ریکالم
په‌یه‌ده‌و ی ێ له‌دید كوبان ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌و ه
www.awene.com
ژماره ()446 سێشەممە 2014/9/23
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق بۆ ئاوێنه:
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامه‌یه‌ك
6
کۆمپانیای ئاوێنه ده‌ریده‌کات
ئه‌لف‌و بێی کوردی
12 »» 17 »»3
قه‌ده‌غه‌كردنی ئه‌لفوبێی باڵدار!
چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و به‌غدا له‌ئه‌وله‌ویه‌تی كاره‌كانی كابینه‌ی نوێیه
»» 14
کچانی زانکۆ
ی زانكۆ جلوبه‌رگی كچان ی به‌سه‌ردا هاتوه گۆڕانی ریشه‌ی
12 »» 17 »»17
"بۆچی له‌گ هڵ په‌الماردانی كوبان ی به‌ره‌كانی شه‌ڕی پێشمهرگهو داعش سارد بونه‌‌وه؟" به‌رپرس����ێكی PYDبه‌گومان���� ه له‌ئارامی����ی به‌ره‌كان����ی ش����ه‌ڕی پێشمه‌رگ ه له‌گه‌ڵ داعش كه هاوكاته له‌گ����هڵ په‌الماردان����ی كوبانی ،ئهو ده‌ڵێت "پێش����مه‌رگه زیاتر له‌سه‌دان كیلۆمه‌تر به‌ره‌ی جه‌نگی هه‌یه له‌گه‌ڵ داعش ،هه‌ر له‌خانه‌قین‌و جه‌له‌والوه بگره تا ده‌گات به‌به‌عشیقه‌و خازرو شه‌نگال‌و زوممار ،ئه‌گه‌ر ده‌خوازێت هاریكاری����ی كوبانی ب����كات ،به‌ره‌ی شه‌ڕ له‌گه‌ڵ داعش ده‌كاته‌وه". ئاوێن����ه ،تایب����هت :به‌رپرس����ی په‌یوه‌ندیه‌كان����ی " PYDغه‌ری����ب حه‌س����ۆ" به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند كه باش����ترین هاریكاریی پێش����مه‌رگه بۆ كوبان����یو نواندنی هه‌ڵوێس����تی كوردانه‌ی ئه‌وه‌یه له‌هه‌رێمدا شه‌ڕی داع����ش ب����كات ،ئهو وت����ی "ئه‌گه‌ر له‌س����نوری جه‌له‌وال ی����ان زوممار‌و موس����ڵو ش����ه‌نگال به‌ره‌یه‌كی نوێی شه‌ڕ بكرێته‌وه ،هاریكارییه‌كی گهوره ده‌بێت بۆ كوبانی‌‌و فش����ار له‌س����ه‌ر كوبانی كه‌مده‌كاته‌وه". ناوب����راو جه‌غتی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ش ك����ردهوه ك����ه "كردن����ه‌وه‌ی به‌ره‌ی نوێ����ی جه‌نگ س����ه‌د جار باش����تره له‌ناردنی پێشمه‌رگه بۆ به‌رگریكردن له‌كوبانی".
له‌الیه‌كی دیكه‌وه ،جه‌عفه‌ر مسته‌فا به‌رپرس����ی لق����ی 15ی خانه‌قین����ی پارت����ی ،س����ه‌باره‌ت به‌ه����ۆكاری بێده‌نگیی به‌ره‌كانی شه‌ڕ له‌جه‌له‌وال ل����ه‌م كات����ه‌دا به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند كه "منیش ئهو پرس����یاره‌م له‌كاك مه‌حمود سه‌نگاوی كرد ،وتی خۆمان بڕیارمانداوه نه‌چینه ناو جه‌له‌والوه‌و تا ئهو كاته‌ی هێزێكی وامان ده‌بێت كه سه‌یته‌ره‌ی ته‌واو ده‌كات به‌سه‌ر شاره‌كه‌دا".. هه‌روه‌ها به‌هرۆز گه‌اڵڵی نوێنه‌ری یه‌كێتی له‌توركیا به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه "ئه‌گه‌ر یهكێتیو پارتی ده‌یانه‌وێت یارمه‌تی كۆبانی بده‌ن‌و پێویس����ته به‌ره‌یه‌ك����ی زۆر به‌هێ����ز بكرێت����هوه له‌ناوچه‌كان����ی ش����ه‌نگال‌و جهلهوالو موسڵ ،بۆ ئه‌وه‌ی فشار له‌سه‌ر كۆبانی كه‌مبكرێت����هوهو ئ����هو پیالنگێڕییه گه‌وره‌یه تێكبشكێنرێت". ئارامیی ئێستای به‌ره‌كانی شه‌ڕی دژ به‌داعش له‌هه‌رێمدا ،له‌كاتێكدایه كه چه‌ند رۆژێ����ك له‌مه‌وبه‌ر بارزانی بڕیاریدا هێزی پێش����مه‌رگه له‌دۆخی به‌رگری����ی بێته‌ده‌رو هێرش����كردنی سه‌رتاس����ه‌ریی بۆ س����ه‌ر ده‌وڵه‌تی ئیس��ل�امی ناس����راو به‌داع����ش ده‌ستپێبكات. گه‌ریالیه‌کی یه‌په‌گه له‌شه‌ڕی دژ به‌داعش
ریکالم
هه‌ل ی كار ل ه كه‌ناڵ ی NRTییه‌وه ی شاره‌زا و به‌توانا ی به كه‌س ی NRTپێویست كه‌ناڵ ی خواره‌وه: هه‌ی ه بۆ ئه‌م بوارانه .1سه‌رچاو ه مرۆییه‌كان .HR .2په‌یوه‌ندیی ه گشتییه‌كان .PR ی (پێنج ساڵ)یان ل ه ی كه‌م ئه‌زمون به‌مه‌رجێك الن ی ی كورد ی خۆیاندا هه‌بێت و جگ ه له زمان بواره‌كه ی بزانن. ی ئینگلیز زمان ی .2014/9/26 :CV دوا به‌روار بۆ ناردن ی :NRT ی كه‌ناڵ ئۆفیسی سه‌ره‌ك ی ئه‌ڵمانی. ی ـ گوند سلێمان
د.رۆژو هوشیار زێبار ی له‌سه‌ر پۆستی جێگری سه‌رۆك وه‌زیران ملمالنێیانه د.رۆژ نوری شاوه‌یس نایه‌وێت پۆست ی وه‌زیری دارایی وه‌ربگرێت ،ده‌یه‌وێت ئهو پۆسته‌ی پێبدرێته‌وه كه پێشتر هه‌یب���وه‌و له‌كابینه‌ی عه‌بادیدا دراوه به‌هوشیار زێباری. ئاوێن���ه ،به‌غدا :س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ���اگادار به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د كه هه‌رچه‌ن���ده رۆژ نوری ش���اوه‌یس‌و هوش���یار زێباری پۆس���تی وه‌زیری دارایی‌‌و جێگری سه‌رۆك وه‌زیرانیان پێدراوه ،ب���ه‌اڵم دوای تێپه‌ڕینی دو هه‌فته ،تا ئێستا ئاماده‌نین سوێندی یاس���ایی بخ���ۆن‌و پۆس���ته‌كانیان وه‌ربگرن. س���ه‌رچاوه‌كه هۆكاری دواكه‌وتنی س���وێندخواردنه‌كه‌ی گه‌ڕان���ده‌وه بۆ ملمالنێ���ی نێ���وان د.رۆژو هوش���یار به‌پێی س���ه‌رچاوه‌كه ،مه‌س���عود رونده‌كات���هوه ك���ه ئ���ه‌م ملمالنێیه زێباری له‌س���ه‌ر وه‌رگرتنی پۆس���تی جێگری سه‌رۆك وه‌زیران ،به‌وپێیه‌ی بارزانی پشتیوانیی له‌هوشیار زێباری كاریگه‌ریی له‌س���ه‌ر نه‌ناردنی موچه ی كوردستان هه‌یه ،چونكه كه نوری ش���اوه‌یس پێشتر پۆستی ده‌كات بۆ وه‌رگرتنی ئهو پۆس���ته‌و بۆ هه‌رێم جێگری س���ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقی نێچیرڤان بارزانیش پشتگیریی له‌د .له‌گه‌ڵ ده‌ستبه‌كاربونی د.رۆژ نوری هه‌ب���وه ،ده‌یه‌وێ���ت ئ���هو پۆس���ته رۆژ نوری شاوه‌یس ده‌كات‌و تا ئێستا ش���اوه‌یس وه‌ك وه‌زی���ری دارای���ی، به‌غدا موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی وه‌ربگرێته‌وه نه‌ك پۆس���تی وه‌زیری ئه‌م كێشه‌یه یه‌كالیی نه‌بۆته‌وه. س���ه‌رچاوه ئاگاداره‌ك���ه ئ���ه‌وه‌ش كوردستانی ده‌نارد. دارایی.
تیرۆریزمی نوێ ناونیشان :سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش -به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان
ته‌له‌فۆن 3201274 :
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
13 تیراژ 4500 :
2
تایبه‌ت
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
به‌هرۆز گه‌اڵڵی: ئه‌گه‌ر كۆبان ی بگیرێت ،رۆڵ ی كورد الواز ده‌بێت به‌هرۆز گه‌اڵڵی :ئه‌گه‌ر كوردستانی ئا :هاوكار حسێن عێراق ،به‌تایبه‌ت���ی یهكێتیو پارت ی ده‌یه‌وێ���ت یارمه‌ت���ی كۆبانی بدات‌و به‌هرۆز گه‌اڵڵی ،نوێنه‌ری یه‌كێتی ئهو ئاوارانه رزگاربكات ،پێویس���ته نیشتمانی كوردستان له‌توركیا له‌م به‌ره‌یه‌ك���ی زۆر به‌هێ���ز بكرێته‌وه‌و چاوپێكه‌وتنه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت، په‌الماری داع���ش بدات له‌ناوچه‌كانی ئه‌گه‌ر كۆبانی بگیرێت ،رۆڵی شه‌نگال‌و جهلهوالو موسڵ ،بۆ ئه‌وه‌ی هێزی كوردیی الواز ده‌بێت .ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات كه پێویسته هه‌رێمی فشار له‌س���ه‌ر كۆبانی كه‌مبكرێته‌وه‌و ئ���هو پیالنگێڕیی���ه گه‌وره‌ی���ه كوردستان به‌ره‌یه‌كی زۆر به‌هێز تێكبشكێنرێت. بكاته‌وه بۆ په‌الماردانی داعش ئاوێنه :كێن ئه‌وانه‌ی ده‌ستیان لهو له‌ناوچه‌كانی شه‌نگال‌و جهلهوالو موسڵ ،بۆ ئه‌وه‌ی فشار له‌سه‌ر پیالنگێڕییه‌دا هه‌یه؟ كۆبانی كه‌مبكرێته‌وه. به‌هرۆز گه‌اڵڵی :ده‌ستی زۆر هه‌ن‌و شتێكی مه‌دروسیشه. ئاوێنه :چی رێگ���ره له‌وه‌ی هه‌رێم ئاوێنه :هه‌رێمی كوردستان ده‌بێت یارمه‌تی كۆبانی بدات؟ چی بكات بۆ یارمه‌تیدانی كۆبانی؟
یه‌كێتی داوای 100هه‌زار یۆرۆ له‌عادل موراد ده‌كاته‌وه
به‌هرۆز گه‌اڵڵ���ی :پێموایه یه‌كێتی ش���تێك ده‌كات ،ب���ه‌اڵم نازان���م حكومه‌تی هه‌رێم سیاس���ه‌تی چیه‌و چیی ده‌كات. ئاوێن���ه :هه‌س���ت ده‌كه‌یت هێزێك هه‌یه له‌هه‌رێم رێگربێت؟ به‌هرۆز گه‌اڵڵی :نازانم. ئاوێنه :ت���ۆ پێتوایه پێش���مه‌رگه به‌مشێوه‌یه‌ی ئێس���تای له‌توانایدایه به‌ره‌یه‌ك���ی به‌هێز بۆ س���ه‌ر داعش بكاته‌وه؟ به‌هرۆز گه‌اڵڵی :ئه‌ی چۆن ده‌توانێت بچێت یارمه‌تی كۆبانی بدات ،ئه‌وان یارمه‌تی مرۆییان پێویست نیه ،ئه‌وان یارمه‌تی سه‌بازیی‌و چه‌كی قورسیان پێویسته ،په‌یه‌ده به‌رخۆدانێكی زۆر
جوامێران���ه ده‌كات ،ئ���ه‌وه‌ی ئه‌وان بارمته‌كانی توركیا له‌الیه‌ن داعشهوه ده‌یكه‌ن كه‌س نه‌یكردوه تا ئێس���تا .ده‌به‌س���تێته‌وه به‌هێرش���ه‌كانی سه‌ر هێ���زه كوردیه‌كانی كۆبانی ئێس���تا كۆبانیه‌وه؟ به‌ه���رۆز گه‌اڵڵ���ی :له‌س���ه‌ر ئهو پێویستیان به‌یارمه‌تیدانی سه‌ربازییه‌‌و چه‌كی قورس���یان پێویسته ،چونكه پرسیاره كۆمێنتم نیه. ئاوێنه :هه‌ولێر سه‌ركه‌توبو له‌وه‌ی ئه‌وان شه‌ڕڤانیان زۆره .ئێستا داعش هه‌رچی هێزی هه‌یه له‌س���ه‌ر كۆبانی هه‌مو هێلكه‌كانی خس���ته سه‌به‌ته‌ی كۆیكردوه‌ت���هوه .ئهو پش���تیوانییه توركیاوه له‌رابردودا؟ به‌ه���رۆز گه‌اڵڵ���ی :توركی���ا پێش نێوده‌وڵه‌تیه‌ی بۆ باشوری كوردستان هه‌مو شتێك ته‌ماشای به‌رژه‌وه‌ندیی هه‌یه بۆ خۆرئاوای كوردستان نیه. ئاوێنه :له‌م كات���ه‌دا داعش بۆچی خ���ۆی ده‌كات ،كوردی���ش ده‌بوایه به‌رژه‌وه‌ندیی خۆی له‌به‌رچاوبگرتایه، نوكی رمه‌كه‌ی كردوه‌ته كۆبانی؟ به‌ه���رۆز گه‌اڵڵی :كۆبانی له‌س���ه‌ر پێش���تریش وتومه ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌ی سنوره ،ئه‌گه‌ر كۆبانی بگیرێت ،رۆڵی نه‌وت‌و گاز به‌لێكتێگه‌یش���تن له‌گه‌ڵ هێزی كوردیی الواز ده‌بێت. به‌غدا نه‌بێت ،ئ���ه‌وا ()17%ه‌كه‌مان ئاوێن���ه :چ ش���تێك ئازادكردن ی لێده‌بڕن ،هه‌رواش ده‌رچو.
به‌هرۆز گه‌اڵڵی
لێبوردن ه گشتیه‌ك ه فریای جه‌ژن ناكه‌وێت ئا :هێمن پرۆژه یاسای لێبوردنی گشتی كه له‌پانزه ماده پێكهاتوه ،فریای ئه‌م جه‌ژنه‌ی قوربان ناكه‌وێت‌و پێده‌چێت دوای جه‌ژن ده‌نگی له‌سه‌ر بدرێت.
به‌پێی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك كه وێنه‌یه‌ك ی ده‌س���ت ئاوێن���ه كه‌وت���وه ،یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تان له‌رێ���گای مه‌كته‌بی ئیداره‌‌و دارایی گش���تییه‌وه داوا له‌عادل م���وراد ده‌كات ،پاكتاوی 100هه‌زار یۆرۆ بكات كه پێشتر بۆی خه‌رجكراوه. تایب���هت به‌ئاوێن���ه :له‌به‌ڵگه‌نامه نوس���راوه‌كه‌دا ك���ه مێژوه‌ك���هی ده‌گه‌ڕێت���هوه ب���ۆ 2013/9/11و ئاراس���تهی لێپرس���راوی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندیی یه‌كێتی عادل موراد كراوه، ئ���هوه رونكراوه‌ت���هوه ك���ه "له‌الیه‌ن مه‌كته‌به‌كه‌مان���هوه ب���ڕی 100هه‌زار یۆرۆتان بۆ خه‌رجكراوه بۆ مه‌به‌ستی
چاره‌سه‌ری به‌ڕێزتان‌و خێزانه‌كه‌تان، تكایه بفه‌رم���ون به‌پاكتا‌وكردنی ئهو بڕه پاره‌یه". س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌مباره‌وه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه زۆربه‌ی ههره زۆری ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاس���یو ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی، ن���ه‌ك جارێك به‌ڵكو چه‌ن���د جارێك پ���اره‌ی له‌مج���ۆره‌‌و پ���اره‌ی زۆریان دراوه‌ت���ێ له‌كات���ی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا، به‌اڵم تا ئێس���تا پاكتاویان نه‌كردوه له‌گ���هڵ مه‌كته‌ب���ی ئی���داره‌و دارایی گش���تی ،س���ه‌رچاوه‌كه وت���ی "هه‌یه چوار پێنج ساڵه داوای پاكتاوكردنی لێده‌كرێت ،هه‌ر ناشچێت به‌الیدا".
ئه‌مساڵ 70كه‌س له‌سه‌ر ماده هۆشبه‌ره‌كان له‌سلێمانی ده‌ستگیركراون له‌نۆ مانگ���ی رابردودا ،له‌س���نور ی پارێ���زگای س���لێمانی له‌س���ه‌ر به‌كارهێن���ان‌و بازرگانیكردن به‌ماده هۆش���به‌ره‌كانه‌وه ،زی���اد له70كه‌س ده‌س���تیش ده‌س���تگیركراون‌و به‌س���ه‌ر 4ملیۆن حه‌ب���دا گیراوه كه به‌كارده‌هێن���رێ بۆ دروس���تكردنی ماده‌ی هۆشبه‌ر. ئاوێن���ه ،س���لێمانی :به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری نه‌هێشتنی ماده هۆشبه‌ره‌كان عه‌مید جه‌الل ئه‌مین به‌گ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی سلێمانی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه ژماره‌ی ئهو كه‌س���انه‌ی گیرۆده‌ی ماده هۆش���به‌ره‌كان ده‌بن له‌هه‌رێمی كوردستاندا رو له‌زیادبونه ،ئهو وتی "ده‌بێت ئهوه نه‌شارینه‌وه‌‌و به‌ئاشكرا باس���ی بكه‌ی���ن بۆ ئه‌وه‌ی هه‌س���ت به‌گه‌وره‌ی���ی كاره‌س���اته‌كه بكه‌ین، ده‌س���تگیركردنی زیاد ل���ه 70كه‌س له‌ماوه‌ی نۆ مانگدا ژماره‌یه‌كی زۆره‌و پێویسته حسابی وردی بۆ بكه‌ین". س���ه‌باره‌ت به‌ناس���نامه‌ی ئ���هو كه‌سانه‌ش كه ده‌ستگیر ده‌كرێن ،ئهو ی لهوه كرد كه جگه له‌دانیشتوی باس هه‌رێم خه‌ڵكانی ئێرانی‌‌و عاره‌بیشیان تێدایه.
عه‌می���د ج���ه‌الل وت���ی "ئێس���تا كه‌س���مان هه‌یه له‌زینداندا س���ه‌ر ی سێیه‌مین جاره ده‌ستگیركراوه‌ته‌وه، ئه‌م���ه مانای ئه‌وه‌یه ئهو ش���وێنه‌ی لێیگی���راوه ش���وێنێك نی���ه ب���ۆ چاكس���ازیی" .ئ���هو به‌رپرس���هی نه‌هێشتنی ماده هۆشبه‌ره‌كان باس له‌حاڵه‌تێكی مه‌ترس���یدارتر ده‌كات، ئهوه ده‌خاته‌رو كه‌س هه‌بوه له‌سه‌ر س���ه‌رپێچیی هاتوچۆ ده‌ستگیركراوه له‌ن���او زینداندا فێ���ری به‌كارهێنانی ماده هۆش���به‌ره‌كان بوهو ئهو وتی "بۆیه من پێشتر ده‌موت چاكسازیی گه‌وران���ی س���لێمانی (زیندان���ی مه‌عه‌سكه‌ر سه‌الم) له‌جیاتی خه‌ڵكی تیا چاكس���ازیی بكرێ���ت ،هه‌ندێجار ده‌بێته ش���وێنێك بۆ خراپتركردنی كه‌سه‌كان ،به‌اڵم ئێس���تا بیناكه‌یان گواس���تراوه‌ته‌وه ش���وێنێكی ت���ر، ته‌مه‌ننا ده‌كه‌م ئهو ش���وێنه تازه‌یه له‌وه‌ی پێشوتر نه‌چێت". س���زای ئهو كه‌س���انه‌ی م���اده‌ی هۆش���به‌ر به‌كارده‌هێنن سێ ساڵ بۆ پانزه ساڵ زیندانیه ،ئهو كه‌سانه‌ش ك���ه بازرگانی���ی پێ���وه ده‌ك���ه‌ن له‌سێداره‌دانه.
دكتۆر ش���وان قه‌اڵدزه‌یی س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی بزوتن���ه‌وه‌ی ئیس�ل�ام ی له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند"پرۆژه یاسای لێبوردنی گشتی له‌ئێستا چه‌ندین په‌رله‌مانتار واژۆمان بۆ كۆكردۆته‌وه‌و یاداشتێكمان ئاراسته‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان كردوه". قه‌اڵدزه‌یی وتیش���ی" پرۆژه یاساكه له‌پان���زه ماده پێكهاتوه ،دوای ئه‌وه‌ی له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان په‌س���ه‌ند ده‌كرێت ره‌وانه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ده‌كرێت ،بۆ جێبه‌جێكردنی". ی به‌وه‌شكرد"پرۆژه دكتۆر شوان ئاماژه یاس���اكه 15ماده له‌خۆده‌گرێت ،به‌اڵم نامه‌وێت ورده‌كاریه‌كان���ی ناو ماده‌كه ئاش���كرابكه‌م‌و پێش���ناچێت پرۆژه‌كه بۆ جه‌ژن له‌په‌رله‌مان ده‌نگی له‌س���ه‌ر بدرێت ره‌نگه بكه‌وێت���ه دوای جه‌ژنی قوربانه‌وه".
گرتوخانه‌یه‌ک له‌کوردستان
په‌رله‌مانتارێكی كورد :عه‌بادی فێڵی له‌كورد كرد
حه‌یده‌ر عه‌بادی
په‌رله‌مانتارێك����ی ك����ورد له‌به‌غ����دا گرنگی له‌حكومه‌ته‌كه‌دا هه‌بێت ،به‌اڵم س����ه‌ركردایه‌تی كوردی چه‌واشه‌كرد‌و رایده‌گه‌یه‌ن����ێ حه‌ی����ده‌ر عه‌ب����ادی ئه‌وه‌ی ئێس����تا ب����اس ده‌كرێت جگه ده‌توانین بڵێین فێڵی له‌كورد كرد تا له‌دروس����تكردنی حكومه‌ته‌كه‌ی����دا له‌پۆستی جێگری س����ه‌رۆك وه‌زیران به‌شداریی حكومه‌ته‌كه‌ی بكات". ع����ادل ن����وری هێم����ا ب����ه‌وه‌ش فێڵی له‌كورد كردوه ،تا ئێس����تا یه‌ك ته‌نها دو پۆستی وه‌زاریه كه ئه‌وانیش ده‌كات ئه‌گه‌ر پۆس����ته وه‌زاریه‌كانی داواكاریی كوردی جێبه‌جێ نه‌كردوه ،دارایی‌‌و رۆشنبیریین. "الیه‌نی كوردییش تا ئێستا له‌سه‌ر حكومه‌ته‌ك هی عه‌بادی 25وه‌زارتیش په‌یمان����ی جێبه‌جێكردن����ی ی����ه‌ك بن ،كه پێموایه 28وه‌زاره‌ته ،ده‌بێت ئهو دو پۆسته یه‌كالیی نه‌بۆته‌وه" داواكارییش به‌كورد نادات. ئهو ب����اس ل����ه‌وه‌ش ده‌كات كاتی النیكه‌م 5یان بدرێنه كورد. ئاوێنه ،به‌غدا :په‌رله‌مانتاری كورد "به‌اڵم تا ئێستا ئه‌وه‌ش رون نییه، له‌فراكس����یۆنی یه‌كگرتو له‌په‌رله‌مانی راگه‌یاندنی حكومه‌ته‌كه‌ی له‌په‌رله‌مان عێ����راق عادل ن����وری له‌لێدوانێكدا بۆ عه‌بادی باسی لهوه كردوه كه هه‌شت س����ه‌ركردایه‌تی كوردی����ش بێده‌نگه، ئاوێنه ئاماژه ب����هوه ده‌كات ،كاتێك پۆستی وه‌زاری چۆڵه ،به‌شێك له‌وانه ئێمه له‌به‌غدای����ن ده‌زانین ،ئه‌وه‌ی تا ك����ورد وه‌ك پێكهاته‌یه‌ك����ی جی����اواز بۆ كورد ده‌بێت "به‌اڵم به‌تێپه‌ڕبونی كات ئێستا ده‌یبینین هیچ ئومێدێكی باش به‌شداریی حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌بادی كرد ده‌رده‌كه‌وێت كه‌مترینی ئهو پۆستانه له‌عه‌بادی چاوه‌ڕوان ناكرێت‌و پێویسته ی شه‌قامی كوردیی چه‌واشه نه‌كه‌ین". له‌س����ه‌ره‌تادا بڕیاربو حه‌وت پۆستی ده‌درێن����ه ك����ورد ،به‌م����ه‌ش عه‌باد
هێشتا ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیه‌كان خۆیان ههڵنهوهشاندۆتهوه ئا :هێمن مامه‌ند سه‌ره‌ڕای تێپه‌ربونی چه‌ند مانگێك به‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان ،به‌اڵم تائێستا ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیه‌كان خۆیان ههڵنهوهشاندۆتهوه كه‌پێشوتر له‌بری
ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان كاریان ده‌كرد
حاجی شه‌هاب ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ش���اره‌وانیه‌كانی هه‌ولێر لهوبارهیهوه به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د" به‌ڵێ ده‌بوا ئێم���ه هه‌ڵبوه‌ش���اینه‌ته‌وه ،ب���ه‌اڵم ئێم���ه به‌رده‌وامی���ن له‌كاره‌كانمان و
رۆژانه كاری زۆرمان ههیهو ناتوانین 2009ده‌رچووه س���ه‌باره‌ت به‌یاسا ی ئه‌نجومه‌نی هه‌ڵبوه‌شێنینه‌وه‌و ئه‌وه‌ش ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگاكان ده‌بوایه له‌ده‌ستی ئێمه نییه كه‌ئه‌نجومه‌نه‌كه تائێس���تا ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیه‌كان هه‌ڵبوه‌ش���ابوایه‌ته‌وه ،چونكه ئهوه هه‌ڵبوه‌شێنینه‌وه". عیماد ره‌فعه‌ت ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ماوه‌ی چه‌ن���د مانگ���ه هه‌ڵبژاردنی پارێ���زگای هه‌ولێ���ر به‌ئاوێن���هی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگاكان ك���راوه‌و ی ئێستا ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان ده‌ست راگه‌یان���د" به‌پێ���ی ئهو یاس���ایه كه‌له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌ساڵی به‌كارن".
هه‌نوکه
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
3
ی ده‌نوێنێت ی له‌خانه‌قین :كورد نه‌رمی ی پارت ی لق به‌رپرس
هێزه‌كانی شیع ه ده‌یانه‌وێت ده‌ستبگرن به‌سه‌ر جهلهوالو سه‌عدیه‌دا ئا :ئاوێنه چه‌ند رۆژێكه به‌ره‌كانی جه‌نگی دژ به‌داعش له‌جه‌له‌والو سه‌عدیه‌وه بگره تا موسل‌و شه‌نگال ،ئارام‌و كش‌و ماتن ،ته‌قوتۆقی پچڕ پچڕ نه‌بێت به‌ره‌كان ده‌نگیان لێوه نایه‌ت ،جه‌عفه‌ر مسته‌فا به‌رپرسی لقی 15ی خانه‌قینی پارتی دیموكراتی كوردستان ،ئه‌م بێده‌نگییه‌ی به‌ره‌كانی جه‌نگ به‌كارێكی باش ناخوێنێته‌وه بۆ كورد به‌تایبه‌تی له‌ناوچه‌ی گه‌رمیان ،ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ئێمه ئاوا مامه‌ڵه بكه‌ین سه‌ره‌نجام له‌بری ئه‌وه‌ی كورد سودمه‌ند بێت، شیعه‌كان هێزێكی زۆریان هێناوه‌ته ناوچه‌ی دوزو جهلهوالو سه‌عدیه‌و دۆخه‌كه به‌سودی ئه‌وان ته‌واو ده‌بێت". سوننهو شیعه له‌سه‌ر كورد كۆكن ده‌ش����تی دیاله به‌حوكمی پێكهاته ی دانیش����توانه‌كه‌ی ك����ه تێكه‌ڵه‌یه‌ك����ه له‌كوردو س����وننهو ش����یعهو توركمان، گۆڕه‌پانی ش����هڕو ملمالنێیه‌كی تونده، ش����ه‌ڕی داعش‌و كورد له‌الیه‌ك‌و داعش‌و هێزه‌كان����ی به‌دری����ش له‌الیه‌كی دیكه، دوای ئ����ه‌وه‌ی له8/11دا ش����ارۆچكه‌ی جه‌ل����ه‌وال له‌الیه‌ن داعش����هوه ده‌س����تی به‌س����ه‌ردا گیرا ،به‌رده‌وام ئهو ناوچه‌یه بێ شهڕو زۆرانبازیی نهبوه ،به‌اڵم چه‌ند رۆژێكه ئارامییه‌ك ل����هو به‌ره‌یه‌‌و هه‌مو به‌ره‌كانی دیك����هی جه‌نگی دژ به‌داعش به‌دیده‌كرێت. جه‌عف����ه‌ر مس����ته‌فا به‌رپرس����ی لقی 15ی خانه‌قین����ی پارت����ی ،س����ه‌باره‌ت به‌هۆكاری ئه‌م بێده‌نگی����هی به‌ره‌كانی ش����ه‌ڕ له‌جه‌له‌والو خانه‌قین ،به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه پێش����تر له‌مانگی ش����ه‌ش‌و حه‌وت����دا هێزه‌كانی پێش����مه‌رگه زیانی زۆر‌و قورسیان كردوه ،چونكه له‌شه‌ڕی ش����ه‌قام‌و كۆاڵندا ش����اره‌زایی ئه‌وتۆیان نه‌ب����وه ،ئ����هو وت����ی "س����ه‌باره‌ت به‌م بێده‌نگیی‌‌و ئارامییه‌ی ئێستای به‌ره‌كانی جه‌ن����گ منیش ئهو پرس����یاره‌م له‌كاك مه‌حمود س����ه‌نگاوی كرد ،وتی خۆمان
بڕیارمانداوه نه‌چینه ناو جه‌له‌والوه‌و تا بتوانین ش����ه‌ڕه‌كه نه‌به‌ینه ناو شاره‌و‌ه تا ئ����هو كاته‌ی هێزێك����ی وامان ده‌بێت كه س����ه‌یته‌ره‌ی ته‌واو ده‌كات به‌س����ه‌ر ش����اره‌كه‌دا ،ئه‌گ����ه‌ر بچینه ناو ش����ارو به‌ته‌واوی كۆنترۆڵ����ی نه‌كه‌ین چونه‌كه زه‌ره‌ره". وتیش����ی "به‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی له‌نزیكه‌وه چاودێریمانكردوه له‌میحوه‌ری سه‌عدیه‌و جه‌ل����ه‌والوه س����وپای دیجل����هو هێ����زه ش����یعیه‌كان هه‌وڵی پێشڕه‌ویی ئه‌ده‌ن، ئه‌وان س����ودیان ل����ه‌م بێده‌نگیه‌ی ئێمه بینیوه ،به‌تایبه‌ت����ی هێزه‌كانی دیجله‌و هێزی به‌دری هادی عامری ،كه به‌س����ه‌ر پش����تی ئێم����ه‌دا هات����ن‌و رۆیش����تن بۆ س����لێمان به‌گ‌و ئامرلی .ئێستا ئه‌مانه له‌ژێره‌وه خه‌ریكن س����ه‌رله‌نوێ عه‌ره‌بی ش����یعهو س����وننه‌ش رێكده‌خه‌ن����هوه، موچ����ه فه‌وتاوه‌كانی����ان ئه‌ده‌نه‌وه ،تا به‌ناوی سوپای عێراقهوه بێن جهلهوالو سه‌عدیه‌ش بگرن‌و شه‌ڕی پێشمه‌رگه‌ش بكه‌ن له‌ئاینده‌دا ئه‌مه نیازیانه". ناوب����راو ئام����اژه‌ی ب����هوه ك����رد كه هێ����زه س����وننهو ش����یعه‌كانیش باوه‌ڕ به‌به‌ڵێنه‌كانی����ان ناكرێ����ت ،ئ����هو وتی "ئه‌گه‌ر داعش بڕوات شیعه‌كان جه‌له‌وال ده‌گرن .گرفتی ئێمه ئه‌وه‌یه تا ئێس����تا نه‌رمی����یو مرونه‌تمان زیاد له‌پێویس����ت نوان����دوه ،كه به‌ڕاس����تی خراپه ،به‌اڵم پێویستیمان به‌هێزێكی زیاتر له‌مه هه‌یه كه له‌م ناوچانه‌یه ،بۆ ئه‌وه‌ی به‌ته‌واوی جهلهوالو س����ه‌عدیه لهالی����ه‌ن كورده‌وه كۆنترۆڵبكرێت". وتیشی "سوننهو ش����یعه له‌م سنوره له‌سه‌ر دژایه‌تی كورد كۆك‌و رێكن ،هه‌م هێزه‌كان����ی دیجله‌و ه����ه‌م هێزی به‌دری هادی عامری ،پێشتر دوزو ئهو شوێنانه كه ته‌نها به‌ده‌س����ت خۆمانه‌وه بو به‌اڵم له‌دوێنێوه به‌پێی زانیاری ئێمه هێزێكی زۆری هادی عامری چوه‌ته ناو دوزه‌وه، واته خۆمان هێناومانن بۆ گیانی خۆمان، به‌یان����ی به‌ته‌ئكید جه‌له‌والش وایلێدێت، وات����ه ئه‌گه‌ر خۆمان وا خه‌مس����اردبین، به‌یانی ئه‌گه‌ر داعشیش بشكێت به‌ناوی
ئێران پاسدارو چه‌ك‌و تۆپ ی 155 ملیمیشیان هێنا
س����وپای عێراقهوه دێنه شوێنه‌كانه‌وه‌و ده‌یانگرن‌و ده‌بێت ش����ه‌ڕیان بكه‌یته‌وه جارێكی دیكه". ئێران رۆڵی یه‌كالكه‌ره‌وه ده‌بینێت دوای داگیركردنی جه‌ل����ه‌وال له‌الیه‌ن داعشهوه ،راسته‌وخۆ تاران كاردانه‌وه‌ی هه‌بو ،نه‌یده‌توانی بێده‌نگ‌و كه‌مته‌رخه‌م بێت ،جه‌عفه‌ر مس����ته‌فا ئام����اژه بهوه ده‌كات ك����ه "دوای داگیركردنی جه‌له‌وال راسته‌وخۆ نوێنه‌رێكی حكومه‌تی ئێران هاته المان‌و پێشنیاری پێشكه‌شكردنی كۆمه‌كی كرد ،به‌رامبه‌ر به‌پێشڕه‌وییه‌كانی داعش ته‌واو نیگه‌ران بون". ئ����هو وتی "ئێمه س����ێ دانیش����تنمان له‌گه‌ڵ كردن ،نوێنه‌رانی ئێمه‌و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان ئاماده‌بون ،ئه‌وان ئاماده‌یی����ان پیش����اندا كه ه����ه‌ر جۆره هاوكارییه‌كمان بوێت پێشكه‌شی بكه‌ن، ب����ه‌اڵم ئێمه دوای س����ێ دانیش����تنه‌كه كش����اینه‌وه ،ئێمه ویستمان موداخه‌له‌ی ئیش����وكاری میحوه‌ره‌ك����ه نه‌كه‌ی����ن، ئێرانیه‌كان حه‌زیان ده‌كرد ئێمه‌ش وه‌ك پارتی له‌گه‌ڵیان دابنیش����ین ،هه‌مو ئهو شتانه به‌دوقۆڵی بده‌نه پارتیو یه‌كێتی،
ئهوه قسه‌یان بو". وتیشی "دواتر ئێران پاسدارو چه‌ك‌و تۆپی 155ملیمیش����یان هێنا كه تۆپی قورس����ه ،راجیمه‌ی گه‌وره‌ی����ان هێنا، راجیم����هی بچوكیان هێن����ا ،كه‌تیبه‌ی هاوه‌نی����ان هێن����ا ،به‌ش����ێك له‌هێ����زی به‌سیج‌و پاس����داریان هێنا ،ئهو هێزه‌ی كه چونه ئامرلی به‌ش����ێكی سه‌ره‌كییان هێزی ئێرانی بون ،له‌گه‌ڵ هادی عامری له‌خانه‌قینه‌وه رۆیشتن". ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی رونك����ردهوه كه ئێران ده‌یویست شه‌ڕه‌كه له‌سنوره‌كانی دوربخاته‌وه ،چونكه س����نوری خانه‌قین بۆ م����ه‌رزی مونزیرییه پێنج كیلۆمه‌تره، نه‌فتخانه بۆ نه‌فتشا 500مه‌تریان به‌ینه، ئهو وت����ی "ئه‌گه‌ر نه‌فتخان����ه بگیریایه نه‌فتش����اش ده‌گیرا ،له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌وان ئهو زیانه نه‌كه‌ن ،مه‌یدانی شه‌ڕه‌كه‌یان له‌ناوچه‌ی جه‌له‌والدا گه‌مارۆدا". زیانی كوردو سودی شیعه ئێس����تا ده‌ش����تی دیال����ه گۆڕه‌پان ی ملمالنێ����ی تون����دی ك����وردو ش����یعهو سوننه‌كانه ،هه‌ریه‌كه‌و له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دان كه روبه‌رێكی زیاتر بخه‌نه ژێرده‌س����تی خۆیانه‌وه ،به‌بڕوای به‌رپرسه‌كه‌ی پارتی له‌م هاوكێش����ه‌یه‌دا كورد رۆڵی الوازه، به‌تایبه‌تی كه هێزی به‌در رۆژ به‌ڕۆژ رۆڵی گه‌وره‌تر‌و كاراتر ده‌بێت لهو ناوچه‌یه‌داو نزیكترین گروپی س����ه‌ر به‌شیعه‌كانیشه له‌ئێران����هوه كه شانبه‌ش����انی س����وپای پاس����داران له‌ده‌ی����هی 1980دا ل����ه‌دژی س����وپای عێ����راق جه‌ن����گاوه ،جه‌عفه‌ر مسته‌فا وتی "ئه‌م هێزانه خۆی هاتبێت ی����ان خۆمان هێنابێتمان����ن هه‌ر خراپه، ئه‌م ناوچه‌یه زۆر جیاوازه وه‌ك چێشتی مجێور وای����ه ،له‌خانه‌قین‌و س����ه‌عدیه‌و جه‌ل����ه‌وال ،ئێرانی‌‌و س����وننهو ش����یعهو ك����وردو كاكهییو توركم����ان تێكه‌اڵون، له‌روبه‌رێك����ی وه‌هادا ئه‌گ����ه‌ر ئێمه ئاوا مامه‌ڵه بكه‌ین سه‌ره‌نجام له‌بری ئه‌وه‌ی كورد سودمه‌ند بێت ،الیه‌نه نه‌یاره‌كانی كورد زیاتر س����ودمه‌ند ده‌بن‌و دۆخه‌كه به‌سودی شیعه‌كان ته‌واو ده‌بێت".
مه‌ال به‌ختیار: ئه‌مه‌ریكا له‌ئاسمان‌و ئێرانیش له‌زه‌ویدا رۆژنـــامـــه‌ی لــــۆفیگـــارۆی فه‌ره‌نسی ،سه‌ره‌تای ئه‌م هه‌فته‌یه ڕاپۆرتێكی سه‌باره‌ت به‌ڕۆڵی كارای ئێران له‌ش هڕو زۆرانبازییه‌كانی جهلهوالو ئامرلی باڵوكردهوه ،مه‌ال به‌ختیار وه‌ك فه‌رمانده‌یه‌كی سه‌ربازیی ئهو به‌ره‌یه به‌په‌یامنێره‌ك هی لۆفیگارۆی راگه‌یاندوه كه ی "له‌هێرشی ئاسمانیدا رۆڵ ئه‌مه‌ریكا زۆر گرنگه ،به‌اڵم له‌هێرشی زه‌مینییدا ئێران رۆڵێكی پڕ بایه‌خی له‌ئه‌ستۆگرتوه".
جه‌له‌وال ی مێژویی رێكه‌وتێك جهلهوالو ده‌وروبه‌ری ،یه‌كێكه لهو ناوچانه‌ی كه به‌پێی ئاماژه‌ی میدیا جیهانیه‌كان جێی جموجۆڵ‌‌و چاالكیی سوپای پاسدارانی ئێرانه، ئهو شارۆچكه‌یه‌ی كه 1400 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ،سوپای ئێران له‌شه‌ڕێكدا روبه‌ڕوی له‌شكری عه‌ره‌به‌كان بۆوه‌و تێیدا شكا. ئێستا له‌هه‌مان خاڵ‌‌و شوێندا، سوپای ئێران دژ به‌چه‌كدارانی له‌شكرێك به‌شداریی شه‌ڕ ده‌كات كه خۆیان به‌میراتگری راسته‌قینه‌ی ده‌وڵه‌تی سه‌ره‌تای ئیسالم ده‌زانن.
ئیبراهیم جه‌عفه‌ر ی وه‌زیر ی ده‌ره‌وه ی عێراق:
چاره‌سه‌ری كێشه‌كان ی نێوان هه‌رێم ی كوردستان‌و به‌غدا له‌ئه‌وله‌ویه‌ت ی كاره‌كان ی كابینه ی نوێیه ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب ،به‌غدا دكتۆر ئیبراهیم جه‌عفه‌ری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق‌و سه‌رۆكی (ڕه‌وتی چاكسازیی نیشتیمانی) له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێستا ئێمه له‌كابینه‌یه‌كی نوێداین كه پێش راگه‌یاندنی كابینه‌كه قسه له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری گرفته‌كانی نێوان بهغداو هه‌رێم كراوه‌و سه‌رۆك وه‌زیرانیش به‌جدییه‌وه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئهو دۆسیه‌یه‌دا ده‌كات". ئاوێنه :عێراق به‌قه‌یرانێكی مه‌ترسیدار گ����وزه‌ر ده‌كات به‌ب����ڕوای به‌رێزت����ان حكومه‌تی عێراقی ئه‌توانێت كۆتایی به‌و قه‌یرانه بهێنێت؟ د .ئیبراهی����م جه‌عف����ه‌ری :به‌دڵنیایی له‌دوای ڕزگاركردنی عێراق له‌ساڵی 2003 زۆر قه‌یران به‌رۆكی عێراقی گرتوه به‌اڵم به‌هه‌وڵ‌و توانای عێراقی����ه‌كان توانراوه چاره‌سه‌ربكرێن‌و كۆتاییان پێبهێنرێت، مه‌سه‌له‌ی داعش‌و گروپه تیرۆریستیه‌كانی تری ن����او عێراق ئه‌وانی����ش قه‌یرانێكی ت����رن روبه‌رومانبونه‌ته‌وه به‌اڵم ئه‌مه‌یان وه‌ك ئاماژه‌تپێكرد مه‌ترس����یدارتره لهو قه‌یرانانه‌ی كه پێشوتر رویانداوه چونكه ئ����ه‌وه‌ی داعش كاری له‌س����ه‌ر ده‌كات‌و هه‌وڵ����ی بۆ ده‌دات س����ڕینه‌وه‌ی عێراق‌و مێژوو شوناس����ی عێراق‌و كۆمه‌ڵكوژیی عێراقیه‌كانه به‌ب����ێ جیاوازیی مه‌زهه‌ب‌و زم����ان‌و نه‌ته‌وه ،ب����ۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی
ئه‌م مه‌ترس����یه‌ش ئه‌بێ����ت عێراقیه‌كان به‌رۆحێك����ی عێراقیان����هوه ش����ه‌ڕ ی پاراستنی خاك‌و كه‌رامه‌تی عێراقیه‌كان بكه‌ن‌و باوه‌ڕیشم وه‌هایه له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا كۆتایی����ان پێ دێت‌و عێراق ئه‌م قه‌یرانه‌ش تێده‌په‌ڕێنێت. ئاوێن����ه :ئه‌مه‌ری����كا به‌رل����ه‌وه‌ی بكش����ێته‌وه زۆرجار باسی لهوه ده‌كرد به‌كش����انه‌وه‌ی ئه‌وان كێش����هی تیرۆرو گروپ����ه چه‌كداریی����ه‌كان له‌عێ����راق س����ه‌رهه‌ڵده‌ده‌نه‌وه ،ئایا ئێستا جارێكی تر پێویس����ت به‌گه‌ڕان����ه‌وه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ناكات؟ د .ئیبراهی����م جه‌عف����ه‌ری :كاتێ����ك ئه‌مه‌ریكیه‌كان له‌عێراق بون تیرۆریستان بونیان هه‌بوو به‌رده‌وام په‌الماره‌كانیان چڕترده‌كرده‌وه‌و نه‌ش����توانرا به‌ریان پێ بگیرێت ،كه‌وات����ه ئهوه مانای ئهوه نیه كه پێویس����ته ئه‌مه‌ریكا به‌به‌رده‌وامیی له‌عێراق����دا بون����ی هه‌بێ����ت ،نه‌خێ����ر به‌پێچه‌وانه‌وه من ب����اوه‌ڕم وایه له‌دوای كش����انه‌وه‌ی ئهو هێزانه‌وه عێراق زیاتر ب����ه‌ره‌و ئارامی����ی هه‌نگاوی ن����ا به‌اڵم تێكچونی بارودۆخی س����وریا هۆكارێكی س����ه‌ره‌كی بو بۆ ئه‌وه‌ی تیرۆریس����تان بگه‌ڕێنه‌وه بۆ عێراق له‌رێگه‌ی سوریاوه له‌گ����هڵ پش����تیوانیی كۆمه‌ڵێك الیه‌ن‌و واڵتی ئیقلیمی. ئاوێنه :ل����ه‌دوای روخان����ی رژێمه‌وه تا ئێس����تا تیرۆر ئێخ����هی عێراقیه‌كانی به‌رن����ه‌داوه ،ئه‌بێت تا كه‌ی عێراقیه‌كان چاوه‌ڕێ بن؟
ئه‌وه‌ی رویدا رابردو بو ئێستا ئێمه له‌كابینه‌یه‌كی نوێداین كه پێش راگه‌یاندنی كابینه‌كه قسه له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری گرفته‌كانی نێوان بهغداو هه‌رێم كراوه
د .ئیبراهی����م جه‌عف����ه‌ری :تی����رۆر ش����تێك نیه له‌عێراقه‌وه س����ه‌رچاوه‌ی گرتب����ێو هه‌ر له‌ناو عێراقیش����دا ئه‌بێت كۆتاییان پێ بهێنرێت ،مه‌سه‌له‌ی تیرۆر بابه‌تێك����ی جیهانیه‌و زۆرب����هی گه‌النی دنیا به‌ده‌س����تیه‌وه ده‌ناڵێنن ،ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ریكا وه‌ك زلهێزترین واڵتی جیهان به‌ده‌ست تیرۆره‌وه گرفتاره ،بۆیه ئه‌بێت عێراقیه‌كان پشودرێژبن‌و به‌رده‌وامییان هه‌بێ����ت له‌شكس����تپێهێنانی تی����رۆر تا دواج����ار ئهو واڵت����ه دیموكراتی‌‌و ئارامه به‌دیده‌هێنن كه قوربانییان بۆ داوه. ئاوێنه :كامه واڵتی دیموكراتی‌‌و ئارام له‌دوای روخان����ی رژێمی س����ه‌دامه‌وه،
ئیبراهیم جه‌عفه‌ری عێراقێكی دۆزه‌خ ئاس����ا بۆ عێراقیه‌كان هاتۆته به‌رهه‌م؟ د .ئیبراهی����م جه‌عف����ه‌ری :بێگومان ه����ه‌ر گه‌لێ����ك ئازادیی بوێ����ت ئه‌بێت قوربانییش����ی بۆ بدات ،من دڵنیاش����م له‌وه‌ی له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا عێراق هه‌مو قۆناغه مه‌ترسیداره‌كان تێده‌په‌ڕێنێت‌و له‌س����ایه‌ی حكومه‌تێك����ی تۆكم����هو بنكه‌فراوان عێراقیه‌كان ئه‌حه‌وێنه‌وه. ئاوێن����ه :باس����تان له‌حكومه‌تی نوێ كرد ،به‌بڕوای به‌ڕێزت����ان كابینه‌ی نوێ ئه‌توانێت وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی داخوازییه‌كانی خه‌ڵكی عێراق بێت؟ د .ئیبراهیم جه‌عفه‌ری :به‌دڵنیاییه‌وه
ئه‌گ����ه‌ر ب����هو به‌رنام����هو ئه‌جێندایه‌ی داڕێژراوه بۆ حكومه‌تی نوێ‌‌و ئه‌گه‌ریش الیه‌نه سیاس����یه‌كانی عێراق هاوكاریی ت����ه‌واوی حكومه‌ته‌كه بك����ه‌ن ئه‌توانێت هێ����دی هێدی قه‌یران����ه‌كان تێبپه‌ڕێنێ‌و جێگه‌ی متمانه‌ی عێراقیه‌كان بێت. ئاوێنه :نزیكه‌ی س����اڵێكه كێشه‌یه‌كی گهوره هه‌یه له‌نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و به‌غدا ،به‌بڕوای به‌ڕێزتان ئهو كێش����انه به‌كوێ ده‌گه‌ن؟ د .ئیبراهی����م جه‌عف����ه‌ری :به‌دڵنیایی چاره‌سه‌ری كێش����ه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردس����تان‌و به‌غ����دا له‌ئه‌وله‌ویه‌ت����ی كاره‌كانی كابینه‌ی نوێیه ،كێش����ه‌كانی
نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا كێشه‌ی زۆر گهوره نین ك����ه چاره‌س����ه‌ریان نه‌بێت ،به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه چاره‌س����ه‌ره‌كان ئاسانن‌و هه‌مو ش����ته‌كان به‌پێی یاساو ده‌ستور چاره‌سه‌رده‌كرێن ،پێویسته به‌هه‌موانیش هه‌وڵی ئ����هوه بده‌ین كه ئ����هو قه‌یرانه كۆتایی پێ بهێنرێت‌و ڕێگه نه‌درێت لهوه زیاتر ته‌شه‌نه بسه‌نێت. ئاوێن����ه :س����ه‌ركردایه‌تی سیاس����ی كوردس����تان وه‌ك ده‌وترێ����ت نه‌رمی����ی زۆریان نوان����دوه به‌اڵم حكومه‌تی به‌غدا ڕێگره له‌به‌رده‌م چاره‌سه‌ری كێشه‌كان؟ د .ئیبراهی����م جه‌عف����ه‌ری :هه‌م����و ته‌نگه‌ژه‌كان له‌س����ه‌رده‌می كابینه‌كه‌ی س����ه‌رۆك وه‌زیران����ی پێش����وی عێراق دروس����ت بون‌و هۆكارێك����ی بنه‌ڕه‌تیی ب����ۆ چاره‌س����ه‌رنه‌كردنی كێش����ه‌كان لێكدوركه‌وتن����ه‌وه‌ی هه‌رێ����م‌و به‌غدا بو هه‌رچه‌ن����ده هه‌وڵه‌كانیش به‌رده‌وامییان هه‌ب����و به‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی روی����دا رابردو بو ئێس����تا ئێم����ه له‌كابینه‌یه‌ك����ی نوێداین كه پێ����ش راگه‌یاندنی كابینه‌كه قس����ه له‌ب����اره‌ی چاره‌س����ه‌ری گرفته‌كان����ی نێ����وان بهغداو هه‌رێم كراوه‌و س����ه‌رۆك وه‌زیرانیش به‌جدیی����هوه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئهو دۆس����یه‌یه‌دا ده‌كات به‌ئاراس����تهی ره‌واندن����ه‌وه‌ی چاره‌س����ه‌ركردن‌و گرژییه‌كان����هو دڵنی����ام س����ه‌ركردایه‌تی كوردیش ه����اوكاری ته‌واوه‌ت����ی ده‌بن. له‌ئێستاش����دا هیچ كه‌س رێگ����ر نابێت له‌چاره‌سه‌ری كێشه‌كان‌و به‌ڵكو هه‌موان له‌هه‌وڵی چاره‌سه‌ركردنیاندا ده‌بین.
4
هەنوکە
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
كـۆبانی ،شه‌نگالێکی دیکه ..كوردستان گۆڕه‌پانی ملمالنێی نێوده‌وڵه‌تی ئا :محه‌مه‌د ره‌ئوف ئهو جه‌نگه كاولكار‌و ماڵوێرانیه‌ی به‌رۆكی واڵتانی ناوچه‌كه‌ی گرتوه ،دواجار هه‌موی رژایه ماڵی كوردانه‌وه ،هه‌مو الیه‌ك شه‌ڕه‌كه‌یان گواسته‌وه خاكی كوردستان، ئه‌مرۆ كوردستان شانۆی به‌رپاكردنی گه‌وره‌ترین شه‌ڕی سه‌ر گۆی زه‌وییه، سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد ده‌چێته شه‌ڕێكه‌وه كه هه‌مو واڵتانی ناوچه‌كه خۆیانی لێ به‌دور ده‌گرن. له‌ئێستادا كورد بیه‌وێ‌و نه‌یه‌وێ له‌به‌رده‌م شه‌ڕێكی چاره‌نوسسازدایه ،دوێنێ شه‌نگال بوه قوربانیی‌و ئه‌مرۆش ش���ه‌ڕه‌كه به‌هه‌مان فۆرم���ی ش���ه‌نگاله‌وه گواس���تراوه‌ته‌وه بۆ كۆبان���ی ،ئه‌گ���ه‌ر رێ���ی پێنه‌گیرێ���ت زۆر له‌شه‌نگال قوربانیی زیاتری لێده‌كه‌وێته‌وه. كـــــــــۆبانی له‌چه‌ند رۆژی رابردودا چه‌كدارانی داعش هێرش���ێكی چڕوپڕیان كرده سه‌ر كانتۆنی كۆبانی‌و به‌هه‌زاران كه‌س ئاواره‌و ده‌ربه‌ده‌ر بون‌و رویانكرده سنوره‌كانی توركیا ،به‌پێی راپۆرتی روانگه‌ی سوری بۆ مافه‌كانی مرۆڤ، داع���ش 60گوندی ده‌وروب���ه‌ری كۆبانییان له‌رۆژئاوای كوردستان كۆنترۆڵكردوه. دوێن���ێ ،دوای چ���وار رۆژ له‌هێرش���ی داع���ش ب���ۆ س���ه‌ر كۆبان���یو ئاواره‌بونی هاواڵتیانی ،به‌وته‌ی فوئاد ئۆكتای سه‌رۆكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی فریاكه‌وتنی توركیا ،ژماره‌ی ئهو كه‌سانه‌ی كه له‌ترسی هێرشی داعش بۆ سه‌ر ش���اری كۆبانی ئاواره‌ی توركیا بون، 100هه‌زار كه‌سی تێپه‌ڕاند. له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی كۆبان���ی ده‌كه‌وێته نێوان كانتۆن���ی جزی���ره له‌رۆژه���ه‌اڵت‌و عه‌فرین له‌رۆژئاوای���هوهو له‌ئێستاش���دا چوارده‌وری به‌هێزه‌كان���ی داعش گی���راوه ،هاواڵتیانی ئهو ناوچانه ته‌نها س���نوریان توركیایه بۆیه به‌ناچاریی رویانكردۆته ئهو واڵته. بۆچی كــــــــۆبانی؟ پرس���یاره بنه‌ڕه‌تیه‌ك���ه ئه‌وه‌یه بۆچی كۆبان���ی كراوه‌ت���ه ئامانجی داع���ش؟ ئایا ئه‌یانه‌وێت له‌م رێگه‌یه‌وه ئه‌جێنداو ستراتیژی خۆی���ان جێبه‌جێ بكه‌ن یاخ���ود ده‌یانه‌وێ بڵێن س���ه‌ره‌ڕای هێرش���ه‌كانی ئه‌مه‌ریكاش ئێم���ه هه‌ین؟ یاخ���ود له‌به‌رامبه‌ر هێرش���ه ئاس���مانیه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌خاكی باشوری كوردس���تان په‌الماره‌كانیان گواستۆته‌وه بۆ رۆژئاوای كوردستان؟ كانتۆنی كۆبانی كه ده‌كه‌وێته س���نوری نێوان سوریاو توركیا شوێنێكی ستراتیژیی گرنگه بۆ توركیاو ب���ۆ كوردانی رۆئاواو بۆ داعش���یش ،به‌وه‌ی ش���وێنێكی ستراتیژیی گرنگ���ی هه‌یه كه ده‌كه‌وێت���ه نێوه‌ندی ئهو س���ێ كانتۆنه‌ی پارتی یه‌كێتی دیموكراتی PYDله‌رۆژئاوای كوردس���تان رایگه‌یاندوه، له‌دوری���ی 200كیلۆمه‌تر له‌رۆژئاوای كۆبانی كانتۆن���ی عه‌فرینه‌و له‌رۆژهه‌اڵتیش كانتۆنی جزیره هه‌یه ،له‌نێوان ئهو س���ێ كانتۆنه‌ش چه‌ن���د ناوچه‌یه‌كی عه‌ره‌بنش���ین هه‌ن كه له‌ده‌ستی داعشدان ،ئه‌گه‌ر كۆبانی بكه‌وێته ده‌س���تی داعش ،كانتۆنه‌كان���ی دیكه الواز ده‌بن ،به‌مه‌ش ده‌س���ه‌اڵتی داعش به‌هێزترو به‌رفراوانتر ده‌بێت.
