ژماره‌ 444

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)444‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/9/9‬‬

‫مافه‌کانی مرۆڤ له‌کوردستان‬

‫ی‬ ‫ی مرۆڤ‌و یاساشكێنی ‌‬ ‫پێشێلكاریی ماف ‌‬ ‫"ترسناك" له‌هه‌رێمدا رویانداوه‌‬

‫»» ‪3‬‬

‫ی‬ ‫اللش‌و شێخاد ‌‬ ‫ی‬ ‫چراو شانازی ‌‬ ‫ئێمه‌ن‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬

‫‪5‬‬

‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫ویکلیکس‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪6‬‬

‫ئه‌ندامانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ دانوستانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان كردو‌ه له‌به‌غدا‪ ،‬نه‌ك بۆ كورد‬

‫فراكسیۆنی‌ گۆڕان ناکۆکن‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬ ‫»»‪9‬‬

‫ی حكومه‌ت‬ ‫ده‌نگنه‌دانی‌ به‌شێكیان به‌كابینه‌ ‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ك ‌هی‌ دو له‌ت كرد‬

‫سه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی یاسا‪" :‬مام سام" كورد ‌ی‬ ‫ناچار به‌به‌شداریكردن له‌حكومه‌ت ‌ی عێراقدا كرد‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ كورد بیه‌وێ‌‌و نه‌یه‌وێ‌‬ ‫ده‌بێت رازی‌ بێت به‌وه‌ی‌ به‌ش���داریی‌‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ عه‌بادی‌ بكات له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌س���ه‌ر خه‌ته‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"مام س���ام چی‌ ئه‌كرد له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كان؟ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ناچاریان بكات به‌شداریی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غدا بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪" :‬عه‌دنان س���ه‌راج"‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‌و‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ نزیك له‌حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ نوێی‌ عێراق ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئێ���ران‌و ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌به‌رده‌وامیی‌ له‌س���ه‌ر خه‌ت بون بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان به‌ش���داریی‌‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ بنك���ه‌ فراوان���ی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق���دا بك���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "دوێنێ‌ مام س���ام (كه‌‬ ‫مه‌به‌ستی‌ له‌ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌) به‌شداریی‌‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كاندا‬ ‫ك���رد‌و رازیكردن به‌وه‌ی‌ به‌ش���داریی‌‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ نوێ���ی‌ عێ���راق بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌بڕوای‌ من ماده‌م ئه‌مه‌ریكا له‌س���ه‌ر‬ ‫خه‌ت بو ئه‌گه‌ر كورد یه‌ك وه‌زیریشی‌‬ ‫پێبدرایه‌‌و ده‌ وه‌زیریشی‌ پێبدرایه‌ هه‌ر‬

‫به‌شدارییان پێده‌كرا"‪.‬‬ ‫دوێن���ێ‌ ‪ ،9/8‬یاریده‌ده‌ری‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا ب���ۆ كاروباری‌‬ ‫عێراق "بریت ماكگۆرك" به‌ش���داریی‌‬ ‫هه‌س���تیاری‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫پێن���ج الیه‌ن���ی‌ كوردی���دا ك���رد بۆ‬ ‫یه‌كالییكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ش���داربون یان‬ ‫به‌ش���دارنه‌بون له‌حكومه‌ت���ی‌ نوێ���ی‌‬ ‫عێراق���دا‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ كه‌‬ ‫چاودێ���ران پێیانوایه‌ به‌پش���تیوانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬له‌حكومه‌ت���ه‌ی‌ عه‌بادیدا‬ ‫بایه‌خێكی‌ زیاتر به‌سوننه‌كان دراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌رچه‌نده‌ ژماره‌ی‌ كورس���ییه‌كان‬ ‫هێنده‌ی‌ كورس���ییه‌كانی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬به‌اڵم ن���ۆ وه‌زاره‌تیان‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا ‪ 4‬بۆ ‪ 5‬وه‌زاره‌ت‬ ‫دانراوه‌ بۆ كورد‪ ،‬زۆرێ���ك پێیانوایه‌‬ ‫سوننه‌كان ئه‌م پۆس���تانه‌یان له‌سه‌ر‬ ‫حس���ابی‌ كورد پێدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ساڵح‬ ‫موتڵ���ه‌گ په‌رله‌مانتارو س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫دیاری‌ سوننه‌كان ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئێمه‌ش‬ ‫وه‌كو كورد ناڕازین"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫وشیار زێباری له‌کاتی کۆنگره‌ رۆژنامه‌وانییه‌که‌ی دوێنێیدا ‪ 9/8‬له‌سلێمانی‬

‫بۆ یه‌كالییكردنه‌و ‌هی‌ پۆستی‌ پارێزگاری‌ سلێمانی‌‬

‫یه‌كێت ‌ی بۆچون ‌ی مه‌كته‌ب سیاسیه‌كان ‌ی وه‌رده‌گرێت‬

‫بۆ یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌ پۆستی‌ پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ له‌ئێستادا‬ ‫بۆچون����ی‌ مه‌كت����ه‌ب سیاس����یه‌كانی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێ����ت‪ ،‬حاكم قادر كه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫بیرۆكه‌كه‌یه‌ ده‌ڵێت "چاوه‌ڕێی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫هه‌ڤااڵنی‌ مه‌كته‌ب سیاسین‪ ،‬بۆچونی‌‬ ‫منی����ش ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ له‌گ����ه‌ڵ گۆڕان‬ ‫به‌گفتوگ����ۆ بگه‌ینه‌ چاره‌س����ه‌رێك"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كیش له‌گۆڕان ده‌ڵێت "بۆ‬ ‫یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و پۆسته‌ سازشمان‬

‫زۆر كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌داواكردنی‌ دو ساڵی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ پارێزگار سازش ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬حاكم قادر حه‌مه‌‬ ‫ج����ان ئه‌ندام����ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌م����و ئه‌ندامان����ی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس����ی‌ حزبه‌كه‌ی‌ به‌ش����داربن له‌‌و‬ ‫بڕیاره‌دا بۆچونی����ان وه‌رده‌گرێ‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌ئێس����تادا چاوه‌ڕێ����ی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫هه‌ڤااڵنی‌ مه‌كته‌ب سیاسین"‪.‬‬

‫ئه‌و ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕان دو رێگاچاره‌یان له‌به‌رده‌مدایه‌‪،‬‬ ‫رێگای‌ یه‌ك����ه‌م به‌گفتوگۆ‌و رێككه‌وتن‬ ‫بگه‌ن����ه‌ چاره‌س����ه‌رێك‪ ،‬دوه‌م‬ ‫رێ����گاش ب����ژارده‌ی‌ ده‌نگدان����ه‌ له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌یاسای‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێ����زگادا ئه‌وه‌ نه‌هاتوه‌‬ ‫بڵێت كێ‌ ده‌نگ����ی‌ زۆرتر هێناوه‌ ئه‌و‬ ‫الیه‌ن����ه‌ ده‌توان����ێ‌ پۆس����تی‌ پارێزگار‬ ‫به‌ده‌س����تبهێنێت‪ ،‬به‌ڵك����و هات����وه‌‬

‫به‌ده‌نگی‌ په‌نجا زائید یه‌كی‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا پۆستی‌ پارێزگار‬ ‫دیاری‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ س����ورن له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆستی‌ پارێزگار له‌دو ساڵی‌ یه‌كه‌مدا‬ ‫له‌الی‌ ئه‌وان بێت"‪ .‬ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌‬ ‫وت����ی‌ "بۆیه‌ دو س����اڵی‌ یه‌ك����ه‌م داوا‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬چونكه‌ هیچ گره‌نته‌یه‌ك نییه‌‬

‫یه‌كێتی‌ دوای‌ دو ساڵی‌ تر ئه‌و پۆسته‌‬ ‫راده‌ستی‌ ئێمه‌ بكات"‪.‬‬ ‫تا ئێستا دانیشتنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ س����لێمانی‌ ب����ۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پارێ����زگارو س����ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫پارێ����زگا‪ ،‬پێن����ج ج����ار دواخ����راوه‌و‬ ‫نه‌گه‌یشتونه‌ته‌ چاره‌سه‌رێك‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ی نوسینگه‌ی‌ هادی‌ عامری‌‪:‬‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬

‫له‌گه‌ ‌ڵ پارێزگار ‌ی كه‌ركوك له‌سه‌ر كار ‌ی هاوبه‌ش له‌دژ ‌ی داعش رێككه‌وتوین‬ ‫"عه‌ب���د محه‌م���ه‌د حس���ێن" به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ نوس���ینگه‌ی‌ ه���ادی‌ عامری‌‪،‬‬ ‫به‌توندی���ی‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ ناوبراو‬ ‫قسه‌ی نه‌شیاوی‌ ده‌رباره‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئه‌‌و ده‌ڵێت "له‌گ���ه‌ڵ‌ پارێزگاری‌‬ ‫كه‌ركوك به‌فه‌رمی‌ له‌س���ه‌ر كاری‌ هاوبه‌ش‬ ‫له‌دژی‌ داعش رێككه‌وتوین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪" :‬عه‌بد محه‌مه‌د حس���ێن"‬

‫ك���ه‌ كه‌س���ێكی‌ نزی���ك له‌ه���ادی‌ عامری‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ راگه‌یاندن���ی‌ نوس���ینگه‌ی‌‬ ‫ناوبراوه‌‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫ئاماده‌كاری���دا بۆ كۆتایهێن���ان به‌گه‌مارۆی‌‬ ‫س���ه‌ر ئامرلی‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ "هادی‌ عامری‌" بوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ل���ه‌و ماوه‌یه‌دا ه���ادی‌ عامری‌‬ ‫به‌رده‌وام ستایش���ی‌ په‌یوه‌ندی���ی‌ دێرینی‌‬ ‫نێوان كورد‌و شیعه‌‌و په‌یوه‌ندی ‌ی توندوتۆڵی‌‬

‫سه‌رچاوه‌ فكریه‌كان ‌ی داعش‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ ‬

‫‪12‬‬

‫نێوان هێزه‌كانی‌ به‌درو پێشمه‌رگه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬كارتۆنیی‌‌و فاش���یله‌"‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "مومكین‬ ‫كه‌ خاوه‌نی‌ خه‌بات‌و مێژویه‌كی‌ هاوبه‌ش���ن نییه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ كورد ئه‌وه‌ بكه‌ین‪ ،‬چۆن رێی‌‬ ‫له‌دژایه‌تیكردنی‌ رژێمی‌ دیكتاتۆری ‌ی سه‌دام‌و تێده‌چێ‌ هادی‌ عام���ری‌ كه‌ خۆی‌ له‌ناوچه‌‬ ‫كوردییه‌كان���ه‌وه‌ ب���ڕوات ب���ۆ رزگاركردنی‌‬ ‫به‌عسدا"‪.‬‬ ‫عه‌ب���د محه‌م���ه‌د‪ ،‬سه‌رس���وڕمانی‌ خۆی‌ ئامرلی‌‪ ،‬دوای‌ ‪ 24‬كاتژمێ���ر به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌و لێدوانانه‌ ده‌ربڕی‌ ك ‌ه خراونه‌ته‌ لێدوان بدات؟ ئه‌وه‌ ئه‌خالقی‌ ئێمه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫پاڵ‌ هادی‌ عامری‌ ده‌رباره‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫گوایه‌ وتویه‌تی‌ "هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ هێزێكی‌‬

‫ئه‌و ئه‌مه‌ریكییه‌‬ ‫كێ‌ بو كه‌‬ ‫به‌شداریی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫دوێنێی‌ پێنج حزبه‌‬ ‫كوردییه‌كه‌دا كرد؟‬

‫‪2‬‬

‫سیاسه‌ت له‌سه‌رده‌می داعشدا‬

‫ ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫ ‬

‫‪3‬‬ ‫‪13‬‬ ‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )444‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/9‬‬

‫حاکم قادر‪ :‬بۆ یه‌كالییبونه‌وه‌ ‌ی پۆست ‌ی پارێزگار ‌ی سلێمانی‬ ‫یه‌كێت ‌ی بۆچون ‌ی مه‌كته‌ب سیاسیه‌كان ‌ی وه‌رده‌گرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫بۆ یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌ پۆستی‌ پارێزگاری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ له‌ئێستادا‬ ‫بۆچونی‌ مه‌كته‌ب سیاسیه‌كانی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪ ،‬حاكم قادر كه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫بیرۆكه‌كه‌یه‌ ده‌ڵێت "چاوه‌ڕێی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫هه‌ڤااڵنی‌ مه‌كته‌ب سیاسین‪ ،‬بۆچونی‌‬ ‫منیش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫به‌گفتوگۆ بگه‌ینه‌ چاره‌سه‌رێك"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كیش له‌گۆڕان ده‌ڵێت "بۆ‬ ‫یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و پۆسته‌ سازشمان‬ ‫زۆر كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌داواكردنی‌ دو ساڵی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ پارێزگار سازش ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫دوای‌ پێنج جار له‌دواخستنی‌ دانیشته‌كانی‌‬

‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫نه‌گه‌یش���تنه‌ چاره‌س���ه‌رێك‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫یه‌كێتی‌ گه‌یشتۆته‌ ئه‌و باوه‌ڕی‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌‌و دانیشتنه‌ی‌ كه‌ بڕیاره‌ چوارده‌ی‌ ئه‌م‬ ‫مانگه‌ بكرێت‪ ،‬پۆستی‌ پارێزگار‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجوم���ه‌ن یه‌كالیی‌ بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش حاك���م ق���ادر حه‌مه‌ جان‬ ‫ئه‌ندامی‌ وه‌فدی‌ دانوستانكاری‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ ئه‌و حزبه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ ئاماده‌ك���ردوه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫را‌و بۆچونی‌ ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئ���ه‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌م���و ئه‌ندامانی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس���ی‌ حزبه‌كه‌ی‌ به‌شداربن‬ ‫له‌‌و بڕی���اره‌دا بۆچونیان وه‌رده‌گرێ‌‌و ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ئێس���تادا چاوه‌ڕێ���ی‌ وه‌اڵمی‌‬

‫هه‌ڤااڵنی‌ مه‌كته‌ب سیاسین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕان دو رێگاچاره‌ی���ان له‌به‌رده‌مدایه‌‪،‬‬ ‫رێگای‌ یه‌ك���ه‌م به‌گفتوگ���ۆ‌و رێككه‌وتن‬ ‫بگه‌نه‌ چاره‌س���ه‌رێك "كه‌ وه‌ك خۆم ئه‌و‬ ‫رێگاچاره‌یه‌م پێباش���ه‌‌و هاوكات پێش���م‬ ‫باش���ه‌ هیچ الیه‌ك په‌راوێز نه‌خرێت هه‌ر‬ ‫الیه‌نه‌‌و به‌پێی‌ ئیستیحقاقی‌ خۆی‌ پۆستی‌‬ ‫پێبدرێت"‪.‬‬ ‫دوه‌م رێ���گاش ب���ژارده‌ی‌ ده‌نگدانه‌ له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌یاس���ای‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێ���زگادا ئ���ه‌وه‌ نه‌هاتوه‌‬ ‫بڵێ���ت كێ‌ ده‌نگ���ی‌ زۆرتر هێن���اوه‌ ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ده‌توانێ‌ پارێزگار به‌ده‌ستبهێنێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هاتوه‌ به‌ده‌نگی‌ په‌نجا زائید یه‌كی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا پۆس���تی‌‬

‫پارێ���زگار دیاری‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫نه‌كرا له‌دانیش���تنی‌ دوه‌مدا كێ‌ زۆرترین‬ ‫ده‌نگی‌ هێنا ئه‌وه‌ ده‌بێته‌ پارێزگار"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ بۆچونی‌ ئیس�ل�امیه‌كانیش وه‌ك‬ ‫ده‌وترێ‌ له‌ئێستا له‌یه‌كێتی‌ نزیكترن نه‌ك‬ ‫گۆڕان‪ ،‬حاكم قادر وتی‌ "ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫ت���ا ئێس���تا توانیویان���ه‌ پارێزگاری���ی‌‬ ‫له‌بۆچونی‌ خۆیان بكه‌ن‪ ،‬هه‌ڵوێس���تیان‬ ‫بێالیه‌نانه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بۆچون���ی‌ پارتی���ش وه‌ك‬ ‫ده‌وت���رێ‌ ئه‌گ���ه‌ر كار بگات���ه‌ ده‌نگدان‬ ‫ده‌ن���گ به‌كاندیدی‌ گ���ۆڕان ده‌ده‌ن نه‌ك‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬حاكم قادر وتی‌ "هیچ زانیاریه‌كم‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان كه‌ پێی‌ باش نه‌بو‬

‫ناوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌‪ ،‬جه‌ختی‌ له‌وه‌ كردوه‌‬ ‫ئه‌وان وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان تا ئێس���تا‬ ‫سازشیان زۆر كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ی‌ "گۆڕانی���ان كردوه‌ به‌قوربانیی‌‬ ‫شاره‌كه‌‪ ،‬نه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ چیتر‬ ‫ئاماده‌نین س���ازش بكه‌ن‌و سورن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پۆس���تی‌ پارێزگار له‌دو س���اڵی‌‬ ‫یه‌كه‌م���دا له‌الی‌ ئه‌وان بێ���ت"‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"بۆیه‌ دو ساڵی‌ یه‌كه‌م داوا ده‌كه‌ین‪ ،‬هیچ‬ ‫گره‌نته‌یه‌ك نییه‌ یه‌كێتی‌ دوای‌ دو ساڵی‌‬ ‫تر ئه‌و پۆس���ته‌ راده‌س���تی‌ ئێمه‌ بكات‪،‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ ده‌نگده‌ره‌كانیش���مان لێمان‬ ‫قبوڵناكه‌ن ئه‌و هه‌مو سازشه‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ گۆڕان ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫له‌دنیای‌ عورفی‌ سیاسیدا وه‌هایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حزبێ���ك زۆرترین ده‌نگ���ی‌ هێنا ده‌بێت‬

‫كاكه‌ییه‌كانی كه‌ركوك‪ :‬ئێم ‌ه مسوڵمانین‬ ‫ئا‪ :‬زانیار داقوقی‬

‫قس���ه‌كردن له‌سه‌ر مێژوی كاكه‌ییه‌كان‪،‬‬ ‫هاوش���ێوه‌ی ئاینی كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كانی تر‪،‬‬ ‫قسه‌ی زۆر هه‌ڵده‌گرێت‌و مێژویه‌كی رون‌و‬ ‫دیاری نییه‌‌و لێكدانه‌وه‌ی زۆری له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬هه‌ن���دێ پێیانوای���ه‌ ته‌مه‌نی‬ ‫كاكه‌ییه‌كان ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ ‪٧٠٠-٦٥٠‬‬ ‫س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا‪ ،‬واتا دوای ئاینی‬ ‫ئیس�ل�ام هاتۆته‌ ئاراوه‌‌و به‌یه‌كێ له‌رێگا‬ ‫سۆفیگه‌ره‌كانی نێو ئیسالم ده‌یناسێنن‪.‬‬

‫له‌كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌كاكه‌ییه‌كانی كه‌ركوك‪ ،‬نه‌ك ته‌نها‬ ‫موسڵمانبونی خۆیان راگه‌یاند‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌شیان خسته‌رو كه‌ ئه‌وان هیچ‬ ‫كاتێك له‌ده‌ره‌وه‌ی ئاینی ئیسالم نه‌بون‪.‬‬ ‫ئه‌م كۆنگ���ره‌ رۆژنامه‌وانیی���ه‌ بوه‌ جێی‬ ‫س���ه‌رنجی زۆرێ���ك له‌كاكه‌ییه‌كان���ی‬ ‫ناوچه‌كان���ی تری هه‌رێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌ش���ه‌وه‌ هه‌ندێ له‌سه‌رچاوه‌كان‬ ‫ئاماژه‌ به‌مه‌ترسییه‌ ده‌رونییه‌كانی داعش‬ ‫ده‌ده‌ن بۆ سه‌ر كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫كه‌ له‌ش���ه‌ڕی پێش���مه‌رگه‌‌و داعش���دا‪،‬‬ ‫ناوچه‌كان���ی ئ���ه‌وان (كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان)‬ ‫كه‌وتۆته‌ ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌ی راس���ته‌وخۆی‬ ‫قه‌تلوعامی "ده‌وڵه‌تی خیالفه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬زانی���ار داقوقی‪ :‬ل���ه‌و كۆنگره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیی���ه‌دا ك���ه‌ نزیك���ه‌ی ‪٣٠‬‬ ‫كه‌س���ایه‌تی دی���اری كاكه‌یی���ه‌كان‬ ‫به‌شداربون تێیدا‌و س���ه‌رله‌به‌یانی رۆژی‬ ‫دوشه‌ممه‌ له‌باڵه‌خانه‌ی یه‌كێتی زانایانی‬ ‫ئاینی كه‌رك���وك به‌ڕێوه‌چو‪ ،‬كاكه‌ییه‌كان‬ ‫"موسڵمانبون"ی خۆیان راگه‌یاند‪.‬‬ ‫س���ه‌ید وریا كاكه‌یی رێكخه‌ری كۆنگره‌كه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "هه‌ندێ كه‌س���ایه‌تی‬ ‫نابه‌رپرس���ی كاكه‌ی���ی‌و هه‌ن���دێ به‌ناو‬ ‫رۆش���نبیر كاكه‌ییه‌كان به‌غه‌یره‌ ئیسالم‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م كۆنگره‌یه‌مان‬ ‫به‌س���ت"‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌شی خسته‌رو كه‌‬ ‫كاكه‌ییه‌كان هیچ كاتێك له‌ده‌ره‌وه‌ی ئاینی‬ ‫ئیسالم نه‌بون‌و له‌سه‌ر ناسنامه‌كانیشیان‬ ‫ئیسالم نوسراوه‌‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی جه‌ختكردنه‌وه‌ش له‌س���ه‌ر‬ ‫وته‌كانی نێو كۆنگ���ره‌ رۆژنامه‌وانییه‌كه‌‪،‬‬ ‫كاكه‌یی وتی "كاكه‌ییه‌كان نوێژ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫حاجیش���یان تێدای���ه‌‌و هی���چ كاتێ���ك‬ ‫له‌ئیسالمبون دانه‌بڕاوه‌"‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌كاكه‌ییه‌كانی كوردس���تان كه‌‬

‫هه‌ن���دێ س���ه‌رچاوه‌ی ت���ر كاكه‌ییه‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێنن���ه‌وه‌ بۆ نزیكه‌ی ‪ ٥٠٠٠‬س���اڵ‌و‬ ‫به‌یه‌كێك له‌قه‌ومه‌ ره‌س���ه‌نه‌كانی كورد‬ ‫پێناس���یان ده‌كه‌ن‌ كه‌ ده‌چنه‌وه‌ س���ه‌ر‬ ‫ئاینی زه‌رده‌ش���تی‌و له‌بنه‌ماڵه‌ی س���ان‬ ‫س���اهاكن ك���ه‌ دامه‌زرێن���ه‌ری بنه‌چه‌ی‬ ‫كاكه‌ییه‌كانه‌‪.‬‬

‫ کاکه‌ییه‌کان له‌که‌رکوک له‌ئاینده‌ی خۆیان نیگه‌رانن فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌ ــ ئه‌رشیف‬ ‫ئاوێنه‌ په‌یوه‌ن���دی پێوه‌كردون‪ ،‬دژایه‌تی‬ ‫خۆیان ب���ۆ ئه‌م كۆنگ���ره‌ رۆژنامه‌وانیی ‌ه‬ ‫ده‌ربڕی���وه‌‌و پێیانوای���ه‌ ئه‌م���ه‌ له‌ژێ���ر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌‌و ترس���ی داعش هاتۆته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫وێڕای ئ���ه‌وه‌ش كه‌ جه‌خ���ت له‌رێزگرتن‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م ئاینه‌كانی ت���ر‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئیسالم ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌خه‌نه‌رو كه‌‬ ‫كاكه‌ییه‌كان ئیسالم نین به‌ڵكو "كاكه‌یین"‬ ‫كه‌ یه‌كێكه‌ ل���ه‌و ئاینانه‌ی بڕوای به‌یه‌ك‬ ‫خودایی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی حوزه‌یران كاتێ���ك هێزه‌كانی‬ ‫داعش ده‌س���تیان به‌س���ه‌ر شاری موسڵ‬ ‫گرت‌و دواتری���ش له‌مانگی ئابی رابردودا‬ ‫ك���ه‌ هێرش���ه‌كانیان بۆ س���ه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و ناوچ���ه‌ دابڕێن���راوه‌كان‬ ‫ده‌ستپێكرد‪ ،‬مه‌ترسی راسته‌وخۆ كه‌وته‌‬ ‫سه‌ر كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ ناوچه‌‬

‫دابڕێنراوه‌كان به‌ناوچه‌ی كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫وه‌ك كریس���تیان‪ ،‬ئێزی���دی‪ ،‬توركمان‪،‬‬ ‫شه‌به‌ك‌‌و كاكه‌ییه‌كان ده‌ناسرێت‪.‬‬

‫ئێزیدیی���ه‌كان ته‌نها‌و ته‌نه���ا په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ترسی داعشه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌‌و له‌په‌یوه‌ندییه‌كی ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی كۆنگره‌ رۆژنامه‌وانییه‌كه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ره‌ج���ه‌ب كاكه‌ی���ی‪ ،‬ناوبراو ب���ه‌ر له‌هه‌ر‬ ‫قس���ه‌یه‌ك وتی "چیتر به‌ره‌جه‌ب كاكه‌یی‬ ‫مه‌مناسێنن‪ ،‬له‌مڕۆوه‌ من ره‌جه‌ب عاسیم‬ ‫(واتا به‌ناوی باوكییه‌وه‌) "‪.‬‬

‫هه‌ر له‌و هێرش���انه‌ی داعشدا‪ ،‬زۆرێك له‌و‬ ‫كه‌مه‌نه‌ته‌وانه‌‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئێزیدییه‌كان‪،‬‬ ‫گورزی كوشنده‌یان به‌ركه‌وت‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ندێ‬ ‫له‌چاودێران ئه‌م كۆنگ���ره‌ رۆژنامه‌وانییه‌‬ ‫به‌هێرش���ه‌كانی داع���ش ده‌به‌س���تنه‌وه‌‌و‬ ‫ه���ۆكاری ئیس�ل�امبونی كاكه‌ییه‌كان بۆ‬ ‫خۆبه‌دورگرت���ن له‌قه‌تلوعام���ی داع���ش ره‌جه‌ب كه‌ به‌رپرس���ی كۆمه‌ڵه‌ی یارسانی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫كاكه‌یی���ه‌ له‌كه‌رك���وك‪ ،‬پێش���تر وه‌ك‬ ‫رۆشنبیرێكی كاكه‌ییه‌كان له‌چاوپێكه‌وتنه‌‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ مام نیعم���ه‌ت كاكه‌یی كه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان���دا به‌ده‌رده‌كه‌وت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كێك���ه‌ له‌رۆش���نبیره‌ كاكه‌ییه‌كان���ی له‌ئێس���تادا توڕه‌بون به‌ده‌نگییه‌وه‌ دیاره‌‌و‬ ‫كه‌رك���وك‪ ،‬وت���ی "ئه‌گه‌رچ���ی ئێم���ه‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌دات ت���ا رێكخه‌رانی ئه‌و‬ ‫موس���ڵمانین‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌م كۆنگ���ره‌ رۆژنامه‌وانیی���ه‌ داوای لێبوردن‬ ‫كۆنگره‌ رۆژنامه‌وانییه‌‌و ئه‌م راگه‌یاندنه‌ی نه‌كه‌ن‪ ،‬هیچ قسه‌یه‌ك له‌وباره‌یه‌وه‌ ناكات‪.‬‬

‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ میهره‌ب���ان س���ه‌الم ك���ه‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ێكی كاكه‌ییه‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێمه‌ كتێبی پیرۆزی‬ ‫خۆمان هه‌یه‌‌و ناوی س���ه‌ره‌نجامه‌‪ ،‬رێزی‬ ‫زۆر له‌قورئ���ان ده‌گرین ب���ه‌اڵم په‌یڕه‌وی‬ ‫س���ه‌ره‌نجام ده‌كه‌ی���ن ك���ه‌ له‌مه‌والن���ا‬ ‫(خودا) وه‌ هاتوه‌"‪.‬‬ ‫ئاینی كاكه‌یی به‌یه‌كێك له‌ئاینه‌ داخرا‌وو‬ ‫ش���اراوه‌كان ده‌ناس���رێت‌ (ته‌بش���یری‬ ‫نییه‌) و ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌ش هه‌وڵیانداوه‌‬ ‫خۆی���ان له‌جینۆس���ایده‌كانی مێ���ژو دژ‬ ‫به‌كاكه‌یی���ه‌كان بپارێ���زن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ش‬ ‫ك���ه‌ ئاینێكی داخراوه‌ ك���ه‌س ناتوانێت‬ ‫ببێته‌ كاكه‌ی���ی ئه‌گه‌ر له‌دایك‌و باوكێكی‬ ‫كاكه‌یی���ه‌وه‌ نه‌هاتبێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌جیاوازی‬ ‫ده‌زانن له‌ئیس�ل�ام‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵێ بیروباوه‌ڕیان هه‌یه‌ كه‌ له‌ئیسالمدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬هاوشێوه‌ی له‌به‌ریه‌كگرتنی رۆحی‬ ‫مرۆڤه‌كان‌و گواستنه‌وه‌یان له‌مردوه‌كانه‌وه‌‬ ‫بۆ زیندوه‌كان‪.‬‬ ‫به‌پێی هه‌ندێ ئاماری نافه‌رمی‪ ،‬ژماره‌ی‬ ‫كاكه‌ییه‌كان له‌عێراقدا ده‌گات ‌ه ‪ ١٥٠‬هه‌زار‬ ‫كه‌س‌و به‌س���ه‌ر ش���اره‌كانی كه‌ركوك‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‌و دیاله‌‌و به‌غدا باڵوبونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫پۆس���تی‌ یه‌كه‌م به‌ر ئه‌و الیه‌نه‌ بكه‌وێت‪،‬‬ ‫نمونه‌ش���ی‌ به‌پارتی‌ هێنایه‌و وتی‌ "پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 38‬كورسی‌ هێناوه‌ بۆیه‌ پۆستی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران له‌الی‌ ئه‌وان���ه‌‪ ،‬خۆ له‌به‌ر ئه‌وه‌‬ ‫نیی���ه‌ ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1946‬ه‌وه‌ حزبه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ڵێ���م نه‌ك به‌زیاتر ل���ه‌‪ 41‬هه‌زار‬ ‫ده‌نگ كه‌ له‌پێ���ش یه‌كێتیه‌وه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ده‌نگێكی���ش له‌پێ���ش یه‌كێتیه‌وه‌ بین‬ ‫پۆستی‌ پارێزگار مافی‌ خۆمانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ ئیسالمیه‌كانیشی‌ به‌نه‌رێنیی‌‬ ‫ناوب���رد‌و به‌ه���ۆكاری‌ قوڵكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ زانین‪ ،‬له‌باره‌ی‌ هه‌ڵوێستی‌‬ ‫پارتیش‪ ،‬وتی‌ "ئه‌گه‌ر بچێته‌ ده‌نگدانه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌ن���گ به‌ئێم��� ‌ه ده‌ده‌ن ن���ه‌ك‬ ‫یه‌كێتی‌"‪.‬‬

‫بودجەی هەشت‬ ‫مانگی حزبە‬ ‫سیاسییەکانی‬ ‫کوردستان‬ ‫دەفەوتێت‬ ‫بەه���ۆی نەبون���ی پرۆژە یاس���ای‬ ‫بودج���ەی حزب���ە سیاس���ییەکان‬ ‫لەپێش���ودا‪ ،‬بودج���ەی هەش���ت‬ ‫مانگی رابردوی سەرجەم حزبەکان‬ ‫دەفەوتێت‌و پێی���ان نادرێتەوە کە‬ ‫بەه���ۆی قەیرانی بودج���ە لەکاتی‬ ‫خۆیدا وەریاننەگرتوە‪.‬‬ ‫هێم���ن مامەن���د‪ ،‬هەولێ���ر‪:‬‬ ‫سەرچاوەیەکی بەرپرس لەوەزارەتی‬ ‫دادی حکومەت���ی هەرێم���ی‬ ‫کوردس���تان بەئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫"دوای واژۆکردنی یاسای بودجەی‬ ‫حزب���ە سیاس���ییەکان لەالی���ەن‬ ‫س���ەرۆکی هەرێمەوە‪ ،‬لەئێس���تادا‬ ‫یاس���اکە گەیش���توەتە وەزارەتی‬ ‫داد‌و بڕی���ارە هەفت���ەی داهات���و‬ ‫لەرۆژنامەی وەقائعی کوردس���تان‬ ‫باڵوبکرێتەوە‌و ئەوجا بچێتە بواری‬ ‫جێبەجێکردنەوە"‪.‬‬ ‫س���ەرچاوەکە ئەوەش���ی خستەرو‬ ‫ک���ە یاس���اکە مانگەکانی پێش���و‬ ‫ناگرێتەوە‪ ،‬بۆیە "بودجەی هەشت‬ ‫مانگی رابردوی سەرجەم حزبەکان‬ ‫فەوتاوە‌و بۆیان نییە وەریبگرن"‪.‬‬ ‫بەر لەدەرچونی یاساکە‪ ،‬بودجەی‬ ‫حزبەکان ناڕونی���ی پێوەدیار بوە‌و‬ ‫نەزان���راوە یەکێت���ی‌و پارتی چەند‬ ‫بودجەیان هەبوە‌‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی‬ ‫نادادپەروەریی لەدابەشکردنی ئەو‬ ‫بودجەیەدا هەبوە لەنێو حزبەکاندا‪،‬‬ ‫بەاڵم بەپێی یاسا نوێکە‪ ،‬بودجەی‬ ‫حزبەکان بەپێی کورسییەکانیان لە‬ ‫پەرلەمانی کوردستان دیاریکراوە‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی راگه‌یاندنی‌ نوسینگه‌ی‌ هادی‌ عامری‌‪:‬‬

‫له‌گه‌ ‌ڵ پارێزگار ‌ی كه‌ركوك له‌سه‌ر كاری‌ هاوبه‌ش له‌دژ ‌ی داعش رێككه‌وتوین‬ ‫ئا‪ :‬شێركۆ عه‌بدواڵ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ راگه‌یاندنی‌ نوسینگه‌ی‌‬ ‫"هادی‌ عامری‌" وه‌زیری‌ گواستنه‌وه‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ رێكخراوی‌ به‌در‪" ،‬عه‌بد محه‌مه‌د‬ ‫حسێن" باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ چۆن‬ ‫به‌هاوكاریی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌كفرییه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌كارییان بۆ هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫ئامرلی‌ كردوه‌و ئه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫هادی‌ عامری‌ قسه‌ی نه‌شیاوی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ كردبێت‌و ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫قسانه‌ن دورن له‌ڕاستییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫"عه‌بد محه‌مه‌د حسێن" كه‌ كه‌سێكی‌ نزیك‬ ‫له‌هادی‌ عام���ری‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ راگه‌یاندن ‌ی‬ ‫نوسینگه‌ی‌ وه‌زیری‌ ناوبراوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ئ���ه‌و له‌كات���ی‌ ئاماده‌كارییدا‬

‫بۆ كۆتایهێنان به‌گه‌مارۆی‌ س���ه‌ر ئامرلی‌‬ ‫له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ "هادی‌ عامری‌"‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫خانه‌قین���ه‌وه‌ چوین���ه‌ كوردس���تانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ئ���ۆردوگا‌و ره‌بایان���ه‌ی‌ خۆمان تێدا‬ ‫ئاماده‌كردو رێكخست بۆ هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش كه‌ گه‌مارۆی‌ ئامرلییان‬ ‫داب���وو هی‌ پێش���مه‌رگه‌ ب���ون‌و له‌كفری‌‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ بون"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌درێژایی‌ ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌دا هه‌س���تمان نه‌ك���رد له‌ناو‬ ‫ئۆردوگای‌ خۆماندا نین"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌هادی‌ عامری‌ بیس���تویه‌تی‌ ته‌نها‬ ‫ستایش���ی‌ په‌یوه‌ندی‌ دێرینی‌ نێوان كورد‌و‬ ‫شیعه‌ بوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ستایشی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫توندوتۆڵ���ی‌ نێ���وان "موجاهیده‌كان���ی‌‬

‫هێ���زی‌ ب���ه‌درو پێش���مه‌رگه‌"ی‌ ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ خاوه‌نی‌ مێژوییه‌كی‌ هاوبه‌ش���ن‬ ‫له‌دژایه‌تیكردن���ی‌ رژێم���ی‌ دیكتاتۆری���ی‌‬ ‫س���ه‌دام‌و به‌عسدا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌ماهه‌نگیی‌‬ ‫نێوان به‌رپرسانی‌ هێزی‌ به‌درو لێپرسراوانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌ئاستێكی‌ به‌رزدابو‪ ،‬عامرییش‬ ‫دوای‌ رزگاركردن���ی‌ ئامرلی‌ له‌كۆنگره‌یه‌كی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییدا ستایشی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ هێزه‌كانی‌ به‌درو پێشمه‌رگه‌ رۆڵی‌‬ ‫سه‌ره‌كییان له‌رزگاركردنیدا بینی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگای‌‬ ‫كه‌ركوكیش باسی‌ له‌گرنگی‌ كاری‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و هێزه‌ عێراقیه‌كان كردوه‌‬ ‫ب���ۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ داع���ش له‌پارێزگای‌‬ ‫كه‌ركوكدا‪ ،‬چونك���ه‌ رێككه‌وتنێكی‌ فه‌رمی‌‬ ‫كراوه‌ له‌گه‌ڵ‌ پارێزگاردا ب���ۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫كاری‌ هاوب���ه‌ش بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ داعش‬

‫له‌و شوێنانه‌ی‌ ئه‌و پارێزگایه‌دا كه‌ داعش‬ ‫كۆنتڕۆڵی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو سه‌رس���وڕمانی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫لێدوانانه‌ش ده‌ربڕی‌ كه‌ خراونه‌ته‌ پاڵ‌ هادی‌‬ ‫عامری‌ ده‌رباره‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬كه‌ گوایه‌‬ ‫وتویه‌تی‌ "هێزێكی‌ كارتۆنیی‌‌و فاش���یله‌"‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "مومكین نییه‌ له‌گه‌ڵ‌ كورد ئه‌وه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬چ���ۆن رێی‌ تێده‌چێ‌ هادی‌ عامری‌‬ ‫كه‌ خۆی‌ له‌ناوچ���ه‌ كوردییه‌كانه‌وه‌ بڕوات‬ ‫بۆ رزگاركردنی‌ ئامرلی‌‌و دوای‌ ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ لێدوان بدات‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌خالقی‌‬ ‫ئێمه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و هه‌واڵه‌‪،‬‬ ‫خۆم په‌یوه‌ندی���م به‌حاجی‌ هادییه‌وه‌ كرد‬ ‫بۆ دڵنیابون‌و وتم شتێكی‌ وا هه‌یه‌‪ ،‬سه‌ری‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ س���وڕماو وتی‌ خێ���را به‌یاننامه‌ بۆ‬ ‫به‌درۆخستنه‌وه‌ی‌ ده‌ربكه‌ن"‪.‬‬

‫ هادی‌ عامری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ راگه‌یاندن���ی‌ نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"ه���ادی‌ عام���ری‌" هاوپه‌یمانی‌ ش���یعه‌و‬ ‫ك���ورد‌و به‌هاوپه‌یمانییه‌ك���ی‌ س���تراتیجی‌‬ ‫ناوده‌ب���ات‌و پێیوایه‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌م هه‌وااڵنه‌‬

‫باڵوده‌كه‌نه‌وه‌ ده‌یانه‌وێت زه‌بر له‌په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتۆڵ���ی‌ نێ���وان به‌درو پێش���مه‌رگه‌‬ ‫بوه‌ش���ێنن‌و س���ه‌ركه‌وتنی‌ هاوبه‌ش���یان‬ ‫له‌ئامرلی‌ بشێوێنن‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )444‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/9‬‬

‫‪3‬‬

‫ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‪ :‬كورد له‌پێنج وه‌زاره‌ت زیاتر چی‌ ده‌وێت؟‬

‫حکومه‌تی نوێی عێراق ‪Made in USA & Iran‬‬

‫ ئا‪ :‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ كورد بیه‌وێ‌‌و نه‌یه‌وێ‌ رازی‌‬ ‫ده‌بێت به‌وه‌ی‌ به‌شداری‌ له‌حكومه‌تی‌‬ ‫عه‌بادی‌ بكات له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌سه‌ر‬ ‫خه‌ته‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "كورد چی‌ ده‌وێت‬ ‫له‌پێنج وه‌زاره‌ت زیاتر"‪.‬‬ ‫له‌دایكبون����ی‌ حكومه‌ت����ی‌ نوێ����ی‌ عێراق‬ ‫به‌پرۆس����ه‌یه‌كی‌ نه‌ش����ته‌رگه‌رییدا تێپه‌ڕی‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌الیه‌نه‌ سیاس����یه‌ سه‌ره‌كی‌‌و كاراكانی‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬ئه‌مه‌ریكاو ئێرانیش رۆڵی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی����دا بینی‌‪ ،‬ه����ه‌ر دوێنێ‌ به‌ر‬ ‫له‌چه‌ن����د كاتژمێرێك له‌بردن����ی‌ كابینه‌كه‌ی‌‬ ‫عه‌بادی‌ بۆ په‌رله‌مان به‌مه‌به‌ستی‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫متمان����ه‌‪ ،‬وه‌زی����ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئێران محه‌مه‌د‬ ‫جه‌واد زه‌ریف گه‌یش����ته‌ به‌غداو یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫وه‌زی����ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكاش بۆ كاروباری‌‬ ‫عێ����راق بری����ت ماكگ����ۆرك به‌به‌ش����داریی‌‬ ‫له‌س����اته‌وه‌ختێكی‌ هه‌س����تیاردا به‌ش����داریی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ گرنگی‌ پێنج الیه‌نی‌ كوردیدا‬ ‫كرد ب����ۆ یه‌كالیكردنه‌وه‌ی‌ به‌ش����داربون یان‬ ‫به‌شدارنه‌بون له‌حكومه‌تی‌ نوێی‌ عێراقدا‪.‬‬ ‫"عه‌دنان س����ه‌راج" س����ه‌ركرده‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫یاس����ا‌و كه‌س����ایه‌تی‌ نزی����ك له‌حه‌ی����ده‌ر‬ ‫عه‌ب����ادی‌ س����ه‌رۆك وه‌زیری‌ نوێ����ی‌ عێراق‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ره‌تناكاته‌وه‌ كه‌ الیه‌ن����ه‌ ده‌ره‌كیه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ ئێران‌و ئه‌مه‌ری����كا به‌به‌رده‌وامی‌‬ ‫له‌سه‌ر خه‌ت بون بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌ش����داریی‌ له‌حكومه‌تی‌ بنكه‌فراوانی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق����دا بكه‌ن‪ ،‬ئ����ه‌و به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ "ك����ورد بیه‌وێ‌‌و نه‌ی����ه‌وێ‌‪ ،‬رازی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌به‌ش����داریكردن له‌حكوم����ه‌ت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌سه‌ر خه‌ته‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو وت����ی‌ "دوێن����ێ‌ مام س����ام (كه‌‬ ‫مه‌به‌س����تی‌ له‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان����ه‌) به‌ش����داریی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كاندا كرد‌و رازی‌‬ ‫كردن به‌وه‌ی‌ به‌ش����داریی‌ له‌حكومه‌تی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق بكه‌ن‪ ،‬به‌ب����ڕوای‌ من ماده‌م ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌سه‌ر خه‌ت بو ئه‌گه‌ر كورد یه‌ك وه‌زیریشی‌‬ ‫پێبدرای����ه‌‌و ده‌ وه‌زیریش����ی‌ پێبدرای����ه‌ هه‌ر‬ ‫به‌شدارییان پێده‌كرا"‪.‬‬

‫س����ه‌باره‌ت به‌نه‌ناردنی‌ موچه‌ش‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"هێشتا عه‌بادی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ له‌ئێستادا له‌ده‌سه‌اڵتی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیشتمانیدایه‌"‪.‬‬ ‫له‌حكومه‌ت����ه‌ی‌ عه‌بادیدا بایه‌خێكی‌ زیاتر‬ ‫به‌س����وننه‌كان دراوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌رچه‌نده‌ ژماره‌ی‌‬ ‫كورس����ییه‌كان هاوشێوه‌ی‌ كورس����ییه‌كانی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ كوردستانه‌‪ ،‬به‌اڵم ‪ 9‬وه‌زاره‌تیان‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا ‪ 4‬بۆ ‪ 5‬وه‌زاره‌ت دانراوه‌‬ ‫بۆ كورد‪ ،‬زۆرێك پێیانوایه‌ س����وننه‌كان ئه‌م‬ ‫پۆس����تانه‌یان له‌سه‌ر حسابی‌ كورد پێدراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ساڵح موتڵه‌گ په‌رله‌مانتارو سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫دیاری‌ س����وننه‌كان ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئێمه‌ش وه‌كو كورد‬ ‫ناڕازین"‪.‬‬ ‫موتڵ����ه‌گ وت����ی‌ "ش����ه‌ش وه‌زاره‌تم����ان‬ ‫وه‌رگرت����وه‌‌و دو وه‌زاره‌تیش ب����ۆ كوتله‌كه‌ی‌‬ ‫عه‌الوی‌ دانراوه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش له‌سه‌ر سوننه‌كان‬ ‫حساب ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێمه‌ ناڕازی����ن له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫وه‌زاره‌تانه‌ی‌ بۆ ئێمه‌ دانراون‪ ،‬له‌و وه‌زاره‌تانه‌‬ ‫نین كه‌ بتوانین خزمه‌تی‌ ده‌نگده‌رانی‌ خۆمانی‌‬ ‫پێبكه‌ین"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ وه‌ك جێگری‌ دوه‌می‌‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق ن����اوی‌ دێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هێش����تا بڕیارمنه‌داوه‌ كه‌ له‌پۆسته‌كه‌م‬ ‫بمێنمه‌وه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫شه‌وی‌ رابردو زۆربه‌ی‌ وه‌زیره‌كانی‌ كابینه‌ی‌‬ ‫عه‌ب����ادی‌ متمانه‌یان له‌الی����ه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫پێبه‌خش����را‪ ،‬ك����ه‌ زۆرب����ه‌ی‌ له‌هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ ش����یعه‌كان بو‌و ته‌نها ژنێكیشی‌‬ ‫له‌خۆده‌گ����رت‪ ،‬كه‌س����ه‌ نزیكه‌كان����ی‌ "نوری‌‬ ‫مالیكی‌" س����ه‌رۆك وه‌زیری‌ پێش����وی‌ عێراق‬ ‫پێیانوایه‌ كه‌ ئه‌م كابینه‌یه‌ توانای‌ بڕیاردانی‌‬ ‫وه‌ك كابینه‌ی‌ رابردو نابێت‌و ئاسانكاریی‌ بۆ‬ ‫كوردیش ناكات‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت����اری‌ نزیك له‌"ن����وری‌ مالیكی‌"‪،‬‬ ‫حه‌نان فه‌تالوی‌ له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌ وتی‌‬ ‫"حه‌ی����ده‌ر عه‌بادی‌ ناتوانێ����ت وه‌ك مالیكی‌‬ ‫بڕیارب����دات‪ ،‬چونكه‌ مالیك����ی‌ خۆی‌ خاوه‌ن‬ ‫بڕیار بو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌دواڕۆژیش����دا ده‌رده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫مالیكی‌ زۆر باشتر بو بۆ كورد تا عه‌بادی‌"‪.‬‬

‫كورد‬ ‫له‌دابه‌شكردنی‌ ‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كاندا‬ ‫ناكۆكن‬ ‫"ئه‌م����ڕۆ كۆبونه‌وه‌یه‌ك���� ‌ی دوورودرێژم����ان‬ ‫هه‌بوو"‬ ‫ئه‌م���� ‌ه یه‌كه‌م دێڕ ‌ی قس����ه‌كان ‌ی هوش����یار‬ ‫زێبار ‌ی ب����وو له‌كۆبون����ه‌و‌ه رۆژنامه‌وانیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ش����ه‌و ‌ی رابردودا‪ ،‬ك���� ‌ه دوا ‌ی چه‌ندین كاتژمێر‬ ‫له‌گفتوگۆكردن نه‌گه‌یشتن ‌ه رێككه‌وتن سه‌باره‌ت‬ ‫به‌چۆنیه‌ت���� ‌ی دابه‌ش����كردن ‌ی وه‌زاره‌ت����ه‌كان‬ ‫له‌حكومه‌ت ‌ی نوێ ‌ی عێ����راق‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ك ‌ه پێشتر هه‌واڵ ‌ی ئه‌و‌ه له‌ئارادا بوو الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌گشتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی به‌تایبه‌ت ‌ی سه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌رگرتن���� ‌ی ئه‌و وه‌زاره‌تان���� ‌ه له‌ملمالنێدان‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ ‌ی پۆست ‌ی سه‌رۆك كۆماری ‌ی زۆربه‌ ‌ی‬ ‫خاڵه‌كان���� ‌ی ب����ۆ وه‌رگرتن ‌ی پۆس����ت بردووه‌‌و‬ ‫یه‌كێت���� ‌ی ل����ه‌و‌ه زیاتر پۆس����ت ‌ی به‌رناكه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ش����ه‌و ‌ی رابردوو وه‌زاره‌ت ‌ی رۆش����نبیر ‌ی‬ ‫درا به‌فریاد ره‌واندز ‌ی ك ‌ه س����ه‌ر به‌یه‌كێتییه‌‪،‬‬ ‫ئێستا جگ ‌ه له‌وه‌زاره‌ت ‌ی دارای ‌ی ك ‌ه دراو‌ه به‌ڕۆژ‬ ‫نور ‌ی شاوه‌یس‌و جێگر ‌ی سه‌رۆك ‌ی وه‌زیران ك ‌ه‬ ‫دراو‌ه به‌هوش����یار زێباری‌‪ ،‬روون نیی ‌ه پۆست ‌ه‬ ‫وه‌زارییه‌كان ‌ی دیك ‌ه چۆن دابه‌ش ده‌كرێن‪ ،‬ئایا‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی پۆست ‌ی وه‌زار ‌ی تر وه‌رده‌گرن‬ ‫یاخود ئه‌و س ‌ێ وه‌زاره‌ته‌ ‌ی ك ‌ه دانراون بۆ كورد‬ ‫به‌ر گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتوو ده‌كه‌ون؟‬ ‫دوێن���� ‌ێ پێنج الیه‌ن���� ‌ه كوردییه‌ك ‌ه له‌مه‌كۆ ‌ی‬ ‫س����ه‌ره‌ك ‌ی گۆڕان دوو كۆبونه‌وه‌یان ئه‌نجامدا‪،‬‬ ‫یه‌كه‌می����ان به‌ئاماده‌بون���� ‌ی وه‌ف����د ‌ی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌كگرت����ووه‌كان‌و ئه‌مه‌ری����كا ك���� ‌ه تایب����ه‌ت‬ ‫به‌مه‌س����ه‌له‌ ‌ی به‌ش����دار ‌ی كردن ی����ان نه‌كردن‬ ‫له‌حكومه‌ت���� ‌ی عێراق‪ ،‬دووه‌میش����یان ته‌نها ب ‌ه‬ ‫به‌ش����دار ‌ی الیه‌ن ‌ه كوردییه‌كان بوو ك ‌ه تایبه‌ت‬ ‫بوو به‌دابه‌شكردن ‌ی وه‌زاره‌ته‌كان‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫چه‌ن����د كاتژمێرێك���� ‌ی خایان����دو س����ه‌ره‌نجام‬ ‫نه‌گه‌یشتن ‌ه رێككه‌وتن ‌ی كۆتایی‌‪.‬‬

‫پێكهاته‌ی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫جێگره‌كانی‌ سه‌رۆك كۆمار‪:‬‬ ‫* ن���وری‌ مالیكی‌‪ ،‬ئوس���امه‌ نوجێفی‌‪،‬‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوی‌‬ ‫جێگره‌كانی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‪:‬‬ ‫* به‌ه���ا ئه‌عره‌جی‌‪ ،‬س���اڵح موتڵه‌گ‪،‬‬ ‫هوشیار زێباری‌‬ ‫ناوی وه‌زیرو وه‌زاره‌ته‌کان‪:‬‬ ‫* باقر جه‌بر‪ ،‬وه‌زیری‌ گواستنه‌و‌ه‬ ‫* عه‌ب���دول که‌ریم عه‌ی�ل�ان‌‪ ،‬وه‌زیری‌‬

‫شاره‌وانی‌‬ ‫* جه‌واد ش���ه‌هیلی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ سامانی‌‬ ‫ئاو‬ ‫* حس���ێن شه‌هرس���تانی‌‪ ،‬وه‌زی���ری‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵ‬ ‫* رۆژ نوری‌ شاوه‌یس‪ ،‬وه‌زیری‌ دارایی‌‬ ‫* س���ه‌لمان جومه‌یل���ی‌‪ ،‬وه‌زی���ری‌‬ ‫پالندانان‬ ‫* ئیبراهی���م جه‌عف���ه‌ری‌‪ ،‬وه‌زی���ری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‬ ‫* نەس���یر عیس���اوی‪ ،‬وه‌زی���ری‌‬

‫ی‬ ‫ێ بو ك ‌ه به‌شداری ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌مه‌ریكییه‌ ك ‌‬ ‫ی پێنج حزب ‌ه‬ ‫ی دوێنێ ‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫كوردییه‌كه‌دا كرد؟‬

‫هه‌رچه‌نده‌ وه‌فدی‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان‬ ‫دوای‌ نائومێدیی���ان له‌گفتوگۆكان��� ‌ی‬ ‫به‌غ���دا‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان بۆ كوردس���تان‪،‬‬ ‫كه‌ حه‌ی���ده‌ر عه‌بادی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ا‬ ‫ئاماده‌ی‌ جێبه‌جێكردنی‌ زۆربه‌ی‌ داواكانی‌‬ ‫ك���وردو جێبه‌جێكردن���ی‌ پێش���مه‌رجی‌‬ ‫به‌ش���داریكردنیان له‌حكومه‌تی‌ داهاتوی‌‬ ‫عێراقدا نه‌بون‪ ،‬كه‌ ماوه‌ی‌ هه‌شت مانگه‌‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ كوردستان له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندیی‌ به‌غ���داوه‌ بڕراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌ره‌نجام دوای‌ زیاتر له‌كاتژمێرێك‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ "بری���ت ماكگ���ۆرك"ی‌‬

‫به‌ئاماده‌بون���ی‌ یاری���ده‌ده‌ری‌ وه‌زی���ری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬رازیبون به‌ش���داری ‌ی‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ داهاتوی‌ عێراق بكه‌ن‪.‬‬ ‫"ماكگۆرك" رۆڵێكی‌ گرنگی‌ له‌رازیكردن‌و‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌ سیاس���ی‌‌و پێكهاته‌‬ ‫جیاوازه‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌ی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫عه‌بادی‌ بینیوه‌‪ ،‬كه‌ له‌م چه‌ند هه‌فته‌یه‌ی‌‬ ‫راب���ردودا ب���ه‌رده‌وام له‌په‌یوه‌ندیدا بوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ سه‌ركرده‌ی‌ الیه‌نه‌كانداو به‌رده‌وام‬ ‫پێداگریی‌ له‌سه‌ر پێویستیی‌ به‌شداربونی‌‬ ‫هه‌مو پێكهات���ه‌كان له‌حكومه‌تێكی‌ بنكه‌‬ ‫فراوان له‌عێراق���دا كردوه‌ته‌وه‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫الیه‌نه‌ عه‌ره‌به‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كه‌ن‬ ‫بۆ گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌ "چاوی‌ له‌هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كانیش سوركردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ماكگ���ۆرك له‌س���اڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌‬ ‫به‌به‌رده‌وامی���ی‌‌و له‌نزیك���ه‌وه‌ چاودێریی‌‬ ‫ره‌وشی‌ سیاسی‌‌و گۆڕانكاریه‌كانی‌ عێراق‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كاتێ���ك له‌س���ه‌رده‌می‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫بوش���ه‌وه‌ ئه‌ركی‌ ته‌رتیبكردنی‌ دۆس���یه‌‬ ‫ئاڵۆزه‌كان���ی‌ عێراقی‌ پێس���پێرراوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌كارمه‌نده‌ كاراكانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫پیشه‌سازی‌‬ ‫* محه‌مەد ش���یاع سودانی‪ ،‬وەزارەتی‬ ‫کار‬ ‫* عەدیلە حەمود‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫تەندروستی‬ ‫* عادل عه‌بدولمه‌هدی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ نه‌وت‬ ‫* عەبدحسێن عه‌بتان ‪ ،‬وەزیری الوان‬ ‫* حه‌یده‌ر زاملی‪ ،‬وه‌زیری داد‬ ‫* محه‌مه‌د مه‌ه���دی به‌یاتی‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫مافی‌ مرۆڤ‬ ‫* ف���ه‌الح حه‌س���ه‌ن زێ���دان‪ ،‬وه‌زیری‌‬

‫كشتوكاڵ‌‬ ‫* قاس���م محه‌مه‌د فه‌هداوی‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫كاره‌با‬ ‫* ت���ارق خەیكان���ی‪ ،‬وه‌زی���ری‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و نیشته‌جێكردن‬ ‫* فریاد رواندزی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ رۆشنبیری‬ ‫* كازم حه‌س���ه‌ن راش���د‪ ،‬وه‌زی���ری‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫* قوته‌یبه‌ جبوری‪ ،‬وه‌زیری‌ ژینگه‬ ‫* محه‌مه‌د ئیقبال‪ ،‬وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫* مه‌الس كه‌سنه‌زانی حسێنی‪ ،‬وه‌زیری‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ دوێنێی‌ پێنج الیه‌نه‌‬ ‫كوردییه‌كه‌دا له‌مه‌كۆی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫گۆڕان له‌سلێمانی‌‪" ،‬بریت ماكگۆرك"ی‌‬ ‫یاریده‌ده‌ری‌ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بۆ كاروباری‌ عێراق به‌شداریكرد‪ ،‬ئه‌م‬ ‫دیپلۆماتكاره‌ به‌"چاوو بازوی‌ به‌هێز"ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق داده‌نرێت‪.‬‬

‫ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ ئه‌مه‌ری���كای‌‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ بوش‌و ئۆباما‌و یه‌كێكیش��� ‌ه‬ ‫له‌س���ێ‌ كارمه‌ندی‌ ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ش كه‌‬ ‫داوای‌ مانه‌وه‌ی���ان لێك���راوه‌ بۆ كاركردن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ئی���داره‌ی‌ ئۆبام���ادا‪ .‬له‌ماوه‌ی‌‬ ‫ده‌ س���اڵی‌ رابردوش���دا‪ ،‬له‌گرنگتری���ن‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا سه‌باره‌ت به‌عێراق‬ ‫رۆڵی‌ كارای‌ هه‌بوه‌‌و جێپه‌نجه‌ی‌ به‌زۆرێك‬ ‫له‌روداوه‌كانی‌ عێراقه‌وه‌ دیاره‌‪.‬‬ ‫ماكگۆرك‪ ،‬كه‌ دوێنێ‌ له‌گه‌ڵ‌ "نیكۆالی‌‬ ‫مالدینۆڤ"ی‌ نوێنه‌ری‌ ئێس���تای‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان له‌عێراق‌و وه‌زیری‌ پێشوی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ بولگاریا‌و په‌رله‌مانتاری‌ پێشوی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ ئه‌وروپ���ا‪ ،‬وه‌ک نوێن���ه‌ری‬ ‫ئۆباماش به‌ش���داریی‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ پێنج‬ ‫الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كه‌دا كرد له‌س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌درێژای���ی‌ مانگی‌ راب���ردو له‌هاتوچۆو‬ ‫په‌یوه‌ندیكردن���دا بوه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ بارزانی‌‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ لێدوانی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ "ماكگ���ۆرك له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫دوێنێ‌‌و كۆبونه‌وه‌كانی‌ پێشتریشدا له‌گه‌ڵ‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ كورد‪ ،‬به‌رده‌وام هانیداون‬ ‫بۆ به‌شداریكردن له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ ده‌تانویست مالیكی‌ الببرێت‪،‬‬ ‫مالیكی‌ البرا‪ ،‬بۆ مه‌سه‌له‌ی‌ موچه‌ بڕان‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای���ی‌ ده‌درێ���ت به‌ئێوه‌و‬ ‫ده‌توانن دۆخه‌كه‌ رێكبكه‌نه‌وه‌‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫نه‌وتی���ش ده‌درێت به‌ع���ادل مه‌هدی‌ كه‌‬ ‫كه‌سێكی‌ نزیك له‌خۆتانه‌"‪.‬‬ ‫ماكگ���ۆرك ك���ه‌ هه‌ڵگ���ری‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دكتۆرایه‌ له‌یاسای‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌‪" ،‬خه‌اڵتی‌‬ ‫ش���ه‌ره‌ف"ی‌ له‌الیه‌ن كۆندالیزا رایس���ی‌‬ ‫وه‌زیری‌ پێش���وی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌‬ ‫پێبه‌خش���راوه‌ ك���ه‌ به‌رزتری���ن خه‌اڵتی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و واڵته‌یه‌‪.‬‬ ‫بازرگانی‌‬ ‫* ف���ارس جلی���و‪ ،‬وه‌زیری‌ زانس���ت‌و‬ ‫ته‌كنۆلۆژیا‬ ‫* ئه‌حمه‌د جب���وری‪ ،‬وه‌زیری‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫بۆ كاروباری‌ پارێزگاكان‬ ‫بڕی���اردرا کاندی���دی وەزارەتەکان���ی‬ ‫بەرگری���ی‌و ناوخ���ۆ هه‌فتەیەکی دیکە‬ ‫یەکالیی بکرێتەوە‪ ،‬هه‌روەها ناوی سێ‬ ‫وه‌زیری دیکه‌ی کورد هێش���تا ئاشکرا‬ ‫نه‌کراوه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ ورده‌كارییه‌كانی‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‬

‫پێشێلكاریی مافی‌ مرۆڤ‌و یاساشكێنیی‌ "ترسناك" له‌هه‌رێمدا رویانداوه‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌ست‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتون‪ ،‬هێشتا له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندا پێشێلكارییه‌كانی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ‌و یاساشكێنیی‌ له‌ئاستێكی‌‬ ‫بااڵدایه‌و به‌شێك له‌رێكخراوه‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌كانیش هه‌ندێك له‌و‬ ‫پێشێلكارییانه‌ له‌ڕوی‌ چۆنایه‌تییه‌وه‌‬ ‫"به‌ترسناك" له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپۆرتێك���ی‌ تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌نته‌ری په‌ره‌پێدانی دیموكراسی‌و‬ ‫ماف���ی مرۆڤ كه‌ كۆپیه‌كی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وت���وه‌‪ ،‬تێی���دا ئام���اژه‌‬ ‫كراوه‌ به‌حاڵه‌ته‌كانی پێش���ێلكاریی‬ ‫له‌قۆناغ���ی‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌دا‪ ،‬له‌دادگا‬ ‫سزاییه‌كان‪ ،‬الدان‌و سه‌رپێچییه‌كانی‌‬ ‫دادگا مه‌ده‌نی���ه‌كان‌و فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫جێبه‌جێك���ردن كه‌ س���ااڵنی ‪2012‬و‬ ‫‪ 2013‬ده‌گرێت���ه‌وه‌و ‪ 929‬حاڵه‌ت���ی‌‬ ‫پێشێلكاریی مافی مرۆڤ‌و تۆمه‌تبارو‬

‫نه‌بون���ی س���ه‌روه‌ریی یاس���ای‌ تێدا ده‌س���تگیرنه‌كردنی‌ حه‌وت تۆمه‌تبار كوردستانه‌‪ ،‬له‌ ‪ 2012-1-5‬ده‌ستگیر‬ ‫تۆمارك���راوه‌ ك���ه‌ ب���واری جیاجیا له‌سه‌ر كه‌یسی‌ س���وتاندنی كه‌ناڵی ده‌كرێ���ت به‌تۆمه‌تی‌ بردنه‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گرێته‌ خۆی‪ ،‬وه‌ك جێبه‌جێنه‌كردنی ئاس���مانی نالیا (‪ ،) NRT‬سه‌ره‌ڕای‌ زانیاریی‌ ناوخ���ۆی حزبی‌ (پ‪.‬د‪.‬ك‬ ‫بڕیاره‌كان���ی دادگا له‌الی���ه‌ن ده‌زگا تێپه‌ڕبونی‌ زیاتر له‌(هه‌زارو هه‌ش���تا )‪ ،‬كه‌ پێشێلكارییه‌كی‌ زۆری‌ یاسایی‌‬ ‫ده‌رهه‌قی‌ كراوه‌‌و ب���ۆ زیاتر له‌ ‪912‬‬ ‫حكومی‌و ناحكومییه‌كان‪ ،‬ئه‌نجامدانی‌ ڕۆژ) به‌سه‌ر ئه‌و بڕیاره‌دا"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ راپۆرته‌ك���ه‌ رۆژ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ نامرۆڤان���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌و پێش���ێلكاریی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫مافی‌ تۆمه‌تباران‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌شێكی ته‌رخانكراوه‌ به‌پیشێلكاریی ده‌ستورو ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا چه‌ن���د حاڵه‌تێك���ی‬ ‫زۆری‌ دادگاكان ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ یاساكانی‌ سزادانی عێراقی‌و بنه‌ماكانی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ جێبه‌جێكردن‌و فه‌رمانگه‌ دادگه‌رییه‌ سزاییه‌كان‌و ڕێككه‌وتننامه‌ پێش���ێلكاریی‌و س���ه‌رپێچی یاسایی‬ ‫حكوم���ی‌و كۆمپانیاكان���ی كه‌رت���ی‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان‪ ،‬له‌نمون���ه‌ی‌ ئه‌و جۆراوجۆر خراوه‌ت���ه‌ڕو‪" ،‬له‌به‌رده‌م‬ ‫پیشێلكارییانه‌ش ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا له‌‬ ‫تایبه‌ت‪.‬‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می���ی‌‌و كه‌ "هاواڵتییه‌ك به‌بێ‌ بڕیاری‌ دادوه‌ر ‪ ،2013-7-24‬كاتێ���ك به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫له‌ت���ه‌وه‌ری‌‬ ‫گوێپێن���ه‌دان به‌جێبه‌جێكردن���ی‌ ده‌س���تگیركراوه‌ له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌ ئاسایش���ی‌ ش���اره‌زور وه‌ك شایه‌ت‬ ‫بڕیاره‌كان���ی‌ دادوه‌رانی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و دژه‌تی���رۆرو ئاس���ایش له‌س���لێمانی ئام���اده‌ ده‌بێت له‌ب���ه‌رده‌م دادگای‌‬ ‫ڕێ‌و شوێنه‌كانی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌الیه‌ن به‌تۆمه‌تی‌ تیرۆر له‌ (‪ ،)2013-5-15‬ناوب���راو‪ ،‬دادوه‌ر داوای‌ پێناس���ی‌‬ ‫داموده‌زگاكانی‌ پۆلیس‌و ئاسایشه‌وه‌‪ ،‬پاش���ان له‌گرتوخانه‌ی‌ ئاسایش���دا لێ���ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ی تایبه‌ت ده‌یهێڵنه‌وه‌و پاش ئه‌شكه‌نجه‌دانێكی‌ نه‌ش���یاو وه‌اڵمی‌ دادوه‌ر ده‌داته‌وه‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌چه‌ن���د حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ك���راوه‌ وه‌ك "ده‌س���تگیرنه‌كردنی‌ ده‌رونی���ی‌ زۆر بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 17‬حه‌ڤده‌ پێیده‌ڵێت‪ ،‬من كه‌س���ێكی‌ ناسراوم‬ ‫(‪ )258‬تۆمه‌تباری‌ كه‌یسی‌ ئه‌نفال‌و ڕۆژ به‌بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ دادوه‌ر بیبینێت‌و چۆن من ناناس���یت‪ ،‬تۆ ئه‌م شاره‌ت‬ ‫به‌رپ���رس‌و په‌ڕاوی‌ بۆ بكرێته‌وه‌ ئازاد ده‌كرێت‪ ،‬تێكداوه‌‪ ،‬من ده‌تگوازمه‌وه‌‪ .‬پاش���ان‬ ‫ده‌س���تگیرنه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫پاس���ه‌وانه‌كانی لق���ی چ���واری هاوكات هاواڵتیه‌ك به‌ناوی‌ (ن‪،‬ع‪،‬ص) دادوه‌ر بڕی���اری‌ ڕاگرتن���ی‌ ده‌دات‌و‬ ‫پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان‌و ك���ه‌ ئه‌ندام���ی‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌ فه‌رمان به‌كارمه‌ندانی‌ پۆلیس ده‌كات‬

‫ك���ه‌ ده‌س���تگیری‌ بك���ه‌ن‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫پۆلیس چییه‌‪ ،‬هه‌ر هه‌مویان له‌گه‌ڵ‬ ‫خ���ۆم ئه‌پێچم���ه‌وه‌‪ ،‬پاش���ان دادگا‬ ‫به‌جێده‌هێڵێ���ت‪ ."!.‬له‌حاڵه‌تێك���ی‌‬ ‫تردا ده‌ستنیش���انی‌ ئه‌و‌ه كراوه‌ كه‌‬ ‫ی سلێمانی‌‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاسایش ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ یاسای‌ چه‌ك‪ ،‬مۆڵه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵگرتنی‌ چه‌كی‌ كاڵشینكۆفی‌ داوه‌‬ ‫به‌هاواڵتیان كه‌ چه‌كی‌ ش���ه‌ڕكردنه‌‌و‬ ‫مۆڵه‌تی‌ نییه‌و‪ ،‬به‌پێی‌ یاساكه‌ ته‌نها‬ ‫پارێزگار ب���ۆی‌ هه‌یه‌ مۆڵه‌تی‌ چه‌ك‬ ‫هه‌ڵگرتن بدات به‌هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫هاوكات ئاماژه‌ به‌چه‌ند حاڵه‌تێكی‌‬ ‫الدان‌و پێش���ێلكارییه‌كی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫جۆراوج���ۆر ك���راوه‌ وه‌ك‪" ،‬هۆڵ���ی‌‬ ‫دادگاییكردنی‌ دادگای‌ تاوانه‌كانی‌‪2/‬‬ ‫له‌هه‌ولێر كه‌ تێیدا وێنه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و سه‌رۆكی‌ پێشوی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان (مه‌ال‬ ‫مسته‌فا) هه‌ڵواسراوه‌‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ یاسایه‌ك هه‌بێت بۆ دیاریكردنی‌‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌"‪.‬‬

‫هێشتا له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‬ ‫پێشێلكارییه‌كانی‌‬ ‫مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫یاساشكێنیی‌‬ ‫له‌ئاستێكی‌ بااڵدایه‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫كورد له‌به‌ر نه‌وت‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی داهاته‌كه‌ی ده‌بڕێت‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫به‌هۆی فرۆشی نه‌وته‌وه‌ راسته‌وخۆ‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌غدا به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێمی بڕیوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌فرۆشی‬ ‫ئه‌و نه‌وته‌‪ ،‬نه‌یتوانیوه‌ موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی كوردستان دابینبكات‪.‬‬ ‫بڕین����ی به‌ش����ه‌ بودج����ه‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌الیه‌ن حكومه‌تی عێراقه‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تای س����اڵی ‪2014‬ه‌وه‌ كێشه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كان����ی نێ����وان هه‌رێم‌و به‌غدای‬ ‫به‌ته‌واوی ئاڵۆزكرد‪ ،‬ئه‌م بڕیاره‌ له‌الیه‌ك‬ ‫به‌بڕیارێكی نایاسایی حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫داده‌نرێ����ت‌و له‌الیه‌كی����ش حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم به‌بێ گره‌نتی داهاتی ناوخۆیی‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی داهاته‌ك����ه‌ی له‌به‌غداوه‌‬ ‫بڕیوه‌ كه‌ (‪)%96‬ی‌ بودجه‌ی گش����تی‬ ‫هه‌رێم پشتی به‌به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫له‌به‌غدا به‌ستوه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫رۆژان����ه‌ (‪ 120‬ه����ه‌زار) به‌رمیل نه‌وت‬ ‫ده‌فرۆشێت‪ ،‬كه‌ به‌رمیلێك (‪ 65‬دۆالر)‬ ‫ی‌ ب����ۆ حكومه‌تی هه‌رێم ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گ����ه‌ر به‌ت����ه‌واوی رۆژانه‌ (‪120‬‬ ‫هه‌زار) به‌رمیل بفرۆشێت ئه‌وا سااڵنه‌‬ ‫ده‌توانێت بایی (‪ 2‬ملیارو ‪ 808‬ملیۆن)‬ ‫دۆالر بفرۆشێت‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌بودجه‌ی‬ ‫‪ 2014‬گش����تی عێ����راق ده‌كاته‌ (‪19‬‬ ‫ترلیۆن‌و‪ 400‬ملی����ار) دینار كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 15‬ملی����ارو ‪ 900‬ملیۆن) دۆالر‪ ،‬واتا‬ ‫به‌نزیك����ه‌ی (‪ 13‬ملی����ار دۆالر) زیان‬ ‫ده‌كات س����ااڵنه‌‪ ،‬له‌كاتێك����دا مانگانه‌‬ ‫پێویس����تیی به‌(‪ 850‬ملیار) دیناره‌و‬ ‫سااڵنه‌ پێویستیی به‌(‪ 10‬ترلیۆن‌و ‪200‬‬ ‫ملی����ار) دینار ده‌بێت‪ ،‬كه‌ ده‌كاته‌ (‪8‬‬ ‫ملیارو ‪ 360‬ملیۆن دۆالر)‪.‬‬ ‫بڕینی بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫بودج���ه‌ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬له‌س���اڵی ‪2004‬و له‌سه‌رده‌می‬ ‫حكومه‌تی ئینتیقالی به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ئه‌ی���اد ع���ه‌الوی پش���كی ل���ه‌‪%17‬ی‬ ‫بودجه‌ی عێراق بۆ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ته‌رخانكراو له‌و ساڵه‌ش���ه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ‬ ‫سااڵنه‌ پشكی هه‌رێم له‌بودجه‌ی گشتی‬ ‫عێ���راق دیاریده‌كرێت‪ ،‬له‌س���اڵی ‪2004‬‬ ‫كه‌ بودجه‌ی گش���تی عێراق (‪ 13‬ملیار‬ ‫دۆالر) بوه‌و پش���كی هه‌رێم (‪ 2‬ملیارو‬ ‫‪ 330‬ملیۆن) دۆالر ب���وه‌‪ ،‬واتا له‌‪%17‬‬ ‫بوه‌ به‌اڵم له‌دوای س���اڵی ‪ 2009‬پشكی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان كه‌مكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وی���ش به‌بڕینی بودجه‌ی س���یادی‌و‬ ‫حاكیمه‌ له‌بودجه‌ی گشتی عێراق پاشان‬ ‫ده‌ركردنی به‌ش���ه‌ بودج���ه‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫بۆیه‌ بودجه‌ی گش���تی عێراق له‌ساڵی‬ ‫‪2013‬دا زیات���ر له‌(‪ 138‬ترلیۆن‌و ‪824‬‬ ‫ملیارو ‪ 608‬ملیۆن) دینار بوه‌و پشكی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان زیات���ر له‌ (‪14‬‬ ‫ترلی���ۆن‌و ‪ 406‬ملیارو ‪ 735‬ملیۆن) بو‬ ‫به‌رێژه‌ی (‪ ،)%10.4‬به‌اڵم قوڵبونه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانه‌ك���ه‌‌و بڕینی ته‌واوه‌تی بودجه‌ی‬ ‫هه‌رێم له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‬ ‫كانون���ی دوه‌می ‪ 2014‬ب���وه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانی عێ���راق پڕۆژه‌‬ ‫یاسای بودجه‌ی س���اڵی ‪٢٠١٤‬ی به‌بێ‬ ‫ره‌زامه‌ندیی كورد په‌سه‌ندكردو ره‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی كرد‪.‬‬ ‫پڕۆژه‌ یاساكه‌ بڕگه‌یه‌ك له‌خۆده‌گرێت‬ ‫كه‌ هه‌رێمی كوردس���تان ناچار ده‌كات‬ ‫رۆژان���ه‌ (‪ 400‬ه���ه‌زار) به‌رمیل نه‌وت‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی كۆمپانی���ای نیش���تیمانیی‬ ‫به‌بازاڕكردنی نه‌وتی عێراق (س���ۆمۆ)‬ ‫هه‌نارده‌ بكات‌و داهاته‌كه‌ی راده‌س���تی‬ ‫به‌غدا بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌غدا بڕی‬ ‫داهاتی نه‌وت���ی هه‌نارده‌كراوی هه‌رێم‬

