ژماره‌ 451

‫ریکالم‬

‫ئەو رسودانەی‬ ‫بۆ پێشمەرگە‬ ‫دەوترێن خراپ‌و‬ ‫بێکەڵکن‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)451‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/11/4‬‬

‫رۆژانه‌ ‪1000‬‬ ‫بتڵ غاز ره‌وانه‌ی‬ ‫حه‌ویجه‌ی ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی داعش‬ ‫کراوه‌‬ ‫‪2‬‬

‫په‌رله‌مان‬ ‫به‌ئۆپۆزیسیۆنه‌وه‌‬ ‫چاالكرت بو‬

‫ئەحمەد‬ ‫قوربانییەکی‬ ‫سادیزم‬

‫‪5‬‬

‫‪14‬‬

‫‪10‬‬ ‫چیرۆکی ئه‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ی‬ ‫فیشه‌کێکی نا‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌‬

‫ڕه‌وتی‌ ئیسالمیی‌‬ ‫له‌نێوان داعش‌و‬ ‫نه‌هزه‌ی‌ تونسییدا‬

‫‪13‬‬

‫‪17‬‬

‫"پێشبینی‌ ده‌كرێت قه‌رزه‌كه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ سپیكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌ی‌ هه‌ندێك به‌رپرس بێت"‬

‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم‪ :‬كاره‌سات ‌ه قه‌رز بكه‌یت‌و بیده‌یت به‌موچه‌‬

‫ئابوریناس����ێك ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ به‌س����ه‌رنجدان له‌وه‌ی‌ بارودۆخی‌‬ ‫هه‌رێ����م نائاس����اییه‌‌و حكومه‌ت����ی‌‬ ‫هه‌رێ����م له‌ش����ه‌ڕدایه‌‪ ،‬پێدانی‌ قه‌رز‬ ‫به‌هه‌رێ����م كارێك����ی‌ ئاس����ان نییه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ڵێت "پێش����بینی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫الیه‌نێك����ی‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌ قه‌رزكردنی‌‬ ‫پاره‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ س����پیكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫به‌رپرس بێت"‪ ،‬وته‌بێژی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانیش قه‌رزكردن بۆ‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران به‌كاره‌س����ات‬ ‫ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت "كاره‌ساته‌ قه‌رز‬ ‫بكه‌یت‌و بیده‌یت به‌موچه‌"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬ئابوریناس‌و‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ مونت����ه‌دای‌ ئابوری����ی‌‬ ‫كوردستان محه‌مه‌د كه‌ریم به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ تا ئێس����تا به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫ئاشكرا نه‌بوه‌ ئایا حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ق����ه‌رز ده‌كات یاخ����ود ته‌نها وه‌ك‬ ‫گوشارێك بۆ سه‌ر حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‬ ‫ئه‌و باس����ه‌ ده‌وروژێن����ێ‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"مه‌سه‌له‌ی‌ وه‌رگرتنی‌ قه‌رز كارێكی‌‬ ‫ئاس����ان نییه‌ به‌تایبه‌ت له‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كورستاندا‪ ،‬كێشه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫به‌دواوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو به‌گومان����ه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ له‌م‬ ‫بار‌ودۆخ����ه‌ی‌ هه‌رێم����دا ك����ه‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی‌ داعش����دایه‌ الیه‌نێ����ك‬ ‫ئاماده‌ی����ی‌ تێ����دا بێت ق����ه‌رز بداته‌‬

‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئ����ه‌و وتی "بۆیه‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌و گره‌نته‌یه‌ زۆر به‌هێزبێت‬ ‫ك����ه‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م ده‌یدات‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ر وه‌رگرتن����ی‌ ئه‌و قه‌رزه‌‬ ‫هاوكات به‌دڵنیاییه‌وه‌ سوده‌كه‌ش����ی‌‬ ‫زۆر ده‌بێت"‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ش به‌هێزه‌‬ ‫ك����ه‌ الیه‌نێك����ی‌ قه‌رزكردنه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ سپیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پ����اره‌ی‌ هه‌ندێك ك���� ‌هس‌و به‌رپرس‬ ‫بێ����ت‪ ،‬جا پ����اره‌ی‌ حزب����ه‌ یان هی‌‬ ‫به‌رپرس����ه‌ یاخود هی‌ رێكخراوێكی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی‌ ئه‌وه‌ شتێكی‌ تره‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬وته‌بیژی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان سه‌فین دزه‌یی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و قه‌رزه‌ی‌‬ ‫به‌نی����ازن له‌داهات����ودا بك����ه‌ن ب����ۆ‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانب����ه‌ران نییه‌ به‌ڵكو‬ ‫بۆ به‌ئه‌نجامگه‌یاندن����ی‌ پڕۆژه‌كانی‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌‪.‬‬ ‫سه‌فین دزه‌یی‌ قه‌رزكردن بۆ موچه‌‬ ‫به‌كاره‌س����ات ناوده‌ب����ات‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"كاره‌س����اته‌ قه‌رز بكه‌یت‌و بیده‌یته‌‬ ‫موچه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و قه‌رزه‌ی‌ ده‌كرێت‬ ‫ب����ۆ پرۆژه‌كان����ی‌ خزمه‌تگوزاریه‌ بۆ‬ ‫ژێرخانی‌ ئابوری‌ كوردستانه‌"‪.‬‬

‫‪8&2‬‬

‫سپیکردنه‌وه‌ی پاره‌ به‌جۆرێک له‌گه‌نده‌ڵی داده‌نرێت‬

‫یه‌كێتیی‌‌و گۆڕان بۆ كۆتاییهێنان‬ ‫به‌ملمالنێكانیان كۆده‌بنه‌وه‌‬ ‫به‌م نزیكانه‌ یه‌كێتیی‌‌و گۆڕان له‌ئاس���تێك ‌ی‬ ‫ب���ااڵدا كۆده‌بن���ه‌وه‌ ب���ۆ كۆتاییهێن���ان‬ ‫به‌ملمالنێكان ‌ی نێوانیان‌و ئاس���اییكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانیان‪ ،‬سه‌رچاوه‌كیش ئه‌وه‌ به‌دور‬ ‫نازانێت ك ‌ه كۆبونه‌وه‌كه‌یان چاره‌سه‌ركردن ‌ی‬ ‫پرسی‌ پارێزگا ‌ی سلێمانی لێبكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه به‌م زوان ‌ه وه‌فدێك ‌ی‬ ‫بااڵی‌ یه‌كێتی ‌ی كه‌ له‌كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌‌و‬

‫وتیش ‌ی "ئه‌وه‌ش به‌دور نازانرێت كه‌ ئه‌م‬ ‫هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌دو چه‌ند ئه‌ندامێکی دوێنێش كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌ جێگر ‌ی یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫مه‌کته‌ب���ی سیاس���ی پێكدێت س���ه‌ردان ‌ی سكرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتیی‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی دانیشتنه‌ چاوه‌ڕوانكراوه‌ گرێكوێره‌ی‌ پرس ‌ی‬ ‫رێكخ���ه‌ری‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ده‌ك���ه‌ن ته‌له‌فونیی���دا به‌نه‌وش���یروان مس���ته‌فای‌ دیاریكردنی‌ پارێزگاری‌ سلێمانی‌ بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیاریه‌کانی ئاوێنه‌ دوێنێ ‪11/3‬‬ ‫له‌مه‌كۆی‌ س���ه‌ره‌كی‌ گۆڕان‪ ،‬به‌مه‌به‌س���ت ‌ی راگه‌یاندو‌ه كه‌ پێویس���تمان به‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫هاوبه‌شه‌‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فاش له‌وه‌اڵمدا دوای ئه‌وه‌ی فوئاد مه‌عسوم سه‌رۆک کۆماری‬ ‫كۆتاییهێنان به‌كێشه‌و ملمالنێكانیان‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ وت���ی‌ "ئه‌م هه‌وڵ���ه‌ دوا ‌ی پێیڕاگه‌یاندوه‌ ك ‌ه ده‌رگامان به‌ڕو ‌ی گفتوگۆدا عێراق سه‌ردانی نه‌وشیروان مسته‌فای کرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ دێ���ت ك���ه‌ ماوه‌یه‌كه‌ به‌رپرس���ان ‌ی كراوه‌یه‪ ،‬کۆسره‌ت ره‌سوڵ ئاماژه‌ی به‌وه‌ش بۆ ئێواره‌که‌ی چوه‌ ماڵی کۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و‬ ‫ه���ه‌ردوال ئاماژه‌و په‌یامی‌ نیازپاكیی‌ خۆیان کردو‌ه که‌ هه‌وڵ���ده‌ده‌ن دکتۆر به‌رهه‌میش ب���ه‌به‌ش���داری چه‌ند ئه‌ن���دام مه‌کته‌بێکی‬ ‫سیاسی یه‌کێتی کۆبونه‌وه‌یه‌کیان ئه‌نجامدا‌‪.‬‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی‌ الیه‌ن ‌ی به‌رامبه‌ری���ان ده‌ك ‌هن‌و به‌شداری کۆبونه‌وه‌ک ‌ه ببێت‌"‪.‬‬

‫عه‌تا سه‌راوی‌‪ :‬زۆرجار ئه‌نجومه‌ن ‌ی ناوه‌ند له‌ئیشی‌ خۆ ‌ی الده‌دات‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش����تیمانیی‌ كوردستان عه‌تا سه‌راوی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان‬ ‫به‌ش����ی‌ زۆری‌ باڵ����ه‌ توندڕه‌وه‌كه‌ی‌ ناو‬ ‫یه‌كێتی����ی‌ له‌خۆده‌گرێ����ت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"زۆرجار ئه‌نجومه‌نه‌كه‌مان له‌كاری‌ خۆی‌‬ ‫الده‌دات‌و هه‌ندێك ئیش ده‌كه‌ین كه‌ هی‌‬ ‫ئێمه‌ نیه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌ركردنی‌ به‌یاننامه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬س����لێمانی‌‪ :‬عه‌تا س����ه‌راوی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ بۆچونی‌ جیاواز‬ ‫له‌نێ����وان ئه‌نجومه‌نی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ناوه‌ن����دی‌ یه‌كێتی����ی‌‬ ‫نیش����تیمانیی‌ كوردس����تاندا هه‌ی����ه‌‌و‬ ‫هه‌ندێ����ك تێكه‌ڵی����ی‌ له‌ئیش����ه‌كانیاندا‬ ‫دروس����تبوه‌‌و كێبڕكێ����ش له‌نێوانیاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "له‌غیابی‌ تاڵه‌بانییدا‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫هه‌س����تده‌كرێت ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ناوه‌ن����د‬ ‫كاره‌كانی‌ سس����تبوه‌‪ ،‬پێشتر زیاتر مام‬ ‫جه‌الل راسته‌وخۆ ئاراسته‌ی‌ ده‌كردین‌و‬ ‫رێنمای����ی‌ پێده‌دای����ن‪ ،‬به‌غیاب����ی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ندێك سس����تیی‌ له‌كاره‌كانی‌ ئێمه‌دا‬ ‫دروستبوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا‪ ،‬عه‌ل����ی‌ عه‌ون����ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬

‫كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"زۆرجار توندكردنی‌ هێرشی‌ راگه‌یاندن‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ناوه‌ن����دی‌ یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫ده‌ستیپێكردوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ زو زو شت ده‌ڵێت‌و كێشه‌‬ ‫دروستده‌كات"‪.‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان به‌دوا ‌ی ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌دا ده‌گه‌ڕێن ك ‌ه‬ ‫بازرگانی ‌ی نه‌وتیان له‌گه‌ڵ‬ ‫داعش كردوه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‌ كوردس���تان ئاماژ‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌مه‌ریكیه‌كان زۆر‬ ‫مه‌به‌س���تیانه‌ ئه‌و كه‌س���ان ‌ه بدۆزنه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه بازرگانیی‌ نه‌وتی���ان له‌گه‌ڵ‌ داعش‬ ‫ی ده‌ستگیریان بكه‌ن‌و‬ ‫كردوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌یان له‌گ ‌ه ‌ڵ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌م ‌ه ساڵح به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫كوردستان عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه ئه‌مه‌ریكیه‌كان به‌دواداچون ‌‬ ‫ی بازرگانیی‌ نه‌وتی‌ داعش‬ ‫ورد بۆ كه‌یس ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "پێویس���ته‌ پێش‬ ‫ی هه‌رێ���م له‌كه‌دار بێت‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناوبانگ ‌‬ ‫ئ���ه‌و لیژنه‌یه‌ی‌ ك��� ‌ه حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫دروس���تیكردو‌ه ب���ۆ به‌دواداچون ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌سان ‌ه‬ ‫كه‌یس���ه‌‪ ،‬به‌توندیی‌ سزا ‌‬ ‫ی نه‌وتیان‬ ‫بده‌ن كه‌ له‌هه‌رێمه‌و‌ه مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی رونك���رده‌و‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بااڵ بۆ‬ ‫ی هه‌رێمه‌وه‌ لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬

‫ی ئه‌و كه‌یس��� ‌ه دروستكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌دواچون ‌‬ ‫ی ناوخۆ‌و‬ ‫لیژنه‌كه‌ش پێكهاتون له‌وه‌زیران ‌‬ ‫پێش���مه‌رگ‌و سامانه‌ سروش���تیه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگای‌ ئاساییش‪ ،‬هه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌و تا ئێستا ‪6‬بۆ ‪ 7‬كه‌س‬ ‫زانیاریه‌كان ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و كه‌یس ‌ه ده‌ستگیركراون‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫رۆژان ‌ه ‪ 1000‬بتڵ غاز ره‌وانه‌ی‌ حه‌ویجه‌ ‌ی ژێر ده‌سه‌اڵت ‌ی داعش كراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ ‌‬ ‫له‌به‌رپرسێكی سه‌ربازییه‌و‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ داقوق ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وتون رۆژانه‌ له‌مه‌كته‌ب‬ ‫ی‬ ‫خالیده‌وه‌ به‌نزین‌و غاز ره‌وانه‌ ‌‬ ‫ی حه‌ویجه‌ی‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی‬ ‫قه‌زا ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئیسالمیی (داعش) كراوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا له‌حه‌ویجه‌وه‌ نه‌وت ‌‬ ‫ره‌شیان پێدراوه‌‪ ،‬بۆ هه‌ر غازێكیش‬ ‫‪ 29‬هه‌زار دینار قازانج كراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا ‌‬ ‫كه‌ركوكیش ده‌ڵێت زانیارییمان هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌قاچاخبردن هه‌یه‌و چوار كارگه‌ی‬ ‫غازیش له‌ده‌وروبه‌ری‌ كه‌ركوك كاری‬ ‫قاچاخچێتیی ده‌كه‌ن‌و رۆژان ‌ه ‪-1200‬‬ ‫‪ 1500‬غاز به‌رهه‌مده‌هێنن‌و ده‌یبه‌ن‬ ‫ی حه‌ویج ‌ه‬ ‫به‌نرخێكی زیاتر له‌قه‌زا ‌‬ ‫ده‌یفرۆشن‪.‬‬ ‫به‌رپ���رس‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ی داقوق نه‌یویست‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری قه‌زا ‌‬ ‫ناوی باڵوبكرێته‌و‌ه بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب خالیده‌و‌ه‬ ‫به‌وه‌كرد له‌سنور ‌‬ ‫له‌كه‌ركوك به‌نزی���ن‌و غاز ده‌ڕوات بۆ‬ ‫قه‌زای‌ حه‌ویج ‌ه ك ‌ه له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫داعش���دایه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر غازێك به‌نرخی‬

‫‪ 35‬ه���ه‌زار دینار ده‌فرۆش���رێت ك ‌ه‬ ‫رۆژان��� ‌ه ‪ 1000‬غازی���ان ب���ۆ ره‌وان��� ‌ه‬ ‫ی ره‌ش���یان‬ ‫كراوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا نه‌وت ‌‬ ‫پێدراوه‌‪.‬‬ ‫له‌شاری‌ كه‌ركوك نرخی هه‌ر غازێك‬

‫پێنج هه‌زار دیناری‌ تێده‌چێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ر غازێك ب ‌ه ‪ 35‬هه‌زار دینار‬ ‫فرۆش���رابێت ‌ه حه‌ویجه‌‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و ‪1000‬‬ ‫غازه‌ ده‌كات ‌ه ‪ 35‬ملیۆن دینار رۆژانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ‪ 30‬ملیۆن دیناری‌ قازانج بوه‌‪.‬‬

‫بۆ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و بابه‌ت ‌ه‬ ‫هه‌فته‌ی پێشو زانیاریی له‌سه‌ر چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسێك باڵوكرایه‌و‌ه كه‌ بازرگانی ‌‬ ‫نه‌وت ده‌ك���ه‌ن له‌گه‌ڵ ناوچه‌كانی ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی داعشدا‌و له‌مه‌كته‌ب خالید‬

‫ك��� ‌ه ده‌كه‌وێته‌ س���نوری‌ گوندی‌ مه‌ال‬ ‫عه‌بدوڵاڵ به‌و هۆیه‌و‌ه چوار پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ده‌ستگیركران‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگای‌ كه‌رك���وك نه‌ج���ات‬ ‫حس���ێن به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاندو وتی‬ ‫ی‬ ‫"چوارشه‌ممه‌ی‌ پێش���و به‌یانییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫كاتژمێر ‪ 10‬رۆیشتین بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫كاتژمێ���ر له‌زاڵگ���ه‌ی‌ مه‌كته‌ب خالید‬ ‫بوین بزانین ئ���ه‌و كار‌ه چۆنه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچمان نه‌بینی‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ڵگ ‌ه نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ به‌قاچاخبردن ‌‬ ‫غازو ن���ه‌وت بون���ی نیی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫رۆژێك پێش ئه‌وه‌ی ئێمه‌ بڕۆین ‌ه ئه‌و‬ ‫ش���وێن ‌ه له‌راگه‌یاندنه‌كان ئه‌و هه‌واڵ ‌ه‬ ‫باڵوبوه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه قاچاخچییه‌كان ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫رۆژ‌ه نه‌هاتن‪ ،‬ره‌نگ ‌ه به‌هۆی بیستن ‌‬ ‫ئه‌و هه‌واڵه‌و‌ه بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫پارێ���زگای‌ كه‌ركوك ئام���اژ‌ه به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات ك ‌ه له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ زانیارییان‬ ‫ب���ۆ هاتوه‌و وت���ی "زانیارییمان هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌قاچاخبردن هه‌ی���ه‌و چوار كارگه‌ی‬ ‫ی كه‌ركوك كاری‬ ‫غازیش له‌ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫قاچاخچێتی���ی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬كارگه‌یه‌ك‬ ‫ی هه‌ولێرو ئه‌وی‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ زاڵگ���ه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ركوك‌و‬ ‫تر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ زاڵگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زاڵگه‌ ‌‬ ‫یه‌كێك���ی ت���ر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬

‫تازه‌خورماتو‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ رۆژان ‌ه ‪-1200‬‬ ‫‪ 1500‬غاز به‌رهه‌مده‌هێنن‌و قاچاخچیی‬ ‫دێت ده‌یكڕێ���ت‌و ده‌یبات به‌نرخێكی‬ ‫ی حه‌ویج ‌ه ده‌یفرۆشن"‪.‬‬ ‫زیاتر له‌قه‌زا ‌‬ ‫تاوه‌كو ئێستا ته‌نها زانیاریی له‌سه‌ر‬ ‫قاچاخچێتیی نه‌وت كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاوێنه‌‬ ‫ی به‌قاچاخبردنی غاز‬ ‫زانیاریی له‌باره‌ ‌‬ ‫باڵوده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ نه‌جات حس���ێن‬ ‫به‌هه‌مانش���ێو‌ه ده‌ڵێت "زانیارییمان‬ ‫هه‌ی ‌ه كارگه‌ی‌ غازی‌ باكور ‪%10‬ی‌ غاز‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و سلێمانی‌و هه‌ولێر بڕیوه‌‌و‬ ‫كه‌مكردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه له‌و ش���اران ‌ه‬ ‫قه‌یران دروستبوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردو‌ه‬ ‫قاچاخچییه‌كان بچن غاز ببه‌ن بۆ ئه‌و‬ ‫پارێزگایانه‌و به‌نرخێكی تر بیفرۆشن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڵگه‌ی ته‌واومان له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬دیاره‌ دروس���تبونی قه‌یرانه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ بونی به‌قاچاخبردن"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫كێش���ه‌یه‌ ئه‌ندامه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی كه‌رك���وك رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫ك��� ‌ه به‌نیازن رێگای���ه‌ك بدۆزنه‌و‌ه بۆ‬ ‫غ���از فرۆش���تن‪ ،‬ئ���ه‌و به‌رنامه‌یه‌ش‬ ‫ده‌بێت ه���ه‌ر بریكارو فرۆش���یارێك‬ ‫غ���از ده‌كڕێت س���ه‌ره‌تا بچێت مۆری‬ ‫پارێزگا‌و موخت���اری‌ گه‌ڕه‌كی لێبدات‬ ‫ئینجا غازی پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫كاریان به‌و به‌رنامه‌ی ‌ه نه‌كردوه‌‪.‬‬

‫ئابوریناسێك‪ :‬پێشبینی‌ ده‌كرێت قه‌رزه‌ك ‌ه ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ سپیكردنه‌وه‌ی‌ پار‌هی‌ هه‌ندێك به‌رپرس بێت‬

‫"بۆ وه‌رگرتن ‌ی قه‌رز قس ‌ه له‌گه‌ڵ بانكێك ‌ی به‌ناوبانگ ‌ی ئه‌ڵمانیی كراوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫ئابوریناسێك ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ بارودۆخی‌ هه‌رێم‬ ‫ئاسایی‌ نییه‌‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌شه‌ڕدایه‌‪ ،‬پێدانی‌ قه‌رز به‌هه‌رێم‬ ‫كارێكی‌ ئاسان نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێشبینی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬الیه‌نێكی‌ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫قه‌رزكردنی‌ پاره‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬بۆ سپیكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌ی‌‬ ‫هه‌ندێ‌ به‌رپرس بێت‪.‬‬ ‫ئابورین���اس‌و ئه‌ندام���ی‌ مونته‌دا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئابوری���ی‌ كوردس���تان محه‌مه‌د كه‌ریم‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫تا ئێستا به‌ته‌واوه‌تی‌ ئاشكرا نه‌بوه‌ كه‌‬

‫ئای���ا حكومه‌تی‌ هه‌رێم ق���ه‌رز ده‌كات‬ ‫یاخود ته‌نها وه‌ك گوش���ارێك بۆ سه‌ر‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ئه‌و باسه‌ ده‌وروژێنێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وا به‌ب���اش ده‌زانێ‌ كه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌س���ه‌ره‌تادا په‌نا بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫قه‌رز نه‌بات‪ ،‬به‌ڵكو هه‌تا بۆ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیی‌ رێكبكه‌وێت‬ ‫"به‌مه‌رجی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ‪%17‬ی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫عێراق بۆ هه‌رێم بێت‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌وه‌ بكات زۆر قازانجتریه‌تی‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دانه‌وه‌ی‌ قه‌رز كارێكی‌ ئاس���ان نییه‌"‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌و ئابوریناس���ه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ قه‌رزیش كارێكی‌ ئاس���ان‬ ‫نییه‌ به‌تایبه‌ت ل���ه‌م دۆخه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كورس���تاندا‪ ،‬وه‌ك ئه‌و باسی‌ ده‌كات‬ ‫قه‌رزكردن كێش���ه‌ی‌ زۆری‌ به‌دواوه‌یه‌‪،‬‬

‫چه‌ند حاڵه‌تێكی���ش له‌قه‌رزكردندا زۆر‬ ‫گرنگ���ه‌ وه‌ك س���ه‌رچاوه‌ی‌ قه‌رزه‌كه‌‌و‬ ‫مه‌رجی‌ پێدانه‌كه‌شی‌ له‌و گرنگتره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تێك قه‌رزت بداتێ‌‬ ‫جۆرێكه‌‌و ئه‌گ���ه‌ر كۆمپانیایه‌ك یاخود‬ ‫بانكێ���ك یان ب���ازاڕی‌ دراوێك قه‌رزت‬ ‫بداتێ‌ جۆرێك���ی‌ ت���ره‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫مه‌رجی‌ خۆیان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌گومانیش���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌م‬ ‫بار‌ودۆخ���ه‌ی‌ هه‌رێم���دا ك���ه‌ هه‌رێ���م‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ داعشدایه‌ الیه‌نێك ئاماده‌یی‌‬ ‫تێ���دا بێت ق���ه‌رز بدات���ه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪" ،‬بۆیه‌ ده‌بێت ئه‌و گره‌نته‌یه‌ زۆر‬ ‫به‌هێزبێت كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌یدات‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر وه‌رگرتن���ی‌ ئ���ه‌و قه‌رزه‌‬ ‫هاوكات به‌دڵنیاییه‌وه‌ سوده‌كه‌شی‌ زۆر‬

‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ به‌پێی‌ پێش���بینیه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫رێی‌ تێده‌چێت الیه‌نێكی‌ قه‌رزكردنه‌كه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ س���پیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پ���اره‌ی‌ هه‌ن���دێ‌ ك���ه‌س‌و به‌رپ���رس‬ ‫بێت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێت "پێش���بینی‌ ده‌كه‌م‬ ‫الیه‌نێكی‌ قه‌رزه‌كه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ س���پیكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌ بێت‪،‬‬ ‫جا پ���اره‌ی‌ حزبه‌ یان هی‌ به‌رپرس���ه‌‬ ‫یاخود هی‌ رێكخراوێكی‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌‬ ‫ئه‌وه‌ شتێكی‌ تره‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر قسه‌ی‌ ئه‌و ئابوریناسه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی‌ پارت ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان دڵشاد شه‌عبان‬ ‫ی دارایی‌‌و ئابورییه‌‪،‬‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ ك��� ‌ه وه‌رگرتن ‌‬

‫قه‌رز له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌و‌ه بۆ‬ ‫سپیكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌ بێت چونكه‌ وه‌ك‬ ‫ی پاره‌ بۆ‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "س���پیكرنه‌وه‌ ‌‬ ‫جۆره‌ پاره‌یه‌ك���ه‌ ك ‌ه له‌ناو هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫بچێت ‌ه ده‌ره‌وه‌ ن���ه‌ك له‌ده‌ره‌و‌ه بێت ‌ه‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌هیچ جۆرێك ئه‌و‌ه‬ ‫ی قه‌رزه‌ك ‌ه بۆ‬ ‫نیی��� ‌ه بڵێت وه‌رگرتن��� ‌‬ ‫سپیكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌ی‌ ئه‌م به‌رپرس‌و‬ ‫ئه‌و حزبه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ رزگاربون ل���ه‌و ته‌نگه‌ژه‌ داراییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێكه‌وت���و‌ه حكومه‌ت��� ‌‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م به‌ناچاریی‌ س���ێ‌ ب���ژارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رده‌مدایه‌‪ ،‬یه‌ك له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ند رێكبكه‌وێ���ت تا له‌و رێگایه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫پاره‌ی‌ بۆ بێت‪ ،‬یان پش���ت به‌داهات ‌‬

‫ی نه‌وت ببه‌س���تێ‌‪،‬‬ ‫ناوخۆ‌و فرۆش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مساڵ به‌رهه‌م ‌‬ ‫چونكه‌ تا كۆتای ‌‬ ‫ی هه‌رێم ده‌گات ‌ه نزیكه‌ی‌‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪500‬ه���ه‌زار به‌رمیل‪ ،‬یاخ���ود قه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌كی‌ ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش له‌رێگا ‌‬ ‫یاسایه‌كه‌و‌ه ك ‌ه په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫بۆی‌ دیاری‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "به‌پێی‌ زانیاریه‌كان ‌‬ ‫پارتی‌ وتیش��� ‌‬ ‫من ب���ۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌و قه‌رزه‌ قس��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌ڵمانیی‬ ‫له‌گه‌ڵ بانكێكی‌ به‌ناوبانگ ‌‬ ‫ی من ئه‌گه‌ر كار هات ‌ه‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫س���ه‌ر قه‌رزكردن حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی وه‌ك���و ئه‌ڵمانیا قه‌رزبكات‬ ‫له‌واڵتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باشتره‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و واڵته‌ په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێم له‌ئێستادا زۆر باشه‌"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‪ ،‬روه‌ راسته‌قینه‌كه‌ی‌ یه‌كێتیی‌ به‌رامبه‌ر پارتی‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتیی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫وه‌ك په‌رله‌مانێكی‌ حزبیی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێتیه‌وه‌ ناوده‌برێت‪ ،‬گوزارشت‬ ‫له‌روی‌ راسته‌قینه‌ی یه‌كێتیی‌ ده‌كات‬ ‫له‌پرسه‌ هه‌ستیاره‌كاندا‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیی‌ له‌گه‌ڵ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬وه‌ك ئه‌ندامێكی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ش ده‌ڵێت‪" ،‬به‌شی‌‬ ‫زۆریشی‌ باڵه‌ توندڕه‌وه‌كه‌ی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫به‌ر ئه‌م ئۆرگانه‌ كه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ په‌یك���ه‌ره‌ی‌ حزبی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و دراوه‌ن ك��� ‌ه‬ ‫ناوه‌ن���د‪ ،‬دو ڕو ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫یه‌كێتی���ی‌ نیش���تیمانی ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫پێكده‌هێنن‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گوزارش���ت له‌بۆچونی‌ راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و حزبه‌ ته‌مه‌ن ‪ 39‬س���اڵ ‌ه ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی واقع���دا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ب���ار ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫ناوه‌ن���د بڵندگ���ۆ ‌‬ ‫ش���ێو‌ه پێكهاته‌ی��� ‌ه كه‌ له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫ی ل���ێ دروس���تبوه‌‪ .‬چونك ‌ه‬ ‫یه‌كێتی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌راگه‌یه‌نراوه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ناوه‌نددا ب���اس ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌قاوده‌ق‬ ‫ئه‌و بیركردنه‌وه‌و س���ایكۆلۆژیه‌ته‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و حزب��� ‌هی‌ تێدا ده‌ژیت‪،‬‬ ‫ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت له‌په‌یوه‌ندییان���دا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫پارتی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه یه‌كێتی��� ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تیدا به‌رامبه‌ر‬ ‫ی پارت���ی‌‪،‬‬ ‫نه‌یاره‌كان���ی‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نایه‌وێ���ت بیڵێ���ت‪ ،‬ب���ۆ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ جێده‌هێڵێت ت���ه‌واوی‌ بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پرس���انه‌ش كه‌ یه‌كێتی ‌‬ ‫له‌گش���ت ئاس���ته‌كاندا نیگه‌ران ‌ه لێی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم "هاوپه‌یمانێتیی‌ س���تراتیژیی‌"‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بنكه‌فراوان" ده‌م‌و ده‌ست ‌‬ ‫"حكومه‌ت ‌‬ ‫ی دێت ‌ه‬ ‫ی ناوه‌ند لێ ‌‬ ‫به‌ستوه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ده‌نگ‪.‬‬ ‫نزیكتری���ن نمون���ه‌ی‌ ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ پارتی‌‪،‬‬ ‫ی یه‌كێتی ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫دانیشتنی ژمار‌ه ‪٦٢‬ی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ند‬ ‫بو ل���ه‌ڕۆژی ‪٢٥‬ی مانگی‌ رابردودا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫تێیدا به‌میوانداریی ژماره‌یه‌ك نوێنه‌رو‬ ‫ی "نه‌گه‌یشتنی‬ ‫كه‌سایه‌تی ئێزدیی‪ ،‬پرس ‌‬ ‫چ��� ‌هك‌و ته‌قه‌مه‌نی���ی به‌هێزه‌كان���ی‬ ‫ی تاوتوێكردو دواتر‬ ‫پاراستنی شنگال" ‌‬ ‫له‌ڕاگه‌یه‌نراوێك���دا نیگه‌رانیی یه‌كێتیی‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و دۆخ ‌ه راگه‌یاندو پارت ‌‬ ‫به‌و‌ه تۆمه‌تباركرد ك ‌ه ده‌س���ت به‌سه‌ر‬ ‫كۆم ‌هك‌و هاوكارییه‌كانی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫عه‌تا س���ه‌راو ‌‬ ‫ناوه‌ن���دی‌ یه‌كێتیی‌‪ ،‬دان به‌وه‌دا ده‌نێت‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی���ان زۆرجار له‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ الده‌دات‌و ده‌ڵێت‪" ،‬ئێم ‌ه له‌ئیش ‌‬ ‫خۆم���ان الده‌ده‌ی���ن‌و هه‌ندێ���ك ئیش‬ ‫ی ئێمه‌ نیه‌"‪ .‬ئه‌و نمون ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ك ‌ه ه ‌‬ ‫ب���ه‌و كاران ‌ه ده‌هێنێته‌وه‌ ك ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫ی ناوه‌ن���د نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ده‌یكات وه‌ك "ده‌ركردنی‌ به‌یاننامه‌ ك ‌ه‬ ‫ئیشی‌ ئێمه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌یان‬ ‫زۆر له‌چاودێ���ران تێبینی��� ‌‬ ‫ی هه‌ر به‌یاننامه‌یه‌كیش ك ‌ه‬ ‫كردوه‌ كه‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م ئه‌نجومه‌نه‌و‌ه ده‌رده‌چێت‌و هێرش ‌‬ ‫بۆ س���ه‌ر پارتی‌ تێدا بێ���ت‪ ،‬یه‌كێتیی‬ ‫ی ده‌مێنێته‌وه‌و‬ ‫ێ ده‌نگی ‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ به‌ب ‌‬ ‫ی په‌رچه‌ك���رداری‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫چاوه‌ڕێ��� ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر په‌رچه‌كرداره‌ك ‌ه توندبو‪،‬‬ ‫به‌رونكردنه‌وه‌یه‌ك ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی ‌‬ ‫كه‌ "ئه‌وه‌ بۆچونی‌ ره‌س���می ‌‬ ‫نیه‌"‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئه‌وا چاوی‌ لێده‌پۆشێت‪،‬‬ ‫پارتیش به‌رامبه‌ر ئه‌م گه‌مه‌یه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یانراوه‌كان ‌‬ ‫هه‌وڵده‌دات له‌بایه‌خ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���د كه‌مبكات���ه‌وه‌و‬ ‫ی سكرتێره‌كه‌ی‌"‬ ‫"به‌بۆچونی‌ شه‌خس���ی ‌‬ ‫وه‌سفی ده‌كات‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی له‌مباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌راو ‌‬ ‫هه‌یه‌ بریتی ‌ه له‌بۆچونی‌ جیاواز له‌نێوان‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫دو ئۆرگاندا (ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ناوه‌ن���د) ك��� ‌ه هه‌ندێك‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫تێكه‌ڵی���ی‌ له‌ئیش���ه‌كانماندا دروس���ت‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ره‌نگه‌ پارتیش وا پێیخۆشبێت‬ ‫ك ‌ه وه‌ك حزبه‌كه‌ی‌ خۆیان له‌س���ه‌ر تا‬ ‫ی‬ ‫خوار‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌یان چ ‌‬ ‫ویست‪ ،‬تا خواره‌وه‌ بنكه‌‌و كادیره‌كانیان‬ ‫ی پارتی‌ تێناگه‌ن ك ‌ه‬ ‫وابێت‪ ،‬براده‌ران��� ‌‬ ‫ی له‌بنه‌ڕه‌ته‌و‌ه هه‌روا دروستبوه‌‌و‬ ‫یه‌كێتی ‌‬ ‫ی جیاوازی‌ تێدا بوه‌‪ ،‬عادل‬ ‫هه‌میش ‌ه ڕا ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی تایبه‌ت���ی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫م���وراد ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندامان ‌‬ ‫به‌اڵم له‌به‌یاننامه‌كان���دا ڕا ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ تێدایه‌ نه‌ك به‌ته‌نیا ئه‌و"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا‪ ،‬چێن���ه‌ر عه‌لی‌ جۆاڵ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی سكرتێری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی ره‌تیكرده‌وه‌ به‌ته‌نها گوزارشت‬ ‫یه‌كێتی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌تی‌ س���كرتێر ‌‬ ‫بێ���ت له‌بۆچون ‌‬ ‫ئه‌نجوم���ه‌ن‪" ،‬هه‌ر به‌الغێ���ك له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���ده‌وه‌ ده‌رده‌چێت‬ ‫له‌الی���ه‌ن لیژنه‌یه‌كه‌و‌ه ئاماد‌ه ده‌كرێت‌و‬ ‫پاش���ان له‌ن���او ئه‌نجومه‌ن���دا به‌ده‌نگ‬ ‫په‌سه‌ند ده‌كرێت ئینجا باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬

‫ی ئاكتیڤكردو‬ ‫ی ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ ‌‬ ‫بیرۆك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌ناڕازیی‌و توڕه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی خس���ته‌ ناو چوارچێو‌ه ‌‬ ‫ناوخۆ ‌‬ ‫ی زۆریان‬ ‫ئۆرگان ‌ه نوێیه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌ش���ێك ‌‬ ‫له‌وانه‌ب���ون ك��� ‌ه به‌باڵ���ی‌ "هه‌ڵۆكان"‬ ‫ی‬ ‫یاخود "تون���دڕه‌وه‌كان"ی‌ ناو یه‌كێتی ‌‬ ‫ناسرابون‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا س���ه‌راوی‌ ئ���ه‌م راس���تی ‌ه‬ ‫ناش���ارێته‌وه‌‌و ئه‌و بۆچونه‌ش به‌راست‬ ‫وه‌سفده‌كات‌و ده‌ڵێت‪" ،‬به‌خۆشحاڵیه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه راس���ته‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌نجوم���ه‌ن له‌هه‌مو چین‌و‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫توێ���ژه‌كان له‌خۆی‌ ده‌گرێت‪ ،‬به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵ ‌ه توندڕه‌وه‌ك ‌هی‌ یه‌كێتی ‌‬ ‫زۆریش��� ‌‬ ‫به‌ر ئه‌م ئۆرگانه‌ كه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌نێوان ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ك ‌ه كێبڕك ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ندو سه‌ركردایه‌تیدا هه‌یه‌و له‌غیاب ‌‬ ‫ی‬ ‫تاڵه‌بانییدا هه‌س���تده‌كرێت ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی سس���ت بوه‌‪" ،‬زیاتر‬ ‫ناوه‌ن���د كاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫مام ج���ه‌الل راس���ته‌وخۆ ئاراس���ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێده‌داین‪ ،‬له‌غیاب ‌‬ ‫ده‌كردین‌و رێنمای ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ندێ���ك سس���تیی‌ له‌كاره‌كان ‌‬ ‫ئێمه‌دا دروستبو"‪.‬‬ ‫به‌اڵم چێنه‌ر عه‌لی‌ جۆاڵ ره‌تیده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ی توندڕه‌و به‌س���ه‌ر ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا‬ ‫باڵ ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫زاڵبێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬تێكه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫گونج���اوه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌ر له‌گه‌نجانه‌و‌ه تا‬ ‫ی له‌الیه‌ن كه‌س ‌ه سه‌ربازییه‌كان‌و كه‌س ‌ه سیاسی ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی���ه‌و‌ه له‌به‌رچاوناگیرێ���ت‪ ،‬ناتوانم به‌ئه‌زمونه‌كان‌و ژنان‌و رۆژنامه‌نوس���ان ‌‬ ‫ی پێی‌ ناخۆش ‌ه با تێدایه‌‪ ،‬كه‌سی‌ توندڕه‌وی‌ تێدا نیه‌"‪.‬‬ ‫ی بێده‌نگبم‪ ،‬پارت ‌‬ ‫لێ ‌‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیش���یه‌وه‌ عه‌لی‌ عه‌ونی‌‪،‬‬ ‫بچێت ئاوی‌ سارد بخواته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی یه‌كێتیی‌‌و ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫به‌پێی‌ په‌ی���ڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی ناوه‌ن���د دیموكرات��� ‌‬ ‫ی ‪ ،39‬ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫م���اد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تیۆرییه‌وه‌‌و ئه‌و‌ه ‌‬ ‫پێكدێ���ت ل ‌ه (‪ )101‬ئه‌ندام ‪ ،‬ك ‌ه (‪ )81‬راگه‌یاند‪" ،‬ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی یه‌كێتیدا هاتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی���ان به‌هه‌ڵبژاردن ده‌بێت‌و (‪ )20‬له‌په‌یڕه‌وی‌ ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ن���د ئه‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫ی گشتییه‌و‌ه ئه‌رك��� ‌‬ ‫ئه‌ندامیان له‌الیه‌ن سكرتێر ‌‬ ‫ی كه‌ ئێستا ده‌یكات‌و هێرش بكاته‌ سه‌ر‬ ‫دیاری‌ ده‌كرێن له‌گرنگترین ئه‌ركه‌كان ‌‬ ‫ی پارتی‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ندینجار ئه‌م ‌ه رویداوه‌‌و‬ ‫ی هه‌ڵس���وڕان ‌‬ ‫بریتی ‌ه له‌چاودێریكردن ‌‬ ‫ی خۆیش���یان ئیحراجكردوه‌‪،‬‬ ‫ی براده‌ران��� ‌‬ ‫ئیش���وكاری‌ ئۆرگان���ه‌كان‌و ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ه���ه‌ر ئۆرگانێك‌و بۆی��� ‌ه ده‌بو زیاتر س���ه‌رقاڵی‌ ئیش��� ‌‬ ‫حزب‌و لێپرس���راوان ‌‬ ‫ی حزبی‌ خۆیان بونایه‌"‪.‬‬ ‫ی ناوخۆی ‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌یان‪ ،‬په‌سه‌ندكردنی‌ لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬زۆرجار ئه‌و بۆچونه‌ ‌‬ ‫پاڵێ���وراوان بۆ هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫ی یه‌كێتیی���ه‌و‌ه‬ ‫ی سیاس���ی ‌‬ ‫كار‌ه س���ه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و له‌مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت‪ ،‬جی���اواز‌ه ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌دواداچون‌و لێپرسینه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫دروستبونی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‪ ،‬ته‌نیا له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���د ده‌رده‌چێ���ت‪،‬‬ ‫ی گشتیان خۆش‬ ‫ی ئه‌و دوكه‌رتبون ‌ه گه‌وره‌ی ‌ه بۆی ‌ه كه‌ش���ی‌ سیاسی ‌‬ ‫‪ 11‬مانگ دوا ‌‬ ‫ی نه‌كردوه‌‌و خزمه‌ت���ی‌ هێوركردنه‌وه‌یان‬ ‫بو ك ‌ه له‌ناو یه‌كێتییدا رویداو بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕانی‌ لێهاته‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكرد نه‌كردوه‌‪ ،‬زۆرجار توندكردنی‌ هێرش��� ‌‬ ‫ی میكانیزمێ���ك بدۆزێته‌و‌ه بۆ راگه‌یان���دن له‌وێو‌ه ده‌س���تیپێكردوه‌‪،‬‬ ‫پارت���ی‌‌و تۆمه‌تباركردنیان له‌الیه‌ن ئه‌و یه‌كێتی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی كادرانه‌ی‌ ك ‌ه به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی گوزارش���ت له‌بۆچون ‌‬ ‫حزبه‌وه‌ به‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌رگرت���ن به‌و لێش���او ‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی‌ هه‌مو یه‌كێتیی‌ ناكه‌ن‪ ،‬ئه‌وكات په‌یتا په‌یت���ا ده‌چونه‌ ناو ئه‌و ناوه‌ند كه‌ زو زو ش���ت ده‌ڵێت‌و كێش ‌ه‬ ‫ی دروستده‌كات"‪.‬‬ ‫س���ه‌راوی‌ ده‌ڵێت‪" ،‬من كاتێك ببینم‪ ،‬بزوتن���ه‌و‌ه نوێی���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه یه‌كێتی ‌‬

