ژماره‌ 447

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)447‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/9/30‬‬

‫هه‌ولێر خه‌ون‬ ‫به‌دوبه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌بینێت‬

‫‪2‬‬

‫ئه‌مه‌ریكا‬ ‫موچه‌ی‬ ‫په‌رده‌ له‌سه‌ر ڕوی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ی توركیا‬ ‫له‌نێوان داهاتی راسته‌قینه‌ ‌‬ ‫نه‌وت‌و بودجه‌ی به‌رامبه‌ر هه‌رێم‬ ‫هه‌ڵده‌داته‌وه‌‬ ‫به‌غدا‬

‫‪4‬‬

‫ی تێكۆشان ‌‬ ‫ی‬ ‫تا كه‌ ‌‬ ‫خۆمان په‌كبخه‌ین‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان؟‬

‫‪5‬‬

‫له‌م خوله‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌‪100‬‬ ‫په‌رله‌مان كه‌س‬ ‫ی‬ ‫پااڵوگه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ن‌و ته‌پڵ لێنادات‬ ‫نایاسای ‌‬ ‫به‌شێكیان هی‌‬ ‫به‌رپرسانن‬

‫‪8‬‬

‫‪6‬‬

‫‪9‬‬

‫ی پارتی‌‪:‬‬ ‫ی‪‌4‬‬ ‫ی لق ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬

‫ده‌بێت سوپاس ‌ی كاك نه‌وشیروان بكرێت‬ ‫له‌به‌ر نزیكبونه‌وه‌ی‌ له‌پارتی‌‬ ‫هه‌ڵۆی‌ ئه‌حمه‌د كورده‌ به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لق���ی‌ ‪4‬ی‌ پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردس���تان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ نه‌خۆش���كه‌وتنی‌ تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫مه‌ركه‌زیه‌ت���ی‌ له‌ن���او یه‌كێتی���دا‬ ‫كه‌مكردۆت���ه‌وه‌‌و ه���ه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫هه‌ڵده‌ستێ‌ قسه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌بێت سوپاسی‌ كاك نه‌وشیروان‬ ‫بكرێ���ت له‌ب���ه‌ر نزیكبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌پارتی‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬هه‌ڵۆی‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫ك���ورده‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند كه‌ حه‌قوایه‌ چ‬ ‫پارتی‌‌و چ یه‌كێتی‌ كه‌ ده‌بینن كه‌سێك‬ ‫زمانێك���ی‌ زبری‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬حزبه‌كه‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ لێیقبوڵ ن���ه‌كات‌و پێیبڵێت‬ ‫نابێت ئه‌م سنوره‌ تێبپه‌ڕێنن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "له‌ناو پارتیدا ئ���ه‌و ‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر زیاده‌ڕه‌ویی‌ بكه‌ین به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كێتی‌ لێمانده‌پرس���نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ یه‌كێتی‌ نازانم"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ به‌كارێكی‌ گونجاو ناوبرد‬ ‫كه‌ له‌دبس‌و كه‌ركوكه‌وه‌ تا خانه‌قین‬ ‫له‌و ژوری‌ عه‌مه‌لیاته‌ی‌ دروستكراوه‌‬ ‫ئه‌فس���ه‌رێكی‌ پارتی‌ تێ���دا نییه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌الی‌ پارتیی���ش به‌هه‌مانش���ێوه‌‬

‫ئه‌فسه‌رێكی‌ یه‌كێتی‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌روی‌ س���ه‌ربازیه‌وه‌ ئه‌وه‌ شتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���ته‌‪ ،‬ئێمه‌ دوچاری‌ شه‌ڕ بوین‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش‪ ،‬ده‌بینی‌ به‌رپرسێكی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌ش���وێنێكه‌ ئه‌و هێزانه‌ش‬ ‫ك���ه‌ له‌ده‌وریه‌تی‌ هێ���زی‌ یه‌كێتیه‌‪،‬‬ ‫به‌مجۆره‌ باشتر به‌قسه‌ی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫باشتر ده‌توانێ‌ كۆنتڕۆڵی‌ دۆخه‌كه‌‬ ‫بكات‪ ،‬له‌والش به‌هه‌مانشێوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌نزیكبونه‌وه‌ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕانیش‪ ،‬وتی‌ "له‌سااڵنی‌ رابردودا‬ ‫به‌ئاماده‌بونی‌ مام جه‌الل ته‌باییه‌كی‌‬ ‫باش هه‌بو له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئێس���تا به‌و جۆره‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و بۆش���اییه‌ دروستبو‪ ،‬من ده‌ڵێم‬ ‫ده‌بێ���ت ئێس���تا سوپاس���ی‌ كاك‬ ‫نه‌وش���یروان بكرێت‪ ،‬ئێستا هه‌ست‬ ‫به‌و به‌رپرسیارێتیه‌ ده‌كات‌و له‌هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ ئه‌و بۆشاییه‌ پڕبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌بێت خه‌ڵكی‌ س���لێمانی‌‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس���تان سوپاسی‌ گۆڕان بكات‬ ‫تا زیاتر له‌پارتی‌ نزیكبێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬

‫ئابوریناسان‪:‬‬ ‫بێبازاڕیی درێژ‌ه ده‌كێشێت‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪:‬‬

‫ناكۆكیه‌كانی‌ ناو یه‌كێتی كاریگه‌ری ‌ی‬ ‫سه‌لبی‌ كردوه‌ت ‌ه سه‌ر كاری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬

‫ی ئاماژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫عه‌دن���ان موفت ‌‬ ‫ی ل���ه‌روداوه‌كان ئاگاداره‌و‬ ‫ك��� ‌ه تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی پێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫هه‌ندێكجار پرس��� ‌‬ ‫به‌ئاماژه‌ ده‌توانێت "به‌ڵێ‌" بكات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ن���او یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ناكۆكیه‌كان ‌‬ ‫ی كردوه‌ت ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ی س���ه‌لبی ‌‬ ‫كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی سیاسیی‌"‪.‬‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬عه‌دنان موفتی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی ‌‬

‫ی له‌س���ه‌ر حسابی‌ هیچ‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی كوردستان له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫نیشتمانی ‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یاند ك ‌ه هیچ الیه‌نێكی‌ دیك ‌ه بێت‪ ،‬ئاواش پێمانخۆش ‌ه‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی نێوان گۆڕان‌و پارت ‌‬ ‫سیاس���ه‌تێك له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ێ هاوكاری���ی‌‌و حسابی‌ الیه‌نێكی‌ دیكه‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتونابێت به‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "به‌داخه‌و‌ه له‌پاش هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی نێ���وان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫هه‌ماهه‌نگی ‌‬ ‫ی كوردستان‌و عێراق‪،‬‬ ‫ی گشتیی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "پێمانخۆش��� ‌ه په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ن���او هه‌ندێ���ك ئه‌ندام ‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و پارت���ی‌‌و هه‌م���و الیه‌نه‌كان ناكۆكی��� ‌‬ ‫ی دیاربو كه‌ كه‌س‬ ‫ی سیاس���ی ‌‬ ‫ئاسایی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌و‌ه وه‌ك مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫چ���ۆن نامانه‌وێت په‌یوه‌ندی���ی‌ نێوان ناتوانێت بیشارێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی رونكرده‌وه‌ كه‌ یه‌كێت ‌‬ ‫موفتی‌ ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ناتوانێت به‌كێشه‌و‌ه بچێت ‌ه كۆنگره‌وه‌‌و‬ ‫ده‌بێ���ت النیك���ه‌م لێكتێگه‌یش���تنێك‬ ‫هه‌بێت ب���ۆ به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ كۆنگره‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ده‌بێت پێشتر په‌یوه‌ندیه‌كان‬ ‫ئاساییبكرێنه‌وه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ش����اره‌زایه‌كی‌ ب����واری‌ ئاب����ور ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشبینیده‌كات له‌گه‌ڵ چاره‌سه‌ربونی‌‬ ‫كێش����ه‌ی‌ موچ����ه‌دا‪ ،‬بێبازاڕی����ی هه‌ر‬ ‫به‌رده‌وامده‌بێ����ت‌و ئه‌گ����ه‌ری ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌هێزه‌ هه‌اڵوسانیش روبدات‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سڵێمانی‪ :‬سپۆڕو مامۆستای‌‬ ‫ئابوری‌ له‌زانكۆی‌ س����لێمانی د‪ .‬نیاز‬ ‫نه‌جمه‌دی����ن‪ ،‬پ‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"پێموایه‌ له‌مه‌ودای‌ نزیكدا به‌ناچاریی‌‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ ده‌بێت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كاتی‌‬ ‫دابینكردن����ی‌ موچه‌‪ ،‬پێش����بینییش‬ ‫ده‌ك����ه‌م له‌گ����ه‌ڵ چاره‌س����ه‌ربونی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ موچه‌دا هه‌اڵوسان روده‌دات‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ خه‌ڵكێكی‌ زۆر له‌فرۆشیاران‬ ‫زیانیانك����ردوه‌‌و ده‌یانه‌وێت قه‌ره‌بوی‌‬ ‫ئه‌و زیانه‌ی‌ خۆیان بكه‌نه‌وه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ نرخه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬

‫بێبازاڕییش هه‌ر به‌رده‌وامده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆش����یه‌وه‌ دلێ����ر تاریق‪،‬‬ ‫وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬ئێمه‌ كارده‌كه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و سیس����تمه‌ داراییه‌ی‌ ئێستا هه‌یه‌‬ ‫رێكوپێكتر بێ����ت‌و له‌ئه‌گه‌ری‌ رودانی‌‬ ‫قه‌یرانێك����دا بتوانی����ن چاره‌س����ه‌ری‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪" ،‬نه‌ك له‌وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و حكوم����ه‌ت پێداچونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫به‌كۆی‌ سیستمی‌ دارایی‌‌و ئیدارییه‌كان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬وه‌ك وه‌زاره‌ت����ی‌ دارایی����ش‬ ‫به‌رنامه‌و به‌دواداچونمان هه‌یه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌"‪.‬‬

‫جه‌ژنتان پیرۆز‪ ..‬به‌بۆنه‌ی هاتنی جه‌ژنی قوربانه‌و ‌ه هه‌فته‌ی داهاتو ئاوێن ‌ه باڵونابێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫"هه‌ولێر‪ ،‬خه‌ون به‌دوبه‌یه‌و‌ه ده‌بینێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫‪Le Nouvel Observateur‬‬

‫به‌رگی گۆڤاره‌که‌‬

‫ی‬ ‫سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌‪ ،‬گۆڤار ‌‬ ‫ی‬ ‫نۆڤل ئۆبسێرڤاتۆری‌ فه‌ره‌نس ‌‬ ‫ی سه‌باره‌ت‬ ‫راپۆرتێكی‌ تایبه‌ت ‌‬ ‫به‌هه‌رێمی‌ كوردستان باڵوكرده‌وه‌‌و‬ ‫ی داعش بۆ سه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت "هێرش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانیه‌وه‌ به‌مانا ‌‬ ‫موسڵ‌ له‌دید ‌‬ ‫كۆتایی‌ عێراق بو"‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ نۆڤل‬ ‫ئۆبسێرڤاتۆر "سه‌ره‌تا كورده‌كان‬ ‫گومانیان نه‌ده‌كرد كه‌ داعشیه‌كان‬ ‫به‌و توندی‌‌و لێبڕاوییه‌وه‌ له‌دژی‌ ئه‌وان‬ ‫ده‌ستبه‌كاربن‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه غافڵگیر‬ ‫كران"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌كی‌ پێش���مه‌رگه‌ به‌ناو ‌‬ ‫"ژه‌نراڵ‌ سه‌عدی‌ حه‌مادی‌" رێك‌و راست‬ ‫ی راگه‌یاندوه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌په‌یامنێری‌ گۆڤاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانگێك له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬ئه‌فسه‌ران ‌‬ ‫"نزیكه‌ ‌‬ ‫فه‌ره‌نسی‌ سه‌ردانیانكردین‪ ،‬ده‌یانویست‬ ‫ببینن پێویس���تمان به‌چیه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌و‌ه‬ ‫چه‌كیان بۆ ناردین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كریستۆف بولتانس���كی‌‪ ،‬په‌یامنێر ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تی‌ نۆڤل ئۆبسێرڤاتۆر بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ده‌نوس���ێت "س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش‪ ،‬ك���ورده‌كان چ ‌هك‌و كه‌لوپه‌ل ‌‬ ‫سه‌ربازییان كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫بولتانس���كی‌ رێوش���وێنی‌ ب���ه‬ ‫‌سه‌ركردنه‌وه‌ی‌ فه‌رماند‌ه كورده‌كه‌ به‌م‬ ‫جۆره‌ وه‌س���ف ده‌كات‪" ،‬دو ئه‌فس���ه‌ر‬ ‫به‌مه‌ودایه‌كی‌ یه‌كس���ان ل���ه‌م‌و المه‌و‌ه‬

‫شاری هه‌ولێر‬

‫ی‬ ‫ده‌ڕۆن‪ ،‬ده‌سته‌راس���ت س���ه‌ر به‌پارت ‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تانه‌و ده‌سته‌چه‌پ‬ ‫سه‌ر به‌یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پارتیه‌كه‌ی���ان س���ور‌و كاڵو ‌‬ ‫كاڵو ‌‬ ‫یه‌كێتیه‌كه‌ش سه‌وزه‌"‪.‬‬ ‫نۆڤ���ل ئۆبس���ێرڤاتۆر ئام���اژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ئه‌م دو حزب���ه‌ به‌درێژای ‌‬ ‫ی یه‌كتر‬ ‫مێژوی���ان چه‌ندینجار روب���ه‌ڕو ‌‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ی ت���ر به‌كریس���تۆف‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ك��� ‌‬ ‫بولتانس���كی‌ وت���و‌ه "ئێم���ه‌ له‌پێن���او‬ ‫ی كوردس���تان ده‌جه‌نگین‪،‬‬ ‫سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫تا كوردستان به‌ش���ێك بێت له‌عێراق‪،‬‬ ‫ی قوربانیدان‌و‬ ‫دوباره‌ ده‌بێت چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫كوشتار‌و قه‌تڵ‌و عام بین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫فوئ���اد حس���ێن‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ دیوان ‌‬ ‫ی بارزانی‌ ده‌ڵێت‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و راوێژكار ‌‬ ‫"له‌به‌رامبه‌ر داعشدا‪ ،‬ته‌نها ئێمه‌ین ك ‌ه‬

‫ئابوریناسان‪ :‬بێبازاڕیی درێژ‌ه ده‌كێشێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی ئابوری‌ پێشبینی‬ ‫شاره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ چاره‌سه‌ربون ‌‬ ‫ی موچه‌دا‪،‬بێبازاڕیی هه‌ر‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫به‌رده‌وامده‌بێت‌و هه‌اڵوسانیش‬ ‫ی فرۆشیاران‬ ‫روبدات‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیانیانكردوه‌‌و ده‌یانه‌وێت قه‌ره‌بو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و زیانه‌ی‌ خۆیان بكه‌نه‌وه‌ له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی نرخه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫د‪ .‬نی���از نه‌جمه‌دی���ن‪ ،‬پس���پۆڕو‬ ‫ی له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫مامۆستا ‌‬ ‫ره‌شبینیی‌ خۆی‌ نیشانده‌دات به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ئاب���وری‌ هه‌رێ���م له‌ئێس���تا‌و‬ ‫دۆخ��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی نزیك���داو به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ئاینده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نزیكدا به‌ناچاری ‌‬ ‫"پێموایه‌ له‌م���ه‌ودا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م دۆخه‌ ده‌بێت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كات ‌‬ ‫دابینكردنی‌ موچه‌‪ ،‬به‌اڵم خولی‌ داهاتو‬ ‫ی نایه‌ته‌و‌ه سه‌ر‬ ‫ئابورییه‌كه‌ به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ی كورتخایه‌ندا هه‌تا‬ ‫ی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫پێ ‌‬ ‫دو س���اڵی‌ ئاینده‌‪ ،‬پێشبینییش ده‌كه‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ چاره‌سه‌ربونی‌ كێشه‌ی‌ موچه‌دا‬

‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكێك ‌‬ ‫هه‌اڵوسان روده‌دات‪ ،‬به‌وپێیه‌ ‌‬ ‫زۆر له‌فرۆش���یاران زیانیانك���ردوه‌‌و‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ده‌یانه‌وێت قه‌ره‌بوی‌ ئه‌و زیان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رزكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫بكه‌ن���ه‌و‌ه له‌رێگ��� ‌ه ‌‬ ‫نرخه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیش���دا بێبازاڕییش‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وامده‌بێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه خه‌ڵك‬ ‫متمانه‌ی‌ به‌دۆخه‌ك ‌ه نابێت‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ی نزیك زۆر گه‌شبین نیم"‪.‬‬ ‫بۆ مه‌ودا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ د‪ .‬نی���از به‌دیل��� ‌‬ ‫بڕیاربه‌ده‌ستانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م دۆخه‌ ناله‌باره‌ ئابورییه‌ ‌‬ ‫تێپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی تێكه‌وت���وه‌‪" ،‬گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫به‌غدا‪ ،‬به‌اڵم له‌زه‌مه‌نێكدا ده‌ڕۆنه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫الوازن به‌گشتیی‌‪ ،‬چونك ‌ه گریمانه‌كانیان‬ ‫ی ئاب���وری‌ واڵت‌و‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌بردن��� ‌‬ ‫ته‌رخانكردن���ی‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌ داهات‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ ب���و‪ ،‬بۆی ‌ه ئێس���تاش ده‌گه‌ڕێن‬ ‫به‌دوای‌ داهاتدا"‪.‬‬ ‫ی دو‬ ‫به‌ش���ێك له‌ش���اره‌زایانی‌ ئابوری ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌ ده‌ستنیشانده‌كه‌ن‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی پ���رۆژ‌ه س���تراتیژی ‌ه‬ ‫بۆ بۆ شكس���ت ‌‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئابوریه‌كانی‌ حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ستراتیژیی‌ كشتوكاڵ ك ‌ه بڕیاربو‬ ‫پالن ‌‬

‫ی ه���ه‌ر قه‌یرانێك���ی‌ دارای���ی‌ له‌پ���اش‬ ‫ی ‪ 2015‬به‌هۆی���ه‌و‌ه هه‌رێم��� ‌‬ ‫تاس���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆبژێوو چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش��� ‌هی‌ موچ��� ‌ه ‌‬ ‫كوردستان ببێت ‌ه ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی ده‌ره‌كی‌ نه‌بێت‪ ،‬هاواڵتیان‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫پێویستی‌ به‌به‌روبوم ‌‬ ‫ی دارای���ی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی "ن���ه‌ك له‌وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌م پالن ‌ه هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫حكوم���ه‌ت پێداچونه‌وه‌ی���ه‌ك به‌كۆ ‌‬ ‫كاركردندا په‌كیكه‌وت‪.‬‬ ‫ی دارای���ی‌‌و ئیداریی���ه‌كان‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایه‌ی‌ زانك���ۆ پێیوایه‌‪ ،‬سیس���تم ‌‬ ‫ی دارایی���ش‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬وه‌ك وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫یه‌كێكله‌ه���ۆكاره‌كان "قۆرخكاری��� ‌‬ ‫ی به‌رنام���ه‌و به‌دواداچونمان هه‌یه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫ئابوریه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌ركاتێك قۆرخكاری ‌‬ ‫ی هه‌بو‪ ،‬ئه‌و كه‌رت��� ‌ه ناتوانێت مه‌به‌سته‌"‪.‬‬ ‫ئابوری��� ‌‬ ‫"ئێم���ه‌ كارده‌كه‌ی���ن بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫زۆر بژی���ت‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ناتوانێ���ت‬ ‫ی تاكه‌كان له‌ن���او خۆیدا سیس���تم ‌ه دارایی��� ‌هی‌ ئێس���تا هه‌ی��� ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رودان ‌‬ ‫رێكوپێكت���ر بێت‌و له‌ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫جێبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی قه‌یرانێك���دا بتوانی���ن چاره‌س���ه‌ری‬ ‫"دوه‌م هۆكاری���ش‪ ،‬په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫به‌دام���ه‌زراوه‌و‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌بار‌هی‌ ئ���ه‌و‌هی‌ كه‌ ئاخۆ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كانمان له‌قۆناغێكدا توانیویان ‌ه‬ ‫ی سامان ‌ه‬ ‫ی چاوی‌ له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی تاكه‌ ‌‬ ‫موچه‌ دابینبكه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌یانتوانیو‌ه دارای ‌‬ ‫ی ئێم���ه‌ بخه‌نه‌گ ‌هڕ‌و سروشتیه‌كانه‌و به‌دوای‌ به‌دیلی‌ دیكه‌دا‬ ‫وز‌هی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫خودی‌ خۆشیان قۆرخكراون"‪ ،‬د‪ .‬نیاز ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬تاریق وتی‌‪" ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫به‌نی���ازه‌ خه‌رجی���ه‌كان كه‌مبكاته‌وه‌و‬ ‫رونیكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی داهاتی���ش زیادبكات‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیش���یه‌و‌ه دلێ���ر تاریق‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫ی سامان ‌ه‬ ‫ی به‌اڵم چاویشی‌ هه‌ر له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای ‌‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫له‌به‌رنام���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌ك���ه‌ی‌ ك���رد سروش���تیه‌كان ده‌بێ���ت وه‌ك یه‌كێك‬ ‫ی داهات"‪.‬‬ ‫ی له‌سه‌رچاوه‌كان ‌‬ ‫ب���ۆ روبه‌روبون���ه‌و‌هی‌ س���ه‌رهه‌ڵدان ‌‬

‫ی ده‌بینین‪ ،‬هیچ‬ ‫ی زه‌مین��� ‌‬ ‫رۆڵی‌ هێ���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سێكی‌ تر نییه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئازادكردن ‌‬ ‫ی وه‌ك موس��� ‌ڵ پێویس���تمان‬ ‫ش���ارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تانك‪ ،‬تۆپخانه‌‪ ،‬موشه‌ك‌و سه‌رباز ‌‬ ‫پیشه‌ییه‌‪ ،‬پێویستمان به‌و سه‌ربازانه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ به‌دیسپلینن‌و زیاتر راهێنراون"‪.‬‬ ‫ی په‌یامنێ���ری‌ گۆڤاره‌كه‌ هیچ‬ ‫ب���ه‌ڕا ‌‬ ‫كاتێ���ك كورده‌كان تا ئ���ه‌م ئه‌ندازه‌ی ‌ه‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تێك ‌‬

‫نزیكنه‌بونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان هه‌م���و‬ ‫كه‌ره‌سه‌و پێداویستییه‌كانیان ئاماده‌یه‌‪:‬‬ ‫ی دیموكراتی‌‌و هه‌ڵبژێردراو‪،‬‬ ‫دامه‌زراو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خاك‌و س���ه‌رزه‌مین‌و ئااڵ‪ ،‬یه‌كپارچه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‪ ،‬گومرك‪ ،‬ئه‌و فڕۆكه‌خانان ‌ه ‌‬ ‫ی پێش���وازیكردن له‌فڕۆك ‌ه‬ ‫ك���ه‌ توان���ا ‌‬ ‫گه‌وره‌كانی���ان هه‌یه‌‌و له‌هه‌مو ئه‌وانه‌ش‬ ‫ی نه‌وتێكی‌ زۆرو زه‌وه‌ندن‬ ‫گرنگتر خاوه‌ن ‌‬ ‫كه‌ له‌توركیاوه‌ هه‌نارده‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫نۆڤ���ل ئۆبس���ێرڤاتۆر ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ی هه‌ولێ���ر‬ ‫رونده‌كات���ه‌و‌ه ك��� ‌ه "ش���ار ‌‬ ‫ی ده‌بینێ���ت ب���و‌ه‬ ‫له‌خه‌ون���دا‪ ،‬خ���ۆ ‌‬ ‫ی بچكۆالن���ه‌‪ ،‬به‌باڵه‌خان ‌ه‬ ‫به‌دوبه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫به‌رزو به‌ئوتێله‌ چوار ئه‌ستێره‌‌و به‌مۆڵ ‌ه‬ ‫ی مۆڵ‌و رۆیال‬ ‫ی وه‌ك ماجد ‌‬ ‫بازرگانیه‌كان ‌‬ ‫مۆڵ‌و هاوشێوه‌كانیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نۆڤل ئۆبس���ێرڤاتۆر جه‌غت له‌وه‌ش‬ ‫ی موس ‌ڵ‬ ‫ی ش���ار ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه "داگیركردن ‌‬ ‫ی داعش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن تیرۆریس���تان ‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ بۆ كورد ره‌خساند تا به‌شێك‬ ‫ی ناكۆكی‌ بون‬ ‫ی كه‌ جێ��� ‌‬ ‫له‌و ناوچان ‌ه ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ به‌غدا – له‌هه‌موی���ان گرنگتر‬ ‫ی‬ ‫كه‌رك���وك – بخه‌ن��� ‌ه ژێ���ر ده‌س���ت ‌‬ ‫خۆیانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌نوسێت "هێرشی‌ داعش بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانیه‌وه‌ به‌مانا ‌‬ ‫سه‌ر موسڵ‌ له‌دید ‌‬ ‫ی عێراق بو"‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ نۆڤل‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ئۆبس���ێرڤاتۆر‪" ،‬س���ه‌ره‌تا كورده‌كان‬ ‫گومانیان نه‌ده‌كرد كه‌ داعشیه‌كان به‌و‬ ‫ی ئه‌وان ئاوا‬ ‫توندیی‌‌و لێبڕاوییه‌و‌ه له‌دژ ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كار بن‪ ،‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش��� ‌ه‬ ‫غافڵگیر كران"‪.‬‬

‫عه‌ره‌بی‌ كه‌ركوك میلیشیا‬ ‫ی داعش دروستده‌كه‌ن‬ ‫دژ ‌‬ ‫ئا‪ :‬زانیار داقوق ‌ی‬ ‫عه‌ره‌به‌كان��� ‌ی كه‌رك���وك س���ه‌رقاڵ ‌ی‬ ‫دروستكردنی‌ هێزێكی‌ میلیشیان‌و ناحیه‌ ‌ی‬ ‫له‌یالنیان كردوه‌ به‌بنكه‌ی‌ خۆیان‌و به‌نیازن‬ ‫شانبه‌ش���انی‌ چه‌كداران���ی‌ ب���ه‌در هێرش‬ ‫بكه‌نه‌ س���ه‌رچه‌كدارانی‌ سه‌ر به‌رێكخراو ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امی‌ ناس���راو به‌(داعش)‬ ‫له‌س���نوری‌ ناوچه‌كانی‌ حه‌ویج���ه‌‪ ،‬ریاز‪،‬‬ ‫ره‌شاد‪ ،‬زاب‌و عه‌باسی‌‪.‬‬ ‫خالید ئه‌لبومفه‌رجی‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫عێ���راق‌و نوێنه‌ری‌ ع���ه‌ره‌ب بۆئاوێنه‌وت ‌ی‬ ‫"من ئاگام له‌چه‌كداری‌ عه‌ش���ایه‌ریی‌ نی ‌ه‬ ‫له‌كه‌ركوك هێزێكی‌ خۆبه‌خش���پێكبهێنن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم داوای‌ ناونوس���كردنی‌ هاواڵتیان ‌ی‬ ‫كورد‌و عه‌ره‌ب‌و توركمانمانكردوه‌ بۆئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هێزیك له‌و نه‌ته‌وانه‌ پێكبهێنرێت س���ه‌ر‬ ‫به‌سوپا ‌ی عێراق ‌ی بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی‌ توركمان ‌ی‬ ‫كه‌ركوك له‌په‌رله‌مان پێشنیاری‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫كردو‌ه هێزێكی‌ پاس���ه‌وانی‌ نیش���تمانی ‌ی‬ ‫پێكبهێنرێ���ت له‌س���ه‌رجه‌م نه‌ته‌وه‌كان ‌ی‬

‫به‌کڕینی بلیتێک کۆمه‌ک به‌ ئاواره‌کانی شه‌نگال بکه‌‬

‫كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌تره‌وه‌‪ ،‬ئه‌میر‌ه كه‌ریم زه‌نگه‌ن ‌ه‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێ���راق‌و نوێنه‌ر ‌ی‬ ‫ك���ورد ‌ی كه‌رك���وك بۆ ئاوێن��� ‌ه ئاماژه‌ ‌ی‬ ‫به‌و‌ه كرد كه‌ "وه‌ك نوێنه‌ران ‌ی كورد هیچ‬ ‫ئاگایه‌كمان له‌پێكهێنانی‌ هێزی‌ پاسه‌وان ‌ی‬ ‫نیش���تمانیی‌ نیه‌‪ ،‬ێش���مه‌رگه‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان ده‌پارێزیت‌و پێویست به‌هێز ‌ی‬ ‫وا له‌نێوان نه‌ته‌وه‌كان ناكات"‪.‬‬ ‫هاوكات ش���ێخ ئه‌نوه‌ر عاس ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫عه‌شره‌تی‌ عوبێد له‌كه‌ركوك بۆ ئاوین ‌ه وتی‬ ‫"سه‌رقاڵ ‌ی پێكهێنان ‌ی هێز ‌ی عه‌شایه‌رین‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌رجه‌م س���ه‌رۆك عه‌ش���ره‌ت ‌ه‬ ‫عه‌ره‌به‌كان���ی‌ س���نوره‌كه‌ گفتوگۆم���ان‬ ‫ئه‌نجام���داوه له‌ئاینده‌دا‌ ئۆپه‌راس���یۆن ‌ی‬ ‫ش‬ ‫عه‌ش���ایه‌ریی‌ دژی به‌چه‌كداران���ی داع ‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نین"‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه چه‌كدارانی‌ داعشله‌ترس��� ‌ی‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ ‌ی عه‌شیره‌ته‌ عه‌ره‌به‌كان ‌ی‬ ‫حه‌ویجه‌‪ ،‬چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی ‌ی سه‌رۆك‬ ‫عه‌ش���یره‌تی‌ عه‌ره‌بی���ان كوش���توه‌‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ش���یان له‌كۆمه‌ڵێ���ك س���ه‌رۆك‬ ‫عه‌شره‌ت ‌ی دیكه‌ش كردوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫‪3‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬پێمانخۆش ‌ه په‌یوه‌ندی ‌ی گۆڕان‌و پارت ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر حسابی‌ الیه‌نێك ‌ی دیكه‌ نه‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانیی‌ كوردستان‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"نه‌مبیستوه‌ له‌ئێستادا تاڵه‌بانی‌ بۆچونی‌‬ ‫هه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم ئاگاداره‌و هه‌ندێكجار‬ ‫پرسی‌ پێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت كورد به‌الوازیی چوه‌وه‌‬ ‫به‌غ���دا‪ ،‬له‌كاتێكدا هیچ كات وه‌ك ئه‌مجار‌ه‬ ‫به‌غدا الواز نه‌بوه‌‪ ،‬بۆچونی‌ تۆ چیه‌؟‬ ‫عه‌دن���ان موفتی‌‪ :‬پێموانه‌ب���وه‌ نه‌به‌غدا‬ ‫له‌بارودۆخێك���ی‌ الوازدا ب���وه‌و نه‌ ئێمه‌ش‪،‬‬ ‫بارودۆخێك���ی‌ ناله‌بار هات���ه‌ پێش كه‌ بۆ‬ ‫هه‌م���وان مه‌ترس���یداربو‪ ،‬ئه‌وی���ش هاتنی‌‬ ‫داعش بو بۆ موسڵ‪ .‬راسته‌ عێراق كێشه‌ی‌‬ ‫زۆری‌ هه‌ب���و له‌گه‌ڵ س���وننه‌كان‌و هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌اڵم پشتیوانییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییش���ی‌ هه‌بو‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌مومان‬ ‫پێویس���تمان به‌یه‌كتر بو‪ ،‬چونكه‌ مه‌ترسی‌‬ ‫داعش بۆ س���ه‌ر هه‌موان بو‪ ،‬هاوپه‌یمانیی‌‬ ‫نیش���تمانیی‌ كاندیده‌كان���ی‌ خۆیان گۆڕی‌‌و‬ ‫داواكارییه‌كانی‌ شاندی‌ كوردییش له‌به‌غدا تا‬ ‫ڕاده‌یه‌كی‌ باش ره‌چاوكراوه‌‌و ئیراده‌یه‌كیش‬ ‫هه‌یه‌ بۆ چاره‌س���ه‌كردنی‌ كێشه‌ی‌ بودجه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌و كاربه‌ده‌س���تانه‌ی‌‬ ‫عێراق كه‌ كێش���ه‌ بون له‌به‌رده‌م گه‌یشتن‬ ‫به‌رێككه‌وتن بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫بودجه‌و نه‌وت‌و غاز‪ ،‬گۆڕاون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌غدا به‌مشێوه‌یه‌ گۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫بۆچ���ی‌ بودج���ه‌ی‌ ب���ڕراوی‌ هه‌رێمی‌ وه‌ك‬ ‫نیازپاكیه‌ك هێشتا نه‌ناردوه‌؟‬ ‫عه‌دن���ان موفتی‌‪ :‬ئیراده‌ی���ه‌ك هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ناردنی‌ ئ���ه‌و بودجه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاروباری‌‬ ‫هونه‌ری���ی‌ رێگره‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م وه‌زیری‌ دارایی‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كارنه‌بوه‌و س���وێندی‌ یاس���ایی‌‬ ‫نه‌خواردوه‌‪ ،‬پاش���ان بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تیی‌‪،‬‬ ‫پێویس���تی‌ به‌گفتوگۆیه‌كی‌ نێوان ش���اندی‌‬ ‫هه‌ولێرو به‌غدا هه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ بچینه‌ ناو‬ ‫ورده‌كارییه‌وه‌‪ ،‬چی‌ ئه‌ركه‌ له‌سه‌ر حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌روی‌ داراییه‌وه‌و چی‌ ئه‌ركه‌ له‌سه‌ر‬ ‫به‌غدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش سه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانه‌كان‪،‬‬ ‫ئاراسته‌ی‌ كاری‌ پارتی‌ روی‌ له‌ئه‌نقه‌ره‌ بو‪،‬‬ ‫هی‌ یه‌كێتیش رو له‌به‌غدا‪ ،‬كام ئاراس���ته‌یه‌‬ ‫دروست ده‌رچو؟‬

‫ناكۆكیه‌كانی‌‬ ‫ناو یه‌كێتی‌‬ ‫كاریگه‌ریی‌‬ ‫سه‌لبیی‌ كردوه‌ته‌‬ ‫سه‌ر كاری‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌‬ ‫عه‌دنان موفتی‬ ‫عه‌دن���ان موفت���ی‌‪ :‬ره‌نگ���ه‌ بۆچون��� ‌ی‬ ‫جیا هه‌بوبێ���ت له‌نێوان پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ په‌یوه‌ندی���ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئه‌نجام���دا روداوه‌كان وایانك���رد ئ���ه‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���تانه‌ یه‌كبگرن‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌ماوه‌ی‌‬ ‫رابردو هه‌ڵوێستی‌ گشت الیه‌نه‌كان یه‌ك بو‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانمان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌غ���دا‪ ،‬بۆیه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ توركیا‬ ‫به‌وش���ێوه‌یه‌ ئاس���ان نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌ویش‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌‌و سیاسه‌تی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونت چیه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وترێت‪ ،‬دوایین وش���ه‌ی‌ سیاسه‌ت پارتی‌‬ ‫ده‌یڵێت‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ شوێنی‌‬ ‫ده‌كه‌ون؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ بارودۆخی‌ ن���او یه‌كێتی‌‌و‬ ‫س���ه‌رقاڵبونی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌ی به‌و‬ ‫ته‌كه‌توالت���ه‌ی‌ ك���ه‌ دروس���تبوه‌و هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێموانیه‌ له‌هه‌رێم هیچ سیاس���ه‌تێك‬ ‫سه‌ركه‌وتوبێت به‌بێ‌ هاوكاریی‌‌و هه‌ماهه‌نگیی‌‬ ‫نێ���وان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێستا واقعێكی‌ دیكه‌ش هه‌یه‌ ئه‌ویش بونی‌‬ ‫گۆڕان‌و ئیسالمیه‌كانن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێران رۆڵی‌ هه‌بو له‌پاراس���تنی‌‬ ‫سنوره‌كانی‌ هه‌رێم له‌به‌رامبه‌ر داعش؟‬

‫عه‌دن���ان موفت���ی‌‪ :‬ئه‌مه‌ری���كاو ئێران‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ان له‌عێراقدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هاوكارب���ون بۆ ئه‌وه‌ی‌ داعش ش���وێنی‌ تر‬ ‫نه‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم ئ���اگاداری‌ ورده‌كارییه‌كان‬ ‫نیم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كشانه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌جه‌له‌والو‬ ‫ش���ه‌نگال‪ ،‬چ كاریگه‌رییه‌كی‌ هه‌بو له‌سه‌ر‬ ‫ناوبانگی‌ كوردستان‌و پێشمه‌رگه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬پێویس���ته‌ هه‌ڵوێس���ته‌‬ ‫بكرێت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ رویدا له‌ش���ه‌نگال‪،‬‬ ‫زومم���ارو مه‌خم���ور‪ ،‬كه‌موكورتیه‌ك���ی‌‬ ‫زۆری‌ تێدا بوه‌و پێویس���ته‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویست ده‌كات‬ ‫پرس���یاربكرێت له‌و كه‌مته‌رخه‌میانه‌ی‌ كه‌‬ ‫كراون‪ .‬س���ه‌ره‌تا كاریگه‌ریی‌ سه‌لبیی‌ هه‌بو‬ ‫له‌سه‌ر س���وپای‌ عێراق‌و پێش���مه‌رگه‌ش‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوات���ر هێ���زی‌ پیش���مه‌رگه‌ خۆی‌‬ ‫رێكخسته‌وه‌و توانی‌ به‌ره‌نگاریان ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گ���ه‌ر كه‌مته‌رخه‌می���ه‌ك هه‌بوبێت‬ ‫ده‌بێت لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ لێبكرێت‌و هه‌ركه‌سێك‬ ‫كه‌مته‌رخ���ه‌م بوبێت ده‌بێت به‌پێی‌ یاس���ا‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێستادا چۆن له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێوان پارتی‌‌و گۆڕان ده‌ڕوانن؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬پێمانخۆشه‌ په‌یوه‌ندیی‌‬

‫گۆڕان‌و پارتی‌‌و هه‌مو الیه‌نه‌كان ئاس���ایی‌‬ ‫بێت‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كۆمانده‌كاته‌و‌ه‬ ‫زۆر زیات���ره‌ ل���ه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ری‌ ناكۆكین‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ وه‌ك چۆن نامانه‌وێت‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫حس���ابی‌ هیچ الیه‌نێكی‌ دیكه‌ بێت‪ ،‬ئاواش‬ ‫پێمانخۆشه‌ په‌یوه‌ندیی‌ نێوان گۆڕان‌و پارتی‌‬ ‫له‌سه‌ر حسابی‌ الیه‌نێكی‌ دیكه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬راس���ته‌ دو مه‌كته‌ب سیاس���یی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ داوای‌ بڕینی‌ موچ���ه‌ی‌ هه‌رێمیان‬ ‫كردوه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬هیچ مه‌نتیقێكی‌ تێدا نیه‌‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێـتی‌ داوایه‌كی‌ وا بكات‪،‬‬ ‫كه‌ یه‌كێك له‌داواكان���ی‌ یه‌كێتی‌ له‌مالیكی‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ناردنی‌ موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫هه‌رێم بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ له‌گ���ه‌ڵ گۆڕان به‌نیازن تا‬ ‫ك���ه‌ی‌ درێژه‌ به‌و دۆخه‌ بده‌ن كه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پرس���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫هاتۆته‌ ئارا؟‬ ‫عه‌دنان موفت���ی‌‪ :‬ده‌بێ���ت رێككه‌وتن‌و‬ ‫ته‌واف���وق هه‌بێت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر متمانه‌ له‌نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان���دا به‌ره‌وپێش بڕوات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پرسه‌ ئاسانتر چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‪ .‬ئه‌گه‌رنا‪،‬‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌ نابێت ئاوا بمێنێت‪ .‬چه‌ندین‬

‫كۆبونه‌وه‌ كراوه‌ بۆ ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫باسیشكرا كێشه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ چۆن سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن هه‌ڵبژێ���رن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش ده‌بێت‬ ‫پێشتر رێكبكه‌ون له‌سه‌ر پارێزگار‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫متمان���ه‌ هه‌بێت‌و ئه‌گه‌ر مه‌ترس���ی‌ نه‌بێت‬ ‫له‌هه‌ن���گاوی‌ دژ به‌یه‌كت���ر‪ ،‬ئه‌وه‌ ئاس���انه‌‬ ‫چاره‌سه‌ربكرێت‪ .‬شاندێكی‌ یه‌كێتیش هه‌یه‌‬ ‫كه‌ سه‌رپش���ككراوه‌ بۆ ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌و‬ ‫گه‌یشتن به‌ئه‌نجامێك‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا له‌ناو یه‌كێتیدا كێ‌ رۆڵی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ ده‌بینێ���ت له‌یه‌كالكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕیاره‌كاندا؟‬ ‫عه‌دن���ان موفت���ی‌‪ :‬جێگ���ری‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫سكرتێری‌ گش���تیی‌ یه‌كێتی‌ هه‌یه‌ كه‌ كاك‬ ‫كۆس���ره‌ته‌‪ ،‬كارگێ���ڕو ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���یی‌ هه‌ن‪ ،‬به‌راوێژ له‌گ���ه‌ڵ یه‌كتری‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ بڕیار ده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌پ���اش هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تیی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان‌و عێراق‪ ،‬ناكۆكیی‌ له‌ناو هه‌ندێك‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ دیاربو كه‌ كه‌س‬ ‫ناتوانێت بیشارێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی‌‬ ‫س���ه‌لبیی‌ كردوه‌ له‌س���ه‌ر كاری‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���یی‌ كه‌ ره‌نگ ‌ه له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ كۆببێته‌وه‌و ئومێدیشم‬ ‫هه‌ی���ه‌ ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬

‫دیموكراتییانه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ هه‌نگاوێكی‌ نوێ هه‌یه‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫به‌ستنی‌ كۆنگره‌وه‌؟‬ ‫عه‌دن���ان موفت���ی‌‪ :‬دوا بڕی���ار ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ه���ه‌ر وه‌ختێك گونج���او بو بیبه‌س���تین‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌موی‌ گرنگت���ر ئه‌وه‌یه‌ ناتوانیت‬ ‫به‌كێش���ه‌وه‌ بچیت���ه‌ كۆنگ���ره‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫النیك���ه‌م لێكتێگه‌یش���تنێك هه‌بێ���ت بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ كۆنگره‌ك���ه‌‪ ،‬چونكه‌ ره‌نگه‌‬ ‫هه‌زار ئه‌ندام به‌شداربێت‌و به‌ناكۆكیه‌كانه‌وه‌‬ ‫بچی���ن ی���ان زۆر ده‌خایه‌نێ���ت‌و ناگه‌ینه‌‬ ‫ئه‌نجام‪ ،‬یان ده‌بێته‌ كێش���ه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫پێش���تر په‌یوه‌ندیه‌كان ئاس���اییبكرێنه‌وه‌و‬ ‫پێداچونه‌وه‌ بكرێت بۆ ئه‌و چوار س���اڵه‌ی‌‬ ‫راب���ردوو ئه‌و سیاس���ه‌ته‌ی‌ ك���ه‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت تێگه‌یشتن هه‌بێت له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی���ی‌ نێ���وان یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ گۆڕان‌و ئیسالمیه‌كان‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ پاشه‌كشه‌ی‌ یه‌كێتی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان‌و هه‌ڵكش���انی‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬هتد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تاڵه‌بان���ی‌ به‌ت���ه‌واوی‌ دابڕاوه‌‬ ‫له‌كای���ه‌ی‌ سیاس���ه‌ت‌و بارودۆخه‌كانی‌ ناو‬ ‫یه‌كێتی‌‌و هه‌رێم؟‬ ‫عه‌دن���ان موفت���ی‌‪ :‬ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ م���ن‬ ‫بزان���م ئاگادارده‌كرێت���ه‌وه‌ ل���ه‌روداوه‌كان‌و‬ ‫پێیده‌وترێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ ئ���ه‌و بۆچون���ی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌رده‌بڕێت؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬من بۆخۆم نه‌مبیس���توه‌‬ ‫بۆچون���ی‌ هه‌بوبێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���اگاداره‌و‬ ‫هه‌ندێكجار پرس���ی‌ پێده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌ئاماژه‌ ده‌توانێت "به‌ڵێ‌" بكات‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ پێش���وازیكردن له‌خه‌ڵك كه‌‬ ‫بۆچونی‌ وه‌رده‌گیرێت به‌رله‌وه‌ی‌ بچنه‌ الی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر یه‌كێتی‌ به‌ڵێنی‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌س���توری‌ دا ب���ۆ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ئێستا یه‌كێتی‌ بۆچونی‌ چیه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬ئێس���تا پرسه‌كه‌ له‌الی‬ ‫یه‌كێتی‌ نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌رپرسه‌ له‌وه‌ی‌ به‌دواداچون بكات بۆ ئه‌و‬ ‫ره‌خنه‌و پێشنیارانه‌ی‌ له‌الیه‌ن حزبه‌كانه‌وه‌‬ ‫بۆی‌ هات���وه‌‪ ،‬رێگایه‌كی���ش دیاریبكات بۆ‬ ‫چۆنیه‌تی‌ هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫له‌به‌ر رۆش���نایی‌ رێككه‌وتنێكی‌ سیاسیی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ هی‌ ئه‌وه‌ نی���ه‌ بیخه‌یته‌‬ ‫به‌رنام���ه‌ی‌ كار له‌په‌رله‌ماندا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ئیشی‌ خه‌ڵكی‌ پسپۆڕو شاره‌زایه‌‪.‬‬

‫به‌رپرسی‌ لقی‌ ‪4‬ی‌ پارتی‌‪ :‬سوپاس‌ كاك نه‌وشیروان بۆ نزیکبونه‌وه‌ت له‌پارتی‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ی‌ ئه‌حمه‌د كورده‌ به‌رپرسی‌‬ ‫لقی‌ ‪4‬ی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"نه‌خۆشكه‌وتنی‌ مام جه‌الل مه‌ركه‌زیه‌تی‌‬ ‫له‌ناو یه‌كێتیدا كه‌مكردۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌سێك‬ ‫هه‌ڵده‌ستێ‌ قسه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆی‌ چییه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ ئێوه‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ ب���ه‌م ئه‌ندازه‌یه‌ له‌گرژیی‌‌و ئاڵۆزیی‌‬ ‫گه‌یشتوه‌؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حم���ه‌د‪ :‬پێموایه‌ ئ���ه‌وه‌ گرژیی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ دو حزبین‌و دو‬ ‫بیروڕای‌ سیاسی‌ جیاوازمان هه‌یه‌‪ ،‬ناكرێت‬ ‫له‌یه‌ك بچین‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رژه‌وه‌ندیی‌ به‌رزی‌‬ ‫نیش���تمان وای‌ له‌م دو حزب���ه‌ كردوه‌ ببنه‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ یه‌كتری‌‪ ،‬به‌رده‌وامیش گله‌یی‌‌و‬ ‫گازن���ده‌ هه‌ر هه‌ب���وه‌‪ ،‬ج���ۆری‌ ده‌ربڕینی‌‬ ‫گازنده‌كانیش له‌الی‌ كه‌س���ه‌كان جیاوازیی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ گازه‌ندی‌ كه‌س���ێكی‌ الی‬ ‫یه‌كێتی‌ توندت���ره‌ وه‌ك له‌پارتی‌‪ ،‬هه‌ندێجار‬ ‫پارتیه‌كانیش دێنه‌ سه‌ر خه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫كه‌مت���ره‌‪ ،‬تۆ تێبینی‌ بكه‌ ت���ا جه‌نابی‌ مام‬ ‫جه‌الل نه‌خ���ۆش نه‌كه‌وتبو‪ ،‬م���ام جه‌الل‌و‬ ‫كاك مه‌س���عود به‌یه‌كه‌وه‌ ته‌بابون‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كێش���ه‌‌و قس���ه‌یه‌كیش له‌الی‌ یه‌كێتی‌ یان‬ ‫پارتیه‌وه‌ هه‌بوای���ه‌ خاوه‌ندارێتیان ده‌كرد‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ریان ده‌كرد‌و نه‌ده‌گه‌یش���ته‌ ئه‌م‬ ‫دۆخ���ه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌ نه‌خۆش���كه‌وتنی‌ مام‬ ‫ج���ه‌الل ئ���ه‌و مه‌ركه‌زیه‌ته‌ی‌ ن���او یه‌كێتی‬ ‫كه‌مكردۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك هه‌ڵده‌س���تێ‌‬ ‫قس���ه‌ ده‌كات‪ ،‬هیوادارم مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌وه‌دا بچێته‌وه‌ سنورێك بۆ ئه‌وانه‌‬ ‫دابنێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ ل���ه‌كام هه‌ڵوێس���ت‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ گله‌یی‌‌و گازنده‌تان هه‌یه‌‬ ‫به‌دیاریكراوی‌؟‬

‫هه‌ڵ���ۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬مه‌س���ه‌له‌ی‌ گله‌یی‌‌و‬ ‫گازه‌نده‌ نیی���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌ردوالمان مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���یمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌یه‌كه‌وه‌ داده‌نیش���ن‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مو مه‌س���ه‌له‌كان وتوێژ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫جیاوازیه‌كان لێكنزیكده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ به‌ده‌ر‬ ‫هه‌ر كه‌س���ێك قس���ه‌ بكات زیاتر بۆچونی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‪ .‬ئێمه‌ حساب له‌سه‌ر ئه‌و بۆچونانه‌‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ حساب له‌سه‌ر قسه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���یی‌ هه‌ردوال ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم حه‌قوایه‌‬ ‫چ ئێمه‌ وه‌ك پارتی‌‌و ئه‌وانیش وه‌ك یه‌كێتی‌‬ ‫كه‌س���ێك كه‌ ده‌بینن زمانێكی‌ زبری‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫حزبه‌ك���ه‌ی‌ خۆی‌ لێیقبوڵ نه‌كات‪ ،‬پێیبڵێت‬ ‫نابێت ئه‌م سنوره‌ تێبپه‌ڕێنی‌‪ ،‬له‌ناو پارتیدا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر زیاده‌ڕه‌وی���ی‌ بكه‌ین‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یه‌كێتی‌ لێمانده‌پرسنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ یه‌كێتی‌ نازانم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باشه‌ بۆچی‌ له‌م كاته‌دا نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ موچه‌بڕی���ن ده‌خاته‌‬ ‫ئه‌ستۆی‌ دو به‌رپرسی‌ یه‌كێتی‌؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬نێچیرڤان بارزانی‌ نایخاته‌‬ ‫ئه‌س���تۆی‌ دو به‌رپرس���ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫گرفت هه‌یه‌ ئه‌و گرفته‌ش ئه‌وه‌یه‌ هه‌ندێجار‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان به‌هه‌ڵه‌ ته‌فسیر بۆ شته‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌كرێت له‌س���ه‌ر ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‬ ‫هه‌ردو مه‌كته‌ب سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ دانیشن قسه‌ی‌ له‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و دو به‌رپرسه‌ كێن؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬نازانم كێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاك‬ ‫نێچیرڤ���ان ئه‌و قس���ه‌یه‌ی‌ كردبێت چونكه‌‬ ‫من ئ���اگام لێنه‌بوه‌‪ ،‬دی���اره‌ زانیاری‌ الیه‌‪،‬‬ ‫بێگومانیش���م كه‌ كاك نێچیرڤان قس���ه‌ی‌‬ ‫ناڕاس���ت ن���اكات‪ .‬مه‌رجیش نیی���ه‌ هه‌مو‬ ‫زانیاری���ه‌ك بگات���ه‌ ئێمه‌‪ ،‬من پێمخۆش���ه‌‬ ‫خه‌ڵ���ك له‌پارتی‌ تێبگات‪ ،‬م���ه‌رج نییه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ كه‌سێك قسه‌یه‌ك ‌ی كرد یه‌كسه‌ر بێت‬ ‫له‌ته‌له‌فیزیۆنه‌وه‌ باسی‌ بكات‪ ،‬تا نه‌گاته‌ زۆر‬ ‫دره‌نگ پارتی‌ باسی‌ هه‌ندێ‌ شت ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌دی���دی‌ ئێ���وه‌وه‌ ك���ێ‌ یان‬

‫كێن ئه‌وانه‌ی‌ ئێس���تا سیاس���ه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ به‌رامبه‌ر به‌ئێوه‌ داده‌ڕژێن؟‬ ‫هه‌ڵ���ۆ ئه‌حم���ه‌د ‪ :‬راس���تیه‌كه‌ی‌ م���ن‬ ‫زۆر گرنگی���ی‌ ب���ه‌وه‌ ناده‌م ئ���ه‌وه‌ خۆیان‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬من ئه‌ون���ده‌ ده‌زانم تا مام جه‌الل‬ ‫نه‌خۆش نه‌كه‌وتبو كۆنتڕۆڵی‌ به‌سه‌ر هه‌مو‬ ‫جومگه‌كانی‌ یه‌كێتیدا كردبو‪ ،‬هیچ ش���تێك‬ ‫له‌ژێر ده‌ستی‌ ئه‌و ده‌رنه‌ده‌چو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫به‌وجۆره‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌دبس‌و كه‌ركوكه‌وه‌ تا خانه‌قین‬ ‫ل���ه‌و ژوری‌ عه‌مه‌لیات���ه‌ی‌ دروس���تكراوه‌‬ ‫ئه‌فسه‌رێك ‌ی پارتی‌ تێدا نییه‌‪ ،‬له‌الی‌ ئێوه‌ش‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ ئه‌فس���ه‌رێكی‌ یه‌كێتی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫بۆچی‌ ب���ه‌و راده‌یه‌ بێمتمانه‌ی���ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كتر دروس���تبوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م ناكۆكییانه‌‬ ‫به‌ره‌و رێگه‌یه‌كی‌ داخراوتان نابات؟‬ ‫هه‌ڵ���ۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬ئه‌وه‌ ناكۆكی‌ نییه‌‪ ،‬من‬ ‫پێموایه‌ له‌روی‌ سه‌ربازییه‌وه‌ ئه‌وه‌ شتێكی‌‬ ‫راسته‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر راگه‌یاندن ئه‌و شتانه‌ گه‌وره‌‬ ‫ن���ه‌كات‪ .‬وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ تازه‌یه‌‌و‬ ‫پێیڕانه‌گه‌یشتوه‌ ئه‌و هێزانه‌ یه‌كبخات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫دوچاری‌ شه‌ڕ بوین له‌گه‌ڵ داعش‪ ،‬ده‌بینی‌‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌ش���وێنێكه‌ ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ش ك���ه‌ له‌ده‌وریه‌تی‌ هێزی‌ یه‌كێتیه‌‪،‬‬ ‫به‌مجۆره‌ باش���تر به‌قسه‌ی‌ ده‌كرێت‪ ،‬باشتر‬ ‫ده‌توانێ‌ كۆنتڕۆڵی‌ دۆخه‌كه‌ بكات‪ ،‬له‌والش‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێمخۆش‬ ‫ب���و له‌س���نوری‌ هه‌ریه‌كه‌م���ان به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫كارمانبكردایه‌‪ ،‬ئێس���تاش هی���چ زه‌ره‌رمان‬ ‫نه‌كردوه‌ ل���ه‌و به‌ره‌یه‌ی‌ یه‌كێتی‌ لێیه‌ كاری‌‬ ‫خۆی���ان كردوه‌و له‌و به‌ره‌ی���ه‌ش كه‌ پارتی‌‬ ‫لێبوه‌ كاری‌ خۆیان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ه‌م لێكدانه‌وه‌ی‌ تۆ بێت ئه‌وانه‌‬ ‫هێزی‌ حزبیین نه‌ك نیشتمانی‌؟‬ ‫هه‌ڵ���ۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬من پێموایه‌ ئه‌وه‌ كفره‌‬ ‫بڵێیت ئه‌و هێزانه‌ نیشتمانیی‌ نین‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌كان هه‌ندێج���ار زاراوه‌ی���ه‌ك‬ ‫داده‌هێنن به‌دوایدا كۆمه‌ڵێك كه‌س دوباره‌ی‌‬

‫له‌ناو پارتیدا‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫زیاده‌ڕه‌ویی‌ بكه‌ین‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یه‌كێتی‌‬ ‫لێمانده‌پرسنه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم بۆ یه‌كێتی‌‬ ‫نازانم‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ به‌بێ‌ وردبونه‌وه‌ لێی‌‪ ،‬هێزه‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و هێ���زی‌ حزبه‌كانی‌ تریش‬ ‫هێزی‌ نیش���تمانیین‪ ،‬ب���ه‌اڵم تۆ بڵێیت ئه‌م‬ ‫هێزانه‌ رێكنه‌خراون وه‌كو هێزێكی‌ حكومیی‌‬ ‫ئه‌مه‌ راس���ته‌‪ ،‬به‌اڵم گوناهه‌ بڵێیت ئه‌وانه‌‬ ‫هێزی‌ نیشتمانیی‌ نین‪ ،‬به‌ڕاستیی‌ من ئه‌وه‌‬

‫وه‌ك ئیهانه‌ س���ه‌یر ده‌كه‌م‪ ،‬م���ن پێموایه‌ ئێم���ه‌ رێگایه‌ك���ی‌ دورودرێ���ژی‌ خه‌باتمان‬ ‫غه‌در له‌پێشمه‌رگه‌ زۆر ده‌كرێت‪ ،‬له‌رابردودا له‌پێش���ه‌‪ ،‬هه‌وراز‌و نش���ێوی‌ زۆرمان دێت ‌ه‬ ‫پێشمه‌رگه‌ سنگی‌ ده‌نا به‌گولله‌وه‌ له‌والشه‌وه‌ رێ���گاو ماندوش ده‌بین تا س���ه‌رده‌كه‌وین‪،‬‬ ‫خێزان‌و كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ نه‌فی‌ ده‌كرا‪ ،‬توشی‌ ده‌كرێت توش���ی‌ گرفتی���ش ببین‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫ده‌یه‌ها كێشه‌ ده‌بون‪ ،‬خه‌ڵكانێكیش هه‌بون ش���ته‌كان وه‌ه���ا ده‌رنه‌چ���ن وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێش���تر یان له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ به‌عسدا بون به‌رنامه‌مان بۆ داڕشتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌س���تناكه‌ن سیاس���ه‌تی‌‬ ‫یان تازه‌پێگه‌یش���تون دێن به‌پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ن نانیش���تمانیی‌‪ ،‬به‌ڕاس���تیی‌ ئه‌و‌ه پارت���ی‌ له‌په‌یوه‌ندیه‌كان���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫غه‌درێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫توركیا‌و له‌پش���تیوانیكردنی‌ س���وننه‌كان‌و‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئێس���تاش یه‌كێت���ی‌ له‌هه‌ڕه‌شه‌كانی‌ له‌به‌غداو له‌بواری‌ فرۆشتنی‌‬ ‫به‌هاوپه‌یمانی‌ ستراتیجیی‌ خۆتان ده‌زانن؟ نه‌وتدا سه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬به‌ڵێ‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵ���ۆ ئه‌حم���ه‌د ‪ :‬هه‌ن���دێ‌ روداو بون‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم هه‌ست به‌نزیكبونه‌وه‌یه‌كی‌ هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ نین‪ ،‬ش���یع ‌ه حوكمی‌‬ ‫زۆر ده‌كرێت له‌نێوان ئێ���وه‌و گۆڕاندا‪ ،‬ئایا كردوه‌و نه‌یتوانیوه‌ سوننه‌ رازیبكات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫بڵێی���ن چی‌‪ ،‬له‌چ���وار س���اڵ له‌مه‌وبه‌ره‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ بچوككردنه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ نییه‌؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬نه‌خێ���ر به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬جه‌ناب���ی‌ كاك مه‌س���عود له‌وتاره‌كانی���دا‬ ‫حه‌ق رۆژنامه‌نوس���ان‌و راگه‌یاندنه‌كان زۆر ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ ده‌دا‪ ،‬كه‌چ���ی‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫رێ���ز ‌ی ئ���ه‌و لێكنزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ی‌ گۆڕان‌و ئه‌وكات له‌الی���ه‌ن هه‌ندێكه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫پارت ‌ی بگرن‪ ،‬تۆ بڕوانه‌ له‌س���ااڵنی‌ رابردودا تری‌ بۆ ده‌كرا‪.‬‬ ‫به‌ئاماده‌بونی‌ م���ام جه‌الل ته‌باییه‌كی‌ باش‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا پارتی‌ ئه‌مس���اڵ‌ كۆنگره‌‬ ‫هه‌بو له‌نێوان یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ده‌به‌ستێت؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬ئه‌گه‌ر پێویس���ت بكات‌و‬ ‫ئێس���تا ب���ه‌و جۆره‌ نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌و بۆش���ایه‌‬ ‫دروستبو‪ ،‬من ده‌ڵێم ده‌بێت ئێستا سوپاسی‌ كه‌ش���ی‌ سیاس���ی‌ له‌بار بێت ده‌به‌سترێ‌‪،‬‬ ‫كاك نه‌وش���یروان بكرێت‪ ،‬ئێس���تا هه‌ست به‌اڵم هه‌ندێ‌ شت هاتونه‌ته‌ پێش‌و گرنگترن‬ ‫ب���ه‌و به‌رپرس���یارێتیه‌ ده‌كات‌و له‌هه‌وڵ���ی‌ له‌كۆنگره‌‪ ،‬نازانم ده‌به‌سترێ‌ یان نا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دۆخه‌كه‌ ناگونجێ���ت یان وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ ئه‌و بۆش���اییه‌ پڕبكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌بێت‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ س���لێمانی‌‌و خه‌ڵكی‌ كوردس���تان باسده‌كرێت ده‌سته‌گه‌ریی‌ له‌نێوان بارزانی‌‌و‬ ‫سوپاس���ی‌ گۆڕان بكات ت���ا زیاتر له‌پارتی‌ نێچیرڤان‌و مه‌سرور هه‌یه‌؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬به‌باسكردنی‌ نمونه‌یه‌ك‬ ‫نزیكبێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و لێكنزیكبونه‌ویه‌ له‌قازانجی‌‬ ‫وه‌اڵمتده‌ده‌م���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كۆنگره‌ی‌ ‪13‬ی‌ پارتی‌‬ ‫میلله‌ته‌كه‌مانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتانوانیی���ه‌ به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ كاك نێچیره‌ڤ���ان هه‌س���تا ده‌س���تی‌ كاك‬ ‫شكس���تی‌ سیاس���ه‌تی‌ ئابوریی‌‌و ته‌نانه‌ت مه‌س���عودی‌ ماچ كرد‪ ،‬كاك مه‌س���روریش‬ ‫به‌رگریی‌ س���ه‌ربازییش به‌حوكمی‌ پۆست‌و له‌ناو خه‌ڵكه‌ گش���تییه‌كه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی‌ بینی‌‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌‪ ،‬ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی‌ بارزانی‌ هه‌س���تایه‌ س���ه‌ر پێ‌و چه‌پڵ���ه‌ی‌ لێده‌دا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا سیاسه‌تی‌ كوردی‌ ئێ‌ باش���ه‌ خه‌ڵك بۆ ئ���ه‌وه‌ نابینێ‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫خێزانێك���ن رابه‌رایه‌تی‌ حزبێك ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێ‌‬ ‫داڕشتوه‌؟‬ ‫هه‌ڵۆ ئه‌حمه‌د ‪ :‬جه‌نابی‌ سه‌رۆك بارزانی‌ ده‌شێ‌ له‌سه‌ر شتێك بۆچونیان جیاوازبێت‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌زمونێكی‌ دورودرێژه‌ له‌خه‌باتدا‪ ،‬ئه‌وه‌ش حاڵه‌تێكی‌ ئاساییه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫بودجه‌ی هه‌رێم له‌كابینه‌كه‌ی عه‌بادیدا‬

‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌نێوان داهاتی نه‌وت‌و بودجه‌ی به‌غدا‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان سه‌فین دزه‌یی‪،‬‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌مس���اڵه‌و‌ه‬ ‫زیاتر ل���ه‌(‪ 4‬ترلیۆن) دینار قه‌رزی كردوه‌ بۆ‬ ‫دابینكردنی موچ���ه‌ی مانگانه‌ی فه‌رمانبه‌ران‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا (‪ 8‬ترلی���ۆن) دین���ار‬ ‫كورتهێنانی هه‌یه‌ له‌بودجه‌دا‪ ،‬بۆیه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م بۆ بونیادنان���ه‌وه‌ی ژێرخانی ئابوریی‬ ‫پێویستی به‌‪ 30‬بۆ ‪ 35‬ملیار دۆالر هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم ده‌یه‌وێ���ت ‪ 30‬ملیار دینار‬ ‫قه‌رز بكات‪.‬‬

‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫به‌بڕینی به‌شه‌ بودجه‌و موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬ناكۆكیه‌كانی نێوان‬ ‫هه‌ولێرو به‌غدا گه‌یشتنه‌ لوتكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌‬ ‫متمانه‌ به‌یه‌ك كردن‌و پێكه‌وه‌ كاركردن‬ ‫به‌ته‌واوی كاڵبۆته‌وه‌ به‌جۆرێك‪ ،‬هه‌ردوال‬ ‫له‌هه‌وڵی به‌كارهێنانی كارتی فشارن له‌سه‌ر‬ ‫یه‌كتر‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ عێراقیه‌كان له‌ئێستادا سه‌رجه‌میان‬ ‫كۆكن له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی كه‌ ده‌بێ���ت هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ن���ه‌وت له‌رێگ���ه‌ی كۆمپانی���ای‬ ‫به‌بازاڕكردنی نه‌وتی عێراق (سۆمۆ)ه‌وه‌ ره‌وانه‌‬ ‫بكات‌و س���ه‌رجه‌می داهاته‌كه‌ی بنێرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌غدا‪ ،‬ئینجا به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێم له‌به‌غداوه‌‬ ‫ره‌وان���ه‌ بكرێ���ت‪ ،‬هه‌رێم���ی كوردس���تانیش‬ ‫س���ه‌رجه‌م هه‌وڵه‌كانی به‌ئاراس���ته‌ی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ خۆی سه‌رپه‌رش���تیی فرۆش���تنی نه‌وت‬ ‫ب���كات‌و داهاته‌كه‌ی بچێته‌ خه‌زێن ‌ه حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌‪ .‬قوڵبون���ه‌وه‌و بڕین���ی ته‌واوه‌تی‬ ‫بودجه‌ی هه‌رێم له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ له‌ناوه‌ڕاستی‬ ‫كانون���ی دوه‌می ‪ 2014‬بو‪ ،‬كاتێك ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانی عێراق پڕۆژه‌ یاسای بودجه‌ی ساڵی‬ ‫‪2014‬ی به‌بێ ره‌زامه‌ندیی كورد په‌سه‌ندكردو‬ ‫ره‌وانه‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌رانی كرد‪ ،‬پڕۆژه‌‬ ‫یاس���اكه‌ بڕگه‌یه‌ك له‌خۆده‌گرێت كه‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ناچار ده‌كات رۆژانه‌ (‪ 400‬هه‌زار )‬ ‫به‌رمیل نه‌وت له‌رێگه‌ی (سۆمۆ)ه‌وه‌ هه‌نارده‌‬ ‫ب���كات‌و داهاته‌كه‌ی راده‌س���تی به‌غدا بكات‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ به‌غ���دا بڕی داهات���ی نه‌وتی‬ ‫هه‌نارده‌ك���راوی هه‌رێم له‌پش���كی ‪%17‬كه‌ی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌بودج���ه‌ی فیدڕاڵی‬ ‫ده‌بڕرێ���ت‪ ،‬دواجار هه‌رێم نه‌چ���وه‌ ژێر باری‬ ‫ئه‌و مه‌رجه‌ی به‌غداو له‌به‌رامبه‌ریشدا مالیكی‬ ‫موچه‌ی هه‌رێمی نه‌نارد‪.‬‬ ‫كێشه‌ی بودجه‌ له‌كابینه‌كه‌ی عه‌بادیدا‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی له‌م خول���ه‌ی حكومه‌تی نوێی‬ ‫عێراقدا ك���ورد به‌وپه‌ڕی الوازی���ه‌وه‌ چوه‌وه‌‬ ‫به‌غ���داو كارته‌كان���ی به‌ته‌واوی���ی الواز بو بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی به‌مه‌رج���ی قورس���ه‌وه‌ بچێته‌ به‌غدا‬ ‫ب���ه‌اڵم كۆمه‌ڵێ���ك مه‌رجی خس���ته‌ به‌رده‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ی عه‌بادی بۆ ئ���ه‌وه‌ی بیخاته‌‬ ‫كارنامه‌كه‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬له‌دیارتری���ن داواكاریه‌كانی‬ ‫كۆتاییهێن���ان ب���و به‌بڕی���اری بڕینی موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫هه‌روه‌ك له‌خاڵ���ی س���ێیه‌می داواكاریه‌كانی‬ ‫وه‌ف���دی دانوس���تانكاری كوردی���دا هاتوه‌‪:‬‬ ‫ده‌ستنیش���انكردنی لیژنه‌یه‌ك به‌سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق‌و سه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬بۆ گفتوگۆكردن‬ ‫له‌باره‌ی رێكاره‌كان���ی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی بودجه‌ی‬ ‫ب���ڕاوی هه‌رێ���م له‌م���اوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك���دا‬ ‫ل���ه‌دوای ده‌س���تبه‌كاربونی حكومه‌تی نوێ‌و‬ ‫س���ه‌رفكردنه‌وه‌ی بودجه‌ی هه‌رێ���م له‌مانگی‬ ‫(‪ 1‬تاك���و ‪)8‬ی ئه‌مس���اڵ‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌ب���ادی له‌كارنامه‌كه‌ی���دا ئاماژه‌ی‬ ‫به‌چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و پرسه‌ كردوه‌ هه‌روه‌ك‬ ‫له‌خاڵ���ی (‪)17‬ی كارنامه‌ك���ه‌ی عه‌بادی���دا‬ ‫هات���وه‌‪ :‬ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كانی‬

‫هه‌رێم‌و حكومه‌تی فیدراڵیی تایبه‌ت به‌نه‌وت‌و‬ ‫بودجه‌ی گشتی‪ ..‬دوای پێكهێنانی حكومه‌تی‬ ‫فیدراڵیی‪ ،‬بڕه‌ پاره‌یه‌ك ره‌وانه‌ی كوردس���تان‬ ‫ده‌كرێت‌و حكومه‌تی هه‌رێمیش هه‌رچی نه‌وتی‬ ‫ده‌رهێناوه‌ داهاته‌كه‌ی ده‌دات به‌عێراق‪.‬‬ ‫به‌الم له‌كارنامه‌كه‌ی عه‌بادیدا به‌ڕونیی ئه‌وه‌‬ ‫خراوه‌ته‌رو كه‌ مه‌رجی ناردنی موچه‌ بۆ هه‌رێم‬ ‫به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌ناردنی ته‌واوی داهاتی نه‌وت‬ ‫بۆ عێ���راق‪ ،‬وه‌فدی دانوس���تانكاری كوردیی‬ ‫له‌م���اوه‌ی ‪ 30‬رۆژی گفتوگۆیاندا له‌گه‌ڵ به‌غدا‬ ‫نه‌گه‌یش���تنه‌ ئه‌نجامێكی رون له‌س���ه‌ر پرسی‬ ‫بودجه‌و ناردنی نه‌وت‪ ،‬له‌ئێستادا ئه‌و خاڵه‌ی‬ ‫م���ه‌رج‌و داواكاریی كورد س���وتاو پێش���ێلكرا‬ ‫كه‌ ده‌بێت له‌ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كدا س���ولفه‌یه‌ك‬ ‫بنێرێ���ت‪ ،‬وات���ا له‌ئێس���تاوه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫عه‌بادی���ی خاڵێك���ی داواكاری���ی‌و مه‌رج���ی‬ ‫كوردی پێش���ێلكرد به‌وه‌ی ده‌بێت حكومه‌تی‬ ‫عێ���راق له‌م���اوه‌ی هه‌فته‌یه‌كدا س���ولفه‌یه‌ك‬ ‫بنێرێ���ت بۆ هه‌رێ���م‪ ،‬به‌رپرس���انی كوردیش‬ ‫هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كی���ان نه‌نواندوه‌ بۆیه‌ ئه‌مه‌‬ ‫به‌رچاوڕونیه‌كه‌ بۆ ت���ه‌واوی داوكاریه‌كانی تر‬ ‫كه‌ هه‌ندێكیان س���ێ مانگی ب���ۆ دیاریكراوه‌و‬ ‫هه‌ندێكی���ان س���اڵێك‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ش هیچیان‬ ‫ل���ه‌و وادانه‌دا جێبه‌جێ ناكرێن‌و به‌رپرس���انی‬ ‫هه‌رێمیش هیچ هه‌ڵوێستێك نانوێنن‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ عێراقیه‌كان هه‌مویان له‌دژی ناردنی‬ ‫نه‌وتن‬ ‫جیاواز له‌سه‌رده‌می كابینه‌كه‌ی مالیكی كه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌كه‌سایه‌تیه‌ دیاره‌كان دژی ناردنی‬ ‫نه‌وت���ی هه‌رێم بون به‌اڵم له‌ئێس���تادا ته‌واوی‬ ‫الیه‌نه‌كان به‌تایبه‌تیش الیه‌نه‌ شیعه‌كان كۆكن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی نابێت به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫ره‌وانه‌ بكرێت‪ ،‬تا هه‌رێمی كوردس���تان نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر داهاتی ن���ه‌وت به‌ڵكو ت���ه‌واوی داهاته‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانیش ره‌وانه‌ی‌ به‌غدا ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی دارایی عێراق كه‌‬ ‫نه‌یویست ناوی باڵوبكرێته‌وه‌‪ ،‬الیه‌نه‌ شیعه‌كان‬ ‫زۆر به‌رونیی‌ به‌وه‌ف���دی كوردییان وتوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫چ���ی دیكه‌ رازی نابین كورد بودجه‌ له‌داهاتی‬

‫نه‌وتی به‌سره‌و شاره‌كانی تر به‌رێت‌و خۆشی‬ ‫ئاماده‌ نه‌بێت داهاتی نه‌وته‌كه‌ی ره‌وانه‌ بكات‪،‬‬ ‫ته‌نها به‌وه‌ش���ه‌وه‌ نه‌وه‌ستاون‪ ،‬ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی عێراق راش���یگه‌یاندوه‌ ك ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫محه‌مه‌د شیاع سودانی وه‌زیری دارایی عێراق‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت قس���ه‌یكردوه‌ ئه‌و پێی راگه‌یاندوه‌‬ ‫كه‌ س���ولفه‌یه‌ك یان دو س���ولفه‌ ده‌نێرن بۆ‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران ك���ه‌ (‪ 850‬ملی���ار)‬ ‫دیناره‌‪ ،‬نه‌ك س���ولفه‌ی به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫كه‌ مانگانه‌ (یه‌ك ترلیۆن‌و ‪ 200‬ملیار دیناره‌)‬ ‫راش���یگه‌یاندوه‌ ده‌بێ���ت دیوان���ی چاودێریی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و دیوانی چاودێریی عێراق‬ ‫له‌س���اڵی ‪2004‬ه‌وه‌ ته‌س���فیه‌ی هه‌مو داهات‌و‬ ‫خه‌رجی هه‌رێمی كوردس���تان بكات‌و پاشان‬ ‫حیس���ابات ده‌كرێت چیتان كه‌وته‌ ال ده‌بێت‬ ‫بینێرن‌و چیش كه‌وته‌ الی به‌غدا بۆتانده‌نێری‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش روانینی ته‌واوی لیسته‌ شیعه‌كانی‬ ‫عێراقه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی لیژنه‌ی دارای���ی له‌په‌رله‌مانی‬ ‫عێ���راق راش���یگه‌یاندوه‌‪ ،‬حكومه‌ت���ی عێراق‬ ‫داوایانكردبو كه‌ حكومه‌تی هه‌رێم رۆژانه‌ ‪150‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیل ره‌وانه‌ بكات‌و داهاته‌كه‌ی بنێرێت‬ ‫بۆ به‌غدا‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌تی هه‌رێم رایگه‌یاندوه‌‬ ‫ئه‌توانن ته‌نها رۆژانه‌ ‪ 100‬هه‌زار به‌رمیل بنێرن‬ ‫به‌اڵم دواتر به‌پێشنیازی ئه‌مه‌ریكیه‌كان كراوه‌‬ ‫به‌رۆژان���ه‌ ‪ 125‬هه‌زار به‌رمی���ل نه‌وت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوات���ر نوێنه‌رانی حكومه‌ت���ی هه‌رێم چونه‌ته‌‬ ‫به‌غدا پێشنیازیانكردوه‌ كه‌ حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌ رۆژانه‌ ‪ 125‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وت‬ ‫بنێرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجێك رێگه‌ بده‌ن رۆژانه‌‬ ‫‪ 125‬هه‌زار به‌رمیلی تر بنێرن‌و داهاته‌كه‌ش���ی‬ ‫بۆ پڕكردنه‌وه‌ی پێداویس���تیه‌كانی هه‌رێم بۆ‬ ‫خۆی بێت‪ ،‬واتا حكومه‌تی هه‌رێم رۆژانه‌ ‪250‬‬ ‫ه���ه‌زار به‌رمیل ره‌وانه‌ بكات‪ 125 ،‬هه‌زاری بۆ‬ ‫به‌غ���دا ‪ 125‬هه‌زاری���ش داهاته‌كه‌ی بۆ هه‌رێم‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌غ���دا رازی نه‌ب���وه‌و وتویه‌تی‬ ‫ته‌واوی ئه‌و نه‌وته‌ی ده‌فرۆشرێت داهاته‌كه‌ی‬ ‫ده‌بێ���ت بنێررێته‌وه‌ بۆ به‌غداو خۆمان نه‌وت‌و‬ ‫سوته‌مه‌نیتان بۆ دابین ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن‬ ‫نه‌ك داهاتی ئه‌و نه‌وته‌ی فرۆش���توتانه‌ به‌ڵكو‬

‫له‌س���اڵی ‪2004‬ه‌وه‌ تا ئێس���تا چ���ی نه‌وتتان‬ ‫فرۆش���توه‌ له‌گه‌ڵ داهاتی ت���ه‌واوی گومرگ‌و‬ ‫زه‌ریب���ه‌ی ناوخۆو خاڵه‌ س���نوریه‌كان ده‌بێت‬ ‫بیگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ به‌غدا‪.‬‬ ‫هاوكات نه‌سار روبه‌یعی سه‌ركرده‌ له‌ره‌وتی‬ ‫س���ه‌در به‌وه‌فدی كوردیی وتبو با حیس���اب‌و‬ ‫كیتاب بكه‌ی���ن چه‌ندێك بودجه‌ت���ان كه‌وته‌‬ ‫الی عێ���راق ده‌بێت بتانداته‌وه‌ ئێوه‌ش چیتان‬ ‫كه‌وت���ه‌ الی عێ���راق ده‌بێت بی���ده‌ن چونكه‌‬ ‫ئێوه‌ له‌ ‪2004‬ه‌وه‌ تا ئێس���تا هیچ داهاتێكتان‬ ‫نه‌ناردوه‌ بۆ به‌غدا‪ ،‬وتوشیه‌تی ئێمه‌ ئاگادارین‬ ‫ئه‌م هه‌مو ته‌نكه‌ره‌ نه‌وته‌ ده‌ڕوات‌و ئه‌و هه‌مو‬ ‫نه‌وت���ه‌ ده‌ڕوات ئێوه‌ دینارێكتان به‌حكومه‌تی‬ ‫عێراق نه‌داوه‌‪ ،‬ده‌بێت حیس���اب بكرێت‌و ئه‌مه‌‬ ‫رێكبكرێته‌وه‌ بزانین كێ مافی الی ئه‌وه‌ی تره‌‬ ‫عێراق یان هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌مه‌ش مایه‌ی قبوڵكردن‬ ‫نیه‌‪..‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ش گفتوگ���ۆو مش���تومڕی نه‌وت‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ولێ���رو به‌غدا چۆت���ه‌ قۆناغێكی‬ ‫دژواره‌وه‌‪ ،‬له‌كێش���ه‌ی نێ���وان مالیك���ی‌و‬ ‫به‌رپرس���انی هه‌رێم���ه‌وه‌ گۆڕاوه‌ ب���ۆ هه‌رێم‌و‬ ‫ته‌واوی هێزه‌ عێراقیه‌كان‪ ،‬چاوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫قۆناغ���ی داهاتو بڕین���ی یه‌كجاریی بودجه‌ی‬ ‫هه‌رێمی لێبكه‌وێته‌وه‌و گه‌ڕی دیكه‌ی ش���ه‌ڕو‬ ‫ملمالنێ به‌دوای خۆیدا بهێنێت‪.‬‬ ‫بۆ نه‌وت موچه‌كه‌ ده‌بڕرێت‬ ‫م���اوه‌ی ‪ 9‬مانگه‌ به‌غ���دا موچه‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانی‌ بڕیوه‌ ك���ه‌ مانگانه‌ بڕی (یه‌ك‬ ‫ترلی���ۆن‌و ‪ 200‬ملی���ار) دین���اری ده‌ن���ارد بۆ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و له‌و بڕه‌ش (‪ 850‬ملیار)‬ ‫ی ته‌نها ب���ۆ موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌رانه‌ كه‌ (‪1‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 341‬ه���ه‌زارو ‪ )558‬موچه‌خۆر هه‌ن‪،‬‬ ‫بودجه‌ی بڕراوی نۆ مانگی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كه‌ به‌غدا بڕیویه‌تی ده‌كاته‌ (‪ 10‬ترلیۆن‌و ‪800‬‬ ‫ملیار دینار) كه‌ به‌شه‌ بودجه‌ی هه‌رێمه‌و الی‬ ‫حكومه‌تی به‌غدایه‌‪.‬‬ ‫وات���ا حكومه‌تی هه‌رێ���م له‌به‌رامبه‌ر بڕینی‬ ‫بودجه‌كه‌ی كه‌ مانگانه‌ (‪ 1‬ترلیۆن‌و ‪ 200‬ملیار‬ ‫دیناره‌) رۆژان���ه‌ (‪ 120‬هه‌زار) به‌رمیل نه‌وتی‬

‫هه‌نارده‌ كردوه‌‪ ،‬به‌پێی گرێبه‌س���تی فرۆشتن‬ ‫ك���ه‌ پاره‌ی كرێ���ی گواس���تنه‌وه‌و هه‌ڵگرتن‌و‬ ‫پ���اره‌ی كۆمپانیای‌ لێ هه‌ڵده‌گیرێت‪ ،‬نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 65‬دۆالر) له‌ی���ه‌ك به‌رمی���ل ب���ۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬واتا رۆژانه‌ ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 7‬ملی���ۆن‌و ‪ 800‬ه���ه‌زار دۆالر)و مانگان���ه‌‬ ‫ده‌كاته‌ (‪ 234‬ملیۆن دۆالر)‪ ،‬بۆ س���اڵێكیش‬ ‫ده‌كاته‌ (‪ 2‬ملیارو ‪ 808‬ملیۆن دۆالر)‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی به‌رپرس���انی هه‌رێم تا ئێستا‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 13‬ملیۆن به‌رمیل نه‌وت فرۆش���راوه‌‬ ‫به‌اڵم (‪ 450‬ملیۆن دۆالر) پاره‌ی فرۆش���راوی‬ ‫ن���ه‌وت گه‌یش���تۆته‌ هه‌رێم‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێك له‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ هاتوه‌و به‌شێكیش���ی قه‌رزی هه‌ندێ‬ ‫كۆمپانی���ای توركیی پێ دراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێی وته‌ی س���ه‌رچاوه‌كان حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫له‌رێككه‌وتنه‌كه‌یدا له‌گه‌ڵ توركیا له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتوه‌ كه‌ داهات���ی نه‌وت له‌هالك بانكی‬ ‫توركیا دابنرێ���ت‌و ‪%17‬ی بۆ هه‌رێم‌و ‪%83‬ی‬ ‫داهاته‌ك���ه‌ی بۆ عێراق بێت‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر عێراق‬ ‫به‌ش���ه‌ بودجه‌ی نه‌وتی نه‌نارد بۆ هه‌رێم ئه‌وا‬ ‫ت���ه‌واوی ئه‌و ل���ه‌ ‪%83‬یه‌ی به‌غ���دا بنێررێت‬ ‫بۆ هه‌رێمی كوردس���تان له‌به‌رامبه‌ر بودجه‌ی‬ ‫ب���ڕراوی هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا حكومه‌تی‬ ‫توركیا له‌و بڕیاره‌ی پاش���گه‌زبۆته‌وه‌و به‌شه‌‬ ‫داهاتی عێراق نانێرێت بۆ هه‌رێم‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ هه‌رێم به‌هۆی ناردنی نه‌وته‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫بودجه‌ مانگانه‌ك���ه‌ی بڕیوه‌ كه‌ (‪ 1‬ترلیۆن‌و‬ ‫‪ 200‬ملیار دیناره‌) به‌اڵم ئه‌و داهاته‌ی ده‌ستی‬ ‫ده‌كه‌وێت ئه‌گه‌ر رۆژانه‌ به‌ته‌واوی (‪ 120‬هه‌زار)‬ ‫به‌رمیلی���ش ره‌وانه‌ بكرێت مانگان���ه‌ ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 234‬ملی���ۆن دۆالر) ك���ه‌ ناكاته‌ چاره‌كێكی‬ ‫ئه‌و بودجه‌یه‌ی له‌به‌غداوه‌ ده‌هات‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ حكومه‌ت���ی هه‌رێم به‌هۆی ناردنی‬ ‫نه‌وته‌وه‌ خ���ۆی دوچ���اری قه‌یرانێكی گه‌وره‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك س���ه‌ره‌ڕای دابین نه‌كردنی‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران ت���ه‌واوی پرۆژه‌كانیش‬ ‫وه‌س���تاون‌و هی���چ بودجه‌یه‌كیش���ی نیه‌ بۆ‬ ‫خه‌رجیه‌كان���ی به‌كاربردن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م چۆت���ه‌ ژێ���ر قه‌رزێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌وه‌‪ ،‬به‌پێی وته‌ی وته‌بێ���ژی فه‌رمیی‬

‫نه‌وت داهاتی ناوخۆیی له‌بیر حكومه‌ت‬ ‫ده‌باته‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ حكومه‌تی هه‌رێم پێش‬ ‫روخانی رژێمی به‌عس له‌‪ 2003‬ته‌نها به‌داهاتی‬ ‫ناوخ���ۆی هه‌رێ���م موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران‌و‬ ‫خه‌رجیه‌كانی به‌ركاربردنیش���ی دابین ده‌كرد‪،‬‬ ‫له‌ئێستاشدا ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی داهاتی ناوخۆ‬ ‫زیاترو گه‌شه‌س���ه‌ندوتر بون‪ ،‬له‌چاو ئه‌وكات‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش خاڵه‌ س���نوریه‌كان كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫چوار خاڵ���ی س���نوریی نێوده‌وڵه‌تیی هه‌ن‌و‬ ‫داهاتێك���ی گه‌وره‌یان هه‌یه‌‪ ،‬خاڵی س���نوریی‬ ‫ئیبراهی���م خه‌لیل گرنگترینیان���ه‌و رۆژانه‌ (‪2‬‬ ‫ملیار) دینار داهاتیه‌تی‌و مانگانه‌ ده‌كاته‌ (‪60‬‬ ‫ملیار) دینار داهاتی هه‌یه‌و‪ ،‬باش���ماخ رۆژانه‌‬ ‫(‪ 1‬ملی���ار) دینار داهاتیه‌تی‌و مانگانه‌ ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 30‬ملی���ار دینار)‪ ،‬حاجی ئۆم���ه‌ران رۆژانه‌‬ ‫(‪ 1‬ملی���ار) دینار داهاتیه‌تی‌و مانگانه‌ ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 30‬ملی���ار) دینارو په‌روێزخانیش رۆژانه‌ (‪1‬‬ ‫ملیار) دینار داهاتیه‌تی‌و مانگانه‌ ده‌كاته‌ (‪30‬‬ ‫ملیار) دینار‪ ،‬واتا كۆی گش���تی داهاتی خاڵه‌‬ ‫س���نوریه‌كان مانگانه‌ ده‌كات���ه‌ نزیكه‌ی ‪150‬‬ ‫ملی���ار دینار‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌م دۆخه‌ی ئه‌مڕۆدا‬ ‫هه‌ندێك له‌داهاته‌كه‌ی كه‌مبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای داهاتی ناوخۆیی وه‌زاره‌ته‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریه‌كان به‌تایبه‌تیش داهاتی كرێی‬ ‫كاره‌با كه‌ سااڵنه‌ (‪ 250‬ملیار) دیناره‌و مانگانه‌‬ ‫(‪ 20‬ملی���ار) دیناره‌‪ ،‬كرێی ئاو س���ااڵنه‌ (‪30‬‬ ‫ملیار) دیناره‌و مانگان���ه‌ نزیكه‌ی (‪ 3‬ملیار)‬ ‫دیناره‌و غه‌رامه‌ی ئۆتۆمبیل س���ااڵنه‌ زیاتر له‌‬ ‫(‪ 200‬ملیار) دین���اره‌و مانگان ‌ه نزیكه‌ی (‪17‬‬ ‫ملیار) دیناره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای داهاتی نه‌وتی‬ ‫فرۆش���راو له‌رێگ���ه‌ی ته‌نكه‌ره‌وه‌ ك���ه‌ رۆژانه‌‬ ‫ه���ه‌زاران ته‌نكه‌ر ره‌وانه‌ ده‌كرێت‌و كه‌س���یش‬ ‫داهاته‌كه‌ی نازانێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ته‌نها رێگه‌ی���ه‌ك ب���ۆ ده‌ربازبونی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم ل���ه‌و قه‌یرانه‌ی تێیكه‌وتوه‌و‬ ‫نه‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی بۆ به‌غ���دا زیادكردنی نه‌وتی‬ ‫فرۆش���راوه‌ هه‌روه‌ك وه‌ك به‌رپرسانی هه‌رێم‬ ‫ئاماژه‌ی���ان پێ���داوه‌ كه‌ تا كۆتایی ئه‌مس���اڵ‬ ‫ئاستی فرۆشی نه‌وت بۆ (‪ 500‬هه‌زار) به‌رمیل‬ ‫نه‌وت له‌رۆژێك���دا زیاد ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ه���ه‌ر به‌رمیلێك���دا (‪ 65‬دۆالر)ی بۆ هه‌رێم‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا بۆ رۆژێ���ك داهاتی ده‌گاته‌‬ ‫(‪ 32‬ملی���ۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار دۆالر)و بۆ مانگێك‬ ‫ده‌كات���ه‌ (‪ 975‬ملیۆن دۆالر)و بۆ س���اڵێك‬ ‫ده‌گاته‌ (‪ 11‬ملی���ارو ‪ 700‬ملیۆن دۆالر) واتا‬ ‫ئه‌وكات به‌ش���ی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێم‬ ‫ده‌كات كه‌ بۆ ساڵێك پێویستی به‌ (‪ 8‬ملیارو‬ ‫‪ 360‬ملیۆن دۆالر)و زیاتر له‌ (‪ 3‬ملیارو ‪340‬‬ ‫ملیۆن دۆالر) بۆ خه‌رجیی دیكه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێك ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی یاسا‪ :‬من داوا ‌ی بڕین ‌ی بودجه‌ی‌ هه‌رێمم كردبو‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌ غه‌ریب‪ ،‬به‌غدا‬ ‫عالیه‌ نوسه‌یف ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراقی‌‬ ‫له‌سه‌ر لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا به‌یه‌كێك‬ ‫له‌نه‌یاره‌كانی‌ كورد ناوده‌برێت به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌دوای‌ ئاڵۆزبونی‌ بارودۆخه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و به‌غدا چه‌ندین‬ ‫لێدوانی‌ دژ به‌كوردو هه‌رێمی‌ كوردستانی‌‬ ‫لێبیستراوه‌و وه‌ك ده‌وترێت هه‌ندێك‬ ‫له‌لێدوانه‌كانی‌ بۆنی‌ خوێنیان لێدێت‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا عالیه‌ نوسه‌یف ده‌ڵێت‬ ‫"نیگه‌رانیی‌ ئێمه‌ له‌و رۆڵه‌ خراپه‌یه‌ كه‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كوردو به‌تایبه‌تیش‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ گێڕای‌ له‌م هه‌لومه‌رجه‌ی‌‬ ‫ئێستای‌ عێراق"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چی‌ ده‌ڵێیت له‌باره‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ ‌ی‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌ش���ێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ عێراق���ی‌‬ ‫گرتۆته‌وه‌؟‬ ‫عالیه‌ نوس���ه‌یف‪ :‬ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ به‌ش���ێكه‌‬ ‫له‌و پیالنانه‌ی‌ ب���ۆ عێراق داڕێژراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ندێك الیه‌نی‌ ناوخۆیی‌‌و واڵتانی‌ ئیقلیمی‌‌و‬ ‫پێویس���ته‌ عێراق به‌ره‌نگاری‌ بوه‌س���تێت‌و‬ ‫چۆك به‌دوژمنه‌كانی‌ دابدات‌و له‌ناویانبه‌رێت‬ ‫هه‌روه‌ك شكستی‌ به‌هه‌مو ئه‌وانه‌ هێناوه‌ كه‌‬ ‫له‌رابردودا هه‌وڵ���ی‌ داگیركردن‌و له‌ناوبردنی‌‬ ‫عێراقیان داوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باس���تان له‌ده‌س���تی‌ نێوخۆیی‌‬ ‫كرد ب���ه‌اڵم به‌بێ‌ ئاماژه‌ك���ردن ئه‌وانه‌ كێن‬ ‫كه‌ له‌ناوخۆیی‌ عێراق هاوكاریی‌ داڕش���تنی‌‬

‫پیالنه‌كانن؟‬ ‫عالیه‌ نوس���ه‌یف‪ :‬كاتێك باس���ی‌ پیالن ‌ی‬ ‫ناوخۆی���ی‌ ی���ان ده‌ره‌ك���ی‌ ده‌كه‌ی���ن به‌بێ‌‬ ‫ئاماژه‌دانیش ئه‌توانین ئه‌وه‌ بزانین كه‌ ئه‌وانه‌‬ ‫كێن پش���ێوییه‌كه‌یان ته‌شه‌نه‌پێكرد چونكه‌‬ ‫هاوكاریك���ردن یان پش���تیوانیی‌ له‌داعش‌و‬ ‫گروپ���ه‌ تیرۆریس���تیی‌‌و چه‌كدارییه‌كانی‌ تر‬ ‫به‌ته‌نی���ا ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ بڕۆیت شانبه‌ش���انی‌‬ ‫ئه‌وان شه‌ڕ بكه‌یت له‌دژی‌ حكومه‌ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫زۆرجار دروس���تكردنی‌ پش���ێویی‌ له‌ناوخۆو‬ ‫لێدان���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌كان‌و په‌الماردان���ی‌‬ ‫س���وپاو جواڵندن���ی‌ هێ���ز به‌ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫په‌الماردان ئه‌وان���ه‌ش ده‌چنه‌ چوارچێوه‌ی‌‬ ‫هاوكاریی‌ تیرۆریستان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ هاریكاریی‌ ئه‌و كه‌سایه‌تی‌و‬ ‫هۆزان���ه‌ی‌ له‌ناوچه‌كان��� ‌ی نه‌ین���ه‌واو دیاله‌و‬ ‫س���ه‌الحه‌دین له‌گه‌ڵ چه‌كدارانی‌ داعش پێی‌‬ ‫هه‌ستان به‌شێكن له‌پیالنه‌ نێوخۆییه‌كان؟‬ ‫عالیه‌ نوس���ه‌یف‪ :‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌وانه‌‬ ‫به‌شێك بون له‌و پیالنه‌ی‌ كه‌ ماوه‌یه‌كی‌ دورو‬ ‫درێژ كاری‌ له‌س���ه‌ر كراوه‌ به‌تایبه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ندێ���ك ه���ۆزو عه‌ش���یره‌تی‌ ناوچه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���مان بیرنه‌چێ���ت ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كوردو هه‌رێمی‌ كوردستانیش‬ ‫رویدا به‌ش���ێكن له‌و پیالن���ه‌ چونكه‌ كاتێك‬ ‫داعش په‌الماری‌ موس���ڵیدا پێش���مه‌رگه‌ش‬ ‫له‌جیات���ی‌ هاریكاریی‌ س���وپا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫س���وپای‌ عێراق���ی‌ له‌و ناوچان���ه‌ چه‌ككردو‬ ‫ده‌س���تی‌ گرت به‌سه‌ر چه‌ك‌و جبه‌خانه‌كاندا‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش وایكرد سوپا نه‌توانێت به‌رگریی‌‬

‫ی خۆی‌ ده‌فرۆشێت‌و‬ ‫ی كوردستان سامان ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی هاواڵتیانی‌ بدات‬ ‫ناشتوانێت ماف ‌‬ ‫بكات یان هێرش بكاته‌ سه‌ر تیرۆریستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم ده‌وترێت ئ���ه‌و چه‌كانه‌ ‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌ستیان به‌سه‌ردا گیراوه‌ كه‌من‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ده‌س���تی‌ به‌س���ه‌ردا نه‌گرتنایه‌‬ ‫بێگومان ده‌كه‌وتنه‌ ده‌س���ت داعش‌و قه‌تڵ‌و‬ ‫عامی‌ هاواڵتییانیان پێ‌ ده‌كرد؟‬ ‫عالیه‌ نوس���ه‌یف‪ :‬نه‌خێر ئه‌وه‌ راست نیه‌‬ ‫كه‌ چه‌كێكی‌ كه‌م له‌الیه‌ن پێشمه‌رگه‌ ده‌ستی‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا گیرابێت‪ ،‬زۆربه‌ی‌ جبه‌خانه‌كانی‌‬ ‫س���وپا له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ كۆنترۆڵكرا‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌دوای‌ له‌چه‌كداماڵینی‌ س���وپا‬ ‫هێزه‌كانیان له‌شوێنی‌ ئه‌وان جێگیركردوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ به‌ئاشكرا پێشێلكردنی‌ ده‌ستوریین‌و‬ ‫پێویس���ت بو كه‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫شانبه‌شانی‌ س���وپا په‌الماره‌كانی‌ داعشیان‬ ‫تێكبشكاندایه‌ نه‌ك هۆكارێك بن بۆ شكستی‌‬ ‫سوپای‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ رۆڵ���ی‌ ك���ورد به‌خراپ‬ ‫پێناس���ه‌ ده‌ك��� ‌هن‌و ئه‌مه‌ری���كاو واڵتان���ی‌‬

‫ئه‌وروپ���ی‌‌و ته‌نانه‌ت عه‌ره‌بییش رۆڵی‌ كورد‬ ‫به‌رزده‌نرخێنن؟‬ ‫عالیه‌ نوس���ه‌یف‪ :‬هه‌رگیز به‌خراپ رۆڵی‌‬ ‫كوردمان پێناسه‌ نه‌كردوه‌ به‌ڵكو هه‌مو ئه‌و‬ ‫هاوكارییانه‌ی‌ له‌الیه‌ن كورده‌وه‌ پێش���كه‌ش‬ ‫ك���راون به‌تایبه‌تی���ش به‌رانبه‌ر ئ���اواره‌كان‬ ‫كه‌ ئێس���تا له‌هه‌رێمی‌ كوردستانن جێگه‌ی‌‬ ‫سوپاس‌و پێزانینی‌ ئێمه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم نیگه‌رانیی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌و رۆڵه‌ خراپه‌یه‌ كه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس���ی‌ ك���وردو به‌تایبه‌تیش س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان مه‌س���عود بارزانی‌‬ ‫گێ���ڕای‌ له‌م هه‌لومه‌رجه‌ی‌ ئێس���تای‌ عێراق‬ ‫كه‌ پێویس���ت بو رۆڵێكی‌ نیش���تیمانییانه‌‬ ‫به‌ئاراسته‌ی‌ پاراستنی‌ عێراق بگێڕێت نه‌ك‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ كار له‌س���ه‌ر دروس���تكردنی‌‬ ‫چه‌ندین كێشه‌و گرفتی‌ گه‌وره‌ بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ دژ‬ ‫به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی‌ كوردو هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان راوه‌ستاون نیو ئه‌وه‌نده‌ باستان‬ ‫ل���ه‌وه‌ نه‌ك���ردوه‌ كه‌ حكومه‌ت���ی‌ به‌غدادش‬

‫داواكارییه‌ ده‌ستوریی‌‌و یاساییه‌كانی‌ كوردی‌‬ ‫پێشێلكردوه‌ ته‌نانه‌ت ده‌وترێت ئێوه‌ یه‌كێك‬ ‫ب���ون له‌و كه‌س���انه‌ی‌ داوای‌ بڕین���ی‌ قوتی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانتان كردوه‌؟‬ ‫عالیه‌ نوسه‌یف‪ :‬من به‌باش ئه‌ڵێم به‌باش‌و‬ ‫به‌خراپیش خراپ‪ ،‬پێم ناڵێیت چه‌كداركردنی‌‬ ‫سوپاو ده‌ركردنیان له‌ش���وێنه‌كانیان مانای‌‬ ‫چیه‌؟ یاخود ده‌س���تگرتن به‌سه‌ر كێڵگه‌ی‌‬ ‫نه‌وت‌و فرۆش���تنی‌ نه‌وته‌ك���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌ده‌یان پێش���ێلكاریی‌ تری‌ ده‌س���توریی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بڕین���ی‌ بودج���ه‌ی‌ هه‌رێمیش‬ ‫به‌ڵێ‌ م���ن داواكاری���م به‌رزكردۆته‌وه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌عێراقدا هه‌مو ش���اره‌كان داهاتیان‬ ‫دێته‌وه‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندو له‌وێشه‌وه‌ به‌پێی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ پارێزگاكان حكومه‌ت داهاته‌كه‌‬ ‫خه‌رج ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌یه‌وێت داهاته‌كه‌ی‌ بفرۆشێت‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وه‌ مافی‌ هه‌م���و عێراقیه‌كانه‌ به‌اڵم‬ ‫قازانجه‌كه‌ی‌ نه‌نێرێته‌وه‌ بۆ به‌غدا‪ ،‬من داوای‌‬ ‫بڕینی‌ بودجه‌ ‌ی هه‌رێمم كردبو تاوه‌كو هه‌رێم‬

‫داهاته‌كه‌ی‌ ده‌داته‌وه‌ به‌غداو پاش���ان به‌غدا‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و بودجه‌یه‌ی‌ بۆ كوردستان دیار ‌ی‬ ‫ده‌كرێت پاره‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان خه‌رج‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆ دڵنیایی‌ هه‌مو تاكێكی‌ كوردستان‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ هاواڵتیانی‌ كوردستان له‌وه‌دایه‌‬ ‫نه‌ك له‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان س���امانی‌‬ ‫خۆی‌ بفرۆشێت‌و نه‌توانێت مافی‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫بدات‪ .‬پێویس���ته‌ ئه‌و كاره‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌ستوریی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكرێت له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غداوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا له‌ئاس���تی‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ریكاش پش���تیوانیی‌ له‌هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌ كورد ده‌كات؟‬ ‫عالی���ه‌ نوس���ه‌یف‪ :‬ئ���ه‌وه‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫له‌پێن���او به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ خ���ۆی‌ ئه‌مڕۆ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ له‌هه‌ڵوێس���تی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ كورد‬ ‫ده‌ڕوانێت‌و ئه‌وه‌ش���ی‌ ده‌یكات س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌پڕچه‌ككردن���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ به‌دڵنیای���ی‌‬ ‫كارێك���ه‌ پێچه‌وانه‌ به‌بنه‌ماكانی‌ دیموكراتی‌‌و‬ ‫ده‌س���توری‌ عێراقی‌‌و پێویس���ته‌ ڕێگریی‌ لێ‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ی���كات ته‌نیا بۆ‬ ‫پاراس���تنی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ خۆیه‌ت���ی‌‬ ‫ن���ه‌ك گه‌النی‌ عێ���راق له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ده‌ستوریی‌ ئه‌مه‌ریكا مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ عێراق بكات ئه‌بێت س���وپای‌ عێراقی‌‬ ‫كه‌ س���وپای‌ فه‌رمیی‌ واڵت���ه‌ پڕچه‌ك بكرێن‬ ‫نه‌ك پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان‪ .‬پێویستیشه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق به‌فه‌رمیی‌ هه‌ڵوێستی‌ له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ پیشان بدات‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫حزب ‌ی دیموكراتی‌ كوردستان‪ :‬ناكرێت خه‌بات‌و تێكۆشان له‌رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫كوردستان له‌به‌ر په‌یوه‌ندی ‌ی ئێران‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم په‌كبخرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو‪ ،‬شه‌ڕو پێكدادان‬ ‫له‌چه‌ند ناوچه‌یه‌كی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان له‌نێوان هێزه‌كانی‌ سوپای‌‬ ‫پاسداران‌و پێشمه‌رگه‌كانی‌ حزبی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان رویاندا‪ ،‬كه‌‬ ‫كوژراوو برینداری‌ له‌هه‌ردوال لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م جموجۆڵ‌‌و چاالكییانه‌ی‌ (ح‪.‬د‪.‬ك)‬ ‫هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و شه‌ڕو نائارامییه‌ی‌‬ ‫ناوچه‌یه‌كی‌ فراوانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫عێراق‌و سوریای‌ گرتوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌ له‌دژی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ ناسراو به‌داعش‬ ‫پێكهێنراوه‌و كۆماری‌ ئیسالمیی‌ ئێران‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانێتییه‌كه‌یه‌‪ .‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ده‌فته‌ری‌‬ ‫سیاسی‌ حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫"قادر وریا" ده‌ڵێت "به‌نیازین‬ ‫چاالكییه‌كانمان له‌بواری‌ جۆراوجۆردا‬ ‫به‌رده‌وامبێت‌و زیاتریشی‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ ئ���ه‌م جموجۆاڵنه‌ی‌‬ ‫ئێ���وه‌ كه‌وتوه‌ت���ه‌ ئ���ه‌م كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و عێراق به‌شه‌ڕی‌ دژ‬ ‫به‌داعشه‌وه‌ سه‌رقاڵن؟‬ ‫ق���ادر وری���ا‪ :‬ئێم���ه‌ هه‌مو س���اڵێك‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫چاالكییم���ان هه‌بوه‌‪ ،‬س���ااڵنی‌ رابردوش‬ ‫چاالكییمان هه‌بوه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش ناكرێت‬ ‫خه‌بات‌و تێكۆشان له‌به‌شێكی‌ كوردستان‬ ‫بوه‌س���تێت له‌ب���ه‌ر به‌ش���ه‌كانی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تانیش پێویس���تی‬ ‫به‌خه‌بات‌و تێكۆش���ان هه‌ی���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ خۆی بخاته‌ڕو‪ ،‬كه‌وابو ئه‌م‬ ‫جموجۆاڵن���ه‌ی‌ ئێمه‌ هی���چ په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫به‌بارودۆخی‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌گه‌ڵ‌ داعش؟‬ ‫قادر وریا‪ :‬راستییه‌كه‌ی‌ پرسی‌ كوردی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان به‌ئه‌نقه‌س���ت‬ ‫پش���تگوێخراوه‌ ی���ان له‌ب���ه‌ر كۆمه‌ڵێك‬ ‫فاكت���ه‌ری‌ دیكه‌ خراوه‌ت���ه‌ په‌راوێزه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���وردو هێزه‌ سیاس���یه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان ده‌بێت كارو چاالكیی‌ خۆیان‬ ‫په‌كنه‌خه‌ن له‌به‌ر هیچ روداوێك‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ ئێوه‌ ده‌تانه‌وێت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م جموجۆاڵنه‌وه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ بڕیاریی‌‬ ‫سیاسی‌ خۆتان بسه‌لمێنن؟‬ ‫قادر وریا‪ :‬حزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫هه‌میشه‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ بڕیاری‌ سیاسی‌‬ ‫له‌ده‌ستی‌ خۆیدایه‌و هه‌رگیز نه‌شیویستوه‌‬ ‫كه‌ خه‌ب���ات‌و تێكۆش���ان له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌‬

‫هه‌میشه‌ ئێران‬ ‫توانیویه‌تی‌ لێر‌ه‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫چی‌ ویستو‌ه‬ ‫كردویه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ تا‬ ‫ی‬ ‫ی تێكۆشان ‌‬ ‫كه‌ ‌‬ ‫خۆمان په‌كبخه‌ین‬ ‫ی‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫كوردستان؟‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی هێزه‌کانی‌رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫كوردستان بوه‌ستێت‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫بارودۆخدا جۆرێك له‌خه‌باتی‌ وه‌ال نابێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌بێت رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هێزه‌ سیاس���یه‌كانی‌ خه‌ب���ات‌و چاالكیی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ له‌به‌شه‌كانی‌ تری‌‬ ‫كوردس���تان هه‌میشه‌ كێشه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌به‌ر ئه‌وان بوه‌س���تین‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ده‌بێت هه‌ر هیچ نه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���تر حزب���ی‌ دیموكرات‌و‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ له‌هه‌رێم���دان جۆرێك‬ ‫له‌رێككه‌وتنیان هه‌بوه‌ له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم كه‌ لێره‌وه‌ هێرش نه‌كه‌نه‌ س���ه‌ر‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امیی‌ ئێران‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ی‌‬ ‫ئێ���وه‌ ده‌یك���ه‌ن‌و ده‌یڵێن س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و رێككه‌وتنه‌ نیه‌؟‬

‫ق���ادر وریا‪ :‬نازانم ن���اوی‌ رێككه‌وتن ‌ی‬ ‫لێبنێی���ن یان ن���ا‪ ،‬به‌اڵم له‌م به‌ش���ه‌دا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ حزبه‌كانی‌ كوردس���تان بون كه‌‬ ‫هه‌میشه‌ پابه‌ندبون به‌و رێككه‌وتنانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتن���ی‌ بارودۆخ���ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫بو له‌ئاس���ت ئ���ه‌م هێزه‌ سیاس���یانه‌ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان كه‌ زۆر شت هه‌ن‬ ‫نه‌یكردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و شتانه‌ وه‌كو؟‬ ‫قادر وریا‪ :‬هه‌میشه‌ ئێران توانیویه‌تی‌‬ ‫لێ���ره‌ كاری‌ خۆی‌ بكات‪ ،‬چی‌ ویس���توه‌‬ ‫كردویه‌تی‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ تا كه‌ی‌ تێكۆشانی‌‬ ‫خۆم���ان په‌كبخه‌ی���ن له‌رۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫كوردستان؟ به‌مه‌رجێك به‌شی‌ زۆری‌ ئه‌و‬ ‫چاالكییانه‌ هی‌ خه‌ڵك���ی‌ ناو رۆژهه‌اڵتی‌‬

‫كوردس���تان خۆیانن‪ ،‬له‌س���نوره‌كانیش‬ ‫نه‌بون‌و له‌قواڵیی���دا بون‪ ،‬ئێمه‌ بۆ كاری‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و رێكخس���تن‌و ته‌ش���كیالتیی‌‬ ‫گه‌ڕاوینه‌ت���ه‌وه‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ هێزی‌ ئێرانه‌ كه‌ هێرش���ی‌‬ ‫بردوه‌ته‌ س���ه‌رمان‌و كه‌مینی‌ بۆ داناوین‪،‬‬ ‫ئه‌گین���ا چاالكییه‌كان���ی‌ ئێم���ه‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م بۆ كاری‌ سیاسی‌‌و ته‌شكیالتیی‌‌و‬ ‫دارایین‌و كۆمه‌ك‌و یارمه‌تیدانن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بڕیارتانداوه‌ خه‌باتی‌ چه‌كداریی‌‬ ‫ده‌ستپێبكه‌نه‌وه‌؟‬ ‫قادر وریا‪ :‬بڕیارمان���داوه‌ چاالكییمان‬ ‫له‌وێ‌ هه‌بێت‪ ،‬م���ه‌رج نییه‌ هه‌ر خه‌باتی‌‬ ‫چه‌كداریی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ختێ‌ كه‌ ئه‌ندام‌و‬ ‫كادێ���ری‌ ئێمه‌ ل���ه‌وێ‌ چاالكیی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫جاش‌و پاس���دار كه‌مینی���ان بۆ داده‌نێن‬

‫ئه‌وانیش به‌رگریی‌ له‌خۆیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ته‌نها هێ���زی‌ ئێوه‌ی ‌ه‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت كوردستان چاالكیی‌ ده‌كات‬ ‫یان هێزه‌كان���ی‌ تریش به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫جموجۆڵیان ده‌ستپێكردوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ق���ادر وریا‪ :‬من ئ���اگاداری‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫تر نی���م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ ده‌زانم ئه‌وانیش‬ ‫ب���ه‌ره‌و روی‌ ئه‌و داواكاریی���ه‌ بونه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستانه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت كارو چاالكی���ی‌ خۆی���ان‬ ‫بگوازن���ه‌وه‌ بۆ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ پشتگوێ‌ نه‌خرێت ئه‌و به‌شه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ب���ه‌اڵم حزب���ی‌ دیموكرات‬ ‫هه‌وادارو الیه‌نگری‌ زۆری‌ هه‌ن‌و ئه‌وانه‌ن‬ ‫كه‌ خه‌بات‌و تێكۆشانی‌ بۆ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا هێزێك���ی‌ زۆری‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌تان گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان؟‬ ‫ق���ادر وریا‪ :‬ئه‌و هێزانه‌ ه���ه‌ر لێره‌وه‌‬ ‫نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی���ان هی‌ ئه‌وێن‌و‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ‌ كادێران���ی‌ ئێم���ه‌‬ ‫خه‌ب���ات‌و تێكۆش���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫هێزێك له‌رۆژهه‌التی‌ كوردس���تان بونی‌‬ ‫خ���ۆی‌ راگه‌یاندوه‌ به‌ن���اوی‌ پارێزه‌رانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬ئ���ه‌م هێزه‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ جۆراوجۆری‌ تێدای���ه‌‪ ،‬وتویانه‌‬ ‫ئێمه‌ پش���تیوانیی‌ له‌حزب���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌كه‌ین‪ ،‬سیاسه‌تی‌ حزبی‌‬ ‫دیموكراتم���ان قبوڵ���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ش جۆرێك‬ ‫له‌هاوكارییمان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵیان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا پێتان وا نیی���ه‌ ئێران‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌م كارانه‌ی‌ ئێوه‌‬ ‫ده‌بێت‌و گوش���ار بۆ هێ���زه‌ كوردییه‌كان‬ ‫بهێنێ���ت تا ئه‌م ج���ۆره‌ جموجۆاڵنه‌تان‬ ‫رابگرن؟‬ ‫ق���ادر وری���ا‪ :‬نازان���م‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫جموجۆڵم���ان هه‌بێ���ت یان ن���ا‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م هێزانه‌ی‌ ئێره‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌ خه‌ڵكی‌ خۆمان كارو‬ ‫تێكۆش���ان ده‌كات‪ ،‬ناكرێ���ت خه‌ڵكێك‌و‬ ‫به‌شێك له‌كوردس���تان تاهه‌تایه‌ ده‌ست‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ست دابنێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێران‬ ‫په‌یوه‌ندی��� ‌ی بێره‌وه‌یه‌‪ ،‬باش���ه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‌و هێزه‌كانی‌ نابێت‬ ‫له‌وێ‌ چاالكیی‌ بك���ه‌ن؟ ئێمه‌ به‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئاش���تییانه‌‌و هه‌ڵبژاردن‌و خۆپیشاندان‌و‬ ‫هاتن���ه‌ سه‌رش���ه‌قامه‌وه‌ نه‌توانی���ن‬ ‫كارو چاالكی���ی‌ بكه‌ی���ن ب���ۆ گه‌یش���تن‬ ‫به‌مافه‌كانمان‌و رێگه‌مان پێنه‌درێت‪ ،‬ئێ‌‬ ‫باش���ه‌ خه‌ڵكێك كه‌ هاتنه‌ سه‌ری‌ نابێت‬ ‫داكۆكیی‌ له‌خۆی‌ بكات؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێت كه‌ ئێوه‌ له‌قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی���دا ده‌ژی���ن‌و به‌ش���ێك ل���ه‌م‬

‫ئێران له‌ده‌ڤه‌ری‌ باڵه‌كایه‌تی‌ به‌دوای‌ كوژراوه‌کانیدا ده‌گه‌ڕێت‬ ‫ئا‪ :‬هــــانا چۆمانی‌‬ ‫تیمێكی‌ ئێرانی‌ به‌دوای‌ كوژراوانی‌ جه‌نگی‌‬ ‫‪ 8‬ساڵه‌ی‌ عێراق ئێراندا ده‌گه‌ڕێن له‌چیا‬ ‫به‌رزو سه‌خته‌كانی‌ ده‌ڤه‌ری‌ باڵه‌كایه‌تی‌‪،‬‬ ‫تاكو ئێستا ئێسك‌و پروسكی‌ ‪28‬‬ ‫سه‌ربازی‌ ئێرانی‌‌و ‪ 11‬سه‌ربازی‌ عێراقییان‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م رۆژانه‌‪ ،‬س���اڵیادی‌ هه‌ڵگیرس���انی‌‬ ‫جه‌نگی‌ ‪ 8‬س���اڵه‌ی‌ عێ���راق‌و ئێرانه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جه‌نگه‌ی‌ كه‌ له‌‪22‬ی‌ س���پتێمبه‌ری‌ ‪1980‬دا‬ ‫ده‌س���تیپێكردو زیاتر له‌ملیۆنێك هاواڵتی‌‬ ‫ئ���ه‌و دو واڵته‌ی‌ تێدا ك���وژراو زیاتر له‌ ‪2‬‬ ‫ملیۆن بریندارو كه‌مئه‌ندامیشی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ند رۆژێكه‌ تیمێكی‌ ئێران كه‌ پێكهاتون‬ ‫له‌دو ئۆتۆمبێلی‌ تۆیۆتاو شۆڤرلێتێك‌و دو‬ ‫حه‌فاره‌و ش���ۆڤڵێك‌و لۆرییه‌كی‌ فالت‌و ‪8‬‬ ‫كه‌س كه‌ یه‌كێكیان به‌رپرسێكی‌ تیمه‌كه‌یه‌و‬ ‫وه‌رگێڕێكی‌ كوردی‌ رۆژهه‌اڵت‌و دو شۆفێرو‬ ‫ئه‌وانی‌ تر یاری���ده‌ده‌ری‌ تیمه‌كه‌ن‪ ،‬به‌ڕۆژ‬ ‫به‌دوای‌ كوژراوانی‌ جه‌نگی‌ ‪ 8‬ساڵه‌ی‌ عێراق‬ ‫ئێراندا ده‌گه‌ڕێن له‌چیا به‌رزو سه‌خته‌كانی‌‬ ‫ده‌ڤ���ه‌ری‌ باڵه‌كایه‌ت���ی‌‌و به‌ڕۆژی���ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ باره‌گا سه‌ره‌كیه‌كه‌یان كه‌‬ ‫له‌ناحیه‌یه‌كی‌ سه‌ر به‌قه‌زای‌ چۆمانه‌‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێس���تاش ئێسك‌و پروس���كی‌ نزیكه‌ی‌ ‪28‬‬ ‫سه‌ربازی‌ ئێرانی‌‌و ‪ 11‬سه‌ربازی‌ عێراقییان‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌حمود به‌ره‌كه‌یی‌ دانیش���توی‌ گوندی‌‬ ‫كانی‌ سپی‌ سه‌ر به‌قه‌زای‌ چۆمان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ئه‌وان به‌دوای‌ ئێسك‌و پروسكی‌‬ ‫كوژراوانیان���دا ده‌گه‌ڕێ���ن‌و چه‌ندینج���ار‬ ‫كوژراوان���ی‌ عێراقیش���یان دۆزیوه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫تاكو ئێس���تا چه‌ندین ش���وێنی‌ سه‌ختیان‬

‫گه‌ڕان به‌دوای ئێسک‌و پروسکی کوژراوه‌کاندا‬ ‫هه‌ڵداوه‌ته‌وه‌ كه‌ ره‌بایه‌ی‌ كۆنه‌و شه‌وكات‬ ‫میحوه‌رێكی‌ س���ه‌ره‌كی‌ شه‌ڕ بوه‌‌و هه‌زاران‬ ‫سه‌ربازی‌ عێراق‌و ئێرانی‌ لێكوژراوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ڤ���ه‌ری‌ باڵه‌كایه‌تی‌ ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ڕێگای‌ س���ه‌ره‌كی‌ هامڵتۆنی‌ نێوان عێراق‌و‬ ‫ئێران‪ ،‬ناوچه‌ س���ه‌ختی‌‌و ش���اخاویه‌كه‌ی‌‬ ‫چه‌ندین شه‌ڕی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌و‬ ‫به‌ده‌ی���ان هه‌زار س���ه‌رباز له‌م ش���وێنه‌دا‬ ‫له‌ه���ه‌ردوال ك���وژراون‌و تاك���و ئێس���تاش‬ ‫پاش���ماوه‌ی‌ ئێسك‌و پروس���كی‌ سه‌ربازه‌‬ ‫كوژراوه‌كانی‌ ه���ه‌ردوالو مین‌و ته‌قه‌مه‌نیی‌‬ ‫لێماوه‌و نه‌توانراوه‌ پاكبكرێته‌وه‌و س���ااڵنه‌‬ ‫به‌هۆی���ه‌وه‌ ده‌یان كه‌س ده‌بن���ه‌ قوربانیی‌‬ ‫ئه‌و پاشماوانه‌‪.‬‬ ‫زیات���ر له‌مانگێك���ه‌ تیم���ه‌ ئێرانیه‌كه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ئ���ه‌و كاره‌ن‪ ،‬چونكه‌ باڵه‌كایه‌تی‌‬

‫فۆتۆکان‪ :‬هانا‬ ‫ناوچه‌یه‌كی‌ شه‌ڕی‌ س���ه‌خت بوه‌ له‌نێوان‬ ‫عێراق‌و ئێران‌و تاكو ئێستا چه‌ندین ته‌رم‌و‬ ‫كه‌ل‌و په‌لی‌ ئه‌وكاتی‌ عێراق‌و ئێرانیان تێدا‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌ش���ۆفێرانی‌ تیمه‌كه‌ كه‌ فارسه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند ئ���ه‌وان به‌ڕه‌زامه‌ندیی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان هاتونه‌ته‌‬ ‫ئه‌و ش���وێنه‌و ئاسایشیان له‌گه‌ڵه‌و له‌الیه‌ن‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امیی‌ ئێرانه‌وه‌ هه‌ماهه‌نگیی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان كراوه‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان ناتوانن سه‌ربه‌خۆ ئه‌و كاره‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌مب���اره‌وه‌‪ ،‬عه‌بدولواحی���د گوان���ی‌‬ ‫قایمقامی‌ چۆم���ان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ئه‌وان ئاگادارن ئه‌و تیمه‌ ماوه‌یه‌كه‌ به‌دوای‌‬ ‫كوژراوان���دا ده‌گه‌ڕێ���ن‌و به‌هه‌ماهه‌نگی���ی‌‬

‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وان بوه‌‌و ئاگایان لێیه‌و كارمه‌ندو‬ ‫نوێنه‌ری‌ ئه‌وانیشیان له‌گه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫گوان���ی‌ وت���ی‌ "تاكو ئێس���تا ئێس���ك‌و‬ ‫پروس���كی‌ ‪ 28‬س���ه‌ربازی‌ ئێران���ی‌‬ ‫دۆزراونه‌ت���ه‌وه‌و براونه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئێران‌و‬ ‫ئێسك‌و پروسكی‌ ‪ 11‬سه‌ربازی‌ عێراقییش‬ ‫دۆزراونه‌ته‌وه‌و ڕاده‌ستی‌ ڕێكخراوی‌ خاچی‌‬ ‫سوری‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌ كراونه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بگه‌ڕێنرێنه‌وه‌ بۆ زێدی‌ خۆیان‌و راده‌س���تی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كانیان بكرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌نگی‌ ‪ 8‬س���اڵه‌ی‌ نێوان عێراق‌و ئێران‬ ‫ل���ه‌ ‪22‬ی‌ ئه‌یلولی‌ ‪ 1980‬ده‌س���تیپێكردو‬ ‫له‌ ‪ 22‬ئاب���ی‌ ‪ 1988‬به‌پێی‌ رێككه‌وتنێكی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی‌ كۆتایی‌ پێهێنرا‪ ،‬عێراق له‌ژێر‬ ‫ناوی‌ (قادسیه‌ی‌ سه‌دام)‌و ئێرانیش له‌ژێر‬ ‫ناوی‌ (به‌رگریی‌ پیرۆز) جه‌نگیان كرد‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫جموجۆاڵنه‌تان په‌یوه‌ندی ‌ی به‌وه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌و دۆخه‌ دژواره‌ دارایی‌و سیاس���ییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تێیكه‌وتون رزگارتانبێت؟‬ ‫قادر وریا‪ :‬ئێمه‌ له‌س���ااڵنی‌ پێشوشدا‬ ‫ل���ه‌م ج���ۆره‌ چاالكییانه‌م���ان هه‌بوه‌و‬ ‫ئه‌مساڵیش به‌ش���ێكی‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌درێژه‌ی‌‬ ‫س���ااڵنی‌ راب���ردودا كردومان���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌دڵنیای���ی‌ وه‌ختێك ئێ���ره‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ئ���ه‌رك‌و به‌رپرس���یارێتییه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌و خه‌ڵكه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان پشتگوێخستوه‌‪ ،‬ئه‌و خه‌ڵك‌و‬ ‫حزبانه‌ به‌دوای‌ رێگه‌یه‌كی‌ تردا ده‌گه‌ڕێن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌ویش گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ ناو خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ به‌نیازن ئه‌م چاالكییانه‌تان‬ ‫به‌رده‌وامبێت؟‬ ‫ق���ادر وری���ا‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ به‌نیازی���ن‬ ‫چاالكییه‌كانمان له‌ب���واری‌ جۆراوجۆردا‬ ‫به‌رده‌وامبێ���ت‌و زیاتریش���ی‌ بكه‌ی���ن‪،‬‬ ‫مه‌رجی���ش نییه‌ ئه‌مه‌ به‌مانای‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫چه‌كداری���ی‌ بێت‪ ،‬له‌ناو خه‌ڵكی‌ خۆماندا‬ ‫كارو كۆشش‌و چاالكیی‌ زیاتر ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ بڕیارتاندابو ش���ه‌ڕی‌ دژ‬ ‫به‌داعش نه‌كه‌ن تا له‌ڕێگه‌ی‌ فه‌رمییه‌وه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم داوات���ان لێده‌كات‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌م بڕیاره‌تان چی‌ بو؟‬ ‫ق���ادر وری���ا‪ :‬ئێم���ه‌ ئاماده‌ییم���ان‬ ‫نیشاندابو‪ ،‬ئێستاش ئاماده‌ییمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ش���ه‌ڕی‌ دژ به‌داعش به‌ش���داربین‌و‬ ‫هاوكاریی���ان بكه‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ داوامان‬ ‫لێنه‌كراوه‌‪ ،‬سه‌ربه‌خۆ‌و به‌خۆڕایی‌ ناچینه‌‬ ‫ئه‌و ش���ه‌ڕه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌ره‌یه‌كی‌ شه‌ڕ‬ ‫كه‌ هێزه‌كانی‌ ئێرانی‌ تیایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكای‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬هێ���زی‌ عێراقی‌ تێدای���ه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ناكرێت هه‌ر له‌خۆمانه‌وه‌ خۆمان بخه‌ینه‌‬ ‫گه‌رداوێكی‌ ئاواوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬حزبه‌كان���ی‌ تر ویس���تیان‬ ‫به‌ش���داریی‌ ش���ه‌ڕی‌ دژ به‌داعش بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫رێگه‌یان پێنه‌درا‪ ،‬ئایا حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ژێر گوشاری‌ كۆماری‌ ئیسالمیی‌ ئێراندا‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی‌ دا؟‬ ‫قادر وریا‪ :‬له‌وه‌دا كه‌ ئێران پێی‌ ناخۆش‬ ‫بو حزبه‌كان���ی‌ رۆژه���ه‌اڵت‌و هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ رۆژهه‌اڵت له‌شه‌ڕێكدا بن كه‌‬ ‫به‌شه‌ڕی‌ دژ به‌تیرۆر ناسراوه‌‪ ،‬گومانێك‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێران هه‌میشه‌ هه‌وڵیداوه‌‬ ‫ك���ه‌ حزبه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌هێزی‌ تیرۆریستیی‌ بناسێنێت‌و ئێستا‬ ‫كه‌ به‌شداریی‌ ش���ه‌ڕێكی‌ به‌مجۆره‌یه‌ دژ‬ ‫به‌تیرۆریس���تان‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫هێزو پێشمه‌رگه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڵێ‌ گومانی‌‬ ‫تێدا نییه‌ كه‌ فشاری‌ ئێرانی‌ تێدا بوه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2007‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا په‌رده‌ له‌سه‌ر ڕوی‌ راسته‌قینه‌ ‌ی توركیا‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌رێم ‌ی كوردستان هه‌ڵده‌داته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫به‌رپرسانی‌ ئه‌مه‌ریكا گرنگترین ئه‌و باس‌و‬ ‫خواسانه‌ ئاشكرا ده‌كه‌ن كه‌ لێپرسراوانی‌‬ ‫توركیا به‌ئاشكراو به‌نهێنی‌ له‌باره‌یانه‌وه‌‬ ‫ده‌دوێن سه‌باره‌ت به‌كوردو هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬هه‌ر له‌مه‌سه‌له‌ی‌ كه‌ركوكه‌وه‌‬ ‫تا به‌باسكردنی‌ بابه‌ته‌ شه‌خسیه‌كانی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كورد ده‌گات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ سایتی‌ ویكیلیكس‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئاوێن���ه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌ ك���ردوه‌ به‌كوردی‌‪،‬‬ ‫به‌پرسانی‌ باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌توركیا‬ ‫باس له‌باوترین مش���تومڕه‌كانی‌ ناو توركیا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌وت���راوو نه‌وت���راوه‌و ده‌ڵێ���ن‪،‬‬ ‫"له‌هه‌یكه‌ل���ی‌ سیاس���ه‌تی‌ توركی���دا چه‌ند‬ ‫تیۆرییه‌ك���ی‌ باو ه���ه‌ن ك���ه‌ یارمه‌تیده‌رن‬ ‫ب���ۆ رونكردنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆچی‌ كه‌ركوك‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ گرنگ���ه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫كه‌ركوك زۆر گرنگتره‌ له‌كێش���ه‌ی‌ په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫نیگه‌رانیی‌ توركیا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ترس���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كۆنترۆڵكردن���ی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌الیه‌ن كورده‌وه‌ سه‌ربكێشێت بۆ راگه‌یاندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ كوردی‌"‪.‬‬ ‫له‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا كه‌ مێژوه‌كه‌ ‌ی بۆ ساڵی‌‬ ‫‪ 2007‬ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكیه‌كان له‌زاری‌‬ ‫توركه‌كانه‌وه‌ ده‌ڵێن‪" ،‬ئه‌وان باس له‌و رۆژانه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌ دو سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ ه���ه‌ژار ب���ون‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌ له‌ناوبردنیان له‌س���ه‌ربو له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كتری���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ مه‌ترس���ی‌ كوژرانیان‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌دامه‌وه‌ له‌سه‌ر نه‌بو"‪.‬‬ ‫ه���اوكات ه���ه‌ر ل���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ی���ه‌دا‪،‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ توركیا دانیان به‌وه‌دا ناوه‌ كه‌‬ ‫"باكوری‌ عێراق (هه‌رێمی‌ كوردستان) وه‌ك‬ ‫ئه‌وروپا وایه‌‌و باشوری‌ خۆرهه‌اڵتی‌ توركیاش‬ ‫(كوردس���تانی‌ باك���ور) وه‌ك خۆرهه‌اڵت���ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست وایه‌"‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫ته‌وه‌ری‌ هه‌س���تیار س���ه‌باره‌ت به‌كه‌ركوك‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان خراونه‌ته‌ڕو‪.‬‬