‫ملی���ارو ‪ 340‬ملیۆن دۆالر) بۆ خه‌رجی‬ ‫دیكه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌رێم بودجه‌ له‌به‌غدا وه‌رنه‌گرێت‌و پشت به‌داهاتی‬ ‫نه‌وتی هه‌نارده‌كراوی خۆی ببه‌ستێت‪ ،‬كه‌متر له‌و ‪%17‬یه‌ی‬ ‫ده‌ستده‌كه‌وێت كه‌ له‌به‌غدا وه‌ریده‌گرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر رۆژانه‬ ‫(‪ 400‬هه‌زار) به‌رمیل نه‌وتیش بفرۆشێت‬ ‫له‌پشكی ‪ %17‬كه‌ی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌بودجه‌ی فیدڕاڵ���ی ده‌بڕێت‪ ،‬دواجار‬ ‫هه‌رێم نه‌چ���وه‌ ژێر باری ئه‌و مه‌رجه‌ی‬ ‫به‌غداو له‌به‌رامبه‌ریشدا مالیكی موچه‌ی‬ ‫هه‌ردو مانگی كانونی دوه‌م‌و ش���وباتی‬ ‫هه‌رێمی نه‌نارد‪.‬‬ ‫به‌غ���داد مانگان���ه‌ به‌ ‪ 12‬س���ولفه‌‬ ‫به‌ش���ه‌ بودجه‌ی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫ده‌نارد كه‌ له‌س���اڵی ‪2013‬دا پش���كی‬ ‫هه‌رێ���م له‌به‌غ���دا (‪ 14‬ترلیۆن‌و ‪406‬‬ ‫ملیارو ‪ 735‬ملیۆن)ب���و‪ ،‬واتا مانگانه‌‬ ‫به‌غدا زیاتر له‌ (‪ 1‬ترلیۆن‌و ‪ 200‬ملیار‬ ‫دینار)ی‌ ره‌وانه‌ی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ل���ه‌و بودجه‌یه‌ مانگانه‌ (‪850‬‬ ‫ملیار ) دینار ته‌رخانكراوه‌ بۆ موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێ���م كه‌ (‪ 1‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 341‬ه���ه‌زارو ‪ ) 558‬موچه‌خۆر هه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ حكومه‌تی‬ ‫عێراق خاوه‌نی بودجه‌یه‌كی زه‌به‌الحه‌و‬ ‫بڕیاریداوه‌ موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران زیاد‬ ‫بكات‪ ،‬س���ه‌فائه‌دین س���افی‌‪ ،‬وه‌زیری‬ ‫دارایی عێ���راق به‌وه‌كاله‌ت‪ ،‬رایگه‌یاند‪:‬‬ ‫بڕی ‪ 3‬ترلیۆن دینار بۆ بودجه‌ی‌ گشتیی‌‬ ‫عێراق زیادكراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و پاره‌یه‌ پێش‬ ‫كۆتایی ئه‌مساڵ به‌سه‌ر فه‌رمانبه‌راندا‬ ‫دابه‌ش ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌رچی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ئاماده‌نه‌بو بچێته‌‬ ‫ژێر باری بڕیاره‌ك���ه‌ی به‌غداوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫خۆش���ی نه‌یتوانی نه‌ به‌داهاتی ناوخۆ‬ ‫نه‌ به‌داهاتی نه‌وتی فرۆش���راو موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫دابین بكات‪.‬‬ ‫نه‌بونی یاسایه‌كی تایبه‌ت به‌نه‌وت‌و‬ ‫غاز له‌عێراقداو رێكنه‌كه‌وتنی الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر یاس���ایه‌كی رون بۆ فرۆشتنی‬ ‫نه‌وت‌و گرێبه‌س���ته‌كانی‪ ،‬كێش���ه‌كانی‬ ‫نێ���وان هه‌رێم‌و به‌غدای ئاڵۆزتركردوه‌و‬ ‫كێشه‌كان به‌سیاسی كراون‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان فرۆشتنی نه‌وت‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌كانی به‌یاسایی داده‌نێت‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌پێی یاسای ژماره‌ ‪22‬ی ساڵی ‪2007‬‬ ‫ی‌ نه‌وت‌و گازی هه‌رێمی كوردستانه‌ كه‌‬ ‫تیایدا هاتوه‌‪ :‬كۆمپانیای كوردستان بۆ‬ ‫بازاڕكردنی نه‌وت (كۆمۆ) داده‌مه‌زرێت‪،‬‬ ‫كه‌ وه‌ك كۆمپانیایه‌كی گشتی خاوه‌ن‬ ‫كه‌س���ایه‌تی مه‌عنه‌وییه‌‌و سه‌ربه‌خۆیه‌‬ ‫له‌ب���واری دارای���ی‌و كارگێڕیی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هه‌ڵده‌س���تێت به‌بازاڕكردن‬ ‫یان رێكخس���تنی به‌بازاڕكردنی نه‌وتی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم حكومه‌ت���ی به‌غ���دا ده‌ڵێت‬ ‫پێویس���ته‌ نه‌وت���ی هه‌رێ���م له‌رێگه‌ی‬ ‫كۆمپانیای‌ به‌بازاڕكردنی‌ نه‌وتی‌ عێراق‬ ‫(س���ۆمۆ)وه‌ بفرۆش���ێت كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1972‬دام���ه‌زراوه‌‌و یه‌كه‌م كۆمپانیای‌‬ ‫فه‌رم���ی س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌ت���ی‌ نه‌وتی‌‬

‫عێراقه‌ ك���ه‌ رێگه‌ی‌ پێ���دراوه‌ نه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫خاو به‌مه‌به‌س���تی‌ فرۆشتن هه‌نارده‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫داهاتی نه‌وتی هه‌رێم‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر بڕینی بودجه‌ی هه‌رێمدا پشت‬ ‫به‌داهاتی نه‌وتی فرۆش���راو ده‌به‌ستێت‬ ‫له‌رێگه‌ی توركیاوه‌‪ ،‬له‌ئێستادا به‌پێی‬ ‫وته‌ی به‌رپرسان رۆژانه‌ (‪ 120‬هه‌زار )‬ ‫به‌رمیل نه‌وت هه‌نارده‌ ده‌كرێت‪ ،‬به‌پێی‬ ‫گرێبه‌ستی فرۆش���تن كه‌ پاره‌ی كرێی‬ ‫گواستنه‌وه‌و هه‌ڵگرتن‌و پاره‌ی كۆمپانیا‬ ‫لێهه‌ڵده‌گیرێ���ت‪ ،‬نزیكه‌ی (‪ 65‬دۆالر)‬ ‫بۆ هه‌رێمی كوردس���تان ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫واتا رۆژان���ه‌ ده‌كات ‌ه (‪ 7‬ملیۆن‌و ‪800‬‬ ‫ه���ه‌زار دۆالر)و مانگانه‌ ده‌كاته‌ (‪234‬‬ ‫ملیۆن دۆالر)‪ ،‬بۆ س���اڵێكیش ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 2‬ملیارو ‪ 808‬ملیۆن دۆالر)‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی به‌وردیی‌و‬ ‫رێكوپێكی نه‌فرۆشراوه‌ تا ئێستا نه‌وتی‬ ‫فرۆش���راوی هه‌رێم بایی (‪ 450‬ملیۆن‬ ‫دۆالر) پاره‌ی فرۆش���ی گه‌یش���تۆته‌وه‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كه‌ به‌شێك له‌و پاره‌یه‌ هاتوه‌و‬ ‫به‌شێكیشی قه‌رزی‌ هه‌ندێك كۆمپانیای‬ ‫تورك���ی پێدراوه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تان ب���ۆ موچ���ه‌ی مانگانه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران پێویس���تیمان به‌نزیكه‌ی‬

‫پشكی ‪%17‬ی‬ ‫هه‌رێم له‌بودجه‌ی‬ ‫‪ 2014‬عێراق ده‌كات ‌ه‬ ‫‪ 19‬ترلیۆن‌و‪ 400‬ملیار‬ ‫دینار‪ ،‬نزیكه‌ی‬ ‫‪ 1‬ترلیۆن‌و ‪832‬‬ ‫ملیار‌ دیناری زیاتر‌ه‬ ‫له‌داهاتی فرۆشتنی‬ ‫‪ 400‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وتی رۆژانه‌ی هه‌رێم‬ ‫(‪ 850‬ملی���ار ) دیناره‌و س���ااڵنه‌ (‪10‬‬ ‫ترلیۆن‌و ‪ 2200‬ملیار) دینار كه‌ ده‌كات ‌ه‬ ‫(‪ 8‬ملیارو ‪ 360‬ملی���ۆن دۆالر)‪ ،‬واتا‬ ‫فرۆشی نه‌وت به‌م شێوه‌یه‌ی ئێستای‬ ‫كه‌ س���ااڵنه‌ پاره‌كه‌ی ب���ۆ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم ده‌كاته‌ (‪ 2‬ملیارو ‪ 808‬ملیۆن‬ ‫دۆالر)‪ ،‬له‌گه‌ڵ داهاتی ناوخۆ كه‌ سااڵنه‌‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ 2‬ملی���ار دۆالر) ده‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌كاته‌ نزیكه‌ی (‪ 5‬ملیار دۆالر) به‌اڵم‬ ‫ته‌نها موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران كه‌ سااڵنه‌‬ ‫پێویس���تی به‌ (‪ 8‬ملیارو ‪ 360‬ملیۆن‬ ‫دۆالر)ه‌‪ ،‬واتا به‌داهاتی نه‌وت‌و ناوخۆی‬ ‫هه‌رێ���م زیات���ر له‌ (‪ 3‬ملی���ار دۆالر )‬ ‫ته‌نها له‌موچ���ه‌ی كورتهێنانی ده‌بێت‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای خه‌رجیه‌كانی دیكه‌ كه‌ ساڵی‬ ‫‪ 5( 2013‬ترلیۆن‌و ‪ 333‬ملیار) بوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك به‌رپرس���انی هه‌رێ���م‬ ‫ئاماژه‌ی���ان پێ���داوه‌ كه‌ ت���ا كۆتایی‬ ‫ئه‌مساڵ ئاستی فرۆشی نه‌وت بۆ (‪500‬‬ ‫ه���ه‌زار ) به‌رمیل نه‌وت له‌رۆژێكدا زیاد‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ بۆ رۆژێك داهاتی ده‌گاته‌‬ ‫(‪ 32‬ملیۆن‌و ‪ 500‬ه���ه‌زار دۆالر) و بۆ‬ ‫مانگێك ده‌گاته‌ (‪ 975‬ملیۆن دۆالر) و‬ ‫بۆ س���اڵێك ده‌گاته‌ (‪ 11‬ملیارو ‪700‬‬ ‫ملی���ۆن دۆالر) وات���ا ئه‌وكات به‌ش���ی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران���ی هه‌رێم ده‌كات‬ ‫كه‌ بۆ ساڵێك پێویستیی به‌(‪ 8‬ملیارو‬ ‫‪ 360‬ملی���ۆن دۆالر)و زیات���ر ل���ه‌ (‪3‬‬

‫له‌نێوان داهاتی نه‌وت‌و‬ ‫بودجه‌ی به‌غدا‬ ‫بودج���ه‌ی ئه‌مس���اڵی عێ���راق‪،‬‬ ‫به‌گه‌وره‌تری���ن بودج���ه‌ له‌مێ���ژوی ئه‌و‬ ‫واڵت���ه‌دا داده‌نرێت‌و بڕه‌ك���ه‌ی به‌ (‪170‬‬ ‫ترلیۆن‌و ‪ 411‬ملیارو ‪ 663‬ملیۆن‌و ‪415‬‬ ‫ه���ه‌زار دینار ) ده‌خه‌مڵێنرێت كه‌ به‌بڕی‬ ‫(‪ 30‬ترلیۆن ‪ 771‬ملی���ارو ‪ 34‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 730‬هه‌زار) دین���ار كورتهێنانی تێدایه‌‪،‬‬ ‫پش���كی هه‌رێمیش ل���ه‌و بودجه‌یه‌ (‪19‬‬ ‫ترلیۆن‌و ‪ 400‬ملیار) دیناره‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی پ���رۆژه‌ یاس���اكه‌ی‬ ‫حكومه‌تی عێراق كه‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌بێت رۆژانه‌ (‪ 400‬هه‌زار به‌رمیل) نه‌وت‬ ‫ره‌وانه‌ بكات‪ ،‬ئه‌وا داهاتی نه‌وتی هه‌رێم‬ ‫له‌ساڵێكدا ده‌كاته‌ نزیكه‌ی (‪ 17‬ترلیۆن‌و‬ ‫‪ 568‬ملیار‌) دینار‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫پش���كی ‪ %17‬كه‌ی هه‌رێ���م له‌بودجه‌ی‬ ‫‪ 2014‬عێراق ده‌كات���ه‌ (‪ 19‬ترلیۆن‌و‪400‬‬ ‫ملیار) دینار‪ ،‬نزیكه‌ی (‪ 1‬ترلیۆن‌و ‪832‬‬ ‫ملیار‌) دیناری زیاتره‌ له‌داهاتی فرۆشتنی‬ ‫(‪ 400‬ه���ه‌زار) به‌رمی���ل نه‌وتی رۆژانه‌ی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬به‌وپێیه‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌رێم بودجه‌‬ ‫له‌به‌غ���دا وه‌رنه‌گرێت‌و پش���ت به‌داهاتی‬ ‫نه‌وتی هه‌نارده‌كراوی خۆی ببه‌س���تێت‪،‬‬ ‫كه‌متر له‌و ‪%17‬یه‌ی ده‌ستده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫له‌به‌غدا وه‌ریده‌گرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر رۆژانه‌ (‪400‬‬ ‫هه‌زار) به‌رمیل نه‌وتیش بفرۆشێت‪.‬‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌نێوان مالیكی‌و سه‌دام‬ ‫ب���ه‌اڵم بڕینی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫هه‌رێ���م له‌الی���ه‌ن به‌غ���داوه‌‪ ،‬به‌ته‌واوی‬ ‫نیه‌ت���ی پێكه‌وه‌ژیانی سیاس���ی له‌نێوان‬ ‫هه‌رێ���م‌و به‌غدا كاڵك���رده‌وه‌ به‌جۆرێك‪،‬‬ ‫له‌هیچ س���ه‌رده‌مێكدا به‌غدا ئاماده‌نه‌بوه‌‬ ‫موچه‌و قوتی ژیانی هاواڵتیانی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ببڕێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌درێژایی‬ ‫چوار س���اڵی رێككه‌وتن���ی ‪11‬ی ئازاری‬ ‫‪ 1970‬حكومه‌تی به‌غدا موچه‌و خه‌رجیی‬ ‫كوردستانی نه‌بڕیوه‌‪ ،‬له‌سه‌رده‌می رژێمی‬ ‫به‌عس له‌ساڵی ‪ 1991‬تا ‪ 2003‬به‌شێكی‬ ‫زۆری هاواڵتیان���ی هه‌رێم له‌ناوه‌چه‌كانی‬ ‫ژێر ده‌س���تی به‌غدا موچه‌یان وه‌رده‌گرت‬ ‫به‌تایبه‌تیش خانه‌نشینان‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫رژێمی به‌عس بیبڕێت‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ایه‌ی‬ ‫‪ 11‬س���اڵ له‌موجامه‌ل���ه‌و گفتوگ���ۆی‬ ‫سیاس���ی‌و هاوپه‌یمانیی كوردو ش���یعه‌‬ ‫دواجار ن���وری مالیكی ماف���ی به‌خۆیدا‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی ببڕێت‪.‬‬ ‫بڕینی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ده‌چێت���ه‌ چوارچێ���وه‌ی جینۆس���ایدی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌‪ ،‬ده‌كرێت سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاسی كورد وه‌ك جینۆساید مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ بكات‪ ،‬به‌وپێیه‌ی له‌رێكه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان بۆ قه‌ده‌غه‌كردنی‌‬ ‫جینۆس���اید كه‌ له‌( ‪9‬ی‌ كانونی‌ دوه‌می‌‬ ‫‪ )1948‬مۆركراوه‌ به‌مشێوه‌یه‌ پێناسه‌ی‌‬ ‫جینۆس���اید كراوه‌ (بریتیه‌ له‌و كارانه‌ی‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ تێك���دان‌و هه‌ڵته‌كاندن���ی‌‬ ‫گش���تی‌ یان به‌ش ب���ه‌ش ئه‌نجامبدرێت‬ ‫دژ به‌كۆمه‌ڵێك���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‪ ،‬ئه‌تنیكی‌‪،‬‬ ‫نه‌ژادیی‌‪ ،‬ئاینیی‌‌و ش���تی‌ له‌م چه‌شنه‌)‪،‬‬ ‫له‌جۆره‌كانی جینۆساید كه‌ جینۆسایدی‬ ‫(فیزیكی���ی‪ ،‬كلتوری���ی‪ ،‬بایلۆژی���ی‪،‬‬ ‫ئابوری)‪ ،‬له‌جینۆسایدی ئابوریدا هاتوه‌‪:‬‬ ‫برسیكردن‌و بڕینی سه‌رچاوه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫هه‌ر كۆمه‌ڵه‌ مرۆڤێك‪ ،‬سه‌پاندنی‌ گه‌مارۆی‌‬ ‫ئاب���وری‌‪ ،‬رێگه‌گرت���ن له‌به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫خۆراك‪ ،‬ئه‌نجامی‌ ترس���ناكیان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫سه‌ر پاشه‌ڕۆژی‌ مرۆڤ‪.‬‬ ‫به‌وپێیه‌ش بڕینی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫هه‌رێ���م ده‌چێته‌ چوارچێ���وه‌ی چه‌مكی‬ ‫جینۆس���ایدی نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌م رێگه‌یه‌وه‌ كاربكات‬ ‫ب���ۆ به‌دادگاییگه‌یاندنی ئه‌نجامده‌ری ئه‌و‬ ‫جینۆسایده‌ی كه‌ به‌رامبه‌ری ده‌كرێت‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫"اللش‌و شێخادی‌" چراو شانازیی‌ ئێمه‌ن‬

‫‪5‬‬

‫ئا‪ :‬سات محه‌مه‌د‬ ‫په‌رستگای‌ اللش‌و شێخادی‌‪ ،‬دو شوێنی‌‬ ‫پیرۆزو قیبله‌گا‌و مه‌رقه‌دی‌ شكۆداری‌‬ ‫ئێزیدیه‌كانن‪ ،‬له‌دیدی‌ ئه‌وانه‌وه‌ اللش‬ ‫شوێنی‌ هاتنه‌خواره‌وه‌ی‌ یه‌كه‌مین‬ ‫فریشته‌‌و هه‌وێنی‌ دروستبونی‌ گه‌ردونه‌‪.‬‬ ‫به‌ر له‌گه‌یش���تنه‌ ده‌روازه‌ی‌ په‌رستگا ‌ی‬ ‫اللش‪ ،‬بڵێس���ه‌و گڕی‌ كان���ه‌ نه‌وته‌كانی‌‬ ‫ش���ێخان‪ ،‬كه‌ چه‌ند هه‌نگاوێ���ك له‌رێگه‌‬ ‫گشتییه‌كه‌وه‌ دووره‌ پێشوازی‌ له‌میوانه‌كان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬لێره‌دا "وه‌ك مێژوی‌ سه‌د ساڵی‌‬ ‫رابردووی‌ كوردس���تان" نه‌وت‌و كاره‌سات‌و‬ ‫تراژیدی���ا ئاوێزان���ی‌ یه‌كتر ده‌بن‪ ،‬س���ه‌د‬ ‫س���اڵه‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌ ئارام���ی به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫نه‌بینی���وه‌و جێ���ی‌ ناكۆك���ی‌‌و ملمالنێ‌‌و‬ ‫توندوتیژییه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ‌ گه‌یشتنه‌ ده‌روازه‌ی‌‬ ‫چیای‌ اللش‪ ،‬گوم���ه‌زه‌ نوكدارو قوچه‌كه‌‬ ‫ره‌نگ ش���یرییه‌كانی‌ په‌رس���تگاكه‌ له‌ژێر‬ ‫خۆره‌تاوی‌ دوا رۆژه‌كانی‌ هاویندا به‌ئارامی‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌ون‪ ،‬پیرۆزترین په‌رستگاو كه‌عبه‌و‬ ‫مه‌رقه‌دی شكۆدارترین پیاوی‌ ئێزیدییه‌كان‬ ‫له‌نێو بێده‌نگی‌ ئه‌م دۆڵ‌‌و چیایه‌دایه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ویش شێخادییه‌‪.‬‬ ‫الل���ش ن���ه‌ك ته‌نه���ا مه‌ڵبه‌ن���دی‌‬ ‫پیاوچاكتری���ن كه‌س���ی‌ ئه‌وان���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌دی���دی‌ ئێزیدیه‌كانه‌وه‌ یه‌كه‌م ش���وێنه‌‬ ‫كه‌ فریش���ته‌ی‌ له‌ئاسمانه‌وه‌ هاته‌خواره‌وه‌‬ ‫بۆ س���ه‌ر زه‌وی‌‪ ،‬ئێره‌ بوو به‌هه‌وێنی‌ ئه‌م‬ ‫گه‌ردون���ه‌‪ ،‬كۆنی‌ زه‌مه‌ن ل���ه‌دارو به‌ردی‌‬ ‫په‌رس���تگاكه‌ی‌ ش���ێخادی‌ ده‌بارێت‪ ،‬كه‌‬ ‫سه‌دان ساڵه‌ گه‌وره‌و بچوكی‌ ئێزیدیه‌كان‬ ‫ماچی‌ ده‌رو دیواره‌كه‌ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ش���ێك‬ ‫له‌س���ه‌رچاوه‌كان مێژووی‌ ئه‌م په‌رستگایه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنن���ه‌وه‌ بۆ هه‌زاره‌ی‌ دووه‌می‌ پێش‬ ‫زایین‌و پێیانوایه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا په‌رس���تگای‌‬ ‫میترانیه‌كان بووه‌‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ش���ی‬ ‫پێیانواب���ووه‌ دێرێك���ی‌ نه‌س���تۆریه‌كان‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ش���ێخادی‌ له‌س���ه‌ده‌ی‌‬ ‫دوانزه‌هه‌م���ه‌وه‌ اللش���ی‌ كردوه‌ته‌ كونج‌و‬ ‫خه‌ڵوه‌تگه‌ی‌ عیب���اده‌ت‌و به‌دامه‌زرێنه‌ری‌‬ ‫ئایینی‌ ئێزیدی‌ داده‌نرێت‪ ،‬ره‌نگه‌ شێخادی‌‌و‬ ‫په‌یڕه‌وانی‌ كه‌ س���ه‌دان ساڵه‌ بیروباوه‌ڕی‌‬ ‫ئایینیان ده‌ش���ارنه‌وه‌و به‌غه‌یری‌ خۆیانی‌‬ ‫ناڵێن‪ ،‬وایكردبێت له‌تاوا‌و بۆ ده‌س���تگرن‬ ‫به‌ره‌گ‌و ریش���ه‌و دابونه‌ریتیانه‌وه‌ خۆیان‬ ‫له‌م كه‌ژ‌وكێوو دۆاڵنه‌دا مه‌اڵس دابێت‪.‬‬ ‫ئێزیدی���ه‌كان كه‌مایه‌تییه‌ك���ی‌ ئایین ‌ی‬ ‫داخ���راون‪ ،‬له‌رابردووییه‌ك���ه‌وه‌ دێ���ن كه‌‬ ‫س���یخناخه‌ به‌كوش���تارو زه‌بروزه‌ن���گ‪،‬‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌وان له‌و روبه‌ره‌ی‌‬ ‫گۆی‌ زه‌ویدایه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌ته‌وراتدا به‌"نه‌فره‌ت"‬ ‫كراوه‌‪ ،‬له‌موسڵ‌‌و نه‌ینه‌وادا ژیان بێئه‌ندازه‌‬ ‫توند‌وتیژه‌‪ ،‬ئه‌و روب���ه‌ره‌ بچوكه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئایین‌و ئایینزاكانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ خۆی���دا كۆكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ئه‌وان له‌ش���ه‌نگاله‌وه‌ بگره‌ تا‬ ‫باشیك‌و باعه‌درێ‌ هێڵی‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���وردو ع���ه‌ره‌ب له‌الی���ه‌ك‌و هێڵ���ی‌‬ ‫روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌ موس���ڵمان‌و ئێزی���دی‌‌و‬ ‫كه‌مایه‌تی���ه‌ ئاین���ی‌‌و ئایین���زاكان بووه‌‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬ئێزیدیه‌كان به‌درێژایی‌‬ ‫س���ااڵنی‌ رابردوو له‌ش���ااڵوو ده‌ستدرێژی‌‬ ‫خێڵه‌ عه‌ره‌ب‌و ئیسالمییه‌ توندڕه‌وه‌كانیش‬ ‫به‌دوور نه‌بوون‪.‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ ده‌چن���ه‌ په‌رس���تگاكه‌و‌ه‬ ‫هه‌س���تده‌كه‌ن ده‌چنه‌ قواڵی���ی‌ مێژوه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ر له‌هه‌ر ش���تێك دیتنی‌ ره‌ش���مارێك‬ ‫كه‌ ده‌رگای‌ په‌رس���تگاكه‌ی‌ نه‌خشاندووه‌‬

‫تاوس مه‌له‌ك‬

‫اللش‌‬ ‫سه‌رنجی‌ میوانه‌كان ڕاده‌كێشێت‪ ،‬دلۆڤان‬ ‫ك���ه‌ كوڕێكی‌ گه‌نجی‌ ته‌مه‌ن ‪ 28‬س���اڵه‌و‬ ‫وه‌ك ئه‌ندامێكی‌ بنه‌ماڵ���ه‌ "فه‌قیر"ه‌كان‬ ‫خۆی‌ ب���ۆ خزمه‌تكردن���ی‌ مه‌رقه‌ده‌كه‌ی‌‬ ‫شێخادی‌ ته‌رخان كردووه‌‪ ،‬باس له‌پیرۆزی‌‬ ‫ره‌ش���مار ده‌كات له‌الی‌ ئێزیدیه‌كان‌و ئه‌وه‌‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ "كوشتنی‌ ره‌شمار له‌الی‌‬ ‫ئه‌وان حه‌رامه‌"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ره‌شمار پیرۆزه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كاتێك كه‌شتیه‌كه‌ی‌ نه‌بی‌ نوح‬ ‫درزو كونی‌ تێب���و‪ ،‬خه‌ریكبو غه‌رق بێت‪،‬‬ ‫ره‌ش���مار خۆی‌ لول كردو خزایه‌ نێو ئه‌و‬ ‫كونانه‌ی‌ كه‌وتبونه‌ كه‌شتییه‌كه‌وه‌و رێگه‌ی‌‬ ‫له‌هاتنه‌ناوه‌وه‌ی‌ ئاو گرت‌و كه‌ش���تییه‌كه‌و‬ ‫هه‌م���وو مرۆڤایه‌تیش���ی‌ له‌تیاچون رزگار‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫هۆڵی‌ پێشه‌وه‌ی‌ په‌رس���تگاكه‌ له‌سه‌ر‬ ‫حه‌وت كۆڵه‌كه‌ بنیاتنراوه‌‪ ،‬وه‌ك هێمایه‌ك‬ ‫ب���ۆ ئه‌و حه‌وت فریش���ته‌ پی���رۆزه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئێزیدیه‌كان باوه‌ڕیان پێیه‌تی‌‌و ئه‌م دونیایه‌‬ ‫ده‌به‌ن به‌ڕێوه‌‪ ،‬له‌كۆتایی‌ هۆڵی گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م حه‌وت كۆڵه‌كه‌ی���ه‌‌و له‌پێچێكدا دوو‬ ‫ده‌روازه‌ی‌ ته‌ن���گ‌و ن���زم به‌دیده‌كرێن كه‌‬ ‫یه‌كێكیان ده‌روازه‌ی كانی‌ س���پی‌‌و ئاوی‌‬ ‫زمزمه‌‌و ئه‌ویتریشیان ده‌روازه‌ی‌ مه‌رقه‌دی‌‬ ‫شێخادی‌‌و كوپه‌ڵه‌ رۆنی‌ هه‌زار ساڵه‌ن كه‌‬ ‫له‌پاڵ‌ یه‌كدا ریزكراون‪.‬‬ ‫دلۆڤان س���ه‌باره‌ت به‌ئاوی‌ زمزم‌و كانی‌‬ ‫سپی‌ كه‌ له‌نێو تاش���ه‌به‌ردی‌ ئه‌شكه‌وتی‌‬ ‫چیاكه‌وه‌ دێن���ه‌ده‌ر‪ ،‬به‌باوه‌ڕداریه‌وه‌ باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات "س���ه‌رچاوه‌ی‌ پیرۆزی‌ ئه‌م‬ ‫دوو ئاوه‌ به‌هه‌ش���ته‌"‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "هه‌موو‬ ‫ئێزیدیه‌ك ده‌بێت به‌و ئاوه‌ مۆر بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئاوی‌ زمزم له‌به‌هه‌ش���ته‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌قوڵ���ێ‌‌و دێته‌ اللش‪ ،‬ئێره‌ ش���وێنی‌‬ ‫حه‌ج‌و زیاره‌ت كردنی‌ ئێمه‌یه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ له‌ده‌روازه‌كه‌ی‌ دیكه‌ ده‌چیته‌ ژوور‪،‬‬ ‫مه‌زارگه‌ی‌ شكۆداری‌ شێخادی له‌قوماشێكی‌‬ ‫س���وورباو پێچراوه‌‌و گومه‌زێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫قوچ���ه‌ك به‌س���ه‌ریه‌وه‌یه‌تی‌‪ ،‬گه‌یش���تنه‌‬ ‫بنه‌چه‌و ڕه‌چه‌ڵه‌كی‌ "شێخ هادی‌ بن مسافر"‬ ‫بابه‌تێك���ی‌ ئاڵۆزه‌‪ ،‬چه‌ندی���ن گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫ناڕون‌و جیاواز ده‌رب���اره‌ی‌ ژیان‌و مه‌رگی‌‬ ‫ئ���ه‌م پیاوه‌ هه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ روونه‌ ناوبراو‬ ‫له‌سه‌ده‌ی‌ دوانزه‌هه‌مدا ژیاوه‌‌و پیاوچاك‌و‬ ‫خاوه‌ن كه‌شف‌و كه‌رامات بووه‌‪.‬‬ ‫پاش���ان ده‌روازه‌یه‌ك���ی‌ ت���ر ب���ه‌ره‌و‬

‫پیرۆزترین په‌رستگاو‬ ‫مه‌رقه‌دی شكۆدارترین‬ ‫پیاوی‌ ئێزیدییه‌كان‬ ‫له‌نێو بێده‌نگی‌ ئه‌م‬ ‫دۆڵ‌‌و چیایه‌دایه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌ویش شێخادییه‌‬

‫له‌دیدی‌ ئێزیدیه‌كانه‌وه‌‬ ‫“تاوس مه‌له‌ك” مه‌لیكی‌‬ ‫هه‌موو فریشته‌كانه‌‪،‬‬ ‫حوكمی‌ هه‌مو زه‌وی‌‬ ‫ده‌كات به‌هاوكاری‌ حه‌وت‬ ‫فریشته‌ی‌ دیكه‌‪ ،‬مه‌له‌ك‬ ‫تاوس نزیكترین فریشته‌یه‌‬ ‫له‌خوداوه‌نده‌وه‌و یه‌كه‌مین‬ ‫دروستكراوی‌ ئه‌وه‌‪ ،‬خوداوه‌ند‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ ئه‌م دونیایه‌ی‌‬ ‫پێسپاردوه‌‌و وه‌ك ئااڵی‌‬ ‫ئاسمانی‌ وایه‌‪.‬‬ ‫كاتێك خوداوه‌ند ئاده‌می‌‬ ‫خه‌لق كرد فه‌رمانی‌ به‌مه‌له‌ك‬ ‫تاوس كرد كه‌ سوجده‌ی‌ بۆ‬ ‫ببات به‌اڵم تاوس مه‌له‌ك‬ ‫سه‌رپێچی‌ كرد له‌سوجده‌‬ ‫بردن بۆ مرۆڤ‌و ئیتر به‌ر‬ ‫غه‌زه‌بی‌ خودا كه‌وت‪ ،‬دواتر‬ ‫حه‌وت هه‌زار ساڵ‌ داوای‌‬ ‫به‌خشینی‌ له‌یه‌زدان كرد تا‬ ‫سه‌ره‌نجام خودا به‌خشی‌‪،‬‬ ‫تاوس مه‌له‌ك له‌دیدی‌‬ ‫ئێزیدیه‌كانه‌وه‌ پیرۆزو‬ ‫سه‌رفریشته‌یه‌‪.‬‬

‫ئێزیدی‌‌و ئایینه‌كان‬

‫ئێزیدیه‌كان چه‌ندین ره‌گه‌زی‌‬ ‫هاوبه‌شیان له‌ڕوی‌ نه‌ریت‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئایینی‌ ئیسالم‌و‬ ‫مه‌سیحی‌و جوله‌كه‌و كاكه‌یی‌‌و‬ ‫دروزو زه‌رده‌شتی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ره‌گوریش ‌هی‌ زۆربه‌ی‌ ئایینه‌‬ ‫كۆنه‌كان له‌نێو ئێزیدیایه‌تیدا‬ ‫به‌دیده‌كرێت‪.‬‬ ‫وه‌ك موسڵمانه‌كان رێوره‌سمی‌‬ ‫خه‌ته‌نه‌كردنیان هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫مه‌سیحییه‌كان رێوره‌سمی‌‬ ‫ته‌عمیدكردن‌و به‌ركارهێنانی‌‬ ‫مۆسیقایان له‌سروت‌و بۆنه‌‬ ‫ئایینیه‌كانیاندا هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫زه‌رده‌شتییه‌كان باوه‌ڕیان‬ ‫به‌پیرۆزیی‌ خۆرو ئاگره‌‪ ،‬وه‌ك دروزو‬ ‫كاكه‌ییه‌كان باوه‌ڕیان به‌دۆناودۆنی‌‬ ‫رۆحه‌‪ ،‬وه‌ك جوله‌كه‌كانیش‬ ‫باوه‌ڕیان به‌قوربانی‌‌و نه‌زر كردنه‌‪.‬‬ ‫له‌اللش ناوی‌ سێ‌ شت دێت كه‌‬ ‫هه‌مان ئه‌و شتانه‌ن موسڵمانه‌كان‬ ‫باوه‌ڕیان پێیه‌تی‌‌و له‌مه‌كه‌و‬ ‫مه‌دینه‌ زیاره‌تی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئاوی‌ زمزم‌و كێوی‌ عه‌ره‌فات‌و حه‌ج‬ ‫كردنه‌‪.‬‬

‫په‌رستگای اللش‌‬ ‫ش���وێنی‌ ئه‌و كوپه‌ڵه‌ رۆنانه‌ت ده‌بات ك ‌ه‬ ‫سه‌دان س���اڵه‌ بۆ داگیرساندنی‌ چراكانی‌‬ ‫ئه‌م په‌رستگایه‌ له‌كون‌و قوژبنێكدا له‌پاڵ‌‬ ‫یه‌ك���دا ریز كراون‌و بێ‌ رۆنی‌ زه‌یتون نین‪،‬‬ ‫دلۆڤ���ان وت���ی‌ "هه‌موو رۆژێ���ك‪ ،‬ده‌مه‌و‬ ‫ئێ���واران ‪ 156‬چ���را له‌م په‌رس���تگایه‌دا‬ ‫داده‌گیرس���ێنن‪ ،‬ئێوارانی‌ چوارش���ه‌ممان‬ ‫ده‌بێته‌ ‪ 255‬چ���را‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ رۆژێكی‌‬ ‫پیرۆزتره‌ الی‌ ئێمه‌ له‌ڕۆژه‌كانی‌ تر‌و تاوس‬ ‫مه‌له‌كی‌ تێدا هاتوه‌ته‌خوار‪ ،‬له‌جه‌ژنه‌كانی‌‬ ‫جه‌م���او چله‌ی‌ هاوین‌و س���ه‌ری‌ س���اڵ‌و‬ ‫چوارشه‌ممه‌ س���ۆرو جه‌ژنه‌كانی‌ تریشدا‬ ‫‪ 366‬چرا داده‌گیرسێنین چونكه‌ له‌باوه‌ڕی‌‬ ‫ئێمه‌دا له‌ساڵێكدا ‪ 366‬رۆژ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫"خ���ۆر‌و ئاگ���ر‌و خ���اك‌و ئ���او" له‌الی‌‬ ‫ئێزیدی���ه‌كان پی���رۆزن‪ ،‬ئ���ه‌وان خاوه‌ن ‌ی‬ ‫ئاینێك���ی‌ پ���ڕ له‌ره‌مزو رازن‪ ،‬هه‌میش���ه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ داخراو بوون‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫بیروب���اوه‌ڕی‌ ئایین���ی‌ خۆی���ان له‌غه‌یری‌‬ ‫خۆشیان ش���اردۆته‌وه‌ زۆر تۆمه‌تیان بۆ‬ ‫هه‌ڵبه‌س���تراوه‌‪ ،‬دنیای‌ ئێزیدی‌ دنیایه‌كی‌‬ ‫داخراوه‌‪ ،‬كه‌س بۆی‌ نییه‌ ببێته‌ ئێزیدی‌‌و‬ ‫كه‌سیش بۆی‌ نییه‌ له‌م ئایینه‌ بچێته‌ده‌ر‪،‬‬ ‫ئێزیدیی‌ بوون ته‌نه���ا له‌ڕێگه‌ی‌ خوێنه‌وه‌‬ ‫ده‌گوازرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان ه���ه‌ر له‌كۆنه‌وه‌‬ ‫توانیویان���ه‌ به‌گروپی‌ بچوك بچوك‌و پرژو‬ ‫باڵو له‌ناوچه‌ی‌ موس���ڵ‌ له‌دووره‌په‌رێزیدا‬ ‫له‌سه‌ر كاری‌ كشتوكاڵ‌‌و ئاژه‌ڵداری‌ بژین‌و‬

‫ده‌س���تبگرن به‌ڕه‌گ‌و ریشه‌ی‌ خۆیانه‌وه‌و‬ ‫خۆیان بپارێزن‪ ،‬هه‌م���وو په‌یڕه‌وانی‌ ئه‌م‬ ‫مه‌زهه‌به‌ كوردن‪ ،‬له‌م ئایینه‌دا چه‌ند چینێك‬ ‫هه‌ن كه‌ له‌باوكه‌وه‌ پێگه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تییان‬ ‫ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ مناڵه‌كانیان‌و ناشتوانن‬ ‫ب���ه‌ده‌ر له‌چوارچێوه‌ی‌ گروپه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫هاوسه‌رگیری‌‌و ژنخوازی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر داع���ش رووبكه‌نه‌ الل���ش‌و بێنه‌‬ ‫سه‌رتان‪ ،‬ئێوه‌ چی‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫ئه‌م پرس���یاره‌ چه‌ن���د خه‌فه‌تهێنه‌ بۆ‬ ‫"فه‌قی���ر ج���ه‌الل"‪ ،‬ك���ه‌ زیات���ر له‌پانزه‌‬ ‫ساڵه‌ ش���ه‌وو رۆژی‌ خستوه‌ته‌ سه‌ری ‌هك‌و‬ ‫خزمه‌تی‌ ئه‌م په‌رستگایه‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ژیانیش���ی‌ بۆ خزمه‌ت كردنی‌ ئه‌م شوێنه‌‬ ‫ته‌رخان كردووه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ به‌رگێكی‌ خاكیی‌‬ ‫كوردانه‌ی‌ تایبه‌ت به‌خزمه‌تكاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌رقه‌ده‌ی‌ له‌به‌ردایه‌و ریشی‌ ماش‌و برنج‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬به‌مات���ی‌و باوه‌ڕبه‌خۆبونه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"سه‌ری‌ ئێمه‌ لێره‌یه‌‪ ،‬روحی‌ ئێمه‌ لێره‌یه‌‪،‬‬ ‫اللش‌و ش���ێخادی‌ چراو رۆح‌و ش���انازیی‌‬ ‫ئێمه‌ن‪ ،‬مه‌گه‌ر داعش سه‌رمان پان بكاته‌وه‌‬ ‫پێبخاته‌ ئه‌م ش���وێنه‌ پیرۆزه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئێمه‌‬ ‫ئه‌مه‌ شه‌ره‌ف‌و شانازییه‌‪ ،‬ناتوانین به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ده‌ستبه‌رداری‌ اللش بین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "تا دڵۆپه‌ خوێنێك له‌ له‌شمان‬ ‫بێت ل���ه‌دژی‌ داع���ش ده‌جه‌نگین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫چه‌كمان نه‌بێت به‌ به‌رد ش���ه‌ڕ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫به‌رگری‌ له‌اللش ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫کوپه‌ڵه‌ رۆنه‌کان‬ ‫ژماره‌یه‌ك����ی‌ زۆر ل����ه‌و خێزانانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ڤ����ه‌ری‌ ش����ه‌نگال هه‌اڵت����ون‬ ‫ئێس����تا رویان كردوه‌ته‌ اللش‌و ئه‌و‬ ‫ش����وێنه‌یان كردووه‌ت����ه‌ په‌ناگ����ه‌ی‌‬ ‫خۆیان ك����ه‌ پێیانوایه‌ به‌دارو به‌ردو‬ ‫مه‌زارگه‌كانی����ه‌وه‌ پیرۆزه‌‌و ش����ێخه‌‬ ‫ده‌یانپارێزێ����ت‬ ‫ش����كۆداره‌كانی‌‬ ‫له‌داع����ش‌و ژیانیان ل����ه‌وێ‌ پارێزراو‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ده‌خیل كه‌ له‌گه‌ڵ‌ هاوسه‌رو‬ ‫مناڵه‌كانی‌ وه‌ك زۆرێك له‌ئاواره‌كانی‌‬ ‫ش����ه‌نگال خۆی����ان داوه‌ت����ه‌ ب����ه‌ر‬ ‫س����ێبه‌ری‌ دره‌خت‌و الدی����واری‌ ئه‌و‬ ‫مه‌زارگایانه‌ی‌ له‌سه‌ر رێگه‌و به‌بناری‌‬ ‫چیای‌ اللشه‌وه‌ن‪ ،‬وتی‌ "ئێزیدیه‌كان‬ ‫ئام����اده‌ن بمرن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئاماده‌ نین‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ ئایینه‌كه‌مان بین"‪.‬‬

‫ئێزیدیه‌كان كه‌ رابردووییه‌كی‌ خوێناوی‌‬ ‫له‌دوای‌ خۆیانه‌وه‌ به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬به‌درێژای ‌ی‬ ‫سه‌دان ساڵ‌ به‌هۆی‌ جیاوازی‌‌و شاراوه‌یی‌‬ ‫بیرو ب���اوه‌ڕی‌ ئایینییه‌كانه‌وه‌ كه‌وتونه‌ته‌‬ ‫به‌ر شااڵوی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عوسمانی‌‌و به‌شێك‬ ‫له‌میره‌ كورده‌كانیشه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌بۆچونی‌‬ ‫"فه‌قی���ر جه‌الل"‪ ،‬داعش دوژمنێكه‌ له‌هیچ‬ ‫كام له‌و دوژمنانه‌یان ناچێت كه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫مێژووی‌ خۆیان روبه‌ڕووی‌ بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌ر له‌كۆنه‌وه‌ چه‌ندین جار كوشتار‌و‬ ‫فه‌رمانی‌ قڕكردنمان دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ی‌‬ ‫ئه‌مجاره‌یان نه‌فه‌رمان���ه‌ ئه‌مانه‌ دڕند‌هن‌‪،‬‬ ‫ج���اران كه‌ فه‌رمان ده‌ك���را ژن‌و مناڵیان‬ ‫نه‌ده‌بردی���ن‌و هه‌م���وو كه‌سێكیش���یان‬ ‫نه‌ده‌كوش���تین‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ ناجوامێرتری���ن‬ ‫كه‌سن كه‌ به‌رۆكیان پێگرتبێتین"‪.‬‬

‫كۆچۆ‪ ..‬گوندێکی کوژراو‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫رزگاربویه‌كی‌ كوشتاره‌كه‌ی‌ گوند ‌ی‬ ‫كۆچۆ‪ ،‬چیرۆكی‌ زه‌بروزه‌نگ ‌ی‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ئێزیدییه‌كان بۆ ئاوێن ‌ه ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌عد موراد محۆ‪ ،‬كوڕێكی‌ ئێزیدی ‌ی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 19‬ساڵه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ ‌ی به‌برینداری ‌ی‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ چه‌كداره‌كانی‌ داعش رزگار ‌ی‬ ‫ب���و‌ه له‌گون���دی‌ كۆچۆ‪ ،‬ئێس���تا په‌نای‌‬ ‫بردوه‌ته‌ به‌ر په‌رستگای‌ اللش‪ ،‬ئه‌و خه‌م‌و‬ ‫حه‌س���ره‌تی‌ كه‌س���وكارو هاوئایینه‌كان ‌ی‬ ‫ل���ه‌دڵ‌ ده‌رناچێت كه‌ نیوه‌ڕۆیه‌كی‌ مانگ ‌ی‬ ‫رابردو گه‌مارۆیان���دان‌و بردیانن به‌كۆمه‌ ‌ڵ‬ ‫كوشتیانن‪.‬‬

‫س���ه‌عد به‌ده‌م پیش���اندانی‌ ش���وێن ‌ی‬ ‫گولله‌كه‌ی���ه‌وه‌ ك���ه‌ ب���ه‌ر رانی‌ راس���ت ‌ی‬ ‫كه‌وتوه‌‌و به‌له‌فاف پێچراوه‌‪ ،‬وتی‌ "ئاگامان‬ ‫له‌هیچ نه‌بو وه‌ختێك داعش هاته‌ س���ه‌ر‬ ‫گونده‌كه‌مان‌و به‌ب ‌ێ ته‌قه‌ گرتیان"!‬ ‫وتیش���ی‌ "رۆژی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬گ���ه‌ڕان چی‌‬ ‫چه‌كه‌كانی‌ ئێمه‌ بو لێیانسه‌ندین‌و بردیان‪،‬‬ ‫دوات���ر ده‌ور ‌ی گوندیان داو نه‌مانده‌توان ‌ی‬ ‫بچینه‌ده‌ر"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ گێڕان���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌عد‪ ،‬چه‌ند‬ ‫رۆژێكیان به‌گه‌مارۆدراویی‌‌و ده‌ستبه‌سه‌ریی‌‬ ‫له‌ماڵه‌كانیان���دا به‌س���ه‌ربردوه‌‪ ،‬ت���ا‬ ‫نیوه‌ڕۆیه‌ك���ی‌ رۆژی‌ هه‌یین���ی‌ كاتژمێ���ر‬ ‫‪ 11.5‬هه‌مو خه‌ڵكی‌ گونده‌كه‌یان به‌ژن‌و‬ ‫پیاوو گ���ه‌وره‌و بچوك���ه‌وه‌ له‌گۆڕه‌پانی‌‬

‫قوتابخانه‌ی‌ گونده‌كه‌یاندا كۆكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ك���ه‌ بردیانینه‌ قوتابخانه‌كه‌وه‌‬ ‫پی���او‌و ژنه‌كانی���ان جیاك���رده‌وه‌‪ ،‬پیاو‬ ‫له‌الیه‌ك‌و ژن له‌الیه‌ك‪ ،‬چی‌ مۆبایل‌و زێڕ‌و‬ ‫س���ویچی‌ ئوتومبێل هه‌بو لێیانسه‌ندین‪،‬‬ ‫دوایی‌ چوار لۆریی���ان هێنا پیاوه‌كانیان‬ ‫س���واركرد‪ ،‬من چوم سواری‌ چواره‌میان‬ ‫بوم‪ ،‬ئوتومبێله‌كانیان به‌ره‌و پش���ته‌وه‌ی‌‬ ‫گوند لێخوڕی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هێش���تا لۆرییه‌كه‌ ‌ی من ‌ی تێدا‬ ‫بوم نه‌گه‌یشتبو‌ه شوێنی‌ گولله‌بارانكردن‌و‬ ‫كوش���تاره‌كه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌دور‌ه بینیم ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ئوتومبێل ‌ی یه‌كه‌می���ان دابه‌زاندو به‌په‌ل ‌ه‬ ‫ریزیانك���ردن‌و دایانن���ه‌ به‌ر ده‌س���تڕێژ ‌ی‬ ‫گولله‌و كوشتیانن‪ ،‬من‌و هه‌ڤاڵێكم له‌تاوا‬ ‫بازمماندا‪ ،‬ته‌قه‌یان لێكردین‌و هه‌ڤاڵه‌كه‌یان‬

‫گرتم‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچه‌نده‌ من فیشه‌كێكیشم‬ ‫به‌ركه‌وت به‌پ���ێ‌‌و به‌چنگه‌كڕ ‌ێ به‌چوارد‌ه‬ ‫رۆژ خۆم گه‌یانده‌ ش���ێخ ش���ه‌ره‌فه‌دین‬ ‫له‌چی���ای‌ ش���ه‌نگال‌و له‌وێ���وه‌ چومه‌ ناو‬ ‫سوریا‌و پاشان گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ زاخۆ"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ كاتێك‬ ‫چه‌كداره‌كان���ی‌ داعش ده‌س���تیانگرتو‌ه‬ ‫به‌سه‌ر گوندی‌ كۆچۆدا‪ ،‬هه‌زار پیاوو ژن ‌ی‬ ‫تێدا بوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پیاوه‌كانیان كوشت‌و‬ ‫ژنه‌كانیان برد‪ ،‬چل كه‌س له‌كه‌س���وكار ‌ی‬ ‫منی‌ تێدا بو‪ ،‬دایك‌و براژن‌و دو براو باب ‌ی‬ ‫من هه‌مویان بران‌و نازانم چییان لێهات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "داعش���ه‌كان ك ‌ه هه‌ڵیانكوتای ‌ه‬ ‫س���ه‌رمان‌و ژن‌و منداڵی���ان بردی���ن‌و‬ ‫پیاوه‌كانی���ان كوش���تین‪ ،‬هه‌مویان خێڵ ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بی‌ ناوچه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ بون"‪.‬‬

‫پیاوه‌كانیان كوشت‌و‬ ‫ژنه‌كانیان برد‪ ،‬دایك‌و‬ ‫براژن‌و دو براو باب ‌ی من‬ ‫هه‌مویان بران‌و نازانم‬ ‫چییان لێهات‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2006‬‬

‫"ئه‌ندامان ‌ی یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی دانوستانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌ی خۆیان كردو‌ه له‌به‌غدا‪ ،‬نه‌ك بۆ كورد"‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێكانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫له‌سااڵنی‌ رابردودا بوه‌ته‌ هۆی‌ الوازی ‌ی‬ ‫ئه‌دای‌ كورد له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا‌و‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌كرێت كه‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫دانوستانكار ‌‬ ‫دانوستانیان بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫خۆیان كردوه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ كورد‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی‌ س���ایت ‌ی‬ ‫ویكیلیكس‪ ،‬كه‌ ئاوێنه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌ كردوه‌‬ ‫به‌ك���وردی‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی���دا له‌گه‌ڵ‬ ‫باڵیۆز ‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ك���ورد به‌نهێن���ی‌ پێیڕاگه‌یان���دوه‌ كه‌ "‬ ‫ئه‌ندامانی‌ دانوستانكاری‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫كه‌ هه‌ری���ه‌ك له‌به‌رهه‌م س���اڵح‪ ،‬فوئاد‬ ‫مه‌عسوم‪ ،‬هۆش���یار زێباری‌‌و رۆژ نوری‌‬ ‫شاوه‌یس بون‪ ،‬هه‌مویان دانوستانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ خۆیان كردوه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ‬ ‫حزبه‌كانیان یاخود بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫هه‌مو كورد"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا كه‌ مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2006‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر زاری‌‬ ‫تانی���ا ته‌لعه‌ت گلی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ پێش���وی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق (یه‌كێتی‌)‪ ،‬باسی‌ له‌وه‌‬ ‫كردو‌ه كه‌ "ئیراده‌ی‌ به‌رده‌وامی‌ كورد بۆ‬ ‫سازش له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی‌ واڵتدا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌ی‌ دروس���تكردوه‌ كه‌ كورد الواز‬ ‫بوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها مه‌سعود بارزانی‌ سوربوه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌جێندای‌ خۆی‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫دژی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ بااڵكانی‌ كوردیش‬ ‫بوایه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وای‌ له‌تاڵه‌بانی‌ كردوه‌‬ ‫وه‌ك كه‌سێك ده‌ربكه‌وێت كه‌ "خیانه‌تی‌‬ ‫له‌مافه‌كان���ی‌ كورد" ك���ردوه‌ له‌حاڵه‌تی‌‬ ‫سازشكردن له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌دا"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌وه‌سفكردنی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ یه‌كێتی‌‌و پارت���ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌ ده‌نوسن‪" :‬یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬كه‌ پێكهاته‌یه‌كی‌‬ ‫میان���ڕه‌وی‌ هه‌یه‌ به‌ب���ه‌راورد به‌پێكهاته‌‬ ‫خێڵه‌ك���ی‌‌و چه‌قبه‌س���توه‌كه‌ی‌ پارتی‌‪،‬‬ ‫پێده‌چێت بۆچونی‌ له‌سه‌ر مالیكی‌ زیاتر‬ ‫باش بێ���ت‪ .‬راوێژكارو سیاس���ییه‌كانی‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ نوێی‌ كورد به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ دیار‬ ‫ك���ه‌م عاتیفیترن له‌چ���او كۆنه‌كاندا كه‌‬ ‫النیكه‌م ئه‌و كاتانه‌یان له‌یاده‌ كه‌ پارته‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن هه‌مو پێكه‌وه‌‬ ‫خه‌باتیانكردوه‌ له‌دژی‌ سه‌دام"‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌ڵگه‌نامه‌ك���ه‌ ئام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ش كردوه‌ كه‌ "س���ه‌ركرده‌ بااڵكانی‌‬ ‫ه���ه‌ردو حزب���ه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كه‌ به‌نهێنی‌‬ ‫باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكای���ان له‌ناكۆكی‌‬ ‫ناوخ���ۆی‌ هاوپه‌یمان���ی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫ئاگاداركردوه‌ت���ه‌وه‌‌و ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ ئ���ه‌م دوبه‌ره‌كیی���ه‌ی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هۆكاری‌ الوازیی‌ ئه‌دای‌‬ ‫كورد بوه‌ له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬

‫هه‌ریه‌ك له‌به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح‪ ،‬فوئاد مه‌عسوم‬ ‫هۆشیار زێباری‌‌و‬ ‫رۆژ نوری‌ شاوه‌یس‬ ‫دانوستانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫خۆیان كردوه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫بۆ حزبه‌كانیان‬

‫وه‌زیرانی کورد له‌ کابینه‌که‌ی نوری مالیکیدا‬

‫سه‌ركرد‌ه بااڵكانی‌ هه‌ردو حزب ‌ه سه‌ره‌كیه‌ك ‌ه‬ ‫به‌نهێنی‌ باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكایان‬ ‫له‌ناكۆكی‌ ناوخۆی‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردستان ‌ی‬ ‫ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌‌و ئاماژه‌یان به‌وه‌ كردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌م دوبه‌ره‌كییه‌ی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هۆكار ‌ی‬ ‫الوازیی‌ ئه‌دای‌ كورد بوه‌ له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا‬ ‫ئای‌ دی‌‪06BAGHDAD1704 :‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬كورده‌كان كاردانه‌وه‌ی‌ تێكه‌ڵیان‬ ‫هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫له‌به‌غدا‬ ‫به‌روار‪23 :‬ی‌ ئایاری‌ ‪2006‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ روپێویه‌ك���ی‌ ناره‌س���میی‌‬ ‫كورده‌كان له‌رۆژان���ی‌ ‪‌21‬و ‪22‬ی‌ ئایاری‌‬ ‫‪ ،2006‬له‌الی���ه‌ن پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردس���تان‌و یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردس���تان‌و یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ك���ه‌ هه‌موی���ان خاوه‌نی‌‬ ‫وه‌زاره‌تن له‌حكومه‌ت���ی‌ نوێی‌ عێراقدا‪،‬‬ ‫گه‌ش���بینیه‌كی‌ ك���ه‌م ده‌رده‌خات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گومانی‌ قوڵیان هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر كوالێتی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ نوێ���ی‌ عێ���راق‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬فوئاد مه‌عس���وم‌و‬ ‫تانیا گل���ی‌ هه‌ردوكیان گه‌ش���بینیه‌كی‌‬ ‫گوماناوییان نیشاندا به‌رامبه‌ر ئیداره‌كه‌ی‌‬

‫مالیكی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها راوێژكارانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و ئه‌ندامان���ی‌ پارتی‌ زۆر‬ ‫نیگه‌رانت���ر ب���ون‪ .‬س���ه‌ركرده‌ بااڵكانی‌‬ ‫ه���ه‌ردو حزب���ه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كه‌ به‌نهێنی‌‬ ‫باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكای���ان له‌ناكۆكی‌‬ ‫ناوخ���ۆی‌ هاوپه‌یمان���ی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫ئاگاداركردوه‌ت���ه‌وه‌‌و ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ ئ���ه‌م دوبه‌ره‌كیی���ه‌ی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هۆكاری‌ الوازیی‌ ئه‌دای‌‬ ‫كورد بوه‌ له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا‪.‬‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ تێكه‌ڵ‪ :‬الیه‌نه‌ باشه‌كه‌‬ ‫به‌پێی‌ روپێویه‌كی‌ ناره‌سمیی‌ كورده‌كان‬ ‫له‌رۆژانی‌ ‪‌21‬و ‪22‬ی‌ ئایاری‌ ‪ ،2006‬له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان‌و یه‌كگرت���وی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‪ ،‬ك���ه‌ هه‌مویان‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ وه‌زاره‌ت���ن له‌حكومه‌تی‌ نوێی‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬گه‌شبینیه‌كی‌ كه‌م ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم گومانی‌ قوڵیان هه‌ی���ه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫كوالێت���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ نوێ���ی‌ عێ���راق‪.‬‬

‫ئه‌ندامان���ی‌ یه‌كێت���ی‌ (له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫نوێنه‌ران)‪ ،‬فوئاد مه‌عس���وم‌و تانیا گل ‌ی‬ ‫گه‌ش���بینیه‌كی‌ گوماناویی���ان نیش���اندا‬ ‫به‌رامبه‌ر ئیداره‌كه‌ی‌ مالیكی‌‪ .‬مه‌عس���وم‬ ‫وتی‌‪ ،‬به‌گش���تیی‌ دڵخۆش���ه‌ به‌كوالێتی‌‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ ك���ورد له‌ن���او كابینه‌كه‌داو‬ ‫وته‌كانی‌ ئه‌یاد ع���ه‌الوی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌رۆژنامه‌ی‌ شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت باس���ی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ كردبو كابینه‌ك���ه‌ی‌ مالیكی‌ هه‌ر‬ ‫وه‌ك���و ئ���ه‌وه‌ی‌ ئیبراهی���م جه‌عفه‌ری‌‬ ‫وای���ه‌‪ .‬مه‌عس���وم جه‌ختیك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1992‬ه‌وه‌ مالیكی‌ ده‌ناسێت‪.‬‬ ‫له‌كۆنفرانسێكی‌ ئۆپۆزس���یۆندا یه‌كیان‬ ‫بینیوه‌و تێیدا مالیكی‌ جێگری‌ مه‌عسوم‬ ‫ب���وه‌ له‌یه‌كێك له‌لیژنه‌كاندا‪ .‬مه‌عس���وم‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ ئاشكراكرد كه‌ ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌ی‌ نامه‌ی‌ ماس���ته‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌ بوه‌‪ .‬به‌وته‌ی‌ مه‌عسوم‪ ،‬مالیكی‌‬ ‫دژه‌ به‌عس���ییه‌كی‌ سه‌رسه‌خته‌و زۆر زو‬ ‫هه‌ڵده‌چێت‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ ببێته‌ كێش���ه‌‬ ‫بۆ مالیكی‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌و كاته‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ ش���یعه‌كان پێنج چاودێریان‬ ‫به‌ناوی‌ راوێ���ژكاره‌وه‌ له‌ئۆفیس���ه‌كه‌ی‌‬ ‫جێگیركردوه‌‪ .‬مه‌عسوم ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ مالیكی‌ به‌النیكه‌مه‌وه‌ یه‌ك راوێژكاری‌‬ ‫ك���وردی‌ له‌گه‌ڵه‌ له‌ئۆفیس���ه‌كه‌یدا‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر ویستی‌ خۆی‌ بوه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ تانیا گلی‌ ره‌خنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌ی���اد ع���ه‌الوی‌ ره‌تك���رده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌گاڵته‌پێكردنیش���ه‌وه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد‬ ‫پیاوێك ئاماده‌نه‌بێت ته‌نانه‌ت له‌و واڵته‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌ كه‌ به‌نی���ازه‌ به‌ڕێوه‌یبه‌رێت‪،‬‬ ‫پێویست ناكات گرنگیی‌ پێبدرێت‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ جارێ‌‬ ‫زوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بوترێ���ت حكومه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌ چه‌ند باش���ه‌‪ ،‬به‌ڕه‌ش���بینیه‌وه‌‬ ‫باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ ده‌شێت هه‌مو چوار‬

‫ساڵه‌كه‌ نه‌خایه‌نێت‪ .‬گلی‌ دانی‌ به‌وه‌شدا‬ ‫نا كه‌ ئه‌گه‌ر كورد به‌ڕاستی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫یه‌كگرتو دانوستانی‌ بكردایه‌‪ ،‬ده‌یتوانی‌‬ ‫له‌كابینه‌كه‌دا باشتر كاربكات بۆ خۆی‌‪.‬‬ ‫به‌چرپه‌شه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ دركاند كه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌ندامانی‌ دانوستانكاری‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫كه‌ هه‌ری���ه‌ك له‌به‌رهه‌م س���اڵح‪ ،‬فوئاد‬ ‫مه‌عسوم‪ ،‬هۆش���یار زێباری‌‌و رۆژ نوری‌‬ ‫شاوه‌یس بون‪ ،‬هه‌مویان دانوستانیان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ خۆیان كردوه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ‬ ‫حزبه‌كانیان یاخود بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫هه‌م���و ك���ورد‪ .‬گلی‌ باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش‬ ‫كرد ك���ه‌ به‌داخه‌وه‌ س���ازش له‌كلتوری‌‬ ‫عێراقدا به‌واتای‌ الوازیی‌ دێت‪ ،‬ئیراده‌ی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ كوردیش بۆ سازش له‌پێناو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ واڵت���دا‪ ،‬ئ���ه‌و بۆچونه‌ی‌‬ ‫دروس���تكردوه‌ كه‌ كورد الواز بوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌ س���ه‌رباری‌‬ ‫ئه‌م گرفته‌ش مه‌س���عود بارزانی‌ سوربو‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌جێندای‌ خۆی‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫دژی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ بااڵكانی‌ كوردیش‬ ‫بوایه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وای‌ له‌تاڵه‌بانی‌ كردوه‌‬ ‫وه‌ك كه‌سێك ده‌ربكه‌وێت كه‌ "خیانه‌تی‌‬ ‫له‌مافه‌كان���ی‌ كورد" ك���ردوه‌ له‌حاڵه‌تی‌‬ ‫سازشكردن له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌دا‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ خراپه‌كه‌‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ دیوان��� ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ جه‌الل تاڵه‌بانی‌‪ ،‬كامه‌ران‬ ‫قه‌ره‌داغ���ی‌‌و هیوا عوس���مان راوێژكاری‌‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ردوكیان به‌ناو سه‌ربه‌خۆن‪ ،‬بێئومێدیی‌‬ ‫قوڵی‌ خۆیان نیش���اندا به‌رامبه‌ر كابینه‌‬ ‫نوێیه‌ك���ه‌‪ .‬رۆژی‌ ‪21‬ی‌ ئای���ار‪ ،‬كامه‌ران‬ ‫قه‌ره‌داغی‌ به‌نیگه‌رانیه‌وه‌ وتی‌‪" ،‬هه‌رگیز‬ ‫بیری‌ ل���ه‌وه‌ نه‌ده‌ك���رده‌وه‌ ئه‌مه‌ بڵێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م حكومه‌ته‌ زۆر خراپتره‌ له‌وه‌ی‌‬

‫جه‌عف���ه‌ری‌"‪( ،‬كۆمێنت‪ :‬ئ���ه‌م لێدوانه‌‬ ‫هێم���ای‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ بێهیوایی���ه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌تی‌ عێراق)‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هۆش���یار زێباری‌‬ ‫كه‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���یی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تان‌و خاڵی‌ مه‌سعود‬ ‫بارزانیه‌‪ ،‬رۆژی‌ ‪21‬ی‌ ئای���ار رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫ده‌ورو ته‌سلیمی‌ ده‌س���ه‌اڵت له‌كابینه‌ی‌‬ ‫پێشو بۆ كابینه‌ نوێیه‌كه‌ زۆر له‌سه‌رخۆ‬ ‫رۆیش���توه‌‪ .‬وێڕای‌ هه‌مو ئ���ه‌وه‌ش‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هاوڕابو له‌گه‌ڵ ئه‌و حوكمه‌ ته‌قلیدیه‌ی‌ كه‌‬ ‫پێیوایه‌ حكومه‌ته‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كه‌كانی‌‬ ‫عێراق له‌وانه‌ی‌ پێ���ش خۆیان خراپترو‬ ‫بێتوانات���ر ب���ون‪ .‬زێباری‌ هۆش���داریدا‬ ‫له‌وه‌ی‌ ك���ه‌ مالیكی‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫شكستیهێناوه‌ له‌دروستكردنی‌ ستافێكی‌‬ ‫كارام���ه‌و پرۆفێش���ناڵ‪ .‬هاوش���ێوه‌ی‌‬ ‫جه‌عف���ه‌ری‌‪ ،‬مالیكی���ش الیه‌نگران���ی‌‬ ‫حزبی‌ ده‌عوه‌ی‌ له‌خ���ۆی‌ كۆكردوه‌ته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌رده‌وامیی‌ ده‌ده‌ن به‌كێش���ه‌كانی‌‬ ‫تائیفه‌گه‌ری‌ له‌ناو ئۆفیس���ی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران���دا‪ .‬به‌پێی‌ وته‌كان���ی‌ زێباری‌‪،‬‬ ‫مه‌س���عود بارزان���ی‌ دڵخ���ۆش نیه‌ به‌م‬ ‫كابین���ه‌ نوێی���ه‌‪( .‬كۆمێن���ت‪ :‬بارزانی‌‬ ‫دژی‌ عه‌قڵیه‌ت���ی‌ تائیف���ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫شیعه‌كان وه‌ستاوه‌ته‌وه‌و لۆمه‌ی‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌و شیعه‌ی‌‬ ‫كردوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ناتوانن سازشبكه‌ن‬ ‫له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی‌ واڵتدا)‪.‬‬ ‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫بۆچونی‌ كورد له‌س���ه‌ر حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مالیكی‌ واده‌رده‌كه‌وێت كه‌ دابه‌ش���بوه‌‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ته‌نها له‌نێ���وان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌الی‌ ته‌واوی‌ ن���ه‌وه‌كان‪ .‬پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان زۆر به‌هۆشدارییه‌وه‌‬ ‫ده‌ڕوانن���ه‌ مالیك���ی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ ئ���ه‌و مێژوه‌ خراپ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ پێش���و‪ ،‬جه‌عفه‌ری‌‬ ‫هه‌یانبوه‌ كه‌ ئه‌ویش هاوشێوه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ حزب���ی‌ ده‌عوه‌ بوه‌‪ .‬یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬كه‌ پێكهاته‌یه‌كی‌‬ ‫میان���ڕه‌وی‌ هه‌یه‌ به‌ب���ه‌راورد به‌پێكهاته‌‬ ‫خێڵه‌ك���ی‌‌و چه‌قبه‌س���توه‌كه‌ی‌ پارتی‌‪،‬‬ ‫پێده‌چێ���ت بۆچون���ی‌ له‌س���ه‌ر مالیكی‌‬ ‫زیاتر ب���اش بێت‪ .‬به‌اڵم له‌ن���او خودی‌‬ ‫یه‌كێتیش���دا‪ ،‬كه‌سانی‌ عه‌لمانی‌‌و گه‌نجی‌‬ ‫هاوش���ێوه‌ی‌ تانیا گلی‌‌و هیوا عوسمان‬ ‫زۆرت���ر به‌دگومانن به‌رامب���ه‌ر ئیداره‌ی‌‬ ‫نوێی‌ عێراق‪ .‬راوێژكارو سیاس���ییه‌كانی‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ نوێی‌ كورد به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ دیار‬ ‫ك���ه‌م عاتیفیترن له‌چ���او كۆنه‌كاندا كه‌‬ ‫النیك���ه‌م ئ���ه‌و كاتانه‌یان له‌ی���اده‌ كه‌‬ ‫پارته‌ سه‌ره‌كیه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن هه‌مو‬ ‫پێكه‌وه‌ خه‌باتیانكردوه‌ له‌دژی‌ س���ه‌دام‪.‬‬ ‫تانیا‌و كه‌س���انی‌ دیك���ه‌ش چه‌ندین جار‬ ‫پێیانوتین كه‌ گۆڕان���ی‌ دیموكراتیانه‌ی‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌ رودانات تاك���و عه‌قڵیه‌تی‌‬ ‫كۆنی‌ هاوشێوه‌ی‌ مالیكی‌ له‌ناو نه‌چێت‪.‬‬

‫پڕۆژه‌ درێژخایه‌نه‌ك ‌ه ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬هاواڵتیانی‌ نیگه‌رانكردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ پرۆژه‌ی‌ ئاوی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ ‪2013‬ه‌وه‌ چۆت ‌ه‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و به‌پێی‌‬ ‫گرێبه‌ست پێویسته‌ له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2015‬كاره‌كانی‌ كۆتایی‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ئیستا ته‌نها له‌ ‪30%‬‬ ‫پرۆژه‌كه‌ ته‌واوبوه‌و ته‌نها ‪ 5‬مانگیش‬ ‫له‌به‌رده‌مدا ماوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆته‌ هۆی‌‬ ‫ئاسته‌نگیی‌ هاتوچۆ بۆ هاواڵتیانی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌و تێكدانی‌ سیمای‌ شارو‬ ‫هه‌ڵكه‌ندنی‌ گه‌ڕه‌كه‌كان‪.‬‬ ‫نه‌ب���ه‌ز عه‌ب���دواڵ ك���ه‌ دانیش���تو ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕه‌ك���ی‌ مامۆس���تایانی‌ ش���اری‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌ نیگه‌رانیی‌ له‌باره‌ی‌ كاری‌‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیای���ه‌ نیش���اندا كه‌ كار‬