‫زۆرجار توندكردن ‌ی‬ ‫هێرشی‌ راگه‌یاندن‬ ‫له‌وێوه‌ ده‌ستیپێكردوه‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند ك ‌ه‬ ‫زو زو شت ده‌ڵێت‌و‬ ‫كێشه‌ دروستده‌كات‬

‫شه‌ڕی کۆبانی سه‌رنجی میدیاکانی له‌سه‌ر به‌ره‌کانی شه‌ڕ له‌هه‌رێم دورخسته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫له‌دوای‌ چونی‌ پێشمه‌رگه‌ بۆ كۆبانی‌‪،‬‬ ‫زیاترینی‌ قسه‌‌و باسه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕه‌ له‌كۆبانی‌‌و به‌ره‌كانی‌‬ ‫شه‌ڕ له‌هه‌رێم كه‌مترین باس‌و خواسیان‬ ‫له‌سه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌مینداری‌‬ ‫گشتیی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ جه‌بار‬ ‫یاوه‌ر ده‌ڵێت "له‌هه‌مو به‌ره‌كانی‌‬ ‫شه‌ڕ له‌هه‌رێمدا به‌درێژایی‌ هه‌زار‌و‪50‬‬ ‫كلیۆمه‌تر رۆژانه‌ شه‌ڕ‌و پێكادان له‌گه‌ڵ‬ ‫داعش هه‌یه‌"‪ .‬به‌بڕوای‌ سكرتێری‌‬ ‫حزبی‌ سوسیالیست دیموكراتی‌‬ ‫كوردستانیش ره‌نگه‌ راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫ماندوبوبن له‌گواستنه‌وه‌ی‌ هه‌واڵه‌كان‌و‬ ‫"پێشمه‌رگه‌ش باسی‌ هه‌مو شتێك‬ ‫ناكات"‪.‬‬ ‫"به‌رپرسانی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫باسی‌ هه‌مو شتێك ناكه‌ن"‬ ‫سكرتێری‌ حزبی‌ سۆسیال دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان محه‌مه‌د حاج���ی‌ مه‌حمود‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێنه‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌زۆربه‌ی‌ به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫له‌هه‌رێم���دا رۆژانه‌ ش���ه‌ڕ‌و پێ���كادان‬ ‫له‌نێوان هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌‌و چه‌كدارانی‌‬ ‫داع���ش هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م ماوه‌یه‌ بۆیه‌‬ ‫كه‌مت���ر باس���ی‌ لێده‌كرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫زۆرترین روناكیی‌ راگه‌یاندنه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫شه‌ڕی‌ كۆبانیه‌ به‌تایبه‌ت له‌و كاته‌وه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ رۆیش���تۆته‌ كۆبانی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌ "ره‌نگه‌ راگه‌یاندنه‌كانیش‬ ‫ماندوبوبن له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫هه‌وااڵنه‌‌و به‌رپرس���انی‌ پێش���مه‌رگه‌ش‬

‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی کوردستان‬ ‫باس���ی‌ هه‌مو شتێك ناكه‌ن‪ ،‬هه‌ر چه‌ند بۆی���ه‌ به‌ڕای‌ من ئازادكردنی‌ ش���ه‌نگال‬ ‫شه‌وێك له‌مه‌وبه‌ر له‌س���نوری‌ جه‌له‌وال پێویستی‌ به‌پالن‌و ورده‌كاریی‌ زۆر ورد‬ ‫داعش هێرشی‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم تێكشكێنرا"‪ .‬هه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ جگه‌ له‌پێش���مه‌رگه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ شه‌نگالیش خۆیان هاوكاربن بۆ‬ ‫ئازادكردنی‌ ناوچه‌كه‌یان"‪.‬‬ ‫كه‌ی‌ شه‌نگال ئازاد ده‌كرێت؟‬ ‫سه‌باره‌ت به‌س���نوری‌ شه‌نگالیش كه‌‬ ‫"مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر كه‌ركوك نییه‌"‬ ‫تا ئێس���تا ئ���ازاد نه‌ك���راوه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫سه‌باره‌ت به‌به‌ره‌ی‌ شه‌ڕ له‌كه‌ركوكیش‬ ‫رونیده‌كات���ه‌وه‌ ل���ه‌روی‌ جوگرافی���ه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌رێم دابڕاوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌درێژایی‌ ‪ 80‬وه‌ك ئ���ه‌و س���ه‌رۆك حزب���ه‌ هێمای‌ بۆ‬ ‫كلیۆمه‌تر ده‌بێت به‌ناو چه‌ندین ناوچه‌ی‌ ده‌كات كه‌رك���وك پێچه‌وانه‌ی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫عاره‌بنشیندا كه‌ زۆرینه‌یان دژی‌ كوردن ناوچه‌كانی‌ ت���ره‌و هیچ مه‌ترس���یه‌كی‌‬ ‫بڕۆیت ئه‌وجا ده‌گه‌یته‌ سنوری‌ شه‌نگال‪ ،‬له‌س���ه‌ر نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "له‌‪6/20‬وه‌‬

‫ره‌نگ ‌ه‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانیش‬ ‫ماندوبوبن‬ ‫له‌گواستنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌مو هه‌وااڵنه‌‌و‬ ‫به‌رپرسان ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش باس ‌ی‬ ‫هه‌مو شتێك ناكه‌ن‬

‫مه‌ترسی‌ داعش له‌سه‌ر كه‌ركوك نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌درێژای���ی‌ ‪ 280‬كلیۆمه‌ت���ر به‌خاك���ی‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌سه‌ره‌تادا هه‌وڵی‌ زۆریاندا توركی���ادا ب���ڕوا ب���ۆ یارمه‌تیدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر ئه‌و شاره‌ دروستبكه‌ن‌و پارچه‌یه‌كی‌ تری‌ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫چه‌ندی���ن هێرش���یانكرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر ده‌ش���ڵێت كه‌ "بڕیاره‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان بۆ‬ ‫له‌و س���نورانه‌ی‌ خۆی���ان داعش خۆڵی‌ ره‌وانه‌كردنی‌ پێش���مه‌رگه‌ بۆ كه‌ركوك‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان ڕشت تا پێشمه‌رگ ‌ه كه‌مێك په‌له‌په‌لی‌ پێوه‌ دیاربو"‪.‬‬ ‫هێرشیان بۆ نه‌كات"‪.‬‬ ‫چون���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ ب���ۆ كۆبان���ی‌‬ ‫پالن هه‌یه‌ بۆ ئازادكردنی‌‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئه‌و سه‌رۆك حزبه‌ بڕیارێكی‌‬ ‫سه‌رجه‌م ناوچه‌كان‬ ‫مێژویی‌ په‌رله‌مان‌و س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بو‬ ‫ه���ه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫به‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م جاره‌ هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ ئه‌مینداریی‌ گشتیی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫به‌فه‌رمیی‌ س���نوری‌ س���ێ‌ واڵت ببڕێ‌‌و كوردستان جه‌بار یاوه‌ر له‌لێدوانێكیدا بۆ‬

‫ئاوێنه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫له‌هه‌مو به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ له‌سنوره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم به‌درێژایی‌ ه���ه‌زار‌و‪ 50‬كلیۆمه‌تر‬ ‫رۆژانه‌ شه‌ڕ‌و پێكادان له‌گه‌ڵ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش هه‌یه‌‪ ،‬ناوب���راو جه‌خت له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان به‌پێی‌ پالنی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆیان به‌رده‌وام ده‌بن له‌هێرشبردن تا‬ ‫ته‌واوی‌ ناوچه‌كانی‌ هه‌رێم ئازا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫دوای‌ كاری‌ گ���ه‌وره‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ش‬ ‫ئازادكردن���ی‌ ناحیه‌كی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ وه‌ك‬ ‫زومار بوه‌‌و به‌نزیكه‌ی‌ ‪15‬گونده‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتیش���ی‌ "پالنمان هه‌یه‌ بۆ ئازادكردنی‌‬ ‫جه‌له‌وال‌و سه‌عدیه‌‌و مه‌نده‌لی‌و شه‌نگال‌و‬ ‫هه‌مو ئه‌و ناوچان���ه‌ی‌ تریش كه‌ له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ چه‌كدارانی‌ داعشن"‪.‬‬ ‫هاوكاریی‌ ئازادكردنی‌‬ ‫شاری‌ موسڵیش ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌مینداری‌ گشتیی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان به‌ته‌نها باس له‌ئازادكردنی‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ هه‌رێ���م ناكات‪ ،‬به‌ڵكو هێما‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬كه‌ ده‌بن���ه‌ هاوكاری‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندیی‌ ب���ۆ ئازادكردنی‌‬ ‫شاری‌ موس���ڵیش‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هه‌تا یه‌ك داع���ش له‌عێراقدا‬ ‫بمێنێ‌‪ ،‬ئێم���ه‌ به‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ ده‌زانین‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان"‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌هاوكاریی‌ نێوان ئ���ه‌وان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقیش‪ ،‬ئه‌و تا راده‌یه‌ك رازیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ش���ڵێت "هاوكاریه‌كه‌یان له‌ئاس���تی‌‬ ‫پێویستدا نیه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ پێویستمان‬ ‫به‌بودج���ه‌‌و ته‌قه‌مه‌نیی‌ زیات���ر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ئێس���تا یه‌ك دوژمنی‌‬ ‫هاوبه‌شمان هه‌یه‌ كه‌ داعشه‌‪ ،‬هاوكات تا‬ ‫ئێستاش هه‌رێمێكین له‌عێراق"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫پۆسته‌كانی كوردستان دابه‌ش ده‌كرێن‬ ‫الیه‌نه‌كان پشكی خۆیان له‌پارتی‌و یه‌كێتی ده‌ستێنن‬

‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫له‌دوای هه‌ڵبژاردنی یه‌كه‌م خولی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان له‌ساڵی‬ ‫‪1992‬و پێكهێنانی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ته‌واوی پۆسته‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌نێوان یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتیدا دابه‌شكراون‌و تا ئه‌مڕۆش‬ ‫زۆرترین پۆسته‌كانی كوردستان‬ ‫له‌ده‌ستی ئه‌و دو حزبه‌دان‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك له‌پارێزگای هه‌ولێرو‬ ‫دهۆك به‌ڕێژه‌ی زیاتر (‪)%98‬‬ ‫ی پۆسته‌كان له‌ده‌ستی پارتیدایه‌و‬ ‫له‌پارێزگای سلێمانی‌و هه‌ڵه‌بجه‌ش‬ ‫له‌(‪)%95‬ی له‌ده‌ستی یه‌كێتیدایه‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای گۆڕانی نه‌خشه‌ی سیاسی‬ ‫هێزه‌كان به‌تایبه‌تیش له‌دوای‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ‪2009/7/25‬ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ گۆڕانكاریه‌ك له‌پۆسته‌كاندا‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش پۆستی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان‌و قایمقام‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای به‌شداریكردنی ته‌واوی هێز‌ه‬ ‫سیاسیه‌كان له‌حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌ئێستادا هێزه‌كان داوای‬ ‫پشكی خۆیان ده‌كه‌ن له‌ته‌واوی‬ ‫داموده‌زگاو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستاندا‪ ،‬ئه‌ویش له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای ڕێژه‌ی ئه‌و ده‌نگانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌دوایین هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكانی هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫هاتوه‌‪.‬‬ ‫پارێزگای سلێمانی‬ ‫له‌پارێ���زگای س���لێمانی به‌ئیداره‌ی‬ ‫گه‌رمیان‌و ڕاپه‌رینه‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬له‌به‌رزترین پۆس���ته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌ی���ه‌ك له‌پارێ���زگارو دو به‌رپرس���ی‬ ‫ئی���داره‌و (‪ 14‬قایمقام) (‪ 58‬ناحیه‌)‌و‬ ‫(‪ 68‬ش���اره‌وانی) پێكهاتوه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫پارێ���زگای هه‌ڵه‌بج���ه‌ش ك��� ‌ه له‌یه‌ك‬

‫س���ێ پۆس���تیان یه‌كێتیی نین‌واتا (‬ ‫‪)%98‬ی پۆس���ت ‌ه ب���ااڵكان یه‌كێتیین‌و‬ ‫نزیكه‌ی ( ‪)%2‬ی به‌ده‌ست الیه‌نه‌كانی‬ ‫تره‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌م ڕێژه‌ی ‌ه بۆ پۆس���ته‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ش هه‌روا كه‌ له‌ك���ۆی (‪)7740‬‬ ‫پۆس���تی دیك���ه‌ نزیك���ه‌ی (‪)%95‬ی‬ ‫له‌ده‌ستی یه‌كێتییدایه‌و (‪ )%5‬له‌ده‌ستی‬ ‫الیه‌نه‌كانی تردایه‌‪.‬‬ ‫له‌دیارترین پۆست ‌ه بااڵكانی پارێزگای‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬پارێ���زگا‪ ،‬قائیمقامیه‌ت���ی‬ ‫ناوه‌ن���دی س���لێمانی‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ش���اره‌وانی س���لێمانی‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫پۆلیس���ی هاتوچ���ۆ‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫پۆلیس���ی شارس���تانی‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫ئاساییش���ی س���لێمانی‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گشتی په‌روه‌رده‌ی س���لێمانی‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫(به‌ڕێوه‌به‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی رۆژهه‌اڵت‌و‬ ‫رۆژئ���اوا) به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری رۆش���نبیریی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تیی‬ ‫كتێبخانه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی كاره‌با‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تیی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پاس���پۆرتی س���لێمانی‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ته‌ندروس���تیی سلێمانی‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی زانكۆی سلێمانی‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ره‌گه‌زنام���ه‌‪ ،‬دادگای س���لێمانی‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری بانك���ه‌كان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ئاوی سلێمانی‪ ،‬سه‌رجه‌م ‌وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتییان له‌سلێمانی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌پارێ���زگای س���لێمانی به‌پێی ئاماری‬ ‫‪ )2333( ،2013‬به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخان ‌ه‬ ‫هه‌ن‪.‬‬ ‫هاوكات له‌ه���ه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كدا‬ ‫سه‌دان پۆستی دیك ‌ه هه‌ن‪ ،‬له‌كارگێڕیی‌و‬ ‫ئیداریی‌و به‌ڕێوه‌به‌ری به‌شه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫زانكۆی س���لێمانی به‌نمون��� ‌ه‌وه‌ربگرین‬ ‫كه‌ پێكدێت له‌نزیكه‌ی (‪ )200‬پۆس���ت‬ ‫به‌ته‌واوی س���ه‌رۆكی به‌ش‌و راگرایه‌تی‌و‬ ‫به‌رپرسی به‌شه‌كانه‌وه‌‪ ،‬هاوكات سه‌رجه‌م‬ ‫قه‌زاكانی سه‌ر به‌پارێزگای سلێمانی ك ‌ه‬ ‫ژماره‌ی���ان (‪ )14‬قه‌زایه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫قایمق���ام‪ ،‬س���ه‌رۆكی ش���اره‌وانی‪،‬‬

‫له‌قه‌زاكاندا هه‌یه‌‪ .‬ب���ۆ نمونه‌ له‌قه‌زای ‪ )525‬پۆستی دیكه‌ی به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌بج��� ‌ه ك��� ‌ه له‌ئێس���تادا پارێزگای ‌ه‬ ‫(‪ )40‬به‌ڕێوه‌به‌رێتی هه‌ن‪ .‬س���ه‌رجه‌م‬ ‫پۆسته‌كانی پارێزگای هه‌ولێر‬ ‫ناحیه‌كان���ی پارێ���زگای س���لێمانی‌و‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پۆس���ته‌كانی پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ك ‌ه ژماره‌یان (‪ )62‬ناحیه‌یه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر له‌دوای ش���ه‌ڕی ناوخۆو ‪31‬ی‬ ‫(‪ )1860‬پۆست هه‌ن‪.‬‬ ‫ئابه‌و‌ه به‌ته‌واوی پۆسته‌كانی پارێزگای‬ ‫به‌وپێیه‌ش له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی هه‌ولێر كه‌وتنه‌ ده‌ستی پارتی دیموكراتی‬ ‫پارێزگاكان���دا بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان ك ‌ه كوردستان‪ ،‬پارێزگای هه‌ولێر ك ‌ه له‌(‪10‬‬ ‫هیچ پۆس���تێكی له‌ده‌ستدا نیه‌ (‪ )%40‬قه‌زا)‌و (‪ 34‬ناحیه‌) پێكهاتوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ده‌نگه‌كان‌و یه‌كێتیی (‪‌)%35‬و پارتی (‪ 84‬به‌ڕێوه‌به‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی)‬ ‫(‪)%10‬و یه‌كگرت���و (‪‌)%7‬و كۆم���ه‌ڵ له‌پارێزگای هه‌ولێر سه‌رجه‌می قایمقام‌و‬ ‫(‪‌)%6‬و الیه‌نه‌كان���ی تری���ش (‪)%4‬ی سه‌رۆكی شاره‌وانی‌و به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌و‬ ‫ده‌نگه‌كانی���ان به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان سه‌ر به‌پارتی دیموكراتی‬ ‫پۆس���ته‌كان به‌پێی ده‌نگ���ی هێزه‌كان كوردستانن جگه‌ له‌پۆسته‌كانی سنوری‬ ‫داب���ه‌ش بكرێ���ن‪ ،‬بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان ق���ه‌زای كۆیه‌ ك���ه‌ یه‌كێتیین‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫(‪ )%40‬ی پۆس���ته‌كانی پارێ���زگای زیاتر له‌(‪ 2‬هه‌زار‌و ‪ )140‬قوتابخان ‌ه هه‌ن‬ ‫سلێمانی به‌رده‌كه‌وێت كه‌ (‪ 6‬قایمقام)‌و جگ ‌ه له‌قوتابخانه‌كانی سه‌ر به‌پارێزگای‬ ‫(‪ 23‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌) له‌كۆی (‪ )58‬هه‌ولێ���ر ت���ه‌واوی به‌ڕێوه‌به‌رێتیه‌كان‬ ‫ناحی ‌ه بێ چ���وار ناحیه‌كه‌ی پارێزگای له‌ده‌ستی پارتیدان له‌پارێزگای هه‌ولێر‬

‫پارێزگای هه‌ولێر كه‌ له‌(‪ 10‬قه‌زا)‌و (‪ 34‬ناحیه‌) پێكهاتوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ (‪84‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی) له‌پارێزگای هه‌ولێر سه‌رجه‌می قایمقام‌و‬ ‫سه‌رۆكی شاره‌وانی‌و به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان سه‌ر به‌پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانن جگه‌ له‌پۆسته‌كانی سنوری قه‌زای كۆیه‌ كه‌ یه‌كێتیین‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬ل���ه‌(‪ )1020‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫گش���تیی‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی (‪)408‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی‌و به‌ڕێوه‌به‌رو له‌كۆی‬ ‫(‪ )2333‬به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخان ‌ه (‪)933‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌ی به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ه���اوكات له‌نزیكه‌ی (‪ )8760‬پۆس���ت‬ ‫زیاتر له‌(‪ )3500‬پۆس���تی له‌پارێزگای‬ ‫س���لێمانی‌و هه‌ڵه‌بج���ه‌ به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬

‫له‌سنوری پارێزگای سلێمانی‌و هه‌ڵه‌بجه‌ پۆستی دو پارێزگا‌و دو‬ ‫ئیداره‌و (‪ 15‬قه‌زا)‌و (‪ 62‬ناحیه‌)‌و (‪ 73‬شاره‌وانی)‪ ،‬پارێزگاری‬ ‫سلێمانی‌و به‌رپرسی هه‌ردو ئیداره‌ی ڕاپه‌رین‌و گه‌رمیان‌و سه‌رجه‌م ‪15‬‬ ‫قایمقامه‌كه‌و ‪ 62‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌كه‌‌و ‪ 73‬شاره‌وانیه‌كه‌ یه‌كێتین‬ ‫جگه‌ له‌قایمقامی شاره‌زورو به‌ڕێوه‌به‌ری سێ شاره‌وانی‬ ‫پارێزگا‌و (‪ 4‬ناحیه‌)‌و (‪ 5‬ش���اره‌وانی)‬ ‫پێكهات���وه‌‪‌،‬واتا له‌س���نوری پارێزگای‬ ‫س���لێمانی‌و هه‌ڵه‌بج���ه‌ پۆس���تی دو‬ ‫پارێزگا‌و دو ئیداره‌و (‪ 15‬قه‌زا)‌و (‪62‬‬ ‫ناحیه‌)‌و (‪ 73‬ش���اره‌وانی)‪ ،‬پارێزگاری‬ ‫سلێمانی‌و به‌رپرس���ی هه‌ردو ئیداره‌ی‬ ‫ڕاپه‌ری���ن‌و گه‌رمی���ان‌و س���ه‌رجه‌م ‪15‬‬ ‫قایمقامه‌كه‌و ‪ 62‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌كه‌‌و‬ ‫‪ 73‬شاره‌وانیه‌ك ‌ه سه‌رجه‌میان یه‌كێتین‬ ‫جگه‌ له‌قایمقامی شاره‌زورو به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫سێ شاره‌وانی ئه‌وانیش شاره‌وانیه‌كانی‬ ‫(س���یروان‪ ،‬خورماڵ‪ ،‬سه‌یدسادق)ن‪،‬‬ ‫‌واتا له‌كۆی (‪ )174‬پۆس���تی بااڵ ته‌نها‬

‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس���ی هاتوچ���ۆ‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی دادگا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی‬ ‫شارس���تانی‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری ئاس���اییش‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ته‌ندروستیی‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری رۆشنبیریی‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری كتێبخانه‌‪ ،‬سه‌رۆكی زانكۆ‪،‬‬ ‫یان په‌یمانگا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری ره‌گه‌زنامه‌‪،‬‬ ‫سه‌دان به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌‪ ،‬ده‌یان‬ ‫نه‌خۆشخانه‌و بنكه‌ی ته‌ندروستیی‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌هه‌ر قه‌زایه‌كدا (‪ )20‬پۆستی‬ ‫ب���ااڵو له‌گ���ه‌ڵ (‪ )100‬پۆس���تی دیك ‌ه‬ ‫ئه‌ژماربكرێت ئه‌وا له‌سه‌رجه‌م قه‌زاكانی‬ ‫س���لێمانیدا زیاتر له‌(‪ )1800‬پۆس���ت‬

‫هه‌روه‌ها یه‌كێتیی ك ‌ه ئێس���تا زۆرینه‌ی‬ ‫پۆس���ته‌كانی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و (‪)%35‬‬ ‫ی ده‌نگه‌كان���ی هه‌ی��� ‌ه (‪ )5‬پۆس���تی‬ ‫قایمق���ام‌و (‪ )20‬پۆس���تی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحی���ه‌ی به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬پارتی نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 2‬قایمقام)‌و (‪ 6‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌)‌و‬ ‫له‌كۆی پۆس���ته‌كانی سلێمانی (‪)876‬‬ ‫پۆس���تی به‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬یه‌كگرت���وی‬ ‫ئیس�ل�امیی به‌پێی رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫(‪ 1‬قایمقام)‌و (‪ 4‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحی ‌ه)‌و‬ ‫زیاتر له‌(‪ )613‬پۆستی به‌رده‌كه‌وێت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امییش پۆس���تی (‪1‬‬ ‫قایمقام)‌و (‪ 4‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌)‌و (‬

‫كه‌ زیاتر له‌(‪ 7‬هه‌زار‌و ‪ )500‬پۆس���تی‬ ‫له‌خۆگرت���وه‌‪ ،‬جگ��� ‌ه له‌پۆس���ته‌كانی‬ ‫قه‌زای كۆی ‌ه ك ‌ه یه‌كێتیین س���ه‌رجه‌می‬ ‫پۆس���ته‌كان به‌بچوكترین پۆس���تیه‌و‌ه‬ ‫پارتی���ن‌و له‌الیه‌ن پارت���ی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ دان���راون‪‌ ،‬واتا له‌كۆی‬ ‫‪ 10‬ق���ه‌زا ‪ 9‬ق���ه‌زای پارتی���ه‌و قه‌زای‬ ‫كۆیه‌ یه‌كێتیه‌‪‌،‬واتا (‪)%90‬ی‌ پۆس���تی‬ ‫قایمقام���ه‌كان الی پارتین‌و (‪)%10‬ش‬ ‫الی یه‌كێتیی���ن‪ ،‬له‌ك���ۆی (‪ )34‬ناحی ‌ه‬ ‫(‪ 5‬ناحی���ه‌)ی س���ه‌ر به‌ق���ه‌زای كۆی ‌ه‬ ‫یه‌كێتیین‪‌ ،‬واتا (‪)%82‬ی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحیه‌كان���ی پارتی���ن‌و (‪)%18‬ی‬ ‫یه‌كێتیی���ن‌و به‌وپێی���ه‌ش له‌پارێزگای‬ ‫هه‌ولێر (‪)%100‬ی‌ پۆس���ته‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتییه‌وه‌ دانراون‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دابه‌ش���كردنی پۆس���ته‌كانی‬ ‫پارێ���زگای هه‌ولێ���ر به‌پێ���ی ئه‌نجامی‬ ‫ده‌نگه‌كان���ی هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگاكان ك���ه‌ ل���ه‌‪30‬ی نیس���انی‬ ‫‪ 2014‬به‌ڕێوه‌چ���و ئه‌ژمار بكرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫پارت���ی (‪)%48‬ی‌ ده‌نگه‌كانی هێناوه‌و‬ ‫به‌وپێی���ه‌ش ته‌نه���ا (‪ 5‬قایمقام���ی)‬ ‫به‌رده‌كه‌وێ���ت له‌ك���ۆی ‪ 10‬قایمقام ك ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا (‪ 9‬قایمقام)ی‌ به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ه���اوكات به‌ك���ۆی ‪ 34‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫ی ناحیه‌یان‬ ‫ناحی��� ‌ه (‪ 16‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر) ‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌ئێس���تادا‬ ‫پۆس���تی (‪ )29‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحیه‌ی‬ ‫پارێ���زگای هه‌ولێری به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌پۆس���تی به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كانیشدا‬ ‫ك���ه‌ (‪ )84‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی���ه‌ (‪)40‬‬ ‫پۆستی به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ه���اوكات یه‌كێتی���ی نیش���تیمانیی‬ ‫كوردس���تان ك ‌ه له‌هه‌ولێ���ر (‪)%21‬ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬پۆس���تی‬

‫(‪ 2‬قایمقام)ی���ان به‌رده‌كه‌وێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا (‪ )7‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحییه‌یان‬ ‫به‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ (‪ )18‬پۆس���تی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تیی‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پۆس���تی (‪ )450‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫قوتابخان���ه‌ی به‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌ كه‌ هیچ پۆس���تێكی‬ ‫ئ���ه‌و پارێزگای���ه‌ی به‌ده‌س���ته‌وه‌ نیه‌و‬ ‫(‪)%14‬ی ده‌نگی پارێ���زگای هه‌ولێری‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ش له‌كۆی ‪10‬‬ ‫قایمق���ام (‪ )1‬قایمقامی به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ (‪ )5‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌و (‪)12‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تیی‌و‬ ‫(‪ )300‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری قوتابخانه‌و ده‌یان‬ ‫پۆستی دیكه‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امییش ك ‌ه له‌( ‪)%8‬‬ ‫ی ده‌نگ���ی ئه‌و پارێزگایه‌ی هه‌یه‌‪)1( ،‬‬ ‫پۆس���تی قایمق���ام‌و (‪ )3‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحی���ه‌و (‪ )8‬به‌ڕێوه‌به‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گش���تیی‌و ده‌یان پۆس���تی دیكه‌ی له‌و‬ ‫پارێزگای���ه‌ به‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬یه‌كگرتوی‬ ‫ئیسالمیی كوردس���تانیش كه‌ (‪)%6‬ی‬ ‫ده‌نگی ئه‌و پارێزگایه‌ی هه‌یه‌ پۆستێكی‬ ‫قایمق���ام‌و (‪ )2‬پۆس���تی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحیه‌و (‪ )6‬پۆس���تی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت له‌گه‌ڵ (‪ )130‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫قوتابخانه‌‪.‬‬ ‫پارێزگای دهۆك‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پارێ���زگای دهۆك ك ‌ه‬ ‫له‌ئێس���تادا ته‌واوی پۆس���ته‌كانی ئه‌و‬ ‫پارێزگای ‌ه له‌ده‌ستی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تاندایه‌ ك ‌ه له‌پارێ���زگارو (‪)7‬‬ ‫قه‌زا پێكهاتوه‌ له‌گ���ه‌ڵ (‪ )24‬ناحیه‌و‬ ‫زیاتر له‌(‪ )50‬به‌ڕێوه‌به‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گش���تیی له‌و پارێزگای��� ‌ه هه‌یه‌و (‪)100‬‬ ‫پۆستی بااڵی دیكه‌ش له‌و پارێزگایه‌دا‬

‫هه‌ن‪.‬‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ش ئه‌گه‌ر پۆس���ته‌كانی‬ ‫پارێ���زگای ده���ۆك به‌پێ���ی ڕێ���ژه‌ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی هه‌ڵبژاردن دابه‌ش بكرێن ئه‌وا‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس���تان (‪)%71‬‬ ‫ی ده‌نگ���ی ئه‌و پارێزگای���ه‌ی هێناوه‌و‬ ‫به‌و پێیه‌ش له‌كۆی (‪ )7‬قه‌زا پۆس���تی‬ ‫(‪ )5‬قایمق���ام‌و له‌ك���ۆی (‪ )24‬ناحی ‌ه‬ ‫پۆس���تی (‪ )17‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحیه‌ی‬ ‫به‌رده‌كه‌وی���ت‪ ،‬ه���اوكات یه‌كگرت���وی‬ ‫ئیس�ل�امیی كوردس���تان ك ‌ه (‪)%13‬ی‬ ‫ده‌نگی ئه‌و پارێزگایه‌ی هه‌یه‌ پۆس���تی‬ ‫(‪ )1‬قایمقامی به‌رده‌كه‌وێت له‌گه‌ڵ (‪)3‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ناحیه‌و ده‌یان پۆس���تی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬هه‌رچی یه‌كێتیی نیش���تیمانیی‬ ‫كوردس���تان ‌ه ك��� ‌ه (‪)%8‬ی ده‌نگی ئه‌و‬ ‫پارێزگایه‌ی هه‌ی ‌ه پۆس���تێكی قایمقام‌و‬ ‫(‪ )2‬به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی به‌رده‌كه‌وێت‬ ‫له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی‪،‬‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕانی���ش ك���ه‌ له‌(‪)%5‬‬ ‫ی ده‌نگ���ی ئ���ه‌و پارێزگایه‌ی هه‌یه‌ (‪1‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحی ‌ه)‌و (‪ )3‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گشتیی‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ته‌واوی پۆس���ته‌كانی پارێزگای‬ ‫ده���ۆك (‪)%100‬ی له‌الی���ه‌ن پارت���ی‬ ‫دیموكراتی كوردستانه‌وه‌ قۆرغكراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پۆس���ته‌كانی دیكه‌ش‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی هه‌رێمی كوردستان ك ‌ه‬ ‫زیاتر له‌(‪ )215‬به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تیی‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌كان هه‌ن‌و له‌ئێس���تادا (‪)114‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری س���ه‌ر به‌پارتیه‌و (‪)93‬‬ ‫یان س���ه‌ر به‌یه‌كێتیه‌و (‪)8‬یان س���ه‌ر‬ ‫به‌الیه‌نه‌كانی دیكه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌و رێژه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئاستی هه‌رێم پارتی‬ ‫ده‌بێت به‌پێی ڕێژه‌ی خۆی ك ‌ه (‪)%38‬‬ ‫‌ه ده‌بێ���ت ته‌نه���ا (‪ )81‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گش���تیی هه‌بێت‌و گۆڕان كه‌ (‪)%24‬ی‬ ‫ده‌نگه‌كان���ی هه‌یه‌‌و هیچ به‌ڕێوه‌به‌رێكی‬ ‫گش���تیی نی���ه‌ (‪ )57‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫گش���تیی به‌رده‌كه‌وێت‌و یه‌كێتیی (‪)39‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تیی‌و یه‌كگرتو (‪)22‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی‌و كۆمه‌ڵیش (‪)13‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تیی‌و الیه‌نه‌كان���ی‬ ‫تری���ش (‪ )10‬به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تییان‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌پۆس���تی‬ ‫راوێ���ژكار‌و ده‌س���ته‌و دامه‌زاراوه‌كانی‬ ‫دیكه‌ش هه‌ر یه‌كێك له‌حزبه‌كانی دیك ‌ه‬ ‫ده‌یان پۆس���تی دیكه‌یان به‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ك ‌ه له‌ئێستادا له‌نێوان یه‌كێتیی‌و پارتیدا‬ ‫دابه‌شكراون‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫‪5‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫په‌رله‌مان به‌ئۆپۆزیسیۆنه‌و‌ه چاالكتر بو‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫به‌راوردێك له‌نێوان په‌رله‌مانی‌ ئێستاو پێشو له‌دید ‌ی س ‌ێ په‌رله‌مانتاره‌وه‌‬

‫ی دیاریی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ته‌واوی ‌‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‌‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو پێیوای ‌ه ئه‌و پرۆژ‌ه یاسایانه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌په‌رله‌مان ده‌رده‌چ���ن‌و ده‌نگیان‬ ‫ی‬ ‫ی ڕابردوی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫له‌خول ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫بۆ ده‌درێ���ت پێوه‌رن‌و ئه‌دا ‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬سێ الیه‌ن كه‌ ئێستا‬ ‫ده‌رده‌خه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه پرۆژ‌ه یاس���ا هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌حكومه‌تدان ئۆپۆزیسۆن بون‪،‬‬ ‫بۆ ته‌نیا چینێكی‌ كۆمه‌ڵگا گرنگه‌ به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان ‌‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ به‌ڕێوه‌چون ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستانی‌ قورستركردبو‪ ،‬یاس���ا هه‌ی ‌ه بۆ كۆی‌ گشتی ‌‬ ‫گرنگ���ه‌و ئ���ه‌وه‌ش ئه‌بێت���ه‌ هۆكارێك‬ ‫ئایا په‌رله‌مان له‌م خوله‌یدا كاراتر‌ه‬ ‫ی پ���رۆژ‌ه یاس���اكه‌ گرنگیی‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫یان له‌خولی‌ رابردویدا؟ س ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ ئه‌ندام له‌هه‌ردو خوله‌كه‌‪ ،‬تایبه‌ت خ���ۆی‌ هه‌بێت‌و هه‌یبه‌تی‌ خۆ ‌‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرسیاره‌دا راو بۆچونیان له‌ن���او خه‌ڵ���ك دیاری���ی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "پێموای ‌ه ئێس���تا په‌رله‌مان كار ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫جیاوازه‌‪.‬‬ ‫جدییش ده‌كات‌و ئۆپۆزیسیۆنیش نیه‌‪،‬‬ ‫ی ب���ه‌اڵم په‌رله‌مان له‌خولی‌ پێش���ودا تا‬ ‫ی خول ‌‬ ‫عه‌ب���دواڵ مه‌حمود ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی ڕاده‌یه‌ك باشتر‌و كاراتر بو‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫پێش���و ئ���ه‌م خول���ه‌ی‌ په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی بودج���ه‌ ك ‌ه‬ ‫كوردستان له‌فراكسیۆنی‌ سۆشیالیست قه‌یران���ه‌كان‌و كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌م���ان ده‌رده‌خات په‌ك ‌‬ ‫ی گرنگی ‌‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫ی كوردستان له‌م خوله‌دا به‌راورد ئه‌م خوله‌یان خستوه‌و ئه‌بێت دوای‌ ئه‌و‬ ‫گشتی ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بدرێت‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫به‌خولی‌ رابردو‪ ،‬ل���ه‌دو روه‌وه‌ گۆڕاوه‌‪ ،‬سێ ساڵ ‌ه بڕیار ‌‬ ‫ی ك ‌ه كامه‌یان كاراتر بوه‌"‪.‬‬ ‫ی ك��� ‌ه جه‌نگ به‌رۆك ‌‬ ‫یه‌كه‌میان ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانتارێك���ی‌ یه‌كێت���ی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌رێم گرتوه‌‌و دوه‌میش���یان نه‌مان ‌‬ ‫ی هاوكۆك���ه‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���ۆن‌و پێكهێنان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند ئ���ه‌و بۆچون���ه‌ی‌ په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫بنك ‌ه فراوان‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫سۆسیالیس���ت‌و‬ ‫ی فراكس���یۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫"له‌به‌ر ئه‌و دو ه���ۆكاره‌ به‌راوردكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���تێك ‌‬ ‫ی ڕابردو‪ ،‬به‌م پێیانوایه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌س���ه‌نگاندن ‌‬ ‫كار‌و چاالكیه‌كان���ی‌ خول ‌‬ ‫ی ئێس���تا كارێكی‌ ئاس���ان نییه‌‌و ئاس���ان نیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێیوای���ه‌ ئه‌م‬ ‫خوله‌ ‌‬ ‫زه‌حمه‌ت���ه‌ بتوانرێـ���ت حوكمدانێ���ك په‌رله‌مانه‌ هیچی‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫گۆران ئازاد ئه‌ندامی‌ خولی‌ پێش���وو‬ ‫ی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه بدرێ���ت له‌س���ه‌ر ئه‌دا ‌‬ ‫ئه‌م خول���ه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫كاره‌كانی‌ دو خولی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ دره‌نگ له‌فراكسیۆنی‌ سه‌وز به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ك ‌ه "ره‌نگه‌ بڕیاردان به‌و شێوه‌یه‌ قورس‬ ‫ی ڕێكنه‌كه‌وتن ‌‬ ‫كابینه‌ك ‌ه پێكهێنرا به‌هۆ ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان‪ ،‬ئه‌م خول ‌ه هێشتا نه‌كه‌وتۆت ‌ه بێت له‌سه‌ر په‌رله‌مان‪ ،‬چونكه‌ چه‌ندین‬ ‫ی په‌رله‌مان سێ‬ ‫ی هه‌یه‌و ئیش ‌‬ ‫س���ه‌ر پێگه‌و ڕێچكه‌ی‌ خۆی‌‌و ئه‌وه‌ش سێكته‌ر ‌‬ ‫ی گرنگ ‌ه چاودێرییكردنی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫ی شت ‌‬ ‫هێش���تا ئه‌دای‌ ئه‌و خوله‌ی‌ په‌رله‌مان ‌‬

