نانه‌یه‌ كه‌ ئه‌و پۆس���تانه‌یان‬ ‫پێداون‪ ،‬لێهاتوی���ان به‌هێنده‌ی‌ وه‌الئیان‬ ‫بۆ حیزبه‌كانیان‌و ئاماده‌ییانه‌ بۆ گۆڕینی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌كان بۆ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ پاره‌‬ ‫په‌یداكردن بۆ حیزبه‌كانیان"‪.‬‬ ‫دوای‌ ملمالنێیه‌ك���ی‌ زۆری‌ الیه‌ن���ه‌‬ ‫ش���یعه‌كان‪ ،‬دواجار ل���ه‌رۆژی‌ (‪)8/11‬‬ ‫سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‪ ،‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ دوه‌می‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌ی‌ بۆ‬ ‫پۆستی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق راسپارد‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ده‌س���توری‌ عێ���راق ده‌بێت‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ مانگێكدا س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫راس���پێردراو كابین���ه‌ی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ متمانه‌ وه‌رگرتن پێشكه‌شی‌‬ ‫پارله‌مان بكات‪ .‬له‌ئێستاشدا كه‌متر له‌ده‌‬ ‫رۆژی‌ م���اوه‌ بۆ ئه‌و ماوه‌یه‌ی‌ بۆ عه‌بادی‌‬ ‫دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌‪ ،‬له‌وتاره‌كه‌ی���دا هێما بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ راسپێردراو‬ ‫كاتێك���ی‌ ئه‌وت���ۆی‌ له‌ب���ه‌رده‌م نه‌ماوه‌‬ ‫تاوه‌كو پێكهاته‌ی‌ كابینه‌كه‌ی‌ پێشكه‌شی‌‬ ‫پارله‌مان ب���كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێتو له‌وكاته‌دا‬ ‫نه‌توانێت كابینه‌كه‌ی‌ پێشكه‌شی‌ پارله‌مان‬ ‫ئه‌وا هه‌لی‌ سه‌رۆك وه‌زیران له‌ده‌ستدات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌بێت���ه‌ ده‌رفه‌ت له‌به‌رده‌م ئه‌و‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌داره‌ ش���یعانه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫عه‌بادی‌ له‌كاره‌كه‌یدا سه‌ركه‌وتو نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ئامانجی‌ ئه‌وه‌ی‌ "ده‌یانه‌وێت ده‌رفه‌تی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ بۆ خۆیان بڕه‌خسێت‌و‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ له‌ده‌س���تی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌‬ ‫ده‌ربهێنن‪ ،‬كه‌ چوار جاره‌ كه‌سایه‌تیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ده‌بنه‌ سه‌رۆك وه‌زیران"‪.‬‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ خواس���ت‌و داواكارییه‌كان ‌ی‬ ‫ك���ورده‌وه‌‪ ،‬س���امی‌ عه‌س���كه‌ری‌ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات ده‌س���تبه‌رداربونی‌ ك���ورد‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌باس���كردنی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راپرسی‌ بۆ جیابونه‌وه‌ له‌عێراق شتێكی‌‬ ‫كاتی���ه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ هێ���رش‌و په‌الماره‌كان���ی‌ داع���ش‌و‬ ‫نزیكبونه‌وه‌یان له‌س���نوره‌كانی‌ ش���اری‌‬ ‫هه‌ولێری‌ پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ك���ه‌ به‌بۆچون���ی‌ عه‌س���كه‌ری‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ستوه‌ردانی‌ ئه‌مریكاو پردی‌ ئاسمانی‌‬ ‫واڵتانی‌ ئه‌وروپا نه‌بوایه‌ بۆ گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫چ���ه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌ن���ی‌‪ ،‬ئێس���تا داع���ش‬ ‫له‌ده‌روازه‌كانی‌ شاری‌ هه‌ولێر ده‌بو"‪.‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌كه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ قان���ون‪،‬‬ ‫له‌وتاره‌كه‌یدا جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫چه‌كانه‌ی‌ كورد له‌ئه‌مری���كاو ئه‌وروپای‌‬ ‫ده‌س���تكه‌وتوه‌ ب���ۆ ش���ه‌ڕكردن له‌دژی‌‬ ‫داعش‪ ،‬له‌ئێستادا بۆته‌ كارتێكی‌ به‌هێز‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك وایلێهاتوه‌ "عه‌بادی‌ یان هه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانێكی‌ تر بوێ���ری‌ ئه‌وه‌‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬داوای‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ كه‌ركوك بۆ‬ ‫سه‌ر عێراق بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی‌ وتاره‌كه‌یدا‪ ،‬عه‌سكه‌ری‌ داوای‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ ده‌ستوری‌ عێراق یاخود‬ ‫پێداچونه‌وه‌ به‌ده‌ستوردا ده‌كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێیوایه‌ حكومه‌تێكی‌ به‌هێز بونی‌ نابێت‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ئه‌و بڕگه‌و مادانه‌ له‌ده‌س���توردا‬ ‫هه‌ب���ن ك���ه‌ ده‌بن���ه‌ ه���ۆی‌ "وروژاندنی‌‬ ‫ناكۆكیه‌كان‌و الوازكردنی‌ ده‌وڵه‌ت له‌بری‌‬ ‫به‌هێزكردن���ی‌"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "هیچ‬ ‫ئومێدێك به‌حكومه‌تێكی‌ نیش���تیمانی‌‌و‬ ‫یه‌كپارچه‌یی‌‌و سه‌قامگیری‌ عێراق نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م ده‌ستوره‌ هه‌ڵنه‌وه‌شێنرێته‌وه‌‬ ‫یان هه‌ر هیچ نه‌بێت چاكبكرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫له‌ناوچه‌كانی‌ كه‌ركوك‌و س���ه‌اڵحه‌دین‌و‬ ‫دیال���ه‌‪ ،‬گروپ���ه‌ چه‌ك���داره‌كان جگ���ه‌‬ ‫له‌شه‌ڕكردن دژی‌ س���وپاو هاواڵتیان‪ ،‬بۆ‬ ‫په‌كخس���تنی‌ ئابوری‌ عێ���راق‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫بۆمب���ه‌وه‌ په‌الماری‌ ش���اده‌ماری‌ ئابوری‌‬ ‫عێراق ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ س���اڵێكدا زیاتر‬ ‫له‌په‌نجا جار بۆرییه‌كانی‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وت كراونه‌ته‌ ئامانج‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ ئامارێكی‌‌وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬بۆرییه‌كانی‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌ نه‌وت‬ ‫له‌عێراقه‌وه‌ ب���ۆ توركیا له‌م���اوه‌ی‌ یه‌ك‬ ‫س���اڵی‌ رابردودا دوچاری‌ (‪ )57‬په‌المار‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هێڵی‌ نێوان كه‌ركوك –‬ ‫به‌نده‌ری‌ جه‌یهانیش (‪ )54‬جار هێرش���ی‌‬ ‫كراوه‌ته‌ س���ه‌ر‪ .‬زۆرینه‌ی‌ هێرش���ه‌كانیش‬ ‫به‌ه���ۆی‌ بۆمبی‌ چێنراو ب���وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ عه‌ین جه‌ح���س‌و فه‌تحه‌و‬ ‫بێج���ی‌ له‌س���ه‌اڵحه‌دین‌و ش���وراو حه‌زه‌ر‬ ‫له‌نه‌ینه‌واو باكوری‌ سه‌اڵحه‌دین‪.‬‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق ب���ۆ دابینكردنی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ س���ااڵنه‌ی‌‌واڵت‪ ،‬رۆژانه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫كۆمپانی���ای‌ نه‌وتی‌ باك���وره‌وه‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )450‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وت بۆ به‌نده‌ری‌‬ ‫جه‌یهان له‌توركیا هه‌نارده‌ ده‌كات‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌وته‌ی‌ عاسم جیهادی‌‌وته‌بێژی‌‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬به‌هۆی‌ ته‌قینه‌وه‌و په‌الماره‌كانه‌وه‌‬ ‫رۆژان���ه‌ رێ���ژه‌ی‌ هه‌نارده‌كردن���ی‌ نه‌وت‬ ‫له‌نێ���وان (‪ )400 – 250‬ه���ه‌زار به‌رمیلدا‬ ‫بوه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر نرخی‌ به‌رمیلێك‬ ‫نه‌وت س���ه‌د دۆالر بێ���ت‪ ،‬له‌ڕۆژێكدا بڕی‌‬ ‫ئه‌و (‪ )400‬ه���ه‌زار به‌رمیله‌ن���ه‌ڕوات یان‬ ‫له‌وه‌ كه‌متر بڕوات‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ ساڵێكیشدا‬ ‫چه‌ندینجار ئه‌و هێرش���انه‌ دوباره‌ ببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا عێراق س���ااڵنه‌ به‌ ملیۆن���ان دۆالر‬ ‫دوچاری‌ زیان ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ په‌الماره‌كان���ه‌وه‌ نه‌وه‌كو هه‌ر‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی‌ ن���ه‌وت ده‌وه‌س���تێت‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ده‌بێ���ت بودجه‌یه‌ك���ی‌ زیاتریش‬ ‫ب���ۆ چاكردن���ه‌وه‌ی‌ بۆریی���ه‌كان ته‌رخان‬ ‫بكرێت‪ ،‬كه‌ به‌وته‌ی‌ ش���اره‌زایانی‌ ئابوری‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش زیانێكی‌ زۆر به‌ بودجه‌ی‌ عێراق‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬بۆی���ه‌ داواده‌كه‌ن له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پالنی‌ ئه‌منی‌‌و به‌كارهێنانی‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌‬ ‫پێش���كه‌وتوه‌وه‌ رێگه‌ له‌په‌الماری‌ س���ه‌ر‬ ‫بۆرییه‌كان بگیرێت‪.‬‬ ‫شاره‌زای‌ بواری‌ نه‌وت حه‌مزه‌ جه‌واهری‌‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ ته‌نها چاره‌س���ه‌ر بۆ پاراس���تنی‌‬ ‫بۆریی���ه‌كان چاره‌س���ه‌ری‌ س���ه‌ربازییه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ گرنگی‌ ده‌زانێت ئه‌و هێزانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ پارێ���زگاری‌ له‌بۆریی���ه‌ نه‌وت���ه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن پڕچ���ه‌ك بكرێ���ن‌و ته‌كنه‌لۆژیای‌‬ ‫پێشكه‌وتویان بۆ دابین بكرێت‪ ،‬سه‌رباری‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش ب���ه‌ فڕۆكه‌ چاودێ���ری‌ بۆرییه‌‬ ‫نه‌وتی���ه‌كان بكرێت كه‌ هه‌زاران كیلۆمه‌تر‬ ‫درێژن‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ زیان���ه‌ ئابورییه‌كان‪‌،‬وه‌كو‬ ‫ش���اره‌زای‌ بواری‌ ئاب���وری‌ حه‌یده‌ر فازڵ‬ ‫ش���بلی‌ رونیده‌كات���ه‌وه‌ ته‌قاندن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆریی���ه‌كان ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی‌ پیس���بونی‌‬ ‫ژینگ���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌ه���ۆی‌ تێكه‌اڵبونی‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌ به‌ خاك‌و ئ���اوی‌ ئه‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كان تیای���دا روده‌دات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ته‌قین���ه‌وه‌كان ده‌بێت���ه‌ هۆی‌‬ ‫هه‌اڵتنی‌ كۆمپانی���ا زه‌به‌الحه‌كانی‌ نه‌وت‪،‬‬ ‫كه‌ ئ���اره‌زوی‌ كاركردنیان له‌عێراق هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئاماری‌ راسته‌قینه‌ی‌ زیانه‌كانی‌‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ بۆرییه‌ نه‌وتیه‌كان نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زیانه‌كان ئه‌گه‌ر ملیۆنان دۆالر نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌ ملیاره‌ها دۆالر مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌‌وه‌زاره‌ت���ی‌ نه‌وت‪ ،‬ئاش���كرای‌‬ ‫ده‌كات له‌گه‌ڵ ده‌زگا ئه‌منیه‌كان له‌هه‌وڵی‌‬ ‫دانانی‌ پالنێكن بۆ پاراستنی‌ بۆرییه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش له‌ڕێگ���ه‌ی‌ پۆلیس���ی‌‌وزه‌وه‌ كه‌‬ ‫پارێزگاری‌ له‌دامه‌زراوه‌كان ده‌كه‌ن‪‌،‬وتیشی‌‬ ‫"پاراس���تنی‌ بۆرییه‌كان ك���ه‌ له‌روبه‌رێكی‌‬ ‫فراوان���دان‌و ده‌گاته‌ ه���ه‌زاران كیلۆمه‌ترو‬ ‫هه‌ندێكیان له‌ناوچه‌ دوره‌ ده‌س���ته‌كانن‪،‬‬ ‫ئه‌ركێكی‌ زه‌حمه‌ته‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و بۆرییان���ه‌ی‌ كه‌ دوچاری‌ زیان بون‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ س���نوری‌ كاركردنی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫نه‌وتی‌ باكوره‌وه‌‪ ،‬كه‌ باره‌گای‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌ش���اری‌ كه‌ركوكه‌‪ .‬كۆمپانی���ای‌ نه‌وتی‌‬ ‫باكور خاوه‌نی‌ (‪ )996‬بیره‌ نه‌وت‌و هه‌ژده‌‬ ‫كێڵگه‌ی‌ غازییه‌‪ ،‬هه‌ش���ت ل���ه‌و كێڵگانه‌‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ عه‌جیلن له‌باش���وری‌ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫شه‌ش���ی‌ له‌كێڵگ���ه‌ی‌ جه‌مب���ورو چواری‌‬ ‫له‌عه‌كاشه‌ له‌پارێزگای‌ ئه‌نبار‪ .‬یه‌كه‌م بیره‌‬ ‫نه‌وتی���ش له‌كه‌ركوك له‌س���اڵی‌ (‪)1927‬‬ ‫له‌كێڵگه‌ی‌ باباگوڕگوڕ هه‌ڵكه‌نراوه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫داهاتی‌ نه‌وت ده‌بێت ‌ه فریادڕه‌سی‌ موچه‌خۆران‬

‫"ساڵی‌ داهاتو ته‌نها به‌فرۆشی‌ نه‌وت‪ ،‬موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ده‌درێت"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫به‌په‌سه‌ندكردنی‌ پرۆژه‌ی‌ یاسای‌‬ ‫دروستكردنی‌ سندوقی‌داهاته‌‬ ‫نه‌وتیه‌كان‪ ،‬له‌مانگی‌ ‪ 10‬ئه‌مساڵه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانی‌ كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك په‌رله‌مانتارێك ده‌ڵێت "هیچ‬ ‫ناڕه‌ونیه‌ك له‌داهاتی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫نامێنی‌"‪ .‬به‌بڕوای‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ داهاتوشه‌وه‌‬ ‫ده‌توانرێ‌ ته‌نها به‌داهاتی‌ نه‌وت‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ هه‌رێم دابین‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫له‌سه‌ریاس���اكه‌ بڵێت‌و ئه‌گه‌ر رێگریی‌‬ ‫تر دروس���ت نه‌بێت له‌مانگی‌ ‪10‬دا ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ په‌سه‌ند ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نێكی‌ ده‌بێت‌و چاودێرییشیان‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫به‌پێ���ی‌ یاس���اكه‌ س���ندوقه‌كه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نێكی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ ده‌بێت كه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان متمانه‌ی‌ پێده‌درێت‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانت���اران دیوان���ی‌ چاودێریی‌‬ ‫داراییش چاودێریی‌ كاره‌كانیان ده‌كات‬ ‫وه‌ك ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ش ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌ مانگانه‌ راپۆرتیان له‌س���ه‌ر‬ ‫داه���ات‌و خه‌رجیه‌كان���ی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت"‪.‬به‌پێ���ی‌ وت���ه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌رێ���م له‌توانای���دا هه‌یه‌ ت���ا كۆتایی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵ به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وت رۆژانه‌‬ ‫بگه‌یه‌نێت���ه‌ ‪ 500‬هه‌زار به‌رمیل به‌مه‌ش‬ ‫داهات���ی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێ���م مانگانه‌ وه‌ك‬ ‫عه‌لی‌ حه‌مه‌س���اڵح ب���ۆی‌ ده‌چێتبگاته‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 800‬ملیۆن دۆالر "به‌و جۆره‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌كۆتایی‌ ئه‌مس���اڵدا ده‌توانێ‌‬ ‫به‌ته‌نه���ا به‌داهات���ی‌ ن���ه‌وت موچه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌رانی‌ دابین بكات‪،‬‬ ‫به‌داهاته‌كانی‌ تری‌ ناوخۆیش له‌س���اڵی‌‬ ‫ئاینده‌دا هه‌رێم ده‌توانێ‌ نه‌ك موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‪ ،‬به‌ڵكو پاره‌ی‌ هه‌بێت بۆ‬ ‫دروس���تكردنی‌ پرۆژه‌ جۆراوجۆره‌كانی‌‬ ‫تریش"‪.‬‬

‫مانگی‌ ‪ 10‬په‌سه‌ند ده‌كرێت‬ ‫پ���ڕۆژه‌ یاس���ای‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ندوقی‌ داهات���ه‌ نه‌وتیه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان خوێندن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫بۆك���راوه‌و له‌ئێستاش���دا په‌رله‌م���ان‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م ده‌كات‬ ‫بۆ س���ه‌رنج‌و تێبینیه‌كانی‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌ یاس���ایه‌‪ ،‬كه‌ بڕی���اره‌ له‌مانگی‌‬ ‫‪10‬ی‌ ئه‌مساڵدا وه‌ك جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ دارایی‌‌و ئاب���وری‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان عه‌لی‌ حه‌مه‌ساڵح ئاشكرای‌‬ ‫ده‌كات په‌س���ه‌ند بكرێت‪.‬په‌رله‌مانت���ار‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان عه‌لی‌ حه‌مه‌ساڵح‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خاته‌روبه‌په‌س���ه‌ندكردنی‌ ئه‌و‬ ‫یاسایه‌‌ودروس���تكردنی‌ سندوقی‌ داهاته‌‬ ‫نه‌وتی���ه‌كان هیچ ناڕونی���ه‌ك له‌داهاتی‌‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێم���دا نامێن���ێ‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫باس���ی‌ ده‌كات له‌ئێستادا خوێندنه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان نه‌وت‬ ‫نافرۆشێ‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م بۆ ئه‌و پرۆژه‌ یاس���ایه‌ كراوه‌و‬ ‫هه‌ر به‌پێی‌ وته‌ی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "بڕی���اره‌ ل���ه‌م مانگه‌دا‬ ‫حكومه‌ت س���ه‌رنج‌و تێبینیه‌كانی‌ خۆی‌ گۆڕان فرۆشی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌رێم رۆژانه‌‬ ‫‪ 500‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وت به‌رهه‌مبێنێت‬ ‫داهاتی‌ مانگانه‌‬ ‫ده‌گاته‌ نزیكه‌ی‬ ‫‌‪ 800‬ملیۆن دۆالر‬ ‫له‌دوای‌ مانگی‌ ‪12‬وه‌ داهاته‌كانی‌ نه‌وت به‌ته‌واوه‌تی‌ ئاشكرا ده‌بن‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كاندا‬ ‫نامێن���ێ‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیای‌ كوردستان بۆ به‌بازاڕكردنی‌‬ ‫نه‌وت (كۆم���ۆ) نه‌وتی‌ هه‌رێم له‌رێگای‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایه‌وه‌ ده‌فرۆش���رێ‌‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ لیژن ‌هی‌‬ ‫دارایی‌‌و ئابوری‌ هه‌رێم تائێستا نزیكه‌ی‌‬ ‫‪7‬ملی���ۆن به‌رمیل نه‌وتی‌ فرۆش���توه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم زانی���اری‌ نییه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬

‫تائێس���تا چه‌ندی‌ پاره‌ی‌ ئ���ه‌و نه‌وت ‌ه د‪.‬ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت له‌فراكس���یۆنی‌‬ ‫فرۆشراوه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ هه‌رێم كه‌ به‌پێی‌ یه‌كگرتو پرۆژه‌ یاسای‌ سندوقی‌ نه‌وت‌و‬ ‫لێكدانه‌وه‌كانی‌ ئه‌و نزیكه‌ی‌ ‪420‬ملیۆن گازی‌ هه‌رێم به‌پرۆژه‌ی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی���ان ده‌زان���ێ‌ راش���یده‌گه‌یه‌نێ‌‬ ‫دۆالر ده‌بێت‪.‬‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی‌ تریش پشتگیرییان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "دروس���تكردنی‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ یه‌كگرتو‪:‬پرۆژه‌ك ‌ه هی‌‬ ‫ئه‌و سندوقه‌خواس���تی‌ یاسای‌ نه‌وت‌و‬ ‫ئێمه‌ بو‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ وزه‌‌و س���امانه‌ گازی‌ هه‌رێم بوكه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2007‬ده‌بو‬ ‫سروش���تیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان دروس���تبكرایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ه���ه‌ر نه‌كراوه‌‬

‫ئومێدمان وای���ه‌ له‌مانگی‌ ‪10‬دا بتوانین‬ ‫له‌په‌رله‌مان په‌س���ه‌ندی‌ بكه‌ین"‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و پرۆژه‌ یاسایه‌ی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫یه‌كگرت���و پێشكه‌ش���ی‌ ك���ردوه‌ وه‌ك‬ ‫ج���ه‌وده‌ت ده‌یخاته‌رو له‌س���ندوقه‌كه‌دا‬ ‫به‌شێك هه‌ڵده‌گیرێ‌ بۆ نه‌وه‌كانی‌ داهاتو‬ ‫"جگه‌ل���ه‌وه‌ هاواڵتیانیش راس���ته‌وخۆ‬ ‫به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان پشكیان ده‌بێت‬ ‫له‌داهاتی‌ نه‌وت"‪.‬‬

‫"وه‌زاره‌ت ‌ی كشتوكاڵ‌و ئاودێریی شكست ‌ی هێناوه‌ له‌پالنه‌كانیدا"‬

‫وه‌زیری كشتوكاڵ‪ :‬منیش پالنی ستراتیژی خۆم هه‌یه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‌و‬ ‫ئاودێریی پالنی درێژخایه‌نی داناو‌ه‬ ‫بۆ به‌ره‌وپێشبردنی كه‌رتی كشتوكاڵ‌و‬ ‫گرنگیدان به‌به‌رهه‌می ناوخۆیی‪،‬‬ ‫به‌اڵم پسپۆرێكی بواری‌ كشتوكاڵ‌و‬ ‫ژینگه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت پالنه‌كانیان‬ ‫له‌روی زانستییه‌وه‌ الوازان‌و توانای‌‬ ‫جێبه‌جێكردنیان نییه‌و شكستیان‬ ‫هێناوه‌‪‌،‬وه‌زیری كشتوكاڵ‌و ئاودێرییش‬ ‫ده‌ڵێت "مه‌رج نییه‌ پابه‌ند بین‬ ‫به‌پالن‌و ئه‌ركه‌كانی‌ رابوردوه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پالنه‌كانی پێشو بۆ چوار‬ ‫ساڵی‌ كابینه‌كه‌ی خۆی بوه‌"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم له‌س���اڵی ‪2009‬دا‬ ‫پالنێكی ستراتیژی‌ داڕشت بۆ كه‌رت ‌‬ ‫ی‬ ‫كش���توكاڵ‌و س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو كه‌‬ ‫هه‌مو ب���واره‌ جیاجیاكانی‌ له‌خۆگرتبو‬ ‫‌وه‌ك���و پیشه‌س���ازی‌‌و بازرگانی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پس���پۆری‌ بواری‌ كش���توكاڵ‌و ژینگه‌‬ ‫عه‌بدولموته‌لیب ره‌فعه‌ت له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایده‌گه‌نێت ئ���ه‌و پالنه‌‬ ‫ل���ه‌روی زانس���تییه‌وه‌ الوازه‌و به‌ب���ێ‌‬ ‫پالن���ی‌ دارێژراب���و‪ ،‬ئه‌و ‌وت���ی‌ "هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ ده‌ركه‌وت كه‌ حكومه‌ت‬ ‫توانای‌ نییه‌ ئه‌و هه‌مو تێچوه‌ ته‌رخان‬ ‫بكات‪ ‌،‬بۆیه‌ شكس���تی‌ هێن���او دواتر‬ ‫له‌‪ 2013‬كۆنفرانس���ی‌ تایبه‌ت به‌پالنی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌‌و سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو رێكخرا‬ ‫له‌هه‌رس���ێ‌ پاریزگاكانی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئی���داره‌ی‌ گه‌رمیان���دا ئه‌مه‌ش‬ ‫شكستی‌ هێنا"‪.‬‬ ‫ئه‌و پسپۆره‌ی‌ بواری‌ كشتوكاڵ‌و ژینگه‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات له‌كۆنفرانسه‌كه‌دا‬ ‫ه���ه‌ر پارێزگایه‌ك به‌پێی‌ پیویس���تی‌‬ ‫خۆی‌ پالنی‌ چوار س���اڵی‌ بۆ داڕێژراو‬ ‫له‌نێویدا باسی‌ سایلۆو جێگای‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خه‌زنكردنی‌ به‌رهه‌مه‌ كشتوكاڵییه‌كان‬ ‫كرا كه‌ پێویست بو له‌ ‪ 2018-2014‬ئه‌و‬ ‫پالنه‌ جێبه‌جێ‌ بكرێت‪ ،‬كه‌ چی‌ "هیچی‌‬

‫جیبه‌جێنه‌ك���راو ته‌نانه‌ت كه‌س���یش‬ ‫باس���ی‌ ناكات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ كه‌مته‌رخه‌می‌‌و‬ ‫پشتگوێخس���تنی‌ حكومه‌ت بۆ كه‌رتی‌‬ ‫كش���توكاڵ ده‌رده‌خات‪ ،‬كه‌ پێویسته‌‬ ‫النیك���ه‌م‌وه‌ك���و‌واڵتان���ی‌ دراوس���ێ‌‬ ‫بایه‌خێك بدرێت به‌ئاسایشی خۆراك‪.‬‬ ‫تائێس���تا حكومه‌تی هه‌ن���دێ كاری‌‬ ‫بچوكی ك���ردوه‌ له‌بوار كش���توكاڵدا‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ قه‌رزی داوه‌ت���ه‌ جوتیاران‌و‬ ‫بوارێك���ی كه‌میش���ی پێ���داون كاری‬ ‫تێدا بك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ك���ی تره‌وه‌‬ ‫پاڵپشتی‌ جوتیارانی‌ كردوه‌ له‌تراكتۆرو‬ ‫ئامرازه‌كان���ی‌ كش���توكاڵیی‌و خانوی‬ ‫پالستیكی"‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕای ئه‌ندام���ی لیژن���ه‌ی‌‬ ‫كش���توكاڵ‌و ئاودێریی‌و به‌ن���داوه‌كان‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان خه‌ڵ���ه‌ف‬ ‫ئه‌حمه‌دبه‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی پالنی‬ ‫حكومه‌ت ب���ۆ كش���توكاڵ الواز بوه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا "ئاو خ���اك‌و هه‌وای‌ هه‌رێم‬ ‫‪%80‬تا‪ %100‬گونجاوه‌ بۆ كش���توكاڵ‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ پێیوایه‌ ده‌كرا‬ ‫حكومه‌ت باشتر پالنی داڕشتایه‌‪" ،‬گه‌ر‬ ‫‌واڵتێك���ی خاوه‌ن س���ه‌روه‌ریی‌ گرنگی‬ ‫به‌یه‌كێ���ك له‌كه‌رته‌كانی س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دارای���ی خۆی بدات‪ ،‬ئه‌وا بۆ هه‌رێمێك‬ ‫كه‌ خاوه‌ن س���ه‌روه‌ری‌ نییه‌ زۆر گرنگ‬ ‫بو گرنگی به‌كه‌رتی‌ كشتوكاڵ بدایه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جگه‌ له‌نه‌وت كشتوكاڵ بكرێته‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی دیك���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫داهات"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا زۆربه‌ی‌ خۆراك‌و سه‌وزه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ه���اورده‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫تائاس���تێكی‌ به‌رز پشت به‌و هاورده‌یه‌‬ ‫ده‌به‌سترێت‪ ،‬عه‌بدولموته‌لیب ره‌فعه‌ت‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ ب���ۆ ئاوێن���ه‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫"به‌به‌رهه‌می‌ هاورده‌و پشتگوێخستنی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ خۆماڵی‌‌وایكردوه‌ كه‌ كه‌رتی‌‬ ‫كش���توكاڵ له‌خراپترین ئاس���تدا بێت‬ ‫به‌ڕاده‌یه‌ك كه‌ به‌رهه‌می‌ خۆماڵی‌‌وه‌كو‬ ‫گه‌ن���م‌و جۆ ته‌نها به‌ش���ی‌ ‪ 3-2‬مانگ‬

‫كێشه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫كشتوكاڵ ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫بودجه‌یه‌كی‌ كه‌می‌‬ ‫بۆ ته‌رخانكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كه‌میی‌ كادری‌‬ ‫زانستی‌‌و شاره‌زا له‌نێو‬ ‫ئه‌و‌ وه‌زاره‌ته‌‌وای‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ كه‌رتی‌‬ ‫كشتوكاڵ بكه‌وێته‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ هه‌ستیاره‌وه‬

‫کۆکردنه‌وه‌ی په‌تاته‌ له‌کڵێگه‌یه‌ک‬

‫ب���كات‪ ،‬به‌ پێی‌ ڕاپۆرتێك���ی جیهانی‌‬ ‫هاورده‌كردنی‌ گه‌ن���م له‌الیه‌ن عێراق‌و‬ ‫كوردستانه‌وه‌ تاس���اڵی‌ ‪ 2020‬ده‌گاته‌‬ ‫رێژ‌هی‌ ‪‌%70‬و پێشبینی‌ ده‌كرێت هه‌مو‬ ‫مادده‌ خۆراكییه‌كانی‌ تر هاورده‌بكرێت‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش حاڵه‌تێكی‌ زۆر ترسناكه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستاداو دوای‌ ‪ 23‬ساڵ له‌حوكمڕانی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی هه‌رێم زۆربه‌ی‌ جوتیاران‬ ‫ڕوده‌كه‌ن���ه‌ بوارێكی‌ تر ی���ان به‌دوای‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تری ده‌س���تكه‌وتی‬ ‫داراییدا ده‌گه‌ڕێن‌و كشتوكاڵ نه‌بوه‌ته‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ بژێوییان‪.‬‬ ‫ئه‌و پس���پۆره‌ی‌ بواری‌ كش���توكاڵ‌و‬ ‫ژینگ���ه‌ ره‌خن���ه‌ی‌ تون���د له‌توان���ای‌‬

‫‌وه‌زی���ره‌كان ده‌گرێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"كێش���ه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌ كش���توكاڵ ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ ك���ه‌ بودجه‌یه‌كی‌ كه‌می‌ بۆ‬ ‫ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و كه‌می‌ كادری‌‬ ‫زانستی‌‌و ش���اره‌زا له‌نێو ئه‌و‌وه‌زاره‌ته‌‬ ‫‌وای‌ ك���ردوه‌ ك���ه‌ كه‌رتی‌ كش���توكاڵ‬ ‫بكه‌وێته‌ ئه‌م دۆخه‌ هه‌ستیاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌رای‌ په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫كش���توكاڵ‪ ،‬بابه‌تی ئاوی ژێرو س���ه‌ر‬ ‫زه‌وی دیس���ان له‌ئایین���ده‌دا ده‌بێت���ه‌‬ ‫مه‌ترس���ی‪ ،‬چونكه‌ له‌ئێس���تادا ئاوی‌‬ ‫سه‌ر زه‌وی به‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌ رۆشتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ كش���توكاڵێش‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ئه‌گه‌ر پش���ت‬

‫به‌ئاوی ژێر زه‌وی ببه‌س���ترێت دیسان‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كی تر دروس���ت ده‌بێت‪،‬‬ ‫"بۆی���ه‌ حكومه‌ت ئێس���تا دیزاینی بۆ‬ ‫دروس���تكردنی چه‌ندین به‌نداو كردوه‌و‬ ‫به‌ته‌واوبونی س���ودی باشیان ده‌بێت‌و‬ ‫ئێمه‌ش به‌جی���دی له‌داهاتودا یه‌كێك‬ ‫له‌كاره‌كانم���ان گرنگی���دان ده‌بێ���ت‬ ‫به‌به‌نداوه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ‌وه‌زیری كش���توكاڵ‬ ‫ئاودێری���ی عه‌بدولس���تار مه‌جی���د‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ه���ه‌ر ‌وه‌زیرێ���ك پالنی‬ ‫خ���ۆی داده‌ڕێژێ���ت‌و ده‌ڵێت"منی���ش‬ ‫پالنی س���تراتیژی خ���ۆم هه‌یه‌و هێڵه‌‬

‫گش���تییه‌كانی‌ رێ���گای‌ س���ه‌ره‌كی‬ ‫‌وه‌زاره‌تێك���ی كش���توكاڵ‌و ئاودێریی‬ ‫سه‌ركه‌وتومان دیاریكردوه‌ له‌بواره‌كانی‌‬ ‫ئاسایشی خۆراك‌و ئاو ئێستا له‌بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردندایه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پالنه‌كانی پێشوی‌‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫كش���توكاڵ‌و كابینه‌ی‌ پێشو‪‌ ،‬وه‌زیری‬ ‫كش���توكاڵ‌و ئاودێریی‌وتی "كاره‌كانی‬ ‫پێش���وی‌‌وه‌زاره‌ت ك���ه‌ ته‌واونه‌كراوه‌‬ ‫په‌ره‌ پێده‌ده‌ین‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر ‌وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫كابینه‌یه‌ك پالن���ی خۆی هه‌یه‌و مه‌رج‬ ‫نییه‌ پابه‌ندبین به‌پ�ل�ان‌و ئه‌ركه‌كانی‌‬ ‫رابوردوه‌وه‌‪،‬چونكه‌ پالنه‌كانی پێشو بۆ‬ ‫چوار ساڵی‌ كابینه‌كه‌ی خۆی بوه‌"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫‪9‬‬

‫دۆخی‌ ئه‌منیی‌‪ ،‬كۆنگره‌و كۆنفرانسی‌ حزبه‌كان دواده‌خات‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د عه‌بدولستار‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌وشی‌ ئه‌من ‌‬ ‫به‌هۆی‌ خراپی ‌‬ ‫ی‬ ‫سنوره‌كانی‌ كوردستان‌و په‌الماره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫داعشه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ له‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشتیمانی‌‌و یه‌كگرتوی‌‌و كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ئیسالمی‌ كۆنگره‌و كۆنفرانسه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دواده‌خه‌ن‪ ،‬ئه‌ندامێك ‌‬ ‫یه‌كێتی‌پێیوایه‌ ئه‌نجامدانی‌ كۆنگر‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتی‌ ئێستادا كێشه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ی سیاسی‌ یه‌كگرتوشده‌ڵێت‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی ئامانج ‌ه‬ ‫"ئامانجه‌ حزبیه‌كان هێنده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشتیمانیه‌كان گرنگ نین"‪ .‬به‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌ ئه‌گه‌ری‌ دوباره‌ دواخست ‌‬ ‫كۆنگره‌كه‌یان هه‌یه‌‪.‬‬

‫كۆنگره‌ی‌ یه‌كێتیش هیچ كاتێكی‌ بۆ دیارینه‌كراوه‌‪ ،‬هه‌ركات‬ ‫ی ببێته‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‬ ‫بارودۆخ ئاسای ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌نجام��� ‌‬ ‫دوای‌ راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ی پارله‌مان���ی‌ عێراق‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ل ‌ه رۆژ ‌‬ ‫ی پارێزگاكان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫(‪ ،)2014/4/30‬هه‌ندێ���ك له‌ حزبه‌كان‬ ‫بۆ پێداچونه‌و‌ه ب ‌ه كارو به‌رنامه‌كانیاندا‬ ‫ی به‌س���تنی‌ كۆنگره‌و كۆنفراسیان‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی نه‌خایاندو ل ‌ه‬ ‫دا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ماوه‌یه‌ زۆر ‌‬ ‫مانگی‌ حوزه‌یراندا چه‌كداره‌كانی‌ داعش‬ ‫ی موسڵیان داگیركرد‪،‬‬ ‫هه‌ڵتۆقین‌و شار ‌‬ ‫ی كۆنگ���ره‌ ئه‌نجامداوه‌‌و‬ ‫ی له‌سه‌ربه‌س���تن ‌‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی سنوره‌كان ‌‬ ‫دواتر نائارام ‌‬ ‫ی هه‌وڵیش���ده‌ده‌ن ل���ه‌ رۆژی‌ دیاریكراودا‬ ‫گرته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بو به‌هۆی‌ دواخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنگره‌ ئه‌نجام بده‌ن‪،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی حزبه‌كان‪.‬‬ ‫كۆنگره‌و كۆنفرانس ‌‬ ‫ی ئاماده‌كاری‌ كۆنگر‌ه‬ ‫وت "ئه‌گه‌ر لیژنه‌ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ‪ ،‬كۆنگر‌هی‌ دواخست‬ ‫ی خۆیدا كاره‌كانی‌ ته‌واو نه‌كات‪،‬‬ ‫ی له‌كات ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫بڕیارب���و كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی پێده‌چێت دوباره‌ كۆنگر‌ه دوابخرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كوردستان له‌رۆژی‌ (‪ )7/15‬كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ش���دا لێكه‌وته‌كان��� ‌‬ ‫ی له‌وه‌اڵم��� ‌‬ ‫حزبه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌نجام بدات‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دواخس���تنی‌ كۆنگره‌كه‌ی���ان بۆ جار ‌‬ ‫ی س���نوره‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫خراپی‌ ره‌وش��� ‌‬ ‫ی "ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ كۆنگره‌كه‌ بۆ (‪ )٩/١٥‬دوه‌م چ���ی‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬وت��� ‌‬ ‫ی كۆنگ���ره‌ له‌و كات ‌ه زیات���ر دوابكه‌وێت‪،‬‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫دواخ���را‪ .‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردستان ئه‌نوه‌ر ئێمه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ندامه‌كانی‌ خۆماندا‬ ‫سه‌نگاوی‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند تائێستا به‌رپرسیار ده‌بین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی دواكه‌وتن ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی نائاس���اییان‬ ‫چه‌ندی���ن كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬

‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی تاچه‌ند په‌یوه‌ندی‌ ب ‌ه‬ ‫ی ئه‌منی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌و‌ه‬ ‫بارودۆخ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪،‬س���ه‌نگاوی‌ راش���كاوانه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"بێگومان ئ���ه‌م بارودۆخ���ه‌ ئه‌منیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆری‌ ده‌بێ���ت له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنگ���ره‌و دواكه‌وتن���ی‌‌و ئه‌نجامنه‌دان ‌‬ ‫له‌كاتی‌ خۆیدا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫به‌بڕوای‌ س���ه‌نگاوی‌ دۆخ ‌‬ ‫ی كێش���ه‌و‬ ‫كوردس���تان‌و عێراق به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌یران ‌ه سیاسی‌‌و ئه‌منیه‌كان‌و پێكهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێی‌ عێراقه‌وه‌ "بارودۆخێك ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫نائاساییه‌"‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ده‌ڵێت "بێگومان‬

‫ی ده‌بێت‬ ‫ئ���ه‌و بارودۆخه‌ش كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌ندامه‌كانمان‪ ،‬بۆی ‌ه كۆنگر‌ه‬ ‫ی زۆر ئاساییه‌‪،‬‬ ‫پێویستی‌ به‌ بارودۆخێك ‌‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا وه‌ك ده‌یبینین دۆخه‌ك ‌ه‬ ‫نائاساییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‪ :‬دواكه‌وتن���ی‌ كۆنگره‌ زیان ‌‬ ‫نییه‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وحزبان���ه‌ی‌ كه‌ كۆنگ���ره‌ی‌ چواره‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫دواكه‌وتوه‌‪.‬چونك��� ‌ه یه‌كێتی‌ل���ه‌رۆژ ‌‬ ‫(‪ )٢٠١٣/١٠/١٠‬پلنیۆمێك���ی‌ كه‌متر ل ‌ه‬ ‫نیو كاتژمێری‌ به‌س���ت‪ ،‬تیایدا بڕیاردرا‬ ‫ی (‪ )٢٠١٤/١/٣١‬چواره‌می���ن‬ ‫ل��� ‌ه رۆژ ‌‬

‫ی ببه‌سترێت‪ ،‬به‌اڵم له‌و كاته‌شدا‬ ‫كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنگر‌ه ئه‌نجامنه‌درا‪.‬له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق ده‌نگه‌كانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رچ���او هه‌ڵكش���ان ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆو‌ه بینی‌‪ ،‬ئ���ه‌و كات ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌ ل���ه‌ راگه‌یاندراوێكدا‬ ‫ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‪ ،‬باس ‌‬ ‫ی سه‌ركه‌وتنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫پیرۆزبای ‌‬ ‫له‌وه‌ش���كرد ك���ه‌ تا كۆتایی‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫ی یه‌كێتی‌ ئه‌نجام‬ ‫كۆنگ���ر‌هی‌ چواره‌م��� ‌‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان وه‌س���تا‬ ‫نیش���تیمان ‌‬ ‫ره‌س���وڵ‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات تائێس���تا‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی له‌كات ‌‬ ‫ی كۆنگره‌كان��� ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامنه‌داوه‌‪ .‬بۆی ‌ه پێیوای ‌ه دواكه‌وتن ‌‬ ‫ی نابێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كۆنگره‌ له‌ئێستادا "زیان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بێت‌و له‌ئێس���تادا ئه‌نجامبدرێت‬ ‫كێشه‌یه‌"‪،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ ده‌گێڕێته‌و‌ه‬ ‫ی "ئێم ‌ه له‌ئێس���تادا ده‌بێت ل ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نیش���تیمانه‌كه‌ماندابین‪ ،‬كۆنگر‌ه‬ ‫خه‌م ‌‬ ‫ی حزبه‌كانه‌‪ ،‬هه‌ركات‬ ‫ش���تێكی‌ ناوماڵ ‌‬ ‫ی بویه‌وه‌‪،‬ده‌توانین‬ ‫ب���ارودۆخ ئاس���ای ‌‬ ‫ی یه‌كێتیش‬ ‫ئه‌نجامی‌ بده‌ین‌وكۆنگ���ر‌ه ‌‬ ‫هیچ كاتێكی‌ بۆ دیارینه‌كراوه‌‪ ،‬هه‌ركات‬ ‫ی ببێت���ه‌و‌ه ئه‌نجام‬ ‫ب���ارودۆخ ئاس���ای ‌‬ ‫ده‌درێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو‪ ،‬كه‌ له‌ئێس���تادا به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ركوك��� ‌‬ ‫ی باش���ور ‌‬ ‫میح���وه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ی ‌ه ل ‌ه ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬ ‫دژ ب ‌ه چه‌كداره‌كانی‌ داعش���دا‪ ،‬ئاماژ‌ه‬ ‫ی یه‌كێت���ی‬ ‫ب���ه‌وه‌ده‌كات ئه‌ندامه‌كان��� ‌‬ ‫ی جه‌نگدا‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌س���ه‌ر به‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ره‌كان ‌‬ ‫دابه‌ش���بون‌و سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫جه‌نگ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ئێس���تادا كۆنگ���ره‌ دوابكه‌وێت‪ ،‬زۆر‬ ‫ی نابێت"‪.‬‬ ‫ئاساییه‌و هیچ زیانێك ‌‬ ‫ی یه‌كگرتو‬ ‫س���ێ‌ مانگه‌ كۆنفرانس��� ‌‬ ‫دواكه‌وتوه‌‬

‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫بڕیارب���و یه‌كگرت���و ‌‬ ‫له‌(‪ )٢٠١٤/٥/١‬كۆنفرانس ببه‌س���تێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا كات���ی‌ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌یان دیارینه‌ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و حزبه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫به‌رپرسێك ‌‬ ‫ی بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ب���ارودۆخ ئاس���ای ‌‬ ‫له‌مانگ���ی‌ ئه‌یلولدا كۆنفرانس���ه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان ئه‌بوبه‌ك���ر‬ ‫هه‌ڵه‌دن���ی‌‪ ،‬ب���ۆ ئاوێن��� ‌هی‌ رونكرده‌و‌ه‬ ‫ی حزبه‌كه‌یانه‌و‌ه‬ ‫ی دروس���تبون ‌‬ ‫له‌س���ات ‌‬ ‫ی‬ ‫تائێس���تا هیچ كۆنگره‌و كۆنفرانسێك ‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی���ان دوانه‌كه‌وت���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی حزبه‌كه‌ی���ان‬ ‫دواهه‌می���ن كۆنفرانس��� ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫به‌ه���ۆی‌ بارودۆخ��� ‌‬ ‫دواخراو‌ه بۆ كاتێكی‌ نادیار‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنفرانس��� ‌‬ ‫ی بۆچ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی���ان دواخس���توه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ی حزبێك��� ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫یه‌كگرت���و ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ده‌نیه‌و خاوه‌ن���ی‌ هیچ پێكهاته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌دن ‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌‌و چه‌كدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تواناكان ‌‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ئێس���تادا زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌حزب‪ ،‬له‌گه‌ڵ حزبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دیك��� ‌ه س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و بارودۆخ���ه‌ن ك��� ‌ه ل��� ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستانداهه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵه‌دنی‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌بۆچون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت هه‌م���و چاالكیه‌كان له‌ خزمه‌ت ‌‬ ‫ئامانج���ه‌ نیش���تیمانیه‌كاندا ب���ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی حزب��� ‌‬ ‫بۆیه‌ده‌ڵێ���ت "كۆنفرانس���ێك ‌‬ ‫ی ئامانجه‌ نیشتیمانیه‌كان گرنگ‬ ‫هێند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬كاتێ���ك بارودۆخه‌كه‌ ئاس���ای ‌‬ ‫بوی���ه‌و‌ه كۆنفران���س ئه‌نجامده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاش���كرای‌ ده‌كات تائێس���تا‬ ‫ی كۆنفرانس‬ ‫هیچ كاتێك ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫دیارینه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵمئه‌گه‌ر بارودۆخه‌ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌یلولدا‬ ‫ی بێته‌و‌ه ئه‌وا ل ‌ه مانگ ‌‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫كۆنفرانس ده‌به‌ستن‪.‬‬

‫میدیا ‌ی ئه‌هلی‌ روبه‌رو ‌ی قه‌یران ‌ی دارای ‌ی ده‌بێته‌وه‌‬ ‫ی دارایی‌میدیاكان"‬ ‫په‌رله‌مان كار بۆ پرۆژه‌یه‌ك ده‌كات بۆ هاوكاری ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫قه‌یرانه‌ داراییه‌كه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر میدیای‌ ئه‌هلییش‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك به‌شێك‬ ‫له‌و میدیایانه‌ روبه‌روی‌ مه‌ترسی‌‬ ‫داخستن بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬سه‌رنوسه‌ری‌‬ ‫هاواڵتی‌ رایده‌گه‌یه‌نێ‌"ئه‌گه‌ر قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ به‌رده‌وامبێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ناتوانین به‌رده‌وامبین"‪ .‬سه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ رۆشنبیریی‌‌و راگه‌یاندنی‌‬ ‫په‌رله‌مانیش‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كاربۆ پرۆژه‌یه‌ك ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ تێیدا‬ ‫حكومه‌ت به‌یاسایارمه‌تی‌ دارایی‌‬ ‫هه‌مو میدیاكانبكات‪ ،‬نه‌قیبی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسانی‌ كوردستانیش‬ ‫به‌پێویستی‌ ده‌زانێ‌ هاوكاری‌‬ ‫(میدیای‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت بكرێت)‪" .‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر پێی‌ خۆیان بوه‌ستن"‪.‬‬ ‫ریكالم‌و ئاگادارییه‌كان زۆر‬ ‫كه‌مبونه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس����اڵه‌وه‌ هه‌رێ����م‬ ‫روبه‌روی‌ قه‌یرانێك����ی‌ دارایی‌ بۆته‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ گرتو‌ه كه‌‬ ‫به‌غدا بودج����ه‌ راوانه‌ی‌ هه‌رێم ناكات‪،‬‬ ‫دواج����ار ئ����ه‌و قه‌یران����ه‌ داراییه‌ وه‌ك‬ ‫سه‌رنوس����ه‌ری‌ رۆژنام����ه‌ی‌ هاواڵت����ی‌‬ ‫كاژا‌و جه‌مال باس����ی‌ ده‌كات به‌رۆكی‌‬ ‫میدی����ای‌ ئه‌هلیش����ی‌ گرت����وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫سه‌رنوس����ه‌ره‌ ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێش����تر (ریكالم‌و ئاگادارییه‌كی‌)‬ ‫زۆری����ان هه‌بوه‌‪ ،‬كه‌ س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫باش����ی‌ دارایی����ان بوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوای‌‬ ‫زه‌قبونه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌كه‌‪ ،‬ئه‌و ریكالم‌و‬ ‫ئاگادارییان����ه‌ زۆر كه‌مبونه‌ته‌وه‌و وه‌ك‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "ئاگاداریی����ه‌ حكومیه‌كان‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی‌ له‌س����ه‌دا س����ه‌د نه‌ماون‪،‬‬ ‫ریكالمی‌ بازرگانیی����ش به‌رێژه‌ی‌ ‪%50‬‬ ‫كه‌میكردوه‌"‪ .‬ناوبراو ئه‌و قسانه‌ش����ی‌‬ ‫به‌راست نه‌زانی‌ كه‌ باس له‌داخستنی‌‬ ‫هاواڵت����ی‌ ده‌كرێ‌ له‌ئێس����تادا یاخود‬ ‫به‌ه����ۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی����ه‌وه‌ بڕیاری‌‬ ‫داخس����تنی‌ درابێ����ت‪ ،‬به‌اڵم وتیش����ی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر قه‌یرانی‌ دارایی‌ به‌رده‌وامبێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش ناتوانین به‌رده‌وامبین"‪.‬‬