‫پیشوازی بارزانی له‌ئه‌ردۆگان له‌هه‌ولێر‬

‫كۆنترۆڵكردنی‌ كه‌رك���وك له‌الیه‌ن كورده‌و‌ه‬ ‫سه‌ربكێش���ێت ب���ۆ راگه‌یاندن���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردی‌‪ ،‬دواجار نه‌خشه‌رێژیی‌‬ ‫هه‌رێمیی‌ دروستبكات له‌سه‌ر به‌شی‌ باشوری‌‬ ‫خۆرهه‌اڵتی‌ توركیا (كوردستانی‌ باكور)‪.‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ كه‌رك���وك گرنگیی‌‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ هه‌ی���ه‌ له‌سیاس���ه‌ت‌و گوتاری‌‬ ‫توركی���ادا‪ ،‬پێمانوای���ه‌ یارمه‌تیده‌رێك���ی‌‬ ‫ب���اش ده‌بێت بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ئاش���كرا باس‬ ‫له‌مش���تومڕه‌كانی‌ ناو توركیا بكه‌ین له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‪ ،‬به‌وت���راوو نه‌وت���راوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫له‌هه‌یكه‌ل���ی‌ سیاس���ه‌تی‌ توركی���دا چه‌ن���د‬ ‫ئای‌ دی‌‪07ANKARA338 :‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬بۆچی‌ كه‌رك���وك به‌الی‌ توركیاو‌ه تیۆرییه‌ك���ی‌ باو ه���ه‌ن ك���ه‌ یارمه‌تیده‌رن‬ ‫ب���ۆ رونكردنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆچی‌ كه‌ركوك‬ ‫گرنگه‌؟‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ ئه‌وه‌نده‌ گرنگه‌‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫كه‌ركوك بڕوات‪ ،‬دیاربه‌كریش ده‌ڕوات‬ ‫كات‪16 :‬ی‌ شوباتی‌ ‪2007‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاراس���ته‌ی‌ ئه‌م بیركردنه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫گرنگی���ی‌ سیاس���یی‌‌و نه‌وت���ی‌ كه‌رك���وك‪،‬‬ ‫ئاین���ده‌ی‌ بارودۆخی‌ كه‌رك���وك به‌پله‌ی‌ بنه‌ماكانی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ سه‌ربه‌خۆ بۆ كوردانی‌‬ ‫كه‌ركوك ببێته‌ به‌شێك له‌كوردستان‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م دێت له‌مش���تومڕی‌ سیاسه‌تی‌ توركیا عێراق ده‌ڕه‌خس���ێنن‪ .‬هه‌ر كاتێكیش ئه‌مه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ توندوتیژیی‌ زیاتر‬ ‫له‌باره‌ی‌ عێراقه‌وه‌‪ .‬سیاس���ه‌تمه‌داران پێیان به‌دیه���ات‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ كوردانی‌ عێراق‬ ‫بیرۆكراسیه‌ت‌و سه‌ركرده‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫راگه‌یاندوی���ن ك���ه‌ كه‌رك���وك زۆر گرنگتره‌ ئیستیغاللی‌ ئینتیما ده‌كه‌ن له‌نێوان كوردانی‌‬ ‫له‌كێش���ه‌ی‌ په‌كه‌ك���ه‌‪ .‬نیگه‌رانی���ی‌ توركیا عێراق‌و توركیا ل���ه‌روی‌ ئیتنی‌‌و ئابورییه‌وه‌‪ ،‬توركیا به‌زۆریی‌ په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر ئه‌م گوتاره‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ترس���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ش كوردانی‌ توركی���ا په‌لكێش ده‌كات ئ���ه‌م بۆچونه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ عه‌ره‌ب‌و توركمانی‌‬

‫بۆ ناو جواڵنه‌وه‌یه‌ك تا باشوری‌ خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫توركیا (كوردس���تانی‌ باكور) جیابكاته‌وه‌و‬ ‫ببێته‌ به‌شێك له‌كوردستانی‌ گه‌وره‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌موكورتییانه‌ی‌ ئێمه‌ له‌م گفتوگۆیه‌دا‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ین پێناچێت خوێنه‌رانمان‬ ‫به‌قوڵیی‌ تێبگه‌یه‌نێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌وه‌ ‌ی كه‌‬ ‫كوردستانی‌ عێراق له‌چوارچێوه‌ی‌ سنوره‌كانی‌‬ ‫ئێس���تایدا له‌مێژه‌ بوه‌ته‌ خاوه‌نی‌ یه‌ده‌گێكی‌‬ ‫نه‌وتی���ی‌ گرنگ‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌وه‌ش���دا كه‌ بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردیی‌ ئه‌سته‌مه‌‬ ‫به‌بێ‌ هاریكاریی‌ توركیا بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ندێك روی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌م مش���تومڕه‌وه‌‬ ‫باس له‌و‌ه ده‌كرێت‪ ،‬كوردانی‌ عێراق په‌كه‌كه‌‬ ‫به‌كاربهێن���ن وه‌ك هێزێكی‌ چه‌كداری‌ به‌دیل‬ ‫ب���ۆ ناچاركردن���ی‌ توركیا به‌ته‌س���لیمبون‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش یارمه‌تی‌ زۆرینه‌ی‌ توركه‌كان ده‌دات‬ ‫بۆ رونكردنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬بۆچی‌ كوردانی‌‬ ‫عێراق هیچ كارێك ناكه‌ن دژی‌ په‌كه‌كه‌ له‌ناو‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ی‌ خۆیاندا‪.‬‬

‫دانیش���توی‌ كه‌ركوك هه‌ڵده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ یاخود‬ ‫په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر تیرۆر‪ .‬ئه‌م باس‌و خواس��� ‌ه‬ ‫زیات���ر په‌ره‌ده‌س���ێنێت له‌كات���ی‌ زیادبونی‌‬ ‫ئاست���ی‌ توندوتیژیی‌ له‌كه‌ركوك‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌كاتی‌ دزه‌كردنی‌ سوپای‌ مه‌هدی‌‌و كه‌سه‌‬ ‫خراپه‌كان���ی‌ دیكه‌ بۆ ناو ش���اره‌كه‌وه‌ بۆ‬ ‫شه‌ڕكردن دژی‌ كورد‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌نگۆیانه‌‬ ‫راس���ت ده‌ربچن كه‌ ئێم���ه‌ بینیومانن‪ ،‬كه‌‬ ‫توركی���ا به‌نهێنی‌ توركمان���ه‌كان پڕچه‌ك‬ ‫ده‌كات چونك���ه‌ میلیش���یایان نی���ه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌شێت به‌سانایی‌ ئه‌م پێشبینیه‌ روبدات‪.‬‬ ‫"كورده‌كان دانیشتوانه‌ توركمانه‌كان‬ ‫ده‌چه‌وسێننه‌وه‌"‬ ‫ئ���ه‌و تێڕوانین���ه‌ له‌مێژینه‌ی���ه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌ لكاندن���ی‌ كه‌ركوك به‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی‌ زیات���ر‬ ‫بچوككردنه‌وه‌ی‌ توركمان یاخود كۆمه‌ڵكوژیی‌‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش مشتومڕێكی‌ باوی‌‬ ‫نێ���و تورك���ه‌ نه‌ته‌وه‌په‌رس���ته‌كانه‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫ناتوانین بارودۆخه‌كه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌رزی‌ واقع‬ ‫له‌كه‌ركوك هه‌ڵبسه‌نگێنین‪ ،‬به‌اڵم زۆرینه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك له‌توركیا باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫كوردانی‌ عێراق له‌ساڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 600‬ه���ه‌زار كه‌س���ی‌ خۆی���ان خزاندوه‌ته‌‬

‫ناو پارێزگاك���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا حكومه‌تی‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكه‌ی���ان‬ ‫كۆنترۆڵكردوه‌‌و توركمانه‌كانیان وه‌ده‌رناوه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���و ئ���ه‌م ده‌نگۆیان���ه‌ له‌توركیا باش‬ ‫پێش���وازییان لێده‌كرێ���ت‌و زۆرج���ار وه‌ك‬ ‫حه‌قیقه‌تێك مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا هه‌ندێك سه‌رچاوه‌ باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ نیگه‌رانیی‌ توركیا له‌باره‌ی‌‬ ‫توركمانه‌كانی‌ عێراقه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌دوایین‬ ‫پێشهاته‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هاوكات پارێزگاریكردن‬ ‫له‌توركمان���ه‌كان ته‌نه���ا "ده‌مامكێكه‌" بۆ‬ ‫هه‌وڵدان بۆ له‌باربردن���ی‌ خه‌ون‌و ئومێدی‌‬ ‫كوردانی‌ عێراق‪.‬‬ ‫"نامانه‌وێت به‌ته‌نیا كورده‌كان كه‌ركوك بۆ‬ ‫خۆیان به‌رن"‬ ‫ئه‌م باس‌و خواس���ه‌ به‌ده‌گمه‌ن باسی‌‬ ‫لێوه‌ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مو شوێنێك هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كوردانی‌ عێراق به‌ئاشكرا كه‌ركوكیان وه‌ك‬ ‫خه‌اڵتێك ناس���اندوه‌‪ .‬بۆیه‌ دژایه‌تی‌ تورك‬ ‫به‌رامبه‌ر ك���ورده‌كان ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ توركی���ا نایه‌وێ���ت ك���ورد كه‌ركوكی‌‬ ‫ده‌ستبكه‌وێت‪ ،‬بۆیه‌ ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌رده‌بڕێت‬ ‫ك���ه‌وا "كه‌ركوكی���ه‌كان كه‌س���وكاریانن"‪.‬‬ ‫فراوانخوازیی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ كورده‌كان به‌سه‌ر‬

‫ئۆتۆنۆمیه‌كی‌ گرنگ‌و سه‌رمایه‌یه‌كی‌ رێژه‌یی‌‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ توركه‌كانی‌ نیگه‌رانكردوه‌‪ .‬كاتێك‬ ‫دیپلۆماتێكی‌ توركی‌ به‌وپه‌ڕی‌ بێئومێدیه‌وه‌‬ ‫دانی‌ به‌وه‌دا نا كه‌ "باكوری‌ عێراق (هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان) وه‌ك ئه‌وروپا وایه‌‌و باشوری‌‬ ‫خۆرهه‌اڵت���ی‌ توركی���اش (كوردس���تانی‌‬ ‫باكور) وه‌ك خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست وایه‌"‪،‬‬ ‫به‌سه‌رس���امییه‌وه‌ ئه‌مه‌ ناوترێت‪ .‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ توركیا نیگه‌رانن له‌وه‌ی‌ كورده‌كان‬ ‫س���ودمه‌ندن له‌پارێزگاریی هێزی‌ ئاسمانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌دوای‌ جه‌نگی‌ كه‌نداوه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵكردن‌و ته‌ماشاكردنی‌ كوردانی‌ عێراق‬ ‫بۆ گه‌یش���تن به‌ئامانجه‌كانیان‪ ،‬توركه‌كان‬ ‫هه‌راس���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌داموده‌زگا عه‌س���كه‌ری‌‌و ده‌وڵه‌تیه‌كاندا‬ ‫كارده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌وان باس له‌و رۆژانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ تاڵه‌بان���ی‌‌و بارزانی‌ دو س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ هه‌ژار ب���ون ك���ه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌ له‌ناوبردنیان له‌سه‌ربو له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كتریه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ مه‌ترس���ی‌ كوژرانیان‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌دامه‌وه‌ له‌سه‌ر نه‌بو‪ .‬ئه‌م تاڵییه‌‬ ‫به‌هه‌ندێك لێدوان���ی‌ توركه‌كانه‌وه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ كاتێك س���اڵی‌ راب���ردو وه‌زیری‌‬ ‫دادی‌ توركی���ا ج���ه‌الل تاڵه‌بانی‌ به‌ "‪"....‬‬ ‫وه‌س���فكرد‪ ،‬یاخود ره‌تیانكرده‌وه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫بانگهێش���تی‌ توركی���ا بكرێ���ت‪ .‬هاوكات‬ ‫به‌رپرس���انی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا‬ ‫ده‌خوازن له‌پای���ه‌ی‌ بارزانی‌ كه‌مبكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ته‌نیا وه‌ك "سه‌رۆك خێڵێك" ناوی‌ به‌رن‪.‬‬ ‫ئێستا به‌رپرسانی‌ ئه‌مه‌ریكا ئه‌و دو پیاوه‌‬ ‫ب���ه‌ "جه‌ناب���ی‌ س���ه‌رۆك" بانگده‌كه‌ن كه‌‬ ‫له‌توركیا به‌زه‌حمه‌ت هه‌رس ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ردوال پێویستیان به‌یه‌كتری ‌ه‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌موی‌ ناخۆش���تر‬ ‫بێت له‌زیهنی‌ توركیادا ئه‌و راس���تیه‌ بێت‬ ‫ك���ه‌ كوردانی‌ عێراق‌و توركیا پێویس���تیان‬ ‫به‌یه‌كترییه‌‪ .‬به‌بێ‌ گوێدانه‌ ئامۆژگارییه‌كانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬كۆمپانیاكان���ی‌ نه‌وت���ی‌‬ ‫توركی���ا ملی���ان ناو گرێبه‌س���تی‌ نه‌وتیان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م واژۆ كردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌روسه‌ودای‌ بازرگانیی‌ توركیا پێویسته‌‬ ‫به‌خاكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا تێپه‌ڕبێت بۆ‬ ‫به‌شه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ عێراق‪ .‬توركیا سودمه‌ند‬ ‫ده‌بێ���ت له‌هه‌مه‌چه‌ش���نكردنی‌ كه‌رتی‌ وزه‌‬ ‫خۆی‌ له‌رێگه‌ی‌ كاركردنی‌ وه‌ك ده‌روازه‌یه‌ك‬ ‫ب���ۆ گواس���تنه‌وه‌ی‌ نه‌وتی‌ عێ���راق به‌ره‌و‬ ‫بازاڕه‌كانی‌ ئه‌وروپ���ا‪ .‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫توركه‌كان بیرمانده‌خه‌نه‌وه‌‪ ،‬كوردانی‌ عێراق‬ ‫پێویس���تیان به‌توركیایه‌‪ .‬له‌م بارودۆخه‌ی‌‬ ‫ئێستادا كوردانی‌ عێراق بژارده‌ی‌ كه‌متریان‬ ‫له‌به‌رده‌م���ه‌ ب���ۆ په‌یداكردنی‌ هاوبه‌ش���ی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ بازرگانیی‌‌و ره‌وانه‌كردنی‌ نه‌وت بۆ‬ ‫بازاڕه‌كانی‌ خۆرئ���اوا‪ .‬كه‌واته‌‪ ،‬ته‌حه‌داكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌م دو هاوبه‌ش���ه‌ نائاس���وده‌یه‌‬ ‫لێكنزیكببنه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫كه‌ركوكیش لێكیاندوربخاته‌وه‌‪.‬‬

‫گ‬ ‫ۆ‬ ‫ڕا‬ ‫ن‬ ‫‌‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ێ‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ز‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫پ‬ ‫ێ‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫پ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ڕ‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ه‌‬

‫ئه‌وه‌ی‌ راوێژ به‌یه‌كت���ری‌ بكه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫فراكسیۆنه‌ ش���وێنی‌ خۆیان دیاربێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ ئه‌و س���ێ‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ به‌تێكه‌ڵیی‌ دانراون‪.‬‬ ‫كوردستان به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌م داواكارییه‌ مش���تومڕی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬كێشه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫توند ب���ه‌دوای‌ خۆیدا ده‌هێنێت‪ ،‬دوای‌‬ ‫نێوانیان به‌هۆی‌ دانیشتن له‌ریزی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ په‌رله‌مانتاران���ی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ ناو هۆلی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫سه‌وز وه‌اڵم ده‌ده‌نه‌وه‌‌و ده‌ڵێن‪" ،‬ئێمه‌‬ ‫هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫چاومان زۆر تیژه‌ ئێوه‌ وه‌رن له‌جێگای‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ فراكسیۆنی‌ سه‌وز‬ ‫ئێم���ه‌ دابنیش���ن‌و ئێم���ه‌ش ده‌چینه‌‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مانیان به‌جێهێشت‌و‬ ‫دواوه‌"‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ش په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫بایكۆتی‌ دانیشتنه‌كه‌ی هه‌فته‌ی‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ گۆڕان وه‌اڵم���ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫رابردویان كردوه‌‪.‬‬ ‫ده‌داته‌وه‌‌و ده‌ڵێت‪" ،‬باشه‌ ئه‌گه‌ر ئێوه‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌و زانیارییان���ه‌ی‌ له‌چه‌ند ئه‌وه‌ن���ده‌ چاوتان تیژه‌ فه‌رمو ئه‌و دو‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ن���او په‌رله‌مان���ی‌ ئه‌ندامه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ گه‌یش���تون‪ ،‬ئاش���كرا بكه‌ن كه‌ پێش���نیاری‌ بڕینی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ رۆژی‌ سێشه‌ممه‌ی‌ رابردو بودجه‌یان كردوه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌وته‌ی‌ ئ���ه‌و س���ه‌رچاوانه‌‪،‬‬ ‫‪ ،2014/9/23‬په‌رله‌مانتارانی‌ هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو په‌رله‌مانتارێك���ی‌ تری‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫داوای���ان له‌ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ گۆڕان وه‌اڵمده‌داته‌وه‌‌و ده‌ڵێت‪" ،‬باشه‌‬ ‫په‌رله‌م���ان ك���ردوه‌‪ ،‬جیابكرێنه‌وه‌ بۆ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ راس���ت ده‌ك���ه‌ن وه‌رن با‬

‫په‌یماننامه‌یه‌كی‌ شه‌ره‌ف ئیمزابكه‌ین دانیشتوه‌ له‌پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد ك ‌ه‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 23‬س���اڵی‌ حكومڕانی���ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ چ به‌رپرس���ێك گه‌نده‌ڵی���ی‌ ئه‌وان "باس���ی‌ ‪ 23‬س���اڵ گه‌نده‌ڵیی‌‬ ‫كردوه‌و له‌دادگا لێپرسینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬خۆیان به‌ش���داربون له‌گه‌ڵ‬ ‫كراوه‌"‪ ،‬دوای‌ ئه‌و مشتومڕه‌ به‌شێكی‌ ئێمه‌ هه‌مو بڕوانامه‌كه‌ش���یان له‌سه‌ر‬ ‫زۆر له‌په‌رله‌مانتارانی‌ فراكسیۆنی‌ سه‌وز حس���ابی‌ ئێمه‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫ئێستا شه‌رم ناكه‌ن قسه‌ به‌مێژوی‌ ئه‌و‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان بایكۆت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌فراكس���یۆنی‌ سه‌وز‪23 ،‬س���اڵه‌ی‌ خۆیان ده‌ڵێن یان باسی‌‬ ‫زان���ا عه‌بدولڕه‌حم���ان له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ دو مه‌كته‌ب سیاسی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬من شه‌رم ده‌كه‌م ئێم���ه‌ پێش���نیاری‌ بڕین���ی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫وه‌كو په‌رله‌مانتار له‌سه‌ر پرسێكی‌ وا هه‌رێمی‌ كوردس���تانیان كردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫قس���ه‌بكه‌م له‌كاتێكدا خه‌ڵك موچه‌ی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ كاریگه‌رین داوا له‌مالیكی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬كوبانی‌ له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێك بكه‌ین بودجه‌ ره‌وان���ه‌ مه‌كه‌ ئه‌ی‌ بۆ‬ ‫له‌په‌رله‌مانتارانی‌ گۆڕان كێشه‌یان ئه‌وه‌ ئ���ه‌وان له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌ ده‌ڵێن‬ ‫بێت له‌پێشه‌وه‌ دابنیشن یان له‌دواوه‌‪ ،‬پارێزگارم���ان پێبده‌ن ئێوه‌ كۆتاییتان‬ ‫م���ن ته‌نی���ا له‌قۆناغ���ی‌ س���ه‌ره‌تایی‌ هاتوه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���ار‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‬ ‫خوێندنم شتی‌ وام بیستوه‌‪ ،‬به‌راستی‌‬ ‫ئ���ه‌و روداوه‌ ته‌نیا ل���ه‌دژی‌ ئێمه‌ بو‪ ،‬له‌فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان‪ ،‬د‪.‬ش���ێركۆ‬ ‫به‌وه‌ی‌ ئێم���ه‌ ‪18‬په‌رله‌مانتارین بۆچی‌ حه‌مه‌ئه‌می���ن به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫س���ێ كه‌سمان له‌پێش���ه‌وه‌ دابنیشین "په‌رله‌مانتارێك���ی‌ یه‌كێت���ی‌ ه���ه‌ر‬ ‫ئه‌وان دوه‌م فراكسیۆنن‌و یه‌ك كه‌سیان له‌خۆیه‌وه‌ بابه‌ته‌كه‌ی‌ خس���ته‌ س���ه‌ر‬

‫خۆیان‌و له‌شوێنی‌ خۆی‌ وه‌اڵمیدایه‌وه‌‌و‬ ‫زۆر به‌چه‌واش���ه‌كارانه‌ ئه‌و روداوه‌یان‬ ‫له‌بابه‌تێكی‌ هونه‌ریه‌وه‌ كرده‌ بابه‌تێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ م���ن وتم با له‌و‬ ‫هۆڵ���ه‌ په‌یماننامه‌یه‌ك���ی‌ ش���ه‌ره‌ف‬ ‫مۆر بكه‌ی���ن كێ‌ له‌‪23‬س���اڵی‌ رابردو‬ ‫گه‌نده‌ڵی���ی‌ كردوه‌ بیده‌ینه‌ دادگا‪ ،‬كێ‌‬ ‫قوتی‌ خه‌ڵكی‌ بڕیوه‌ با لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ بكه‌ین" ‪.‬‬ ‫ه���اوكات س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫یه‌كگرت���و له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌ له‌باره‌ی‌ ناكۆكیی‌‬ ‫نێوان فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "ئ���ه‌و روداوه‌‬ ‫الوه‌كی‌ بو پێویستی‌ به‌وه‌ نه‌ده‌كرد به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ گه‌وره‌ بكرێت‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫هه‌ر الیه‌ك ئه‌گ���ه‌ر بیه‌وێت خزمه‌تی‌‬ ‫خه‌ڵك بكات له‌پێشه‌وه‌ دابنیشێت یان‬ ‫له‌دواوه‌ كێش���ه‌ نیه‌‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌‬ ‫هیوادارین روداوی‌ له‌و شێوه‌یه‌ دوباره‌‬ ‫نه‌بێته‌وه‌"‪.‬‬

‫من شه‌رم ده‌كه‌م‬ ‫وه‌كو په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌سه‌ر پرسێكی‌‬ ‫وا قسه‌بكه‌م‬ ‫له‌كاتێكدا خه‌ڵك‬ ‫موچه‌ی‌ نیه‌‬ ‫كوبانیش‌ له‌ژێر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‬

‫عێراق‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫یه‌كێتی‌‪ :‬وه‌زیره‌كه‌مان ئاماده‌ی ‌ه‬ ‫پارتی‌‪ :‬الیه‌نه‌كان ‌ی تر به‌بێ پارتی ژێربه‌ژێر‬ ‫جۆرێك له‌رێككه‌وتن ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫ی قوربان‬ ‫ی جه‌ژن ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت دوا ‌‬ ‫وه‌زیره‌ كورده‌كان ده‌چنه‌ به‌غداو‬ ‫ی یاسایی‌ ده‌خۆن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سوێند ‌‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ پارتی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"تا ئێستا بڕیاری ئه‌وه‌ نه‌دراو‌ه‬ ‫وه‌زیره‌كانی‌ كورد به‌شداربن‬ ‫ی‬ ‫له‌حكومه‌تداو ناوه‌كانیش یه‌كالی ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كراونه‌ته‌وه‌"‪ .‬پارله‌مانتارێك ‌‬ ‫یه‌كێتیش ده‌ڵێت "وه‌زیره‌كه‌مان‬ ‫ئاماده‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ حه‌ی���ده‌ر‬ ‫ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی ل��� ‌ه مانگێ���ك نزیكده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫عه‌باد ‌‬ ‫ی تا ئێس���تا وه‌زی���ر‌ه كورده‌كان‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كار نه‌بون‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی ك���ورد ماوه‌ی‌ س��� ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیاریك���ردوه‌ بۆ جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫مانگ ‌‬ ‫ی له‌الی���ه‌ن عه‌بادیی���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵێنه‌كان��� ‌‬ ‫ی ك���ورد‬ ‫ی به‌ش���داریكردن ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق���دا‪ ،‬پارله‌مانتاران ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت ‌‬ ‫ی جیاوازیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كورد بۆچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان خاوه‌ن ‌‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )25‬كورسی ‌ه له‌كۆی‌ (‪ )325‬كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫پارله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬تائێس���تا پۆس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫دارایی‌ بۆ یه‌كالبۆته‌وه‌‪ ،‬الیه‌نه‌كان پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن تائێستا كاندید ‌‬ ‫ی یه‌كالنه‌كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و دو پۆس���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫به‌اڵم پارله‌مانتارێك ‌‬ ‫دیكه‌ ب ‌ه رێكه‌وتنی‌ ژێر به‌ژێر تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عیراق‬ ‫له‌س���ه‌ر لیس���تی پارتی د‪ .‬ئه‌رده‌اڵن‬ ‫نوره‌دین‪ ،‬به‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند تائێستا‬ ‫بڕیاری ئه‌وه‌ نه‌دراو‌ه وه‌زیر‌ه كورده‌كان‬

‫ی عێراقدا بك ‌هن‌و‬ ‫ی له‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫ناوه‌كانی���ش یه‌كالی���ی نه‌بوه‌ت���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ كه‌م ‌‬ ‫ئه‌و پشكه‌ی‌ بۆ كورد ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫ناوبراو‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه كابینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ نور ‌‬ ‫ی دیكتاتۆری‌"‬ ‫ی ب���ه‌ "حكومه‌تێك ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ناوده‌بات‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت "ئه‌وكات زیاتر‬ ‫له‌چ���وار وه‌زاره‌ت‌و جێگری س���ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تم���ان هه‌بو‪ ،‬ئێس���تا ته‌نها دو‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تم���ان وه‌رگرتوه‌‪ ،‬وات���ا له‌ڕو ‌‬ ‫پۆسته‌وه‌ حكومه‌ته‌ك ‌هی‌ مالیكی باشتر‬ ‫بوو له‌ئێستا‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا داوای‌ هه‌مان‬ ‫ئه‌و پشكه‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ش���دارینه‌كردنی‌ وه‌زیر‌ه كورده‌كان‬ ‫ی عێراق‌و‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی پارله‌مان‌و‬ ‫جێگ���ری‌ دوه‌می‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م پارله‌مانت���ار‌ه ك���ورده‌كان‬ ‫ی‬ ‫چونه‌ت��� ‌ه به‌غداو له‌س���ه‌ر كارو ئه‌رك ‌‬ ‫خۆی���ان ب���ه‌رده‌وام ب���ن‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ی الیه‌نه‌ كوردییه‌كانیش‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی به‌ش���داریكردنیان له‌حكومه‌تدا‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی تائێس���تا وه‌زی���ر‌ه‬ ‫داوه‌‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫كورده‌كانیان ره‌وانه‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی پارت���ی‌ پێیوای ‌ه‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی دانوستانكاری‌ كورد "تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫لیژن ‌ه ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بون‌و نه‌گه‌یشتنه‌ ئاكام"‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆكارێ���ك ده‌زانێ���ت بۆ‬ ‫‌تدا‪.‬‬ ‫ی كورد له‌ حكومه‬ ‫به‌ش���دارینه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "وادی���اره‌ الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫كورد‬ ‫‌نێت‬ ‫ه‬ ‫هه‌روه‌ها رایده‌گه‌ی‬ ‫ت���ر به‌بێ پارت���ی ژێر به‌ژێ���ر جۆرێك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫خۆ‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫داواكاریی‬ ‫یه‌ك خ���اڵ ل���ه‌‬ ‫له‌رێككه‌وتن ده‌كه‌ن "‪.‬‬ ‫ته‌نازول ناكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق ل ‌ه رۆژ ‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫الی‬ ‫‌م���و‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب���‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ كابینه‌كه‌ی���دا‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫بۆ‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫تۆم���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌نج���‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌كان‬ ‫كوردیی���ه‬ ‫ی دارایی‌‌و رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫كورد وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫‌نێو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك���‬ ‫‌ن‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ك���‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫درێ���ژ‬ ‫پارت���ی‬ ‫ی به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌زار‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌وێت‬ ‫ه‬ ‫رێكناك‬ ‫خۆیدا‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫الی‬ ‫‌دین‬ ‫ه‬ ‫نور‬ ‫‌غدا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌كانی‬ ‫ه‬ ‫پۆست‬ ‫ی زیات���ر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی وه‌زار ‌‬ ‫داوای‌ پش���ك ‌‬ ‫ێ ناوهێنانی���ان تۆمه‌تبار‬ ‫دیك���ه‌ به‌ب��� ‌‬

‫ئه‌گه‌ر كورد‬ ‫به‌شدار نه‌بێت‌و‬ ‫وه‌زیره‌كانی نه‌چن ‌ه‬ ‫به‌غدا ده‌توانن چی‬ ‫له‌دۆخه‌ك ‌ه بگۆڕن‌و‬ ‫چی بكه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫باشتره‌ به‌شداربن‌و‬ ‫بونیان هه‌بێت‬ ‫له‌نێو ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیراندا‬

‫ی وه‌زیری‌ دارایی‌ ده‌ستبه‌كاربوایه‌"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه وته‌بێژی‌ پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌شدارینه‌كردن ‌‬ ‫رێبوار ته‌ها‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫كوردس���تان جه‌عف���ه‌ر ئێمینك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیره‌ كورده‌كان ده‌گێڕێته‌و‌ه بۆ بون ‌‬ ‫ی فه‌رمی‌ حیزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫لێدوانێكیدا بۆ سایت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات ئه‌و پۆستانه‌ی‌ به‌ر ناكۆك���ی حزب���ی‌و یه‌كالنه‌كردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ئاش���كرا ‌‬ ‫ی پۆس���ته‌كان له‌نێوان دو كه‌س���ایه‌تی‬ ‫كورد كه‌وتون كه‌من‪ ،‬بۆیه‌ هه‌وڵی‌ جد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیره‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ده‌درێت ئه‌و پۆس���تانه‌ زیاد بكرێن‪ ،‬بۆ پارتی���دا‪ .‬له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی جگه‌له‌ یه‌كێت���ی‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ ل ‌ه یه‌كێتیشه‌و‌ه ده‌ڵێت "وه‌زیره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئیسالمیش وه‌كو یه‌كێتی ئاماده‌ب���و له‌په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی یه‌كده‌نگی ك���ورده‌و‌ه‬ ‫وه‌زاره‌تیان به‌ربكه‌وێت‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌ ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی الیه‌نه‌كان داوایان له‌كاك فریاد ره‌واندزی‬ ‫ی یاسایی نه‌خوات‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫نوێنه‌رانی عیراق له‌سه‌ر لیستی یه‌كێتی كرد سوێند ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ئ���ه‌و دو به‌ڕێ���ز‌هی‌ تر دێن‌و س���وێند‬ ‫رێبوار ته‌ها‪ ،‬بۆ ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ته‌نه���ا ب���ه‌ به‌ش���داریكردنی‌ وه‌زی���ر‌ه ده‌خ���ۆن‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ئه‌و‌ه س���ێ‬ ‫ك���ورده‌كان‌و بونیان له‌نێ���و حكومه‌تدا هه‌فته‌ تێپه‌ڕی‌و هه‌ر نه‌چون"‪.‬‬ ‫ی وه‌زی���ر‌ه‬ ‫ی به‌ش���داریكردن ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانرێت ئه‌و مافان���ه‌ی‌ كورد داوا ‌‬ ‫ده‌كات‌و هه‌یه‌ت���ی به‌ده‌س���تبهێنرێن‪ ،‬ك���ورده‌كان‪ ،‬ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫چونك ‌ه "حكومه‌تی‌ عێراق پش���تگیری نوێنه‌رانی عیراق له‌فراكسیۆنی گۆڕان د‪.‬‬ ‫ت���ه‌واوی‌ ناوخۆی���ی‌و نێوده‌وڵه‌ت���ی ده‌رباز محه‌مه‌د‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ یه‌كالیی‬ ‫ی بووه‌ته‌وه‌ ك ‌ه وه‌زیره‌كان ده‌چنه‌ به‌غداو‬ ‫به‌تایبه‌ت پشتگیری ئێران‌و ئه‌مریكا ‌‬ ‫ی جه‌ژن سوێندی یاسایی ده‌خۆن"‪.‬‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كوردیش بڕیاری به‌شداریكردن ‌‬ ‫ی وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫داوه‌‪ ،‬ده‌بێت‌و پێویس���ت بو تائێس���تا تائێس���تا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئاماده‌بونی‌ كورد سێ‌ كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ب ‌‬ ‫وه‌زیره‌كانی ده‌ستبه‌كار بونایه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌نجام���داوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه د‪ .‬ده‌رباز به‌گرنگ‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس���اڵه‌و‌ه بودج ‌ه ‌‬ ‫ی پێویس���تی‌ ده‌زانێت وه‌زیر‌ه كورده‌كان‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫كوردستان به‌فه‌رمان ‌‬ ‫پێش���وی‌ عێراق ب���ڕاوه‌‪ ،‬تائێس���تاش به‌شداربن‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر وه‌زیره‌كانی‬ ‫ی ن���ه‌دراوه‌‪ .‬ك���ورد ئاماده‌نه‌بن‪ ،‬ده‌بێ���ت كێ باس‬ ‫بڕی���اری‌ خه‌رجكردن��� ‌‬ ‫ی دراوه‌ت ‌ه له‌مافه‌كانی كورد بكات"‪.‬‬ ‫ی دارای��� ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬رونكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫پارله‌مانتاره‌كه‌ ‌‬ ‫ك���ورد‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ئ���ه‌و وه‌زیر‌ه‬ ‫ی ده‌دات‌و‬ ‫ی بۆچونه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی زیات���ر له‌باره‌ ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كارنه‌بوه‌‪ .‬پارله‌مانتاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی نیگه‌ران���ه‌ له‌وه‌ی‌ تائێس���تا ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر كورد به‌ش���دار نه‌بێت‌و‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫وه‌زی���ری‌ دارای���ی‌ ده‌س���تبه‌كارنه‌بوه‌‪ .‬وه‌زیره‌كانی نه‌چن ‌ه به‌غدا ده‌توانن چی‬ ‫له‌وباری���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت "له‌كاتێكدا وه‌كو له‌دۆخه‌ك��� ‌ه بگۆڕن‌و چ���ی بكه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫كوردو كوردس���تان‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان باشتره‌ به‌شداربن‌و بونیان هه‌بێت له‌نێو‬ ‫بڕیارمانداو‌ه له‌چوارچێوه‌ی حكومه‌تی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیراندا‪ ،‬بۆ ئه‌و‌هی‌ هیچ‬ ‫فیدراڵ���ی عیراقدا بمێنین���ه‌وه‌‪ ،‬خێر‌ه نه‌بێت بتوانن شه‌ڕی ئه‌و بابه‌تان ‌ه بكه‌ن‬ ‫ئێس���تا وه‌زیره‌كان نانێرن‌و ده‌ستبه‌كار كه‌ په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌ك���ورده‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ناب���ن‪ ،‬چونك��� ‌ه (‪ )%78 -73‬خه‌ڵكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ئه‌نجومه‌نی بڕیارو‬ ‫كوردستان موچه‌ خۆرن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بوای ‌ه جێبه‌جێكردنه‌"‪.‬‬

‫عه‌بادی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵ ‌ی سیاسه‌ته‌ ئه‌منیه‌كان داده‌مه‌زرێنێت‬ ‫ی كوردستان ئاگادارن‌و پشتیوانیی‌ لێده‌كه‌ن‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌بردنی‌ دۆسیه‌ی‌ ئه‌منی‌‬ ‫له‌واڵتداو دورخستنه‌وه‌ی‌ له‌بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫تاكالیه‌نه‌‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ سیاسه‌ته‌ ئه‌منیه‌كان‬ ‫داده‌مه‌زرێنێ‌‪ ،‬پارله‌مانتارێكی‌ كورد‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت سه‌ركردایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌و بڕیاره‌ ئاگادارن‌و پشتیوانی‌‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ .‬پارله‌مانتارێكی‌ شیعه‌ش‬ ‫ئاشكرای‌ ده‌كات عه‌بادی‌ به‌نیازه‌‬ ‫زنجیره‌یه‌ك گۆڕانكاری‌ له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ناوخۆو ده‌زگای‌ موخابه‌راتدا ئه‌نجام‬ ‫بدات‪.‬‬

‫كردون‪ ،‬چه‌ندین كرده‌وه‌ی‌ نامرۆڤانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌و ژم���اره‌ی‌ دروس���تی‌‬ ‫قوربانیه‌كان ده‌ستنه‌كه‌وتون"‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ چوار ساڵی‌ رابردودا یه‌كێك‬ ‫ی نوری‌‬ ‫له‌و ره‌خنانه‌ی‌ به‌رده‌وام ئاراسته‌ ‌‬ ‫مالیكی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران ده‌كرا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫بو كه‌ چه‌ندین كه‌سی‌ نزیك‌و الیه‌نگری‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌پۆس���ته‌ ب���ااڵ س���ه‌ربازیی‌‌و‬ ‫ئه‌منی���ه‌كان دامه‌زراندب���و‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ دۆس���یه‌ی‌ ئه‌من���ی‌‌و‬ ‫سه‌ربازیی‌ واڵتدا تاكڕه‌وانه‌ بڕیاریداوه‌‪،‬‬ ‫سوپای‌ عێراقیشی‌ بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردو س���وننه‌كان به‌كارهێناوه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ب���ه‌ڕای‌ چاودێ���ران ئه‌م هه‌ن���گاوه‌ی‌‬ ‫له‌ئێس���تادا س���ێیه‌كی‌ خاك���ی‌ عێراق عه‌بادی‌ بۆ دورخس���تنه‌وه‌ی‌ كه‌س���ه‌‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌كدارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ نزیكه‌كانی‌ مالیكی‌‌و به‌پیش���ه‌یكردنی‌‬ ‫عێراق ناسراو به‌"داعش" كۆنترۆڵكراوه‌‪ .‬دام���ه‌زراوه‌ س���ه‌ربازیی‌‌و ئه‌منیه‌كانه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ جیهانیش به‌سه‌ركردایه‌تی‌ هه‌روه‌ها بۆ گێڕانه‌وه‌و دروس���تكردنی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا هاوپه‌یمانیه‌كی‌ سه‌ربازیی‌ بۆ متمانه‌ی���ه‌ له‌نێ���وان پێكهاته‌كان���ی‌‬ ‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌و له‌ناوبردن���ی‌ داعش عێراق���دا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ل���ه‌م كاته‌دا كه‌‬ ‫عێراق دوچاری‌ دوژمنێكی‌ مه‌ترسیداری‌‬ ‫دروستكراوه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ راگه‌یه‌نراوێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌كو داعش بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی‌ راب���ردودا‪ ،‬عه‌بادی‌‬ ‫ماف���ی‌ مرۆڤ���ی‌ س���ه‌ر به‌رێكخ���راوی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ نۆ نوس���ینگه‌ی‌ فه‌رمانده‌ی‌ گشتی‌ هێزه‌‬ ‫مانگ���ی‌ ئه‌مس���اڵدا (‪ )8493‬هاواڵتی‌ چه‌كداره‌كانی‌ هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌عێراق���دا ك���وژراون‪ .‬راگه‌یه‌نراوه‌كه‌ چه‌ندین به‌رپرس���ی‌ بااڵی‌ س���ه‌ربازیی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات نیوه‌ی‌ ئه‌و ژماره‌یه‌ له‌پله‌كانی‌ فه‌ریق‌و لی���واو لیوا روكن‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگ���ی‌ حوزه‌یرانه‌وه‌ تا عه‌میدو عه‌قید خانه‌نشین كرد‪ .‬به‌وته‌ی‌‬ ‫كۆتایی‌ مانگی‌ ئ���اب بونه‌ته‌ قوربانی‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ پله‌به‌رزی‌ سه‌ربازیی‌‪،‬‬ ‫وات���ه‌ له‌وكات���ه‌ی‌ داعش پارێ���زگای‌ ئامانج له‌م هه‌نگاوو بڕیارانه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫نه‌ینه‌واو سه‌اڵحه‌دین‌و به‌شێك له‌دیاله‌و بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ نفوزی‌ مالیكیه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌نباری‌ كۆنترۆڵكردوه‌‪ .‬ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ داوو ده‌زگا ئه‌منی‌‌و سه‌ربازییه‌كان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌‪ ،‬پێیوای���ه‌‬ ‫پێیوایه‌ ژماره‌ی‌ قوربانیه‌كان پێده‌چێت‬ ‫له‌وه‌ش زیات���ر بن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ نوسینگه‌ی‌ فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫ی گشتی‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان‪ ،‬هه‌نگاوێكی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ "داعش له‌و ناوچانه‌ی‌ كۆنترۆڵ ‌‬

‫به‌ڕای‌ چاودێران ئه‌م هه‌نگاوه‌ی‌ عه‌بادی‌ بۆ‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی‌ كه‌سه‌ نزیكه‌كانی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫به‌پیشه‌یكردنی‌ دامه‌زراوه‌ سه‌ربازیی‌‌و ئه‌منیه‌كانه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ گێڕانه‌وه‌و دروستكردنی‌ متمانه‌یه‌‬ ‫له‌نێوان پێكهاته‌كانی‌ عێراقدا‬

‫به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پارله‌مانتارو ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌ن���ه‌ هاوش���ێوه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان ئااڵ به‌رگری‌ ئه‌مه‌ری���كا پینتاگۆن ده‌بێت‪،‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬رایگه‌یاند سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ واته‌ ته‌نها الیه‌نێ���ك بڕیارده‌ر نابێت‪،‬‬ ‫نوێ���ی‌ عێ���راق حه‌یده‌ر عه‌ب���ادی‌ بۆ به‌ڵكو ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن���ه‌ به‌رێكه‌وتن‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ دۆسیه‌ی‌ ئه‌منی‌‪ ،‬به‌نیازی‌ له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ سیاسیه‌كان خاوه‌نی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ب���ااڵی‌ بڕیاری‌ كۆتایی‌ ده‌بێت له‌دۆسیه‌‌و بابه‌ته‌‬ ‫سیاسه‌ته‌ ئه‌منیه‌كانه‌‪ .‬ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ش ئه‌منیه‌كاندا‪ .‬كاری‌ ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ش‬ ‫له‌هه‌ر سێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌ عێراق‪ :‬به‌ڕێوه‌بردن‌و چاودێریكردنی‌ دۆسیه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم���ارو پارله‌م���ان‌و ئه‌منی‌‌و دانانی‌ سیاسه‌ت‌و ستراتیژیه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ت پێكدێت‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌ركرده‌ی‌ ئه‌منی‌ له‌واڵت���دا بۆ قۆناغ���ی‌ داهاتو‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانیش له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬رونیك���رده‌وه‌ عه‌ب���ادی‌ بۆ توان���ای‌ ده‌زگا ئه‌منیه‌كان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌ سیاس���یه‌كانی‌ هه‌رێم���ی‌ ئ���ه‌و ده‌زگایانه‌ش دروس���تده‌كه‌ن كه‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ل���ه‌و پێش���نیاره‌ی‌ هه‌ڵوه‌ش���اونه‌ته‌وه‌ یاخ���ود تائێس���تا‬ ‫ئاگاداركردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ وه‌اڵمی‌ دروستنه‌كراون‪.‬‬ ‫دروس���تكردنی‌ ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن���ه‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌‪ ،‬وت���ی‌‬ ‫"س���ه‌ركرده‌كانی‌ هه‌رێم پێش���وازییان له‌كاتێكدای���ه‌‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ده‌س���توری‌‬ ‫لێك���ردوه‌‪ ،‬نوێن���ه‌ری‌ پێكهاته‌كان���ی‌ عێراق���ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێراق‬ ‫دیكه‌ش ئاماده‌یی‌ خۆیان ده‌ربڕیوه‌ بۆ له‌هه‌مانكاتدا فه‌رمانده‌ی‌ گش���تی‌ هێزه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانیش���ه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫پشتگیریكردنی‌"‪.‬‬

‫چاكسازییه‌ به‌ئامانجی‌ هه‌ڵگرتنی‌ كۆت‌و‬ ‫به‌ند له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌ته‌ سه‌ربازییه‌كان‌و‬ ‫راستكردنه‌وه‌ی‌ رێڕه‌ویانه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و ئه‌منی‌‪ .‬وتیشی‌ "چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێ���ت عه‌بادی‌ چه‌ن���د هه‌نگاوێكی‌‬ ‫دیك���ه‌ش ل���ه‌ده‌زگای‌ موخاب���ه‌رات‌و‬ ‫ئاسایشی‌ نیشتیمانی‌‌و وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‬ ‫ئه‌نجام بدات"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ئاس���ایش‌و به‌رگری‌ له‌پارله‌مانی‌ عێراق‬ ‫حاكم زاملی‌‪ ،‬رایگه‌یاند عه‌بادی‌ بڕیاری‌‬ ‫دورخس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌ندامان���ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫كڕینی‌ چه‌ك���ی‌ له‌گه‌ڵ روس���یا داوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م لیژنه‌یه‌ش له‌س���ه‌رده‌می‌ مالیكی‌‬ ‫پێكهێنراوه‌‪ ،‬هۆكاری‌ دورخس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ش���ی‌ گێڕایه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫"تۆمه‌تبارن به‌ئه‌نجامدانی‌ گه‌نده‌ڵی‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك راشیگه‌یاند عه‌بادی‌ له‌هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵمه‌تێكی‌ هاوش���ێوه‌یه‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆو ده‌زگای‌‬ ‫موخابه‌رات‪ ،‬له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكیش���دا‬ ‫ناوی‌ فه‌رمانده‌ نوێیه‌كان پێشكه‌ش���ی‌‬ ‫پارله‌مان ده‌كات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌گوێره‌ی‌‬ ‫قانون په‌سه‌ند بكرێن‪.‬‬ ‫زاملی‌‪ ،‬به‌پێویستی‌ ده‌زانێت له‌پێناوی‌‬ ‫چاكس���ازیی‌ ل���ه‌ده‌زگا ئه‌منیه‌كان���دا‪،‬‬ ‫فه‌رمانده‌ ئه‌منیه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‬ ‫كه‌ تۆمه‌تبارن به‌ئه‌نجامدانی‌ گه‌نده‌ڵیی‌‌و‬ ‫الوازیی‌ له‌به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ كاره‌كانیاندا‬ ‫بگۆڕرێن‪ .‬وتیش���ی‌ "خانه‌نشینكردنی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌ س���ه‌ربازییه‌كان به‌س نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بو ره‌وانه‌ی‌ دادگای‌ تایب ‌هت‌و‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ بكرێ���ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ دوای‌‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ی‌ كه‌مته‌رخه‌میه‌كانی���ان‬ ‫له‌روداوه‌كانی‌ سێ‌ مانگی‌ رابردودا"‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ی‬ ‫خه‌رجییه‌كان ‌‬ ‫شه‌ڕ‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا دژ به‌داعش‪،‬‬ ‫ی شه‌ڕ ‌‬ ‫تێچو ‌‬ ‫ی خوله‌كێكدا زیاتر له‌پێنج هه‌زار‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬له‌ماو‌ه ‌ی س ‌ێ ساڵیشدا ده‌گات ‌ه نۆ‬ ‫ملیار دۆالر‪ .‬خه‌رج ‌ی ئه‌م شه‌ڕ‌ه له‌خه‌رج ‌ی‬ ‫ی لیبیاو س ‌ێ مانگ ‌ه ‌ی‬ ‫ی حه‌وت مانگ ‌ه ‌‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫كۆسۆڤۆ زیاتره‌‪.‬‬ ‫ی راب���ردو‪ ،‬ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫بۆرودومانه‌كان ‌ی بۆ سه‌ر مۆڵگه‌كان ‌ی داعش‬ ‫له‌سوریا ده‌ستپێكرد‪ .‬بۆردومانه‌ك ‌ه نزیك ‌ه ‌ی‬ ‫پێن���ج كاتژمێر به‌رده‌وام ب���و‪ ،‬له‌فڕۆكه‌و‬ ‫كه‌ش���تی ‌ه بارهه‌ڵگره‌كانه‌وه‌به‌موش��� ‌هك‌و‬ ‫ی داعش په‌الماردرا‪.‬‬ ‫رۆكێت (‪ )22‬پێگ ‌ه ‌‬ ‫ی راپۆرت��� ‌ی ژماره‌یه‌ك كه‌ناڵ ‌ی‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫ی ه���ه‌ر كاتژمێرێك‬ ‫ئه‌مریك��� ‌ی تێچ���و ‌‬ ‫بۆردومانكردن (‪ )132‬هه‌زار دۆالر له‌سه‌ر‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫خه‌زێن��� ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌ر خوله‌كێكدا ده‌كات ‌ه (‪ )5200‬دۆالرو‬ ‫ی (‪ )87‬دۆالر‬ ‫له‌هه‌ر چركه‌یه‌ك���دا نزیك ‌ه ‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬له‌و بۆردومانه‌دا‪ )47( ،‬موشه‌ك ‌ی‬ ‫تۆماهۆك ته‌قێنرا ك ‌ه نرخ ‌ی هه‌ر یه‌كێكیان‬ ‫ملیۆنێ���ك‌و (‪ )590‬هه‌زار دۆالره‌‪ .‬تێچو ‌ی‬ ‫ئه‌و بۆردومانه‌ش گه‌یش���ت ‌ه (‪ )75‬ملیۆن‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌تۆماهۆك‪ ،‬هێزه‌كان ‌ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫موش���ه‌ك ‌ی (‪ )Sidewinder‬به‌كارهێنا‪،‬‬ ‫ك ‌ه نرخ ‌ی ه���ه‌ر دانه‌یه‌ك ‌ی (‪ )665‬هه‌زار‬ ‫ی (‪small-‬‬ ‫دۆالره‌‪ .‬هه‌روه‌ها بۆمب ‌ی جۆر ‌‬ ‫‪ )diameter bombs‬به‌كارهێن���ا ك��� ‌ه‬ ‫ئه‌مساڵ دروستكراوه‌و كێش ‌ی هه‌ردانه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫(‪ )110‬كیلۆگرامه‌‌و نرخ ‌ی هه‌ر دانه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫(‪ )250‬هه‌زار دۆالره‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌مریك ‌ی‬ ‫ی فۆرین ئه‌فی���ه‌رز ‌‬ ‫گۆڤ���ار ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت هه‌رچه‌ند‌ه كۆشك ‌ی سپ ‌ی‬ ‫ی ئاشكرا نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی شه‌ڕه‌ك ‌ه ‌‬ ‫تێچو ‌‬ ‫ی رۆژان ‌ه ‌ی‬ ‫به‌پێ ‌ی خه‌ماڵندنه‌كان تێچ���و ‌‬ ‫حه‌وت ملی���ۆن‌و (‪ )500‬ه���ه‌زار دۆالره‌‪،‬‬ ‫سااڵنه‌ش ده‌گات ‌ه س��� ‌ێ ملیار‪ .‬سه‌رۆك ‌ی‬ ‫ی داعش س ‌ێ‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌ڵێت شه‌ڕ ‌‬ ‫ساڵ ده‌خایه‌نێت‪ ،‬وات ‌ه خه‌رجیه‌كان ‌ی شه‌ڕ‬ ‫ی ئه‌م س ‌ێ ساڵه‌دا ده‌گات ‌ه نۆ ملیار‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫له‌م ش���ه‌ڕه‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ی (‪ )F22‬به‌كارهێناوه‌‪،‬‬ ‫ی ج���ۆر ‌‬ ‫فڕۆك ‌ه ‌‬ ‫ك��� ‌ه خه‌رج ‌ی هه‌ر كاتیژمێرێك كاركردن ‌ی‬ ‫(‪ )67‬هه‌زار دۆالره‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌له‌فڕۆك ‌ه ‌ی‬ ‫(‪ )F18‬ك��� ‌ه تێچو ‌ی ه���ه‌ر كاتژمێرێك ‌ی‬ ‫(‪ )24‬ه���ه‌زارو (‪ )400‬دۆالره‌‪ ،‬فڕۆك��� ‌ه ‌ی‬ ‫(‪ )F15‬تێچ���و ‌ی كاتژمێرێك��� ‌ی (‪)42‬‬ ‫ی (‪ )F16‬تێچو ‌ی‬ ‫ه���ه‌زار دۆالره‌‪ ،‬فڕۆك ‌ه ‌‬ ‫كاتژمێرێك كاركردن ‌ی (‪ )22‬هه‌زارو (‪)514‬‬ ‫ی ب ‌ێ‬ ‫دۆالره‌‪ .‬تێچو ‌ی به‌كارهێنان ‌ی فڕۆك ‌ه ‌‬ ‫فڕۆكه‌وان (‪ )3697‬دۆالر‌ه له‌كاتژمێرێكدا‪،‬‬ ‫ی (‪)B1‬‬ ‫ی جۆر ‌‬ ‫ی فڕۆك ‌ه ‌‬ ‫هه‌روه‌ها تێچ���و ‌‬ ‫له‌كاتژمێرێكدا (‪ )32‬هه‌زار دۆالره‌‪.‬‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌ی له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫هێز‌ه ئاس���مانیه‌كان ‌ی ئه‌مه‌ریكاو واڵتان ‌ی‬ ‫ی پێگه‌و بنكه‌كان ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمان ‌ی په‌الم���ار ‌‬ ‫داعشیان له‌عێراق‌و س���وریا دا‪ ،‬ئێوار‌ه ‌ی‬ ‫ی هه‌ین ‌ی رابردو پارله‌مان ‌ی به‌ریتانیا‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ی بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ربڕ ‌‬ ‫ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی به‌هه‌ماهه‌نگ��� ‌ی هاوپه‌یمان ‌ی‬ ‫واڵته‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌بۆردومان��� ‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت��� ‌ی به‌ش���دار ‌‬ ‫ئاسمان ‌ی دژ به‌داعش بكات‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫ی ئ���ه‌و دو واڵت ‌ه‬ ‫ی وش���كان ‌ی ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫هێز ‌‬ ‫نه‌كات‪.‬‬ ‫ی راپۆرت ‌ه ئه‌منیه‌كان ‌ی به‌ریتانیا‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ر كاتژمێرێك بۆردومان ‌ی فڕۆك ‌ه‬ ‫تێچو ‌‬ ‫ش���ه‌ڕكه‌ره‌كان ‌ی به‌ریتانیا ده‌گات ‌ه (‪)56‬‬ ‫ی ئه‌مریكی‌‪ ،‬تێچو ‌ی‬ ‫هه‌زارو (‪ )850‬دۆالر ‌‬ ‫ی شه‌ش‬ ‫به‌كارهێنان ‌ی دو فڕۆك ‌ه بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫كاتژمێر ده‌گات��� ‌ه (‪ )324‬هه‌زارو (‪)880‬‬ ‫ی میره‌ر ‌ی‬ ‫ی رۆژنام��� ‌ه ‌‬ ‫دۆالر‪ .‬به‌گوێ���ر‌ه ‌‬ ‫به‌ریتانی‌‪ ،‬فڕۆكه‌كان ‌ی به‌ریتانیا له‌بنك ‌ه ‌ی‬ ‫ی له‌قوبرس ‌ی یۆنانه‌و‌ه ده‌فڕن‪.‬‬ ‫ئاكرۆتیر ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاماران ‌ه له‌كاتێكدایه‌‪،‬‬ ‫باڵوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫راپۆرت��� ‌ه رۆژنامه‌وانی���ه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن‬ ‫ی كۆسۆڤۆ‬ ‫خه‌رجی ‌ی هێزه‌كان ‌ی ناتۆ له‌شه‌ڕ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌مانگ ‌ی ئازار تا حوزه‌یران ‌ی (‪)1999‬‬ ‫ی خایان���د دو ملی���ارو نی���و دۆالر بوه‌‪.‬‬ ‫‌‬ ‫ی روخاندن ‌ی ده‌سه‌اڵته‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫هه‌روه‌ها شه‌ڕ ‌‬ ‫موعه‌ممه‌ر قه‌زاف��� ‌ی له‌لیبیا ك ‌ه له‌مانگ ‌ی‬ ‫ئازار تا تشرین ‌ی یه‌كه‌م ‌ی (‪ )2011‬نزیك ‌ه ‌ی‬ ‫ملیارێك‌و س���ه‌د ملی���ۆن دۆالر بو‌ه وات ‌ه‬ ‫رۆژان ‌ه پێنج ملیۆن‌و (‪ )238‬هه‌زار دۆالر‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫زیاتر له‌‪ 100‬پااڵوگه‌ی‌ نایاسایی‌ هه‌ن‌و به‌شێكیان هی‌ به‌رپرسی‌ بااڵن‬ ‫"له‌ناویاندا به‌رپرسانی یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و گۆڕانیش هه‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان زیاتر له‌ ‪100‬‬ ‫پااڵوگه‌ هه‌ن كه‌ مۆڵه‌تی‌ كاركردنیان‬ ‫نییه‌‪،‬بڕیاریشه‌ تا كۆتایی‌ ئه‌مساڵله‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كانه‌وه‌‬ ‫دابخرێن‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كێتییشباس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات به‌شێكیان هی‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ بااڵی‌"یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕان"ن‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كگرتوش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ قازانجیان خه‌یاڵییه‌‬ ‫بۆیه‌ به‌دوری‌ ده‌زانێ‌ حكومه‌ت بتوانێ‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی‌ ته‌واویان له‌گه‌ڵدا بكات‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ تاكۆتایی‌ ‪ 2014‬دابخرێن‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ سه‌وز رێواس‬ ‫فای����ه‌ق ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ پیشه‌س����ازیی‌‌و‬ ‫وزه‌‌و سامانه‌ سروشتیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬له‌لێدوانێك����دا ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬بۆ داخس����تنی‌‬ ‫پااڵوگ����ه‌ نایاس����اییه‌كانی‌ هه‌رێ����م ك����ه‌‬ ‫ژماره‌ی����ان ‪100‬پااڵوگه‌ ده‌بێت تائێس����تا‬ ‫س����ێ‌ جار له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیداری‌‬ ‫حكوم����ه‌ت كۆبونه‌وه‌ی����ان ك����ردوه‌ كه‌‬ ‫دو جاری����ان له‌گ����ه‌ڵ وه‌زیری‌ س����امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان‌و س����ه‌رۆك وه‌زیران بوه‌‌و‬ ‫جارێكی‌ تریش له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌‬ ‫ن����ه‌وت‌و گازی‌ هه‌رێم بوه‌‪ ،‬له‌هه‌رس����ێ‌‬ ‫جاره‌كه‌ش����دا په‌یمانی‌ ئه‌وه‌یان پێدراوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و پااڵوگان����ه‌ داده‌خرێن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"دوا به‌ڵێ����ن كه‌ به‌ئێم����ه‌ دراوه‌ وتویانه‌‬ ‫ت����ا كۆتای����ی‌ ‪ 2014‬چاره‌س����ه‌ریان بۆ‬ ‫ده‌دۆزینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پااڵوگه‌ نایاس����اییانه‌‬ ‫داده‌خه‌ین‪ ،‬هێن����ده‌ی‌ بزانم لیژنه‌یه‌كیش‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ دروستكراوه‌"‪.‬‬

‫باش����بكرێن ك����ه‌ زیانی����ان ب����ۆ ژینگه‌‬ ‫نه‌بێت‌و به‌رهه‌مێكی‌ باشیشیان هه‌بێت‪،‬‬ ‫بۆئه‌وانه‌ش كه‌ داده‌خرێن‌وئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫له‌وێ‌ كار ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌كرێت له‌شوێنێكی‌‬ ‫ت����ر س����ود له‌تواناكانی����ان وه‌ربگیرێت‪،‬‬ ‫ی كه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌و كۆمپانی����ا نه‌وتیانه‌ ‌‬ ‫ئێستا له‌كوردستان كار ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫زیانیان زۆرتره‌ له‌قازانج‬ ‫به‌پێی‌ ئ����ه‌و به‌دواداچونان����ه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫وه‌ك په‌رله‌مانت����اران كردویان����ه‌‪ ،‬بونی‌‬ ‫ئه‌و پااڵوگانه‌ زۆرینه‌یان زیانیان زۆرتره‌‬ ‫له‌قازانج‪ ،‬چونكه‌ به‌رێژه‌یه‌كی‌ زۆر ژینگه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم پی����س ده‌كه‌ن‌و نه‌ش����یانتوانیوه‌‬ ‫هه‌رێ����م له‌قه‌یران����ی‌ كه‌مبه‌نزینیی‌ رزگار‬ ‫بكه‌ن"بۆیه‌ ئێمه‌ جه‌خت له‌داخس����تنیان‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪ .‬له‌ب����اره‌ی‌ بێكاربونی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ش كه‌له‌و شوێنانه‌دا كار ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌و وتی‌"دیاره‌ به‌ش����ێك ل����ه‌و پااڵوگانه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت په‌ره‌یانپێبدرێ����ت‪ ،‬به‌جۆرێك‬

‫به‌رپرسی‌ بااڵی‌ حزبیان له‌پشته‌‬ ‫ب����ه‌ڕای‌ ئه‌‌وپه‌رله‌مانت����اره‌ی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫داخستنی‌ ئه‌و پااڵوگانه‌ پێویستی‌ به‌بڕیار‬ ‫نییه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌توانێ‌ له‌رێگای‌‬ ‫دابیننه‌كردنی‌ نه‌وته‌وه‌ بۆیان كاره‌كانیان‬ ‫بوه‌ستێنێ‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر حكومه‌ت‬ ‫خ����ۆی‌ نه‌وتی����ان پێنه‌فرۆش����ێ‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌ك����وێ‌‌و له‌كێ‌ ده‌توان����ن نه‌وت بكڕن"‪.‬‬ ‫وه‌ك باس ده‌كرێت به‌شێك له‌و پااڵوگانه‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ بااڵی‌ حزبیان له‌پشته‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داخستنیان كارێكی‌ ئاسان نییه‌‪ ،‬رێواس‬ ‫فایه‌ق ئه‌وه‌ ناشارێته‌وه‌‌و به‌ئاشكرا ئه‌وه‌‬

‫نه‌وت کێشه‌یه‌کی سه‌ره‌کی له‌عێراقدا‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێ‌‌وده‌ڵێ����ت "به‌ڵێ‌ به‌رپرس����ی‌ ب����ه‌وه‌ش له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ته‌ك����ه‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌‌و گۆڕانیش له‌ئاس����تی‌ بنكه‌فراوان����ه‌و زۆرینه‌ی‌ الیه‌نه‌كان تێیدا‬ ‫ب����ااڵدا ه����ه‌ن ك����ه‌ خاوه‌ن����ی‌ پااڵوگه‌ی‌ به‌ش����دارن‌و ئومێدێكی‌ ب����اش هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫نایاس����ایین‌و ناوه‌كانیشیان ده‌زانم"‪ .‬ئه‌و ئ����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و پااڵوگان����ه‌ الببرێن‌و هیچ‬ ‫رونیش����یده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و حزبانه‌ وه‌ك الیه‌كی����ش له‌س����ه‌ریان نه‌یه‌ت����ه‌ ده‌نگ‪،‬‬ ‫حزب خاوه‌نی‌ پااڵوگه‌كان نین‪ ،‬به‌نمونه‌ "كاتێك الیه‌نه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كان به‌شداریی‌‬ ‫"له‌یه‌كێتیدا ئیداره‌ی‌ گش����ت ‌ی پااڵوگه‌ی‌ حكومه‌تی����ان ك����ردوه‌ هه‌م����وان بڕیاری‌‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌رپرس����ی‌ یه‌كێتی‌ هه‌یه‌ چاكس����ازییان داوه‌‌والبردنی‌ ئه‌و پااڵوگه‌‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ پااڵوگه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ بۆ پارتی‌‌و نایاساییانه‌ش جۆرێكه‌ له‌چاكسازیی‌‪،‬بۆیه‌‬ ‫له‌و بڕوایه‌دا نیم هیچ الیه‌ك رێگریی‌ له‌و‬ ‫گۆڕانیش راسته‌"‪.‬‬ ‫چاكسازییه‌ بكات"‪.‬‬ ‫له‌زۆنی‌ سه‌وز زیاتره‌یان زۆنی‌ زه‌رد؟‬ ‫"قازانجه‌كه‌یان خه‌یاڵییه‌"‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌ به‌دوریشی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازیی‌‌و وزه‌‌و‬ ‫زانی‌ كه‌ به‌رپرسانی‌ حزبه‌ ئیسالمیه‌كان‬ ‫پااڵوگه‌یان هه‌بێت‪ .‬س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ش س����امانه‌ سروش����تیه‌كانی‌ په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌و پااڵوگانه‌ له‌زۆنی‌ س����ه‌وز زیاترن كوردس����تان د‪.‬ش����ێركۆ ج����ه‌وده‌ت‬ ‫یاخ����ود زه‌رد‪ ،‬رێواس فای����ه‌ق زانیاریی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫وردی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌بو‪،‬وتیش����ی‌ "به‌اڵم كه‌ ژماره‌ی‌ ئه‌و پااڵوگه‌ نایاس����اییانه‌ له‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌زانم كه‌ ژماره‌ی‌ بیر‌ه نه‌وته‌كان ‪100‬زیاتره‌‪ ،‬ئ����ه‌و جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌زۆنی‌ س����ه‌وز زیاتره‌"‪ .‬ئه‌و دڵخۆش����ه‌ ك����ه‌ زۆرینه‌ی����ان ده‌س����تێكی‌ بااڵی����ان‬