هاوكات گوندی س���وروچ-ی سه‌ر به ریحا له‌باكوری كوردس���تان ده‌كه‌وێته به‌رامبه‌ری كۆبان���ی ،له‌نێوان ئ���هو دو نش���ینگه‌یه‌دا خاڵ���ی س���نوریی هه‌ی���ه ،ئه‌گ���ه‌ر داعش ده‌س���ت به‌س���ه‌ر كۆبانی بگرێت ،خاڵێكی دیكه‌ی س���نوری نێ���وان س���وریاو توركیا ده‌كه‌وێته ده‌ستی .ئێس���تا خاڵی سنوریی گرێ س���پی -كانی غ���ه‌زاالن ،گرگه‌مێش - جه‌رابل���وس ،كلی���س كۆبان���یو -ئه‌ل رای له‌ده‌س���تی داعش���دان ،كۆبانی ده‌كه‌وێته سه‌ر سنوری توركیاو به‌گرتنی ئهو كانتۆنه له‌الیه‌ن داعشهوه توركیا سنورێكی فراوانی له‌گ���هڵ داع���ش ده‌بێت‌و س���نوری له‌گه‌ڵ په‌یه‌ده كه‌مده‌بێته‌وه‌و به‌ئاسانی ده‌توانێت ئه‌جێندای خۆی جێبه‌جێ بكات. ئه‌جێندا سیاس���یه‌كانی داعش هه‌رچیه‌ك بن ،كۆبانی ش���وێنێكی س���تراتیژیی گرنگه به‌وه‌ی به‌ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی ،به‌ته‌واوی س���نوری نێ���وان داعش‌و توركی���ا فراوانتر ده‌بێ���ت ،چونك���ه به‌پێی هه‌ڵوێس���ته‌كان توركیا به‌دراوس���ێیه‌تی داعش ئاسوده‌تره وه‌ك له‌یه‌په‌گه ،ئه‌مه س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه ده‌ستگرتن به‌سه‌ر كۆبانی ده‌ستگرتنه به‌سه‌ر ده‌روازه‌و رێ���ڕه‌وی ئاویی روباری فورات بۆ داعش ده‌كاته‌وه ،ئه‌مه‌ش رێگایه‌كی كراوه‌و ئ���ازاد بۆ داع���ش ده‌كات���هوه ،له‌الیه‌ك بۆ هاتوچۆكردن���ی موجاهی���ده بیانیه‌كان كه له‌ئه‌وروپاوه دێنه خاكی س���وریا ،له‌الیه‌كی دیكه‌ش بۆ ده‌ستپێڕاگه‌یشتن به‌و هاوكاریه لۆجیستی‌‌و مادییانه‌ی‌‌گوایه له‌ڕێی سنوری توركیاوه ده‌گه‌یه‌نرێنه ده‌س���تی داعش ،كه له‌وێشه‌وه داعش ده‌توانێت چاودێریی وردی هه‌م���و ئهو هاوكاریه مادیی‌و لۆجیس���تیانه بكات ك���ه واڵتانی هاوپه‌یم���ان ده‌یانه‌وێت بینێ���رن بۆ ئۆپۆزس���یۆنی س���وریا ،ئه‌مه س���ه‌ره‌ڕای ده‌وڵه‌مه‌ندی���ی خاك���ی كۆبانی كه س���ه‌رچاوه‌یه‌كی دارایی باش ده‌بێت بۆ داعش. كانتۆنی كــــــــــۆبانی كۆبانی س���ه‌ر به‌پارێزگای حه‌له‌به‌و 150 كیلۆمه‌تر له‌س���ه‌نته‌ری پارێزگاكه‌وه دوره‌و 30كیلۆمه‌ت���ر ده‌كه‌وێته رۆژهه‌اڵتی روباری فوراته‌وه ،روب���ه‌ری جوگرافی نزیكه‌ی ()3 ه���ه‌زار كم 2یه ،له( 384گوند )و چه‌ندین ناحیه پێكهاتوه‌و ژماره‌ی دانیشتوانی زیاتر له( 320هه‌زار) كه‌س���ه ،له‌دوای راپه‌ڕین‌و روداوه‌كان���ی به‌ه���اری ،2011ژماره‌یه‌كی زۆری دانیش���توانی حه‌له‌ب‌و شام‌و حومس كۆچیانكردوه بۆ كۆبانی‌و زیاتر له‌ملیۆنێك كه‌س���ی له‌خۆگرتوه ،زۆرب���هی هاواڵتیانی سه‌رقاڵی كشتوكاڵن به‌تایبه‌ت (گه‌نم‌و جۆو لۆكه). به‌هۆی بارودۆخی ئه‌م سااڵنه‌ی دواییه‌وه، كورد له‌سوریا توانی دۆخه‌كه به‌قازانجی خۆی بقۆزێت���هوهو ناوچه‌كانی خۆی جیاكرده‌وه‌و س���ه‌رقاڵی خۆرێكخس���تن بو ،ئه‌نجومه‌نی یاس���ادانانی خۆبه‌ڕێوه‌ب���ه‌ری دیموكرات���ی رۆژئاوای كوردس���تان له‌كۆبونه‌وه‌ی رۆژانی (6و )2014/1/7سێ كانتۆنی له‌رۆژئاوای كوردس���تان پێكهێنا ،ئه‌وانی���ش (جزیره، عه‌فرین‌و كۆبانی) بون. ل���ه‌دوای پێكهێنان���ی كانتۆن���ی جزیره له‌رۆژی ،2014/1/21له‌رۆژی 2014/1/27 له‌كۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی یاس���ادانانی به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی خۆبه‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كانتۆنی
به‌پێی هه‌ڵوێسته‌كان توركیا به‌دراوسێیه‌تی داعش ئاسوده‌تره وه‌ك له‌یه‌په‌گه ،ئه‌مه سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه ده‌ستگرتن به‌سه‌ر كۆبانی ده‌ستگرتنه به‌سه‌ر ده‌روازه‌و رێڕه‌وی ئاویی روباری فورات كۆبانی ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی كانتۆنی كۆبانی راگه‌یه‌ن���را ،له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا س���ه‌رۆكی كانتۆن���ی كۆبان���یو دو جێگ���رو 22وه‌زیر سوێندی یاساییان خوارد ،ئه‌نوه‌ر موسلیم، س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی به‌ڕێوه‌به‌ری كانتۆنی كۆبانی (سه‌رۆك وه‌زیر)و هه‌ریه‌ك له‌خالید بركل محه‌مه‌دو بێریڤان حه‌سه‌ن ،به‌جێگرانی سه‌رۆك وه‌زیر دیاریكران .كانتۆنی كۆبانی ده‌كه‌وێته باكوری رۆژئاوی شاری حه‌له‌ب‌و له‌ته‌ل ئه‌بیه‌زه‌وه تا نزیكی جه‌رابلوس سه‌رو شاری حه‌له‌ب له‌سنوری توركیا. رۆژئاوای كوردستان گه‌لی ك���ورد له‌رۆژئ���اوای كوردس���تان وه‌ك پارچه‌كان���ی دیكه ،له‌رێككه‌وتننامه‌ی (س���ایكس بیكۆ) له‌س���اڵی 1916دا خرایه سه‌ر سوریاو چوه ژێر ئینتیدابی فه‌ره‌نساوه‌و له‌په‌یمانی س���یڤه‌ری ساڵی 1920دا بڕگه‌ی 62له‌خاڵه‌كان���ی ()32 ،11 ،27دا ب���اس له‌ناوی كوردس���تانی رۆژائاوا كراوه ،به‌اڵم له‌تش���رینی دوه‌می س���اڵی 1920فه‌ره‌نسا دابه‌ش���كردنی س���وریای بۆ چوار ده‌وڵ هتو هه‌رێم راگه‌یان���د ،كه بریتیبون له(حه‌له‌ب) له‌باكورو (دیمه‌ش���ق) له‌باش���ورو چیاكانی (عه‌له‌وی���ه‌كان)و (دروز) ،له‌س���اڵی 1925 فه‌ره‌نسا هه‌ردو ده‌وڵه‌تی (دیمه‌شق‌و حه‌له‌ب) ی له‌ژێر سیاس���ه‌تی ئینتیدابی خۆیدا كرده یه‌ك ده‌وڵه‌ت‌و به‌ناوی س���وریا هێشتیه‌وه، ه���اوكات ناوچ���ه كوردیه‌كان���ی (جزیره‌ی بۆتان ،نس���ێبین ،ئۆرف���ه ،كلس ،عه‌نتاب، مه‌رعه‌ش)ی خسته سه‌ر ده‌وڵه‌تی توركیا، كه ده‌بوای���ه ئه‌م ناوچان���ه له‌چوارچێوه‌ی رۆژائاوای كوردستاندا بمانایه. گه‌لی كورد له‌س���ه‌ره‌تای شه‌س���ته‌كانی س���ه‌ده‌ی رابردوه‌وه بێبه‌ش���كران له‌مافی خۆی���ان‌و ته‌نانه‌ت مافی ره‌گه‌زنامه‌ش���یان
نه‌ب���و ،له‌كاتێك���دا روبه‌ری واڵتی س���وریا ( 183هه‌زارو )180كیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌یه، لهو به‌ش���ه پێوانه‌ییه‌ی خاكی سوریا زیاتر له( 17هه‌زار) كیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌ی خاكی كوردس���تانی كوردی س���وریایه كه ده‌كاته نزیك���هی ()%10ی خاكی س���وریا ،ژماره‌ی دانیشتوانی سوریا له‌س���اڵی 2013دا (22 ملی���ۆن‌و 457ه���ه‌زارو )336كه‌س بوهو لهو رێژه‌یه ك���ورد نزیكه‌ی ( 2ملیۆن‌و 500 هه‌زار) كه‌س ده‌بێت ،به‌رێژه‌ی زیاتر ()%1 ی سوریا. له‌ب���ه‌رواری 2103/11/12چه‌ندی���ن الیه‌ن���ی سیاس���ی له‌رۆژئاوای كوردس���تان خۆبه‌رێوه‌به‌رێت���ی كاتی���ی خۆرئ���اوای كوردس���تانیان راگه‌یان���د ،ب���ۆ س���ه‌رۆك‌و وه‌زاره‌ت���ه‌كان مۆدێل���ی به‌ڕێوه‌به‌ری س���ێ كه‌سیی په‌س���ه‌ندكرا( ،ئه‌كره‌م حه‌سۆ) بۆ س���ه‌رۆكی كانتۆنی جزی���ره هه‌ڵبژێرراو بۆ هه‌ردو جێگره‌كه‌ش���ی (ئه‌لزابیت گه‌ورێی) له‌نه‌ته‌وه‌ی س���ریانی‌‌و (حس���ێن ئه‌عزه‌می) له‌نه‌ت���ه‌وه‌ی ع���ه‌ره‌ب ده‌ستنیش���انكران. كانتۆنی جزیره له‌س���ێ هه‌رێمی (جزیره‌و كۆبان���یو عه‌فری���ن) پێكدێ���تو خاوه‌ن���ی خاكێكی ده‌وڵه‌مه‌نده به‌س���امانی سروشتی ك���ه یه‌ده‌گ���ی نه‌وتی ئهو ناوچه‌ی���ه نزیكه له‌یه‌ده‌گ���ی نه‌وتی كه‌رك���وك ،ده‌توانرێت س���ااڵنه ( 9ملی���ار دۆالر) داهاتی هه‌بێت‌و ناوچه‌یه‌ك���ی كش���توكاڵیی گرنگه‌و نزیكه‌ی له%60ی دانه‌وێڵه‌ی س���وریا ل���هو ناوچه‌یه به‌رهه‌مدێت ،كه داهاتی س���ااڵنه‌ی 3ملیار دۆالره. وه‌ك پێش���تر ئام���اژه‌ی پێ���درا ،رۆژی 2014/1/21به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كانتۆنی جزیره راگه‌یه‌ن���را ،پێكهێنان���ی ئ���ه‌م كانتۆن���ه به‌یه‌كه‌می���ن كابین���هی حكومه‌تی كوردیی داده‌نرێت له‌مێژوی رۆژئاوای كوردس���تان،
بوه دوه‌مین پارچه‌ی رزگاركراوی كوردستان له‌كۆی چوار پارچه‌ی كوردستان. هه‌رێم���ی كانتۆنی جزی���ره (له‌پارێزگای حه‌س���ه‌كه) ده‌كه‌وێته باك���وری رۆژهه‌اڵتی سوریاو هاوس���نوره له‌گه‌ڵ عێراق‌و توركیا، چڕترین ناوچه‌ی كورده له‌روی دانیشتوان‌و روبه‌ره‌وه. رۆژی 2014/1/27به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی كانتۆن���ی كۆبانی راگه‌یه‌نرا ك���ه پێكهاتوه له‌ش���ه‌ش پارت‌و رێكخس���تنی سیاس���یو ژماره‌یه‌كی زۆر له‌كه‌س���ایه‌تی س���ه‌ربه‌خۆ، كانتۆن���ی عه‌فرینی���ش ك���ه ناوچه‌یه‌ك���ی ش���اخاویه‌و ده‌كه‌وێت���ه باك���وری رۆژئاوای حه‌له‌ب���هوه له‌س���نوری توركی���ا .له‌رۆژی 2014/1/29له‌كۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی یاس���ادانانی خۆبه‌رێوه‌ب���ه‌ری دیموكرات���ی راگه‌یه‌ن���را .هه‌ری���ه‌ك له‌هێڤ���ی ئیبراهیم مس���ته‌فا ،به‌س���ه‌رۆك وه‌زیرو ره‌مزی شێخ موس‌و عه‌بدولحه‌مید مس���ته‌فا ،به‌جێگرانی سه‌رۆك وه‌زیر دیاریكران. نه‌خشه‌ی سیاسی هێزه‌كان هێزه سیاسیه‌كانی رۆژائاوای كوردستان به‌س���ه‌ر سێ الیه‌نی سهرهكیو چه‌ند پارت‌و الیه‌نێكی بچوكدا دابه‌ش���بون‌و هه‌ریه‌كه‌یان ئینتیمایان بۆ هێ���زو الیه‌نێكی دیكه هه‌یه به‌اڵم به‌ه���ۆی هه‌یمه‌نه‌ی پارت���ی یه‌كێتی دیموكراتی (په‌یه‌ده) به‌سه‌ر ته‌واوی بواره سیاسی‌و ئابوری‌و س���ه‌ربازیه‌كانی دیكه‌وه هێزه‌كان���ی دیكه ب���ه‌رده‌وام ره‌خنه‌یان لهو خۆبه‌رێوه‌به‌رییه گرتوه. هێزه‌كانی رۆژئاوای كوردستان دابه‌شبون به‌سه‌ر چه‌ند الیه‌نێكدا: یه‌ك���ه‌م :ئه‌نجومه‌ن���ی سیاس���ی كوردی له‌سوریا كه له 8پارتی كوردیی پێكهاتوه‌و ك���ه له‌س���اڵی 2009هاوپه‌یمانێتیه‌ك���ه
پێكهاتوه‌و بریتین له‌م هێزانه: پارت���ی دیموكرات���ی كوردیی له‌س���وریا (ئه‌لپارتی) باڵی عه‌بدولحه‌كیم به‌شار ،نزیك له‌پارتی دیموكراتی كوردستانی عێراق. پارت���ی چه‌پ���ی كوردی���ی له‌س���وریا به‌س���ه‌رۆكایه‌تی محه‌مه‌د موس���ا له‌ساڵی 1965دامه‌زراوه. پارت���ی یه‌كێت���ی كوردی���ی له‌س���وریا به‌سه‌رۆكایه‌تی ئیسماعیل حه‌می. پارت���ی ئازادی���ی ك���ورد له‌س���وریا به‌سه‌رۆكایه‌تی خه‌یره‌دین موراد. پارت���ی دیموكراتی كوردی س���وریا باڵی نه‌سره‌دین ئیبراهیم. حزب���ی دیموكرات���ی ك���وردی س���وریی به‌سه‌رۆكایه‌تی جه‌مال شێخ باقی. حزب���ی دیموكرات���ی ك���وردی س���وریا به‌سه‌رۆكایه‌تی عه‌زیز داو. حزب���ی نیش���تیمانی دیموكراتی كوردیی له‌سوریا به‌سه‌رۆكایه‌تی تاهیر سه‌فوك. دوه‌م :حزبه‌كانی ئه‌نجومه‌نی گش���تی بۆ هاوپه‌یمانێتی دیموكراتی كوردیی له‌سوریا: حزبی یه‌كێتی دیموكراتی كوردیی له‌سوریا به‌سه‌رۆكایه‌تی محێدین شێخ ئالی. حزب���ی دیموكرات���ی پێش���كه‌وتنخوازی كوردی سوریا به‌سه‌رۆكایه‌تی عه‌بدولحه‌مید ده‌روێش. س���ێیه‌م :هێزه‌كان���ی ده‌ره‌وه‌ی ئهو دو به‌ره‌یه: پارتی یه‌كێتی دیموكراتی به‌سه‌رۆكایه‌تی س���اڵح موس���لیم نزیك له‌پارتی كرێكارانی كوردستان. ره‌وتی سه‌ربه‌خۆی كوردیی له‌سوریا: له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك له‌هێزو الیه‌نی دیكه كه به‌شێكیان له‌دوای سه‌رهه‌ڵدانه‌كانی شۆڕشی سوریا له 2011دژی ده‌سه‌اڵتی به‌شار ئه‌سه‌د دروست بون‌و چاالكیی خۆیان ده‌كه‌ن.
ئارێز عه‌بدواڵ :هاشوهوشی دروستكردن ی ده‌وڵه‌ت پێگه ی كورد ی لهبهغدا الوازكرد ئا :ئاوێنه ئارێز عه‌بدواڵ ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌لێت "پارتی ده‌بێت له‌بیری نه‌چێت پۆستی سه‌رۆك كۆمار له‌بری سه‌رۆكی هه‌رێمه". ئاوێنه :ماوه‌یه‌كه له‌ئه‌كاوه‌نت‌و په‌یج ی تایبه‌تی خۆت له‌سه‌ر تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوك‌و سایت‌و باڵوكراوه‌كاندا وتارو نوسین به‌ناوی تۆوه باڵوده‌كرێته‌وه كه الیه‌نگری باڵێكی ن���او یه‌كێتی له‌دژی باڵێكی ت���ر ده‌كه‌یت ،ئای���ا ئه‌مانه‌ی باڵوده‌كرێنه‌وه بۆچونی تۆن؟ ئارێ���ز عه‌ب���دواڵ :نه‌خێ���ر به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك ،ئه‌گه‌ر له‌شتێكدا جیاوازیم له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵێك هه‌بێت له‌ناو یه‌كێتیدا، له‌ده‌یان شتی تر له‌گه‌ڵی یه‌كده‌گرمه‌وه، ئ���ه‌وه‌ی لێ���ره‌و له‌وێ ب���اس ده‌كرێت دورن له‌ڕاس���تی ،من له‌گه‌ڵ ده‌س���ته‌و ده‌سته‌گه‌رییدا نه‌بوم ،له‌گ هڵ یه‌كڕیزیی یه‌كێتیدام ،هه‌مو ئهو وتارو ش���تانه‌ی به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌م بۆچون���ه‌م له‌زمانی منه‌وه باڵوكراونه‌ته‌وه هیچی هی من نین، ئهو په‌یج‌و ئه‌كاونتانه‌ش���ی كراونه‌ته‌وه به‌ن���اوی منه‌وه ،هی م���ن نین‌و دورن له‌ڕاستییه‌وه ،ئهو جۆره كارانه‌ش كاری موخابه‌راتیی‌‌و دور له‌ڕه‌وش���تبه‌رزیین،
واته ئ���ه‌وه‌ی كه ئه‌كاون���تو په‌یجێك ده‌كاته‌وه به‌ناوی كه‌س���ێكه‌وه‌و شتی نه‌شیاو باڵودهكاتهوه. ئاوێنه :س���ه‌باره‌ت به‌عێراق ،ئه‌وه‌ی به‌دیده‌كرێت ئه‌مه‌ریكا بایه‌خێكی دیار به‌س���وننه‌كان‌و رازیكردنی���ان ده‌دات، ئ���ه‌م بایه‌خپێدان���ه به‌دابه‌ش���كردنی وه‌زاره‌ته‌كان���هوه دیاربو ،ئایا ئه‌مه‌ریكا ده‌یه‌وێ���ت ك���ورد په‌راوێزبخ���ات له‌به‌رژه‌وه‌ندیی سوننه؟ ئارێ���ز عه‌بدواڵ :بێگوم���ان ئه‌مه‌ریكا ده‌یه‌وێت كێشه‌ی سوننه‌كان چاره‌سه‌ر بكات ،به‌اڵم له‌س���ه‌ر حسابی كورد نا، ئه‌مه‌ریكا پشتیوانیی كوردیشی كردوه، ئه‌مه‌ریكا پێیواییه به‌بێ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی سوننهو شیعه كێشه‌كانی عێراق چاره‌سه‌ر ناكرێن ،تاقمه تیرۆریسته‌كان گه‌ش���ه ده‌كه‌ن ،به‌تایبه‌ت���ی كه وه‌ك بینیم���ان ناوچ���ه س���وننیه‌كان بونه مۆڵگ���هی تیرۆریس���تانی وه‌ك داعش، ده‌یه‌وێت له‌ڕێگه‌ی به‌ش���داربونیانه‌وه له‌ده‌س���ه‌اڵت ده‌رفه‌تی له‌ناوبردنی ئهو تاقمه تیرۆریستیانه زیاتر بڕه‌خسێت، چونك���ه به‌بێ پش���تیوانیی س���وننه له‌ناوناچن .له‌ڕاس���تیدا به‌هۆی هه‌ڵه‌ی ك���ورده‌وه خۆم���ان پێگ���هی خۆمان الوازكرد. ئاوێنه :ده‌كرێ���ت ئاماژه به‌و هه‌اڵنه بكه‌یت؟
ئارێ���ز عه‌بدواڵ :وه‌ك هاشوهوش��� ی دروس���تكردنی ده‌وڵه‌ت ،به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاماده‌كاریی ت���ه‌واوی بۆ بكه‌ین ،ئهوه ل���ه‌زاری گهوره به‌رپرس���انی كورده‌وه راگه‌یه‌ن���راو نیگه‌رانی���ی له‌ناوه‌ن���ده سیاس���یه‌كانی عێ���راق دروس���تكرد، هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌وه‌ی كه كات���ی هاتنی داعش بۆ موس���ڵ هه‌رێمی كوردستان بێهه‌ڵوێس���تیی نواند‌و الیه‌نه شیعه‌كان په‌نجه‌ی تۆمه‌تیان بۆ كورد راكێش���ا، هه‌روه‌ه���ا له‌گه‌ڵ حكومه‌ت���ی مالیكی رۆژ به‌ڕۆژ كێش���ه‌كانمان قوڵكرده‌وه‌‌و كردمانن به‌كێش���هی شه‌خسی‌‌و هه‌ندێ هه‌ڕه‌ش���هی بێ بنه‌م���ا له‌عێراق كران، هه‌روه‌ها ئهو هه‌ڵه‌یه‌ی كه ستراتیجێكی نیش���تمانیمان دانه‌ڕشت بۆ په‌یوه‌ندیی له‌گ���هڵ واڵتان���ی ده‌رودراوس���ێ ،بۆ نمونه زۆر پش���ت به‌توركیا ده‌به‌سترا، ده‌ركه‌وت توركی���ا نه‌ك هی ئهوه نییه پشتی پێببه‌ستیت ،به‌ڵكو راسته‌وخۆو ناڕاسته‌وخۆ پشتیوانیی ئهو رێكخراوه تیرۆریس���تییه‌ی كرد كه هه‌ڕه‌ش���ه‌یه بۆ نه‌ت���ه‌وه‌ی ئێمه‌و گه‌الن���ی عێراق‌و ئاسایش���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی ،هه‌روه‌ه���ا په‌یوه‌ندییه‌كانم���ان له‌گ���هڵ ئێ���ران‌و س���وننییه‌كان به‌رچاوڕونییه‌ك���ی پێوه دی���ار نه‌بو ،به‌ش���ێوه‌یه‌ك سیاس���هت له‌كوردس���تان ده‌كرا ئه‌وه‌نده‌ی مۆركی حزبی���یو تاكه‌كه‌س���یی پێ���وه دیاربو
ئه‌وه‌ن���ده كارك���ردن نه‌ب���و له‌س���ه‌ر ستراتیجی نیشتمانی. ئاوێن���ه :ئای���ا ئه‌مان���هی ك���ه تۆ ئاماژه‌تپێكردن به‌ڵگ���ه نین بۆ ئه‌وه‌ی پارت���یو یه‌كێت���ی ده‌رب���اره‌ی زۆرێك له‌مه‌سه‌له‌كان ناكۆكن؟ ئارێز عه‌بدواڵ :ئێمه تا ئێستا له‌سه‌ر مه‌س���ه‌له نیش���تمانیو نه‌ته‌وه‌ییه‌كان هاوهه‌ڵوێس���تین ،به‌اڵم جیاوازیی بیرو بۆچونمان هه‌یه ،به‌تایبه‌تی كه داعش موسڵی گرت ،ئێمه پێمانوابو ده‌بێت دژی داعش ش���ه‌ڕ بكه‌ین‌و نه‌شمانشارده‌وه، ئێمه پشتبه‌س���تن به‌توركی���ا به‌هه‌ڵه ده‌زانی���ن ،ئێم���ه په‌یوه‌ندییه‌كانم���ان له‌گ���هڵ الیه‌نه‌كانی عێ���راق تێكنه‌داو هه‌وڵماندا كێش���هو گرفته‌كان له‌جیاتی هه‌ڕه‌ش���ه ،به‌گفتوگۆ چاره‌سه‌ربكه‌ین. یاخود ب���ۆ نمونه كه س���وپای عێراق شكا له‌موس���ڵ زۆر ئیفتیزازی سوپای عێراق كرا ،س���وكایه‌تیه‌كی گه‌وره‌یان پێك���رد ،الیه‌نه عه‌ره‌بی���ه‌كان ئه‌وه‌یان له‌به‌رچ���اوه ،كه دواتر له‌ش���ه‌نگال تا زوممار پاشه‌كش���ه به‌هێزی پێشمه‌رگه كرا ،ئێ ئه‌وان ده‌ڵێن گاڵته‌تان به‌ئێمه ك���رد ،ئه‌ی كوا ئێوه؟ شكس���تی ئێمه له‌ش���ه‌نگال كاریگه‌ری���ی زۆری ك���رده س���ه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كان���ی هه‌رێم‌و بهغداو ئهوه له‌هه‌یبه‌ت���ی حكومه‌تی هه‌رێمی كه‌مكرده‌وه.
ئاوێن���ه :به‌رپرس���یاریه‌تی هه‌م���و ئه‌مانه‌ی كه تۆ باس���تكردن ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی كێ؟ ئارێ���ز عه‌ب���دواڵ :به‌رپرس���یارێتی یه‌كه‌می ئه‌مه ده‌كه‌وێته ئه‌س���تۆی ئهو ده‌سه‌اڵتدارانه‌ی كه سیاسه‌تی ئه‌مڕۆی هه‌رێمی كوردستان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‌و بڕیار له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له چاره‌نوسسازه‌كان ده‌ده‌ن. ئاوێنه :كه عه‌بادی هاته س���لێمانی، په‌یامێكی سیاسی پێبو؟ ئارێز عه‌بدواڵ :هاتنی بۆ الی جه‌نابی مام ج���ه‌الل بو ،ب���ۆ گفتوگۆكردنیش بو ،ئێمه نایشارینه‌وه له‌ماوه‌ی رابردو په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی عێراق به‌تایبه‌تی مالیكی‌‌و ئێس���تاش عه‌بادی تێكنه‌داوه‌و هه‌ر باش‌و به‌رده‌وام بوه. ئاوێن���ه :وه‌ك ده‌وترێ���ت ته‌نها دو وه‌زاره‌ت لهبهغدا ده‌درێت به‌كورد ،ئایا وایه؟ ئارێ���ز عه‌بدواڵ :چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێت وه‌زاره‌تێكی تریش بدرێت به‌كورد. ئاوێنه :پارتی ده‌ڵێت به‌پێی خاڵه‌كان بێت یه‌كێتی وه‌زاره‌ت���ی به‌رناكه‌وێت، ئێوه ده‌ڵێن چی؟ ئارێز عه‌بدواڵ :پارتی ده‌بێت له‌بیری نه‌چێت پۆس���تی سه‌رۆك كۆمار له‌بری س���ه‌رۆكی هه‌رێمه ،ئێمه مافی خۆمانه وه‌زاره‌ت وه‌ربگرین.
شكستی ئێمه له‌شه‌نگال كاریگه‌ریی زۆری كرده سه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كانی هه‌رێم‌و بهغداو ئهوه له‌هه‌یبه‌تی حكومه‌تی هه‌رێمی كه‌مكرده‌وه
کوردستانی
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
5
له‌شه‌نگاله‌و ه بۆ كوبانی
توركیا ده‌یه‌وێت به‌داعش ئیراد‌ه ی كورد تێكبشكێنێت ئا :ئاوێنه
به‌رپرسێكی PYDئاماژه بهوه ده‌كات كه ئاماده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی رۆڵێكی بنه‌ڕه‌تیی له‌جه‌نگی دژ به‌داعشدا ببینن ،ئهو ده‌ڵێت "داعش به‌هاوكاریی توركیا ده‌یه‌وێت ،كوبانی بكاته شه‌نگالی دوه‌م‌و ئیراده‌ی كوردی پێبشكێنێت". ته‌نها رێگه‌مان به‌رگریكردنه غه‌ری���ب حه‌س���ۆ به‌رپرس��� ی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی PYDله‌هه‌رێم���ی كوردس���تان ،س���ه‌باره‌ت به‌بارودۆخی كوبانی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه ره‌وشی كوبانی له‌وپ���ه‌ڕی دژواریدایه‌‌و هه‌نوكه ش���ه‌ڕێكی گه‌وره‌ی تێ���دا ده‌قه‌ومێ، هه‌رچه‌ن���ده خه‌ڵكی له‌ت���او تۆپبارانی داعش ئهو ده‌ڤه‌ره به‌جێده‌هێڵن ،به‌اڵم گه‌ریالكان���ی YPGو HPGله‌وپ���ه‌ڕی ئاماده‌باش���یدان ب���ۆ به‌رگریك���ردن، ئ���هو وت���ی "به‌رگریك���ردن له‌كوبانی به‌رخودانێكی مێژوییه ،بانگه‌وازی هه‌مو كورد ده‌كه‌ین كه رێگه نه‌ده‌ن كوبانی ببێت ه شه‌نگالێكی دیكه‌‌و برینێكی دیكه بكرێته جه‌سته‌ی كورد". وتیش���ی "ته‌نه���ا رێگه‌یه‌كم���ان له‌به‌رده‌مدایه ئه‌وی���ش به‌رگریكردنه، ئه‌گ���ه‌ر كه‌س���ێك ده‌یه‌وێ���ت كارێك ب���ۆ كوبان���ی ئه‌نجامب���دات ،ئێس���تا كاتیه‌تی كوبانی ش���ه‌ڕی یه‌كالكه‌ره‌وه به‌خۆی���هوه ده‌بینێ���تو ده‌بێت كورد له‌وپه‌ڕی ئاماده‌باشیدا بێت بۆ ئه‌وه‌ی نه‌كه‌وێت". دو مانگ له‌مه‌وب���ه‌ر ،چه‌كداره‌كانی داع���ش په‌الم���اری ش���ه‌نگالیان داو س���ه‌ره‌ڕای س���ه‌ربڕین‌و كوش���تاری خه‌ڵكه‌كه‌ی ،ژن‌و منداڵه‌كانیان رفاندن، كورده‌كانی رۆژئ���اوا نیگه‌رانن له‌وه‌ی كه هه‌م���ان س���یناریۆ دوباره‌بێته‌وه، كوبان���ی سه‌رس���ه‌ختانه به‌رگری���ی ده‌كات‌و چه‌كداران���ی داع���ش به‌هه‌مو هێزو توانایانه‌وه له‌هه‌وڵی ده‌ستگرتن به‌سه‌ر كوبانیدان ،كه شارۆچكه‌یه‌كی كوردنشینی كوردستانی رۆژئاوای سه‌ر سنوری "توركیایه". حه‌سۆ وتی "هه‌زاران چه‌ته‌ی داعش به‌چه‌ك���ی ق���ورس‌و تان���ك‌و رۆكێت‌و ب���هو چه‌كان���هی له‌موس���ڵو له‌رق���ه گرتویان���ه یاخود له‌س���وپای توركیا وه‌ریانگرت���وه له‌به‌رامب���ه‌ر ك���ورددا له‌كوبانی به‌كاریده‌هێنن ،ئه‌گه‌ر كوبانی ده‌ستی به‌س���ه‌ردا بگیرێت بۆ كوردی باكورو باشورو رۆژهه‌اڵت كاره‌ساتێكی مه‌زنه". هه‌ڵوێس���تی واڵتپارێزی���ی گه‌نجانی باكورو باشورو رۆهه‌اڵتی كوردستانیشی ب���ه‌رز نرخاند ك���ه ده‌یانه‌وێ���ت بچنه رۆژئاواو به‌رگریی له‌كوبانی بكه‌ن ،ئهو وت���ی "كوبانی بۆ كوردو كوردس���تان دڵو رۆح���هو دیرۆكه پێویس���ته هه‌مو كورد ئهو دڵو رۆح‌و دیرۆكه بپارێزێت، كوبان���ی هی هه‌مو كورده‌و پێویس���ته
سه‌دان ئاواره‌ی کوبانی له‌سه‌ر سنوری باکوری کوردستان ،سه‌ربازی تورک رێگای چونه‌ناوه‌وه‌یان پێنادات ك���ورد نه‌یه‌ڵێ���ت بكه‌وێت���ه ده‌س���ت ئهو چه‌تان���هوه ك���ه ده‌وڵه‌تی تورك پشتیوانییان لێده‌كات". سیاسه‌تی توركیا ترسناكه حه‌س���ۆ جه‌غ���ت ل���هوه ده‌كات ك ه ئهوه ده‌وڵه‌تی توركه له‌پش���ت داعش وه‌س���تاوه بۆ ئه‌وه‌ی ل���ه‌م رێگه‌یه‌وه ئیراده‌ی كورد تێكبش���كێنێت ،كه هه‌ر له‌یه‌كه‌م رۆژی هه‌ڵگیرسانی راپه‌ڕینی خه‌ڵكی س���وریاوه ،ده‌س���تێوه‌ردانی سیاس���یو س���ه‌ربازیی له‌هێ���زی ئۆپۆزیسیۆندا كردوهو له‌به‌رژه‌وه‌ندیی خ���ۆی به‌كاریهێناون ،هه‌ر له‌س���وپای ئ���ازاده‌وه بگره ت���ا ده‌گات به داعش، ئهو وتی "توركیا هه‌مو ئاسانكاریه‌كی بۆ داعش ك���ردوه ،له‌هه‌م���و واڵتانی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تو ئه‌وروپ���او ئه‌مه‌ری���كاو ئوس���تورالیاوه له‌ڕێگه‌ی توركی���اوه هه‌واداران���ی داعش ده‌چنه سوریاوه ،له‌س���ه‌ر سنوره‌كانی توركیا س���ه‌ربازگه‌یان هه‌یه ،برینداره‌كانیان له‌نه‌خۆش���خانه‌كانی توركیا چاره‌سه‌ر ده‌كرێن ،چه‌ك‌و خ���ۆراك‌و زه‌خیره‌یان له‌توركی���اوه ب���ۆ دێ���تو نه‌وتی���ش به‌توركیا ده‌فرۆش���ن‌و دراوی قورسیان ده‌ستده‌كه‌وێت". وتیشی "هه‌مو ئه‌مانه له‌سه‌ر حسابی كورد به‌ڕێوه‌ده‌چن ،سیاسه‌تی توركیا زۆر ترس���ناكه ،ب���ه‌رده‌وام كاری ب���ۆ ئه‌وه‌ش كردوه كه هێ���زه كوردیه‌كان بكات به‌گژ یه‌كدا".
هاوكاریی هاوپه‌یمانیی نێوده‌وڵه تی ده‌كه‌ین هاوپه‌یمانی���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی دژ به‌داعش كه ئه‌مه‌ریكا س���ه‌رۆكایه‌تی ده‌كات ،زیات���ر پش���ت به‌هێرش���ی ئاسمانیی ده‌به‌ستێت بۆ الوازكردن‌و په‌كخستنی هێزو تواناكانی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی ناسراو به‌داعش ،له‌به‌رئه‌وه چاویان له‌س���ه‌ر ئ���هو هێزانه‌یه كه له‌س���ه‌ر عه‌رد ش���ه‌ڕی چه‌كدارانی داعش ده‌كه‌ن ،گه‌ریالو پێشمه‌رگه‌ی كورد له‌باش���ورو رۆژئ���اوا هێزێكی گرنگ‌و سه‌ره‌كین بۆ ئه‌نجامدانی ئه‌م كاره. هێزه‌كان���ی YPGله‌پێنج به‌ره‌دا له‌رۆژئاوای كوردس���تان دژ به‌داعش له‌شه‌ڕدان‌و له‌ش���ه‌ڕه‌كانی شه‌نگال‌و مه‌خموریش رۆڵێكی كارایان بینیوه، له‌وه‌اڵم���ی ئهو پرس���یاره‌ی كه ئایا ئێوه ئاماده‌ن هاوكاریی هاوپه‌یمانیی نێوده‌وڵه‌ت���ی بك���ه‌ن دژ به‌داعش؟ به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی PYDوتی "ئاماده‌ی هه‌مو هاوكارییه‌كین". وتیش���ی "داواكاری���ن جڤاك���ی نێوده‌وڵه‌تی گوش���ار بخه‌نه س���ه‌ر داعش‌و س���ه‌ر ده‌وڵه‌ت���ی توركیاش كه هاوكاریی داعش���ن ،پێویس���ته كۆمه‌ڵگ���هی نێوده‌وڵه‌تی هاریكاریی خه‌ڵكی كوبانی بكات كه له‌به‌رامبه‌ر تیرۆریس���تانی داعش راوه‌س���تاون‌و له‌ب���ری كۆمه‌ڵگ���هی نێوده‌وڵه‌ت���ی ده‌جه‌نگن".
ی باشترین هاوكاری پێشمه‌رگه بۆ كوبان ی ی ی به‌هاناوه‌چون ئێستا قسه‌و باس��� ی پێش���مه‌رگ ه بۆ به‌رگریكردن له‌كوبان ی له‌ئارادای���ه ،ب���ه‌اڵم به‌رپرس��� ی PYDئهو ده‌نگۆیان ه په‌یوه‌ندییه‌كان ی "زه‌حمه‌ت ه ره‌تده‌كات���هوه ،ئهو وت��� پێشمه‌رگه له‌م كاته‌دا به‌چه‌كی خۆیهوه بچێته كوبانی". ی لهوه حه‌س���ۆ به‌نیگه‌رانیه‌وه باس��� ی ی ل���ه‌م چ���وار رۆژ‌ه ك���رد ك��� ه بۆچ ی داعش هێرش���ی تون���دی چه‌كداران��� ی ی به‌رده‌وامه‌و خه‌ڵك بۆ س���ه‌ر كوبان ی ئهو ش���اره‌و گه‌ری�ل�اكان له‌ژێر ئاگر ی ی هه‌رێم ی جه‌نگ داعش���دان ،به‌ره‌كان كوردس���تان له‌گ��� ه ڵ داع���ش ،ه���ه‌ر له‌خانه‌قین‌و جه‌له‌والوه بگره تا ده‌گات به‌به‌عش���یقه‌و خازرو شه‌نگال‌و زوممار ی "پێش���مه‌رگ ه زیاتر ئارام���ن ،ئهو وت ی ی جه‌نگ له‌س���ه‌دان كیلۆمه‌تر ب���هره هه‌یه له‌گه‌ڵ داعش ،ئه‌گه‌ر پێشمه‌رگ ه ی بكات، ی كوبان ده‌خوازێت هاریكاری��� ی ی هه‌ڵوێستێك ی كوبان بۆ پش���تگیری ی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و كوردان���ه بنوێنێت ،به‌ر‌ه شه‌ڕ له‌گه‌ڵ داعش ده‌كاته‌وه". ی ی " له‌هه‌ر كوێیه‌ك له‌سنور وتیش��� خانه‌قین‌و جهلهوالو زوممار‌و موس���ڵو ی ی نوێ به‌عش���یقه‌و ش���ه‌نگال به‌ره‌یه‌ك ی ههره ش���ه‌ڕ بكات���هوه ،هاریكارییه‌ك گهوره ده‌بێت بۆ كوبانی‌‌و فشار له‌سه‌ر كوبانی كه‌م ده‌بێت". ناوب���راو جه‌غت���ی له‌وه‌ش ك���ردهوه
ی كه پێویس���ت ه هه‌مو كورد پشتیوانی له‌كوبانی بكه‌ن ،ئهو وتی "پێشمهرگهو ی باشور بانگه‌واز ده‌كه‌ین كاربه‌ده‌ستان ی داعش ك ه به‌ره‌ی شه‌ڕ بكه‌نه‌وه ،شه‌ڕ ی بكه‌ن‌و داع���ش الواز بكه‌ن ،بۆ ئهوه گوش���اریان له‌س���ه‌ر خه‌ڵكی كوبانی‌‌و رۆژئاوای كوردستان كه‌متر بێت". ی ی نوێ ی "كردنه‌وه‌ی ب���هره وتیش��� ی جه‌نگ س���ه‌د جار باش���تره له‌ناردن پێشمه‌رگه بۆ به‌رگریكردن له‌كوبانی".
ئه‌گه‌ر پێشمه‌رگ ه له‌سنور ی جهلهوالو زوممار‌و موسڵ‌‌و به‌عشیقه‌و شه‌نگال به‌ره‌یه‌كی نوێ ی شه‌ڕ بكاته‌وه، هاریكارییه‌كی ههره گهوره ده‌بێت بۆ كوبانی‌‌و فشار له‌سه‌ر كوبان ی كه‌م ده‌بێت
ئێرانیش وه‌ك توركیایه ی ی لهوه ی گرنگ���ی بین ئێران رۆڵێك به‌غ���داو هه‌ولێریش نه‌كه‌ون ه ده‌س���ت داعش ،كاربه‌ده‌ستانی ئێران‌و عێراقیش ی ئ���هوه ره‌تناكه‌نه‌وه‌و كاربه‌ده‌س���تان ی كوردس���تانیش چه‌ند جارێك هه‌رێم ی ئێران ی رۆڵ��� ئاماژه‌ی���ان به‌گرنگی��� ی كوردس���تاندا ك���ردوه له‌یارمه‌تیدان��� ی داع���ش ،به‌اڵم ب���ۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه ی PYDه���ه‌ر ج���ۆره به‌رپرس���ه‌ك ه ی ی ئێ���ران بۆ به‌هاناوه‌چون هاوكارییه‌ك ی ی به‌ش���یاو نازانێت ،ئ���هو وت كوبان��� ی ی ده‌وڵه‌تان "ئێم ه چاوم���ان له‌هاوكاری ی داگیرك���ه‌ری كوردس���تان نییه ،هیوا ی ئه‌وه‌ش ناخوازین ،چونكه چاره‌سه‌ر ی ئێم ه له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌وان كێشه‌كان ی هاوكاریی ئۆپۆزیسیۆن‌و داعشه". به‌دینایه‌ت ،س���اڵه‌های ساڵه ئیراد‌ه ی ی "س���ه‌باره‌ت به‌پرس��� وتیش��� كوردی���ان الوازك���ردوهو چه‌پاندویانه، توركیاو سوریاو عێراق‌و ئێران هه‌مویان ك���ورد ئێ���ران‌و تورك رێ���ك‌و كۆكن‌و ی كورد ی ئی���راده وه‌ك یه‌ك سیاس���هت ده‌ك���ه‌ن ،ئێران هه‌رگیز س���ه‌ربه‌خۆی ی رژێمی س���وریایه‌و توركیا قبوڵناكه‌ن". هاوكاری���
ی تورك ئازادكران 49بارمته
توركیا چ باجێك ی داوه به‌داعش؟ ئا :ئاوێنه ی چه‌ند رۆژێك به‌سه‌ر دوای تێپه‌ڕین ێ بارمته‌ی ئه‌مه‌ریكی‌‌و ی س سه‌ربڕین ی تورك ك ه ئه‌وروپیدا 49 ،بارمته له‌الیه‌ن داعشهوه له‌كاتی ده‌ستگرتن به‌سه‌ر موسڵدا گیرابون ،ئازادكران. ی راب���ردو، به‌ره‌به‌یان���ی ش���ه‌مم ه ی ت���ورك ك��� ه له: بارمته‌گیراوه‌كان��� ی سه‌ركونسوڵ‌و 48دیپلۆمات‌و پاسه‌وان ی توركی���ا له‌موس��� ڵ كونس���وڵخانه ی پێكده‌ه���ات ،له‌ڕێگ��� هی ده‌رواز‌ه ی س���وریاو توركیاوه سنوریی هاوبه‌ش چون ه ئورفه‌وه ،ئه‌حم���ه‌د داود ئۆغلو ی ی توركیا ك���ه له‌كات س���ه‌رۆك وه‌زیر ی ی پایته‌خت ئازادكردنیان���دا له‌باك���ۆ ی ئازه‌ربایج���ان ب���و ،رایگه‌یان���د "میت ی ئازادیكردون". تورك
ی ئازادكردنیان ی ورده‌كاری ێ ئهوه به‌ب ی ی چاودێران��� رونبكات���هوه ،زۆرب��� ه ی عێراق‌و سوریا لهوه به‌گومانن باردۆخ ی ك ه ئازادكردن���ی ئهو بارمتانه له‌ڕێگه ی ی نهێن ئه‌نجامدان���ی ئۆپه‌راس���یۆنێك ی میت���هوه ئه‌نجامدرابێ���ت، ده‌زگا ی ئ���هو چاودێران ه ئام���اژه به‌ئه‌نجامدان رێككه‌وتنێكی نهێن���ی له‌نێوان داعش‌و توركیادا ده‌كه‌ن ،ك ه ئازادكردنه‌كه‌یان ی لۆجیس���تیكی‌‌و له‌به‌رامب���ه‌ر هاوكاری ی بوه بۆ چه‌كدارانی داعش ئاس���انكاری له‌شه‌ڕی كوبانیدا دژ به‌كورد. ی ئه‌م��� ه یه‌كه‌مجار نیی ه ك��� ه بارمته تورك له‌الیه‌ن داعشهوه ئازاد ده‌كرێن، پێش���تریش 28ش���ۆفێری تورك ك ه له‌كاتی ده‌س���تگرتن به‌س���ه‌ر موسڵدا گیراب���ون لهالی���ه‌ن ئه‌م رێكخ���راوه‌و‌ه ئازادكران. زۆرێك له‌ناوه‌ند‌ه سیاسیه‌كان ئاماژه
ی بهوه ده‌كه‌ن ك ه توركیا ئاسانكارییه‌ك ی گه‌وره‌ی بۆ داعش ك���ردوهو له‌ڕێگ ه ئه‌م واڵته‌وه‌ی ه ك��� ه هه‌وادارانی داعش ی ناوه‌ڕاس���تو ی رۆژهه‌الت��� له‌واڵتان��� ی ی گه‌ش���تیاره‌و‌ه دوا ئه‌وروپاو‌ه به‌ناو ی ی س���نور چونی���ان بۆ توركیا ئاودیو ی ده‌كه‌ن س���وریا ده‌ب���ن‌و په‌یوه‌ن���د ی ی ئیس�ل�ام به‌چه‌كداره‌كان���ی ده‌وڵه‌ت ناسراو به‌داعشه‌وه. ی ی نه‌وت هاوكات باس له‌به‌قاچاغبردن ی توركیا ده‌كرێت، داعش ب���ۆ نێو خاك ی ی ئیس�ل�ام ك���ه چه‌كداران���ی ده‌وڵه‌ت ی ده‌س���تیان به‌س���ه‌ر یانز‌ه كان ه نه‌وت عێراق‌و س���وریادا گرتوه‌‌و رۆژانه زیاتر ی له 50ه���ه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت له‌ڕێگه ی 40دۆالر ده‌فرۆشن‌و توركیاوه به‌نرخ ئه‌مه‌ش دراوی قورسیان بۆ ده‌سته‌به‌ر ده‌كات. ی ی بنه‌ڕه‌تی له‌هه‌مانكاتیشدا ،به‌شێك
پێكهات��� هی داعش ئ���هو توركانه‌ن ك ه لهو واڵته‌وه رویانكردوه‌ت ه سوریاو بون ی ی ئیسالمی‌‌و میت به‌چه‌كدارانی ده‌وڵه‌ت ی توركیش رۆڵێكی گرنگ له‌ئاراسته‌كردن كارو چاالكیه‌كانی داعش���دا ده‌بینێت، ئازادكردن���ی ئ���ه‌م بارمتانه‌ش له‌الیه‌ن ی 100رۆژ له‌دیلكردنیان، داعشهوه دوا ی چاوه‌ڕوانك���راو ب���و ،توركیا كارێك��� ی بیری ناسیۆنالیزم له‌سای هی پاشه‌كشه ی ی واڵتان ی عه‌ره‌بی‌و دابه‌شبون له‌جیهان ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا به‌سه‌ر عه‌ره‌ب "سوننهو ش���یعه"دا ،به‌وت هی "به‌هلول ی مه‌ڕمه‌ڕه، ی زانكۆ ئۆزكان" مامۆستا ك ه 14ساڵ له‌مه‌وبه‌ر هه‌ر له‌م زانكۆیه‌دا قوتابی "ئه‌حمه‌د داود ئۆغلو" بوه ،لهو ی باوه‌ڕه‌دای ه ك ه س���ه‌رۆك وه‌زیری نوێ ی رۆژهه‌اڵت توركیا خوازیاره سنوره‌كان ی ی هاوپه‌یمانیه‌ك بسڕێته‌وه‌و رابه‌رابه‌ت ئیسالمی سونن ه بكات.
داود ئوغلو له‌کاتی پێشوازیکردن ل ه بارمته ئازادکراوه‌کان
6
تایبه‌ت
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
ویکیلیکس 2007
په‌یه‌ده‌و كوبانێ له‌دید ی ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌و‌ه
ك���ورد له‌دیمه‌ش���ق ،زیات���ر له‌ه���ه‌زار دانیشتوی كوردی قامیشلۆ به‌شدارییان له‌خۆپیش���اندانه‌كه‌ی په‌یه‌ده‌دا كردوه وه‌ك وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌ك بۆ ته‌قه‌كردنه‌كه‌ی پۆلی���س .س���ه‌ره‌نجام ،نزیك���هی 30 خول���ه‌ك دواتر ،پۆلیس ده‌س���تیكردوه به‌ته‌قه‌ك���ردن .به‌پێ���ی س���ه‌رچاوه ناوخۆییه‌كان ،عیسا خالید حسێن25 ، ساڵ ،یه‌كێك له‌دانیشتوانی قامیشلۆ كه له‌ناو خۆپیشاندانه‌كه‌ی په‌یه‌ده‌دا نه‌بو، به‌اڵم له‌الیه‌ن پۆلیس���هوه پێكراو گیانی له‌ده‌س���تدا .هه‌روه‌ه���ا النیكه‌م 3بۆ 5 خۆپیشانده‌ری دیكه برینداربون.
دیموكراتی كوردو ب���ه‌ره‌ی دیموكرات ی ك���ورد به‌ش���ێكن ل���هو حزبان���هی كه هاوبه‌ش���یی راگه‌یاندراوی دیمه‌شقیان ك���ردوه ،ك���ه گروپێك���هو بنكه‌ك���هی ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت���هو له‌س���اڵی 2001 دروس���تبو ،ئه‌م گروپه داوای ئازادی‌‌و دیموكراس���ی زۆرتر ده‌كه‌ن له‌سوریا). له‌به‌یاننامه‌كه‌یاندا هاتبو كه حكومه‌تی سوریا پێویسته ئهو كه‌سانه به‌رپرسیار بكات كه فه‌رمان���ی ته‌قه‌كردنیان دابو به‌س���ه‌ر خۆپیش���انده‌رانی رۆژی 2ی تش���رینی دوه‌م ،هه‌روه‌ه���ا پێویس���ته حكومه‌ت رێزی مافی ئازادانه‌ی خه‌ڵك بگرێ���ت ب���ۆ گردبون���هوه .له‌كۆتاییدا به‌یاننامه‌ك���ه جه‌خت���ی له‌یه‌كگرتویی نێوان په‌یه‌ده‌و فراكسیۆنه كوردیه‌كانی دیكه كردب���ۆوه( .تێبینی :به‌ش���ێوه باوه‌ك���هی ،په‌یه‌ده ك���ه زۆر توندترن، خۆی���ان به‌دورده‌گ���رن له‌هاوكاریكردن له‌گه‌ڵ پارت���ه كوردییه‌كان���ی دیكه‌دا، چونكه وایان ده‌بینن كه كه‌متر پابه‌ندی سه‌ربه‌خۆیی كوردن). له‌هه‌ندێك ش���وێنی دیكه ،رێكخراوه كوردییه‌كان���ی ماف���ی م���رۆڤ‌و داد له‌س���وریا ،ب���اس ل���هوه ده‌ك���ه‌ن كه دام���وده‌زگا ئه‌منیه‌كان���ی س���وریا ده‌یان كه‌س���یان له‌خۆپیش���اندانه‌كه‌ی پش���تیوانیی په‌كه‌ك���ه له‌س���نوری ش���ارۆچكه‌ی كوبانێ ده‌ستگیركردوه‌‌و هه‌روه‌ها گردبونه‌وه‌یه‌كیشیان له‌حه‌ڵه‌ب قه‌ده‌غه‌كردوه. هێرڤی���ن ئۆس���ی پێیواب���و ك���ه ئ���ه‌م هه‌ڵمه‌ت���هی س���وریا بۆ س���ه‌ر خۆپیش���انده‌رانی پشتیوانانی په‌كه‌كه، ره‌نگ���ه په‌یوه‌ندی هه‌بێت به‌هه‌وڵه‌كانی دیمه‌شقه‌وه بۆ به‌هێزكردنی په‌یوه‌ندییه گه‌ش���ه‌كردوه‌كانی له‌گ���هڵ ئه‌نك���هره. ئۆسی هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش���ی باسكرد كه س���ه‌ركوتكردنه‌كه ره‌نگه ش���ێوازێكی س���وریا بێت بۆ ئه‌وه‌ی نیش���انی بدات ك���ه هاوبه‌ش���یی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی توركیایه ،به‌وه‌ی دژی ئۆتۆنۆمی زیاتره ب���ۆ كوردان���ی ژێر ده‌س���ه‌اڵتی خۆی.
ئا :هاوكار حسێن
رۆژی دوات���ر ،س���ه‌رچاوه ناوخۆیی‌‌و هه‌رێمه‌یی���ه‌كان ئاماژه‌یان بهوه كرد ك ه زیات���ر له 5هه‌زار ك���ه‌س په‌یوه‌ندییان كردوه به‌رێوڕه‌س���می به‌خاكس���پاردنی عیس���ا خالی���د حس���ێن .ئ���ه‌م گیانی هاوكاریی���هی كوردان ب���هو ژماره زۆره لهالی���ه‌ن بزوتنهوهی ئاین���ده‌ی كوردو په‌ی���ه‌ده‌و پارتی ئ���ازادی ك���ورده‌وه رێكخراب���و .له‌گ���هڵ په‌یوه‌ندییان به‌و رێوڕه‌س���مه‌وه ،ئه‌م حزبان���ه ،یه‌كێتی دیموكراتی كوردو ب���ه‌ره‌ی دیموكراتی ك���ورد به‌یاننامه‌یه‌كی���ان باڵوك���ردهوه ك���ه تێی���دا حكومه‌ت���ی توركیای���ان تۆمه‌تبارك���رد به‌وه‌ی ش���ه‌ڕ ل���ه‌دژی په‌كه‌كه به‌كارده‌هێنێت وه‌ك پاساوێك بۆ په‌الماردانی حوكمی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریی كوردانی عێ���راق( .تێبین���ی :یه‌كێتی
كۆمێنت: له‌كاتێكدا ره‌نگه حكومه‌تی س���وریا به‌ئاشكرا هه‌ڵوێستی كرداریی بگرێته‌به‌ر له‌به‌رامبه‌ر په‌كه‌كه بۆ پش���تیوانیكردن له‌په‌یوه‌ندیه‌كان���ی له‌گ���هڵ توركی���ا. ب���ه‌اڵم ه���ۆكاری راس���ته‌قینه بۆ ئه‌م سه‌ركوتكردنه ،ره‌نگه په‌یوه‌ندی به‌ترسی س���وریاوه هه‌بێت كه كوردانی س���وریا مه‌ترسی ئۆپۆزسیۆنێكی به‌هێزی جدی له‌به‌رامب���ه‌ر رژێم پێكبهێنن .حكومه‌تی س���وریا به‌رده‌وامده‌بێت له‌كاردانه‌وه‌ی نه‌گونج���او به‌رامبه‌ر ه���ه‌ر جوڵه‌یه‌كی ك���ورده‌كان .ب���ه‌اڵم كوردانی س���وریا یه‌كده‌گرن بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی هێرشه‌كانی حكومه‌تی سوریا له‌سه‌ریان ،پێمانوایه ئه‌وان ل���ه‌ده‌وری خواس���ته تونده‌كانی په‌كه‌كه كۆنابنه‌وه.