‫ی بانگهێشت نه‌كردو‌ه‬ ‫نه‌كردوه‌و كه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ لێپێچینه‌وه‌‪ ،‬ته‌نی���ا میوانداریه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاش���تی‌ هه‌ورامی‌ ك���ردوه‌و ئه‌دایه‌ك ‌‬ ‫ی خراپی‌ ئ���ه‌م خول���ه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ت���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���تر له‌هه‌مو پرۆژه‌ یاساكان خود ‌‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ن���د به‌و خوله‌ ئاماد‌ه‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ده‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئیستا هیچ وه‌زیرێك نایه‌ت‬ ‫ی قانونه‌كان‌و پرۆژ‌ه‬ ‫له‌موناقه‌ش���ه‌كردن ‌‬ ‫یاسای‌ گرنگیش په‌سند نه‌كراون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركردن��� ‌‬ ‫ی "ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫یاساكانیش���ه‌وه‌ هێ���زی‌ ئ���ه‌م خول ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان زۆر كه‌م���ه‌و له‌ژم���اره‌ ‌‬ ‫په‌نج���ه‌كان تێناپه‌ڕێت‪ ،‬ته‌نها یه‌ك دو‬ ‫ی‬ ‫یاسای‌ گرنگ ده‌رچون ئه‌وانیش یاسا ‌‬ ‫كۆمس���یۆن‌و زمان ‌ه فه‌رمانیه‌كان بون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌رن���ا په‌رله‌م���ان ش���تێكی‌ گرنگ ‌‬ ‫نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ناوب���راو جه‌غت��� ‌‬ ‫ك���رده‌و‌ه ك���ه‌ ل���ه‌م خول���ه‌دا ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ پڕۆفیش���ناڵ زۆر كه‌من‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیفلیجی ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش په‌رله‌مانی‌ توش��� ‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌هه‌ندێك به‌ش‌و پسپۆرییدا‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌خول ‌‬ ‫كه‌سی‌ ش���یاو نیه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫پێشودا كه‌س���انی‌ شاره‌زاو ته‌كنۆكرات‬ ‫هه‌ب���ون بۆ نمون ‌ه له‌م خوله‌ ته‌نیا یه‌ك‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬حاكم‌و‬ ‫دكتۆر ‌‬ ‫ی پێشو‬ ‫ی تێدا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم خول ‌‬ ‫پارێزه‌ر ‌‬ ‫ی له‌پل ‌ه‬ ‫ی چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی‌ پس���پۆر ‌‬ ‫ی یاس���او په‌سه‌ندكردن ‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫پرۆژ‌ه یاس���اكان‌و گفتوگۆكردن له‌سه‌ر بااڵكان تێدا بو"‪.‬‬ ‫ی "له‌خولی‌ پێشوی‌ په‌رله‌مان‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫بودجه‌"‪.‬‬ ‫ی نێوان ئه‌ندام په‌رله‌مانان‬ ‫ی رونك���رده‌وه‌ ك ‌ه له‌م تێگه‌یش���تن ‌‬ ‫گ���ۆران ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌كردو‌ه باش���تر بوو زیات���ر یه‌كتری���ان قبوڵ‬ ‫خول���ه‌دا په‌رله‌م���ان هیچ��� ‌‬ ‫ی بو كه‌چ���ی‌ ل���ه‌م خوله‌ تاكو ئیس���تا‬ ‫له‌س���ه‌ر بودجه‌‪ ،‬چونك ‌ه نیه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین ئه‌ندام په‌رله‌مان نه‌خۆش���ی ‌‬ ‫ی وا ‌‬ ‫"په‌رله‌مان ل���ه‌م خول���ه‌دا هیچ ‌‬

‫له‌م خوله‌دا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مان ‌‬ ‫پڕۆفیشناڵ زۆر‬ ‫كه‌من‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی توش ‌‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئیفلیجیی‌ كردو‌ه‬ ‫كه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫به‌ش‌و پسپۆرییدا‬ ‫ی شیاو نیه‬ ‫كه‌س ‌‬

‫هه‌ڵبژاردنی���ان هه‌ی���ه‌و به‌رین���ه‌داون‌و‬ ‫لێكتێگه‌یشتن له‌نێوان په‌رله‌مانتاران زۆر‬ ‫خراپه‌ له‌كاتێكدا هه‌مویان له‌حكومه‌تن‌و‬ ‫هه‌مویان له‌به‌غدان به‌یه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ گۆران ئازاد ك ‌ه "خول ‌‬ ‫پێش���وی‌ په‌رله‌م���ان به‌س���ه‌ركه‌وتوتر‬ ‫ی‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫ده‌زانێ���ت"‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك��� ‌‬ ‫ئه‌ن���دام له‌ه���ه‌ردو خوله‌ك���ه‌ پێیوای ‌ه‬ ‫ی په‌رله‌ماندا زۆر‬ ‫كاركردن له‌م خول��� ‌ه ‌‬ ‫ئاسانتره‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌میش هاوكۆك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌هی‌ ك ‌ه په‌رله‌مان له‌خول ‌‬ ‫پێشویدا چاالكتر بو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئامین���ه‌ زك���ری‌ ئه‌ندام���ی‌ خول��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫پێشوو ئێستا ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ زه‌رد به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و‌هی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان به‌شدارن‬ ‫له‌حكومه‌ت‌و كه‌س ئۆپۆزیس���یۆن نیه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ كاركردن له‌م خوله‌ زۆر ئاس���انه‌و‬ ‫ی به‌رده‌می‌ زۆر نییه‌ چونك ‌ه هه‌ر‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ش���تێك یان یاس���ایه‌ك هه‌بێت پێشتر‬ ‫ڕێككه‌وت���ن ئه‌نجامده‌رێ���ت له‌نێ���وان‬ ‫ی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان ئه‌وكات پێشكه‌ش��� ‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌كرێـت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "دو خول���ه‌ ئه‌ندام ‌‬ ‫ئامین��� ‌ه وت��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانم‪ ،‬خولی‌ پێش���و كاراتربو له‌م‬ ‫خوله‌ ل���ه‌ڕوی‌ په‌س���ه‌ندكردنی‌ پرۆژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یاساوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌ئێستادا كێشه‌ ‌‬ ‫زۆر ڕوبه‌روی‌ كوردس���تان بۆته‌و‌ه به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ئه‌دای‌ كاره‌كان ‌‬ ‫ئه‌م خوله‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان ‌‬ ‫الوازه‌و ب���ۆ چاودێرییكردن ‌‬ ‫حكومه‌ت وه‌ك خولی‌ ڕابردو نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوبێت‪ ،‬ب���ۆ دیارییكردن��� ‌‬ ‫ی پێشو‬ ‫یاساكان‌و په‌سندكردنیان خول ‌‬ ‫زۆر باشترو چاالكتر بو"‪.‬‬

‫ی فراكسیۆنه‌كانیانه‌وه‌؟‬ ‫ئایا په‌رله‌مانتاران پابه‌ندن به‌بڕیار ‌‬

‫"گرنگ فراكسیۆنه‌كه‌م نیه‌‪ ،‬گرنگ خۆمم"‬ ‫ئا‪ :‬هـــانــا‌‬ ‫زۆرجار په‌رله‌مانتاران ده‌نگ بۆ‬ ‫ی‬ ‫پڕۆژ‌ه یاسایه‌ك ده‌ده‌ن بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خۆیاندا بگونجێت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ بۆچون ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتاریش هه‌ن پێداگری ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ده‌نگ به‌پڕۆژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یاسایه‌ك ناده‌ن ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ خود ‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی‌ خۆیدا یه‌كنه‌گرێته‌و‌ه با‬ ‫فراكسیۆنه‌كه‌شی‌ له‌گه‌ڵی‌ بێـت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫فه‌رهاد سه‌نگاو ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫"گرنگ فراكس���یۆنه‌كه‌م نی���ه‌‪ ،‬گرنگ‬ ‫خۆمم‪ ،‬چونكه‌ م���ن خۆم بڕیارده‌ده‌م‌و‬ ‫ی بڕیاری‌ خۆمم‪ ،‬بۆیه‌ هیچ‬ ‫خۆم خاوه‌ن ‌‬ ‫كات ئه‌و‌ه مه‌رج نییه‌ ك ‌ه فراكسیۆنه‌كه‌م‬ ‫چی‌ پێ باش بێت منیش هه‌مان ش���تم‬ ‫ی ئه‌وان‬ ‫پێ ب���اش بێ���ت له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌مویان وه‌ك من نین له‌بیركردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "من له‌بڕیارداندا سه‌ربه‌خۆم‌و‬ ‫هیچ كه‌سێك ناتوانێـت زۆرم لێبكات تا‬ ‫بڕیارێك بده‌م‪ ،‬چونك���ه‌ من فه‌رهادم‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌شم خۆمه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ی بڕیاردان له‌ده‌س���تی‌ خۆمدای ‌ه‬ ‫توان���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌م���و براده‌رانی‌ فراكس���یۆن ‌‬ ‫س���ه‌وز له‌گه‌ڵ پڕۆژ‌ه یاسایه‌ك بن یان‬ ‫هه‌م���و په‌رله‌مانی‌ له‌گ���ه‌ڵ بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫بڕوام پێی‌ نه‌بێت‌و الم گرنگ نه‌بێت من‬ ‫ی نابم"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫وتیشی‌ "هیچ كه‌سێك ناتوانێـت زۆرم‬ ‫لێب���كات‪ ،‬هه‌مو حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵس���ن ناتوانن بڕیارێك���م پێبده‌ن‪،‬‬ ‫ی من وایه‌ كه‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫چونكه‌ سروشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبم‌و خۆم خاوه‌ن��� ‌‬ ‫خۆم بم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ له‌په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ گرنگی���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی زیات���ر ده‌ده‌ن به‌بڕی���ار ‌‬ ‫بایه‌خێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانیان‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێداگری ‌‬ ‫ی خۆی���ان‬ ‫ی بۆچون��� ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر گرنگی��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هال���و ئه‌ن���دام په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫عه‌ل��� ‌‬ ‫ی زه‌رد ئاماژ‌ه‬ ‫كوردس���تان له‌فراكسیۆن ‌‬

‫بۆ ناردنی وتارو بابه‌ت‪ ،‬په‌یوه‌ندی بکه‌ن ب ‌ه ‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫هیچ كاتێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ نیم پرۆژ‌ه‬ ‫یاسایه‌ك یان‬ ‫بڕیارێك هه‌بێت‬ ‫من الم په‌سند‬ ‫ی‬ ‫نه‌بێت‌و ده‌نگ ‌‬ ‫بۆ بده‌م‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی زۆر‬ ‫ئه‌و‌ه شتێك ‌‬ ‫نامه‌نتیقیه‌‬

‫به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه "هه‌ر ئه‌ندام په‌رله‌مانێك‬ ‫به‌ر له‌هه‌مو ش���تێك س���ه‌ر به‌حزبێكه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه ره‌نگه‌ په‌یوه‌ست بێت به‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫ی یان فراكسیۆنه‌كه‌ی‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پارته‌كه‌ ‌‬ ‫كاتێك ئه‌و یاسایان ‌هی‌ ده‌رده‌چن ئه‌بێت‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مان ‌ه په‌یوه‌س���ت بێـت‬ ‫پێیه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش له‌هه‌مو كاتێكدا‬ ‫نا چونكه‌ ناكرێت هه‌رچی‌ ئه‌وان وتیان‬ ‫تۆ ده‌نگی‌ بۆ بده‌یت"‪..‬‬ ‫ئه‌و به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند كه‌ "من هه‌مو‬ ‫كاتێك په‌یوه‌ست نیم به‌فراكسیۆنه‌كه‌م‬ ‫ی ك ‌ه من‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌و یاس���او بڕیارانه‌ ‌‬ ‫پێم باش نین‌و هیچ كاتێكیش ده‌نگ بۆ‬

‫ی‬ ‫بڕیارێك ناده‌م كه‌ له‌گه‌ڵ بیركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هاواڵتیان‬ ‫من نه‌گونجێت یان له‌خزمه‌ت ‌‬ ‫ی چ���ۆن ده‌بێت‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیار له‌س���ه‌ر ش���تێك بده‌م ك ‌ه دژ ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ ئه‌وانه‌ بێت ك ‌ه ده‌نگیان‬ ‫به‌من‌و حزبه‌كه‌م داوه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌و‌ه كرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌و جه‌غت ‌‬ ‫"له‌هه‌ندێ���ك پ���ڕۆژ‌ه یاس���ادا زۆرێك‬ ‫ی بون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌فراكس���یۆنه‌كان له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫ی هه‌مان‬ ‫زۆرێك له‌ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كان ‌‬ ‫ی نه‌ب���ون‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫فراكس���یۆن له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫له‌زۆر له‌فراكسیۆنه‌كاندا هه‌بو نمونه‌ش‬ ‫یاس���ای خۆپیش���اندان بو هه‌ندێكیان‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ ب���ون هه‌ندێكی‌ تریش له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫ی بون‬ ‫نه‌ب���ون‪ ،‬فراكس���یۆنه‌كان له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ن���دام په‌رله‌مانه‌كانی���ان له‌گه‌ڵ��� ‌‬ ‫نه‌بون"‪.‬‬ ‫ی دیكه‌ش له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی حزبییان‬ ‫گش���تییان له‌به‌رژه‌وه‌ندی��� ‌‬ ‫به‌الوه‌ گرنگت���ره‌‌و ئه‌گه‌ر هه‌ر بڕیارێك‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرینه‌ نه‌بێت‪ ،‬ده‌نگ ‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫بۆ ناده‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬ش���ێركۆ حه‌مه‌ ئه‌می���ن ئه‌ندام ‌‬ ‫ی گۆڕان ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ج���اری‌ وا هه‌بوه‌ فراكس���یۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌گه‌ڵ���ی‌ ب���وه‌ كه‌چی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫یاس���اك ‌ه نه‌بوه‌و ده‌نگی‌ پ���ێ نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه "ئه‌و‌ه‬ ‫ناوبراو به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆ دو ه���ۆكار یه‌كه‌میان‬ ‫ی بڕیاری‌ ئه‌و ئه‌ن���دام په‌رله‌مان ‌ه‬ ‫خود ‌‬ ‫ك ‌ه خۆی‌ خاوه‌ن بڕیاربێت دوه‌میشیان‬ ‫ی پرۆژه‌ یاس���اك ‌ه ئه‌و هه‌ڵوێست ‌ه‬ ‫جۆر ‌‬ ‫دیاری‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی "من هیچ كاتێك له‌گه‌ڵ‬ ‫د‪.‬شێركۆ وت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ نیم پرۆژه‌ یاسایه‌ك یان بڕیارێك‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێت من الم په‌س���ند نه‌بێت‌و ده‌نگ ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫بۆ ب���ده‌م‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وه‌ ش���تێك ‌‬ ‫نامه‌نتیقیه‌‪ ،‬هیچ كات ئاماده‌نیم ده‌نگ‬ ‫بۆ پڕۆژه‌ یاس���ایه‌ك ب���ده‌م ك ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی نیشتیمان‌و‬ ‫ی خواس���ت‌و خزمه‌ت ‌‬ ‫خود ‌‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتیاندا نه‌گونجێت‪ ،‬من خۆم ده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ناده‌م‪ ،‬چونكه‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گشتی ‌‬ ‫ی حزبیی‌"‪.‬‬ ‫گرنگتره‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫باکگراوندە‬ ‫هاوچەرخەکانی‬ ‫قەیرانەکانی عێراق*‬ ‫رابون مەعروف‬ ‫سەرۆکی فراکسیۆنی گۆڕان‬ ‫بنەمای هزرییو ئایدیۆلۆجی رژێمەکەی‬ ‫سەدام حسێن ناشیوناڵیزمی عەرەب بو‬ ‫لەفۆرمێکی توندڕەودا‪ .‬ئەو ئایدیایەش‬ ‫سەرچاوەی سەرەکی کێشەکانی عێراق‌و‬ ‫نائارامیی سیاسیی ناوخۆیی‌و دەرەکی‬ ‫بو‪ .‬لەئاستی دەرەوە ئەم ناشیوناڵیزمە‬ ‫بوە هۆی جەنگی هەش���ت ساڵە لەگەڵ‬ ‫ئێران���ی دراوس���ێ (‪)١٩٨٨ -١٩٨٠‬و‬ ‫لەئاستی ناوخۆش تراجیدیاکانی کوردو‬ ‫ش���یعە‪ .‬لەناوخۆدا گەورەترین ناحەزی‬ ‫ناشیوناڵیزمەکەی سەدام حسێن کورد‬ ‫ب���و‪ ،‬بۆی���ە لەناوبردنی ک���ورد یەکێك‬ ‫لەئەجێندا سەرەکیەکانی ئەو رژێمە بو‪.‬‬ ‫تراژیدیای هەڵەبجەو شااڵوەکانی ئەنفال‬ ‫ناس���راوترین هەوڵەکان���ی رژێمەکەی‬ ‫س���ەدام حس���ێن بون ب���ۆ لەناوبردنی‬ ‫کورد‪.‬‬ ‫دوای داگیرکردنی عێراق لە‪ ٢٠٠٣‬کێشەی‬ ‫تائیفیەت سەریهەڵدا لەنێوان سوننەی‬ ‫عەرەب‌و شیعەی عەرەب‪ .‬زۆرینەی شیعە‬ ‫بۆ س���ەدان ساڵ لەعێراقدا چەوساوەی‬ ‫دەستی دەس���ەاڵتی س���وننەکان بون‬ ‫لەفۆرم���ی جی���اواز جی���اوازدا‪ .‬دوای‬ ‫کەوتنی رژێمەکەی س���ەدام حسێن کە‬ ‫دەسەاڵت کەوتە دەست زۆرینەی شیعە‪،‬‬ ‫س���وننەکان بەدۆخی خۆیان‌و هاوکێشە‬ ‫سیاس���یەکانی دوای ‪ ٢٠٠٣‬رازینەبون‪.‬‬ ‫ئیتر عێراق کەوتە سەر گڕکانی شەڕی‬ ‫تائیفی���ی لەنێ���وان ش���یعەی عەرەب‌و‬ ‫س���وننەی ع���ەرەب‌و قوربانیەکانی ئەو‬ ‫ملمالنێ تائیفیە دەیان هەزارن‪.‬‬ ‫بنەم���ا فیکری���ی‌و ئایدیۆلۆجیەکان���ی‬ ‫کێش���ەکانی عێ���راق لەئێس���تادا‬ ‫ناش���یوناڵیزم‌و تائیفیەتی مەزهەبیین‪.‬‬ ‫ناشیوناڵیزمی عەرەب لە‌بەغدا میراتگری‬ ‫ناش���یوناڵیزمەکەی س���ەدام حسێنەو‬ ‫لەبنەمادا هەم���ان روانگەیان بۆ گەلی‬ ‫کورد هەیەو کێش���ە مێژویەکانی نێوان‬ ‫کوردستان‌و بەغدا بەچارەسەرنەکراوی‬ ‫ماونەت���ەوەو ئەم���ەش ب���ەردەوام‬ ‫کێش���ەو کەلێن دەخاتە نێوان بەغداو‬ ‫کوردس���تان‪ .‬لەالیەکی ترەوە سوننەی‬ ‫عێراق بەش���ێوازی حوکمڕانیی عێراقی‬ ‫دوای س���ەدام حس���ێن‌و هەڵسوکەوتی‬ ‫دەزگاکانی دەوڵەت لەبەغدا لەبەرامبەر‬ ‫سوننە رازینین‌و هەست بەپەراوێزخستن‬ ‫دەکەن‪ .‬هەس���ت‌و دۆخی س���وننەکان‬ ‫فرس���ەتی دایە رێکخراوی تیرۆریستی‬ ‫قاعی���دە بۆ باڵوکردنەوەی نفوزی خۆی‬ ‫لەناوچە سوننەنشینەکانی عێراق‪.‬‬ ‫لەدوای راپەڕینی ‪٢٠١١‬ی گەلی س���وریا‬ ‫ل���ەدژی رژێمەکەی بەش���ار ئەس���ەد‬ ‫فرس���ەتێکی تر بۆ راێکخراوی قاعیدە‬ ‫هاتە پێ���ش کە نفوزی خ���ۆی بەرێتە‬ ‫سوریاو کاربکات بۆ دەستبەسەرداگرتنی‬ ‫شۆڕش���ەکە‪ .‬لەئەنجامی الوازیی رەوتە‬ ‫دیموکراتخوازەکان‌و پشتگوێخس���تنیان‬ ‫لەالی���ەن کۆمەڵ���گای نێودەوڵەتیەوە‪،‬‬ ‫قاعیدە بەعەمەلیی بوە بەهێزترین باڵی‬ ‫شەڕکەر دژی رژێمەکەی بەشار ئەسەد‪.‬‬ ‫دواتر بەشی سەرەکی قاعیدە لەهەردو‬ ‫بەش���ی عێ���راق‌و س���وریا لەرێکخراوی‬ ‫قاعی���دە جیابون���ەوەو (دەوڵەت���ی‬ ‫ئیس�ل�امیی لەعێراق‌و ش���ام) ناس���راو‬ ‫بەداعش‪ -‬یان پێکهێنا‪ .‬تا ناوەڕاس���تی‬ ‫‪ ٢٠١٤‬هەردو پارێزگای رەقەو دێرئه‌لزور‬ ‫لەسوریاو بەشێکی پارێزگاکانی حەلەب‬ ‫لەباکوری خۆرئاوای س���وریاو حەسەکە‬ ‫لەخۆرهەاڵت���ی س���وریا کەوتبونە ژێر‬ ‫دەستی داعش‪.‬‬ ‫دوای کۆکردن���ەوەی هێزێک���ی زۆر‬ ‫لەپارێزگاکان���ی رەق���ەو دیرئەل���زورو‬ ‫ناوچەکانی تری سوریاو عێراق‪ ،‬لە‪١٠‬ی‬ ‫حوزەیران���ی ‪ ٢٠١٤‬رێکخ���راوی داعش‬ ‫پەالماری موسڵی لەعێراقداو بەئاسانیی‌و‬ ‫بێبەرگریەکی ئەوتۆ دەس���تی بەسەردا‬ ‫گرت‪ .‬دوای موسڵ‪ ،‬داعش دەستیگرت‬ ‫بەسەر پارێزگای تکریت‌و بەشێکی زۆر‬ ‫لەناوچە سوننەنش���ینەکانی پارێزگای‬ ‫ئەنبارو دیالەو‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2009‬‬

‫ئه‌مه‌ریكا‪ :‬بارزانی‌ له‌الی‌ توركه‌كان‬ ‫وه‌ك كلیل ‌ی تێكشكاندن ‌ی په‌كه‌كه‌ ته‌ماشاده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫به‌رپرسانی‌ ئه‌مه‌ریكا ئامانجی‌‬ ‫سه‌ره‌كیی‌ پرۆسه‌ی‌ ئاشتی‌ له‌توركیا‬ ‫ئاشكرا ده‌كه‌ن‌و له‌كۆبونه‌وه‌كانیاندا‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌وره‌ به‌رپرسانی‌ توركیا‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌ مه‌سعود بارزانی‌ وه‌ك‬ ‫كلیلی‌ تێكشكاندنی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌‬ ‫كوردستان (په‌كه‌كه‌) ته‌ماشا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌رده‌وامیش داوایان له‌واشنتۆن كردوه‌‬ ‫كه‌ گوشار بخه‌نه‌ سه‌ر بارزانی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هاوكاریی‌ زیاتریان بكات له‌دژی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی‌ س���ایتی‌‬ ‫ویكیلیكس‪ ،‬كه‌ ئاوێنه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌كوردی���ی‌‪ ،‬به‌پرس���انی‌ باڵیۆزخانه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌توركی���ا باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌ ل���ه‌ "س���ه‌رۆك ئه‌ركانی‌‬ ‫س���وپای‌ توركیا‪ ،‬ده‌زگای‌ هه‌واڵگریی‌‬ ‫نیشتیمانیی‌ توركیا‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ كاروباری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ‪ ،‬مه‌س���عود‬ ‫بارزان���ی‌ وه‌ك كلیل���ی‌ تێكش���كاندنی‌‬ ‫پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان (په‌كه‌كه‌)‬ ‫ته‌ماشا ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا ك���ه‌ مێژوه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ساڵی‌ ‪ 2009‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان نیازی‌ حكومه‌تی‌ توركیا‬ ‫ئاش���كرا ده‌كه‌ن له‌راگه‌یاندنی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئاشته‌وایی‌‌و ده‌ڵێن‪" ،‬ده‌زگا ئه‌منیه‌كانی‌‬ ‫توركیا چه‌ند جارێك پێیانراگه‌یاندوین‬ ‫ك���ه‌ ئامانجیان له‌پرۆژه‌ی‌ ئاش���ته‌وایی‌‬ ‫نیش���تیمانیی‌ ب���ۆ روبه‌روبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫تیرۆره‌‪ ،‬بۆ وش���ككردنی‌ سه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫په‌یداكردنی‌ ئه‌ندامان���ی‌ په‌كه‌كه‌ له‌ناو‬ ‫توركیادا‌و رازیكردنی‌ ئه‌ندامانی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫بۆ هاتنه‌خواره‌وه‌یان له‌چیای‌ قه‌ندیل‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ واڵت له‌رێگه‌ی‌ سنوری‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ گۆش���ه‌گیر بكه‌ون‌و له‌ناوبردنی‌‬ ‫یه‌كجاره‌كییان ئاسان بێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌دا‬ ‫هاتوه‌‪" ،‬ئێم���ه‌ تێبینی‌ ئه‌وه‌مان دا كه‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ئاشته‌وایی‌ نیشتیمانیی‌ توركیا‬ ‫ناسراو به‌(كرانه‌وه‌ی‌ كوردیی‌) ده‌شێت‬ ‫ئ���ه‌و كارته‌ سیاس���ییه‌ بداته‌ ده‌س���ت‬ ‫بارزانی‌ كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ هانی‌ كورده‌كانی‌‬

‫ده‌زگا ئه‌منیه‌كان ‌ی‬ ‫توركیا چه‌ند جارێك‬ ‫پێیانراگه‌یاندوین ك ‌ه‬ ‫ئامانجیان له‌پرۆژه‌ ‌ی‬ ‫ئاشته‌وای ‌ی‬ ‫نیشتیمانی ‌ی بۆ‬ ‫گۆشه‌گیرکردنی‬ ‫سه‌رکردایه‌تی‬ ‫په‌که‌که‌یه‌ له‌قه‌ندیل‬ ‫توركیا بدات ده‌ستبه‌رداریی‌ توندوتیژیی‌‬ ‫ببن‌و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ توركیا"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئای‌ دی‪09ANKARA1755 :‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬ده‌زگا ئه‌منی���ه‌كان‪ :‬بارزانی‌‬ ‫كلیلی‌ تێكشكاندنی‌ په‌كه‌كه‌یه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌توركیا‬ ‫به‌روار‪9 :‬ی‌ كانونی‌ یه‌كه‌می‌ ‪2009‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنیی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫له‌میان���ی‌ نوێترین گفتوگ���ۆ له‌باره‌ی‌‬ ‫ئامانج���ی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ بۆ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ێقۆڵیی‌ له‌هه‌ولێر‌و به‌غدا‪ ،‬سكرتێری‌‬ ‫گش���تیی‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخ���ۆی‌ توركیا‪،‬‬ ‫ئه‌ی���وب تێپی‌ باس���ی‌ له‌وه‌ ك���رد كه‌‬ ‫س���ه‌رۆك ئه‌ركان���ی‌ س���وپای‌ توركیا‪،‬‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگری���ی‌ نیش���تیمانیی‌‬ ‫توركیا‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی‌ كاروباری‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ‪ ،‬مه‌س���عود بارزانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان وه‌ك‬ ‫كلیلی‌ تێكش���كاندنی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌‬

‫سه‌ردانی بارزانی بۆ الی هێزێکی په‌که‌ک له‌مه‌خمور مانگی ئابی ‪2014‬‬ ‫كوردستان (په‌كه‌كه‌) ته‌ماشا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئاماژه‌ی‌ كرد به‌چه‌ند سه‌ردانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌رۆدگان‌و ئه‌حمه‌د داود‬ ‫ئۆغل���ۆ‪ ،‬وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا بۆ‬ ‫عێراق له‌ماوه‌ی‌ مانگ���ی‌ ئابی‌ ‪2009‬دا‌و‬ ‫په‌یامه‌ به‌رده‌وامه‌كانیان بۆ به‌رپرسانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ .‬ئه‌یوب‬ ‫ئاماژه‌یدا به‌بێهیوایی‌ به‌رده‌وامی‌ خۆیان‬ ‫به‌رامبه‌ر خه‌مساردیی‌ مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫ب���ۆ گرتنه‌ب���ه‌ری‌ هه‌ن���گاوی‌ كاریگه‌ر‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ سنورداركردنی‌ جموجوڵی‌‬ ‫ئازادانه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ په‌كه‌كه‌ له‌باكوری‌‬ ‫عێ���راق‌و هاندانی‌ دانیش���توانی‌ كامپی‌‬ ‫مه‌خم���ور بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان بۆ توركیا‪.‬‬ ‫ئه‌یوب جارێكی‌ دیك���ه‌ داواكارییه‌كه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ توركی���ای‌ دوپاتكرده‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫گوشار خستنه‌ س���ه‌ر بارزانی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ریكاوه‌ تا یارمه‌ت���ی‌ توركیا بدات‬ ‫له‌دژی‌ په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ تێبینی‌ ئه‌وه‌مان دا كه‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ نیشتیمانیی‌ حكومه‌تی‌ توركیا‬ ‫ناسراو به‌(كرانه‌وه‌ی‌ كوردیی‌) ده‌شێت‬

‫ئ���ه‌و كارته‌ سیاس���ییه‌ بداته‌ ده‌س���ت وه‌زیری‌ پێشوی‌ ناوخۆ‪ ،‬باسێسكیۆگلو‬ ‫بارزانی‌ كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ هانی‌ كورده‌كانی‌ وه‌ك تاكێك قس���ه‌یانكردوه‌ نه‌ك وه‌ك‬ ‫توركیا بدات ده‌ستبه‌رداری‌ توندوتیژیی‌ سه‌ركرده‌ی‌ حزبه‌كه‌ تا مه‌ترسیی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ببن‌و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ توركیا‪ ،‬پرس���یاری‌ یه‌كگرتویی‌ حزب دروس���تبكه‌ن‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ئه‌وه‌ش���مان كرد كه‌ ئاخۆ پابه‌ندبونی‌ نیگه‌رانبون له‌وه‌ی‌ خ���راپ ئیداره‌دانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ب���ه‌م پرۆژه‌ی���ه‌وه‌ الوازبوه‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌ی���ه‌ زی���ان به‌پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫له‌دوای‌ چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك له‌توندوتیژیی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌ بگه‌یه‌نێ���ت‪ .‬س���كااڵی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ هاواڵتی���ان له‌نێو كوردانی‌ هاوبه‌ش���ی‌ ره‌خنه‌گ���ره‌كان ئه‌وه‌ی���ه‌‬ ‫توركی���ادا‪ .‬ئه‌یوب دانی‌ ب���ه‌وه‌دا نا كه‌ كه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ بااڵی‌‬ ‫توندوتیژیی���ه‌كان دودڵیی���ان ل���ه‌الی‌ حكومه‌ت‪ ،‬له‌ناویشیاندا به‌شیر ئه‌تااڵی‌‬ ‫"سیاس���ییه‌كان" دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌زیری‌ ناوخۆ هه‌وڵ���ی‌ له‌ڕاده‌به‌ده‌ری‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ هێشتا پابه‌ندن داوه‌ ب���ۆ راوێژكردن له‌گ���ه‌ڵ رێكخراوه‌‬ ‫به‌و ئاراس���ته‌یه‌ی‌ ئێس���تایان‪ .‬باس���ی‌ ناحكومیه‌كان س���ه‌باره‌ت به‌پڕۆژه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌شداریكردنی‌ خۆی‌ كرد له‌كۆنگره‌ی‌ س���ه‌رانی‌ حزب فه‌ش���ه‌لیانهێنا له‌وه‌ی‌‬ ‫نهێنی‌ حزبی‌ ئاكپارت���ی‌ له‌رۆژانی‌ ‪‌21‬و تێڕوانینی‌ ئه‌ندامانی‌ ئاسایی‌ خۆیشیان‬ ‫‪22‬ی‌ تش���رینی‌ دوه‌م‪ ،‬ئه‌و وتی‌ میدیای‌ وه‌ربگرن‪ .‬هیچ كام له‌قس���ه‌كه‌ره‌كانی‌‬ ‫توركیا زیاده‌ڕۆییان كردوه‌ له‌گرنگیدان ناو كۆنگره‌كه‌ پش���تیوانیی‌ وازهێنانیان‬ ‫به‌ره‌خنه‌ی‌ چه‌ند ئه‌ندامێكیان كه‌ له‌باره‌ی‌ له‌پڕۆژه‌كه‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫ئه‌ی���وب دان���ی‌ ب���ه‌وه‌دا ن���ا ك���ه‌‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫قس���ه‌یانكردبو له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا‪ .‬به‌پێی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ واقی‌ وڕماوه‌ له‌راده‌ی‌ ئه‌و‬ ‫وت���ه‌ی‌ ئه‌ی���وب ره‌خنه‌گره‌كانی‌ وه‌ك توندوتیژییه‌ی‌ كه‌ ئێستا له‌ناو كوردانی‌‬ ‫وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌‪ ،‬ئه‌رتوگول گونای‌‪ ،‬توركی���ادا هه‌ی���ه‌‪ .‬ده‌زگای‌ هه‌واڵگریی‌‬

‫نیش���تیمانیی‌ توركی���ا چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫"روداوگه‌لێ���ك" ب���وه‌ له‌كاتی‌ پش���وی‌‬ ‫جه‌ژن���ی‌ قورباندا‪ ،‬ب���ه‌اڵم پارێزگارانی‌‬ ‫شاره‌كانی‌ وان‌و هه‌كاری‌ پێیانراگه‌یاندوه‌‬ ‫كه‌ سه‌رۆك شاره‌وانیه‌كانی‌ حزبه‌كه‌یان‬ ‫(پارت���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ دیموكراتی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پارتێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ كوردییه‌) چاوه‌ڕێی‌‬ ‫ناك���ه‌ن توندوتیژییه‌كه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫به‌رفراوانبێت‌و ده‌ش���ێت هه‌ماهه‌نگیی‌‬ ‫بك���ه‌ن‪ .‬ئه‌یوب باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش كرد‬ ‫ك���ه‌ توندوتیژیی���ه‌كان له‌الیه‌ن عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆج���ه‌الن‪ ،‬راب���ه‌ری‌ په‌كه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪ ،‬ك���ه‌ خه‌ریكه‌ بێئومێد‬ ‫ده‌بێت ل���ه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ی‌ ئاش���ته‌وایی‌‬ ‫نیش���تیمانیی‌ س���ه‌ره‌نجام ببێت���ه‌‬ ‫ی له‌زین���دان‪ .‬ئاماژه‌ی‌‬ ‫ه���ۆی‌ ئازادبون ‌‬ ‫به‌لێكترازان���ی‌ نێ���وان ئه‌ندامانی‌ بااڵی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ كرد ك���ه‌ ئه‌و پێیوابو ده‌توانن‬ ‫س���ودی‌ لێوه‌ربگرن‪ .‬ئه‌یوب وتیش���ی‌‪،‬‬ ‫"چی���ای‌ قه‌ندیل" یاخود هاوس���ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌ته‌پ���ه‌‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د تورك له‌پش���ت‬ ‫توندوتیژییه‌كانه‌‪ .‬پێشیوابو كه‌ هه‌ردوال‬ ‫پشتیوانیی‌ له‌چاره‌سه‌رێك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫ده‌زگا ئه‌منیه‌كان���ی‌ توركی���ا چه‌ند‬ ‫جارێك پێیانراگه‌یاندوین كه‌ ئامانجیان‬ ‫له‌پرۆژه‌ی‌ ئاش���ته‌وایی‌ نیشتیمانیی‌ بۆ‬ ‫روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ تیرۆره‌‪ ،‬بۆ وشككردنی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ په‌یداكردنی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ له‌ناو توركی���ادا‌و رازیكردنی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ په‌كه‌كه‌ بۆ هاتنه‌خواره‌وه‌یان‬ ‫له‌چیای‌ قه‌ندیل‌و گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ واڵت‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ س���نوری‌ عێراقه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ په‌كه‌ك���ه‌ گۆش���ه‌گیر‬ ‫بك���ه‌ون‌و له‌ناوبردن���ی‌ یه‌كجاره‌كییان‬ ‫ئاس���انبێت‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر نائارامیی‌‬ ‫مه‌ده‌نی���ی‌ له‌باش���وری‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫توركیاش ترس له‌س���ه‌ر سیاسییه‌كانی‌‬ ‫حزب���ی‌ فه‌رمان���ڕه‌وا دروس���تبكات بۆ‬ ‫پاشه‌كش���ه‌كردن له‌ده‌ستپێشخه‌ریه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌و ئامانجانه‌ هێش���تا ده‌توانرێت‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنرێت‪ .‬له‌كاتێك���دا هێ���زه‌‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراق‬ ‫پاشه‌كشه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ چاوه‌ڕوانده‌كه‌ین‬ ‫حكومه‌تی‌ توركیا سوربونی‌ خۆی‌ زیاتر‬ ‫نیش���انبدات بۆ ئه‌وه‌ی‌ گوشار بخه‌ینه‌‬ ‫سه‌ر بارزانیی‌ تا یارمه‌تی‌ ئه‌نكه‌ره‌ بدات‬ ‫له‌ریشه‌كێشكردنی‌ په‌كه‌كه‌‪.‬‬

‫له‌وروژاندنی‌ سه‌ربه‌خۆییه‌و‌ه بۆ گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ ناوچه‌ی‌ سه‌وزی‌ به‌غدا‬ ‫گه‌رموگوڕك���رده‌وه‌و جارێكی‌ تر ناوچه‌ ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار‬ ‫سه‌وزی‌ به‌غدا بوه‌وه‌ ش���وێنگه‌ی‌ ئارامی‌‬ ‫به‌رپرسه‌ كورده‌كان‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ دو ساڵی‌ رابردودا‌و له‌بااڵترین‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌بنبه‌س���ت گه‌یش���تنی‌‬ ‫ئاستدا له‌هه‌رێم‪ ،‬دو جار پرسی‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ هه‌ولێ���ر له‌گه‌ڵ به‌غ���دا كه‌‬ ‫هه‌نگاونان به‌ره‌و سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی‌‬ ‫به‌بڕینی‌ بودج���ه‌ی‌ هه‌رێ���م كۆتاییهات‪،‬‬ ‫كوردستان وروژێنراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‌‬ ‫ه���اوكات دوای‌ هاتن���ی‌ چه‌كداران���ی‌‬ ‫هه‌ردوجاره‌كه‌‌و به‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م‪،‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كورد له‌هه‌موجارێك زیاتر ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امیی‌ ناسراو به‌(داعش)‌و‬ ‫كه‌وتنی‌ ش���اری‌ موس���ڵ‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫پێداگربون بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ناو زۆنی‌‬ ‫خاك���ی‌ ناوچه‌ جێناكۆك���ه‌كان كه‌وتنه‌وه‌‬ ‫سه‌وزی‌ به‌غدا‪.‬‬ ‫ده‌س���ت كورد‪،‬هه‌مو ئه‌مان���ه‌ بارزانییان‬ ‫ئێ���واره‌ی‌ نه‌ورۆزی‌ ‪ ،2012‬كه‌ له‌س���ه‌ر هان���دا جارێكی‌ دیكه‌‌و به‌ئاش���كراتر ئه‌م‬ ‫ئاس���تی‌ جه‌ماوه‌ری���ی‌ چاوه‌ڕوانده‌ك���را پرس���ه‌ بوروژێنێته‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ رۆژی‌ ‪3‬ی‬ ‫بارزان���ی‌ به‌وتارێك باس له‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌ ته‌مم���وزی‌ ‪ ،2014‬مه‌س���عود بارزان���ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان بكات‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو س���ه‌ردانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستانی‌ كردو‬ ‫به‌ناڕاس���ته‌وخۆیی‌ باسی‌ له‌و پرسه‌ كردو داوای‌ خۆس���ازكردنی كرد بۆ ڕیفراندۆم‌و‬ ‫پێیوابو كه‌ هێشتا كاته‌كه‌ی‌ گونجاو نیه‌‪ ،‬ئه‌و ڕێوش���وێنانه‌ی‌ كه‌ ب���ۆ ڕیفراندۆمی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "من دڵنیاتان ده‌كه‌م ئینشائه‌ڵاڵ دیاریكردنی چاره‌نوس پێویستن‪.‬‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕبونی‌ ته‌نها ‪ 2‬مانگ‌و رۆژی‌‬ ‫ئه‌و ڕۆژه‌ هه‌ر دێـ���ت كه‌ ئه‌م مژده‌یه‌تان‬ ‫پ���ێ رابگه‌یه‌نرێت به‌اڵم ده‌بێت له‌كاتێكی ‪8‬ی‌ ئه‌یلولی‌ ‪ ،2014‬به‌به‌ش���داریی‌ شاندی‌‬ ‫گونجاودابێت‪ ،‬به‌اڵم دڵنیابن ئه‌و مژده‌یه‌ دانوس���تانكاری‌ كورد‌و به‌رپرسانی‌ بااڵی‌‬ ‫پارت���ی‌‪ ،‬یه‌كێتی���ی‌‪ ،‬گ���ۆڕان‪ ،‬یه‌كگرتوو‬ ‫هه‌ر دێت" ‪.‬‬ ‫به‌اڵم پاش تێپه‌ڕبونی‌ ‪ 15‬مانگ به‌سه‌ر كۆم���ه‌ڵ‌و باڵوێز‌و نوێنه‌ران���ی‌ رێكخراوی‌‬ ‫ئه‌م وته‌یه‌دا‪ ،‬مالیكی‌ گه‌یش���ته‌ هه‌ولێرو نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‌و ئه‌مه‌ری���كا‪،‬‬ ‫بارزانیش كه‌پێشتر ناوبراوی‌ به‌دیكتاتۆر كۆبونه‌وه‌یه‌ك له‌مه‌كۆی‌ گۆڕان له‌سلێمانی‌‬ ‫وه‌س���فكردبو‪ ،‬بۆچونی‌ گ���ۆڕاو رایگه‌یاند ئه‌نجامدرا‌ون���ه‌ك هه‌ر بڕی���اردرا كه‌ كورد‬ ‫كه‌ ئه‌وان ئێس���تا وه‌ك برا وان‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ش���داریی‌ بكات���ه‌وه‌ له‌كابین���ه‌ی‌ نوێی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان��� ‌ی نێوان ك���وردو به‌غدای‌ به‌غدا‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌مجاره‌ ملمالنێ‌ له‌س���ه‌ر‬