‫سه‌ندیكا ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‪:‬‬ ‫جگه‌ له‌(رووداو)‬ ‫سه‌رجه‌م‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫راگه‌یاندن‬ ‫له‌قه‌یرانی‌‬ ‫داراییدان‬ ‫نه‌قیبی‌ رۆژنامه‌نوسانی‌ كوردستان‪ :‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌م هاوكاریی‌ میدیای‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت بكرێت‬ ‫"پێویسته‌ یاسایه‌ك هه‌بێت بۆ‬ ‫یارمه‌تیدان"‬ ‫ئ���ه‌و سه‌نوس���ه‌ره‌ قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌‬ ‫میدی���ا ئه‌هلی���ه‌كان به‌مه‌ترس���ی‌ ده‌زانێ‌‬ ‫بۆ دۆخی‌ هه‌رێم‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر میدیا‬ ‫ئه‌هلی���ه‌كان دابخرێن ئه‌و كات���ه‌ میدیای‌‬ ‫س���ێبه‌ر‌و حزبیه‌كان جێگایان ده‌گرنه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ش زۆر مه‌ترس���یداره‌ هه‌رێمێك‬ ‫به‌ب���ێ‌ میدی���ای‌ ئه‌هل���ی‌ بێت"‪.‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫به‌پێویستی‌ ده‌زان ‌ێ له‌په‌رله‌ماندا یاسایه‌ك‬ ‫ده‌ربچێ���ت ب���ۆ هاوكاریكردن���ی‌ میدیای‌‬ ‫ئه‌هلی‌ "زۆر پێویسته‌ یاسایه‌ك هه‌بێت بۆ‬ ‫هاوكاریكردنی‌ دارایی‌ میدیای‌ ئه‌هلی‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫میدیایه‌و به‌پێی‌ كاریگه‌ریی‌‌و پێگه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫هاوكاریی‌ بكرێت"‪ .‬سه‌نوس���ه‌ری‌ هاواڵتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌شارده‌وه‌ كه‌ هه‌ر به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ داراییه‌وه‌ فراوانكردنی‌ ده‌زگاكه‌یان‬ ‫راگرت���وه‌‪" ،‬به‌نیازبوین رادی���ۆی‌ هاواڵتی‌‬ ‫بخه‌ینه‌ كار‌و ئیش‌وكاری‌ سایته‌كه‌ش���مان‬ ‫ف���راوان بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌مان راگرتوه‌"‪.‬‬

‫"ئه‌گه‌ر داشنه‌خرێن كوالیتی‌ كاره‌كان‬ ‫داده‌به‌زێ‌"‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ر (گۆڤاری‌ ش���ار) كه‌مال‬ ‫ره‌ئوف هه‌س���ت به‌هه‌مان مه‌ترس���ی‌ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌روكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ده‌زگایان���ه‌ داش���نه‌خرێن قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ كاریگه‌ریی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر كوالیتی‌‬ ‫كاره‌كانی���ان "له‌قۆناغ���ی‌ یه‌كه‌مدا ئه‌گه‌ر‬ ‫داش���نه‌خرێن ئ���ه‌وا كاریگه‌ریی له‌س���ه‌ر‬ ‫كوالیت���ی‌ بابه‌ته‌كانی���ان ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ناتوان���ن وه‌ك���و پێویس���ت به‌دواداچون‬ ‫بۆ راپ���ۆرت‌و هه‌واڵه‌كان بك���ه‌ن‪ ،‬یاخود‬ ‫كارمه‌ن���د‌و رۆژنامه‌نوس���انیان به‌ناچاری‌‬ ‫كه‌مده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاریگه‌ریی‌ نه‌رێنی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ری‌ گۆڤاری‌ شار‪ ،‬ئه‌وه‌شی‌‬ ‫خس���ته‌رو كه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌‬ ‫پێش���وش بچێت��� ‌ه ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ بون یاس���ایه‌ك هه‌بێت كه‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ناچارب���كات هاوكاری‌دارایی‌‬ ‫میدیای‌ ئه‌هلی‌ بكات "به‌راس���تی‌ ئێس���تا‬

‫كاتیه‌تی‌ ئه‌و یاس���ایه‌ ده‌ربچێت"‪ .‬ناوبراو ئه‌هلیه‌كان رونبێت ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ تۆمه‌تبار هاوكارییان بكات ده‌كرێتقه‌رزیان پێبدات‬ ‫هێمای‌ به‌وه‌شدا كه‌ له‌كوردستاندا چه‌ند نه‌كرێن به‌وه‌ی‌ ده‌ستی‌ ده‌ره‌كی‌ یان فاڵن تابره‌و به‌كاره‌كانیان بده‌ن"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌رپرس���ی‌ لق���ی‌‬ ‫ده‌زگایه‌كی‌ راگه‌یاندن ه���ه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا الیه‌نپشتگیریی‌ داراییان ده‌كات"‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌ س���ه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوس���انی‌‬ ‫وه‌كو حزب���ی‌‌و حكومییش نه‌ناس���راون‪،‬‬ ‫نه‌قیبی‌ رۆژنامه‌نوسان‪ :‬ده‌بێت هاوكاریی‌ كوردس���تان‪،‬كاروان ئه‌نوه‌ر ب���اس له‌وه‌‬ ‫به‌اڵم یارمه‌تی‌ دارایی‌ ده‌درێن‪.‬‬ ‫ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا سه‌رجه‌م كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫میدیای‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت بكرێت‬ ‫نه‌قیبی‌ رۆژنامه‌نوسانی‌ كوردستانحاكم راگه‌یاندن جگه‌ له‌تۆڕی‌ میدیای‌(رووداو)‬ ‫بۆچونی‌ په‌رله‌مان‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیریی‌‌و ئ���ازاد حه‌مه‌ئه‌می���ن باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات قه‌یرانی‌ داراییان هه‌یه‌‌و ئه‌و ده‌ڵێت "جگه‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان فه‌رحان پێشتریش ئه‌و داوایه‌كی‌ وه‌ها له‌حكومه‌ت له‌رووداوس���ه‌رجه‌م كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن‬ ‫جه‌وهه‌ر له‌فراكسیۆنی‌ زه‌رد‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ هه‌بو ك��� ‌ه هاوكاری���ی‌ میدی���ای‌ كه‌رتی‌ به‌حزب���ی‌‌و ئه‌هلیه‌وه‌ روب���ه‌روی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫ده‌كات كه‌پێویسته‌ یاسای‌ رۆژنامه‌نوسیی‌ تایبه‌ت بكات تا ئه‌و میدیا له‌س���ه‌ر پێی‌ دارایی‌ بونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ده‌رچونی‌ یاسایه‌كیش بۆ‬ ‫هه‌موار بكرێته‌وه‌ به‌جۆرێك كه‌ هاوكاریی‌ خۆی‌ بوه‌ستێ‌ ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر بڕیاره‌‬ ‫دارای���ی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندنی‌ تێدا باس حكومه‌تهاوكاریی‌ میدیا بكات‪ ،‬كه‌ به‌ڕای‌ یارمه‌تیدان���ی‌ ده‌زگاكانی‌ میدیا به‌تایبه‌ت‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌و به‌پێویس���تی‌ ده‌زانێ‌ به‌پێی‌ من پێویس���ته‌ بی���كات‪ ،‬حه‌قه‌ له‌س���ه‌ر میدی���ا ئه‌هلی���ه‌كان ئ���ه‌و به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫یاس���ایه‌ك حكوم���ه‌ت یارمه‌ت��� ‌ی دارایی‌ به‌رنامه‌‌و پالنێك بێت‪ ،‬بۆ هه‌مو میدیاكان نه‌قیبه‌كه‌ی‌ به‌كارێكی‌ ئاس���ایی‌ نابینێ‌‌و‬ ‫س���ه‌رجه‌م كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن بكات‪ ،‬وه‌ك ی���ه‌ك بیكات‪ ،‬نه‌ك له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێ���ت "میدیای‌ئه‌هل���ی‌ ده‌بێ���ت خۆی‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ئ���ه‌وه‌ی‌ پێیده‌وت���رێ‌ میدیای‌ كێ‌ له‌ده‌س���ه‌اڵت بو میدی���ای‌ ئه‌و الیه‌نه‌ خ���ۆی‌ بژێنێ‌ ن���ه‌ك چاوه‌ڕێ���ی‌ یارمه‌تی‌‬ ‫ئه‌هلی‌ "له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین كه‌ پرۆژه‌ یاسایه‌ك یارمه‌تی‌ بدرێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت میدیای‌ كه‌رتی‌ حكوم���ه‌ت ب���كات‪ ،‬میدی���ای‌ حزبیی���ش‬ ‫ب���ۆ یارمه‌تیدان��� ‌ی دارای���ی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ تایبه‌ت زۆر پێویسته‌ هاوكاریی‌ بكرێن بۆ ئه‌رك���ی‌ حزبه‌كۆمه‌كی‌ بكات‪ ،‬ئه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫راگه‌یاندن هه‌بێت‪ ،‬كاریش���ی‌ بۆ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر پێی‌ خۆیان رابوه‌س���تن‪ ،‬داراییه‌ش هه‌مو بواره‌كانی‌ گرتۆته‌وه‌ نه‌ك‬ ‫پێویستیش���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‌ میدیا ئه‌گه‌ر حكومه‌ت نه‌شیتوانی‌ له‌م قۆناغه‌دا به‌ته‌نها میدیا"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫چاکەتەکەی شێرکۆ بێکەس بە ‪ 3000‬دۆالر فرۆشرا‬ ‫پارەکەی بۆ ئاوارەکانی شەنگالە‬ ‫کافێ‌و ریستۆرانتی ماڵی چاالک‬ ‫لەشاری سلێمانی ئێوارە خوانێکی‬ ‫خێرخوازیی سازکردو تێیدا چەند‬ ‫کەرەستەیەکی بەنرخی خۆیان فرۆشت‌و‬ ‫داهاتەکەیان بۆ ئاوارەکانی شەنگال‬ ‫دابینکرد‪.‬‬ ‫چ���االک س���االر خاوەنی ئ���ەو کافێیە‬ ‫ئەو ئێ���وارە خێرخوازییەی ب���ۆ ئاوێنە‬ ‫ڕونک���ردەوەو رایگەیان���د "هەموم���ان‬ ‫بەش���ێوازی جیاواز دەتوانین دەستمان‬ ‫هەبێت لەیارمەتییدانی کوردس���تان لەم‬ ‫بارودۆخەدا‪ ،‬بۆیە ئێمە ئێوارە خوانێکی‬ ‫خێرخوازییم���ان رێکخس���ت‌و بەچەن���د‬ ‫رێگەیەکی جی���اواز پارەمان کۆکردەوەو‬ ‫سەرجەمی ئەو پارانەمان کردە یارمەتی‬ ‫بۆ ئاوارەکانی شەنگال"‪.‬‬ ‫ل���ەو ئێ���وارە خوانەدا بەس���ێ ش���ێوە‬ ‫داهات کۆکران���ەوە‪ .‬جگە لەو میوانانەی‬ ‫بەشداربون لەخواردن‌و خواردنەوەدا کە‬ ‫ماڵی چاالک دابینیکردبو‪ ،‬بڕە پارەیەک‬ ‫کۆکرای���ەوە‪ ،‬هەروەها بەش���داریکردنی‬ ‫لەنج���ەی گۆرانیبێ���ژ ل���ەو ئێوارەیەداو‬ ‫فرۆش���تنی کۆمەڵێک تابلۆو کەرەستەی‬ ‫کافێکە بەبەشداربوان‪.‬‬ ‫یەکێک لەو شتە بەنرخانەی لەو ئێوارەیدا‬ ‫فرۆشرا‪ ،‬چاکەتەکەی شێرکۆ بێکەس بو‬ ‫کە ماوەیەک لەو کافێیە وەک توحفەیەک‬ ‫هەڵواسرابو‪ ،‬بە ‪ 300‬دۆالر‪" ،‬ئەو چاکەتە‬ ‫لەالی���ەن بنەماڵ���ەی ش���ێرکۆ بێکەس‬ ‫بەخش���رایە ئێم���ە لەم���اوەی ڕابردودا‪،‬‬ ‫ئێمەش بنەماڵەکەیمان ئاگادارکردەوە کە‬ ‫دەمانەوێت بۆ مەبەستێکی خێرخوازیی‬

‫بیفرۆش���ین‪ ،‬ئەوانی���ش ڕەزامەندیی���ان‬ ‫دەربڕی‌و پێیانخۆش بو"‪.‬‬ ‫فرۆشتنەکە بەش���ێوەی مەزاد بوەو ئەو‬ ‫کەسەشی چاکەتەکەی کڕیوە ویستویەتی‬ ‫ناوی بەنهێنی بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫جگە لەو چاکەتە‪ ،‬چەند کەرەستەیەکی‬ ‫دیک���ەش فرۆش���راون‪ ،‬وەک تابلۆیەکی‬ ‫دارۆ ڕەس���وڵ بە‪ 2000‬دۆالر‪ .‬تابلۆیەکی‬

‫عەباس���ی کەمەن���دی ب���ە ‪ 2300‬دۆالر‪.‬‬ ‫س���ازێکی بەهجەت یەحیا کە بەدیاریی‬ ‫بۆ ماڵی چاالکی دروستکردبو‪ ،‬بە ‪1100‬‬ ‫دۆالر‪ .‬تابلۆیەکی س���ەعید ئیس���ماعیل‬ ‫‪ 1500‬دۆالر‪ .‬تابلۆیەکی ڕەمزی قوتبەدین‬ ‫بە ‪ 1300‬دۆالر‪ .‬بازنگێکی شیرین پەروەر‬ ‫بە‪ 700‬دۆالر‪.‬‬ ‫سەرجەم ئەو داهاتەشی لەو ئێوارەیەدا‬

‫هەموان سێوی مێخەکڕێژ‬ ‫دەبه‌خشنە ئێزیدییەکان‬

‫لەژێرناونیش���انی "کوردستان بۆ هەموو‬ ‫رەنگێک" ھونەرمەند سەیوانی سەعیدیان‬ ‫لەپرۆژەیەکی نوێیدا س���ێوی مێخەکرێژ‬ ‫دەبەخشێتە ئێزیدییەکان لەدوای ئەوەی‬ ‫لەماوەی ڕابردودا توش���ی کارەساتێکی‬ ‫مرۆیی بون‪.‬‬ ‫لەپرۆژەک���ەدا نوێن���ەری هەمو نەتەوەو‬ ‫ئایین���ەکان س���ێو مێخەکڕێ���ژ دەکەن‌و‬ ‫دەیبەخش���نە یەکتری‌و دواتر سەرجەم‬ ‫س���ێوەکان پێش���کەش بەئێزیدییەکان‬ ‫دەکرێ���ن‪ .‬ئ���ەم چاالکیی���ەش س���بەی‬ ‫چوارش���ەممە لەش���اری ھەولێ���ر‬ ‫بەڕێوەدەچێت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬رێنوار‬

‫‪11‬‬

‫سەیوانی س���ەعیدیان خاوەنی پرۆژەکە‬ ‫رایگەیاند کە پرۆژەکە بەسپۆنس���ەری‬ ‫کۆمپانی���ای ‪ Vinsev‬و بەه���اوکاری‬ ‫وەزارەتی روشنبیری حکومەتی هەرێمی‬ ‫بەڕێوەدەچێت‪.‬‬ ‫سێوی مێخەکرێژ کلتورێکی کۆنی کوردەو‬ ‫ھێمایە بۆ لێبوردەیی‌و خۆشەویستیی‪ .‬ئەو‬ ‫نەریتە لەالیەن س���ەیوانی سەعیدیانەوە‬ ‫زیندوکراوەتەوەو لەم سااڵنەی دواییدا بۆ‬ ‫چەندین بۆنە پەنا بۆ س���ێوی مێخەکڕێژ‬ ‫براوە‪ .‬ھەروەھا لەئێستاش���دا ئەو سێوە‬ ‫بەش���ێوەیەکی جوان دیزایی���ن کراوەو‬ ‫لەبازاڕەکاندا دەفرۆشرێت‪.‬‬

‫کۆکرانەوە‌و ب���ۆ ئاوارەکانی ش���ەنگال‬ ‫دابینکرا بریتی بو لە‪ 30164‬سی هەزارو‬ ‫سەد‌و شەست‌و چوار دۆالر‪.‬‬ ‫هەروەه���ا ل���ەو ئێوارەیەدا ب���ژار عەلی‬ ‫بۆسکانی بڕیاریدا لەسەر حیسابی خۆی‬ ‫تێچوی خوێندنی خوێندکارێکی شەنگالی‬ ‫بۆ ماوەی ‪ 4‬س���اڵ لەزانکۆی ئەمەریکی‬ ‫لەئەستۆ بگرێت‪.‬‬

‫دکتۆر جه‌مال عومه‌ر کۆنترین پزیشکی ده‌رونیی سلێمانی‪:‬‬

‫له‌منداڵیه‌وه‌ خولیای خوێندنه‌وه‌ی ده‌رونی که‌سه‌کانم هه‌بوه‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫کۆنترین پزیشکی ده‌رونیی‬ ‫شاری سلێمانیی باس له‌ئه‌زمونی‬ ‫پزیشکیی خۆی‌ ده‌کات‌و هاوکات‬ ‫باس له‌نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌کان‌و‬ ‫چاره‌سه‌رکردنیان ده‌کات‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌کانی کوردستاندا‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ مێ����ژوی مرۆڤایه‌تی����داو له‌ناو‬ ‫هه‌م����و کۆمه‌ڵگاکان����دا نه‌خۆش����یی ‌ه‬ ‫ده‌رونییه‌کان "ش����ێتیی" بونی هه‌بوه‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئه‌م نه‌خۆش����ییه‌‬ ‫وه‌ک نه‌خۆش����ییه‌ هه‌ناوییه‌کانی دیکه‌‬ ‫نه‌ب����وه‌‪ ،‬لێکۆڵین����ه‌وه‌و دۆزین����ه‌وه‌ی‬ ‫چاره‌س����ه‌ر بۆی دره‌نگت����ره‌ که‌وتوه‌‬ ‫له‌چاو نه‌خۆشییه‌کانی دیکه‌دا‪‌.‬‬ ‫له‌عێراق����دا له‌س����ه‌ره‌تای چله‌کانه‌وه‌‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌و چاره‌س����ه‌ری ئ����ه‌م‬ ‫ده‌س����تیپێکردوه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش����ییه‌‬ ‫له‌کوردستان‌و س����لێمانییش له‌کۆتایی‬ ‫حه‌فتاکان����ه‌وه‌ گرنگ����ی پ����ێ دراوه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ی تایبه‌ت نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫یه‌که‌یه‌کی ده‌رونیی هه‌بوه‌ له‌س����اڵی‬ ‫‪ 1977‬کرایه‌وه‌‪" ،‬ئه‌ویش پزیشکێکی‬ ‫به‌سڕایی کردیه‌وه‌و پاشان پزیشکێکی‬ ‫خه‌ڵک����ی س����لێمانیی هات‌و پێش����ی‬ ‫خس����ت‌‌و دواتر پێک����ه‌وه‌ کارمانکرد‪.‬‬ ‫ئێس����تا باش����ترین خزمه‌تگوزاری����ی‬ ‫ته‌ندروس����تیی ده‌رونییم����ان هه‌ی����ه‌‬ ‫له‌ته‌واوی عێراق‌و کوردس����تاندا‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌سه‌نته‌ری نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌کان‪،‬‬ ‫که‌ بۆ نه‌خۆشه‌ کتوپڕه‌کان‌و چاره‌سه‌ی‬ ‫خێرایه‌‪ .‬بۆ نه‌خۆشه‌ درێژخایه‌نه‌کانیش‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫كاروباره‌كان���ت وه‌ك خۆی���ان‬ ‫به‌ڕێوه‌ئه‌چن‌و وه‌ك ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خۆت‬ ‫چاوه‌ڕوان���ت ئه‌ك���رد‪ ،‬گومانه‌كان���ت‬ ‫خه‌ریكه‌ نامێنن‪.‬‬

‫دو نه‌خۆش����خانه‌ی راهێنانمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ی س����ۆزی ده‌رونی����ی‬ ‫له‌تاسڵوجه‌ که‌ تایبه‌ته‌ به‌ژنان‌و ئه‌وی‬ ‫دیکه‌ش����یان که‌ نه‌خۆشخانه‌ی شه‌هید‬ ‫سه‌اڵحی موهه‌ندیسه‌ له‌ناوچه‌ی قڕگه"‌‪.‬‬ ‫دکت����ۆر جه‌مال عوم����ه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫سه‌نته‌ری نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌کان به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ له‌باره‌ی مێژوی نه‌خۆشخانه‌‬ ‫ده‌رونییه‌کانه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ دوا‪.‬‬ ‫به‌بڕوای دکتۆر جه‌مال ئه‌و که‌سانه‌ی‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی نه‌خۆشخانه‌کان چاره‌سه‌ری‬ ‫نه‌خۆشه‌کان ده‌که‌ن‪ ،‬رێگرن له‌به‌رده‌م‬ ‫پزیش����که‌کان "ئه‌م نه‌خۆشیه‌ تێکه‌اڵو‬ ‫کراوه‌ به‌ئایین‌و رۆح‌و شته‌کانی دیکه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ وایکردوه‌ که‌س����انێک پێ بخه‌نه‌‬ ‫ناو چاره‌سه‌ری ئه‌و نه‌خۆشییه‌وه‌ که‌‬ ‫ئیش����ی ئه‌وان نه‌ب����وه‌‪ ،‬هه‌ندێجار ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش����انه‌ ئازارو ئه‌شکه‌نجه‌ دراون‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ ڕێگرن له‌به‌رده‌م پزیشکه‌کان‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌ری نه‌خۆشه‌ ده‌رونییه‌کان الی‬ ‫پزیشکی پسپۆڕی خۆیه‌تی"‪.‬‬ ‫دکت����ۆر جه‌م����ال نزیکه‌ی ‪ 35‬س����اڵه‌‬ ‫دکت����ۆری ده‌رونیی����ه‌‌ "دەتوان����م بڵێم‬ ‫کۆنتری����ن پزیش����کی ئه‌م ب����واره‌م‪.‬‬ ‫له‌منداڵی����ه‌وه‌ خولی����ای خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌رونی که‌سه‌کانم هه‌بوه‪ .‬ئه‌م پیشه‌یه‌‬ ‫چۆته‌ ن����او ناخمه‌وه‌و هه‌س����تده‌که‌م‬ ‫کارێکی باش����م بۆ ش����اره‌که‌م کردوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ په‌شیمان نیم که‌ بومه‌ پزیشکی‬ ‫ده‌رونیی"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و دکت����ۆره‌ ب����واری ده‌رونی����ی‬ ‫ب����ۆ چاره‌س����ه‌ری نه‌خۆش����ه‌کان‬ ‫خێزان����ه‌کان به‌هۆکارێک����ی گرن����گ‬ ‫ده‌زانێ����ت "به‌خێ����زان‌و ده‌وروب����ه‌ری‬

‫دوپشک‬ ‫هه‌وڵبد‌ه زیاتر له‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫تێبگه‌ی���ت‪ ،‬كاره‌كان���ت مه‌ك���ه‌ رێگر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و په‌یوه‌ندی ‌ه نوێیه‌ ‌‬ ‫له‌دروستبون ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫سه‌نته‌ری چاره‌سه‌رکردنی نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌کان‬ ‫گرنگن ب����ۆ چاکبونه‌وه‌ی نه‌خۆش����ه‌‬ ‫ده‌رونیی����ه‌کان‪ .‬ب����ۆ نمون����ه‌ هه‌ندێک‬ ‫له‌که‌س����وکاری نه‌خ����ۆش ده‌یانه‌وێت‬ ‫ڕزگاریانبێ����ت له‌نه‌خۆش����ه‌کانیان‌و‬ ‫بیانخه‌نه‌ نه‌خۆش����خانه‌کانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێ����ک خێزان����ی دیکه‌ ب����ه‌رده‌وام‬ ‫نه‌خۆش����ه‌کانیانه‌وه‌ن‌و‬ ‫به‌ته‌ن����گ‬

‫که‌‌وان‬ ‫فشاری‌ زۆرت خس���تۆت ‌ه سه‌ر خۆت‌و‬ ‫ی زۆریان له‌سه‌ر ته‌ندروستیت‬ ‫كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی ناخۆش���ت به‌ده‌ست‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌واڵێك ‌‬ ‫ده‌گات‪.‬‬

‫س����ه‌ردانیان ده‌ک����ه‌ن‌و دیاریی����ان بۆ‬ ‫دێنن‌و لێیانده‌پرسنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ چه‌ند‬ ‫نه‌خۆشییه‌کانیش����یان خ����راپ بێت‪،‬‬ ‫ئومێدی چاکبونه‌وه‌یان زیاتره"‌‪.‬‬ ‫چاره‌س����ه‌ر به‌مۆس����یقا‪ ،‬به‌درام����ا‪،‬‬ ‫به‌س����ه‌ما‪ ..‬ئه‌مانه‌ رێگه‌یه‌کی باون بۆ‬ ‫چاره‌س����ه‌ری نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌کان‬

‫گیسک‬ ‫له‌هه‌م���و الیه‌كه‌وه‌ به‌خ���ت یاوه‌رته‌و‬ ‫بڕواناكه‌ی���ت ك ‌ه هه‌م���و ئه‌و هه‌النه‌ت‬ ‫بۆ ره‌خساوه‌‪ .‬پێویست ‌ه هه‌مو ئه‌وان ‌ه‬ ‫ی خۆت به‌كاربهێنیت‪.‬‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬

‫له‌واڵت����ه‌ پێش����که‌وتوه‌کاندا‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫هێشتا له‌نه‌خۆشخانه‌کانی کوردستاندا‬ ‫په‌نای بۆ نه‌ب����راوه‌‪" ،‬ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌کلت����وره‌وه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬مۆس����یقا له‌و‬ ‫واڵتانه‌ زانس����ته‌و ده‌یخوێن����ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫تاکه‌کانیان باکگراوندێکی مۆسیقییان‬ ‫هه‌یه‌و له‌کاتی نه‌خۆش����یدا کاریگه‌ریی‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی نوێ‌ ئه‌كه‌یت‌و‬ ‫ی گۆڕانكاری ‌‬ ‫چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫پالنه‌ كۆنه‌كانت هه‌ڵئه‌وه‌شێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی لێنه‌كه‌یته‌وه‌ زه‌ره‌ر‬ ‫هه‌ر شتێك بیر ‌‬ ‫ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫ده‌بێت له‌س����ه‌ریان‪ ،‬به‌اڵم له‌واڵتێکی‬ ‫وه‌ک کوردستاندا که‌ کلتوری مۆسیقا‬ ‫له‌ئاس����تێکی به‌رزدا نییه‌و تاکه‌کانی‬ ‫رۆش����نبیرییه‌کی ئه‌وتۆی مۆسیقییان‬ ‫نییه‌‪ ،‬کاریگه‌ریی زۆر که‌م ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای دکتۆر جه‌مال‪ ،‬هۆش����یاریی‬ ‫ده‌رونی����ی هۆکارێک����ی گرنگ����ه‌‬ ‫ب����ۆ چاره‌س����ه‌رو په‌ره‌نه‌س����ه‌ندنی‬ ‫نه‌خۆشییه‌کان "خه‌ریکه‌ هۆشیارییه‌کی‬ ‫ده‌رونی����ی په‌یدا ده‌بێت‪ ،‬ئێس����تا گه‌ر‬ ‫که‌سێک کێشه‌یه‌کی ده‌رونیی هه‌بێت‬ ‫وه‌ک زو توڕه‌بون یاخود بونی ترس‪،‬‬ ‫ئه‌وا سه‌ردانی دکتۆری ده‌رونی ده‌کات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جاران وه‌ها نه‌بو‪ .‬ئه‌مانه‌ مه‌رج‬ ‫نیی����ه‌ پێویس����تیان به‌چاره‌س����ه‌ری‬ ‫درێژخایه‌ن هه‌بێت به‌ڵکو ڕه‌نگه‌ ته‌نها‬ ‫پێویس����تیان به‌ڕێنمایی هه‌بێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫هێشتا ئه‌م هۆشیارییه‌ له‌سه‌ره‌تادایه‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌کی زۆر به‌رب��ڵ�او نیی����ه‌‬ ‫له‌کوردستاندا"‪.‬‬ ‫له‌کۆتاییدا دکتۆر جه‌مال به‌سه‌رهاتێکی‬ ‫خ����ۆی گێڕایه‌وه‌ ک����ه‌ له‌یه‌که‌م رۆژی‬ ‫ده‌ستبه‌کاربونیدا ڕویداوه‌‬ ‫"یه‌ک����ه‌م رۆژم بو له‌نه‌خۆش����خانه‌ی‬ ‫ده‌رونی����ی ده‌وام بکه‌م‪ ،‬ژنێک س����ێ‬ ‫منداڵی توش����ی نه‌خۆش����ی ده‌رونیی‬ ‫بوبو‪ ،‬که‌ منی بینی ده‌ستی ڕاوه‌شاند‌و‬ ‫وتی ئه‌وه‌ ت����ۆش هاتی؟! وتم به‌ڵێ‪،‬‬ ‫فه‌رمو‪ ،‬چیت پێویس����ته‌؟‪ ..‬ژنه‌که‌ش‬ ‫به‌توانجه‌وه‌ وتی‪ ،‬له‌م س����لێمانییه‌ ‪4‬‬ ‫شێتی تیابو‪ ،‬دکتۆر نه‌جاتی حه‌مه‌ڕه‌ق‬ ‫(دکتۆره‌که‌ی پێش من) هات‌و نیوه‌ی‬ ‫سلێمانیی کرد به‌شێت‪ ،‬تۆش نیوه‌که‌ی‬ ‫تریشی بکه‌ به‌شێت‌و ته‌واو"‪‌‌.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی سه‌رت خه‌ریكن نامێنن‌و‬ ‫فشاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌مه‌كانت كه‌مبونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵ ‌‬ ‫ی باری‌ داراییت ئه‌ده‌یت‪.‬‬ ‫باشكردن ‌‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫قورئانه‌كه‌ ‌ی نگڵ‌و مێژوەکەی‬

‫ئەو قورئانەی کە سوێندت پێخوارد هەمو کەس بڕوات پێ دەکەن‬ ‫ئا‪ :‬خالید عومەر‬ ‫ده‌ستنوسێكی‌ كۆنی‌ قورئان‪ ،‬مزگه‌وتی‌‬ ‫یه‌كێك له‌گونده‌كانی‌ كوردستانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كردۆته‌ زیاره‌تگای‌ میوانانی‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و ناوچه‌كه‌‪ .‬ئه‌م قورئانه‌‬ ‫كه‌ چیرۆكی تایبه‌تی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا بوه‌ته‌ سوێندێكی‌ گه‌وره‌و‬ ‫هه‌ر كه‌ وتت (به‌قورئانه‌كه‌ی‌ نگڵ)‬ ‫متمانه‌ به‌سوێنده‌كه‌ت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌دوری���ی‌ ‪ 60‬كیلۆمه‌ت���ر له‌رۆژئ���اوای‌‬ ‫ش���اری‌ (س���نه‌) كه‌ ناوه‌ندی‌ ئوستان ‌ی‬ ‫كوردستانه‌و نزیك له‌مه‌ریوان‪ ،‬گوندێكی‌‬ ‫بچوكی‌ س���ه‌ره‌ڕێ‌‪ ،‬به‌ژماره‌یه‌كی‌ كه‌می‌‬ ‫دانیش���توانه‌وه‌‪ ،‬له‌قه‌دپاڵ���ی‌ چیایه‌كی‌‬ ‫بڵد بوه‌ته‌ جێی‌ س���ه‌رنج‌و زیاره‌تگا‪ .‬ئه‌و‬ ‫گون���ده‌ به‌(ن���گڵ) ناوده‌برێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌م‬ ‫ناوه‌ش ئاماژه‌ی���ه‌ بۆ چیرۆكی‌ پێكهاتنی‌‬ ‫گونده‌كه‌‪.‬‬ ‫چیرۆكی‌ دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫قورئانه‌كه‌ی‌ نگڵ‬ ‫وه‌ك قه‌دیمیه‌كان ده‌ماوده‌م گێڕاویانه‌ته‌وه‌و‬ ‫تا راده‌یه‌ك س���یمای‌ ئه‌فس���انه‌ی‌ پێوه‌‬ ‫دی���اره‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌ هه‌زار س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر‪،‬‬ ‫شوانێك به‌مه‌به‌ستی‌ له‌وه‌ڕاندن‪ ،‬رانه‌كه‌ی‌‬ ‫بردۆته‌ قه‌دپاڵێك���ی‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌مه‌ی‌ ته‌بیعه‌ت به‌س���ه‌وزایی‌‌و چه‌نده‌ها‬ ‫گوڵی‌ رازاوه‌ چیاكه‌ی‌ نه‌خشاندوه‌‪ ،‬تاكه‌‬ ‫گوڵێك سه‌رنجی‌ ئه‌م شوانه‌ راده‌كێشێت‪:‬‬ ‫گوڵێ���ك‪ ،‬ه���ه‌ر پ���ه‌ڕه‌ی‌ له‌ڕه‌نگێ���ك‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ بڕیارده‌دات كه‌ له‌گه‌ڵ ده‌ستیدا‬ ‫گوڵه‌كه‌ هه‌ڵبكه‌نێت‌و بیباته‌وه‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫بیچێنێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم چیرۆكه‌كه‌ به‌و خه‌یاڵه‌‬ ‫ناڕوات به‌ڕێوه‌و روداوێكی‌ سه‌یرتر پێش‬ ‫دێ���ت‪ .‬كاتێك ش���وانه‌كه‌ به‌گۆپاڵه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ستی‌ س���ه‌رقاڵی‌ هه‌ڵكه‌ندنی‌ گوڵه‌كه‌‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬زه‌ویه‌ك���ه‌ له‌ژێری���دا كه‌مێك‬ ‫داده‌ته‌پێ‌‌و ده‌كه‌وێت به‌سه‌ر سندوقێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ داخراودا! به‌هۆی‌ ئه‌و ئه‌فسانه‌و‬ ‫چیرۆكان���ه‌ی‌ له‌و س���ه‌رده‌مه‌دا باوبون‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م ش���ت كه‌ ش���وانه‌كه‌ هۆشی‌ بۆی‌‬ ‫ده‌چێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌م س���ندوقه‌‪،‬‬ ‫پڕبێت له‌لیره‌ی‌ زێڕ‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌وڵده‌دات‬ ‫له‌بن خاك ده‌ریبهێنێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫قورس���ی‌ س���ندوقه‌كه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵه‌كه‌ی‌ بێ‌‬

‫ئ���اكام ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ گونده‌كه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ند كه‌س���ێك‬ ‫بێن كۆمه‌كی‌ بكه‌ن‪ .‬حه‌ش���امه‌تی‌ ئاوایی‌‬ ‫ده‌ڕژێنه‌ سه‌ر سندوقه‌كه‌‌و ده‌ریده‌هێنن‪،‬‬ ‫به‌اڵم كردن���ه‌وه‌ی‌ س���ندوقه‌كه‌ هه‌موان‬ ‫سه‌رس���ام ده‌كات‪ ،‬چونك���ه‌ كتێبێك���ی‌‬ ‫پیرۆزی‌ ده‌ستنوسی‌ تێدایه‌ كه‌ قورئانه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی‌‌و‬ ‫مێژوی‌ قورئانه‌ك ‌ه‬ ‫قورئانه‌كه‌ی‌ نگڵ‪ ،‬له‌سه‌ر پێستی‌ ئاسك‌و‬ ‫به‌ئاوی‌ ئاڵتون نوس���راوه‌ته‌وه‌‪ ،‬روبه‌ری‌‬ ‫هه‌ر په‌ڕه‌یه‌كی‌ ‪ 30‬به‌ ‪ 22‬س���انتیمه‌تر‌و‬ ‫ئه‌ستوریی‌ كتێبه‌كه‌ش ‪ 15‬سانتیمه‌تره‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ مێژوی‌ ئه‌م قورئانه‌‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كرێت ك���ه‌ ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌ستنوس���ه‌ یه‌كێك بێت له‌و چوار‬ ‫ده‌ستنوس���ه‌ی‌ قورئان كه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫خه‌لیفه‌ی‌ سێهه‌می‌ مسوڵمانان (عوسمانی‌‬ ‫كوڕی‌ عه‌فان)دا ب���ۆ هه‌ریه‌كێك له‌چوار‬ ‫هه‌رێم���ی‌ (باكورو باش���ورو رۆژهه‌اڵت‌و‬ ‫رۆژئ���اوا)ی‌ خه‌الف���ه‌ت نێ���ردراون‪ ،‬ئه‌م‬ ‫قورئانه‌ش ده‌شێت به‌ركه‌وته‌ی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت بێت‌و به‌هه‌ر هۆكارێك بێت ئه‌م‬ ‫چاره‌نوس ‌هی‌ به‌سه‌رهاتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆی‌ نگڵ‌و‬ ‫قورئانه‌ ده‌ستنوسه‌ك ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر پ���اش دۆزینه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و قورئانه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ ناوچه‌كه‌ بڕی���ارده‌ده‌ن كه‌ له‌و‬ ‫شوێنه‌ ئاواییه‌ك دروست بكه‌ن‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ناونانی‌ گونده‌ نوێیه‌كه‌ش‪ ،‬بۆچونه‌كان‬ ‫كۆك ده‌بن له‌سه‌ر ناونانی‌ به‌و گوڵه‌ی‌ كه‌‬ ‫رێنیشانده‌ربو بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ قورئانه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ گونده‌ك���ه‌ به‌(نه‌وگ���وڵ) كه‌‬ ‫به‌مان���ای‌ (گوڵی‌ نوێ‌)دێت‪ ،‬ناوده‌نرێت‪.‬‬ ‫دواتریش به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات ناوه‌كه‌ ده‌بێته‌ به‌ناوی‌ ئه‌م كه‌س���ایه‌تیه‌ ئیسالمیه‌وه‌ بۆ‬ ‫(نگڵ)‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌م گونده‌ ئه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ به‌پێی‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌م قورئانه‌وه‌ ب���وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ مێژویی ‌ه ئیس�ل�امیه‌كان‪ ،‬ئه‌و كه‌سه‌ی‌ كه‌‬ ‫ی بۆ هه‌رێمی‌ رۆژهه‌اڵت بردوه‌‪،‬‬ ‫كاتێك شای‌ ئێران بڕیاری‌ گواستنه‌وه‌ی‌ قورئانه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌م كتێب���ه‌ پیرۆزه‌ ده‌دات ب���ۆ تارانی‌ عه‌بدوڵاڵی‌ كوڕی‌ عومه‌ر بوه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا‌و دوای‌ تێپه‌ڕبونی‌ زیاتر له‌ ‪1400‬‬ ‫پایته‌خت‪ ،‬هه‌موان مان ده‌گرن‪.‬‬ ‫هه‌ڵب���ه‌ت ش���وێنی‌ قورئان���ه‌ پیرۆزه‌كه‌ س���اڵ به‌س���ه‌ر هاتنی‌ ئاینی‌ ئیسالمدا‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت مزگه‌وت بێ���ت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ گونده‌ گون���دی‌ ن���گڵ‌و مزگه‌وت���ی‌ عه‌بدوڵاڵی‌‬ ‫نوێیه‌ك���ه‌ مزگه‌وتێ���ك بنی���ات ده‌نێن‌و كوڕی‌ عوم���ه‌ر‪ ،‬رۆژان���ه‌ جمه‌یان دێت‪.‬‬ ‫ناویده‌نێ���ن مزگه‌وتی‌ (عه‌بدوڵاڵی‌ كوری‌ خه‌ڵكانێ���ك وه‌ك جێگه‌یه‌ك���ی‌ پیرۆزو‬ ‫عومه‌ر)‪ ،‬هۆكاری‌ ناونانی‌ مزگه‌وته‌كه‌ش هەندێکی دیکەش وه‌ك شوێنێكی‌ مێژویی‌‬

‫سه‌رنجڕاكێش سه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌ س���ه‌رایه‌كی‌ گه‌وره‌و‬ ‫ش���وێنێكی‌ نوێژكردنی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ سه‌دان كه‌س ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫میوانه‌كان له‌سه‌ره‌تای‌ داخڵبون‬ ‫به‌مزگه‌وته‌ك���ه‌ ده‌س���تنوێژ‬ ‫ده‌ش���ۆن‌و دواتر روه‌و میحرابی‌‬ ‫مزگه‌وته‌ك���ه‌ به‌رێده‌ك���ه‌ون‪ ،‬كه‌ له‌نزیك‬ ‫ئه‌وێدا‌و دوای‌ په‌رژینێكی‌ ئاسنین‪ ،‬له‌ناو‬ ‫شوش���ه‌به‌ندێكدا قورئانه‌كه‌ به‌ كراوه‌یی‌‬ ‫دانراوه‌‪ .‬هۆكاری‌ ئه‌م په‌رژین‌و به‌رگرییه‌‬

‫بازاڕی جل‌و به‌رگی سه‌ربازیی گه‌رم ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌هۆی به‌رده‌وامیی شه‌ڕی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌گه‌ڵ چه‌کدارانی داعش‬ ‫له‌ناوچه‌ سنورییه‌کان‌و قه‌یرانی‬ ‫دارایی‪ ،‬جموجۆڵی بازاڕ له‌کوردستاندا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی گشتی به‌ره‌و کزیی چوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌الیه‌کی دیکه‌وه‌ به‌هۆی ئه‌و‬ ‫دۆخی جه‌نگه‌وه‌‪ ،‬بازاڕی پێداویستییه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌کان گه‌رم بوه‌و خه‌ڵکانێکی‬ ‫زۆر که‌ به‌شداری ئه‌و جه‌نگه‌ ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫له‌بازاڕه‌کانی کوردستان پێداویستییه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌کان ده‌کڕن‪.‬‬ ‫"هه‌رچه‌ند‌ه به‌هۆی ئه‌و دۆخه‌وه‌ بازاڕی‬ ‫ئێمه‌ باش بوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ شێوه‌یه‌ک‬ ‫ئێمه‌ تێوه‌گالنی پێش���مه‌رگه‌مان له‌و‬ ‫ش���ه‌ڕه‌وه‌ پێ خۆش نییه‌و هیوادارین‬ ‫هه‌رچی زوتر‌ه ئه‌و شه‌ڕ‌ه ته‌واو ببێت‌و‬ ‫ئارامی بگه‌ڕێته‌وه‌ کوردستان"‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫قسه‌ی هۆشیار ڕه‌حیم بو‪ ،‬که‌ خاوه‌نی‬ ‫دوکانێکی پێدوایس���تیی سه‌ربازییه‌‬ ‫له‌بازاڕی کڕین‌و فرۆشتنی که‌ل‌و په‌لی‬ ‫سه‌ربازیی له‌شاری سلێمانیی‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی ئ���ه‌و دوکان��� ‌ه به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند که‌ له‌دوای هه‌ڵگیرسانی ئه‌و‬

‫کاوڕ‬ ‫كاروباره‌كان���ی‌ ئه‌م چه‌ن���د رۆژه‌ت‬ ‫ی‬ ‫دژبه‌یه‌ك ده‌وه‌س���تن‌و مامه‌ڵه‌كردن ‌‬ ‫ژیرانه‌ی���ان ئه‌وێت‪ .‬چه‌ند كاتێك بۆ‬ ‫خێزانه‌كه‌ت دائه‌نێیت‪.‬‬

‫شه‌ڕه‌وه‌ پێدوایستیی ‌ه سه‌ربازییه‌کان‬ ‫فرۆشیان زۆر بو‌ه ئه‌وانه‌یشی ده‌یکڕن‬ ‫زۆرینه‌یان پێش���مه‌رگه‌ن یاخود ئه‌و‬ ‫که‌س���ه‌ خۆبه‌خش���انه‌ن ک���ه‌ ده‌چن ‌ه‬

‫گا‬

‫له‌پۆستاڵ‌و جل‌و به‌رگ‌و نیتاق‌و ده‌به‌ی‬ ‫ئاوو خوده‌و جانتا‌و کۆمه‌ڵێک ش���تی‬ ‫دیکه‌ش‪ .‬به‌وته‌ی خ���اوه‌ن دوکانه‌ک ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی پێداویس���تییه‌ سه‌ربازییه‌کان‬ ‫له‌واڵته‌کان���ی چین‌و ئێران���ه‌و‌ه دێن ‌ه‬ ‫بازاڕه‌کانی هه‌رێمی کوردستان‪.‬‬ ‫فرۆش����تنی که‌ره‌سته‌ سه‌ربازییه‌کان‬ ‫به‌هه‌م����و که‌س����ێک نابێ����ت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫"ده‌بێ����ت پێناس����ی وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬یاخ����ود الیه‌نێکی پێ‬ ‫بێت که‌ رێگه‌ بدات ئه‌و که‌ره‌س����تانه‌‬ ‫به‌کاربهێنێت"‪.‬‬ ‫له‌و بازاڕانه‌دا هێما سه‌ربازییه‌کانیش‬ ‫ده‌فرۆش����رێت‪ ،‬وه‌ک هێمای نه‌قیب‌و‬ ‫عه‌می����د‌و لیوا‪...‬هت����د‪ .‬نرخێک����ی‬ ‫که‌میش����یان هه‌یه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ هێمای‬ ‫عه‌می����د‪ ،‬ته‌نها به‌ ‪ 15‬هه‌زار دیناره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم "له‌پێداویستییه‌کان رێوشوێنی‬ ‫توندت����ری هه‌یه‌‪ ،‬ب����ۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌س����ێک داوای کڕین����ی هێم����ای‬ ‫س����ه‌ربازیی وه‌ک عه‌قی����دو عه‌میدو‬ ‫لیوا‪...‬هت����د ب����کات‪ ،‬ئ����ه‌وا ده‌بێت‬ ‫به‌ره‌کانی ش���ه‌ڕ‪ ،‬هه‌روه‌ها که‌س���انی له‌پێناسه‌که‌یدا نوس����رابێت که‌ ئه‌و‬ ‫خانه‌نشینیش که‌ له‌ئێستادا ده‌یانه‌وێت پله‌ی����ه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ش����وێنی‬ ‫کاره‌ک����ه‌ی بزانرێت‌و ئیمزاش����ی پێ‬ ‫بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ خزمه‌تکردن‪.‬‬ ‫پێداویستییه‌ س���ه‌ربازییه‌کان بریتین ده‌کرێت‪ ،‬ئینجا پێی ده‌فرۆشرێت"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی له‌یه‌كێ���ك له‌هاوڕێكان���ت‬ ‫ێ روداو ناچار ئه‌بیت یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ی هه‌ن���د ‌‬ ‫به‌بینین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫سنورێك بۆ هاوڕێ نزیكه‌كه‌ت دابنێیت‪ .‬وه‌رئه‌گری���ت‪ ،‬له‌به‌س���تن ‌‬ ‫خۆت له‌و سه‌ركێشییان ‌ه دوربخه‌وه‌ ك ‌ه س���ۆزداریی‌ هه‌ن���گاوت ن���اوه‌ بۆی��� ‌ه‬ ‫ئاگاداری‌ هه‌ڵه‌ به‌‪.‬‬ ‫هه‌ن‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫زۆر ه‌ش‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ كه‌ تا ئێس���تا‬ ‫چه‌ندینج���ار هه‌وڵی‌ دزینی‌ ئ���ه‌م كتێبه‌‬ ‫پیرۆزه‌ دراوه‌‪.‬‬

‫براکوژیی کازانتزاکیس‬ ‫باڵودەکرێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫بڕیارە هەفتەی داهاتو چاپی‬ ‫نوێی وەرگێڕانی کوردیی رۆمانی‬ ‫"براکوژی"ی نیکۆس کازانتزاکیس‬ ‫لەالیەن دەزگای جەمال عیرفانەوە‬ ‫چاپ بکرێت‪ .‬ئەو رۆمانەی نوسەرە‬ ‫یۆنانیەکە لەالیەن کەریم شێخانییەوە‬ ‫وەرگێڕدراوەو لەهەفتەی داهاتودا‬ ‫بەمەراسیمێک‌و کە وەرگێڕەکە واژۆی‬ ‫لەسەر دەکات‪ ،‬باڵودەکرێتەوە‪.‬‬ ‫رۆمانی براکوژیی باس لەس���ەردەمێکی‬ ‫واڵتی یۆن���ان دەکات کە تێیدا ش���ەڕ‬ ‫لەنێ���وان چەند گروپێک���ی ئەو واڵتەدا‬ ‫هەڵگیرساوە‪.‬‬ ‫کازانتزاکیس رۆماننوس���ی بەناوبانگی‬ ‫یۆنانی بەرۆمان���ی "زۆربا" ناوبانگێکی‬ ‫جیهانیی دەرکرد‪ .‬زۆربەری رۆمانەکانی‬ ‫ئەو نوسەرە کراون بەکوردیی‬