‫ل���ه‌و پرۆژه‌ی���ه‌دا ده‌كات‌و به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬له‌مانگی‌ ئازاری‌ ساڵی‌ ‪2013‬‬ ‫ه‌وه‌ ئ���ه‌م گه‌ڕه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ هه‌ڵكه‌نراوه‌‬ ‫و كۆمپانیاكه‌ رۆیش���توه‌و تا ئیس���تا‬ ‫نه‌هاتۆته‌وه‌ به‌ده‌میه‌وه‌و لێره‌دا هاتون‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ی���ان ته‌واونه‌كردوه‌و‬ ‫ده‌ستیان به‌ئیش له‌گه‌ڕه‌كێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ش���ار ك���ردوه‌ ك���ه‌ ڕێ���گای‌ هاتوچۆ‬ ‫به‌ته‌واوی‌ ته‌سكبۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات عه‌لی‌ مه‌حمود‪ ،‬هاواڵتیه‌كی‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ ش���اره‌كه‌یه‌و ئ���ه‌و هه‌م���ان‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌ هه‌یه‌و ده‌ڵێت "ش���اره‌زایی‬ ‫كۆمپانیاك���ه‌ له‌ئیش���وكارو ڕۆتینات‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌ت‌و هه‌روه‌ها س���ه‌ختیی‬ ‫ئیشه‌كان له‌ناو ش���اردا‪ ،‬بونه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌ته‌واوه‌ت���ی‌ دیمه‌نی‌ ناو‬ ‫ش���اری‌ هه‌ڵه‌بجه‌ تێكبچێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫گه‌ڕه‌ك���ه‌كان‪ .‬هه‌ڵكه‌ندن���ی‌ گه‌ڕه‌ك‌و‬

‫ش���وێنه‌كانی‌ هاتوچۆ بۆته‌ به‌ربه‌ست‪ ،‬ده‌كات���ه‌ نزیكه‌ی دو س���اڵ‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ ل���ه‌و زیانانه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی‌ ئێس���تا له‌ ‪%30‬ی‌ پڕۆژه‌كه‌ ته‌واوبوه‌و‬ ‫هه‌ڵكه‌ندن���ی‌ ڕێگ���ه‌ی‌ هاتوچۆوه‌ به‌ر ماوه‌كه‌ش���ی‌ وه‌ك ته‌نده‌ر نزیكه‌ی ‪5‬‬ ‫مانگێكی م���اوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاتی بۆ زیاد‬ ‫ئۆتۆمبیلی‌ هاواڵتیان كه‌وتوه‌" ‪.‬‬ ‫ئه‌و گله‌ی���ی‌ له‌حكوم���ه‌ت ده‌كات‌و نه‌كرێ‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گله‌ی���ی‌ هاواڵتیان‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" ،‬بێباكی���ی‌ حكومه‌تی���ش‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر ئه‌م دواكه‌وتنانه‌ بۆته‌ هۆی‌ كه‌موكورت���ی‌ كۆمپانیای‌ جێبه‌جێكار‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ كۆمپانیاكان به‌ویس���تی‌ ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئێم���ه‌ چه‌ندینج���ار‬ ‫خۆی���ان كاربك��� ‌هن‌و گ���وێ‌ به‌ژیان‌و كۆبوینه‌ته‌وه‌‌و ڕاپۆرتمان پێش���كه‌ش‬ ‫به‌سه‌رو خۆمان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌ی‌‬ ‫گوزه‌رانی‌ هاواڵتیان نه‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌وه‌ ژی���ار ئه‌كره‌م ئیداری���ی‌ هه‌ی���ه‌‌و ئه‌بێ���ت كۆمپانیا‬ ‫ئه‌ندازیاری‌ سه‌رپه‌رش���تیار له‌پرۆژه‌ی‌ كاره‌كان جێبه‌ج���ێ ب���كات ب���ه‌اڵم‬ ‫ئ���اوی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬به‌هۆی‌ ڕۆتیناته‌وه‌ جێبه‌جێ نه‌كراوه‌و‬ ‫"پ���ڕۆژه‌ی ئ���اوی هه‌ڵه‌بج���ه‌ له‌الیه‌ن دواكه‌وتون"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و كاران���ه‌ی‌ كه‌ بۆته‌‬ ‫كۆمپانیای س���انگ یۆنگی‌ كۆرییه‌وه‌‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ده‌كرێ‌‌و له‌ ‪ 1‬ـ ‪ 1‬ـ ‪ 2013‬ه���ۆی‌ دواكه‌وتن���ی‌ پ���رۆژه‌ی‌ ئاوی‌‬ ‫وه‌ چوه‌ته‌ ب���واری جێبه‌جێكردنه‌وه‌و هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬لوقمان حه‌مه‌ كه‌ریم وه‌ك‬ ‫م���اوه‌ی‌ پڕۆژه‌ك���ه‌ش ‪ 732‬ڕۆژه‌ كه‌ الیه‌نی‌ جێبه‌جێكار له‌كۆمپانیای‌ سانگ‬

‫یۆن���گ بۆ ئاوێنه‌ وت���ی‌‪" ،‬ئێمه‌ ته‌نها‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ئیدارییمان هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌لوپه‌له‌كانمان به‌فلت���ه‌ردا تێپه‌ڕن‌و‬ ‫وه‌ربگیرێ���ن‌و له‌فه‌حس���دا ده‌ربچ���ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێم���ه‌ وه‌ك الیه‌نی‌ جێبه‌جێكار‬ ‫كه‌موكورتییمان نه‌بوه‌و ته‌نها كۆمه‌ڵێ‬ ‫ئیش���وكاری‌ ئیداری���ی‌‌و ڕۆتینات بۆته‌‬ ‫ه���ۆی‌ دواكه‌وتن���ی‌ پرۆژه‌كه‌م���ان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌ئێستاش���دا ده‌س���تمانكردوه‌‬ ‫به‌قیرتاوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ی‌ كه‌‬ ‫كارمان تێداك���ردون‌و پرۆژه‌كه‌ دوباره‌‬ ‫چۆته‌وه‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پڕۆژه‌ی ئاوی هه‌ڵه‌بجه‌‪ -‬سه‌یدسادق‪-‬‬ ‫س���یروان به‌یه‌كێ���ك ل���ه‌و پ���ڕۆژه‌‬ ‫گرنگان���ه‌ داده‌نرێ‌ كه‌ بۆ س���نوره‌كه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ‌‌و ئامانج لێی دابینكردنی‬ ‫ئاوی خواردنه‌وه‌یه‌ بۆ ناوچه‌كه‌‌و بڕی‬ ‫بودجه‌كه‌شی (‪ )193‬ملیۆن دۆالره‌‪.‬‬

‫بێباكی ‌ی حكومه‌تیش‬ ‫له‌م دواكه‌وتنان ‌ه‬ ‫بۆته‌ هۆ ‌ی ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫كۆمپانیاكان به‌ویست ‌ی‬ ‫خۆیان كاربكه‌ن‌و گو ‌ێ‬ ‫به‌ژیان‌و گوزه‌ران ‌ی‬ ‫هاواڵتیان نه‌ده‌ن‬

‫عێراق‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫"هه‌ركه‌سێك بێ هۆكار به‌كشانه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگ ‌ه رازی بێت خائینه‌"‬

‫پێشمه‌رگ ‌ه له‌كه‌ركوك شه‌ست شه‌هیدو زیاتر له‌(‪ )400‬برینداری‌ هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د عه‌بدولستار‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ كورد بڕیاردان‬ ‫له‌كشانه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌خیانه‌ت ناوده‌بات‪ ،‬پارله‌مانتارێكی‌‬ ‫دیكه‌ش ده‌ڵێت "هه‌تا ماده‌ی‌ (‪)140‬‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ جێبه‌جێ نه‌كرێت‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌و ناوچانه‌ ده‌مینێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫نوسه‌رێكیش داوا له‌خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كات كشانه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌‬ ‫كورد قبوڵ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دوای‌ نزیكه‌ی‌ سێ‌ مانگ له‌روداوه‌كانی‌‬ ‫موس���ڵ‌و كۆنترۆڵكردن���ی‌ نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار كیلۆمه‌تری‌ س���نوری‌ كوردستان‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێزه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫چه‌كداره‌كان���ی‌‬ ‫روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫داعشه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ شیعه‌كان‬ ‫داوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كرد‪ ،‬پارله‌مانتارانی‌ كوردیش دژی‌ ئه‌و‬ ‫داوایه‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو س���ه‌رۆكی‌ س���وپای‌ دێرین���ه‌و س���ااڵنێكی‌ زۆری‌ ته‌مه‌ن���ی‌‬ ‫ی چه‌كداریدا به‌س���ه‌ربردوه‌‪،‬‬ ‫به‌در هادی‌ عامری‌‪ ،‬داوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌ له‌خه‌بات��� ‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ كرد‪ ،‬له‌ئێستادا له‌وه‌اڵم���ی‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ داوای‌‬ ‫پرس���یاری‌ چاودێ���ران ئه‌وه‌ی���ه‌ ئایا كش���انه‌وه‌ی‌ هێزه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫لێدوانه‌ك���ه‌ی‌ عام���ری‌ ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌زمانێك���ی‌ س���ه‌ربازییانه‌‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌كانی‌ لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌ وه‌اڵم ده‌دات���ه‌وه‌و ده‌ڵێ���ت "ه���ه‌ر‬ ‫قان���ون‪ ،‬گوزارش���ت له‌بۆچونی‌ خۆی‌ كه‌س���ێك داوای‌ كشانه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ده‌كات یاخ���ود لیس���ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ئای���ا ده‌كات‪ ،‬با داعش ئاس���ا خۆیان تاقی‬ ‫دوای‌ راگه‌یاندن���ی‌ كابین���ه‌ی‌ ن���وێ‌‌و بكه‌نه‌وه‌!؟ بزانن له‌س���ه‌نگه‌ردا چیتان‬ ‫سه‌رپێكه‌وتنی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‪ ،‬پ���ێ ده‌ڵێین‌و چی ده‌كه‌ین"‪ .‬پاش���ان‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ رازی‌ ده‌بێت به‌كشانه‌وه‌ی‌ رونتر له‌باره‌ی‌ كش���انه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌سنوره‌كانی‌ له‌ناوچه‌ كوردس���تانیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌ڵێ���ت "هیچ هۆكارێك نیه‌ بۆ‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ عێراق له‌س���ه‌ر یه‌كێتی‌ كشانه‌وه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌سێك‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان محه‌مه‌د عوسمان به‌بێ هۆكار رازی‌ بێت پێشمه‌رگه‌ له‌و‬ ‫دوشیوانی‌‪ ،‬داوا له‌سه‌ركردایه‌تی‌ كورد ناوچانه‌ بكشێته‌وه‌‪ ،‬خائینه‌"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌م پارله‌مانتاره‌‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫ده‌كات نێو ماڵی‌ خ���ۆی‌ یه‌كبخاته‌وه‌و‬ ‫س���ه‌نگه‌ره‌كانی‌ كه‌رك���وك‌و گه‌رمیان له‌س���نوری‌ پارێ���زگای‌ كه‌رك���وك‌و‬ ‫تون���دو تۆڵ بك���ه‌ن‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌وه‌ به‌ه���ۆی‌ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ چه‌كداره‌كانی‌‬ ‫باشتره‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ قسه‌ی‌ زل‌و بێ مانا داعشه‌وه‌‪ ،‬شه‌ست پێشمه‌رگه‌ شه‌هید‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ له‌كۆتاییدا قس���ه‌ی‌ زل ب���ون‌و زیاتر له‌(‪ )400‬پێش���مه‌رگه‌ش‬ ‫بریندار بون‪ .‬بۆیه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫دادمان نادات"‪.‬‬ ‫دوش���یوانی‌‪ ،‬كه‌ پێش���مه‌رگه‌یه‌كی‌ به‌كوردس���تان ده‌زانین‌و ده‌ستبه‌رداری‌‬

‫دوشیوانی‪:‬‬ ‫ئه‌و ناوچان ‌ه‬ ‫به‌كوردستان ده‌زانین‌و‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ نابین‬ ‫باشترین به‌ڵگه‌شمان‬ ‫بۆ ئه‌م ‌ه شه‌هیدبون ‌ی‬ ‫ده‌یان پێشمه‌رگه‌ی ‌ه‬ ‫له‌و پێناوه‌دا‬ ‫نابین‪ ،‬باش���ترین به‌ڵگه‌شمان بۆ ئه‌م ‌ه‬ ‫ش���ه‌هیدبونی‌ ده‌یان پێشمه‌رگه‌یه‌ له‌و‬ ‫پێناوه‌دا"‪.‬‬ ‫لێدوانه‌ك���ه‌ی‌ عام���ری‌ له‌كاتێكدا بو‬ ‫(‪ )48‬كاتژمێ���ر به‌س���ه‌ر رزگاركردنی‌‬ ‫ناحی���ه‌ی‌ ئامرلی���دا تێنه‌په‌ڕیب���و‪ ،‬كه‌‬ ‫ناحێیه‌ك���ی‌ توركمانش���ینی‌ ش���یعه‌‬ ‫مه‌زه‌به‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ش رۆڵی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌رزگاركردن���ی‌ ئه‌و ناحێی���ه‌دا بینی‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ دوش���یوانی‌ عه‌قڵیه‌ت���ی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ شیعه‌و ئه‌وانه‌ی‌ عێراق‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن وه‌كو یه‌كه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ كێش���ه‌مان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫تاكه‌كه‌سدا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێمه‌ كێشه‌مان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ عه‌قڵیه‌ت���دا هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌موی���ان وه‌ك ی���ه‌ك بیرده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫خوێندكاری‌ یه‌ك خوێندنگان‌و كه‌سیان‬ ‫له‌كه‌سیان باشتر نابێت"‪ .‬بۆ به‌ڵگاندنی‌‬ ‫وته‌كانیشی‌ ده‌ڵێت "چه‌ندین ساله‌ئێمه‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زی���ران ده‌گۆڕی���ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێشه‌كانمان هه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌بون"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌دوای‌ روداوه‌كانی‌ مانگی‌‬ ‫حوزه‌یرانی‌ شاری‌ موسڵه‌وه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌‬

‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان مه‌سعود بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند م���اده‌ی‌ (‪ )140‬كۆتایهاتوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پارله‌مانتارێك���ی‌ پارته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م رایده‌گه‌یه‌نێ���ت تا‬ ‫م���اده‌ی‌ (‪ )140‬جێبه‌ج���ێ‌ نه‌كرێت‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌ناوچه‌ كوردستانیه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ سنوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ناكشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ عێراق له‌س���ه‌ر لیستی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان رێناس‬ ‫جانۆ‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌كشانه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌و ناوچانه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا‬ ‫تیایدا جێگیربون‪ ،‬ده‌ڵێت "هه‌تا ماده‌ی‌‬ ‫(‪ )140‬به‌ته‌واوه‌تی‌ جێبه‌جێ نه‌كرێت‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌و ناوچانه‌ ده‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جانۆ‪ ،‬ره‌تیده‌كاته‌وه‌ له‌سه‌ر لێدوانی‌‬ ‫به‌رپرسێكی‌ سه‌ربازی‌ شیعه‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌ناوچه‌كانی‌ جێگیربونیان‬ ‫بكش���ێنه‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫"پێموایه‌ هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌و كه‌ركوك‬ ‫به‌لێدوانه‌كانی‌ عامری‌ ناگۆڕێن"‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌وه‌ نوس���ه‌رو‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ێك داوا له‌خه‌ڵك���ی‌‬

‫كوردس���تان ده‌كات‪ ،‬كش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫پێش���مه‌گه‌ له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد قبوڵ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫نوسه‌رو رۆژنامه‌نوس عارف قوربانی‌‪،‬‬ ‫داوا له‌خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان ده‌كات‬ ‫كشانه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاسی‌ كوردی‌ قبوڵ نه‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر پێش���مه‌رگه‌ له‌هه‌ر ش���وێنێك‬ ‫بكش���ێته‌وه‌‪ ،‬دواتر ده‌بێت به‌رش���تنی‌‬ ‫خوێن���ی‌ میله‌ته‌كه‌م���ان بچینه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ لێدوانه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫قوربانی‌ داوا له‌سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌‬ ‫كورد ده‌كات هه‌ڵوێستی‌ توندی‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ هه‌بێت داوای‌ كشانه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ "كه‌سی‌ تر جورئه‌ت نه‌كات به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ هه‌ڵس���وكه‌وت له‌گه‌ڵ كورددا‬ ‫ب���كات"‪ .‬هه‌روه‌ها داواش ده‌كات كورد‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری‌ ئه‌و دیفاكتۆیه‌ نه‌بێت‬ ‫كه‌ ئێستا له‌س���نوره‌كانی‌ كوردستان‌و‬ ‫ناوچ���ه‌ كوردس���تانییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم هه‌ن‪.‬‬

‫"كوردو شیع ‌ه بێده‌نگی ‌ی واڵتان ‌ی كه‌نداو له‌یاد ناكه‌ن"‬ ‫حوكمڕانیه‌ك���ی‌ س���ه‌ركه‌وتو له‌عێراقدا‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌پوه‌ندیی‌و هه‌ماهه‌نگیه‌كی‌‬ ‫پته‌وو تۆكمه‌ له‌گه‌ڵ ه���ه‌ردو پێكهاته‌‬ ‫باڵیۆزی‌ پێشوی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌ شكسته‌كانی‌ گرنگه‌كه‌ی‌ عێراق كه‌ سوننه‌و كوردن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ره‌خنه‌ش له‌سوننه‌كان ده‌گرێت‬ ‫مالیكی‌ ئه‌وه‌بوه‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫كه‌ نه‌یانتوانیوه‌ له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تێكی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ پته‌و له‌گه‌ڵ كوردو‬ ‫زۆرینه‌ شیعه‌دا خۆیان بگونجێنن‪.‬‬ ‫سوننه‌دا دروست بكات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫پاش باسكردنی‌ س���ه‌رده‌می‌ هه‌شت‬ ‫ره‌خنه‌ له‌ بێده‌نگی‌‌و بێ‌ هه‌ڵوێستی‌‬ ‫س���اڵه‌ی‌ حوكمڕانی‌ مالیكی‌‪ ،‬هێڵ دێته‌‬ ‫واڵتانی‌ كه‌نداوو هێزه‌ سوننیه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر باسی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق له‌هه‌مبه‌ر كاره‌كانی‌ داعش‬ ‫عێراق د‪.‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‪ ،‬كه‌ به‌بڕوای‌‬ ‫ده‌گرێت‪ .‬سه‌باره‌ت به‌سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ نوێی‌ عێراقیش ده‌ڵێت "ئه‌و ناوبراو له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ عه‌بادی‌ له‌ رۆژئاوا‬ ‫كارانه‌ی‌ له‌ عه‌بادی‌ چاوه‌ڕوان ده‌كرێن‪ ،‬خوێندویه‌تی‌‌و جێگه‌ی‌ ره‌خنه‌و ناڕه‌زایی‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان نییه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ بتوانێت‬ ‫قورس‌و تاقه‌ت پڕوكێنن"‪.‬‬ ‫كاره‌كان بگێڕێت���ه‌وه‌ س���ه‌ر رێچكه‌ی‌‬ ‫باڵیۆزی‌ پێشوی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌ عێراق راسته‌قینه‌ی‌ خۆی‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫كریس���تۆڤه‌ر هێڵ‪ ،‬له‌وتارێك���دا باری‌ "له‌ئێس���تادا دوای‌ رۆیش���تنی‌ مالیكی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رنجی‌ خۆی‌ له‌س���ه‌ر روداوه‌كانی‌ س���وننه‌كان بۆ پش���تیوانی‌ له‌ عه‌بادی‌‬ ‫ئێستای‌ عێراق‌و سوریا ده‌رده‌بڕێت‪ .‬له‌و هه‌م���و هۆكارێكی���ان له‌به‌رده‌س���ته‌"‪.‬‬ ‫وتاره‌دا باسی‌ ئه‌وه‌ ده‌كات دروستبونی‌ هه‌روه‌ها ده‌نوس���ێت "ئه‌و كارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫رێكخراوی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ له‌عێراق‌و له‌ عه‌بادی‌ چاوه‌ڕوان ده‌كرێن‪ ،‬قورس‌و‬ ‫ش���ام "داع���ش"‪ ،‬ته‌نه���ا به‌ره‌نجامی‌ تاقه‌ت پڕوكێنن"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ سێ‌ مانگه‌ چه‌كدارانی‌ داعش‬ ‫شكسته‌كانی‌ نوری‌ مالیكی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ش���ێك له‌هۆكاره‌كانی‌ دروس���تبونی‌ ل���ه‌ عێ���راق هه‌ڵتۆقیون‌و ده‌س���تیان‬ ‫داعش ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ شكس���تی‌ الیه‌نه‌ به‌شاره‌كانی‌ موس���ڵ‌و تكریتدا گرتوه‌‪،‬‬ ‫ی په‌الماردانی‌‬ ‫چه‌ندینجاریش هه‌ڕه‌شه‌ ‌‬ ‫سوننه‌كان‪.‬‬ ‫هێ���ڵ ك���ه‌ ل���ه‌ (‪ )2009/4/20‬ت���ا شاری‌ به‌غدایان كردوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫(‪ )2012/9/22‬باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا بوو له‌ش���اره‌كانی‌ موس���ڵ‌و كه‌رك���وك‌و‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬له‌زاری‌ به‌رپرس‌و س���ه‌ركرده‌ دیاله‌‌و س���ه‌اڵحه‌دین به‌ره‌نگاری‌ هێزی‌‬ ‫عێراقیه‌كانه‌وه‌‪ ،‬نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ باڵیۆزی‌ پێشوی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫وه‌زیرانی‌ پێشوی‌ عێراق به‌وه‌ تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ كێش���ه‌و له‌عێراق‪ ،‬ده‌ركه‌وتن���ی‌ داعش یه‌كێكه‌‬ ‫ملمالنێكان���ی‌ عێ���راق ب���وه‌و خاوه‌نی‌ ل���ه‌ ده‌ره‌نجامه‌كانی‌ شكس���تی‌ مالیكی‌‬ ‫مه‌یلێكی‌ س���ته‌مكارانه‌ ب���وه‌‪ ،‬له‌بواری‌ له‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ سوننه‌كان‪.‬‬ ‫سیاس���دا لێهاتو نه‌بوه‌و له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ ب���ۆ ئ���ه‌م وته‌یه‌ش���ی‌ ئ���ه‌وه‌ به‌به‌ڵگه‌‬ ‫ده‌هێنێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ داعش ش���یعه‌كانی‌‬ ‫سوپاشدا به‌توانا نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫هێڵ‪ ،‬هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ شكس���تی‌ به‌ئامانج گرتوه‌و به‌كۆمه‌ڵ ده‌یانكوژێت‪.‬‬ ‫مالیك���ی‌ ده‌گێڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌م باره‌یه‌وه‌ ده‌نوس���ێت "س���ه‌رباری‌‬ ‫ك���ه‌ په‌ی‌ به‌و راس���تیه‌ نه‌ب���ردوه‌‪ ،‬ك ‌ه ناڕون���ی ئامانجه‌كان���ی‌ داع���ش‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هێڵ‪:‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێستادا دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫رۆیشتن ‌‬ ‫سوننه‌كان‬ ‫ی‬ ‫بۆ پشتیوان ‌‬ ‫له‌عه‌بادی‌ هه‌مو‬ ‫هۆكارێكیان‬ ‫له‌به‌رده‌سته‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاران ‌هی‌ ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫عه‌بادی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬قورس‌و‬ ‫تاقه‌ت پڕوكێنن‬ ‫هه‌ڵوێس���تیان له‌م خاڵ���ه‌دا رونه‌و هیچ‬ ‫ته‌م‌و مژێكی‌ تیانیه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ نوس���ینه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫هێڵ رونیده‌كات���ه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ داعش‬ ‫س���ه‌ره‌تا له‌كات���ی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫س���وریا وه‌كو گروپێكی‌ خاوه‌ن پاره‌و‬ ‫پڕچه‌ك ده‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌یه‌كی‌‬

‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌الی‌ ئ���ه‌م دیبلۆماتكاره‌‬ ‫ئه‌مریكی���ه‌وه‌ جێگ���ه‌ی‌ پرس���یارو‬ ‫كریستۆڤه‌ر رۆبه‌رت هێڵ‬ ‫سه‌رس���وڕمانه‌‪ ،‬بێده‌نگ���ی‌ واڵتان���ی‌‬ ‫كه‌نداوه‌ له‌ئاس���ت كاره‌كانی‌ داعش���دا‪،‬‬ ‫ساڵی‌ (‪ )1952‬له‌دایكبوه‌‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌نوس���ێت "ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���وردو‬ ‫ساڵی‌ (‪ )1974‬به‌كالۆریۆسی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ه‌ ش���یعه‌كان له‌ی���ادی‌ ناكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ئابوری‌ هێناوه‌‬ ‫له‌ (‪ )1976 - 1974‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ بێده‌نگی‌ جیهانی‌ سوننه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌بری‌‬ ‫خۆبه‌خشانه‌ له‌كامیرۆن كاریكردوه‌ ئیدانه‌كردنی‌ ره‌فتاره‌ وه‌حشیگه‌راكانی‌‬ ‫ئه‌م رێكخ���راوه‌‪ ،‬ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫له‌(‪ )1977‬بوه‌ته‌ كارمه‌ند‬ ‫هاری���كاری‌ كه‌نداو چه‌ندی���ن لێدوانیان‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ساڵی‌ (‪ )1994‬ماسته‌ری‌ له‌كۆلێژی‌ داوه‌ ك���ه‌ مالیكی‌ هیچ���ی‌ نه‌كردوه‌ بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و داڕوخانه‌ سیاسیه‌ی‌‬ ‫جه‌نگی‌ ده‌ریایی‌ هێناوه‌‬ ‫س���وننه‌كان دوچاری‌ هات���ون‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫زمانه‌كانی‌ پۆڵه‌ندی‌‌و سربی‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش پاس���اوی‌ ئه‌و كۆمه‌ڵكوژییانه‌‬ ‫كرواتی‌‌و ئه‌لبانی‌‌و مه‌كه‌دۆنی‌‬ ‫بێت كه‌ داعش ئه‌نجامی‌ ده‌دات"‪.‬‬ ‫ده‌زانێت‬ ‫ناوبراو‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات س���ه‌ركرده‌‬ ‫وه‌كو باڵیۆز یان به‌رپرس‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ سوننه‌ له‌به‌غدا‪ ،‬له‌هه‌مبه‌ر‬ ‫له‌باڵیۆزخانه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كاره‌كان���ی‌ داعش وه‌كو واڵتانی‌ كه‌نداو‬ ‫له‌ كۆریای‌ باشور‪ ،‬مه‌كه‌دۆنیا‪،‬‬ ‫بێده‌نگ ب���ون‪ ،‬هه‌روه‌ها س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫كۆسۆڤۆ‪ ،‬پۆڵه‌ندا كاریكردوه‌‬ ‫هۆزه‌ س���وننه‌كایش له‌ رۆژئاوای‌ عێراق‬ ‫له‌ (‪ )2005‬كراوه‌ته‌ یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫هه‌ندێكیان به‌رتیلی���ان داوه‌ته‌ داعش‪.‬‬ ‫وه‌زیر بۆ كاروباری‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫هێڵ ده‌نوس���ێت "س���وننه‌كانی‌ عێراق‬ ‫ئاسیاو زه‌ریای‌ هێمن‬ ‫په‌الماره‌كانی‌ داعش ب���ۆ به‌هێزكردنی‌‬ ‫له‌ (‪ )2009/4/20‬تا‬ ‫نفوزی���ان ل���ه‌ پرۆس���ه‌ی‌ پێكهێنان���ی‌‬ ‫(‪ )2012/9/22‬باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫حكومه‌تی‌ نوێدا به‌كارده‌هێن"‪.‬‬ ‫بو له‌عێراق‬ ‫له‌كۆتایی‌ نوسینه‌كه‌یدا‪ ،‬كریستۆڤه‌ر‬ ‫ساڵی‌ (‪ )2010‬بوه‌ته‌ راگری‌‬ ‫هێ���ڵ داوا ل���ه‌ س���وننه‌كان ده‌كات‬ ‫كۆلێژی‌ جۆزێف كۆربڵ بۆ‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌زانكۆی‌ به‌ئاش���كرا له‌وته‌كانی���ان‌و به‌جدی���ش‬ ‫له‌كاره‌كانیاندا به‌ره‌نگاری‌ هه‌ڕه‌شه‌كانی‌‬ ‫دێنڤه‌ر‬ ‫داع���ش ببن���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ "داع���ش‬ ‫خاوه‌نی‌ سێ‌ منداڵه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت له‌ النكه‌ی‌ شارس���تانیه‌تدا‪،‬‬ ‫شارستانیه‌ت بس���ڕێته‌وه‌و نه‌یهێڵێت"‪.‬‬ ‫زۆری‌ س���ه‌ركرده‌و ئه‌ندامانی‌ عێراقین‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا داواكاریش���ه‌ واڵتانی‌ كه‌نداو‬ ‫ئامانجیش���یان ته‌نه���ا روخاندن���ی‌ كه‌ فه‌رمانڕه‌واكانیان سوننه‌ن‌و خاوه‌نی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی‌ به‌شار ئه‌س���ه‌د نییه‌‪ ،‬داهاتی‌ زۆرو زه‌وه‌نده‌ن‪ ،‬یارمه‌تیه‌كانیان‬ ‫به‌ڵك���و ده‌یانه‌وێت ه���ه‌ر حكومه‌تێك بۆ گروپی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ له‌عێراق‌و‬ ‫به‌ره‌نگاری���ان ببێته‌وه‌ له‌ن���او ‌‬ ‫ی به‌رن‪ ،‬ش���ام رابگرن‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌قین‬ ‫ه‬ ‫چونكه‌ "خۆیان به‌نوێنه‌ری‌ راست‬ ‫هه‌نگاوه‌كان بۆ له‌ناوبردنی‌ ئه‌و گروپه‌‬ ‫سوننه‌ له‌ شام ده‌زانن"‪.‬‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫س ‌ێ فڕۆك ‌ه ونبوه‌كه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ كه‌متر له‌ده‌ رۆژدا سێ‌ فڕۆكه‌ ‌ی‬ ‫بێ‌ فڕۆكه‌وان له‌ئاس����مانی‌ عێراق كه‌وتنه‌‬ ‫خواره‌وه‌‪ ،‬ت����ا ئێس����تا حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫به‌فه‌رمی‌ ئاش����كرای‌ نه‌كردوه‌ ئه‌و فڕۆكانه‌‬ ‫له‌كوێ����وه‌و بۆچ����ی‌ هاتون‪ ،‬به‌رپرس����انی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كاش پارچه‌كانی‌ فڕۆكه‌كه‌ ده‌به‌ن‬ ‫بۆ باڵیۆزخانه‌كه‌یان‪ .‬ئاژانسێكی‌ ئێرانیش‬ ‫ده‌ڵێت ئه‌و فڕۆكانه‌ ئیسرائیلین‪.‬‬ ‫فڕۆك����ه‌ی‌ بێ‌ فڕۆك����ه‌وان ب����ه‌و جۆره‌‬ ‫فڕۆكان����ه‌ ده‌وترێت كه‌ ل����ه‌دوره‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫ئامانجێكی‌ دیاریكراو ئاراس����ته‌ ده‌كرێن‪،‬‬ ‫یاخود پێش����وه‌خت به‌رنامه‌ڕێژ ده‌كرێن‌و‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ناوچه‌یه‌ك����ی‌ دیاریكراو ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئه‌م فڕۆكانه‌ش بۆ مه‌به‌س����تی‌ چاودێری‌‌و‬ ‫وێنه‌گرت����ن‪ ،‬ی����ان ب����ۆ بۆردومانك����ردن‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ����ت‪ .‬ب����ۆ ه����ه‌ردو ب����واری‌‬ ‫س����ه‌ربازیی‌‌و مه‌ده‌ن����ی‌ به‌كارده‌هێنرێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم زۆرت����ر له‌ب����واری‌ س����ه‌ربازیدا‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ فڕۆكانه‌ بۆ یه‌كه‌مجار له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )1917‬له‌به‌ریتانی����ا تاقیكرانه‌وه‌و دواتر‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )1924‬زیاتر په‌ره‌یان پێدرا‪ ،‬بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار له‌شه‌ڕی‌ ڤێتنام به‌كارهێنراوه‌‪.‬‬ ‫س����اڵی‌ (‪ )2000‬ئه‌مه‌ریكا پیشه‌س����ازی‌‌و‬ ‫گه‌ش����ه‌پێدانی‌ ئه‌م فڕۆكه‌ی����ه‌ی‌ بۆ خۆی‌‬ ‫قۆرخكرد‪ ،‬له‌ئێس����تادا ته‌نه����ا ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫به‌ریتانیاو ئیس����رائیل به‌رهه‌می‌ ده‌هێنن‪.‬‬ ‫ل����ه‌(‪ )2010‬چین (‪ )25‬مۆدێلی‌ نوێی‌ له‌م‬ ‫فڕۆكه‌یه‌ی‌ دروستكرد‪ .‬له‌ساڵی‌ (‪)2005‬دا‬ ‫ته‌نها (‪ )41‬ده‌وڵه‌ت ئه‌و جۆره‌ فڕۆكانه‌ی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌س����اڵی‌ (‪)2011‬دا (‪)76‬‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت بونه‌ته‌ خاوه‌ن����ی‌ فڕۆكه‌ی‌ بێ‌‬ ‫فڕۆكه‌وان‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ فراوان به‌م جۆره‌ فڕۆكانه‌ی‌‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی‌ ئه‌فغانستان‌و عێراق به‌كارهێنا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش بوه‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ واڵتانی‌ دیكه‌ش‬ ‫بی����ر له‌كڕین‌و په‌ره‌پێ����دان‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ .‬له‌ئێستاش����دا نرخی‌ بچوكترین‬ ‫جۆری‌ فڕۆكه‌ی‌ بێ‌ فڕۆكه‌وان ته‌نها (‪)250‬‬ ‫دۆالره‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ (‪ ،)8/28‬فڕۆكه‌یه‌ك����ی‌ ب����ێ‌‬ ‫فڕۆكه‌وان له‌نزیك فڕۆكه‌خانه‌ی‌ به‌غدا كه‌وته‌‬ ‫خ����واره‌وه‌‪ ،‬ل����ه‌رۆژی‌ (‪ )9/1‬فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫دیك����ه‌ له‌گوندی‌ چرچه‌ ق����ه‌اڵی‌ ناحیه‌ی‌‬ ‫ش����ێخ ته‌ویلی‌ سه‌ر به‌قه‌زای‌ كه‌الر كه‌وته‌‬ ‫خ����واره‌وه‌‪ ،‬ل����ه‌رۆژی‌ (‪ )9/5‬فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ له‌قه‌زای‌ سوێره‌ی‌ باكوری‌ پارێزگای‌‬ ‫واسیت كه‌وته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئه‌من����ی‌‬ ‫فڕۆكه‌ك����ه‌ی‌ به‌غدا له‌جۆری‌ (هێرمس����ی‌‬ ‫ئیسرائیلی‌) بوه‌‪ ،‬دوای‌ كه‌وتنه‌ خواره‌وه‌شی‌‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌به‌غدا‪ ،‬به‌خێرایی‌‬ ‫تیمێك����ی‌ پس����پۆڕیان ناردۆت����ه‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫كه‌وتنه‌ خ����واره‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌كه‌‪ ،‬تیمه‌كه‌ش‬ ‫پارچه‌كان����ی‌ فڕۆكه‌كه‌ی����ان كۆكردۆته‌وه‌و‬ ‫ب����ه‌ره‌و باڵیۆزخانه‌یان ب����ردوه‌و رێگه‌یان‬ ‫به‌هێزه‌ عێراقیه‌كان نه‌داوه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ كه‌وتنه‌ خواره‌وه‌ی‌ ئه‌و س����ێ‌‬ ‫فڕۆكه‌ی����ه‌‪ ،‬تا ئێس����تا له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ عێ����راق به‌یاننام����ه‌ی‌ فه‌رمی‌‬ ‫ده‌رنه‌چوه‌و زانیاری‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌و فڕۆكانه‌‬ ‫ئاش����كرا نه‌كراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌ش����یان‬ ‫ئاش����كرا نه‌كردوه‌ ئ����ه‌و فڕۆكانه‌ له‌كوێوه‌‬ ‫هاتون‌و به‌چ مه‌به‌ستێك هاتونه‌ته‌ ئاسمانی‌‬ ‫عێراق‌و چۆن توانیویانه‌ ئاس����مانی‌ عێراق‬ ‫ببه‌زێن����ن‌و هه‌روه‌ها بۆچی����ش كه‌وتونه‌ته‌‬ ‫خ����واره‌وه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ب����اس له‌وه‌ده‌كرێت‬ ‫له‌هه‌ر س����ێ‌ روداوه‌كه‌دا رێگ����ه‌ به‌ تیمه‌‬ ‫هونه‌رییه‌كانی‌ عێراق نه‌دراوه‌ پشكنین بۆ‬ ‫فڕۆكه‌كان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاژانس����ی‌ فارس����ی‌ ئێران����ی‌ ل����ه‌زاری‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئه‌من����ی‌ عێراقی����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫باس ل����ه‌وه‌ده‌كات ئ����ه‌و فڕۆكانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئیس����رائیله‌وه‌ ره‌وانه‌ ك����راون‪ ،‬هاتنی‌ ئه‌و‬ ‫فڕۆكانه‌ش به‌پێی‌ رێكه‌وتنی‌ هاوبه‌ش����ی‌‬ ‫نێ����وان ئه‌مه‌ری����كاو ئیس����رائیل ب����وه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش����دا ئیسرائیل بۆش����ایی‌ ئه‌منی‌‬ ‫قۆس����تۆته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ندین ش����ار له‌ژێر كۆنترۆڵی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقدا نه‌ماون‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاژانس����ه‌ ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ده‌كات ئه‌و‬ ‫فڕۆكه‌ی����ه‌ی‌ له‌به‌غ����دا كه‌وته‌ خ����واره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مان جۆری‌ ئ����ه‌و فڕۆكه‌یه‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێ����ك له‌مه‌وب����ه‌ر له‌الی����ه‌ن هێزه‌كانی‌‬ ‫ئێرانه‌وه‌ له‌سه‌ر كوره‌ ئه‌تۆمیه‌كانی‌ نه‌ته‌نز‬ ‫خرایه‌ خواره‌وه‌‪ .‬س����ه‌رچاوه‌ ئه‌منیه‌كه‌ی‌‬ ‫عێراق جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ ئه‌و فڕۆكانه‌‬ ‫بۆ كاری‌ س����یخوڕی‌ هات����ون‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقی����ش خاوه‌ن����ی‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌ هێنده‌‬ ‫پێش����كه‌وتو نیه‌ بتوانێ����ت رێگه‌ له‌هاتنی‌‬ ‫فڕۆكه‌ بێ‌ فڕۆكه‌وانه‌كان بگرێت‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫له‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌ماندا یاسا ‌ی وه‌به‌رهێنان هه‌موار ده‌كرێته‌وه‌‬

‫وه‌به‌رهێنه‌ران داواكارن پرس‌و راوێژ به‌وان‌و كه‌سانی‌ شاره‌زا بكرێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوڕاز سه‌لیم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫سلێمانی‌ ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌گرێت ك ‌ه‬ ‫له‌ ‪2010‬ه‌وه‌ باس له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاسای‌ وه‌به‌رهێنان ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا نه‌كراوه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی‌ په‌رله‌مانیش ئاشكرای‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ له‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌ماندا یاساكه‌‬ ‫هه‌موارده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رانی‌ كوردستانیش داواكاره‌‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ له‌په‌رله‌مان ده‌نگ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌ بدرێت‪ ،‬پرس‌و راوێژ‬ ‫به‌وه‌به‌رهێنه‌ران‌و كه‌سانی‌ شاره‌زای‌ ئه‌و‬ ‫بواره‌ بكرێت‪.‬‬ ‫زیاتر له‌چوار ساڵه‌ داوای‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ ده‌كرێت‬ ‫به‌بڕوای‌ زۆرێك له‌وه‌به‌رهێنه‌ران‌و الیه‌نی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���داری‌ حكومه‌ت���ش‪ ،‬زۆر ده‌مێكه‌‬ ‫كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ كه‌ له‌یاسای‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌كوردستان كه‌ به‌یاسای‌ ژماره‌ ‪4‬ی‌ ‪2006‬‬ ‫ناس���راوه‌‪ ،‬هه‌مواربكرێته‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ الیه‌ك الریی‌ نییه‌ له‌هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ بۆ ماوه‌ی‌ زیاتر له‌چوار ساڵه‌ باس‬ ‫له‌هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌ ده‌كرێت‪ ،‬تائێس���تاش‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬فه‌رم���ان غه‌ری���ب به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ وه‌به‌رهێن���ان له‌س���لێمانی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌رو كه‌ له‌ ساڵی‌ ‪2010‬وه‌ ئه‌وان داوای‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاس���ای‌ وه‌به‌رهێنانیان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ش پرۆژه‌یه‌كه‌یان داوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌رو خۆیان‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ئه‌و یاسایه‌‬ ‫هه‌موارنه‌كراوه‌ته‌وه‌"به‌ڕاس���تی‌ نازان���م‬ ‫ه���ۆی‌ چییه‌ كار له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ناكرێت‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ تائێس���تا پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ كوردس���تان‪،‬كه‌‬ ‫پش���كی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪،‬یه‌كالی���ی‌‬ ‫نه‌بۆته‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ش وه‌های‌ كردوه‌ چه‌ندین‬ ‫ئی���ش‌و كاری‌ گرنگ���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫به‌هه‌ڵپه‌س���ێرراوی‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬هیوادارین‬ ‫پێش هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاساكه‌ به‌رێزێكیش‬ ‫بۆ ئه‌و پۆسته‌ یه‌كالیی‌ بكرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫کارکردن له‌پرۆژه‌یه‌کی وه‌به‌رهێنان‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌‌و ئابوری‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‬ ‫د‪.‬عزه‌ت سابیر له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كاری‌ له‌سه‌ر هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاس���ای‌ وه‌به‌رهێن���ان ك���ردوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌‬ ‫رابردوش���دا به‌ناوی‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫داوێتیه‌ ده‌س���ت سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان تا‬ ‫بیخه‌نه‌ كارنامه‌ی‌ ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫"پشت به‌خوا له‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌ماندا (كه‌‬ ‫هه‌ر خولێك چوار مانگه‌) یاس���اكه‌ هه‌موار‬ ‫ده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ناهێڵین چیتر هه‌مواری‌ ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ دوابكه‌وێت"‪.‬‬ ‫له‌م خوله‌دا هه‌موار ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ له‌دو خاڵی‌ جه‌وهه‌ریی‌ كرد‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ له‌هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌دا كاری‌‬ ‫باشیان له‌س���ه‌ربكرێت‪ ،‬یه‌ك له‌‌و یاسایه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا هه‌یه‌ كۆمپانی���ای‌ وه‌به‌رهێنان بۆ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪10‬س���اڵ له‌باجدان ده‌به‌خشرێت كه‌‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئه‌و ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ‬ ‫ئێستا "ئێمه‌ ده‌ڵێین تا ئه‌و كاته‌ پرۆژه‌كه‌‬ ‫ده‌گات���ه‌ ئاس���تی‌ به‌رهه‌مهێن���ان با له‌باج‬ ‫ببه‌خشرێت‪ ،‬به‌اڵم كه‌ به‌رهه‌می‌ هه‌بو ئیتر‬ ‫پێویست ناكات له‌باج ببه‌خشرێت"‪.‬خاڵێكی‌‬ ‫تر كه‌ به‌ب���ڕوای‌ ئه‌و س���ه‌رۆكه‌ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان پێویسته‌ له‌هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌دا‬ ‫باش كاری‌ له‌س���ه‌ر بكرێت بونی‌ كرێكاری‌‬ ‫بیانی‌‌و ناوخۆیی���ه‌ له‌پرۆژه‌كانداوئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌ئێس���تادا به‌پێی‌ یاسای‌ وه‌به‌رهێنان بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێن دیاری‌ نه‌كراوه‌ له‌س���ه‌دا چه‌ندی‌‬ ‫كرێكاری‌ پرۆژه‌ك���ه‌ی‌ ناوخۆیی‌ یان بیانی‌‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌توانێ‌ هه‌م���و كرێكاره‌كانی‌ بیانی‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم پشت به‌خوا له‌هه‌مواكردنه‌كه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چه‌س���پێنین كه‌ ده‌بێت له‌‪%75‬ی‌‬ ‫كرێكاره‌كانی‌ هه‌ر پرۆژه‌یه‌كی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫كرێكاری‌ ناوخۆیی‌ بن"‪.‬‬

‫با وه‌به‌رهێنه‌ران رو له‌و ناوچانه‌ بكه‌ن‬ ‫كه‌ توشی‌ كاره‌ساتی‌ گه‌وره‌ بون‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ یه‌كێت����ی‌ وه‌به‌رهێنه‌ران����ی‌‬ ‫كوردس����تان یاس����ین مه‌حم����ود ره‌ش����ید‬ ‫به‌پێویس����تی‌ ده‌زان����ێ‌ له‌جیات����ی‌‬ ‫هه‌مواركردن����ه‌وه‌ی‌ یاس����ای‌ وه‌به‌رهێنان‪،‬‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ یاس����ایه‌كی‌ نوێ‌ ب����ۆ بواری‌‬ ‫وه‌به‌رهێن����ان ده‌ربچێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ئه‌و‬ ‫جه‌ختی‌ له‌سه‌رده‌كاته‌وه‌ له‌ئێستادا واقعی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن����ان له‌هه‌رێم����دا گۆڕانكاریه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ به‌س����ه‌ردا هاتوه‌‪ ،‬پێش����ی‌ باش����ه‌‬ ‫ئه‌و یاس����ا نوێیه‌ به‌جۆرێك دابڕێژرێ‌ كه‌‬ ‫هان����ی‌ وه‌به‌رهێن ب����دات ل����ه‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫زۆرتری����ن قوربانیی����ان داوه‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫بكه‌ن "پێویس����ته‌ یاسا نوێیه‌كه‌ به‌جۆرێك‬ ‫بێت ك����ه‌ هانی‌ وه‌به‌رهێن����ه‌ران بدات له‌و‬ ‫ناوچان����ه‌ وه‌به‌رهێنان بكه‌ن كه‌ توش����ی‌‬ ‫كاره‌س����اتی‌ گه‌وره‌ ب����ون وه‌ك گه‌رمیان‪،‬‬

‫له‌هه‌مواركردنه‌وه‌‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یاسای‌ وه‌به‌رهێناندا‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چه‌سپێنین‬ ‫كه‌ ده‌بێت له‌‪%75‬ی‌‬ ‫كرێكارانی‌ هه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان‬ ‫كرێكاری‌‬ ‫ناوخۆیی‌ بن‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬بادینان‪ ،‬پێویستیشه‌ به‌جۆرێك‬ ‫ئاس����انكاریی بۆ وه‌به‌رهێنه‌ران بكرێت ك ‌ه‬ ‫راسته‌وخۆ رو له‌و ناوچانه‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و خااڵنه‌ی‌‪ ،‬پێویسته‌ له‌هه‌مواره‌كه‌دا‬ ‫هه‌بن‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌ وه‌به‌رهێنه‌ران چه‌ند‬ ‫خاڵێك ده‌خاته‌رو كه‌ له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاس����ای‌ وه‌به‌رهێنان����دا ره‌چاوبكرێ����ن‪،‬‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ ئه‌و مه‌رج نیی����ه‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ وه‌به‌رهێنان����ی‌ هه‌رێ����م به‌ته‌نه����ا‬ ‫له‌كه‌س����انی‌ الیه‌ن����ی‌ حكومی����ی‌ پێكبێت‬ ‫"ده‌كرێت زیاترینی‌ ئه‌ندامه‌كانی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت بێ����ت‪ ،‬به‌مه‌رجێك كاری‌ جدیی‌‬ ‫بكه‌ن بۆ پێشتخس����تنی‌ بواری‌وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌كوردس����تاندا"‪ .‬هه‌روه‌ها پێش����ی‌ باشه‌‬ ‫له‌هه‌م����واری‌ یاس����اكه‌دا هه‌یكه‌لی���� ‌هت‌و‬ ‫ئیشی‌ ده‌س����ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان گۆڕانكاریی‌‬

‫به‌س����ه‌ردا بێت "ده‌كرێ����ت له‌ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ سه‌نته‌ری‌ شاره‌كان فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان هه‌بن راس����ته‌وخۆ ده‌ستیان‬ ‫هه‌بێت له‌رش����تنی‌ سیاسه‌تی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌ناوچه‌كان����ی‌ خۆیاندا"به‌ده‌رل����ه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫ئ����ه‌و هێم����ای‌ پێ����ده‌كات ده‌كرێ����ت له‌و‬ ‫یاس����ا نوێیه‌دا وه‌ك چۆن پێناس����ه‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆ پ����رۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان ب����ه‌و جۆره‌ش‬ ‫پێناسه‌ هه‌بێت بۆ كه‌سی‌ وه‌به‌رهێن "ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ی‌ ئێستا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ وه‌به‌رهێنی‌‬ ‫ڕه‌سه‌نی‌ دروس����تكرد چه‌ندین وه‌به‌رهێنی‌‬ ‫ناڕه‌سه‌نیش����ی‌ دروس����تكردوه‌"‪ .‬ئ����ه‌و‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌ جه‌خت ل����ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ پێویس����ته‌ له‌یاس����ا نوێك����ه‌دا هانی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنی‌ بیان����ی‌ بدرێت كه‌ به‌هاوكاریی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنی‌ ناوخۆیی‌ پرۆژه‌ له‌كوردستاندا‬ ‫بكات "ده‌كرێت حكومه‌تیش به‌هاوبه‌شیی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ وه‌به‌رهێنه‌ران پ����رۆژ‌ه گه‌وره‌كان‬ ‫ئه‌نجامب����ده‌ن"‪ .‬دواج����ار وته‌بێژه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ وه‌به‌رهێن����ه‌ران تكا له‌حكوم ‌هت‌و‬ ‫په‌رله‌م����ان ده‌كات له‌كات����ی‌ ئیش����كردن‌و‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاس����اكه‌ پ����رس‌و راوێژ‬ ‫به‌وه‌به‌رهێنه‌ران‌و كه‌سانی‌ شاره‌زای‌ بواری‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان بكات‪.‬‬ ‫سه‌ردانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانیان كردو‌ه‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ یه‌كێت����ی‌ وه‌به‌رهێنه‌ران����ی‌‬ ‫كوردستان ئه‌حمه‌د رێكانی‌ به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫حه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ زۆر پێویس����ته‌‬ ‫له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ك����ه‌دا بۆچون����ی‌ ئه‌وان‬ ‫به‌هه‌ن����د وه‌ربگرێ����ت‌و ئ����ه‌و وتی‌"بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س����ته‌ س����ه‌ردانی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانم����ان ك����ردوه‌و وتومان����ه‌ ده‌بێت‬ ‫پێش ده‌نگدان له‌س����ه‌ر هه‌مواری‌ یاساكه‌‬ ‫بۆچون����ی‌ ئێم����ه‌ وه‌ربگیرێ����ت ئه‌وانیش‬ ‫په‌یمانی‌ ئه‌وه‌ی����ان داوه‌ كه‌ بۆچونی‌ ئێمه‌‬ ‫وه‌ربگ����رن"‪ .‬هه‌ر به‌پێی‌ وته‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ وه‌به‌رهێنه‌ران����ی‌ كوردس����تان‬ ‫تائێستا زیاد له‌ ‪ 500‬پرۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫كراوه‌ زیات����ر له‌‪250‬وه‌به‌رهێنیش هه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌چه‌ن����د بوارێكی‌ وه‌به‌رهێن����ان پڕۆژه‌ی‌‬ ‫جۆراوجۆریان هه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌باره‌ی به‌قاچاخبردنی نه‌وتی هه‌رێم‌‬

‫"حکومه‌ت ده‌ڵێت ناتوانین سنوره‌کان کۆنترۆڵ بکه‌ین"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئاشكرا ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌ندێك له‌خاڵه‌ سنوریه‌كان‬ ‫هه‌وڵ هه‌ی ‌ه بۆ به‌قاچاغبرن ‌ی سوته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬جێگر ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫لیژنه‌ ‌ی سامانه‌ سروشتیه‌كانیش‬ ‫ده‌ڵێت"به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان نه‌وت به‌قاچاغ نافرۆشرێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫له‌په‌رله‌مان ‌ی كوردستان د‪.‬شێركۆ جه‌وده‌ت‬ ‫له‌باره‌ ‌ی به‌قاچاغبردن���ی‌ نه‌وت ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاندجگ��� ‌ه‬ ‫له‌وه‌ ‌ی له‌هه‌ندێك خاڵ ‌ی سنوریی‌ سامان ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ به‌قاچ���اغ ده‌برێ���ت هاوكات‬ ‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێمی���ش ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاندو‌ه‬ ‫كه‌ئه‌وان ناتوانن به‌ته‌واوه‌ت ‌ی ئه‌و سنوران ‌ه‬ ‫كۆنترۆڵ بكه‌ن "بۆی���ه‌ ئێمه‌ به‌رنامه‌مان‬ ‫دان���اوه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان هاوكاری ‌ی بكه‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بتوانێت كۆنترۆڵی‌ به‌قاچاغبردن ‌ی‬ ‫سوته‌مه‌ن ‌ی بكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد ك ‌ه له‌و‬ ‫ش���وێنانه‌ی‌ به‌قاچاغده‌برێت گۆڕانكاری ‌ی‬ ‫تێ���دا ده‌كرێ���ت‌و له‌یه‌ك ش���وێن جێگیر‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا له‌هه‌ندێك‬ ‫ش���وێنیش به‌به‌رده‌وامیی‌ ئه‌نجامده‌درێت‬ ‫ی���ان هه‌وڵی‌ ب���ۆ ده‌درێ���ت "چونكه‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ نایاس���ایی ‌ه بۆی ‌ه ژێر به‌ژێر ئه‌و كار‌ه‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌موان ل���ه‌و كار‌ه به‌رپرس���یارن‪ ،‬هه‌م‬

‫حكوم���ه‌ت‌و هه‌م هاواڵتی���ان‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێ���ت كۆنترۆڵ ‌ی ئه‌و س���نوران ‌ه بكرێت‬ ‫"بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ چیتر مامه‌ڵه‌ی‌ نایاس���ای ‌ی‬ ‫به‌سوته‌مه‌نی‌ ئه‌و واڵته‌وه‌ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان فایه‌ق مسته‌فا‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ به‌قاچ���اغ فرۆش���تنی‌ نه‌وت ‌ی‬ ‫هه‌رێمه‌و‌ه ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌كوردس���تان ب���ه‌دو ج���ۆر نه‌وت‬ ‫هه‌ن���ارده‌ی‌ ده‌ره‌و‌ه ده‌كرێت به‌ش���ێك ‌ی‬ ‫له‌رێگای‌ بۆریه‌وه‌ی ‌ه بۆ توركیا‌و له‌وێشه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ به‌نده‌ری‌ جیهان‪ ،‬به‌ش���ه‌كه‌ی‌ تریش‬ ‫به‌ته‌نك���ه‌ره‌ ب���ۆ ئێران‌وئه‌و وت���ی‌ "ئه‌و‬ ‫به‌شه‌ی‌ هه‌نارده‌ی‌ ئێران ده‌كرێت قاچاغ ‌ی‬ ‫تێده‌كه‌وێت‌و الی‌ ئێمه‌ نارۆشنه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫وته‌كان ‌ی وه‌زیر ‌ی سامانه‌ سروشتیه‌كانیش‬ ‫ك ‌ه له‌په‌رله‌مان‌و له‌باره‌ی‌ به‌قاچاخبردن ‌ی‬ ‫نه‌وت ‌ی هه‌رێم كردی‌ "جۆرێك له‌نارۆشنیی‌‌و‬ ‫ته‌مومژاویی‌ پێوه‌دیار بوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫كاتێك حكومه‌ت ‌ی هه‌رێ���م رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"رۆژان ‌ه ‪ 100‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت هه‌نارد‌ه‬ ‫ده‌كات ناكرێ���ت ئێم ‌ه بچین به‌دواداچون ‌ی‬ ‫ب���ۆ بكه‌ی���ن‌و بزانین وایه‌ ی���ان نا"‪ .‬ئه‌و ده‌ڕوات بۆ به‌نده‌ری‌ جیهان رێگایه‌ك ‌ی تر‬ ‫وتیشی‌"ئه‌وانه‌ش ‌ی به‌ته‌نكه‌ر هه‌نارده‌كرێت به‌ته‌نكه‌ره‌ كه‌به‌شێك ‌ی له‌رێگای‌ ئیبراهیم‬ ‫ب���ۆ ئێ���ران ناكرێت بچی���ن ته‌نكه‌ره‌كان خه‌لیل���ه‌وه‌ ده‌ڕوات‌و به‌ش���ێكی‌ تری���ش‬ ‫بژمێرین چه‌ندن‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ تائێس���تا هه‌ی ‌ه له‌رێگا ‌ی باشماخه‌وه‌ ده‌ڕوات بۆ ئێران"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و زانیاریانه‌یه‌ كه‌وه‌زاره‌تی‌ س���امان ‌ه‬ ‫سروش���تیه‌كان پێمان���ی‌ ده‌ده‌ن كه‌ئێم ‌ه به‌پێ��� ‌ی ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ئ���ه‌وان‌و به‌پێ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و به‌دواداچونان���ه‌ی‌ كردویانه‌‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫له‌المان زۆر رۆشن نیه‌"‪.‬‬ ‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ س���امان ‌ه ش���ێوه‌یه‌ك نه‌وت ‌ی هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫سروش���تیه‌كان له‌په‌رله‌مان ‌ی كوردستان به‌قاچاغ نافرۆشرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وانه‌ش ‌ی‬ ‫دڵشاد شه‌عبان له‌باره‌ ‌ی به‌قاچاغفرۆشتن ‌ی باس���ی‌ ئه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ن���ه‌وت به‌قاچاغ‬ ‫نه‌وت���ه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "جگ ‌ه ده‌فرۆشرێت ده‌بێت به‌ڵگه‌یان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئابوریناس محه‌مه‌د كه‌ریم له‌مونته‌دا ‌ی‬ ‫ل���ه‌و بۆریه‌ نه‌وته‌ی‌ له‌رێ���گای‌ توركیاو‌ه‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪:‬‬ ‫ناكرێت بچین ئه‌و‬ ‫ته‌نكه‌رانه‌ بژمێرین‬ ‫كه‌ نه‌وت ده‌به‌ن‬ ‫بۆ ئێران‬

‫ئابوری‌ كوردس���تان له‌ب���اره‌ی‌ به‌قاچاغ‬ ‫فرۆش���تنی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند"ن���ه‌وت یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫ل���ه‌و داهاتان���ه‌ی‌ كه‌ده‌بێ���ت بچێت ‌ه ناو‬ ‫بودجه‌وه‌‪،‬به‌اڵم له‌دوای‌ كابینه‌ی‌ هه‌ش���ت‬ ‫كه‌ئۆپۆزس���یۆن چونه‌ ناو ده‌س���ه‌اڵته‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���ی‌ كه‌بانكه‌كان ئیفالسیان‬ ‫ك���ردوه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫توش���ی‌ ش���ه‌ڕێكی‌ ده‌س���ته‌ویه‌خه‌ بو‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ گروپێكی‌ تون���دڕه‌و ئه‌گه‌ر نه‌وت‬ ‫به‌قاچ���اغ بفرۆش���رێت ئه‌وه‌ به‌راس���ت ‌ی‬ ‫خیانه‌تێك���ی‌ نیش���تیمانیه‌ ئه‌وج���ا چ‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی له‌ده‌س���ه‌اڵتن چ ئه‌وانه‌ ‌ی دوێن ‌ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بون‌و ئه‌مڕۆ له‌ده‌سه‌اڵتن‌و‬ ‫لێپرسینه‌و‌ه ناكه‌ن له‌و مه‌سه‌له‌یه‌‪،‬چونك ‌ه‬ ‫ناكرێت له‌حاڵێكی‌ ئه‌وهادا كه‌موچ ‌ه به‌دو‬ ‫مانگ جارێك ده‌درێت وه‌زعی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫خراپه‌‌و پێویستی‌ به‌یارمه‌ت ‌ی هه‌یه‌ زیاتر‬ ‫له‌ملیۆنێك ئاواره‌ له‌واڵته‌كه‌دا هه‌ی ‌ه كه‌چ ‌ی‬ ‫خه‌ڵكانێ���ك هه‌بن له‌كوردس���تان نه‌وت‬ ‫به‌قاچاغ بفرۆش���ن كه‌ئه‌وه‌ش خیانه‌تێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌یه‌ ئه‌وجا ئه‌و‌ه شه‌خسه‌ یان گروپ ‌ه‬ ‫یان حزب ‌ه هه‌قوایه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك قبوڵ‬ ‫نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌و كه‌س���ه‌ به‌ به‌رپرس���یار‬ ‫نازانێت كه‌ن���ه‌وت ده‌دزێت‌و ئه‌و وتی‌"ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ش به‌به‌رپرس���یار نازانم به‌قاچاغ ‌ی‬ ‫ده‌یبات به‌راس���تی‌ من كۆی سیسته‌مه‌ك ‌ه‬ ‫به‌خائین ده‌زانم كه‌چاوپۆش��� ‌ی له‌و جۆر‌ه‬ ‫حاڵه‌تان���ه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گینا بۆچی‌ كارێك ‌ی‬ ‫تیرۆریستیی‌ یان ته‌قینه‌وه‌یه‌ك به‌ئاسان ‌ی‬ ‫تاوانبارانی���ان ده‌دۆزرێنه‌وه‌‪،‬ب���ه‌اڵم چۆن‬ ‫ته‌نكه‌رێك به‌نه‌وت ‌ی قاچاغه‌وه‌ به‌و هه‌مو‬ ‫رێگایه‌وه‌ ده‌ڕوات‌و ده‌فرۆش���رێ كه‌سیش‬ ‫نه‌توانێت لێپرسینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكات؟"‪ .‬به‌شێک له‌به‌رهه‌می نه‌وته‌که‌ی هه‌رێم به‌مجۆره‌ ده‌سوتێت‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫فراكسیۆنی‌ گۆڕان له‌په‌رله‌مان ‌ی كوردستان ناکۆکن‬

‫‪9‬‬

‫ده‌نگنه‌دانی‌ به‌شێكیان به‌كابینه‌ی‌ حكومه‌ت فراكسیۆنه‌كه‌ی‌ دو له‌ت كرد‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫ئه‌و كاته‌ی‌ كه‌شه‌ش په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ گۆڕان‪ ،‬ده‌نگیان‬ ‫به‌كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌ت نه‌دا‪،‬‬ ‫دو به‌ره‌یی‌ له‌ناو ئه‌و فراكسیۆنه‌دا‬ ‫دروستبو‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ش‬ ‫كه‌ به‌ده‌ستهاتون‪ ،‬هه‌ر له‌وكاته‌وه‌‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌له‌الیه‌ن‬ ‫فراكسیۆنه‌كه‌یانه‌وه‌ په‌راوێزده‌خرێن‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌و ده‌شڵێت "له‌سه‌ر‬ ‫ده‌نگنه‌دانیشیان به‌كابینه‌كه‌‬ ‫لێپێچینه‌و‌هی‌ فه‌رمییان له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ته‌نها ره‌خنه‌ی‌ هاوڕێیانه‌یان‬ ‫روبه‌رو كراوته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و شه‌ش په‌رله‌مانتاره‌ كێن؟‬ ‫ئه‌و شه‌ش په‌رله‌مانتاره‌ی‌ ده‌نگیان‬ ‫به‌كابین����ه‌ی‌ نوێ����ی‌ حكوم����ه‌ت نه‌دا‬ ‫بریتی‌ ب����ون له‌هه‌ریه‌ك ل����ه‌ (په‌روا‬ ‫عه‌لی‌‪ ،‬مونیره‌ عوس����مان‪ ،‬بێس����تون‬ ‫فای����ه‌ق‪ ،‬هێڤ����ار ئیبراهی����م‪ ،‬ئه‌نوه‌ر‬ ‫قادر‪ ،‬مه‌حمود عوم����ه‌ر)‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫زانیاریان����ه‌ی‌ له‌كه‌س����ه‌ نزیكه‌كان����ی‌‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌وه‌ ده‌س����ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وت����وه‌‪ ،‬له‌وكات����ه‌وه‌ به‌جۆرێ����ك‬ ‫له‌جۆران ئ����ه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ په‌راوێز‬ ‫ده‌خرێ����ن ته‌نان����ه‌ت له‌تاك����ه‌ كه‌ناڵه‌‬ ‫ئاس����مانیه‌ك ‌هی‌ گۆڕانیشه‌وه‌ (‪)knn‬‬ ‫كه‌متری����ن ده‌ركه‌وتنی����ان هه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫كاتێكیش ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌به‌شێك‬ ‫ل����ه‌و په‌رله‌مانتارانه‌وه‌ كرد له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌و په‌راوێزخستنه‌یان قسه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬

‫كردن‪ ،‬ئه‌وان باس����یان له‌و‌ه كرد كه‌‬ ‫ئه‌وان وه‌ك په‌رله‌مانتار ش����وێن زۆر‌ه‬ ‫بۆچونه‌كانی‌ خۆیانی‌ لێوه‌ ده‌رببڕن‪.‬‬ ‫"ئێمه‌ خۆمان به‌خاوه‌نی‌ گۆڕان‬ ‫ده‌زانین"‬ ‫په‌رله‌مانتاربێس����تون فای����ه‌ق وه‌ك‬ ‫یه‌كێ����ك ل����ه‌و ش����ه‌ش په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ ئه‌وان وه‌ك ئه‌و شه‌ش‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ هه‌ڵوێستیان جیاواز بوه‌‬ ‫ده‌نگی����ان به‌كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌ت‬ ‫ن����ه‌داوه‌ جه‌ختیش له‌و‌ه ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌وه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ ئاس����ایی‌‬ ‫وه‌ربگیرێت"چونك����ه‌ بۆچونی‌ جیاواز‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌سیما جوانه‌كانی‌ ناو گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا بۆچونی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ وه‌ها‬ ‫بو كه‌ ده‌نگ به‌كابینه‌كه‌ بده‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم����ه‌ ده‌نگمان پێنه‌دا"‪ .‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ په‌رله‌مانتارێك����ی‌ گۆڕانیش‬ ‫ك����ه‌ ه����ه‌ر ئه‌وكاتپێ����ش ده‌نگدانه‌كه‌‬ ‫به‌كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌توتبوی‌ (ئه‌و‬ ‫ده‌نگ به‌كابینه‌كه‌ نه‌دا گۆڕان نییه‌)‪.‬‬ ‫بێستون فایه‌ق وتی‌ "بۆ هیچ كه‌سێك‬ ‫نییه‌ ناس����نامه‌ی‌ گۆڕانب����ون له‌ئێمه‌‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ خۆمان به‌خاوه‌نی‌‬ ‫گۆڕان ده‌زانین‪ ،‬له‌ناو گۆڕانیشدا بونی‌‬ ‫له‌وه‌ش كرد كه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ له‌ده‌نگدان‬ ‫بۆچونی‌ جیاواز زۆر ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی‌ ره‌تنه‌ك����رده‌وه‌ به‌كابینه‌ك����ه‌ بۆچونیان جی����اواز بو‬ ‫ی بودج����ه‌ی‌ حزبه‌كانیش����دا‬ ‫ك����ه‌ په‌راوێ����ز نه‌خراب����ن‌و وتیش����ی‌ له‌یاس����ا ‌‬ ‫"ده‌م����ه‌وێ‌ ئه‌وه‌ش بڵێم‪ ،‬س����ه‌رباری‌ فراكسیۆنه‌كه‌یان یه‌ك بۆچون نه‌بون‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ بۆچونمان جی����اوازه‌‪ ،‬به‌اڵم "له‌سه‌ر یاسای‌ بودجه‌ی‌ حزبه‌كانیش‪،‬‬ ‫بڕیارمان����داوه‌ پێك����ه‌وه‌ كار بكه‌ین‌و به‌ش����ێكمان به‌هیچ جۆرێ����ك له‌گه‌ڵی‌‬ ‫یه‌كڕیزیی‌ فراكس����یۆنه‌كه‌ بپارێزین"‪ .‬نه‌بوین‌و دژی‌ بوین‪ ،‬به‌شێكی‌ تریشمان‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ گۆڕان باس����ی‌ زۆری‌ پێ باش بوو ده‌نگی‌ پێدا"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مانتاری ‌‬ ‫نه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌"‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ش هه‌ر چه‌ن���د‌ه ل���ه‌كار ‌‬ ‫ی جیاوازی���ان لێقبوڵ به‌رده‌وامبون‪ ،‬به‌اڵم فراكس���یۆنه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بۆچون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ له‌وكاته‌وه‌ په‌راوێز ده‌خرێن‌و گواسته‌وه‌‌و خۆیان وه‌ك فراكسیۆنێك ‌‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ كاریانك���رد‌و ه���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫كه‌مترین ده‌ركه‌وتنیان له‌راگه‌یاندنه‌كان ‌‬ ‫گۆڕانه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ئ���ه‌و وتی‌ "ده‌ركه‌وتن‌و كات���ه‌ش چه‌نده‌ها ره‌خنه‌یان له‌گۆڕان‌و‬ ‫ی گرت‪.‬‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وتن له‌كه‌ناڵێكه‌و‌ه بۆ من گرنگ فراكسیۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫نییه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه ئێمه‌ ئیش ‌‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ فراكسیۆن‪ :‬لێپرسینه‌وه‌یان‬ ‫به‌باش���ی‌ ده‌كه‌ین‪،‬جیاوازی���ی‌‌و جوان ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌كراوه‌‬ ‫ئێمه‌ش وه‌ك گۆڕان‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌ش���ێك‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫رابون مه‌عروف سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ت���ر ئه‌وه‌ی ‌ه بۆ هه‌مو‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی خۆمان گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ش���تێك ناڵێین به‌ڵێ‌‪ ،‬بۆچون ‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ ئه‌و بۆچون ‌ه س���ه‌باره‌ت به‌و شه‌ش په‌رله‌مانتاره‌یان‬ ‫ی زیانگه‌یاندنیان رایده‌گه‌یه‌نێ‌ ك ‌ه راسته‌ ئه‌وان ده‌نگیان‬ ‫جیاوازه‌ نه‌بۆته‌ ه���ۆ ‌‬ ‫ی نوێی‌ حكوم���ه‌ت نه‌داو‌ه‬ ‫ی لێیانوه‌رده‌گیرێ‌‪ ،‬ئه‌و به‌كابین��� ‌ه ‌‬ ‫یاخود به‌ئاسای ‌‬ ‫ی فراكسیۆنه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی خواست ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان كاك به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی "رێكخه‌ری‌ گش���ت ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه كردوین‪ ،‬بڕیاریان���داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ره‌تیده‌كات���ه‌و‌ه‬ ‫نه‌وشیروان وه‌ها ‌‬ ‫ك���ه‌ بۆچونی‌ جی���اواز له‌ن���او گۆڕاندا ك ‌ه به‌هی���چ جۆرێ���ك لێكۆڵینه‌وه‌ یان‬ ‫ی قبوڵك���راوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه لێپرس���ینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ���دا كرابێ���ت‪،‬‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫ش���تێك ‌‬ ‫ی تریش له‌ناو گۆڕاندا ئه‌و ده‌ڵێت "له‌س���ه‌ر ده‌نگنه‌دانیشیان‬ ‫ده‌بێت كه‌س���ان ‌‬ ‫ی فه‌رمییان‬ ‫به‌كابینه‌ك��� ‌ه لێپێچین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌یان قبوڵ بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ته‌نه���ا ره‌خن���ه‌ ‌‬ ‫هاوڕێیانه‌ی���ان روب���ه‌رو كراوت���ه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌خولی‌ پێشوش كێشه‌ هه‌بوه‌‬ ‫ی گۆڕاند س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ بۆچونی���ان جیاواز‌ه‬ ‫كێش��� ‌ه له‌ن���او فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ی وه‌ك رابون مه‌عروف جه‌خت ‌‬ ‫به‌ته‌نه���ا ل���ه‌م خوله‌دا نیی���ه‌ له‌خول ‌‬ ‫سێیه‌میش���دا گرفت هه‌ب���و دواجار تا ده‌كاته‌و‌ه ئ���ه‌و ش���ه‌ش په‌رله‌مانتار‌ه‬ ‫ئاستی‌ ده‌س���ت له‌كار كێش���انه‌وه‌ش تائێس���تاش له‌ناو فراكسیۆنه‌كه‌دا كار‬ ‫ی جیاواز نین‪،‬‬ ‫رۆیشتوه‌ له‌و خوله‌دا هه‌ریه‌ك له‌ د‪.‬زانا ده‌كه‌ن "ئ���ه‌وان گروپێك ‌‬ ‫په‌راوێز ده‌خرێن‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتار هێڤار ئیبراهیم یه‌كێكی‌ تر ره‌ئوف‌و د‪.‬ش���اهۆ سه‌عید‌و د‪.‬جه‌عفه‌ر هه‌مومان پێكه‌و‌ه كار ب���ۆ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ێ گ���ۆڕان ده‌كه‌ین"‪.‬هه‌ر ل���ه‌و باره‌یه‌و‌ه‬ ‫ی عه‌ل���ی‌‪ ،‬د‪.‬په‌ریه���ان قوب�ل�ای‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫ی بۆچون ‌‬ ‫له‌‌و په‌رله‌مانتارانه‌ ‌‬ ‫ی حه‌مه‌ س���اڵح ئه‌و‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مانتار عه‌ل ‌‬ ‫ی ب���اس له‌هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌فراكس���یۆنه‌كه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و جه‌خت ئه‌و‌هی‌ به‌فه‌رم ‌‬ ‫له‌و‌ه ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه راسته‌ ئه‌وان هه‌مویان بك���ه‌ن ده‌س���تیان له‌كار كێش���ایه‌وه‌‪ ،‬ده‌خاته‌رو ك ‌ه جوانیی‌ فراكسیۆنه‌كه‌یان‬ ‫ی جیاوازی‌ تێدایه‌‌و ئه‌و‬ ‫ی له‌وه‌دای ‌ه بۆچون ‌‬ ‫یه‌ك ئامانجیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌چه‌ندین دواترئیس���ماعیل گه‌اڵڵییش ده‌س���ت ‌‬ ‫ب���واردا بۆچونیان له‌گه‌ڵ یه‌ك جیاواز‌ه له‌كار كێشایه‌وه‌‌و دوای‌ ئه‌ویش هه‌ریه‌ك ده‌ڵێت "رێز ل���ه‌و بۆچونه‌ جیاوازانه‌ش‬ ‫ی وه‌ربگرێت له‌كاروان ساڵح‌وعه‌بدولڕه‌حمان حسێن گیراوه‌"‪.‬‬ ‫"ده‌بێت ئه‌وه‌ش به‌ئاس���ای ‌‬