‫له‌سه‌ر ئاستی‌ میله‌تی‌ كورد‬ ‫ئاماده‌باشییمان نیه‌ بۆ دروستكردنی‌ ده‌وڵه‌تێك‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌سه‌ر پارێزگارێك رێكناكه‌وین‬ ‫كێكی‌ ده‌س���ه‌اڵت گه‌یشته‌ ترۆپك‌و ئینجا سه‌ركردایه‌تی‌ كورد دوربكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێكنه‌ده‌كه‌وت���ن له‌س���ه‌ر دابه‌ش���كردنی‌ ئه‌مه‌ به‌رنامه‌و میكانیزمی‌ تایبه‌تی‌ خۆ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ێ‌ زۆرتری���ن وه‌زاره‌تی‌ هه‌بێت ده‌وێت‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا ئه‌و جدییه‌ته‌ نیه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌گرین زۆن‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌چاودێرانی‌ سیاسی پێیانوایه‌‬ ‫به‌ڵێن عه‌ب���دواڵ‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ده‌س���ته‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حزب���ی‌ زه‌حمه‌تكێش���انی‌ ده‌شێت پرسی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كورد وه‌ك‬ ‫كوردس���تانپێیوایه‌ بێباكییه‌ك���ی‌ زۆر كارتێ���ك به‌كاربهێنرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم گرنگ‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌رێمی‌ كوردس���تان نیش���اندرا ته‌وقیتی‌ به‌كارهێنان���ی‌ كارته‌كه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ خودی‌ كارته‌كه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬س���ه‌ردار قادر مامۆس���تای‌ زانسته‌‬ ‫رایگه‌یاند‪"،‬پێن���ج الیه‌نه‌كه‌ س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌بون له‌دانوستانه‌كانیاندا له‌گه‌ڵ به‌غدا"‪ .‬رامیاریه‌كان له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫هه‌روه‌ك به‌پێویستیشی‌ ده‌زانێت به‌جدیی‌ راگه‌یاند‪" ،‬حزبه‌كان یان هه‌میشه‌ له‌نێوان‬ ‫له‌سه‌ر پرسی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ هه‌ڵوه‌سته‌ موزای���ه‌دات‌و نه‌گه‌یش���تن به‌ئه‌نجامدان‪،‬‬ ‫بكرێت‌و "له‌گشت ئاس���ته‌كاندا پێویسته‌ ی���ان ئێم���ه‌ راهاتوین كه‌ سیاس���ییه‌ك‬ ‫به‌به‌رنامه‌ی‌ خۆمان���دا بچینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ شتێكمان پێده‌ڵێت ته‌نها وه‌ك قسه‌یه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌عێراقدا رویدا هه‌م���و الیه‌كی‌ وه‌ریده‌گرین‪ ،‬چونك���ه‌ قه‌ناعه‌تمان به‌وه‌‬ ‫ك���ردوه‌ كه‌ حزبی‌ كوردیی‌ هه‌رگیز ناگه‌نه‌‬ ‫توشی‌ شۆك كرد"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬پرس���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی ‌ی ئه‌نجام له‌سه‌ر بابه‌تێك"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬سیاسیی‌ ئه‌وكاته‌ زیره‌كه‌‬ ‫نابێت به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌ستراتیژیه‌تی‌‬

‫ك���ه‌ بتوانێ���ت كارتێكی‌ فش���ار له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا به‌كاربهێنێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و كارته‌ له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫دروس���ته‌‪ ،‬به‌اڵم میكانیزمه‌كانی‌ دروست‬ ‫نیه‌‌و له‌م روه‌وه‌ گرفتمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫د‪ .‬س���ه‌ردار پێیوایه‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫میله‌تی‌ ك���ورد ئاماده‌باش���ییمان نیه‌ بۆ‬ ‫دروس���تكردنی‌ ده‌وڵه‌تێك‪" ،‬ئێمه‌ له‌سه‌ر‬ ‫پارێزگارێ���ك رێكناكه‌وین‪ ،‬تائێس���تاش‬ ‫دوحكومه‌تیم���ان پێوه‌ دی���اره‌‌و دو رای‌‬ ‫جیاواز هه‌یه‌ له‌سه‌ر هه‌ستیارترین بابه‌ت‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ نێوده‌وڵه‌تییش پێویسته‌‬ ‫كاری‌ بۆ بكه‌ی���ن‪ ،‬چونكه‌ كه‌مته‌رخه‌مین‬ ‫له‌هه‌ردو روه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫پێیانوای���ه‌‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‌ بڕیاردان له‌س���ه‌ر‬ ‫پرس���ی‌ ریفراندۆم‌و پرسی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‪،‬‬ ‫هێشتا پێویسته‌ له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی‌ به‌غدا‬ ‫گفتوگۆو دانوستان بكرێت‪.‬‬

‫عه‌دن���ان موفتی‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانیی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫پێیوای���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر راپرس���ی‌ بكرێ���ت بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‌و خه‌ڵك س���ه‌د له‌س���ه‌د‬ ‫ده‌نگ���ی‌ ب���ۆ ب���دات‪" ،‬مانای‌ ئ���ه‌وه‌ نیه‌‬ ‫ده‌موده‌ست ده‌وڵه‌ت رابگه‌یه‌نرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ به‌نده‌ به‌گفتوگۆو هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‬ ‫باری‌ سیاسیی‌‌و ئابوریی‌‌و رای‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬بۆیه‌ مانه‌وه‌ی‌ عێراق به‌یه‌كگرتویی‌‬ ‫به‌ن���ده‌ به‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و ده‌س���توره‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫پێشێل نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیشیه‌وه‌ عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌‪،‬‬ ‫وته‌بێژی‌ پێشوی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان له‌سلێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬تا ئه‌و ساته‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫به‌شێكبین له‌و واڵته‌ی‌ ناو عێراقه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌شداربین له‌و حكومه‌ته‌‪ .‬تا ئه‌وكاته‌ش‬ ‫كه‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردی���ی‌ راده‌گه‌یه‌نرێت‪،‬‬ ‫پێویسته‌ راس���ته‌وخۆ له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غدا دانوس���تان بكه‌یت‪ ،‬خۆ‬ ‫ناچیت له‌گه‌ڵ میسرو سعودیه‌ دانوستان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆی���ه‌ بۆ راگه‌یاندن���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیش ده‌بێت بچینه‌وه‌ به‌غدا بۆ‬ ‫دانوستان"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێیوایه‌‪" ،‬ئیشی‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌رچوه‌ كه‌ ئیش���ێكی‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫لۆكاڵی���ی‌ بێ���ت‪ ،‬ك���ورد بچێت���ه‌ به‌غدا‬ ‫به‌ئاشكراو به‌شاهیدیی‌ دنیا ده‌چێت"‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫"ته‌نانه‌ت نیازپاكییش بۆ چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫كێشه‌كانی هه‌رێم‌و ناوه‌ند نییه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی گۆڕان كاو‌ه‬ ‫عێراق له‌فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت كێشه‌كان ‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و عێراق به‌ره‌و ئاڵۆزبون‬ ‫رۆیشتون‪ ،‬به‌هیواشه‌ له‌ماوه‌یه‌كی‬ ‫نزیكدا ده‌ست به‌گفتوگۆ بكرێت‌و‬ ‫نیازپاكی هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ نیاز پاكیش نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ به‌عس له‌ساڵ ‌‬ ‫ی نوێ‌‪،‬‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫(‪‌)2003‬و دروستكردن ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه كوردیی���ه‌كان گه‌ڕانه‌و‌ه به‌غداو‬ ‫ی كارایان له‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫ی حكومه‌ت���ی‌ عێراق���دا‬ ‫پێكهێنان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ك���رد‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و به‌ش���داریی ‌ه نه‌بو‌ه‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ی بودجه‌و خاك‌و‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ند له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌‪ .‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫كێشه‌كانه‌و‌ه پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ده‌كات كێش���ه‌كانی نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا پێویستیان ب ‌ه رێككه‌وتنی‬ ‫نێ���وان ه���ه‌ردووال هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫له‌س���ااڵنی رابردودا ه���ه‌وڵ‌و گفتوگۆی‬

‫پرۆفایل‬

‫ی ده‌وڵه‌ته‌كان‬ ‫زۆر دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم كێش���ه‌كان چاره‌سه‌ر رۆژنامه‌نوس���انه‌ی‌ ره‌خن���ه‌ی‌ له‌ئه‌دای‌ له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و وه‌فده‌ ده‌توانێت الوازه‌وه‌ بو‪ ،‬مه‌رج نییه‌ ئه‌و داواكارییانه‌ شه‌ڕو ئاوابون ‌‬

‫نه‌كراون "به‌ڵكو ئاڵۆزتر بون"‪.‬‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌و كێش���انه‌ی‌ سااڵنێكه‌‬ ‫له‌نێ���وان هه‌رێ���م‌و ناوه‌ن���ددا ه���ه‌ن‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس���اڵه‌وه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫بڕینی‌ بودج���ه‌و موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫هه‌رێمیش���ی‌ هاته‌س���ه‌ر‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌‬ ‫تێكچون���ی‌ دۆخ���ی‌ ئه‌من���ی‌ عێراق‌و‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ داع���ش‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كۆی‌ ئه‌م پرسانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كاوه‌ محه‌مه‌د باس له‌وه‌ده‌كات ده‌بێت‬ ‫له‌س���ێ ئاستدا كار له‌س���ه‌ر كێشه‌كان‬ ‫بكرێت‪ ،‬یه‌كه‌م له‌ئاس���تی سیاس���یدا‌و‬ ‫له‌نێوان پێكهاته‌ سه‌ره‌كییه‌كانی عێراق‬ ‫كورد‌و عه‌ره‌بی سوننه‌‌و شیعه‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫رێككه‌وتن‪ ،‬دوه‌م رێككه‌وتن له‌ئاس���تی‌‬ ‫ئیداری‌‌و حكومه‌تی هه‌ردوال‪ ،‬س���ێیه‌م‬ ‫ئه‌و رێككه‌وتانه‌ شۆڕ ببێته‌وه‌ بۆ ئاستی‌‬ ‫یاس���ادانان‪ ،‬كه‌ داواكارییه‌كانی كورد‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫هه‌ندێكس یاساوه‌ به‌ده‌ست بهێنرێت‌و‬ ‫رێگه‌یه‌كی یاس���اییان بۆ بڕه‌خسێنرێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ چاره‌سه‌ر بو چیتر سه‌ر‬ ‫هه‌ڵنه‌ده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاوه‌ محه‌م���ه‌د‪ ،‬به‌ر ل���ه‌وه‌ی‌ ببێته‌‬ ‫پارله‌مانتار‪ ،‬یه‌كێك بو له‌و نوس���ه‌رو‬

‫نوێنه‌ران���ی‌ كورد له‌ به‌غ���دا ده‌گرت‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا ناوبراو یه‌كێكه‌ له‌نوێنه‌رانی‌‬ ‫ك���ورد‪ ،‬له‌وه‌اڵم���ی‌ ئه‌وه‌ش���دا بۆچی‌‬ ‫سه‌رباری‌ بونی‌ ده‌یان نوێنه‌ری‌ كورد‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی چاوه‌ڕێ���ی وه‌فدێك���ی حزبی‬ ‫ده‌كه‌ن بچێته‌ به‌غدا بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێش���ه‌كان‪ ،‬ده‌ڵێت "راستییه‌ك هه‌یه‌‬ ‫ده‌بێ���ت بیزانین‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌به‌غدان‬ ‫سیاس���ه‌ت داناڕێ���ژن‪ ،‬به‌ڵك���و ته‌نها‬ ‫سیاسه‌ت جێبه‌جێ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد‬ ‫بڕیار ده‌دات‌و رێككه‌وتن ده‌كات له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی تری عیراق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێ���ت په‌رله‌مانتاره‌كان رۆڵی خۆیان‬ ‫ببینن‌و به‌رگ���ری‌ له‌مافه‌كانی خه‌ڵكی‬ ‫كوردس���تان بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ تائێس���تا‬ ‫كێشه‌كان وه‌كو خۆی ماون"‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ب���اس له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ نێ���وان هه‌رێ���م‌و ناوه‌ند‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬دوایین هه‌واڵی‌ ئه‌م بواره‌ش‬ ‫چونی‌ وه‌فدی‌ هه‌رێمه‌ به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت ب���ۆ به‌غ���دا‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌كان‪.‬‬

‫كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر ب���كات‪ ،‬كاو‌ه‬ ‫محه‌مه‌د ده‌ڵێت "جارێ ناتوانم باس���ی‬ ‫هی���وای‌ چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌م به‌مزوانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كێشه‌كان زۆرن‪ ،‬گرنگ ئیراده‌ی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر هه‌بێ���ت‌و ده‌س���ت بكرێت‬ ‫به‌گفتوگۆ"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كورد بڕیاریدا به‌شداری‌‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌ب���ادی‌ بكات‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫س���ێ‌ مانگ���ی‌ ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی‌‬ ‫داواكارییه‌كانی‌ خس���ته‌ڕو‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ش���ێك له‌داواكارییه‌كان���ی‌ هه‌م���ان‬ ‫داواكارییه‌كان���ی‌ س���ااڵنی‌ راب���ردون‪،‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ كاوه‌ دیاریكردنی‌ ئه‌و ماوه‌یه‌‬ ‫له‌خاڵی الوازییه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬چونكه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫یانزه‌ س���اڵه‌ چه‌ندی���ن داواكاری‌ كورد‬ ‫جێبه‌جێ نه‌كراوه‌‪ ،‬ئیتر چۆن له‌ماوه‌ی‌‬ ‫سێ‌ مانگدا جێبه‌جێ‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌‪ ،‬له‌درێ���ژه‌ی‌‬ ‫لێدوانه‌كه‌ی���دا ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ك���ورد خۆی ئه‌و س���ێ مانگه‌ی‌ داناوه‌‬ ‫ن���ه‌ك به‌ڕێككه‌وتن‌و الیه‌ن���ی به‌رامبه‌ر‬ ‫داینابێت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێت "پێموانییه‌ له‌و‬ ‫س���ێ مانگه‌دا ئه‌و كێش���انه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكه‌ به‌ش���داری‌ ئه‌مجاره‌ی‌‬ ‫ك���ورد له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا له‌پێگه‌یه‌كی‬

‫هه‌موی جێبه‌جێ بكرێت‪ ،‬به‌غدا جارێ‬ ‫هیچ به‌ڵێنێك���ی كۆنكرێتی نه‌داوه‌ بۆ‬ ‫داواكارییه‌كانی ك���ورد‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌ماوه‌یه‌كی نزیكدا ده‌س���ت به‌گفتوگۆ‬ ‫بكرێ���ت‌و نیازپاك���ی هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫پێشتر هه‌ر سێ‌ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫"گۆڕان‪ ،‬كۆمه‌ڵ‪ ،‬یه‌كگرتو"‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫ره‌خنه‌ی���ان له‌پارتی‌و یه‌كێتی ده‌گرت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ نه‌یانتوانی���وه‌ ئه‌و هه‌مو س���اڵه‌‬ ‫كارێك���ی ئه‌وت���ۆ بكه‌ن ب���ۆ هه‌رێم‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئێس���تا ئه‌و س���ێ‌ پارته‌‬ ‫خۆی���ان له‌حكوم���ه‌ت‌و پارله‌مان���ی‌‬ ‫عێراقدا به‌ش���دارن‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وت���ی "ده‌بێت‬ ‫ئێم���ه‌ به‌یه‌كڕیزی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئێم���ه‌ش وه‌كو گۆڕان جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ده‌كه‌ین���ه‌وه‌ كه‌ ئ���ه‌و گفتوگۆیانه‌‬ ‫وه‌كو پێش���تر نه‌بێت‌و به‌دامه‌زراوه‌یی‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم تائێستا نه‌كراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تائێس���تا گفتوگۆیه‌كی ئه‌وتۆ نه‌بوه‌‌و‬ ‫ته‌نه���ا گفتوگ���ۆ له‌س���ه‌ر پێكهێنانی‬ ‫حكوم���ه‌ت ك���راوه‌‪ ،‬هیواداری���ن ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ی‌ نێوان هه‌رێ���م‌و به‌غدا‬ ‫بكه‌ین به‌په‌یوه‌ندییه‌كی دامه‌زراوه‌یی"‪.‬‬

‫حكومه‌ت ‌ی عێراق له‌بر ‌ی كابینه‌‪ ،‬خێوه‌ت بۆ‬ ‫ئاواره‌كان ‌ی كوردستان ده‌كڕێت‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ پارله‌مانی‌ عێراق ره‌خنه‌‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ ئاواره‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق ده‌گرێت‪ ،‬كه‌ له‌بری‌ كابینه‌‬ ‫خێوه‌تی‌ بۆ ئاواره‌كانی‌ كوردستانی‌‬ ‫دابینكردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌دابینكردنی‌‬ ‫بودجه‌ش بۆ كڕینی‌ كابینه‌ جیاوازی‌‬ ‫له‌نێوان كۆمپانیاكاندا كراوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ دۆسیه‌كه‌ ره‌وانه‌ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫نه‌زاهه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ره‌تای‌ مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫حوزه‌یران����ی‌ ئه‌مس����اڵدا‪ ،‬چه‌كدارانی‌‬ ‫رێكخراوی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ له‌عێراق‌و‬ ‫ش����ام "داعش"‪ ،‬ده‌س����تیان به‌س����ه‌ر‬ ‫پارێزگاری‌ نه‌ینه‌واو سه‌اڵحه‌دین‌و چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌ك����ی‌ پارێزگاكانی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫دیاله‌و به‌غداو ئه‌نباردا گرت‪ ،‬سه‌دان‬ ‫هاواڵتی‌ دانیشتوی‌ ئه‌و شارانه‌ ئاواره‌ی‌‬ ‫ش����اره‌كانی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫ناوچه‌كانی‌ باشورو ناوه‌ڕاستی‌ عێراق‬ ‫بون‪ .‬ب����ۆ به‌هاناوه‌چونی‌ ئه‌و ئاوارانه‌‬ ‫ی ته‌مموزدا‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق له‌مانگ ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ ب����ااڵی‌ پێكهێناو س����اڵح‬ ‫موتڵه‌گی‌ جێگری‌ س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫به‌س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌كه‌ دیاریكردو بڕی‌‬ ‫یه‌ك ترلیۆن دیناریشی‌ وه‌كو بودجه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌ك ‌ه دیاریكرد‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ به‌دواداچون‌و چۆنێتی‌‬ ‫خه‌رجكردنی‌ ئه‌و بودجه‌یه‌‪ ،‬پارله‌مانی‌‬ ‫عێراق به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ جێگری‌ دوه‌می‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ پارله‌مان����ی‌ عێ����راق ئارام‬ ‫شێخ محه‌مه‌د‌و ئه‌ندامێتی‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫پارله‌مانتار‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫پێكهێن����ا‪ ،‬له‌راپۆرت����ی‌ كۆتایی‌ ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌شدا چه‌ندین گرفت‌و سه‌رپێچی‌‬ ‫لیژنه‌ك����ه‌ی‌ حكوم����ه‌ت دیاریكراون‪،‬‬ ‫به‌ه����ۆی‌ بونی‌ گومان����ی‌ گه‌نده‌ڵیش‪،‬‬ ‫پارله‌مان دۆس����یه‌كه‌ ره‌وانه‌ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫نه‌زاهه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫لیژنه‌ك����ه‌ی‌ پارله‌م����ان‪ ،‬له‌م����اوه‌ی‌‬ ‫كاری‌ خۆیاندا س����ه‌ردانی‌ خێوه‌تگای‌‬ ‫ئاواره‌كانی����ان ك����ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫میوان����داری‌ به‌رپرس����انی‌ دۆس����یه‌ی‌‬ ‫ئاواره‌كانی����ان ك����ردوه‌و راپۆرت����ی‌‬ ‫كاره‌كانی����ان‌و قه‌ب����اره‌ی‌ هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫لیژنه‌ك����ه‌ی‌ حكومه‌تیان لێوه‌رگرتون‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌مه‌به‌ستی‌ وه‌گرتنی‌ سكااڵو‬ ‫تێبین����ی‌‌و پێش����نیاره‌كانیان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ ئاواره‌كانی‌ له‌پارێزگاكان‬

‫‪7‬‬

‫ئاواره‌ی ئێزیدی‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیدا بون‪.‬‬ ‫به‌گوێ����ره‌ی‌ راپۆرت����ی‌ لیژنه‌ك����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حكوم����ه‌ت ك����ه‌ ل����ه‌رۆژی‌ (‪)10/20‬‬ ‫ئاراس����ته‌ی‌ پارله‌مان كراوه‌‪ ،‬ژماره‌ی‌‬ ‫ئ����اواره‌كان تا ئ����ه‌و كات����ه‌ (‪)351‬‬ ‫ه����ه‌زارو (‪ )712‬خێزان بون‪ ،‬ژماره‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ئه‌و خێزانانه‌ش دو ملیۆن‌و‬ ‫(‪ )787‬ه����ه‌زارو (‪ )969‬ك����ه‌س‬ ‫بون‪ .‬به‌س����ه‌ر پارێزگاكانی‌ نه‌ینه‌وا‪،‬‬ ‫ئه‌نبار‪ ،‬س����ه‌اڵحه‌دین‪ ،‬دیاله‌‪ ،‬به‌غدا‪،‬‬ ‫بابل‪ ،‬كه‌رك����وك‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ ،‬دهۆك‪،‬‬ ‫دابه‌شبون‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ چۆنێت����ی‌ خه‌رجكردنی‌‬ ‫بودجه‌كه‌یانه‌وه‌‪ ،‬لیژنه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫رایانگه‌یان����دوه‌ ب����ڕی‌ ی����ه‌ك ملی����ار‬ ‫دیناری����ان ب����ۆ كاروب����اری‌ ئی����داری‌‬ ‫خۆی����ان خه‌رجكردوه‌‪ ،‬كۆی‌ پاره‌كانی‌‬ ‫دیكه‌شیان بۆ كڕینی‌ خێوه‌ت‌و كابینه‌و‬ ‫دابینكردنی‌ پێداویس����تیه‌كانی‌ بواری‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و فێربون‌و نیشته‌جێبون‌و‬ ‫ئاوی‌ خواردنه‌وه‌و دابینكردنی‌ سه‌رئاو‬ ‫خه‌رجكردوه‌‪ .‬ئه‌م����ه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫خێزانێ����ك بڕی‌ یه‌ك ملی����ۆن دیناری‌‬ ‫پێدراوه‌‪ .‬له‌راپۆرته‌ك����ه‌ی‌ پارله‌ماندا‬ ‫هاتوه‌ "هه‌ندێك له‌ئاواره‌كانی‌ نه‌ینه‌وا‬ ‫ده‌ڵێ����ن بڕی‌ نی����و ملی����ۆن دیناریان‬

‫وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ لێكۆڵین����ه‌وه‌ی‌ پارله‌مان‬ ‫له‌راپۆرته‌كه‌ی����دا ئاش����كرای‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ی بونی‌ ژماره‌ی‌ هه‌ڵه‌و دوباره‌و‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫وردبین����ی‌ نه‌كردن����ی‌ ت����ه‌واوی‌ داتاو‬ ‫زانیاریی����ه‌كان‪ ،‬ك����ۆی‌ خه‌رجیه‌كانی‌‬ ‫لیژنه‌ك����ه‌ی‌ حكوم����ه‌ت گه‌یش����تۆته‌‬ ‫تۆلیۆنێ����ك‌و په‌نجا ملی����ارو (‪)236‬‬ ‫ملیۆن دین����ار‪ ،‬له‌كاتێك����دا بودجه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌ك����ه‌ ته‌نها یه‌ك ترلی����ۆن دینار‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫له‌راپۆرته‌ك����ه‌ی‌ پارله‌مان����دا ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ك����راوه‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت ساڵح موتڵه‌گ به‌فه‌رمانێكی‌‬ ‫كارگێڕی‌ رۆژی‌ (‪ )10/10‬به‌دوا رۆژی‌‬ ‫دابه‌ش����كردنی‌ كۆمه‌ك به‌سه‌ر خێزانه‌‬ ‫ئاواره‌كاندا دیاریكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌رۆژی‌‬ ‫(‪ )10/16‬نوسراوێكی‌ دیكه‌ی‌ كردوه‌و‬ ‫ده‌ڵێت لیژنه‌كه‌ كۆمه‌كی‌ به‌سه‌ر (‪)281‬‬ ‫هه‌زارو (‪ )322‬خێزاندا دابه‌شكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌راپۆرتی‌ كۆتایی‌ لیژنه‌كه‌شدا له‌رۆژی‌‬ ‫(‪ )10/20‬هاتوه‌ "تائێس����تا كۆمه‌كی‌‬ ‫ی����ه‌ك ملیۆن دینار به‌س����ه‌ر (‪)%86‬‬ ‫خێزانه‌كاندا دابه‌شكراوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ ره‌وش����ی‌ ئاواره‌كان����ی‌‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬لیژنه‌ك����ه‌ی‌‬

‫پارله‌مان ره‌خنه‌ له‌وه‌ده‌گرێت له‌كۆی‌‬ ‫حه‌وت گرێبه‌س����ت ب����ۆ دابینكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ش����وێنی‌ نیش����ته‌جێبونی‌ ئاواره‌كان‬ ‫له‌پارێزگاكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫ش����ه‌ش گرێبه‌س����تی‌ بۆ دابینكردنی‌‬ ‫خێوه‌ت بوه‌و ته‌نها یه‌ك گرێبه‌س����تی‌‬ ‫ب����ۆ كڕین����ی‌ كابین����ه‌ ب����وه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌پارێزگاكانی‌ باش����ورو ناوه‌ڕاس����ت‬ ‫یانزه‌ گرێبه‌س����ت كراوه‌ به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫كڕی����ن‌و دابینكردن����ی‌ كابین����ه‌‪ .‬له‌م‬ ‫باره‌ی����ه‌وه‌ لیژنه‌كه‌ی‌ پارله‌مان ده‌ڵێن‬ ‫"ئه‌گه‌ر وێنه‌ك����ه‌ پێچه‌وانه‌ بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ ره‌وشی‌ كه‌شوهه‌وا‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وا ئه‌م كاره‌ی‌ لیژنه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫جێگه‌ی‌ قبوڵه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌دابینكردنی‌ كابینه‌ بۆ‬ ‫باشورو ناوه‌ڕاس����تی‌ عێراق‌و خێوه‌ت‬ ‫ب����ۆ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪ ،‬لیژنه‌كه‌ی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت هۆكاره‌كه‌یان گه‌ڕاندۆته‌وه‌‬ ‫بۆ كه‌م����ی‌ كات‪ ،‬به‌اڵم له‌راپۆرته‌كه‌ی‌‬ ‫پارله‌ماندا هاتوه‌ "لیژنه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫چوار مانگیان له‌به‌رده‌ست بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ویستویانه‌ به‌خێمه‌ چاره‌سه‌ری‌ كابینه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌كاتێكی‌ كه‌متر ته‌واو‬ ‫ده‌بێت‌و بۆ ئه‌وه‌ش����ی‌ بڵین شتێكمان‬ ‫كردوه‌و كاره‌كانمان ته‌واوبون"‪.‬‬

‫له‌به‌ش����ێكی‌ دیك����ه‌ی‌ راپۆرته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پارله‌مان����دا‪ ،‬ب����اس له‌وه‌ك����راوه‌ كه‌‬ ‫جی����اوازی‌ له‌نرخی‌ كڕینی‌ كابینه‌كاندا‬ ‫ی دهۆك‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌پارێزگا ‌‬ ‫ب����ۆ دابینكردنی‌ ه����ه‌زار كابینه‌ بڕی‌‬ ‫حه‌وت ملیار دینار ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌س����ره‌ بۆ ه����ه‌زار كابینه‌ بڕی‌ ده‌‬ ‫ملی����ارو (‪ )477‬ملیۆن ته‌رخانكراوه‌‪،‬‬ ‫واته‌ س����ێ‌ ملی����ۆن‌و (‪ )477‬ملیۆن‬ ‫دینار جیاوازی‌ هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫جی����اوازی‌ ن����رخ ته‌نه����ا له‌كڕینی‌‬ ‫كابینه‌كاندا نه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌كڕینی‌‬ ‫خێوه‌ته‌كانیش����دا هه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫بۆ دابینكردنی‌ س����ێ‌ ه����ه‌زار خێوه‌ت‬ ‫ی كبریتۆی‌ دهۆك‪ ،‬گرێبه‌ست‬ ‫له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانی����ای‌ (ئ����ا) ك����راوه‌‬ ‫به‌بڕی‌ (‪ )13‬ملی����ارو (‪ )504‬ملیۆن‌و‬ ‫(‪ )347‬هه‌زار دین����ار‪ ،‬ماوه‌ی‌ (‪)35‬‬ ‫رۆژیش م����اوه‌ دراوه‌ت����ه‌ كۆمپانیاكه‌‬ ‫ب����ۆ دابینكردنی‌ خێوه‌ت����ه‌كان‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌ناوچ����ه‌ی‌ ماملیانی‌ ق����ه‌زای‌ ئاكرێ‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ دهۆك‪ ،‬ب����ۆ دابینكردنی‌‬ ‫س����ێ‌ هه‌زار خێ����وه‌ت گرێبه‌س����تێك‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانی����ای‌ (ز) كراوه‌ به‌بڕی‌‬ ‫پانزه‌ ملیارو (‪ )314‬ملیۆن‌و (‪)977‬‬ ‫هه‌زار دینار‌و چل رۆیش ماوه‌ دراوه‌ته‌‬ ‫كۆمپانیاكه‌ بۆ دابینكردنی‌‪ ،‬واته‌ بڕی‌‬ ‫ملیارێ����ك‌و (‪ )810‬ملی����ۆن‌و (‪)629‬‬ ‫هه‌زار دینار جیاوازی‌ هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ ئاواره‌كان‬ ‫* له‌الیه‌ن جێگری‌ سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ����راق بۆ كاروب����اری‌ خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫ساڵح موتڵه‌گ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫* س����كرتاریه‌تی‌ لیژنه‌ك����ه‌ له‌پێنج‬ ‫ئه‌ندامی‌ نوسینگه‌كه‌ی‌ پێكهاتوه‌‪.‬‬ ‫* لیژنه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتی‌‌و به‌دواداچون‬ ‫له‌چ����وارده‌ كه‌س����ی‌ نوس����ینگه‌كه‌ی‌‬ ‫پێكهاتوه‌‪.‬‬ ‫* لیژنه‌ی‌ جێبه‌جێكردن له‌بریكارو‬ ‫نوێن����ه‌ری‌ وه‌زاره‌ته‌كان����ی‌ ك����ۆچ‌و‬ ‫كۆچب����ه‌ران‪ ،‬پالندان����ان‪ ،‬دارای����ی‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ ،‬بازرگانی‌‪ ،‬ئاوه‌دانكردوه‌و‬ ‫مانگی‌ سور پێكهاتوه‌‪.‬‬ ‫* س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌كه‌ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫خه‌رجكردن����ی‌ (‪ )250‬ملیۆن دیناری‌‬ ‫هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫* له‌كۆتای����ی‌ مانگ����ی‌ تش����رینی‌‬ ‫یه‌كه‌مدا‪ ،‬به‌بڕیاری‌ پارله‌مان لیژنه‌كه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌ماو‌ه ‌ی س���ه‌د‌ه ‌ی رابردودا‪ ،‬شه‌ڕه‌كان‬ ‫ته‌نها نه‌بونه‌ت ‌ه خ���ۆر‌ه ‌ی گیان ‌ی هه‌زاران‌و‬ ‫ملیۆنان هاواڵتی‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ خۆشیاندا‬ ‫خۆر ‌ی چه‌ندی���ن ده‌وڵه‌تی���ان ئاواكردوه‌و‬ ‫له‌جێگه‌یان���دا ده‌وڵه‌تان ‌ی نو ‌ێ له‌دایكبون‪،‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا عێ���راق‌و س���وریا له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ‌ی هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌و دروس���تبون ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ی نوێدان‪.‬‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی (‪‌)1916‬و له‌س���ه‌روه‌خت ‌ی‬ ‫شه‌ڕ ‌ی یه‌كه‌م ‌ی جیهانیدا‪ ،‬هه‌ریه‌ك ‌ه له‌سێر‬ ‫مارك س���ایكس‌و فرانس���وا جۆرج بیكۆی ‌ه‬ ‫رێكه‌وتنێكیان واژوكرد‪ ،‬ك��� ‌ه له‌مێژودا ب ‌ه‬ ‫رێكه‌وتنام ‌ه ‌ی "سایكس – بیكۆ" ده‌ناسرێت‪،‬‬ ‫به‌پێ ‌ی ئه‌و رێكه‌وتن ‌ه میراتییه‌كان ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫عوس���مانیان له‌نێ���وان ده‌وڵه‌ته‌كانیان���دا‬ ‫"به‌ریتانیاو فه‌ره‌نسا" دابه‌شكرد‪ ،‬له‌سای ‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌و رێكه‌وتنه‌ش���دا عێراق‌و س���وریا بون ‌ه‬ ‫ده‌وڵ��� ‌هت‌و كوردی���ش بو ب��� ‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫نه‌ته‌و‌ه ‌ی ب ‌ێ ده‌وڵه‌ت‪ .‬له‌دوا ‌ی كۆتایهاتن ‌ی‬ ‫جه‌نگ ‌ی دوه‌م ‌ی جیهانیش‪ ،‬به‌پێ ‌ی رێكه‌وتن ‌ی‬ ‫بلف���ۆر به‌ریتانی���ه‌كان ده‌وڵه‌تێكی���ان بۆ‬ ‫جوله‌كه‌كان چێكرد‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌ی نه‌وه‌ده‌كان��� ‌ی س���ه‌د‌ه ‌ی‬ ‫راب���ردوداو دوا ‌ی كۆتایهاتن��� ‌ی جه‌نگ��� ‌ی‬ ‫سارد‪ ،‬یه‌كێت ‌ی س���ۆڤیه‌ت هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و یه‌كێتیه‌ش به‌س���ه‌ر چه‌ندین ده‌وڵه‌تدا‬ ‫دابه‌شبو‪ .‬له‌رۆژهه‌اڵت ‌ی ئه‌وروپاش له‌دوا ‌ی‬ ‫س���اڵ ‌ی (‪‌)1989‬و روخان ‌ی دیوار ‌ی به‌رلین‪،‬‬ ‫چه‌ندین ده‌وڵه‌ت هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌و ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫ن���و ‌ێ له‌جێگه‌یاندا دروس���تبون‪ .‬به‌نمون ‌ه‬ ‫چیكۆسلۆڤاكیا هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌و بو ب ‌ه كۆمار ‌ی‬ ‫چیك‌و س���لۆڤاكیا‪ ،‬ئ���ه‌م جیابونه‌وه‌یه‌ش‬ ‫ب ‌ه جیابون���ه‌و‌ه ‌ی مه‌خمه‌ڵ ‌ی ده‌ناس���رێ‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها یۆگسالڤیا له‌نه‌وه‌ده‌كاندا به‌هۆ ‌ی‬ ‫زنجیره‌یه‌ك شه‌ڕ ‌ی خوێناوییه‌و‌ه دابه‌شبو بۆ‬ ‫كرواتیاو بۆسنه‌‪ ،‬له‌م دواییانه‌شدا كۆسۆڤۆ‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی ‌ی خۆ ‌ی راگه‌یان���د‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫تیم���ۆر ‌ی رۆژهه‌اڵت‌و باش���ور ‌ی س���ودان‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌نجام��� ‌ی ملمالنێ ‌ی نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كان‪ ،‬سه‌ربه‌خۆی ‌ی خۆیان راگه‌یاندو‬ ‫بون به‌ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تان ‌ی چیكۆسلۆڤاكیا‌و یۆگسالڤیا‪،‬‬ ‫ل���ه‌دوا ‌ی جه‌نگ ‌ی جیهان ‌ی یه‌ك ‌هم‌و وه‌كو دو‬ ‫ده‌وڵه‌ت له‌ده‌ره‌نجام ‌ی كۆنگر‌ه ‌ی ئاش���ت ‌ی‬ ‫ڤێرسا ‌ی ساڵ ‌ی (‪ )1919‬ده‌ركه‌وتن‪ ،‬وه‌كو‬ ‫چ���ۆن عێراق‌و س���وریاش ده‌ركه‌وتن‪ .‬ئه‌م‬ ‫چوار ده‌وڵه‌ته‌ش له‌ڕو ‌ی پێكهات ‌ه ‌ی ئیتنی‌‌و‬ ‫تایه‌ف���ی‌‌و ئاینی���ه‌و‌ه له‌یه‌كده‌چن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌یۆگس�ل�اڤیا سلۆڤی‌‌و كروات ‌ی كاسۆلیك‌و‬ ‫س���رب ‌ی ئه‌رتۆدۆكس‌و موسڵمانان ده‌ژیان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌عێراق‌و سوریاش كوردو عه‌ر‌هب‌و‬ ‫توركمان‌و مه‌سیحی‌‌و ئێزد ‌ی ده‌ژین‪.‬‬ ‫ئێس���تاو دوا ‌ی تێپه‌ڕبون ‌ی نزیك ‌ه ‌ی سه‌د‬ ‫ساڵ به‌سه‌ر رێكه‌وتنام ‌ه ‌ی سایكس بیكۆدا‪،‬‬ ‫پێده‌چێت ئه‌و س���نوران ‌ه ‌ی له‌سه‌ر نه‌خش ‌ه‬ ‫كێش���ران‌و بون ‌ه واقیع‪ ،‬به‌خوێن نه‌مێنن‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ی نو ‌ێ جێگه‌یان بگرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌ده‌ره‌نجام��� ‌ی ئه‌و ش���ه‌ڕ‌ه ‌ی ناوچه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫گرتۆته‌وه‌و رێكخراو ‌ی داعش بڵێس���ه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫داگیرس���اندوه‌‪ .‬به‌جۆرێك داعش ئامانج ‌ی‬ ‫خ���ۆ ‌ی چڕكردۆت���ه‌و‌ه له‌دروس���تكردن ‌ی‬ ‫خه‌الفه‌تێك ‌ی ئیس�ل�امیدا ك ‌ه له‌كه‌نداوه‌و‌ه‬ ‫ده‌ست پێده‌كات‌و تا ده‌ریا ‌ی ناوه‌ڕاست درێژ‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬روداوه‌كان ‌ی ئه‌م چه‌ند مانگ ‌ه ‌ی‬ ‫راب���ردوش س���ه‌لماند ‌ی له‌ده‌وڵه‌تێك ‌ی له‌م‬ ‫شێوه‌یه‌دا‪ ،‬شوێن ‌ی شیعه‌و كوردو مه‌سیحی‌‌و‬ ‫هیچ كه‌مینه‌یه‌ك ‌ی دیك ‌ه ‌ی تێدا نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دوا ‌ی س���اڵ ‌ی (‪‌)2003‬و روخان ‌ی رژێم ‌ی‬ ‫به‌عسه‌وه‌‪ ،‬ناكۆك ‌ی تایه‌ف ‌ی نێوان عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫شیعه‌و سونن ‌ه ‌ی عێراق گه‌یشت ‌ه چڵه‌پۆپه‌‌و‬ ‫روبار ‌ی خوێن ‌ی به‌دوا ‌ی خۆیدا هه‌اڵیساند‪.‬‬ ‫له‌س���وریاش ماو‌ه ‌ی س ‌ێ س���اڵه‌شۆڕش ‌ی‬ ‫جه‌م���اوه‌ر ‌ی دژ ‌ی رژێم��� ‌ی ده‌س���ه‌اڵتدار‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ماو‌ه ‌ی چوار مانگ زیاتریش��� ‌ه‬ ‫داعش لوت ‌ی ژه‌نیوه‌ت ‌ه ئه‌م دو واڵته‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌م هۆكاران ‌ه بێ���ت وا ‌ی له‌وه‌زیر ‌ی‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ‌ی به‌ریتانیا فلیپ هامۆند كردبێت‪،‬‬ ‫ك ‌ه دوا ‌ی گه‌ڕانه‌و‌ه ‌ی له‌عێراق‪ ،‬بڵێت "شه‌ڕ ‌ی‬ ‫داع���ش دوا هه‌ل ‌ه بۆ مانه‌و‌ه ‌ی عێراق وه‌كو‬ ‫ده‌وڵه‌تێك ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌"‪.‬‬ ‫دیبلۆمات���كار ‌ی پێش���و ‌ی به‌ریتانی���ا‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌ی ‌ه كگرتوه‌كان‌و شاره‌زا له‌كاروبار ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاس���ت‌و به‌ڵ���كان مایكڵ‬ ‫ولیامز‪ ،‬ده‌ڵێت "مه‌ترس ‌ی راسته‌قین ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫سوریاو عێراق رێگ ‌ه له‌به‌رده‌م ده‌وڵه‌ت ‌ی نو ‌ێ‬ ‫نه‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌و‌ه گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ی س���وریا ی���ان عێراقێك ‌ی به‌هێز‪،‬‬ ‫وه‌كو ئه‌و‌ه ‌ی رێكه‌وتنام ‌ه ‌ی س���ایكس بیكۆ‬ ‫وێنا ‌ی ده‌كرد‪ ،‬كارێك ‌ی ت���ا ڕاده‌یه‌ك ‌ی زۆر‬ ‫ئه‌سته‌مه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫قه‌رزه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت بۆ دابینكردنی‌ موچ ‌هی‌ فه‌رمانبه‌ران نیه‌‬