‫شێر‬

‫ی به‌رده‌وام‌و پشونه‌دان‬ ‫كه‌مێ���ك له‌داواكاریه‌كان���ت كه‌مبكه‌و‌ه شێر‪ :‬كاركردن ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی���ان لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌به‌رێوه‌به‌ره‌كه‌ت‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی پێویس���ت به‌و هه‌س���تیارییه‌ ناكات‬ ‫نوێ‌ دروس���ت ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ كه‌س ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كاره‌كانت‪.‬‬ ‫ناودار‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫به‌قس���ه‌ی‌ گوماناوی‌ دوژمن بۆ خۆت‬ ‫ی خۆت بگره‌و‬ ‫دروس���ت مه‌كه‌‪ .‬رێڕه‌و ‌‬ ‫مه‌یگۆڕه‌ به‌و شێوه‌یه‌ به‌رده‌وامبه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫کێن ئەوانەی دەبن بەداعش؟‬ ‫بەشی دوهه‌م‌و کۆتایی‬ ‫لەبەش���ی یەکەم���ی ئ���ەم نوس���ینەدا‬ ‫باس���ی ئەوەم کرد ئەو کەس���انەی س���ەر‬ ‫بەگروپ���ە س���ەلەفییە جیهادییەکانی وەک‬ ‫گروپ���ی داعش���ن‪ ،‬کەس���انێکن هه‌ڵگری‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەک���ی تایبەتن کە بەکارھێنانی‬ ‫توندوتیژی���ی ب���ۆ س���ەپاندنی ڕوانینێک‬ ‫لەڕوانین���ەکان بۆ دین خاڵی س���ەرەکییە‪،‬‬ ‫هه‌روەه���ا خاوەنی خەیاڵێکی سیاس���یی‬ ‫تایبەت���ن کە "ئوم���ە“ی ئیس�ل�امی وەک‬ ‫ئومەیەکی گلۆبالیی جیهانیی غەدرلێکراوو‬ ‫ئیهانەکراو وێن���ادەکات‪ ،‬هه‌روەها خاوەنی‬ ‫حیکایەتێکی گەورە کە خۆرئاواو زایۆنیزم‌و‬ ‫جولەکەو عەلمانی���ەت‌و حکومەتەکانی ئەم‬ ‫ناوچەیە هه‌موی���ان لەدۆخی ئەمۆکەی ئەم‬ ‫ئومە ئیس�ل�امییە گریمانک���راوە‪ ،‬بەرپرس‬ ‫دەکات‪ .‬هه‌روەه���ا ل���ەوەش دوام کە ئەم‬ ‫ھێزانە ل���ەڕوی ئایدیۆلۆژییەوە بۆ هه‌ندێک‬ ‫کەس���ایەتی دیاریکراوی ناو عیلمی کەالمی‬ ‫ئیس�ل�امیی‌و هه‌ندێک نوسەری هاوچەرخی‬ ‫ئیسالمی سیاسیی ڕادیکاڵ دەگەڕێنەوە‪.‬‬ ‫ل���ەم بەش���ەدا دەمەوێت س���ەیری ئەو‬ ‫پاشخانە کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهه‌نگییە بکەم‬ ‫کە کەس���انی س���ەر بەم جۆرە بزوتنەوانە‬ ‫هه‌ڵگرین‪ .‬ئەو پرسیارانەی دەشێت لێرەدا‬ ‫بیانکەیەن ئەمانەیە‪ :‬ئایا ئەو کەسانە سەر‬ ‫بەچ چی���ن‌و توێژو گروپێکی کۆمەاڵیەتین؟‬ ‫چ جۆرە نەوەیەک���ن‌و چ جۆرە ئەزمونێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و سیاس���یی‌و فەرهه‌نگی���ی‬ ‫دروس���تیکردون‌و وێنەکان���ی دونی���ای بەو‬ ‫شێوە تایبەتە لەناودا چاندون؟‬ ‫خاڵێ���ک دەمەوێت لێ���رەدا بەخوێنەری‬ ‫بڵێ���م ئەوەی���ە وەاڵم���ی ئەم پرس���یارانە‬ ‫بەوجۆرە ڕستە ئینش���اییانە نادرێتەوە کە‬ ‫دەڵێت "ئێم���ە هه‌مومان داعش���ین“‪ ،‬یان‬ ‫"داعش لەن���او هه‌موماندایە“‪ ،‬یان "داعش‬ ‫بەش���ێکە لەمێژوی ئێم���ە لەکۆنی کۆنەوە‬ ‫تا ئەمڕۆ“‪ ،‬ی���ان "بەهه‌رالیەک���دا بڕوانین‬ ‫ئەگ���ەری داعش���ێک دەبینی���ن“ ھت���د‪...‬‬ ‫ئەمجۆرە لێکدانەوە ئینش���ایی‌و گشتییانە‬ ‫باز بەس���ەر هه‌مو ئ���ەو تایبەتمەندییانەدا‬ ‫ئەدەن کە ئەم ج���ۆرە بزوتنەوە جیهادییە‬ ‫س���ەلەفییانە لەبزوتنەوەکان���ی ت���رو‬ ‫ئەندامەکان���ی لەمرۆڤەکانی ت���رو خەون‌و‬ ‫خەیاڵەکان���ی لەخ���ەون‌و خەیاڵەکان���ی‬ ‫ت���ر جیادەکات���ەوە‪ .‬بەم���ەش ه���ه‌م ڕێ‬ ‫لەناسینی ڕاستەقینەی دیاردەکە دەگرێت‪،‬‬ ‫هه‌م هه‌مو ئ���ەو ڕێگایانەش دەس���ڕێتەوە‬ ‫ک���ە بکرێ���ت بەھۆیانەوە س���ەرەتایەک بۆ‬ ‫بەگژاچونەوەیەک���ی ڕاس���تەقینەی ئ���ەم‬ ‫سەله‌فیەتە جیهادییە بدۆزرێتەوە‪.‬‬ ‫دونیایەکی بێزانیاریی‬ ‫پێویستە لێرەدا ئەو ڕاستییە بەخوێنەر‬ ‫بڵێم کە پاش���خانی کۆمەاڵیەتیی ئەوانەی‬ ‫لەواڵتانی خۆرئاوادا ژیاون‌و بون بەبەشێک‬ ‫لەم ھێزە س���ەلەفییە جیهادییانە‪ ،‬باش���تر‬ ‫دی���ارەو لێکۆڵینەوەی وردی���ان لەبارەوە‬ ‫ک���راوە‪ .‬کۆمەڵێ���ک ش���ارەزای ب���واری‬ ‫"بزوتنەوە جیهادییەکان“ زانیاریی وردیان‬ ‫لەسەر ژیانی ئەم تاکەکەس‌و گروپانەو ئەو‬ ‫دونیا ناوەکیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهه‌نگییە‬ ‫کۆکردۆتەوە کە ئەم گروپانە تیایدا دەژین‌و‬ ‫دونیاو دەوروبەری خۆیان ئەزمون دەکەن‪.‬‬ ‫لەوان���ەش بۆ نمونە کەس���انی وەک زانای‬ ‫سیاسیی ڕۆبەرت پاپێ‪،Robert Pape ،‬‬ ‫زانای بواری پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان‬ ‫ریک کۆڵس���ەیت‪ ،Rik Coolsaet ،‬لێزانی‬ ‫بواری ئیس�ل�امیزم‌و جیهادیزم ئۆلیڤەر روا‪،‬‬ ‫‪Olivier Roy‬و‪ ،‬شارەزای دونیای عەرەب‌و‬ ‫ئیسالمی سیاس���یی‪ ،‬جیل کەپێڵ‪Gilles،‬‬ ‫‪ ،Kepel‬ئەنترۆپۆلۆگی بەناوبانگ س���کۆت‬ ‫ئەت���ران‪ .Scott Atran ،‬هه‌م���و ئەمان���ە‬ ‫لەس���ااڵنی ن���ەوەدەوە کۆمەڵێ���ک کتێب‌و‬ ‫نوسین لێکۆڵینەوەی گرنگیان نیشانداوین‬ ‫کە بەوردی دەستنیشانی چییەتی ئەو جۆرە‬ ‫کەس���انە دەکەن کە دەبن بەبەش���ێک لەم‬ ‫بزوتنەوە جیهادییە گلۆبالیانە‪ ،‬لەپاشخانە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و فیکریی‌و ئایدیۆلۆژییەکانیان‬ ‫کۆڵیوەت���ەوەو ش���ێوە ژیانی���ان بەوردی‬ ‫نیش���اندراوە‪ .‬بەاڵم لەدونیای ئێمەدا ھیچ‬ ‫زانیارییەکی قابیلی باوەڕپێکردن‌وڕاستمان‬ ‫لەبەردەستدا نییە پێمانبڵێت کێن ئەوانەی‪،‬‬ ‫بۆ نمونە‪ ،‬لەکوردستان‌و عێراقدا دەچنە ناو‬ ‫ئ���ەم گروپانەوە؟ ش���ێوە ژیانیان چۆنە؟‬ ‫س���ەر بەکام چین‌و توێ���ژی کۆمەاڵیەتین؟‬ ‫ب���ڕو ڕادەی خوێندەواریی���ان چییە؟ ئەو‬ ‫کتێب‌و نوسین‌و باڵوکراوانە چین کە ئەمانە‬ ‫خوێندویانەت���ەوە؟ ھۆکاری توڕەب���ون‌و‬ ‫ناڕازیبونەکانی���ان کامەیە؟ چ ڕوانینێکیان‬ ‫بۆخۆیان‌و ب���ۆ دونیا هه‌یە؟ ھتد‪ ..‬لەباتی‬ ‫ئەمان���ە ئ���ەوەی هه‌یە‪ ،‬هه‌ندێ���ک وێنەی‬ ‫زیھنیی گش���تیی ناڕاست‌و هه‌ندێک قسەو‬ ‫حوکمی حازربەدەستە لەسەر دین‌و ئیسالم‌و‬ ‫کۆمەڵگاو دەوڵەت‌و حزب‌و ش���تی تری لەم‬

‫بیورما پێیوایە‬ ‫نەبونی سێکس‌و‬ ‫فەشەلی تێرکردنی‬ ‫ئارەزوە جنسییەکان‬ ‫ھۆکارێکی گرنگە وا‬ ‫دەکات کەسانێک‬ ‫دروستببن هه‌ست‬ ‫بە فەشەل بکەن‌و‬ ‫خۆیان وەک‬ ‫دۆڕاوێکی ڕادیکاڵ‬ ‫ببینن هاوکات‬ ‫لەماڵەکانیاندا‬ ‫دونیایەکی تر‬ ‫بااڵدەستە کە‬ ‫دونیای باوک‌و‬ ‫دایک‌و خوشکانی‬ ‫پاکیزەو بێ‬ ‫سێکسەکانە‬ ‫بابەتە‪ .‬بۆیە کۆمەڵگای ئێمە گەرچی ڕوی‬ ‫بەیەکێ���ک لەھێزە ترس���ناکەکانی دونیای‬ ‫ئەمڕۆدا تەقیوەتەوە‪ ،‬ب���ەاڵم النیکەم ھیچ‬ ‫زانیارییەکی قابیلی باوەڕپێکردنی لەس���ەر‬ ‫بەشداربوە کوردەکانی ناو ئەم بزوتنەوانە‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫جیهادیستە خۆرئاواییەکان کامانەن؟‬ ‫یەکێ���ک لەو نوس���ەرانەی ک���ە گرنگی‬ ‫بەمەس���ەلەی ناس���ینی جیهادیس���تە‬ ‫س���ەلەفییەکان داوە ئیسالمناس‌و زاناسی‬ ‫سیاس���یی فەرەنس���یی ئۆلیڤەر ڕوایە‪ .‬ئەو‬ ‫لەکتێبێکی گرنگیدا بەناوی "بەگلۆباڵبونی‬ ‫ئیسالم“ بەوردی لەس���ەر ئەم مەسەلەیە‬ ‫دەوەس���تێت‌و ئەم کەس���انە بەس���ەر سێ‬ ‫گروپ���دا داب���ەش دەکات‪ :‬منااڵنی نەوەی‬ ‫دوهه‌م‌و س���ێهه‌می کۆچبەرە موسڵمانەکان‬ ‫ب���ۆ خۆرئاوا‪ ،‬ئ���ەو گەنجان���ەی لەدونیای‬ ‫ئیس�ل�امەوە ب���ۆ ئیش���کردن ی���ان ب���ۆ‬ ‫خوێن���دن دەچن���ە خۆرئاوا‪ ،‬ئ���ەو گەنجە‬ ‫خۆرئاواییانەش کە دینی خۆیان دەگۆڕن‌و‬ ‫دەبن بەموس���ڵمان‪ .‬ئۆلیڤەر ڕوا کە باس‬ ‫لەم کەس���انە دەکات‪ ،‬ڕاستەوخۆ دەچێتە‬ ‫سەر ئەو پاڵنەرانەی کە ئەم جۆرە کەسانە‬ ‫بەرەو ئامێزی ھێزە جیهادییە سەلەفییەکان‬ ‫دەبات‪ .‬کورتەی نوس���ینەکانی ئەم پیاوە‬ ‫نیشانمان ئەدات ئەوەی کە ئەم جیهادییانە‬ ‫ئەجوڵێنێت کەمتر تێکس���ت‌و ئامۆژگارییە‬ ‫دینییەکانەو زیات���ر کۆمەڵێک ھۆکاری ترە‬ ‫لەشێوەی توڕەبونی ئەخالقیی‪ ،‬ناڕەزایەتی‬ ‫هه‌مەج���ۆر‪ ،‬گ���ەڕان بەدوای شوناس���ێکی‬ ‫تازەدا‪ ،‬وێڵبون بەدوای ئینتیماو ئامانجێکدا‬ ‫مانایەک بەژیان ببەخشن‪ .‬پاشخانی دینیی‬ ‫دو کەس لەجیهادیستەکانی بریتانیا بەناوی‬ ‫یوسف سەروەرو محەمەد ئەحمه‌دەوە‪ ،‬کە‬ ‫لەش���اری پێرمەنگەهامەوە ب���ۆ ناو داعش‬ ‫لەس���وریا ڕۆیشتون‪ ،‬نیش���انیداوە‪ ،‬ئەو‬ ‫کتێبانەی ئەم دو کەس���ە لەڕێگای سایتی‬ ‫ئەمەزۆنەوە لەسەر ئینتەرنێت کڕیویانە بۆ‬ ‫ناس���ینی ئیس�ل�ام‪ ،‬ھیچ یەکێک لەتێکستە‬ ‫دینیی���ە کالس���یکییەکان‌و تەنانەت کتێبە‬ ‫جیهادیی���ە هاوچەرخەکان���ی وەک کتێبی‬ ‫"معالم فی التریق“ ی س���ەید قوتب نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و کتێب���ی ‪Islam for Dummies‬‬ ‫‪ ،‬ک���ە کوردییەک���ەی ش���تێک دەگەیەنێت‬ ‫لەبابەتی "ئیس�ل�ام بۆ گەم���ژەکان“ یان‬ ‫"ئیس�ل�ام ب���ۆ ن���ەزان‌و بێئاگای���ان“‪ .‬ئەم‬ ‫جۆرە کتێبانەش لەش���ێوەی ئەو کتێبانەن‬ ‫کە دەڵێن "چۆن فێ���ری زمانی ئینگلیزیی‬ ‫یان ھیندی���ی یان چینی���ی دەبیت‪ ،‬بەبێ‬ ‫مامۆس���تاو لەماوەی یەک هه‌فتەدا“‪ .‬واتە‬ ‫جۆرە کتێبێکی بازرگانی س���ادەن کە ھیچ‬ ‫ش���تێکی قابیلی تێڕامان‌و لەسەروەستانی‬ ‫لەسەر دین تێدا نییە‪ .‬بەم پێیە زانیاریی‬

‫ئەم دو جیهادیس���تە لەسەر ئیسالم وەک‬ ‫ئەو "خواردنە خێرا“یان���ە وایە کە بەپەلە‬ ‫لەچێشتخانە هه‌رزانەکانی سەرڕێگاکان‌و ناو‬ ‫شارەکاندا دروست دەکرێن‪.‬‬ ‫بەمانایەک���ی دیکە ئەوەی ئ���ەم جۆرە‬ ‫کەسانە بەرەو سەلەفیزمی جیهادیی دەبات‬ ‫مەرج نییە دین خۆی بێت‪ ،‬بەڵکو دەشێت‬ ‫ش���تی تر بێت لەجۆری‪ :‬ڕۆمانس���یەتێکی‬ ‫شۆڕشگێڕانە‪ ،‬دروستکردن‌و بەجێھێشتنی‬ ‫وێنەی قارەمان لەخەیاڵی دۆست‌و ناسراوو‬ ‫کۆمەڵگادا‪ ،‬ح���ەزی ناوبان���گ دەرکردن‌و‬ ‫ناسین‪ ،‬یان ویس���تی بەدەستھێنانی ڕێزو‬ ‫ئیحترامێک���ی ئەبەدیی‌و هه‌میش���ەیی‪ ،‬یان‬ ‫خولیای یادکردنەوە بێت وەک جەنگاوەرێکی‬ ‫شۆڕش���گێڕو نەمرو دەگمەن‪ ،‬یان دەربڕی‬ ‫ڕق‌و توڕەی���ی‌و تۆڵەیەک���ی سیاس���یی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهه‌نگیی بێت‪ .‬هه‌ندێکجار‬ ‫ئەم جیهادیس���تانە کەسانێکن حەوسەڵەی‬ ‫دونیایان نەماوەو هه‌س���ت بەبێزاربونێکی‬ ‫گ���ەورە دەکەن‪ ،‬زۆرجاری���ش خوێندەوارن‬ ‫بەاڵم یان بێئیش���ن یان بێزارن لەو کارەی‬ ‫دەیکەن‪ ،‬زۆربەش���یان کەسانی تۆبەکەرن‌و‬ ‫لەڕاب���وردوی نادینی���ی‌و بێئیمانی خۆیان‬ ‫هه‌ڵدێ���ن‪ .‬بەکورتی جیه���اد بۆ ئەم نەوە‬ ‫گەنجە جگە لەوەی لەژینگەیەکی تایبەتدا‬ ‫ش���ۆرەت‌و ناوو ڕێزیان بۆ دروست دەکات‪،‬‬ ‫هاوکات کردەیەکی ڕۆمانسیی وروژێنەرە کە‬ ‫پڕە لەهه‌ڵچون‌و سەرگەرمبون‌و حەماسەت‌و‬ ‫نمایش���کردنی ئازایەتی���ی‌و مەردایەتی���ی‪،‬‬ ‫جۆرێکە لەس���ەلماندنی پیاوەتیی پیاوانەی‬ ‫خۆیان‪ ،‬هه‌اڵتنە لەوەسوسەی ئیهانەکردن‌و‬ ‫بچ���وک ڕاگرت���ن‌و خەس���اندن بەمان���ا‬ ‫فرۆیدیەک���ەی‪ .‬بینین���ی ئ���ەم فاکتەرانە‬ ‫گرنگە بۆ ئەوەی تێگەیش���تنێکی فراوان‌و‬ ‫ڕاس���تەقینەمان بۆ دیاردەی س���ەلەفیەتی‬ ‫جیهادی���ی هه‌بێ���ت‪ .‬ب���ەاڵم دیس���انەوە‬ ‫پێویس���تە لێرەدا جارێکیتر پێ لەسەر ئەو‬ ‫ڕاستییە دابگرینەوە کە هه‌مو ئەمانە مانای‬ ‫ئەوە نییە کە دین‪ ،‬لەم دۆخەدا ئیس�ل�ام‪،‬‬ ‫بەتایبەتی بەسیاس���یکردنێکی ڕادیکااڵنەی‬ ‫ئیس�ل�ام‌و گۆڕین���ی ب���ۆ ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫شۆڕش���گێڕی توندوتی���ژ‪ ،‬ڕۆڵ���ی گرنگ‌و‬ ‫بنەڕەتی نابینن‪ .‬داڕش���تنەوەی ئیس�ل�ام‬ ‫وەک ئایدیۆلۆژیایەکی سیاس���یی پەڕگیرو‬ ‫داخ���راوو توندوتی���ژ‪ ،‬زاڵبون���ی ڕۆحیەتی‬ ‫کۆنەپارێزێ‌و شکڵگەرایی بەسەر دینداریی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬کردن���ی ئیس�ل�ام بەئەلتەرناتیڤی‬ ‫هه‌مو شتێک‪ ،‬بەدینێک کە دەبێت لەهه‌مو‬ ‫شوێنێک‌و لەناو هه‌مو شتێک‌و لەپاڵ هه‌مو‬ ‫دیاردەیەک���دا ئامادەبێ���ت‪ ،‬واتە کردنی بە‬ ‫"سیس���تمێکی تۆتال"‪ ،‬ت���ا ڕادەیەکی زۆر‬ ‫بەرپرسە لەدروستبونی کەسانی سەر بەم‬ ‫جۆرە گروپانە‪ .‬بەاڵم وەک ھێمام پێکرد بۆ‬ ‫تێگەیشتن لەدیاردەی سەلەفیەتی جیهادیی‬ ‫لەوە زیاتر پێویستە کە تەنها سەیری ئەم‬ ‫یان ئ���ەو کتێب���ی دینی���ی‌و بۆچونی ئەم‬ ‫یان ئەو عولەمای ک���ەالم‌و فەتواکانی ئەم‬ ‫یان ئەو ش���ێخی دینیی بکەی���ن‪ .‬هه‌مو‬ ‫کەس���ێکی دین���دار‪ ،‬هه‌مو تاکەکەس���ێکی‬ ‫سەلەفیش‪ ،‬پرۆژەی جیهادیزم نییەو هه‌مو‬ ‫بەسیاس���یکردنێکی دینیش بەشێوەیەکی‬ ‫ئۆتۆماتیک���ی مان���ای بەس���ەلەفیکردن‌و‬ ‫بەجیهادیکردنی دی���ن ناگەیەنێت‪ ،‬هاوکات‬ ‫کردەی "جیهاد“ خۆش���ی وەک کردەیەکی‬ ‫توندوتیژ دەش���ێت لەالیەن کەس���انێکەوە‬ ‫پیادە بکرێت کە ژیانێکی نادینییان هه‌بێت‌و‬ ‫دین جوڵێنەری سەرەکی کارو کردەوەکانیان‬ ‫نەبێت‪ .‬ئەوەی بۆ تێگەیشتن لەم دیاردەیە‬ ‫پێویستە دەستپێکێکی تیوریی ئاڵۆزە کە‬ ‫کورتنەکرێتەوە بۆ باسکردنی ئەم یان ئەو‬ ‫کتێب���ی دینی بەتەنها‪ .‬با لێرەدا س���ەرنج‬ ‫لەیەکێک ل���ەو تێزە س���ەرەکییانە بدەین‬ ‫کە دروس���تبونی ک���ەس‌و گروپی جیهادیی‬ ‫کەمتر بەدین‌و زیاتر بەکردەی نائامێزبون‌و‬ ‫نامۆبونی کۆمەاڵیەتییەوە گرێئەدات‪.‬‬ ‫جیهادیزم‌و نامۆبونی تاکەکەسیی‬ ‫"نامۆبون“ وەک بەشێکی بنەڕەتیی ژیان‬ ‫لەن���او کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا‪ ،‬تێزێکە زیاد‬ ‫لەنوسەرو زانایه‌کی کۆمەاڵیەتی لێیدواون‌و‬ ‫پێی���ان لەس���ەر داگرت���وە‪ ،‬ڕەنگ���ە کارل‬ ‫مارکس‌و ئێمیلی دۆرکهایم دو بەناوبانگترین‬ ‫کەس���انێک بن کە بەرگرییان لەم بۆچونە‬ ‫کردبێت‪ .‬الی ئەم دو کۆمەڵناس���ە نامۆیی‬ ‫دەرکەوتێکی سەرەکیی ژیانی ناو کۆمەڵگا‬ ‫مۆدێرنەکانەو مرۆڤی ناو ئەم کۆمەڵگایانەش‬ ‫بەزیاد لەشێوەیەک ئالودەی ئەو نامۆبونەیە‪.‬‬ ‫بەگەڕاندن���ەوە بۆ ئەم تێ���زە‪ ،‬ژمارەیەکی‬ ‫زۆر لەلێکۆڵ���ەرەوە گرنگەکان���ی ب���واری‬ ‫ھێ���زە جیهادییە س���ەلەفییەکان بەرگریی‬ ‫لەتێزەی نامۆبونی کەس���ە جیهادییەکان‌و‬ ‫نائومێدبون‌و ناڕازیبونیان لەدونیاو لەژیانی‬ ‫خۆی���ان‌و لەو کۆمەڵگای���ەی تیایدا دەژین‪،‬‬ ‫دەکەن‪ .‬ل���ەم ڕوانینەوە یەکێک لەھۆکارە‬ ‫هه‌رە س���ەرەکییەکانی چونە ڕیزەکانی ئەم‬ ‫جۆرە بزوتنەوان���ەوە نامۆبونە‪ .‬با لێرەدا‬

‫لەس���ەر دو نوسەری س���ەرەکی سەر بەم‬ ‫تێزەیە ڕابوەستین‪.‬‬ ‫‪ -١‬تێزەی تێکەڵبونی نامۆبون بەڕۆحی‬ ‫تۆڵەکردنەوە‪.‬‬ ‫فەیلەسوفی ئەڵمانی هانس ئینزێنسبێرگەر‪،‬‬ ‫‪ ،Hans Enzensberger‬لەکتێبێک���ی‬ ‫بچوک بەاڵم بەناوبانگ���دا بەناوی "دۆڕاوی‬ ‫ڕادیکاڵەوە“ بەرگری ل���ەم تێزی نامۆبونە‬ ‫دەکات‪ .‬ئەم نوس���ەرە پێیوایە تێرۆریزم‬ ‫کردەی تۆڵەکردنەوەیەک���ی وێرانکەرانەی‬ ‫ئەم دۆڕاوە ڕادیکااڵنەیە بەرامبەر فەشەلی‬ ‫کۆمەڵگا‪ .‬بەاڵم فەشەلی کۆمەڵگا لەچیدا؟‬ ‫فەشەلی کۆمەڵگا لەوەدا کە ناتوانێت هه‌لی‬ ‫سەرکەوتن‌و پێشکەوتن بۆ هه‌مو ئەندامانی‬ ‫ئەو کۆمەڵگایە دەس���تەبەربکات‪ .‬لەدیدی‬ ‫ئەم نوس���ەرەوە کۆمەڵگاکان���ی ئەمڕۆکە‬ ‫کۆمەڵ���گای س���ەرکەوتنی ژمارەیەک���ی‬ ‫کەم���ی مرۆڤ‌ودۆڕان���ی ژمارەیەکی زۆری‬ ‫ئەوانیترە‪ .‬ئەمەش بەش���ێکە لەسیستمی‬ ‫کاپیتالیزم���ی بەگلۆباڵبوی دونیای ئەمڕۆ‪.‬‬ ‫لەم سیس���تمەدا نە ھۆکاری س���ەرکەوتن‌و‬ ‫دەوڵەمەندبونی کەسە براوەکان ئاشکرایە‪،‬‬ ‫نە دۆڕاوەکانی���ش دەزانن بۆچی ئەدۆڕێن‌و‬ ‫پەراوێزدەک���ەون‪ .‬ئەم دۆخەش ئەو جۆرە‬ ‫لەمرۆڤ بەرهه‌مدەھێنێت کە ناوی “دۆڕاوی‬ ‫ڕادی���کاڵ“ی لێدەنێت‪ .‬ئینزێنس���بێرگەر‬ ‫جیاکاریی���ەک دەکات لەنێ���وان "دۆڕاوی‬ ‫ئاسایی“ س���ەرنەکەوتو کە دەشێت خۆی‬ ‫وەک قوربانی���ی ببینێ���ت‪ ،‬لەگەڵ "دۆڕاوی‬ ‫ڕادیکاڵ“و ڕیش���ەییدا کە جۆرێکی دیکەیە‬ ‫لەمرۆڤ‪ " .‬دۆڕاوە ئاس���اییەکان“ دەتوانن‬ ‫خۆیان لەگەڵ دۆخی سەرنەکەوتن‌ودۆڕاندنی‬ ‫ئاسایی‌و بون بەقوربانیدا بگونجێنن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دۆڕاوی ڕادی���کاڵ وا نییە‪ ،‬ئ���ەو نایەوێت‬ ‫تەس���لیم ببێت‌و خۆی بگونجێنێت‪ .‬بۆیە‬ ‫خ���ۆی لەدونی���او کۆمەڵ���گا دادەبڕێ���ت‪،‬‬ ‫لەبەرچاو وندەبێت‪ ،‬خەریکی پاس���ەوانیی‌و‬ ‫نیگابانی���ی وەھمەکان���ی دەبێ���ت‪ ،‬خۆی‬ ‫کۆدەکات���ەوەو تواناکانی دەپارێزێت‪ ،‬کەی‬ ‫کات���ی بەگونج���او زانی‪ ،‬دەس���تی خۆی‬ ‫دەوەش���ێنێت‌و پەالماری کۆمەڵگا ئەدات‌و‬ ‫تۆڵ���ە دەکاتەوە‪ .‬جیهادیزمی س���ەلەفیی‬ ‫هه‌م ئامرازی ئەم تۆڵەیەیە هه‌م ئەو ژینگەو‬ ‫کۆمەڵ���ە تازەیەیە کە ئەم دۆڕاوە ڕادیکاڵە‬ ‫پەنای بۆ دەبات‌و دەیگرێتە ئامێز‪.‬‬ ‫بەبۆچونی ئەم پی���اوە دوژمنەکانی ئەم‬ ‫ج���ۆرە بزوتنەوانە هه‌مان ئ���ەو دوژمنانەن‬ ‫ک���ە خۆرئ���اوا وەک بەرجەس���تەکەری‬ ‫بەدڕەوشتیی‌و داڕمانی مرۆڤایەتیی دەبینن‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ئەمه‌ریکا‪ ،‬زایۆنیزم‪ ،‬کاپیتالیزم‪،‬‬ ‫ئینجا بێگومان بێباوەڕان‌و ئەوانەی لەدیدی‬ ‫ئەم گروپانەدا دینداری ڕاس���تەقینە نین‪،‬‬ ‫یان دیندارن ب���ەاڵم دیندارییەکەیان لەناو‬ ‫دینێکی ناڕاستدایە‪ .‬ئەم گروپە سەلەفییە‬ ‫جیهادییانە گەش���ە بەو دی���دە ئەدەن کە‬ ‫ئیس�ل�ام‌و موس���ڵمانان غەدرێکی گەورەو‬ ‫بەردەوام‌و سەختیان لێکراوە‪ ،‬دونیایەکیان‬ ‫بۆ دروستکراوە کە دونیای ئەوان‌و دونیای‬ ‫دینەکەیان نییە‪ .‬ئەوەش���ی ئەو دونیایەی‬ ‫بۆ ئەوان دروس���تکردوە ئەو دوژمنانەن کە‬ ‫باس���کران‪ .‬الی ئەم گروپ���ە جیهادییانە‬ ‫لێدانی ئەم دوژمنانە گرنگە‪ ،‬نەک بونی ھیچ‬ ‫ئامانج‌و مەبەستێکی سیاسیی‪ .‬ئایدیۆلۆژیا‬ ‫لێرەدا ئامرازێکە بۆ دۆزینەوەی دوژمن نەک‬ ‫بۆ تەفسیرکردنی دونیا‪ ،‬ئەمان دوژمنێکیان‬ ‫دەوێت بیکوژن‪ ،‬ئ���ەو ئایدیۆلۆژیایەش کە‬ ‫دروستیانکردوە ژمارەیەکی ھێجگار گەورە‬ ‫مرۆڤیان بۆ دەکات بەدوژمن‌و لەوێش���ەوە‬ ‫بەبابەتی کوشتن‪.‬‬ ‫‪ -٢‬تێکەڵبونی نامۆبون بەمەسەلەی‬ ‫سێکس‬ ‫زان���ای کۆمەاڵیەت���ی ھۆڵەن���دی ئینان‬ ‫بیوریم���ا‪ ،Ian Burums ،‬لەس���ەر هه‌مان‬ ‫ھێڵ���ی پێش���و بەردەوامدەبێ���ت‌و پێیوایە‬ ‫ئەم جۆرە بزوتنەوانە هه‌س���تی بەھێزبون‌و‬ ‫دەسەاڵتێکی تۆتاڵ بە "دڕاوە ڕادیکاڵ“ەکانی‬ ‫هانس ئینزێنس���بێرگەر باس���یان دەکات‪،‬‬ ‫دەبەخش���ێت‪ .‬بیورم���ا فاکتەرێکی گرنگ‬ ‫بۆ کەس���ایەتی ئەم دۆڕاوە ڕادیکااڵنە زیاد‬ ‫دەکات‪ ،‬ئەو فاکتەرەش جنس یان سێکسە‪.‬‬ ‫ئەم جۆرە کەسانە لەسەرەتادا هه‌وڵئەدەن‬ ‫نوقمی ناو دونیای س���ێکس‌و خواردنەوەو‬ ‫دەرمان‌و شتی تری لەم بابەتە ببن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هه‌ر زو بۆیان ئاش���کرا دەبێت کە گەیشتن‬ ‫بەسێکس لەخۆرئاوا خۆشیدا بەو ئاسانییە‬ ‫نییه‌ کە ئەوان چاوەڕوانیان کردوە‪ .‬بیورما‬ ‫پێیوایە نەبونی سێکس‌و فەشەلی تێرکردنی‬ ‫ئارەزوە جنس���ییەکان ھۆکارێکی گرنگە وا‬ ‫دەکات کەس���انێک دروس���تببن هه‌ست بە‬ ‫فەش���ەل بکەن‌و خۆی���ان وەک دۆڕاوێکی‬ ‫ڕادی���کاڵ ببینن‪ .‬ه���اوکات لەماڵەکانیاندا‬ ‫دونیایەکی تر بااڵدەستە کە دونیای باوک‌و‬ ‫دایک‌و خوشکانی پاکیزەو بێ سێکسەکانە‪.‬‬ ‫ب���ەم جۆرە لەزی���اد لەڕویەک���ەوە لەژیانی‬

‫ئەمانەدا ساتێک دروست دەبێت کە هه‌ست‬ ‫بەدۆڕانێکی گەورە دەکەن‪ .‬لەسەر هه‌مان‬ ‫ھێڵی تیوریی چەندان نوسەری تر هه‌ن کە‬ ‫فەشەلی ژیانی شەخسیی‌ودۆخی دەرونیی‬ ‫تاکەکەسەکان دەکەنە بنەمای بەشداربونی‬ ‫ئەم جۆرە کەسانە لەناو بزوتنەوە سەلەفییە‬ ‫جیهادییەکاندا‪.‬‬ ‫بەکورتی‪ ،‬ئ���ەوەی لێ���رەدا دەگوترێت‬ ‫ئەوەیە کە کەس���انێک دروستدەبن هه‌ست‬ ‫بە "دۆڕانێکی ڕادی���کاڵ“ دەکەن ئەمانەش‬ ‫"سیس���تم“ بەبکەری ئ���ەم دۆزانە دەزانن‌و‬ ‫"سیس���تم“ تاوانباردەک���ەن‪ .‬ئەمان���ە‬ ‫پێیانوایە شتێک هه‌یە ناوی "سیستم“ێکی‬ ‫دونیاییە‪ ،‬جا یان کاپیتالیزمە‪ ،‬یان چینێکی‬ ‫گلۆباڵیی���ە‪ ،‬ی���ان دەس���ەاڵتی جولەکەو‬ ‫زایۆنیزمە‪ ،‬ی���ان خۆرئاوایە‪ ،‬کە الی ئەوان‬ ‫خاچپەرس���تییەکی نوێیە ھت���د‪ ...‬ئەمانە‬ ‫تاوانبارە ڕاس���تەقینەکانن‌و ئەوانن ناهه‌قی‬ ‫گەورەی���ان بەرامبەر بەوان ک���ردوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ڕادیکالیزمی ئەوان بەرپاکردنی جەنگە دژ‬ ‫بەس���ەرجەمی "سیستم“ەکە‪ .‬سەلەفیزمی‬ ‫جیهادی���ی ئ���ەو ڕوب���ەرە یاخییەی���ە کە‬ ‫دەتوانێت ڕقی ئەم جۆرە کەسانە بەرامبەر‬ ‫بە “سیس���تم“ بگرێتەخ���ۆی‌و ڕێکیبخات‌و‬ ‫ئاکارێکی توندوتیژیی پێببەخشێت‪ .‬ئەمانە‬ ‫بەدبەختی���ی‌و پەژارەو چارەڕەش���ییەکانی‬ ‫خۆی���ان بەچۆنیەت���ی ئیش���کردنی‬ ‫"سیستم“ەکەوە گرێئەدەن‪ .‬بەکورتی لەم‬ ‫خوێندنەوەیەدا ئەوەی لەپشتی ئەم جۆرە‬ ‫لەبزوتن���ەوەی جیهادییەوە ڕاوەس���تاوە‪،‬‬ ‫تاکەکەس���ێکی نامۆبوی ناو سیس���تمێکی‬ ‫جیهانیی���ە ک���ە جگ���ە لەحەزو ویس���تی‬ ‫تۆڵەکردنەوە‪ ،‬ئەم سیستمە ھیچی تری بۆ‬ ‫ئەم کەسانە نەھێشتۆتەوە‪.‬‬

‫داڕشتنەوەی‬ ‫ئیسالم وەک‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫سیاسیی پەڕگیرو‬ ‫داخراوو توندوتیژ‬ ‫زاڵبونی ڕۆحیەتی‬ ‫کۆنەپارێزێ‌و‬ ‫شکڵگەرایی‬ ‫بەسەر دینداریی‬ ‫تا ڕادەیەکی‬ ‫زۆر بەرپرسە‬ ‫لەدروستبونی‬ ‫کەسانی سەر بەم‬ ‫جۆرە گروپانە‬ ‫جیهادیزم‌و نامۆبونی بونیادیی‬ ‫کۆمەڵێ���ک نوس���ەری تر ه���ه‌ن کەمتر‬ ‫لەس���ەر "نامۆبونی تاکەکەس���یی“ و زیاتر‬ ‫لەس���ەر "نامۆبونی بونیادیی“ دەوەستن‪.‬‬ ‫لەم ش���یکردنەوەدا لەباتی ئ���ەوەی باس‬ ‫لەکۆمەڵێ���ک تاکەکەس���ی نام���ۆ بکرێت‪،‬‬ ‫ب���اس لەنامۆبونی "نەوە“ی���ەک دەکرێت‪،‬‬ ‫ب���اس لە"نامۆبونی کۆمەاڵیەتیی“ توێژێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی ی���ان "نامۆبونێکی ئەتنیی“‬ ‫ی���ان "دینیی“ دەکرێ���ت‪ .‬هه‌مو ئەمانەش‬ ‫وەک دیاردەی کۆمەاڵیەتیی دەستەجەمعی‬ ‫دەبینرێ���ن‪ .‬ل���ەم ڕوانین���ەدا بەش���ێکی‬ ‫دانیش���توان بەش���ێوەیەکی بونیادی���ی‬ ‫نامۆ بوەو هه‌س���ت ناکات هاوبەش���ە لەو‬ ‫دونیایەدا کە دروس���تکراوە‪ .‬سەلەفیەتی‬ ‫جیهادی���زم لەم خوێندنەوەیەدا پابەس���تە‬ ‫بەکێش���ەی نەوەیەک یان بەشێکی تایبەت‬ ‫لەدانیشتوانەوە‪ ،‬وەک ڕێکخراوو بزوتنەوەش‬ ‫ش���وێنێکی کۆمەاڵیەتیی���ە ئامێ���ز بۆ ئەو‬ ‫نەوەیەو ئەو بەشە لەدانیشتوان دەکاتەوە‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەنوس���ەرە هه‌رەگرنگەکانی ئەم‬ ‫ش���ێوازە لە ڕوانی���ن‪ ،‬زانای سیاس���یی و‬ ‫ئیسالمناسی فەرەنسیی ئۆلیڤەر ڕوایە‪ .‬من‬

‫لەبەشی پێش���ووی ئەم نووسینەدا ئەوەم‬ ‫نیش���اندا کە بەالی ئۆلیڤەر ڕواوە ئەوانەی‬ ‫دەچن���ە ن���او ئ���ەم بزوتنەوە س���ەلەفییە‬ ‫جیهادییانەوە س���ێ جۆرن‪ :‬نەوەی دوهه‌م‬ ‫یان س���ێهه‌می کۆچبەرانن بۆ ئەوروپا‪ ،‬ئەو‬ ‫گەنجانەن لەخۆرهه‌اڵتی ناوەڕاست‌و باکوری‬ ‫ئەفریقاوە بەمەبەس���تی خوێندن‌و کارکردن‬ ‫بۆ خۆرئ���اوا کۆچ دەکەن‪ ،‬سێهه‌میش���یان‬ ‫ئ���ەو خۆرئاواییان���ەن ک���ە دین���ی خۆیان‬ ‫دەگ���ۆڕن‌و دەچنە س���ەر دینی ئیس�ل�ام‪.‬‬ ‫بڕێکی زۆری لێکۆڵینەوەکان نیش���انیداوە‬ ‫بەشێک لەمانە سەر بەوجۆرە کەسانەن کە‬ ‫لەزمانی کۆمەڵناسیدا پێیاندەڵێن ئەوانەی‬ ‫"سەرلەنوێ لەدایکبونەتەوە“ بەئینگلیزی‬ ‫پێیاندەڵێن‪ .born-again :‬لەدایکبونەوەی‬ ‫دوهه‌میان لەدایکبونەوەیەکی دینییە دوای‬ ‫ئەوەی زۆربەیان لەژیانیاندا حەشیشەکێش‌و‬ ‫ئەلکھولیس���ت‌و بەکارھێن���ەری م���ادە‬ ‫بێھۆشەکان‌وتاوانبار بون‪ .‬هه‌ندێکیشیان‬ ‫لەزیندانەکاندا لەڕێگای گەڕاندنەوە بۆ دین‬ ‫"سەرلەنوێ لەدایک دەبنەوە“ ‪.‬‬ ‫ئەم نەوەیە لەدۆخێک���ی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫فەرهه‌نگیی‌و سیاسیدا دەژین وایکردوە نە‬ ‫بەشێک بن لەو کۆمەڵگایەی تیایدا دەژین‪،‬‬ ‫نە بەش���ێکیش بن لەو ژینگ���ە کولتوریی‌و‬ ‫عەقڵی���ی‌و دەرونییەی ن���ەوەی باوکانیان‬ ‫کە نیوس���ەدەیەک لەمەوبەر وەک کرێکار‬ ‫لەیەکێک لەواڵت���ە ئیس�ل�امییەکانەوە بۆ‬ ‫خۆرئاوا کۆچیانکردوە‪ .‬ئەمانە بەشێک نین‬ ‫ل���ەو "دونیا تەقلیدییە ئیس�ل�امیی“ەی کە‬ ‫باوک‌و دایکیان ناسیویانەو تیایدا ژیاون‪ ،‬نە‬ ‫ئیسالمی دایک‌و باوکیان ئیسالمی ئەوانە‪،‬‬ ‫نە ئەو واڵتەشی کە لێوەیهاتون نیشتیمانی‬ ‫ڕاس���تەقینەی ئەمانە‪ .‬زۆرجاریش زمانی‬ ‫دایک‌و باوکی خۆیان نازانن‪ ،‬یان بەباش���ی‬ ‫نایزانن‌و زۆربەشیان خوێندن‌و پەروەردەیان‬ ‫لەناو خۆرئاوا خۆیدا بوەو جگە لەکۆمەڵگا‬ ‫ئەوروپییەکان ھیچ کۆمەڵگایەکی تر ناناسن‪.‬‬ ‫ئۆلیڤ���ەر ڕوا دەڵێ���ت ئ���ەم نەوەیە نەک‬ ‫تەنها زم���ان‌و کولتوریان لەزمان‌و کولتوری‬ ‫باوکیان جیاوازە‪ ،‬بەڵک���و لەمانە گرنگتر‪،‬‬ ‫"چاوەڕوانییەکانی���ان جی���اوازە“‪ .‬ئەمان���ە‬ ‫ناتوان���ن بەو پێگە ن���زم‌و پەراوێزییە ڕازی‬ ‫ببن کە باوک‌ودایکیان ل���ەو کۆمەڵگایەندا‬ ‫هه‌یان���ەو ناش���توانن وەک بیانی‌و خەڵکی‬ ‫شوێنێکی تر س���ەیری خۆیان بکەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫چاوەڕوانییەکانیان لەو کۆمەڵگایەی تیایدا‬ ‫دەژین جی���اوازە لەوەی دایک���و باوکیان‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەھۆی ئ���ەو کێش���ە بونیادییانەوە‬ ‫ک���ە دوچاریان دەبێت‪ ،‬لەوانەش کێش���ەی‬ ‫پەراوێزکەوت���ن‌و هه‌اڵوێردن���ی ئەتنی���ی‌و‬ ‫دینی���ی‌و کۆمەاڵیەتی���ی‪ ،‬ناتوانن هه‌س���ت‬ ‫بک���ەن ک���ە منداڵێکی ڕاس���تەقینەی ئەو‬ ‫کۆمەڵگایانەن‪ .‬بۆی���ە ئەمانە نە دەتوانن‬ ‫ببنە خاوەن���ی ئەو شوناس���ە نەتەوەیی‌و‬ ‫دینیی���ەی کە باوک‌و دایکیان بەشوناس���ی‬ ‫خۆی���ان دەزان���ن‪ ،‬ن���ە دەش���توانن ببنە‬ ‫هه‌ڵگ���ری شوناس���ی ئ���ەو کۆمەڵگایانەی‬ ‫تیایان���دا دەژین‪ .‬وەک ئۆلیڤەر ڕوا دەڵێت‬ ‫ئەم جۆرە کەس���انە "هه‌س���تێکی بەھێزی‬ ‫"تەنهایی‌و پەراوێزخستنیان“ تێدا دروست‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬ئەم���ەش دەیانخات���ە دۆخێکی‬ ‫"ش���یزۆفرینی کۆمەاڵیەتی���ی‌و کولتوریی‌و‬ ‫ئەتنیی���ەوە“ لەنێوان پاش���خان‌و کولتورو‬ ‫دینی دایک‌و باوکیان‌و لەنێوان شێوەژیانیان‬ ‫لەن���او کۆمەڵ���گا خۆرئاواییەکاندا‪ .‬وەک‬ ‫ئۆلیڤ���ەر ڕوا ئەڵێت ئ���ەم دۆخە وادەکات‬ ‫ئەم نەوەیە دین بەش���ێوەیەک دابڕێژنەوە‬ ‫کە هاریکاریبێت‌و بەش���ێک بێت لەکردەی‬ ‫"یاخیبونێکی نەوەی���ی“‪generational ،‬‬ ‫‪ ،revolt‬یاخیبونێک کە تەنها دژ بەخۆرئاوا‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵکو دژ بەب���اوک‌و دایک‌و نەوەی‬ ‫پێش خۆشیانە‪ ،‬یاخیبونە بەڕوی سەرکردە‬ ‫ڕۆحییەکانی ن���ەوەی پێش خۆیان‌و بەڕوی‬ ‫ڕوانینی���ان بۆ دین‌و بۆ دونیا‪ .‬ئۆلیڤەر ڕوا‬ ‫پێیوایە ئەو ئیس�ل�امەی ئەم نەوە گەنجە‬ ‫هه‌ڵگریەتی ئیس�ل�امی س���ونەتیی دایک‌و‬ ‫باوکی���ان نییە‪ ،‬بەڵکو ئیس�ل�امێکە کراوە‬ ‫بەئامرازی یاخیبونی نەوەیەک لەنەوەکەی‬ ‫پێ���ش خ���ۆی‌و یاخیبون���ی نەوەی���ەک‬ ‫لەدونیایەک کە بەدونی���ای خۆی نازانێت‪.‬‬ ‫ئیسالمی ئەمانە س���ەرلەنوێ داڕشتنەوەی‬ ‫ئیس�ل�امە بەزمانی یاخیبون لەباوکەکان‌و‬ ‫یاخیب���ون لەپرۆس���ەی بەخۆرئاواییبون‪،‬‬ ‫س���ەلەفیزمی‬ ‫‪.westernisation‬‬ ‫جیهادی���ی شوناس���ێکی ئەلتەرناتیڤ بەم‬ ‫مرۆڤە بێشوناس���انە دەبەخش���ێت‪ .‬لەناو‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە بزوتنەوانەدا ئەم کەس���انە‬ ‫خۆیان بەش���ێوەیەکی ن���وێ دادەڕێژنەوەو‬ ‫دروس���تدەکەنەوەو ئەو شوناسە بەخۆیان‬ ‫دەبەخشن کە جیگای ئەو هه‌مو توڕەبون‌و‬ ‫ناڕازیبون‌و یاخیبونەی تێدا ببێتەوە‪ ،‬وەک‬ ‫چ���ۆن وەاڵمێکیش بێت بەو هه‌س���تکردنە‬ ‫قوڵ‌و فرەالیەنە بەتەنهایی‌و نامۆبون‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫كورد دانوستان نازانێت‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫ئه‌وه‌ی حزبی ك���وردی ئه‌یكات به‌ناوی‬ ‫مف���اوه‌زات‌و دانوس���تانه‌وه‌ تێكه‌ڵه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫له‌سه‌ردانی حزبی‌و موجامه‌له‌ی شه‌خسی‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وتی ئایدۆلۆژی‪ .‬دانوستانێك حزب‬ ‫بیكات ده‌س���تكه‌وتی كاتی ده‌به‌خشێت‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك���ه‌ی ئ���ه‌وه‌ بو ك��� ‌ه بینیمان‬ ‫"ش���ه‌ڕی داعش‌و به‌رهه‌مهێنانی فیگۆری‬ ‫مالیك���ی‌و موچه‌بڕی���ن‌و شكس���تهێنانی‬ ‫ماده‌ ده‌س���توریه‌كان‌و شكستی ئینتیمای‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و ژێرپێخس���تنی ش���كۆی‬ ‫نیشتیمان"‪.‬‬ ‫دانوس���تان به‌مانا حزبیه‌ك���ه‌ی ئیدی‬ ‫كۆتای���ی هات���وه‌و گرنگه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ئه‌و بازن���ه‌ حزبی ‌ه‬ ‫تێپه‌رێنێت ب���ه‌ره‌و بازنه‌ی دانوس���تانی‬ ‫نیش���تیمانی‌و چیت���ر دانوس���تان‌وه‌ك‬ ‫كولتورێك���ی نیش���تیمانی س���ه‌یر بكات‬ ‫ن���ه‌ك كولتورێك���ی حزب���ی‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫حزب به‌ده‌ست نیش���تیمانه‌و‌ه بێت نه‌ك‬ ‫نیشتیمان به‌ده‌ست حزبه‌وه‌‪.‬‬ ‫دانوستانی نیشتیمانی ئه‌گه‌ر ده‌ستكه‌وتی‬ ‫ستراتیجی‌و فراوانیشی لێ به‌رهه‌م نه‌یه‌ت‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه به‌رپرس���یارێتی‌و باجه‌كه‌ی‬ ‫كه‌متره‌‪ ،‬هاونیشتیمانی كوردی ئاماده‌نی ‌ه‬ ‫باجی هه‌ڵه‌ی س���تراتیجی دانوستانگه‌ر‌ه‬ ‫حزبی‌و پیاوه‌ سیاس���ی ‌ه به‌س���ااڵچوه‌كان‬ ‫بدات ك ‌ه چه‌ندین س���اڵ ‌ه به‌ناوی نه‌ته‌وه‌و‬ ‫نیشتیمانه‌و‌ه خۆیان قه‌ڵه‌و ئه‌كه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫مێزی دانوس���تانه‌كان‌و هه‌ڵ ‌ه دوای هه‌ڵ ‌ه‬ ‫ریزی ئه‌كه‌ن بۆمان‪.‬‬ ‫دانوس���تان ئه‌گه‌ر ئاس���ۆ به‌رینه‌كانی‬

