ژماره‌ 448

‫ریکالم‬

‫دۆ‬

‫سیه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫‪LE FIGARO:‬‬ ‫ئه‌فسانه‌ی‬ ‫ئازایه‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ تێکشکا‬

‫‪2‬‬

‫رۆحی به‌رگریی‬ ‫کۆبانییه‌کان‬ ‫له‌کوێوه‌ د‌ێت؟‬

‫‪6‬‬

‫ت‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)448‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/10/14‬‬

‫داود ئۆغلۆ‪:‬‬ ‫ده‌مانتوانی‬ ‫هه‌ولێر‬ ‫تێکبشکێنین‬

‫یت‬

‫ا‬ ‫یبه‌‬

‫خۆڕاگری‬ ‫ئه‌فسانه‌یی کۆبانێ‬

‫‪8‬‬

‫ئه‌ردۆگان‬ ‫رۆیشتن به‌قاچی‌‬ ‫ئه‌تاتورك‬

‫‪14‬‬

‫وه‌زیری په‌روه‌رده‪:‬‬ ‫سێ منداڵم‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی‬ ‫حکومیین‌و یه‌کێکیشم‬ ‫له‌ئه‌هلییه‌‌‌ ‪9‬‬

‫"ده‌بێت هه‌رێمی كوردستان خۆی‌ بۆ ئه‌و‌ه ئاماده‌بكات‬ ‫كه‌ له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌ی به‌رده‌وامدایه‌"‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه هه‌ڵوێستی‌ توركیا‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌كوردستان گۆڕاوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ده‌بێت هه‌رێمی كوردستان‬ ‫خۆی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ئاماده‌ ب����كات ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌ی به‌رده‌وامدایه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬به‌رپرس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ س����ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تان "هێم����ن‬ ‫ی‬ ‫هه‌ورام����ی‌" له‌چاوپێكه‌وتنێك���� ‌‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌دا رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی توركیا‬ ‫بڕیاری كشانه‌وه‌ی هێزه‌كان ‌‬ ‫ی به‌بڕی����اری‬ ‫له‌هه‌رێ����م‪ ،‬پێویس����ت ‌‬ ‫ی "من‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستانه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫حه‌زده‌كه‌م ئه‌م پرسیار ‌ه ئاراسته‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس����تان‌و هێزه‌كانی‬ ‫ن����او په‌رله‌م����ان‌و ن����او حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ����م بكرێ����ت كه‌ بۆچ����ی ئه‌م‬ ‫بڕیار ‌ه كارا ناكه‌ن‪ ،‬چ پێویس����تیه‌ك‬ ‫ب����ه‌م هێزان ‌ه له‌كوردس����تان هه‌یه‌؟‬ ‫ده‌بێت په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫وه‌اڵمبداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌ش كرده‌و‌ه‬ ‫ی جه‌غت ‌‬ ‫هه‌ورام ‌‬ ‫ك����ه‌ ئ����ه‌وان هی����چ رێككه‌وتنێكی‬ ‫س����ه‌ربازییان له‌گ����ه‌ڵ توركی����ا‬ ‫نه‌ب����وه‌ تا پابه‌ندبونێك����ی هه‌ردوال‬ ‫به‌رانبه‌ری هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێم ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوانیم����ان له‌توركی����ا زیاتر بو‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه كه‌ ئه‌و چاوه‌ڕوانی ‌ه‬ ‫وه‌ك پێویس����ت نه‌ب����و به‌رامبه‌ر ب ‌ه‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‌و کۆبانیش" ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫داعشیزم‬

‫لەنەتەوەی‬ ‫هه‌ڵبژێردراوەوە‬ ‫بۆ ئوممەی‬ ‫هه‌ڵبژێردراو‬ ‫‪13‬‬

‫کورد‬

‫لەجەمسەرگەریی‬ ‫نوێی خۆرهەاڵتی‬ ‫ناویندا‬ ‫‪14‬‬

‫تانکه‌کانی تورکیا چاوه‌ڕوانی گیانکێشانی کۆبانێن‬

‫ی‬ ‫"له‌ناو وه‌فده‌كه‌ ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و گۆڕان ده‌كات‬ ‫ی نێوانگری ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫په‌رله‌ماندا هه‌بو‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمانییه‌ك ‌‬ ‫كار بۆ پێكهێنان ‌‬ ‫ی له‌توركیا ده‌كرد"‬ ‫داكۆك ‌‬

‫نوێ‌ ده‌كرێت له‌كوردستان‬ ‫پێنجشه‌ممه‌ی‌ داهاتو جارێكیتر هه‌ردو هه‌وڵ���ی‌ لێكتێگه‌یش���تن‌و رێككه‌وتن‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ نیستمانی‌ له‌س���ه‌ر وه‌ره‌قه‌یه‌ك���ی‌ هاوبه‌ش���ن‪.‬‬ ‫كوردس���تان‌و پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ وتی‌ "هه‌ر سێ‌ الیه‌نه‌كه‌‬ ‫كوردستان كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ده‌یان���ه‌وێ‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌ راگه‌یاندنی���ان‬ ‫ئ���اگادار ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر رابگرن‌و له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫پارت���ی‌ نێوانگریی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان حكومه‌تیش���دا دژایه‌ت���ی‌‌و ته‌گه‌ره‌ بۆ‬ ‫ده‌كات به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ یه‌كتر دروست نه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫پرس���ی‌ پارێزگار‌و ده‌ڵێ���ت "پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان كار ب���ۆ پێكهێنانی‌ كه‌ هه‌ری���ه‌ك له‌نێچیرڤ���ان بارزانی‌‌و‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك���ی‌ ن���وێ‌ ده‌ك���ه‌ن م���ه‌ال به‌ختیاری���ش له‌كۆبون���ه‌وه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیه‌كانی‌ دو رۆژی‌ رابردویاندا‬ ‫له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ناڕاس���ته‌وخۆ ئاماژه‌یان‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌ به‌وه‌ داوه‌ كه‌ خوازیارن له‌داهاتویه‌كی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‌و گ���ۆڕان له‌گفتوگۆو نزیك���دا لێكتێگه‌یش���تنێك هه‌بێ���ت‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫له‌نێوانی���ان‪ ،‬له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫لێكنزیكبونه‌وه‌و لێكتێگه‌یشتنه‌ش���دا‪،‬‬ ‫ئێستا به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫پرس���ی‌ پارێزگاری‌ س���لێمانی‌‪ ،‬پارتی‌‬ ‫نێوانگری���ی‌ یه‌كێتی‌‌و گ���ۆڕان ده‌كات‪،‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش نێوانگریی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌كات بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫گرژیی‌‌و ئاڵۆزییه‌ی‌ به‌مدواییه‌ كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫نێوانیان‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌كۆتاییدا پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێكی‌ هاوبه‌ش‬ ‫رێكبك���ه‌ون‪ ،‬هاوپه‌یمانییه‌ك���ی‌ نوێ‌‬ ‫له‌كوردستاندا پێكده‌هێنن‪.‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫ئه‌ندامێكی‌ وه‌فده‌ په‌رله‌مانیه‌كه‌ی‌ كوردستان‬ ‫ك ‌ه هه‌فته‌ی‌ پێش���و چون ‌ه كوبان ‌ێ ئاشكرا ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆچونی‌ زۆر جی���اواز له‌نێوانیاندا‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬به‌شێكیان پش���تگیری ‌ی په‌یه‌ده‌یان‬ ‫كردوه‌‌و به‌ش���ێكی‌ تریش���یان پشتیوانییان‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نیش���تمانیی‌ كوردی‌ س���وریا‬ ‫كردوه‌و ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌ش���یانبو‌ه داكۆك ‌ی‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ توركیا كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬په‌رله‌مانت���ار ‌ی‬ ‫فراكسیۆنی‌ ئازادی‌ ئه‌بو كاروان به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یان���د ك��� ‌ه هه‌رچه‌نده‌ س���ه‌ردانه‌كه‌یان‬ ‫بۆ رۆژئ���اوای‌ كوردس���تان‌و كوبانێ‌ الیه‌ن ‌ی‬ ‫ئه‌رێنی���ی‌‌و باش���ی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دره‌نگ‬ ‫چونیان بۆ ئه‌وێ‌‪ ،‬له‌گرنگیی‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫كه‌مكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "به‌داخه‌و‌ه له‌كات ‌ی‬ ‫بون���ی‌ ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ س���ه‌خته‌دا په‌یوه‌ندی ‌ی‬ ‫نێ���وان ‪‌YPG‬و ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نیش���تمانی ‌ی‬

‫كوردی‌ س���وریا زۆر ئاڵ���ۆزه‌‌و داژایه‌تیه‌ك ‌ی‬ ‫توند له‌نێوانیاندا ب���ه‌د ‌ی ده‌كرێت ته‌نانه‌ت‬ ‫گه‌یشتۆت ‌ه ئاستێك كه‌ یه‌كترییش ته‌خوین‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وه‌فده‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان نوێنه‌ری‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان ‌ی‬ ‫له‌خۆگرتب���وو بۆچونی‌ جیاوازیان له‌س���ه‌ر‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئه‌و ناوچان ‌ه هه‌بوه‌‪ ،‬به‌ش���ێكیان‬ ‫پش���تگیری ‌ی په‌یه‌ده‌یان كردوه‌‌و به‌ش���ێك ‌ی‬ ‫تریش���یان پش���تیوانییان له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی‬ ‫نیشتمانیی‌ كوردی‌ سوریا كردوه‌‌و هه‌شیانبو‬ ‫داكۆك ‌ی له‌حكومه‌ت��� ‌ی توركیا ده‌كرد‪ ،‬ئه‌بو‬ ‫كاروان وت��� ‌ی "به‌تایب���ه‌ت ئه‌و ب���راده‌ره‌ ‌ی‬ ‫به‌ره‌ ‌ی توركمان ‌ی داكۆك ‌ی له‌سیاسه‌ته‌كان ‌ی‬ ‫حكومه‌تی‌ توركیا ده‌كرد"‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ی داعشی‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ئایا پێشمه‌رگه‌ توانای‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ ‌‬

‫فیگارۆ‪ :‬ئه‌فسانه‌ ‌ی ئازایه‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ تێكشكا‬ ‫ئ���ا‪ :‬ئاوێن���ه‌‬ ‫نێردراو ی‌ تایبه‌تی‌ رۆژنام���ه‌ی‌ ل���ۆ‬ ‫فیگارۆ ی‌ فه‌ر ه‌نس���ی‌ بۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان د ه‌ڵێت "دوا ی‌‬ ‫س���ااڵنێكی‌ دورودرێژ به‌هۆ ی‌‬ ‫گیانفیدای���ی‌‌و جوامێریی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫خه‌رمانه‌یه‌كی‌ ئه‌فس���انه‌یی‌‬ ‫به‌د ه‌ور ی‌ خۆیدا كێش���ا بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌م ئه‌فس���انه‌یه‌ به‌هۆ ی‌‬ ‫هێرشه‌كانی‌ داعش���ه‌و ه‌ ش���كاو ه‌"‪.‬‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ لۆ فی���گارۆ كۆتایی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ راب���ردو له‌ڕاپۆرتێكیدا كه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن نێ���ردراو ی‌ تایبه‌تیه‌و ه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ئاماد ه‌كرابو‪،‬‬ ‫ئاماژ ه‌ به‌و ه‌ د ه‌كات كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫به‌خۆڕاگریی���ان له‌به‌رامبه‌ر س���ه‌دام‬ ‫حس���ێندا‪ ،‬رۆژئاوا ی‌ سه‌رسامكردبو‪،‬‬ ‫یانز ه‌ سا ڵ‌ دوا ی‌ روخانی‌ رژێمه‌كه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬له‌مانگی‌ حوز ه‌یرانی‌ رابردودا‬ ‫كه‌ هێز ه‌كان���ی‌ داع���ش رویانكرد ه‌‬ ‫ناوچه‌كان���ی‌ ژێ���ر د ه‌س���ه‌اڵتیان‪،‬‬ ‫پاشه‌كش���ه‌یان ك���ر د‌و ئێزی���دی‌‌و‬ ‫مه‌س���یحییه‌كانی‌ ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌یان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ بڕیارب���و بیانپارێ���زن‪ ،‬به‌ته‌نها‬

‫به‌جێهێش���ت‪ .‬ل���ه‌م ب���ه‌روار ه‌و ه‌‬ ‫ب���ه‌دوا‪ ،‬هه‌رچه‌ند ه‌ پێش���مه‌رگه‌كان‬ ‫كه‌مێك پێش���ڕ ه‌وییان ك���ر د‌و چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌كی���ان گرت���و ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫پرس���یار ه‌ له‌هزر ی‌ رۆژئاواییه‌كاندا‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵدا كه‌ ئای���ا ئه‌وان توانا ی‌‬ ‫به‌ر ه‌نگاربونه‌و ه‌و سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر‬ ‫دوژمنێك���ی‌ به‌ئی���راد ه‌و ئام���اد ه‌و‬ ‫جه‌ن���گاوه‌ردا هه‌ی���ه‌؟‬ ‫تیر ی‌ ئۆبراڵ نێردراو ی‌ رۆژنامه‌كه‌‬ ‫د ه‌نوس���ێت "هێز ه‌كان���ی‌ ك���ورد كه‌‬ ‫به‌چه‌ك���ی‌ كۆن���ی‌ و ه‌ك تانكه‌كانی‌‬ ‫تی‌ ‪55‬ی‌ روس���ی‌ سه‌رد ه‌می‌ جه‌نگی‌‬ ‫س���ارد د ه‌جه‌نگ���ن‌و كاڵش���نكۆفیان‬ ‫پێی���ه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت فیش���ه‌ك‪ ،‬تۆ پ‌و‬ ‫هاو ه‌نیش���یان به‌ئه‌ن���داز ه‌ی‌ ت���ه‌واو‬ ‫نییه‌و له‌چه‌كی‌ قورس بێبه‌ش���ن‪.‬‬ ‫له‌هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ خه‌مهێنه‌رتریش‬ ‫ئه‌و ه‌یه‌ ك���ه‌ ور ه‌ی‌ خه‌با ت‌و مۆراڵی‌‬ ‫پێشمه‌رگانه‌ی‌ ئه‌وان به‌ئه‌نداز ه‌یه‌ك‬ ‫دابه‌زیو ه‌ كه‌ گو ڕ‌و تینی‌ شه‌ڕكردنی‌‬ ‫سه‌رد ه‌می‌ جه‌نگی‌ براكوژیی سااڵنی‌‬ ‫نێ���وان ‪1996 – 1993‬یان نه‌ماو ه‌‪.‬‬ ‫پاش روخانی‌ س���ه‌دام له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ ،2003‬ك���ه‌ ك���ورد ه‌كان دوژمن���ی‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌یان نه‌م���ا‌و پرۆس���ه‌ی‌‬

‫ئاش���تی‌ له‌نێوان پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫به‌دیه���ات‪ ،‬فه‌رماند ه‌كانی‌ پێش���و ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و ژ ه‌نراڵ���ه‌كان ب���ون‬ ‫به‌بازرگان‪ ،‬به‌پار ه‌ی‌ زۆرز ز ه‌و ه‌ند ی‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬كوردس���تان پڕ كرا له‌ڤێال‌و‬ ‫كۆش���كی‌ مه‌ڕم���ه‌ڕو بین���ا ی‌ به‌رزو‬ ‫بڵند ی‌ هاوش���ێو ه‌ی‌ دوبه‌ی‌‪.‬‬ ‫هێز ه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 250‬هه‌زار كه‌س له‌خۆد ه‌گرێت‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌گه‌نجا ن‌و موچه‌خۆران پێكهاتون‪،‬‬ ‫‪ 100‬هه‌زار تا ‪ 150‬هه‌زاریان له‌سه‌ر‬ ‫س���نور ه‌كان جێگیرك���راون‪ ،‬ئ���ه‌م‬ ‫پێشمه‌رگانه‌ كه‌ مه‌شقێكی‌ ئه‌وتۆیان‬ ‫پێنه‌كراو ه‌ ته‌نانه‌ت به‌ش���ێو ه‌یه‌كی‌‬ ‫رێكوپێ���ك‌و له‌كات���ی‌ دیاریك���راو ی‌‬ ‫خۆش���یدا موچه‌ و ه‌رناگرن‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ا ی‌ ئینتیم���ا ی‌ حزبیی���ان‬ ‫هه‌ڵبژێ���ردراون‪ ،‬ب���ه‌م مانایه‌ی‌ كه‌‬ ‫دو حزبه‌ د ه‌سه‌اڵتدار ه‌كه‌ ژمار ه‌یان‬ ‫دیارید ه‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و دو حزبه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫یه‌كه‌ی���ان‪ ،‬س���ه‌ربازخانه‌و د ه‌زگا ی‌‬ ‫هه‌واڵگریی‌ خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و ه‌‬ ‫كردن���ی‌ پێش���مه‌رگه‌كانی‌ راب���ردو‬ ‫به‌سه‌رباز ی‌ س���وپایه‌كی‌ یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫كارێك���ی‌ هێند ه‌ ئاس���ان نییه‌‌و رێی‌‬ ‫تێناچێت به‌زوی���ی‌ ئه‌نجامبدرێ���ت‪.‬‬

‫پرس ‌ی پارێزگار ‌ی سلێمان ‌ی دواده‌خرێته‌وه‌و‬ ‫ئیسالمیه‌كانیش هه‌ڵوێستیان نه‌گۆڕاوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫پێده‌چێت كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬كه‌ بڕیاره‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌نجامبدرێت بۆ جاری‌ نۆیه‌م‬ ‫دوابخرێت‪ ،‬هۆكاری‌ دواخستنه‌كه‌ش‬ ‫رێككه‌وتنێكی‌ پێشوه‌خته‌ له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌ ناكۆكه‌كانكه‌ گۆڕان‌و یه‌كێتیه‌‪،‬‬ ‫تاكاتی‌ ئه‌نجامدانی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوبه‌ش به‌نێوه‌ندگیریی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫له‌دوایی����ن كۆبون����ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگای‌ س����لێمانیدا ك����ه‌ رۆژی‌ ‪21‬ی‌‬ ‫مانگ����ی‌ راب����ردو ئه‌نجام����درا‪ ،‬پرس����ی‌‬ ‫یه‌كالكردن����ه‌وه‌ی‌ پۆس����تی‌ پارێ����زگار‬ ‫له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتیدا بۆ كۆبونه‌وه‌ی‌‬

‫لوتكه‌ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ ئ����ه‌و دو هێزه‌‬ ‫به‌جێهێڵرا‪ ،‬به‌اڵم به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌كان‬ ‫هه‌ردوال رێككه‌وتون ئه‌م پرسه‌ دوابخه‌ن‬ ‫ب����ۆ كاتێكی‌ نادیار‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش واده‌كات‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌ ئه‌نجومه‌ن بۆ جاری‌‬ ‫نۆیه‌م دوابخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ زانیاریی����ه‌كان له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژی‌ ‪12‬ی‌ ئه‌م مانگه‌ی‌ نێوان مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ كه‌ له‌سلێمانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌چ����و‪ ،‬ه����ه‌ردوال رێككه‌وت����ون‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك����ی‌ س����ێ قۆڵی����ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ببه‌ستن‌و ئه‌م پرسه‌ش‬ ‫ل����ه‌و كۆبونه‌وه‌ی����ه‌دا یه‌كالییبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیشیه‌وه‌ گۆڕان به‌و پێشنیاره‌‬ ‫رازیبوه‌‪ .‬ه����ه‌ر ئ����ه‌م رێككه‌وتنه‌ش بو‬ ‫كه‌ وایكرد دوێن����ی له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ پێنج‬

‫الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كه‌دا باسی‌ ئه‌م پرسه‌‬ ‫نه‌كرێت‪.‬‬ ‫پێشتریش ده‌نگۆی‌ ئه‌وه‌ باڵوكرایه‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌سه‌ر وته‌ی یه‌كێك له‌سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ كه‌ باس����ی‌ چون����ی‌ ‪600‬گه‌نجی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی����ی‌ كردب����و بۆن����او داع����ش‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێس����تی‌ الیه‌ن����ه‌ ئیس��ل�امیه‌كان‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پرس����ی‌ یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆس����تی‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌ گۆڕانی‌‬ ‫به‌س����ه‌ردا هاتبێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌ندامێكی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ كۆمه‌ڵ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوێستیان گۆڕابێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‌‪ ،‬تۆفی����ق كه‌ریم‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ناش����ارێته‌وه‌ كه‌ ئه‌و قس����ه‌یه‌ی‌‬

‫س����ه‌ركرده‌كه‌ی‌ یه‌كێت����ی‌ زۆر نیگه‌رانی‌‬ ‫كردون‪ ،‬ب����ه‌اڵم ره‌تیش����یده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و وتانه‌‪ ،‬ئه‌وان هه‌ڵوێستیان‬ ‫گۆڕانكاریی‌ به‌س����ه‌ردابێت س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌ پۆس����تی‌ پارێزگاری‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬كه‌ پێشتر وتبویان نه‌ده‌نگ‬ ‫به‌گۆڕان ده‌ده‌ی����ن نه‌ به‌یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫داوایان لێده‌كه‌ن خۆیان رێكبكه‌ون‪.‬‬ ‫تۆفیق به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬له‌هه‌مو‬ ‫ده‌ڤ����ه‌ری‌ هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌مت����ر له‌‪30‬كه‌س‬ ‫په‌یوه‌ندیی����ان به‌داعش����ه‌وه‌ ك����ردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ب����ه‌راورد به‌ه����ه‌ر پارێزگایه‌كی‌‬ ‫ت����ر زۆر كه‌مه‌"‪ .‬س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌و س����ه‌ركرده‌یه‌ی‌ یه‌كێتی‌ ته‌نها ناوی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌ ده‌هێنێ‌‪ ،‬ئه‌ن����دام مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسیه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵ ده‌ڵێت‪" ،‬په‌یوه‌ندیی‌‬

‫به‌و باگراوه‌نده‌ فكریه‌ی‌ خۆیه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ ئه‌نجامدان����ی‌ هه‌ڵبژاردن���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێزگاكان هاوكات له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراقدا له‌رۆژی‌ ‪30‬ی‌ نیسانی‌‬ ‫‪ ،2014‬هێش����تا نه‌توانراوه‌ پارێزگارێك‬ ‫له‌ن����او ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌‬ ‫دیاریبكرێ����ت‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش بوه‌ته‌ه����ۆی‌‬ ‫په‌كخس����تنی‌ ئه‌و حكومه‌ت����ه‌ لۆكاڵیه‌ی‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ .‬هۆكاره‌ك����ه‌ش ئه‌وه‌یه‌ هیچ‬ ‫كام له‌گ����ۆڕان‌و یه‌كێت����ی‌ نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫كورس����ی‌ پێویست مس����ۆگه‌ربكه‌ن بۆ‬ ‫یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و پرسه‌‪.‬‬ ‫گۆڕان خاوه‌نی‌ ‪ 12‬كورسیه‌و یه‌كێتیش‬ ‫‪ 11‬كورس����ی‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌ریه‌كێك له‌وانه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌ ‪ 17‬كورسی‌ هه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆس����تی‌ پارێ����زگاری‌ ئه‌نجومه‌نه‌ك����ه‌‬ ‫مسۆگه‌ربكات‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫رووداو‪،‬‬ ‫"جه‌زیره‌"ی كوردی‬ ‫كه‌ریم عه‌لی‌‬ ‫سه‌ره‌نجام خه‌ریكه‌ ته‌مه‌نناكه‌ی فازڵ‬ ‫میرانی دێت���ه‌ دی‪ ،‬كه‌ ده‌ڵێت "ته‌مه‌ننا‬ ‫ده‌ك���ه‌م رووداو ببێت���ه‌ (جه‌زی���ره‌)ی‬ ‫ك���وردی"! هه‌روه‌ك چ���ۆن جه‌زیره‌ كه‌‬ ‫په‌تی‌ داه���ات‌و په‌یامه‌ پیش���ه‌ییه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌مێش���كی‌ ئه‌می���ری‌ قه‌ته‌رو كیس���ه‌و‬ ‫گیرفان���ی‌ ئه‌ودای���ه‌‪ ،‬ناتوانێ���ت جگه‌‬ ‫له‌تاریكی���ی‌ هیچی‌ دیكه‌ به‌رهه‌مبهێنێت‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌مو بالجكتۆر‌و هه‌مو روناكیی‬ ‫دونی���اش له‌بریقه‌و ب���اق‌و رازاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫وێن���ه‌ی‌ شاش���ه‌كه‌یدا به‌كاربهێنێ���ت‪،‬‬ ‫رووداویش به‌هه‌مانشێوه‌‪.‬‬ ‫جه‌زی���ره‌ له‌روماڵكردن���ی‌ زۆرێ���ك‬ ‫له‌روداوه‌كان���ی‌ ئ���ه‌م س���ااڵنه‌ی‌ دوایی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌و نیشتمانی‌ عه‌ره‌بیدا نه‌یتوانیوه‌‬ ‫النیكه‌م���ی‌ بێالیه‌نیی‌‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و‬ ‫پیش���ه‌ییبون په‌یڕه‌و بكات‪ ،‬له‌هه‌واڵ‌‌و‬ ‫روماڵكردنه‌كانیدا هه‌رگی���ز نه‌یتوانیوه‌‬ ‫هاوس���ۆزیی خۆی به‌رامبه‌ر به‌مورسی‌و‬ ‫سوننه‌كانی عێراق‌و لوبنان بشارێته‌وه‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌ئاش���كرا دژایه‌ت���ی‌‬ ‫شۆڕش���ی‌ خه‌ڵكی‌ به‌حرێ���ن‌و حزبواڵی‌‬ ‫لوبنان‌و كوردو مه‌س���یحیه‌كانی‌ لوبنان‌و‬ ‫میسریشی‌ كردوه‌‪ ،‬له‌م چوارچێوه‌یه‌شدا‬ ‫دوا كاری‌ كه‌ناڵ���ی‌ جه‌زی���ره‌‬ ‫راپرسیكردنیه‌تی‌ له‌س���ه‌ر روداوه‌كانی‌‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردستان‪ ،‬له‌راپرسیه‌كه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫كه‌ناڵه‌دا كه‌ فازڵ‌ میرانی‌ پێی‌ سه‌رسامه‌‬ ‫پرسیاره‌كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك داڕێژراوه‌ كه‌‬ ‫پێش���وه‌خت ئۆباڵی‌ تراژیدیای‌ كۆبانی‌‬ ‫ده‌خاته‌ ئه‌س���تۆی‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان‌و‬ ‫تۆمه‌تباری���ان ده‌كات ب���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وان‬ ‫له‌ئێش‌و ئازاری‌ خه‌ڵكی‌ به‌رپرس���ن‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌ڵێت "پێتوایه‌ ئه‌و گروپه‌ كوردییانه‌ی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ رژێمی‌ س���وریین به‌رپرسن‬ ‫له‌كاره‌ساتی‌ كورد له‌(عین العرب)؟!"‪.‬‬ ‫ل���ه‌م خاڵ���ه‌دا روداو ت���ه‌واو ت���ه‌واو‬ ‫جه‌زیره‌ی كوردییه‌‪ ،‬كه‌ له‌كۆی‌ به‌رنامه‌و‬ ‫هه‌واڵ‌‌و روماڵكردنه‌كانیدا رقێكی‌ شاراوه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌‪‌PYD‬و كانتۆنه‌كانی‌ رۆژئاوا‬ ‫به‌دیده‌كرێ���ت‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ئ���ه‌م رقه‌ی‌‬ ‫ده‌گات به‌ئاستێك كه‌ له‌ساته‌وه‌ختێكدا‬ ‫ك���ه‌ هه‌مو س���ه‌رنجه‌كان رو له‌كۆبانی‌‌و‬ ‫خۆڕاگری���ی‌ قاره‌مانان���ه‌ی‌ ئه‌و ش���اره‌‬ ‫بچوك���ه‌ن‪ ،‬رووداو هه‌واڵ���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫گرنگترین گه‌ش���تی‌ هه‌واڵی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نیش���تمانیی‌ كوردی���ان‬ ‫به‌هه‌واڵی‌ ره‌شبگیریی‌ گه‌نجانی‌ كانتۆنی‌‬ ‫جه‌زیره‌ له‌الیه‌ن ئاسایش���ی‌ په‌یه‌ده‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات! ل���ه‌وه‌ش س���ه‌یرتر‪،‬‬ ‫له‌گه‌رم���ه‌ی‌ خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زای���ی‬ ‫كورده‌كان���ی‌ باك���وردا‪ ،‬ك���ه‌ "جه‌زیره‌‬ ‫چه‌ن���د روماڵ���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كانی‌‬ ‫به‌حرێنی‌ كرد‪ ،‬رووداویش هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‪،‬‬ ‫په‌یامنێرێكیان له‌ڕوماڵێكی راسته‌وخۆدا‬ ‫له‌ئه‌سته‌نبوڵه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وانه‌ی‌ له‌خۆپیشاندانه‌كاندا ته‌قه‌یان‬ ‫لێكراوه‌و كوژراون‪ ،‬له‌ناو خۆپیشانده‌ران‬ ‫خۆیان‌و له‌پش���ته‌وه‌ ته‌قه‌ی���ان لێكراوه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆپیش���اندانه‌كانی پێ گه‌رم‬ ‫بكه‌ن‌و پۆلیس نه‌یكوشتون"!‬ ‫رووداو به‌رده‌وام به‌پێی‌ ئه‌و سیاسه‌ت‌و‬ ‫ئه‌جندایه‌ی‌ پارتی‌ دایڕشتوه‌‪ ،‬كاری‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ‪ PYD‬ناچار بكات فره‌‬ ‫هێزی‌ چه‌كداری���ی‌ له‌كانتۆنه‌كان قبوڵ‬ ‫بكات له‌ڕێگه‌ی‌ ناردنه‌وه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك حزبه‌وه‌ كه‌ كۆپی‌‌و گوێڕایه‌ڵی‌‬ ‫پارتی خۆین‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئه‌زمون‬ ‫فره‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ حزبییه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ئه‌وه‌نده‌ ئه‌زمونێكی‌ شیاوو‬ ‫ته‌ندروست بوبێت‌و خێرمان لێبینیبێت تا‬ ‫له‌رۆژئاوای‌ كوردستان دوباره‌بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌مومان ده‌زانین هه‌نگاوێكی‌ به‌مجۆره‌‬ ‫هیچ خزمه‌تێك به‌چه‌سپاندنی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫دیموكراسی‌ له‌و به‌ش���ه‌ی‌ كوردستاندا‬ ‫ن���اكات‪ ،‬چونكه‌ كورد ل���ه‌وێ‌‌و لێره‌ش‬ ‫پێویستی به‌فره‌یی سیاسی‌و یه‌كهێزییه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌دۆخ���ی‌ ئه‌م���ڕۆدا بونی‌‬ ‫زیاد له‌هێزێك���ی‌ چه‌كدار به‌و رق‌و قینه‌‬ ‫ئه‌ستوره‌ی‌ ئه‌و هێزانه‌ به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر‬ ‫هه‌یانه‌‪ ،‬مه‌ترس���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ له‌هه‌ناوی‌‬ ‫خۆی���دا هه‌ڵگرتوه‌‌و س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ هه‌ر‬ ‫روداوێكی‌ نه‌خوازراویش له‌م كاته‌دا زیانی‬ ‫گه‌وره‌ به‌پرسی كورد ئه‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬پارتی‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌و مێژویی‌ به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫به‌شه‌ی‌ كوردستان ده‌كات گه‌ر كه‌وتنه‌‬ ‫ته‌نگانه‌ی‌ ‪ PYD‬بقۆزێته‌وه‌‌و فش���اریان‬ ‫ب���ۆ بهێنێت ت���ا ناچ���ار به‌قبوڵكردنی‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی‌ به‌وجۆره‌یان بكات‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌وه‌ توركیا بو به‌رانبه‌ر به‌كوردس���تان گۆڕا‪ ،‬نه‌ک ئێمه‌ به‌رامبه‌ر به‌‌وان‬

‫هێمن هه‌ورامی‌‪ :‬ده‌بێت خۆمان بۆ خراپترین ئاماده‌ بکه‌ین‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پارته‌ "هێمن هه‌ورامی‌" له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌وه‌‬ ‫توركیا بو به‌رانبه‌ر به‌كوردستان گۆڕا‪،‬‬ ‫ئێمه‌ تا ئێستاش دۆخه‌كه‌ له‌دۆخێكی‬ ‫داینامیكیدایه‌‪ ،‬شێوه‌ی كۆتایی خۆی‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا دوای‌ هێرشه‌كانی‌ داعش‬ ‫بۆ س���ه‌ر كوردس���تان‌و ئه‌وه‌ی‌ رویدا‪،‬‬ ‫روانینت���ان به‌رامبه‌ر به‌دۆس���تایه‌تیی‌‬ ‫توركیاو پشتبه‌س���تن به‌توركیا گۆڕاوه‌‬ ‫یاخود هه‌مان روانینی‌ پێش���وتان هه‌یه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌و واڵته‌؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورامی‪ :‬پێش هه‌مو ش���تێك‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ل���ه‌روی سیاس���ه‌تی ده‌ره‌كیه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر س���ێ بنه‌ما سیاسه‌ت ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی هاوب���ه‌ش‪ ،‬بنه‌ماو به‌های‬ ‫هاوب���ه‌ش‪ ،‬هه‌ڕه‌ش���ه‌ی هاوبه‌ش‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫ئێم���ه‌ نه‌بوی���ن به‌رانب���ه‌ر به‌توركی���ا‬ ‫گۆڕاوی���ن‪ ،‬هه‌ڵوێس���ته‌كانی جه‌ناب���ی‬ ‫س���ه‌رۆك له‌س���ااڵنی (‪ 2002‬تا ‪)2007‬‬ ‫یش به‌رانبه‌ر به‌توركیا ئاشكرابو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك توركیا س���ه‌رۆك وه‌زیرانه‌كه‌ی‬ ‫ده‌چێته‌ دیاربه‌كر ده‌ڵێ ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌‬ ‫به‌س���ه‌رچو ئینكاریی ك���ورد بكرێت‌و‬ ‫دۆزی كورد ده‌بێت چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫كه‌ دێته‌ هه‌ولێ���رو له‌هه‌ولێر له‌به‌رده‌م‬ ‫ئااڵی كوردس���تاندا ده‌ڵێت س���ه‌رده‌می‬ ‫ئینكاركردنی كورد به‌سه‌رچو‪ ،‬كه‌ دێن‬ ‫له‌بری په‌الماردان‌و هه‌ڕه‌شه‌ی كوردستان‬ ‫كونس���ڵخانه‌ له‌هه‌ولێر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫توركیا بو به‌رانبه‌ر به‌كوردستان گۆڕا‪،‬‬ ‫ئێمه‌ تا ئێس���تاش دۆخه‌كه‌ له‌دۆخێكی‬ ‫داینامیكیدایه‌‪ ،‬ش���ێوه‌ی كۆتایی خۆی‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ هیچ رێككه‌وتنێكی‬ ‫س���ه‌ربازییمان له‌گ���ه‌ڵ توركی���ا نه‌بوه‌‬ ‫ت���ا پابه‌ندبونێكی ه���ه‌ردوال به‌رانبه‌ری‬ ‫هه‌بێت‪ .‬توركیا له‌گۆشه‌نیگای خۆیه‌وه‌‬ ‫سیاسه‌ت ده‌كات‪ ،‬ئێمه‌ش له‌گۆشه‌نیگای‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی كوردس���تانه‌وه‌ سیاسه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ین‪ .‬ئێم���ه‌ چاوه‌ڕوانیمان له‌توركیا‬ ‫زیات���ر بو ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی���ه‌ وه‌ك پێویس���ت نه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌بێ���ت توركیا وه‌اڵم���ی ئه‌وه‌‬ ‫بداته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رانبه‌ر ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان سه‌ربه‌رزانه‌ توانی‬ ‫پش���تیوانییه‌كی گه‌وره‌ی دیپلۆماسیی‬ ‫نێوده‌ڵه‌تیی بۆ خۆی به‌ده‌ستبێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌س���تناكه‌ن توركی���ا‬ ‫هه‌ڵیخه‌ڵه‌تان���دن‪ ،‬ل���ه‌وه‌ی‌ پش���تتان‬ ‫پێبه‌ست‌و له‌كاتی‌ ته‌نگانه‌دا به‌ده‌متانه‌وه‌‬ ‫نه‌هات؟‬ ‫هێمن هه‌ورام���ی‪ :‬ئێم���ه‌ ده‌ڵێین هیچ‬ ‫رێككه‌وتنێك���ی س���ه‌ربازییمان له‌گه‌ڵ‬ ‫توركی���ا نه‌ب���وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیی���ه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫توركیا بون‪ ،‬ئه‌م په‌یوه‌ندییانه‌ هه‌ورازو‬ ‫نشێوی زۆری تێدا بوه‌‪ .‬توركیا ئینكاریی‬ ‫ده‌وری كوردی ده‌كرد‪ ،‬توركیا هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫به‌ده‌س���تێوه‌ردان له‌مه‌سه‌له‌ی كه‌ركوك‬

‫حه‌زده‌كه‌م ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫ئاراسته‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‌و هێزه‌كانی‬ ‫ناو په‌رله‌مان‌و ناو‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم بكرێت‪:‬‬ ‫چ پێویستیه‌كمان‬ ‫به‌هێزه‌کانی تورکیایه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستان؟‬ ‫ده‌بێت په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫وه‌اڵمبداته‌وه‌‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬توركیا رێگه‌ی ب���ه‌وه‌ نه‌ده‌دا‬ ‫ئااڵی كوردس���تان هه‌ڵبكرێت‪ ،‬توركیا‬ ‫ئه‌س���ڵه‌ن دانی به‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫وه‌ك هه‌رێمێكی فیدراڵ له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫عێراق���دا نه‌ده‌ن���ا‪ ،‬ئه‌وه‌ب���و توركیا بو‬ ‫گۆڕابون‪ ،‬بۆیه‌ هه‌رێمی كوردس���تانیش‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا گۆڕاوه‌‪ ،‬پێشموانیه‌ ئێستا‬ ‫پێگه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌ئاستێكدا‬ ‫بێت توركیا بتوانێت نادیده‌ی بگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر توركیا نه‌توانێت رۆڵی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان نادیده‌بگرێ���ت‌و‬ ‫هیواو پش���تتان به‌توركیا نه‌به‌س���تبو‪،‬‬ ‫بۆچی‌ به‌رپرسانی‌ خۆتان وتیان توركیا‬ ‫نائومێدی كردین؟‬ ‫هێمن هه‌ورامی‪ :‬ده‌توانی له‌و به‌رپرسانه‌‬ ‫بپرس���یت كه‌ وایانگوتوه‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌ڵێین‬ ‫گله‌ییه‌كانم���ان به‌ئاش���كرا له‌میدیاكان‬ ‫باسكردوه‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌ تایبه‌تیه‌كانیش‬ ‫ئه‌و گله‌ییانه‌ به‌توركی���ا گه‌یه‌نراون كه‌‬ ‫هه‌مو مه‌نتیقی په‌یوه‌ندیی دیپلۆماسیی‌و‬ ‫دراوسێیه‌تی ئه‌وه‌بو توركیا ده‌بو یه‌كه‌م‬ ‫له‌و واڵتانه‌ بوایه‌ كه‌ له‌ش���ه‌ڕی داعش‬ ‫به‌ته‌نگ خه‌ڵكی كوردس���تان‌و عێراق‌و‬ ‫ناوچه‌كه‌شدا بهاتبایه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌ رۆڵێكی‬ ‫كاریگه‌رت���ری بگێڕابای���ه‌‪ ،‬ه���ه‌م وه‌ك‬ ‫ئه‌ندامێك له‌ناتۆ‪ ،‬هه‌م وه‌ك هاوس���ێ‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شمان بیر نه‌چێت‪ ،‬توركیا ئه‌ندامه‌‬ ‫له‌ناتۆ‪ ،‬به‌اڵم توركیا رێگه‌ی نه‌دا بنكه‌ی‬ ‫ئینچه‌رلیك له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكیه‌كانیشه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ لێدان���ی داع���ش به‌كاربهێنرێ���ت‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌ ته‌نها په‌یوه‌ندیی به‌توركیاو‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان نیه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌و روانگه‌ جیۆپۆله‌تیكیه‌ی‬ ‫توركیا بۆ ناوچه‌كه‌ هه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ سیاس���ه‌تی‌ ئێس���تای‌‬ ‫توركی���ا به‌رامب���ه‌ر به‌كۆبان���ی‌ چ���ۆن‬

‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورام���ی‪ :‬ئێم���ه‌ پێمانوای��� ‌ه‬ ‫توركیا ده‌بوایه‌ باش���تر بچوبایه‌ پێش‌و‬ ‫رێگه‌ی بدابایه‌ ك���ه‌ هێزی هاوپه‌یمانان‬ ‫ی���ان ه���ه‌ر خه‌ڵكێك���ی خۆبه‌خش كه‌‬ ‫بیه‌وێت به‌رگریی له‌كۆبانی بكات سنور‬ ‫بۆی���ان كراوه‌بێ���ت‪ .‬توركی���ا ده‌بوایه‌‬ ‫هه‌وڵ���ی بدابای���ه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی ئه‌م‬ ‫هاوپه‌یمانی���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌ی كه‌ هه‌یه‌‬ ‫دژی‌ تیرۆریستانی داعش كه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫كۆبان���ی داگیربك���ه‌ن‪ ،‬به‌ش���داربوایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ پێمانوانیه‌ خه‌ڵكی كۆبانی‬ ‫هه‌موی په‌یه‌ده‌و په‌كه‌كه‌ بێت تا توركیا‬ ‫به‌بیانوی ئ���ه‌وه‌ی كه‌ ئه‌مانه‌ ش���ه‌ڕی‬ ‫نێوان دو گروپی دژ به‌توركیان توركیا‬ ‫ته‌داخول نه‌كات‪ .‬چونكه‌ توركیاو ئێران‬ ‫بیانه‌وێ‌و نه‌یانه‌وێ دو زلهێزی ناوچه‌یین‬ ‫ده‌بێت رۆڵێكی پۆزه‌تیڤ له‌دابینكردنی‬ ‫ئاساییش ببینن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرێك پێیانوای���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫بارزانی‌ داوایكردوه‌ پێشمه‌رگه‌ بنێرێت بۆ‬ ‫كۆبانی‌ ته‌نها گله‌یی‌ له‌سه‌ر خۆ البردنه‌‬ ‫چونكه‌ توركیایه‌ك كه‌ رێگه‌ به‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ن���ه‌دات له‌وێوه‌ فڕۆكه‌كان���ی‌ هه‌ڵبفڕن‪،‬‬ ‫چۆن رێگه‌ به‌چونی‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌دات؟‬ ‫هێمن هه‌ورامی‪ :‬جه‌نابی س���ه‌رۆك زۆر‬ ‫زۆر به‌په‌رۆش بوه‌ بۆ مه‌سه‌له‌ی كۆبانی‪،‬‬ ‫براده‌ران���ی په‌كه‌كه‌و په‌یه‌ده‌ باش باش‬ ‫ئ���اگادارن كه‌ رۆڵی جه‌نابی س���ه‌رۆك‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌هاوكاریكردنی كۆبانی‌و‬ ‫ناوچه‌كانی دیكه‌ی په‌یه‌ده‌و شه‌ڕه‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش چی بوه‌‪ .‬برایانی په‌یه‌ده‌ش‬ ‫داوای پێش���مه‌رگه‌ی زۆری���ان له‌ئێم���ه‌‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬داوای چه‌كداری���ان له‌ئێمه‌‬ ‫نه‌كردوه‌ بۆی���ان بنێرین‪ ،‬داوای چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نی���ی‌و هاوكاریی س���ه‌ربازیی‌و‬ ‫ئاس���مانییان له‌ئێمه‌ ك���ردوه‌‪ .‬جه‌نابی‬ ‫سه‌رۆك فه‌رمویه‌تی ئه‌گه‌ر رێگه‌ هه‌بوایه‌‬ ‫ئێم���ه‌ ئاماده‌بوین هێزیش بنێرین‪ .‬هه‌ر‬ ‫ب���ۆ زانیاری���ت له‌هه‌ولێ���ره‌وه‌ له‌ژوری‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنی هاوبه‌ش���ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و هێ���زه‌ هاوپه‌یمان���ه‌كان‬ ‫به‌فه‌رمان���ی جه‌نابی س���ه‌رۆك بارزانی‬ ‫ته‌نس���یق له‌گ���ه‌ڵ په‌ی���ه‌ده‌و یه‌په‌گه‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی لێدانی ئاس���مانیی دژ‬ ‫به‌داعش له‌ده‌وروبه‌ری كۆبانی مسۆگه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬ته‌نس���یقی رۆژان���ه‌ش له‌نێوان‬ ‫هێزی پێش���مه‌رگه‌و یه‌په‌گه‌ هه‌بوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌و ئامانجان���ه‌ی داعش بدرێت‬ ‫كه‌ له‌ده‌وروب���ه‌ری كۆبانی‌و ناوچه‌كانی‬ ‫دیكه‌ هه‌ن‪ .‬ئێم���ه‌ به‌چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‬ ‫یارمه‌تی���ی په‌ی���ه‌ده‌و یه‌په‌گه‌م���ان‬ ‫داوه‌ له‌ش���ه‌ڕه‌كانیان له‌ده‌وروب���ه‌ری‬ ‫ته‌لكۆچ���ه‌رو كۆبان���ی‪ ،‬به‌دابینكردنی‬ ‫هێرشه‌ ئاس���مانیه‌كانی هاوپه‌یمانان بۆ‬ ‫س���ه‌ر بنكه‌كانی تیرۆریس���تانی داعش‬ ‫هاوكارییمان كردون‪ .‬ئێمه‌ بۆ موزایه‌ده‌‬ ‫نه‌مانك���ردوه‌‪ .‬ئێم���ه‌ نه‌هاتوی���ن وه‌كو‬ ‫جه‌میل بای���ك لێدوان بده‌ی���ن‌و بڵێین‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌رێم���ی كوردس���تان چه‌ک‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ بنێرێت‪ ،‬من ئه‌و پرسیاره‌‬ ‫ده‌ك���ه‌م‪ ،‬ده‌بوایه‌ جه‌می���ل بایك (‪)5‬‬ ‫ه���ه‌زار چه‌كداری گه‌ری�ل�ای بۆچیه‌‪ ،‬با‬ ‫بهاتبایه‌ به‌النیكه‌م (‪ )3‬هه‌زار چه‌كداری‬

‫گه‌ریالی له‌ڕێ���ی ره‌بیعه‌وه‌ كه‌ ناوچه‌ی‬ ‫ئازادكراوه‌‪ ،‬ره‌وانه‌ی رۆژئاوا بكردبایه‌ تا‬ ‫له‌كانتۆنی جه‌زیره‌ جه‌بهه‌یه‌كی گه‌وره‌یان‬ ‫دژی داعش بكردایه‌ته‌وه‌‪ .‬قه‌ندیل (‪)5‬‬ ‫ه���ه‌زار گه‌ریالی بۆ چیه‌‪ ،‬ئێس���تا ئه‌و‬ ‫كاته‌ بو ده‌بوایه‌ جه‌میل بایك له‌جیاتی‬ ‫موزایه‌دات هێزی گه‌ریالی خۆی بناردایه‌‬ ‫بۆ رۆژئاوای كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫توركیادا كه‌ هێرش���كرایه‌ سه‌ر هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‌و پش���تیتێكرد‌و ئێستاش‬ ‫كه‌ به‌رامبه‌ر هێرش���ی‌ داعش بۆ س���ه‌ر‬ ‫كۆبان���ی‌ بێده‌نگه‌‪ ،‬داوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كانیانت���ان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫نه‌كرد ی���ان ته‌نانه‌ت هه‌ر به‌قس���ه‌ش‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ رێككه‌وتنه‌‬ ‫ئابورییه‌كان‌و نه‌وتییه‌كانتان نه‌كرد؟‬ ‫هێمن هه‌ورامی‪ :‬له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ئه‌مه‌ به‌حه‌م���اس‌و به‌هه‌ڵچون ناكرێت‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ س���نورێكی ه���ه‌زارو په‌نج���ا‬ ‫كیلۆمه‌ترییم���ان له‌گ���ه‌ڵ ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫تیرۆریس���تیی هه‌یه‌‪ ،‬دۆخه‌كه‌ هێش���تا‬ ‫دۆخێكی داینامیكیه‌‪ ،‬هێشتا شێوه‌یه‌كی‬ ‫ت���ه‌واوی وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬پ���اش ئه‌وه‌ش‬ ‫بڕیاری كشانه‌وه‌ی ئه‌و هێزانه‌ی توركیا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ بڕیاری په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫من حه‌زده‌كه‌م ئه‌م پرسیاره‌ ئاراسته‌ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‌و هێزه‌كان���ی‬ ‫ن���او په‌رله‌مان‌و ن���او حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫بكه‌ن‪ .‬بۆچی ئ���ه‌م بڕیاره‌ كارا ناكه‌ن‪،‬‬ ‫چ پێویس���تیه‌ك به‌م هێزانه‌ له‌وێ هه‌یه‌‬ ‫ده‌بێ���ت په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫وه‌اڵمبداته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫توركیا سیاسه‌ت ناكه‌ین‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫كوردس���تان له‌كوێ بێ���ت ئێمه‌ له‌وێوه‌‬ ‫سیاسه‌ت ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جیاوازییه‌كانتان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌په‌كه‌كه‌و په‌یه‌ده‌و رۆژئاوای‌‬ ‫كوردستان له‌چیدایه‌؟‬ ‫هێم����ن هه‌ورام����ی‪ :‬ئێمه‌ ل����ه‌دو رۆژی‬ ‫رابردودا كۆبونه‌وه‌ی ه����ه‌ردو مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیمان هه‌بو‪ ،‬رۆژی پێنجشه‌ممه‌ش‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك����ی دیكه‌مان ده‌بێت‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫پابه‌ندین روئیایه‌كی هاوبه‌شمان هه‌بێت‪،‬‬ ‫هیچ الیه‌ك له‌روانگه‌ی ملمالنێی ناوخۆیی‬ ‫كوردس����تان بۆ (ئیستیهالكی محه‌لیی)‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ مه‌له‌فی كورد له‌پارچه‌كانی‬ ‫دیكه‌دا نه‌كات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مه‌ مه‌سه‌له‌یه‌كه‌‬ ‫له‌س����ه‌ره‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی‌و الیه‌نه‌كان����ی دیكه‌وه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ ره‌نگه‌ جیاوازیی زۆر ستراتیژییمان‬ ‫نه‌بێ����ت ك����ه‌ بمانه‌وێ����ت دۆزی ك����ورد‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری یه‌كجاره‌كی له‌پارچه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی كوردستاندا بگات‪ .‬به‌اڵم ره‌نگه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ حزبیه‌كان����ی پارتی له‌گه‌ڵ‬ ‫حزب����ه‌كان‌و په‌یوه‌ندیه‌كان����ی یه‌كێت����ی‬ ‫له‌گه‌ڵ حزب����ه‌كان جیاوازی����ه‌ك هه‌بێت‬ ‫ك����ه‌ هه‌ر حزبێ����ك ئ����ازاده‌ له‌چۆنیه‌تی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان����ی‪ ،‬ب����ه‌اڵم پێمانوانی����ه‌‬ ‫له‌مونته‌ڵه‌ق����ه‌ س����تراتیژیه‌كه‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت مه‌سه‌له‌ی كورد به‌شێوازێكی‬ ‫ئاش����تیانه‌و دیموكراسیانه‌ له‌پارچه‌كانی‬ ‫دیك����ه‌ی كوردس����تان به‌مافه‌كان����ی‬ ‫خۆیان بگه‌ن‪ ،‬م����ن پێموانیه‌ نه‌ ئێمه‌و‬ ‫یه‌كێت����ی‪ ،‬نه‌ ئێمه‌و یه‌كێت����ی‌و گۆڕان‌و‬

‫داعش نیشانه‌ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كی گه‌وره‌تره‌‌‬ ‫له‌و ژینگه‌یه‌ی پێشتر‬ ‫ناسیۆنالیزمی فاشیزمی‬ ‫عه‌ره‌بیی به‌رهه‌میهێناوه‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م ژینگه‌یه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌كرێت‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ پرۆسه‌یه‌كی‬ ‫درێژخایه‌نه‌ له‌فۆرم‌و‬ ‫له‌شێوه‌و ره‌نگی دیكه‌دا‬ ‫داعش‌و داعشی دیكه‌ش‬ ‫دروست ده‌بێت‬ ‫ هێمن هه‌ورامی‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كانیش هی����چ جیاوازیه‌ك����ی‬ ‫ستراتیژیمان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا به‌ب����ڕوای‌ ئێ����وه‌ ره‌وتی‌‬ ‫روداوه‌كان روه‌و ئ����ه‌و ئاراس����ته‌یه‌ نین‬ ‫كه‌ كوردستان روبه‌ڕوی‌ مه‌ترسی‌ زیاتر‬ ‫ببێته‌وه‌؟‬ ‫هێم����ن هه‌ورام����ی‪ :‬له‌سیاس����ه‌تدا‬ ‫ئینگلی����زه‌كان قس����ه‌یه‌كیان هه‌ی����ه‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵێت ده‌بێ����ت هه‌وڵبده‌ی باش����ترین‬ ‫به‌ده‌س����تبهێنیت‌و خۆشت بۆ خراپترین‬ ‫ئاماده‌ بكه‌ی‪ ،‬له‌سیاس����ه‌ت تۆ ناكرێت‬ ‫پش����تی لێبكه‌یته‌وه‌‪ .‬ئێم����ه‌ پێمانوایه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی فیزیكیی له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫تیرۆریستیی وه‌ك داعش له‌سه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردستان تا راده‌یه‌كی زۆر ره‌ویوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ئازادكردنی شنگال‌و ناوچه‌كانی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌توانین هێڵی به‌رگریه‌كی‬ ‫زیاتر دابنێین‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێمانوانیه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی تیرۆریستان له‌رێی كرده‌وه‌ی‬ ‫تیرۆریس����تیه‌وه‌ له‌س����ه‌ر كوردس����تان‌و‬ ‫له‌س����ه‌ر ناوچه‌ك����ه‌ كوردس����تانیه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئیداره‌ی هه‌رێم نه‌مابێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌ی داعش له‌سه‌ر كوردستان‬ ‫هه‌یه‌تی ده‌كرێ بڵێین داعش نیش����انه‌ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كی گه‌وره‌تره‌ كه‌ له‌و ژینگه‌یه‌‬ ‫پێشتر ناسیۆنالیزمی فاشیزمی عه‌ره‌بیی‬ ‫به‌رهه‌میهێن����اوه‌و ئه‌نفال‌و كیمیابارانیان‬ ‫به‌س����ه‌ر ك����ورددا هێن����ا‪ .‬دوای ئ����ه‌وه‌‬ ‫قاعیده‌یان هێنایه‌ ئاراو ئێستاش داعش‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م ژینگه‌یه‌ چاره‌سه‌ر نه‌كرێت كه‌‬

‫ئه‌مه‌ پرۆسه‌یه‌كی درێژخایه‌نه‌ پێمانوایه‌‬ ‫له‌ف����ۆرم‌و له‌ش����ێوه‌و ره‌نگ����ی دیكه‌دا‪،‬‬ ‫داعش‌و داعشی دیكه‌ش دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌ڵێ هه‌رێمی كوردس����تان ده‌بێت‬ ‫هه‌میشه‌ خۆی بۆ ئه‌وه‌ ئاماده‌ بكات كه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌ی به‌رده‌وامدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوا پرس����یار‪ ،‬له‌دۆخێكی‌ وه‌ك‬ ‫ئێستا كه‌ كوردس����تانی‌ تێكه‌وتوه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫پارت����ی‌ ئاماده‌كاری����ی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ناكات‬ ‫جارێكیتر ماوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ بارزانی‌‬ ‫درێژبكاته‌وه‌؟‬ ‫هێمن هه‌ورامی‪ :‬تا ئه‌و چركه‌س����اته‌ش‬ ‫ئێمه‌ وه‌كو پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫پابه‌ندی����ن ب����ه‌و نامه‌یه‌ی ك����ه‌ جه‌نابی‬ ‫س����ه‌رۆك بارزانی پار س����اڵ ئاراسته‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس����تانی ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ش به‌راستی ده‌بێت په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان وه‌اڵمیبداته‌وه‌‪ .‬دوای ئه‌وه‌ش‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی هاوبه‌ش����ی نێ����وان هه‌مو‬ ‫هێزو الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كانی ناو پرۆسه‌ی‬ ‫سیاس����ی بۆ چۆنیه‌ت����ی مامه‌ڵه‌كردنی‌‬ ‫ئ����ه‌م مه‌س����ه‌النه‌ی ك����ه‌ په‌یوه‌س����تن‬ ‫به‌پێگ����ه‌ی یاس����ایی‌و ده‌س����توریی‌و‬ ‫دروستنه‌بونی بۆش����ایی سیاسی‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌رپرس����یاریه‌تیه‌كی هاوبه‌ش����ه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫به‌رپرس����یاریه‌تی پارت����ی دیموكرات����ی‬ ‫كوردس����تان نیه‌‪ .‬جه‌نابی س����ه‌رۆكیش‬ ‫بۆخۆی هیچ كاتێك چاوی له‌پۆس����ت‌و‬ ‫پۆستكاریی نه‌بوه‌‪ ،‬گه‌وره‌ترین شانازیی‬ ‫بۆ ئه‌و ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ پێشمه‌رگه‌ بێت‪.‬‬

‫به‌ڵێن ‌ی ناردنی‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم له‌ماوه‌ی‌ مانگێكدا‪ ،‬پشتگوێخرا‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬

‫حكومه‌تی‌ به‌غدا یه‌كێك له‌و به‌ندانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشێلكرد كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ڕه‌وانه‌كردنی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم پابه‌ندنه‌بو به‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وتی‌ كێڵگه‌كانی‌ كوردستان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫به‌غداوه‌ ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫چه‌ن���د رۆژێ���ك دوای‌ راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌ب���ادی‌ له‌مانگ���ی‌‬ ‫راب���ردودا‪ ،‬رۆژی‌ ‪10‬ی‌ هه‌م���ان مانگ‬ ‫ده‌قی‌ رێككه‌وتنی‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌‌كان‬ ‫ب���ۆ پێكهێنان���ی‌ حكوم���ه‌‌ت له‌رێگه‌ی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندنه‌وه‌ باڵوكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ رێككه‌وتنه‌ك���ه‌و ‌له‌خاڵ���ی‌‬ ‫حه‌ڤده‌یه‌م���دا‪ ،‬جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرابۆوه‌ كه‌ "وه‌‌ك رێگه‌خۆشكردنێك بۆ‬ ‫چاره‌‌سه‌‌ركردنی‌ كێشه‌‌و ناكۆكییه‌‌كانی‌‬ ‫نێ���وان حكومه‌‌تی‌ به‌‌غ���دا‌و حكومه‌‌تی‌‬ ‫هه‌‌رێم‪ ،‬حكومه‌‌ت���ی‌ فیدڕاڵیی‌ پابه‌نده‌‬

‫راس���ته‌وخۆ ل���ه‌دوای‌ پێكهێنان���ی‌‪،‬‬ ‫پێش���ینه‌یه‌ك پ���اره‌ ره‌وان���ه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫بكات‪ ،‬حكومه‌‌ت���ی‌ هه‌رێمیش پابه‌نده‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ بڕی‌ نه‌وتی‌ به‌رهه‌مهێنراو‬ ‫له‌كێڵگه‌كانی‌ كوردس���تان راده‌‌س���تی‌‬ ‫وه‌‌زاره‌‌تی‌ نه‌‌وت بكات"‪ .‬جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ئه‌م خاڵه‌ش ماوه‌ی‌ ته‌نها یه‌ك مانگی‌‬ ‫بۆ دیاریكرابو‪ ،‬به‌اڵم نزیكه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫له‌و واده‌یه‌ تێپه‌ڕب���وه‌و نه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غدا ئ���ه‌و كاره‌ی‌ كردو نه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمیش‪.‬‬ ‫دلێر تاری���ق‪ ،‬وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ته‌ئكیدیكرده‌وه‌ كه‌ هیچ بڕه‌ پاره‌یه‌ك‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ نێردرابێت‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬تا ئێستا هیچ بڕه‌ پاره‌یه‌ك‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ ره‌وانه‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ف���ازڵ نه‌ب���ی‌‪ ،‬بری���كاری‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای���ی‌ پێش���وی‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراق‬ ‫ه���ۆكاری‌ جێبه‌جێنه‌كردنی‌ ئه‌و به‌نده‌و‬ ‫نه‌ناردنی‌ به‌ش���ه‌ بودجه‌یه‌ك له‌شێوه‌ی‌‬

‫س���لفه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ "وه‌زیره‌‬ ‫كورده‌كان هێش���تا نه‌چونه‌ته‌ به‌غدا"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ ئه‌و‬ ‫وه‌ره‌قه‌یه‌ "له‌شێوه‌ی‌ یه‌ك پاكێج دایه‌و‬ ‫ناتوانرێت خاڵ به‌خاڵ لێیده‌ربهێنرێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر وه‌زی���ره‌ ك���ورده‌كان‬ ‫راسته‌وخۆ ده‌س���تبه‌كاربونایه‌‪ ،‬موچه‌‬ ‫پێش جه‌ژن هاتبو"‪.‬‬ ‫ئه‌م وتانه‌ی‌ نه‌بی‌ له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬دوێنی‌‬ ‫پێن���ج الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان (پارتی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‪ ،‬گۆڕان‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو)‪ ،‬دوای‌ كۆبونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر بڕیاریان���دا له‌زوتری���ن‬ ‫كات���دا وه‌زی���ره‌ ك���ورده‌كان له‌به‌غدا‬ ‫ده‌ستبه‌كاربن‌و پێكه‌وه‌ راگه‌یه‌نراوێكی‌‬ ‫هاوبه‌شیشیان باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یه‌ن���راوه‌ هاوبه‌ش���ه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێن���ج الیه‌ن���ه‌ ناڕه‌زایه‌تیان نیش���اندا‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌م���اوه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫مانگه‌ی‌ راب���ورد‪ ،‬حكومه‌ت���ی‌ عێراق‬ ‫هیچ هه‌نگاوێكی‌ كرداریی‌ نه‌هاویشتوه‌‬

‫بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ بودجه‌‌و‬ ‫هاتبو‪" ،‬به‌داخیشه‌وه‌ له‌مانگی‌ رابردودا‬ ‫هیچ هه‌نگاوێكی‌ كاریگه‌ر له‌سه‌ر كێشه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تیه‌كانی‌ تایبه‌ت به‌بودجه‌و موچه‌‬ ‫نه‌نراوه‌"‪.‬‬ ‫نه‌ب���ی‌ ده‌ڵێت‪" ،‬به‌چون���ی‌ وه‌زیری‌‬ ‫دارایی‌ كه‌ كورده‌ بۆ به‌غدا‪ ،‬ده‌توانێت‬ ‫‪75%‬ی‌ كێش���ه‌كان به‌ب���ێ‌ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غدا چاره‌سه‌ربكات"‪.‬‬ ‫بڕین���ی‌ به‌ش���ه‌ بودج���ه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌‬ ‫‪2014‬ه‌وه‌ بو‪ ،‬كاتێ���ك نوری‌ مالیكی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ پێش���وی‌ عێراق‬ ‫به‌هۆی‌ كێش���ه‌كانی‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‌و له‌س���ه‌رو هه‌موشیانه‌وه‌‬ ‫دۆس���یه‌ی‌ نه‌وت‪ ،‬بڕیاری‌ وه‌ستاندنی‌‬ ‫دا‌و ئه‌م���ه‌ش قه‌یرانێك���ی‌ دارای���ی‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم دروس���تكرد‪ ،‬كه‌ به‌بڕوای‌ فازڵ‬ ‫نه‌بی‌‪" ،‬چاره‌سه‌ركردنی‌ دۆسیه‌ی‌ نه‌وت‬ ‫رێگره‌ له‌دوباره‌بونه‌وه‌ی‌ ئه‌م سیناریۆیه‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌"‪.‬‬

‫به‌پێی‌ ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتون له‌ته‌واوی‌ ئه‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫ك���ه‌ بڕی���اری‌ بڕینی‌ بودج���ه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌الی���ه‌ن به‌غ���داوه‌ ده‌رچ���وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ی���ه‌ك ملیار دین���ار له‌الیه‌ن‬ ‫به‌غ���داوه‌ ره‌وانه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك‬ ‫له‌مانگ���ی‌ كانونی‌ دوه‌م���دا ‪ 560‬ملیار‬ ‫دینارو له‌مانگی‌ شوباتیشدا ‪ 548‬ملیار‬ ‫دینار ره‌وانه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان مانگانه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌ ‪ 850‬ملیار دینار هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ پێویست موچه‌‬ ‫بۆ تێكڕای‌ فه‌رمانبه‌ران‌و موچه‌خۆرانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان دابین بكات‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆش���یه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای���ی‌ هیوای‌ خواس���ت‬ ‫به‌گه‌یش���تنی‌ وه‌زیره‌ ك���ورده‌كان بۆ‬ ‫به‌غداو ده‌س���تبه‌كاربونیان كێش���ه‌ی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و بودجه‌ی‌ هه‌رێم چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی‌ دارای ‌ی‬ ‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم‬ ‫مانگان ‌ه پێویستی‌ ب ‌ه‬ ‫‪ 850‬ملیار دینار‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌ی موچ ‌ه بۆ‬ ‫تێكڕا ‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫كوردستان دابین بكات‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫چاوه‌كان رویان له‌كۆبانی ‌ه‬ ‫كۆبانی واڵته‌ دژیه‌كه‌كان كۆده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫دواجار شه‌ڕی سه‌ختی داعش‌و‬ ‫ملمالنێ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان له‌كۆبانیدا‬ ‫گیرسانه‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌ئێستادا‬ ‫هێرش‌و هه‌وڵی گه‌وره‌ی داعش بۆ‬ ‫كۆنترۆڵكردنی كۆبانیه‌و له‌دوای‬ ‫‪10‬ی حوزه‌یران‌و ده‌ركه‌وتنی داعش‬ ‫له‌موسڵ تا ئێستا له‌هیچ به‌ره‌یه‌كی‬ ‫شه‌ڕدا هێنده‌ی كۆبانی روبه‌روی‬ ‫به‌رگریی نه‌بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م جه‌نگه‌ی كۆبانی به‌هه‌ر دیوێكدا‬ ‫كۆتایی بێت كه‌وتن یان س���ه‌ركه‌وتن‪،‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنێكی گه‌وره‌یه‌ ب���ۆ كورد‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك هێ���زو وره‌و ئازایه‌تیی كوردی‬ ‫خسته‌ڕو له‌ئاستی جیهاندا‪ ،‬له‌الیه‌كیش‬ ‫س���ۆزی‌ واڵتانی به‌ئاراس���ته‌ی كورددا‬ ‫راكێشاو پرسی كوردی كرد به‌پرسێكی‌‬ ‫بایه‌خپێدراو له‌ئاستی‌ جیهان‪.‬‬ ‫كۆبانی نه‌یاره‌كان كۆده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا هێ���زه‌ هه‌رێمایه‌تی���ی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان روی���ان له‌كۆبانیه‌و‬ ‫هیچ یه‌ك له‌هێزه‌كان ناتوانن له‌به‌ره‌ی‬ ‫كۆبانی نه‌بن‪ ،‬به‌وپێیه‌ی به‌ره‌ی كۆبانی‬ ‫بۆخۆی چۆته‌ ناو به‌ره‌ی هاوپه‌یمانێتیی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ه‌وه‌ ب���ۆ دژایه‌تیكردن���ی‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌ه���ۆی هێرش���ه‌‬ ‫ئاس���مانیه‌كانی هێزه‌كان���ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بۆ س���ه‌ر داعش له‌س���وریاو كۆبانی‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ب���وه‌ به‌به‌رگریكاری كۆبانی‌و‬ ‫پش���تیوانیی ناراس���ته‌وخۆی په‌یه‌ده‌‪،‬‬ ‫واتا له‌ئێس���تادا ئه‌مه‌ری���كاو په‌یه‌ده‌‬ ‫له‌ی���ه‌ك به‌ره‌دا ده‌جه‌نگن دژ به‌داعش‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌مه‌ریكا س���ڵده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌وه‌ی كه‌ په‌یه‌ده‌ س���ه‌ر به‌په‌كه‌كه‌یه‌و‬ ‫په‌كه‌كه‌ش له‌لیس���تی ره‌ش���ی تیرۆری‬ ‫ئه‌مه‌ریكادایه‌‪ ،‬هه‌رچۆن بێت به‌شێوه‌ی‬ ‫ئه‌مری واقیع ئه‌مه‌ریكاو په‌یه‌ده‌ له‌یه‌ك‬ ‫سه‌نگه‌ردان‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئێرانیش كه‌ له‌ملمالنێی‬ ‫گه‌وره‌دایه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكا له‌ئێستادا‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان‌و عێراق له‌به‌ره‌ی‬ ‫دژ به‌داع���ش ده‌جه‌نگێت‪ ،‬به‌وپێیه‌ش‬ ‫له‌ئێس���تادا ئێ���ران‌و ئه‌مه‌ریكا له‌یه‌ك‬ ‫به‌ره‌دا ده‌جه‌نگن‌و ناراسته‌وخۆ بونه‌ته‌‬ ‫هاوپه‌یمانی یه‌كتر له‌م جه‌نگه‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا راسته‌وخۆو‬ ‫به‌ئاشكرا له‌رێی ئاسمانیه‌وه‌ له‌به‌ره‌ی‬ ‫كۆبانی هێرش ده‌كاته‌ س���ه‌ر داعش‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێ���ران ناراس���ته‌وخۆ هاوكاریی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌پێی زانیاریه‌كان ئێران تاكه‌‬ ‫واڵت ب���وه‌ كه‌ چه‌ندین جار هه‌وڵیداوه‌‬ ‫چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیی‌و دۆشكه‌ بگه‌یه‌نێته‌‬ ‫گه‌ریالكان���ی په‌ی���ه‌د‌ه له‌كۆبانی به‌اڵم‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ش ئێران كه‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫دژی په‌كه‌كه‌یه‌ كه‌ پێیوایه‌ پژاك سه‌ر‬ ‫به‌په‌كه‌كه‌یه‌و له‌دژی ئێران ده‌جه‌نگێت‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌م جه‌نگه‌دا ئێ���ران‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫ده‌بنه‌ هاوپه‌یمانی یه‌ك���دی‪ ،‬هاوكات‬ ‫جه‌نگ���ی كۆبانی له‌الی���ه‌ك په‌كه‌كه‌و‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو ئێران���ی خس���ته‌ ی���ه‌ك‬ ‫هاوپه‌یمانیی‪.‬‬