‫"كاره‌سات ‌ه قه‌رز بكه‌یت‌و بیده‌یت ‌ه موچه‌"‬ ‫ئێستا حكومه‌تی‌ هه‌رێم نه‌ ئه‌و واڵته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫دیاریكردوه‌ نه‌ ئه‌و بانكه‌ی‌ دیاریكردوه‌‬ ‫ی كوردستان ك���ه‌ قه‌رزه‌كه‌ی‌لێ���ده‌كات‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫پێویستی‌ به‌یاسایه‌ك هه‌یه‌ دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫سه‌فین دزه‌یی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫(موفاته‌حه‌ی‌ موئه‌سه‌س���اتی‌) دارایی‌‬ ‫ئاوێن ‌ه ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌كرێت دوای‌ ئ���ه‌وه‌ش له‌هه‌ر واڵتێك‬ ‫قه‌رز‌هی‌ به‌نیازن له‌داهاتودا بیكه‌ن‪،‬‬ ‫بێ���ت ئاس���اییه‌ به‌پێ���ی‌ مه‌رجه‌كانی‌‬ ‫بۆ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران نییه‌‪،‬‬ ‫قه‌رزكردن‪.‬‬ ‫ی خزمه‌تگوزاریه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی‌ دابینكردنی‌‬ ‫به‌وت ‌هی‌ ئابوریناسێكیش "له‌ئێستادا‬ ‫موچ���ه‌ وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫ێ‬ ‫ی نو ‌‬ ‫قه‌رزكردن واڵتان به‌داگیركردن ‌‬ ‫هه‌رێم جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫ناویده‌هێنن"‪.‬‬ ‫كه‌"حكوم���ه‌ت خه‌رجی���ی‌ خ���ۆی‬ ‫كه‌مده‌كات���ه‌وه‌‌و داهات���ی‌ ناوخۆ زیاد‬ ‫قه‌رزه‌كه‌ بۆ پرۆژه‌كانه‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬ب���ه‌و نه‌وت���ه‌ی‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫س���ه‌فین دزه‌یی‌ له‌باره‌ی‌ وه‌رگرتن ‌‬ ‫قه‌رزه‌كه‌وه‌ ئه‌و‌ه رونده‌كاته‌و‌ه كه‌ هێشتا ده‌یفرۆشێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و قه‌رزه‌ نه‌ك���راو‌ه له‌به‌رئه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫شاندێكی‌ كورد‬ ‫ی هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫یاسایه‌ی‌ كه‌له‌الیه‌ن حكومه‌ت ‌‬ ‫ده‌چێته‌ به‌غدا‬ ‫ئاماده‌ك���راوه‌‌و دراوه‌ت���ه‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كان���ی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫پێویس���ت ‌ه گفتوگۆی‌ له‌سه‌ربكرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ه‌و‌هی‌ رێگه‌ ب���دات به‌حكومه‌ت قه‌رز به‌غ���داش س���ه‌فین دزه‌ی���ی‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫بكات‪،‬ئه‌و وت���ی‌ "كاتێكیش حكومه‌ت "له‌پێش���ودا له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا سه‌نگه‌رمان‬ ‫قه‌رز ده‌كات له‌بانك���ه‌ جیهانیه‌كان بۆ له‌یه‌كتری���ی‌ نه‌گرت���وه‌‪ ،‬تاكو ئێس���تا‬ ‫دابینكردنی‌ موچه‌ نیه‌‪،‬چونك ‌ه كاره‌سات ‌ه ئاشتبینه‌وه‌‪،‬راس���ته‌ ئێمه‌ كێش���ه‌مان‬ ‫ق���ه‌رز بكه‌یت‌و بیده‌یت��� ‌ه موچه‌‪،‬به‌ڵكو هه‌یه‌‪،‬به‌اڵم ئێمه‌ به‌شێكین له‌و حكومه‌ته‌‬ ‫ی هه‌روه‌ها وه‌زیره‌كانمان ده‌ستبه‌كاربون‌و‬ ‫ی ده‌كرێت ب���ۆ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ئ���ه‌و قه‌رز‌ه ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێ���ك په‌رله‌مانتارم���ان ه���ه‌ن‬ ‫ی ئابوری ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری��� ‌ه بۆ ژێرخان��� ‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌وانی���ش رۆڵی‌ خۆیان‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌روه‌ه���ا له‌داهاتویه‌ك���ی‌‬ ‫نزیكدا ش���اندێكی‌ كورد ده‌چێته‌ به‌غدا‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ نادیاره‌‬ ‫دانوس���تانه‌كان ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌قه‌رزی‌ لێده‌كرێت‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ گه‌یش���تنه‌ چاره‌سه‌رێك‬ ‫كوردستان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد كه‌تاكو له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ فیدراڵیی‌"‪.‬‬

‫بۆ موچ ‌ه هه‌رێم‬ ‫هه‌رێم ناچاره‌‬ ‫له‌پێشودا‬ ‫پێویستی‌ به‌وه‌ نی ‌ه‬ ‫قه‌رز بكات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا‬ ‫جۆره‌ قه‌رزكردنه‌ش بچێت قه‌رز له‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫سه‌نگه‌رمان‬ ‫له‌یه‌كتری‌ نه‌گرتوه‌ له‌ئێستا له‌واڵتان بكات‪ ،‬به‌ڵكو به‌داهات ‌ی‬ ‫ی نوێ‌ ناوخۆ ده‌توان ‌ێ موچ ‌ه‬ ‫به‌داگیركردن ‌‬ ‫تاكو ئێستا‬ ‫دابین بكات‬ ‫ناویده‌هێنن‬ ‫ئاشتبینه‌وه‬

‫ی ئه‌وكات ده‌توانێت قه‌رز بكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌و كاروبار ‌‬ ‫ئابوریی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان د‪.‬عزه‌ت‬ ‫الیه‌نه‌ ئه‌رێنی‌‌و‬ ‫سابیر له‌باره‌ی‌ قه‌رزكردنی‌ حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫نه‌رێنیه‌كانی‌ قه‌رزكردن‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند"حكومه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ئابوریناس م‪.‬ئه‌میر ئه‌حمه‌د له‌باره‌ی‌‬ ‫به‌غ���دا پ���اره‌ی‌ پێن���ه‌دات‌و داهات���ی‌‬ ‫ناوخۆش پێویس���تیه‌كانی‌ پڕنه‌كاته‌وه‌ قه‌رزكردنی‌ حكومه‌ت ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬

‫رونكرده‌وه‌ كه‌ قه‌رز بنه‌مایه‌كی‌ ئابوری ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ان یاخود تاكه‌ك���ه‌س له‌كاتی‌‬ ‫پێویس���تیی‌ په‌نای‌ بۆ ده‌بات‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫بۆ راستكردنه‌وه‌ی‌ باری‌ ئابوریی‌‪،‬كاتێك‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت توش���ی‌ قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌و حاڵه‌ته‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌‬

‫كوردستان رویداوه‌‪ ،‬توشی‌ بارگرانیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫خراپی‌ ئابوری���ی‌ كردوه‌‪"،‬هه‌رێم ناچاره‌‬ ‫قه‌رز ب���كات‪ ،‬ئه‌و ج���ۆره‌ قه‌رزكردنه‌ش‬ ‫له‌ئێس���تا له‌واڵت���ان به‌داگیركردنی‌ نوێ‌‬ ‫ناویده‌هێنن"‪.‬هه‌روه‌ه���ا به‌ب���ڕوای‌ ئ���ه‌م‬ ‫ئابوریناسه‌ قه‌رزكردنیش الیه‌نی‌ نه‌رێنیی‌‬ ‫هه‌یه‌‪،‬وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫هات���و ئه‌و واڵته‌ مه‌رجی‌ قورس له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و ق���ه‌رزه‌ دابنێت‪،‬ب���ه‌اڵم رێگایه‌كه‌ بۆ‬ ‫نه‌هێش���تی‌ بێكاری���ی‌‌و به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌كارب���ردن‪ ،‬هه‌روه‌ها رێگایه‌كیش���ه‌ بۆ‬ ‫جموجۆڵی‌ ئابوریی‌ له‌و س���اته‌وه‌خته‌ی‌‬ ‫كه‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان پێی���دا تێپه‌ڕ‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی بۆ دروست‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا كێشه‌ ‌‬ ‫نابێت؟‬ ‫ئه‌و ئابوریناسه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫ده‌بێت زیاتر قه‌رز بۆ وه‌به‌رهێنان بكرێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر هاتو هه‌ر نه‌رێنیه‌كی‌ هه‌بێت‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كه‌موكورتیه‌كان بكات‪،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌"حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م بۆ دابینكردنی‌‬ ‫موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران پێویس���تی‌ به‌وه‌‬ ‫نیه‌ بچێت قه‌رز ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ بكات‪،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ناوخۆدا ده‌توانێت به‌داهاتی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫موچ���ه‌ی‌ ت���ه‌واوی‌ فه‌رمانب���ه‌ران دابین‬ ‫بكات‪،‬هه‌روه‌ه���ا به‌قه‌رزكردنی‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ كێشه‌یه‌كی‌ تر دروست ده‌كات‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ به‌غدا بۆیه‌ وا پێویسته‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌چواچێوه‌ی‌ ده‌س���تور مامه‌ڵه‌ بكات‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ چیتر هاواڵتی���ان بێموچه‌‬ ‫نه‌بن"‪.‬‬

‫چوار وه‌زیری‌ حكومه‌ت به‌دوای‌ ئه‌وانه‌دا ده‌گه‌ڕێن كه‌ مامه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫نه‌وتیان له‌گه‌ڵ داعش كردو‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫زیاد له‌مانگێكه‌ باسی‌ بازرگانیكردن ‌ی‬ ‫نه‌وت له‌گه‌ڵ داعش له‌هه‌رێمه‌وه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا وه‌ك په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕان‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی پێده‌كات‪ ،‬كه‌سه‌ گه‌وره‌كه‌ ‌ی‬ ‫پشت ئه‌و بازرگانیكردن ‌ه ئاشكرا نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "دڵنیام بازرگانیكردن ‌ی‬ ‫نه‌وت له‌گه‌ڵ داعش له‌هه‌رێمه‌وه‌ كه‌س ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری‌ له‌پشته‌"‪.‬‬ ‫كه‌سانی‌ پشت ئه‌و كار‌ه كێ‌ بون؟‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���یۆنی‌ گۆڕان عه‌ل ‌ی‬ ‫حه‌مه‌س���اڵح ئه‌و كه‌س���ه‌ بو ك ‌ه به‌فه‌رمی ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ راگه‌یان���د له‌هه‌رێمه‌وه‌ بازرگانیكردن ‌ی‬ ‫ن���ه‌وت له‌گ���ه‌ڵ گروپ���ی‌ چه‌كداریی‌ داعش‬ ‫كراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه لیژن ‌ه له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ به‌دواداچون ‌ی ئه‌وه‌ دروس���ت بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا ئه‌وه‌ رانه‌گه‌یه‌نراوه‌ داخۆ كه‌سان ‌ی‬ ‫پش���ت ئه‌و بازرگانیكردن ‌ه كێ‌ بون‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫عه‌لی‌ خۆی‌ له‌و‌ه دڵنیایی ‌ه ئه‌و بازرگانیكردن ‌ه‬ ‫به‌كه‌سی‌ ئاسای‌ نه‌كراوه‌ ئه‌و ده‌ڵێت "ترسم‬ ‫له‌وه‌ هه‌ی���ه‌ بازرگانیكردنه‌كه‌ كه‌س��� ‌ی زۆر‬ ‫بااڵده‌س���تی ‌ی تێدا بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاره‌كان ‌ی‬ ‫لیژنه‌كه‌ ‌ی حكومه‌ت په‌كبخات"‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ ڕه‌شوه‌یان وه‌رگرت بێت‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌ی ئه‌منیی‌ ئاگادار ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌ ب���اس كرد ك���ه‌ بازرگانیكردن ‌ی‬ ‫ن���ه‌وت له‌گه‌ڵ داعش ب ‌ه ‪15‬بۆ ‪ 20‬رۆژ دوا ‌ی‬ ‫داگیركردن ‌ی موس���ڵ له‌الی���ه‌ن چه‌كداران ‌ی‬ ‫داعشه‌وه‌ ده‌ستیپێكردوه‌ چه‌ندین كه‌سیش‬ ‫له‌هه‌رێم���ه‌وه‌ ل���ه‌و كاره‌و‌ه تێوه‌گالون‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌دوریش��� ‌ی زانی‌ به‌رپرس���انی‌ بااڵده‌ست ‌ی‬ ‫كورد له‌و ش���وێنه‌ی‌ بازرگانیكردنه‌ك ‌ه كراو‌ه‬ ‫خۆیان راسته‌وخۆ تێكه‌اڵوی‌ كاره‌كه‌ كرابن‌و‬ ‫هه‌ستابن به‌كڕینی‌‌و فرۆشتنی‌ نه‌وت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌نگ ‌ه هه‌ندێكیان له‌به‌رامبه‌ر بێ‌ ده‌نگبونیان‬ ‫ره‌ش���وه‌یان وه‌رگرتب���ێ‌‪ .‬ئه‌و س���ه‌رچاو‌ه‬ ‫ئه‌منییه‌ وتیش���ی‌"هیچ به‌رپرس���ێك له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و كه‌یس���ه‌ ن ‌ه گیراوه‌‌و ن ‌ه لێكۆڵینه‌وه‌ش ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ كراوه‌"‪.‬‬

‫سامانه‌ سروشتییه‌که‌ی عێراق به‌مشێوه‌یه‌ به‌فیڕۆ ده‌برێت‬ ‫تائێستا نه‌گه‌یشتونه‌ت ‌ه سه‌ره‌ گه‌وره‌كه‌‬ ‫به‌پێ ‌ی وته‌ ‌ی عه‌لی‌ حه‌مه‌ساڵح له‌ئێستادا‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌و‌ه لیژنه‌یه‌كی‌ بااڵ‬ ‫بۆ به‌دواداچون ‌ی ئه‌و كه‌یس��� ‌ه دروستكراوه‌‪،‬‬ ‫لیژنه‌كه‌ش پێكهات���ون له‌وه‌زیرانی‌ ناوخۆ‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و سامان ‌ه سروشتیه‌كان‌و سه‌رۆك ‌ی‬ ‫ده‌زگای‌ ئاساییش‪ ،‬هه‌ر به‌پێی‌ زانیاریه‌كان ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ‪6‬بۆ ‪ 7‬كه‌س ده‌س���تگیركراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچیان كه‌سانی‌ به‌ده‌سه‌اڵت‌و به‌رپرس نین‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌و دڵنیایه‌ ئه‌و كاره‌ به‌كه‌س��� ‌ی‬ ‫ئاسایی‌ ناكرێت بۆیه‌ ده‌ڵێت "به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫خه‌ڵك ‌ی به‌ده‌س���ه‌اڵت له‌پش���ت ئه‌و كاره‌و‌ه‬ ‫هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم سه‌یره‌كه‌ له‌وه‌دای ‌ه تائێستا هیچ‬

‫كام له‌وانه‌ نه‌گیراون‪ ،‬پێم س���ه‌یر‌ه تائێستا‬ ‫نه‌گه‌یشتونه‌ت ‌ه سه‌ره‌ گه‌وره‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كانیش به‌دواداچون ده‌كه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ گ���ۆڕان هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫ب���اس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئێس���تا ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫رو ‌ی له‌كه‌می���ی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم گومان ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫بنبڕبوبێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئێس���تا له‌سنور ‌ی‬ ‫تكریت‌و ده‌وروبه‌ر ‌ی ئاس���ت ‌ی به‌رهه‌مهێنان ‌ی‬ ‫نه‌وت رۆژان ‌ه ‪30‬هه‌زار به‌رمیله‌و هه‌موش��� ‌ی‬ ‫به‌ده‌س���ت داعش���ه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئ��� ‌ێ هه‌موش��� ‌ی‬ ‫ده‌فرۆش���رێ‌ جا یان له‌رێگا ‌ی هه‌رێمه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫یاخ���ود له‌رێ���گا ‌ی حكومه‌ت���ی‌ عێراقیه‌و‌ه‬

‫له‌وباره‌یه‌وه‌و دوا ‌ی ته‌واوبونی‌ راپۆرته‌كه‌یان‬ ‫پێشكه‌ش ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی په‌رله‌مان ‌ی ده‌كه‌ن‬ ‫تا ئه‌و كه‌یس���ه‌ دانیشتنێك ‌ی په‌رله‌مانی ‌ی بۆ‬ ‫ته‌رخانبكرێت‪" ،‬له‌م هه‌فته‌یه‌دا هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ پێشكه‌ش���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان بكه‌ین"‪.‬‬

‫ده‌فرۆش���رێ‌"‪ .‬ناوب���راو ئه‌وه‌ش��� ‌ی زانیو‌ه‬ ‫ك���ه‌ خود ‌ی ئه‌مه‌ری���كا به‌دواداچون بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌یسه‌ ده‌كات "ئه‌وه‌نده‌ ‌ی به‌ئێم ‌ه گه‌یشتو‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان خۆیان به‌دواداچون بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌یسه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه پێویسته‌ پێش ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ناوبانگ ‌ی هه‌رێ���م له‌كه‌داربێ���ت لیژنه‌كه‌ ‌ی‬ ‫حكومه‌ت به‌توندیی‌ س���زای‌ ئه‌و كه‌س���ان ‌ه‬ ‫به‌پێی‌ ماده‌ی‌ چوار ‌ی تیرۆر مامه‌ڵه‌یان‬ ‫بده‌ن كه‌ ده‌ستیان له‌و كاره‌دا هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‬ ‫دانیشتن ‌ی په‌رله‌مانی‌ بۆ سازده‌كرێت‬ ‫ه���ه‌ر له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌ی‌ گۆڕان ئه‌وه‌ش��� ‌ی‬ ‫خسته‌ڕو ك ‌ه له‌ئێستادا ئه‌وان له‌گه‌ڵ لیژنه‌ ‌ی پیشه‌س���ازیی‌‌و وزه‌و سامانه‌ سروشتیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌ستپاكیی‌ په‌رله‌مان‌و لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازیی‌‌و په‌رله‌م���ان د‪.‬ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت ب���اس‬ ‫وز‌ه خه‌ریك���ی‌ ئاماده‌كردن���ی‌ راپۆرتێك���ن ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه وه‌زی���ری‌ ناوخۆ ‌ی هه‌رێم‬

‫پێیڕاگه‌یان���دون ك��� ‌ه له‌ئێس���تادا له‌رێگای‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ ئ���ه‌و جۆر‌ه مامه‌ڵه‌ی���ه‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ئه‌و كه‌س���انه‌ گی���راون ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"هه‌ندێك گیراون‌و هه‌ندێكی‌ تریش به‌ڕێوه‌ن‬ ‫بگیرێن‪ ،‬وه‌زی���ر ‌ی ناوخۆ به‌ئێم���ه‌ ‌ی وتو‌ه‬ ‫ئه‌وكه‌س���انه‌ی‌ ئ���ه‌و كاره‌یان به‌س���ه‌ردا‬ ‫س���اخده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ���ت به‌پێ���ی‌ ماده‌ ‌ی‬ ‫چواری‌ تیرۆر مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ بكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ زانیاریی‌ ئه‌وه‌ش��� ‌ی هه‌بو‬ ‫هه‌ندێ���ك ل���ه‌و ته‌نكه‌رانه‌ی‌ ئ���ه‌و كاره‌یان‬ ‫پێكراوه‌ س���وتێنراون "ئێم���ه‌ به‌دواداچون‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ش ده‌كه‌ین تا بزانین س���وتانی‌ ئه‌و‬ ‫ته‌نكه‌رانه‌ چۆن بوه‌"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )451‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/4‬‬

‫كاكه‌ییه‌كان خوازیاری كورسیی كۆتان‬ ‫له‌پارێزگا نوێكه‌ی كوردستان‬

‫‪9‬‬

‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫كاكه‌یی���ه‌كان پێكهاته‌یه‌كی گرنگی‬ ‫س���نوری پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌ن‪ ،‬زیاتر‬ ‫ل���ه‌‪ 1000‬خێزانی كاكه‌یی له‌س���نوری‬ ‫ئ���ه‌م پارێزگای نوێیه‌دا نیش���ته‌جێن‪،‬‬ ‫ئه‌وان خوازیارن له‌هه‌یكه‌لی ئیدارییدا‬ ‫پشكیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫پ���اش ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌ش���ته‌مین‬ ‫كۆبونه‌وه‌یان���دا‪ ،‬الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫گه‌یش���تنه‌ ئه‌نجامێ���ك‌و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگای هه‌ڵه‌بجه‌ی���ان دیاریك���رد‪،‬‬ ‫كاكه‌ییه‌كان پێیانوایه‌ له‌و رێككه‌وتنه‌دا‬ ‫ئه‌وان ره‌چاونه‌كراون‌و نادیده‌ گیراون‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئ���ه‌وه‌ به‌ناهه‌قی���ی به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌خۆیان ده‌زانن‌و داوا ده‌كه‌ن پشكیان‬ ‫هه‌بێ���ت چونكه‌ به‌ش���ێكی به‌رچاوی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ پێكده‌هێنن‪.‬‬ ‫مه‌ن���زه‌ر عه‌ل���ی مامۆس���تایه‌كی‬ ‫كاكه‌ییه‌و له‌سنوری پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ده‌ژی‪ ،‬ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وان داوایانكردوه‌ كورس���یه‌كی‬ ‫كۆتای���ان له‌س���نوری پارێ���زگای‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ بۆ دابنرێ���ت‪ ،‬وه‌ك ڕێزێك‬ ‫بۆ به‌ش���دارییكردنی پێكهاته‌ی ئایینی‬ ‫كاكه‌یی له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌و وتی "ئه‌مه‌‬ ‫ده‌بێته‌ بنه‌مایه‌كی به‌هێز بۆ پایته‌ختی‬ ‫ئاشتیی‌و خاڵێكی پته‌وی دیموكراسی‬ ‫ك���ه‌ وه‌ك نوێن���ه‌ری ڕاس���ته‌قینه‌ی‬ ‫كاكه‌یی���ه‌كان به‌ش���داریی ب���كات له‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ه‌داو هاوس���ه‌نگانه‌ له‌نێوان‬ ‫الیه‌ن���ه‌ سیاس���یه‌كاندا مامه‌ڵه‌ بكات‌و‬ ‫له‌یاس���ای ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌دا جێگی���ر‬ ‫بكرێ���ت‪ ..‬به‌اڵم الیه‌ن���ه‌كان ئه‌مه‌یان‬ ‫نه‌ك���ردوه‌و هه‌ریه‌كه‌یان الی خۆیانه‌وه‌‬ ‫ئه‌بێت رێكبكه‌ون"‪.‬‬ ‫له‌یال عه‌لی كه‌ چاالكوانێكی كاكه‌ییه‌‬ ‫له‌س���نوری پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌ باسی‌‬ ‫له‌وه‌ كرد كه‌ كاكه‌یی���ه‌كان له‌مێژه‌وه‌‬ ‫تاوه‌ك���و ئه‌م���ڕۆ جێگ���ه‌ ده‌س���تیان‬ ‫دیارب���وه‌و توانیویانه‌ به‌و توانا كه‌مه‌و‬ ‫به‌و ژم���اره‌ كه‌مه‌ی ك���ه‌ له‌هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری هه‌یه‌ هاوس���ه‌نگیی خۆیان‬ ‫ڕابگرن‌و له‌گه‌ڵ برا موس���وڵمانه‌كانیان‬ ‫به‌ئاشتیی بژین‌و ئه‌مه‌ له‌الیه‌ن هه‌ردو‬ ‫الوه‌ ڕه‌نگدانه‌وه‌ی هه‌یه‌و بینراوه‌و هاوار‬ ‫كه‌ النكه‌ی زۆربه‌ی شۆڕش���ه‌كان بوه‌و‬

‫رێوره‌سمێکی ئایینیی کاکه‌ییه‌کان‬ ‫زێدی هه‌مو كاكه‌ییه‌كانه‌ بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫ڕێز له‌هه‌وڵ‌و ماندوبون‌و ئه‌و پێگه‌یان‬ ‫بگیرێت‌و ب���ه‌ده‌م داخوازییه‌كانیانه‌وه‌‬ ‫بچن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ هه‌وڵیدا له‌گ���ه‌ڵ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌الیه‌نه‌كاندا قسه‌ وه‌ربگرێت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌پش���كی كاكه‌ییه‌كان‪ ،‬ته‌نها پارتی‬ ‫دیموكرات���ی كوردس���تان ئاماده‌ییان‬ ‫ده‌ربڕیوه‌ كه‌ له‌كۆی ئه‌و ‪ 4‬كورسیه‌ی‬ ‫خۆیان كه‌ هه‌یانه‌ له‌سنوری پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ كورس���یه‌كیان بدرێ���ت‬ ‫به‌كاكه‌ییه‌كان‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌الیه‌نه‌كانی‬ ‫تر تاوه‌كو ئێستا دڵنیا نه‌بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كورسیه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ به‌پێی ئ���ه‌و خه‌ماڵندنه‌ی‬

‫كردویان���ه‌و له‌كۆت���ا كۆبونه‌وه‌یان كه‌‬ ‫ڕۆژی چوارش���ه‌ممه‌ بو ژم���اره‌ی ‪24‬‬ ‫كورسیه‌و هه‌ریه‌ك له‌پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان‌و بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتیی نیش���تیمانیی كوردس���تان‌و‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امیی كوردس���تان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امیی ‪ 4‬كورس���یان‬ ‫پێئه‌درێ���ت‌و بزوتنه‌وه‌ ئیس�ل�امیی ‪2‬‬ ‫كورس���ی‌و هه‌ریه‌ك له‌حزبی شیوعی‌و‬ ‫حزب���ی ئاینده‌و حزبی سۆسیالیس���ت‬ ‫یه‌ك كورسیان پێئه‌درێت‪.‬‬ ‫دانان���ی پارێزگاری���ش ئه‌كه‌وێته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر دانانی پارێزگار بۆ س���لێمانی‌و‬ ‫به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌س���لێمانیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پارێ���زگار له‌س���لێمانی یه‌كێتیی بێت‬

‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌ گۆڕانه‌و به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاكه‌ییه‌كان به‌(یارس���ان)‌و (ئه‌هلی‬ ‫هه‌ق)‌و (عه‌لی ئیالهی)ش ناوده‌برێن‪،‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مێ���ژوی دروس���تبونی‬ ‫ئه‌م ئایین���ه‌ بۆچونی جی���اواز هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌لێكۆڵه‌ران پێیانوایه‌ ئاینی‬ ‫یارس���ان یان ئه‌هلی هه‌ق له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫به‌ش���ێكبوه‌ له‌ئاین���ی زه‌رده‌ش���ت‌و‬ ‫میتراییه‌كان‪ ،‬شوێنی جوگرافیی ئاینی‬ ‫یارس���انه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫له‌هه‌ورام���ان‌و ه���اوارو هه‌واره‌ك���ۆن‌و‬ ‫داری ت���ۆو هه‌ڵه‌بجه‌دای���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌موس���ڵ‌‌و كه‌ركوك‌و زه‌نقڕو پاش���ان‬ ‫هه‌ولێرو سلێمانی‌و كۆیه‌و خانه‌قینیش‬ ‫نیشته‌جێن‪.‬‬

‫به‌ش���دارییكردنی پێكهات���ه‌ی ئایین���ی كاكه‌یی‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬ده‌بێت��� ‌ه بنه‌مایه‌ك���ی به‌هێز بۆ‬ ‫پایته‌ختی ئاشتیی‌و خاڵێكی پته‌وی دیموكراسی‬

‫سه‌رۆك ‌ی ده‌سته‌ ‌ی سه‌ربه‌خۆ ‌ی مافی‌ مرۆڤ‪ :‬بۆ جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫یاسا ‌ی ماف ‌ی ده‌ستكه‌وتن ‌ی زانیاری ‌ی هیچ الیه‌ك هاوكارمان نه‌بوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سه‌رۆكیده‌سته‌یسه‌ربه‌خۆیمافیمرۆڤ‬ ‫له‌هه‌رێم‪( ،‬زیا بترۆس سلێوه‌)‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا باس له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ نه‌كردنی‌ یاسای‌ مافی‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتنی‌ زانیاریی‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌پێی‌ یاساكه‌ كارپێكردنی‌ به‌وان‬ ‫سپێردراوه‌و ئه‌و ده‌ڵێت "كه‌ هیچ‬ ‫الیه‌ك هاوكارییمان نه‌كات خۆ به‌ته‌نها‬ ‫یاسایه‌ك به‌ئێمه‌ جێبه‌جێ‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫خاڵی‌ به‌هێزی‌‬ ‫یاساكه‌‬ ‫یاس���ای مافی ده‌ستكه‌وتنی زانیاریی‪،‬‬ ‫كه‌ به‌یاس���ای‌ ژم���اره‌ ‪11‬س���اڵی‌ ‪2013‬‬ ‫ناس���راوه‌‌و ل���ه‌رۆژی‌ ‪ 2013-6-28‬ل���ه‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا له‌هه‌رێم���دا كاری‌ پێنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌هێزتری���ن خاڵی‌ ئه‌و یاس���ایه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌م���و دام‌و ده‌زگاكان به‌حوكمی‌‌و‬ ‫كه‌رتی‌ تایب���ه‌ت‌و رێكخراوه‌كانیش���ه‌وه‌‬ ‫ناچارك���راون كه‌ په‌یوه‌س���تبن به‌پێدانی‌‬ ‫زانیاریی‌‪ ،‬جا هه‌ر كه‌سێك داوای‌ بكات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا په‌یوه‌ستیش���كراون ب���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوبه‌ناو ئام���ار‌و دات���ا‌و زانیاریه‌كانیان‬ ‫باڵوبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬جێبه‌جێكردنی‌ یاس���اكه‌ش‬ ‫به‌ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی مافی مرۆڤ‬ ‫سپێرراوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌كه‌‬

‫رونیده‌كاته‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌مو هه‌وڵه‌ی‌‬ ‫داویانه‌ تائێس���تا هیچ الی���ه‌ك هاوكاری ‌ی‬ ‫نه‌كردون ب���ۆ جێبه‌جێكردنی‌ یاس���اكه‌‬ ‫له‌كاتێك���دا به‌به‌رده‌وام تۆمه‌تبار ده‌كرێن‬ ‫به‌وه‌ی‌ ناتوانن ئه‌و یاسایه‌ بخه‌نه‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان هاوكاریی���ان بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌وه‌ ده‌ك���را كه‌ داموده‌زگاكان ‌ی‬ ‫حكوم���ه‌ت هه‌ر چ���وار مان���گ جارێك‬ ‫زانیاریی‌‌و داتاكانیان به‌راپۆرتێك بنێرنه‌‬ ‫ده‌سته‌كه‌یان‪ ،‬تا ئه‌وانیش باڵویبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "تائێس���تا یه‌ك‬ ‫ده‌زگای‌ حكومه‌ت هاوكاریی‌ نه‌كردوین"‪.‬‬ ‫كه‌به‌پێی‌ یاس���اكه‌ هه‌مو داموده‌زگاكان‬ ‫به‌حكومی���ی‌‌و ئه‌هلی���ی‌‌و رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ مه‌ده‌نییش ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬

‫"سوپاسیان ده‌كه‌م بانگی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بكرێم"‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ رۆشنبیریی‌‌و راگه‌یاندن‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان فه‌رحان جه‌وهه‌ر‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات له‌س���ه‌ر كارنه‌كردن سێ‌ نوسراویان بۆ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫ناردوه‌‬ ‫ب���ه‌و یاس���ایه‌ س���ه‌رۆكی‌ ده‌س���ته‌ی ‌‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌و جه‌ختی‌ له‌س���ه‌رده‌كاته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی مافی مرۆڤ بانگهێش���تی‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌وه‌اڵمیشداسه‌رۆكیده‌ له‌كاتی‌ ده‌رچونی‌ یاس���اكه‌وه‌‪ ،‬كه‌ زیاتر‬ ‫سته‌یسه‌ربه‌خۆیمافیمرۆڤخۆشحاڵیی‌ خۆی‌ له‌ساڵێكه‌ ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌سێ‌ نوسراوی‌ جیا‌و‬ ‫ده‌رده‌بڕێ‌‌و به‌ده‌رفه‌تێكیش���ی‌ ده‌زانێ‌ تا له‌كاتی‌ جی���اوازدا ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان���دا له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ رونكردنه‌وه‌ هه‌رێمی���ان ئاگاداركردۆته‌وه‌ كه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫بدات‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت "سوپاس���یان ده‌كه‌م كاربكه‌ن بۆ جێبه‌جێكردنی‌ یاساكه‌ به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر بانگهێشتی‌ په‌رله‌مانم بكه‌ن‪ ،‬كه‌ وه‌اڵمیان نه‌دراوه‌ته‌و‌ه "به‌پێی‌ بڕگه‌یه‌كی‌‬ ‫چومه‌ ئه‌وێ‌ پێیانده‌ڵێم كێ‌ كه‌مته‌رخه‌م ماده‌ ‪21‬ی‌ یاساكه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌هه‌ماهه‌نگیی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی���ران‌و ئێمه‌ رێنماییه‌ك‬ ‫بوه‌ له‌جێبه‌جێكردنی‌ یاساكه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ربچێ���ت بۆ جێبه‌جێكردنی‌ یاس���اكه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌مانگی‌ ی���ه‌ك نوس���راومان بۆ‬ ‫ده‌بێت هه‌ر چوار مانگ جارێك‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران كرد وه‌اڵمیان نه‌بو‪،‬‬ ‫راپۆرتیان پێبده‌ن‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی مانگی‌ سێ‌ نوس���راوێكی‌ ترمان كرده‌وه‌‬ ‫ماف���ی م���رۆڤ نكوڵی‌ له‌وه‌ ن���اكات كه‌ هه‌ر وه‌اڵمیان نه‌بو‪ ،‬دوا نوسراو له‌مانگی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئ���ه‌و یاس���ایه‌ ب���ه‌وان ‪8‬ی‌ ئه‌مس���اڵ كردمان���ه‌وه‌ دوباره‌ هه‌ر‬ ‫سپێرراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجی‌ ئه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌ وه‌اڵممان نه‌درایه‌وه‌"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانیش بێوه‌اڵم بو‬ ‫وه‌ك ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ حكومه‌ت باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ه���ه‌ر بۆ خس���تنه‌ س���ه‌ر پێی‌‬ ‫یاس���اكه‌ نوسراویان بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و لیژن���ه‌ی‌ ماف���ی‌ مرۆڤی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌وپارێزگاكان���ی‌ هه‌ولێ���ر‪،‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬دهۆك ناردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانیش‬ ‫وه‌اڵمیان نه‌داونه‌ته‌وه‌ "هه‌موان ده‌ڵێن‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی مافی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫كه‌سیش هاوكارییمان ناكات كاره‌كه‌ش‬ ‫به‌ته‌نها به‌ئێمه‌ ناكرێت"‬ ‫"نوسرامان بۆ هه‌مو الیه‌ك ناردوه‌"‬ ‫هه‌ر به‌پێی‌ یاسای‌ مافی‌ ده‌سكه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫زانیاریی‌ پێویسته‌ هه‌مووه‌زاره‌ته‌كان‌و‬ ‫داموده‌زگاكان‪،‬كه‌س���ێك ده‌ستنیشان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬تا له‌رێ���گای‌ ئه‌و كه‌س���ه‌وه‌‬ ‫زانیاری���ی‌ بدرێ���ت به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ مافی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك ئ���ه‌و ده‌ڵێت "تائێس���تا‬ ‫له‌‌وهه‌م���و داموده‌زگای���ه‌ی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫‪17‬كه‌س بۆ ئێمه‌ ده‌ستنیش���انكراوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ده‌ر ل���ه‌وه‌ له‌رێ���گای‌ فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫رێكخراوه‌ ناحكومیه‌كانه‌وه‌ نوسراوامان‬ ‫ب���ۆ رێكخ���راوه‌كان ن���ارده‌‌و له‌رێگای‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانیشه‌وه‌ نوسراومان‬ ‫بۆ كۆمپانیاكان نارده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانیش‬ ‫هیچ هاوكارییه‌كیان نه‌كردوین"‪.‬‬ ‫زی���ا بت���رۆ سس���لێوه‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬

‫خس���ته‌روهه‌ر له‌ب���اره‌ی‌ كارنه‌ك���ردن‬ ‫به‌یاس���اكه‌ تائێس���تا یه‌ك س���كااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتیانیان به‌ده‌ستگه‌یشتوه‌ "ئه‌ویش‬ ‫به‌دواداچونم���ان بۆ ك���رد"‪ .‬له‌كۆتایی‌‬ ‫قس���ه‌كانیدا س���ه‌رۆكی‌ ده‌س���ته‌ی‌‬

‫كه‌ چوم ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان‬ ‫پێیانده‌ڵێم كێ‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مه‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫یاساکه‌‬

‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ مافی‌ مرۆڤی‌ هه‌رێم وتی‌‬ ‫"به‌م جۆره‌ ئه‌گه‌ر هیچ الیه‌ك هاوكارمان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬گوناهه‌ هه‌مو ئۆباڵی‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫نه‌كردنی‌ یاس���اكه‌ بكه‌وێته‌ ئه‌س���تۆی‌‬ ‫ئێمه‌؟"‪.‬‬

‫سێ جار‬ ‫نوسراومان بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫کردوه‌ به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا وه‌اڵمیان‬ ‫نه‌داوینه‌ته‌وه‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫‪11‬‬

‫گه‌نجێکی سۆران‬ ‫وه‌ک ده‌یان ساڵ پێش ئێستا ده‌ژی‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‬

‫لەهەولێر‬ ‫بەندیخانەیەک‬ ‫دەکرێتە مۆزەخانە‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫لەرۆژانی راب���ردودا لەهۆڵ���ی هۆتێل‬ ‫چوارچرا لەش���اری هەولێر کۆنفرانسی‬ ‫راگەیان���دن‌و ناس���اندنی مۆزەخانەی‬ ‫هونەریی هەولێر (موزە) بەئامادەبونی‬ ‫چەندین هونەرمەند بەڕێوەچو‪.‬‬ ‫دەستەی موزەی هونەر لەشاری هەولێر‬ ‫کە لەچەن���د هونەرمەندو فێرخوازێکی‬ ‫ئەو ش���ارە پێکهات���وە‪ ،‬دوای نزیکەی‬ ‫دو س���اڵ کارک���ردن توانیی���ان ئ���ەو‬ ‫کۆنفرانس���ە رێکبخ���ەن‌و مۆزەخانەی‬ ‫هونەری���ی هەولێ���ر رابگەیەنن ئەویش‬ ‫بەمەبەس���تی کۆکردنەوەو پاراستنی‬ ‫کارە هونەرییەکان���ی هونەرمەندان���ی‬

‫کوردستان‪.‬‬ ‫مۆزەخانەی هونەریی هەولێر لەشوێنی‬ ‫بین���ای گرتوخانەی محەتەی ش���اری‬ ‫هەولێر دروستدەکرێت‪ ،‬ئەویش لەدوای‬ ‫چۆڵکردن‌و سەرلەنوێ ئامادەکردنەوەی‬ ‫بیناکە بۆ مۆزەخانە‪.‬‬ ‫ئامانج���ی س���ەرەکیی پرۆژەک���ەو‬ ‫دروس���تکردنی مۆزەخانەکە پاراستن‌و‬ ‫بەدیکۆمێنتکردنی کارە هونەرییەکانی‬ ‫هونەری شێوەکارییە‪.‬‬ ‫ئەمە یەکەمین کاری لەو ش���ێوەیەیە‬ ‫کە بۆ هونەری ش���ێوەکاریی لەشاری‬ ‫هەولێ���ردا ئەنج���ام بدرێ���ت‌و ئەویش‬ ‫دەبێتە ش���وێنێکی س���ەرنجراکێش بۆ‬ ‫بینەرانی ئەو هونەرە لەکوردس���تان‌و‬ ‫گەشتیارانی بیانیی‪.‬‬