به‌رپرسانی ئه‌مه‌ریكا باس لهو زوڵم‌و زۆره ده‌كه‌ن كه له‌چه‌ند ساڵی رابردودا له‌الیه‌ن رژێمی سوریاوه ئه‌نجامدراوه به‌رامبه‌ر كوردانی دانیشتوی ناوچه‌كانی قامیشلۆ ،حه‌ڵه‌ب‌و كوبانێ، هه‌روه‌ها پێیانوایه په‌یه‌ده هێزێكی تونده‌و ئاماده‌ی هاوكاریی نیه له‌گه‌ڵ پارته كوردیه‌كانی دیكه‌دا. به‌پێ���ی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی س���ایتی ویكیلیكس ،كه ئاوێنه ده‌قه‌كه‌ی كردوه به‌ك���وردی ،به‌پرس���انی باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌س���وریا باس لهو سیاسه‌تی سه‌ركوتكردنه ده‌كه‌ن كه له‌الیه‌ن رژێمی س���وریاوه به‌رامبه‌ر كوردان���ی خۆرئاوا پی���اده ده‌كرێت‌و هات���وه" ،حكومه‌تی س���وریا به‌رده‌وامده‌بێت له‌كاردانه‌وه‌ی نه‌گونج���او به‌رامبه‌ر ه���ه‌ر جوڵه‌یه‌كی ك���ورده‌كان ،ب���ه‌اڵم كوردانی س���وریا یه‌كده‌گرن بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی هێرشه‌كانی حكومه‌تی سوریا له‌سه‌ریان". سه‌باره‌ت به‌پارتی یه‌كێتی دیموكرات ناس���راو په‌ی���ه‌ده ك���ه وه‌ك حزبێكی سیاس���یی ك���وردی س���وریاو نزی���ك له‌په‌كه‌كه وه‌س���فده‌كرێت ،به‌رپرسانی ئه‌مه‌ری���كا هه‌رچه‌ن���ده پێیانوای���ه كه كوردانی خۆرئاوا "له‌ده‌وری خواس���ته تونده‌كانی په‌كه‌ك���ه كۆنابنه‌وه" ،به‌اڵم له‌وه‌س���فكردنی په‌یه‌ده ئام���اژه بهوه ده‌كه‌ن كه ئه‌م حزب���ه "زۆر توندترن‌و خۆی���ان به‌دورده‌گ���رن له‌هاوكاریكردن له‌گه‌ڵ پارت���ه كوردییه‌كان���ی دیكه‌دا، چونكه وایان ده‌بینن كه كه‌متر پابه‌ندی سه‌ربه‌خۆیی كوردن". ل���هو به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا كه مێژوه‌كه‌ی بۆ س���اڵی 2007ده‌گه‌ڕێته‌وه ،باسی ئهو س���ه‌ركوتكردنه كراوه ك ه لهو س���اڵه‌دا رویداوه‌و هاتوه" ،رۆژی 2ی تش���رینی دوه‌م ،پۆلیس���ی س���وریا ته‌ق���هی له 300ئه‌ندامی س���ه‌ر به‌پارت���ی یه‌كێتی دیموكرات (په‌یه‌ده) كرد له‌قامیش���لۆ ك���ه گردبونه‌وه‌یه‌كی���ان رێكخس���تبو به‌مه‌به‌س���تی پش���تیوانیكردن له‌پارتی كرێكاران���ی كوردس���تان .هه‌روه‌ه���ا داموده‌زگا ئه‌منیه‌كانی س���وریا ده‌یان كه‌سیان له‌خۆپیشاندانه‌كه‌ی پشتیوانیی په‌كه‌كه له‌س���نوری شارۆچكه‌ی كوبانێ ده‌ستگیركردوه". له‌به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی دیكه‌ی ویكیلیكسدا ك���ه مێژوه‌ك���هی ب���ۆ س���اڵی 2004 ده‌گه‌ڕێت���هوهو تێی���دا له‌س���ه‌ر زاری به‌رپرس���ێكی ب���ااڵی توركی���ا ئاماژه به‌كوش���تنی چه‌ند ئه‌ندامێكی په‌كه‌كه كراوه له‌هه‌رێمی كوردس���تان‌و هاتوه، "سكرتێری یه‌كه‌می وه‌زاره‌تی كاروباری ده‌ره‌وه‌ی توركی���ا ،ج���ه‌الل دۆگان پێیوابوه سوریا له‌پشت كوشتنی چه‌ند ئه‌ندامێكی كۆنگ���ره‌ی گه‌لی په‌كه‌كه‌و به‌رپرس���انی پارتی یه‌كێتی دیموكرات
په‌یه‌ده هێزێك ی تونده‌و ئاماده‌ی هاوكاریی نیه له‌گه‌ڵ پارته كوردیه‌كانی دیكه‌دا (په‌یه‌ده)وه بون ،له‌رۆژی 29ی تشرین ی ئه‌مه‌ریكا وه‌اڵمه‌كه‌ی له‌وه‌دا كورتكرده‌وه دوه‌می 2004له‌باكوری عێراق". كه به‌پێی ئهو چیرۆكانه‌ی له‌رۆژنامه‌كه ی توركیاوه خوێندونیه‌تیه‌وه س���ه‌باره‌ت به‌و كوشتاره ،ئاماژه‌بون بۆ سه‌رچاوه ده‌قی به‌ڵگه‌نامه‌كان: س���ه‌ربازییه‌كانی توركی���ا .دۆگان ئای دی04ANKARA6961 : باب���هت :وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌ی توركیا به‌راوێژكاری ئه‌مه‌ری���كای راگه‌یاند كه پێیوایه سوریه‌كان له‌پشت تیرۆركردنی پێیوایه س���وریا له‌پشت كوشتاره‌كه‌وه ئه‌ندامانی په‌كه‌كه‌وه‌ن له‌باكوری عێراق بوه ،چونكه س���وریا كێش���هی هه‌بوه س���ه‌رچاوه :باڵیۆزخان���هی ئه‌مه‌ری���كا له‌گه‌ڵ دانیشتوانه كورده‌كه‌ی خۆی. چه‌ن���د هه‌واڵێك���ی دیكه ه���ه‌ن كه له‌توركیا ئاماژه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی توندڕه‌وه عه‌ره‌به‌كان به‌روار15 :ی كانونی یه‌كه‌می 2004 ئهو كوشتاره‌یان ئه‌نجامدابێت. پۆلێن :نهێنی پوخته: راوێژكاری سیاسیی ئه‌مه‌ریكا له‌گه‌ڵ ئای دی07DAMASCUS1094 : سكرتێری یه‌كه‌می وه‌زاره‌تی كاروباری بابه‌ت :حكومه‌تی سوریا گردبونه‌وه‌ی ده‌ره‌وه‌ی توركیا ،جه‌الل دۆگان له‌رۆژی پشتیوانانی په‌كه‌كه سه‌ركوت ده‌كات. 10ی كانونی یه‌كه‌م���ی ،2004كۆبوه‌وه سه‌رچاوه :باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مه‌ریكا به‌مه‌به‌ستی تاووتوكردنی په‌یوه‌ندیه‌كانی له‌دیمه‌شق نێ���وان توركیاو ئه‌مه‌ریكا‌و مه‌س���ه‌له‌ی به‌روار8 :ی تشرینی دوه‌می 2007 به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی تیرۆر .دۆگان وه‌ك پۆلێن :زۆر نهێنی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری توێژین���هوهو هه‌واڵگریی پوخته: خۆپیشاندانی پش���تیوانانی په‌كه‌كه وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌ی توركیاو كاروباری په‌كه‌ك���ه دیاریك���راوه .له‌چوارچێوه‌ی له‌الیه‌ن كوردانی س���وریاوه له‌ش���اری كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا ،دۆگان پرس���یاری قامیش���لۆی باك���وری رۆژهه‌اڵت���ی له‌راوێژكاره‌كه‌ی ئه‌مه‌ریكا كرد سه‌باره‌ت س���وریا له‌الیه‌ن پۆلیس���هوه روبه‌روی به‌وه‌ی حكومه‌تی ئه‌مه‌ریكا پێیوایه كێ س���ه‌ركوتكردنی قورس بون���هوه .ئهو له‌پش���ت كوش���تنی چه‌ند ئه‌ندامێكی سه‌ركوتكردنه بوه هۆی گیانله‌ده‌ستدانی كۆنگره‌ی گه‌لی په‌كه‌كه‌و به‌رپرس���انی النیك���ه‌م كوردێك‌و چه‌ندی���ن بریندار. پارت���ی یه‌كێتی دیموك���رات (په‌یه‌ده) هه‌روه‌ه���ا چه‌ندی���ن ده‌س���تگیركراو وه بون ،له‌رۆژی 29ی تشرینی دوه‌می هه‌بون له‌گردبونه‌وه‌یه‌كی پش���تیوانیی 2004له‌باكوری عێراق .راوێژه‌كاره‌كه‌ی په‌كه‌ك���ه له‌س���نوری ش���ارۆچكه‌ی
كوبانێ‌‌و هێزه ئه‌منیه‌كان رێگریش���یان كردوه له‌خۆپیش���اندانێكی الیه‌نگران ی په‌كه‌ك���ه له‌حه‌ڵه‌ب .هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای روداوه‌كه‌وه ،تێكڕای پارته كوردیه‌كانی س���وریا به‌یاننامه‌یه‌ك���ی هاوبه‌ش���یان ده‌رك���رد كه تێیدا س���ه‌ركۆنه‌ی هه‌ردو حكومه‌ت���ی توركیاو س���وریایان كرد. هه‌رچه‌ن���ده ك���وردان له‌دوای ئ���اژاوه گه‌وره‌كه‌ی مارس���ی 2004هوه ناوبه‌ناو گردبونه‌وه‌ی���ان ئه‌نجام���داوه له‌باكوری رۆژهه‌اڵت���ی س���وریا ،ب���ه‌اڵم هه‌رگیز گردبون���ه‌وه‌كان نه‌گه‌یش���تونه‌ته ئ���ه‌م ئاسته له‌توندوتیژیی. رۆژی 2ی تش���رینی دوه‌م ،پۆلیسی س���وریا ته‌قه‌ی له 300ئه‌ندامی س���ه‌ر به‌پارتی یه‌كێت���ی دیموكرات (په‌یه‌ده) كرد له‌قامیش���لۆ كه گردبونه‌وه‌یه‌كیان رێكخستبو به‌مه‌به‌ستی پشتیوانیكردن له‌پارت���ی كرێكاران���ی كوردس���تان (په‌كه‌كه)( .تێبینی :په‌یه‌ده حزبێكی سیاسیی س���ه‌ر به‌په‌كه‌كه‌یه له‌سوریا). به‌گوێ���ره‌ی راپۆرتی میدی���ا ناوخۆیی‌‌و ناوچه‌یه‌كان ،پاڵنه‌ری ئهو كرده‌وه‌یه‌ی پۆلیس دوای ئ���هوه هاتوه كه هه‌ندێك له‌خۆپیش���انده‌ران چه‌ند دروشمێكیان به‌رزكردوه‌ت���هوهو ره‌خنه‌یان له‌به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د گرتوه له‌به‌رامبه‌ر لێدوانه‌كانی ك���ه پش���تیوانیكردوه له‌هه‌نگاوه‌كانی ئه‌نكه‌ره له‌دژی ناوچه‌ی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریی كورد له‌عێراق .به‌پێی وته‌كانی هێرڤین ئۆس���ی ،نوێنه‌ری بزوتنهوهی ئاینده‌ی
میدیا جیهانیه‌كان: ئه‌وه‌ی له‌كوبان ێ روده‌دات جینۆسایده ،نه‌ك جه‌نگ ئا :ئاوێنه په‌الماری چه‌كدارانی داعش بۆ سه‌ر شارۆچكه‌ی كوبانێ له‌كوردستانی خۆرئاوا ،له‌سه‌ر ئاستی میدیای جیهانی ده‌نگدانه‌وه‌ی گه‌وره‌ی هه‌بوه‌و زۆرینه‌ی ئاژانسه‌كان ئاماژه بهوه ده‌كه‌ن كه ئهو شارۆچكه‌یه‌ی ئارامترین ناوچه‌ی سوریا بو ،ئێستا له‌به‌رده‌م كاره‌ساتێكی گه‌وره‌دایه ،هاوكات ئه‌وه‌ی له‌ده‌وروبه‌ری كوبانێ روده‌دات ،پرۆسه‌یه‌كی جینۆسایده نه‌ك جه‌نگ. پێگه‌ی ئه‌ی بی س���ی نی���وز له‌زار ی نوێن���ه‌ری ئاژانس���ی په‌نابه‌رانی س���ه‌ر به‌نه‌ت���هوه یه‌كگرتوه‌كانه‌وه باڵویكرده‌وه ك���ه ل���ه‌رۆژی هه‌ینیه‌وه نزیك���هی 100
هه‌زار ك���ورد له‌كوردس���تانی خۆرئاواوه روه‌و س���نوره‌كانی توركیا ماڵ‌و حاڵیان جێهش���توه‌و ئاواره‌بون ،پ���اش ئه‌وه‌ی چه‌كداران���ی داع���ش چه‌ن���د گوندێكی ده‌وروبه‌ری كوبانێی���ان داگیركرد‌و روه‌و شاره‌كه پێشڕه‌وییان كرد. ه���اوكات باس���ی له‌وه‌ش ك���ردوه كه ش���ه‌ڕڤانانی كورد له‌توركیا داوایانكردوه چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نییان فریابخه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی رێگری���ی له‌پێش���ه‌وه‌چونی چه‌كدارانی داعش بكه‌ن له‌سنوری كوبانێ. هه‌روه‌ها ئاژانسه‌كه له‌زاری سیاسییه‌كی ك���ورده‌وه ئ���ه‌وه‌ی ئاش���كراكردوه كه چه‌كدارانی داعش به‌گه‌یش���تنیان بۆ ئهو گوندانه‌ی ده‌س���تیان به‌س���ه‌ردا گرتوه، ده‌ی���ان كه‌س���یان له‌دانیش���توانه‌كه‌ی س���ه‌ربڕیوه .ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌ش كردوه،
ئه‌وه‌ی له‌ده‌وروب���ه‌ری كوبانێ روده‌دات، "پرۆسه‌یه‌كی جینۆسایده نه‌ك جه‌نگ". له‌الیه‌ن خۆیش���یه‌وه ئیبراهیم بینچی، ئه‌ندامی هه‌ده‌په به‌ئاژانس���ی رۆیته‌رزی راگه‌یاندوه" ،به‌ڕاس���تی ئهوه حاڵه‌تێكی ش���ه‌رمهێنه‌ره بۆ مرۆڤایه‌ت���ی" ،ناوبراو داوای ده‌ستێوه‌ردانی به‌په‌له‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی كردوه. هه‌روه‌ه���ا ئاژانس���ی بلومبێ���رگ له‌راپۆرتێكدا ئاماژه‌ی به‌و ژماره زۆره‌ی ئاواره‌كانی ش���ارۆچكه‌ی كوبان ێ كردوه كه رویانكردوه‌ته توركیاو له‌س���ه‌ر زاری به‌رپرسانی توركیاو نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان باس���ی له‌وه‌ش ك���ردوه ك���ه پێده‌چێت له‌چه‌ند رۆژی داهاتودا ژماره‌ی ئاواره‌كان بۆ چه‌ند سه‌د هه‌زارێك به‌رزببێته‌وه. ئاژانس���ه‌كه ئاماژه‌ی بهوه كردوه كه
پێش په‌الماره‌ك���هی چه‌كدارانی داعش، ش���ارۆچكه‌ی كوبانێ یه‌كێك بو له‌ناوچه پارێزراوه‌كانی س���وریا له‌ماوه‌ی ئهو سێ س���اڵ‌و نیوه‌ی كه ئهو واڵت���ه كه‌وتوه‌ته ش���ه‌ڕێكی ناوخۆییه‌وه .نوس���یویه‌تی، "كوردانی سوریا دوایین گروپن كه له‌الیه‌ن چه‌كدارانی داعش���هوه ده‌كرێنه ئامانج، ئ���ه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌ی مه‌س���یحیه‌كان‌و ئێزدیه‌كانی���ان له‌م���اڵ‌و حاڵ���ی خۆیان له‌عێراقدا ده‌رپه‌ڕاند". سایتی بی بی سی ،له‌راپۆرتێكدا باسی لهو ش���هڕو پێكدادانه كردوه كه له‌سه‌ر سنور له‌نێوان پۆلیسی توركیاو گه‌نجانی كورددا رویان���داوه ،كاتێك ئهو گه‌نجانه ویستویانه پش���تیوانییو هاوخه‌میی بۆ ئاواره كورده‌كانی س���وریا نیشانبده‌ن. هه‌روه‌ها نوسیویه‌تی" ،النیكه‌م نزیكه‌ی
300ش���ه‌ڕڤانی كورد له‌رێگه‌ی توركیاوه چونه‌ته س���وریا ب���ۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی چه‌كدارانی داعش". به‌پێ���ی راپۆرته‌ك���هی بی بی س���ی، له‌وكاته‌وه‌ی شهڕو په‌شێویه‌كان له‌سوریا س���ه‌ریانهه‌ڵداوه ،توركیا زیاتر له 847 هه‌زار ئاواره‌ی سوریای له‌خۆگرتوه. باسی له‌وه‌ش كردوه كه ئهو كوبانێیه‌ی پێش���تر به‌ئارامترین ش���وێنی س���وریا داده‌نرا ،ئێستا به‌هۆی هێرشی چه‌كدارانی داعشهوه ،مه‌ترسی ئه‌وه‌ی له‌سه‌ره زیاتر ل ه 200هه‌زار له‌دانیشتوانه‌كه‌ی ئاواره‌ببن. ئه‌مه جگه ل���ه‌وه‌ی داگیركردنی كوبانێ له‌الیه‌ن داعش���هوه واده‌كات ناوچه‌یه‌كی به‌رفراوانی باكوری سوریا كه هاوسنوره له‌گه‌ڵ توركیا ،بكه‌وێته ژێر ده‌ستی ئهو چه‌كدارانه.
داگیركردن ی كوبان ێ واده‌كات ناوچه‌یه‌ك ی به‌رفراوان ی باكوری سوریا كه هاوسنوره له‌گه‌ڵ توركیا بكه‌وێت ه ژێر ده‌ستی داعشهوه
عێراق
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
گۆڕان: ئه‌سڵ‌و ئه‌ساسی نییه پارتی وه‌زاره‌تمان بداتێ ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد سه‌رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان له‌پارله‌مانی عێراق ئهو هه‌واڵ‌و زانیارییان ه رهتدهكاتهوه ك ه باس ی له‌وه‌ده‌كه‌ن پارتی دیموكرات ی خۆی وه‌زاره‌تێك كوردستان ،له‌پشك ی ده‌دات ه گۆڕان .پارله‌مانتارێك ی پارتیش رایده‌گه‌یه‌نێت له‌به‌رئه‌وه ی كورد تائێستا رێكه‌وتن له‌سه‌ر پشك له‌حكومه‌تی عێراقدا نه‌كراوه ،دیارنی ه پارتی چ پۆستێك له‌مافی خۆی ده‌دات به‌الیه‌نه‌كانی دیكه. ی گ���ۆڕان له‌كۆی ()325 بزوتن���هوه ی عێراق ،خاوه‌نی نۆ ی پارله‌مان كورس��� ی ی پێكهێنانی ده‌سته كورسیه .له‌كات ی ی جێگر ی پارله‌ماندا پۆست سه‌رۆكایه‌ت ی به‌ركه‌وت، ی پارله‌مان دوه‌می سه‌رۆك ی له‌كاتێكدا ئهو پۆسته پێشتر به‌ركه‌وته ی ب���وه‌و ب���اس له‌وه‌ده‌كرێ���ت پارت��� ئه‌مجار‌ه پارتی ئهو پۆست هی به‌گۆڕان به‌خش���یوه .له‌ئێستاش���دا هه‌ندێ���ك ی كوردس���تان له‌كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندن ی ی پۆس���ت ب���اس له‌وه‌ده‌ك���ه‌ن پارت جێگری س���ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق‌و دو وه‌زاره‌ت���ی به‌رده‌كه‌وێت ،به‌اڵم یه‌كێك له‌وه‌زاره‌ته‌كانی ده‌به‌خشێته گۆڕان. ی ی پێدانی وه‌زاره‌تێك له‌باره‌ی ده‌نگۆ ی به‌غدا له‌پش���كی پارتی بۆ بزوتنه‌وه ی ی پارت��� گ���ۆڕان ،پارله‌مانت���ار ی راگه‌یاند عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی به‌ئاوێنه
تائێس���تا جێگری سه‌رۆك وه‌زیران‌و دو وه‌زاره‌ت بۆ كورد دانراوه ،به‌اڵم هێشتا ی به‌ته‌واوه‌تی یه‌كالنه‌بۆته‌وه‌و رێكه‌وتن ی ی ناڕازیبون له‌س���ه‌ر نه‌كراوه ،به‌ه���ۆ كورده‌وه ،هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئیتر چۆن ی ی له‌پش���ك باس ل���هوه ده‌كرێت پارت خۆی وه‌زاره‌تێك ده‌داته گۆڕان". دوایین كۆبونه‌وه‌ی الیه‌نه كوردییه‌كان ی بۆ بڕیاردان له‌به‌شداریكردن له‌حكومه‌ت ی ی س���ه‌ره‌ك عێراق���دا ،له‌ب���اره‌گا ی گۆڕان ئه‌نجامدرا .هه‌روه‌ها بزوتنه‌وه ی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان پۆست س���ه‌رۆك كۆماری عێراق���ی وه‌رگرت، ی ی چاودێران له‌ئێس���تادا پارت به‌بۆچون ی ده‌یه‌وێت به‌شێك له‌به‌رپرسیارێتیه‌كان ی الیه‌نه‌كان���ی دیك ه ی ئاراس���ته خ���ۆ ی بزوتنهوهی گ���ۆڕان بكات، به‌تایبه‌ت��� ی راب���ردودا چونك��� ه له‌چ���وار س���اڵ ی گۆڕان ههمیش��� ه ده‌یوت بزوتن���هوه ی یه‌كه‌م پارتی یه‌كێت���یو پارتی به‌پل ه ی ی مافه‌كان به‌رپرسن له‌به‌ده‌ستنه‌هاتن ك���وردو به‌ش���ه‌ڕكردن بۆ بۆ پۆس���ت ی نه‌ك به‌رژه‌وه‌ن���دی میلله‌ت تۆمه‌تبار ده‌كردن. ی پارت���ی ئ���هو پارله‌مانت���اره ی رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ،پارت���ی له‌س���ۆنگه به‌رپرس���یارێتییه‌و‌ه مامه‌ڵ���ه ده‌كات‌و ی وابو‌ه ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه سیاس���هت قورساییه‌كه‌ی بخات ه سه‌ر كوردستان، به‌اڵم "پێشتر رێككه‌وتنه‌كانی ناوخۆی ك���ورد له‌س���ه‌ر پۆس���ته‌كان زیاتر دو قۆڵ���ی بوه له‌نێوان پارت���یو یهكێتیو
له‌سه‌ر دۆخی ش���یعه‌كان نیی ه تاوه‌كو گه‌ره‌نتی وه‌رنه‌گرێت چه‌ند راستگۆن‌و تاچه‌ند م���ه‌رج‌و داواكارییه‌كانی كورد جێبه‌جێ ده‌كه‌ن". ی چوار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر كاتێك حكومه‌ت عێ���راق پێكهێنرا ،بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان ی وه‌زاره‌تێك بێبه‌ش���كرا، له‌وه‌رگرتن��� ئه‌وكات گۆڕان پارت���یو بارزانی بهوه ی تۆمه‌تباركرد ك ه رێگربون له‌وه‌رگرتن ی وه‌زاره‌تێ���ك .ب���ه‌اڵم پارله‌مانتاره‌كه پارتی ئاش���كرای ده‌كات تائێستا هیچ ش���تێك به‌فه‌رم���ی رانه‌گه‌یه‌ن���دراوهو تائێس���تا هی���چ رێكه‌وتنێ���ك له‌گه‌ڵ ی ده‌ڵێت"جارێ عێراقدا نه‌ك���راوه .عه‌ل له‌گفتوگۆدای���ن كێ ده‌ڵێت پۆس���تمان پێده‌درێ���ت ،وه‌زاره‌ته‌كانم���ان بۆ زیاد ی نازانرێت ده‌كرێ���ت ،بۆی���ه به‌فه‌رم��� چه‌ند وه‌زاره‌ت‌و چ وه‌زاره‌تێك ده‌درێت به‌كورد ،چ���ی به‌ر پارت���یو یهكێتیو گۆڕان‌و حزبه‌كان ده‌كه‌وێت ،ئایا پارتی چ پۆستێك له‌مافی خۆی ده‌دات به‌كێ، جارێ هه‌مو شتێك نادیاره". ی ی فراكسیۆن لهالی خۆیهوه سه‌رۆك گ���ۆڕان له‌پارله‌مانی عێراق هۆش���یار عه‌بدواڵ ،ئهو وته‌ی��� ه رهتدهكاتهوه ك ه پارتی له‌پش���كی خۆی پۆستی دابێت به‌گ���ۆڕان‌و رایده‌گه‌یه‌نێت له‌ئێس���تادا وه‌زاره‌تێكیش ده‌درا به‌ئیسالمییه‌كان ،چه‌ندین پۆس���تی دیك ه هه‌ن‌و هێش���تا ی ی پله ئه‌وكات گله‌یی زۆر له‌سه‌ر پارتی هه‌بو الی پارتیو یه‌كێتین‌و له‌ئاس���ت ك��� ه نه‌یهێش���توه وه‌زاره‌ت به‌ر گۆڕان وه‌زیردان. ناوبراو ،به‌ئاوێن هی راگه‌یاند "سه‌ره‌تا بكه‌وێ���تو تۆمه‌تی ده‌خرایه پاڵ ،بۆی ه له‌ئێس���تادا پارتی ئهو گرنگییه زۆره‌ی رازی نیم له‌سه‌ر ئهو وشه‌یه‌ی بوترێت
حكومه‌تی پێشتر ی عێراق دو وه‌زاره‌ت پشكی ئێمه بو كه‌چی به‌بڕیارێكی سیاسی پارتیو یه‌كێتی پێمان نه‌دراو هیچ قسه‌یه‌كیان له‌سه‌ر ئهوه نه‌كرد كه له‌سه‌ر كورسییه‌كه‌ی ئێمه دانیشتون
پارتی له‌پش���كی خۆی پۆستی داوه‌ت ه گ���ۆڕان‌و ئه‌س���ڵو ئه‌ساس���ی نیی���ه، له‌حكومه‌تی پێشتری عێراق دو وه‌زاره‌ت پش���كی ئێم ه بو ،كه‌چ���ی به‌بڕیارێكی سیاسی پارتیو یه‌كێتی پێمان نه‌دراو هیچ قسه‌یه‌كیان له‌سه‌ر ئهوه نه‌كرد ك ه ی ئێم ه دانیشتون، له‌سه‌ر كورسییه‌كه به‌اڵم له‌كۆتاییدا سیاسه‌ت وایه‌و دواجار فره‌س���تت دێته پێ���ش‌و له‌مافی خۆت خۆش نابیت". تائێستا الی خه‌ڵك ته‌نها ئهوه رون ه واده‌زانرێت ته‌نها پۆس���تی س���ه‌رۆكی په‌رله‌م���ان‌و حكوم���هتو وه‌زی���ره‌كان ی ههیهو ده‌بێت رێككه‌وتن له‌س���ه‌ر بون ی ی بكرێت ،ب���ه‌اڵم به‌وته دابه‌ش���كردن هۆش���یار عه‌ب���دواڵ پارت���یو یه‌كێتی له‌عێراق���دا كۆمه‌ڵێك پۆس���تیان هه‌ی ه له‌سیستمی خاڵبه‌ندیدا ئه‌ژمارنه‌كراوه، بۆ نمون ه له‌سه‌رۆكایه‌تی كۆمار كۆمه‌ڵێك پۆس���ت هه‌یه به‌پله‌ی وه‌زیرو یه‌كێتی بۆ خۆی بردونی ،له‌ناو په‌رله‌مانیش���دا كۆمه‌ڵێك پۆست هه‌یه به‌پل هی وه‌زیرن پارتی بردویه‌تی‌و الی ئه‌وانه. ی قورس���ایی ی كه‌مكردنه‌و‌ه له‌ب���اره پارت���ی له‌به‌غداو خس���تنه ئه‌س���تۆی ی ئه‌مج���اره به‌رپرس���یارێكی ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی كورد به‌الیه‌نه‌كان ی گۆڕان ئاماژه تر ،ئهو په‌رله‌مانت���اره به‌وه‌ده‌كات ئه‌گه‌ر پارتی بیویس���تای ه قورس���ایی خ���ۆی له‌به‌غ���دا نه‌هێڵێت پۆستی جێگری س���ه‌رۆكی حكوم هتو هیچ وه‌زاره‌تێكی وه‌رنه‌ده‌گرت.
بۆچ ی توركیا شه‌ڕ ی داعش ناكات؟ ئا :بارام سوبحی حكومه‌تی توركیا ،له‌ترسی به‌هێزبونی الیه‌نه كوردییه‌كان له‌عێراق‌و سوریا، به‌شداریی به‌ره‌ی جیهانی له‌شه‌ڕی دژ به‌داعشدا ناكات ،چاودێرانیش هۆشداری ئهوه ده‌ده‌ن به‌هۆی به‌شدارینه‌كردنیه‌وه له‌م شه‌ڕه‌دا ،توركیا ئه‌گه‌ری له‌ده‌ستدانی پێگه‌ی دیبلۆماسی‌‌و دروستبونی مه‌ترسی له‌سه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی هه‌یه. ماوه‌ی س��� ێ مانگه چه‌كدارانی داعش كۆنترۆڵی سێیه‌كی به‌شی خاكی عێراقیان كردوه ،واڵتانی هاوسێی عێراق‌و جیهان هه‌ریه‌كه‌و به‌ش���ێوه‌ی جیاواز هه‌ڵوێستی خۆیان ده‌ربڕیوه ،ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی مایه‌ی پرس���یارو تێڕامان���ی چاودێرانه بێده‌نگ بونی توركیایه له‌ئاس���ت ئه‌م روداوانه، له‌كاتێك���دا حكومه‌تی هه‌رێ���م تاڕاده‌ی هاوبه‌شی خۆی به‌دۆس���تو هاوپه‌یمانی توركیا ده‌زانی. به‌بڕوای چاودێرانی سیاسی ،له‌ئێستادا توركیا له‌میحنه‌تێكی سیاسیدایه ،چونكه ی داعش هاوس���نوره له‌گه‌ڵ قه‌ڵه‌م���ڕه‌و ی پارێزگای نه‌ینه‌وا ،هه‌روه‌ها له‌س���نور هاو س���نوره له‌گ���هڵ حكومه‌تی هه‌رێم‌و كانتۆنه‌كانی رۆژئاوای كوردس���تان ،كه له‌ئێستادا هه‌ردوالیان به‌ره‌نگاری داعش بونه‌ته‌وه. سوده‌كانی داعش بۆ توركیا خورشید دلی ،كه نوسه‌رێكی سوریی ه له‌وتارێكی شیكارییدا باس له‌هۆكاره‌كانی به‌ش���دارنه‌بونی توركیا له‌به‌ره‌ی جیهانی شه‌ڕی دژ به‌داعش ده‌كات‌و رونیده‌كاته‌وه له‌ئێستادا توركیا بهوه تۆمه‌تبار ده‌كرێت ك���ه یه‌كێكه له‌گه‌وره‌ترین پش���تیوانان‌و س���ودمه‌ندانی داع���ش ،له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی توركی���ا ده‌یه‌وێت داعش وه‌كو ئامرازێك ب���ۆ روخاندنی رژێمی ئه‌س���هدو رێگرتن له‌دروس���تبونی هه‌رێمێك���ی ك���وردی له‌رۆژئاوای كوردستان به‌كاربهێنێت. به‌بۆچونی ناوبراو ،توركیا له‌سه‌ر ئاستی عێراق ،ده‌یه‌وێ���ت داعش بۆ به‌دیهێنانی جۆرێ���ك له‌هاوس���ه‌نگی له‌پرۆس���هی سیاسی عێراقدا ،یان به‌كارهێنانی وه‌كو هێزێكی ن���ه‌رم له‌چوارچێوه‌ی ملمالنێی تائیف��� ی له‌گه‌ڵ ئێران له‌ناوچه‌ی عه‌ره‌بی به‌كاربهێنێت. په‌یوه‌س���ت به‌م باس���هوه ،توێژه‌ری
توركیا له‌به‌رده‌م چه‌ند سیناریۆیه‌کدایه ،كه یه‌كه‌مینیان خۆی له‌سیناریۆی ئوردنیدا دهبینێتهوهو پوخته‌كه‌ی بریتیه له‌وه‌رگرتنی هه‌مو رێوشوێن‌و ئاماده‌گیه‌كان له‌سه‌ر خاكی خۆت به‌بێ به‌شداریكردنی راسته‌وخۆ له‌شه‌ڕدا سیاسی توركی مومتاز توركۆنه ،له‌میانی وتارێكی���دا له‌رۆژنام���هی زه‌مانی تورك ی ده‌نوس���ێت :ده‌وڵه‌تێ���ك به‌م ش���ێوه‌یه سودمه‌ند بێت له‌سایه‌ی ئهو گۆڕانكارییه گه‌رده‌ل���ول ئاس���ایه‌ی ناوچه‌ك���هی گرتۆته‌وه ،ئیتر چۆن ده‌چێته شه‌ڕێكه‌وه دژی رێكخراوێك كه بیكاته ش���ه‌یتانێكی نێوده‌وڵه‌تی؟
چه‌کدارانی داعش دروستكردنی ده‌وڵه‌تی كوردییهو ره‌نگه ئه‌م شه‌ڕه ببێته مایه‌ی به‌دیهێنانی ئهو خواسته. یه‌كێك���ی دیك���ه له‌هۆكاره‌كان���ی بێده‌نگبون���ی توركیا ،ئه‌وه‌ی���ه توركیا ل���هوه ده‌ترس���ێت له‌م ش���ه‌ڕه‌دا رژێمی سوریا س���ودمه‌ندی یه‌كه‌م بێت‌و ببێته ه���ۆی به‌هێزبون���ی ،ئ���ه‌وه‌ش له‌ڕێگه‌ی پڕكردنه‌وه‌ی ئهو بۆش���اییه‌ی كه شه‌ڕی داعش دروستی ده‌كات .ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی توركیا ده‌ترسێت ش���ه‌ڕی داعش ببێته ه���ۆی رودانی پاش���اگه‌ردانی‌‌و تێكڕژان‌و گه‌یش���تنی به‌ن���او توركیا ،س���ه‌ره‌نجام ئه‌م���ه‌ش ده‌بێت���ه ه���ۆی زیادبون���ی ده‌س���توه‌ردانی ده‌ره‌ك���ی له‌ناوچه‌ك���ه، ره‌نگه ه���ه‌ر ئه‌م ه���ۆكاره‌ش بێت وای له‌توركیا كردبێت باس له‌دروس���تكردنی ناوچه‌یه‌كی ئه‌منی دابڕاو بكات ،له‌ناوچه س���نورییه‌كانی له‌گه‌ڵ س���وریاو عێراق ب���ۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی مه‌ترس���یه‌كان‌و لێكه‌وته‌كانی شه‌ڕی داعش.
توركیا له‌چی ده‌ترسێت؟ دلی له‌به‌ش���ێكی دیكه‌ی وتاره‌كه‌یدا، ئاماژه به‌و هۆكارانه ده‌دات كه وایكردوه توركیا به‌ش���داریی ئ���هو هاوپه‌یمانێتیه ن���ه‌كات ،ك���ه ئه‌مه‌ریكا س���ه‌رۆكایه‌تی ده‌كات بۆ له‌ناوبردنی چه‌كدارانی داعش، له‌گرنگترین���ی ئهو هۆكاران���ه‌ش ئه‌وه‌یه توركیا ده‌ترس���ێت چه‌ك بگاته ده‌ستی په‌كه‌ك���هو په‌یه‌ده له‌س���وریا ،دواتریش په‌كه‌ك���ه ئ���هو چه‌كانه ل���ه‌دژی توركیا به‌كاربهێنێتت‌و ببێته ه���ۆی له‌ناوبردنی پرۆس هی ئاشتی له‌توركیا. ناوب���راو ،ه���ۆكاری س���ه‌ره‌كی سیناریۆكانی به‌رده‌م توركیا خۆبه‌دورگرتنی توركیا له‌شه‌ڕی داعش، ئ���هو نوس���هره ،ئاماژه ب���ه‌وه‌ده‌كات بۆ ئه‌وه‌یه كوردانی عێراق‌و س���وریا له‌م گۆڕانكارییه س���ودمه‌ند نه‌بن‌و به‌ئاواتی له‌ئێستادا توركیا له‌به‌رده‌م سیناریۆدایه، دێرینه‌و له‌مێژین���هی خۆیان نه‌گه‌ن ،كه ك��� ه یه‌كه‌مینی���ان خۆی له‌س���یناریۆی
ئوردنی���دا ده‌بینێت���هوهو پوخته‌ك���هی بریتی���ه له‌وه‌رگرتنی هه‌مو رێوش���وێن‌و ئاماده‌گیه‌كان له‌سه‌ر خاكی خۆت ،به‌بێ به‌شداریكردنی راسته‌وخۆ له‌شه‌ڕدا. س���یناریۆی دوه‌م له‌به‌رده‌م توركیادا به‌شداریكردنی راس���ته‌وخۆیه له‌شه‌ڕدا، ئه‌مه‌ش به‌حوكمی ئه‌وه‌ی توركیا ئه‌ندامه له‌ناتۆو هاوپه‌یمانی ئه‌مه‌ریكایه .چونكه "ناكرێ���ت توركیا له‌ش���ه‌ڕێكدا به‌ش���دار نه‌بێت ك���ه ئه‌مه‌ری���كاو نات���ۆ به‌ناوی به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی تیرۆر س���ه‌رۆكایه‌تی ده‌كه‌ن" .هه‌رچی س���یناریۆی سێیه‌مه، خ���ۆی له‌به‌ش���داریكردنێكی الوه‌كی���دا ده‌بینێت���هوه ،ئه‌م���ه‌ش له‌ڕێگ���هی پێشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزار ی لۆجستی‌‌و هه‌واڵگ���ری‌‌و به‌كارهێنانی فڕۆكه‌و ناوچه س���نورییه‌كانی له‌خزمه‌تی ش���ه‌ڕه‌كه‌دا، به‌تایبه‌تی بنكه‌ی ئه‌نجه‌رلیك. له‌به‌ش���ێكی دیك���هی وتاره‌كه‌یدا ،ئهو نوس���هره مه‌ترس���ی ئهو س���یناریۆیانه ش���یده‌كاته‌وه ،به‌جۆرێ���ك توركی���ا ده‌ترسێت ئه‌گه‌ر به‌ته‌واوه‌تی به‌شداریی شه‌ڕه‌كه بكات ،ئه‌وا داعش شه‌ڕه‌كه‌ی بۆ ناو توركیا ده‌گوازێته‌وه .چونكه هه‌ندێك راپۆرت باس له‌بونی شانه‌ی نوستو له‌ناو هه‌ندێ���ك له‌ش���اره‌كانی توركیا ده‌كه‌ن،
ئه‌مه س���ه‌رباری بونی سه‌دان شه‌ڕكه‌ری تورك له‌ریزی رێكخراوه‌كه‌دا. له‌به‌رانب���ه‌ردا ،ئه‌گ���ه‌ر هات���و توركیا به‌ش���داریی ن���ه‌كات ،ئ���ه‌وا ئه‌مه‌ریكای ئه‌ن���دام له‌نات���ۆو هاوپه‌یمان���ی ئ���ه‌م هه‌ڵوێسته له‌یاد ناكات‌و له‌چه‌ندین دۆزو ناوچه‌ی دیكه‌دا وه‌اڵمی ده‌بێت ،له‌وانه‌یه یه‌ك���ه‌م دۆزیش ئهوه بێ���ت توركیا په‌نا بباته ب���ه‌ر په‌كه‌كه‌ی دوژمن���ی مێژویی توركیاو بیكاته هاوپه‌یمانێكی راسته‌قینه له‌به‌نگاربونه‌وه‌ی تیرۆری داعشدا. توركیا له‌نێوان هه‌رێم‌و ئێراندا دوای نزیكبونه‌وه‌ی مه‌ترس���ی داعش له‌شاری ههولێرو بێده‌نگی توركیا لهو ئان‌و ساته‌دا ،كاربه‌ده‌ستانی هه‌رێم به‌ئاشكرا نیگه‌رانی خۆیان له‌هه‌ڵوێس���تی توركیا ده‌ربڕی .ئهو نوسه‌ره ده‌ڵێت "له‌وكاته‌دا ئێران به‌هێزه‌وه هاته گۆڕه‌پانه‌كه‌و فریای هه‌رێم كه‌وت ،ئه‌مه‌ش زه‌برێكی به‌هێزبو له‌دژی توركیا". دل���ی ،پێش���بینی ده‌كات هه‌رێ���م پێداچون���هوه به‌په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ توركی���ا ب���كات ،توركیاش س���یناریۆی س���ێیه‌م په‌س���ه‌ند بكات كه به‌شداریی الوه‌كیه له‌شه‌ڕه‌كه‌دا.
پرۆفایل
7
شه‌ڕی شوێنه‌واره‌كان رێكخراوی داعش دوای ده‌ستبه‌سه‌راگرتن ی نزیكه‌ی دو هه‌زار ناوچه‌ی شوێنه‌واری ،كه مێ���ژوی هه‌ندێكیان زیاتر له‌پێنج س���اڵه، به‌ش���ێكیانی ته‌قاندۆت���هوهو هه‌ندێك���ی دیكه‌شیانی فرۆشتوه. ماوه‌ی زیات���ر له‌پێنج هه‌زار س���اله‌ژیان له‌واڵتی نێ���وان دو روبار هه‌ی���ه ،هه‌ریه‌ك ئاش���ورییه‌كان‌و له‌فه‌رمانڕه‌وایان���ی ئه‌كه‌دیی���ه‌كان‌و بابلیی���ه‌كان‌و رۆمانه‌كان، ش���وێنه‌واری خۆی���ان له‌ش���ارو كۆش���ك‌و په‌رس���تگا له‌عێراقدا به‌جێهێشتوه .به‌وته‌ی به‌رپرسانی ش���وێنه‌وار له‌كۆی ( )12هه‌زار ناوچه‌ی ش���وێنه‌واری تۆماركراو له‌عێراقدا، نزیك���هی ( )1800ناوچه‌ی���ان له‌س���نوری پارێزگاكانی نه‌ینه‌واو سه‌اڵحه‌دین‌و ئه‌نبارو دیاله‌دایه‌و كه‌وتۆت ه ده‌س���تی چه‌كداره‌كانی داعش. له‌دوای كۆنترۆڵكردنی ئ���هو ناوچانه‌وه، چه‌كدارانی داعش كه‌وتونه‌ته ته‌قاندنه‌وه‌ی به‌شێك لهو ناوچه شوێنه‌وارییانه ،هه‌ندێك پارچ���هو تابلۆی دیكه‌ی شوێنه‌واریش���یان له‌ب���ازاڕی ره‌ش���دا فرۆش���تۆته‌وه‌و كردویانه‌ت���ه س���ه‌رچاوه‌یه‌كی داه���ات بۆ خۆی���ان .به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی فه‌رمانگه‌ی مۆزه‌خانه‌كانی عێراق قه‌یس حسێن ره‌شید، ده‌ڵێت "بازرگان‌و تااڵنكه‌ره‌كانی شوێنه‌وار، ده‌چن���ه ناوچه‌كانی ژێ���ر كۆنترۆڵی داعش یان ناوچ���ه ئارامه‌كانی نزیكیان ،بۆ دزینی پارچه شوێنه‌وارییه‌كان". ئاشورییه‌كان له( )2500ساڵ پێش زاینه‌وه، هه‌ر له‌كه‌ناری ده‌ریای ناوه‌ڕاسته‌وه تاوه‌كو ئێران فه‌رمانڕه‌وا بون ،له‌س���نوری عێراقدا چوار ش���اریان له‌س���ه‌رده‌مه جیاوازه‌كاندا كردۆت���ه پایته‌ختی خۆیان ،له‌ئێستاش���دا شوێنه‌واره‌كانی ئهو چواره شاره كه بریتین له :نه‌ین���ه‌وا ،كه‌لحو یان نه‌م���رود ،قه‌اڵی س���ه‌رجۆن یان خرساباد ،ئاش���ور ،له‌ژێر كۆنترۆڵ���ی داعش���دان‌و به‌گرنگترین ناوچه شوێنه‌وارییه‌كانی عێراق داده‌نرێن. به‌وته‌ی ره‌ش���ید ،تائێستا زۆرترین زیان به‌ر كۆش���كی گه‌وره‌ی نه‌مرود كه‌وتوه ،كه كۆش���كی پادشای ئاش���وری ،ئاشور ناسر پاڵ���ی دوه‌م ب���وه كه له‌س���ه‌ده‌ی نۆیه‌می پێش زایین بوه‌ته فه‌رمانڕه‌وا .به‌دیوای ئه‌م كۆش���كه‌دا چه‌ندین وێنه هه‌بوه كه باس���ی له‌هه‌ڵمه‌ته س���ه‌ربازییه‌كانی‌‌و ش���ه‌ڕه‌كانی كردوه .ناوب���راو ده‌ڵێت "چه‌كدارانی داعش ئهو وێنه‌و تابلۆیانه‌ی���ان كردوه‌ته پارچه‌ی بچوك‌و بچوك فرۆشتویانه ،چونكه پێویستی به‌كنه‌و پش���كنین نهبوه ،ته‌نها پێویستیان به‌مش���ارێك بوه بۆ پارچ���ه پارچه‌كردنی وێنه‌كان .ب���ه‌م دواییان���ه‌ش پارچه‌یه‌كیان فرۆشتوه به‌ده‌ره‌وه ی واڵت". به‌رپرس���انی ش���وێنه‌واری عێراق ترسی ئه‌وه‌یان هه‌ی���ه ش���وێنه‌واره‌كانی دیكه‌ش دوچ���اری هه‌م���ان چاره‌ن���وس ببن���هوه، به‌تایبه‌تی مۆزه‌خانه‌ی موس���ڵ كه چه‌ندین پارچه‌ی ش���وێنه‌واری ده‌گمه‌نی سه‌رده‌می ئاش���ورییه‌كانی تیای���ه .هه‌روه‌ها ش���اری ح���ه‌زه‌ر ك���ه ( )2300س���اڵ ته‌مه‌نیه‌تی‌‌و چه‌ن���د په‌رس���تگایه‌كی تیای���هو ده‌كه‌وێته باش���وری موسڵه‌وه .له‌چه‌ند رۆژی رابردودا چه‌ك���داره‌كان به‌رپرس���انی ش���وێنه‌واریان ل���هو دو ناوچه‌یه ده‌ركردوه‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌یان لێكردون كه نابێت پارێزگاری له‌بت بكه‌ن. به‌رپرس���ی مۆزه‌خانه‌كانی عێ���راق ده‌ڵێت "تائێستا ده‌ستكاری ئهو دو شوێنه‌واره‌یان نه‌ك���ردوه ،چونكه پێده‌چێ���ت چاوه‌ڕوانی فه‌رمان‌و راس���پارده‌ی به‌رپرس���ه بااڵكان‌و مه‌رجه‌عه‌كانیان بكه‌ن". چه‌كداران���ی داع���ش ،جگه‌له‌ناوچ���ه شوێنه‌وارییه‌كان ،ئهو په‌رستگاو مزگه‌وت‌و ته‌كی���هو مه‌زارانه‌ش���یان ته‌قاندۆت���هوه، ك���ه ب���ه‌الی باوه‌ڕدارانی ه���ه‌ردو مه‌زه‌بی شیعه‌و س���وننه‌وه پیرۆزن .هۆكاره‌كه‌شیان گه‌ڕاندۆته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی ئهو شوێنانه بونه‌ته ش���وێنی هاوبه‌ش دانان ب���ۆ خوا ی گهوره. به‌جۆرێك له‌ماوه‌ی س���ێ مانگی رابردوداو دوای كۆنترۆڵكردن���ی موس���ڵ ،چه‌كدارانی داع���ش هه‌ریه‌ك���ه له‌مزگ���ه‌وت‌و م���ه‌زاری پێغه‌مبه‌ران ش���یت‌و جه‌رجیس‌و یونس���یان ته‌قاندۆته‌وه ،كه ته‌مه‌نیان چه‌ند سه‌ده‌یه‌ك ده‌بێت. به‌رپرسانی هه‌واڵگری ئه‌مه‌ریكا ،ئاشكرای ده‌كه‌ن چه‌كدارانی داعش فرۆشتنی پارچه مێژویی‌‌و شوێنه‌وارییه‌كانیان كردۆته یه‌كێك له‌سه‌رچاوه‌كانی ده‌س���تكه‌وتنی داهات بۆ خۆیان .پارچه شوێنه‌وارییه‌كانیش له‌ڕێگه‌ی چه‌ند باندێكی ئاودیوكردنه‌وه ساغده‌كه‌نه‌وه كه له‌نێ���وان توركی���او ئ���وردن‌و هه‌رێمی كوردستاندا كارده‌كه‌ن.
8
ئابوری
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ه ب ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه
هه‌رێم چاوی له‌به‌غدایه‌‌و به‌غداش ئابوریه‌كی باشی نییه
به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت زیاتر له‌ملیۆنێك به‌رمیل كه‌میكردوه ئا :ئاسۆ سه‌راوی به‌پێی پرۆژه یاسای بودجه‌ی 2014عێراق، ده‌بو عێراق رۆژانه 3ملیۆن‌و 400هه‌زار به‌رمیل نه‌وتی هه‌نارده بكرایه ،به‌اڵم به‌هۆی نائارامیه‌كانی واڵته‌وه،هه‌نارده‌كردن بۆ كه‌متر له2ملیۆن‌و 400هه‌زار به‌رمیل دابه‌زیوه ،بریكاری پێشوی وه‌زاره‌تی داراییش ئاشكرای ده‌كات، داهاتی مانگانه‌ی عێراق 7ملیار دۆالر بوه ،له‌كاتێكدا خه‌رجیه‌كه‌ی مانگانه 10تا12ملیار دۆالر بوه.
هه‌رێم :به‌غدا 7ترلیۆن دینار قه‌رزداری هه‌رێمه
هه‌نارده‌كردنی نه‌وت به‌پێی پالنه‌كه نه‌بو بریكاری پێشوی وه‌زاره‌تی دارایی عێراق د.فازی���ل نه‌بی ،ك���ه هاوكات به‌رپرس���ی ستراتیژیه‌تی بودجه‌ی عێراق بوه له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌ب���اس ل���هوه ده‌كات به‌پێی ئهو پالنه‌ی داینابو ده‌بو تا 2017هه‌نارده‌كردنی نه‌وت���ی عێراق رۆژان ه بگه‌یش���تایه 6ملیۆن به‌رمیل ،ب���ه‌اڵم نائارامیه‌كانی ئه‌م دوایه‌ی عێراق زۆرێك لهو پالنه‌ی هه‌ڵوه‌شاندۆته‌وه، چونكه به‌پێی پرۆژه یاس���ا بودجه‌ی عێراق بۆ ساڵی 2014ده‌بو عێراق رۆژانه3ملیۆن‌و 400ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وتی هه‌نارده‌بكردایه، به‌اڵم ئه‌وه‌ی ئێستا هه‌یه نزیكه‌ی 2ملیۆن‌و 400ه���ه‌زار به‌رمیل���ه ،ه���ۆكاره‌ی ئه‌وه‌ش جگه‌ل���ه‌وه‌ی هه‌رێ���م نه‌یتوانیوه400ه���ه‌زار به‌رمی���ل هه‌نارده بكات ،هاوكات به‌ش���ێك له‌بۆریه نه‌وتیه‌كانیش كه داهاتی رۆژانه‌یان نزیك���هی 450هه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت ده‌بو كه‌وتۆته ده‌ست چه‌كدارانی داعش،ئهو وتی "ئه‌گه‌ر داعش لهو ش���وێنانه‌ش نه‌مێنی ئهو بۆریه نه‌وتیان���ه كاتێكی زۆریان ده‌وێت بۆ چاككردن���هوه ،به‌م ج���ۆره زیاتر له%93ی داهات���ی عێ���راق له‌نه‌وته‌وه‌ی���ه ئه‌گه‌ر ئهو کرێکارێک له‌کاتی کارکردن له‌کێڵگه‌یه‌کی نه‌وتی کوردستان كێش���هی تێك���ه‌وت ،دیاره ئاب���وری عێراق س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ش زۆرترین ب���ڕه پاره نه‌ناردنی پاره‌ش بۆ هه‌رێم له‌ماوه‌ی 8مانگی له‌رێگای به‌غداوه ،به‌اڵم "به‌رپرسانی به‌غدا توش��� ی قه‌ی���ران ده‌بێت ،جگه ل���هوه هه‌ر ئه‌مساڵ چه‌ندین كۆمپانیای وه‌به‌رهێنانیش له‌عێراقدا ب���ۆ چ وه‌زاره‌تێك خه‌رج ده‌كرێت رابردودا یه‌كێ���ك له‌به‌ڵگه‌كانێتی ،هه‌روه‌ها ده‌ڵێن له‌سێ ساڵی رابردودا هه‌رێم پابه‌ندی به‌هۆی نائارامیه‌وه عێراقیان جێهێشتوه" .ئهو رونیكرده‌وه ك���ه وه‌زاره‌ته ئه‌منیه‌كان باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه حكومه‌تی عێراق هه‌نارده‌كردنی نه‌وتنه‌بو،به‌وه‌ش 22ترلیۆن زۆرتری���ن پاره‌ی���ان ب���ۆ خه‌رجك���راوه ،له‌ئێستادا نزیكه‌ی 7ترلیۆن دینار قه‌رزداری دین���ار ق���ه‌رزداری به‌غدایه ،ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی دوای ئه‌وی���ش وه‌زاره‌تی نه‌وت���ه ،ئه‌مه‌ش حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ه ،ئ���هوه له‌كاتێك���دا به‌ناحه‌ق به‌سه‌ر هه‌رێمدا سه‌پێنراوه ئێستا خه‌رجیی زۆرتره له‌داهات هه‌ر به‌پێی زانیاریه‌كانی ئهو به‌رپرس���هی له‌پێناوی‌به‌رهه‌مهێنان���ی زیاترینبه‌رهه‌م���ی به‌رپرس���انی به‌غداش ناوبه‌ن���او باس لهوه هه‌رێ���م ده‌توان ێ رۆژان���ه 125هه‌زار به‌رمیل ده‌كه‌ن نه‌ناردن���ی نه‌وتی هه‌رێم بۆ ده‌ره‌وه نه‌وت هه‌ن���ارده بكات ،جا چ���ۆن له2011 پێش���وی وه‌زاره‌تی دارای���ی داهاتی عێراق نه‌وت. له‌رێگای به‌غداوه له‌سێ ساڵی رابردودا بۆته ده‌یتوانی150هه‌زار به‌رمیل هه‌نارده بكات". مانگان���ه 7ملی���ار دۆالر ب���وه له‌كاتێك���دا ئ���هو په‌رله‌مانت���اره جه‌خ���ت ل���ه‌وه‌ش هۆی ئهوه هه‌رێم قه‌رزداربێت ،به‌پێی ئهوه كێ قه‌رزداری كێیه؟ خه‌رجی���ی 10تا12ملی���ار دۆالر ب���وه‌و ئهو په‌رله‌مانت���اری فراكس���یۆنی كۆمه‌ڵ���ی له‌بودجه‌دا به‌سه‌ر هه‌رێمدا سه‌پێنراوه ده‌بو ده‌كات���هوه ك���ه خراپیی دۆخ���ی ئه‌منی ی وتی "به‌م ج���ۆره بێت ئاب���وری عێراقیش باش نییه ،به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی بزانم ئێس���تاش ئیسالمی ئه‌حمه‌د حاجی ره‌شید به‌هه‌مانشێوه هه‌رێم له2011دا 150هه‌زار به‌رمیل‌و له 2012عێراق له‌مس���اڵدا بۆته هۆی كه‌مكردنه‌وه‌ی حكومه‌تی عێراق نزیكه‌ی 5ملیار‌ونیو دۆالر ئاماژه ب���هوه ده‌كات كه بارودۆخی ئابوری دا 175ه���ه‌زار به‌رمیل‌و له2013دا 250هه‌زار هه‌نارده‌كردن���ی نه‌وت ،وه‌ك ئ���هو ده‌ڵێت حكومه‌ت���ی عێراقیش هێنده ب���اش نییه ،به‌رمیل نه‌وتی هه‌ن���ارده‌ی ده‌ره‌وه بكردایه "به‌پێی ئ���ه‌وه‌ی له‌پرۆژه یاس���ای 2014دا پاشه‌كه‌وتی پاره‌ی هه‌یه".
حكومه‌ت ی عێراق:حكومه‌تی هه‌رێم 22ترلیۆن دینار قه‌رزداره
نه‌وت���ی دیاریكراوه،به‌رهه‌مهێنان���ی عێراقملیۆنێ���ك‌و 100ه���ه‌زار به‌رمی���ل كه‌میكردوه ،به‌وه‌ش نزیكه‌ی 23ترلیۆن دینار كورتهێن���ان هه‌بوه ،به‌اڵم ئ���هو كورتهێنانه به‌واقع���ی نهبوه ،به‌ڵكو ته‌نه���ا به‌پێی ئهو خه‌ماڵندنانه‌یه كه ب���ۆ به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت له‌سه‌ره‌تای ساڵه‌وه كراوه". ناوبراو ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو ك���ه ناردنی موچه‌ی مانگی نۆ پێویس���تی به‌رێككه‌وتن نیه ،پێویس���ته راس���ته‌وخۆ حكومه‌ته‌كه‌ی حه‌ی���ده‌ر عه‌ب���ادی ب���ۆ هه‌رێم���ی بنێرێت "مانگه‌كانی پێش���وتریش پێویسته به‌چه‌ند به‌شێك بۆ هه‌رێمی بنێرێت".