‫تورکیا‬

‫کانتۆنی کۆبانێ‬

‫کانتۆنی جزیره‌‬

‫ئه‌م جه‌نگه‌ی‬ ‫كۆبانی به‌هه‌ر‬ ‫دیوێكدا كۆتایی‬ ‫بێت كه‌وتن‬ ‫یان سه‌ركه‌وتن‬ ‫سه‌ركه‌وتنێكی‬ ‫گه‌وره‌یه‌ بۆ كورد‬

‫كۆبانی له‌چاوه‌ڕوانیی هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا‬ ‫بارودۆخی كۆبانی له‌روی هاوكاریی‬ ‫مرۆیی‌و لۆجس���تی‌و سه‌ربازییش���ه‌وه‌‬ ‫ده‌خوازێ���ت هاوكاری���ی بكرێ���ت‌و‬ ‫چه‌ندینجاری���ش س���ه‌رۆكی كانتۆن���ی‬ ‫كۆبانی ئه‌نوه‌ر موس���لیم‌و هاوسه‌رۆكی‬ ‫په‌ی���ه‌ده‌ س���اڵح موس���لیم ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫خس���تۆته‌رو كه‌ ئ���ه‌وان پێویس���تی‬ ‫زۆریان به‌پاڵپشتیی سه‌ربازیی‌و چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیی هه‌یه‌ چونكه‌ وا مانگێكه‌ ئه‌و‬ ‫جه‌نگه‌ به‌رده‌وامه‌و هیچ هاوكارییه‌كی‬ ‫س���ه‌ربازییان پێ نه‌گه‌یش���توه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ هێ���زی به‌رامب���ه‌ر كه‌‬ ‫داعش���ه‌ له‌ته‌واوی ناوچه‌كانی دیكه‌وه‌‬ ‫پاڵپش���تیی‌و هێزی���ی‌و ته‌قه‌مه‌نی بۆ‬ ‫ده‌چێت‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ /‬هه‌رێمی كوردستان به‌رده‌وام‬ ‫ئه‌وه‌ راده‌گه‌یه‌نێت كه‌ هاوكاریی چه‌ك‌و‬ ‫سه‌ربازیی كۆبانی كردوه‌‪ ،‬گریمان ئه‌م‬ ‫هاوكارییانه‌ راس���تن‌و هه‌رێم نایه‌وێت‬ ‫بزانرێت به‌هۆی پاراس���تنی ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ئ���ه‌وه‌ كارێكی دروس���ته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌م هاوكارییه‌ س���ه‌ربازییانه‌‬ ‫نه‌گه‌یش���تونه‌ته‌ كۆبان���ی‌و ده‌س���تی‬ ‫گه‌ریالكان‪ ،‬خۆ ئه‌گ���ه‌ر هاوكارییه‌كه‌‬ ‫داواك���ردن بوبێ���ت له‌هاوپه‌یمانان بۆ‬ ‫ئه‌نجامدان���ی هێرش���ی س���ه‌ربازیی‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌یش بۆ خۆی كارێكی گرنگه‌و رێی‬ ‫تێده‌چێت به‌وپێیه‌ی ئه‌مه‌ریكا نایه‌وێت‬ ‫هاوكاریی په‌ی���ه‌ده‌و كوردانی رۆژئاوا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا به‌خه‌ستیی‬

‫کانتۆنی عه‌فرین‬

‫سوریا‬

‫عێراق‬

‫زۆنی ژێر ده‌سه‌اڵتی داعش‬

‫کانتۆنه‌کانی رۆژئاوای کوردستان‬ ‫ناوچه‌ کوردنشینه‌کان‬ ‫هێرش���ی ئاس���مانیی ده‌كاته‌ س���ه‌ر‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ /‬ده‌وترێ���ت رێگه‌ی گه‌یاندنی‬ ‫پشتیوانیی نیه‌ بۆ كۆبانی‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‬ ‫له‌نێ���وان كانتۆنی جه‌زی���ره‌و كۆبانی‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 160‬كیلۆمه‌ت���ره‌و له‌ژێ���ر‬ ‫ده‌ستی داعشدایه‌و ته‌واوی ناوچه‌كه‌ش‬ ‫عه‌ره‌بی���ی نیش���ته‌جێیه‌و له‌ب���ه‌ری‬ ‫رۆژئاواشه‌وه‌ بۆ عه‌فرین زیاتر له‌ ‪120‬‬ ‫كیلۆمه‌ت���ره‌و له‌نێوانیش���یاندا داعش‌و‬ ‫س���وپای ئازادی لێیه‌ كه‌ سوپای ئازاد‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 50‬كیلۆمه‌تر دوره‌ له‌كۆبانی‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك چۆن له‌هه‌كاریدا له‌ساڵی‬ ‫‪ 1978‬هێزی یه‌كێتی له‌نێوان عێراق‌و‬ ‫توركیاو ئێراندا ئه‌چوه‌ خاكی س���وریا‬ ‫چه‌كی ده‌هێنا له‌ئێستاش���دا ده‌توانرا‬ ‫ئه‌و چه‌ك‌و پاڵپشتییه‌ س���ه‌ربازییانه‌‬ ‫بگه‌یه‌نرێن���ه‌ كۆبانی‪ ،‬ب���ه‌وه‌ له‌چه‌ند‬ ‫ش���ه‌وی راب���ردودا هێزێك���ی گه‌وره‌ی‬ ‫په‌كه‌كه‌ بۆ پش���تیوانیی له‌جه‌زیره‌وه‌‬ ‫گه‌یش���تونه‌ته‌ كۆبانی‪ ،‬وات���ا رێگه‌ی‬ ‫پی���اده‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌كانتۆن���ی جه‌زیره‌وه‌‬

‫به‌سنوری توركیا به‌پیاده‌ بۆ كۆبانی‌و‬ ‫ده‌توانرێ���ت هاوكارییه‌كان بگه‌یه‌نرێن‪،‬‬ ‫هه‌ر كه‌سێكیش ده‌یه‌وێت بگاته‌ كۆبانی‬ ‫ده‌توانێت له‌جه‌زی���ره‌وه‌ به‌پیاده‌ به‌دو‬ ‫رۆژ بگاته‌ كۆبانی‪ ،‬له‌رێگه‌ی رۆژائاوای‬ ‫كۆبانییش���ه‌وه‌ له‌رێگ���ه‌ی س���وپای‬ ‫ئازاده‌وه‌ له‌جه‌رابلوسه‌وه‌ به‌یه‌ك شه‌و‬ ‫بگه‌نه‌ كۆبانی‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا شاری كۆبانی كه‌ نزیكه‌ی‬ ‫‪ 4‬كیلۆمه‌تر چوارگۆشه‌یه‌ ته‌نها ‪ 2‬هه‌زار‬ ‫كه‌سی تێدا ماوه‌ به‌گه‌ریالو هاواڵتیه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌پالنێكی پێشوه‌خت په‌یه‌ده‌‬ ‫ته‌واوی هاواڵتیانی مه‌ده‌نی شاره‌كه‌ی‬ ‫ده‌ربازكرد بۆ توركیاو ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌وه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك هاواڵت���ی‌و نزیكه‌ی هه‌زارو‬ ‫‪ 800‬بۆ ‪ 2‬ه���ه‌زار گه‌ریالی یه‌په‌گه‌یه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌رپرسانی په‌یه‌ده‌ ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌ش���كردوه‌ كه‌ تا مردن ده‌جه‌نگن‪،‬‬ ‫به‌اڵم رێگه‌چاره‌ش���یان داناوه‌ بۆ دوای‬ ‫كه‌وتنی كۆبانی (به‌ئه‌گه‌ر) واتا ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆبانی ك���ه‌وت ئه‌وان ئاماده‌نین بچنه‌‬ ‫توركیا به‌ڵكو به‌ش���ێوه‌ی گروپ هێزی‬

‫پارتیزانی���ی دروس���ت ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬واتا‬ ‫ته‌واوی پالنیان داناوه‌ بۆ سه‌ركه‌وتن‪.‬‬ ‫گرنگیی‌و ئامانجی كۆبانی‬ ‫كۆبان���ی ل���ه‌روی هه‌ڵكه‌وت���ه‌ی‬ ‫جوگرافی���ه‌وه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێوان هه‌ردو‬ ‫كانتۆنی جه‌زی���ره‌ له‌رۆژهه‌اڵتیه‌وه‌ كه‌‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 160‬كیلۆمه‌ت���ر دوره‌ لێیه‌و‬ ‫كانتۆنی عه‌فرین ده‌كه‌وێته‌ رۆژئاوایه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ نزیك���ه‌ی ‪ 120‬كیلۆمه‌ت���ر دوره‌‬ ‫لێیه‌وه‌‪ ،‬كۆبانی كه‌ س���ه‌ر به‌پارێزگای‬ ‫حه‌له‌به‌و ‪ 150‬كیلۆمه‌تر له‌س���ه‌نته‌ری‬ ‫پارێزگاك���ه‌وه‌ دوره‌و ‪ 30‬كیلۆمه‌ت���ر‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ رۆژهه‌اڵتی روباری فوراته‌وه‌‪،‬‬ ‫روبه‌ری‌ جوگرافی���ی‌ كانتۆنی‌ كۆبانی‌‬ ‫نزیك��� ‌هی‌ (‪ )3‬هه‌زار ك���م‪ ،2‬له‌(‪384‬‬ ‫گوند)و چوار ناحیه‌ پێكهاتوه‌و ژماره‌ی‬ ‫دانیش���توانی زیاتر له‌ (‪ 450‬هه‌زار )‬ ‫كه‌س ده‌بێت به‌اڵم ژماره‌ی دانیشتوانی‬ ‫ش���اری كۆبانی نزیكه‌ی (‪ 75‬هه‌زار )‬ ‫كه‌س ده‌بێت‪.‬‬ ‫كانتۆن���ی كۆبان���ی ك���ه‌ ل���ه‌رۆژی‬

‫هه‌رێمی کوردستان‬

‫‪ 2014/1/27‬راگه‌یه‌ن���راو له‌باك���وری‬ ‫ده‌شتی سروشه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌شته‌ مه‌ركه‌زی‬ ‫شارۆچكه‌ی كۆبانێ‌و ته‌نانه‌ت تاوه‌كو‬ ‫خ���وار ئ���ه‌و ش���ارۆچكه‌یه‌ش درێ���ژ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌باشوری كانتۆنی كۆبانێ‬ ‫پێده‌شتێكی كشتوكاڵیی هه‌یه‌ كه‌ درێژ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ تا شاری ره‌ققه‌ی پایته‌ختی‬ ‫(داعش)‪ ،‬هه‌رچی رۆژهه‌اڵتی كۆبانێیه‌‬ ‫له‌ده‌شتێكی روته‌ڵ‌و بیابانێكی گه‌وره‌‬ ‫پێكدێت‪ ،‬رۆژئاوای ئ���ه‌و كانتۆنه‌ش‪،‬‬ ‫ناوچه‌یه‌كی كشتوكاڵیی پێكده‌هێنێت‬ ‫ت���ا ده‌گات���ه‌ س���ه‌ر روب���اری فورات‬ ‫ك���ه‌ دوریه‌ك���ه‌ی له‌س���ه‌نته‌ری ئ���ه‌و‬ ‫شاره‌وه‌‪ ٣٠‬كیلۆمه‌تره‌‪ ،‬جگه‌ له‌باشوری‬ ‫ش���ارۆچكه‌كه‌‪ ،‬هه‌رچ���ی باك���ورو‬ ‫رۆژه���ه‌اڵت‌و رۆژئاوایه‌تی به‌س���نوری‬ ‫باكوری كوردس���تان (توركیا) ده‌وره‌‬ ‫دراوه‌و ته‌نه���ا باش���وری ئه‌و ش���اره‌‬ ‫ده‌رچه‌یه‌كی هه‌یه‌ ڕوه‌و قواڵیی خاكی‬ ‫سوریا‪ ،‬له‌نێو خاكی باكوری كوردستان‬ ‫(توركیا) شارۆچكه‌ی سروش دراوسێی‬ ‫كۆبانێیه‌‪.‬‬

‫ئه‌بو كاروان‪ :‬له‌ناو وه‌فده‌كه‌ی‌ په‌رله‌ماندا هه‌بو داكۆكی‌ له‌توركیا ده‌كرد‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ وه‌فده‌ په‌رله‌مانیه‌كه‌ی‌‬ ‫كوردستان كه‌ هه‌فته‌ی‌ پێشو‬ ‫چونه‌ كوبانێ‌ ئاشكرای‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆچونی‌ زۆر جیاواز له‌نێوانیاندا‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬به‌شێكیان پشتگیریی‌‬ ‫په‌یه‌ده‌یان كردوه‌‌و به‌شێكی‌ تریشیان‬ ‫پشتیوانییان له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانیی‌‬ ‫كوردی‌ سوریا كردوه‌‌و هه‌شیانبوه‌‬ ‫داكۆكی‌ له‌حكومه‌تی‌ توركیا كردوه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس����یۆنی‌ ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫حزب����ی‌ ش����یوعی‌ كوردس����تان ئه‌بو‬ ‫كاروان‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌ندامێك����ی‌ ئه‌و وه‌فده‌‬ ‫په‌رله‌مانی����ه‌ بو هه‌فت����ه‌ی‌ رابردو بۆ‬

‫ئاگاداربون له‌ره‌وشی‌ ژیانی‌ ئاواره‌كان‌و‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ كوبانێ‌ رۆیش����تنه‌ رۆژئاوای‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سه‌ردانه‌كه‌یان بۆ رۆژئاوای‌‬ ‫كوردس����تان‌و كوبانێ‌ الیه‌نی‌ ئه‌رێنیی‌‬ ‫باش����ی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم دره‌نگ چونیان‬ ‫بۆ ئ����ه‌وێ‌‪ ،‬له‌گرنگیی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫كه‌مكردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات له‌كات����ی‌ كۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌ی����ه‌ده‌‌و ‪‌YPG‬و ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫نیش����تمانیی‌ كوردی‌ سوریا هه‌ستیان‬ ‫به‌بونی‌ ملمالنێیه‌كی‌ س����ه‌خت كردوه‌‬ ‫له‌نێوانیاندا‪.‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "به‌داخه‌وه‌ له‌كاتی‌ بونی‌‬ ‫ئه‌و شه‌ڕه‌ سه‌خته‌دا په‌یوه‌ندیی‌ نێوان‬ ‫‪‌YPG‬و ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانیی‌ كوردی‌‬

‫سوریا زۆر ئاڵۆزه‌‌و داژایه‌تیه‌كی‌ توند كوردستانی‌ له‌خۆگرتبوو هه‌ر یه‌كێك‬ ‫له‌نێوانیاندا ب����ه‌دی‌ ده‌كرێت ته‌نانه‌ت له‌ئه‌ندامان����ی‌ وه‌فده‌ك����ه‌ش‪ ،‬بۆچونی‌‬ ‫گه‌یش����تۆته‌ ئاس����تێك كه‌ یه‌كترییش جیاوازی����ان له‌س����ه‌ر هێزه‌كان����ی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچان����ه‌ هه‌ب����وه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌بو كاروان‬ ‫ته‌خوین ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و نایش����ارێته‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌وان ئام����اژه‌ی‌ پێ����ده‌كات به‌ش����ێكیان‬ ‫بینیویان����ه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیش����تمانیی‌ پش����تگیریی‌ په‌یه‌ده‌ی����ان ك����ردوه‌‌و‬ ‫كوردی‌ س����وریا له‌ش����ه‌ڕه‌كاندا هیچ به‌ش����ێكی‌ تریش����یان پش����تیوانییان‬ ‫ئاماده‌گیه‌كیان نه‌ب����وه‌ ته‌نها ‪ YPG‬له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نیش����تمانیی‌ كوردی‌‬ ‫به‌واقعیی‌ له‌به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕدا بینراوه‌‪ ،‬س����وریا كردوه‌‌و هه‌ش����یانبو داكۆكی‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕو كاتێك له‌حكومه‌ت����ی‌ توركی����ا ده‌ك����رد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی وتی‌ "به‌تایبه‌ت ئه‌و براده‌ره‌ی‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانیی‌ كورد ‌‬ ‫سوریا قسه‌یانكردوه‌‪ ،‬ئه‌وانیش باسیان توركمانیی‌ داكۆكی‌ له‌سیاس����ه‌ته‌كانی‌‬ ‫له‌وه‌ كردوه‌ كه‌ ‪ YPG‬رێگریی‌ له‌وان حكومه‌تی‌ توركیا ده‌كرد" ‪.‬‬ ‫كاتێك دێته‌ س����ه‌ر باس����ی‌ ره‌وشی‌‬ ‫ده‌كات به‌شداریی‌ شه‌ڕه‌كان بكه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌فده‌ك����ه‌ی‌ په‌رله‌م����ان نوێنه‌ری‌ ژیان����ی‌ ئاواره‌كانیش جه‌خ����ت له‌وه‌‬ ‫سه‌رجه‌م فراكسیۆنه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ بارودۆخی����ان زۆر‬

‫خراپه‌‌و ژماره‌ی����ان نزیكه‌ی‌‪180‬هه‌زار‬ ‫كه‌س����ێك ده‌بێت‪ ،‬له‌ح����ه‌وت كه‌مپدا‬ ‫جێگیرك����راون‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌و ئاوارانه‌‬ ‫پێویس����تیان به‌یارمه‌تیی‌ زۆر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌ نوێنه‌ری‌ ‪‌UN‬و‬ ‫رێكخ����راوه‌ خێرخوازییه‌كانیش له‌وێ‌‬ ‫بونی‌ نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئه‌ب����و كاروان باس����ی‌ له‌ئازایه‌تیی‌‌و‬ ‫نه‌به‌ردیی‌ شه‌ڕڤانانی‌ ‪ YPG‬كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و ئازایه‌تییان له‌ئاستێكدایه‌‬ ‫مرۆڤ نازانێ‌ به‌چ زمانێك وه‌س����فیان‬ ‫بكات‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "رۆح����ی‌ به‌رگریی‌‬ ‫ش����ه‌ڕڤانان له‌ئاس����تێكدایه‌ م����رۆڤ‬ ‫ناتوانێ‌ وه‌سفی‌ بكات‪ ،‬دڵنیام تا دوا‬ ‫فیشك‌و دوا هه‌ناسه‌و دڵۆپی‌ خوێنیان‬ ‫به‌رگریی‌ له‌كوبانی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫رۆحی‌ به‌رگری ‌ی‬ ‫شه‌ڕڤانان‬ ‫له‌ئاستێكدایه‌ مرۆڤ‬ ‫ناتوانێ‌ وه‌سف ‌ی بكات‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫خۆڕاگری‌ ئه‌فسانه‌یی‌ كۆبانی‌‬ ‫توركیا له‌ودیو ته‌له‌ دڕكاویه‌كانی‌‬ ‫سه‌ر سنوری‌ كۆبانیه‌وه‌‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫دواهه‌ناسه‌كانی‌ كۆبانێ‌‌و كه‌وتنی‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم كۆبانێ‌ نه‌كه‌وت‌و بوه‌‬ ‫به‌رگریكارترین شار له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ڵكشانه‌ سه‌ربازییه‌ به‌رده‌وامه‌كانی‌‬ ‫داعشداو شه‌ڕی‌ بست به‌بست‌و كۆاڵن‬ ‫به‌كۆاڵن‌و چنگ‌و ددانی‌ له‌گه‌ڵ‌ چه‌كداره‌‬ ‫تۆقێنه‌ره‌كانی‌ داعش كرد‪ ،‬كۆبانی‌‬ ‫بۆ هه‌میشه‌ وه‌ك ئایدیاو مۆدێلێك‬ ‫له‌خه‌بات‌و قوربانیدان له‌مێژودا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆڕاگری���ی‌ ئه‌فس���انه‌یی‌ كۆبان���ی‌‬ ‫جیهانی‌ سه‌رسامكرد‪ ،‬دوای‌ زنجیره‌یه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ركه‌وتنی‌ خێ���را‌و یه‌ك ل���ه‌دوای‌‬ ‫یه‌ك���ی‌ چه‌كداره‌كانی‌ داع���ش‪ ،‬كۆبانی‌‬ ‫یه‌كه‌می���ن ش���اره‌ كه‌ ب���ه‌م ئه‌ندازه‌یه‌‌و‬ ‫ب���ه‌م سه‌رس���ه‌ختییه‌ به‌رگریكردبێ���ت‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر توندوتیژی���ی‌‌و كارو كرده‌وه‌‬ ‫تۆقێنه‌ره‌كانی‌ داعش���دا خۆڕاگربوبێت‪،‬‬ ‫ته‌نهاترین ش���ار بوه‌ كه‌ به‌س���اكاترین‬ ‫ئام���رازی‌ به‌رگری���ی‌ له‌خۆكردن���ه‌وه‌‬ ‫بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هی���چ ده‌وڵ���ه‌ت‌و هێزێكی‌‬ ‫له‌پشتبوبێت‪ ،‬رای نه‌كردبێت‌و به‌مجۆره‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ داعش بونه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌سه‌رنجدان‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ له‌ماوه‌ی‌ مانگه‌كانی‌ رابردودا‪،‬‬ ‫داعش به‌ئاس���انیی‌ ده‌ستیگرتوه‌ به‌سه‌ر‬ ‫روبه‌رێكی‌ جوگرافیی‌ گه‌وره‌ی‌ س���وریا‌و‬ ‫عێراقیش���دا‪ ،‬به‌اڵم راده‌ی‌ به‌رگریكردن‌و‬ ‫گیانفیدایی‌ كۆبانێ‌ ب���ه‌راورد به‌كه‌وتنی‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ وه‌ك موس���ڵ‌‌و تكری���ت‌و‬ ‫شه‌نگال‌و ته‌له‌عفه‌ر گه‌لێك به‌هێزتر بوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ داعش‌و نه‌ توركی���او نه‌ ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ی���ان ده‌كرد كه‌ كۆبانی‬ ‫ب���ه‌و ئه‌ندازه‌ی���ه‌ جوامێران���ه‌ به‌پێ���وه‌‬ ‫بوه‌س���تێت‌و خۆی‌ رابگرێت‪ ،‬پێش���بینی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌كرێ���ت ئ���ه‌م خۆڕاگرییه‌ی‌‬ ‫كۆبانی‌ كۆتای���ی‌ به‌هه‌ڵكش���انه‌ خێراو‬ ‫به‌رده‌وامه‌كانی‌ داعش بهێنێت‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫كۆبانیگراد‬

‫شه‌ڕ‬ ‫ی داعش‬ ‫هێرشه‌كان ‌‬ ‫ی داعش‬ ‫تانكه‌كان ‌‬ ‫تۆپخانه‌‬

‫سنوری‌ رۆژئاواو‌ باكوری‌ كوردستان‬

‫ی كورد‬ ‫شه‌ڕڤانان ‌‬

‫ی توركیا‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫بنكه‌ ‌‬

‫ی توركیا‬ ‫تانكه‌كان ‌‬ ‫کۆبانی‬

‫ی توركیا له‌سه‌ر سنور‬ ‫تانكه‌كان ‌‬ ‫ی ره‌وشه‌ك ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫چاودێری ‌‬ ‫ی ‪YPG‬‬ ‫ی ‪ 1000‬شه‌ڕڤان ‌‬ ‫نزیكه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫له‌كۆبانیدان به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫داكۆكیكردن له‌شاره‌كه‌یان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 6000‬چه‌كدار ‌‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫داعش‬ ‫ی كۆبانی‌‬ ‫سنور ‌‬ ‫ئارین میركان‬

‫رۆژهه‌اڵتی کۆبانی‬

‫ی تیرمیك بیجان‬ ‫ده‌ڤه‌ر ‌‬

‫ئه‌و ناوچانه‌ی داعش ده‌ستی به‌سه‌ردا گرتون له‌باکوری سوریا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ ‌‬ ‫داگیركراون‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫شه‌ڕیان تێدایه‌‬

‫ی ‪YPG‬‬ ‫ژنه‌ فه‌رمانده‌یه‌كی‌ شه‌ڕڤانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ته‌په‌ی‌ مشته‌نور ‌‬ ‫ی گیانبازیدا‬ ‫ی له‌چاالكییه‌ك ‌‬ ‫كۆبان ‌‬ ‫ی داعشدا ته‌قانده‌وه‌‬ ‫ی به‌هێزێك ‌‬ ‫خۆ ‌‬

‫ی‬ ‫ئه‌و شه‌قام‌و كۆاڵنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاره‌كه‌ كه‌ شوێن ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫شه‌ڕ‌و روبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردو چه‌كداره‌كان ‌‬ ‫شه‌ڕڤانان ‌‬ ‫داعشن‬

‫ی‬ ‫داعش به‌هاون ‌‬ ‫ی‬ ‫یت‌‬ ‫‪ 198‬ملم‌و تانك ‌‬ ‫ی ‪ 55‬هێرش‬ ‫‪‌72‬و ت ‌‬ ‫ده‌كاته‌ سه‌ر كوبانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سوپا ‌‬ ‫ئه‌و چه‌كانه‌ ‌‬ ‫ی گرتوه‌‬ ‫عێراق ‌‬

‫ی باكورو‬ ‫كۆبانی‌‪ ،‬سنور ‌‬ ‫رۆژئاوا ده‌خرۆشێنێت‬ ‫ئا‪ :‬ئه‌یهان سه‌عید‪ ،‬سه‌ر سنوری‌ كۆبانی‌‬ ‫به‌رزاییه‌كانی‌ سه‌ر سنوری‌ باكورو‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردستان كه‌ به‌سه‌ر "كۆبانی‌"دا‬ ‫ده‌ڕوانێت‪ ،‬شه‌وو ڕۆژی‌ بۆ نییه‌‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫به‌سه‌دان كوردی‌ پێوه‌یه‌ كه‌ بێ‌ ئۆقره‌‬ ‫له‌شه‌ڕو پێكدادانه‌كانی‌ نێوان شه‌ڕڤانانی‌‬ ‫یه‌كینه‌كانی‌ پاراستنی‌ گ ‌هل‌و چه‌كداره‌كانی‌‬ ‫داعش ده‌ڕوانن‪.‬‬

‫“سیاسه‌ته‌ هه‌ڵه‌كان‬ ‫توركیا ده‌كه‌ن ‌ه دۆزه‌خ”‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌ غه‌ریب‪ ،‬ئامه‌د‬ ‫په‌الماردانی‌ كۆبانی‌ له‌الیه‌ن داعش‌و‬ ‫ڕێگرییه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ توركیا‬ ‫له‌گه‌یشتنی‌ هاریكارییه‌كان بۆ ئه‌و‬ ‫شاره‌‪ ،‬بوه‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاگری‌‬ ‫خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تیی‌ كوردان‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ شاره‌كانی‌ ئه‌و واڵته‌ بڵێسه‌‬ ‫بسه‌نێت‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ به‌ده‌په‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ رویدا له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌و هه‌اڵنه‌‬ ‫بو كه‌ حكومه‌تی‌ توركیاو ئه‌ردۆگان‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌گه‌لی‌ كورد پیاده‌یان‬ ‫كرد‪ ،‬ئه‌مه‌ سه‌ره‌تایه‌كی‌ بچوكه‌و‬ ‫ده‌بێت چاوه‌ڕێی‌ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ترمان لێبكه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ هێوربون���ه‌وه‌ی‌ دۆخ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زاییه‌كان���ی‌ كورد‬ ‫له‌توركی���ا‪ ،‬به‌اڵم الیه‌نان���ی‌ كوردیی‌‌و‬ ‫رێكخه‌ران���ی‌ ئ���ه‌و خۆپیش���اندانانه‌ی‌‬ ‫توركیا‪ ،‬پێداگریی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ به‌رده‌وامبون���ی‌ توركیا له‌س���ه‌ر‬ ‫ی به‌رامبه‌ر به‌كورد‪،‬‬ ‫سیاسه‌ته‌ هه‌ڵه‌كان ‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌وڵه‌ت���ه‌ روب���ه‌ڕوی‌ ته‌نگه‌ژه‌و‬

‫ته‌ڵه‌زگه‌ی‌ زیاتر‌و گه‌وره‌تر ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫مورات پ���والت یه‌كێ���ك له‌چاالكوان‌و‬ ‫رێكخه‌رانی‌ خۆپیش���اندانه‌كانی‌ شاری‌‬ ‫ئامه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "پێویسته‌‬ ‫ئه‌ردۆغان چیتر وا بیرنه‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌توانێت له‌رێگه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫كوردان بچه‌وسێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئه‌بێت ئیتر له‌و راستیه‌ بگات كه‌ كورد‬ ‫ئێس���تا له‌هه‌مو كات به‌هێزتره‌و باكور‬ ‫له‌پێناوی‌ رۆژئ���اوا خۆی‌ فیدا ئه‌كات‌و‬ ‫باش���ور له‌پێناوی‌ باك���ورو رۆژهه‌اڵت‬ ‫ب���ۆ هه‌م���وان‪ ،‬ئیت���ر ئێم���ه‌ گه‌لێكی‌‬ ‫په‌رته‌وازه‌ نین‌و وه‌ك كوبانی‌ ده‌رسی‌‬ ‫دوژمنه‌كانمان ئه‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌م بارودۆخه‌ی‌ ئێس���تای‌ توركیاو‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ل���ه‌دوای‌ په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫یاس���ای‌ ناردنی‌ س���وپا ب���ۆ عێراق‌و‬ ‫توركی���ا له‌الی���ه‌ن په‌رله‌مان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫واڵت���ه‌وه‌‪ ،‬فه‌تحواڵ گیول���ه‌ن رابه‌ری‌‬ ‫بزوتنه‌ی‌ خزمه‌تی‌ توركیا هۆش���یاریی‌‬ ‫ده‌دات���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ توركی���ا‬ ‫له‌مه‌ترسی‌ روخان‌و له‌ناوچونی‌ توركیا‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‌ ڕوخان���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫عوسمانی‌‪ ،‬سیاسه‌تمه‌دار فه‌هیم عیشق‬

‫له‌باره‌ی‌ ئاراسته‌ دژه‌كانی‌ نێو توركیا‬ ‫ی ئاكه‌په‌كه‌‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌سیاس���ه‌ته‌كان ‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئێستا به‌ته‌نیا‬ ‫له‌نێ���و توركیا ك���ورد دژ نیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و سیاس���ه‌ت‌و كاره‌كان���ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ توركی���ای‌ ئه‌ردۆغان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ پارته‌ سیاس���یه‌كان له‌دژی‌‬ ‫ئه‌وه‌ن به‌نمونه‌ش پارتی‌ گه‌لی‌ كۆماری‌‬ ‫به‌ئاشكرا له‌دژی‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ ئاكه‌په‌‬ ‫وه‌ستاوه‌ته‌وه‌‌و به‌هاوكارێكی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫داعشی ده‌زانێت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌پارتی‌‬ ‫خزمه‌ت���ی‌ گوله‌نیه‌كان ك���ه‌ ئه‌وانیش‬ ‫هۆش���دارییان داوه‌ت���ه‌ ئه‌ندامه‌كانیان‬ ‫كه‌ له‌دژی‌ سیاس���ه‌ته‌كانی‌ ئه‌ردۆغان‬ ‫بوه‌س���تنه‌وه‌و رازی‌ نه‌ب���ن به‌و جۆره‌‬ ‫كاران���ه‌‌و كوردی���ش وه‌ك الیه‌نێك���ی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ له‌نێو ملمالنێكه‌دایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ له‌دیدی‌‬ ‫ئه‌ردۆغان���ه‌وه‌‪ ،‬په‌كه‌ك���ه‌ له‌داع���ش‬ ‫مه‌ترس���یدارتره‌ ب���ۆ توركی���ا‪ ،‬له‌الی‌‬ ‫كوردی���ش به‌هه‌مانش���ێوه‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫ئێس���تای‌ توركی���او ئه‌ردۆغ���ان‬ ‫مه‌ترس���یدارترن بۆ ك���ورد له‌داعش‌و‬ ‫بێهه‌ڵوێستیشی‌ به‌رامبه‌ر به‌هێرشه‌كانی‌‬

‫جگ����ه‌ له‌ده‌نگی‌ پچڕپچڕی‌ ت����ه‌ق‌و تۆق‪،‬‬ ‫ناوبه‌ن����او له‌دوره‌وه‌ زرم����ه‌ی‌ تۆپ‌و هاوه‌ن‌و‬ ‫گرم����ه‌ی‌ فڕۆك����ه‌ جه‌نگییه‌كان كه‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫شاری‌ كۆبانێدا ده‌س����وڕێنه‌وه‌‪ ،‬ده‌بیسترێ‌‪،‬‬ ‫"كه‌م����ال حه‌م����ۆ"ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 64‬س����اڵ‌ كه‌‬ ‫چه‌ن����د رۆژێكه‌ له‌گ ‌هڵ‌ من����داڵ‌و خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌كۆبانی‌ ده‌ركه‌وت����ون‌و په‌نایانبردوه‌ته‌ به‌ر‬ ‫قه‌زای‌ سورچی‌ سه‌ر به‌شاری‌ ئۆرفه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫س����نور‌و به‌دوریی‌ كیلۆمه‌ترێك چاو له‌سه‌ر‬ ‫شاری‌ وێرانكراوی‌ خۆی‌ هه‌ڵنابڕێت‪ ،‬كه‌ كچ‌و‬ ‫كوڕێكی‌ له‌ناو یه‌كینه‌كانی‌ پاراس����تنی‌ گه‌لدا‬ ‫له‌كۆبانی‌ ب����ۆ به‌رگریكردن له‌ش����اره‌كه‌یان‬ ‫به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ده‌م ده‌ستڕاكێشانه‌وه‌‬ ‫بۆ ته‌په‌ی‌ مه‌ش����ته‌نوری‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كۆبانی‌‬ ‫كه‌ ئااڵی‌ داعش����ی‌ پێوه‌یه‌‪ ،‬وتی‌ "به‌بینینی‌‬ ‫ئه‌و به‌اڵ ره‌شه‌ی‌ داعش هه‌ردو چاوم تاریك‌و‬ ‫كوێر ده‌بن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ش����انازیی‌ ده‌كه‌م كه‌ دو منداڵم‬ ‫به‌ره‌ورویان ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ته‌مه‌ن رێگه‌ی‌ پێبدام‬

‫خۆشم ئه‌چوم به‌ره‌نگاریان ده‌بومه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێكه‌ به‌رزاییه‌كانی‌ سه‌ر سنور ‌ی‬ ‫باكورو رۆژئ����اوای‌ نزیك كۆبانی‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌ته‌لی‌ دڕكاویی‌‌و تانك‌و زریپۆش����ی‌ توركیا‬ ‫ته‌نراون‪ ،‬به‌اڵم به‌رده‌وام س����ه‌دان كوردیان‬ ‫پێوه‌یه‌‪ ،‬ش����وێنێكه‌ شه‌وو ڕۆژ جمه‌ی‌ دێت‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی‌ دێنه‌ ئه‌و س����نوره‌ كوردی‌‬ ‫باك����ورو كۆبانێ����ن‪ ،‬به‌اڵم كورد له‌باش����ورو‬ ‫رۆژهه‌اڵت‌و ئه‌وروپاشه‌وه‌ دێن‌و سه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫سنوره‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫نالین كچێكی‌ كوردی‌ باكوره‌و رۆژی‌ چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك دێته‌ ئه‌و ش����وێنه‌و باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ هه‌وڵی‌ البردنی‌ ئه‌و س����نوره‌ی‌‬ ‫نێوان باكورو رۆژئاوای����ان داوه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫جه‌ندرمه‌كان����ی‌ توركی����اوه‌ ده‌پارێزرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بچنه‌ كۆبانیه‌وه‌‌و له‌دژی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش بوه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "رۆژان����ه‌ خه‌ڵكێك����ی‌ زۆرو‬ ‫میدیاكاران رو له‌م شوێنه‌ ده‌كه‌ن‌و له‌كۆبانی‬ ‫ده‌ڕوانن كه‌ وه‌ك ش����انۆیه‌ك هێرشی‌ توندی‌‬ ‫چه‌كداران����ی‌ داعش‌و به‌رگری����ی‌‌و خۆڕاگریی‌‬ ‫گه‌ریالكان����ی‌ یه‌كینه‌كانی‌ پاراس����تنی‌ گه‌لی‌‬ ‫تێدا روده‌دات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وانه‌ی‌ له‌م شاره‌دا ده‌جه‌نگێن‪،‬‬ ‫قاره‌مان����ی‌ مێژویین‪ ،‬به‌ده‌س����تی‌ به‌تاڵه‌وه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌دڕنده‌ترین تیرۆریستانی‌ جیهان‬ ‫وه‌س����تاون‌و ش����ار چۆڵ‌ ناكه‌ن‪ ،‬كاتێك كه‌‬ ‫شه‌ڕڤانێك ش����ه‌هید ده‌بێت شه‌ڕڤانێكی‌ تر‬ ‫چه‌كه‌كه‌ی‌ هه‌ڵده‌گرێته‌وه‌‌و شه‌ڕ ده‌كات"‪.‬‬

‫داعش بۆ س���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫كۆبانی‌‪ ،‬ئه‌و راستییه‌ی‌ سه‌لماند‪.‬‬ ‫"پارت���ی‌ كرێكاران���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫داعش وه‌ك ی���ه‌ك وان"‪ ،‬ئه‌م وته‌یه‌ی‌‬ ‫ئه‌ردۆغان بوه‌ مایه‌ی‌ رق‌و توڕه‌ییه‌كی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌نێ���و كورده‌كان���ی‌ باكور‪،‬‬ ‫ئایس���ه‌ل توغل���وك ئه‌ندام���ی‌ خولی‌‬ ‫پێش���و له‌په‌رله‌مانی‌ توركیا له‌باره‌ی‌‬ ‫وته‌كان���ی‌ ئه‌ردۆغ���ان به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌ردۆغان وتی‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ راسته‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پارته‌كه‌ی‌ ئه‌ردۆغان‌و تیرۆریس���تانی‌‬ ‫داعش دو روی‌ یه‌ك دراون‌و هه‌ردوكیان‬ ‫بۆ مه‌به‌س���تێك كارده‌كه‌ن كه‌ ئه‌ویش‬ ‫له‌ناوبردن‌و قڕكردنی‌ كورده‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها زوبه‌یده‌ زومروت باژێڕوانی‌‬ ‫به‌ده‌په‌ له‌ش���اری‌ ئام���ه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "ئه‌ردۆگان جگه‌ له‌سیاسه‌ته‌‬ ‫خراپه‌كانی‌ به‌رانبه‌ر به‌كورد له‌ئێستادا‬ ‫به‌ئاشكرا پش���تیوانیی‌ له‌تیرۆریستان‬ ‫ده‌كاو هاوكارییان ده‌كات بۆ له‌ناوبردنی‌‬ ‫كۆبانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ویژدانی‌ هیچ مرۆڤێك‬ ‫ڕێگه‌ به‌قبوڵكردنی‌ نادات‪ ،‬سیاس���ه‌ته‌‬ ‫کورد به‌شه‌وو رۆژ چاو له‌سه‌ر کۆبانی هه‌ڵنابڕێت‬ ‫هه‌ڵه‌كان توركیا ده‌كه‌نه‌ دۆزه‌خ"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2010‬‬

‫داود ئۆغلۆ‪ :‬ده‌مانتوانی‌ هه‌ولێر تێكبشكێنین‪ ،‬به‌اڵم نه‌مانكرد‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ئه‌حمه‌د داود ئۆغلۆ‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫ئێستای‌ توركیا‪ 4 ،‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫په‌یمانی‌ به‌ئه‌مه‌ریكییه‌كان داوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم رازیبێت به‌هاوكاریكردنی‌‬ ‫بۆ الوازكردنی‌ په‌كه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وا ئه‌نقه‌ره‌‬ ‫‪ 10‬به‌رامبه‌ر پاداشتی‌ هه‌ولێر ده‌داته‌وه‌‪،‬‬ ‫باسی‌ له‌وه‌ش كردوه‌ كه‌ له‌توانایاندا بوه‌‬ ‫له‌سه‌ر قسه‌ی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ توركیا هه‌ولێر‬ ‫تێكبشكێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاره‌یان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ پێگه‌ی‌ ره‌س���میی‌‬ ‫ویكیلیك���س‪ ،‬كه‌ ئاوێن���ه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌كوردیی‌‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د داود ئۆغلۆ‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ پێشوی‌ توركیا له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫به‌به‌رپرس���انی‌ باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫له‌توركیای‌ راگه‌یاندوه‌‪" ،‬په‌رله‌مانی‌ توركیا‬ ‫داوایكردب���و ك���رده‌ی‌ س���ه‌ربازیی‌ له‌دژی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ده‌مانتوان���ی‌ هه‌ولێر تێكبش���كێنین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌مانك���رد‪ .‬له‌جیاتی‌ ئ���ه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ئابورییه‌كانم���ان له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫په‌ره‌پێدا"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا ك���ه‌ مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2010‬ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬داود ئۆغل���ۆ‬ ‫په‌یمانی به‌ئه‌مه‌ریكییه‌كان داوه‌ كه‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم یارمه‌ت���ی‌ توركیا بدات‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ‪ 10‬به‌رامبه‌ر پاداشتیان ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا باس‬ ‫له‌خاڵی‌ وه‌رچه‌رخان كراوه‌ له‌هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا به‌رامبه‌ر په‌كه‌كه‌‪ ،‬ئه‌ویش دوای‌‬ ‫هێرش���ه‌كه‌ی‌ مانگ���ی‌ تش���رینی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪2007‬ی‌ په‌كه‌كه‌ بۆ سه‌ر بنكه‌یه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ توركیا ك���ه‌ دواب���ه‌دوای‌ ئه‌و‬ ‫په‌الماره‌‪" ،‬حكومه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌ستیكرد‬ ‫به‌دابینكردن���ی‌ پش���تیوانیی‌ هه‌واڵگریی‌‪،‬‬ ‫چاودێری���ی‌‌و پش���كنین بۆ ئۆپه‌راس���یۆنه‌‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كانی‌ توركیا ل���ه‌دژی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫له‌باكوری‌ عێراق"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا داود ئۆغل���ۆ ئام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌نگه‌وه‌هاتن���ی‌ ئیجابییانه‌ی‌ مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌ كردوه‌ بۆ پش���تیوانیكردنی‌ توركیا‬ ‫ل���ه‌دژی‌ په‌كه‌كه‌‪ ،‬كاتێك هه‌ردوال له‌كۆتایی‌‬ ‫مانگی‌ تش���رینی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ‪ 2010‬له‌هه‌ولێر‬ ‫كۆبونه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬ئۆغڵ���و داوای‌ له‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كردوه‌ گوشاری‌ زیاتر بخه‌نه‌ سه‌ر بارزانی‌‌و‬ ‫وتی‌‪" ،‬هه‌رێمی‌ كوردستان پێویستی به‌وه‌یه‌‬ ‫له‌ئێوه‌ بیبیستن"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌رپرسانی‌ بااڵی‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا به‌ڵێنی‌ هاوكارییان به‌توركیا داوه‌و‬ ‫رایانگه‌یاندوه‌ ك���ه‌ "له‌رێگه‌ی‌ حكومه‌تێكی‌‬ ‫عێراقیی‌‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‬ ‫ده‌توانین كارتان له‌گه‌ڵ بكه‌ین بۆ ماوه‌ی‌ ‪2‬‬ ‫ساڵی‌ داهاتو بۆ الوازكردنی‌ په‌كه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئای‌ دی‌‪:‬‬ ‫باب���ه‌ت‪ :‬كۆبونه‌وه‌ی‌ جه‌ن���ه‌راڵ ئۆدێرنۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫له‌توركیا‬ ‫به‌روار‪17 :‬ی‌ شوباتی‌ ‪2010‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫له‌میان���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ‪4‬ی‌ ش���وباتی‌‬ ‫‪ ،2010‬له‌گه‌ڵ جه‌ن���ه‌راڵ رایمۆند ئۆدێرنۆ‪،‬‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ هێزه‌كانی‌ فره‌نه‌ته‌وه‌ له‌عێراق‪،‬‬ ‫‪10ANKARA268‬‬

‫ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم یارمه‌تی‌‬ ‫توركیا بدات ئێمه‌‬ ‫‪ 10‬به‌رامبه‌ر‬ ‫پاداشتیان ده‌ده‌ینه‌وه‬

‫بارزانی‌و داود ئۆغلۆ‬ ‫وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركی���ا‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د‬ ‫داود ئۆغل���ۆ جه‌خت���ی‌ ك���رده‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫داواكارییه‌كه‌ی‌ به‌ش���یر ئه‌ت���ه‌اڵی‌‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫ناوخۆی‌ توركیا كه‌ له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ جیادا‬ ‫رۆژی‌ پێشتر باس���ی‌ لێوه‌كردبو سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كاركردنی‌ هێزه‌كانی‌ فره‌نه‌ته‌وه‌ له‌عێراق‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ توركیا بۆ دانان���ی‌ "پالنێكی‌ كاری‌‬ ‫هاوب���ه‌ش" به‌مه‌به‌س���تی‌ ده‌رپه‌ڕاندن���ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫(په‌كه‌ك���ه‌) له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ .‬داود‬ ‫ئۆغل���ۆ هه‌ماهه‌نگیی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانی‌ بۆ په‌ره‌دان به‌م په‌النه‌ به‌گرنگ‬ ‫وه‌سفكرد‪ .‬ناوبراو داوای‌ هاتنه‌ سه‌ر خه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكای‌ كرد له‌گه‌ڵ بارزانی‌ بۆ دڵنیایی‌‬ ‫سه‌رخستنی‌ هاوكارییه‌كانی‌ له‌دژی‌ په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئۆدێرن���ۆ وتی‌‪ ،‬په‌كه‌كه‌ به‌ته‌نیا هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫نیه‌ بۆ توركیا‪ ،‬به‌ڵكو مه‌ترس���یه‌ بۆ س���ه‌ر‬ ‫سه‌قامگیریی‌ له‌ناو خودی‌ عێراقیشدا‪ .‬باسی‌‬ ‫له‌وه‌ش كرد كه‌ ده‌یه‌وێت توانای‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێ���راق‌و حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م به‌رزبكاته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ یارمه‌تیدانی‌ توركیا ل���ه‌دژی‌ په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هانی‌ ئه‌و پالنه‌ هاوبه‌شه‌ی‌ توركیا‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ دا بۆ بڕینی‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫دارایی‌‌و لۆجستیه‌كانی‌ په‌كه‌كه‌‌و كاركردن بۆ‬ ‫ده‌ركردنی‌ فه‌رمانی‌ ده‌س���تگیركردن له‌دژی‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ په‌كه‌كه‌ كه‌ ده‌شێت له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‌ عێراقه‌وه‌ ده‌ربكرێت‪.‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كیدا له‌رۆژی‌ ‪4‬ی‌ ش���وبات‪،‬‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركی���ادا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫جه‌نه‌راڵ رایمۆن���د ئۆدێرن���ۆ‪ ،‬فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ فره‌نه‌ته‌وه‌ له‌عێ���راق‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ توركی���ا‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د داود ئۆغلۆ‬ ‫جه‌ختی‌ ك���رده‌وه‌ له‌س���ه‌ر داواكارییه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌شیر ئه‌ته‌اڵی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ ناوخۆی‌ توركیا كه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ پێشتردا باسی‌ لێوه‌كردبو‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاركردنی‌ هێزه‌كانی‌ فره‌نه‌ته‌وه‌‬

‫له‌عێراق له‌گه‌ڵ توركیا بۆ دانانی‌ "پالنێكی‌‬ ‫كاری‌ هاوبه‌ش" به‌مه‌به‌س���تی‌ ده‌رپه‌ڕاندن ‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫(په‌كه‌ك���ه‌) له‌باك���وری‌ عێ���راق (هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان)‪ .‬داود ئۆغلۆ ته‌ئكیدی‌ له‌سه‌ر‬ ‫بایه‌خ���ی‌ هاریكاری���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‬ ‫كرده‌وه‌ بۆ پێشخس���تنی‌ پالن���ی‌ كاره‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌ده‌نگه‌وه‌هاتنی‌ ئیجابییانه‌ی‌‬ ‫مه‌س���عود بارزانی‌ كرد ب���ۆ داواكاری داود‬ ‫ئۆغل���ۆ به‌مه‌به‌س���تی‌ پش���تیوانیكردنی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ل���ه‌دژی‌ په‌كه‌كه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫هه‌ردوال له‌كۆتایی‌ مانگی‌ تشرینی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫‪ 2010‬له‌هه‌ولێ���ر كۆبونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئۆغڵو وتی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا حكومه‌تی‌ هه‌رێم پێویستی‌‬ ‫به‌هاندان���ی‌ ئه‌مه‌ریكا هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كاره‌‬ ‫دروس���ته‌كه‌ ب���كات‪" :‬ئه‌وان پێویس���تیان‬ ‫به‌وه‌ی���ه‌ له‌ئێوه‌ بیبیس���تن"‪ .‬هاوكات داود‬ ‫ئۆغل���ۆ په‌یمانی دا ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫یارمه‌ت���ی‌ توركیا بدات‪" ،‬ئێمه‌ ‪ 10‬به‌رامبه‌ر‬ ‫پاداشتیان ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫داود ئۆغلۆ عێراقی‌ به‌وه‌ وه‌س���فكرد كه‌‬ ‫"مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ وجودیه‌ به‌الی‌ توركیاوه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ن���ه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بوه‌ته‌ په‌ناگه‌ی‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ به‌رده‌وامه‌كانی‌ په‌كه‌كه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫توركی���ا‪ ،‬به‌ڵكو "له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ وێنه‌یه‌كی‌‬ ‫بچوكك���راوه‌ی‌ ناوچه‌كه‌یه‌" ك���ه‌ توركیاش‬ ‫به‌شێكه‌ لێی‌‪ .‬ئه‌و زیاتر باسی‌ له‌و مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫ك���ردو رایگه‌یان���د‪ ،‬عێ���راق چه‌ندین گروپ‬ ‫له‌خۆده‌گرێت وه‌ك ش���یعه‌‪ ،‬سوننه‌‪ ،‬كورد‪،‬‬ ‫توركمان‪ ،‬مه‌س���یحی‌‌و پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫پێویستیشه‌ هه‌وڵه‌كانیان بۆ پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫ئاش���تییانه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ یه‌ك ده‌وڵ ‌هت‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌دا سه‌ربخرێت‪ .‬ناوبراو وتیشی‌‪" ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌زمونه‌ پێویس���ته‌ كاری بۆ بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫شكس���تیهێنا‪ ،‬ئه‌وا ده‌ره‌نجامه‌كه‌ی‌ ده‌بێته‌‬ ‫كاره‌س���ات بۆ ناوچه‌كه‌"‪ .‬باس���ی‌ له‌وه‌ش‬

‫كرد كه‌ "له‌چه‌ند س���اڵی‌ راب���ردودا‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫به‌ش���داربویه‌كی‌ بنیاتنه‌ر بوین بۆ عێراق"‪.‬‬ ‫توركی���ا له‌س���اڵی‌ ‪ ،2007‬ئه‌نجومه‌نێك���ی‌‬ ‫هاریكاریی‌ ستراتیجیی‌ له‌ئاستی‌ بااڵدا له‌گه‌ڵ‬ ‫عێ���راق دامه‌زراندوه‌‪ .‬ئه‌ردۆگانی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی���ش به‌دواداچونی‌ ب���ۆ كرد كاتێك‬ ‫تشرینی‌ رابردو به‌یاوه‌ریی تیمێكی‌ وه‌زاریی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ به‌غدای‌ كردو ‪ 48‬یاداشتنامه‌ی‌‬ ‫لێكتێگه‌یش���تن‌و رێككه‌وتنی‌ له‌گه‌ڵ هاوتا‬ ‫عێراقیه‌كان ئیمزاكرد‪ ،‬ك���ه‌ ده‌بنه‌ بنه‌مای‌‬ ‫قانونی‌ ب���ۆ هاریكاریی‌ دو قۆڵیی‌ له‌گه‌لێك‬ ‫بواردا ه���ه‌ر له‌به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ تیرۆرو‬ ‫بازرگانیه‌وه‌ تا ده‌گات به‌پرۆژه‌ی‌ ئاودێریی‌‌و‬ ‫كه‌رت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‌و ژینگ���ه‌‪ .‬ناوب���راو‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ به‌هۆی‌ كاركردنی‌‬ ‫له‌راده‌ب���ه‌ده‌ر ب���ۆ س���ه‌قامگیریی‌ عێراق‪،‬‬ ‫"توركی���ا س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ س���ه‌قامگیرییه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫داود ئۆغل���ۆ ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫توركیا وه‌ك بنیاتنه‌رێكی‌ س���ه‌قامگیریی‌‪،‬‬ ‫ئامانجه‌كانی‌ بۆ عێراق‌و ناوچه‌كه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫وێكچون له‌گ���ه‌ڵ ئامانجه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكادا‪.‬‬ ‫له‌وه‌ش زیاتر‪ ،‬ناوچه‌ جوگرافیه‌كه‌ی‌ توركیا‬ ‫پڕبایه‌خ���ه‌ ب���ۆ به‌دیهێنان���ی‌ ئامانجه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪" :‬ته‌نها سه‌یری‌ نه‌خشه‌‬ ‫بكه‌‪ ،‬تا ببینیت ك���ه‌ ئێمه‌ چه‌ند گرنگین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت كۆتایی‌ بهێنین‬ ‫ب���ه‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ی‌ له‌باك���وری‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌رمانه‌‪ .‬به‌رله‌وه‌ی‌ ئێوه‌ پاشه‌كش���ه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌رپرسیارێتیه‌كی‌ هاوبه‌شه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بنه‌بڕ بكه‌ین‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ئۆدێرن���ۆ رایگه‌یان���د كه‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ به‌ته‌نیا هه‌ڕه‌ش���ه‌ نیه‌ بۆ س���ه‌ر‬ ‫توركیا‪ ،‬به‌ڵكو مه‌ترسیشه‌ بۆ سه‌قامگیریی‌‬ ‫له‌ناوخۆی‌ خ���ودی‌ عێراقیش���دا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ به‌بیری‌ داود ئۆغڵو هێنایه‌وه‌ كه‌‬

‫ئاماده‌یی‌ س���ه‌ربازیی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق بۆ ‪8‬ی‌ دیكه‌ش به‌دیلگیران‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌شی‌ وه‌ك‬ ‫دو س���اڵی‌ دیكه‌ش درێژه‌ی‌ ده‌بێت له‌دوای‌ خاڵێكی‌ وه‌رچه‌رخان له‌هاریكاریی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كشانه‌وه‌ی‌ هێزه‌ شه‌ڕكه‌ره‌كانی‌ هاوپه‌یمانان له‌گه‌ڵ توركیا دژی‌ تیرۆریستان وه‌سفكرد‪.‬‬ ‫له‌ ‪31‬ی‌ ئابدا‪ .‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت له‌ش���وێنی‌ (تێبین���ی‌‪ :‬دواب���ه‌دوای‌ ئ���ه‌و په‌الم���اره‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان حكومه‌تێكی‌ عێراقی���ی‌‌و حكومه‌تی‌ حكومه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌ستیكرد به‌دابینكردنی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان جێبهێڵین كه‌ هاوبه‌شی‌ پشتیوانیی‌ هه‌واڵگریی‌‪ ،‬چاودێریی‌‌و پشكنین‬ ‫ئێ���وه‌ بن‪ .‬ئێمه‌ ش���تگه‌لێكی‌ زۆرمان ماوه‌ بۆ ئۆپه‌راس���یۆنه‌ س���ه‌ربازییه‌كانی‌ توركیا‬ ‫بیكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ توانای‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی له‌دژی‌ په‌كه‌كه‌ له‌باكوری‌ عێراق‪ ).‬ئه‌و وتی‌‪،‬‬ ‫تیرۆر له‌الیه‌ن به‌غداو هه‌ولێر به‌رزبكه‌ینه‌وه‌‪ .‬ئۆپۆزسیۆنی‌ په‌رله‌مانی‌ توركیا داوایكردبو‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ ئه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ ده‌توانی���ن كرده‌ی‌ سه‌ربازیی‌ له‌دژی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫كارتان له‌گه‌ڵ بكه‌ین بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 2‬س���اڵی‌ ئه‌نجامبدرێت‪" ،‬به‌اڵم ئێمه‌ پێچه‌وانه‌كه‌یمان‬ ‫داهات���و ب���ۆ الوازكردنی‌ په‌كه‌ك���ه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ ك���رد‪ ،‬ده‌مانتوانی‌ هه‌ولێر تێكبش���كێنین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا جه‌ختیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ به‌ته‌نی���ا به‌اڵم نه‌مانكرد‪ .‬له‌جیاتی‌ ئه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫هێ���زی‌ به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ ناتوانێ���ت بونی‌ ئابورییه‌كانم���ان له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ په‌كه‌كه‌ له‌باك���وری‌ عێراق په‌ره‌پێ���دا‪ .‬داود ئۆغل���ۆ وتیش���ی‌‪ ،‬مانگی‌‬ ‫كۆتایی پێبێنێت‪ .‬هه‌روه‌ها رونیشیكرده‌وه‌ ئابی‌ راب���ردو‪ ،‬ده‌زگای‌ هه‌واڵگریی‌ توركیا‬ ‫كه‌ كران���ه‌وه‌ی‌ دیموكرات���ی‌‌و په‌ره‌پێدانی‌ زانیویه‌تی‌ كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم هاریكاریی‌‬ ‫به‌رنامه‌كانی‌ بوژاندنه‌وه‌ی‌ ئابوریی‌ ناوخۆیی‌‌و نوێنه‌ران���ی‌ ئه‌وروپ���ای‌ په‌كه‌كه‌یان كردوه‌‬ ‫سازش���كردن له‌هه‌ندێك مافی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ بۆ له‌رێگ���ه‌ی‌ فڕۆكه‌خان���ه‌وه‌ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ستی‌ جوداخوازیی‌ به‌شێك قه‌ندیل به‌مه‌به‌ستی‌ به‌شداربون له‌كۆنگره‌ی‌‬ ‫له‌كوردان���ی‌ توركی���ا‪ ،‬هه‌نگاوێك���ی‌ گرنگ په‌كه‌ك���ه‌دا‪ .‬ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك���رد كه‌‬ ‫ده‌بێت به‌ئاراس���ته‌ی‌ ره‌خساندنی‌ ده‌رفه‌ت "فش���اره‌كانی‌ ئه‌مه‌ری���كا له‌س���ه‌ر بارزانی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م ئ���ه‌و كوردانه‌ی‌ له‌روی‌ ئابوریه‌وه‌ ده‌توانێت وایلێب���كات ئه‌مجۆره‌ چاالكییانه‌‬ ‫ناسودمه‌ندن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ده‌شێت په‌یوه‌ندیی‌ بوه‌س���تێنێت‪ ،‬پێده‌چێ���ت حكومه‌ت���ی‌‬ ‫بك���ه‌ن به‌په‌كه‌كه‌وه‌‪ .‬ئۆدێرن���ۆ هانی‌ كاری‌ هه‌رێم ش���ه‌ڕی‌ په‌كه‌ك���ه‌ نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ توركیا‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تانی‌ ده‌ستتێوه‌ردانی‌ ئێوه‌ ده‌توانێت وایانلێبكات‬ ‫دا ب���ۆ بڕین���ی‌ پش���تیوانیه‌ لۆجس���تی‌‌و پشتیوانییه‌ نایاساییه‌كانیان بۆ تیرۆریستان‬ ‫مادییه‌كانی‌ په‌كه‌ك���ه‌‌و ده‌ركردنی‌ فه‌رمانی‌ بوه‌ستێنێت"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیش���یه‌وه‌ ئۆدێرنۆ سوپاسی‌‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ كرداریی‌ بۆ سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ كه‌ ده‌شێت له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانی‌ هاوكارییه‌ لۆجس���تیه‌كانی‌ توركیای‌ كرد بۆ‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ فره‌نه‌ته‌وه‌ له‌عێ���راق‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫عێراقه‌وه‌ جێبه‌جێبكرێت‪.‬‬ ‫داود ئۆغلۆ ئاماژه‌ی‌ به‌هێرشه‌كه‌ی‌ مانگی‌ خواس���تی‌ خۆیشی‌ نیش���اندا بۆ كاركردن‬ ‫تش���رینی‌ یه‌كه‌می‌ س���اڵی‌ ‪2007‬ی‌ په‌كه‌كه‌ له‌گه‌ڵ توركیا له‌رێگ���ه‌ی‌ هه‌وڵه‌كانیه‌وه‌ بۆ‬ ‫كرد بۆ س���ه‌ر بنكه‌یه‌كی‌ سه‌ربازیی‌ توركیا ده‌س���ته‌به‌ركردنی‌ هاریكاری���ی‌ كارا له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ داگلیچه‌ له‌نزیك س���نوری‌ عێراق حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ به‌غدا له‌دژی‌‬ ‫كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ ‪ 12‬سه‌ربازیی‌ توركیا كوژران‌و په‌كه‌كه‌‪.‬‬

‫كۆبانی‌‪ ،‬سه‌ردێڕ ‌ی میدیاكان ‌ی جیهانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫خۆڕاگریی‌‌و به‌رهه‌ڵستیی‌ به‌هێزی‌‬ ‫شه‌ڕڤانانی‌ كوردو شاری‌ كۆبانی‌‪ ،‬بونه‌ته‌‬ ‫سه‌ردێڕی‌ زۆربه‌ی‌ ئاژانس‌و كه‌ناڵه‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌كانی‌ جیهان‌و ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ مانگێكه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌كدارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ ناسراو‬ ‫به‌(داعش)ه‌وه‌ له‌سێ‌ الوه‌ گه‌مارۆدراون‪.‬‬ ‫كۆبانی‌ شارێكی‌ كوردستانی‌ خۆرئاوایه‌و‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ به‌شی‌ باكوری‌ خۆرهه‌اڵتی‌ سوریا‌و‬ ‫هاوس���نوره‌ له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫مانگ���ی‌ راب���ردوه‌وه‌ له‌الی���ه‌ن چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش له‌هه‌رسێ‌ الی‌ باشورو خۆرهه‌اڵت‌و‬ ‫خۆرئاوای‌ ش���اره‌كه‌وه‌ گه‌مارۆدراوه‌و هه‌مو‬

‫هه‌وڵێكیان خستوه‌ته‌گه‌ڕ بۆ كۆنترۆڵكردنی‌‪،‬‬ ‫له‌الی‌ باكوریش���ه‌وه‌ سوپای‌ توركیا به‌شی‌‬ ‫باكوری‌ شاره‌كه‌ی‌ گرتوه‌و هیچ ده‌رچه‌یه‌ك‬ ‫نه‌ماوه‌ له‌به‌رده‌م شه‌ڕڤانانی‌ ناو شاره‌كه‌دا‬ ‫بۆ یارمه‌تیدان‌و پشتیوانیكردنیان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م به‌رگرییه‌ به‌هێزه‌ی‌ دانیش���توان‌و‬ ‫هێ���زه‌ كوردییه‌كان���ی‌ ناوخۆی ش���اره‌كه‌‬ ‫س���ه‌رنجی‌ زۆرب���ه‌ی‌ میدیاكان���ی‌ جیهانی‌‬ ‫راكێش���اوه‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ن خۆیه‌وه‌ ئاژانس���ی‌‬ ‫له‌راپۆرتێك���دا‬ ‫ئه‌سۆش���یه‌تدپرێس‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ ك���ردوه‌ كه‌ به‌رهه‌ڵس���تیی‌‬ ‫تون���دی‌ هێزه‌كان���ی‌ چه‌كداره‌كانی‌ كورد‪،‬‬ ‫به‌ره‌وپێش���چونه‌كانی‌ داعشی‌ وه‌ستاندوه‌‪،‬‬ ‫هێزه‌ هاوپه‌یمانه‌كانیش به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا م���اوه‌ی‌ ‪ 2‬هه‌فته‌یه‌ به‌رده‌وامن‬ ‫له‌بۆردومانكردن���ی‌ ئامانجه‌كان���ی‌ داعش‬

‫له‌ده‌وروبه‌ری‌ شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫راپۆته‌ك���ه‌ باس���ی له‌وه‌ش ك���ردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر داعش كۆبانی‌ بگرێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێته‌‬ ‫ده‌روازه‌یه‌ك بۆ به‌س���تنه‌وه‌ی‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫ژێرده‌س���تی‌ له‌توركیاوه‌ تا به‌رده‌م به‌غدا‌و‬ ‫به‌درێژای���ی‌ ‪ 725‬ك���م خاك���ی‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫بنده‌ست‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆیش���یه‌وه‌ كه‌ناڵ���ی‌ بی‌ بی‌‬ ‫سی‌‪ ،‬له‌زاری‌ وه‌زیری‌ به‌رگریی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌‬ ‫رایگه‌یان���دوه‌‪ ،‬بارودۆخی‌ كۆبانی‌ هێش���تا په‌رله‌مانتارێك���ی‌ كوردی‌ ن���او په‌رله‌مانی‌‬ ‫مه‌ترسیداره‌‌و تا ئێستا نزیكه‌ی‌ ‪ 500‬كه‌س توركی���اوه‌ باڵویك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫بێت���و هێزه‌كان���ی‌ هاوپه‌یمانان هێرش���ه‌‬ ‫بونه‌ته‌ قوربانیی‌ له‌و شاره‌دا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش ك���ردوه‌ كه‌ ئاس���مانیه‌كانیان بۆ س���ه‌ر چه‌كداره‌كانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕڤانه‌كانی‌ كورد له‌كۆبانێدا له‌به‌رده‌م داعش چڕنه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬دور نیه‌ له‌چه‌ند رۆژی‌‬ ‫داهاتودا داعش شاری‌ كۆبانی‌ بگرێت‪.‬‬ ‫مه‌ترسیی‌ نه‌مانی‌ چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیدان‪.‬‬ ‫له‌راپۆرتێك���ی‌ ئه‌و پێگه‌یه‌دا‪ ،‬باس له‌وه‌‬ ‫ه���اوكات پێگ���ه‌ی‌ بلومبێرگ ل���ه‌زاری‌‬