‫هه‌یه‌ له‌پیس����كردنی‌ ژینگه‌دا‌و كه‌مترین‬ ‫فلته‌ریان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ ئه‌وان داوای‌‬ ‫داخس����تنیان ده‌كه‌ن‌و وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كانیش په‌یمانی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێداون‬ ‫كه‌ له‌كۆتایی‌ ئه‌مس����اڵدا چاره‌س����ه‌ریان‬ ‫بۆ بدۆزێته‌وه‌و ئه‌و وتی‌"ئه‌وانه‌ی‌ باش����ن‬ ‫ده‌كرێ����ت په‌ره‌یانپێبدرێ����ت‌و مۆڵه‌تیان‬ ‫پێبدرێ����ت ت����ا به‌فه‌رمی����ی‌ كار بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش����ی‌ ك����ه‌ ئومێدی‌ باش����بونیان‬ ‫لێناكرێت پێویسته‌ راسته‌وخۆ دابخرێن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو كه‌ قازانجی‌‬ ‫ئه‌و پااڵوگانه‌ خه‌یاڵیین بۆیه‌ زۆر ئومێدی‌‬ ‫به‌وه‌ نییه‌ حكومه‌ت بتوانێ‌ به‌ئاس����انی‌‬ ‫الی����ان ب����دات به‌تایبه‌ت كه‌ب����اس له‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت به‌ش����ێكیان به‌رپرس����ی‌ بااڵیان‬ ‫له‌پشته‌ "پێش����تر له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌ نرخی‌‬ ‫به‌نزیندا گوێ‌ له‌ئێمه‌ نه‌گیرا‌و حكومه‌ت‬ ‫یه‌كالیه‌نه‌ نرخ����ی‌ گرانكرد‪ ،‬ئومێده‌وارم‬ ‫له‌مه‌دا گوێمان لێبگرێ����ت‌و ئه‌و پااڵوگه‌‬ ‫نایاساییانه‌ نه‌هێڵرێن"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر حكومه‌ت‬ ‫خۆی‌ نه‌وتیان‬ ‫پێنه‌فرۆشێ‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌كوێ‌‌و له‌كێ‌‬ ‫ده‌توانن نه‌وت‬ ‫بكڕن؟‬

‫به‌رهه‌می‌ هه‌ناری‌ هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌میكردوه‌‬

‫"به‌رهه‌می‌ سااڵنه‌ی‌ هه‌نار له‌هه‌ڵه‌بجه‌ زیاد له‌(‪ )20‬ته‌ن ده‌بێت"‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫به‌راورد به‌ساڵی‌ پێشو به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫هه‌نار له‌سنوری‌ هه‌ڵه‌بجه‌كه‌میكردو‬ ‫ه‌‪،‬ئه‌ندازیارانیكشتوكاڵیشهۆكاره‌كه‌‬ ‫یبۆئه‌وسه‌رما به‌هێزه‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌مانگی ‪ 3‬ئه‌مساڵداڕویله‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان كرد‪ ،‬جوتیارانی‌‬ ‫سنوره‌كه‌ش هیواخوازن ئه‌مساڵ‬ ‫باشتر رێگا له‌هاورده‌كردنی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫هه‌ناری‌ ده‌ره‌كی‌ بگیرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫"ئه‌و هه‌ناره‌ی‌ به‌رهه‌مهاتوه‌ بتوانین‬ ‫به‌پاره‌یه‌كی‌ باشتر بفرۆشین‌و توشی‌‬ ‫زیان نه‌بین"‪.‬‬

‫کۆکردنه‌وه‌ی هه‌نار له‌باخێکی هه‌ڵه‌بجه‌‬

‫له‌سنوری هه‌ڵه‌بجه‌ ‪ 7‬هه‌زارو ‪ 500‬دۆنم باخی هه‌نار هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌‪ 8/15‬بۆ ‪12/1‬هیچ بازرگانێك بۆی نییه‌هه‌نار هاورده‌ بكات‬

‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئه‌گه‌ر‬ ‫رێ���گا له‌هاورده‌كردنی‌ هه‌ناری‌ ده‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌گیرێ‌‪ ،‬ئه‌وا توشی‌ زیانی‌ گه‌وره‌ ده‌بن‬ ‫خاوه‌نی‌ باخه‌ هه‌نارێ���ك له‌هه‌ڵه‌بجه‌ چونكه‌ وه‌ك ئه‌و وتی‌ "به‌رهه‌مه‌كه‌ خۆی‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ خه‌لیلعه‌لیباس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌مه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێتو بش���هێڵن به‌لێش���او‬ ‫كه‌ به‌رهه‌می‌ ئه‌مساڵی‌ هه‌نار به‌به‌راورد هه‌ناری‌ ده‌ره‌كی‌ بێت ئه‌وا به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫به‌س���اڵی‌ پێش���وزۆركه‌میكردوه‌وئه‌و توشی‌ زیان ده‌بین"‪.‬‬ ‫ئه‌و خاوه‌ن باخه‌ باسیله‌وه‌شكردكه‌ ل‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئێس���تائه‌وبه‌رهه‌مه‌ كه‌مه‌ش‬ ‫كه‌ هه‌یه‌س���وپاس بۆ خوا جۆره‌كه‌ی‌ ب ه‌سه‌ره‌تایوه‌رزیبه‌هاره‌وه‌به‌هۆیئه‌وسه‌رما‬ ‫اشه‌ئه‌توانینس���ه‌ره‌ڕایكه‌میه‌كه‌ی‪،‬ئه‌گه‌ر وسۆڵه‌وه‌هه‌موگوڵیهه‌ناره‌كانوه‌رین‌ودوبا‬ ‫حكومه‌تهاوكارییمانبكات‪،‬ئه‌واتوش���یزیا ره‌ئه‌وبه‌رهه‌مه‌یكه‌هێناویه‌تیه‌وه‌به‌رهه‌مه‌‬ ‫ننابی���ن‪ ،‬هاوكارییه‌كه‌ش به‌وه‌ ده‌كرێت كه‌یهه‌ڵپێچاوه‌ته‌وه‌"‬ ‫داوا ده‌ك���ه‌ن رێگ���ه‌ له‌هاورده‌كردنی‌‬ ‫رێگه‌ له‌هاورده‌كردنی‌ هه‌نار بگیرێت بۆ‬ ‫هه‌نار بگیرێت‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆرتر"‬ ‫سه‌باره‌تبه‌چاره‌س���ه‌ریئه‌وجۆره‌نه‌خ‬ ‫مه‌ولودباوه‌مورادك���ه‌ به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬میهره‌بان خاوه‌نی‌ زیاد ل���ه‌ ‪ 7‬دۆنمباخه‌ هه‌نار‌ه ۆشییانه‌ئه‌ندازیارئومێدیونس���ئه‌ندازیا‬

‫ریكش���توكاڵییئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ڕوداویسروشتییچاره‌سه‌ركردنی‌ مه‌حاڵه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌رمایه‌ بۆته‌هۆیهه‌ڵوه‌رینیهه‌موئه‌‬ ‫وگوڵه‌هه‌نارانه‌یكه‌ئه‌بێتبه‌روبومه‌كه‌هه‌ڵپ‬ ‫ێچێت‌وببێته‌هه‌نار‪،‬ئه‌و وتیشی‌ "ئه‌وه‌ش‬ ‫یبه‌رهه‌مهاتوه‌ئه‌بێتبپارێزرێت‪ ،‬نه‌هێڵرێ‌‬ ‫له‌الیه‌نمه‌ل‌وئاژه‌ڵه‌وه‌بخورێ���ت"‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫رێنمای���ی‌ جوتیارانیش ده‌كات كه‌ بۆبه‌‬ ‫هێزكردنیداریهه‌ناروباشكردنیبه‌روبومی‪،‬ئ‬ ‫ه‌بێتڕێنماییكشتوكاڵییسه‌ره‌تایی‌وه‌ربگر‬ ‫ن‪ ،‬چونكه‌ "به‌پێیڕێنماییكش���توكاڵییبه‌‬ ‫روبومێكیته‌ندروستبه‌رهه‌مدێت"‬ ‫چه‌ن���د ئامارێ���ك له‌ب���اره‌ی‌ هه‌ناری‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫سه‌باره‌تبه‌كێش���ه‌یجوتیاران‌وڕێژه‌یه‬ ‫ه‌بونیباخله‌هه‌ڵه‌بجه‌دابه‌ڕێوه‌به‌ریك���ش‬

‫توكاڵیهه‌ڵه‌بجه‌ستارمه‌حمودس���اڵحئه‌‬ ‫وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ س���ااڵنه‌له‌وه‌رزیپێگ ‌ه‬ ‫یش���تنیهه‌نارداپارێزگایهه‌ڵه‌بجه‌زیادله‌‬ ‫(‪ )20‬ته‌نهه‌ناربه‌رهه‌مده‌هێنێت‪،‬چونكه‌‬ ‫له‌ته‌واوی‌ سنوره‌كه‌دا ‪ 7‬هه‌زارو ‪ 500‬دۆن‬ ‫مباخیهه‌نارهه‌یه‌وسااڵنه‌شڕوبه‌ره‌كه‌یبه‌رف‬ ‫راوانترئه‌بێت‪،‬له‌هه‌مبه‌رهاوكاریكردنیجوت‬ ‫یارانبۆرێگرتن له‌هاورده‌كردنی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌ ناوبراووتی"بۆقه‌ده‌غه‌كردنیهاور‬ ‫ده‌یهه‌ناركاتم���ان دیاریكردوه‌ كه‌ ‪8/15‬‬ ‫بۆ ‪12/1‬هیچبازرگانێكبۆینه‌بێتهه‌نارهاور‬ ‫ده‌بكات" جگه‌له‌وه‌سااڵنه‌هاوكارییجوتیار‬ ‫انمانكردوه‌بۆهێنانه‌وه‌یبه‌روبومه‌كانبۆناو‬ ‫بازاڕ‌وفرۆشتنی‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌پێدانیكرێی‌‬ ‫ئۆتۆمبیل‪،‬سه‌ره‌تاشبه‌ڕێنماییكشتوكاڵیی‬ ‫هاوكارییجوتیارانمان كردوه‌‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫له‌م خوله‌ ‌ی په‌رله‌مان‬ ‫كه‌س ته‌پڵ لێنادات‬ ‫ زۆرینه‌ی‌ كاره‌كان پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بێنه‌ هۆڵی‌ په‌رله‌مان‬ ‫له‌نێوان فراكسیۆنه‌كان‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدا رێككه‌وتنیان‬ ‫له‌سه‌ر ده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫به‌راورد به‌پێشو له‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌ماندا گرژیی‌ كه‌متر ده‌بینرێ‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران باسی‌ ده‌كه‌ن نه‌بونی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی‌ كاریگه‌ره‌ له‌ناو هۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌ماندا‪ ،‬سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫پارتی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستانباس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات له‌م خوله‌دا (ته‌وافوق)‬ ‫ی‌ الیه‌نه‌كان زاڵه‌‌و ئه‌وه‌ش گرژیی‌‬ ‫زۆر كه‌مكردۆته‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫یه‌كێتییش ده‌ڵێت "هه‌رچه‌نده‌ له‌زۆر‬ ‫شت ناڕازیین‪ ،‬به‌اڵم ته‌پڵ‌و فیكه‌‬ ‫لێناده‌ین‌و سه‌نگه‌ری‌ په‌رله‌مانیش چۆڵ‬ ‫ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫"ئێمه‌ ئه‌گه‌ر ناڕازییش بین ته‌پڵ‌و‬ ‫فیكه‌ لێناده‌ین"‬ ‫په‌رله‌مانت����اری‌ فراكس����یۆنی‌ س����ه‌وز‬ ‫له‌په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان خه‌ڵ����ه‌ف‬ ‫ئه‌حمه‌د ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات بۆ ده‌ربڕینی‌‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كانیان هه‌رگیز په‌نا بۆ ته‌پڵ‌و‬ ‫فیكه‌ لێدان نابه‌ن‪"،‬وه‌ك له‌رابردودا شتی‌‬ ‫وا كراوه‌" ئه‌و جه‌خ����ت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ له‌م خول����ه‌دا ناڕه‌زاییان‬ ‫زۆره‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ت "به‌هی����چ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌خالقیات����ی‌ سیاس����یمان رێگه‌م����ان‬ ‫پێنادات ناڕه‌زاییه‌كانمان به‌ته‌پڵ لێدان‬ ‫ده‌رببڕین‪ ،‬تۆ بڕوانه‌ تائێستا ته‌نها یه‌ك‬ ‫وه‌زیر كه‌ وه‌زیری‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫(ئاش����تی‌ هه‌ورام����ی)ه‌ بانگهێش����تی‌‬ ‫په‌رله‌مان كراوه‌ئه‌ویش به‌نزینی‌ پێ‌ گران‬ ‫كرا ن����ه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌و‬ ‫هه‌مو گرفته‌ له‌كوردستاندا هه‌بون‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫داوامانكردوه‌ كه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ نه‌وت‌و‬ ‫گازی‌ هه‌رێم هه‌مویان پێكه‌وه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫دۆسیه‌ی‌ نه‌وت بانگهێش����تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بكرێن‪ ،‬به‌اڵمتائێس����تا ئ����ه‌وه‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و هێما به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ناڕازییش بن‪ ،‬هه‌رگیز په‌نا بۆ جێهێشتنی‌‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان ناب����ه‌ن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌ پێشوفراكسیۆنی‌ سه‌وز‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مانیان جێهێش����ت‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و هه‌ڵوێس����ته‌یانه‌وه‌ خه‌ڵ����ه‌ف وتی‌‬ ‫"ئه‌و رۆژه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌رله‌به‌ری‌‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ كاری‌ دانیشته‌نه‌كه‌مان پێ‌باش‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی‌ گرژیی‌ دروس����ت‬ ‫نه‌بێت به‌ش����دارییمان كرد‪ ،‬س����ه‌رباری‌‬

‫ئه‌وه‌ له‌كۆتایی‌ دانیشتنه‌كه‌دا براده‌رێك‬ ‫له‌سه‌ر شوێنی‌ دانیشتنی‌ په‌رله‌مانتاران‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ له‌ئێمه‌ ده‌گرت له‌كاتێكدا ئه‌وه‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌ماندایه‌‬ ‫نه‌ك ئێمه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ گرژیی‌‬ ‫دروس����ت نه‌بێ����ت دانیش����تنه‌كه‌مان‬ ‫به‌جێهێشت‪ ،‬نه‌ك له‌به‌ر شتی‌ تر"‪.‬‬

‫به‌اڵم ئێستا به‌و جۆره‌ نییه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫هه‌ستمانكرد گوێمان لێناگیرێ‌ ئه‌وكات‬ ‫قسه‌ی‌ ترمان ده‌بێت"‪.‬هه‌ر له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانت����اری‌ خولی‌ پێش����وی‌ گۆڕان‬ ‫عه‌دنان عوس����مان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ته‌پ����ڵ لێ����دان‌و ده‌به‌هاویش����تن‌و چه‌ند‬ ‫ش����ێوازی‌ تری‌ ناڕه‌زاییش‪،‬كاردانه‌وه‌ بو‬ ‫ن����ه‌ك ئه‌وه‌ بێت ك����ه‌ به‌رنامه‌ڕێژیی‌ بۆ‬ ‫كرابێت‌و له‌ناچارییشدا ئه‌و رێگایانه‌یان‬ ‫گرتۆته‌ب����ه‌ر‪" ،‬وه‌ك ئه‌م خول����ه‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫له‌پێش����ودا س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫به‌ش����ێك له‌په‌رله‌مانت����اران‪ ،‬هی����چ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك له‌نێوانیاندا نه‌مابو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا ده‌بینین زۆربه‌ی‌ كاتبه‌ته‌وافوق‬ ‫كاره‌كان ده‌كرێن"‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬هیچ كاتێك بڕیاری‌‬ ‫پێش����وه‌ختیان نابێت‪ ،‬به‌اڵم كه‌له‌سه‌ر‬ ‫حاڵه‌تێ����ك ناڕه‌زایی����ان هه‌ب����و‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ئاستی‌ به‌جێهێش����تنی‌ هۆڵی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌ڕۆن "ئه‌گه‌ر زۆر زۆریش ناڕازیی‌ بین‬ ‫كاردانه‌وه‌مان ته‌نها به‌جێهێشتنی‌ هۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان ده‌بێت نه‌ك ش����ێوازی‌ تر"‪.‬‬ ‫ئومێد خۆشناو ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه‌ كه‌‬ ‫جار هه‌بوه‌ ته‌وافوقیان له‌س����ه‌ر شتێك‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆچون����ی‌ په‌رله‌مانتارێك‬ ‫كه‌ له‌الیان په‌س����ه‌ندبوه‌ ته‌وافوقه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندۆته‌وه‌‪.‬‬

‫شێوازی‌ كاركردنیان گۆڕاوه‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌ گ����ۆڕان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان رابون مه‌عروف‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان خۆیان‬ ‫به‌درێژه‌پێده‌ری‌ كاره‌كانی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫پێش����وی‌ گۆڕان ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش‬ ‫ناشارێته‌وه‌ كه‌ ئێستا ئه‌وان ئۆپۆزسیۆن‬ ‫نین‌و ش����ێوازی‌ كاركردنیشیان گۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رباری‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌ڵێ����ت "له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش����دا گه‌ر له‌ش����تێك ناڕازیی‌ بین‪،‬‬ ‫هه‌مو كارێك ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫یاس����ا‌و عورفی‌ كاری‌ په‌رله‌مانییدا سڵ‬ ‫له‌هیچ شتێكیش ناكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و بڕوایه‌دا هاوكاره‌كانی‌ له‌خولی‌‬ ‫پێشودا بۆیه‌ شێوازی‌ ناڕه‌زاییه‌كانیان به‌و‬ ‫جۆره‌ بوه‌ چونك����ه‌ گوێیان لێنه‌گیراوه‌‪،‬‬ ‫"زۆربه‌ی‌ كات له‌خولی‌ پێشودا بۆچونی‌‬ ‫په‌رله‌مانت����اران به‌هه‌ن����د وه‌رنه‌ده‌گیرا‪،‬‬

‫پێشوه‌خت رێككه‌وتنیان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌ پارت����ی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تانئومێد خۆشناو‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات "له‌م خوله‌دا زۆربه‌ی‌‬ ‫كاره‌كان له‌په‌رله‌مان به‌ته‌وافوق ده‌ڕۆن‪،‬‬ ‫زۆرین����ه‌ی‌ كاره‌كان پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ بێنه‌‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان له‌نێوان فراكسیۆنه‌كان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م����ان گفتوگ����ۆ‌و‬ ‫رێككه‌وتنیان له‌س����ه‌ر ده‌كرێت"‪ .‬ناوبراو‬

‫یه‌كێتی‌‪:‬‬

‫پارتی‌‪:‬‬

‫گۆڕان‪:‬‬

‫ته‌پڵ‌و فیكه‌‬ ‫لێناده‌ین‌و‬ ‫سه‌نگه‌ری‌‬ ‫په‌رله‌مانیش‬ ‫چۆڵ ناكه‌ین‬

‫دواهه‌ڵوێستی‌‬ ‫ناڕه‌زاییمان‬ ‫جێهێشتنی‌‬ ‫دانیشتنه‌كان‬ ‫ده‌بێت‬

‫له‌خولی‌ پێشو‬ ‫گوێ‌ له‌بۆچونی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران‬ ‫نه‌ده‌گیرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا وا نییه‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تییه‌كی‌ گوێگر‌و كراوه‌یه‌‬ ‫په‌رله‌مانت����اری‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‬ ‫س����ۆران عوم����ه‌ر ل����ه‌و بڕوایه‌دایه‌ ئه‌م‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان����ه‌ی‌ ئێس����تا‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كی‌ گوێگ����ر‌و كراوه‌ی����ه‌‬ ‫ب����ه‌ڕوی‌ په‌رله‌مانتارانداوئ����ه‌و ده‌ڵێ����ت‬ ‫"هاوده‌نگیه‌ك����ی‌ ب����اش له‌نێ����وان‬ ‫فراكسیۆنه‌كان‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫هه‌یه‌"‪ .‬ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ وتیشی‌ "ره‌نگه‌ زۆرجار ره‌خنه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌م����ان هه‌بێت كه‌ زیاد له‌پێویس����ت‬ ‫گ����وێ‌ له‌په‌رله‌مانتاران ده‌گیرێ‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫كاتی‌ دانیشتنه‌كان زۆر ده‌بات"‪.‬‬

‫ئاسایشی ئاوی كوردستان له‌مه‌ترسیدایه‌‬

‫وه‌زیری كشتوكاڵ‪ :‬له‌‪ 2018‬پێویستمان به‌‪ 7‬ملیار مه‌تر سێجا ئاو ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫ره‌نگه‌ ئاینده‌ی كوردستان جگه‌‬ ‫له‌بابه‌تی سه‌ربه‌خۆیی روبه‌ڕوی چه‌ندین‬ ‫بابه‌تی دیكه‌ی نه‌ته‌وه‌یی ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و بابه‌تانه‌ی مه‌ترسی‬ ‫ستراتیژیی له‌سه‌ر ئاینده‌ی كوردستان‬ ‫هه‌یه‌ بابه‌تی ئاسایشی ئاوه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫مامۆستایه‌كی زانكۆ "له‌ئاینده‌دا كه‌میی‬ ‫ئاو له‌كوردستان‌و عێراق ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫هه‌نگاونان به‌ره‌و جه‌نگێكی هه‌رێمیی‬ ‫گه‌وره‌"‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی لیژنه‌ی‬ ‫كشتوكاڵ‌و ئاودێرییش ده‌ڵێت "له‌هه‌رسێ‬ ‫پارێزگاكه‌ی هه‌رێم جگه‌ له‌بیری‬ ‫مۆڵه‌تپێدراو‪ ،‬نزیكه‌ی ‪ 20‬هه‌زار بیری‬ ‫بێمۆڵه‌ت لێدراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ردو روباری دیجله‌و فورات سه‌رچاوه‌ی‬ ‫سه‌ره‌كی ئاوی عێراقه‌و له‌واڵتی توركیاو‌ه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ده‌گ���رن‪ ،‬واڵت���ی ئێرانی���ش‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫ئ���اوی هه‌رێ���م‌و عێراقه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌هۆی‬ ‫دروس���تكردنی چه‌ند به‌نداوێكه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و دو واڵته‌وه‌ ئاوی عێراق‌و كوردس���تان‬ ‫به‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌ رۆیشتوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و بابه‌ته‌ مامۆستای زانكۆ‬ ‫له‌فاكه‌ڵتی كش���توكاڵی كفری‌و پسپۆری‬ ‫ب���واری ئ���اوو ژینگ���ه‌ عه‌بدولموته‌ڵی���ب‬ ‫ره‌فع���ه‌ت له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كانی ئاینده‌ی ئاسایش���ی ئاو‬ ‫له‌كوردس���تان‌و عێراق ده‌خاته‌روو ده‌ڵێت‬ ‫"عێراق به‌كوردستانیش���ه‌وه‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫واڵتانه‌ی كه‌ پێش���بینی ده‌كرێت له‌چه‌ند‬ ‫س���اڵی داهاتودا توشی گرفتی ئاو ببێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌هۆی الوازی���ی له‌به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی ئ���او له‌ناوخ���ۆی واڵت‌و‬ ‫الوازیی سیاسه‌تی ئاوی عێراق له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ واڵتانی سه‌رچاوه‌‪ ،‬بۆیه‌ كه‌میی ئاو‬ ‫كاریگه‌ریی له‌سه‌ر سه‌روه‌ریی‌و ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی عێراق‌و كوردس���تان دروس���ت‬ ‫ده‌كات‌و ده‌بێته‌ ه���ۆی هه‌نگاونان به‌ره‌و‬ ‫جه‌نگێكی هه‌رێمیی گ���ه‌وره‌و ره‌نگه‌ ئه‌و‬ ‫جه‌نگه‌ له‌نێوخۆی عێراقیشدا روبدات"‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ به‌هۆی‬

‫زۆر به‌كارهێنانی ئاوو نه‌بونی سیاس���ه‌تی‬ ‫ئیداره‌كردنی‌و لێدان���ی ژماره‌یه‌كی زۆری‬ ‫بی���ری ئیرتی���وازی‌و به‌كارهێنان���ی ئاوی‬ ‫ژێر زه‌وی له‌كاتێكدا هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫خاوه‌ن���ی ئ���اوی زۆری چ���ه‌م‌و روب���ارو‬ ‫به‌نداوه‌كانه‌‪ " ،‬ئ���اوی ژێر زه‌وی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان به‌سه‌دان مه‌تر كه‌می كردوه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش مه‌ترسییه‌كی گه‌وره‌ ده‌خاته‌رو‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���ار له‌لیژن���ه‌ی كش���توكاڵ‌و‬ ‫ئاودێری���ی زی���اد حس���ێن ئ���ه‌و وته‌یه‌‬ ‫پشتڕاستده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌ندێك بابه‌ت هه‌ن‬ ‫جێی بایه‌خ‌و مه‌ترس���ین بۆ ئاینده‌‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫زیاده‌ڕۆی���ی له‌لێدانی بیری ئیرتیوازی‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ "له‌سنوری پارێزگای سلێمانی ‪17‬‬ ‫هه‌زارو له‌هه‌ولێر نزیكه‌ی ‪2500‬و له‌دهۆك‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 270‬بی���ری ئیرتیوازیی ته‌نها‬ ‫به‌بێمۆڵ���ه‌ت‌و به‌زیاده‌ڕۆیی لێدراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌هه‌زاران بی���ری به‌مۆڵه‌ت لێدراو‪،‬‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی خراپی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێمیش به‌رپرس���ه‌‬ ‫له‌و سیاس���ه‌ته‌ خراپه‌ی ئیداره‌دانی ئاوو‬ ‫له‌رابوردودا بێخه‌م ب���ون‌و به‌دواداچونیان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و كارانه‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ت���ا ئێس���تا به‌ه���ۆی زۆری كێش���ه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كانی عێراق‌و كوردستان‌و واڵتانی‬ ‫دراوس���ێ هیچ رێككه‌وتنێك س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌بابه‌تی ئاو ئه‌نجام نه‌دراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 2008‬هه‌رس���ێ واڵتی توركیاو‬ ‫عێراق‌و س���وریا گفتوگۆیه‌ك له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجام���درا‪ ،‬ب���ه‌اڵم هی���چ رێككه‌وتنێك‬ ‫ئه‌نج���ام نه‌درا‪ ،‬به‌نمونه‌ "هه‌ر نه‌بونی ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌یه‌ تا ئێس���تا چه‌ندینجار ئاوی‬ ‫له‌ئه‌ڵوه‌ند له‌خانه‌قین بڕاوه‌‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی ئ���ه‌و مه‌ترس���ییه‌وه‌ ئ���ه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌ی زانك���ۆ له‌فاكه‌ڵت���ی‬ ‫كشتوكاڵی كفری هۆش���داریی ده‌دات كه‌ ئاوێکی زۆر به‌فیڕۆ ده‌درێت‬ ‫مه‌ترسییه‌كانی ئاینده‌ی ئاوی كوردستان‌و‬ ‫عێ���راق ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ كۆنترۆڵكردنی وایك���ردو‌ه كه‌ عێراق‌و كوردس���تان له‌ژێر‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی ئاو له‌الیه‌ن واڵتانی دراوسێی هه‌ڕه‌شه‌ی تێكچونی ئاسایشی ئاودا بن‪.‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‬ ‫عێراق (ئێران‌و توركیاو سوریا) به‌درێژایی‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ ،%75‬له‌الیه‌كی تریش���ه‌وه‌ هه‌مو لیژن���ه‌ی كش���توكاڵ‌و ئاودێری���ی‬ ‫په‌یماننامه‌و پرۆتۆكۆله‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی رایده‌گه‌یه‌نێت له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫تایبه‌ت به‌رێكخس���تنی روب���ارو ده‌ریاچه‌ ئاوو به‌نداوه‌كانی وه‌زاره‌تی كش���توكاڵ‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان پشتگوێخراون‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئاودێری���ی كۆبونه‌ت���ه‌وه‌و باس���یان له‌و‬

‫هه‌رێم جگه‌‬ ‫له‌بیری‬ ‫مۆڵه‌تپێدراو‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 20‬هه‌زار‬ ‫بیری بێمۆڵه‌ت‬ ‫لێدراوه‌‬

‫مه‌ترس���ییه‌ كردو‌ه كه‌ ئه‌و هه‌زاران بیری‬ ‫ئیرتیوازییه‌ بۆ ئاینده‌ی كوردس���تان زۆر‬ ‫مه‌ترسیداره‌و ده‌بێت سنوری بۆ دابنرێت‪،‬‬ ‫"چونكه‌ ناكرێت له‌هه‌مو كۆاڵنێكدا خه‌ڵك‬ ‫بیر لێبدات‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ كار له‌س���ه‌ر‬ ‫دروستكردنی به‌نداوی بچوك‌و پشتبه‌ستن‬ ‫به‌به‌نداو بكرێت"‪.‬‬

‫"كه‌متر نییه‌ له‌ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ وه‌زی���ری‬ ‫كش���توكاڵ‌و ئاودێریی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان عه‌بدولس���تار مه‌جید ده‌ڵێت‬ ‫"ئێستا ‪ 10‬به‌نداومان هه‌یه‌و به‌م شێوه‌یه‌ی‬ ‫ئێستا نه‌توانراوه‌ ئاوی ته‌واوی هه‌رێم دابین‬ ‫بكات‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رنامه‌ی زیادكردنی چه‌ند‬ ‫به‌نداوێكی گه‌وره‌و بچوكمان داناوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بودجه‌كه‌مان بۆ زیادبكرێت كه‌ ‪%1,9‬یه‌و‬ ‫زۆر كه‌مه‌و وه‌زاره‌تی كشتوكاڵی پێ پێش‬ ‫ناخرێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر پاڵپش���تیی ته‌واو‬ ‫له‌هه‌م���و واڵتێك���دا به‌پل���ه‌ی یه‌ك���ه‌م بكرێی���ن به‌رنامه‌كانمان جێبه‌جێ بكه‌ین‪،‬‬ ‫بابه‌تی ئاو په‌یوه‌سته‌ به‌پالن‌و كاره‌كانی ئه‌وا تا س���اڵی ‪ 2018‬ئه‌گه‌ر دانیشتوانی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی كش���توكاڵه‌وه‌‪ ،‬وه‌زی���ری هه‌رێم ببێته‌ ش���ه‌ش ملی���ۆن كه‌س‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كش���توكاڵ‌و ئاودێریی حكومه‌تی هه‌رێمی پێویستمان به‌حه‌وت ملیار مه‌تر سێجا ئاو‬ ‫كوردستانیش بۆ ئاوێنه‌ رونیده‌كاته‌وه‌ كه‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ به‌و پالن���ه‌ی كه‌ دامانناوه‌‬ ‫دابینكردنی ئاسایشی ئاو یه‌كێكه‌ له‌پالنه‌ ده‌توانرێت ئه‌وكات ‪ 15‬ملیار س���ێجا ئاو‬ ‫س���تراتیژیه‌كانی وه‌زاره‌ته‌كه‌یان‪ ،‬چونك ‌ه به‌رهه‌مبهێنین"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫‪11‬‬

‫سیاسییه‌کان سڵ له‌نوسینه‌وه‌ی‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌کانیان ده‌که‌نه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌جیهاندا نوسینه‌وه‌ی یاداشت‌و‬ ‫یاده‌وه‌ریی پاشان باڵوکردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێوه‌ی کتێب‪ ،‬الی زۆرینه‌ی‬ ‫که‌س ‌ه ناوداره‌کان باوه‌و ده‌بێت ‌ه‬ ‫به‌شێک له‌مێژو‪ .‬ئه‌گه‌ر نوسه‌ری ئه‌و‬ ‫یاده‌وه‌رییانه‌ که‌سانی سیاسیی‌و‬ ‫پله‌داربن‪ ،‬ئه‌وا به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاوتر‬ ‫بایه‌خی پێ ده‌درێت‪ ،‬ئه‌میش به‌هۆی‬ ‫ئه‌و الیه‌ن ‌ه شاراو‌ه زۆرانه‌ی له‌کاری‬ ‫سیاسییه‌کاندا هه‌یه‌و ئه‌گه‌ری په‌رد‌ه‬ ‫هه‌ڵماڵین له‌سه‌ر به‌شێک له‌نهێنییه‌کان‬ ‫له‌و یاداشتانه‌دا‪.‬‬

‫کاری نوێ‌و کۆنیش���ی تێدایەو هەمویان‬ ‫قەبارەیەک���ی گەورەیان هەیە‪" ،‬دەبو ئەو‬ ‫تابلۆیان���ە لەهۆڵێکی تایب���ەت‌و گەورەدا‬ ‫پیشانبدرێن‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا هۆڵێکی لەو‬ ‫شێوەیە لەسلێمانیدا بونی نییە"‪.‬‬ ‫لەنوێکردنەوەک���ەدا جگە لەوەی ڕوبەری‬

‫گەلەرییەکە فراوانبوە‪ ،‬بەش���ێکی نوێش‬ ‫زیاد بوە‪ ،‬ئەویش ش���وێنی نمایشکردن‌و‬ ‫فرۆشنی ئیشی دەستیی‌و ئەنتیکەییە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا لەوەرزی نوێ���ی گەلەرییەکەدا‬ ‫بین���ەران دەتوانن تابلۆ بک���ڕن‪" ،‬مەرج‬ ‫نییە تابلۆکان بەشێوەی نمایش دانرابن‪،‬‬

‫ڕەنگە لەش���وێنی تردا بۆ فرۆشتن هەبن‪.‬‬ ‫جگ���ە ل���ەوەش خەڵ���ک دەتوان���ن داوا‬ ‫لەهونەرمەندان بکەن تابلۆ جیهانییەکانیان‬ ‫بۆ بکێش���ن‪ ،‬ئەم���ەش داهاتێکی مادیی‬ ‫دەبێت بۆ هونەرمەندەکان‌و بڕێکیشی بۆ‬ ‫گەلەرییەکە دەبێت"‪.‬‬

‫له‌کوردستاندا نوس���ینه‌وه‌ی یاداشت‌و‬ ‫پاشان باڵوکردنه‌وه‌ی‪ ،‬شتێکی ده‌گمه‌نه‌و‬ ‫تاک‌و ته‌را له‌مێ���ژوی ئێمه‌دا هه‌یه‌ ک ‌ه‬ ‫که‌س���ایه‌تییه‌ ناودارو سیاس���ییه‌کان‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌کانیان باڵوبکه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌بڕوای‬ ‫به‌شێک له‌شاره‌زایانیش نه‌نوسینه‌وه‌ی‬ ‫یاداش���ت الی سیاس���یی ‌ه ک���ورده‌کان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سڵکردنه‌وه‌ له‌درکاندنی‬ ‫راس���تییه‌کان‌و په‌رد‌ه هه‌ڵماڵین له‌سه‌ر‬ ‫نهێنیی���ه‌کان‪ .‬که‌س���ایه‌تی سیاس���یی‬ ‫دکت���ۆر مه‌حمود عوس���مان له‌و روه‌و‌ه‬ ‫بڕوای وایه‌ ک ‌ه الی به‌رپرس���انی کورد‬ ‫یاداشتنوس���ینه‌وه‌ نه‌بوه‌ت���ه‌ کلت���ورو‬ ‫ره‌خنه‌ش ل���ه‌کار‌ه خراپه‌کانی خۆیان‬ ‫ناگرن‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ڕابردودا زۆربه‌ی به‌رپرس���انی‬ ‫ئه‌مه‌ری���کا دوای ته‌واوبونی کاره‌کانیان‬ ‫له‌واڵتان���ی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان‪ ،‬دوای ماوه‌یه‌ک���ی که‌م‬ ‫کتێب���ی یاداش���ت‌و به‌س���ه‌رهاته‌کانی‬ ‫خۆی���ان باڵوکردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک کتێب ‌ه‬ ‫به‌ناوبانگه‌که‌ی یه‌که‌م حاکمی مه‌ده‌نی‬ ‫ئه‌مه‌ری���کا له‌عێ���راق‪ ،‬پ���ۆڵ بریمه‌ر‪.‬‬

‫به‌اڵم له‌مێژوی شۆڕش���ی کورددا‪،‬‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن نه‌وش���یروان مسته‌فاو‬ ‫پشکۆ نه‌جمه‌دینێک هه‌ڵده‌که‌وێت‪،‬‬ ‫یاداشتی ڕۆژ‌ه س���ه‌خته‌کانی کورد‬ ‫باڵوبکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دکت���ۆر مه‌حمود عوس���مان ک��� ‌ه زیاد‬ ‫له‌‪ 50‬ساڵ ‌ه له‌ناو سیاسه‌تی کورددایه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت "زۆرین���ه‌ی‬ ‫سیاس���ییه‌کانی کورد فێ���ر نه‌بون ئه‌و‬ ‫شتانه‌و کار‌ه نێگه‌تیڤه‌کان باس بکه‌ن‌و‬ ‫ئام���اژ‌ه به‌خوێندن���ه‌وه‌ی هه‌ڵه‌کانیان‬ ‫بکه‌ن که‌ کردویانن"‪.‬‬ ‫زۆرینه‌ی سیاس���یی‌و که‌سایه‌تییه‌کانی‬ ‫کورد تا ته‌مه‌نیان ته‌واو ده‌بێت یاداشت‌و‬ ‫مێژوی‌ رابوردویان نانوس���نه‌وه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆیاندا چه‌ندین به‌سه‌رهاتی مێژویی‌و‬ ‫کاره‌ساتی‌ تاڵی ڕابردوی نه‌زانراو له‌گۆڕ‬ ‫ده‌نێن‪ ،‬ئه‌و که‌سایه‌تیی ‌ه سیاسیی ‌ه له‌و‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێت "زۆر راس���ته‌و ئه‌و‌ه‬ ‫زیانێکی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه حه‌قوایه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫پێیانده‌کرێت بینوس���نه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و‬ ‫ی کردو به‌رپرس‬ ‫که‌س���ه‌ی سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫بو‪ ،‬کارو ژیانی ئ���ه‌و موڵکی میلله‌ته‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫میلله‌ت مافی هه‌ی ‌ه له‌کاره‌کانی‌‌و ئه‌وه‌ ‌‬ ‫کردویه‌تی‌و رویداوه‌ بیزانێت"‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای دکت���ۆر مه‌حم���ود کارێکی‬ ‫باشه‌ ئه‌گه‌ر به‌رپرسان یاداشته‌کانیان‬ ‫بنوس���نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم یاداشته‌که‌ گشتیی‌و‬ ‫ی سیاس���ی‬ ‫ی بێ���ت‌و ئه‌زمون ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی��� ‌‬ ‫ڕابردوی ئه‌و که‌س���ایه‌تییه‌ بێت وه‌کو‬ ‫خۆی‌‪ ،‬نه‌ک ش���تێکی تر بنوسێت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون��� ‌ه حزبێک���ی‌ سیاس���ی روداوێکی‬ ‫ڕابردو ده‌نوس���ێت زیاتر به‌الی خۆیدا‬ ‫رایده‌کێشێت‌و ئه‌وه‌ی‌ باشه‌ ده‌ینوسێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی هه‌ڵه‌ی ‌ه ناینوسێت‪ ،‬حزبێکی‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫تر ه���ه‌ر ئ���ه‌و روداو‌ه پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫حزبه‌ ده‌نوس���ێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌کۆتاییدا‬ ‫سه‌ر له‌خه‌ڵک ده‌شێوێنێت‪.‬‬

‫غه‌زه‌لنوس ده‌یه‌وێت کتێبخانه‌یه‌کی ده‌نگیی فراوان دروستبکات‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار‬

‫کتێبفرۆشی غه‌زه‌لنوس‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫کتێبخانه‌یه‌کی تاڕاده‌یه‌ک بچوکه‌و‬ ‫له‌ژێرزه‌مینێکدایه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوو‬ ‫پرۆژه‌کانی زۆر دورو فراوان رۆیشتون‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا ته‌نها کتێبیان ده‌فرۆشت‪،‬‬ ‫دواتر دانیشتنی هه‌فتانه‌ی ئه‌ده‌بییان‬ ‫رێکخست‌و تا ئێستاش به‌رده‌وامه‌‪،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫جگه‌ له‌چاپکردنی کتێب‌و سازدانی‬ ‫مه‌ڕاسیمی باڵوکردنه‌وه‌ی کتێب‬ ‫به‌به‌رده‌وامیی‪ .‬تازه‌ترین پرۆژه‌شیان‬ ‫دروستکردنی کتێبخانه‌ی ده‌نگیی‬ ‫کوردییه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د له‌راب���ردوو ئێستایش���دا‬ ‫هه‌ندێکجار له‌الیه‌ن رادیۆ کوردییه‌کانه‌و‌ه‬ ‫کتێ���ب خوێنراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم کۆمه‌ڵێک‬ ‫هه‌وڵی په‌رته‌وازه‌بون‌و کۆنه‌کراونه‌ته‌وه‌و‬ ‫نه‌توانراوه‌ کتێبخانه‌یه‌کی ده‌نگیی باش‬ ‫دروس���تبکرێت‌‪" ،‬ئه‌م هه‌وڵه‌ی ئێم ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ له‌هه‌مو کتێبخانه‌کاندا به‌شێک‬ ‫هه‌بێت به‌ن���اوی کتێبخانه‌ی ده‌نگیی"‪.‬‬ ‫ڕه‌وه‌ز حه‌مه‌ساڵح خاوه‌نی کتێبفرۆشی‬ ‫غه‌زه‌لنوس وا ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا ‪ 17‬کتێبی خوێنراوه‌ له‌بوار‌ه‬ ‫جیاوازه‌کان���دا که‌به‌رهه‌می پرۆژه‌که‌ی‬ ‫غه‌زه‌لنوس���ه‌‪ ،‬به‌ش���ێوازی ‪CD‬‬ ‫له‌کتێبخانه‌کان���دا هه‌ن‪" ،‬نیازمان هه‌ی ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر مانگه‌و ‪ 10‬کتێب���ی ده‌نگیی نوێ‬ ‫باڵوبکه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌گوت���ه‌ی خاوه‌ن���ی کتێبخانه‌ک���ه‌‪،‬‬ ‫پرۆژه‌که‌ ته‌واو خۆبه‌خشانه‌یه‌و نوسه‌رو‬ ‫وه‌رگێڕه‌کان‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و که‌سانه‌شی‬ ‫کتێبه‌کان ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬هیچ پاداشتێکی‬ ‫مادیی وه‌رناگ���رن‪" ،‬پرۆژه‌که‌مان هیچ‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫خۆت به‌گه‌وره‌ مه‌زانه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێش����ه‌كانت داوای‌ یارمه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ره‌ك����ه‌ت بك����ه‌‪ ،‬بڕیارێكی‌‬ ‫چاره‌نوسساز دێته‌ پێشت‪.‬‬

‫سپۆنسه‌رێکی نییه‌‪ ،‬داوامان له‌حکومه‌ت‬ ‫نه‌ک���رد بۆ ئ���ه‌وه‌ی یارمه‌تیمان بدات‪،‬‬ ‫بڕوامان وایه‌ ئیش ‌ه جدیی ‌ه کلتورییه‌کان‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی حکوم���ه‌ت ده‌کرێن‌و ئه‌و‬ ‫ئیش���انه‌ن پ���اره‌ تێیان���دا زاڵ نییه"‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "ئه‌بێ���ت واقعی ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌ی��� ‌ه ببینی���ن‪ .‬ئێم��� ‌ه کتێبێکی‬ ‫ده‌نگیی ب���ه‌‪ 2000‬دینار ده‌فرۆش���ین‪،‬‬ ‫ک ‌ه ته‌نها ب���ڕی پاره‌ی تێچونه‌که‌یه‌تی‪،‬‬ ‫لێره‌دا ک ‌ه قازانج نه‌کرێت‌و س���ه‌رمایه‌ی‬ ‫خۆش���مانی تێدا سه‌رفبکه‌ین‪ ،‬ناتوانین‬ ‫ماف���ی نوس���ه‌ره‌کان بده‌ی���ن‪ .‬ده‌بێت‬ ‫پرۆژه‌ک��� ‌ه خۆژێن ب���ن‪ ،‬کاتێکیش وای‬ ‫لێدێ���ت ک��� ‌ه کتێب���ی ده‌نگی���ی ببێت‬

‫دوپشک‬ ‫دوپش����ك‪ :‬دودڵی����ی‌ له‌ده‌ربڕین���� ‌‬ ‫ی‬ ‫بیرۆكه‌كه‌ت كه‌ له‌وانه‌یه‌ به‌سودبێت‬ ‫ب����ۆ ئیش����وكاری‌ به‌رامبه‌ره‌ك����ه‌ت‪،‬‬ ‫پالنه‌كه‌ت خراپ نیه‌ مه‌ترسه‌‪.‬‬

‫به‌کلتور‪ .‬ئێس���تا چونکه‌ کلتور نییه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵک پاره‌ی زۆری پێ نادات‌و داهاتی‬ ‫نییه‌‪ .‬ئێم ‌ه ت���ا ‪ 100‬کتێبیش ده‌توانین‬ ‫به‌خۆبه‌خش به‌رهه‌می بهێنین‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫دواتر نازانین"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای پرۆژه‌ک���ه‌ به‌بانگه‌وازێ���ک‬ ‫ده‌س���تیپێکرد ب���ۆ ئ���ه‌و که‌س���انه‌ی‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌س���تۆدیۆکه‌ی غه‌زه‌لنوس‬ ‫کتێ���ب بخوێنن���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌وه‌ز ئام���اژ‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌کات ک��� ‌ه به‌ده‌نگه‌وه‌چونێکی‬ ‫ب���اش هه‌بوه‌ ب���ۆ بانگه‌وازه‌که‌یان‌و بۆ‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی کتێبه‌کانیش مۆڵه‌تیان‬ ‫له‌نوسه‌ر یاخود وه‌رگێڕه‌کان وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێکی���ان ڕێگریی���ان کردو‌ه‬

‫که‌‌وان‬ ‫ئ����ه‌رك‌و ماندوبون����ی‌ كه‌س����ی‌ ت����ر‬ ‫بێبای����ه‌خ مه‌ك����ه‌‪ ،‬له‌وه‌ مه‌ترس����ه‌‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت لێتدوربكه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و زۆری‌ خۆش ده‌وێیت‪.‬‬

‫له‌وه‌ی کتێبه‌کانیان به‌شێوازی ده‌نگیی‬ ‫باڵوبکرێته‌وه‌‪" ،‬به‌ش���ێکیان گومانیان‬ ‫هه‌ب���و له‌وه‌ی ئ���ه‌وه‌ کاربکات ‌ه س���ه‌ر‬ ‫که‌مبون���ه‌وه‌ی فرۆش���ی کتێبه‌کانیان‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئێم��� ‌ه دڵنیامان ده‌کردنه‌و‌ه‬ ‫ک��� ‌ه ئه‌و‌ه ن���ه‌ک رێگر نابێ���ت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هۆکارێک ئه‌بێت بۆ زیاتر ناساندنیان‪.‬‬ ‫چونک ‌ه کتێب چه‌ند‌ه زیاتر باڵوببێته‌وه‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ناویشی ببیس���ترێت‪ ،‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫ه���ۆی زیات���ر ب���ره‌ودان به‌کتێبه‌که‌‪.‬‬ ‫نمونه‌ی هه‌ره‌ به‌رچ���او کتێبێکی وه‌ک‬ ‫سینۆهه‌یه‌‪ .‬ئه‌و کتێب ‌ه ئێستاش ڕۆژان ‌ه‬ ‫لێیده‌فرۆش���رێت‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی کاتی‬ ‫خ���ۆی له‌رادی���ۆ به‌ده‌نگێک���ی خۆش‬

‫گیسک‬ ‫دودڵ‌و نیگ����ه‌ران مه‌به‌ پێگه‌ت هه‌ر‬ ‫به‌هێ����زه‌ تاكو ئێس����تا‪ ،‬له‌پالنه‌كه‌ت‬ ‫په‌ش����یمان مه‌به‌وه‌و هه‌وڵی‌ باش����تر‬ ‫بده‌‪.‬‬

‫خوێنراوه‌ت���ه‌وه‌و خه‌ڵکێکی زۆر گوێی‬ ‫لێب���وه‌‪ .‬بڕوام���ان وایه‌ ئ���ه‌م پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ئیشی له‌سه‌ر بکه‌ین‪ ،‬ده‌توانێت‬ ‫ڕوبه‌رێک���ی گ���ه‌وره‌ی خوێنه‌رمان بۆ‬ ‫دروستبکات"‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌نوس���ه‌رو وه‌رگێڕه‌کان‪ ،‬رێگری‬ ‫دیکه‌ش ب���ۆ پرۆژه‌ک���ه‌ی غه‌زه‌لنوس‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬ره‌وه‌ز حه‌مه‌س���اڵح له‌باره‌ی‬ ‫ئاسته‌نگییه‌کانه‌و‌ه زیاتر ده‌ڵێت "هه‌ندێک‬ ‫له‌ده‌زگاکانی���ش ته‌نها له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫رێگرییم���ان بۆ دروس���تبکه‌ن‪ ،‬وتویان ‌ه‬ ‫نابێ���ت کتێبه‌کانی ئێم��� ‌ه بخوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌کاتێک���دا ئ���ه‌وان مافی ئه‌وه‌ش���یان‬ ‫نه‌ب���وه‌و ئێمه‌ ماف���ی خوێندنه‌وه‌یمان‬ ‫له‌نوس���ه‌ره‌که‌ی وه‌رگرتوه‌‪ .‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫باڵوکردنه‌وه‌یم���ان ڕاگرتو‌ه تا کتێبه‌ک ‌ه‬ ‫له‌ب���ازاڕدا نامێنێ���ت‌و دوات���ر کتێب��� ‌ه‬ ‫ده‌نگیییه‌ک���ه‌ی باڵوبکه‌ین���ه‌وه‌‪ .‬ته‌نها‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی به‌ریه‌ککه‌وتن دروس���ت‬ ‫نه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی هه‌ندێ���ک له‌خاوه‌نی‬ ‫کتێبه‌کان به‌ده‌نگ پرۆژه‌که‌و‌ه نه‌هاتون‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ش��� ‌ه زۆره‌که‌ی پێشوازییه‌کی‬ ‫باشیان لێکردوه‌ "یه‌کێک له‌وان ‌ه رێبوار‬ ‫س���یوه‌یلییه‌‪ ،‬ک ‌ه جگه‌ له‌وه‌ی زۆر باش‬ ‫باسی له‌گرنگیی پرۆژه‌یه‌کی وه‌ها کرد‪،‬‬ ‫وتیش���ی گه‌ر قازانجێکی مادیی هه‌بێت‬ ‫ئ���ه‌وا من نامه‌وێت‌و ب���ا بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫پرۆژه‌که‌‪ .‬هه‌روه‌ها چه‌ندین نوس���ه‌رو‬ ‫وه‌رگێ���ڕی دیک���ه‌ش له‌وان���ه‌‪ :‬ئ���ازاد‬ ‫به‌رزنج���ی‪ ،‬ره‌ئوف بێگه‌رد‪ ،‬س���ه‌باح‬ ‫ئیسماعیل‪..‬و چه‌ندینی دیکه‌ش"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی سه‌ره‌تای بیرۆکه‌ی پرۆژه‌که‌و‌ه‬ ‫له‌کوردس���تاندا‪ ،‬که‌ هه‌ندێ���ک ده‌زگاو‬ ‫الی���ه‌ن خۆی���ان به‌خاوه‌ن���ی ده‌زانن‪،‬‬ ‫خاوه‌نه‌ک���ه‌ی غه‌زه‌لن���وس ده‌ڵێ���ت‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫الیه‌نگری����ی‌ خۆت بۆ هی����چ الیه‌ك‬ ‫ده‌رمه‌ب����ڕه‌ ته‌نها راو بۆچونی‌ خۆت‬ ‫ده‌رببڕه‌‪ ،‬ته‌ندروس����تیت پێویستی‌‬ ‫به‌چاودێریه‌‪.‬‬

‫"بیرۆکه‌که‌ ش���تێکی زۆر ت���از‌ه نییه‌و‬ ‫له‌زۆر واڵتی دیکه‌ش���دا هه‌ی���ه‌‪ .‬ته‌نها‬ ‫ده‌مانه‌وێت کتێبخانه‌ی ده‌نگیی کوردیی‬ ‫سیستماتیک دروستبکه‌ین‪ .‬زۆر شوێن‬ ‫هه‌بون س���ه‌ره‌تا داوای هاوبه‌ش���ییان‬ ‫ده‌ک���رد له‌پرۆژه‌ک���ه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ک��� ‌ه‬ ‫نه‌یانتوانی‪ ،‬که‌وتن���ه‌ دژایه‌تیکردنمان‌و‬ ‫ده‌ڵێن بیرۆکه‌ی ئێم��� ‌ه بوه‌‪ .‬بیرۆکه‌ی‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ هی کوڕێک ‌ه‬ ‫به‌ناوی ئاوات که‌ریم مسته‌فا‪ ،‬سه‌ره‌تا‬ ‫ئه‌و پێشنیاری کردبو بۆ چه‌ند شوێنێکی‬ ‫دیکه‌ش‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی پرۆژه‌ک ‌ه‬ ‫کلتورییه‌و هیچ داهاتێکی مادیی نییه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان نه‌یانک���ردو ئێم��� ‌ه کردمان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئام���اژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ده‌کات‬ ‫"هه‌مو ده‌زگاو شوێنێک له‌الی خۆیه‌و‌ه‬ ‫ده‌توانێت ئیش���ی وه‌ها ب���کات‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ده‌ستخۆشییان لێده‌که‌ین‌و پاڵپشتیان‬ ‫ده‌بی���ن‪ .‬ب���ه‌اڵم ڕه‌نگ ‌ه ب���ۆ هه‌ندێک‬ ‫که‌س خۆش نه‌بوبێ���ت ک ‌ه غه‌زه‌لنوس‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌ریی ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌بوه‌و‬ ‫له‌مێژودا ناوی ده‌برێت"‪.‬‬ ‫غه‌زه‌لنوس ده‌یه‌وێت له‌داهاتودا بره‌وی‬ ‫زیاتر ب���دات به‌کتێبخان ‌ه ده‌نگیییه‌که‌ی‬ ‫به‌چه‌ن���د هه‌نگاوێکی دیک���ه‌‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ئاماده‌کردنی چه‌ن���د کتێبێکی ده‌نگیی‬ ‫ب���ۆ ئاس���تی ته‌مه‌ن��� ‌ه جی���اوازه‌کان‌و‬ ‫دامه‌زراندنی ماڵپه‌ڕی تایبه‌ت به‌خۆیان‬ ‫ت���ا ئه‌و کتێب���ه‌ ده‌نگییان��� ‌ه بگه‌یه‌نن ‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ی ده‌س���تیان نایگاتێ‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫کۆکردن���ه‌وه‌ی ئه‌و کتێبانه‌ی پێش���تر‬ ‫له‌رادیۆکانه‌و‌ه خوێنراونه‌ته‌وه‌و هه‌وڵی‬ ‫جدیی ب���ون‪ ،‬چونک ‌ه به‌ش���ێکی زۆری‬ ‫ئه‌وان���ه‌ ته‌نها جارێك په‌خش���کراون‌و‬ ‫نه‌هێنراونه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ی‌ پ����ڕ له‌نیگه‌رانی����ی‌‬ ‫به‌رێده‌كه‌ت ئ����ه‌وه‌ش ئه‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دواكه‌وتن����ی‌ ئه‌ركه‌كانت له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫روه‌كانه‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫ئ‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ش‬ ‫ە‬ ‫وقی‬

‫گ‬ ‫ە‬ ‫ڕ‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ە‬ ‫و‬ ‫ە‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ێ‬ ‫مانی‬ ‫ھەفتەی‬ ‫کرای���ەوەڕابردو لەش���اری س�‬ ‫��ل‬ ‫ێم‬ ‫ان‬ ‫ی‬ ‫گە‬ ‫لە‬ ‫ری‬ ‫ی‬ ‫ئ‬ ‫بەبەش���دا‬ ‫ازاد شەوقی‬ ‫ریی چەندی���ن ھون‬ ‫شێوەکاریی‪.‬‬ ‫ەرمەن���دی ب���واری‬ ‫دەزگای رۆ‬ ‫س���ەعید خشنبیریی جەمال عیر‬ ‫فا‬ ‫ن‬ ‫بە‬ ‫سە‬ ‫رپ‬ ‫ەر‬ ‫ش‬ ‫تی‬ ‫اوەنی ب‬ ‫ی بەختیار‬ ‫لە‬ ‫یرۆک���ەو جێبەجێکر‬ ‫سیخولی یەکەمی گەلەرییەکەدا ‪ 45‬کاری دن���ی گەلەرییەکە‌و‬ ‫را‬ ‫ھو‬ ‫می‬ ‫نە‬ ‫ک‬ ‫ری‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫پەیکەر‬ ‫بوارەکانی‬ ‫سازیی‌و نیگارکێشان‪،‬‬ ‫کرا‬ ‫گە وە دەبێت‌‌و بابەتە ھونەرییەکان نمای پیشاندران‌و ڕۆژانە‬ ‫ش‬ ‫لە‬ ‫ری‬ ‫د‬ ‫یە‬ ‫ەک‬ ‫رێ‬ ‫ک��‬ ‫ن‪.‬‬ ‫�ە ک���ە ب‬ ‫ش‬ ‫ەن���اوی ھونەرمەند‬ ‫جا���ەوقییەوە کراوتەوە‪ ،‬گەلەرییەکی وەی کۆچک���ردو ئازاد‬ ‫رێ‬ ‫رز‬ ‫یی‬ ‫ک‬ ‫ەو‬ ‫خ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ێکی‬ ‫���ێ مانگ‬ ‫ھونەرمەندی بوار نوێ ئەنجام دەدات‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ش��‬ ‫�ێ‬ ‫وەکاریی ئازاد‬ ‫ج‪ 1928‬لەش���اری ھەولێ���ر لەدایکبوە‪ ،‬ش���ەوقی‪ ،‬لە ساڵی‬ ‫س وانەکانی لەش���اری بەغدا تەواوکردوەوپەیمان���گای ھونەرە‬ ‫لە ���اڵ لەشاری سلێمانی سەرپەرشتیاری بۆ ماوەی چەندین‬ ‫ساڵی ‪ 2002‬بەھۆی نەخۆشییەوە کۆچی پەروەردەیی بوە‪.‬‬ ‫ی دوایی کردوە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫دوای نوێکردنەوەی‪ ،‬ئەمڕۆ گەلەریی‬ ‫ئارام بەپێشانگایەک دەکرێتەوە‪.‬‬ ‫ئارام عەلی خاوەنی گەلەرییەکە باس‬ ‫لەپێشانگا تایبەتییەکەی دەکات‌و‬ ‫هاوکات پالنەکانی گەلەرییەکە بۆ وەرزە‬ ‫نوێیەکە دەخاتەڕو‪.‬‬ ‫دواهەمین کۆڕی شیعریی شێرکۆ بێکەس‬ ‫لەوێ بو‪ .‬ئ���ەو دەم کە ڕێگەنەدرا لەهیچ‬ ‫هۆڵێکدا شیعرەکانی بخوێنێتەوە‪ ،‬بێکەس‬ ‫گەلەریی ئارامی هەڵبژارد‪ ،‬خۆی گوتەنی‬ ‫"ب���ۆ درێژەدان بەخەبات���ی ژێرزەمینیی‌و‬ ‫شیعری ژێرزەمینیی"‪.‬‬ ‫هونەرمەن���دی ش���ێوەکار ئ���ارام‬ ‫عەل���ی لەکۆتاییەکان���ی س���اڵی ‪2003‬‬ ‫لەژێرزەمینەک���ەی ماڵ���ی خۆی���دا‬ ‫گەلەرییەک���ەی دروس���تکردوەولە‪2004‬دا‬ ‫بەپێشانگایەکی هاوبەشی ‪ 42‬هونەرمەند‬ ‫خول���ی یەکەمی کراوەت���ەوە‪" ،‬ئەو کاتە‬ ‫س���ەروەختی کۆچی هونەرمەند سەروەت‬ ‫سەوزبو‪ ،‬بۆیە پێشانگاکە بەناوی ئەوەوە‬ ‫نرا"‪ .‬ئارام عەلی باس لەوەش دەکات کە‬ ‫س���ەرەتا ویس���تویەتی ئەو شوێنە بکاتە‬ ‫س���تۆدیۆیەک بۆ ئیشەکانی خۆی "بەاڵم‬ ‫بەه���ۆی کەمی���ی گەلەریی ل���ەو کاتەی‬ ‫سلێمانیدا کە تەنها گەلەریی زاموا هەبو‪،‬‬ ‫بڕیارمدا بیکەمە گەلەریی"‪.‬‬ ‫لەدوای ئەوەشەوە‪ ،‬گەلەریی ئارام بەردەوام‬ ‫چاالکیی جۆراوج���ۆری تێدابەڕێوەچوە‪.‬‬ ‫جگە لەپێشانگای ش���ێوەکاریی‪ ،‬رۆژانی‬ ‫پێنجشەممان بۆ س���اڵێک بەبەردەوامیی‬ ‫ک���ۆڕی ئەدەبی���ی‌و ش���یعریی‌و فکری���ی‬ ‫تێدا بەڕێوەچ���وە‪ ،‬هەروەها پرۆژەیەکی‬ ‫س���ینەمایی بەناوی "س���ینەمای ش���ەو"‬ ‫بۆ نمایش���کردنی فیلەم���ەکان "بۆ هەمو‬ ‫چاالکیی���ەکان هەمو کەس دەتوانێ بێت‪،‬‬ ‫جگ���ە لەهەندێک ک���ۆڕ‪ ،‬ئەویش بەهۆی‬ ‫ناس���راویی ناوەک���ەوە چاوەڕواندەک���را‬ ‫خەڵکێکی زۆر بێن‌و ش���وێنەکەی ئێمەش‬ ‫بچوکە"‪.‬‬ ‫لەدوای ناساندنی فەرمیی سلێمانی وەک‬ ‫پایتەختی ڕۆشنبیریی‪ ،‬لەالیەن وەزارەتی‬ ‫رۆش���نبیریی بودجەی���ەک تەرخانکرا بۆ‬ ‫نوێکردن���ەوەی گەلەرییەکانی ش���ارەکە‪،‬‬ ‫یەکێ���ک ل���ەو گەلەرییان���ەش گەلەریی‬ ‫ئارام ب���و‪ .‬لەئێس���تادا دوای تەواوبونی‬

‫گەلەریی ئارام‬ ‫وەرزێکی نوێ‬ ‫دەستپێدەکات‬ ‫نوێکردنەوەکە‪ ،‬وەرزی نوێی گەلەرییەکە‬ ‫بەپێش���انگایەکی تایبەتی ئ���ارام عەلی‬ ‫دەکرێتەوە کە دوەمین پێشانگای تایبەتی‬ ‫خۆیەتی‪.‬‬ ‫مێژوی یەکەم پێشانگای ئەو هونەرمەندە‬ ‫بۆ پێش دروس���تکردنی گەلەرییەکەو بۆ‬

‫س���اڵی ‪ 2002‬دەگەڕێتەوە‪ .‬ئارام ئاماژە‬ ‫ب���ەوە دەکات هەرچەن���دە لەماوەی ئەو‬ ‫‪ 12‬س���اڵەدا چەندی���ن بەرهەمی هەبوە‬ ‫بۆ پێش���انگای تایبەت‪ ،‬بەاڵم پێشانگای‬ ‫نەکردوەت���ەوە‪" ،‬ئ���ەم پێش���انگایەش‬ ‫ب���ۆ کردن���ەوەی گەلەرییەکەی���ە دوای‬

‫نوێکردن���ەوەی‪ ،‬هەروەه���ا پیش���اندانی‬ ‫هەندێک لەو تابلۆیانە کە هەندێک کەس‬ ‫دەیانویس���ت ئۆرجیناڵەک���ەی ببینی���ن‬ ‫ک���ە پێش���تر لەت���ۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫وێنەکانیان بینیبو"‪.‬‬ ‫تابلۆکانی پێشانگاکە ژمارەیان ‪ 10‬دانەیەو‬

‫کچانی کوردو به‌رگریکردن له‌کوردستان به‌ریتانییه‌کان‬ ‫‪ 96‬ساڵ ‌ه‬ ‫سه‌را ‌ی‬ ‫کفرییان‬ ‫دروستکردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬په‌رێز ناسڕ‬

‫پیره‌مێرد له‌شیعره‌ به‌ناوبانگه‌که‌ی خۆیدا‬ ‫به‌ناوی نه‌ورۆز‪ ،‬ده‌ڵێت "تا ئێستە ڕوی‬ ‫نەداوه‌ لەتەئریخی میللەتا‪ ..‬قەڵغانی‬ ‫گوللە‪ ،‬سنگی کچان بێ لەهەڵمەتا" به‌اڵم‬ ‫ده‌پرسین له‌ئێستادا تاچه‌ند کچان‌و ژنانی‬ ‫کورد ئاماده‌ن به‌رگریی له‌کوردستان‬ ‫بکه‌ن له‌و شه‌ڕه‌ی له‌ئارادایه‌؟‬

‫له‌و ش���ه‌ڕه‌ی به‌مدواییانه‌ س���نوره‌کانی‬ ‫کوردستانی گرته‌وه‌و مه‌ترسی دروستبو‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی کوردستان س���نوره‌کانی‬ ‫پاراس���ت‌و به‌رده‌وام���ن له‌به‌رگرییکردن‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ زۆرینه‌ی زۆری پێشمه‌رگه‌کان‬ ‫کوڕان���ی کوردس���تانن‪ ،‬ب���ه‌اڵم کچانیش‬

‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ له‌کاتی پێویستدا‬ ‫ئه‌وانیش ئاماده‌ی به‌رگریین‪.‬‬ ‫لین���اس پی���رۆت که‌ کچێکی په‌رس���تاره‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر کوردس���تان‌و‬ ‫خاک‌و نیش���تمان پێویس���تی به‌من بێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا تا دوا هه‌ناس���ه‌ شانبه‌ش���انی برا‬ ‫پێش���مه‌رگه‌کانم ده‌جه‌نگ���م‌و به‌رگری���ی‬ ‫ده‌ک���ه‌م له‌پێناو پاراس���تنی ش���ه‌ره‌ف‌و‬ ‫که‌رامه‌تمان"‪.‬‬ ‫له‌ناو کچانیش���دا بۆچونی جی���اواز هه‌یه‌‬ ‫له‌باره‌ی به‌رگریکردنه‌وه‌‪ .‬ژاکاو عه‌لی کچی‬ ‫ماڵه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و پێیخۆشه‌ به‌رگریی بکات‪،‬‬ ‫"به‌اڵم نایکه‌م چونکه‌ من ش���ه‌هید ده‌بم‌و‬ ‫ژی���ان‌و ماڵ‌و که‌س‌و کار له‌ده‌س���تده‌ده‌م‬ ‫ب���ه‌اڵم س���تایش‌و ده‌ستخۆش���یه‌که‌ی بۆ‬ ‫که‌سانێک ده‌بیت که‌ له‌کاتی پێویستیی‌و‬

‫ته‌نگانه‌و به‌رگرییدا له‌ترسی له‌ده‌ستدانی‬ ‫سه‌روه‌ت‌و س���امانیان یه‌ک له‌دوای یه‌ک‬ ‫به‌فڕۆک���ه‌ تایبه‌تیه‌کانی���ان کوردس���تان‬ ‫جێده‌هێڵن"‪.‬‬ ‫دڵنیا عه‌بدواڵ که‌ کچه‌ خوێندکاره‌ پێیوایه‌‬ ‫که‌ کچان���ی کورد هیچیان له‌کوڕان که‌متر‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌و نمونه‌ی گه‌ریالکان ده‌هێنێته‌وه‌‬ ‫"ئام���اده‌م به‌رگریی له‌کوردس���تان بکه‌م‪،‬‬ ‫چونکه‌ وه‌ک کچانی کوردس���تان هیچمان‬ ‫که‌متر نیه‌ له‌ک���وڕه‌کان‪ .‬کچه‌ گه‌ریالکان‬ ‫چه‌ند ساڵه‌ له‌پێناو پاراستنی مافه‌کانیان‬ ‫به‌رگریی ده‌که‌ن‌‪.‬‬ ‫من وه‌کو کچ���ه‌کوردێک ئاماده‌م چه‌ک‬ ‫هه‌ڵبگرم‌و ڕوبه‌ڕوی دوژمن بوه‌س���تمه‌وه‌و‬ ‫به‌رگریی له‌مافه‌کانمان‌و سنوری کوردستان‬ ‫بکه‌م"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئیحس���ان‬ ‫له‌دو س���ه‌د ه‌ی‌ رابوردودا هه‌ردو‬ ‫واڵتی فه‌ڕ ه‌نس���او به‌ریتانیا‬ ‫یناوچه‌کان���یرۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫ناو ه‌ڕاس���تی‌ گه‌ور ه‌یان داگیرکردبو‪،‬‬ ‫عێرا ق‌و کوردس���تان که‌وتنه‌ به‌ر‬ ‫داگیرکاری��� ‌ی به‌ریتانی���ا‌و ئه‌م���ه‌ش‬ ‫بو ه‌ هۆی ئه‌و ه‌ی جێد ه‌س���تیان‬ ‫دیاربێت له‌دروس���تکردنی‌ س���ه‌راو‬ ‫رێگای‌ ش���ه‌مه‌ند ه‌فه‌رو بینای‌ به‌رزو‬ ‫نه‌خش���ین‌و چه‌ندین کاری‌ دیکه‌دا‪.‬‬ ‫س���ه‌رای‌ کف���ری به‌یه‌کێ���ک له‌بین���ا‬ ‫کۆنه‌کان���ی ئ���ه‌و ش���ار ه‌ داد ه‌نرێت‌و‬ ‫له‌ش���ێو ه‌ی‌ ت���ه‌الر ب���ه‌دو ق���ا ت‌و‬ ‫هه‌ور ه‌بانێک دروس���تکراو ه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌‬ ‫به‌ڕێو ه‌ب���ه‌ری ش���وێنه‌واری‌ گه‌رمیان‬ ‫ش���کور حه‌مه‌ی‌ هه‌یه‌ر ئه‌و س���ه‌رایه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ده‌سته‌وه‌س����تان مه‌ب����ه‌و خ����ۆت‬ ‫راده‌ستی‌ گرفته‌كان مه‌كه‌و هه‌وڵی‌‬ ‫دۆزین����ه‌وه‌ی‌ رێگه‌چاره‌یه‌ك بده‌‪.‬‬ ‫لۆمه‌ی‌ هاوڕێكانت مه‌كه‌‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫به‌گه‌شبینیه‌وه‌ بیر له‌ئه‌ركه‌ نوێیه‌كه‌ت هه‌واڵێكی‌ دڵخۆش����كه‌ره‌ت به‌ده‌ست‬ ‫ی بكه‌‪ ،‬ده‌گات له‌كه‌سێكی‌ نزیكه‌وه‌‪ ،‬كۆتایی‌‬ ‫بكه‌وه‌و له‌كات����ی‌ خۆیدا ته‌واو ‌‬ ‫به‌كێشه‌ سۆزداریه‌كانی‌ نێوانت له‌گه‌ڵ‌‬ ‫دیدارێكی‌ كتوپڕ دڵخۆشت ئه‌كات‪.‬‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت دێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫له‌س���اڵی ‪ 1918‬له‌س���ه‌ر حس���ا ب‌و‬ ‫د ه‌س���تی به‌ریتانییه‌کان نه‌خشه‌که‌ی‌‬ ‫کێشراو ه‌و له‌س���ه‌ر د ه‌ستی و ه‌ستای‌‬ ‫ئه‌و کاتی ش���ار ه‌که‌ دروس���تکراو ه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی کۆمه‌ڵگا‌ی‌ فه‌رمانگه‌کان‬ ‫که‌ ئه‌و سه‌رد ه‌مه‌ هه‌مو فه‌رمانگه‌کانی‌‬ ‫ش���اری تێدابوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رای‌ کفری به‌به‌ردی ئاس���نین‌و‬ ‫گه‌چ���ۆڕ له‌روب���ه‌ری‌ نزیک���ه‌ی‌ ‪1500‬‬ ‫مه‌ت���ردا به‌دیمه‌نێکی س���ه‌رنجڕاکێش‬ ‫دروس���تکراو ه‌و نزیک���ه‌ی‌ ‪ 20‬ژورو‬ ‫حه‌وش���ه‌یه‌کی گ���ه‌ور ه‌ی‌ تێدای���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم رۆژان���ه‌ به‌که‌لب���و ن‌و که‌وتنی‌‬ ‫به‌رد ه‌کان���ی‌ مه‌ترس���ی داڕوخان���ی‌‬ ‫گ���ه‌ور‌ه ‌یلێده‌کرێ���ت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د بڕیارب���و ه‌ نوێبکرێته‌و ه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم قه‌یرانی دارای���ی کاریگه‌ریی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌ویش دروس���تکردو ه‌‪ .‬له‌و‬ ‫بار ه‌یه‌و ه‌ به‌ڕێو ه‌به‌ری ش���وێنه‌واری‌‬

‫شێر‬

‫ی به‌خت یاوه‌رت ده‌بێت‌و رۆڵی‌ گرنگ‬ ‫جارێكی‌ تر گۆڕانكاریه‌كان هه‌س����ت ‌‬ ‫نائومێدییت ال دروست ده‌كه‌ن‪ ،‬په‌له‌ ده‌بین����ی‌ له‌نزیكبون����ه‌وه‌ی‌ كه‌س���� ‌ه‬ ‫مه‌كه‌ له‌ده‌ستپێكردنی‌ پرۆژه‌ی‌ نوێ‌‪ .‬دڵسۆزه‌كانت‪ ،‬باشتر بیربكه‌وه‌ پێش‬ ‫بڕیاردان‪.‬‬

‫گه‌رمی���ان به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د‬ ‫"بڕیارواب���و نوێبکرێته‌وه‌و دیزانه‌که‌ی‌‬ ‫ته‌واوکراب���و‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی بڕینی‬ ‫بودج���ه‌ی‌ هه‌رێ���م‌و ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ی‌‬ ‫دروستبو ه‌‪ ،‬ده‌ستنه‌کراوه‌ به‌کارکردن‬ ‫تێیداو نوێکردنه‌وه‌ی‌ دواده‌که‌وێت"‪.‬‬ ‫ق���ه‌زای‌ کف���ری به‌کۆنتری���ن قه‌زای‌‬ ‫عێراق داد ه‌نرێت‌و له‌کۆندا شوێنێکی‬ ‫بازرگانیی‌ نێوان به‌غداو س���لێمانی‌‌و‬ ‫شار ه‌کانی‌ کوردستان بوه‌‪ .‬له‌کۆنه‌وه‌‬ ‫تاو ه‌کو س���ااڵنی په‌نجاکانی سه‌ده‌ی‌‬ ‫راب���وردو جگ���ه‌ له‌ک���وردو عه‌ره‌ب‌و‬ ‫تورکم���ان‪ ،‬جوله‌که‌یه‌ک���ی زۆر له‌و‬ ‫قه‌زایه‌دا نیش���ته‌جێبون‌و ئێس���تاش‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ خان���وه‌ کۆن���ه‌کان موڵکی‬ ‫جوله‌که‌کانن‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا ته‌نها‬ ‫ه���ه‌ردو نه‌ته‌وه‌ی‌ ک���وردو تورکمان‬ ‫نیش���ته‌جێی ئه‌و ش���اره‌ن‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫پێش����كه‌وتنێكی‌ ب����اش له‌كاره‌كانت‬ ‫دێته‌ پێشت به‌فیڕۆی‌ مه‌ده‌‪ ،‬له‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫سۆزداریه‌وه‌ به‌ختت باش نابێت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫داعش‌و ئیسالم‬ ‫داعش چەندە سەر بەهاوکێشە ئاڵۆزەکانی‬ ‫دونیای ئەمڕۆی���ەو کوڕی جیهانێکی بەگلۆبال‬ ‫ب���وە‪ ،‬ئەوەن���دەش ک���وڕی ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫دینییە ک���ە دین تیایدا لەدۆخی بۆگەنبونێکی‬ ‫تەواوەتیدای���ە‪ .‬داعش دۆخ���ی قێزەونکردنی‬ ‫هه‌م���و ش���تێکە م���رۆڤ لەمێ���ژوی خۆی���دا‬ ‫دروستیکردبێت‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانێت وەک مرۆڤ‬ ‫لەگەڵ کەس���انی دەوروبەرو لەخۆی جیاوازدا‪،‬‬ ‫مامەڵە بکات‪ .‬داعش دۆخی یەکسانکردنێکی‬ ‫تەواوەتی ئیسالمە بەشمشێر‪ ،‬دۆخی دابڕان‌و‬ ‫ڕوتکردنەوەی ئیس�ل�امە لەهه‌مو ڕەهه‌ندێکی‬ ‫ڕۆحیی‌و ویژدانیی‌و ئینسانیی‌و ئەخالقیی‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەمڕۆ ئێمە لەسەلەفیەتی جیهادیی‌و‬ ‫لەبەش���ێکی گ���ەورەی س���ەلەفیەتی دینییدا‬ ‫دەیبینین گۆڕینی دینە بۆ ھێزێکی پەالماردەرو‬ ‫وێرانک���ەر‪ ،‬پەالماردانی دونی���او وێرانکردنی‬ ‫هه‌مو پردێک بتوانێ���ت دو بونەوەری جیاواز‬ ‫بەھێمنیی‌و بەیەکس���انی لەن���او یەک ژینگەدا‬ ‫کۆبکات���ەوە‪ .‬ئەم داڕش���تنەوە تازەیەی دین‬ ‫پێچەوانەی ئەو بۆچونە مارکس���ییەیە کە پێ‬ ‫لەسەر ئەوە دادەگرێت کە ”دین سەدای ئاھو‬ ‫ناڵەی بونەوەرێکی چەوس���اوەیە‪ ،‬هه‌س���ت‌و‬ ‫نەس���تی دونیایەک���ی بێڕۆحە‪ ،‬دی���ن ڕۆحی‬ ‫ژینگەیەکی بێڕۆحە‪ ،‬دین تلیکای میلەتانە“ ‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەمڕۆ داعش نیشانمان ئەدات دین نییە‬ ‫وەک دەنگی ناوەوەی بونەوەرێکی چەوساوە‪،‬‬ ‫وەک ڕۆحانیەت���ی ناو دونیایەکی بێڕۆح‪ ،‬وەک‬ ‫بەش���ێک لەویژدانی ناو دونیایەکی بێویژدان‪،‬‬ ‫ئەوەی سەلەفیەتی دینیی بەگشتیی‌و ھێزگەلی‬ ‫لەشێوەی داعش بەتایبەتی نیشانمان ئەدات‪،‬‬ ‫دینە وەک ھێزێکی شێوێنەرو توندوتیژ‪ ،‬وەک‬ ‫ھێزێک بۆ ئیهانەکردنی مرۆڤ‪ ،‬وەک وزەیەک بۆ‬ ‫هه‌ژارخستنێکی تەواوی ژیانی ڕۆحانی مرۆڤ‪.‬‬ ‫ئەم سەلەفیەتە تازەیە ھێزی گۆڕینی دینە بۆ‬ ‫ئایدیۆلۆژیای بێنرخکردنی ئینس���ان تا ڕادەی‬ ‫کوشتن‌و س���ەربڕینی وەک ئاژەڵێکی بێماف‪،‬‬ ‫دینە لەفۆرمی ش���ەقێکی گ���ەورەدا لەهه‌مو‬ ‫ش���تێک ناوی ڕۆح‌و بۆنی ڕۆحانیەتی لێبێت‪.‬‬ ‫دین لەم دروستکردنەوە سەلەفییە جیهادییەدا‬ ‫ن���ەک ئەفیون نییەو م���رۆڤ ھێمن‌و بێدەنگ‌و‬ ‫مەس���ت ناکات‪ ،‬بەڵکو دەرمانی بێعەقڵکردن‌و‬ ‫بەدەعەجانکردن‌و س���ڕکردنی تەواوی ویژدانی‬ ‫مرۆڤانەیە‪ .‬ئەم ش���ێوازە لەئیسالم کە ئێمە‬ ‫ئەمڕۆ لەگەڵ بڕێکی زۆر لەس���ەلەفیەت‌و ھێزە‬ ‫داعشئاس���اکاندا دەیبینین‪ ،‬تەواو جیاوازە لەو‬ ‫دین���ە کۆمەاڵیەتیی‌و میللی���ی‌و فەرهه‌نگییەی‬ ‫خەڵکە س���ادەکەی وەک بون���ەوەری ئیماندار‬ ‫لەمێ���ژوی ئێمەدا دروس���تکردوە‪ ،‬یان دینێک‬ ‫ڕۆحانیی���ە گەورەکانی وەک نالیی‌و مەحویی‌و‬ ‫خوێندەوارە گرنگەکانی وەک پیرەمێردو مەال‬ ‫عەبدولکەریم���ی مودەریس‌و ش���ێخ محمەدی‬ ‫خاڵی دروستکردوە‪ .‬ئەم ئیسالمە سەلەفییە‬ ‫داعش���ییە قەس���وەت‌و دڵڕەقی���ی‪ ،‬غ���ەم‌و‬ ‫قورس���اییەکانی ژیان لەسەر شانی مرۆڤەکان‬ ‫کەمناکات���ەوە‪ ،‬ئیس�ل�امێک نیی���ە لەهه‌وڵی‬ ‫دەستەبەرکردنی ھێمنیی‌و ئارامیی ئینسانیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���دا بێ���ت‪ ،‬بەڵک���و ئیس�ل�امێکە‬ ‫بەملیۆن���ان پەناهه‌ندەو بێم���اڵ‌و بێدەرەتان‬ ‫دروس���تدەکات‪ ،‬ژینگ���ەی مرۆڤ���ەکان وێران‬ ‫دەکات‌و ئازارێکی کەم وێنە بەرهه‌مدەھێنێت‌و‬ ‫دەخاتەوە‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ لەپاڵ ئەم ڕوانینە‬ ‫س���ەلەفییە جیهادیی���ەدا دەیبینی���ن دینێکی‬ ‫چەکدارە بەتازەترین تەکنۆلۆژیاکانی کوشتن‪،‬‬ ‫ئیس�ل�امێکە مارەکراو لە چەکی ئەمه‌ریکیی‌و‬ ‫س���ۆڤیەتی‪ ،‬دینێک���ە هه‌ڵگ���ری قێزەونترین‬ ‫فەتوای س���ەلەفیی جیهادیی سعودیی‌و غەیرە‬ ‫سعودیی‪.‬‬ ‫ئەم ئیس�ل�امە تازەیە ئیس�ل�امی ئیرهاب‌و‬ ‫ترس���اندن‌و کوش���تن‌و بڕینە‪ .‬ئیس�ل�امێکە‬ ‫ئیهانەکردن���ی م���رۆڤ‌و بێنرخکردن���ی ژیان‬ ‫خاڵ���ی هه‌رەس���ەرەکیی‌و ت���ەوەرە ه���ه‌رە‬ ‫بنەڕەتییەکانیەت���ی‪ .‬ترس���اندن‌و تۆقاندن‌و‬ ‫گرگنکردن کۆڵەکە پتەوەکانی ستراتیژو شێوازە‬ ‫سەرەکییەکانی ئیش���کردنیەتی‪ .‬ئیرادەیەکی‬ ‫ڕوتیی کوش���تن لەناو ئەم ئیسالمە سەلەفییە‬ ‫جیهادییەدا ئامادەی���ە‪ .‬ئینکارکردنی ئەوەی‬ ‫گوایە داعش ھیچ پەیوەندییەکی بەئیسالمەوە‬ ‫نییە‪ ،‬یان داعش ئیس�ل�ام نییە‪ ،‬یان ئیسالم‬ ‫بێبەریی���ە لەداع���ش‪ ،‬هه‌ڵەیەک���ی فیکریی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و دینی���ی گەورەی���ە‪” .‬هه‌ڵەیەکی‬ ‫فیکریی“ە چونکە ئەم ڕوانینە ئیس�ل�ام ته‌نها‬ ‫لەیەک ش���ێوەو فۆرمدا دەبینێ���ت کە فۆرمە‬ ‫ناتوندوتی���ژو ھێم���ن‌و ئەخالقییەکەیەت���ی‪،‬‬ ‫ئیس�ل�ام ته‌نها وەک ھێزێک ب���ۆ ئامێزانبونی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و بەدەمەوەچونی ئینس���انیی‌و‬ ‫پەرەپێ���دان بەهاریکاری���ی کۆمەاڵیەتی���ی‬ ‫دەبینێ���ت‪ .‬ئ���ەم ڕوانینە کۆی ئ���ەو ئەگەرە‬ ‫وێرانکەران���ە نابینێت کە دەش���ێت ئیس�ل�ام‬ ‫بگۆڕن ب���ۆ کارخانەیەک ب���ۆ بەرهه‌مھێنانی‬ ‫ڕق‌و بوغ���زو ناش���یرینیی‪ ،‬بەھێزێکی کاریگەر‬ ‫لەپرۆس���ەی هه‌ڵوەش���اندنەوەی کۆمەڵ���گاو‬ ‫پارچەپارچەکردنی پێکەوەبونی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫کوش���تن‌و قێزەونکردن���ی ئینس���اندا‪ .‬ئ���ەم‬

‫ئەم ئیسالمە تازەیە‬ ‫ئیسالمی ئیرهاب‌و‬ ‫ترساندن‌و کوشتن‌و‬ ‫بڕینە‪ .‬ئیسالمێکە‬ ‫ئیهانەکردنی مرۆڤ‌و‬ ‫بێنرخکردنی ژیان خاڵی‬ ‫هه‌رەسەرەکیی‌و تەوەرە‬ ‫هه‌رە بنەڕەتییەکانیەتی‬ ‫ترساندن‌و تۆقاندن‌و‬ ‫گرگنکردن کۆڵەکە‬ ‫پتەوەکانی ستراتیژو‬ ‫شێوازە سەرەکییەکانی‬ ‫ئیشکردنیەتی‬ ‫دیدە وێنەیەکی ئایدیالیی بۆ ئیس�ل�ام هه‌یەو‬ ‫ناتوانێ���ت دین وەک ھێزێک ب���ۆ بەرپاکردنی‬ ‫جەنگ‌و خوێنڕش���تن‌و ش���ەڕی ئەم بەش���ی‬ ‫کۆمەڵگا بەرامبەر بەبەشەکانی تری ببینێت‪.‬‬ ‫ئەم نەبینینەشی ھۆکارێکە بۆ دروستبونی ئەو‬ ‫ئیسالمییە سەلەفییە جیهادییە وێرانکەرە‪.‬‬ ‫ئینکارکردنی پەیوەندی داعش بەئیسالمەوە‬ ‫”هه‌ڵەیەک���ی سیاسیی“ش���ە چونک���ە ڕێ‬ ‫لەوەدەگرێت هه‌مو ئ���ەو ھێزانەی کە دینیان‬ ‫بەسیاسیکردوە‪ ،‬یان بەناوی دینەوە سیاسەت‬ ‫دەکەن‪ ،‬ی���ان دی���ن بنەم���ای بیرکردنەوەی‬ ‫سیاسییانە‪ ،‬کردەیەکی قوڵی بەخۆداچونەوە‬ ‫ئەنجامب���دەن‌و هه‌مو ئ���ەو میکانیزمانە لەناو‬ ‫بیرکردنەوەو کارکردنی خۆیاندا بس���ڕنەوە کە‬ ‫دەبنە ھۆی بەرپاکردن���ی نائارامیی‌و جەنگ‌و‬ ‫پێکدادانی کۆمەاڵیەتیی‪ .‬یان بەپێچەوانەوە‪،‬‬ ‫هه‌مو ئەو شتانە لەناو خۆیاندا گەشەپێبدەن‬ ‫کە ڕێ لەوه‌ دەگرێت ئەوانیش بەهه‌مان ڕێگاو‬ ‫بەهه‌مان ئاراس���تەی داعش���دا بڕۆن‪ .‬داعش‬ ‫بەش���ە هه‌رە ناش���یرین‌و هه‌رە ترسناکەکەی‬ ‫ئیس�ل�امی سیاس���ییە‪ ،‬بێدەنگبونی ئیسالمی‬ ‫سیاس���یی لەم ناش���یرینییانەو ئینکارکردنی‬ ‫پەیوەندیی ئیس�ل�ام بەداعش���ەوە‪ ،‬بەشێکە‬ ‫لەپرۆسەی دروس���تکردن‌و بەھێزکردنی داعش‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫هه‌روەه���ا ئینکارکردنی پەیوەندیی داعش‌و‬ ‫ئیس�ل�ام ”هه‌ڵەیەکی دینیی“ش���ە چونکە ڕێ‬ ‫لەریفۆرمکردنێکی ڕاستەقینەی دین دەگرێت‌و‬ ‫ناھێڵێ���ت پەیوەندیی نێ���وان دین‌و کۆمەڵگاو‬ ‫دین‌و تاکەکەس‌و دین‌و دەوڵەت بچێتە س���ەر‬ ‫س���کەی ڕاس���تەقینەی خ���ۆی‪ .‬پیاچونەوه‌‬ ‫بەئەحکامە دینییەکان‌و بەتێکستە دینییەکان‌و‬ ‫بەقوتابخان���ە فیقھیەکاندا‪ ،‬لەژێ���ر ڕوناکیی‬ ‫دروستبونی ئیس�ل�امی داعشدا‪ ،‬ئەرکی هه‌مو‬ ‫ک���ەس‌و ھێزێکە دینی بەجدی���ی وەرگرتبێت‌و‬ ‫ئیسالم وەک بەشێکی گرنگی شوناسی خۆی‬ ‫وێنا بکات‪ .‬گونجاندنی دین لەگەڵ دونیادا‪ ،‬نەک‬ ‫گونجاندنی دونیا لەگەڵ دیندا‪ ،‬ئەو پرنسیپەیە‬ ‫ک���ە دەبێت ئەم ک���ردەی ریفۆرمکردنەی دین‬ ‫بەڕێوەبب���ات‪ .‬گونجاندنی دین لەگەڵ دونیادا‬ ‫کردەیەکی عەقاڵنی���ی‌و ویژدانیی‌و ئەخالقیی‬ ‫گرنگە‪ ،‬ھێمایە بۆ پێش���کەوتنی بیرکردنەوەو‬ ‫قوڵبونەوەی بەرخوردو فروانبونی ئاس���ۆکانی‬ ‫ڕوانین الی ئیمانداران‪ ،‬بەاڵم گونجاندنی دونیا‬ ‫لەگەڵ دیندا کردەیەکی توندوتیژە‪ ،‬دەش���ێت‬ ‫بەئیهانەکردنی تاکەکەس���ێک دەس���تپێبکات‬ ‫کە دینی نیی���ە‪ ،‬بەاڵم بەکارەس���اتی گەورە‬ ‫کۆتاییدێ���ت‪ .‬داع���ش بەش���ێکە لەک���ردەی‬ ‫س���ەپاندنی وێنەیەک لەوێنەکانی دین بەسەر‬ ‫دونی���ادا‪ ،‬ئەم���ەش هه‌میش���ە بەش���ێک بوە‬ ‫لەئیرادەیەک���ی گ���ەورە بۆ جەن���گ‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئەمڕۆ ئەم ئیرادە جەنگاوەرییەی ترس���ناکتر‬ ‫کردوە‪ ،‬ترس���ناکبونی جەنگەکان���ی دونیای‬ ‫مۆدێ���رن‌و فراوانبون���ی تواناکانی کوش���تن‌و‬ ‫وێرانکاریی���ە‪ .‬لێکدان���ەوەی جەنگاوەرانەی‬ ‫ئیم���ان‪ ،‬تێکەڵکردنێکی ترس���ناکی جیهادو‬ ‫تەکنۆلۆژیای کوشتن‪ ،‬لەناوبردنی هه‌مو بنەما‬ ‫ئەخالقیی‌و ڕۆحانییەکانی دین‪ ،‬ئەو کێشانەن‬ ‫ک���ە س���ەلەفیەت بەگش���تیی‌و س���ەلەفیەتی‬ ‫جیهادی���ی بەتایبەت���ی ڕوب���ەڕوی هه‌مومانی‬ ‫کردۆتەوە‪ ،‬بەدیندارو بێدینەوە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئایا كورد ده‌بێت گازند‌ه ‌ی جدی ‌ی‬ ‫له‌توركیا هه‌بێت یان سوپاسی بكات؟!‬ ‫عومه‌ر عینایه‌ت حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫ی پارله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫رۆژی‌ ‪-21‬ئه‌یلول���ی‌ ‪ 2014‬نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی‌ به‌ن���اوی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫سوپاس���ی ده‌وڵه‌تی‌ توركی���ای‌ كرد‬ ‫گوایا له‌كاتی‌ مه‌ینه‌تی‌‌و كاره‌ساته‌كاندا‬ ‫به‌ده‌م كورده‌وه‌ هاتوه‌‪ ،‬ئه‌و راستیه‌ی‌‬ ‫له‌یادچ���و ی���ان خۆی‌ لێپاراس���ت كه‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ توركی���او ش���اگرده‌كانی‌‬ ‫ئه‌تاتورك خۆیان له‌پش���ت هه‌مو ئه‌و‬ ‫كاره‌س���اتانه‌وه‌ن كه‌ به‌س���ه‌ر كورددا‬ ‫دێن‌و ئه‌گه‌ر له‌سه‌دا سه‌د ئه‌وان نه‌بن‬ ‫پشكی‌ ش���ێریان هه‌یه‌ له‌پالندانان بۆ‬ ‫له‌ناوبردنی‌ ئه‌زمونی‌ كورد له‌رۆژ ئاواو‬ ‫قه‌تڵ‌و ع���ام كردنی‌ كورد له‌هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌كه‌ی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫عه‌ره‌به‌كان باش���یان وتوه‌ (یقتله‌و‬ ‫یمش���ی‌ فی‌ جنازته‌) واته‌ (ده‌یكوژێ‌و‬ ‫له‌گه‌ڵیا ده‌چێته‌ سه‌ر قه‌بران)‬ ‫شاگرده‌كانی‌ ئه‌تاتورك (ئه‌ردۆگان‌و‬ ‫ئۆغلۆ) كه‌ به‌هاوكاری���كارو داڕێژه‌ری‌‬ ‫پڕۆسه‌ی‌ داگیركردنی‌ موسڵ‌و تكریت‌و‬ ‫دوات���ر هێرش���كردنه‌ س���ه‌ر هه‌ولێ���ر‬ ‫له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ داده‌نرێن‌و هاوكاریی‌‬ ‫لۆجس���تیكی‌‌و مادی���ی‌‌و س���ه‌ربازیی‌‬

‫ئاماده‌نه‌بونی‌ توركیا‬ ‫له‌كۆنفراسی جده‌و‬ ‫پاریسی‌ دژ به‌داعش‬ ‫ناكرێت هه‌روا سه‌رپێی‬ ‫سه‌رنجی‌ بده‌ین‌و بێمانا‬ ‫سه‌یری‌ بكه‌ین‬ ‫داعش ده‌كه‌ن دژی‌ شیعه‌كان‌و بونه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌ندازی���اری‌ زیندوكردنه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫عوس���مانی‌‌و س���ه‌فه‌وی‌‌و ده‌یان���ه‌وێ‌‬ ‫جارێك���ی‌ دی‌ ش���ه‌ڕی‌ چاڵدێران���ی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 1514‬له‌باش���وری‌ كوردستان‬ ‫یه‌كالبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���یناریۆی‌ گرتن‌و ئازادكردنی‌ ‪49‬‬ ‫دیپلۆماتی‌ توركی‌ له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌‬ ‫به‌ڕونی‌ پێمانده‌ڵێ په‌یوه‌ندیی‌ توركیاو‬ ‫داعش له‌چ ئاستێكدایه‌؟‬

‫چڕكردنه‌وه‌ی‌ هێرشه‌كانی‌ داعش بۆ‬ ‫س���ه‌ر كوبانی‌ كه‌ ه���اوكات بو له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ردان���ی‌ ‪ 49‬دیپلۆماتكاره‌ توركیه‌كه‌‬ ‫ماناكه‌ی‌ رونه‌و به‌داعش���ه‌كان ده‌ڵێ‌‪-:‬‬ ‫دیپلۆمات���كاره‌كان به‌رب���ده‌ن‌و هێرش‬ ‫بكه‌ن ب���ۆ كوبانی‌‌و ئێمه‌ش هاوكارتان‬ ‫ده‌بین‪.‬‬ ‫توركیا له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ دروس���تبونی‌‬ ‫كانتۆنه‌كانی‌ جزیره‌و عه‌فرین‌و كۆبانی‌‬ ‫دژایه‌تی‌ خۆی‌ نه‌شاردوه‌ته‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌م قه‌واره‌ كوردییانه‌ی‌ رۆژ ئاواو كاری‌‬ ‫بۆ الوازكردن‌و له‌ناوبردنیان كردوه‌‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ توركیا هه‌ماهه‌نگ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س���پێكردنی‌ هێرش بۆ سه‌ر هه‌ولێر‬ ‫رۆژی‌ ‪ ،2014-8-9‬س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ گێلكرد له‌پاراس���تنی‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫بۆ په‌رده‌پۆشكردنی‌ په‌یوه‌ندیی‌ خۆی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و هێرشانه‌ بۆ سه‌ر پایته‌ختی‌‬ ‫ك���وردان‪ ،‬به‌په‌له‌ كه‌ش���تیه‌كی‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێم هه‌ن���ارده‌ی‌ بازاڕه‌كانی‌ جیهان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاماده‌نه‌بونی‌ توركیا له‌كۆنفراس���ی‬ ‫ج���ده‌و پاریس���ی‌ دژ به‌داعش ناكرێت‬ ‫هه‌روا سه‌رپێی سه‌رنجی‌ بده‌ین‌و بێمانا‬ ‫سه‌یری‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌نگاوه‌ی‌ شاگرده‌كانی‌ ئه‌تاتورك‬ ‫دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵوێسته‌كه‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪2003‬یان بو كه‌ ئاماده‌نه‌بون هاوكاریی‌‬

‫هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاو هاوپه‌یمانه‌كانی‌‬ ‫بك���ه‌ن بۆ روخاندن���ی‌ رژێمی‌ به‌عس‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت رێگه‌ی���ان ن���ه‌دا هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا زه‌وی‌‌و ئاس���مانی‌ توركیا بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ به‌كاربهێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ئاماژه‌گه‌لێك���ن ك���ه‌‬ ‫پێمانده‌ڵێن‪-:‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ ئابوریه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌ه���ۆی‌ بون���ی‌ ‪ 3000‬كۆمپانیای‌‬ ‫تورك���ی‌ له‌باش���وری‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی‌ ن���ه‌وت له‌ری���گای‌‬ ‫توركیاوه‌و هاورده‌كردنی‌ كااڵی‌ توركی‌‬ ‫بۆ هه‌رێم له‌ساڵی‌ ‪1991‬ه‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫له‌نێوان هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركیا هه‌ی���ه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ توركیا زۆر‬ ‫بێمنه‌تانه‌ ژێر به‌ژێرو به‌ئاشكرا كار بۆ‬ ‫له‌باربردن���ی‌ ئه‌زمونی‌ كوردیی‌ ده‌كات‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌رۆژئاوا‪.‬‬ ‫باش���تره‌ ك���ورد له‌بری‌ پاراس���تنی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ تایب���ه‌ت‌و ده‌ربڕین���ی‌‬ ‫هه‌ست له‌و روانگه‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ گه‌لی‌ ك���ورد له‌به‌رچاوبگرێت‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت بكات ن���ه‌ك دڵداریی‌ یه‌ك‬ ‫ته‌ره‌فه‌و به‌و زمان���ه‌ وه‌اڵمبداته‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ قسه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫باش���تر بو نێچیرڤ���ان بارزانی‌ له‌بری‌‬ ‫س���وپاس گازنده‌ی‌ جدیی‌ له‌توركه‌كان‬ ‫كردبا‪.‬‬

‫كوردایه‌ت ‌ی ئێوه‌و ئه‌وان‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ك���ه‌ خۆش���حاڵ نه‌ب���ون كوردان ‌‬ ‫دیاری‌ خالید‬ ‫پارچانه‌ به‌شداری‌ شه‌ڕه‌كه‌ بكه‌ن‪ ،‬دووه‌م‬ ‫ی و یه‌كێتی‌‪ ،‬له‌چه‌ند‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ پارت ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی مێ���ژوودا له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫له‌هێرش����ی‌ داع����ش ب����ۆ س����ه‌ر هه‌رێمی‌ قۆناغێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬به‌تایبه‌ت دوای‌ كۆنتڕۆڵكردنی‌ واڵتان ‌ه په‌الماری ك���وردی‌ پارچه‌كان ‌‬ ‫شه‌نگال و مه‌ترسی‌ بۆ سه‌ر هه‌ولێر‪ ،‬كوردانی‌ تری���ان داو‌ه و یان له‌هه‌رێ���م ده‌ریان‬ ‫پارچه‌كانی‌ دیكه‌ به‌كرده‌یی‌ هاوس����ۆزیان بۆ كردوون‪ ،‬یان به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك كه‌ ئه‌و‬ ‫ئ����ه‌م پارچه‌ی‌ هه‌رێم ده‌ربڕی‌ و به‌ش����داری‌ والتانه‌ ویستبێتیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كورده‌كان ‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌م هه‌ڵوێس���ت ‌ه ‌‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌یان كرد‪ .‬به‌مه‌ش بوه‌ یه‌كه‌م هه‌نگاوی‌‬ ‫یه‌كگرتوویی‌ پارته‌ كوردیه‌كان له‌مێژوویاندا باكور‪ ،‬رۆژئ���اوا و رۆژه���ه‌الت جیاواز‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫كه‌ دژی‌ داگیركه‌رێك جه‌نگابن‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ بیری���ان له‌وه‌نه‌ك���ردو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی تر بۆ له‌رابردوودا چیان به‌رامبه‌ر كراوه‌ چه‌كیان‬ ‫ی پارچه‌كان ‌‬ ‫ئه‌م هه‌ڵوێس���ته‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵگرتوو چونه‌ به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕه‌وه‌‪.‬‬ ‫باشور‪ ،‬بوێریه‌كی‌ گه‌وره‌ و هه‌ڵوێستێك ‌‬ ‫كوردایه‌تیه‌‪ ،‬ك ‌ه خۆشحاڵی‌ گه‌لی‌ كوردو له‌به‌رامب���ه‌ردا ده‌ستخۆشیه‌كیش���یان‬ ‫ی لێكه‌وته‌و‌ه لێنه‌ك���را‪ .‬پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫ی ئ���ه‌و ده‌وڵه‌تان ‌ه ‌‬ ‫نیگه‌ران ‌‬ ‫ی باش���ور به‌تایبه‌ت پارتی‌ و‬ ‫پارچه‌كانی‌ كوردستانیان داگیركردوه‌‪ .‬حزبه‌كان ‌‬ ‫ی پاداشتیان لێده‌كرا‬ ‫ی كورده‌كان و یه‌كگرتوویان‪ ،‬یه‌كێتی‌‪ ،‬چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫به‌م كاره‌ ‌‬ ‫ی خست ‌ه ب���ۆ كورده‌كانی‌ پارچه‌كان���ی‌ تر؟ ئایا‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫حزبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی و نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫به‌رده‌م هه‌ڵوێس���تێك ك���ه‌ تاراده‌یه‌ك ئاماده‌ن له‌پێناو كوردایه‌ت ‌‬ ‫ی دراوسێ به‌رده‌ن‬ ‫ئیحراجبون���ی‌ لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌م بون ده‌ست له‌واڵتان ‌‬ ‫ی نزیك‌و یان هیچ نه‌بێت گوێڕایه‌ڵیان نه‌بن؟‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌به‌ردڵ��� ‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫بێگومان نه‌خێر چونك ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫هاوپه‌یمانیان به‌تایبه‌ت توركیاو ئێران‬

‫جه‌نگێك مه‌ترسیدارتر‬ ‫له‌جه‌نگ ‌ی داعش‬ ‫هێمن مامه‌ند‬ ‫مردنێك���ی‌ هێ���واش له‌ن���او ماڵ��� ‌ی‬ ‫هه‌موماندای���ه‌‪ ،‬له‌ب���ه‌ر په‌نجه‌ره‌ی‌ ژوری‌‬ ‫هه‌مومانه‌‪ ،‬هه‌موم���ان به‌یانیان له‌گه‌ڵی‌‬ ‫ده‌چین بۆ ده‌وام‌و بۆ سه‌ر كار‪ ،‬چركه‌یه‌ك‬ ‫دره‌نگبێته‌وه‌ هه‌مومان نیگه‌رانین بۆی‌‌و‬ ‫ه���اوار ده‌كه‌ین ئه‌رێ‌ بۆ نه‌هاته‌وه‌؟ ئه‌م‬ ‫جه‌نگه‌ خۆشه‌ویس���ته‌ مه‌ترس���یدارتره‌‬ ‫له‌داع���ش‪ ،‬كه‌چ���ی‌ هه‌موم���ان رۆژانه‌‬ ‫پێویس���تیمان به‌و مردنه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بژین‪ ،‬ئه‌و مردنه‌ش ئه‌و هه‌وا پیسبوه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ئه‌نجامی‌ ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ سامانی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌یه‌‪ ،‬سامانێك خێرو بێره‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌م‌و ئه‌وه‌و مه‌ترسیه‌كانیشی‌ بۆ ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫میدیای‌ كوردیی‌ هه‌میش���ه‌ قسه‌ له‌سه‌ر‬ ‫داعش ده‌كات ده‌یان كیلۆمه‌تر ده‌بڕێت‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بچێت���ه‌ به‌ره‌كان���ی‌ جه‌نگ‬ ‫وێنه‌ی‌ جه‌ن���گ بگرێ���ت‌و بیگوازێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم جه‌نگێ���ك له‌ب���ه‌ر ده‌رگای‌ ماڵی‌‬

‫هه‌مومان���ه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ میدی���ای‌ كوردی ‌ی‬ ‫ه���ه‌ر به‌خه‌یاڵی���دا نایه‌ت‪ ،‬ئ���ه‌رێ‌ كێ‌‬ ‫له‌ئێمه‌ی‌ رۆژنامه‌نوس رۆژێك س���ه‌ردانی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ نانه‌كه‌لی‌ هه‌ولێری‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌رێ‌ كێ‌ له‌ئێمه‌ی‌ رۆژنامه‌نوس رۆژێك‬ ‫سه‌ردانی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوای‌ له‌شاری‌‬ ‫س���لێمانی كردوه‌؟ بڕۆن سه‌ردانی‌ ئه‌وێ‌‬ ‫بكه‌ن بزانن چ مه‌رگه‌س���اتێك له‌نێو ئه‌م‬ ‫نه‌خۆش���خانانه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ده‌ی���ان منداڵی‌‬ ‫جوان ده‌بینێ‌ ل���ه‌وێ‌ چاوه‌ڕوانی‌ مردن‬ ‫ی ده‌ستیانبگرێت‌و له‌م‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫مه‌رگه‌ساته‌ رزگاریان بكات‌و په‌پوله‌ئاسا‬ ‫بیانڕفێنێت به‌ره‌و گۆڕستان‪ ،‬ئاخر ئه‌وان‬ ‫به‌پێی‌ هه‌مو به‌ڵگ���ه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك‌و‬ ‫به‌وته‌ی‌ پزیشكه‌كانیان به‌هۆی‌ پیسبونی‌‬ ‫ژینگه‌وه‌ توشی‌ شێرپه‌نجه‌ هاتون‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ ده‌یان پااڵوگه‌ی‌ نایاس���ایی‌‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ دوكه‌ڵی‌ بیره‌ نه‌وته‌كان توشی‌‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ هاتون‪ ،‬نه‌وت‌و سامانی‌ هه‌ر‬ ‫واڵتێك بۆ خۆشگوزه‌رانییه‌‪ ،‬بۆ نه‌وه‌كانی‌‬ ‫داهات���وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌خۆش���گوزه‌رانیی‌‬

‫ی‬ ‫ی به‌ملمالنێكان��� ‌‬ ‫رۆژێك ‌ه ش���ه‌ڕێكی‌ ق���ورس له‌"كۆبانێ‌" ئه‌می���ش په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێت���ی‌ له‌الی���ه‌ك و خراپ ‌‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت له‌باش���وره‌و‌ه ه���اوكار ‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ ناكرێن‪ ،‬ن���ه‌ك هه‌رئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ ئێران هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌مه‌و‌ه بگه‌ڕێین���ه‌و‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵك���و رێگ���رن له‌به‌رده‌م ه���اوكار ‌‬ ‫ی كه‌چه‌ندین س���اڵه‌ باس‬ ‫ی دروش���مانه‌ ‌‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫كردنی���ان‪ .‬به‌تایبه‌ت پارت ‌‬ ‫ی بون ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی و نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ی له‌كوردایه‌ت ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ت���ر نی���ه‌‪ .‬چونك ‌ه‬ ‫ی یه‌په‌گه‌ و جگه‌ وت���ن هیچ ‌‬ ‫توركیا خۆشحاڵ نی ‌ه به‌بون ‌‬ ‫ی كوردایه‌تیه‌كه‌یان تا ئه‌و ش���وێنه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ .‬له‌هه‌مان كات پارتی‌ كێش ‌ه ‌‬ ‫ی دۆس���تیان نیگ���ه‌ران نه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و دوو پارته‌ هه‌یه‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه واڵتان ‌‬ ‫ی لێدوان ده‌ده‌ن و یاخ���ود ئه‌و واڵتانه‌ن كه‌ ره‌نگ ده‌كه‌ن ‌ه‬ ‫ێ یه‌كێت ‌‬ ‫لێره‌و ل���ه‌و ‌‬ ‫ی ده‌رده‌بڕێ���ت‪ ،‬به‌اڵم كوردایه‌تیه‌كه‌یان و چۆنیان بوێت ئاوها‬ ‫هاوس���ۆزی خۆ ‌‬ ‫له‌وچوارچێوه‌یه‌دایه‌ ك ‌ه ئێران ده‌یه‌وێت‌و به‌كاریان ده‌هێنن‪.‬‬ ‫ی تر به‌رامبه‌ر‬ ‫ی كورده‌كان ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫دژی‌ یه‌په‌گه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌مان‬ ‫ی هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی به‌هه‌رێ���م و الواز ‌‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫هه‌روه‌ها له‌م چه‌ند رۆژه‌دا شه‌ڕ ‌‬ ‫ی كوردس���تان له‌گه‌ڵ ئێران‪ ،‬به‌رامب���ه‌ر به‌ئه‌وان مێژووی���ان ده‌خات ‌ه‬ ‫دیموكرات ‌‬ ‫حزب���ه‌ دیموكرات چه‌ندی���ن برینداریان به‌رگومان‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ی‌ نه‌یان توانیو‌ه‬ ‫ی ك ‌ه هه‌ن وباس���ی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی وه‌ك ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌ب���و‌ه و ره‌وانه‌ی‌ نه‌خۆش���خانه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێ���م كراون‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ر س���نور خۆیان ده‌رخه‌ن هه‌میش��� ‌ه وه‌ك ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ر لێیان ‌‬ ‫رێگرییان لێكراوه‌ و ئاماده‌یی‌ چاره‌سه‌ر ده‌رده‌ك���ه‌ون ك��� ‌ه واڵتان ‌‬ ‫ی ده‌وێ���ت‪ .‬به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫نه‌بون‪ .‬ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی‌ به‌سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یی بونه‌كه‌یان راسته‌ و هه‌میش ‌ه‬ ‫ئێران و دۆس���تایه‌تی‌ له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێت ‌‬ ‫ی بۆ هه‌ڵوێست ‌ه‬ ‫ی كورد سنور ‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان هه‌یه‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه دوژمنان ‌‬ ‫ی هه‌ڵوێس���تیك بنوێنێت‪ ،‬نیشتمانیه‌كانیان دیاری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫لێره‌دا پارت ‌‬

‫بژی���ن‌و هه‌مو پێداویس���تیه‌كانی‌ ژیانیان‬ ‫بۆ فه‌راهه‌مبكرێت‪ ،‬به‌اڵم نه‌وت‌و سامان ‌ی‬ ‫ئه‌م واڵته‌ بۆته‌ مه‌رگه‌س���ات‌و ئه‌گه‌ر وا‬ ‫بڕوات له‌داهات���ودا نه‌وه‌یه‌كی‌ نه‌خۆش‌و‬ ‫نیگ���ه‌ران دروس���ت ده‌بێ���ت‪ ،‬كه‌ نه‌ك‬ ‫ناتوانێت سود له‌خۆش���گوزه‌رانییه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و تاقه‌ت���ی‌ ژیان���ی‌‬ ‫نامێنێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ میدیاو رێكخراوه‌‬ ‫مه‌ده‌نی���ه‌كان‪ ،‬رێگربن له‌بیر لێدانی‌ ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایان���ه‌و هی���چ كۆمپانیایه‌ك بۆی‌‬ ‫نه‌بێت ل���ه‌م خاكه‌ بیر لێب���دات‌و نه‌وت‬ ‫ده‌ربهێنێت‌و تااڵنی‌ بكات‌و میلله‌ته‌كه‌شی‌‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ له‌ناوبه‌رێت‪ ،‬چه‌ندین ساڵه‌‬ ‫به‌ناوی‌ نه‌بون���ی‌ كاره‌با گ���ه‌ڕه‌ك نییه‌‬ ‫چه‌ندین مۆلیده‌ی‌ ل���ێ نه‌بێت‌و خاوه‌نی‌‬ ‫ه���ه‌ر مۆلیده‌یه‌كی���ش له‌هه‌ولێر پارتی‌و‬ ‫له‌س���لێمانی‌ یه‌كێتییه‌‪ ،‬كه‌چی‌ هه‌مومان‬ ‫مه‌منون‌و سوپاسگوزاریانین‪ ،‬چركه‌یه‌ك‬ ‫كاره‌باكه‌ دره‌نگ بده‌نه‌وه‌ هاوار ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫كاكه‌ ب���ۆ كاره‌باكه‌ ناده‌یت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌سمان بیر له‌وه‌ ناكه‌ینه‌وه‌ بڵێین كاكه‌‬ ‫چیتر ئه‌و مۆلیده‌ی���ه‌ خه‌ریكه‌ هه‌مومان‬ ‫توشی‌ شێر په‌نجه‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌مومان بیر‬ ‫له‌هه‌رزانبونی‌ به‌نزین ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌س���مان بیر له‌وه‌ ناكه‌ین���ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بێت‌و ئه‌م كاره‌ساته‌ مرۆڤكوژه‌یه‌ هه‌رزان‬ ‫بێت ئه‌وا زیاتر خۆش���مانده‌وێت‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ سه‌فه‌ر ده‌كه‌ین‪ ،‬زیاتر پیاسه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ین‪ ،‬كه‌س���مان ئاگامان له‌م‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌یه‌ نیی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌ئه‌نجامی‌‬

‫پێویسته‌ میدیاو‬ ‫رێكخراوه‌ مه‌ده‌نیه‌كان‪،‬‬ ‫رێگربن له‌بیر لێدانی‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌و‬ ‫هیچ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫بۆی‌ نه‌بێت له‌م خاكه‌‬ ‫بیر لێبدات‌و نه‌وت‬ ‫ده‌ربهێنێت‌و تااڵنی‌‬ ‫بكات‌و میلله‌ته‌كه‌شی‌‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ له‌ناوبه‌رێت‬ ‫تااڵنكرنی‌ سامانی‌ ئه‌و واڵته‌ توشمانبوه‌‪،‬‬ ‫كه‌س���مان بیر ل���ه‌وه‌ ناكه‌ین���ه‌وه‌ ئاخر‬ ‫ئ���ه‌م ژینگه‌یه‌ خه‌ریكه‌ وێ���ران ده‌بێت‌و‬ ‫مه‌ترسیدارتره‌ له‌جه‌نگی‌ داعش‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫تێڕامان له‌سکۆتله‌ندا‬ ‫نیاز نه‌جمه‌دین‬ ‫س���کۆتله‌ندیه‌كان ده‌نگی���ان دژ‬ ‫به‌جیابونه‌وه‌ی واڵته‌که‌یاندا له‌شانشینی‬ ‫یه‌کگرت���و‪ .‬به‌اڵم ئ���ه‌م روداوه هێنده‬ ‫به‌س���انایی نی���ه ک���ه بتوانی���ن وه‌ها‬ ‫لێیبنواڕین ک���ه روداوێک بو تێپه‌ڕی‌و‬ ‫کۆتایی هات‪ .‬هه‌وڵی سکۆتله‌ندیه‌کان‬ ‫بۆ جیابونه‌وه به‌ش���ێکه ل���ه‌‌و ڕه‌وته‬ ‫به‌رباڵوه له‌دونیادا که پێکهاته جیاکان‬ ‫چی���دی نایانه‌وێ���ت پێک���ه‌وه بژین‪.‬‬ ‫ئه‌م خواس���ته له‌پش���تیه‌وه کۆمه‌ڵێک‬ ‫هۆکاری ئاڵۆز هه‌ن‪ .‬جوداخوازیی وه‌ك‬ ‫خواستێک ئه‌گه‌ری هه‌یه ببێته کرۆکی‬ ‫سیاسه‌تی س���ه‌ده‌ی بیس���ت‌و یه‌ک‪.‬‬ ‫خواس���تێکی له‌مج���وره به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫زۆرێک له‌تێگه‌یشتنه‌كانه که له‌دونیادا‬ ‫باوه‪ .‬بۆچی گه‌الن نایه‌نه‌وێت پێکه‌وه‬ ‫بژین؟ ئایا بانگه‌ش���ه‌ی ئه‌وه نه‌بو که‬ ‫س���نوره‌کان به‌هایان نه‌ماوه‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‬ ‫کۆتایی هاتوه‪ ،‬هه‌م���و جیهان بوه‌ته‬ ‫ی���ه‌ك پارچ���ه؛ له‌میانه‌ی پرۆس���ه‌ی‬ ‫جیهانگه‌ریدا‪ ،‬ئایا قس���ه له‌س���ه‌رد‌‌می‬ ‫کۆتایی ناس���یونالیزم نه‌ده‌كرا‪ ،‬قسه‬ ‫له‌سه‌ر گه‌‌ڕانه‌وه‌ی ئاین نه‌ده‌كرا‪.‬‬ ‫بۆچ���ی دونی���ا به‌پێچه‌وانه‌ی دیدی‬ ‫پێکه‌وه‌ژی���ان‌و کران���ه‌وه‌و فره‌ی���ی‬ ‫ده‌وه‌س���تێته‌وه‪ ،‬له‌رۆژگارێکدا که ئه‌م‬ ‫به‌هایانه له‌هه‌مو ساتێک زیاتر زه‌مینه‬ ‫له‌باره بۆ فه‌راهه‌مکردنیان‪ .‬له‌دونیای‬ ‫کوردی���دا کۆمه‌ڵێک س���ه‌قه‌تکه‌ر هه‌ن‬ ‫به‌ناوی رۆش���نبیره‌وه هه‌رچی ڕ‌ه‌وتی‬ ‫بیرو سیاس���ی‌و کۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئابوری‬ ‫هه‌ی���ه له‌دونی���ادا س���ه‌قه‌تیانکردوه‪.‬‬ ‫به‌ش���ی زۆری ئه‌مان���ه ئیس�ل�امی‌و‬ ‫کۆمه‌نیست‌و هه‌ندێک مایه‌پوچی ترن‪.‬‬ ‫دیاره له‌میانه‌ی گه‌ش���ه‌ی بیره‌وه هیچ‬ ‫جیاوازی���ه‌ک نیه له‌نێ���وان چه‌پێک‌و‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كدا‪ .‬له‌ڕاس���تیدا من ته‌واو‬ ‫له‌گه‌ڵ جۆن گره‌ی���دا هاوڕام که بیری‬ ‫چ���ه‌پ ته‌رجه‌مه‌كردنی بی���ری ئاینیه‬ ‫ب���ۆ زاراوه‌ی مۆدرێ���ن‪ .‬ئه‌گینا خه‌ونه‬ ‫یوتوپیاییه‌که هه‌مان شته‪.‬‬ ‫خواس���تی زیاتری‌ گه‌النی دونیا بۆ‬ ‫حوکمکردنی خۆیان له‌الیه‌ن خۆیانه‌وه‪،‬‬

‫ده‌رئه‌نجام���ی جیهانگه‌ری‌و گه‌ش���ه‌ی‬ ‫ته‌کنه‌لۆژی���او ئابوری���ه‪ .‬ئه‌مڕۆ گرنگ‬ ‫نیه گ���ه‌وره بیت یان بچ���وک به‌هۆی‬ ‫جیهانگیری‌و ته‌کنه‌لۆجیاوه ده‌توانیت‬ ‫له‌دونیادا ئاماده‌بی���ت ئه‌گه‌ر بتوانیت‬ ‫وه‌ك خ���ۆت ئاماده‌بی���ت له‌دونی���ادا‪،‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی تر ئه‌گه‌ر هیچ رێگریه‌كی‬ ‫یاسایی نه‌بێت بۆ خۆنوێنه‌رایه‌تیکردن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بو خواستی سکۆتله‌ندیه‌کان‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا س���کۆتله‌ندیه‌کان بردیانه‌وه‬ ‫پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی بیدۆڕێن���ن‪ .‬ئ���ه‌وان‬ ‫خواس���تیان ئه‌وه‌بو که به‌ریتانیا زیاتر‬ ‫دیڤۆلیش���ن بێت (المه‌رکه‌زیی بێت)‪،‬‬ ‫ئه‌م خواسته‌ی ئه‌وان پێش ئه‌نجامدانی‬ ‫ریفراندۆمه‌ك���ه هات���ه‌دی‪ .‬به‌جۆرێک‬ ‫س���کۆتله‌ندیه‌كان ناتوان���ن بڵێ���ن که‬ ‫ئه‌وان بێ هیچ ده‌ستکه‌وتێک ده‌رچون‬ ‫له‌وه‌ی که هه‌وڵیان بۆ دا‪ .‬به‌خش���ینی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی زیاتر‪ ،‬حوکمداریی زیاتر‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌روی هه‌مویه‌وه توان���ای زیاتر‬ ‫به‌س���ه‌ر دیاریکردنی ب���ڕی بودجه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ریتانی���ا به‌ئاراس���ته‌یه‌ك ده‌بات که‬ ‫هه‌تابێ���ت ده‌س���ه‌اڵته ناوه‌ندیه‌ک���ه‌ی‬ ‫الوازبێ���ت له‌بری ئ���ه‌وه‌ی به‌هێزبێت‪.‬‬ ‫س���کۆتله‌ندیه‌کان زیات���رو زیاتر وه‌ك‬ ‫خۆی���ان بڕیار ئه‌ده‌ن‌و ئام���اده‌ ده‌بن‬ ‫له‌دونیادا‪ ،‬که ده‌بێت���ه هانده‌رێک بۆ‬ ‫به‌ش���ه‌كانی تری شانشینی یه‌کگرتو‪،‬‬ ‫که له‌وه‌ده‌چێت چیدی هێنده یه‌كگرتو‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌نگدانی سکۆتله‌ندیه‌کان به‌نه‌خێر‬ ‫ن���ه‌ک مان���ای کۆتای���ی پرۆس���ه‌ی‬ ‫المه‌رکه‌زی���ی نی���ه له‌دونی���ادا به‌ڵکو‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه س���ه‌ره‌تایه‌تی‪ .‬ئه‌مه‬ ‫گه‌شه‌ی زیاتری جیهانگیری نه‌ك هه‌ر‬ ‫رێگای لێده‌گرێت به‌ڵکو به‌پێچه‌وانه‌وه‬ ‫رێگای بۆ خۆش ده‌کات‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫پاڵنه‌ریش���یه‌تی به‌پێچه‌وانه‌وه‪ .‬گه‌له‬ ‫جی���اوازه‌کان ده‌خ���وازن خۆیان وه‌ك‬ ‫‌خۆیان س���ودمه‌ندبن له‌سامانی خۆیان‬ ‫له‌رۆژگارێکدا که ده‌توانن به‌ئاس���انی‬ ‫ئ���ه‌م کاره ئه‌نجامبده‌ن‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫له‌میان���ه‌ی جیهانگیری���دا کۆمپانی���ا‬ ‫گه‌وره‌كان بێخه‌م���ن له‌به‌رامبه‌ر واڵت‌و‬ ‫خه‌ڵك���دا به‌ڵکو ئازادانه به‌بێ س���نور‬ ‫به‌دونیادا ده‌س���وڕێنه‌وه بۆ مه‌به‌ستی‬ ‫قازانج���ی زیات���ر‪ ،‬ئه‌م���ه له‌ئه‌نجامدا‬ ‫خه‌ڵکانێکی زۆر بێ���کار ده‌كات له‌زۆر‬ ‫ش���وێن که له‌په‌رچه‌ک���رداردا زیاترو‬ ‫زیاتر داواکارن که حوكمی واڵته‌که‌یان‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆیان���ه‌وه ئه‌نجامبدرێ���ت‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا ناوچه ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‬ ‫ن���او هه‌ناوی واڵتان ناخ���وازن چیدی‬ ‫س���امانه‌كه‌یان بڕوات ب���ۆ حکومه‌تی‬

‫ناوه‌ندیی‌و بڕێک���ی که‌می به‌ر خۆیان‬ ‫بکه‌وێت‪ .‬ئه‌م���ه له‌زۆر جێگای دونیادا‬ ‫د‌ه‌‌یبینی‪ ،‬له‌ڤینیس���یای ئیتاڵیا هه‌تا‬ ‫به‌س���ره‌ی عێراق‪ .‬ش���اری ڤینیسیای‬ ‫ئیتاڵی س���اڵی ‪ ٧٠‬بلی���ون دۆالر باج‬ ‫ده‌دات له‌به‌رامب���ه‌ردا بڕێکی که‌می بۆ‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‪ ،‬بۆیه ده‌خوازێت له‌ئیتالیا‬ ‫جودابێته‌وه‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا جێگایه‌كی‬ ‫وه‌ك به‌سره که خاوه‌ن زۆرترین سامانی‬ ‫سروش���تی عێراقه له‌دۆخێکی خراپدا‬ ‫ده‌ژی له‌کاتێک���دا س���ه‌ربه‌خۆییبونی‬ ‫ده‌یبات���ه ریزی واڵتان���ی وه‌ك کوێت‌و‬ ‫قه‌ت���ه‌رو ئیم���ارات‪ .‬وه‌ک ده‌بینرێ���ت‬ ‫ئه‌وه‌ی پاڵنه‌ره له‌م پرۆسه‌یه‌دا ئاگایی‬ ‫زیات���ری خه‌ڵکه ده‌رب���اره‌ی داهات‌و‬ ‫چۆنێت���ی س���ه‌رفکردنی‪ .‬دو پاڵن���ه‌ر‬ ‫له‌پشت ئه‌م ئاگاییه‌وه‌ن‪ .‬ئێمه له‌هه‌مو‬ ‫س���ه‌رده‌مێک زیاتر کااڵ به‌کارده‌به‌ین‬ ‫له‌مێ���ژوی مرۆڤایه‌تیدا‪ ،‬بۆیه س���ه‌یر‬ ‫نیه که له‌هه‌مو س���اتێک زیاتر خه‌می‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی داهات بخۆین‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫تر له‌هه‌مو س���ه‌رده‌مێک زیاتر ئاگایی‬ ‫هه‌یه ده‌رباره‌ی چۆنێتی س���ه‌رفکردنی‬ ‫بودجه‌ی واڵت���ان‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌ئه‌نجامی‬

‫گه‌ش���ه‌ی ته‌کنه‌لۆژی���ی‌و میدی���او‬ ‫دیموکراسی بونی زانیاریه‌وه هاتوه‌ته‬ ‫ئاراوه‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌م پێودانگه ده‌كرێت قس���ه‬ ‫له‌س���ه‌ر گۆڕین���ی ش���وناس بکه‌ین‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا دونیا له‌هه‌مو ساتێک زیاتر‬ ‫کراوه‌ت���ره‌و گه‌الن به‌ری���ه‌ك ده‌که‌ون‬ ‫م���رۆڤ له‌ه���ه‌ر س���اتێکی ت���ر زیاتر‬ ‫تاکگه‌رایه‪ .‬ئه‌وه‌ی وه‌ها ده‌کات که ئه‌م‬ ‫تاکگه‌راییه فه‌راهه‌مبێت ته‌کنه‌لۆجیاو‬ ‫میدی���ای کۆمه‌اڵیه‌تی���ه‪ .‬بۆیه خه‌ڵكی‬ ‫چی���دی رازی نابن ب���ه‌وه‌ی له‌هه‌ناوی‬ ‫واڵتێکدا بن‌و شوناسی ئه‌و جێگایه‌یان‬ ‫به‌س���ه‌ردا بس���ه‌پێت به‌ڵکو ده‌توانێت‬ ‫به‌ئاس���انی له‌رێگای میدیاوه جێگای‬ ‫خ���ۆی به‌جێبهێڵێت‌و له‌گ���ه‌ڵ دونیای‬ ‫جیاوازدا په‌یوه‌ندی بکات‪.‬‬ ‫زۆرێ���ک له‌م پێودانگان���ه بۆ هه‌رێم‬ ‫ڕاس���تن‪ .‬گه‌رچی کورد له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫عێراقه‌وه خواس���تی نه‌بونی له‌عێراقدا‬ ‫هه‌بوه به‌اڵم ئه‌م���رۆ وه‌ك پێهاته‌كانی‬ ‫ت���ری ناو واڵتانی ت���ری دونیا زه‌مینه‬ ‫له‌بارت���ره ب���ۆ وااڵکردنی خواس���تی‬ ‫جوداخوازیی‪ .‬له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست‬ ‫وردکردنه‌وه‌ی واڵت���ه مامناوه‌ندیه‌كان‬ ‫وه‌ک عێراق‌و س���وریاو ئێران‌و تورکیاو‬ ‫سعودیه واڵتانی تر به‌قازانجی ئارامیی‬ ‫ناوچه‌که‌و جیهان ده‌ش���کێته‌وه‪ .‬جگه‬ ‫له‌خه‌ڵک���ی ناوچه‌كه ئ���ه‌م په‌رتبونه‬ ‫به‌قازانج���ی واڵتێک���ی زلهێ���زی وه‌ک‬ ‫ئه‌مه‌ری���کاش ده‌ش���کێته‌وه هه‌تا ئه‌و‬ ‫س���اته‌ی که به‌زلهێزیی ده‌مێنێته‌وه‪.‬‬ ‫وردکردنه‌وه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس���ت‬ ‫چه‌ن���د ئامانجێک ده‌پێکێ���ت‪ ،‬یه‌که‌م‬ ‫کۆتاییهێن���ان به‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ی واڵتێک‬ ‫له‌س���ه‌ر واڵتێکی ت���ر‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫به‌ده‌س���تێوه‌ردان‪،‬‬ ‫کۆتاییهێن���ان‬ ‫له‌کاتێکدا که واڵت توانای داگیرکردنی‬ ‫واڵتێکی تری نی���ه‪ .‬الوازکردنی هه‌مو‬ ‫مای���ه‌ی له‌ناوبردنی توان���ای زاڵبونه‬ ‫به‌سه‌ر یه‌کتردا‪ .‬گه‌رچی ڕه‌نگه ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌دیدی پان کوردی���ه‌وه بیربکه‌ینه‌وه‬ ‫ئه‌م خواس���ته به‌قازانجی کورد نه‌بێت‬ ‫له‌کاتێکدا ئه‌گه‌ر واڵتی گه‌وره کۆتاییان‬ ‫پێبهێنرێ���ت ئه‌وا کوردس���تانی گه‌وره‬ ‫به‌هه‌مانشێوه رێگریی لێده‌كرێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫وردکردنه‌وه‌ی ئه‌م ناوچه‌یه سه‌ره‌تای‬ ‫هاتنه ئارای جۆرێکی تر له‌په‌یوه‌ندیی‬ ‫ناوچه‌ییه له‌نێوان واڵتاندا‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫که توانای کۆنترۆڵکردن نامێنێت ئه‌وا‬ ‫ترس به‌رامبه‌ر یه‌كت���ر نامێنێت‪ .‬به‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه هه‌نگاوی پاش سیکیورتی‬ ‫دێت���ه‌ئ���اراوه ک���ه بریتی���ه له‌زیاتر‬ ‫لێکنزیکبونه‌وه‌ی سودمه‌ندانه‪.‬‬