عێراق كورتهێنانی هه‌یه ،به‌اڵم به‌كردار نا په‌رله‌مانت���اری فراكس���یۆنی گ���ۆڕان مه‌س���عود حه‌ی���ده‌ر له‌لیژن���هی دارای���ی په‌رله‌مانی عێ���راق له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئ���هوه رونده‌كات���هوه كه عێ���راق به‌پێی خه‌ماڵندنه‌كان كورتهێنان���ی هه‌یه ،به‌اڵم له‌واقعدا ئهو كورتهێنانه بونی نییه ،وه‌ك ئهو باس���ی ده‌كات بڕێك پاره‌ش���ی هه‌یه "وه‌زیری‌پێش���وی دارایی عێراق به‌ئێمه‌ی وت له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌مس���اڵه‌وه تا كۆتایی مانگی حه‌وت داهاتی عێ���راق 64ترلیۆن دینار بوه ،خه‌رجیی���ش 49ترلیۆن دینار ب���وه ،به‌م ج���ۆره بێت بڕێك پاره‌ش���ی ماوه‌ت���هوه ،جگه لهوه بانك���ی ناوه‌ندیی عێراقیش نزیك��� هی 80ملیار دۆالر پاره‌ی یه‌ده‌گ���ی هه‌ڵگیراوی هه‌ی���ه ،حكومه‌تی عێ���راق ده‌توانێ به‌ق���ه‌رز لێیوه‌ربگرێت، به‌اڵم ئه‌وه‌ی به‌كورتهێنان باس���ی ده‌كه‌ن ئه‌وه‌یه ك���ه هه‌نارده‌كردن���ی نه‌وت وه‌ك پێشبینی ده‌كرا وه‌ها ده‌رنه‌چو ،له‌مساڵدا هه‌نارده‌كردنی‌زیات���ر له‌ملیۆنێك به‌رمیل نه‌وت كه‌میكرد".
ئهو باسه‌ی نێچیرڤان بارزانی توڕه‌كرد ،ئێستا گۆڕان لێی بێده‌نگه ی نه‌وت به‌كوێ گه‌یشت؟ به‌قاچاخبردن ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد به‌قاچاخبردنی نه‌وت ئهو بابه‌ته بو كه چوار ساڵ ئۆپۆزسیۆنی پێشو وه‌كو چه‌كێك شه‌ڕی ده‌سه‌اڵتی یهكێتیو پارتی پێده‌كرد ،له‌سه‌ره‌تای گفتوگۆكردنی به‌شداریكردنی حكومه‌ت بزوتنهوهی گۆڕان رایگه‌یاند "ده‌بێت دۆسێی نه‌وت رون‌و ئاشكرابێت" ،هه‌ر ئهو بابه‌ته‌ش بو توڕه‌یی‌و ده‌مه‌قاڵه‌ی خسته نێوان په‌رله‌مانتارێكی ئهو بزوتنه‌وه‌یه‌و سه‌رۆكی حكومه‌ت ،په‌رله‌مانتارێكی گۆڕانیش ده‌ڵێت "خۆ ناچمه سه‌ر هه‌مو تانكه‌ره‌كان بزانم ئهوه نه‌وتی خاوه یان نه‌فتاوه ،تاوه‌كو سندوقی داهاته نه‌وتییه‌كان دروست نه‌بێت ئهو كێشه‌یه چاره‌سه‌رناكرێت". له‌س���ه‌ره‌تای پێكهێنان���ی حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردستان سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و لیژن���ه تایبه‌ته‌كان���ی له‌گ���هڵ س���ه‌رۆكی حكوم���هت نێچیرڤ���ان بارزان���یو وه‌زیری س���امانه سروشتییه‌كان ئاش���تی هه‌ورامی كۆبونهوه ،ئه‌وكات س���ه‌رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان رابون مه‌عروف باس���ی له‌وه‌كرد كه رۆژانه سه‌دان تانكه‌ر نه‌وت به‌قاچاخ ئاودیو ده‌كرێن ،ئهو قسه‌یه‌ش سه‌رۆكی حكومه‌تی
توڕه‌كرد‌و قسه‌كه‌شی به‌موزایه‌ده‌ی سیاسی دایه‌قه‌ڵه‌م. له‌باره‌ی به‌قاچاخبردنی نه‌وت س���ه‌رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان له‌په‌رله‌مانی كوردستان رابون مه‌ع���روف به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێمه له‌فراكس���یۆنی گۆڕان ئهو دۆس���ێیانه‌مان دابه‌ش���كردوه ،دۆسێی بابه‌تی وزه‌و ئابوری الی عه‌لی حه‌مه‌س���اڵح و كاك فایه‌قه ،من ئێس���تا به‌دواداچونی بۆ ناكه‌م‌و ئاگام لهو دۆس���ێیه نییه ،به‌اڵم هه‌ر سورم له‌سه‌رئه‌و قسه‌یه‌ی خۆم كه وتم". له‌ب���اره‌ی بردنی نه‌وت به‌قاچ���اخ ئاوێنه ئهو پرس���یاره‌ی له‌رابون مه‌ع���روف كرد، داخۆ ئێستاش هه‌ر س���وره له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی رۆژان���ه نه‌وت به‌قاچ���اخ ئاودیو ده‌كرێت؟، له‌به‌رامبه‌ردا وت���ی "داوای لێبوردن ده‌كه‌م ماڵئاوا" .په‌یوه‌ندییه‌كه‌ی داخست. هه‌رچه‌ن���ده یاس���ای تایب���هت به‌نه‌وت‌و گازی هه‌رێ���م به‌ژماره 22ی س���اڵی 2007 بون���ی هه‌ی���هو چه‌ندین بڕگ���هی هه‌نارده‌و وه‌به‌رهێن���ان‌و به‌بازاڕكردنی ن���ه‌وت ئاماژه پێ���دراوه ،به‌اڵم به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌هیچ بڕگ���هو ماده‌یه‌كدا ب���اس له‌به‌قاچاخبردن‌و رێگه‌ی نایاس���ایی نه‌ك���راوه ،جگه له‌وه‌ش هیچ یاس���ایه‌ك تایبه‌ت به‌و كاره نایاساییه بونی نییه.
الی خۆیهوه راوێژكار له‌وه‌زاره‌تی سامانه ده‌چێته ئهو سندوقه‌وه‌و په‌رله‌مان‌و دیوانی سروشتییه‌كان‌و شاره‌زای بواری نه‌وت‌و گاز چاودێریی دارایی چاودێریی ده‌كه‌ن". ئ���هو ئه‌ندام���هی لیژن���هی س���امانه د .بێوار خنس���ی له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ره‌تیده‌كاته‌وه ن���ه‌وت به‌قاچاخ بڕوات ،ئهو سروش���تییه‌كانی په‌رله‌مان ئاماژه به‌وه‌ش ده‌ڵێ���ت "ناردن���ه‌ده‌ره‌وه‌ی نه‌وت به‌یاس���ا ده‌كات كه ئێس���تا پرۆس���هی ن���ه‌وت هه‌ر رێكخراوه‌و له‌ئێستادا وابزانم نه‌وت به‌قاچاخ له‌جێبه‌جێك���ه‌رو چاودێریكه‌رو به‌ڕێوه‌بردنی ناڕواته ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‌و كاری لهو شێوه‌یه الی وه‌زاره‌ت���ی س���امانه سروش���تییه‌كان‌و بون���ی نه‌م���اوه ،به‌ڵكو ته‌نها ل���ه5/22ی ئه‌نجومه‌ن���ی بااڵی ن���ه‌وت‌و گازی هه‌رێمه، ئه‌مس���اڵه‌وه به‌فه‌رم���ی ره‌وان���هی ده‌ره‌وه "بۆیه ئ���هو پرۆس���ه‌یه كه‌موكوڕیی ههیهو ده‌كرێ���تو ده‌چێت���ه توركی���او له‌به‌نده‌ری تاوه‌كوئه‌و سندوقه‌و كۆمپانیای كوردستان جه‌یهان ده‌فرۆش���رێت ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر نه‌وت ب���ۆ به‌بازاڕكردنی نه‌وت دروس���ت نه‌بێت، به‌قاچاخ ب���ڕوات ئه‌وا خاڵه س���نورییه‌كان به‌و ش���ێوه‌یه چاره‌س���ه‌ر بڵێی���ن ها 100 به‌رپرسیارن لێی‌و ده‌توانن رێگه‌ی لێبگرن ،تانكه‌ر ئاودیو ك���راو له‌والوه به‌قاچاخبردن ئه‌گه‌ر ئه‌وان رێگه‌ی نه‌ده‌ن خۆ له‌ئاسمانه‌وه به‌رده‌وامه". له‌ب���اره‌ی چاره‌س���ه‌ركردن‌و رێگه‌گرت���ن ناڕوات؟". به‌بۆچونی ئه‌ندامی لیژنه‌ی پیشه‌سازیی‌و له‌به‌قاچاخبردنی ن���ه‌وت‌و بنه‌بڕكردنی ئهو وزه‌و سه‌رچاوه سروشتییه‌كان له‌په‌رله‌مانی پرۆس���ه‌یه ،حه‌مه‌س���اڵح ده‌ڵێت "زیاتر له كوردس���تان عه‌ل���ی حه‌مه‌س���اڵحده‌بێت 100پااڵوگه هه‌ن ،حكومه‌ت نه‌وتی خاویان ره‌وانه‌كردنی نه‌وت به‌داموده‌زگایی بكرێت ،پێده‌فرۆش���ێت ،ئه‌وان ده‌یكه‌ن���ه گازوایل‌و ئ���هو ل���هو روه‌وه بۆ ئاوێن���ه وتی"ئه‌مه‌ش نه‌وتی ره‌ش‌و نه‌فت���اوو ده‌ینێرنه ده‌ره‌وه، به‌دو رێگا ده‌بێت ،یه‌كه‌م س���ندوقی داهاته ئێمه داوامانك���ردوه دایاننه‌خ���ه‌ن ،به‌ڵكو نه‌وتییه‌كان دروست بكرێت‌و رێككه‌وتنیشمان نه‌وتی خاویان پێمه‌فرۆش���ن یان هه‌مویان كردوه ئ���هوه بكرێت���ه پ���رۆژه‌و مانگی 9بكرێنه دو س���ێ پااڵوگه ،ئه‌وكات رزگارمان په‌س���ه‌ندبكرێت ،كه ئهو سندوقه دروستبو ده‌بێت له‌م كێشه‌یه". ئای���ا به‌قاچاخبردنی ن���ه‌وت به‌رده‌وامه‌و ئ���ه‌وكات ئهو نه‌وت���هی به‌تانك���ه‌رو بۆری ده‌ڕوات‌و ده‌درێته پااڵوگه‌كانیش ،داهاته‌كه‌ی ئێوه ئاگادارن؟ حه‌مه‌ساڵح لهوبارهیهوه وتی
"خۆ من ناچمه سه‌ر هه‌مو تانكه‌ره‌كان بزانم ئهوه نه‌وتی خاوه یان نه‌فتاوه یان گازوایل، به‌و ش���ێوه‌یه چاره‌سه‌ر نابێت ،تاوه‌كو ئهو سندوقه دروست نه‌بێت ،كه دروستكرا ئهو كێشه‌یه به‌یه‌كجاریی كۆتایی دێت". ه���ه‌ر ئهو بابه‌ته بوه ه���ۆی كه‌وتنه‌وه‌ی ناكۆك���یو كێش���ه له‌نێ���وان حكومه‌ت���ی ناوه‌ندو هه‌رێم‌و له‌مانگی چواری ئه‌مس���اڵ په‌رله‌مانتاری ده‌وڵه‌تی یاس���ا عه‌لی شه‌لال رایگه‌یان���د ك ه "به‌رپرس���انی هه‌رێم رۆژانه س���ه‌دان ه���ه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت به‌قاچاخ ره‌وان���هی ئازه‌ربایج���ان‌و واڵت���ان ده‌كه‌ن‌و به‌نرخێكی كه‌م ده‌یفرۆشن‌و ده‌چێته گیرفانی خۆیانه‌وه نه‌ك بۆ س���ه‌ر بودجه‌ی هه‌رێم"و داوایكردوه كه موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێم لهو پاره‌یه بدرێت ،ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كردوه ك���ه حكومه‌تی عێراق ده‌ی���ان به‌ڵگه‌ی لهو باره‌یه‌وه هه‌یه. هه‌رچه‌نده له‌ماوه‌ی پێش���ودا س���ه‌رۆكی حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م نێچیرڤ���ان بارزان���ی رایگه‌یاند گرێبه‌س���تی 50س���اڵیان له‌گه‌ڵ واڵتی توركیادا ك���ردوه ،لهوبارهیهوه عه‌لی حه‌مه‌س���اڵح بێئاگایی خۆی نیشاندا‌و وتی "ئه‌گ���ه‌ر گرێبه‌س���ت كرابێت خ���ۆ توركیا نه‌وته‌كه ناكڕێت ،توركیا ته‌نیا وێستگه‌یه‌كه‌و نه‌وته‌كه ده‌داته كۆمپانیاكان".
ئه‌گه‌ر نه‌وت به‌قاچاخ بڕوات ئه‌وا خاڵه سنورییه‌كان به‌رپرسیارن لێی‌و ده‌توانن رێگه‌ی لێبگرن ئه‌گه‌ر ئه‌وان رێگه‌ی نه‌ده‌ن خۆ له‌ئاسمانه‌وه ناڕوات
لۆکاڵ
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
9
ناڕه‌زاییه‌كان ی ناو یه‌كگرتو بون به‌راسپارده ی كۆنفراس ئه‌بوبه‌كر عه‌لی :گرنگ ئه‌وه‌یه راسپارده‌كان ببنه‌بڕیاری سه‌ركردایه‌تی ئا :ئاسۆ سه‌راوی راسپارده‌كان ی كۆنفرانسی یه‌كگرتو ،زۆرێك له‌كادر‌و سه‌ركرده زیزبوه‌كانی ئهو حزبه ی دڵخۆشكرد ،به‌اڵم وه‌ك یه‌كێك له‌سه‌ركرد‌ه دیاره‌كانی ئهو حزب ه ده‌ڵێت "گرنگ ئه‌وه‌ی ه راسپارده‌كان ببنه بڕیار ی سه‌ركردایه‌تی‌‌و دواتر كاریان له‌سه‌ر بكرێت". ناڕه‌زاییه‌كان بونه راسپارده له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی رابردوی كوردس���تاندا ده‌نگه‌كانی یه‌كگرتوی ئیسالمی كه‌میانكرد، ئه‌وه‌ش ره‌خن���هو ده‌نگ���ی ناڕه‌زایی له‌ناو ئ���هو حزب���ه‌دا دروس���تكرد ته‌نان���هت كار گه‌یشته ده‌ستله‌كار كێشانه‌وه‌ی ئه‌ندامێك ی مه‌كته‌ب ی سیاس���ی ئهو حزبه ،به‌ناو ی هیوا میرزا سابیر ،له‌دوایین كۆنفراس ی یه‌كگرتودا كه ش���ه‌ممه‌ی راب���ردو به‌ئاماده‌بونی زیاتر ل��� ه 700ك���ه‌س له‌س���لێمانی به‌ڕێوه‌چ���و، كۆمه‌ڵێك راس���پارده گه‌اڵڵ ه كران ،به‌وته ی به‌شێك له‌كادر‌و س���ه‌ركرده‌كان ی یه‌كگرتو ره‌خن���هو ناڕه‌زایه‌كان���ی كادره ناڕازیه‌كان له‌راس���پارده‌كانی كۆنفرانسه‌كه‌دا جێگایان كراوه‌ته‌وه. راسپارده گرنگه‌كان چین؟ له‌گرنگتری����ن راس����پارده‌كانی ئ����هو كۆنفرانس����ه ،ك����ه س����ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ناو یه‌كگرت����و داوێتی����ه ئاوێن����ه ،ئه‌وه‌ی����ه لێپرس����ینه‌وه له‌گه‌ڵ هه‌مو ئهو كه‌س����انه بكرێ����ت كه هۆكاربون ب����ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانی یه‌كگرت����و له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌مدوایه‌ی كوردس����تاندا"،جا ئهو كه‌سانه له‌هه‌ر پله‌‌و پۆس����تێكدا بن" ،بۆ ئه‌مه‌ش كارنامه‌ی����ه‌ك ئاماده‌كراوه ك����ه هه‌ریه‌ك له‌د.ئه‌مجه‌د محه‌م هدو مامۆس����تا حه‌سه‌ن ش����ه‌مێرانی سه‌رپه‌رش����تی ده‌ك����ه‌ن، خاڵێكی تری راس����پارده‌كان ئه‌وه‌یه ئهو كه‌سانه‌ی كه پۆس����تی حكومییان ههیهو ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ین له‌پۆس����ته حزبیه‌كانی����ان الببرێ����ن ،ئه‌م����ه جگ����ه له‌دروس����تكردنی تۆڕێكی میدیایی فراوان كه هه‌موراگه‌یاندنه جۆراوجۆره‌كانی حزبی تێدا كۆبكرێته‌وه ،هاوكات قس����ه له‌س����ه‌ر دروستكردنی مه‌كته‌بێكی فكریی كراوه بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی (فكری داعش).
سه‌كردایه‌تی حزب بڕیاریداوه له‌ماوه‌ی مانگێكدا ده‌ست به‌جێبه‌جێكردنی راسپارده‌كانی كۆنفرانسه‌كه بكات
کۆنفرانسی ئاسایی یه‌کگرتوی ئیسالمی مانگێك دانراوه بۆ جێبه‌جێكردنی راسپارده‌كان هیوا میرزا س���ابیر كه پێشتر ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���ی ئهو حزبه بو به‌هۆی كه‌مكردنی ده‌نگه‌كانی یه‌كگرتو ده‌س���تی لهو پۆسته كشاندبویه‌وه ،به‌راسپارده‌كانی كۆنفرانسه‌كه دڵخۆش���بوو باسی له‌وه‌ش كرد كه س���ه‌كردایه‌تی ح���زب بڕیاریداوه له‌ماوه‌ی مانگێكدا ده‌ست به‌جێبه‌جێكردنی راسپارده‌كانی كۆنفرانسه‌كه بكات. ئ���هو س���ه‌ركرده‌یه‌ی یه‌كگرتو جه‌خت ل���هوه ده‌كات���هوه ك���ه زۆرب���هی ئ���هو ره‌خنانه‌ی پێش���تر كه‌س���انی وه‌كو ئهو
هه‌یانبوه له‌راسپارده‌كانی كۆنفرانسه‌كه‌دا جێگایان بۆ كراوه‌ته‌وه ،سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئه‌گ���ه‌ر راس���پارده‌كانی جێبه‌ج ێ نه‌كران هه‌ڵوێستیان چی ده‌بێت ئهو وتی"ئه‌گه‌ر راسپارده‌كان جێبه‌جێ نه‌بون كۆنگره‌مان له‌پێش���ه بۆ س���زادانی ئهو كه‌س���انه‌ی جێبه‌جێی ناكه‌ن". پێش���تر ده‌نگێك هه‌بو بۆ لێكردنه‌وه‌ی پاشگری ئیسالمی كه به‌ناوی حزبه‌كه‌وه‌یه، ئهو ره‌تیكرده‌وه كه پاش���گری ئیسالمی بوبێته كێش���ه بۆ ئه‌وان "نه‌ك كێش���هی بۆ دروس���تنه‌كردوین ،به‌ڵكو پاش���گری ئیسالمی به‌ناوی حزبه‌كه‌وه خاڵی به‌هێزی
ئێمه بوه". "گرنگ ئه‌وه‌یه كاریان له‌سه‌ر بكرێت" ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌لی كه‌به‌س���ه‌ركرده‌یه‌ك ی ن���اڕازی ئهو حزبه ده‌ناس���رێو له‌زۆربه‌ی روداوه‌كان���دا خاوه‌نی بۆچون���ی تایبه‌ت به‌خۆیه‌تی ،به‌ده‌ره‌نجامه‌كانی كۆنفرانسی حزبه‌ك���هی دڵخۆش���هو ل���هو بڕوایه‌دایه ره‌خن���هو گله‌ییه‌كان���ی كه‌س���انی وه‌ك ئه‌وی تێ���دا جێگاكراوه‌ته‌وه،ئهو ده‌ڵێت "گرنگ ئه‌وه‌یه پێش���نیار‌و راسپارده‌كانی كۆنفرانسه‌كه ببێته بڕیاری سه‌ركردایه‌تی‌‌و دواتر كاریان له‌سه‌ر بكرێت".
بۆچونی زیاتر له 1800كادر وه‌رگیراوه س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌كردایه‌ت ی یه‌كگرتو محه‌مه‌د ره‌ئوف ،له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئاماژه بهوه ده‌كات كه زۆر ده‌مێكه كار له‌س���ه‌ر به‌س���تنی ئهو كۆنفرانس���ه ده‌كه‌ن‌و بۆ س���ه‌رنج‌و رهخنهو پێش���نیار گوێیان له 1800كادری یه‌كگرتوگرتوه،ئهو وت���ی "هه‌مو ئ���هو س���ه‌رنج‌و ره‌خنانه‌ی وه‌رمانگرت���ون له‌كۆنفرانس���دا قس���ه‌یان له‌س���ه‌ر ك���راوه‌و زۆرینه‌ش���یان بونه‌ته راس���پارده‌و كاری���ان له‌س���ه‌ر ده‌كرێت، هه‌ندێ بڕیاری گرنگیش هه‌ن له‌ده‌سه‌اڵتی كۆنگره‌دان‌و ئه‌وانه بۆ كۆنگره‌ی دو ساڵی
داهاتو جێده‌هێڵین" .ئهو ره‌تیشیكرده‌و‌ه كه هیچ كه‌س���ێك له‌كۆنفراسه‌كه‌دا داوای پێشخستنی كۆنگره‌ی كردبێت. (خۆس���ازد *له‌ژێردروش���می ا نبۆ ئا ییند ه‌یه‌كیگه‌ش���له‌كو ر د س ش���ه‌ممه‌ی تانێكیس���ه‌ربه‌خۆدا) رابردوله‌هۆڵییاریگایئاشتیله‌شاری سلێمانی به‌ئاماده‌بون���ی 764ئه‌ندام كۆنفرانس���ی ئاسایی یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی به‌ڕێوه‌چو كه%40 ،ی‌كۆنفرانسه‌كه له‌توێژی گه‌نجان ب���ون‌و %25ی له‌ره‌گه‌زی م���ێ بون .هه‌ر هه‌مان رۆژ به‌ده‌ركردنی به‌الغێك كۆتایی به‌كۆنفرانسه‌كه هات.
دوا ی ده‌رچون ی یاساكه ،تا ئێستا ده‌سته ی هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی له‌كوردستان دروستنه‌كراوه ئا :محه‌مه‌د عه‌بدولستار دوای زیاتر له‌بیست رۆژ له‌ده‌رچونی یاسای هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی ،تائێستا هیچ هه‌نگاوێك بۆ پێكهێنانی ده‌سته‌ی هه‌ڵبژاردنی كوردستان نه‌نراوه .په‌رله‌مانتارێكی پارتی داوا له‌په‌رله‌مان ده‌كات به‌زوترین كات لیژنه بۆ جێبه‌جێكردنی یاساكه پێكبهێنێت ،سكرتێری په‌رله‌مانیش ده‌ڵێت مه‌رج نیه ئه‌ندامه‌كان حزبی بن ،سه‌رۆكی فراكسیۆنی بزوتنهوهی ئیسالمیش ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ئهو یاسایه جێبه‌جێنه‌كرێت ،ئه‌وا ده‌وڵه‌تی كوردی ده‌بێته خه‌ونی شاعیرانه. س���ه‌ره‌تای مانگی حه‌وتی ئه‌مس���اڵ مه‌س���عود بارزانی س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردس���تان س���ه‌ردانی په‌رله‌مان���ی كوردستانی كردو وتارێكی له‌په‌رله‌مان پێشكه‌ش���كرد ،له‌وتاره‌ك���ه‌دا داوای له‌په‌رله‌مان كرد په‌له‌بكه‌ن له‌ده‌ركردنی یاس���ای هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی .دوای تێپه‌ڕبون���ی چه‌ند رۆژێكیش به‌س���ه‌ر داواكه‌ی مه‌سعود بارزانی له‌په‌رله‌مان، په‌رله‌م���ان یاس���ای هه‌ڵب���ژاردن‌و راپرس���ی ده‌ركردو س���ه‌ره‌تای مانگی ن���ۆی ئه‌مس���اڵیش مه‌س���عود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان یاساكه‌ی واژۆكرد ،به‌اڵم تائێستا رێوشوێنه‌كانی جێبه‌جێكردنی ئه‌م یاسایه ته‌واو نهبوه، به‌پێی یاس���اكه‌ش ئه‌ندامانی ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ردنی هه‌ڵبژاردن‌و راپرسیه‌كان له‌نۆ ئه‌ندام پێكدێت ،ئه‌م كۆمس���یۆنه ده‌سه‌اڵتی به‌ڕێوه‌بردنی هه‌ڵبژاردنه‌كانی
كوردس���تان‌و ئه‌نجامدان���ی راپرس���یو ریفراندۆمی هه‌یه. ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان له‌فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان فرس���هت س���ۆفـی ،رایده‌گه‌یه‌نێت ئهو یاسایه هه‌مو رێوش���وێنه یاساییه‌كانی خۆی ته‌واوكردوه‌‌و س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردس���تان واژوی له‌س���ه‌ركردوه‌و له‌رۆژنامه‌ی وه‌قائیع باڵوكراوه‌ته‌وه. به‌گوێره‌ی یه‌كێ���ك له‌ماده‌كانی ئهو یاس���ایه ،له‌رۆژی ده‌رچونی یاس���اكه له‌رۆژنام���هی وه‌قائیعی كوردس���تانی پێویس���ته له‌م���اوه‌ی س���ێ مانگ���دا ده‌سته‌ی بااڵی كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن‌و راپرس���ی پێكبهێنرێت .بۆیه س���ۆفی به‌پێویس���تی ده‌زانێ���ت له‌ئێس���تادا په‌رله‌مان���ی كوردس���تان لیژنه‌یه‌ك���ی په‌رله‌مانی له‌فراكس���یۆنه جیاوازه‌كانی ناو په‌رله‌مانی كوردستان پێكبهێنێت، بۆئه‌وه‌ی ده‌رگای پێشكه‌شكردنی سی ڤی بۆ كه‌س���ی شاره‌زاو پس���پۆڕ لهو بواره‌دا بكرێته‌وه‌و دواتر ناوه‌كان بچێته په‌رله‌م���ان‌و په‌رله‌مان به3/2ی ده‌نگی په‌رله‌مانتاران ده‌نگیان پێبدات. له‌ئێس���تادا ماوه‌ی بیست رۆژ به‌سه‌ر په‌س���ه‌ندكردنی یاس���اكه‌دا رۆیشتوه، ب���ه‌اڵم تا ئێس���تا هی���چ هه‌نگاوێك بۆ دروستكردنی ئهو ده‌س���ته‌یه نه‌نراوه. پارله‌مانتاره‌كه‌ی پارتی ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر له‌م���اوه‌ی دیاریكراودا ئهو ده‌س���ته‌یه هه‌ڵنه‌بژێردرێ���ت ئ���ه‌وا پێچه‌وان���هی یاسایه ،په‌رله‌مانیش نابێت پێچه‌وانه‌ی یاساكه‌ی خۆی بكات". لهالی���ه‌ن خۆی���هوه پارله‌مانت���اری فراكسیۆنی بزوتنهوهی ئیسالمی شوان
مه‌رج نیه له‌سه‌ر میالكی حزبه‌كان ئه‌ندامه‌كان دابنرێن‌و ئه‌ندامه‌كان حزبی بن ،چونكه له‌یاساكه‌دا ناوی حزب نه‌هێنراوه
هاواڵتییه‌ک له‌یه‌کێک له‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی کوردستان
ئهو ده‌س���ته‌یه پێكنه‌هێنرێت‌و یاساكه قه‌اڵدزێ���ی ،رونیده‌كاته‌وه له‌ئێس���تادا نه‌دراوه". به‌گوێ���ره‌ی یاس���اكه ،ده‌بێ���ت به‌ته‌واوی جێبه‌جێنه‌كرێت ،ئه‌وا قسه‌ی یاساكه له‌سه‌ر ئهوه ماوه‌ته‌وه الیه‌نه‌كان كۆمس���یۆنه‌كه كه له‌نۆ كه‌س پێكدێت له‌هه‌ڵبژاردن���ی ئ���هو ن���ۆ كه‌س���ه‌دا ئهو كه‌س���انه راس���ت ده‌رده‌چێت كه پێكیبهێن���ن ،چونكه "به‌پێكهێنانی ئهو نوێنه‌رایه‌ت���ی ئافره‌ت���ان‌و نه‌ته‌وه‌كانی ده‌ڵێن دروس���تبونی ده‌وڵه‌تی كوردی كۆمس���یۆنه كاره‌كان ده‌كه‌وێته س���ه‌ر تری كوردس���تات له‌به‌رچ���او بگیرێت .خه‌ونی شاعیرانه‌یه". به‌وت���هی س���كرتێری پارله‌مان���ی هێ���ڵو گرنگترین ش���ت ل���ه‌م بابه‌ته‌دا به‌وته‌ی قه‌اڵدزێی ،ئهو یاسایه به‌خێرایی ی ئه‌وه‌ی له‌وكاته‌دا كوردستان فه‌خره‌دین قادر ،ئه‌ندامانی چۆنیه‌تی دابه‌شكردنی ئهو نۆ كه‌سه‌یه تێپه‌ڕێن���راوه ،به‌هۆ بابه‌ت���ی س���ه‌ربه‌خۆیی كوردس���تان‌و كۆمس���یۆنه‌كه له‌نۆ ئه‌ن���دام پێكدێت‌و به‌سه‌ر الیه‌نه‌كاندا". له‌وه‌اڵم���ی ئه‌وه‌ش���دا ئای���ا له‌نێوان ریفران���دۆم زۆر گ���ه‌رم‌و گوڕبوه ،به‌اڵم به‌پێی سی ڤی كه‌سه‌كان هه‌ڵده‌بژێردرێن، الیه‌نه‌كان���دا هی���چ رێكه‌وتنێ���ك ب���ۆ له‌ئێس���تادا ئهو بابه‌ته سارد بوه‌ته‌وه‌و له‌باره‌ی بونی مه‌رجی حزبی لهوبارهیهوه دابه‌ش���كردنی ئه‌ندام���ه‌كان ك���راوه ،ب���اس له‌پێكهێنان���ی ئهو ده‌س���ته‌یه ده‌ڵێ���ت "به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك مه‌رج نیه قه‌اڵدزێ���ی ده‌ڵێت "له‌ڕاس���تیدا هه‌نێك نه‌كرێ���ت .بۆی���ه ئ���هو پارله‌مانت���اره له‌س���ه‌ر میالكی حزبه‌كان ئه‌ندامه‌كان شت باس���كراوه ،به‌اڵم بڕیاری كۆتایی ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ل���هو ماوه دیاریكراوه‌دا دابنرێن‌و ئه‌ندامه‌كان حزبی بن ،چونكه
له‌یاس���اكه‌دا ناوی ح���زب نه‌هێنراوه، به‌ڵكو هه‌ڵبژاردنی كه‌سه‌كان به‌سی ڤی ده‌بێت". س���كرتێری په‌رله‌مانی كوردس���تان ئاشكرای ده‌كات ،په‌رله‌مانی كوردستان له‌كۆبونه‌وه‌ی یاس���ایی خۆیدا كه له‌م هه‌فته‌ی���ه‌دا ئه‌نجامده‌درێ���ت لیژنه‌یه‌ك پێكده‌هێنن‌و ده‌س���ت به‌جێبه‌جێكردنی یاس���اكه ده‌ك���ه‌ن ،به‌س���ازان له‌نێوان فراكسیۆنه جیاوازه‌كانی ناو په‌رله‌مانی كوردس���تان‌و رێكخراوه‌كان���ی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی "هه‌رچه‌نده ئێمه سێ مانگمان له‌به‌رده‌ستدایه".
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
دەکات‌و ماندو نەبوە
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
کچان ی کورد تا چەند حەز بەسیاسەت دەکەن؟ ئا :پەرێز ناسر لەزۆرێ���ک لەکۆمەڵگاکان���ی دونی���ا ژن���ان بەش���داریەکی کارای���ان هەیە لەبەڕێوەبردنی واڵت‌و بەش���داریکردن لەسیاس���ەت ،بەاڵم لەکوردس���تان تا ڕادەیک���ی زۆر بەش���داریی ژنان وەک پێویس���ت نیە بێگومان ئەوەش چەند هۆکارێکی لەپشتە. شادیە ئەحمەد کە دەرچوی پەیمانگایە لەبارەی حەزی خۆیەوە بۆ سیاس���ەت دەڵێت "م���ن هیچ حەز بەسیاس���ەت ناک���ەم ،هەرگیزی���ش نامەوێ���ت ببم بەسیاسەتمەدار چونکە سیاسەت دڵی نی���ەو ویژدانی نییە .ئەوەی لەهەندێک لەسیاسیەکان بەدی دەکرێـت هەمیشە توندوتیژیەو گەیشتن بەدەستکەوتێکی
ک���ردوە ،لەس���اڵی 1959وە لەگەڵ پارتیشدا س���ەرقاڵی سیاسەت بوەو بەوت���ەی خ���ۆی تاوەک���و ئێس���تاو تاکۆتایی ژیانیش���ی ه���ەر پارتییە، "وێنەی مام جەالل‌و مەال مس���تەفاو ی بۆسکێنم کاک عەباس‌و شێخ حسێن گرتوەو الم بوە ،بەهۆی سیاسەتەوە گیرام‌و دائیرەی ئەمن هەمویان بردو ئێستا الم نەماوە". لەدوا گێڕانەوەی���دا کاک حەبیب کە ی هێن���دەی رۆژەکان���ی تەمەنی وێنە خەڵک���ی گرت���وە ،دەڵێ���ت "پێش من لەس���اڵەکانی کۆتای���ی چلەکان‌و
هاواڵتیه‌ك����ی ده‌ڤ����ه‌ری باڵه‌كایه‌تی دانیش����توی ناحیه‌ی قه‌س����رێی سه‌ر به‌قەزای چۆمان بڕیاریداوه 100کتێبی كوردی پێشكه‌ش به‌زانکۆی "مه‌عسوم کورکماز" بۆ زانس����ته مرۆڤایه‌تیه‌کان ب����كات ئ����ه‌وه‌ش وه‌ك ئه‌ركێك����ی نیشتمانی خۆی. ئازاد مه‌ال قه‌سره‌یی ئەو مامۆستایەیە ک����ە کتێبەکانی بەخش����یوەتە زانکۆ تازەکەی ڕۆژئاوای کوردستان ،ئازاد بەئاوێن����ەی راگەیان����د "کردن����ه‌وه‌ی زانکۆی مه‌عسوم کورکماز بۆ زانسته مرۆڤایه‌تی����هکان له‌بارودۆخێکی لهو ش����ێوه‌یه‌دا له‌رۆژئاوای کوردس����تان بێگوم����ان پێوس����تی به‌هاوکاریه‌کی م����ه‌زن هه‌ی����ه له‌هه‌م����و بواره‌کانداو تاکە ش����ت که له‌توان����ای من����دا بێت وه‌ک مامۆس����تایه‌ک، به‌خش����ینی 100 په‌رتوک����ه ک����ه زۆربه‌ی����ان
ئێمە بەخۆمان نین بۆییە لەسیاسەتدا مادییە بۆیە من ڕقم لەسیاسەتە". ڕەنگە ئەو جۆرەی لەسیاسەتکردن کە کەم بونم���ان هەیە ئەگەر ئێمە بڕۆینە بەگشتی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاست باوە ،پێش���ەوە بێگوم���ان ش���وێنمان ب���ۆ کە بەش���ێوەیەکە هەمیش���ە جەنگ‌و چۆڵدەکرێت‌و دەبین بەسیاسەتمەدار". خوێنڕشتنەکان سیاس���ەتمەدارەکانی هەروەه���ا دەش���ڵێت "ژن هی���چ لەپش���تەوەیە وای کردبێت نەک تەنها فەرقی نی���ە لەگ���ەڵ پی���او ،ئەوانن ژنان ،بەڵکو بەشێکی زۆری پیاوانیش کە سیاس���ەتمەدار بەره���ەم دەهێنن، هەمیش���ە سیاس���ەتمەداری لێهات���و خۆیان بەدور بگرن لەسیاسەت. بەاڵم س���ەرەڕای ئ���ەوەش ژمارەیەک دایکێکی لێهات���وی هەیە بۆیە ئێمەش ژنی بەرچاو هەن کە کار لەسیاسەتدا دەتوانین لێهاتوبین بڕیاربدەین لەسەر دەک���ەن‌و ژنانێکی دیک���ەش هەن کە چارەنوسی واڵت‌و سیاسەت". هەوڵ���ی بۆ دەدەن .ئاوێ���زان محەمەد هەروەه���ا ش���ەیما خ���در ک���ە کچی فەرمانب���ەری حکومەت���ەو ح���ەز ماڵەوەیە یەکێکی ت���رە لەوانەی حەز بەسیاس���ەت دەکات‌و هەوڵیش دەدات لەسیاس���ەت دەکات‌و پێیوای���ە ڕەنگە لەداهاتودا ببێتە کەس���ێکی سیاسیی ژن���ان لەپیاوانی���ش باش���تربن "زۆر "چونکە ئێم���ەش وەک ژنانی واڵتانی حەز بەسیاس���ەت دەکەم‌و دەمەوێـت تر دەتوانین س���ەرکەوتوبین‌و هیچمان لەداهاتودا ببم بەسیاسەتمەدار .چونکە لەوان کەمتر نییە بەاڵم کێشە ئەوەیە ئێمەی ژنان هیچمان لەپیاوان کەمتر
س���ەرەتای پەنج���اکان کابرایەک���ی ی جولەکە هەب���و بەرامبەر قوتابخانە فەیس���ەڵییە کە ئێستا بوەتە بازاڕی ی دەکردو عەس���ری کاری وێنەگرتن��� بەروداوێکی نادیار خنکاندیان ،پاش ئ���ەو یەحیا ئەفەندی کە ئەفس���ەری خانەنش���ینکراوی ئینگلی���ز بو هات کاری فۆتۆی دەکرد ،پاش���ان یەحیا ی هات کە ئێس���تا مەحم���ود ئەفەند ی کوڕەکەی (رەفیق) خاوەنی گەلەر رەفیقە الی پارکی دایک‌و کاری تێدا ی دەکات ،پاش���ان مس���تەفاو براکە دەستیان بەو کارە کرد".
کتێب چاپکراون .بۆیه داوا له‌رۆشنبیرو نوس����ه‌ران‌و ئه‌کادیمیه‌کانی باشوری کوردس����تان ده‌ک����ه‌م هاوکاریکردنی ئ����هو زانکۆیه ئه‌رکێکی نیش����تمانیو نه‌ته‌وه‌ییه". هەروەها ئ����ەو مامۆس����تایە لەبارەی هاوکاریکردنی ئ����ەو زانکۆیەوە زیاتر دەڵێ����ت "ره‌نگه ئەو زانکۆیە زۆرترین پێوس����تی به‌هاوکاریی ئه‌کادیمیه‌کان بێت تا کەس����انی خۆبه‌خش ،ئه‌گه‌ر ب����ۆ ماوه‌یه‌ک����ی کورتیش بێ����ت وانه لهو زانکۆیه‌دا بڵێن����هوه تا به‌ته‌واوی ده‌که‌وێت����ه س����ه‌ر پێ����ی خ����ۆی. تێ����دا نییه گو ما ن����ی
نییە‌و دەتوانین وەک ئەوان سیاس���ەت بکەین .ئێمە پاکترو باشتریش سیاسەت دەکەی���ن چونکە لەوانەیە لەزۆر ڕوەوە بێگومان باشتربین لەبڕیاردان". لەئێس���تادا بەپێ���ی یاس���ای کۆت���ا، پێویس���تە ژمارەیەکی دیاریکراو لەژن، لەپەرلەمان���دا هەب���ن .بەه���ۆی ئەو یاسایەش���ەوە حزب���ەکان هەوڵدەدەن کادی���ری ژن پێبگەیه‌ن���ن ت���ا ئ���ەو شوێنانەیان بۆ پڕبکەنه‌وە. لەگەڵ ئەوەش���دا کچان لەکوردستاندا هەمیش���ە بەش���ێکی زۆری���ان خۆیان بەدوردەگرن لەسیاس���ەت هەرچەندە لەم چەند س���اڵەی دوایی هەلی باش ڕەخساوە بۆ ئافرەتان تاکو بەشداریی سیاسەت بکەن بەاڵم بەو شێوەیە نیە بتوان���ن بڕیارب���دەن‌و لەناوەندی بڕیار بن.
به‌شداریکردنی ژنانی خۆرئاوای کوردستان له‌چاالکییه سیاسییه‌کاندا به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاوه
100کتێب پێشه‌كه‌ش به‌زانكۆیه‌كی رۆژئاوا ده‌كات ئا :هانا چۆمانی
11
به‌مۆسیقا رێزیان گرت له‌به‌رخۆدانی پێشمه‌رگه
کردن����ه‌وه‌ی زانک����ۆ له‌رۆژئ����اوای کوردس����تان لهو بارودۆخه شه‌ڕاویی‌و خوێناویی‌و س����ه‌ربڕینه‌ی له‌رۆژئاوای کوردس����تان‌و س����وریادا هه‌یه ده‌بێته ه����ۆی سه‌رنجراکێش����انی واڵتان����ی کۆمه‌ڵه‌ی نێوده‌وڵه‌تی به‌ئاراس����تهی هاوکاریک����ردن‌و یارمه‌تیدان����ی گه‌لی رۆژئاوای کوردس����تان چونکه کارێکی لهو ش����ێوه‌یه س����ه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌یه گه‌ل����ی ک����ورد گه‌لێکی شارس����تانی‌و ئاش����تیخوازه‌و له‌هی����چ بارودۆخێکدا واز له‌په‌روه‌رده‌ک����ردن‌و پێگه‌یاندن‌و فرچکدانی رۆڵه‌کانی خۆی به‌زانست‌و زانیاری ناهێنێت".
ئا :ترێ شۆرش له‌میانه‌ی کارو چاالکیه‌کانی س���ااڵنه‌ی گروپی ئۆرکیسترای سلێمانی ،هه‌ستان به‌سازدانی کۆنسێرتێک‌و پێشکه‌شیانکرد به‌ش���ه‌هیدان‌و پێشمه‌رگه‌کانی سه‌نگه‌رو هه‌مو ئاواره‌کان. ئهو کۆنسێرته‌ی ئه‌مساڵ بۆ پشتگیریی پێش���مه‌رگه‌و ئ���اواره‌کان ئه‌نجام���درا، سێیه‌مین کۆنس���ێرتی گروپه‌که‌یه .لهو باره‌یه‌وه ئۆژین کاوه به‌ڕۆژنامه‌ی ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "بیرۆکه‌ی کۆنس���ێرته‌که نوێ نه‌بو چونکه سااڵنه کۆنسێرت لەهه‌مان ب���ه‌رواردا ده‌که‌ی���ن ،به‌اڵم له‌مس���اڵدا به‌پێویستمان زانی که پێشکه‌ش بکرێت به‌به‌رخۆدان���ی پێش���مه‌رگه .ل���ه‌دوای ئه‌رک‌و ماندوبونی مانگێک له‌پرۆڤه‌کردن توانیمان ئ���ه‌م کاره هونه‌ریه به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نی���ن ،ل���ه‌م کۆنس���ێرته‌دا چه‌ند
کارێکی جیهانیی‌‌و کوردیی پێش���که‌ش کرا له‌ناویاندا پارچه‌یه‌ک موزیکی دانه‌ری جیهان���ی (ب���اخ)و (کارل جێکنیس)و سرودێک بۆ س���لێمانیو چه‌ند کارێکی تر لهالی���ه‌ن ژه‌نیاران‌و ده‌نگبێژان توانرا ()40که‌س تێیدا به‌شداربێت" .هه‌روه‌ها وتیش���ی "ئه‌وه‌ی جێگای خۆشحاڵی بو بۆ ئێمه که بینه‌ری کاره‌که پاڵپتشێکی زۆر باش بون‌و زۆر هانده‌رن ،له‌نێویاندا کۆمه‌ڵێ���ک هونه‌رمه‌ند ک���ه له‌گرنگیی کاره‌که تێده‌گه‌ن‌و هه‌م���و هاوکاریه‌کی خۆیان راگه‌یاند بۆ زیاتر به‌ره‌وپێشبردنی گروپه‌که‌م���ان‌و هیوادارین پاڵپش���تیی بکرێین ئه‌م کۆنس���ێرته ببه‌ینه ش���ارو پارچه‌کانی تری کوردس���تان بۆ ئه‌وه‌ی توانای الوان نیشانبده‌ین". ئۆرکێس���ترای الوان یه‌کێک���ه له‌گروپه پێویسته‌کان له‌دنیاداو له‌زۆربه‌ی واڵتاندا زیاتر له‌دانه‌ی���ه‌ك هه‌یه که ژه‌نیاری الو ئاماده ده‌کات بۆ تێگه‌یشتن له‌موزیکی
جیهان���یو کارک���ردن له‌ئۆرکێس���ترا پرۆفێش���ناڵه‌کان .خاوه‌ن���ی بیرۆکه‌ی دروستکردن‌و سه‌رپه‌رشتیی ئۆرکێسترای الوان مامۆس���تا ئاکۆ عه‌زی���ز عینایه‌ته له‌س���اڵی 2 011کاری له‌س���ه‌ر کردوه‌و له‌س���اڵی 2012ده‌س���تی به‌کارک���ردن کردوه. ئه‌م گروپه یه‌که‌مین ئۆرکێسترای الوانه له‌کوردستان دروستبوه‌و بۆ پێشخستنی ئاس���تی هونه‌ری���یو به‌جیهانیکردن���ی زۆر گرنگه .ئه‌م ئۆرکێس���ترایه ئێس���تا ئۆرکێس���ترایه‌کی فه‌رمیه‌و هه‌مو ڕێکاره یاس���اییه‌کانی ئه‌نجام���داوه‌و پ���اش چاره‌سه‌ربونی گرفته داراییه‌کان شوێنی تایبه‌تی خۆی ده‌بێت‌و وه‌ک فێرگه‌یه‌کی موزیکی کارده‌کات بۆ پێگه‌یاندنی الوان‌و درێ���ژه‌دان به‌چاالکییه‌کان���یو کارکردن بۆ بردن���ه ده‌ره‌وه‌ی کۆنس���ێرته‌کانی‌و ناساندنی هونه‌ریی کوردی‌و ده‌رخستنی توانای الوان.
له‌بنه‌ڕه‌تدا نا م����ه ی ما چس����تێر و تێزی دکتۆرای زانکۆکانی باشوری کوردستانن که وه‌ک
ته‌‌رازوو گڕوتینت وای لێك����ردوی كاره‌كانت به‌باش����ی بكه‌یت له‌ناو هاوڕێكانت، ده‌كرێت ئه‌م هێمنیه‌ت س����ودی بۆ كاره‌كانی تریشت هه‌بێت.
دوپشک هه‌ندێ له‌ئه‌ركه‌كان����ت دواكه‌وتوه‌و پێویس����تی به‌هه‌نگاوی باش����تره بۆ ئه‌وه‌ی زو لهو كێش����انه‌ی كه هه‌ته له‌كاره‌كه‌ت رزگارتبێت.
که‌‌وان له‌وانه‌یه ئ����ه‌م جاره به‌بێ كێش���� ه لهو گرفته ده‌ربچی����ت كه روبه‌روی خێزانه‌كه‌ت بۆته‌وه .ش����ه‌ممه رۆژی به‌ختته.
گیسک بی����رو هۆش����ت زی����اد له‌پێویس����ت س����ه‌رقاڵن‌و كێش����ه داراییه‌كان����ت زیاتر ماندویان كردوی ،پێویس����تت به‌پشویه‌كی باشه.
سه‌‌تڵ زۆرینه‌ی شته‌كان به‌دڵی تۆ ناڕۆن‌و هه‌مو كاره‌كانت پ����ه‌رت‌و باڵوییان پێوه دیاره ،كێش����ه سۆزداریه‌كانت وه‌ك خۆیان ماون.
نه‌‌هه‌‌نگ تۆزێك پش����و ب����ده‌و بی����ر لهوه بك����ه‌ره‌وه كه چۆن هه‌ن����گاوی تر بنێیت ،ته‌ندروستیت به‌ره‌و باشتر ئه‌ڕوات.
10
rangalayawene@gmail.com
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
لەنەخۆشخانەی فریاکەوتنی سلێمانی بۆ هەر 26هەزار کەسێک ،تەنها قەرەوێڵەیه‌ک هەیە ئا :رێنوار نەجم لەنەخۆشخانەی فریاکەوتنی سلێمانی بەلەبەرچاوگرتنی ژمارەی دانیشتوان، ژمارەیەکی زۆرکەم قەرەوێڵە هەن بۆ پێشوازیی لەنەخۆشەکان‌‌و بەڕێوەبەری ئەو نەخۆشخانەیەش دەڵێت بەوهۆکارەوە ڕەزیلیی لەخەواندنی نەخۆشدا دەکەن. نەخۆشخانەی فریاکەوتنی سلێمانی، کە تاکە نەخۆش���خانەی فریاکەوتنە لەتەواوی پارێزگای سلێمانیدا ،تەنها 75قەرەوێڵەی هەیە بۆ پێش���وازیی لەنەخۆشە کتوپڕەکان ،لەو ژمارەیەش 10دانەیان بۆ چاودێریی وردە .جگە لەدانیش���توانی پارێزگای سلێمانی، ئ���ەو نەخۆش���خانەیە پێش���وازیی لەبریندارەکانی کەرکوک‌و خانەقین‌و جەل���ەوالش دەکات ،هەرچەن���دە لەماوەی ئەم ش���ەڕەدا بریندارەکانی ئەو ناوچانە زۆرن ،بەاڵم پێشتریش ب���ۆ هەن���دێ لەپس���پۆڕییەکان، نەخۆشی ئەو ناوچانە هەر هاتونەتە سلێمانی. ژم���ارەی دانیش���توانی پارێ���زگای سلێمانی لەگەڵ ئەو ناوچانەشی کە نەخۆش���ەکانیان دێتە نەخۆشخانەی فریاکەوتن���ی س���لێمانی ،نزیک���ەی دو ملی���ۆن هاواڵت���ی دەبێت ،هەمو ئەوانەش بۆ کاتی کارەساتی کتوپڕ چاویان ل���ەو 75قەرەوێڵەیەیە کە بەهەر 26هەزارێکی���ان تەنها یەک قەرەوێڵەیان بەردەکەوێت. دکتۆر ئومێ���د عەل���ی بەرێوەبەری نەخۆشخانەی فریاکەوتنی سلێمانی
نه‌خۆشخانه‌ی شار له‌سلێمانی لەب���ارەی بچوکی نەخۆش���خانەکەو زۆریی ئ���ەو ژمارەی نەخۆش���انەی ڕویانتێدەکەن ،بەئاوێنەی ڕاگەیاند "ئ���ەو ژمارەی���ە زۆر کەم���ە ،تەنها شاری س���لێمانی پێویستی بەچوار نەخۆش���خانەی فریاکەوتن���ی وەک ئەوەی ئێستا هەیە". هەروەها دەڵێت "تەنها خۆم رۆژانە 1200نەخۆش دەبینم 150 ،دانەیان پێویس���تیان بەخەواندن هەیە ،جگە
عه‌با ڕه‌شه‌کان له‌سلێمانی نمایش ده‌کرێت ئا :ترێ کۆمه‌ڵه‌ی هونهره جوانه‌کانی کورد مه‌ڵبه‌ندی گشتیی سلێمانی له‌کارێکی نوێیدا شانۆیی (عه‌با ڕه‌شه‌کان) نمایش ده‌کات. ئهو شانۆییه له‌نوسینی به‌ڕێز مه‌جیده‌و ده‌رهێنان���ی هه‌ری���ه‌ک له‌نوس���ه‌ری ده‌قه‌ک��� ه گۆران نامیق���هو ماوه‌ی دو مانگه سه‌رقاڵی پڕۆڤه‌کردنن‌و بڕیاره له‌رۆژی 2014/9/26و رۆژانی دوایی له‌هۆڵی کۆمه‌ڵه‌ی هونهره جوانه‌کان
لەوەی ڕەزیلیش���ی تێ���دا دەکەین‌و ژمارەیەک���ی زیاتریان پێویس���تیان بەخەواندن هەیە ب���ەاڵم بەهۆی بێ جێگەیی نایانهێڵینەوە". دکت���ۆر ئومێد لەبارەی چارەس���ەرو پیالنەکان بۆ زیادکردن‌و گەورەکردنی نەخۆش���خانەی فریاکەوت���ن دەڵێت "بەڵێن هەیە بەشێک لەنەخۆشخانەی فریاکەوتنی سلێمانی گەورە بکرێت، بەاڵم ئەمە بەهۆی قەیرانی داراییەوە
ئا :ئیحسان مەال فوئاد کەم کەس هەیە دانیشتوی سلێمانی ی بوبێت‌و ناوی حەبیبی مسەوەر نەبیستبێت ،کاتێک بەمەبستی ی چوینە بەردەم چاوپێکەوتن ی پیاوێک بەسەری دوکانەکە سپییەوە بەتەنیشت ناوی خۆیەوە ی دانیشتبو ،پاش خۆناساندن فەرمو ی خۆی 58 بابچینە ژورەوە ،بەوتە ی فۆتۆو‌وێنەگرتن دەکات. ساڵه کار حەبیب ف���ەرەج محەم���ەد چیرۆکی س���ەرەتای کارکردن���ی ب���ۆ ئاوێنە دەگێڕێت���ەوەو دەڵێ���ت "لەس���اڵی ی الی کاک مستەفا 1956بەشاگردی ی فۆتۆ لەس���لێمانی دەس���تم بەکار ک���رد ،پاش س���ێ مان���گ کارکردن لێ���ی جیابومەوەو چوم لەبەر دەرکی س���ەرا مەکینەیەکی شەمس���یم کڕی کە ئەوکات بەدەس���ت کاری دەکرد، دەستم بەو کارە کرد". کاک حەبیب لەس���اڵی 1935واتا 79 ی ساڵ پێش ئێستا لەگەڕەکی گۆیژە ش���اری س���لێمانی چ���اوی بەژی���ان هەڵهێن���اوە ،بەوتەی خ���ۆی ئەوکات بەردەرکی سەرا بەمشێوەیەی ئێستا نەب���و" ،دو داری لێب���و پەردەیەکی رەش���م هەڵواس���یبو خەڵک دەهات ی رەش‌و وێن���ەم دەگرت ،دو وێن���ە س���پی بە 60فلس ،ماوەی دو ساڵ لەو شوێنە کارم کرد". ئەو پیاوە کە زیاتر لەنیو س���ەدەیە هاوڕێی فۆتۆیە لەس���اڵی 1958کە هێش���تا مەلیک فەیسەڵ حوکمڕان بو لەشەقامی کاوە دوکانێکی سەربەخۆ دامەزرێنێت‌و کاتێک سەرقاڵی دیکۆری ی دوکانەکەی بوە کودەت���ای کۆمار ئەنجامدراوە ،تاوەکو ساڵی 2000واتا 42ساڵ لەو شوێنە بەردەوام بوە. ئەو پیاوە س���ەر س���پییە کە تەمەن ماندوی کردبو‌وەک خۆی دەگێڕێتەوە
ی 42س���اڵ لەش���ەقامی کاوە، دوا هاتوەتە ش���ەقامی ئۆرزدی‌و تائێستا لەو شوێنە کار دەکات ،ئەو گێڕایەوە کە 58ساڵە کاری فۆتۆ دەکات‌و لێی بێزار نەبوە" ،پێمخۆشە هەمو رۆژێک ئەم کارە بکەم ،بەاڵم ئێستا کوڕەکانم (دوارۆژو شاخەوان) لەجێی خۆم کار دەکەن‌و خۆش���م دێم دادەنیشم‌و دڵم بەکارەکە دەکرێتەوە". هەمیش���ە فۆتۆگرافەره مێژوییەکا ن وێنەی زۆر کەس���ایەتی‌و س���ەرکردە سیاس���ییەکانیان لەالیە ،وەک خۆی باس���ی کرد هەرچەندە کاری فۆتۆی
له‌شاری سلێمانی نمایش بکرێت. ئه‌کته‌رانی به‌ش���دار له‌نمایش���ه‌که‌دا بریتین له :س���ۆلین جیه���اد دڵپاک، دیدار عومەر ،رێکەوت تۆفیق ،گۆران نامیق ،چۆڤین عه‌زیز ،چراخان نامیق، رێژنە رزگار هه‌روه‌ها شەماڵ فه‌همی. مه‌به‌ست له‌عەبا رەشەکان هەمو ئەو نەریت‌و کلتورە کۆنانەی ه که لەعەبادا کۆکراونەتەوەو رەنگی رەش���ەو ئێمە لەبەری ئافرەتی دەکەینەوە. هه روه ها بەنیازن لەهەولێرو ده‌ره‌وه‌ی واڵتیش ئەگ���ەر بتوانرێ‌و هاوکاریمان بکەن شانۆک ه نمایش بکه‌ن.
بۆ یه‌که‌مجار له‌کوردستاندا ناوه‌ندێکی گه‌شتیاریی یاریی جیهانی سکای سوینگ Skyswingده‌هێنێت‌و به‌وته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رانی ناوه‌نده‌که‌ش ئهو یارییه له‌ته‌واوی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا ده‌گمه‌نه.