‫داعش كۆبانی‌ بگرێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێته‌ ده‌روازه‌یه‌ك بۆ به‌ستنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ژێرده‌ستی‌ له‌توركیاوه‌ تا به‌رده‌م به‌غدا‌و به‌درێژایی‌ ‪725‬‬ ‫كم خاكی‌ ده‌كه‌وێته‌ بنده‌ست‬ ‫كراوه‌ كه‌ چه‌كدارانی‌ داعش ده‌ستیان به‌سه‌ر‬ ‫بی���ره‌ ئاوه‌كانی‌ ناوچه‌كان���ی‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫كۆبانیدا گرتوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها هاتوه‌‪" ،‬كه‌میی‌‬ ‫ئاوو خۆراك بارگرانیی‌ زیاتر بۆ هێزه‌كانی‌‬ ‫كورد دروست ده‌كات كه‌ به‌چه‌كی سوكه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ن پێش���ڕه‌وییه‌كانی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داع���ش به‌تانك‌و چه‌كه‌ قورس���ه‌كانیانه‌وه‌‬

‫بوه‌ستێنن"‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كه‌ له‌زاری‌ پزیشكێكه‌وه‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫باڵوكردوه‌ته‌وه‌ كه‌ هه‌ندێك له‌ش���ه‌ڕڤانانی‌‬ ‫یه‌په‌گه‌ توانیویانه‌ خۆیان بگه‌یه‌ننه‌ توركیا‌و‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆیان له‌ش���ه‌ڕی‌ ده‌س���ته‌ویه‌خه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ چه‌كدارانی‌ داع���ش به‌برینداریی‌‬ ‫رزگاریانبوه‌‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ی عێراق‌و ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‪:‬‬ ‫پارله‌مانتارێک ‌‬

‫سه‌ربازگه‌كان ‌ی توركیا زیان به‌كوردو سه‌روه‌ریی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌گه‌یه‌نن‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د عه‌بدولستار‬

‫له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان‌و ئه‌ندامی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ‪ ،‬ئاماده‌یی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ناردنی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ بۆ كۆبانی‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق هه‌مو توانایه‌كی‬ ‫خۆی بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی داعش‬ ‫له‌كۆبانێ‌و شوێنه‌كانی‌ دیكه‌ خستوه‌ته‌‬ ‫گه‌ڕ‪ .‬له‌باره‌ی‌ بونی‌ سێ‌ سه‌ربازگه‌ی‌‬ ‫توركیاش له‌سه‌ر خاكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ده‌ڵێت "ئه‌و سه‌ربازگانه‌‬ ‫ته‌نها زیان به‌گه‌لی كوردستان‌و‬ ‫سه‌روه‌ری هه‌رێمی كوردستان‌و عێراق‬ ‫ده‌گه‌یه‌نن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ وه‌ك���و په‌رله‌مانتارانی‬ ‫كورد به‌گش���تی‌و یه‌كێت���ی به‌تایبه‌تی‪،‬‬ ‫تائێس���تا داواتانك���ردوه‌ حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق هه‌ڵوێس���تێكی رونی‬ ‫له‌سه‌ر كۆبانێ هه‌بێت؟‬ ‫ئارێ���ز عه‌بدواڵ‪ :‬ئێم���ه‌ وه‌ك یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ به‌یاننامه‌مان‬ ‫ده‌رك���ردوه‌و پش���تیوانیمان له‌خه‌ڵكی‬ ‫كۆبانێ ك���ردوه‌‪ ،‬وه‌كو په‌رله‌مانتارانیش‬ ‫له‌ن���او په‌رله‌مانی عێ���راق به‌یاننامه‌مان‬ ‫خوێندوه‌ت���ه‌وه‌و داوام���ان له‌عێ���راق‌و‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی نێوده‌وڵه‌ت���ی كردوه‌ كه‌‬

‫پش���تیوانی له‌كۆبانێ بكرێت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌ركێك���ی نیش���تیمانی‌و نه‌ته‌وه‌یم���ان‬ ‫له‌س���ه‌ر شانه‌ كه‌ پش���تیوانی له‌خه‌ڵكی‬ ‫كۆبان���ێ‌و خه‌ڵكی ش���ه‌نگال‌و هه‌مو ئه‌و‬ ‫شوێنانه‌ بكه‌ین كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی داعشیان‬ ‫له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕای ئێوه‌ س���ه‌رۆك كۆماری‬ ‫عێراق له‌سه‌ر ره‌وشی كۆبانێ توانیویه‌تی‬ ‫رۆڵی خۆی بگێڕێت؟‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫كۆماری عێراق به‌و پێیه‌ی كه‌ سه‌رۆكی‬ ‫كۆم���اری عێراق���ه‌‪ ،‬ب���ه‌و پێی���ه‌ی كه‌‬ ‫عێراق ئه‌مڕۆ له‌ش���ه‌ڕێكی گه‌وره‌ی دژی‬ ‫داعش���دایه‌‪ ،‬بێگومان هه‌میش���ه‌ له‌سه‌ر‬ ‫هێله‌ بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ ئه‌گه‌ر له‌س���وریا بێت‬ ‫ی���ان له‌عێ���راق بێت یه‌ك هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌ڕوانگ���ه‌ ئینس���انیه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫بێگومان س���ه‌رۆك كۆم���اری عێراق به‌و‬ ‫پێیه‌ی كه‌ س���وریاو عێراق دو دراوسێن‬ ‫ل���ه‌و روانگه‌ی���ه‌وه‌ هه‌وڵی خ���ۆی داوه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی نه‌ته‌وه‌ییش���ه‌وه‌ بێگومان‬ ‫هه‌س���تی نه‌ته‌وه‌یی هانیده‌دات كه‌ چۆن‬ ‫پش���تیوانیی له‌خه‌ڵكی شه‌نگال ده‌كات‪،‬‬ ‫چ���ۆن پش���تیوانیی له‌خه‌ڵك���ی ئامرلی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌هه‌مان ش���ێوه‌ش پشتیوانیی‬ ‫له‌خه‌ڵكی كۆبانێ بكات‪ .‬به‌بۆچونی خۆم‬ ‫سه‌رۆك كۆماری عێراق هه‌مو توانایه‌كی‬ ‫خۆی خستوه‌ته‌ گه‌ڕ بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‬ ‫داعش له‌كۆبانێ‌و له‌جه‌له‌والو له‌ئامرلی‌و‬

‫له‌شه‌نگال‌و هه‌مو شوێنه‌كانی تر‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���كرتێری په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان ده‌ڵێت به‌فه‌رمی ناساندنی‬ ‫كانتۆنه‌كان���ی خۆرئاوا له‌س���ه‌اڵحیاتی‬ ‫په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت���ی عێراقه‌‪ ،‬نه‌وه‌كو‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬ئێوه‌ ئاماده‌ن كار‬ ‫بۆ ناساندنی ئه‌و كانتۆنانه‌ بكه‌ن؟‬ ‫ئارێ���ز عه‌ب���دواڵ‪ :‬له‌جیاتی وش���ه‌ی‬ ‫ناس���اندن ده‌ك���رێ په‌رله‌مان���ی عێراق‬ ‫پشتیوانیی خۆی ده‌ربڕێ بۆ كانتۆنه‌كان‬ ‫نه‌ك ناس���اندن‪ .‬هه‌روه‌ه���ا وه‌كو الیه‌نه‌‬ ‫كوردس���تانیه‌كانیش ئه‌وپ���ه‌ڕی هه‌وڵی‬ ‫خۆمان ده‌ده‌ین ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی كه‌‬ ‫له‌سوریا ده‌بن‪ ،‬له‌چوارچێوه‌یدا مافه‌كانی‬ ‫گه‌لی كورد له‌سوریا ده‌سته‌به‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫واتا ئێمه‌ پێمانوایه‌ كه‌ ده‌بێت س���وریا‬ ‫ببێته‌ س���وریایه‌كی دیموكراسی فیدراڵی‬ ‫كه‌ تیایدا گه‌لی كوردو هه‌مو نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫ت���ر مافه‌كانی خۆیانی‌ تێدا ده‌س���ته‌به‌ر‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ تائێس���تا به‌ج���دی‬ ‫هه‌وڵتانداوه‌ له‌ڕێگه‌ی حكومه‌تی عێراقه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ربازگه‌كانی توركیا له‌كوردس���تان‬ ‫ده‌ربكرێن؟‬ ‫ئارێز عه‌ب���دواڵ‪ :‬بێگومان هه‌وڵدراوه‌‪،‬‬ ‫من یه‌كێك���م له‌وانه‌ی ك���ه‌ به‌یاننامه‌ی‬ ‫ره‌س���میم ده‌ركردوه‌و داوام له‌حكومه‌تی‬ ‫عێ���راق‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی نێوده‌وڵه‌ت���ی‌و‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌و س���ه‌ربازگانه‌ هیچ پاس���اوێكی‬

‫یاسایی‌و سیاسیان نیه‌‪ ،‬ئه‌و سه‌ربازگان ‌ه‬ ‫كه‌ له‌كوردس���تانن ته‌نی���ا زیان به‌گه‌لی‬ ‫كوردس���تان‌و به‌س���ه‌روه‌ری هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان‌و عێراق ده‌گه‌یه‌نن‪ .‬به‌تایبه‌تی‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی كه‌ ده‌رك���ه‌وت ده‌وڵه‌تی‬ ‫توركی���ا ن���ه‌ك به‌رژه‌وه‌ن���دی گه‌ل���ی‬ ‫كوردس���تانی ناوێت‪ ،‬به‌ڵك���و هاوكاری‬ ‫دڕه‌نده‌ترین دوژمنی گه‌لی كوردس���تان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ له‌ئێستادا وه‌كو یه‌كێتی‬ ‫ره‌خنه‌تان له‌توركیا هه‌یه‌؟‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ‪ :‬مه‌سه‌له‌كه‌ ره‌خنه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌كو یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫پێمانوایه‌ توركیا هه‌ڵوێس���تێكی سلبی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كاتێك���دا كه‌ م���ام جه‌الل‬ ‫به‌ئه‌ندازیاری باشكردنی په‌یوه‌ندیه‌كانی‬ ‫نێوان په‌كه‌كه‌و توركیا داده‌نرا‪ ،‬له‌غیابی‬ ‫تاڵه‌بانیدا یه‌كێتی ئ���ه‌و رۆڵه‌ی جارانی‬ ‫ماوه‌؟‬ ‫ئارێ���ز عه‌ب���دواڵ‪ :‬یه‌كێت���ی هه‌م���ان‬ ‫رۆڵ ده‌گێڕێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ توركیایه‌‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی له‌پاشه‌كشه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێتی هێ���زی ناردوته‌وه‌‬ ‫كۆبانێ؟‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێتی بتوانێت هێز‬ ‫ده‌نێرێت بۆ كۆبانێ؟‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌ینێرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم پشتیوانیی‌و هاوكاریمان كردون‪.‬‬

‫سه‌رۆك كۆماری‬ ‫عێراق هه‌مو‬ ‫توانایه‌كی خۆی‬ ‫خستوه‌ته‌ گه‌ڕ بۆ‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‬ ‫داعش له‌كۆبانێ‌و‬ ‫له‌جه‌له‌والو‬ ‫له‌ئامرلی‌و‬ ‫له‌شه‌نگال‌و هه‌مو‬ ‫شوێنه‌كانی تر‬

‫"پێویسته‌ عه‌ره‌به‌كان په‌ند له‌هاوسۆزی ‌ی كوردان وه‌ربگرن"‬

‫خۆپیشاندانی کورد له‌سه‌ر سنوری رۆژئاواو باکوری کوردستان دژ به‌ تورکیا‬ ‫چوار پارچه‌ی‌ كوردستان به‌ خۆپیشاندان‌و‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌‌و مانگرتن هاوس���ۆزیی‌ خۆیان بۆ‬ ‫دانیشتوان‌و شه‌ڕڤانان ده‌رده‌بڕن‪ ،‬داواش له‌‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‌ كوردانی‌ عێراق هاوسۆزیی‌ واڵتان ده‌كه‌ن به‌هانای‌ كوردانی‌ كۆبانیه‌وه‌‬ ‫بچن‪ .‬ئه‌م هه‌ڵوێست‌و هاوسۆزییه‌ی‌ كوردان‬ ‫بۆ كوردانی‌ رۆژئاوا ده‌رده‌بڕن‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫كاردان���ه‌وه‌و بۆچون���ی‌ جی���اوازی‌ ل���ه‌الی‌‬ ‫هاواڵتیانی‌ عێراق هاوسۆزیی‌ ده‌رنابڕن‪.‬‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌ عێراقیه‌كان دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫جێگری‌ پێشوی‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ پێش���وی‌ عێ���راق عیزه‌ت‬ ‫عێراقیش ده‌ڵێت "كۆنترۆڵكردنی‌ كۆبانی‌‌و‬ ‫ش���ابه‌نده‌ر‪ ،‬له‌باره‌ی‌ شه‌ڕه‌كه‌ی‌ كۆبانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ربه‌ده‌ركردنی‌ هاواڵتیه‌كانی‌ چ سودێكی‌‬ ‫ده‌ڵێت "هی���وادارم كورده‌كانی‌ عێراق په‌ی‌‬ ‫بۆ گه‌لی‌ سوریا تیایه‌"‪ ،‬نوسه‌رێكیش‬ ‫ب���ه‌وه‌ بب���ه‌ن كه‌ هێ���زو خۆش���گوزه‌رانی‌‌و‬ ‫پێیوایه‌ كه‌وتنی‌ كۆبانی‌ زیان به‌ كوردو‬ ‫ئاینده‌ی‌ نه‌وه‌كانیان په‌یوه‌سته‌ به‌مانه‌وه‌یان‬ ‫توركیا ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌عێراقێك���ی‌ به‌هێ���زو یه‌كپارچ���ه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌رخۆدانی‌ ش���ه‌ڕڤانانی‌ یه‌په‌گه‌ له‌شار ‌ی وانه‌ی���ه‌ی‌ كۆبانی‌ به‌ توركه‌كانی‌ به‌خش���ی‌‬ ‫كۆبانی‌ له‌ مانگێك نزیك ده‌بێته‌وه‌‪ .‬هاوكات باشترین به‌ڵگه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی���ه‌وه‌ پارله‌مانتاری‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و به‌رخۆدان���ه‌دا‪ ،‬كوردانی‌ هه‌ر‬

‫قانون حه‌نان فه‌تالوی‌‪ ،‬ده‌ربڕینی‌ هاوسۆزیی‌ داواش له‌ عه‌ره‌به‌كان ده‌كات له‌كورده‌كانه‌وه‌‬ ‫كوردان���ی‌ عێ���راق ب���ۆ كوردان���ی‌ كۆبانی‌ فێربن له‌بری‌ ملمالنێكردنی‌ یه‌كتر هاوسۆزی ‌ی‬ ‫ب���ه‌ "كارێكی‌ ج���وان‌و مرۆی���ی‌" ناوده‌بات‪ ،‬یه‌ك ب���ن‪ .‬وه‌ك���و تانه‌دانێكی���ش له‌كورد‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌ پرس���یاره‌ به‌الی‌ ئه‌م ده‌پرسێت "ئایا هه‌ستكردنیان به‌ ئینیتما بۆ‬ ‫پارله‌مانت���اره‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ تائێس���تا كوردانی‌ عێراق ته‌نها به‌مه‌به‌ستی‌ پاره‌ وه‌رگرتنه‌؟"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌‬ ‫عێ���راق خۆپیش���اندانێكیان ب���ۆ ده‌ربڕینی‌‬ ‫هاوسۆزیی‌ له‌گه‌ڵ "برا عێراقیه‌كانیان" ئیدی‌ دی���اری‌ س���وننه‌كان ره‌خن���ه‌ له‌وه‌ده‌گرێت‬ ‫سوننه‌ بێت یان شیعه‌ یان توركمان ئه‌نجام چه‌كدارانی‌ داعش له‌ عێراق‌و س���وریا له‌بری‌‬ ‫ن���ه‌داوه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا وه‌كو خ���ۆی‌ ده‌ڵێت به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬په‌الماری‌‬ ‫"چه‌ندین به‌اڵو مه‌ینه‌تیمان به‌سه‌ردا هاتوه‌‪ ،‬كوردس���تان‌و كوردانی���ان داوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌اڵم برا كورده‌كانمان نه‌بینی‌ خۆپیشاندان ده‌بو له‌عێراق پش���تیوانی‌ له‌ س���وننه‌كان‌و‬ ‫له‌ س���وریاش دژی‌ رژێمی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌د‬ ‫بكه‌ن یان هاوسۆزمان بن"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌ هۆكاری‌ بونایه‌‪.‬‬ ‫جێگری‌ پێش���وی‌ سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‬ ‫ده‌ربڕینی‌ هاوس���ۆزیی‌ له‌الی���ه‌ن كوردانه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئینتیمای‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ د‪.‬تارق هاشمی‌‪ ،‬له‌ پۆستێكدا كه‌ له‌په‌یجه‌كه‌ی‌‬ ‫كوردان له‌ ئینتیمای‌ نیشتیمانیان به‌هێزتره‌‪ ،‬له‌ فه‌یسبوك باڵویكردۆته‌وه‌‪ ،‬سه‌رسوڕمانی‌‬

‫خۆی‌ ده‌رده‌بڕیت له‌ گواستنه‌وه‌ی‌ كتوپڕی‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ ش���ه‌ڕ له‌ دیمه‌ش���قه‌وه‌ بۆ كۆبانی‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌بۆچونی‌ هاش���می‌‪ ،‬ده‌ب���و داعش‌و‬ ‫هاوپه‌یمان���ان به‌ره‌ن���گاری‌ رژێمی‌ س���وریا‬ ‫بونایه‌ته‌وه‌ كه‌ بوه‌ته‌ هۆی‌ كوش���تنی‌ زیاتر‬ ‫ل��� ‌ه (‪ )250‬هه‌زار كه‌س‌و ئاواره‌كردنی‌ پێنج‬ ‫ملیۆن هاواڵتی‌ س���وری‌‪ .‬هاش���می‌ ده‌ڵێت‬ ‫"نازانم گه‌لی‌ س���وریا له‌ كۆنترۆڵكردنی‌ ئه‌م‬ ‫شاره‌و ده‌ربه‌ده‌ركردنی‌ برا كورده‌كانمان چ‬ ‫سودێك ده‌بینن"‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ نوسینه‌كه‌یدا‪ ،‬هاشمی‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ له‌وه‌ده‌گرێ���ت داع���ش له‌س���وریا‬ ‫په‌الم���اری‌ ك���وردی‌ داوه‌‪ ،‬له‌عێراقی���ش‬ ‫مه‌زڵومیه‌تی‌ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ی‌ پش���تگوێ‌‬ ‫خستوه‌و په‌الماری‌ ناوچه‌ كوردستانیه‌كانی‌‬ ‫داوه‌‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫پرۆفایل‬

‫پێكدادان ‌ی نه‌خش ‌ه‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژیاكان‬ ‫شار ‌ی كۆبان ‌ی له‌ئێستادا ته‌نها مه‌یدان ‌ی‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌و پێكدادان ‌ی چه‌كداری ‌ی نێوان‬ ‫شه‌ڕڤانان ‌ی كوردو چه‌كداران ‌ی داعش نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بوه‌ت ‌ه مه‌یدانێك بۆ یه‌كالكردنه‌و‌ه ‌ی‬ ‫چه‌ندین پڕۆژ‌ه ‌ی سیاس ‌ی جیاواز‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫هه‌ر الیه‌نه‌و ده‌یه‌وێت به‌ره‌و ئاراس���ته‌ی ‌ه ‌ی‬ ‫به‌رێ���ت ك��� ‌ه خ���ۆ ‌ی ده‌یه‌وێت‪ .‬ش���ه‌ڕ ‌ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ش له‌نێوان نه‌خشه‌و خواست ‌ی‬ ‫توركیاو په‌كه‌كه‌و داعشه‌‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی هه‌ژد‌ه ‌ی ئه‌یلول‪ ،‬دانیشتوان ‌ی شار ‌ی‬ ‫كۆبان ‌ی ك ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه باكور ‌ی س���وریاوه‌‌و‬ ‫(‪ )160‬كیلۆمه‌تر له‌شار ‌ی حه‌له‌به‌و‌ه دوره‌‌و‬ ‫هاوسنور‌ه له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬له‌ده‌نگ ‌ی ته‌قه‌و‬ ‫په‌المار ‌ی چه‌كداران ‌ی داعش به‌خه‌به‌ر هاتن‪،‬‬ ‫له‌وكاته‌و‌ه تائێستا ش���ه‌ڕو پێكدادان له‌و‬ ‫ش���ار‌ه به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌رخ���ۆدان‌و ئازایه‌ت ‌ی‬ ‫شه‌ڕڤانان ‌ی یه‌كینه‌كان ‌ی پاراستن ‌ی گه‌ل ك ‌ه‬ ‫پارێزگار ‌ی له‌و شار‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆت ‌ه جێگ ‌ه ‌ی‬ ‫باس‌و خواس ‌ی میدیاكان ‌ی دنیا‪.‬‬ ‫به‌بڕوا ‌ی چاودێران‌و هه‌ندێك له‌توێژه‌ران‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا كۆبان ‌ی بوه‌ت ‌ه مه‌یدان ‌ی پێكدادان ‌ی‬ ‫چه‌ن���د نه‌خش���ه‌یه‌ك ‌ی سیاس��� ‌ی جیاواز‪.‬‬ ‫به‌جۆرێك ئه‌مری���كاو واڵتان ‌ی هاوپه‌یمان ‌ی‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ‌ی گورز‌ه س���ه‌ربازییه‌كانیانه‌و‌ه بۆ‬ ‫س���ه‌ر داعش ده‌یانه‌وێ���ت توانا ‌ی خۆیان‬ ‫تاق ‌ی بكه‌نه‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌ك ‌ی دیكه‌شه‌و‌ه توركیا‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ناوچه‌یه‌ك ‌ی داب���ڕاو له‌باكور ‌ی‬ ‫سوریا دروس���ت ‌ی بكات‌و نه‌خش‌و پێگ ‌ه ‌ی‬ ‫له‌روبه‌ڕوبونه‌و‌ه ‌ی داعشدا به‌رانبه‌ر واڵتان ‌ی‬ ‫دنیا بسه‌لمێنێت‪ .‬هه‌رچ ‌ی پارت ‌ی یه‌كێت ‌ی‬ ‫دیموكرات ‌ی (په‌یه‌ده‌)ی��� ‌ه ده‌وێت به‌رگر ‌ی‬ ‫له‌و قه‌واره‌و كانتۆنان ‌ه بكات ك ‌ه سه‌ره‌تا ‌ی‬ ‫ئه‌مساڵ دروست ‌ی كردون‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌الیه‌ن ‌ی سیاس���ی‌‌و س���ه‌ربازی‌‪،‬‬ ‫شه‌ڕ ‌ی نێوان داعش‌و یه‌په‌گ ‌ه روخسارێك ‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژیش ‌ی وه‌رگرتوه‌‪ ،‬چونك ‌ه چه‌كداران ‌ی‬ ‫داع���ش ده‌یانه‌وێ���ت پ���ڕۆژ‌ه ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫خه‌الفه‌ت��� ‌ی خۆی���ان به‌باكگراوندێك��� ‌ی‬ ‫ئیس�ل�ام ‌ی له‌س���وریادا فراوانت���رو قایم‬ ‫بكه‌ن‪ .‬له‌به‌رانبه‌ریشدا چه‌كداران ‌ی یه‌په‌گ ‌ه‬ ‫به‌بڕوایه‌ك��� ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و به‌ئایدۆلۆژیایه‌ك ‌ی‬ ‫چه‌پگه‌راو‌ه داكۆك ‌ی له‌بست به‌بست خاك ‌ی‬ ‫كۆبان ‌ی ده‌ك��� ‌هن‌و ده‌یانه‌وێت كانتۆنه‌كان ‌ی‬ ‫رۆژئاوا بكه‌ن ‌ه دیفاكتۆ‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ێك ‌ی كورد ‌ی كوردس���تان ‌ی‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬ده‌ڵێت "پ���ڕۆژ‌ه ‌ی چه‌پ ‌ی كورد ‌ی‬ ‫بوه‌ت��� ‌ه له‌مپه‌رێك ‌ی گ���ه‌ور‌ه له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫خه‌ونه‌كان��� ‌ی داعش‪ ،‬بۆی ‌ه فش���اره‌كانیان‬ ‫له‌سه‌ر ناوچه‌كانمان زیاتركردوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێیوای��� ‌ه ئامانجه‌كان��� ‌ی توركی���او داعش‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌و‌ه نزیكن‪ ،‬چونك ‌ه له‌الیه‌ك داعش‬ ‫شه‌ڕ ‌ی پارتێك ده‌كات ك ‌ه نزیك ‌ه له‌په‌كه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫دوژمن ‌ی توركیا‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌ی دیكه‌ش داعش‌و‬ ‫پارته‌ك ‌ه ‌ی سه‌رۆك كۆمار ‌ی توركیا خاوه‌ن ‌ی‬ ‫بیروباوه‌ڕ ‌ی ئیسالمین "بۆی ‌ه توركیا ده‌رگا ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی بۆ داعش كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌دوا ‌ی په‌المار‌ه به‌رده‌وامه‌كان ‌ی داعش‬ ‫بۆ س���ه‌ر كۆبان���ی‌‪ ،‬تائێس���تا ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫واڵتان ‌ی هاوپه‌یمان ‌ی جگ ‌ه له‌وه‌شاندن ‌ی چه‌ند‬ ‫گورزێك ‌ی سه‌ربازی‌‪ ،‬هاوكارییه‌ك ‌ی ئه‌وتۆ ‌ی‬ ‫چه‌كداران ‌ی یه‌په‌گه‌یان نه‌كردوه‌‪ .‬به‌رپرسێك ‌ی‬ ‫بااڵ ‌ی كوردس���تان ‌ی رۆژئاواش هۆكاره‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫ده‌گێڕێته‌و‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌ی ك ‌ه خاوه‌ن ‌ی بۆچون ‌ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ ‌ی خۆیانن‌و تائێس���تا له‌گه‌ڵ‬ ‫پڕۆژه‌و خواس���ت‌و ئامانجه‌كان��� ‌ی واڵتان ‌ی‬ ‫رۆژئاوادا تێكه‌ڵ نه‌بون‪.‬‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌ی سه‌رچاو‌ه مێژوییه‌كان‪ ،‬شار ‌ی‬ ‫كۆبان��� ‌ی له‌یه‌كگرتن��� ‌ی دو گوند ‌ی نزیك‬ ‫به‌یه‌ك دروستبون‪ ،‬له‌سه‌رده‌م ‌ی داگیركار ‌ی‬ ‫فه‌ره‌نسیه‌كان له‌س���وریا له‌دوا ‌ی جه‌نگ ‌ی‬ ‫جیهان ‌ی یه‌كه‌م‪ ،‬په‌ره‌یان به‌كۆبان ‌ێ داوه‌و‬ ‫كردویانه‌ت ‌ه سه‌نته‌رێك‌و پاشان بوه‌ت ‌ه شار‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا ژمار‌ه ‌ی دانیش���توان ‌ی زیاتر‬ ‫له‌(‪ )300‬هه‌زار كه‌س���ه‌و هه‌مویان كورد ‌ی‬ ‫سونن ‌ه مه‌زه‌بن‌و به‌سه‌ر یانز‌ه خێڵ‌و تیره‌دا‬ ‫دابه‌شبون‪ ،‬جگه ‌له‌س���ه‌نته‌ر ‌ی شاره‌كه‌‪،‬‬ ‫نزیك��� ‌ه ‌ی (‪ )400‬گوند ‌ی به‌س���ه‌ره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫زۆرب��� ‌ه ‌ی دانیش���توانه‌ك ‌ه ‌ی بیروب���اوه‌ڕ ‌ی‬ ‫چه‌پیان هه‌یه‌و الیه‌نگر ‌ی په‌یه‌د‌هن‌و بژێو ‌ی‬ ‫سه‌ره‌كیان له‌سه‌ر كشتوكاڵ‌و به‌خێوكردن ‌ی‬ ‫ئاژه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌ی ناو ‌ی ش���اره‌كه‌ش‪ ،‬ده‌وترێت‬ ‫ناوه‌ك��� ‌ه ‌ی له‌كۆمپانیا ‌ی ئه‌ڵمان ‌ی كۆمبان ‌ی‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬ك ‌ه هێڵ��� ‌ی ئاس���ن ‌ی له‌ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬پاش���ان به‌تێپه‌ڕین ‌ی كات‬ ‫بوه‌ت ‌ه كۆبانی‌‪ .‬یاخود ده‌ڵێن له‌ناو ‌ی یه‌كێك‬ ‫له‌و دو گوند‌ه ‌ی پێكهێنه‌ریین هاتوه‌‪ .‬دوا ‌ی‬ ‫گه‌یشتن ‌ی به‌عسیه‌كان به‌ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ناوه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫گۆڕاوه‌و كراوه‌ت ‌ه "عه‌ین ئه‌لعه‌ره‌ب"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫داوا ده‌كرێت په‌یوه‌ندی ‌ی ئابوریی‌ هه‌رێم‌و توركیا رابگیرێت‬ ‫ی له‌هه‌رێمدا هه‌یه‌‬ ‫ێ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ سه‌ره‌كی‌ ئابوری ‌‬ ‫توركیا س ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫دوا ‌ی شه‌ڕی‌ داعش به‌تایبه‌ت له‌كوبانی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ نه‌رێنی ‌ی توركیا به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌كورد‪ ،‬به‌شێك له‌هاواڵتیان داوا‬ ‫ده‌كه‌ن‪،‬بازرگانیكردن له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا رابگیرێ‌و كااڵیان لێنه‌كڕرێ‌‪،‬‬ ‫ئابوریناسێكیش باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫"كه‌سایه‌تی‌ بااڵی‌ هه‌ند ‌ێ حزب‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ‌ی گه‌وره‌ی‌ ئابورییان له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ بۆ دروستبوه‌‪ ،‬بۆیه‌ جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫ئه‌و داوایه‌ قورسه‌"‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندیی‌ ئابوری ‌ی‬ ‫له‌كوردستان‬ ‫حزب بااڵده‌سته‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫له‌ناو حزبیشدا‬ ‫چه‌ند كه‌سێك‌و به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫هاوبه‌شی‌ هه‌ردوال‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌و‬ ‫دانه‌ڕێژراوه‌و هه‌رێم‬ ‫كه‌سانه‌ش‬ ‫به‌بێ‌ مه‌رج زۆرینه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئابورییان هێلكه‌كانی‌ خستۆته‌‬ ‫ناو سه‌به‌ته‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫بۆ دروست بوه توركیاوه‬

‫ئه‌ندام���ی‌ مونته‌دای‌ ئابوری‌ كوردس���تان‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ری���م له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌خات���ه‌رو كه‌ په‌یوه‌ندی���ی‌ ئابوری‌ هه‌رێم‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی‌ به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫هاوبه‌شی‌ هه‌ردووال دانه‌ڕێژراوه‌‌و هه‌رێم به‌ب ‌ێ‬ ‫م���ه‌رج زۆرینه‌ی‌ هێلكه‌كانی‌ خس���تۆت ‌ه ناو‬ ‫س���ه‌به‌ته‌ ‌ی توركیاوه‌‪ .‬ئه‌و وتیشی‌ "توركیا‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ی‌ له‌ال دروست بوه‌ ك ‌ه په‌یوه‌ندی ‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ داعش‪ ،‬هیچ زیانێكی‌ بۆ په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫ئابوریه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمدا نابێت"‪.‬‬ ‫سێ‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ گه‌وره‌كه‌ ‌ی توركیا‬ ‫له‌هه‌رێمدا‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌و ئابوریناس��� ‌ه رونیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ژمونێكی‌ تری‌ توركیایه‌ به‌سه‌ر هه‌رێمدا‪،‬‬ ‫توركیا هه‌ژمونێكی‌ گه‌وره‌ی‌ ئابوریی‌ به‌سه‌ر محه‌مه‌د كه‌ریم ده‌ڵێت "هه‌ر س���ێ‌ خاڵه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌رێم���دا هه‌ی���ه‌ به‌تایبه‌ت له‌س���ێ‌ بوار ‌ی زیاتر له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌ توركیاوه‌ی ‌ه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫دیاریكراودا‪ ،‬یه‌ك ژماره‌ی‌ ئه‌و كۆمپانیایانه‌ ‌ی ئ���ه‌وه‌دا كورد هیچ خاڵێكی‌ به‌هێز ‌ی وه‌های‬ ‫له‌هه‌رێم���دا كار ده‌كه‌ن ‪600‬بۆ‪ 700‬كۆمپانیا نیی���ه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ل���ه‌م كاته‌دا ك���ه‌ توركیا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬دو ئاس���تی‌ بازرگانیكردن ‌ی له‌گه‌ڵ له‌به‌ره‌ی‌ دژه‌ داعش���دا نییه‌‪ ،‬كورد ناتوان ‌ێ‬ ‫هه‌رێم���دا له‌ئاس���تێكی‌ بااڵدایه‌‌و س���ااڵن ‌ه په‌رچه‌كردارێك ‌ی حه‌قیقیی‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕی‌ بازرگانیی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫ئاماده‌ نه‌بو قه‌رز به‌هه‌رێم بدات‬ ‫‪8‬ملی���ار دۆالر ده‌بێت‪ ،‬س���ێیه‌م فرۆش��� ‌ی‬ ‫ئه‌و ئابوریناس���ه‌ باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێم به‌بۆر ‌ی له‌رێگای‌ ئه‌و واڵته‌و‌ه‬

‫توركیا ئه‌و‬ ‫بڕوایه‌ی‌ له‌ال‬ ‫دروست بوه‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش‪،‬‬ ‫هیچ زیانێكی‌‬ ‫بۆ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ئابوریه‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمدا‬ ‫نابێت‬ ‫به‌هیچ هه‌ڵوێس���ت وه‌رگرتنێ���ك ناكه‌وێت ‌ه‬ ‫مه‌ترس���یه‌وه‌و ئه‌و وت���ی‌ "توركیا جۆرێك‬ ‫له‌دڵنیای���ی‌ هه‌ی���ه‌ كه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫هه‌یه‌ت ‌ی له‌روی‌ ئابوریه‌و‌ه له‌ده‌ستی‌ ناچێت‬ ‫جا هه‌ر هه‌ڵوێستێكی‌ هه‌بێت"‪.‬‬

‫ل���ه‌و قه‌یرانه‌ دارایی���ه‌ی‌ هه‌رێم ‌ی تێكه‌وتو‌ه‬ ‫توركیا ئاماد‌ه نه‌بو ته‌نانه‌ت قه‌رزیش بدات ‌ه‬ ‫هه‌رێ���م "هه‌رێم داوای‌ له‌توركی���ا كردبو تا‬ ‫بۆ ماوه‌ی���ه‌ك قه‌رز ‌ی پێبدات‪ ،‬به‌اڵم توركیا‬ ‫ئاماد‌ه نه‌بو‪ ،‬دی���اره‌ ده‌زانێ‌ حزبمان هه‌ی ‌ه‬ ‫زۆر ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌‌و ده‌توانێ‌ چاره‌س���ه‌ری‬ ‫كێشه‌كه‌مان بكات كه‌ به‌داخه‌و‌ه نایكات"‪ .‬له‌ئاستێكی‌ بااڵتر سه‌یر ‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌كات‬ ‫به‌بڕوا ‌ی ئه‌و ئه‌ندامه‌ ‌ی مونته‌دای‌ ئابوری ‌ی‬ ‫ئه‌و ئابوریناس ‌ه جه‌خت له‌وه‌ش ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬توركیا ئه‌و بڕوای���ه‌ ‌ی له‌ال ‌ی‬ ‫دروست بو‌ه ك ‌ه به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ له‌هه‌رێمدا كه‌ توركیا ته‌نها له‌روانگه‌ی‌ كوردس���تانه‌و‌ه‬

‫سه‌یری‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ خۆی‌ ناكات‪ ،‬به‌ڵكو توركی ‌ی وه‌ك به‌ش���ێك له‌هاواڵتییان داوا ‌ی‬ ‫له‌روانگه‌ ‌ی هه‌مو عێراقه‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌ ‌ی ده‌كه‌ن‪ ،‬ناوب���راو ئ���ه‌و‌ه به‌كارێكی‌ قورس‬ ‫ئابوریه‌كانی‌ ده‌ڕوانێت‪"،‬وه‌ك چۆن له‌هه‌رێمدا ده‌بین���ێ‌‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌ی چه‌ند‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر كۆمپانیای‌ هه‌یه‌ له‌عێراقیشدا به‌رپرس���ێك ‌ی بااڵی‌ هه‌رێ���م به‌رژه‌وه‌ندی ‌ی‬ ‫له‌و ژماره‌ی��� ‌ه ئه‌گه‌ر زیات���ر نه‌بێت كه‌متر ئابوری ‌ی زۆر باش���یان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و واڵته‌دا‬ ‫نییه‌‪ ،‬جگه‌له‌و‌ه هه‌س���تی‌ ب���ه‌وه‌ش كردو‌ه بۆ دروستبوه‌‪،‬ئه‌و وتی‌ "له‌كوردستان حزب‬ ‫كه‌ پرۆس���ه‌ی‌ ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ له‌هه‌رێمدا بااڵده‌س���ت ‌ه له‌ناو حزبیشدا چه‌ند كه‌سێك‌و‬ ‫خه‌ریك���ه‌ ب���ه‌ره‌و دواوه‌ ده‌ڕوات له‌كاتێكدا هه‌ند ‌ێ له‌و كه‌سانه‌ش به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ له‌به‌شه‌كی‌ تر ‌ی ئابورییان له‌گه‌ڵ توركیا بۆ دروستبوه‌‪،‬بۆی ‌ه‬ ‫عێراق جۆرێكی‌ ت���ره‌"‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئاڵوگۆڕ ‌ی بچڕان���ی‌ په‌یوه‌ندی ‌ی ئابوری ‌ی له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫بازرگانیی���ش وه‌ك ئ���ه‌و ده‌یخاته‌ڕو بازاڕ ‌ی تا راده‌یه‌ك ش���تێك ‌ی مه‌حاڵ���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌و به‌ش���ه‌ی‌ ت���ری‌ عێ���راق زۆر گه‌وره‌تر‌ه ك ‌ه به‌رهه‌م���ی‌ خۆماڵیی‌ له‌ئاس���تێكی‌ زۆر‬ ‫له‌هه‌رێ���م "ئه‌گه‌ر هه‌رێ���م نزیكه‌ ‌ی ‪5‬ملیۆن خراپدایه‌"‪.‬‬ ‫كه‌س بێت‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و به‌ش���ه‌ی‌ تری‌ عێراق‬ ‫رێكه‌وتننامه‌ ‌ی فرۆشتنی‌ نه‌وت‪،‬پارت ‌ی‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪30‬ملیۆن كه‌س ده‌بێت"‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫كردویه‌ت ‌ی یان حكومه‌ت؟‬ ‫به‌ن���ه‌وت‪ ،‬عێراقی���ش وه‌ك هه‌رێ���م نه‌وت ‌ی‬ ‫به‌وته‌ی‌ محه‌مه‌د كه‌ریم كۆی‌ جه‌مسه‌ره‌كان ‌ی‬ ‫هه‌یه‌و به‌ش���ێكی‌ زۆریشی‌ ده‌كرێت له‌رێگا ‌ی‬ ‫توركیاوه‌ هه‌نارده‌ ‌ی ده‌ره‌و‌ه بكرێت‪".‬توركیا بڕی���اردان له‌هه‌رێم���دا له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫هه‌میش���ه‌ وه‌ه���ا كاریك���ردوه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن پارتیدایه‌و ئه‌و حزب���ه‌ش په‌یوه‌ندییه‌كان ‌ی‬ ‫قاچێك ‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ له‌هه‌رێمدا هه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و واڵت ‌ه له‌ئاس���تێكی‌ بااڵدایه‌و ئه‌و‬ ‫مه‌به‌ستیشیه‌ت ‌ی ئه‌و قاچه‌ ‌ی تری‌ له‌عێراقدا وت ‌ی "كورد ناتوانێ‌ په‌یوه‌ندییه‌ ئابورییه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه بمێنێته‌وه‌و كێش���ه‌ی‌ بۆ دروس���ت له‌گ���ه‌ڵ توركی���ا رابگرێت هه‌تا س���نورێك‬ ‫بۆ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ پارتی‌ دانه‌نرێت"‪ .‬ئه‌و‬ ‫نه‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌تا به‌گومانه‌ له‌و رێككه‌وتنه‌ ‌ی هه‌رێمیش‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ ئابوریه‌كانی‌ توركیا له‌گه‌ڵ له‌گ���ه‌ڵ توركی���ا كردویه‌تی‌ بۆ فرۆش���تن ‌ی‬ ‫نه‌وته‌ك���ه‌ی‌ له‌رێگای‌ ئه‌و واڵته‌وه‌ داخۆ ئه‌و‬ ‫داعش‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ ئابوری���ی‌ رێككه‌وتن ‌ه ‪50‬س���اڵه‌یه‌ی هه‌رێم كردویه‌ت ‌ی‬ ‫نێ���وان توركی���ا‌و داعش‪،‬به‌تایبه‌ت كه‌ باس له‌گه‌ڵ توركی���ا به‌ئاگاداری ‌ی حزبه‌كانی‌ تر‌و‬ ‫له‌فرۆشتن ‌ی نه‌وت ده‌كرێت له‌الیه‌ن داعشه‌و‌ه ره‌زامه‌ندی��� ‌ی په‌رله‌مان ب���وه‌ یاخود ته‌نها‬ ‫به‌توركیا‪ ،‬به‌وته‌ی‌ محه‌مه‌د كه‌ریم فرۆشتن ‌ی پارت���ی‌ كردویه‌تی‌‪،‬ئه‌و وتی‌ "ئێس���تا كات ‌ی‬ ‫نه‌وت���ی‌ داع���ش به‌توركی���ا لوقمه‌یه‌ك��� ‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌دواداچون‬ ‫ئابوریی‌ زۆر بچوك���ه‌ له‌چاو ئه‌وه‌ی‌ توركیا بۆ خاڵه‌كان���ی‌ ئه‌و رێككه‌وتن��� ‌ه بكات‪ ،‬تا‬ ‫به‌ته‌مایه‌تی‌ل���ه‌دوا رۆژدا له‌ناوچه‌ك���ه‌دا بزان���ر ‌ێ پارتی‌ به‌ته‌نها ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ ‌ی‬ ‫كردوه‌ بۆ فرۆش���تن ‌ی نه‌وتی‌ هه‌رێم یاخود‬ ‫ده‌ستیبكه‌وێت‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ بایكۆتكردن���ی‌ كڕین��� ‌ی كااڵ ‌ی حزبه‌كانی‌ تریش ئاگادارن"‪.‬‬

‫به‌تۆمه‌تی‌ مامه‌ڵه‌كردنی‌ بازرگانیی‌ نه‌وت‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش ‪5‬كه‌س ده‌ستگیر ده‌كرێن‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتارێك ئاشكرایكرد‪،‬‬ ‫كه‌ له‌رێگای‌ سنوری‌ كه‌ركوكه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنی‌ نه‌وت‌و به‌نزین به‌قاچاخ‬ ‫له‌گه‌ڵ داعشدا ده‌كرێت‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك‬ ‫له‌هه‌رێمدا بۆ به‌دواداچون پێكده‌هێنرێ‌و‬ ‫پێنج كه‌سیش به‌و تۆمه‌ته‌ ده‌ستگیر‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ ئه‌وانه‌ی‌ ده‌ستگیركراون‬ ‫"هیچیان كه‌سانی‌ به‌رپرس نین"‪.‬‬ ‫"حكومه‌ت لیژنه‌ی‌ دروستكردوه‌"‬ ‫له‌چه‌ن����د رۆژی‌ راب����ردودا په‌رله‌مانتار ‌ی‬ ‫فراكس����یۆنی‌ گ����ۆڕان‪ ،‬عه‌لی‌ حه‌مه‌س����اڵح‬ ‫له‌تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس����بوك له‌الپه‌ڕه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ خ����ۆی‌ چه‌ند زانیاریه‌كی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ باڵوكرده‌وه‌ ك ‌ه له‌س����نوری‌ پارێزگای‌‬ ‫كه‌ركوكه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ كورددایه‌‪،‬‬ ‫به‌نزین به‌ته‌نكه‌ر براوه‌ته‌ سنوری‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش‪ ،‬ئه‌و باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ش كردبو كه‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی‌ له‌الی‌ ئه‌و هه‌یه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫له‌الی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌ت‌و هه‌رێمیش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس����تا به‌رپرس����انی‌ هه‌رێم‬ ‫هیچ رونكردنه‌وه‌یه‌كی‌ فه‌رمییان له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫باڵونه‌كردوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌‬ ‫نافه‌رمیه‌كانی‌ عه‌لی‌ حه‌مه‌س����اڵح لیژنه‌یه‌ك‬ ‫له‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زی����ران بۆ‬ ‫به‌دواچون له‌و باره‌یه‌وه‌ پێكهێنراوه‌ "به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كانی‌ من لیژنه‌یه‌ك بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌‬ ‫پێكهێنراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕای‌ من ئه‌وه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌دروستكردنی‌ لیژنه‌ نییه‌‌و ده‌بێت حكومه‌ت‬ ‫راسته‌وخۆ لێپێچینه‌وه‌ بكات"‪.‬‬

‫داعش رۆژانه‌ ‪80‬بۆ‪100‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت به‌رهه‌م ده‌هێنێ‌‪ ،‬به‌‪20‬تا‪ $25‬ده‌یفرۆشێته‌وه‬

‫ی چه‌ند‬ ‫رۆیشتن ‌‬ ‫ته‌نكه‌رێك‬ ‫سوته‌مه‌نی بۆ ناو‬ ‫داعش عه‌الگه‌یه‌ك‬ ‫نییه‌ بشاررێته‌وه‌‬ ‫پێم سه‌یره‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئامر لیواكانی‌‬ ‫ئه‌و سنوره‌ بڵێن‬ ‫ئاگامان لێ نیه‌‬

‫ته‌نكه‌ره‌كان����ی‌ ك����ردوه‌"‪ .‬دوه‌م ش����ه‌و ‌ی‬ ‫‪ 24‬له‌س����ه‌ر ‪25‬ی‌ مانگ����ی‌ ن����ۆ‪ ،‬له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫حلێ����وه‌‪ 4 ،‬ته‌نه‌كه‌ر به‌نزین به‌هه‌مانش����ێوه‌‬ ‫براونه‌ته‌ س����نوری‌ داعش "هه‌ردو حاڵه‌ته‌كه‌‬ ‫له‌سنوری‌ دو لیوادا رویداوه‌ كه‌ هه‌ردوكیان‬ ‫به‌رپرسه‌كانیان كورده‌‪ ،‬یه‌كه‌میان له‌سنوری‌‬ ‫لیوای‌ دوی‌ پێشمه‌رگه‌ بوه‌ كه‌ ئامر لیواكه‌ی‌‬ ‫پارتیه‌و ئه‌وه‌ی‌ تریان له‌س����نوری‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫لی����وای‌ ‪16‬بوه‌ كه‌ ئامر لیواكه‌ی‌ یه‌كێتییه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ل����ی‌ حه‌مه‌س����اڵح هه‌رچه‌ن����ده‌ بێگومانه‌‬ ‫له‌راس����تیی‌ زانیارییه‌كان����ی‌ خ����ۆی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س����ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ش داواكاره‌ له‌حكومه‌ت كه‌‬ ‫به‌دواداچونی‌ تر بكات "هیوادارین حكومه‌ت‬ ‫به‌دواداچ����ون بكات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌ هه‌ڵه‌ن با رونكردن����ه‌وه‌ بده‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫راستیشن با لێپێچینه‌وه‌ی‌ توند بكات"‪.‬‬

‫"ته‌نكه‌ره‌ نه‌وت عه‌الگه‌یه‌ك نییه‌‬ ‫بشاررێته‌وه‌"‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ گۆڕان زانیاریی‌ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫الب����و ك����ه‌ ‪ 5‬كه‌س ب����ه‌و تۆمه‌ت����ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئاسایش����ی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ده‌ستگیركراون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئاگاداره‌ هیچی����ان به‌رپرس نین‬ ‫"به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ م����ن كه‌ نافه‌رمیین‪،‬‬ ‫‪ 5‬كه‌س ده‌س����تگیركراون‌و هیچیان به‌رپرس‬ ‫جیهان����ی‌ ن����ه‌وت‌و ئ����ه‌و وت����ی‌ "ئه‌وه‌نده‌ ‌ی نین‪ ،‬بڕواش����ناكه‌م كه‌سی‌ ئاس����ایی‌ بتوانێ‌‬ ‫به‌ئێمه‌ گه‌یش����توه‌ به‌رمیل����ی‌ به‌ ‪20‬تا ‪ $25‬ده‌ست بۆ ئه‌و جۆره‌ مامه‌اڵنه‌ به‌رێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌فرۆش����ێته‌وه‌و زیاترینی‌ ئ����ه‌و مامه‌اڵنه‌ش به‌رپرس����ێك پش����تیوانی‌ نه‌بێت‪ ،‬رۆیشتنی‌‬ ‫چه‌ند ته‌نكه‌رێك س����وته‌مه‌نی بۆ ناو داعش‬ ‫له‌سنوری‌ سوریادا ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫عه‌الگه‌یه‌ك نییه‌ بش����اررێته‌وه‌‪ ،‬پێم سه‌یره‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئام����ر لیواكانی‌ ئه‌و س����نوره‌ بڵێن‬ ‫له‌سنوری‌ دو لیوای‌ كورددا به‌نزین بۆ‬ ‫ئاگامان لێ نیه‌"‪.‬‬ ‫داعش براوه‌‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌ئه‌وان گه‌یش����توه‌ زانی����اری‌ زۆر ئه‌و بابه‌ته‌ ده‌باته‌ دانیشتنێكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ گۆڕان ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‬ ‫ورده‌ له‌س����ه‌ر بردن����ی‌ به‌نزین له‌س����نوری‌‬ ‫چه‌ند به‌رهه‌مده‌هێنێ‌‌و به‌چه‌ند‬ ‫كه‌ركوك����ه‌وه‌ به‌ره‌و س����نوری‌ چه‌كداره‌كانی‌ ئه‌گه‌ر داعش له‌سنوره‌كانی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌‬ ‫ده‌یفرۆشێته‌وه‌؟‬ ‫به‌پێ����ی‌ به‌دواداچونه‌كان����ی‌ ئ����ه‌و داع����ش‪ ،‬زانیارییه‌كانیش����یان به‌دیاریكراوی‌ عێ����راق‌و حكومه‌ت����ی‌ توركی����اوه‌ بازرگانیی‌‬ ‫په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬داعش له‌س����نوری‌ له‌دو نمونه‌دا به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت‪ ،‬یه‌كه‌میان نه‌كات‪ ،‬ئه‌ی‌ پاره‌ی‌ له‌كوێ‌ بو؟‬ ‫عه‌لی‌ حه‌مه‌ساڵح جه‌خت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ ناوی‌ ناوه‌ (ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ شه‌وی‌ ‪ 27‬له‌سه‌ر ‪28‬ی‌ مانگی‌ نۆ له‌سنوری‌‬ ‫له‌عێ����راق‌و ش����ام) رۆژان����ه‌ ‪ 80‬بۆ‪100‬هه‌زار كه‌رك����وك‪ ،‬به‌رامب����ه‌ر (غه‌رابه‌روته‌)ی‌ الی‌ كه‌ تا دوا س����نور به‌دواداچون له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌رمیل نه‌وت به‌رهه‌مده‌هێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌ی دوبز س����ێ‌ ته‌نكه‌ر به‌نزین كه‌ ژماره‌كانیان ده‌كات‌و ته‌نان����ه‌ت ئ����ه‌و زانیارییان����ه‌ش‬ ‫نه‌بونی‌ پااڵوگه‌ی‌ پێویست‌و كه‌سی‌ شاره‌زا‪ ،‬ل����ه‌الی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌نزینیان به‌وردتره‌وه‌ ده‌باته‌ دانیش����تنێكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫زۆرێك له‌و نه‌وته‌ به‌قاچاخ ده‌فرۆش����ێته‌وه‌ ب����ۆ ن����او س����نوری‌ چه‌كداره‌كان����ی‌ داعش تاوه‌كو رایه‌كی‌ گش����تیی‌ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫به‌پاره‌یه‌ك����ی‌ زۆر كه‌متر له‌نرخ����ی‌ بازاڕی‌ بردوه‌‪" .‬ئۆتۆمبیلێكی‌ فۆردیش پاس����ه‌وانیی‌ دروست بكات‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫‪9‬‬

‫كۆبانێ‌‪ ،‬شه‌قامی‌ كوردیی‌ یه‌كده‌خات‌و حزبه‌كان په‌رتده‌كات‬

‫تانکێکی تورکیا له‌سه‌ر سنوری کۆبانی‬

‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د عه‌بدولستار‬ ‫به‌رخودانی‌ شه‌ڕڤانان‌و دانیشتوانی‌‬ ‫شاری‌ كۆبانێی‌ رۆژئاوای‌ كوردستان‪،‬‬ ‫شه‌قامی‌ كوردی‌ له‌هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌كه‌ی‌ كوردستان‌و ره‌وه‌ندی‌‬ ‫كوردی‌ له‌واڵتانی‌ ئه‌وروپاو ئه‌مریكا‬ ‫هه‌ژاندوه‌‪ .‬به‌بڕوای‌ نوسه‌رێك ئه‌و‬ ‫هاوسۆزییه‌ ناوخۆییه‌ی كه‌ ئێستا له‌‬ ‫هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان به‌دی‬ ‫ده‌كرێتله‌ هاوكاریه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫بۆ كورد گرنگتره‌‪ .‬پارله‌مانتارێكی‌‬ ‫كوردستانیش دوای‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی‌ كۆبانێ‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌مو خۆپیشاندان‌و‬ ‫هاوسۆزییه‌ی میلله‌تی كورد‬ ‫بۆ یه‌ك‪ ،‬به‌اڵم ناكۆكی الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كان هه‌ر به‌رده‌وامه‌و‬ ‫ده‌ركردنی به‌یاننامه‌ دژی یه‌كتر‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و هاوسۆزی‌‌و یه‌كده‌نگیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش����ه‌ڕڤانانی‌ یه‌كینه‌كانی‌ پاراستنی‌ له‌ هه‌ر چوار پارچه‌كه‌ی‌ كوردس����تاندا‬ ‫گه‌ل‌و هاونیشتیمانیانی‌ شاری‌ كۆبانێی‌ ناكۆكیه‌كانی����ان بخه‌ن����ه‌الوه‌و له‌بری‌ له‌ئێستادا شه‌قامی‌ كوردی‌ گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردس����تان‪ ،‬ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ حزبایه‌ت����ی‌ كوردایه‌ت����ی بك����ه‌ن‪ .‬ئه‌و نوسه‌رو رۆژنامه‌نوس عارف قوربانی‪،‬‬ ‫مانگێكه‌ به‌هه‌مو توانایانه‌وه‌ به‌ره‌نگاری‌ به‌زمانێكی‌ رون‌و ره‌وان ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ده‌ڵێت"به‌ڕای من چه‌ن����ده‌ هاوكارییه‌‬ ‫هێرش‌و په‌الم����اری‌ چه‌كدارانی‌ داعش بێتو حزبه‌كان له‌نێوان خۆیاندا ته‌بابن‪ ،‬نێوده‌وڵه‌تیه‌كان بۆ كورد گرنگه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئ����ه‌و به‌رگرییه‌ی‌ له‌كۆبانی‌ ئ����ه‌وا كه‌س ناتوانێ����ت نێوماڵی كورد ئه‌و هاوسۆزییه‌ ناوخۆییه‌ی كه‌ ئێستا‬ ‫له‌ هه‌ر چ����وار پارچه‌ی كوردس����تاندا‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬بوه‌ت����ه‌ بابه‌ت‌و ت����ه‌وه‌ری‌ تێكبدات"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ س����وپای‌ توركی����ا به‌دیده‌كرێت گرنگتره‌"‪.‬‬ ‫سه‌ره‌كی‌ میدیا ناوخۆیی‌‌و جیهانیه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و نوس����ه‌ره‌‪ ،‬هۆكاری‌ یه‌كده‌نگی‌‌و‬ ‫هاواڵتی����ان داوا له‌حزبه‌ سیاس����یه‌كان س����نوره‌كانی‌ ب����ه‌ڕوی‌ دانیش����توانی‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌م ئان‌و ساته‌دا ناكۆكیه‌كانیان كۆبانێدا داخس����ت‌و رێگ����ه‌ی‌ به‌چونی‌ هاوس����ۆزیی‌ ك����ورد ب����ۆ یه‌كت����ر بۆ‬ ‫وه‌الوه‌ بنێن‌و به‌هه‌مویان پش����ته‌وانی‌ یارمه‌تی‌ مرۆیی‌‌و سه‌ربازی‌ نه‌دا بۆ ئه‌و ره‌فتارو په‌الم����اری‌ چه‌كدارانی‌ داعش‬ ‫له‌خاك‌و هاواڵتیانی‌ كوردستان بكه‌ن‪ .‬ش����اره‌‪ ،‬هاواڵتیانی‌ كوردستان له‌هه‌ر ده‌گێڕێت����ه‌وه‌‪ ،‬ره‌خن����ه‌ش له‌حزب����ه‌‬ ‫عومه‌ر عه‌باس هاواڵتیه‌كی هه‌رێمی چوار پارچه‌كه‌ی‌ كوردستان‌و له‌واڵتانی‌ سیاس����یه‌كانی‌ كوردستان ده‌گرێت كه‌‬ ‫كوردس����تانه‌‪ ،‬چه‌ند جارێك به‌شداری ئه‌وروپاو ئه‌مریكاو رۆژئاواش رژانه‌ سه‌ر نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌و یه‌كده‌نگیه‌ی‌ شه‌قامی‌‬ ‫له‌و خۆپیش����اندان‌و چاالكیانه‌ كردوه‌ ش����ه‌قامه‌كان‌و خۆپیشاندان‌و رێپێوانی‌ ك����وردی‌ بقۆزن����ه‌وه‌و ده‌ڵێ����ت "ئ����ه‌و‬ ‫كه‌ ب����ۆ پش����تیوانیكردن ل����ه‌ كۆبانی‌ ناڕه‌زایه‌تی����ان ئه‌نجامدا‪ .‬تائێس����تاش هاوسۆزی‌‌و یه‌كده‌نگییه‌ ده‌ستكه‌وتێكی‬ ‫ئه‌نجامدراون‪ .‬نیگه‌رانه‌ له‌ هه‌ڵوێست‌و به‌هۆی‌ خۆپیش����اندانه‌كانه‌وه‌ زیاتر له‌ زۆر گه‌وره‌ی����ه‌و پێویس����ته‌ هه‌وڵده‌ین‬ ‫ناكۆكی الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كان به‌رامبه‌ر سی‌ هاواڵتی‌ كورد له‌شاره‌كانی‌ توركیا به‌زیندوێت����ی بمێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ی توركیا پێموای����ه‌ عه‌قڵی حزبی كوردی توانای‬ ‫به‌یه‌كتر‪ ،‬بۆیه‌ به‌پێویس����تی‌ ده‌زانێت به‌ده‌س����تی‌ هێزی‌ ئه‌منیه‌كان ‌‬ ‫سودوه‌رگرتن ئه‌وه‌ی نیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وانیش وه‌كو هاواڵتیانی كوردس����تان كوژراون‪.‬‬

‫کۆبانی‪ ..‬دڵی قه‌یرانه‌کانی جیهان‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫ئه‌و شه‌ڕه‌ سه‌خته‌ی ماوه‌ی مانگێکه‌ له‌کۆبانی‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬پێگه‌ی ستراتیژیی‌و گرنگی ئه‌و‬ ‫شاره‌ ده‌رده‌خات بۆ هێزه‌کانی یه‌په‌گه‌و‬ ‫چه‌کداره‌ توندڕه‌وه‌کانی داعش‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیاش که‌ ده‌یه‌وێت هێزێکی‬ ‫گوێڕایه‌ڵی خۆی حومکداری ئه‌و شاره‌‬ ‫هاوسنوره‌ی بکات‪.‬‬ ‫تا مانگێکیش له‌مه‌وپێش‪ ،‬ڕه‌نگه‌ به‌ش���ێکی‬ ‫زۆری نه‌ک هاواڵتیانی جیهان‌و ناوچه‌که‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ڕۆژنامه‌نوسان‌و چاودێرانی سیاسیی جیهانیش‬ ‫ناوی کۆبانییان نه‌بیستبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ماوه‌یه‌کی‬ ‫کورتدا کۆبان���ی بوه‌ س���ه‌ردێڕی هه‌واڵه‌کانی‬ ‫میدی���ا گرنگه‌کانی جیهان‌و هه‌موان ده‌یانه‌وێت‬ ‫وشه‌یه‌ک زیاتر له‌سه‌ر دۆخی ئه‌و شاره‌ بزانن‪.‬‬ ‫کۆبانی س���ێیه‌م ش���اری گه‌وره‌ی کوردییه‌‬ ‫له‌رۆژئ���اوای کوردس���تان‪ ،‬دوای هه‌ری���ه‌ک‬ ‫له‌شاره‌کانی قامیشلی‌و عه‌فرین‪ .‬پێشتر له‌ڕوی‬ ‫ئیدارییه‌وه‌ سه‌ر به‌پارێزگای حه‌له‌ب بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای شۆڕشی سورییه‌وه‌و له‌ته‌مموزی ‪2012‬‬ ‫که‌وته‌ ده‌س���ت هێزه‌کانی په‌یه‌ده‌وه‌‪ .‬دواتریش‬ ‫ک���را به‌کانتۆنێکی س���ه‌ربه‌خۆ ک���ه‌ ده‌که‌وێته‌‬ ‫نێ���وان هه‌ردو کانتۆنی عه‌فری���ن‌ له‌ڕۆژئاواوه‌و‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتیشه‌وه‌ کانتۆنی جزیره‌‪.‬‬ ‫له‌دوای هێرشه‌ چڕوپڕه‌کانی داعش بۆ سه‌ر‬ ‫شاری کۆبانی‌و ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی ته‌واوی‬ ‫گونده‌کانی ئه‌و شاره‌ له‌ماوه‌یه‌کی دیارییکراودا‪،‬‬ ‫هێ���زه‌ کوردییه‌کانی یه‌په‌گه‌ ت���ه‌واوی توانای‬ ‫خۆی���ان خس���توه‌ته‌ گ���ه‌ڕ ب���ۆ به‌رگریکردن‌و‬ ‫پاراستنی خودی شاره‌که‌‪.‬‬ ‫گرنگیی کۆبانی بۆ کورده‌کانی خۆرئاوا جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی به‌رگرییکردنه‌ له‌خاکی خۆیان‌و پاراستنی‬ ‫هاواڵتیانی کورد‌و چۆکدانه‌دانه‌ بۆ یاس���اکانی‬ ‫خه‌الفه‌ت���ی ئیس�ل�امیی‪ ،‬ه���اوکات کانتۆن���ی‬ ‫کۆبانییش ئه‌ڵقه‌ی په‌یوه‌ندییه‌ له‌نێوان هه‌ردو‬

‫کانتۆنه‌که‌ی دیکه‌ی کوردستانی خۆرئاوادا که‌‬ ‫پارتی یه‌کێت���ی دیموکرات (په‌یه‌ده‌) به‌ڕێوه‌ی‬ ‫ده‌بات‪ .‬که‌وتنی کۆبانییش ده‌بێته‌ سه‌ره‌تایه‌ک‬ ‫بۆ کۆتاییهاتنی ئ���ه‌و خۆبه‌ڕێوه‌بردنه‌ی کورد‬ ‫له‌خۆرئاوای کوردستان‪.‬‬ ‫رێکخراوه‌ک���ه‌ی ئه‌بوبه‌ک���ر به‌غدادی���ی‌و‬ ‫خه‌الفه‌ته‌ک���ه‌ی‪ ،‬ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ گه‌وره‌یه‌ له‌خۆڕا‬ ‫له‌کۆبانی ناکات‪ .‬ده‌ستگرتن به‌سه‌ر کۆبانیدا‌و‬ ‫زاڵب���ون به‌س���ه‌ر ئه‌و هێڵ���ه‌ س���نورییه‌دا وا‬ ‫ده‌کات ناوچه‌یه‌ک���ی زۆری س���نوریی بکه‌وێته‌‬ ‫ده‌س���ت داعش‪ ،‬به‌تایبه‌ت دوای ئه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵی‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی هه‌ردو ش���اری دیکه‌ی‬ ‫س���نوریی "راعی" و "ئیعزاز" ده‌دات (ئه‌و دو‬ ‫شاره‌ ئێستا له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی سوپای سوریای‬ ‫ئ���ازاددان) که‌ به‌هه‌رس���ێکیان ‪ 136‬کیلۆمه‌تر‬ ‫سنوریان له‌گه‌ڵ تورکیادا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫"ڕه‌قق���ه‌" ک���ه‌ له‌ئێس���تادا پایته‌خت���ی‬ ‫خه‌الفه‌ته‌که‌ی داعش���ه‌‪ ،‬ده‌که‌ویته‌ باش���وری‬ ‫کۆبانییه‌وه‌و رێگه‌یه‌کی راس���ته‌وخۆ ده‌بێت بۆ‬ ‫داعش بۆ هه‌ر ئاڵوگۆڕێک که‌ بیانه‌وێت له‌نێوان‬ ‫پایته‌خته‌که‌یان‌و ده‌وڵه‌تی تورکیادا بیکه‌ن‪.‬‬ ‫کۆبان���ی ب���ۆ تورکیاش گرنگی���ی‌و پێگه‌ی‬ ‫به‌هێ���زی هه‌یه‌و ده‌س���ه‌اڵتدارانی ئ���ه‌و واڵته‌‬ ‫له‌توانایاندا هه‌یه‌ دۆخی ئه‌و ش���اره‌ به‌الیه‌کدا‬ ‫بخ���ه‌ن‪ .‬به‌ب���ڕوای زۆرێ���ک له‌چاودێ���ران‌و‬ ‫به‌خوێندنه‌وه‌ی هه‌ڵوێسته‌کانی تورکیا‪ ،‬حزبی‬ ‫دادو گه‌ش���ه‌پێدانی ده‌س���ه‌اڵتداری ئه‌و واڵته‬ ‫به‌س���ه‌رۆکایه‌تی ئ���ه‌ردۆگان‌‪ ،‬پێی خۆش نییه‌‬ ‫دراوسێیه‌کی ڕامنه‌کراوی وه‌ک په‌یه‌ده‌ی هه‌بێت‬ ‫ک���ه‌ نزیکایه‌تییه‌کی زۆری له‌گه‌ڵ په‌که‌که‌دایه‌و‬ ‫ئه‌مه‌ی دواییش���یان دوژمنێکی سه‌رس���ه‌ختی‬ ‫حکومه‌ته‌که‌ی ئاکه‌په‌یه‌و به‌تیرۆریس���ت ناوی‬ ‫ده‌بات‪.‬‬ ‫تورکی���ا دراوس���ێیه‌تی رێکخراوێک���ی وه‌ک‬ ‫داعش���ی به‌الوه‌ په‌س���ه‌ندتره‌ له‌ک���ورده‌کان‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ له‌ته‌واوی جیهان���دا تورکیا تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌کرێت به‌هاوکاریی‌و کارئاسانیکردن بۆ داعش‪،‬‬