‫مام کارزان گه‌نجێکی دانیشتوی‌ شاری‬ ‫سۆرانه‌و به‌شێوازی ژیان‌و سیمایه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت که‌ له‌گه‌نجه‌کانی ئه‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌ ناچێت‪ ،‬به‌ڵکو وه‌ک پیاوه‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نه‌کانی ده‌یان ساڵ پێش ئێستا‬ ‫ژیان به‌سه‌رده‌بات‪.‬‬ ‫کارزان حه‌م���ه‌د میر ک���وڕه‌ گه‌نجێک ‌ی‬ ‫قه‌زای‌ چۆمانه‌و به‌مام کارزان ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ته‌مه‌ن���ی‌ ته‌نها ‪ 30‬س���اڵه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گوفت���ارو ک���رداره‌دا وه‌ک پی���اوه‌‬ ‫به‌ته‌مه‌نه‌کان ده‌رده‌که‌وێت‌و زیاتر هۆگری‌‬ ‫کلتوری‌ کۆن���ی‌ کورده‌وایی���ه‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫هاوڕێکانیشی‌ پیاوه‌ به‌ته‌مه‌نه‌کانن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌شه‌ وایکردوه‌ به‌و ناوه‌وه‌ بناسرێت‌و‬ ‫پێشگری "مام" بخرێته‌ به‌رده‌م ناوه‌که‌ی‪،‬‬ ‫وه‌ک هێمایه‌ک بۆ بونی ته‌مه‌نێکی زۆر‪.‬‬ ‫م���ام کارزان وه‌ک خۆی‌ باس���ی‌ ده‌کات‬ ‫هۆگریی‌ ئ���ه‌و بۆ ژیان وه‌ک که‌س���انی‬ ‫به‌ته‌مه‌ن‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ که‌‬ ‫هه‌ر له‌منداڵیه‌وه‌ هه‌ڵس���وکه‌وتی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ته‌مه‌ن���ه‌کان ب���وه‌و که‌مت���ر ب���ه‌الی‌‬ ‫هاوته‌مه‌نه‌کانیه‌وه‌ چوه‌‪.‬‬ ‫له‌الی که‌س���انی ن���ه‌وه‌ی پێش���تر که‌‬ ‫به‌ش���ێکی زۆریان له‌ئێس���تادا چونه‌ته‌‬ ‫ته‌مه‌نه‌وه‌‪ ،‬چه‌ندین که‌ره‌س���ته‌و ش���تی‬ ‫به‌ن���رخ هه‌بوه‌ که‌ له‌س���ه‌رده‌می خۆیدا‬ ‫هه‌مو که‌س ده‌ب���و هه‌یبوایه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫خه‌نج���ه‌ری به‌رپش���توێن‪ .‬گ���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫خه‌نجه‌ره‌ به‌کاریش نه‌هاتایه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌ر‬ ‫ده‌بوایه‌ هه‌مو پیاوێک وه‌ک ره‌مزێک بۆ‬ ‫جوامێریی به‌به‌ر پشتوێنه‌که‌یه‌وه‌ بوایه‌‪.‬‬ ‫م���ام کارزانی���ش خاوه‌ن���ی خه‌نجه‌ری‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خۆیه‌تی‌و ه���ه‌ر وه‌ک پیاوه‌‬

‫به‌ته‌مه‌نه‌کان���ی س���ااڵنێک له‌مه‌وب���ه‌ر‪،‬‬ ‫ده‌ی���کات به‌به‌رپش���توێنه‌که‌یدا‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫له‌کاتێکدا که‌ بارودۆخیش���ی خراپ بوه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌نه‌بوه‌ ده‌ستبه‌رداری خه‌نجه‌ره‌که‌ی‬ ‫ببێت "زۆرجار که‌مده‌رامه‌تیی‌ وایلێکردوم‌‬ ‫بیر له‌فرۆش���تنی‌ خه‌نجه‌ره‌که‌م بکه‌مه‌وه‌‬ ‫که‌ خۆشه‌ویس���تترین ش���ته‌ به‌المه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌کۆنه‌وه‌ به‌مانای‌ ئه‌وه‌دێت که‌‬ ‫فرۆش���تنی‌ خه‌نجه‌ر مانای‌ له‌ده‌ستدانی‌‬ ‫هه‌یبه‌ت‌و که‌سایه‌تی‌ دێت"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌س���یمای خ���ۆی‪ ،‬کارزان ژیانی‬ ‫تایبه‌تیی‌و خانوه‌که‌شی له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫کۆنی کوردییه‌‪" ،‬حه‌زده‌که‌م خانوه‌که‌م‬ ‫شێوازه‌ کۆنه‌که‌ی‌ کوردیی‌ بێت‌و دوربێت‬ ‫له‌سیمای‌ نوێی‌ خانو دروستکردن‪ ،‬واتا‬ ‫ئه‌یه‌وێت سه‌ربانی‌ ماڵه‌که‌ی‌ گڵڕێژ بێت‬ ‫نه‌ک ش���ێوازێکی مۆدێ���رن"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ش���ێکی زۆری ئ���ه‌و که‌لوپه‌الن���ه‌ی‬ ‫له‌ژیانی رۆژانه‌ش���یدا به‌کاری ده‌هێنێت‬ ‫ته‌بایه‌ له‌گه‌ڵ س���ه‌رده‌مانی پێشودا‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ تا ئێس���تا له‌بری شه‌کر‪ ،‬خورما‬ ‫به‌کارده‌هێنێت له‌گه‌ڵ چا خواردنه‌وه‌دا‪،‬‬ ‫ش���ه‌وانه‌ مێوژو خورماو گوێز ده‌خوات‬ ‫له‌بری کێک‌و شیریینییه‌کانی دیکه‌‪.‬‬ ‫هاوڕێ به‌ته‌مه‌نه‌کانی مام کارزانیش ئه‌م‬ ‫شێوازه‌ هه‌ڵسوکه‌وته‌یان پێخۆشه‌و وه‌ک‬ ‫هاوڕێیه‌کی هاوته‌مه‌نی خۆیان مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌ه����ۆی ئه‌وه‌ی خاوه‌ن����ی که‌لوپه‌لێکی‬ ‫زۆری که‌له‌پوری����ی‌و کورده‌وارییه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫جار مام کارزان به‌ش����داریی پێ کراوه‌‬ ‫له‌چاالکیی����ه‌ فۆلکلۆرییه‌کانداو به‌وته‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ڕۆش����نبیریی چۆم����ان‪،‬‬ ‫به‌ه����ۆی ئ����ه‌وه‌وه‌ تا ئێس����تا له‌س����ه‌ر‬ ‫ئاستی پارێزگای هه‌ولێر دو جار پله‌ی‬ ‫یه‌که‌میان به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬

‫مام کارزان ـ فۆتۆ‪ :‬پێشه‌وا فه‌قێ‬

‫گه‌نجان کافتریاکان ده‌که‌ن ‌ه ماڵی خۆیان‬ ‫ئا‪ :‬په‌رێز ناسڕ‬ ‫له‌هه‌مو شارو شارۆچکه‌کانی‬ ‫کوردستان ژماره‌یه‌کی زۆرکافتریا‬ ‫کراونه‌ته‌وه‌و گه‌نجانیش‬ ‫به‌تامه‌زرۆییه‌وه‌ زۆرینه‌ی کاته‌کانی‬ ‫خۆیان‪ ،‬به‌تایبه‌تی شه‌وان‪ ،‬له‌وێدا‬ ‫به‌سه‌رده‌به‌‌ن وه‌ک شوێنێک بۆ‬ ‫پێکگه‌یشتنیان له‌گه‌ڵ هاوڕێکانیان‌و‬ ‫کات به‌سه‌ربردن‪.‬‬ ‫ئیبراهی���م ئازاد گه‌نجێ���ک ته‌مه‌ن ‪21‬‬ ‫س���اڵه‌و خوێن���دکاری زانکۆی���ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫یه‌کێک���ه‌ ل���ه‌و گه‌نجانه‌ی ب���ه‌رده‌وام‬ ‫سه‌ردانی کافتریاکان ده‌کات‪ ،‬له‌باره‌ی‬ ‫هۆکاره‌که‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "چونی گه‌نجان‬ ‫ب���ۆ کافتری���ا ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌و‬ ‫بارودۆخ���ه‌ ده‌رونی���ه‌ی ک���ه‌ گه‌نجانی‬ ‫ئێمه‌ تێیکه‌وتون‌و ده‌یانه‌وێت له‌رێگه‌ی‬ ‫کافتریاکان‌و کێش���انی نێرگه‌له‌و چه‌ند‬ ‫شتێکی تری الوه‌کی خۆیان به‌دووربگرن‬ ‫له‌کێشه‌کان"‪.‬‬ ‫به‌ش���ی زۆری ئه‌و گه‌نجانه‌ی سه‌ردانی‬ ‫کافتری���اکان ده‌که‌ن خۆیان س���ه‌رقاڵ‬ ‫ده‌که‌ن به‌کێش���انی نێرگه‌ل���ه‌و یاریی‬ ‫دۆمین���ه‌و یارییه‌کانی دیکه‌وه‌‪ .‬به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ندێک له‌و گه‌نجانه‌ له‌بێکارییدا‬ ‫ڕوده‌که‌نه‌ ئ���ه‌و کافتریایانه‌‪ ،‬زۆر جار‬ ‫کێشه‌ی مادییان بۆ دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ڕه‌هێ���ڵ هه‌ڤاڵ (‪ 24‬س���اڵ) یه‌کێکی‬ ‫دیکه‌ی���ه‌ ل���ه‌و گه‌نجانه‌ی س���ه‌ردانی‬ ‫کافتری���ا ده‌کات‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و پێیوانیه‌‬ ‫ک���ه‌ ته‌نها بۆ کات به‌س���ه‌ربردن بێت‪،‬‬ ‫"ئ���ه‌و گه‌نجان���ه‌ی ب���ه‌رده‌وام دێن���ه‌‬ ‫کافتری���اکان ڕوب���ه‌ڕوی ڕه‌خنه‌و توانج‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ له‌کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌‬ ‫کافتریاکان شوێنێکی باش نین‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫فش����ارو ماندوێت����ی‌ كاره‌كان����ت‬ ‫كه‌مده‌بێته‌وه‌و هه‌س����ت به‌پش����ویه‌ك‬ ‫ده‌كه‌یت‪ ،‬چیت����ر ده‌رونی‌ خۆت ماندو‬ ‫مه‌كه‌ به‌كاری‌ قورسه‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌مویان به‌و ش���ێوه‌یه‌ نی���ن‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫کۆمه‌ڵێک له‌کافتریاکان کاتی تایبه‌تیان‬ ‫ته‌رخانک���ردوه‌ بۆ چاالکیی جۆراوجۆر‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ کۆڕی شیعریی‌و شه‌وه‌ئاهه‌نگ‬ ‫له‌گه‌ڵ گروپی مۆسیقاو بانگهێشتکردنی‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی تازه‌پێگه‌یشتو‪ ‌،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌چێت���ه‌ چاالکی���ی ڕۆش���نبیریی‌و‬ ‫کردن���ه‌وه‌ی ده‌رف���ه‌ت ب���ۆ گه‌نج���ه‌‬

‫دوپشک‬ ‫پێویست به‌نائومێدیی‌ ناكات‪ ،‬ده‌توانیت‬ ‫ئاواته‌كان����ت به‌دیبێنیت‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫ره‌چاوی‌ ته‌ندروستیت بكه‌یت‪.‬‬

‫به‌هره‌مه‌نده‌کان"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ده‌رونناس به‌شدار مه‌ال ڕه‌سوڵ‬ ‫په‌نابردنی گه‌نجان چه‌ن���د هۆکارێکی‬ ‫س���ه‌ره‌کیی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و پێیوایه‌ "باری‬ ‫ده‌رونی���ی هۆکارێک���ی س���ه‌ره‌کییه‌‬ ‫بۆدروس���تبونی هه‌م���و ئه‌و کێش���ه‌و‬ ‫گیروگرفتان���ه‌ی ک���ه‌ هه‌رتاکێکی ئه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگای ‌ه له‌ژیانی ڕۆژانه‌یدا ڕوبه‌ڕویان‬

‫که‌‌وان‬ ‫به‌م نزیكانه‌ بڕێك پاره‌ كۆده‌كه‌یته‌وه‌و‬ ‫زۆرێك له‌كێشه‌ داراییه‌كانت چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ی����ت‪ ،‬ش����ه‌ممه‌ رۆژی‌ به‌خ����ت‌و‬ ‫خۆشیه‌كانته‌‪.‬‬

‫ده‌بێت���ه‌وه‌و دوچ���اری کۆمه‌ڵێک له‌م‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ ده‌رونیانه‌ ده‌بێته‌وه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫خه‌مۆکی���ی‪ ،‬دڵه‌ڕاوک���ێ‪ ،‬بێهیواب���ون‬ ‫له‌ژیان‌و هه‌ستکردن به‌الوازیی‌و به‌که‌م‬ ‫س���ه‌یرکردنی خۆی‪ ..‬هتد"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫"ناڕۆشنبیریی تاک‌و بێپالنیی حکومه‌ت‬ ‫له‌به‌هاناوه‌چون���ی داخوازیه‌کانی تاک‌و‬ ‫دابی���ن نه‌کردنی پێداویس���تیه‌کانیان‌و‬

‫گیسک‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ زۆرت له‌سه‌ره‌‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫كاره‌ گرنگه‌كانت‌و ئه‌وه‌ی‌ زیاتر سودی‌‬ ‫بۆت هه‌یه‌ پێش بخه‌یت‪.‬‬

‫نه‌بونی هه‌لیکارو بێپالنیی له‌سیسته‌می‬ ‫دامه‌زراندن‪ ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ تاک په‌لکێش‬ ‫ده‌که‌ن بۆ په‌نابردنه‌به‌ر هه‌مو ئه‌و شته‌‬ ‫الوه‌کیان���ه‌ی وه‌ک کافتریا که‌ گه‌نجان‬ ‫به‌ڕێگاچاره‌یان ده‌زانن بۆ کۆتاییهێنان‬ ‫به‌هه‌مو ئه‌و کێشه‌و گیروگرفتانه‌ی که‌‬ ‫هه‌یه‌تی"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌رونناسه‌ پێشیوایه‌ که‌ هه‌ڵبژاردنی‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫به‌هێمنیی‌ گفتوگۆ له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌ت‬ ‫بك����ه‌‪ ،‬به‌هاوكاری����ی‌ خێزانه‌ك����ه‌ت‬ ‫هه‌وڵی‌ چاره‌س����ه‌ری‌ كێش����ه‌كان بده‌‬ ‫چونكه‌ به‌پش����تیوانیی‌ ئه‌و كێشه‌كان‬ ‫یه‌كالده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫هاوڕێ له‌ژیاندا ڕۆڵ���ی به‌رچاوی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر شێوازو بنیاتنانی که‌سایه‌تیی‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویس���ته‌ دایکان‌و ب���اوکان زۆر‬ ‫به‌وریاییه‌وه‌ چاودێری���ی منداڵه‌کانیان‬ ‫بکه‌ن له‌هه‌ڵبژاردنی هاوڕێی باش‌و دور‬ ‫له‌هه‌ر کارو پیش���ه‌یه‌ک ک���ه‌ کۆمه‌ڵگا‬ ‫ڕه‌تیده‌کات���ه‌وه‌و له‌داهاتودا‌کاریگه‌ریی‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر که‌سایه‌تیمان‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫دۆخی‌ ئیس����تات زۆر پاشاگه‌ردانیه‌‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ تۆزێك به‌خۆدا بچیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌ك����ه‌ت دڵته‌ن����گ مه‌ك����ه‌‬ ‫به‌قسه‌ی‌ ناخۆش‌و بێسود‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/4‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫"زۆرینەی ئەو رسودانەی بۆ پێشمەرگە دەوترێن خراپ‌و بێکەڵکن"‬

‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫رۆژانە لەگەڵ بەرخۆدانی پێشمەرگە‬ ‫لەبەرەکانی جەنگدا‪ ،‬سرودو گۆرانیی‬ ‫نوێ بۆ بەرزکردنەوەی ورەی‬ ‫ئەوان دەوترێت‪ ،‬بەاڵم ئاستنزمیی‌و‬ ‫خراپیی کوالێتی هونەریی ئەو‬ ‫سرودانە بوەتە مایەی نیگەرانیی‌و‬ ‫بەڕێوەبەری هونەرەکانی میوزیکی‬ ‫سلێمانییش ئاماژە بەوە دەکات کە‬ ‫زۆرینەی ئەو سرودانە بێکەڵک‌و‬ ‫خراپن‪.‬‬ ‫لەماوەی چەن����د مانگ����ی ڕابردوداو‬

‫بەدرێژایی ش����ەڕی پێشمەرگە لەگەڵ‬ ‫چەکدارانی داعش‪ ،‬چەندین س����رودو‬ ‫گۆرانیی ن����وێ لەالیەن هونەرمەندانی‬ ‫کوردەوە بۆ پێش����مەرگەو کوردستان‬ ‫تۆمارکراون‌و بەردەوام لەکەناڵەکانی‬ ‫راگەیاندنەوە پەخشدەکرێن‪.‬‬ ‫گۆرانیی����ەکان لەالی����ەن گۆرانیبێژە‬ ‫بەئەزمون����ەکان‪ ،‬هەروەها گۆرانیبێژە‬ ‫تازە دەرکەوت����وو الوەکان دەوترێن‪،‬‬ ‫بەش����ی زۆریش����یان وەک چ����ۆن‬ ‫لەماوەیەکی کورت����دا تۆماردەکرێن‪،‬‬ ‫بەهەمانشێوە کلیپیشیان بۆ دەکرێت‌و‬ ‫دەخرێنە سەر شاشەی تیڤییەکان‪.‬‬ ‫ئەوەی مای����ەی نیگەرانیی گوێگران‌و‬

‫هەوادارانی هونەرو میوزیکی کوردییە‪،‬‬ ‫ئاس����تنزمیی‌و کەمی����ی کوالێتی ئەو‬ ‫سرودو گۆرانیانەیە‪.‬‬ ‫نەج����ات ئەمی����ن بەڕێوەب����ەری‬ ‫هونەرەکان����ی میوزیک لەس����لێمانی‪،‬‬ ‫نیگەرانە لەو ئاس����تە نزمەی کە ئەو‬ ‫کارە هونەرییانەی پێ دەکرێت‪ .‬ئەو‬ ‫پێیوایە کە لەناو ئەو لێشاوە سرودو‬ ‫گۆرانیانەدا‪ ،‬تاکە تاکە ئیشی باشیان‬ ‫تێدای����ە "ب����ەاڵم ل����ە‪ 95%‬لەکوالێتی‬ ‫مۆسیقاو دابەشکردن‌و ئاوازو شیعریش‬ ‫زۆر بێکەڵکەو زۆرینەی خراپە"‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو هۆکاری ئەو ئاستنزمیە‬ ‫ئەوەی����ە کە کەناڵەکان����ی راگەیاندن‬

‫هەرچیی����ەک بەناوی پێش����مەرگەوە‬ ‫بێت باڵویدەکەنەوە‪" ،‬راس����تە خەڵک‬ ‫پێیخۆشە هاوکاریی پێشمەرگە بکات‌و‬ ‫ڕوبەڕوی تیرۆر بوەس����تێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نابێت ئاوا هەڕەمەکیانە‪ ،‬هەر کەسەو‬ ‫بۆخۆی‌و بەبێ هیچ ئاستێکی هونەریی‬ ‫سرودو گۆرانیی تۆمار بکات"‪.‬‬ ‫لەس����ااڵنی هەش����تاکانداو لەشۆڕشی‬ ‫کوردیدا دژی رژێم����ی بەعس‪ ،‬چەند‬ ‫گۆرانیی����ەک بۆ پێش����مەرگەو کورد‬ ‫وتراون کە تا ئێستاش لەبیرەوەریی‌و‬ ‫یادەوەریی کورددا ماونەتەوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫مایەی سەرنجە لەکاتی سەرهەڵدانی‬ ‫ئەم ش����ەڕە نوێی����ەی کوردیش دژی‬

‫داع����ش‪ ،‬بەش����ی زۆری کەناڵ����ەکان‬ ‫بۆ هەمان ئەو س����رودانەی س����ااڵنی‬ ‫هەشتاکان دەگەڕێنەوە‪.‬‬ ‫بەبڕوای نەجات ئەمین س����رودەکانی‬ ‫ئەو س����ەردەمە ڕەنگە وەکو کوالێتی‬ ‫هونەریی لەوانەی ئێستا باشتر نەبن‪،‬‬ ‫"بەاڵم وەکو هەس����ت‌و سۆز‪ ،‬گۆرانیی‬ ‫ئەو س����ەردەمە زۆر بەهەستێکی پڕو‬ ‫جوانترەوە وتراون‪ ،‬بۆیە تا ئێستاش‬ ‫س����رودو گۆرانییەکانی ئەو سەردەمە‬ ‫کاریگەریی����ان هەیە‪ .‬ب����ەاڵم ئەوانەی‬ ‫ئێس����تا هیچ هەس����تێک ناجوڵێنێت‪،‬‬ ‫ئەبوایە ئێستا چەندەها کەس بەسرود‬ ‫بوبوایە بەپێش����مەرگە‪ ،‬دەبوایە ئەو‬

‫س����رودانە وایانبکردای����ە هاواڵتی����ان‬ ‫خۆبەخشانە ش����ەڕیان بۆ کوردستان‬ ‫بکردایە‪ ،‬یان یارمەتیی پێشمەرگەیان‬ ‫بدایە‪ ،‬بەاڵم هیچ یەکێک لەو سرودانە‬ ‫جوڵێن����ەر نییەو هەس����تی ئینس����ان‬ ‫نابزوێنێت"‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەرەکەی هونەرەکانی میوزیک‬ ‫پێیوایە کە ئ����ەو بێبەرنامەییە تەنها‬ ‫لەئێستاو لەسرودەکاندا نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫"دەمێکە مۆس����یقاو گۆرانی کوردیی‬ ‫زیانی پێگەیش����توە‪ ،‬هی����چ بەرنامەو‬ ‫چاودێریی����ەک نییە لەس����ەر هونەری‬ ‫کوردی����ی‪ .‬ئەم خراپیی س����رودانەش‬ ‫درێژکراوەی ئەو بێبەرنامەییەیە"‪.‬‬

‫قەرەجەکانی جیهان لەڕێی وێنەوە یەکدەگرن یانەو هۆڵە تایبەتەکان ته‌رخانن‬ ‫بۆ چینێکی دیارییکراو‬ ‫لەهۆڵی مۆزەخانەی سلێمانی‪ ،‬پێشانگایەکی‬ ‫فۆتۆگرافی تایبەت بەقەرەجەکانی جیهان‌و‬ ‫کوردس���تان کرای���ەوەو تێی���دا چەندی���ن‬ ‫وێنەی ک���ۆن‌و نوێی قەرەجەکانی جیهان‌و‬ ‫کوردستان نمایشکرا‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫فاخ���ر غ���ازی بەرپرس���ی س���ەنتەری‬ ‫ڕۆش���نبیریی ق���ەرەج کە ئەو س���ەنتەرە‬ ‫پێش���انگاکەی رێکخس���تبو رایگەیاند کە‬ ‫مەبەستی س���ەرەکیی پیشاندانی وێنەکان‬ ‫گۆڕینی دی���دی هاواڵتیانە بۆ قەرەجەکان‬ ‫کە لەئێستادا بەچاوێکی جیاواز لەهاواڵتی‬ ‫ئاسایی سەیر دەکرێن‪.‬‬ ‫پێش���انگاکە کە لەژێر ناونیشانی "لەپێناو‬ ‫یەکخس���تنی قەرەجەکان���ی جیه���ان"دا‬ ‫کرابوی���ەوە‪ ،‬چەندی���ن وێن���ەی ژیان���ی‬ ‫قەرەجەکان���ی واڵتان���ی ئەوروپی���ی وەک‬ ‫فەڕەنس���او ئەڵمانی���او ئیس���پانیاو چەند‬ ‫واڵتێک���ی دیکەش���ی تێدا نمایش���کرابو‪.‬‬ ‫هەروەها وێنەی قەرەجەکانی کوردستانیش‬ ‫بەڕاب���ردوو ئێس���تاوە بەهەمانش���ێوە‬ ‫دانرابون‪.‬‬ ‫بەپێ���ی هەندێک س���ەرچاوە قەرەجەکان‬ ‫لەبنەڕەت���دا خەڵک���ی هیندس���تانبون‌و‬ ‫بەزەویی���دا پ���ەرش‌و باڵوبونەت���ەوە‪،‬‬ ‫لەئەفغانستانەوە بۆ ئێران‌و عێراق‌و شام‌و‬ ‫میس���ڕ تا دەگات���ە ئیس���پانیاو زۆربەری‬ ‫واڵتانی ئەوروپاو ئۆقیانوسی ئەتڵەسیی‌و‬ ‫هەردو ئەمەریکاکەدا‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫هۆش����داری‌ خۆتبه‌ له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‬ ‫هاوڕێ جیاوازه‌كانت‪ ،‬هه‌مویان وه‌ك‬ ‫یه‌ك بیرناكه‌نه‌وه‌‪ ،‬خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‬ ‫چاوه‌ڕێته‌‪.‬‬

‫لەم سااڵنەی دواییدا لەشارەکانی‬ ‫کوردستاندا چەندین کافتریاو یانەو‬ ‫هۆڵ کراونەتەوەو هەندێکیان لەسەر‬ ‫شێوازو کلتوری واڵتانی رۆژئاوان‌و‬ ‫ڕێساو نەریتی تایبەت بەخۆیان‬ ‫هەیەو بۆ هەمو کەسێک نییە بچێتە‬ ‫ناویانەوە‪ ،‬بەڵکو ڕێ‌و شوێنی‬ ‫دیارییکراویان هەیەو تەنها چینێکی‬ ‫دیارییکراو دەتوانن لێیسودمەندببن‪.‬‬ ‫لەش����اری س����لێمانییدا چەند هۆڵ‌و‬ ‫یانەیەک����ی ل����ەو ش����ێوەیە ه����ەن‌و‬ ‫دەکەونە چەند ش����وێنێکی جیاوازی‬ ‫ش����ارەکەوە‪ .‬ب����ۆ ئەوەی کەس����ێک‬ ‫بیەوێت لەهۆڵێکیاندا مەراس����یمێکی‬ ‫وەک ش����ەکراوخواردنەوە یاخود هەر‬ ‫مەراسیمێکی دیکەی تایبەتی خێزانیی‬ ‫بەڕێوەببات‪ ،‬ئەوا دەبێت ئیشتیراکی‬ ‫سااڵنەی هەبێت‌و ناسراوبێت‪.‬‬ ‫لەیەکێک لەو هۆاڵنەدا کە دەکەوێتە‬ ‫ناوەندی ش����اری سلێمانییەوە‪ ،‬کرێی‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫وه‌ك س����ه‌ركرده‌ مامه‌ڵ����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ دوان����ه‌‪ :‬هی����واو ئاوات����ی‌ گ����ه‌وره‌ت‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت مه‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌به‌های‌ هه‌یه‌ ده‌بێ����ت له‌هه‌ن����گاوی‌ بچوكه‌و‌ه‬ ‫خۆت كه‌مئه‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬گرفته‌ بچوكه‌كان ده‌س����تپێبكه‌یت‪ ،‬ده‌رفه‌تی‌ زیاترت بۆ‬ ‫ده‌ڕه‌خسێت‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ مه‌كه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫تەنها ساڵێکی بەش����داربون ‪40‬هەزار‬ ‫دۆالرە‪ ،‬واتە چوار دەفتەر دۆالر‪.‬‬ ‫ئ����ەم کرێی����ەی دیارییک����راوە تەنها‬ ‫لەب����ری ماف����ی چون����ە ژورەوەیەتی‬ ‫بۆ ئەو ش����وێنە‪ ،‬ه����ەر جارێک ئەو‬ ‫کەسەی ئیش����تیراکی سااڵنەی هەیە‬ ‫بۆ نانخواردن یاخ����ود بۆ ئاهەنگێک‬ ‫بچێت‪ ،‬ئ����ەوا دەبێت پ����ارەی هەمو‬ ‫ئەوانەش بەجیا بدات‪.‬‬ ‫لەیەکێک لەو شوێنانەش����دا‪ ،‬هەفتانە‬ ‫ئاهەنگ����ی خێزانی����ی دەکرێ����ت بۆ‬ ‫خاوەن ئیشتیراکەکان‪ ،‬هەمو ئەوانە‬ ‫دەتوانن بە ‪ 50‬دۆالر بەشداردیی لەو‬ ‫ئاهەنگانەدا بکەن‪ ،‬لەبەرامبەر بردنی‬ ‫هەر میوانێکیش����دا دەبێت ‪ 200‬دۆالر‬ ‫بدەن‪ ،‬ئەمە جگە لەنرخی نانخواردن‌و‬ ‫پێداویستییەکانی دیکە کە حیسابی‬ ‫جیای بۆ دەکرێت‪.‬‬ ‫بەش����ێک لەو یان����ەو هۆاڵنەش تەنها‬ ‫ل����ەدوای ئێواران����ەوە تایبەت دەبێت‬ ‫بەکەس����انی خاوەن ئیشتیراک‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەنیوەڕواندا کراوەیە بۆ هەمو کەسێک‬ ‫کە بیەوێت نانێک لەوێ بخوات‪.‬‬

‫شێر‬

‫باش����ترین چاره‌س����ه‌ر بۆ ئه‌م قۆناغه‌ت ش����ێر‪ :‬به‌ده‌س����تهێنان‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕانكاری����ه‌ له‌رۆتین����ی‌ ژیان����ی‌ خۆت‪ ،‬دارای����ی‌ كات����ی‌ زۆری‌ ده‌وێت‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌الَیه‌تیه‌كان����ت كاركردنی‌ زۆره‌وه‌ دۆخی‌ س����ۆزدارییت‬ ‫په‌یوه‌ندی����ه‌‬ ‫پشتگوێخستوه‌‪.‬‬ ‫گۆڕانكارییان به‌سه‌ردا دێت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ی‌ ئێس����تا هاتوه‌ته‌ پێش‬ ‫له‌ده‌س����ت مه‌ده‌‪ ،‬ئی����ش‌و كاره‌كانت‬ ‫به‌باشی‌ بكه‌و سود له‌هه‌له‌كان وه‌ربگره‌‬ ‫بۆ راپه‌ڕاندنی‌ ئه‌ركه‌كانت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫پێكدادانی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان له‌سیستمی كوردستاندا‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریم محه‌مه‌د‬ ‫مونته‌دای ئابوری كوردستان‬

‫دایکی ماکس ڤێبەر‬ ‫دایکی ماکس ڤێبەر‪ ،‬گەورە کۆمەڵناسی‬ ‫ئەڵمانیی‪ ،‬خانمێکی دینداربو‪ ،‬دیندارییەکەی‬ ‫کاریگەرییەکی گرنگ لەس���ەر ماکس ڤێبەر‬ ‫دادەنێت‪ .‬الی ئەم خانمە دین بەپلەی یەکەم‬ ‫ھێمایە ب���ۆ جۆرێک لەئەخالقیاتی تایبەت‪،‬‬ ‫ل���ەوەی لەفیکری فەلس���ەفییدا پێیدەڵێن‬ ‫ئەتی���ک‪ .‬ئ���ەم خانمە ژیانێکی س���ادەو‬ ‫زاھیدانە دەگوزەرێنێ���ت‌و لەپەیڕەوکەرانی‬ ‫ڕێب���ازی ”کالڤین“ بوە‪ .‬ڕێبازی کالڤینیش‬ ‫پێ لەسەر ژیانی زاھیدانە دادەگرێت‌ومرۆڤ‬ ‫وەک بونەوەرێکی ئیش���کەرو بەرپرسیارو‬ ‫کەم مەسرەف وێنا دەکات‪.‬‬ ‫کتێب���ە بەناوبانگەکەی ماک���س ڤێبەر‪،‬‬ ‫”ڕۆحی کاپیتالیزم‌و ئەتیکی پرۆتستانیزم“‪،‬‬ ‫کتێبێکە بەمانایەک لەماناکان باس لەدینی‬ ‫دایکی ڤێبەر دەکات کە دەبێت بەبەش���ێک‬ ‫لە ”ڕۆحی کاپیتالیزم“‪ .‬ئەم کتێبە‪ ،‬بەپلەی‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬کتێبێک���ە دەرب���ارەی ئەخالق‪،‬‬ ‫لەڕاستیدا دەستەواژەی ”ڕۆحی کاپیتالیزم“‬ ‫خۆی‪ ،‬کە کتێبەکە تەرخانە بۆ دۆزینەوەو‬ ‫ناس���اندن‌و ڕاڤەکردن���ی‪ ،‬ھی���چ نییە جگە‬ ‫لەناوێکی تر ب���ۆ ”ئەتیک“ یان ”ئەخالقی‬ ‫کاپیتالیزم“‪.‬‬ ‫الی ماک���س ڤێب���ەر کاپیتالی���زم ته‌نها‬ ‫سیس���تمێکی ئابوری���ی‌و سیاس���یی نییە‪،‬‬ ‫ته‌نها بازاڕو کۆمەڵێک دەزگای سیاس���یی‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و ش���ێوازێکی دیاریک���راوی‬ ‫”ئەخ�ل�اق“ و ش���ێوازێکی تایبەت���ی‬ ‫”ئیش���کردنی عەقاڵنیی“ش���ە‪ .‬کاپیتالیزم‬ ‫جۆرێک���ە لەهه‌ڵس���وکەوت‌و مامەڵەکردن‌و‬ ‫ڕوانین‌و بیرکردن���ەوە‪ .‬ڤێبەر ئەم ڕوانینە‬ ‫ناودەنێ���ت ‪” :‬ڕوانین���ی ئابورییان���ە ب���ۆ‬ ‫دونی���او بۆ ژیان“‪ .‬لەم ڕوانین���ە ئابوریەدا‬ ‫ئ���ەو ش���ێوازە لەعەقاڵنیەت بااڵدەس���تە‬ ‫کە ڤێبەر ن���اوی ”عەقاڵنیەت���ی ئابوریی“‬ ‫لێدەنێ���ت‪ ،‬ئەم���ەش بریتیی���ە لەلۆژیکی‬ ‫ژماردن‌و حیسابکردنی بڕی قازانج‌و زەرەر‪،‬‬ ‫بڕی دەس���کەوت‌و تێچون‪ ،‬بڕی ئەو ئیش‌و‬ ‫ھیمەتەی پێویستە بۆ ئەنجامدانی کارێک‌و‬ ‫بڕی ئەو دەس���کەوتانەی دەشێت ئەو کارە‬ ‫مەیس���ەریان بکات‪ ،‬بەکورتی ”عەقاڵنیەتی‬ ‫ئابوریی“ عەقاڵنیەتی حیس���ابکردنی بڕی‬ ‫زەرەرو قازانج���ە‪ .‬ئەمەش ل���ەزۆر ڕوەوە‬ ‫پەلکێش���کردنی ماتماتیک‌و ژمارەیە بۆ ناو‬ ‫ب���واری کارو ئیش���کردن‌و پەیوەندییەکان‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ئەمە بەشێکی گرنگی کتێبەکەی‬ ‫ڤێب���ەرە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمە هه‌م���و حیکایەتی‬ ‫”ڕۆح���ی کاپیتالیزم“ نییە الی ڤێبەر‪ ،‬الی‬ ‫ڤێب���ەر جۆرێک لەئەخالقی���ات‌و ئەتیکیش‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬کە وەک ژێرخانی ئەو عەقاڵنیەتە‬ ‫ئابوریی���ە ئامادەیە‪ .‬بەبۆچونی ڤێبەر ئەم‬ ‫ئەخ�ل�اق‌و ئەتیک���ە ئەخ�ل�اق‌و ئەتیکێکی‬ ‫دینییە‪ ،‬بەتایبەتی ئەو ئەخالق‌و ئەتیکەیە‬ ‫کە دایکی ڤێبەر هه‌ڵگ���ری بوە‪ .‬لەئاینی‬ ‫کالڤینیزم���دا ئیش���کردن وەک س���زایەک‬ ‫نابینرێ���ت کە خودا ب���ەھۆی گوێنەگرتنی‬ ‫مرۆڤ���ەوە لەئەمره‌کان���ی بەس���ەر مرۆڤدا‬ ‫س���ەپاندبێتی‪ ،‬واتە کار چیتر دەرەنجامی‬ ‫س���ەرپێچیکردنی مرۆڤ بۆ ئەمری خوداو‬ ‫دەرکردنی مرۆڤ لەبەهه‌ش���ت نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئامرازێکە بۆ نزیکبون���ەوە لەخوداوەند‪” .‬‬ ‫خودا مرۆڤی ئیشکەری خۆشدەوێت“‪ ،‬یان‬ ‫”مرۆڤ لەڕێگای ئیش���کردنەوە دەتوانێت‬ ‫رەزامەندیی خوداوەند بەدەس���تبھێنێت“‬ ‫ئ���ەو ڕەهه‌ن���دە دینییە گرنگەی���ە کە الی‬ ‫ڤێب���ەر دەبێت بەژێرخان���ە ئەخالقییەکەی‬ ‫کاپیتالیزم‪ .‬ئیشکردن لێرەدا وەک واجبێکی‬ ‫دینیی لێدێت‪ ،‬مرۆڤ لەباتی خۆکشانەوەو‬ ‫پاشەکش���ەکردن لەجیهان بۆ ناو کەنیسەو‬ ‫پەرس���تگاو خانەقاو تەکیی���ە دینییەکان‪،‬‬ ‫بەھیوای خۆپڕک���ردن لەنوری خودایی لەو‬ ‫شوێنانەدا‪ ،‬لەباتی ئەوانە مرۆڤ پێویستە‬ ‫بچێتە ناو جیهانەوەو لەڕێگای ئیشکردنەوە‬ ‫ڕەزامەندیی خوداوەند بەدەس���تبھێنێت‪.‬‬ ‫دڵس���ۆزبون ب���ۆ کار‪ ،‬ڕاس���تگۆبون‬ ‫لەکارکردندا‪ ،‬دورکەوتنەوە لەگزیی‌و فزیی‌و‬ ‫فڕوفێڵ‪ ،‬دروستکردنی پەیوەندیی کارکردن‬ ‫لەسەر بنەمای باوەڕو متمانەکردن‪ ،‬دەبنە‬ ‫بنەمای ئەم ئەخالقیاتە دینییەی کارکردن‪.‬‬ ‫بێگومان مێ���ژوی کاپیتالیزم لەزۆر ڕوەوە‬ ‫مێژوی الدانە لەم پرنس���یپە ئەخالقییانە‪،‬‬ ‫بەاڵم پرنسیپە ئەخالقییەکە خۆی بەشێکی‬ ‫گرنگی ئەخالقیاتی ئیش���کردنە‪ .‬بەکورتی‬ ‫لەکتێبی”ڕۆح���ی کاپیتالی���زم‌و ئەتیک���ی‬ ‫پرۆتس���تانیزم“دا کارو پیش���ە ڕەهه‌ندێکی‬ ‫ئەخالقیی گرنگیان هه‌یە‪ ،‬ئیشکردن ته‌نها‬ ‫کردەیەکی ئابوریی نییە‪ ،‬بەڵکو ڕەهه‌ندێکی‬ ‫ئەخالقیی گرنگیشی هه‌یە‪ ،‬کە ماکس ڤێبەر‬ ‫لەژیانی دایکی���دا تێبینیکردوەو لەنزیکەوە‬ ‫لەپاڵیدا ژیاوە‪.‬‬ ‫ئەوەی لەدوای مردنی ماکس ڤێبەرەوە‬