‫نه‌ت���ه‌وه‌و دیدگاكانی س���ه‌ربه‌خۆیی تێدا‬ ‫گه‌ش ‌ه نه‌كات دانوس���تان نیه‌‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫كورد له‌سه‌ر پای ‌ه حزبی‌و ئایدۆلۆژیه‌كان‬ ‫دانوستان ده‌كات‪ ،‬دانوستان به‌عه‌قڵیه‌تی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی ده‌س���تكه‌وت بۆ حزب‬ ‫نه‌ك ب���ۆ نه‌ته‌و‌ه‪‌،‬واته‌ قه‌ڵه‌وكردنی حزب‬ ‫له‌س���ه‌ر حس���ابی الوازكردن���ی نه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌نارخس���تنی ش���عوری نه‌ته‌وه‌ی���ی‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر سه‌رپێخستنی شعوری حزبی‪،‬‬ ‫هێش���تا ده‌س���ه‌اڵتی كوردی باوه‌ڕی به‌و‬ ‫پره‌نسیپه‌ كالسیكیه‌ هه‌یه‌ كه‌ كاره‌كته‌ر‌ه‬ ‫حزبیه‌كان بهێنێته‌ پێشه‌وه‌و پۆستیان بۆ‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ربكات بۆ قایمكردنی قه‌اڵكانی‬ ‫حزب ن���ه‌ك بنیادنانی نه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاخر به‌م‬ ‫بیماری���ه‌ گه‌وره‌یه‌وه‌ چ���ۆن ده‌توانرێت‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردی دروس���تبكرێت‌و داوای‬ ‫زامنكردنی ماف‌و ئازادی بكرێت؟‬ ‫ب���ه‌م پێودانگ��� ‌ه ته‌س���كه‌وه‌ ك���ورد‬ ‫له‌ئێستای حكومه‌تی راگوزه‌ری "مالیكی‪-‬‬ ‫عه‌ب���ادی"دا ن���ه‌ دانوس���تان ده‌باته‌و‌ه‬ ‫نه‌ ده‌توانێ���ت ره‌نگرێژی سیاس���ه‌تێكی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی بكات بۆ ئاینده‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫دانوس���تانه‌كان زۆرن‌و كوردی���ش هی���چ‬ ‫تیمێك���ی نیه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ح���زب نی ‌ه‬ ‫بتوانێ���ت دانوس���تانه‌كان به‌رێت���ه‌وه‌‌و‬ ‫گفتوگۆی���ان له‌س���ه‌ربكات‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‬ ‫ب���ۆ حكومه‌تی ئاینده‌ی عێ���راق‌و ناوچ ‌ه جه‌عفه‌ری دۆڕاند‪ ،‬له‌سه‌ر مێزی مالیكیش‬ ‫رزگاركراوه‌كان‌و پرس���ی بودجه‌و نه‌وت‌و شكس���تیخوارد‪ ،‬ئایا له‌س���ه‌ر مێزه‌كه‌ی‬ ‫چه‌ندین���ی دیكه‌‪ ،‬مای���ه‌ی نیگه‌رانیه‌كی عه‌بادی ده‌یبه‌ینه‌وه‌؟ ی���ان ئه‌یكه‌ینه‌و‌ه‬ ‫قوڵ��� ‌ه له‌ده‌س���اڵی رابردودا ك���ورد هیچ به‌منجه‌ من���ج‌و موماته‌ڵ���ه‌و كوتله‌بازیی‬ ‫دانوس���تانێكی نه‌بردۆته‌وه‌و بگر‌ه هه‌ندێ حزب���ی‪ ،‬ب���ه‌و ئاماژه‌یه‌ی ك���ه‌ یارمه‌تی‬ ‫پرسی هه‌ستیاری ده‌ستوریشی دۆڕاندوه‌‪ ،‬چه‌كه‌كانی ئه‌مه‌ریكا بۆ هێزی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫دانوستانمان له‌گه‌ڵ سه‌دام دۆڕاند‪ ،‬له‌گه‌ڵ هێشتا له‌كۆگاكانی‌واشنتۆنه‌وه‌ به‌تونێلی‬

‫هێشتا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردی باوه‌ڕی به‌و‬ ‫پره‌نسیپه‌ كالسیكی ‌ه‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ كاره‌كته‌ر‌ه‬ ‫حزبیه‌كان بهێنێت ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌و پۆستیان‬ ‫بۆ ده‌سته‌به‌ربكات‬ ‫بۆ قایمكردنی‬ ‫قه‌اڵكانی حزب نه‌ك‬ ‫بنیادنانی نه‌ته‌وه‌‬

‫به‌غ���داده‌و‌ه تێپه‌ڕده‌بێت ب���ۆ هه‌ولێر‪‌،‬وا‬ ‫هه‌س���تناكرێت كورد ئه‌مج���اره‌ش خۆی‬ ‫دانوس���تان ب���كات به‌ڵكو دانوس���تانی‬ ‫ب���ۆ ده‌كرێت ئه‌م���ه‌ش خراپترین جۆری‬ ‫دانوستانه‌‪.‬‬ ‫ئایا كاتی ئ���ه‌وه‌ نیه‌ دانوس���تانه‌كان‬ ‫به‌رین���ه‌وه‌‌و ئه‌وه‌نده‌ سازش���ی حزبییان‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌كه‌ی���ن‌و ئ���ه‌وه‌ی له‌رابردودا‬ ‫بردومانه‌ت���ه‌و‌ه له‌س���ه‌ر مێزی مه‌س���تی‬ ‫دانوس���تانه‌كان نه‌یدۆڕێنین‪ ،‬سه‌یره‌كه‌ش‬ ‫له‌وه‌دای��� ‌ه هه‌نگاوێك���ی پۆزه‌تیڤ نرا بۆ‬ ‫دروس���تكردنی "ئه‌نجومه‌نێك���ی بااڵ بۆ‬ ‫دانوس���تان" له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی فیدراڵی‬ ‫ك ‌ه الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی كوردس���تان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانی كورد له‌رۆژی ‪2012/8/6‬‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان له‌س���ه‌ری‬ ‫رێككه‌وتن‪ ،‬به‌اڵم پاش دو ساڵ به‌داخه‌و‌ه‬ ‫نه‌توانراوه‌ ئه‌و ئه‌نجومه‌ن ‌ه بكرێت به‌پرۆژ‌ه‬ ‫یاس���ایه‌كی بنچینه‌ی���ی بۆ دانوس���تان‌و‬ ‫به‌دواداچونی پرس���ه‌ سیاسیه‌كانی گه‌لی‬ ‫كورد له‌به‌غ���دا‌و له‌و كاته‌وه‌ تا ئێس���تا‬ ‫كاری له‌س���ه‌ر نه‌كراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وكات ته‌نها‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌می بۆ كراو‌وه‌ستێنرا‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه نه‌زان���را بۆچی‌وه‌س���تێنراو راگیرا‪،‬‬ ‫ك���ێ رایگرت‪ ،‬بۆ ئه‌نجام���ی نه‌بو‪ ،‬بۆچی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی دوه‌می بۆ نه‌كرا؟ له‌كاتێكدا‬ ‫ده‌زانن ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ ئه‌گه‌ر پێكبهێنرێت‬ ‫ده‌توانێت زۆر بڕیاری س���اغ‌و ته‌ندروست‬ ‫بدات له‌به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی كوردو ئه‌وكات‬ ‫كه‌س���یش ره‌خنه‌و گله‌ی���ی له‌پارته‌كان‬ ‫ن���اكات كه‌ ئاین���ده‌ی ئ���ه‌م میلله‌ته‌یان‬ ‫به‌ره‌و ئاقارێكی مه‌ترسیدار بردوه‌و نازانن‬ ‫له‌به‌غدا سیاسه‌ت بكه‌ن‪.‬‬

‫كێ ئه‌یه‌وێت بڕوات؟‬ ‫دیالن حسێن ـ که‌نه‌دا‬ ‫دواجار كه‌ قسه‌م له‌گه‌ڵ كرد نیوه‌شه‌وێكی‬ ‫بێ كاره‌با بو ش���ه‌ش س���اڵ به‌ر له‌ئێسته‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر قه‌نه‌فه‌یه‌ك دانیش���تبوین؛ پێیوتم‬ ‫شیعر ئه‌نوس���ێت‪ ،‬منیش داواملێكرد چه‌ند‬ ‫ش���یعرێكی بخوێنم���ه‌وه‌‪ .‬له‌تاریكاییه‌كه‌دا‬ ‫ڕێی خۆی دۆزییه‌وه‌ی‌و كه‌ گه‌ڕایه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫په‌ڕه‌یه‌كی دایه‌ ده‌س���تم‪ .‬له‌ب���ه‌ر چرایه‌ك‬ ‫بینیم شیعره‌كان به‌قه‌ڵه‌م نوسرابون‪ .‬بیرم‬ ‫دێت ناونیشانی یه‌كێكیان‌وشه‌ی ‘په‌پوله‌‌ی‬ ‫تیابو‪ ،‬ك���ه‌ به‌رده‌وامب���وم له‌خوێندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆم ده‌ركه‌وت هه‌مو ش���یعره‌كان پڕ بون‬ ‫له‌الله‌‌الزارو په‌پوله‌و گوڵه‌ مێخه‌ك‌و سه‌ماو‬ ‫پێكه‌نین���ی مناڵ‌و هه‌مو ئه‌و ش���تانه‌ی كه‌‬ ‫خۆی���ان بۆ ئ���ه‌و چاوان���ه‌ ده‌رده‌خه‌ن كه‌‬ ‫جوانی ئه‌بینن‪ .‬ئه‌و دوای ش���ه‌ش س���اڵی‬ ‫ترو له‌س���ه‌روه‌ختی پێگه‌ش���تنی‪ ،‬پێیه‌كی‬ ‫ه���ه‌ر له‌منداڵیدا مایه‌وه‌‪ .‬هه‌ر پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫ته‌مه‌نی گه‌وره‌بون ببینێت‌و‌وه‌ك زۆربه‌مان‬ ‫مه‌ینه‌تی���ی گه‌وره‌بون ئه‌زمون بكات‪ ،‬پێیه‌‬ ‫منداڵییه‌كه‌ی ڕایكێش���ایه‌وه‌ به‌ره‌و دواوه‌و‬ ‫ب���ۆ زۆنگێك���ی گه‌ڕانده‌وه‌ ك���ه‌ چاوه‌ڕێی‬ ‫هه‌مومانه‌‪.‬‬ ‫دوای شه‌ش ساڵ له‌و شه‌وه‌ تاریكه‌‪ ،‬من‬ ‫له‌كه‌نه‌دا ئه‌و له‌كوردس���تان‪ ،‬پێیانوتم ئه‌و‬ ‫ڕۆشت‪.‬‬

‫دواج���ار كوردس���تانی به‌جێهێش���ت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هه‌رچه‌ن���ده‌ بین���ی ش���اره‌كه‌ی كرا‬ ‫به‌پارێ���زگا‪ ،‬به‌اڵم خۆی نه‌ له‌و ش���اره‌‪ ،‬نه‌‬ ‫ل���ه‌و هه‌رێمه‌‪ ،‬ن���ه‌ له‌و‌واڵت���ه‌ ده‌بینییه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێیانوتم ده‌یویس���ت بڕوات بۆ ئه‌وروپا‪ .‬بۆ‬ ‫ن���ا؟ پێمبڵێ هاوڕێ‪ ،‬كێ له‌ئێمه‌‪ ،‬له‌نه‌وه‌ی‬ ‫نه‌گبه‌ت���ی دوای ڕاپه‌ڕی���ن‪ ،‬رۆژێك بیرمان‬ ‫له‌س���ه‌فه‌ر نه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌؟ رژێمی به‌عس‬ ‫زوڵم���ی له‌نه‌وه‌ی پێ���ش راپه‌ڕی���ن كرد‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خۆماڵی دوای ڕاپه‌ڕینیش زوڵم‬ ‫له‌نه‌وه‌ی دوای ڕاپه‌ڕین ده‌كات‪ .‬نوس���ه‌ری‬ ‫به‌توان���ای ئه‌مه‌ریكی‪ ،‬جه‌یم���س باڵدوین‪،‬‬ ‫له‌س���ااڵنی په‌نجاو شه‌س���ته‌كانی سه‌ده‌ی‬ ‫ڕاب���وردو به‌رگ���ه‌ی ئ���ه‌و نادادپه‌روه‌ریه‌ی‬ ‫نه‌گ���رت ك���ه‌ له‌ویالیه‌ت���ه‌ یه‌كگرتوه‌كانی‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا به‌رامب���ه‌ر به‌ڕه‌شپێس���ته‌كان‬ ‫پیاده‌ئه‌ك���را‪ .‬باڵدوین س���ه‌فه‌ری كرد بۆ‬ ‫فه‌ره‌نس���ا‪ ،‬دواتریش ب���ۆ توركیاو‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌س���اڵه‌كانی ژیانی له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌س���ه‌ربرد‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ی نوس���ینه‌كانی‬ ‫له‌س���ه‌ر دۆخی‌واڵته‌ك���ه‌ی ب���و‪ .‬باڵدوی���ن‬ ‫له‌ش���وێنێكدا ئه‌ڵێ���ت‪ :‬م���ن ئه‌مه‌ری���كام‬ ‫خۆشده‌‌وێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ش مافی ئه‌وه‌ به‌خۆم‬ ‫ئه‌ده‌م هه‌تاهه‌تایه‌ ڕه‌خنه‌ی لێبگرم‪ .‬ژیانی‬ ‫باڵدوی���ن پێمانئه‌ڵێ���ت رۆش���تن به‌مانای‬ ‫پش���ت تێكردن نایه‌ت‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ندێجار بۆ‬ ‫باش���تر بینینی خۆشه‌ویستییه‌ بۆ شوێنی‬

‫به‌جێهێڵراو‪.‬‬ ‫له‌س���اتێك له‌س���اته‌كانی فیلم���ی‬ ‫دۆكومێنت���اری ‘مه‌ی���دان‌ ك���ه‌ باس���ی‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كانی گۆڕه‌پان���ی ئ���ازادی‬ ‫قاهی���ره‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌حمه‌د ك���ه‌ گه‌نجێكی‬ ‫لیبڕاڵ���ه‌‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی ئیخوان موس���لمین‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتی سه‌ربازیی رێكئه‌كه‌وێت‌و‬ ‫په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكایه‌تی به‌ده‌ستئه‌هێنێت‪،‬‬ ‫به‌ئه‌ندامێك���ی ئیخوان موس���لمین ئه‌ڵێت‪:‬‬ ‫ڕاس���ته‌ ڕژێم���ی موباره‌ك زوڵم���ی له‌ئێوه‌‬ ‫كردو چه‌وساندنیه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێوه‌ له‌ئێستادا‬ ‫هه‌مان ش���ت به‌رامبه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ ئه‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ له‌گه‌ڵتان نین‪‌.‬وه‌ك ئ���اده‌م گۆكنیك‬ ‫له‌وتارێكیدا ئه‌ڵێت‪‘ :‬ئه‌وانه‌ی كه‌ به‌ساده‌یی‬ ‫مێژو دوباره‌ ئه‌كه‌ن���ه‌وه‌‌وا له‌ئه‌وانی ترمان‬ ‫ئه‌كه‌ن ك���ه‌ هه‌مو به‌یانییه‌ك ئ���ه‌و مێژوه‌‬ ‫دوباره‌ی���ه‌ له‌هه‌واڵه‌كان���دا بخوێنین���ه‌وه‌‪‌.‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی ت���ر‪ ،‬كۆپیكه‌ران���ی ڕابوردو‬ ‫داڕێژه‌ری هه‌واڵه‌ ناخۆشه‌كانی ئه‌مڕۆمانن‪.‬‬ ‫فیلمی ‘مه‌ی���دان‌ پێمانناڵێت ئه‌حمه‌د چی‬ ‫به‌سه‌ردێت‪ ،‬به‌اڵم پیشانی ئه‌دا كه‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫رۆحێكه‌ له‌وه‌ی گه‌نجێكی هه‌ندێجار ناڕازی‬ ‫هه‌ندێجار پڕ هیوا بێت‪.‬‬ ‫كه‌س���انێك هه‌ن بونی���ان له‌ژیاندا وه‌ك‬ ‫ڕۆح‌وای���ه‌‪ ،‬له‌هه‌مان كات���دا له‌وێن‌و له‌وێش‬ ‫نین‪ .‬ئه‌وان ڕۆح���ن‪ ،‬بونی فیزیكییان هیچ‬ ‫ئازارمان ن���ادات‪ ،‬به‌اڵم بونی���ان له‌ژیاندا‪،‬‬

‫عه‌ره‌بی ره‌سه‌نی هه‌ورامان!‬ ‫شیالن محه‌مه‌د‬

‫باش����وری كوردس����تانه‌كه‌م ك���� ‌ه‬ ‫پارچه‌یه‌ك����ی ب����ه‌زۆر لكێن����راوه‌‬ ‫به‌جوگرافیای سیاس����ی به‌ناو ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراق����ی ‪1921‬ه‌وه‌ هه‌میش����ه‌ چ����اوی‬ ‫ته‌ماعی نه‌یارو دوژمنه‌كانی له‌س����ه‌ربوه‌‬ ‫بۆ داگیرك����ردن‌و زه‌وتكردن‌و له‌به‌ر یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����اندنی‌وه‌ك پارچه‌كان����ی ت����ر‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌ر ج����اره‌و هه‌وڵیانداو‌ه به‌فێڵ‌و‬ ‫پالنه‌ نه‌گریس����ه‌كانیان میكانیزمی نوێ‬ ‫بگرنه‌به‌ر بۆ ئ����ه‌وه‌ی ئه‌م خاكه‌ جوان‌و‬ ‫دڵڕفێن����ه‌‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن����ی مێژویه‌كی پڕ‬ ‫له‌خوێن����ه‌و ده‌وڵه‌مه‌ن����ده‌ به‌چه‌ندی����ن‬ ‫سه‌رچاوه‌و س����امانی سروشتی له‌كانزا‌و‬ ‫زێڕی ره‌ش‌و گازی سروش����تی‌و روه‌كی‬ ‫خۆڕس����ك‌و‪ ..‬تد له‌بن ده‌ستی كوردان‬ ‫ده‌ریبێن����ن‌و لێ����ی زه‌وت بك����ه‌ن‪ ..‬زۆر‬ ‫ناگه‌ڕێم����ه‌وه‌ بۆ مێژوی دور‪ ،‬هه‌ر پێرێ‬ ‫بو به‌ده‌یان له‌ش����ارو شارۆچكه‌و گوندو‬ ‫ناوچه‌ی ئ����ه‌م خاكه‌یان له‌كوردس����تان‬ ‫دابڕی‌و ئێس����تا بوه‌ته‌ جێی مشتومڕی‬ ‫الیه‌ن����ه‌ سیاس����یه‌كانی عێ����راق‌و ناوی‬ ‫(المناطق المتن����ازع علیها) یان لێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌ماده‌یه‌ك����ی ده‌س����توریی ك����ه‌(‪)140‬‬ ‫ه‌ پێمانده‌فرۆش����نه‌وه‌و ئام����اده‌ش نین‬

‫فرۆشیارێكی خۆشمامه‌ڵه‌ بن!‬ ‫هاوینی عێراق زۆر گه‌رمه‌و به‌تایبه‌ت ئه‌م‬ ‫سااڵنه‌ی دوایی كه‌ ناوه‌نده‌كانی كه‌شناسی‬ ‫به‌هاوینێكی ناسروش���تی‌و نائاسایی ناوی‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ باری ئاسایش‌و ئارامی‬ ‫ناوچه‌كانی خوارو ناوه‌ڕاس���تی عێراق زۆر‬ ‫ناجێگی���ره‌و رۆژانه‌ ده‌ی���ان ته‌قینه‌وه‌ی‬ ‫مرۆڤكوژیی تێدا ئه‌نجام ده‌درێ‌و به‌سه‌دان‬ ‫هاواڵتی عێراقی س���ڤیل ده‌بنه‌ قوربانی‌و‬ ‫ماڵ‌و حاڵی خۆی���ان به‌جێده‌هێڵن؛ ئه‌وه‌‬ ‫جگه‌ له‌هێرش‌و په‌الماره‌ تیرۆریستییه‌كانی‬ ‫(داع���ش) له‌نه‌ینه‌واو به‌تایبه‌ت موس���ڵ‌و‬ ‫دوات���ر كوردان���ی ئێ���زدی ش���ه‌نگال‌و‬ ‫جینۆسایدكردنیان‪ ،‬بۆیه‌ خه‌ڵكی باشورو‬ ‫ناوه‌ڕاس���تی عێ���راق‌و دانیش���توانی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ به‌لێشاو رویانكردوه‌ته‌ كوردستان‌و‬ ‫زۆرینه‌شیان عه‌ره‌بن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی له‌گه‌رمای‬ ‫تاقه‌تپروكێن‌و مه‌ترس���ییه‌كانی په‌الماره‌‬ ‫تیرۆریس���تییه‌كان به‌دورب���ن؛ ل���ه‌روی‬ ‫ئه‌خالقییه‌وه‌ جێی شانازییه‌ بۆ تاكی كورد‬ ‫ك���ه‌ خاوه‌نی هه‌رێمێكی ئارامن‌و په‌ناگه‌ی‬ ‫كه‌سانێك بن كه‌ رۆژانێك نه‌ك پشتگیری‬ ‫خواست‌و مافه‌كانیان نه‌ده‌كرد‪ ،‬به‌دوژمن‌و‬ ‫موخه‌ریب‌و تێكده‌رو به‌ربه‌ری‌و له‌و چه‌شنه‌‬ ‫لێیانده‌ڕوانی‌و ناویانده‌بردن‪ ،‬داڵده‌بدرێن‌و‬ ‫ئێستاش ئێمه‌ نه‌ك میواندارییان ده‌كه‌ین‬

‫به‌ڵك���و‌وه‌ك خ���اوه‌ن ماڵ حس���ابیان بۆ‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ ئه‌م پێشوازیكردنه‌ی ئاواره‌كان‬ ‫له‌الی���ه‌ن هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌ بوه‌ته‌‬ ‫پاڵپش���تێكی به‌هێز بۆ نه‌ت���ه‌وه‌ی كورد‬ ‫له‌تێڕوانینی چاودێرانی نێوده‌وڵه‌تیدا كه‌‬ ‫دور له‌هزری راس���یزم‌و‪ ،‬به‌چاوپۆشیكردن‬ ‫له‌بڕینی بودجه‌ی هه‌رێم له‌الیه‌ن سیاسییه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌و ئه‌و قه‌یرانه‌ دارایی‌و باره‌‬ ‫ئابورییه‌ قورس���ه‌ی له‌سه‌ر شانی خه‌ڵكی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان كه‌وتوه‌‪ ،‬هێشتا به‌و‬ ‫رۆحییه‌ته‌ ئاشتیخوازیی‌و مرۆدۆستییه‌وه‌‬ ‫پێش���وازی له‌ئ���اواره‌كان ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌هۆی سیاس���ه‌تی چه‌وت���ی مالیكییه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ..‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ میوانه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كان���ی ئێمه‌ زۆر بێ ش���ه‌رم‌و رون‬ ‫ده‌ڵێن "شمال العراق" یان "شمال الحبیب"‬ ‫پێی���ان ئه‌غ���زه‌ بڵێن كوردس���تان‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌نیه‌تپاكی ك���وردان‌و ئاوه‌اڵكردنی ماڵ‌و‬ ‫دڵ‌و ده‌س���تیان به‌رامبه‌ر ئه‌م میوانه‌ بێ‬ ‫چه‌شم‌و روانه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا ئه‌وان نیه‌تێكی تریان‬ ‫هه‌ی���ه‌و پیالنێكی تریان بۆ جێبه‌جێكردن‬ ‫داڕش���توه‌‪ ،‬ئه‌ویش كڕینی زه‌وی‌و خاكی‬ ‫كوردستانه‌ له‌خاوه‌نه‌ كورده‌كانیان له‌ناو‬ ‫دڵ‌و جه‌رگه‌ی كوردس���تاندا به‌پاره‌یه‌كی‬ ‫زۆر (راس���ته‌ به‌پێی ده‌س���توری عێراقی‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌كی عێراقی ده‌توانێ له‌هه‌ر‬

‫هه‌ڵس���وكه‌وتیان له‌گه‌ڵم���ان‪ ،‬یاریكردنیان‬ ‫له‌گه‌ڵمان‪ ،‬ش���تێكمان پێده‌به‌خش���ێت ك ‌ه‬ ‫الی من له‌ س���ه‌رو كامه‌رانییه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫هێمنییه‌‪ .‬ت���ۆش هه‌مان بونت هه‌بو‪ ،‬دوای‬ ‫س���ه‌فه‌ری یه‌كجاره‌كی بونی فیزیكیش���ت‪،‬‬ ‫ته‌نهاو ته‌نها رۆح���ت له‌فۆرمی یاده‌وه‌ریدا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌یه‌ ئێس���ته‌ رۆحت له‌سه‌ر شاخێكی‬ ‫ش���اره‌كه‌ته‌وه‌ ببینێ���ت چ���ۆن ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌كوڕانی ش���اره‌كه‌ت ماڵه‌وه‌ به‌جێئه‌هێڵن‌و‬ ‫خۆیان ئه‌ك���ه‌ن به‌ناو ئ���ه‌و گروپانه‌دا كه‌‬ ‫په‌یمانی گه‌ڕانه‌وه‌ خه‌الفه‌تمان پێئه‌ده‌ن‪ .‬یان‬ ‫ببینێت چۆن شاره‌ تازه‌ به‌پارێزگابوه‌كه‌ت‬ ‫هیچ هیوایه‌كی ئ���ازادی تیا نییه‌‪ ،‬خه‌ریكه‌‬ ‫له‌ناو ئه‌خالقیاتی به‌سه‌رچو ده‌خنكێت‪ .‬من‬ ‫نازانم تۆ له‌و شاره‌دا‪ ،‬له‌و هه‌رێمه‌دا‪ ،‬له‌كوێ‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار خۆشه‌ویسته‌كه‌تت ماچ كرد؟‬ ‫خه‌فه‌تی من ئه‌وه‌یه‌ تۆ ڕۆش���تبیت‌و یه‌كه‌م‬ ‫ماچی خۆت ئه‌زمون نه‌كردبێت‪.‬‬ ‫ب���ڕۆ‪ ،‬ئ���ه‌و ش���اخه‌و ئ���ه‌و مه‌مله‌كه‌ته‌‬ ‫به‌جێبهێڵه‌‪ ،‬ئێس���ته‌ رۆحیت‪ ،‬نه‌ پاسپۆرت‬ ‫ن���ه‌ ڤیزا نه‌ پ���اره‌ نه‌ جانتای س���ه‌فه‌رت‬ ‫ده‌وێت‪ .‬ئێس���تا تۆ‌ویستێكیت‌و به‌س‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ت���ا ئه‌ته‌وێت بڕۆو جیه���ان ببینه‌‪ ،‬بڕۆ بۆ‬ ‫ئیس���پانیاو به‌شداری ڤیس���تیڤاڵی شه‌ڕه‌‬ ‫ته‌مات���ه‌ بكه‌‪ ،‬بڕۆ بۆ قوب���رس‌و له‌ده‌ریای‬ ‫ناوه‌ڕاست مه‌له‌ بكه‌‪ .‬بڕۆو بڕۆو بڕۆ‪.‬‬

‫جێگایه‌كی عێ���راق‪ ،‬خانوو ئه‌رزه‌ بكڕێ‌و‬ ‫نیش���ته‌جێ ببێ) به‌اڵم ئێمه‌ی كورد جگه‌‬ ‫له‌كێشه‌ی نه‌ته‌وه‌یی كێشه‌ی خاكمان هه‌یه‌‌و‬ ‫ناب���ێ رێگه‌ بده‌ین ع���ه‌ره‌ب ئه‌و فێڵه‌مان‬ ‫لێب���كات‌و خاكم���ان بك���ڕێ! به‌گوێره‌ی‬ ‫هه‌ندێ زانی���اری له‌هه‌ندێ ناوچه‌ی نزیك‬ ‫هاوین���ه‌ هه‌واره‌كان���ی‌وه‌ك ئه‌حمه‌د ئاوا‌و‬ ‫پێنجوێن‌و هه‌ورامان‌و ره‌واندز‌و س���ۆران‌و‬ ‫شه‌قاڵوه‌و‪ ..‬تد‪ ،‬ئه‌وه‌ی زانراوه‌ له‌ناوچه‌ی‬ ‫نفوزی پارت���ی دیموكراتی كوردس���تاندا‬ ‫رێگه‌یان پێن���ه‌دراوه‌ ئه‌و زه‌وییانه‌ بكرێته‌‬ ‫ناوییانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر نیه‌تی ئه‌وان‌وابێ‬ ‫ده‌توانن به‌رێگای تر بگه‌نه‌ ئه‌نجام‌و چه‌ند‬ ‫كوردێكی ناهۆش���یارو بێباك‌و هه‌لپه‌رست‬ ‫له‌ڕێی پاره‌وه‌ هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێنن‌و زه‌وییه‌كان‬ ‫به‌ن���اوی ئه‌وانه‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫مافی ته‌س���ه‌روفكردنیان پێوه‌ی هه‌بێ‪..‬‬ ‫بۆیه‌ جێی خۆیه‌ت���ی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و الیه‌نه‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان رێگه‌ ن���ه‌ده‌ن ئه‌م پالن‌و‬ ‫پیالنه‌ی عه‌ره‌به‌كان سه‌ربگرێ‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫یاساو ڕێنمایی تایبه‌تیشی بۆ ده‌ربكرێ‌و‬ ‫رێ‌و شوێنی توند بگیرێته‌به‌ر‪ ،‬ئه‌گینا چه‌ند‬ ‫ساڵێكی تر ئه‌و ده‌سته‌واژه‌ ده‌بیستین كه‌‬ ‫بڵێن "احنا عرب هورامان االصال‌ء‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫عه‌ره‌بی ره‌سه‌نی هه‌ورامانین"!‬

‫‪13‬‬

‫وانەیەک لەدوای شەڕی داعش‬ ‫رێبین هه‌ردی‬ ‫کاتێک حکومەتی تازەی عێراق لەدوای‬ ‫روخانی رژێمی بەعس‌و کەوتنی س���ەدام‬ ‫حس���ێنەوە دام���ەزرا‪ ،‬ئەوە ک���وردەکان‬ ‫بون (لەمەش���دا لەس���ەر هەق بون) دژی‬ ‫دیموکراس���ی زۆرین���ە‌وەک بنەمایەک���ی‬ ‫سەرەکی دیموکراسی راوەستان‌و بەرگریيان‬ ‫لەجۆرێک���ی ت���ری دیموکراس���ی ئەکرد‬ ‫ک���ە پێیئەگوترێت دیموکراس���ی پێکهاتن‬ ‫(تەوافوق���ی)‪ .‬چونک���ە لەکۆمەڵ���گای‬ ‫عێراقیدا کە پێکهات���وە لەچەندان ئەتنی‬ ‫جی���اوازو هەمەرەنگ���ی تائیف���ی‌و دین‌و‬ ‫مەزهەبی‪ ،‬زەحمەتە تەنها بەپڕةنس���یپی‬ ‫زۆرین���ە حوکمڕانی بکرێت‪ .‬کوردەکان کە‬ ‫نەتەوەیەکی جیاوازی ناو عێراقن‌و لەهەمو‬ ‫رویەکی کلتوريی‌و مێژويی‌و کۆمەاڵیةتیەوە‬ ‫جیاوازن لەنەتەوەی عەرەب‌و ژمارەش���یان‬ ‫هەمیش���ە کەمترە لەعەرەبەکان‪ ،‬ناتوانن‬ ‫لەسیس���تەمێکی سیاس���یدا زامن���ی‬ ‫مافەکانی���ان بک���ەن کە تیای���دا بنەمای‬ ‫زۆرین���ە حکومڕانی ئەکات‪ .‬ک���وردەکان‬ ‫بەحوکمی ژمارە هەرگی���ز نابنە زۆرینەی‬ ‫عێراق‌و هەمیشە لەکەمایەتیدا ئەمێننەوە‪.‬‬ ‫لەبەرئەوە لەراستیدا قەبوڵکردنی بنەمای‬ ‫زۆرین���ە‌وەک بنەم���ای دیموکراس���ی بۆ‬ ‫حوکمڕانی عێراق‪ ،‬ن���ەک هیچ مژدەیەکی‬ ‫بۆ کوردەکان پێ نابێت‪ ،‬بەڵکو ئەیانخاتە‬ ‫هەم���ان دۆخ���ی پێش روخان���ی بەعس‌و‬ ‫لەناچونی س���ەدامەوە‪ .‬مافی هیچ گەلێک‬ ‫ک���ە تایبەتمەنديی کلتوريی‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسی خۆی هەبێت‪ ،‬نەخرێتە بەر ئەوەی‬ ‫خەڵکی دی جگە لەو گەلە بڕیاری لێبدات‪.‬‬ ‫هیچ بنەمایەکی دیموکراس���ی لەوەدا نیە‬ ‫گ���ەر زۆرینەی عێراق ک���ە عەرەبن‪ ،‬بڕیار‬ ‫بۆ ئ���ەوە بدەن کوردەکان چیيان هەبێت‌و‬ ‫چیيان نەبێت‪ ،‬چ مافێکیان لەم دەوڵەتدا‬ ‫هەیەو چ مافێکیان نیە‪ .‬لەراس���تیدا گەر‬ ‫بنەمای زۆرینە لەعێراقدا وەک پرةنسیپی‬ ‫س���ەرەکی دیموکراس���ی قەبوڵبکەی���ن‪،‬‬ ‫بەمانای���ەک لەمان���اکان قەبوڵی ئەوەمان‬ ‫کردوە کوردەکان لەم حکومڕانیەدا بەهیچ‬ ‫نەگەن‌و هەمیش���ە بەناوی کەمایەتیەوە‪،‬‬ ‫ملکەچ���ی ئ���ەو بڕی���ارو دابەش���کردنی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و س���امانە بن کە عەرەبەکانی‬ ‫عێراق ئەی���دەن‪ .‬راس���تە عەرەبەکانیش‬ ‫ئەمڕۆ بەهۆی گرفتی مەزهەبیەوە بون بەدو‬ ‫جەمسەری ئەوەندە دوژمن بەیەک کە هیچ‬ ‫لەدوژمنایەتی بەعس���یەکان بۆ مافەکانی‬ ‫کورد کەمتر نیە‪ ،‬بەاڵم کەسیش ناتوانێت‬ ‫نکوڵی لەوە بکات کە هەمیش���ە ئەگەری‬ ‫ئ���ەوە هەیە ئەم دوژمانیەتی���ە مەزهەبیە‬ ‫لەبەرامب���ەر کوردس���تاندا لەناوبچێ���ت‌و‬ ‫لەوەدا یەکبگرنەوە کە پێکەوە بەش���ێکی‬ ‫زۆر لەماف���ی کوردەکان ل���ەم دەوڵەتەدا‬ ‫پەکبخ���ەن (بەش���ێک لەسیاس���ەتەکانی‬ ‫ماليکی دژی کوردس���تان‪ ،‬لەبەر ئەوە بو‬ ‫هەوڵبدات ختوکەی ناسیۆنالیزمی سوننە‬ ‫عەرەبەکان بدات‌و لەدژی کورد لەخۆیانی‬ ‫نزیکبکات���ەوە)‪ .‬دیموکراس���ی بەحوكمی‬ ‫زۆرین���ە‪ ،‬بۆ کۆمەڵگایەک دەس���تنادات‬ ‫کە پ���ڕە لەهەمەڕەنگی ئەتنی‌و مەزهەبی‌و‬ ‫تایف���ی‪ .‬ب���ۆ ئەمج���ۆرە کۆمەڵگایان���ە‬ ‫ش���ێوازیکی تری دیموکراسی پێویستە کە‬ ‫پێیئەگوترێ���ت دیموکراس���ی پیکهاتەیی‪.‬‬ ‫جۆرێک لەدیموکراس���ی کە لەبری بنەمای‬ ‫حوکمڕانی بەزۆرینە‪ ،‬رەچاوی تایبەتمەندیە‬ ‫ئەتنی‌و کلتوری���ى‌و مەزهەبیەکان ئەکات‌و‬ ‫هەوڵئەدات دور لەبنەمای زۆرینەو کەمینە‪،‬‬ ‫مافی ئەم گروپانە دابین‌و زامن بکات‪ .‬بۆ‬ ‫ئەمەش ئەو دەس���تەبژێرە سیاس���یيانەی‬ ‫نوێنەرایەت���ی ئ���ەم ئەتن���ی‌و مەزهەب‌و‬ ‫کلتوران���ە ئەکەن‪ ،‬گفتوگ���ۆ لەگەڵ یەکدا‬ ‫ئەکەن‪ ،‬ت���ا ئەو کات���ەی بەڕێکكەوتنێک‬ ‫ئەگەن لەدابەش���کردنی دەسەاڵت‌و سامان‬ ‫کە گەر بەبنەمای زۆرینەو کەمینە بیکەن‪،‬‬ ‫هەرگی���ز ناتوانن بەدەس���تیبێنن‪ .‬یەکێک‬ ‫لەخەسـڵەتە س���ەرەکیەکانی دیموکراسی‬ ‫پێکهاتنی���ش هەر بۆ ئەم دابەش���کردن‌و‬ ‫گفتوگۆیە ئەگەڕێتەوە‪ .‬یەکێک لەخەسڵەتە‬ ‫بنەڕەتیەکان���ی دیموکراس���ی پێکهاتەیی‬ ‫بریتی���ە لەدروس���تکردنی حکومەتێک���ی‬ ‫بنکەف���راوان‪ ،‬ن���ەک حکومەت���ی زۆرینەو‬ ‫کەمایەتی ئۆپؤزسيۆن‪.‬‬ ‫پیداگري���ی ک���وردەکان لەس���ەر ئ���ەم‬ ‫شێوازەی دیموکراس���ی کە بەنابەدڵیەوە‬ ‫لەالی���ەن زۆرێ���ک لەهێزە سیاس���یەکانی‬ ‫ت���ری عێراقە قەبوڵکراوە‪ ،‬دەس���تکەوتی‬ ‫ئ���ەوەی هەب���وە ک���ە گەلێک پۆس���تی‬ ‫سیاس���ی گرنگ لەدەست کوردەکاندا بێت‬ ‫کە گ���ەر بەبنەم���ای حوکمڕان���ی زۆرینە‬ ‫حوکمی عێراق بکرایە‪ ،‬هەرگیز بەدەستی‬ ‫نەئەهێنا (لەسەرکۆمارو جێگری سەرۆک‬ ‫پەرلەمانەوە بیگرە بۆ هەندێک پۆس���تی‬ ‫سەروەری‌ وەک‌ وەزارەتی دەرەوە) ‪ .‬ئەمە‬ ‫جگ���ە لەو مافانەی لەدەس���توری عێراقدا‬ ‫بۆ هەرێمی کوردستان دانی پێدانراوە کە‬ ‫دەس���تەبەرکردنی ئەم مافانە لەدەرەوەی‬

‫بنەمای زۆرینەو کەمینە بوە‪.‬‬ ‫بەاڵم گ���ەر هێزە کوردی���ەکان کارێکی‬ ‫باشیان کردوە بۆ ئەوەی زۆرینەی هێزەکانی‬ ‫عێراق ناچاربکەن لەدةرەوەی دیموکراسی‬ ‫بەبنەمای زۆرین���ە مامەڵە بکرێن‪ ،‬ئایا چ‬ ‫شتێکی راستی تێدایە حکومڕانی ناوخۆی‬ ‫کوردس���تان بەبنەمای زۆرین���ەو کەمینە‬ ‫بک���ەن‪ .‬هەرێمی کوردس���تان‌وەک خودی‬ ‫عێ���را ‌قو‌وەک زوربەی‌واڵتانی ئەم ناوچەیە‬ ‫لەئەتن���ی جی���اوازو ئینتم���ای مەزهەبی‌و‬ ‫دینی‌و تایفی جیاواز دروستبوە کە پێکەوە‬ ‫ئەژین‪ ،‬بەاڵم ئیندیماجیان نەکردوەو هەر‬ ‫گروپەو بەرگری لەتایبەتمەندیەکانی خۆی‬ ‫کردوە‪ .‬گروپ���ە جی���اوازەکان ئەگەرچی‬ ‫لەگ���ەڵ یەکدا لەن���او ی���ەک جوگرافیادا‬ ‫ئەژین‪ .‬بەاڵم بەس���ەر خۆیاندا داخراون‌و‬ ‫بەرگریەکی سەرسەختیش لەتایبەتمەندیە‬ ‫کلتوری‌و ئەتن���ی‌و مەزهەبیەکانی خۆیان‬ ‫ئەکەن‪ .‬تەنانەت هاوس���ەرگیرێتی لەنێوان‬ ‫گروپی جی���اوازدا یەکجار دەگمەنەو بگرە‬ ‫کاتێ���ک پێی مەزهەب ی���ان دینی جیاواز‬ ‫دێتە پێشێ‪ ،‬رودانی هەر هاوسەرگیریەک‪،‬‬ ‫رەنگە کارەسات‌و کاردانەوەی یەکجار توند‬ ‫دروس���تبکات (کوش���تنی دوعا دیارترین‬ ‫نمونەی���ە)‪ .‬ئای���ا لەهەلومەرجێک���ی‌وادا‬ ‫هەرێمی کوردس���تان‌وەک خ���ودی عێراق‬ ‫پێویس���تی بەدیموکراس���ی پێکهاتن نیە؟‬ ‫ئایا راستە ئەم فرەییە زۆرەی کوردستان‬ ‫لەبەرچاو نەگرین‌و دور لەبنةمای زۆرینەو‬ ‫کەمینەی دیموکراسی مامەڵەی بکەین؟‪.‬‬ ‫هەس���تئەکەم ئەمڕۆ لەهەمو کات زیاتر‬ ‫پێویس���تمان بەک���ردن‌و باس���کردنی ئەم‬ ‫پرس���یارە هەیە‪ .‬چونکە لەپاش ئەزمونی‬ ‫ش���ەڕی داعش کە پەالم���اری ناوچەکانی‬ ‫کوردس���تانی دا‪ ،‬زۆرێک ل���ەو عەرەبانەی‬ ‫لەکوردستاندا ئەژین‪ ،‬لەهەرێم هەلگەڕانەوەو‬ ‫دایانە پ���اڵ هێزی داعش‪ ..‬پرس���یارەکە‬ ‫ئەوەی���ە بۆچی پاش ئەو هەمو س���اڵەی‬ ‫پێکەوە ژی���ان‪ ،‬ئێمەی کورد نەمانتوانیوە‬ ‫پشتگيری‌و رێزی ئەم دانیشتوانەی عەرەب‬ ‫بۆ خۆمان بەرینەوە‪ ،‬بۆچی تا ئیس���تاش‬ ‫تورکمانەکانی کوردس���تان لەدەس���ەاڵتی‬ ‫کوردی ئەترس���ن‌و هەمو هەوڵێک ئەدەن‬ ‫بۆ ئەوەی دژی مادەی ‪ ١٤٠‬رابوەس���تن؟‪.‬‬ ‫وەاڵم���ی ئ���ەم پرس���یارە بەگەڕانەوە بۆ‬ ‫ناپاکی‌و خیانەت‌و دوژمنایەتی ئەزەلی ئەم‬ ‫گروپانە بۆ کورد‪ ،‬نەک هیچ ش���تێک رون‬ ‫ناکەت���ەوە‪ ،‬بەڵکو ئاڵۆزتریش���ی ئەکات؟‬ ‫بۆچی عەرەب‌و تورکمانەکانی کوردستان‬ ‫بە”دوژم���ن“ ئەمانبین���ن‌و ”خیانەتمان“‬ ‫لیئەک���ەن؟ ئایا هۆیەکی س���ەرەکی ئەمە‬ ‫بۆ ئ���ەوە ناگەڕێتەوە ک���ە هیچ یەک لەم‬ ‫پێکهاتان���ە لەناو سیس���تەمی سیاس���ی‬ ‫کوردس���تاندا جێگەیەکی شایستەی خۆی‌‬ ‫وەرنەگرتوە؟‬ ‫ئایا بۆ ئەوە ناگەڕێتەوە کە سیستەمی‬ ‫سیاس���ی کوردستان بەسەریاندا داخراوەو‬ ‫لەهەندێک ش���تی رەم���زی زیاترمان پێ‬ ‫نەبەخش���یون (کە کاتی خۆی بەعسیش‬ ‫بەکوردەکانی دابو)؟ گەر تەماشای کابینە‬ ‫یەک لەدوای یەکەکانی هەرێمی کوردستان‬ ‫بکەی���ن ئەوە بەئاش���کرا ئەبینین کە هیچ‬ ‫پۆستێکی گەورە بەر هیچ یەک لەم نەتەوەو‬ ‫ئەتنیانەی کوردستان نەکەوتوەو بونێکی‬ ‫رەمزی یەکجار الوازیان لەحکومەتی هەرێمدا‬ ‫هەیە کە لەبونی رەمزی بەشداری هەندێک‬ ‫کوردی خۆفرۆش ئەچێت لەرژێمی بەعسی‬ ‫سەدام حس���ێندا‪ .‬ئایا کەس���مان بیرمان‬ ‫لەوە کردۆتەوە کە تورکمان یان عەرەبێک‬ ‫مافی ئەوەی هەیە ببێتە س���ەرۆکی هەرێم‬ ‫یان س���ەرەک‌وەزیران یان‌وەزیری یەکێک‬ ‫لەوەزارەت���ە س���یادیەکان؟ گ���ەر ئەوانە‬ ‫هاواڵت���ی ئەم‌واڵتەی ئێم���ەن‌و بەحوکمی‬ ‫کەمینەی���ان هەرگیز ناتوان���ن لەهەرێمدا‬ ‫بەدەنگدان زۆرینە پێکبهێنن‪ ،‬مافی ئەوەیان‬ ‫نیە بەش���داریەکی کاریگ���ەری حکومەتی‬ ‫هەرێمی کوردستان بکەن‌و پۆستی گرنگ‌و‬ ‫هەس���تیاری تیا بەدەس���تبێنن؟‪ .‬کاتێک‬ ‫ئێم���ەش هیچ ی���ەک ل���ەم مافانەمان بۆ‬ ‫دەستەبەرنەکردون‌و بەلۆژیکی کەمایەتی‪،‬‬ ‫لەب���ەردەم زۆرین���ەی کوردەکان���دا لەزۆر‬ ‫ش���تی گرنگ بێبەش���مانکردون‪ ،‬ئەتوانین‬ ‫چاوەڕوانی دڵسۆزيی‌و پشتگیری لەهەرێمی‬ ‫کوردستان لەم پێکهاتانە بکەین؟‬ ‫هەستئەکەم رێگەیەک بۆ کوردستان نیە‪،‬‬ ‫جگە لەوەی دوای ئ���ەم روداوانە بەجدی‬ ‫بیر لەم کێش���انە بکاتەوەو لەبری ئەوەی‬ ‫پەنا بۆ تەخوین‌و ناپاکیکردنی ئەو ئەتنى‌و‬ ‫گروپانە بەرێت‪ ،‬دەرگا بۆ دیموکراسیەکی‬ ‫پێکهاتن بکاتەوە کە بەراس���تی عەرەب‌و‬ ‫تورکمانەکان‪ ،‬بەش���داریەکی کاریگەریان‬ ‫لەزوربەی جومگە گرنگەکانی حوکمڕانیدا‬ ‫هەبێت‪ .‬ئ���ەوەی ئێمە لەدەوڵەتی عێراقی‬ ‫داوا ئەکەین‪ ،‬با خۆمان بەو ئەتنی‌و گروپ‌و‬ ‫کلتورە جیاوازانەی ببەخشین کە لەگەڵماندا‬ ‫ئەژین‪ .‬چونکە ئەمە تاک���ە رێگەیەکە بۆ‬ ‫ئەوەی هەرێمێک دروستبکەین کە توانای‬ ‫ژیان‌و ماناوەو بەردەوامی هەبێت‪.‬‬