‫له‌به‌رامبه‌ریشدا رێگرتن له‌هه‌ر هاوکارییه‌ک که‌‬ ‫بش���ێت بگاته‌ ده‌س���تی کورده‌کانی کۆبانی‪.‬‬ ‫ده‌نگۆی فرۆش���تنی نه‌وت له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌‬ ‫له‌ڕێ���ی تورکی���اوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و گومانان���ه‌ تۆختر‬ ‫ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌پێگ���ه‌ سیاس���یی‌و جوگرافییه‌که‌ی‬ ‫ئه‌و ش���اره‌ کوردییه‌ سنورییه‌‪ ،‬هاوکات له‌ڕوی‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌وه‌ له‌دوای توندبونه‌وه‌ی ملمالنێکان‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌کالییکردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و ش���اره‌‪،‬‬ ‫گرنگییه‌که‌ی زۆری په‌یداکردوه‌‪.‬‬ ‫له‌کاتی ش���ه‌ڕی س���تالینگراددا نازییه‌کان‬ ‫ده‌یانویست به‌هه‌ر نرخێک بێت ئه‌و شاره‌ بگرن‪،‬‬ ‫چونکه‌ جگه‌ له‌وه‌ی ئه‌و ش���اره‌ ناوی ستالینی‬ ‫س���ه‌رکرده‌ی یه‌کێت���ی س���ۆڤیه‌تی هه‌ڵگرتبو‬ ‫ئه‌م���ه‌ش پێگه‌یه‌ک���ی مه‌عنه‌ویی به‌خش���یبوه‌‬ ‫شاره‌که‌‪ ،‬هاوکات گرتنی س���تالینگراد ده‌بویه‌‬ ‫پاڵنه‌رێکی به‌هێزیش بۆ پێش���ڕه‌ویی زیاتریان‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���وپای سوری س���ۆڤیه‌ت له‌و شه‌ڕی‬ ‫م���ان‌و نه‌مانه‌دا س���ه‌رکه‌وتنی به‌ده‌س���تهێنا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش بویه‌ سه‌ره‌تای شکسته‌کانی سوپاکه‌ی‬ ‫هیتله‌ر تا ئه‌و کاته‌ی له‌ته‌واوی جه‌نگی دوه‌می‬ ‫جیهانیدا توشی نوشستی بو‪.‬‬ ‫ئه‌م شه‌ڕه‌ی ئێستاش بۆ کۆبانی گرنگییه‌کی‬ ‫هاوش���ێوه‌ی ش���ه‌ڕی م���ان‌و نه‌مانه‌ک���ه‌ی‬ ‫س���تالینگرادی هه‌یه‌‪ .‬داعش به‌ش���ێکی زۆری‬ ‫هێزه‌کانی خۆی کۆکردوه‌ته‌وه‌و ده‌یه‌وێت به‌هه‌ر‬ ‫نرخێک بێت ئه‌و شاره‌ بگرێت‪ ،‬چونکه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫دروس���تبونییه‌وه‌ له‌هیچ ش���وێنێکدا ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ئاس���ته‌نگ‌و زه‌حمه‌ت ب���ۆ پێش���ڕه‌وییه‌کانی‬ ‫دروس���ت نه‌بوه‌‪ .‬له‌الیه‌کی تریشه‌وه‌ هێزه‌کانی‬ ‫یه‌په‌گ���ه‌ ده‌یانه‌وێ���ت س���ه‌ره‌ڕای گه‌مارۆکه‌ی‬ ‫سه‌ریان‪ ،‬به‌رگریی له‌شاره‌که‌یان بکه‌ن‌و له‌کاتی‬ ‫سه‌رکه‌وتنیشیاندا ش���کۆو قودره‌تێکی زۆریان‬ ‫بۆ په‌یدا ده‌بێت‌و حیسابێکی جودایان له‌پێش‬ ‫ش���ه‌ڕه‌که‌وه‌ بۆ ده‌کرێت هه‌م له‌الی هێزه‌کانی‬ ‫ناوخ���ۆی س���وریا‪ ،‬هه‌م له‌ئاس���تی هه‌رێمیی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییش‪.‬‬

‫هه‌فته‌ی‌ رابردو‪ ،‬وه‌فدێكی‌ پارله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تان س����ه‌ردانی‌ س����نوره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫شاری‌ كۆبانێیان كرد‪ .‬شوان قه‌اڵدزێی‌‬ ‫پارله‌مانتاری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ بو‪،‬‬ ‫یه‌كێك بو له‌ ئه‌ندامانی‌ ئه‌و ش����انده‌و‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ به‌رپرسانی‌ كوردی‌ له‌ توركیا‌و‬ ‫س����نوری‌ كۆبانی‌ بینیوه‌‪ .‬له‌ئێس����تادا‬ ‫به‌پێویس����تی‌ ده‌زانێ����ت په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان ببێته‌‬ ‫مه‌رجه‌ع بۆ رێكخستنی ئه‌و هاوسۆزیی‌و‬ ‫یه‌كده‌نگیه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌و ده‌ڵێت "ده‌بێت‬ ‫به‌ ئاراس����ته‌یه‌ك بیجوڵێنێ����ت كه‌ له‌‬ ‫خزمه‌تی پ����ڕۆژه‌ی كوردیی����دا بێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ به‌رده‌وامی ناكۆكی الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی كوردس����تانیش ده‌ڵێت‬ ‫"له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌و هه‌مو خۆپیش����اندان‌و‬ ‫هاوسۆزییه‌ی میلله‌تی كورد بۆ یه‌كتر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناكۆكی الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان هه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام����ه‌و ده‌ركردنی به‌یاننامه‌ دژی‬ ‫یه‌كتر هه‌یه‌"‪.‬‬

‫به‌بۆچون����ی‌ قه‌اڵدزێی‌ فش����اره‌كانی‌‬ ‫ش����ه‌قامی‌ ك����وردی‌ س����ه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ‬ ‫"راگه‌یاندن����ی ده‌وڵه‌ت����ی ك����وردی"‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ رونكردنه‌وه‌ی‌ زیاتر ده‌دات‌و‬ ‫ده‌ڵیت "ئه‌گه‌ر له‌م قۆناغه‌ی‌ ئێس����تادا‬ ‫خاوه‌نی‌ قیاده‌یه‌كی گه‌وره‌ بوینایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جۆره‌ فش����ارانه‌ی هه‌ر چوار پارچه‌ی‬ ‫كوردس����تان ده‌بوه‌ س����ه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ‬ ‫راگه‌یاندن����ی ده‌وڵه‌تی كوردی‌و دنیاش‬ ‫پش����تیوانی لێده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێ����ك الیه‌ن خۆپیش����اندانه‌كان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات ش����ه‌قامی‬ ‫كوردی له‌چوار پارچه‌ی كوردستان هیچ‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كی نییه‌‌و هه‌ست‌و سۆزێكی‬ ‫نیش����تیمانپه‌روه‌رانه‌و نه‌ته‌وه‌ییان����ه‌ی‬ ‫هه‌ی����ه‌‪" ،‬ب����ه‌اڵم حزبه‌ سیاس����یه‌كان‬ ‫په‌رته‌وازه‌ی����ی ده‌خه‌نه‌ نێو ش����ه‌قامی‬ ‫كوردیی‌و هه‌ریه‌كه‌یان ده‌یه‌وێت به‌ره‌و‬ ‫ئاراسته‌یه‌ك بیجوڵێنێت"‪.‬‬

‫بونی داعش‬

‫نه‌خشه‌ی دواین پێکدادانه‌کانی‬ ‫داعش‌و یه‌په‌گ ‌ه له‌ کۆبانی‬ ‫هێرشه‌کانی داعش‬ ‫هێزه‌کانی سوپای‬ ‫تورکیا له‌سه‌ر سنور‬ ‫خاڵی سنوریی‬

‫نه‌خۆشخانه‌ی شاری‬ ‫کوبانی‬

‫گردی مشته‌نور‬

‫ڕوبوڕوبونه‌وه‌ی سه‌خت له‌م‬ ‫شوێنه‌دا له‌نێوان هێزه‌کانی‬ ‫یه‌په‌گه‌ و چه‌کدارانی داعشدا‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬گرافیک نیوس‬

‫پێشڕه‌وی داعش له‌ خۆرئاواو باکوری شاره‌که‌‬ ‫وه‌ستێنرا دوای بۆردومانی فرۆکه‌کانی‬ ‫هاوپه‌یمانان‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫مێژوو‬ ‫ناوچه‌که‪ ،‬له‌ناو شاری کۆبانی ماون‪.‬‬ ‫دانیش���توانی کۆبانی که‌ به‌پێی ئاماری‬ ‫ساڵی ‪ ،2004‬پێکدێت له‌نزیکه‌ی ‪45000‬‬ ‫هاواڵتی‪ .‬جگه‌ له‌زۆرین���ه‌ کورده‌که‌ی‪،‬‬ ‫که‌مینه‌یه‌ک���ی ع���ه‌ره‌ب‌و تورکم���ان‌و‬ ‫ئه‌رمه‌نیش���ی تێدایه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ی دواییان‬ ‫هه‌ڵهات���وی کۆمه‌ڵکوژی���ی ئه‌رمه‌نه‌کان‬ ‫بون ک���ه‌ له‌جه‌نگی یه‌که‌م���ی جیهاندا‬ ‫ده‌وڵه‌تی عوسمانیی تورک پێی هه‌ستا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆرین���ه‌ی ئه‌رمه‌نه‌کانی کۆبانی‬ ‫له‌شه‌سته‌کانی س���ه‌ده‌ی ڕابردو‪ ،‬به‌ره‌و‬ ‫یه‌کێتی سۆڤییه‌ت کۆچیان کرد‪.‬‬ ‫له‌نێو دانیش���توان‌و خه‌ڵکانی کۆبانی‪،‬‬ ‫چه‌ندی���ن که‌س���ی ن���اودارو به‌توان���ا‬ ‫هه‌ڵکه‌وت���وه‌‪ .‬له‌نێ���و ڕۆش���نبیرو‬ ‫هونه‌رمه‌ندانه‌کانیدا که‌سانی وه‌ک مشۆیێ‬ ‫بەکەبورێ‪ ،‬باقی خدۆ‪ ،‬ره‌شید سۆفی‪،‬‬ ‫مچۆ کەنده‌ش‪ ،‬ئەحمەد چەپ‪ ،‬کاردۆخ‬

‫بەیرۆ‪ ،‬س���یامەند ئۆس���کوللی‪ ،‬هه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پۆالت ج���ان که‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫نوس���ه‌رو رۆژنامه‌وانێکی پڕ به‌رهه‌مه‌‪،‬‬ ‫ه���اوکات یه‌کێک���ه‌ له‌دامه‌زرێنه‌ران���ی‬ ‫په‌ی���ه‌ده‌و له‌ئێستاش���دا وته‌بێژی ئه‌و‬ ‫پارته‌یه‌‪ .‬ڕۆماننوس‌و ش���اعیری ناودار‬ ‫جان دۆس���ت‪-‬یش خه‌ڵکی ئه‌و شاره‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌سیاسه‌تمه‌داره‌کانی کۆبانییش‪ ،‬ساڵح‬ ‫موسلیمی س���ه‌رۆکی په‌یه‌ده‌ هه‌یه‌ که‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ئه‌و حزبه‌ به‌رگرییه‌کی بێ‬ ‫وێنه‌ له‌و شاره‌ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای به‌رگرییه‌ بێ وێنه‌که‌ی کوڕان‌و‬ ‫کچانی کۆبانی له‌ش���اره‌که‌یان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌چه‌کداره‌کانی داعش‪ ،‬ئه‌و شاره‌ چوه‌‬ ‫زێڕینترین الپه‌ڕه‌کانی مێژوه‌و له‌ئێستادا‬ ‫س���ه‌رجه‌م میدی���ا گرنگ���ه‌کان جیهان‬ ‫روماڵی ڕوداوه‌کانی کۆبانی ده‌که‌ن‪.‬‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫‪11‬‬

‫مارکه‌یه‌کی به‌ناوبانگ‬ ‫پۆزش بۆ کورد‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی مارکه‌و براندی به‌ناوبانگی‬ ‫جیهانی بواری پۆش����اک‌و فاش����یۆن‬ ‫‪ H&M‬پۆش����اکێکی نوێی نمایش����کرد‬ ‫ک����ه‌ لێکچونێک����ی زۆری هه‌بو له‌گه‌ڵ‬ ‫جلوبه‌رگی ژنه‌ گه‌ریالو شه‌ڕڤانه‌کاندا‪،‬‬ ‫له‌نێو تۆڕه‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کاندا ناڕه‌زایی‬ ‫دژی ئه‌و کاره‌ ده‌ستیپێکرد‪ ،‬به‌وه‌ی که‌‬ ‫ئه‌و پۆش����اکانه‌ ته‌نها تایبه‌ت به‌ژنانی‬ ‫کوردو بۆ مه‌به‌س����تێکی پیرۆزو گرنگ‬ ‫به‌کاردێت نه‌ک شتی دیکه‌‪.‬‬

‫دوابه‌دوای ئه‌وه‌ش ‪ H&M‬ره‌تیکرده‌و‌ه‬ ‫که‌ هیچ مه‌به‌ستێک هه‌بێت له‌لێکچونی‬ ‫نێوان پۆشاکه‌ نوێیه‌که‌یان‌و یونیفۆرمی‬ ‫ژنانی کوردداو به‌ره‌س����میی پۆزش����ی‬ ‫هێنایه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ Ida Ståhlnacke‬لێپرس����راوی‬ ‫رۆژنامه‌وانی����ی برانده‌که‌ رایگه‌یاند که‌‬ ‫ئه‌وان داوای لێبوردن له‌هه‌ر که‌س����ێک‬ ‫ده‌که‌ن که‌ ئ����ه‌وه‌ برینداری کردبێت‪،‬‬ ‫"به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ک ئه‌وه‌ نیه‌تی ئێمه‌‬

‫نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫پۆش���اکه‌ نوێیه‌ک���ه‌ له‌ش���ێوه‌ی‬ ‫به‌دله‌یه‌کدایه‌و ڕه‌نگێکی خۆڵه‌مێشیی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬دو گریفانی���ش له‌س���ه‌ر‬ ‫س���نگه‌کانیه‌تی‪ ،‬ک���ه‌ ئه‌م���ه‌ش وا‬ ‫ده‌کات لێکچونێکی زۆر دروس���تبکات‬ ‫له‌گه‌ڵ پۆش���اکی ئه‌و ژنه‌ شه‌ڕڤانانه‌ی‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌دژی داع���ش له‌عێراق‌و‬ ‫س���وریا ده‌جه‌نگ���ن‌و بونه‌ت���ه‌ باس‌و‬ ‫خواسی میدیا جیهانییه‌کان‪.‬‬

‫"ژن‌و منداڵ بۆ فرۆشنت"‬ ‫ژنێکی ئێزیدیی ڕزگاربو له‌داعش چیرۆکی خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌‬

‫ده‌کرێته‌وه‌ له‌واڵته‌ سه‌رکه‌وتوه‌که‌دا‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕی میسڕاته‌‪ :‬له‌دوای شۆڕشی ‪17‬ی‬ ‫فێبرایه‌ری لیبیاوه‌‪ ،‬دانیش���توانی شاری‬ ‫میس���ڕاته‌ دژی هێزه‌کان���ی رژێمه‌ک���ه‌ی‬ ‫قه‌زافی وه‌س���تانه‌وه‌و هێزه‌کانی لیبیاش‬ ‫گه‌مارۆی ش���اره‌که‌یانداو ده‌یانویس���ت‬ ‫بیخه‌نه‌وه‌ ژێر کۆنتڕۆڵی خۆیانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای زیاتر له‌س���ێ مانگ هێرشکردن‬ ‫بۆ س���ه‌ر ش���اره‌که‌ س���وپاکه‌ی قه‌زافی‬ ‫سه‌رکه‌وتونه‌بون‌و شۆڕشگێڕه‌ لیبییه‌کان‬ ‫سه‌رکه‌وتنیان به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕی ڤییه‌ن���ا‪ :‬ده‌وڵه‌تی عوس���مانی‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1683‬هێرشی کرده‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫ش���اره‌ی ئه‌مڕۆ پایته‌ختی نه‌مسایه‌و بۆ‬ ‫م���اوه‌ی دو مانگ گه‌م���ارۆی دا‪ .‬له‌دوای‬ ‫‪ 59‬رۆژ‪ ،‬عوس���مانییه‌کان نه‌یانتوان���ی‬ ‫بچنه‌ شاره‌که‌وه‌‪ ،‬ئه‌و شکسته‌شیان بوه‌‬ ‫سه‌ره‌تای کۆتایی هێنان به‌پێشڕه‌وییه‌کانی‬ ‫ئیمپراتۆریه‌تی عوسمانی له‌ئه‌وروپادا‪.‬‬ ‫شه‌ڕی فۆکۆفار‪ :‬گه‌مارۆیه‌کی ‪ 87‬ڕۆژیی‬ ‫بو که‌ هێزه‌کانی سڕبیا سه‌پاندنیان به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و ش���اره‌ کرواتییه‌داو له‌میانی جه‌نگی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی کرواتی���ادا‪ .‬له‌رۆژی ‪18‬ی‬ ‫نۆڤه‌مبه‌ری ‪ 1991‬به‌چونی سڕبیا بۆ‬ ‫ناو شاره‌که‌‪ ،‬گه‌مارۆکه‌ کۆتایی‬ ‫هات‪ .‬له‌میانی ش���ه‌ڕه‌که‌دا‬ ‫له‌نزیکه‌ی‬ ‫جگ���ه‌‬

‫‪ 3000‬کوژراوی س���ه‌ربازیی‪ ،‬زیاد له‌‪1000‬‬ ‫هاواڵتی مه‌ده‌نییش کوژران‪.‬‬ ‫شه‌ڕی ستالینگراد‪ :‬یه‌کێکه‌ له‌گرنگترین‌و‬ ‫به‌ناوبانگترین ش���ه‌ڕ له‌جیهاندا‪ .‬شه‌ڕه‌که‌‬ ‫له‌ش���اری س���تالینگراد (فۆلگۆگراد‪-‬ی‬ ‫ئه‌م���ڕۆ) له‌جه‌نگ���ی دوه‌م���ی جیهانیدا‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌تێک���ی س���ه‌ربازیی نازییه‌کاندا‬ ‫بۆسه‌ر یه‌کێتی سۆڤیه‌ت ڕویداو بۆ ماوه‌ی‬ ‫‪ 5‬مانگ‌و هه‌فته‌یه‌ک‌و ‪ 3‬ڕۆژ به‌رده‌وام بو‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕه‌که‌ به‌گه‌مارۆدانی شاره‌که‌ له‌الیه‌ن‬ ‫نازییه‌کانه‌وه‌ ده‌س���تیپێکردو به‌ش���ه‌ڕی‬ ‫ناو ش���اره‌که‌ درێژه‌ی کێش���او دواتریش‬ ‫به‌هێرش���ی پێچه‌وانه‌ی س���ۆڤێتییه‌کان‌و‬ ‫شکانی ئه‌ڵمانه‌کان کۆتایی هات‪ .‬شه‌ڕی‬ ‫ستالینگراد که‌ به‌یه‌کێک له‌خوێناویترین‬ ‫شه‌ڕه‌کانی مێژوی مرۆڤایه‌تی داده‌نرێت‪،‬‬ ‫شه‌ڕه‌که‌ کاره‌ساتێکی گه‌وره‌ی مرۆڤایه‌تیی‬ ‫لێکه‌وته‌وه‌و نزیکه‌ی‬ ‫‪ 2‬ملی���ۆن که‌س‬ ‫بونه‌ قوربانیی‪.‬‬

‫له‌دوای داگیرکردنی ش���ه‌نگال له‌الیه‌ن‬ ‫ئا‪DW :‬‬ ‫چه‌کدارانی داعشه‌وه‌‪ ،‬نزیکه‌ی ‪ 400‬هه‌زار‬ ‫ل���ه‌دوای ئه‌وه‌ی داع���ش نزیکه‌ی پێنج که‌س له‌ش���وێنه‌کانی خۆیان ده‌رکران‪،‬‬ ‫هه‌زار کچ‌و ژن���ی یه‌زیدی له‌ناوچه‌کانی ئه‌م ‌ه سه‌ره‌ڕای کوشتنی سه‌دان که‌س‪.‬‬ ‫ش���ه‌نگال ڕفان���د‪ 5 ،‬که‌س���یان ک��� ‌ه به‌پێی دوایین زانیارییه‌کانیش ‪ 5‬هه‌زار‬ ‫سه‌رجه‌میان خوش���کن‪ ،‬توانیان دوای ئافره‌ت بۆ شاری موسڵ ڕاگواستراون‪.‬‬ ‫زه‌هر‌ه درێژه‌ به‌چیرۆکی ڕفاندنه‌که‌یان‬ ‫‪ 23‬رۆژ ڕزگاریان بێت له‌ده‌ستیان‪.‬‬ ‫له‌ڕزگارب���وه‌ یه‌زیدیی���ه‌کان‪ ،‬س���یالن ده‌دات‌ "له‌ش���ه‌وی یه‌که‌م���دا ته‌نها ‪2‬‬ ‫بچوکترینانه‌ به‌‪ 10‬ساڵ‌و زه‌هره‌ش به‌‪ 20‬کاتژمێر خه‌وتین‪ .‬له‌‪4‬ی به‌یانیدا هاتن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بمانبه‌ن بۆ موس���ڵ‪ .‬یه‌کێک‬ ‫ساڵ گه‌وره‌ترینیانه‌‪.‬‬ ‫زه‌هره‌ باس له‌ده‌س���تپێکی‌هێرشه‌کانی له‌چه‌کداره‌کان به‌خوشک ‌ه بچوکه‌که‌می‬ ‫داعش ده‌کات که‌ په‌الماری گونده‌کانی وت که‌ ڕوپۆش���ه‌که‌ی البب���ات‪ .‬دایکم‬ ‫ئه‌وانی���ان داوه‌ له‌س���ه‌ره‌تای مانگ���ی به‌توڕه‌یی���ه‌وه‌ به‌‌‌چه‌کداره‌که‌ی وت ک ‌ه‬ ‫ئاب���دا‪" ،‬دانیش���توانی گونده‌که‌ی���ان بۆچی داوایه‌کی وا له‌کچه‌که‌ی ده‌کات‪،‬‬ ‫خس���ت ‌ه ب���ه‌رده‌م دو ب���ژارده‌وه‌‪ ،‬بون ئه‌وی���ش وه‌اڵمی دایه‌و‌ه ک��� ‌ه ئه‌گه‌ر وا‬ ‫به‌ئیسالم یاخود مردن‪ .‬به‌اڵم خه‌ڵکه‌ک ‌ه نه‌کات‪ ،‬ده‌یکوژێت‪ .‬دایکیشم خۆی پێ‬ ‫ڕه‌تیانکرده‌وه‌ بچن ‌ه سه‌ر دینی ئیسالم‪ .‬ڕانه‌گیراو ده‌ستیکرد به‌گریان‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫دواتر خستینیان ‌ه ناو قوتابخانه‌یه‌که‌وه‌و به‌توندی پێیدا کێش���او ب���ردی له‌گه‌ڵ‬ ‫دابه‌شیانکردن بۆ دو کۆمه‌ڵ‪ .‬یه‌کێکیان خۆیدا"‪.‬‬ ‫پی���اوه‌کان‌و ئه‌وی دیک ‌ه ژنه‌کان‪ .‬باوکم له‌رۆژانی س���ه‌ره‌تای ڕفاندنیاندا زه‌هر‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پیاوه‌کاندابو‪ ،‬ل���ه‌و کاته‌وه‌ تا ده‌ستیکردو‌ه به‌ژماردنی رفێنراوه‌کان‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش ‪ 65‬ژنی به‌ته‌مه‌ن‌و ‪ 165‬کچ‌‌و‬ ‫ئه‌مڕۆش نه‌مبینیوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫به‌شێک له‌ژنه‌ رزگاربوه‌کانی ده‌ستی داعش که‌ نایانه‌وێت روخساریان ده‌ربکه‌وێت‬

‫ژنه‌ شه‌ڕڤانێک له‌کۆبانی‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ئ���ه‌و خه‌ون���ه‌ی‌ هه‌تب���و ئێس���تا‬ ‫خه‌ریك���ه‌ به‌رجه‌س���ته‌ د ه‌بێ���ت‪،‬‬ ‫دوری���ش نی���ه‌ ببێت���ه‌ ه���ۆ ی‌‬ ‫گۆڕانكاری���ی‌ له‌ژیان���ت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ه���اوڕێ كۆنه‌كانت په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫نوێئه‌كه‌ن���ه‌وه‌و چه‌ن���د گه‌ش���تێك‬ ‫پێكه‌و‌ه ئه‌نجام���ده‌ده‌ن‪ ،‬په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانت پته‌و ده‌بن‪.‬‬

‫‪ 400‬پیاو‪" ،‬چاره‌نوسی ئه‌و پیاوانه‌مان‬ ‫نه‌زانی‪ ،‬ش���ه‌وێکیان گوێمان له‌ده‌نگی‬ ‫ته‌قه‌بو‪ ،‬له‌یه‌کێک له‌چه‌کدارانی داعشم‬ ‫پرس���ی که‌ چی ڕوده‌دات‪ ،‬ئه‌ویش وتی‬ ‫ته‌قه‌کان بۆ سه‌یاره‌یه‌کی نه‌ناسراوبوه‌‪،‬‬ ‫له‌کاتێکی دیک ‌ه زانیمان ک ‌ه هه‌مویانیان‬ ‫کوشتوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌یانی رۆژی دوات���ردا چه‌کداره‌کان‬ ‫ژنه‌کانی���ان گواس���تۆته‌وه‌ بۆ ش���اری‬ ‫موس���ڵ‪ ،‬به‌پێی چه‌ند شایه‌تحاڵێکیش‬ ‫ژنه‌کان براونه‌ته‌ س���ه‌نته‌ری شاره‌که‌و‬ ‫پیاوان توانیویانه‌ وه‌ک "س���ه‌بایا"‌ ئه‌و‬ ‫ژنان ‌ه بکڕن‪.‬‬ ‫به‌گوته‌ی س���ۆزان عارف که‌ چاالکوانی‬ ‫مافه‌کانی ئینسانه‌ له‌عێراق‪ ،‬له‌بازاڕه‌کاندا‬ ‫ئۆفیسی تایبه‌ت به‌فرۆشتنی ئه‌و ژنان ‌ه‬ ‫دانراوه‌و کڕی���اره‌کان توانیویان ‌ه له‌ڕێی‬ ‫وێنه‌و‌ه له‌س���ه‌ر نرخه‌کان ڕێکبکه‌ون‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و چاالکوان��� ‌ه له‌و باره‌ی���ه‌و‌ه زیاتر‬ ‫ده‌ڵێت "نرخی ژنانی مه‌سیحی زیاتربو‌ه‬ ‫له‌یه‌زیدیی���ه‌کان‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌مه‌ له‌ڕێی ئه‌و‬ ‫ژنانه‌و‌ه ده‌زانین ک ‌ه ماوه‌یه‌کی زۆر له‌وێ‬

‫له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتی داعش���دابون‌و دواتر‬ ‫گه‌ڕاونه‌ت���ه‌و‌ه زێدی خۆی���ان‪ .‬ژنه‌کان‬ ‫زۆربه‌ی جار ڕاسته‌وخۆ دوای ڕفاندنیان‬ ‫ده‌س���تدرێژییان کراوه‌ت ‌ه س���ه‌رله‌الیه‌ن‬ ‫جیهادییه‌کانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌کۆی ئ���ه‌و ‪ 5‬هه‌زار ژنه‌‪ ،‬ته‌نها‪43‬یان‬ ‫توانیویان���ه‌ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌‪ .‬له‌ب���اره‌ی‬ ‫چۆنیه‌ت���ی گه‌ڕانه‌وه‌ش���یان ش���تێکی‬ ‫زۆر ڕون نییه‌‪ .‬ده‌وترێت ک ‌ه به‌ش���ێک‬ ‫له‌س���ه‌رۆک هۆزه‌کانی موسڵ‌و فه‌لوج ‌ه‬ ‫نێوانگیریی���ان کردوه‌ ب���ۆ ئازادکردنی‬ ‫هه‌ندێکیان له‌به‌رامبه‌ر بڕێک پاره‌دا‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ پێنج خوشکه‌که‌ش به‌هه‌مانشێو‌ه‬ ‫ڕزگاری���ان بوبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان باس���ی‬ ‫ناک���ه‌ن‪ .‬ئ���ه‌وان بی���ر له‌داهاتوی���ان‬ ‫ده‌که‌ن���ه‌وه‌و ترس���یان له‌کاردانه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ریت���ی کۆمه‌اڵیه‌تی���ی یه‌زیدییه‌کان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌باره‌ی زه‌هره‌شه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و دوای‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان ئه‌رکێکی گرانی له‌س���ه‌ر‌ه‬ ‫به‌چاودێریکردن���ی خوش���که‌کانی‌و‬ ‫دابینکردنی ژیان بۆیان‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی زۆرت هه‌بێت‬ ‫ده‌كرێ���ت كاریگه‌ری��� ‌‬ ‫ی خێزانه‌ك���ه‌ت‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌توانی���ت چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ئ���ه‌و كێش���ان ‌ه بكه‌ی���ت ك ‌ه ئێس���تا‬ ‫له‌خێزانه‌كه‌تدا هه‌ن‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫رێگه‌ك��� ‌ه زۆر ل���ه‌وه‌ قورس���تره‌ ك ‌ه‬ ‫پێش���بینیت ئه‌كرد‪ ،‬ره‌نگ ‌ه كه‌سانێك‬ ‫ێ چ���ۆك به‌خ���ۆت‌و‬ ‫هه‌ب���ن بیان���ه‌و ‌‬ ‫كاره‌كانت دا بده‌ن‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ بڕیاره‌كانت س���ه‌ركه‌وتون‌و‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌باش���ی‌ به‌كاره‌كانت���ه‌و‌ه‬ ‫دیارن‪ ،‬به‌اڵم نابێت ئه‌وه‌ له‌بیربكه‌یت‬ ‫كه‌ پێویستیت به‌پالنه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌كاته‌كانت به‌خوێندنه‌و ه‌ی‌‬ ‫كتێ���ب به‌س���ه‌ربه‌ر ه‌‪ ،‬رێگه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫باش���ت بڕی���و ه‌ ب���ۆ گه‌یش���تن‬ ‫به‌ئاره‌زوه‌كان���ت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ژنانی کۆبانی‪..‬‬ ‫ئه‌فسانه‌ی ڕۆژهه‌اڵت‬

‫به‌رگرییکردن���ی جوامێران���ه‌ی هێ���ز‌ه‬ ‫کوردیی���ه‌کان له‌ش���اری کۆبان���ی بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌کی زۆر به‌توانایه‌کی س���ه‌ربازیی‬ ‫که‌م���ه‌وه‌‪ ،‬بوه‌ت ‌ه مایه‌ی سه‌رس���امیی‬ ‫بۆ زۆرب���ه‌ی ناوه‌ن���ده‌ جیهانییه‌کان‪.‬‬ ‫له‌ناو ئه‌و به‌رگرییه‌شدا ئاماده‌یی ژنان‬ ‫به‌و رێژه‌ به‌رفراوانه‌و ب���ه‌و لێهاتوییه‌‪،‬‬ ‫بوه‌ته‌ ته‌لیسمێک‌و هه‌موان ده‌یانه‌وێت‬ ‫لێیتێبگه‌ن‪ .‬به‌تایب���ه‌ت له‌دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫یه‌کێک له‌ژنه‌ شه‌ڕڤانه‌کان گیانی خۆی‬ ‫به‌ختکرد‌و خۆی ته‌قانده‌وه‌ به‌چه‌کدارانی‬ ‫داعش���داو یه‌کێکی دیکه‌شیان به‌ناوی‬ ‫جه‌ی�ل�ان ک���ه‌ ته‌مه‌نی ‪ 19‬س���اڵ بو‪،‬‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی که‌وت��� ‌ه که‌مینێک���ی‬ ‫داعشه‌وه‌‪ ،‬به‌جیهازی السلکی ماڵئاوایی‬ ‫له‌هاوڕێکان���ی کردو دوا فیش���ه‌کی نا‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌و مردنی هه‌ڵبژارد له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫که‌وتنه‌ ده‌ست جیهادییه‌ داعشییه‌کان‪.‬‬ ‫هێزه‌کانی پاراس���تنی گه‌ل (یه‌په‌گه‌)‬

‫هه‌ڵده‌س���تن به‌دابینکردنی ئه‌منییه‌تی‬ ‫کانتۆنه‌کان���ی خۆرئاوا‪ ،‬له‌ناویش���یاندا‬ ‫هێزه‌کانی پاراس���تنی ژنان (یه‌په‌ژه‌)‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ک���ه‌ یه‌که‌یه‌‌کی س���ه‌ربه‌خۆیه‌و‬ ‫به‌شێکیش���ه‌ له‌یه‌په‌گه‌‪ .‬ئه‌وانیش باڵی‬ ‫س���ه‌ربازیی پارتی یه‌کێت���ی دیموکرات‬ ‫(په‌ی���ه‌ده‌)ن به‌س���ه‌رۆکایه‌تی س���اڵح‬ ‫موسلیم‪.‬‬ ‫له‌به‌رنامه‌یه‌کی که‌ناڵی ‪9‬ی ئوستورالیادا‬ ‫به‌ناوی "ده‌وڵه‌ت���ی ژن" ک ‌ه تایبه‌ت بو‬ ‫به‌باس���کردن‌و روماڵی ژنانی رۆژئاوای‬ ‫کوردستان له‌به‌رگرییکردندا‪ ،‬ئاماده‌کاری‬ ‫راپۆرته‌ک ‌ه که‌ خ���ۆی مه‌یدانیی له‌دڵی‬ ‫ڕوداوه‌کاندا بو‪ ،‬له‌وه‌س���فی ش���ه‌ڕڤان ‌ه‬ ‫ژنه‌کاندا ده‌ڵێت "زیاد له‌پێویست ئازاو‬ ‫سه‌رس���ه‌ختن‪ ،‬له‌پێناو ئه‌و ش���ه‌ڕه‌دا‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری هه‌م���و ش���تێک بون‪،‬‬ ‫پێموایه‌ له‌ژیانمدا ئه‌وان ‌ه نائاساییترین‬ ‫ژنانێک بوبێتن که‌ پێیانگه‌یشتبێتم"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫کۆبانی‪ ..‬نوسینه‌وه‌ی‬ ‫دابه‌شکردنی هێزه‌کان بۆ ‪ 2‬پێکهاته‌ی‬ ‫ژن‌و پی���او له‌الی���ه‌ن په‌ی���ه‌ده‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫شکاندنی هه‌ندێك له‌و کۆت‌و به‌ندانه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگ���ه‌ی کوردی ب���وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ه���ه‌ردو هێزه‌ک��� ‌ه پێکه‌و‌ه به‌ش���داریی‬ ‫چاالکیی ‌ه سه‌ربازییه‌کان ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئیداره‌و نیشته‌جێبون‌و ڕاهێنانه‌کانیان‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی جی���اواز‌و س���ه‌ربه‌خۆیه‌‪.‬‬ ‫فه‌رمانده‌ی هه‌مو هێزه‌کانیش له‌کۆبانی‪،‬‬ ‫ژنێکه‌ به‌ناوی نالین عه‌فرین‪.‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئه‌ندام���ی ئ���ه‌و هێزان��� ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوازی خۆبه‌خ���ش کارده‌ک���ه‌ن‌و‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ش���ه‌ڕکردنیاندا هیچ بڕ‌ه‬ ‫پاره‌یه‌ک وه‌رناگرن‪ .‬له‌س���ه‌رجه‌م شار‌ه‬ ‫کوردییه‌کانیش���دا ش���وێنی ڕاهێنانیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ج���ۆره‌ جیاوازه‌کان���ی چه‌ک‬ ‫تاقیده‌که‌ن���ه‌وه‌و له‌ڕوی جه‌س���ته‌یی‌و‬ ‫ده‌رونییه‌و‌ه ئام���اد‌ه ده‌کرێن بۆ دۆخ ‌ه‬ ‫جیاوازه‌کانی شه‌ڕ‪.‬‬

‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫کۆبانی شارێکی کوردنشینی رۆژئاوای‬ ‫کوردستانی گه‌وره‌یه‌و سه‌ر به‌پارێزگای‬ ‫حه‌له‌ب���ی س���وریایه‌ به‌دوری���ی ‪150‬‬ ‫کیلۆمه‌تر دوره‌ له‌باک���وری رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ئه‌و پارێزگایه‌وه‌‌‪ .‬له‌روباری فوراتیشه‌وه‌‬ ‫‪ 30‬کیلۆمه‌ت���ر ڕوه‌و رۆژه���ه‌اڵت دوره‌و‬ ‫‪ 384‬گوندله‌ده‌وروبه‌ریه‌تی‌‌‪.‬‬ ‫ش���اره‌که‌ له‌لێواری سنوری‬ ‫تورکیا‪-‬س���وریادایه‌و‬ ‫وه‌ک به‌ش���ێک‬

‫له‌سیاس���ه‌تی ش���ۆڤێنیانه‌ی عه‌ره‌بیی‬ ‫رژێمی به‌عسی سوریا‪ ،‬ناوه‌ ئیدارییه‌که‌ی‬ ‫گ���ۆڕاوه‌ بۆ "عی���ن الع���رب"‪ .‬له‌دوای‬ ‫شۆڕشی س���وریاوه‌‪ ،‬له‌ ته‌مموزی ‪2012‬‬ ‫ش���اره‌که‌ که‌وته‌ ده‌ست پارتی یه‌کێتی‬ ‫دیموکرات ناسراو به‌"په‌یه‌ده‌"‪ ،‬دواتریش‬ ‫کرا به‌کانتۆنێکی سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫کۆبان���ی باوه‌ڕوایه‌ ناوه‌که‌ی له‌وش���ه‌ی‬ ‫(‪ )Company‬ئینگلیزیی���ه‌وه‌ هاتبێت‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ی له‌س���اڵی ‪ 1911‬کۆمپانیایه‌کی‬ ‫ئه‌ڵمان���ی پرۆژه‌یه‌کی گ���ه‌وره‌ی هێڵی‬ ‫ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ری هه‌ب���وه‌و ب���اره‌گای‬ ‫س���ه‌ره‌کییان ل���ه‌و ش���اره‌بوه‌‪ .‬کۆبانی‬ ‫زیاتر له‌س���ه‌ر ده‌س���تی فه‌ڕه‌نسییه‌کان‬ ‫ش���ه‌قامه‌کانی‬ ‫په‌ره‌یپێ���دراوه‌و‬ ‫دروس���تکراوه‌‪ ،‬تا ئێس���تاش هه‌ندێک‬ ‫له‌بینای دروس���تکراوی فه‌ڕه‌نسییه‌کان‬ ‫که‌ له‌دوای جه‌نگی جیهانی یه‌که‌م هاتنه‌‬

‫گرنگرتین شه‌ڕی گه‌مارۆ سه‌ربازییه‌کانی‬ ‫هاوشێوه‌ی کۆبانی له‌مێژودا‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار‬

‫فۆتۆکان‬

‫گه‌مارۆدانی کۆبانی دونیای سه‌رقاڵکردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���اره‌ له‌هه‌ر سێ ئاڕاسته‌ی باشور‪،‬‬ ‫رۆژهه‌اڵت‌و ڕۆژئاوا له‌ژێر هێرشی سه‌ختی‬ ‫چه‌کدارانی داعش���دایه‌‪ ،‬تاکه‌ ئاڕاسته‌ی‬ ‫هێمنیش‪ ،‬باکوری کۆبانییه‌ که‌ س���نوری‬ ‫تورکیایه‌و به‌بڕوای زۆرێک‪ ،‬تورکییه‌کانیش‬ ‫دوژمنێک���ی که‌ممه‌ترس���یدارتر نی���ن‬ ‫له‌داعشییه‌کان به‌هۆی ئه‌وه‌ی ڕێ ناده‌ن‬ ‫هیچ هاوکارییه‌ک بگاته‌ ده‌ست کورده‌کان‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی تۆمه‌تبارده‌کرێن‬ ‫به‌هاوکاریکردنی چه‌کداره‌ توندڕه‌وه‌کان‪.‬‬ ‫به‌رگریی���ه‌ ب���ێ وێنه‌ک���ه‌ی هێزه‌کان���ی‬ ‫پاراس���تنی گه‌ل (یه‌په‌گ���ه‌) له‌کۆبانی‪،‬‬ ‫بوه‌ته‌ مایه‌ی سه‌رسامیی ته‌واوی جیهان‪.‬‬ ‫هه‌م���ان ئ���ه‌و ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امییه‌ی‬ ‫پارێزگایه‌ک���ی وه‌ک موس���ڵی له‌ش���ه‌وو‬ ‫رۆژێگدا گرت که‌ چه‌ند لیوایه‌کی سوپای‬ ‫عێراق به‌چه‌کی قورس���ه‌وه‌ به‌رگریی لێ‬ ‫ده‌ک���رد‪ ،‬هه‌مو توانای خۆی خس���تۆته‌‬ ‫گه‌ڕ‌ به‌چه‌کی زۆر قورس���ه‌وه‌‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫بچێته‌ ن���او کۆبانییه‌وه‌ که‌ به‌ژماره‌یه‌کی‬ ‫که‌مترو چه‌کی زۆر س���وکتره‌وه‌ به‌رگریی‬ ‫لێ ده‌کرێت‪.‬‬ ‫به‌م به‌رگریی‌و خۆڕاگرییه‌ی‪ ،‬کۆبانی ناوی‬ ‫ده‌چێته‌ مێژوی هه‌مو ئه‌و شوێنانه‌وه‌ که‌‬

‫‪NBC News‬‬

‫کاوڕ‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئێستا چوست‌و چاالكیت‬ ‫ب���ه‌اڵم ناتوانی‌ س���ود ل���ه‌و هێزه‌ت‬ ‫ی بۆت‬ ‫ی سود زیان ‌‬ ‫وه‌ربگریت‌و له‌بر ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی ئ���ه‌م چه‌ن���د رۆژ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و ئ���ه‌و ش���تان ‌ه ‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ نه‌توانی���ت كۆنترۆڵ��� ‌‬ ‫ی خۆین‪،‬‬ ‫كێش���انه‌ت بكه‌یت ل���ه‌م كاته‌دا‪ ،‬به‌اڵم روده‌ده‌ن له‌ژیان���ت له‌جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی بڕوا به‌خۆبون هه‌مو ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت ناتوانن ئه‌و راس���تی ‌ه‬ ‫ده‌كرێ له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫بشێوێنن‪.‬‬ ‫شت چاره‌سه‌ربێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫توانیویانه‌ سه‌ره‌ڕای گه‌مارۆدان‪ ،‬به‌رگریی‬ ‫له‌خۆیان بکه‌ن‪ ،‬که‌ ئه‌مانه‌ به‌شێکن له‌و‬ ‫ش���ه‌ڕانه‌ی له‌میانه‌ی جه‌نگه‌ گه‌وره‌کاندا‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی گه‌مارۆدان���ی س���ه‌ربازیی‬ ‫به‌ڕێوه‌چون‌و مێژو تۆماریکردون‪:‬‬ ‫ش���ه‌ڕی کیێڤ‪ :‬هێزی نازیی ئه‌ڵمانه‌کان‬ ‫بۆ ماوه‌ی زیاتر له‌مانگێک گه‌مارۆی ئه‌و‬ ‫ش���اره‌ی ئۆکرانیایدا که‌ سوپای سوری‬ ‫یه‌کێتی س���ۆڤیه‌تی لێ ب���و‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫سوپای س���ور ژماره‌یه‌کی زۆر سه‌ربازی‬ ‫له‌کیی���ڤ هه‌بو که‌ نزیک���ه‌ی ‪ 850‬هه‌زار‬ ‫ده‌بو‪ ،‬به‌اڵم نازییه‌کان به‌هۆی گه‌مارۆدانی‬

‫شاره‌که‌وه‌ به‌ ‪ 500‬هه‌زار سه‌رباز‪ ،‬توانییان‬ ‫گورزێکی کوش���نده‌ بده‌ن له‌س���وپاکه‌ی‬ ‫یه‌کێتی س���ۆڤییه‌ت که‌ شکستێکی وه‌ها‬ ‫پێشینه‌ی نه‌بوه‌ له‌مێژویئه‌وسوپایه‌دا‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕی سوموس���المی‪ :‬ش���ه‌ڕی نێوان‬ ‫هێزێکی گه‌وره‌ی وه‌ک یه‌کێتیی سۆڤییه‌ت‬ ‫به‌رامبه‌ر سوپای فینله‌ندا له‌خاکی ئه‌مه‌ی‬ ‫دوه‌میان���دا‪ .‬ش���ه‌ڕه‌که‌ له‌س���ه‌ره‌تاکانی‬ ‫جه‌نگی دوه‌می جیهانیدا رویداو نزیکه‌ی‬ ‫مانگێکی خایاندو به‌سه‌رکه‌وتنی گه‌وره‌ی‬ ‫فینله‌ندا کۆتایی هات‪ .‬تا ئێستاش رۆژی‬ ‫سه‌رکه‌وتنه‌که‌ وه‌ک رۆژێکی مێژویی یادی‬

‫ژنانی ستالینگراد‬

‫شێر‬

‫خ���ۆت ئام���اده‌ بك���ه‌ بۆ كێش���ه‌كان‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ كاره‌كان به‌دڵی‌ تۆ ئه‌ڕۆن‪،‬‬ ‫ی توان���ات به‌كاربهێنه‌ ب���ۆ دۆزینه‌ی‌‬ ‫ی كاره‌كه‌ت به‌باش ‌‬ ‫ئه‌ركه‌كانت له‌شوێن ‌‬ ‫ناڕوات‌و ناتوانیت هه‌مویان به‌رێبكه‌یت پالنی‌ نوێ‌ بۆ س���ه‌ركه‌وتنت له‌كاری‌‬ ‫ن���وێ‌‪.‬‬ ‫ته‌نها كه‌مێكیانت پێ‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی تێكه‌ڵبون���ت هه‌یه‌‌و‬ ‫ئێس���تا توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كێش���ه‌ تێكه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی به‌ب��� ‌‬ ‫ده‌توان��� ‌‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌ك���ه‌ت ببی���ت‌و به‌م���ه‌ش‬ ‫ئه‌ركه‌كانیشت جێبه‌جێ‌ ده‌بن‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ئایا شوناس���ی كوبانی چییه‌و شه‌ڕ بۆچی‬ ‫ده‌كات؟ كێن ئه‌وانه‌ی ئه‌و به‌رگرییه‌ پاڵه‌وانیی ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن؟ شوناس���ی ئ���ه‌و به‌رگریی���ه‌ چییه‌و‬ ‫كامه‌ی���ه‌؟ چۆن له‌و ڕۆحی ته‌س���لیمنه‌بوون‌و‬ ‫ڕانه‌كردن‌و به‌ره‌نگاریی���ه‌ بێوێنه‌ تێبگه‌ین كه‌‬ ‫ئه‌و به‌رگریكارانه‌ تا ئه‌م س���اته‌ به‌رجه‌سته‌ی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن؟ په‌یوه‌ن���دی نێ���وان ش���ه‌ڕه‌وانان‌و‬ ‫به‌رگریی���كاران له‌الی���ه‌ك‌و هێزه‌كانی داعش‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ چۆن تێبگه‌ین؟‬ ‫ناسیۆنالیزم‌و یۆتۆپیا‬ ‫به‌ندیكت ئه‌ندرۆس���ن یه‌كێكه‌ له‌ناوه‌ هه‌ر‌ه‬ ‫ناس���راوه‌كانی ب���واری لێكۆڵینه‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ناسیۆنالیزم‪ ،‬كتێبه‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی "كۆمه‌ڵگا‬ ‫فانتازیاكراوه‌كان" به‌یه‌كێك له‌سه‌ره‌كیترین ئه‌و‬ ‫كتێبانه‌ داده‌نرێت كه‌ دیارده‌ی ناس���یۆنالیزم‬ ‫ده‌كۆڵێت���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م پیاوه‌ له‌س���اڵی ‪٢٠٠٥‬دا‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكدا باس له‌وه‌ ده‌كات زۆربه‌ی‬ ‫ئه‌وانه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ناسیۆنالیزم‬ ‫ده‌ك���ه‌ن خۆی���ان وه‌ك تاكه‌ك���ه‌س ڕقی���ان‬ ‫له‌ناس���یۆنالیزمه‌‪ ،‬به‌دیارده‌یه‌كی ناش���یرین‌و‬ ‫ناقۆاڵی ده‌زانن‌و هی���چ ڕه‌هه‌ندێكی پۆزه‌تیڤ‬ ‫له‌ناس���یۆنالیزمدا نابینن‪ .‬ئه‌ندرس���ۆن لێره‌دا‬ ‫ب���ۆ نموونه‌ ناوی ئارنس���ت گیڵن���ه‌رو ئێریك‬ ‫هۆبزباوم ده‌ب���ات‪ ،‬به‌اڵم بێگوم���ان ده‌كرێت‬ ‫لیستی ناوه‌كان درێژبكه‌ینه‌وه‌ ناوی زۆرانێكی‬ ‫تری بخه‌ینه‌ پ���اڵ‪ ،‬له‌پێش هه‌مووانیش���ه‌وه‌‬ ‫ن���اوی ئه‌ل���ی ك���ه‌دوری ك���ه‌ ناس���یۆنالیزم‬ ‫وه‌ك نه‌خۆش���یی‌و دیارده‌یه‌ك���ی ناعه‌قاڵنیی‬ ‫وێناده‌كات(‪ .)١‬ئه‌ندرسۆن خۆی ئه‌ڵێت "من وا‬ ‫نی���م"و ئیعجابم بۆ هه‌ندێك ڕه‌هه‌ندی تایبه‌تی‬ ‫ناس���یۆنالیزم هه‌یه‌‪ .‬ب���ۆ ڕوونكردنه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫خاڵه‌ ئه‌ندرۆسن ناسیۆنالیزم به‌دوو دیارده‌وه‌‬ ‫گرێئه‌دات‪ ،‬یه‌كه‌میان شه‌رمكردنه‌‪ ،‬دووهه‌میان‬ ‫بوون���ی ڕه‌هه‌ندێك���ی یۆتۆپییه‌‪ .‬م���ن لێره‌دا‬ ‫ناتوانم له‌سه‌ر دیارده‌ی شه‌رمكردن بوه‌ستم‌و‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر ئه‌م ڕه‌هه‌نده‌ی ناسیۆنالیزمه‌‬ ‫هه‌ڵده‌گرم بۆ ده‌رفه‌تێك���ی تر‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی���دا به‌دی���ارده‌ی "كوبانی"ی���ه‌وه‌‬ ‫به‌المه‌وه‌ گرنگه‌ باس���یبكه‌م‪ ،‬ئ���ه‌و ڕه‌هه‌نده‌‬ ‫یۆتۆپییه‌ كه‌ ئه‌ندرس���ۆن به‌ناس���یۆنالیزمی‬ ‫ده‌به‌خش���ێت‪ .‬ئه‌گه‌رچ���ی ئه‌ندرس���ۆن له‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتن���ه‌دا زانی���اری ت���ه‌واو به‌خوێنه‌ر‬ ‫نادات له‌س���ه‌ر ئه‌م ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ كه‌سێك شاره‌زای نووسینه‌كانی ئه‌م پیاوه‌‬ ‫بێ���ت ده‌توانێت به‌و ئه‌نجام���ه‌ بگات كه‌ ئه‌م‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپیه‌ هێما بۆ وزه‌یه‌كی مێژوویی‬ ‫گه‌وره‌ ده‌كات ك���ه‌ ده‌توانێت هاریكاربێت بۆ‬ ‫گۆڕینی دونیا‪ ،‬بۆ دروس���تكردنی چوارچێوه‌ی‬ ‫نوێ بۆ ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تیی‪ ،‬بۆ دروستكردنی‬ ‫خه‌یاڵ���ی سیاس���یی‌و ن���وێ‌و به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫نمایشكردنی نوێی پێكه‌وه‌بوونی كۆمه‌اڵیه‌تیی‬ ‫له‌زه‌ین���ی مرۆڤه‌كاندا(‪ .)٢‬پرس���یاره‌كه‌ی من‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئایا ئه‌م ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌ له‌ئه‌زموونی‬ ‫كوبانییه‌كان���دا چییه‌و كامه‌ی���ه‌؟ تاچه‌ند ئه‌م‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌ ده‌توانێت هاریكارمان بێت‬ ‫بۆ تێگه‌یشتن له‌و ڕۆحی به‌رگرییه‌ی كوبانی‌و‬ ‫ش���ه‌ڕه‌وانه‌كان نیش���انیئه‌ده‌ن؟ كوبانی شه‌ڕ‬ ‫بۆچی‌و له‌پێناوی چیدا ده‌كات؟‬ ‫له‌نێوان ژیانی ڕووت‌و ژیانی پڕدا؟‬ ‫به‌ر له‌هه‌موو شتێك ده‌مه‌وێت له‌و خاڵه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تپێبكه‌م ئه‌وه‌ی له‌ كوبانیدا ئاماده‌یه‌ نه‌‬ ‫"دۆخی سروش���تیی"ه‌ به‌م���ان هۆبزییه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫نه‌ "ژیان���ی ڕووته‌" ب���ه‌و مانای���ه‌ی ئاگامبن‬ ‫به‌ ژیانی ڕووت���ی ئه‌دات‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی ئاماده‌یه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی سیاسیی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و ڕه‌مزییه‌‬ ‫كه‌ نه‌ك "ژیانی ڕووت"‌و "دۆخی سروش���تیی"‬ ‫به‌ ش���ێوه‌یه‌كی ڕادی���كاڵ به‌جێهێش���ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت نه‌ك ته‌نها ئه‌و ڕه‌هه‌ند یۆتپییه‌ش���ی‬ ‫به‌جێهێش���توه‌ كه‌ ئه‌ندرس���ۆن باسیده‌كات‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و خودی ئه‌زموونی ش���اره‌كه‌ خۆی‪ ،‬به‌‬ ‫به‌راورد به‌و ژینگه‌ سیاس���یی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگیی���ه‌ ك���ه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ش���اره‌كه‌دا‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌زموونێك���ی یۆتۆپییه‌‪ .‬كوبانی‬ ‫خ���ۆی یۆتۆپیایه‌‪ ،‬یۆتۆپیایه‌كی سیاس���یی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و فه‌رهه‌نگییه‌ كه‌ ڕه‌گه‌كانی له‌ناو‬ ‫فیكریی چه‌پگه‌رایی‌و ناس���یۆنالیزم‌و هه‌ندێك‬ ‫خه‌ونی ئینس���انیدایه‌ كه‌ باس له‌ یه‌كس���انیی‬ ‫نێوان مرۆڤه‌كان ده‌كات‪ .‬كوبانی شارێك نییه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی مێژوودا‪ ،‬له‌ده‌ره‌وه‌ی زمان‌و وێنه‌‌و‬ ‫گوتاره‌كاندا‪ ،‬له‌ قۆناغی به‌ر له‌دروس���تبوونی‬ ‫سیاس���ه‌تدا‪ ،‬كوبانی به‌رهه‌م���ی كارێكی زۆر‌و‬ ‫به‌رده‌وام‌و هۆشیارانه‌ی كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكه‌ كه‌‬ ‫ن���ه‌ك ته‌نها خه‌ونی یۆتۆپی���ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خه‌ریكی دروس���تكردنی یۆتۆپیا خۆش���ین‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ن���دی نێوان نێر‌و م���ێ‪ ،‬پێگه‌ی مێ له‌‬ ‫ژیانی گشتیدا‪ ،‬په‌یوه‌ندی ڕیزه‌كانی سه‌ره‌وه‌ی‬ ‫حوكمڕانانی سیاسیی به‌ ڕیزه‌كانی خواره‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان كه‌مینه‌ جیاوازه‌كانی شاره‌كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵیه‌ك���دا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كی یۆتۆپییه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نها خه‌ونێكی گه‌وره‌ی یه‌كسانی ئاراسته‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكو هیچش���تێكیش سه‌رجه‌می ئه‌و‬ ‫ش���تانه‌ نابات���ه‌وه‌ ناو ئه‌و ژینگه‌ سیاس���یی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌و دینی���ی‌و فه‌رهه‌نگیی���ه‌ی له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی كوبانیدا ئاماده‌یه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ڕوانگه‌یه‌وه‌ كوبانی ش���ه‌ڕ بۆ "ژیانی‬

‫ڕووت" ن���اكات‪ ،‬كوبانیی���ه‌كان ش���ه‌ڕ بۆ ئه‌و‬ ‫غه‌ری���زه‌ی مانه‌وه‌یه‌ ناكه‌ن ك���ه‌ له‌ناو هه‌موو‬ ‫تاكه‌كه‌سێكدا ئاماده‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ده‌یناجوڵێنێت‬ ‫غه‌ریزه‌ی مانه‌وه‌‌و نه‌مردن نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌ مه‌سه‌له‌ی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی مردن‬ ‫بێت به‌ مه‌به‌س���تی پاراستنی "ژیانی ڕووت"‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا جگه‌ له‌ ش���ه‌ڕ ڕێگای دیك���ه‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫مانه‌وه‌‪ ،‬بۆ پاراس���تنی ژیانی ڕووت‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫بۆ نموونه‌ پاشه‌كش���ه‌‪ ،‬هه‌اڵتن‪ ،‬خۆدزینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ته‌سلیمبوون‌و تۆبه‌كردن هتد‪ ..‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئێمه‌ ده‌یبینین هی���چ یه‌كێك له‌مانه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئێمه‌ ش���ه‌ڕێك ده‌بینین به‌ سیستمێكی‬ ‫ده‌اللی تایبه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ كۆمه‌ڵێك مانا‌و ده‌الله‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆوه‌‪ ،‬كه‌ كۆمه‌ڵێك گوتار‌و شێوازێكی‬ ‫تایبه‌ت���ی خه‌یاڵ���ی سیاس���یی‌و پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ی تایب���ه‌ت ئاراس���ته‌یانده‌كات‪.‬‬ ‫كوبانییه‌كان شه‌ڕێكی ناگوتاریی‪ ،‬یان شه‌ڕی‬ ‫ب���ه‌ر له‌دروس���تبوونی گوت���اره‌كان ناك���ه‌ن‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕی به‌ر له‌ دروس���تبوونی زمان‌و به‌ر له‌‬ ‫دروس���تبوونی وێنه‌كان‌و به‌ر له‌ دروستبوونی‬ ‫چاوه‌ڕوانیی���ه‌ سیاس���یی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫ناكه‌ن‪ .‬ش���تێك له‌ كوبانیدا نه‌ماوه‌ته‌وه‌ ناوی‬ ‫"ژیانی ڕووت" بێت‪ ،‬ژیانی به‌ر له‌ دروستبوونی‬ ‫زمان‌و خ���ه‌ون‌و خه‌یاڵی یۆتۆپی���ی‌و كرده‌ی‬ ‫شۆڕش���گێڕانه‌‌و هۆشیارانه‌ بۆ ته‌رجه‌مه‌كردنی‬ ‫یۆتۆپیا ب���ۆ واقیع‪ ،‬مردن لێ���ره‌دا دواهه‌مین‬ ‫ساتی به‌رگریكردن نییه‌ له‌ ژیان‪ ،‬هاوكێه‌شه‌كه‌‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ له‌نێوان ژیان‌و مردندا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌نێوان مردن‌و پرۆژه‌یه‌كی یۆتۆپیدایه‌‪،‬‬ ‫مردن لێره‌دا به‌شێكه‌ له‌ پرۆژه‌ی دروستكردن‌و‬ ‫پاراستنی یۆتۆپیایه‌ك‪ ،‬پرۆژه‌یه‌ك پاراستنی‬ ‫"ژیان���ی ڕووت" ناتوانێت هی���چ ڕه‌هه‌ندێك له‌‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌ سیاسیی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و ڕه‌مزییه‌كانی‬ ‫لێكبداته‌وه‌‪ .‬ش���ه‌ڕ له‌ كوبانیدا شه‌ڕی به‌ر له‌‬ ‫ئایدیۆلۆژی���اكان‌و دوای‪-‬ئایدیۆلۆژیاكان نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو شه‌ڕی ئه‌و ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌ به‌هێزه‌ی‬ ‫ناو ناس���یۆنالیزمه‌ كه‌ به‌تون���دی به‌بیرۆكه‌ی‬ ‫ئازادی���ی‌و یه‌كس���انییه‌وه‌ گرێداروه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕی‬ ‫ئ���ه‌و ڕۆح���ه‌ یۆتۆپییه‌یه‌ له‌گه‌ڵ س���ه‌رجه‌می‬ ‫ئه‌و ڕێگرانه‌دا ك���ه‌ ده‌یانه‌وێت ئه‌و یۆتۆپیایه‌‬ ‫له‌هه‌م���وو ئه‌گه‌رێك���ی به‌رجه‌س���ته‌بوونی‬ ‫سه‌رزه‌مینیی‌و واقیعیی دابماڵن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ڕه‌هه‌ن���ده‌ یۆتۆپییه‌ له‌ هۆش���یاریی‬ ‫كوبانیه‌كاندا ته‌نها ڕه‌هه‌ن���دی خه‌ونبینین به‌‬ ‫میله‌تێك���ی خ���اوه‌ن ده‌وڵه‌ت‌و خ���اوه‌ن ئااڵ‌و‬ ‫خاوه‌ن س���نوور‌و خاوه‌ن دانپیانانی جیهانیدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌ونبینینیشه‌ به‌ دروستكردنی‬ ‫میله‌تێك���ی به‌خت���ه‌وه‌ره‌وه‌‪ .‬نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك‬ ‫هێ���زی خۆدروس���تكردنی دووباره‌بوون���ه‌وه‌‌و‬ ‫تیكرار نه‌بێ���ت‪ ،‬له‌ دوێنێ‌و پێ���رێ نه‌چوون‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬له‌ ڕووب���ه‌وره‌ تاریكه‌كانی مێژووه‌وه‌‬ ‫نه‌هاتبێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و میله‌تێك بێ���ت كردار‌و‬ ‫زمان‌و ڕوانینه‌كانی‪ ،‬ئه‌مڕۆ‌و له‌ ئێستا‌و لێره‌دا‬ ‫دروستیبكات‌و له‌ سبه‌ینێدا گه‌شه‌ی پێبدات‌و‬ ‫بیگۆڕێت‪ .‬میله‌تێك توانای به‌رده‌وامی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌بێت هه‌م ئاره‌زووه‌ ده‌س���ته‌جه‌معییه‌كان‌و‬ ‫هه‌م ئاره‌زووه‌ تاكه‌كه‌سییه‌كان تێربكات‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نها به‌بێ جیاوازیی چینایه‌تیی‪ ،‬به‌ڵكو به‌بێ‬ ‫جیاوازی���ی جێنده‌ریش‪ .‬ڕه‌هه‌ندی جێنده‌ریی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان نێر‌و مێ له‌م ئه‌زموونه‌دا كه‌م‬ ‫وێنه‌یه‌‪ .‬وه‌ك پێشتریش وتم كوبانی له‌ دیدی‬ ‫كوبانییه‌كاندا وه‌ك ش���ار‪ ،‬وه‌ك ڕوووبه‌رێكی‬ ‫جوگرافیی‪ ،‬به‌ش���ێكه‌ ل���ه‌ دۆخێكی یۆتۆپی‪،‬‬ ‫خ���ۆی له‌ بنه‌ڕه‌تدا ڕووبه‌رێك���ی یۆتۆپییه‌ كه‌‬ ‫ڕه‌گه‌زه‌كانی یه‌كس���انی نێر‌و مێ‪ ،‬یه‌كس���انی‬ ‫س���ه‌ركرده‌‌و خه‌لك���ه‌ س���اده‌كه‌‪ ،‬ئینتیم���ای‬ ‫به‌هێز بۆ شار‪ ،‬به‌ش���داریی كه‌مایه‌تییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م ش���تانه‌یه‌ وه‌ك گش���تێك كوبانییه‌كان‬ ‫ده‌جوڵێنێت‪ .‬ل���ه‌زۆر ڕووه‌وه‌ كوبانی جۆرێكه‌‬ ‫له‌ له‌دایكبوونه‌وه‌یه‌كی تازه‌ی ش���اره‌ یۆنانییه‌‬ ‫كۆن���ه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ی ل���ه‌ زمانی فه‌لس���ه‌فه‌ی‬ ‫سیاس���یی پێیده‌گوترێت پۆلس‪ ،Polic ،‬شار‬ ‫وه‌ك ده‌وڵه‌ت‌و ده‌وڵه‌تی���ش وه‌كو "ده‌وڵه‌تی‬ ‫دانیشتوان"‪.‬‬ ‫كوبانی له‌دی���دی كوبانییه‌كاندا كه‌متر له‌‬ ‫ش���ارێكی كوردیی ناو خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫ده‌چێت‌و زیاتر له‌شاره‌ یۆنانییه‌ كۆنه‌كان‌و له‌و‬ ‫شارانه‌ ده‌چێت كه‌ یۆتۆپیاكان دروستبوونیان‬ ‫ب���ۆ ئاینده‌ هه‌ڵده‌گرن‪ .‬وه‌ك ووتم یه‌كس���انی‬ ‫جێنده‌ر ڕۆڵێكی هێجگار گه‌وره‌ ده‌بینێت له‌م‬ ‫وێناكردنه‌ یۆتۆپییه‌ی شار‌و نه‌ته‌وه‌دا‪ ،‬ژن له‌م‬ ‫یۆتۆپیا به‌رجه‌س���ته‌بووه‌دا‪ ،‬له‌م خه‌ونه‌دا كه‌‬ ‫بووه‌ به‌‌واقیع‪ ،‬كه‌سێك نییه‌ به‌رگریلێبكرێت‪،‬‬ ‫ره‌مزی نیش���تیمانێك نییه‌ ئه‌ركی پیاوان بێت‬ ‫بیپارێزن‪" ،‬بوونه‌وه‌رێك نییه‌ سكی پڕببێت"‌و‬ ‫"پاڵ���ه‌وان بۆ نه‌ته‌وه‌ دروس���تبكات"‪ ،‬ئافره‌ت‬ ‫له‌ كوبانیدا بكه‌رێكی س���ه‌ره‌كی دروستكردنی‬ ‫ش���اره‌كه‌‌و پاڵه‌وانێك���ی گرنگیی پاراس���تنی‬ ‫كوبانی خۆیه‌ت���ی‪ ،‬كوبانی هه‌م وه‌ك پرۆژه‌‌و‬ ‫خه‌ونێك���ی یۆتۆپ���ی‪ ،‬ه���ه‌م وه‌ك واقیعێكی‬ ‫یۆتۆپیی گه‌مارۆدراو به‌هه‌موو ش���ێوازه‌كانی‬ ‫دیس���تۆپیا‪( .Dystopia،‬دیستۆپیا به‌مانای‬ ‫شوێنێك ته‌وو دژ به‌ یۆتۆپیا‪ ،‬سه‌رزه‌مینێكی‬ ‫ش���ێواو كه‌ م���رۆڤ نه‌یه‌وێ���ت له‌ناویدا بژی‪،‬‬ ‫باش���ترین نموونه‌ی دیستۆپیا ئه‌و دونیایه‌ كه‌‬ ‫ج���ۆرج ئۆرویل له‌ ڕۆمانی "س���اڵی ‪"١٩٨٤‬دا‬ ‫باسیده‌كات)‪ .‬ئافره‌ت له‌ كوبانیدا له‌ناو هه‌موو‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ڕۆحی بەرگریی کوبانییەکان‬ ‫لەکوێوە دێت؟‬

‫فۆرمه‌كانی ژیاندا ئاماده‌یه‌‪ ،‬وه‌ك پیاو به‌شێك ‌ه‬ ‫ل���ه‌ "ژیانێكی پڕ"‪ ،‬لێوانلێ���و له‌ زمان‌و ڕه‌مز‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی‌و ماف‌و خه‌ونبینی���ن‪ ،‬ژیانێك پڕ‬ ‫گوت���ار‪ ،‬له‌ گوتاری مافه‌وه‌ بیگره‌ بۆ گوتاریی‬ ‫ئازادی���ی‌و گوت���اری كۆتاییهێن���ان به‌ هه‌موو‬ ‫جۆره‌كانی نایه‌كسانیی‌و توندوتیژیی‪ .‬كوبانی‬ ‫جوگرافیایی گه‌ڕان���ه‌وه‌ نییه‌ بۆ ژیانی ڕووت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو یۆتۆپیایه‌كی چه‌كداره‌‪ ،‬چه‌كه‌كانیشی‬ ‫ته‌نها چه‌ك���ی به‌رگریكردن نیی���ه‌ له‌ خۆیان‬ ‫له‌ڕووی سه‌ربازییه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو كۆمه‌ڵێك خه‌ونی‬ ‫گه‌وره‌ی ئازادیی‌و یه‌كسانییه‌‪.‬‬