‫له‌سه‌ر ده‌نگنه‌دانیان‬ ‫بۆ هیچ‬ ‫به‌كابینه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫كه‌سێك نییه‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی‌‬ ‫ناسنامه‌ی‌‬ ‫فه‌رمییان‬ ‫گۆڕانبون‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌كراوه‌‬ ‫له‌ئێمه‌‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌ ئێم ‌ه ته‌نها ره‌خنه‌ی‌‬ ‫خۆمان به‌خاوه‌نی‌ هاوڕێیانه‌یان‬ ‫روبه‌ڕوكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫گۆڕان ده‌زانین‬

‫گۆڕان‪ :‬یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی‬ ‫داهات ‌ی مه‌رزه‌كان ‌ی ئیبراهیم خه‌لیل‌و باشماخ‌و په‌روێزخان ده‌به‌ن‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د عه‌بدولستار‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ گۆڕان رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ داهاتی‌‬ ‫مه‌رزه‌كانی‌ ئیبراهیم خه‌لیل‌و باشماخ‌و‬ ‫په‌روێزخان ده‌به‌ن‌و به‌شێكی‌ كه‌می‌‬ ‫ده‌نێرن بۆ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‪ ،‬كه‌ به‌شی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ كوردستان ناكات‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌ پارله‌مانتارێكی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌رێكی‌ زۆر نزیكه‌ چه‌ند‬ ‫مانگێك پێش هه‌ڵبژاردنی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬گۆڕان له‌حكومه‌ت‬ ‫به‌پاساوێك بكشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ س���ێ‌ مان���گ زیات���ره‌ كابینه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ش���ته‌می‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌به‌ش���داری‌ الیه‌نه‌كان���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و‬ ‫پارت���ی‌‌و گ���ۆڕان‌و كۆم��� ‌هڵ‌و یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ پێكهێنراوه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا چه‌ند‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ گۆڕان داوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫حزبه‌كه‌یان له‌حكومه‌تدا ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ ب���ااڵی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ئاش���كرای‌ ده‌كات س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت‬ ‫به‌وه‌زیره‌كانی‌ راگه‌یاندوه‌ ئه‌گه‌ر له‌رۆژێكدا‬ ‫چه‌ندین كه‌س له‌كار البه‌رن كێش���ه‌م نیه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك خزمه‌ت بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ هه‌زار پۆست‌و چوار وه‌زیر‬ ‫پارله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان عومه‌ر ‌ی‬ ‫حاجی‌ عینایه‌ت‪ ،‬ب���ۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا ده‌ هه‌زار پۆس���تی‌ گرنگ‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گ���ۆڕان جگه‌له‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌م���ان‪ ،‬ته‌نها چوار پۆس���تی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وانیش وه‌زیره‌كانی‌ دارایی‌‌و پێشمه‌رگه‌و‬ ‫ئه‌وقاف‌و بازرگانیه‌‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫ناتوانین له‌حكومه‌تێكدا بمێنینه‌وه‌ كه‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بێت"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ عینایه‌ت‪ ،‬جگه‌ له‌و چوار پۆسته‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان "له‌هیچ ش���وێنێكی‌‬ ‫ئه‌م حكومه‌ته‌دا جێ په‌نجه‌و ئاس���ه‌واری‌‬ ‫دیار نییه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "ته‌نگژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ گۆڕان دروستده‌كرێت كه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت���دان"‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌ هۆكاره‌كانی‌‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌ گ���ۆڕان له‌حكومه‌ت���دا‪،‬‬ ‫عینای���ه‌ت ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ نامانه‌وێت بۆ‬ ‫خزمه‌تكردن���ی‌ گۆڕان پۆس���ت وه‌ربگرین‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ده‌ماونه‌وێت بچین���ه‌ حكومه‌ته‌وه‌‬

‫تاكو رێگه‌ له‌خزمه‌تكردنی‌ حزب بگرین"‪.‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ره‌نگی‌ حزبی‌ گرتوه‌‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و وه‌زاره‌تان���ه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گۆڕان وه‌ریگرتوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌ماوه‌ی‌ چوار س���اڵی‌ رابردوی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبونی‌ گۆڕاندا‪ ،‬به‌رده‌وام باسیان‬ ‫له‌به‌حزبیكردن���ی‌ هێزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬به‌وته‌ی‌ عینایه‌ت جگه‌ له‌وه‌زیره‌كه‌‬ ‫تائێس���تا گۆڕان یه‌ك كه‌سی‌ له‌و وه‌زاره‌ته‌‬ ‫دانه‌مه‌زراندوه‌‪.‬‬ ‫كاتێك بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ وه‌رگرت‪ ،‬هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌كداره‌كانی‌ داعش له‌شه‌ڕدا بون‌و‬ ‫پارێزگارییان له‌س���نوره‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌كرد‪ .‬به‌بۆچونی‌ پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌ دۆخی‌‬ ‫ئێستای‌ سنوره‌كانی‌ كوردستان بوه‌ته‌ رێگر‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌وڵه‌كانیان بۆ یه‌كخس���تنه‌وه‌و‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫عینایه‌ت‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات له‌ئێس���تادا‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ بوه‌ته‌ دو كه‌رته‌وه‌و هه‌ر‬ ‫ناوچه‌ی���ه‌ك ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاس���یه‌كی‌‬ ‫حزبێ���ك سه‌رپه‌رش���تی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌ت���ه‌واوی‌ ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ زه‌ردو س���ه‌وز‬ ‫له‌به‌ره‌كان���ی‌ جه‌نگ���دا دی���اره‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "له‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌دا چه‌ندین‬ ‫ئه‌فسه‌ری‌ پرۆفیشناڵ‌و شاره‌زا هه‌یه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫چ پێویس���ت ده‌كات كادیری‌ حزبی‌ بچێته‌‬ ‫به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕ"‪.‬‬ ‫ناوب���راو یه‌كێت���ی‌‌و پارت���ی‌ ب���ه‌وه‌‬ ‫تۆمه‌تب���ار ده‌كات ك���ه‌ ده‌یانه‌وێت "گۆڕان‬ ‫بكه‌نه‌ پارێ���زه‌ری‌ ‪ ٢٣‬س���اڵی‌ حكومڕانی‌‬ ‫س���ه‌رنه‌كه‌وتوی‌ خۆیان"‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ ده‌یانه‌وێ���ت به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان بڵێن گۆڕان ئه‌و فریشته‌یه‌ نه‌بو‬ ‫كه‌ ئێوه‌ چاوه‌ڕێتان ده‌كرد"‪.‬‬ ‫داهاته‌كانی‌ ناوخۆو وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‬ ‫یه‌كێكی‌ دیكه‌ له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌ پش���كی‌‬ ‫گ���ۆڕان وه‌زاره‌تی‌ دارایی���ه‌‪ ،‬گۆڕان كاتێك‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زاره‌ته‌ی‌ وه‌رگرت كه‌ كوردس���تان‬ ‫له‌قه‌یرانێك���ی‌ گه‌وره‌ی‌ داراییدا بو‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫بڕینی‌ بودجه‌و موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندییه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پرس���یاری‌ هاواڵتیانه‌ ئه‌وه‌یه‌ وه‌زیره‌كه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان تاچه‌ن���د ئ���اگاداری‌ داهاته‌كانی‌‬ ‫ناوخۆیه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌چوار ساڵی‌ رابردودا‬ ‫زۆر باسیان له‌نادیاری‌ داهاته‌كانی‌ ناوخۆو‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌‬ ‫به‌وه‌زیره‌كه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ وتوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌رۆژێكدا‬ ‫چه‌ندین كه‌س‬ ‫له‌كار البه‌رن‬ ‫كێشه‌م نیه‌‬ ‫ده‌روازه‌یه‌کی سنوری له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ده‌ڵێ���ت "له‌نێ���و فراكس���یۆنه‌كه‌ماندا‬ ‫پاڵپش���تیه‌كی‌ باش ب���ۆ داواكه‌مان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ گۆڕانه‌وه‌‬ ‫هیچ وه‌اڵمێكمان وه‌رنه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ عینایه‌ت ئه‌گه‌ر بێت‌و گۆڕان‬ ‫به‌م شێو‌ه ره‌مزییه‌ له‌حكومه‌تدا به‌رده‌وام‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ سه‌ركه‌وتو ده‌بن‬ ‫له‌نیشاندانی‌ گۆران به‌خراپی‌‪.‬‬

‫مه‌به‌س���ته‌ش "هه‌م���و توان���ای‌ خۆم���ان‬ ‫به‌كارده‌هێنین ب���ۆ خزمه‌تكردنی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫گه‌اڵڵی‌ گه‌شبینه‌ به‌وه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ چوار‬ ‫س���اڵی‌ داهاتودا بتوان���ن خزمه‌تێكی‌ باش‬ ‫به‌خه‌ڵكی‌ كوردستان بكه‌ن‪ ،‬دواتر ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر الیه‌نێك مه‌به‌س���تی‌ خزمه‌تكردن‬ ‫بێ���ت‪ ،‬پێموانی���ه‌ هیچ الیه‌نێ���ك بتوانێت‬ ‫رێگری‌ لێ بكات"‪ ،‬داواش له‌وه‌زیری‌ هه‌مو‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك یان‬ ‫الیه‌نێك رێگری���ان لێده‌كات له‌میدیا باڵوی‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ .‬ه���ه‌روه‌ك ئه‌وه‌ش���ی‌ گێڕایه‌وه‌‬ ‫نێچیرڤان بارزان���ی‌ به‌وه‌زیره‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫وتوه‌ ئه‌گه‌ر له‌رۆژێكدا چه‌ندین كه‌س له‌كار‬ ‫البه‌رن كێش���ه‌م نیه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك خزمه‌ت‬ ‫بكه‌ن‌و ده‌ڵێ���ت "پێموانیه‌ الیه‌نێك رێگری‌‬ ‫له‌الیه‌نێكی‌ تر بكات"‪.‬‬

‫بردن ‌ی له‌الی���ه‌ن حزبه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‬ ‫ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئ���ه‌و پرس���یاره‌دا‪ ،‬عینایه‌ت‬ ‫ده‌ڵێت "ئێم���ه‌ زانیاریمان هه‌ی���ه‌ داهاتی‌‬ ‫ناوخ���ۆو داهات���ی‌ مه‌رزه‌كان���ی‌ ئیبراهیم‬ ‫خه‌لیل‌و باش���ماخ‌و په‌روێزخ���ان له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی���ه‌وه‌ ده‌برێت‌و به‌ش���ێكی‌‬ ‫كه‌م���ی‌ ده‌نێرن بۆ وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ش���ی‌ بودجه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ كوردستان‬ ‫كۆمه‌ڵ‪ :‬هه‌مو توانامان به‌كارده‌هێنین‬ ‫ن���اكات‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ وا پیش���انی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ به‌وه‌زیری‌ كشتوكاڵ‌و‬ ‫كوردس���تانی‌ بده‌ن كه‌ وه‌زیره‌كه‌ی‌ گۆران‬ ‫وه‌زی���ری‌ هه‌رێ���م ب���ۆ كاروب���اری‌ ژینگه‌‬ ‫شكستی‌ هێناوه‌"‪.‬‬ ‫له‌حكومه‌تدا به‌ش���داره‌‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ ئه‌و‬ ‫حزبه‌ش داوا له‌وه‌زی���ری‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان‬ ‫گۆڕان‪ :‬كشانه‌وه‌ یان به‌رده‌وامی‌؟‬ ‫عومه‌ر عینای���ه‌ت له‌گه‌ڵ پارله‌مانتارێكی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كه‌س���ێك ی���ان الیه‌نێك‬ ‫دیك���ه‌ی‌ گۆڕاند له‌وتارێك���دا داوایانكردوه‌ رێگریان لێده‌كات له‌میدیا باڵوی‌ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ی���ه‌ك مانگدا گۆڕان له‌حكومه‌تدا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ راس���ته‌قینه‌ به‌ش���داری‌ لیس���تی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌پارله‌مانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ :‬گۆڕان ده‌كشێته‌وه‌‬ ‫پێبكرێ���ت‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ له‌حكوم���ه‌ت كوردستان مه‌ڕوان گه‌اڵڵی‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫پارله‌مانتارێك���ی‌ یه‌كێتی‌ پێیوایه‌ چه‌ند‬ ‫بكش���ێته‌وه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێس���تی‌ حزبه‌كه‌ی���ان بڕیاری���داوه‌ به‌ش���دارییه‌كی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌یان‌و لیسته‌كه‌یان‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت بكات‪ ،‬بۆ ئه‌و مانگێ���ك پێ���ش هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئاینده‌ی‌‬

‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌مه‌به‌س���ت ‌ی‬ ‫راكێش���انی‌ س���ۆزی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان له‌حكوم���ه‌ت‬ ‫ده‌كشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌پارله‌مانی‌ كوردس���تان س���اڵح فه‌قێ‌‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت هه‌نگاوێك���ی‌ ب���اش بۆ‬ ‫حكومه‌تێكی‌ بنكه‌ فراوان نراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫"هه‌موالیه‌نه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی‌ راسته‌قینه‌‬ ‫به‌ش���دارییانكردوه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌ خۆشیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌و پۆستانه‌دا كه‌ وه‌ریانگرتوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌به‌ش���داریكردنی‌ ئ���ه‌و‬ ‫الیه‌نان���ه‌ی‌ كه‌ له‌رابردودا ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫بون‌و ئێس���تا له‌حكومه‌تدا به‌ش���دارن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‪ ،‬فه‌قێ‌‬ ‫به‌ئه‌گه‌رێك���ی‌ نزیك���ی‌ ده‌زانێ���ت چه‌ند‬ ‫مانگێك پێ���ش هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‪" ،‬گ���ۆڕان‬ ‫به‌پاس���اوێك له‌حكومه‌ت بكش���ێته‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو س���ۆزی‌ جه‌ماوه‌ر به‌الی‌ خۆیاندا‬ ‫رابكێشن"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ز گونای‬ ‫م نمایش دەکرێن‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫‪11‬‬

‫‪ 10‬ساڵ ‌ه یادگارییەك ‌ی باوكی‬ ‫له‌ناو ده‌میدا هه‌ڵگرتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‌‬ ‫شاخه‌وان خدر سمایل ئه‌و كوڕه‌‬ ‫گه‌نجه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 21‬ساڵه‌و نزیكه‌ی‬ ‫‪ 10‬ساڵه‌ ده‌نكی‌ هه‌ڵوژه‌یه‌كی‌ له‌ناو‬ ‫ده‌میدا هه‌ڵگرتوه‌و ئه‌یه‌وێت تا‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌نكه‌ هه‌ڵوژه‌یه‌ هه‌ر‬ ‫له‌ژێر زمانیدا بمێنێت‌و وه‌ك تاكه‌‬ ‫یادگاریی‌ هه‌میشه‌ باوكی‌ له‌بیربێت‪.‬‬

‫لەس���یتی سینەما لەس���لێمانی نمایش‬ ‫دەکرێن‌و چونەژورەوەش بێ بەرامبەرەو‬ ‫بۆ هەموانە‪.‬‬ ‫یەڵم���از گونای دەرهێنەری ناس���راوی‬ ‫باکوری کوردس���تان لە ‪1‬ی نیس���انی‬ ‫‪ 1937‬لەگوندێک���ی س���ەر بەپارێزگای‬ ‫ئام���ەد لەدایکب���وەو ل���ە ‪9‬ی ئەیلولی‬

‫‪ 1984‬لەپاریس لەتەمەنی ‪ 47‬س���اڵیدا‬ ‫کۆچ���ی دوایی ک���ردوە‪ .‬گونای خاوەن‬ ‫سینەمایەکی بەهێز بوەو چەندین فیلمی‬ ‫بەرهەمهێن���اوە‪ ،‬تێیدا فیلمی "ڕێگا" کە‬ ‫دو س���اڵ پێش مردن���ی خەاڵتی چڵە‬ ‫خورمای ئاڵتونیی لەفیس���تیڤاڵی کان‬ ‫بەدەستهێناوە‪.‬‬

‫ەبێتە بوکی داعش‬

‫شاخه‌وان خدر سمایل ده‌ڵێ‌ "نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 10‬س����اڵه‌ ناوكی‌ ده‌نكه‌ هه‌ڵوژه‌یه‌كم‬ ‫له‌ناو ده‌ممداو له‌ژێر زماندا هه‌ڵگرتوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش ش����تێكه‌ نه‌كراوه‌و دوباره‌ش‬ ‫نابێته‌وه‌‪ .‬چونكه‌ پێویس����تی‌ به‌وره‌و‬ ‫توانایه‌كی‌ زۆر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ش����اخه‌وان باس له‌چیرۆكه‌كه‌ ده‌كات‬ ‫"س����اڵی‌ ‪ 2005‬له‌گوندی‌ مه‌ران سه‌ر‬ ‫به‌قه‌زای‌ چۆمان‌و س����ه‌ر به‌پارێزگای‌‬ ‫هه‌ولێ����ر ئێواره‌ی����ه‌ك باوك����ی‌ چه‌ند‬ ‫هه‌ڵوژه‌یه‌ك����ی‌ له‌ن����او باخه‌كه‌یان����دا‬ ‫لێكرده‌وه‌و هێنایه‌وه‌ ماڵه‌وه‌"‪ .‬ئه‌وكات‬ ‫باوكی‌ به‌خه‌نده‌وه‌ چه‌ند هه‌ڵوژه‌یه‌كی‌‬ ‫پێداوه‌وو پێیوتوه‌ "ها كوڕه‌ شیرینه‌كه‌م‬ ‫ده‌مت ترش بكه‌ چونكه‌ ژیان هه‌میشه‌‬ ‫تاڵه‌" ئه‌ویش به‌پێكه‌نینه‌وه‌ سوپاسی‌‬ ‫كردوه‌و لێیوه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫حه‌زی‌ نه‌كردوه‌ فڕێی‌ بدات‪.‬‬ ‫‌كێك‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ئێوار‬ ‫ش����اخه‌وان ئ����ه‌و‬ ‫ی چه‌ن����د ڕۆژێكی‌ باوكی‌ نه‌خۆش‬ ‫دوا ‌‬ ‫���و‬ ‫�‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌و‪،‬‬ ‫ه‬ ‫���واردو‬ ‫�‬ ‫خ‬ ‫له‌هه‌ڵوژه‌كان����ی‌‬ ‫ده‌كه‌وێت‌و ئه‌وی����ش ده‌نكه‌ هه‌ڵوژه‌كه‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌نك‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ناوك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫���ای‬ ‫ش����تێكی‌ ئاس�‬ ‫ی نزی����ك كه‌پره‌كه‌ی����ان‬ ‫له‌ش����وێنێك ‌‬ ‫‌ناو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ماو‬ ‫���ا‬ ‫�‬ ‫ت‬ ‫‌)‬ ‫ی‬ ‫(هه‌ڵوژه‌ی����ه‌‬ ‫فڕێده‌دات ك����ه‌ له‌ناو باخه‌كه‌یان بوه‌‪.‬‬ ‫‌ستێك‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫���تۆت‬ ‫ده‌میدا هێش�‬ ‫دوای‌ چه‌ن����د ڕۆژێك باوك����ی‌ كۆچی‌‬

‫کتێبخانه‌ی گه‌ڕۆک له‌قه‌زاو ناحییه‌کاندا‬ ‫پێشوازیی باشتری لێده‌کرێت‬ ‫ئا‪ :‬ترێ شۆڕش‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ کتێبخانه‌ی گه‌ڕۆک له‌‌‌واڵته‌‬ ‫پێشکه‌وتوه‌کانی جیهاندا به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫به‌رباڵو ئاماده‌یی هه‌یه‌و ئامرازێکی‬ ‫سه‌ره‌کییه‌ بۆ ناساندنی کتێب‌و‬ ‫به‌کلتوریکردنی خوێندنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ له‌‌‌کوردستاندا شتێکی نوێیه‌‪،‬‬ ‫که‌متر له‌‌‌ساڵێکه‌ چه‌ند کتێبخانه‌یه‌کی‬ ‫گه‌ڕۆک په‌یدابون‌ که‌ ناوچه‌ جیاوازه‌کانی‬ ‫کوردستان به‌سه‌رده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫پارێزەری ئەو خێزانە دەڵێ‪ ،‬ڕەنگە‬ ‫ئەو جۆرە ڕوداوە بەسەر هەرخێزانێکدا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونک���ە خێزانەکەی���ان‬ ‫موسڵمانێکی مۆدێرنن‪ ،‬کچەکەشیان‬ ‫وەک هەرکەس���ێکی ئاس���ایی نوێژی‬ ‫کردوه‌و قورئانی خوێندوە‪.‬‬ ‫دای����ک‌و باوکی دەڵێن‪ ،‬ئ����ەو کچێکی‬ ‫خۆشەویست‪ ،‬ئاشتیخواز‪ ،‬زیرەک بوه‌‪.‬‬ ‫هەمیشە پرس����یاری دەربارەی هەمو‬ ‫ش����تێک دەکرد‪ .‬هیوامان زۆر بەرزبو‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫پش����تگیریت‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌ك����ه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ن له‌پرۆژه‌ نوێیه‌كه‌ت‌و ئه‌بنه‌‬ ‫پاڵپش����ت ب����ۆ هه‌م����و بواره‌كانی‌‬ ‫ژیانت‪ .‬ته‌ندروستیت به‌ره‌و باشتر‬ ‫ئه‌ڕوات‪.‬‬

‫دوایی‌ ده‌كات‌و ئه‌ویش ئه‌و یادگارییه‌ی‌ له‌رێكه‌وتی‌‪ 2005/2/15‬ه‌وه‌ ئه‌و ده‌نك ‌ه‬ ‫خس����تۆته‌ ژێ����ر زمانی����ه‌وه‌و تاك����و هه‌ڵوژه‌ی����ه‌ی‌ وه‌ك تاك����ه‌ یادگاری����ی‌‬ ‫ئێس����تاش هه‌ر ماوه‌و ته‌نیا قه‌باره‌ی‌ باوكی‌ له‌ژێر زمانیدا هه‌ڵگرتوه‌و تاكو‬ ‫ئێس����تاش هه‌ر له‌ژێر زمانیه‌تی‌ به‌اڵم‬ ‫بچوكبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی قه‌باره‌ك����ه‌ی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫ش����اخه‌وان خدر س����مایل دانیشتو ‌‬ ‫س����ه‌نته‌ری‌ ق����ه‌زای‌ چۆمان����ه‌و بچۆكبۆته‌وه‌‪.‬‬

‫پێی‪ ،‬کە لەداهات����ودا ببێت بەدکتۆرو‬ ‫ژیانی خەڵک����ی ڕزگاربکات‪ .‬خەونمان‬ ‫دەبین����ی ڕۆژێ����ک ژیانی هاوس����ەریی‬ ‫پێکبهێنێت‌و منداڵەکانی ببینین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە ئێستا چۆن دەیبینین‪.‬‬ ‫ژم���ارەی ئ���ەو هاواڵتیان���ەی‬ ‫لەبەریتانیاوە چونەتە ڕیزی چەکدارە‬ ‫توندڕەوەکان بەزیاتر لەپێنج س���ەد‬ ‫کەس ده‌خه‌مڵێنرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش بەوتەی‬ ‫کاربەدەستانی بەریتانیا‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫دوپش���ك‪ :‬چه‌ندی���ن روداوی‌ كتوپڕت‬ ‫بۆ دێنه‌ پێش���ه‌وه‌ كه‌ ناچارت ده‌كه‌ن‬ ‫بڕیاری‌ ناڕێ���ك بده‌یت‪ .‬ئ���ه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫كه‌مێك وریابه‌‪.‬‬

‫کتێبخانه‌ی ئه‌ندێش���ه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای بونی‬ ‫چه‌ندی���ن ل���ق‌ له‌‌‌ش���اره‌ جیاوازه‌کان���ی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬خاوه‌ن���ی کتێبخانه‌یه‌ک���ی‬ ‫گه‌ڕۆکیش���ه‌ که‌ ماوه‌ی چه‌ن���د مانگێکه‌‬ ‫له‌‌‌گه‌ڕاندایه‌و کتێب ده‌گه‌یه‌نێته‌ ش���وێنه‌‬ ‫جیاوازه‌کانی کوردستان‪.‬‬ ‫ه���ه‌ژار مه‌جی���د خاوه‌ن���ی کتێبخانه‌ی‬ ‫ئه‌ندێشه‌‪ ،‬له‌‌‌باره‌ی بیرۆکه‌ی کتێبخانه‌ی‬ ‫گه‌ڕۆک���ه‌وه‌ ده‌ڵێت "كاتێ���ك مرۆڤ به‌ر‬ ‫جۆره‌ دونیایه‌كی‌ له‌‌‌م شێوه‌یه ‌ده‌كه‌وێت‬ ‫که‌ به‌رده‌وام ده‌س���وڕێته‌وه‌‌و هه‌موشتێك‬ ‫ده‌هاڕێت‪ ،‬ناچارت ده‌كات تۆیش به‌شێك‬ ‫بیت یان پارچه‌یه‌ك بیت له‌‌‌مه‌كینه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ ك���ه‌ ناوی‌ دونیای���ه‌‪ ،‬کتێبخانه‌ی‬ ‫گه‌ڕۆک شتێكی‌ زۆر تازه‌ نییه‌ له‌‌‌دونیادا‪،‬‬ ‫ئێمه‌‌ وه‌ك ئه‌ندێش���ه‌ ب���ۆ یه‌كه‌مجار ئه‌م‬ ‫بیرۆكه‌یه‌م���ان هێنایه‌ ناو كوردس���تان‌و‬ ‫عێراق‌و‌ واڵتان���ی‌ ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌رئه‌نجامه‌كانیشیمان قبوڵكرد‌‪ .‬بێگومان‬ ‫ناكرێت ئ���ه‌وه‌ له‌‌‌یادبكه‌ین كه‌ ئه‌م كاره‌‬ ‫له‌پێن���او به‌كولتوركردن���ی‌ خوێندنه‌وه‌دا‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ده‌كرێت‬

‫که‌‌وان‬ ‫كاره‌كان���ت به‌باش��� ‌ی ئه‌نجامده‌ده‌ی���ت‌و‬ ‫كێش���ه‌ت له‌و بواره‌ نابێت‪ .‬ته‌ندروستیت‬ ‫پێویستی‌ به‌چاودێریی‌ زیاتر هه‌یه‌‪.‬‬

‫كتێبخانه‌ی‌ گه‌ڕۆك‌ وه‌ك پیش���ه‌یه‌ك یان‬ ‫كارێك سه‌یربكرێت‪ ،‬چونكه‌ له‌‌‌جه‌وهه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا پیش���ه‌یه‌‌و له‌‌‌دونیادا بونی‌ هه‌یه‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێتی‌ خۆی���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كتێبه‌كان‬ ‫ڕۆژ به‌ڕۆژ تۆزاویتر ده‌بن‌و ژماره‌یش���یان‬ ‫هه‌ر له‌‌‌زیادبوندای���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌‌‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫كتیبخانه‌ی‌ گه‌ڕۆكه‌وه‌‌ واده‌كه‌ین کتێبه‌کان‬ ‫بگه‌نه‌ زۆرترین شوێن"‪.‬‬ ‫یه‌کێ���ک له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌کان���ی ئ���ه‌م‬ ‫کتێبخان���ه‌ گه‌ڕۆک���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ ک���ه‌ ته‌نها‬ ‫ناچێته‌ شاره‌ گه‌وره‌کان‪ ،‬به‌ڵکو گرنگییش‬ ‫ده‌دات به‌ق���ه‌زاو ناحیی���ه‌ بچوک���ه‌کان‪،‬‬ ‫"شار‌و گه‌ڕه‌ك‌و شارۆچكه‌‌و ناحیه‌كانیش‬ ‫ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬كاتێك به‌ناو ژماره‌یه‌ك شارو‬ ‫ش���ارۆچكه‌ی‌ جی���اوازدا ده‌گه‌ڕێیت‌و به‌ر‬ ‫هه‌زاران خوێنه‌ر ده‌كه‌ویت بێگومان زۆر‬ ‫شت هه‌ن سه‌رنجی‌ مرۆڤ ڕاده‌كێشن‪ ،‬زۆر‬ ‫جێگه‌ی‌ س���ه‌رنج بو بۆمن كه‌ له‌‌‌به‌شێكی‌‬ ‫زۆر له‌بازگه‌كاندا ڕایانده‌گرتین‌و كتێبیان‬ ‫لێده‌كڕین"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی خاوه‌نی کتێبخانه‌که‌‪ ،‬خوێنه‌رانی‬ ‫ق���ه‌زاو ناحیی���ه‌کان گه‌رموگوڕییه‌ک���ی‬

‫گیسک‬ ‫ئ���ه‌و گۆڕانكاری���ه‌ی‌ كردوت ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی‌‬ ‫له‌ئیش���وكارو‬ ‫خێزانیت زۆر هه‌نگاوی‌ باش���ی‌‬ ‫بۆ هێن���اوی‌‌و زیاتر هه‌س���ت‬ ‫به‌متمانه‌ به‌خۆت ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫زیاتری���ان تێدایه‌ بۆ کتێ���ب‌و زیاتریش‬ ‫پێشوازییان له‌کتێبخانه‌ گه‌ڕۆکه‌که‌ کردو‌ه‬ ‫"به‌ڵگ���ه‌ش بۆ ئه‌م قس���ه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌به‌راورد به‌ش���اره‌گ���ه‌وره‌كان زۆرترین‬ ‫كتێ���ب له‌‌‌قه‌زا‌و ناحیه‌كاندا ده‌فرۆش���را‪،‬‬ ‫به‌ڕونی‌ هه‌س���ت ده‌كرێت له‌و ناوچانه‌دا‬ ‫سۆزێك یان عیش���قێك هه‌یه‌ بۆ كتێب‌و‬ ‫خوێندن���ه‌وه‪ ‌،‬به‌اڵم ئه‌م جۆره‌ هه‌س���ته‌‬ ‫له‌‌‌شاره‌ گه‌وره‌كاندا به‌دیناكرێت"‪.‬‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ زیاتر دوا "خوێنه‌ره‌كانی‌‬ ‫ئێم���ه‌ی‌ ئه‌ندێش���ه‌ی‌ گ���ه‌ڕۆك له‌قه‌زاو‬ ‫ناحیه‌كاندای���ه‌ نه‌ك ش���اره‌ گه‌وره‌كان‪،‬‬ ‫بڕواكردن به‌م قس���ه‌یه‌ زۆر س���ه‌خته‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ من ده‌یڵێ���م ته‌واو‬ ‫ڕاس���ته‌‌و زۆر‌واقیعی���ه‌‪ .‬ب���ه‌ڕای‌ م���ن‬ ‫ئه‌م���ه‌ش په‌یوه‌ندی‌ ب���ه‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫دانیشتوانی‌ ش���اره‌ گه‌وره‌كان ده‌توانن‬ ‫به‌ئاس���انی‌ ده‌س���تیان به‌كتێبخانه‌كان‬ ‫ب���گات‌و چ جۆره‌ كتێبێكیان پێویس���ت‬ ‫بێت به‌رده‌س���تیان بكه‌وێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ ب���ه‌و فه‌زا ئاڵ���ۆزه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ مۆدێرنه‌ خوڵقاندویه‌تی‌ له‌‌‌ناو شاره‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ده‌س���كه‌وتی‌ دارایی���ت ده‌بێ���ت‌و‬ ‫ی له‌و قه‌یرانه‌ی‌ پێش���تر‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫تێیكه‌وتبوی���ت رزگارت ده‌بێ���ت‌و‬ ‫هه‌مو شتێك ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫گه‌وره‌كاندا"‪.‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تا ئه‌و کتێبخانه‌ گه‌ڕۆک ‌ه‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بگاته‌ گونده‌کانی کوردستان‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ك���ه‌ تا ئێس���تا نه‌مانتوانیوه‌‬ ‫بچین���ه‌ ناو گون���ده‌كان‪ ،‬چونكه‌ ڕێگای‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆر له‌‌‌گونده‌كانی‌ ئه‌م‌ واڵته‌‬ ‫گرفت���ه‌ له‌‌‌ب���ه‌رده‌م ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ئێمه‌‬ ‫سه‌ردانیان بكه‌ین‪ ،‬هیوادارم له‌‌‌داهاتودا‬ ‫بتوانی���ن ئه‌وانی���ش به‌ش���داربكه‌ین‬ ‫له‌‌‌م پ���ڕۆژه‌ی‌و كتێب���ه‌كان بگه‌یه‌نینه‌‬ ‫ده‌ستیان‪ ،‬هیوادارم له‌ئاینده‌دا به‌ده‌یان‬ ‫کتێبخان���ه‌ی گه‌ڕۆك ببین���م له‌‌‌كوچه‌‌و‬ ‫كۆاڵنه‌كانی‌ شار‌و شارۆچكه‌كاندا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی کاریگه‌رییه‌کان���ی کتێبخانه‌ی‬ ‫گه‌ڕۆکه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ژار ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ هێش���تا زوه‌ باس له‌کاریگه‌ریی ئه‌م‬ ‫جۆره‌ کارانه‌ بکرێت‪" ،‬هیچ پڕۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگی���ی‌‌و كلت���وری‌ رۆش���نبیریی‌‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك���ی‌ هه‌نوكه‌ی���ی‌‌و خێ���رای‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م جۆره‌ ئیش���انه‌ زۆر‬ ‫هێ���واش‌و له‌‌‌س���ه‌رخۆ كاریگه‌رییه‌كانی‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫له‌به‌رده‌م بژارده‌یه‌كی‌ قورس���دایت كه‌‬ ‫خۆشت نازانیت چۆن خۆت رزگاربكه‌یت‪.‬‬ ‫هه‌ست به‌ناڕه‌حه‌تیی‌ ئه‌كه‌یت‌و بێتاقه‌ت‬ ‫ده‌بیت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫ماڵی مه‌جید پاشای بابان ته‌مه‌نی ‪ 200‬ساڵه‌‬ ‫ش����كور حه‌مه‌ی‌ هه‌یه‌ر له‌لێدوانێكدا‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ باس����ی دروستكردنی‌ ئه‌و‬ ‫بینا مێژویی‌و ئاسه‌وارییه‌ی‌ کرد "ئه‌و‬ ‫بینای‌ مه‌جید پاشای بابان‬ ‫بینایه‌ له‌سه‌ر ده‌ستی هه‌ندێ وه‌ستای‌‬ ‫به‌كۆنترین بیناكانی‌ قه‌زای‌ كفری‬ ‫ئێرانی دروس����تكراوه‌‪ ،‬ئه‌و سه‌رده‌مه‌‬ ‫داده‌نرێت‌و به‌وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫كه‌ عوس����مانییه‌كان ده‌س����ه‌اڵتداری‌‬ ‫شوێنه‌واری‌ گه‌رمیان ئه‌و بینایه‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ بونه‌و مه‌جید پاشای بابان‬ ‫له‌سااڵنی‌ ‪ 1800‬دروستكراوه‌‪ ،‬واتا‬ ‫حوكمڕانی قه‌زای‌ كفری كردوه‌‪ ،‬پێش‬ ‫ته‌مه‌نی نزیكه‌ی‌ ‪ 200‬ساڵ ده‌بێت‌و‬ ‫هاتنیان بۆ كف����ری كاتێك ئیماره‌تی‌‬ ‫ئێستا مه‌ترسی روخانی‌ لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫بابانیی����ه‌كان روخێن����را‪ ،‬هه‌موی����ان‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ش����وێنه‌واری‌ گه‌رمیان له‌ناوچه‌كان����ی خۆی����ان ده‌رك����ران‌و‬

‫هێنرانه‌ كفری‌و ده‌سه‌اڵتیشیان پێدرا‪،‬‬ ‫واتا پێ����ش ئه‌م خان����وه‌ خانویه‌كی‬ ‫دیكه‌ی����ان هه‌بو‪ ،‬دواتر ئه‌و خانوه‌یان‬ ‫له‌روبه‌رێك����ی گ����ه‌وره‌دا ب����ه‌دو نهۆم‬ ‫دروستكرد"‪.‬‬ ‫روبه‌ری‌ خانوه‌كه‌ی‌ مه‌جید پاش����ای‬ ‫بابان له‌روب����ه‌ری‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 1000‬مه‌تر‬ ‫دروس����تكراوه‌و نزیک����ه‌ی‌ ‪ 20‬ژوری‬ ‫گ����ه‌وره‌و بچوك����ی تێدای����ه‌و قه‌بری‬ ‫ناوبراویش هه‌ر له‌ته‌نیشتی‌ بیناكه‌وه‌‬ ‫دانراوه‌‪.‬‬

‫به‌وت����ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ش����وێنه‌واری‌ ئه‌و ش����وێنانه‌وه‌ مه‌ترسی داڕوخان‌و‬ ‫گه‌رمیان كاتێك له‌ناوه‌ڕاستی ‪ 1750‬له‌ناوچونی����ان لێده‌كرێ����ت‪ ،‬ش����كور‬ ‫هه‌ندێك له‌بازاڕی‌ كفرییان دروستكرد هه‌یه‌ریش ده‌ڵێت "به‌دڵنیاییه‌وه‌ هه‌مو‬ ‫ك����ه‌ یه‌كێكه‌ له‌ب����ازاڕو قه‌یس����ه‌رییه‌ بینایه‌ك ئه‌گه‌ر كۆن بێت مه‌ترس����ی‬ ‫كۆنه‌كانی‌ عێراق‌‪ ،‬كاروانسه‌رای‌ نێوان روخان����ی‌ لێده‌كرێت‌و ئێس����تاش ئه‌م‬ ‫به‌غداو سلێمانی هاتونه‌ت ‌ه ئه‌و بازاڕه‌و بینایه‌ ئه‌و مه‌ترسییه‌ی لێده‌کرێت"‪.‬‬ ‫ش����وێنی بازرگانی‌ توت����ن‌و خوری‌‌و هه‌رچه‌نده‌ له‌س����اڵی ‪ 2009‬فه‌رمانی‌‬ ‫ی خه‌ڵك بوه‌‪ ،‬دوای نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی‌ دراو بڕی ‪ 180‬ملیۆن‬ ‫شتومه‌كی رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی بازاڕه‌كه‌ بینای‌ ماڵی دین����اری‌ بۆ خه‌رجك����را‪ ،‬كه‌چی هه‌ر‬ ‫دروس����تكردن ‌‬ ‫به‌كاولیی‌ مایه‌وه‌و نه‌توانرا به‌ته‌واوی‌‬ ‫مه‌جید پاشا دروستكرا‪.‬‬ ‫به‌ه����ۆی كۆن����ی‌و ته‌مه‌نێك����ی زۆری‌ له‌مه‌ترسی روخان رزگاربكرێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫لەیادی یەڵماز‬ ‫‪ 9‬کورتە فیلم‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫بەڕێوەبەرایەتی هونەری سینەما‬ ‫لەسلێمانی لەیادی دەرهێنەری‬ ‫کۆچکردوی کورد‪ ،‬یەڵماز گونای لەدو‬ ‫ئێوارەدا ‪ 9‬کورتە فیلم نمایش دەکات‬ ‫کە بۆ یەکەمجارە لەسینەماکانی‬ ‫کوردستان نمایش بکرێن‪.‬‬ ‫کام���ەران ن���وری‪ ،‬بەڕێوەب���ەری‬ ‫بەڕێوەبەرایەت���ی هون���ەری س���ینەما‬ ‫لەس���لێمانی بەئاوێن���ەی راگەیاند کە‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەکەیان ژمارەیەک فیلمی‬ ‫هەبو کە بینەرەکانی ناوخۆی کوردستان‬ ‫نەیانبینبو‪ ،‬بۆیە بۆ دەرفەتێک گەڕاون‬ ‫کە ئەو فیلمانەی تێ���دا نمایش بکەن‪،‬‬ ‫"هیچ کاتێکی���ش لەیادی دەرهێنەرێکی‬ ‫گ���ەورەی وەک یەڵماز گونای باش���تر‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫ئەو کورتە فیلمانە پێشتر لەفیستیڤاڵە‬ ‫جیهانیی���ەکان بەش���دارییانکردوەو‬ ‫بەشێکیشیان خەاڵتیان وەرگرتوە‪.‬‬ ‫فیلمەکان هی هەری���ەک لەدەرهێنەران‬ ‫دانا کەریم‪ ،‬ش���اخەوان عەبدواڵ‪ ،‬شوان‬ ‫عەت���وف‪ ،‬کامەران جەم���ال‪ ،‬کامەران‬ ‫مەنسورو چەند دەرهێنەرێکی دیکەشن‪.‬‬ ‫کامەران نوری ئەوەیش���ی راگەیاند کە‬ ‫ویس���تویانە ئەم بۆنەیە بەش���ێوەیەکی‬ ‫باش���ترو گەورەتر رابگرن‪ ،‬بەاڵم بەهۆی‬ ‫قەیران���ی داراییەوە ه���ەر ئەوەندەیان‬ ‫لەدەس���ت هات���وە‪" ،‬ه���ەر بەهۆی ئەو‬ ‫دۆخی داراییەوە‪ ،‬لەمساڵدا نەمانتوانیوە‬ ‫هیچ فیلمێک بەرهەمبهێنین"‪.‬‬ ‫کورتە فیلمەکان لەرۆژانی ‪2014/9/10-9‬‬

‫له‌ناو یاریگادا مه‌شق به‌پێشمه‌رگه‌ی خۆبه‌خش ده‌کرێت کچێکی لەدایکبوی بەریتانیا دە‬ ‫ئا‪ :‬کاوه‌ ڕه‌ش‬ ‫کچێکی لەدایکبوی بەریتانیاو‬ ‫خوێندکاری زانکۆ لەبواری‬ ‫پزیشکییدا بەناوی ئەقسا مەحمود‬ ‫تەمەن ‪ ٢٠‬ساڵ‪ ،‬لەدایکبوی شاری‬ ‫گاڵسگۆی هەرێمی سکۆتالندا‬ ‫لەبەریتانیا‪ ،‬پاش ئەوەی لەزانکۆ‬ ‫دێتە دەرەوە دەچێتە ڕیزی‬ ‫چەکدارانی دەوڵەتی ئیسالمیی‬ ‫لەسوریا‪.‬‬

‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی تێكچونی‌ بارودۆخی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫كوردستان‌و مه‌ترسی‌ هاتنی‌ گروپ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش‌‪ ،‬به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫به‌رگریكردن له‌خاكی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌شاری کۆیه‌ له‌الیه‌ن كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫شاره‌زاو‌ه مه‌شق ‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێك كه‌سانی‌ خۆبه‌خش‬ ‫ی شه‌‌ڕو‬ ‫ده‌كرێت‌و فێری‌ چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬

‫کاوڕ‬ ‫پێویس���تت به‌خۆگونجاندن هه‌یه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌وروب���ه‌رت‌و خێزانت‪.‬‬ ‫تۆزێك نه‌رمیی‌ بنوێنه‌ له‌گه‌ڵیان‪،‬‬ ‫پێویستیان پێته‌‪.‬‬

‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌شێکی ئه‌و مه‌شقانه‌ش‬ ‫له‌ناو یاریگای تۆپی پێدا‬ ‫ئه‌نجامده‌درێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گروپ ‌‬ ‫ی سه‌رپه‌رش���تیار ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆبه‌خ���ش‪ ،‬ه���اوكار ره‌ندیخان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌باره‌ی‌ چاالكیه‌كانی���ان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫راگه‌یان���د "دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان روب���ه‌روی‌ مه‌ترس��� ‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ داعش بویه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫وای‌ له‌هاواڵتیان���ی‌ كۆی���ه‌ ك���رد بیر‬

‫گا‬

‫ی به‌ره‌كان���ی‌ جه‌نگ ده‌كرێن‌و‬ ‫ی بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌و ره‌وانه‌ ‌‬ ‫ی خۆبه‌خش��� ‌‬ ‫له‌كار ‌‬ ‫ش���ێوه‌ش گروپێكی‌ خۆبه‌خش���یمان جگ ‌ه له‌وه‌ش له‌ناو شاری‌ كۆیه‌ ده‌بن ‌ه‬ ‫ی پشتوێنی ئه‌منیی‌"‪.‬‬ ‫راگه‌یاند به‌وه‌ش زۆرێ���ك له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی جه‌خت ‌‬ ‫ره‌ندیخان ‌‬ ‫كۆی ‌ه خۆیان ناونوسكرد"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد تاكو كرده‌وه‌ ك��� ‌ه ئه‌وان له‌چه‌ند گروپێك‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی خۆیان پێكهاتون‌و هه‌ریه‌كه‌یان كار ‌‬ ‫ئێستا زیاد له ‪ 150‬كه‌س ناو ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌وان���ه‌ گروپێك تایبه‌ت ‌ه‬ ‫تۆمارك���رده‌و له‌ئێس���تادا له‌كاتژمێر خۆ ‌‬ ‫ی به‌خوێنبه‌خش���ین‌و ئه‌ویت���ر تایبه‌ت ‌ه‬ ‫‪ 5‬به‌یانی���ه‌وه‌ تاك���و ‪ 7‬مه‌ش���ق ‌‬ ‫سه‌ربازییان پێده‌كرێت‪ ،‬مه‌شقه‌کانیش به‌ئاگركوژان���ه‌وه‌‌و یه‌کێکیتریش���یان‬ ‫جۆراوجۆرن‌و له‌گردو دۆڵ‌و یاریگاکاندا تایبه‌ت���ه‌ به‌كۆم���ه‌ك كۆكردنه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌نجامیده‌ده‌ن‪" ،‬ئه‌گه‌ر پێویست بكات ئاواره‌كان‌و پێشوازییكردنیان‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫هه‌واڵی‌ كه‌س����ێكی‌ ئازیزت به‌ده‌س����ت دوانه‌ ‪ :‬خ����اوه‌ن متمانه‌و پێگه‌ی‌‬ ‫ده‌گات‌و زۆر خۆش����حاڵ ئه‌بی����ت به‌و خۆتیت‪ ،‬مه‌هێڵه‌ كه‌س ده‌س����ت‬ ‫هه‌واڵ����ه‌‪ .‬خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت زیات����ر بخات����ه‌ كاره‌كانت����ه‌وه‌‪ .‬له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت دڵخ����ۆش‬ ‫هه‌ست به‌و ئارامییه‌ی‌ تۆ ئه‌كات‪.‬‬ ‫ده‌بیت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫خێزانی ئەقسا دەڵێن‪ ،‬ئەوان توشی‬ ‫ڕاچڵەکی���ن بون بەبیس���تنی هەواڵی‬ ‫کچەکەیان‪ ،‬کە چۆتە ڕیزی چەکدارە‬ ‫توندڕەوەکان‪ .‬ئەوان دەڵێن کچەکەیان‬ ‫لەخوێندنگای تایبەت لەشاری گاڵسگۆ‬ ‫خوێندویەت���ی‌و دواتر چۆتە زانکۆ بۆ‬ ‫خوێندن لەبواری پزیش���کیی‪ .‬دواین‬ ‫دی���داری ئەوان لەگەڵ کچەکەیان ئەو‬ ‫کاتە بوە کە چۆت���ە دەوامی زانکۆو‬ ‫ماڵئاوایی لەخێزانەکەی کردوە‪.‬‬ ‫باوکی ئەقسا دەڵێ‪ ،‬چوار ڕۆژ دوای‬ ‫دیارنەمانی‪ ،‬کچەکەی���ان لەتورکیاوە‬ ‫تەلەف���ۆن دەکات کە ئ���ەو لەنێوان‬ ‫سنوری تورکیاو س���وریایە‪ ،‬بەنیازە‬ ‫بپەڕێت���ەوە بۆ س���وریا‪ ،‬هه‌تا بچێتە‬ ‫ناو چەکدارانی دەوڵەتی ئیس�ل�امیی‪ .‬کارە‪ ،‬ناپاکیی���ت لەئێمەو کۆمەڵگاو‬ ‫بەوت���ەی ک���ەس‌و کاری ئ���ەو کچە س���کۆتلەندا کردو ش���ەرمەزاربوین‪،‬‬ ‫چەک���دارەی دەوڵەتی ئیس�ل�امیی‪ ،‬بەاڵم خوش���ک‌و براو ک���ەس‌و کارت‪،‬‬ ‫دوای���ن پەیوەندی ئەقس���ا مەحمود‪ ،‬هێش���تا تۆی���ان خۆش���دەوێت‪ ،‬تکا‬ ‫لەناو چەکداره‌کان بوە لەس���وریاوە‪ ،‬دەکەین بگەڕێوە بۆ ماڵەوە‪.‬‬ ‫ک���ە بەخێزانەک���ەی ڕاگەیان���دوە خێزانەک���ەی سەرس���وڕمانی خۆیان‬ ‫ژیان���ی هاوس���ەریی لەگ���ەڵ یەکێک لەو هه‌نگاوەی کچەکەیان دەردەبڕن‪،‬‬ ‫لەکاتێکدا هەم���و ئازادییەکی هەبوە‪،‬‬ ‫لەچەکدارەکان پێکهێناوە‪.‬‬ ‫لەلێدوانێک���دا ب���ۆ کچەکەیان دایک‌و چانس���ی خوێندن���ی لەخوێندن���گای‬ ‫باوکی ئەقس���ا دەڵێ���ن‪ ،‬هەرچەندە تایب���ەت‌و دواتر چون ب���ۆ زانکۆ تا‬ ‫ت���ۆ بەهەنگاونان���ت ب���ۆ نێ���و ئەو لەبواری پزیشکیی بخوێنێت پێدراوە‪.‬‬

‫شێر‬

‫گوێ له‌رێنمایی كه‌س���انی‌ ش���اره‌زا له‌س���ه‌ر ئاستی‌ كاره‌كه‌ت چه‌ندین‬ ‫بگره‌و كاریان له‌سه‌ربكه‌‪ ،‬پێویستت ده‌سكه‌وتی‌ نوێ‌ تۆمار ده‌كه‌یت‌و‬ ‫به‌ئه‌زمونه‌ له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪ .‬پێش���كه‌وتنی‌ زیات���ر له‌رێگه‌دایه‌‬ ‫له‌بواری‌ ئیشه‌كانت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫له‌هه‌نگاوه‌كاندا بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫خه‌ونه‌كانت په‌ش����یمان مه‌به‌و ‌ه‬ ‫هه‌مو ش����تێكی‌ باش له‌پێشدایه‌‬ ‫ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫سه‌رچاو‌ه فكریه‌كان ‌ی داعش‌و توندڕه‌وی ‌ی ئیسالمی‌‬

‫ی به‌رایی‌‬ ‫چه‌ند سه‌ره‌قه‌ڵه‌مێك ‌‬ ‫نۆستالجیاو توندڕه‌ویی‬ ‫نۆستالجیا وش����ه‌یه‌كی لێكدراوی یۆنانییه‌‪،‬‬ ‫له‌وش����ه‌ی "نۆس����تۆس"و وش����ه‌ی "ئالجی����ا"‬ ‫پێكهاتوه‌‪ .‬نوس����تۆس به‌مان����ی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫م����اڵ‌و ئالجیاش به‌مان����ای دۆخێكی پڕ ئازار‪.‬‬ ‫به‌س����ه‌ریه‌كه‌وه‌ نۆس����تالجیا مان����ای "ئازاری‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ ل����ه‌واڵت"‪ ،‬ئازاری دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌ش����وێنێك كه‌ م����رۆڤ ب����ه‌زادگاو ژینگه‌ی‬ ‫"ڕه‌س����ه‌ن"ی خۆی ده‌زانێت‪ .‬به‌اڵم نۆستالجیا‬ ‫م����ه‌رج نیی����ه‌ ته‌نها ھێم����ا بێت ب����ۆ ئازاری‬ ‫"دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ش����وێن"‪ ،‬وات����ه‌ مه‌رج نییه‌‬ ‫ته‌نها مانایه‌ك����ی جوگرافیی‌و تۆپۆگرافییانه‌ی‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ش����ێت ھێما ب����ۆ ئازاری‬ ‫"دوركه‌وتن����ه‌وه‌ له‌زه‌مه‌ن" ێك����ی تایبه‌تیش‬ ‫بكات‪ ،‬دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌س����ه‌رد‌هم‌و ڕابردویه‌ك‬ ‫كه‌ ده‌ش����ێت وه‌ك س����ه‌رد‌هم‌و ڕابوردویه‌كی‬ ‫مه‌زن‌و زێڕین وێنا بكرێت‪ .‬ڕابوردویه‌ك تیایدا‬ ‫هه‌مو شته‌كان ساف‌و بێگه‌ردو پاك‌و بێخه‌وش‬ ‫بون‪ .‬له‌ن����او ده‌س����ته‌واژه‌ی نۆس����تالیجیادا‬ ‫ئاره‌زویه‌ك����ی گه‌وره‌و به‌هێ����ز بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌ره‌تایه‌كی پاكی گریمانكراو هه‌یه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫ئه‌سڵ‌و ره‌س����ه‌نه‌ی تێكنه‌چوه‌و تێكنه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی هه‌ژده‌هه‌مه‌وه‌ نۆستالجیا‬ ‫وه‌ك جۆرێك له‌بیماریی ده‌رونیی وێنا ده‌كرێت‬ ‫كه‌ به‌توندی په‌یوه‌س����ته‌ به‌ئاره‌زوی گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫بۆ زه‌مه‌ن‌و شوێن‌و ته‌نانه‌ت هه‌ندێك كه‌سانی‬ ‫ڕابوردوه‌‪ ،‬ئاره‌زویه‌ك ناساغ‌و نه‌خۆش‌و بیمار‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی س����ه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌مدا نۆس����تالجیا‬ ‫وه‌ك ھێماكردن بۆ جۆرێك بیماریی‪ ،‬ش����وێنی‬ ‫خ����ۆی چۆڵ����ده‌كات ب����ۆ هه‌ندێ����ك چه‌مكی‬ ‫س����ایكۆلۆژیی‌و ده‌رونی نوێ����ی وه‌ك چه‌مكی‬ ‫خه‌مۆكی‪ ،depression ،‬یان چه‌مكی ته‌ڵخ‌و‬ ‫ڕه‌شبینیی‪.melancholia ،‬‬ ‫به‌گواس����تنه‌وه‌ی چه‌مكی نۆستالجیا بۆ ناو‬ ‫كایه‌ی سیاس����ه‌ت ئێمه‌ ئیتر ته‌نها له‌به‌رده‌م‬ ‫كێش����ه‌و بیمارییه‌كی ده‌رونی����دا نین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌پ����اڵ جۆرێ����ك له‌تێگه‌یشتنیش����داین ب����ۆ‬ ‫چۆنیه‌تی ڕێكخس����تنی كۆمه‌ڵ����گاو چییه‌تی‬ ‫ژی����ان‌و چۆنیه‌تی ڕوانینمان بۆ مێژو‪ .‬هاوكات‬ ‫نۆستالجیا به‌ش����ێكه‌ له‌فه‌لسه‌فه‌ی سیاسیی‌و‬ ‫له‌ش����ێوازێكی تایبه‌تی تیوریزه‌كردنی دونیای‬ ‫مۆدێ����رن‪ .‬له‌هه‌مو ئه‌و دۆخانه‌دا سیاس����ه‌تی‬ ‫نۆس����تالجیا ئه‌و سیاس����ه‌ته‌یه‌ ك����ه‌ هێما بۆ‬ ‫دروستكردنی په‌یوه‌ندییه‌كی هه‌ڵه‌و پڕ كێشه‌و‬ ‫ناعه‌قاڵن����ی به‌دونیای كۆنه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵی‬ ‫خۆڕزگاركردن له‌چوارچێوه‌ س����ه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫دونیای مۆدێرن به‌رجه‌سته‌ ده‌كات‪ ،‬له‌ڕێگای‬ ‫هه‌وڵدان بۆ س����ه‌رله‌نوێ داڕش����تنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫چوارچێوانه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای هه‌ست‌و په‌یوه‌ندیی‌و‬ ‫وێناكردنێك����ی تایبه‌تیی ڕاب����وردوه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫له‌سه‌رده‌می ماركسه‌وه‌ ئه‌و ڕاستییه‌ ده‌زانین‬ ‫كه‌ ئاكاره‌ س����ه‌ره‌كییه‌كانی دونیای مۆدێرن‪،‬‬ ‫له‌ئاستێك له‌ئاس����ته‌كان‌و له‌خوێندنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تدا‪ ،‬ئاماده‌گی "ئازادیی" و "پێشكه‌وتنی‬ ‫زانستیی" و "پیاده‌كردنی دادپه‌روه‌ریی"ه‌‪ .‬له‌م‬ ‫ڕوانینه‌دا مێژوی مرۆڤ جوڵه‌یه‌كی به‌رده‌وامه‌‬ ‫ك����ه‌ ڕوی له‌زیادكردنی هه‌ر یه‌كێك له‌و س����ێ‬ ‫ڕه‌هه‌ن����ده‌ س����ه‌ره‌كییه‌ی دونی����ای مۆدێرنه‌‪،‬‬ ‫وات����ه‌ ڕوی له‌زیادكردن����ی ئازادی����ی مرۆڤ‌و‬ ‫زیادكردنی پێگه‌و تێگه‌یش����تنی زانس����تیی‌و‬ ‫عه‌قاڵنیی‌و زیادبونی بڕو ڕاده‌ی دادپه‌روه‌رییه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگادا‪ .‬بۆ به‌ده‌س����تهێنانی سه‌رجه‌می‬ ‫ئه‌م ش����تانه‌ش ماركس ڕسته‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی‬ ‫ده‌ڵێت ك����ه‌ داوا ده‌كات "لێگه‌ڕێ مردوه‌كان‬ ‫مردوه‌كانیان بنێژن"‪ .‬مه‌به‌س����تی ماركس له‌م‬ ‫ڕس����ته‌یه‌دا ئه‌مه‌یه‌‪ :‬هه‌مو ئه‌وانه‌ی له‌خه‌می‬ ‫ئازادی����ی م����رۆڤ‌و گه‌ش����ه‌كردنی عه‌قاڵنیی‌و‬ ‫گه‌وره‌كردن����ی ڕوبه‌ره‌كان����ی دادپه‌روه‌ریدان‪،‬‬ ‫نابێ����ت ته‌ماش����ای دواوه‌ بكه‌ن‪ ،‬ب����ۆ ڕابردو‬ ‫بگه‌ڕێن����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت ڕوی����ان له‌ئاینده‌‬ ‫بێت‪ .‬له‌م ڕوانینه‌دا سیاس����ه‌تی نۆس����تالجیا‬ ‫ن����ه‌ك ته‌نها سیاس����ه‌تێكی هه‌ڵه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫سیاسه‌تێكی تاوانبارانه‌شه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ڕێگای‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌وه‌ بۆ ڕابرردو گۆڕاوه‌ بۆ سیاسه‌تی‬ ‫پشتگوێخس����تن‌و وێرانكردنی ئازادیی‌و عه‌قڵ‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ریی مرۆڤه‌كان‪ .‬به‌اڵم بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌‬ ‫بۆ ڕاب����ردو خراپه‌؟ وه‌اڵم����ی ماركس ئه‌وه‌یه‌‬ ‫سه‌رجه‌می ئه‌و كۆمه‌ڵگایانه‌ی له‌دوامانه‌وه‌ن‌و‬ ‫به‌جێمانهێش����تون‪ ،‬كۆمه‌ڵگایه‌ك����ن زۆر‬ ‫نادادپ����ه‌روه‌رو نائ����ازادو خورافی����ی‪ .‬ب����ۆ‬ ‫سه‌لماندنی ئه‌م ڕایه‌ ته‌نها سه‌یری مه‌سه‌له‌ی‬ ‫كۆیالیه‌تی‌و س����ه‌بایاو نۆكه‌رو دیل‌و غه‌ینمه‌و‬ ‫ئاغایه‌تیی‌و سوڵتانیه‌تی ڕابردو بكه‌‪ ،‬سه‌یری‬ ‫چۆنیه‌تی ڕێكخس����تنی په‌یوه‌ندی نێوان نێرو‬ ‫م����ێ‌و منداڵ‌و گ����ه‌وره‌و دین����دارو بێدینه‌كان‬ ‫بكه‌‪ .‬لێره‌دا ڕه‌خنه‌كردن����ی ڕابوردو ڕه‌خنه‌یه‌‬ ‫له‌سیاسه‌تی ڕابوردو‪ ،‬له‌چۆنیه‌تی ڕێكخستنی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گاو په‌یوه‌ندیی����ه‌كان‌و دابه‌ش����كردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و ئاس����تی ڕێزو نرخاندنی مرۆڤه‌كان‬ ‫ب����ۆ یه‌كتری‪ .‬ئ����ه‌م نه‌بون����ی دادپه‌روه‌ریی‌و‬ ‫ئازادییه‌یه‌ له‌ڕابوردودا وا له‌ماركس ده‌كات كه‌‬ ‫بڵێت‪" :‬شۆڕشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان شیعریه‌تی‬ ‫خۆی����ان له‌ڕاب����ردوه‌وه‌ وه‌رناگ����رن‪ ،‬به‌ڵك����و‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬

‫سیاسه‌تی نۆستالجیا‬ ‫سیاسه‌تی‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌و‬ ‫باوه‌ڕنه‌بونه‌ به‌‬ ‫"پێشكه‌وتن" و‬ ‫"تازه‌بونه‌وه‌"‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی ئینتیمایه‌‬ ‫بۆ ڕابوردو له‌باتی‬ ‫ئینتیما بۆ ئاینده‌‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی هه‌وڵدانه‌‬ ‫بۆ بیناكردنه‌وه‌ی‬ ‫وێنه‌یه‌ك له‌وێنه‌كانی‬ ‫ڕابورد له‌ئێستادا‬ ‫له‌ئاینده‌وه‌ وه‌ریده‌گرن"‪ .‬الی ماركس ته‌نانه‌ت‬ ‫شۆڕش����ی فه‌ره‌نس����یی خۆش����ی كه‌ له‌ساڵی‬ ‫‪ ١٧٨٩‬ڕوده‌دات‪ ،‬بوه‌ به‌به‌شێك له‌"شیعریه‌تی‬ ‫ڕابردو"‪.‬‬ ‫سیاس����ه‌تی نۆس����تالجیا سیاس����ه‌تی‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌و باوه‌ڕنه‌بونه‌ به‌ "پێشكه‌وتن" و‬ ‫"تازه‌بونه‌وه‌"‪ ،‬سیاسه‌تی ئینتیمایه‌ بۆ ڕابوردو‬ ‫له‌باتی ئینتیما بۆ ئاینده‌‪ ،‬سیاسه‌تی هه‌وڵدانه‌‬ ‫بۆ بیناكردنه‌وه‌ی وێنه‌یه‌ك له‌وێنه‌كانی ڕابورد‬ ‫له‌ئێستادا‪ .‬له‌په‌یوه‌ندیدا به‌داعش‌و به‌بڕێكی زۆر‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ ئیسالمییه‌ سیاسییه‌كانی دونیاوه‌‪،‬‬ ‫سیاس����ه‌تی نۆس����تالجیا بریتییه‌ له‌سیاسه‌تی‬ ‫بونیادنانه‌وه‌ی "ئیسالمی سه‌ره‌تایی" له‌دونیای‬ ‫ئه‌مڕۆدا‪ .‬ڕۆڵ����ی یاده‌وه‌ریی ئیس��ل�امییه‌كان‬ ‫له‌سیاسه‌تی نۆستالجیادا ڕۆڵێكی سه‌ره‌كییه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك هه‌م����و یاده‌وه‌رییه‌ك����ی ت����ری دونی����ا‪،‬‬ ‫یاده‌وه‌ری ئه‌م هێزه‌ ئیس��ل�امییانه‌ش پڕیه‌تی‬ ‫له‌الدان‌و بیرچونه‌وه‌و ناڕاس����تیی‌و داتاشین‌و‬ ‫ساخته‌كارییكردن له‌وێنه‌كانی ڕابوردودا‪ .‬له‌م‬ ‫گه‌م����ه‌ی یاده‌وه‌ریه‌دا‪ ،‬كه‌ بێگومان گه‌مه‌یه‌كه‌‬ ‫له‌هیچ ش����وێنێكی دونیادا بێ داتاشین‌و درۆو‬ ‫هه‌ڵبه‌ستن به‌ڕێوه‌ناچێت‪ ،‬ڕاستیی‌و دروستیی‬ ‫وێنه‌كان گرنگ نییه‌‪ ،‬ب����ۆ نمونه‌ ئه‌وه‌ گرنگ‬ ‫نییه‌ كه‌ له‌چوار خه‌لیفه‌ی پێغه‌مبه‌ری ئیسالم‬ ‫س����یانیان ك����وژراون‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی ملمالنێكانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی له‌سه‌رده‌می هه‌ر چوار خه‌لیفه‌كه‌دا‬ ‫ئاراسته‌ كردوه‌‪ ،‬وه‌ك محه‌مه‌د عابد ئه‌لجابری‬ ‫ده‌ڵێ����ت‪ ،‬زیات����ر لۆژیكێكی قه‌بیل����ه‌و خێڵ‌و‬ ‫ده‌س����كه‌وت‌و غه‌نیم����ه‌ بوه‌‪ ،‬ن����ه‌ك عه‌قیده‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ڕاس����تییه‌ مێژوییانه‌ گرنگ نین‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫گرنگه‌ دروس����تكردنی وێنه‌یه‌كی زێڕینی ئه‌و‬ ‫س����ه‌ره‌تایه‌یه‌ كه‌ بتوانێت گشتێتی سیاسه‌تی‬ ‫نۆس����تالجیای ئه‌و ھێزه‌ له‌ئێس����تادا به‌هێزو‬ ‫فراوان بكات‪.‬‬ ‫له‌هه‌مو ئه‌م دۆخانه‌دا هێما بۆ ئه‌س����ڵێكی‬ ‫بێگ����ه‌ردو بێغه‌ش ده‌كرێت ك����ه‌ درێژكراوه‌ی‬ ‫له‌مڕۆدا نه‌ماوه‌و ئه‌و سیاسه‌تی نۆستالجیایه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ����ت لێره‌و له‌ئێس����تادا زیندویبكاته‌وه‌و‬ ‫س����ه‌روه‌ری ب����كات‪ .‬ئ����ه‌م ئه‌س����ڵه‌ الی ئه‌م‬ ‫ھێزان����ه‌ ئه‌س����ڵێكی نه‌گۆڕه‌‪ ،‬ش����تێكه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌پێناوی����دا ده‌جه‌نگ����ن‌و ده‌ك����وژن‌و ده‌مرن‪.‬‬ ‫ئه‌م سیاس����ه‌تی دروس����تكردنه‌وه‌ی ڕابوردو‬ ‫له‌ئێستادا‪ ،‬زۆربه‌یجار به‌ناو ده‌ریایه‌ك خوێن‌و‬ ‫كوش����تن‌و ته‌وهی����ن‌و بێڕێ����زو قێزه‌ونكردندا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬چونكه‌ ناكرێ����ت دونیای ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌هه‌م����و ئاڵۆزییه‌كانییه‌وه‌ له‌س����ه‌ر بنه‌مای‬ ‫وێنه‌ی����ه‌ك له‌وێن����ه‌ س����اده‌و ناڕاس����ته‌كانی‬ ‫ڕابردو دروس����تبكرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ش����ی ده‌بنه‌‬ ‫ش����وێنی ڕق‌و نه‌فره‌تی ئه‌مجۆره‌ هێزانه‌ یه‌ك‬ ‫گروپ نین‪ ،‬به‌ڵكو هه‌م����و ئه‌وانه‌ن له‌ناو ئه‌و‬ ‫سیاسه‌تی نۆس����تالجیایه‌دا جێگای نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ی����ه‌ واده‌كات هێزێكی وه‌ك داعش ته‌نها‬ ‫یه‌زیدی����ی‌و مه‌س����یحیی‌و ش����یعه‌ نه‌كوژێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو س����ه‌ركرده‌ی گروپه‌ سوننییه‌ ڕادیكاڵ‌و‬ ‫توندڕه‌وه‌كان����ی وه‌ك خۆش����یان بك����وژن‪،‬‬ ‫داعش س����ه‌رۆكی گروپی "ئه‌حرار ئه‌لشام" و‬ ‫س����ه‌ركرده‌ی "جه‌بهه‌ی نوس����ره‌"یان به‌خۆی‬ ‫ماڵ‌و منداڵ‌و خزم‌و كه‌سه‌كانییه‌وه‌ كوشت‪.‬‬

‫داعش‌وه‌ك گروپێكی‌ رادیكاڵ‌‌و توندڕه‌و‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ناو شه‌وار‌و كێم‌و زوخاوی‌ شكست‌و‪،‬‬ ‫ئازار‌و‪ ،‬خوێن‌و‪ ،‬داڕوخانه‌كان ‌ی ناوچه‌كه‌دا‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ فكری‌‬ ‫كۆن‌و نوێوه‌‪ ،‬بۆچونه‌كانی‌‌و گوتاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫مۆدیل���ی‌ كاركردنی‌‪ ،‬خۆی‌ هه‌ڵده‌گوێزێت‪،‬‬ ‫له‌تێكه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ س���ه‌یر‌و س���ه‌مه‌ره‌دا‬ ‫به‌یه‌كیان���ه‌وه‌ گ���رێ‌ ده‌دات‌و‪ ،‬ده‌یانكات‬ ‫به‌كه‌ره‌س���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و‪ ،‬راكێش���ان‌و‪،‬‬ ‫س���ازدان‌و‪ ،‬پۆلێنكردن‌و‪ ،‬ئاراسته‌كردن‌و‬ ‫پاساودان‪.‬‬ ‫(داع���ش) چه‌ن���د له‌ن���او س���وننه‌ت‌و‬ ‫كه‌له‌پوردایه‌ ‪ ،‬هێنده‌ش له‌ناو دژواری‌‌و دژ‬ ‫به‌یه‌كیه‌كانی‌ مۆدێرنه‌دایه‌‪ .‬له‌م ‌وتاره‌شدا‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رایی ئاماژه‌‬ ‫به‌گرنگتری���ن س���ه‌رچاوه‌ فكریه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫گروپه‌‌و سه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادی‌‌و توندڕه‌ویی‌‬ ‫ئیسالمی‌ به‌گشتی‌ بكه‌ین‪.‬‬

‫كاره‌ساتی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫جیاوازی‌ نه‌كردنه‌‬ ‫له‌نێوان ئیسالم‌و‬ ‫(فقه‌)ی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كه‌ نه‌ك هه‌ر بۆ‬ ‫داعش‪ ،‬به‌ڵكو بۆ‬ ‫زۆرێ‌ له‌ناوه‌نده‌‬ ‫زانستیه‌ ئیسالمیی‌‬ ‫میللیه‌كه‌‌و‪ ،‬به‌شێ‌‬ ‫له‌ئیسالمیه‌كانیش‬ ‫كێشه‌ی‌ جۆراوجۆر‌و‬ ‫قوڵی‌ ناوه‌ته‌وه‌‌‬

‫توندڕهو‌و توندوتیژی‌ ئیسالمی‌ بوبێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫‌‌‬ ‫مه‌نزومه‌ فیقهی���ی‌‌و كه‌له‌پوریه‌كه‌ی‌ ئه‌هلی‌‬ ‫س���وننه‌‌و جه‌ماعه‌تیش‪ ،‬له‌هه‌ندێ‌ روه‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تری‌ توندڕه‌ویین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫‌وه‌ك زانراوه‌(فقه) به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ زاده‌ی‌‬ ‫كارێكی‌ عه‌قڵی‌ زانا له‌گه‌ڵ‌ ده‌ق‌و‌واقیعدا‪،‬‬ ‫ی ژینگه‌‌و قۆناغه‌ مێژوییه‌كه‌ی‌‬ ‫زاناش كوڕ ‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‌و‪‌ ،‬وه‌اڵمی‌ پرسیار‌و پێدراوه‌كانی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ خۆی‌ ده‌داته‌وه‌‪ ،‬به‌پیرۆزكردنی‌‬ ‫ئه‌م (فتوا)‌و (ئیجتیهاد)‌و (تێگه‌یش���تن)‬ ‫ه‌ مێژوی���ی‌و رێژه‌ی���ی‌و مرۆییان���ه‌‌و‪،‬‬ ‫گوێزانه‌وه‌ی���ان بۆ ئێس���تا‌و‪ ،‬هه‌وڵدان بۆ‬ ‫پیاده‌كردنیان له‌رێ���ی‌ به‌كارهێنانی‌ هێز‌و‬ ‫زۆر لێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬كاره‌س���اتی‌ ناوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌نێت���ه‌وه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌ل ‌هی‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫جیهان بۆ (دار االس�ل�ام)‌و (دار الكفر)‌و‪،‬‬ ‫حوكمه‌كانیان‌و‪ ،‬پێناس���ه‌كردنی‌ چه‌مكی‌‬ ‫(هدنه‌)‌و‪( ،‬جه‌زیه‌) له‌سه‌ر نامسوڵمانان‌و‪،‬‬ ‫هه‌ن���دێ‌ پراكتیك���ی‌ مێژویی ب���ۆ جۆری‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گه‌ڵی���ان‌و‪ ،‬فۆرمه‌كان���ی‌‬ ‫ش���ێوازی‌ فه‌رم���ان به‌چاك���ه‌‌و‪ ،‬به‌رگری‌‬ ‫له‌خراپ���ه‌‌و‪ ،‬حوكمی‌ له‌ئای���ن هه‌ڵگه‌ڕاوه‌‬ ‫(مرت���د)‌و نوێژنه‌كه‌ر‌و‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ ئه‌حكام‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئافره‌ت‌و‪ ،‬جۆری‌ رێكخس���تنی‌‬ ‫ب���واری‌ سیاس���ی‌و س���یفاتی‌ ئه‌میر‌و‪...‬‬ ‫هتد له‌و بابه‌تانه‌ن كه‌ له‌س���ای ‌هی‌ نه‌بونی‌‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌‌و ره‌خنه‌یه‌ك���ی‌ به‌جورئه‌تی‌‬ ‫زانای���ان‌و ناوه‌ن���ده‌ زانس���تی‌‌و فكریی���ه‌‬ ‫ئیسالمیه‌كه‌‪ ،‬ده‌بن به‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تری‌‬ ‫توندڕه‌وی���ی‌‌و‪ ،‬كه‌ره‌س���ه‌ی‌‪ ،‬هه‌راڵكردنی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك‌و چه‌واش���ه‌كردنیان‪ .‬هه‌ڵب���ه‌ت‬ ‫ده‌بێ���ت لێره‌دا ئه‌وه‌ بڵێی���ن كه‌ مه‌نزومه‌‬ ‫سوننیه‌كه‌ چه‌نده‌ها ش���تی‌ تری‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫ته‌واو به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ فكره‌ ته‌كفیریه‌كه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م گروپان���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وان ته‌نها‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ئه‌و به‌ش��� ‌هی‌ كه‌له‌پور كه‌‬ ‫خزمه‌ت به‌پاس���اودانی‌ بۆچون‌و ره‌فتار‌و‬ ‫سیاس���ه‌ته‌كانی‌ خۆیان بكات‪ .‬كاره‌ساتی‌‬ ‫گه‌وره‌ش لێره‌دا جیاوازی‌ نه‌كردنه‌ له‌نێوان‬ ‫ئیسالم‌و (فقه‌)ی‌ ئیسالمی‌‪ .‬كه‌ نه‌ك هه‌ر‬ ‫بۆ داع���ش‪ ،‬به‌ڵكو ب���ۆ زۆرێ‌ له‌ناوه‌نده‌‬ ‫زانس���تیه‌ ئیس�ل�امیی‌ میللیه‌كه‌‌و‪ ،‬به‌شێ‌‬ ‫له‌ئیس�ل�امیه‌كانیش‪ ،‬كێش ‌هی‌ جۆراوجۆر‌و‬ ‫قوڵ���ی‌ ناوه‌ت���ه‌وه‌‌و‪ ،‬بۆته‌ به‌ربه‌س���تێكی‌‬ ‫گه‌ور‌هی‌ به‌رده‌م‪ ،‬گه‌شه‌كردن‌و نوێبونه‌وه‌ی‌‬ ‫فكر‌و سیاسه‌تی‌ ئیسالمی‌‪.‬‬