‫بێگومان مەرج نییە‬ ‫ئەوەی ڤێبەر دەیڵێت‬ ‫ڕاستبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی دەیڵێت قابیلی‬ ‫بیرلێکردنەوەیە‬ ‫دەبێ���ت بەش���ێوازی س���ەرەکیی ڕوانینی‬ ‫فیکریی‌و تیوریی بۆ کۆمەڵگا مۆدێرنەکان‪،‬‬ ‫کەوتن���ە دوای ئەم ڕەهه‌ندە دینییەی ژیان‬ ‫لەناو دونیای مۆدێرندا نییە‪ .‬ئەوەی لەداوی‬ ‫ڤێبەرەوەو بەھۆی هه‌ندێک ڕەهه‌ندی فیکری‬ ‫ڤێبەرەوە دروستدەبێت‪ ،‬لێکۆڵینەوەی زیاتر‬ ‫نییە لەس���ەر کاریگەرییەکانی دین لەسەر‬ ‫دونیای مۆدێرن‪ ،‬لەکاتێکدا ئەم کاریگەرییە‬ ‫یەکێکە لەئەرگومێنت���ە گرنگەکانی کتێبی‬ ‫”ڕۆحی کاپیتالیزم‌و ئەتیکی پرۆتستانیزم“‬ ‫و یەکێک���ە لەدەرکەوتە گرنگەکانی فیکری‬ ‫ئ���ەم کۆمەڵناس���ە گەورەی���ەی س���ەدەی‬ ‫بیس���تەم‪ .‬ئەوەی لەفیک���ری ڤێبەرەوە بۆ‬ ‫نەوەکانی دوای خۆی‌و بەناو بەشێکی زۆری‬ ‫فیکر لەسەدەی بیس���تەمدا باڵودەبێتەوە‪،‬‬ ‫تێ���زەی ”بەعەلمانیبون���ی دونیا“ی���ە‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی بەئینگلیزی���ی پێیدەگوترێ���ت‬ ‫‪ .secularization‬ڤێبەر خۆی زۆرجار‬ ‫ئەم تێزەیە بەتێزەی ”البردنی سیحر لەسەر‬ ‫دونیا“ ناودەبات‪ ،‬هه‌ندێکجاری تریش باس‬ ‫لەبااڵدەستبونی ”عەقاڵنیەتی کاپیتالیستی“‬ ‫دەکات لەش���ێوازی ”قەفەزێکی ئاسنین“دا‬ ‫کە مرۆڤ ناتوانێ���ت دەرگاکانی بکاتەوەو‬ ‫لێ���وەی بچێت���ە دەرەوە‪ ،‬هه‌ندێک جاری‬ ‫تری���ش باس لەوە دەکات ک���ە مرۆڤ لەم‬ ‫دونیای���ەدا کورتدەبێتەوە ب���ۆ ”برغوی ناو‬ ‫ماشێنێکی زەبەالح“ کە ماشێنی کاپیتالیزم‬ ‫خۆیەتی‪ .‬ئەم ڕەهه‌ندە ڕەشبینەی فیکری‬ ‫ڤێبەر بەرامبەر بەدونیای مۆدێرن‪ ،‬لەالیەن‬ ‫زۆرێک لەنوس���ەران‌و تیوریس���تانی دوای‬ ‫خۆیەوە وەردەگیرێت‌و زۆرجاریش دەکرێت‬ ‫بەتاقە پێناس���ێک بۆ دونیای مۆدێرن‌و بۆ‬ ‫مۆدێرنە خۆش���ی‪ .‬نوسەرانی قوتابخانەی‬ ‫فرانکف���ۆرت لەم ڕوەوە ڕۆڵی س���ەرەکیی‬ ‫دەبینن‪ .‬ئەوەی لەم خوێندنەوە تایبەتەی‬ ‫ڤێبەردا ون ی���ان الوازە‪ ،‬بینینی ڕەهه‌ندە‬ ‫ئەخالقی���ی‌و ئەتیکییەک���ەی کاپیتالیزمە‬ ‫ک���ە لەکتێبەک���ەی ڤێب���ەردا بەبیرۆکەی‬ ‫ئیشکردن‌و بەرپرس���یاریەتیەوە گرێدراوە‪.‬‬ ‫ڕاس���تە عەقاڵنیەت���ی بیرۆکراس���یی‪ ،‬کە‬ ‫عەقاڵنیەتێکی ناشەخسیی‌و ناتاکەکەسیی‬ ‫بیرۆکراس���یی‌و دەزگاییە‪ ،‬بەشێکی گرنگی‬ ‫دونی���ای مۆدێرنە‪ ،‬بەاڵم ئ���ەم عەقاڵنیەتە‬ ‫ناشەخس���ییە‪ ،‬ناتوانێ���ت دۆخێ���ک‬ ‫دروستبکات تیایدا چیتر ئەتیک‌و ئەخالق‌و‬ ‫وی���ژدان ئیش نەک���ەن‌و بەتەواویی کرابنە‬ ‫دەرەوەی مێژوەوە‪ .‬فیکرەی لەدەستدانی‬ ‫ئەتی���ک‌و ئەخالق‌و ویژدانی تاکەکەس���یی‌و‬ ‫جێگرتن���ەوەی بەئەتیک‌وئەخالق‌و ویژدانی‬ ‫بیرۆکراسییانەی دەوڵەت‌و پارتی سیاسیی‌و‬ ‫س���ەرکردە کاریزمیی���ەکان‪ ،‬دواتر لەالیەن‬ ‫ژنە فەیلەس���وفی ئەڵمانیی هانا ئارێنتەوە‬ ‫گەش���ەی پێئەدرێ���ت‌و ب���ۆ خوێندنەوەی‬ ‫ئەزمونی نازی���ەت بەکاردەھێنرێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫گرنگیی فیکری هان���ا ئارێنت لەوەدایە کە‬ ‫نازیەت وەک کۆتایی مێژو نابینێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەگەڵ لەدایکبونی هه‌ر منداڵێکدا ئەگەری‬ ‫دروستبونی ”سەرەتایەکی نوێ“ دەبینێت‪،‬‬ ‫س���ەرەتایەک ک���ە دەش���ێت ئەگەرێک���ی‬ ‫ڕاستەقینە بێت بۆ گۆڕانی دونیا‪ .‬بەکورتی‬ ‫ئەگەر مەس���یحیەتی دایک���ی ماکس ڤێبەر‬ ‫بەش���ێک بێت لەژێرخان���ە ئەخالقییەکەی‬ ‫دروس���تبونی کاپیتالی���زم‪ ،‬ه���اوکات‬ ‫دەشێت بەشێکیش بێت لەس���تراتیژیەتی‬ ‫بەگژاچونەوەی ئەو ڕەهه‌ندانەی کاپیتالیزم‬ ‫ک���ە لەس���ەر دروس���تکردنی ”ئەتیک���ی‬ ‫ناشەخس���یی“ دەژی���ن‌و کاردەک���ەن‪ .‬الی‬ ‫ماک���س ڤێب���ەر دینداری���ی دایک���ی وەک‬ ‫ئەتیکێکی شەخس���یی‪ ،‬وەاڵم���ە بەزۆرێک‬ ‫لەو قەیرانانەی کە ”ئەتیکی ناشەخس���یی“‬ ‫لەدونیادا دروستیاندەکات‪ .‬بێگومان مەرج‬ ‫نییە ئەوەی ڤێبەر دەیڵێت ڕاستبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی دەیڵێت قابیلی بیرلێکردنەوەیە‪.‬‬

‫ه���ه‌ر سیس���تمێك ‪ ،System‬ج���ا‬ ‫ئ���ه‌و سیس���تمه‌ فه‌رمانڕه‌وای���ی بێت‬ ‫ی���ان كۆمپیوته‌ریی ی���ان بانكیی یان‬ ‫بایۆلۆجی���ی‌و‪ ..‬هت���د‪ ،‬له‌س���اناترین‬ ‫پێناسه‌یدا بریتیه‌ له‌كۆمه‌ڵێك پێكهاته‌و‬ ‫سیس���تمی بچوكت���ر ‪subsystems‬‬ ‫ك���ه‌ له‌ن���اوه‌وه‌ به‌كۆمه‌ڵێ���ك ڕایه‌ڵه‌ی‬ ‫وه‌زیفی���ی‌و بونیادی���ی به‌یه‌ك���ه‌و‌ه‬ ‫گرێدراون‌و قه‌واره‌یه‌كی تایبه‌ت به‌خۆیان‬ ‫جیاده‌كه‌نه‌وه‌ له‌ژینگه‌ی ده‌وروپش���تی‬ ‫خۆیان‪ .‬ئه‌م سیس���تم ‌ه ب���ه‌و پێكهات ‌ه‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ گرێدراوه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌قامگیریی‬ ‫‪ Consistency‬و بااڵنسی خۆی مسۆگه‌ر‬ ‫ده‌كات ب���ۆ ئه‌نجامدان‌و جێبه‌جێكردنی‬ ‫ئه‌رك‌و ئامانجه‌كانی سیستم‪ ،‬هه‌تا ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی��� ‌ه ئۆرگانی���ه‌ی پێكهاته‌كانی‬ ‫سیس���تم به‌هێز بێت ئه‌و سه‌قامگیری ‌ه‬ ‫به‌هێز ده‌بێت‌و پێچه‌وانه‌كه‌شی ڕاسته‌‪.‬‬ ‫وه‌زیفه‌ی سه‌ره‌كیی سیستم وه‌رگرتنی‬ ‫كه‌ره‌س���ه‌ی ‌ه ‪ Inputs‬چ مادیی بێت یان‬ ‫نامادیی له‌ڕێگه‌ی س���لوكی ‪Behavior‬‬ ‫تایبه‌ت���ی خۆی���ه‌و‌ه ده‌یانگۆڕێ���ت بۆ‬ ‫به‌ره���ه‌م ‪ Outputs‬جا ئ���ه‌و به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫مادیی بێ���ت یان نامادیی‪ .‬بۆ مانه‌وه‌ی‬ ‫سه‌قامگیریی‪ ،‬ئه‌م سیستمه‌ پێویستی‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێ���ك فیلت���ه‌رو دام���ه‌زراو‌ه‬ ‫‪ Institutions‬هه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه نه‌هێڵێ���ت‬ ‫سیس���تمه‌ك ‌ه به‌الڕێ���دا ب���ڕوات به‌ڵكو‬ ‫به‌زوی���ی ڕێڕه‌وه‌كه‌ی ڕاس���تده‌كاته‌و‌ه‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌م فیلته‌ران��� ‌ه زۆر گرنگن له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌بن به‌ڕێنیش���انده‌ری سیستم‬ ‫ك��� ‌ه پێكهاته‌كان���ی سیس���تم پێكه‌و‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی هارمۆنی���ی بتوان���ن‬ ‫ئامانجه‌كانی سیس���تم جێبه‌جێ بكه‌ن‬ ‫كه‌ به‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌جیاتی هارۆمۆنێتی‬ ‫كاركردن به‌ریه‌ككه‌وتن دروست ده‌بێت‌و‬ ‫س���ه‌قامگیریی‌و بااڵنس���ی سیس���تم‬ ‫تێكده‌دات‌و له‌حاڵه‌تی به‌رده‌وامیش���یدا‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی سیس���تمه‌ك ‌ه دروست‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ڕێگ��� ‌ه خ���ۆش ده‌بێ���ت بۆ‬ ‫سیس���تمێكی گونجاوت���ر ب���ۆ ئ���ه‌و‬ ‫پێكهاتانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م پێناس���ه‌یه‌ بخه‌ینه‌ ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬وردبینیی‬ ‫پێكه‌و‌ه كاركردنی پێكهاته‌كانی‌و وه‌زیفه‌و‬ ‫س���لوك‌و س���ه‌قامگیریی سیستمه‌كه‌ی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ بۆ چ‬ ‫ئاستێك سیس���تمێك‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫دروس���تكردوه‌‪.‬‬ ‫ناس���ه‌قامگیرمان‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ه���ه‌ر سیس���تمێكدا فیلته‌ری‬ ‫ڕاس���تكردنه‌وه‌و كۆنت���رۆڵ هه‌بێت بۆ‬ ‫ڕاس���ته‌ڕێكردنی وه‌زیفه‌ی سیستم ئه‌وا‬ ‫سیستمی كوردس���تان هیچ دامه‌زراوه‌و‬ ‫فیلته‌رێكی كۆنترۆڵی ڕاسته‌قینه‌ی تیا‬ ‫كارا نه‌كراو‌ه به‌مه‌ش كۆی سیستمه‌ك ‌ه‬ ‫دراوه‌ت ‌ه ده‌س���ت ق���ه‌ده‌ری هه‌ژمونی‬ ‫جۆرێك له‌به‌رژه‌وه‌ندیی ته‌سك كه‌ كۆی‬ ‫سیستمه‌كه‌ی له‌شاڕێگه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫گش���تیی الداو‌ه به‌جۆرێ���ك گرژیه‌كی‬ ‫زۆر تون���دی له‌نێ���وان به‌رژه‌وه‌ندی���ی‬ ‫تایب���ه‌ت‌و به‌رژه‌وه‌ندی���ی گش���تییدا‬ ‫دروس���تكردو‌ه كه‌ تیای���دا هارمۆنیه‌تی‬ ‫كاركردنی پێكهاته‌كانی سیس���تمه‌كه‌ی‬ ‫بۆ ئاستێكی زۆر گۆڕیو‌ه بۆ په‌یوه‌ندیی‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتن‪ .‬سیس���تمی كوردس���تان‬ ‫به‌تاڵكراوه‌ته‌وه‌ له‌فیلته‌رو دامه‌زراوه‌ی‬ ‫كارای چاودێریی به‌هه‌م���و لقه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫(دارایی‪ ،‬یاسایی‪ ،‬كارگێڕیی) هه‌روه‌ها‬ ‫په‌كخستنی فیلته‌ری سه‌روه‌ریی یاسا‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامی���ی ئ���ه‌م سیس���تم ‌ه هیالك ‌ه‬ ‫ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌و به‌جێهێش���تنی ب���ێ‬ ‫چاكس���ازیی بۆ ماوه‌ی ‪ 23‬س���اڵ بۆت ‌ه‬ ‫هۆی دروس���تكردنی كۆمه‌ڵێك ده‌الق ‌ه‬ ‫‪ Gaps‬له‌جومگه‌كانی ئه‌م سیستمه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ ورد‌ه ورد‌ه ك���ۆی سیس���تمه‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌ره‌و هه‌ره‌س���ی ڕاس���ته‌قین ‌ه بردوه‌‪.‬‬ ‫ده‌كرێت لێ���ره‌دا زۆر به‌خێرایی ئاماژ‌ه‬ ‫به‌هه‌ندێ���ك ل���ه‌و ده‌القان��� ‌ه بكه‌ین بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی بچین���ه‌ س���ه‌ر په‌له‌قاژه‌كانی‬ ‫سیس���تم بۆ خۆڕزگاركردن له‌م قه‌یران ‌ه‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ده‌ستخستنی قه‌رزی ده‌ره‌كی‬ ‫به‌هه‌ر نرخێك بێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ده‌القه‌ی حكومه‌ت –‬ ‫پڕۆفیشناڵ‪:‬‬ ‫سیس���تمی حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌و به‌درێژایی ‪23‬‬ ‫ساڵه‌ی ته‌مه‌نی خۆی‪ ،‬له‌سه‌ر بناغه‌ی‬ ‫ناپڕۆفیشناڵیی دروستكراوه‌و ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئه‌ندام���ی حزب مه‌رجی جومگه‌ی بڕیار‬ ‫دروس���تكردن بو‌ه له‌هه‌مو ئاسته‌كاندا‬ ‫ئه‌وه‌ن���د‌ه خه‌ڵكی به‌ئه‌زم���ون نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌م���ه‌ش نه‌یتوانیوه‌ ئیداره‌ی ش���ه‌ڕی‬ ‫پارتیزانیی له‌ئیداره‌ی شارو شارستانیی‬ ‫جیابكات���ه‌وه‌‪ .‬ه���ه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ش��� ‌ه‬

‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی حوكمڕانی���ی كوردس���تان‬ ‫لۆژیكی ش���ه‌ڕو توندوتیژیی بااڵده‌ستی‬ ‫سیس���تمه‌كه‌ی بو‌ه ئه‌وه‌ن���د‌ه لۆژیكی‬ ‫حوكمی ڕه‌شیدو به‌رژه‌وه‌ندیی گشتیی‌و‬ ‫گه‌شه‌پێدانی ئابوریی ئاماده‌یی نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫به‌مه‌ش كۆی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستانیی‬ ‫هه‌میش��� ‌ه له‌قه‌یرانه‌وه‌ گواستۆته‌و‌ه بۆ‬ ‫قه‌یرانێكی قورستر‪ .‬بۆیه‌ ئێستا گروپ‌و‬ ‫پێكهاته‌كان���ی سیس���تمی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌زیاتر ل��� ‌ه ‪ 35‬قه‌یرانی‬ ‫ستراتیژیی گه‌وره‌و‌ه تێوه‌گالوه‌و هه‌نگاو‬ ‫ده‌نێت بۆ تێ���وه‌گالن له‌هی گه‌وره‌ترو‬ ‫قورستر‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ده‌القه‌ی پالن – بودجه‌‪:‬‬ ‫سیس���تمی حوكمڕانیی كوردستان‪،‬‬ ‫وه‌ك���و ئاماژه‌م���ان ب���ۆ ك���رد‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌ره‌س���ه‌ی گه‌وره‌ش���ی وه‌ك خه‌ڵكی‬ ‫پڕۆفیش���ناڵ‪ ،‬داهاتی نه‌ختینه‌ی زۆر‪،‬‬ ‫به‌رهه‌می نه‌وت‪ ،‬س���یماو مه‌رجی بون‬ ‫به‌واڵتی كش���توكاڵیی‌و پیشه‌س���ازیی‌و‬ ‫گه‌ش���توگوزاریی هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌القه‌یه‌كی گه‌وره‌ی حكومه‌ت‬ ‫– پڕۆفیش���ناڵ هه‌ی��� ‌ه نه‌یتوانیوه‌ ئه‌م‬ ‫كه‌ره‌سانه‌ به‌سلوكی‪ Behavior‬خۆی‬ ‫بگۆڕێ���ت بۆ به‌رهه‌م‌و ده‌رهاویش���ته‌ی‬ ‫باش ك ‌ه هارمۆنیه‌ت‌و خۆش���گوزه‌رانیی‬ ‫پێكهاته‌كان���ی سیس���تم‌و كۆمه‌ڵگ��� ‌ه‬ ‫دروس���ت ب���كات‪ .‬پ�ل�ان یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫له‌بواره‌كانی دروستكردنی په‌یوه‌ندیی‌و‬ ‫به‌یه‌كه‌و‌ه به‌س���تنی هه‌ردو جه‌مسه‌ری‬ ‫كه‌ره‌س��� ‌ه – به‌ره���ه‌م ب���ه‌اڵم له‌ب���ه‌ر‬ ‫ئاماده‌ی���ی كارای ده‌الق���ه‌ی حكومه‌ت‬ ‫– پڕۆفیشناڵ سیس���تمی حوكمڕانیی‬ ‫كوردس���تان ناتوانێ نه‌ پ�ل�ان دابنێ‬ ‫ن���ه‌ پالن جێبه‌جێ بكات بۆی ‌ه ئێس���تا‬ ‫هه‌ردو جه‌مسه‌ری كه‌ره‌سه‌ – به‌رهه‌م‬ ‫لێكت���رازاوه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك���ی تریش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر نه‌بون���ی فیلته‌ره‌كانی كۆنترۆڵی‬ ‫سیس���تمه‌ك ‌ه وه‌ك (چاودێری���ه‌كان‌و‬ ‫سه‌روه‌ریی یاسا) دو به‌رژه‌وه‌ندیی له‌ناو‬ ‫سیستمه‌كه‌دا به‌توندیی به‌ریه‌ككه‌وتون‬ ‫ئه‌وانی���ش به‌رژه‌وه‌ندی���ی گش���تیی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی ته‌س���كی تایبه‌ت ‌ه له‌هه‌مو‬ ‫جومگه‌كانی سیس���تمه‌كه‌دا كارگێڕیی‪،‬‬ ‫سامان‌و دارایی‪ ،‬خوێندن‌و ته‌ندروستیی‌و‬ ‫هتد‪ ..‬به‌مه‌ش زۆر ده‌مێكه‌ سیس���تمی‬ ‫كوردستان ناس���ه‌قامگیریی له‌هه‌ناوی‬ ‫خۆیدا هه‌ڵگرت���وه‌و قه‌ی���ران كه‌ڵه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬ده‌القه‌ی هاورد‌ه –جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی كوردستان‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ردو فاكت���ه‌ری بازرگانیی‌و‬ ‫جیهازی به‌رهه‌مهێنان (به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫كااڵو خزمه‌تگوزاریی) وه‌ك یه‌كته‌واوكردن‬ ‫(التكامل) ئامێزانكران ئه‌وا هه‌ردوكیان‬ ‫ده‌چن��� ‌ه تۆكمه‌كردنی س���ه‌قامگیریی‌و‬ ‫بااڵنس���ی سیس���تمی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هاوته‌ری���ب‌و پاراڵێڵكران ئه‌وا‬ ‫دژ به‌سه‌قامگیریی سیستم كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫ك���ۆی كۆمه‌ڵگ���ه‌و سیس���تم ده‌خه‌ن ‌ه‬ ‫ژێر هه‌ژمون���ی سیس���تمه‌ بیانیه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆی‪ .‬سیس���تمی كوردستان‬ ‫له‌ب���ه‌ر به‌تاڵبون���ه‌وه‌ی له‌فیلت���ه‌ری‬ ‫كۆنترۆڵ‌و ڕاستكردنه‌وه‌ وه‌ك له‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫ئاماژه‌یان بۆ كرا‪ ،‬بۆت ‌ه هۆی پێكدادانی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان له‌هه‌ناوی سیس���تمی‬ ‫كوردس���تاندا به‌تایبه‌تی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫بازرگانی ‪ -‬سیاس���ی به‌رامبه‌ر جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی كوردستان‪ .‬ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ئ���ه‌م به‌ریه‌ككه‌وتنه‌ی ئه‌و دو فاكته‌ره‌‪،‬‬ ‫كوردستان گوازراوه‌ته‌و‌ه بۆ مه‌مله‌كه‌تی‬ ‫بێبه‌رهه‌م‌و بێكارو بێكاریی ڕوپۆش���ی‬ ‫فه‌رمانگه‌ی حكومیی‌و دروس���تكردنی‬ ‫داهات���ی كرێخۆریی نه‌وت���ی بێبنه‌مای‬ ‫ئابوری���ی ڕاس���ته‌قینه‌ ده‌رئه‌نجام���ی‬

‫ئێستا دامه‌زراوه‌ی‬ ‫دارایی سیستمی‬ ‫كوردستان بو‌ه‬ ‫به‌مه‌كینه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی‬ ‫هه‌ڵلوشینی‬ ‫سیوله‌ی بازاڕه‌كانی‬ ‫كوردستان به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ سیوله‌ی‬ ‫تازه‌ی تێبچێته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه بااڵنسی‬ ‫سیستمی دارایی‬ ‫كوردستان ڕابگرێت‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ش به‌ئاس���انی سیس���تمی‬ ‫كوردس���تان ئیختیراق���ی سیاس���یی‌و‬ ‫ئابوریی ده‌كرێت له‌الیه‌ن سیستمه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆی‌و به‌زویی س���یحری ئه‌و‬ ‫داهاتانه‌ به‌تاڵده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك له‌بڕینی‬ ‫بودج���ه‌ی ناوه‌ن���دو هه‌ژمون���ی كااڵی‬ ‫هاورده‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬ده‌القه‌ی سیوله‌ی پار‌ه –‬ ‫هه‌ده‌ری سیوله‌‪:‬‬ ‫كاركردنی كۆی ده‌القه‌كانی سه‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌دروس���تكردن‌و گه‌وره‌كردن���ی ئ���ه‌م‬ ‫ده‌الق���ه‌دا به‌قورس���یی كار ده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫ئاس���ه‌واره‌كانیان ل���ه‌م ده‌القه‌ی���ه‌دا‬ ‫چڕده‌بێته‌وه‌‪ .‬هه‌میشه‌ ئه‌بێت بااڵنسێك‬ ‫له‌ئابوریی���دا هه‌بێت له‌نێ���وان كااڵ –‬ ‫س���یوله‌‪ .‬ئه‌گه‌ر س���یول ‌ه له‌گه‌ڵ كااڵی‬ ‫جیهازی به‌رهه‌مهێن���ی ناوخۆدا بزاوتی‬ ‫كرد ئه‌وا ئه‌و سیس���تم ‌ه له‌سه‌ر پالن‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌ی ئابورییدا یه‌كانگیركراون ك ‌ه‬ ‫مایه‌ی خۆش���گوزه‌رانیی كۆمه‌ڵگه‌یه‌و‬ ‫سه‌قامگیریی سیستم مسۆگه‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر سیول ‌ه به‌ئاڕاسته‌ی كااڵی‬ ‫هاورده‌ بزاوتی كرد ئه‌وا ده‌بێت ‌ه نه‌زیفێكی‬ ‫به‌رده‌وام‌و خوێنی جه‌سته‌ی سیستمی‬ ‫لۆكاڵیی بۆ جه‌س���ته‌ی سیستمه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ك��� ‌ه هه‌نارده‌ی ئ���ه‌و كااڵیه‌ی‬ ‫كردوه‌ ده‌ڕوات‪ .‬له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫سیوله‌ی كوردستان كێشه‌یه‌كی تریشی‬ ‫هه‌یه‌ بێجگ ‌ه له‌بزاوتی ناس���ه‌قامگیریی‬ ‫سیس���تمی كوردس���تان‌و گه‌وره‌كردنی‬ ‫ده‌الق���ه‌ی ه���اورد‌ه – جیه���ازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‪ ،‬ئه‌وه‌ش بریتی ‌ه له‌هه‌ده‌ری‬ ‫س���یوله‌‪ .‬هه‌ده‌ری سیول ‌ه (گه‌نده‌ڵیی)‬ ‫به‌قورسیی هه‌ژمون‌و بااڵده‌ستیی هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر ئابوریی كوردستاندا به‌هه‌ردو‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌كه‌ی���ه‌و‌ه هه‌ده‌ری یاس���ایی‌و‬ ‫ه���ه‌ده‌ری نایاس���ایی ك��� ‌ه هه‌ردوكیان‬ ‫له‌نه‌بون���ی فیلته‌ره‌كانی سیس���تمه‌و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌یانگرتوه‌و به‌به‌رده‌وامیی بااڵ‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ده‌رئه‌نجام‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬تێكچونی بااڵنسی كااڵ –‬ ‫سیوله‌ له‌كوردستاندا‪:‬‬ ‫به‌ه���ۆی ده‌القه‌ی هاورده‌ – جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان س���ه‌رچاوه‌ی س���یوله‌ی‬ ‫سیستمی كوردس���تان زۆر كه‌مبۆته‌و‌ه‬ ‫چونك ‌ه كااڵ س���ه‌رچاوه‌ی ده‌ستخستنی‬ ‫س���یوله‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كااڵ نه‌بێت سیستم‬ ‫ناتوان���ێ س���یول ‌ه به‌رهه‌مبێن���ی‪ .‬ك ‌ه‬ ‫جیه���ازی به‌رهه‌مهێنان���ی سیس���تمی‬ ‫كوردس���تان په‌كیكه‌وت���و‌ه كه‌وات��� ‌ه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی سیوله‌ی نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دژواریه‌ی قورس���تركردو‌ه هه‌ڵوێس���تی‬ ‫سیستمی ناوه‌ندیی عێراق ‌ه كه‌ ئه‌ویش‬ ‫پش���كی س���یوله‌ی نه‌وتی كوردستانی‬ ‫ڕاگرت���وه‌‪ .‬بۆی��� ‌ه تێكچونی بااڵنس���ی‬ ‫كااڵ – س���یول ‌ه له‌كوردستاندا قه‌باره‌ی‬ ‫س���یوله‌ی له‌هه‌ناوی ئابوریی سیستمی‬ ‫كوردستاندا زۆر بچوككردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬هه‌ڵلوشینی سیوله‌ی سیستمی‬ ‫كوردستان‪:‬‬ ‫ئێس���تا دامه‌زراوه‌ی دارایی سیستمی‬ ‫كوردستان بوه‌ به‌مه‌كینه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫هه‌ڵلوش���ینی س���یوله‌ی بازاڕه‌كان���ی‬ ‫كوردس���تان به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ س���یوله‌ی تازه‌ی تێبچێته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫بااڵنسی سیس���تمی دارایی كوردستان‬ ‫ڕابگرێ���ت‪ .‬بۆ نمونه‌ ته‌نها له‌ماوه‌ی ‪90‬‬ ‫ڕۆژدا‪ ،‬ته‌نها له‌بواری موچه‌دا سیستمی‬ ‫دارایی حكومه‌ت ب���ڕی ‪ 2,55‬ترلیۆن‬ ‫دینار له‌بازاڕو گیرفانی فه‌رمانبه‌ره‌كانی‬ ‫هه‌ڵده‌لوش���ێت ئ���ه‌و ل���ه‌و ‪ 90‬ڕۆژه‌دا‬ ‫ته‌نها ‪ 850‬ملی���ار ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆیان‪.‬‬ ‫به‌واتایه‌كی تر‪ ،‬هه‌مو ‪ 90‬ڕۆژ جارێك بڕی‬ ‫‪ 1،7‬ترلیۆن دینار له‌سیوله‌ی سیستمی‬ ‫دارای���ی كوردس���تان كه‌مده‌بێت���ه‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه به‌به‌رده‌وامی���ی ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌ش‬ ‫ئه‌م ب���ڕ‌ه به‌رزتر ده‌بێت���ه‌وه‌‪ .‬كه‌وات ‌ه‬ ‫سیس���تمی س���ه‌قامگیریی كوردستان‬ ‫به‌به‌رده‌وامیی له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی نه‌زیفی‬ ‫ئه‌و بڕه‌ س���یوله‌ی ‌ه ك���ه‌ به‌به‌رده‌وامیی‬ ‫خه‌ڵ���ك زیات���ر هه‌راس���ان ده‌كات‌و‬ ‫په‌لكێش���ی هێڵی هه‌ژاری���ی دژواریان‬ ‫ده‌كات‪ .‬كاره‌س���اته‌كه‌ش له‌وه‌دای��� ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌و س���یوله‌یه‌ ناچێ���ت بۆ جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی كوردستان بۆ كااڵ كڕین‬ ‫به‌ڵكو ده‌ڕوات بۆ سیستمه‌كانی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫چونك��� ‌ه له‌شكس���تی ئه‌و جیه���ازه‌دا‬ ‫هاورد‌ه ب���و‌ه به‌ئه‌ڵته‌رناتیڤی جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی كوردستان كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫به‌ملیاره‌ه���ا دینار بۆ ئه‌و سیس���تمان ‌ه‬ ‫ڕه‌وانه‌ ده‌كات بۆ پێداویس���تیی ژیانی‬ ‫خه‌ڵك‌و ئاواره‌‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬هه‌ڕه‌شه‌ی بچوكبونه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامی بارستایی نه‌ختینه‌ (الكتل ‌ه‬ ‫النقدیه‌)ی كوردستان‪:‬‬ ‫به‌رده‌وامی���ی نه‌زیف���ی س���یوله‌و‬ ‫هه‌ڵلوشینی سیستمی دارایی حكومه‌ت‬ ‫بۆ س���یوله‌ی فه‌رمانبه‌ران‌و بازاڕه‌كانی‬ ‫كوردستان له‌الیه‌ك‪ ،‬قه‌ره‌بونه‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م سیوله‌ی ‌ه به‌خوێنی تاز‌ه له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫سیستمی كوردستان به‌كااڵ یان نه‌وت‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی ت���ر‪ ،‬قه‌ب���اره‌ی نه‌ختینه‌ی‬ ‫دراوی كوردس���تان به‌دینارو دۆالره‌و‌ه‬ ‫خستۆت ‌ه ژێر هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫بچوكبونه‌وه‌و كه‌مبون���ه‌وه‌ی قه‌باره‌ی‬ ‫س���یوله‌ی ناو كوردس���تان ك��� ‌ه ورد‌ه‬ ‫ورد‌ه كۆی سیس���تمی دارایی‌و ئابوریی‬ ‫كوردس���تان توشی وش���كبون ده‌بات‪،‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی ت���ر‪ ،‬كۆی سیس���تمه‌ك ‌ه‬ ‫ب���ه‌ره‌و ئه‌و ئاق���اره‌ ده‌بات ك��� ‌ه ئیتر‬ ‫چی تر خوێنێك نه‌مێنێ له‌جه‌س���ته‌ی‬ ‫سیستمه‌كه‌دا بجوڵێ به‌مه‌ش ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ئیفلیجیی ته‌واوه‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫ڕه‌وتی‌ ئیسالمی ‌ی له‌نێوان داعش‌و نه‌هزه‌ی‌ تونسییدا‬

‫هادی‌ عه‌لی‌‬ ‫ئاش���كرایه‌ كه‌ ش���ۆڕش‌و ڕاپه‌ڕینه‌كانی‌‬ ‫گه‌الن���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌ دژ به‌دیكتاتۆری���ه‌ت‌و‬ ‫ئیس���تیبدادی‌ سیاس���یی‌‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫له‌تونس���ه‌وه‌ ده‌س���تیپێكرد‪ .‬یه‌كێ���ك‬ ‫له‌ده‌رهاویش���ته‌ ه���ه‌ره‌ دیاره‌كان���ی‌ ئه‌و‬ ‫ش���ۆڕش‌و ڕاپه‌ڕینانه‌ش بریتی‌ بو له‌هاتنه‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ ڕه‌وته‌ ئیسالمیه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌ش���ه‌ی‌ ك���ه‌ به‌ڕه‌وت���ی‌ میانه‌ڕه‌و‬ ‫ده‌ناس���رێت‌و ئاماده‌یه‌ به‌بێ‌ په‌نابردن بۆ‬ ‫توندوتیژی���ی‌‌و له‌چوارچێوه‌ی‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫دیموكراسییدا پرۆژه‌ی‌ ئیسالمی‌ سیاسیی‌‬ ‫خۆی به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نێت‪ .‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫ه���ه‌ر زو ناوه‌نده‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ڕژێمه‌‬ ‫ڕوخاوه‌كان‌و به‌هاوكاریی‌ ڕژێمه‌ كۆنه‌خوازو‬ ‫دواكه‌وتوه‌كان��� ‌ی ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬هه‌مو توانا‬ ‫دارای���ی‌‌و ئه‌منیه‌كانی‌ خۆیان خس���ته‌گه‌ڕ‬ ‫بۆ شكس���تهێنان به‌شۆڕش���ه‌كان‌و ڕێگرتن‬ ‫له‌جێگیربونی‌ سیس���ته‌می‌ دیموكراسیی‌‌و‬ ‫هاتنه‌سه‌ركاری‌ الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫له‌ڕێ���گای‌ س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگدانه‌وه‌‪ .‬به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ شۆڕش���ه‌كان ڕوبه‌ڕوی‌ شكس���تی‌‬ ‫گه‌وره‌ بون���ه‌وه‌و توندوتیژیی‌‌و نه‌هامه‌تیی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ واڵتانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌ گرته‌وه‌و‬ ‫به‌هاره‌كه‌یان لێكرا به‌زس���تانێكی‌ سه‌خت‌و‬ ‫دژوار‪.‬‬ ‫بێگومان هۆكارێكی‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌و شكسته‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خ���ودی‌ ڕه‌وته‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ الوازی���ی‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫سیاسیی‌‌و نه‌بونی‌ شاره‌زایی‌‌و موماره‌سه‌ی‌‬ ‫كرداریی‌ له‌بواری‌ ده‌وڵه‌تدارییدا‪ .‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌واڵتێك���ی‌ وه‌ك میس���ر ك���ه‌ ل���ه‌ڕوی‌‬ ‫جیۆسیاس���یی‌و ئیس�ل�امیه‌وه‌‪ ،‬پێگه‌یه‌كی‌‬ ‫میحوه‌ریی‌ به‌هێزو كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ك���ۆی‌ واڵت���ه‌ عه‌ره‌بی���ه‌كان‌و ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست به‌گشتیی‌‪ .‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ به‌هۆی‌‬ ‫شكس���تهێنان به‌شۆڕش���ه‌كان له‌گه‌یشتن‬ ‫به‌ئامانجه‌كانی‌ له‌دامه‌زراندنی‌ سیس���تمی‌‬ ‫دیموكراس���یی‌‌و پاش���ان پاشه‌كشه‌كردنی‌‬ ‫ڕه‌وتی‌ ئیسالمیی‌ میانه‌ڕه‌و‪ ،‬زه‌مینه‌سازبو‬

‫بۆ هه‌ڵكش���انی‌ هه‌رچی‌ زیاتری‌ توندڕه‌و ‌ی‬ ‫ئیسالمیی‌‌و س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ چه‌ندین گروپی‌‬ ‫چه‌كدار له‌و واڵتانه‌دا‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی له‌سوریاو‬ ‫عێ���راق به‌هۆی‌ ئاڵۆزبون���ی‌ بارودۆخه‌كه‌و‬ ‫چڕبونه‌وه‌ی‌ عونف���ی‌ تائیفیه‌وه‌‪ .‬له‌ئاكامی‌‬ ‫ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ دژواره‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌تا گروپێك‬ ‫كه‌ سااڵنی‌ پێشتر سه‌ر به‌ڕێكخراوی‌ قاعیده‌‬ ‫بوه‌و دواتر لێیجیابۆته‌وه‌‪ ،‬به‌ناوی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمیی‌ له‌عێراق‌و شام ناسراو به‌(داعش)‬ ‫هاتۆت���ه‌ ن���او گۆڕه‌پانه‌ك���ه‌وه‌و به‌خێرایی‌‬ ‫ته‌شه‌نه‌ی‌ كردو كۆنترۆڵی‌ به‌شێكی‌ فراوانی‌‬ ‫له‌سوریاو ناوچه‌ سوننیه‌كانی‌ عێراق كردو‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ به‌ناو خه‌الفه‌تی‌ ئیسالمیی‌ تیادا‬ ‫ڕاگه‌یاند‪.‬‬ ‫ئه‌م گروپه‌ توندڕه‌وه‌ به‌هۆی‌ تێگه‌یشتنی‌‬ ‫هه‌ڵه‌و نادروس���تیان له‌ئیس�ل�ام‌و جیهادو‬ ‫چۆنێت���ی‌ دابه‌زاندنی‌ ئه‌حكام���ی‌ جیهادو‬ ‫به‌پشتبه‌س���تنیان به‌فه‌ت���واو فیقهێك كه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌له‌فیه‌تی‌‬ ‫جیهادی���ی‌‌و ڕێبازی‌ وه‌هابیه‌ت���ی‌ موفتی‌‌و‬ ‫فه‌قیهه‌كان���ی‌ عه‌ره‌بس���تانی‌ س���عودیه‌‪،‬‬ ‫ناهه‌موارترین تاوان‌و دڕندانه‌ترین كرده‌وه‌ی‌‬ ‫تی���رۆر ئه‌نجام ده‌ده‌ن له‌كوش���تن‌و بڕین‌و‬ ‫به‌تااڵنبردن���ی‌ ئافره‌ت���ان‌و به‌كافركردن���ی‌‬ ‫نه‌ی���اران‌و ب���ه‌زۆر س���ه‌پاندنی‌ فت���واو‬ ‫بۆچونه‌كانی���ان به‌س���ه‌ر ناوچه‌كان���ی‌ ژێر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتیاندا‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌ نمونه‌یه‌كی‌ تا‬ ‫بڵێی‌ شێواوو ناش���یرین‌و دواكه‌وتوانه‌یان‬ ‫بۆ ئاینی‌ ئیس�ل�ام‌و ئیس�ل�امی‌ سیاس���یی‌‬ ‫س���ه‌رده‌م وێناكردوه‌و پێشكه‌شی‌ جیهانی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ناوچه‌كه‌یان كردۆته‌‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ كێشمه‌كێش‌و ملمالنێی‌ سه‌ختی‌‬ ‫هه‌رێمایه‌ت���ی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی���ی‌‌و گه‌الن���ی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ش���یان ڕوب���ه‌ڕوی‌ ئاینده‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ترسناك‌و چه‌ندین مه‌ینه‌تیی‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌میان���ه‌ی‌ ئه‌و ه���ه‌وره‌ ڕه‌ش‌و‬ ‫دژواره‌ی‌ كه‌ تی���رۆرو توندوتیژیی‌ داعش‌و‬ ‫عونفی‌ تائیفی���ی‌‌و دیكتاتۆریه‌ت���ی‌ ڕژێمه‌‬ ‫دواكه‌وتوه‌كان���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌و دوفاقی���ی‌‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و هه‌ڵوێس���تی‌ نێوده‌وڵه‌تی���ی‌‬ ‫به‌رپایانكردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا به‌هاری‌ دیموكراتیه‌ت‬ ‫له‌تون���س توانی‌ ڕوبه‌ڕوی‌ هه‌مو كۆس���پ‌و‬ ‫كێش���ه‌و پیالنێكی‌ دژه‌ ش���ۆڕش ببێته‌وه‌و‬ ‫به‌رگری���ی‌ له‌ئامانجه‌كانی‌ ش���ۆڕش بكات‪.‬‬ ‫نكوڵی‌ له‌و ڕاستیه‌ش ناكرێت كه‌ سه‌روه‌ریی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌و ب���واره‌دا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ پارتی‌‬ ‫نه‌هزه‌ی‌ تونسیی‌ به‌ڕێبه‌رایه‌تی‌ شێخ ڕاشد‬ ‫غه‌ننوش���ی‌ كه‌ وه‌ك نمونه‌یه‌كی‌ ئیسالمی‌‬ ‫سیاسیی‌ میانه‌ڕه‌و‪ ،‬توانی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ ڕاست‌و‬ ‫دروس���ت بكات له‌گه‌ڵ ڕه‌وتی‌ عه‌لمانیه‌تی‌‬