‫مه‌هدییبوونێكی بێ مه‌هدیی‬ ‫ب���ۆ ڕوونكردنه‌وه‌ی زیاتری ئ���ه‌و ڕه‌هه‌ند‌ه‬ ‫یۆتۆپیی���ه‌ گرنگ���ه‌ی ئه‌ندرس���ۆن له‌ن���او‬ ‫ناس���یۆنالیزمدا باس���یده‌كات‪ ،‬ده‌گه‌ڕێم���ه‌وه‌‬ ‫ڕوانینێكی جاك دێری���دا ده‌رباره‌ی "ڕۆحێكی‬ ‫مه‌هدییانه‌ به‌بێ مه‌هدی خۆی"‪ ،‬ئه‌وه‌ی دێریدا‬ ‫ناوی ده‌نێت "ماسیانیست به‌بێ ماسیانیزم"‪،‬‬ ‫‪.messianicity without messianism‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئه‌مه‌وێت لێ���ره‌دا به‌رگ���ری لێبكه‌م‬ ‫ئ���ه‌م تێزه‌ی���ه‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی جه‌نگاوه‌ره‌كان���ی‬ ‫كوبان���ی ده‌جوڵێنێت ش���تێكه‌ له‌بابه‌تی ئه‌م‬ ‫"مه‌هدیبوونی بێ مه‌هدییه‌"‪ .‬ڕه‌سه‌نی بیرۆكه‌ی‬ ‫"مه‌هدیی چاوه‌ڕوانك���راو"‪ ،‬مه‌هدی مونته‌زه‌ر‪،‬‬ ‫ڕه‌سه‌نێكی دینییه‌‌و له‌بڕێكی زۆری دینه‌كاندا‬ ‫ئاماده‌یه‌‪ .‬ئ���ه‌م فیكره‌ی���ه‌ هه‌ڵگریی خه‌ون‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌ك���ی ئاینده‌ییه‌ كه‌ تییایاندا دونیا‬ ‫به‌ته‌واوی ده‌گۆڕێت‌و هیچ گرفت‌و كێشه‌یه‌كی‬ ‫ئینس���انیی له‌س���ه‌ر زه‌ویدا نامێنێته‌وه‌‪ .‬الی‬ ‫دێریدا بیرۆك���ه‌ی "مه‌هدیبوونی بێ مه‌هدیی"‬ ‫مان���ای بوون���ی مه‌هدیی���ه‌ك‪ ،‬ڕزگاركه‌رێك‪،‬‬ ‫هێزێك���ی ڕووداو دروس���تكه‌ر‌و گۆڕانخ���واز‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌بێ دین خ���ۆی‪ )٣(.‬مانای ئاماده‌گیی‬ ‫مه‌هدییه‌كی نادینیی‪ .‬به‌اڵم ئه‌م دیده‌ دێریداییه‌‬ ‫س���ه‌رله‌نوێ داڕش���تنه‌وه‌ی دی���ده‌ دینییه‌كه‌‬ ‫نییه‌ ب���ه‌ ڕۆحێكی فه‌لس���ه‌فی عه‌لمانییه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌ ته‌رجه‌مه‌كردنی دیدێكی دنیی نییه‌‬ ‫بۆ دیدێكی نادینیی‪ .‬الی دێریدا ئه‌م بیرۆكه‌یه‌‬ ‫مانای ئاماده‌گی س���ه‌رۆكێكی ستالینیی یان‬ ‫ماویی ی���ان لینینی نییه‌ ك���ه‌ ڕۆڵی مه‌هدی‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬دێدری���دا بیرۆك���ه‌ی مه‌ه���دی به‌‬ ‫ش���ێوازێكی تایب���ه‌ت ل���ه‌ چاوه‌ڕوانیكردنه‌وه‌‬ ‫گرێئ���ه‌دات‪ ،‬دێری���دا ئه‌م ش���ێوازه‌ تایبه‌ته‌ی‬ ‫چاوه‌ڕوانی ب���ه‌ "چاوه‌ڕوانیكردن به‌بێ بوونی‬ ‫ئاس���ۆیه‌ك بۆ چاوه‌ڕوانی" ناوده‌بات‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌مانای دروس���تبوونی جۆرێك له‌ "ش���وێنی‬ ‫به‌تاڵ" له‌ناو خ���ودی چاوه‌ڕوانیكردن خۆیدا‪،‬‬ ‫ش���وێنێكی به‌تاڵ كه‌ ده‌ش���ێت كه‌سێك یان‬ ‫ڕووداوێك بێت‌و پڕیبكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌م فیكره‌یه‌ الی‬ ‫دێریدا په‌یوه‌ن���دی به‌ یۆتۆپیاوه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫په‌یوه‌نده‌یی به‌ هیوا‌و ئومێده‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هیوا‌و‬ ‫ئومێد وه‌ك ش���تێكی ده‌ره‌كی نا‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك‬ ‫به‌شێك له‌ پێكهاتی ناوه‌كیی هۆشیاریی مرۆڤ‬ ‫خ���ۆی‪ .‬مه‌هدیبوون له‌م ڕوانین���ه‌ دێریداییه‌دا‬ ‫جۆرێك���ه‌ ل���ه‌ ئومێد‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و جۆره‌یه‌ له‌‬ ‫ئومێد كه‌ هه‌میشه‌ هه‌ڵگریی چه‌ند ره‌گه‌زێكی‬ ‫واقیعیی‌و كۆنكریته‌ له‌ ئێستادا‪ .‬دێریدا دۆخی‬ ‫"مه‌هدیبوون���ی بێ مه‌هدی���ی" وه‌ك دۆخێكی‬ ‫سایكۆلۆژیی‌و ئاماده‌گی جۆرێك له‌ هۆشیاری‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬دۆخی هه‌س���تكردن به‌ ڕاوه‌ستان‌و‬ ‫ئاماده‌ب���وون ل���ه‌ ح���وزوری مه‌هدییه‌ك���دا‪،‬‬ ‫مه‌هدییه‌ك كه‌ به‌ڕاستیی توانای ئه‌وه‌ی هه‌یه‌‬ ‫شته‌كان بگۆڕێت‪ ،‬ڕووداوه‌كان دروستبكات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و خاڵه‌ی من ده‌مه‌وێت لێره‌دا به‌رگریی‬ ‫لێبك���ه‌م ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ له‌ناو خه‌ی���اڵ‌و فیكر‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی���ی كوبان���ی خۆی���دا وه‌ك ش���ار‌و‬ ‫كوبانییه‌كان���دا وه‌ك جه‌نگاوه‌ر ئه‌و "ش���وێنه‌‬ ‫به‌تاڵ���ه‌" هه‌یه‌ كه‌ ده‌توانن ب���ه‌ بڕیاره‌كانیان‬ ‫به‌به‌رده‌وام���ی پڕیبكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ك���رده‌ی‬ ‫به‌رگرییكردن خۆی هه‌م كرده‌ی دروستكردنی‬ ‫ئومێده‌‪ ،‬هه‌م كرده‌ی هه‌وڵدانه‌ بۆ پڕكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و به‌تاڵییه‌‪ .‬به‌بۆچوونی من ئه‌و "ش���وێنه‌‬ ‫به‌تاڵه‌" دێریدا باس���یده‌كات‌و ده‌یبه‌ستێته‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ بوونی فیكره‌ی هه‌مدییه‌وه‌‪ ،‬به‌ش���ێكه‌ له‌‬ ‫فیك���ر‌و خه‌ی���اڵ‌و بیركردن���ه‌وه‌‌و چاوه‌ڕوانی‬ ‫كوبانی خۆی‌و به‌رگرییكه‌ره‌كان له‌ ش���اره‌كه‌‪.‬‬ ‫بێگومان ك���رده‌ی به‌رگریكردنه‌ك���ه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ ئه‌و "شوێنه‌ به‌تاڵه‌" پڕبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بۆئه‌وه‌ی���ه‌ بتوان���ن به‌رده‌وام ب���ن‪ ،‬نه‌به‌زن‪،‬‬ ‫ڕانه‌كه‌ن‌و تا كۆتایی���ه‌كان بجه‌نگن‪ .‬به‌كورتی‬ ‫پێموای���ه‌ مه‌هدیی���ه‌ك له‌ خه‌ی���اڵ‌و فیكریی‬ ‫ئ���ه‌م جه‌نگاوه‌رانه‌دا ئاماده‌ی���ه‌ كه‌ به‌ ڕاده‌ی‬ ‫كاره‌س���اته‌كان‌و ڕێگرییه‌كان‌و هێرش���ه‌كان‪،‬‬ ‫واقیعیی‌و ڕاس���ته‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‪ ،‬به‌بۆچوونی من‪،‬‬ ‫به‌شێكه‌ له‌و ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌ی ناسیۆنالیزم‬ ‫له‌ ئێس���تادا به‌م جه‌نگاوه‌رانه‌ی ده‌به‌خشێت‪،‬‬ ‫ڕه‌هه‌ندێك واده‌كات مرۆڤ بجوڵێت‌و كاربكات‌و‬ ‫چاالكبێت‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانیی به‌بێ ئاسۆی چاوه‌ڕوانیی‬ ‫پێموانییه‌ جه‌نگاوه‌ره‌كانی كوبانی چاوه‌ڕێی‬ ‫ئه‌وه‌ ب���ن له‌گه‌ڵ ته‌قاندنی فیش���ه‌كه‌كانیاندا‬ ‫ئاس���ۆكانی ئ���ه‌و دونیای���ه‌ی ده‌یانه‌وێ���ت‬ ‫دروس���تیبكه‌ن له‌به‌رده‌میاندا بكرێته‌وه‌‪ ،‬یانی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئاراس���ته‌یان ده‌كات گه‌ش���بینیه‌كی‬ ‫ساده‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌شبینیی ساده‌ به‌رگه‌ی‬

‫ئ���ه‌و هه‌موو دووكه‌ڵ‌و ئاگ���ر‌و مردنه‌ ناگرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌م جه‌نگاوه‌رانه‌ ئاراستده‌كات له‌باتی‬ ‫گه‌ش���بینیی‪ ،‬تێكه‌ڵێك���ی ئاڵۆزه‌ ل���ه‌ ئازار‌و‬ ‫ئاره‌زوو‪ ،‬پێداگرتن‌و ترس‪ ،‬مژده‌‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌‪،‬‬ ‫ئومێ���د‌و چاوه‌ڕوانی���ی ب���ه‌رده‌وام‪ .‬له‌كرده‌ی‬ ‫به‌رگری���ی ئ���ه‌و جه‌نگاوه‌ران���ه‌دا ئیمانێ���ك‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌ هیچی ئه‌وتۆی له‌ ئیمانی داعش به‌‬ ‫شه‌هاده‌ت‌و به‌ به‌هه‌شت‌و به‌ میوانبوون له‌الی‬ ‫خودا كه‌متر نیی���ه‌‪ .‬جیاوازییه‌ك���ه‌ له‌وه‌دایه‌‬ ‫ئیمان���ی داع���ش ئیمانێك���ی پرۆگرامكراوه‌‪،‬‬ ‫نه‌خش���ه‌یه‌كی دی���ار‌و به‌رچاوی���ی هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ره‌گه‌زه‌كانی دیارن‪ ،‬ش���ه‌هاد‌هت‌و به‌هه‌شت‌و‬ ‫حۆری���ی‌و خودا پڕیده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئیمانی‬ ‫ئ���ه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌ ئیمانێك���ی كراوه‌یه‌ به‌بێ‬ ‫به‌رنامه‌‪ ،‬ئه‌و "ش���وێنه‌ به‌تاڵه‌"یه‌ كه‌ هه‌رگیز‬ ‫پڕنابێت���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌بوونی پرۆگرامێكه‌ كه‌ مه‌رگی‬ ‫ئه‌و جه‌نگاوه‌ران���ه‌ی پێوه‌ گرێدرابێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م جه‌نگاوه‌ران���ه‌ ده‌جوڵێنێت ئاره‌زوویه‌كی‬ ‫گه‌وره‌یه‌ بۆ دونیایه‌ك���ی ته‌واو جیاواز له‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ش���ته‌یه‌ كه‌ دێری���دا ناوی ده‌نێت‬ ‫"ئینتیما به‌بێ دواخستن"‪ ،‬واته‌ ئینتیمایه‌كی‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆ‌و ده‌س���ته‌بجێ بۆ ئاس���ۆیه‌ك كه‌‬ ‫ده‌شێت دونیایه‌كی جیاواز دروستبكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌شێت ئه‌و ئاسۆیه‌ خۆشی ئاسۆیه‌ك نه‌بێت‬

‫ئه‌گه‌رچی من زۆر‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و مۆدێل ‌ه‬ ‫له‌ گۆڕانكاریدا نیم‬ ‫كه‌ توندوتیژیی‬ ‫دروستیبكات به‌اڵم‬ ‫له‌ كوبانیدا هیچ‬ ‫لۆژیكێك كار ناكات‬ ‫جگه‌ له‌ لۆژیكی‬ ‫توندوتیژیی زیاتر‪.‬‬ ‫كوبانی به‌ به‌ها‬ ‫ئینسانییه‌كان‬ ‫ناپارێزرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ب ‌ه چه‌ك‌و تفاق‌و‬ ‫گیانفیدایی‬ ‫بۆ چاوه‌ڕوانیی‪ .‬به‌م مانایه‌ ئه‌وه‌ی یه‌كینه‌كان‬ ‫ده‌جوڵێ���ت "چاوه‌ڕوانیی���ه‌ به‌ب���ێ بوون���ی‬ ‫ئاس���ۆیه‌ك بۆ چاوه‌ڕوانیی"‪ ،‬واته‌ كرده‌یه‌كی‬ ‫شۆڕشگێڕانه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێك پرنسیپی گشتیی‬ ‫له‌بابه‌ت���ی ئازادیی‌و یه‌كس���انیی ئاراس���ته‌ی‬ ‫ده‌كات كه‌ به‌شێك ‌ه له‌ هۆشیارییه‌كی یۆتۆپی‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ی داع���ش ده‌جوڵێنێت هێزی‬ ‫ده‌رچوونه‌ له‌ دونیا به‌ره‌و یۆتۆپیایه‌كی دینیی‬ ‫حازر‌و ئاماده‌‌و دروستكراو‪ ،‬یۆتۆپیایه‌ك له‌ناو‬ ‫خه‌یاڵ���ی دینیی���ه‌وه‌ دێت‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫خه‌یاڵه‌دا ده‌مرێت‪ .‬ئه‌وه‌ی الی جه‌نگاواره‌كانی‬ ‫كوبان���ی غائیبه‌ ئ���ه‌و دڵناییه‌ی���ه‌ دینییه‌ كه‌‬ ‫الی داع���ش ئاماده‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و نادڵنیاییه‌‬ ‫ئه‌گه‌رێكی تره‌ ب���ۆ ڕوانین‌و بۆ به‌رده‌وامبوون‬ ‫بۆ پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌و بۆش���اییه‌ی كه‌ جه‌نگ‌و‬ ‫كوش���تار‌و كاره‌س���اته‌كان ب���ه‌ به‌رده‌وام���ی‬ ‫دروستیده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دیسانه‌وه‌ ناسیۆنالیزم‬ ‫مۆدی دانپیانانی بااڵده‌ست الی كۆبانییه‌كان‬ ‫مۆدێكی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و نیش���تیمانییه‌‪ ،‬ئه‌مان‬ ‫به‌دوای دانپیانانێكی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتیمانیدا‬ ‫ده‌گه‌ڕێن‌و جه‌نگه‌كه‌ش���یان ب���ه‌ پله‌ی یه‌كه‌م‬ ‫جه‌نگێكی نیش���تیمانییه‌‪ .‬مرۆڤبوونی ئه‌مان‬ ‫به‌ناو شوناسی ده‌س���ته‌جه‌معی ئه‌واندا وه‌ك‬ ‫ئه‌ندام���ی میله‌تێك���ی چه‌وس���اوه‌‌و بێماف���دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ���ت‪ .‬له‌كاتێك���دا ئ���ه‌وه‌ی داع���ش‬ ‫ده‌جوڵێنێت ڕێك پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌‬ ‫خه‌یاڵی سیاسیی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و فه‌رهه‌نگیی‬ ‫داعشدا ئاماده‌یه‌ "ئومه‌یه‌كی ئیسالمی" ترانس‬ ‫ناسیۆنالیی گه‌رونیی چه‌وساوه‌یه‌ كه‌ ئینتیمای‬ ‫بۆ شوێن نییه‌‪ ..‬كوبانییه‌كان به‌بێ خه‌یاڵێكی‬ ‫سیاس���یی دیاریك���راو ناجوڵێ���ن‪ ،‬ش���تێك‬ ‫نایانجوڵێنێ���ت غه‌ریزیی‌و دابڕا‌و ڕووتكراوه‌ له‌‬

‫زم���ان‌و وێنه‌‌و خه‌ون‌و م���ژده‌ی ئایدیۆلۆژیی‌و‬ ‫یۆتۆپی���ی‪ .‬كوبانیی���ه‌كان بوونه‌وه‌رێك���ی‬ ‫به‌تاڵ نین ل���ه‌ قۆناغی به‌ر له‌دروس���تبوونی‬ ‫سیاس���ه‌ته‌وه‌ هاتبن‪ ،‬ئه‌و بۆش���اییه‌ی دێریدا‬ ‫باسیده‌كات به‌ش���ێوه‌یه‌كی زۆر كۆنكریت‌و له‌‬ ‫جوگرافییایه‌كی زۆر كۆنكریتدا پڕده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كوبانیی���ه‌كان له‌ن���او س���ه‌رجه‌مه‌ ڕه‌هه‌ن���ده‌‬ ‫یۆتۆپیه‌كان���ی ناس���یۆنالیزمه‌وه‌ هات���وون‌و‬ ‫له‌وێشدا جێگیرن‌و له‌وێش���دا ده‌جه‌نگن‪ .‬ئه‌م‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌ پێ له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك ئه‌گه‌ر‬ ‫داده‌گرێت كه‌ ڕه‌نگه‌ له‌ناو واقیع خۆیدا بوونیان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬له‌ ئێستادا ئاماده‌نه‌بن‪ ،‬به‌اڵم به‌شێكن‬ ‫ل���ه‌ دیدێكی ڕزگاریبه‌خ���ش‪،redemptive ،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ ش���ه‌ڕێك ده‌ك���ه‌ن به‌ن���اوی ئه‌گه‌ره‌‬ ‫ئاینده‌ییه‌كان���ی ڕزگاربوونه‌وه‌‪ ،‬به‌ناوی ئه‌وه‌ی‬ ‫دێت‌و ده‌شێت دروس���تبكرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی ده‌بێت‬ ‫ڕووبدات‪ ،‬نه‌ك به‌ناوی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ دواوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫دۆخێكی سروشتیی‪ ،‬یان بۆ هیچ یۆتۆپیایه‌ك‬ ‫كه‌ له‌ ڕابردووه‌وه‌ هاتبێت‪ .‬ئه‌مه‌شه‌ واده‌كات‬ ‫نه‌شكێن‌و به‌رده‌وامبن‪ ،‬به‌شێك له‌ شاره‌كه‌یان‬ ‫ئه‌مڕۆ بگیرێت‌و به‌اڵم ش���ه‌وی دوایی ش���وێنه‌‬ ‫گی���راوه‌كان بگرنه‌وه‌‪ .‬ئاخر كه‌س���ێك به‌ناوی‬ ‫ئه‌گه‌رێك���ی ئاینده‌ییه‌وه‌ بجه‌نگێت‪ ،‬ش���تێكی‬ ‫كۆنكریتی���ی نییه‌ له‌ده‌س���تیبدات‪ ،‬ئه‌م دۆخه‌‬ ‫ڕێك ئه‌و دۆخ���ه‌ وایه‌ كه‌ ماركس تیایدا باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات ك���ه‌ پڕۆلیتاریا له‌ جه‌نگی خۆیدا‬ ‫بۆ بونیادنانی كۆمه‌ڵگایه‌كی سۆسیالیس���تیی‬ ‫دادپه‌روه‌ر‪ ،‬جگه‌ له‌ قه‌ید‌و به‌نده‌كانی ده‌ستی‬ ‫خۆی شتێكی نییه‌ بیدۆڕێنێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌توانێت‬ ‫دونیایه‌كی ته‌واو نوێ بباته‌وه‌‪..‬‬

‫پیداگۆگی یۆتۆپی‬ ‫ئ���ه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌ له‌ كوبانی���دا له‌ كوێو‌ه‬ ‫هاتن‪ ،‬چۆن دروستبوون‌و چی دروستیكردون؟‬ ‫كه‌سێك له‌نزیكه‌وه‌ ئاگای له‌ شێوازی كاركردنی‬ ‫په‌كه‌كه‌‌و پی وای دی بێت ده‌توانێت هه‌ندێك‬ ‫سه‌ره‌داوی س���ه‌ره‌تایی بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫پرسیارانه‌ له‌ال دروستببێت‪ .‬ئه‌م جه‌نگاوه‌رانه‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی ئه‌و ج���ۆره‌ ل���ه‌ په‌روه‌رده‌كردنی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬پیداگۆكی سیاسین‪ ،‬كه‌ ده‌كرێت به‌‬ ‫"پیداگۆیه‌كیی یۆتۆپیی" ناویببه‌ین‪ .‬پیداگۆگیی‬ ‫یۆتۆپی به‌مانی جۆرێك له‌ په‌روه‌رده‌كردن كه‌‬ ‫ئومێد‌و هیوایه‌كی گه‌وره‌ وزه‌ ناوه‌كییه‌كه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫ئومێد لێره‌دا كۆڵه‌كه‌ی سه‌ره‌كیی كاركردنی‬ ‫سیاسه‌ته‌‪ ،‬سیاسه‌تێك پابه‌ست به‌ چاوه‌ڕوانیی‬ ‫ش���تی باش���تر‌و زیاتر‪ ،‬یان چاوه‌ڕوانی شتی‬ ‫خراپ���ی كه‌متر‌و كه‌مت���ر‪ .‬ئ���ه‌م پیداگۆگییه‌‬ ‫یۆتۆپی���ه‌ ڕه‌هه‌ندێك���ی ئه‌خالقی���ی به‌هێز‌و‬ ‫بڕێكی زۆر له‌ ڕۆمانس���یه‌تی شۆڕش���گێڕانه‌ی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬یۆتۆپیا ل���ه‌م پیداگۆگیه‌ته‌ تایبه‌ته‌دا‬ ‫س���اته‌وه‌ختێكی تێپه‌ڕ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌موو‬ ‫پرۆس���ه‌ی دروس���تكردنه‌كه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌رچی من‬ ‫حه‌ز به‌ به‌كارهێنانی ده‌س���ته‌واژه‌ی سیس���تم‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬به‌اڵم بۆ به‌رچاوڕوونی خوێنه‌ر ده‌كرێت‬ ‫بڵێم‪ ،‬یۆتۆپیا له‌م پیداگۆگییه‌دا سیس���تمه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك س���اته‌وه‌ختێك‪ ،‬ی���ان په‌راوێزێك‪ ،‬یان‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی كورت‌و بچووك‌و تێپه‌ڕ‪.‬‬ ‫وه‌ك پێش���تریش ووت���م ئ���ه‌وه‌ی لێ���ره‌دا‬ ‫كارده‌كات جۆرێك له‌ هۆش���یاریی‌و ئاره‌زووی‬ ‫ئازاراویی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌دیهێنانی ئه‌و دونیایه‌ی‬ ‫خه‌باتی بۆده‌كرێت كارێكی هێجگار زه‌حمه‌ت‌و‬ ‫دووره‌ده‌س���ته‌‪ ،‬كاری ئه‌و ره‌هه‌نده‌ یۆتۆپییه‌‬ ‫پیداگۆیی���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌ وه‌ك مه‌حاڵ‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وێ���ت‪ .‬یۆتۆپی���ا لێ���ره‌دا ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫جه‌نگه‌ له‌گه‌ڵ مه‌حاڵدا ئه‌وه‌نده‌ به‌رنامه‌یه‌كی‬ ‫سیاس���یی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی���ی نیی���ه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌م ش���ه‌ڕه‌وانانه‌ ده‌جوڵێت ئه‌م ئ���اره‌زووه‌‬ ‫برینداره‌یه‌ كه‌ به‌شێك له‌ جه‌نگه‌كه‌یان جه‌نگه‌‬ ‫دژ ب���ه‌ مه‌حاڵ‪ .‬بیرۆك���ه‌ی دۆڕان‌و قوربانیی‌و‬ ‫له‌ده‌ستچوون لێره‌دا ئاماده‌یه‌‌و ئێمه‌ ڕۆژانه‌ش‬ ‫قوربانییه‌كان ده‌بینین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م بیرۆكه‌ زۆر‬ ‫به‌به‌هێ���زی گرێدراوه‌ به‌ بیرۆك���ه‌ی بردنه‌وه‌‌و‬ ‫پاڵه‌ونێتیی‌و ئومێده‌وه‌‪ .‬چه‌نده‌ به‌شی یه‌كه‌می‬ ‫ئه‌م هاوكێش���ه‌یه‌ تاڵ‌و تاری���ك بێت‪ ،‬مرۆڤی‬ ‫پلیشاوه‌بێت‪ ،‬قوربانی مێژووبێت‪ ،‬شتگه‌لێكی‬ ‫زۆری له‌ده‌س���تچووبێت‪ ،‬ئ���ه‌م پیداگۆگیی���ه‌‬ ‫یۆتۆپییه‌ هه‌موو ئ���ه‌و خاڵه‌الوازانه‌ به‌ خاڵی‬ ‫پۆزه‌تیڤ گه‌مارۆ ئه‌دات‪ .‬نه‌ك هه‌ر ئه‌مه‌ به‌ڵكو‬ ‫خودی الوازیی خ���ۆی ده‌گۆڕێت بۆ ئه‌گه‌رێك‬ ‫بۆ گه‌وره‌بوون‌و به‌هێزبوون‪ ،‬به‌س���ه‌رزه‌مینیی‬ ‫كۆتاییهێنان به‌ الوازیی‪ ،‬به‌ س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ‬ ‫كۆتاییهێنان به‌ ڕۆڵی قوربانیی‪.‬‬ ‫پیداگۆگی یۆتۆپی‌و توندتیژیی‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌زانین له‌ سیاس���ه‌تی به‌رخوردان‌و‬ ‫ڕاپه‌ڕی���ن‌و به‌رگری���دا توندتی���ژی ڕۆڵێك���ی‬ ‫گرن���گ ده‌بینێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم توندوتیژیی ته‌نها‬ ‫وه‌زیفه‌یه‌كی ئامرازی���ی نییه‌‪ ،‬ته‌نها ئامرازێك‬ ‫بنیی���ه‌ ب���ۆ به‌ده‌س���تهێنانی ئه‌م ی���ان ئه‌و‬ ‫ئامانجی سیاسیی‪ ،‬به‌ڵكو به‌شێكه‌ له‌ كرده‌ی‬ ‫خۆدروس���تكردنه‌وه‌یه‌كی نوێ‪ ،‬به‌ش���ێكه‌ له‌‬ ‫كرده‌ی خودس���ازییه‌كی ئازاد‪ ،‬دروستبوونی‬ ‫مرۆڤێك���ی ن���وێ‌و به‌تاڵ له‌هه‌م���وو ئه‌و گرێ‬ ‫ده‌رونییان���ه‌ ك���ه‌ ش���ێوازه‌ جیاوازه‌كان���ی‬ ‫داگیرك���ردن‌و چه‌وس���اندنه‌وه‌‌و ئیهانه‌كردن‌و‬ ‫كه‌منرخكردن له‌ناو مۆرۆڤدا دروس���تیكردوه‌‪.‬‬ ‫توندوتیژیی الی ئه‌م نه‌وه‌یه‌ له‌ جه‌نگاوه‌رانی‬

‫ك���ورد‪ ،‬به‌تایبه‌تی الی گه‌نج���ان‪ ،‬ئاكارێكی‬ ‫فانۆنیان���ه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌و ئ���اكاره‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ك���ه‌ فرانز فان���ۆن له‌ كتێبی "پلیش���اوه‌كانی‬ ‫سه‌رزه‌ویدا" به‌ توندوتیژیی دژه‌ كۆڵۆنیالیزمی‬ ‫ده‌به‌خش���ێت‪ .‬ئه‌و پیداگۆگییه‌ یۆتۆپییه‌ ئه‌م‬ ‫ڕۆڵه‌ تایبه‌ت���ه‌ی توندوتیژیی به‌رز ڕاده‌گرێت‌و‬ ‫(‪)٤‬‬ ‫ده‌پارێزێت‪.‬‬ ‫خاڵێكی تر له‌ پیداگۆگیه‌دا گه‌ش���ه‌دانه‌ به‌‬ ‫ده‌ستڕۆیشتنێكی فاوستییانه‌ی مرۆڤ به‌سه‌ر‬ ‫دونی���ادا‪ ،‬دونیا وه‌ك پرۆژه‌یه‌ك بكرێت مرۆڤ‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ دایبڕێژێت كه‌ خۆی ده‌یه‌وێت‪.‬‬ ‫كه‌ ئیمان‌و باوه‌ڕی شۆڕش���گێڕانه‌ ده‌یانه‌وێت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئاره‌زوویه‌كی برین���دار ده‌یه‌وێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ مس���ۆگه‌رده‌كات ش���تێك نییه‌ ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌ كوردانه‌ دایانهێنابێت‌و به‌گرییلێبكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئ���ه‌و كه‌له‌پوره‌ جاكۆبی���ی‌و لینینیی‌و‬ ‫جیڤارایی���ه‌ی له‌پش���ته‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ئێم���ه‌ له‌‬ ‫مێژووی���ی هاوچه‌رخ���ا بینیمانه‌‪ .‬ده‌س���تگرن‬ ‫به‌س���ه‌ر دونی���ادا‌و داڕش���تنه‌وه‌ی له‌ڕێگای‬ ‫كرده‌ی شۆڕشگێڕه‌وه‌ لۆژیكی ئه‌و پیداگۆگییه‌‬ ‫یۆتپییه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌و ب���اوه‌ڕه‌ی له‌س���ه‌ره‌تاكانی‬ ‫دروس���تبوونی دونیای مۆدێرن���دا به‌ عه‌قڵ‌و‬ ‫توان���ای زانس���ت هه‌ب���وو له‌ دروس���تكردنی‬ ‫دونیایه‌كی بێهه‌ڵه‌‌و س���اغ‌و پێرفێكتدا‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ئه‌م پیداگۆگیه‌ یۆتۆپی���ه‌دا‪ ،‬ده‌بێت به‌ باوه‌ڕ‬ ‫به‌ ش���ۆڕش‌و كرده‌ی یاخیبوون‌و شۆڕشگێڕیی‬ ‫دژ به‌ "سیس���تم"‪ .‬له‌ ئۆگست كۆنت‌و هێربرت‬ ‫سپینس���ه‌ره‌وه‌ له‌ س���ه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌مدا‪ ،‬به‌‬ ‫تێپه‌ڕین به‌ناوی لینین‌و ماوتسی تونگ‌و فرانز‬ ‫فانۆن‌و جیڤارا‌و هۆش���ی منه‌دا‪ ،‬تا به‌ ژیژێك‌و‬ ‫ئ���االن بادیۆ ده‌گات‪ ،‬هێڵێك ل���ه‌ بیركردنه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌یه‌ ك���ه‌ له‌ بڕوابوون به‌ زانس���ته‌وه‌ بۆ‬ ‫گۆڕینی دونیا‪ ،‬گواستراوه‌ته‌ بۆ باوه‌ڕبوون به‌‬ ‫كرده‌ی شۆڕشگێڕ‌و په‌الماردانی توندوتیژانه‌ی‬ ‫سیس���تم‪ .‬ئه‌م پیداگۆگیی���ه‌ یۆتۆپییه‌ بڕێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی ئ���ه‌م كه‌له‌پ���وره‌ی له‌خۆگرت���وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی م���ن زۆر له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و مۆدێله‌ له‌‬ ‫گۆڕانكاریدا نیم كه‌ توندوتیژیی دروستیبكات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ كوبانیدا هی���چ لۆژیكێك كار ناكات‬ ‫جگه‌ له‌ لۆژیك���ی توندوتیژیی زیاتر‪ .‬كوبانی‬ ‫به‌ به‌ها ئینسانییه‌كان ناپارێزرێت‪ ،‬به‌ڵكو به‌‬ ‫چه‌ك‌و تفاق‌و گیانفیدایی‪.‬‬

‫كوبانی وه‌ك ماڵ‬ ‫بۆ داعش كوبانی خۆی وه‌ك كوبانی گرنگ‬ ‫نییه‌‪ ،‬ش���اره‌كه‌ وه‌ك شار گرنگیه‌كی ئه‌وتۆی‬ ‫نییه‌‪ ،‬الی داع���ش كوبانی وه‌ك خاڵێك له‌ناو‬ ‫نه‌خش���ه‌یه‌كی گه‌ردونیی دینیدا گرنگه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫جوگرافی���ا گرنگ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك به‌ش���ێك‬ ‫ی���ان س���اتێك ل���ه‌ ئه‌نتۆلۆژیایه‌ك���ی ئاینیی‬ ‫گرنگه‌‪ .‬به‌اڵم بۆ یه‌كینه‌كان مه‌سه‌له‌كه‌ ته‌واو‬ ‫پێچه‌وانه‌یه‌‪ ،‬كوبانی الی ئ���ه‌وان ژینگه‌یه‌كی‬ ‫كۆنكری���ت‌و ره‌س���ه‌نه‌‪ ،‬ماڵێك���ی نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش���تیمانییه‌‪ ،‬جوگرافییه‌كی ژیاوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ڕه‌هه‌ندێكی گه‌ردونی به‌ كوبانی ده‌ه‌بخش���ێت‬ ‫جه‌نگی ئه‌و ش���اره‌یه‌ له‌پێناوی ئازادیدا‪ .‬ئه‌م‬ ‫جه‌نگه‌ی���ه‌ كوبانی ل���ه‌ ماڵێك���ی تایبه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫م���اڵ به‌ مان���ا ئینس���انیی‌و ئه‌نترۆپۆلۆژیی‌و‬ ‫سۆس���یۆلۆژییه‌كانی‪ ،‬ده‌گۆڕێت بۆ به‌شێك له‌‬ ‫جوگرافییایه‌كی گه‌ردونیی‪ .‬بۆ جه‌نگاوه‌ره‌كان‬ ‫كوبانی خاڵێك نییه‌ له‌ناو گه‌ردونێكی دینیدا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ماڵێكه‌ له‌ ناو شوناسێكی نیشتیمانیی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییدا‪ .‬داعش ته‌نها دژ به‌ فیكره‌ی ماڵه‌‬ ‫نیشتیمانیی‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌ نییه‌‪ ،‬ته‌نها دژیش به‌‬ ‫فیك���ره‌ی ماڵ خۆی وه‌ك ماڵ نییه‌‪ ،‬داعش له‌‬ ‫دیدی كوبانییه‌كاندا دۆخی دیس���تۆپیایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ڕووه‌ ڕه‌ش‌و تاریك���ه‌ی دونیایه‌ كه‌ له‌ هه‌موو‬ ‫ش���تێكدا پێچه‌وانه‌ی یۆتۆپیای كوبانییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫داعش به‌م مانایه‌ ته‌نها دوژمنێكی نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش���تیمانیی نییه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ته‌نها دوژمنێكی‬ ‫سیاسییش نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو دوژمنێكی یۆتۆپییه‌‪،‬‬ ‫دوژمنه‌ له‌ئاستی په‌یوه‌ندیی یۆتۆپیا به‌ دژه‌‪-‬‬ ‫یۆتۆپیاوه‌‪ ،‬له‌و ئاس���ته‌دا ك���ه‌ دژه‌‪-‬یۆتۆپیا‬ ‫به‌ئه‌ركی خۆی ده‌زانێت هه‌موو ڕه‌هه‌نده‌كانی‬ ‫یۆتۆپیا وێرانبكات‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‪:‬‬ ‫‪ -١‬بڕوان���ه‌ مه‌ریوان وریا قان���ع (‪.)٢٠١٤‬‬ ‫ده‌رباره‌ی ناس���یۆنالیزم و ڕاسیزم‪ .‬ئاوێنه‌ ‪١٩‬‬ ‫ئاب ‪.٢٠١٤‬‬

‫‪http://www.awene.com/‬‬ ‫‪opinion/2014/08/19/35157‬‬ ‫‪Benedict Anderson: "I like -٢‬‬ ‫‪nationalism>s utopian elements".‬‬ ‫‪http://www.uio.no/english/research/‬‬ ‫‪interfaculty-research-areas/culcom/‬‬ ‫‪news/2005/anderson.html‬‬ ‫‪Jacques Derrida. Specters of -٣‬‬ ‫‪Marx: The State of the Debt, the‬‬ ‫‪Work of Mourning, & the New Inter‬‬‫‪national. Trans. Peggy Kamuf. Lon‬‬‫‪.don: Routledge, 1994. p. 65‬‬ ‫‪Frantz Fanon (2001). The -٤‬‬ ‫‪wretched of the earth. Penguin Clas‬‬‫‪.sics; New Ed edition‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫جه‌نگی فره ڕه‌هه‌ندی داعش‬ ‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫رۆژئاوا ده‌خوازێت به‌م ش����ێوه‌یه جه‌نگی‬ ‫داعش بکات‪ .‬له‌ئاس����تی یه‌که‌م����دا‪ ،‬ڕاگرتنی‬ ‫هه‌مو س����ه‌رچاوه داراییه‌کانی له‌رێگای فشار‬ ‫له‌س����ه‌ر واڵتانی پشتیوانی‪ .‬دوه‌م‪ ،‬رێگه‌گرتن‬ ‫له‌رێڕه‌وه‌كانی گه‌یشتنی تیرۆریست‪ .‬سێیه‌م‪،‬‬ ‫لێدانی هه‌مو بنکه‌و س����ه‌رچاوه داراییه‌كانی‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی نه‌وتیه‌كان����ی‪ .‬چواره����ه‌م‪،‬‬ ‫وه‌س����تانی جوڵ����ه‌ی هێزه‌كان����ی له‌رێ����گای‬ ‫لێدانی له‌ئاس����مانه‌وه‪ .‬پێنجه‌م‪ ،‬هه‌وڵدان بۆ‬ ‫به‌هێزکردنی نه‌‌یاره‌كانی‌و دروستکردنی بنکه‬ ‫له‌نزیک ناوچه‌كانی‪ .‬شه‌ش����ه‌م‪ ،‬هه‌وڵدان بۆ‬ ‫دروستکردنی هێزی س����وننه له‌ناوه‌وه؛ وه‌ك‬ ‫ئێس����تا له‌ئوردون‌و هه‌ولێرو به‌غ����دا به‌ڕێوه‬ ‫ده‌چێت‪ .‬به‌مجۆره داعش له‌ئاس����تی دارایی‌و‬ ‫پشتیوانیی‌و شه‌ڕکه‌ره‌وه توشی سنوربه‌ندیی‬ ‫ده‌بێ����ت‪ .‬ئه‌م����ه وه‌ک هه‌ن����گاوی یه‌كه‌م بۆ‬ ‫وه‌س����تانی گه‌ش����ه‌ی ‪،containment‬‬ ‫پاش����ان بۆ نه‌هێش����تنی‪ .‬به‌اڵم ئ����ه‌م پالنه‬ ‫به‌ئاس����ته‌م ده‌گاته ئه‌و ئامانجه‌ی که داعش‬ ‫نه‌هێڵێت‪ .‬سنوربه‌ندکردنی داعش په‌یوه‌سته‬ ‫به‌هاوکێشه ناوچه‌ییه‌كانه‌وه له‌ڕوی ملمالنێی‬ ‫هێ����زه‌وه‪ .‬هه‌وڵدان بۆ فش����ارکردن له‌س����ه‌ر‬ ‫هێ����زه‌کان‌و ناچارکردنی����ان به‌وه‌س����تان یان‬ ‫نه‌یاریکردن����ی داعش ڕه‌نگ����ه ببێته هۆکاری‬ ‫وه‌ستانی گه‌شه‌ی داعش به‌اڵم هه‌رگیز نابێته‬ ‫ه����ۆکاری له‌ناوچونی‪ .‬داع����ش ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ته‌فس����یرێکی تایبه‌تی ئاینی ئیس��ل�امه‪ .‬ئه‌م‬ ‫ته‌فس����یره مێ����ژوی تایبه‌تی خ����ۆی هه‌یه‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن کورده‌وه ئه‌م ملمالنێیه په‌یوه‌س����ته‬ ‫به‌کۆمه‌ڵێک ئاستی ئاڵۆزه‌وه‪.‬‬ ‫له‌کاتێک����دا جه‌نگ����ی داع����ش جه‌نگێکی‬ ‫س����ه‌ربازییه‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا رێگریکردن‬ ‫له‌داع����ش په‌یوه‌س����ته به‌کۆمه‌ڵێک ئاس����تی‬ ‫تره‌وه‪ .‬له‌پێناوی ئه‌مه‌دا‪ ،‬ئێمه‌ی کورد له‌ڕوی‬ ‫داڕشتنی ئاسایش����ی نیشتمانیمانه‌وه ده‌بێت‬ ‫به‌س����ه‌رجه‌م ڕه‌هه‌نده‌كانی ش����ێوازی ژیاریی‬ ‫خۆماندا بڕۆینه‌وه‪ .‬ئاسایشی نیشتمانی ئێمه‬ ‫شێوازی له‌به‌رامبه‌ر نه‌یاره‌كانماندا ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی تر‪ :‬شوناس����ی دوژمن دیاریکه‌ری‬ ‫شوناسی کاتیی ئاسایشی نیشتمانیی ئێمه‌‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ش����ێکی زۆری بنه‌ماکانی ئاسایشی‬ ‫نیشتمانیی نه‌گۆڕه‪ ،‬ئه‌وا له‌به‌رامبه‌ر شوناسی‬ ‫نه‌ی����اردا پله‌به‌ندیی نه‌گ����ۆڕه‌كان ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫ئێمه ناتوانین به‌هه‌مان ش����ێوازی ئاسایشی‬

‫نیش����تمانیی له‌گه‌ڵ داعش����دا بجه‌نگین وه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدادا‪ .‬هه‌ر نه‌یارێک خیتاب‌و شێوازو‬ ‫رێکخستنی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‌‌ه‌ی‬ ‫نه‌گۆڕه پرۆسه‌ی دروس����تکردنی هێزه‪ .‬ئایا‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێزێکی نه‌یاردا چۆن هێزی خۆت‬ ‫به‌رهه‌م ده‌هێنیت؟ ئه‌گه‌ر پرسیاره‌كه تایبه‌ت‬ ‫بکه‌ین‪ :‬ئایا له‌به‌رامبه‌ر داعش����دا چۆن هێزی‬ ‫خۆت بونیاد ده‌نێیت؟ داعش مه‌ترس����یه‌كی‬ ‫کاتیی‌و تێپه‌ڕ نی����ه‪( .‬به‌پێی وته‌ی وه‌زیری‬ ‫به‌رگ����ری پێش����وی ئه‌مه‌ریکا‪ ،‬ئ����ه‌م جه‌نگه‬ ‫ڕه‌نگه سی س����اڵ بخایه‌نێت‪ .‬ئه‌م سی ساڵه‬ ‫هه‌مانکاته ک����ه جه‌نگی ئاینی����ی له‌ئه‌ڵمانیا‬ ‫خایاندی‪ ،‬که له‌ئه‌نجامدا په‌یمانی وێستڤیلیاو‬ ‫س����ه‌رهه‌ڵدانی ده‌وڵ����ه‌ت‌و عه‌لمانیه‌ت����ی لێ‬ ‫به‌رهه‌مهات)‪ .‬وه‌ك له‌س����ه‌ره‌وه ئاماژه‌م پێدا‬ ‫ک����ه هێ����زه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ڕه‌نگ����ه بتوانن‬ ‫توانای فراوانکاریی داعش بوه‌س����تێنن به‌اڵم‬ ‫هه‌رگیز ناتوانن ریشه‌کێش����ی بک����ه‌ن‪ .‬بۆیه‬ ‫ستراتیژی کورد ده‌بێت ستراتیژی خۆپاراستن‬ ‫بێت ل����ه‌م هێزه‪ .‬س����تراتیژی خۆپاراس����تن‬ ‫بریتیه له‌ش����ێوازی بونیادنانی به‌رگریی‪ ،‬یان‬ ‫به‌زمانێکی میدیکااڵنه قس����ه‌ بکه‌ین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئێم����ه مه‌ناع����ه په‌یدا بکه‌ی����ن به‌رامبه‌ر ئه‌م‬ ‫هێزه‪ .‬مه‌ناعه له‌رێگای بونیادی ستراکتۆره‌وه‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌زمانێکی ساده قسه بکه‌ین‪:‬‬ ‫داعش بیره‪ ،‬له‌به‌رامب����ه‌ردا ده‌بێت له‌ئێمه‌دا‬ ‫بیرێک هه‌بێ����ت بۆ نه‌یاریکردن����ی یان رێگه‬ ‫‌لێگرتن����ی‪ .‬به‌اڵم ئه‌م بیره ده‌بێت به‌ش����ێک‬ ‫بێت له‌ژیانی گشتی‪ .‬ئایا چۆن بیرێک ده‌بێته‬ ‫به‌شێک له‌ژیانی گشتی‪ ،‬به‌وه‌ی ببێته به‌شێک‬ ‫له‌ژیانی گش����ت ئه‌ندامان یان زۆرینه‌ی زۆری‬ ‫ئه‌ندامانی کۆمه‌ڵگا‪ .‬ئه‌م����ه‌ش ته‌نها کاتێک‬ ‫ده‌بێت که له‌رێگای سیسته‌می حوکمڕانیه‌وه‬ ‫پی����اده‌بکرێت‪ .‬داعش بریتیه له‌س����ه‌پاندنی‬ ‫ش����ێوازێک له‌ژی����ان به‌س����ه‌ر خه‌ڵکی����دا دژ‬ ‫به‌خواس����تی خۆی����ان‪ ،‬له‌رێ����گای تۆقاندن‌و‬ ‫ترس����اندن‌و توندوتیژیه‌وه‪ .‬ئ����ه‌وه‌ی جێگای‬ ‫تێڕامانه له‌فه‌لس����ه‌فه‌ی داعشدا ئه‌وه‌یه‪ ،‬که‬ ‫ئه‌گه‌ر ئیس��ل�امیه کۆنه‌كان دژ به‌کۆمۆنیست‬ ‫ب����ون‪ ،‬ئه‌وا داع����ش له‌بری کۆمۆنیس����ت دژ‬ ‫به‌هه‌ڵبژارده‌ی ئازاده ‪ .free choice‬به‌م‬ ‫پێی����ه داعش دژ به‌لیبرالیزمه ئه‌مه‌ش وه‌های‬ ‫لێکردوه ک����ه دژ به‌ئازادیی هه‌ڵبژاردن بێت‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی ت����ر دژ به‌ئازادی����ی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫مرۆڤ بۆ شێوازی ژیانی‪ .‬ئه‌م په‌رچه‌كرداره‬ ‫وه‌ه����ا ده‌كات که هه‌م����و بنه‌ماکانی فره‌یی‪،‬‬ ‫لێبورده‌ی����ی‪ ،‬ئازادیی‪ ،‬هه‌ڵب����ژاردن‪ ،‬جیاواز‬ ‫له‌الی ئه‌وان مایه‌ی قبوڵ نه‌بێت‪.‬‬ ‫بۆی����ه یه‌كه‌م بنه‌م����ای نه‌یارێت����ی داعش‬ ‫س����ه‌پاندنی ئ����ه‌م بنه‌‌مایانه‌ی����ه‪ .‬بنه‌م����ای‬ ‫فره‌ی����ی‪ ،‬لیبرالی����زم‪ ،‬ئازادیی‪ .‬ب����ه‌اڵم هیچ‬ ‫کام ل����ه‌م به‌هایانه نرخی نی����ه ئه‌گه‌ر هاتو‬ ‫ڕه‌گێکی ئابوریی نه‌ب����و؛ ئه‌وه ته‌نها ئابوریه‬

‫مناڵه‌كانی قوتب‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌گشت‬ ‫جێگایه‌ك بێ‬ ‫کێشه ملی ژن‌و‬ ‫مناڵ‌و دیل‌و پیرو‬ ‫په‌ککه‌وته‌و منااڵن‬ ‫ده‌بڕن‬ ‫که بیرێ����ک ده‌کاته بنه‌مای ژیانی گش����تی‪.‬‬ ‫هه‌رێم پیویس����تی به‌دادپه‌روه‌ریی ئابورییه‪،‬‬ ‫به‌حوكم����ی س����ه‌رده‌مییانه‪ ،‬به‌دادپه‌روه‌ریی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت����ی ب����ه‌وه‌ی که کوردس����تان وه‌ها‬ ‫ببینرێ����ت که ماڵ����ی هه‌موانه‪ .‬لێ����ره‌وه خۆ‬ ‫جوداکردنه‌وه‌و خۆناس����اندن به‌شێکی گرنگی‬ ‫ئاسایشی نیشتمانییه‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه ڕه‌هه‌ندی‬ ‫فیکرییان هه‌یه‪ :‬ئه‌وه ته‌نها فیکرێکی جودایه‬ ‫که ده‌توانێت چوارچێوه‌یه‌ك بۆ ژیانێکی جودا‬ ‫دابڕێژێت‪ .‬سیسته‌مێکی فیکریی که ده‌توانێت‬ ‫بنه‌مایه‌ک دابڕێژێت ب����ۆ ژیارێکی نوێ ته‌نها‬ ‫له‌س����ه‌ر بنه‌مای فه‌لس����ه‌فه بونیاد ده‌نرێت‪.‬‬ ‫فه‌لس����ه‌فه به‌مانای بیرکردنه‌وه‌ی هه‌میشه‌ی‬ ‫ناکۆتا ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ی ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫که هه‌یه‪ ،‬ئه‌وه‌ی که ئه‌گه‌ری هاتنی هه‌یه‪ .‬ئه‌م‬ ‫پرۆس����ه‌ی بیرکردنه‌وه پێویستی به‌زه‌خیره‌ی‬ ‫فیکریه که مرۆڤ له‌ئه‌نجامی وه‌گه‌ڕخس����تنی‬ ‫عه‌‌قڵی ده‌توانێ����ت بیانهێنێته‌ ئاراوه‪ .‬لێره‌وه‬ ‫دین بونیاد ده‌نرێته‌وه له‌ناو سنوری عه‌قڵدا‪،‬‬ ‫ئه‌خ��ل�اق دێته ئ����اراوه بۆ م����رۆڤ نه‌ك‌بۆ‬ ‫ب����اوه‌ڕدارو بێ باوه‌ڕ‪ .‬ئه‌خالق����ی بونیادنراوه‬ ‫له‌س����ه‌ر بنه‌مای جیاکاریی نێ����وان باوه‌ڕدارو‬ ‫بێب����اوه‌ڕ هه‌میش����ه بنه‌م����ای توندوتیژیی‌و‬ ‫سه‌پاندن‌و بێڕێزیه‪ .‬داعش ڕه‌نگدانه‌وه‌ی تۆخی‬ ‫ئه‌م ج����ۆره ئه‌خالقه‌یه‪ .‬کرۆکی ئه‌م ئه‌خالقه‬ ‫ئه‌وه‌یه که منی خاوه‌ن باوه‌ڕی راس����ته‌قینه‪،‬‬ ‫هه‌مو مافێکم هه‌ی����ه که وه‌ها مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ‬ ‫تۆدا بکه‌م که بابه‌تی منی هه‌تا ئه‌و س����اته‌ی‬ ‫که ب����اوه‌ڕت ده‌گ����ۆڕم‪ ،‬ی����ان وه‌ك باوه‌ڕی‬

‫وا ڕویدا لەتەئریخی میلەتا‬ ‫دالوەر سۆفی کەریم‬

‫لەئێوارەی ‪ ٢٠‬مانگی نەورۆزی ساڵی ‪١٩٤٨‬دا‬ ‫پیرەمێردی فەیلەس����وفی نەمر لەبەر دەرکی‬ ‫ئەو س����ەرایەی کە باشترین شاهیدی مێژوی‬ ‫پڕ مەینەتیمانە بەخۆشی‌و ناخۆشیەکانیەوە‪،‬‬ ‫لەب����ەردەم کتێبخانەی س����لێمانی ئێس����تادا‬ ‫ڕائەوەس����تێ‌و لەدواڕۆژی ئەم گەلە بێکەسە‬ ‫ڕائەمێنێ‌و س����ەرنج لەکوڕان‌و کچانی شاری‬ ‫دوژمن تۆقێن ئەدا‪ ،‬خ����ۆی واتەنی بەخەیاڵ‬ ‫دواڕۆژێکی ڕون����اک دێتە بەرچ����اوی‪ ،‬کاتێ‬ ‫ڕێپێوانێکی ئاس����ایی بۆ دەربڕینی ش����ادیی‬ ‫بەبۆنەی ن����ەورۆزەوە بەبەردەمیا ڕائەبورێ‪،‬‬ ‫خۆش����ی بەنیازە بۆ بەیانی لەگردەکەی یارە‬ ‫چاوی ئەهلی شار بەکلی مێژویەک بڕیژێ کە‬ ‫پر مقاوەمەت‌و قوبوڵنەکردنی چەوس����انەوەو‬ ‫ئەس����ارەت بوەو زوحاکەکانی تیا ڕسوابکا‪،‬‬ ‫ئەو ئیوارەی����ە ئەو پۆلە کچەی ش����ارەکەی‬ ‫قانع‌و بێکەس س����رودێک ئەچڕن کە باس����ی‬ ‫ئازادیی‌و سەربەس����تی ئ����ەکات‌و دژی هەمو‬ ‫چەوسانەوەیەکە‪.‬‬ ‫بەج����ۆرێ کار لەناخی ئەو کێوی ش����یعرە‬ ‫ئەکات بۆ بەیانی شیعری (نەورۆز) کە ئەڵێ‬ ‫( ئەم ڕۆژی س����اڵی تازەیە) لەدایک ئەبێت‪،‬‬ ‫بەخوشکەزاکەی ئەڵێ ئەم شیعرە پێشکەشە‬ ‫بەکچانی ش����ارەکەم‪ .‬تا ئەگاتە ئەو بەیتەی‬ ‫کە ئەفەرموێ‪.‬‬ ‫(ت����ا ئێس����تا ڕووی ن����ەداوە لەتەئریخی‬ ‫میلەتا ‪ ...‬قەڵغانی گولە س����نگی کچان بێ‬ ‫لە هەڵمەتا) ‪.‬‬ ‫دە گەورەم پیرەمێردی کەس����ی ئەم گەلە‬ ‫بێکەسە‪ ،‬وا پیرۆزی تەمەن حەڤدە پایز پێت‬ ‫ئەڵێ گەورەم ئەوە م����ن هاتم بەنیازم بچمە‬ ‫ئەو مێژوەوە کە فەرموبوتان‪.‬‬ ‫ن����ەک ه����ەر نەوەکانی زەی����دو قەعقاعت‬ ‫بۆ رس����وا ئەک����ەم بگرە س����وڵتان‌و ش����او‬ ‫خەلیفەکانیش����ت بۆ ئەکەم بەپوش����ی دەم‬ ‫با‪ ،‬فو ب����ەو نەفخی ص����ورەدا ئەکەم کە تا‬ ‫ئەو ڕۆژەی کۆبانی نەکەوتبوە بەر ش����ااڵوی‬

‫شەمش����ەمە کوێرەو مڵەی پیسی تاریکیهێن‌و‬ ‫بیر بۆگەنەکان����ەوە کەس جورئەتی نەکردبو‬ ‫فو بەو نەفخەدا بکا یاخود لەو تەپڵە بدا‪.‬‬ ‫دە خەڵک����ی س����ەر ئەم هەس����ارەیەی کە‬ ‫گۆش����ەیەکی ناوی کوردستانە‪ ،‬بزانن‌و پیرۆز‬ ‫بناس����ن‪ .‬کە ئ����ەو کیژۆڵەیەیە ک����ە لەبری‬ ‫بۆنی شانێل‌و کریستیان دیور بۆ قژی کاڵ‌و‬ ‫خاوی‪ ،‬ئێستا بۆنی باروت‌و خۆڵی سورباوی‬ ‫کۆبان����ی‌و ئارەق����ەی الملی تێک����ەڵ بەیەک‬ ‫بون‪ ،‬لەبری مۆس����یقای کالسیک‌و سیمفۆنیا‬ ‫ش����ریخەی گولەو ناڵەی خومپ����ارەو ئاڕ بی‬ ‫جی گوێکانی کاس ئەک����ەن‪ ،‬بزانن ئەوانەی‬ ‫بەقورس����ایی پیرۆز بۆیاخیان داوە لەسەری‬ ‫بەتاڵیان باویان نامێنێ‪ ،‬پیرۆز ئەوکچۆڵەیەیە‬ ‫کە ڕەنگە گیرفانی کراس����ە خاکیەکەی یەک‬ ‫لیرەی س����وریی تیا نەبێ‪ ،‬لەبری شوش����ەی‬ ‫ڕەنگ بۆ نینۆکە بچوک‌و ناسکەکانی لەمارکە‬ ‫جیهانیەکان����ی وەک ماکس����فاکتۆر یاخ����ود‬ ‫ماس����کارای لۆریاڵ بۆ برژانگەکانی‪ ،‬دڵنیابن‬ ‫ئێس����تا تەنها دو فیش����ەکی کالش����ینکۆفی‬ ‫لەگیرفانی چەپی کراسەکەیدا قایم هەڵگرتوە‬ ‫بۆ خۆی! بۆ سەر دڵی!‬ ‫بۆ ئ����ەوەی هیچ دەس����تێکی گاڵو نەگاتە‬ ‫لەش����ی گەرمی‪ ،‬یا نەبرێتەوە بۆ بازاڕەکانی‬ ‫(ع������کاظ‌و مجنه‌و ذی المج������از) نەخرێتە‬ ‫مەزاتی موجاهیدەکانەوە‪ ،‬یا نەیکەن بەدیاری‬ ‫بۆ کەمتیاریک‪ ،‬ئ����ەو ئەوەندە پیرۆزە هەمو‬ ‫پیرۆزیەکانی شەرمەزار کردوە‪ ،‬تەنها ئارینی‬ ‫هاوڕێی هاوش����انیەتی کە بەگیانی پاکیزەی‬ ‫خۆی گەلەگورگێکی ڕەوانەی جەهەنەم کرد‪.‬‬ ‫پیرۆز ڕێمان پێبدەی بتکەینە س����ونبولی‬ ‫بەرخۆدان����ی گەلەکەم����ان ئێم����ەش ئەوکات‬ ‫ئەتوانین وەک شاش����ە زەبەالحەکەی ‪CNN‬‬ ‫گوڵی شانازیی بدەین لەیەخەی مێژومان‪.‬‬ ‫دلنیابە ئەگ����ەر ڕیزبەندی����ەک ئەنجام بدا‬ ‫ئەو ‪TV‬یە بۆ ناوداران‌و کەڵە پیاوانی مێژو‪،‬‬ ‫تا پێمان بڵێ میدی����ا زەبەالحەکەمان ڕۆژێ‬ ‫لەڕۆژان ئەم کەس����ایەتیانە بەشاش����ەکەمانا‬ ‫گوزەریان کردوە ئەوا ئەبێت گیڤاراو گاندی‌و‬ ‫نیلس����ۆن ماندێال زۆر لەدوای تۆی پیرۆزەوە‬

‫کاتی ئەوە هاتوە‬ ‫کۆمپانیا سیاسیەکان‬ ‫لەبەردەم دادگای‬ ‫مێژودا مایەپوچیی‬ ‫خۆیان ڕابگەیەنن‪،‬‬ ‫کاتی ئەوە هاتوە‬ ‫نەوه‌ی نوێ بێتە‬ ‫سەر شانۆی خاک‬

‫بن پیرۆز‪.‬‬ ‫منی����ش ئەگەر زاتی ئەوە بکەم دو وش����ە‬ ‫بڵێم‪ ،‬تەنیا ئەتوانم ئەمەم بەزارا بێت‪:‬‬ ‫پیرۆز بەپیرۆزییت قەسەم‪ ،‬تفەنگ تەنها‬ ‫بۆ تۆو هاوڕێکان����ت جوانە‪ ،‬هەر لەئێوە دێ‬ ‫گورگ����ی ڕەش‌و شەمش����ەمە کوێرەی ڕەش‌و‬ ‫ب����ای ڕەش‌و س����ەری ڕەش‌و بیرو مێش����کی‬ ‫ڕەش����ی پێ دروێن����ە بک����ەن‪ ،‬ئەتوانم بڵێم‬ ‫سەرت بەرزو دەنگت دلێر‪ ،‬شەرم لەڕابوردوت‬

‫خۆمی لێئه‌ك����ه‌م‪ .‬که‌واته داعش پرۆس����ه‌ی‬ ‫سه‌پاندنی جۆرێک له‌باوه‌ره‪ ،‬جۆرێک له‌ژیان‌و‬ ‫ژی����ار‪ .‬ئه‌م باوه‌‌ڕو ژی����ان‌و ژیاره دژ به‌کوردو‬ ‫کوردبون‌و شوناس����ی کوردیه‪ .‬ئیسالمیه‌كانی‬ ‫کوردس����تان به‌ش����ێکن له‌م پرۆسه‌یه‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫قۆناخێک له‌قۆناخه سه‌ره‌تاییه‌کانی پرۆسه‌ی‬ ‫به‌داعش����کردنی بریتیه له‌ماندوک����ردن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫بیری ئیخوان به‌هه‌مانش����ێوه پرۆس����ه‌یه‌كی‬ ‫قۆناغیه‪ ،‬که بریتیه له‌ره‌خساندنی زه‌مینه بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی خه‌الف����ه‌ت‪ .‬ڕه‌نگه جیاوازیی نێوان‬ ‫ئه‌م دو پرۆس����ه‌یه بریتی بێ����ت له‌جیاوازیی‬ ‫نێوان ن����ه‌رم‌و ڕه‌ق؛ ب����ه‌اڵم ده‌رئه‌نجام هه‌ر‬ ‫یه‌که‪ .‬بۆیه مه‌ترسی لێره‌دا ئه‌وه‌یه که چۆن‬ ‫وه‌ك ک����ورد بمێنیته‌وه له‌س����ایه‌ی هێرش����ی‬ ‫ڕه‌ق‌و هێرش����ی نه‌رمدا‪ .‬که هه‌ردو هێرشه‌كه‬ ‫ئامانجی سڕینه‌وه‌‌ی کورده وه‌ك کورد‪ .‬پێش‬ ‫ده‌رکه‌وتنی داعش کارێکی به‌رده‌وامی رۆژانه‌ی‬ ‫کادیری ئیسالمیه‌كان بون که ڕه‌خنه‌ی بیری‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌یی کورد بکه‌ن؛ یان دژه ناسیونالیست‬ ‫بن‪ .‬ئه‌م پرۆس����ه‌یه به‌ش����ێک بو له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫سڕینه‌وه‌ی شوناسی کوردبون‌و دروستکردنی‬ ‫بۆش����ایی بۆ پڕکردنه‌وه‌ی به‌بی����ری ئوممه‪.‬‬ ‫(چه‌ند جارێک من توش����ی گێچه‌ڵی ئه‌مانه‬ ‫بوم‪ ،‬که ئوممه به‌مرۆڤانه‌ترو پێش����که‌وتوتر‬ ‫ده‌زان����ن له‌نه‌ته‌وه‪ .‬ئوممه یانی به‌عه‌ره‌ببون‪،‬‬ ‫یان بون له‌س����ایه‌ی خه‌الفه‌تێكی عه‌ره‌بیدا)‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ ناوچه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ت‬ ‫شانۆی جه‌نگه تایفیه‌كان بێ‌ ئه‌وا بێ دودڵیی‬ ‫تایف����ه‌کان ده‌خوازن له‌مرۆڤ����ی کورد خاکی‬ ‫کورد به‌ش����ێک بێت له‌جیوپۆله‌تیکی ئوممه؛‬ ‫ئوممه‌ی ش����یعه یان ئوممه‌ی س����وننه‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاوازییان نیه له‌ڕوی جیوپۆله‌تیکه‌وه‪ .‬بۆیه‬ ‫یه‌كێك له‌کۆڵه‌كه‌کانی ئاسایشی نیشتمانیی‬ ‫کوردستان بریتیه له‌خۆدورگرتن له‌شوناسی‬ ‫ئیسالمی سیاسی‌و له‌ئه‌نجامدا دورخستنه‌وه‌ی‬ ‫سیاس����ه‌ت له‌دین‪ ،‬چونکه له‌ئاستی ناوه‌كی‌و‬ ‫ده‌ره‌كی‌و ژیاریی‌و ئه‌خالقیی مایه‌ی مه‌ترسیه‬ ‫بۆ مرۆڤی کورد‪ .‬ئه‌خالقی سوننه‌ی ئیسالمی‬ ‫بریتی����ه له‌ئه‌خالق����ی دژه مۆدرێ����ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌یاده‌وه‌ریه‌كانی س����ه‌ید قوتب له‌ئه‌‌مه‌ریکادا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬الی قوتب کاریگه‌ریی شارستانی‬ ‫ئه‌‌مه‌ریکی له‌س����ه‌ر مرۆڤایه‌تی سفره چونکه‬ ‫ئه‌خالق یان ژیاری����ی خه‌ڵكی جودایه له‌وه‌ی‬ ‫که ئه‌و ده‌خوازێت‪ .‬ئه‌م دۆخه ته‌سکبینیی‌و‬ ‫دادگاییکردنی خه‌ڵكی وه‌ك س����فر‪ ،‬یان هیچ‬ ‫ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی جودان له‌شێوازی ژیانیاندا‬ ‫مایه‌ی نه‌خۆش����یه‌كی شارستانیه‪ .‬بۆ کورد‬ ‫گرنگه به‌دوربێت له‌م ده‌رده شارستانیه‪ .‬ئه‌م‬ ‫ده‌رده بریتیه له‌پوچگه‌رایی به‌رامبه‌ر دونیاو‬ ‫ئه‌وانیتر‪ ،‬هه‌تا ئاستێک که جاڕی قڕکردنیان‬ ‫ب����دات‪ .‬مناڵه‌كان����ی قوتب ئه‌مڕۆ له‌گش����ت‬ ‫جێگایه‌ك بێ کێش����ه ملی ژن‌و مناڵ‌و دیل‌و‬ ‫پیرو په‌ککه‌وته‌و منااڵن ده‌بڕن‪.‬‬