‫یه‌كه‌م‪ :‬مێژوی‌ ئیسالمی‌‪:‬‬ ‫مێژوی‌ ئیسالمی‌ به‌درێژایی خۆی‌ ‪ ،‬جۆره‌ها‬ ‫گروپی‌ سه‌ختگیر‌و خوێناویی‌‌و توندڕه‌وی‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌‪ ،‬ك���ه‌ ره‌نگه‌ زه‌قترین‌و‬ ‫به‌ناوبانگترینی���ان خه‌واریجه‌كان‪ ،‬یاخود‬ ‫ش���وراته‌كان بن‪ .‬ناوبانگی‌ ئه‌م گروپه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬بۆ زویی س���ه‌رهه‌ڵدانیان‌و‪،‬‬ ‫تێكه‌ڵبون���ی‌ ناوی���ان به‌ترۆركردنی‌ یه‌كێ‌‬ ‫له‌خه‌لیفه‌كان���ی‌ راش���یدین‌و‪ ،‬ئ���ه‌و ماوه‌‬ ‫دورودرێژه‌ی‌ ئه‌م گروپه‌ درێژه‌یان به‌ژیان‌و‬ ‫به‌ربه‌ره‌كان���ی‌ خۆی���ان داوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و‬ ‫بایه‌خه‌ی‌ له‌مه‌نزومه‌ی‌ فیقهی‌ سوننیدا‪ ،‬بۆ‬ ‫ناسنامه‌دان به‌ئه‌هلی‌ سوننه‌‌و جه‌ماعه‌ت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش ل���ه‌دوای‌ یه‌كالییبونه‌و‌هی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بۆ مه‌عاویه‌‌و بنه‌ماڵه‌ی‌ به‌نی‌‬ ‫ئوممه‌ییه‌‪ ،‬هه‌یانبوه‌‪.‬‬ ‫جێگای‌ داخیش���ه‌وه‌ كه‌ مێ���ژوی‌ دوای‌‬ ‫س���ه‌دان س���اڵ‌ له‌هه‌ن���دێ‌ روی���دا به‌ڕوه‌‬ ‫ئازاربه‌خش‌و خوێناوی���ی‌‌و دڵڕه‌قیه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫خۆی‌ دوباره‌ بكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌‬ ‫‌وه‌ك پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ بۆ رێس���ایه‌كی‌‬ ‫نیمچه‌ گش���تی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش پێمانده‌ڵێت‪،‬‬ ‫گروپه‌ توندڕ‌هو‌و توندوتیژ‌و تیرۆریس���ت‌و‬ ‫ره‌شه‌كوژه‌كان‪ ،‬به‌گشتی‌ له‌هه‌ناوی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ‌و‪ ،‬بونی‌ قه‌یران‌و نه‌هامه‌تی‌‌و بۆشایی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و‪ ،‬شكس���تی‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌‪ ،‬دێنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‌و په‌ل‌و پۆ ده‌هاون‌و گه‌شه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫خه‌واریجه‌كان له‌شه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ سه‌ره‌تای‌‬ ‫مێژوی‌ ئیس�ل�امی‌ نێوان موس���وڵماناندا‬ ‫سه‌ریانهه‌ڵدا‪ .‬به‌هه‌مان شێوه‌ش (داعش)‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆی‌ تایه‌فی‌‌و‪،‬‬ ‫شكستی‌ ده‌وڵه‌ت‌و‪ ،‬بۆش���ایی ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫زیاد له‌ده‌وڵه‌تێكی‌ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫ناوچه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫خه‌واریجه‌كانیش به‌گش���تی‌ به‌چه‌ندین‬ ‫خه‌سڵه‌ت ده‌ناسرێنه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫ته‌كفیركردنی‌ به‌رامبه‌ره‌كانیان‪.‬‬ ‫بون���ی‌ یۆتۆپیا‌و ناواقیعیبونی‌ به‌ش���ێ‌‬ ‫له‌ئامانجه‌كانیان‪.‬‬ ‫خ���ۆ به‌(ه���ه‌ق)ی‌ ره‌ه���ا بینی���ن‌و‪،‬‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ره‌كانیان‪.‬‬ ‫زیاده‌ڕه‌ویی‌ كردن له‌به‌كارهێنانی‌ هێز‌و‬ ‫خوێنرێژیی‌ بۆ س���ه‌پاندنی‌ بیروڕاكانیان‌و‬ ‫س���ه‌ركوتكردنی‌ نه‌یاره‌كانیان‌و‪ ،‬ده‌س���ت‬ ‫نه‌پاراس���تن له‌خه‌ڵكان���ێ‌ ك���ه‌ ئیس�ل�ام‬ ‫حه‌سانه‌ی‌ سه‌ر‌و ماڵی‌ پێبه‌خشیون‪.‬‬ ‫بڕوا نه‌بون به‌چاره‌سه‌ری‌ مام ناوه‌ندیی‌‪،‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬بزوتنه‌و‌هی‌‌وه‌هابیه‌ت‪.‬‬ ‫به‌حوكم���ی‌ پێكهاته‌ی‌ ده‌رون���ی‌‌و فكریی‌‬ ‫وه‌هابی���ه‌ت س���ه‌ره‌تا بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫بۆچونه‌كانیان‪.‬‬ ‫نوێكردن���ه‌و‌هی‌ (عه‌قی���ده‌)‌و دژایه‌ت���ی‌‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ عیباده‌تی‌ رواڵه‌تیی‌ زۆر‌و‪( ،‬بیدعه‌)‌و (خورافات)بو‪ .‬خۆشی به‌درێژه‌‬ ‫خۆده‌رخس���تن به‌زوهد‌و ته‌ق���وا‌و بۆ خوا پێ���ده‌ری‪ ،‬رێباز‌و كه‌له‌پوری‌ (س���ه‌له‌فی‌‬ ‫ژیان‪.‬‬ ‫س���اڵح)‌و زانا‌و پێشه‌واگه‌لێكی‌ به‌ناوبانگی‌‬ ‫ئیش���كردن به‌عه‌قڵیه‌ت���ی‌ به‌جێهێنانی‌ ‌وه‌كو (ئیمام ئه‌حمه‌دی‌ كوڕی‌ حه‌نبه‌ل)‌و‬ ‫ئه‌رك‌و جیه���اد‌و‪ ،‬ش���ه‌هیدبون‌و‪ ،‬رۆحی‌ (ئیبن‌و ته‌یمییه‌)داده‌نا‪ .‬سه‌رهه‌ڵدانیشی‬ ‫گروپ���ی‌‌و‪ ،‬گوێن���ه‌دان ب���ه‌وه‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ له‌نیمچ��� ‌ه دورگ ‌هی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ له‌م روه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌ڵێت چی‌‌و چۆن بیرده‌كاته‌وه‌‪ .‬جگ���ه‌ له‌كاریگه‌ربون���ی‌ به‌مه‌نزوم���ه‌ی‌‬ ‫به‌سه‌رنجدان له‌م خه‌سڵه‌تانه‌ به‌ئاسانی‌ ئه‌خالقی‌ ژیانی‌ بیابان‌و ده‌شته‌كی‌ بون‌و‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ ئه‌م ره‌وت ‌ه مێژوییه‌ له‌س���ه‌ر له‌وێش���ه‌وه‌ (حدی‌)بون‌و‪ ،‬توندوتیژبون‪،‬‬ ‫فكری‌ داعش هه‌ست پێ ده‌كه‌ین‬ ‫قه‌تیسكردنی‌ ره‌وایه‌تی‌ پێگ ‌هی‌ ئیمار‌هت‌و‬ ‫خه‌الفه‌تیش بو‪ ،‬له‌ره‌گ���ه‌زی‌ عه‌ره‌بیدا‌و‪،‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬مه‌نزوم��� ‌هی‌ فكری���ی‌‌و فیقهی���ی‌ له‌نێو عه‌ره‌بیشدا له‌هۆزی‌ قوڕه‌یشیدا؟!‬ ‫ئه‌هلی‌ سوننه‌‌و جه‌ماعه‌تی‌ مێژویی‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌‌وه‌هابیه‌تیش له‌هه‌ندێ‌ بزوتنه‌وه‌‌و‬ ‫مۆدێرنه‌‬ ‫هه‌وڵی‌ ت���ر له‌پێش خ���ۆی‌‌و دوای‌ خۆی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر خه‌واری���ج ‌وه‌ك گروپێك���ی‌ جیاده‌كرده‌وه‌‪ ،‬تێكه‌ڵبونی‌ پرسی(عه‌قیده‌)‬ ‫‌وه‌ده‌رن���راو له‌بازن���ه‌ی‌ ره‌وای���ه‌ت هێڵی‌ بو به‌(جیه���اد)‪ ،‬یاخ���ود هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫گشتی‌ ئه‌هلی‌ سوننه‌‌و جه‌ماعه‌ له‌مێژودا‪( ،‬ده‌ع���وه‌)‌و (شمش���ێر)‌و ده‌مارگیری���ی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ مێژویی هه‌مو گروپێكی‌ خێڵ‌ بو‪ .‬وه‌ك پشتڕاس���تكردنه‌وه‌یه‌ك بۆ‬

‫تیۆریه‌ك��� ‌هی‌ (ئیبن خل���دون) ده‌رباره‌ی‌‬ ‫سروش���تی‌ په‌یوه‌ندی‌ نێ���وان بانگه‌واز ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاین���ی‌‌و‪ ،‬ده‌مارگی���ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‬ ‫{ل���ه‌م روه‌وه‌ بگه‌ڕێ���ره‌وه‌ بۆ(مقدم���ه‌)}‬ ‫ئ���ه‌م به‌یه‌ك���ه‌وه‌ گرێدانه‌ش له‌ئێس���تادا‬ ‫جیاكه‌ره‌وه‌یه‌ك���ی‌ فك���ری‌ (داع���ش)‌و‬ ‫گروپه‌ هاوچه‌ش���نه‌كانیه‌تی‌‪ ،‬سه‌له‌فیه‌تی‌‬ ‫جیهادیی‌‪ ،‬ك���ه‌ به‌جۆرێ���ك له‌جۆره‌كان‪،‬‬ ‫گێڕان���ه‌و‌هی‌ س���ه‌رله‌نوێی‌ ‌وه‌هابیه‌ت���ه‌‪،‬‬ ‫بۆ قۆناغی‌ س���ه‌رهه‌ڵدان‌و گه‌ش���ه‌كردنی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا‌و شۆڕش���گێڕیه‌كه‌ی‌‪‌ ،‬وات���ه‌‬ ‫ره‌تكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و جیابونه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ نوێی‌‬ ‫سعودیه‌‌و ره‌نگه‌ هه‌ندێ‌ پێشتریش له‌نێوان‬ ‫(بانگ���ه‌واز)‌و (شمش���ێردا)هاتۆته‌ دی‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌و رۆڵ دابه‌شكردن‌و رێككه‌وتنه‌ی‌‬ ‫له‌نێوان بنه‌ماڵه‌ی‌ (ئالس���عود)‌و ناوه‌نده‌‬ ‫ئاینیه‌ ‌وه‌هابیه‌كه‌ هاتۆت���ه‌دی‌‪ .‬له‌فۆرمی‌‬ ‫ئێس���تای‌ په‌یوه‌ندی‌ نێ���وان (عه‌قیده‌)‌و‬ ‫(شمشێر)‌و (ده‌مارگیریی‌)دا به‌و جۆره‌ی‌‬ ‫له‌نمون ‌هی‌ س���عودیه‌دا به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫شمش���ێره‌كه‌ به‌ه���ۆی‌ تێكه‌ڵبونی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫نه‌زم���ی‌ نوێ���ی‌ جیهان���ی‌‌و‪ ،‬قبوڵكردنی‌‬ ‫لۆژیكی‌ بیروكراتیه‌تی‌ نوێ‌‌و‪ ،‬به‌كارهێنانی‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ داخوازییه‌كانی‌ (عه‌قیده‌)‌و‪،‬‬ ‫هاوپه‌یمانێت��� ‌ی له‌گ���ه‌ڵ‌ زلهێزه‌كانی‌ (دار‬ ‫الكف���ر) به‌گوێره‌ی‌ دابه‌ش���كردنه‌ مێژوییه‌‬ ‫فقهیه‌كه‌‪ ،‬كه‌ تاكو ئێس���تاش سه‌له‌فیه‌تی‌‬ ‫جیهادی���ی‌ باوه‌ڕی‌ پێیه‌ت���ی‌‪ ،‬مۆدێله‌كه‌ی‌‬ ‫له‌وه‌ ده‌ركردوه‌ تێكڕای‌ ره‌وته‌ سه‌له‌فیه‌كه‌‬ ‫ملكه‌چی‌ لێكدانه‌وه‌كانی‌ بكات‪.‬‬ ‫به‌كورتی‌ ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ (وال‌و‌و برا‌و)‬ ‫‌و(به‌س���تنه‌و‌هی‌ توحی���د) به‌حاكمی ‌هت‌و‪،‬‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌و‌هی‌ توند له‌گه‌ڵ‌ رواڵه‌ته‌كانی‌‬ ‫(ش���رك)‌و(بدعه‌)به‌گوێره‌ی‌ تێگه‌یشتنی‌‬ ‫ئ���ه‌وان‌و‪ ،‬له‌وانه‌ش روخاندن���ی‌ مه‌زارگه‌‌و‬ ‫ش���وێنه‌ پیرۆزه‌كان‪ ،‬كه‌ ته‌س���ه‌وف‌وه‌ك‬ ‫الیه‌نی‌ به‌رامب���ه‌ر ‌وه‌هابی���زم پارێزگاری‌‬ ‫لێ���ده‌كات‪ ،‬له‌بنچینه‌كان���ی‌ ‌وه‌هابی���ه‌ت‬ ‫ب���ن‌و‪ ،‬به‌گش���تیش س���ه‌له‌فیه‌تی‌ ن���وێ‌‬ ‫ل���ه‌م قه‌تابخانه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ گرتبێت‬ ‫ئ���ه‌وا‪‌،‬وه‌هابیه‌ت���ی‌ س���ه‌ره‌تا‌و بنه‌م���ا‌و‬ ‫تێگه‌یشتنه‌كانی‌ به‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ گرنگی‌‬ ‫ئایدۆلۆژیای‌ داعش‌و‪ ،‬به‌گشتی‌ توندڕه‌ویی‌‬ ‫ئیسالمی‌‌و توندوتیژ داده‌نرێت‪ .‬به‌جۆرێك‬ ‫ك���ه‌ مرۆڤ پێش ئه‌وه‌ی‌ ببێت به‌(داعش)‬ ‫یاخ���ود (قاعی���د‌ه)‌و هاووێنه‌كانی���ان‪،‬‬ ‫مه‌رجه‌ ببێته‌ سه‌له‌فی‌‌و مه‌نزومه‌ی‌ فكری‌‬ ‫سه‌له‌فیه‌تی‌‌وه‌رگرتبێت‌و قبوڵ كردبێت‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬بزاڤ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ ره‌وت���ی‌‬ ‫ته‌كفیریی نوێ‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاو‌هی‌ چواره‌می‌ ئه‌م فكره‌‪ ،‬فكر‌و‬ ‫بزاڤی‌ ئیس�ل�امی‌ نوێ‌‌و‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌و‬ ‫ته‌وژمه‌ توندڕه‌و‌و ته‌كفیریه‌‪ ،‬كه‌ له‌په‌نجاكانی‌‬ ‫سه‌ده‌ی‌ رابردودا‌و‪ ،‬له‌ژێر چه‌كمه‌ی‌ ره‌شی‌‬ ‫دیكتاتۆریه‌تی‌ ناس���ر‌و‪ ،‬فه‌زای‌ سه‌ركوتی‌‬ ‫خوێناوی���ی‌ ئیس�ل�امیه‌كان‌و‪ ،‬له‌زیندان‌و‪،‬‬ ‫له‌ژێر ئه‌شكه‌نجه‌ی‌‌وه‌حشیگه‌رانه‌ی‌ ئه‌واندا‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا بمانه‌وێت‌و نه‌مانه‌وێت‪ ،‬هه‌ندێ‌‬ ‫ره‌گ���ه‌زی‌ س���ه‌له‌فیه‌ت‪ ،‬تێك���ه‌ڵ‌ به‌فكر‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیای‌ بزاڤی‌ ئیس�ل�امی‌ نوێ‌ بو بو‪،‬‬ ‫كاتێك رێب���ه‌ر‌و دامه‌زرێنه‌ری‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫بزاڤ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ هاوچه‌رخیش���ی‌‌واته‌‬ ‫(ئیخوان)‪ ،‬سه‌له‌فیه‌ت به‌ره‌گه‌ز‌و سیمایه‌كی‌‬ ‫جیاكه‌ره‌وه‌ی‌ بزاڤه‌ك ‌هی‌ ده‌ناسێنێت‌و ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌و راستیه‌ ده‌كات‪ .‬به‌اڵم سه‌له‌فیه‌تی‌‬ ‫پێ���ش په‌نج���اكان‌و‪ ،‬به‌تایبه‌تی���ش ئه‌و‬ ‫ره‌گه‌زان ‌هی‌ تێكه‌ڵ‌ به‌بزاڤی‌ ئیس�ل�امیه‌كه‌‬ ‫بو بو‪ ،‬به‌ب���ه‌راورد به‌قۆناغ���ی‌ دواتر‪ ،‬تا‬ ‫راده‌یه‌كی‌ زۆر رۆشنگه‌ر‌و ریفۆرمخواز بو‪.‬‬ ‫به‌اڵم دروشمه‌ ناوه‌ندیه‌كانی‌ بزاڤه‌كه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌دوباره‌ گێڕان���ه‌و‌هی‌ خه‌الف ‌هت‌و‪،‬‬ ‫پیاده‌كردن���ی‌ ش���ه‌ریعه‌ت‌و‪ ،‬دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‪ ،‬حوكم���ی‌ خوایی‬ ‫(به‌و ج���ۆره‌ی‌ الی‌ م���ه‌ودودی‌‌و قوتب)‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌‪ ،‬خۆی‌ ده‌بینێته‌وه‌ له‌س���ای ‌هی‌‬ ‫خ���ۆ نوێنه‌كردنه‌و‌هی‌ به‌ش���ێ‌ له‌ناوه‌نده‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان‌و‪‌ ،‬واقیع���ی‌ س���ه‌ركوت‌و‬ ‫كوده‌تا‌و‪ ،‬شكستی‌ ده‌وڵه‌ت‌و‪ ،‬ده‌ستدرێژیی‌‬ ‫ده‌ره‌ك���ی‌‌و‪ ،‬نه‌بونی‌ دیموكراس���یدا‪ ،‬بون‬ ‫به‌به‌شێك له‌په‌یكه‌ری‌ فكریی‌‌و‪ ،‬پێكهات ‌هی‌‬ ‫ده‌رونی‌ گروپه‌ توندوتیژه‌ ئیسالمیه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌نوس���ینه‌كانی‌ (م���ه‌ودودی‌)‬ ‫دامه‌زرێن���ه‌ری‌ كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌نیمچه‌ دورگه‌ی‌ هندس���تان‌و‪( ،‬س���ه‌ید‬ ‫قوتب)‌و(محه‌م���ه‌د قوتب)ی‌ برای‌‌و‪ ،‬دواتر‬ ‫هه‌ن���دێ‌ بۆچون���ی‌ (س���ه‌عید ح���ه‌وا )‌و‬ ‫(فه‌تح���ی‌ یه‌ك���ون)‌و ( محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‬ ‫راش���د) نوس���ه‌رانی‌ ت���ری‌ ته‌وژمه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌جۆرێ‌ له‌ج���ۆره‌كان‪ ،‬مه‌س���ه‌ل ‌هی‌‬ ‫جاهیلیه‌ت���ی‌ كۆمه‌ڵ���گا‌و‪ ،‬موفاس���ه‌له‌ی‌‬ ‫ده‌رون���ی‌‌و‪ ،‬زه‌روره‌تی‌ بونی‌ پێش���ه‌نگی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ جیهادی‌‌و‪ ،‬ل���ه‌(ال اله‌ اال الله)‬ ‫ه‌وه‌ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌‌و‪ ،‬باوه‌ڕنه‌بونی���ان‬ ‫به‌دیموكراسی‌و به‌ش���ێ‌ له‌روه‌ گه‌شه‌ك ‌هی‌‬

‫مۆدێرن���ه‌ی‌ خۆرئ���اوا‪ ،‬له‌روی‌ سیاس���یدا‬ ‫ده‌خوالن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن ئ���ه‌م گروپانه‌وه‌‬ ‫قۆزرانه‌وه‌‌و‪ ،‬كرانه‌ كه‌ره‌س���ه‌ی‌ سازدان‌و‬ ‫ره‌وایه‌تیپێدان‪ ،‬به‌اڵم سه‌رچاوه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ل���ه‌م روه‌وه‌‪ ،‬له‌نوس���ین‌و‌واقیع���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫گروپ‌و كه‌سێتی‌‌و نوسه‌رانه‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌‬ ‫ی)‌و (جیهادی‌)‬ ‫ده‌گرێ���ت‪ ،‬كه‌ (ته‌كفی���ر ‌‬ ‫ب���ون‌و‪( ،‬ئیخ���وان)‌و هاووێنه‌كانی���ان‬ ‫به‌الڕێدراو‌و‪ ،‬سازش���كار ‌وه‌س���فكردوه‌‌و‪،‬‬ ‫ره‌تیانكردونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌‌وێن���ه‌ی‌ گروپ���ی‌‬ ‫(كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌)‌و (جیه���ادی‌)ی‌‬ ‫میسری‌‪ .‬دواتر (القاعده‌)‌و تیۆرسێنه‌كانی‌‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ سه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادی‌‪.‬‬

‫ئه‌م گروپ ‌ه‬ ‫له‌ناوجه‌رگه‌ی‌ ژان‌و‬ ‫ژواری‌ مۆدێرنه‌وه‌‬ ‫سه‌ریانهه‌ڵداوه‌‌و‬ ‫له‌چه‌ندین روه‌وه‌‬ ‫ده‌ركه‌وته‌ی‌‬ ‫ئه‌و‌واقیعه‌ن‬ ‫گه‌ر به‌راوردێ‌‬ ‫له‌نێوان (داعش)‌و‬ ‫هاووێنه‌كانی‌‌و‬ ‫(ماركسیزم‌و‬ ‫لینینیزم)ی‌‬ ‫شۆڕشگێڕدا بكه‌ین‬ ‫ده‌بینین لێكچونێكی‌‬ ‫زۆر له‌نێوانیاندا به‌دی‌‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫پێنجه‌م‪ :‬مۆدێرنه‌ی‌ فكری‌‌و سیاسی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م گروپان���ه‌ گه‌رچ���ی‌ خۆی���ان‌وا‬ ‫ده‌خه‌ن���ه‌رو‪ ،‬ك���ه‌ ره‌وایه‌تی‌ ل���ه‌(ده‌ق)‌و‬ ‫(كه‌له‌پ���ور)‌و (مێ���ژو)ه‌وه‌‪‌،‬وه‌رده‌گرن‌و‪،‬‬ ‫دژ به‌مۆدێرن���ه‌‌و خۆرئاوا‌و ده‌س���تكه‌وت‌و‬ ‫ده‌رهاویش���ته‌كانیانن‪ .‬به‌اڵم له‌راس���تیدا‬ ‫ه���ه‌روه‌ك چه‌ندی���ن نوس���ه‌ر‌و لێكۆڵه‌ر‬ ‫ئاماژه‌ی���ان پێك���ردوه‌‪ ،‬گروپگه‌لێك���ن‬ ‫له‌ناوجه‌رگ��� ‌هی‌ ژان‌و ژواری‌ مۆدێرن���ه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ریانهه‌ڵداوه‌‌و‪ ،‬له‌چه‌ندی���ن روه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وته‌ی‌ ئ���ه‌و‌واقیعه‌ن‪ ،‬كه‌ بۆ (‪)150‬‬ ‫س���اڵ‌ ده‌چێ���ت مۆدێرنه‌ به‌ش���دارییه‌كی‌‬ ‫گرنگی‌ له‌دروستكردن‌و خه‌ماڵندندا كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ گه‌ر به‌راوردێ‌ له‌نێوان (داعش)‌و‬ ‫هاووێنه‌كانی‌‌و‪( ،‬ماركسیزم‌و لینینیزم)ی‌‬ ‫شۆڕشگێڕدا بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین لێكچونێكی‌‬ ‫زۆر له‌نێوانیان���دا ب���ه‌دی‌ ده‌كرێ���ت (كه‌‬ ‫به‌نیازم بیكه‌مه‌ بابه‌تێكی‌ سه‌ربه‌خۆ)‪.‬‬ ‫ئه‌م گروپانه‌ له‌زیاد له‌رویه‌كه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫مۆدێرن���ه‌‌و ئاڵۆزی���ی‌‌و ره‌نگدانه‌وه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌رگیر‌و تێكه‌اڵون‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫س���ود وه‌رگرت���ن له‌ش���ێوازه‌كانی‌‬ ‫خۆرێكخس���تنی‌ رێكخراوه‌یی س���ه‌ربازیی‌‬ ‫مۆدێرن‪.‬‬ ‫پارێزگاریكردن له‌بیرۆكراتیه‌ت‪.‬‬ ‫خه‌ڵك هێنان���ه‌ ریزی‌ خ���ۆ له‌ناوه‌نده‌‬ ‫مۆدێرنه‌كانی‌‌وه‌كو زانكۆكان‪.‬‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ چه‌مك���ی‌ ده‌وڵ���ه‌ت‌و‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ ئام���رازه‌ هاوچه‌رخه‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌بۆ كۆنترۆڵكردنی‌ كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫ده‌س���تكه‌وته‌كانی‌‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫ته‌كنۆلۆژیی‌ له‌بواره‌ جۆراوجۆره‌كاندا‪.‬‬ ‫به‌ئایدۆلۆژیكردنی‌ ئیسالم‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌‌و له‌قواڵییشدا‪،‬‬ ‫داعش‌و هاووێنه‌كانی‌ ده‌ركه‌وت‌و به‌رهه‌می‌‬ ‫شكس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌ مۆدێرنی‌ ناوچه‌كه‌‌و‪،‬‬ ‫كاردانه‌وه‌ن به‌روی‌ سته‌مكاریی ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫سكیۆالره‌كان‌و دابڕانیان له‌دیموكراسی‌و‪،‬‬ ‫روخان���ی‌ پ���رۆژ‌هی‌ نه‌ته‌وایه‌ت���ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌و‪ ،‬له‌وانه‌ش عه‌ر‌هب‌و‪ ،‬نه‌خه‌مڵینی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ هاواڵتێت���ی‌ یه‌كس���ان‌و‪،‬‬ ‫به‌عه‌قاڵنیكردنی‌ پیاده‌كردنی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫نه‌بون���ی‌ خۆش���گوزه‌رانی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی‌ پێویس���ت‌و‪ ،‬ناعه‌داله‌ت���ی‌‬ ‫سیستمی‌ نێوده‌وڵه‌تی‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫داعش‌و ئیسالم‪ ،‬عومه‌رو عه‌ل ‌ی‬ ‫فوئاد سدیق‬ ‫دوای گرتنه‌ ده‌س���تی ده‌سه‌اڵت له‌الیه‌ن‬ ‫مالكیی���ه‌وه‌‪ ،‬زۆری نه‌برد ش���ه‌ڕی نێوان‬ ‫شیعه‌و س���وننه‌ی عه‌ره‌ب به‌جۆرێك گڕی‬ ‫س���ه‌ندبو‪ ،‬كه‌ به‌غ���دای پایته‌ختی عێراق‬ ‫وه‌ك به‌رلینی دوای شه‌ڕی دوه‌می جیهانی‬ ‫لێهاتبو كه‌ به‌دیوارێك به‌رلینی رۆژهه‌اڵتی‌و‬ ‫رۆژئاوای���ی له‌یه‌كجیاكرابونه‌وه‌‪ ،‬به‌غداش‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ی لێهاتب���و‪ ،‬به‌دیوارێك���ی‬ ‫كۆنكریتڕێ���ژ نێ���وان ش���یعه‌و س���وننه‌ی‬ ‫پێجیاكرابونه‌وه‌‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌شدا كه‌ داعش‬ ‫له‌پزدانی قاعیده‌ هاته‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬شه‌ڕه‌كه‌ زۆر‬ ‫قوڵترو خه‌ستتر بۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ كاری‬ ‫یه‌كێتی زانایانه‌ پێویس���ته‌ ئه‌و ته‌متومانه‌‬ ‫به‌ته‌واوی الی هه‌م���و ئه‌وانه‌ بڕه‌وێنینه‌وه‌‬ ‫كه‌ هێشتا پێیانوایه‌ رێكخراوی داعش سه‌ر‬ ‫به‌ئیس�ل�امه‌‪ .‬چونكه‌ خۆ ئێستا سه‌رده‌می‬ ‫ش���ه‌ڕی (جه‌مه‌ل)و (صفی������ن) نییه‌‪ ،‬تا‬ ‫موسڵمانه‌كان شه‌ڕی یه‌كتر بكه‌ن‪ ،‬شه‌ڕی‬ ‫(جه‌م���ه‌ل)و (صفی������ن) دو نمونه‌ی زۆر‬ ‫ناشیرینن له‌مێژوی ئیسالمدا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كوش���تنی خه‌لیفه‌ی س���ێیه‌می لێبهێنینه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م دو ش���ه‌ڕه‌ به‌سه‌ره‌تاییترین‬ ‫ش���ه‌ڕی نێوان ئیس�ل�امه‌كان داده‌نرێ كه‌‬ ‫خۆبه‌خۆی���ی كه‌وتن���ه‌ گیان���ی یه‌كتر‪ .‬با‬ ‫له‌كرۆك���ی باس���ه‌كه‌مان دورنه‌كه‌وینه‌وه‌و‬ ‫بزانی���ن ئاخۆ پاس���اوی داع���ش بۆ ئه‌و‬ ‫توندوتیژیی���ه‌ی به‌ڕێوه‌ی ده‌بات چییه‌؟ با‬ ‫به‌كورت���ی ئاماژه‌یه‌ك ب���ۆ قورئانی پیرۆز‬ ‫بكه‌ین كه‌ ئاخۆ رێگای به‌م كوشتن‌و بڕینه‌‬ ‫داوه‌ كه‌ له‌ژێر په‌رده‌ی ئایینی ئیسالمه‌وه‌‬ ‫رۆژان���ه‌ خه‌ڵكێك���ی بێگون���اه ته‌نان���ه‌ت‬ ‫منداڵیش سه‌رده‌بڕن‌و ئه‌گه‌ر بۆیان بكرێ‬ ‫له‌م نیشتمانه‌ هه‌مومان سه‌رده‌بڕن؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌قورئاندا ئه‌و زه‌مینه‌یه‌ له‌بار نییه‌‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫بۆچی یه‌كێتی زانایان‌و مه‌الی دوانزه‌ عیلم‬ ‫تا ئێس���تا چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی وردیان‬ ‫نه‌خس���تۆته‌ به‌رده‌س���تمان له‌سه‌ر پرسی‬ ‫داع���ش؟ پرس���یاره‌كان زۆرن‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌م زۆر به‌كورتی چه‌ند ئامانجێكی‬ ‫سه‌ره‌كی له‌وباره‌یه‌وه‌ بپێكم‪.‬‬ ‫قورئان���ی پی���رۆز له‌ماوه‌ی ‪ 23‬س���اڵی‬ ‫ته‌مه‌نی���دا ك���ه‌ دو قۆناخ���ی جی���اواز‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬له‌‪ 114‬س���وره‌ت پێكهاتوه‌ كه‌‬ ‫(‪ )86‬س���وره‌تی له‌قۆناخی یه‌كه‌میدا كه‌‬ ‫به‌س���وره‌تی مه‌ككه‌یی ناس���راوه‌‪ ،‬هاتۆته‌‬ ‫خواره‌وه‌و ‪ 13‬س���اڵ ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬قۆناخی‬ ‫دوه‌میش (‪ )10‬س���اڵه‌كه‌ی دواییه‌ كه‌ ‪28‬‬ ‫سوره‌ته‌و به‌مه‌دینه‌یی ناسراوه‌و له‌مه‌دینه‌‬ ‫هاتۆته‌ خوار‪ .‬دیاره‌ (‪ )13‬س���اڵی یه‌كه‌م‬ ‫زیاتر باس له‌خواپه‌رس���تی‌و دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌بتپه‌رستی‌و ‪ ..‬هتد بوه‌‪ .‬به‌اڵم له‌قۆناخی‬ ‫دوه‌مدا چه‌ندین شه‌ڕو كوشتارگه‌و به‌روی‬ ‫یه‌كدا هه‌ڵشاخان دروس���تبو‪ ،‬بۆیه‌ زیاتر‬ ‫ل���ه‌‪ 300‬ئایه‌ت باس���ی جیهادو كوش���تن‌و‬ ‫هاندان���ی موس���ڵمانان ده‌كات تا بچن بۆ‬ ‫به‌ره‌كانی ش���ه‌ڕو‪ ..‬هتد‪ ..‬له‌كاتێكدا كۆی‬ ‫ئایه‌ته‌كان���ی قورئان نزیك���ه‌ی (‪)6336‬‬ ‫ئایه‌ت���ن‪ .‬كه‌واته‌ ناك���رێ زیاتر له‌(‪)6000‬‬ ‫ئای���ه‌ت فه‌رامۆش بكه‌ی���ت‌و ته‌نیا (‪)300‬‬ ‫ئای���ه‌ت بكه‌یت���ه‌ بنه‌م���ا‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌و‬ ‫ئایه‌تانه‌ی به‌ڕونی باس له‌كوشتن‌و جیهادو‬ ‫چون بۆ به‌ره‌ی ش���ه‌ڕ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬نزیكه‌ی‬ ‫(‪ )207‬ئایه‌ت���ن‪ .‬ئه‌مه‌ پرس���ێكه‌ گفتوگۆ‬ ‫هه‌ڵناگرێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی ب���ڕوای به‌قورئان‌و‬ ‫ئایینی ئیس�ل�ام هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت بڕوایشی‬ ‫ب���ه‌و ئایه‌تان���ه‌ی خ���واره‌وه‌ هه‌بێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆ نمونه‌‪ :‬س���وره‌تی المائ���ده‌ ئایه‌ی ‪،99‬‬ ‫الغاشیه‌ ئایه‌ی‪21‬و ‪ ،22‬الشوری ئایه‌ی‪40‬و‬ ‫‪،43‬الكافرون ئایه‌ی ‪ ،6‬البقره‌ ئایه‌ی ‪139‬و‬ ‫‪ ،256‬القصص ئای������ه‌ی ‪ ،56‬الزمر ئایه‌ی‬ ‫‪ ...23‬هتد‪ .‬ئه‌وه‌ی ئێستا داعش ده‌یكات‬ ‫له‌گه‌ڵ میتۆد‌و فه‌لسه‌فه‌ی گشتی قورئاندا‬ ‫ناگونجێ���ت‪ ،‬چونكه‌ بنه‌ما گش���تییه‌كانی‬ ‫ئیسالم پێچه‌وانه‌ی ئه‌و كردارو گوفتارانه‌ی‬ ‫رێكخراوی داعش���ه‌‪ ،‬كه‌ ئیمڕۆ دژ به‌هه‌مو‬ ‫ئایین‌و مرۆڤایه‌تین‪.‬‬ ‫من ئه‌م وێنه‌یه‌ی سه‌ره‌وه‌م بۆیه‌ خسته‌ڕو‪،‬‬ ‫چونكه‌ تا ئێس���تا ئه‌و پرسیاره‌ به‌رده‌وام‬ ‫ده‌وترێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئایا داع���ش په‌یڕه‌وی‬ ‫له‌ئایینی ئیسالم ده‌كات یان نا؟‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌ندێك له‌كۆلكه‌ مه‌الكانی الی خۆش���مان‬ ‫به‌ناڕه‌وای ده‌زانن داعش به‌الدان له‌په‌یڕه‌وی‬ ‫ئایینی ئیس�ل�ام دابنێن‪ ،‬چ لۆژیكێك رێگا‬ ‫به‌وه‌ ده‌دات قورئانی پیرۆز به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫ئینتیقائی‪ -‬دور به‌له‌به‌رچاوگرتنی هۆكاری‬ ‫هاتنه‌ خواره‌وه‌ی ئایه‌ته‌كان ‪ -‬وه‌ربگریت‌و‬ ‫زیات���ر ل���ه‌(‪ )6000‬ئایه‌تیش پش���تگوێ‬ ‫بخه‌یت‪ .‬ئه‌م���ه‌ ته‌نها داعش‌و ئه‌و گروپانه‌‬ ‫ده‌یك���ه‌ن كه‌ مه‌به‌س���تیان قوڵكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئایینه‌ك���ه‌و به‌رفراوانك���ردن‌و جوانكردنی‬

‫ئایینه‌كه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئایینه‌كه‌یان كردۆته‌‬ ‫قه‌ڵغانێك بۆ گه‌یش���تن به‌هه‌ندێك مه‌رامی‬ ‫سیاس���ی نه‌خوازراو كه‌ دژ به‌ئایینه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كاری رۆژانه‌ش���یاندا به‌زه‌قی ئه‌و مه‌رامه‌‬ ‫دژ به‌ئایینه‌یان په‌یڕه‌و كردوه‌‪ .‬ده‌نا ئایین‬ ‫قه‌ت بۆ كاری رێكخراوه‌یی ناشێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئایین سه‌رچاوه‌كه‌ی سروش (وحی)ه‌ نه‌ك‬ ‫بیروبۆچون‪ ،‬چه‌سپاوو نه‌گۆڕه‌‪ ،‬نه‌ك گۆڕاو‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا ژیان به‌رده‌وام له‌گۆڕاندایه‌‪.‬‬ ‫خودی ئایینیش ده‌سه‌اڵتداریی‌و سته‌مكاریی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ هه‌ڵناگرێ‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نیا باوه‌ڕو‬ ‫ئامۆژگاریی‌و وش���یاركردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌پێناوی‬ ‫گه‌یش���تن به‌راس���تی‌و به‌به‌خته‌وه‌ری���ی ‪.‬‬ ‫محه‌مه‌دی په‌یامبه‌ر(د‪.‬خ) ده‌یزانی رۆژێك‬ ‫دێت ئ���ه‌م ئایینه‌ له‌الی���ه‌ن خه‌ڵكانێكه‌وه‌‬ ‫بۆ مه‌به‌س���تێكی ناڕه‌وا به‌كارده‌هێنرێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ فه‌رمویه‌ت���ی (ان الدی���ن‌وعر وان‬ ‫علین���ا ان نوغ���ل فیه برف���ق) واتا ئایین‬ ‫رێگایه‌ك���ی س���ه‌خت‌و دژوار (هه‌ڵدێر)ه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ له‌س���ه‌رمان به‌ئارامییه‌وه‌ پێیدا‬ ‫بچین���ه‌ خواره‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر س���ه‌یری ئایینی‬ ‫مه‌سیحیه‌تیش بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین له‌ئینجیلدا‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك توندوتیژی نادۆزیته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی دوای ئ���ه‌وه‌ی ئیمپرات���ۆری‬ ‫رۆم (‪)337-272‬ز له‌قوس���ته‌نتین ب���و‬ ‫به‌مه‌س���یحی‌و ئایین���ی مه‌س���یحی ك���رد‬ ‫به‌ئایینی فه‌رمی له‌حوكمڕانییه‌كه‌یدا‪ ،‬ورده‌‬ ‫‌ورده‌ كه‌نیس���ه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی خسته‌ ده‌ستی‬ ‫خۆی‌و كه‌نیسه‌ كرا به‌ده‌زگایه‌كی سیاسی‬ ‫س���ته‌مكاری ئه‌وتۆ كه‌ به‌هه‌زاران كه‌سیان‬ ‫س���وتاند‌و س���ه‌ربڕی‪ ،‬فه‌لسه‌فه‌شیان بۆ‬ ‫ماوه‌ی (‪ )1000‬هه‌زار ساڵ له‌شوێنی خۆی‬ ‫چه‌قبه‌ستو كرد‌و رایانگرت‪ .‬كه‌چی ئینجیل‬ ‫س���ه‌راو بن بكه‌ی دێڕێكی تێدا نادۆزیته‌وه‌‬ ‫كه‌ هانی كوش���تن ب���دات‪ ،‬به‌ڵكو هه‌موی‬ ‫پڕاوپڕه‌ له‌خۆشه‌ویستی‌و سۆزو به‌زه‌یی‌و‪..‬‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫عومه‌رو عه‌لی‬ ‫به‌رل���ه‌وه‌ی باس���ی پێگ���ه‌ی به‌هێزی‬ ‫(عوم���ه‌ری كوڕی خه‌ت���اب‌و عه‌لی كوڕی‬ ‫ئه‌ب���ی تالیب) بكه‌م‪ ،‬ده‌بێ ئه‌وه‌مان له‌به‌ر‬ ‫چ���او بێت‪ ،‬ئه‌بوبه‌كری س���دیق‌و عومه‌ری‬ ‫ك���وڕی خه‌تاب‌و عوس���مانی كوڕی عه‌فان‬ ‫له‌كه‌سایه‌تییه‌ ناوداره‌كانی پێش ئیسالم‌و‬ ‫س���ه‌رده‌می ئیسالم بون‪ ،‬هه‌ر یه‌ك له‌مانه‌‬ ‫خاوه‌نی ده‌س���ه‌اڵتێكی كاریگه‌ر بون له‌ناو‬ ‫هۆزه‌ك���ه‌ی خۆی���ان‌و به‌هاتنی���ان بۆ ناو‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬ئایینی ئیس�ل�ام به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫به‌رچاو گه‌شه‌ی كرد‪.‬به‌اڵم عه‌لی له‌هۆزی‬ ‫هاشمییه‌كان بو‪ ،‬به‌ته‌مه‌نیش زۆر منداڵ بو‬ ‫كه‌ بوبوه‌ ئیسالم‪ ،‬بۆیه‌ سه‌ره‌تا ئه‌و پێگه‌‬ ‫به‌هێزه‌و ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ به‌هێزه‌ی نه‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوایی (عومه‌ر)و (عه‌لی) بون به‌دو‬ ‫له‌خه‌لیفه‌ ه���ه‌ره‌ به‌ناوبانگ‌و ناوداره‌كه‌ی‬ ‫دوای محه‌م���ه‌دی په‌یامب���ه‌ر (د‪.‬خ)‪،‬‬ ‫(عومه‌ر) به‌هۆی كه‌سایه‌تییه‌ زۆر به‌هێزو‬ ‫چاونه‌ترس���ییه‌كه‌ی‌و (عه‌لی) جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ئامۆزای محه‌م���ه‌دو دوای خه‌دیجه‌ یه‌كه‌م‬ ‫كه‌س���ه‌ بوه‌ته‌ موس���ڵمان‪ ،‬تا راده‌یه‌كی‬ ‫یه‌كجار زۆریش جێمتمانه‌ی پێغه‌مبه‌ر بوه‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت له‌كاتی مردنی پێغه‌مبه‌ریش���دا‬ ‫له‌خه‌لیفه‌كان ته‌نیا عه‌لی به‌دیار جه‌نازه‌ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ بو‪ ،‬مێژونوسانیش له‌كۆتایی‬ ‫سه‌رده‌می ئه‌مه‌وییه‌كانه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ زیاتر‬ ‫گرنگییان به‌و دو خه‌لیفه‌یه‌ داوه‌و بونه‌ته‌‬ ‫دو هێم���ای گرنگ بۆ دو مه‌زهه‌بی گه‌وره‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ پێگه‌ی عه‌ل���ی ئه‌وكاته‌ به‌هێزتر بو‬ ‫ك���ه‌ فاتیمه‌ی كچی محه‌مه‌دی خواس���ت‌و‬ ‫منداڵه‌كانیش���ی به‌ه���ۆی فاتیم���ه‌وه‌ بون‬ ‫به‌ن���ه‌وه‌ی محه‌م���ه‌د پێغه‌مب���ه‌ر (د‪.‬خ)‪.‬‬ ‫چونكه‌ راسته‌ باوكی عه‌لی (ئه‌بو تالیب)‬ ‫س���ه‌رۆكی هۆزی هاش���مییه‌كان بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ مردنی ئه‌بوتالیب‪ ،‬ئیدی سه‌رۆكی‬ ‫هۆزی هاش���مییه‌كان ب���ه‌ (ئه‌بوله‌هه‌ب)‬ ‫به‌خشرا‪ .‬راس���ته‌ عه‌لی كوڕی ئه‌بوتالیب‪،‬‬ ‫هه‌رچی كردبێ‪ ،‬ته‌نیا له‌پێناوی ئیسالمدا‬ ‫كردویه‌تی‌و هه‌رگیز بیری له‌وه‌ نه‌كردۆته‌وه‌‬ ‫ژیانی ئاینده‌ی خۆی به‌ره‌و كام ئاراس���ته‌‬ ‫ده‌چێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و له‌خه‌می ئ���ه‌وه‌دا بوه‌‬ ‫ئایین���ی ئیس�ل�ام چۆن گه‌ش���ه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ عه‌لی یه‌ك���ه‌م خه‌لیفه‌یه‌ كه‌ به‌دوای‬ ‫پۆس���ت‌و پله‌و پایه‌ی دونیایی نه‌گه‌ڕاوه‌و‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م خۆ نه‌ویس���تییه‌ش بو س���ه‌ره‌تا‬ ‫نه‌كرا به‌خه‌لیفه‌‪ .‬بۆی���ه‌ زۆرجار تۆژه‌رانی‬ ‫ئیس�ل�امی عه‌لی به‌پیاوێكی ب���ڕوا به‌هێز‬ ‫به‌اڵم وشك‌و برینگ داده‌نێن‪ ،‬به‌و مانایه‌ی‬ ‫عه‌لی به‌هۆی ئایینی ئیسالمه‌وه‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫سیاس���ه‌ت ب���كات‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ به‌ناه���ه‌ق‬ ‫شه‌هیدیش كرا‪ ،‬پێشتریش چه‌ندین شه‌ڕی‬ ‫ناڕه‌وایان به‌سه‌ریدا سه‌پاندبو‪( .‬عومه‌ری‬ ‫كوڕی خه‌تاب)یش‪ ،‬توانی چاوی قوڕه‌یش‬ ‫بشكێنێ‪ ،‬كه‌ تا عومه‌ر نه‌بوبو به‌ئیسالم‪،‬‬ ‫قوڕه‌یشه‌كان هه‌میشه‌ مایه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ بون‬ ‫بۆ سه‌ر محه‌مه‌د‌و ئایینه‌كه‌ی‪ ،‬تا محه‌مه‌د‬ ‫بۆ مه‌دینه‌ كۆچی نه‌كرد كه‌ (‪ )13‬س���اڵ‬ ‫ب���و ئایینی ئیس�ل�ام باڵوكرابۆوه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫نه‌یانتوانیب���و گه‌ش���ه‌یه‌كی به‌رچ���او به‌و‬ ‫ئایینه‌ بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌هاتنی عومه‌ر بۆ ناو‬ ‫ئایینی ئیسالم‌و كۆچكردنیان بۆ مه‌ككه‌و‬ ‫پشتگیریكردنی ئه‌نس���ارو موهاجیره‌كان‬ ‫له‌محه‌م ‌هد‌و ئایینه‌كه‌ی‪ ،‬رێگای خۆش���كرد‬

‫دوای دو س���اڵ ل���ه‌و كۆچكردنه‌ ش���ه‌ڕی‬ ‫ب���ه‌در بێته‌ ئ���اراوه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌ ش���ه‌ڕێكی به‌ته‌واوی چاره‌نوسسازو‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ بو بۆ ئیس�ل�ام‪ ،‬كه‌ به‌هۆی‬ ‫ئه‌نس���ارو موهاجیره‌كانه‌وه‌ هاته‌ ئاراوه‌و‬ ‫قوربانییه‌كی زۆریش���یان پێش���كه‌ش به‌و‬ ‫ئایین���ه‌ كرد به‌اڵم توانییان س���ه‌ربكه‌ون‌و‬ ‫گورزێكی كه‌مه‌رشكێن له‌دوژمنانی ئیسالم‬ ‫بوه‌شێنن‪.‬‬ ‫له‌سه‌رده‌می خه‌لیفه‌ عومه‌ریشدا ئایینی‬ ‫ئیس�ل�ام گه‌یش���ته‌ لوتك���ه‌ی‌و زۆرتری���ن‬ ‫گه‌ش���انه‌وه‌و فتوحات���ی به‌خۆیه‌وه‌ بینی‪.‬‬ ‫عومه‌ر له‌ماوه‌ی ئه‌و ‪ 10‬س���اڵ‌و ‪ 6‬مانگ‌و‬ ‫‪ 19‬رۆژه‌ی خه‌لیف���ه‌ ب���و توان���ی ئایینی‬ ‫ئیس�ل�ام له‌رۆژهه‌اڵته‌وه‌ بگه‌یه‌نێته‌ ئێران‌و‬ ‫له‌رۆژئاوایشه‌وه‌ گه‌یاندییه‌ لیبیا‪ .‬له‌مێژوی‬ ‫ئیسالمیش���دا كاتێك باسی ئه‌و خه‌لیفانه‌‬ ‫ده‌كرێت ك���ه‌ دادپه‌روه‌ر ب���ون‪ ،‬عومه‌ری‬ ‫ك���وڕی خه‌تاب له‌ری���زی یه‌كه‌مینیاندایه‌‪.‬‬ ‫نمونه‌یه‌ك���ی زه‌قی ئ���ه‌و دادپه‌روه‌رییه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كاتێ به‌عوم���ه‌ر ده‌ڵێن كوڕه‌كه‌ت‬ ‫هه‌ر خه‌ریك���ی خواردن���ه‌وه‌و زیناكردنه‌‪،‬‬ ‫ش���ایه‌دی پێویستیش له‌و باره‌یه‌وه‌ هه‌بو‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌وی���ش فه‌رمان���ده‌دات كوڕه‌كه‌ی‬ ‫داركاری���ی بكرێت‪ ،‬تا له‌ژێر قامچی گیانی‬ ‫ده‌رچوه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی خوێنه‌ر وردتر‬ ‫بزان���ێ ئه‌و گرفتان���ه‌ چین ك���ه‌ له‌نێوان‬ ‫عومه‌رو عه‌لیدا هه‌ب���ون‪ ،‬به‌كورتی ئاماژه‌‬ ‫ب���ۆ گرف���ت‌و ناكۆكییه‌كانی���ان ئینجا بۆ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان ده‌كه‌م‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر له‌قورئاندا‬ ‫ئه‌و زه‌مینه‌یه‌ له‌بار‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌ی بۆچی‬ ‫یه‌كێتی زانایان‌و‬ ‫مه‌الی دوانزه‌ عیلم‬ ‫تا ئێستا چه‌ند‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫وردیان نه‌خستۆت ‌ه‬ ‫به‌رده‌ستمان له‌سه‌ر‬ ‫پرسی داعش؟‬ ‫ناكۆكییه‌كانی نێوان عومه‌رو عه‌لی‬ ‫ت���ا ئ���ه‌و رۆژه‌ی محه‌م���ه‌د زیندوب���و‪،‬‬ ‫بچوكتری���ن گرف���ت‌و ناكۆك���ی له‌نێ���وان‬ ‫عومه‌رو عه‌لی نه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ساته‌وه‌ختی‬ ‫گیانسپاردنی محه‌مه‌د‪ ،‬ئه‌بوبه‌كری سدیق‌و‬ ‫عومه‌ر‪ ،‬له‌ژێر گوش���اری عائیش���ه‌ی كچی‬ ‫ئه‌بوبه‌كری س���دیق‌و خێزان���ی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫(دایك���ی موس���ڵمانان) عائیش���ه‌ بانگی‬ ‫باوك���ی ك���ردو راس���ته‌وخۆ پێیڕاگه‌یاند‬ ‫ده‌بێت به‌زوترین كات تۆ ببیت به‌خه‌لیفه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ عائیش���ه‌ مه‌ترس���ی زۆری هه‌بو‬ ‫كه‌ عه‌لی كوڕی ئه‌ب���ی تالیب كه‌ ئامۆزاو‬ ‫زاوای پێغه‌مبه‌ره‌و له‌پێش هه‌موش���یانه‌وه‌‬ ‫بۆت���ه‌ موس���ڵمان‪ ،‬ئیت���ر ئه‌گ���ه‌ر باوكی‬ ‫نه‌بێته‌ خه‌لیفه‌ هیچ رێگرییه‌ك نامێنێ بۆ‬ ‫به‌خه‌لیفه‌بونی عه‌لی‪ ،‬سه‌ره‌تا ئه‌بوبه‌كری‬ ‫سدیق به‌م قسه‌یه‌ی عائیشه‌ی كچی رازی‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم س���وربونی عائیش���ه‌و هه‌ندێ‬ ‫پاساوهێنانه‌وه‌ی واقیعیانه‌ بۆ ئه‌بوبه‌كری‬ ‫باوكی‪ ،‬توانی دڵ���ی باوكی نه‌رمبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌پ���اڵ ئه‌مه‌ش���دا عائیش���ه‌ به‌عومه‌ری‬ ‫ك���وڕی خه‌تاب���ی راگه‌یاند كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫باوك���م رابس���پێری بۆ خه‌لیف���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌چه‌ندین پاس���اوی واقیعیانه‌ی بۆ عومه‌ر‬ ‫هێنای���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ عائیش���ه‌ زیره‌كترین‬ ‫كه‌سی سه‌رده‌می خۆی بوه‌‪ ،‬یه‌كه‌م كه‌س‬ ‫ب���وه‌ له‌نێ���و هه‌م���و ژن‌و پیاوه‌كانی ئه‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌ به‌سه‌حابه‌كانیشه‌وه‌ كه‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر هه‌م���و قورئانی به‌ته‌واوی له‌به‌ر بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو شیعری شاعیره‌كانیشی له‌به‌ر بوه‌و‬ ‫ئه‌قڵێك���ی زۆر گه‌وره‌ی هه‌ب���وه‌‪ ،‬كه‌ ئێره‌‬ ‫جێگای باس���كردنی نییه‌‪ ،‬ئیتر عومه‌ریش‬ ‫قه‌ناعه‌تی ب���ه‌وه‌ دێت كه‌ ل���ه‌و كه‌پره‌ی‬ ‫به‌نی ساعیده‌ كۆبوبونه‌وه‌ له‌به‌رچاوی ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ی له‌وێ ئاماده‌بون داوا له‌ئه‌بوبه‌كر‬ ‫ب���كات ب���ۆ خه‌لیفایه‌ت���ی‌و به‌یعه‌تی پێ‬ ‫بكات‪ ،‬له‌كاتێكدا عه‌لی له‌س���ه‌ر جه‌نازه‌ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ)بو‪ ،‬ئ���اگاداری ئه‌م بێنه‌و‬

‫به‌رده‌یه‌ نه‌بو كه‌ به‌نهێنی رێكخرابو‪ ،‬كاری‬ ‫نهێنیبونه‌ك���ه‌ش هه‌ر له‌الیه‌ن عائیش���ه‌و‌ه‬ ‫رێكخرابو‪ ،‬به‌و پاساوه‌ی با گرفتی گه‌وره‌‬ ‫دروس���ت نه‌بێت‌و خوێنی موسڵمانان له‌و‬ ‫وه‌خت���ه‌ ناوه‌خت���ه‌ كه‌ محه‌م���ه‌د كۆچی‬ ‫كردوه‌ به‌خۆڕایی ن���ه‌ڕژێ‪ .‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مین‬ ‫دڵگیربونی عه‌لی بو له‌ئه‌بوبه‌كر‌و عومه‌ر‪،‬‬ ‫چونكه‌ عه‌لی به‌هی���چ جۆرێك له‌و بڕوایه‌‬ ‫نه‌بو كه‌ هێشتا جه‌نازه‌ی پیرۆزی محه‌مه‌د‬ ‫به‌خ���اك نه‌س���پێردراوه‌‪ ،‬كه‌چ���ی ئه‌وان‬ ‫هه‌ڵپ���ه‌ی دانانی خه‌لیفه‌یان بوه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫عه‌ل���ی كه‌ ب���ه‌م كاره‌ی زان���ی به‌ته‌واوی‬ ‫سه‌ریسوڕماو ئاماده‌ نه‌بو سه‌ره‌تا به‌یعه‌ت‬ ‫به‌ئه‌بوبه‌كر بدا‪ ،‬تا ماوه‌یه‌ك به‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫روداوه‌ تێپ���ه‌ڕی‪ .‬گرفتی دوه‌م ئه‌بوبه‌كرو‬ ‫عوم���ه‌ر هاوده‌نگ‌و هاوڕاب���ون كه‌ ده‌بێت‬ ‫عه‌لی به‌یع���ه‌ت به‌ئه‌بوبه‌كر ب���دات‪ ،‬ده‌نا‬ ‫ه���ۆزی قوڕه‌ی���ش به‌تایبه‌ت���ی بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫به‌نی هاشم كه‌ محه‌مه‌دیش سه‌ر به‌هه‌مان‬ ‫بنه‌ماڵه‌ب���و‪ ،‬له‌رێ���گای عه‌لی���ه‌وه‌ ده‌نگی‬ ‫ناڕه‌زاییان لێبه‌رزده‌بێته‌وه‌و ئیتر دۆخه‌كه‌‬ ‫به‌ئاراسته‌یه‌كی زۆر خراپدا ده‌ڕوات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی هاش���مییه‌كان چاوه‌ڕوانی عه‌لی‬ ‫بون كه‌ چ بڕیارێك ده‌دات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش‬ ‫وه‌كو عه‌لی به‌یعه‌تیان به‌ئه‌بوبه‌كر نه‌كردبو‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ هه‌ردوكیان ئه‌بوبه‌ك���رو عومه‌ر زۆر‬ ‫س���ه‌خڵه‌ت ده‌بن‌و گوش���ار ده‌خه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫عه‌ل���ی كه‌ به‌یع���ه‌ت به‌ئه‌بوبه‌ك���ر بكات‪،‬‬ ‫ئیت���ر كاتێك عومه‌ر به‌توڕه‌ییه‌وه‌ ده‌چێته‌‬ ‫ماڵی عه‌لی س���ه‌ره‌تا له‌ب���ه‌رده‌رگا چاوی‬ ‫به‌فاتیم���ه‌ی كچی محه‌مه‌د‌و خێزانی عه‌لی‬ ‫ده‌كه‌وێت‌و قس���ه‌یه‌ك له‌م‌و قسه‌یه‌ك له‌و‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن عومه‌ر له‌فاتیمه‌ ده‌دات‌و به‌جۆرێك‬ ‫په‌راس���وه‌كانی فاتیمه‌ ده‌شكێنێت‌و هه‌ر‬ ‫به‌هۆی ئه‌م لێدانه‌شییه‌وه‌ فاتیمه‌ كه‌ سكی‬ ‫هه‌ب���و منداڵه‌ كۆرپه‌ك���ه‌ی له‌بارده‌چێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ گرفتێكی قوڵ ب���و بۆ عه‌لی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عه‌لی ئه‌وكاته‌ هێش���تا له‌مه‌دین ‌ه پێگه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌هێز نه‌بوبو‪ ،‬ئه‌بوبه‌كرو عومه‌ر‬ ‫پێگه‌ی���ان به‌هێزترب���و‪ ،‬پارس���ه‌نگی هێز‬ ‫به‌الی ئه‌بوبه‌كرو عومه‌ردا ده‌ش���كایه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ عه‌لی باوكیش���ی نه‌مابو سه‌رۆكی‬ ‫هۆزی هاشمییه‌كانیش���یان به‌هۆی مردنی‬ ‫ئه‌بوتالیب���ه‌وه‌ له‌ده‌س���ت ده‌رچوب���و‪،‬‬ ‫(هه‌رچه‌ن���ده‌ ئ���ه‌م كێش���ه‌یه‌ی نێ���وان‬ ‫عومه‌رو فاتیمه‌ به‌ش���ێك له‌مێژونوس���ان‬ ‫به‌هه‌ڵبه‌س���تراوی ده‌زان���ن‌و ده‌ڵێن گوایه‌‬ ‫نوسه‌ری ئه‌م هه‌ڵبه‌ستنه‌ پیاوێكی سه‌فه‌وی‬ ‫به‌ره‌چه‌ڵه‌ك جوله‌كه‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم باڵی شیعه‌‬ ‫به‌روداوێكی راست وه‌ریانگرتوه‌) له‌الیه‌كی‬ ‫دیكه‌شه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێن عه‌لی ئه‌وه‌نده‌ له‌خه‌می‬ ‫یه‌كگرتویی ئیس�ل�امدا بو‪ ،‬بۆیه‌ قوربانیی‬ ‫به‌هه‌مو شتێك ده‌دا له‌پێناوی به‌رزراگرتن‌و‬ ‫پێشخس���تنی ئایین���ی ئیس�ل�امدا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫عه‌لی كێش���ه‌كه‌ی گه‌وره‌تر نه‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌یعه‌تیشی به‌ئه‌بوبه‌كر نه‌دا‪ ،‬ئیتر فاتیمه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ك له‌خه‌می باوكی كه‌ پێغه‌مبه‌ر بو‬ ‫تازه‌ كۆچ���ی كردبو‪ ،‬په‌یوه‌ندی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڵ فاتیمه‌ یه‌كج���ار به‌هێزبو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫فاتیم���ه‌ له‌خه‌دیجه‌ بو‪ ،‬دایك���ی نه‌مابو‪،‬‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر زۆر گرنگیی پێده‌دا‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫تریش���ه‌وه‌ فاتیمه‌ هێش���تا منداڵ بو كه‌‬ ‫شوی به‌عه‌لی كردبو‪ ،‬ده‌ڵێن محه‌مه‌د بۆیه‌‬ ‫فاتیمه‌ی به‌منداڵی به‌ش���وداو دای به‌عه‌لی‬ ‫له‌الی���ه‌ك محه‌م���ه‌د‪ ،‬عه‌ل���ی وه‌كو كوڕی‬ ‫خۆی ته‌ماش���ا ده‌ك���رد چونكه‌ خۆی هیچ‬ ‫كوڕێكی بۆ نه‌مابۆوه‌ (بێگومان هه‌ر سێ‬ ‫پێغه‌مبه‌ر موس���او عیس���او محه‌مه‌د‪ ،‬هیچ‬ ‫كوڕێكی���ان له‌دوای خۆی���ان بۆ نه‌مایه‌وه‌)‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ ئاگاداربو كه‌ عائیشه‌‬ ‫ح���ه‌ز به‌فاتیمه‌ ناكات‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌رله‌وه‌ی‬ ‫عائیشه‌ بخوازێت فاتیمه‌ی به‌شودا تا له‌ناو‬ ‫ماڵه‌كه‌ی گرفت رونه‌دا) ئیتر فاتیمه‌ وه‌ك‬ ‫هه‌ر ژنێكی ئاس���ایی حه‌سه‌ن‌و حوسه‌ینی‬ ‫بو‪ ،‬عائیش���ه‌ش كه‌ زۆر ح���ه‌زی له‌منداڵ‬ ‫بو ب���ه‌اڵم منداڵ���ی نه‌ده‌ب���و‪ ،‬ئیتر رقی‬ ‫عائیش���ه‌ بۆ فاتیمه‌ زیاتربو‪ ،‬ئه‌م دو خاڵه‌‬ ‫(خۆشه‌ویس���تی له‌راده‌به‌ده‌ری پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ب���ۆ فاتیمه‌و بون���ی به‌دایكی حه‌س���ه‌ن‌و‬ ‫حوسه‌ین) هۆكاری گرنگ بون كه‌ عائیشه‌ی‬ ‫خێزانی پێغه‌مب���ه‌ر غیره‌ له‌فاتیمه‌ بكات‌و‬ ‫حه‌زی پێ نه‌ی���ه‌ت‌و دواتریش ئه‌و كه‌یف‬ ‫پ���ێ نه‌هاتنه‌ په‌ڕییه‌وه‌ ب���ۆ عه‌لی مێردی‬ ‫فاتیم���ه‌‪ .‬ئیت���ر فاتیمه‌ له‌الی���ه‌ك به‌هۆی‬ ‫ئ���ه‌و روداوه‌ی مردنی باوك���ی‌و له‌الیه‌كی‬ ‫دیكه‌شه‌وه‌ به‌هۆی ئه‌و روداوه‌ی كه‌ عومه‌ر‬ ‫به‌سه‌ریهێنا‪ ،‬نه‌خۆش���كه‌وت‌و رۆژ له‌دوای‬ ‫رۆژ نه‌خۆشییه‌كه‌ی سه‌ختترو كوشنده‌تر‬ ‫ده‌بو‪ ،‬تا دوای شه‌ش (‪)6‬مانگ له‌مردنی‬ ‫باوكی ئه‌ویش گیانی له‌ده‌س���تدا‌و كۆچی‬ ‫دوایی ك���رد‪ ،‬دوای مردن���ی فاتیمه‌‪ ،‬واتا‬ ‫دوای ش���ه‌ش (‪ )6‬مان���گ له‌خه‌لیفه‌بونی‬ ‫ئه‌بوبه‌كر ئینجا عه‌لی به‌یعه‌تی به‌ئه‌بوبه‌كر‬ ‫داوه‌‪ .‬گرفتی س���ێیه‌م له‌نێ���وان عومه‌رو‬ ‫عه‌لی له‌وه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی گرت‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر ژه‌هرخ���وارد ك���راو زانی ئیتر‬ ‫ناتوانێ به‌رده‌وامبێت‪ ،‬عائیشه‌ به‌زیره‌كی‬ ‫خ���ۆی ئه‌مجاره‌یان ب���ڕوای به‌ئه‌بوبه‌كری‬ ‫باوك���ی هێنا ك���ه‌ عومه‌ر رابس���پێرێ كه‌‬ ‫جێنشینی بێت‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫سیاسه‌ت له‌سه‌رده‌می داعشدا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫سیاس���ه‌ت چ له‌ئاس���تی ده‌وڵه‌تی���ی‌و چ‬ ‫له‌ئاس���تی نێوده‌وڵه‌تییدا به‌ره‌و ئه‌وه‌ ده‌ڕوات‬ ‫له‌كرده‌یه‌كی س���تراتیژییه‌وه‌ ببێته‌سیسته‌مێك‬ ‫بۆ ئاگركوژاندنه‌وه‌‪ .‬به‌مانایه‌كی تر سیاس���ه‌ت‬ ‫كات���ی نه‌م���اوه‌ ب���ۆ بیركردن���ه‌وه‌‪ ،‬قوڵییه‌ك‬ ‫له‌كرده‌كانی���دا به‌دیناكرێت‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌وه‌نده‌‬ ‫كاتی هه‌یه‌ كه‌ په‌رچه‌كردار به‌رامبه‌ر به‌پێشهاته‬ ‫مه‌ترسییداره‌‌كان نیشانبدات‌و چاره‌سه‌ری خێراو‬ ‫پینه‌دۆزیان بۆ بدۆزێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م حاڵه‌ته‌ش هه‌مو‬ ‫شتێك بێت‪ ،‬به‌مانا فه‌لسه‌فییه‌كه‌ی‪ ،‬سیاسه‌ت‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پتربه‌ڕێوه‌بردنی قه‌یرانه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وله‌وییاتی سیاس���ه‌ت له‌م���ڕۆدا بریتییه‌‬ ‫له‌كوژاندنه‌وه‌ی ئاگره‌كان‪ ،‬نه‌ك پێش���بینیی‌و‬ ‫رێگه‌گرت���ن له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی ئاگركه‌وتن���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێده‌چێت ئه‌و س���ه‌رده‌مه زێڕینه‌ی سیاسه‌ت‌‬ ‫به‌س���ه‌رچوبێت ك���ه‌ كاری س���ه‌ره‌كیی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌بنه‌ڕه‌تیی���ه‌كان بو‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و فۆكه‌س���ه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی له‌مڕۆدا‬ ‫له‌س���ه‌ر تێپه‌ڕاندنی قه‌یران���ه‌ هه‌نوكه‌ییه‌كان‌و‬ ‫ئیداره‌كردنی ملمالنێكانه‌ كه‌ زۆرینه‌ی كاته‌كان‬ ‫به‌رێ���گای ته‌رخانكردن���ی كۆمه‌ك���ی دارایی‌و‬ ‫ئینس���انیی یان چاالكی س���ه‌ربازیی سنوردار‬ ‫چاره‌سه‌رده‌كرێن‪.‬‬ ‫جێ���گای س���ه‌رنج‌و تێڕامان���ه‌ ك���ه‌ رێگرتن پێكبهێنێت‪ .‬دوای پێكهێنانی حكومه‌تیش جگه‌‬ ‫له‌داته‌پینی سیس���ته‌می ئابوری���ی له‌هه‌ندێك له‌دابه‌شكردنی وه‌زاره‌ته‌كان له‌ئاستی سه‌ره‌وه‌‬ ‫واڵتانی خۆرئ���اوا به‌هۆی قه‌یرانی ئابورییه‌وه‌‪ ،‬ش���تێك نابینین ناوی دابه‌شكردنی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫له‌زۆر ڕوه‌وه‌ هاوته‌ریبه‌ به‌هه‌وڵدان بۆ رێگرتن به‌ش���هه‌بوون بێت له‌ئاستی خواره‌وه‌‪ .‬ده‌شێت‬ ‫له‌داكه‌وتن���ی ك���ۆی سیس���ته‌می ده‌وڵه‌تیی به‌هه‌مان میتۆدو پرنس���یپ بۆ دروس���تكردنی‬ ‫له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت له‌دوای هێرشه‌كانی حكومه‌ت���ه‌ خۆجێییه‌كانی���ش ئه‌وه‌نده‌ كاتیان‬ ‫داعش له‌سوریاوه‌ بۆ سه‌ر عێراق‌و كوردستان‪ .‬بوێ���ت‪ ،‬چونكی هی���چ الیه‌نێك���ی دۆڕاو رێز‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ش بوه‌ به‌به‌شێك له‌سایكۆلۆژیای له‌ده‌نگی ده‌نگده‌ر ناگرێت‌و ئاماده‌ی پشودانی‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان‪ ،‬چونكی هه‌مو الیه‌نه‌كان له‌س���ه‌ر سیاس���یی نییه‌ له‌ده‌سه‌اڵتدا‪ .‬شه‌ڕی داعشیش‬ ‫چاندن���ی ترس‌و دڵه‌ڕاوكێ كارده‌كه‌ن‪ .‬دۆخێك دۆخێكی خوڵقاندوه‌ كه‌ سیاس���ه‌ت به‌ته‌واوی‬ ‫خوڵقێنراوه‌ ك���ه‌ مرۆڤه‌كان بیر له‌پاش���خانی له‌كاربكه‌وێت‪ ،‬نه‌ك ته‌نه���ا له‌به‌رئه‌وه‌ی دوای‬ ‫گرفته‌كان نه‌كه‌نه‌وه‌و به‌دوای وه‌اڵمی پرسیاره‌ هێرشه‌كانی داعش بۆ سه‌ر كوردستان توشی‬ ‫نه‌كراوه‌كان���دا نه‌گه‌ڕێ���ن‪ ،‬به‌ڵك���و چاوه‌ڕوانی ش���ۆك بو‪ ،‬به‌ڵكو زۆرینه‌ی سیاس���ه‌تمه‌داران‬ ‫چاره‌س���ه‌ری هه‌نوكه‌یی‌و ده‌ستبه‌جێ بن‪ ،‬بۆ به‌به‌رگی پێشمه‌رگه‌و سه‌ربازییه‌وه‌ له‌به‌ره‌كانی‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌و دۆخه‌ ناكاوو نائاس���اییه‌ ده‌ربازیان جه‌نگه‌وه‌ وه‌كو ش���ه‌ڕڤانێك ده‌ركه‌ون‌و كاتیان‬ ‫بێت‪ .‬بۆ نمونه‌ پرسه‌كه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ قه‌یرانی بۆ سیاسه‌ت نه‌ماوه‌‪ .‬دۆخی سلێمانیش له‌دوای‬ ‫دارایی له‌خۆرئاوا چۆن دروستبو یاخود گروپی هه‌ڵبژاردنی ش���اره‌وانییه‌كان ده‌شێت باشترین‬ ‫داعش له‌خۆرهه‌اڵتی ناوین چۆن س���ه‌ریهه‌ڵداو نمونه‌ی ئ���ه‌م حاڵه‌ت���ه‌ بێ���ت‪ .‬میدیاكانیش‬ ‫گه‌شه‌یس���ه‌ندو بۆچ���ی‌و چۆن بو ب���ه‌م هێزه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تیی هێنده‌ی ڕاو بۆچونی‬ ‫هیوالی���ی‌و دڕن���ده‌و كاره‌س���اتهێنه‌ره‌‪ ،‬به‌ڵكو جه‌نه‌ڕاڵه سیاس���یی‌و هونه‌رییه‌كانیان به‌الوه‬ ‫پرس���ه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ چۆن ئه‌م دۆخه‌ له‌ئێس���تادا ‌گرنگه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ بۆچون���ی هونه‌رمه‌ندێك یان‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬چونكی مه‌ترسیی راسته‌وخۆی بۆ رۆش���نبیرێكیان س���ه‌باره‌ت به‌ژیان‌و كۆمه‌ڵگا‬ ‫سه‌ر ژیانی ئینسان‌و كۆمه‌ڵگاكان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌الوه‌ گرنگ نیی���ه‌‪ ،‬چونكی له‌دۆخی جه‌نگدا‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی هه‌م���و قه‌یرانێ���ك روبه‌روی به‌كه‌ڵك نایه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و راس���تییه‌مان ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سیاس���ه‌ت‬ ‫داعش ده‌س���تكاریی كۆی كرده‌ی سیاسه‌تی‬ ‫كات���ی نه‌ماوه‌ بۆ بیركردنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو توش���ی له‌دونیای نوێی ئێمه‌و جیهاندا كرد‪ .‬پرسیاره‌كه‌‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌س���یی هاتوه‌‪ ،‬كه‌وتۆت���ه‌ ژێر باری ئه‌وه‌یه‌ ئایا به‌رامبه‌ر به‌م دڕنده‌ییبونه شوێنێك‪،‬‬ ‫گرفت���ی ئی���داره‌ی ملمالنێكان���ه‌وه‌‪ .‬چۆنێتی فه‌زایه‌ك ماوه‌‌كه‌ سیاس���ه‌تی تێ���دا بكه‌ین؟‬ ‫بڕیاردان‌و پیاده‌كردنی سیاس���ه‌ت له‌سه‌ره‌تای رادیكاڵیبونی فه‌زای سیاس���یی له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫هێرش���ه‌كانی داعش���دا ئه‌و راس���تییه‌مان بۆ ئایینی یان ئایدیۆلۆژیی گۆڕستانی سیاسه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌یان���ده‌كات كه‌ ده‌وڵه‌ته‌ زلهێزه‌كان توش���ی چونك���ی له‌مڕۆدا هه‌مو ئه‌و هێ���زو ده‌نگانه‌ی‬ ‫چه‌ندین به‌ربه‌س���تی یاس���ایی‌و لۆگیس���تیی‌و ده‌یانه‌وێ���ت گۆڕانی ق���وڵ‌و بونیادیی گه‌وره‌و‌‬ ‫ئیداریی ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو بڕیاره‌كانیان ده‌چنه‌ سه‌رتاس���ه‌ریی بنیاتبنێن‪ ،‬به‌ر س���نوره‌كانی‬ ‫قۆناغی جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ .‬ئه‌م دۆخه‌ش ته‌نها سیاسه‌ت خۆی ده‌كه‌ون‪ .‬بكه‌ره‌ رادیكاڵه‌ „بان‬ ‫ب���ۆ قوربانییه‌كان كاره‌س���اتبار نییه‌‪ ،‬چونكی ‪-‬مێژوییه‌كان“یش له‌باشترین حاڵه‌تدا نمونه‌ی‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی بڕیاری هه‌نوكه‌یی سیاس���ه‌تن بۆ داعش���ێكی نادینییم���ان ب���ۆ به‌رهه‌مده‌هێنن‪.‬‬ ‫رزگاركردنی���ان‪ ،‬وه‌كو له‌ش���ه‌نگالدا بینیمان‪ ،‬پرس���یاره‌كه‌ له‌جه‌وه���ه‌ردا به‌رادیكاڵكردن���ی‬ ‫به‌ڵك���و به‌پله‌ی یه‌ك���ه‌م كرده‌ی سیاس���ه‌ت زیاتری سیاس���ه‌ت نییه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی رزگارمان‬ ‫خۆی ده‌بێت به‌ قوربانی���ی‌و متمانه‌ی خه‌ڵك ب���كات‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌رهێنانێتی له‌ده‌س���ت ئه‌م‬ ‫ده‌دۆڕێنێت‪ ،‬چونكی‌ وه‌زیفه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی رادیكاڵییه‌ت���ه ‌س���ه‌له‌فیی‌و بونیادگه‌رییه‌ كه‌‬ ‫كه‌ پاراس���تن‌و ڕێزگرتنی ژیانی ئینسانه‌كانه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت هه‌مو دونیامان له‌سه‌ر مه‌نزومه‌یه‌كی‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات‪.‬‬ ‫تاقان���ه‌ی فیكری���ی یان ئایینی ب���ۆ بگۆڕێت‌و‬ ‫هه‌م���و ‌چڵه‌سیس���ته‌مه‌كان ‪ subsystem‬بنیاتبنێت‪.‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���گادا له‌ژێر زه‌ب���ری خێراییدان‪ ،‬تاكه‌‬ ‫داعش دۆخیك���ی نێونه‌ته‌وه‌یی خوڵقاند كه‌‬ ‫چڵه‌سیسته‌مێك كه‌ تیایدا به‌لنگه‌شه‌لێ دوای سیاس���ه‌ت له‌هه‌مو كاتێك زیات���ر ره‌هه‌ندێكی‬ ‫روداوه‌كان ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬خ���ودی سیاس���ه‌ته‪ .‬ناوخۆی���ی نێونه‌ته‌وه‌ی���ی له‌خ���ۆی بگرێ���ت‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگای نوێ له‌ڕوی پێشكه‌وتنی ته‌كنه‌لۆژیاو به‌مانایه‌ك���ی ت���ر سیاس���ه‌تی ده‌ره‌وه‌ چیدی‬ ‫ئابورییه‌وه‌ له‌خێراییه‌ك���ی بێوێنه‌دایه‌‪ ،‬له‌ڕوی سیاس���ه‌تی ده‌وڵه‌تێ���ك نیی���ه‌ ك���ه‌ ته‌نه���ا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌وه‌ به‌هه‌مانش���ێوه‌ چه‌ندی���ن به‌رژه‌وه‌ند‌یی ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی خۆی له‌چاوبگرێت‪،‬‬ ‫گۆڕانی ق���وڵ له‌په‌یوه‌ندییه‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا به‌ڵك���و سیاس���ه‌تی ناوخۆی���ی نێونه‌ته‌وه‌یی‬ ‫دروس���تبوه‌‪ ،‬له‌وێن���ه‌ی ئینته‌رنێ���ت‌و ت���ۆڕه‌ جێ���گای به‌سیاس���ه‌تی ده‌ره‌كی���ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‪ ،‬ك���ه‌ سیاس���ه‌ت جگ���ه‌ نه‌ته‌وه‌یی له‌ق ك���ردوه‌‪ .‬بێگومان ئه‌م مۆدێله‌‬ ‫له‌سانس���ۆر كه‌ره‌س���ه‌یه‌كی تری به‌ده‌سته‌وه‌ نوێیه‌ پێویس���تیی به‌تێفكرین���ی زۆرتر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نییه‌ ب���ۆ روبه‌روبونه‌وه‌یان‪ .‬له‌ناو ئه‌م خێراییه‌ ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگای تێڕامانه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌م‬ ‫زۆره‌دا سیاس���ه‌ت ده‌س���ته‌پاچه‌ وه‌ستاوه‌‪ ،‬له‌ سه‌رده‌مه‌دا مه‌ترسییه‌كان بۆ سه‌ر ئاساییشی‬ ‫واڵتانی خۆرئاوادا دۆخه‌كه‌ گه‌یشتۆته‌ ئاستێك ده‌وڵه‌تانی خۆرئاوا دوژمنه‌ ناوه‌كییه‌كان نین‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت فریای ئه‌و ریفۆرمان���ه‌ش‌ نه‌كه‌وێت به‌ڵك���و مه‌ترس���ییه‌كان ره‌هه‌ندێكی گلۆبالیان‬ ‫ك���ه‌ له‌كات���ی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا وه‌ك���و په‌یمان وه‌رگرتوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌مو ده‌وڵه‌ته‌كان راس���ته‌وخۆ‬ ‫به‌ده‌نگ���ده‌ری داوه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش وایك���ردوه‌ كه‌ له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌یدان‪ .‬ژماره‌یه‌كی زۆر له‌بكه‌رانی‬ ‫له‌زۆرین���ه‌ی په‌رله‌مانه‌كانی واڵتاندا لۆدێك بۆ گروپه‌ تیرۆریسته‌كان هاواڵتیی ده‌وڵه‌تانی دور‬ ‫پڕۆژه‌ی ریفۆرمه‌كان دروستبێت كه‌ سیاسه‌ت نین‪ ،‬كه‌سانێك نین كه‌ گه‌یشتنیان به‌ خۆرئاوا‬ ‫فریای تێپه‌ڕاندنی���ان نه‌كه‌وێت‪ ،‬چونكی كاتی مه‌حاڵ بێت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌توانن به‌ئاس���انی بگه‌ن‬ ‫گفتوگۆكردن���ی بۆیان نییه‌ ی���ان كاتی زۆری به‌مه‌رك���ه‌زی ئ���ه‌و واڵتانه‌‪ ،‬چونك���ی خاوه‌نی‬ ‫ده‌وێ���ت بۆ ڕێكه‌وتن‌و س���ازانی نێ���وان هێزه‌ پاس���ه‌پۆرتی جیاوازی ده‌وڵه‌تانی‌ ئه‌وروپیی‌و‬ ‫جیاوازه‌كان له‌سه‌ریان‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی‌و كه‌نه‌دیی‌و ئوس���ترالیین‪ .‬هه‌ر ئه‌م‬ ‫گه‌ر ئاوڕ له‌دۆخی كوردستانیش بده‌ینه‌وه‌‪ ،‬واقیعه‌ نوێیه‌ش���ه‌ وایكردوه‌ كه‌ مه‌ترسییه‌كان‬ ‫ئه‌م هه‌قیقه‌ته‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی مه‌ترس���یدارترو چی���دی وه‌ك���و مه‌ترس���یی ده‌ره‌كی���ی روت‬ ‫كاره‌س���اتبارتر خۆی ده‌نوێنێت‪ ،‬به‌چه‌شنێك ته‌ماش���انه‌كرێن‪ ،‬به‌ڵكو وه‌كو مه‌ترس���ییه‌كی‬ ‫ده‌ش���ێت بڵێین كه‌ ئه‌م جه‌نگ���ه زۆره‌ملێیه‌ی واقیعیی ناوخۆیی نێونه‌ته‌وه‌یی‪.‬‬ ‫توش���مان بوه‌‌ باش���ترین فرس���ه‌ته‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی سیاس���ه‌ت جارێكی تر حورمه‌تی‬ ‫سیاس���ه‌ت به‌ته‌واوی غائیب بێ���ت‌‪ .‬حزبه‌كان خۆی ب���ۆ بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت ل���ه‌م وه‌زیفه‌ی‬ ‫بێگوێدان به‌رێكاره‌ یاس���ایی‌و ده‌ستورییه‌كان‪ ،‬ئاگركوژێنه‌وه‌ی���ه‌ رزگاری بێ���ت‌و ببێت���ه‌وه‌‬ ‫چه‌ندین مانگیان پێویسته‌ بۆ ئه‌وه‌ی حكومه‌ت به‌كرده‌یه‌كی ستراتیژیی‪.‬‬