هه‌رچه‌ن����ده ب����ڕوای ت����ه‌واوت به‌هاوڕێكانت هه‌یه ب����ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا پێویس����ته نهێنیپارێزی كه‌سی تر بیت.
58ساڵە کار ی‌وێنەگرتن د
یاریی Skyswingده‌هێنرێت ه کوردستان
ئا :ئاوێنه
کاوڕ
دواکەوت���وە .پالنێک���ی دیک���ەش هەی���ە ئەوی���ش کردنەوەی بەش���ی فریاکەوتنی نەخۆش���خانەی شارە، بەهەمانش���ێوە ئەمیش بەهۆی کەم پارەیی‌و دانەمەزراندنی کارمەندەوە ڕاگیراوە .نەخۆشخانەی فریاکەوتنی شۆڕش هەیە کە س���ەر بەوەزارەتی پێشمەرگەیە ،بەهۆی ئەوەی چاالک نیی���ە ،هی���چ ڕۆڵێ���ک نابینێت لەم کاتەدا.
ره‌نگاڵه
گا
دوانه
گومانه‌كانی رابردوت نه‌ماوه‌و ئێس����تا دوانه :هه‌ندێجار خۆت رابێنه له‌گه‌ڵ له‌هه‌وڵ����ی ئه‌وه‌دای تواناكات له‌پرۆژه دۆڕاندن له‌شوێنی كاره‌كه‌ت ،ئازابه نوێیه‌كانت به‌كاربهێنێت كه س����ودیان با ئ����هو دۆڕانه ببێت����ه وانه‌یه‌ك بۆ سه‌ركه‌وتنت. بۆت زۆره.
چی���ای کۆڕه‌ک���ی گه‌ش���تیاریی ک��� ه شوێنێکی گه‌ش���تیارییه له‌نزیک شاری ڕه‌وان���دزو به‌رزاییه‌ک���هی 2100مه‌تره له‌س���ه‌ر ئاس���تی ڕوی ده‌ری���ا ،بڕیاره له‌ئاینده‌یه‌ک���ی نزیکدا یاریی س���کای س���وینگ له‌واڵتی سویس���راوه بهێنن‌و دانیشتوانی کوردس���تان‌و گه‌شتیاران ئهو یارییه به‌کاربهێنن.
قرژاڵ
ئاری سان به‌ڕێوه‌به‌ری چیای کۆڕه‌کی گه‌ش���تیاریی ڕایگه‌یاند که ئهو یارییه له‌ئێس���تادا له‌قۆناغی گواستنه‌وه‌دایه بۆ کوردس���تان‌و پێش���بینی ده‌کرێت له‌جه‌ژنی قورباندا یارییه‌که ئاماده‌بێت‌و له‌پێش���وازیی میوانه‌کانیان���دا بێ���ت. هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ی به‌وه‌ش���دا که ئهو یاریی���ه ب���ۆ یه‌که‌مج���ار له‌رۆژهه‌اڵتی
شێر
ئه‌م ماوه‌ی����ه گونجاوی����ت بۆ خۆت ،له‌م كاتان����ه قه‌باره‌ی كێش����ه‌كانت ئه‌م����ه‌ش به‌ته‌واوه‌ت����ی به‌ره‌فتارته‌وه له‌زیادبون����دان‌و رۆژ ل����ه‌دوای رۆژو دی����اره ،ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت پێویس����تیان كێش����ه له‌دوای كێشه بۆت دروست ده‌بێت. به‌ئامۆژگاریی تۆیه.
ناوه‌ڕاس���ت ده‌هێنرێت���ه هه‌رێم���ی کوردستان. چیای کۆڕه‌کی گه‌ش���تیاریی ،یه‌کێکه له‌ناوچ���ه گه‌ش���تیارییه‌کانی هه‌رێمی کوردستان‌و سااڵنه جگه له‌هاواڵتیانی ناوخۆی کوردس���تان ،گه‌ش���تیارێکی زۆریش له‌ناوچه‌کانی دیکه‌ی عێراقهوه ڕوی تێده‌که‌ن.
فه‌‌ریک كاتێكی گونجاوه بۆ ده‌ستپێكردنی سه‌ره‌تایه‌كی باش ،ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت هان����ت ده‌ده‌ن ب����ۆ كردارو ئیش����ی باش.
12
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
به‌رپرسیارێت ی ده‌نگدان..
ی پارێزگای سلێمانی پرسیارێك بۆ كه‌مین ه سیاسییه‌كان
له‌كاتێكیش����دا ئ����هو چه‌ن����د الیه‌ن����ه ی سه‌اڵح سدیق* تر روب����ه‌روی ئ����ه‌م پرس����یاره ده‌كه‌ینه‌وه به‌داخه‌وه وه‌اڵمه‌كانیان وه‌اڵمێكی زۆر دوره زۆر ش����یكارو قس����ه له‌س����ه‌ر ره‌وش����ی له‌بنه‌ماكانی دیموكراس����یو رێزگرتن له‌مافی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاری س����لێمانی ده‌كرێت‌و ده‌نگده‌رو ،ك����ۆی وه‌اڵم����ه‌كان گه‌ڕانه‌وه‌یه هه‌ریه‌ك به‌ئاراسته‌یه‌ك كێشه‌كان ده‌بینێت ،بۆ خاڵ����ی هێزو هاوپه‌یمانی نێ����وان الیه‌نه هه‌ندێك كه‌س به‌الیانه‌وه سه‌یره بۆ ده‌بێت براوه‌كان به‌واتایه‌كی تر ئه‌م 3پارته خۆیان پۆستی پارێزگا له‌س����ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌ن كێ����ش‌و قه‌باره‌ی خۆیان نابینن‌و ههمیش����ه گرنگتر بێ����ت له‌كاتێك����دا ئه‌نجومه‌ن رۆڵی خۆی����ان به‌برا بچ����وك ده‌بین����ن له‌كاتێكدا ستراتیژیتره له‌پارێزگا به‌وپێیه‌ی ئه‌نجومه‌ن ئێستا تۆپه‌كه له‌یاریگای ئه‌ماندایه‌و هه‌موان رۆڵی لێپرسینه‌وه‌و چاودێریكردن‌و پالنادان‌و چاوه‌ڕوانی جورئه‌ت‌و سه‌لیقه‌ی ئه‌م الیه‌نانه یاساداڕش����تنی هه‌یه به‌اڵم پارێزگا رۆڵێكی بۆ یه‌كالكردن����ه‌وه‌ی ئه‌م كێش����ه له‌رێگای جێبه‌جیكاریی����ه ،دی����اره ئ����هو وه‌اڵمه زۆر ده‌نگدان یاخود به‌س����تنی هاوپه‌یمانێتیه‌ك، ئاش����كرایه كه له‌دونی����اداو وردت����ر بڵێین كه تا ئێستا هیچكامیان بۆ نه‌كراوه! كه‌وات����ه لێ����ره‌دا الیه‌نێك����ی زۆر گرنك له‌دونیای سیاس����هتو حوكمڕانیدا سه‌رجه‌م پارته براوه‌كانی دونیا هه‌وڵی به‌ده‌ستهێنانی هه‌یه كه فه‌رامۆش����كراوه ئه‌وی����ش بریتیه پۆستی سه‌رۆكی یه‌كه‌ی جێبه‌جێكرن ده‌ده‌ن له‌هه‌ستكردن به‌به‌رپرس����یارێتی ده‌نگدان‌و، (چ پارێزگا بێت یاخود سه‌رۆكی حكومه‌ت وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی تێبین����ی ده‌كه‌ین س����ه‌رجه‌م یان س����ه‌رۆكی واڵت ئه‌گه‌ر هاتو سیستمی پارت����ه سیاس����یه‌كان‌و كۆمس����یۆنی بااڵی واڵته‌كه‌ی سه‌رۆكایه‌تی بو) لهو روانگه‌یه‌وه هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‌و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی بزوتنهوهی گۆڕان ماف����ی خۆیه‌تی داكۆكی مهدهنیو ئاژانسه‌كانی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان له‌وه‌رگرتنی پۆستی پارێزگا بكات به‌اڵم تا به‌رده‌وام له‌هاندانی ده‌نگده‌ر و هاواڵتیاندان دێ����ت ناكۆكیه كه له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتیدا بۆ ئ����ه‌وه‌ی بڕۆن بۆ ده‌نگ����دان به‌و پێیه‌ی تون����د ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی گۆڕان الیه‌نی به‌رپرس����یارێتی ده‌نگ����دان الی هاواڵتی����ان براوه‌یه به‌اڵم تا ئێستا الیه‌نی ركابه‌ر ده‌ست بنه‌مایه‌كی سه‌ره‌كیه بۆ ته‌واوكردنی پرۆسه‌ی له‌م پۆس����ته هه‌ڵناگرێ����تو هه‌مو رێگایه‌كی دیموكراسیۆ ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت‌و گرتۆته به‌ر بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م پۆست ه هه‌ر له‌ژێر هه‌روه‌ها بۆ رێگرتن له‌ته‌زویرو ساخته‌كاریی ده‌سه‌اڵتی سه‌وزدا بێت كه ئه‌مه‌ش نایه‌ته دی به‌ده‌نگی هاواڵتیانه‌وه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگای بێده‌نگدان‌و هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی پرسیاره كه ئه‌م پارته سیاسیانه ئه‌م بنه‌ما تردا چونكه هیچ كام له‌م دو الیه‌نه ژماره‌ی گرنگه‌یان بیرچۆته‌وه‌و ئه‌م به‌رپرس����یارێتیه كورس����ی ته‌واویان به‌ده‌س����تنه‌هێناوه ،واته گه‌وره‌ی����هی له‌هاواڵتیانه‌وه گوازراوه‌ته‌وه بۆ ئه‌م پرس����ه كۆتایی نایه‌ت به‌بێ ده‌نگدانی ئه‌مان به‌داخه‌وه به‌ئه‌ركی خۆیانی نازانن‌و، الیه‌نه‌كان���� ی تر كه له‌چاو ئ����ه‌م دو الیه‌نه‌دا له‌به‌رامب����ه‌ردا باس له‌ئیتیفاقی سیاس����یو بەتوندی بەناویەکدا چوبن .لەم ڕێگەیەشەوە كه‌مینه ی سیاسین‌و ژماره‌ی كورسیه‌كانیان رێككه‌وتن‌و داڕش����تنی پالنی په‌نجا به‌په‌نجا دۆخێک دروستبوبێت چارەسەری سادەترین دیاریكراوه به‌اڵم له‌مڕۆدا رۆڵێكی سهرهكیو ده‌كه‌ن له‌نێوان ئهو دو الیه‌نه! ئهوه ی جێگای سه‌رسوڕمانی گه‌وره‌یه كه کێش����ە ناوچەیی‌و لۆکەڵەکان ،پێویس����تی كاریگه‌ریان هه‌یه. بەڕێکكەوتنی ئیقلیمی����یو تەنانەت دونیایی گەورە هه‌بێ����ت .بۆ نمونە لێکنزیکبونەوەی ھێزێکی وەک داعش‌و جەبهه‌ی نوس����رە وەک دو ھێ����زی جیهادیی س����وننیی لەس����وریادا پێویستی تەنها بەقس����ەکردن‌و ڕێکكەوتنی نێوان س����ەرکردایەتی ئ����ەو دو ھێزە نییە، بەڵک����و پێویس����تی بەقس����ەکردن لەگ����ەڵ تورکیاو ئێران‌و بەغداو س����عودییەو واڵتانی خەلی����ج‌و تەنان����ەت ئەمه‌ریکا و ڕوس����یاش هه‌ی����ە .دانان����ی پارێزگارێک بۆ س����لێمانی تەنها پێویستی بەڕێکكەوتنی نێوان گۆڕان‌و یەکێتی نییە ،بەڵکو پێویستی بەڕێکكەوتنی نێ����وان ئێران‌و عێ����راق‌و س����وریاو تورکیاو ژنان‌و ئافره‌تان���دا دهبینێتهوهو زۆرینه‌ی پارتیی‌و س����ەرجەمی ئەو کەمپە س����وننیی‌و شیالن محه‌مه‌د ئیبراهیم ره‌ه���ای پۆس���ته جی���اوازه‌كان پیاوان ش����یعەیەیە ک����ە لەناوچەکەدا دروس����تبوە. داگیریانك���ردون ..س���ه‌ره‌ڕای ه���ه‌وڵ‌و بااڵدەستی "سیاسەتی لۆکاڵ" بەو ڕەهه‌ندە پێكهاته‌ی كۆمه‌ڵگا‌وه‌ك سیس���تمێكی چاالكیی رێكخراوه‌كانی ژنان‌و ئافره‌تان‌و ئیقلیمیی‌و گلۆباڵییە ترس����ناکەوە وادەکات ئاڵ���ۆزو تێكهه‌ڵكێش���راو پێویس���تی خه‌باتی ئه‌م به‌شه‌ی كۆمه‌ڵ له‌كوردستان, نەک تەنها س����ەربەخۆیی ناوەکیی‌و بڕیاریی به‌ده‌سه‌اڵتێكی شه‌رعیی ئه‌وتۆ هه‌یه كه كه ب���ۆ دوای راپه‌ڕینی س���اڵی1991ی ئۆتۆنۆم بون����ی نەمێنێ����ت ،بەڵکو کردەی بتوانێ سیفه‌تی جێگیریی‌و سه‌قامگیریی خه‌ڵكی كوردس���تان ده‌گه‌ڕێته‌وه ,به‌اڵم سیاس����ەتکردنیش وەک کردەی ڕێکكەوتن‌و ب���هو سیس���تمه ببه‌خش���ێ ت���ا ژیانی نه‌یتوانی���وه گۆڕانێكی ئه‌وت���ۆ له‌هزری دیال����ۆگ‌و گەیش����تن بەکۆدەنگیی لەس����ەر هه‌موان له‌سایه‌یدا جۆرێك له‌جێگیریی‌و پیاواندا بكات‌و به‌و ئاقاره‌دا ئاراس���تهی خاڵێک خۆش����ی ،بەت����ەواوی ئیفلیج ببێت .ئارامی���ی به‌خۆوه ببینێ‌و یه‌كس���انیی‌و ب���كات ك���ه توان���ای هاوس���ه‌نگكردنی ئ����ەوەی لێرەدا دەبێتە کردەی بااڵدەس����ت ،دادپه‌روه‌ریه‌كی ئه‌وتۆ ده‌سته‌به‌ر بكات ,هاوكێش���ه‌كانی له‌به‌رژه‌وه‌ندی���ی خۆی‌و تەنانەت لەئاس����تە هه‌رە ل����ۆکاڵ‌و ناوچەییە كه له‌ئه‌نجامدا تاك���ه‌كان بتوانن ئازادانه كۆمه‌ڵگاش هه‌بێ ,یاخ���ود كاریگه‌ریی بچوکەکانیشدا ،ڕێکكەوتنی دەرەکی چەندان موماره‌سه‌ی مافه سیاسی‌و مه‌ده‌نیه‌كانی ته‌واوی هه‌بێت له‌س���ه‌ر ئهو بیركردنه‌وه ھێ����زی ملمالنێکەرو ناک����ۆک‌و دژبەیەکە کە خۆیان بكه‌ن .بۆیه بۆ به‌ده‌س���تهێنانی دۆگمای���هی كه زۆرێ���ك له‌پیاوانی به‌ناو چارەسەرکردنی س����ادەترین کێشە لەمەحاڵ ئه‌م ده‌رئه‌نجامه مه‌به‌س���ت‌و‌ویس���تراوه رۆش���نبیرو سیاس���ه‌تمه‌دارو به‌رگریكار نزیکدەکاتەوە. ئەوەی ئێس����تا بەبەرچاومانەوە ڕودەدات پێویستمان به‌هاوكێشه‌یه‌كی هاوسه‌نگه له‌مافی ژنان هه‌یان���ه به‌رامبه‌ر ره‌گه‌زی دروستبونی چەندان جەمسه‌رگیریی ناکۆکە ،ك���ه له‌پێكهات���هی كۆمه‌ڵگ���ه‌دا بكرێ مێ‌و تواناكانی ,باوه‌ڕیشم وایه چه‌ندین کە شەڕی دەسەاڵتە لۆکاڵیی‌و ناوچەییەکان به‌تایبه‌ت له‌هه‌ندێ حاڵه‌ت‌و هاوكێشه‌ی س���اڵی تری ده‌وێ بۆ ئ���ه‌وه‌ی پیاوانی بەچەندان شێوە تێکەڵ بە "شەڕی لەباتی" سیاس���یو كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ئاب���وری‌و ئێمه ده‌س���تبه‌رداری ئ���هو تێڕوانینه‌یان چەندان واڵتی گ����ەورە لەگەڵیەکدا ،دەکات .كارگێڕیی‌و به‌ڕێوه‌بردندا .كه‌واته پرسیار بن كه به‌رامب���ه‌ر ژن‌و ئه‌رك‌و مافه‌كانی ش����ەڕی یەکێتی‌و گۆڕان لەس����ەر پارێزگای ئه‌وه‌ی���ه كۆمه‌ڵگه‌ی ناهاوس���ه‌نگ چی ژن‌و توان���ای ژن‌و پێگ���هی ژن هه‌یان���ه له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‌و ئه‌م ره‌گه‌زه‌ش‌وه‌ك خۆی س����لێمانی ،ش����ەڕی یەکێت����یو ھێزەکان����ی له‌ئاینده‌ی مرۆڤایه‌تی ده‌كات؟ ئه‌گ���ه‌ر باس له‌م هه‌م���و ناجێگیریی‌و ببینن كه هه‌یه! داعش ،بێدەنگیی درێژی����ی پارتی بەرامبەر چونكه ئهو مێ���ژوه كورته‌ی كارابونی بەداعش النیکەم لەس����ەرەتادا ،بەشێکە لەو شڵه‌ژان‌و په‌شێوییه‌ی سیستمی سیاسی‌و ش����ەڕو ملمالنێ ئیقلیم����یو جیهانییەی کە كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ئاب���وری‌و كارگێڕی���یو هه‌وڵ‌و ته‌قه‌الكان���ی ژنان هه‌رچه‌ند چڕو جەمس����ەرەکانی ئێران‌و بەغ����داو ئەنقەرەو به‌ڕێوه‌بردندا بكه‌ین له‌كوردس���تاندا ئه‌وا پڕیش بوبێ���ت ناتوانێ ئ���هو تێڕوانینه ڕوس����یاو ئەمه‌ریکان .ئ����ەوەی لەهه‌مو ئەو به‌ڕونی ده‌رده‌كه‌وێ كه هۆكاری سه‌ره‌كی له‌هزری پی���اوان‌وه‌ده‌رنێ كه مێژویه‌كی دۆخان����ەدا دەکەوێ����تو لەناودەچێ����ت ئەو ناهاوسه‌نگیی‌و السه‌نگیه .ناهاوسه‌نگیی دورودرێژ‌و ریش���ه‌یه‌كی قوڵی داكوتراوی لۆژیکەیە کە دەتوانێ����تو دەیەوێت چەندان له‌به‌ش���داریپێكردنی چاالكان���هی چین‌و هه‌ی���هو ت���ه‌واوی قه‌ناعه‌تیش���یان پێی ل����ۆکاڵ‌و ناوچەی جیاواز بەیەک����ەوەو لەناو توێژه‌كانی كۆمه‌ڵ له‌پرۆس���هی سیاسی‌و هه‌یه. بۆ س���ه‌لماندنی ئه‌م بۆچونه‌ش ئهوه یەک یەکەی گەورەتردا کۆبکاتەوە ،لۆژیکێک به‌ڕێوه‌بردنی كۆمه‌ڵگادا ,ناهاوسه‌نگیی‌و لەدونیای مۆدێرندا ناوی لۆژیکی"دروستکردنی نادادپه‌روه‌ریی له‌دابه‌ش���كردنی داهاتو به‌س���ه ك���ه به‌‌وردیی س���ه‌رنج له‌الیه‌نی نەتەوە" و "دروستکردنی دەوڵەتی نەتەوەی" س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی كوردس���تاندا ,به‌رپرس له‌كێشه‌كان بده‌ین‌و بپرسین: ئه‌وانه‌ی به‌رپرس���ی ئهو ناجێگیریی‌و لێنراوە .ئەوەی ورد تەماشابکات دەبینێت ناهاوسه‌نگیی له‌دابه‌شكردنی ده‌سه‌اڵت‌و ئ����ەو ملمالنێیان����ەی کە هه‌ن‌و بااڵدەس����تن پشتگوێخس���تن‌و به‌كارنه‌هێنان���ی رۆڵی ناسه‌قامگیرییه‌ی له‌سیستمه جیاوازه‌كانی تەنان����ەت ملمالنێ����ی مەزهه‌بیی����ش نی����ن ،ئ���هو تاكه هزرمه‌ن���دو لێهاتوان���هی كه هه‌رێمی كوردستاندا هه‌یه كێن؟ بۆچی تا ئێس���تاوهك پێویس���تییه‌كی ملمالنێ نین لەنێوان س����وننەو شیعەدا وەک ده‌ك���رێ كاریگه‌ری���ی پۆزه‌تیڤانه‌ی���ان دو مەزهه‌بی جی����اواز ،یان ملمالنێ لەنێوان له‌ئاراس���ته‌كردنی كۆمه‌ڵ���گادا هه‌بێ بۆ قۆناغ���ی كارو خه‌بات���ی رێكخراوه‌كانی ک����وردو ناک����ورددا ،بەڵک����و زۆر بچوکترو باشتركردن‌و (خۆشگوزه‌رانی گشتی!) ..ژنان پێویسته به‌سیس���تمی جێنده‌ریی لۆکاڵترو داخراوترن .ملمالنێی نێوان شیعەو ته‌واوی چی���ن‌و توێژه‌كان���ی كۆمه‌ڵی كاربكه‌ن؟ ك���ه پێموایه ئه‌گه‌ر به‌و ش���ێوه كار شیعەو سوننەو سوننەو کوردو کورد ،ھیچی كوردی به‌ناوی به‌ده‌ستهێنانی مافه‌كانه‌وه کەمتر نییە لەملمالنێی نێوان شیعەو سوننەو تێكۆش���اون ب���ۆ هاوس���ه‌نگكردنه‌وه‌ی نه‌كه‌ن ئ���ه‌وا باش���تره رێكخراوه‌كانیان کوردو ناک����ورد لەگەڵ یەک����دا .بۆ ئەوەی هاوكێشه السه‌نگه‌كان ,مه‌به‌ستمه زیاتر هه‌ڵبوه‌ش���ێننه‌وه ,چونك���ه كاركردن‌و لەلۆژیکی ملمالنێکان تێبگەین پێوستە زۆر تیش���ك بخه‌مه س���ه‌ر ئهو السه‌نگییه‌ی نواندن���ی چاالكی���ی هه‌مه‌چه‌ش���ن ب���ۆ خوارتر بڕۆین ،تەنانەت لەچەمکی مەزهه‌ب‌و كه له‌ت���ه‌واوی سیس���تمه جیاوازه‌كاندا پێشخس���تنی كۆمه‌ڵگ���ه وه‌ك ی���ه‌ك ملمالنێی مەزهه‌بییش خوارتر. ده‌بین���رێو خ���ۆی له‌كه‌می���ی رێ���ژه‌ی پێكهاته‌ی یه‌كگرتوو گش���تگیر پێویستی
سیاسەتی لۆکاڵ ئەوەی س����ەرنجێکی خێ����رای ڕوداوەکانی عێ����راق‌و س����وریاو کوردس����تان ب����دات، ب����ۆی دەردەکەوێ����ت ئ����ەوەی ڕودەدات هه‌ڵوەش����اندنەوەیەکی تەواوەتی سەرجەمی ئ����ەو چوارچێوانەی����ە کە ئینتیم����ا تیایاندا لەئینتیما ناوچەی����یو لۆکاڵییە بچوکەکان، گەورەت����رە .ئەوەی ئەم����ڕۆ دەبینین غیابی ت����ەواوی هه‌مو ئەو چوارچێوانەیە کە بکرێت النی ه����ه‌رە کەم����ی جیاوازییە سیاس����یی‌و کۆمەاڵیەتی����یو دینی����یو فەرهه‌نگییەکانی لەن����اودا کۆبکرێت����ەوە ،بەبێ ئ����ەوەی ئەو جیاوازییانە پەنا ب����ۆ توندوتیژیی ببەن ،بۆ ئەوەی بەرگریی لەجیاوازبونی خۆیان بکەن، یان تەم����اح‌و پالنی ئەوەیان هه‌بێت ڕوانینی خۆی����ان بەس����ەر هه‌مو ئەوانەدا بس����ەپێنن کە لەگەڵیاندا دەژین .لەس����وریادا کێشەی نێوان داعش‌و جەبهه‌ی نوس����رە ،لەعێراقدا ملمالنێی نێوان مالیکی‌و موقتەدای س����ەدر، لەکوردس����تاندا کێش����ەی نێ����وان یەکێت����ی نیش����تیمانیی‌و بزوتنەوەی گۆڕان ،ملمالنێی نێوان سوننەکانی سەر بەبەغداو سوننەکانی س����ەر بەبەع����س ،هه‌موی����ان دەرکەوت����ی جیاوازی����ی نەم����ان‌و وێرانبون����ی هه‌مو ئەو چوارچێوە گشتییانەیە کە بکرێت لەناویاندا دو ھێز یان چەند ھێزێک����ی جیاواز پێکەوە هه‌ڵبکەن .ئەوەی ئەمڕۆ ئێمە لەم ناوچەیەدا دەیبینی����ن لەبەریەکهه‌ڵوەش����اندنەوەیەکی بەرفراوان����ی پرۆژەی "دەوڵەت����ی نەتەوە" و "ناس����یۆنالیزمێکی باوەش����کراوە"یە بۆ زیاد لەھێزێک����ی ن����او کۆمەڵگا لەس����ەر بنەمای ماف‌و بەرپرس����یارێتی یەکس����ان‌و هاوبەش. هه‌مو ئەو ش����تانەی کە دەشێت بەھۆیانەوە نەتەوەو نیشتیمان‌و چوارچێوەی نەتەوەیی‌و نیشتیمانییەکان دروس����تبکرێت ،واتە هه‌مو ئەو ش����تانەی کە دەتوان����ن ببنە جێگرەوەو ئەلتەرناتیڤ����ی ئینتیم����ای ناوچەیی بچوک‌و داخ����راو ،لەدۆخ����ی وێرانبون����دان .ئەگەر س����ێ دەزگا س����ەرەکییەکەی دروستکردنی نەتەوەو نیش����تیمان بریتیبن لە"چاپخانە" و "قوتابخانە" و "س����وپا" ،ئەوەی ئەمڕۆ ئێمە دەیبینین وێرانبونی ناوەکیی‌و لەدەس����تدانی هه‌مو ئاکارێکی دەس����تەجەمعیی‌و کۆگیریی نیش����تیمانی هه‌ر یەکێک ل����ەو دەزگایانەیە. ئەگەر چاپخانە ھێمابێت بۆ بونی میدیایەک کە نەبوبێ����ت بەبوقی ئەم ی����ان ئەو ھێزی دیاریکراو ،ئەگەر س����وپا ھێمابێت بۆ بونی لەش����کرێک کە پارێ����زگاری لەنیش����تیمان وەزیف����ەی یەک����ەم‌و دواهه‌می بێ����ت ،نەک پارێ����زگاری لەم یان لەو ھێزو کەس����ایەتی‌و گروپی سیاسیی ،ئەگەر قوتابخانە ھێمابێت بۆ ش����وێنێک کە تیایدا مێ����ژوی هاوبەش‌و مەعریف����ەی هاوب����ەش‌و رەم����زی هاوبەش‌و خەون‌و خەیاڵی هاوبەش‌و زمانی هاوبەشی، تێ����دا دروس����تببێت .دەڵێ����م لەهه‌مو ئەو دۆخانەدا س����ەرجەمی ئ����ەم دەزگا گرنگانە لەدۆخ����ی داوەش����ان‌و پارچەپارچەبونێکی ناوەکی����ی ترس����ناکدان .ئ����ەوەی ئێم����ە دەیبینین تەنها هه‌ڵوەشاندنەوەیەکی تەواوی بیرۆکەی نەتەوەو نیش����تیمان نییە ،بەڵکو هه‌ڵوەش����اندنەوەیەکی ت����ەواوی بیرۆک����ەی دەوڵەت خۆش����یەتی .داوەش����انی دەوڵەت وەک یەکەیەکی س����ەرەکیی مۆنۆپۆڵکردنی توندوتیژیی ،بۆ دەیان دەس����ەاڵتی لۆکاڵیی بەلەش����کرو دەزگاو خ����ەون‌و سیاس����ەتی ناوچەیی تایبەتەوە ،ئەو مێژوە تازەیەیە کە ئەم ناوچەیە تیایدا دەژی. لۆژیک����ی ئ����ەم "سیاس����ەتی ل����ۆکاڵ"ە ناوچەیی����ە لۆژیک����ی مۆنۆپۆڵکردن����ی تەواوی دەس����ەاڵتە بۆ ھێزێ����ک لەبەرامبەر بێدەس����ەاڵتکردنی هه‌مو ھێزەکانی تردا ،تا ڕادەی ئیهانەک����ردن‌و زەلیلک����ردن‌و تەنانەت لەناوبردنی س����ەرجەمی ئەو ھێزانە .ئەوەی تازەیە لەم دۆخی لەبەریەکهه‌ڵوەشاندنەوەو پارچەپارچەبونەی ئەمڕۆکەداو لەزۆر ڕوەوە جیایدەکات����ەوە لەهه‌مان دیاردە لەدەیەکانی پێشتردا ،تەنها ڕادەی توندتیژیی‌و شێوازی کوش����تن‌و بڕین����ەکان نییە ،بەڵک����و ئەوەیە کە هه‌م����و لۆکاڵێک����ی بچ����وک‌و ناوچەیی، هه‌مو دەس����ەاڵتێکی خێڵەک����یو خێزانیش، درێژکراوەیەک����ی هه‌رێمی����یو گلۆباڵیی زۆر بەھێ����زی هه‌یە .ل����ەو چەند واڵت����ەدا ھیچ دەس����ەاڵتێکی لۆکاڵیی‌و ناوچەی����ی تەنهاو کەوتوو بێ پش����توپەنا بونی نییە ،هه‌مویان هه‌م لەئاس����تی ئیقلیمیداو هه‌م لەئاس����تی گلۆباڵیدا چونەتە ناو کۆمەڵێک هاوکێشەی دەس����ەاڵت‌و تۆڕی پەیوەندیی‌و س����یناریۆی سیاس����یی گەورەوە کە ھێزی ئەو سیناریۆو هاوکێش����انە لەھێزی گەمەکەرە لۆکاڵییەکان زۆر گەورەت����رو قەبەترە .ئەمەش دۆخێکی دروستکردوە "لۆکاڵ" و "گلۆباڵ" ،ناوچەیەکی بچوک‌و دونیایەکی ئیقلیمی‌و جیهانیی گەورە
ئەوەی ئێستا بەبەرچاومانەوە ڕودەدات دروستبونی چەندان جەمسه‌رگیریی ناکۆکە ،کە شەڕی دەسەاڵتە لۆکاڵیی‌و ناوچەییەکان بەچەندان شێوە تێکەڵ بە "شەڕی لەباتی" چەندان واڵتی گەورە لەگەڵیەکدا دەکات
الی ئێمه ئهوه گرنگه كه ئهو شێواندنه‌ی پرۆسه‌ی دیموكراسی لهوه زیاتر به‌رده‌وام نه‌بێت‌و ئێوه هه‌ست به‌و به‌رپرسیارێتیه بكه‌ن‌و كۆتایی به‌م قه‌یرانه بهێنن‌و چیتر چاوه‌ڕێ نه‌كه‌ن تا دو الیه‌نی تا سه‌ر ئێسقان ناكۆك بگه‌نه ئیتیفاق لیستی خزمه‌ت "پارته ئیسالمیه‌كان" خۆیان لێبۆته چاكس����ازی سیاس����یو كۆمه‌اڵیه‌تی له‌نێ����وان یه‌كێت����یو گۆڕان����داو ب����ه‌رده‌وام بیرۆك����هو پ����رۆژه‌ی ته‌واف����وق پێش����كه‌ش ده‌ك����ه‌ن له‌كاتێكدا ئه‌مان‌و پارتی دیموكرات له‌س����لێمانی س����ه‌رچاوه‌ی قه‌یرانه‌ك����ه‌ن، یاخ����ود وردتر بڵێین به‌ش����ێكی س����ه‌ره‌كی قه‌یرانه‌ك����ه‌ن ،به‌وپێیه‌ی ئ����ه‌م چه‌ند پارته نه‌یانتوانی����وه به‌ئه‌ركی خۆیان هه‌ڵبس����ن‌و
هه‌س����ت به‌به‌رپرس����یارێتی ناكه‌ن به‌رامبه‌ر ب����هو ده‌نگانه‌ی پێیان����دراوهو ،له‌به‌رامبه‌ر ی ئه‌وه‌دا خه‌ریكی سوڵح‌و هه‌وڵی رێكخستنی دو الیه‌نی ناكۆك ده‌ده‌ن كه باشترین سوڵح ب����ۆ كۆتاییهێنان ب����هو ناكۆكیه س����ندوقی هه‌ڵبژاردن ب����وه‌و خه‌ڵك بڕیاری خۆی داوه له‌سه‌ر ئهو دو الیه‌نه ،لێره‌وه هه‌مومان ئهو پرسیاره لهو سێ الیه‌نه ده‌كه‌ین له‌پارێزگای س����لێمانی ،تا كه‌ی چاوه‌ڕوان بین؟ ئه‌گه‌ر به‌هان����ه‌كان ئه‌وه‌یه كه كه‌س بۆ س����ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن����ی پارێ����زگا هه‌ڵنابژیرێ����ت ئه‌وا ده‌كرێت هه‌ركه‌س����ێك له‌ئێوه خۆی بۆ ئهو پۆس����ته كاندید بكات‌و به‌پرۆسه‌ی ده‌نگدان یه‌كالییبكرێته‌وه‌و یاخود ئه‌گه‌ر ئیش����كالی ئێوه له‌سه‌ر ئیتیفاقی سیاسییه ئه‌وا گرنگه ك����ه ئێوه بگه‌نه ب����ڕواو قه‌ناعه‌ت كه ده‌نگ به‌كێ ده‌ده‌ن ،به‌بڕوای من گرنگ نییه ئێوه خۆتان له‌كام ب����ه‌ره‌دا ده‌بیننه‌وه‌و چ جۆره رێككه‌وتنێ����ك ئێوه رازی ده‌كات؟ الی ئێمه ئهوه گرنگه كه ئهو ش����ێواندنه‌ی پرۆسه‌ی دیموكراس����ی لهوه زیاتر به‌رده‌وام نه‌بێت‌و ئێوه هه‌س����ت به‌و به‌رپرس����یارێتیه بكه‌ن‌و كۆتایی به‌م قه‌یرانه بهێنن‌و ،چیتر چاوه‌ڕێ نه‌كه‌ن تا دو الیه‌نی تا سه‌ر ئێسقان ناكۆك بگه‌نه ئیتیفاق. به‌بڕوای من ئه‌م س����ێ پارت����ه له‌به‌رده‌م شكستێكی سیاسی گه‌وره‌دان ئه‌گه‌ر نه‌توانن بڕیاری كۆتاییان هه‌بێت له‌سه‌ر ئه‌م پرسه‌و هه‌روه‌ه����ا ئه‌م����ه‌ش واده‌كات نه‌توانن هیچ رۆڵێكی كاریگه‌ر ببینن له‌ئاس����تی پارێزگای س����لێمانی له‌س����ااڵنی ئاین����ده‌داو متمانه‌ی ده‌نگ����ده‌ر له‌ده‌س����ت ده‌ده‌ن یاخود ئه‌وه‌تا ئیعالن����ی مه‌رگی دیموكراس����ی هتو ده‌نگدان بكه‌ن تا چیتر چاوه‌ڕوان نه‌بین. *ماسته‌ر له‌كۆمه‌ڵناسی
تا ژن كاراكته‌ری سهرهكیو راسته‌قین ه نه‌بێ ،هاوكێشه‌كان به‌السه‌نگیی ده‌مێننه‌وه! ئهو مێژوه كورته‌ی كارابونی هه‌وڵ‌و ته‌قه‌الكانی ژنان هه‌رچه‌ند چڕو پڕیش بوبێت ناتوانێ ئهو تێڕوانینه له‌هزری پیاوان‌وه‌ده‌رنێ كه مێژویه‌كی دورودرێژ‌و ریشه‌یه‌كی قوڵی داكوتراوی ههیهو ته‌واوی قه‌ناعه‌تیشیان پێی هه‌یه به‌رێكخراوی جیاواز له‌روی جێنده‌رییه‌وه نیه! بۆیه ده‌بێ خودی رێكخراوه‌كانی ژنان‌و ئافره‌تان به‌ڵێنی خۆیان دوپاتبكه‌نه‌وه‌و وه‌ك بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی فیمینس���تیانه خه‌باتیان بۆ به‌ده‌س���تهێنانی مافه‌كانی ژن���ان‌و ئافره‌ت���ان بێ .تا ئ���هو كاته‌ی ئهو گۆڕانه بنه‌ڕه‌تی‌و ریش���ه‌ییه له‌هزری پیاواندا هه‌س���تپێده‌كرێ (چونكه ئهوه تێڕوانین���ی پی���اوان بو وایك���رد ژنانی هۆش���یارو چ���االك ل���ه‌دوای راپه‌ڕی���ن به‌شێوه‌یه‌كی توندو یه‌كالیه‌نه خه‌بات بۆ سه‌رخستنی پرس���ی ژنان بكه‌ن) .به‌اڵم ئه‌مان���ه هیچیان به‌گۆڕانێك���ی رادیكاڵی نایه‌نه ئه‌ژمار ,به‌ڵكو گۆڕانی رواڵه‌تین, بۆی���ه جێی خۆیه‌ت���ی ئیت���ر ئافره‌تان
به‌م گۆڕان���ه رواڵه‌تیان���ه فریو نه‌خۆن! ده‌بێ به‌ئاگاب���ن له‌وه‌ی كه ئهو مافانه‌ی له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستور‌و یاساكاندا بۆیان ده‌س���ته‌به‌ر ده‌كرێ ,تا چه‌ند له‌‌واقیعی حاڵدا جێبه‌جێ ده‌كرێن؟ چه‌ن���د ئافره‌ت���ی كاراو لێهات���و ب���ۆ پڕكردن���ه‌وه‌ی رێ���ژه‌ی ل���ه %30كاندید كراون؟ ئایا ئهو رێژه زۆره‌ی ژنان كه خاوه‌نی بڕوانامه‌و لێهاتویین له‌روی به‌ڕێوه‌بردن‌و گرتنه ئه‌ستۆی ئه‌ركه‌وه پۆستی بااڵیان پێده‌درێ له‌ناوه‌نده‌كان���ی به‌ڕێوه‌بردن‌و كارگێڕییدا كه تا ئێس���تا ئهو بااڵنس���ه به‌الس���ه‌نگیی ماوه‌ته‌وه؟ ك���ه زۆربه‌ی وه‌زیرو بری���كاری وه‌زی���رو به‌ڕێوه‌به‌ره گشتیه‌كان‌و به‌رێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌كان‌و تا ده‌گاته به‌رپرسی به‌شه‌كانیش پیاون! ئای���ا ئهو پی���اوه یه‌كس���انیخوازانه‌ی كه به‌ش���داریی چاالكی���یو كۆنفرانس‌و كۆبون���هوهو وركش���ۆپه‌كانی تایب���هت به‌پرسی ژنان‌و ئافره‌تان ده‌كه‌ن ده‌توانن به‌هه‌ڵوێس���ته یه‌كسانیخوازه‌كانیان رێگه بۆ ژن���ان خۆش بكه‌ن‌و ده‌س���تبه‌رداری هه‌ندێ پۆستی بااڵو ناوه‌ند ببن‌و به‌ژنانی بسپێرن‌و بڕێكیش لهو پشتكردنه‌ی ژنان له‌پرسه سیاس���یه‌كان كه‌مبكه‌نه‌وه‌‌و ئهو قه‌یرانی به‌ش���دارینه‌كردنی سیاس���یه‌ش كه‌مێك بڕه‌وێننه‌وه؟ یاخ���ود ب���ۆ به‌دیهێنان���ی كۆمه‌ڵگه‌ی مهدهنیو چه‌س���پاندنی پره‌نس���یپه‌كانی دیموكراس���یو له‌س���ۆنگه‌ی بڕواب���ون به‌ماف‌و ئازادیه‌كانی ژنان هه‌لی یه‌كسان بۆ به‌ش���داریپێكردنی ژنان ده‌ره‌خسێ‌و هه‌وڵی جدیی له‌وپێناوه‌دا ده‌درێ؟ كه‌وات���ه ك���هی هاوس���ه‌نگكردنه‌وه‌ی السه‌نگییه‌كان ده‌كرێته ئامانج؟ چونكه له‌هه‌مو دنیادا یه‌كێك له‌فاكته‌ر‌و هۆكاره سه‌ره‌كییه‌كان بۆ جێگیریی‌و سه‌قامگیریی سیستمی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی ئابوری‌و به‌ڕێوه‌ب���ردن‌و ..هتد ,كه به‌دوای خۆیدا پێشكه‌وتن‌و خۆشگوزه‌رانی (ره‌فاهییه‌ت) دێنێ پێكهێنانی سیستمێكی هاوسه‌نگ‌و س���ه‌روه‌ریی یاس���او هه‌لی یه‌كس���انی به‌ش���داریپێكردنی تاكه‌كانه بۆ خزمه‌تی ده‌سته‌جه‌معیی ،وه‌ك بنه‌ماو رێسایه‌كی سه‌ره‌كی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی.
بیروڕا
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
birura.awene@gmail.com
13
كۆنفرانس‌و ویستی ڕیفۆرمخوازیی له‌یه‌كگرتودا تیرۆریزمی نوێ
ئوسامه ئه‌نوه‌ر گه‌ر سه‌رنجێك بده‌ینه مێژوی ته‌واوی حزبه ساس���ییه‌كانی جیهان‌و ئه‌وانه‌ی خ���اوه‌ن ته‌مه‌نێكی درێژن ،به‌ده‌گمه‌ن ده‌بین���ی ڕیفۆرمی���ان له‌پره‌نس���یپ‌و ش���ێوازی كارو بنه‌ماكانیان كردبێت، زۆرینه‌ی���ان چیتر له‌چه‌مك���ی "ته‌نها" حزبێك نه‌ماونه‌ت���هوه ،به‌ڵكو له‌الیه‌ن ئه‌ندامانیان���هوه وه‌ك ئایدیۆلۆژیایه‌كی بااڵ به‌كارده‌هێنرێت‌و كاری بۆ ده‌كرێت‌و پی���رۆز ده‌كرێت .یه‌كگرتو كه خه‌ریكه پێ ده‌نێته 21ساڵی ته‌مه‌نی ،خاوه‌ن ئه‌ندام‌و كادی���رو جه‌ماوه‌رێكی زۆره و ده‌س���تی په‌روه‌رده‌ی له‌س���ه‌ر زۆرێك له‌ڕۆڵ���هی ئه‌م گه‌ل���ه‌دا هه‌بوه ،به‌اڵم هه‌رچ���ی له‌ڕوی فیك���رو مه‌نهه‌جدایه، رۆژانه به‌ش���ێوازی جیا ده‌كه‌وێته به‌ر ڕه‌خنه‌و لێدان ،ئ���ه‌وه‌ش له‌به‌ر چه‌ند هۆكارێك ،ك���ه دیارترینیان به‌دۆگما مان���ه‌وه‌ی مه‌نه���ه‌ج‌و ئایدیۆلۆژی���ای یه‌كگرتوه له‌مه‌ڕ پرس���ه ئیس�ل�امی‌و فیكرییه‌كانه‌وه .نه‌وه‌ك خه‌ڵكانی تر، به‌ڵكو ته‌نانه‌ت ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرت���وش ئه‌وه‌یان نه‌ش���اردۆته‌وه ك���ه ئ���ه‌وان چیت���ر ناتوان���ن له‌گه‌ڵ كاروانێ���ك به‌رده‌وامبن ك���ه به‌چاوی نه‌وه‌ده‌كانه‌وه ده‌ڕوانێته كێشه‌و پرسه مرۆی���یو مه‌ده‌نی���ه‌كان .ب���ێ ده‌نگی زۆرین���هی ئه‌ندامانی س���ه‌ركردایه‌تی ئ���ه‌م حزبه له‌م���ه‌ڕ پێش���نیاره‌كانی ئ���ه‌م به‌ش���ه ڕیفۆرمخ���وازه‌ی حزب، ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌ی به‌ش���ێكیانی لێكه‌وته‌وه .به‌اڵم پرسیاره‌كه له‌وه‌دایه، ئایه حزبێك به‌م مێژوه گهورهو 21ساڵ له‌خزمه‌تی مه‌ده‌ن���یو په‌روه‌رده‌ییه‌وه ده‌توانێت وه‌ها گۆڕانكاریه‌ك له‌فیكرو
ڕیفۆرمخوازیی پێویسته سه‌ره‌تا له‌ده‌زگاو الیه‌نی "كار"ی یه‌كگرتودا بكرێ ئینجا له‌فیكرو مه‌نهه‌جدا مه‌نهه‌جیدا بكات؟ هه‌رگیز بڕوام ب���هوه نهبوه كه له‌م حزبه گه‌ورانه‌دا گۆڕانكاریی ڕیش���ه‌یی له‌ڕێگای كۆنفرانس‌و كۆنگره‌وه بكرێت (ھه‌ڵبه‌ت���ه مه‌به‌س���تم گۆڕانكاری���ی له‌فیك���رو مه‌نهه‌ج���ه) ،به‌ڵكو ئه‌وه‌ی زۆرێ���ك له‌ئه‌ندامان���ی به‌ه���ۆكاری گۆڕانكاری���ی ده‌بین���ن له‌یه‌كگرت���ودا (كۆنگ���ره) ئه‌نجامه‌كه‌ی ش���تانێكی نامه‌عقوڵ‌و نابه‌جێن ،تۆ ناتوانی دوای 20ساڵ په‌روه‌رده كردنی هه‌زاران تاك به‌مه‌نهه‌ج‌و فیكرێكی ئیسالمی بێیت‌و بڵێی ئ���ه‌وه‌ی پێمانگوتن پێویس���تی زیات���ر به‌كرانه‌وه‌یه‌و ئ���ه‌م فیكره له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا ناگونج���ێو پێویس���ته نوێگه‌ریی تێدا بكه‌ی���ن! به‌ڵكو پێش هه‌مو شتێك پێویسته ئه‌م فیكره دینی نادنیا دیوه‌ی كه به‌س���ه‌ر ده‌زگاكانی به‌ڕێوه‌بردن‌و كاری یه‌كگرتو زاڵه وه‌ال
ئاراس فه‌تاح
ئه‌میندارانی ئێستاو پێشوی یه‌کگرتوی ئیسالمی بنرێ‌و شوێن‌و سنوری بۆ دیاریبكرێت. ده‌ستپێكی س���ه‌ره‌كی ڕیفۆرمخوازیی پێویس���ته س���ه‌ره‌تا له‌ده‌زگاو الیه‌نی "كار"ی یه‌كگرت���ودا بك���رێ ئینج���ا له‌فیكرو مه‌نهه‌ج���دا (هه‌ڵبه‌ته ئه‌گه‌ر س���ه‌ركردایه‌تی هاوڕابێ���ت له‌س���ه‌ر نوێگه‌ریك���ردن ل���ه‌كارو پره‌نس���یپی حزب) ،ئ���هو گۆڕانكاریانه‌ش نه‌وه‌ك له‌كۆنفران���س‌و كۆنگ���ره‌دا ،به‌ڵك���و به‌تاكتیكی سیاسی‌و بڕیاری سه‌ره‌وه، دواتر ب���ۆ مه‌نهه‌ج‌و فیك���ر ،له‌جیاتی گۆڕینی له‌بنه‌ماوه ،حزب له‌قاڵب بدرێ‌و له‌ش���ێوه‌ی حزبێكی نوێ���ی مهدهنیو م���رۆڤ س���ه‌نته‌ری دور له‌ئه‌جێندای دینی‌و په‌یوه‌س���ت به‌ماف���ی مرۆڤ‌و به‌ها ئه‌خالقییه‌كان دروس���تبكرێته‌وه، بێگومان ئه‌وانه‌ش گشتی به‌بێ ڕوخانی یه‌كگرتوی ئیسالمی ،ئه‌م ڕێگا چاره‌یه ڕه‌نگ���ه زۆر ئاڵ���ۆز بێت���ه به‌رچاوان،
به‌اڵم ڕزگاركه‌ری كێش���ه‌كانی ئێستای یه‌كگرتوو جه‌ماوه‌ره‌كه‌یه‌تی ،هه‌روه‌ها وه‌اڵمێك���ی كۆتای���ی ڕیفۆرمخوازان‌و ئه‌وانه‌یه كه هێش���تا له‌گ���هڵ فیكری "جه‌مع"ی بونی یه‌كگرتون. كورته‌ی مه‌به‌س���ت لێره‌دا ئه‌وه‌یه، پێویست ناكات ڕیفۆرمخوازان نیگه‌رانبن له‌نه‌گۆڕانی هیچ خاڵێكی په‌یوه‌س���ت به‌فیكرو مه‌نهه‌ج���ی یه‌كگرتوه‌وه له‌م كۆنفرانس���ه ،به‌ڵكو لهوه تێبگه‌ن كه ئه‌م گۆڕانكاریان���ه له‌ڕێگای تاكتیكی سیاس���یو پالنی پته‌وو سیاسه‌تێكی حه‌كیمانه‌ی یه‌كانگیری سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرت���ودا ده‌كرێ���ت ،ب���ۆ ئه‌مه‌ش له‌جیاتی ناڕه‌زای���ی ده‌ربڕین گفتوگۆ له‌گ���هڵ خ���اوه‌ن هه‌م���ان فیك���ره ڕیفۆرمخوازه‌كان بكرێ‌و گوش���ارێكی ناڕاس���ته‌وخۆ له‌سه‌ر س���ه‌ركردایه‌تی دروستبكه‌ن.