‫ناکەیت‪ ،‬چاوش����ۆڕی ‌هیچ بەرپرس����ێ نیت‪،‬‬ ‫ناوت لەهیچ لیس����تێکی گەندەڵی����ا نەهاتوە‬ ‫بەناوی پێش����مەرگەی دێرینەوە هیچ پارچە‬ ‫زەویەک����ت بۆ تەرخان نەکراوە‪ ،‬خاوەنی هیچ‬ ‫کۆمپانیایەک����ی وەهمیی نی����ت یاخود ناوت‬ ‫لەهیچ لیستێکی گەندەڵیدا تۆمارنیەو بەپلەی‬ ‫وەکیل وەزیر یا عەمید خانەنشین نەکراوی‪،‬‬ ‫ئەزانی بۆ؟ لەبەر ئەوەی تۆ عاشقی!‬ ‫عەشقەکەش����ت پیرۆزە‪ ،‬پیرۆز عەشقی تۆ‬ ‫تەنها بۆ ژیانە بەاڵم ژیانێکی پیرۆزو سەرفراز‬ ‫نەک کۆیلەی بیری بۆگەن‌و س����ەری بۆگەن‌و‬ ‫پیاوی بۆگەن‪.‬‬ ‫کات����ی ئەوە هاتوە مۆدێلە س����وڵتانیەکان‬ ‫نەمێنن‪ ،‬کاتی ئ����ەوە هاتوە ئەڵقە لەگوێکان‬ ‫بزانن ئەوانەی بەدۆس����ت لەقەڵەمیان ئەدان‪،‬‬ ‫تەنها بەخزمەتکار قبوڵیانن‪ ،‬کوا پرس‌و ڕای‬ ‫دۆس����تانە‪ ،‬کاتی ئەوە هات����وە بیرکوژەکان‬ ‫لەئاست پیرۆزەکاندا چۆک دابدەن‪ ،‬پەنجەی‬ ‫ش����ەرمەزاریی بم����ژن‪ ،‬کات����ی ئ����ەوە هاتوە‬ ‫کۆمپانی����ا سیاس����یەکان لەب����ەردەم دادگای‬ ‫مێژودا مایەپوچیی خۆیان ڕابگەیەنن‪ ،‬کاتی‬ ‫ئەوە هاتوە نەوه‌ی نوێ بێتە س����ەر شانۆی‬ ‫خاک‪ .‬کاتێ پیرۆز لەکاتی چاوپێکەوتنەکەیدا‬ ‫شەرمی کردبو بەبەرگی پڵنگەوە پەیامنێرەکە‬ ‫ببینێ‪ ،‬بەبەرگێکی س����اکارەوە وەک بوکێکی‬ ‫ش����ەرمن ق����ژە کاڵەکەی کردب����و بەتەماتەو‬ ‫بەدەس����تە الوازەکان����ی ی����اری بەتاڵی بەنی‬ ‫بەڕە ش����ڕەکە ئەکرد‪ ،‬لەڕاستیشدا تەوارێک‬ ‫ب����و لەڕاوی گورگە ڕەش����ەکانەوە هاتبوەوە‪،‬‬ ‫ڕۆژی ئ����ەوە نزی����ک بوەت����ەوە بازرگانان����ی‬ ‫ش����ەڕ لەبەرزاییەکان بێنە خ����وارەوە خەڵک‬ ‫پیرۆزەکان����ی ئ����ەوێ‪ ،‬ب����اوی درۆو خۆبادان‬ ‫نەماوە پیرۆزەکان نەوەکانی سەعدو حەمزە‬ ‫ڕاوئەنێن‌و ڕەش����ەبای ڕەش ک����پ‌و خامۆش‬ ‫ئەکەن‪ ،‬دنی����ای ئێمە بەپی����رۆزەکان پیرۆز‬ ‫ئەکرێ نەک سەری ڕەشکراوەو قاتی فاخیرو‬ ‫خۆبادانی بەر مایکی کەناڵە تایبەتەکان‪.‬‬ ‫پی����رۆز خۆت پی����رۆزو کارت پیرۆزو بیرت‬ ‫پیرۆزو ئەوا خاک‌و مێژوو بەرخۆدانیش����ت بۆ‬ ‫پیرۆزکردین‪ ،‬هەر بژیت بەپیرۆزیی‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫داعشیزم‬ ‫لەنەتەوەی هه‌ڵبژێردراوەوە‬ ‫بۆ ئوممەی هه‌ڵبژێردراو‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫بەشی یەکەم‬ ‫لەگ���ەڵ س���ەرهه‌ڵدانی داع���ش وەکو‬ ‫ھێزێک���ی س���ەلەفیی نوێ���ی جیهادیی‌و‬ ‫دەستپێکردنی ھێرش���ەکانیان بەئامانجی‬ ‫کۆمەڵکوژیی بۆ سەر کوردانی شەنگال‌و‬ ‫کۆبانێ‪ ،‬یەک هه‌قیقەتی نوێی دابەشبونی‬ ‫نەخش���ەی سیاس���یی لەناوچەک���ەدا بۆ‬ ‫س���ەلماندین‪ .‬ئەویش بریتییە لەوەی کە‬ ‫ئەنفال رابردو نیی���ە‪ ،‬بەڵکو پڕۆژەیەکە‬ ‫ک���ە ش���یاوی دوبارەبونەوەی���ە‪ .‬ک���ورد‬ ‫لەناو ئەم پ���رۆژە نوێی���ەدا بەفۆرمێکی‬ ‫دڕندانەت���ر لەفۆرم���ە پ���ان عەرەبیی���ە‬ ‫ناسیۆنالیستییەکەی لەبەردەم هه‌ڕەشەی‬ ‫تواندنەوەو کۆمەڵکوژییدایە‪ .‬پرۆژەیەکی‬ ‫نوێ���ی س���ڕینەوەی شوناس���ی ک���وردو‬ ‫تواندنەوەی لەناو جەستەیەکی سیاسیی‬ ‫ئایینی جیوەئاس���ای نوێدا لەئارادایە کە‬ ‫ئەمڕۆ ئیسالمیزمێکی سیاسیی شەڕانگیز‬ ‫نوێنەرایەتی دەکات‪.‬‬ ‫پ���رۆژە تۆتالیتارییەکان���ی دەوڵەتە‬ ‫پۆست کۆلۆنیالییەکانی (‪post-colonial‬‬ ‫‪ )state‬خۆرهه‌اڵتی ناوەڕاس���ت‌و جیهانی‬ ‫عەرەبیی لەیەک س���کدا لەدایک نەبون‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم یەک پەت���ی ن���اوک بەیەکیانەوە‬ ‫دەبەس���تێت‪ ،‬کە بەفۆرمی جیاواز خۆیان‬ ‫نماییشدەکەن‌و خەونی سوڵتانیزمی نوێ‬ ‫زیندو دەکەنەوە‪ .‬ئەم پرۆژە تۆتالیتێرانە‬ ‫لەمۆدێلە عەرەبییەکەی یان تورکییەکەی‬ ‫یاخود فارسییەکەیدا بەبەرگی جیاوازەوە‬ ‫دێنەوە ناو مێژوی کۆمەڵگاکانی ناوچەکە‪.‬‬ ‫ئەو پەتەش کە ناوکی هه‌مو ئەم پرۆژانەی‬ ‫بەیەکەوە بەستوە‪ ،‬خەونی دروستکردنی‬ ‫ئیمپراتۆرییەتێکی سوڵتانیی‌و ئوممەیەکی‬ ‫ھۆمۆگێنە (‪ .)homogen‬داعش پرۆژەی‬ ‫تەواوکردنی مۆدێلی تۆتالیتاریزمی پۆست‬ ‫بەعس���یزمە لەخۆرهه‌اڵت���ی ناوەڕاس���ت‬ ‫بەگش���تیی‌و جیهانی عەرەبی بەتایبەت‪.‬‬ ‫ئەم سیس���تەمە ناوچەییەی کە داعش‌و‬ ‫هاوکاران���ی خەریک���ی دروس���تکردنین‪،‬‬ ‫دابەش���بونێکی نوێ���ی دیزاینی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەییە لەناوچەک���ەدا کە جەنگی دژ‬ ‫بەتیرۆرو جەنگەکان���ی کەنداوو روخانی‬ ‫سیستەمی بەعس���یزم‌و کەوتنی دەوڵەتە‬ ‫(‪)authoritarian‬‬ ‫دەس���ەاڵتگەرە‬ ‫عەرەبییەکان ل���ەدوای بەهاری عەرەبیی‬ ‫لەگەڵ خۆیان���دا ھێنایان‪ .‬ئێمە لەبەردەم‬ ‫فاکتێک���ی مێژوییدای���ن‪ ،‬ئەویش ئەوەیە‬ ‫ک���ە دەوڵەت���ە پۆس���ت کۆلۆنیالییەکان‬ ‫لەناوچەک���ەدا ن���ە توانیی���ان مۆدێلێکی‬ ‫س���ەرکەوتوی پڕۆژەی مۆدێرنە بەفۆرمە‬ ‫لیبرالییەکەی پێشکەش بەکۆمەڵگاکانیان‬ ‫بک���ەن‪ ،‬ک���ە هاونیش���تیمانیبون‌و‬ ‫پەرلەمانتاریزم‌و ئازادی تاک‌و بازاڕی ئازاد‬ ‫خەسڵەتە سەرەکییەکانێتی‪ ،‬نە توانیشیان‬ ‫لەپ���رۆژەی دروس���تکردنی دەوڵ���ەت‌و‬ ‫نەت���ەوەدا بەفۆرم���ە ناسیۆنالیس���تیی‌و‬ ‫پان ناسیۆنالیس���تییەکەی سەرکەوتوبن‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەم دەوڵەتانە لەسەدەی بیستەمدا‬ ‫دروس���تیانکرد‪ ،‬بریتیی بو لەبیناکردنی‬ ‫"دەوڵەتێک���ی ھۆب���زی"ی ک���ە وەک���و‬ ‫وەحش���ێک یان لیڤیاتانێک لەسەر زەوی‬ ‫ژیانی ئینس���انەکانی کۆنترۆڵ‌و دیسپلین‬ ‫دەک���رد‪ .‬جی���اوازی نێوان ئ���ەم پرۆژە‬ ‫تۆتالیتارییە دینییە نوێیەو پرۆژە پۆست‬ ‫کۆلۆنیالییەکانی پێش خۆی گۆڕینی ناوو‬ ‫بەرگ���ی ئایدیۆلۆژیاکان نیی���ە‪ ،‬لەبەرگی‬ ‫نادینییەوە بۆ بەرگێک���ی دینیی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫چەندی���ن رەهه‌ندی ن���وێ لەخۆیدەگرێت‬ ‫کە راڤەکردنیان لەن���او چوارچێوەیەکی‬ ‫فیکرییدا پێداویس���تییەکی ته‌نها تیۆریی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو سیاسییشە‪ ،‬تاوەکو بزانین‬ ‫سەروکارمان لەگەڵ چ دەسەاڵتدارێتی‌و چ‬ ‫ھێزێکی مەترسیداری نوێدایە‪.‬‬ ‫پرۆژەی بیناسازیی ترادیسۆنێکی‬ ‫گەورەی ئیسالمیی‬ ‫پرۆژەی تۆتالیتاریزم هه‌میشە بەکوشتنی‬ ‫حیکای���ەت‌و ترادیس���یۆنە بچوک���ەکان‌و‬ ‫هاڕیینی���ان لەن���او چوارچێ���وەی یەک‬ ‫حیکایەتی گەورەو تۆتالدا دەستپێدەکات‪.‬‬ ‫بەب���ێ بونی ی���ەک حیکایەت���ی گەورە‬ ‫ناتوانین ب���اس لەئەجێندای تۆتالیتاریزم‬ ‫لەمێژوی کۆن‌و نوێیدا بکەین‪ .‬ستالینیزم‬ ‫لەفۆرم���ە کۆمۆنیزمییەک���ەی‌و نازی���زم‌و‬ ‫فاش���یزم لەفۆرمە س���ەرمایەدارییەکەی‪،‬‬

‫ئەنفال رابردو نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو پڕۆژەیەکە‬ ‫کە شیاوی‬ ‫دوبارەبونەوەیە‪.‬‬ ‫کورد لەناو ئەم‬ ‫پرۆژە نوێیەدا‬ ‫بەفۆرمێکی‬ ‫دڕندانەتر لەفۆرمە‬ ‫پان عەرەبییە‬ ‫ناسیۆنالیستییەکەی‬ ‫لەبەردەم هه‌ڕەشەی‬ ‫تواندنەوەو‬ ‫کۆمەڵکوژییدایە‬ ‫بەعسیزم لەفۆرمە پۆست کۆلۆنیالییەکەی‬ ‫چەندی���ن مۆدێل���ی دەس���ەاڵتدارێتی تر‬ ‫لەئەمه‌ری���کای التین‌و ئەفریقاو ئاس���یا‬ ‫نمون���ەی ئەو بزوتن���ەوە تۆتالیتارانەمان‬ ‫نیشاندەدەن‪ .‬س���تراتیژی یەکەمی کۆی‬ ‫ئ���ەم دەس���ەاڵتدارێتییانە بریتی���ی بوە‬ ‫لەدروس���تکردنی ئیمپراتۆرییەتێک���ی‬ ‫ئایدیۆلۆژیی کە تیایدا هه‌مو شوناسەکانی‬ ‫تر دەسڕێتەوەو دەیانکات بەیەک شوناس‪،‬‬ ‫هه‌مو ترادیس���یۆن‌و کولتورە بچوکەکان‬ ‫لەوێن���ەی کەمەنەتەوەی���ی‌و ئایین���ی‌و‬ ‫تائیفییەکان دەهاڕێ���ت‌و حیکایەتەکانی‬ ‫خۆیان لێدەس���ەنێتەوەو ترادیس���یۆن‌و‬ ‫حیکایەتە گەورەکانی خۆی بەس���ەریاندا‬ ‫دەس���ەپێنێت‪ .‬ئامانجی س���ەرەکی ئەم‬ ‫مۆدێلە دروستکردنی دەسەاڵتدارێتییەکە‬ ‫کە تیای���دا تیرۆر جەوهه‌ری سیاس���ەت‬ ‫پێکدەھێنێ���ت‌و توندوتیژی���ی میت���ۆدی‬ ‫پەروەردەکردنی کۆمەڵگایەو ترسیش ئەو‬ ‫فەزایەیە کە لەرێگایەوە هه‌مو ئینس���ان‌و‬ ‫گروپەکان ڕام‌و دەس���تەمۆ دەکات‪ .‬لەم‬ ‫جۆرە دەسەاڵتدارێتییەدا یاسا نییەو ڕێسا‬ ‫هه‌یە‪ ،‬گەر یاس���اش هه‌بێت هه‌میشەیی‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و بەپێ���ی بەرژەوەندیی���ە‬ ‫هه‌نوکەی���ی‌و درێژخایەن���ەکان لەژێ���ر‬ ‫دەس���تکاریکردن‌و گۆڕانی بەردەوامدان‪.‬‬ ‫هه‌ر ئەم خەسڵەتەش���ە وادەکات کە ئەم‬ ‫ئایدیۆلۆژییانە جیوەئاس���ا کار لەس���ەر‬ ‫مێژوی ف���ەردو گروپەکان بکات‌و دۆخێک‬ ‫بخوڵقێنێت کە "باری نائاسایی بەردەوام"‬ ‫ژیانی مرۆڤەکان دیاریبکات‪.‬‬ ‫لەئێستادا مۆدێلی ئیسالمی سیاسیی‪،‬‬ ‫لەفۆرمە داعش���ییەکەیدا‪ ،‬پرۆژەیەکە دژ‬ ‫بەپرنسیپەکانی دیموکراسی‌و سیستەمی‬ ‫پەرلەمانتاری���زم‌و ئازادیی���ە فەردی���ی‌و‬ ‫گش���تییەکان‪ .‬ئەم رەهه‌ندەی داعشیزم‬ ‫هاوتای بەعس���یزم‌و هاوش���ێوەکانێتی‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم جیاوازییەک���ەی لەوەدای���ە‬ ‫دەتوانێ���ت بەپێچەوانەی بەعس���یزمەوە‬ ‫ک���ە ئایدیۆلۆژیایەکی ناسیۆنالیس���تیی‬ ‫عەرەبیی���ەو زیندوکردن���ەوەی نەتەوەی‬ ‫عەرەبیی‌و یەکێتی نیشتیمانەکەی ئامانجی‬ ‫سەرەکیی بو‪ ،‬لەمڕۆدا ئەم ھێزە ئایینییە‬ ‫ش���مولییە بەناوی نەت���ەوەوە نایەت بۆ‬ ‫ئەوەی کەمە نەتەوەیی‌و ئایینیەکان یان‬ ‫ھێزە نادینییەکان لەناوببات‪ ،‬بەڵکو بەناو‬ ‫ئیس�ل�امەوە دێت کە شوناسی زۆرینەی‬ ‫میللەتان���ی ئەو ناوچەی���ە پێکدەھێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوان دەتوانن کوالیس���یۆن لەگەڵ ئەو‬ ‫گروپانەدا دروس���تبکەن کە زەرەرمەندی‬ ‫ئ���ەم گۆڕانکارییانەی س���ااڵنی دوایین‪،‬‬ ‫وەکو الی تائیفەی س���وننەکان لەعێراق‌و‬ ‫سوریادا دەیبینین‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ره‌هه‌ندی‬ ‫سێیه‌م‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک‬ ‫"نه‌وزاد جه‌مال" ده‌ینوسێت‬

‫کورد لەجەمسەرگەریی نوێی‬ ‫خۆرهەاڵتی ناویندا‬ ‫لەودیو س���ۆزو "نێرگس���یەتی" ناسنامەی‬ ‫نەتەوەیی���ەوە‪ ،‬زێدەڕەوی���ی نیی���ە ئەگ���ەر‬ ‫بڵێی���ن؛ لەجیهان���دا ک���ەم جێگ���ە هەیە‪،‬‬ ‫هێندەی کوردس���تان دینامیکیەت‌و ئەگەری‬ ‫ئاڵۆگۆڕی سیاسی‌و ئابوری تێدابێ‪ .‬هەرێمی‬ ‫کوردس���تان بەتایبەتت���ر کە بەش���ێکی ئەو‬ ‫نیش���تمانێکی دێرینەیە‪ ،‬خاوەنی کۆمەڵگەو‬ ‫نیمچ���ە س���ەربەخۆییەکی سیاس���ی گەنج‌و‬ ‫تازەیە‪ .‬ملمالن���ێ‌و قەیرانەکانی ئەم هەرێمە‬ ‫هاوکاتە لەگەڵ ئاڵوگۆڕەکانی بەش���ەکانیترو‬ ‫تێکڕا بەش���ێکن لەپرۆس���ەی دروستبونەوەو‬ ‫خۆجێکردن���ەوە لەخۆرهەاڵتدا‪ .‬هەر ئەمەش‬ ‫تایبەتمەندییەکی س���تراتیجیی پێداوەو هەر‬ ‫نەخش���ەیەکی ناوچەیی ی���ا جیهانی‪ ،‬بەبێ‬ ‫لەبەرچاوگرتنی کوردس���تان شکستدەهێنێ‪.‬‬ ‫هەڵبەت‪ ،‬باس���ی پێگەی کوردو کوردستان‬ ‫لەسەر ئاس���تی ناوچەکەو کۆی خۆرهەاڵتدا‪،‬‬ ‫هەر لەسۆنگەی کوردێکەوە نییە‪ ،‬بەڵکو لەو‬ ‫رەهەن���دە بابەتییەوەیە ک���ە ئەمڕۆ تێیدایە‪.‬‬ ‫چونکی وەک چۆن ئەو مرۆڤگەلە بەشێکە لەو‬ ‫جوگرافیا مۆلەق‌و ئاوسەی جیهان‪ ،‬ئاوەهاش‬ ‫باری جیۆسیاسیی ناوچەکە بەشێکە لەماف‌و‬ ‫خواستەکانی کورد‪.‬‬ ‫دی���ارە ئەوەی لەباش���وری کوردس���تان‌و‬ ‫خۆرئ���اوای دەگ���وزەرێ‪ ،‬دەرکەوت���ی‬ ‫جەمس���ەرگەرییەکی نوێ���ی خۆرهەاڵت���ی‬ ‫ناوین���ە‪ .‬چونک���ی وەک چۆن کوردس���تان‬ ‫گۆڕەپان���ی جەن���گ‌و ملمالنێ���ی ئیمپراتۆرە‬ ‫گەورەکان بوە‪ ،‬پێدەچی ئێس���تە باردۆخەکە‬ ‫بەجۆرێکیت���ر دوبارەبون���ەوەی ملمالنێ���ی‬ ‫"سەفەوی‪ /‬عوس���مانی"و زلهێزەکانی دونیا‬ ‫بێ‪ .‬ئەمڕۆ کورد لەدابەشبونێکی سیاسیدایە‪،‬‬ ‫بەتایبەت جەمس���ەرگیریی ئێ���ران ‪ /‬تورکیا‬ ‫لەروداوەکان���دا مێژویەک���ی پڕ ناس���ۆرمان‬ ‫بیردەخات���ەوە‪ .‬کاتێ لەڕێگەی میرنش���ینە‬ ‫کوردییەکانەوە‪ ،‬شاو س���وڵتانەکان جەنگی‬ ‫بەرژەوەندی���ی‌و قەڵمڕەوی���ی خۆیان دەکرد‪.‬‬ ‫جگە لەوەی هەرچی خێروبێری کوردستانیان‬ ‫برد‪ ،‬دوژمنایەت���ی‌و لێکترازان‌و دوبەرەکییان‬ ‫لەئاستێکی پەتی‌و غەریزیدا کردە نەریتێکی‬ ‫دەسەاڵتخوازیی‪ .‬دواجار هەوساری براکوژیی‪،‬‬ ‫خۆخۆری���ی‌‌و خیانەتکردن‪ ،‬بوە دەرکەوتێکی‬ ‫س���ەدان ساڵە لەنێوان میرنشینەکانی بابان‌و‬ ‫ئەردەاڵن‌و سۆران‌و بادینان‌و بۆتان‌و هتددا‪.‬‬ ‫رەنگە خوێندنەوەی بابەتی ئەم دەرکەوتە‬ ‫لەبەهان���ەی نەبونی هەس���ت‌و هۆش���یاریی‬ ‫نەتەوەیی‌و بندەس���تیی‌و هەژاریی بەهۆکاری‬ ‫بەرجەستەنەبونی ناسنامەو بەرژەوەندییەکی‬ ‫نیش���تیمانی نەتەوەییدا‪ ،‬بدۆزرێتەوە‪ .‬وەلێ‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەم لێکدانەوە بۆ ئەوس���ا دروستبێ‪،‬‬ ‫ئێستا کە هەمان سیناریۆ لەکێبەرکێی‌ هێزە‬ ‫سیاس���یەکاندا‪ ،‬بەتایبەت حزب���ە چەکدارو‬ ‫پارەدارەکان���دا دەبینرێ‪ ،‬ش���یاوو دروس���ت‬ ‫نییە‪ .‬هەریەک بەجۆرێک لەئەجێنداو بەرەی‬ ‫دەوڵەتێکی گەورەی ناوچەکەدان کە دواجار‬ ‫دابەشبونێکی تری دروستکردوەو "گەمەکارە‬ ‫گەورەکان" سێبەریان بەسەر سیاسەتمەدارە‬ ‫کوردەکانەوەیە‪.‬‬ ‫چیتر پێم وانییە دابەش���بونی جوگرافیی‬ ‫کوردستان‪ ،‬هۆکاری الوازیی‌و پەرتەوازەیی‌ بێ‪.‬‬ ‫نەخێر‪ ،‬ئەوە بۆ س���ەدەیەک لەمەوبەر راست‬ ‫بو‪ .‬ئێستە کوردانی پارچەکانی تر‪ ،‬دەتوانن‬ ‫لەس���ەروی س���نورە زۆرملێیەکان ناسنامەی‬ ‫هاوبەش���یان تا ڕادەی هاوکاریکردنی یەکتر‬ ‫بدۆزنەوە‪ .‬واتە‪ ،‬گرفتەکە لەلەیەکنەگەیشتن‌و‬ ‫نەبون���ی هەمانگیی نەتەوەیی‪ -‬نیش���تمانیی‬ ‫هێزەکاندایە‪ .‬لەپاش "شەنگال"و سەروبەندی‬ ‫کۆبانێ"دا‪ ،‬سنورە دەستکردەکان رەوینەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ���ەوەی زەقب���وەوە‪ :‬س���ەرەڕۆیی‌و‬ ‫تاکڕەویی حزبەکانە‪.‬‬ ‫لەم راستیەش���ەوە ئ���ەوە هەڵدەهێنجرێ‪:‬‬ ‫دابەش���بونی کورد‪ ،‬ئەگ���ەر گرفتێکی زاتیی‬ ‫کورد خۆی بێ‪ ،‬ئەوا بێگومان مەترس���ییەکە‬ ‫بۆ خۆرهەاڵتی ناوی���ن‪ ،‬بەتایبەت دەوڵەتانێ‬ ‫ک���ە زۆرەملێیانە کوردیان پاش���کۆ کردوە‪.‬‬ ‫لەبەرئەوەی‪ ،‬کورد دەبێتە توخمی سەرەکیی‬ ‫نائارامیی‌و ناس���ەقامگیریی کۆی ناوچەکە‪.‬‬ ‫رابون���ی کوردان���ی هەمو پارچ���ەکان بەهی‬ ‫تاراوگەش���ەوە‪ ،‬ئەوە بەرجەس���تە دەکەن‪.‬‬ ‫ل���ێ بەداخ���ەوە‪ ،‬س���ەرکردە سیاس���یەکان‬ ‫نەیانتوانیوە پەیامی ئەم راس���تییە بگەیەننە‬ ‫س���ەرانی دەوڵەتان���ی دەرودراوس���ێ‌و هێزە‬ ‫جیهانی���ەکان‪ :‬ک���ە بەب���ێ ک���ورد بنەمای‬ ‫جێگیریی‌و سەقامگیریی لەخۆرهەاڵتدا کاری‬ ‫نەکردەیە!‬ ‫ب���ەاڵم‪ ،‬بۆچی ک���ورد هەڕەش���ەیە بۆ‬ ‫خۆرهەاڵت���ی ناوی���ن؟ دیارە‪ ،‬دابەش���کرانی‬ ‫بەس���ەر چەند دەوڵەتدا‪ ،‬هاوکات س���ەنگی‬ ‫جوگرافی‪ ،‬دیموگرافی‪ ،‬سەرچاوە سروشتیی‪،‬‬ ‫ئابوری���ی‌‌و رەهەن���دە نێودەوڵەتیەکان���ی‪،‬‬ ‫هەمو ژێدەری قورس���ایی ئەو هەڕەش���ەن‪.‬‬ ‫بەدەربڕینێکی تر‪‌،‬هێزێکی نوێی ئەلتەرناتیڤە‬

‫لەناوچەک���دا‪ .‬بەمەرج���ێ ک���ورد خۆی ئەو‬ ‫توانست(پۆتێنس���ال)ەی باش���تر بناس���ێ‌و‬ ‫بەکاربهێنێ‌و لەچاوەڕوانکارێکی پاس���یڤەوە‪،‬‬ ‫ببێت���ە بکەرێک���ی چ���االک لەناوچەکدا‪ .‬خۆ‬ ‫ک���ورد کەمینەیەک نیی���ە لەخۆرهەاڵتدا‪ ،‬تا‬ ‫ئەو جۆرە مامەڵە یەکڕەهەندانەی "ئەویتر"ی‬ ‫داگیرکەران قبوڵبکات���ەوە‪ .‬نەخێر‪" ،‬ملیۆن‬ ‫گەلێکە" ک���ە خاوەنی زمانێکی دەوڵەمەندی‬ ‫دەیەها دیالێکیت���ی لەروبەرێکی جوگرافی‌و‬ ‫کولتوریی بەرفراوان زەمینەی هەڵسانەوەیە‪.‬‬ ‫ل���ەوەش گرنگت���ر‪ ،‬چەقی هەڕەش���ەکە لەو‬ ‫فاکتەدای���ە کە بەس���ەر چەندی���ن دەوڵەتدا‬ ‫دابەشکراوە!‬ ‫بۆی���ە‪ ،‬ئەم���ە فاکتەرێک���ی گرن���گ‌و‬ ‫هەس���تیارە کە بەهۆیەوە ک���وردان لەچوار‬ ‫یا پێنج قۆڵەوە‪ ،‬پرس���ی خۆی بەگەڕخات‌و‬ ‫سەرتاس���ەری ناوچەکە بهەژێن���ێ‌و دواجار‬ ‫ببێتە بکەری ئاش���تی‌و س���ەقامگیریی‪ .‬چی‬ ‫دیک���ە ناچێتە ئەقڵەوە نەتەوەیەکی ئەوەندە‬ ‫گەورە‪ ،‬بێهەڵوێس���تانە ملەکچ���ی پالنەکان‬ ‫بێ‌و قەب���ارەو مافەکان���ی لەبەرچاونەگیرێ‪.‬‬ ‫لەبەرئ���ەوە‪ ،‬دەکرێ بەجۆرێک���ی تر مامەڵە‬ ‫لەتەک دابەش���بونی ک���وردو کوردس���تاندا‬ ‫بکەین���ەوەو بەکاربهێنرێ‪ .‬لەم س���ۆنگەوە‪،‬‬ ‫تێزی "هێزی پەرتەوازەیی" هاوکێش���ەیەکی‬ ‫شیاوە‪ .‬مەبەس���تم لە "هێزی پەرتەوازەیی"‬ ‫ئەوەیە‪ :‬کە دابەشبونی جوگرافی‪ ،‬لەهۆکاری‬ ‫الوازیی‌و پەرتبونەوە بۆ هەس���تانەوەو رابون‬ ‫بگۆڕرێ‪ .‬دی���ارە‪ ،‬حزبە بەن���او نەتەوەیی‌و‬ ‫ئایدۆلۆجیی���ەکان نەیانتوان���ی یەکب���ون‌و‬ ‫یەکدەس���تیی بهێننەدی‪ ،‬بەاڵم هەڕەشەکانی‬ ‫"داع���ش" و رەفت���ارە دژەمرۆییەکان���ی‬ ‫دەوڵەتان���ی داگیرکەر‪ ،‬هاودەنگییان لەناخی‬ ‫کوردستانیاندا بەهێزکرد!‬ ‫کەواتە‪ ،‬ئەگەرچی دابەشبونی جیۆسیاسی‬ ‫بەمانای���ەک الوازبون���ە‪ ،‬ب���ەاڵم بەهێزبونی‬ ‫پارچەکان���ە لەی���ەک کات ک���ە هەریەک���ە‬ ‫بەشێوەی خۆی خەبات بکاتەوەو سنورەکان‬ ‫تێپەڕێنرێ‪ .‬چیتر ناک���رێ خۆرهەاڵتێک بێ‬ ‫کوردس���تانیان دروس���تبێت‪ ،‬مادەم زۆرێکی‬ ‫جەنگ‌و ملمالنێکانی خۆرهەاڵت‪ ،‬لەنێو خاک‌و‬ ‫ئەم گەلەدایە‪ .‬بۆیە‪ ،‬پێویستە سیاسیەکانی‬ ‫لەئاس���تێکی جیهان���ی‌و نێودەوڵەتی���دا‬ ‫بیربکەنەوە‪ ،‬نەک جوغزێکی تەسکی حزب‪/‬‬ ‫بنەماڵەیی!‬ ‫پێدەچ���ێ سیاس���ەتمەدارەکان باش درک‬ ‫بەراس���تییەک نەکەن ک���ە لەملمالنێیەکەوە‬ ‫گالون‪ ،‬دەرفەتی مێژویی گ���ەورەی تێدایە‪.‬‬ ‫کەچی لەبەرداش���ی ئەو جەمسەرگەرییەدا‪،‬‬ ‫بۆ الوازکردنی یەکترو زێدەکردنی دەسەاڵتی‬ ‫حزبایەتی خۆیان هەلەکەیان قۆس���تۆتەوە!‬ ‫ئەمڕۆ کە ئاڵوگۆڕی مەترس���یدار لەئارادایە‪،‬‬ ‫دەب���ێ ک���ورد شەڕوش���ۆڕەکانی "داع���ش"‬ ‫بەکاربهێنێ‪ .‬چونکی ئەو دەرکەوتە‪ ،‬بەهانەی‬ ‫دەس���تێوەردانی راس���تەوخۆیە لەکاروباری‬ ‫ناوچەکەو دەرهاویش���تەی جیاش���ی لەخۆدا‬ ‫هەڵگرتوە‪ .‬ئیدی بۆ بەدەس���تهێنانی ماف‌و‬ ‫رزگاربون لەو چێوە زۆرەملێیانەی لەیەکتری‬ ‫دابڕیون‪ ،‬هەر بەشێکی کوردستان هاوکاتانە‬ ‫خەباتی خۆی بەئەقڵێکی سیاسی دوربینانەوە‬ ‫بکات‌و کارتەکانی فش���ارو هەڕەش���ەکان بۆ‬ ‫دەرفەتی رزگاری بگۆڕێ!‬

‫پێدەچێ‬ ‫سیاسەمتەدارەکان باش‬ ‫درک بەراستییەک نەکەن‬ ‫کە لەملمالنێیەکەوە‬ ‫گالون‪ ،‬دەرفەتی‬ ‫مێژویی گەورەی تێدایە‬ ‫کەچی لەبەرداشی‬ ‫ئەو جەمسەرگەرییەدا‬ ‫بۆ الوازکردنی یەکرتو‬ ‫زێدەکردنی دەسەاڵتی‬ ‫حزبایەتی خۆیان‬ ‫هەلەکەیان قۆستۆتەوە‬

‫ئه‌ردۆگان رۆیشتن به‌قاچی‌ ئه‌تاتورك‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌(رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫توركیا)دا روده‌دات شۆڕش نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و هه‌وڵدان���ی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌س���ه‌ ب���ۆ دابڕین��� ‌ی چه‌ند‬ ‫به‌شێك له‌توركیا به‌پشتگیری ‌ی‬ ‫الیه‌نی‌ ده‌ره‌كی‌‪ ،‬بۆیه‌ توركیا‬ ‫كارده‌كات بۆ هه‌ڵكێش���ان ‌ی‬ ‫جه‌عفه‌ر عه‌لی‌‬ ‫ره‌گی‌ تی���رۆر له‌واڵته‌كه‌یدا"‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێك���دا دیمیریل‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1991‬دا له‌یه‌كێ���ك‬ ‫له‌گه‌وره‌ترین ش���اره‌ كوردیه‌كانی‌ باكور ‌ی‬ ‫به‌درێژایی‌ مێژو ‌ی ده‌وڵه‌تی‌ توركیا‪ ،‬هێز‬ ‫كوردستان له‌ئامه‌د رایگه‌یاندبو ك ‌ه ددان‬ ‫تاك ‌ه رێگه‌ ‌ی چاره‌سه‌ر بو‌ه بۆ بێده‌نگكردن ‌ی‬ ‫به‌ "حه‌قیقه‌تی‌ كورد"دا ده‌نێت‪ .‬ناساندن ‌ی‬ ‫ك���ورد ل���ه‌داوا به‌ماف��� ‌ه كه‌لتوری���ی‌‌و‬ ‫ئۆجه‌النیش به‌سه‌ری‌ تیرۆرو به‌راوردكرن ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌‪ ،‬هێز فاكته‌رێكی‌ جێگیر ‌ی‬ ‫(په‌كه‌كه‌)ش به‌رێكخراوێكی‌ تیرۆریستی ‌ی‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ا ‌ی كه‌مالیزمه‌و تا هه‌نوكه‌ش‬ ‫وه‌ك داعش له‌الیه‌ن ئه‌ردۆگانه‌و‌ه په‌یام ‌ی‬ ‫درێژه‌ ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌ئێستاش���دا هه‌ر‬ ‫رون ‌ی سیاسه‌تی‌ پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدان ‌ه‬ ‫وه‌ك رۆژگار ‌ی كه‌مالیه‌كان بڕوا وایه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كورد‪.‬‬ ‫سه‌ركوتكردنی‌ كورد رێگه‌ له‌دابه‌شبون‌و‬ ‫توركیا واڵتێك ‌ه به‌ناس���نام ‌ه ئیسالمیه‌‪،‬‬ ‫پارچ ‌ه پارچه‌بونی‌ ده‌وڵه‌ت ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌سیس���ته‌م عه‌لمانی���ه‌‪ ،‬له‌رو ‌ی‬ ‫كه‌مالی���زم ب���ه‌ر له‌هه‌ر ش���تێكی‌ د ‌ی‬ ‫هه‌ڵكه‌وت‌و واقیعی‌ جوگرافیه‌و‌ه ئاسیاییه‌‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیس���تیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌سیاس���ه‌ته‌‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌وڵی‌ به‌رده‌وامدای ‌ه بۆ باوه‌شكردن‬ ‫ده‌ناسرێته‌وه‌‪ .‬ناسیۆنالیزمی‌ كه‌مالیست‬ ‫به‌ئه‌وروپادا‪ ،‬توركیا له‌روی‌ پرۆس���ه‌كان ‌ی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام وه‌ك ناس���یۆنالیزمێك ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ وه‌ك واڵتێكی‌ دیموكراس ‌ی‬ ‫په‌المارده‌ر به‌رامب���ه‌ر به‌ماف‌و ئازادیی‌‌و‬ ‫خۆی‌ نمایش ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌مانكات‬ ‫بون��� ‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ ئه‌وانی���دی‌ هه‌نگاو ‌ی‬ ‫ش���انۆی‌ چه‌ندین كوده‌تای‌ ڕه‌ش‌و سپی‌‌و‬ ‫هه‌ڵگرت���وه‌و‪ ،‬س���ڕینه‌وه‌ی‌ شوناس���ی‌‬ ‫راسته‌وخۆو ناڕاسته‌وخۆیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وانی���دی‌‌و كوش���تنی‌ جیاوازیه‌كان��� ‌ی‬ ‫له‌م واڵته‌دا په‌نابردن بۆ سود وه‌رگرتن‬ ‫به‌ئامانج گرتوه‌‪ ،‬به‌مانا ناس���یۆنالیزمێك‬ ‫له‌دی���ن‪ ،‬تایب���ه‌ت ئیس�ل�امی‌ س���وننی‌‪،‬‬ ‫بوه‌ س���ه‌ری‌ له‌نێو ئه‌و زه‌ل���كاوه‌دا نقوم‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ فاش���یزم ئیلهام ‌ی فیكریی‌‌و مه‌به‌س���ته‌ هه‌م���و رێگ���ه‌ قانون���ی‌‌و مێژویه‌كی‌ دێرینتر له‌مێ���ژوی‌ پارته‌كه‌ ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی خۆی‌ لێوه‌رگرتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بینین ده‌ستوریی‌‌و سه‌ربازیی‌و مێژویی‌‌و ته‌نانه‌ت ئه‌ردۆگان‪ ،‬پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫وێڕای‌ به‌رپاكردن��� ‌ی هه‌ڵمه‌ت ‌ی "به‌تورك ‌ی ئه‌كادیمیه‌كانیش تاقیكرانه‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‪ :‬ئیس�ل�امی‌ سوننی‌ به‌ش���ێكی‌ كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫قس��� ‌ه بكه‌"‪ ،‬له‌س���اڵ ‌ی ‪1924‬دا مسته‌فا له‌س���ااڵن ‌ی (‪1931‬و ‪ )1932‬به‌ئامانج��� ‌ی له‌س���ه‌ر پێوه‌ستان‌و دواتریش فراوانبون ‌ی‬ ‫كه‌مال ئه‌تاتورك هه‌مو ئه‌وانه‌ ‌ی به‌زمان ‌ی توركاندنی‌ شارس���تانیه‌ت‌و زمان‌و مێژو ‌ی جوگرافی���او تا راده‌یه‌كی���ش فاكته‌رێك ‌ی‬ ‫جیا له‌زمان��� ‌ی توركی‌ قس���ه‌یان ده‌كرد ن ‌ه ته‌نها كوردو ئه‌رمه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو به‌ئامانج ‌ی یارمه‌تیده‌ر بۆ درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫به‌دوژمنی‌ شاراوه‌ ‌ی نه‌ته‌وه‌ باسیكردون‪ .‬توركاندن���ی‌ ت���ه‌واوی‌ شارس���تانێت ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی عوسمانی‌ بوه‌‪ ،‬وات ‌ه ده‌ستگرتن‬ ‫(ئینین���ۆ)ش له‌س���اڵ ‌ی ‪1925‬دا ب���ۆ مرۆڤایه‌تی‌‌و ت���ه‌واو ‌ی زمانه‌كانی‌ جیهان به‌ئیس�ل�امی‌ س���وننیه‌وه‌ وه‌ك به‌شێك‬ ‫دیپلۆماتكارێك���ی‌ بریتان���ی‌ رایده‌گه‌یه‌ن ‌ێ به‌و سیفه‌ته‌ی‌ س���ه‌رجه‌میان بنه‌ڕه‌تیان له‌مێژوی‌ توركیا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نزیكه‌ ‌ی‬ ‫ك ‌ه "‪ ...‬ئێم ‌ه به‌هه‌مو نرخێك ده‌مانه‌و ‌ێ توركیه‌و له‌زمانی‌ "خ���ۆر"‪ ،‬واته‌ له‌زمان ‌ی ‪ 600‬ساڵ به‌ر له‌ئێستا‪ ،‬كاتێك سه‌ره‌تاكان ‌ی‬ ‫دانیشتوان ‌ی واڵتی‌ خۆمان بكه‌ینه‌ تورك‪ .‬توركیه‌وه‌ وه‌رگیراون‪ ،‬یه‌ك له‌دوا ‌ی یه‌ك بیرۆك���ه‌ی‌ ده‌ركه‌وتن���ی‌ دام���ه‌زراوه‌ ‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ ئ���ه‌وه‌ ‌ی دژی‌ ت���ورك‌و توركیزم ئه‌نیس���توتی‌ تورك بۆ مێژو‪ ،‬ئه‌نیستوت ‌ی "شێخولئیس�ل�ام" له‌رۆژگاری‌ س���وڵتان‬ ‫بوه‌ستێته‌و‌ه له‌ناویده‌به‌ین‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ ئێم ‌ه ت���ورك بۆ زمانی���ان دامه‌زراند‪ .‬بێگومان مورادی‌ دوه‌م له‌نیوه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ سه‌ده‌ ‌ی‬ ‫ال ‌ی ئه‌و كه‌س���ان ‌ه به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێین ك ‌ه ك���ورده‌كان یه‌كێك ل���ه‌و نه‌ته‌وانه‌ ‌ی ژێر پازده‌دا هاته‌ بون‪ ،‬دامه‌زراوه‌یه‌ك كه‌ ن ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ خزمه‌ت ب���ه‌واڵت بكه‌ن‪ ،‬پێش ده‌سه‌اڵتی‌ توركیا بون‪ ،‬كه‌ بونه‌ قوربان ‌ی ته‌نها كاریگه‌ری ‌ی ئاینی‌‪ ،‬به‌ڵكو كاریگه‌ری ‌ی‬ ‫سیاسه‌تێكی‌ ناسیۆنالیستانه‌ی‌ توندڕه‌و ‌ی سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ قوڵیش ‌ی له‌ژیان ‌ی‬ ‫هه‌مو شتێك توركبون‌و توركایه‌تیه‌"‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ عوسمانیدا ده‌بینی‌‪ .‬له‌رۆژگار ‌ی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫كه‌مالیزم قورسایی‌ خۆی‌ خستبوه‌‬ ‫له‌مجۆره‌‪.‬‬ ‫په‌نابردن بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ دۆزی‌ كورد ده‌س���ه‌اڵتی‌ س���وڵتان عه‌بدولحه‌می���دی‬ ‫دروستكرنی‌ یه‌ك جه‌س���ته‌ ‌ی یه‌كڕه‌نگ‌و‬ ‫ئۆرگانیی‌ له‌توركیا‪ ،‬واته‌ له‌واڵتێك ‌ی فر‌ه به‌رێگه‌ی‌ س���ه‌ربازیی‌ هێش���تا ئاراسته‌ ‌ی دوه‌میش���دا پان ئیس�ل�امیزم بنه‌مایه‌ك ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌و فره‌ ئاین‌و فره‌ مه‌زهه‌بدا له‌هه‌وڵ ‌ی به‌هێ���ز ‌ی ده‌وڵه‌تی‌ توركیای���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش گرنگی‌ فراوانكردن ‌ی سنوره‌كان ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫دامه‌زراندن‌و سه‌پاندنی‌ مۆدێل ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی به‌ته‌نه���ا بۆچ���ون‌و ئاراس���ته‌ی‌ ده‌زگا ‌ی عوس���مانی‌‌و پاراستنی‌ جوگرافیاكه‌ی‌ بو‪،‬‬ ‫تاك نه‌ت���ه‌وه‌دا ب���و له‌س���ه‌ر بنچینه‌ ‌ی سه‌ربازیی‌‌و ناسیۆنالیسته‌ توندڕه‌وه‌كان ‌ی ره‌نگه‌ هه‌ر ئه‌وه‌ش بێت واده‌كات كاتێك‬ ‫ناسنامه‌ی‌ تورك‪ ،‬بێگومان سیاسه‌تێك ‌ی توركی���ا نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئاراس���ته‌ ‌ی ئه‌م گروپێك ‌ی ناسیۆنالیست ‌ی په‌ڕگیر ‌ی تورك‬ ‫له‌مج���ۆر‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی به‌ئامان���ج بگات مۆدێل���ه‌ش له‌ناس���یۆنالیزمی‌ توركیه‌ ك ‌ه له‌سه‌ره‌تاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ بیستدا ده‌سه‌اڵت‬ ‫پێویس���ت ‌ی به‌پاكتاوكردن‌و بێده‌نگكردن ‌ی هه‌وڵ���ده‌دات له‌به‌رگی‌ میانڕه‌ویی‌‌و دینیدا ده‌گرنه‌ ده‌س���ت‪ ،‬رێگه‌ به‌هێش���تنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ هه‌مو ئه‌و ده‌ن���گ‌و ره‌نگان ‌ه به‌هه‌م���ان عه‌قڵی���ه‌ت‌و پره‌نس���یپه‌كان ‌ی خه‌لیف���ه‌ی‌ موس���ڵمانان وه‌ك هێم���او‬ ‫ده‌بو ك���ه‌ داوای‌ پلورالیزم ‌ی سیاس���ی‌‌و كه‌مالیزم مامه‌ڵ���ه‌ی‌ دۆزی‌ كورد بكات‪ ،‬س���یمبولێك ‌ی دینی‌ ب���ده‌ن‌و هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫زمانه‌وان���ی‌‌و دامه‌زراندن��� ‌ی ده‌وڵه‌تی���ان له‌ب���ر ‌ی مامه‌ڵه‌كردن���ی‌ دۆزی‌ كورد وه‌ك دی���ن بكه‌ن���ه‌ فاكته‌رێكی‌ چه‌س���پاندن ‌ی‬ ‫ده‌كرد له‌س���ه‌ر بنه‌ڕه‌ت���ی‌ هاواڵتیبون‌و كێش���ه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‪ ،‬وه‌ك ده‌سه‌اڵتیان‪ ،‬ته‌نانه‌ت كاتێك عوسمانیزم‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن���ی‌ دادپه‌روه‌رانه‌و وه‌رگرتن ‌ی مه‌س���ه‌له‌ی‌ تی���رۆر مامه‌ڵ���ه‌ ‌ی ده‌كه‌ن‪ .‬پان ئیسالمیزم له‌رۆژگاری‌ توركانی‌ الودا‬ ‫ی���ه‌ك م���اوه‌ی‌ یه‌كس���ان له‌ره‌فت���ار ده‌وڵ���ه‌ت نه‌ك ئاماد‌ه نیه‌ پرس���ی‌ كورد بێهێزیش بوبون‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‌ پێویستداو‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نه‌ت���ه‌وه‌و ئاین‌و زم���ان‌و دیدگا وه‌ك پرس���ێكی‌ سیاس��� ‌ی مامه‌ڵ ‌ه بكات‪ ،‬به‌پێ ‌ی به‌رژه‌وه‌ندی ‌ی هه‌ر جاره‌ ‌ی په‌نا بۆ‬ ‫جیاوازه‌كاندا‪ .‬لێره‌وه‌ كه‌مالیزم له‌به‌رده‌م به‌ڵكو ئاماده‌ی‌ ناس���ینی‌ وه‌ك پرسێك ‌ی به‌كارهێنانی‌ یه‌كێكیان ده‌برا‪ .‬له‌س���ااڵن ‌ی‬ ‫دو ئه‌گ���ه‌ری‌ سیاس���ه‌تكردن‌و دو ج���ۆر كه‌لتوریی���ش نیه‌‪ ،‬ل���ه‌و رێگه‌یه‌ش���ه‌و‌ه نه‌وه‌ده‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیستیشدا به‌ش ‌ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���دا ب���و‪ ،‬یه‌كێكیان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‌ی ده‌یه‌وێ���ت پێمانبڵێت ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌توركیا ه���ه‌ره‌ گ���ه‌وره‌ی‌ حزب���ه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫قبوڵكردن���ی‌ م���اف‌و ئازاد ‌ی سیاس���ی‌‌و روده‌دات ش���تێك نی���ه‌ به‌ناوی‌ پرس���ی‌ به‌ئیسالمی‌‌و عه‌لمانیه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌وڵه‌كانیان‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و كه‌لتوریی‌‌و رێزگرتن له‌ته‌واو ‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و كه‌لتوریی‌‪ ،‬به‌ڵك���و بریتی ‌ه بۆ سود وه‌رگرتن له‌دین درێغییان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫جیاوازیه‌كان بو به‌ئاراسته‌ ‌ی دامه‌زراندن ‌ی له‌"پرس���ی‌ تیرۆرو پرس��� ‌ی هه‌ڕه‌شه‌ بۆ پارت ‌ی ره‌فاهی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ردۆگان‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ هاواڵتی‌‪ ،‬دوه‌میان‪ ،‬هه‌وڵدان بو س���ه‌ر یه‌كپارچه‌ی ‌ی واڵت‌و پیالنگێڕان بۆ خۆی‌ پێش���تر ئه‌ندامی‌ ئ���ه‌و پارته‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاراسته‌ی‌ س���ڕینه‌وه‌ ‌ی هه‌مو بونێك ‌ی دابه‌شكردن‌و له‌ت له‌تكردنی‌ نیشتیمان"‪ .‬پێیوابو پێویست ‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای‌ "برایه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌م سیاس���ه‌تی‌ هه‌وڵدان بۆ داماڵین ‌ی ئیسالمی‌" پرسی‌ كورد چاره‌سه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫سیاس���ی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و كه‌لت���وری‌ جیاواز‬ ‫له‌ت���ورك‪ ،‬وات���ه‌ دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت پرس���ی‌ ك���ورد له‌پرس���ێكی‌ سیاس���ی‌‌و مه‌سعود یه‌ڵماز ‌ی عه‌لمانیش ده‌یوت "ئاین‬ ‫كه‌لتوریه‌وه‌ بۆ پرسی‌ تیرۆر‪ ،‬مه‌سه‌له‌یه‌ك ‌ه ره‌گه‌زێكی‌ بنه‌ڕه‌تیی‌ كه‌سێت ‌ی نه‌ته‌وه‌ی ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر بنچینه‌ ‌ی تاك نه‌ته‌وه‌ی‌ تورك‪.‬‬ ‫توركی���ا ل���ه‌رۆژگاری‌ ئه‌تاتوركه‌وه‌ تا له‌دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ توركیا ‌ی نوێو‌ه توركه‌"‪ .‬ته‌نانه‌ت ژماره‌یه‌ك له‌نوێنه‌ران ‌ی‬ ‫به‌ئێس���تا ده‌گات ل���ه‌روی‌ پراكتیكیه‌و‌ه تا ده‌س���ه‌اڵت ‌ی پارتی‌ دادو گه‌ش���ه‌پێدان پارته‌كه‌ی‌ تانسۆ چیله‌ر (پارت ‌ی رێگه‌ ‌ی‬ ‫خۆی‌ خس���تۆت ‌ه به‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی درێ���ژه‌ ‌ی هه‌ی���ه‌‪ .‬ل���ه‌دوا ‌ی ئه‌تاتورك‌و راست) پێشنیاریانكرد جارێكیتر مزگه‌وت ‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ‌ی دوه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌رێك كه‌ پێویستیه‌ك ‌ی ئینینۆشه‌وه‌‪ ،‬سیاس���ی‌‌و عه‌سكه‌ریه‌كان ‌ی (ئایا سۆفیا) بۆ خوداپه‌رستی‌ بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌یی‌ به‌دامه‌زراندن���ی‌ كارخانه‌ ‌ی توركیا له‌گه‌ڵ گه‌یش���تنیان به‌ده‌سه‌اڵت چیله‌ر خۆیش���ی‌ وتویه‌تی‌ "ئێمه‌ خاوه‌ن ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ ‌ی به‌رهه‌مهێنان���ی‌ خیانه‌ت هه‌یه‌‪ ،‬هه‌وڵێكی‌ زۆریان داو‌ه تا له‌سه‌ر ئاسته‌كان ‌ی كه‌له‌پوری‌ ئیسالمیی‌ خۆمانین"‪.‬‬ ‫واته‌ سیاس���یه‌كان‌و پارته‌كان ‌ی توركیا‬ ‫پێویس���ت ‌ی به‌رده‌وام��� ‌ی به‌دروس���تكرن ‌ی نێوخۆو ناوچه‌یی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیدا پرس��� ‌ی‬ ‫وێن���ه‌ ‌ی مرۆڤی‌ خائی���ن‪ ،‬گروپی‌ خائین‪ ،‬كورد له‌پرسێكی‌ سیاس���یه‌و‌ه بگۆڕن بۆ به‌عه‌لمان���ی‌‌و ئیس�ل�امیه‌وه‌ (بێگوم���ان‬ ‫هێ���زی‌ سیاس���ی‌ خائی���ن هه‌ی���ه‌‪ ،‬ت���ا پرسی‌ تیرۆرو پرس���ێكی‌ مه‌ترسیدار بۆ به‌جیاوازیه‌وه‌)‪ ،‬كاتێك له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و بنچینه‌یه‌ بتوانێ���ت درێژ‌ه س���ه‌ر یه‌كپارچه‌یی‌‌و تێكدانی‌ ئاش���تی‌‌و نێوخۆ پێویس���تیان به‌ده‌نگی‌ هاواڵتیان ‌ی‬ ‫به‌خرۆشاندنی‌ عاتیفه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی ‌ی په‌ڕگیر ئارامی‌ له‌توركیا‪ .‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���ااڵن ‌ی ئیماندار ده‌بێ‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی‌ ناوچه‌یی‌‌و‬ ‫بدات به‌رامبه‌ر به‌هه‌مو خائینه‌كان‌و له‌بر ‌ی ‪1960‬دا (جه‌مال گورسیل) سه‌ركۆمار ‌ی نێوده‌وڵه‌تیش پێویستیان به‌پشتیوانی ‌ی‬ ‫دانپیانانیش به‌جیاوازیه‌كان‪ ،‬زه‌بروزه‌نگ ‌ی ئه‌وكاتی‌ توركیا به‌هه‌مان پشوی‌ فیگۆر ‌ی واڵتان ‌ی موسڵمان ده‌بێ‌‪ ،‬په‌نا ده‌به‌ن ‌ه به‌ر‬ ‫سه‌ربازیی‌‌و راگه‌یاندن ‌ی حاڵه‌ت ‌ی نائاسایی‌‌و ئه‌فس���انه‌یی‌ تون���دڕه‌و (حس���ێن نیهال به‌رزكردنه‌وه‌و زه‌قكردنه‌وه‌ی‌ ناس���نامه‌ ‌ی‬ ‫تۆقان���دن بكات���ه‌ تاك���ه‌ میكانیزم��� ‌ی ئاتسیز)‪ ،‬كه‌ له‌روی‌ ئایدیۆلۆژیه‌وه‌ خۆ ‌ی ئیس�ل�امبونی‌ توركیا‪ ،‬وه‌ك چۆن له‌كات ‌ی‬ ‫به‌نه‌ژادپه‌رست‌و پانتوركیست‌و تورانچ ‌ی په‌الماردان���ی‌ قوبرس له‌س���اڵ ‌ی ‪1974‬دا‬ ‫یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌ی كێشه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‪.‬‬ ‫كه‌مالی���زم بۆ دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی ده‌زانی‌‪" ،‬داوا ده‌كات تف له‌ده‌م‌و چاوی‌ ئه‌و ئه‌مه‌یان كرد‪ .‬ب���ه‌اڵم زۆر كات ده‌بینین‬ ‫تاك نه‌ته‌وه‌‪ ،‬چاره‌س���ه‌ر ‌ی سه‌ربازییانه‌ ‌ی كه‌سه‌ بكرێ‌‪ ،‬كه‌ خۆی‌ وه‌ك كورد وه‌سف له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌ دیكه‌دا بۆ نمونه‌ ئیسرائیل‬ ‫هه‌ڵب���ژارد‪ ،‬ل���ه‌م رێگه‌یه‌ش���ه‌و‌ه توان ‌ی ده‌كات"‪ .‬له‌ته‌مموزی‌ س���اڵ ‌ی ‪1993‬یشدا به‌پێی‌ ستراتیژی‌ هاوپه‌یمانیی‌‌و دونیابینی ‌ی‬ ‫راپه‌ڕینه‌كانی‌ ش���ێخ س���ه‌عیدی‌ پیران‌و (س���لێمان دیمیری���ل) ی‌ س���ه‌ركۆمار ‌ی هاوبه‌ش ب���ۆ روداوه‌كان مامه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئیحس���ان نوری‌ پاش���او س���ه‌ید ره‌زا ‌ی توركی���ا رایگه‌یاند‪" :‬مه‌س���ه‌له‌یه‌ك نی ‌ه به‌مانا زۆربه‌ی‌ كات ئیس�ل�امی‌ س���ونن ‌ی‬ ‫ده‌رسیم له‌ماوه‌ ‌ی ده‌سه‌اڵت ‌ی ئه‌تاتوركدا‪ ،‬ناوی‌ مه‌سه‌له‌ی‌ كورد بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ هه‌ی ‌ه بۆت���ه‌ ئامرازێك‌و له‌ب���ازاڕ ‌ی هه‌ڵبژاردندا‬ ‫سه‌ركوت بكات‪ ،‬به‌اڵم شتێك ك ‌ه هه‌رگیز مه‌س���ه‌له‌ ‌ی تیرۆره‌"‪ .‬له‌ش���وباتی‌ ساڵ ‌ی سه‌رنجی‌ ده‌نگده‌رانی‌ كوردانی‌ ئیماندارو‬ ‫نه‌یتوانی‌ بیكات س���ڕینه‌وه‌ ‌ی ناس���نامه‌و ‪1999‬یش���دا له‌چاوپێكه‌وتنێكیدا له‌گه‌ڵ موس���ڵمانی‌ پێ ڕاكێش���راوه‌ وه‌ك چۆن‬ ‫بون���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و كه‌لت���وری‌ جیاواز ‌ی كه‌ناڵ���ی‌ ته‌له‌فزیۆن ‌ی فه‌رم���ی‌ توركیادا پارتی‌ ره‌فاهی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌نه‌وه‌ده‌كان ‌ی‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردودا كردی‌‌و له‌ت���ه‌واو ‌ی‬ ‫كوردو ئه‌وانیدی‌ ب���و‪ ،‬ئه‌گه‌رچ ‌ی بۆ ئه‌م‬

‫سیاسه‌تی‌ هه‌وڵدان‬ ‫ی پرسی‌‬ ‫بۆ داماڵین ‌‬ ‫كورد له‌پرسێكی‌‬ ‫سیاسی‌‌و كه‌لتوریه‌و ‌ه‬ ‫ی تیرۆر‬ ‫بۆ پرس ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كه‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی توركیای‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫نوێو ‌ه تا ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ی دادو گه‌شه‌پێدان‬ ‫پارت ‌‬ ‫درێژه‌ی‌ هه‌یه‌‬

‫په‌نابردن بۆ‬ ‫یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ دۆزی‌‬ ‫ی سه‌ربازیی‌‬ ‫كورد به‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی به‌هێزی‌‬ ‫هێشتا ئاراسته‌ ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ توركیایه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌وڵده‌دات له‌به‌رگ ‌‬ ‫میانڕه‌ویی‌‌و دینیدا‬ ‫به‌هه‌مان عه‌قڵیه‌ت‌و‬ ‫ی كه‌مالیزم‬ ‫پره‌نسیپه‌كان ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی دۆز ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫بكات‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ رابردوش���دا پارته‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌ردۆگان سود ‌ی لێوه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫توركیا له‌ئێس���تادا له‌دین زیاتر بایه‌خ‬ ‫به‌به‌ره‌و پێش���بردن ‌ی بواری‌ س���ه‌ربازی ‌ی‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ ده‌دات‪ ،‬س���ه‌رچاو‌ه توركیه‌كان‬ ‫ئام���اژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه توركیا‬ ‫به‌هیوایه‌ تا ساڵ ‌ی ‪ 2020‬ببێت ‌ه ده‌وڵه‌تێك ‌ی‬ ‫ئه‌تۆمی���ی‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا س���وپای‌ توركیا‬ ‫له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 30‬س���اڵی‌ داهاتودا پێویست ‌ی‬ ‫به‌ب���ڕ ‌ی ‪ 150‬ملی���ار دۆالر ده‌بێت‪ ،‬وێڕا ‌ی‬ ‫ئه‌مانه‌ توركی���ا له‌به‌رامبه‌ر چاالكیه‌كان ‌ی‬ ‫گه‌ریالكانی‌ پارت ‌ی كرێكارانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫هێزێكی‌ نیمچه‌ س���ه‌ربازیی‌ (گوندپارێز)‬ ‫ك ‌ه ژماره‌یان ده‌یان هه‌زار چه‌كدار ده‌بێت‬ ‫له‌و هۆزان���ه‌ ‌ی كه‌ پێیانده‌ڵێن (هۆزگه‌ل ‌ی‬ ‫وه‌فادار) پێكهێناوه‌و له‌بودجه‌ی‌ گش���ت ‌ی‬ ‫واڵت‪ ،‬حكوم���ه‌ت موچه‌ی���ان پێده‌دات‪.‬‬ ‫رژان��� ‌ی بودجه‌ی‌ گش���تی‌ واڵت بۆ كڕین‌و‬ ‫ده‌سته‌به‌ركردنی‌ ته‌كنۆلۆژیا ‌ی سه‌ربازی ‌ی‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌م ره‌گه‌زه‌ گرنگانه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫توركیا له‌ئه‌تاتوركه‌و‌ه تا ئه‌ردۆگان درێژه‌ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬گرفت ‌ی نوخبه‌ ‌ی سیاس��� ‌ی تورك ‌ی‬ ‫به‌جیاوازیی‌ ئایدیۆلۆژی���او روانینیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ئیس�ل�امیه‌كان ‌ی وه‌ك���و ره‌ف���اه‌و دادو‬ ‫گه‌شه‌پێدانیش���ه‌وه‌‪ ،‬بڕوایان وای ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫توركیا به‌ده‌س���تیه‌و‌ه ده‌ناڵێنێ‌ ش���تێك‬ ‫نیه‌ به‌ناو ‌ی (مه‌س���ه‌له‌ ‌ی كورد)‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫(كێش���ه‌ ‌ی تیرۆره‌)‪ .‬توركیا س���ه‌ره‌ڕا ‌ی‬ ‫زانین��� ‌ی ئه‌و راس���تیه‌ی‌ ك���ه‌ ملمالنێ ‌ی‬ ‫چه‌كدار له‌نێوان سوپاو په‌كه‌كه‌دا هه‌زاران‬ ‫قوربانی‌‌و سااڵنه‌ش بڕی‌ زیاتر له‌‪ 8‬هه‌شت‬ ‫ملیار دۆالری‌ تێدا خه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ت���ا هه‌نوك ‌ه له‌ژێ���ر كاریگه‌ری���ی‌ هه‌مان‬ ‫میرات ‌ی سیاس���ی‌ كه‌مال ‌ی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كورددا ده‌كات‌و ئاماده‌ی‌ دداننان به‌ماف ‌ه‬ ‫سیاسی‌‌و كه‌لتوریه‌كان ‌ی كورد نیه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫داعش‌و ئیبۆال‬

‫ئه‌مانه‌ مه‌كه‌ با توشی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك نه‌بیت‬

‫حه‌بی‌ مه‌نع‪:‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ حه‌بی‌ مه‌ن���ع به‌یه‌كێك‬ ‫له‌رێگری���ه‌ باش���ه‌كان داده‌نرێ���ت ب���ۆ‬ ‫س���كپڕیی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم لێكۆڵین���ه‌وه‌كان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن ئه‌و هۆرمۆنه‌ دروستكراوه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری‌ ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌م���ك زیاد‬ ‫ئه‌كات‪.‬‬

‫قه‌ڵه‌ویی‌‪:‬‬ ‫به‌پێی‌ لێكۆڵینه‌و‌ه به‌ریتانیه‌كان ئه‌و‬ ‫ی توشبونیان‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ قه‌ڵه‌ون ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫به‌شێرپه‌نج ‌ه ‪‌%30‬ه بۆیه‌ زۆر پێویست ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و خواردن��� ‌ه بی���ت ك ‌ه‬ ‫ئ���اگادار ‌‬ ‫ده‌یخۆیت‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌منداڵه‌كه‌ت‪:‬‬ ‫ی شیر ‌‬ ‫نه‌دان ‌‬

‫ه‌ته‌‬ ‫تایب کان‬ ‫ه‌کی شیه‌‬ ‫شه‌ی خۆ‬ ‫گۆ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫لێكۆڵین���ه‌و ه‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م‬ ‫پزیش���كیه‌كان ئاماژ ه‌ به‌و ه‌ د ه‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ پێویس���ته‌ الیه‌نیك���ه‌م دایك‬ ‫ش���ه‌ش مانگ ش���یر ی‌ خۆ ی‌ بدات‬ ‫به‌كۆرپه‌له‌ك��� ‌هی‌‪.‬‬ ‫كاركردن له‌شه‌ودا‪:‬‬

‫ی‬ ‫به‌پێی‌ توێژین���ه‌وه‌كان ئه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی توشبونیان‬ ‫شه‌وان ‌ه كارده‌كه‌ن مه‌ترس ‌‬ ‫به‌م جۆره‌ی‌ شێرپه‌نجه‌ی ‌ه زۆر زیاتره‌‪.‬‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ كحول‌و جگه‌ره‌كێشان‪:‬‬ ‫ی گرنگن بۆ توش���بون‬ ‫دو ه���ۆكار ‌‬ ‫ی مه‌مك‪.‬‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ ‌‬

‫نه‌كردنی‌ وه‌رزش‪:‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان ئه‌وه‌یان س���ه‌لماندو‌ه‬ ‫ی ‪ 7‬كاتژمێر‬ ‫ی هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫به‌پ���ێ‌ رێده‌كه‌ن ئه‌گه‌ری‌ توش���بونیان‬ ‫ی مه‌م���ك ‪ %14‬كه‌متر‌ه‬ ‫به‌ش���ێرپه‌نج ‌ه ‌‬ ‫ێ كاتژمێر‬ ‫ی س‌‬ ‫به‌به‌راورد به‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫كه‌متر له‌هه‌فته‌یه‌ك به‌پێ‌ رێده‌كه‌ن‪.‬‬

‫‪ 180‬ملیۆن كه‌س له‌جیهاندا نه‌خۆشی‌ چاویان هه‌یه‌‬

‫ی دوگیان‬ ‫خوێن مه‌یین له‌ژنان ‌‬

‫د‪ .‬که‌یوان عه‌لی تۆفیق‬ ‫پسپۆری ژنان‬

‫ی خوێن له‌ده‌ماره‌كاندا‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬مه‌یین ‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬كاتێ���ك ده‌م���اره‌كان خوێن‬ ‫له‌له‌ش���ه‌و‌ه ده‌به‌ن ب���ۆ دڵ هه‌ندێجار‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ شوێن خوێنه‌ك ‌ه له‌ده‌ماره‌ك ‌ه‬ ‫ده‌مه‌یێ���ت‌و به‌م���ه‌ ده‌وترێ���ت خوێن‬ ‫ی‬ ‫مه‌یی���ن‪ ،‬زیاتریش له‌ده‌مار‌ه قوڵه‌كان ‌‬ ‫له‌ش روده‌دات‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌قاچ‌و ڕان‌و‬ ‫س���مت له‌ژنان���ی‌ دوگیانیش جگه‌ له‌م‬ ‫ش���وێنان ‌ه له‌ناو منداڵدانیان دروس���ت‬ ‫ده‌بێت‌و خوێن ناچێت بۆ منداڵه‌كه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ئه‌م نه‌خۆشییه‌ بۆ كۆرپه‌ل ‌ه‬ ‫مه‌ترسیداره‌؟‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫دكتۆر‪ :‬به‌ڵ���ێ‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه ل ‌ه ‪ 4‬ب���ۆ‪ 5‬مانگی���دا منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫له‌باربچێت یاخود پێشوه‌خت له‌حه‌وت‬ ‫ی ببێت‪.‬‬ ‫ی منداڵه‌كه‌ ‌‬ ‫مانگی ‌‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬بۆ دایكه‌ك ‌ه مه‌ترسیداره‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك پێش���تر‬ ‫باسمانكرد له‌وانه‌یه‌ ئه‌و خوێن مه‌یین ‌ه‬ ‫ی جگ���ه‌ له‌منداڵداندا‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫له‌ش���وێن ‌‬ ‫دروستبێت وه‌ك قاچ‌و ڕان‌و سییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌ك ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌مه‌ش ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫درێژخایه‌ن وه‌ك فشاری‌ خوێن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌كرێت ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫مردنی‌ دایكه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه دایكه‌ك ‌ه‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫منداڵی‌ تری‌ نه‌بێت؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ ئه‌گ���ه‌ر چاره‌س���ه‌ر‬ ‫وه‌رنه‌گرێت ئه‌و‌ه ئه‌گه‌ری‌ هه‌ی ‌ه ‪‌%10‬ه‬