‫هه‌رێمی كوردستان تا ئێستا تاپۆی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر پارتی‪ .‬له‌ترۆپكی ده‌زگاكانی‬ ‫ئاسایش���ی ناوخ���ۆی كوردس���تان‬ ‫مه‌س���رور بارزان���ی دانیش���توه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌میش یه‌كێك ‌ه له‌لوتكه‌ به‌رزه‌كانی‬ ‫پارت���ی‪ .‬پارت���ی ش���انازیی ده‌كرد‬ ‫چۆن وه‌زی���ری نه‌وته‌كه‌یان هه‌رێمی‬ ‫كوردستانی خستۆت ‌ه سه‌ر نه‌خشه‌ی‬ ‫وز‌ه له‌جیهان���دا‪ ،‬به‌رهه‌م���ی ئ���ه‌م‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ حه‌كیمان���ه‌! بۆ خه‌ڵكی‬ ‫كوردس���تان بڕینی به‌ش���ه‌ بودجه‌ی‬ ‫كوردس���تان‌و قه‌یران���ی موچ���ه‌و‬ ‫په‌ككه‌وتن���ی پرۆژه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫كوردس���تان‌و نابودبون���ی به‌ش���ێك‬ ‫له‌كۆمپانیاكان���ی كه‌رت���ی تایب ‌هت‌و‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا گرانبونی نرخ���ی لیترێك‬ ‫به‌نزین له‌‪ ٥٠٠‬دیناره‌وه‌ بۆ ‪ ٩٠٠‬دینار‬ ‫بو‪ .‬هه‌مو هێز‌ه سه‌ربازیی‌و ئه‌منیی‌و‬ ‫هه‌واڵگری���ی‌و پۆلیس���ی‌و حزبیی و‬ ‫خۆبه‌خش���ه‌كانی پارتی نه‌یانتوانی‬ ‫ڕێگری���ی بكه‌ن له‌داع���ش ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌ئاس���مانه‌وه‌و پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫خۆنه‌ویس���ت‌و پاڵه‌وانه‌كانی س���ه‌ر‬ ‫به‌په‌كه‌كه‌ له‌سه‌ر زه‌وییه‌وه‌ نه‌بونای ‌ه‬ ‫داعش گه‌یشتبو‌ه هه‌ولێر‪ .‬كردنی هه‌رێم‬ ‫به‌نیمچه‌ كۆڵۆنی (موس���ته‌عمه‌ره‌)‬ ‫ی ئابوری‌و ڕۆشنبیریی‌و هه‌واڵگریی‬ ‫توركیا له‌سه‌ر ده‌ستی پارتی‌و له‌ژێر‬ ‫بێده‌نگیی‌و بێهه‌ڵوێس���تیی یه‌كێتیدا‬

‫بو‪ ،‬به‌رهه‌م���ی ئ���ه‌م كۆڵۆنیكردن ‌ه‬ ‫كه‌ پارتی ناوی ناب���و هاوپه‌یمانیی‬ ‫ئه‌وه‌ب���و توركیا نه‌ك ه���ه‌ر به‌هیچ‬ ‫جۆرێ پش���تیوانیی هه‌رێمی نه‌كرد‬ ‫له‌شه‌ڕی داعش���دا به‌ڵكو بو به‌پردی‬ ‫په‌ڕینه‌وه‌ی داعشیه‌كان له‌هه‌ر چوار‬ ‫الی دنیاوه‌ بۆ موس���ڵ‌و ده‌وروبه‌ری‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ب���و به‌ب���ازاڕی ڕه‌ش���ی‬ ‫فرۆش���تنی نه‌وتی داعش له‌توركیا‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌كان���ی دیموك���رات نه‌بون���ی‬ ‫پارتی زۆرن‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ له‌ڕاپه‌ڕینی‬ ‫ئاش���تیخوازانه‌ی ‪١٧‬ی‌ ش���وباتی‬ ‫‪ ٢٠١١‬بینیم���ان چۆن پارتی هه‌ولێرو‬ ‫دهۆكی كرده‌ ئۆردوگای سه‌ربازیی‌و‬ ‫سیخوڕیی‌و به‌مه‌ نه‌یهێشت ڕۆشنایی‬ ‫ڕاپه‌ڕینه‌ك��� ‌ه بگات ‌ه ئه‌و دو ش���اره‌‪،‬‬ ‫یاسای هه‌مواركراوی خۆپیشاندان ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان تێیپه‌ڕاند‪ ،‬سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ئیمزای له‌س���ه‌ر نه‌ك���رد به‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫تری دیموكرات نه‌بونی پارتیه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌كان���ی دیموك���رات نه‌بونی‬ ‫یه‌كێت���ی زۆرن‪ ،‬بۆ نمونه‌ له‌كاتی دو‬ ‫ساڵ سه‌رۆك وه‌زیرییه‌كه‌ی یه‌كێتی‬ ‫له‌الیه‌ن د‪ .‬به‌رهه‌م س���اڵح ڕاپه‌ڕینی‬ ‫ئاشتیخوازانه‌ی ‪١٧‬ی شوبات به‌ئاگر‬ ‫و ئاسنی ده‌زگا ئه‌منیه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫كوژێنرایه‌و‌ه ك���ه‌ له‌ئه‌نجامیدا ده‌یان‬ ‫كه‌س شه‌هیدو سه‌دانیش برینداربون‪،‬‬ ‫تازه‌ترین به‌ڵگه‌ش كۆسپ‌و ته‌گه‌ره‌یان ‌ه‬ ‫له‌ڕێی هه‌ڵبژاردنی (هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر)‬ ‫ی س���ه‌ر به‌گ���ۆڕان به‌پارێ���زگاری‬ ‫سلێمانی كه‌ زۆرترین ده‌نگی هێناوه‌و‬ ‫فراكس���یۆنی گۆڕانی���ش به‌هێزترین‬ ‫فراكس���یۆنه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سڵیمانی‪ .‬ده‌ستڕۆیش���توه‌كانی ناو‬ ‫یه‌كێت���ی ل���ه‌و ‪ ٦‬س���اڵه‌ی حوكمی‬ ‫پارت���ی‌و ل���ه‌و ‪ ٢‬س���اڵه‌ی حوكمی‬ ‫خۆیاندا زۆرتر مشوری پۆست‌و پله‌و‬ ‫پاره‌یان خواردوه‌و كه‌متر ویستویان ‌ه‬ ‫كێبه‌ركێیه‌كی دیموكراتیی ش���ێلگیر‬ ‫بك���ه‌ن له‌س���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت له‌گه‌ڵ‬

‫پارتی‪ .‬جێگره‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم‌و‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ك ‌ه یه‌كێتی بون‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها لێپرس���راوانی تری یه‌كێتی‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی هه‌رێم���دا تا ئێس���تا‬ ‫بونێك���ی پرۆتۆكۆلی���ی‌و موچه‌یی‌و‬ ‫پاره‌ییان هه‌بوه‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی له‌بڕیاری‬ ‫سیاسی‌و ئابوریی گرنگدا ده‌ورێكیان‬ ‫هه‌بوب���ێ‪ ،‬بۆ نمون���ه‌ بینیمان چۆن‬ ‫(ج���ه‌زا حه‌مه‌س���اڵح)ی بری���كاری‬ ‫وه‌زی���ری نه‌وت كه‌ س���ه‌ر به‌یه‌كێتی‬ ‫بو ده‌ستی له‌كار كێش���ایه‌وه‌و وتی‬ ‫من (بریكار نه‌بوم به‌ڵكو بێكاربوم)‬ ‫یه‌عنی من هیچم به‌ده‌ست نه‌بو‪ .‬هه‌مو‬ ‫هێز‌ه چه‌كداره‌كانی س���ه‌ر به‌یه‌كێتی‬ ‫نه‌یانتوانی جه‌له‌وال له‌ده‌ست داعش‬ ‫ڕزگاربك���ه‌ن‪ ،‬به‌یارمه‌تی���ی هێ���ز‌ه‬ ‫میلیشیا ش���یعه‌كان‌و فڕۆك ‌ه جه‌نگی ‌ه‬ ‫عێراقی���ه‌كان‌و ئێ���ران‪ ،‬توانرا داعش‬ ‫له‌س���نوری دوزخورماتوو له‌جه‌له‌وال‬ ‫بوه‌ستێنرێ‪.‬‬ ‫له‌م ئێستا زۆر ئاڵۆزه‌دا كه‌ پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی به‌نه‌خۆش���یی درێژخایه‌نی‬ ‫جۆراوجۆره‌وه‌ ده‌ناڵێنن‌و ش���ه‌ك ‌هت‌و‬ ‫ماندو بۆ كێش��� ‌ه زۆرو بنه‌ڕه‌تیه‌كانی‬ ‫هه‌رێم په‌نج���ه‌ی تۆمه‌ت بۆ یه‌كتری‬ ‫درێ���ژ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬گ���ۆڕان ده‌توان���ێ‬ ‫ده‌ورێك���ی مێژوی���ی م���ه‌زن ببینێ‬ ‫به‌مه‌رجێ زۆر زۆر به‌وریایی‌و حسابی‬ ‫ورده‌و‌ه بچێته‌ ناو هاوپه‌یمانیه‌كان‌و‬ ‫ناو مه‌یدان ‌ه گه‌رم‌و جۆراوجۆره‌كانی‬ ‫حوكمڕانیی له‌هه‌ولێرو له‌به‌غدا‪ .‬هه‌مو‬ ‫په‌له‌كردن‌و خۆشبڕوایی‌و هه‌ڵچونێك‬ ‫ده‌بێت ڕێ چۆڵبكه‌ن بۆ په‌رواو بڕێك‬ ‫گومانی پێوست له‌الیه‌نی به‌رامبه‌رو‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی ش���یكاریی‌و لۆجیكی‬ ‫ئارام‪ .‬بڕی���اره‌ چاره‌نوسس���ازه‌كان‬ ‫ده‌بێ���ت له‌كۆتای���ی پرۆس���ه‌یه‌كی‬ ‫تێروته‌س���ه‌لی وتوێ���ژو ڕاوێ���ژو‬ ‫ڕاوه‌رگرت���ن له‌خه‌ڵك‌و له‌پس���پۆڕیی‬ ‫بواره‌ جۆراوجۆره‌كان بێت‪ ،‬چانسی‬ ‫مێژویی گۆڕان ئا له‌مه‌دایه‌‪.‬‬

‫گۆڕان له‌به‌رده‌م‬ ‫ده‌رفه‌تێكی مێژوییدا‬ ‫بورهان هه‌ژار‬

‫پارتی له‌چه‌ند س���اڵی ڕابوردوداو‬ ‫ئێس���تاش الیه‌ن���ی بااڵده‌س���ت ‌ه‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردنی هه‌رێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫هه‌مو ئ���ه‌و یاس���ایانه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان ده‌ریان���ده‌كا ت‪،‬‬ ‫هه‌مو بڕی���اره‌ چاره‌نوسس���ازه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت‌و ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ریی به‌بێ‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی كۆتایی س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم كه‌ سه‌رۆكی پارتیشه‌ نابێت‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪ ٢٠٠٦‬وه‌ ك��� ‌ه حكومه‌تی‬ ‫یه‌كێتی له‌سلێمانی‌و پارتی له‌هه‌ولێر‬ ‫یه‌كیانگرته‌وه‌و كابینه‌ی پێنجه‌میان‬ ‫دروس���تكرد ت���ا كابینه‌ی هه‌ش���تی‬ ‫ئێستا پارتی نزیكه‌ی ‪٦‬ساڵ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیری داناو‌ه كه‌ نێچیرڤان بارزانیه‌‪،‬‬ ‫ڕێككه‌وتن���ی نه‌وت له‌گ���ه‌ڵ توركیا‬ ‫ئه‌ندازیاره‌كه‌ی كه‌ ئاشتی هه‌ورامیی‬ ‫وه‌زی���ری نه‌وت���ه‌ س���ه‌ر به‌پارتیه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی‬

‫له‌میانه‌ی گه‌شه‌ی‬ ‫بیره‌وه هیچ‬ ‫جیاوازیه‌ک نیه‬ ‫له‌نێوان چه‌پێک‌و‬ ‫ئیسالمیه‌كدا‪ .‬بیری‬ ‫چه‌پ ته‌رجه‌مه‌كردنی‬ ‫بیری ئاینیه بۆ‬ ‫زاراوه‌ی مۆدرێن‪.‬‬ ‫ئه‌گینا خه‌ونه‬ ‫یوتوپیاییه‌که هه‌مان‬ ‫شته‬

‫‪13‬‬

‫داعش نوێنەری ئیسالمە!‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫یەکێ���ک لەو دیاردە س���ەیرانەی لەدوای‬ ‫دەرکەوتن���ی داعش���ەوە زۆر س���ەرنج‬ ‫رائەکیش���ێت‪ ،‬ئەوەیە ک���ە خەڵکانێک زۆر‬ ‫بەدڵنیایی‌و بەئاس���ودەییەوە داعش وەک‬ ‫تاکە نوێنەری‌ راس���تەقینەی دینی ئیسالم‬ ‫ئەبینن‌و بگرە هەمو هەوڵە فکری‌و تواناکانی‬ ‫قەناعەتپێکردنی خۆی���ان ئەخەنە گەڕ بۆ‬ ‫ئەوەی تەنانەت هەمو موسڵمانەکانی ئەم‬ ‫سەرزەویە بەو قەناعەتە بگەیەنن کە بەڵێ‬ ‫ئەمە راستەو داعش نوێنەری راستەقینەی‬ ‫ئیسالمە‪ ..‬لەمەشدا هونەری گەورە ئەنوێنن‌و‬ ‫لەداعش���یەکان‌و تەنانەت فوقاهەو زانایانی‬ ‫ئاینی ئیس�ل�امی پتر ئ���ەو ئایەت‌و روداوو‬ ‫حەدیس���انە ئەهێنەوە ک���ە بەبڕوای ئەوان‬ ‫ئەیس���ەلمێنیت داعش بەی���ەک مو لەدینی‬ ‫ئیس�ل�ام الینەداوەو نوێنەری راستەقینەی‬ ‫ئ���ەم دینەیە‪ .‬لەراس���تیدا ئ���ەم خولیایە‬ ‫لەکەڵکەڵەی زانستیەوە سەرئەکیشێت بۆ‬ ‫حەزێکی سەیر کە بەتامەزرۆییەوە بەدوای‬ ‫ئەوەدا ئ���ەڕوات کە لەدێ���ڕ بەدێڕی دینی‬ ‫ئیس�ل�امدا داعش‌و داعشیەکان بدۆزێتەوە‪.‬‬ ‫م���رۆڤ لەم س���وربونەی ئ���ەم هاوڕێیانە‬ ‫سەری ئەسوڕمێت بەتایبەتی لەکاتێکدا کە‬ ‫ئەبینین هەزاران هەزار موسڵمان‌و چەندان‬ ‫مامۆس���تای ئاینیی‌و تەنان���ەت فوقاهای‬ ‫ئیسالمی دژی داعش هەڵوێست وەرئەگرن‌و‬ ‫نەک بەنوێنەری ئیس�ل�امی دانانێن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەیگەڕێنن���ەوە بۆ یاخیبونێ���ک لەدین کە‬ ‫الی ئەوان مێژوی دینی ئیسالم لێی بەری‬ ‫نەب���وەو خه‌واری���ج باش���ترین نمونەیانن‪.‬‬ ‫بەڕاس���تیش زۆرێک لەئیسالمیەکان داعش‬ ‫وەک خه‌واریج تەماشا ئەکەن‌و کارەکانیان‬ ‫بەدڕندانه‌ترین ش���ێواز وەس���ف ئەکەن کە‬ ‫دورە لەدین���ی ئیس�ل�امەوە‪ ،‬هەمو ئەمانە‬ ‫لەکاتێکدایە کە قوربانیی دەستی داعش بەر‬ ‫لەهەر گروپێکی دی خودی موس���ڵمانانن‪.‬‬ ‫ئەوە تەنها ناموس���ڵمانەکان نین لەدەستی‬ ‫داع���ش رائەک���ەن‌و لەزەب���رو کوش���تن‌و‬ ‫س���ەربڕینی ئەم گروپە دڵڕەقە رائەکەن‪،‬‬ ‫بەڵکو هەزاران موسڵمانیش بەهەمانشێوە‬ ‫قوربانی���ی دەس���تی ئەم گروپ���ەن‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەگەڵ ئەوەش���دا مرۆڤ ئەبێت بپرس���ێت‬ ‫بۆچ���ی هەمو ئەوانەی داع���ش بەنوێنەری‬ ‫راستەقینەی ئیسالم ئەزانن ئەم راستییانه‌‬ ‫نابین���ن‌و بەش���ێوەیەکی س���ەیر نکوڵ���ی‬ ‫لێئەکەن‌و سورن لەسەر ئەوەی نەخێر هەر‬ ‫داعش نوێنەری راس���تەقینەی ئیس�ل�امە‪.‬‬ ‫لەراستیدا ئەمە لەهەمو رویەکەوە سەیرە‪،‬‬ ‫چونکە قەبوڵکردنی ئەوەی ئیسالم‌و داعش‬ ‫یەک ش���تن‪ ،‬هێزێک���ی مرۆی���ی‌و دینیی‌و‬ ‫رەوایەتیەکیان پێئەبەخشێت کە خۆشیان‬ ‫خ���ەوی پێ���وە نابینن‪ ،‬جگە ل���ەوەی ئەم‬ ‫بینین���ە روبەڕوبونەوەی داعش لەگروپێکی‬ ‫تیرۆریس���تیی دڵڕەق���ەوە ئەگۆڕێ���ت بۆ‬ ‫روبەڕوبون���ەوەی دینێ���ک ک���ە ملیۆنەها‬ ‫مرۆڤ بڕوایان پێیەو بەهیچ ش���ێوەیەکیش‬ ‫ئامادەنین وازی لێبێنن‪ .‬واتە تەنانەت گەر‬ ‫لەروی ئابوریی جەنگیش���ەوە تەماش���ای‬ ‫ئ���ەم بۆچونە بکەین‪ ،‬جگ���ە لەهەڵەیەکی‬ ‫س���تراتیژیی کە روبەروبونەوەی گروپەکە‬ ‫ئەوەندە فراوان ئەکات کە شکس���تپێدانی‬ ‫مەحاڵ بێت‪ ،‬هیچ بەرهەمێکی تری نابێت‪.‬‬ ‫بەڕاس���تی بۆچی ئەم س���وربونە لەس���ەر‬ ‫ئەوەی داعش نوێنەری ئیس�ل�امە نەک ئەو‬ ‫ملیۆنەها مرۆڤەی کە موس���ڵمانن‌و زۆریش‬ ‫دژی داعشن؟ بۆ ئەم کەمینەیەی جیهانی‬ ‫ئیس�ل�ام ئەبێ���ت نوێنەری راس���تەقینەی‬ ‫دینی ئیس�ل�ام بێت‌و ئەو ملیۆنەها مرۆڤە‬ ‫موس���ڵمانەی تر کە بۆچونیان نەک وەک‬ ‫داعش نیە‪ ،‬بەڵکو دژیش���ی جەنگ ئەکەن‌و‬ ‫هەڵوێس���ت وەرئەگرن نوێنەری ئیس�ل�ام‬ ‫نەبن؟ بەڕاس���ت بۆ برادەران پێیانخۆش���ە‬ ‫داعش نوێنەری ئیسالم بێت‌و لەپێناوی ئەم‬ ‫حەزەش���دا ئەو هەمو توانایەی سەلماندن‬ ‫بەخەرج ئەدەن؟ ئەبێت چ دەس���تکەوتێک‬ ‫ل���ەم روانین���ەدا هەبێ���ت‌و هەڵگران���ی چ‬ ‫ش���تێک ئەبەنەوە؟ ئەم پرسیارە بەجدیی‬ ‫وەربگرین‪ ،‬چونکە ئەو کاتەی وەاڵمی ئەم‬ ‫پرسیارەمان دەستکەوت بەئاسانی ئەتوانین‬ ‫لەوە تێبگەین ئەم سوربون‌و حەزە سەیرە‬ ‫لەچیەوە سەرچاوە ئەگرێت‪.‬‬ ‫هەس���تئەکەم وەاڵم���ی ئەم پرس���یارە‬ ‫ئەگەڕێت���ەوە ب���ۆ هۆیەکی س���ەرەکی کە‬ ‫ئەوی���ش ئەوەیە الیەنگران���ی ئەم بۆچونە‬ ‫بڕوایان وایە گەر توانیمان ئەوە بسەلمێنین‬ ‫داع���ش یەکس���انە بەئیس�ل�ام‌و هەم���و‬ ‫ئیس�ل�امێک لەناواخندا داعشێکی بچوکە‪،‬‬ ‫گەر توانیمان ئەو توندوتیژیی‌و دڵڕەقیەی‬ ‫داعش بگەڕێنینەوە ب���ۆ ئایەتەکانی خواو‬ ‫فەرمودەکانی پیغەمبەر‪ ،‬ئەوس���ا ئاسانتر‬ ‫ئەتوانی���ن ئەم دینە الی خەڵک ناش���یرین‬ ‫بکەین‌و وا لەخەڵک���ی بکەین تێبگەن ئەم‬ ‫دینە جگە لەناشیرینی‌و کوشتارو ناهەقیی‬

‫بەپێچەوانەی ئەو‬ ‫بڕوا ساویلکەیەی‬ ‫پێیوایە یەکسانکردنی‬ ‫ئیسالم بەداعش‪،‬‬ ‫ئەبێتە هۆی‬ ‫لەناوچونی‪ ،‬لەراستیدا‬ ‫ئەبێتە هۆی‬ ‫بەهێزبونی‬ ‫هیچی لێ س���ەوز نابێ���ت‪ ،‬هەرکاتێکیش‬ ‫توانیمان ئەمە بکەین‪ ،‬ئەوس���ا زۆر ئاسان‬ ‫خەڵک لەم دینە پەشیمان ئەکەینەوە‪ .‬واتە‬ ‫بیرۆکەی س���ەرەکی لەپشت یەکسانکردنی‬ ‫داعش‌و ئیسالمەوە هەلێکی مێژویە بۆ ئەو‬ ‫کەسانەی دینی ئیسالمیان پێ قەبوڵ نیە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی لەبەرچ���اوی خەڵکی بخەن‌و بۆ‬ ‫هەمیش���ە لەکۆڵ خۆیان���ی بکەنەوە‪ .‬ئیتر‬ ‫ل���ەم ناوەدا ئ���ەم گروپە خۆی خس���تۆتە‬ ‫وتوێژێکی بێزەنتیەوە تەنانەت لەگەڵ ئەو‬ ‫موس���ڵمانانەدا کە داعش نەک بەنوێنەری‬ ‫ئیس�ل�ام نازان���ن‪ ،‬بەڵک���و بەهێزێک���ی‬ ‫تیرۆریس���ت‌و الدەر لەدین���ی دائەنێ���ن کە‬ ‫تەنان���ەت ت���ا ئاس���تی تۆمەتبارکردنیان‬ ‫بەدەسیس���ەو موئامەرەی دەرەکی لەسەر‬ ‫ئیس�ل�ام ئ���ەڕوات‪ .‬دیمەنەک���ە بەهەم���و‬ ‫مانایەک س���ەیرو کۆمیدیە‪ :‬موسڵمانانێک‬ ‫کە داعش بەنوێنەری دینی خۆیان نازانن‌و‬ ‫بەتیرۆریس���ت‌و هێزێکی دڕندەی ئەزانن کە‬ ‫ئامادەن ش���ەڕی بکەن‪ .‬لەگەڵ کەسانێکدا‬ ‫پێیان ئەڵێن نەخێر بتانەوێت‌و نەتانەوێت‬ ‫داعش نوێنەری دینی ئیسالمەو ئێوەن کە‬ ‫له‌رێبازی راستەقینەی دینەکە التانداوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ل���ەم ن���اوەدا هەم���وان ئەوەیان‬ ‫لەبیرئەچێ���ت رەنگە یەکێک لەهۆکارەکانی‬ ‫دروستبونی داعش خودی ئەم روانینە بێت‬ ‫کە هیچ رێزو بونێکی ئیجابیی بەدین نادات‌و‬ ‫هەمو کەس���ێکی دینی وەک تیرۆریس���ت‬ ‫مامەڵە ئەکات‪ .‬ئەوەی زەمینەو فەزایەکی‬ ‫گونجاو بۆ داعش‌و داعش���یەکان دروس���ت‬ ‫ئەکات ئەم روانینە بەسوک تەماشاکردنەیە‬ ‫کە مافی ملیۆنه‌ها مرۆڤ پێش���ێل ئەکات‬ ‫لەوەی چ ب���ڕواو عەقیدەیەکی���ان هەبێت‬ ‫ک���ە جێگەی رێزو دانپێدان���ان بێت‪ .‬گەر‬ ‫تەماشای نەخشەی دروستبونی داعشیش‬ ‫بکەین‪ ،‬ل���ەدو جوگرافیادا دروس���تبو کە‬ ‫بەدرێژای���ی س���ااڵنێکی زۆر مافەکان���ی‬ ‫موس���ڵمانە س���وننەکان تیایدا بەتۆپزیی‬ ‫پێش���ێلکراو روبەڕوی کوش���تارو کەرامەت‬ ‫ش���کاندن‌و پێش���ێلکردنی م���اف بونەوە‪.‬‬ ‫لەس���وریا کە رژێمێکی ستەمکاری تاییفی‬ ‫دڕندە بۆ دەیان س���اڵە س���ەرکوتی هەمو‬ ‫هاواڵتیانی ئ���ەکات بەتایبەت���ی ئەوانەی‬ ‫لەروی مەزهەب���ەوە لەگەڵی نین‪ .‬هەروەها‬ ‫لەعێراقدا کە سوننەکان لەدوای دروستبونی‬ ‫دەوڵەتی عێراق‌و بااڵدەستیی شیعەکانەوە‬ ‫بەدڕندانەترین شێواز مامەڵەکران‌و تەنانەت‬ ‫گوێ لەو ناڕەزاییە مەدەنییانەش نەگیرا کە‬ ‫لەزوربەی شارە س���وننیەکاندا بەڕێوەچو‪.‬‬ ‫داعش هەرگیز دروست نەئەبو یان راستتر‬ ‫هەرگیز زەمینەیەک���ی وا بەرفراوانی پەیدا‬ ‫نەئەکرد‪ ،‬گەر ئەم س���ڕینەوەو پێشێلکاریە‬ ‫گەوران���ە نەبونای���ە‪ .‬ئەمەوێ���ت بڵێ���م‬ ‫بەپێچەوانەی ئەو بڕوا ساویلکەیەی پێیوایە‬ ‫یەکس���انکردنی ئیس�ل�ام بەداعش‪ ،‬ئەبێتە‬ ‫هۆی لەناوچونی‪ ،‬لەراس���تیدا ئەبێتە هۆی‬ ‫بەهێزبونی‪ .‬چونکە خودی ئەم روانینە کە‬ ‫هەمو ئیسالمیەک وەک داعشێکی بچکۆلە‬ ‫ئەبینێت‪ ،‬دەرگا بۆ زوڵم‌و س���تەمکاریەک‬ ‫بەرامب���ەر بەموس���ڵمانەکان ئەکاتەوە کە‬ ‫زەمینەیەک���ی بەپی���ت ب���ۆ بەهێزبونی‌و‬ ‫گەورەبونی داعشیەکان ئەخوڵقێنێت‪ ،‬نەک‬ ‫بۆ لەناوچونیان‪.‬‬ ‫بەمانایەک���ی تر هەوڵی یەکس���انکردنی‬ ‫داعش‌و ئیسالم‪ ،‬هەوڵێکە بۆ خستنەگەڕی‬ ‫کوشتارو س���ەرکوتکردن‌و پێشێلکردنێکی‬ ‫سەرتاسەریی هەزاران هەزار هاواڵتیی ئەم‬ ‫واڵتە‪ ،‬تەنها لەبەرئەوەی بڕوایەکیان هەیە‬ ‫بەدڵی ئەوان نیە‪ ..‬هەمو ئەمانەش بەناوی‬ ‫بەرگریک���ردن لەئازادی���ی‌و ماف���ی مرۆڤ‌و‬ ‫دادپەروه‌ریی‪ ..‬کۆمیدیە‪ ..‬وانیە؟‬

‫▼‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫ره‌هه‌ندی دروستبونی سوننه‌و شیع ‌ه‬ ‫سێیه‌م‬ ‫سه‌ره‌تایه‌ك بو بۆ قوڵكردنه‌وه‌ی ناكۆكییه‌كانیان‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک‬ ‫"نه‌وزاد جه‌مال" ده‌ینوسێت‬

‫ستەم لەدوای رزگاربون‬ ‫بەسەرهاتی کورد‪ ،‬کتێبی زەبەالحەو هەر‬ ‫بەشێکیش���ی لێوانلێوە لەروداوو کارەسات‪.‬‬ ‫لەشوێنێکدا "ئەو" پێکراوە‪ ،‬لێدراوەو بابەتی‬ ‫چەوسانەوەیە‪ ،‬لەبەشگەلێکیشدا "ئەو" خۆی‬ ‫س���تەمکارەکەیە! الی م���ن‪ ،‬ئەم بەش���ەیان‬ ‫گرنگترین���ە‪ ،‬چونکی "ک���وردەی" لەجۆرێک‬ ‫پاس���یڤییەوە‪ ،‬بۆ کارایی گواس���تەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەچ مانایەک؟ ‌هەڵب���ەت‪ ،‬ئەزمونکردنەوەی‬ ‫س���تەم پاش نەمانی س���تەمکار‪ ،‬مانایەکی‬ ‫مەترس���یداری ئ���ەو کارابونەی���ە! بۆی���ە‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر پێمانوابێ س���تەمکاری بەڕزگاربون‬ ‫لەچنگ���ی <رژێمی س���ەدام> نەم���ا‪ ،‬ئەوا‬ ‫لەفەرمانڕەوایەت���ی "کوردە" نەگەیش���توین‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت کە لەس���ەرینەی دەس���ەاڵتییدا‪،‬‬ ‫بەجۆرێکیت���ر س���تەم زیندەکارو ب���ەردەوام‬ ‫چاالکە‪.‬‬ ‫دیارە‪ ،‬گرێنەدانەوەی س���تەم بەدەسەاڵتی‬ ‫خۆیی���ەوە‪ ،‬بەش���ێکی بۆ هەڵەتێگەیش���تن‬ ‫لەس���تەم دەگەڕێتەوە‪ .‬لەبەرئ���ەوەی‪ ،‬ئێمە‬ ‫یەک فۆرمی زەقی س���تەمکاریی س���ەردەمی‬ ‫رژێمێکم���ان چەش���توە‪ .‬بەش���ەکەیتریش‪،‬‬ ‫خۆشباوەڕییە بەکاربەدەستانی خۆماڵی‪ .‬وەک‬ ‫ئەوەی‪ ،‬ئ���ەوەی لەخۆمانە‪ ،‬هەر بۆخۆمانەو‬ ‫هەرگیز ناهەقیم���ان بەرامبەر ناکات! بەاڵم‪،‬‬ ‫وەک چۆن س���تەم‌و س���تەمکار یەک مانای‬ ‫دیاریکراوی���ان نییە‪ ،‬ئاوەه���اش جۆرەکانی‬ ‫س���تەمکاریی گۆڕاوو جیاوازن‪ .‬جگە لەوەی‪،‬‬ ‫جیانەکردن���ەوەی <رزگاری> لەبنەم���اکان‬ ‫وەک <ئازادی‪ ،‬س���ەربەخۆیی‌و دەستەبەری‬ ‫مافەکانم���ان> هۆکارێک���ی ترە‪ .‬راس���تە‪،‬‬ ‫رزگاربوین‌و رزگارکریش���کراین لەسیستمێکی‬ ‫تاکڕەو کە تواندنەوەو سڕینەوەی ناسنامەی‬ ‫نیش���تمانی‌و نەتەوەییمان‪ ،‬ستەمنامەی بو‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم‪ ،‬مانای ئ���ەوەش نییە ک���ە ئێمە بۆ‬ ‫هەتاهەتا‪ ،‬ئازادو س���ەربەخۆبوین‌و چیدیکە‬ ‫ستەممان لێناکرێ‪.‬‬ ‫پێش���ێلکردنی م���اف‌و خواس���ت‌و‬ ‫پێداویستییە بنەڕەتیەکانیان‪ ،‬بەشێکی تری‬ ‫چیرۆکی بونی ئێمەیە کە س���ەر لەستەمەوە‬ ‫دەردەهێنێ‪ .‬ئاخر‪ ،‬وەک چۆن سەیرنییە کە‬ ‫بەیانییەک لەخەوهەستاین‪< ،‬داعش> چەند‬ ‫کیلۆمەترێ���ک‌و ناوچەیەک���ی کۆنترۆڵکردوە‪.‬‬ ‫ئاوەهاش بەئاشکرا خۆمان لەبەردەم لەشکری‬ ‫موچەخۆری بندیواردا بینیەوە! دەیان سەرۆک‬ ‫حکومەت‪ ،‬وەزیرو گزیر‪ ،‬سەدەها راوێژکاری‬ ‫پلەتایبەتم���ان تیاهەڵکەوت‪ .‬جگە لەچەندین‬ ‫جەنەراڵ‪ ،‬ئەفسەر لەسەر کاخەز کارەکانیان‬ ‫ئەنجامداوە! وەرگرتنی موچە بەتەن‪ ،‬وێنەی‬ ‫نیشتمانی بەچێڵێکی گوان دادۆشراو گۆڕی!‬ ‫س���ەدان بێ ئ���ەوەی فڕی‌ بەس���ەر ئەم‬ ‫واڵتەش���ەوە بێ‪ ،‬دادەمەزرێنرێ‪ ،‬خانەنشین‬ ‫دەک���رێ‌و کۆش���ک‌و ت���ەالری دەدرێت���ێ!‬ ‫بەلەش���کرێک مش���ەخۆر‪ ،‬خەڵکانێک بەسەر‬ ‫سامانی نیشتمانەوە دەلەوەڕێن‪ .‬کەسگەلێک‬ ‫بەکاخەز پۆستی بااڵو کاری وەهمییان هەیە!‬ ‫وەک چۆن بەچاوی خۆمان دەبینین‪ ،‬سامانی‬ ‫نیش���تمانی پەخش���ان‌و تەخش���ان دەکرێ‪،‬‬ ‫ئاوەهاش بیرۆکەی نیشتمان لەماناو رەهەندە‬ ‫نیشتمانی‌و نەتەوەییەکانی بەتاڵدەکرێتەوە!‬ ‫ئەم���ە ئەو س���تەمەیە کە روخس���ارێکی‬ ‫دەستنیش���انکراوی نییە‪ .‬ستەمێک ئەنجامی‬ ‫رێکەوتنی زیرەکانە (نەک س���تراتیجی) دو‬ ‫حزبەکەیە‪ :‬دابەش���کردنی س���امان‪ ،‬داهات‪،‬‬ ‫جوگرافیا بەلۆژیک���ی بازرگارنی بنەماڵەوە‪،‬‬ ‫نەک ستراتیجیەتی نیش���تمانی‪ .‬پێکهاتنێک‬ ‫بەب���ێ ئ���ەوەی بشنوس���رێ‪ :‬دامەزراندنی‬ ‫ناشەفاف‪ ،‬خانەنشینکردنی گەنجان‪ ،‬خەاڵت‌و‬ ‫بەراتکردنی دەست‌و پێوەندو هەوادارەکانیان‬ ‫دەس���تیپێکرد! هەردوال ل���ەوەدا هاودەنگن‪:‬‬ ‫"ئەگەر ئەز بخۆم‌و تۆ نەبەیت‪ ،‬ئەوا هەر من‬ ‫دزم‪ .‬ب���ەاڵم‪ ،‬ئەگەر هەردوکم���ان لێدەن‪ ،‬یا‬ ‫هەردو ئەزین یا کەسمان دز نین"‪ .‬ستەمێک‬ ‫بەرگێک���ی قانونی‌و بەرێکخراوی‪ ،‬پاس���اوی‬ ‫سیاسی‌و یەکبونەوەی حکومەت لەخۆدەگرێ‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬لیس���تەکەیان دەبو زۆرترین ئەندامی‬ ‫خ���زم‌و خێ���ڵ‪ ،‬بەمردوەکانیش���ەوە ببن���ە‬ ‫موچەخۆری خانەنشینن!‬ ‫دەیەها کەناڵی راگەیاندنی حزبی‌و باڵوکراوە‬ ‫بەئەندامی حزبیەوە‪ ،‬وەک فەرمانبەر لەسەر‬ ‫بودجەی گش���تین! رەنگە ئەمانەو زۆر شتی‬ ‫تری���ش بەش���ەرعیەتی ش���ۆڕش‌و خەباتی‬ ‫ش���اخ‪ ،‬پاس���اودانکرابێ‪ .‬ب���ەاڵم‪ ،‬لەئاکامدا‬ ‫شۆڕش���گێڕیی‪ ،‬بەحەتمی س���تەمی خۆماڵی‬ ‫هێن���ا‪ .‬شۆڕش���گێڕەکان کە س���ەردەمانێك‬ ‫هەرچیان لەدەستهاتوە کردویانە‪ ،‬ئێستەش‬ ‫هەرچیەکی���ان بۆ بلوێ ب���ۆ خۆیانی دەبەن!‬ ‫لۆجێکی پاساوس���ازییان بریتییە لە‪ :‬مادەم‬ ‫بەنانە ڕه‌ق‪ ،‬برس���ێتی ژیاوم‪ ،‬دەبێ باشترین‬ ‫خواردنم هەبێت‪ .‬لەبەرئ���ەوەی لەژێر کەپر‪،‬‬ ‫پەنا ئەش���کەوت‌و شاخدا بوم‪ ،‬دەبێ هەرچی‬ ‫ڤێلە‪ ،‬زەوی باشە بۆ "من" بێت!‬ ‫لێرەوە‪ ،‬هەرگیز روخس���اری شۆڕش���گێرو‬ ‫ئازادیخ���وازو کوردپارێ���زەکان لەگەرم���ەی‬ ‫خەبات���دا دەرناک���ەوێ‪ ،‬بەڵک���و لەخواردنی‬ ‫ئاکامەکانیدا خ���ۆی دەنوێنێ‪ .‬گەندەڵکاریی‬

‫فوئاد سدیق‬

‫تێنەگەیشتن‬ ‫لەستەم‪ ،‬واتە‬ ‫قبوڵکردنیشی‬ ‫کە دواجار مانای‬ ‫بێدادیی‪ ،‬گەندەڵی‌و‬ ‫نەمانی گیانی‬ ‫ناڕەزایەتییە‬ ‫بەکردەیی‬

‫سیاس���ی‌و ئاب���وری‌و نایەکس���انی‪ ،‬ژێدەری‬ ‫مێژوی س���تەمکێکی ت���رە لەکوردس���تان‪.‬‬ ‫دیارە‪ ،‬مەترسییەکەشی لەوەدایە کە لەپشت‬ ‫دروشمی رزگارییەوە گەشە دەکات‪ .‬تا دێن‪،‬‬ ‫بێدادیەکان گەورەترو بەری س���تەم فراوانتر‬ ‫دەبن!‬ ‫تێپەڕاندنی ئەم جۆرە ستەمە‪ ،‬هەر پێوەرە‬ ‫دیموکراس���ی‌و ئابوریی���ەکان نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەکڕین���ەوەی ویژدان‌و بی���رو مرۆڤایەتیدایە‪.‬‬ ‫بێحورمەتکردن‪ ،‬ریسواکردن‌و ئیرادەشکاندنی‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬خراپترین فۆرمیەتی‪ .‬س���ەیر نییە‪،‬‬ ‫گەلێ���ک بەو هەم���و قوربان���ی‪ ،‬بەرخۆدان‌و‬ ‫راچەنی���ن‪ ،‬بەڕاپەڕی���ن‌و یاخیبونەوە‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫نەتوانێ لەبزاڤێک���ی کۆمەاڵیەتی مافپارێزدا‪،‬‬ ‫ئیرادەی وەس���تانەوە دژ بەبێدادیی‌و ناهەقی‬ ‫کاربەدەس���تان تێدابێ؟ سس���تبونی رۆحی‬ ‫بەرگری���ی‌و بەش���داریی سیاس���ی‌و کردەی‬ ‫ناڕەزایی لەکۆمەڵگ���ەی ئێمەدا‪ ،‬تا ئەوەندە‬ ‫دەڕوات ک���ە ش���تێکی ئەوت���ۆی لێچاوەڕێ‬ ‫نەکرێ!‬ ‫بێگوم���ان‪ ،‬ک���ە هەزارەه���ا موچەخۆری‬ ‫بندیوارو خانەنشینکراوو داهاتی ئەمالو ئەوال‬ ‫هەبێ‪ ،‬راپسکان‌و هەڵمەتی بەرگریی نامێنێ!‬ ‫ئەمەش ئەو نەرمە‪ -‬ستەمەیە کە دو دەیەیه‌‬ ‫بەردەوامیی هەیە‪ .‬لەکاتێکدا ش���اهێدحاڵی‬ ‫چەندیی���ن روداوو دیاردەی س���ەخت بوین‪:‬‬ ‫لەبرس���ێتیەوە ب���ۆ هەڕەش���ەی بونەک���ی‪،‬‬ ‫لەش���ەڕی ناوخۆوە بۆ راوەدون���ان‌و تیرۆرو‬ ‫تا بەفیڕۆچونی س���امانی نیشتمانی‪ ،‬دزی‪،‬‬ ‫بردن‌و بەکارهێنانی پێگە فەرمیەکان لەپێناو‬ ‫بەرژەوەندی���ی بنەماڵەو چەند کەس���ێکدا‪،‬‬ ‫هەمو دیوێکی س���تەمێکن کە بەهێواش���یی‬ ‫گیان���ی ناڕەزایی‌و پەرچەک���رداری لەقکرد‪.‬‬ ‫رۆحی نیشتمانی‌و بەرپرسیارێتی هاواڵتیبون‪،‬‬ ‫مافە دیموکراسیەکان‌و هاتنە دەنگ لەپرسە‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکان بەجۆرێک رەویینەوە‪.‬‬ ‫مایەی پرس���یارە؛ ئاخۆ وی���ژدان‪ ،‬هۆش‌و‬ ‫هەس���تی مرۆڤی ئێمە تا کوێ ک���ڕراوە‪ ،‬یا‬ ‫خەس���ێنراوو دەس���تەمۆکراوە؟ دەن���ا چۆن‬ ‫س���تەمی قبوڵە‪ ،‬ئەگەر بەه���ای مرۆڤایەتی‬ ‫داهێ���زراو نەب���ێ‪ ،‬ماناکان���ی هاواڵتی���ی‌و‬ ‫نیشتماندۆس���تیی پوچ���ەڵ نەبوبێت���ەوە؟‬ ‫ئەگ���ەر ئەمە مردنی گیانی بەرگرییش نەبێ‪،‬‬ ‫دەرخەری س���تەمێکە کە فرۆش���تنی ئاگایی‬ ‫ویس���ت‌و خەباتی مەدەنییە! ئیدی جیاوازیی‬ ‫پێش ڕاپەڕین‌و دوات���ر‪ ،‬هەر لەوەدا نییە کە‬ ‫پێش���تر گیانی بەرخ���ۆدان‌و پەرچەکرداری‬ ‫ئازادیخوازی���ی‌و رزگاریخوازانە هەبوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لێکچونی���ش لەوەدای���ە کە س���تەم بەچڕیی‬ ‫بەردەوام���ەو بێ وەاڵمە! س���تەمگەلێک کە‬ ‫لەدامودەزگاکاندا ه���ەر لەبێڕیزیکردنەوە‪ ،‬تا‬ ‫ب���ازاڕو گرانیەکانی‪ ،‬بۆ خ���راپ بەکارهێنانی‬ ‫کەرتی تایب���ەت‌و بواری تەندروس���تی‌و زۆر‬ ‫شتی تر‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی ئەمانە ستەمێکی ئامادەو‬ ‫گشتیین‪ ،‬دڵیشمان پێیانخۆش نییەو نوزەی‬ ‫گۆڕانکاریشمان کز بوە! بۆ من تێنەگەیشتن‬ ‫لەس���تەم‪ ،‬واتە قبوڵکردنیش���ی کە دواجار‬ ‫مان���ای بێدادیی‪ ،‬گەندەڵ���ی‌و نەمانی گیانی‬ ‫ناڕەزایەتییە بەکردەیی‪.‬‬

‫له‌ناو ئایینی ئیسالمدا‪ ،‬له‌دوای كۆچی‬ ‫دوای���ی پێغه‌مب���ه‌ری ئیس�ل�ام محه‌مه‌د‬ ‫(د‪.‬خ)‪ ،‬ئه‌و ئایین ‌ه به‌س���ه‌ر دو مه‌زهه‌بی‬ ‫س���ه‌ره‌كیدا دابه‌ش بو‪ ،‬ك ‌ه گه‌وره‌ترینیان‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی س���وننه‌یه‌و ئه‌وی تریش���یان‬ ‫مه‌زهه‌بی شیعه‌یه‌‪ ،‬مه‌زهه‌بی سونن ‌ه زۆر‬ ‫له‌مه‌زهه‌بی شیع ‌ه گه‌وره‌ترو به‌رفراوانتره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا مه‌زهه‌بی ش���یع ‌ه دروست نه‌بو‪،‬‬ ‫ئیتر مه‌زهه‌بێك نه‌بو ناوی س���ونن ‌ه بێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ر به‌ناوی ئایینی ئیسالمه‌و‌ه بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ له‌یه‌كجیاكردنه‌وه‌یان له‌ش���یع ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی مای���ه‌وه‌ پێیده‌وترا س���ونن ‌ه یان‬ ‫(أه���ل الس���ن ‌ه‌والجماع���ه‌) هه‌وڵده‌ده‌م‬ ‫بتوان���م به‌كورتی روناكی بخه‌مه‌ س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و دو مه‌زهه‌به‌‪ ،‬كه‌ له‌راس���تیدا ئه‌وه‌ی‬ ‫گرنگه‌ تا پێغه‌مبه‌ری ئیسالم له‌ژیاندا بو‪،‬‬ ‫ئه‌و دابه‌ش���كارییه‌ نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو ئیسالم‬ ‫یه‌ك رێ���گا بو ئه‌ویش رێ���گای قورئان‌و‬ ‫فه‌رموده‌كان���ی پێغه‌مبه‌ر بو‪ ..‬بۆیه‌ هیچ‬ ‫كام له‌و دو مه‌زهه‌به‌ (سوننه‌و شیعه‌) جگ ‌ه‬ ‫له‌هه‌ندێك مه‌رامی سیاس���ی‌و تائیفی‌و‪..‬‬ ‫هتد‪ ،‬هیچ بنه‌مایه‌ك���ی پته‌وی ئه‌وتۆیان‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكه‌ پێوه‌ری موس���ڵمانبون به‌ر‬ ‫له‌هه‌مو شتێك په‌یڕه‌ویكردنه‌ له‌قورئانی‬ ‫پیرۆز ك ‌ه كه‌الم���ی خوایه‌‪ .‬به‌اڵم با‌وردتر‬ ‫بچین ‌ه ناو ئ���ه‌و دو مه‌زهه‌به‌و له‌هۆكاری‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانیان بكۆڵینه‌وه‌‪.‬‬ ‫سوننه‌ (أهل السن ‌ه‌والجماعه‌)‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م مه‌زهه‌ب���ه‌ پش���تی‬ ‫پێده‌به‌س���تێت بریتییه‌ له‌قورئانی پیرۆزو‬ ‫فه‌رموده‌كان���ی پێغه‌مبه‌ر‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌نێو‬ ‫ئه‌م مه‌زهه‌به‌ش���دا چه‌ندین رێگاو گروپ‌و‬ ‫مه‌زهه‌بی دیك��� ‌ه هاتونه‌ته‌ ئ���اراوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫جیاوازی���ی زۆر له‌نێوانیاندا دروس���تبوه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌روی هه‌مویانه‌وه‌ چ���وار مه‌زهه‌ب ‌ه‬ ‫به‌ناوبانگه‌كه‌ی‌وه‌ك (حه‌نه‌فی‪ ،‬شافیعی‪،‬‬ ‫مالیك���ی‪ ،‬حه‌نبه‌ل���ی) له‌گ���ه‌ڵ چه‌ندین‬ ‫ره‌وت‌و گروپ‌و رێچكه‌ی دیكه‌‪ .‬له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫مه‌زهه‌بی سوننه‌ له‌گه‌ڵ هاتنه‌خواره‌وه‌ی‬ ‫س���روش بۆ محه‌مه‌د(د‪.‬خ) دروس���تبوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم زاراوه‌ی (أهل السن ‌ه ‌والجماعه‌) تا‬ ‫سه‌رده‌می خه‌لیفه‌كانی عه‌باسی دروست‬ ‫نه‌بوبو‪ ،‬یان رونت���ر بڵێین باڵونه‌بوبۆوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ئ���ه‌م ناوبردن��� ‌ه له‌ناوه‌ڕاس���تی‬ ‫سه‌رده‌می عه‌باسییه‌كان هاته‌ئاراوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫رێك س���اڵی ‪1054‬ز ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬دوای‬ ‫روخانی ده‌وڵه‌تی بوه‌یهییه‌كان له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌س���تی س���ه‌لجوقییه‌كان ك���ه‌ تیایدا‬ ‫چه‌ندی���ن قوتابخانه‌ی ئایینی كرانه‌وه‌ بۆ‬ ‫خۆجیاكردنه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ مه‌زهه‌بی شیع ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ر له‌دوای كوش���تنی عه‌لی كوڕی‬ ‫ئه‌ب���ی تاڵیب له‌الی���ه‌ن خه‌واریجه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ك���ه‌ خه‌ڵكی كوفه‌ بون‪ ،‬ئ���ه‌و زاراوه‌یه‌ی‬ ‫شیع ‌ه باڵوبوه‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫ره‌وته‌ی ش���یع ‌ه ئیدی ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵیاندا‬ ‫نه‌بون ‌وه‌كو س���وننه‌ مان���ه‌وه‌و نه‌چون ‌ه‬ ‫پاڵ ش���یعه‌‪ .‬واتا مه‌زهه‌بی س���وننه‌ هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می خه‌لیفه‌بون���ی عه‌لی كوڕی‬ ‫ئه‌بی تاڵیبه‌و‌ه خۆیان به‌جیاواز له‌شیعه‌و‬ ‫خه‌واریجه‌كان داده‌نا‪ .‬به‌اڵم هێشتا ناوی‬ ‫(أه���ل الس���ن ‌ه‌والجماعه‌)ی���ان له‌خۆیان‬ ‫نه‌ناب���و‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ ل���ه‌دوای روخانی‬ ‫ئه‌مه‌وییه‌كان‌و هاتن���ی ئیمامی حه‌نه‌فی‬ ‫(نوعم���ان كوڕی س���ابت (‪150-80‬ك ‪/‬‬ ‫‪767-699‬ز) ك���ه‌ ئه‌وی���ش هه‌ر خه‌ڵكی‬ ‫كوف ‌ه بو‪ ،‬به‌ره‌چه‌ڵه‌ك فارس بو‪ ،‬له‌به‌غدا‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی (ئه‌عزه‌میه‌) نێژراوه‌‪ .‬مه‌زهه‌بی‬ ‫حه‌نه‌ف���ی له‌ناو دانیش���توانی س���وننه‌دا‬ ‫به‌گه‌وره‌ترین‌و به‌رفراوانترین‌و به‌رباڵوترین‬ ‫مه‌زه���ه‌ب داده‌نرێ‪ .‬ئ���ه‌م ره‌وته‌ ره‌گی‬ ‫خۆی داكوتا‪ .‬بێگومان ره‌قترینیش���یان‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی حه‌نبه‌لییه‌ ك��� ‌ه بۆ ئه‌حمه‌دی‬ ‫كوڕی حه‌نب���ه‌ل ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬رێژه‌یه‌كی‬ ‫زۆر كه‌م له‌موسڵمانانی جیهان په‌یڕه‌وی‬ ‫لێده‌ك���ه‌ن‌و له‌هزرڤ���ان‌و ناوداره‌كان���ی‬ ‫ئیس�ل�امیش ئیبن ته‌یمییه‌‪ ،‬عه‌بدولقادر‬ ‫گه‌یالن���ی‪ ،‬ئیب���ن قیه‌م‪ ،‬ئیب���ن جوزی‌و‬ ‫چه‌ندانی دیك ‌ه سه‌ر به‌و مه‌زهه‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی موسڵمانانی جیهان كه‌متر‬ ‫له‌‪5%‬ی موس���ڵمانان په‌یڕه‌وی لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی مه‌زهه‌ب���ی حه‌نه‌ف���ی ك ‌ه‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ %45‬زیات���ر له‌موس���ڵمانانی‬ ‫جیه���ان په‌یڕه‌وی لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هۆی ئه‌م‬ ‫باڵوبونه‌وه‌یش���ی بۆ ئه‌بو یوسف قوتابی‬

‫ئه‌ب���و حه‌نیفه‌ی خ���اوه‌ن‌و دامه‌زرێنه‌ری‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی حه‌نه‌ف���ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كاتێ���ك ئه‌ب���و یوس���ف س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫دادوه‌ری���ی له‌حكومه‌تی هاڕونه‌ ره‌ش���ید‬ ‫گرت���ه‌ ده‌س���ت گرنگیی ب���ه‌م مه‌زهه‌ب ‌ه‬ ‫داو رۆڵ���ی له‌باڵوكردنه‌وه‌ی���دا هه‌ب���و‪،‬‬ ‫دوای عه‌باس���ییه‌كانیش ئیمپراتۆری���ای‬ ‫عوس���مانی به‌هه‌مانش���ێوه‌ گرنگیی به‌و‬ ‫مه‌زهه‌به‌داو كردی به‌مه‌زهه‌بی س���ه‌ره‌كی‬ ‫ئیمپراتۆریاكه‌ی خۆی‪ ،‬هۆكاره‌كه‌یش���ی‬ ‫زیاتر ئه‌وه‌بو به‌پێ���ی مه‌زهه‌بی حه‌نه‌فی‬ ‫م���ه‌رج نیی��� ‌ه خه‌لیف���ه‌ ته‌نی���ا له‌هۆزی‬ ‫قوڕه‌یش بێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم‌وه‌كو زاراوه‌ی س���وننه‌‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫كه‌س كه‌ ئه‌و زاراوه‌ی���ه‌ی به‌كارهێنابێت‬ ‫(محه‌مه‌دی ك���وڕی س���یرین)بو كاتێك‬ ‫باسی له‌ (أهل السن ‌ه‌وأهل البدعه‌) كرد‪،‬‬ ‫محه‌مه‌دی كوڕی س���یرین له‌س���ه‌رده‌می‬ ‫عوس���مانی ك���وڕی عه‌ف���ان له‌دایكبوه‌و‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 110‬كۆچ���ی به‌رامبه‌ر به‌‪729‬ز‬ ‫له‌دوادواییه‌كانی حوكمڕانی عه‌بدولمه‌لیك‬ ‫كوڕی مه‌ڕوان مردوه‌‪.‬‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ده‌توانین بڵێین مه‌زهه‌بی‬ ‫سوننه‌‪ ،‬له‌دوای كۆچی پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ)‬ ‫هاتۆته‌ ئاراو‌ه بۆ ئه‌وه‌ی پێڕه‌وانی ئایینی‬ ‫ئیسالم ئه‌وانه‌ی بڕوای ته‌واویان به‌ئایه‌ت ‌ه‬ ‫ئاس���مانییه‌كان‌و فه‌رموده‌كانی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬خۆی���ان جیابكه‌ن���ه‌و‌ه له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی ك��� ‌ه له‌نێو ئایینی ئیس�ل�امدا‬ ‫جۆرێك له‌جیابونه‌وه‌ یان جۆرێك له‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ بڕوایان به‌ش���تی دیكه‌ی���ش هه‌بو‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه له‌گ���ه‌ڵ باڵوبون���ه‌وه‌ی ئایینی‬ ‫ئیسالم له‌ناوچه‌ی جیاجیا كه‌ جوگرافیای‬ ‫جیاجیاو‪ ،‬ه���ه‌ر ناوچه‌و جوگرافیایه‌كیش‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی���ی جی���اوازی هه‌ب���و‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئایین���ی ئیس�ل�امیش ب���ۆ خۆگونجاندن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ه���ه‌ر تایبه‌تمه‌ندی���ی ناوچ���ه‌و‬ ‫جوگرافیایه‌ك‌و ئیجتیه���ادی جیاواز الی‬ ‫موسڵمانان سه‌ریهه‌ڵده‌دا‪ ،‬ئه‌م ئایینه‌ش‬ ‫له‌الی���ه‌ن زانایانی ئیس�ل�امه‌و‌ه چه‌ندین‬ ‫ره‌وت���ی تایب���ه‌ت به‌ئایینی ئیس�ل�امی‬ ‫لێباڵوبوه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ دیارترینیان مه‌زهه‌بی‬ ‫حه‌نه‌فی‪ ،‬مالیكی‪ ،‬ش���افعی‪ ،‬حه‌نبه‌لین‪.‬‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌م چوار مه‌زهه‌به‌و هه‌مو مه‌زهه‌ب‌و‬ ‫گروپه‌كانی دیكه‌ی سوننه‌ له‌سه‌ر قورئانی‬ ‫پیرۆز‌و فه‌رموده‌كان���ی پێغه‌مبه‌ر كۆك‌و‬ ‫ته‌ب���ان‪ ،‬ته‌نیا له‌لێكدان���ه‌وه‌و راڤه‌كردندا‬ ‫جیاوازیی���ان تێده‌كه‌وێ‪ ،‬وات���ا هه‌ندێك‬ ‫ل���ه‌و گروپان ‌ه جگ ‌ه له‌ئایه‌تی ئاس���مانی‌و‬ ‫فه‌رموده‌كانی پێغه‌مبه‌ر‪ ،‬پش���ت به‌چه‌ند‬ ‫كتێب‌و نوس���راوێكی دیكه‌ش ده‌به‌ستن‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆ نمون ‌ه كتێبی (سه‌حیحی بوخاری‌و‬ ‫ئیمامی موس���لیم‌و ته‌ب���ه‌ری‌و ئه‌بوداودو‬ ‫كوڕی قودامه‌و عه‌بدولق���ادری گه‌یالنی‌و‬ ‫ئیبن ته‌یمیه‌و ئیبن روشد‌و ئیبن قه‌یوم‌و‪..‬‬ ‫هت���د) ك��� ‌ه به‌س���ه‌رچاوه‌ی بیروباوه‌ڕو‬ ‫ته‌ش���ریعی ده‌زانن‪ .‬به‌اڵم به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گش���تی له‌بیروباوه‌ڕدا جیاوازییان نییه‌‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ هه‌م���و مه‌زهه‌به‌ س���وننییه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌و چوار مه‌زهه‌به‌ی س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌هه‌مو مه‌زهه‌به‌كانی دیكه‌ی سوننی‬ ‫به‌ناوبانگترو به‌رباڵوت���رو به‌رفراوانترن‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ندی���ن مه‌زهه‌بی دیكه‌ی ‌وه‌كو‬ ‫(الظاه������ری‪ ،‬الوزاعی‪ ،‬اللیث������ی‪ ..‬هتد)‬ ‫له‌سه‌ر ئایه‌تی ئاسمانیی‌و فه‌رموده‌كانی‬ ‫پێغه‌مبه‌رو هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌ی پێیده‌وترێ‬ ‫(االجم���اع ‌والقی���اس) ك���ۆك‌و ته‌بان‪.‬‬ ‫ته‌نی���ا مه‌زهه‌ب���ی مالیكی نه‌بێ���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی دیكه‌یش���ی زیادكردو‌ه‬ ‫ب���ۆ مه‌زهه‌به‌كه‌ی ئه‌وی���ش كرده‌وه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی مه‌دینه‌یه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی كرده‌وه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی مه‌دینه‌ ش���اره‌زاییه‌كی باشن بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی سونه‌تی ئیسالم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێغه‌مبه‌ر كه‌ له‌مه‌ككه‌وه‌ كۆچی كردوه‌ بۆ‬ ‫مه‌دینه‌و له‌وێ ژیاوه‌و هه‌ر له‌وێش كۆچی‬ ‫دوایی كردوه‌و له‌وێش نێژراوه‌‪ .‬مه‌زهه‌بی‬ ‫مالیكی له‌دوای مه‌زهه‌بی حه‌نه‌فی زۆرترین‬ ‫پێڕه‌وانی هه‌یه‌و الی موسڵمانانی سونن ‌ه‬ ‫به‌دوه‌مین گه‌ور‌ه مه‌زهه‌ب ده‌ژمێررێ‪.‬‬ ‫نامه‌وێ بچم ‌ه بنج‌و بنه‌وانی موسڵمانی‬ ‫س���وننی‪ ،‬چونكه‌ له‌راستیدا ن ‌ه بابه‌تێكی‬ ‫له‌مجۆره‌ لێ���ره‌ جێگای ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫مه‌به‌ستیش���مان جۆره‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫‌وه‌هایه‌‪ ،‬به‌ڵكو مه‌به‌س���تی س���ه‌ره‌كیمان‬ ‫له‌م نوس���ینه‌ ته‌نی���ا جیاوازی���ی نێوان‬ ‫س���وننه‌و ش���یعه‌یه‌ كه‌ ه���ه‌ر یه‌كێكیان‬ ‫س���ه‌ر به‌مه‌زهه‌ب‌و رێگاو قوتابخانه‌یه‌كی‬ ‫جیاوازن‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت ئه‌و راستییه‌ بزانین‬ ‫كه‌ ئه‌وانه‌ی س���ه‌ر به‌مه‌زهه‌بی س���وننین‬ ‫زۆر زۆر زیاترن له‌وانه‌ی سه‌ر به‌مه‌زهه‌بی‬ ‫ش���یعین‪ .‬چونكه‌ زیاتر ل���ه‌(‪ )50‬واڵتدا‬ ‫موسڵمانی سوننی رێژه‌كه‌یان یه‌كجار زۆر‬ ‫به‌رزه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێك���دا ته‌نیا له‌ئێران‌و‬ ‫ئازه‌ربایجان‌و عێراق زۆرترینیان ش���یعه‌ی‬ ‫دوازده‌ ئیمامن‌و هه‌روه‌ها (سلطن ‌ه عمان)‬

‫یش رێ���ژه‌ زۆره‌كه‌ی بریتین له‌(اباچیه‌)‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه له‌س���ه‌رده‌می عه‌بدولمه‌لیك كوڕی‬ ‫مه‌ڕوانه‌وه‌ چونه‌ت ‌ه سه‌ر فیكری عه‌بدواڵی‬ ‫كوڕی ئیباز (اباچ)ی ته‌میمی‪ ،‬ئه‌م ره‌وت ‌ه‬ ‫خۆیان نه‌ به‌شیعه‌ نه‌ به‌سوننه‌ داده‌نێن‪،‬‬ ‫له‌‌واڵتان���ی ‌وه‌ك���و لیبی���او جه‌زائیرو‪..‬‬ ‫په‌لوپۆی هاویشتوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت كه‌ باسی س���ونن ‌ه ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫‌وه‌نه‌بێ���ت خودی س���وننیه‌كانیش له‌ناو‬ ‫خۆیاندا رێك‌و ته‌بابن‪ ،‬چونكه‌ ده‌یان ره‌وت‌و‬ ‫گروپ‌و مه‌زهه‌بی لێدروستبوه‌‪ ،‬به‌شێكیان‬ ‫له‌روی فیقهیه‌وه‌ ناكۆكن‪ ،‬به‌شێكیش���یان‬ ‫هه‌ر ته‌واوی ئایینه‌كه‌یان به‌سیاسیكردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر الیه‌كیشیان پاس���او بۆ خۆیان‌و بۆ‬ ‫جیاوازییه‌كانیان ده‌دۆزنه‌وه‌و هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫خه‌ڵكی���ش له‌ده‌وری���ان كۆببێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆ نمون��� ‌ه له‌نێ���و مه‌زهه‌بی س���وننیدا‬ ‫ئ���ه‌م ره‌وت‌و قوتابخان���ه‌و مه‌زهه‌بان��� ‌ه‬ ‫هه‌ن‪ :‬ئه‌ش���اعیره‌‪ ،‬ك ‌ه بۆ ئه‌بوحه‌س���ه‌ن‬ ‫ئه‌شاعیری ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ماتریدی ‌ه ك ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌بو مه‌نس���وری ماتریدی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌سه‌ریه‌ (الثریة‌)و سۆفیگه‌ریی‌و‪ ..،‬هتد‪،‬‬ ‫له‌نێو هه‌ر یه‌ك له‌مانه‌ش چه‌ندین ره‌وتی‬ ‫دیكه‌ دروست بون‪.‬‬