گره‌وه‌ك هی من‌و گرێكوێره‌كه‌ی نێوان ئاوێنه‌و پارتی ی ی دیالۆگ له‌یه‌كگه‌یش���تنێك له‌رێ���گا ی كه‌م هاوبه‌ش دروس���ت بكه‌ن؟ یان ال ناپاكیی یه‌كتری بۆ یه‌كدی بسه‌لمێنن؟ ی كوردس���تان زیاتر حكومه‌تی هه‌رێم ی دیموكراتی كوردستان له‌س���ه‌ر پارت ی ێ به‌ه���ۆی پێگ���ه حس���اب ده‌ك���ر س���ه‌ركردایه‌تی ،كارگێڕیی ،سیاس���ی، مێژوییه‌ك���هی ،ك��� ه وایك���ردوه زیاتر ی الیه‌ن ه جومگ ه سه‌ره‌كیه‌كانی به‌تایبه‌ت عه‌بدولواحید گوانی ی حكومه‌تی به‌ده‌سته‌وه‌یه، سیادیه‌كه ی بۆی ه پارتی راسته‌وخۆ ده‌بێت ه ئامانج ی ی حكومه‌ت "هه‌رێمه ره‌وشتبه‌رزه‌كه‌ی كورده‌كان" ئهو توانجانه‌ی ئاراس���ته ی ئهو بابه‌ته بو كه خه‌ریكبوم هه‌رێ���م ده‌كرێن ،هه‌ر بۆیه‌ش له‌س���ه‌ر ناونیشان ی ی به‌نزین گه‌نجێك ی ئاوێن��� ه ئاماده‌م ده‌كرد ،كێش���هی گرانكردن بۆ رۆژنامه ی حكومه‌ت ی ك���ه‌الر له‌جیاتی ناس���نامه ی هه‌رێم‌و ش���كۆ ك���ه تیایدا په‌س���ن ی له‌ناسنامه‌ی پارتی به‌ردا ی له‌خۆگرتب���و ،ئهو بسوتێنێ گڕ س���ه‌رۆك بارزان��� ی له‌گه ڵ ی گوتیان" :هه‌رچه‌نده وێنه‌كه‌ی خۆیش��� ی بابه‌ته‌كه‌یان بین هاوڕێیانه ی ی دیك ه ناڕه‌زایه‌تیه‌كان به‌خوای ش���ێتی!چۆن ئاوێن ه بابه‌تێك سوتا!" له‌الیه‌ك ی ی له‌حكومه‌ت ل ه 17ـ ی سلێمان ی خه‌ڵك ی پارت باڵودهكاتهوه ك ه كادیرێكی دیار ی ی چوار ی ش���وبات خزای ه به‌رده‌م لق��� ی حكومه‌ت بینوسێ‌‌و باسی سه‌ربه‌رزی ی پارت���ی ،كه‌واته بیركردنه‌وه‌ی گش���ت ی بكات. ی بارزان هه‌رێم‌و شكۆ ی ئه‌وه‌ی��� ه پارت���یو بارزانی ه به‌رپرس��� ه گوت���م :ب���ۆ رۆژنامه‌یه‌ك���ی كوردی ی ئ���ه‌م حكومه‌ته .بۆی ه له‌به‌ڕێوه‌بردن��� نییه؟ ی ئاس���ایی بێت ێ پارت���ی پێ��� گوتیان :به‌ڵێ ،به‌اڵم قه‌ت نایكات .ده‌ب��� رۆژنام���ه‌وان‌و ش���ڕۆڤه‌كارو میدیاكان گوتم :با تاقیبكه‌ینه‌وه. ی حكومه‌ت پڕده‌ن ه پارتی ،به‌اڵم له‌میانه گوتیان :خۆت ماندو مه‌كه.. ی له‌سه‌ر ی پارتی ئهو به‌رپرس���یاریه‌تیی ه س���ه‌رئه‌نجام گفتوگۆم���ان گ���ره‌و ی ش���انه ك ه هه‌مو ئهو ده‌نگ ه ناڕازییانه‌و لێكه‌وته‌وه ،دواتر ئاوێن��� ه بابه‌ته‌كه وه‌كو خۆی باڵوكردهوه هه‌ر زو هاوڕێكانم هه‌م���و ئ���هو ره‌خنه‌گران���ه (ئیحتیوا) ی ی درێژخایه‌ن ئاگاداركردن���هوه ك ه گره‌وه‌كه‌م برده‌و‌ه بكات‌و له‌رێگای گفتوگۆ .ئه‌وه‌ی مایه‌ی هه‌ڵوه‌سته له‌سه‌ركردن ه راس���ته‌وخۆ له‌گ���هڵ ره‌خنه‌گ���ره‌كان ی ی به‌هه‌ردو باڵی چاكسازیخوازی‌و ئه‌وانه ئه‌وه‌ی���ه ب���ۆ ئاوێن���هو باڵوكراوه‌كان ی ی حه‌رامزاده‌ی���ی له‌پش���ته‌وه هاوش���ێوه‌ی وا خۆیان بناس���ێنن ك ه فیت��� ی ره‌خنه‌گرتنه‌كه‌یان شاردۆته‌وه دیالۆك ی هه‌رێم‌و ش���كۆدار دژی س���ه‌ربه‌رزی ی س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌یانن ،له‌به‌رامب���ه‌ردا بكات ،یه‌ك به‌یه‌كیان تاقیبكاته‌وه ،ال ی ی ك ه كه‌م هه‌ر یه‌ك به‌الیه‌كدا ببات‌و جه‌ماوه‌ر بۆ خه‌ڵ���ك له‌رۆژنامه‌یه‌كی كوردی ی به‌و رێڕه‌وه ته‌یار بكات ،هه‌تا ی خۆیش به‌زمانی كوردیی‌‌و له‌الیه‌ن س���تافێك ی ی ئاوێنه‌و باڵوكراوه‌كانی هاوشێوه ی ك ه كوردیی‌‌و له‌سه‌ر خاكی كوردو به‌پاره ی به‌دكتاتۆرو دارده‌س���تی دوژمن‌و ی پارت كورد ده‌ربچێت وا به‌گومانه‌و‌ه پێناسه ی ئاوێنه‌و هه‌ڵپه‌رست بناسێنێ ،له‌به‌رامبه‌ریشدا بك���ه‌ن ،ئه‌گ���ه‌ر بچیت���ه ال ی ی ئاوێن���هو هاوش���ێوه‌كان ستافه‌ك هی ده‌ڵێ ره‌خنه لهو ده‌سه‌اڵت ه پارت��� ی ناحه‌زانی كوردو ده‌گرین له‌پێناو بونیاتنان‌و چاكسازیی ،به‌ده‌ستكردی ده‌ست ی گێره‌شێوێن له‌قه‌ڵه‌م بدات. ی پێكهاته‌كان له‌والشه‌و‌ه بسوڕێیته‌و‌ه ال ی پارتیش له‌م نێوه‌نده‌دا جه‌م���اوه‌ر ی ده‌سه‌اڵت ده‌ڵێن ئاوێنه‌و هاوشێوه‌كان ی ی ك ه چاوی به‌ئاوێن��� ه ده‌كه‌وێت له‌هزر ی دوژمن���ان ئه‌جێندای ناحه‌زان به‌فیت ێ ده‌كه‌ن .لێره‌دا نوسرابێ ئهوه ئاوێنه‌یه دوژمنی پارتیو گه‌لی كورد جێبه‌ج��� ی هه‌ردو ال توانیبێتیان پرس���یار ئه‌وه‌ی��� ه ئ���هو دو الیه‌نه ك ه بارزانیه ،بێ ئهوه ی یه‌كتری بۆ بێگان ه بسه‌لمێنن. ی خاك‌و كلكایه‌ت هه‌ردوكیان خۆیان به‌دڵس���ۆز ی ێ گ���ره‌و بردنه‌وه‌كه‌ی من به‌هۆ ی ده‌كر نیش���تیمان‌و نه‌ته‌وه ده‌زانن‌و یه‌كتر به‌پێچه‌وانه‌ك���هی تۆمه‌تب���ار ده‌كه‌ن ،باڵوبونه‌وه‌ی بابه‌ته‌ك���ه‌م له‌ئاوێنه ك ه ی هه‌رێم‌و ی له‌په‌سن‌و پێناسه‌كردن ی پڕیه‌ت ئای���ا كه‌وتونه‌ت ه گفتوگۆ ب���ۆ ئهوه
ئاخر هه‌تا كه‌ی ئهو مێژوه خۆی دوباره ده‌كاته‌وه كه كورد هه‌میشه له‌یه‌كتری به‌هه‌نجه‌ت بوهو له‌دوای بڕوبیانو گه‌ڕاون بۆ تاوانباركردن‌و له‌كه‌داركردنی یه‌كتری؟ تا كه‌ی ئێمه‌ی كورد ئه‌سیری ئهو بیروبۆچونه پیسه بین كه رێز له‌بیروڕای یه‌كتری ناگرین؟ ی به‌لوتك هی شكۆداریی‌‌و س���ه‌رۆكه‌كه ی ی كردنه‌وه ره‌وش���تبه‌رزیی ببێته هۆ ی ئهو گرێكوێره‌ی ك��� ه له‌په‌یوه‌ندیه‌كان نێ���وان پارت���یو ئاوێن��� ه لهالی���ه‌ك‌و پارت���یو ره‌خنه‌گرو چاكس���ازیخوازان به‌باش���ه‌كانیان‌و حه‌رامزاده‌كانیان���هوه ی هه‌یه ،ئاخر هه‌تا كه‌ی ئهو مێژوه خۆ دوب���اره ده‌كاته‌وه كه كورد ههمیش��� ه ی ی به‌هه‌نجه‌ت ب���وه‌و له‌دوا له‌یه‌كت���ر بڕوبیانو گ���ه‌ڕاون ب���ۆ تاوانباركردن‌و ی ی یه‌كتری؟ تا ك هی ئێمه له‌كه‌داركردن ی ئهو بیروبۆچون ه پیس ه كورد ئه‌س���یر ی ناگرین؟ ی یه‌كتر بین ك ه رێز له‌بیروڕا
ی ی كورد ت���ا ك ه ئ���هو كه‌لله‌ره‌قی���ه به‌رده‌وام ده‌بێت ك ه كه‌متر دێن ه س���ه‌ر ی گفتوگۆ ،ئه‌گه‌ر دیالۆگیش بكه‌ن مێز له‌س���ه‌ر مێزی گفتوگ���ۆ به‌پێكه‌نینه‌و‌ه ی ی برایه‌ت���یو ته‌بای بڕی���اری یه‌كڕیزی ده‌ده‌ن ،ب���ه‌اڵم ك ه ل���ه‌ژوری كۆبونهوه ده‌ركه‌وت���ن ئه‌نجام���ه‌كان به‌پێچه‌وان ه ده‌بینرێنه‌وه. م���ن تام���ه‌زرۆی ئ���هوه ده‌ك���ه‌م ی ی گره‌وه‌ك���ه‌م گرێكوێره‌كه بردن���هوه ی نێوان پارتیو ئاوێن���هو باڵوكراوه‌كان هاوش���ێوه‌ی بكاته‌وه ،به‌شێوه‌یه‌ك ك ه له‌ئه‌نجامدا ره‌خنه‌گرو چاكس���ازیخوازو ش���ڕۆڤه‌كارو میدی���اكاره‌كان واقیعیان ه مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گ��� ه ڵ هه‌رێمه‌كه‌ی���ان‌و ی سه‌ركردایه‌تیی ه هه‌نگاو‌ه پۆزه‌تیڤه‌كان مێژوییه‌كه‌یان‌و چاره‌نوس���ه تا ئێستا ی نه‌ته‌وه‌كه‌یان بكه‌ن، گیرخواردوه‌ك���ه ی له‌م حكومه‌ت ه به‌هه‌نجه‌ت نه‌بن‌و به‌دوا ی بڕو بیانو نه‌گه‌ڕێن ب���ۆ له‌كه‌داركردن ئهو هه‌رێمه‌ی ك��� ه خه‌ریكه ده‌كه‌وێت ه س���ه‌ر پێ ،چونك��� ه ئه‌گ���ه‌ر هه‌ریه‌ك ی هه‌نجه‌ت له‌ئێمه له‌ماڵی خۆمان به‌دوا ێ 24س���ه‌عات پرته‌پرت‌و بگه‌ڕێین ده‌ب ی دم���ك دمكانه‌مان ب���ێ ،به‌مه‌ش ژیان خێزانیمان تاڵ ده‌بێت‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا ی دیارترین كاره‌كته‌ر‌ه حكومه‌ت ك ه پارت سیاس���یه‌كه‌یه‌تی ره‌ش‌و س���پی له‌ناو ی ره‌خنه‌گران‌و چاكسازیخوازان له‌یه‌كتر جیابكاته‌وه ،ده‌سته سپیه‌كان بگوشێ‌‌و په‌ره به‌به‌هره‌كانیان بدات ،ره‌شه‌كانیش ی گفتوگۆدا بس���وڕێنێ، ی مێ���ز به‌دوا به‌خس���تنه‌ڕوی به‌ڵگ���هو دیكۆمێنت‌و ی رونكردن���هوهو ش���یكردنه‌و‌ه هه‌نجه‌ت ی ئه‌وان ئه‌وانیش ببڕێ ،ئهو فاكته‌ران ه ده‌یكه‌نه بیانو ب���ۆ پڕدانی حكومه‌ت‌و پارتی دیراس ه بكات‌و له‌رێگای قوربانیدان ی ێ به‌رژه‌وه‌ندیی ه تایبه‌تییه‌كان به‌هه‌ند ی یه‌كجار ده‌مكوتی���ان كات ،رێژه‌یه‌ك��� ك���ه‌م ده‌مێنن���هوه لهو كه‌س���انه‌ی ك ه ی دوژمن ئیستیغاللی كردون ،كه له‌په‌نا ی ی ژه‌هراو ی خه‌نجه‌ر رهخنهو چاكسازی ی حكومه‌ت‌و پارت���ی ده‌ده‌ن، له‌پش���ت ئه‌وانه هیچ نابینن چاك‌و خراپ تێكه ڵ ده‌كه‌ن‌و س���ه‌ر له‌میلله‌ت ده‌ش���ێوێنن، ی ب���ۆ ئه‌مانه‌ش ده‌بێت حكومه‌ت‌و پارت ی خۆیان بخه‌نه‌گه‌ڕ سه‌رجه‌م ده‌زگاكان ی ب���ۆ دۆزینه‌وه‌ی به‌ڵگ هی س���ه‌لمێنه‌ر س���یخوڕایه‌تیكردنیان بۆ ئه‌م میلله‌ت ه بخه‌ن���هڕو تا س���وك‌و ریس���وابن‌و ببن ی زه‌مانه. به‌په‌ند
گه‌ر له‌ژێر رۆشنایی تیۆری سیسته‌م تاوتوێ���ی په‌یوه‌ندی نێ���وان ده‌وڵه‌ت‌و تیرۆری���زم بكه‌ی���ن ،ده‌توانی���ن بڵێین تیرۆریزم خه‌س���ڵه‌تێكی مشه‌خۆرانه‌ی هه‌ی���ه ،وات���ه بونه‌وه‌رێكه پێویس���تی به‌ژینگه‌یه‌ك ه ك ه سیس���ته‌می به‌رگریی تیای���دا له‌كاركه‌وت���وه ی���ان الوازه. به‌مانایه‌كی تر په‌یوه‌ندییه‌كی ئۆرگانی له‌نێوان وێرانه‌یی سیاسیی‌و چۆڵه‌وانیی ده‌سه‌اڵتدارێتیی له‌گه‌ڵ تیرۆردا هه‌یه. تیرۆریزمی ن���وێ خۆی لهو جێگایانه‌دا نیش���ته‌جێ ده‌كات ك���ه سیاس���هت له‌جوگرافیاك���هی خۆیدا ش���ه‌رعییه‌ت‌و ده‌س���ه‌اڵتی نیی���ه .ئ���ه‌م بێهێزیی��� ه له‌شه‌رعییه‌تی سیاسیی‌و چۆڵه‌وانییه‌ی كایه‌ی ده‌س���ه‌اڵت مان���ای ئه‌وه‌یه ك ه ده‌وڵ���هت وه‌ك بكه‌رێك���ی رێكخه‌رێكی بێالیه‌نی په‌یوه‌ندی نێوان ئینسانه‌كان‌و وه‌ك ده‌زگای���ه‌ك ك ه ده‌بێت مۆنۆپۆلی ش���ه‌رعییه‌تی ده‌س���ه‌اڵتی البێ���ت، ئاماده‌نییه‌و ونه .به‌مانه‌یه‌كی تر ،گروپ ه تیرۆریس���ته‌كان ،وه‌كو مش���ه‌خۆرێكی سیاسیی ،لهو شوێنانه قه‌ڵه‌وده‌بن ك ه ده‌وڵ هتو سیاس���هت تیایدا له‌الوازترین دۆخ���ی ده‌س���ه‌اڵت‌و ش���ه‌رعییه‌تی خۆیدایه .هه‌رئه‌م واقیعه‌ش���ه واده‌كات ك ه ئه‌وان لهو شوێنانه‌شدا گه‌شه‌بكه‌ن كه ده‌زگاكانی ده‌وڵه‌ت بێهێزو شه‌له‌لن یان شه‌رعییه‌تیان الوازو له‌قه. ئه‌م كاراكته‌ره مشه‌خۆرییه‌ی گروپ ه تیرۆریس���ته‌كان ئهو راس���تییه‌مان بۆ ده‌سه‌لمێنێت ك ه ئه‌م هێزان ه له‌ژینگه‌یه‌كی سیاس���یدا كارده‌ك���ه‌ن ك��� ه بڕوای���ان به‌به‌ش���داربون له‌پرۆس���هی سیاسییدا نییه ،به‌ڵكو كۆی سیسته‌می سیاسیی ده‌وڵ���هت ده‌خه‌ن��� ه ژێر پرس���یاره‌وه‌و خۆیان وه‌كو ئه‌لته‌رناتیڤێكی شه‌رعیی ده‌س���ه‌اڵت نماییش ده‌كه‌ن .ئه‌م دۆخ ه سیاس���ییه‌ش مانای ئه‌وه‌ی��� ه ك ه ئه‌م گروپان ه ن ه شوێنگه‌ی ئۆپۆزیسیۆنبون قبوڵده‌ك���هنو ن���ه رێگ���ه‌ش به‌بونی ئۆپۆزیسیۆنێك ده‌ده‌ن ك ه له‌ده‌ره‌وه‌ی خۆیاندا بونی هه‌بێت .تاك ه ستراتیژێك ئ���ه‌م گروپان��� ه هه‌یانبێ���ت بریتیی��� ه له‌په‌الماردانی ده‌سه‌اڵت‌و تێكشكاندنی دام���وزده‌زگا ده‌وڵه‌تیی���ه‌كان‌و چاندنی ترس‌و دامه‌زراندنی ده‌سه‌اڵتدارێتییه‌كی غائییان���ه ك��� ه له‌جێبه‌جێكردن���ی په‌یامه‌كانی خودادا به‌رجه‌سته‌ده‌بێت. ئه‌وه‌ی له‌م مۆدێله نوێیه‌ی تیرۆریزمدا به‌دیده‌كرێت ئهو خاڵه‌یه ك ه نایانه‌وێت بب���ن به‌ئۆپۆزیس���یۆن‌و به‌به‌ش���ێك له‌پرۆسه‌ی سیاسیی ،به‌ڵكو ده‌یانه‌وێت دابڕانێك���ی سیاس���یی‌و ئه‌خالقی���ی به‌رهه‌مبهێنن كه ستراتیژه‌كه‌ی بریتیی ه له‌هه‌ڵته‌كاندن���ی ك���ۆی سیس���ته‌می به‌هاكانی ده‌س���ه‌اڵتدارێتییه‌كه‌ی پێش خۆیان. دۆناڵد بالك یه‌كێك ه لهو لێكۆڵه‌ره‌و‌ه گرنگان���هی بواری تیرۆریزم كه پێیوای ه كاری سۆس���یۆلۆژیا ئهوه نییه به‌دوای مۆتیڤه س���ایكۆلۆژییه‌كانی تیرۆریزمدا بگه‌ڕێ���تو به‌هه‌م���ان ڕاده كه‌متریش س���ه‌رچاوه‌ی دروس���تبون‌و به‌هێزبونی ترۆری���زم ناگه‌ڕێنێت���هوه ب���ۆ چه‌می غائیی���هت .ئ���هو رای وایه‌ك��� ه كاری سۆسیۆلۆژیا بریتییه له‌پێوانی ئهو روبه‌ر‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییان��� ه ك ه ده‌ب���ن به‌هۆكاری سه‌رهه‌ڵدانی گروپ ه تیرۆریسته‌كان .ئهو باس له (گیۆمێتری تیرۆریزم) ده‌كات‌و له‌چه‌ن���د كۆڵه‌كه‌یه‌ك به‌رجه‌س���ته‌یان ده‌كات ك���ه به‌رای ئهو ده‌بن به‌هۆكاری س���ه‌رهه‌ڵدانی تیرۆری���زم .یه‌كه‌میان باس له‌ره‌هه‌ندی ئاس���ۆیی ده‌كات ك ه مه‌به‌س���تی له‌ئاس���تو پله‌ی ئامێزانی ( )integrationگروپه‌كانه ،دوهه‌میان له‌ره‌هه‌ندی ش���اقووڵییدا ده‌بینێت ك ه مه‌به‌ستی له‌نایه‌كس���انییه ،سێهه‌میان باس له‌هاوكاریی ده‌كات ك ه مه‌به‌ستی له‌به‌شداریی‌و به‌ش���هه‌بونی گروپه‌كانه، چواره‌می���ان باس ل ه كولت���ور ده‌كات كه له‌زمان‌و ئایین���دا چڕیانده‌كاته‌وه، له‌كۆتاییشدا باس له‌ره‌هه‌ندی میعیاریی ( )normativده‌كات ك���ه له‌كۆنترۆڵی كۆمه‌اڵیه‌تییدا به‌رجه‌سته‌ده‌بێت. ئ���ه‌وه‌ی ل���ه‌م خانه‌به‌ندییه‌دا جێی س���ه‌رنجه ئه‌وه‌ی���ه ك ه ه���ه‌ر یه‌كێك ل���ه‌م چڵه‌سیس���ته‌مانه ده‌ش���ێت بب���ن به‌هۆكارێ���ك بۆ س���ه‌رهه‌ڵدانی گروپ���ی تیرۆریس���تی .گرتنه‌ب���ه‌ری سیاس���ه‌تێكی چه‌وت بۆ ئامێزانكردنی گروپ���ه‌كان له‌ئاس���تی كۆمه‌اڵتی���دا
تیرۆر هه‌میشه پێویستیی به‌نزیكییه .به‌بێ بونی نزیكیی بۆ پێكانی ئامانجێك ناتوانین باس له‌تیرۆر بكه‌ین .بۆ ئه‌وه‌ی گروپێكی تیرۆریستی دروستببێت پێویسته‌ئامانجێكی نزیك بونی هه‌بێت تاوه‌كو بیپێكێت مانای ده‌رهاویش���تن‌و كه‌ناگیرخستنی گروپێكی كۆمه‌اڵیه‌تی یان ئه‌تنی یاخود تائیفی ،زه‌مینه‌ی غوبنی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاس���یی به‌رهه‌م ده‌هێنێت‌و ده‌شێت ببێ���ت به‌مۆتیڤێ���ك ب���ۆ چاالككردنی هه‌س���تی یاخییب���ون‌و رادیكاڵب���ون‌و به‌كارهێنانی توندوتیژیی .له ئاس���تی ئابوریدا به‌هه‌مانش���ێوه ،بێبه‌ریكردنی گروپێ���ك له‌به‌ش���هه‌بون له‌س���امان مانای دروس���تكردنی نایه‌كسانییه‌كی شاقوڵییه له‌ناو جه‌سته‌ی كۆمه‌ڵگادا. به‌شدارینه‌كردنی گروپێك له‌ده‌سه‌اڵت‌و كه‌نارخستنی له‌بازنه‌ی ده‌سه‌اڵت مانای ته‌ره‌كردنی ئهو گروپه‌و ئاماده‌كردنێتی بۆ كه‌ڵه‌كه‌بون���ی ئیره‌یی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ڕقی سیاس���یی .چه‌وسانه‌وه‌ی ئه‌تنی‌و تائیفی���ی به‌هه‌مانش���ێوه هۆكارێك���ی گرنگی مۆبیلیزه‌كردن���ی گروپه به‌ره‌و رادیكاڵب���ون‌و بڕوانه‌بون به‌پرۆس���هی سیاسیی‌و چاكسازیی. به‌شێوه‌یه‌كی گش���تی ئه‌وه‌ی گرنگ ه له‌م كۆنس���ێپت ه ره‌هه‌ن���دی روبه‌ر‌ه ك ه له‌بونی مه‌ساف ه یان دورییدا به‌رجه‌سته ده‌بێت .تیرۆر ههمیش��� ه پێویس���تیی به‌نزیكیی���ه .به‌ب���ێ بون���ی نزیكیی بۆ پێكانی ئامانجێك ناتوانین باس له‌تیرۆر بكه‌ین .بۆ ئه‌وه‌ی گروپێكی تیرۆریستی دروس���تببێت پێویس���ته ئامانجێك���ی نزیك بونی هه‌بێ���ت تاوه‌كو بیپێكێت. له‌س���ه‌رده‌می كۆلۆنیالیزمدا دابڕانێكی گهوره له‌نێ���وان كۆلۆنیالیس���ته‌كان‌و خه‌ڵكان���ی كۆلۆنیالیزه‌ك���راو بون���ی هه‌ب���و .هه‌ر ئ���ه‌م حاڵه‌ت���ه‌ش وایكرد ك��� ه توندوتیژیی به‌رامب���ه‌ر به‌میلله‌ت ه كۆلۆنیالیسته‌كان له‌ئاستێكی زۆر نزمدا بێ���ت .هه‌ركاتێك ژم���اره‌ی خه‌ڵكانی واڵت ه كۆلۆنیالیسته‌كان رویان له‌زۆربون بكردبایه ،ژماره‌ی قوربانییانی مه‌ده‌نیش له‌ڕێگای توندوتیژییه‌وه زیاتر ده‌بون. له‌مڕۆدا كه به‌جیهان���ی گڵۆبالیزبو ده‌ناسرێت به‌هۆی ته‌كنیك‌و ئابورییه‌و‌ه مه‌س���افه‌كان كورتترو تێكه‌اڵوبونه‌كان چڕت���رو په‌یوه‌ندیی���ه‌كان به‌ناویه‌ك���دا چوترن .ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش���ه واده‌كات ك ه ئامانجه‌كان���ی گروپه تیرۆریس���ته‌كان له‌هه‌مو كاتێك زیاتر شایانی پێكان بن. بۆ نمونه له‌ژاپۆن گروپی دینیی (ئائۆم شینریكیۆ) توانی له‌رێگای به‌كارهێنانی گازی ژه‌هراویی���هوه له‌میت���رۆی تۆكیۆ ه���ه‌زاران كه‌س برین���دار بكات‌و ده‌یان كه‌سیش بكوژن .له‌م حاڵه‌ته‌ی ژاپۆندا ته‌نها نزیكیی ئامانجه‌كان س���تراتیژیی ئه‌م گروپ ه نه‌ب���و ،به‌ڵكو بونی چڕیی دانیشتوان‌و خستنه‌وه‌ی گه‌وره‌ترین زیان ب ه گیانی خه‌ڵكی مه‌ده‌نیی خواس���تیی س���ه‌ره‌كیی ئه‌م گروپه بو .له‌پاڵ ئه‌م ستراتیژ‌ه دیاره دروستكردنی پشێوی‌و نائارامیی‌و ترس‌و دڵه‌ڕاوكێ به‌ش���ێكی ئهو ش���ه‌ڕه س���ایكۆلۆژیی ه بو كه ئه‌م گروپ ه ئامانجی بو.
»» 19
▼
14
بیرورا
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
دور گۆشه‌یه‌که سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت
نزیک قه‌ده‌غه‌كردنی ئه‌لفوبێی باڵدار!
داعشناسی
خوێندن���ه‌وه‌ی هێزێک���ی وه‌ه���ا که تا ئه‌وپه‌ڕی بێباکه له‌به‌كاربردنی توندوتیژیی، کارێكی ئاس���ان نیه .ئاس���ان نیه مرۆڤ له‌به‌رامبه‌ر ئهو هه‌مو ش���ێوازه ئه‌تککردنه به‌مرۆڤ بتوانێت به‌س���اردیی‌و به‌هێمنیی‌و عاقاڵنه بیربکاته‌وه .بۆیه ئه‌وه‌ی به‌گشتی ده‌رب���اره‌ی ئ���ه‌م هێ���زه نوس���راوه پڕه له‌په‌رچه‌كردارو هه‌ڵچون .دیاره ئه‌م جۆره نوس���ینانه چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ی���ان لێناکرێت که توێژینه‌وه‌یه‌کی ق���وڵ بن به‌ڵکو زیاتر جۆرێکن له‌ناڕه‌زایی‌و هاتنه وه‌اڵم. به‌گش���تی دو میتۆد هه‌ن بۆ ڕاڤه‌كردنی هێزێک���ی له‌م ج���ۆره .یه‌ك���ه‌م میتۆدی نۆرماتی���ڤ ،دوه‌م میت���ۆدی ئیمپریکاڵ. هه‌ری���ه‌ك له‌م دو میت���ۆده له‌دیدو رێگای جی���اوازه‌وه ل���ه‌م هێ���زه ده‌ڕوانێت .ئه‌م دو میت���ۆده ئه‌وه‌نیه ک���ه بتوانن له‌بری یه‌كتری به‌كاربهێنرێن یان ته‌نها میتۆدێک بن له‌نێ���و میتۆده‌كانی تردا .به‌کارهێنانی میتۆدی نۆرماتیڤ ڕه‌گ‌و ڕیشه‌ی داعشمان پێده‌ڵێت ،له‌روی تیوری���هوه ئه‌وه‌مان بۆ له‌ناس���ه‌قامگیریی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا. رونده‌كاته‌وه ئایا ڕه‌گه‌کانی ئه‌م توندڕه‌ویه ئیس�ل�امی سیاس���ی ههمیش���ه هێزێکی له‌کوێدای���ه ،چ���ۆن گه‌ش���ه‌یکردوه ،چۆن به‌کارب���راوه .هێزێکه که واڵتانی ناوچه‌كه ڕه‌وایه‌ت���ی وه‌رده‌گرێت ،چ���ۆن له‌میانه‌ی ک���ه خ���اوه‌ن خه‌ون���ی جیوپۆله‌تیک���ی کات‌و ش���وێن‌و روداوه‌كان���دا خه‌س���ڵه‌تی خۆیان���ن به‌ش���ێوازی جیاواز س���ودمه‌ند خ���ۆی ده‌گۆڕێت؟ ئه‌م جینالۆجیایه چه‌ند ده‌ب���ن له‌په‌یوه‌ن���دی‌و دژایه‌تی ئه‌م هێزه. ئاس���تێکی هه‌یه ،ئایا بۆ چ س���ه‌ره‌تایه‌ك ئ���ه‌وه‌ی وه‌هایکردوه که ئ���ه‌م هێزه زۆر ده‌گه‌ڕێت���هوه ،له‌میانه‌ی خاڵی س���هرهتاو به‌کاربێ���ت له‌الیه‌ن واڵتان���ی ناوچه‌که‌وه ئێس���تادا چ گۆڕانکاریی���ه‌ك رویداوه ،ئهو کۆمه‌ڵێ���ک خه‌س���ڵه‌تی ئ���ه‌م هێزه خۆی هێزان���ه چین ک���ه ل���ه‌روی نۆرماتیڤه‌وه واڵتانی ناوچه‌که‌یه .سه‌ره‌تای سودلێبینین کاریگه‌ریی���ان هه‌ی���ه ،وه‌ک چۆنێت���ی له‌م هێ���زه ده‌گه‌ڕێته‌وه ب���ۆ رۆژانی کۆتا ڕاڤه‌كردن���ی ئایه‌ت���ه‌كان ،به‌رزبون���ه‌وه‌ی ساڵه‌كانی سااڵنی حه‌فتاکان له‌جێگایه‌كی ڕه‌وتێک یان دیدێک‌و نزمبونه‌وه‌ی ڕه‌وتێک وه‌ك ئه‌فگانس���تان .هۆکاری هه‌ڵبژاردنی یان دیدێک .له‌رێگای میتۆدی نۆرماتیڤه‌وه ئه‌مه‌ری���کا بۆ هێزێکی وه‌ها ئه‌وه‌بو که بۆ ئێمه له‌کرۆک‌و ڕه‌گی ئه‌م هێزه ده‌ڕوانین .دژایه‌تی کۆمۆنی���زم وه‌ك ئایدیۆ‌لۆژیایه‌ک له‌خه‌س���ڵه‌ت یان پرۆسه‌ی مانا ده‌ڕوانین .له‌به‌رامبه‌ردا ئایدیۆ‌لۆژیایه‌ک پێویس���ته. چۆن وشه‌یه‌ك ،ده‌قێک ،فه‌رموده‌یه‌ک مانا ئیس�ل�امی سیاس���ی گونجاوب���و چونکه وه‌رده‌گرێت .به‌كاربردنی میتۆدی نۆرماتیڤ له‌ڕوانگ���هی رۆژهه‌اڵتناس���انه‌وه ئه‌م هێزه شوناسی هێزه‌كه‌مان پێده‌ناسێنێت ،چۆن نه‌ك ته‌نها باوه‌ڕه ئایدیۆ‌لۆژییه‌که‌ی به‌ڵکو خۆی ده‌بینێ���ت ،له‌کوێدا خۆی ده‌بینێت ،له‌هه‌مانکات���دا ئاماده‌بونی بۆ به‌كاربردنی چ���ۆن ل���ه‌م ڕوانگه‌ی���هوه دونی���ا پۆلێن توندوتیژی بێ سڵکردنه‌وه ،چ له‌کوشتنی ده‌كات .هه‌م���و ئه‌مان���ه گرنگن بۆ زانینی ئه‌وانیتر چ له‌به‌خۆ به‌کوش���تدان .یه‌کێک چۆنێت���ی هه‌ڵس���وکه‌وتی ئ���ه‌م هێزانه ،له‌هه‌ڵه زق���هکان له‌کوردس���تان ده‌كرێت چۆنێتی ماناو ڕه‌وایی به‌خش���ین به‌کردارو ئه‌وه‌یه که به‌کاربردن وه‌ك دروس���تکردن هه‌ڵسوکه‌وته‌كانیان ،له‌سه‌روی هه‌مویه‌وه لێکده‌درێته‌وه .کاتێک ئه‌مه‌ریکا ئیسالمی چۆنێتی داگیرکردنی عه‌قڵ‌و سۆزو ئاگایی سیاس���ی به‌کارده‌بات مان���ای ئه‌وه‌نیه که ئه‌ندامه‌کانیان .هه‌مو ئه‌مانه ده‌چنه خانه‌ی دروس���تیکردوه به‌ڵکو ڕه‌واجی پێده‌دات‌و ئایدیۆلۆژیای ئه‌م هێ���زه‌وه .ئایدیۆلۆژیای سودمه‌ند ده‌بێت لێی ،ته‌نها وه‌ك هێزێکی داعش وه‌ك ده‌رئه‌نجامی گه‌شه‌ی ئیسالمی خۆبه‌کوش���تده‌ری بکوژ .بۆی���ه میتۆدی سیاس���ی له‌دونیایه‌ك���ی تایبه‌ت���دا ،دینه نۆرماتیڤ نابێت پشتگوێ بخرێت له‌پێناو له‌فۆرمێکی تایبه‌تدا .دین به‌خشینی ماناو ئیمپریکاڵدا .ئیسالمی سیاسی خۆی چۆن ڕاڤه‌كردنی دونیایه به‌ش���ێوه‌کی ئاس���ان‌و گه‌شه‌ده‌كات جودا له‌چۆنێتی به‌كاربردنی. س���ادهو پیرۆز ک���ه زیاتر خه‌س���ڵه‌تێکی ئه‌مڕۆ له‌روی ئیمپریکاڵه‌وه به‌هه‌مانشێوه س���اده‌ی هه‌یه .به‌اڵم ئه‌م دیده نۆرماتیڤه هێزێکی وه‌ك داعش به‌كارده‌برێت .دیسانه‌وه ده‌بێت چوارچێوه‌کان ده‌ستنیشان بکات .به‌کارده‌برێ���ت له‌به‌ر توان���ای توندتیژیی. یه‌کێک له‌دو گه‌وره‌تری���ن چوارچێوه له‌م به‌كاربردن���ی ئه‌م���ڕۆ ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌یه، ب���واره‌دا مۆدێرن���هو جیهانگیری���ه .چۆن واڵته س���وننه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت ئه‌م هێزه له‌هه‌ناوی ئ���ه‌م چوارچێوه‌یه‌دا دابه‌شبون به‌س���ه‌ر دو پۆلێندا ،یه‌كێکیان دونی���ا به‌رهه‌م ده‌هێنێته‌وه ،خۆی به‌رهه‌م ده‌وڵه‌مه‌ند له‌به‌ر بونی سامانی سروشتی، ده‌هێنێ���ت .وه‌ك هه‌ندێ���ک له‌بیرمه‌ن���دو نه‌ک له به‌ر بونی عه‌قڵ ،ئه‌ویتریان هه‌ژار توێ���ژه‌ری رۆژئاوای���ی ئاماژه‌ی���ان پێدا ،به‌اڵم بونی ژماره‌یه‌ک���ی زۆر له‌خه‌ڵك که داعش ڕه‌گێکی قوڵ���ی له‌مۆدێرنه‌دا هه‌یه زۆرینه‌ی ئه‌م خه‌ڵكه ژیانێکی نه‌شایس���ته له‌شێوازی به‌كارهێنانی توندتیژیی ،به‌اڵم ده‌ژی .ئیس�ل�امی سیاس���ی دارده‌س���تی ئه‌مه لێره‌دا هێن���ده بایه‌خی نیه ،ئه‌وه‌ی واڵتانی سوننی ده‌وڵه‌مه‌نده به‌پشتبه‌ستن له‌ڕوانگ���هی مۆدێرن���هوه به‌بایه‌خ���ه ئایا به‌هێ���زی مرۆیی واڵتانی ه���ه‌ژار .لێره‌وه چۆن ئه‌م هێزانه گه‌شه‌ده‌که‌ن له‌ئه‌نجامی ئیس�ل�امی سیاس���ی مورته‌زه‌قه‌ی واڵتانی شکس���تی ده‌وڵه‌ته‌کانیان؟ ئایا به‌رهه‌می پاره‌داری س���وننی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاسته. شکس���تی ده‌وڵه‌ته‌کانیانه ی���ان هۆکاری دیاره ئه‌م���ه مانای ئهوه نی���ه که ئه‌وان شکستی ده‌وڵه‌ته‌کانیان ه له‌گواستنه‌وه بۆ ده‌س���تبه‌رداری ئایدیۆلۆژیای خۆیان ده‌بن مۆدێرنه؟ مێژوی چه‌ند س���ه‌ده‌ی ڕابوردو ب���ه‌اڵم پیاده‌کردن���ی ئایدیۆلۆژیای خۆیان پێشانیداین که هیچ کۆمه‌ڵگایه‌ك ناتوانێت به‌س���ودی ڕاس���تهوخۆی واڵتانی خاوه‌ن بگوێزێته‌وه بۆ مۆدێرنه هه‌تا چاکس���ازیی ن���ه‌وت‌و غازو ئابوری به‌هێ���ز ده‌گه‌ڕێته‌وه ئاین���ی نه‌کات ،ئه‌مه ته‌نها مێژوی ئه‌وروپا له‌ناوچه‌ك���ه‌دا .هه‌ری���ه‌ك ل���ه‌م واڵتان���ه یان ئه‌مه‌ریکا نیه ،به‌ڵکو هه‌روه‌ها مێژوی له‌که‌نداوی فارس به‌تایبه‌تی قه‌یرانی قوڵی واڵتانی تری ئاسیاییشه ،بۆ نمونه ژاپۆن .ئاسایشیان هه‌یه ،پشتیوانیکردنی ئیسالمی یه‌کێک له‌ڕه‌گه‌کانی داعش ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سیاس���ی بۆ پاراس���تنی ئه‌م ئاسایش���ی ئیخ���وان ،که مێژویه‌ك���ه ته‌ریبه به‌مێژوی نیشتمانیه .به‌اڵم له‌روی ورده‌كاریه‌وه هه‌ر س���ه‌رهه‌ڵدانی ده‌وڵه‌تی پاش کۆلۆنیالیی واڵتێک ئامانجی خۆی هه‌یه که له‌هه‌ندێک له‌م ناوچه‌یه‌دا .بونی هێزێکی ئیس�ل�امی ورده‌کاری���دا جودای���ه له‌واڵتان���ی تر .بۆ هاوته‌ری���ب به‌ده‌وڵه‌تیبون���ی هێزێکی دژه نمونه قه‌ت���ه‌ر ئامانجی خ���ۆی هه‌یه ،که ده‌وڵه‌ته له‌هه‌ن���اوی ده‌وڵه‌تدا که ده‌وڵه‌ت له‌هه‌ندێک ورده‌كاریدا جودایه له‌س���عودیه خۆی س���ودی لێبینیوه بۆ دژایه‌تیکردنی یان به‌حره‌ین. بڕێک���ی زۆر له‌خه‌س���ڵه‌ته‌كانی مۆدێرنه. دیاره ده‌كرێت میتۆدی تر به‌كاربهێنرێت لێره‌وه دین له‌کاتێکدا نه‌یاره له‌هه‌مانکاتدا بۆ خوێندنه‌وه‌ی چۆنێتی کارکردنی داعش، ه���اوکاره .وه‌هابی‌و س���ه‌له‌فی له‌واڵتێکی بۆ نمونه له‌ڕاڤه‌كردنی س���یمبوله‌کانیان، وه‌ك س���عودیه له‌کاتێک���دا ئام���رازی ڕه‌نگه‌كانی���ان ،هاوارکردنی���ان به‌ئه‌ڵاڵهو ده‌وڵه‌تن دژ به‌مۆدێرن���ه له‌هه‌مانکاتدا دژ ئه‌کب���ه‌ر له‌کاتی کوش���تن؛ وه‌ك جۆرێک به‌خه‌سڵه‌ته‌کانی مۆدێرنه‌ن له‌کۆمه‌ڵگادا .له‌چێژبینی���ن له‌توندوتیژی���ی ،القه‌کردنی به‌م جۆره ده‌بڵ دوژمنی مۆدێرنه‌ن ،به‌وه‌ی منااڵن ،خه‌ونی به‌هه‌ش���ت ،خۆ به‌بااڵزان ده‌وڵه‌ت ناچارده‌كه‌ن ک���ه نامۆدێرن بێت به‌س���ه‌ر هه‌مو مرۆڤایه‌تیدا .ده‌كرێت هه‌مو له‌هه‌مانکاتدا ئامرازێکن له‌ده‌ستی ده‌وڵه‌تدا ئه‌مان���ه وه‌ك جۆرێک له‌میت���ۆد هه‌روه‌ها دژ به‌مۆدێرنه. وه‌ك جۆرێ���ک له‌نه‌خۆش���یی ده‌رونی���ی هه‌رچ���ی میت���ۆدی دوه‌م���ه گرنگ���ی لێکبدرێن���هوه .به‌كاربردنی هه‌ر یه‌ک له‌م له‌میت���ۆدی یه‌ک���ه‌م که‌مترنی���ه .میتۆدی میتۆدان���ه پێمانده‌ڵێت ک���ه داعش چه‌ند ئیمپری���کاڵ له‌په‌یوه‌ن���دی‌و به‌کاربردن���ی ئاڵۆزه‌و چه‌ند به‌ش���ێوازێکی چڕ ئاماده‌یه ئ���ه‌م هێزه ده‌کۆڵێت���هوه له‌نێو کایه‌ی پڕ له‌ژیانی رۆژانه‌ی ئێمه‌دا.
ده‌كرێت میتۆدی تر به‌كاربهێنرێت بۆ خوێندنه‌وه‌ی چۆنێتی کارکردنی داعش ،بۆ نمونه له‌ڕاڤه‌كردنی سیمبوله‌کانیان ڕه‌نگه‌كانیان
خه‌لیل عه‌بدواڵ ئهلفوبێ به‌و نیش����انانه یاخود پیتان ه ده‌گوترێ كه له‌جیاتی ده‌نگه‌كانی زمانێك به‌كارده‌هێنرێ����ن .ئه‌ل����ف‌و ب����ێ له‌پیتی یه‌كه‌می ئه‌لفوبێی ئه‌غریق����یو یۆنانیه‌وه وه‌رگیراوه كه پێیانده‌گوترێ (ALPHA .)AND BETA له‌ب����ه‌ر رۆش����نایی ئ����هو پێناس����ه‌یه‌دا مامۆس����تا ئیبراهیم ئه‌مین باڵدار س����اڵی 1948له‌قوتابخانه‌ی گوندی جاس����ه‌نه‌ی بن����اری چی����ای هه‌ژدیه����ای ناوچ����هی س����ورداش ،ئه‌لفوبێیه‌ك����ی كوردی����ی ب����ۆ منااڵن����ی كوردس����تان دان����او دوای ره‌زامه‌ندی����ی وه‌زاره‌تی مه‌عاریفی عێراق‌و یونسكۆ ،س����اڵی 1951چاپكرا‌و به‌سه‌ر قوتابخانه‌كانی كوردستاندا دابه‌شكرا. س����اڵی 1953مامۆس����تا باڵ����دار ئه‌لفوبێیه‌كی تری دانا‌و به‌شێوه‌ی ره‌نگاو ره‌نگ لهبهغدا چاپكرا‌و باڵوكرایه‌وه .ساڵی 1956جارێك����ی تر هه‌ن����دێ گۆڕانكاریی له‌ئه‌لفوبێكه‌ی����دا ك����ردو چاپیك����ردهوه. ئیدی ئ����هو چاپه بۆ زیاتر ل����ه 35جار چاپكرایه‌وه‌و بۆ ماوه‌ی زیاتر له‌نیو سه‌ده تاكه سه‌رچاوه‌ی ئیلهامبه‌خشی فێربونی زمانی كوردیی منااڵنی كوردستان بو. مامۆس����تا باڵدار بۆ نوس����ینی ئه‌لف‌و بێكه‌ی 36پیت����ی به‌كارهێنا ،هه‌ر وه‌ك مامۆستا(ع.ع.شه‌ونم) ده‌ڵێت :سێیه‌كی ئهو پیتانه له‌داهێنانی خۆی بون‌و پێشتر هیچ كه‌س����ێكی تر به‌كارینه‌هێنابون‌و ئهو پیت����ه نوێیانه‌ش ئه‌مانه بون( ڕ ،ڵ ،ێ، ی ،ۆ ،وو ،ئا ،ئه ،ئێ ،ئی ،ئۆ ،ئو) .لهو كاته‌وه هیچ كه‌سێكی تر نه‌یتوانیوه ته‌نها یه‌ك پیت بۆ زمانی كوردی زیاد بكات! مامۆس����تا باڵدار به‌ئه‌مه‌كه‌وه باس����ی ئهوه ده‌كات كه بۆ نوسینی ئه‌لفوبێكه‌ی س����ودی زۆری له‌به‌رهه‌مه‌كان����ی ب����واری رێزمان‌و رێنوس����ی ك����وردی پێش خۆی وه‌رگرت����وه ,لهو چوارچێوه‌ی����ه‌دا ئاماژه به‌نوسینه دره‌وشاوه‌كانی سه‌عید كابان‌و تۆفیق وه‌هبی ب هگ‌و حامید فه‌ره‌ج ده‌كات كه بونه‌ته بناغه‌‌و بنچینه‌ی دانانی ئه‌لف‌و بێكه‌ی. ئه‌لفوبێكه‌ی باڵدار زیاتر له‌نیوس����ه‌ده به‌ب����ێ ركاب����ه‌ر چاوگی فێربون����ی زمانی كوردی����ی خوێندكارانی پۆل����ی یه‌كه‌می س����ه‌ره‌تایی بو .چه‌ندین نهوه به‌و ئه‌لف‌و بێیه به‌شێوه‌یه‌كی س����ادهو ئاسان فێری خوێندنهوهو نوسینی كوردی بون. له‌جیات����ی ئ����ه‌وه‌ی رێز له‌م ش����اكاره گ����هوره نه‌ته‌وه‌یی����هی باڵ����دار بگیرێ‌‌و درێژه به‌كاروانه‌كه‌ی بدرێ ،كه‌چی چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر به‌بێ هۆیه‌كی زانستیی‌و قه‌ناعه‌تپێكه‌ر له‌په‌روه‌رده‌كانی س����نوری ئیداره‌ی سلێمانی وه‌الوه نرا‌و ئه‌لفوبێیه‌كی الواز جێگه‌ی گرته‌وه. له‌هه‌ولێ����رو بادینانی����ش ئه‌لفوبێكه‌ی باڵ����دار هه‌مواركرا‌و تا س����اڵی خوێندنی رابردو خوێنرا. ئه‌مس����اڵ به‌یه‌كجاریی بارگ����هو بنه‌ی ئه‌لفوبێك����هی باڵ����دار پێچرای����هوهو له‌سه‌رانسه‌ری كوردس����تاندا قه‌ده‌غه‌كرا‌و رێگه‌ی پێنه‌درا بچێته هۆڵه‌كانی خوێندنی خوێندكاره چاوگه‌شه‌كانی پۆلی یه‌كه‌می بنه‌ڕه‌تییه‌وه. كتێبێك����ی دیك����هی ك����وردی جێگه‌ی ئه‌لف‌وب����ێ ن����ازدار‌و ئه‌فس����وناوییه‌كه‌ی باڵداری گرته‌وه. ناوی كتێبه نوێیه‌كه (خوێندنی كوردی) یه ،ناوونیش����انه‌كه‌ی وه‌ك ئه‌وه‌ی باڵدار س����ه‌رنجڕاكێش نییه ،ئهوه بێ له‌وه‌ی كه كتێبێكی قه‌به‌یه‌‌و له‌دو به‌رگ پێكهاتوه، به‌رگی یه‌كه‌میان بۆ وه‌رزی یه‌كه‌مه‌‌و 194 الپه‌ڕه‌یه‌‌و به‌رگی دوه‌میش����یان بۆ وه‌رزی دوه‌مه‌‌و 121الپ����ه‌ڕه‌ی له‌خۆگرتوه ،واته هه‌ردو به‌رگه‌كه پێكه‌وه 315الپه‌ڕه‌یه. مناڵێكی بچوكی ته‌مه‌ن ش����ه‌ش ساڵ چۆن ئیستیعابی 315الپه‌ڕه ده‌كات؟ یاخود له‌واڵتێكی پڕ له‌بۆنه‌‌و پشوی وه‌ك هه‌رێمی كوردس����تاندا چۆن ئهو دو به‌رگه قه‌به‌یه ته‌واو ده‌كرێ����ن؟ بێگومان ئه‌گه‌ر ئهو پڕۆگرامه ت����ه‌واو نه‌كرێ خوێندكاری پۆلی یه‌كه‌می بنه‌ڕه‌تی پیته‌كان فێرنابێ‌‌و ناتوانێ بنوسێ‌‌و بخوێنێته‌وه. ئه‌گه‌ر ئه‌م كتێبه قه‌به 315الپه‌ڕه‌ییه ب����ه‌راورد بكه‌ین به‌ئه‌لفوبێك����هی باڵدار، پێنج ئه‌وه‌نده‌ی ئهو ده‌بێ ،چونكه هه‌مو وانه‌كان����ی كتێبه‌كه‌ی باڵ����دار ته‌نها 60 الپه‌ڕه بو. س����ه‌یره چۆن مامۆستا ئیبراهیم باڵدار ب����ه‌ر له‌زیات����ر ل����ه 60س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر‌و له‌قوتابخان����هی گوندێكی كوردس����تانه‌وه دركی بهوه كردبێ ئه‌لفوبێیه‌كی س����ادهو ساكار له‌دوتوێی 60الپه‌ڕه‌دا بۆ منااڵنی پۆلی یه‌كه‌می س����ه‌ره‌تایی كوردس����تان دابن����ێ ،چه‌ندین نه‌وه‌ی به‌س����انایی پێ
پرۆفایل
ئێستا خۆمان له‌رێی پرۆگرامی خوێندنه‌و‌ه دو ناوچه‌ی كوردستان له‌یه‌كتری داده‌بڕین! فێری خوێندنهوهو نوس����ین بكرێ .به‌اڵم لیژنه‌یه‌ك����ی 20كه‌س����یی ش����اره‌زایانی وه‌زاره‌ته‌كانی پ����هروهردهو خوێندنی بااڵ له‌دوای 60ساڵ لهو مێژوه‌‌و له‌سه‌رده‌می پێش����كه‌وتن‌و جیهانگیری����دا ،كتێبێك����ی گهورهو قه‌ب����هی 315الپه‌ڕه‌ی����ی بكه‌نه دیاری منااڵنی قۆناغی یه‌كه‌می بنه‌ڕه‌تی! سه‌رنجێكی تر له‌كتێبی نوێی خوێندنی كوردیی ئه‌مس����اڵ ئه‌وه‌یه ك����ه له‌الپه‌ڕه یه‌ك����دا نوس����راوه لهالی����ه‌ن لیژنه‌ی����ه‌ك له‌وه‌زاره‌ته‌كان����ی پ����هروهردهو خوێندنی بااڵوه دان����راوه ،كه‌چی له‌الپه‌ڕه س����ێو له‌پێش����ه‌كی كتێبه‌كه‌دا ئاماژه به‌وه‌كراوه كه له‌الیه‌ن لیژنه‌ی����ه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش����تیی پڕۆگ����رام‌و چاپه‌مه‌نییه‌كان����ی وه‌زاره‌ت����ی پ����ه‌روه‌رده‌وه دان����راوه‌و هیچ ئاماژه‌ی����ه‌ك به‌وه‌زاره‌ت����ی خوێندنی بااڵ نه‌كراوه. خاڵێكی تری جێگه‌ی سه‌رنج ئه‌وه‌یه كه ل����ه‌م كتێبه نوێیه‌دا هیچ ئاماژه‌یه‌ك بهوه نه‌ك����راوه كه س����ود له‌ئه‌لفوبێكه‌ی باڵدار وه‌رگیراوه ،ئهوه له‌كاتێكدایه كه چه‌ندین وشه‌ی ناو كتێبه‌كه‌ی باڵداری وه‌ك (دار ،دارا ،دۆ ،داده ،زارا)و چه‌ندان����ی ت����ر له‌كتێبه تازه‌كه‌دا به‌كارهاتون. له‌هه‌موشی سه‌یرتر ئه‌م كتێبه نوێیه بۆ پارێزگاكانی ههولێرو سلێمانی‌و كه‌ركوك به‌شێوه‌زاری كرمانجی خوارو(سۆرانی)و ب����ۆ ناوچ����هی بادینانیش به‌ش����ێوه‌زاری كرمانج����ی س����ه‌رو(بادینی) نوس����راوه. ئه‌لف‌و بێكه‌ی باڵدار به‌ش����ێوازی زمانی س����تانداردی ك����وردی بۆ سه‌رانس����ه‌ری كوردستان نوس����رابو ،كوردستانی وه‌ك یه‌ك نیش����تمان ناس����یبو ،ب����ه‌اڵم كتێبه نوێیه‌كه كوردس����تانی له‌روی زمانه‌وه بۆ دو ناوچه دابه‌شكردوه. له‌هه‌شتاكاندا ره‌خنه‌یه‌كی زۆر له‌رژێمی به‌عس ده‌گی����را ،كه رۆژنامه‌ی ئاس����ۆی به‌س����ۆرانی‌و رۆژنامه‌ی بزاڤ����ی به‌بادینی ده‌رده‌كرد‌و باس����ی ئهوه ده‌كرا كه به‌عس ده‌ی����ه‌وێ بادین����ان‌و س����ۆران له‌یه‌كتری داببڕێت. كه‌چی ئێستا خۆمان له‌رێی پرۆگرامی خوێندن����هوه دو ناوچ����هی كوردس����تان له‌یه‌كتری داده‌بڕین! س����ه‌یره مامۆستایه‌كی وه‌ك باڵدار ئهو هه‌مو خزمه‌ت����هی به‌بواری پ����هروهردهو فێرك����ردن كردبێ‌‌و شۆڕش����ێكی له‌بواری رێنوس����یی ك����وردی‌و پ����ه‌روه‌رده‌دا به‌رپاكردب����ێو ئه‌لفوبێك����هی ب����ۆ زیاتر له‌نیوس����ه‌ده له‌س����ایه‌ی حكومه‌ته یه‌ك ل����ه‌دوای یه‌كه‌كان����ی عێراق����دا چاوگ����ی خوێندنهوهو نوسینی منااڵنی كوردستان بوبێ.كه‌چی وه‌ك پێویست رێزی لێنه‌نرێ‌‌و زوڵمی گه‌وره‌ی لێبكرێت. س����هرهتاو له‌س����ه‌رده‌می دو ئیداره‌ییدا ئه‌لفوبێك����هی له‌س����لێمانی وه‌الوه‌ن����راو دواتری����ش له‌هه‌ولێ����رو له‌سه‌رانس����ه‌ری كوردستاندا قه‌ده‌غه‌كرا.
ئه‌وه‌ش ئهو كاره بو كه مامۆستا باڵدار ت����ا له‌ژیاندا بو لێیده‌ترس����او له‌س����ااڵنی نه‌وه‌ده‌كان����دا كه س����ه‌ردانی داموده‌زگا په‌روه‌رده‌ییه‌كانی هه‌رێمی كوردس����تانی ده‌كرد ئهو ترس����هی خۆی ده‌رده‌بڕی كه ئه‌لفوبێكه‌ی بگۆڕدرێت ،ئه‌وه‌ش����ی له‌به‌ر ئ����هوه نهبوه كه كتێبه‌ك����ه هی خۆیه‌تی، به‌ڵك����و وه‌ك زان����او پس����پۆڕێكی بواری پ����ه‌روه‌رده خه‌می ئه‌وه‌ی ب����وه منااڵنی كورد زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بن. ترسه‌كه‌ی مامۆستا باڵدار ره‌وا‌و له‌جێی خۆیدا بو ،چونكه به‌البردنی شاكاره‌كه‌ی منااڵن����ی كوردس����تان زه‌ره‌ریانك����ردوهو له‌مه‌ودواش زه‌ره‌ر ده‌كه‌ن. له‌س����لێمانی ته‌نه����ا قوتابخانه‌یه‌ك����ی س����ه‌ره‌تایی به‌ناوی باڵ����داره‌وه ناونرابو، كه‌چ����ی ل����ه‌دوای تێكدانی بین����ای ئهو قوتابخانه‌یه‌‌و دروس����تكردنه‌وه‌ی له‌الیه‌ن خێرخوازێك����هوه ،ن����اوی باڵ����دار البراو قوتابخانه‌كه كرا به‌ناوی كه‌س����ایه‌تییه‌كی ئهو بنه‌ماڵه خێرخوازه‌وه!. كه ده‌بو ن����ه‌ك قوتابخانه‌یه‌ك ،به‌ڵكو چه‌ندین سه‌نته‌ری گه‌وره‌ی رۆشنبیریی‌و په‌روه‌رده‌یی‌و چه‌ندین ش����وێنی گش����تی وه‌ك ش����ه‌قام‌و باخچه به‌ناوی ئهو كه‌ڵه زانا‌و داهێنه‌ره‌وه ناوبنرایه‌و په‌یكه‌ری بۆ دروستبكرایه. بێجگه له‌وانه كه ده‌چیته سه‌ر مه‌زاره پیرۆزه‌كه‌ی له‌گردی س����ه‌یوانی ش����اری سلێمانی ،زیاتر خه‌مبار ده‌بی به‌وه‌ی كه مه‌زارێكی شایس����ته بۆ ئهو زانا گه‌وره‌یه دروس����تنه‌كراوه .هیچ ش����تێك له‌س����ه‌ر گۆڕه‌ك����هی نه‌نوس����راوه ،ته‌نها له‌س����ه‌ر چه‌ت����ری گۆڕه‌ك����هی به‌زمان����ی عه‌ره‌بی نوس����راوه (االس����تاذ ابراهیم امین بالدار .)1998-1923 سه‌یره ئهو مامۆستا گه‌وره‌یه خاوه‌نی ئه‌لفوبێی كوردییهو هه‌زاران كه‌سی فێری زمانی ش����یرینی كوردی ك����ردوه ،كه‌چی له‌س����ه‌ر مه‌زاره‌ك����هی به‌زمان����ی عه‌ره‌بی نوسراوه!. ته‌نان����هت س����اڵی له‌دایكبونه‌كه‌ش����ی به‌هه‌ڵه نووسراوه ،چونكه مامۆستا باڵدار له‌دایكبوی ساڵی( )1920ه. له‌پ����ای ئ����هو خزمه‌ت����ه گه‌وره‌یه‌ی كه مامۆس����تا باڵ����دار پێش����كه‌ش به‌بواری په‌روه‌رده‌و خوێندن����ی كردوه ده‌بو رێزی زۆری لێبنرایه‌‌و ئه‌لف‌و بێكه‌شی به‌و شێوه ناڕه‌وایه زینده‌به‌چاڵ‌و یاساغ نه‌كرایه. ب����ۆ گونجاندن����ی له‌گ����هڵ قۆناغ����ی ئێس����تاو گیانی ئه‌م س����ه‌رده‌مه‌دا ده‌كرا هه‌مواربكرایه‌‌و هه‌ندێ وشه‌و ده‌سته‌واژه‌ی نوێی تێهه‌ڵكێش بكرایه‌‌و به‌ناوی باڵداره‌وه درێژه به‌كاروانه‌كه بدرایه ،به‌اڵم البردن‌و سڕینه‌وه‌ی ش����اكاره‌كه‌ی باڵدار زوڵمێكی گه‌وره‌یه‌‌و رۆح����ی بێگه‌ردی ئازار ده‌دات. دڵی مێ����ژوش وه‌ك به‌رد وای����هو له‌هیچ كه‌س له‌وانه خۆش نابێ كه به‌و شێوه‌یه مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ باڵدار كردوه.
مامۆستا ئیبراهیم باڵدار مامۆستا ئیبراهیم ئه‌مین باڵدار ساڵی 1920له‌ش���اری س���لێمانی له‌دایكبوه، خوێندنی سه‌ره‌تایی‌و ناوه‌ندیی له‌شاری سلێمانی ته‌واوكردوه. دوات���ر چۆته خانه‌ی مامۆس���تایانی الدێ له‌رۆس���ته‌مییه‌ی ش���اری بهغداو له‌س���اڵی 1940خوێندنی ئهو خانه‌یه‌ی ته‌واوك���ردوهو به‌س���ه‌ركه‌وتویی به‌مامۆس���تای س���ه‌ره‌تایی دامه‌زراوه‌و له‌قوتابخانه‌ی گونده‌كان‌و ناو ش���اری س���لێمانیو ش���اره‌كانی ت���ر وان���هی وتۆته‌وه. له‌كۆتایی سااڵنی چله‌كانی سه‌ده‌ی راب���ردودا كتێبی ئه‌ل���ف‌و بێی نوێی بۆ فێربون���ی زمانی كوردی���ی منداڵه چاوگه‌ش���ه‌كان دان���او كتێبه‌ك���هی لهالی���ه‌ن پ���ه‌روه‌رده‌ی س���لێمانیو وه‌زاره‌تی مه‌عاریفی عێراق‌و یونسكۆوه په‌سه‌ندكرا‌و له‌ساڵی 1951بۆ یه‌كه‌مجار ئه‌ل���ف‌و بێكه‌ی باڵ���دار روناكی بینی‌و چاپكرا‌و له‌سااڵنی 1953و 1956دا دو جار گۆڕانكاریی له‌ئه‌لف‌و بێكه‌یدا كردو چاپیكرده‌وه. ئهلفوبێ���ی باڵدار بۆ ده‌یان س���اڵ بوه س���ه‌رچاوه‌ی خوێن���دن‌و فێربونی قوتابخان���ه‌كان‌و زیات���ر ل���ه 35جار چاپكراوه‌ته‌وه. مامۆس���تا باڵدار له‌رێی ئهو ئه‌لف‌و بێیه‌وه خزمه‌تێكی گ���ه‌وره‌ی به‌بواری پ���هروهردهو خوێن���دن‌و فێرك���ردن‌و پێگه‌یاندن���ی مندااڵن���ی ك���ورد كردو چه‌ندین نهوه له‌رێی ئهو كتێبه‌وه فێری زمانی شیرینی كوردی بون. مامۆس���تا باڵدار خولی���ای ئه‌وه‌ی هه‌ب���وه كه زیات���ر بخوێنێ‌‌و ئاس���تی خوێندن���ی به‌رزتربكاته‌وه .هه‌ربۆیه‌ش تاقیكردنه‌وه‌ی ده‌ره‌كی پۆلی شه‌شه‌می ئاماده‌یی ئه‌نجامدا‌و ده‌رچوو له‌كۆلیجی بازرگان���یو ئاب���وری زانك���ۆی به‌غدا وه‌رگی���راو س���ه‌ركه‌وتوانه ته‌واویكرد. دوات���ر چۆت���ه ده‌ره‌وه‌ی واڵت ب���ۆ خوێندن‌و له‌زانكۆی سانفرانسیس���كۆی ئه‌مه‌ریكا بڕوانامه‌ی ماسته‌ری له‌بواری په‌روه‌رده‌دا وه‌رگرت‌و گه‌ڕایه‌وه عێراق‌و له‌كۆلیجی ئه‌ده‌بیاتی زانكۆی سلێمانی بو به‌مامۆستا. ل���ه‌دوای گواس���تنه‌وه‌ی زانك���ۆی سلێمانی بۆ ش���اری ههولێرو گۆڕینی ناوه‌كه‌ی ب���ۆ زانكۆی س���ه‌اڵحه‌دین، مامۆس���تا باڵدار وه‌ك مامۆستا چۆته به‌ش���ی كوردیی كۆلیج���ی ئه‌ده‌بیاتی ئهو زانكۆیه .دواتر گواستراوه‌ته‌وه بۆ زانكۆی موسته‌نسریه‌ی به‌غدا. باڵدار س���ااڵنێكی دورودرێژ‌و تا دوا رۆژه‌كانی ژیانی ئه‌ندامی كۆڕی زانیاری كورد بو لهبهغدا. ل���ه‌رۆژی 12ی ته‌مم���وزی 1998 له‌ته‌مه‌ن���ی 78س���اڵیدا له‌ش���اری به‌غدا كۆچی دوای���ی كردو ته‌رمه‌كه‌ی هێنراوه‌ت���هوه بۆ ش���اری س���لێمانیو له‌سه‌ر وه‌سێتی خۆی له‌گردی سه‌یوان به‌خاك سپێردرا. به‌رهه‌مه چاپكراوه‌كانی باڵدار: -1ئه‌لف‌و بێ���ی كوردیی پۆلی یه‌كه‌می سه‌ره‌تایی. -2ئهلفوبێ بۆ گه‌وران. -3االستعداد للقرا‌ءة والكتابه(به‌زمانی عه‌ره‌بی). -4چه‌ندین وتارو لێكۆڵینه‌وه له‌بواری په‌روه‌رده‌دا. -5چه‌ندین پارچه هۆنراوه بۆ منااڵن.