‫منداڵیان ببێت به‌اڵم ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫وه‌ربگرێ���ت ئ���ه‌و‌ه ‪ %90‬ه‌ ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫منداڵبونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ژنان چۆن بزانن توشی‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌ بون؟‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر‪ :‬منداڵ له‌بارچ���ون به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سێ جار له‌س���ه‌ر یه‌ك‌و هۆكاری‌ تر ‌‬ ‫نه‌بێت وه‌ك نه‌خۆشی ‌ه ڤایرۆسیه‌كان‌و‬ ‫به‌كتریا‪ .‬منداڵی‌ پێشوه‌خت‪ ،‬دایكه‌ك ‌ه‬ ‫ی خوێن‬ ‫ی توشی‌ فشار ‌‬ ‫له‌كاتی‌ دوگیان ‌‬ ‫بو‪ ،‬كێش���ی‌ منداڵ ل���ه‌دو كیلۆ كه‌متر‬ ‫بێت‪ .‬زیاتر ئه‌م نه‌خۆشیه‌ به‌پشكنین‬ ‫بۆمانده‌رئه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ئ���ه‌م نه‌خۆش���ی ‌ه له‌ن���او‬ ‫دوگیانه‌كاندا زۆره‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬نه‌خێر له‌هه‌ر هه‌زار كه‌س���ێك‬ ‫دو كه‌س توشی‌ ده‌بن‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هۆكاری‌ نه‌خۆشیه‌ك ‌ه چیه‌؟‬ ‫ی نه‌زانراو‌ه‬ ‫دكتۆر‪ :‬تا ئێستا هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی���ه‌و له‌كات ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر دایكه‌ك��� ‌ه‬ ‫به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫ی نامێنێت‪.‬‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬كاتێك ئه‌م نه‌خۆشیه‌م هه‌بو‬ ‫چی بكه‌م؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬پێویسته‌ چاره‌سه‌ر وه‌ربگریت‬ ‫ك ‌ه ئه‌ویش ده‌رزیه‌‪ ،‬رۆژان ‌ه وه‌رزش بك ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ رێكردن به‌پێ‌‌و مه‌له‌كردن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌یینه‌ك ‌ه ‌‬ ‫باشتر وای ‌ه ئه‌و شوێنانه‌ ‌‬ ‫ی ڕان���ه‌كان‌و قاچه‌كان‬ ‫لێی���ه‌ به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بپێچرێن یاخ���ود گۆره‌وی ‌‬ ‫به‌باش��� ‌‬ ‫تون���د له‌پێبكه‌ی���ت‪ ،‬دوركه‌وتن���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌جگه‌ره‌كێش���ان‪ ،‬خواردنی‌ خۆراك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروس���ت‌و زۆر خواردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئاو‪.‬‬ ‫شله‌مه‌نیی‌ به‌تایبه‌ت ‌‬

‫ی‬ ‫ی جیهانی ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تی ‌‬ ‫رێكخ���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌دات ‌ه خه‌ڵك���ی‌ به‌وه‌ ‌‬ ‫هۆش���داری ‌‬ ‫ك ‌ه پێویس���ت ‌ه پارێزگاری���ی‌ له‌چاویان‬ ‫ێ ئامۆژگاریی‌‌و‬ ‫ی هه‌ن���د ‌‬ ‫بكه‌ن له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆراك���ه‌وه‌‪ .‬له‌م باره‌ی���ه‌وه‌ رێكخراو ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌هی‌ به‌و‌ه كردوه‌ ك ‌ه ده‌كرێت‬ ‫ی چاوه‌كانم���ان بپارێزین‬ ‫ته‌ندروس���تی ‌‬ ‫ی میوه‌و باش���تره‌ بۆ‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ خواردن ‌‬

‫ی پێنج‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش رۆژان ‌ه نزیكه‌ ‌‬ ‫جۆر میوه‌ بخورێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌كرێت‬ ‫س���ه‌وزه‌واتیش زۆر بخورێت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫زۆر له‌پێش���ه‌و‌ه ته‌ماش���ای‌ شاش���ه‌ ‌‬ ‫كۆمپیوته‌رو ته‌له‌فیزیۆن نه‌كرێت‌و هه‌ر‬ ‫نیو كاتژمێر جارێك لێیاندوربكه‌ونه‌وه‌و‬ ‫پشویه‌ك به‌چاوه‌كانیان بده‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ بواره‌ك���ه‌ باس���یان له‌و‌ه‬

‫هه‌نگوین‬ ‫ده‌رمانه‌‬ ‫بۆ كۆكه‌و‬ ‫سوتاویی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان ئه‌وه‌یان س���ه‌لماندو‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌نگوین سێ‌ سودیی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌وان ‌ه‬ ‫ی س���وتاویی‌‌و‬ ‫ده‌رمانی‌ كۆكه‌و مه‌ڵهه‌م ‌‬ ‫ی هه‌وكردن���ه‌‪ .‬هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫ده‌رمان��� ‌‬

‫كردوه‌ كه‌ پێویس���ته‌ چاویلكه‌ی‌ هه‌تاو‬ ‫به‌كاربهێنرێ���ت ب���ۆ پاراس���تنی‌ چاو‬ ‫ی‬ ‫له‌تیشكی‌ س���ه‌رو وه‌نه‌وشه‌یی‌‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروستیی‌ جیهانی ‌‬ ‫ئاماری رێكخراو ‌‬ ‫ی ‪ 180‬ملی���ۆن كه‌س له‌جیهاندا‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ چاوی���ان هه‌یه‌‌و چ���اوه‌ڕوان‬ ‫ی ‪2020‬دا رێژه‌ك ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ده‌كرێت له‌ساڵ ‌‬ ‫دو ئه‌وه‌نده‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كۆك ‌ه له‌وه‌رزی‌ پایزو زس���تان‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی كه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫س���ه‌د منداڵ ئه‌نجامدراوه‌ ده‌ركه‌وتو‌ه‬ ‫ی كۆكه‌ی���ان هه‌بوبێت‬ ‫ئ���ه‌و مندااڵن��� ‌ه ‌‬ ‫ش���ه‌وان ‌هی‌ یه‌ك كه‌وچ���ك هه‌نگوینیان‬ ‫ب���ۆ خراوه‌ت���ه‌ ئ���اوی‌ گه‌رم‌و پاش���ان‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫خواردویانه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتو‌ه له‌رێ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌نگوینه‌و‌ه كۆكه‌كه‌ی���ان به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ره‌و‌ه مێژو ‌‬ ‫چاكبۆته‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هه‌نگوین بۆ پاككردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بری���ن‌و چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫بۆ ‪ 2‬هه‌زار س���اڵ پێش ئێس���تا‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی باشه‌ بۆ‬ ‫جگ ‌ه له‌و‌هی‌ ك ‌ه چاره‌سه‌رێك ‌‬ ‫نه‌خۆشیی‌ برینی‌ گه‌ده‌‪.‬‬

‫ی تایبه‌تی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌نگوی���ن تام‌و چێ���ژ ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا پێكهاته‌ك��� ‌هی‌ زۆر‬ ‫م���اده‌ی‌ گرنگی‌ تێدایه‌و به‌س���وده‌ بۆ‬ ‫ی بۆ‬ ‫چه‌ندی���ن نه‌خۆش���یی‌ به‌تایبه‌ت��� ‌‬

‫هەمو جوانیی‌و ناش���رینیەکانی دنیا‬ ‫یا سروش���تین یا دەس���تکردی مرۆڤن‪.‬‬ ‫ئیبۆالو داع���ش دو نمونەی هەنوکەیین‬ ‫لەس���ەر ئەو مەترسییانەی کە سروشت‬ ‫یا مرۆڤ دەتوانن دروستیبکەن‪ .‬بەراورد‬ ‫لەنێوان ئەم دو مەترس���ییە گەورەیەی‬ ‫بەرۆک���ی مرۆڤایەتی گرتوە دەش���ێت‬ ‫گرنگ بێت نەک تەنها وەکو مەشقێکی‬ ‫هزریی بەڵکو بۆ پێشبینی بەکارهێنانی‬ ‫یەکێکیان لەالیەن ئەوی تریان‪.‬‬ ‫ئەگەر ئ���ەو جیاوازییە زەقەی نێوان‬ ‫داع���ش‌و ئیبۆال تێپەڕێنی کە یەکێکیان‬ ‫گروپێکی بەربەریی تیرۆریستەو ئیبۆال‬ ‫ڤایرۆس���ێکی دڕەندەیەو ئیبۆال تاوەکو‬ ‫ئێستا ‪ ٤٠٠٠‬کەس���ی کوشتوەو داعش‬ ‫س���ەدان هەزار‪ ،‬ئەگەر ئەو جیاوازییانە‬ ‫تێپەڕێن���ی دەبینی���ت هاوش���ێویەیی‌و‬ ‫لێکچونێکی سەیر لەنێوان ئەم دو شتەدا‬ ‫هەیە‪ .‬خەسڵەتی ناس���ێنەری داعش‌و‬ ‫ئیبۆال دەشێت مو بێت‪ .‬ڕیش‌و سمێڵی‬ ‫درێژی پیس‌و پۆخڵی تێکهه‌ڵچوی توڕە‬ ‫کاراکتەری جیاکەرەوەی داعش���ەکانە‪.‬‬ ‫لەژێر مایکرۆسکۆپیشدا ئیبۆال مویەکی‬ ‫دڕکاویە ک���ە لەچەند الیەک���ەوە لولی‬ ‫خواردوەو ئامادەیە بۆ هێرش‪ .‬هاوکات‬ ‫خوێن ئیبۆالو داعش کۆدەکاتەوە‪ ،‬ئیبۆال‬ ‫قوربانیەکانی لەڕێ���ی خوێنبەربونەوە‬ ‫دەكوژێ���ت‌و بەهەمانش���ێوە داع���ش‬ ‫تینوی خوێن‌و س���ەربڕین‌و ڕێکخستنی‬ ‫فیستیڤاڵیی خوێناویی قەتلوعامە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر تۆزێ���ک جدیترو قوڵتر‬ ‫بیری لێبکەیت���ەوە‪ ،‬دەبینیت لێکچونی‬ ‫گرنگتر لەنێوان ئەم دو مەترسیە هەیە‪.‬‬ ‫داعش‌و ئیبۆال هیچ ڕێزێک بەس���نوری‬ ‫نێوان واڵتان یا جیاوازی نێوان مرۆڤەکان‬ ‫نادەن‪ .‬ئیبۆال لەماوەیەکی کورتدا سێ‬ ‫واڵتی رۆژئاوای ئەفریقیای گرتەوە بەبێ‬ ‫ئەوەی س���نورەکانی نێوان ئەو واڵتانە‬ ‫هیچ کاریگەرییەکیان هەبێت‪ .‬دواتریش‬ ‫بۆ واڵتێکی ئەوروپی وەکو ئیس���پانیاو‬ ‫ئەمه‌ریکاش گواسترایەوە‪ .‬گەرەنتییش‬ ‫نیە کە تەش���نە نەکات بۆ واڵتگەلێکی‬ ‫تری گەورە لەڕوی دانیشتوانەوە وەکو‬ ‫ئەفریقیای باش���ورو چین‌و هندس���تان‬ ‫کە ئەوکات کارەساتی مرۆیی گەورەی‬ ‫لێدەکەوێتەوە‪ .‬بەهەمانش���ێوە پەتای‬ ‫داع���ش وەک���و ئیب���ۆال س���نورەکانی‬ ‫س���ڕیەوەو لەماوەیەکی کورتدا لەچەند‬ ‫واڵتێکی دراوس���ێدا باڵوبوەوەو ئەگەر‬ ‫چارە نەکرێت دور نیە لەواڵتی تریشدا‬ ‫باڵوببێتەوە‪.‬‬ ‫بەدیوێک���ی ت���ردا داع���ش‌و ئیبۆال‬ ‫هەردوک لەجۆرێک���ی تایبەت لەواڵت‌و‬ ‫ناوچە س���ەرهەڵدەدەن‌و باڵودەبنەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەم دو مەترس���یە بۆ الی خۆی‬ ‫ڕادەکێش���ێت هەژاری���ی‌و دواکەوتویی‌و‬ ‫داخرانی کۆمەاڵیەتی‌و شەڕو کوشتارە‪.‬‬ ‫تەنها ڕێکەوت نیە کە عێراق‌و س���وریا‬ ‫کە دەردی داعشی تێدا تەشەنەدەکات‬ ‫لەپاڵ الیبیریاو س���یرالیۆن‌و گینیا کە‬ ‫ئیبۆالی تێدا باڵودەبێتەوە واڵتگەلێکن‬ ‫کە بەتوندوتیژیی‌و ش���ەڕو کوشتارێکی‬ ‫درێژخایەندا تێپەڕی���ون‪ .‬هەر ڕێکەوت‬ ‫نی���ە کە ئ���ەو س���ێ واڵت���ە ئەفریقیە‬ ‫لەهەژارترین واڵتەکانی دنیان‌و عێراقیش‬ ‫لەنایەکسانترین واڵتەکانی دنیایە‪ ،‬واڵتە‬ ‫ئەفریقی���ەکان کێش���ەی درێژخایەنیان‬ ‫لەگ���ەڵ ماف���ی مرۆڤ‌و دیموکراس���ی‌و‬ ‫کرانەوەی سیاس���ی هەیەو س���وریاش‬ ‫واڵتێک���ی دیکتاتۆری���ی بنەماڵەیی���ەو‬ ‫عێراقیش هێشتا خۆی نەدۆزیوەتەوەو‬ ‫لەنێوان دیکتاتۆریەت‌و دیمۆکراس���یدا‬ ‫دیار نیە کامیان هەڵدەبژێرێت‪.‬‬ ‫خەس���ڵەتێکی تر کە ئیبۆالو داعش‬ ‫کۆدەکات���ەوە بێعەقڵی���ی‌و شکس���تی‬ ‫هەردوکیان���ە لەخۆگونجاندن‌و مانەوە‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەو خەس���ڵەتانەی ئیبۆال کە‬ ‫وا دەکات ئەگەرەکان���ی باڵوبون���ەوەی‬ ‫ڤایرۆس���ەکە کەمترببێت���ەوە ئەوەی���ە‬ ‫کە هەر زو کەس���ی توشبو دەکوژێت‪.‬‬ ‫ئەمە چانس���ێکی کەم دەهێڵێتەوە بۆ‬ ‫ئەوەی کەس���ە توشبوەکە نەخۆشیەکە‬ ‫باڵوبکاتەوە‪ .‬داعش���یش هاوش���ێوەی‬ ‫ئیبۆال ی���ا لەڕێی خۆتەقاندنەوە یانیش‬ ‫بەه���ۆی ئ���ەوەی کە ب���ەالی کەمەوە‬ ‫بەئاشکرا کەس خۆی ناکات بەخاوەن‌و‬ ‫هاوڕێ���ی‪ ،‬م���ردن‌و لەناوچون���ی خۆی‬ ‫بەدەستی خۆی دروستدەکات‪.‬‬ ‫جیاوازییەکی ئەوتۆ لەنێوان ڤایرۆسی‬ ‫ترس���ناکی وەکو ئیبۆالو بیری تاریکی‬ ‫وەکو داعشدا نیە‪ .‬مەترسیەکە لەوەدایە‬ ‫بی���ری تاریک دەس���ت بۆ ڤایرۆس���ی‬ ‫ترسناک بەرێت‌و وەکو ئامرازێکی شەڕ‬ ‫بەکاریبهێنێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫زه‌رد‪ ،‬وانه‌ی یه‌كه‌می خوێندنی مندااڵن!‬ ‫خه‌لیل عه‌بدواڵ‬ ‫ب���ۆ خوێندنی ئه‌مس���اڵی وانه‌ی‬ ‫كوردیی پۆل���ی یه‌كه‌می بنه‌ڕه‌تیی‬ ‫ێ‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬كتێبێكی نو ‌‬ ‫به‌ناوی خوێندن���ی كوردی دانراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی س���ه‌رنج ‌ه وانه‌ی‬ ‫یه‌كه‌می ئه‌و كتێب ‌ه به‌وش���ه‌ی زه‌رد‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‌و له‌وش���ه‌ی زه‌رددا‬ ‫منداڵ فێری پیت���ی (د) ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ك ‌ه وشه‌ی زه‌رد بۆ فێركردنی پیتی‬ ‫(ز) گونجاوه‌‪.‬‬ ‫بێگوم���ان وش���ه‌ی زه‌رد بێجگ ‌ه‬ ‫له‌ئاماژ‌ه سیاسییه‌كه‌ی‪ ،‬وشه‌یه‌كی‬ ‫قورسیش��� ‌ه ب���ۆ وان���ه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫خوێندكارێك���ی پۆل���ی یه‌كه‌م���ی‬ ‫بنه‌ڕه‌تیی ك ‌ه له‌رۆژانی س���ه‌ره‌تای‬ ‫خوێندن���دا به‌پیت‌و وش��� ‌ه ئاش���نا‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬ده‌بو بۆ ناس���ینی پیتی‬ ‫(د) وش���ه‌یه‌كی ئاس���ان دابنرایه‌‌و‬ ‫به‌پیتی (د)یش ده‌ستیپێبكردایه‌‪.‬‬ ‫چونك��� ‌ه من���داڵ س���ه‌ره‌تا زمانی‬ ‫ێ ك ‌ه‬ ‫به‌پیتی (د) به‌و وشان ‌ه ده‌پژ ‌‬ ‫ێ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پیتی (د) ده‌س���ت پ ‌‬ ‫وه‌ك داده‌‪ ،‬دایه‌‪.‬‬ ‫ش���اره‌زایانی پێش���وی ب���واری‬ ‫په‌روه‌رد‌ه به‌ر ‪78‬س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫وردتر‌و زیره‌كتر بون له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫وش���ه‌كانی س���ه‌ره‌تای ئه‌لفوبێ���ی‬ ‫كوردی‪ ،‬ئه‌وه‌تا مامۆس���تا حامید‬ ‫فه‌ره‌ج ك ‌ه له‌ساڵی ‪1936‬دا كتێبی‬ ‫ئه‌لف‌و بێی كوردی بۆ پۆلی یه‌كه‌می‬ ‫س���ه‌ره‌تایی داناوه‌‪ ،‬وانه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫به‌وش���ه‌ی دار ده‌س���تپێكردو‌ه بۆ‬ ‫ناساندنی پیتی (د) به‌خوێندكار‪.‬‬ ‫له‌دوای ئه‌ویش مامۆستا ئیبراهیم‬ ‫ئه‌می���ن باڵدار ك ‌ه له‌س���اڵی ‪1948‬‬ ‫ئه‌لفوبێكه‌ی داناو له‌س���اڵی ‪1951‬‬ ‫چاپكراو بو‌ه سه‌رچاوه‌ی خوێندنی‬ ‫خوێندكاران���ی پۆل���ی یه‌كه‌م���ی‬

‫س���ه‌ره‌تایی‪ ،‬ه���ه‌ر به‌وش���ه‌ی دار‬ ‫ده‌س���تیپێكردوه‌و له‌و وش���ه‌یه‌و‌ه‬ ‫پیتی(د)ی به‌خوێندكاران ئاشناكرد‌و‬ ‫كتێبه‌كه‌ی بۆ زیاتر له‌‪60‬س���اڵ به‌و‬ ‫شێوه‌ی ‌ه به‌رده‌وام بو‪ ،‬چه‌ندین نه‌و‌ه‬ ‫لێیه‌و‌ه فێری خوێندن‌و نوسین بون‬ ‫ێ هیچ كێشه‌یه‌ك‪.‬‬ ‫به‌ئاسانی‌و به‌ب ‌‬ ‫خوێندن���ی(‪-2000‬‬ ‫له‌س���اڵی‬ ‫‪ )2001‬ك��� ‌ه له‌ئی���داره‌ی ئه‌وس���ای‬ ‫س���لێمانی ئه‌لفوبێی باڵدار وه‌الو‌ه‬ ‫نراو ئه‌لفوبێی عه‌به‌س���ور جێگه‌ی‬ ‫گرته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌ل���ف‌و بێیه‌ش هه‌ر‬ ‫به‌وشه‌ی دار ده‌ستیپێده‌كرد‪.‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت خوێندنه‌وه‌ی خه‌لدونی‬ ‫ئه‌بوخه‌لدون ك ‌ه س���اڵی ‪ 1922‬بۆ‬ ‫فێركردنی ئه‌لفوبێی زمانی عه‌ره‌بیی‬ ‫پۆل���ی یه‌كه‌می س���ه‌ره‌تایی عیراق‬ ‫دانرا‪ ،‬وانه‌ی یه‌كه‌می هه‌ر به‌وشه‌ی‬ ‫دار ده‌س���تیپێده‌كرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫وشه‌ی (دار)‌ه عه‌ره‌بییه‌‌و به‌مانای‬ ‫خانو دێ‌‪.‬‬ ‫له‌دوای ‪ 78‬س���اڵ به‌رده‌وامبون‬ ‫له‌ناساندنی پیتی (د) له‌رێی وشه‌ی‬ ‫ێ جیاوازه‌كانی‬ ‫(دار)ه‌و‌ه له‌ئه‌لف‌و ب ‌‬ ‫خوێندن���ی‬ ‫پرۆگرامه‌كان���ی‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬ت���از‌ه وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫وشه‌ی زه‌رد ده‌كات ‌ه وانه‌ی سه‌ره‌تا‌و‬ ‫یه‌كه‌می خوێندكارانی پۆلی یه‌كه‌می‬ ‫بنه‌ڕه‌تیی‌و له‌و وشه‌یه‌و‌ه پیتی (د)‬ ‫یان فێر ده‌كات‪.‬‬ ‫مامۆس���تا ئارام ق���ادر ئه‌ندامی‬ ‫لیژنه‌ی داڕش���تنه‌وه‌ی كتێبی نوێی‬ ‫خوێندنی ك���وردی له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاژانس���ی هه‌واڵ���ی ناوخۆ ‪NNA‬‬ ‫ده‌ڵێت (له‌كاتی دانانی كتێبه‌كه‌دا‬ ‫داوامانكرد وش���ه‌ی زه‌رد نه‌كرێت ‌ه‬ ‫بابه‌ت���ی س���ه‌ره‌كی‌و س���ه‌ره‌تای‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌‌و له‌راهێنانه‌كان���دا باس‬ ‫بك���رێ‌‪ ،‬له‌جیات���ی زه‌رد ب���ه‌رد‬ ‫دابنرێت باش���تره‌‪ ،‬چونك��� ‌ه به‌رد‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌یه‌‪ ،‬من���داڵ به‌رچاوی‬

‫وشه‌ی زه‌رد‬ ‫بێجگ ‌ه له‌ئاماژ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫وشه‌یه‌كی قورسیش ‌ه‬ ‫بۆ وانه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫خوێندكارێكی پۆلی‬ ‫یه‌كه‌می بنه‌ڕه‌تیی ك ‌ه‬ ‫له‌رۆژانی سه‌ره‌تای‬ ‫خوێندندا به‌پیت‌و وش ‌ه‬ ‫ئاشنا ده‌كرێت‬

‫ئه‌و وانه‌یه‌ی ک ‌ه ده‌خوێنرێت‬

‫ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬بڕیاربو الببرێت‪ .‬به‌اڵم په‌روه‌رد‌ه بكرێ‌‪.‬‬ ‫ێ وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ده‌ب��� ‌‬ ‫به‌یانی دواتر كۆبونه‌و‌ه كرا‌و وتیان‬ ‫وش���ه‌ی زه‌رد له‌سه‌ره‌تا داده‌نرێت‪ .‬حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫چه‌ندین سه‌رپه‌رش���تیاری دهۆك‌و له‌گۆش���ه‌نیگای به‌رژه‌وه‌ندی���ی‬ ‫هه‌ولێر‌و چ���وار سه‌رپه‌رش���تیاری نیشتمانییه‌و‌ه له‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه بڕوانێ‌‪،‬‬ ‫سلێمانی لێبو‪ ،‬هه‌مویان بێده‌نگییان چونك��� ‌ه زاڵكردن���ی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫هه‌ڵب���ژارد‪ ،‬ته‌نه���ا م���ن ناڕه‌زاییم حزبی���ی به‌س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی���ی‬ ‫ده‌ربڕی‪ ،‬ده‌یانوت قس��� ‌ه مه‌كه‌ن‪ ،‬نیش���تمانییدا ره‌نگدانه‌وه‌ی خراپی‬ ‫چونك ‌ه گران ده‌كه‌وت له‌سه‌ریان)! ده‌بێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاوڕ له‌مێ���ژوی خوێندنی‬ ‫ئ���ه‌م وتان���ه‌ی مامۆس���تا ئارام‬ ‫نیشانه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌گه‌ڵ دانانی ئه‌لف‌و بێی كوردیی پۆلی یه‌كه‌می‬ ‫وش���ه‌ی زه‌رد نه‌بون‌و بڕیاریش بو‌ه س���ه‌ره‌تایی بده‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫ته‌نان���ه‌ت حكومه‌ت��� ‌ه داگیرك���ه‌ر‌ه‬ ‫الببرێت‪ ،‬به‌الم دواتر فه‌رز كراوه‌!‬ ‫ێ پڕۆگرامه‌كان���ی خوێندن یه‌ك ل���ه‌دوای یه‌كه‌كان���ی عێراق‪،‬‬ ‫ده‌ب��� ‌‬ ‫پرۆگرامی نیشتمانیی بن‌و به‌دوربن ده‌س���تكاریی ئ���ه‌و ئه‌لفوبێیانه‌یان‬ ‫له‌كاریگه‌ری���ی ه���ه‌ر سیاس��� ‌هت‌و نه‌ك���ردوه‌‌و به‌فیك���ری خۆی���ان‬ ‫ئایدۆلۆژیایه‌كی ته‌سكی حزبیی‪ ،‬بۆ موتوربه‌یان نه‌كردون‪.‬‬ ‫ئه‌لف‌و بێكه‌ی باڵدار بۆ زیاتر ل ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی نه‌وه‌یه‌كی زرنگ‌و ته‌ندروست‬

‫‪60‬س���اڵ پرۆگرامی خوێندنی پۆلی‬ ‫یه‌كه‌می س���ه‌ره‌تایی ب���و‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌كانی عێراقه‌و‌ه ده‌ستكاریی‬ ‫نه‌كرا‌و وه‌ك خۆی به‌رده‌وام بو‪.‬‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م‌و وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه ك��� ‌ه له‌متمانه‌پێدان���ی‬ ‫گه‌لی كوردس���تانه‌و‌ه سه‌رچاوه‌یان‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و حكومه‌تانه‌ی‬ ‫پێش���وی عێراق���دا جێگ���ه‌ی‬ ‫ێ‬ ‫ب���ه‌راورد نی���ن‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ده‌ب ‌‬ ‫كراوه‌تربن‌و ئاوێنه‌ی ره‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه نیش���تمانییه‌كان بن‬ ‫نه‌ك حزبییه‌كان‪.‬‬ ‫ێ پرۆگرامێ���ك دابنێ���ن‬ ‫ده‌ب��� ‌‬ ‫به‌رده‌وامیی هه‌بێ‌‌و له‌گه‌ڵ هه‌ژمون‌و‬ ‫بااڵده‌س���تیی حزبێكی دیاریكراودا‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬ك ‌ه حزبه‌ك ‌ه هه‌ژمونی نه‌ما‪،‬‬ ‫پرۆگرامه‌كه‌ش ماڵئاوایی بكات!‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫ژنه‌ ئاسنینه‌كه‌ی‌ كۆبانی‌‪:‬‬ ‫شاره‌كه‌مان نابێته‌ موسڵ‪-‬ێكی‌ تر‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫هاوشێوه‌ی‌ چه‌ندان‌ كچ‌و ژنی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كورد‪ ،‬چه‌كی‌ بۆ پاراستنی‌ گه‌ل‌و‬ ‫خاكه‌كه‌ی‌ هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬ئه‌و سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫دژواریی‌ ژیانی‌ سه‌ربازیی‪ ‌،‬به‌وه‌‬ ‫جیاده‌كرێته‌وه‌ كه‌ پێشه‌نگه‌ له‌ره‌وشت‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ گونجاو‌و ده‌توانێت له‌ناخی‌‬ ‫شه‌ڕڤانه‌كانی‌ هاوڕێی‌ بگات‪ ،‬ئه‌و ناوی‌‬ ‫نارین عه‌فرین‪-‬ه‌و سه‌ركردایه‌‌تی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫كۆبانێ‌ دژ به‌داعش ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌ش���ێكی‌ زۆر ل���ه‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و ش���ه‌ڕڤانانه‌ی‌ له‌باش���ورو‬ ‫خۆرئاوای‌ كوردستان چه‌كیان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫چه‌كدارانی‌ داع���ش هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬ژنانن كه‌‬ ‫شانبه‌شانی‌ پیاوان له‌به‌ره‌كانی‌ جه‌نگن‌و‬ ‫ژماره‌یه‌كیش قوربانیی���ان داوه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كانیش له‌ئێس���تادا ‪30%‬ی‌ هێزه‌‬ ‫ش���ه‌ڕكه‌ره‌كانی‌یه‌كینه‌كانی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫گه‌ل‪ ،‬ژنان���ن‌و له‌چوارچێ���وه‌ی‌ هێزێكدا‬ ‫به‌ن���اوی‌ یه‌كینه‌كانی‌ پاراس���تنی‌ ژنان‪،‬‬ ‫له‌ش���اری‌ كۆبانێ‌ به‌رامب���ه‌ر چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش ده‌جه‌نگن‪.‬‬ ‫كچه‌ ش���ه‌ڕڤانی‌ كورد‪ ،‬میس���ا عه‌بدۆ‪‌،‬‬ ‫ته‌م���ه‌ن ‪ 40‬س���اڵ‪ ،‬بوه‌ت���ه‌ ئافره‌تێكی‌‬ ‫ئاسنینی‌ خاوه‌ن رۆشنبیریی‌‌و زیره‌كیی‌‌و‬ ‫هێمنیی‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ش���ه‌ڕڤانانه‌ی‌‬ ‫له‌یه‌كه‌ سه‌ربازییه‌كان كه‌ ئه‌و سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات باسی‌ لێوه‌ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ یه‌كه‌كه‌یان‬ ‫له‌ژێر س���ایه‌ی‌ هێ���زی‌ به‌رگریی‌ كورددا‬ ‫له‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌دان له‌گ���ه‌ڵ چه‌كدارانی‌‬

‫رێكخراوی‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی ئیس�ل�امی‌ ناس���راو‬ ‫به‌داعش له‌كۆبانێ‌‪.‬‬

‫میس���ا عه‌بد‌ۆی‌ س���ه‌ركرده‌ ك���ه‌ ناو‌ه‬ ‫رێكخراوه‌ییه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬نالی���ن عه‌فرین���ه‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ هێزه‌كان���ی‌ یه‌كینه‌كانی‌‬ ‫پاراستن ده‌كات هاوش���انی‌ شه‌ڕڤانێكی‌‬ ‫تری‌ كورد به‌ن���اوی‌‪ ،‬مه‌حمود به‌درخان‪،‬‬ ‫له‌كۆبانێ‌‪.‬‬ ‫له‌كۆمێنتێك���دا ده‌رب���اره‌ی‌ توندی��� ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕو پێكدادانه‌كانی‌ ئێستای‌ كۆبانی‌‌و‬ ‫به‌رده‌وامی���ی‌ ش���ه‌ڕڤانه‌ ك���ورده‌كان‬ ‫له‌پارێزگاریك���ردن لێ���ی‌‌و رێگرت���ن‬ ‫له‌كه‌وتن���ی‌ به‌ده‌س���تی‌ داعش‪ ،‬میس���ا‬ ‫عه‌بدۆ له‌بانگه‌وازێك���دا ده‌ڵێت‪" ،‬كۆبانێ‌‬ ‫ناكه‌وێت چه‌ندێ���ك داعش‌و چه‌كه‌كانیان‬ ‫پێشبكه‌ون‪".‬‬ ‫ئ���ه‌و پێیوای���ه‌‪ ،‬پالن���ی‌ داع���ش بۆ‬ ‫داگیركردن���ی‌ كۆبانی‌ ته‌نه���ا "خه‌یاڵه‌‌و‬ ‫كۆبان���ێ‌ به‌هیچ جۆرێك نابێته‌ موس���ڵ‪-‬‬ ‫ێكی‌ تر" ئاماژه‌ش���یدا‪ ،‬باهه‌موان بزانن‌و‬ ‫ب���ا ڕای‌ گش���تیی‌ جیهانی���ی‌ بزانن كه‌‬ ‫ئێمه‌ ته‌س���لیمبون قبوڵناكه‌ین‪ ،‬كۆبانێ‌‬ ‫ناكه‌وێت‌و كاروانه‌كه‌شمان به‌ره‌و ئازادیی‌‌و‬ ‫به‌رگریی‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫میسا عه‌بدۆ‪ ،‬بانگه‌وازێكیشی‌ ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نجان���ی‌ كوردی‌ ئ���اواره‌‌و په‌نابه‌ر كرد‬ ‫بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ ب���ۆ واڵت‌و گونده‌كانی���ان‌و‬ ‫بچنه‌ پ���اڵ به‌رگریی‌ ك���ورد‌و دژایه‌تیی‌‬

‫داعش‌و درێ���ژه‌ به‌به‌رگریكردن له‌كۆبانێ‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌‌و سه‌رجه‌م ناوچه‌ كوردیه‌كان‬ ‫ب���ده‌ن‌و ناوچه‌كانیان بۆ تیرۆریس���تان‬ ‫جێنه‌هێڵن‪.‬‬

‫رونیش���یكرده‌وه‌‪" ،‬ئێم���ه‌ جه‌نگ دژی‌‬ ‫داعش به‌ڕێوه‌ده‌به‌ین‪ ،‬تائێستا سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ار ئارام���ه‌‌و پێكدادان���ه‌كان ته‌نه���ا‬ ‫له‌چ���وارده‌وری‌ ش���اره‌كه‌ قه‌تیس بوه‌‪،‬‬ ‫له‌پێناو به‌هێزكردنی‌ به‌رگریی ش���اره‌كه‌‌و‬ ‫پاراس���تنی‌ ئاسایش���ی‌ كۆبان���ێ‌‪ ،‬داوای‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ له‌هه‌موانیان ده‌كه‌ین‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫هه‌زاران گه‌نج گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ ،‬من بانگه‌وازی‌‬ ‫گه‌نجان‌و كچان ده‌كه‌م بگه‌ڕێنه‌وه‌‌و بێنه‌‬ ‫پاڵ هێزی‌ به‌رگریی‌"‪.‬‬ ‫عه‌ب���دۆ‪ ،‬بانگ���ه‌وازی‌ باك���وری‌‬ ‫كوردس���تانیش ده‌كات كه‌ به‌رده‌وامبێت‬ ‫له‌به‌رگرییه‌كانی‌ له‌س���ه‌ر س���نور‌و رێگه‌‌و‬ ‫بوار نه‌ده‌نه‌ پێشكه‌شكردنی‌ پشتیوانیی‌‌و‬ ‫هاوكاریی‌ به‌داعش‪.‬‬ ‫یه‌كینه‌كانی‌ پاراس���تنی‌ گ���ه‌ل له‌ژێر‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ میسا عه‌بدۆ له‌جه‌نگێكی‌‬ ‫تونددای���ه‌‌ له‌گه‌ڵ رێكخ���راوی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كه‌ نزیكه‌ی‌ مانگێكه‌ هێرشه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ به‌ئامانجی‌ ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫شاره‌ كوردییه‌ی‌ نزیك له‌سنوری‌ توركیا‬ ‫ده‌ستپێكردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ دیكه‌ ل���ه‌و ژنانانه‌ی‌ كه‌ له‌ناو‬ ‫ریزه‌كانی‌ یه‌په‌گه‌دا له‌كۆبانی‌ شه‌ڕی‌ داعش‬

‫ده‌كات‪ ،‬ئاڤێستای‌ ته‌مه‌ن ‪ 24‬سااڵنه‌ ك ‌ه‬ ‫مانگی‌ رابردو له‌الیه‌ن گۆڤاری‌ به‌ناوبانگی‌‬ ‫فۆڕین���گ پۆلیس���ی‌‪-‬ه‌وه‌ ژیاننام���ه‌ی‌‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‪ .‬ئاڤێستاش به‌هه‌مانشێوه‌ی‌‬ ‫میس���ا عه‌‌بدۆ‪ ،‬فه‌رمانده‌یه‌كی‌ سه‌ربازییه‌‬ ‫به‌اڵم هی‌ گروپێكی‌ بچوكتر كه‌ ژماره‌یان‬ ‫‪ 13‬شه‌ڕڤانه‌‌و هه‌ش���تیان له‌ژنانی‌ پارتی‌‬ ‫كرێكارانی‌ كوردستانن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و راپۆرت���ه‌ی‌ گۆڤاره‌كه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕكردن بۆ ئاڤێس���تا له‌ئێستادا چی‬ ‫دیكه‌ شتێكی‌ نامۆ نیه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڤاڵه‌كانیدا له‌ناو په‌كه‌كه‌دا‪ ،‬بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫زیات���ر له‌ ‪ 3‬ده‌یه‌یه‌ ش���ه‌ڕده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫دوه‌مین هێزی‌ ناو په‌یمانی‌ ئه‌تڵه‌س���یی‌‬ ‫ناتۆ كه‌ توركیایه‌‪ .‬ئاڤێس���تا به‌شداربوه‌‬ ‫له‌تێكڕای‌ شه‌ڕه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌و توركیا له‌س���اڵه‌كانی‌ ‪،2005‬‬ ‫‪‌2008‬و ‪ .2012‬ئێستاش وه‌ك فه‌رمانده‌یه‌ك‬ ‫له‌كۆبانێ‌ ش���ه‌ڕی‌ مان‌و نه‌م���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعشدا ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌پێنجی‌ ئه‌م مانگه‌ كچه‌ شه‌ڕڤانێكی‌‬ ‫هاورێی‌ عه‌بدۆ‪ ،‬به‌ناوی‌ عه‌فرین‬ ‫میركان هێرش���ێكی‌ خۆكوژیی‌‬ ‫مۆڵگه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫كرده‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌كداران���ی‌ داع���ش له‌ده‌وروب���ه‌ری‌‬ ‫كۆبانێ‌‪ ،‬به‌م���ه‌ش له‌رێ���ی‌ فیداكردنی‌‬ ‫گیانی‌ خۆی���ه‌وه‌‌و له‌پێناو پاراس���تنی‌‬ ‫كۆبانێ‌‪ ،‬بوه‌ یه‌كه‌م ش���ه‌ڕڤانی‌ كورد‬ ‫كه‌ كرده‌ی‌ خۆكوژی���ی‌ ئه‌نجامبدات‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌ستپێكردنی‌ شۆڕش‌و‬ ‫راپه‌ڕینه‌كانی‌ س���وریا له‌ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫مارسی‌ ‪.2011‬‬

‫‪17‬‬

‫ئێم ‌هته‌س����لیمبون‬ ‫قبوڵناكه‌ین‬ ‫كۆبانێ‌ ناكه‌وێت‌و‬ ‫كاروانه‌كه‌شامن‬ ‫به‌ره‌و ئازادیی‌‌و‬ ‫ی به‌رده‌وامه‬ ‫به‌رگری ‌‬

‫نارین عه‌فرین‬

‫ژنانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان سه‌رسامن به‌ژنه‌ شه‌ڕڤانه‌كانی‌ كۆبانی‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫ژنه‌ شه‌ڕڤانه‌كانی‌ خۆرئاوای‌ كوردستان‬ ‫له‌شاری‌ كۆبانی‌‪ ،‬سه‌رنجی‌ ژنانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ناوچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كوردستانی‌ راكێشاوه‌و ته‌نانه‌ت ژنه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كانی‌ هه‌رێم داوا ده‌كه‌ن هێزی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ژنان لێره‌ دروستبكرێت‌و‬ ‫هاوشانی‌ پیاوان له‌روی‌ سه‌ربازییه‌وه‌ رۆڵ‬ ‫ببینن‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌هار عه‌بدولره‌حمان له‌باره‌ی‌‬ ‫هێ���زی‌ ئاف���ره‌ت له‌ریزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ به‌كلتوری‌ كۆمه‌ڵگاوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كلتوره‌ له‌ناو پارچه‌كانی‌ تری‌ هه‌رێم هه‌یه‌‌و‬ ‫تا ئێس���تا له‌ناو ئێمه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گش���تی‌ ئافره‌ت رۆڵێك���ی‌ الوه‌كیی‌ بینوه‌‌و‬ ‫رۆڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌روی‌‬

‫سه‌ربازییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ه���ار به‌پێویس���تی‌ ده‌زانێ���ت هێزی‬ ‫چه‌كداری‌ ئافره‌ت دروستبكرێت‌و ئه‌وانیش‬ ‫هاوش���انی‌ پیاوان له‌روی‌ سه‌ربازیه‌وه‌ رۆڵ‬ ‫ببینن‪" ،‬ئه‌گه‌ر له‌زه‌مانی‌ رابردو به‌جۆرێك‬ ‫له‌ج���ۆره‌كان ئافره‌ت له‌كایه‌ی‌ سیاس���یدا‬ ‫نه‌یتوانیبێت رۆڵ ببینێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌هێزی‌ جه‌س���ته‌ هه‌بوه‌ ‪،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا بارودۆخه‌كان زۆر گۆڕاون هه‌تا روه‌‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كه‌ش كه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌هه‌ندێك‬ ‫هۆكاری‌ ته‌كنیكی���ی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ژن‌و پیاو‬ ‫هه‌ردوكیان ده‌توانن رۆڵی‌ تێدا ببینن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ئافره‌ت بواری‌ بۆ بڕه‌خسێنرێت‬ ‫ده‌توانێت ل���ه‌روی‌ سه‌ربازییش���ه‌وه‌ رۆڵی‌‬ ‫خۆی‌ ببینێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێیوایه‌ به‌درێژایی‌ مێژو ئه‌و رۆڵه‌ی‌‬ ‫به‌ئافره‌ت دراوه‌ "رۆڵه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫له‌ب���واری‌ سیاس���ی‌ ئافره‌ت كه‌مت���ر رۆڵی‌‬ ‫بینیوه‌‌و زیاتر له‌به‌رێوه‌بردنی‌ ماڵ‌و منداڵ‌و‬ ‫خێ���زان ئه‌ركه‌ك���ه‌ی‌ دیاریك���راوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌‬

‫هۆكاربون ب���ه‌وه‌ی‌ نه‌توانراوه‌ ئافره‌ت بێته‌ ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رگریی‌ بكات"‪.‬‬ ‫هاوكات به‌هار مونزیر عوسمان چاالكوان ‌ی‬ ‫گشتی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫مه‌یدان" ‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ ئاماژه‌ی‌ ژنان له‌بواری‌ سه‌ربازیی‌ زۆر الوازه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش بواری‌ ژنان‪ ،‬پێیوایه‌ باكگراوندی‌ حزبه‌كان‬ ‫به‌وه‌ش ك���رد كه‌ "له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ بیروب���اوه‌ڕی‌ فه‌رمانده‌ جێگ���ه‌ی‌ ب���ۆ ژن���ان نه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌‌و ئه‌و‬ ‫موماره‌س���ه‌ی‌ حوكمی‌ ده‌وڵه‌تمان نه‌بوه‌‪ ،‬سه‌ربازییه‌كان‪ ،‬به‌وه‌ی‌ بۆچی‌ ژنان ناهێننه‌ ژنان���ه‌ی‌ كه‌ له‌ناو حزب���ه‌ كوردیه‌كان بون‬ ‫هه‌ربۆیه‌ هه‌میشه‌ ئه‌و شوێنانه‌ به‌ره‌وپێش ناو ری���زی‌ پێش���مه‌رگه‌و ئه‌وانیش له‌گه‌ڵ له‌سه‌رده‌می‌ شاخ زیاتر خوشك‌و هاوسه‌ری‌‬ ‫ده‌چ���ن كه‌ خاوه‌ن���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ خۆیانن‪ ،‬پی���او خه‌بات بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ پێش���مه‌رگه‌كان بون‪" ،‬هه‌ربۆیه‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫حزبه‌ كوردس���تانیه‌كان پیاوان���ه‌ بوه‌ واتا‬ ‫دواجاری���ش ورده‌ ورده‌ كلت���وری‌ مه‌ده‌نی‌ ده‌گه‌ڕێـته‌وه‌ بۆ خودی‌ ژنان"‪.‬‬ ‫ناوبراو سه‌رسامی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر شه‌ڕڤانه‌ جێگایه‌ك���ی‌ وای‌ نه‌بوه‌ تاكو ژن ئه‌و ده‌وره‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌و بارودۆخ���ه‌ی‌ هاتوه‌ته‌ ئاراوه‌و ژنه‌كانی‌ كۆبانی‌ ناشارێته‌وه‌ كه‌ له‌ئێستادا ببینێت‪ ،‬ئه‌و ژنانه‌ش���ی‌ له‌شاخ بون كه‌سی‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كوردستان ئازادبوه‌و دواتریش رۆڵێكی‌ كاریگه‌ر ده‌بینی���ن له‌به‌رگریكردن سه‌ربه‌خۆ نه‌بون" ‪.‬‬ ‫به‌ه���ار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬راس���ته‌‬ ‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق ئازادبوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ كلتورێكی‌ له‌ش���اره‌كه‌یان‌و‬ ‫ئیجابیی‌ دروس���ت نه‌بێت تا ئافره‌ت رۆڵی‌ چه‌كدارانی‌ داعش‪ ،‬ئامینه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬ژنانی‌ كلت���ور كاریگه‌ریی‌ خۆی���ی‌ هه‌یه‌ له‌نه‌بونی‌‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ڤانی‌ كوبانی‌ جێگای‌ شانازیی‌ هه‌مو ئافره‌ت له‌ریزی‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬به‌اڵم دواجار‬ ‫پێویستی‌ خۆی‌ ببینێت"‪.‬‬ ‫هاوكات ئامینه‌ زك���ری‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ ژنانی‌ كوردستانن به‌هه‌ر چوار پارچه‌كه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ره‌وتی‌ سیاس���یه‌ بڕی���ارده‌دات كه‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ژنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستانه‌‌و پێیوایه‌ چونك���ه‌ ژنی‌ ك���ورد ب���ۆ پارێزگاریكردن دابونه‌ری���ت چی‌ لێبێت‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌ ژنان له‌بواری‌ س���ه‌ربازیی‌ له‌نیشتیمان‌و واڵت‌و شه‌ره‌فی‌ خۆی‌ گیانی‌ به‌رنامه‌یه‌كی‌ یه‌كس���ان له‌نێوان پیاو‌و ژن‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ه‌وه‌ی‌ تا چه‌ن���د له‌الیه‌ن ده‌كاته‌ قوربانیی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌تیش هه‌بێت له‌ناو حزبه‌ كوردیه‌كان په‌یڕه‌و بكرێت هه‌ر‬ ‫فه‌رمانده‌ س���ه‌ربازیه‌كانه‌وه‌ رێگه‌ به‌ئافره‌ت زۆر حه‌زده‌كه‌م له‌باش���وری‌ كوردستانیش ئه‌وه‌ ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ ده‌بێت له‌س���ه‌ر كلتوری‌‬ ‫ده‌درێت بچنه‌ ناو ریزه‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬ژنان له‌ریزی‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كان بێت‌و كۆمه‌ڵگه‌كه‌"‪.‬‬

‫زۆر حه‌زده‌كه‌م‬ ‫له‌باشوری‌‬ ‫كوردستانیش ژنان‬ ‫له‌ریزی‌ پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كان بێت‌و‬ ‫ی بكات‬ ‫به‌رگری ‌‬

‫هێزێکی شه‌رڤانانی خۆرئاوای کوردستان‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫د‪.‬پشتیوان سادق وه‌زیری په‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی كوردستان‪:‬‬

‫مۆڵه‌تدان ‌ه قوتابخانه‌و په‌یمانگه‌ی ئه‌هلییمان به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك راگرت‬ ‫به‌شی یه‌که‌م‬ ‫ ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫ش‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌ك ‌ی ئاوێنه‌دا ك ‌ه به‌دو به‌ ‌‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬د‪.‬پشتیوان سادق وه‌زیری‬ ‫په‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی كوردستان تیشك‬ ‫ده‌خات ‌ه سه‌ر گرنگترین گیروگرفته‌كان ‌ی‬ ‫سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌و ده‌ڵێت"‌به‌هیچ‬ ‫جۆرێك رێگه‌ناده‌ین وه‌زاره‌ت وه‌زاره‌تی‬ ‫شارێك بێت‌و هی شارێكی دیكه‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ره‌تا به‌و‌ه ده‌ستپێده‌كه‌ین له‌م‬ ‫سااڵنه‌ ‌ی رابردودا به‌پێ ‌ی ئه‌و راپرسییانه‌ ‌ی‬ ‫ك���راون وه‌زاره‌ت��� ‌ی په‌روه‌رد‌ه فاش���یلترین‬ ‫وه‌زاره‌ت ب���وه‌و پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندن هه‌ر‬ ‫ڕای ‌ی كراوه‌‪ ،‬پالنت���ان چیی ‌ه بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئیعتیبار ب���ۆ ئه‌م وه‌زاره‌ت���ه‌و ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫چاكسازی ‌ی له‌سیسته‌م ‌ی په‌روه‌رده‌دا؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬گه‌وره‌تری���ن كێش���ه‌ی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه بابه‌ت���ی ژێرخانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر دۆخی‬ ‫ئابوریی كوردستان‌و ئیمكانیاتی حكومه‌ت‬ ‫باش ببن���ه‌وه‌‪ ،‬ئێم��� ‌ه هه‌وڵده‌ده‌ین بابه‌تی‬ ‫ژێرخان ك ‌ه خۆی ده‌بینێته‌و‌ه له‌چاككردنی‬ ‫ئ���ه‌و بااڵخانانه‌ی ئێس���تا ه���ه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دروستكردنی باڵه‌خانه‌ی تازه‌‪ ،‬دابینكردنی‬ ‫پێداویس���تیه‌كانی خوێن���دن وه‌كو تاقیگه‌‪،‬‬ ‫هۆڵ‌و گۆڕه‌پانی وه‌رزش���یی‪ ،‬هۆڵی هونه‌رو‬ ‫مۆس���یقا‪ ،‬ك��� ‌ه هه‌وڵده‌ده‌ین چاره‌س���ه‌ری‬ ‫بكه‌ی���ن‪ .‬خاڵێك���ی دیك��� ‌ه ك ‌ه س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئێم ‌ه زۆر گرنگه‌‪ ،‬راهێنانی مامۆس���تایه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ی���ن له‌رێگ���ه‌ی په‌یمانگه‌كان���ی‬ ‫په‌ره‌پێدان‌و له‌رێگه‌ی سه‌نته‌ری توێژینه‌وه‌و‬ ‫راهێنان‪ ،‬هه‌مو مامۆس���تایه‌كی كوردستان‬ ‫كاتژمێ���ری دیارك���راوی بۆ دی���ار ده‌كه‌ین‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی مه‌ش���ق‌و راهێنان ب���كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مه‌شق‌و راهێنانه‌ش ده‌به‌ستینه‌و‌ه به‌زۆرێك‬ ‫له‌ئیمتی���از‌ه ئیدارییه‌كانی مامۆس���تایان‪.‬‬ ‫كه‌وات ‌ه مامۆس���تا ئه‌گه‌ر پ���ه‌ر‌ه به‌توانای‬ ‫بدرێت باش���تر ده‌توانێت كوالیتی خوێندن‬ ‫به‌رزبكاته‌وه‌‪ ،‬چ ل���ه‌روی الیه‌نی ئه‌كادیمی‬ ‫بێت یان الیه‌نی هونه‌ریی‌و زمان‪.‬‬ ‫الیه‌نێكی دیك ‌ه كه‌به‌المانه‌و‌ه گرنگه‌‪ ،‬بابه‌تی‬ ‫پیش���ه‌ییه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئیمكانیه‌تی حكومه‌ت‬ ‫ب���اش بێت‪ ،‬به‌نیازین (‪ 3‬تا ‪ )4‬كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫پیشه‌یی گه‌ور‌ه له‌كوردستان دابمه‌زرێنین‪،‬‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یان ‌ه مۆدێرینترین (وه‌رش���ه‌)‬ ‫له‌خۆبگرن‪ ،‬ئه‌و كادر‌ه پیشه‌ییان ‌ه به‌جۆرێك‬ ‫په‌روه‌رد‌ه بكرێن ك ‌ه بتوانن پێداویستیه‌كانی‬ ‫بازاڕی كار له‌هه‌رێمی كوردستان پڕبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا هه‌وڵده‌ده‌ین سااڵن ‌ه كۆنگره‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی ئه‌نجامبده‌ی���ن‌و له‌كۆنگره‌ك ‌ه‬ ‫هه‌رچیه‌ك له‌خزمه‌تی پرۆس���ه‌ی خوێندن‌و‬ ‫چ له‌خزمه‌ت���ی خودی قوتابی���دا بێت (كه‌‬ ‫چه‌قی س���ه‌ره‌كی كاری ئێم ‌ه ل���ه‌وه‌زاره‌ت‬ ‫خزمه‌تكردن���ی قوتابیه‌) هه‌مو پرۆس���ه‌ی‬ ‫خوێن���دن ئامانجه‌ك���ه‌ی خزمه‌تكردن���ی‬ ‫خوێن���دكاران‌و قوتابیان���ه‌‪ .‬له‌هه‌مانكات���دا‬ ‫ده‌مانه‌وێت المه‌كه‌زی���ه‌ت له‌ئیش‌و كاره‌كان‬ ‫بده‌ین ‌ه خ���ودی قوتابخان���ه‌كان‪ .‬پێمانوای ‌ه‬ ‫دانانی ئیداره‌ی باش پێویس���تی به‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫متمانه‌ی باش��� ‌ی پێبدرێ‪ ،‬له‌نۆژه‌نكردنه‌و‌ه‬ ‫واده‌كه‌ی���ن ئی���داره‌ی قوتابخان��� ‌ه خ���ۆی‬ ‫سه‌رپه‌رشتیی بكات‪ ،‬دامه‌زراندنی مامۆستا‬ ‫واده‌كه‌ی���ن ئی���داره‌ی قوتابخان��� ‌ه رۆڵێكی‬ ‫كاریگ���ه‌ری هه‌بێت‪ ،‬گواس���تنه‌وه‌و هاتنی‬ ‫مامۆس���تاو ه���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌یه‌كی ئیداریی‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین هیچی به‌بێ ئیداره‌ی قوتابخان ‌ه‬ ‫ئه‌نجام نه‌درێت‪ .‬خاڵێكی دیك ‌ه به‌نیس���به‌ت‬ ‫یاسای وه‌زاره‌ت ‌ه ك ‌ه ئێس���تا وا خه‌ریكین‌و‬ ‫له‌ماوه‌یه‌كی زۆر نزیكدا پرۆژ‌ه یاساك ‌ه ته‌واو‬ ‫ده‌بێت‌و له‌په‌رله‌مان خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌می‬ ‫بۆ ك���راوه‌‪ ،‬به‌مه‌ش سروش���تی وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌د‌ه ل���ه‌روی یاس���اییه‌و‌ه پێده‌نێت ‌ه‬ ‫قۆناغێكی زۆر ب���ه‌رز‪ .‬خاڵێكی دیك ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫به‌نیازی���ن وه‌زاره‌تی خۆمان به‌ئه‌لیكترۆنیی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌میش هه‌ر دوای ئه‌وه‌ی ك ‌ه تۆزێك‬ ‫ئیمكانیاتی حكومه‌تی هه‌رێم باش ده‌بێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌ك له‌نێوان س���ه‌رجه‌م‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رد‌ه هه‌بێت‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌دۆكیۆمێنتكردن���ی می�ل�اكات‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی ئه‌لیكترۆنی���ی‪ .‬له‌گه‌ڵ چه‌ندین‬ ‫بابه‌تی دیك��� ‌ه ك ‌ه په‌یوه‌ندیی به‌هه‌س���تی‬ ‫نیشتمانیی‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیی‬ ‫به‌بابه‌ت���ی په‌روه‌ده‌ییه‌و‌ه هه‌یه‌‪ .‬په‌یوه‌ندیی‬ ‫به‌بابه‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ده‌رونزانییه‌و‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان ‌ه هه‌مو له‌به‌رنامه‌ی ئێمه‌دان‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫پرۆژه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكیان ره‌نگ ‌ه كاتی زۆرتریان‬ ‫بوێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌روی بودج���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه له‌ریزبه‌ندی���ی چه‌ن���دی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كاندای���ه‌و س���ااڵن ‌ه چه‌ن���دی ب���ۆ‬ ‫ته‌رخانكراوه‌؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬ئ���ه‌و بودجه‌ی���ه‌ی ك ‌ه بۆ‬

‫ئێم ‌ه وه‌كو وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه له‌ئێستادا‬ ‫ئاماده‌كاریی ده‌كه‌ین‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ژماره‌یه‌كی‬ ‫زۆری قوتابخانه‌ی‬ ‫ئینگلیزیی بكه‌ینه‌وه‬ ‫پشتیوان سادق‬ ‫ئێم ‌ه دانراو‌ه ئه‌گه‌ر بارودۆخ ئاس���ایی بێت‬ ‫له‌س���نوری (س���ه‌دا ‪ 10‬تا ‪‌ )11‬ی بودجه‌ی‬ ‫گش���تی هه‌رێمی كوردستانه‌‪ ،‬ئه‌و بودجه‌ی ‌ه‬ ‫(س���ه‌دا ‪)95‬ی بودج���ه‌ی ته‌ش���غیلیی‌و‬ ‫موچه‌یه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه (‪)%51‬ی ده‌مێنێته‌و‌ه وه‌ك‬ ‫بودجه‌ی وه‌به‌رهێنان ك ‌ه تۆ بتوانی پرۆژه‌ی‬ ‫پێ ئه‌نجام بده‌ی‪ ،‬سروش���تیی هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫به‌ر له‌دروس���تبونی ئه‌و قه‌یرانه‌‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان له‌پاره‌ی نه‌وت زیاتر‬ ‫له‌(‪ )100‬ملیۆن دۆالری ئیزافیی خه‌رجكردبو‬ ‫بۆ په‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌اڵم به‌م بودجه‌یه‌ی ئێستا‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه بمێنێته‌وه‌‪ ،‬په‌روه‌د‌ه‬ ‫ناتوانێت ته‌كانێك به‌ڕه‌وش���ی خۆی بدات‪،‬‬ ‫ناتوانێت ژێرخانی خۆی چاره‌س���ه‌ر بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم دڵنیام ك ‌ه حكومه‌تی هه‌رێم ناهێڵێت‬ ‫ره‌وش���ه‌ك ‌ه هه‌ر ئاوا بێت‌و یارمه‌تی زیاترو‬ ‫زیاتری په‌روه‌د‌ه ده‌دات‪.‬‬

‫هه‌ر بۆ زانیارییتان‬ ‫چوار منداڵم‬ ‫هه‌ن‪ ،‬سیانیان‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی‬ ‫حكومیی ده‌خوێنن‪،‬‬ ‫ته‌نها بچوكه‌كه‌یان‬ ‫نه‌بێت كه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫چۆت ‌ه سه‌ره‌تایی‌و‬ ‫ئه‌و له‌خوێندنی‬ ‫ئه‌هلییه‌‪ .‬واتا سێ‬ ‫به‌یه‌ك‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ر سه‌باره‌ت به‌قه‌یرانی دارایی‪،‬‬ ‫له‌م ماوه‌یه‌ ‌ی دواییدا مامۆس���تایان به‌هۆ ‌ی‬ ‫س��� ‌ێ مانگ دواكه‌وتن ‌ی موچه‌و‌ه له‌به‌شێك‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌كان بایكۆت���ی ده‌وامیان كرد‪،‬‬ ‫ئێ���و‌ه ئ���ه‌و كاره‌ت���ان به‌نابه‌رپرس���یاران ‌ه‬ ‫وه‌س���فكرد‪ ،‬بۆچ ‌ی مامۆس���تا داوا ‌ی ماف ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی بكات نابه‌رپرسیاره‌؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬زۆر ج���ار هه‌ندێ ش���ت‬ ‫هه‌ی��� ‌ه وه‌ك���و (والتقربو الص�ل�اه‌) به‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫لێكدان���ه‌وه‌ی بۆ ده‌كرێت‪ ،‬ئێم ‌ه هه‌میش��� ‌ه‬ ‫گوتومانه‌و ده‌شیڵێمه‌و‌ه مامۆستا پیرۆزترین‬ ‫ش���ه‌ریحه‌ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مامۆس���تا‬ ‫موچه‌و ئیمتیازات���ی باش بێت كۆمه‌ڵگه‌ش‬ ‫ب���ه‌ره‌و پێش���ه‌و‌ه ده‌چێت‪ ،‬مامۆس���تایانی‬ ‫كوردس���تان مێژویه‌كی زۆر پرش���نگداریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ب���ێ موچه‌یی ده‌وامی���ان كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئێس���تا كوردستان له‌شه‌ڕێكی زۆر‬ ‫گه‌وره‌دایه‌‪ ،‬پێشمه‌رگ ‌ه س���ه‌روه‌ریه‌كانمان‬ ‫ده‌پارێزن‪ ،‬دوژمنان‌و تیرۆریستان ده‌یانه‌وێت‬ ‫كوردس���تان تاری���ك بكه‌ن‪ ،‬تاك ‌ه ش���تیش‬ ‫ك��� ‌ه كوردس���تان تاری���ك ده‌كات‌و تاریك‬

‫ده‌بێت‪ ،‬كوژانه‌وه‌ی چرای زانس���ته‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ده‌وامكردنی مامۆستایان وه‌ك خه‌باتكردنی‬ ‫شانبه‌شانی پێشمه‌رگ ‌ه وایه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌ڵێین‬ ‫مامۆس���تا مافی خۆیه‌تی به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك‬ ‫موچه‌كه‌ی زیادبكرێ���ت‪ ،‬موچه‌كه‌ی له‌كاتی‬ ‫خۆی بێت‪ ،‬به‌اڵم دۆخی كوردستان له‌ئێستا‬ ‫دۆخێكی زۆر تایبه‌ته‌‪ ،‬كوردستان وه‌ك گوتم‬ ‫له‌شه‌ڕدایه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی مامۆستایان ئیلتزامیان‬ ‫ك���ردو ده‌رگای قوتابخانه‌یان دانه‌خس���ت‌و‬ ‫به‌رده‌وامیی���ان به‌س���ه‌روه‌ریی‌و مێ���ژوی‬ ‫پرش���نگداری رابردوی مامۆستای كورد دا‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی ك ‌ه ئێم ‌ه گوتومان ‌ه ته‌نها ئه‌و‌ه‬ ‫بو‌ه به‌رپرس���یاریه‌تی مێژی���وی له‌و‌ه خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌و‌ه ك ‌ه پێش���مه‌رگ ‌ه له‌سه‌نگه‌ره‌كان‬ ‫داكۆك���ی ده‌كات‌و ئێمه‌ش بێی���ن ده‌رگای‬ ‫قوتابخان ‌ه دابخه‌ی���ن‌و مناڵی كورد بێبه‌ش‬ ‫بكه‌ی���ن له‌خوێندن‪ ،‬ئه‌و‌ه به‌رپرس���یاره‌تی‬ ‫مێژوییم���ان ده‌خات���ه‌ ئه‌س���تۆ‪ ،‬بۆی��� ‌ه‬ ‫ده‌یڵێمه‌و‌ه داخس���تنی ده‌رگای قوتابخانه‌و‬ ‫ره‌وانه‌كردن���ه‌وه‌ی مندااڵنمان بۆ ماڵه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫نه‌خوێنن‪ ،‬به‌رپرس���یاره‌تی مێژویی ده‌خات ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆی نه‌ك هه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی ك ‌ه ده‌رگای‬ ‫قوتابخان ‌ه داده‌خات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌ستۆی ئێمه‌ش وه‌ك وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫كه‌وات��� ‌ه م���ن پێچه‌وانه‌كه‌ی بڵێ���م؟ بڵێم‬ ‫داخس���تنی قوتابخان ‌ه مافێكی سروشتیه‌؟‬ ‫وه‌اڵمه‌كه‌ی نه‌خێره‌‪ ،‬نابێت هیچ كه‌س���ێك‬ ‫ئه‌م��� ‌ه قبوڵ بكات‪ .‬من وه‌ك���و وه‌زیر خۆم‬ ‫به‌داكۆكیكاری راسته‌قینه‌ی مامۆستا ده‌زانم‪،‬‬ ‫خۆم به‌خزمه‌تكاری مافی مامۆستاو قوتابی‬ ‫له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌ده‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌و‌ه نی���م ده‌رگای قوتابخان���ه‌‬ ‫دابخرێت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ده‌رگای قوتابخانه‌ش‬ ‫دانه‌خ���را‪ ،‬ل���ه‌و چه‌ن���د قوتابخانه‌یه‌ی ك ‌ه‬ ‫چه‌ن���د حاڵه‌تێكی كه‌م تیایدا رویدا زۆربه‌ی‬ ‫زۆری مامۆستایان په‌یوه‌ندییان پێوه‌كردین‬ ‫ناڕه‌زاییان له‌داخس���تنی ئه‌و ژمار‌ه كه‌مه‌ش‬ ‫نیش���اندا‪ .‬بۆی ‌ه دوپاتی ده‌كه‌مه‌و‌ه مامۆستا‬ ‫ماف���ی خۆیه‌تی داوای ماف���ی خۆی بكات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ن��� ‌ه من‌و ن��� ‌ه هیچ كه‌س���ێك مافی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ی ‌ه قوتابخان ‌ه دابخات‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كوردستان له‌دۆخێكی ئاوا هه‌ستیاردایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم زۆرێ���ك پێیانوای��� ‌ه‬ ‫ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ ‌ی خوێن���دن ل���ه‌‪9/10‬دا‬ ‫كاته‌ك���ه‌ ‌ی گونجاو نه‌ب���و‪ ،‬دۆخێك ‌ی ناله‌بار‬ ‫رویداو به‌شێك ‌ی زۆر ‌ی بینا ‌ی قوتابخانه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی له‌ده���ۆك خه‌ڵك ‌ی ئاواره‌یان تێ‬ ‫خراو له‌ڕو ‌ی س���ایكۆلۆجییه‌و‌ه مامۆس���تاو‬ ‫قوتابی‌‌و خه‌ڵكیش به‌گشت ‌ی ئاماد‌ه نه‌بون‌و‬ ‫یه‌كێت ‌ی مامۆس���تایانیش داوا ‌ی دواخستن ‌ی‬ ‫كرد‪ ،‬بۆچ ‌ی تۆ بڕیاره‌كه‌ ‌ی خۆت سه‌پاند؟‬ ‫د‪.‬پشتیوان‪ :‬من بڕیاره‌كه‌م نه‌سه‌پاندوه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌سروش���تیی ده‌بوای��� ‌ه (‪)9/10‬‬ ‫ده‌وام ده‌س���تپێبكاته‌وه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر من‬ ‫رێگ���ه‌م به‌و‌ه بدابای��� ‌ه ده‌وام له‌كاتی خۆی‬ ‫ده‌س���تپێنه‌كات ئه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه غه‌درێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌م له‌میلله‌تی ك���وردو مناڵی كورد‬ ‫كردوه‌‪ .‬باش��� ‌ه چۆن به‌ره‌ن���گاری دوژمنان‬ ‫ببینه‌وه‌‪ ،‬به‌ره‌نگاریبونه‌و‌ه به‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه رێگ ‌ه‬ ‫نه‌ده‌ی���ن ده‌وام له‌قوتابخان���ه‌كان بكرێت؟‬ ‫بۆی ‌ه من ده‌ڵیم باشترین به‌رپه‌رچدانه‌و‌ه بۆ‬ ‫دوژمنان‌و تیرۆریس���تان كردنه‌وه‌ی ده‌رگای‬ ‫قوتابخان��� ‌ه بو‪ ،‬ئێم ‌ه (‪ )7000‬قوتابخانه‌مان‬ ‫ه���ه‌ن‪ ،‬له‌كۆی ئه‌و ژماره‌یه‌‪ ،‬ته‌نها (‪)600‬ی‬ ‫خه‌ڵكی ئاواره‌ی تێدا بو‪ .‬چ لۆجیكێك رێگ ‌ه‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌دات ده‌رگای قوتابخان ‌ه نه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌بیان���وی ئه‌وه‌ی ك��� ‌ه (‪ )600‬قوتابخانه‌ت‬ ‫ئاواره‌ی���ان تێدایه‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫به‌پێی هه‌مو پێ���وه‌ر‌ه جیهانیه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫من���ااڵن نه‌چون بۆ قوتابخان���ه‌‪ ،‬واتا باری‬ ‫نائاس���ایی له‌و واڵته‌دا هه‌یه‌‪ .‬له‌شۆڕش���ی‬