‫میدیاكانیش هێنده‌ی‬ ‫ڕاو بۆچونی جه‌نه‌ڕاڵه‬ ‫سیاسیی‌و هونه‌رییه‌كانیان‬ ‫به‌الوه‌گرنگه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫بۆچونی هونه‌رمه‌ندێك‬ ‫یان رۆشنبیرێكیان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ژیان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگا به‌الوه‌ گرنگ‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكی له‌دۆخی‬ ‫جه‌نگدا به‌كه‌ڵك نایه‌ن‬

‫▼‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫دور جارێك ‌ی دی‪‌،‬وه‌فد ‌ی كورد ‌ی‬ ‫نزیک‬ ‫نامه‌یه‌ك له‌ستۆکهۆڵمه‌وه كرد ‌ی به‌بادا ده‌وڵه‌ت ‌ی كوردی‌‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫که گه‌ش���تم دره‌نگانی شه‌و بو‪ ،‬هێلین‬ ‫له‌ده‌روازه‌ک���ه‌دا چاوه‌ڕوان���ی ده‌ك���ردم‪.‬‬ ‫سه‌فه‌که‌م دواکه‌وت به‌هۆی گۆڕانی رێگای‬ ‫هێڵ���ی فڕۆکه‌وانیه‌که‌وه‪ .‬س���ه‌ره‌تا پالن‬ ‫وه‌هاب���و که له‌هه‌ولێ���ره‌وه بڕۆمه ڤییه‌ناو‬ ‫له‌وێ���وه بۆ س���تۆکهۆڵم‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‬ ‫هێرش���ه‌كانی داحش���ه‌وه هێڵی ئاسمانی‬ ‫نه‌مس���اوی س���ه‌فه‌ره‌کانیان ڕاگرت‪ .‬بۆیه‬ ‫ناچاربوم له‌هه‌ولێره‌وه بڕۆمه ئه‌سته‌نبوڵ‌و‬ ‫له‌وێ���وه ب���ۆ فرانکفۆرت‌و له‌دڵی ش���ه‌ودا‬ ‫بگه‌مه ستۆکهۆڵم‪ .‬سه‌ره‌تا پالن وه‌ها نه‌بو‬ ‫که من ته‌نها کوردبم له‌ۆرکشۆپه‌که‌دا به‌اڵم‬ ‫ده‌رئه‌نجام وه‌هایلێه���ات‪ .‬ئه‌مه له‌کاتێکدا‬ ‫سه‌خت بو‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا سودبه‌خش بو‪.‬‬ ‫بابه‌تی ۆرکش���ۆپه‌که ده‌رب���اره‌ی چۆنێتی‬ ‫دابه‌ش���کردنی س���امانی سروش���تی ب���و‬ ‫له‌عێراقدا‪ .‬من وه‌ک ڕاوێژکارێکی کاروباری‬ ‫وزه‌له‌په‌رله‌مان له‌ۆرکشۆپه‌كه‌دا به‌شداربوم‪.‬‬ ‫ۆرکشۆپه‌كه پێنج رۆژ بو که هه‌مو رۆژێک‬ ‫له‌کاتژمێر نۆ بۆ شه‌ش���ی ئێواره به‌رده‌وام‬ ‫بو‪ .‬به‌شداری من ته‌نها وه‌ك به‌شداربویه‌ك‬ ‫نه‌ب���و به‌ڵک���و له‌هه‌مانکات���دا بابه‌تێک���م‬ ‫به‌زمانی ئینگلیزی پێشکه‌شکرد ده‌رباری‬ ‫مه‌حاڵێتی دابه‌شکردنێکی دادپه‌روه‌رانه‌ی‬ ‫سامانی سروشتی له‌ناو کایه‌ی حکومه‌تی‬ ‫عێراقیدا‪ .‬تێزه‌که‌ی من له‌س���ه‌ر دو بنه‌ما‬ ‫بونیادنراب���و‪ .‬بنه‌مای یه‌كه‌م‪ ،‬سروش���تی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‌و شوناسی کۆمه‌ڵگای عێراق‪،‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬سیسته‌می حکومداری عێراق‪.‬‬ ‫هه‌ردو ئه‌م بونیادانه سامانی سروشتی‬ ‫وه‌ها به‌کارده‌به‌ن که دوره له‌دابه‌شکردنی‬ ‫دادپه‌روه‌رانه‌وه‪ .‬عێراق له‌س���ێ پێکهاته‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی پێکهات���وه‪ ،‬که له‌ن���او کایه‌ی‬ ‫عێراقدا مێژویه‌ك���ی زۆر خراپیان پێکه‌وه‬ ‫هه‌یه‪ .‬هۆکاری خراپی ئه‌م مێژوه ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراقه‪ ،‬چونکه عێ���راق وه‌ك ده‌وڵه‌تێکی‬ ‫پ���اش کۆڵۆنیال خاوه‌ن هی���چ بنه‌مایه‌كی‬ ‫هاوب���ه‌ش نی���ه له‌نێ���وان پێکهاته‌كانیدا‬ ‫جگ���ه له‌مێژویه‌ك���ی خراپ‪ .‬ئ���ه‌م مێژوه‬ ‫خراپه درێژ ده‌بێته‌وه بۆ سه‌رده‌می پێش‬ ‫هاتنه ئ���ارای عێراق‪ .‬عوس���مانیه‌كان که‬ ‫داگیرکه‌ری عێراق بون بۆ چه‌ندین سه‌ده‪،‬‬ ‫سوننه‌بون‌و به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك دژ به‌شیعه‌‬ ‫بون‪ .‬ئه‌مه وه‌هایکرد عێراقی هاتوه ئاراوه‬ ‫له‌الیه‌ن سوننه‌وه حکوم بکرێت به‌تایبه‌ت‬ ‫کاتێ���ک زۆربه‌ی زۆری چین���ی بیرۆکراتی‬ ‫شارنش���ین له‌عێراقدا س���وننه‌بون‪ ،‬ئه‌مه‬ ‫سه‌رباری هێنانی کابرایه‌كی بیانی سوننه‪،‬‬ ‫مه‌لیک فه‌یس���ه‌ڵ‪ ،‬بۆ کردن���ی به‌مه‌لیکی‬ ‫عێراق‪ .‬س���وننه به‌ئاگابون له‌که‌مینه‌ییان‬ ‫بۆیه هه‌میش���ه له‌هه‌وڵ���ی ناوه‌ندگه‌راییدا‬ ‫ب���ون‪ .‬ئه‌مه بنه‌مای خاڵ���ی دوه‌‌مه‪ .‬گه‌ر‬ ‫پێکهات���ه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی عێ���راق یه‌ک نیه‬ ‫ئه‌وا ناوه‌ندگه‌رایی یان سێنترالیزم ده‌بێته‬ ‫بنه‌مای س���ه‌ره‌كی حوک���م چونکه کاتێک‬ ‫پێکهاته‌كان یه‌ك نین ئه‌وا هه‌ر پێکهاته‌یه‌ك‬ ‫له‌سه‌ر حکوم بێت‌ ده‌خوازێت حکومه‌تێکی‬ ‫به‌هێزی ناوه‌ندی هه‌‌بێت هه‌تا پێگه‌ی خۆی‬ ‫پێ قایم بکات‪ .‬که‌واته عێراق به‌سروش���ت‬ ‫ناوه‌ن���دی نیه به‌اڵم هه‌میش���ه هه‌وڵدراوه‬ ‫ناوه‌ندی بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش هۆکاری به‌كاربردنی‬ ‫سامانی سروش���تیه بۆ خۆسه‌پاندن‌و خۆ‬ ‫قایمک���ردن‪ .‬لێره‌وه‌یه که ن���ه‌وت ده‌بێته‬ ‫که‌ره‌سته‌ی سیاسه‌تکردن له‌عێراقدا‪ .‬به‌م‬ ‫پێیه‪ ،‬حکومه‌تی عێراقی دژ به‌سروش���تی‬ ‫خۆی کاریکردوه له‌مێژویدا به‌پشتبه‌س���تن‬ ‫به‌سامانی سروش���تی‪ .‬له‌ئه‌نجامدا سامانی‬ ‫سروش���تی دژ به‌خه‌ڵ���ك به‌كارهاتوه بۆ‬ ‫ئامانجی سیاس���ی‪ .‬ئه‌مه رێگری سه‌ره‌كی‬ ‫دابه‌ش���کردنی دادپه‌روه‌‌ران���ه‌ی س���امانی‬ ‫سروش���تیه له‌عێراقدا‪ .‬تاکه چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌م دۆخه بریتیه له‌گۆڕینی سیس���ته‌می‬ ‫حوک���م له‌عێرق���دا له‌ناوه‌ندی���ه‌وه ب���ۆ‬ ‫ناناوه‌ندی‪ .‬دیاره فیدڕاڵ وه‌ك شێوازێکی‬ ‫المه‌رکه‌زی هه‌نگاوێکی باشه به‌اڵم هه‌ردو‬ ‫پێکهاته‌ی تری عێراق هێش���تا له‌خه‌یاڵی‬ ‫ناوه‌ندگه‌ری���دان‪ ،‬به‌ه���ۆکاری‌و ئامانج���ی‬ ‫جیاواز‪ .‬بۆیه فیدڕاڵ له‌عێراقدا به‌ش���ێک‬ ‫نیه له‌نۆرمی حکومه‌تی عێراقی‪ .‬عێراق بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ببێته فیدڕالێکی ڕاسته‌قینه ده‌بێت‬ ‫سوننه له‌خه‌ون‌و خه‌یاڵه‌کانیان وازبهێنن‌و‬ ‫خۆی���ان به‌پێکهاته‌یه‌كی ناو عێراق بزانن‪،‬‬ ‫نه‌ك په‌نا ببه‌ن بۆ پان ناس���یونالیزم یان‬ ‫تی���رۆری ئیس�ل�امی‪ ،‬هه‌روه‌ها ش���یعه‌ش‬ ‫خۆیان وه‌ه���ا نه‌بینن که وه‌ك زۆرینه‌یه‌ك‬ ‫ده‌بێت خاوه‌نی عێراق بن‪ ،‬که هه‌میش���ه‬ ‫لێ���ی بێبه‌ش بون‪ .‬بونی دین له‌ناو کایه‌ی‬ ‫سیاس���ه‌ت الی هه‌ردو پێکهاته‌ی عه‌ره‌بی‬ ‫عێراق���ی زیانێکی گ���ه‌وره‌ی گه‌یاندوه‌‌ته‬ ‫سروشتی سیاسه‌تکردن‪ .‬له‌کاتێکدا کێشه‬ ‫دین نیه‪ ،‬به‌اڵم دین به‌نزینی کێشه‌كانه‪.‬‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ی م���ن له‌الی���ه‌ن هه‌م���و‬ ‫عه‌ره‌به‌كان���ه‌وه جێ���گای ناڕه‌زای���ی بو‪.‬‬ ‫ئیتر که‌وتمه ب���ه‌ر تیربارانی توانج‌و تانه‪،‬‬ ‫سوننه‌یه‌ك ده‌یگوت دیدێکی شۆڤێنیانه‌یه‪،‬‬

‫ش���یعه‌یه‌ك ده‌یگ���وت ناسیونالیس���تێکی‬ ‫تون���دڕه‌وه‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی جێگای باس���ه من‬ ‫له‌باس���ه‌كه‌مدا باس���م له‌پرۆس���ه‌ی موچه‌‬ ‫خ���واردن ک���رد وه‌ك ش���ێوازێکی خراپی‬ ‫دابه‌شکردنی سامانی سروشتی که ده‌بێته‬ ‫هۆکاری په‌كخستنی حکومه‌ت‌و سیاسه‌ت‬ ‫له‌واڵت���دا‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش مای���ه‌ی ئه‌وه‌بو که‬ ‫به‌که‌پیتالیس���ت تاوانبارم بکه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫جێگای سه‌رنجه کاتێک رۆژی دوایی باسم‬ ‫له‌‌وه کرد که ده‌وڵه‌ت ده‌بێت سه‌رمایه‌دارانه‬ ‫کاربکات ب���ه‌اڵم سۆشیالیس���تانه دابه‌ش‬ ‫بکات‪ ،‬ئه‌وا خێرا به‌مارکسی تاوانبارکرام‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی بۆ من جێ���گای تێڕامان بو‬ ‫پرۆسه‌ی دانوس���تان بو‪ .‬چۆن دانوستان‬ ‫ده‌كه‌یت له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵكانێکدا که تۆ ته‌نها‬ ‫وه‌ك تاوانبارێ���ک بون���ت هه‌یه‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫کاتێک که جیاوازبیت لێی‪ .‬ئه‌م عه‌قڵیه‌ته‬ ‫له‌ناو کوردیش���دا زۆر باڵوه‪ .‬له‌پرۆس���ه‌ی‬ ‫دانوس���تاندا نابێ���ت که‌س���ه‌كه ببێت���ه‬ ‫ئامان���ج به‌ڵکو بابه‌ت یان کێش���ه‌ ده‌بێت‬ ‫بواری دانوس���تان بێت‪ .‬ئه‌م���ه‌ش مایه‌ی‬ ‫سه‌رس���وڕمانی یه‌كێ���ک له‌وه‌ڕگێ���ڕه‌كان‬ ‫ب���و کاتێک پێیوتم هه‌میش���ه کورده‌كانی‬ ‫تر پ���اش ماوه‌یه‌كی ک���ورت له‌گۆڕینه‌وه‬ ‫توش���ی دۆخێکی ده‌رون���ی وه‌ها ده‌بن که‬ ‫ناتوانن درێژه بده‌ن به‌دانوس���تان‪ .‬بۆ من‬ ‫دۆخه‌كه هیچ له‌روی ده‌رونیه‌وه س���ه‌خت‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا کاتێک ک���ه ملمالنێم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وانیتردا هه‌بو له‌هه‌مانکاتدا پاش‬ ‫کارکردن ده‌ڕۆشتن بۆ پیاسه‌و چاخواردن‌و‬ ‫وه‌رزش‌و ده‌مه‌ته‌قێ���ی ت���ر‪ .‬ئه‌مه وه‌های‬ ‫ده‌كرد که به‌تێپه‌ربونی کات کرانه‌وه‌ زیاتر‬ ‫ده‌ب���وو گۆڕینه‌وه‌ش ئاس���ان ده‌بو‪ .‬به‌اڵم‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬یان به‌گش���تی رۆژهه‌اڵتی ئاسان‬ ‫نیه که دانوستانیان له‌گه‌ڵدا بکه‌یت چونکه‬ ‫نه‌ریتی دانوستان نازانن‪ .‬ئه‌مه‌شه هه‌میشه‬ ‫دۆڕاوی س���ه‌ر مێزن‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی الی کوردو‬ ‫عه‌ره‌ب کێش���ه‌یه ئه‌وه‌یه که به‌شداربوی‬ ‫دانوس���تان س���تراتیژی نیه‪ ،‬زۆربه‌ی کات‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بێتو هاوارێک بکات یان به‌جۆرێک‬ ‫خ���ۆی ده‌ربخ���ات یان هه‌وای ناو س���کی‬ ‫ده‌رپه‌ڕێن���ێ ئه‌وا خۆی به‌ب���راوه ده‌زانێت‬ ‫ئه‌گه‌ر دۆڕاویش بێ���ت‪ .‬عه‌ره‌به‌كان کورد‬ ‫به‌تاوانب���ار ده‌زانن‪ ،‬هه‌ری���ه‌ك به‌جۆرێک‪.‬‬ ‫له‌ش���ێوازی ده‌ربڕینیاندا هه‌میش���ه هاوار‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ش���ت زل ئه‌که‌ن‪ .‬کاتێک له‌میانی‬ ‫قس���ه‌كردندا وت���م ک���ورد ده‌ب���ێ مافی‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنی هه‌‌بێت به‌س���امانی خۆیه‌وه‪،‬‬ ‫دکتۆرێک���ی زانک���ۆ به‌ب���ه‌رزی قیڕاندی‪،‬‬ ‫رێگاتان پێن���ه‌دراوه به‌ئیس���رائیل نه‌وت‬ ‫ده‌فرۆش���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر رێگاتان پێبده‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌یفرۆش���ن به‌مه‌ریخ‪ .‬کاتێک وتم پاره‌ی‬ ‫بانکه‌کان���ی تورکی���ا ته‌نها نه‌وه‌دو س���ێ‬ ‫ملیۆن دۆالره‪ ،‬یه‌کێ���ک هاواریکرد نه‌خێر‬ ‫نۆس���ه‌دو س���ی ملی���ون دۆالره‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ویدیه‌كان پالنیان بو ئه‌وه‌بو که ئێمه‬ ‫به‌جۆرێک���ی تر بیربکه‌ین���ه‌وه‪ ،‬ده‌رباره‌ی‬ ‫پێکه‌وه‌بون‪ ،‬لێبورد‪ ،‬دابه‌شکردنی سامان‪،‬‬ ‫چۆنێتی ده‌ستنیش���انکردنی قه‌یرانه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێ���گای دڵخۆش���یبو ئه‌وه‌بو که‬ ‫هه‌م���و دژ به‌حکومه‌تی ناوه‌ن���دی به‌هێز‬ ‫بون‪ ،‬به‌اڵم دۆستی فیدڕاڵی نه‌بون له‌بڕی‬ ‫ئ���ه‌وه خوازی���اری ده‌س���ه‌اڵتی زیاتر بون‬ ‫بۆ پارێ���زگاکان‪ .‬له‌هه‌مانکات���دا هه‌مو دژ‬ ‫به‌ده‌س���تێوه‌ردانی ده‌ره‌كی بون‪ ،‬به‌اڵم که‬ ‫ده‌هاته سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ که ئایا کێ ناوه‌كیه‌و‬ ‫کێ ده‌ره‌كیه ئه‌وا قه‌یران دروس���ت ده‌بو‪.‬‬ ‫له‌دۆخێکی وه‌هادا ڕه‌نگه که‌سه‌كان زیاتر‬ ‫له‌یه‌ک نزیکببنه‌وه به‌اڵم هه‌ر که ده‌گه‌ڕێنه‌وه‬ ‫س���ه‌ر واقی���ع هه‌مو ش���تێک جی���اوازه‪.‬‬ ‫کاتێک دوا رۆژ کارمان له‌س���ه‌ر داڕشتنی‬ ‫به‌یاننامه‌ی ۆرکشۆپه‌كه کرد خێرا نه‌یاریی‌و‬ ‫دژایه‌تی‌و ڕق‌و کینه بو به‌ش���ێری مه‌یدان‪.‬‬ ‫س���وننه‌كان داوایان ده‌ك���رد که لێبوردنی‬ ‫زیاتر هه‌بێت له‌به‌عس���یه‌كان‪ ،‬ش���یعه‌كان‬ ‫ده‌یانگوت هه‌مو به‌عسیه‌كان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‪.‬‬ ‫پارێزگا س���وننیه‌كان له‌سه‌رده‌می به‌عسدا‬ ‫زیاتر له ‪ %90‬دانیش���توانی به‌عسی بون‪.‬‬ ‫به‌ع���س زۆرینه‌ی ئ���ه‌م خه‌ڵکانه‌ی کردبو‬ ‫به‌موچه‌خۆر بۆیه له‌گه‌ڵ که‌وتنی به‌عسدا‬ ‫بونیادی ئابوری ژی���اری ئه‌مان به‌ته‌واوی‬ ‫داته‌پ���ی‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌عس ئه‌وان���ی بکردایه‌‬ ‫چینێک���ی ئابوری ب���ورژوا ئ���ه‌وا ڕه‌نگه‬ ‫دۆخی���ان هێنده خ���راپ نه‌بوایه‌و په‌نایان‬ ‫بۆ سیاس���ه‌تی هێنده توندوتیژ نه‌بردایه‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده هۆکاری گ���ه‌وره‌ی توندڕه‌ویی‬ ‫س���وننه تیرۆری میلیش���یا ش���یعه‌كانه‪.‬‬ ‫کورده فه‌یلیه‌كه که پاشان بوین به‌هاوڕێ‬ ‫خوێندکاری که‌م���ال مه‌زهه‌ر بوه‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫پێگوت���م که ک���ورده فه‌یلیه‌كان���ی به‌غدا‬ ‫له‌ترسی میلیشیا ش���یعه‌كان مناڵه‌كانیان‬ ‫نه‌فڕێنن ناوێرن کوردب���ن‪ .‬ئه‌گه‌ری هه‌یه‬ ‫ۆرکشۆپی داهاتومان له‌شاری عماره‌بێت‪،‬‬ ‫که کۆمپانیا چینیه‌كان کاری زۆریان کردوه‬ ‫له‌بواری نه‌‌وت‌و خزمه‌‌تی کۆمه‌اڵیه‌تیدا‪.‬‬

‫ی حاجی‌ عینایه‌ت‬ ‫عومه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پێده‌چ���ێ ته‌نها ده‌س���كه‌وتی‌‌وه‌فد ‌‬ ‫ی‬ ‫دانوس���تانی‌ ك���ورد ب���ۆ پێكهێنان��� ‌‬ ‫حكومه‌ت به‌ش���ێك له‌و پاره‌یه‌ بێت ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی فرۆش���تن ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌ ‌‬ ‫به‌هۆی‌ سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫نه‌وته‌وه‌ بڕا‌و باس له‌خاك‌و ئاو نه‌وت‌و‬ ‫ی كوردستان نه‌كرا‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و ئاسمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫س���ه‌رنج ب���ده‌ن له‌ژێر س���ایه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا سوپای‌ پاسداران‌و قوات ‌‬ ‫ی دێن��� ‌ه كه‌ركوك‌و‬ ‫ب���ه‌در‌و هادی‌ عامر ‌‬ ‫له‌ته‌نیش���ت پارێ���زگاری‌ كه‌رك���وك‬ ‫ی قودس‌و دڵی‌ كوردستان‬ ‫پارێزگاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هادی‌ عامری‌ ده‌ڵێ (پێشمه‌رگ ‌ه هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫فشه‌ڵه‌و ده‌بێ كه‌ركوك‌و ئه‌و ناوچانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2014-6-9‬رزگاریك���ردوه‌ چۆڵ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫بكات)‪ .‬جه‌نابی پارێ���زگار نقه‌ی‌ لێو‌ه‬ ‫ی كوردیش‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نایه‌ت‌و ‌وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی قسه‌كان ‌‬ ‫له‌ژێر لێوه‌و‌ه ئیدانه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 2010‬به‌فشاری‌ ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ك���ورد ‌واز ‌‬ ‫ی‬ ‫هێن���ا‌و ده‌سپێش���خه‌ریه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر ‌‬ ‫ی به‌غدای‌ دروستكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫كرد‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‌و ئێران‪،‬‬ ‫ئێستاش به‌فش���ار ‌‬ ‫ی بون‬ ‫بێ م���ه‌رج‌و بێ پێش���مه‌رج راز ‌‬ ‫ی به‌غدا‌و‬ ‫به‌به‌ش���داری‌ له‌حكومه‌ته‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫باشیش ده‌زانن ئه‌وان چاوه‌ڕێن له‌گه‌ڵ‬ ‫عامریه‌كان‌و فه‌تالویه‌كان‌و عه‌بادیه‌كان‬ ‫پێك���ه‌و‌ه حكوم���ه‌ت پێكدێن���ن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ی ‪‌140‬و ده‌س���تور‌و‬ ‫باوه‌ڕی���ان به‌ماده‌ ‌‬ ‫هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌‌و یاسای نه‌وت گاز‌و‬ ‫ی‬ ‫چ���ی‌‌و چی‌ نی ‌ه به‌ڵكو باوه‌ڕیان به‌بون ‌‬ ‫كورد نیه‌‌و دڵنیاش���ن ل���ه‌وه‌ی‌ رۆڵیان‬ ‫له‌به‌غدا جگه‌ له‌ده‌سكه‌وتی‌ شه‌خسی‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نابێت‌و رۆڵ ‌‬ ‫ی شه‌خسی چید ‌‬ ‫پۆست ‌‬ ‫نوێنه‌ره‌كانمان له‌به‌غ���دا له‌په‌رله‌مان‌و‬

‫ی پێش‬ ‫حكومه‌ت زیاتر نابێ���ت له‌وان ‌ه ‌‬ ‫خۆی���ان‌و زۆر رون‌و ئاش���كرایه‌ ك��� ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بی س���وننه‌‌و عه‌ره‌بی ش���یعه‌ش‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و رای ‌ه رێكن كه‌ ده‌بێت هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ بگه‌ڕێت���ه‌و‌ه ناوچه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێ���ش ‪‌2014-6-9‬و به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ هێز ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ش‌وات ‌ه ئێم ‌هی‌ كورد چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌هیدماندا خۆینیان ب���وه‌ قوربان ‌‬ ‫ی كورد‪،‬‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌‬ ‫هه‌ڵه‌ ‌‬ ‫گه‌ر نه‌شگه‌ڕێنه‌و‌ه پێویسته‌ خۆیان بۆ‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ عامری‌‌و فه‌تالوی‌و عه‌بادیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌كه‌ن ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ش‌وه‌ك شه‌ڕ ‌‬ ‫داع���ش نیه‌‌و فڕۆكه‌‌و كۆپته‌ر به‌ش���دار‬ ‫ده‌بێت‌و ئه‌مه‌ریكاش سه‌لماندویه‌تی‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌و عێراقی‌ مه‌به‌ستره‌ له‌كورد‌و ئێرانیش‬ ‫ی عامریه‌ كه‌ سه‌رس���پورده‌‌و‬ ‫پش���تیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پیاوی‌ قاس���م ‌‬ ‫پاس���داری‌ خۆیه‌ت��� ‌‬ ‫س���وله‌یمانیه‌ نه‌ك كورد ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌‌و لێره‌و‌ه‬ ‫دژی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فاتیح ‌ه بۆ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ده‌بێت جارێكی‌ د ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ بخوێنین‌و بیری‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ بخه‌ینه‌وه‌ كه‌ كورد سه‌ره‌وه‌ری ‌‬ ‫ی ده‌وێ نه‌ك پاره‌و نوێنه‌ر‬ ‫خاك‌و ئاسمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌غدا‌و ئێوه‌ باش ده‌زانن له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫عێراقی‌ پاشایه‌تیه‌و‌ه تا ئه‌مڕۆ كورد بێ‬ ‫نوێنه‌ر نه‌بو‌ه له‌به‌غدا‌و هیچیش���یان بۆ‬ ‫كورد نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬نوێنه‌ره‌كانی‌ ئێوه‌ش‬ ‫ی ش���یعه‌دا هیچیان له‌ته‌ها‬ ‫له‌حكومه‌ت ‌‬ ‫یاس���ین ره‌م���ه‌زان‌و ته‌ه���ا محیه‌دین‌و‬ ‫دكتۆر ئومێ���د‌و موك���ه‌ڕه‌م تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫ئه‌رش���ه‌د زێباری‌‌و بابه‌كر پشده‌ری‌‪...‬‬ ‫زیاتر پێناكرێت‪ .‬راس���ته‌ ئه‌م‌وه‌زیران ‌ه‬ ‫ی له‌به‌غ���دا ب���ون ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌ناپاك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نادڵس���ۆزیی‌ نوێنه‌ره‌كان‌و ‌وه‌زیره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی م���او‌ه بچێت ‌ه خانه‌ ‌‬ ‫ئێوه‌ش كه‌مێك ‌‬ ‫ی كاتێك نوێنه‌ره‌كان‌و س���ه‌رۆك‌و‬ ‫ناپاك ‌‬ ‫ی ‪ 8‬ساڵ بۆ كورد‬ ‫‌وه‌زیره‌كانمان له‌ماوه‌ ‌‬ ‫هیچیان نه‌كرد‌و بۆ خۆیان‌و حزبه‌كانیان‬ ‫زۆر كرد ئه‌مه‌ ناو ده‌نێن چی‌؟ خیانه‌ت‬ ‫ی ئه‌م جار‌ه‬ ‫یان دڵسۆزیی‌؟! گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫بۆ به‌غدا له‌به‌ر دو هۆ بو‪:‬‬ ‫ی له‌ش���ه‌نگار‌و‬ ‫ی به‌رگری��� ‌‬ ‫الوازی��� ‌‬ ‫مه‌خمور‌و جه‌ل���ه‌وال‌و به‌رامبه‌ر داعش‌و‬ ‫دوات���ر ش���كان‌و پاشه‌كش���ه‌‌و دواجار‬ ‫ی له‌ئه‌مه‌ریكا‌و‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫ی هاوكار ‌‬ ‫داوا ‌‬

‫له‌یادتان‬ ‫نه‌چێت ئه‌م‬ ‫هاوبه‌شیكردنه‌تان‬ ‫له‌به‌غدا هه‌مان‬ ‫چاره‌نوسی‬ ‫چونه‌كانی‌ ترتانه‌‬ ‫بۆ به‌غدا بۆیه‌ زۆر‬ ‫گرنگه‌ هاوته‌ریب‬ ‫به‌هاوبه‌شیتان‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‪،‬‬ ‫ئه‌م باره‌ خۆی‌‌و‬ ‫بابه‌تییه‌ (الظرف‬ ‫الذاتی‌والموضوعی)‬ ‫بقۆزنه‌وه‌‌و به‌جدی‌‬ ‫كار بۆ له‌دایكبونی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‬ ‫بكه‌ن له‌باشور‬ ‫ئێران‌و عێ���راق ئه‌وروپا‪ .‬پاشه‌كش��� ‌ه‬ ‫ی رێكنه‌خستنی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 23‬س���اڵ له‌س���وپایه‌ك ‌‬ ‫بو له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الوازی��� ‌‬ ‫یه‌كگرت���ودا ن���ه‌ك به‌ه���ۆ ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌می‌ بودجه‌ بۆ ئیداره‌دانی‌ خه‌رج ‌‬

‫ی‬ ‫ی جه‌نگیشه‌وه‌‪( .‬كه‌م ‌‬ ‫هه‌رێم به‌به‌ره‌كان ‌‬ ‫ی نه‌وته‌و‌ه‬ ‫بودجه‌ش به‌هۆی‌ فرۆش���تن ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫بو ك��� ‌ه نه‌توانرا به‌نه‌وت ‌‬ ‫ی ك���وردی‌‌و ئاواره‌‌و‬ ‫بودج��� ‌ه بۆ ئیداره‌ ‌‬ ‫به‌ره‌كان���ی‌ جه‌نگ دابی���ن بكرێت‌و ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وتیه‌ش بو‌ه هۆی‌ بڕان ‌‬ ‫سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی بودجه‌ی‌ به‌غدا‌و له‌مالش بوین‌و‬ ‫‪‌ %17‬‬ ‫له‌والش‪.‬‬ ‫مێ���ژو دوباره‌بوی���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ئ���ه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ره‌س��� ‌‬ ‫دو هۆی���ه‌ش بو بوه‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫شۆڕش���ی‌ ئه‌یل���ول‪ ،‬دوای‌ رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی تۆپ ‌ه‬ ‫ی جه‌زائیر ئێ���ران ره‌تل ‌‬ ‫ش���وم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كشانده‌وه‌‌و ده‌روازه‌ ‌‬ ‫دور هاوێژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك‌و تفاقی‌ داخست‌و هاوكار ‌‬ ‫هاتن ‌‬ ‫ی له‌كورد بڕی‌‪،‬‬ ‫ی خۆی‌‌و ئه‌مه‌ریكاش ‌‬ ‫مادی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیتر س���ه‌ركردایه‌تی‌ شۆڕش ده‌ستێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وال‌و ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌وته‌ ئه‌مال‌و ده‌ستێك ‌‬ ‫نه‌مانویس���ت رویدا (ئه‌و ده‌مه‌ من بۆ‬ ‫خۆم له‌ناو ش���ۆڕش بوم موچه‌كه‌م ‪18‬‬ ‫ی‌وه‌رمده‌گرت‬ ‫دینار ب���و به‌تمه‌نی‌ ئێران ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌یكرد‌ه ‪ 360‬تمه‌ن)‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم‌و‬ ‫بۆی ‌ه داوا له‌به‌ڕێز س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی سه‌رجه‌م الیه‌ن ‌ه سیاسی ‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كوردستانیه‌كان ده‌كه‌م ‪:‬‬ ‫بۆ چاوش���كاندنی‌ هادی‌ ئه‌لعامری‌‌و‬ ‫ئه‌وان��� ‌هی‌ له‌پش���تیه‌وه‌ن ده‌س���به‌جێ‬ ‫ی ش���یع ‌ه‬ ‫دانوس���تان له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫رابگرن تا ئ���ه‌و كات ‌هی‌ به‌فه‌ڕم ‌‬ ‫لێبوردن ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌یادتان نه‌چێت ئه‌م هاوبه‌شیكردنه‌تان‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌غدا هه‌مان چاره‌نوس���ی چونه‌كان ‌‬ ‫ترتان��� ‌ه بۆ به‌غ���دا بۆی���ه‌ زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هاوته‌ریب به‌هاوبه‌ش���یتان له‌حكومه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ن���د‪ ،‬ئه‌م ب���اره‌ خ���ۆی‌‌و بابه‌تیی ‌ه‬ ‫(الظرف الذاتی‌والموضوعی) بقۆزنه‌وه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كار ب���ۆ له‌دایكبونی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫به‌جد ‌‬ ‫كوردستان بكه‌ن له‌باشور‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گه‌ر‌وا نه‌كه‌ن له‌وانه‌ی ‌ه مێژو جارێك ‌‬ ‫ت���ر دوباره‌ببێت���ه‌وه‌‌و ئ���ه‌وكات ئ���ه‌م‬ ‫ی ‌وه‌فده‌كه‌تان‬ ‫شیعر‌هی‌ بێكه‌س شمول ‌‬ ‫بكات ك ‌ه ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫قه‌دری‌ میلله‌تتان به‌جارێ شكان‬ ‫ن ‌ه حه‌یاتان ما ن ‌ه ناو‌و نیشان‬ ‫باری‌ ته‌عنه‌تان‌وا هات ‌ه سه‌رشان‬ ‫ی كوردستان میلله‌ت فرۆشان‬ ‫وه‌فد ‌‬

‫قه‌یرانی‌ به‌نزینسازی‌‬

‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬ ‫"كاتێك ش���ه‌ڕی‌ داعش سه‌ریهه‌ڵدا‪،‬‬ ‫ئاماده‌ب���وم‪ ،‬س���نگی‌ خ���ۆم بنێ���م‬ ‫به‌گولل���ه‌وه‌و بچم بۆ به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای‌ گرانبونی‌ به‌نزین‌و هه‌ندێك‬ ‫شتی‌ تر په‌شیمانم‪"...‬‬ ‫قسه‌ی‌ گه‌نجێكی‌ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫سه‌یره‌‪ ،‬هه‌ركات كێرڤی‌ نیشتیمانی‌‌و‬ ‫حه‌ماس���ی‌ گه‌نج‌و الوی‌ ئه‌م نیشتیمانه‌‬ ‫ده‌چێت���ه‌ س���ه‌ر‌و فاكته‌رگه‌لێ���ك‬ ‫به‌ده‌ستكرد یان سروشتی‌ په‌یدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ س���ه‌رله‌نوێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئینتیما بۆ‬ ‫خاك‌و نیش���تیمان‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌رئه‌نجامه‌ نێگه‌تیڤه‌كانی‌‬ ‫بزانێت‪ .‬به‌بڕیارێكی‌ س���ه‌قه‌ت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئ���ه‌و ئارمان‪ ،‬باوه‌ڕ‪ ،‬جۆش‌و خرۆش���ه‌‬ ‫‌وێران ده‌كات به‌سه‌ریه‌كدا‪..‬‬ ‫ئێستا چی‌ بو‪ ،‬حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫هاتن نرخی‌ به‌نزینیان گرانكرد؟!‬ ‫ده‌یانه‌وێت به‌مجۆره‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫هه‌رێم چاك بك���ه‌ن؟ چه‌ند نامه‌نتیقه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت بیر له‌وه‌ بكاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕێ���ك پاره‌ زیاد بكات‪ ،‬روح‌و ئینتمای‌‬ ‫نیشتیمانی‌ تاك بكوژێت!‬ ‫چه‌ند مانگ پێش ئێستاش‪ ،‬كاتێك‬ ‫به‌گه‌رمی‌ ب���اس له‌ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردی‌‬ ‫ده‌ك���را له‌میدیاكانه‌وه‌‪ ،‬له‌پڕدا جارێكی‌‬ ‫ت���ر حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌م���ان‪ ،‬نرخی‌‬

‫به‌نزینی���ان به‌رزك���رده‌وه‌‌و قه‌یرانێكی‌‬ ‫ی تر روحیه‌ت‌و‬ ‫تریان خوڵقاند‌و جارێك ‌‬ ‫حه‌ماس���ی‌ گه‌نج���ان‌و خه‌ڵك���ی‌ ئه‌م‬ ‫‌واڵته‌یان كوشت!‬ ‫ئه‌م قه‌یرانسازیه‌ چییه‌؟ بێده‌ربه‌ستیه‌‬ ‫ی���ان به‌ئاگایی���ه‌وه‌ ده‌كرێت؟ كه‌ نه‌ك‬ ‫روحی‌ ئینتما ده‌كوژێت‪ ،‬بگره‌ له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ داهاتودا چه‌ندین ده‌رهاویشته‌ی‌‬ ‫خراپ‌و نێگه‌تیڤی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ سه‌رله‌نوێ‌ هه‌رایه‌كی‌‬ ‫ئیعالمی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌ له‌نێوان‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان له‌الیه‌ك‌و ناوخۆی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و میدی���اكان‪ .‬س���ه‌رله‌نوێ‌‬ ‫هه‌ندێ���ك په‌رله‌مانت���ار ب���ۆ س���نگ‬ ‫ده‌رپه‌ڕان���دن‌و موزای���ه‌ده‌ی‌ سیاس���ی‌‬ ‫بونه‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ش���ێواندنی‌‬ ‫بارودۆخه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئیتر هه‌ق‌وای���ه‌‪ ،‬هه‌ر پێنج حزبه‌كه‌‬ ‫س���نورێك بۆ پێنج فراكسیۆنه‌كانیان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كانی���ان دابنێ���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ب���ه‌و فۆرم‌و ش���ێوازه‌ كاركردنه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫چه‌ن���د مانگ���ه‌ی‌ په‌رله‌مانتارانی‌ ئه‌م‬ ‫خوله‌‌و ئ���ه‌م پێنج حزبه‌كه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫خه‌ریك���ی‌ گه‌وره‌كردن���ی‌ كێش���ه‌كان‪،‬‬ ‫موزای���ده‌ی‌ سیاس���ی‌‌و زۆرجاری���ش‬ ‫نابه‌رپرسیارانه‌‌و هه‌ندێكیشیان لێدوان‌و‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وته‌كانیان زۆر موراهیقانه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ئاست به‌رپرسیارێتی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫گه‌ل‌و‌واڵتێكدا نین‪.‬‬ ‫قه‌یرانه‌‪ ،‬س���ه‌رله‌نوێ‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌‬ ‫بێگومان هه‌ندێكیان‪..‬‬ ‫هه‌ندێكیان ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬له‌نه‌بو ش���ت خۆپیشاندانه‌كانه‌ له‌شار‌و شارۆچكه‌كانی‌‬ ‫دروس���تده‌كه‌ن له‌میدی���اكان گه‌وره‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬كه‌ له‌حاڵه‌ت���ی‌ یه‌كه‌مدا‬ ‫مافێكی‌ س���اده‌ی‌ خه‌ڵكه‌ بۆ گوێگرتن‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫دڵنیام گ���ه‌ر له‌داهاتودا ش���ه‌ڕێكی‌ له‌داواكاریه‌كان ئه‌و كاره‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوخۆ دروس���ت بێت له‌س���ه‌ر ده‌ستی‌ حاڵه‌تی‌ دوه‌م ئه‌وه‌یه‌ ئێس���تا مۆدێلی‌‬ ‫ئه‌م خوله‌‌و ئه‌م په‌رله‌مان‌و فراكسیۆن‌و خۆپیشاندان نه‌ك قه‌یرانه‌كان چاره‌سه‌ر‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌ دروست ده‌بێت‪ ...‬كه‌ ناكات‪ ،‬به‌ڵكو بۆ خۆی‌ بوه‌ته‌ قه‌یران‪،‬‬ ‫چونكه‌ خۆپیشانده‌ران‪ ،‬رێگه‌‌و شه‌قامه‌‬ ‫هیوادارم رونه‌دات‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌ده‌رهاویش���ته‌كانی‌ ئه‌م سه‌ره‌كیه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌گرن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬

‫له‌چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مان‬ ‫قه‌یرانیان پێ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ناكرێت‬ ‫به‌رپرسی‌ یه‌كه‌من‬ ‫له‌و كێشانه‌‬

‫هاواڵتیان‌و شۆفێران‪ ،‬خۆشیان به‌قه‌ده‌ر‬ ‫تاكی‌ خۆپیشانده‌ر گله‌یی‌‌و ناڕه‌زایه‌تیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌حكوم���ه‌ت‌و گرانبونی‌ به‌نزین‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانه‌كه‌‪.‬‬ ‫واتا فۆرم‌و شێوازی‌ خۆپیشاندانه‌كه‌‬ ‫ته‌ندروس���ت نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌كرێت بچنه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌ت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫گرتنی‌ شه‌قامه‌كان‪.‬‬ ‫س���ێهه‌م ده‌رهاویش���ته‌‪ .‬بێگوم���ان‬ ‫بارودۆخ���ی‌ هه‌رێم له‌س���ایه‌ی‌ پیالنی‌‬ ‫‌واڵتانی‌ دراوسێ‌‌و مه‌ترسی‌ داعش له‌ژێر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ جدیدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م روداوانه‌‬ ‫له‌الیه‌ك ده‌بێته‌ شڵه‌ژانی‌ دۆخی‌ سیاسی‌‬ ‫هه‌رێم‌و له‌الیه‌كیش كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫حه‌ماسی‌ پێش���مه‌رگه‌ دروستده‌كات‌و‬ ‫ره‌نگه‌ ده‌س���تی‌ ده‌ره‌كیش بخزێته‌ ناو‬ ‫قه‌یرانه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م خاڵی���ش ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ راب���ردودا ده‌ركه‌وت كه‌‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌م���ان‪ ،‬قه‌یرانیان پێ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ناكرێت‪ .‬به‌رپرسی‌ یه‌كه‌من‬ ‫له‌و كێشانه‌‪ .‬له‌وانه‌ش گرنگتر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ك���ه‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫میكانیزم���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌‌و داینه‌م���ۆی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ خۆپیشاندانه‌كانه‌‌و ئاماده‌نیه‌‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌ڵبگرێت كه‌‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌م���ان به‌ش���داره‌‪.‬‬ ‫شه‌ریكه‌‌و به‌قه‌ده‌ر خۆی‌ به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫كێش���ه‌‌و قه‌یران‌و گرانبون���ی‌ به‌نزینی‌‬ ‫له‌سه‌ر شانه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مانه‌ پێمانده‌ڵێن‪ ،‬گۆڕان هه‌ر‬ ‫كات ده‌رفه‌ت له‌باربو‪ ،‬خۆپیش���اندان‬ ‫دروس���تده‌كات‌و قه‌یران ده‌خوڵقێنێت‌و‬ ‫بۆش���ی‌ گرنگ نیه‌‪ ،‬گه‌ر پێویس���تیش‬ ‫بكات حكوم ‌هت‌و په‌رله‌مان جێبهێڵێت‌و‬ ‫بكش���ێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌ش���ه‌‌و له‌ز‌هت‌و‬ ‫ده‌نگ‌و قودر‌هت‌و خ���ه‌ون‌و ئاواته‌كانی‌‬ ‫له‌خۆپیش���اندان‌و ئۆپۆزس���یۆنبوندا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫بۆ‌ ئه‌وه‌ی منداڵه‌كه‌ت به‌جوانی‌ پێشوازی ‌ی‬ ‫له‌ساڵ ‌ی نوێی‌ خوێندن بكات‬ ‫ره‌نگه‌ سه‌ره‌تای‌ كردنه‌وه‌ی‌ قوتابخان ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی نامۆبێت به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت شتێك ‌‬ ‫ی بێت‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر یه‌كه‌م ساڵی‌ خوێندن ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆ‌وه‌ك����و باوانی‌ ده‌توان����ی‌ هاوكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جوانی‌ پێشوازی ‌‬ ‫باش بیت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بگونجێنێت‌و‬ ‫له‌خوێن����دن بكات‌و خ����ۆ ‌‬ ‫ی ال خۆشه‌ویست بێت‪ .‬بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫خوێندن ‌‬ ‫رێنماییانه‌ ره‌چاوبكه‌‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ره‌نگ����ی‌ دیواری‌ ژوره‌كه‌ی‌ كراوه‌بێت‪،‬‬ ‫ی یه‌ك الی‌ دیواره‌ك ‌ه باشتر وای ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫به‌چه‌ند ره‌نگێك داپۆشرابێت‌و باشتر وای ‌ه‬ ‫ی تێدا‬ ‫كاخه‌ز یاخود له‌زگه‌ی‌ ره‌نگاوره‌نگ ‌‬ ‫به‌كارهاتبێت‪ .‬هه‌روه‌ه����ا ده‌توانێت ئه‌و‬ ‫ی هه‌ڵبواسێت ك ‌ه‬ ‫نوسین‌و ‌وێنانه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشتر دروستیكردون یاخود له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫خوێندنی‌ دروستیان ئه‌كات‌و فێرده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪2‬ـ هه‌وڵب����ده‌ یارێكان����ی‌ ژوره‌ك����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوربخه‌یته‌و‌ه لێی‌‌و بیخه‌یته‌ ش����وێنێك ‌‬ ‫ی له‌پێش چاوی‌ نه‌بێت‬ ‫تایبه‌ت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو كاتێك مێشكی‌ الی‌ خوێندنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ه����ا ئه‌و یارییانه‌ ‌‬ ‫ی نابێت له‌ناویب����ه‌ره‌و هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ته‌مه‌ن���� ‌‬ ‫زیاتر ئه‌و یارییانه‌ی‌ بۆ دابین بكه‌یت ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پیت‌و ناو ‌‬ ‫زانس����تین‌و له‌رێیانه‌وه‌ فێر ‌‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫ته‌ندروست ‌ی ژنان ‌ی دوگیان‬

‫دكتۆره‌ دلۆڤان محه‌مه‌د عه‌لی‌ ده‌روێش‪،‬‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ ژنان‌و منداڵبون‌و‬ ‫نه‌زۆكی‌‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬پێویس���ت ‌ه پێ���ش بڕیاردان‬ ‫له‌سكپڕیی‌ چی‌ بكرێت؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬پش���كنینی‌ په‌س���تانی‌ خوێن‌و‬ ‫رێژه‌ی‌ خوێن‌و ئاستیی‌ شه‌كره‌ بكرێت بۆ‬ ‫ئافره‌ته‌كه‌‪ .‬هه‌روه‌ها پێویسته‌ سێ‌ مانگ‬ ‫پێش بڕیاردان له‌سكپڕیی‌ حه‌بی‌ فۆلیك‬ ‫ئه‌سید بخورێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬سه‌ره‌تای‌ سكپڕیی‌ (‪ 3‬مانگی‌‬ ‫یه‌كه‌م) پێویسته‌ دایك چی بكات؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬هه‌ر كه‌ س���كی‌ كرد پێویس���ته‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ پزیشكی‌ پسپۆڕی‌ ژنان بكات‬ ‫یاخود هه‌ر مه‌ڵبه‌ندێكی‌ ته‌ندروستی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و پش���كنینانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌هه‌مانشێوه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‬ ‫پێویسته‌ س���ێ‌ مانگی‌ یه‌كه‌می‌ سكپڕیی‌‬ ‫حه‌بی‌ فۆلیك ئه‌س���ید بخوات‌و س���ۆنار‬ ‫ب���كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ بزانرێت ته‌ندروس���تی‌‬ ‫كۆرپه‌كه‌ی‌ ت���ه‌واوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها دڵنیابێت‬ ‫له‌وه‌ی‌ بزانێت ئه‌و منداڵه‌ له‌ناو منداڵدان‬ ‫یاخود له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ منداڵدان دروستبوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌م كاته‌ پێویسته‌ به‌زوترین كات‬ ‫چاره‌س���ه‌ر‌وه‌ربگرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی‌ له‌ده‌س���تدانی‌ هێلكه‌یه‌كی‌ یاخود‬ ‫بۆرییه‌كی‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬له‌م قۆناغه‌دا‪‌،‬واتا س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫سكپڕیی‌‪ ،‬ده‌توانێت‌وه‌رزش بكات؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬به‌ڵ���ێ‌‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ راهێنان هه‌ن‬ ‫كه‌ تایبه‌تن به‌س���كپڕیی‌‌و زۆر پێویستن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا رێك���ردن به‌پێ ب���ۆ ماوه‌ی‌‬ ‫نیوكاتژمێ���ر باش���ه‌ ب���ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���تی‌ ش���ه‌كره‌و په‌س���تانی‌ خوێن‌و‬ ‫جوڵه‌ی‌ خوێن له‌له‌شدا‪ .‬رێكردن بۆ هه‌مو‬ ‫دایكێك پێویس���ته‌ ته‌نانه‌ت بۆ ئه‌وانه‌ش‬ ‫ك���ه‌ منداڵیی‌ بلوریی‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ئه‌و دایكانه‌ی‌ منداڵدانیان ش���له‌ یاخود‬ ‫منداڵیان له‌بارچوه‌ نابێت ش���تی‌ قورس‬

‫نه‌خۆشخانه‌یه‌ك بۆ‬ ‫به‌ركه‌وتوان ‌ی چه‌ك ‌ی كیمیایی‌‬

‫ش����ته‌كان ئه‌بێت به‌زمانه‌ جیاوازه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئه‌و یارییانه‌ی‌ بۆ بكڕ‌ه ك ‌ه بۆ‬ ‫ی باشه‌ گه‌شه‌ی‌ پێده‌كات‪.‬‬ ‫مێشك ‌‬ ‫ی بااڵو‬ ‫‪3‬ـ پێخه‌فه‌ك����ه‌ی‌ بگۆڕ‌ه به‌گوێره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌س����ت به‌ئارامی ‌‬ ‫قیافه‌تی‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب����كات له‌كاتی‌ نوس����تن‌و ش����وێنه‌كه‌ ‌‬ ‫ته‌سك نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪4‬ـ كورس����ی‌‌و مێزی‌ تایبه‌ت به‌خوێندن ‌‬ ‫ی نه‌ گه‌وره‌و‬ ‫بۆ بكڕ‌ه به‌پێی‌ ته‌مه‌نی‌ خۆ ‌‬ ‫ن ‌ه بچوك پێویسته‌ كورسیه‌كه‌ ناڕه‌حه‌ت‬ ‫نه‌بێ����ت‪ .‬هه‌روه‌ه����ا چه‌ن����د ره‌فه‌ی����ه‌ك‬ ‫ی‬ ‫به‌دیواری‌ ژوره‌كه‌یه‌وه‌ هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر دابنێت‪.‬‬ ‫كتێبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫‪5‬ـ نابێ����ت ته‌له‌فیزی����ۆن له‌ژوره‌ك����ه‌ ‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪6‬ـ روناكك����ه‌ره‌وه‌ی‌ ب����اش له‌ژوره‌كه‌ ‌‬ ‫دابن����ێ‌‌و باش����تر‌ه ئه‌گه‌ر له‌س����ه‌ر مێزو‬ ‫كورسیه‌كه‌شی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫تێبینی‌‪ :‬م����ه‌رج نی ‌ه ئه‌و منداڵه‌ی‌ ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بێ����ت نه‌توانیت ئ����ه‌م خااڵنه‌ ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ێ بكه‌یت‪ .‬به‌ڵكو‬ ‫س����ه‌ره‌وه‌ی‌ بۆ جێبه‌ج ‌‬ ‫ی خۆت‬ ‫ده‌كرێ����ت به‌ش����ێك له‌ژوره‌ك����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یان هه‌ر س����وچێكی‌ تری‌ ماڵه‌كه‌ت بۆ ‌‬ ‫ی بۆ بكه‌یت‪.‬‬ ‫ته‌رخانبكه‌یت‌و ئه‌و كارانه‌ ‌‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫هه‌ڵبگرن یاخود راهێنانی‌ قورس بكه‌ن‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬دایكان ده‌ڵێن ئێمه‌ دو كه‌سین‬ ‫ده‌بێ���ت زۆر بخۆی���ن‪ ،‬ئه‌مه‌ ت���ا چه‌ند‬ ‫راسته‌؟‬ ‫دكتۆر‌‪ :‬دایك پێویس���ته‌ خ���واردن زۆر‬ ‫بخوات به‌اڵم به‌راده‌یه‌كی‌ زۆر نا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫چاره‌كێك زیاتر له‌خه‌ڵك���ی‌ تر بخوات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باش���تر‌وایه‌ ئه‌و خواردنه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌یخوات زیاتر هه‌مه‌جۆرو چه‌ش���ن بن‬ ‫نه‌ك زۆر‪ .‬باشتر سه‌وزه‌و میوه‌و گۆشت‬ ‫بخوات ن���ه‌ك دو قاپ برن���ج‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌ن���دێ‌ خ���واردن ه���ه‌ن باش���تر وایه‌‬ ‫نه‌یانخوات ی���ان زۆر به‌كه‌می‌ بیانخوات‬ ‫‌وه‌ك چا‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌سه‌ره‌تای‌ سكپڕیی‌‬ ‫باشتره‌ جگه‌ر نه‌خورێت چونكه‌ ڤیتامین‬ ‫ئه‌ی‌ تێدایه‌ كه‌ به‌سود نیه‌ بۆ كۆرپه‌له‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬له‌سێ‌ مانگی‌ دوه‌می‌ سكپڕیی‌‬ ‫چی بكات‪( ،‬له‌‪ )6-3‬مانگییدا؟‬ ‫دكت���ۆر‌‪ :‬له‌م قۆناغ���ه‌ دایكه‌كه‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫زۆری‌ هه‌یه‌ توش���ی‌ هه‌وكردنی‌ میزه‌ڵدان‬ ‫بێ���ت بۆیه‌ پێویس���ته‌ رۆژان���ه‌ ئاو زۆر‬ ‫بخوات���ه‌وه‌و نابێ���ت میز راگی���ر بكات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌س���تی‌ به‌ه���ه‌ر ناڕه‌حه‌تیه‌ك‬ ‫كرد زو س���ه‌ردانی‌ پزیشك بكات چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ شه‌كره‌و په‌ستانی‌ خوێن زۆره‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬قۆناغی‌ كۆتایی‌ سكپڕیی‌ چی‌‬ ‫بكات‪( ،‬له‌‪ )9-6‬مانگییدا؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬رێكردن به‌پێی‌ زۆر پێویس���ته‌‪،‬‬ ‫ئاگاداری‌ ش���ه‌كره‌‌و په‌س���تانی‌ خوێنی‌‬ ‫بێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ها له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هۆرمۆنی‌‬ ‫پرۆجیسترۆن زیاد ئه‌رژێت‌و جومگه‌كانی‌‬ ‫شل ئه‌بێت زیاتر هه‌ست به‌ئازاری‌ پشت‌و‬ ‫قاچه‌كان ئه‌كات‪ ،‬به‌رێكردن به‌پێی‌ زیاتر‬ ‫توند ده‌بنه‌وه‌و سمتی‌ به‌هێز ده‌بێت‌و بۆ‬ ‫منداڵبون ئاسان ده‌بێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چه‌ند كاتژمێر خه‌و پێویس���ته‌‬ ‫بۆ دوگیان؟‬ ‫دكت���ۆر‌‪ 6 -5 :‬كاتژمێ���ر له‌س���ه‌ریه‌ك‬ ‫له‌شه‌وداو له‌رۆژیشدا ‪ 2 -1‬كاتژمێر‪ ،‬خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌رۆژدا نه‌خه‌وێت ئه‌وا پێویس���ته‌‬ ‫ئه‌و دو كاتژمێره‌ پش���و بدات‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫پشت پاڵبكه‌وێت‪.‬‬

‫هه‌ر ‪ 40‬چركه‌یه‌ك كه‌سێك خۆی‌ ئه‌كوژێت‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫به‌پێی‌ ئامارێكی‌ رێكخراو ‌‬ ‫جیهانیی‌ س����ااڵنه‌ زیاتر ل����ه‌‪ 800‬هه‌زار‬ ‫كه‌س له‌سه‌رانس����ه‌ری‌ جیه����ان خۆیان‬ ‫ده‌كوژن‪‌.‬واتا هه‌ر چل چركه‌یه‌ك كه‌سێك‬ ‫ی‌وه‌ك‬ ‫به‌یه‌كێك له‌ئامرازه‌كانی‌ خۆكوشتن ‌‬ ‫ژه‌هر خواردن‪ ،‬ده‌رم����ان‪ ،‬خۆخنكاندن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك كۆتای ‌‬ ‫خۆس����وتان‌و به‌كارهێنان ‌‬ ‫به‌ژیانی‌ خۆیان ده‌هێنن‪.‬‬ ‫راپۆرتی‌ رێكخراوه‌ك ‌ه باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫‪%75‬ی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ خۆیان ده‌كوژن‬ ‫له‌واڵت ‌ه هه‌ژارنش����ین‌و مامناوه‌نده‌كانن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ خۆكوش����تن له‌ن����او هه‌مو‬ ‫ته‌مه‌نده‌كان����دا هه‌ی ‌ه به‌اڵم به‌پێی‌ ئامار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروس����تیه‌كان له‌نێوان ته‌مه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 19‬ب����ۆ ‪ 29‬س����اڵ ب����ه‌دوه‌م ه����ۆكار ‌‬ ‫مردن له‌سه‌رانس����ه‌ری‌ جیهان دائه‌نرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خۆكوشتن ‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ رێژه‌ی‌ هه‌وڵدان ‌‬ ‫ژنان دو هێنده‌ی‌ پیاوانه‌‪ ،‬به‌اڵم پیاوان‬ ‫هه‌وڵه‌كه‌یان زۆر سه‌ركه‌وتوتر‌ه له‌ژنان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگ���� ‌ه له‌وه‌ی‌ ك����ه‌ رێكخ����راو ‌‬ ‫ی لێوه‌كردو‌ه‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ جیهانی‌ باس ‌‬ ‫ێ‬ ‫ك ‌ه له‌واڵته‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان پیاوان س ‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ژنان خۆیانده‌كوژن‪.‬‬

‫ئینجانه‌ی‌ گوڵ له‌ژوره‌كه‌ت دابنێ‌‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌رخستوه‌‬ ‫كه‌ بون���ی‌ ئینجانه‌و س���ه‌وزیی‌ له‌ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���كردنی‌ فه‌رمانبه‌ران ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫چاالككردن���ی‌ مێش���ك‌و زو راپه‌ڕاندنی‌‬ ‫كاره‌كانیان‪ .‬توێژینه‌وه‌كه‌ كه‌ كۆمه‌ڵیك‬ ‫له‌زانایان���ی‌ ده‌رونن���اس له‌به‌ریتانی���او‬ ‫هۆڵه‌ن���دا ب���ۆ م���اوه‌ی‌ س���اڵ‌و نیوێك‬

‫ئه‌نجامیانداوه‌ ئاماژه‌یان به‌وه‌ كردوه‌ كه‌‬ ‫بونی‌ ئه‌و روه‌ك‌و سه‌وزاییه‌ كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆری‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ئیش���كردنی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران هه‌بوه‌‪ .‬توێژینه‌وه‌كه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌‬ ‫له‌ژوره‌كه‌یان���دا س���ه‌وزایی‌‌و ئینجانه‌ی‌‬ ‫گوڵ���ی‌ لێبوه‌ ل���ه‌‪ %15‬بیرو هۆش���یان‬

‫زیات���ره‌ ل���ه‌و فه‌رمانبه‌ران���ه‌ی‌ كه‌ هیچ‬ ‫جۆره‌ سه‌وزاییه‌كیان ال نه‌بوه‌‪ .‬زاناكان‬ ‫ئه‌مه‌یان گه‌ڕاندۆته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫سه‌وزاییانه‌ هه‌وایه‌كی‌ پاك ده‌به‌خشن‌و‬ ‫تۆزو خۆڵه‌كان���ی‌ ئه‌و ژوره‌ ده‌گرنه‌خۆو‬ ‫ناهێڵن كه‌سه‌كانی‌ ئه‌و ژوره‌ هه‌وایه‌كی‌‬ ‫پیس هه‌ڵبمژن‪.‬‬

‫هه‌رچه‌ن���ده‌ چا بڕێك���ی‌ زۆر كافاینی‌‬ ‫تێدای���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یش���دا‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ماده‌ی‌ دژه‌ ئۆكس���ان‬ ‫كه‌ زۆر به‌س���وده‌ بۆ نه‌خۆشیه‌كانی‌‬ ‫دڵ‌و ش���ێرپه‌نجه‌و هه‌وكردنی‌ كۆڵون‌و‬ ‫به‌س���وده‌ ب���ۆ په‌نكری���اس‌و رۆڵێكی‌‬

‫گرنگی‌ هه‌ی���ه‌ له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كێش‬ ‫چونكه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ سوتانی‌ چه‌وری ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌ش‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ چه‌ندی���ن جۆر‬ ‫چا ه���ه‌ن به‌اڵم به‌پێی‌ ش���اره‌زایانی‌‬ ‫بواری‌ خۆراك چای‌ سه‌وز له‌باشترین‬ ‫جۆره‌كان���ه‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ش���اره‌زایان‬

‫باس���یان له‌وه‌كردوه‌ ئه‌م جۆره‌ چای ‌ه‬ ‫م���اده‌ی‌(‪)ECGC‬ی‌ تێدایه‌ كه‌ زۆر‬ ‫به‌س���وده‌و ناهێڵێ خوێنبه‌ره‌كانی‌ دڵ‬ ‫دابخرێن‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ ماده‌ی‌‬ ‫كافاینی‌ تێدایه‌ كه‌ هێوركه‌ره‌وه‌یه‌ بۆ‬ ‫مێشك‪.‬‬