‫▼‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫ره‌هه‌ندی‬ ‫سێیه‌م‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک‬ ‫"نه‌وزاد جه‌مال" ده‌ینوسێت‬

‫داتەپینی بەهاکان‬ ‫لەکۆمەڵگەی پاش راپەڕین‬ ‫زۆربەم���ان پێمانواب���و پەڕین���ەوە‬ ‫لەژێردەس���تییەوە بۆ ئ���ازادی‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫دەکاتە خاوەنی هەمو شتێک‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫کاتێ ئ���ازادی بەجۆرێ���ک لەجۆرەکان‬ ‫بەجێگەیش���ت‪ ،‬ژی���ان ماناکان���ی‬ ‫تەواودەبێ‪ .‬جگە لەوەی‪ ،‬مرۆڤ رزگاری‬ ‫دەبێت لەپاشماوە نەرێنی‌و ناحەزەکانی‬ ‫رژێمەکانی پێشتر‪ ،‬دەستکەوتی گەورەترو‬ ‫بەهادارتر چاوەڕێی دەکات کە ئەویش‪:‬‬ ‫بەرجەستەبونی زیندوی خودی ئازادییە‪.‬‬ ‫دی���ارە لەهەمو قۆناخێک���ی کۆمەڵگەو‬ ‫تاکەکان���دا‪ ،‬ئەگەر بەه���او پێوەرەکان‬ ‫گۆڕانکاریي���ان بەس���ەردا نەیەت‪ ،‬ئەوە‬ ‫بێ س���ێ‌و دو لەه���ەر س���ەردەمێکدا‪،‬‬ ‫جەخ���ت‌و پێداگیری���ی لەبەهاگەلێ���ک‬ ‫دەکرێت‪ .‬لەهەر ساتەوەختێکدا دەشێت‬ ‫هەندێ دی���اردەو بەهاو پێ���وەر‪ ،‬ماناو‬ ‫رۆڵ���ی خۆی���ان لەدەس���تدەدەن‪ .‬جگە‬ ‫ل���ەوەی‪ ،‬هەمیش���ە م���رۆڤ عەوداڵی‌و‬ ‫پەرۆش���ی ش���تێکە کە نییەتی‪ .‬ئیدی‬ ‫لەسەردەمی ژێردەس���تەیی‌و نائازادی‌و‬ ‫ناس���ەربەخۆییدا‪ ،‬مرۆڤ���ەکان ئازادی‌و‬ ‫س���ەربەخۆيی بەبەهادارتر دەزانن‌و لەو‬ ‫سۆنگەوە بایەخی پێدەدەن‪.‬‬ ‫وەل���ێ مای���ەی لێوردبونەوەش���ە کە‬ ‫ئەگەرچی (پێش راپەرین) بەهای ئازادی‬ ‫پێ���وەری ماناکان‌و گرنگ���ی مرۆڤبون‌و‬ ‫جیهانبینی ئێم���ەی داگیرکردبو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەس���ەردەمی دەس���ەاڵتی خۆجی���ی‌و‬ ‫بەجۆرێ���ک‬ ‫خۆبەڕێوةبردنیش���دا‪،‬‬ ‫ش���وێنەواری ئەو بەهایانەو بەشێوازی‬ ‫جیاواز کاری خۆیان دەکەن‪ .‬سەرەڕای‬ ‫ئەوەی کە ئێم���ە نائازادنین‪ ،‬مەرجیش‬ ‫نییە هەمو شتێک بةمانەوەی بشکرێ‪،‬‬ ‫بەاڵم ماناکانی ئ���ازادی زۆر بەرکەوت‌و‬ ‫نزیکایەت���ی لەگ���ەڵ بەرژەوەن���دی‌و‬ ‫خۆپەرستییدا پەیداکرد‪ .‬دەکرێ لێرەدا‬ ‫ب���اس لەوە بکەین؛ چۆن پاش دو دەیە‬ ‫لە (راپەڕین) تاکی ئێمە بیر لەئازادی‌و‬ ‫پێوەرە رەوشتی‌و بابەتییەکان(قانون‌و‬ ‫رێنمایی���ە فەرمیی���ەکان) دەکات���ەوە‪.‬‬ ‫‌واتە‪ ،‬خۆویس���تی‪ ،‬خۆپەرس���تی ‌وەک‬ ‫بەهایەکی زات���ی لەژیان���ى زۆربەماندا‬ ‫س���ەردەردەهێنێت‪ .‬ئەگ���ەر بەنمون���ە‬ ‫رونت���ری بکەینەوە؛ پرس���ی دەرچون‌و‬ ‫خوێن���دن لەنێ���و زانکۆدا(بەحوکم���ی‬ ‫کارەک���ەم‪ ،‬دەن���ا قۆناخەکان���ی تری‬ ‫خوێندنیش لەوە بەدەرنییە) دەبین کە‬ ‫نەک هەر پێوەرە زانس���تیەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پێوەرە رەوش���تیەکانیش بەربادو لەکار‬ ‫کەوت���ەن‪ .‬جا چ الی مامۆس���تایان‪ ،‬یا‬ ‫لەچاوەڕوان���ی ناواقیع���ی قوتابیان‪ ،‬یا‬ ‫لەنازانس���تی پیادەکردنی بەڕێوەبردنی‬ ‫زانکۆدا بێت‪.‬‬ ‫ک���ەم فێرخ���واز هەی���ە لەبەرامبەر‬ ‫دەرنەچونی���دا‪ ،‬پێ���وەرە رەوش���تییە‬ ‫ب���اوەکان ئاوەژوان���ە بەکارنەهێن���ێ‪.‬‬ ‫قوتابیی���ەک پێ���ی حەیف‌و غ���ەدرە‪،‬‬ ‫ئەگەر دەرنەچێ‪ .‬جگە لەوەی دەیخاتە‬ ‫ئەستۆی مامۆستاو پرۆگرام‌و زانکۆش‪،‬‬ ‫دەرنەچون���ی بەناماقوڵیەک���ی گەورە‬ ‫دەبینێ! ئەمە‪ ،‬نە لەبەرئەوەی زیرەک‌و‬ ‫پەرۆشی بابەتەکەیە‪ ،‬بەڵکو لەبەرئەوەی‬ ‫بەرژەوةندی زاتی خۆی تێداچوە‪ .‬بۆیە‬ ‫ئازادی‪ ،‬رەوش���ت‌و‌ویژدان لەوێدا ئەوەیە‬ ‫کە (ئەو) بەهەر جۆرێک بێت دەربچێت‪.‬‬ ‫بۆ ئەو‪ ،‬خوێندن‪ ،‬زانس���ت‌و ماندوبون‪،‬‬ ‫بەهاگەلێک نین کە تەمەن‌و کاتی خۆی‬ ‫تێدا بڕەتێن���ێ‪ .‬کەمتری���ن ماندوبون‪،‬‬ ‫گەورەترین دەستکەوت‪ ،‬هاوکێشەیەکی‬ ‫زەینی‪-‬رەوشتی ئەو مرۆڤە نوێیەیە‪.‬‬ ‫ئیدی‌وی���ژدان‪ ،‬زانس���ت ئەوەی���ە‬ ‫ک���ە دەربچ���ێ‪ ،‬جا بەواس���تە یا دزی‌و‬ ‫گ���زی‌و فێ���ڵ‌و فرتی جۆراج���ۆر‪ ،‬نەک‬ ‫ئەوەی‌وی���ژدان‪ ،‬دادوەری‌و راس���تگۆیی‬ ‫دەیخ���وازێ‌وەک خ���ۆی بەس���ەریدا‬ ‫جێبەجێبکرێ‪ .‬بەدەربڕینێکی تر؛‌ویژدان‪،‬‬ ‫داپەروەری‪ ،‬ئازادی‌و رەوشت دەرچونی‬ ‫ئ���ەوە! هاتن���ەدی بەرژەوەندیەک���ەی‪،‬‬ ‫نەک پیادەکردنی پێوەرەکانی خوێندن‬ ‫بەزانس���تی‌و بابەتیانە‪ .‬قوتابیەک پێی‬ ‫غ���ەدرە بک���ەوێ‪ ،‬لەب���ەر نمرەیەک یا‬ ‫مادەیەک‪ .‬ئیتر دەرنەچونی تەواو مانای‬ ‫بێدادییە‪ .‬کەواتە؛ پێوەرە رەوشتییەکان‪،‬‬ ‫بەها بابەتییەکان تەواو ساغ‌و دروستن‬ ‫کە لەپێناو (ئەمێک���دا) بێ‪ ،‬نەک ئەم‬ ‫بچێتە ژێر باری پێوەرەکانەوە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر پێوەری زانس���تیی بریتیبێ‬ ‫لەخوێن���دن‪ ،‬ماندوب���ون‌و تێگەیش���تن‬ ‫لەبابەتێک‪ ،‬ئەوا جێبەجێکردنی بەسەر‬

‫پێوەرەکا ‌ن وەک‬ ‫ئامرازو ئامانج‪‌،‬وەک‬ ‫بەهایەکی گشتی‌و‬ ‫بااڵ‪ ،‬لەئەوپەڕی‬ ‫بێمانایی‌و‬ ‫مایەپوچییدان‬ ‫قوتابیان���دا بێوژدان���ی‌و دژەرەوش���ت‌و‬ ‫غەدرە! چونکی‪ ،‬بەدڵنیاییەوە زۆرێکی‬ ‫ب���ەو فیلت���ەرەدا رەتناب���ن‪ .‬لەکات���ی‬ ‫گرتنی قۆپی���ەو بەیەکتر‌وتنەوەش���دا‪،‬‬ ‫هەرگیز قوتابیەکە ناڵ���ێ‪ ،‬کردەوەکەم‬ ‫بێڕەوشتیی‌و حەرام‌و الدانە‪ ،‬بەڵکو دەڵێ‬ ‫(غەدرم لێک���را)‪ .‬کەواتە؛‌ویژدان ماناو‬ ‫گرنگیەکەی لەبەکارهێنانی خۆپەرستانەو‬ ‫بێویژدانان���ەی کەس���ەکاندایە‪ ،‬ن���ەک‬ ‫لەبەکارهێنانیدایە‌وەک ئامانج‌و پێوەرێک‬ ‫ک���ە هەمو دەب���ێ پێ���وەی پابەندبین‪.‬‬ ‫وی���ژدان‌و دادوەری گرنگە‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫چەن���دە لەبەرژەوەندی زاتی (منێک)ی‬ ‫خۆپەرستدایە‪ ،‬نەک لەپێناو خۆیدا!‬ ‫ئەم نمونەیە دەرخەری راس���تییەکە‪:‬‬ ‫پێوەرەکان داتەپین‪ ،‬لەئاستی ئامانجی‬ ‫گش���تی‌و بابەتی���ەوە‪ ،‬چونەژێر رکێفی‬ ‫بەرژەوەندییە خۆویس���تەکانەوە‪‌‌ .‬واتە‪‌،‬‬ ‫ویژدان‌و داد ئەوەیە کە خودی پێوەرەکە‬ ‫بەڕاس���تی‌و بێالیه‌نانە جێبەجێ نەکرێ‬ ‫بەس���ەر ئەوانەی ک���ە بەرژەوەندیەکی‬ ‫پێچەوانەی���ان هەی���ە‪ .‬ئاوەژوبونەوەی‬ ‫پێ���وەرو بەه���اکان‪ ،‬راس���تییەک‬ ‫دەس���ەلمێنێ‪ :‬لەم قۆناخەدا تاکی ئێمە‬ ‫لەبەرژەوەندی���ەوە دەیەوێ سیس���تمی‬ ‫بەه���ا رەوش���تی‌و کۆمەاڵیەتیی���ەکان‬ ‫دابڕژێتەوە‪‌ .‬واتە‪‌ ،‬وەک چۆن بەوجۆرە‬ ‫بەکاریانبهێنێ‪ ،‬کە بەرژەوەندى‌و سودو‬ ‫قازانجی خۆی بپارێزێ‪ .‬ئەگەر نەشیتوانی‬ ‫دەس���تکاریيان ب���کات‪ ،‬میکانیزمی خۆ‬ ‫لێدەربازکردن دەدۆزێت���ەوە‪ .‬دەمامکی‌‬ ‫وەک (ئای���ن)‌و (ب���اوەڕ)‌و بەهان���ەی‬ ‫(س���تەملێکراویی)‌و (بێدادی) دەکاتە‬ ‫روپۆش���ێ ب���ۆ ش���اردنەوەی الدان‌و‬ ‫س���ەرپێچییەکانی‪ .‬دیارە‪ ،‬ئایین لەمەدا‬ ‫ئامرازێکی حازربەدەس���تە‪ .‬کەس���ێک‬ ‫لەژێر ناونیش���انی چونە (حەج)‌و (ژن‬ ‫هێنان)‌و (خێزانداری)دا وەک داوێنپاک‌و‬ ‫راس���تگۆ‪ ،‬هەم���و الدانە رەوش���تی یا‬ ‫گزی���ە بازرگانیەکان���ی دەش���ارێتەوە‪.‬‬ ‫جگە لەوەی‪ ،‬پرس���ی تۆبەو میهرەبانی‬ ‫یەزدان بەجۆریک هاندەرو ئاس���انکەری‬ ‫ک���ردەی تاوان‌و گوناهە‪ .‬چونکی لەوەدا‬ ‫م���رۆڤ (تەماعی مادی)‌و جەس���تەیی‬ ‫هەیە‪ .‬هاوکات تەماعی لەبەزەیی خواو‬ ‫بەهەشتیش���ە‪ ،‬بۆی���ە ئ���ەو دو تەماعە‬ ‫یەکدەگ���رن‪ .‬لەبەرئەوەی‪ ،‬ئەمیش���یان‬ ‫دەکات‌و ئەویش���یان بەدیدەهێن���ێ!‬ ‫چاوبڕین���ە ماڵی دونیا س���ەردەخات‪،‬‬ ‫بەدیوێکیشدا ئەو دونیا مسۆگەر دەکات‪.‬‬ ‫لێرەوە‪ ،‬ئەمە بەش���ێکە لەپراگماتیزمی‬ ‫باوەڕی ئایینی سەردەمەکە‪.‬‬ ‫کەوات���ە‪ ،‬پێ���وەرەکان‌ وەک ئامرازو‬ ‫ئامان���ج‪‌،‬وەک بەهایەکی گش���تی‌و بااڵ‪،‬‬ ‫لەئەوپەڕی بێمانای���ی‌و مایەپوچییدان‪.‬‬ ‫جگە لەوەی‪ ،‬ئ���ەو بێماناییە ژێدەرێکە‬ ‫کە بەهاو پێوەرەکان‪ .‬چیدیکە بڕستیان‬ ‫نەماوە کە هاوتاو تەریب لەگەڵ گەشە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و ئابوری‌و سیاس���یەکاندا‬ ‫بڕۆن‪ .‬س���ەرەڕای ئەوەی‪ ،‬بەشێوەیەکی‬ ‫نەوت���راو ئ���ەو دۆخە م���رۆڤ دەخاتە‬ ‫ب���ەردەم بژاردەی���ەک‪ :‬گەش���ەکردن‌و‬ ‫پێش���کەوتن ی���ا بەجێگەیاندنی بەهاو‬ ‫سیس���تمەکان؟ لێ���رەدا بەریەککەوتنی‬ ‫نەگۆڕو گۆڕاوەکان‪ ،‬بزواو چەسپاوەکانە‪.‬‬ ‫دیارە‪ ،‬مرۆڤ ناتوانێ دڵی هەردو رازی‬ ‫بکات‪ .‬بۆی���ە‪ ،‬دەریچ���ەی دەربازبون‪:‬‬ ‫بەجێگەیاندنی روکەش���یانەی بەهاکانە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەمەرج���ێ بەدیهاتن���ی زیندە‬ ‫بەرژەوەندیەکان مسۆگەربێ!‬

‫غیابی تاڵه‌بانیی فرسه‌ت ‌ی گره‌وبازه‌كان‬ ‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫ی مام جه‌الل‬ ‫ی نه‌خۆش���كه‌وتن ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی بڕیاردان له‌عیراق‌و‬ ‫بۆشاییه‌كی گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان دروس���تبوو‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌عیراق���ه‌و‌ه هه‌بوو‪ ،‬كه‌س‬ ‫ی‬ ‫نه‌بوو الیه‌ن ‌ه ناكۆكه‌كان له‌س���ه‌ر مێز ‌‬ ‫گفتوگ���ۆ كۆبكات���ه‌وه‌و رێگه‌بگرێت ل ‌ه‬ ‫به‌بنبه‌س���ت گه‌یش���تنی‌ گفتوگۆكان‪،‬‬ ‫ی كوردستان‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش نێوان ‌‬ ‫له‌كوردس���تانیش پرس���ی بڕی���اردان‌و‬ ‫ی قه‌یرانێكی گه‌ور‌ه‬ ‫هه‌ماهه‌نگی روبه‌روو ‌‬ ‫بویه‌وه‌و ناڕاس���ته‌وخۆ پرسی بڕیاردان‬ ‫له‌چۆنییه‌تی‌ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ به‌غدا‬ ‫كه‌وت ‌ه ده‌س���ت پارتی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‌وایكرد‬ ‫ی كورد‬ ‫هاوكێش���ه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌ عی���راق گۆڕانێكی‬ ‫ی به‌س���ه‌ردابێت‪ ،‬گواڕانه‌كه‌ش‬ ‫گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ ش���یعه‌كان‬ ‫له‌هاوپه‌یمانێت��� ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫بگۆڕێ���ت ب���ۆ هاوپه‌یمانێت��� ‌‬ ‫سوننه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خێراو نه‌رێن ‌‬ ‫ئه‌گۆڕان ‌ه كاردانه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن ش���یعه‌كانه‌و‌ه به‌دوایخۆی���دا‬ ‫هێنا‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌رهاوپه‌یمانێتییه‌كی‬ ‫ی‬ ‫ن���وێ‌ له‌عی���راق ته‌نه���ا وابه‌س���ته‌ ‌‬ ‫بڕی���اری‌ دوو گروپ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمانێتییه‌ك له‌عی���راق گرێدراو ‌‬ ‫ی ئیقلیمی���ه‌و‬ ‫هاوس���ه‌نگی هاوكێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جوالندن���ی ه���ه‌ر به‌ردێ���ك ل��� ‌ه یار ‌‬ ‫(دامه‌)ی‌ سیاس���ی عی���راق لێكه‌وته‌ی‬ ‫دیكه‌ به‌دوایخۆیدا دێنێت هاوس���ه‌نگی‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات‪.‬‬ ‫ی مام‌وایكرد بۆماوه‌یه‌ك‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتن ‌‬ ‫ی مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌ چۆنییه‌ت ‌‬ ‫رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گوشار ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا الوازبێت‪ ،‬بون ‌‬ ‫ی نه‌وش���یروان‬ ‫گ���ۆڕان‌و بێده‌نگبون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مسته‌فا له‌ئاست بڕیارو جموجۆڵه‌كان ‌‬ ‫بارزانی‌وایكرد ئه‌م رۆڵ ‌ه بكه‌وێت ‌ه ده‌ست‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬ه���ه‌رزوو به‌ماوه‌یه‌كی كه‌م‬ ‫ی نێ���وان هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫قۆناغ به‌قۆناغ گرژتربوون‌و گه‌یش���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بودج ‌ه ‌‬ ‫ی بڕین��� ‌‬ ‫بنبه‌س���ت‌و ئاس���ت ‌‬ ‫هه‌رێم‌و كیش���انه‌وه‌ی‌وه‌زیره‌كانی كورد‬ ‫له‌به‌غدا!‬ ‫ل���ه‌م بارودۆخ ‌ه نوێی��� ‌هی‌ عیراق ك ‌ه‬ ‫ی كوردستان‬ ‫به‌ش���ێك له‌س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫(به‌تایبه‌ت پارتی‌) دروشمیی ریفراندۆم‌و‬ ‫جیابونه‌وه‌و ده‌وڵه‌تبونیان به‌رزکرده‌وه‌و‬ ‫گ���ره‌و‌و پێش���بینیان له‌س���ه‌ر چه‌ن���د‬ ‫بارودۆخێ���ك ده‌كرد كه‌دواتر ده‌ركه‌وت‬ ‫پێش���بینیه‌كانیان‌وا ده‌رنه‌چ���ون‪ ،‬ئه‌م‬ ‫یاریكردن��� ‌ه زیانی گه‌وره‌ی‌ پێگه‌یاندن‌و‬ ‫گره‌وه‌كانیشیان قلقل كه‌وتن‌و هیچیان‬ ‫راست ده‌رنه‌چوون‪.‬‬ ‫گره‌وی یه‌كه‌می بارزانیی‪:‬‬ ‫ی گروپ���ی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ هاتن��� ‌‬ ‫تیرۆری���ی داع���ش میدیاكان باس���ی‬ ‫رێككه‌وتنێكی نهێنیی ئیقلیمیانكرد‌وه‌ك‬ ‫رێخۆش���كردنێك ب���ۆ هاتن���ی‌ داعش‌و‬ ‫دروس���تكردنی هه‌رێمێك���ی س���ونن ‌ه‬

‫ی داعش ده‌یان‬ ‫له‌عیراق‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ هاتن ‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ س���ونن ‌ه هاتنه‌ هه‌ولێرو‬ ‫له‌هۆتێل ‌ه پێنج ئه‌ستێره‌كان ده‌مانه‌و‌ه‬ ‫ی ئاگرینیان‬ ‫(ئێس���تاش ماون)‌و لێدوان ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌ك ‌ه ده‌دا‪،‬‬ ‫له‌دژی شیعه‌و‌واڵتان ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌‌وایكرد بارودۆخه‌ك ‌ه هێند‌ه ‌‬ ‫گرژتربێ���ت‪ ،‬كاتێك گروپ���ی تیرۆریی‬ ‫ی‬ ‫داعش هێرش���یانكرده‌ سه‌ر ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‌و س���ه‌ره‌نجام كاره‌سات ‌‬ ‫ی لێكه‌وت���ه‌وه‌و‬ ‫ی ش���نگال ‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫س���ه‌دان هه‌زار كورد ئاواره‌بوون‌و ئه‌و‬ ‫ی لێكه‌وته‌وه‌ كه‌به‌س���ه‌ر‬ ‫مه‌رگه‌س���ات ‌ه ‌‬ ‫ئێزیدییه‌كاندا هات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫توندبوون���ی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێر به‌رامبه‌ر ئه‌و ئاواره‌ عه‌ره‌بانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هاتوون ب���ۆ هه‌ولێر به‌ڵگه‌یه‌كی روون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارتیی ‌ه له‌س���ه‌ر شكست ‌‬ ‫كاردانه‌وه‌ ‌‬ ‫گره‌وك���ردن له‌س���ه‌ر س���وننه‌كان‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئێس���تا كاتی‌ باسكردنی نه‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرسی پاراستن‌و ئه‌منییه‌ت ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ناوچه‌ی شه‌نگال بو ك ‌ه داعش هێرشی‬ ‫ی پارتی‌ به‌رگریان‬ ‫كردنه‌ سه‌رو هێزه‌كان ‌‬ ‫نه‌ك���ردو س���ه‌دان ه���ه‌زار هاواڵتی���ان‬ ‫به‌ته‌نیا جێهێش���ت‌و هی���چ ده‌ره‌تانیان‬ ‫نه‌بوو جگ��� ‌ه له‌هه‌ڵگه‌ڕان به‌ش���اخدا‪،‬‬ ‫ئه‌و‌هی‌ مایه‌وه‌ كه‌وت ‌ه ده‌س���ت داعش‌و‬ ‫به‌دڕه‌ندترین ش���ێواز مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫ی باس���كردنی‬ ‫كرا كه‌ ئێس���تا ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یدیكه‌شی تینوێتی‌و برسێت ‌‬ ‫كه‌وته‌ گیانیان‪.‬‬ ‫هه‌میش ‌ه مامجه‌الل متمانه‌ی به‌الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ س���ونن ‌ه نه‌بوو هه‌میش ‌ه‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ ش���یعه‌كان‬ ‫هاوپه‌یمانێت��� ‌‬ ‫پێباش���تربوو له‌هاوپه‌یمانێت���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مامجالل‬ ‫س���وننه‌كان‪ ،‬ئه‌م تێروانین ‌ه ‌‬ ‫له‌خ���ۆوه‌ نه‌ب���وو‪ ،‬تێروانینێ���ك ب���وو‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ره‌نجامی ئه‌زمونی چه‌ندین ساڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد له‌به‌غداو هه‌ڵوێستی‌ گروپه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫سونن ‌ه له‌به‌رامبه‌ر ماف‌و داخوازییه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬ل��� ‌ه ‪ 2010‬كاتێك‬ ‫گه‌ل ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ عی���راق رێككه‌وتنیانكرد‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر دابه‌ش���كردنی هه‌رسێ‌ پۆست ‌‬ ‫ب���ااڵ (س���ه‌رۆكی كۆمار‪ ،‬س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬س���ه‌رۆكی حكومه‌ت) له‌نێو‬ ‫په‌رله‌ماندا كه‌ده‌نگدان كرا بۆ سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان بۆ س���وننه‌كان كورد ده‌نگی‬ ‫ی سوننه‌دا‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگدان بۆ‬ ‫به‌كاندید ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی كۆماركرا‪ ،‬سوننه‌كان هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانیان جێهێشت! له‌كۆكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ئیم���زا ب���ۆ البردنی مالكی ل��� ‌ه ‪،2012‬‬ ‫مامجه‌الل داوایك���رد ئیمزاكانیان بێنن‬ ‫ب���ۆ البردنی مالكی دیس���ان ده‌ركه‌وت‬ ‫به‌شێك له‌س���وننه‌كان له‌ژێره‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مالكین‌و ناكرێت متمانه‌یان پێبكرێت‪.‬‬

‫توركیا بنیشنه‌و‌ه بۆ گه‌یاندنی كۆمه‌ك‬ ‫به‌كوردستان‌و خه‌ڵكی لێقه‌وماو!‬

‫گره‌وی سێیه‌می پارتی‌‪:‬‬ ‫ی داعش مش���تومڕی زۆر‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتن ‌‬ ‫له‌كوردس���تان‌و ناوچه‌كه‌ دروس���تبو‪،‬‬ ‫ی كورد مه‌ترسی‬ ‫به‌شێك له‌سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م گروپه‌ی���ان راگه‌یان���د‪،‬‬ ‫هاتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌تیش مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێت ‌‬ ‫نیشتیمانیی‪ ،‬به‌اڵم به‌شی پارتی‌ پێیوابوو‬ ‫دروس���تبونی داع���ش‌و كۆنترۆڵكردنی‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌كان���ی‌ س���وننه‌ ده‌رهاوێش���ته‌ ‌‬ ‫ملمالنێی شیعه‌و س���وننه‌یه‌و ئه‌نجامی‬ ‫ئه‌و سته‌م ‌هی‌ له‌سوننه‌ ده‌كرێت داعشی‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌كرێت‌و ده‌شێت‬ ‫له‌ئاینده‌دا مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ بكرێت!‬ ‫ده‌ركه‌وت ئه‌م گروپ ‌ه پیس��� ‌ه توندڕه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫مه‌خلوقێكن ملمالنێی‌و سه‌نیع ‌هی‌وواڵتان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیقلیمین‌و هه‌ڵگری ئه‌جێندای‌وواڵتان ‌‬ ‫هه‌رێمه‌ك ‌هن‌و به‌ش���ێك له‌سوننه‌كانیش‬ ‫هه‌ماهه‌ن���گ‌و هاوكاریش���یانن‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫به‌قۆنته‌رات گیراون‌و نه‌خشه‌رێگایه‌كیان‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پێدراوه‌ جێبه‌جێ ‌‬ ‫له‌مه‌شیاندا دیسان پارتی‌ سه‌ركه‌وتوو‬ ‫ی كردیان پوچ بویه‌وه‌و‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ئه‌و گره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌نجام كاره‌س���اتێكی گه‌وه‌ره‌ ‌‬ ‫به‌دویخۆیدا هێنا‪ ،‬داعش هێرشی كرد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌ر ش���نگال‌و زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی س���نور له‌گ���ه‌ڵ رۆژئاواو پێشمه‌رگه‌ لێی‌ نیشته‌جێكران‪.‬‬ ‫داخس���تن ‌‬ ‫جوالندن���ی چه‌ن���د حزبێك���ی رۆژئاوا‬ ‫پێشبینیه‌ك هیچ گره‌و هه‌ڵناگرێت‬ ‫له‌دژی په‌یه‌ده‌ هه‌موو ئه‌مان ‌ه به‌به‌شێك‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یرانه‌ی‌ ئێس���تا ب���ۆ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌داواو خواس���ته‌كانی‌ توركیا له‌پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆتایی ئه‌و ته‌نگژه‌ی ‌ه نییه‌ كه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫لێكدراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م جموجۆالن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێهێشتنی‌ ش���نگالییه‌كان روبه‌روو ‌‬ ‫پارتی‌ له‌س���ه‌روبه‌ندی رێككه‌وتنه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫ی بۆته‌وه‌و‌وه‌ك پێشبین ‌‬ ‫هه‌رێم بوو له‌گه‌ڵ توركیا له‌سه‌ر پرسی پارت ‌‬ ‫ی جه‌ماوه‌رییه‌و‌ه‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی نه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ر زیانێكی گه‌ور‌ه له‌روو ‌‬ ‫ی به‌ر ناوناوبانگی بكه‌وێت‌و س���ه‌ره‌نجام‬ ‫ئاس���تی‌ كوردستان ئه‌م رێككه‌وتنانه‌ ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كانیان (خراپ) له‌كورتیبدات!‬ ‫پرس���ی نه‌وت له‌گه‌ڵ توركیا ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫خراپتر ئه‌وه‌یه‌ پارتی‌ هێشتا موحه‌یر‬ ‫ی پارت���ی‌و توركیا زانراو‌ه‬ ‫به‌ڕێككه‌وتن ‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌‌وه‌ك رێككه‌وتنی‌ كوردس���تان‌و ماوه‌ له‌ كاره‌س���اتی‌ شنگال! ئه‌مجاره‌‬ ‫پرس���ی كۆتای���ی هاتن���ی س���ه‌رۆكی‬ ‫توركیا نه‌زانراوه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم كه‌ س���ه‌رۆكی پارتییه‌ یه‌خه‌ی‌‬ ‫پێش���كه‌وتن ‌‬ ‫به‌هه‌رح���اڵ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ پارت���ی‌و توركی���ا ده‌گرێت‌و به‌تون���دی ده‌یهه‌ژێنێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی بخات ‌ه پرس���ه‌ موئه‌جه‌له‌ ته‌نها یه‌خه‌ی‌ پارتی‌‬ ‫ی هه‌موو هێلكه‌كان ‌‬ ‫وایكرد پارت ‌‬ ‫ی توركیا‪ ،‬به‌جۆرێك پارتی‌و ناگرێت‪ ،‬به‌لكو ڵكی كراسه‌ نیلییه‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌به‌ته‌ ‌‬ ‫بارزان���ی‌ گره‌ویان له‌س���ه‌ر هاوكاریی‌و گۆڕانیش به‌دوایخۆیدا دێنێت‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ قه‌یرانێكی دیكه‌ی‌ موئه‌جه‌ل‬ ‫هه‌ماهه‌نگی تا س���ه‌ری‌ توركیا ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك گروپ���ی تیرۆریی داعش هه‌یه‌و ته‌مه‌نی‌ له‌دایكبونی‌ كۆرپه‌له‌یه‌كی‬ ‫ی س���وننه‌و به‌شێك له‌خاكی م���اوه‌‪ ،‬دوای‌ نۆ مانگی دیكه‌ دیس���ان‬ ‫ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی قه‌یرانێك���ی موك���ه‌ڕه‌ڕ یه‌خه‌م���ان‬ ‫كوردس���تانیان داگیركرد‪ ،‬ئه‌م گره‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬قه‌یرانێكه‌ مش���تومڕێكی‬ ‫پارتی‌و بارزانی‌ مایه‌پوچ بو!‬ ‫له‌تاقیكردنه‌و‌هی‌ گره‌وكردن له‌س���ه‌ر جددی‌و تون���د به‌دوایخۆی���دا دێنێت‪،‬‬ ‫توركی���ا‪ ،‬توركی���ا ن���ه‌ك هاوكاری���ی ئه‌مجاره‌ ن���ه‌ك هی���چ په‌رله‌مانتارێك‬ ‫ی به‌ڵك���و هی���چ س���ه‌ركردایه‌تییه‌كی‬ ‫كوردس���تانی نه‌كرد له‌و كاره‌س���اته‌ ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر كورد هات له‌ ش���نگال‪ ،‬بگر‌ه یه‌كێتی���ش ناوێری خۆی‌ له‌قه‌ره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫به‌روونی‌ ده‌رك���ه‌وت توركیا هاوكاریی دۆخه‌ ب���دات‪ ،‬ب���ۆ گۆڕانیش (خۆش‬ ‫گره‌وی‌ دووه‌می بارزانیی‪:‬‬ ‫به‌درێژای���ی بیس���ت س���اڵی رابردو راس���ته‌وخۆی‌ داعش ده‌كات‌و خراپتر قه‌ی���ران)ه‌‪ ،‬جاره‌كه‌ی‌ ت���ر ته‌لفزیۆنی‌‬ ‫ی پش���ت س���ه‌رۆكی په‌رله‌مانیان شكاند‬ ‫ی له‌وه‌ش رێگه‌ی‌ ن���ه‌دا ئه‌مریكا بنكه‌ ‌‬ ‫له‌دابه‌ش���بونی‌ په‌یوه‌ندی‌و هاوكێش ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌نچه‌رلیك‌و ئاس���مانی‌ توركیا له‌دژی بابزانی���ن ئه‌مجاره‌یان جورئه‌ت ده‌كه‌ن‬ ‫هه‌رێمه‌ك���ه‌‪ ،‬پارت���ی‌ له‌س���ه‌ر هێڵ��� ‌‬ ‫توركیا جموجۆڵی‌ كردووه‌‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه داعش به‌كاربێنێ‌‪ ،‬له‌هه‌موویشی خراپتر به‌س���ه‌ر مێزی‌ به‌رده‌می���ان ئاودیوبن‌و‬ ‫ی ده‌به‌یه‌ك���ی پڕ ئ���اوی س���ارد بگرنه‌‬ ‫به‌هه‌ڵگری ئه‌جێندای‌ توركیا ناوبراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌بوو رێگه‌ی‌ گرت چه‌ندین فرۆكه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان؟‬ ‫ی خه‌نده‌ق به‌رامب���ه‌ر رۆژئاواو‪ ،‬هاوكاریی مه‌ده‌نیش له‌فرۆكه‌خانه‌كان ‌‬ ‫لێدان��� ‌‬

‫ی نۆ مانگی‬ ‫دوا ‌‬ ‫دیكه‌ دیسان‬ ‫قه‌یرانێكی‬ ‫موكه‌ڕه‌ڕ یه‌خه‌مان‬ ‫ده‌گرێته‌و‌ه‬ ‫قه‌یرانێك ‌ه‬ ‫مشتومڕێكی‬ ‫جددی‌و توند‬ ‫به‌دوای خۆیدا‬ ‫دێنێت‬

‫په‌یامی سه‌تڵه‌ئاوه‌كه‌‪ ..‬به‌زمانی شیرینی كوردی؟!‬ ‫گه‌شتیار حه‌سه‌ن ـ به‌ریتانیا‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر دی���ارده‌ی س���ه‌تڵه‌ ئاوه‌ك���ه‌‬ ‫ده‌رهاویشته‌ی پرۆسه‌ی هاوكاری هه‌ژارو‬ ‫نه‌دارن بێ���ت‌و فاكته‌رو بزوێنه‌ری‌ویژدان‌و‬ ‫هه‌ستپه‌رۆشی زه‌نگین‌و س���ه‌رمایه‌داران‬ ‫بێ���ت‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی جیهان له‌م‬ ‫ڕۆژگاره‌دا توێژێكی خۆبه‌خش خاوه‌نداری‬ ‫ئه‌م په‌یامه‌ ژینپه‌روه‌ره‌ن…‬ ‫ئه‌وا‪ ،‬جێگای ش���انازیه‌‪ ،‬له‌مه‌مله‌كه‌ته‌‬ ‫به‌شمه‌ینه‌تی‌و نه‌هامه‌تیه‌كه‌ی الی‌ خۆمان‬ ‫زۆرێك له‌چاالكوانی مه‌ده‌نی‌و میدیاكاران‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌فۆرمێكی نوێوه‌ ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫پراكتیزه‌بكه‌ن‪ ،‬كه‌به‌جۆرێك په‌یامێكی‬ ‫هه‌ڵقواڵو له‌هه‌ناوی كۆمه‌ڵگای كوردییه‌وه‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی جیه���ان بك��� ‌هن‌و هه‌نگاوێك‬ ‫بگرنه‌به‌ر ب���ۆ ڕیشه‌كێش���كردنی خه‌م‌و‬ ‫ئازاری نه‌ته‌وه‌ی كورد كه‌ ساڵه‌های ساڵه‌‬ ‫چه‌شتویه‌تی‌و نه‌وه‌ی كورد گیرۆده‌ی ئه‌م‬ ‫ق���ورو لیتاوه‌ كراوه‌ كه‌بۆی گیراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵب���ه‌ت‪ ،‬زۆرجار ئه‌و باهۆزه‌ تۆزباران‌و‬ ‫خۆڵبارانه‌ی كه‌ له‌عه‌ربس���تانه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫ئاس���مانی كوردستان هه‌ڵده‌كات‌و له‌گه‌ل‬ ‫په‌ڵ���ه‌ه���ه‌وری لوتك���ه‌ی چی���او كێوه‌‬ ‫سه‌ركه‌شه‌كانمان ئاوێته ‌ئه‌بێت‌و قورمان‬ ‫به‌س���ه‌ردا ئه‌بارێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی ئه‌مه‌‬ ‫ه���ۆكاری ڕوده‌ری سروش���تی ژینگه‌یی‌‬ ‫بێت… به‌اڵم له‌ڕابردوش���دا‪ ،‬ئاش���كرایه‌‬ ‫له‌ئاسمانی كوردس���تان له‌جیاتی بارانی‬

‫ژیانه‌وه‌ی نیش���تیمان‪ ،‬خاكی كورد هه‌ر‬ ‫خوێنباران‌و كیماباران‌و تۆپباران كراوه‌و‪،‬‬ ‫ك���ورد كوژان هه‌ر به‌مه‌ش نه‌وه‌س���تاون‬ ‫به‌ڵك���و له‌س���ه‌ر زه‌وی‌و ئ���ه‌م خاك���ه‌‬ ‫كوردنش���ینه‌دا چاڵیان بۆ هه‌ڵكه‌ندوین‌و‬ ‫به‌ش���ۆڤه‌ڵ غه‌رقی تۆزو خ���ۆڵ كراوین‌و‬ ‫ڕیشه‌كێشكراوین‪ ،‬ئه‌گه‌رچی هاواری ناخ‌و‬ ‫ده‌رونی هه‌م���و كوردێكی قوربانیده‌ریش‬ ‫گوێچك���ه‌ی كه‌ڕك���راوی مافپارێ���زه‌ران‌و‬ ‫ژیاندۆس���تانی جیهانی تاساندبێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب���ۆ جارێكیش هاناهێنه‌رانی مافی مرۆڤ‬ ‫له‌ئاست ئه‌م تاوانه‌مرۆییه‌و ئه‌م قڕكردنه‌‬ ‫اڵڵبون‌و بێده‌نگیان نواندو نا ‌خو‌ویژدانیان‬ ‫نه‌هاته‌ هه‌ژان!‬ ‫له‌لێكدانه‌وه‌ی ئه‌م تێهه‌ڵكێشه‌ مێژوه‌‬ ‫خوێناویه‌ تاڵ���ه‌دا‪ ،‬به‌به‌رچاوی جیهاندا‪:‬‬ ‫بۆ ئه‌م پرس���یاره‌ بێوه‌اڵمانه‌ ئه‌گه‌رێین؛‬ ‫ئاخۆ‪ ،‬ئه‌بێت بۆ كوردی قوڕبه‌س���ه‌ركراو‬ ‫چ په‌یامێ���ك ده‌رخ���ه‌ری ئه‌م ڕاس���تیه‬ ‫‌تاڵه‌بێ���ت؟ ئه‌بێت بۆ ئه‌م نیش���تیمانه‌‬ ‫زامدارك���راوه‌ چ په‌یامێك س���ارێژی ئه‌م‬ ‫زامه‌کانی بێت؟ ئه‌بێ���ت بۆ ئه‌م خه‌ڵكه‌‬ ‫به‌ش���مه‌ینه‌ته‌ چ په‌یامێك‌وێنای چیرۆكه‌‬ ‫جه‌رگبڕه‌كانی بێت؟‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا‪ ،‬ئه‌بێ���ت ب���ۆ گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫ش���كۆی مافپارێزی گه‌الن‪ ،‬هه‌مو جیهان‬

‫س���ه‌ردانه‌وێنێت‌و بۆ ئێم���ه‌ی كوردیش‬ ‫ئه‌مه‌ بیره‌وه‌ریه‌ك���ی هێنده‌ دژوارو تاڵ‌و‬ ‫ئازاربه‌خشه‌ كه‌ هیچ كات دڵ‌و ده‌رونمان‬ ‫چۆڵناكات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ركی هاونیشتیمانیان‬ ‫بۆ زیندو ڕاگرتن���ی ئه‌م یاده‌وه‌ریه‌ ته‌نها‬ ‫به‌ده‌رب���ڕی په‌یامێ���ك نابێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كوردس���تانیان به‌س���ه‌ركرده‌و به‌رپرس‌و‬ ‫سیاسه‌تكارو ده‌وڵه‌تمه‌دارو په‌رله‌مانتارو‬ ‫ڕاگه‌یاندكارو نوس���ه‌رو روناكبیران ئه‌بێت‬ ‫به‌كردار له‌خه‌می چاره‌سه‌ری برینه‌كانی‬ ‫جه‌سته‌ی ئه‌م نیشتیمانه‌دابن‌و هاوده‌نگ‌و‬ ‫هاوڕه‌نگ‌و هاوهه‌ڵوێست بن بۆ كۆتایهێنان‬ ‫به‌ئێ���ش‌و ئ���ازارو خ ‌هم‌و پ���ه‌ژاره‌ی ئه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌ چه‌وساوه‌و سته‌مدیده‌و به‌دبه‌خت‌و‬ ‫خێرله‌خۆنه‌دیوه‌‪...‬‬ ‫بۆ داهاتو‪ ،‬به‌رپرسیاره‌تیه‌كی مێژویی‌و‬ ‫ئه‌رك���ی ده‌س���ه‌اڵتی كوردیی���ه‌ تاوه‌كو‬ ‫له‌مه‌رامی‌واڵت���داری‌و حوكمه‌تداری���دا‬ ‫ب���ۆ س���ازكردن‌و بنیاتنان���ی ده‌وڵه‌تێك‬ ‫له‌س���ه‌ر خاكی كوردستان نه‌خشه‌رێگای‬ ‫سه‌ربه‌خۆی بگرێته‌به‌رو بۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و‬ ‫بوژانه‌وه‌ی نیشتیمان كاربكات‪ .‬بێگومان‬ ‫ب���ۆ سه‌رخس���تنی ئ���ه‌م پرۆس���ه‌یه‌ش‬ ‫پێویسته‌ چاكس���ازی‌و پاكسازی بكرێت‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م جومگه‌كان���ی سیس���ته‌می‬ ‫حوكمڕانی‪ ،‬له‌م س���ۆنگه‌یه‌ش مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫زانكۆكان ده‌شێ سه‌رچاوه‌یه‌كی كارابێت‌و‬ ‫توێژی مامۆس���تایانی زانكۆش پێشه‌نگی‬ ‫داڕێژه‌رانی پرۆژه‌یاس���او پالنس���ازی بن‬ ‫له‌گش���ت ڕه‌هه‌ن���ده‌ جیاجیاكاندا وه‌ك‪:‬‬

‫نیش���تیمانی‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬پیشه‌س���ازی‪،‬‬ ‫ته‌ندروستی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬خۆشگوزه‌رانی‪،‬‬ ‫هتد‪ ..‬له‌واڵته‌ پێش���كه‌وتوه‌كانی جیهاندا‬ ‫توێژی مامۆس���تایانی زانك���ۆ بنیاتنه‌ری‬ ‫خۆش���گوزه‌رانی خه‌ڵ���ك‌و س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫خزمه‌تكردنی نیشتیمانن به‌سود‌وه‌رگرتن‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌ زانس���تیه‌كانیان‌و به‌نوسینی‬ ‫بابه‌تی‌ په‌یوه‌ندیدار به‌چاره‌س���ه‌ری ئه‌و‬ ‫قه‌یران‌و كێش���ه‌وگرفتانه‌ی كه‌ ڕوبه‌ڕوی‬ ‫ژیانی خه‌ڵ���ك ئه‌بنه‌وه‌و دوات���ر ده‌بێته‌‬ ‫كۆس���پ‌و ته‌گه‌ره‌ له‌ب���ه‌رده‌م ڕه‌وڕه‌وه‌ی‬ ‫گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌واڵت‌و له‌كۆتای���دا ده‌بێته‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌س���ه‌ر ژیان���ی ئاین���ده‌ی‬ ‫نه‌وه‌كانیان‪ .‬بۆیه‌ ده‌بینین‌و ده‌بیس���تین‬ ‫كه‌ هه‌میش���ه‌ زانكۆكان له‌پێش���بركێدان‬ ‫ب���ۆ زیاتر پێشكه‌ش���كردنی خزمه‌ت‌و بۆ‬ ‫زو ده‌رككردن‌و په‌یبردن به‌مه‌ترسیه‌كان‌و‬ ‫ده‌ستینش���انكردنی كه‌موكوری���ه‌كان‌و‬ ‫دۆزین���ه‌وه‌ی ڕێگ���ه‌ی چاره‌س���ه‌ركردنی‬ ‫كێش���ه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‌واڵت���ی به‌ریتانی���ا‬ ‫به‌نمونه‌‌وه‌ربگرین ئ���ه‌وا له‌به‌هاری هه‌مو‬ ‫س���اڵێكدا زۆرینه‌ی یاساكانی په‌یوه‌ست‬ ‫به‌باش���تركردنی بژێ���وی ژیان���ی خه‌ڵك‬ ‫به‌گوێره‌ی بارودۆخی‌واڵته‌كه‌ یاس���اكاندا‬ ‫داڕێژرێنه‌وه‌و نوێده‌كرێنه‌وه‌ به‌جۆرێك بۆ‬ ‫ژیانكردن گونجاوبێت‪ .‬ئه‌م پێداچونه‌وه‌و‬ ‫گۆڕانكاری���ه‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ی مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫زانس���تگاكانن به‌پاڵپشتی‌و سود‌وه‌رگرتن‬ ‫له‌نوسین‌و به‌ره ‌هم‌و‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫رێكردن به‌پێ‌ ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫توشبون به‌شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫كه‌مئه‌كاته‌وه‌‬ ‫ی لێكۆڵین���ه‌و‌ه به‌ریتانیه‌كان‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی ‪ 20‬خوله‌ك‬ ‫رێكردن به‌پێ‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توش���بون به‌ش���ێرپه‌نج ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌مده‌كات���ه‌وه‌و ئه‌بێت���ه‌ ه���ۆ ‌‬ ‫درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌ن له‌كه‌س��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫توشبوه‌كان‪ .‬به‌پێی‌ توێژینه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫ناوه‌ن���دی((‪ Macmillan‬ب���ۆ‬ ‫پاڵپش���تی‌ له‌نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫ی ‪ 20‬خوله‌ك‬ ‫رێكردن به‌پێ‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫له‌رۆژێك���دا یاخ���ود ‪ 1500‬مه‌ت���ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توش���بون به‌شێرپه‌نجه‌ ‌‬ ‫مه‌م���ك ‪ %40‬كه‌مده‌كات���ه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م جوڵه‌ی ‌ه‬ ‫به‌به‌راورد به‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ناكه‌ن‌و هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ری‌ توشبون‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ پرۆستات له‌پیاوان‬ ‫‪ %30‬ه‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫‪ 10‬سودی‌ مه‌له‌كردن له‌ئینفۆگرافیكێك‬ ‫ماسولكه‌كانی‌ قاچ‌و ده‌ست‌و‬ ‫گه‌ده‌ به‌هێز ده‌كات‬