15 ئاژار
ته‌ندروستی tandrostyawene@gmail.com
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
4خۆراك ك ه بۆ قوتاب ی زۆر پێویستن
دو هه‌فته جارێك ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت
په‌روه‌رده ی ده‌رونی ی قوتابی‌‌و فۆبیا ی قوتابخانه
خۆراك یه‌كێك����ه له‌هه‌رخاڵه گرینگه‌كان كه یارمه‌تی قوتابی ئ����ه‌دات بۆ ئه‌وه‌ی به‌مێش����كێكی باش����هوه پێش����وازیی له‌خوێندن ب����كات .پس����پۆڕانی بواری خۆراك ئاماژه به‌م سێ خۆراكه ئه‌ده‌ن ك����ه ناكرێت ب����اوان له‌بی����ری بكه‌ن بۆ منداڵه‌كه‌یان. پاقله یه‌كێكه لهو خۆراكانه‌ی كه زۆر پێویسته بۆ له‌ش‌و بڕێك����ی زۆر ڤیتامیناتی وه‌ك A, B,Cتێدایه‌و سه‌رچاوه‌یه‌كی باشه له‌پرۆتینات‌و ریشاڵ‌و كالسیۆم‌و ئاسن. هه‌روه‌ها وزه‌ی پێویس����تی رۆژانه ئه‌دات به‌له‌ش چونك����ه ده‌وڵه‌مه‌نده به‌دۆپامین كه له‌ش چاالك ئه‌كات. سپیناخ سه‌رچاوه‌یه‌كی باشی ئاسن‌و كالسیۆم‌و ترشی فۆلیكه ،یارمه‌تی گه‌شه‌ی ئێسك‌و مێشك ئه‌دات ،ده‌كرێت ئه‌گه‌ر به‌ته‌نهاش نه‌خورێت بخرێته شۆربای تره‌وه چونكه هه‌ر سودی خۆی ئه‌گه‌یه‌نێت. په‌تاته سه‌رچاوه‌ی ڤیتامین B,C Eو هه‌روه‌ها ده‌وڵه‌مه‌نده به‌كاربۆهیدارت‌و ریشاڵ كه یارمه‌تی هه‌رس ئه‌دات‌و هه‌ندێ ترشه‌لۆك ناهێڵێت ك����ه چه‌ند ج����ۆره خۆراكێك دروستی ده‌كه‌ن وه‌ك ته‌ماته. ماست ده‌وڵه‌مه‌نده به‌كالسیۆم‌و ڤیتامینه‌كان، یارمه‌تی هه‌رس ئه‌دات‌و دژه به‌كتریایه. ده‌كرێت منداڵه‌كه‌ت چۆن ئاره‌زوی لێی ی ئاماده‌بكه‌یت. هه‌یه ئاوا بۆ
ئه‌گه‌ر خوێنت ( )ABبێت له‌پیریی بترسه ئه‌وه‌ی���ان لێكۆڵین���ه‌وه‌كان س���ه‌لماندوه په‌یوه‌ندیه‌كی پته‌و هه‌ی���ه له‌نێ���وان ئهو كه‌س���انه‌ی گروپی خوێنیان abـه‌و دوچاری بیرچونه‌وه‌ن له‌ته‌مه‌نێكی دره‌نگ. توێژینه‌وه‌كه كه له‌س���ه‌ر زیاتر له
45ه���ه‌زار كه‌س ك���ه ته‌مه‌نیان له‌س���ه‌روی 45س���اڵیه‌وه ب���و ئه‌نجام���دراوه ده‌ركه‌وت���وه ئهو كه‌س���انه‌ی ئه‌م گروپه خوێنه‌یان هه‌ی���ه زیاتر توش���ی خه‌ڵه‌فان‌و له‌بیرچونه‌وه ئه‌بن .توێژه‌ره‌وه‌كان
ه‌ته ی تایب کان ه‌ک شیه ۆشه‌ی خۆ گ ه‌ن ه ب
پرسیاری نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك
ب���اس له‌وه‌ش ده‌ك���ه‌ن خواردنی وه‌رزش���كردن‌و ته‌ندروس���تو خوێندنه‌وه‌ی كتێب دوركه‌وتنه‌وه له‌جگه‌ره‌كێش���ان زیات���ر به‌دورت ده‌كات له‌بیرچون���هوهو خه‌ڵه‌فان له‌دوای ته‌مه‌نی 45ساڵی.
ماكیاج‌و بۆن بۆ ژنان ی دوگیان خراپه
هۆرمۆنه‌كان
حه‌نان عه‌لی ،پسپۆری نه‌خۆشییه‌کانی ژنان نه‌خ����ۆش :بۆچی پێش س����وڕی مانگانه هه‌ست به‌خه‌مۆكیی ئه‌كه‌م؟ دكتۆر :چونكه لهو كاتانه به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچ����او گۆڕانكاری����ی له‌هۆرمۆن����ه‌كان ده‌بێ����تو به‌هاتنی س����وڕه‌كه ورده ورده ئهو خه‌مۆكی����ه نامێنێ����ت .ده‌كرێت بۆ ئه‌مه‌ش س����ود له‌خواردنی ئهو خۆراكانه وه‌ربگیرێت ك����ه ڤیتامین B6یان تێدایه وه‌ك له‌خۆراكه‌كانی هێلكه‌و به‌رهه‌مه‌كانی شیرو ماسی. نه‌خ����ۆش :ئای����ا كه‌مبونه‌وه‌ی ئاس����تی هۆرمۆنه‌كان نه‌خۆشیی دروست ده‌كات؟ دكتۆر :به‌ڵ����ێ ،دوای ته‌مه‌نی نائومێدیی به‌ش����ێوه‌یه‌كی گش����تی هۆرمۆن����ه‌كان دائه‌ب����ه‌زن ب����ۆ ئه‌مه‌ش نه‌خۆش����ێكانی ش����ه‌كره‌و دڵو په‌س����تانی خوێ����ن زیاد ده‌بن .بۆیه پێویس����ته دوای ئهو ته‌مه‌نه زیات����ر ئاگاداریی خۆت بی����ت ،هه‌روه‌ها به‌پێچه‌وانه‌ش����هوه زیادبون����ی هۆرم����ۆن چه‌ندین كێشه‌ی ته‌ندروستی بۆ ئافره‌تان دروست ده‌كات.
نه‌خۆش :ئای����ا گۆڕانكاریه هۆرمۆنیه‌كان دڵه‌ڕاوكێ دروست ده‌كه‌ن؟ دكتۆر :به‌ڵێ هه‌ر گۆڕانكاریه‌ك له‌هۆرمۆن زی����اد یاخود كه‌م دڵه‌ڕاوكێ‌‌و په‌س����تانی ده‌رونیی دروست ده‌كات‌و كه‌سه‌كه زیاتر هه‌ست به‌توڕه‌بون ئه‌كات. نه‌خۆش :گۆڕانكاریی هۆرمون كێش زیاد ده‌كات؟ دكت����ۆر :به‌ڵێ ،زیادبون����ی كێش له‌پڕو زیادبونی موو دواكه‌وتنی زۆری س����وڕی مانگانه ئه‌گه‌ری زۆری هه‌یه كه كێش����ه له‌هۆرمۆنه‌كاندا هه‌بێت بۆیه پێویس����ته له‌كاتی بونی ئه‌م حاڵه‌تانه زو پش����كنین بكرێ����ت ،هه‌روه‌ه����ا هه‌ندێجار ئ����ازاری درێژخایه‌ن����ی س����ه‌ریش هۆكاره‌ك����هی هۆرمۆنه. نه‌خ����ۆش :ده‌كرێ����ت چ����ۆن كۆنترۆڵی هۆرمۆنه‌كان بكرێت؟ دكتۆر :جگ����ه له‌به‌كارهێنان����ی ده‌رمان خواردنی ته‌ندروس����ت دور له‌شیرینیی‌‌و چه‌وریی‌‌و خواردنی خۆراك وه‌ك سه‌وزه‌و میوه‌و ،وه‌رزش����كردن زۆر پێویس����ته بۆ رێككردنه‌وه‌ی هۆرمۆنه‌كان.
ب����ه‌كار هێنان����ی ماكی����اج‌و ب����ۆن بۆ ژنان����ی دوگیان مه‌ترس����یدارن‌و زیان به‌كۆرپه‌له‌ك����هی ده‌گه‌یه‌ن����ن ،ئه‌م����ه ی توێژینه‌وه‌یه‌كی ئه‌مه‌ریكی كه به‌پێ ئاش����كرایكردوه به‌كارهێنانی ماكیاج‌و بۆن ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌یان هه‌یه كه منداڵ توشی ره‌بۆ بكه‌ن. توێژینه‌وه‌ك����ه ئاماژه‌ی ب����هوه كردوه ئ����هو ژنان����هی كاریگه‌ریی ئ����هو ماده كیمیاییه له‌میزه‌كه‌ی����ان ده‌ركه‌وتبێت
%75ه ئه‌گه‌ری هه‌ی����ه كۆرپه‌له‌كه‌یان توش����ی ره‌بۆ ببێت ،چونكه كۆرپه‌له له‌قۆناغه‌كانی س����ه‌ره‌تای ته‌مه‌نی ئهو مادان����ه كاریان تێ����ده‌كات‌و هه‌روه‌ها رێڕه‌وی هه‌ناس����ه‌یان زیاتر هه‌ستیار ئه‌بێت .ب����ۆ ئه‌م����ه‌ش توێژینه‌وه‌كان چه‌ن����د رێنمایی����ه‌ك ده‌ده‌ن به‌ژنانی دوگیان: دوركه‌وتنه‌وه له‌ب����ه‌كار هێنانی بۆنی قورس
ك����ه‌م به‌كارهێنان����ی كهرهس����تهی جوانكاریی‌‌و خۆرازاندنه‌وه خواردن له‌قاپی شوش����ه‌دا هه‌ڵبگرن نه‌ك پالستیك باشتره ئهو خۆراكانه‌ی گه‌رمده‌كرێنه‌وه له‌مایك����رۆ له‌قاپ����ی پالس����تیكدا گه‌رمنه‌كرێنه‌وه. له‌به‌كارهێنان����ی دوركه‌وتن����هوه بۆنخۆش����كه‌ری ج����ه‌وو پاكك����ه‌ره‌وه بۆنداره‌كانی ماڵ له‌كاتی دوگیانیدا.
بۆچی له‌خه‌ودا ئه‌كه‌ویت؟ زۆرێ���ك له‌ئێمه هه‌ندێج���ار له‌كاتی نوستن وا هه‌ستمانكردوه له‌شوێنێك كه‌وتوی���ن‌و له‌پ���ڕ راچه‌ڵه‌كاوی���ن‌و به‌خه‌به‌ر هاتوین ،به‌پێی شاره‌زایانی بواره‌ك���ه ئه‌مه قۆناغێك���ی خه‌وه‌و كه‌س���ه‌كه له‌س���ه‌ره‌تای نوستندایه‌و خه‌ریك���ه ئه‌چێته ن���او خه‌وه‌كه‌وه، واتا له‌نێ���وان ئاگاو خه‌ودایه .به‌پێی
بڕوای پسپۆڕان ئه‌مه كاتێك روئه‌دات كه كه‌س���ه‌كه پله‌ی گه‌رمیی له‌ش���ی داببه‌زێت‌و دڵی به‌هێواشی لێبدا ،لهو كاته‌شدا مێشك ورده ورده كونترۆڵی به‌سه‌ر ماسولكه‌دا نامێنێت‌و به‌مه‌ش ئ���هو راچه‌ڵه‌كینه له‌خه‌و دروس���ت ده‌بێ���ت ك���ه كه‌س���ه‌كه واده‌زانێت خه‌وێكی كورتی بینیوه.
رۆژان���ه كۆمه‌ڵێك چیرۆك���ی زۆرمان به‌رگ���وێ ده‌كه‌وێ���ت ك���ه له‌شاش���ه ی ته‌له‌فزیۆنه‌كان نمایش ده‌كرێن له‌س���ه‌ر خۆكوش���تنی كچ���ان به‌تایبه‌ت���یو ژنان به‌گش���تی ،هه‌ری���ه‌ك ل���هو چیرۆكانه‌ش هه‌ڵگ���ری ژینگه‌یه‌كی دیاریك���راوی ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌ن. ه���ه‌ر ژینگه‌یه‌كیش كۆمه‌ڵێك چیرۆكی تایبه‌ت به‌خۆی هه‌ی���ه ،هه‌مو ئه‌مانه‌ش په‌یوه‌ندیی راس���ته‌وخۆیان به‌په‌روه‌رده‌ی ده‌رونیی ئهو ژینگه‌وه هه‌یه كه بكه‌ره‌كانی خۆیانی تێدا ده‌كه‌نه قوربانی. خۆكوشتنی كچان له‌وه‌رزه‌كانی كۆتایی خوێندن���دا بوه‌ته دیارده ،به‌ش���ێك لهو چیرۆكان���ه له‌كۆتای���ی وه‌رزی خوێندن‌و سه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنی وه‌رزێكی نوێدا روده‌ده‌ن ،به‌ش���ێكی دیكه‌یش���ان ئ���هو خوێندكارانه‌ن كه له‌پۆلی دوانزه‌دا داخڵی تاقیكردنه‌وه‌ی كۆتایی ناكرێن. له‌كاتی ده‌ستپێكی خوێندنی ئه‌مساڵدا ی بیس���تو چوار كاتژمێردا ،سێ له‌ماوه خوێندكاری كچ به‌هۆكاری جیاواز خۆیان ك���رده قوربان���ی ،ئه‌مه ئهو پرس���یاره گه‌وره‌یه كه راسته‌وخۆ روبه‌روی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌و خێزانه‌كان ده‌بێته‌وه. زۆرێ���ك لهو چیرۆكان���ه له‌منداڵی ئهو مااڵن���ه‌دا روده‌ده‌ن ك���ه خه‌ڵكانی چینی مام ناوه‌ندو هه‌ژارن ،به‌شێكی كه‌می ئهو چیرۆكانه لهو خێزانان���ه‌دا روده‌ده‌ن كه ئاس���تی بژێوییان باشه‌و دایك‌و باوكیان له‌ئاستێكی باشی كۆمه‌ڵگادان بۆ نمونه دكتۆر یان ئه‌ندازیارن.. ئه‌م چیرۆكانه كه روده‌ده‌ن راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندیی���ان به‌پ���ه‌روه‌رده‌ی ده‌رونیی مرۆڤانه‌كانه‌وه ،ئهو په‌روه‌رده‌یه‌ش له‌دو ژینگ���هی جیاوازدایه ،ژینگه‌ی یه‌كه‌م كه ماڵ‌و خێزانه ،ژینگه‌ی دوه‌م قوتابخانه‌یه، كه خوێندكار به‌ش���ێكی زۆری كاته‌كانی تێدا به‌سه‌ر ده‌بات. له‌ماڵدا باوك‌و دایك بكه‌ره په‌روه‌رده‌یی‌و ده‌رونیه‌كان‌و له‌قوتابخانه‌شدا مامۆستاكان ده‌بن���ه بك���ه‌ری س���ه‌ره‌كی‌‌و گرنگ���ی په‌روه‌ده‌ی خوێندكاران ،چونكه مامۆستا ته‌نها وانه‌بێژ نی���ه ،به‌ڵكو كاره‌كته‌رێكی نمایش���ی هۆڵه‌كانی خوێندنه‌و له‌هه‌مان كاتیش���دا پێویس���ته په‌روه‌رده‌كه‌رێكی ده‌رونیی بێت. زۆرێ���ك له‌خوێندكارانی ئێمه توش���ی فۆبی���ا (ترس���ی ب���ه‌رده‌وام) خوێندن بون‌و له‌كات���ی وه‌رگرتنی نمره‌ی كۆتایی س���اڵیدا یان خولی دوه‌م���دا ،ناچێت بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ی نمره‌كانیان كه‌سانی دیكه یان هه‌ندێك جار دایك‌و باوكی ده‌نێرێن، ئه‌مه‌ش له‌ترسی وته‌ی نه‌شیاوی هه‌ندێك له‌مامۆستاو هاوڕێكانی. ئێس���تاش زۆرێ���ك له‌هاوڕێكانم���ان ك���ه خوێندنی���ان ته‌واوك���ردوه ،ده‌ڵێن" ئه‌مش���هو له‌خه‌ومدا ئیمتحان���م ده‌كردو له‌فاڵن وانه‌دا ده‌رنه‌چوبوم" ئه‌مه فۆبیاو ترسی نادروستی په‌روه‌رده‌یه ،ئیمتحان‌و ده‌رنه‌چون بوه‌ته مۆته‌كه‌ی هه‌مومان! خوێندكاری ئێمه به‌جۆرێك په‌روه‌رده‌ی ده‌رونیی ده‌كرێت كه ته‌واوكردنی ساڵێكی كۆتایی هه‌مو خه‌ون‌و هیواكان‌و دونیایه، سه‌ركه‌وتن تێیدا وه‌ك سه‌ركه‌وتنه له‌كۆی كایه‌كانی ژیان‌و گه‌یشتنه به‌زانكۆ. خوێندكاریش ئهو وه‌همه‌ی ال دروس���ت ده‌بێت كه خوێندن وه‌ك قه‌اڵیه‌كی گهوره ببینێت ،س���ه‌ركه‌وتن‌و گرتنی ئهو قه‌اڵیه نیش���انه‌ی س���ه‌ركه‌وتویی ئهو كه‌سه‌یه له‌ژیانداو سه‌رنه‌كه‌وتنیش���ی نیش���انه‌ی فه‌شه‌لی ئهو كه‌سه‌یه ،روخانی ده‌رونیی‌‌و گه‌یشتنه به‌كۆتاهێنان به‌ژیان. زانستی پزیش���كیی ئه‌وه‌ی سه‌لماندوه كه هه‌مو كه‌سێك له‌بوارێكدا سه‌ركه‌توه، ئه‌كرێت خوێندن یان هونه‌ریی‌‌و وه‌رزشیی‌‌و رۆژنامه‌نوسیی‌‌و مۆس���یقا...بێت ،ئیدی ئهوه باوانه‌كان‌و مامۆس���تاكانن ده‌توانن توانای ئ���هو خوێندكاره ده‌ستنیش���ان بك���ه‌ن ،خوێندنیش���ی وه‌ك هۆكارێكی یاریده‌ده‌ری ئهو بواره پێبناسێنن. زۆرجار باوان���ه‌كان ناتوانن ئه‌م كاره بكه‌ن چونكه ئاستی خوێنده‌واریان الوازه یاخ���ود هه‌ر نی���ه ،ئ���هوه ئه‌ركی هه‌مو ئهو مامۆس���تایان كه توێژه‌ری ده‌رونین‌و له‌قوتابخانه‌كان���دا ،ی���ان موش���ریفی پۆله‌كانه له‌رێگای بینینی هه‌ندێك خولی زانس���تی ده‌رونی���هوه بتوان���ن ده‌رونیی خوێندكارانه‌كانیان ده‌ستنیشان بكه‌ن. پێویس���ته وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌ش هه‌نگاو جیدی بگرێته‌به‌ر بۆ كۆتاییهێنان به‌م دیارده‌یه‌و چیدی سااڵنه‌ش خوێندكار خ���ۆی نه‌كات���ه قوربان���ی ده‌رنه‌چونی خوێندن.
16
خوێندن
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
مامۆستایان بەپەرتەوازەیی هه‌ڵوێست وەردەگرن یەکێتی مامۆستایان :تا دەرگای گفتوگۆ کراوەبێت ڕێگای دیکە ناگرینەبەر ئا :رێنوار نەجم
هه‌رچەندە مامۆستایان رێکخراوی تایبەت بەخۆیان هه‌یە ،بەاڵم زۆربەی هه‌ڵوێستەکانیان لەدەرەوەی رێکخراوەکەیانە .هه‌ندێک پێیان وایە ئەوە الوازیی رێکخراوەکەیە کە ناتوانێت هه‌ڵوێست وەربگرێت ،یەکێتی مامۆستایانیش دەڵێن تا دەرگای گفتوگۆ کراوەبێت ھیچ ڕێگایەکی دیکە ناگرینەبەر. خۆپیش���اندان‌و مانگرتنەکان���ی ئەم چەند رۆژەی پێشو لەهه‌مو کاتێک زیاتر پەرتەوازەیی‌و نارێکخراویی مامۆستایانی دەرخست .سەرجەممامۆستایان بەھۆی دواکەوتنی موچەکەیانەوە ناڕازین ،بەاڵم تەنها بەش���ێکی مامۆس���تایان لەناوچە جیاوازەکان بایکۆت���ی وانەکانیان کردو بەش���ێکی دیکەش���یان خۆپیش���اندانی ناڕەزایی���ان س���ازکرد .هه‌رچەن���دە مامۆس���تایان لەهه‌رێمی کوردس���تاندا خاوەن���ی رێکخراوێکی تایبەت بەخۆیانن بەناوی یەکێتی مامۆستایانی کوردستان، ب���ەاڵم ل���ەزۆر کات���دا ،ئ���ەو رێکخراوە نەیتوانیوە هه‌ڵوێس���تی مامۆس���تایان یەکبخ���ات‌و بەی���ەک دەنگ س���ەرجەم مامۆس���تایان داوای مافەکانیان بکەن، چونکە وەک ئاشکرایە ئەگەر هه‌ڵوێستی مامۆس���تایان بەیەکەوەبێ���تو بەی���ەک دەنگ بێت کاریگەریی زۆر زیاتر دەبێت لەدەنگی پارچە پارچەو ناڕێکخراو. نەوش���یروان حەمە غەریب ،کارگێڕی لق���ی س���لێمانی یەکێتی مامۆس���تایان تەئکید لەو بۆچونە دەکاتەوە کە پێیوایە رێکخراوی یەکێتی مامۆستایان نەیتوانیوە هه‌ڵوێستەکانی پێش مامۆستایان خۆیان بکەوێت‌و س���ەرجەمیان لەژێر چەترێکدا کۆبکاتەوە. لەبارەی ناڕەزاییەکان���ی چەند ڕۆژی پێشوی مامۆس���تان خۆیان لەدەرەوەی یەکێتی مامۆستایان ،مامۆستا نەوشیروان بۆ ئاوێنە وتی "بەر لەوەی مامۆستایانی چەند خوێندنگایەک بەتەنها هه‌ڵوێس���ت وەربگ���رن بەنەچون���ە ن���او ھۆڵەکانی
بۆ زۆر کێشە مامۆستایان پێش یەکێتی مامۆستایان هه‌ڵوێست وەردەگرن دەبوایە یەکێتی مامۆستایان خۆی پێشڕەو بوایە
له‌هه‌رێمی کوردستاندا 119636مامۆستا هه‌یه لهو ژماره‌یه‌ش نزیکه‌ی نیوه‌ی ئه‌ندامی یه‌کێتی مامۆستایانن خوێندن ،دەبوایە یەکێتی مامۆس���تایان ئەو هه‌ڵوێس���تەی وەربگرتای���ە .بەاڵم بەداخەوە تا ئێستا یەکێتی مامۆستایان نەیتوانیوە ئەو ڕۆڵ���ەی خۆی ببینێت‌و لەسەر ئەو بابەتانە هه‌ڵوێست وەربگرێت کە زیاتر بونەتە گرفت بۆ مامۆس���تایان ئەوەی دەبینرێت زیاتر چەند ش���تێکی الوەکیی���ە ک���ە یەکێتییەک���ە پێ���وەی سەرقاڵە". لەبەرامب���ەردا عەبدول واحید محەمەد س���ەرۆکی یەکێت���ی مامۆس���تایانی کوردس���تان بەئاوێن���ەی راگەیان���د کە ئ���ەوان بەپێی یاس���ای یەکێتییەکەیان کار دەکەن‌و بەش���ێک لەمامۆس���تایان ئەندامی یەکێتییەکەنی���ن‌و لەدەرەوەی رێنماییەکانی ئەوان هه‌ڵوێست وەردەگرن "ئێمە یاس���ایەکمان هه‌ی���ە بەپێی ئەو یاسایە کاردەکەین بەپێی ئەو یاسایەش هه‌م���و مامۆس���تایان لەچوارچێ���وەی
یەکێتی مامۆس���تایاندا ئەندام نین ،کە ئەندامی���ش نی���ن بەو مانای���ە دێت کە باوەڕی���ان بەبەرنامەکان���ی رێکخراوەکە نیی���ە ،ه���ه‌ر هه‌ڵوێس���تێک وەردەگرن ل���ەدەرەوەی یەکێت���ی مامۆس���تایانە. یەکێتی مامۆس���تایان دەزگایەکە بەپێی پەیڕەوو پرۆگرام کار دەکات". لەبارەی شێوازی ناڕەزاییەتییەکانەوە ک���ە بەش���ێکی زۆری مامۆس���تایان ڕەخنەی ئەوە لەیەکێتی مامۆس���تایان دەگرن ک���ە بەش���ێکی زۆری کارەکانی لەدەرکردن���ی بەیاننام���ەو هه‌ڕەش���ەی هه‌ڵوێست وەرگرتندا خۆی دەبینێتەوە، سەرۆکەکەی یەکێتی مامۆستایان دەڵێت "ئێم���ە بەپێی ڕیزبەندیەکانی فش���اری مەدەنی کار دەکەین ،تا الیەنی بەرامبەر ئامادەبێت دیالۆگ بکات‌و وەاڵمتبداتەوە، پێویس���تە دیالۆگ بکەیت .لەکاتێکیشدا ئەگ���ەر دەرگاکان���ی گفتوگ���ۆی لەگەڵ
داخس���تی ،تۆ بۆت هه‌یە هه‌ڵوێس���تی دیکە بنوێنیت ،بۆ نمونە رێپێوان یاخود هه‌ڵپەساردنی چەند وانەیەک بێت". بەب���ڕوای نەوش���یروان حەمەغەریب ئەو ھۆکارانەی ک���ە وایانکردوە یەکێتی مامۆس���تایان نەتوانێت پێش���ڕەو بێت لەهه‌ڵوێس���ت وەرگرتن���دا" ،یەکەمیان لقەکان دەسەاڵتی تەواویان پێنەدراوە، زۆرج���ار لەهه‌ن���دێ لق���دا کۆدەنگی���ی لەسەر هه‌ڵوێس���ت کراوە ،بەاڵم بەھۆی سکرتاریەتەوە فەشەل بەو هه‌ڵوێستەوە دراوە ،ئەگەر هه‌ڵوێستەکە لەبەرژەوەندی حزبێ���ک نەبوبێ���ت ،نوێنەران���ی ئ���ەو حزب���ە لەرێکخراوەک���ە بەربەس���تیان خس���توەتە ب���ەردەم هه‌ڵوێس���تەکەو هه‌ڵیانوەشاندۆتەوە ،چەند نمونەیەکیش لەو بارەیەوە ڕوی���داوە" .هه‌روەها باس لەوەش دەکات کە لەئێس���تادا یەکێتی مامۆس���تایان لەالیەن مامۆس���تایانەوە
سەرزەنش���ت دەکرێت "ئێستا خۆشمان ئاگاداری���ن لەن���او مامۆس���تایاندا ئێمە وەک یەکێت���ی مامۆس���تایان زۆر سەرزەنشت دەکرێین ،بێمتمانەییەکیش دروس���تبوە لەنێ���وان مامۆس���تایان‌و یەکێتی مامۆس���تایاندا.کە بۆ زۆر کێشە مامۆس���تایان پێش یەکێتی مامۆستایان هه‌ڵوێس���ت وەردەگرن .دەبوایە یەکێتی مامۆستایان خۆی پێشڕەو بوایە". بەاڵم عەبدول واحید محەمەد پێیوایە ک���ە بەش���ێک لەمامۆس���تایان ئاگایان لەئیش���ەکان نییە" ،ئێمە لەمەس���ەلەی موچ���ەو مەس���ەلەکانی دیکەش���دا ھیچ الیەنێک���ی دەرگای گفتوگ���ۆی ب���ەڕودا دانەخس���توین .لەم ماوەیەدا بەداخەوە مامۆس���تایان بەش���ێکیان ئاگای���ان لەئیشەکان نییە ،ئێمە لەسەرەتای مانگی ئەیلولەوە لەگەڵ حکومەتدا لەگفتوگۆی ماراس���ۆنیداین‌و وەزیری پ���ەروەردەش
لەگەڵ ئێمەدا ب���وە" .هه‌روەها "ڕەنگە لەالی هه‌ندێک کەسەوە واشیبکرێتەوە کە تا مامۆستا نەیەتە سەرشەقام‌و بایکۆت نەکات ،گوێیان لێناگیرێت .دەنا یەکێتی مامۆس���تایان پێیوای���ە کە ت���ا دیالۆگ هه‌بێت پێویس���ت ب���ەو ناڕەزایەتییانە ن���اکات .ئێم���ە لەواڵتێکدای���ن ئەرکی پیش���ەیی‌و نیش���تیمانی‌و نەتەوەییمان هه‌یە .ئێمە دەبێت هه‌مومان بەو ئەرکە هه‌ڵبستین". یەکێتی مامۆس���تایان لەساڵی 1961 دام���ەزراوە و س���اڵی 2007ه���ەردو ئیدارەی هەولێرو سلێمانیی ئەو یەکێتیە یەکیانگرتەوە. له‌هه‌رێم���ی کوردس���تاندا 119636 مامۆس���تا هه‌ی���ه ل���هو ژماره‌ی���ه‌ش نزیک���هی نی���وه‌ی ئه‌ندام���ی یه‌کێت���ی مامۆستایانن ئه‌ندامبونیش به‌شێوه‌یه‌کی ئاره‌زومه‌ندانه‌یه.
ریکالم
كۆمه‌اڵیه‌تی komalayatyawene@gmail.com
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
17
جلوبه‌رگ ی كچان ی زانكۆ ،گۆڕانی ریشه‌یی به‌سه‌ردا هاتوه ئا :كیژان ئیسماعیل جلوبه‌رگی كچه خوێندكارانی زانكۆ له‌ماوه‌ی نزیكه‌ی 35ساڵدا ،گۆڕان ی ریشه‌یی به‌سه‌ردا هاتوه ،به‌جۆرێك ئهو جلوبه‌رگانه‌ی كه له‌سااڵنی حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی رابردودا باوبون، كچانی ئێستا خۆیان به‌دورده‌گرن بۆ له‌به‌رکردنی ،ته‌نانه‌ت زۆربه‌یان ره‌نگه باوه‌ڕنه‌كه‌ن سه‌رده‌مێك جلوبه‌رگی له‌وشێوه‌یه له‌كوردستاندا باو بوه. ئهو كچانه‌ی له‌س���ااڵنی حه‌فتاكاندا خوێن���دكاری زانك���ۆ ب���ون ،ئێس���تا هه‌رچه‌ن���ده ته‌مه‌نێك���ی زۆر به‌س���ه‌ر ژیانیاندا تێپه‌ڕی���وه ،به‌اڵم كاریگه‌ریی مۆدێل���ی جلوبه‌رگ���ی س���ه‌رده‌می گه‌نجێتی���ان به‌س���ه‌ره‌وه م���اوه‌و ت���ا ڕاده‌یه‌كی���ش نیگه‌رانن ل���هو تێڕوانینه باوه‌ی ئێس���تاو پێیانوایه كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی له‌پاشه‌كشێدایه. فات���ن حاج���ی ره‌ش���ید ئیبراهیم، ده‌رچ���وی س���اڵی ،1977-1976 له‌كۆلێ���ژی ئه‌ندازیاری���ی ،به‌ش���ی ئه‌ندازیاری���ی شارس���تانی زانك���ۆی س���لێمانیه ،به‌نیگه‌رانی���هوه باس لهو جیاوازییه ده‌كات كه له‌روی تێڕوانینی كۆمه‌اڵیه‌تی���هوه به‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی كوردیدا هات���وه‌و به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند، "ئهو كاته سلێمانی شارێكی دیكه بو، خه‌ڵكه‌كه‌ی خه‌ڵكێكی تر بون ،ئێستا كچه‌ك���ه‌م جلی نیوق���ۆڵ له‌به‌رناكات، له‌به‌ر تانه‌و توانجی خه‌ڵكی". ئ���هو له‌ئێس���تادا ته‌مه‌ن���ی بوه‌ته 65س���اڵ‌و خاوه‌ن���ی كۆمپانیایه‌ك���ی دیكۆرات���ه له‌یه‌كێك له‌ش���ه‌قامه‌كانی شاری س���لێمانی ،هه‌رچه‌نده 37ساڵ تێپه‌ڕبوه به‌سه‌ر ته‌مه‌نی خوێندكاریی خۆی���دا له‌زانكۆ ،به‌اڵم هێش���تا فاتن به‌شێوازی خۆگۆڕین‌و جلوبه‌رگه‌كانیدا وه‌ك خانمێكی الو ده‌نوێنێت. به‌وت���هی فاتن ،باوترین ئهو جالنه‌ی كه لهو كات���ه‌دا له‌زانك���ۆ مۆدیان بو بریتیبون ل���ه "پانتۆڵی شارس���تۆن، ته‌ن���وره‌ی زۆر زۆر ك���ورت ،پانتۆڵی كاوبۆ". فاتن ،ك���ه قژێكی كورتی خورمایی‌‌و كراس���ێكی مۆری نیوقۆڵ‌و پانتۆڵێكی ره‌شی له‌به‌ردابو ،به‌نیگه‌رانیه‌وه باسی لهو گۆڕانه دراماتیكیه كرد كه به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی كوردیدا هاتوه" ،خه‌ڵكه‌كه هۆش���یاریی زۆر كه‌مبوه‌ته‌وه ،ئه‌وكات هۆشیاریی خه‌ڵك زیاتر بو ،تێڕوانینی كوڕانیش زۆر ئاس���ایی ب���و به‌رامبه‌ر كچ���ان ،هۆكارێكی دیكه ئهو گۆڕانه‌یه كه به‌س���ه‌ر ب���ازاڕدا هات���وه ،چونكه له‌بازاڕدا چی هه‌بێت ئهوه خواس���تی له‌سه‌ر ده‌بێت". ئهو زیاتر باس لهو گۆڕانه ده‌كات كه
چه‌ند کچه خوێندكارێکی زانكۆ ساڵی 2011
ئه‌وكات خوێندكاران ئه‌وه‌نده‌ی سه‌رقاڵی بیری نیشتیمانپه‌روه‌ریی‌و هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تی بون ،ئه‌وه‌نده له‌فكری ئاین‌و په‌یڕه‌وكردنیدا نه‌بون‌و كاتێكیش میلله‌تێك واڵته‌كه‌ی داگیركراوبێت به‌الی هه‌ندێك شتدا ناچێت به‌سه‌ر بیركردنه‌وه‌و تێڕوانینی خه‌ڵكدا هات���وه‌و چیرۆكی ئهو به‌س���ه‌رهاته‌ی گێڕای���هوه كه رۆژێك ك���وڕه‌زا ته‌مه‌ن نۆ ساڵه‌كه‌ی بردوه‌ته بازاڕ‌و جله‌كانی كه‌مێ���ك روت بوه ،ئی���دی دوای ئهو چونه ده‌ره‌وه‌یه ئامۆژگاریی كردوه كه جارێكی تر ئهو جالن ه نه‌پۆش���ێته‌وه، چونك���ه "خه‌ڵكی به‌جۆرێك س���ه‌یری ئهو كچ���ه بچوكه‌یان ده‌كرد ،س���ه‌رم سوڕمابو". فات����ن باس����ی لهوه كرد ك����ه له‌ناو خوێندكاره كچه‌كانی سه‌رده‌می خۆیدا به‌ده‌گمه‌ن هه‌بوه بااڵپۆش یان له‌چك به‌سه‌ربێت .به‌اڵم له‌ئێستادا باوترین جلوبه‌رگ لهالی زۆرینه‌ی خوێندكاره كچه‌كان����ی زانك����ۆكان له‌چك����ه ،كه ژماره‌ی����ه‌ك له‌كچ����ان وه‌ك به‌ش����ێك له‌كلتور س����ه‌یری ده‌ك����هنو پێیانوایه به‌مش����ێوه‌یه پارێزراوت����رن له‌قس����هو توانجی خه‌ڵكی ،به‌شێكیشیان ده‌ڵێن له‌سۆنگه‌ی باوه‌ڕبونمانه‌وه‌یه به‌ئایین
كه له‌چك‌و بااڵپۆشیی وه‌ك بنه‌مایه‌ك دیاریكردوه بۆ ئافره‌تان. زوڵفان ئیسماعیل ،كه خوێندكاری به‌ش����ی زانس����تی خۆراكه له‌كۆلێژی كشتوكاڵی زانكۆی سلێمانی ،پێیوایه ئ����ه‌م جیاوازی����ه له‌جلوبه‌رگ����ی كچه خوێندكارانی زانكۆ به‌به‌راورد به‌سااڵنی پێش����و په‌یوه‌ن����دی هه‌یه ب����ه‌وه‌ی، "ئ����ه‌وكات خوێن����دكاران ئه‌وه‌ن����ده‌ی سه‌رقاڵی بیری نیش����تیمانپه‌روه‌ریی‌و هه‌س����تی نه‌ته‌وایه‌تی ب����ون ،ئه‌وه‌نده له‌فكری ئاین‌و په‌یڕه‌وكردنیدا نه‌بون‌و كاتێكی����ش میلله‌تێ����ك واڵته‌ك����هی داگیركراوبێت به‌الی هه‌ندێك ش����تدا ناچێت". ئهو خوێندكاره‌ی زانكۆی سلێمانی ك����ه م����اوه‌ی چه‌ند مانگێك����ه بوه‌ته بااڵپ����ۆش ،پێیوای����ه "له‌چكك����ردن ئازادیی زیاترم بۆ فه‌راهه‌م ده‌كات"و جگه له‌وه‌ی بااڵپۆش����یی الی زۆربه‌ی كچ����ان به‌كلتورێ����ك ده‌زانێت ،به‌اڵم
خۆی باوه‌ڕی ته‌واوی پێیه‌تی. به‌پێچه‌وان����هی زوڵف����ان ،ه .خ، ك����ه خوێن����دكاری كۆلێ����ژی هونهره له‌زانكۆی س����لێمانی باس له‌وه‌ده‌كات كه بێ خواستی خۆی‌و له‌سه‌ر داوای ئهو كه‌س����هی كه ویس����تویه‌تی ببێته هاوسه‌ری‌و خۆشیویس����توه ،ساڵێك له‌مه‌وب����ه‌ر بوه‌ته بااڵپۆش‌و پێیوتوه، "ده‌مه‌وێت ببیته بااڵپۆش". ئ����هو ب����اس ل����هوه ده‌كات كه بۆ خۆی ب����اوه‌ڕی پێی نه‌بوه‌و ئاماده‌یی تێ����دا نه‌ب����وه له‌چك ب����كات" ،دوای تێكچون����ی په‌یوه‌ندیه‌كه‌مان ،منیش له‌چكه‌كه‌م الب����رد ،چونكه ئه‌گه‌ر بێ ویست‌و باوه‌ڕی خۆت له‌چك بكه‌یت، به‌زۆر یان له‌به‌ر هه‌ر هۆكاریكی دیكه بیكه‌ی����ت ،ئ����ه‌وا وازی لێده‌هێنیت"، وازهێنان����ی خۆش����ی له‌بااڵپۆش����یی به‌نمونه‌ی قسه‌كانی هێنایه‌وه. ه .خ ،وتیشی" ،ئێستا الی به‌شێكی زۆری كچان له‌چك‌و بااڵپۆشیی وه‌ك
فاتن (لهالی چه‌پ دانیشتوه) له‌گه‌ڵ دوان له‌هاوڕێکانی1971/4/20 ، كلت����ورو حه‌زێك����ی لێهات����وه‌و وه‌ك فه‌رزێكی ئاینی سه‌یر ناكرێت". به‌ش����ێكی دیكه‌ی كچان����ی زانكۆ، هۆكاری پۆش����ینی جلوبه‌رگی ئێستا بۆ ئهوه ده‌گێڕنه‌وه كه ترسیان هه‌یه روبه‌روی هه‌ندێك كێشه ببنه‌وه ،به‌و پێیه‌ی تا پۆشاكیان داپۆشراوتربێت كه‌مت����ر س����ه‌رنج‌و توانج����ی ره‌گه‌زی به‌رامبه‌ریان روبه‌رو ده‌بێته‌وه. خوێندكارێك����ی قۆناغ����ی دوه‌م����ی به‌ش����ی ڕاگه‌یاندن كه نه‌یویست ناوی بهێنرێت ،به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند" ،توانج‌و قس����هی ناخۆش‌و ڕه‌فتاری ناشیرین زیاتر به‌رامبه‌ر به‌و كچانه ده‌كرێت كه بااڵپۆش نین ،ئ����هو ڕێژه‌یه له‌كچانی له‌چك به‌س����ه‌ردا زۆر كه‌متره‌و كوڕان سڵ‌و شه‌رمی زیاتریان لێده‌كه‌ن". ئهو كچه خوێندكاره ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات كه به‌خواس����تی خۆی بوه‌ته بااڵپۆش‌و باوه‌ڕی ت����ه‌واوی پێیه‌تی، به‌اڵم ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه كه "هه‌ندێك له‌كچه‌كان ته‌نها له‌ب����ه‌ر جوانیی یان قس����هی خه‌ڵ����ك‌و كۆمه‌ڵگ����ه له‌چك ده‌كه‌ن‌و هه‌ندێكی����ش به‌زۆرو له‌الیه‌ن خێزانه‌كانیانه‌وه پێیانده‌كرێت".
له‌چككردن ئازادیی زیاترم بۆ فه‌راهه‌م ده‌كات‌و باوه‌ڕی ته‌واوم پێیه‌تی
قوربانی ه زیندوه‌كانی "كوشتنی شه‌ره‌فپارێزیی" ئا :دالیا كه‌مال قوربانیه‌كانی كوشتن به‌ناو ی شه‌ره‌فپارێزییه‌وه هه‌ر ئه‌وانه نین كه گیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن، به‌ڵكو هه‌ندێكجار ،زیندوه‌كانیش ده‌گرێته‌وه ،واته ئه‌وانه‌ی له‌دوای كوژراوه‌كانه‌وه ژیانیان لێده‌شێوێت كه زۆرجار مندااڵنن ،له‌نیای ته‌مه‌ن 14ساڵه یه‌كێكه له‌م قوربانیه زیندوانه. له‌نیا كه كیژۆڵه‌یه‌كی باریكه‌ڵه ی بااڵ مامناوه‌نده 8 ،س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر دایكی له‌ده‌س���تده‌دات‌و باوكیش���ی لێ���ی دورده‌كه‌وێت���هوه ،هه‌رچه‌نده لهو كاته‌دا له‌نی���ا منداڵێكی ته‌مه‌ن 6س���ااڵن ده‌بێت ،به‌اڵم ئێستا كه باسی ئهو روداوه ده‌كات ،به‌جۆرێك ده‌چێته ناو ورده‌كارییه‌كانیه‌وه وه‌ك ئه‌وه‌ی دوێنێ رویدابێت. به‌ن���اوی له‌نی���ا دایك���ی "ش���ه‌ره‌فپارێزیی"هوه لهالی���ه‌ن هاوسه‌ره‌كه‌یه‌وه ده‌كوژرێت ،كه ئه‌م خێزان��� ه جگه له‌له‌نیا ،خاوه‌نی كچ‌و كوڕێكی دیكه‌ش بون ،به‌اڵم ئێستا ئه‌وان له‌یه‌كێك له‌ماڵه خزمه‌كانیان
ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن ،لهنیاو خوشك‌و براكه‌ی جگه له‌وه‌ی له‌نازی دایكایه‌ت ی بێبه‌ش ده‌ن ،له‌یه‌كتریش داده‌بڕێن، چونك���ه به‌ته‌نی���ا له‌نی���ا ده‌خرێته خانه‌ی ناوجه‌وانانی كچانه‌وه. به‌س���ه‌ربردنی 8س���اڵ له‌خانه‌ی ناوجه‌وانانی كچان ،روداوی كوژرانی دایك���ی له‌بیرنه‌بردوه‌ت���هوه ،بۆیه ئێس���تا كه له‌نیا باس���ی روداوه‌كه ده‌كات ،كاریگه‌ریی���ه خراپه‌كان���ی هێشتا به‌روخسارییه‌وه دیاره .له‌نیا باس���ی ئه‌وه‌ی كرد كه ب���ه‌رده‌وام پرس���یار له‌خ���ۆی ده‌كات" ،باوكم بۆ وای لێكردی���ن ،بۆ ژیانی ئێمه‌ی تێكدا؟ به‌رده‌وام پرس���یاری ئه‌وه‌م له‌خۆم ده‌كرد ك���ه من بۆ بهمجۆره ده‌ژیم؟" ،وه‌ك خۆی ده‌ڵێت ،هێنده ترسی به‌رامبه‌ر باوكی هه‌یه ،له‌دوای روداوه‌ك���هوه نه‌یتوانی���وه له‌باوكی بپرسێت كه بۆچی دایكی كوشتوه. زۆرینه‌ی ئهو مندااڵنه‌ی هاوشێوه‌ی له‌نی���ا له‌خان���هی نه‌وجه‌وانان���ن، قوربانی���ی كێش���هو گرفته‌كانی ئهو خێزانان���ه‌ن ك���ه نه‌یانتوانیوه به‌ر له‌ته‌قینه‌وه‌ی گرفته‌كان بگرن ،بۆیه زۆرج���ار لهنیاو منداڵه‌كانی دیكه‌ش ناتوانن به‌ئاس���وده‌یی له‌ناو خانه‌ی
به‌ناوی "ش���ه‌ره‌ف"هوه ،پاس���اوی به‌بیانوی شه‌ره‌فه‌وه ،ئه‌مه‌ش خۆ ی ناوجه‌وانانیشدا بحه‌وێنه‌وه. الوازن‌و زۆرینه‌یان له‌گومان‌و قسه‌و س���ه‌رپێچیكردنه له‌ده‌ستوری عێراق فه‌رهاد قادر به‌رپرس���ی به‌ش���ی قسه‌ڵۆكه‌وه س���ه‌رچاوه‌یان گرتوه ،ماده ،14كه ده‌ڵێت "تاكه‌كان هه‌مو راگه‌یاندن���ی ناوجه‌وانان به‌ئاوێنه‌ی ه���اوكات نیگه‌رانیش���ن كه س���زای یه‌كسانن له‌به‌رامبه‌ر یاسادا" ،ئه‌گه‌ر راگه‌یان���د" ،به‌هۆی ئ���ه‌وه‌ی زورێك كوشتنی "شه‌ره‌فپارێزیی" ئه‌وه‌نده‌ی توێژینه‌وه‌ی���ه‌ك بكه‌ی���ن له‌ب���اره‌ی لهو كچانه‌ی له‌خانه‌ی نه‌وجه‌وانانی رێگه‌خۆش���كه‌ره بۆ ب���ره‌ودان به‌و حاڵه‌ته‌كان���ی كوش���تنی ئاف���ره‌ت كچان���ن لهو خێزانان���هوه هاتون كه دیارده‌ی���ه ،ئه‌وه‌ن���ده رێكارێك���ی له‌سه‌ر ش���ه‌ره‌ف ،ده‌بینین زۆربه‌ی هی ئهو ناوچانه‌ن زیاتر دابونه‌ریتی حاڵه‌ت���ه‌كان ته‌نه���ا به‌ه���ۆی بونی قانونیی ته‌مبێكار نیه. عه‌شایه‌ریی تێیاندا زاڵه ،یان باوك‌و به‌پێی یاسای س���زادانی عێراقی گوم���ان‌و بوختانكردنه‌وه بون ،نه‌ك دایكه‌كه‌‌و خێزانه‌كانیان ئاس���تێكی ژماره 111ساڵی ،1969ماده ،409به‌واقعی". رۆشنبیریی ئه‌وتۆیان نیه ،زۆر كات ژی���ان ج���ه‌الل پێیوای���ه چه‌ندین س���زای زیندانی بۆ ئهو كه‌س���انه‌ی كێش���ه دروس���تده‌بێت له‌بردنه‌وه‌ی تاوان���ی كوش���تن ئه‌نجام���ده‌ده‌ن ئافره‌ت به‌م هۆیه‌وه بونه‌ته قوربانی، منداڵه‌كان‌و هێنانه‌وه‌یان یان به‌هۆی به‌پاس���اوی "ش���ه‌ره‌فپارێزی"یه‌وه" ،بۆی���ه رێگه‌چاره‌ی س���ه‌ره‌كی بۆ نه‌ڕۆیش���تنه‌وه‌ی كچه‌كه كه زۆركات له‌س���ێ س���اڵ زیاتر نیه‌‌و ئه‌مه‌ش كه‌مكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره كوش���تنه ده‌یانه‌وێت بیبه‌نه‌وه". له‌حاڵه‌تێكدا كه پیاوێك "كه‌سێكی ئه‌وه‌یه كه یاساكه توندتر بكرێت". فه‌ره���اد وتیش���ی" ،له‌كات���ی له‌نی���ا دوای 4س���اڵی دیك���ه نزیك���ی خۆی ده‌كوژێ���ت به‌بیانوی وه‌رگرتنی منداڵه‌كان هه‌ندێك رێگه ته‌مه‌ن���ی ده‌بێته 18س���اڵ ،به‌پێی شه‌ره‌فپارێزیه‌وه". هه‌ی���ه ده‌یگرینه‌به‌ر ت���ا له‌داهاتودا لهوبارهیهوه ژیان جه‌الل ،پارێزه‌ر ئهو رێوش���وێنانه‌ی ك���ه له‌خانه‌ی روب���ه‌ڕوی زۆر كێش��� ه نه‌بین���هوه له‌لێدوانێكی���دا به‌ئاوێن���ه راگه‌یاند ،نه‌وجه‌وانانی كچان په‌یڕه‌وده‌كرێت، له‌كاتی وه‌رگرتنی ئهو كچه یان ئهو "گه‌ر س���ه‌یری ده‌ق���ه قانونیه‌كان ل���ه‌دوای ئ���ه‌م ته‌مه‌ن���هوه ئی���دی منداڵه‌دا". بكه‌ین س���ه‌باره‌ت به‌م حاڵه‌ته ،ئه‌وا چاره‌نوس���ی له‌نی���ا ده‌كه‌وێت���ه باوكی له‌نیا شه‌ش مانگی ماوه بۆ ده‌بینین كه یاسای سزادانی عێراقی ب���ه‌رده‌م دوڕیانێ���ك :ی���ان ده‌بێت ئه‌وه‌ی ئهو ماوه‌ی سزایه ته‌واوبكات جۆرێ���ك له‌ئاس���انكاریی كردوه بۆ هاوسه‌رگیریی بكات ،یان ده‌درێته‌وه كه له‌زینداندا به‌سه‌ریدا سه‌پێنراوه، ب���ه‌اڵم له‌نی���ا له‌ئێس���تا ئاماده‌نیه باوكم ش���تێكی نه‌كردوه ش���ایانی ئه‌نجامده‌ران���ی تاوان���ی كوش���تن به‌كه‌سوكاری ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هیچ كام بگه‌ڕێت���هوه ب���ۆ الی باوكی له‌دوای لێخۆشبون بێت". به‌بیان���وی ش���ه‌ره‌فه‌وه ،له‌كاتێكدا له‌م دو رێگه‌ی���هی قبوڵنه‌كرد ،ئه‌وا مافناس���ان و ن چاالكوانا زۆرێك له ئ���ه‌م س���زا س���وككردنه ئاف���ره‌ت راده‌ستی ش���ێڵته‌ره‌كانی پاراستنی هاتن���ه‌ده‌ره‌وه‌ی له‌زیندان" ،هه‌رگیز ژنان ی كوشتن ی كان ه پاساو ناتوان���م له‌باوكم خۆش���بم ،چونكه پێیانوایه ناگرێت���هوه ك���ه پیاوێ���ك بكوژێت ژنان ده‌كرێت.
باوكم بۆ وا ی لێكردین ،بۆ ژیان ی ئێمه‌ی تێكدا؟ به‌رده‌وام پرسیاری ئه‌وه‌م له‌خۆم ده‌كرد ك ه من بۆ بهمجۆره ده‌ژیم؟
18
تایبه‌ت
) )446سێشه‌مم ه 2014/9/23
هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان :با هه‌ڵه‌بجه‌ش به‌ده‌رد ی سلێمانی نه‌چێت ئا :میهره‌بان سه‌الم پاش ئه‌وه‌ی سه‌رجه‌م الیه‌نه سیاسیه‌كان له‌كۆبونه‌وه‌كانیاندا ناگه‌یشتنه ئه‌نجامێك بۆ دانانی پارێزگارێك بۆ هه‌ڵه‌بجه ،هاواڵتیانی شاره‌كه داوا ده‌كه‌ن كه هه‌ڵه‌بجه‌ش وه‌ك سلێمانی نه‌كرێته قوربانیی ملمالنێی الیه‌نه سیاسیه‌كان‌و پێویسته به‌زوترین كات ئهو پرسه یه‌كالیی بكرێته‌وه. ل����ه‌دوای ده‌رچون����ی بڕی����اری به‌پارێزگاكردن����ی هه‌ڵه‌بج����ه ،ئ����هو ش����اره له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی 30ی نیس����انی رابردودا وه‌ك پارێزگایه‌كی س����ه‌ربه‌خۆ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ����دا كراو الیه‌ن����ه سیاس����ییه‌كان كه‌وتنه‌خ����ۆ
ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی زۆرترین ده‌نگی ده‌نگده‌ران لهو ش����اره‌دا ،سه‌ره‌نجام یه‌كێتی نیش����تمانی كوردستان توانی ببێته هێزی یه‌كه‌م‌و بزوته‌وه‌ی گۆڕان دوه‌م ،یه‌كگرتوی ئیس��ل�امی سێهه‌م، كۆمه‌ڵ ئیسالمی‌‌و پارتی دیموكراتی كوردس����تانیش پله‌كان����ی چ����واره‌م‌و پێنجه‌می ده‌نگه‌كانیان به‌ده‌س����تهێنا، ئێستاش هاواڵتیان داواكارن به‌زوترین كات ئ����هو الیه‌نه براوان����ه رێكبكه‌ون‌و چاوه‌ڕێ����ی پارێ����زگاری س����لێمانی نه‌كرێت. عه‌ل����ی مه‌حمود ،ك����ه هاواڵتیه‌كی هه‌ڵه‌بجه‌یه له‌وباره‌ی����هوه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند" ،ئهوه ب����ۆ ماوه‌ی 6مانگه بڕی����اری به‌پارێزگاكردن����ی هه‌ڵه‌بجه ده‌رچوه ،به‌اڵم تاوه‌كو ئێس����تا الیه‌نه سیاس����یه‌كان ده‌ستی ده‌س����تی به‌م
بڕیاره ده‌كه‌ن". ه����اوكات ره‌نگی����ن س����ه‌الم، رۆژنامه‌نوس ،باس ل����هوه ده‌كات كه "پێویس����ته خه‌ڵكی هه‌ڵه‌بجه خۆیان پارێزگاری خۆیان دیاری بكه‌ن ،ئه‌گه‌ر پارێزگارێك له‌ئێستادا به‌ده‌ستی حزب دابنرێت ،ئه‌وا له‌داهاتوش����دا وانابێت له‌خزمه‌ت����ی هه‌ڵه‌بجه بێ����ت ،به‌ڵكو له‌خزمه‌تی حزبدا ئه‌بێت". سه‌باره‌ت به‌ناڕه‌زایی ڕێكخراوه‌كان‌و به‌شداریی پێنه‌كردنیان له‌كۆبونه‌وه‌ی الیه‌نه سیاس����یه‌كان له‌پرسی دانانی پارێ����زگاری هه‌ڵه‌بج����ه‌دا ،لوقم����ان عه‌بدولق����ادر وته‌بێ����ژی ئه‌نجومه‌ن����ی كاراكردن����ی پارێ����زگای هه‌ڵه‌بج����ه به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د" ،دوێن����ی نه‌مانتوان����ی له‌كۆبون����ه‌وه‌ی الیه‌ن����ه سیاسیه‌كاندا به‌ش����داربین ،ویستمان
وه‌ك چاودێرێ����ك ئاماده‌بین‌و بتوانین به‌رچاوڕونی����ه‌ك بده‌ین����ه الیه‌نه‌كان‌و كۆده‌نگی����ه‌ك هه‌بێ����ت له‌دانان����ی پارێ����زگار ،ئێمه وه‌ك ئه‌م ئه‌نجومه‌نه تاوهك����و 10/3كۆتا واده‌مان ئه‌بێت، تا ئه‌وكاته خۆی����ان بڕیاربده‌ن‌و ئێمه ڕێگه‌ناده‌ی����ن هیچ الیه‌نێك هه‌له‌كه بۆ خۆی بقۆزێته‌وه ،به‌ڵكو به‌رژه‌وه‌ندیی هه‌ڵه‌بجه‌و هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان له‌س����ه‌رو هه‌مو شتێكه‌وه‌یه ،به‌هیچ جۆرێكیش نابێ����ت چاوه‌ڕوانی دانان����ی پارێزگای سلێمانی بكه‌ین". هاوكات س����ه‌عید پش����ده‌ری ،وه‌ك نوێنه‌ری الیه‌نه سیاسیه‌كان له‌هه‌ڵه‌بجه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند" ،هه‌مو هه‌وڵێكی خۆمان خس����تۆته‌گه‌ڕ ب����ۆ په‌له‌كردن له‌دانان����ی پارێزگارێك ب����ۆ هه‌ڵه‌بجه، ب����ه‌اڵم له‌كۆبون����ه‌وه‌ی دوێنێمان����دا
له‌گ����هڵ الیه‌ن����ه سیاس����یه‌كان هه‌مو ڕاو بۆچونه‌كانم����ان له‌یه‌كه‌وه نزیكه، ته‌نها له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه په‌یوه‌ندیم����ان پێوه‌كراوه كه هه‌وڵێك ی هه‌ڵه‌بجه‌و هه‌یه بۆ دانانی پارێزگار دیاریكردن����ی یه‌ك����ه ئیدارییه‌كان����ی هه‌ڵه‌بجه ،ئ����ه‌م كاره ته‌نها به‌هه‌وڵی الیه‌نه سیاس����یه‌كان نابێ����ت ،به‌ڵكو پێویس����تی به‌هه‌ندێ ڕێكاری یاسایی ههیهو ئه‌بێت ئهو ڕێكارانه بچنه بواری جێبه‌جێكردنه‌وه". ش����ه‌ش مان����گ به‌س����ه‌ر بڕی����اری هه‌ڵه‌بج����ه‌دا به‌پارێزگاكردن����ی تێپه‌ڕی����وه‌و ئه‌نجام����ی هه‌ڵبژاردنیش نه‌یتوانیوه پارێزگارێك بۆ ش����اره‌كه یه‌كالبكاته‌وه ،چونكه تاوه‌كو ئێس����تا الیه‌نه سیاس����ییه‌كان نه‌گه‌یشتونه‌ته ڕێككه‌وتنێك بۆ ئهو مه‌به‌سته.