‫تا پێغه‌مبه‌ری‬ ‫ئیسالم له‌ژیاندا بو‬ ‫ئه‌و دابه‌شكارییه‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو ئیسالم‬ ‫یه‌ك رێگا بو ئه‌ویش‬ ‫رێگای قورئان‌و‬ ‫فه‌رموده‌كانی‬ ‫پێغه‌مبه‌ر بو هیچ‬ ‫كام له‌و دو مه‌زهه‌به‌‬ ‫جگه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫مه‌رامی سیاسی‌و‬ ‫تائیفی‌و‪ ..‬هتد‪ ،‬هیچ‬ ‫بنه‌مایه‌كی پته‌وی‬ ‫ئه‌وتۆیان نییه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌زانایان���ی موس���وڵمان‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی گرفت‌و ناكۆكییه‌كانی نێوان‬ ‫سوننه‌و ش���یعه‌‪ ،‬بۆ كوشتنی عوسمانی‬ ‫ك���وڕی عه‌ف���ان ده‌گێڕن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌وكاته‌وه‌ی كه‌ ناكۆكی���ی قوڵ له‌نێوان‬ ‫عه‌ل���ی ك���وڕی ئه‌ب���ی تاڵی���ب‌و معاوی ‌ه‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬به‌دیوه‌كه‌ی دی معاوی ‌ه رۆڵی‬ ‫له‌دروس���تكردنی ئه‌م ناكۆكییانه‌دا هه‌بو‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی���ی خ���ۆی تێدا بو‪،‬‬ ‫ئی���دی ئه‌م ناكۆكیان ‌ه له‌دوای كوش���تنی‬ ‫خه‌لیفه‌ی چواره‌م ك���ه‌ عه‌لی بو كۆتایی‬ ‫نه‌هات‪ ،‬به‌یعه‌تی حه‌س���ه‌نی كوڕی عه‌لی‬ ‫به‌معاوی���ه‌و دواتر كوش���تنی حوس���ێنی‬ ‫ك���وڕی عه‌لی‌و هه‌ڵگیرس���اندنی چه‌ندین‬ ‫شۆڕش له‌الیه‌ن شیعه‌كانه‌وه‌ دژ به‌زوڵم‌و‬ ‫زۆرداریی س���وننییه‌كان‪ ،‬درێژه‌ی كێشا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س���ه‌رده‌می ئیسماعیلی سه‌فه‌وی‬ ‫(‪1524-1487‬ز) كه‌ له‌س���ااڵنی(‪-1501‬‬ ‫‪1524‬ز) ده‌سه‌اڵتی له‌ئێران‌و ئازه‌ربایجان‬ ‫گرته‌ده‌س���ت‌و مه‌زهه‌بی شیعه‌ی له‌ئێران‬ ‫ك���رد به‌مه‌زهه‌بی فه‌ڕم���ی‌واڵت‌و زۆربه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی ئێرانی كرد به‌شیعه‌‪ ،‬ئه‌م گرفت ‌ه‬ ‫جارێكی دیكه‌ نوێبوه‌وه‌و ئیدی ش���ه‌ڕی‬ ‫بیابانی چاڵدێرانی به‌دواداهات كه‌ سوڵتان‬ ‫سه‌لیمی یه‌كه‌م به‌توندیی روبه‌ڕوی بوه‌وه‌و‬ ‫شا ئیس���ماعیل دۆڕاندی‌و پایته‌خته‌كه‌ی‬ ‫ك���ه‌ ته‌برێز ب���و گیراو خۆیش���ی بۆ الی‬ ‫ئازه‌ربایجان هه‌اڵت تا به‌نه‌خۆش���ی سیل‬ ‫مرد‪ .‬ش���ا ئیسماعیل مرد به‌اڵم ئێران بو‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تێكی شیعی‌و له‌به‌رامبه‌ر سونن ‌ه‬ ‫چه‌قین كه‌ ئێس���تا له‌هه‌مو كاتێك زیاتر‬ ‫شوێنه‌واره‌كه‌ی دیاره‌‪.‬‬ ‫مه‌زهه‌بی شیعه‌‪:‬‬ ‫شیعه‌ گوزارش���ته‌ له‌دوه‌م گه‌وره‌ترین‬ ‫مه‌زه���ه‌ب له‌نێو موس���ڵمانان كه‌ له‌دوای‬ ‫مه‌زهه‌بی س���وننه‌ دێت‪ ،‬ش���یعه‌ به‌مانای‬ ‫په‌یڕه‌وانی عه‌لی كوڕی ئه‌بی تاڵیب دێت‪،‬‬ ‫ئه‌مڕۆش هه‌مو ئه‌وانه‌ی سه‌ر به‌مه‌زهه‌بی‬

‫ش���یعه‌ن‪‌ ،‬واتا په‌یڕه‌وی له‌دوازده‌ ئیمام‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ له‌عه‌لی كوڕی ئه‌بی تاڵیبه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‌و له‌محه‌م���ه‌دی مه‌هدی‬ ‫كۆتایی دێت‪ .‬ئێس���تاش ش���یعه‌كان له‌و‬ ‫بڕوای���ه‌دان كاتێك زوڵم‌و س���ته‌مكاریی‬ ‫زۆر قوڵده‌بێت���ه‌وه‌و په‌ره‌ده‌س���ێنێ‪،‬‬ ‫محه‌م���ه‌د مه‌ه���دی س���ه‌رله‌نوێ زیندو‬ ‫ده‌بێته‌وه‌و شۆڕشێك له‌دژی سته‌مكاریی‬ ‫هه‌ڵده‌گیرس���ێنێت‪ .‬ش���یع ‌ه‌وه‌كو زاراو‌ه‬ ‫به‌مان���ای په‌یڕه‌وكردن ی���ان تابع دێت‪،‬‬ ‫شیعه‌كان بۆی ‌ه ته‌نیا ئه‌و دوازد‌ه ئیمامه‌یان‬ ‫‌وه‌ك رابه‌ری خۆیان داناوه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌مو‬ ‫ئه‌وان���ه‌ ده‌چنه‌وه‌ س���ه‌ر فاتیمه‌ی كچی‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر له‌الیه‌ك‌و عه‌ل���ی كوڕی ئه‌بی‬ ‫تاڵیب له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه فاتیم ‌ه‬ ‫خێزانی عه‌لی بوه‌و عه‌لی خۆیشی ئامۆزای‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر (د‪.‬خ)بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ش���یعه‌كان‬ ‫ده‌ڵێن هه‌مو ئه‌وانه‌ی له‌(فاتیمه‌و عه‌لی)‬ ‫ن‪ ،‬ئه‌وان ‌ه له‌نه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌رن‪ .‬زاراوه‌ی‬ ‫ش���یعه‌ زیاتر له‌(‪ )5‬پێن���ج جار له‌الیه‌ن‬ ‫خودی محه‌مه‌د پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ به‌كارهاتو‌ه‬ ‫له‌هه‌ر پێنج جاره‌كه‌ش���یدا به‌ئه‌ی عه‌لی‬ ‫ده‌ستیپێكردوه‌‪ ،‬وات ‌ه له‌كاتی به‌كارهێنانی‬ ‫شیعه‌ روی له‌عه‌لی كردوه‌‪ .‬له‌یه‌كێكیشیاندا‬ ‫دڵنیایی داوه‌ت���ه‌ عه‌لی‌و پێیوتوه‌ عه‌لی‌و‬ ‫په‌یڕه‌وانی له‌رۆژی دواییدا سه‌رده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫یان‌وتویه‌ت���ی په‌یڕه‌وانی عه‌لی ئه‌وانه‌ن‬ ‫كه‌ سه‌رده‌كه‌ون‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و فه‌رمودانه‌ی‬ ‫محه‌مه‌د پاس���اوێكی گرن���گ‌و بنه‌ڕه‌تیی‬ ‫بوب���ن بۆ ئه‌وه‌ی ه���ه‌واداری عه‌لی زیاتر‬ ‫بڕوایان به‌و هه‌بوبێت‌و خۆیان له‌س���ونن ‌ه‬ ‫جیاكردبێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ جگ��� ‌ه له‌مان ‌ه‬ ‫له‌چه‌ند ئایه‌تێكیش���دا باسی شیعه‌ كراو‌ه‬ ‫‌وه‌كو سوره‌تی الصافات ئایه‌ی ‪83‬و‪،84‬‬ ‫یان س���وره‌تی القصص ئایه‌ی ‪ ،15‬بۆی ‌ه‬ ‫ش���یعه‌كان بڕوای���ان وایه‌ ئ���ه‌م زاراوه‌ی ‌ه‬ ‫ل���ه‌دوای پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ دروس���ت نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و پێغه‌مبه‌ر خ���ۆی به‌كاریهێناوه‌و‬ ‫زاراوه‌یه‌كی ره‌س���ه‌نی ئایینی ئیسالمه‌‪.‬‬ ‫شیع ‌ه‌وه‌كو زاراوه‌ به‌مانای باڵوبونه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫باڵوبونه‌وه‌یه‌ك كه‌ هێزێكی له‌گه‌ڵدا بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم‌وه‌كو مه‌زهه‌ب ش���تێكی تر‌ه‌وه‌ك‬ ‫له‌سه‌ره‌وه‌ باسمكردوه‌‪.‬‬ ‫ش���یعه‌كان پێیانوای ‌ه له‌س���ه‌رده‌می‬ ‫عه‌ل���ی كوڕی ئه‌ب���ی تاڵیب���ه‌و‌ه گروپی‬ ‫ش���یعه‌ دروس���ت بوه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌و چوار‬ ‫س���ه‌حابه‌یه‌ن كه‌ په‌ی���ڕه‌وی عه‌لی)یان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌وانیش عه‌ماری كوڕی یاس���ر‪،‬‬ ‫ئه‌بی زه‌ری غه‌فاری‪ ،‬س���ه‌لمانی فارسی‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ میقدادی كوڕی ئه‌سوه‌د‪ ،‬ئه‌م چوار‬ ‫كه‌س��� ‌ه یه‌كه‌مین گروپی شیع ‌ه بون‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌مو بڕوایه‌كیان به‌عه‌لی هه‌بو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می خه‌لیفه‌ی سێیه‌میشدا ئه‌و‬ ‫سه‌حابانه‌ دژی عوس���مان كوڕی عه‌فان‬ ‫‌وه‌س���تابونه‌وه‌‪ .‬له‌و رۆژه‌وه‌ی ئه‌و گروپ ‌ه‬ ‫دژی عوس���مان ‌وه‌س���تان‪ ،‬مۆركێك���ی‬ ‫ئه‌وتۆیان داوه‌ت ‌ه شیعه‌ كه‌ شیعه‌ ئه‌وانه‌ن‬ ‫شۆڕش���گێڕن‌و هه‌میش���ه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫س���ته‌مكاریی شۆڕش���یان به‌رپاكردوه‌‪،‬‬ ‫نمونه‌ش���یان س���ه‌ربڕینی به‌ناهه‌ق���ی‬ ‫حس���ێن كوڕی عه‌لی ئه‌بی تاڵیب‌و ژه‌هر‬ ‫ده‌رخوارددانی حه‌س���ه‌نی برای حوسێن ‌ه‬ ‫له‌رێ���گای خێزانه‌كه‌ی���ه‌وه‌و چه‌ندی���ن‬ ‫به‌ڵگه‌ی دیكه‌ی س���ته‌م‌و سته‌مكاریی ك ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ریان كراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌م هه‌مو‬ ‫س���ته‌مه‌ی له‌دوای كۆچ���ی پێغه‌مبه‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌باوك���ی حه‌س���ه‌ن‌و حس���ێن ك���راوه‌‪،‬‬ ‫نمون���ه‌ی ئه‌و شۆڕش���گێڕییه‌ش چه‌ندین‬ ‫ش���ۆڕش‌و راپه‌ڕین ده‌هێننه‌وه‌ كه‌ له‌دژی‬ ‫زوڵم‌و س���ته‌مكاریی پێیهه‌ڵساون‪ .‬ئه‌مانه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر تارماییه‌ك بن بۆ دروس���تبونی‬ ‫باڵی ش���یع ‌ه یان مه‌زهه‌بی ش���یعه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ش���ه‌ڕی (الصفین) به‌ته‌واوی په‌یڕه‌وانی‬ ‫عه‌ل���ی ئاش���كراكرد‪ ،‬كاتێ���ك س���وپای‬ ‫معاوی ‌ه به‌رگه‌ی له‌ش���كری عه‌لی نه‌گرت‪،‬‬ ‫به‌ناچاری���ی قورئانی���ان به‌رزكرده‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ش���ه‌ڕه‌كه‌ رابگرن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی له‌ناو‬ ‫له‌ش���كری عه‌لی دژی راگرتنی شه‌ڕه‌ك ‌ه‬ ‫بون‪ ،‬جیابونه‌وه‌و پێیانده‌وترا خه‌واریج‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش له‌گه‌ڵ عه‌لی مانه‌وه‌ پێیانده‌وترا‬ ‫ش���یع ‌ه‌وات ‌ه په‌یڕه‌ویكردنی عه‌لی‪ .‬دوای‬ ‫عه‌لی حس���ێن له‌ژێر هه‌ر گوشارێك بێت‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی به‌یعه‌تی دا به‌معاوی ‌ه‬ ‫كه‌چ���ی ژه‌هرخواردیان كرد‌و حس���ێنی‬ ‫برایش���ی به‌هۆی خیانه‌تی خه‌ڵكی كوف ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ براكان‌و خزمه‌كانی خۆی كوژران‌و‬ ‫سه‌ری حس���ێنیان‌وه‌ك مژده‌پێدانێك بۆ‬ ‫معاویه‌ برد‪ ،‬حسێن جه‌سته‌كه‌ی له‌كه‌ربه‌ال‬ ‫نێژراوه‌و سه‌ره‌كه‌یش���ی له‌میس���ر خرای ‌ه‬ ‫ژێر خۆڵ���ه‌وه‌‪ ،‬ئیتر هه‌م���و ئیمامه‌كانی‬ ‫تر له‌كوڕی حس���ێنه‌وه‌ ده‌س���تپێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی دیكه‌ ئیمامی چواره‌م (زین‬ ‫العابدین)ه‌‪ ،‬ك ‌ه كوڕی حسێن كوڕی عه‌لی‬ ‫ئه‌بی تاڵیبه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫به‌م رێگای ‌ه‬ ‫چه‌وریی‌ كه‌مه‌رو‬ ‫ورگت مه‌هێڵه‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی چه‌وری ‌‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌م����ه‌رو ورگ یه‌كێك����ه‌ ل����ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان پێوه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه زۆرینه‌ ‌‬ ‫كێشانه‌ ‌‬ ‫ده‌ناڵێن����ن‪ .‬بونی‌ ئه‌و چه‌وریه‌ له‌م‬ ‫ی هه‌ن‪،‬‬ ‫ناوچانه‌ چه‌ندین ه����ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وانه‌‪ ،‬دانیش����تن ب����ۆ ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر‪ ،‬زۆر خواردن����ی‌ ش����یرینیی‌‌و‬

‫ی هه‌ست قاپێك����ی‌ بچ����وك برنج����ی‌ پاڵو‪+‬‬ ‫چه‌وری����ی‌‌و هه‌روه‌ه����ا هه‌ندێج����ار په‌یڕه‌وكردنیدا به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌و چه‌ورییان ‌ه ده‌كه‌یت‪ :‬چاره‌كێك مریش����كی‌ ب����رژاو به‌ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌ژن����ان به‌نه‌مان ‌‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ی‌ چه‌وری���� ‌‬ ‫پێس����ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ی����ان پارچه‌ی����ه‌ك‬ ‫ی نانخواردنی‌ به‌یانی‌‪:‬‬ ‫ی هۆرمۆن ‌‬ ‫ی به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی گۆشتی‌ بێچه‌وریی‌‪ ،‬یاخود نیوكیلۆ‬ ‫ی پارچه‌یه‌ك نانی‌ بۆر‪ +‬هێلكه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئیسترۆجینه‌‪ .‬ش����اره‌زایانی‌ بوار ‌‬ ‫ی ماس����یی‌ برژاو‪ +‬قاپێ����ك زه‌اڵته‌ی‌‬ ‫خ����ۆراك پرۆگرامێك����ی‌ نوێی����ان كواڵو یاخ����ود پارچه‌یه‌ك په‌نیر ‌‬ ‫سه‌وزه‌‪.‬‬ ‫ی بێچه‌وریی‌‬ ‫ئاماده‌ك����ردوه‌ ب����ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫* دو كاتژمێ����ر دوای‌ نانخواردن ‌‬ ‫ی ژه‌می‌ نیوه‌ڕۆ‪:‬‬ ‫ی ورگ كه‌ له‌كات ‌‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫چه‌وری ‌‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫ی ئاژه‌ڵ‬ ‫هاری ‌‬

‫دكتۆر موحسین یونس‬ ‫ی ڤێته‌رنه‌ر‬ ‫پزیشك ‌‬ ‫ی هاریی‌ چییه‌؟‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نه‌خۆشی ‌‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر‪ :‬نه‌خۆش���ییه‌ك ‌ه ك���ه‌ له‌ئاژه‌ڵ ‌‬ ‫ی له‌رێ���ی‌ لیكه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫كێوی���ی‌‌و ماڵی ‌‬ ‫ی‬ ‫كاتێ���ك ده‌یگازێ���ت یاخ���ود برین ‌‬ ‫ی له‌شی‌ مرۆڤه‌ك ‌ه ده‌لێسێته‌و‌ه‬ ‫شوێنێك ‌‬ ‫ی ڤایرۆسه‌كه‌ی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫توش ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چۆن بزانین ئاژه‌ڵه‌ك ‌ه توش ‌‬ ‫هاریی‌ بوه‌ تاكو خۆمانی‌ لێبپارێزین؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬ئاژه‌ڵه‌ك ‌ه ح���ه‌ز به‌ته‌نهایی‌‌و‬ ‫تاریكی���ی‌‌و ش���وێنی‌ ش���ێدار ئه‌كات‌و‬ ‫له‌ئاو ئه‌ترس���ێت‌و هه‌ركات مرۆڤ لێی‬ ‫نزیكبێته‌وه‌ په‌الماری‌ ئه‌دات‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬له‌مرۆڤدا نیشانه‌كانی‌ چین؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬كاتێك ئاژه‌ڵه‌ توش���بوه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤه‌ك��� ‌ه ت���وش ئ���ه‌كات له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫په‌الم���اردان‌و گواس���تنه‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤی���ش به‌هه‌مانش���ێوه‌ په‌الم���ار ‌‬ ‫كه‌سی‌ تر ئه‌داو ئه‌یگه‌زێت‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ئ���ه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه‬ ‫مه‌ترسیداره‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌س���ه‌ك ‌ه زو‬ ‫چاره‌س���ه‌ر وه‌رنه‌گرێت ئ���ه‌و‌ه ئه‌بێت ‌ه‬ ‫ی مردنی‌‪ ،‬چونك ‌ه س���ااڵن ‌ه زیاتر ل ‌ه‬ ‫هۆ ‌‬

‫‪ 55‬هه‌زار كه‌س به‌هۆیه‌وه‌ ده‌مرن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬كام ئاژه‌ڵ زیاتر توش��� ‌‬ ‫هاریی‌ ده‌بن‌و چۆن بیانپارێزین؟‬ ‫ی‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬هه‌م���و ئاژه‌ڵێ���ك ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ به‌اڵم زیاتر س���ه‌گ‌و‬ ‫توش���بون ‌‬ ‫پش���یله‌‌و رێ���وی‌‌و چه‌ق��� ‌هڵ‌و گورگ‌و‬ ‫شه‌مش���ه‌مه‌كوێره‌و ئاژه‌ڵه‌ ماڵیه‌كان‪.‬‬ ‫ده‌كرێ���ت ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ئاژه‌ڵیان‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌ماڵه‌و‌ه بیانكوت���ن‌و هه‌ركات‬ ‫له‌الیه‌ن ئاژه‌ڵێكی‌ تره‌وه‌ گازیان لێگیرا‬ ‫ی بۆ‬ ‫ئ���ه‌وا به‌زوترین كات چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬هه‌روه‌ها كاتێك ئاژه‌ڵه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه باس���مانكرد لێ ‌‬ ‫ئه‌و نیش���انانه‌ ‌‬ ‫ی لێ‬ ‫به‌ده‌ركه‌وت ئه‌وا پێویست ‌ه خۆیان ‌‬ ‫به‌دور بكه‌ن‌و ئاژه‌ڵه‌كه‌ش له‌ناوبه‌رن‌و‬ ‫له‌شوێنێك الشه‌كه‌ی‌ بشاررێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬كاتێك ئاژه‌لێ���ك گازمان‬ ‫ی بكه‌ین؟‬ ‫لێبگرێت چ ‌‬ ‫ی‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬هه‌ر كاتێ���ك ئاژه‌لێك گاز ‌‬ ‫لێگرت���ی‌ ته‌نان���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر مرۆڤیش‬ ‫ی لێگرت���ی‌ پێویس���ته‌ س���ه‌ره‌تا‬ ‫گاز ‌‬ ‫ی به‌ئاوو سابون بشۆ پاشان‬ ‫شوێنه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌زوترین كات خۆت بگه‌یه‌نه‌ نزیكترین‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ كوتانت بۆ‬ ‫بكرێ���ت‪ .‬نابێ���ت به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫گازگرتن پشتگوێ‌ بخرێت‪.‬‬

‫نیوه‌ڕۆ میوه‌یه‌ك بخۆ‬ ‫ژه‌می‌ ئێواره‌‪:‬‬ ‫قاپێك ماس����ت‪ +‬میوه‌ی����ه‌ك‪ +‬هه‌ر‬ ‫كاتێكیش له‌نێوان ژه‌مه‌كان برسیت‬ ‫بو خه‌یارو ت����رۆزی‌ بخۆ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی بێ شه‌كر‬ ‫هه‌مو كات ده‌توانی‌ چا ‌‬ ‫بخۆیته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر دوای‌ منداڵبون‬ ‫قژت وه‌ری‌ ئه‌مه‌ به‌كاربێنه‌‪:‬‬

‫ی شه‌وێك تاكو به‌یانی‌ پاشان بیهاڕ‌ه تا‬ ‫ی له‌دایكبون ‌‬ ‫زۆرێك له‌خانمان له‌دوا ‌‬ ‫ی وه‌ك هه‌ویرێكی‌ لێدێت پاش���ان بید‌ه‬ ‫ی هه‌ڵوه‌رین ‌‬ ‫كۆرپه‌له‌كه‌یان كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رت بۆ ماوه‌ی‌ دو كاتژمێر‬ ‫قژیان هه‌یه‌و به‌هۆیه‌وه‌ زۆر ناره‌حه‌ت له‌بێخ ‌‬ ‫ده‌بن‌و هه‌ست به‌دڵه‌ڕاوكێ ئه‌كه‌ن‪ .‬له‌م پاشان بیشۆ‪.‬‬ ‫ی دوه‌م‪:‬‬ ‫باره‌یه‌وه‌ ش���اره‌زایانی‌ بواری‌ پێست گیراوه‌ ‌‬ ‫ی ش���یری‌ گوێ���زی‌ هین���دی‌ به‌یه‌كێك‬ ‫ئام���اژ‌ه به‌گیراوه‌یه‌كی‌ سروش���تی ‌‬ ‫ده‌كه‌ن ك���ه‌ ژن���ان ده‌پارێزێت له‌قژ له‌چاره‌س���ه‌ر‌ه باشه‌كان داده‌نرێت بۆ‬ ‫ی‬ ‫رێگرتن له‌هه‌ڵوه‌رین���ی‌ قژ‪ ،‬ده‌توان ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌رین‪.‬‬ ‫ی له‌بێخی‌ س���ه‌ر بۆ‬ ‫ئه‌و ش���یر‌ه بده‌ ‌‬ ‫گیراوه‌ی‌ یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫هه‌ندێك ره‌ش���كه‌ (به‌پێ���ی‌ زۆریی‌‌و م���اوه‌ی‌ كاتژمێرێك‌و پاش���ان به‌ئاو‬ ‫ی بیشۆی‌‪.‬‬ ‫ی قژه‌كه‌) بخه‌ ئاوه‌وه‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫كه‌می ‌‬

‫هۆكار ‌ی‬ ‫ئازار ‌ی‬ ‫سوڕ ‌ی‬ ‫مانگان ‌ه‬ ‫چییه‌؟‬

‫ی مانگان ‌ه‬ ‫ی ئ���ازار له‌كاتی‌ س���وڕ ‌‬ ‫بون ‌‬ ‫ی زۆری‌ ژنان‬ ‫ی باوه‌و به‌شێك ‌‬ ‫دیارده‌یه‌ك ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیش���ك ده‌كه‌ن به‌هۆیه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا زیاتر ل��� ‌ه ‪%65‬ی‌ ئافره‌تان‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ئازاره‌یان هه‌یه‌ به‌اڵم له‌به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌میان���دا ئازاره‌ك ‌ه تونده‌و پێویس���ت ‌‬ ‫به‌پزیش���ك هه‌ی��� ‌ه چونك��� ‌ه دیارده‌ك ‌ه‬ ‫فیس���یۆلۆجیه‌‌و له‌ئه‌نجام���ی‌ گرژبون‌و‬ ‫ی منداڵداندای ‌ه‬ ‫ی ماسولكه‌كان ‌‬ ‫خاوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ژێر كاریگه‌ریی‌ هۆرمۆنه‌كان‌و چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫ی حاڵه‌ته‌كان له‌دوا ‌‬ ‫شتی‌ تره‌‪ ،‬زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ش���وكردن‌و چونه‌ ته‌مه‌نه‌و‌ه نامێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ئ���ازاره‌ له‌س���ك‌و پش���ت‌و به‌ر‬ ‫ی‬ ‫میزه‌ڵدان‌و هه‌ندێجار به‌ره‌و كۆئه‌ندام ‌‬ ‫زاوزێ‌و قاچه‌كانیش ئه‌ڕوات‪ ،‬ئه‌م ئازار‌ه‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ كه‌س رۆژێك پێش س���وڕه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‌و به‌هاتن��� ‌ه خواره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێن نامێنێت‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ندێ‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی سوڕه‌ك ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ی ماوه‌ ‌‬ ‫تر به‌درێژای ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت‌و ئازاره‌كه‌ به‌هێزه‌ بۆیه‌ هۆكار ‌‬ ‫ئه‌م ئ���ازاره‌ له‌م كه‌س���ان ‌ه ره‌نگه‌ ئه‌م‬ ‫ی خواره‌و‌ه بێت‪:‬‬ ‫چه‌ند خاڵه‌ ‌‬

‫ێ ك��� ‌ه‬ ‫ی زاوز ‌‬ ‫ی كۆئه‌ندام��� ‌‬ ‫هه‌وكردن��� ‌‬ ‫ی پزیشك بكات بۆ‬ ‫پێویسته‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫پشكنین‬ ‫ی‬ ‫ی زی���اده‌ له‌ناوپۆش��� ‌‬ ‫بونی‌ گۆش���ت ‌‬ ‫منداڵ���دان ك��� ‌ه ئه‌م ‌ه زیاتر به‌س���ۆنه‌ر‬ ‫ی ئه‌كرێت‬ ‫دیار ‌‬ ‫ێ یاخود كیس له‌ناو منداڵدان‌و‬ ‫ی گر ‌‬ ‫بون ‌‬ ‫ی س���ۆنه‌ر‬ ‫هێلك���ه‌دان ك���ه‌ به‌تیش���ك ‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ی خوێنی‌ ن���او منداڵدان بۆ‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی منداڵدان‬ ‫ی سك‌و دیوار ‌‬ ‫ناوپۆش ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و خااڵن ‌ه ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هۆكاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌ بو پێویس���ته‌ به‌زوترین كات‬ ‫چاره‌س���ه‌ر وه‌ربگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫حاڵه‌ته‌ك ‌ه فسیۆلۆجی‌ بو ئه‌وا ده‌كرێت‬ ‫چه‌ن���د رێنمایی���ه‌ك ب���كات‪ .‬وه‌ك زۆر‬ ‫ی ئاو‪،‬‬ ‫خواردنه‌و‌هی‌ شله‌مه‌نی‌ به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌وزه‌و می���وه‌و خواردن ‌‬ ‫خواردن ‌‬ ‫ی كه‌مچه‌وریی‌‌و سوێریی‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروس���تی ‌‬ ‫ی وه‌رزش‌و خۆشوش���تن‌و‬ ‫ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫ی ئاوی‌ گه‌رم‪.‬‬ ‫ی جه‌وه‌ن ‌ه ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬

‫‪15‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫موچەی سێ مانگی‬ ‫مامۆستایانی وانەبێژ نەدراوە‬

‫مامۆستایانی وانه‌بێژ له‌به‌رامبه‌ر هه‌ر وانه‌یه‌کدا بڕی ‪ 3‬هه‌زار یان ‪ 4‬هه‌زار دینار وه‌رده‌گرن‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار‬ ‫ئەو مامۆستایانەی دانەمەزراون‌و‬ ‫بەشێوەی کاتیی وانەبێژیی دەکەن‪،‬‬ ‫موچەی سێ مانگی ساڵی ڕابردوی‬ ‫خوێندنیان پێ نەدراوەو ھۆکارەکەشی‬ ‫بۆ قەیرانی دارایی هه‌رێم دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫مامۆستایانی وانەبێژ ئەو مامۆستایانەن‬ ‫بەش���ێوەیەکی کاتی���ی‌ لەس���ەر داوای‬ ‫بەڕێوەبەری خوێندنگاکان وانە دەڵێنەوە‪،‬‬ ‫لەبەرامبەر وتنەوەی هه‌ر وانەیەکیش بڕی‬ ‫‪ 4000‬دیناریان بۆ هه‌ژمار دەکرێت ئەگەر‬ ‫هه‌ڵگری بڕوانامەی بەکالۆریۆس���بن‌و بۆ‬ ‫بڕوانامای دبلۆمیش ‪ 3000‬دینار‪.‬‬

‫چەن���د مامۆس���تایەکی وانەبێ���ژ‬ ‫بەئاوێنەی���ان ڕاگەیاند کە ئەوان ھێش���تا‬ ‫کرێ���ی وانەوتن���ەوەی مانگەکانی ‪3‬و ‪4‬و‬ ‫‪5‬ی ئەمس���اڵیان وەرنەگرتوە‪ .‬هه‌رچەندە‬ ‫مامۆس���تایانی دام���ەزراو موچەی���ان‬ ‫وەرگرت���وە‪ ،‬ب���ەاڵم بودجەی مامۆس���تا‬ ‫جیاوازە لەگەڵ بودجەی ئەو وانەبێژانەو‬ ‫سەر بەیەک لیس���ت نین بۆیە موچەیان‬ ‫بەیەکەوە نایەت‪.‬‬ ‫بەگوێ���رەی زانیارییەکانی ئاوێنە‪ ،‬بڕی‬ ‫ئەو پارەیەی بۆ هه‌ر سێ مانگەکەی هه‌مو‬ ‫مامۆستایانی وانەبێژی شاری سلێمانیی‬ ‫پێویستە دەکاتە ‪ 290‬ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫مامۆس���تا کەمال نوری‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫پەروەردەی رۆژئاوای سلێمانی لەوبارەیەوە‬

‫بەئاوێن���ەی ڕاگەیاند "ئێمە بەنوس���ین‌و‬ ‫بەقس���ەش جەختمان کردوەتەوە لەگەڵ‬ ‫وەزارەتی پ���ەروەردەو وەزارەتی دارایی‪،‬‬ ‫کە پێویستە موچەی ئەو وانەبێژانە وەک‬ ‫موچەی مامۆس���تایانی ئاس���ایی خەرج‬ ‫بکرێ���ت‪ .‬نازانم بەرنامەی ئەوان کەیە بۆ‬ ‫خەرجکردنی‪ ،‬بەاڵم وتویانە بۆیان خەرج‬ ‫دەکرێت‌و پارەکەیان نافەوتێت"‪.‬‬ ‫بەش���ی زۆری ئ���ەو مامۆس���تایانە‬ ‫ئەوانەن کە ھێش���تا دانەمەزراون‌ یاخود‬ ‫دامەزراون‌و جگە لەخوێندنگاکەی خۆیان‬ ‫لەخوێندنگایەک���ی دیکەش وانەدەڵێنەوە‬ ‫وەک وانەبێ���ژ‪ .‬ئ���ەو مامۆس���تایانە ئەو‬ ‫وانانە ب���ۆ خوێندنگاکان پڕدەکەنەوە کە‬ ‫مامۆستای پێویستیان نییە‪.‬‬

‫کۆنگرەی پەروەردەیی دوادەخرێت‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫هه‌رچەندە بڕیاروابو لەمانگی ‪11‬ی‬ ‫ئەمساڵدا کۆنگرەی پەروەردەیی‬ ‫سازبکرێت‪ ،‬بەاڵم ئەنجامدانی ئەو‬ ‫کۆنگرەیە بۆ سەرەتای ساڵی داهاتو‬ ‫دوادەکەوێت‪.‬‬ ‫کۆنگ����رەی ئ����ەم ج����ارەی وەزارەتی‬ ‫پ����ەروەردە لەژێر ناونیش����انی "لەپێناو‬ ‫بوژان����ەوەی پەروەردەی����ی" دەبێ����ت‌و‬ ‫وەزارەت����ی پەروەردە ب����ۆ ئامادەکاریی‬ ‫کۆنگرەک����ە چەن����د لیژنەیەک����ی‬ ‫تایبەتمەن����دی پێکھێن����اوەو هه‌ندێک‬ ‫ل����ەو لیژنانە س����ەردانی دەرەوەی واڵت‬ ‫دەکەن بۆ س����ود وەرگرت����ن لەئەزمونی‬ ‫پەروه‌ردەیی واڵتانی پێشکەوتو لەڕوی‬ ‫پەروەردەیی����ەوە‪ .‬هه‌روەه����ا نوێنەرانی‬ ‫رێکخراوی جیهانی ‪UNESCO‬بەشداریی‬ ‫کۆنگرەکە دەکەن‪.‬‬ ‫کۆنگرەک����ە پێکدێت ل����ە ‪ 6‬تەوەری‬ ‫جی����اوازو لیژنەی ب����ااڵی کۆنگرەکەش پش����وی خوێندنگاکان بێ����ت بۆ ئەوەی‬ ‫لەبانگەوازێک����دا داوا لەپس����پۆڕانی بەش����ی زۆری پسپۆڕە پەروەردەییەکان‌‬ ‫پەروەردەیی دەکات پێش����نیارەکانیان بەش����داریی بکەن‪ .‬بۆ ئ����ەوەش ڕەنگە‬ ‫ب����ۆ دەوڵەمەندکردنی کۆنگرەکە بنێرن‪ .‬کۆنگرەکە بکەوێتە پشوی نێوان وەرزی‬ ‫یەکەم‌و دوەمی خوێندن کە لەمانگی ‪1‬ی‬ ‫تەوەرەکانی کۆنگرەکەش بریتین لە‪:‬‬ ‫‪ .1‬کارگێ����ڕی پەروەردەی����ی‪ ،‬ساڵی نوێدا دەبێت"‪.‬‬ ‫لەب����ارەی ئامانجی کۆنگرەکەش����ەوە‬ ‫کارگێڕی����ی‬ ‫بەالمەرکەزیکردن����ی‬ ‫قوتابخانەکان‪ ،‬رێکخستنەوەی کارگێڕیی وتەبێژەک����ەی وەزارەت����ی پ����ەروەردە‬ ‫رایگەیاند کە لەکۆنگرەکەدا کار دەکرێت‬ ‫پەروەردەی قەزاکان‪.‬‬ ‫بۆ پێداچونەوە بەسیس����تمەکەو هه‌وڵی‬ ‫‪ .2‬خوێندنی ئەھلی‪.‬‬ ‫بەرەوپێشچونی دەدەن‪.‬‬ ‫‪ .3‬سەرپەرشتیکردنی پەروەردەیی‪.‬‬ ‫دوایین کۆنگرەی وەزارەتی پەروەردە‬ ‫‪ .4‬ئەزمونەکان‌و بڕوانامەکان‪.‬‬ ‫‪ .5‬راھێنان‌و بەرزکردنەوەی ئاس����تی لەساڵی ‪ 2007‬لەشاری هه‌ولێر سازکرا‪.‬‬ ‫ئ����ەوە بەیەکێک لەکۆنگ����رە گرنگەکان‬ ‫مرۆیی‌و پیشەیی‪.‬‬ ‫دادەنرێت کە تێیدا سیستمی پەروەردەیی‬ ‫‪ .6‬توێژینەوەو دیراسات‪.‬‬ ‫هه‌رچەندە بڕیارواب����و لەمانگی ‪11‬ی گۆڕانی بەس����ەرداهات‌‪ .‬ب����ەاڵم هه‌ندێک‬ ‫ئەمس����اڵدا کۆنگرەک����ە ببەس����ترێت‪ ،‬لەبڕگەکانی ئ����ەو سیس����تمە ناڕەزایی‬ ‫ب����ەاڵم فاتیح مەول����ەوی زادە‪ ،‬وتەبێژی زۆری خوێن����دکاران‌و مامۆس����تایانی‬ ‫وەزارەت����ی پ����ەروەردە بەئاوێن����ەی بەدوای خۆی����دا ھێناو ئەوەش وایکردوە‬ ‫راگەیاند ک����ە کۆنگرەکە دوادەخرێت‌ بۆ دوای ‪ 7‬س����اڵ لەو کۆنگرەیە‪ ،‬ھێش����تا‬ ‫س����ەرەتای س����اڵی ‪" ،2015‬دەمانەوێت هه‌ندێک لەبڕگەکانی بەهه‌ڵپەسێرراویی‌و‬ ‫لەکاتێک����دا کۆنگرەکە س����از بکەین کە جێبەجێنەکراوی بمێننەوە‪.‬‬

‫ڕەنگە کۆنگرەکە‬ ‫بکەوێتە پشوی‬ ‫نێوان وەرزی یەکەم‌و‬ ‫دوەمی خوێندن کە‬ ‫لەمانگی ‪1‬ی ساڵی‬ ‫نوێدا دەبێت‬ ‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )447‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/9/30‬‬

‫‪17‬‬

‫نه‌خۆشه‌كان‬ ‫له‌نێوان مه‌زارگه‌و‬ ‫پزیشكان‬ ‫هاتوچۆیان ‌ه‬

‫سڵێامن‌و هاوسه‌ره‌که‌ی له‌سه‌ر مه‌زاری پیرمراد‬

‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‪ ،‬بان ‌ه‬ ‫ی كوردستان‬ ‫هێشتا به‌شێك له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌خۆرهه‌اڵته‌وه‌ تا خۆرئاوا‪ ،‬په‌ناده‌به‌ن ‌ه‬ ‫ی كه‌سایه‌تی ‌ه‬ ‫به‌ر مه‌زارگه‌و گۆڕ ‌‬ ‫ئاینییه‌كان وه‌ك شوێنێك بۆ پاڕانه‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی رازه‌كانیان‌و چاككردنه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌دیهێنان ‌‬ ‫نه‌خۆشه‌كانیان‪ ،‬به‌شێك له‌پزیشكانیش‬ ‫ی‬ ‫دان به‌وه‌دا ده‌نێن ك ‌ه به‌شێك ‌‬ ‫ی متمانه‌ی ‌ه‬ ‫ی پاڵنه‌ره‌ك ‌ه نه‌مان ‌‬ ‫گه‌ور‌ه ‌‬ ‫له‌نێوان نه‌خۆش‌و پزیشكاندا‪.‬‬ ‫ی پیرم���راد یه‌كێك��� ‌ه له‌و‬ ‫مه‌زارگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر بۆ چاكبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خه‌ڵكێك ‌‬ ‫شوێنان ‌ه ‌‬ ‫نه‌خۆشه‌كانیان‌و به‌دیهاتنی‌ رازه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫ی تێده‌كه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه دامێن ‌‬ ‫رو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ربه‌با ‌‬ ‫ی جنێره‌‌و نزیك كێو ‌‬ ‫ش���اخ ‌‬ ‫ی كوردستان‪.‬‬ ‫ی بان ‌هی‌ خۆرهه‌اڵت ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫له‌ناو مه‌زاری‌ پیرمراددا دو گۆڕ ه ‌هن‌و‬ ‫ی س���ه‌ردانیان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫داوای���ان لێده‌كه‌ن خواس���ته‌كانیان بۆ‬

‫ی‬ ‫بهێننه‌دی‌‪.‬كه‌ریم ئه‌حمه‌د‪ ،‬ك ‌ه پیاوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بومێزه‌رێك ‌‬ ‫‪ 60‬س���اڵ ‌هی‌ ریش س���پ ‌‬ ‫ی له‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ی ئااڵندبو‪ ،‬باس ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی له‌ناو ئه‌و م���ه‌زاره‌دا نێژراون‬ ‫ئه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫"ئه‌ولیان"‪.‬‬ ‫س���ڵێمان مه‌حمود‪ 30 ،‬ساڵ‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫هاوسه‌رومنداڵ ‌ه یه‌كسااڵنه‌كه‌یدا له‌ده‌ور ‌‬ ‫ی دانیشتبون‌و‬ ‫ی پیرمراد به‌بێده‌نگی ‌‬ ‫گۆڕ ‌‬ ‫ی پاڕان���ه‌وه‌و نزاك���ردن بون‪.‬‬ ‫خه‌ریك��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪" ،‬ئێم ‌ه بۆ‬ ‫سڵێمان به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نزاكردن هاتوینه‌ت ‌ه ئێره‌‪ ،‬به‌ڵكو شیفا ‌‬ ‫ی منداڵه‌كه‌مان بێت"‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی ‌‬ ‫ی م���ام كه‌ری���م‪ ،‬پیرم���راد‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد ب���وه‌و یه‌كێك ب���و‌ه له‌هاوه‌اڵن ‌‬ ‫ی خه‌ت���اب‌و به‌خۆی‌‌و ‪2‬‬ ‫ی كوڕ ‌‬ ‫عوم���ه‌ر ‌‬ ‫هه‌زار كه‌س���ه‌و‌ه رویان ل���ه‌و ناوچه‌ی ‌ه‬ ‫كردوه‌و له‌ش���ه‌ڕێكدا له‌گه‌ڵ فارسه‌كان‬ ‫ی ئێستاشیدا‬ ‫كوژراوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌و شوێن ‌ه ‌‬ ‫به‌خاكسپێرراوه‌‪.‬‬ ‫ی س���ڵێمان ماوه‌یه‌ك��� ‌ه‬ ‫منداڵه‌ك��� ‌ه ‌‬

‫ی گه‌ده‌و كه‌مخۆرییه‌و‌ه‬ ‫به‌ده‌س���ت ئازار ‌‬ ‫ی وتی‌‪" ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ناڵێنێت‪ ،‬وه‌ك خۆش ‌‬ ‫ی خێزانه‌كه‌م هاتوینه‌ت ‌ه‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫پێداگری ‌‬ ‫ی پیرمراد"‪.‬‬ ‫ی مه‌زار ‌‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئارامگاك���ه‌دا‪ ،‬گۆڕێك ‌‬ ‫له‌س���وچێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیك��� ‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هی���چ ناوێك ‌‬ ‫به‌سه‌ره‌و‌ه نیه‌‪ ،‬ته‌نیا ئه‌وه‌ند‌ه نه‌بێت ك ‌ه‬ ‫ی نوسراو‌ه "خواهر"‪،‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫به‌فارس ‌‬ ‫ی‬ ‫مام كه‌ری���م ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌و‌ه خوش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گیانله‌ده‌س���تدان ‌‬ ‫پیرمراد بوه‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ال ‌‬ ‫ئه‌ویش هێنراوه‌ت ‌ه ئێر‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫براكه‌یه‌و‌ه بنێژرێت"‪.‬‬ ‫ش���ه‌وبۆ‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 26‬س���اڵ‪ ،‬جه‌خت‬ ‫ی‬ ‫ی هاوسه‌ر ‌‬ ‫ی س���ڵێمان ‌‬ ‫له‌سه‌ر وته‌كان ‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬چه‌ندینج���ار‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشكمان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫ماوه‌یه‌ك باش���بون‪ ،‬منداڵه‌كه‌مان وه‌ك‬ ‫ی لێدێته‌وه‌‪ ،‬پێشتریش دایكم هێنا‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌زارگه‌ی ‌ه چونك ‌ه نه‌خۆش���ی ‌‬ ‫ی هه‌بو‪ ،‬پ���اش ماوه‌یه‌ك باش‬ ‫خوێن��� ‌‬ ‫بو"‪.‬‬

‫ی به‌ش���ێك له‌هاواڵتیان‌و‬ ‫به‌بۆچون��� ‌‬ ‫ی دوایی���دا‬ ‫چاودێ���ران‪ ،‬له‌مس���ااڵن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر مه‌زارگ ‌ه له‌ئێران به‌ناو ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیمام���زاد‌ه په‌یداب���ون‪ ،‬ك��� ‌ه خه‌ڵكی ‌‬ ‫ی س���ه‌ردانیاندا بڕێ���ك پ���ار‌ه‬ ‫له‌كات��� ‌‬ ‫داده‌نێن‌و به‌وهۆیه‌و‌ه له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی داهات حساب ‌‬ ‫وه‌ك سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌یده‌ری‌‪ ،‬ده‌رچو ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د عه‌ل��� ‌‬ ‫ی بان���ه‌‪،‬‬ ‫زانك���ۆو دانیش���توی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی ‪10‬‬ ‫ی دوایی���دا نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫"له‌مس���ااڵن ‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ ‪ 11‬ه���ه‌زار م���ه‌زاری‌ ئیمام���زاد‌ه‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ ئێ���ران كراونه‌ته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی داهات‬ ‫خه‌ڵكه‌و‌ه وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌كاریانده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی باو ‌‬ ‫ی ئاماژ‌ه به‌بۆچونێك ‌‬ ‫حه‌یده‌ر ‌‬ ‫ناو كۆمه‌ڵگ��� ‌ه ده‌كات به‌و‌هی‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ی‬ ‫ی ش���وێن ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ل���ه‌و مه‌زاران��� ‌ه كات ‌‬ ‫ی جوله‌ك���ه‌كان ب���ون‌و‬ ‫نیش���ته‌جێبون ‌‬

‫له‌پ���اش كۆچكردنیان بۆ ئیس���رائیل‪،‬‬ ‫ی سامانه‌كانیان‪ ،‬گۆڕیان‬ ‫"بۆ شاردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ایه‌تیه‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵكه‌ن���دوه‌و ن���او ‌‬ ‫پیرۆزی���ان له‌س���ه‌ر داناو‌ه ت���ا گومان‬ ‫ی نه‌كرێت‪،‬‬ ‫نه‌خرێته‌س���ه‌ری‌‌و ده‌ستكاری ‌‬ ‫ی له‌هه‌ر ده‌رفه‌تێكدا بگه‌ڕێنه‌وه‌و‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫بچنه‌وه‌س���ه‌ری‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وایك���ردو‌ه‬ ‫ی پیرۆز‬ ‫ی كات وه‌ك شوێنێك ‌‬ ‫به‌تێپه‌ڕبون ‌‬ ‫سه‌یربكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێك له‌پزیش���كان‪ ،‬ه���ۆكار ‌‬ ‫ی ب���ۆ ئ���ه‌و‬ ‫ی خه‌ڵك��� ‌‬ ‫س���ه‌ردانكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫شوێنان ‌ه به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشه‌كانیان‪ ،‬ده‌گێڕنه‌و‌ه بۆ نه‌مان ‌‬ ‫ی نه‌خۆش به‌پزیشكه‌كان‪.‬‬ ‫متمان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫د‪ .‬وه‌رزێر فه‌تاح ش���اڵی‌‪ ،‬پسپۆڕ ‌‬ ‫ی ئێس���ك‌و جومگ���ه‌و‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌پزیش���ك ‌ه به‌ناوبانگه‌كان��� ‌‬ ‫ی هه‌ر‌ه‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬پێیوای���ه‌‪ ،‬به‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌و دیارده‌ی��� ‌ه په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫كه‌م ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگه‌وه‌‪" ،‬ئه‌گه‌رنا ‪60%‬‬ ‫به‌كلت���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی متمان ‌ه ‌‬ ‫ی به‌نه‌مان ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫بۆ ‪‌ 70%‬‬

‫نه‌خۆشه‌و‌ه هه‌ی ‌ه به‌پزیشكان"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی نه‌مان��� ‌‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ ه���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫متمانه‌ی���ه‌ش‪ ،‬د‪ .‬وه‌رزێ���ر به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی پزیش���كان‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬ف���ر‌ه بۆچون ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كی‌ دیاریك���راو‪،‬‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێكجاری���ش نه‌خ���ۆش متمان��� ‌ه ‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫به‌و‌ه نامێنێت ك��� ‌ه ده‌چێت ‌ه ال ‌‬ ‫ێ پێیده‌وترێت‬ ‫پزیشكێك‌و ده‌س���تبه‌ج ‌‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ریت پێویس���ته‌‪ ،‬ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫پێویستیش نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی زۆرین ‌هی‌ ش���اره‌زایان‌و‬ ‫به‌بۆچون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رونی���ی‌‪ ،‬له‌كات ‌‬ ‫پس���پۆڕانی‌ بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌زارگ���ه‌و گ���ۆڕ ‌‬ ‫س���ه‌ردانكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیراد‌ه ‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ن���د‌ه ‌‬ ‫ی نه‌خۆشه‌ك ‌ه رۆڵده‌بینێت‬ ‫ی خود ‌‬ ‫ناوه‌كی ‌‬ ‫ی هه‌ست به‌كه‌مێك باشبون بكات‪،‬‬ ‫له‌و‌ه ‌‬ ‫ی نی ‌ه له‌وه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���د‌ه مه‌زارگه‌ك ‌ه رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی��� ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌م متمان���ه‌و ئیراده‌ی ‌ه ‌‬ ‫نه‌خۆشه‌كان به‌رامبه‌ر پزیشكان هه‌بێت‌و‬ ‫دروس���تببێته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م دیارده‌ی���ه‌ش‬ ‫ی دێت‪.‬‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫به‌یه‌كجاری ‌‬

‫ریکالم‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )447‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/30‬‬

‫خه‌رمان به‌ره‌كه‌ت مه‌رزێكی‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌ نوێ‌ له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫دالوه‌ر سۆفی‌‬ ‫له‌گۆڤ���اری بازرگان���ی‌و پیشه‌س���ازیدا‬ ‫له‌ژێ���ر تایتڵێك���ی بێله‌زه‌ت���ا مژده‌یه‌كی‬ ‫به‌له‌زه‌تمان باڵوك���رده‌وه‌ پاش ئه‌وه‌ی دو‬ ‫سێ جارێ به‌چاوی مشته‌ری خوێندمه‌وه‌‬ ‫بینیم قسه‌و باسێك هه‌ڵئه‌گرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئ���ه‌و چاوپێكه‌وتنه‌ی���ه‌ ك���ه‌ گۆڤاره‌ك���ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری س���ایلۆی س���لێمانیدا‬ ‫ئه‌نجامی���داوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌تایتڵه‌كه‌دا هاتوه‌‬ ‫به‌ڕێزیان له‌قس���ه‌كانیانا ته‌ئكید ئه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بێ پێچ‌و په‌نا به‌كوردی‌و كرمانجی ئه‌ڵێن‬ ‫س���ایلۆمان نیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ئه‌و مه‌ینه‌تیه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌پاش ‪ ٢٢‬س���اڵ حوكمڕان���ی حكومه‌تی‬ ‫كوردیدا ئه‌درێ به‌گوێماندا‪.‬‬ ‫نه‌مانتوانی له‌بنیاتنانی ئه‌م مه‌مله‌كه‌ته‌دا‬ ‫چ���او له‌ئه‌ڵمانه‌كان بكه‌ین‪ ،‬كه‌ له‌س���اڵی‬ ‫‪ ١٩٧٠‬قسه‌یه‌كیان ئه‌كردو ئه‌یانوت ئیشه‌‬ ‫زه‌روریه‌كانم���ان ته‌واوك���ردوه‌‪ ،‬له‌م���ه‌وال‬ ‫خه‌ریكی كه‌مالی���ات‌و ڕازاندنه‌وه‌ی واڵت‌و‬ ‫خۆشگوزه‌رانی‌و پێشخس���تنی ئابوریمان‬ ‫ئه‌بین‪ ،‬به‌مه‌رجێك ئه‌و ماوه‌یه‌ی ئه‌وانیش‬ ‫هه‌ر ‪ ٢٢‬س���اڵ ئ���ه‌كات ل���ه‌دوای جه‌نگی‬ ‫جیهان���ی دوهه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌وات���ه‌ ئه‌ڵمان‬ ‫ده‌ستتان خۆش‌و واڵتتان خۆش‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ بۆ تایتڵ���ه‌ بێله‌زه‌ته‌كه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫به‌س بێت‪ ،‬با باس���ی به‌له‌زه‌ته‌كه‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌ڕێز به‌ڕێوه‌به‌ری سایلۆ ئاماژه‌یه‌كی داوه‌‬ ‫كه‌ الی من زۆر به‌له‌زه‌ته‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئه‌ڵێت ئه‌مساڵ س���لێمانی ‪ ٢٠٠‬هه‌زار‬ ‫تۆن گه‌نمی به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬جارێ نه‌ك هه‌ر‬ ‫ده‌ستخۆش���ی له‌جوتیاران ئه‌كه‌م‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫حه‌زئه‌ك���ه‌م بڵێم ده‌س���تتان ماچ ئه‌كه‌م‪،‬‬ ‫هه‌زارجار ده‌ستتان خۆش ماندونه‌بن‪ ،‬به‌م‬ ‫به‌رهه‌مه‌تان ئه‌یس���ه‌لمێنن هه‌میشه‌ ئێوه‌‬ ‫پشت‌و په‌نای خه‌ڵكی ئه‌م واڵته‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌می���وان‌و ئ���اواره‌وه‌ ژماره‌ی‬ ‫دانیشتوانی كوردس���تان شه‌ش ملیۆنیش‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ر له‌به‌رهه‌می س���لێمانی به‌س���ێ‬ ‫ك���ه‌س ‪ ١٠٠‬كیلۆ گه‌نمم���ان به‌رئه‌كه‌وێت‬ ‫بۆ س���اڵێك خۆ ئه‌گه‌ر به‌كۆی مه‌مله‌كه‌ت‬ ‫دو هێنده‌ی ت���ر به‌رهه‌م هاتبێ ئه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌س���ه‌و ‪ ١٠٠‬كیلۆمان به‌رئه‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫نانی ئه‌مس���اڵمان مس���ۆگه‌ركردو ترسی‬ ‫بێنانییمان نابێت‪ ،‬كورد واته‌نی موحتاجی‬ ‫ده‌س���تی هین نابین‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌فه‌لسه‌فه‌و‬ ‫خۆبادانیشه‌وه‌ قسه‌ بكه‌ین ئه‌وه‌ ئاسایشی‬ ‫خۆراكمان له‌گه‌نم له‌خه‌م ڕه‌خساوه‌‪.‬‬ ‫ج���ا كاك حوكم���ه‌ت‪ ،‬با ئه‌م���ه‌ ببێت‬ ‫ب���ه‌ده‌رس‌و عیبره‌ت بۆم���ان ‪.‬دیكتاتۆره‌‬ ‫گه‌وجه‌ك���ه‌ی تكریت ئه‌م خاك���ه‌ی كرده‌‬ ‫س���وتماك‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌لحوكمولی�ل�ا‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫گۆڕبه‌گ���ۆڕه‌ دوژمن بو‪ ،‬ئ���ه‌ی خۆمان بۆ‬ ‫به‌زه‌ییم���ان په‌م خاكی گه‌وه���ه‌رو ئاوی‬ ‫كه‌وس���ه‌ره‌دا نایه‌ته‌وه‌ به‌جۆرێك ته‌لبه‌ندو‬ ‫ڤێال ته‌نگیان به‌كشتوكاڵ هه‌ڵچنیوه‌‪ ،‬پیاو‬ ‫ترس���ی ئه‌پژی به‌ش���ی دو كوپه‌ شه‌راب‬ ‫جێی ڕه‌زو باخ نه‌مێنێ‪ ،‬كه‌ ڕه‌نگه‌ مرۆڤ‬ ‫س���وێندی خراپ به‌ده‌میا بێت نیوه‌ش���ی‬ ‫چاولێكه‌ریه‌ ‪.‬هه‌رچه‌نده‌ ماوه‌یه‌كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌ره‌تاتكێی ئه‌م دیارده‌ی���ه‌ له‌چه‌نده‌ها‬ ‫الوه‌و له‌الی دو سێ كابینه‌ی حوكمه‌ته‌كه‌ی‬ ‫له‌مه‌ڕ خۆم���ان دادو بێداد كراوه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێمیش ب���ۆره‌ وه‌عدێكی دا‬ ‫ك���ه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌و پرس���ه‌ بكرێت‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌نده‌ له‌ڕۆژنامه‌ی ئاوێنه‌دا باسێكم له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌ته‌ نوس���ی به‌بۆنه‌ی س���ه‌ردانی‬ ‫وه‌زیری ش���اره‌وانی بۆ پارێزگای سلێمانی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ پارێزگارداو به‌ڵێندانیان‬ ‫بۆ به‌دواداچ���ون‌و چاره‌س���ه‌ركردنی ئه‌و‬ ‫زیاده‌ڕه‌وییانه‌ بۆ س���ه‌ر موڵكی گش���تی‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت به‌غه‌یبه‌ت نه‌بێ وتیان س���زای‬ ‫س���ه‌رپێچیكه‌رانیش ئه‌ده‌ی���ن به‌اڵم وه‌ك‬ ‫بێته‌وه‌ یادم پێ���ش ئینتیخاباتێ بو بۆیه‌‬ ‫ئه‌و به‌ڵێنه‌ش ب���ه‌ده‌ردی هه‌ندێ به‌ڵێنی‬ ‫تر چو‪.‬‬ ‫ت���ا ئێس���ته‌ هه‌رچیمان وتوه‌ ئاس���نی‬ ‫س���اردمان كوتاوه‌و گوێزم���ان به‌گومه‌زا‬ ‫هه‌ڵ���داوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا میلل���ه‌ت بێده‌نگ���ه‌ی‬ ‫لێك���رده‌وه‌و ده‌سته‌وه‌س���انه‌ له‌ئاس���ت‬ ‫ده‌س���تداراندا‪ ،‬ده‌ داواكاری گشتی گیان‬ ‫ده‌ستمان دامێنتان خۆ جه‌نابتان نوێنه‌ری‬ ‫ئه‌م ڕه‌ش‌و ڕوت���ه‌ن‪ ،‬دیفاعێ له‌م خه‌ڵكه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌ی ڕۆژنامه‌نوس���ان كه‌مپینێ‪،‬‬ ‫كوڕه‌ موسوڵمانێ داوای هه‌قی ئه‌م خاڵكه‌‬ ‫بهروژێنێ‪ ،‬دنیا هه‌ر وا نابێ‌و رۆژان رۆژی‬ ‫له‌دوای���ه‌‪ ،‬كاك���ه‌ وه‌اڵ ئ���ه‌و زه‌وییانه‌ بۆ‬ ‫كشتوكاڵ باشتره‌ ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌هیمه‌تی جوتی���اران به‌زیادبێت‬ ‫گه‌نم مس���ۆگه‌ربو‪ ،‬چه‌ند خ���ۆش ئه‌بێت‬ ‫برنجی���ش مس���ۆگه‌ر ببێت‪ ،‬ج���ا ئه‌فه‌نم‬ ‫س���اڵێكی تر ئه‌م حه‌الن���ه‌ برنجی كوردی‬ ‫مسۆگه‌ربوبێت له‌سایه‌ی حكومه‌تی كوردیدا‬ ‫به‌ڕۆنی خۆماڵییه‌وه‌ به‌م بامێ‌و گۆشته‌وه‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر ئاسایشی خۆراك‌و ته‌مامه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫شاو سوڵتان به‌سه‌پان نازانین ‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ جوتی���اران ماندونه‌بن به‌ته‌مای‬ ‫برن���ج‌و به‌روبومه‌كان���ی ترتانی���ن‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫گه‌نمه‌كه‌ش خه‌رمان به‌ره‌كه‌ت‪.‬‬

‫"ئاماده‌باشیی بۆ كردنه‌وه‌ی‌ مه‌رزی ته‌وێڵه‌ – شۆشمێ كراوه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬دانا مه‌له‌كی‌‬ ‫ڕۆژی پێنجشه‌ممه‌ی‌ داهاتو‪،‬‬ ‫مه‌رزی شۆشمێی سه‌ر به‌پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬نوخشه‌‬ ‫ناسیح به‌رێوه‌به‌ری ناحییه‌ی بیاره‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ورده‌كاریی‌ كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و مه‌رزه‌‬ ‫ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك بڕیاره‌‪ ،‬پێنجش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاتو مه‌رزی نێوده‌وڵه‌تیی "ته‌وێله‌_‬ ‫شۆشمێ" ده‌كرێته‌وه‌؟‬ ‫نوخش���ه‌ ناس���یح‪ :‬ئ���ه‌م م���ه‌رزه‌‬ ‫ناكرێته‌وه‌ به‌ڵكو مه‌رزێكه‌ له‌ئێس���ته‌دا‬ ‫كراوه‌ی���ه‌و جموجۆڵ���ی بازرگانیش���ی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ش���ێوه‌یه‌كی نیمچه‌‬ ‫فه‌رمی هه‌فتانه‌ له‌رۆژی ش���ه‌ممه‌وه‌ بۆ‬ ‫‪ 4‬ش���ه‌ممه‌ كراوه‌یه‌ له‌"‪"8‬ی به‌یانیه‌وه‌‬ ‫تا كاتژمێ���ر "‪"5‬ی ئێواره‌ چون‌و هاتن‬ ‫ئاساییه‌و دوای ئه‌وه‌ داده‌خرێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بۆ به‌نێوده‌وڵه‌تیكردن���ی نزیكه‌ی "‪"4‬‬ ‫ساڵه‌ ئیش���ی له‌س���ه‌رده‌كرێت له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی پارێزگای سلێمانی‌و كرماشان‪،‬‬ ‫رێككه‌وتنێك���ی س���ه‌ره‌تایی هه‌یه‌ بۆ‬ ‫به‌نێوده‌وڵه‌تیكردن���ی ئ���ه‌و م���ه‌رزه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كردن���ه‌وه‌ی مه‌رزی نێوده‌وڵه‌تیی‬ ‫پێویس���تی به‌ره‌زامه‌ندی���ی حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ند هه‌یه‌و هێشتا ره‌زامه‌ندیی ئه‌وێ‬ ‫به‌ئێمه‌ نه‌گه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئه‌گ���ه‌ری رازینه‌بون���ی‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌نددا ئێوه‌ ئه‌توانن ئیش‬ ‫به‌رێككه‌وتنه‌كه‌ بكه‌ن ب���ۆ كردنه‌وه‌ی‬ ‫مه‌رزه‌كه‌؟‬ ‫نوخشه‌ ناسیح‪ :‬بڕواناكه‌م حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ن���د رازینه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ریش رازینه‌بو‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌بێ به‌بڕیارێك له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ بێت‌و ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ له‌ده‌سه‌اڵتی ئێمه‌و پارێزگاریشدا‬ ‫نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێم���ه‌ ده‌مان���ه‌وێ كاره‌‬ ‫ئیداریه‌كان���ی ته‌واوبكه‌ی���ن‌و رێگریه‌ك‬ ‫بۆ حكومه‌ت���ی به‌غ���دا نه‌‌یه‌ڵینه‌وه‌ تا‬ ‫وه‌ك بیانویه‌ك به‌ده‌ستیانه‌وه‌ بێت بۆ‬ ‫رێگریكردن له‌كردنه‌وه‌ی مه‌رزه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیچ ئاماده‌باشیی‌و فراوانیه‌ك‬ ‫بۆ رێگه‌وبان‌و مه‌رزه‌كه‌ كراوه‌؟‬ ‫نوخشه‌ ناس���یح‪ :‬ئه‌و رێگه‌وبانانه‌ی‬ ‫كه‌ ئێس���ته‌ هه‌مانن بۆ ئه‌وه‌ ناش���ێن‬ ‫كه‌ ببنه‌ رێگه‌ی هاتوچ���ۆی مه‌رزێكی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی‪ ،‬خاڵه‌ سنوریه‌كه‌ی سه‌ر‬ ‫مه‌رزه‌كه‌ش بۆخۆی بچوكه‌و له‌ئێسته‌دا‬ ‫‪ 125‬ئۆتۆمبێل���ی بارهه‌ڵگه‌رمان هه‌ن‬ ‫كێشه‌مان هه‌یه‌ له‌وه‌ی كه‌ هه‌م مه‌رزه‌كه‌و‬ ‫ه���ه‌م رێگاوبانه‌كه‌ ئ���ه‌م ژماره‌ كه‌مه‌ی‬ ‫ئۆتۆمبێل���ه‌كان له‌خۆناگرێ���ت چ جای‬ ‫ئه‌وه‌ی بكرێت به‌مه‌رزێكی نێوده‌وڵه‌تیی‬ ‫وه‌ك باش���ماخ كه‌ رۆژانه‌ زیاتر له‌ ‪2000‬‬

‫مه‌رزی شوشمێ‬ ‫ئۆتۆمۆبێ���ل تێیدا هاتوچ���ۆ ده‌كات‌و‬ ‫جموجۆڵ���ی بازرگانی���ی‌و هاتوچ���ۆی‬ ‫هاواڵتییان زۆر زیاتر ده‌بێت‌و جاده‌كه‌ی‬ ‫ئێس���ته‌ نزیكه‌ی "‪ "5‬مه‌تریش نابێت ‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ناوچه‌كه‌مان ناوچه‌یه‌كی‬ ‫گه‌شتیاریه‌ ده‌بێ هه‌وڵبده‌ین كه‌مترین‬ ‫زیانی موڵكیی به‌خه‌ڵك���ی بگه‌یه‌نین‌و‬ ‫هه‌وڵمانداوه‌ جاده‌ی به‌دیل دروستبكه‌ین‬ ‫له‌شوێنی تره‌وه‌ تا ره‌زو باخی خه‌ڵكیی‬ ‫كه‌متر تیابچێت‪ ،‬ئه‌مانه‌ش پێویستیان‬ ‫به‌بوجه‌یه‌كی زۆر هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بوجه‌ی تێچون���ی پرۆژه‌كه‌‬ ‫چه‌ندێكه‌و چه‌ندی بۆ دیاری كراوه‌؟‬ ‫نوخش���ه‌ ناس���یح‪ :‬ته‌وای پرۆژه‌كه‌‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 8‬ب���ۆ ‪ 10‬ملیاری تێده‌چێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ به‌دو ساڵ ‪ 8‬ملیارمان به‌رناكه‌وێ‬ ‫وه‌ك بودج���ه‌ی ناحی���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێ‬ ‫به‌پرۆژه‌یه‌ك���ی تایبه‌تی به‌ده‌ر له‌ناحیه‌‬ ‫بكرێ���ت‌و ره‌زامه‌ندیی���ش ده‌رب���ڕراوه‌‬ ‫ب���ۆ خه‌رجكردنی بودجه‌ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ به‌اڵم له‌ئێس���ته‌دا‬ ‫وه‌س���تاوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ویستمان كارێ‬ ‫بكه‌ی���ن كه‌ هی���چ نه‌ب���ێ بكرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫هاتوچۆی هاواڵتییان‪ ،‬چونكه‌ هاتوچۆی‬ ‫هاواڵتییان هێنده‌ بارقورس���یی ئابوری‬ ‫دروستناكات‌و بودجه‌یه‌كی وای ناوێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ ئێسته‌ له‌گه‌ڵ مودیر ناحیه‌ی‬ ‫نۆدشه‌دا ش���وێنێكمان دیاریكردوه‌ بۆ‬