‫ئه‌یلول‌و دواتریش فڕۆك���ه‌كان بۆمبارانیان‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬مامۆس���تا له‌ئه‌شكه‌وته‌كان وانه‌یان‬ ‫ده‌گوته‌وه‌‪ .‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر خوێندنمان راگرتبای ‌ه‬ ‫نیش���انه‌یه‌كی زۆر نه‌رێیان ‌ه ده‌كه‌وت ‌ه سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و سه‌ر زانست‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌كوردس���تان خۆی گله‌یی ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫پش���و زۆره‌و كاتژمێره‌كانی خوێندن كه‌مه‌‪،‬‬ ‫ئی���دی بێین زیاتر ل���ه‌وه‌ش دوایبخه‌ین كێ‬ ‫زیانی به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ته‌نها مناڵی كورد نی ‌ه‬ ‫ك ‌ه باجی ئه‌و دواكه‌وتن ‌ه ده‌دات؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬حكومه‌ت��� ‌ی عێ���راق خوێندن ‌ی‬ ‫دواخس���ت‌و له‌دهۆكیش تا ئێس���تا ده‌وام‬ ‫به‌ڕێك ‌ی نه‌كراوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م ‌ه له‌كۆتای ‌ی ساڵدا‬ ‫گرفت دروس���تناكات به‌تایبه‌ت��� ‌ی بۆ پۆل ‌ی‬ ‫دوانزه‌كان له‌ده���ۆك ب���ه‌راورد به‌هه‌ولێر‌و‬ ‫سلێمانی‌؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬س���ه‌باره‌ت به‌پۆلی (‪)12‬‬ ‫له‌هه‌م���و هه‌رێمی كوردس���تان ده‌وام وه‌ك‬ ‫خۆی ده‌كرێت‪ ،‬له‌دهۆكیش چاره‌س���ه‌رمان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ ئه‌وانه‌ی ك ‌ه پۆلی (‪)12‬‬ ‫نین‪ ،‬ك ‌ه دهۆك به‌هۆی ئه‌وه‌ی (‪ )2‬مانگی‬ ‫فه‌وتاوه‌‪ ،‬نزیكه‌ی (‪ )20‬رۆژێكی بۆ قه‌ره‌بو‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬بزان ‌ه س���ه‌یری هاوكێشه‌ك ‌ه بكه‌‪،‬‬ ‫(‪ )2‬مان���گ رۆیش���توه‌‪ )20( ،‬رۆژی ب���ۆ‬ ‫قه‌ره‌بو ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬وات���ا ته‌نها (‪ )20‬رۆژ‬ ‫زی���اد بكه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه ناتوانی���ن زیاتر له‌و‌ه‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر وابكه‌ین ئه‌ی كوا پش���وی‬ ‫قوتاب���ی‪ ،‬قوتابی كه‌ی بێته‌و‌ه ده‌وام‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ر دواكه‌وتنێك كێشه‌كان ئاڵۆزتر ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر خوێندكار نه‌ڕوات ‌ه قوتابخان ‌ه‬ ‫ئه‌ی له‌ماڵ چی بكات؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ب���اس ده‌كرێت‬ ‫له‌س���ااڵن ‌ی راب���ردودا پاره‌یه‌ك��� ‌ی زۆر‬ ‫له‌چاپكردن ‌ی كتێب‌و دانان ‌ی كتێب ‌ی خوێندندا‬ ‫خ���وراوه‌‪ ،‬كار ب���ۆ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن كه‌س���ان ‌ی‬ ‫به‌رپرس له‌م گه‌نده‌ڵییان ‌ه بدرێن ‌ه دادگا؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬به‌راس���تی من له‌و رۆژه‌و‌ه‬ ‫به‌رپرس���یارم ك ‌ه وه‌زاره‌ته‌كه‌م وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌كیش رێگ ‌ه ناده‌م سه‌رپێچیی‬ ‫ل���ه‌و بابه‌ت ‌ه بكرێت‪ ،‬ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ی ك ‌ه‬ ‫پێش���تریش مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گ���ه‌ڵ كراب���و‪،‬‬ ‫گرێبه‌سته‌كانیان هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وا هه‌ست ده‌كه‌م ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه تا راده‌یه‌ك‬ ‫له‌قه‌باره‌ی خۆی گه‌وره‌ت���ر كراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی ك ‌ه وه‌زاره‌ت���ی په‌روه‌رد‌ه بۆ‬ ‫كتێب به‌كاریده‌هێنی پاره‌یه‌كی كه‌مه‌و ئه‌و‌ه‬ ‫نی ‌ه ك ‌ه به‌و شێوه‌ی ‌ه قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی ئه‌م هه‌مو قس���ه‌و قسه‌ڵۆكه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی ك ‌ه پێشتر گرێبه‌ستیان‬ ‫له‌گه‌ڵ كرابو له‌و الیه‌ن ‌ه كاریان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خزمه‌تیان كردبێت یان نا‪ ،‬ئێم ‌ه بڕیارماندا‬ ‫گرێبه‌س���ت‌و مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وان ‌ه‬ ‫كۆتایی پێبێنین‪ .‬ئیدی له‌مه‌ودوا له‌و روه‌و‌ه‬ ‫الپه‌ڕه‌یه‌كی تاز‌ه به‌پێی یاس���ا ده‌كه‌ینه‌وه‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی پێش���تریش مه‌به‌ستم كابینه‌كانی‬ ‫پێش���تر‪ ،‬ه���ه‌ر كه‌س���ێك له‌بابه‌تێكی ئاوا‬ ‫تێوه‌گالبێت‪ ،‬ئه‌و‌ه دادگا هه‌یه‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫دادگا مه‌سه‌له‌كان یه‌كالیی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ ‌ی پارتی‌‪ ،‬چه‌ند كابینه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫سور‌ه له‌سه‌ر وه‌رگرتن ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫ئایا مه‌به‌س���تیه‌ت ‌ی به‌جۆرێك مه‌نهه‌جه‌كان‬ ‫دابڕێژرێ���ن به‌تایبه‌ت��� ‌ی له‌پڕۆگرام��� ‌ی وان ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ئه‌ده‌بیه‌كان���دا ك��� ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بۆچون‌و روانینی‌ پارت ‌ی بگونجێت؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬یه‌كێ���ك له‌كێش��� ‌ه هه‌ر‌ه‬ ‫گ���ه‌وره‌كان ئه‌وه‌ی��� ‌ه قس���ه‌ی نالۆجیكیی‌و‬ ‫هه‌ڵبه‌س���تراو دێت���ه‌ نێو ب���اس‌و خواس‌و‬ ‫بابه‌ته‌كان‪ ،‬دڵنیاب��� ‌ه هیچ بیركردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫له‌و ش���ێوه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن پارت���ی نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی ‌ه دور‌ه له‌راستیی‪ ،‬پارتی به‌منی‬ ‫گوت���و‌ه ئازادب��� ‌ه هه‌رچی���ه‌ك له‌خزمه‌تی‬

‫خوێن���دن‌و قوتابی‌و مناڵی ك���ورده‌‪ ،‬بیكه‌‪.‬‬ ‫هه‌رگی���ز به‌من���ی نه‌گوتو‌ه ئ���ه‌و‌ه ئه‌نجام‬ ‫بد‌ه ی���ان ئه‌نجامی م���ه‌ده‌‪ ،‬په‌ن���ا به‌خوا‬ ‫كاره‌كان���ی داهاتوش���مان ئ���ه‌و راس���تی ‌ه‬ ‫ده‌سه‌لمێنن‪ .‬هه‌روه‌ها پارتی مه‌به‌ستیه‌تی‬ ‫له‌رێگه‌ی وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رد‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫خزمه‌تی كوردس���تان ب���كات‪ ،‬من له‌رێگه‌ی‬ ‫ئاوێن���ه‌و‌ه ده‌مه‌وێت ئ���ه‌وه‌ش رونبكه‌مه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌سه‌ره‌تای ده‌س���تبه‌كاربونم‪ ،‬به‌هه‌مو‬ ‫به‌رێوب���ه‌ر‌ه گش���تییه‌كانی پارێ���زگاكان‌و‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی قه‌زاكانم گوتو‌ه ك ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه له‌زاخۆ تا خانه‌قین به‌یه‌ك ده‌س���ت‌و‬ ‫به‌یه‌كه‌و‌ه به‌یه‌ك به‌رنام ‌ه كار ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫رێنمایی���ه‌ك یان پرۆژه‌یه‌ك���ی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ی ‌ه ی���ان هه‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه هی هه‌مو‬ ‫كوردس���تانه‌و به‌هیچ جۆرێ���ك رێگه‌ناده‌ین‬ ‫وه‌زاره‌ت وه‌زاره‌ت���ی ش���ارێك بێ���ت‌و هی‬ ‫شارێكی دیكه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ل���ه‌و‌ه ئ���اگادارن ك ‌ه رۆژ‬ ‫ب���ه‌ڕۆژ زیاتر كه‌لێن ‌ی نێ���وان چین ‌ه هه‌ژارو‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌كان له‌ب���وار ‌ی خوێندن���دا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬قوتابخان ‌ه ئه‌هلیی‌و بیانیه‌كان‬ ‫ده‌بن ‌ه ماڵ ‌ی قوتابی ‌ه ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان‌و كوڕ‌ه‬ ‫مه‌سئوله‌كان‪ ،‬قوتابخان ‌ه گشتییه‌كانیش ك ‌ه‬ ‫فه‌رامۆشكراون‌و سستی ‌ی گه‌شه‌ ‌ی زانستی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌‌و فێركردنیان پێو‌ه دیار‌ه ده‌بن ‌ه‬ ‫شوێنی‌ خه‌ڵك ‌ی ئاسایی‌؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬خوێندن���ی ئه‌هلی���ی‬ ‫له‌كوردس���تان به‌یاس���ا رێكخ���راوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫وه‌ك���و وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رد‌ه هانی كه‌رتی‬ ‫تایب���ه‌ت ده‌ده‌ی���ن وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌مو‬ ‫دونیا هه‌یه‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌روی كردنه‌وه‌ی‬ ‫قوتابخان���ه‌و كوالیتی خوێن���دن هاوكارمان‬ ‫ب���ن‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌هیچ جۆرێك رێگ��� ‌ه ناده‌ین‬ ‫خوێندن���ی ئه‌هلی���ی‌و قوتابخان��� ‌ه تایبه‌ت‌و‬ ‫په‌یمانگ ‌ه ئه‌هلی���ه‌كان ته‌نها ببێت ‌ه ناوه‌ندی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی پار‌ه بۆ خاوه‌نه‌كانیان‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئێم ‌ه له‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رد‌ه ك ‌ه چه‌ند رۆژێك‬ ‫ب���ه‌ر له‌ج���ه‌ژن بڕیاره‌كه‌م واژو ك���رد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫مۆڵه‌تدان ‌ه قوتابخانه‌و په‌یمانگه‌ی ئه‌هلییمان‬ ‫به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك راگرت‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌هه‌مو‬ ‫ئ���ه‌و قوتابخانه‌و په‌یمانگ ‌ه ئه‌هلییانه‌ش���دا‬ ‫دێینه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌نێویان���دا هه‌ی ‌ه خزمه‌تێكی‬ ‫باشی كردوه‌و كاریگه‌ریی ئه‌رێیانه‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵتم له‌نێویش���یاندا هه‌ی��� ‌ه خراپ بوه‌‪،‬‬ ‫ئێم��� ‌ه پێداچونه‌و‌ه به‌هه‌مو ئه‌وان ‌ه ده‌كه‌ین‌و‬ ‫ئه‌سته‌م ‌ه س���ازش له‌یه‌ك قوتابخان ‌ه بكه‌ین‬ ‫ك ‌ه له‌خزمه‌تی پرۆس���ه‌ی خوێندندا نه‌بێت‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی دیك��� ‌ه ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه قوتابخانه‌‬ ‫حكومیه‌كانی ئێم ‌ه ئه‌گه‌ر له‌هه‌ندێك شوێن‬ ‫ت���ا راده‌ی���ه‌ك كه‌موكوڕییش���یان هه‌بێت‪،‬‬ ‫كوالیت���ی ب���ه‌رزی خوێندنی���ان تێدایه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫س���ه‌رنج ب���ده‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م یه‌كه‌مه‌كان���ی‬ ‫كوردس���تان له‌قۆناغ ‌ه جیاوازه‌كاندا هه‌موی‬ ‫ئه‌وان���ه‌ن ك��� ‌ه له‌قوتابخان��� ‌ه حكومیه‌كان‬ ‫ده‌رده‌چن‪ ،‬به‌هه‌مانشێو‌ه ئه‌وانه‌ی له‌كۆلێژ‌ه‬ ‫ب���ه‌رزه‌كان وه‌رده‌گیرێ���ن له‌زانس���تیی‌و‬ ‫ئه‌ده‌بی���ه‌كان س���ه‌دا (‪)99‬ی ده‌رچوان���ی‬ ‫قوتابخان��� ‌ه حكومیه‌كانن‪ ،‬ئێم ‌ه له‌ئاینده‌ش‬ ‫كار له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كه‌ین كوالیتی قوتابخان ‌ه‬ ‫ئه‌هلیه‌كان زیاترو زیاتر به‌رزبكه‌ینه‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌ی ك ‌ه ئێم ‌ه هه‌مان ‌ه له‌ئێستاداو زۆر‬ ‫به‌زه‌قیی داواكاریه‌كی زۆری دایك‌و باوكانی‬ ‫له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه داوای خوێندنگاو خوێندن‬ ‫به‌زمان���ی ئینگلیزیی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌كو‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رد‌ه له‌ئێستادا ئاماده‌كاریی‬ ‫ده‌كه‌ین ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ك���ی زۆری‬ ‫قوتابخانه‌ی ئینگلیزیی بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌ه له‌سااڵنی داهاتو دوای ساڵی‬ ‫خوێندنی (‪ )2016-2015‬ده‌مانه‌وێت سااڵن ‌ه‬ ‫رێژه‌ی ئه‌و قوتابخانان��� ‌ه زیاد بكه‌ین‪ ،‬وای‬

‫لێده‌كه‌ین خوێندن‌و قوتابخانه‌ی ئینگلیزیی‬ ‫حكومیی له‌كوردستان هێند‌ه زۆربن‌و هێند‌ه‬ ‫كوالێتی���ی خوێندنیان به‌رز بێ���ت له‌چوار‬ ‫ساڵی داهاتو به‌ش���ێوه‌یه‌ك رۆڵیان هه‌بێت‬ ‫له‌هێنان���ه‌دی گۆڕانكاریه‌كی گ���ه‌ور‌ه له‌نێو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی���دا‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بتوانین قوتابخان��� ‌ه حكومیه‌كان زۆر باش‬ ‫ب���ن‌و هی���چ كه‌موكوڕییه‌كی���ان نه‌مێنێت‪،‬‬ ‫وه‌ك له‌س���ه‌ره‌تاش ئام���اژه‌م ب���ۆ ك���ردو‬ ‫دوپاتیده‌كه‌مه‌و‌ه ده‌بێت ژێرخان ‌ی قوتابخان ‌ه‬ ‫باشبكرێت‌و راهێنان به‌مامۆستایان بكرێت‌و‬ ‫بژێوی���ی مامۆس���تا باش���تر بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫س���ێ ه���ۆكار‌ه هانده‌رێكی ب���اش ده‌بن بۆ‬ ‫پێشه‌وه‌چونی الیه‌نی په‌روه‌ده‌یی‌و خوێندن‌و‬ ‫قوتابخانه‌كانی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌گوترێ���ت له‌كۆمه‌ڵگه‌ی فاخیر‬ ‫مێرگه‌سوری له‌هه‌ولێر ك ‌ه سیستمی سابیسی‬ ‫تێدا پیاد‌ه ده‌كرێت‌و ئه‌و سیسته‌مه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت پاره‌ی بۆ ته‌رخانكراو‌ه تا خه‌ڵكی‬ ‫ئاس���اییش به‌بێ به‌رانبه‌ر لێی س���ودمه‌ند‬ ‫بن‪ ،‬ب���ه‌اڵم بڕ‌ه پاره‌ی���ه‌ك له‌فێرخوازه‌كان‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی سیس���تمی‬ ‫خوێندن���ی خۆڕایی هه‌رێمی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه بۆ؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬به‌ڵێ كارێكی له‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌نجامدراب���و‪ ،‬ب���ه‌اڵم مه‌س���ه‌له‌كه‌مان‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردو پاره‌ك ‌ه ب���ۆ دایك‌و باوكی‬ ‫قوتابی���ه‌كان گه‌ڕێنرایه‌وه‌و له‌ئاینده‌دا كاری‬ ‫هاوشێو‌ه رێگه‌ی پێنادرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ خۆت مناڵه‌كانت له‌كوێ‌‌و له‌چ‬ ‫قوتابخانه‌و زانكۆیه‌ك ده‌خوێنن؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬من ب���ۆ ئه‌وس���اڵ بڕیار‌ه‬ ‫منداڵێكم بچێت ‌ه زانكۆو تا ئێستاش بڕیارمان‬ ‫نه‌داو‌ه بڕوات ‌ه كوێ‪ ،‬هه‌ر بڕیارێكیش خۆی‬ ‫هه‌ڵیبژێرێ���ت من پێیه‌و‌ه پابه‌ند ده‌بم‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆ زانیارییتان چوار منداڵم هه‌ن‪ ،‬سیانیان‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی حكومی���ی ده‌خوێنن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫بچوكه‌كه‌ی���ان نه‌بێ���ت ك ‌ه ئه‌مس���اڵ چۆت ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌و ئه‌و له‌خوێندنی ئه‌هلییه‌‪ .‬واتا‬ ‫سێ به‌یه‌ك‪ .‬به‌اڵم من خۆم هه‌میشه‌ وێڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی رێز له‌قوتابخان���ه‌ی ئه‌هلیی ده‌گرم‬ ‫به‌اڵم هه‌میش ‌ه قوتابخانه‌ی حكومییم به‌الو‌ه‬ ‫په‌سندتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ه���ه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌قوتابخان ‌ه‬ ‫ئه‌هلیی���ه‌كان‪ ،‬گله‌ی���ی زۆر له‌نرخ���ی ئه‌و‬ ‫قوتابخان ‌ه ئه‌هلییان ‌ه ده‌كرێت‌و ده‌گوترێ رۆژ‬ ‫به‌رۆژ نرخی خوێندن زیاد ده‌كه‌ن؟‬ ‫د‪.‬پش���تیوان‪ :‬خۆت ده‌زانی مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫قوتابخانه‌ی ئه‌هلیی‪ ،‬بابه‌تێكی ئیختیارییه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵ���ك ده‌توانێت منداڵی خ���ۆی نه‌نێرێت ‌ه‬ ‫ئه‌و قوتابخانه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌سێك ئیمكانیاتی‬ ‫نی ‌ه ب���ا منداڵه‌كه‌ی نه‌نێرێت��� ‌ه قوتابخانه‌ی‬ ‫ئه‌هلی���ی‪ ،‬دوه‌م ه���ه‌ر قوتابخانه‌ی���ه‌ك ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ن���رخ داده‌نێ���ت دوات���ر نابێت‬ ‫زیادی بكات‪ ،‬وه‌كو ئاماژه‌شم بۆ كرد ئێم ‌ه‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رد‌ه لیژنه‌یه‌كمان داناو‌ه‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی پێداچونه‌و‌ه بۆ س���ه‌رجه‌م ئه‌و‬ ‫قوتابخانه‌و په‌یمانگایان ‌ه بكه‌ین له‌روی نرخ‌و‬ ‫پرۆگرام‌و باڵه‌خانه‌و سیڤی مامۆستاكانیان‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی كاری باش���یان كردو‌ه سوپاسیان‬ ‫ده‌كه‌ین‌و ئه‌وان���ه‌ی كاره‌كانیان گونجاو نی ‌ه‬ ‫لێپێچین���ه‌وه‌ی توندیان له‌گ���ه‌ڵ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌م���ه‌ودوا به‌نیازین مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫پاداش‌و سزا بكه‌ین ‌ه پره‌نسیپێكی سه‌ره‌كی‬ ‫له‌هه‌مو كار و بابه‌ته‌كاندا‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ش��� ‌ه تا‬ ‫دوای ئه‌و پێداچونه‌وه‌ی ‌ه مۆڵه‌تی كردنه‌وه‌ی‬ ‫قوتابخانه‌و په‌یمانگه‌ی ئه‌هلییمان راگرتوه‌‪.‬‬

‫مه‌سه‌له‌ی‬ ‫قوتابخانه‌ی‬ ‫ئه‌هلیی‪ ،‬بابه‌تێكی‬ ‫ئیختیارییه‌‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫ده‌توانێت منداڵی‬ ‫خۆی نه‌نێرێت ‌ه ئه‌و‬ ‫قوتابخانه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كه‌سێك ئیمكانیاتی‬ ‫نی ‌ه با منداڵه‌كه‌ی‬ ‫نه‌نێرێت ‌ه قوتابخانه‌ی‬ ‫ئه‌هلیی‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )448‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/10/14‬‬

‫بۆ فڕۆکەخانەی‬ ‫سلێمانی‪..‬‬ ‫ئەم سوکایەتییە ڕابگرن‬ ‫فڕۆکەخانەی س����لێمانیی موڵکی‬ ‫ھاواڵتیانی ھەرێم‌و شاری سلێمانییە‪،‬‬ ‫ڕێزی ھەمو ئەوانە دەگرم کە کاری‬ ‫تێ����دا دەک����ەن‪ .‬ب����ەاڵم ژمارەیەک‬ ‫ب‬ ‫بەرپرس کە لەسەربنەمای تەحەزو ‌‬ ‫دان����راون‪ ،‬ئ����ەو فڕۆکەخانەیەی����ان‬ ‫کردوەت����ە ش����وێنی وەڕس����کردن‌و‬ ‫بێزارکردن‌و خۆنواندن‪.‬‬ ‫م����ن ھاواڵتییەک����ی ھەرێم����ی‬ ‫کوردس����تانم‌و خاوەنی ڕەگەزنامەی‬ ‫بەریتانییش����م‪ .‬ڕۆژی ھەین����ی‬ ‫ڕابردو کاتی فڕین����ی فڕۆکەکەم بو‬ ‫لەسلێمانییەوە بۆ نەمساو لەوێشەوە‬ ‫ب����ۆ بەریتانی����ا‪ ،‬ب����ەاڵم لەالی����ەن‬ ‫ئەفس����ەرێکی ئەو فڕۆکەخانەیەوە‬ ‫بەمی����زاج‌و ت����ەنھا لەب����ەر ئەوەی‬ ‫گفتوگ����ۆم ک����رد لەگەڵی����دا ئ����ەو‬ ‫گەشتەی پێ دواخستم‌و کێشەی بۆ‬ ‫دروستکردم‌و نەیھێشت گەشتەکەم‬ ‫بکەم‪ .‬ئەوەی مایەی سوکایەتی بو‪،‬‬ ‫دو ھاواڵت����ی دیکە ھەمان کێش����ەی‬ ‫منیان ھەب����و‪ ،‬ب����ەاڵم بەبێ چێک‬ ‫کردنەوە ڕێگەی بەئەواندا گەش����ت‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫پاس����اوی ئەو ئەفس����ەرە ئەوەبو‬ ‫کە دەبو من ئەستۆپاکیی گومرگی‬ ‫ئیبراھی����م خەلیل����م پ����ێ بێت‪ ،‬کە‬ ‫ئەوەش ڕێوشوێنێکی یاساییەو مافی‬ ‫خۆیانە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی نایاسایی بو‬ ‫ئەو ئەفس����ەرە کە پاسپۆرتەکەمی‬

‫لەبەردەست بو‪ ،‬ئەوەندە نەشارەزا‬ ‫نەبو نەیدەویست بیبینێت کە پێشتر‬ ‫نوسراوی ئەس����تۆپاکییم بۆ کراوەو‬ ‫زیاتر لە ‪ 3‬جار ھەر لەفڕۆکەخانەی‬ ‫س����لێمانییەوە ھاتوچ����ۆم کردوە‪،‬‬ ‫بەاڵم الی خۆیان نوسراوەکەیان بۆ‬ ‫نەدۆزرایەوە‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم دی����ارە ئ����ەو ئەفس����ەرە‬ ‫بڕیاریدابو کێشەم بۆ دروستبکات‌و‬ ‫کردیشی‪.‬‬ ‫لێرەوە بەو ئەفسەرەو بەرپرسانی‬ ‫فڕۆکەخانەی س����لێمانی دەڵێم من‬ ‫وەک ھاواڵتیەک لەدادگاکانی ھەرێم‌و‬ ‫بەریتانیاش سکااڵی یاسایی لەسەر‬ ‫بەڕێوەب����ەری فڕۆکەخان����ەو ئ����ەو‬ ‫ئەفس����ەرەش تۆماردەکەم‌و داوای‬ ‫ماف����ی خ����ۆم دەکەم‪ ،‬ک����ە بەھۆی‬ ‫دواخستنی گەش����تەکەمەوە زیانی‬ ‫ھەزاران دۆالرم بەرکەوتوە‪.‬‬ ‫کورتە پەیامێکیش بۆ بەرپرسانی‬ ‫فڕۆکەخان����ەی س����لێمانی دەنێرم‌و‬ ‫دەڵێ����م ئ����ەو فڕۆکەخانەیە موڵکی‬ ‫ھاواڵتیانە نەک ژمارەیەک کەس����ی‬ ‫زیانبەخش بۆ سلێمانی‪ ..‬تکایە ئەم‬ ‫سوکایەتیە ڕابگرن‪.‬‬

‫ھاواڵتی‪ :‬سدیق حەمە ساڵح‬ ‫‪2014/10/10‬‬

‫‪19‬‬

‫پێویستە کورد داوای هێزی ناتۆ بکات‬ ‫ئەردەاڵن عەبدوڵاڵ‬ ‫لەپ���اش پەالماردانی داعش بەو‬ ‫شێوە وەحشیەی کە هەموو جیهان‬ ‫بینی ‪ ،‬ب���ە بڕوای من پێویس���تە‬ ‫ئەمڕۆ داواکاری سیاس���ی کورد چ‬ ‫لە ڕۆژئاوا و باشوور‪ ،‬داوای هێزی‬ ‫نێودەوڵەت���ی بەتایبەتی " ناتۆ"‬ ‫ب���کات بۆ پارێ���زگاری لەخۆی ‪.‬‬ ‫ئەمەش لە چەند الیەکەوە سوودی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫دیارە بەپێی یاس���اکانی نەتەوە‬ ‫یەکگرتووەکان ‪ ،‬پێویستە مرۆڤایەتی‬ ‫دژی هەموو هێزێ���ک بێتەوە ‪ ،‬کە‬ ‫دەیەوێت کۆمەڵک���وژی بکات‪ .‬بۆ‬ ‫هەموو جیهانیش ئاش���کرا بووە ‪،‬‬ ‫کەئەمرۆ داعش ڕۆژانە کۆمەڵکوژی‬ ‫ئەنجام دەدات و هەموو جیهانیش‬ ‫لەس���ەر ئەوە کۆکن کە پێویس���تە‬ ‫بە هێ���زی عەس���کەری ڕێگری لە‬ ‫داعش بکرێت‪ .‬تاڕادەیەکی زۆریش‬ ‫ئارمانجە نەگریس���ەکانی دەوڵەتی‬ ‫تورکیاش بۆ جیهان ئاشكرا بووە‪،‬‬ ‫ئ���ەوان بە بیانویی دروس���تکردنی‬ ‫" پش���تێنەی ئەمن���ی" دەیانەوێت‬ ‫بە بەردێ���ک چەن���د چۆلەکەیەک‬ ‫بک���وژن‪ ،‬لەالیەک بۆ ئ���ەوەی بە‬ ‫هیچ ش���ێوەیەک کیانێکی کوردی‬ ‫دروس���ت نەبێت و ئەوەشی هەیە‬ ‫لەناویبەرن‪ ،‬لەالیەکی تریشەوە بۆ‬ ‫ئەوەی خۆیان وا پیش���انی جیهان‬ ‫بددەن ک���ە جەنگ���ی دژی تیرۆر‬

‫دەکەن‪ ،‬بەمش���ێوەیەش س���ەنگی‬ ‫خۆی���ان لەناو بازاری سیاس���ەتی‬ ‫نێودەوڵەتی���دا بەهێزت���ر دەکەن و‬ ‫نەهێڵن ک���ورد رۆڵی ل���ە جەنگی‬ ‫دژە داعش هەبێ���ت‪ ،‬کە ئەمڕۆ لە‬ ‫زۆربەی میدیاکانی جیهاندا‪ ،‬باسی‬ ‫قارەم���ای گەلی ک���ورد دەکرێت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی لە ڕۆژئاوادا‪ .‬لەالیەکی‬ ‫تریش���ەوە تورکیا بەم شێوەیەش‬ ‫دەس���ت بەس���ەر هەرچی سامانی‬ ‫سروشتی ناوچەکە هەیە دەگرێت ‪،‬‬ ‫بەتایبەتی نەوت و گاز ‪.‬‬ ‫هەرچەندە ئێس���تا دەس���تەکەی‬ ‫تورکی���ای ب���ۆ ئەمریکا کەش���ف‬ ‫بووەو ب���ە هیچ ش���ێوەیەک ڕازی‬ ‫نیی���ە ک���ە تورکیا " پش���تێنەی‬ ‫ئەمنی " دروس���تبکات‪ ،‬چونکە لە‬ ‫مەرامەکان���ی تورکیا گەیش���تووە‪،‬‬ ‫هەروەها رووس���یاو ئێرانیش ڕازی‬ ‫نابن‪.‬‬ ‫دیارە بە دیارچ���اوی جیهانەوە‪،‬‬ ‫یەپەگە ئیس���پاتیکرد بۆ جیهان ‪،‬‬ ‫کەهێزێک���ی قارەم���ان و بەجەرگە‬ ‫و دژی داع���ش و تیرۆرس���تان‬ ‫دەجەنگێ���ت‪ ،‬بەاڵم ب���ە حوکمی‬ ‫ئەوەی ئەم���ڕۆ داعش لەالیەن زۆر‬ ‫هێ���زی ئیقلیمی���ەوە بەتایبەتی "‬ ‫تورکیا" یارمەتی دەدرێت‪ ،‬توانای‬ ‫عەسکەری و ماددی زیادیکردووە‪،‬‬ ‫ک���ە ک���ورد ب���ە تەنه���ا ناتوانێت‬ ‫بەرەوڕووی بوەستێتەوە‪.‬‬ ‫بە بروای من باشترین ڕێگا چارە‬ ‫ئەوەیە ‪ ،‬کە ئەمڕۆ یەپەگە و هەرێمی‬

‫کوردس���تانیش‪ ،‬داوا لە جیهان بە‬ ‫گشتی و " ناتۆ" بەتایبەتی بکەن‪،‬‬ ‫کە ئەوان بێنە ناوچەکەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫بەمش���ێوەیە کورد خۆی لە ترسی‬ ‫داع���ش و سیاس���ەتە گاڵوەکانی‬ ‫تورکی���ا دەپارێزێ���ت ‪ ،‬هەروەه���ا‬ ‫چیتر " پەکەکە" ش وەکو دوژمنی‬ ‫ڕۆژئاوا دانانرێت و ناوی لە لیستی‬ ‫تیرۆردا دەردەچێت‪.‬‬ ‫ئەم���ڕۆ بوون���ی ئ���ەو هەم���وو‬ ‫خۆپیش���اندانە گەواران���ەی ک���ە‬ ‫ک���وردەکان دەیک���ەن بەتایبەتی‬ ‫الیەنگران���ی " پەکەکە" وایکردووە‬ ‫کە جۆرە فش���ارێکی سیاس���ی بۆ‬ ‫سەر ڕۆژئاوا دروستبکەن ‪ ،‬کە چیتر‬ ‫بێالیەن نەبن و مل بۆ سیاس���ەتە‬ ‫نەگریسەکانی تورکیا نەدەن‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم زۆر گرینگ���ە ک���ورد بە‬ ‫ش���ێوەیەکی فەرمی و بە بەشداری‬ ‫هەموو هێزە کوردی���ەکان ‪ ،‬داوای‬ ‫هاتنی هێزەکانی " ناتۆ " بکەن‪ ،‬بە‬ ‫مەرجێک کە تورکیا سەرپەرش���تی‬ ‫ن���ەکات‪ .‬چونک���ە ئێس���تا تورکیا‬ ‫بەهەم���وو ش���ێوەیەک دەیەوێت‪،‬‬ ‫قەناع���ەت بە " نات���ۆ" بکات‪ ،‬کە‬ ‫پشتێنەی ئەمنی لە باکوری "سوریا‬ ‫و عێراق" دروست بکات‪ ،‬بە بیانوی‬ ‫ئ���ەوەی کە ڕێگری ل���ە پەناهەندە‬ ‫و داعش بکات‪ ،‬کە هەمووش���مان‬ ‫دەزانین کە مەبەستی سەرەکیان ‪،‬‬ ‫لەناوبردنی ئەو نیمچە دەسەاڵتەیە‬ ‫‪ ،‬کە ئەمڕۆ کورد هەیەتی‪ .‬هەروەها‬ ‫تورکی���ا مەرج���ی س���ەرەکی بۆ‬

‫بەشداربوون لە جەنگی دژی داعش‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬کە دەبێت کورد بەگشتی و‬ ‫یەپەگە بە تایبەتی ‪ ،‬هیچ ڕۆڵیکیان‬ ‫لەم جەنەگدا نەبێت‪.‬‬ ‫تورکەکان زۆر باش توانیان داعش‬ ‫ب���ۆ مەرامی سیاس���ی و ئابووری‬ ‫خۆی���ان بەکاربهێنن‪ .‬ئەمڕۆ تورکیا‬ ‫خ���ۆی وا پیش���انی هاوپەیمانانی‬ ‫دەدات‪ ،‬ک���ە ئەوە تەنه���ا ئەواننن‬ ‫دەتوان���ن جەنگ���ی دژی داع���ش‬ ‫بکەن و لەناویب���ەرن‪ ،‬هەروەها بە‬ ‫هەمووانی بس���ەلمێنێت‪ ،‬کە نابێت‬ ‫بە هیچ ش���ێوەیەک یارمەتی کورد‬ ‫بدرێت و ڕۆڵی لەناوچەکەدا هەبێت‪.‬‬ ‫لەالیەکی تریش���ەوە‪ ،‬بوونی داعش‬ ‫گەورەترین س���وودی ب���ە ئابووری‬ ‫تورکیا بەخش���یوە‪ .‬لەکاتێکدا کە‬ ‫نرخی نەوت لە بازارەکانی جیهاندا‪،‬‬ ‫سەرو ‪ 90‬دۆالرە‪ ،‬کەچی داعش بە‬ ‫‪ 10‬دۆالر زۆرج���ار کەمتری���ش بە‬ ‫تورکەکانی دەفرۆش���ێت‪ ،‬ئەمەش‬ ‫هەلێکی زێرینی بە ئابووری تورکیا‬ ‫بەخش���یوە‪ ،‬تا هەنگاوی باش���تر‬ ‫بنێت‪.‬‬ ‫ب���ە دڵنییایەوە ک���ورد بەتەنها‬ ‫ناتوانێ���ت ئ���ەم جەنگ���ە بکات ‪،‬‬ ‫هەروەها هەموو ک���ورد بەتایبەتی‬ ‫لە ڕۆژئ���اوا ڕووبەڕوی کۆمەڵکوژی‬ ‫بوونەتەوە‪ ،‬هەربۆی���ە زۆر گرینگە‬ ‫ئێس���تا داواکاری س���ەرەکی کورد‬ ‫ئەوەبێت‪ ،‬ک���ە هێزی نات���ۆ بێتە‬ ‫ناوچەکەوە‪ ،‬دەنا بەرەو مەرگەساتی‬ ‫گەورەتر دەڕۆین‪.‬‬

‫ئه‌ردۆگان رۆیشتن به‌قاچی‌ ئه‌تاتورك‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌وان له‌ئێستاش���داو ه���ه‌ر كاتێك كه‌‬ ‫بخوازن به‌ن���اوی‌ راوه‌دونانی‌ "تیرۆریزم ‌ی‬ ‫جوداخواز"‪ ،‬نه‌ ته‌نها سنوره‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌بڕن‌وله‌ك���وێ‌ بخ���وازن‌و‬ ‫عه‌قڵیان بگرێت پرۆسه‌ سه‌ربازیه‌كانیان‬ ‫ئه‌نجام���ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌ڵكو بنك���ه‌و باره‌گای‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ هه‌میشه‌ییش���یان له‌ن���او‬ ‫خاكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا به‌به‌رچاوی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و ته‌واوی‌‬ ‫حزبه‌ سیاسیه‌كان‌و خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫جێگیركردوه‌‪.‬‬ ‫ك���ورده‌كان له‌مانگه‌كان���ی‌ كۆتای���ی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪2012‬دا له‌به‌رامبه‌ر سیاس���ه‌تی‌‬ ‫نكوڵیك���ردن له‌بونی‌ سیاس���ییانه‌یان‌و‬ ‫به‌رده‌وامیی‌ گۆشه‌گیریی‌ سه‌ر ئۆجه‌النی‌‬ ‫رێب���ه‌ری‌ زیندانیك���راوی‌ په‌كه‌ك���ه‌و‬ ‫له‌پێن���اوی‌ به‌دیهێنان���ی‌ بڕێك���ی‌ ك���ه‌م‬ ‫له‌ماف���ه‌ كه‌لتوریه‌كانی���ان‪ ،‬له‌ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌زیندانه‌كان���ی‌ توركی���ادا ده‌س���تیان‬ ‫دایه‌ چاالك���ی‌ مه‌ده‌نیانه‌و مه‌به‌س���تیان‬ ‫ب���و به‌مانگرتنی‌ به‌كۆمه‌ڵ���ی‌ زیندانیانی‌‬ ‫سیاس���ی‌ له‌زیندانه‌كان���ی‌ توركی���ادا‪،‬‬ ‫ئه‌ردۆگان‌و پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدان ناچار‬ ‫به‌دداننان به‌ره‌وایه‌تی‌ داواكانیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وان���ی‌ زیندانی‌ سیاس���ی‌‌و ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رپرسانی‌ پارتی‌ ئاشتی‌‌و دیموكراسی‌‬ ‫(به‌ده‌پ���ه‌)و په‌رله‌مانتارانی‌ ئه‌و پارته‌و‬

‫سه‌رۆك شاره‌وانی‌‌و ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫به‌ده‌پ���ه‌ پت���ر ل���ه‌دو مان���گ له‌چاالك ‌ی‬ ‫مانگرت���ن له‌خواردنی���ان تێپه‌ڕان���د‪ ،‬كه‌‬ ‫بێگومان نه‌ ته‌نها ئه‌ردۆگان‌و پارته‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ت���ه‌واوی‌ رێكخراوه‌كان���ی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ���ی‌ توركی���او نێوده‌وڵه‌تی‌‌و ته‌واوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ مرۆڤایه‌ت���ی‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫مه‌رگی‌ چاوه‌ڕوانكراوی‌ ئ���ه‌وان ده‌بوایه‌‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ ئه‌خالق���ی‌‌و ئینس���انی‌‬ ‫هه‌ڵبگ���رن‪ ،‬تایبه‌ت كاتێك ئ���ه‌ردۆگان‬ ‫زۆر خه‌مس���اردانه‌و به‌ئیستیفزازێكی‌ پڕ‬ ‫له‌غروری‌ ئه‌تاتوركیانه‌وه‌ له‌سه‌ره‌تاكانی‌‬ ‫مانگرتنه‌كه‌دا له‌ئه‌ڵمانیاوه‌ رایگه‌یاند‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ هیچ نیه‌ جگه‌ له‌خۆ نمایش���كردن‪.‬‬ ‫كاتێكی���ش له‌كۆتای���ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ری‌‬ ‫‪2012‬دا ب���ۆ پش���تیوانیی‌ له‌مانگرت���وان‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای‌ به‌ده‌پ���ه‌ له‌‪ 22‬ش���اری‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ باكوری‌ كوردس���تان مانگرتن‌و‬ ‫خۆپیش���اندانی‌ به‌رف���راوان ئه‌نجامدرا‪،‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئه‌مه‌ش���دا ئ���ه‌ردۆگان‬ ‫رایگه‌یان���د‪ :‬چیت���ر توڕه‌م���ان مه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌مانگرتن���ی‌ ئێوه‌ ئۆجه‌الن‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ردۆگان به‌"سه‌ری‌ تیرۆر"ی‌ ناوبردوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ازاد ناكه‌ی���ن‪ .‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگ���ی‌‬ ‫نۆڤه‌مبه‌ری‌ هه‌مانساڵیش���دا له‌وته‌یه‌كیدا‬ ‫كه‌ له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ ترابزون پێشكه‌شیكرد‬ ‫وتی‌‪ :‬مانگرتوان به‌و كاره‌یان مه‌به‌ستیانه‌‬ ‫رای گش���تیی‌ هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێن���ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬

‫راس���تگۆیانه‌ ته‌عبیری‌ له‌جه‌وهه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫ڤایرۆس���ه‌ كرد‪ ،‬كه‌ به‌شاراوه‌یی‌ له‌ناخی‌‬ ‫هه‌ر سیاسیه‌كی‌ فاشی‌ دایه‌‪ ،‬كاتێك وتی‌‪:‬‬ ‫سزای‌ له‌س���ێداره‌دان له‌واڵتانی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫وه‌ك ئه‌مه‌ری���كاو روس���یاو ژاپۆن‌و چین‬ ‫كاری‌ پێده‌كرێت‪ ،‬بۆی���ه‌ مافی‌ توركیایه‌‬ ‫نه‌ ته‌نها چاو به‌و سزایه‌دا بخشێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو مافی‌ خۆیه‌تی‌ دژ به‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫نائارامیی‌‌و پشێوی‌ له‌واڵتدا دروستده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫جێبه‌جێش���ی‌ بكات‪ .‬ئ���ه‌ردۆگان له‌بری‌‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ له‌كرۆك���ی‌ چاره‌س���ه‌ری‌‬ ‫ئاش���تیانه‌ بۆ پرس���ه‌كه‌‪ ،‬له‌بری‌ دداننان‬ ‫به‌م���اف‌و ئازادی‌ ئه‌وانی���دی‌‪ ،‬به‌لێدوانی‌‬ ‫بازاڕیانه‌‪ ،‬مانگرتوانی‌ خسته‌ ژێر تایتڵ‌و‬ ‫ناونانی‌ جیاوازه‌وه‌‪ ،‬جارێك به‌نمایشسازو‪،‬‬ ‫جارێك���ی‌ دی‌ به‌هه‌ڵخه‌ڵه‌تێن���ه‌ری‌ رای‌‬ ‫گش���تیی‌‌و جارێك���ی‌ دیكه‌ی���ش وت���ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت كێشیان دابه‌زێنن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ردۆگان ب���ه‌م لێ���دوان‌و وتان���ه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر مه‌رگ���ی‌ چاوه‌ڕوانك���راوی‌‬ ‫مانگراتوانی‌ كورد‪ ،‬وێڕای‌ گوزارشتكردن‬ ‫له‌حه‌قیقه‌تی‌ فاشیزمێك كه‌ تیۆریسینانی‌‬ ‫پان توركی���زم له‌وێنه‌ی‌ زیا گوك ئاڵپ‌و‬ ‫خالیده‌ ئه‌دیب‌و نه‌جیب عاس���م‌و یوسف‬ ‫ئاقچ���ۆراو عه‌لی‌ حس���ێن زاده‌و ده‌یانی‌‬ ‫دیكه‌ بناغه‌یان بۆ داڕش���تبو‪ ،‬ش���تێكی‌‬ ‫دیكه‌مان پ���ێ ناڵێ���ت‪ .‬له‌ئایدیۆلۆژیای‌‬ ‫پانتوركیزم كه‌ به‌رگی‌ ئیسالمی‌ سوننی‌‬

‫به‌ب���ه‌ردا كراوه‌ زیاتر ده‌ب���ێ‌ چیتر بێ‌‪ ،‬له‌ناوخۆش���ماندا هه‌یه‌‪ .‬چه‌ندین س���اڵ ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌ردۆگان‌و پارته‌كه‌ی‌ تا ئه‌و ئاس���ته‌ تی���رۆر له‌قاچی‌ ئاب���وری‌ توركیا ئااڵوه‌‪،‬‬ ‫ب���ردوه‌ له‌به‌رامبه‌ر داوای‌ دداننان به‌مافه‌ ب���ه‌اڵم ئێمه‌ قۆناغ���ی‌ چاره‌س���ه‌ریمان‬ ‫كه‌لتوریه‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ده‌ستپێكرد"‪ .‬له‌م لێدوانه‌شیدا ئه‌ردۆگان‬ ‫نزیكبون���ه‌وه‌ی‌ مه‌رگ���ی‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆر گه‌ره‌كیه‌ت���ی‌ جارێكیت���ر خ���ۆی‌ وه‌ك‬ ‫له‌مرۆڤی‌ زیندانی‌‌و سیاسی‌ خه‌مساردانه‌ پاڵه‌وان‌و فریش���ته‌ی‌ پرسی‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫بێته‌ قس���ه‌و به‌پشوی‌ سیاس���یه‌كی‌ بێ‌ دیموكراسیانه‌ پیشانبدات‌و هه‌مانكاتیش‬ ‫رۆح‌و مرۆڤێك���ی‌ خاڵیی‌ له‌هه‌ر به‌هایه‌كی‌ پرس���ی‌ ك���ورد به‌پرس���ی‌ تی���رۆره‌وه‌‬ ‫ئینس���انی‌ بڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ نمایش���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ گرێبدات���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئااڵوه‌ته‌ قاچی‌ توركیا‪.‬‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵه‌تاندن���ی‌ ڕای‌ گش���تییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ وێڕای‌ هه‌مو ئه‌مانه‌‪ ،‬ئه‌ردۆگان هیچ كاتێك‬ ‫وه‌رزش���ی‌ دابه‌زاندنی‌ كێش���ه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت سڵی‌ له‌په‌الماردان‌و كوشتنی‌ به‌كۆمه‌ڵی‌‬ ‫دیوی‌ ش���اراوه‌ی‌ قس���ه‌كردن له‌ئۆجه‌الن خه‌ڵكی‌ مه‌ده‌نی‌ كورد نه‌كردۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌ك "س���ه‌ری‌ تی���رۆر" هه‌وڵدانێك���ی‌ ئه‌م په‌الماردان‌و كوشتنه‌ له‌(رۆبۆسكی‌)‬ ‫ئاشكرایه‌ بۆ گه‌ڕان به‌دوای‌ ئه‌و چه‌مك‌و له‌باكوری‌ كوردس���تان‪ ،‬یان له‌(ش���اخی‌‬ ‫مانایانه‌ی‌ له‌ڕێیه‌وه‌ گه‌ره‌كیه‌تی‌ ره‌وایه‌تی‌ كورته‌ك) له‌باش���وری‌ كوردس���تان‪ ،‬یان‬ ‫به‌كوش���تنی‌ ئینسان‌و شه‌ڕی‌ سڕینه‌وه‌ی‌ له‌رۆڵی‌ نێگه‌تیڤانه‌ی‌‌و پش���تیوانیكردنی‌‬ ‫شوناس���ی‌ میلله‌تێ���ك ب���دات‪ ،‬چونكه‌ له‌هێزی‌ تی���رۆر له‌هێ���رش‌و په‌الماریان‬ ‫ئه‌ردۆگان باش ده‌زانێت ئه‌وه‌ی‌ له‌توركیا بۆ س���ه‌ر كانتۆنی‌ كۆبان���ێ‌ له‌رۆژئاوای‌‬ ‫روده‌دات به‌ته‌نها كێشه‌ی‌ ئۆجه‌الن نیه‌‪ ،‬كوردستان بوبێ‌‪.‬‬ ‫كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ توركیا له‌وه‌ تێبگات‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و بریتی���ه‌ له‌پرس���ی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫كه‌ به‌دوای‌ گوزارش���تكردن له‌شوناس���ی‌ ك���ه‌ ناتوانێت به‌درێژه‌دان به‌سیاس���ه‌تی‌‬ ‫ئێستای‌ ئه‌وه‌ دروستبكات كه‌ خه‌ونی‌ پێوه‌‬ ‫زه‌وتكراوی‌ خۆیدا ده‌گه‌ڕێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ردۆگان وه‌ك س���ه‌رۆك كۆم���اری‌ ده‌بین���ێ‌‪ ،‬ناتوانێ‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ بنیات‬ ‫توركی���اش له‌كۆتای���ی‌ مانگ���ی‌ ئه‌یلولی‌ بنێ‌ كه‌ به‌دوایدا راده‌كات‪ ،‬ناش���توانێت‬ ‫ی له‌واڵتێكی‌ فره‌ نه‌ت���ه‌وه‌و ئایندا مۆدێلی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵداو له‌بۆن���ه‌ی‌ كردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ ئابوریدا له‌باره‌ی‌ پرس���ی‌ بنیاتنانی‌ ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ر بنه‌ڕه‌تی‌ تاك‬ ‫تی���رۆره‌وه‌ رایگه‌یان���د‪" :‬تی���رۆر ته‌نها نه‌ته‌وه‌ی‌ ت���ورك دابمه‌زرێنێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌ر‬ ‫واڵتانی‌ دراوسێمانی‌ نه‌گرتۆته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌هه‌ر ش���تێك پێویستی‌ به‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬

‫سوپاس‌و پێزانین‬

‫داعشیزم‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫تاک‌و گروپە تائیفییە زەرەرمەندەکانی‬ ‫ن����او ئ����ەو میللەتان����ە ب����ەالی خۆیاندا‬ ‫رادەکێش����ن ی����ان بەالیەنیکەم����ەوە‬ ‫بێدەنگی����ی هه‌ڵدەبژێ����رن بەرامبەر بەو‬ ‫هه‌مو وەحش����ەتگەرییەی ک����ە بەناوی‬ ‫ئیس��ل�امەوە دەیک����ەن‪ ،‬وەکو الی بڕێک‬ ‫لەگروپ����ە سیاس����ییە ئایینییەکان����ی‬ ‫کوردس����تان‌و زۆرین����ەی دەس����ەاڵتدارو‬ ‫گروپ����ە ئایینییەکان����ی میللەتان����ی‬ ‫ناوچەک����ەدا دەیبینین‪ .‬مەترس����ی ئەم‬ ‫ھێزە ئایینیی����ە تۆتالیتێرە ته‌نها لەوەدا‬ ‫نییە کە ئێزیدیی����ەکان‌و گروپە ئایینییە‬ ‫ناموس����ڵمانەکان کۆمەڵک����وژ ب����کات‌و‬ ‫خەڵکانێ����ک هه‌ب����ن لەناو کوردیش����دا‬ ‫بەگرفتێک����ی گەورەی نەبین����ن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەوەدایە کە ھێزە ئایینییە سیاسییەکان‬ ‫ل����ەو گۆش����ەنیگایەوە رەخنەیان بکەن‬ ‫بەوەی کە تاکە خەوشیان رادیکاڵییەتە‪.‬‬ ‫بێگوم����ان رادیکاڵب����ون ش����تێکەو‬ ‫تۆتالیتاری����زم ش����تێکی ترە‪ .‬دەش����ێت‬ ‫ھێزێکی سیاس����یی رادیکاڵ بێت‪ ،‬بەاڵم‬

‫تۆتالیتێر نەبێت‪ ،‬ب����ەاڵم هه‌مو ھێزێکی‬ ‫تۆتالیتێ����ر جەوهه‌رێکی رادیکاڵی هه‌یە‪،‬‬ ‫چونکی دەیەوێت دونیا لەس����ەر وێنەی‬ ‫خۆی وێنابکات‌و بیگۆڕێت‪ .‬بۆیە فیکری‬ ‫دینی����ی لەقەیرانێک����ی قوڵدایەو ئەرکی‬ ‫رۆش����نبیرە ئایینیەکانیش رەخنەکردنی‬ ‫داعش نییە بەوەی ھێزێکی ئیس��ل�امیی‬ ‫رادیکاڵ����ەو خەوش����ی زۆرەو توندڕەویی‬ ‫دەکات لەپەیڕەویکردنی شەریعە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫رەتکردن����ەوەی هه‌مو توندوتیژییەکە کە‬ ‫بەناوی دین‌و قورئانەوە بۆ بەئیسالمیکردنی‬ ‫کۆمەڵ����گا دەکرێ����ت‪ ،‬بەرگرییکردن����ە‬ ‫لەپاراستنی فرەییی نەتەوەیی‌و ئایینی‌و‬ ‫ئایینزانی����ی کۆمەڵ����گاکان‌و رێزگرتن����ە‬ ‫لەئازادییە تاکیی‌و گش����تییەکان‪ .‬ته‌نها‬ ‫ئالێ����رەدا دەتوانین ب����اس لەدابڕانێکی‬ ‫مەعریفیی‌و سیاس����یی بکەی����ن لەنێوان‬ ‫ھێ����زە دینییەکانم����ان‌و ھێزێک����ی وەکو‬ ‫داعش‪ .‬ئیس��ل�ام چەترێک����ی ڕەش نییە‬ ‫ک����ە هه‌مو تاک‌و گروپ‌و میللەتانی دونیا‬ ‫لەژێریدا کۆبکرێن����ەوە‪ ،‬بەڵکو ئایینێکە‬

‫ده‌س���تبه‌رداری‌ هه‌ر خه‌یاڵێكی‌ له‌جۆری‌‬ ‫كه‌مال ئه‌تاتورك بێت كاتێك هێزه‌كان ‌ی‬ ‫له‌ش���اخی‌ (ئاگ���ری‌ داغ) گڵكۆیه‌كیان‬ ‫دروستكردو وتیان "ئێره‌ جێگه‌و شوێنی‌‬ ‫كوردس���تانه‌"‪ .‬زۆر پێویس���ته‌ ئه‌ردۆگان‬ ‫له‌بری‌ به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی‌ فیكری‌ كه‌مالیزم‌و‬ ‫دروس���تكردنی‌ گۆڕی‌ خه‌یاڵی‌ بۆ كورد‪،‬‬ ‫ددان به‌پلورالیزمی‌ سیاسی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫كه‌لتوری���ی‌‌و زمانه‌وان���ی‌ توركیادا بنێ‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ئازادی���ی‌ به‌هاواڵتیانی‌ ناتورك‬ ‫ببه‌خشێت‪ ،‬كه‌ خواستی‌ چ جۆره‌ ژیانێك‬ ‫ده‌كه‌ن له‌گ���ه‌ڵ تورك خۆی���ان ئازادانه‌‬ ‫بڕیاری‌ له‌باره‌وه‌ بده‌ن‪.‬‬ ‫له‌روانین���ی‌ س���اده‌دا پارت���ی‌ دادو‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدان خۆی‌ وا پیش���انده‌دا‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی‌ الوازكرن���ی‌ پره‌نس���یپه‌كانی‌‬ ‫كه‌مالیزمدای���ه‌و گه‌ره‌كیه‌ت���ی‌ وه‌ك‬ ‫پارتێك���ی‌ میانڕه‌و ده‌ربكه‌وێت‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫له‌ملمالنێ���ی‌ هه‌ڵب���ژاردن‌و ده‌زگای‌‬ ‫س���وپاییدا توانیویه‌ت���ی‌ ت���ا راده‌یه‌ك‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ به‌پارت���ه‌ كه‌مالیس���ته‌كان‌و‬ ‫توندڕه‌وه‌كان ب���كات‪ ،‬به‌اڵم له‌جه‌وهه‌ردا‬ ‫خه‌ریكی‌ یاریكردنێكی‌ ترسناكه‌ به‌وشه‌و‬ ‫چه‌مك���ه‌كان‌و ده‌یه‌وێت ل���ه‌م رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫مۆدێلێكی‌ تازه‌ی‌ كه‌مالیزم‌و كه‌مالیزمێكی‌‬ ‫نوێ‌ به‌رهه‌مبهێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م مۆدێله‌‬ ‫نوێیه‌ له‌ب���ری‌ ناوی‌ كه‌م���ال ئه‌تاتورك‬ ‫هه‌ڵگری‌ ناوی‌ ئه‌ردۆگانه‌‪.‬‬

‫وەکو هه‌مو ئایینەکانی تری س����ەر گۆی‬ ‫ئ����ەم زەوییە ک����ە هه‌م����و تاکێک مافی‬ ‫ئیمانداریی بۆ ه����ه‌ر دینێک هه‌بێت یان‬ ‫هه‌ر نەبێت‌و ئازادبێت لەمومارەسەکردنی‬ ‫بیروڕا ی����ان س����روتە ئایینیەکانی‪ .‬لەو‬ ‫چرکەس����اتەوەی ئایینێ����ک دەکرێ����ت‬ ‫بەسامانێکی ئایدیۆلۆژیی‌و ستراتیژێکی‬ ‫سیاس����یی گش����تگیر‪ ،‬ئەوا خەس����ڵەتە‬ ‫تیۆلۆگییەک����ەی خۆی لەدەس����تدەدات‌و‬ ‫دەبێت بەپڕۆژەیەکی ئایدیۆلۆژیی ڕوت‪.‬‬ ‫جیاواز لەستراتیژی بەعس کە هه‌وڵی‬ ‫دروستکردنی سنتێزێکی (‪)Synthese‬‬ ‫دەدا لەنێ����وان لکاندن����ی ترادیس����یۆنی‬ ‫کۆنی عێراقیی (س����ۆمەری‌و ئەکەدی‌و‬ ‫بابلی‌و ھتد) بەترادیس����یۆنی ئیسالمیی‬ ‫ عەرەبیی بۆ دامەزراندنی شوناس����ێکی‬‫عێراقیی نوێ‌و ئەو سنتێزەشی لەچەمکی‬ ‫“بەعس����یبون”دا دۆزییەوە؛ واتە هه‌مو‬ ‫عێراقییەکی باش بەعس����ییەکی باشەو‬ ‫بەپێچەوانه‌ش����ەوە هه‌ر ڕاس����تە‪ ،‬داعش‬ ‫بەته‌نه����ا ب����ۆ ترادیس����یۆنێکی ئایینی‬

‫دەگەڕێت����ەوە ک����ە خەالفەتی ئیس��ل�ام‬ ‫س����ەرچاوەی س����ەرەکییەتی‪ .‬ه����ه‌ردو‬ ‫پرۆژەک����ە وەھمی هاونیش����تیمانییبون‌و‬ ‫هاوئیمانی����ی الی گەلێک����ی وەکو کورد‬ ‫دروس����تدەکات‪ ،‬یەکێکی����ان بەن����اوی‬ ‫عێراقییبونەوەو ئەوی تریش����یان بەناوی‬ ‫موسڵمانبونەوە‪ ،‬بەاڵم لەجەوهه‌ردا یەک‬ ‫ئامانج پێکەوەیان گرێ����دەدات‪ ،‬ئەویش‬ ‫بینینی کوردو کەمە ئاینیی‌و ئەتنییەکانی‬ ‫ترە وەک����و ترادیس����یۆنێکی بچوک کە‬ ‫رێگرن لەبەردەم ترادیس����ۆنە گەورەکەی‬ ‫پ����رۆژە تۆتالیتارییەکەی����ان‪ .‬لەناو ئەم‬ ‫پڕۆژەیەدا نە ک����وردو نە گروپەکانی تر‬ ‫ده‌بێ����ت خاوەنی مێژوی س����ەربەخۆی‬ ‫خۆی����ان بن‪ ،‬چونکی هه‌م����و مێژویەکی‬ ‫سەربەخۆ خاوەنی ترادیسیۆنی تایبەت‬ ‫بەخۆیەتی‪ ،‬بۆیە تاکە ترادیسیۆنێک الی‬ ‫داعش کە بونی هه‌بێت ته‌نها خەالفەتی‬ ‫ئیس��ل�امییەو تاکە گروپێکیش کە مافی‬ ‫حوکمدارێتی����ی‌و س����ەروەریی هه‌بێ����ت‬ ‫موسڵمانە سەلەفییەکانە‪.‬‬

‫ی ته‌ندروست ‌ی و به‌رێز‬ ‫زۆر ده‌ست خۆش ‌ی له‌به‌رێز دكتۆر رێكه‌وت حه‌م ‌ه ره‌شید وه‌زیر ‌‬ ‫ی ئه‌و نه‌شته‌رگه‌ری ‌ه بوون‬ ‫دكتۆر موئه‌یه‌د اسماعیل ده‌كه‌م ك ‌ه هاوكارو ئه‌نجام ده‌ر ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه لێیان رازیبێت و سه‌رفرازبن‪.‬‬ ‫بۆم و زۆرماندوبوون له‌گه‌ڵم‪ .‬خوا ‌‬ ‫حه‌كیم ئه‌حمه‌د‬

‫ونبون‬

‫ی (ط‌ه حم‌ه فره‌ج صالح)‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (احمد حم ‌ه محمد امین )‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (هیوا عل ‌ی امین) هه‌ركه‌س‬ ‫ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی سعید )‬ ‫ی (شكار نور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (عل ‌ی حسین محمود )‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (محمد حسن رسول )‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (هێمن جمال عل ‌ی )‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫به‌رزه‌كی بانان‬ ‫عه‌بدولره‌زاق شه‌ریف‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫کۆبانی‪ ..‬ئاسامنی ئاگرو زه‌وی ئاسن‬

‫ش���اره‌زایان‌و پس���پۆڕانی بواری‌ مێژوی‌ كۆنی ئه‌م ناوچه‌یه‌ گشت كۆكن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی خێڵ‌و هۆزه‌كانی نه‌ته‌وه‌ جیاوازه‌كان له‌به‌رامبه‌ر مه‌ترسیی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كان���دا‪ ،‬جۆرێ���ك له‌فیدراس���یۆنی پێكه‌وه‌ییان بۆ خۆپاراس���تن‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬له‌ناویاندا كورد هه‌میشه‌ له‌روی‌ مه‌ترسییه‌كاندا په‌رته‌وازه‌ بوه‌و‬ ‫خێڵه‌كانی لێكدابڕاون‪ .‬ئه‌و دابڕان‌و په‌الماردانه‌ی‌ ناوخۆ به‌شێكی دانه‌بڕاوی‬ ‫مێژوی‌ نوێی كورده‌واریش���مانه‌‪ ،‬به‌شه‌ڕه‌كانی‌ ناوخۆی‌ قۆناغه‌كانی‌ شۆڕش‌و‬ ‫خۆڕاگرییشه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌مكه‌كان���ی‌ خیانه‌ت‌و ده‌س���تی ده‌ره‌كی‌‌و پیاوی بێگان���ه‌و‪ ...‬هتد كه‌‬ ‫هاوشانی‌ به‌ها به‌رزه‌كانی‌ مۆراڵی به‌رگریی‌ مێژوی کورد‌ هاتوه‌‪ ،‬په‌یوه‌ستی‬ ‫ی مه‌ترسییه‌كانمان‬ ‫هه‌مان چه‌مكی ناكۆكییه‌ ناوخۆییه‌كان‌و به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ ‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬هه‌مو جارێكیش یان ئه‌رده‌ش���ێره‌كانی ئامۆزا یان فایلداره‌كان هاوڕێ‬ ‫ده‌س���تێكیان له‌تێكدان���ی‌ قه‌اڵكه‌ماندا هه‌بوه‌‪ .‬س���ه‌یر نییه‌ ده‌س���ته‌بژێری‬ ‫هه‌ڵگیرس���ێنه‌رانی شۆڕش���ی ئه‌یلول‪ ،‬دوای‌ ‪ 20‬س���اڵ‌و له‌شۆڕش���ی نوێدا‬ ‫زیاتر له‌نێویان ده‌بنه‌ پیاوی دڵس���ۆزی‌ رژێمی به‌عس���ی عێراقی له‌كاتێكدا‬ ‫پیاوانی ش���ۆڕی نوێ هه‌م���ان ئه‌و هاوڕێ‌و هاوس���ه‌نگه‌ره‌ كۆنانه‌ی‌ خۆیان‬ ‫ب���ون‪ .‬نمونه‌و جۆری جیاوازی‌ زۆرێك له‌س���ه‌ركرده‌و خائینی‌ نیش���تیمان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌چه‌ن���د رۆژو هه‌فته‌یه‌كدا له‌مه‌وه‌ بۆ ئه‌ویترو ی���ان به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫پێناسه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌رفه‌تی ئه‌م ستونه‌ نییه‌و قسه‌ی زۆری گه‌ره‌ك‪ .‬ته‌نیا‬ ‫مه‌غس���ه‌دو مه‌ترس���ییه‌كانی ئه‌م سه‌روه‌خته‌ی‌ هاتنی داعش���ه‌و پرسیاری‌‬ ‫م���ان‌و نه‌مانی‌ ئایینده‌ی‌ كوردو كوردس���تانه‌كه‌یه‌تی‪ ،‬ك���ه‌ دونیا له‌خه‌می‬ ‫خۆی‌و ژیان‌و رزگاریی‌ ئێمه‌یا هاتوه‌ته‌ س���ه‌ر خه‌تی ش���ه‌ڕو به‌رگریكردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم خه‌مڕه‌خس���یوترین الیه‌ن كورد خۆیه‌تی‌و بارته‌قای هه‌س���ت‌و نه‌ستی‬ ‫گیاندارانیش سۆزی بۆ كۆبونه‌وه‌و خۆگڕمۆڵه‌كردن‌و خۆپاراستن ناجوڵێت‪.‬‬ ‫پێچه‌وانه‌ش له‌وه‌ پێش ته‌وری‌ داعش���ه‌كان كه‌وتوینه‌ته‌ بڕینه‌وه‌ی‌ الس���ك‌و‬ ‫گه‌اڵكانی دره‌ختی‌ كوردایه‌تیمان‪.‬‬ ‫میدیای‌ گه‌النی جیهان باس له‌ئازایه‌تیی پێش���مه‌رگه‌و به‌رگریی‌ كوردانه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬گروپێك ده‌س���ته‌واژه‌كانی‌ خاكفرۆش���یی‌و خۆفرۆش���یی به‌وانیتر‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬یه‌كێكیتر ده‌ڵێت به‌هه‌فتا كه‌س���ی عه‌جه‌م مه‌خمور تا جه‌له‌والمان‬ ‫پاراس���توه‌‪ ،‬یان ئه‌ویتر ده‌ڵێت هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ئێمه‌ی‌ پاراست‪ ،‬بێئاگا‬ ‫یان به‌ئاگا له‌وه‌ی‌ خۆی زه‌لیل ده‌كات‌و س���وكایه‌تی كوردو پێشمه‌رگه‌كانی‌‬ ‫به‌ئومێدو هیوا ده‌خوازێت‪.‬‬ ‫كوبانی‌ كوردایه‌تی‌ بوه‌ته‌ س���یمبولی‌ به‌رگری���ی‌ جیهانی‌ له‌ژیان‌و مانه‌وه‌‬ ‫كه‌چی‌ فیس���ارێك به‌درۆ ده‌یكاته‌ تاپۆی‌ واڵتێكی‌ ئیقلیمی‌ گوایه‌ به‌چه‌كی‌‬ ‫ئه‌وان به‌رگریی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬یان وێنه‌ی‌ پاڵه‌وانێكی‌ هه‌اڵتو له‌ش���ه‌ڕگه‌ی‌ كوبانی‌‬ ‫فۆتۆش���ۆپ ده‌كه‌ن‌و ده‌نوس���ن "نها به‌خۆی‌‌و هێزه‌كه‌یه‌وه‌ له‌ناو جه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوبانیه‌وه‌)‪ ..‬یان ده‌ڵێن به‌حه‌زو ویست‌و بڕیاری‌ سه‌ركرده‌یه‌كی‌ حزبه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌وال كوبانی‌ په‌الماردراوه‌‪ ..‬س���ه‌دان موزایه‌ده‌ی‌ بێ‌ ئه‌رزش���ی‌ تر له‌قسه‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و ش���ه‌ڕی‌ راگه‌یاندن به‌فه‌ردیی‌‌و جه‌ماعی���ی‌ رۆژانه‌ ده‌وترێت‌و‬ ‫گوێبیس���تی‌ ده‌بین ئه‌حكامه‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‌و به‌رگریی‌ ئه‌م سه‌روه‌خته‌ی‌ گه‌لی‌‬ ‫كوردس���تانیش رایكردوه‌ به‌رامبه‌ر هه‌مو ئه‌وان���ه‌ بێده‌نگیی‌ هه‌ڵده‌بژێرین‪،‬‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ له‌بێده‌نگبوندا وایكردوه‌ چه‌مكه‌كانی‌ دوبه‌ره‌كیی‌‌و خیانه‌ت‌و‬ ‫تێكدانی‌ بارودۆخه‌كه‌ وه‌ك ئیرس���ێكی‌ مێژوی���ی‌ میلله‌ته‌كه‌مان بكه‌وێته‌ڕو‪.‬‬ ‫پاڵه‌وانه‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‌و بازرگانی���ی‌‌و تێكدانی‌ هه‌لومه‌رج���ی‌ ناوخۆ ئه‌بینین‬ ‫به‌به‌رگی‌ نیش���تمانپه‌روه‌رییه‌وه‌ خۆیان نمایش ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬دواجاریش وه‌ك‬ ‫ئه‌وانیتری‌ ناو مێژوه‌كه‌مان وه‌ك به‌رزه‌كی‌ بانان بۆی‌ ده‌رده‌چن‪.‬‬

‫ریکالم‬