هه‌مو هه‌وڵێكی خۆمان خستۆته‌گه‌ڕ بۆ په‌له‌كردن له‌دانانی پارێزگارێك بۆ هه‌ڵه‌بجه
"چه‌ندینجار وه‌ك كاكه‌یی قڕانكراوین‌و به‌سه‌ربه‌رزیی هاتوینه‌ته‌و‌ه مه‌یدان" ئا :زریان محه‌مه‌د ئه‌كره‌م كاكه‌ی ی شاره‌زاو كه‌سایه‌ت ی ناسراو ی یارسان له‌م گفتوگۆیه ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "كاكه‌ی ی ئاینێكی سه‌ربه‌خۆ‌و سۆفیگه‌رییانه‌یه ،به‌شێك نیی ه له‌ئیسالم". ئاوێن���ه :س���ه‌ره‌تا رێب���ازی كاكه‌یی له‌كوێو‌ه سه‌ریهه‌ڵداوه‌‌و رێبازێك ی ئاینی ه یان سۆفیگه‌رییانه‌یه‌‌و س���ه‌ر به‌چ ئاین‌و كتێبێكی ئاسمانیه؟ ئه‌كره‌م كاكه‌ی���ی :مێژوی دامه‌زراندنی ئاینی یارسا ده‌قاوده‌ق له‌گه‌ڵ سه‌ره‌تای دروس���تبونی دونی���ا (جیهان���ی یه‌كه‌م ك��� ه ناون���راوه به‌جیف��� ه ی���ان فانی)دا ده‌س���تیپێكردوه ،ده‌بێت هه‌وڵ‌و كۆشش بدرێت بۆ ئهو جیهانه‌ی تر (جیهانی دوهه‌م – بقا) هاتوه‌ت ه كایه‌و ده‌قاوده‌ق به‌ده‌وران (سوڕان) تاكو گه‌یشتوه‌ت ه پڕدێوه‌رو سه‌ر له‌سه‌ردا نوێكراوه‌ته‌و‌ه به‌ده‌ستی سوڵتان سه‌هاك به‌رزنجی ،به‌هه‌مان بیاوه‌به‌ستی ساجناری‌و سیستمی پردێوه‌ری ،غواڵمان سه‌ریانهه‌ڵداوه‌ته‌وه ،به‌اڵم پێش پردێوه‌ر غواڵمان س���ه‌رقاڵی له‌دۆنی پێغه‌مبه‌ران‌و ش���ێخ‌و س���ه‌ییده‌كان له‌هه‌مو ئاینه‌كانی سه‌رزه‌مین‌و به‌شدارییانكردوه‌‌و له‌جیهاندا س���وڕاونه‌ته‌وه ،له‌دامه‌رزاندن���ی ئ���هو په‌یامانه‌ی ( )124000سه‌دو بیست‌و چوار هه‌زار پێغه‌مبه‌ری خ���وا ك ه دابه‌زیون بۆ س���ه‌رزه‌مین بۆ ڕێنماییكردنی میلله‌تان‌و خه‌ڵكه‌ك��� ه به‌ڕه‌وش���تی چ���اك دور له‌خراپه‌كاری���یو ه���ه‌ر پێغه‌مبه‌رێك خوا مه‌قامێك ی پێبه‌خشیوه. چونك ه خ���وای س���وبحان ئه‌فه‌رمو ێ له‌قورئانی پی���رۆزدا (وما منا أال له‌مقام معل���وم) ،به‌پێ���ی ئه‌م ئایه‌ت��� ه هه‌ریه‌ك مه‌قامێكی بۆ دانراوه ،بۆ‌وێنه: - 1مه‌قامی حه‌زره‌تی ئاده‌م ته‌وب ه بو. - 2مه‌قامی حه‌زره‌تی نوح زوهد بو. - 3مه‌قامی حه‌زره‌تی ئیبراهیم ته‌س���لیم بو. - 4مه‌قام���ی حه‌زره‌تی موس���ا ئینابه‌ت بو. - 5مه‌قامی حه‌زره‌تی داود حوزن بو. - 6مه‌قامی حه‌زره‌تی عیسا ره‌جا بو. - 7مه‌قامی حه‌زره‌تی یه‌حیا ترس بو. - 8مه‌قامی حه‌زره‌تی موحه‌مه‌د (ص) داگری هه‌مو مه‌قامه‌كان بوه. قۆناغه‌كان���ی چه‌رخ���ی ئاین���ی یاری له‌جیهاندا به‌ش���ه‌ش قۆناغ���دا تێئه‌په‌ڕێ وه‌ك ش���ێخ ئه‌می���ر س���ه‌لیم یه‌كێك��� ه له‌چاوك���راوه‌كان‌و زاتی پیر بنیامین تێدا جێگیربوه‌و ده‌فه‌رموێ: ش���ێخ ئه‌می���ر ده‌فه‌رموێ( :شه‌ش���م ته‌مانا حه‌فت نه‌لۆو س���ه‌ر) یان (شه‌شم ته‌واوكردو هه‌فتم ته‌واو نه‌كراوه). به‌مانای شه‌ش قۆناغی یاریم له‌دونیادا ته‌واوك���ردوهو حه‌وته‌مم بۆ ت���ه‌واو نه‌بو یان س���ه‌رینه‌گرت‌وا دیاره سڕی مه‌والی ه ناب ێ كه‌س بیزان ێ (س���ڕ مه‌گۆ) یان سڕ مه‌دركێن ه یان ئاش���كرا مه‌ك���ه ...هتد. به‌پێ ی كه‌الم گه‌واهی (ش���اهید) ده‌وره‌ی قاڵ���ب یان گه‌واهی س���ه‌ر كو‌ه ش���اهۆ، به‌فه‌رمانی سوڵتان سه‌هاك له‌چادرگاهی كو‌ه ش���اهۆ ك ه هه‌ف���ت رتبه‌گانی یاری: (هه‌فت���ن – هه‌فته‌وان ه – هه‌فت خه‌لیف ه – ..هتد) ،ئیشاره‌تیان‌و شاهیدیان داوه به‌شه‌ش مه‌رحه‌ل ه یان قۆناغ ك ه شاهیدیی خۆیان‌و ده‌ورانی یان سوڕانی دۆنه‌كانیان لهو ش���ه‌ش قۆناغه‌دا ك��� ه گه‌واهی یان (شاهیدی) بۆ ده‌ده‌ن ك ه بریتین له:
- 1قۆناغ���ی -ئه‌زه‌ل یان دیجۆر یان ساجنار. – 2قۆناغی -سراندیل. – 2قۆناغ���ی -مدین��� ه (حجاز) یان (شه‌ریعه‌ت). –4قۆناغی -كه‌ربه‌ال یان (كوفه) یان (ته‌ریقه‌ت). – 5قۆناغ���ی -لۆرس���تان (ش���ا‌ه خۆشێن) یان (مه‌عریفه‌ت). –6قۆناغی -پردێوه‌رو (ش���اهۆ) یان (حه‌قیقه‌ت). - 7ده‌بێ ئاخر قۆناغی یارسانی رۆژی حه‌شر یان (رۆژی جه‌زاو حه‌ق‌و حساب) ی پێده‌ڵێن (كردو كه‌ره‌م). له‌هه‌ن���دێ مه‌قامه‌كان���ی ته‌س���ه‌وفدا به‌تایب���هت له‌مه‌قام���ی ته‌ریق���هت له‌شه‌ریعه‌ته‌و‌ه گه‌یشتن به‌هه‌قیقه‌ت هاتوه پیر موس���ی (شامی) ده‌فه‌رموێ :شه‌رت ش���ه‌ریعه‌ت ته‌وفیق حه‌ق���ه‌ن ته‌ریقه‌ت چاوش خه‌لق خالقه‌ن مه‌عریف���هت موه���ره‌ن چ ه پ���ه‌رده‌ی س���ڕپۆش به‌نایی؟ ی���اره‌ن جامه‌ی نور بۆش حه‌قیق���هت به‌ربا ش���ه‌ریعه‌ت له‌نگه‌ن جه‌هان سه‌قام ده‌ربه‌نده‌ی یه‌ك ڕه‌نگه‌ن.. هتد وات ه دامه‌زرانی (شه‌ریعه‌ت) بۆ ئه‌وه‌ی ه ك ه بنیاده‌م له‌خوا نزیكببێته‌وه( ،ته‌ریقه‌ت) رێنمایی خه‌ڵك ه تاكو به‌خوای تاق‌و ته‌نیا نزیكبن���هوه .به‌اڵم كات���ێ (حه‌قیقه‌ت) بێته‌دی‌و س���ه‌رهه‌ڵبدا (شه‌ریعه‌ت) ته‌واو ئه‌ب���ێ .ئه‌وس���ا (مه‌عریفه‌ت) به‌س���ه‌ر رازه‌كانی ئ���اڵ‌و گۆڕی (وه‌حده‌ت) دامۆر ئه‌بێ( .حه‌قیقه‌ت ) ك ه دیاردی پێ كراوه ل���ه‌دوای (ش���ه‌ریعه‌ت)وه (ته‌ریقه‌ت)وه (مه‌عریف���هت) دادێ .جا كه‌س���ێك ك ه بیه‌وێ به‌پله‌و پای���هی (حه‌قیقه‌ت) بگا ئه‌ب���ێ ئهو س���ێ قوناخه‌كه‌ی ت���ر ببات ه سه‌ر. – 1مه‌رحه‌له‌ی شه‌ریعه‌ت: قۆناغی پێغه‌مبه‌ره‌كان ه تا ده‌ركه‌وتنی مه‌والن���ا عه‌لی ..مه‌قامی ش���ه‌ریعه‌ت – عباد الله. – 2مه‌رحه‌له‌ی ته‌ریقه‌ت: قۆناغی ته‌ریقه‌ت‌و ده‌ركه‌وتنی مه‌والنا عه‌لیی���ه ..مه‌قام���ی ته‌ریق���هت – عابد بالله. – 3مه‌رحه‌له‌ی مه‌عریفه‌ت: قۆناغ���ی ماریف���هت له‌ده‌ركه‌وتن���ی موباره‌ك ش���ای لوڕس���تانی ناس���راوه به‌شا‌ه خۆشێن ده‌ستپێده‌كات ..مه‌قامی مه‌عریفه‌ت – عابد الی الله. – 4مه‌رحه‌له‌ی حه‌قیقه‌ت: مه‌قامی حه‌قیق���هتو قۆناغی حه‌قیقت قۆناغی ده‌ركه‌وتنی سوڵتان‌و یارانییه‌تی.. – عابد فنا فی الله. به‌ڵێ ئه‌م ئاین ه ئاینێكی س���ه‌ربه‌خۆو س���ۆفیگه‌رییانه‌یه ،ئێم ه خواپه‌رس���تیی ده‌كه‌ین چونك ه خوامان خۆش���مانده‌وێت (له‌خۆشه‌ویس���تیدا) ,نه‌ك لێیبترسین. سه‌رجه‌م مه‌راسیم‌و سیستمی به‌یاوبه‌سی به‌نهێن���ێ به‌رێوه‌بردن���ی تاكه‌كان���ی ئاش���كراكردوه ب���ۆ جێبه‌جێكردنی���ان, گرنگترینی���ان ب���اوه‌ڕی به‌فه‌لس���ه‌فه‌ی پڕاگماتیس���مه‌و ل��� ه (عه‌مه‌لگه‌رایانه‌یه) س���ێبه‌ری (یه‌كتاپه‌رس���تیی)و (وحد‌ه الوجود)وه (وحد‌ه الموجود) ..باوه‌ڕیش ی به‌دونی���ای پ���اش م���ردن (مه‌ع���اد)وه هه‌س���تانه‌وه‌ی دوباره‌ی���یو چاوه‌ڕوان���ی هاتن���ی ڕزگارك���ه‌ری گ���هوره (مه‌زن)و ئازادی���ی م���رۆڤ‌و مرۆڤ���ی خودای���ی.. هت���د .ب���اوه‌ڕ به‌دۆنادۆن (ی���وره‌ت)و,
سه‌رس���پاردن (ته‌ریقه‌تی سۆفیگه‌ریی) به‌پی���ری حه‌قیقه‌ت‌و ده‌لیل���ی حه‌قیقه‌ت وه‌ك رێگرت���ن له‌ونب���ون‌و به‌ره‌اڵب���ون‌و س���ه‌رگه‌ردانیی‌وه‌ك گای ب���ێ گاوان .. هتد .رۆژو ده‌گرین ب���ه‌اڵم نوێژ ناكه‌ین، له‌قورئان���ی پیرۆزدا ئیش���اره‌تی پێداوه‌‌و هاتوه (أعبدو ربك حتی یأتیك الیقین), وه‌ك له‌س���ه‌ره‌تای قه‌ڕن���ی ن���ۆزده‌دا بزوتن���هوه ی هه‌ق��� ه (دامه‌زرانی ش���ێخ عه‌بدولكه‌ری���م ش���ه‌ده‌ڵه‌یی‌و مام ه ڕه‌زا) له‌ش���ه‌ده‌ڵ ه ب���ۆ الس���اییكردنی كاكه‌یی بك���ه‌ن .دژی ش���ه‌یتانین‌وه‌ك ئیس�ل�ام كردویه‌تی به‌دو به‌ر‌ه (ڕه‌حمان ئه‌لره‌حیم – یان ش���ه‌یتان ڕه‌جیم) ,الی ئێم ه هه‌ر دو به‌ره‌كیی��� ه (ڕوناكی‌و – تاریكی) یان (خێر – یان شه‌ڕ) ,به‌اڵم جیاوازی هه‌ی ه الی كاكه‌ییه‌كان مرۆڤ هه‌ر خۆی ڕه‌حمان ه یان شه‌یتانه ,له‌ناو ناخی مرۆڤدا عه‌قڵ‌و هه‌س���ت ده‌یبه‌ن به‌ڕێو‌ه ئه‌گ���ه‌ر عه‌قڵ كۆنترۆڵیك���رد ئ���هوه (ڕه‌حمانه) ئه‌گه‌ر هه‌س���ت كۆنترۆڵیكرد ئهوه (شه‌یتانه)و به‌ره‌و خراپ���ه‌كاری ده‌یبات .ئاینه‌كه‌مان پابه‌ندی نی��� ه به‌هیچ ئاینێك���ی تره‌وه‌‌و س���ه‌ربه‌خۆیی پاراس���توه ,ب���ه‌اڵم رێزو خۆشه‌ویستی هه‌ی ه بۆ سه‌رجه‌م ئاینه‌كانی ت���ر وه‌ك ( ئیس�ل�ام ,مه‌س���یحیه‌ت, زه‌رده‌شتی )..چونك ه ئهو كه‌سایه‌تیانه‌ی كاكه‌یی له‌دۆنه‌كان���ی جیاجیا‌و‌ه له‌ناوچ ه جیاجی���اكان به‌ش���دارییان ل���ه‌م ئاینان ه كردوهو به‌پیرۆزیی ده‌زانی‌و پشتگیرییان ده‌كه‌ن .ب���ه‌اڵم ره‌خن ه لهوه ده‌گرین ئه‌م ئاین ه پیرۆزان ه به‌درێژایی سااڵن دابه‌زیون بۆ س���ه‌ر زه‌مین‌و فه‌رمانی داوه ئه‌ركانی ئاین���ی راس���ته‌قین ه خودا گه‌یش���توه‌ت ه ده‌س���یان جێبه‌جێ ی بكه‌ن به‌س���اردیی‌و كزیی جێبه‌ج���ێ ده‌كرێت ,ده‌ڵێت كه‌س مه‌ك���وژن هه‌ر ده‌یك���وژن ,دزیی مه‌كه‌ن هه‌ر ده‌یكه‌ن .زینا مه‌كه‌ن هه‌ر ده‌یكه‌ن, درۆ‌و سوێند به‌درۆ مه‌خۆن هه‌ر ده‌یخۆن.. هتد. كتێب���ی پی���رۆزی كاكه‌ی���ی بریتی��� ه له(س���ه‌رئه‌نجام)و ناوی جیاجیا ی هه‌ی ه (دیوان گ���هوره) (مه‌جمه‌عه‌ی كه‌اڵم).. هتد .ك ه بریتی ه له‌نۆس���ه‌د سه‌رئه‌نجام‌و سرود‌ه ده‌س���توریه‌كانی ئاینه‌كه ی تێدا جێگیره. ئاوێن���ه :بۆچی له‌م س���اتهوهختهدا ئهو گروپ ه له‌كاكه‌ییه‌كان موس���ڵمانبون راده‌گه‌یه‌نن؟ ئه‌كره‌م كاكه‌یی :به‌پێ ی ئاینی یارسانی (كاكه‌ی���ی) له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه تاكه‌ك���ه‌س (م���رۆڤ) ئ���ازادن ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی چ ئاینی په‌س���ه‌نده‌‌و‌ه قه‌ناعه‌تی پێده‌كات‌و هیچ فش���ارێك ی���ان پاڵه‌په‌س���تۆیه‌كی له‌سه‌ر نییه ,چونك ه سه‌رجه‌م ئاینه‌كان خواپه‌رستی ده‌كه‌ن به‌جۆراوجۆر‌و شورك نه‌كه‌ن ,له‌قورئانی پیرۆزی ئیس�ل�امیش هاتوه (خلقنا االنس والجن لیعبدون.).. موهیم گشتی عیباده‌ت ده‌كات .هه‌ر له‌م س���اتهوهختهدا نه‌بو ,ه���ه‌ر ئه‌م حاڵه‌ت ه روی���داوه له‌ن���او س���ه‌رجه‌م ئاینه‌كاندا, ب���ه‌اڵم میدی���اكان باس���یان لێنه‌كردوه‌‌و ونب���ون ,له‌قه‌ڕنی حه‌وته‌م‌و هه‌ش���ته‌م كۆچی مه‌الیه‌كانی ش���اره‌زور به‌تایبه‌ت ی (مه‌ال ئه‌لیاسی شاره‌زوری) سوكایه‌تییان به‌كاكه‌ی���ی ك���ردو كه‌س باس���ی ناكات ب���ه‌اڵم الی خۆمان به‌فه‌خ���ری ده‌زانین‌و تۆمارك���راوه ,ش���ێخ ڕه‌زای تاڵه‌بان���ی هه‌ج���وی كاكه‌یی ك���ردوه ,پێش چه‌ند ساڵێكی تر هه‌مان روداو رویدا بۆ ئه‌وه‌ی كاكه‌یی ش���یعه‌ن بمانگوازن���هوه بۆ ناو شیعه‌كان له‌ڕێگای (ئه‌حمه‌د چه‌له‌بی)وه،
گرفته‌که ئه‌وه‌یه ئێمه‌ی كاكه‌یی له‌ده‌فته‌ر نفوسی ده‌وڵه‌ت نوسراوه موسلیم هه‌ر له‌سه‌ره‌تای دروستبونی ده‌وڵه‌تی عێراقهوه چه‌ند جار ههوڵمانداوه بیگۆڕین سه‌رینه‌گرتوه
هه‌ره‌ها تۆمه‌تی جۆراوج���ۆری ناحه‌زان وه‌ك به(شه‌یتانپه‌رس���ت) ناومانده‌به‌ن‌و هه‌ر به‌مه‌به‌ست خوێنمان حه‌اڵڵ ده‌كه‌ن. وه‌ك پێش���تر باس���مكرد مرۆڤ ئازاده‌‌و نابێت ببێت به‌نوێنه‌ری گروپه‌كه‌‌و نابێت ببێ به‌محامیان‌و هه‌رك��� ه خود ی خۆی‌و خ���وای خ���ۆی‌وه‌ك په‌ندێك���ی كوردیی خۆم���ان ده‌ڵێت (هه‌رك��� ه به‌القی خۆی هه‌ڵده‌واسرێت). ئاوێن���ه :په‌یوه‌ندی���ی نێ���وان رێبازی كاكهییو ئاینی ئیسالم ,چ په‌یوه‌ندیه‌ك ده‌یانبه‌س���تێته‌وه‌‌و بۆچی ،تا ئێستا ئه‌م رێباز‌ه به‌شاراوه‌یی ماوه‌ته‌وه؟ ئه‌ك���ره‌م كاكه‌ی���ی :به‌درێژایی مێژوی دۆنی ڕه‌هبه‌رانی كاكه‌یی باسی نهێنیه‌تی (س���ڕ)و (س���ڕ مه‌گۆ) ده‌كه‌ن ,چونك ه كاكه‌ی���ی وه‌ك ئای���ن (باتنیی���ه) نه‌ك (زاهیری)و په‌یوه‌ندیی ئیقرار‌و ش���ه‌رتی خۆت له‌گه‌ڵ خودای خۆی ..هتد .چونك ه ئ���ه‌م ئاین ه ل���ه‌كات‌و عه‌ه���دی خۆی ك ه ئاشكراكراو‌ه بۆ كاكه‌ییه‌كان (له‌ده‌وره‌ی حه‌قیقه‌تدا له‌س���ه‌ر ده‌س���تی س���وڵتان ئیس���حاق – به‌رزنج���ی له‌پردێ���وه‌ردا) كۆتایی هات���وه به‌پێ ی س���روده‌كان ك ه زمانی كوردیی ڕه‌س���ه‌نن (گۆران/ماچۆ) هه‌ورامییه: سوڵتان ده‌فه‌رموێ : (ڕاز نه‌كه‌ران فاش)... ڕاز نه‌ك���ه‌ران فاش ,ڕاز نه‌كه‌ران فاش هانا ئه‌ی ی���اران ڕاز نه‌كه‌ران فاش ئیواچهوه ڕه‌م���ز‌واچه‌ن به‌رێ تاش -نه‌كا سه‌رئه‌نجام پخته‌بن ن ه داش.
پێویستیمان پێی نیی ه هه‌ر تاكه‌كه‌سێك بێ���ت بڵێ م���ن ده‌بم به‌كاكه‌ی���ی ,ئیلال به‌قه‌ناعه‌تی خ���ۆی‌و ته‌مه‌نی له‌س���ه‌رو ( )18س���اڵدا بێت,وا باوه‌ڕمان ه به‌پێ ی س���رود ی���ان ده‌ق��� ه ئاینه‌كان ل���ه‌رۆژی مه‌حشه‌ر یان رۆژی جه‌زاو‌ه حساب ئێم ه پێ��� ی ده‌ڵێین (كردو كه‌ره‌م) س���ه‌رجه‌م ئاین���ه‌كان یان ( )72ئای���ن خۆیان په‌نا ده‌به‌ن بۆ كاكه‌ییبونیان ..هتد. به‌نیسبه‌ت په‌یوه‌ندیی گشتی كاكهییو ئاین���ه‌كان‌و به‌تایبه‌ت ی ئیس�ل�ام ,ئێم ه زۆر رێ���زو پایه‌یه‌ك���ی به‌رزم���ان هه‌ی��� ه بۆیان ,چونك ه هه‌ندێ كه‌س���ایه‌تی یان ره‌هبه‌رانی كاكه‌یی به‌دۆن به‌شدارن له‌ناو ئاینی ئیس�ل�ام ,له‌مێژوی درێژی ئیسالم به‌ش���دارییان كردوهو چونه‌ت ه حوجره‌ی فه‌قێیان‌و فێری رێزمانی عه‌ره‌بی‌و نه‌حو‌و ئیعراب بون‌و س���وڵتان ئیس���حاق كوڕی شێخ عیس���ا كوڕی بابا عه‌لی هه‌مدانیی ه ده‌گه‌ڕێت���هوه س���ه‌ر س���اداتی ئه‌هل���ی به‌یت ,خۆی له‌مه‌دره‌س���هی (نزامییه) خوێندویه‌تی‌و ,هه‌ندێ له‌كه‌ساییه‌ته‌كانی كاكه‌یی پله‌ی مه‌الیه‌تیی���ان وه‌رگرتوه, ئێم ه ئه‌گ���ه‌ر كاكه‌یی ببێت به‌ئیس�ل�ام گومانمان لێنی���هو ڕێزو ئیحتراممان بۆی هه‌ی ه به‌مه‌رجێك س���ڕی ئاینه‌كه‌ی خۆی بپارێزێ���تو زه‌م���هی ن���ه‌كات ,چونك ه له‌دوارۆژدا جه‌زا ی خ���ۆی وه‌رده‌گرێت, هه‌روه‌ها ئێم ه رێ���زی لێده‌گرین‌و ده‌بێت ئه‌م كه‌س��� ه له‌دۆنه‌كه‌ی پێش���تر ئیسالم بوهو باشتره ك ه نهبوه به‌كافر هه‌ر له‌كافر باش���تره .ژن‌و ژنخوازیم���ان له‌گه‌ڵیاندا ههیهو هه‌ندێجار الی مه‌ال ماره‌ی ده‌بڕین‌و له‌مه‌حكه‌م���ه ی ش���ه‌رعی حكومه‌ت مار‌ه ده‌ك���رێ ك ه س���ه‌رچاوه‌ی ش���ه‌ریعه‌تی ئیس�ل�امی پیرۆزه‌‌و ,ناونان���ی منداڵمان نزیك ه له‌والن���هو ,حوكمی تێكه‌اڵوبونمان به‌ش���داریی خۆش���ی (ژن‌و ژنهێنانیان) ده‌كه‌ین‌و له‌ناخۆشیدا به‌شداریی (خهمو ناره‌حه‌تیه‌كانی���ان) ده‌بین‌و س���ه‌ردانی ته‌عزیی ه له‌مزگه‌وته‌كانی���ان ده‌كه‌ین)و, هه‌ر له‌ته‌عزییه‌كانی كاكه‌ییه‌كانی ناوچه‌ی گه‌رمیان قورئانی پیرۆز ده‌خوێنرێته‌وه‌‌و ته‌قریبه‌ن هاوبه‌شیمان هه‌یه. ئاوێن���ه :ئای���ا ره‌حیم عه‌زی���م عالمی روحی كاكه‌ییه‌كان ده‌توانێت گوزارشت‌و نوێنه‌رایه‌تی زۆربه‌ی كاكه‌ییه‌كان بكات؟ ئه‌كره‌م كاكه‌یی :سه‌ید ره‌حیم عه‌زیم یه‌كێك ه له‌بنه‌ماڵه‌ی (خانه‌دان)و نهوهیحهوت سه‌یده‌كانی هه‌فته‌وان ه كوڕه‌كانی س���وڵتان ئیس���حاقه‌‌و به‌وه‌كاله‌ت‌و سنگ به‌سنگ‌و پشتبه‌پش���ت ده‌توانێت هه‌ندێ سیس���ته‌می ئاین���ی ب���ۆ موریده‌كان���ی جێبه‌حێ بكات‌و رێنموییان بكات بۆ سه‌ر رێگای راس���تو دروس���ت ,به‌اڵم به‌پێ ی كۆچ‌و كه‌اڵم‌و ده‌س���توری س���ه‌رئه‌نجام م���ه‌والم ده‌فه‌رم���وێ ڕۆژی دێ (ئ���هوه ئ���ه‌م رۆژه‌ی ه نزیكبوه‌ت���هوه) به‌فه‌رمانی م���ه‌وال ن���ه‌وه‌ی هه‌فته‌وان ه ل���ه‌م ئاینه‌دا س���اردو كز ده‌بن یان هاشا له‌ئاینه‌كه‌یان ده‌ك���هنو لێیدورده‌كه‌ون���هوه ,موری���ده به‌دبه‌خته‌كانیش���یان خه‌ری���ك‌و خه‌ركاو ده‌ب���ن‌و به‌س���ه‌رگه‌ردانی وه‌ك گای بێ گاوان ده‌سوڕێنه‌وه .نه‌خێر عالمی روحی نیی��� ه ب���ه‌اڵم به‌حوكمی س���ه‌یدییه‌كه‌ی شاره‌زاییه‌كی ئاینیی به‌رز ی هه‌یه .به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك بۆی نیی ه نوێنه‌رایه‌تی یه‌ك كه‌س بكات بێجگ ه له‌خۆی ،ئه‌م حاڵه‌ت ه بیرو باوه‌ڕی خۆیه‌تی‌و هه‌ر بۆ خۆی. ئاوێنه :باش ه ئه‌گه‌ر موسڵمانبون ئێستا چ پێویست ده‌كات بڵێن موسڵمانین؟ ئه‌كره‌م كاكه‌یی :هیچ پێویس���ت ناكات
له‌م‌وه‌خته‌دا .ئێم ه به‌درێژایی مێژو چه‌ند جار قڕانكراوین له‌الیه‌ن دوژمنانی غه‌یر‌ه كاكه‌ییه‌وه ,به‌اڵم پاش ئهو كاره‌س���ات ه مه‌والم تۆڵه‌ی بۆ س���ه‌ندوینه‌وه ,به‌ڕای من ئه‌م حاڵه‌ت ه ه���ه‌ر بۆ دیعایهو هاش‌و هوش‌و تێكدانی یه‌كڕیزیی كاكه‌ییه‌‌و هیچ سودی نیی ه ن ه بۆ خۆی‌و ن ه بۆ كاكهییو ن ه بۆ ئیسالم .به‌اڵم موشكیله‌ك ه ئه‌وه‌ی ه ئێمه‌ی كاكه‌یی له‌ده‌فته‌ر نفوس ی ده‌وڵه‌ت نوس���راوه موس���لیم هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای دروس���تبونی ده‌وڵه‌ت���ی عێراقهوه چه‌ند جار ههوڵمانداوه بیگۆڕین سه‌رینه‌گرتوه, ده‌بێت ئه‌م ه بكات به‌به‌هان ه ك ه شێوه‌ك ه زاهریی بێ ماناییه ,الله‌ئه‌عله‌م. ئاوێن���ه :راگه‌یاندنی موس���ڵمانبونتان له‌زه‌بروزه‌نگی ئیس�ل�امیی ه توندڕه‌وه‌كان ده‌تانپارێزێت؟ ئه‌كره‌م كاكه‌یی :نه‌خێر له‌زه‌بروزه‌نگی تون���دڕه‌وه‌كان نامانپارێزێ���تو ره‌حممان پێناك���ه‌ن وه‌كو چ���ۆن به‌به‌رچاومانه‌و‌ه به‌زه‌قی ده‌یبینین رۆژان ه برا موسڵمانه‌كان (چ س���وننهو ش���یعه)و برا ئێزدیه‌كان‌و مه‌سحییه‌كان‌و ش���ه‌به‌كه‌كان..هتد چۆن مامه‌ڵه‌یان له‌گ���هڵ ده‌كرێت‌و مه‌زاره‌كان ده‌ته‌قێننه‌وه. ئاوێن���ه :راگه‌یاندن���ی ره‌حی���م عه‌زیم ناكۆكی���یو ناته‌بای���ی ناخات��� ه ن���او كاكه‌ییه‌كان���هوه یاخود ئ���ه‌م راگه‌یاندن ه رازی سه‌رجه‌م كاكه‌ییه‌كانه؟ ئه‌كره‌م كاكه‌یی :ئه‌م راگه‌یاندنه‌ی سه‌ید ره‌حیم عه‌زیم ته‌مس���یلی‌و شانۆگه‌ریه‌كی تاكه‌كه‌س���ی خۆی ده‌كات‌وه‌ك پێش���تر وتم���ان م���رۆڤ ئ���ازادو سه‌ربه‌س���ته. ب���ه‌اڵم ناكۆكی‌و ئاژاوه‌گێڕی���یو دژایه‌تی ناوه‌ته‌وه‌‌و سه‌رجه‌م كاكه‌ییه‌كان ته‌ریقن‌و ش���ه‌رمه‌زارن‌و به‌ناڕه‌وای سه‌یر ده‌كه‌ن‌و به‌كاره‌س���اتی ڕموزن‌و (ئێسك قورس) ناوی ده‌به‌ن. ئاوێن���ه :ئه‌مان ه هه‌ر به‌ڕاس���ت بونه‌ت ه موسوڵمان یان شانۆگه‌ریی ده‌كه‌ن؟ ئه‌كره‌م كاكه‌یی :ئه‌م كار‌ه‌وه‌ك پێشتر باسمكرد ش���ێوه‌یه‌كی زاهریی ده‌رخستن ب���ۆ دیعایهو خۆنواندنه ،ئه‌گه‌ر ش���تێكی مادیی له‌دواوه نه‌بێت. ئاوێنه :ئایا ئێوه ل���ه‌م كات‌و دۆخه‌دا ك ه ناوچه‌كه‌ی پێ���دا تێده‌په‌ڕێت له‌بون‌و ئاینده‌ی خۆتان ناترسن؟ ئه‌ك���ره‌م كاكه‌یی :نه‌خێ���ر له‌خۆمان ناترس���ین ،وه‌ك پێش���ر باس���مكرد چه‌ندینج���ار وه‌ك كاكه‌ی���ی قڕانكراوین‌و به‌سه‌ربه‌رزیی هاتوینته‌و‌ه مه‌یدان ,زیاتر لهوه چیمان لێبكه‌ن ك ه ئهو كاره‌ساتانه‌ی به‌سه‌ر كاكه‌ییه‌كانی ناوچه‌ی حه‌مدانییه‌‌و گونده‌كانی ده‌وروبه‌ری س���فیه‌و‌وه‌ردك‌و ناوچه‌ی داق���وق‌و گونده‌كانی ده‌وروبه‌ری هێنرا. ئاوێن���ه :ده‌تانه‌وێ���ت رای گش���تی كوردس���تان‌و حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م چۆن مامه‌ڵه‌ت���ان له‌گ���هڵ ب���كات له‌پێن���او پاراستنتان؟ ئه‌ك���ره‌م كاكه‌ی���ی :پاراس���تنی ئێم ه یه‌كه‌مجار به‌ده‌س���تی خوای تاق‌و ته‌نها‌و مه‌زنه ,دوعامان ئه‌وه‌ی ه به‌گشتی كوردو كوردس���تان‌و س���ه‌رجه‌م نه‌ت���ه‌وه‌كان‌و ئاینه‌كانی به‌تایبه‌تی كاكه‌یی پارێزراوبن، چونك��� ه ئێم��� ه له‌كوردس���تانی عێ���راق كه‌مینه‌ی���ن,وه‌كو كوردس���تانی ئێران‌و توركی���او قه‌فقاز‌و روس���یاو ئازه‌ربیجان زۆرین ه نین .به‌اڵم باشتره به‌پێ ی یاسای نێوده‌وڵه‌تی حكومه‌تی كوردستان‌و هێزی پێش���مه‌رگه‌ی قاره‌مان بمانپارێزێت‌وه‌ك هه‌ر هاواڵتیه‌كی ساده‌ی تر.
تایبه‌ت
) )446سێشه‌ممه 2014/9/23
19 ریکالم
تیرۆریزمی نوێ ...پاشماوه هه‌ندێك له‌گروپه ترۆریس���تییه‌كان دونیای پ���اره‌ن .گه‌ر جاران له‌رێگای ئامانجه‌كانیان چه‌ن���ده نزیكبكه‌نه‌و‌ه بازرگانییكردن به‌ماده هۆشبه‌ره‌كان‌و هێن���ده خۆیان دورده‌س���ت ده‌گرن .ئه‌ڵماس‌و قاچاخ‌و هتد ..هوه پاره‌یه‌كی دورده‌ستییان له‌شاخ یان له‌بیابانه‌كان زۆری���ان كه‌ڵه‌ك���ه‌ده‌ك���ردو ئابوری مان���ای دابڕانیان نیی ه له‌ئامانجه‌كان ،تیرۆریان دروستده‌كرد ،ئه‌وا له‌مڕۆدا چونكی له‌دونیای ئه‌مڕۆدا كه‌ره‌سه‌كانی ده‌س���تو قاچیان له‌ن���او كۆمه‌ڵێك گه‌یاندن‌و هاتوچۆ زۆر لهوه خێراترن پ���رۆژه‌ی ئاب���وری جیاوازدای��� ه ك ه ك ه دورده‌س���تیی ببێت به‌كێشه‌یه‌ك دۆزینه‌وه‌یان له‌ناو سیسته‌می دارایی بۆ گه‌یش���ت به‌ئامانجه‌كان‌و پێكانیان گڵۆبالدا كارێكی ئاسان نییه ،چونكی وه‌كو له‌نمونه‌ی تاڵیب���ان‌و قاعیده‌و له‌ژێر پ���ه‌رده‌ی پڕۆژه‌ی جۆراوجۆردا له‌مڕۆش���دا له‌قۆناغه‌كانی سه‌ره‌تای ئ���هو كاره ده‌ك���ه‌ن .ب���ۆ نمون ه بن الدن یه‌كێ���ك بو ل���هو عه‌قاڵنه‌ی ناو گه‌شه‌كردنی داعشدا بینیمان. گومانی تێدا نییه یه‌كێك له‌ره‌هه‌ند‌ه ئابوری س���ێبه‌رو تیرۆر ك ه ده‌یزانی ه���هره گرنگه‌كان���ی دروس���تبون‌و چ���ۆن كار به‌س���ه‌رمایه‌كانی بكات. گه‌شه‌سه‌ندنی گروپه تیرۆریستییه‌كان ئه‌م پیاو‌ه جگه له‌وه‌ی س���ه‌رمایه‌ی بریتییه له‌ئابوری .گروپه تیرۆریستیی ه گ���ه‌وره‌ی له‌پ���ڕۆژه‌ی خانوب���ه‌ره‌و نوێ���كان ئه‌كته‌رێك���ی چاالكیی ناو كڕینی پش���ك وه‌كو ل ه Holding
Companyو چه‌ندین پرۆژی تر، س���ه‌رمایه‌ی له‌پرۆژه‌ی به‌رهه‌مهێنانی هه‌نگوینیش���دا هه‌بو .به‌رهه‌مهێنانی هه‌نگوین ب���ۆ دروس���تكردنی تاڵیی سیاسیی یه‌كێك بو له‌ستراتیژه‌كانی بن الدن .ئهو له‌رێگای بازرگانیكردن به‌به‌رهه‌مهێنان���ی هه‌نگوینه‌و‌ه ته‌نها گومانی له‌س���ه‌ر خ���ۆی النه‌ده‌برد، چونك���ی به‌رهه‌مێك���ی مه‌ده‌نی���یو ش���ه‌رعییه ،به‌ڵك���و به ه���ۆی بۆنی ش���یرینیی هه‌نگوین���هوه ده‌یتوانی كهرهس���تهی ت���ر ب���ۆ گواس���تنه‌وه حه‌ش���اربدات تاوهك���و نه‌دۆزرێنه‌وه. به‌شێوه‌یه‌كی گش���تیی ئامانجی ئه‌م گروپان���ه كه‌ڵه‌كردن���ی س���ه‌رمایه‌و ش���اردنه‌وه‌ی س���ه‌رچاوه‌كانێتی‌و دابه‌ش���كردنی زه‌مانه‌تكردن���ی
پاره‌ی���ه ب���ۆ ته‌مویلكردن���ی جه‌نگ ه گه‌ردونییه‌كه‌یان .گروپی داعش���یش له‌مڕۆدا جگ��� ه له‌چاوگ���ی جیاوازی دارای���ی له‌ده‌وڵه‌تان���ی كه‌ن���داوه‌و‌ه ك��� ه له‌رێ���گای كاری خێرخوازییه‌و‌ه پێشكه‌شیان ده‌كرێت ،خاوه‌نی بیر‌ه نه‌وت���ی گه‌وره‌یه كه ب���وه به‌یه‌كێك له‌چاوگه ئابورییه‌كانی ته‌مویلكردنی جه‌نگه‌كان���ی له‌س���وریاو عێ���راق‌و كوردستان. گروپ���ه تیرۆریس���تییه نوێ���كان به‌رهه‌می ئه‌م جیهان��� ه گلۆبالیی هنو بكه‌رێكی كاریگه‌ری ئابوری سێبه‌رن كه له‌ده‌ره‌وه‌ی رێس���او یاس���اكانی ده‌وڵه‌ت���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی كارده‌ك��� هنو سه‌روه‌ریی خۆش���یان لهو رێگایه‌و‌ه ده‌پارێزن.
فه‌رمانگه‌ی دادنو وسی خورماڵ وه‌زاره‌تی داد ژماره102 / ڕێكه‌وت2014/9/18/
ڕونکردنەوەیەک لەڕۆژنامەی ئاوێنەوە لەژم����ارەی 443ی رۆژنام����ەی ئاوێنەدا ھەواڵێکمان باڵوکردۆتەوە لەسەر دیارنەمانی وەسڵی غەرامە لەبەڕێوەبەرایەت����ی ھاوتوچ����ۆی س����لێمانی .دیارە وەک ئەتەکێتی ڕۆژنامەوانی ،ڕۆژنامەنوس����ەکەی ئاوێن����ە پەیوەن����دی ک����ردوە ڕاگەیاندن����ی بەلێپرس����راوی بەڕێوەبەرایەت����ی ھاتوچ����ۆوەو ئەوانی����ش ڕایانگەیان����دوە ک����ە لەئێستادا لیژنەی چاودێریی دارایی س����ەرقاڵی لێکۆڵین����ەوەن‌و ئەوه
ره‌تده‌که‌نه‌وه که کاری نایاس����ایی ئه‌نجامدرابێت. ئێم����ە رونکردن����ه‌وه‌ی ئ����هوه به‌پێویس����ت ده‌زانی����ن ک����ه لهو هه‌واڵه‌دا به‌هیچ جۆرێک مەبەستمان که‌مکردنه‌وه نهبوه له‌بایه‌خی کارو کۆششی بەڕێوەبەرایەتی ھاتوچۆ، ئاوێنه ههمیش����ه پش����ودڕێژیی‌و ماندوێتی کارمه‌ندان‌و ئه‌فسه‌رانی به‌ڕێزی بەڕێوەبەرایەتی ھاوتوچۆی سلێمانی به‌رزنرخاندوه‌و پێشمانوایه شایسته‌ی هه‌مو رێزلێنانێکن.
سه‌رۆكایه‌تی دادگای تێهه‌لجوونه‌وه‌ی ناوجه‌ی سلیمانی (( دادگای به‌رایی له‌شارباژێر )) ژماره /186 :ب 2014/ به‌روار 2014 /9\ 10 //
ئــــــــــاگاداری
ئاگــاداری تۆماركردن تۆماركردنی ئامێری كارگه‌ی (شاز) به‌پێی ئهو داوایه‌ی كه له‌الیه‌ن به‌ڕێز (عبدالله محمود محمد)هوه له‌ڕۆژی ( ) 2014/9/10پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه كراوه كه تێیدا داوای تۆماركردنی ئامێره‌كانی كارگه‌ی (شاز _ دروست كردنی ئاوی كانزایی) كه‌خاوه‌ن داراییه‌كه‌ی بۆ ئهو ده‌گه‌ڕێته‌وه كه ئێستا له‌گوندی (گوڵه‌خانه /ناحیه‌ی خورماڵ) دانراوه كه له‌خواره‌و‌ه دیاریكراوه جا هه‌ر كه‌س ماف‌و په‌یوه‌ندییان پێیانه‌وه هه‌یه پێویس���ته ڕێگا یاس���اییه‌كان بگرێته‌به‌ر بۆ سه‌لماندنی‌و به‌ڵگه بۆ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه به‌رزبكاته‌وه ئه‌ویش ب���ۆ ڕاگرتن���ی تۆماركردنی له‌ماوه‌ی ( )15ڕۆژ له‌باڵو كردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگادارییه‌وه ئهو كاته تۆماركردنه‌كه به دواخس���تو داده‌نرێت تا ئهو كاته‌ی دواییه‌كه ناڕه‌زای ده‌یگرێت���هوه له‌الیه‌ن دادگای تایبه‌تمه‌ند له‌م���اوه‌ی ( )7حه‌وت رۆژ یه‌كالیی دكرێته‌وه به‌پێچه‌وانه‌وه ئامێره‌كه‌و ئامرازه‌كانی ئامێره‌كه به‌ناوی داواكاری تۆماركردن تۆمار ده‌كرێت به‌پێی یاسای دادنوسان ژماره( )33ساڵی()1998و بڕوانامه‌ی تۆماركردن پێده‌درێت. دادنووسی ئارام ڕحیم محمد ئامێره‌كان: /1ئامێری دروستكردنی بگل +پاشكۆكانی ( چیلر +كۆمپرێسه‌ری هه‌وا ) _ دروستكراوی وواڵتی (صین )ی ساڵی _ 2012ژماره LH 365 /2ئامێ���ری دروس���تكردنی ب���گل +پاش���كۆكانی ( چیل���ر +كۆمپرێس���ه‌ری ه���ه‌وا +كۆنڤاری��� ه ) _ دروس���تكراوی وواڵت���ی (صین)ی ساڵی _ 2012ژمارهLH 364 /3ئامێری شتنی بگل _ دروستكراوی واڵتی(صین)ی ژماره خۆماڵی( )14ساڵی 2012 /4ئامێری وشكردنه‌وه‌ی بگل‌و پاشكۆكانی _ دروستكراوی واڵتی( صین )ی ژماره‌ی خۆماڵی( )16ساڵی 2012 /5ئامێری لێدانی لێبڵ _ دروستكردنی واڵتی(صین)ی ساڵی 2014ژماره 11051901 /6ئامێری تونێلی بخار _ دروستكراوی واڵتی(صین)ی ساڵی 2012ژماره 11A0076 /7ئامێری شیلینك (پێچانه‌وه‌ی بتڵه‌كان به‌نایلۆن _ كردنیان به‌كیس ) +تونیله‌كه‌ی _ دروستكراوی واڵتی(صین)ی ژماره‌ی خۆماڵی()17ی ساڵی 2012 /8ئامێری پااڵوتنی ئاو كه بریتیه له( 4ته‌نكی +فلته‌رات + RO +اوزون) دروستكراوی واڵتی(صین)ی ساڵی _2011ژماره 05053 /9كۆمپێرێسه‌ری چخگ عالی ()2دانه (خروج) ژماره 12A40002دروستكراوی واڵتی(صین)ی ساڵی 2012 /10كۆمپێرێسه‌ری چخگ عالی ()2دانه(خروج) ژماره 12A40003دروستكراوی واڵتی(صین)ی ساڵی 2012 /11ئامێری شتن‌و پڕكردن‌و سه‌رقاپ دانانی بتڵ_ دروستكراوی واڵتی(صین)ی ژماره خۆماڵی ( )14ساڵی 2012 /12كۆمپرێسه‌ری هه‌وا 10بار ژماره J6H11209012دروستكراوی واڵتی(صین)ی ساڵی 2011 /13كۆمپرێسه‌ر ی هه‌وا 10بار ژماره J6H10927001دروستكراوی واڵتی(صین)ی ساڵی 2011 /14مۆلیده‌ی كاره‌با جۆری پركینز ژماره 434KWئینگلیزی
داواكار (هه‌وار عبدلله عزیز) داواله‌س���ه‌ر كراو :راستگر تۆماری باری شارس���تانی ( شارباژێر ) سه‌ره‌رای كاره‌كه‌ی ،داواكار (هه‌وار عبدلله‌عزیز ) داوای س���ه‌ره‌وه‌ی له‌دادگاكه‌مان تۆمار كردوه بۆ گۆرینی ناوی خۆی له(هه‌وار ) بۆ (سـوره‌یا ) بۆیه بریارماندا به‌باڵو ی له‌رۆژنامه‌یه‌كی رۆژانه‌ی ناوخۆی به‌پێی ماده‌ی ()21 كردن���ه‌وه‌ی داوانامه‌كه له‌یاسای باری شارستانی جا هه‌ر كه س‌و الیه‌نیك ڕێگری هه‌یه له‌ماوه‌ی ()10 ده رۆژدا ل���ه‌دوای باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگانامه‌یه س���ه‌ردانی دادگاكه‌مان بكات ی به‌گوێره‌ی یاسا .. به‌پێچه‌وانه‌وه دادگا داواكه ده‌بین له‌گه‌ل ریزدا
دادوه‌ر صاڵح الدین احمد عارف
ونبون ی (باقی تاهر محمد) * ناس���نامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناو هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه. * ناسنامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (هێرش علی عه‌ونی) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه. * ناس���نامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (كاروان هۆشمه‌ند مصطفی) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه . * ناس���نامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناوی (عبدالوهاب احمد جمعه) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه. * ناسنامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (لوقمان حسن محمود) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه. * ناس���نامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (دیاری عمر صالح) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه.
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
ده‌عوه‌و حزبی ده‌عوه
ه له‌ئه‌وروپا نوێنه‌ری ئاوێن شوان حه‌مه ـ نه‌رویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر
عه‌بدولره‌زاق شه‌ریف ئه‌وه‌نده س����اڵه‌و تا ئێس����تا س����تراکچه‌ری حوکمڕانیی ئ����ه‌م هه‌رێمی کوردس����تانه ڕه‌ش����باڵی بااڵی که‌مینه‌یه‌کی به‌رژه‌وه‌ندیخوازی سه‌ربازیی‌و ئاب����وری حزبیی پۆش����یویه‌تی ،له‌ڕه‌گ‌و ڕیش����هوه ژێرخانی ئه‌م کۆمه‌ڵی کورده‌وارییه‌یان هه‌ڵته‌کاندوه. حکومه‌ت����ی بنکه‌فراوان ئومێدو ده‌رفه‌ت‌و ده‌رگایه‌کی کراوه‌بو بۆ ئه‌وه‌ی هه‌موان پێکه‌وه بچنه ژێر باری قورسی هه‌ستانه‌وه‌و ڕاستکردنه‌وه‌ی ژیان‌و گه‌شه‌و به‌ره‌وپێشبردنی په‌یوه‌ندیه سیاسیی ،ئابوری‌و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان. نیوه له‌س����اڵێک تێپه‌ڕی‌و په‌الماری داعش ه����ات‌و ئهو کۆڵه‌وارییه‌ی بۆ هه‌موان ده‌رخست‌و به‌رجه‌سته‌کرد ،له‌گه‌ڵیا خۆزگه‌و هه‌وڵه‌کانی کورد بۆ چاکسازیی‌و رێکخستنه‌وه زیادیکرد. پارتی به‌ژماره‌ی ده‌نگ ،که خه‌ڵکی پێیانبه‌خش����یوه ،به‌و ده‌س����ه‌اڵته زۆره‌ی هه‌یه‌تی که به‌یاس����ا یه‌کێتی له‌ڕابردودا پێیبه‌خشیوه ئێستا هێزی یه‌که‌م‌و به‌رپرس����ی ڕاس����تهوخۆی ئاینده‌ی ئه‌م هه‌رێمی کوردس����تانه‌یه، یه‌کێتی به‌دیفاکتۆ له‌نیوه‌ی هه‌رێمه‌که‌دا تاکالیه‌نه ده‌سه‌اڵتداره .به‌ژماره‌ی ده‌نگ متمانه‌ی زۆرینه‌ی خه‌ڵکی لێوه‌رگیراوه‌ته‌وه. یه‌که‌میان وێڕای که‌مته‌رخه‌میی له‌هه‌نگاوه‌کانیدا ،له‌خه‌می ده‌س����ه‌اڵتی خ����ۆی‌و چاره‌س����ه‌رو حکومه‌تی بنک����ه فراواندایه ،ئه‌ویتری����ش له‌خه‌ونی ده‌سه‌اڵتی دو ئیداره‌یی جاران‌و مانه‌وه‌یدایه. شه‌ریک‌و هاوبه‌شه‌کانی حکومه‌تی بنکه‌فراوان ،خهمو خه‌ونه‌کانی ئه‌وان ئه‌بینن ،مه‌س����ئوالنه س����ه‌یرو سه‌بریش����یان له‌ڕه‌فتاریان هه‌یه .به‌اڵم بۆ تێپه‌ڕاندن‌و چاره‌س����ه‌ری نیشتمانی ئه‌م قۆناغه هه‌ر ڕو له‌وان‌و به‌ئومێدی گوزه‌رانی ئه‌وانن ،چونکه ئه‌وه‌ش ئه‌بینن که ئیجماعی کوردیی که هاوارو داوای هه‌موانه ،له‌هه‌مو سه‌روه‌ختێک زیاتر له‌مه‌ترسیدایه. پارت����ی له‌به‌رده‌م تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌ی خۆماڵیکردن‌و پاراس����تنی یه‌کماڵیدای����ه ،یه‌کێتی خ����ۆی وه‌ک قوربانیه‌کی بێب����اک نمایش ده‌کات. هه‌رس����ێ ڕێگه‌ی پێکه‌وه‌یی ژیانی سیاسیی کورد له‌حکومه‌ته‌کانی به‌غدا، هه‌رێم ،پارێزگاکان به‌هه‌ڕه‌ش����هو مه‌ترس����یه‌کانی یه‌كێتی مینڕێژ کراوه، ڕێگه‌ی به‌غدا به‌لێکتێگه‌یش����تنی پێشوه‌ختی ئێرانییه‌کان‌و حزبی ده‌عوه‌و موزاهه‌ره‌ی الیه‌نگرانی یه‌کێتی ده‌س����تیپێکرد ،هاوزه‌مان هێزه‌کانی به‌درو چه‌ک‌و جبه‌خانه‌ی ئێران له‌که‌رکوک‌و‌تخوبی ناوچه دابڕاوه‌کان تا مه‌خمور (ک����ه دواتر گه‌ڕانه‌وه) ،هه‌ڕه‌ش����هی جدی بون له‌س����ه‌ر ئ����ه‌دای وه‌فدی دانوس����تانکاری کورد لهبهغدا ،چه‌قبه‌ستنی ئهو به‌شدارییه‌ش له‌ئێستادا ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌وانه‌یه که بینراو ده‌بینرێت. ڕێگه‌ی ههولێرو حکومه‌تی هه‌رێم‌و مافبه‌شی هه‌ڵبژاردنه‌کان ،به‌بڕوبیانوو گازنده‌و ڕێگرییه‌کانی یه‌کێتی ده‌س����تیپێکردو تا ئێس����تاش به‌رده‌وامیی هه‌یه. ڕێگه‌ی س����لێمانیی‌و حکومه‌تی خۆجێیه‌تی بۆ به‌ڕێوه‌بردنی گه‌وره‌ترین ش����اری هه‌رێم هه‌ر ئه‌وانن‌و بیانوه‌کان ئاشکرایه .هه‌مو ئه‌وانه‌و چاوه‌ڕوان ده‌کرێت س����نوری ڕێگ����هو یارییه‌کان پڕ مه‌ترس����یتربن‌و فراوانتر بکرێت. هاوپه‌یمانییه‌تی����ه‌ک بۆ پش����تیوانییو پاراس����تنی هه‌رێمی کوردس����تان‌و له‌ناوبردن����ی داعش هاتونه‌ته هه‌ولێ����ر ،ده‌وڵه‌ته زلهێزه‌کان له‌گه‌ڵ چه‌ک‌و چۆڵ‌و ڕاهێنانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی کوردستاندا ،مامه‌ڵه ده‌که‌ن. وه‌زاره‌ت����ی پێش����مه‌رگه دو ڕونکردن����ه‌وه‌ی داوه هه‌ردوکی����ان ب����ۆ به‌درۆخستنه‌وه‌ی بانگه‌شه نامه‌سئوله‌کانی یه‌کێتی بوه ،هه‌مو دونیا چاوی له‌ئێمه‌یه ،هێزی الی ئێمه‌یه که‌چی ئه‌وان بۆ گیانی داعش ده‌عوه‌ی هێزی ئێران ده‌که‌ن‌و بۆ گیانی خۆشمان حزبی ده‌عوه ئامۆژگاریی ده‌که‌ن.
ریکالم