‫ده‌رون‌و مێشكت‬ ‫ته‌ندروست ئه‌كات‬

‫ئه‌گه‌ری‌ نه‌خۆشیی‌ دڵ‬ ‫كه‌مئه‌كاته‌وه‬

‫ی‬ ‫ناهێڵێت په‌ستان ‌‬ ‫خوێن به‌رزبێته‌وه‌‬ ‫ئاستی‌ گلوكۆز‬ ‫له‌خوێندا رائه‌گرێت‬

‫سییه‌كان به‌هێز ئه‌كات‬

‫ی سمت‬ ‫ماسولكه‌كان ‌‬ ‫به‌هێز ئه‌كات‬

‫ی له‌كاتژمێرێك‬ ‫‪ 500‬كالۆری ‌‬ ‫ئه‌سوتێنێت‬

‫به‌ژن‌و بااڵت رێک ده‌کات‬

‫ی سه‌ر جومگه‌كان‬ ‫په‌ستان ‌‬ ‫كه‌مئه‌كاته‌وه‌‬

‫هه‌نار‪ ..‬توشبون به‌زهایمه‌ر‬ ‫كه‌مئه‌كاته‌وه‌‬ ‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫له‌بارچونی‌ منداڵ‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌ك����ی‌ ن����وێ‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌س����ه‌لمێنێت ك����ه‌ هه‌ن����ار‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توش����بون به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫زهایم����ه‌ر كه‌مده‌كاته‌وه‌‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كه‌ زانكۆ ‌‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نو ‌‬ ‫هادر سیفێڵد باڵویكردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ن����ار ماده‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌توێكڵ���� ‌‬ ‫كیمیایی‌ هه‌ی ‌ه كه‌ پێیده‌وترێت‬ ‫ی‬ ‫(پۆنكاالكی����ن) ك����ه‌ خانه‌كان ‌‬ ‫مێشك ده‌پارێزێت له‌له‌ناوچون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها توێژینه‌وه‌كه‌ باس���� ‌‬ ‫له‌وه‌ش ك����ردوه‌ ئ����ه‌و ماده‌ی ‌ه‬ ‫ده‌توانێ����ت ئ����ه‌و هه‌وكردنان ‌ه‬ ‫كه‌مبكات����ه‌وه‌ ك���� ‌ه ئه‌بێت���� ‌ه‬ ‫هۆی‌ توش����بون به‌رۆماتیزمه‌و‬ ‫زهایمه‌ر‪ .‬ب����ه‌اڵم توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رونكردوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه مه‌رج‬ ‫ی‬ ‫نی ‌ه هه‌نار چاره‌س����ه‌ری‌ ته‌واو ‌‬ ‫نه‌خۆش����یه‌كه‌ ب����كات به‌ڵك����و‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانێت رێگریی‌ له‌گه‌شه‌كردن ‌‬ ‫بكات‪.‬‬

‫‪ 4‬هه‌نگاو بۆ ته‌ندروستی‌ ددانه‌كانت‬ ‫ی زۆری‌ من���داڵ‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫له‌بارچون چ كاتێكه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ 15 :‬بۆ ‪%20‬ی‌ سكه‌كان ئه‌گه‌ری‌‬ ‫له‌بارچونیان هه‌یه‌و زۆرینه‌شیان له‌سێ‌‬ ‫مانگی‌ یه‌كه‌می‌ سكپڕیدایه‌‪ .‬هه‌ندێجاریش‬ ‫دوای‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ روئه‌دات‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ئایا ته‌مه‌نی‌ دایك رۆڵی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌و بواره‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ منداڵ له‌بارچون‬ ‫له‌ژنانی‌ ته‌مه‌ن بیس���ت س���ااڵنه‌كان‌و‬ ‫سه‌ره‌تای‌ ‪ 30‬ساڵی‌‪ %15‬ه‌‪ .‬له‌دوای‌ ‪35‬‬ ‫س���اڵی‌ له‌هه‌ر چوار دانه‌یه‌ك یه‌كێك‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ‪ 40‬س���اڵی‌ له‌هه‌ر سێ‌ دانه‌یه‌ك‬ ‫یه‌كێك‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هۆكاره‌كانی‌ له‌بارچون چین؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬بونی‌ كێش���ه‌ له‌كرۆمۆس���ۆمی‌‬ ‫بۆماوه‌‪ .‬ناته‌واویی‌ ش���ێوه‌ی‌ منداڵدانی‌‬ ‫دایك‪ .‬الوازیی‌ ملی‌ منداڵدان‪ .‬كیس���ی‌‬ ‫هێلك���ه‌دان‪ .‬بون���ی‌ ڤای���رۆس یاخود‬ ‫به‌كتریا‪ .‬زیاد ڕشتنی‌ هۆرمۆنی‌ لیوتین‌و‬ ‫چه‌ندین كێشه‌ی‌ هۆرمۆنیی‌ تر‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نیشانه‌كانی‌ له‌بارچون چین؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬خوێنبه‌رب���ون له‌دامێ���ن‌و‬

‫هه‌ندێجار پێش ئه‌و خوێنه‌ ش���له‌یه‌كی‌‬ ‫قاوه‌یی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئازار له‌پێش میزه‌ڵدان‌و‬ ‫پش���ت‌و س���ك‪ ،‬خوێنه‌كه‌ به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫پاچه‌ ی���ان كۆبون���ه‌وه‌ دێت���ه‌ خوار‪،‬‬ ‫نیش���انه‌كانی‌ دوگیانیی‌ نامێنێت وه‌ك‬ ‫دڵ تێكه‌ڵهاتن‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬خۆپاراستن له‌له‌بارچون چۆن‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬هه‌رچه‌ن���ده‌ ناتوانین رێگریی‌‬ ‫بكه‌ی���ن له‌من���داڵ له‌بارچ���ون ئه‌گه‌ر‬ ‫قۆناخی‌ له‌بارچون ده‌س���تیپێكردبێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم باش���تر وای���ه‌ كه‌ ب���ه‌م چه‌ند‬ ‫رێگه‌یه‌ رێگریی‌ بكه‌ی���ت له‌له‌بارچونی‌‬ ‫سكه‌كه‌ت‪:‬‬ ‫بایه‌خدان به‌ته‌ندروستی‌ خۆت‌و كۆرپه‌له‌‪،‬‬ ‫له‌جگه‌ره‌كێش���ان‌و‬ ‫دوركه‌وتن���ه‌وه‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ كحولیه‌كان‪ ،‬كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاو قاوه‌و ساردیی‌‌و ئه‌و خواردنه‌وانه‌ی‌‬ ‫ماده‌ی‌ كافاینیان تێدایه‌‪ ،‬كونترۆڵكردنی‌‬ ‫په‌ستانی‌ خوێن‌و شه‌كره‌ ئه‌گه‌ر هه‌بو‪،‬‬ ‫زو چاره‌سه‌ركردنی‌ ڤایرۆس‌و به‌كتریا‪،‬‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌كاری‌ قورس‌و هه‌ڵگرتنی‌‬ ‫كه‌لوپه‌لی‌ قورس‪.‬‬

‫پاككردنه‌وه‌ی‌ زمان‬

‫پاككه‌ره‌وه‌كانی‌ ده‌م‬

‫زمان یه‌كێكه‌ له‌و ش����وێنانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ژینگه‌یه‌كی‌ باش����ه‌ بۆ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌كتریا ك����ه‌ دواتر ئه‌وانه‌ش ئه‌بنه‌‬ ‫هۆی‌ بۆنناخۆش����كردنی‌ ده‌م‪ .‬بۆیه‌‬ ‫پێویس����ته‌ ش����ه‌وانه‌ پێش نوستن‬ ‫به‌پاككه‌ره‌وه‌ی‌ زمان پاكبكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫زۆر ش����له‌ی‌ پاكك����ه‌ره‌وه‌ هه‌ن كه‌‬ ‫ددانه‌كان ئه‌پارێزێ����ت له‌كلۆربون‌و‬ ‫هه‌روه‌ها بۆنناخۆشكردنی‌ ده‌م‪ .‬ئه‌و‬ ‫ش����له‌ پاككه‌ره‌وانه‌ زۆر پێویسته‌و‬ ‫باشتره‌ رۆژانه‌ به‌كاربهێنرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نابێ����ت بۆ ماوه‌یه‌ك����ی‌ زۆر چونكه‌‬ ‫ره‌نگی‌ ددانه‌كان ئه‌گۆڕێت‪.‬‬

‫فڵچه‌ی‌ ددان‬ ‫ی‬ ‫پێویسته‌ فڵچه‌كه‌ نه‌رم‌و تاڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫باریك بن بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ی ددان���ه‌كان‌و‬ ‫بچێت���ه‌ به‌ین��� ‌‬ ‫پاكیبكه‌نه‌وه‌و هه‌روه‌ها پێویست ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و فڵچه‌ی��� ‌ه بگات���ه‌ هه‌م���و‬ ‫ی ددان‌و هه‌ر الیه‌ك‬ ‫ش���وێنه‌كان ‌‬

‫پ���اك ئه‌كرێته‌و‌ه پێویس���ت ‌ه ‪30‬‬ ‫چرك���ه‌ به‌فڵچه‌كه‌ بش���ۆردرێت‌و‬ ‫ی‬ ‫پاش���ان فڵچه‌ك ‌ه به‌وش���ككراو ‌‬ ‫هه‌ڵبگیرێت‪ .‬هه‌روه‌ها پێویست ‌ه‬ ‫ی نانخواردن‬ ‫رۆژی���ی‌ دو جار دوا ‌‬ ‫ددان���ه‌كان‬ ‫به‌نیوكاتژمێ���ر‬ ‫بشۆردرێت‪.‬‬

‫ده‌زوی‌ ددان‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌پێش����تر باسمانكرد كه‌ ده‌می‌ فڵچ ‌ه‬ ‫پێویس����ته‌ نه‌رمبێت ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ بگات����ه‌ هه‌مو‬ ‫ش����وێنێك‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش هه‌ندێ‌ ش����وێن‬ ‫هه‌ن كه‌ فڵچه‌یان پێن����اگات‪ .‬بۆیه‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫ده‌زو زۆر پێویس����ته‌و ناهێڵێت به‌كتریا له‌نێوان‬ ‫ددانه‌كان كۆبێت����ه‌وه‌و ببێته‌ ه����ۆی‌ له‌ناوچون‌و‬ ‫كلۆربون‪ .‬پێویس����ته‌ رۆژی‌ جارێك پێش نوستن‬ ‫ده‌زو به‌باشی‌ به‌كاربهێنرێت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بیرەوەریەکانی‬ ‫پزیشکێکی ئاوارە‬ ‫(‪)١‬‬ ‫ئەو لەسەرەتای ‪ ٢٠١١‬گەیشتە لەندەن‌و‬ ‫یەکسەر دەس����تیکرد بەخۆئامادەکاری‬ ‫بۆ کارکردن لەسیس����تمی تەندروس����تی‬ ‫بەریتانی����ادا‪ .‬س����ەرەتا پێیان����وت کە‬ ‫بەبێ ئ����ەوەی ئینگلیزیەک����ی بەریتانیا‬ ‫ڕەوان بزانێ����ت بەتەما نەبێت خەونیش‬ ‫بەکارکردن����ەوە ببینێ����ت‪ .‬ئ����ەوە زۆر‬ ‫جی����اوازی هەب����و لەگەڵ ب����واردان بەو‬ ‫پزیش����کە عەرەبانەی کە ب����ۆ کارکردن‬ ‫دێنە کوردس����تان‌و یەک وش����ە کوردی‬ ‫نازانن‌و هێش����تا ئەوان پێیان س����ەیرە‬ ‫کە نەخۆش����ی ک����ورد عەرەبی نازانێت‪.‬‬ ‫بەهەرحاڵ‪ ،‬ئەمە بۆ ئ����ەو ئاماژەیەکی‬ ‫بەهێز بو لەس����ەر ئەوەی کە نەخۆش‌و‬ ‫پێداویس����تیەکانی گرنگترن لەپزیشک‌و‬ ‫تواناکان����ی‪ .‬پێیوت کە ئەوە پزیش����کە‬ ‫کە دەبێ����ت خ����ۆی بگونجێنێت لەگەڵ‬ ‫نەخۆش����داو بەزمان����ی ئ����ەوەی دوای‬ ‫قسەبکات نەک بەپێچەوانەوە‪.‬‬ ‫دوای ئ����ەوەی تاقیکردنەوەک����ەی‬ ‫زمانی ک����ردو ئەوان دڵنیاب����ون لەتوانا‬ ‫زمانەوانیەکانی‪ ،‬ئینجا هاتنە س����ەر دو‬ ‫تاقیکردن����ەوەی ق����ورس؛ یەکەمیان بۆ‬ ‫ئەوەی دڵنیابن لەوەی کە بایی ئەوەندە‬ ‫زانی����اری تی����وری پێیە ک����ە بتوانێت‬ ‫نەخۆشیی دەستنیشان‌و چارەسەربکات‌و‬ ‫ئ����ەوەی دوه‌میان بۆ ئ����ەوەی بزانن کە‬ ‫تا چەن����د توانای پراکتیک����ی هەیە بۆ‬ ‫ئەوەی زانس����تیانەو مرۆییان����ە لەگەڵ‬ ‫نەخ����ۆش مامەڵ����ە بکات‪ .‬ک����ە لەمانە‬ ‫دەرچ����و‪ ،‬بەوەش ڕانەوەس����تان‌و ئینجا‬ ‫دەس����تیانکرد بەداواکردنی ژمارەیەکی‬ ‫بێکۆت����ا لەدۆکۆمێنت‌و بەڵگە لەس����ەر‬ ‫ئەوەی کە ئاخۆ بەڕاستی لەکوردستان‬ ‫کاری پزیش����کیی کردوە‪ .‬دوای نزیکەی‬ ‫دو س����اڵ لەدەرچون لەتاقیکردنەوەکان‬ ‫ئەنج����ا دواج����ار مۆڵەت����ی کارکردنی‬ ‫پزیشکییان پێبەخشی‪.‬‬ ‫ک����ە مۆڵەتەک����ەی وەرگ����رت وایزان����ی‬ ‫ئیت����ر تەواو ئەو دەتوانێ����ت بەئارەزوی‬ ‫خ����ۆی نەخ����ۆش ببینێت‌و نەخۆش����ی‬ ‫دەستنیش����ان‌و چارەس����ەربکات‪ .‬بەاڵم‬ ‫دەزگا پەیوەندیدارەکان وتیان س����تۆپ‪،‬‬ ‫تۆ بۆت نیە دەس����ت لەی����ەک نەخۆش‬ ‫بدەیت تا ئێم����ە دڵنیا نەبین کە خۆت‬ ‫هیچ نەخۆش����یەکت نیە کە مەترس����ی‬ ‫لەس����ەر نەخ����ۆش‌و خەڵک����ی ئێم����ە‬ ‫دروس����ت ب����کات‪ .‬بۆی����ە دوای پێدانی‬ ‫مۆڵەتەک����ەی ژمارەی����ەک پش����کنینی‬ ‫زۆریان بۆ ک����ردو خوێنیان لێوەرگرت‌و‬ ‫تیش����کیان بۆ گرت‪ ...‬هتد‪ .‬کە یەکێک‬ ‫لەپشکنینەکان هاتوەو بەرگری ئەو بۆ‬ ‫یەکێک لەنەخۆش����یەکان کە دەکوترێن‬ ‫ک����ەم بو‪ ،‬وتیان نابێت دەس����ت لەیەک‬ ‫نەخۆش بدەیت تا نەکوترێیت دژی ئەو‬ ‫نەخۆش����یەی کە بەرگریت بۆی کەمە‪.‬‬ ‫هەروەها کە پش����کنینێکی تر هاتەوەو‬ ‫ئاس����ایی بو‪ ،‬وتیان چونکە تۆ خەڵکی‬ ‫رۆژهەاڵت����ی ناوەڕاس����تیت‌و س����یل لەو‬ ‫ناوچەیە زۆرە ه����ەر دەبێت دەرزییەک‬ ‫بچەقێنین بەالباڵتا بۆ ئەوەی دڵنیابین‬ ‫بەهی����چ ش����ێوه‌یەک میکرۆبەکەت نیە‬ ‫لەلەشتدا‪ .‬کە ئەوەش����یان ئاسایی بوو‬ ‫ڤاکس����ینەکەیان لێیدا‪ ،‬ئەنجا پێیانوت‬ ‫دەفەرم����و ئێس����تا بۆت هەیە دەس����ت‬ ‫لەنەخ����ۆش بدەیت‌و ئێم����ە دڵنیاین کە‬ ‫نەخۆش����ەکانمان س����ەالمەتن‌و تۆ هیچ‬ ‫مەترسیەکت بۆ سەریان نیە‪.‬‬ ‫ئەو ک����ە ناچاری ئەم هەمو ش����تە کرا‬ ‫لەخەیاڵی خۆیدا وای بۆ دەچو کە ئەمە‬ ‫دەبێ جۆرێک بێت له‌ڕەگەزپەرس����تی‌و‬ ‫تەنه����ا لەبەرئ����ەوەی ئ����ەو خەڵک����ی‬ ‫رۆژهەاڵتە بۆیە ناچاری ئەم هەمو بێنەو‬ ‫بەرەی دەک����ەن‪ ،‬بەاڵم کە پرس����یاری‬ ‫لەهاوپیش����ەکانی کرد‪ ،‬بۆیدەرکەوت کە‬ ‫نەخێر ئەوانەی کە خەڵکی ئەو واڵتانه‌ش‬ ‫دەبێت بەهەمان پرۆسەدا تێپەڕن‪.‬‬ ‫ئ����ەم هەم����و بگ����رەو بەردەی����ە بۆیان‬ ‫دەرخست کە ڕاستە ئەو زانست‌و زانیاری‬ ‫هەیە‪ ،‬ڕاس����تە ئەو ناوی نەخۆشیەکان‌و‬ ‫ه����ۆکارو چارەس����ەرەکانیان دەزانێت‪،‬‬ ‫ڕاستە ئەو دەزانێ چی دەرمانێک بۆچی‬ ‫نەخۆشیەک دەس����تدەدات‪ ،‬بەاڵم ئەوە‬ ‫ب����ەس نیەو ئەو زانیاری����ە وای لێناکات‬ ‫بەجۆرێک لەجۆرەکان لەنەخۆش����ەکان‬ ‫گرنگتر بێت‪ .‬هەم����و ئەمانە پێیوت کە‬ ‫دەبێت ئەو زمانی نەخۆشەکان بزانێت‌و‬ ‫بتوانێت گفتگۆیان لەگەڵ بکات‌و لەباتی‬ ‫ئەوەی کە چارەی نەخۆشیەکانیان بکات‬ ‫خۆی مەترسی نەبێت بۆیان‪ .‬بەکورتی‬ ‫ئ����ەو بۆی دەرک����ەوت کە کوردس����تان‬ ‫پێچەوانە بکەرەوە ئێرە دەکات!‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )443‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/2‬‬

‫وەرزی نوێی خوێندن لەدۆخێکی سەختدا دەستپێدەکات‬

‫توێژەرێکی کۆمەاڵیەتی‪ :‬باشتروایە لەم دۆخەدا دەوام دەست پێ نەکاتەوە‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬

‫بەهۆی بونی قەیرانەکانی هەرێمەوە‬ ‫یەکێتی مامۆستایان داوای دواخستنی‬ ‫دەستپێکردنەوەی دەوامی کردو‬ ‫وەزارەتیش ڕەتی كرده‌وه‌ وەرزی‬ ‫نوێی خوێندن دوابخرێت‪ .‬توێژەرێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیش پێی باشە لەم‬ ‫دۆخەدا دەوام دەست پێ نەکاتەوەو‬ ‫بەپیالنەوە بۆ ماوەیەکی کاتیی‬ ‫دوابخرێت‪.‬‬

‫لەکۆی ‪7000‬‬ ‫قوتابخانە‬ ‫لەهەرێمی‬ ‫کوردستان ‪700‬یان‬ ‫ئاوارەی تێدایە‬ ‫ئەمەش دەکاتە‬ ‫‪%10‬ی هەمو‬ ‫قوتابخانەکان‬

‫وەرزی نوێی خوێندن لەبارودۆخێکی‬ ‫سەختدا دەس���تپێدەکات‪ .‬لەالیەکەوە‬ ‫کوردس���تان لەجەنگدایەو قەیرانێکی‬ ‫دارایی قوڵی هەیە‪ ،‬لەالیەکی دیکەشەوە‬ ‫ژمارەیەک���ی زۆر هاواڵت���ی ئ���اوارە‬ ‫لەقوتابخانەکاندا جێگیرکراون‌و دەبنە‬ ‫بەربەست لەبەردەم دەستپێکردنەوەی‬ ‫دەوامی ئاس���ایی ل���ەو قوتابخانانەدا‪.‬‬ ‫بەه���ۆی ئ���ەو دۆخەش���ەوە یەکێتی‬ ‫مامۆس���تایان داوایەک���ی ئاراس���تەی‬ ‫وەزارەتی پەروەردە کرد بۆ دواخستنی‬ ‫دەس���تپێکردنی دەوامی خوێندنگاکان‬ ‫بۆ م���اوەی ‪ 20‬رۆژ‪ .‬ب���ەاڵم وەزارەت‬ ‫داواکەی ڕەتکردەوە‪.‬‬ ‫عەبدولواحی���د محەم���ەد حاج���ی‪،‬‬ ‫س���ەرۆکی یەکێت���ی مامۆس���تایان‬ ‫کوردس���تان لەب���ارەی داواکەیان���ەوە‬ ‫بۆ دواخس���تنی کردن���ەوەی دەوامی‬ ‫قوتابخان���ەکان بەئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫کە بەه���ۆی دو هۆکاری س���ەرەکیی‬ ‫ئەو داوایەی���ان ک���ردەوە‪ ،‬یەکەمیان‬ ‫نیش���تەجێبونی ئ���ەو ژم���ارە زۆرەی لەش���اری هەولێ���ردا ‪ 144‬قوتابخانە‬ ‫هاواڵتیانی ئ���اوارە لەقوتابخانەکاندا‪ ،‬دەبن���ە هۆڵ���ی تاقیکردن���ەوەکان‌و‬ ‫هەروەها دواکەوتنی تاقیکردنەوەکانی ژمارەیەکی زۆری مامۆس���تاش دەبنە‬ ‫خول���ی دوەم���ی پۆل���ی ‪ 12‬بۆ ‪21‬ی چاودێ���ر‪ .‬دوبارە ئەم���ەش دەبێتەوە‬ ‫ئەیل���ول‪" ،‬پێمانواب���و ئەمانە گرفتن‌و ڕێگر لەبەردەم ئاس���ایی بەڕێوەچونی‬ ‫کاریگەرییان دەبێت لەس���ەر پرۆسەی پڕۆسەی خوێندن‪.‬‬ ‫دوابەدوای ئ���ەم داوایەش وەزارەتی‬ ‫خوێندن‌و داوامانکرد کردنەوەی دەوام‬ ‫پ���ەروەردە پێش���نیارەکەی یەکێتی‬ ‫بۆ ‪1‬ی تشرینی یەکەم دوابخرێت"‪.‬‬ ‫تەنها لەن���او ش���اری دهۆکدا ‪ 650‬مامۆستایانی ڕەتکردەوەو رایگەیاند کە‬ ‫قوتابخان���ە ئ���اوارەی تێدایەو ئەمەش دەوامی قوتابخانەکان لەکاتی خۆیداو‬ ‫دەبێتە ڕێگر لەبەردەم دەستپێکردنەوەی لە‪10‬ی ئەیلولدا دەستپێدەکاتەوە‪.‬‬ ‫لەبارەی رەتکردنەوەی داواکەیانەوە‬ ‫پرۆس���ەی خوێندن لەو قوتابخانانەدا‪.‬‬ ‫هەروەها لەدوای ‪ 21‬مانگیشەوە تەنها لەالیەن وەزارەتەوە‪ ،‬سکرتێری یەکێتی‬

‫مامۆس���تایان رایگەیان���د "وەزارەتی‬ ‫پ���ەروەردە پێ���ی وایە دواخس���تنی‬ ‫پرۆسەی خوێندن دەنگدانەوەی خراپی‬ ‫دەبێ���ت‌و باش���تروایە دەوام لەکات���ی‬ ‫خ���ۆی دەس���تپێبکاتەوە‪ .‬هەروەه���ا‬ ‫وەزارەت دەسەاڵتی داوه‌تە بەڕێوەبەرە‬ ‫گشتییەکان بەتایبەتی لەشاری دهۆک‬ ‫بۆ راگرتن یاخود دواخس���تنی دەوامی‬ ‫خوێندنگاکان"‪.‬‬ ‫لەک���ۆی ‪ 7000‬قوتابخانە لەهەرێمی‬ ‫کوردس���تان ‪700‬یان ئاوارەی تێدایە‪،‬‬ ‫ئەم���ەش دەکات���ە ‪%10‬ی هەم���و‬ ‫قوتابخانەکان‪.‬‬

‫بونی ئەو قەی���ران‌و ئاڵۆزیانە‪ ،‬وای‬ ‫لەتوێ���ژەری کۆمەاڵیه‌تی���ی چۆم���ان‬ ‫ئەحمەد کردوە کە لەگەڵ دواخستنی‬ ‫دەس���تپێکردنەوەی دەوامی خوێندندا‬ ‫بێت‪ .‬ئەو پێیوایە دەبێت وەرزی نوێی‬ ‫خوێندن لەکەش���ێکی ئارامی ئابوریی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و دەرونیدا دەستپێبکاتەوە‪،‬‬ ‫" ئێم���ە دەبێ���ت پالنم���ان هەبێت‌و‬ ‫ڕەچ���اوی بارودۆخ���ەکان بکەی���ن‪،‬‬ ‫دەبێت کێش���ە ئابوریی‌و سیاسییەکان‬ ‫چارەس���ەر بکرێت ئینجا قسە لەسەر‬ ‫دەس���تپێکردنەوەی خوێندن بکەین"‪.‬‬ ‫ئ���ەو توێ���ژەرە کۆمەاڵیەتییە پێیوایە‬

‫کە قەیران���ەکان بەتایبەتی ئابوریی‪،‬‬ ‫کاریگەری نێگەتیڤی دەبێت "لەم کاتەدا‬ ‫ئەگ���ەر خوێندنگەکانی���ش بکرێنەوە‪،‬‬ ‫بەس���ەر کۆمەڵێ���ک قەیران���ی قوڵدا‬ ‫دەکرێتەوە‪ .‬پێ���ش هەمویان قەیرانی‬ ‫دارایی‪ ،‬ڕەنگە بەشێک لەدایک‌و باوکان‬ ‫نەتوانن پێداویستییەکانی خوێندن بۆ‬ ‫منداڵەکانی���ان دابین بک���ەن‪ .‬یاخود‬ ‫مامۆستایان لەنەبونی موچەدا نەتوانن‬ ‫پێدوایستییەکانی خۆیان پڕبکەنەوە"‪.‬‬ ‫هەروەها "ژمارەیەک لەخوێندنگاکان‬ ‫ئاوارەیان تێدای���ەو تاقیکردنەوه‌کانی‬ ‫خول���ی دوەمی���ش دواخ���راون‪ ،‬جگە‬

‫لەمان���ەش کاریگەری���ی جەنگ هەیە‬ ‫لەس���ەر دەرون���ی خوێن���دکاران‌و‬ ‫مامۆستایان"‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو دەبێت پرۆسەی خوێندن‬ ‫بەپالن���ەوە دوابخرێ���ت‪" ،‬ب���ۆ ئەوەی‬ ‫بەخۆئامادەکردنێکی باشترەوە وەرزی‬ ‫نوێی خوێندن دەستپێبکاتەوە"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەو پرسیارەی ئەگەر ئەم‬ ‫قەیرانانە هەر بەردەوامبو‪ ،‬ئایا دەرگای‬ ‫خوێندن���گاکان تا ک���ەی بەداخراویی‬ ‫بمێننەوە؟ توێ���ژەرە کۆمەاڵیەتییەکە‬ ‫رایگەیان���د "چ���اوەڕێ دەک���رێ ئەم‬ ‫قەیرانان���ە کۆتاییان بێ���ت‪ ،‬لەالیەنی‬ ‫عێراقییەوە کەسێکی نوێ هاتۆتە سەر‬ ‫دەسەاڵت‌و پێشبینی دەکرێت قەیرانی‬ ‫نەناردن���ی موچە بۆ هەرێ���م کۆتایی‬ ‫پێبێ���ت‪ .‬هەروەها لەالیەنی جەنگەوە‪،‬‬ ‫ئێستا هەرێمی کوردستان پشتیوانیی‬ ‫نێودەوڵەتی���ی هەی���ەو ڕۆژ ب���ەڕۆژ‬ ‫پێش���مەرگە بەهێزتر دەبێت‌و چاوەڕێ‬ ‫دەکرێت لەماوەیەکی نزیکدا پێشمەرگە‬ ‫جەنگەکە یەکالیی بکاتەوە"‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریش���دا نەجمەدین عەلی‪،‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری گش���تیی پ���ەروەردەی‬ ‫س���لێمانیی هاوڕایە لەگەڵ بڕیارەکەی‬ ‫وەزارەتداو بەئاوێنەی راگەیاند "رۆژی‬ ‫‪1‬ی ئەیل���ول رۆژی دەس���تبەکاربونی‬ ‫مامۆستاکانە (موباشەرە)‪ ،‬رۆژی ‪10‬ی‬ ‫مانگی���ش دەوامی فەرمیی س���ەرجەم‬ ‫خوێندنگاکان���ی هەرێمی کوردس���تان‬ ‫دەس���تپێدەکاتەوە‪ .‬بەهیچ شێوەیەک‬ ‫دەوام دواناخرێت"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەو خوێندنگایانەی ئاوارەی‬ ‫تێدایە‪ ،‬ئەو بەڕێوەبەرە رایگەیاند "فشار‬ ‫دەکەی���ەن لەحکوم���ەت‌و پارێزگاکان‬ ‫ب���ۆ چۆڵکردنی ئ���ەو خوێندنگایانەی‬ ‫ئاوارەکانی���ان تێدا نیش���تەجێکراون‪.‬‬ ‫لەس���لێمانی ‪ 50‬قوتابخان���ە ئاوارەی‬ ‫تێدایە لەبەرامب���ەردا ‪ 1850‬قوتابخانە‬ ‫چۆڵەو هیچ ئاوارەیەکیان تێدا نییە"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی جەنگی پێش���مەرگه‌ دژی‬ ‫داعش���یش‪ ،‬مامۆس���تا نەجمەدی���ن‬ ‫وتی "ئ���ەو جەنگە پەیوەن���دی نییە‬ ‫بەخوێندن���ەوە‪ .‬ئەگەر ئەم ش���ەڕە ‪6‬‬ ‫مانگ یان ساڵێکی دیکە بەردەوامبێت‪،‬‬ ‫دەبێت ئێمە هەر بوەستین؟"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫‪17‬‬

‫اللش‪ ،‬شانۆ ‌ی چیرۆك ‌ه تراژیدیه‌كان ‌ی ئێزدیه‌كان‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‪ ،‬اللش‬ ‫اللش ئه‌و شوێنه‌ی كه‌ پێشتر‬ ‫هه‌مو ئێزدیه‌كان به‌تامه‌زرۆییه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك یه‌كێك له‌پیرۆزترین شوێنه‌‬ ‫ئاینیه‌كانیان رویان تێده‌كرد‪ ،‬ئێستا‬ ‫بۆته‌ ته‌خته‌شانۆی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ چیرۆكه‌‬ ‫تراژیدییه‌كانیان‌و په‌ناگه‌یه‌كی‌ بچوك‬

‫بۆ ئه‌و ئاواره‌ ئێزدیانه‌ی‌ كه‌ به‌ناچاریی‌‬ ‫له‌ماڵ‌و حاڵی‌ خۆیان له‌شه‌نگال‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ ده‌ربه‌ده‌ركراون‪.‬‬ ‫الل���ش ده‌كه‌وێت���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 14‬كم‬ ‫باك���وری‌ خۆرئاوای‌ قه‌زای‌ ش���ێخانی‌‬ ‫پارێزگای‌ نه‌ینه‌وا‪ .‬ئه‌م گونده‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ناوچه‌یه‌كی‌ شاخاویی‌‌و مه‌زارگه‌ی‌ شێخ‬

‫کچان وه‌ک ئامانجی‬ ‫یه‌که‌می داعش‬

‫هادی‌ بن مس���افیری‌ لێیه‌ كه‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌كه‌سایه‌تیه‌ پێشینه‌كانی‌ ئێزدیه‌كان‌و‬ ‫ئێستا ش���وێنه‌كه‌ی‌ بوه‌ته‌ به‌جێهێنانی‌‬ ‫نه‌ریت���ی‌ حه‌ج ب���ۆ ش���وێنكه‌وتوانی‌‬ ‫بیروباوه‌ڕه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و ئێزدیان���ه‌ی‌ ئێس���تا‬ ‫ل���ه‌وێ‌ ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬خۆزگ���ه‌ ده‌خوازن‬ ‫س���ه‌ردانه‌كه‌یان به‌مش���ێوه‌یه‌ نه‌بوایه‌‬

‫ی داعش‬ ‫سێبه‌ر ‌‬ ‫به‌دوای‌ ئێزدیه‌كانه‌و ‌ه‬

‫بنار و رانیه‌‬ ‫ئ���ه‌و كچان���ه‌ی‌ ئێس���تا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫خێزانه‌كانیان توانیویان ‌ه به‌سه‌المه‌ت ‌ی‬ ‫بگه‌ن���ه‌ الل���ش‌و له‌مه‌ترس���یه‌كان ‌ی‬ ‫چه‌كداران���ی‌ داع���ش رزگاریانبێ���ت‪،‬‬ ‫هێشتا ترسیان له‌و‌ه نه‌ڕه‌ویوه‌ته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌ته‌واوی‌ له‌خه‌م ره‌خس���یون‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌هه‌مو س���اتێكدا خۆی���ان بۆ هه‌اڵتن‬ ‫له‌وێش ئاماده‌كردوه‌‪.‬‬ ‫بیستنی‌ ئه‌و چیرۆكانه‌ی‌ ك ‌ه به‌سه‌ر‬ ‫كچ���ه‌ ئێزدیه‌كان���دا هاتون له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌س���تی‌ داع���ش‪ ،‬به‌جۆرێك ترس��� ‌ی‬ ‫له‌دڵ���ی‌ كچ���ه‌ رزگاربوه‌كانی‌ اللش���دا‬ ‫چاندوه‌ ك ‌ه به‌ئاشكرا له‌وته‌و سیمایاندا‬ ‫ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫بنار ئیس���ماعیل‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 16‬ساڵ‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ خێزانه‌كه‌ی‌ م���اوه‌ ‌ی دو‬ ‫هه‌فت���ه‌ ده‌بێ���ت رویانكردوه‌ت ‌ه اللش‪،‬‬ ‫نه‌یش���ارده‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌و هێش���تا دڵ ‌ی‬ ‫ئۆقره‌ناگرێت‌و به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"ده‌ترس���ین داعش هێرش بۆ ئێره‌ش‬ ‫بێنێت‪ ،‬له‌حاڵه‌تێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ش���دا‬ ‫ناچارین هه‌ڵبێین بۆ چیا"‪.‬‬ ‫بنار كه‌ خوێن���دكار ‌ی قۆناغ ‌ی نۆ ‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی���ه‌‪ ،‬كاتێك بیر له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫چ ‌ی به‌سه‌ر هاوڕێكان ‌ی هاتو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫داعش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ست به‌خۆش���به‌ختیی‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ئ���ه‌و ئێس���تا له‌ن���او‬ ‫خێزانه‌كه‌یدایه‌ ئه‌گه‌رچ ‌ی ژیان ‌ی چه‌ند‬ ‫له‌وه‌ش سه‌ختتربێت‪.‬‬ ‫ه���اوكات رانیه‌ ب���ه‌ده‌ل‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪14‬‬ ‫ساڵ‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ویش خوێندكار ‌ی قۆناغ ‌ی‬

‫‪9‬ی‌ بنه‌ڕه‌تیه‌و له‌گ���ه‌ڵ خانه‌واده‌كه‌ ‌ی‬ ‫پێش هاتنی‌ داعش بۆ سه‌ر ناوچه‌كه‌یان‬ ‫له‌ش���ه‌نگال رویانكردوه‌ت ‌ه اللش‪ ،‬باس‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كات‪“ ،‬داع���ش ماڵ ‌ی ئێمه‌ ‌ی‬ ‫وێرانكرد”‪.‬‬ ‫بنارو رانیه‌‪ ،‬رۆژان ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی ئاو ‌ی‬ ‫خواردنه‌وه‌یان ده‌س���تبكه‌وێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌پێی‌ په‌ت ‌ی به‌سه‌ر زه‌وی ‌ه داخبوه‌كه‌دا‬ ‫چه‌ندین سه‌دان مه‌تر ببڕن‌و به‌ده‌ب ‌ه ئاو‬ ‫په‌یدا بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هێشتا ئه‌و ژیانه‌یان‬ ‫به‌الو‌ه په‌س���ه‌ند‌ه به‌تایب���ه‌ت كاتێك‬ ‫ئه‌و چیرۆكانه‌ ده‌بیس���تن كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫رزگارب���وه‌كان‌و ش���ایه‌تحاڵه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ده‌گوازرێنه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌و كچانه‌ ‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌كدارانی‌ داعشه‌وه‌ رفێنراون‪.‬‬ ‫ئه‌وان ده‌خ���وازن "به‌زوترین كات له‌و‬ ‫مه‌ینه‌تیه‌ رزگارمانبێ���ت‌و بگه‌ڕێینه‌و‌ه‬ ‫زێدی‌ خۆمان"‪.‬‬

‫ده‌ترسین داعش هێرش بۆ‬ ‫ئێره‌ش بێنێت له‌حاڵه‌تێك ‌ی‬ ‫له‌و شێوه‌یه‌شدا ناچارین‬ ‫هه‌ڵبێین بۆ چیا‬

‫ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ راب���ردوه‌وه‌‬ ‫به‌هۆی‌ هێرش���ی‌ چه‌كدارانی‌ داعش بۆ‬ ‫سه‌ر ناوچه‌ی‌ ش���ه‌نگال‌و ده‌وروبه‌ری‌‪،‬‬ ‫هه‌مویان ئاواره‌بون‌و روبه‌روی‌ چه‌ندین‬ ‫ك���رده‌وه‌ی‌ وه‌ك كوش���تن‪ ،‬رفان���دن‌و‬ ‫راوه‌دون���ان بونه‌وه‌و له‌زێ���دی‌ خۆیان‬ ‫هه‌ڵكه‌نران‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جاری‌ یه‌ك���ه‌م نیه‌ ئێزدیه‌كان‬

‫توش���ی‌ دۆخێكی‌ تراژیدی‌ له‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫ببنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫به‌درێژای���ی‌ مێژو ئه‌م���ه‌ (‪)73‬هه‌مین‬ ‫جاره‌ روبه‌روی‌ كاره‌س���اتی‌ هاوش���ێوه‌‬ ‫ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا له‌ه���ه‌ر ش���وێنێكی‌ اللش‌و‬ ‫ل���ه‌الی‌ هه‌ر یه‌كێ���ك ل���ه‌ ئێزدیه‌كان‬ ‫چیرۆكێك���ی‌ تراژی���دی‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬

‫ی منداڵه‌‬ ‫داعش له‌دید ‌‬ ‫ئێزدیه‌كانه‌وه‬

‫شوێنی خۆکوشتنی راشد‬ ‫یه‌كێك له‌چیرۆك����ه‌ تراژیدیه‌كان‬ ‫كه‌ له‌ش����ه‌نگاله‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات‌و‬ ‫له‌الل����ش كۆتایی دێ����ت‪ ،‬چیرۆكی‌‬ ‫خۆكوش����تنی‌ پیاوێكه‌ كه‌ مه‌ترسی‌‬ ‫چه‌كداران����ی‌ داع����ش به‌جۆرێ����ك‬ ‫ته‌نگ����ی‌ پێهه‌ڵچنیوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت بیر‬ ‫له‌په‌نابردن بۆ كارێكی‌ له‌وشێوه‌یه‌‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌م����و ئه‌وان����ه‌ی‌ ئێس����تا وه‌ك‬ ‫ش����وێنێكی‌ كه‌مێك ئ����ارام له‌اللش‬ ‫ماونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌س����ه‌رهاتی‌ ئ����ه‌م‬ ‫پیاوه‌ ده‌زانن‪ ،‬له‌هه‌ر یه‌كێكیشیان‬ ‫بپرس����یت‪ ،‬ده‌س����تبه‌جێ‌ په‌نج����ه‌‬ ‫راده‌كێش����ێت ب����ۆ ئه‌و ش����وێنه‌ی‌‬ ‫روداوه‌ك ‌هی‌ تێدا رویدا‪.‬‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ به‌چ����اوی‌ خۆی����ان‬ ‫دیمه‌نه‌كه‌یان بینی����وه‌‪ ،‬باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ راش����د ئیبراهیم میرزای‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 40‬ساڵ‪ ،‬كاتێك له‌شه‌نگال‬ ‫ده‌نگ����ۆی‌ هاتنی‌ چه‌كدارانی‌ داعش‬ ‫ده‌بیس����تێت‪ ،‬هاوش����ێوه‌ی‌ ده‌یان‬ ‫هه‌زار هاونش����ینی‌ شاره‌كه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫خانه‌واده‌كه‌ی‌ ماڵه‌وه‌ جێده‌هێڵن‌و‬ ‫روه‌و ناوچه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌ڕێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫راشد ئیبراهیم‪ ،‬كه‌ خاوه‌نی‌ ‪ 3‬كچ‬ ‫بوه‌‪ ،‬بیستویه‌تی‌ كه چۆن داعش‬ ‫به‌پل����ه‌ی‌ یه‌كه‌م كچان����ی‌ كردوه‌ته‌‬ ‫ئامانج‪ ،‬هه‌م����و هه‌وڵێك ده‌دات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كچه‌كان����ی‌ بپارێزێت‪ ،‬بۆیه‌‬

‫دڵی‌ ئۆقره‌ ناگرێت له‌شوێنی‌ دیكه‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬تا ده‌گاته‌ ناو اللش‪.‬‬ ‫به‌اڵم سێبه‌ری‌ ترسی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داع����ش له‌اللش‪-‬یش واز له‌راش����د‬ ‫ناهێنێت‪ ،‬هه‌ر ك����ه‌ ده‌نگۆی‌ ئه‌وه‌‬ ‫باڵوده‌بێت����ه‌وه‌ چه‌كداران����ی‌ داعش‬ ‫نزیكبونه‌ته‌وه‌و له‌و كاته‌شدا ده‌نگی‌‬ ‫ته‌قه‌ له‌دوره‌وه‌ ده‌بیسترێت‪ ،‬راشد‬ ‫ده‌ستبه‌جێ‌ خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫دوای‌ كوش����تنی‌ خ����ۆی‌‪،‬‬ ‫خانه‌واده‌ك����ه‌ی‌ ش����وێنه‌كه‌ به‌ره‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ك����ی‌ نادی����ار جێده‌هێڵن‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌ ئاگاداری‌ روداوه‌كه‌‬ ‫بون‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ “راشد‬ ‫نه‌یویستوه‌ به‌چاوی‌ خۆی‌ ببینێت‬ ‫چه‌كداران����ی‌ داع����ش په‌الم����اری‌‬ ‫كچه‌كان����ی‌ ده‌ده‌ن‌و ده‌یانڕفێن����ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ په‌نای‌ بۆ خۆكوشتن برد”‪.‬‬

‫راشد نه‌یویستوه‌ به‌چاو ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی ببینێت چه‌كداران ‌ی‬ ‫داعش په‌الماری‌ كچه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌ده‌ن‌و ده‌یانڕفێنن‬

‫له‌پێش���ه‌وه‌ی‌ قوربانیه‌كانی���ش ژنان‌و‬ ‫كچ���ان‌و مندااڵنن‪ .‬ئ���ه‌وان به‌جۆرێك‬ ‫روب���ه‌روی‌ مه‌ترس���ی‌ بونه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌اللش‪-‬یش هه‌س���ت ده‌كه‌ن‬ ‫س���ێبه‌ری‌ داعش به‌سه‌رسه‌ریانه‌وه‌یه‌و‬ ‫لێیاندورناكه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫ترس���ه‌ش وایكردوه‌ روداوی‌ دڵته‌زێنی‌‬ ‫لێبكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌نانی ته‌مه‌ن ‪ 10‬ساڵ‬ ‫زۆرین����ه‌ی‌ منداڵ����ه‌ ئێزدی����ه‌كان‬ ‫كه‌وتونه‌ت����ه‌ دۆخێكی‌ بێده‌نگیه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ نازان����ن چی‌ روی����داوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ئه‌و ش����وێنه‌ی‌ ئێس����تا‬ ‫وه‌ك ئاواره‌ بۆی‌ هات����ون‪ ،‬له‌روی‌‬ ‫سروشت‌و ك ‌هش‌و هه‌واوه‌ ره‌نگه‌ زۆر‬ ‫سه‌رنجڕاكێشتربێت له‌زێدی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم روخس����اری‌ خه‌مباری‌ دایك‌و‬ ‫باوكیان ئه‌وانیشی‌ دڵته‌نگ كردوه‌و‬ ‫ترسی‌ له‌دڵی‌ ئه‌وانیشدا چاندوه‌‪.‬‬ ‫كه‌م بون ئ����ه‌و مندااڵنه‌ی‌ بتوانن‬ ‫چه‌ند وشه‌یه‌كی‌ كه‌م بڵێن له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌یزانن سه‌باره‌ت به‌داعش‪،‬‬ ‫تاك����ه‌ منداڵێك كه‌ جیاواتر له‌وانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬به‌نان‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 10‬س����اڵ بو‬ ‫كه‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ مۆڵه‌تی‌ خواست‌و‬ ‫نزیكبۆوه‌ لێمان‪ ،‬به‌پرس����یاركردن‬ ‫ده‌س����تی به‌قس����ه‌كرد‪“ :‬ئێ����وه‌ چ‬ ‫كه‌ناڵێكن‪ ،‬زارۆكان ده‌توانن قس����ه‌‬ ‫بكه‌ن؟”‬ ‫پێده‌چ����و به‌نان تام����ه‌زرۆ بێت‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌س����ێك هه‌بێ����ت‬ ‫گوێ‌ ب����ۆ ده‌رده‌دڵی����ی‌ رادێرێت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌س����تبه‌جێ‌ وه‌اڵمی‌ هه‌مو‬ ‫پرس����یارێكی‌ ده‌دای����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و كه‌‬ ‫له‌پۆل����ی‌ چواره‌م����ی‌ بنه‌ڕه‌تی����ه‌‪،‬‬ ‫له‌خه‌می‌ ئه‌وه‌دابو چۆن له‌ئاواره‌ییدا‬ ‫درێژه‌ به‌خوێندن بدات‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دانیش����ی‌ به‌وه‌دا ن����ا كه‌ اللش زۆر‬ ‫خۆش����ه‌‪ ،‬به‌اڵم هیوای خواست زو‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ ب����ۆ گونده‌كه‌ی‌ خۆیان‬

‫كه‌ ناوی‌ ته‌ل عه‌زیزه‌‪.‬‬ ‫به‌نان ئه‌و چیرۆكی‌ تراژیدیایانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بیستبو كه‌ به‌سه‌ر كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‬ ‫هاتبون‪ ،‬بۆیه‌ به‌مشێوه‌یه‌ وه‌سفی‌‬ ‫داعشی‌ كرد‪“ ،‬ئه‌وان مرۆڤن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌راستیدا دڕنده‌ن”‪.‬‬

‫داعش مرۆڤن به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاستیدا دڕنده‌ن‬ ‫‌ اللش زۆر خۆش ‌ه‬ ‫به‌اڵم هیوا ده‌خوازین‬ ‫زو بگه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ‬ ‫گونده‌كه‌ی خۆمان‬ ‫ك ‌ه ناوی‌ ته‌ل عه‌زیزه‌‬

‫"مه‌رجی شوكردنم‪ ،‬له‌به‌ركردنی ‪ 15‬به‌شی قورئانه"‬ ‫ئا‪ :‬دانێر قه‌ره‌داغی‬ ‫ی‬ ‫زۆرن ئه‌و چیرۆكانه‌ ‌‬ ‫به‌تراژیدیایه‌ك ده‌ستپێده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌ربه‌ تراژیدیاش كۆتاییان‬ ‫ی‬ ‫دێت‪ ،‬به‌ناز یه‌كێك ‌ه له‌پاڵه‌وانان ‌‬ ‫ی له‌مشێوه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چیرۆكێك ‌‬ ‫ی قوربانییدا‪.‬‬ ‫پاڵه‌وانێك له‌شێوه‌ ‌‬ ‫به‌ناز كچێكی باریكه‌له‌ی بااڵبه‌رزی‬ ‫تاز‌ه پێگه‌یش����تو‪ ،‬هه‌رچه‌ند ‌ه ده‌م‬ ‫به‌پێكه‌نی����ن‌و ڕو به‌خه‌نده‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌روخساریدا خه‌مێكی گه‌ور‌ه خۆی‬ ‫حه‌ش����ارداوه‌‪ ،‬وه‌ك خ����ۆی ده‌ڵێت‬ ‫خه‌مه‌كانی‪" ،‬هه‌ر رۆژه‌و به‌جۆرێك‬ ‫ده‌گۆڕێ����ت‌و ش����ێوازو مۆدێله‌كانی‬ ‫گۆڕانكارییان به‌سه‌ردا دێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ناز‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪17‬س����اڵ‪ ،‬نمونه‌ ‌‬ ‫چه‌ندان هاوڕه‌گه‌زی‌ خۆیه‌تی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌شێت جیاوازییه‌ك ‌ه ته‌نها ئه‌وه‌ بێت‬ ‫ك ‌ه به‌ناز ناتوانێت بێده‌نگ بێت‪ ،‬ئه‌و‬