‫سوده‌كان ‌ی چا زۆرن‪ ،‬له‌باشترین جۆریشیان چای‌ سه‌وز‬

‫چیرۆكی‌ قوربانیبونی‌ ئه‌و مرۆڤانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌ركه‌وته‌ی‌ چه‌كی‌ كیمیایین‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌دا رو له‌زیادبونه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫سه‌ختیی‌ گوزه‌رانی‌ ئه‌م مرۆڤانه‌‬ ‫رۆژانه‌ش به‌ده‌ست چه‌ندین نه‌خۆشی‌‬ ‫جۆراوجۆره‌وه‌ ده‌ناڵێنن له‌گرنگترینیان‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانی‌ پێست‌و كۆئه‌ندامی‌‬ ‫هه‌ناسه‌ به‌گشتی‌‌و ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌‪.‬‬ ‫دو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‌و وه‌زاره‌ت����ی‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫بڕیاری‌ كردنه‌وه‌ی‌ سه‌نته‌رێكی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫بۆ به‌ركه‌وتوانی‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌ ده‌ركرد‪،‬‬ ‫بڕیارب����و ئه‌و س����ه‌نته‌ره‌ تایب����ه‌ت بێت‬ ‫به‌سه‌رجه‌م پشكنینه‌ جۆراوجۆره‌كان بۆ‬ ‫به‌ركه‌وتوانی‌ ئه‌و چه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫هیچ جۆره‌ ئاس����ه‌وارێكی‌ ئه‌و سه‌نته‌ره‌‬ ‫دیار نیه‌و سااڵنه‌ش ژماره‌ی‌ قوربانیه‌كان‬ ‫رو له‌زیادبون ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌هه‌م����و جیهان����دا ئ����ه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌‬ ‫توشی‌ كاره‌س����اتێكی‌ مرۆیی‌ ده‌بن‪ ،‬به‌و‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ روبه‌روی‌ قوربانی‌ جه‌سته‌یی‌‌و‬ ‫وێران����ی ناوچه‌یی ده‌بن����ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫قه‌ره‌بوی‌ ده‌رونی‌‌و جه‌سته‌یی‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بونه‌ته‌ قوربانی‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ته‌‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنی یه‌كێك له‌به‌ركه‌وتوانی‌‬ ‫چه‌كی‌ كیمیای����ی‌ س����ه‌باره‌ت به‌دۆخی‌‬ ‫ده‌رون‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ پرس����یارم لێكرد‪،‬‬ ‫له‌وه‌اڵمدا وتی‌" ل����ه‌روی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‬ ‫له‌دۆخێك����ی‌ زۆر خراپ����دا ده‌ژیم چونكه‌‬ ‫ح����ه‌زم به‌تێكه‌اڵوی����ی‌ نی����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ دیك����ه‌دا‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌‬ ‫ی ده‌رونیه‌وه‌ ته‌نان����ه‌ت به‌ده‌نگه‌‬ ‫ل����ه‌رو ‌‬ ‫ده‌نگی‌ منداڵه‌كانیش����م بێزارم‪ ،‬زۆرجار‬ ‫نه‌متوانیوه‌ وه‌ك باوكێكی‌ ته‌ندروس����ت‬ ‫حه‌قی‌ منداڵه‌كانیشم بده‌م!"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ چیرۆكی‌ ته‌نه����ا ئه‌م مرۆڤه‌ نیه‌‬ ‫به‌ته‌نها‪ ،‬به‌ڵكو چیرۆكی‌ چه‌ندین كه‌سه‌‬ ‫بونه‌ت����ه‌ قوربان����ی‌ ئه‌و چه‌كه‌و ئێس����تا‬ ‫له‌دۆخی‌ ته‌ندروستی‌ خراپدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ چه‌ند س����اڵی‌ راب����ردودا‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫دۆخی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كانی‌ كردبویه‌ لۆگۆی‌‬ ‫زۆرێك له‌كه‌ناڵه‌كان‌و وێردی‌ سه‌ر زمانی‌‬ ‫پیرو گه‌نجانی‌ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌م چه‌ند س����اڵه‌ی‌ دواییدا به‌یده‌كرێت‬ ‫وه‌النانی‌ دۆخی‌ ته‌ندروستی‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫ئه‌و شاره‌و به‌ركه‌وتوانی‌ كیمیاییه‌‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ته‌ندروس����تی‌ ده‌بوای����ه‌‬ ‫به‌دواداچون����ی‌ جی����دی‌‌و پزیش����كیی‌ بۆ‬ ‫پاشماوه‌كانی‌ ئه‌نفال‌و به‌ركه‌توانی‌ چه‌كی‌‬ ‫كیمیایی‌ بكردایه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌دروستكردنی‌‬ ‫س����ه‌نته‌رێكی‌ زانس����تیی‌‌و پزیشكیی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌ی‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌ پزیش����كیی‌‌و كۆمه‌ڵناس����ی‌‌و‬ ‫ده‌رونیان����ه‌ی‌ تایبه‌ت����ه‌ ب����ه‌و ج����ۆره‌‬ ‫كه‌یس����انه‌‪ ،‬پاش����انیش چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫به‌پێی‌ پێویستی‌ ئه‌و جۆره‌ كه‌یسانه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م جۆره‌ كه‌یسانه‌ ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫له‌دۆخی‌ ته‌ندروس����تی‌ خراپ����دا ده‌ژین‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا له‌روی‌ ده‌رونیه‌وه‌ توش����ی‌‬ ‫زه‌بری‌ ده‌رونی‌‌و سوتانه‌وه‌ی‌ ده‌رونی‌ بون‬ ‫كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ماكی‌ ئه‌و نه‌خۆش����یانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌دوای‌ كاره‌س����اته‌وه‌ ده‌رده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫پێویس����تیان به‌چاره‌س����ه‌ری‌ ده‌رونیی‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ نه‌وتدا ئ����ه‌وه‌ی‌ چاودێریی‬ ‫نه‌كرێت دۆخی‌ ته‌ندروس����تی‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬چونكه‌ چه‌ندین نه‌خۆشیی‌‬ ‫به‌رۆكی‌ ئه‌م میلله‌ت����ه‌ی‌ گرتوه‌و دۆخی‌‬ ‫په‌رێش����انكردوه‌‪ ،‬ژیان له‌س����ایه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫سیس����ته‌مدا له‌بارێك����ی‌ زۆر خراپدایه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ دوای‌ چه‌ندی����ن‬ ‫س����اڵی‌ دیكه‌ش ده‌بێت س����ه‌نته‌رێك بۆ‬ ‫پاش����ماوه‌كانی‌ جه‌نگی����ش بكرێت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌ك����و هه‌مو ئ����ه‌و هاواڵتیان����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫بونه‌ته‌ قوربانی‌ جه‌نگ له‌ژێر چاودێریی‌‬ ‫پزیشكیی‌ ورددا بن‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر دۆخ����ی‌ ته‌ندروس����تی‌ هه‌رێم‬ ‫ب����ه‌م جۆره‌ بێ����ت ئ����ه‌وا دوای‌ چه‌ندین‬ ‫س����اڵی‌ دیكه‌ش هه‌رێم ناتوانێت بگاته‌‬ ‫كه‌ناری‌ ئارامیی‌‪ ،‬سااڵنه‌ش رو له‌دۆخی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ خراپتریش ده‌كات‪.‬‬ ‫پێویسته‌ له‌سه‌ر وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫هه‌وڵی‌ جی����دی‌ بده‌ن ب����ۆ ته‌واوكردنی‌‬ ‫س����ه‌نته‌ری‌ چاودێری����ی‌ پزیش����كیی‌‬ ‫به‌ركه‌وتوان����ی‌ چه‌ك����ی‌ كیمیای����ی‌‌و له‌و‬ ‫سه‌نته‌ره‌ش����دا پێویس����ته‌ س����ه‌رجه‌م‬ ‫پس����پۆریه‌كان‌و به‌تایب����ه‌ت چاودێری����ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ ده‌رونی‌ تێدا بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ركه‌وتوان����ی‌ چه‌كی‌ كیمیای����ی‌ دوای‌‬ ‫بیست‌و شه‌ش ساڵ تا ئێستا له‌چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫باشبونی‌ دۆخی‌ ته‌ندروستییاندان‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫خوێندن‬

‫"بڕیارە بەپەلەکانی وەزارەتی پەروەردە ڕون نین‌و‬ ‫خوێندکاران‌و مامۆستایان دەشڵەژێنن"‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫ته‌نها چەند ڕۆژێک پێش‬ ‫دەستپێکردنەوەی وەرزی نوێی‬ ‫خوێندن‪ ،‬وەزارەتی پەروەردە چەند‬ ‫بڕیارێکی نوێی دەرکرد‪ ،‬بڕیارەکانیش‬ ‫ڕونکردنەوەی پێویستیان لەگەڵدا‬ ‫نییە‪ ،‬ئەمەش وای لەخوێندکاران‌و‬ ‫مامۆستایان کردوە توشی شڵەژان‬ ‫ببن‌و بەرچاوڕونی زۆریان نەبێت‬ ‫لەبارەی بڕیارەکانەوە‪.‬‬

‫بڕیاردان لەالی‬ ‫ئێمە بەشێوەیەکی‬ ‫دیراسەکراو نییە‬ ‫هه‌ر ئەمەشە‬ ‫وادەکات زو زو‬ ‫بڕیار بدرێت‌و‬ ‫زو زوش‬ ‫پەشیمانببنەوە‬

‫ناوبەن���او وەزی���رو لێپرس���راوانی‬ ‫پ���ەروەردە لەکۆبونەوەیەک���دا‪ ،‬چەند‬ ‫بڕیارێکی چارەنوسس���از دەردەکەن‌و‬ ‫دوای باڵوبونەوەش���ی راس���تەوخۆ‬ ‫قوتابیان‌و مامۆس���تایان توشی شۆک‬ ‫دەکه‌ن‪ .‬بڕیارە ناوەختەکان‪ ،‬پێش���تر‬ ‫ھیچیان لەب���ارەوە ناوترێت‌و ناخرێنە‬ ‫بەردی���دی مامۆس���تایان‌و قوتابیان تا‬ ‫گوێ لەبۆچونی ئەوانیش بگیرێت وەک‬ ‫دو الیەن���ی کارتێک���راو بەبڕیارەکانی‬ ‫وەزارەت���ی پ���ەروەردە‪ .‬دواجاری���ش‬ ‫دوای دەرچون���ی بڕیارەکان‪ ،‬ناڕەزایی‬ ‫مامۆس���تایان‪ ،‬یاخ���ود قوتابیان���ی‬ ‫لێدەکەوێت���ەوە‪ ،‬هه‌ندێ���ک ج���ار‬ ‫هه‌ردوکیشیان پێکەوە‪ .‬هه‌ندێک جاری‬ ‫دیک���ەش دڵخۆش���یی هه‌ردوالیەنەکە دۆخی هه‌ندێک له‌قوتابخانه‌کانی کوردستان‬ ‫بەدوای خۆیدا دەھێنێت‪ ،‬بەاڵم بەزیان‬ ‫لەسەر پڕۆس���ەی خوێندن‌و پەروەردە ‪12‬ی ئاماده‌یی ئه‌وانه‌ی نمره‌یان نزمه‌‪ ،‬رایگەیان���د "ڕاس���تەوخۆ دەرناکەوێت لەلیژن���ەی وەزارەت���ی پ���ەروەردەو خوێندن���ەوەی بۆ ک���را‪ ،‬هه‌نگاوێکی چەندی���ن جار وت���راوە ئ���ەم بڕیارە‬ ‫رێگای���ان پێبدرێ���ت تاقیكردنه‌وه‌یان ئای���ا ئەو بڕیارانە بەس���ود یان زیانی بەڕێوەب���ەری ئینس���تتیوتی‌ په‌ی‌ بۆ ئیجابی دەبێت بۆ رێکخستنی کارەکانی ته‌نها ب���ۆ یەکجارە‪ ،‬ب���ەاڵم بڕیارەکە‬ ‫دەشکێتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو بڕیاران���ە زۆرج���ار لەکۆتایی دوباره‌بكه‌نه‌وه‌ به‌اڵم ئه‌م چانسه‌ ته‌نها پرۆس���ەی پەروەردە دەش���کێنەوە‪ ،‬پ���ه‌روه‌رده‌و گه‌ش���ه‌پێدان‪ ،‬لەبارەی وەزارەتی پەروەردە‪ ،‬بەاڵم بەبۆچونی درێژکراوەت���ەوەو بۆ چەن���د وەزرێکی‬ ‫وەرزی خوێن���دن‪ ،‬یاخود س���ەرەتای یه‌ك جاره"‪ .‬مامۆستایان‌و خوێندکاران بەڵکو ئەوە لەداهاتودا دەردەکەوێت"‪ .‬بڕیارەکان���ی وەزارەت���ی پ���ەروەردە دکتۆر س���ەروەر دەرکردنی یاسا بەس خوێندن درێژەی هه‌بوە‪.‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ە بڕی���اری هه‌ژمارکردنی‬ ‫دەستپێکردنی س���اڵی نوێی خوێندندا دەپرس���ن‪ ،‬ئەگەر ئەم بڕیارە لەسودی لەبارەی ئ���ەو کێش���انەی دوابەدوای بەش���ێوەیەکی گش���تیی بەئاوێن���ەی نییە‪ ،‬بەڵکو جێبەجێکردنیشی گرنگە‬ ‫دەردەکرێ���ن‌و خوێن���دکاران توش���ی خوێندکارانە‪ ،‬بۆ ئەو "چانس���ە ته‌نها ئەو بڕیارانەی ڕوبەری مامۆس���تایان‌و ڕاگەیان���د "بڕی���اردان ل���ەالی ئێم���ە "گرن���گ ئەوەیە ک���ێ ئ���ەو بڕیارانە نم���رەی پۆلەکان���ی ‪10‬و ‪ 11‬بۆ پۆلی‬ ‫ش���ڵەژان دەکه‌ن بەوەی کە زۆر جار یەک جارە"‪ ،‬ئەگەریش لەبەرژەوەندی ئیدارەی خوێندنگاکان دەبێتەوە‪ ،‬ئەو بەشێوەیەکی دیراس���ەکراو نییە‪ ،‬هه‌ر لەس���ەر کاغ���ەزەوە دەگوازێتەوە بۆ ‪ .12‬چەند س���اڵێکە لەدوای ناڕەزایی‬ ‫بڕی���ارەکان ڕون نیی���ن‌و پرس���یاری خوێندکاران نییە‪ ،‬بۆچی بەو پەلەپه‌لە مامۆستایە ئاماژەی بەوەدا "ئەم بڕیارە ئەمەشە وادەکات زو زو بڕیار بدرێت‌و جێبەجێکردن‪ ،‬تا ئێستا چەندین یاسا خوێن���دکاران ب���ۆ هه‌ژمارکردنی ئەو‬ ‫بەپەالن���ە ڕونکردنەوەی پێویس���تیان زو زوش پەش���یمانببنەوە‪ ،‬کاتێ���ک هه‌ن ک���ە پەرلەمان دەریکردون‌‪ ،‬بەاڵم نمرانە‪ ،‬بەرپرسانی پەروەردە بڕیارێک‬ ‫زۆری ئەوان���ی خوێندکاریش بێ وەاڵم دەرکرا؟‬ ‫دەردەکەن‌و دەڵێن س���اڵی ئەمس���اڵ‬ ‫هه‌ر ل���ەو کۆبون���ەوەی ئەنجومەنی لەگەڵدا نییە‪ ،‬ئەمەش مامۆس���تایان‌و دەبینن بڕیارەکان سەرکەوتن بەدەست جێبەجێ ناکرێن"‪.‬‬ ‫دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫هه‌رچەن���دە لەبڕی���ارە نوێیەک���ه‌ی دواهه‌می���ن س���اڵە نم���رەکان هه‌ژمار‬ ‫لەنوێتری���ن بڕی���اری وەزارەت���ی وەزارەتی پەروەردەدا‪ ،‬تەئکید لەسەر خوێندکاران توش���ی شڵەژان دەکات‪ .‬ناھێنن"‪.‬‬ ‫تا ئێس���تاش وەزارەت���ی پەروەردە پەیوەس���ت بەخوێندکاران���ی قۆناغی نەکرێت‌و ل���ەوەرزی داهاتوەوە نمرەی‬ ‫پ���ەروەردە کە هه‌فتەی پێش���و دوای چەن���د بڕی���ارو ڕێنماییەکی پێش���تر زۆرجار خوێندکاران ڕو لەئێمە دەکەن‬ ‫کۆبون���ەوەی ئەنجومەت���ی وەزارەتی کراوەت���ەوەو راگەیەن���راوە کە بڕیاری ب���ۆ ڕێنمای���ی پێدان‪ ،‬ب���ەاڵم ئێمەش لەبۆشاییەکی یاساییدایە‪ ،‬پڕۆژە یاسای دوان���زەوە نوس���راوە ئ���ەو بڕی���ارە پۆلەکانی ‪10‬و ‪ 11‬دەچێتە سەر نمرەی‬ ‫زانیاریی زۆرمان لەبەردەستدا نییە"‪ .‬پ���ەروەردە لەپەرلەمانی کوردس���تان ته‌نه���ا یەکجارەو بۆ ئەمس���اڵە‪ ،‬بەاڵم پۆلی ‪ ،12‬بەاڵم دیسان لەژێر فشاری‬ ‫پ���ەروەردەی حكومەت���ی هەرێم���ی دیکەش دەردەکرێت‪.‬‬ ‫دکت���ۆر س���ەروەر عەبدولڕەحمان‪ ،‬کە لەخول���ی پێش���ودا خوێندنەوەی بەس���ەرنجدانێک لەبڕیارەکانی سااڵنی خوێندکاران���ی ناڕازی ب���ەو بڕیارەدا‬ ‫مامۆس���تایەکی قۆناغ���ی ئامادەیی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬دەرکران‪ ،‬ئەو بڕیارەیە‬ ‫کە "قوتابیانی س���ه‌رجه‌م به‌شه‌كانی لەبارەی س���ودو زیانی ئەو بڕیارانەوە ئەندامی پێشوی پەرلەمانی کوردستان یەکەمی بۆ کراو لەهه‌فتەی پێش���ودا پێش���وی وەزارەت���ی پ���ەروەردە‪ ،‬بڕیارەکەیان هه‌ڵدەپەسێرن‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫مندااڵن‬ ‫وه‌ك یه‌كه‌مین قوربانی ‌ی مه‌ترسیه‌كان ‌ی داعش‬ ‫ی‬ ‫ی نێگه‌تیڤ ده‌كات ‌ه س���ه‌ر بار ‌‬ ‫كارێك ‌‬ ‫ی منداڵ‌و دوات���ر له‌گه‌وره‌ییدا‬ ‫ده‌رونی��� ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ ده‌بێت ‌ه به‌ش���ێك له‌كه‌س���ێتی‌‌و‬ ‫له‌ره‌فتاره‌كانیدا ڕه‌نگده‌داته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌باره‌ی‌ ئه‌و نه‌خۆش���ی ‌ه‬ ‫ی ك��� ‌ه له‌منداڵ ده‌رده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫ده‌رونیانه‌ ‌‬ ‫ته‌ه���ا پێیوایه‌‪" ،‬وێن���ه‌و گرته‌و دراما‬ ‫ی‬ ‫توندوتیژیه‌كان‪ ،‬ڕه‌نگ��� ‌ه كاریگه‌ریه‌ك ‌‬ ‫ی گرفت‬ ‫ده‌رونی���ی‌ خ���راپ له‌ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی منداڵ‬ ‫ی ال ‌‬ ‫یان نه‌خۆش���ی‌ ده‌رونی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌جێبهێڵ���ن‌و من���داڵ به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ره‌فت���ار بكات‪ ،‬ب���ۆ نمون ‌ه‬ ‫نائاس���ای ‌‬ ‫ی‬ ‫(فۆبیا – ترس) یه‌كێكه‌ له‌و حاڵه‌تانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ به‌ش���ێك له‌من���دااڵن له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی توندوتیژی‌‪ ،‬یاخود‬ ‫ی دیمه‌نێك��� ‌‬ ‫بینین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توندوتی���ژی‌ به‌رامبه‌ر ‌‬ ‫ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باری‌ ده‌رونی ‌‬ ‫دروستده‌بێت‪ ،‬به‌گشت ‌‬ ‫ده‌كه‌وێت��� ‌ه ژێر كاریگه‌ریی‌ ئه‌و دیمه‌ن‌و‬ ‫گرتان ‌هی‌ كه‌ ده‌یانبینێت"‪.‬‬ ‫دوو منداڵی ئاواره‌ی سوریا یاری به‌چه‌ک ده‌که‌ن‬ ‫ئا‪ :‬دالیا كه‌مال‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌نگه‌ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ئه‌و دۆخ ‌‬ ‫كوردستانی‌ تێكه‌وتوه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نیا كاریگه‌ریی‌ خراپی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌رونی‌ گه‌وره‌كان جێهێشتوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو مندااڵنیش وه‌ك گه‌وره‌كان‬ ‫كه‌وتونه‌ت ‌ه ژێر كاریگه‌ریه‌كانی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫زۆرێكیان دوركه‌وتونه‌ته‌وه‌ له‌دنیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان‌و له‌كاتی‌ گه‌مه‌كردن ‌‬ ‫منداڵی ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژانه‌یاندا السایی‌ ئه‌و دیمه‌نانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌نگ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌رێگه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ ده‌گوازرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌شێكی‌ زۆری‌ كوچه‌و كۆاڵنه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫ناوچه‌كان��� ‌‬ ‫كاتێ���ك من���دااڵن پێك���ه‌و‌ه گه‌م��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دیمه‌نه‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬دوباره‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌ن���گ‌و خۆنوان���دن وه‌ك كاراكته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌نگ‪ ،‬بوه‌ت ‌ه خه‌س���ڵه‌تی‌ س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وته‌كانیان‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 5‬ساڵ‪ ،‬كاتێك‬ ‫یاد عه‌بدواڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫له‌یه‌كێك له‌كۆاڵنه‌كانی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هاوته‌مه‌نه‌كانی���دا س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫یاریكردن بو‪ ،‬ئ���اره‌زوی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫ی چه‌ك���دار ببینێت‌و‬ ‫رۆڵ���ی‌ كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫منداڵه‌كان���ی‌ هاوڕێش���ی‌ وه‌ك نه‌یار ‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌م رێگه‌یه‌وه‌ هه‌مان‬ ‫ی جه‌نگانه‌ دوباره‌بكاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌و دیمه‌ن ‌‬ ‫له‌شاشه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كانه‌وه‌ بینیونی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گروپێك��� ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رهه‌ڵدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داعش له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫تون���دڕه‌و به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫مانگی‌ حوزه‌یرانی‌ رابردو له‌ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫موس���ڵ‌و ده‌وروب���ه‌ری‌‌و تێكچون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی ئه‌منی��� ‌‬ ‫دۆخ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ب���رد ئه‌م دۆخ ‌ه ناجێگی���ره‌ هه‌رێم ‌‬

‫وێنه‌و گرته‌و دراما توندوتیژیه‌كان‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫كاریگه‌ریه‌كی‌ ده‌رونیی‌ خراپ له‌شێوه‌ی‌ گرفت‬ ‫یان نه‌خۆشی‌ ده‌رونیی‌ الی‌ منداڵ به‌جێبهێڵن‬ ‫ی‬ ‫ی گرت���ه‌وه‌و هێزه‌كان ‌‬ ‫كوردستانیش��� ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ش كه‌وتن ‌ه ئاماده‌باشی‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و مه‌ترس���یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و گروپه‌و‌ه له‌س���ه‌ر هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان دروس���تبو‪ ،‬كه‌ تا ئێستاش‬ ‫رۆژان ‌ه دیمه‌نه‌كان���ی‌ پێكدادان‌و جه‌نگ‬ ‫له‌الی���ه‌ن كه‌ناڵه‌كان���ی‌ راگه‌یاندن���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌گوازرێن���ه‌وه‌و ئ���ه‌م دیمه‌نانه‌ش به‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌م���و ك���ه‌س‪ ،‬كاریگه‌ری���ی‌ خراپ ‌‬ ‫له‌سه‌ر مندااڵن داناوه‌‪.‬‬ ‫ی دیاره‌‪ ،‬كه‌وتۆت ‌ه‬ ‫یاد وه‌ك له‌قسه‌كان ‌‬ ‫ی داعش‪,‬‬ ‫ژێر كاریگه‌ریی‌ مه‌ترسیه‌كان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی له‌كۆاڵن ی���ار ‌‬ ‫ئ���ه‌و س���اته‌ ‌‬ ‫هاوڕێكانی���دا ده‌كرد‪ ،‬جگه‌ له‌ده‌مانچه‌و‬ ‫شمش���ێر هیچی‌ ت���ری‌ پێنه‌ب���و‪ .‬یاد‬ ‫حه‌زیده‌ك���رد ئ���ه‌و دیمه‌نان ‌هی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫دوباره‌بكات���ه‌و‌ه ك���ه‌ له‌راگه‌یاندنه‌كاندا‬ ‫بینیبونی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ی���اد ب���ه‌ده‌م چاودێریكردن ‌‬ ‫دایك ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫منداڵه‌كه‌ی���ه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی داع���ش‪ ،‬كوڕه‌كه‌مان‬ ‫"له‌گ���ه‌ڵ هاتن ‌‬ ‫داوای‌ ئه‌وه‌ی‌ لێده‌كردین ك ‌ه ده‌مانچه‌و‬ ‫كاڵوی‌ بۆ بكڕی���ن‪ ,‬پێیده‌وتین ك ‌ه من‬ ‫پۆلیسم"‪.‬‬

‫ی چه‌ندی���ن منداڵه‌ ك ‌ه‬ ‫ی���اد نمون���ه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ب���ار‌هی‌ راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تیانكردوه‌ له‌سه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتیژیه‌كان���ی‌ داع���ش توش��� ‌‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ ده‌رونیی‌ ناجێگیر بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌رونییش پێیوای ‌ه ده‌بێت‬ ‫مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫"راگه‌یاندن به‌شێوه‌یه‌كی‌ په‌روه‌رده‌ییان ‌ه‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ه���ه‌واڵ‌و دراماو گرته‌و‬ ‫به‌رنامه‌كانیان���دا بكات‌و ئه‌وه‌ بزانن ك ‌ه‬ ‫ی تاك زۆر‬ ‫ی باری‌ ده‌رون ‌‬ ‫به‌هه‌ندوه‌رگرتن ‌‬ ‫ی بینه‌رو خوێنه‌ر‪،‬‬ ‫گرنگتر‌ه له‌زیادبون��� ‌‬ ‫هه‌ر بابه‌تێك كه‌ ده‌یانه‌وێت دایبه‌زێنن‬ ‫ئه‌وا پێویس���ت ‌ه بار‌ه سایكۆلۆژیه‌كه‌ش‬ ‫به‌هه‌ند وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ی ده‌رونناس‪ ،‬ته‌ها حوسێن‪،‬‬ ‫مامۆستا ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن‬ ‫ی رۆڵ���ی‌ خراپ��� ‌‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ل���ه‌م روه‌و‌ه به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یان���د‪،‬‬ ‫ی راگه‌یاندن‌و‬ ‫"به‌ش���ێك له‌ده‌زگاكان��� ‌‬ ‫پێگه‌ ئه‌لكترۆنی���ه‌كان‪ ،‬ئه‌و‌هی‌ خۆیان‬ ‫ی‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت‌و بزان���ن ده‌بێت��� ‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫ی زۆر‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫په‌یداكردنی‌ بینه‌رو خوێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بێگوێدان ‌ه باری‌ ده‌رونیی‌ تاك په‌خش ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش یه‌كێكه‌ له‌و هه‌ڵ ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و په‌روه‌رده‌ییان���ه‌ی‌ ك��� ‌ه‬

‫به‌بۆچونی‌ ئه‌و ده‌رونناس���ه‌‪ ،‬منداڵ‬ ‫ی‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه وه‌ریده‌گرێت‌و به‌هۆ ‌‬ ‫ی السایكردنه‌وه‌و وه‌اڵمدانه‌وه‌وه‌‪،‬‬ ‫پڕۆسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌ دروستده‌كات‌و گه‌شه‌ ‌‬ ‫كه‌سێت ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫پێ���ده‌دات جا ئه‌گه‌ر هات���و ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌ریده‌گرێت توندوتیژی‌‌و خوێنڕش���تن‬ ‫ی زۆره‌ ئ���ه‌و منداڵ ‌ه‬ ‫بو‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫له‌داهاتودا ببێت ‌ه كه‌سێكی‌ شه‌ڕه‌نگێزو‬ ‫ده‌مارگیر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوكات فایه‌ق س���ه‌عید پس���پۆڕ ‌‬ ‫ب���واری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ش پێیوای ‌ه "جەنگ‬ ‫هاوسەنگیی پرۆسەی بونیادی مەعریفی‬ ‫منداڵەکان لەسەر دو ئاست تێکدەدات‌و‬ ‫ئەم���ەش لەوانەی���ە ‪ 20‬س���اڵ درێژە‬ ‫بکێش���ێت‪ .‬لەالیەکی دیکەوە میدیاکان‬ ‫لەدڵسافی‌و دڵسۆزیی خۆیانەوە رۆڵێکی‬ ‫زۆر خ���راپ ل���ەم ب���وارەدا دەبینن کە‬ ‫لەرۆڵی نێگەتیڤانەی خودی جەنگەکە‬ ‫کەمتر نیە"‪.‬‬ ‫س���ه‌عید به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یاند‪" ،‬ئەو‬ ‫مندااڵنە لەباش���ترین حاڵەتدا توش���ی‬ ‫ج���ۆرە تراومای���ەک دەبن���ەوە‪ ،‬کە بۆ‬ ‫ماوەیەک���ی یەکج���ار زۆر لەگەڵیان���دا‬ ‫دەمێنێت���ەوە‪ .‬ئەو تراومایانە لەس���ەر‬ ‫ئاس���تی کورتخایەن وەکو نەخۆش���یی‬ ‫فیسیۆلۆجی‌و جەستەیی دەردەکەون‪،‬‬ ‫ئەمەش���یان ت���ا رادەی���ەک پۆزتیف���ە‬ ‫بەبەراورد لەگەڵ ئاستی درێژخایەن کە‬ ‫دەبێتە هۆکاری لەدایکبونی نەخۆشیی‬ ‫دەرونیی"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هێش���تا هه‌رێم ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫كوردستان له‌دۆخی‌ جه‌نگدای ‌ه له‌چه‌ندین‬ ‫ی داعش‪،‬‬ ‫ب���ه‌ره‌دا له‌گ���ه‌ڵ چه‌كداران��� ‌‬ ‫زۆرترین گرنگیدان���ی‌ میدیاكانی‌ هه‌رێم‬ ‫ی‬ ‫بۆ گواس���تنه‌وه‌ی‌ بابه‌ته‌ میدیاییه‌كان ‌‬ ‫ی وێنه‌و گرت ‌هی‌ ڤیدیۆو‌ه‬ ‫جه‌نگ ‌ه له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی خراپ‬ ‫ك ‌ه ئه‌مه‌ش راسته‌وخۆ كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی مندااڵن جێده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ده‌رون ‌‬

‫‪17‬‬

‫رزگاربویه‌ك ‌ی ده‌ست ‌ی داعش‪:‬‬

‫چاوه‌ڕوانی‌ دایك‌و‬ ‫چوار خوشكه‌كه‌مم‌‬

‫فه‌واز سه‌فیل‬ ‫ئا‪ :‬رێبین چاالک‌‬ ‫فه‌واز سه‌فیل یه‌كێكه‌‬ ‫له‌رزگاربوه‌كانی‌ ده‌ستی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش‪ ،‬به‌اڵم ئێستا سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئاواره‌یی‌و مانه‌وه‌یان بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌چیای شنگال‪ ،‬گه‌رمای‬ ‫هاوین‌و برسیه‌تی‌و تێنویه‌تی‬ ‫وازیانلێناهێنێت‌و زۆرینه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ فه‌وازن‪ ،‬خه‌می گه‌وره‌یان‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌یه‌كه‬ ‫‌كه‌وتونه‌ته‌ده‌ست هێزه‌كانی داعش‪.‬‬

‫پیاوه‌كانی���ان‬ ‫ژن‌و‬ ‫دوات���ر‬ ‫لێكجیاكردینه‌وه‌و پیاوه‌كانیان بردین‬ ‫بۆ س���ه‌ر چاڵێك‌و وتیان ببن به‌سێ‬ ‫ڕیزه‌وه"‪.‬‬

‫ف���ه‌واز لێ���ره‌دا وه‌ك تراژیدی���ای‌‬ ‫كاره‌ساته‌كه‌ی‌ بیركه‌وتبێته‌وه‌‪ ،‬كه‌مێك‬ ‫وه‌ستاو پاشان زۆری‌ له‌خۆی‌ كرد بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ وته‌كانی‌ ل���ه‌ده‌م بێنه‌ده‌رو‬ ‫به‌ردوامب���و‪‌" ،‬دوای ئه‌وه‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش كه‌وتنه ‌گوله‌بارانكردنی ئێمه‌‪،‬‬ ‫من له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكی ته‌قه‌كان خۆم‬ ‫خس���ته‌ خواره‌وه‌‪ ،‬دواتر الشه‌ی ئه‌و‬ ‫ی كه‌س���انه‌ده‌كه‌وت���ن به‌‌س���ه‌رمدا كه‬ ‫له‌ناو ئه‌و سه‌دان ئێزدیه‌ ئاوارانه‌ ‌‬ ‫ئێس���تا له‌ناوچه‌كان���ی‌ ده‌وروب���ه‌ری‌ ‌به‌گوله‌ی چه‌كداره‌كانی داعش شه‌هید‬ ‫زاخۆ‪ ،‬جێگیركراون‪ ،‬چه‌ندان چیرۆكی ده‌كران"‪.‬‬ ‫تراژیدی‌ هه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا كه‌‬ ‫وه‌ك ف���ه‌واز بۆ خ���ۆی‌ گێڕایه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵگ���ری‌ ئ���ه‌م چیرۆكانه‌ن ئێس���تا‬ ‫رۆژانه‌ به‌شێكی‌ زۆریان له‌بێجێگه‌یی‌ ئ���ه‌و به‌موعجی���زه‌ رزگاری‌ ب���وه‌و‬ ‫‌له‌سه‌ر شه‌قام‌و بندارو كۆاڵن‌و شوێنه دوای ماوه‌ی���ه‌ك له‌ژێ���ر ته‌رم���ه‌كان‬ ‫هاتوه‌ت���ه‌‌ده‌ره‌وه‌و به‌ن���او چه‌ندی���ن‬ ‫‌گشتیه‌كان شه‌وو رۆژ به‌رێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ربه‌ستی‌ ترس���ناكدا رزگاری بوه‌‪،‬‬ ‫فه‌واز س���ه‌فیل عم���و‪ ،‬گه‌نجێكی "به‌اڵم باوكم‌و برایه‌كم له‌گه‌ڵ چه‌ندان‬ ‫ڕه‌شپۆش���ی موزه‌ردی چ���اوكاڵ بو‪ ،‬خزم‌و جیرانمان له‌وێ ش���ه‌هیدكران‪،‬‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌ژێ���ر خێمه‌كانی كه‌مپی ئێستاش دایكم‌و چوار خوشكم له‌ژێر‬ ‫وارگ���ه‌ ‌به‌خه‌مباریه‌وه ‌دانیش���تبوو ده‌ستی چه‌كداره‌كانی داعشدان‌"‪.‬‬ ‫چیرۆك���ی‌ رزگاربون���ی‌ له‌ده‌س���تی‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش بۆ ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌‪ ،‬تێبین���ی‌‪ :‬ئاوێنه‌ له‌به‌ر پاراس���تنی‬ ‫"دوای ئ���ه‌وه‌ی كه‌ چه‌كدارانی داعش ژیانی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ئێستا له‌ژێر‬ ‫ده‌س���تیانگرت به‌س���ه‌ر ناوچه‌كه‌ی ده‌س���تی چه‌كداره‌كانی داعش���دان‪،‬‬ ‫ئێمه‌دا‪ ،‬ئێمه‌یان ده‌ستبه‌س���ه‌ركردو ناوه‌كانیان باڵوناكاته‌وه‌‪.‬‬

‫پێش هاوسه‌رگیریی‌‪ ،‬پێویست ‌ه ژنان چی‌ له‌بار‌ه ‌ی پیاوانه‌و‌ه بزانن؟‬ ‫ئا‪ :‬هاوڕاز سه‌لیم‬ ‫به‌شێك له‌و ژنانه‌ی‌ چونه‌ته‌ ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌ریه‌وه‌و ئه‌زمونیان هه‌یه‌‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ پیاواندا‪،‬‬ ‫دان به‌وه‌دا ده‌نێن كه‌ جیاوازی‌‬ ‫له‌كه‌سایه‌تی‌ نێوان ژن‌و مێرددا‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌ سه‌ره‌كیه‌كانی‌‬ ‫دروستبونی‌ كێشه‌ له‌نێوانیاندا‪،‬‬ ‫توێژه‌رانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیش باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ هۆكاری‌ ناكۆكی‌ نێوان‬ ‫هاوسه‌ره‌كان‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌جیاوازی‌ كه‌سایه‌تیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆسه‌ ‌‬ ‫هه‌ندێك له‌و ژنانه‌ی‌ له‌دوا ‌‬ ‫هاوس���ه‌رگیریه‌و‌ه بۆی���ان ده‌ركه‌وتو‌ه‬ ‫ی نێوانیان‬ ‫ك ‌ه جی���اوازی‌ له‌كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند كاریگه‌ره‌ له‌س���ه‌ر دروس���تبون ‌‬ ‫كێشه‌‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتێكی‌ رۆژانه‌شیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫یه‌كتری‌‪ ،‬په‌یوه‌س���ته‌ به‌كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫نێوانیان‪.‬‬ ‫به‌هار مه‌حمود‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 35‬س���اڵ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاوس���ه‌ری ‌‬ ‫ی ‪7‬س���اڵه‌ ژیان ‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬

‫پێكهێن���اوه‌و ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫"جیاوازی‌ نێوانمان زۆرجار ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫تێنه‌گه‌یش���تن‌و سه‌ره‌نجام دروستبون ‌‬ ‫كێشه‌"‪.‬‬ ‫به‌هار دان ب���ه‌وه‌دا ده‌نێت كه‌ پێش‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫ی هاوسه‌ریی‌‪ ،‬ناسین ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ به‌الو‌ه گرن���گ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی سه‌یرم‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫"پێشتر وه‌ك هۆكارێك ‌‬ ‫نه‌كردوه‌ كه‌ كه‌سایه‌تیمان جیاوازه‌‪ ،‬من‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تیم‌و هاوسه‌ره‌كه‌شم‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی خۆپارێز ‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌ك ‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌روی‌ هه‌ڵس���وكه‌وته‌و‌ه‬ ‫ی جیاوازین‌و حه‌زو ئاره‌زوشمان‬ ‫دو جۆر ‌‬ ‫جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات په‌یمان عوم���ه‌ر‪ ،‬ته‌مه‌ن‬ ‫ی به‌هاره‌و‌ه ئه‌و‬ ‫‪33‬س���اڵ‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���تر زانیاری‌ هه‌بوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی جیاوازه‌‪،‬‬ ‫كه‌ كه‌سایه‌تی هاوسه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم وه‌ك ئه‌وه‌ بۆی‌ ده‌رنه‌كه‌وتو‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵیدا ژیاوه‌‪" ،‬هه‌رگیز وه‌ك ئیس���تا‬ ‫هه‌س���تم پێنه‌كردوه‌ ك ‌ه چه‌ند گرنگ‌و‬ ‫پێویست ‌ه ناسینی‌ كه‌سایه‌تی‌ به‌رامبه‌رت‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌مو هه‌ڵس���وكه‌تێكی‌ رۆژان ‌ه‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌كه‌سایه‌تی‌ نێوانمانه‌وه‌"‪.‬‬

‫په‌یم���ان كه‌ به‌پیش���ه‌ فه‌رمانبه‌ره‌‌و‬ ‫م���اوه‌ی‌ ‪3‬س���اڵه‌ ژیانی‌ هاوس���ه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهێن���اوه‌‪ ،‬زیات���ر ده‌دوێ���ت‪" ،‬من‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ پارێ���زگارم هه‌ی���ه‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ حه‌ز به‌گه‌ڕان‌و چونه‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬به‌اڵم هاوسه‌ره‌كه‌م به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫منه‌و كه‌سایه‌تیه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌یه‌و‬ ‫حه‌زو ئاره‌زوی‌ له‌گه‌ڕانه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات توێژه‌رێك���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ ڤی���ان ج���ه‌الل له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫جی���اوازی‌ كه‌س���ایه‌تی‌ ژن‌و پی���او‬ ‫به‌گش���تیی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬ژن‬ ‫بونه‌وه‌رێكی‌ جیاوازتره‌ له‌پیاو له‌روی‌‬ ‫پێكهاته‌ی‌ جه‌س���ته‌یی‌‌و بیركردنه‌وه‌و‬ ‫خۆشه‌یستی‌‪ ،‬ژنان زیاتر گرنگی‌ به‌باره‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان ده‌ده‌ن‌و به‌هه‌س���ت‌و‬ ‫سۆز بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پیاوان زیاتر‬ ‫گرنگی���ی‌ ده‌ده‌ن به‌هێزی‌ ش���اراوه‌ی‌‬ ‫خۆی���ان‌و ك���ه‌ به‌ده‌س���تكه‌وتێك یان‬ ‫به‌ئامانجێك ده‌گه‌ن‪ ،‬ئه‌وكات هه‌س���ت‬ ‫به‌بونی‌ خۆیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ڤیان ده‌ڵێت‪" ،‬هۆكاره‌كانی‌ ملمالنێی‌‬ ‫نێوان هاوس���ه‌ره‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫جیاوازی‌ كه‌سایه‌تی‌‪ ،‬چونكه‌ دو جۆر‬

‫كه‌سایه‌تی‌ هه‌ن‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تین‬ ‫ح���ه‌ز به‌چون���ه‌ ده‌ره‌وه‌و قه‌ره‌باڵغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم جۆری‌ دوه‌م كه‌سایه‌تی‌‬ ‫پارێ���زگاره‌ ك���ه‌ ح���ه‌ز به‌ته‌نیای���ی‌و‬ ‫بێده‌نگیی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و توێ���ژه‌ره‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌ هه‌ر‬ ‫خۆشی‌ رێگای‌ لێكنزیكبونه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫ژن‌و پیاوانه‌ دیاری���ده‌كات كه‌ له‌روی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌وه‌ لێكجیاوازن‌و ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"به‌بونی‌ وشیاریی‌ پێویست ده‌رباره‌ی‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتكردن له‌گ���ه‌ڵ یه‌كتری‌‪،‬‬ ‫ده‌توانرێت ئه‌م دو جۆره‌ كه‌س���ایه‌تیه‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ بژی���ن‪ ،‬به‌مه‌رجێ���ك رێ���ز‬ ‫له‌هه‌ستی‌ یه‌كتری‌ بگرن‌و لێبوردنیان‬ ‫هه‌بێت بۆ یه‌كتر"‪.‬‬ ‫ه���اوكات هاودین زان���ا‪ ،‬راهێنه‌ری‌‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مرۆی���ی‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌ریه‌كانی‌ جیاوازیی‌ كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫ژن‌و مێ���رد‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪،‬‬ ‫"ناس���ینی‌ چۆنیه‌تی‌ هه‌ڵس���وكه‌وتی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كان گرنگ���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫گرنگترین ش���ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كوڕو كچ‬ ‫پێش چونه‌ ن���او ژیانی‌ هاوس���ه‌ریی‌‬

‫جی���اوازی‌ نێوانی���ان‌و له‌یه‌كچونیان‬ ‫ب���ۆ یه‌كتر باس���بكه‌ن‌و پێش���وه‌خت‬ ‫ئاماده‌كاریی‌ بۆ كێشه‌كانیان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هاودی���ن ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫كه‌ "به‌ش���ێك له‌هاوس���ه‌ره‌كان ته‌نیا‬ ‫به‌دوای‌ س���ۆزو س���ۆزداریی‌ ده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌بێ‌ بیركردنه‌وه‌ له‌كه‌سایه‌تیان‬ ‫بڕیارده‌ده‌ن‌و له‌دواییش���دا دو كه‌سی‌‬ ‫جیاوازن‪ ،‬بۆیه‌ باش���ترین چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ رێگه‌ی‌ گفتوگۆ بگرنه‌به‌ر‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌ملمالنێ‌‌و دژوه‌ستان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كتری‌"‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌توێژه‌رانی‌ كۆمه‌ڵناس���ی‌‌و‬ ‫پس���پۆڕانی‌ بواری‌ ده‌رونی‌‪ ،‬به‌گرنگی‌‬ ‫ده‌زانن ئ���ه‌و ژن‌و پیاوان���ه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌وه‌ تایبه‌تمه‌ندییان جیاوازه‌‪،‬‬ ‫دوربكه‌ون���ه‌وه‌ له‌پێداگرت���ن له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رده‌وامبون له‌شوێنكه‌وتنی‌ ئاره‌زوه‌‬ ‫تایبه‌تیه‌كانیان‪ ،‬هاوكات ڤیان جه‌اللی‌‬ ‫توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ش پێیوایه‌‪" ،‬‬ ‫وا باشه‌ كه‌س���ایه‌تیه‌ جیاوازه‌كان واز‬ ‫له‌هه‌ندێ���ك حه‌زو ئ���اره‌زو بهێنن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ نێوانیان جێگیرو‬ ‫پته‌وبێت"‪.‬‬

‫به‌شێك له‌هاوسه‌ره‌كان‬ ‫ته‌نیا به‌دوا ‌ی سۆزو‬ ‫سۆزداری ‌ی ده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌بێ‌ بیركردنه‌و‌ه‬ ‫له‌كه‌سایه‌تیان‬ ‫بڕیارده‌د‌هن‌و له‌دواییشدا‬ ‫دو كه‌سی‌ جیاوازن‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫پڕۆژه‌یه‌ك بۆ هه‌مواركردن ‌ی یاسـای‌ رۆژنامه‌گه‌ری ‌ی له‌كوردستان‬ ‫ژمار ‌ه (‪)35‬ی‌ ساڵی‌ ‪2007‬‬ ‫مه‌م بورهان قانع‬ ‫ی پێویست‪:‬‬ ‫تێبینییه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م پڕۆژ‌ه‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬ده‌ق ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌مواركراوه‌ی‌ "یاسای‌ رۆژنامه‌گه‌ری ‌‬ ‫ی ‪"2007‬مدای��� ‌ه‬ ‫ژم���ار‌ه ‪35‬ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێ���ز یوس���ف محه‌مه‌د س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان؛ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌داهاتوی‌ نزیك���دا بخرێته‌ به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاری‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‌و‪ ،‬دواتر به‌هه‌وڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵس���ۆزان‌و خه‌مخۆران���ی‌ مێدی���ا ‌‬ ‫كوردی���ی‌‌و پارله‌مانتارانی‌ ئازیز‪‌،‬وه‌ك‬ ‫یاسایه‌كی‌ هه‌مواركراو په‌سه‌ندبكرێت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ پێموای���ه‌ به‌په‌س���ه‌ندكردنی‌‪،‬‬ ‫ده‌س���كه‌وتێكی‌ گ���ه‌وره‌‌و گرن���گ بۆ‬ ‫رۆژنامه‌نوس���انی‌ كوردستان فه‌راهه‌م‬ ‫ی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ده‌كه‌ین‪ .‬هه‌ربۆیه‌‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واوبونی‌ پش���و ‌‬ ‫به‌ڵێن���ی‌دا دوا ‌‬ ‫هاوینه‌ی‌ ئه‌م مانگ���ه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستكردنه‌و‌ه به‌دانیشتنه‌كان ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬پڕۆژه‌ك���ه‌م بداته‌ هه‌ردو‬ ‫ی‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیریی‌‌و یاس���ای ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان‌و‪‌،‬وه‌های���ش رێكه‌وتی���ن‬ ‫ئه‌وكات ئه‌ندامان���ی‌ ئه‌و دو لیژنه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ نوخبه‌یه‌ك له‌رۆژنامه‌نوس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندادابنیش���ن‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌نجام ب���ه‌م هه‌موارك���راوه‌ی‌‬ ‫ی‬ ‫یاس���ای‌ ناوب���راوه‌وه‌‪ ،‬ببینه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش���ی‌ رۆژنامه‌گه‌ری��� ‌‬ ‫یاس���ایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستان‪ .‬یاسایه‌ك‪ ،‬ك ‌ه خزمه‌ت ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسیی‌‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و كار ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی‌ نێ���وان رۆژنامه‌ن���وس‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدار‌و‪ ،‬رۆژنامه‌نوس���یی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت (به‌شێوه‌یه‌كی‌ ته‌ندروست)‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوكات‪ ،‬به‌پێویستم زانی‌ لێره‌دا ده‌ق ‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌كه‌‌و ده‌قی‌ یاس���اكه‌یش‬ ‫باڵوبكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌ئێس���تاو‌ه‬ ‫پارله‌مانت���اران‌و‬ ‫له‌به‌رده‌س���تی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���اندا بێ���ت‌و‪ ،‬هیوادارم‬ ‫ب���ه‌م هه‌مواركردنه‌ی���ش‪ ،‬ده‌رگایه‌كم‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركردن ‌‬ ‫ئاوه‌اڵكردبێ���ت؛ ب���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ریی‌دا‬ ‫یاس���ایه‌كی‌ نوێ��� ‌‬ ‫له‌كوردستان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ك بۆ هه‌مواركردنی‌ "یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری���ی‌ ژمار‌ه ‪35‬ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫‪ ،2007‬ك���ه‌ به‌بڕیاری‌ ژم���اره‌ (‪)24‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌2008‬و پاڵپشت به‌بڕگه‌ ‌‬ ‫ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪)1‬ی‌ م���اده‌ی‌ (‪)10‬ی‌ یاس���ا ‌‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان‪-‬‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 2005‬‬ ‫عیراق‪ ،‬ژماره‌ (‪)1‬ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫هه‌موارك���راو‪ ،‬به‌پاڵپش���تی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمانی ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫یاساكارییه‌ ‌‬ ‫كوردس���تان‪ -‬عی���راق كردویه‌ت���ی‌‪،‬‬ ‫ی دوه‌می‌دانیشتنی‌ ژماره‌ (‪)4‬‬ ‫له‌خول ‌‬ ‫له‌‪.2008/9/22‬‬ ‫ی‬ ‫له‌خواره‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌بڕگه‌‌و ماده‌كان ‌‬ ‫یاس���اك ‌ه ده‌ك���ه‌م‌و گۆڕانكاریی��� ‌ه‬ ‫پێشنیازكراوه‌كان ده‌خه‌مه‌رو‪..‬‬ ‫ی‬ ‫ م���اده‌ی‌ یه‌ك���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫بڕگه‌ی‌ یه‌ك ‌هم‌و دوه‌م‌و س���ێیه‌م‪‌،‬وه‌كو‬ ‫خۆی‌ بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بڕگ���ه‌ی‌ چ���واره‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریی‌‪ :‬پیشه‌ی‌ رۆژنامه‌گه‌ریی ‌ه‬ ‫له‌مێدیای‌ چاپكراوی‌ خوله‌كیی‌دا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫(واته‌ نه‌وترێت له‌كه‌ناڵه‌ جیاوازه‌كان ‌‬ ‫راگه‌یاندن���دا‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌م یاس���ایه‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری��� ‌‬ ‫له‌ئه‌س���ڵدا یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫مێدیای‌ چاپكراوه‌‪ ،‬نه‌ك یاسای‌ كۆ ‌‬ ‫ناوه‌نده‌كانی‌ مێدیا‪‌،‬وه‌كچۆن تا ئێستا‬ ‫یاسای‌ مێدیا نیی ‌ه له‌كوردستان‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ه رۆژنامه‌گه‌ریی‌ ته‌نها ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫مۆدێ���ل‌و ش���ێوازه‌ی‌ كاری‌ مێدیای ‌‬ ‫ی‬ ‫بگرێته‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌چێته‌ چوارچێوه‌ ‌‬ ‫مێدیای‌ چاپكراوه‌وه‌‪-‬مه‌م)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بڕگ���ه‌ی‌ پێنج���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس‪ :‬ه���ه‌ر كه‌س���ێك‪ ،‬كه‌‬

‫ی رۆژنامه‌گه‌ری���ی‌ چاپكراودا‬ ‫له‌ب���وار ‌‬ ‫كاربكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ش���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫بڕگ���ه‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫چاپكراوی‌ خوله‌كیی‌‪ :‬ئه‌و چاپكراوه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ خوله‌كیی‌‪ ،‬چ رۆژانه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫یان هه‌فته‌ی‌ دو ج���ار‪ ،‬یان هه‌فته‌ ‌‬ ‫جارێ���ك‪ ،‬یاخود نی���و مانگیی‌‪ ،‬یان‬ ‫مانگانه‌‪ ،‬یاخود‌وه‌رزیی‌‪ ،‬یان سااڵنه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دوای‌ ی ‌هك‌و له‌س���نور ‌‬ ‫به‌زنجیره‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم���دا‪،‬‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی لێبكرێت‪:‬‬ ‫ی دوه‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫ ماده‌ ‌‬‫بڕگه‌ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬به‌مجۆر‌ه بێت‪:‬‬ ‫"رۆژنامه‌گه‌ری���ی‌ ئ���ازاده‌‌و هی���چ‬ ‫ی‬ ‫سانسۆرێكی‌ له‌س���ه‌ر نییه‌‌و ئازادی ‌‬ ‫ده‌ربڕی���ن‌و باڵوكردنه‌و‌ه بۆ هاواڵتیان‬ ‫ی‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ره‌‪،‬‬ ‫ی ماف‌و ئازادییه‌ گش���تیی‌‌و‬ ‫رێزگرتن ‌‬ ‫تایبه‌تییه‌كان"‪.‬‬ ‫(وات���ه‌ ل���ه‌م بڕگه‌ی���ه‌دا‪ ،‬پابه‌ندبون‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ریی‌ فیدراسیۆن ‌‬ ‫به‌ئێتیك ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسان الببرێت‪،‬‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -1‬پرس���ی‌ "ئێتی���ك"‪ ،‬پرس���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫‌ویژدانیی���ه‌‌و‪ ،‬ناكرێ���ت به‌یاس���ای ‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -2‬له‌و به‌ڵێننامه‌یه‌ی‌ فیدراس���یۆن ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ی‌ رۆژنامه‌نوس���اندا‪،‬‬ ‫ی دانراون بۆ‬ ‫كۆتوبه‌ندگه‌لێكی‌ ئێتیكی ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسیی‌‌و رۆژنامه‌نوسان‪،‬‬ ‫كار ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه به‌یاس���اییكردنیان‪ ،‬مانایه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌نوسی ‌‬ ‫ناهێڵێته‌وه‌ بۆ ئازادی ‌‬ ‫له‌كوردستان‪ -‬مه‌م‪.‬‬ ‫ی لێبكرێت‪:‬‬ ‫ی دوه‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫بڕگه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ پاڵپش���ت‬ ‫"رۆژنامه‌ن���وس بۆ ‌‬ ‫به‌س���ه‌رچاوه‌ جیاجی���اكان‪ ،‬ه���ه‌ر‬ ‫زانیارییه‌ك‌وه‌ربگرێت ك ‌ه بۆ هاواڵتیان‬ ‫ی‬ ‫گرنگن‌و په‌یوه‌ندییان به‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫گش���تیییه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌یش به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌و یاس���ایانه‌ ده‌بێت كه‌ ناكۆك نین‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئازادیی‌ باڵوكردنه‌وه‌‌و ئازادی ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستڕاگه‌یش���تن به‌س���ه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫زانیاریی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ێیه‌م‪ ،‬الببرێ���ت‌و بڕگه‌ ‌‬ ‫بڕگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چواره‌م بكرێته‌ س���ێی ‌هم‌و به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫"هه‌ر هاواڵتییه‌كی‌ سروش���تیی‌‪ ،‬یان‬ ‫ی‬ ‫مه‌عنه‌ویی‌‪ ،‬پاڵپش���ت به‌حوكمه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م یاس���ایه‌‪ ،‬ماف���ی‌ خاوه‌ندارێتی ‌‬ ‫ی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫چاپكراوی‌ خوله‌كی ‌‬ ‫بڕگه‌ی‌ چواره‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌بێت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫"هی���چ چاپكراوێك���ی‌ خوله‌كی��� ‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌ناكرێت‌و ده‌س���تی‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫ناگیرێت"‪.‬‬ ‫ی دوه‌م‪ ،‬بكرێته‌‪:‬‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫ده‌رك���ردن‌و‬ ‫ی‬ ‫(مه‌رجه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چاپك���راو ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربون‬ ‫خوله‌كیی‌)‬ ‫ماده‌ی‌ سێیه‌م‪ ،‬بنوسرێت‪:‬‬ ‫ده‌ركردن���ی‌ چاپك���راوی‌ خوله‌كیی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌م م���ه‌رج‌و رێكارانه‌ ‌‬ ‫پێویس���ت ‌‬ ‫خواره‌و‌ه هه‌یه‌‪:‬‬ ‫ی لێبكرێت‪:‬‬ ‫بڕگه‌ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫ی���ان‬ ‫ئیمتی���از‪،‬‬ ‫"خاوه‌ن���ی‌‬ ‫دامه‌زرێنه‌ره‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬راگه‌یاندراوێ���ك‬ ‫ی هه‌رێمدا‬ ‫ل���ه‌دو رۆژنامه‌ی‌ رۆژان���ه‌ ‌‬ ‫باڵوبكات���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ن���او‌و نازن���او‌و‬ ‫ی‬ ‫ی نیشته‌جێبون ‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌‌و ش���وێن ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ ئیمتیاز‪ ،‬ی���ان دامه‌زرێنه‌ر‌و‬ ‫ناوی‌ چاپك���راوه‌ خوله‌كییه‌كه‌‌و‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی كه‌ پێی‌ باڵوده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫زمانه‌یش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ناوی‌ سه‌رنوس���ه‌ر‌و چۆنێتی ‌‬ ‫ی ‪30‬‬ ‫ده‌رچونیشی‌ تێدا بنوسرێت‪ .‬دوا ‌‬ ‫ی هیچ‬ ‫رۆژ له‌راگه‌یاندراوه‌ك���ه‌‌و نه‌بون ‌‬ ‫ناڕه‌زایی���ه‌ك‪ ،‬چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رێگاپێدراو داده‌نرێت"‪.‬‬ ‫ی لێبكرێت‪:‬‬ ‫ی دوه‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫بڕگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ -1‬هه‌ر هاواڵتییه‌ك بۆی‌ هه‌یه‌ ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 30‬رۆژ له‌رۆژ ‌‬ ‫تۆماربكات‪ ،‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌ راگه‌یاندراوه‌كه‌ له‌یه‌كێك‬ ‫ی تێهه‌ڵچونه‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫له‌دادگاكان��� ‌‬ ‫به‌سیفه‌تی‌ پێداچونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی یاساییه‌و‌ه سه‌لمێنرا‬ ‫‪ -2‬ئه‌گه‌ر له‌رو ‌‬ ‫ی‬ ‫ناڕه‌زاییه‌ك ‌ه بۆ رێگانه‌دان به‌ده‌ركردن ‌‬ ‫چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌‪ ،‬یاساییه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌ به‌رێگاپێدراو‬ ‫دانانرێت‪.‬‬ ‫ی لێبكرێت‪:‬‬ ‫بڕگه‌ی‌ سێیه‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌ ‌‬

‫رۆژنامه‌گه‌ری ‌ی چاپكراو‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌شه‌كردنی‌ مێدیا ‌ی‬ ‫دیجیته‌ڵ‌و گه‌شه‌كردن ‌ی‬ ‫ته‌كنۆلۆجیادا‪،‬‬ ‫گه‌شه‌كردنی‌ به‌خۆو‌ه‬ ‫بینیوه‌‌و ئاسۆیه‌كی‌‬ ‫فراوانیشی‌ له‌به‌رده‌مدا‬ ‫ئاوه‌اڵ بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌یش‬ ‫‌وایخواستوه‌ یاسایه‌ك ‌ی‬ ‫تایبه‌تی‌ بۆ ده‌ربچێت‬ ‫"پێویس���ته‌ خ���اوه‌ن ئیمتی���از‪ ،‬یان‬ ‫دامه‌زرێنه‌ری‌ چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراندن له‌سه‌ندیكا ‌‬ ‫راگه‌یاندراو ‌‬ ‫كوردس���تان‬ ‫رۆژنامه‌نوس���انی‌‬ ‫ی‬ ‫تۆماربكات‌و‪ ،‬سه‌ندیكایش ‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫رۆشنبیریی‌‌و الوانی‌ لێئاگاداربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و الیه‌نه‌ ‌‬ ‫ی ده‌رخس���تن ‌‬ ‫سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‌ چاپكراوه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫بڕگ���ه‌ی‌ چ���واره‌م‪ ،‬الببرێ���ت‪...‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌بڕگ���ه‌ی‌ چواره‌م��� ‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دوه‌می‌ یاس���اكه‌دا هاتوه‌‌و‪،‬‬ ‫م���اده‌ ‌‬ ‫بڕگه‌ی‌ پێنج���ه‌م بكرێت���ه‌ چواره‌م‌و‬ ‫ی لێبكرێت‪:‬‬ ‫به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"نابێت له‌هه‌رێمدا دو مێدیای‌ چاپكراو ‌‬ ‫هاوشێوه‌ (وات ‌ه دو رۆژنامه‌‪ ،‬یان دو‬ ‫گۆڤار) به‌یه‌ك ناوه‌وه‌ ده‌ربچن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بڕگ���ه‌ی‌ پێنج���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫‪ -1‬پێویس���ته‌ ناوی‌ خاوه‌ن ئیمتیاز‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی���ان دامه‌زرێنه‌ره‌كه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ر‪ ،‬له‌الپ���ه‌ڕه‌ی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌دا دابنرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ه���ه‌ر گۆڕانكاری���ی‌‪ ،‬ی���ان‬ ‫ی‬ ‫هه‌مواركردنێ���ك له‌س���ه‌ر ناوه‌ڕۆك ‌‬ ‫راگه‌یاندراوی‌دامه‌زراندنه‌ك���ه‌ روبدات‪،‬‬ ‫ی دیك ‌ه له‌ماوه‌ی‌ (‪)30‬‬ ‫راگه‌یاندراوێك ‌‬ ‫رۆژ ل���ه‌رۆژی‌ گۆڕانكارییه‌ك���ه‌‪ ،‬یان‬ ‫هه‌مواركردنه‌كه‌‪ ،‬باڵوبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫م���اده‌ی‌ چ���واره‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫لێده‌كرێت‪:‬‬ ‫هه‌ر چاپكراوێكی‌ خوله‌كیی‌‪ ،‬پاڵپشت‬ ‫ی‬ ‫به‌م مه‌رجانه‌ی‌ خواره‌وه‌‪ ،‬سه‌رنوسه‌ر ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬كه‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ چاپكراو‌ه‬ ‫خوله‌كییه‌ك��� ‌ه ده‌كات‌و ده‌بێ���ت ئه‌م‬ ‫ی تێدا بێت‪:‬‬ ‫مه‌رجانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬رۆژنامه‌ن���وس بێت‌و توانا ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌‌و نوسینی‌ زمانی‌ چاپكراو‌ه‬ ‫خوله‌كییه‌كه‌ی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوه‌م‪ :‬سه‌رنوس���ه‌ر‪ ،‬له‌گه‌ڵ نوسه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ته‌ باڵوكراوه‌كان‪ ،‬به‌رپرسیارێتی ‌‬ ‫مه‌ده‌نیی‌‌و س���زایی‌ ئ���ه‌و بابه‌تانه‌یان‬ ‫له‌ئه‌ستۆیه‌ كه‌ باڵوكراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬ئه‌گه‌ر س���ه‌لمێنرا خاوه‌ن‬ ‫ی بابه‌ت ‌ه‬ ‫ئیمتیاز به‌شداریی‌ له‌نوسین ‌‬ ‫چاپكراوه‌كاندا كردوه‌‪ ،‬ئه‌وكات هه‌مان‬ ‫ی روبه‌رو‬ ‫به‌رپرسیارێتیی‌ سه‌رنوسه‌ر ‌‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫م���اده‌ی‌ پێنج���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫"به‌ره‌چاوكردن���ی‌ ئ���ه‌و رێكاران���ه‌ ‌‬ ‫ده‌قه‌كانی���ان له‌م یاس���ایه‌دا هاتوه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫خ���اوه‌ن ئیمتی���از ب���ۆ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی هه‌مو‪ ،‬ی���ان هه‌ند ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌ردار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ببێت بۆ كه‌سێك ‌‬ ‫له‌خاوه‌ندارێتییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك ‪ 30‬رۆژ به‌ر له‌رۆژ ‌‬ ‫دیاریك���راو ل���ه‌و ده‌س���تبه‌رداربونه‌‪،‬‬ ‫ئاگادارییه‌ك له‌رۆژنامه‌یه‌كی‌ رۆژانه‌دا‬ ‫باڵوبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌شی‌ سێیه‌م‬ ‫(وه‌اڵمدانه‌وه‌‌و راستكردنه‌وه‌)‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ش���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫م���اده‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬چاپك���راوه‌ خوله‌كییه‌كان‪،‬‬

‫ی ناڕاستیان‬ ‫هه‌ر زانیاریی‌‌و بۆچونێك ‌‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌‌و ناك���ۆك ب���ون له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م یاسایه‌‌و پره‌نسیپه‌كان ‌‬ ‫حوكمه‌كان ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���یی‌‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫ئێتیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دڵنیابونه‌وه‌ی���ان له‌ناڕاس���ت ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫زانیاری���ی‌‌و بۆچون���ه‌كان‪ ،‬له‌ژماره‌ ‌‬ ‫دوات���ر‪ ،‬ی���ان دو ژم���اره‌ی‌ دواتردا‪،‬‬ ‫راس���تكردنه‌و‌ه له‌هه‌م���ان ش���وێنی‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ته‌كه‌دا باڵوبكه‌نه‌وه‌‌و به‌راشكاوی ‌‬ ‫داوای‌ لێب���وردن له‌و الیه‌ن ‌ه بكه‌ن ك ‌ه‬ ‫زانیاری���ی‌‌و بۆچونه‌ ناراس���ته‌كه‌یان‬ ‫له‌سه‌ریان باڵوكردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بابه‌ته‌ ناڕاسته‌كه‌ ‌‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئه‌و كه‌سه‌ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬یان یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫له‌میراتگرانی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر راستكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بو‪ ،‬ده‌بێت له‌هه‌مان ئه‌و جێگایه‌ ‌‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ی‌ تێ���دا باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی باڵوبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫راستكردنه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬هه‌ر چاپكراوێكی‌ خوله‌كی ‌‬ ‫راس���تكردنه‌و‌ه باڵونه‌كاته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫قه‌ره‌بوی‌ ئه‌و ك��� ‌هس‌و الیه‌نان ‌ه بكات‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ك���ه‌ زانیاریی���ه‌ هه‌ڵه‌كان ‌‬ ‫باڵوكردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێ���ك له‌دو‬ ‫ملیۆن دینار كه‌مت���ر‌و له‌پێنج ملیۆن‬ ‫دینار زیاتر نه‌بێت‪.‬‬ ‫(ئ���ه‌م ئیزافه‌یه‌ی���ش ب���ۆ ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬چاپك���راو‌ه خوله‌كیی���ه‌كان‬ ‫له‌ناوزڕان���دن دوربكه‌ون���ه‌وه‌‪-2 .‬‬ ‫ی له‌ك���ه‌دار‬ ‫ئ���ه‌و كه‌سه‌ش���ی‌ ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬قه‌ره‌بوبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌بر ‌‬ ‫غه‌رامه‌كردنی‌ چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی غه‌رامه‌كردندا‪ ،‬كه‌س��� ‌‬ ‫كه‌ له‌ب���ار ‌‬ ‫زیانلێكه‌وت���و‪ ،‬ل���ه‌روی‌ دارایی���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ومه‌ند نابێت (ك ‌ه مافێكی‌ ره‌وا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ودمه‌ندببێت)‪ ،‬سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫خۆیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ ره‌دی‌ ئیعتیباریش بۆ ‌‬ ‫ی مه‌عنه‌وییه‌وه‌‪ -‬مه‌م)‪.‬‬ ‫(له‌رو ‌‬ ‫چواره‌م‪ :‬له‌م حاڵه‌تانه‌ی‌ خواره‌وه‌دا‪،‬‬ ‫چاپك���راوه‌ خوله‌كییه‌ك���ه‌ بۆی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫ی كه‌سه‌كه‌‪ ،‬یان یه‌كێك‬ ‫راستكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی باڵونه‌كاته‌وه‌‪:‬‬ ‫له‌میراتگران ‌‬ ‫‪ -1‬ئه‌گ���ه‌ر پێش���تر چاپك���راو‌ه‬ ‫ی‬ ‫خوله‌كییه‌ك���ه‌ له‌هه‌م���ان جێ���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راستكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌‌و به‌راشكاوی ‌‬ ‫باڵوكردبێت���ه‌وه‌‌و داوای لێبوردن���ی‌‬ ‫كردبێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -2‬ئه‌گه‌ر راس���تكردنه‌وه‌كه‌ به‌ناوێك ‌‬ ‫خوازراو بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -3‬ئه‌گه‌ر به‌زمانێك���ی‌ جیا له‌زمان ‌‬ ‫چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌‪ ،‬گه‌یاندرابو‌ه‬ ‫چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -4‬ئه‌گه‌ر ناكۆك بو له‌گه‌ڵ حوكمه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێتیك ‌‬ ‫ئه‌م یاسایه‌‌و پره‌نسیپه‌كان ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسیی‌‪.‬‬ ‫به‌شی‌ چواره‌م‬ ‫(ماف‌و ئیمتیازه‌كانی‌ رۆژنامه‌نوس)‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌وت���ه‌م‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ ‌‬ ‫م���اده‌ ‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كار ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���یی‌ ب���ۆ رۆژنامه‌ن���وس‬ ‫له‌كات���ی‌ راپه‌ڕاندن���ی‌ پیش���ه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫ی ئه‌م یاسایه‌‪،‬‬ ‫پاڵپشت به‌حوكمه‌كان ‌‬ ‫زامنكراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوه‌م‪ :‬نابێ���ت ئ���ه‌و بابه‌تان���ه‌ ‌‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس باڵویانده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ببن ‌ه‬ ‫ی زیانگه‌یاندن به‌خۆی‌‌و مافه‌كانی‌‌و‬ ‫هۆ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها تێكدانی‌ باری‌ ژیانی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خوله‌كی ‌‬ ‫سێیه‌م‪ :‬هیچ چاپكراوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆی‌ نیی��� ‌ه له‌س���ه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌تێك‪ ،‬رۆژنامه‌نوسه‌كه‌ له‌پیشه‌كه‌ ‌‬ ‫دوربخات���ه‌وه‌ (ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌لمێنرا‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بابه‌ته‌كه‌ به‌ئانقه‌س���ت‬ ‫نه‌بوه‌)‪.‬‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬رۆژنامه‌نوس ب���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ زانیاریی‌‌و هه‌واڵه‌كان ‌‬ ‫ئاش���كرا ن���ه‌كات‪ ،‬ته‌نه���ا له‌وكاته‌دا‬ ‫ی‬ ‫دادگا ‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫ده‌بێ���ت‬ ‫ی بكات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���ددا ئاش���كرا ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌لمێنرا ئاشكراكردنه‌ك ‌ه له‌خزمه‌ت ‌‬ ‫ی گشتیدایه‌‪.‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬رۆژنامه‌نوس ب���ۆ ‌‬ ‫له‌هه‌م���و كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ فه‌رمیی‌‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ریی���دا‬ ‫ی‬ ‫گردبونه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئاماده‌ب���ێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتو په‌یوه‌ندییان‬ ‫ی‬ ‫ی گشتییه‌و‌ه هه‌بو‪ ،‬یان به‌پێ ‌‬ ‫به‌ژیان ‌‬ ‫حوكمه‌كان���ی‌ یاس���ای‌ كارپێك���راو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫شایس���ته‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ ب���و روماڵ��� ‌‬ ‫ی بكرێت‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسی ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌شه‌م‪ :‬سوكایه‌تیكردن‌و ئازاردان ‌‬

‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان له‌كات���ی‌ راپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی سوكایه‌تیكردن‌و‬ ‫كاره‌كه‌یدا‪ ،‬هاوشێو‌ه ‌‬ ‫ئازاردان���ی‌ فه‌رمانبه‌ران���ی‌ میریی���ه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌ركه‌كانیدا‪.‬‬ ‫له‌كاتی‌ راپه‌ڕاندن ‌‬ ‫حه‌وت���ه‌م‪ :‬ده‌بێ���ت ‪ 15‬رۆژ پێ���ش‬ ‫كۆتاییهێنان ب���ه‌راژه‌ی‌ رۆژنامه‌نوس‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تخه‌ت ‌‬ ‫به‌نوس���راوێكی‌‬ ‫ی یه‌كه‌م���ی‌ چاپكراوه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫كه‌س��� ‌‬ ‫ی���ان جێگره‌وه‌یه‌كی‌‪ ،‬پێش���وه‌خت ‌ه‬ ‫ی ‪ 15‬رۆژ‪،‬‬ ‫ئاگاداربكرێته‌وه‌ ك���ه‌ دوا ‌‬ ‫كۆتایی‌ به‌راژه‌كه‌ی‌ ده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫هه‌ش���ته‌م‪ :‬ده‌بێ���ت ئ���ه‌و چاپكراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫خوله‌كیی���ه‌ی‌ كۆتای���ی‌ ب���ه‌راژه‌ ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ه‌ك ‌ه ده‌هێنێت‪ ،‬ش���ه‌ش‬ ‫مان���گ موچه‌ی‌ ته‌واوه‌تیی‌‌و ش���ه‌ش‬ ‫مانگی���ش نی���وه‌ موچ���ه‌ بدات��� ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌نوسه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫نۆیه‌م‪ :‬پێویس���ته‌ هه‌ر چاپكراوێك ‌‬ ‫خوله‌كی���ی‌ ك���ه‌ گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌نوس���اندا ده‌كات‪ ،‬له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی‬ ‫سه‌ندیكاوه‌ په‌س���ه‌ندبكرێت‌و ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌نوس���ان‌و مافه‌كان ‌‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بڕگه‌كان���ی‌ حه‌وت ‌هم‌و هه‌ش���ته‌م ‌‬ ‫ئ���ه‌م ماده‌یه‌ی‌ تێ���دا جێگیركرابێت‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬چاپكراوه‌ خوله‌كییه‌ك ‌ه‬ ‫به‌رپرسیارده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌ی���ه‌م‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر رۆژنامه‌ن���وس‬ ‫هه‌مو مۆڵه‌ت���ه‌ ئاس���اییه‌كانی‌‪ ،‬یان‬ ‫ی‬ ‫ی دوای‌ كۆتایی‌ س���اڵ ‌‬ ‫هه‌ندێكیان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‌وه‌رنه‌گرتبو‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و پاره‌یه‌ ‌‬ ‫دارای ‌‬ ‫پێده‌درێت كه‌ ده‌یكه‌وێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یانزه‌ی���ه‌م‪ :‬له‌كات���ی‌ توش���بون ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس به‌نه‌خۆشیی‌‪ ،‬یان پێكان ‌‬ ‫ی ئه‌ركه‌كانیدا‪،‬‬ ‫له‌كات���ی‌ راپه‌ڕاندن��� ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌و چاپك���راوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬تێچونی‌ چاره‌سه‌ركردنه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆبگرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوانزه‌یه‌م‪ :‬رۆژنامه‌نوس له‌ته‌واوبون ‌‬ ‫ی خزمه‌تیدا له‌چاپكراو‌ه‬ ‫هه‌ر س���اڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫خوله‌كه‌ییه‌ك���ه‌‪ ،‬ده‌بێ���ت موچه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ ‪ 10%‬به‌رزبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پێنجه‌م‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫پشته‌وان ‌ه (حصانه‌)‬ ‫م����اده‌ی‌ هه‌ش����ته‌م‪ ،‬به‌مج����ۆره‌ی‌‬ ‫لێبكرێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ب����ه‌ر له‌گرتنه‌ب����ه‌ری‌ رێكاری‌‬ ‫یاس����ایی‌ به‌رانبه‌ر به‌رۆژنامه‌نوس‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌كارێك تۆمه‌تباركرابێت‌و په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫به‌پیش����ه‌كه‌یه‌وه‌ هه‌بێت‪ ،‬سه‌ندیكای‌‬ ‫لێئاگادار ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬لێكۆڵینه‌وه‌ك����ردن له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌نوس‪ ،‬یان پش����كنینی‌ ماڵی‌‪،‬‬ ‫یان شوێنی‌ كاره‌كه‌ی‌ رێگاپێنه‌دراوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نه����ا له‌وكاته‌دا نه‌بێت ك����ه‌ بڕیاری‌‬ ‫دادوه‌ریی‌ هه‌بێ����ت‌و نه‌قیب‪ ،‬یان ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ جێگای‌‬ ‫ده‌گرێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتی‌ پش����كنین‪ ،‬یان‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كه‌دا‪ ،‬ئاماده‌بێت‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬ته‌نها له‌وكاتانه‌دا به‌ڵگه‌نامه‌‌و‬ ‫زانی����اری‌‌و په‌ڕاوگه‌كانی‌ رۆژنامه‌نوس‬ ‫ده‌كرێ‌ له‌كاتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ سزاییدا‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ به‌كاربهێنرێ����ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتو‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌بابه‌تی‌ س����كااڵكاره‌وه‌‬ ‫هه‌بێت له‌دژی‌ رۆژنامه‌نوسه‌كه‌‪.‬‬ ‫چ����واره‌م‪ :‬رۆژنامه‌نوس ب����ۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر كاره‌كانی‌ ه����ه‌ر فه‌رمانبه‌ر‌و‬ ‫كه‌س����ێك بنوس����ێت‪ ،‬ك����ه‌ ب����ۆ‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ گشتیی‌ راسپێردرابێت‪،‬‬ ‫ی����ان س����یفه‌تی‌ نوێنه‌رایه‌تیكردن����ی‌‬ ‫گش����تیی‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتو بابه‌ته‌‬ ‫باڵوكراوه‌ك����ه‌ له‌چوارچێ����وه‌ی‌ الدانی‌‬ ‫ب����و له‌پره‌نس����یپه‌كانی‌ پیش����ه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك به‌ڵگه‌ی‌ سه‌لمێنراو له‌دژی‌‬ ‫خرابێته‌ رو‪.‬‬ ‫پێنج����ه‌م‪ :‬دوای‌ تێپه‌ڕبونی‌ (‪ )90‬رۆژ‬ ‫به‌س����ه‌ر باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ بابه‌ت����ه‌كان‬ ‫خوله‌كییه‌كان����دا‪،‬‬ ‫له‌چاپك����راوه‌‬ ‫هی����چ رێكارێك����ی‌ یاس����ایی‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌نوس����ه‌ره‌كانیان‌و چاپكراوه‌ك����ه‌‬ ‫ناگیرێته‌ به‌ر‪.‬‬ ‫شه‌ش����ه‌م‪ :‬ئه‌گ����ه‌ر رۆژنامه‌ن����وس‬ ‫زانیارییه‌ك‪ ،‬یان بابه‌تێكی‌ باڵوكرده‌وه‌‌و‬ ‫بوه‌ هۆی‌ ده‌رچونی‌ بڕیاری‌ دادوه‌ریی‌‬ ‫به‌قه‌ره‌بوكردن����ه‌وه‌ی‌ زیانلێكه‌وت����و‪،‬‬ ‫ده‌بێت چاپكراوه‌كه‌ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌كه‌‬ ‫له‌ئه‌س����تۆبگرێت‪ ،‬ك����ه‌ بابه‌ته‌ك����ه‌ی‌‬ ‫باڵوكردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ماده‌ی‌ نۆیه‌م‪ ،‬به‌مجۆره‌ی‌ لێبكرێت‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬رۆژنامه‌نوس‌و سه‌رنوس��� ‌هر‌و‬

‫چاپكراوه‌ك���ه‌‪ ،‬هه‌رس���ێكیان پێكه‌و‌ه‬ ‫به‌بڕێ���ك پ���اره‌ ناچارده‌كرێ���ن‬ ‫به‌قه‌ره‌بوكردن���ه‌وه‌ی‌ زیانلێكه‌وتو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌(‪ )2‬دو ملی���ۆن دینار كه‌متر‌و (‪)15‬‬ ‫ملیۆن دینار زیاتر نه‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر هاتو‬ ‫ئه‌م بابه‌تانه‌یان باڵوكرده‌وه‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -1‬ه���ه‌ر بابه‌تێ���ك په‌یوه‌ندی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان���ی‌ تایبه‌تی��� ‌‬ ‫به‌نهێنییه‌كان��� ‌‬ ‫تاكه‌وه‌ هه‌بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه راس���تیش‬ ‫ی‬ ‫بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫له‌كه‌داربونی‌‪.‬‬ ‫ی ناڕه‌وا‌و ناوزڕاندن‌و‬ ‫‪ -2‬جنێودان‌و توانج ‌‬ ‫بوختانكردن‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬رۆژنامه‌ن���وس‌و سه‌رنوس��� ‌هر‌و‬ ‫چاپكراوه‌ك���ه‌‪ ،‬هه‌رس���ێكیان پێكه‌و‌ه‬ ‫به‌بڕێ���ك پ���اره‌ غه‌رام��� ‌ه ده‌كرێن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌(‪ )2‬ملی���ۆن دینار كه‌مت���ر‌و (‪)15‬‬ ‫ملی���ۆن دینار زیاتر نه‌بێت‪ .‬به‌مه‌رجێك‬ ‫ی یه‌كه‌می‌ ئ���ه‌م ماده‌یه‌‪،‬‬ ‫ی بڕگه‌ ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی به‌سه‌ردا نه‌درابێت‪،‬‬ ‫ی بابه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫حوكم ‌‬ ‫بابه‌ته‌كانیش ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -1‬ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌لمێنرا بوه‌ت���ه‌ ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رق‌و كینه‌‌و دوبه‌ره‌كی ‌‬ ‫هه‌ڵگیرساندن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێ���و تائیفه‌ ئایینی���ی‌‌و پێكهاته‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫‪ -2‬س���وكایه‌تیكردن به‌بیروب���او‌هڕ‌و‬ ‫رێوره‌سم‌و سیمبوله‌ ئایینییه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -3‬هه‌ر بابه‌تێك ك ‌ه س���ه‌لمێنرا زیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادوه‌ری ‌‬ ‫به‌رێ���كاری‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دادگا‬ ‫گه‌یاندوه‌‪ .‬جگه‌ ل���ه‌و بابه‌تانه‌ ‌‬ ‫رێگایداوه‌ به‌باڵوكردنه‌وه‌یان‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬له‌كات���ی‌ دوباره‌كردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی س���كااڵدا‪ ،‬دادگا بۆ ‌‬ ‫تۆماركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌كه‌‪ ،‬یان غه‌رامه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م‌و دوه‌می‌ ئه‌م‬ ‫ك��� ‌ه له‌بڕگه‌كان ‌‬ ‫ماده‌یه‌دا هاتون‪ ،‬زیادبكات‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫له‌هێنده‌‌و نیوێك زیاتر نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی زیانلێكه‌وت���و‪،‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی بۆی‌ هه‌یه‌ سكااڵ له‌سه‌ر‬ ‫داواكاری‌ گشت ‌‬ ‫بابه‌ت ‌ه باڵوك���راوه‌كان تۆماربكات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫‌وه‌كو دو سكااڵی‌ جیا هه‌ژمارده‌كرێن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سكااڵكانیش‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر بابه‌تێك ‌‬ ‫كۆ ‌‬ ‫باڵوكراوه‌بن‪ ،‬به‌پاكێجێك ‌وه‌رده‌گیرێن‌و‬ ‫ی دادوه‌رییان له‌سه‌ر‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫یه‌ك بڕیار ‌‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی ده‌یه‌م‪ ،‬الببرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫ی خوله‌كی���ی‌ ك ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫چاپكراوێك ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ده‌هێنرێت ‌ه ناو هه‌رێم‌و ئه‌وانه‌یش��� ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن ده‌زگا‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ زانس���تی ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومی���ی‌‌و زانكۆكان‌و س���ه‌نته‌ره‌كان ‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانس���تییه‌و‌ه ده‌هێنرێن‪،‬‬ ‫ی بۆ كه‌سێك‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌كه‌داركردن ‌‬ ‫تائیفه‌یه‌ك‪ ،‬یاخود پێكهاته‌یه‌ك تێدابو‪،‬‬ ‫ده‌كرێ‌ له‌ش���وێنی‌ ده‌رچونیان‪ ،‬سكااڵ‬ ‫له‌دژیان تۆماربكرێت‪.‬‬ ‫ی یانزه‌یه‌م‪ ،‬بكرێت ‌ه ماده‌ی‌ ده‌یه‌م‌و‬ ‫ماد‌ه ‌‬ ‫به‌مجۆر‌هی‌ لێبكرێت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر بابه‌تێك‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‌وه‌رگیرابێ���ت‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫خوله‌كییه‌كان���دا‬ ‫له‌چاپك���راو‌ه‬ ‫ی‬ ‫باڵوبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رپرس���یارێتی ‌‬ ‫تاوانه‌كانی‌ باڵوكردنه‌و‌ه نابوردرێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یانزه‌یه‌م‪‌،‬وه‌ك���و خ���ۆ ‌‬ ‫م���اد‌ه ‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دوانزه‌یه‌م‪ :‬كار به‌هیچ ده‌قێك‬ ‫م���اده‌ ‌‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬ك���ه‌ ناك���ۆك بێ���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫حوكمه‌كانی‌ ئه‌م یاسایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سیانزه‌یه‌م‪ :‬له‌سه‌ر ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫‌وه‌زی���ران‌و الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌م یاسایه‌ جێبه‌جێبكه‌ن‪.‬‬ ‫حوكمه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ركردنی‌ ئه‌م‬ ‫هۆی ‌ه پێویس���تییه‌كان ‌‬ ‫یاسایه‌‪ ،‬به‌مجۆره‌ی‌ لێبكرێت‪:‬‬ ‫"رۆژنامه‌گه‌ری���ی‌ چاپك���راو‪ ،‬ه���اوكات‬ ‫ی دیجیته‌ڵ‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌شه‌كردنی‌ مێدیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌كنۆلۆجیادا‪ ،‬گه‌شه‌كردن ‌‬ ‫گه‌شه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فراوانیش ‌‬ ‫به‌خۆوه‌ بینیوه‌‌و ئاسۆیه‌ك ‌‬ ‫له‌به‌رده‌م���دا ئ���اوه‌اڵ ب���وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌یش‬ ‫ی تایبه‌تی‌ بۆ‬ ‫‌وایخواس���تو‌ه یاس���ایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری ‌‬ ‫ده‌ربچێت‪ ،‬تاك���و كار ‌‬ ‫ی كوردس���تاندا‪،‬‬ ‫چاپك���راو له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌جۆرێ���ك رێكبخات‪ ،‬ك ‌ه له‌گه‌ڵ گیان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رده‌مدا بگونجێت‌و‪ ،‬زامنی‌ مافه‌كان ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���انیش بكات‌و هاواڵتیانیش‬ ‫زیات���ر س���ودمه‌ندببن لێ���ی‌‪ .‬له‌پێناو‬ ‫ی شارستانیی‌‌و‬ ‫ی كۆمه‌ڵگایه‌ك ‌‬ ‫بونیادنان ‌‬ ‫ی‬ ‫زه‌مینه‌س���ازییدا بۆ زیاتر چه‌سپاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراس���یی‌‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫پایه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫چ���واره‌م له‌هه‌رێم ‌‬ ‫یاسایه‌دانرا‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )444‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/9‬‬

‫یاسای‌ (فۆیا)ی‌ ئه‌مەریكی‌‌و یاسا ‌ی‬ ‫مافی‌ به‌ده‌ستهێنانی‌ زانیاری‌ كوردستان‬ ‫ی خێرا‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك ‌‬

‫رێبوار ئەوڕەحمان‬ ‫(ته‌نه���ا نهێنییه‌كان دیموكراس���یه‌ت‬ ‫له‌ناوده‌ب���ەن)‪ ،‬ئه‌م���ه‌ دروش���می‌ ئ���ه‌و‬ ‫ی ‪1966‬ه‌و‌ه‬ ‫ی ته‌مموز ‌‬ ‫یاس���ایه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌‪‌ 4‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌مەریكا له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكی‌ ئه‌وكات ‌‬ ‫ی‬ ‫ویالیه‌ت��� ‌ه یه‌كگرت���ووه‌كان (لیندۆن ب ‌‬ ‫جۆنس���ۆن)ه‌و‌ه واژوكراوه‌و تا ئێس���تاش‬ ‫كاری پێده‌كرێ���ت‪ ،‬ك��� ‌ه به‌(یاس���ای‬ ‫ئ���ازادی زانی���اری–‪Freedom of‬‬ ‫‪ )Information Act‬ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م یاسای ‌ه هه‌مو هاواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ر زانیارییه‌ك‬ ‫ی هه‌ی ‌ه داوا ‌‬ ‫ی بۆ ‌‬ ‫ئه‌مەریك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ل���ه‌دام‌وده‌زگا فیدراڵییه‌كان بكات‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مەریكی‌ خۆ ‌‬ ‫ی ره‌گه‌زنام���ه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشته‌جێبون ‌‬ ‫بسه‌لمێنێت یان ش���وێن ‌‬ ‫له‌ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرت���وه‌كان دیاری بكات‪.‬‬ ‫یاس���اك ‌ه بۆ هه‌مو هاواڵتیه‌ك ‌ه نه‌ك ته‌نها‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان‪ ،‬به‌اڵم رۆژنامه‌نوس���ان‬ ‫ی ئه‌وه‌ی���ان هه‌ی ‌ه ك ‌ه زوتر‬ ‫تایبه‌تمه‌ندي��� ‌‬ ‫كاره‌كانی���ان ب���ۆ به‌ڕێده‌كرێت‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ی به‌ڵگه‌نامه‌كانیشیان‬ ‫كرێی‌ فۆتۆكۆپیكردن ‌‬ ‫لێوه‌رناگیرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی نه‌ك ته‌نها‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م یاسایه‌‪ ،‬هاواڵت ‌‬ ‫ی به‌ده‌ستبێنێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌توانێت زانیار ‌‬ ‫ده‌توانێت بگاته‌ تۆمار (سجل)‌ه كاغه‌زيی‌‌و‬ ‫ی س���ه‌رجه‌م دام‌وده‌زگا‬ ‫ئه‌لكترۆنییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫فیدراڵیی���ه‌كان‪ ،‬له‌نێویان���دا پۆلیس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌واڵگري ‌‬ ‫ی ئه‌مةریكيی‌‌و ده‌زگا ‌‬ ‫فیدراڵ ‌‬ ‫ی ناسراو به‌(‪.)CIA‬‬ ‫ئه‌مةریكي ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م یاس���ایه‌‪ ،‬هه‌م���و‬ ‫به‌گوێ���ره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فیدراڵ���ی‌‪ ،‬فه‌رمانبه‌ر ‌‬ ‫دام‌وده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دان���او‌ه به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیارییانه‌ ‌‬ ‫به‌ده‌ستخس���تن ‌‬ ‫ی داواكارییه‌ك���ه‌و‌ه‬ ‫ی له‌ڕێگ��� ‌ه ‌‬ ‫هاواڵت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‪ .‬ه���ه‌روه‌ك به‌پێ ‌‬ ‫پێشكه‌ش��� ‌‬ ‫یاس���اكه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ فه‌رمانگه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 20‬رۆژی دەوامکردندا وه‌اڵم ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫داواكارییه‌ك ‌ه بداته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌و واده‌ی ‌ه‬ ‫ی ده‌توانێت‬ ‫زیات���ر دواك���ه‌وت‪ ،‬هاواڵت��� ‌‬ ‫ی یاس���ا بگرێت ‌ه ب���ه‌ر به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫رێگه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫جگه‌ له‌زانیاریی ‌ه گش���تییه‌كان‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی فۆیا‪ ،‬هاواڵتی‌‌و رۆژنامه‌نوس���ان‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���امان‌و موڵك ‌‬ ‫ی زانین ‌‬ ‫ده‌توانن داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاساكان ‌‬ ‫به‌رپرسان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیندو هه‌ندێك ماف ‌‬ ‫ئه‌مەریكا‪ ،‬كه‌س��� ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ هه‌ندێكجار‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه له‌مپ���ه‌ر له‌ب���ه‌رده‌م پێدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه داوا ‌‬ ‫زانیاریه‌كانیدا به‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی مردو ئه‌م مافه‌یان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم كه‌سان ‌‬ ‫نییه‌و هه‌م���و زانیارییه‌كی���ان ده‌خرێت ‌ه‬ ‫ی داواكار‪.‬‬ ‫به‌رده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���اكان ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ش���دا‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێنماییه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئه‌مەریكاو به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫دادی‌ ئه‌و واڵته‌‪ ،‬چه‌ند حاڵه‌تێك له‌پێدان ‌‬ ‫زانیاری‌ هەاڵوێردەکراونء ئەو دەزگایانە‬ ‫ده‌توانن زانیارییه‌كانیان نه‌ده‌ن به‌داواكار‪،‬‬ ‫كه ‌ئه‌وانی���ش ‪ 9‬حاڵه‌ت���ن‌و بریتین له‌‪:‬‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یی‌‪ ،‬یاساو رێوشوێن ‌ه‬ ‫(ئاسایش ‌‬ ‫ی ئاژانس���ێك‪ ،‬نوس���راو‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ ئاژانسێك وه‌ك وه‌ره‌قه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كار‪ ،‬توێژین���ه‌وه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌و راپۆرتانه‌ ‌‬ ‫ی بڕیار‬ ‫ده‌بن ‌ه به‌ش���ێك له‌دروس���تكردن ‌‬ ‫له‌و ئاژانس���ه‌دا‪ ،‬نهێنی��� ‌ه بازرگانیه‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ایه‌ك ‌‬ ‫ئ���ه‌و تۆمار (س���جل)ـانه‌ ‌‬ ‫ی به‌نهێنی‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ی كردون ‌‬ ‫تری‌ فیدراڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێه‌كردن ‌‬ ‫ی چه‌س���پاندن ‌‬ ‫تۆم���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫یاسا‪ ،‬تۆمار‌ه بانكیه‌كان‪ ،‬ئه‌و زانیارییانه‌ ‌‬ ‫تایبه‌ت���ن به‌بیره‌كانی‌ ن���ه‌وت‌و غاز‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ك���ه‌ زانیارییه‌ك له‌خۆده‌گرن‪،‬‬ ‫تۆمارانه‌ ‌‬ ‫كه‌ له‌كاتی‌ ئاشكراكردنی ناوه‌ڕۆكه‌كانیاندا‬ ‫ێ پاساو بۆ سه‌ر‬ ‫یب‌‬ ‫ده‌بن ‌ه ده‌ستدرێژییه‌ك ‌‬ ‫ی كه‌سیی‌)‪.‬‬ ‫تایبه‌تمه‌ندي ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مو حاڵه‌تێك���دا ئه‌م چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫خاڵ��� ‌ه ناكرێن���ه‌ جیاكاري ‌‬ ‫زانیاریی���ه‌كان نه‌درێن���ه‌ هاواڵتی���ان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌حاڵه‌تێكدا ئه‌گ���ه‌ر بزانرێت ك ‌ه‬ ‫ی له‌باڵوكردنه‌وه‌یان‬ ‫به‌رژه‌وه‌نديی‌ گش���ت ‌‬ ‫س���ودمه‌ندتره‌ له‌چاو باڵونه‌كردنه‌وه‌یان‪،‬‬ ‫ئه‌وا زانیارییه‌كان باڵوده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فۆیا له‌ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتوه‌كان ‌‬ ‫یاسا ‌‬ ‫ئه‌مەریكا‪ ،‬زۆر ل���ه‌و‌ه ده‌وڵه‌مه‌ندتر‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌م چه‌ند دێڕه‌دا باس���یان لێوه‌بكرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مه‌به‌س���ت ل���ه‌م باس��� ‌ه كورت ‌ه‬

‫یاسای ماف ‌ی‬ ‫به‌ده‌ستهێنان ‌ی‬ ‫زانیاری‌ له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان پێویست ‌ی‬ ‫به‌هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫باش هه‌یه‌‪ ،‬بڕگ ‌ه‬ ‫هه‌یه‌ زۆر الستیكی ‌ه‬ ‫حكومه‌ت‌و الیه‌ن ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار ده‌توانێت‬ ‫یارییه‌كی‌ زۆر ‌ی‬ ‫پێو‌ه بكات‌و هاواڵت ‌ی‬ ‫نه‌توانێت سودمه‌ند بێت‬ ‫له‌زانیاری‬ ‫ی به‌یاس���ایه‌ك ك��� ‌ه‬ ‫به‌راوردكردنیه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان له‌دانیش���تن ‌‬ ‫ی ‪2013/6/5‬‬ ‫ی ژمار‌ه (‪)28‬ی‌ رۆژ ‌‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫به‌ناوی‌ یاس���ای‌ ماف ‌‬ ‫زانی���اری‌‪ ،‬په‌س���ه‌ندیكردوه‌و وه‌ك بڕیار‬ ‫ده‌ریچواندوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���اك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی باشه‌و ئه‌گه‌ر جێبه‌ج ‌‬ ‫ی یاسایه‌ك ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫ی گرنگ‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌وا هه‌رێ���م هه‌نگاوێك ‌‬ ‫روه‌و ش���ه‌فافیه‌ت ده‌نێت‌و رۆژنامه‌گه‌ريی‬ ‫ی نادیارو‬ ‫كوردیيش له‌ده‌س���ت سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناو ئاشكرا نه‌كراو رزگار ‌‬ ‫یاساك ‌ه به‌ده‌ر نیی ‌ه له‌كۆمه‌ڵێك تێبینی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌ماده‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و بابه‌تان��� ‌ه ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫چ���واره‌م‌و ل���ه‌(‪ )6‬خاڵ���دا وه‌ك به‌ده‌ر‬ ‫ی ده‌ستنیشانكراون‪.‬‬ ‫ی زانیار ‌‬ ‫له‌پێدان ‌‬ ‫ی م���اده‌ی‌ چواره‌مدا‬ ‫ی دوه‌م ‌‬ ‫له‌بڕگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یان تایبه‌ت ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫هاتوه‌‪ :‬دام‌و ده‌زگا ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ل���ه‌م حاڵه‌تانه‌ی‌ خواره‌وه‌دا‬ ‫ماف ‌‬ ‫ی ره‌تبكات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫داواكاري���ی‌ زانی���ار ‌‬ ‫ی ئه‌م بڕگه‌ی���ه‌دا باس‬ ‫له‌خاڵ���ی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت به‌به‌رگری‌‌و ئاسایش��� ‌‬ ‫له‌نهێن ‌‬ ‫ی چه‌ك‌و‬ ‫هه‌رێم ك���راوه‌‪ ،‬وه‌ك ورده‌كاري ‌‬ ‫پێداویستی ‌ه سه‌ربازییه‌كان‪ ،‬ئه‌رك ‌ه نهێنی ‌ه‬ ‫س���ه‌ربازيی‌‌و ئاسایش���یيه‌كان‪ ،‬جوڵ���ه‌و‬ ‫ی هه‌واڵگريی‌‪.‬‬ ‫ته‌كتیكی‌ به‌رگريی‌‌و زانیاري ‌‬ ‫قس���ه‌مان له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ نیی��� ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ل���ه‌م ماده‌یه‌دا هاتوه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ته‌واو ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ده‌وڵه‌ت نهێنین‌و ئاسایی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رباره‌یان نه‌درێت ‌ه ده‌زگاكان ‌‬ ‫زانیاري ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان���دن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م بڕگه‌ی ‌ه بڕگه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر الستیكیه‌و ده‌سه‌اڵت له‌كوردستاندا‪،‬‬ ‫ی هه‌ر كه‌سێكدا‬ ‫جا ده‌سه‌اڵت له‌ده‌س���ت ‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ده‌توانێ���ت به‌چه‌ندی���ن ش���ێو‌ه‬ ‫ێ بدات ‌ه دادگاو‬ ‫ی پ‌‬ ‫به‌كاریبهێنێت‌و میدیا ‌‬ ‫ی بكات‪.‬‬ ‫ی سزای‌ یاساییش ‌‬ ‫ته‌نانه‌ت توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بابه‌تانه‌ ‌‬ ‫ی تره‌وه‌‪ ،‬ته‌واو ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م بڕگه‌یه‌دا هاتون‪ ،‬له‌ش���ه‌ڕی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردس���تان به‌رامبه‌ر داعش���دا‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ی نزیك‬ ‫ی ه���ه‌ره‌ زۆری‌ میدیاكان��� ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ په‌یڕه‌ونه‌ك���راو رۆژان��� ‌ه‬ ‫ی چه‌ك‬ ‫ی گه‌یش���تنی‌ ئه‌م ج���ۆره‌ ‌‬ ‫هه‌واڵ ‌‬ ‫ی چه‌ك‬ ‫به‌ورده‌كاریی���ه‌وه‌و ئه‌و ج���ۆره‌ ‌‬ ‫به‌وێنه‌و‌ه باڵوده‌كرایه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بینراو‪ ،‬په‌خش��� ‌‬ ‫بگر‌ه هه‌ندێك میدیا ‌‬ ‫ی‬ ‫راسته‌وخۆیان بۆ گه‌یش���تن‌و نیشاندان ‌‬ ‫ئ���ه‌و چه‌كان ‌ه ده‌ك���رد ك ‌ه ده‌گه‌یش���تن ‌ه‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬كه‌واته‌‪ :‬ئه‌م بڕگه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫له‌الیه‌ن میدیاو‌ه پێش���ێلكراو ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ی یارمه‌تیده‌ربو له‌پێشێلكردنیدا‪.‬‬ ‫خۆش ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫له‌و به‌شه‌دا ك ‌ه باس له‌ئاسایش ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬پێویس���ته‌ زیاتر رونبكرێته‌وه‌و‬ ‫بڕگه‌كانی‌ بۆ دیاریبكرێت‪ ،‬چونكه‌ زۆرجار‬ ‫میدیا ره‌نگ ‌ه داوای‌ زانیاریه‌كی‌ دیاریكراو‬ ‫ب���كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌زگای‌ په‌یوه‌ندی���دار‬ ‫ی هه‌رێم‌و به‌پشتبه‌ستن‬ ‫به‌بیانوی‌ ئاسایش ‌‬ ‫ب���ه‌م بڕگه‌ی���ه‌ زانیارییه‌ك���ه‌ ن���ه‌دات‌و‬ ‫ی بكات‪.‬‬ ‫ره‌تیبكاته‌وه‌و یاساش پشتگیري ‌‬ ‫ی دۆسی ‌ه‬ ‫بۆ نمونه‌ ره‌نگ ‌ه میدیایه‌ك داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانه‌نش���ینكردنی‌ نایاسای ‌‬ ‫نهێنییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسایش ‌‬ ‫ی تێكدان ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌بیانو ‌‬

‫هه‌رێم‪ ،‬ئه‌م داوایه‌ ره‌تبكرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫ی به‌رونكردنه‌وه‌و‬ ‫ئ���ه‌م بڕگه‌یه‌ پێویس���ت ‌‬ ‫ده‌ستنیش���انكردن هه‌ی���ه‌‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی فۆیا ‌‬ ‫ی تر هه‌ی ‌ه كه‌ له‌یاس���ا ‌‬ ‫بڕگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌مەریكیدا هه‌یه‌و له‌م یاسای ‌هی‌ هه‌رێمدا‬ ‫ی‬ ‫نابینرێ���ت ك���ه‌ ئه‌ویش بریتی��� ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی بیر‌ه نه‌وت‌و‬ ‫(ئاش���كراكردنی‌ ش���وێن ‌‬ ‫غاز رێگه‌پێدراو نییه‌)‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌رێم‬ ‫ی دوژمنه‌و ئه‌ویش تاز‌ه‬ ‫هه‌ر چ���وارده‌ور ‌‬ ‫ی سه‌رچاوه‌كانی‌ وزه‌و ده‌رهێنان‌و‬ ‫خه‌ریك ‌‬ ‫ی ئه‌م بابه‌ت ‌ه‬ ‫ی نه‌وته‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یاساكه‌دا نه‌هاتوه‌‪ ،‬وات ‌ه ئاشكراكردن ‌‬ ‫ی بی���ر‌ه ن���ه‌وت‌و غ���از له‌الیه‌ن‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫ی كوردییه‌وه‌ رێگه‌پێدراوه‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسي ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێك���دا ئه‌م ‌ه گه‌وره‌ترین مه‌ترس��� ‌‬ ‫ی واڵت دروس���ت ده‌كات‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر ئابور ‌‬ ‫ی بیر‌ه‬ ‫ی ش���وێن ‌‬ ‫پێویس���ته‌ ئاشكراكردن ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫ی بۆر ‌‬ ‫نه‌وت���ه‌كان‌و غازو رێ���ڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌ده‌غ ‌ه بكرێت‪ ،‬ن���ه‌ك هه‌ندێك كه‌ناڵ ‌‬ ‫ی دیاریكراو‬ ‫ی حزبێك ‌‬ ‫سه‌ر به‌به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫به‌ئاشكرا ش���وێن‌و رێڕه‌وی‌ بۆر ‌‬ ‫هه‌رێ���م بۆ بینه‌رو بۆ ده‌وروبه‌ر ئاش���كرا‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ش����ی‌ دوه‌می‌ بڕگه‌كه‌ به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ره‌نگه‌ له‌دانوس����تانێكدا كه‌ هه‌رێم له‌سه‌ر‬ ‫چاره‌نوسی‌ گه‌له‌كه‌ی‌ ده‌یكات‌و په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌ خه‌ڵكه‌وه‌و گرنگه‌ خه‌ڵك‬ ‫ئاگاداری‌ بێت‌و فشار دروست بكات له‌سه‌ر‬ ‫به‌ده‌س����تهێنانی‌ باش����ترین ده‌ستكه‌وت‪،‬‬ ‫هه‌رێم له‌گ ‌هڵ‌ الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ر رێكبكه‌وێت‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ به‌نهێن����ی‌ هێش����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫گفتوگ����ۆكان‪ ،‬وه‌ك دانوس����تانی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ حكومه‌تی‌ ئیتيحادی‌ به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫به‌شداريی‌ له‌حكومه‌تی‌ ئیتحادیدا‪ ،‬ده‌كرا‬ ‫له‌بری‌ ئه‌مه‌ به‌شه‌كه‌ وا دابڕێژرێت كه‌ هه‌ر‬ ‫گفتوگۆیه‌ك����ی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگريی‌ هه‌رێم‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ هێزێكی‌‬ ‫نا كوردی‌ ده‌كرێ����ت به‌نهێنی‌ بمێنێته‌وه‌‬ ‫ت����ا ه����ه‌ردوال له‌س����ه‌ر باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫رێكده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫به‌ش���ی‌ پێنجه‌می‌ بڕگه‌ك���ه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌گۆڕین‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چۆن ده‌كرێت مرۆڤێك له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كدا‬ ‫گیان له‌ده‌ستبدات‪ ،‬به‌اڵم رۆژنامه‌نوس بۆی‌‬ ‫نه‌بێت داوای‌ ته‌به‌ڵه‌كه‌ی‌ بكات تا بزانێت‬ ‫كه‌مته‌رخه‌ميی‌ كراوه‌ له‌چاره‌سه‌ركردنیدا‬ ‫ی���ان ن���ا؟ ی���ان رۆژنامه‌ن���وس گومانی‌‬ ‫له‌بڕوانامه‌ی‌ وه‌زیرێك هه‌یه‌‪ ،‬چۆن ده‌بێت‬ ‫پێدانی‌ دۆس���یه‌ی‌ خوێندن���ی‌ ئه‌و وه‌زیره‌‬ ‫یان ئه‌و به‌رپرس���ه‌ قه‌ده‌غ���ه‌ بێت؟ ئه‌مه‌‬ ‫شتێكه‌ هه‌رگیز له‌و یاس���ا ئه‌مەریكییه‌دا‬ ‫باس���نه‌كراوه‌و مافێك���ی‌ س���اده‌ی‌ هه‌مو‬ ‫هاواڵتییه‌ك���ی‌ ئه‌مەریكیي���ه‌ ن���ه‌ك تەنها‬ ‫رۆژنامه‌نوس‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ یاس���ای فۆی���ای‌ ئه‌مەریكی‌‪،‬‬ ‫هه‌مو هاواڵتیه‌ك ده‌توانێت داوای‌ زانینی‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌و سامانی‌ به‌رپرس���ێك بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و یاسایه‌ش���دا هه‌ندێك جیاكاريی‌‬ ‫بۆ خه‌ڵكی‌ زین���دو كراوه‌‪ ،‬ئه‌و جیاكارییه‌‬ ‫بۆ خه‌ڵك���ی‌ مردو نییه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ ئه‌م‬ ‫یاس���ایه‌ی‌ هه‌رێ���م‪ ،‬داواكردن���ی‌ ژمێره‌ی‌‬ ‫بانكيی‌‌و سامانی‌ به‌رپرسان قه‌ده‌غه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ پێویس���تی‌ به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ا رۆژنامه‌نوس بۆی‌ هه‌بێ���ت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ ده‌س���تپاكیه‌وه‌ داوا بكات كه‌‬ ‫زانیاری‌ له‌س���ه‌ر س���امان‌و س���ه‌رمایه‌ی‌‬ ‫وه‌زیرێك ی���ان به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تییه‌ك‬ ‫پێبدرێ���ت‪ ،‬ده‌كرێ���ت ئه‌م���ه‌ به‌چه‌ن���د‬ ‫ش���ێوه‌یه‌كی‌ یاس���ایی‌ رێكبخرێ���ت نه‌ك‬ ‫به‌یه‌كجاريی‌ قه‌ده‌غه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ یاس���ای مافی‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی زانیار ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ باش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بڕگه‌ هه‌یه‌ زۆر الستیكیه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫الیه‌نی‌ ده‌س���ه‌اڵتدار ده‌توانێت یارییه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ پێ���وه‌ بكات‌و هاواڵت���ی‌ نه‌توانێت‬ ‫سودمه‌ند بێت له‌زانیاری‌‪ ،‬بڕگه‌ش هه‌یه‌ كه‬ ‫‌پێویستی‌ به‌وه‌یه‌ زیاتر ده‌ستنیشانكردنی‌‬ ‫تێدا بكرێت‌و رێگه‌ نه‌درێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌ڵه‌ له‌الی���ه‌ن میدی���اوه‌ به‌كاربهێنرێت‌و‬ ‫دوژمنه‌كانی‌ هه‌رێم س���ودی‌ لێوه‌ربگرن‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا هاواڵتی‌ بێبه‌ريی‌ نه‌كرێت‬ ‫له‌و زانیارییانه‌‪.‬‬ ‫دواجار هیوادارم په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫لیژنه‌یه‌ك���ی‌ هاوب���ه‌ش له‌یاساناس���ان‌و‬ ‫میدیاكاران پێبكهێنێت‌و پاش وه‌رگێڕانی‌‬ ‫یاس���ای‌ فۆیای‌ ئه‌مەریكی‌‌و پرسیاركردن‌و‬ ‫ش���اره‌زابونی‌ ت���ه‌واو له‌میكانیزمه‌كان���ی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئه‌و یاس���ای ‌ه له‌ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان‪ ،‬جارێكی‌ تر ئه‌م یاس���ایه‌‬ ‫هه‌مواربكات���ه‌وه‌و بیكات���ه‌ یاس���ایه‌كی‌‬ ‫پێشكه‌وتوترو تۆكمه‌تر‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫داعش‌و ئیسالم‪...‬پاشماوه‌‬ ‫چونك����ه‌ ئ����ه‌و ترس����ه‌ی عائیش����ه‌‬ ‫ه����ه‌ر به‌رده‌وامب����و كه‌ ئه‌گ����ه‌ر باوكی‬ ‫(ئه‌بوبه‌كری سدیق) عومه‌ر رانه‌سپێرێ‬ ‫له‌دوای خۆی بكرێ به‌خه‌لیفه‌‪ ،‬دڵنیابو‬ ‫كه‌ عه‌لی ده‌كرێته‌ خه‌لیفه‌‪ ،‬عائیش����ه‌ش‬ ‫به‌هیچ جۆرێك نه‌یده‌ویست عه‌لی بكرێ‬ ‫به‌خه‌لیفه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌سه‌ر ئه‌و روداوه‌ی‬ ‫له‌نێوان عائیشه‌و سه‌فوانی كوڕی معگل‬ ‫دروس����تبوبو‪ ،‬عه‌لی داوای له‌پێغه‌مبه‌ر‬ ‫كردبو كه‌ ده‌س����ت له‌عائیشه‌ بكاته‌وه‌و‬ ‫ته‌اڵقی ب����دا به‌اڵم پێغه‌مبه‌ر ئه‌و كاره‌ی‬ ‫نه‌كردو ئایه‌تی����ش له‌وباره‌یه‌وه‌ هاتۆته‌‬ ‫خواره‌وه‌‪ ،‬بڕوانه‌ س����وره‌تی النور ئایه‌ی‬ ‫(‪23،20،19،17،16،4،5،6،9،11،12،‬‬ ‫‪ )،13،15‬له‌گ����ه‌ڵ چه‌ند ئایه‌تێكی دیكه‌‬ ‫له‌سوره‌تی ئه‌حزاب وه‌ك ئایه‌ی (‪،30،32‬‬ ‫‪ )33‬تا راده‌یه‌ك له‌ده‌وری هه‌مان پرس‬ ‫ده‌س����وڕێته‌وه‌‪ .‬دیاره‌ كێش����ه‌ی میراتی‬ ‫محه‌مه‌د له‌دوای خۆی ئه‌وه‌ش گرفتێكی‬ ‫دیكه‌ی����ه‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ن كاتێ����ك محه‌م����ه‌د‬ ‫قه‌اڵی خه‌یب����ه‌ری گ����رت‪ ،‬جوله‌كه‌كان‬ ‫ده‌ستكه‌وتێكی زۆریان له‌ده‌ستداو كه‌وته‌‬ ‫ژێر ده‌س����تی موس����ڵمانه‌كان‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫گوندێك����ی له‌ناو ئ����ه‌و ده‌س����تكه‌وتانه‌‬ ‫به‌ركه‌وت‪ ،‬به‌اڵم خۆشه‌ویستی محه‌مه‌د‬ ‫بۆ فاتیم����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ن����ده‌ به‌هێزبو‪ ،‬ئیتر‬ ‫محه‌م����ه‌د ئ����ه‌و گونده‌ی پێشكه‌ش����ی‬ ‫فاتیم����ه‌ی كچی ك����رد‪ ،‬ك����ه‌ دوایی بو‬ ‫به‌فاتیم����ه‌ی زه‌هرا‪ ،‬ئه‌م كاره‌ی محه‌مه‌د‬ ‫عائیشه‌ی زۆر نیگه‌رانكرد‪ ،‬بۆیه‌ ناچاربو‬ ‫بڵێ كه‌ی كاتی دابه‌ش����كردنی میراته‌ تا‬ ‫به‌شی فاتیمه‌ بدرێت‪ ،‬به‌اڵم دوای كۆچی‬ ‫دوایی محه‌مه‌د‪ ،‬ئه‌بوبه‌كر له‌ژێر گوشاری‬ ‫عائیش����ه‌ی كچییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌بوبه‌كرو عومه‌ر‬ ‫وتیان نابێ موڵ����ك‌و ماڵی پێغه‌مبه‌ری‬ ‫ئیس��ل�ام بكرێته‌ میرات بۆ منداڵه‌كانی‪،‬‬ ‫ئیتر ئه‌بوبه‌كر یاسایه‌كی ده‌ركرد كه‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌و زه‌وییانه‌ی له‌الیه‌ن موس����ڵمانانه‌وه‌‬ ‫ده‌س����تی به‌س����ه‌ردا ده‌گیرێت‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫موڵك����ی (بیت الم����ال)و كه‌ڵكوه‌رگرتن‬ ‫له‌و زه‌وییانه‌ ته‌نیا له‌ده‌س����تی خه‌لیفه‌دا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئیتر ئه‌و گونده‌شیان له‌فاتیمه‌‬ ‫س����ه‌نده‌وه‌‪ ..‬گرفتێك����ی دیكه‌یش هه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌س����ه‌رده‌می خه‌لیفایه‌تی عومه‌رداو‬ ‫به‌فه‌رمان����ی عوم����ه‌ری ك����وڕی خه‌تاب‬ ‫معاویه‌ی ئه‌بوسوفیان كرا به‌‌والی شام‪،‬‬ ‫كه‌ دواتر معاویه‌ بو به‌گه‌وره‌ترین گرفت‬ ‫ب����ۆ عه‌لی‌و نه‌وه‌كانی عه‌ل����ی‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ب����ۆ بنه‌ماڵ����ه‌ی هاش����مییه‌كانیش‪ .‬كه‌‬ ‫خه‌الفه‌تی كرده‌ پشتاوپشت‌و له‌ده‌ست‬ ‫هاش����مییه‌كانی ده‌رهێن����ا‪ .‬گرفتێك����ی‬ ‫دیك����ه‌ش هه‌یه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم مێژونوس����ان‬ ‫به‌ئاس����ایی‌ وه‌ریده‌گرن‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫عه‌بدواڵی كوڕی عومه‌ری خه‌تاب به‌یعه‌تی‬ ‫به‌عه‌لی نه‌داو داوایكرد له‌مه‌دینه‌ بچێته‌‬ ‫ده‌رو س����ه‌فه‌ر بكات‪ ،‬داوای كه‌سێكیان‬ ‫له‌عوبه‌ی����دواڵی كوڕی عوم����ه‌ری كوڕی‬ ‫خه‌تاب ك����رد تا كه‌فاله‌ت����ی بۆ بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم عوبه‌یدواڵ كه‌س����ی ده‌ستنه‌كه‌وت‪،‬‬ ‫به‌اڵم عه‌لی كوڕی ئه‌بوتالیب كه‌ ئه‌وكات‬ ‫تازه‌ بوبو به‌خه‌لیفه‌ خۆی بو به‌كه‌فیلی‬ ‫عوبه‌یدواڵ‪ ،‬به‌اڵم عوبه‌یدواڵ به‌رده‌وام بو‬ ‫له‌دژایه‌تیكردنی عه‌لی كوڕی ئه‌بوتالیب‌و‬ ‫پاڵیدایه‌ پاڵ معاویه‌ی كوڕی ئه‌بوسوفیان‬ ‫له‌دژی عه‌لی‪ ،‬تا چاره‌نوسه‌كه‌ی ئه‌وه‌بو‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی (صفین)دا كوژرا‪ .‬بۆ زانیاری‬ ‫زیاتر (عوم����ه‌ر دو كوڕی دیكه‌ی هه‌بو‬ ‫به‌ن����اوی عه‌بدواڵی بچ����وك‌و عه‌بدواڵی‬ ‫گه‌وره‌‪ ،‬به‌اڵم عوبه‌یدواڵ له‌ئوم كه‌لسومی‬ ‫كچی جرول كوڕی مالك خوزاعییه‌ بو‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی عومه‌رو عه‌لی‬ ‫ت����ا عوم����ه‌رو عه‌ل����ی له‌ژیان����دا بون‬ ‫په‌یوه‌ندیی����ان یه‌كج����ار زۆر باش بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ب����ۆ نمونه‌‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌بوبه‌كر عومه‌ر‬ ‫راده‌سپێری بۆ جێنشینی (خه‌لیفه‌یی)‬ ‫له‌دوای خۆی‪ ،‬ئه‌گه‌رچی ئه‌م راسپارده‌ی‬ ‫ئه‌بوبه‌ك����ر كاریگ����ه‌ری عائیش����ه‌ی زۆر‬ ‫به‌س����ه‌ره‌وه‌ بوه‌‪ ،‬چونكه‌ پێش����وه‌خته‌‬ ‫عائیش����ه‌ به‌عوم����ه‌ری ‌وتب����و ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫موچه‌ك����ه‌م بۆ زیادبكه‌ی من هه‌وڵی زۆر‬ ‫ده‌ده‌م باوكم ناوی تۆ بهێنێ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ببی����ت به‌دوه‌م خه‌لیفه‌ی موس����ڵمانان‪،‬‬ ‫هه‌ر‌ وایش����ی كرد ئه‌بوبه‌ك����ر عومه‌ری‬ ‫راسپاردو موچه‌ی عائیشه‌ش كه‌ مانگانه‌‬ ‫بو زیادیكرد‪ ،‬ب����ه‌اڵم عه‌لی كوڕی ئه‌بی‬ ‫تالیب نیگه‌رانیی نیشان نه‌داو به‌یعه‌تی‬ ‫به‌عوم����ه‌ر به‌خش����ی‪ .‬عومه‌ریش عه‌لی‬ ‫كرده‌ یه‌كه‌مین راوێژكاری خۆی‌و ده‌سته‌‬ ‫راس����تی عومه‌ر بو‪ ،‬هه‌ر بڕیارێكیش����ی‬

‫بدایه‌ پێشوه‌خت پرس‌و راوێژی به‌عه‌لی‬ ‫ده‌ك����رد‪ ،‬چونكه‌ دڵنیابو كه‌ عه‌لی جگ ‌ه‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئایینی ئیس��ل�ام‪ ،‬هه‌مو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان����ی دیكه‌ ده‌خاته‌ الوه‌و‬ ‫گوێیان پێنادات‪ .‬بونی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫به‌هێ����زه‌‌ وایكرد عوم����ه‌ر كچێكی عه‌لی‬ ‫بخ����وازێ كه‌ ن����اوی (ام كه‌لس����وم)بو‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا (ام كه‌لسوم) هێشتا منداڵیش‬ ‫ب����و‪ .‬كه‌واتا عومه‌ر زاوای عه‌لی بو‪( .‬ام‬ ‫كه‌لس����وم) له‌دایكه‌وه‌ كچ����ی فاتیمه‌ی‬ ‫كچی پێغه‌مبه‌ر ‪-‬د‪.‬خ‪ -‬بو‪ ،‬به‌حه‌وته‌مین‬ ‫ژنی عومه‌ری ك����وڕی خه‌تاب داده‌نرێ‪،‬‬ ‫چونكه‌ عومه‌ر (‪ )11‬ژنی هێنابو‪ ،‬دوای‬ ‫مردنی عومه‌ر شوی به‌محه‌مه‌دی كوڕی‬ ‫جه‌عفه‌ری كوڕی ئه‌بوتالیب كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئامۆزای خۆی بو‪.‬‬ ‫راسته‌ عومه‌ر معاویه‌ی كردبو به‌‌والی‬ ‫ش����ام‪ ،‬ب����ه‌اڵم معاوی����ه‌ زۆر له‌عوم����ه‌ر‬ ‫ده‌ترس����او تا عوم����ه‌ر له‌ژیان����دا مابو‪،‬‬ ‫نه‌یده‌وێرا له‌قسه‌كانی عومه‌ر ده‌ربچێت‌و‬ ‫موس����ڵمانێكی ملكه‌چ‌و بێده‌س����ه‌اڵت بو‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر عومه‌ردا‪ ،‬هه‌مو ئه‌و گرفتانه‌ی‬ ‫هێنایه‌ ئاراوه‌ دوای مردنی عومه‌ر بون‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك خزمی عوسمانی كوڕی عه‌فان‬ ‫بو‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ ئه‌و دڵنه‌رمی‌و‬ ‫دڵسافییه‌ی عوسمانی ئیستغاللكردبو بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ تایبه‌تییه‌كانی خۆی‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫عه‌لی كوڕی ئه‌بوتالیب داوا له‌عوس����مان‬ ‫ده‌كات معاویه‌ البدات‌و كه‌س����ێكی دیكه‌‬ ‫بكاته‌‌والی ش����ام‪ ،‬عوسمان ده‌ڵێت من‬ ‫معاویه‌م دانه‌ناوه‌ ئه‌وه‌ عومه‌ر بو معاویه‌ی‬ ‫كرده‌ ‌والی شام نه‌ك عوسمان‪ ،‬عه‌لیش‬ ‫ده‌ڵێت ئاخر تا عومه‌ر مابو معاویه‌ لێی‬ ‫ده‌ترس����ا‌و نه‌یده‌وێرا كارێكی نه‌گونجاوو‬ ‫نه‌ش����یاو بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ی عوس����مان‬ ‫ئێستا معاویه‌ ته‌نانه‌ت پرس‌و را به‌تۆش‬ ‫ناكات‌و خۆش����ت ئه‌مه‌ ب����اش ده‌زانی‪،‬‬ ‫كه‌چ����ی معاوی����ه‌ الی خه‌ڵك����ی ده‌ڵێت‬ ‫من ئه‌م كارانه‌م به‌فه‌رمانی عوس����مانی‬ ‫خه‌لیفه‌ی سێیه‌م كردوه‌‪ ،‬كه‌چی تۆ ئه‌ی‬ ‫عوسمان هه‌ڵوێس����تێكی زۆر الوازیشت‬ ‫نییه‌ له‌به‌رامبه‌ر معاویه‌دا‪..‬‬ ‫ده‌ڵێ����ن عوبه‌یدواڵ له‌هه‌مان ش����ه‌ڕی‬ ‫(صفی������ن) ب����ه‌ر له‌كوش����تنی‪ ،‬بانگ����ی‬ ‫محه‌مه‌دی كوڕی عه‌لی كوڕی ئه‌بوتالیبی‬ ‫كردوه‌ بۆ ش����ه‌ڕه‌ شمشێرو زۆرانبازیی‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم عه‌لی ك����ه‌ باوكییه‌ت����ی رێگای‬ ‫به‌محه‌مه‌دی كوڕی نه‌داوه‌‪ ،‬محه‌مه‌دیش‬ ‫جنێوی به‌عوبه‌یدواڵو باوكی (كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫عوم����ه‌ری كوڕی خه‌ت����اب) داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫عه‌لی گوتویه‌تی ك����وڕم جنێو به‌باوكی‬ ‫مه‌ده‌ به‌باشه‌ باسی باوكی بكه‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك ل����ه‌و ئه‌س����حابانه‌ی كه‌‬ ‫الیه‌نگ����ری عه‌لی ب����ون‌و ناوناوبانگێكی‬ ‫باشیش����یان په‌یداكردب����و‪ ،‬زۆربه‌ی����ان‬ ‫له‌سه‌رده‌می خه‌لیفایه‌تی عه‌مه‌ری كوڕی‬ ‫خه‌تابدا‪ ،‬كاربه‌ده‌س����تی گ����ه‌وره‌ بون‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت سه‌ركرده‌ی سوپاش بون‌و له‌ژێر‬ ‫فه‌رمانی عومه‌ریش����دا بون‌و هیچ گرفت‌و‬ ‫كێشه‌یه‌كیش����یان نه‌بو‪ ،‬عومه‌ریش باش‬ ‫ده‌یزانی ئه‌وانه‌ له‌الیه‌نگرانی عه‌لی كوڕی‬ ‫ئه‌بو تالیبن هه‌ندێ����ك له‌وناوانه‌ ئه‌مانه‌‬ ‫بون‪ :‬عه‌ماری كوڕی یاس����ر‪ ،‬س����ه‌لمانی‬ ‫فارس����ی‪ ،‬مالیك كوڕی ئه‌شته‌ر‪ ،‬به‌رائی‬ ‫كوڕی عازب‪ ،‬حوزه‌یفه‌ی كوڕی یه‌مانی‪،‬‬ ‫س����ه‌هلی كوڕی حه‌نیف‪ ،‬عوده‌ی كوڕی‬ ‫حاته‌می تائی‪ ،‬عوسمانی كوڕی حه‌نیف‪،‬‬ ‫ئه‌حنه‌فی كوڕی قه‌یس‪ ،‬حه‌جه‌ری كوڕی‬ ‫عوده‌ی‪ ،‬هاش����می ئه‌لمه‌رق����ال‌و زۆری‬ ‫دیكه‌ش‪ ،‬رۆژێك له‌رۆژان ئه‌مانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫عوم����ه‌ره‌وه‌ گرفتێكی����ان بۆ دروس����ت‬ ‫نه‌كرا‪.‬‬ ‫له‌هه‌م����و ئه‌وانه‌ش گرنگت����ر ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫كاتێك عومه‌ر س����ه‌فه‌ر بۆ شام ده‌كات‪،‬‬ ‫عه‌ل����ی ك����وڕی ئه‌بوتالی����ب له‌مه‌دینه‌‬ ‫له‌جێ����گای خ����ۆی داده‌ن����ێ‪ ،‬لێ����ره‌‬ ‫ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و راس����تییه‌ی ئه‌گه‌ر عومه‌ر‬ ‫به‌ت����ه‌واوی له‌نیازپاكیی‌و دڵپاكیی عه‌لی‬ ‫دڵنیانه‌بوای����ه‌و په‌یوه‌ن����دی پته‌وی����ان‬ ‫له‌گه‌ڵی����ه‌ك نه‌بوای����ه‌‪ ،‬بێگومان عومه‌ر‬ ‫س����ه‌حابه‌یه‌كی دیكه‌ی له‌جێگای خۆی‬ ‫داده‌نا نه‌ك عه‌لی‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی زۆر به‌زیره‌كانه‌ هه‌وڵیدا‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ كێشه‌ بخاته‌ نێوان عوسمانی‬ ‫كوڕی عه‌فان‌و عه‌ل����ی كوڕی ئه‌بوتالیب‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ كێشه‌ بخاته‌ نێوان‬ ‫عوم����ه‌رو عه‌لی‪ ،‬ئ����ه‌وا معاویه‌ی كوڕی‬ ‫ئه‌بوسوفیان بو‪ ،‬هه‌مو مه‌به‌سته‌كه‌شی‬ ‫ب����ۆ ش����كاندنی عه‌ل����ی‌و دابڕین����ی ئه‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌ بو له‌عه‌لی‪ ،‬چونكه‌ معاویه‌ له‌و‬

‫ونبون‬

‫ئاسته‌ نه‌بو بڵێ من له‌عه‌لی باشترم بۆ‬ ‫جێنشینیی (خه‌لیفه‌)‪ ،‬به‌ڵكو ده‌یویست‬ ‫قه‌ناعه‌ت به‌و خه‌ڵك����ه‌ بهێنێ كه‌ عه‌لی‬ ‫ده‌س����تی گه‌وره‌ی له‌كوشتنی عوسمان‬ ‫هه‌ب����وه‌و‪ ،‬معاوی����ه‌ش نای����ه‌وێ خوێنی‬ ‫به‌ناهه‌ق رژاوی عوسمان به‌فیڕۆ بڕوات‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا عه‌ل����ی حه‌زی به‌كوش����تنی‬ ‫عوسمان نه‌بوه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ناحه‌زانی‬ ‫عه‌لی عوس����مانیان كوشت‪ ،‬هه‌ندێكیش‬ ‫له‌دۆس����ته‌ ه����ه‌ره‌ نزیكه‌كان����ی عه‌ل����ی‬ ‫به‌ش����دارییان له‌و كوش����تنه‌ی عوسمان‬ ‫كردب����و‪ ،‬له‌وانه‌ محه‌م����ه‌دی ئه‌بوبه‌كری‬ ‫س����دیق (محه‌م����ه‌دی ئه‌بوبه‌كر‪ ،‬دایكی‬ ‫ناوی –ئه‌س����ما‪ -‬بو‪ ،‬س����ه‌ره‌تا خێزانی‬ ‫جه‌عفه‌ری برا گ����ه‌وره‌ی عه‌لی بو به‌اڵم‬ ‫كاتێك جه‌عفه‌ر له‌شه‌ڕێكدا ده‌كوژرێت‪،‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كری سدیق ده‌یخوازێت‌و محه‌مه‌دی‬ ‫لێ ده‌بێت‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی ئه‌بوبه‌كر كۆچی‬ ‫دوای����ی ده‌كات‪ ،‬عه‌لی كوڕی ئه‌بوتالیب‬ ‫ده‌یخوازێ����ت‪‌،‬وات����ا دایك����ی محه‌م����ه‌د‬ ‫ده‌بێته‌ خێزانی عه‌لی‪ ،‬بۆیه‌ مێژونوسان‬ ‫ده‌ڵێن عه‌لی ‌وه‌كو كوڕی خۆی سه‌یری‬ ‫محه‌م����ه‌دی ئه‌بوبه‌كری ك����ردوه‌)‪ ،‬دوای‬ ‫كوش����تنی عوس����مان‌و كاتێ����ك عه‌لی‬ ‫ده‌كرێته‌ خه‌لیفه‌‪ ،‬محه‌مه‌دی ئه‌بوبه‌كری‬ ‫سدیق ده‌كاته‌ ‌والی میسر‪ ،‬هه‌ر له‌وێش‬ ‫له‌الی����ه‌ن عه‌مرو عاص س����وپای معاویه‌‬ ‫به‌ناهه‌ق سه‌ریانبڕی‪.‬‬ ‫به‌كورت����ی ئه‌وان����ه‌ی ئێس����تا ب����اس‬ ‫له‌ناكۆكییه‌كانی عومه‌رو عه‌لی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پاساوه‌كانیان یه‌كجار الوازه‌و هی ئه‌وه‌‬ ‫نیی����ه‌ ببێته‌ مای����ه‌ی ناكۆك����ی‪ ،‬ئه‌وانه‌‬ ‫بیان����ه‌وێ‌و نه‌یانه‌وێ‪ ،‬ده‌چنه‌وه‌ س����ه‌ر‬ ‫بڕواهێن����ان به‌معاوی����ه‌و په‌یڕه‌وكردنی‬ ‫هه‌مو ئه‌و فڕوفێاڵن����ه‌ی كه‌ له‌وپێناوه‌دا‬ ‫ده‌یدۆزیی����ه‌وه‌‪ ،‬ئیت����ر‌ورده‌‌ورده‌ دوای‬ ‫معاویه‌ قس����ه‌و قس����ه‌ڵۆك له‌باره‌ی ئه‌و‬ ‫دو خه‌لیفه‌یه‌ سه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬باڵی شیعه‌ش‬ ‫له‌دوای شه‌ڕی (صفین)ه‌وه‌ سه‌ریهه‌ڵدا‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌نێو س����وپاكه‌ی عه‌ل����ی دو باڵ‬ ‫دروس����تبون‪ ،‬باڵێكیان له‌گه‌ڵ راگرتنی‬ ‫ش����ه‌ڕه‌كه‌ بو له‌گه‌ڵ معاوی����ه‌‪ ،‬باڵه‌كه‌ی‬ ‫تری����ش دژی راگرتنی ش����ه‌ڕه‌كه‌ بو‪،‬ئه‌و‬ ‫باڵ����ه‌ی له‌گه‌ڵ عه‌لی مان����ه‌وه‌ پێیانوترا‬ ‫شیعه‌‪ ،‬ئه‌و باڵه‌ش كه‌ له‌عه‌لی جیابونه‌وه‌‬ ‫پێیانوترا خه‌واریج‪ ،‬به‌اڵم رۆژگار هات‌و‬ ‫رۆیی‪ ،‬باڵی شیعه‌ كه‌ سه‌ر به‌عه‌لی بون‪،‬‬ ‫‌ورده‌ ‌ورده‌ گه‌ش����ه‌یانكرد ت����ا به‌ئه‌مڕۆ‬ ‫ده‌گات‪ ،‬باڵه‌كه‌ی تریش كه‌ باڵی خه‌واریج‬ ‫بو‪ ،‬له‌ش����وێنی خۆیان چه‌قیانبه‌س����ت‌و‬ ‫مه‌یی����ن‌و توانای گه‌ش����ه‌كردنیان نه‌بو‪،‬‬ ‫ئێس����تا هه‌ر ناویشیان نه‌ماوه‌‪ .‬ئه‌مه‌یان‬ ‫س����ه‌ره‌تای كه‌رت كه‌رتبونی موسڵمانان‬ ‫ب����و‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌جیاتی ئ����ه‌وه‌ی رێ له‌و‬ ‫كه‌رتبون����ه‌ بگیرابای����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا ده‌بینین‬ ‫ئێستا ته‌نیا باڵی شیعه‌ سه‌ر به‌چه‌ندین‬ ‫قوتابخان����ه‌و گروپی له‌ی����ه‌ك جیاجیان‬ ‫‌وه‌ك‪ :‬ره‌وتی ش����یعه‌ی ‪ 12‬ئیمام (اهل‬ ‫البیت)‪ ،‬شیعه‌ی ئیس����ماعیلی‪ ،‬زه‌یدی‪،‬‬ ‫فاتمی‪ ،‬ت����زاری‪ ،‬ئاغاجان����ی‪ ،‬ئه‌بازی‪،‬‬ ‫كیسانی‪ ..،‬هتد‪ .‬به‌اڵم ره‌وتی ‪ 12‬ئیمام‬ ‫له‌هه‌م����و ره‌وته‌كانی دیكه‌ی ش����یعه‌ پڕ‬ ‫جه‌ماوه‌ریتره‌‪ .‬له‌نێو باڵی سوننه‌ش����دا‪،‬‬ ‫چه‌ندین ره‌وتی دیكه‌ دروستبون‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ئه‌شعه‌ری‪ ،‬موعته‌زیله‌‪ ،‬زاهیدی‪ ،‬ره‌وتی‬ ‫س����ۆفیگه‌ری‪ ،‬وه‌هابی‪ ،‬ق����ادری‪ ،‬له‌نێو‬ ‫رێبازی ئه‌شعه‌ریش����دا‪ ،‬ئه‌م مه‌زهه‌بانه‌‬ ‫دروس����تبون‪ ،‬حه‌نه‌فی‪ ،‬مالكی‪ ،‬شافعی‪،‬‬ ‫حه‌نبه‌لی‪ ،‬ره‌وتی موعته‌زیله‌ له‌هه‌مویان‬ ‫ئه‌قاڵنیتر بو‪.‬‬ ‫پرسیاره‌ گرنگه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م هه‌مو‬ ‫ره‌وت‌و مه‌زهه‌ب‌و رێبازه‌‪ ،‬له‌پێناو چیدا‬ ‫دروستبون‪ ،‬ئایا بۆ پێشكه‌وتنی ئیسالم‬ ‫بوه‌‪ ،‬یان بۆ مه‌به‌س����تی گرتنه‌ ده‌ستی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و به‌سیاسی كرابون‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی دوه‌میان زیات����ر بڕواپێهێنه‌ره‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌وه‌ت����ا داعش موس����ڵمانی‬ ‫بێتاوان بۆچی س����ه‌رده‌بڕێ‌و ده‌یكوژێ‪،‬‬ ‫ل����ه‌كام ده‌ق����ی قورئانییدا هات����وه‌ كه‌‬ ‫موس����ڵمان موسڵمان بكوژێ؟ بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫ره‌وته‌ توندڕه‌وانه‌ ته‌نیا بۆ گه‌یشتنیانه‌‬ ‫به‌ده‌س����ه‌اڵت ده‌یانه‌وێ به‌روپۆش����ێكی‬ ‫ئایین����ی خۆی����ان نیش����انبده‌ن‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا ته‌نیا هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‌و كاری‬ ‫س����اخته‌یه‌‪ ،‬ئه‌گینا چ����وار خه‌لیفه‌كه‌ی‬ ‫موس����ڵمانان‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر گرفتێكیشیان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ یه‌ك����دی هه‌بوای����ه‌‪ ،‬له‌پێناوی‬ ‫گه‌شه‌ی ئیس��ل�امدا كردویانه‌و هه‌ر یه‌ك‬ ‫له‌و چوار خه‌لیفه‌یه‌ش ئازارێكی زۆریان‬ ‫له‌پێناو ئه‌و ئایینه‌دا چه‌شت‪.‬‬

‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (اسماعیل گه‌ ولی) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*بڕوانامه‌یه‌ك���ی‌ كۆمپانیای (بـالیـس���ـان) ونبوه‌ به‌ن���اوی‌ (حـه‌مـه‌ رئـوف صـابـر) هه‌ركه‌س دۆزی���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوینه‌‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫نیو نەفەر‬ ‫بۆ ژێر بەیاخەکە‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ئه‌و واڵتانه‌ی ک ‌ه رۆژنامه‌نوسان تێیاندا کوژراون‪ 2004 :‬ــ ‪2014‬‬ ‫ژماره‌ی کوژراوه‌کان‪:‬‬

‫دالوه‌ر سۆفی‬

‫سه‌رچاوه‌‪GlobalPost :‬‬

‫باشتر وایە بەحساب دەست پێ بکەین ‪ ٣٣٣‬دابەشبکەین بەسەر دودا‬ ‫ئەکاتە ‪ ١٦٦،٥‬کەواتە نیسابە قانونیەکەی پەرلەمانی عێراق ناکاتە نیوە‬ ‫زائید یەک هێشتا نیو نەفەری نوقسانە‪.‬‬ ‫پێم س���ەیرە زۆرمان فوتێکرا بۆ بەشداریکردن یا نەکردن لەحکومەتی‬ ‫عێراق تەنان���ەت ئەو ئەمەریکا فیلەش بەجۆرێ خۆی پیش���ان ئەدا کە‬ ‫گوایە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی کوردستان هەر فویەکی ماوە‪ ،‬چاوەڕوانی‬ ‫کوڕێکی کوڕانە بوین بانگی بۆ بدا‪ ،‬بەاڵم چاوسورکردنەوەی نوێنەرەکەی‬ ‫ئەمەریکا لەسەر گردەکەوە لەکورد بۆ چوار ساڵی تر پەنچەری کردینەوە‪،‬‬ ‫کەواتە بۆماندەرکەوت تاکە الیەنێک کە حس���ابمان بۆ ناکات ئەمەریکای‬ ‫گەورەیە‪ ،‬یارییەکە بەجۆرێ ئاش���کرابوە کەسێکی ناشیش تەواو هەستی‬ ‫پێ ئەکات‪.‬‬ ‫بۆیە ئەمجارە ئەوەی زۆر گرنگە کە ئەبێت کەس���انی ئاس���ایی بیزانن‬ ‫ئەوەیە کە بڕیاری سیاس���ی تەنها الی ئەمه‌ریکایە‪ ،‬ئێمە هەرچی ئەڵێین‬ ‫بۆ مەس���روفاتی ناوخۆیە‪ ،‬ب���ۆ فێنککردنەوەی دڵی گڕگرتوی خەڵکە کە‬ ‫هەرگیز الی س���ەرکردایەتی کورد حس���ابی عانەیەکی قەڵبی بۆ ناکرێت‪،‬‬ ‫سەیرە برادەران لەگردەکەی گۆڕان مەشغوڵی کۆبونەوە بون بەشداربن یا‬ ‫نەبن‪ ،‬عەبادی لەوێوە حکومەتەکەی ڕائەگەیاند سەرۆکی پەرلەمانی عێراق‬ ‫بەنیو نەفەرەوە نیسابی بەقانونی بۆ ئەداین لەقەڵەم‪ ،‬جا ئەفەنم یۆڵمەز‬ ‫ئێس���تا وا کولێرەی دەس���ەاڵت کوت کوت کرا‪ ،‬پۆستەکان بەخشرایەوە‬ ‫بەسەر برادەرانی شیعە مەزەب‌و‪ ،‬میراتگرانی گۆڕبەگۆڕەکەی عۆجە‪ ،‬جا‬ ‫چ الیەنێک ئامادەیە لەوەزارەتێکی خۆی یا پۆستێکی حزبیی کوتلەکەی‬ ‫خ���ۆش ببێ���ت بۆ ئەو کوردەی کە تا ئێس���تا ئەو ب���رادەرە عەره‌بانەی‬ ‫کە بەمیوانی ڕەزا قورس���ی سەر ورگی خۆیانی ئەزانن‪ ،‬بەاڵم سەیرەکە‬ ‫لەوەدابو پاش پەخش���انکردنی بەیاننامەیەک���ی لەرزۆک لەبان گردەکەی‬ ‫زەرگەت���ەوە ئەندام پەرلەمانە کوردەکان بەهەنکە هەنک خۆیان گەیاندە‬ ‫ناو ئاپۆرای بەخشینەوەی کولێرە بەڕۆنی دەسەاڵت‌و وەرگرتنی شیرینی‬ ‫لەهۆڵی موچە خۆرانی پەرلەمان‪.‬‬ ‫ج���ا خەڵکین���ە ئیتر چاوەڕوانی چ���ی بکەین حکومەتی ت���ازە بۆمان‬ ‫بکات‪ ،‬ناردنی موچەی مانگێک دەس���کەوتە؟ لێس���ەندنەوەی وەزارەتی‬ ‫دەرەوە دەس���کەوتە؟ ئ���ەرێ خەڵکینە کاڵوێ دانێن س�ڵ�اوێکی لێبکەن‬ ‫بەجۆرێ س���ەرتان لێش���یواندین ڕاس���ت‌و چەپمان لێتێکچوە نازانین ڕو‬ ‫لەکام ئاین‌و کام قیبل���ە بکەین‪ ،‬ئەوەی لەم واڵتەدا گوزەرا‌و ئەگوزەرێ‪،‬‬ ‫لەکەبابخانەکانی سلێمانیشدا نەگوزەراوە‪ ،‬لەکەبابخانەکانی جاراندا پاش‬ ‫ئەوەی س���فرەچیەکە لەداوی مش���تەریەکانی ئەپرسی هەنێ کەس بەنیو‬ ‫نەف���ەر تێریان ئەخوارد‪ ،‬کاکی س���فرەچی بەدەنگی بەرز هاواری ئەکرد‪،‬‬ ‫نی���و نەفەر بۆ ژێر ئاوێنەکە‪ ،‬مەبەس���تی لەوەبو کە ه���ەم کەبابخانەکە‬ ‫ئاوێنەیەکی تیا هەڵواسراوە هەم کەبابخۆرێکیش لەو شوێنەدا‪ ،‬دانیشتوە‬ ‫نان‌و کەباب بخوا‪ ،‬ئەی ک���وردی کوڵۆڵ بۆ ئەبێ وەک کەبابخواردنیش‪،‬‬ ‫بەش���ی هەر نیو نەفەر بێت ئەمجارەش هەر لەم مەملەکەتی عەجایەب‌و‬ ‫غەرایبەدا بەنیو نەفەر حزبی دەعوە تەقلەی بەسەر کورددا لێدا‪ ،‬کەواتە‬ ‫ئەتوانی���ن بڵێین نیو نەفەر بۆ ژێر ئەو بەیاخەی لێی نوس���راوە ئه‌ڵاڵهو‬ ‫ئه‌کبه‌ر‪.‬‬

‫کوژراوه‌کان به‌پێی واڵت‪:‬‬

‫ژماره‌ی تێکڕای رۆژنامه‌نوسه‌ کوژراوه‌کان به‌پێی ساڵ‪ 2004 :‬ــ ‪2014‬‬

‫هۆکاری گیانله‌ده‌ستدان‪:‬‬

‫جۆری ئه‌و هه‌وااڵنه‌ی له‌الیه‌ن قوربانیه‌کانه‌وه‌ روماڵکراو‌ن‪:‬‬ ‫کوشتن‬

‫روبه‌روبونه‌و ‌ه له‌کاتی شه‌ڕ‬ ‫ئه‌رکی مه‌ترسیدار‬

‫جۆری پیشه‌ی رۆژنامه‌نوس‪:‬‬ ‫پێگه‌ی رۆژنامه‌نوس‪:‬‬

‫گه‌نده‌ڵی‬

‫مافی مرۆڤ‬

‫جه‌نگ‬

‫سیاسی‬

‫ناوخۆ‬ ‫بیانی‬ ‫ل ‌ه ستافدا‬ ‫ئازاد‬

‫ئابوری‬

‫وه‌رزش‬

‫کلتور‬

‫تاوان‬ ‫ریکالم‬