‫نوخشه‌ ناسیح‬ ‫هاتوچۆی هاواڵتیی���ان‪ ،‬به‌اڵم جاده‌كه‌‬ ‫بڕینی ئه‌وێ���ت به‌درێژی���ی ‪ 25‬مه‌ترو‬ ‫پانیی ‪ 15‬مه‌تر‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا ئێمه‌ هیچ‬ ‫ئالیه‌تێكمان بۆ بڕینه‌كه‌ له‌به‌رده‌س���تدا‬ ‫نیه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌رابردودا " ‪ 1‬ملیارو ‪800‬‬ ‫ملیۆن" كولف���ه‌ی بۆ ده‌رچوو توانیمان‬ ‫به‌و بڕه‌ پاره‌ی���ه‌ چه‌ند فه‌رمانگه‌یه‌كی‬ ‫وه‌ك "نش���ینگه‌‪ ،‬ئاس���ایش‪ ،‬هاتوچۆ‪،‬‬ ‫گومرگ‪ ،‬پاس���ه‌وانیی سنور"ی تایبه‌ت‬ ‫به‌و مه‌رزه‌ دروس���تبكه‌ین‌و ئێسته‌ ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‌ وه‌ك به‌شێك له‌پرۆژه‌ گه‌وره‌كه‌‬ ‫ته‌واوبوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بوجه‌ی ئه‌و ك���ۆ پڕۆژانه‌ی‬ ‫مه‌رزه‌كه‌ له‌س���ه‌ر بودج���ه‌ی پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ خ���ه‌رج ده‌كرێت یا له‌س���ه‌ر‬ ‫پارێزگای سلێمانی؟‬ ‫نوخشه‌ ناس���یح‪ :‬به‌ده‌ر له‌بودجه‌ی‬ ‫پارێ���زگای هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌و پێ���ش‬ ‫به‌پارێزگابونی هه‌ڵه‌بجه‌ بڕیاری له‌سه‌ر‬ ‫دراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬خه‌ڵكی هه‌ورام���ان ته‌نها‬ ‫به‌پسوڵه‌یه‌كی ره‌سمیی‌و بێ پاسپۆرت‬ ‫ده‌ت���وان هاوتوچۆی ئێران بكه‌ن كاتێ‬ ‫ئه‌م مه‌رزه‌ به‌نێوده‌وڵه‌تیی كرا؟‬ ‫نوخش���ه‌ ناسیح‪ :‬قس���ه‌مان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ك���ردوه‌ كه‌ هاواڵتییانی پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌و هه‌ورام���ان به‌به‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫ره‌سمیه‌وه‌و بێ پاس���پۆرت هاتوچۆی‬

‫ئێران بك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نازانی���ن له‌كاتی‬ ‫به‌نێوده‌وڵه‌تیبون���ی مه‌رزه‌ك���ه‌دا ئه‌و‌ه‬ ‫جێبه‌جێ ئه‌كرێت یان نا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و رێگا نوێیه‌ی ك ‌ه ده‌چێته‌وه‌‬ ‫"ه���اوار"و رێگا نوێكه‌ی"سه‌یس�ل�ام _‬ ‫خه‌رپانی" په‌یوه‌س���تن به‌م مه‌رزه‌وه‌ یا‬ ‫پرۆژه‌ی دیك���ه‌ن‌و له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌دا نین؟‬ ‫نوخش���ه‌ ناس���یح‪ :‬ئ���ه‌م رێگایان���ه‌‬ ‫ته‌نها ب���ۆ هاتوچۆی خاوه‌ن باخه‌كان‌و‬ ‫گه‌شتوگوزار كراونه‌ته‌وه‌و په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌پرۆژه‌ك���ه‌وه‌ نی���ه‌‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ رێگ���ه‌‬ ‫به‌دیله‌كه‌ نین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬رێگ���ه‌ به‌دیله‌ك���ه‌ به‌كوێدا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ؟‬ ‫نوخشه‌ ناس���یح‪ :‬هه‌ر له‌مه‌رزه‌كه‌وه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كرێت‌و نایه‌ته‌وه‌ سه‌ر ئه‌م‬ ‫جاده‌و رێگایه‌ی ئێس���تا به‌ڵكو به‌پشت‬ ‫"سه‌یسه‌الم"دا ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر جاده‌ی‬ ‫"هه‌ڵه‌بجه‌_ خارگێاڵن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬قه‌ره‌بوی ئ���ه‌و هاواڵتیانه‌‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ موڵ���ك‌و ماڵی���ان‬ ‫به‌رئه‌كه‌وێت؟‬ ‫نوخشه‌ ناسیح‪ :‬به‌ڵێ به‌دڵنیاییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هێڵ���ی ئۆتۆمبێل���ی نوێ‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌ ب���ۆ هاتوچۆی هاواڵتییان‪،‬‬ ‫ئه‌و هێاڵنه‌ چۆن دابه‌ش ده‌كرێن؟‬ ‫نوخشه‌ ناس���یح‪ :‬له‌گه‌ڵ كردنه‌وه‌ی‬

‫ئ���ه‌و مه‌رزه‌دا كۆمه‌ڵ���ێ هێڵی تایبه‌ت‬ ‫به‌ته‌كس���ی‌و پاس ده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نازانین له‌س���ه‌ر چ ئه‌ساس���ێك دابه‌ش‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ ده‌بێ به‌رێنمایی‬ ‫بكرێت ك���ه‌ له‌پارێزگاره‌وه‌ ده‌رئه‌چێت‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی نیه‌ به‌و هێاڵنه‌ی كه‌ ئێسته‌‬ ‫هه‌ن له‌نێوان هه‌ورامان‌و ش���وێنه‌كانی‬ ‫تر‪ ،‬به‌ڵكو هێڵه‌ نوێكان له‌نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫كوردستاندا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌وله‌وی���ه‌ت ده‌درێ���ت‬ ‫به‌شۆفێری‌هێڵه‌ كۆنه‌كان؟‬ ‫نوخشه‌ ناسیح‪ :‬ئه‌وه‌ ئیشی لیژنه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ من ل���ه‌و لیژنه‌دا ئه‌ندام���م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێش���نیارم بۆ كردون ك���ه‌ ده‌بێ هه‌م‬ ‫هاواڵتییان���ی ته‌وێڵه‌و هه‌م ش���ۆفێره‌‬ ‫نوێكان نه‌خرێنه‌ نێو تیرو پشكه‌كه‌وه‌ بۆ‬ ‫رێنماییه‌كان له‌دابه‌شكردنی هێڵه‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و راس���ته‌وخۆ هێڵه‌كانی���ان پێ‬ ‫بدرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و‌ه ره‌زامه‌ندی���ی‬ ‫وه‌زاره‌تی گواس���تنه‌وه‌ی ده‌وێت‌و ئه‌و‬ ‫داوای���ه‌ی ئێمه‌ به‌رزكراوه‌ت���ه‌وه‌ ئیدی‬ ‫نازانین ره‌زامه‌ند ئه‌بن یان نا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس ل���ه‌وه‌ ئه‌كرێت ئه‌م‬ ‫هێاڵنه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌ساس���ی خزمایه‌تی‌و‬ ‫حزبایه‌ت���ی دابه‌ش ده‌كرێن‪ ،‬ش���تی وا‬ ‫هه‌بوه‌ له‌رابردودا؟‬ ‫نوخش���ه‌ ناس���یح‪ :‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫راست نیه‌‪.‬‬

‫وه‌زیری گه‌شتوگوزاری ئوردن‪ :‬کوردستان زۆر گونجاوه‌ بۆ گه‌شتوگوزار‬ ‫ ئا‪ :‬كازم زرار گزالی‪ ،‬عه‌مان‬ ‫وه‌زیری گه‌شتوگوزارو شوێنه‌واری‬ ‫ئوردن نضال مرضی القطامین‪ ،‬جه‌غت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ "واڵته‌كه‌یان ئاماده‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان حكومه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫واڵتی ئوردن په‌ره‌پێبدات‌و ئاماده‌باشیی‬ ‫واڵته‌كه‌شی نیشاندا له‌به‌ستنی چه‌ند‬ ‫رێككه‌وتنێكی هاوبه‌ش بۆ بره‌ودان‬ ‫به‌بواری گه‌شتوگوزار"‪.‬‬

‫وه‌زیری گه‌شتوگوزاری ئوردن‬

‫ئه‌لقتامێ���ن ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌دا كه‌ وێڕای‬ ‫روداوه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫"به‌اڵم هه‌رێم بۆ ئێمه‌ گرنگیی تایبه‌تی خۆی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌جۆرێك ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی كه‌ ئێمه‌‬ ‫هه‌مانه‌ له‌رێگای س���ه‌ندیكای به‌ڵێنده‌ران‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كانی ئوردن���ی توانیومانه‌ چه‌ندین‬ ‫پرۆژه‌ به‌هاوبه‌شیی ئه‌نجامبده‌ین له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ژماره‌یه‌كی كه‌م له‌وه‌به‌رهێن‌و‬ ‫خه‌ڵك���ی كوردس���تان توانیویانه‌ پرۆژه‌ی‬ ‫وه‌به‌رهێنانی���ان هه‌بێ���ت له‌واڵتی ئوردن‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ واڵتی‬ ‫ئ���وردن بارودۆخێك���ی تایبه‌ت���ی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ خه‌ڵكێك���ی زۆر له‌واڵت���ه‌‬ ‫هاوسێكانی به‌تایبه‌ت له‌سوریاو فه‌له‌ستین‬ ‫رویانتێكردوه‌و هه‌ندێكیان بونه‌ته‌ به‌شێك‬ ‫له‌دانیشتوانی ئه‌م واڵته‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌‬ ‫كه‌ رێژه‌ی بێكاریی له‌واڵته‌كه‌یان زۆر بێت‌و‬

‫زیاتر هه‌ل بڕه‌خس���ێت ب���ۆ خه‌ڵكی ئه‌م‬ ‫واڵته‌ هاوس���ێیانه‌ بۆ كاركردن به‌اڵم ئێمه‌‬ ‫به‌رۆشنیی ده‌ڕوانینه‌ داهاتو بۆ پته‌وكردنی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانمان له‌گ���ه‌ڵ وه‌به‌رهێنه‌رانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان"‪.‬‬ ‫الیه‌نێكی گرنگی گه‌ش���توگوزار له‌واڵتی‬ ‫ئ���وردن‪ ،‬گه‌ش���توگوزاری پزیش���كییه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك بۆته‌ به‌ش���ێك له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫گشتی وه‌زاره‌تی گه‌شتوگوزارو شوێنه‌واری‬ ‫ئوردن‪ ،‬له‌مب���اره‌وه‌ ئه‌لقتامێن وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان وه‌ك���و ده‌روازه‌یه‌كی‬ ‫گرن���گ ده‌بینی���ن له‌بواری گه‌ش���توگوزار‬ ‫به‌جۆرێ���ك واڵت���ی ئ���وردن هه‌ڵكه‌وت���ه‌‬ ‫جوگرافیه‌كه‌ی وایكردوه‌ كه‌ زۆر له‌باربێت‬ ‫له‌روی گه‌شتوگوزاری پزیشكیی‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی جیهان به‌پله‌ی پێنجه‌م‬ ‫دێت‌و له‌س���ه‌ر ئاس���تی واڵتان���ی عه‌ره‌بی‬ ‫به‌پله‌ی دوه‌م دێت له‌روی گه‌ش���توگوزاری‬ ‫پزیش���كیی‌و س���ه‌ردانی گه‌ش���تیاران بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر‪ ،‬بۆیه‌ خه‌ڵكێكی زۆر له‌كوردستان‬ ‫سااڵنه‌ سه‌ردانمان ده‌كه‌ن به‌تایبه‌ت دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی كێشه‌ی سه‌فه‌ركردنی راسته‌وخۆمان‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردو ئێستا له‌هه‌ولێرو سلێمانی‬ ‫هه‌فتان���ه‌ زیات���ر له‌ ‪ 20‬گه‌ش���ت هه‌یه‌ بۆ‬ ‫عه‌مان‪ ،‬ئه‌مه‌ش دڵخۆش���كه‌ره‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بره‌وی زیاتر به‌بواری گه‌شتیاریی بدرێت‌و‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ واڵتی ئوردن ئاش���نایه‌تی زیاتر‬ ‫دروس���ت بكه‌ن له‌گه‌ڵ خه‌ڵك���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان"‪.‬‬

‫ داهاتی‬ ‫ئه‌مساڵی ئێم ‌ه‬ ‫له‌كۆی بیست‌و‬ ‫حه‌وت ملیار‬ ‫ێ ملیاری‬ ‫دینار‪ ،‬س ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫گه‌شتوگوزار‬ ‫كه‌ده‌کات ‌ه‬ ‫‪ 4‬ملیار دۆالر‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌باره‌ت به‌گونجاویی كه‌ش‌و‬ ‫هه‌وای هه‌رێم‌و بونی چه‌ندین ناوچه‌ی له‌بار‬ ‫كه‌ ده‌توانرێت به‌كاربهێنرێت بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫گه‌ش���توگوزاری پزیش���كیی له‌كوردستان‪،‬‬ ‫وه‌زیری گه‌ش���توگوزارو شوێنه‌واری ئوردن‬ ‫ئاماده‌باش���یی واڵته‌كه‌ی نیش���انداو وتی‪:‬‬ ‫ده‌توانی���ن هه‌ر ش���اره‌زاییه‌ك كه‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان داوای ب���كات بیگوازینه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم"‪.‬‬

‫له‌ب���اره‌ی داهات���ی گه‌ش���توگوزار‬ ‫له‌واڵته‌كه‌ی���ان گوت���ی داهاتی ئه‌مس���اڵی‬ ‫ئێمه‌ له‌كۆی بیس���ت‌و حه‌وت ملیار دینار‪،‬‬ ‫س���ێ‌ ملیاری ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ گه‌شتوگوزار‬ ‫كه‌ده‌کات���ه‌ ‪ 4‬ملی���ار دۆالر‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت‬ ‫گه‌ش���توگوزاری چاره‌س���ه‌ریی‪ ،‬وات���ا ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكان���ه‌ی ك���ه‌ هات���ون ب���ۆ وه‌رگرتنی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری سروش���تیی‌و له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫بۆ به‌س���ه‌ربردنی كاتێك���ی خۆش له‌واڵتی‬ ‫ئوردن‪.‬‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات هه‌میش���ه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌هه‌وڵی پێشخس���تنی گه‌ش���توگوزاردان‌و‬ ‫گه‌ش���توگوزارو ش���وێنه‌وار له‌هه‌ر واڵتێك‬ ‫به‌بنه‌مایه‌كی باش���ی ئابوری���ی داده‌نرێت‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ته‌نانه‌ت بۆ چاره‌سه‌ركردنی گرفتی‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی گه‌ش���تیاران له‌م س���ااڵنه‌ی‬ ‫كۆتای���ی ئێمه‌ ب���ه‌رده‌وام له‌هه‌وڵی دانانی‬ ‫پالنداین بۆ ئ���ه‌وه‌ی بتوانین ئه‌و مێژوه‌ی‬ ‫واڵتی ئوردنی پ���ێ جیاده‌كرێته‌وه‌ له‌روی‬ ‫شارس���تانیه‌ت‌و بون���ی ش���وێنی مێژویی‪،‬‬ ‫هه‌ستاین به‌بوژاندنه‌وه‌ی شوێنه‌ ئایینیه‌كان‬ ‫تاوه‌كو گه‌ش���تیاران س���ه‌ردانی ش���وێنه‌‬ ‫پیرۆزه‌كان بكه‌ن به‌تایبه‌ت گه‌ر س���ه‌یری‬ ‫واڵتی ئ���وردن بكه‌ی له‌و م���اوه‌ی دواییدا‬ ‫زیاتر له‌‪ 288‬كڵێس���ای تایب���ه‌ت به‌ئاینی‬ ‫مه‌سیحیه‌كان ناسێنران به‌خه‌ڵك كه‌ ته‌نها‬ ‫ش���وێنه‌واری مێژویی���ن‌و له‌سه‌رتاس���ه‌ری‬ ‫جیه���ان گه‌ش���تیارانی مه‌س���یحی رویان‬ ‫له‌واڵته‌كه‌مان كرد‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )447‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/9/30‬‬

‫به‌ستنی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ده‌ردی كورد ده‌رمان ده‌كات‬ ‫غه‌فور مه‌خموری‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌ه كوردس���تان روب���ه‌ڕوی‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی گ���ه‌وره‌ی تیرۆریس���تان‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬تیرۆریس���تان له‌و ‌ش���ااڵوه‌یاندا‬ ‫ئامانجیان داگیركردنی خاك‌و وێرانكردنی‬ ‫ژێرخ���ان‌و س���ه‌رخانی كوردس���تان‌و‬ ‫جینۆس���ایدكردنی نه‌ت���ه‌وه‌ی ك���وردو‬ ‫پێكهاته‌كانی كوردستانه‌‪ ،‬وات ‌ه ده‌یانه‌وێت‬ ‫كوردس���تان به‌خاك‌و خه‌ڵك���ه‌و‌ه وێران‌و‬ ‫جینۆس���اید بك���ه‌ن‪ ،‬تیرۆریس���تان له‌م‬ ‫ش���ااڵوه‌یاندا رویان له‌كوردس���تان وه‌ك‬ ‫خاك‌و كورد وه‌ك نه‌ته‌و‌ه كردوه‌‪ ،‬بیر له‌و‌ه‬ ‫ناكه‌نه‌و‌ه كورد چه‌ند حزب‌و چه‌ند ره‌نگه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان به‌یه‌كچاو س���ه‌یری هه‌مو كورد‬ ‫ده‌كه‌ن‌و له‌هه‌وڵدان بۆ جینۆسایدكردنی‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئێم���ه‌ی كوردی���ش پێویس���ت ‌ه‬ ‫وه‌كو كورد به‌ره‌نگاری���ان ببینه‌وه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫خۆم���ان له‌گیانی حزبایه‌تی به‌دوربگرین‌و‬ ‫به‌گیانێك���ی كوردان��� ‌ه له‌به‌رامبه‌ریان���دا‬ ‫سه‌نگه‌ر بگرین‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای هه‌ڕه‌ش���ه‌ی تیرۆریستان‬ ‫ل���ه‌زۆر الوه‌ش هه‌وڵده‌درێ���ت یه‌كڕیزیی‌و‬ ‫یه‌كده‌نگی���ی ك���وردان الوازبك���ه‌ن‌و‬ ‫نه‌یهێڵن‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه هه‌ندێ له‌ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یاندنی كوردس���تانیش ل���ه‌م روه‌وه‌‬ ‫رۆڵێكی نێگه‌تیف ده‌بینن‌و‪ ،‬هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫بچوكترین ناكۆكی له‌نێ���وان الیه‌نه‌كاندا‬ ‫زه‌قبكه‌نه‌وه‌و گه‌وره‌تری بكه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌ركی راگه‌یاندن‌و راگه‌یاندنكاران ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه روداوه‌كان وه‌ك���و خۆیان بگوازنه‌وه‌و‬ ‫زانیاریی دروس���ت به‌هاواڵتی���ان بده‌ن‪،‬‬ ‫به‌داخ���ه‌و‌ه راگه‌یاندن���ی كوردیی زۆرجار‬ ‫ئه‌ركی راسته‌قینه‌ی خۆی له‌بیرده‌چێت‌و‪،‬‬ ‫كاری واده‌كات ك��� ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌كه‌وێته‌خزمه‌ت���ی‬ ‫له‌ش���ێوه‌كان‬ ‫دوژمنه‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌م بارودۆخ ‌ه هه‌س���تیارو‬ ‫ناسكه‌ی كوردس���تاندا هه‌ق ‌ه ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یان���دن به‌وریایی���ه‌و‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫روداوه‌كاندا بكه‌ن‌و ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫بپارێزن‌و به‌رژه‌وه‌ندی���ی بااڵی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫له‌به‌رچاوبگرن‪.‬‬ ‫ل���ه‌م كات���ه‌دا زۆر پێویس���ت ‌ه ده‌زگاو‬ ‫كه‌ناڵه‌كان���ی راگه‌یاندن���ی كوردس���تان‬ ‫هۆكاربن بۆ یه‌كڕیزیی‌و یه‌كده‌نگیی گه‌لی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بۆ به‌ره‌ڤانیكردن له‌خاك‌و‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان‪ ،‬پێویست ‌ه له‌م ره‌وشه‌دا‬

‫راگه‌یاندنكاران به‌گیانی پێش���مه‌رگایه‌تی‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت له‌گه‌ڵ بویه‌ره‌كاندا بكه‌ن‌و‪،‬‬ ‫هه‌ر وشه‌و وته‌یه‌كیان گولله‌یه‌ك بێت بۆ‬ ‫دوژمنان‪ ،‬بێگومان كه‌ن���اڵ‌و ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یاندن ده‌توان���ن فاكته‌رێكی به‌هێزبن‬ ‫ب���ۆ هێنانه‌دی یه‌كڕیزی���ی‌و یه‌كده‌نگیی‪،‬‬ ‫پێویس���ت ‌ه ئه‌م رۆڵ ‌ه ببینن‌و ببن ‌ه هه‌وێنی‬ ‫یه‌كێتی‌و یه‌كده‌نگیی گه‌لی كوردستان‪.‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا پێویست ‌ه سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاسی كوردستان ئه‌م درزان ‌ه پڕبكاته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه ئێس���تا كه‌وتونه‌ت ‌ه نێ���و یه‌كڕیزیی‌و‬ ‫یه‌كده‌نگی���ی الیه‌ن��� ‌ه سیاس���ییه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ب���ه‌و‌ه ده‌بێ���ت‬ ‫ك��� ‌ه ناوه‌ن���دی سیاس���ی كوردس���تان‬ ‫رێكبخرێت���ه‌وه‌و راوێ���ژو گفتوگۆ له‌نێوان‬ ‫ت���ه‌واوی الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كاندا هه‌بێت‌و‬ ‫ك���ه‌س په‌راوێز نه‌خرێ���ت‪ ،‬نادیده‌گرتنی‬ ‫یه‌كدی‌و په‌راوێزخس���تنی هه‌ندێ الیه‌ن‌و‬ ‫هێنانه‌پێشی هه‌ندێ الیه‌ن له‌م قۆناخه‌دا‬ ‫زیانی بۆ یه‌كڕیزی���ی‌و یه‌كده‌نگیی كورد‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه له‌م ره‌وش��� ‌ه ناسك‌و‬ ‫هه‌ستیاره‌دا به‌رژه‌وه‌ندیی بااڵی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫له‌به‌رچاوبگیرێ���ت‌و‪ ،‬ناكۆكیی‌و ملمالنێی‬ ‫حزبی بخرێت ‌ه الوه‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ی ك���ورد له‌هه‌م���و الیه‌ك���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌مان له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا له‌باشوری‬ ‫كوردستان به‌ره‌یه‌كی فراوانی تیرۆریستان‬ ‫له‌دژم���ان كراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌دڕندانه‌تری���ن‬ ‫ش���ێوه‌خه‌ڵكی ش���نگاڵ جینۆسایدكران‪،‬‬ ‫له‌رۆژئاوای كوردس���تان به‌هه‌مانش���ێو‌ه‬ ‫تیرۆریستان به‌رده‌وامن له‌هێرشكردن ‌ه سه‌ر‬ ‫شارو ش���ارۆچكه‌و گونده‌‌كانی رۆژئاوای‬ ‫واڵت‪ ،‬ئه‌وه‌ت���ا ده‌بینین به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫دڕندان��� ‌ه هێرش ده‌كه‌ن ‌ه س���ه‌ر كانتۆنی‬ ‫كۆبان���ی‌و خه‌ڵكه‌كه‌ی ده‌ك���وژن‌و ئاوار‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌باكوری كوردس���تان پرۆسه‌ی‬ ‫ئاشتیی به‌بنبه‌س���ت گه‌یشتوه‌و له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ش���ه‌ڕ ده‌س���تپێبكاته‌وه‌‪ ،‬له‌رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫كوردس���تان چاالكیی چه‌كداریی خه‌ریك ‌ه‬ ‫ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان��� ‌ه هه‌مو ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌یه‌ن���ن ك ‌ه پرس���ی ك���ورد ده‌ربازی‬ ‫قۆناخێكی هه‌ستیارو چاره‌نوسساز بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م قۆناخ ‌ه هه‌ستیارو چاره‌نوسسازه‌ش‬ ‫پێویس���تی به‌یه‌كده‌نگی���ی‌و یه‌كڕیزی���ی‬ ‫كوردان هه‌یه‌‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و یه‌كڕیزیی‬ ‫و یه‌كده‌نگیی ‌ه دروس���تبێت پێویست ‌ه بیر‬ ‫له‌ئامرازێك بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ببێت ‌ه چه‌ترێكی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی له‌س���ه‌ر ئاس���تی كوردستانی‬

‫ پێویستیمان‬ ‫به‌كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫هێزو تواناكان‬ ‫هه‌یه‌ نه‌ك په‌رت‌و‬ ‫باڵوكردنیان‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ش پێویست ‌ه‬ ‫به‌رگی غرورو‬ ‫خۆبه‌زلزانین‬ ‫فڕێبده‌ین‌و به‌رگی‬ ‫خاكیی‌و به‌رگی‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی‬ ‫راسته‌قین ‌ه‬ ‫بپۆشین‌‬ ‫مه‌زن‌و هه‌مومان له‌ژێر‌یدا كۆببینه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌س���تنی كۆنگره‌یه‌ك���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‬ ‫كوردس���تانیی بۆ ته‌واوی هێ���زو الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كان له‌سه‌ر ئاستی كوردستانی‬ ‫مه‌زن پێویستییه‌كی بابه‌تیی‌و دیرۆكیی‌و‬ ‫ئه‌ركێكی به‌په‌له‌ی ئه‌م قۆناخه‌ی خه‌باتی‬ ‫گه‌لی كوردس���تانه‌‪ ،‬كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫له‌م كاته‌دا ده‌بێت ‌ه ماڵی گه‌وره‌ی كوردان‌و‬ ‫چه‌تری هاوبه‌ش���ی الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كان‌و‬ ‫فاكت���ه‌ری س���ه‌ره‌كی‌و به‌هێزیش ده‌بێت‬ ‫بۆ یه‌كڕیزی���ی‌و یه‌كده‌نگیی ك���وردان‌و‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا ده‌بێت ‌ه هێزێكی وره‌به‌خش‬ ‫ب���ۆ گه‌ل���ی كوردس���تان له‌ش���ه‌ڕی‬ ‫تیرۆریستاندا‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی ده‌ره‌وه‌شدا‬

‫چه‌ند سه‌رنجێك‬ ‫له‌سه‌ر پێشنیاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌كی دیك ‌ه بۆ پرس���ی كورد‬ ‫ده‌ك���رێ‌و كورد ده‌بێت ‌ه ژماره‌یه‌كی به‌هێز‬ ‫له‌نێو هاوكێش ‌ه سیاسییه‌كانی ناوچه‌كه‌و‬ ‫جیهاندا‪.‬‬ ‫له‌م ره‌وش���ه‌ی ئێس���تای كوردستاندا‬ ‫پێویستیمان به‌كۆكردنه‌وه‌ی هێزو تواناكان‬ ‫هه‌ی ‌ه نه‌ك په‌رت‌و باڵوكردنیان‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫پێویس���ت ‌ه به‌رگی غ���رورو خۆبه‌زلزانین‬ ‫فڕێبده‌ی���ن‌و به‌رگ���ی خاكی���ی‌و به‌رگی‬ ‫پێش���مه‌رگایه‌تی راس���ته‌قین ‌ه بپۆشین‌و‬ ‫وه‌كو كوردو كوردس���تانیی بیربكه‌ینه‌وه‌و‬ ‫به‌چاوێك���ی ك���راوه‌و كوردس���تانییان ‌ه‬ ‫هه‌مو خه‌ڵك‌و هه‌م���و الیه‌نه‌كان ببینین‪،‬‬ ‫كاركردن به‌و ئاراس���ته‌ی ‌ه له‌س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫نزیكمانده‌كاته‌وه‌و ده‌مانگه‌یه‌نێته‌ ئامانج‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و‌ه نه‌كه‌ین هه‌ڵه‌یه‌كی ستراتیژیی‬ ‫كوشنده‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫به‌س���تنی كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌یی هێزو‬ ‫تواناكانمان كۆده‌كاته‌وه‌و له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه هۆكارێ���ك ب���ۆ خۆدورگرت���ن‬ ‫له‌په‌راوێزخس���تنی یه‌ك���دی‪ ،‬به‌م���ه‌ش‬ ‫به‌رپرس���یارێتی مێژویی زیاتر ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫سه‌ر شانی هه‌مو الیه‌ن ‌ه كوردستانییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ڕاب���ردودا ئه‌مه‌م���ان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫پێویست ‌ه له‌ئێستادا بیكه‌ین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌و مه‌ترس���ییه‌كی گه‌وره‌م���ان‬ ‫له‌سه‌ره‌و ده‌توانین بڵێین روبه‌ڕوی شه‌ڕی‬ ‫مان‌و نه‌مان بوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌و كاته‌دا‬ ‫یه‌كدی قبوڵنه‌كه‌ی���ن‌و یه‌كنه‌گرین‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫باش ‌ه كه‌ی بیكه‌ین؟!‬ ‫ئێمه‌ی كورد له‌دێر زه‌مانه‌و‌ه توش���ی‬ ‫نه‌خۆشییه‌كی درێژخایه‌نی كوشند‌ه بوین‬ ‫ك ‌ه ئه‌ویش نه‌خۆشیی یه‌كدی قبوڵنه‌كردنه‌‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌رنه‌كردنی ئه‌و نه‌خۆشییه‌‌زیاتر‬ ‫الوازو بێتوانامان ده‌كات‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫به‌زوترین كات چاره‌سه‌ری ئه‌و نه‌خۆشیی ‌ه‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬باش���ترین چاره‌س���ه‌ریش بۆ ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش���یی ‌ه یه‌كڕیزی���ی‌و یه‌كده‌نگی���ی‌و‬ ‫یه‌ك���دی قبوڵكردنی كوردان���ه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌ڕێگه‌ی به‌س���تنی كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی ك���ورد دێت ‌ه دی‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫كاته‌ك��� ‌ه گونج���او‌ه ك ‌ه ت���ه‌واوی الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كانی كوردس���تانی مه‌زن دور‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی���ی حزب���ی‌و له‌دیدگایه‌كی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���ه‌و‌ه ب���ه‌م ئه‌رك��� ‌ه نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش���تمانیی ‌ه ‌رابن‌و كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ببه‌س���تن‌و برینی كورد س���اڕێژو ده‌ردی‬ ‫كورد ده‌رمان بكه‌ن‪.‬‬

‫دروستبونی سوننه‌و شیعه‌ سه‌ره‌تایه‌ك بو بۆ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ه���ه‌ر دوازد‌ه ئیمامه‌ك��� ‌ه ك��� ‌ه له‌نه‌وه‌ی‬ ‫عه‌لی كوڕی ئه‌ب���ی تاڵیب‌و فاتیمه‌ی كچی‬ ‫پێغه‌مب���ه‌رن‪ ،‬الی ش���یعه‌كان له‌ش���ێوه‌ی‬ ‫خه‌لیفه‌كانی راشدینن ك ‌ه الی موسڵمانانی‬ ‫س���ونن ‌ه پێگ���ه‌و پای���ه‌ی خۆی���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م دوازد‌ه ئیمام���ه‌ش الی ش���یعه‌كان‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ جیاكردنه‌و‌ه‬ ‫له‌خه‌لیف���ه‌كان ئه‌وان به‌ئیمام ناویانده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی گروپێك پش���تیان له‌عه‌لی‬ ‫كوڕی ئه‌ب���ی تاڵیب كرد ك��� ‌ه هه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س���تیپێكرد‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕی(الصفین)ه‌و‌ه‬ ‫دواتریش كوش���تنی حس���ێنی كوڕی زۆر‬ ‫به‌‌وه‌حشیگه‌رییان ‌ه ك ‌ه سه‌ریان له‌جه‌سته‌كه‌ی‬ ‫جیاك���رده‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ش���یعه‌كانی به‌ته‌واوی‬ ‫نه‌ك ه���ه‌ر له‌باڵه‌ك���ه‌ی تر ك ‌ه س���وننه‌ن‬ ‫جیاك���رده‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌وكات���ه‌و‌ه تا ئه‌مڕۆ‬ ‫روب���اری خوێن له‌نێوانیاندایه‌و ش���یعه‌كان‬ ‫قه‌ت ناتوانن كوش���تنی حسێن له‌بیربكه‌ن‪،‬‬ ‫باشترین نمونه‌ی ئه‌و له‌بیرنه‌كردنه‌ش رۆژی‬ ‫عاشورایه‌‪.‬‬ ‫جیاوازیی ‌ه بنه‌ڕه‌تییه‌كانی نێوان شیعه‌و‬ ‫سونن ‌ه‬ ‫ش���یعه‌كان بڕوایانوای��� ‌ه پێغه‌مبه‌ره‌كان‌و‬ ‫دوازد‌ه ئیمامه‌ك��� ‌ه پارێ���زراو دورن له‌هه‌ر‬ ‫گوناهێ���ك‪ ،‬ب���ه‌اڵم الی س���وننه‌كان ته‌نیا‬ ‫پێغه‌مبه‌ره‌كان پارێزراوو دور له‌گوناهن‪.‬‬ ‫شیعه‌كان بڕوایانوای ‌ه سه‌حابه‌كان هه‌مویان‬ ‫راس���ت نه‌بون‌و له‌دوای پێغه‌مبه‌ریش���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌مویان له‌باش���ترین كه‌س���ه‌كان نه‌بون‪،‬‬ ‫چونك ‌ه هه‌ندێكیان هه‌ڵگ���ه‌ڕاوه‌و مونافیق‬ ‫بون‌و جێگاش���یان ناو دۆزه‌خه‌‪ ،‬به‌اڵم الی‬ ‫س���وننه‌كان س���ه‌حابه‌كان هه‌مویان راست‬ ‫بون‌و باش���ترین كه‌س���یش ب���ون‌و له‌دوای‬ ‫پێغه‌مبه‌ره‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌مینیش���یان ئه‌بوبه‌كری‬ ‫س���دیق ئینجا عوم���ه‌ر‌و عوس���مان ئینجا‬ ‫عه‌ل���ی كوڕی ئه‌بی تاڵیب دێت له‌باش���ی‌و‬ ‫راس���تیی‪ ،‬به‌اڵم شیعه‌كان ئه‌م ‌ه به‌ته‌واویی‬ ‫ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫ش���یعه‌كان بڕوایانوای��� ‌ه ك��� ‌ه دایك���ی‬ ‫موس���ڵمانان‌وات��� ‌ه عائیش���ه‌ی خێزان���ی‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر به‌پێچه‌وانه‌ی ش���ه‌ڕعی خودا‬ ‫جواڵوه‌ته‌وه‌و ته‌نانه‌ت ئازاری پێغه‌مبه‌ریشی‬ ‫داوه‌‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت ئه‌وكاتان���ه‌ی عائیش��� ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیمامی عه‌لی ش���ه‌ڕی كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سوننه‌كان بڕوایانوای ‌ه كه‌‬ ‫عائیش ‌ه دایكی موسڵمانانه‌و پێغه‌مبه‌ریش‬ ‫لێیڕازی بوه‌و جێگاش���ی به‌هه‌شته‌و دایكی‬ ‫هه‌مو موسڵمانێكیشه‌‪ .‬به‌اڵم شیعه‌كان زۆر‬ ‫جار فاتیمه‌ی كچی پێغه‌مبه‌رو خێزانی عه‌لی‬ ‫به‌جێگره‌وه‌ی عائیش��� ‌ه داده‌نێن‌و پێیانوای ‌ه‬ ‫فاتیم ‌ه زۆر به‌غ���ه‌در كۆچی دوایی كردوه‌و‬ ‫پاكیزه‌یه‌كی نه‌مره‌و جێگایش���ی به‌هه‌شتی‬ ‫به‌رینه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌وه‌ش زیاتر به‌مه‌ریه‌می‬ ‫مه‌س���یحییه‌كانی ده‌چوێن���ن‪‌ ،‬وه‌ك چۆن‬ ‫مه‌ریه‌م عیسای بوه‌و الی مه‌سیحیه‌كان‌وه‌كو‬ ‫دایكی هه‌مو مه‌سیحیه‌كان ته‌ماشاده‌كرێت‌و‬ ‫پیرۆز كراوه‌‪ ،‬شیعه‌كانیش پێیانوای ‌ه فاتیم ‌ه‬ ‫مه‌ریه‌می موسڵمانانه‌‪.‬‬ ‫ش���یعه‌كان پێیانوای ‌ه ئیمامه‌تی له‌الیه‌ن‬ ‫خواو‌ه دیاریكراوه‌‪ ،‬ك ‌ه دوازد‌ه ئیمامه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سوننه‌كان ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌و پێیانوای ‌ه به‌هیچ‬ ‫جۆرێك له‌الی���ه‌ن خ���وداو‌ه دیارینه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫نه‌شبه‌ستراوه‌ته‌و‌ه به‌كه‌سێكی دیاریكراو‪.‬‬ ‫الی ش���یعه‌كان زه‌واجی موتعه‌‪ ،‬رێپێدراو‬ ‫حه‌اڵڵك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم الی س���وننه‌كان‬ ‫زه‌واجی موتع��� ‌ه بریتیی ‌ه له‌زیناو گوناهێك ‌ه‬ ‫لێخۆشبونی بۆ نییه‌‪.‬‬ ‫ش���یعه‌كان پێیانوای ‌ه ده‌كرێ بۆ هانا بۆ‬ ‫بردن‌و پاڕانه‌و‌ه (االستغاث ‌ه‌والتوسل) په‌نا‬ ‫بۆ كه‌س���انی دیكه‌ش ببات جگ ‌ه له‌خودای‬ ‫په‌روه‌ردگار‪ ،‬به‌اڵم سوننه‌كان ده‌ڵێن جگ ‌ه‬ ‫له‌خ���وا ناكرێ په‌نا بۆ هیچ كه‌س���ێكی تر‬ ‫ببه‌یت‌و لێیبپاڕێیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ له‌باره‌ی كاته‌كانی نوێژكردنیش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌الی ش���یعه‌كانه‌و‌ه ئاسایی ‌ه هه‌ردو نوێژی‬ ‫نیوه‌ڕۆو عه‌س���ر پێكه‌و‌ه بكرێت‌و هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌ردو نوێژه‌كانی مه‌غریب‌و عیش���ا دیسان‬

‫به‌یه‌ك���ه‌و‌ه بكرێ���ن‪‌،‬وات���ا له‌جیاتی پێنج‬ ‫كات���ی دیاریك���راو‪ ،‬ده‌ك���رێ بكرێت ‌ه ته‌نیا‬ ‫س���ێ كاتی دیاریكراو بۆ نوێژكردن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���وننه‌كان ئه‌م ‌ه به‌راست نازانن‌و هه‌رگیز‬ ‫په‌یڕه‌ویشی لێناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م ‌ه به‌الدان‬ ‫له‌ئایینی ئیس�ل�ام ده‌زانن‪ .‬ه���ه‌ر له‌كاتی‬ ‫نوێژكردندا ش���یعه‌كان به‌پێویستی نازانن‬ ‫هه‌ردو ده‌س���تت بخه‌یت ‌ه س���ه‌ر س���ینگت‌و‬ ‫ده‌ستی راس���تیش له‌سه‌ر ده‌ستی چه‌په‌ت‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم سوننه‌كان ئه‌م كار‌ه به‌پێویست‬ ‫ده‌زانن‪.‬‬ ‫له‌كاتی بانگدانیش���دا ش���یعه‌كان ده‌ڵێن‬ ‫پێویست ‌ه (أشهد أن علیا‌ولی الله )و (حی‬ ‫علی خیر العمل) له‌ن���او بانگداندا هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���وننه‌كان ئه‌م��� ‌ه به‌بیدع ‌ه ده‌زانن‌و‬ ‫رون ‌ه ئه‌وان ده‌ڵێن (أشهد أن ال‌و اله اال الله)‬ ‫و (حی علی الصاله‌‌و حی علی الفالح)‪.‬‬ ‫ش���یعه‌كان س���ه‌ردانیكردنی كه‌رب���ه‌ال‬ ‫‌وه‌كو س���ه‌ردانیكردنی س���وننه‌كان ده‌زانن‬ ‫ك ‌ه بۆ مه‌كك ‌ه ده‌یكه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه ش���یعه‌كان‬ ‫پێیانوای ‌ه سه‌ردانیكردنی كه‌ربه‌ال كه‌ گۆڕی‬ ‫حس���ێن كوڕی عه‌لی ك���وڕی ئه‌بی تاڵیبی‬ ‫لێیه‌‪ ،‬هاوكات له‌و شه‌ڕه‌ی به‌سه‌ر حسێندا‬ ‫سه‌پێنرا‪ ،‬جگ ‌ه له‌حس���ێن خۆی‪ ،‬نزیكه‌ی‬ ‫(‪ )32‬كه‌س���ی زۆر نزیكی حسێن ك ‌ه براو‬ ‫برازای بون له‌ناویانبردن‪ ،‬بۆی ‌ه ش���یعه‌كان‬ ‫پێیانوای��� ‌ه م���رۆڤ به‌و س���ه‌ردانیكردنه‌ی‬ ‫له‌هه‌مو گوناهه‌كان���ی پاكده‌بێته‌وه‌‪‌ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن سوننه‌كانیش پێیانوای ‌ه به‌چونیان بۆ‬ ‫مه‌كك ‌ه له‌گوناهه‌كانیان پاكده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گواس���تنه‌وه‌ی پایته‌ختی حوكمڕانیی‬ ‫له‌دیمه‌ش���قه‌و‌ه ب���ۆ به‌غ���دا ئه‌وكات���ه‌ی‬ ‫ئه‌بوجه‌عفه‌ری مه‌نسور به‌غدای دروستكردو‬ ‫كردی به‌پایته‌ختی عه‌باس���ییه‌كان‪‌ ،‬ورد‌ه‬ ‫‌ورد‌ه جه‌ماوه‌رو هه‌ژمونی شیعه‌كان به‌هۆی‬ ‫نزیكبونه‌وه‌یان له‌ئێران زیاتر بو‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫كاتێكیش ك ‌ه ئیس���ماعیلی س���ه‌فه‌ویی بۆ‬ ‫یه‌كه‌مج���ار له‌مێ���ژودا مه‌زهه‌بی ش���یعه‌ی‬ ‫له‌س���اڵی ‪1501‬ز كرد‌ه مه‌زهه‌بی ره‌سمیی‬

‫‪19‬‬

‫ئێران‌و خه‌ڵكی ئێرانی هێنای ‌ه سه‌ر مه‌زهه‌بی‬ ‫ش���یع ‌ه له‌كاتێكدا تا ئه‌و كاته‌ی ئیسماعیل‬ ‫سه‌فه‌ویی ده‌س���ه‌اڵتی گرت ‌ه ده‌ست شیع ‌ه‬ ‫له‌ئێران كه‌مین ‌ه بون‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا ئه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه بوترێ‪،‬‬ ‫جیاوازییه‌كان���ی نێوان ئ���ه‌م دو مه‌زهه‌ب ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه نین ك ‌ه ‪ 1400‬ساڵ ‌ه خوێنی لێده‌رژێ‌و‬ ‫ئه‌م���ڕۆش له‌هه‌مو كات زیات���ر ئه‌و خوێن ‌ه‬ ‫له‌نێوانی���ان ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌و كاته‌ی مه‌زهه‌بی‬ ‫پرۆتستانت س���ه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬راست ‌ه ئه‌وانیش‬ ‫به‌هه‌م���و هێزێ���ك به‌رامب���ه‌ری یه‌ك���دی‬ ‫بونه‌وه‌‪ ،‬باك���وری ئه‌وروپا بب���و‌ه مه‌كۆی‬ ‫پڕۆتس���تانته‌كان به‌تایب���ه‌ت ئه‌ڵمانی���او‬ ‫هۆڵه‌ن���داو به‌ریتانیا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان توانییان‬ ‫ئ���ه‌و خوێن��� ‌ه بوه‌س���تێنن‌و له‌ئه‌ڵمانیای‬ ‫پڕۆتستانت رێگه‌درا كاس���ۆلیكێكی ‌وه‌كو‬ ‫ش���رۆیده‌ر ببێت��� ‌ه س���ه‌رۆكی‌واڵته‌كه‌یان‪،‬‬ ‫نمون���ه‌ی له‌مج���ۆر‌ه ك���ه‌م نی���ن‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكاش پێس���ت ڕه‌شێك سه‌رۆكیان ‌ه‬ ‫ك ‌ه راچه‌نینێك���ی فیكریی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی بو‬ ‫بۆ هه‌مو دونیا‪ ،‬كه‌چی ش���یعه‌و سونن ‌ه رۆژ‬ ‫له‌دوای رۆژ ئه‌و كێشانه‌ی دروستیانكردو‌ه‬ ‫قوڵتریانكردۆته‌وه‌و ئایینه‌كه‌شیان له‌رێگای‬ ‫هزرڤانه‌كانیان���ه‌و‌ه به‌ته‌واویی ش���ێواندوه‌‪،‬‬ ‫ئاخر كه‌س���انی‌وه‌كو ئیبن عه‌ره‌بی‌و به‌شی‬ ‫هه‌ر‌ه زۆری هزرڤانه‌كان���ی ئه‌نده‌لوس زۆر‬ ‫ده‌مارگرژان ‌ه له‌ش���یع ‌ه ده‌ڕوانن‌و پشتگیریی‬ ‫له‌معاوی ‌ه ده‌كه‌ن‌و به‌نمونه‌ی خه‌لیفه‌ی باشی‬ ‫داده‌نێ���ن‪ ،‬تا ئه‌قڵیه‌ت���ی‌وا له‌ناو عه‌ره‌ب‬ ‫گرنگی���ی پێبدرێ‪ ،‬گرفتی نێوان ش���یعه‌و‬ ‫سونن ‌ه قوڵترو قوڵتر ده‌بێته‌وه‌‪ .‬لێر‌ه رێك‬ ‫ئه‌و قسه‌یه‌ی لۆكرس���یوس زۆر راست ‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌دوای ئه‌پیكۆرو سه‌ر به‌هه‌مان قوتابخانه‌ی‬ ‫ئه‌پیكۆرییه‌كانه‌‪ ،‬دو هه‌زار س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫‌وتویه‌تی‪ :‬خودا بونی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌س���ت‬ ‫ناخات ‌ه ناو چاره‌نوسی ئێمه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‌ه‬ ‫مه‌زهه‌به‌كانن ده‌یانه‌وێت په‌تێك بخه‌ن ‌ه ملی‬ ‫مرۆڤه‌كانه‌وه‌و سه‌ری ئه‌و په‌ته‌ش بده‌نه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستی خودا‪.‬‬

‫مه‌ریوان سه‌اڵح حیلمی‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه به‌نی���از‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاقیكردنه‌و‌ه گش���تیه‌كان ‌‬ ‫پرس���یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ س���اڵ ‌‬ ‫ی ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی دوانزه‌یه‌م ‌‬ ‫پۆل ‌‬ ‫ی ‪ 2015 /2014‬له‌س���ه‌دا سه‌د‬ ‫خوێندن ‌‬ ‫ی هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬بۆ‬ ‫ب���كات به‌ش���ێواز ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‌و‬ ‫ئ���ه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه راوبۆچون��� ‌‬ ‫ش���اره‌زایان له‌س���ه‌ر ئه‌م پێش���نیار‌ه‬ ‫وه‌رده‌گرێ���ت تاوه‌كو ده‌ركه‌وێت خه‌ڵك‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌م ‌ه چی���ه‌؟ به‌بۆچون ‌‬ ‫را ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشنیارێك ‌‬ ‫من خستن ‌ه به‌رده‌س���ت ‌‬ ‫ی بێت‬ ‫ی هه‌رچ ‌‬ ‫وه‌ها ك��� ‌ه ئه‌نجامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌خاڵ��� ‌ه جوان‌و پۆزه‌تیڤه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌درێژای ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ش ئه‌م��� ‌ه یه‌كه‌مجار‌ه ببینم‌و‬ ‫ی‬ ‫ببیس���تم ك��� ‌ه وه‌زاره‌ت پێ���ش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بڕیارێ���ك ده‌رب���كات پێش���تر بیخات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بۆچون ‌‬ ‫ی بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م خه‌ڵك ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ده‌رب���ڕن‪ ،‬من ئه‌م‬ ‫خۆیان��� ‌‬ ‫ی باش ده‌بینم‬ ‫هه‌نگاو‌ه به‌چاره‌س���ه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ هه‌نگاون���ان ب���ه‌ره‌و كه‌مبونه‌و‌ه ‌‬ ‫قه‌یرانه‌كانی‌ تری‌ په‌روه‌رده‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پرسیار به‌شێو‌ه ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه باش���ه‌كان ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪:‬‬ ‫‪1‬ـ دوركه‌وتنه‌و‌ه له‌ده‌رخكردن‪ ،‬ك ‌ه من‬ ‫ی خوێندن‪،‬‬ ‫ی بابه‌ت ‌‬ ‫الموای ‌ه ده‌رخكردن��� ‌‬ ‫ی بیرده‌چێته‌وه‌و ده‌رخكردن‬ ‫كاتیه‌و دوای ‌‬ ‫ی مرۆڤ‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ گه‌مژه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌پۆل ‌‬ ‫ی هاتن��� ‌‬ ‫‪2‬ـ به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���وێ‌‌و س���ه‌رقاڵبون ‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی���ا ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌و‬ ‫خوێن���دكاران‌و گه‌نجان‪ ،‬ب���او ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه نه‌م���او‌ه ك ‌ه خوێندكار‬ ‫ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫ی بابه‌تێكه‌و‌ه‬ ‫مه‌شغوڵ بێت به‌ئاماده‌كردن ‌‬ ‫ی دورو درێژ بێت هه‌روه‌كو‬ ‫ك ‌ه وه‌اڵمه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌بیسته‌كان ‌‬ ‫ی فه‌زڵ ‌‬ ‫شاعیر ش���وكر ‌‬ ‫ی بیس���تدا ده‌ڵێت (شا وه‌كو‬ ‫س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫ی ش���ه‌تره‌نج ‌ه له‌عاله‌مدا ئه‌مڕۆ‪/‬‬ ‫شایه‌ك ‌‬ ‫ی ك���ورت ئه‌مه‌ی ‌ه‬ ‫گه‌ور‌ه قانون ‌ه قس��� ‌ه ‌‬ ‫درێژی‌ نه‌ك ‌هی‌)‪.‬‬ ‫ی س���ایكۆلۆژییه‌و‌ه‬ ‫‪3‬ـ ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی هه‌ر‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬ئیت���ر هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی فراوان ‌‬ ‫شتێك بێت‪ ،‬ره‌هه‌ندێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دواجار خه‌ڵك را دێت له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێت نه‌ك به‌سه‌ریدا فه‌رزبكرێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه په‌روه‌رد‌ه هه‌ر بۆ ئێستاو نمره‌و‬ ‫ده‌رچون نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ داهاتوشه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌توانێت‬ ‫‪4‬ـ خوێندكار به‌مسۆگه‌ری ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬وات��� ‌ه هه‌ڵده‌بژێرێت‪،‬‬ ‫وه‌اڵم��� ‌‬ ‫ی پرس���یاره‌كه‌ش‬ ‫وات��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر وه‌اڵم ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌زانێت ئه‌وا ده‌توانێت وه‌اڵم ‌‬ ‫ی جۆراوجۆردا‬ ‫ی راڤ ‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم له‌پرس���یار ‌‬ ‫ی ئه‌وا هیچ مس���ۆگه‌ر‬ ‫ی نه‌زان ‌‬ ‫ك ‌ه وه‌اڵم ‌‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫ی ده‌فته‌ر‬ ‫‪5‬ـ یه‌كس���انی‌‪ :‬پش���كنین ‌‬ ‫ی تیاده‌كرێت‪،‬‬ ‫س���اڵه‌های ‌ه نایه‌كس���ان ‌‬ ‫ی تێده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ی جۆراوجۆر ‌‬ ‫چونك ‌ه وه‌اڵم ‌‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردن���دا وه‌اڵم لێكدانه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵناگرێت و یان راسته‌ یان هه‌ڵه‌یه‌‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ خراپه‌كانی‌‪:‬‬ ‫ی نی��� ‌ه‬ ‫‪1‬ـ خوێن���دن ه���ه‌ر بریت��� ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ئاماده‌یی‌‪ ،‬له‌دوا ‌‬ ‫له‌دوانزه‌یه‌م��� ‌‬ ‫ی قورس���تر دێت ك ‌ه‬ ‫قۆناغ��� ‌ه قۆناغێك ‌‬ ‫زانك���ۆو په‌یمانگای���ه‌‪ ،‬مه‌به‌س���ته‌كه‌م‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ده‌بێت له‌خوێندن‌و ش���ێواز ‌‬ ‫ی بۆ ئاماده‌بكه‌یت‪،‬‬ ‫پرسیاردا خوێندكار ‌‬ ‫ی به‌خۆیه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ئاماده‌یی���ش ناو ‌‬ ‫وات ‌ه ئاماده‌كردن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه خوێندكار‬ ‫ته‌نها له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردن رابهێنین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫دواتر له‌زانكۆو په‌یمان���گادا باجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬چونك ‌ه رانه‌هاتو‌ه له‌س���ه‌ری‌‪،‬‬ ‫ی له‌نێ���وان هه‌ردو‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌ماهه‌نگی ‌‬ ‫ی بااڵدا‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندن ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م گرفت ‌ه هه‌بێت ئه‌وا‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی باشه‌‪.‬‬ ‫گونجاوه‌و كارێك ‌‬ ‫ی وای ‌ه‬ ‫‪2‬ـ لێكدانه‌و‌ه كالس���یكیه‌ك ‌ه را ‌‬ ‫ك ‌ه پرس���یار پێویست ‌ه جۆراوجۆر بێت‪،‬‬ ‫ی جۆراوجۆریش���ت‬ ‫ی وه‌اڵم ‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬

‫شێوازی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ی‬ ‫كۆنترۆڵكردن ‌‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندنگه‌كان ‌‬ ‫كوردستان وه‌ها‬ ‫دروستنه‌كراون‬ ‫ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫رێك‌و پێك‌و ب ‌‬ ‫غه‌شی‌ تیا ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‬

‫ی بتوانیت‬ ‫ده‌س���تبكه‌وێت‪ ،‬بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرسیار ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه رابێیت وه‌اڵم ‌‬ ‫جۆراوج���ۆر بده‌یت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ نمون��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی (بۆچ���ی‌؟ ی���ان هۆك ‌ه ‌‬ ‫له‌پرس���یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بنوسه‌) ئه‌م ‌ه س���ود ‌‬ ‫له‌ش���ت بكۆڵیته‌وه‌و له‌خۆی���ه‌و‌ه بڕیار‬ ‫ی‬ ‫ی پرس���یار ‌‬ ‫ن���ه‌دات وه‌ك���و ش���ێواز ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن دور‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫‪3‬ـ ش���ێواز ‌‬ ‫خوێن���دكار داهێنان له‌س���ه‌ر پرۆگرام‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنگر‌ه ‌‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێت‪ ،‬وه‌كو له‌دوا ‌‬ ‫ی خرای ‌ه ناو په‌یڕه‌وه‌كه‌وه‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی��� ‌‬ ‫ی سویدیش زۆر‬ ‫ی دانیشتو ‌‬ ‫مامۆستایان ‌‬ ‫جه‌غتیان له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫پێوس���ت ‌ه په‌روه‌رده‌و پرۆگ���رام ببێت‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ب���ۆ ته‌قاندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خوێندكاران‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫به‌هر‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن كورتكردنه‌وه‌یه‌و‬ ‫پرس���یار ‌‬ ‫ئه‌م ئامانجه‌ ناپێكێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن كۆنترۆڵكردن ‌‬ ‫‪4‬ـ شێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندنگه‌كان ‌‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫كوردس���تان وه‌ه���ا دروس���تنه‌كراون‬ ‫ێ‬ ‫ی رێ���ك‌و پێك‌و ب ‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی تیا ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬پرسیاریش‬ ‫غه‌ش ‌‬ ‫ی ئاسان‌و‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن وه‌رگرتن ‌‬ ‫به‌شێو‌ه ‌‬ ‫خۆشه‌و كاتی‌ كه‌می‌ ده‌وێت‪.‬‬ ‫ی زۆر له‌و‬ ‫ی به‌ش���ێك ‌‬ ‫‪5‬ـ ئیهمالكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ناتوانرێت پرس���یار ‌‬ ‫پرۆگرام��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ تیا دابنرێت‪.‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ر چیه‌؟‪ :‬پێویس���ته‌پرس‬ ‫به‌پس���ۆریه‌كان بكرێ���ت ب���ۆ نمون��� ‌ه‬ ‫ی داڕش���تن‬ ‫ی ئینگلیز ‌‬ ‫له‌عه‌ره‌بی‌‌و كورد ‌‬ ‫ی سه‌دا سه‌د‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌وات ‌ه ناتوانیت بڵێ ‌‬ ‫پرسیاره‌كان بكرێن ‌ه هه‌ڵبژاردن‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی گش���تی‌‪ ،‬را ‌‬ ‫جگ��� ‌ه ل���ه‌را ‌‬ ‫ی وانه‌كه‌ش گرنگ���ه‌و ده‌بێت‬ ‫پس���پۆڕ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌هه‌ند وه‌ربگیرێت‌و ئیش��� ‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* پێناس���ێکی س���ه‌ندیکای رۆژنامه‌نوس���انی کوردس���تان ونب���و‌ه به‌ن���اوی‬ ‫(زانکۆ ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د) هه‌رکه‌سێک دۆزییه‌و‌ه بیگێڕێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (نه‌وزاد محمد احمد)‬ ‫ی بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژور ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی (محمد گۆران طاهر)‬ ‫ی بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژور ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی (محمد محمد عزیز محمود‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی (به‌ختیار احمد محمد )‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫خزمـــ‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫لیستــ‬ ‫کۆبانی‪ ..‬کاره‌ساتێکی به‌رده‌وام‬ ‫پـرۆژه‌ی‌ تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌‬ ‫جــه‌عفـه‌ر سـه‌روكانی‌‬ ‫هاوڕابونی‌ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان له‌سه‌ر پرۆژ ه‌ی‌ چاكسازیی‌‌و خزمه‌ت‬ ‫به‌جه‌م���او ه‌ر بنه‌مایه‌كی‌ مرۆڤانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم داتاش���ینی‌ دیكۆر ی‌ جوا ن‌و‬ ‫به‌بااڵدا وتنی‌ پرۆژ ه‌یه‌ك كه‌ مه‌به‌س���ت‌و ئامانجه‌كان له‌گه‌ڵ روخس���ار‬ ‫نه‌هێت���ه‌و ه‌ ئه‌مه‌ كار ه‌س���ا ت‌و گرف���ت‌و خه‌مه‌كه‌یه‌‪ ،‬لیس���تی‌ خزمه‌ت‬ ‫پرۆژ ه‌یه‌ك���ی‌ ج���وان ب���و له‌روخس���ار ی‌ دروس���تبونیدا‪ ،‬پرۆژ ه‌یه‌ك‌و‬ ‫چه‌ن���د پێش���نیارێكی‌ دایه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا ی‌ س���لێمانی‌ كه‌ د ه‌بێت‬ ‫(گ���ۆڕا ن‌و یه‌كێتی‌) رازیبن له‌س���ه‌ر پارێزگار دو س���اڵ به‌دو س���اڵ‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك س���اڵی‌ یه‌كه‌م بۆ ( ‪ )12‬كورس���یه‌ زۆرتر ه‌ك���ه‌ بێت كه‌‬ ‫گۆڕانه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش ماو ه‌یه‌كی‌ تر وتیان كه‌ش���ی‌ س���لێمانی‌ جیاواز ه‌و‬ ‫كه‌وتنه‌ پاشه‌كش���ه‌ له‌(پرۆژ ه‌ك���ه‌ی‌ خۆیان) به‌بیانو ی‌ س���ه‌قامگیریی‌‬ ‫ش���ارو بار ی‌ ئه‌منیی‌‪ ،‬د ه‌یانوت‪ :‬له‌وانه‌یه‌و ئیحتیماله‌ الیه‌نی‌ د ه‌سه‌اڵت‬ ‫ب���ۆ ئه‌م پرۆژ ه‌یه‌ راز ی‌ نه‌بێ���ت! به‌اڵم ئه‌م رایه‌ وا د ه‌خوێنرێته‌و ه‌ كه‌‬ ‫ئاماژ ه‌دانه‌ به‌د ه‌س���ه‌اڵت رازیی‌ مه‌به‌ به‌پرۆژ ه‌كه‌مان‪ ،‬ئاماژ ه‌دانیش���ه‌‬ ‫به‌هێش���تنه‌و ه‌ی‌ بارودۆخه‌ك���ه‌ و ه‌ك���و پێش���وتر‪ ،‬ئه‌گین���ا مان���ا ی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و هه‌ڵبژارد ن‌و را ی‌ خه‌ڵك له‌گۆڕنانر ێ‌ به‌بیانو ی‌ خه‌و ن‌و‬ ‫خه‌یاڵی‌ نادروس���ت‪ ،‬چونكه‌ پرۆژ ه‌ی‌ دو ساڵ به‌دو ساڵ له‌دادگه‌ریی‌‌و‬ ‫دیموكراس���ی‌ نزیك���ه‌و به‌النانی‌ هه‌ری���ه‌ك له‌م دو هێ���ز ه‌ نامه‌نتیقیه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌یرانگایه‌كی‌ ت���ر ی‌ ئه‌م لیس���ته‌ ئه‌مه‌یه‌ هێند ه‌ی‌ هه‌مو لیس���ته‌كان‬ ‫پرۆژ ه‌و لێ���دوا ن‌و ته‌داخولیان هه‌ب���و ه‌ به‌ته‌نها به‌چوار كورس���یه‌و ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ته‌نها ئه‌م���ه‌ی‌ لێدێته‌ به‌ره���ه‌م كه‌ بڵێی���ن تۆڵه‌یه‌ له‌الیه‌ك‬ ‫له‌(گۆڕان) ی‌ د ه‌كه‌نه‌و ه‌ چونكه‌ له‌پرس���ی‌ چونه‌ حكومه‌ت‌و پرسه‌كانی‌‬ ‫تر راوێژیان پێناكا ت‌و له‌الیه‌كی‌ تری���ش تۆڵه‌یه‌ له‌(هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر)‬ ‫ی‌ د ه‌كه‌نه‌و ه‌ كه‌ د ه‌نگی‌ زۆر ی‌ ئه‌وانی‌ بردو ه‌‪ ،‬هه‌رو ه‌ها بیانو ی‌ كه‌شی‌‬ ‫ئه‌منیی‌ الواز ه‌ چونكه‌ لیس���تی‌ پارتی‌ د ه‌نگ به‌گۆڕان د ه‌دا ت‌و لیستی‌‬ ‫هاوپه‌یم���ان د ه‌نگ به‌یه‌كێت���ی‌ د ه‌دات‪ ،‬ئه‌ی‌ بۆچی‌ ئ���ه‌وان به‌رامبه‌ر‬ ‫گ���ه‌ل بێمتمانه‌ ناب���ن‌و ناكه‌ونه‌ به‌ر به‌رپرس���یارێتی‌‪ ،‬خۆ ئه‌م س���ێ‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ خاو ه‌نی‌ پێن���ج پاكێجی‌ چاكس���ازیی‌‌و د ه‌یان پرۆژ ه‌ی‌ تر بون‬ ‫ئه‌گه‌ر پرۆژ ه‌ی‌ دو ساڵ به‌دو ساڵ س���ه‌رنه‌گرێ‌‌و د ه‌ستاود ه‌ستكردنی‌‬ ‫د ه‌س���ه‌اڵ ت‌و پرۆسه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و دیموكراس���ی‌ چ مانایه‌كی‌ هه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫خه‌ڵك���ه‌ ب���ۆ ماندوكرا ن‌و ئ���ه‌م هه‌م���و به‌ڵێنانه‌ به‌خه‌ڵ���ك دران‪ ،‬وا‬ ‫باش���ه‌ بۆ لیس���تی‌ خزمه‌ت مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ ئه‌م دو حزبه‌ بڕیاریان‬ ‫پ���ێ نه‌دات به‌ڵكو چ���وار ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا ی‌ س���لێمانی‌‬ ‫ئازادبكرێن له‌د ه‌س���تیان‪ ،‬یاخود بنك���ه‌ی‌ جه‌ماو ه‌ریی‌ ئه‌م دو الیه‌نه‌‬ ‫بڕی���ار بدات كه‌س���ی‌ ت���ر نه‌بێت���ه‌ نوێنه‌ری���ان به‌بیان���و ی‌ نامه‌نتیق‬ ‫س���ه‌یرانگه‌یه‌كی‌ تر ی‌ لیس���تی‌ خزم���ه‌ت بۆچی‌ بێد ه‌ن���گ‌و كه‌ڕو ال ڵ‌و‬ ‫نابینان له‌ه���ه‌ردو پارێزگا ی‌ هه‌ولێرو س���لێمانی‌‪ ،‬بۆچ���ی‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫زۆرین���ه‌ن ب���ه‌اڵم جورئ���ه‌ت ناك���ه‌ن داوای‌ پارێ���زگار بك���ه‌ن؟!‬

‫ریکالم‬