‫ده‌ڵێت‪" ،‬تا ته‌مه‌نی ‪ 14‬ساڵی بۆنی‬ ‫خۆش����م لێقه‌ده‌غه‌كرابو‪ ،‬ئه‌و‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌و لێدان‌و ئه‌شكه‌نجه‌ ده‌رونییانه‌ی‬ ‫ك ‌ه ته‌نها خۆم ده‌یانزانم"‪.‬‬ ‫ی زۆر‬ ‫ی ژیانی‌ خۆ ‌‬ ‫ئه‌و به‌باسكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هیچ له‌ئازاره‌كان ‌‬ ‫گه‌شبین ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مبكات����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت‪“ ،‬هیچ نه‌بێ����ت ده‌رده‌دڵ‌و‬ ‫چیرۆكی خۆم ببینمه‌وه‌و بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو دو كه‌س����یش بیخوێنێته‌وه‌و‬ ‫كه‌مێك خه‌مم بۆ بخۆن”‪.‬‬ ‫به‌ناز‪ ،‬دانیشتوی‌ شاری سلێمانیه‌و‬ ‫ی چه‌ندینجار‬ ‫ی خۆی‌ باوك���� ‌‬ ‫به‌وت����ه‌ ‌‬ ‫رێگری����ی‌ خوێندن����ی‌ لێك����ردوه‌‪،‬‬ ‫"به‌اڵم زۆر له‌و ‌ه ده‌ترس����ام ڕۆژێك‬ ‫به‌یه‌كجاریی هه‌ڕه‌ش����ه‌ی وازهێنانی‬ ‫پێده‌چێت به‌ناز هێش����تا ده‌رگای هاوس����ه‌رێتیی بكه‌مه‌وه‌"‪ .‬به‌وته‌ی‬ ‫خوێندنم لێبكات‪ ،‬ب����ه‌اڵم پێداگریم‬ ‫كرد‌و ماوه‌ی سێ ساڵ به‌رده‌وامبوم ئومێدی‌ له‌ڕوی خۆیدا به‌یه‌كجاریی خۆش����ی‌‪ ،‬ش����ۆخ‌و ش����ه‌نگیه‌كه‌ی‬ ‫تا قۆناغی نۆیه‌می بنه‌ڕه‌تی‌و دواتر دانه‌خس����تبێت‪" ،‬ئه‌گ����ه‌ر باوك����م وایك����ردوه‌ داخوازییه‌كانی زۆربن‪.‬‬ ‫به‌س����ۆنده‌و لێدان وازی پێلێهێنام نه‌هێڵێت به‌رده‌وامی����ی به‌خوێندن ئه‌و وتی‪" ،‬شوكردن بۆ من باشترین‬ ‫ب����ده‌م‪ ،‬وا باش����تره‌ بی����ر له‌ژیانی چاره‌سه‌ره‌‪ ،‬تا بتوانم له‌و رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫له‌خوێندن"‪.‬‬

‫چه‌ندینجار لێدانم خواردوه‌ به‌سۆنده‌و‬ ‫به‌شه‌ق‌و به‌جۆره‌ها هه‌تككردن‌و‬ ‫سه‌رتاشین‌و سزای سه‌یرو سه‌مه‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناچارم قبوڵی بكه‌م ناتوانم شكاتی لێبكه‌م‬

‫ده‌س����تبكه‌مه‌و‌ه به‌خوێندن"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دیس����ان باوكی به‌ن����از رازینابێت‌و‬ ‫ی له‌سه‌ر داده‌نێت كه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫مه‌رج ‌‬ ‫"‪ 15‬به‌ش����ی قورئ����ان له‌به‌ربكات‪،‬‬ ‫ئینجا رێگه‌ی پێده‌دات شوبكات"‪.‬‬ ‫ی ئامانجه‌كانی‌‪،‬‬ ‫به‌ناز بۆ به‌دیهێنان ‌‬ ‫مه‌رجه‌ك����ه‌ی‌ باوك����ی‌ قبوڵده‌كات‌و‬ ‫ده‌س����تیكردو‌ه‬ ‫له‌ئیس����تادا‬ ‫به‌له‌به‌ركردن����ی قورئان‌و رۆژانه‌ الی‬ ‫باوك����ی (‪ 5‬ـ‪ )10‬ئایه‌ت����ی قورئان‬ ‫له‌به‌رده‌كات‌و لێشیده‌پرس����ێته‌وه‌‪،‬‬ ‫"نزیكی دو به‌شم له‌به‌ركردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ناز ك ‌ه له‌ماڵه‌وه‌ سێ برای بچوكتر‬ ‫له‌خۆی هه‌یه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪" ،‬چه‌ندینجار‬ ‫لێدانم خواردوه‌ به‌سۆنده‌و به‌شه‌ق‌و‬ ‫به‌جۆره‌ها هه‌تككردن‌و سه‌رتاشین‌و‬ ‫سزای سه‌یرو سه‌مه‌ر‪ ،‬به‌اڵم ناچارم‬ ‫قبوڵی بكه‌م ناتوانم شكاتی لێبكه‌م‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ "باوكم ك����ه‌س‌و كاره‌كانی‬ ‫به‌رپرسن‌و ده‌زانم ده‌توانن به‌ئاسانی‬ ‫ئازادی بكه‌ن"‬

‫دایك���ی به‌ناز جگه‌ له‌هاوخه‌میی‪،‬‬ ‫هیچ���ی‌ دیك���ه‌ی‌ له‌ده‌س���تنایه‌ت‬ ‫بۆ كچه‌ك���ه‌ی‌ ب���كات‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬باوكیه‌ت���ی‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫لێبكات ده‌س���ه‌اڵتمان نیه‌‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫ناكرێت له‌به‌ر كێش���ه‌یه‌كی دنیایی‬ ‫بی���ر له‌خۆكوش���تن بكات���ه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئ���ه‌وه‌ی‌ مای���ه‌ی‌ ئومێدی‌‬ ‫به‌ن���ازو دایكیش���یه‌تی‌‪ ،‬ته‌نه���ا‬ ‫ده‌رگای‌ هاوس���ه‌رگیرییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫"ژیانی بگۆڕێ���ت"‪ .‬ئه‌وان وه‌ك دو‬ ‫ه���اوڕێ وابون‌و پێكه‌وه‌ باس���یان‬ ‫له‌كۆژانه‌كانیان ده‌كرد‪.‬‬ ‫هاوڕێكان���ی‬ ‫به‌رده‌وامبون���ی‌‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌‪ ،‬زیات���ر بۆته‌ مایه‌ی‌‬ ‫خ���ه‌م بۆ به‌ناز‪ ،‬چونكه‌ "رۆژانه‌ كه‌‬ ‫ده‌یانبینم به‌پۆش���اكی قوتابخانه‌و‬ ‫جانت���او كتێبه‌كانیان���ه‌وه‌ ده‌ڕۆن‌و‬ ‫نایه‌ن به‌ش���وێن من���دا‪ ،‬خه‌مێكی‌‬ ‫قوڵ دامده‌گرێت‌و له‌گریانیش زیاتر‬ ‫هیچی‌ دیكه‌م له‌ده‌ست نایه‌ت"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫هه‌رێم ‌ه‬ ‫ره‌وشت‬ ‫به‌رزه‌كه‌ی‬ ‫كورده‌كان‬ ‫عه‌بدولواحید گوانی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا باراك‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫ئۆباما ئه‌و ده‌سته‌واژه‌یه‌ی به‌كارهێنا‬ ‫بۆ پێناسه‌كردنی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی پرس���یارێكی نوس���ه‌ری‬ ‫به‌ناوبانگ���ی ئه‌مه‌ریك���ی (تۆماس‬ ‫فریدمان) ئه‌و نوس���ه‌ره‌ی دو س���اڵ‬ ‫پێش ئێس���تا به‌یاوه‌ریی س���ه‌رۆك‬ ‫بارزان���ی له‌ئاهه‌نگێكی قه‌ش���ه‌نگی‬ ‫ش���ارۆچكه‌ی چۆمان به‌ش���داریكرد‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی چۆم���ان بیانزانیبای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و زات���ه‌ كێیه‌‪ ،‬بێگوم���ان نۆره‌ ‌‬ ‫‌وێنه‌گرتن له‌گردتااڵنه‌و‌ه ده‌گه‌یش���ت ‌ه‬ ‫ی ‪ 2‬كیلۆمه‌تر‬ ‫چۆمان ك ‌ه دوریه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫تۆم���اس فریدم���ان كه‌س���ێكی‬ ‫هۆش���یار له‌كۆمه‌ڵ���گای ئه‌مه‌ریكی‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كی ناس���راوی ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس���ینی س���تراتیژی‌و دۆس���تێك ‌‬ ‫ئاماده‌كراوی ده‌س���تی‌ بارزانی‪-‬ی ‌ه بۆ‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌و به‌س���اڵ‌و مانگ له‌هه‌رێم‌و‬ ‫الی بارزان���ی ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫له‌وروژاندنی رای گشتی‌ ئه‌مه‌ریكایی‬ ‫رۆڵێكی‌ گرنگ‌و به‌رچاوی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا له‌درێ���ژه‌ی‌وه‌اڵمه‌كه‌ی���دا‬ ‫به‌وه‌ش نه‌وس���تا‌و گوتی‪" :‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌رێم���ه‌ ره‌وش���تبه‌رزه‌كه‌ی ك��� ‌ه‬ ‫كورده‌كان بونیادیان ناوه‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ئه‌و پرسیاره‌ش له‌خۆمان بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نها چۆن داعش ده‌رپه‌ڕێنین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫چۆن بتوانین ئ���ه‌و هه‌رێمه‌ بپارێزین‬ ‫ك ‌ه باشترین ده‌نگی تێدا به‌رزبۆته‌و‌ه‬ ‫له‌ناو عێراقێكی بێسه‌روبه‌ردا"‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا ب���ه‌وه‌ سه‌رس���امه‌ ك��� ‌ه‬ ‫ك���ورده‌كان ئه‌و ماوه‌ی���ه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫هێ���زه‌ رزگاركه‌ره‌كان��� ‌‬ ‫پێیانبه‌خش���را له‌هه‌مو عێراق ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وان توانییان ئه‌و كاته‌ به‌باش��� ‌‬ ‫به‌كاربهێن���ن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئۆباما ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكی گه‌وره‌ترین‌و كاریگه‌رترین‬ ‫زلهێزی جیهانه‌ ده‌ڵ���ێ‪" :‬كورده‌كان‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌یان به‌دڵی ئێمه‌ بونیادناوه‌‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه هه‌رێمه‌كه‌ی���ان به‌راده‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫به‌خواستی‌ ئێمه‌یه‌ بوه‌ت ‌ه هه‌رێمێك ‌‬ ‫به‌رقه‌رار بۆ نه‌ته‌وه‌‌و مه‌زه ‌هب‌و ئایین ‌ه‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌مانه‌وێت‬ ‫جیاوازه‌كان ‌‬ ‫نمونه‌ك���ه‌ی له‌ش���وێنه‌كانی تری���ش‬ ‫ببینین"‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ س���ه‌رنج بده‌ی���ن ئه‌م ‌ه‬ ‫چیه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه خه‌ون���ه‌‪ ،‬خه‌یاڵه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫چ به‌خشش���ێكه‌ خوداوه‌ند به‌ئێمه‌ی‬ ‫كوردی به‌خش���یوه‌ كه‌ س���ێ هه‌زار‬ ‫س���اڵه‌ چاوه‌ڕوانی ده‌كه‌ین‪ ،‬خۆ هه‌ر‬ ‫ئێمه‌ی‌ كورد بوین كه‌ س���ه‌ركرده‌ی‬ ‫مێژویی گه‌وره‌مان "بارزانی‌ مسته‌فا"‬ ‫ده‌چو‌ه ئه‌مه‌ریكا‌و دوای هه‌وڵێكی زۆر‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك���ی ئه‌مه‌ریكی له‌كونجی‬ ‫هۆتێلێك���ی الپه‌ڕگ���ه‌ی‌ نیوی���ۆرك‌و‬ ‫‌واش���نتۆندا بۆ چه‌ند ساته‌‌وه‌ختێك‬ ‫ی پێیده‌كه‌وت‪.‬‬ ‫ده‌یبینی‌و چاو ‌‬ ‫به‌اڵم پرس���یار ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایا ئێم ‌ه‬ ‫له‌ئاس���ت ئ���ه‌و روداوه‌ گه‌وره‌یه‌ین؟‬ ‫ئایا زان���او بیرمه‌ندو سیاس���ه‌توان‌و‬ ‫پس���پۆڕه‌كانمان ده‌چن���ه‌ هۆڵێك���ی‬ ‫تاریك���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌هێمنی‌و‬ ‫دور ل���ه‌ژاوه‌ژاو‪ ،‬ئ���ه‌و په‌یامان���ه‌ی‬ ‫ئۆباما ش���یبكه‌نه‌وه‌؟ ئای���ا ده‌توانن‬ ‫په‌یام���ی‌ باراك ئۆبام���ا به‌گرنگیه‌و‌ه‬ ‫به‌گوێچك���ه‌ی ژن‌و من���داڵ‌و گه‌وره‌و‬ ‫بچوك���ی ئ���ه‌م هه‌رێم��� ‌ه بگه‌یه‌نن‌و‬ ‫پێیانبڵێن‪ :‬پێویس���ت ‌ه پێكه‌وه‌ژیانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌و ئایی���ن‌و مه‌زهه‌به‌كان ‌وه‌ك‬ ‫گلێنه‌ی چ���اوی خۆم���ان بپارێزین‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ یه‌كبگ���رن‪ ،‬یه‌كگرتنێكی‬ ‫ی‬ ‫پۆاڵیین به‌ش���ێوه‌یه‌ك ك��� ‌ه ده‌رز ‌‬ ‫له‌نێوانیاندا نه‌چێت‪ .‬پێویس���ت ‌ه رێز‬ ‫له‌سه‌روه‌ریی هه‌رێمه‌كه‌تان‌و شكۆی‬ ‫س���ه‌ركرده‌كه‌تان‌و ده‌س���تكه‌وت ‌ه‬ ‫ستراتیژییه‌كانتان بگرن‪.‬‬ ‫ی���ان به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ خه‌ریك���ی‬ ‫بێڕێزكردنی ناوبانگی هه‌رێمه‌كه‌یان‌و‬ ‫دمك دمكان���ێ‌و ملمالنێی‌ نالۆژیكیی‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‪ ،‬پڕدانه‌ بێ بیانوی عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاواره‌‌و تێكهه‌ڵشێالنی چاك‌و خراپ ‌‬ ‫به‌هاكان‌و ناشیرینكردنی ده‌ستكه‌وت ‌ه‬ ‫ستراتیژیه‌كان ده‌بن‪ .‬كوردین ‌ه ‌وه‌رن‬ ‫دابنیش���ن كتێب‌و ش���انۆ‌و چیرۆك‌و‬ ‫ش���رۆڤه‌‌و ‌وت���ار‌و مێ���ژو له‌میانه‌ی‬ ‫ناوه‌رۆك���ی‌وتاره‌كان���ی ئۆبام���ا بۆ‬ ‫نه‌وه‌كانی‌ داهاتو بنوسنه‌وه‌‪.‬‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ دانوستانه‌كانی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ به‌غدا‬ ‫د‪.‬ئه‌مین فه‌ره‌ج‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌وه‌ف���دی‌ كوردس���تانیی‌‬ ‫ب���ۆ س���ه‌ر مێ���زی‌ گفتوگ���ۆ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫پێكهاته‌كان���ی‌ تری‌ عێ���راق‪ ،‬دوای‌ ئه‌و‬ ‫كۆمه‌له‌گۆڕانكاری���ی‌‌و قه‌یرانانه‌ دێت كه‌‬ ‫ڕوبه‌ڕوی‌ عێ���راق‌و هه‌رێم بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ئاش���كرا س���ه‌لمێنه‌ری‌ ئه‌و ڕاستیه‌ن‬ ‫كه‌ هه‌ر زو مه‌لیك فه‌یس���ه‌ڵ‪ ،‬یه‌كه‌مین‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێ���راق‪ ،‬دركی‌‬ ‫پێكردبو به‌وه‌ی‌ ك���ه‌ كۆمه‌ڵگای‌ عێراق‬ ‫هیچ نیه‌ جگه‌ له‌تۆپه‌ڵه‌ خه‌ڵكانێك كه‌‬ ‫به‌زۆر لكێنراون به‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دیارترین ئه‌و گۆڕانكاریی‌‌و قه‌یرانانه‌‬ ‫ئاماژه‌ بۆ دوانیان ده‌ده‌ین‪ :‬یه‌كه‌میان‪،‬‬ ‫ی په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫گه‌یش���تنه‌ بنبه‌س���ت ‌‬ ‫نێ���وان هه‌رێ���م‌و به‌غ���دا‌و س���ه‌پاندنی‌‬ ‫گه‌م���ارۆی‌ ئاب���وری‌ له‌الی���ه‌ن به‌غداوه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر هه‌رێمدا‌و ئازادكردنی‌ به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ ناوچه‌ كوردستانیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم (ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان) له‌الیه‌ن‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌‪ ،‬دوه‌میان‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫نێ���وان ش���یعه‌كان‌و س���وننه‌كانیش‬ ‫له‌وپ���ه‌ڕی‌ خراپیدای���ه‌‌و زۆربه‌ی‌ ناوچه‌‬ ‫س���وننیه‌كانیش له‌عێ���راق دابڕێنراون‬ ‫به‌هۆی‌ كۆنتڕۆڵكردنی‌ له‌الیه‌ن ڕێكخراوی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ ناسراو به‌داعشه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌نده‌ش‌وه‌ك چاودێرێكی‌ ڕه‌وشه‌كه‌‌و‬ ‫توێژه‌رێك���ی‌ ئه‌كادیم���ی‌‪ ،‬پێمباش���بو‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ خێرا بكه‌م بۆ پرس���ی‌‬ ‫دانوس���تانی‌ الیه‌نی‌ كوردستانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌ن���ه‌ عێراقیه‌كان ل���ه‌م ڕوانه‌ی‌ الی‌‬ ‫خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌غدا‌و پرس���ی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌‪:‬‬ ‫یه‌كێك له‌و پرس���یاره‌ گرنگانه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌مێش���كی‌ هه‌ر تاكێكی‌ ك���ورددا دێت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئایا گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ كورد بۆ به‌غدا‬ ‫چ���ۆن ده‌گونجێت له‌گ���ه‌ڵ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ڕیفراندۆم له‌سه‌ر ناوچه‌ ئازادكراوه‌كان‌و‬ ‫كارك���ردن بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ له‌كاتێكدا‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێراقی‌ شكس���تیخواردوه‌‌و‬ ‫به‌كرده‌ی���ی‌ عێ���راق دابه‌ش���بوه‌؟ له‌م‬ ‫سۆنگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ جێی‌ خۆیه‌تی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان‌وه‌اڵمێكی‌ ڕۆشن‌و قایلكه‌ریان‬ ‫ده‌ستبكه‌وێت‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ ئاماژه‌كان���ه‌ له‌ڕابردودا ئه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌خ���ه‌ن كه‌ زۆربه‌ی‌ ج���ار ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ورد‌و بزوتن���ه‌وه‌ ڕزگاریخوازیه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌جه‌نگ‌و س���ودوه‌رگرتن له‌هه‌لومه‌رجه‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و هه‌رێمی���ی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫به‌ده‌س���تیهێناوه‌ له‌س���ه‌ر مێ���زی‌‬ ‫گفتوگۆ له‌ده‌س���تیداوه‌‪ ،‬هه‌ر بۆ نمونه‌‬ ‫له‌وه‌ت���ه‌ی‌ ڕژێم���ی‌ به‌ع���س له‌عێ���راق‬ ‫ڕوخ���اوه‌ (له‌س���اڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌) الیه‌نی‌‬ ‫كوردستانیی‌ چه‌ندین ده‌رفه‌تی‌ زێڕینی‌‬ ‫كردۆته‌ قوربان���ی‌ بنیاتنانه‌وه‌ی‌ عێراق‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گ���ه‌ڵ پێكهاته‌كان���ی‌‬ ‫عێ���راق ب���ۆ چه‌س���پاندن‌و به‌دیهێنانی‌‬ ‫مافه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ده‌بینی���ن داواكاریه‌كان���ی‌ ك���ورد له‌و‬ ‫كات���ه‌وه‌ تا ئێس���تا هه‌م���ان داواكارین‬ ‫كه‌ خۆی‌ له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان‌و پرس���ی‌ بودجه‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‌و ن���ه‌وت‌و دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و چه‌س���پاندنی‌ فیدراڵیه‌تدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و س���اڵه‌وه‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫هه‌ڵبژاردن دوای‌ هه‌ڵبژاردن‌و س���ه‌رۆك‬ ‫‌وه‌زیران دوای‌ س���ه‌رۆك‌وه‌زیران به‌ڕێ‌‬ ‫ده‌كات ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ النیكه‌م���ی‌ ئه‌و‬ ‫پرس���انه‌ چاره‌س���ه‌ركرابن‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌‬ ‫باشترین نمونه‌ش كه‌ ئاماژه‌ی‌ پێبكه‌ین‬ ‫داواكاری���ه‌ ‪ 19‬خاڵیه‌ك���ه‌ی‌ كورد بێت‬ ‫دوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2010‬كه‌ دواتر ڕێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێ���ری‌ لێكه‌وت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ جگ���ه‌‬ ‫له‌هه‌ندێك خاڵی‌ تایبه‌ت به‌دابه‌شكردنی‌‬ ‫پۆس���ته‌كان نه‌بێ���ت هیچ���ی‌ ت���ری‌‬ ‫لێجێبه‌ج���ێ نه‌كرا‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌و گومانه‌‬ ‫الی‌ هاواڵتیانی‌ هه‌رێ���م تۆخ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬له‌كاتی‌ قه‌یرانه‌كاندا‪ ،‬پرس���ی‌‬ ‫ناوچ���ه‌ دابڕێنراوه‌كان‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫‌وه‌ك كارت���ی‌ فش���ار له‌به‌رامبه‌ر الیه‌نه‌‬ ‫عێراقیه‌كان به‌كارده‌هێنن بۆ چنگكه‌وتنی‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتی‌ زیاتر‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬پێكهاته‌‌و مه‌رجه‌عیه‌تی‌ شاندی‌‬ ‫دانوستانكاری‌ هه‌رێم‪:‬‬ ‫یه‌كێك له‌و هۆكاره‌ سه‌ره‌كییانه‌ی‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌ به‌م بابه‌ته‌وه‌ سروشتی‌‬ ‫شاندی‌ دانوس���تكاری‌ هه‌رێم‌و پێكهاته‌‌و‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌ته‌كه‌یه‌ت���ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاوڕێكی‌‬ ‫خێ���را له‌م ڕوه‌وه‌ له‌ڕاب���ردو بده‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش���ی‌ له‌گه‌ڵ���دا بێ���ت‪ ،‬تێبینی‌‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ ش���انده‌ دانوس���تكاره‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم هه‌مویان شاندی‌ حزبین‌و له‌الیه‌ن‬

‫ده‌بێت شاندی‌‬ ‫دانوستانكار‬ ‫سود له‌كه‌سانی‌‬ ‫پسپۆڕ‌و شاره‌زای‌‬ ‫بواره‌ جیاجیاكانی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌داواكانی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫‌وه‌ربگرێت‌و‬ ‫هه‌وڵبدرێت سود‬ ‫له‌ئه‌زمونی‌‌واڵتانی‌‬ ‫هاوشێوه‌ یان‬ ‫نزیك له‌ئه‌زمونی‌‬ ‫كوردستان‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت پسپۆڕی‌‬ ‫بیانیش‌وه‌ربگیرێت‬ ‫حزب���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌‬ ‫پێكده‌هێنرێن‌و سه‌رپه‌رش���تی‌ ده‌كرێن‪،‬‬ ‫ب���ێ‌ گوێدان���ه‌ دو خاڵ���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫ل���ه‌م ڕوه‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌می���ان‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌قه‌‬ ‫یاس���اییه‌ی‌ كه‌ په‌رله‌مان به‌مه‌رجه‌عی‌‬ ‫یاسایی‌‌و ده‌س���توریی‌ گه‌لی‌ كوردستان‬ ‫داده‌نێت له‌و پرسانه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌په‌س���ه‌ندكردنی‌ ڕێككه‌وتننام���ه‌كان‌و‬ ‫ی پرس ‌ه چاره‌نوسازه‌كان‌و‬ ‫یه‌كالییكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫دیاریكردن���ی‌ سروش���ت‌و ش���ێوازی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ یاس���ایی‌ له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ئیتیح���ادی‌ له‌به‌غ���دا(‪ .)1‬دوه‌میان‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌و ش���اندانه‌ی‌ پێكده‌هێنرین پسپۆڕ‌و‬ ‫ش���اره‌زای‌ بواره‌كه‌ن یان نا؟ ته‌نانه‌ت‬ ‫نه‌توان���راوه‌ له‌م ڕوه‌وه‌‌وه‌ك پێویس���ت‬ ‫س���ود له‌پس���پۆر‌و ش���اره‌زای‌ یاس���ا‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و ئاب���وری‌‌و بواره‌كانی‌ تری‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و بیانی‌‌وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬سروشتی‌ سیستمی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫بونیادی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ عێراق‪:‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ سیستمی‌ سیاسی‌ له‌عێراق‪،‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ ده‌س���توری‌ هه‌میش���ه‌یی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ ،2005‬سیستمێكی‌ په‌رله‌مانیه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ چه‌قی‌ قورس���ایی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ده‌كه‌وێته‌ الی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫‌وه‌زی���ران‌و به‌دیاریكراوییش س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌‪ ،‬كه‌ له‌دوای‌ (‪)2005‬ه‌وه‌‬ ‫به‌پێی‌ ‌واقعی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان ئ���ه‌م پۆس���ته‌ ب���ه‌ر‬ ‫پێكهاته‌ی‌ شیعه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمار‌و پۆس���ته‌ ‌وه‌زاریه‌كانی‌‬ ‫تری‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردن كه‌ به‌ر‬ ‫الیه‌نی‌ كوردستانیی‌ كه‌وتون له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پۆستی‌ س���ه‌رۆك ‌وه‌زیران‌و ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫زۆر‌و زه‌وه‌نده‌كان���ی‌ كه‌مت���ر كاریگه‌ر‬ ‫بون‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌‪ ،‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ ش���یعه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫كورس���یه‌كی‌ زۆری‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫نوێنه‌رانی���ان به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و زوربه‌ی‌‬ ‫كات ناكۆكبون له‌گه‌ڵ دو پێكهاته‌كه‌ی‌‬ ‫تری‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬هه‌میش���ه‌ پاڵپشتبون‬ ‫بۆ به‌هێزتركردنی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ سه‌رۆك‬ ‫‌وه‌زیران‌و چاوپۆش���یی‌ له‌كه‌موكوڕیی‌‌و‬ ‫الدان���ه‌ ده‌س���توری‌‌و یاس���اییه‌كانی‌‪،‬‬ ‫ده‌توانین له‌م ڕوه‌شه‌وه‌ ئه‌زمونی‌ به‌ڕێز‬ ‫نوری‌ مالیكی‌ له‌هه‌ش���ت ساڵی‌ ڕابردودا‬ ‫به‌نمونه‌ بێنینه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ دانن���ان ب���ه‌و ‌واقیع���ه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌مان پێ���دا‪ ،‬پێموایه‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ گه‌وره‌ی���ه‌‌وابزانرێ���ت كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا گۆڕین���ی‌ حكومه‌تی‌ به‌ڕێز‬ ‫نوری‌ مالیك���ی‌‌و پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫نوێ‌ به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ به‌ڕێ���ز حه‌یده‌ر‬ ‫ئه‌لعه‌ب���ادی‌‪ ،‬عێ���راق ‌وه‌رچه‌رخانێكی‌‬ ‫ن���وێ‌ به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێ���ت‌و به‌هۆیه‌وه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بنه‌ڕه‌تیی‌ بۆ كێش���ه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌گ���ه‌ڵ به‌غ���دا ده‌دۆزرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌ر چه‌ند هۆكارێك كه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌دوان له‌گرنگترینیان ده‌كه‌ین‪:‬‬ ‫یه‌كه‌مین هۆكار ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ له‌عێراق���دا كێش���ه‌ی‌‬

‫كه‌س���ه‌كان‌و گۆڕین���ی‌ كاراكت���ه‌ره‌‬ ‫سیاس���یه‌كان نی���ه‌ به‌ق���ه‌ده‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌كه‌ كێش���ه‌یه‌كی‌ كلتوریی‌ قوڵه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌مێ���ژوی‌ عێ���راق‌و ناوچه‌ك���ه‌‬ ‫ڕه‌گیداكوت���اوه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وی���ش خۆی‌‬ ‫له‌نه‌بون���ی‌ یا خود الوازی���ی‌ كلتورێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌ پێش���كه‌وتو كه‌ بنیاتنرابێت‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌ماكانی‌ به‌ش���داریی‌‌و یه‌كتر‬ ‫قبوڵكردن‌و لێبورده‌ی���ی‌‌و پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫ئاش���تیانه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی‌ زاڵه‌ بریتیه‌‬ ‫له‌كلتورێك���ی‌ ته‌قلیدی���ی‌ ك���ه‌ خ���ۆی‌‬ ‫له‌ملكه‌چكردن‌و خۆس���ه‌پاندن‌و هه‌وڵی‌‬ ‫س���ڕینه‌وه‌ی‌ به‌رامب���ه‌ردا ده‌بینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ بینیمان كه‌ هه‌ردو حكومه‌تی‌‬ ‫كاتیی‌ به‌ڕێز ئه‌یاد عه‌الوی‌‌و گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێز ئیبراهیم جه‌عفه‌ری‌ ماده‌ی‌ (‪)58‬‬ ‫ی‌ یاس���ای‌ ئیداره‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق بۆ‬ ‫قۆناخی‌ گواس���تنه‌وه‌یان پشتگوێخست‬ ‫كه‌ تایب���ه‌ت ب���و به‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫پرس���ی‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫بینیمان به‌هه‌مان شێوه‌ش له‌دو خولی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ خۆی���دا به‌ڕێز نوری‌‬ ‫مالیكی‌ ته‌نانه‌ت بڕگه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ ماده‌ی‌‬ ‫‪140‬ی‌ ده‌س���توری‌ هه‌میش���ه‌یی‌ ساڵی‌‬ ‫‪2005‬ی‌ عێراق���ی‌ بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫هه‌مان پرس جێبه‌جێ‌ نه‌كرد‪ ،‬بۆیه‌ پێش‬ ‫گۆڕینی‌ كه‌س���ه‌كان ده‌بێت كار له‌سه‌ر‬ ‫گۆڕینی‌ ئه‌م جۆر‌ه عه‌قڵیه‌ته‌ بكرێت كه‌‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی‌ زۆر ئاڵۆزتر‌و درێژخایه‌نتره‌‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ گۆڕینی‌ كه‌سه‌كان‪.‬‬ ‫هۆكاری‌ دوه‌م په‌یوه‌ندیداره‌ به‌‌واقیعی‌‬ ‫سیاس���ی‌ عێراق ل���ه‌دوای‌ (‪)2003‬ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وی���ش خ���ۆی‌ ل���ه‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ الیه‌ن���ی‌ كوردس���تانیی‌ له‌عێراقدا‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ دامه‌زراوه‌یی���ه‌وه‌ ته‌نیا مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك‌وه‌زیران ناكات تاوه‌كو‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ هه‌م���و داواكاریه‌كانی‌‬ ‫پێوه‌ ببه‌س���ترێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌وه‌زیران���دا مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نوێنه‌ری‌ پێكهاته‌‌و الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫تریش���دا ده‌كات (مه‌به‌س���تمان‬ ‫‌وه‌زیره‌كان���ه‌)‪ ،‬ك���ه‌ زۆر ج���ار له‌ڕێی‌‬ ‫ده‌نگدان���ه‌وه‌ به‌زۆرینه‌ بڕی���ار‌و پرۆژه‌‬ ‫یاسای‌ دژ به‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان تێده‌په‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌و ڕاستیه‌ی‌ كه‌ به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ داواكاریه‌كانی‌ كورد په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌كانی‌ تری‌ عێراقه‌وه‌ له‌وانه‌ش‬ ‫سه‌رۆكی‌ كۆمار‌و ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆ نمونه‌ جێبه‌جێكردنی‌ قۆناغێكی‌‬ ‫گرنگی‌ ماده‌ی‌ ‪140‬ی‌ ده‌ستوری‌ ‪2005‬ی‌‬ ‫عێراق كه‌ بریتیه‌ له‌ڕاستكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكاریه‌ ئیدارییانه‌ی‌ كه‌ له‌س���نوری‌‬ ‫كوردس���تان كراون به‌مه‌به‌ستی‌ گۆڕینی‌‬ ‫‌واقیع���ی‌ دیموگرافیی‌‪ ،‬به‌س���تراوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ سه‌رۆك كۆمار ڕاسپارده‌ ده‌نێرێته‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێن���ه‌ران‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫نوێنه‌رانیی���ش ده‌بێت بیكاته‌ یاس���ا‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تا ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌خولی‌ یه‌كه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆماردا‬ ‫(‪ )2010-2005‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌رسێ‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬سه‌رۆك‌و دو جێگره‌كه‌ی‌‪ ،‬مافی‌‬ ‫ڤیتۆیان هه‌ب���و‌واته‌ ده‌بوایه‌ بڕیاره‌كان‬ ‫به‌كۆده‌نگیی‌ بدرانایه‌‌و له‌به‌ر ناڕازیبونی‌‬ ‫دو جێگره‌كه‌ی‌ سه‌رۆك كۆمار‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫به‌ڕێ���ز تاریق هاش���می‌ ك���ه‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫پێكهاته‌ی‌ سوننی‌ بو‪ ،‬ئه‌و ڕاسپارده‌یه‌‬ ‫ڕه‌وانه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران نه‌كرا‪،‬‬ ‫له‌خولی‌ دوه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆماریشدا‬ ‫له‌كۆتاییه‌كان���ی‌‬ ‫(‪‌)2014-2010‬و‬ ‫خوله‌كه‌دا‌و پێش نه‌خۆشكه‌وتنی‌ به‌ڕێز‬ ‫مام جه‌الل ئه‌و ڕاسپارده‌یه‌ی‌ له‌شێوه‌ی‌‬ ‫پڕۆژه‌ یاس���ایه‌كدا ڕه‌وانه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران كرد ب���ه‌اڵم خوله‌كه‌ ته‌واوبو‌و‬ ‫پرۆژه‌ یاساكه‌ په‌سه‌ند نه‌كرا‪.‬‬ ‫له‌م���ه‌وه‌ ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و ڕاس���تیه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نوخبه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌ ده‌سه‌اڵتدار‪ ،‬كه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ كلتورێكی‌ سیاس���ی‌ دواكه‌وتو‪،‬‬ ‫دو پێكهاته‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‪ ،‬شیعه‌‌و سوننه‌‪،‬‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ئاماده‌نی���ن دان به‌ماف���ه‌‬ ‫ڕه‌واكانیدا بنێن‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬له‌ئێس���تادا چ���ی‌ بكرێت‬ ‫باشه‌؟‬ ‫پێ���ش ئه‌وه‌ی‌ بێمه‌ س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌ئێس���تادا چی‌‬ ‫بكات باشه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت ئاماژه‌ به‌هه‌ندێك‬ ‫له‌و بابه‌تانه‌ بكه‌م كه‌ له‌ئێستادا پێگه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی���ان به‌هێزك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌كرێت‬ ‫شاندی‌ دانوستكاری‌ كورد له‌به‌رچاویان‬ ‫بگرێت‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪1‬ـ له‌ڕوی‌ سه‌ربازیه‌وه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان توانیویه‌ت���ی‌ كۆنترۆڵ���ی‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ناوچ���ه‌ دابڕێنراوه‌كان‬ ‫بكاته‌وه‌ پاش پاشه‌كش���ێی‌ س���وپای‌‬ ‫عێراقی‌ لێیان‌و ه���ه‌روه‌ك توانیویه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌خۆڕاگری���ی‌ پێش���مه‌رگه‌‌و هاوكاریی‌‬

‫هێزه‌ ئاسمانیه‌كانی‌‌واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‌و پش���تگیریی‌ س���ه‌ربازی ‌‬ ‫ی‬ ‫‌واڵتان���ی‌ ت���ر‪ ،‬پێش���ڕه‌ویی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫داعش بۆ س���ه‌ر كوردس���تان ڕابگرێت‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك ناوچه‌ش ‌وه‌ربگرێت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ دابون‪ ،‬له‌بیریشمان نه‌چێت‬ ‫ئه‌م پش���تگیریه‌ سه‌ربازیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌‬ ‫ڕه‌هه‌ندی‌ سیاس���ی‌ گرنگیشی‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ل���ه‌ڕوی‌ سیاس���ی‌‌و یاس���اییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بینین كه‌ حكومه‌تی‌ عێراقی‌ كۆنترۆڵی‌‬ ‫به‌شێكی‌ فراوانی‌ عێراقی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و‬ ‫خ���ودی‌ به‌ڕێ���ز حه‌ی���ده‌ر ئه‌لعه‌بادی‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ پش���تگیریی‌ ده‌كه‌ن له‌به‌رده‌م‬ ‫ترس���ی‌ تێپه‌ڕینی‌ ئه‌و ماوه‌ یاساییه‌دان‬ ‫ك���ه‌ ده‌س���تور دایناوه‌ ب���ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬كه‌ ‪ 30‬ڕۆژه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‌وا‬ ‫ده‌كات ناچاربن هه‌ندێك نه‌رمیی‌ بنوێنن‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م الیه‌نه‌كان بۆ سه‌رخس���تنی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت له‌ماوه‌ی‌ یاس���ایی‌‬ ‫خۆیدا‪.‬‬ ‫‪3‬ـ ل���ه‌ڕوی‌ ئابوریش���ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌خۆڕاگریی‌‌و‬ ‫پش���تگیریی‌ خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫توانیویه‌ت���ی‌ ت���ا ئێس���تا به‌رگه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ئابڵوقه‌ ئابوریه‌ بگرێت كه‌ چه‌ند مانگێكه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق���ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ نه‌ناردنی‌‬ ‫بودج���ه‌ی‌ به‌كاربردن���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ موچه‌ی‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ هه‌رێم به‌ش���ێكی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫پێكده‌هێنێ���ت‪ ،‬له‌الیه‌ك���ی‌ تریش���ه‌وه‌‬ ‫هه‌رێ���م تا ڕاده‌یه‌كی‌ باش س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫بوه‌ له‌پرۆس���ه‌ی‌ ناردنی‌ نه‌وتی‌ خاو بۆ‬ ‫بازاڕه‌كانی‌ جیهان‌و فرۆشتنی‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق ئه‌و داوا یاساییه‌ش���ی‌‬ ‫دۆڕان���د ك���ه‌ له‌یه‌كێ���ك له‌دادگاكانی‌‬ ‫‌ویالیه‌تی‌ ته‌كساسی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ تۆماری‌‬ ‫كردبو بۆ ڕێگرتن له‌فرۆش���تنی‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬ئه‌مه‌ س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌ناویشیاندا به‌ڕێز‬ ‫‌وه‌زیری‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌یان‬ ‫خس���تۆته‌ ڕو كه‌ له‌هه‌وڵ���ی‌ زیادكردنی‌‬ ‫ڕێ���ژه‌ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وه‌تی‌ خاودان‬ ‫به‌جۆرێك له‌كۆتایی‌ ئه‌مس���اڵی‌ ‪2014‬دا‬ ‫ده‌یگه‌یه‌ننه‌ ئه‌و ئاس���ته‌ی‌ پێویستیان‬ ‫به‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ نه‌بێت ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌‪%17‬ی‌ بودجه‌ی‌ عێراق���ه‌وه‌ ده‌هاته‌‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬

‫هه‌رچی‌ ئاماژه‌كانه‌‬ ‫له‌ڕابردودا ئه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌خه‌ن كه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ جار ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كورد‌و بزوتنه‌وه‌‬ ‫ڕزگاریخوازیه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌جه‌نگ‌و‬ ‫سودوه‌رگرتن‬ ‫له‌هه‌لومه‌رجه‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و‬ ‫هه‌رێمیی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫به‌ده‌ستیهێناوه‌‬ ‫له‌سه‌ر مێزی‌‬ ‫گفتوگۆ‬ ‫له‌ده‌ستیداوه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫‌وه‌فدی‌ دانوستانكاری‌ هه‌رێم له‌ئێستادا‬ ‫چ���ی‌ ب���كات باش���ه‌ چه‌ن���د تێبینی‌‌و‬ ‫پێشنیارێك به‌گرنگ‌و پێویست ده‌زانم‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫‪1‬ـ پێویسته‌ هه‌مو الیه‌ك ئه‌و ڕاستیه‌‬ ‫باش بزانن كه‌ چوار ساڵی‌ ئاینده‌ چوار‬ ‫ساڵی‌ زۆر چاره‌نوسس���ازن‌و پێویسته‌‬ ‫زۆر ‌وریایانه‌‌و به‌رپرس���یارانه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬به‌جۆرێك هه‌ر هه‌نگاوێك‬

‫ده‌نرێت به‌باشی‌ دیراسه‌ بكرێت‌و ئاكام‌و‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی‌ لێكبدرێته‌وه‌‌و سود له‌هه‌ڵه‌و‬ ‫كه‌موكورتیه‌كانی‌ ڕاب���ردو ‌وه‌ربگیرێت‌و‬ ‫ده‌رفه‌ت‌و خاڵه‌ به‌هێزه‌كان بقۆزرێنه‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫تیای���دا هه‌م���و هه‌وڵ���ه‌كان بخرێنه‌گه‌ڕ‬ ‫بۆ خزمه‌ت���ی‌ ئه‌و ئامانجه‌ س���ه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫س���تراتیژیه‌ی‌ ك��� ‌ه گه‌لی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌مێژه‌ قوربانیی‌ ب���ۆ ده‌دات كه‌ خۆی‌‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆییدا ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬هاوته‌ریب‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پرۆس���ه‌ی‌ دانوستان‌و‬ ‫به‌شداریی‌ له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ عێراقیدا‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ بگونجێنرێت‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ل���ه‌و سۆنگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ ش���اندی‌‬ ‫دانوستكاری‌ كورد پێویسته‌ ئه‌وله‌ویاتی‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌م قۆناغه‌دا دی���اری‌ بكات كه‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫سنوری‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌ پێویسته‌‬ ‫الیه‌نه‌ عێراقیه‌كان به‌ڕه‌سمی‌ دان بنێن‬ ‫ب���ه‌م‌واقیع���ه‌ تازه‌یه‌ی‌ هاتۆت���ه‌ ئارا‌و‬ ‫به‌خێرایی‌ ڕێ‌و شوێنی‌ یاسایی‌ له‌و ڕوه‌وه‌‬ ‫بگیرێته‌ به‌ر‪ ،‬ده‌نا خۆبه‌ستنه‌وه‌ به‌ماده‌ی‌‬ ‫(‪)140‬ه‌وه‌ بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫ڕێگرییان���ه‌ بكرێ���ت ك���ه‌ بونه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌كردن���ی‌ خۆبه‌س���تنه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌نادی���اره‌وه‌‌و دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ هه‌مان‬ ‫هه‌ڵه‌كانی‌ پێشوه‌‪.‬‬ ‫‪3‬ـ ده‌بێت ش���اندی‌ دانوستانكار سود‬ ‫له‌كه‌سانی‌ پس���پۆڕ‌و ش���اره‌زای‌ بواره‌‬ ‫جیاجیاكانی‌ تایبه‌ت به‌داواكانی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس���تان ‌وه‌ربگرێ���ت‌و هه‌وڵبدرێت‬ ‫س���ود له‌ئه‌زمونی‌‌واڵتانی‌ هاوشێوه‌ یان‬ ‫نزیك له‌ئه‌زمونی‌ كوردس���تان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫پسپۆڕی‌ بیانیش‌وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫‪4‬ـ هه‌وڵبدرێ���ت یه‌كڕیزی���ی‌‌و‬ ‫یه‌كهه‌ڵوێستیی‌ الیه‌نه‌ كوردستانیه‌كان‬ ‫بپارێزرێ���ت‌و كێش���ه‌‌و ناكۆكیه‌ حزبی‌‌و‬ ‫شه‌خس���یه‌كان كار نه‌كات���ه‌ س���ه‌ر‬ ‫گوت���اری‌ كوردی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌غدا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ش پێویس���ته‌ كێشه‌ ناوخۆییه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ربكرێن له‌وان���ه‌ش پرس���ی‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ خۆجێیه‌ت���ی‌‬ ‫له‌هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‪.‬‬ ‫‪5‬ـ زه‌روره‌ت���ی‌ كاركردن ب���ه‌و ده‌قه‌‬ ‫یاس���اییه‌ی‌ كه‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫‌وه‌ك مه‌رجه‌ع ده‌ناس���ێنێ‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫پێویسته‌ هیچ ڕێككه‌وتنێك له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫عێراقی���ه‌كان بێ‌ ئاگاداری‌‌و ڕه‌زامه‌ندیی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌واژۆ نه‌كرێت‪.‬‬ ‫‪6‬ـ ئه‌نجامدانی‌ پرۆس���ه‌ی‌ دانوستان‌و‬ ‫گرێدانی‌ ڕێككه‌وتن نابێت له‌گه‌ڵ كه‌سێك‬ ‫ی���ان كوتله‌ی���ه‌ك ی���ان پێكهاته‌یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراوبێت‪ ،‬چونكه‌ ‌وه‌ك له‌پێش���تر‬ ‫ڕونمانك���رده‌وه‌ كێش���ه‌ ته‌نه���ا له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌سێك یان كوتله‌یه‌ك یان پێكهاته‌یه‌ك‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ كۆی‌ سیس���تم‌و ئه‌و‬ ‫كلتور‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌ی‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫‪7‬ـ كارا كردنی‌ سیس���تمی‌ فیدراڵیه‌ت‬ ‫له‌عێراقدا له‌ڕێگه‌ی‌ ده‌ركردن‌و كاراكردنی‌‬ ‫یاس���ای‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ئیتیحادی���ی‌‌و‬ ‫پش���تگیریكردن له‌دروستبونی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫تری‌ فیدراڵی‌ له‌عێراق‪ ،‬بۆ نمونه‌ هه‌رێمێك‬ ‫بۆ س���وننه‌كان‪ ،‬جگه‌ له‌گۆڕینی‌ ئاستی‌‬ ‫به‌ش���داریی‌ هه‌رێمی‌ له‌ته‌نیا به‌شداره‌وه‌‬ ‫بۆ شه‌ریكی‌ ڕاس���ته‌قینه‌ له‌ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫كاراكردنی‌ ڕۆڵی‌ په‌رله‌مان له‌م ڕوه‌وه‌‌و‬ ‫ڕێككه‌وتن له‌س���ه‌ر تێپه‌ڕاندنی‌ یاس���ا‬ ‫گرنگه‌كانی‌‌وه‌ك یاسای‌ نه‌وت‌و غاز‪.‬‬ ‫‪8‬ـ له‌به‌ر دوباره‌نه‌كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫ڕاب���ردو‪‌،‬وا باش���تره‌ ڕێككه‌وتن���ه‌كان‬ ‫نوسراوبن‌و دوربن له‌ده‌ربڕینی‌ ئینشایانه‌‌و‬ ‫نا‌واقیعیانه‌‪ ،‬مه‌به‌ستمان له‌وه‌یه‌ پێویسته‌‬ ‫كێش���ه‌كان به‌وردی���ی‌ ش���یكرابێتنه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ میكانیزمه‌كانی‌ چاره‌س���ه‌ركردن‬ ‫چی���ن‌و ده‌بێت ئ���ه‌و میكانیزمه‌ قابیلی‌‬ ‫جێبه‌جێك���ردن بن‌و بۆ هه‌ر بابه‌تێكیش‬ ‫ده‌كرێت س���ه‌قفێكی‌ زه‌مه‌نیی‌ مه‌عقول‌و‬ ‫گونجاو دیاریبكرێت‪.‬‬ ‫‪9‬ـ هه‌رچه‌ن���د له‌سیاس���ه‌تدا گره‌نتی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌دۆخێكی‌‌وه‌كو ئێستای‌‬ ‫عێراق���دا ك���ه‌ متمانه‌ی‌ نێ���وان الیه‌ن‌و‬ ‫پێكهاته‌كان ئه‌گه‌ر نه‌ڵێین نه‌ماوه‌ ئه‌وا‬ ‫زۆر الوازه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌كرێ���ت نێ���رده‌ی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌گرتوه‌كان له‌عێراق‬ ‫(‪‌)UNAMI‬وه‌ك الیه‌نی‌ سێه‌م شایه‌ت‌و‬ ‫چاودێر بێت به‌سه‌ر ڕێككه‌وتن‌و ئالیه‌تی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌‪ ،‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫نێرده‌ی‌ ناوبراو به‌پێی‌ بڕیاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئاسایش هاوكاریی‌ عێراقیه‌كان ده‌كات‬ ‫بۆ به‌رقه‌راركردنی‌ ئاشتی‌‌و چه‌سپاندنی‌‬ ‫س���ه‌قامگیریی‌ له‌عێ���راق‪ ،‬هه‌رچی‌ ئه‌و‬ ‫‌واڵت‌و الیه‌نانه‌ی‌ تریشه‌ كه‌ لێره‌و له‌ولێ‌‬ ‫باس ده‌كرێ���ن‌وه‌ك گره‌نتی‌ به‌ڕای‌ من‬ ‫یا بێالیه‌ن نین یاخود ده‌رچه‌ی‌ یاسایی‌‬ ‫نیه‌ تا بیانهێنیته‌ ناو پرۆسه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌راوێ���ز‪ )1( :‬ئه‌م���ه‌ش به‌گوێره‌ی‌‬ ‫بڕگ���ه‌ی‌ ‪ 2‬له‌ماده‌ی‌ (‪)56‬ی‌ یاس���ای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪1992‬ی‌ هه‌مواركراو‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )443‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/2‬‬

‫بەڕێز سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان‬

‫دو‬ ‫رونكردنه‌و ‌ه‬ ‫له‌ئاوێنه‌وه‌‬

‫بابەت‪ /‬دەست لەکارکێشانەوە‬ ‫داواکارم لەبەڕێزتان پەسەندکردنی‬ ‫لەکارکێش���انەوەکەم‬ ‫دەس���ت‬ ‫لەکارەک���ەم‪ ،‬ک���ە ڕاوێ���ژکاری‬ ‫پێشکەوتوی س���ەرۆکی پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تانە لەبەر ئەم ھۆیانە کە‬ ‫بەکورتی ئاماژەی پێ ئەدەم‪ ،‬قبوڵ‬ ‫بکەن‪:‬‬ ‫جەنابتان کە سەرەتا داواتانکرد‬ ‫ئەو کارە بگرمە ئەستۆ‪ ،‬من قبوڵم‬ ‫نەبو‪ ،‬پاش���ان لەبەر پێش���نیاری‬ ‫ھاوڕێیان قبوڵم کرد لەوەی کە ئێمە‬ ‫وەک گروپێک کارو خزمەت بکەین‬ ‫ب���ۆ س���ەرکەوتنی ئامانجەکانمان‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم دوای دەس���تبەکاربونمان‬ ‫ئاش���کرابو کە ئێمە ی���ەک گروپ‬ ‫نین‌و نەکارو خزم���ەت‌و نە ئەرک‌و‬ ‫ماف بەھاوس���ەنگی دابەش کراوە‪.‬‬ ‫ھەرچەن���دە ئاگادارمکردن���ەوە‬ ‫لەشکاندنی پەیوەس���تنامەکەمان‪،‬‬

‫بەاڵم ھەر بێس���ود بو‪ .‬لەبەرواری‬ ‫‪ 2014/6/10‬بەھەمانش���ێوە م���ن‬ ‫داوامک���رد کە دەمەوێ���ت خزمەت‬ ‫بک���ەم‌و پلەوپای���ە ل���ەدوای ڕێزی‬ ‫کەس���ایەتییەوەیە‪ .‬بەداخ���ەوە‬ ‫ئ���ەو کەس���انەی کە دەب���و وەک‬ ‫ھاوڕێ‌و ی���ەک گ���روپ کاربکەی���ن‬ ‫پ���ەروەردەی ئیداریی���ان الوازەو‬ ‫نەڕێ���ز لەھاوڕێکانی���ان دەگرن نە‬ ‫لەکارەکەیان‪ .‬ئەمە ھەر وەک گلەیی‌و‬ ‫ئامۆژگاری���ی برایان���ە‌و ھاوڕێیانە‬ ‫داواکارب���وم‪ .‬ب���ەاڵم لەب���ەرواری‬ ‫‪2014/6/18‬دا ل���ەژوری بەڕێزتاندا‬ ‫بەش���ایەتیی س���تافی نوسینگەی‬ ‫بەڕێزتان‪ ،‬ک���ە فەرمانبەرێک ھاوتا‬ ‫بەپلەی ئیداریی‪( ،‬س���نوری ھەمو‬ ‫پێودانگێک���ی رێزی کەس���ایەتی‌و‬ ‫ئیداری���ی بەزان���د ب���ێ حورمەتی‬ ‫بەش���وێن‌و جێ���گای نوس���ینگەی‬

‫‪ _1‬له‌ژم���اره‌ی‌ پێش���ودا‪ ،‬گۆران‬ ‫ی‬ ‫ئازاد وه‌ك‌ سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ كاروبار ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌ كوردستان ناوی‬ ‫یاسای ‌‬ ‫براوه‌‪ ،‬كه‌ له‌ڕاس���تیدا "ڤ���ااڵ فه‌رید‬ ‫ئیبراهیم" سه‌رۆكی‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌‌یه‌‪.‬‬ ‫ی پێش���ودا‬ ‫‪ _2‬دیس���ان له‌ژماره‌ ‌‬ ‫ی "د‪.‬مه‌حم���ود‬ ‫به‌هه‌ڵ��� ‌ه ل���ه‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫عوس���مان"ه‌و‌ه هاتووه‌ ك���ه‌ "‪‌ 31‬‬ ‫ئ���اب به‌خیان���ه‌ت ناوده‌ب���ات"‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی وا‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌ك���ه‌دا وش���ه‌ ‌‬ ‫نه‌هاتوه‌و به‌هه‌ڵه‌ نوسراوه‌‪.‬‬ ‫ی لێبوردنمان له‌هه‌ردو‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ داوا ‌‬ ‫به‌ڕێزان‌و خوێنه‌ران‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‬

‫بەڕێزتان کرد) کە وەک ئاش���کرایە‬ ‫س���تافە بەڕێزەکەتان لەم بێڕێزییە‬ ‫ئ���اگاداری کردونەت���ەوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫جێگای داخە ئەو کەسە کە دەبێت‬ ‫س���زای ئیداریی بدرێت پاداش���ت‬ ‫دەکرێت‌ لەالی بەڕێزتانەوە؟!‬ ‫جارێک���ی ت���ر ئەیڵێم���ەوە من‬ ‫ئەوەن���دەی لەخەمی کارو فەرمان‌و‬ ‫ڕێزی کەسایەتی خۆمدام‌ لەخەمی‬ ‫بەخش���ین‌و داوای پلەوپای���ەدا‬ ‫نی���م‪ ،‬کە بەڕێزتان ئ���ەوە زۆرباش‬ ‫لەمن���دا دەبینن‪ ،‬بۆی���ە داواکارم‬ ‫لەبەڕێزت���ان بەپەس���ەندکردنی‬ ‫دەستلەکارکێشانەوەکەم‪.‬‬

‫په‌یامی‬ ‫سه‌تڵه‌ئاوه‌كه‌‪..‬‬ ‫به‌زمانی شیرینی‬ ‫كوردی؟!‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫توانا فایەق ھۆشیار‬ ‫راوێژکاری پێشکەوتوی سەرۆکی‬ ‫پەرلەمانی کوردستان‬ ‫‪2014/8/17‬‬

‫حكومه‌ت ‌ی نوێی عێراق‌و هه‌نگاوه‌كان ‌ی پێكهێنانی‌‬ ‫حه‌سه‌ن مسته‌فا‬ ‫دوای‌ دیارییكردن���ی‌ د‪.‬فوئاد مه‌عس���وم‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆك كۆم���ار‪ ،‬وه‌ك یه‌كه‌می���ن‬ ‫ئه‌ركی سه‌رش���انی‌ هه‌ڵس���ا به‌ڕاسپاردنی‌‬ ‫حه‌ی���ده‌ر عه‌بادی‌ له‌لیس���تی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كابین���ه‌ی‌ وه‌زاریی‌‬ ‫پێكبێنێ‪ .‬چونكه‌ خواس���تی‌ ش���یعه‌كان‬ ‫كه‌وته‌ س���ه‌ر عه‌بادی‌‌و ئه‌ویان وه‌ك تاكه‌‬ ‫كاندیدی‌ به‌دیلی‌ مالیكی‌ ناساند‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ له‌نێو ش���یعه‌دا‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار‌و زانای‌ گه‌وره‌ هه‌ن‪ ،‬زانییان‬ ‫خۆری‌ مالیك���ی‌ به‌ره‌و ئاوابونه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ر‬ ‫زو كه‌وتنه‌ پش���تی‌ عه‌ب���ادی‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ده‌ستكه‌وته‌ گه‌ورانه‌ی‌ شیعه‌ له‌عێراق‬ ‫به‌ده‌ستیهێناون بیپارێزن‌و بره‌وی‌ پێبده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وان باش ده‌زانن كاركردن به‌عه‌قڵیه‌تی‌‬ ‫مالیكی‌ زیاتر عێراق به‌ره‌و وێرانه‌ ده‌بات‌و‬ ‫ده‌ره‌نجام دوریش نیه‌ ماڵی‌ شیعه‌ له‌به‌ریه‌ك‬ ‫بترازێنێ‌‪ ،‬بۆیه‌ پاڵپشتی‌ مه‌رجه‌ع‌و گروپه‌‬ ‫سیاسییه‌كان له‌الیه‌ك‌و ئێرانی‌ هاوپه‌یمان‬ ‫بۆ عه‌بادی‌ تا ترۆپكی‌ سه‌ركه‌وتنه‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌عێراق���ی‌ نوێ���دا ش���یعه‌كان به‌درێژایی‬ ‫ئه‌و مێژوه‌ تا به‌ده‌س���ه‌اڵت گه‌یش���تنیان‪،‬‬ ‫هه‌ر چه‌وس���اوه‌ی‌ ده‌ست س���وننه‌ بون‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ ده‌رفه‌تێك���ی‌ زێڕین���ه‌ له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫دیموكراسییه‌وه‌ چنگیان له‌پۆسته‌ بااڵكانی‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت گیربوه‌‌و نایان���ه‌وێ به‌ملهوڕیی‌و‬ ‫دیكتاتۆریانه‌ له‌ده‌س���تی‌ بده‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ك ‌ه خواس���تێكی‌ ده‌ولی‌ هه‌ی���ه‌ بۆ پارچه‌‬

‫پارچ���ه‌ نه‌بون���ی‌ عێ���راق‪ .‬ئ���ه‌وان هه‌تا‬ ‫بتوان���ن وه‌زعه‌كه‌ خاوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌ ئاس���انكاریی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ب���اش ده‌زانن پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ه���ه‌روا كارێكی‌ ئاس���ان نابێ‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م حه‌ی���ده‌ر عه‌بادیی���دا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دێته‌ سه‌ر وێرانه‌یه‌ك كه‌ مالیكی‌ خاپوری‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬له‌ناوه‌وه‌دا گرفتێكی‌ زۆری‌ له‌نێوان‬ ‫(ش���یعه‌ – سوننه‌و‪ ،‬ش���یعه‌ – كورد)دا‬ ‫به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬كه‌ وای‌ لێهاتوه‌ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫به‌دڕدۆنگییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ پێشهاته‌كان‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ئاس���ته‌نگه‌كانی‌ ب���ه‌رده‌م عه‌بادی‌‬ ‫پێش هه‌مو ش���تێك‪ ،‬گێڕانه‌وه‌ی‌ متمانه‌یه‌‬ ‫بۆ كوردو س���وننه‌و ده‌بێ ئ���ه‌وه‌ به‌وه‌فده‌‬ ‫دانوس���تانكاره‌كاندا رابگه‌یه‌نێ كه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌ كردویه‌تی‌ كارێكی‌ س���ه‌راپا هه‌ڵه‌‬ ‫بوه‌و هه‌رگیز نایه‌وێ ئه‌م رێگه‌یه‌ هه‌ڵببژێرێ‬ ‫یان هیچ نه‌بێ نیازێكی‌ وا نیش���انبدات كه‌‬ ‫ببێته‌ جێی ره‌زامه‌ندیی‌ وه‌فده‌كان‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌داخوازییه‌كانی‌ سوننه‌‌و‬ ‫كورده‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئایا چه‌نده‌ ده‌توانێ‌‬ ‫به‌ڵێنی‌ چاره‌سه‌رییان پێبدا‌و وه‌ك مالیكی‌‬ ‫خۆی‌ له‌داواكان نه‌دزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك ده‌س���تپێك ئ���ه‌وه‌ی‌ راگه‌یه‌نراوه‌‌و‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و هه‌نگاوانه‌ی‌ عه‌بادی‌ ده‌ینێ‪،‬‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ كابینه‌ی‌‬ ‫وه‌زاریی���ه‌ ب���ۆ بیس���ت وه‌زیر‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ش ئه‌گه‌ر مالیكی‌ توانیبێتی‌ چه‌ند‬ ‫الیه‌نێكی‌ پێڕازی بكات‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و ئه‌یه‌وێ‬ ‫لێره‌وه‌ ده‌س���ت پێبكات‌و به‌ (‪)4 ، 4 ،12‬‬ ‫دابه‌ش���ی بكات‪ .‬كه‌ دواجار بۆ شیعه‌ هیچ‬

‫له‌واقیعه‌كه‌ ناگۆڕێ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كاره‌كانی‌ عه‌بادی‌ خێراتر ده‌كات‬ ‫ئه‌و هه‌مو پاڵپشتییه‌ زۆره‌یه‌ كه‌ لێیكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ئه‌مه‌ری���كا ك���ه‌ س���ه‌نگێكی‌‬ ‫زۆر به‌پرۆس���ه‌كه‌ ده‌به‌خش���ێ‪ ..‬گرنگیی‌‬ ‫پاڵپش���تیی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌وه‌دایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا‬ ‫چاودێر‌و به‌شدار‌و جێبه‌جێكاری‌ نه‌خشه‌ی‌‬ ‫رزگاركردن���ی‌ عێ���راق بوه‌ له‌راب���ردودا‌و‬ ‫له‌ده‌ورانێك���ی‌ نزیكیش���دا ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫دیكتاتۆریی‌ س���ه‌دام‌و مالیكی‌ بینین‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌دام سندوقی‌ ده‌نگدانی‌ نه‌كردبێته‌‬ ‫پێوه‌ر یان سه‌نگی‌ مه‌حه‌ك‪ ،‬ئه‌وا مالیكی‌‬ ‫له‌ڕێی سندوقه‌كانی‌ ده‌نگدانه‌وه‌ هات‌و ئه‌م‬ ‫دیكتاتۆره‌ی‌ لێدروس���ت بو‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ئه‌وان���ه‌ی‌ ل���ه‌م رۆژهه‌اڵته‌وه‌‬ ‫به‌كورس���ی ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ ده‌نوسێن زۆر‬ ‫جی���اواز نابن له‌گ���ه‌ڵ یه‌كت���ردا‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫عه‌بادی���ش وه‌ك ده‌رفه‌تێ���ك ده‌یبین���ێ‪،‬‬ ‫كه‌ س���ودی‌ له‌ئه‌زمونی‌ تاڵ���ی‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مانه‌ بینیبێ ك���ه‌ دیكتاتۆره‌كانی‌‬ ‫دروس���تكرد‌و ده‌ره‌نجامه‌كانیشیان رونه‌!‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌یه‌وێ ئه‌وه‌ به‌عێراقییه‌كان بڵێ‪،‬‬ ‫كه‌ له‌دیموكراسییه‌تدا ده‌ستاوده‌ستكردن‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌موشی‌ گرنگتره‌ ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كانی‌ س���ه‌ر په‌رته‌وازه‌ب���ون‌و‬ ‫لێكترازان���ی‌ عێراق ئه‌وه‌ن���ده‌ گه‌وره‌بون‪،‬‬ ‫پێویس���تی‌ به‌هه‌ڵوه‌سته‌ ده‌كرد‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫ده‌خاله‌ته‌ی‌ كرد‪.‬‬ ‫ل���ه‌م نێوانه‌ش���دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌سوننه‌كانیش���ه‌وه‌ ب���و‪ ،‬ئه‌وانیش بۆیان‬ ‫رونب���وه‌وه‌ له‌سه‌ركێش���ییكردندا گروپ���ه‌‬

‫تیرۆریسته‌كان دروس���تده‌بن‌و به‌رهه‌مه‌كه‌‬ ‫ده‌چنن���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ داع���ش هات ‌ه‬ ‫س���ه‌ر زه‌مینه‌یه‌كی‌ ئاماده‌ كه‌ سوننه‌كان‬ ‫سفره‌كانی بۆ راخستبون‌و ده‌رچونیش له‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ هه‌روا كارێكی‌ ئاس���ان نابێ‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بۆ چیت���ر به‌هیالك نه‌دانی‌ خۆیان ناچارن‬ ‫بێنه‌ سه‌ر مێزی‌ دانوستان‌و گفتوگۆكردن‌و‬ ‫ل���ه‌وێ داواكانیان بخه‌ن���ه‌ڕو‪ ،‬كه‌ له‌مڕۆی‌‬ ‫عێراقدا ره‌نگ���ه‌ باش���تر به‌مه‌رامه‌كانیان‬ ‫بگه‌ن‪ .‬كه‌وات���ه‌ ئه‌مجاره‌ش س���وننه‌كان‬ ‫به‌ش���داریی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ ئه‌مج���اره‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رفراوانتر بێنه‌ پێش‌و دوای‌‬ ‫ئه‌و روداوانه‌ی‌ كه‌ له‌ناوچه‌ی‌ س���وننه‌كان‬ ‫رویان���دا‪ ،‬هاتن���ی‌ داع���ش‌و ده‌س���تگرتن‬ ‫به‌س���ه‌ر ناوچه‌كانی���ان‪ ..‬كه‌ له‌ئێس���تاوه‌‬ ‫هه‌ندێكیان به‌ناوی‌ رێكخراو‌و هه‌ندێكیشیان‬ ‫به‌ناوی‌ عه‌شایر‌و عه‌ش���یره‌ته‌و‌ه له‌داعش‬ ‫هه‌ڵگه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ ،‬پێده‌چێ ئه‌مه‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫په‌یام بێ كه‌ ئۆبام���ا له‌گوتاره‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ پێدا‪ :‬ده‌بێ س���وننه‌كان ش���ه‌ڕی‌‬ ‫داعش بك���ه‌ن‪ .‬به‌اڵم گرفتی‌ س���وننه‌كان‬ ‫ل���ه‌م س���ه‌روه‌خته‌دا ئه‌وه‌ی���ه‌ موخاتبیان‬ ‫دیارنی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ كۆده‌نگییه‌ك���ی‌ میلل���ی‌‬ ‫خۆیانی‌ له‌سه‌ربێ‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ دیارن له‌سه‌ر‬ ‫زه‌مین���ه‌ی‌ واقیعدا پێگ���ه‌ی‌ جه‌ماوه‌رییان‬ ‫له‌ده‌س���ت نی���ه‌‪ ،‬ئه‌وانی‌ تریش كێش���ه‌ی‌‬ ‫تی���رۆر‌و ئاواره‌ب���ون‌و یه‌كالنه‌بونه‌وه‌ی���ان‬ ‫له‌نێ���وان داع���ش‌و به‌ش���دارییكردن‬ ‫گیریانخواردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسستیان به‌وه‌یه‌‬ ‫به‌یه‌كده‌نگی���ی‌ بێن���ه‌ پێ���ش‪ .‬دوای‌ ئه‌و‬ ‫هه‌م���و نه‌هامه‌تییانه‌ی‌ به‌س���ه‌ریان هات‪،‬‬

‫کێن ئەوانەی دەبن بەداعش؟‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫ونبون‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌ ونب���وه‌ به‌ن���اوی‌ (ڕه‌زا‬ ‫فره‌ج صاڵ������ح) هه‌رك���ه‌س دۆزیه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگان���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ش������كار‬ ‫عوس������مان صادق) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگان���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ن���اوی‌ (حه‌مه‌‬ ‫رووف صاب������ر) هه‌رك���ه‌س دۆزیه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪ .‬‬

‫‪co‬‬ ‫‪m‬‬

‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪en‬‬

‫‪e.‬‬

‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬

‫ڕۆڵی میدیا‬ ‫میدیای ئەلکترۆن���ی ھێزێکی ھێجگار‬ ‫گرنگە لەپشتی دروستبونی ئەم گروپە‬ ‫جیهادیی���ە گلۆبالیانەوە‪ .‬ئەم میدیایە‬ ‫ژینگەیەکی گلۆبالی دروس���تدەکات کە‬ ‫تیای���دا هه‌لی گ���ەورە دەخاتە بەردەم‬ ‫دروس���تبون‌و داھێنان���ی خەیاڵێک���ی‬

‫سیاس���یی تایبەت���ەوەو ڕۆڵێک���ی‬ ‫لەڕادەبەدر دەبینێت لەدروس���تکردنی‬ ‫ئەو "ئومە“ خەیاڵیەدا کە گوایە لەهه‌مو‬ ‫جێگەیەک���ەوە لەب���ەردەم پەالماردایە‪.‬‬ ‫ناس���یۆنالیزمی دورم���ەودا‪ ،‬کۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی بەجیهانیبو‪ ،‬گروپی بەرگیکەر‬ ‫لەمافەکان���ی مرۆڤ‪ ،‬وەک س���ەلەفییە‬ ‫جیهادیی���ەکان‪ ،‬دەتوانن لەم ژینگەیەدا‬ ‫دروس���تببن‌و گەورەببن‌و گەشە بکەن‪.‬‬ ‫لەم ژینگەیەدا ه���ه‌ر گروپەو دەتوانێت‬ ‫مێ���ژوو کەلەپورو ڕەمزو ڕەگوڕیش���ەی‬ ‫تایب���ەت ب���ۆ خ���ۆی دابھێنێ���ت‌و‬ ‫دروس���تبکات‪ .‬ڕابوردویەک دابھێنێت‬ ‫کە خۆی دەیەوێت‪ ،‬لەڕاستیدا ڕابوردو‬ ‫لێ���رەدا ش���ێوەی بازاڕێک���ی گ���ەورە‬ ‫دەگرێتەخ���ۆی‪ ،‬ک���ێ‌و کام کەس‌و کام‬ ‫کەلەپ���ورو کام کولتورو کام حیکایەتی‬ ‫دەوێ���ت دەتوانێ���ت ل���ەم ب���ازاڕەدا‬ ‫هه‌ڵیبژێرێت‌و بیکات بەموڵکی تایبەتی‬ ‫خۆی‪ .‬کەرەستەکانی دروستکردنی ئەم‬ ‫ڕابوردوانە لەناو الپەڕەکانی ئینتەرنێتدا‬ ‫ه���ه‌ن‌و هه‌ڵگیراون‪ ،‬لەڤیک���ی پیادیاوە‬ ‫بیگرە بۆ یوتوب‌و لەفەیس���بوکەوە بۆ‬ ‫تویتەر‪ ،‬ئەمە جگە لەبونی س���ەدەهاو‬ ‫هه‌زارەها سایتی تایبەت‪ .‬ڕۆڵی وێنە‪،‬‬ ‫فیلمی کورت‪ ،‬مۆسیقای تایبەت‪ ،‬خوتبەو‬ ‫دەرس���ی ئایدیۆلۆژی���ی ئەلیکترۆن���ی‪،‬‬ ‫ڕۆڵێکی گرنگە لەدروستبون‌و ئیشکردنی‬ ‫ئەم جۆرە گروپانەدا‪.‬‬

‫پێده‌چ���ێ داواكاری‌ س���وننه‌كان ئه‌مجار‌ه‬ ‫خ���ۆی‌ له‌هه‌رێمێكی‌ ئۆتۆنۆمی ببینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌زمونی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گه‌وره‌تری���ن روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی���ان ئه‌مجاره‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌زۆر ناوچه‌دا له‌ڕێژه‌ی‌ دانیشتوان هاوتان‬ ‫یان س���وننه‌ زیادك���راوه‌ له‌پرۆس���ه‌كانی‌‬ ‫ته‌عریبدا‌و كوردیش قه‌بولی‌ ئه‌م واقیعه‌ی‌‬ ‫نیه‌‌و ده‌ی���ه‌وێ نه‌خش���ه‌كه‌ وه‌ك جارانی‌‬ ‫به‌ر له‌پرۆس���ه‌كانی‌ ته‌عریب���ی‌ لێبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ده‌لیلی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌خش���ه‌ سیاس���ییه‌كه‌‬ ‫دوای‌ گۆڕانكارییه‌كان���ی‌ ئ���ه‌م دوایی���ه‌‪،‬‬ ‫گۆڕانی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌س���ه‌ردا هاتوه‌‌و ئێستا‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ به‌خوێن به‌رگری‌ له‌و ناوچانه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ به‌ناوچه‌ی‌ دابڕێن���راو ناوزه‌د‬ ‫ده‌كرێن‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ش ئه‌و نه‌خشه‌یه‌ ده‌بێ‬ ‫چه‌ندین س���اڵه‌ كورد خه‌بات‌و تێكۆشانی‌‬ ‫له‌پێن���اودا ده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌رك���وك مانا‌و مه‌غزای‌ گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫سه‌نگ‌و قورس���اییه‌كی‌ زۆر به‌هاوكێشه‌ی‌‬ ‫كوردستان ده‌به‌خشێ‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ئه‌گه‌ر عه‌بادی‌ س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌بێ بێگوم���ان كێش���ه‌كان بنه‌بڕ نابن‌و‬ ‫چاره‌سه‌ره‌كان دره‌نگ ده‌كه‌ون‪ ،‬كێشه‌كان‬ ‫ه���ه‌روا به‌هه‌ڵواس���راویی‌ ده‌مێنن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫گۆمه‌كانی‌ خوێن قوڵتر ده‌بن‪ .‬مه‌ترس���ییه‌‬ ‫ده‌ره‌كیی���ه‌كان زیاتر ده‌ب���ن‪ ..‬به‌اڵم دور‬ ‫نیه‌ عه‌بادی‌ له‌م���اوه‌ی‌ دیاریكراودا بتوانێ‬ ‫حكومه‌ت پێكبێن���ێ‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫كه‌وتونه‌ته‌ خۆ‌و نیازی‌ به‌ش���داری له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌موانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪a‬‬

‫ئیسالم بۆ مرۆڤی نامۆ‬ ‫ئیس�ل�ام ب���ۆ ئ���ەم مرۆڤە ت���وڕەو‬ ‫تەنهاو نامۆیانە زیات���رە لەتەنها دین‪،‬‬ ‫لەدایکبونەوەیەکی ترە‪ ،‬دروس���تکردنی‬ ‫هاوڕێ‌و کۆمەڵ���ەو ژینگەیەکی نوێیە‪،‬‬ ‫ڕزگاربونە هه‌م لەشوناسە لۆکاڵییەکانی‬ ‫باوک‌و دای���ک‌و گروپ���ە کۆچبەرەکان‬ ‫خۆیان‪ ،‬هه‌م لەو شوناسە نەتەوەییانەی‬ ‫ک���ە ئ���ەو کۆمەڵگایان���ە هه‌ڵگرین کە‬ ‫لەناوی���دا دەژی���ن‪ .‬ئیس�ل�ام لێ���رەدا‬ ‫فۆرمی شوناسێکی ترانس ناسیۆنالیی‬ ‫ڕزگارکەر دەگرێتە خۆی‪ ،‬شوناس���ێک‬ ‫ل���ەدەرەوەی نیش���تیمان‌و نەت���ەوەو‬ ‫ژینگەیەکی کۆمەاڵیەتی���ی‌و کولتوریی‬ ‫تایبەتدا ئەمەش پرۆس���ەیەکە ئۆلیڤەر‬ ‫ڕوا ناویدەنێ���ت‪" :‬لەش���وێنکەوتن“ی‬ ‫شوناس‪ ،‬یان دابڕانی شوناس لەشوێن‪،‬‬ ‫بەئینگلی���زی ‪.deterritorialization‬‬ ‫ب���ەزۆر مان���ا ڕێکخ���راوە س���ەلەفییە‬ ‫جیهادیی���ەکان دەبن بەخێزانی دوهه‌م‪،‬‬ ‫یان بەخێزانێکی نوێ‌و ئەلتەرناتیڤ بۆ‬ ‫ئەو شێوازانەی ژیانی دەستەجەمعی کە‬ ‫ئەمان لێیهه‌ڵدێن‪ .‬دەبن بەش���وێنێک‬ ‫ک���ە هاوڕێی ن���وێ‌و شوناس���ی نوێ‌و‬ ‫جێگەیەک���ی نوێی���ان لەن���او دونیادا‬ ‫پێدەبەخش���ێت‪ .‬لەزۆر ڕوەوە ئینتیما‬ ‫ب���ۆ ئەم گروپانە مانای کۆتاییهاتن ئەو‬ ‫نامۆبونە دەگەیەنێت کە ئەو کەس���انە‬ ‫هه‌ڵگری���ن‪ ،‬ئەم ئینتیمای���ە دەرمانێکە‬

‫دژ بەتەنهای���ی‌و پەراوێزکەوت���ن‪،‬‬ ‫میکانیزمێکی تایبەتی هه‌ڵوەشاندنەوەی‬ ‫نامۆییە‪ ،‬ھێزێک���ە بۆ "نانامۆبون“‪ .‬لەم‬ ‫ئینتیمایەدا ئەم جۆرە بزوتنەوانە دونیا‬ ‫بەڕادەیەکی ترسناک سادە دەکەنەوە‪،‬‬ ‫دابەشی دەکەن بۆ دو کەمپی جیاوازو‬ ‫ناکۆک بەیەکەوە‪ ،‬ژیان کورتدەکەنەوە‬ ‫ب���ۆ کۆمەڵێک ئەمرو نەھیی‌و ئەش���ێ‌و‬ ‫ناش���ێی دینیی کەم‪ ،‬زۆر بەئاسانیی‌و‬ ‫بەس���ادەیی چاکەکاریی لەخراپەکاریی‬ ‫جیادەکەن���ەوە‪ ،‬بەمەش سیس���تمێکی‬ ‫دیسپلین‌و ئاراستەکردن گەشەپێئەدەن‬ ‫ک���ە پێویس���تی بەبیرکردن���ەوەی‬ ‫زۆر نیی���ە‪ ،‬ک���ە پرس���یاری قورس���ی‬ ‫دەربارەی مرۆڤب���ون‌و ژیان‌و ئەخالق‌و‬ ‫بەدئەخالقی���ی تیادا نییە‪ ،‬ش���وێنێکی‬ ‫بۆ گومان نەھێشتۆتەوە‪ ،‬بەھۆی چەند‬ ‫ئای���ەت‌و س���ورەتێکی کەم���ەوە هه‌مو‬ ‫ئاڵۆزیەکانی دونیاو ئاڵۆزیەکانی ژیان‌و‬ ‫ئاڵۆزییەکان���ی مرۆڤب���ون لەناودەبات‪،‬‬ ‫یان دایاندەبەزێنێت بۆ نزمترین ئاست‪.‬‬ ‫هه‌مو ئەوانەی کە نازانن کێن‌و چین‌وچ‬ ‫ئەرک‌و ڕۆڵێکیان لەژیاندا هه‌یە‪ ،‬دەشێت‬ ‫ببنە بەشێکی گرنگی ئەم بزوتنەوانە کە‬ ‫دەتوانن بەشێوەیەکی زۆر سادە هه‌مو‬ ‫پرسیارەکانیان وەاڵمبدەنەوە‪.‬‬ ‫ل���ەم ج���ۆرە بزوتنەوان���ەدا مرۆڤ‬ ‫لەماوەیەکی زۆر کورتداو بەخێراییەکی‬ ‫گەورە کەسایەتی خۆی بەشێوەیەکی‬

‫ت���ازە دادەھێنێت‌و خ���ۆی لەناو بون‌و‬ ‫پەیوەندی���ی‌و مەس���ەلەو خ���ەون‌و‬ ‫یۆتۆپیاو شوناسی تازەدا ئەدۆزێتەوە‪.‬‬ ‫چون���ە ناو ئ���ەم بزوتنەوان���ە جۆرێکە‬ ‫لەخۆدروس���تکردن‌و خودس���ازیی‌و‬ ‫خۆدۆزینەوە‪ ،‬بڕێکی زۆر لەڕۆمانسیەت‌و‬ ‫ش���یعریەتی تایبەت���ی تێدای���ە‪ .‬ئەم‬ ‫جۆرە بزوتنەوانە "شوناسێکی گەورە“‬ ‫ب���ەم بونەوە توڕەو یاخی���ی‌و نامۆیانە‬ ‫دەبەخش���ن‪ ،‬ئەم شوناس���ە دەیانخاتە‬ ‫دەرەوەو س���ەرەوەی هه‌مو لقەشوناسە‬ ‫بچ���وک‌و فەرعییەکان���ەوە‪ ،‬زۆرجاریش‬ ‫ئ���ەو لقەشوناس���انە لەناونابات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کۆیاندەکاتەوەو دەیانھێنێتە ژێر ڕکێفی‬ ‫ئەو شوناس���ە گەورەو س���ەرەکییەوە‪.‬‬ ‫ئەم شوناس���ە گ���ەورەو گش���تییەش‪،‬‬ ‫وەک پێشتریش باس���مکرد‪ ،‬شوناسی‬ ‫موس���ڵمانە کە گوای���ە وەک کۆمەڵگاو‬ ‫وەک دین بەدوژمنەکانی گەمارۆدراوەو‬ ‫ل���ەزۆر ش���وێنەوە لەب���ەردەم ھێرش‌و‬ ‫هه‌ڕەشەدایە‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫توێژین���ه‌وه‌ی ئه‌كادیمی توێژی زانكۆ‬ ‫فه‌راهه‌م ده‌بێت‪ .‬ئه‌زمونی مامۆستایه‌كی‬ ‫ئینگلیز به‌نمونه‌ دێنمه‌وه‌ كه‌له‌دیدارێكدا‬ ‫ئام���اژه‌ی پێك���رد ك���ه‌ بابه‌ت���ه‌ (‪)٦‬‬ ‫الپه‌ڕه‌یه‌ك���ی‌ به‌نرخ���ی (‪٦٠‬پاوان���دی‬ ‫بریتانی=ده‌كاته‌ ‪١٠٠‬دۆالری ئه‌مه‌ریكی)‬ ‫وه‌رگیرابو بۆ باڵوكردنه‌وه‌و سودمه‌ندبونی‬ ‫سێكته‌ری پزیشكی‌و ته‌ندروستی‪.‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ له‌كوردس���تان به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌م هه‌مو كێش���ه‌و گرفتانه‌ی كه‌ خه‌ڵك‬ ‫به‌ده‌س���تی ئه‌ناڵێن���ن‪ ،‬هێش���تا زۆرێك‬ ‫له‌مامۆس���تایانی زانكۆ بێ په‌یامن! بێ‬ ‫هه‌ڵوێس���تن! بێ توانان! بێ به‌رهه‌من!‬ ‫ك���ه ‌به‌جۆرێك تا ئێس���تا نوس���ینێك‬ ‫به‌ده‌گم���ه‌ن به‌رچاوئه‌كه‌وێ���ت كه ‌درزو‬ ‫كه‌لێنێك���ی پڕكردبێته‌وه‌و بوبێته‌ مایه‌ی‬ ‫خێرو بێری‌واڵت! توێژی مامۆس���تایانی‬ ‫زانكۆ به‌درێژایی مێژو نه‌یانتوانیوه‌ ببنه‌‬ ‫ئامرازێك بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی مه‌ینه‌تیه‌كانی‬ ‫خه‌ڵك‌و نه‌یانتوانیوه‌ ببنه‌ س���ه‌رچاوه‌و‬ ‫سه‌كۆیه‌ك بۆ دروستكردنی فشار له‌پێناو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی خۆشبه‌ختهێنه‌ر بۆ گ ‌هل‌و‬ ‫هاونیشتیمانیان‪ .‬به‌ڵكو زۆرجار له‌گه‌واهی‬ ‫مێ���ژودا بونه‌ت���ه‌ ئالیه‌ت‌و ده‌س���كه‌الی‬ ‫حزبسازی‌و به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌غیابی‬ ‫بنیاتن���ان‌و ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و ژیانه‌وه‌ی‬ ‫نیش���تیمان ناویان���زڕاوه‌‪ .‬حه‌ره‌م���ی‬ ‫زانكۆكانمان له‌پێگه‌یاندنی نه‌وه‌ی كوردو‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی هۆشیاریی كۆمه‌ڵگا‬ ‫وه‌ك ده‌زگایه‌ك���ی ئیفلیج ده‌ركه‌وتون‪..‬‬ ‫بۆیه‌ش له‌بۆشایی‌و فه‌راغ‌و غیابی زانكۆی‬ ‫چ���ااڵك كۆلك���ه‌ سیاس���ی‌و كۆلكه‌مه‌ال‬ ‫ده‌ركه‌وتون‪ ..‬چونكه‌ زانستگاكانمان تا‬ ‫ئێستا به‌و هه‌مو ئیمكانیاته‌ زۆره‌ماددیه‌‬ ‫نه‌توان���راوه‌ ناوه‌ندێك���ی توێژین���ه‌وه‌ی‬ ‫زانس���تی باوه‌ڕپێك���راو متمانه‌به‌خ���ش‬ ‫كارابكرێ���ت‌و په‌رتوكخان���ه‌ بكرێت���ه‌‬ ‫سیسته‌می ئه‌لیكترۆنی كه‌تیایدا ته‌واوی‬ ‫به‌ره���ه‌م‌و باب���ه‌ت‌و په‌رتوكه‌‌وه‌رگێردراو‬ ‫نوس���راوه‌كانی خ���ودی مامۆس���تایانی‬ ‫گش���ت زانكۆكان���ی كوردس���تان له‌ژێر‬ ‫ی���ه‌ك چه‌ت���ری زانس���تی كۆبكرێته‌وه‌و‬ ‫له‌گشت شارو شارۆچكه‌كانی كوردستان‬ ‫ده‌رگای كتێبخانه‌ی نیش���تیمانی به‌ڕوی‬ ‫هاواڵتیان‌وااڵبكرێت‌و خوێندنه‌وه‌ بكرێته‌‬ ‫دابونه‌ریتی كۆمه‌ڵگای كوردی‪...‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌‪ ،‬زمان���ی دایك‬ ‫له‌مه‌ترسی له‌ناوچونه‌‪ ،‬ئاوا بڕوات (چۆن‬ ‫كاتژمێر بو به‌كاژێر! ئاواش دوای ماوه‌یه‌كی‬ ‫ت���ر ڕه‌نگه‌ ببێت���ه‌ كژێر!)‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م سه‌رده‌مه‌دا‪ ،‬زۆرێك له‌توێژی‬ ‫مامۆس���تایانی زانكۆ هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی‬ ‫پله‌ب���ه‌رزن له‌زانك���ۆ پێش���كه‌وتوه‌كانی‬ ‫جیهان���ه‌وه‌ ئه‌زموندارك���راون‪ ،‬بۆیه‌ هیچ‬ ‫نه‌بێ���ت بۆ خه‌می پاراس���تنی هه‌یمه‌نه‌و‬ ‫شكۆی شوناسی زمانی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌شێ‬ ‫یاس���ایه‌ك ده‌ربكرێت كه‌ مامۆس���تایانی‬ ‫بڕوانام���ه‌ پله‌به‌رزه‌كان ئ���ه‌و ئه‌ركه‌یان‬ ‫پێبس���پێردرێت ك���ه‌ هه‌رمامۆس���تایه‌ك‬ ‫له‌بواری پس���پۆریه‌كه‌ی خۆیدا س���ااڵنه‌‬ ‫(‪ )٥-٣‬په‌رتوك���ی هه‌ڵبژارده‌‌وه‌ربگێڕێته‌‬ ‫سه‌ر زمانی دایك‌و په‌یامه‌ خه‌مخۆریه‌كه‌ی‬ ‫خۆی بپێكێت‪ .‬به‌اڵم جێگای داخه‌ ئێستا‬ ‫ئه‌و توێژه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی ببنه‌ داینه‌مۆی‬ ‫به‌رپاكردن���ی‌ شۆڕش���ێكی ئه‌كادیم���ی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان به‌ڵك���و بونه‌ته‌‬ ‫بزوێن���ه‌رو درێژه‌پێ���ده‌ری رێبازێكی بێ‬ ‫په‌یام‌و بێ هه‌ڵوێس���ت‌و ب���ێ تواناو بێ‬ ‫به‌رهه‌م!‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫الپه‌‌ڕه‌ هه‌ڵنه‌دراوه‌كانی‬ ‫كاره‌ساتی شه‌‌نگال‬

‫فه‌‌رید ئه‌‌سه‌‌سه‌‌رد‬

‫ماوه‌یه‌كی زۆره‌ په‌رله‌مان س���ه‌رقاڵی كاركردنه‌ بۆ ناساندنی كاره‌ساتی به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫كوش���تنی ئێزدییه‌كان وه‌ك جینۆس���اید‪ ،‬ئه‌گه‌رچی ئێمه‌ هه‌‌مومان هاوڕاین له‌سه‌ر‬ ‫سه‌رزه‌نش���تكردنی تاوان���ه‌ چه‌په‌ڵه‌ك���ه‌ی دژ به‌ئێزدییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌م باره‌یه‌وه‌‬ ‫تێبینی ده‌كرێ كه‌ له‌پاڵ ناس���اندنی تاوانه‌كه‌ به‌جینۆس���اید‪ ،‬هه‌‌وڵێكیش هه‌‌یه‌ بۆ‬ ‫وێناكردنی تاوانه‌كه‌ وه‌ك درێژه‌پێدانی جینۆس���ایده‌كانی رابردو‪ .‬له‌ڕاستیدا تاوانی‬ ‫دژ به‌ئێزدییه‌كان چ به‌جینۆساید بناسرێ چ به‌تاوانێكی دژ به‌مرۆڤایه‌تی‪ ،‬به‌به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ جینۆس���ایده‌كانی راب���ردو‪ ،‬دو تایبه‌تمه‌ندیی هه‌‌ی���ه‌؛ یه‌كێكیان ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫هه‌‌مو جینۆس���ایده‌كانی رابردوی دژ به‌كورد‪ ،‬له‌سه‌ر ده‌ستی حكومه‌ته‌كانی عێراق‬ ‫ئه‌نجامدراون‪ ،‬له‌كاتێكدا جینۆسایدی ئێزدییه‌كان له‌سه‌ر ده‌ستی گروپێك ئه‌نجامدراوه‌‬ ‫كه‌ دژ به‌حكومه‌تی عێراقه‌‪ .‬تایبه‌تمه‌ندیی دوه‌م ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جینۆس���ایده‌كانی پێشو‬ ‫له‌سۆنگه‌ی كوردبونه‌وه‌ ئه‌نجامدراون‪ ،‬له‌كاتێكدا جینۆسایدی ئێزدییه‌كان له‌سۆنگه‌ی‬ ‫جیاوازیی ئاینه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌و به‌هۆی ئه‌مه‌وه‌ ئێزدییه‌كان تاكه‌ پێكهاته‌ی ئایینی‬ ‫ناوچه‌كه‌ن كه‌ گروپێكی تیرۆریس���ت هه‌‌وڵی له‌ناوبردنیان ده‌دا‪ .‬هه‌ڵوێس���تی داعش‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌مه‌س���یحییه‌كان كه‌ خاوه‌نی كتێبێكی ئاسمانین‌و شیعه‌كان كه‌ سه‌ره‌رای‬ ‫جیاوازی���ی ئایین به‌موس���ڵمان ده‌ژمێررێن‪ ،‬به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ هه‌‌ڵوێس���تی به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ئێزدییه‌كان‪ ،‬كه‌متر توندوتیژیی‌و توندڕه‌ویی پێوه‌دیاره‌‪.‬‬ ‫داعش گروپێكی شۆڤێنیست نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ڕوی ئاینییه‌وه‌ توندڕه‌وه‌و ئه‌ندامه‌كانی‬ ‫به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك ده‌چنه‌وه‌ سه‌ر چه‌ندین ره‌گه‌زی جیاواز‪ .‬بۆیه‌ جینۆسایدی ئێزدییه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌كوردایه‌تییه‌وه‌ نیه‌و هۆكه‌ی زۆرتر ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر توندڕه‌ویی ئاینی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌و ئاكامه‌ ده‌گات كه‌ ناشێ ئه‌م جینۆسایده‌ به‌درێژه‌پێدانی جینۆسایده‌كانی‬ ‫پێشو دابنرێ‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێ تایبه‌تمه‌ندییه‌كی جیاوازی پێببه‌خشرێ‪.‬‬ ‫له‌هه‌‌مانكات���دا هێش���تا دیار نیه‌ كاركردن���ی په‌رله‌مان بۆ به‌جینۆسایدناس���اندنی‬ ‫تاوانه‌كه‌ چ ئامانجێكی سیاس���یی له‌پش���ته‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی كه‌ هاوكات وه‌زاره‌تی‬ ‫كاروباری شه‌هیدانیش س���ه‌رقاڵی هه‌‌مان كاره‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌ وه‌زاره‌ت له‌په‌رله‌مان‬ ‫باشترو پرۆفیشناڵتر ئه‌ركه‌كه‌ی پێهه‌‌ڵده‌س���وڕێ‪ .‬له‌بنه‌ڕه‌تیشدا ده‌بوایه‌ په‌رله‌مان‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی به‌‌جینۆسایدكردنی تاوانه‌كه‌ بۆ وه‌زاره‌ت بهێڵێته‌وه‌و خۆی به‌الیه‌نه‌كانی‬ ‫تری مه‌سه‌له‌كه‌وه‌ سه‌رقاڵ بكا‪ ،‬به‌تایبه‌تی كه‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ هێشتا هه‌‌ندێ الپه‌ره‌ی‬ ‫شاراوه‌ی هه‌‌یه‌ كه‌ نابێ پشتگوێ بخرێن‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ فه‌رمییه‌كانی هه‌‌رێم س���ه‌باره‌ت به‌كاره‌س���اته‌كه‌ی ش���ه‌نگال هه‌‌ر ئه‌وه‌یان‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ كه‌ ن���ه‌ س���ه‌رۆكایه‌تیی هه‌‌رێمو ن���ه‌ وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌ فه‌رمانی‬ ‫كش���انه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌ی له‌شه‌‌نگال ده‌ركردوه‌‪ .‬گه‌وهه‌‌ری مه‌سه‌له‌كه‌له‌وه‌دایه‌‬ ‫ك���ه‌ ماوه‌یه‌كی زۆر پاش ده‌س���تگرتنی داعش به‌س���ه‌ر ش���اری موس���ڵدا‪ ،‬هێزی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ كتوپڕو به‌بێ شه‌‌ڕ ش���ه‌‌نگالی به‌جێهێش���ت‪ .‬ئه‌مه‌ به‌م مانایه‌ دێ كه‌‬ ‫هێزی پێشمه‌رگه‌ لێپرس���راوه‌تییه‌كی ئه‌خالقیی به‌رامبه‌ر به‌شه‌‌نگال له‌ئه‌ستۆدایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و كشانه‌وه‌یه‌ روینه‌دایه‌‪ ،‬ده‌رفه‌تێك بۆ جینۆسایدكردنی ئێزدییه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌ستی چه‌كدارانی داعش روینه‌ده‌دا‪ .‬په‌رله‌مان له‌جیاتی ئه‌وه‌ی خۆی به‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌وه‌ خه‌ریك بكا‪ ،‬هه‌‌مو هه‌‌وڵی خۆی بۆ به‌جینۆسایدناس���اندنی تاوانه‌كه‌‬ ‫ته‌رخانكردوه‌‪ .‬ئه‌ركی په‌رله‌مانه‌ لیژنه‌یه‌ك بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌م مه‌سه‌له‌یه‌ پێكبێنێ‌و‬ ‫هه‌‌وڵی دۆزینه‌وه‌ی وه‌اڵم بۆ ئه‌و پرس���یارانه‌ بدا كه‌ بۆچی هێزی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ش���ه‌ڕو به‌فه‌رمانی كێ له‌ش���ه‌‌نگال كش���اوه‌ته‌وه‌؟ هه‌‌روهها ده‌بێ ئه‌وه‌ بزانرێ كه‌‬ ‫هێزه‌ كش���اوه‌كه‌ چۆن توانیویه‌تی سه‌‌د كیلۆمه‌تر ببڕێو له‌دیجله‌ بپه‌ڕێته‌وه‌و بگاته‌‬ ‫پارێزگای ده‌ۆك‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌‌مو ناوچه‌كانی نێوان دیجله‌و سنوری عێراق ـ سوریا‬ ‫له‌ژێر ده‌سه‌اڵتیداعشدا بون‪.‬‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی وه‌اڵم بۆ ئه‌م پرسیارانه‌و لێپرسینه‌وه‌ له‌كه‌مته‌رخه‌مه‌كان‪ ،‬نه‌ك كاركردن‬ ‫بۆ به‌جینۆسایدناساندنی تاوانه‌كه‌‪ ،‬روحی شه‌هیده‌كان ئاسوده‌ ده‌كا‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫مندااڵنی ئاواره‌ی شه‌نگال له‌اللش‬

‫فۆتۆ ستۆری‪ :‬رێبین چاالک‬

‫ریکالم‬