‫كوتله‌ی‌ تری‌ په‌رله‌مانی‌ ڕه‌وتی‌ عه‌لمانییدا‬ ‫به‌ته‌وافوق هه‌رس���ێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت‌و حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌مانی���ان‬ ‫دابه‌ش���كرد‪ .‬پاشان له‌وێس���تگه‌یه‌كی‌ تردا‬ ‫له‌حكومه‌ت كش���انه‌وه‌و ڕێگایان خۆشكرد‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كابینه‌ی‌ حكوم���ه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ بێالیه‌ن���ه‌وه‌ پێكبهێنرێت‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ به‌ڕێكردن���ی‌ قۆناغ���ی‌‬ ‫ئینتیقالی‌‌و سه‌رپه‌رشتیكردنی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫گش���تیی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ بێالیه‌نان���ه‌و له‌و‬ ‫بواره‌دا جوانترین نمونه‌ی‌ پێشكه‌ش���كرد‬ ‫له‌ئاماده‌بون بۆ ده‌ستهه‌ڵگرتن له‌ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫چاوپۆشیكردن له‌ئیستیحقاقی‌ ئینتیخابیی‌‬ ‫خۆی‌ به‌ئه‌وپ���ه‌ڕی‌ متمانه‌به‌خ���ۆ له‌پێناو‬ ‫پاراس���تنی‌ واڵته‌كه‌یان له‌پیالنی‌ ناحه‌زان‌و‬ ‫چاوچنۆكیی‌ ده‌سه‌اڵتخوازان به‌هه‌ر نرخێك‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ڕێبه‌رانی‌ پارتی‌ نه‌هزه‌ به‌تایبه‌تی‌ غه‌نوشی‌‬ ‫له‌هه‌م���و ئه‌و مرون���ه‌ت‌و نه‌رمیی‌ نواندنه‌دا‬ ‫پشتیان به‌س���تبو به‌فیقهی‌ مه‌قاسیدی‌ كه‌‬ ‫دیاره‌ زیاتر به‌ده‌وری‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ گشتیی‌‌و‬ ‫بااڵكان���دا ده‌خولێت���ه‌وه‌‪ .‬به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌‬ ‫بااڵكانی‌ تونس‌و گه‌له‌كه‌شی‌ له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫بێگومان بریتیه‌ له‌س���ه‌ركه‌وتنی‌ شۆڕش‬ ‫بۆ گه‌یشتن به‌ئامانجه‌كانی‌‌و جێگیركردنی‌‬ ‫دیموكراتیه‌ت‌و پایه‌كانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ مه‌ده‌نیی‌‌و‬ ‫به‌رگرتن له‌پالن‌و ده‌ستێوه‌ردانی‌ ناحه‌زانی‌‬ ‫دیموكراسی‌‌و ئیسالمی‌ میانه‌ڕه‌و‪.‬‬ ‫ئێس���تا ك���ه‌ ل���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ڕۆژان���ه‌دا پله‌ی‌ دوه‌میان به‌ده‌س���تهێناوه‌‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ له‌ڕواڵه‌تدا پاشه‌كش���ه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ه���ه‌ر وه‌ك ڕاب���ه‌ری‌ نه‌ه���زه‌‬ ‫میان���ه‌ڕه‌وی‌ واڵته‌ك���ه‌و تێك���ڕای‌ گۆڕاوو ڕایگه‌یان���د س���ه‌ركه‌وتنێكی‌ گه‌وره‌ی���ه‌ بۆ‬ ‫پێدراوه‌كانی‌ دوای‌ س���ه‌ركه‌وتنی‌ شۆڕشی‌ خۆیان‌و بۆ ئه‌زمونی‌ دیموكراتی‌ له‌تونس‪.‬‬ ‫له‌قۆناغی‌ ئینتیقالیدا‪ .‬ئه‌وه‌بو به‌شێوه‌یه‌كی‌ چونكه‌ به‌هۆی���ه‌وه‌ واڵته‌كه‌ی���ان‌و ڕه‌وتی‌‬ ‫به‌رده‌وام‌و به‌پش���ویه‌كی‌ درێژه‌وه‌ له‌ماوه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ میانه‌ڕه‌و پارێ���زراو ده‌بێت له‌و‬ ‫چه‌ند ساڵی‌ ڕابوردودا پشتیوانیی‌ ته‌واوی‌ گه‌له‌كۆم���ه‌ هه‌رێمایه‌تی���ی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌‬ ‫كرد له‌پرۆس���ه‌ی‌ جێگیركردن���ی‌ پایه‌كانی‌ ناهه‌مواره‌ی‌ كه‌ له‌ئارادایه‌و له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ مه‌ده‌نی���ی‌‌و پرنس���یپه‌كانی‌ ده‌رفه‌تێك���ه‌ ب���ۆ خۆیان ب���ۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫دیموكراتیه‌تی‌ ڕاس���ته‌قینه‌‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا پرۆسه‌ی‌ به‌خۆداچونه‌وه‌و خۆنوێكردنه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ ڕون‌و ڕاشكاوانه‌ش���ی‌ هه‌ب���و خۆڕێكخس���تنه‌وه‌ بۆ قۆناغه‌كانی‌ داهاتو‪.‬‬ ‫له‌ئاس���ت ڕه‌وتی‌ توندڕه‌وی‌ ئیس�ل�امیی‌‌و بۆی���ه‌ به‌هه‌م���و پێوه‌رێك پارت���ی‌ نه‌هزه‌‬ ‫ئیدانه‌كردن���ی‌ تی���رۆردا‪ .‬له‌و پێناوه‌ش���دا سه‌لماندی‌ كه‌ ده‌توانێت ببێته‌ نمونه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌چه‌ندین وێستگه‌دا هه‌ڵوێستی‌ لێبوردوانه‌و سه‌ركه‌وتوی‌ ئیسالمی‌ سیاسیی‌ سه‌رده‌م‪،‬‬ ‫قوربانیی‌ گه‌وره‌ی‌ نواند له‌س���ه‌ر حسابی‌ به‌اڵم به‌و مه‌رجه‌ی‌ ئه‌گه‌ر به‌ش���داریبكات‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ حزبیه‌كانی‌ خۆی‌‪ .‬بۆ نمونه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵت ی���ان وه‌ك ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ دوای‌ یه‌كه‌مین پرۆسه‌ی‌ بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام بێ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تیی‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه‌ قوڵكردن���ه‌وه‌ی‌ باش���تری‌ دیموكراتیه‌ت‌و‬ ‫زۆرینه‌ی‌ زۆری‌ كورس���یه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ دیكتاتۆریه‌ت‌و تاكڕه‌ویی‌‌و‬ ‫به‌ده‌ستهێنابو‪ ،‬كه‌چی‌ ئاماده‌بو له‌گه‌ڵ دو بنه‌بڕكردنی‌ گه‌نده‌ڵی‌‪.‬‬

‫به‌هه‌مو پێوه‌رێك‬ ‫پارت ‌ی نه‌هز‌ه‬ ‫سه‌لماندی‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌توانێت ببێت ‌ه‬ ‫نمونه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتوی‌ ئیسالم ‌ی‬ ‫سیاسی ‌ی سه‌رده‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌و مه‌رجه‌ ‌ی‬ ‫به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ر‬ ‫قوڵكردنه‌وه‌ی‌ باشتر ‌ی‬ ‫دیموكراتیه‌ت‬

‫وەبەرهێنان یان پاشاگه‌ردانی؟‬ ‫دالوەر سۆفی کەریم‬ ‫(باپیران فەرمویانە دۆس���تم ئەوەیە‬ ‫ئەمگرێن���ێ دوژمنیش���م ئەوەی���ە ب���ۆم‬ ‫پێئەکەنێ)‬ ‫ئەگ���ەر ئێم���ەش ختوکەیەک���ی ئ���ەم‬ ‫حکومەت���ی هەرێم���ە بدەین ب���ۆ ئەوەی‬ ‫وەبیری بهێنینەوە‪ ،‬ئەڵێین خەڵک زۆری‬ ‫وت حکومەت گوێی نەگرت نە کەس���یان‬ ‫بەئاقڵ‌و ژیر زانی نە خۆشیان سۆپەرمان‬ ‫بون‪ ،‬لەپێش (‪)٢٠٠٣‬دا بەبێوەژن کۆشی‌و‬ ‫چکەچک���ەی خاڵە گومرگی���ەکان بەهەر‬ ‫کوێرەوەریەک بوای���ە موچەی مەردمەکە‬ ‫ئەدراو ئاشەکە ئەگەڕا‪ ،‬لەدوای لەگۆڕنانی‬ ‫ڕژێم���ە دیکتۆرەکەی بەغ���ا خێرو بێری‬ ‫نەوت بەس���ەر ئێمەشا ڕژا‪ ،‬بەاڵم زۆر دور‬ ‫لەسیستم دور لەپرەنس���یپی زانستیانە‪،‬‬ ‫نەمان زانی ژیرانە س���ودی لێوەربگرین‪،‬‬ ‫چنگمان خستە ئەو نیعمەتەوە هەر وەک‬ ‫زەمانی خەلیفەکان خەزنەدار الی سەروی‬ ‫دیوەخان ب���وەوە نی���وەی تورەکەکە بۆ‬ ‫شاباشو بەخشیش سەرفئەکرا‪ ،‬بانکەکان‬ ‫دەوری دەغیلەی���ان ئەبین���ی‪ ،‬ئەمە جگە‬ ‫لەوەی هەمیش���ە ڕیش���ی خۆمان داوەتە‬ ‫دەس���ت بەغاو هەندێجار دەرو جیرانیش‬ ‫دوانەکەوتون لەپیالنگێڕان‌و‪ ،‬نەشمانتوانی‬ ‫پالنێکی س���ەرکەوتوو تۆکم���ە دابنێن دو‬ ‫پول پاش���ەکەوت بکەین بۆ ڕۆژی ڕەش‪،‬‬ ‫هەمیش���ە هەر ڕو لەبەغدا بوین چاوەڕێی‬ ‫دەس���ی ب���را ش���یعەکان بوی���ن‪ ،‬لێرەدا‬ ‫پێویس���ت بەهیچ لێدوانێک ناکات‪ ،‬ڕون‌و‬ ‫ئاش���کرایە مالیک���ی حکومەت���ی هەرێم‌و‬ ‫کوردی بەچ دەردێ بردوە‪ ،‬ئەگەر باسی‬ ‫نەوت‌و بازرگانی���ی نەوتیش وازلێبهێنین‪،‬‬ ‫گلەیی���ەک لەخۆمان بکەی���ن‪ ،‬لەو بانک‬ ‫بەتاڵە بدوێین کە بەسەر هەر‌ێمدا هاتوە‪،‬‬ ‫ب���ا خوێن���ەر ئازادبێت چ���ی ناوئەنێت‪،‬‬ ‫گەندەڵیی؟ خراپ بەکارهێنانی سەرمایە؟‬ ‫خراپ بەکارهێنانی دەس���ەاڵت؟ ئێمە الی‬

‫خۆمانەوە ناوی ئەنێین تااڵنیی‪.‬‬ ‫ئەوەی ئێمە مەبەستمانە (وەبەرهێنان)‬ ‫ه‌‪ ،‬ئەوەی نانێکی خواردبێت ئەبێت بەقەد‬ ‫نیوەی ئەقڵ���ی هەبێت‪ ،‬وەبەرهێنان یانی‬ ‫چی؟ بۆ کێ‌و؟ لەکوێ؟‬ ‫بەکورتی لەواڵتی سیستمدارا وەبەر‌هێنان‬ ‫مانای ئەوەیە کەسێک یا کۆمپانیایەک یا‬ ‫گروپێک‪ ،‬هەندێجار واڵتێک‪ ،‬سەرمایەیەک‬ ‫ئەخاتە پرۆژەیەک���ەوە کە ئەم بوارانەیە‪،‬‬ ‫دانان���ی کارگەی بەرهەمهێ���ن‪ ،‬ڕێگاوبان‪،‬‬ ‫خزمەتگوزاریی‪ ،‬نیشتەجێ‪ ،‬گەشتوگوزارو‬ ‫هەن���دێ بواری ت���ر کە ئەکرێ���ت بچێتە‬ ‫خانەی وەبەرهێنانەوە‪ .‬گەڕانەوەی سودو‬ ‫سەرمایەکەش بەماوەیەکی درێژخایەن‪.‬‬ ‫ئێم���ەش بۆ ئ���ەم مەبەس���تە دەزگاو‬ ‫دامەزراوەمان قوتکردەوەو کەوتینە کار‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆ کێ؟ لەکوێ؟ چۆن؟ سەیرەکە‬ ‫لەوەدایە ئەم پرۆس���ەیە تەنها وەک جل‬ ‫لەالی خەی���ات تەنها پڕ بەب���ەری چەند‬ ‫کەسێ بڕراوەو دورراوە‪ .‬لەنیشتەجێکردندا‬ ‫چەقی���وە‪ ،‬هەروەه���ا ئ���ەم دامەزراوەیە‬ ‫نەیتوانی���وە کۆنترۆڵ���ی کواڵیتیی���ش‬ ‫ب���کات چاودێریی پرۆژەکان���ی داوەتەوە‬ ‫بەکۆمپانیای تایبەت کە بۆ ئەو مەبەستە‬ ‫دامەزراوە‪ ،‬ئیتر خوا پێمان نەگری لەبەینی‬ ‫وەبەرهێن‌و بەناو کۆمپانیای سەرپەرشتی‬ ‫کارەوە چی گوزەراوە؟ بەکورتی ئەمە ئەو‬ ‫فیلمەیە کە ئینت���اج‌و مونتاج‌و ئیخراج‌و‬ ‫کورتاج هەر هەم���وی وەبەر‌هێنەکەیە کە‬ ‫ئێس���تا پارەکەمان لەقەبەڵی ئەواندایەو‬ ‫قەرزەکانم���ان نادەنەوە‪ ،‬بەالقرتێش���ەوە‬ ‫ئەڵێ���ن خۆ قەرزار قەرزاری نەکوش���توە‬ ‫وەک ئ���ەوەی بەڕێزیان پارەی مەردمەکە‬ ‫بەواری قومار بزانن‪ ،‬نازانین ئەو کەسانە‬ ‫چیی���ان لەکەس���انی ت���ر زیات���رە؟ ئایا‬ ‫چاویان ش���ینە؟ قژیان زەردە؟ دەنگیان‬ ‫خۆشە؟ یا بڕوانامەکانیان لەوەبەرهێناندا‬ ‫ماجس���تێرەو لەهەڵلوشینیش���ا دکتۆرا‪،‬‬ ‫بەو جۆرە حکوم���ەت‌و بانک لەخزمەتیانا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئەو قەرزە زەبەالحان���ە بۆ ئەوانە‬

‫ئایا‌ ئەو زەوییانەی‬ ‫کە تەرخانکراون‬ ‫بۆ پرۆژەی‬ ‫وەبەرهێنان‪ ،‬دە‬ ‫جار نرخەکانیان‬ ‫لەنرخی پرۆژەکان‬ ‫زیاتر نیە؟‬ ‫کراوەی���ەو‪ ،‬بێ هیچ س���ودو قازانجێک بۆ‬ ‫بانکەکە‪ ،‬ئەدرێ بەچەند خۆشەویس���ت‌و‬ ‫ئەحبابێ���ک‪ ،‬لەهەمانکات���دا ق���ەرزی‬ ‫خانوبەرەو هاوس���ەرگیریی ئەوەستێنرێ‪،‬‬ ‫چاکتری���ن پارچە زەوی ئ���ەدرێ بەوان‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا هەندێ ل���ەو زەوییانە موڵکی‬ ‫خەڵک���ە بەپارەی���ەک ئەخەمڵێن���رێ بۆ‬ ‫قەرەبوکردن���ەوەی ب���ۆ خاوەنەکان���ی‪،‬‬ ‫بەپارەیەکی ناچیزەش ئەدرێ بەدۆست‌و‬ ‫ئازی���زان بەن���اوی وەبەرهێنانەوە‪ ،‬لێرەدا‬ ‫خەڵ���ک بۆی هەیە بپرس���ێ ئایا خاوەنە‬ ‫ڕەس���ەنەکانی ئ���ەو زەوییان���ە خۆی���ان‬ ‫نەیانئەتوان���ی ئ���ەو وەبەرهێنان���ە بکەن‬ ‫یا ئ���ەوان هاواڵتی ئەم واڵت���ە نین قەرز‬ ‫شمولیان ناکا یا لەسەریان ناخوا‪ ،‬ڕەنگە‬ ‫خەڵکانێکیان تیابوب���ێ بەبێ وەرگرتنی‬

‫ق���ەرزو بەپالنێکی ئابوری���ی بیانتوانیایە‬ ‫پرۆژەی لەوانە باش���ترو کوالێتی بەرزتر‬ ‫بینا بکەن‪ ،‬خەڵک بۆی هەیە بپرسێ‪ ،‬ئەو‬ ‫بڕە پارانە کە هیچیان لەپەنجا ملیار دینار‬ ‫کەمتر نین س���ودەکەی بۆ کێیە‪ ،‬ئەکرێ‬ ‫لێکۆڵینەوەی���ان تیا بکرێ���ت؟ لەکاتێکدا‬ ‫کە جارێکی تر پارەکانی���ان لەهاواڵتیان‬ ‫وەرگرتوەت���ەوە‪ ،‬کەواتە ئەوانەی کە الی‬ ‫ئێم���ە پێیانئەوترێ وەبەرهێ���ن بەدۆالر‬ ‫مەست‌و حەیرانن بێئەوەی دەسیان کردبێ‬ ‫بەگیرفانیان���ا پارەو س���ەرمایەیان لەالی‬ ‫بەکاربەرەوە وەرگرتوەتەوە‪ ،‬قەرزی معاف‌و‬ ‫بێ س���ودیش لەحکومەت وەرگیراوە‪ .‬خۆ‬ ‫ئەگ���ەر دەزگای وەبەرهێنان‌و وەبەرهێنە‬ ‫نازدارەکان داهێنانێک���ی ئابوریی نوێیان‬ ‫خس���تۆتە س���ەر خەرمانی ئابوریی بوە‬ ‫بەزانس���ت‌و لەزانکۆکانم���ادا ئەخوێنرێ‬ ‫ئەوا ب���ەداوای لێبوردنەوە با قوڕو قەپی‬ ‫لێبکەین‪ .‬تا ئێرە ئەمە ئەو جلە بو کە کرا‬ ‫بەبەری ئەم وەبەرهێنانەدا کە داهێنانێکی‬ ‫تاقانەی���ەو ن���ە ئەمه‌ری���کاو ن���ە بازاڕی‬ ‫ئەوروپای هاوبەش پەییان پێ بردوە‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئارایشتەکەش���ی‌و لەبەرخات���ری‬ ‫خاتران س���ندوقی نیشتەجێکردن دامەزرا‬ ‫کە ئەم���ەش هەر ب���ۆ بەیاس���اییکردنی‬ ‫هەڵلوشینی س���ەروەت‌و سامانی گشتییە‬ ‫بەجۆرێک کە غەدرێک���ە لەهەمو تاکێکی‬ ‫ئەم کۆمەڵگایە کراوە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەبێتە پرسیارە قەبەکە ئەوەیە‬ ‫ئایا ئەو قەرزانە یاسایین؟ کەی‌و؟ لەکوێ؟‬ ‫ل���ەچ مەملەکەتێک ڕوی���داوە؟ وەبەرهێن‬ ‫بەڕەهن لەس���ەر ماڵ‌و موڵکی هاواڵتیان‬ ‫ق���ەرز وەربگ���رێ؟ ئ���ەو زەوییانەی کە‬ ‫تەرخانکراون بۆ پرۆژەی وەبەرهێنان‪ ،‬دە‬ ‫جار نرخەکانیان لەنرخی پرۆژەکان زیاتر‬ ‫نیە؟ هەرچەند لەم دەڤەرەدا لێپرسینەوە‬ ‫ب���ۆ دۆس���ت‌و ئەحب���اب بڤەی���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پرسیارەکە لەهەموان ئەکرێت‪ ،‬خەڵکینە‬ ‫خۆتان وەکیلب���ن ئەمە وەبەرهێنان بو یا‬ ‫پاشاگه‌ردانی؟‬

‫ناسیۆنالیزمی کوردیی لەنێوان‬ ‫دوێنێ‌و ئەمڕۆدا‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫لەبەردەم ناس���یۆنالیزمێکی تازەداین‬ ‫کە لەهەلومەرجێکی ت���ەواو جیاوازدا‪،‬‬ ‫دەرهاویش���تەو کاریگەری���ی جی���اواز‬ ‫لەسەردەمی پێشوی ئەبێت‪ .‬رەنگە هیچ‬ ‫کاتێک لەمێژوی سیاس���یی هاوچەرخی‬ ‫کوردس���تاندا‪ ،‬هێن���دەی ئ���ەم ماوەیە‬ ‫هەستی ناس���یۆنالیی لەناو کوردستاندا‬ ‫نەجواڵبێت‌و بەم ڕادە بەهێزە هەس���ت‬ ‫بەبونی نەکرابێت‪ .‬راس���تە ئەم هەستە‬ ‫هەمیش���ەو بەدرێژای���ی شۆڕش���ەکانی‬ ‫کوردستان ئامادەیی بەرچاوی هەبوەو‬ ‫بگرە داینەمۆی راستەقینەی بزوتنەوە‬ ‫شۆڕش���گێڕەکانی کوردس���تان ب���وە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم هیچ کاتێک ئەم ناس���یۆنالیزمە‬ ‫ئەو ئامرازانەی لەبەردەس���تا نەبوە کە‬ ‫وەک هەنوکە بەرچ���اوو بەهێزی بکات‬ ‫کە تەنانەت توانای دەستکاری بڕیاری‬ ‫سیاسیی گەمەکەرە سیاسیە ناوخۆیی‌و‬ ‫دەرەکیەکانی هەبێت‪ .‬ناس���یۆنالیزمی‬ ‫کوردیی لەسەرەتاکانی سەدەی بیستەوە‬ ‫ت���ا پێ���ش راپەڕی���ن لەهەلومەرجێکی‬ ‫سیاس���یی‌و کلتوری���ی ت���ەواو جیاوازو‬ ‫س���ەختدا ئەژی���ا‪ .‬ئەم ناس���یۆنالیزمە‬ ‫هەرگیز ن���ە ئەیتوانی کاروچاالکیەکانی‬ ‫خۆی گەردونیی بکات‌و نە ئەش���یتوانی‬ ‫ئەو س���تەم‌و دڕندەیەتی���ەی روبەڕوی‬ ‫بۆت���ەوە‪ ،‬بۆ دنیا ئاش���کرا بکات‪ .‬ئەو‬ ‫سەردەمە سەردەمی نەبونی تەکنەلۆژیای‬ ‫پەیوەندیی خێ���راو هاتوچۆی خێرا بو‪.‬‬ ‫هەمیش���ە یەکێ���ک لەئەرکەکان���ی ئەم‬ ‫بزوتنەوە ناسیۆنالیزمیە‪ ،‬تەرخان ئەکرا‬ ‫بۆ ئەوەی هەوڵبدات کێش���ەکانی خۆی‬ ‫بەدنی���ای دەرەوە بگەیەنێ���ت‌و بەهەر‬ ‫شێوەیەک بوە‪ ،‬هاوسۆزیی‌و پشتگیریی‬ ‫بۆ خۆی دروس���تبکات‪ .‬ئامرازەکانی بۆ‬ ‫ئ���ەم کارە ئەو نوێنەرو س���ەردانانە بو‬ ‫کە س���ەرکردەکان بۆ ئ���ەم واڵت‌و ئەو‬ ‫واڵت ئەیانکردو بەئەس���تەم ئەیانتوانی لەئاراس���تەکردنی روداوەکان هەبێ���ت‪.‬‬ ‫بەرپرس���ێکی گ���ەورەی واڵتێک���ی بزوتنەوەک���ە لەس���ەردەمێکی نیمچ���ە‬ ‫بیانی���ی ببینن کە گوێی���ان لێبگرێت‪ .‬داخراودا ئەژیا کە هەرگیز نەیتوانی نە‬ ‫ئەو س���ەردەمە تەنان���ەت باڵوبونەوەی قارەمانێتی���ی‌و خۆڕاگریەکانی بەوێنەو‬ ‫ی���ەک هەواڵ لەبچوکتری���ن واڵتی هەرە دەنگ توم���ار بکات‪ ،‬نە ئەو س���تەم‌و‬ ‫بچوک���ی دەرەوەو لەک���ەم خوێنەرترین چەوس���اندنەوەی ب���ەرەو روی ئەبۆوە‬ ‫رۆژنامەش‪ ،‬وەک دەستکەوتێکی گەورە بەدنیا بناسێنێت‪ .‬ئەم دۆخە بزوتنەوە‬ ‫تەماشا ئەکراو ئەبو بەهەوڵێکی گرنگی ناس���یۆنالەکەی کوردس���تانی کردب���و‬ ‫راگەیاندنی بزوتن���ەوەی رزگاریخوازیی بەبزوتنەوەیەک���ی لۆکاڵی���ی کە تەنها‬ ‫توانای کاریگەریی لەو جێگەو شوێنانە‬ ‫کورد‪.‬‬ ‫تەنان���ەت لەپەیوەندی���دا بەجیهانی هەیە کە توانای گەیاندنی دەنگی پێیان‬ ‫ناوخۆشەوە‪ ،‬بزوتنەوەکە بەئاستەنگی هەیە‪.‬‬ ‫ئ���ەم بزوتنەوەی���ە هەڵوێس���تی‬ ‫گ���ەورەدا تێئەپەڕی‪ .‬بەش���ێکی گرنگ‬ ‫لەهەوڵ���ی بزوتنەوەک���ە تەرخ���ان بو ناس���یۆنالیزمانەی کەم���ی نەبو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ب���ۆ زیادکردنی پەیوەندی���ی بەخەڵکی لەبەرئ���ەوەی نەبین���راو‪ ،‬تەنهاش ئەو‬ ‫کوردس���تانەوەو گەیاندنی دەنگی خۆی کەس���انە بیس���تیان ک���ە الیەنگ���ری‬ ‫بەزۆرتری���ن ژمارەی خەڵک���ی‪ .‬یەکێک بزوتنەوەک���ە ب���ون‪ ،‬هەرگی���ز ئ���ەو‬ ‫لەئەرکە سەختەکانی بزوتنەوەکە ئەوە کاریگەری���ە بەهێزەی لەخەیاڵی مرۆڤی‬ ‫بو هەوڵب���دات دەنگی خ���ۆی بەهەمو ئێمەدا بەجێنەئەهێش���ت کە لەئاستی‬ ‫کۆمەڵ���گای کوردی���ی بگەیەنێت‌و لەم کرادەرەک���ەدا بێ���ت‪ .‬لەهەش���تاکانی‬ ‫ڕێگەیەوە هیوای ئەوەی���ان بەزیندویی سەدەی رابردودا هەزاران پێشمەرگەی‬ ‫بهێڵێتەوە کە ئاسۆی رزگاریی لەدەست یەکێتی���ی نیش���تیمانیی کوردس���تان‪،‬‬ ‫نەچ���وە‪ ،‬ب���ۆ ئ���ەم کارە رادیۆیەک���ی بەهانای پێش���مەرگەکانی کوردستانی‬ ‫بچکۆالن���ەی هەبو کە تەنه���ا ئەیتوانی رۆژهەاڵتەوە چون تاکو هاوکارییان بکەن‬ ‫چەن���د کاتژمێرێک کار ب���کات ئەویش لەبەرامبەر ئەو هێرش���ەدا کە کۆماری‬ ‫بەهۆی پارازیتەوە‪ ،‬بەئاس���تەم ئەتوانرا ئیس�ل�امیی ئێران ب���ۆ داگیرکردنەوەی‬ ‫گوێی لێبگیرێت‪ ،‬باڵوکراوە نهێنیەکانی ناوچەکانی کوردستان‌و دەرکردنی حزبە‬ ‫ئەم بزوتنەوەیە بەئاس���تەم ئەگەیشت‌و کوردیەکان ئەنجامیدابو‪ .‬بەاڵم هەرگیز‬ ‫کەم کەس ئەیوێرا وەریبگرێت‪ .‬لەراستیدا ئەم هاریکاریە ئەو دەرئەنجامە گرنگەی‬ ‫گوێگرو وەرگری ئەم راگەیاندنە بەپلەی بەجێنەهێشت کە خەیاڵی مرۆڤی ئێمە‬ ‫یەک���ەم رێکخس���تنە نهێنیەکانی هێزە ئاراستە بکات‪ .‬هاریکاریەکە بەگومناویی‬ ‫سیاس���یەکانی کوردس���تان بون‪ ،‬نەک مایەوەو تەنها ئەو کەسانە بیستیان کە‬ ‫خەڵکی ئاس���ایی‪ .‬بزوتنەوەکە هەرگیز نزیکبون لەروداوەکەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەمڕۆ بارودۆخی ئەم ناسیۆنالیزمە‬ ‫ئ���ەوەی بۆ نەڕەخس���ا دەنگی بەهەمو‬ ‫ت���ەواو گۆڕان���ی بەس���ەردا هات���وە‪.‬‬ ‫خەڵکی کوردستان بگات‪.‬‬ ‫لەن���او ئ���ەم دۆخ���ە ئاڵ���ۆزەدا ئەم ل���ەدوای ئەو خۆڕاگریە ئەفس���انەییەی‬ ‫بزوتنەوەی���ە زۆر لۆکاڵیی‌و زۆر الوازتر ش���ەڕڤانانی کۆبانی لەبەردەم هێرشی‬ ‫لەوە دەرکەوت ک���ە توانای کاریگەریی تیرۆریس���تەکانی داعش���دا پیشانیاندا‬ ‫بەهێ���زی لەخەی���اڵ‌و بیرکردن���ەوەی کە بوە هۆی ئ���ەوەی دەنگدانەوەیەکی‬ ‫ئینسانی ئێمە بێت‪ .‬بزوتنەوەکە گەرچی گەورەی لەسەرتاسەری جیهاندا هەبێت‪،‬‬ ‫فیداکاریی‌و خۆڕاگری���ی‌و قارەمانێتیی بۆ یەکەمجار ناسیۆنالیزمی کوردیی ئەو‬ ‫بێوێنەی پیش���ان ئەدا‪ ،‬بەاڵم نەیتوانی ئامرازان���ەی بەردەس���ت ئەکەوێت کە‬ ‫ئاراس���تەکەرێکی گەورەی نە شێوازی هەم خۆراگریەکەی بۆ جیهانی ناوەوەو‬ ‫بیرکردنەوەی جیهان���ی دەرەوە بێت و دەرەوە دەرئەخەن‌و هەم دڕندەیی ئەو‬ ‫نە دەستنیش���انکەری خەیاڵی سیاسی لەش���کرەی بەرەو روی بۆتەوە‪ .‬رەنگە‬ ‫مرۆڤ���ی ئێم���ە‪ .‬نە ئەیتوان���ی دەرەوە لەمێژوی هاوچەرخی کوردس���تاندا هیچ‬ ‫بجوڵێنێت‌و نە ناوەوەش فۆرمەلە بکات‪ .‬دیمەنێک هێن���دەی خۆڕاگریی کۆبانی‬ ‫نەک لەب���ەر ئەوەی نەیئەویس���ت یان ه���ەم جیهانی دەرەوەو ه���ەم جیهانی‬ ‫کەمتەرخەمیی کرد‪ ،‬بەڵکو لەبەرئەوەی ناوخۆمانی لەناخەوە نەجواڵندبێت‪.‬‬ ‫هەرگیز ئ���ەو ئامرازنەی لەبەردەس���تا‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫نەبو ک���ە کاریگەریی گەورەو بەرچاوی‬

‫لەدوای ئەو خۆڕاگریە‬ ‫ئەفسانەییەی‬ ‫شەڕڤانانی کۆبانی‬ ‫لەبەردەم هێرشی‬ ‫تیرۆریستەکانی‬ ‫داعشدا پیشانیاندا‬ ‫بۆ یەکەمجار‬ ‫ناسیۆنالیزمی کوردیی‬ ‫ئەو ئامرازانەی‬ ‫بەردەست ئەکەوێت‬ ‫کە هەم خۆراگریەکەی‬ ‫بۆ جیهانی ناوەوەو‬ ‫دەرەوە دەرئەخەن‌و‬ ‫هەم دڕندەیی ئەو‬ ‫لەشکرەی بەرەو روی‬ ‫بۆتەوە‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫ڕه‌وه‌ندی کوردیی‬ ‫دونی����ای ئه‌م����ڕۆ له‌س����ه‌ر دو بنه‌م����ای‬ ‫تایب����ه‌ت به‌رێوه‌ده‌چێت‪ ،‬ئه‌وانیش لێهاتویی‬ ‫(تاله‌ن����ت)و س����ه‌رمایه (که‌پیتاڵن)‪ .‬چۆن‬ ‫ئه‌م دوانه دێنه ئاراوه‪ ،‬پێکه‌وه گرێده‌درێن‌و‬ ‫هه‌وڵده‌درێ����ت یه‌كتر ته‌واوبک����ه‌ن‪ .‬ئه‌مانه‬ ‫کۆمه‌ڵه پرس����یارێکن که روب����ه‌روی هه‌مو‬ ‫کۆمه‌ڵگاکانی دونیا ده‌بنه‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌مه ئه‌گ����ه‌ر له‌دونیادا وه‌هابێت‪ ،‬ئایا بۆ‬ ‫ئێمه چۆنه؟ پێش ئه‌وه‌ی وه‌اڵمی پرسیاره‌كه‬ ‫بده‌مه‌وه ده‌بێت ده‌رباره‌ی شوناسی خۆمان‬ ‫بدوێم‪ .‬ئێمه کێین‪ ،‬له‌کوێی دونیاداین وه‌ك‬ ‫ش����وێن‪ ،‬له‌کوێیداین وه‌ك کات‪ ،‬له‌کوێداین‬ ‫وه‌ك گه‌شه؟ گه‌شه یانی هه‌بونی توانا بۆ‬ ‫خۆبه‌رێوه‌ب����ردن وه‌ك خۆت‪ .‬ئه‌مه بۆ تاک‌و‬ ‫بۆ نه‌ته‌وه‌ش ڕاسته‪.‬‬ ‫ب����ۆ قس����ه‌كردن له‌س����ه‌ر شوناس����ی‬ ‫ئێم����ه‌و گرنگی����ی ب����ۆ ده‌ستنیش����انکردنی‬ ‫پێداویس����تیه‌كانی ئێم����ه‪ ،‬س����ێ چه‌م����ک‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرم‪.‬‬ ‫چه‌مکی یه‌كه‌م‪ :‬خۆ بونیادنان‬ ‫چه‌مکی دوه‌م‪ :‬جیهانگه‌رایی‬ ‫چه‌مک����ی س����ێیه‌م‪ :‬ئۆکس����یدێنتالیزم‪،‬‬ ‫رۆژئاواییبون‬ ‫به‌مانایه‌كی تر چۆن خۆمان بونیادبنێین‬ ‫له‌دونیایه‌ك����دا ک����ه شارس����تانیی رۆژئ����اوا‬ ‫تیای����دا بااڵده‌س����ته‪ ،‬شارس����تانیه‌تێک که‬ ‫ته‌مه‌نی پێنجس����ه‌د ساڵه‌و ئێستا له‌قۆناغی‬ ‫جیهانیدایه‪ :‬ب����ه‌م پێیه ئۆکس����یدێنتالیزم‬ ‫یانی چۆنێتی په‌یوه‌ندیک����ردن به‌رۆژئاواوه‬ ‫له‌شارس����تانیه‌تێکی به‌جیهانیبون����دا وه‌ك‬ ‫کوردێک‪.‬‬ ‫ئه‌م چوارچێوه‌یه بۆ ئ����ه‌وه‌ی چاالکبێت‬ ‫ده‌بێ����ت دونیابینیی خۆیی هه‌بێت پاش����ان‬ ‫ئه‌كته‌ره‌كان کێن‪ ،‬چۆن بتوانرێت س����ودیان‬ ‫لێببینرێت؟‬ ‫به‌هۆی ئه‌و دۆخه‌ی به‌سه‌ر کورددا هاتوه‬ ‫له‌په‌نجا ساڵی ڕابوردودا توێژێکی به‌رفراوان‬ ‫له‌خه‌ڵكی کورد‪ ،‬به‌پاش����خانی جیاوازه‌وه‪،‬‬ ‫به‌ئامانج����ی جی����اوازه‌وه‪ ،‬رویانک����رده ناو‬ ‫پانتاییه‌كانی شارستانیه‌تی رۆژئاوا‪ .‬ئه‌مانه‬ ‫له‌میانه‌ی جێهێش����تنی واڵت����ی خۆیان بون‬ ‫به‌خاوه‌ن شوناس����ێکی تر‪ ،‬یان شوناسێکی‬ ‫تریان له‌گه‌ڵ خۆیاندا موتوربه‌كرد‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌مو کوردێک به‌جۆرێک له‌جۆره‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌کوردس����تانه‌وه ماوه‪ .‬هه‌ندێک‬ ‫له‌ئاستی خێزانیی‪ ،‬هه‌ندێک له‌ئاستی شارو‬ ‫ناوچ����ه‪ ،‬هه‌ندێک له‌ئاس����تی کوردس����تان‪.‬‬ ‫هه‌م����و ئه‌مانه کاریگه‌ریی‌و س����ودو زیانیان‬ ‫هه‌یه‪ .‬هه‌ڵس����ه‌نگاندنی سودو زیانیان زیاتر‬ ‫وه‌ستاوه له‌سه‌ر ئه‌و دونیابینیه ئایدیۆ‌لۆژیه‬ ‫که لێوهی‌ ده‌ڕوانێت‪.‬‬ ‫ئێمه چۆن ئه‌م په‌یوه‌ندیه دروست بکه‌ین‪،‬‬ ‫چۆن سود به‌یه‌كتر بگه‌یه‌نین‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه وه‌ستاون که ئێمه چیمانده‌وێت؟‬ ‫هه‌تا ئێمه به‌رونی کریس����ته‌الیزی ئامانجی‬ ‫خۆمان نه‌كه‌ین ئه‌وا ناتوانین په‌یوه‌ندیه‌كی‬ ‫سودمه‌ند بونیادبنێین‪.‬‬ ‫ئه‌زمون����ی واڵت����ی ده‌وروبه‌رمان موژده‌ی‬ ‫خۆش����مان پێن����اده‌ن‪ .‬ده‌كرێ����ت بوترێت‬ ‫به‌گشتیی س����ێ ئه‌زمون هه‌ن له‌نێو واڵتانی‬ ‫دراوس����ێماندا‪ .‬ئه‌زمونێ����ک ک����ه عه‌ره‌بیه‌و‬ ‫خراپتری����ن شکس����تیهێناوه (به‌رهه‌مهێنێ‬ ‫داعشه)‪ .‬ئه‌م ئه‌زمونه له‌هاتنی ناپلیۆن بۆ‬ ‫میسر ده‌ستپێده‌کات هه‌تا ئه‌مڕۆ‪.‬‬ ‫شکستی عه‌ره‌ب ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ که‌لتورو‬ ‫عه‌قڵ����ی دینیی عه‌ره‌ب‪ .‬ه����ه‌ردو هۆکاره‌كه‬ ‫به‌خه‌س����تی له‌دونیای کوردی����دا ئاماده‌ن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م رۆژان����ه له‌میانه‌ی گفتوگ����ۆم له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوڕێیه‌کی سویدییم له‌وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫س����وید ئه‌و‌ه‌ی پێگوتم که ئ����ه‌و له‌میانه‌ی‬ ‫گفتوگۆیدا له‌به‌غدا‪ ،‬له‌به‌س����را‪ ،‬له‌میس����ان‪،‬‬ ‫هه‌ستی به‌‌وه کردوه که ئێمه‌ی کورد چه‌ند‬ ‫له‌عه‌ره‌ب ده‌چین‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌پێچه‌وانه‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌مه پێویستی به‌دابڕانه‪ .‬نابێت هه‌‌تا سه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ستبین به‌که‌لتوری شکسته‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌زمون����ی دوه‌م ئه‌زمون����ی ئێرانیه‪ .‬ئه‌م‬ ‫ئه‌زمونه ده‌كرێ����ت بوترێت ناوازه‌یه‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫شۆڕش����ی ئێ����ران دژ به‌مۆدێرنه ب����و‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌هه‌مو ش����تێک زیاتر کۆمه‌ڵ����گای ئێرانی‬ ‫مۆدرێ����ن ک����ردوه به‌ئاقارێک����ی ڕادیکاڵیی‬ ‫زۆرج����ار س����ه‌قه‌ت‪ .‬چونک����ه ڕادیکاڵبون‌و‬ ‫مۆدرێنبون له‌ئێران وه‌ك جۆرێک له‌به‌رگریی‬ ‫ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م ئه‌زم����ون ئه‌‌زمون����ی تورکی����ه‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م ئه‌‌زمونه به‌ب����ه‌راورد به‌ئه‌وانیتر زیاتر‬ ‫سه‌رکه‌وتوبوه‪ .‬به‌اڵم شکستی ئه‌م ئه‌زمونه‬ ‫له‌وه‌دای����ه که ه����ه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه خاوه‌ن‬ ‫خه‌ونێکی فه‌ڕ‌‌ه‌نس����یی ب����وه له‌بری ئه‌وه‌ی‬ ‫بتوانێ����ت له‌چوارچێ����وه‌ی خۆی����دا خ����ۆی‬ ‫بونیادبنێت‪ .‬ئه‌مه به‌تایبه‌ت بۆ کورد مایه‌ی‬ ‫ئازارێک����ی زۆر بوه‪ .‬به‌اڵم تورکیا به‌به‌راورد‬ ‫زیات����ر ده‌زگایی����ه‪ ،‬زیاتر مۆدرێن����ه‌و زیاتر‬ ‫به‌هێزه‪ .‬ئه‌زمونی تر له‌جێگاکانی تر زۆرن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی هه‌مو ئه‌زمون����ه‌كان پێمانده‌ڵێن‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه ک����ه ئێم����ه ناتوانین هی����چ جۆره‬ ‫کۆمه‌ڵگای����ه‌ك بونیادبنێی����ن ب����ه‌ده‌ر‬

‫پێشمەرگە‪ ،‬کەشتییەکەی نوح‬ ‫نزیک‬ ‫یان کەشتییەکەی تایتانیک؟‬

‫مێژوی کورد‪،‬‬ ‫جوگرافیای‬ ‫کوردستان‬ ‫پێکهاته‌ی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیی‬ ‫کوردستان‬ ‫ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێن‬ ‫که ئێمه ده‌بێت‬ ‫زیاتر په‌یوه‌ستبین‬ ‫به‌رۆژئاواوه چونکه‬ ‫ده‌رودراوسێکانمان‬ ‫نه‌یارن‬ ‫له‌شارس����تانیی رۆژئ����اوا‪ .‬ته‌نان����ه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫بمانه‌وێ����ت کۆمه‌ڵگایه‌ك����ی س����ه‌له‌فییش‬ ‫دابمه‌زرێنین هه‌ر ده‌بێت له‌په‌یوه‌ندییدا بین‬ ‫له‌گه‌ڵ رۆژئاوادا‪.‬‬ ‫به‌اڵم مێژوی کورد‪ ،‬جوگرافیای کوردستان‪،‬‬ ‫پێکهاته‌ی کۆمه‌اڵیه‌تیی کوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌مان‬ ‫پێده‌ڵێن که ئێمه ده‌بێت زیاتر په‌یوه‌ستبین‬ ‫به‌رۆژئ����اواوه چونکه ده‌رودراوس����ێکانمان‬ ‫نه‌یارن‪ .‬بۆ هاوسه‌نگیی ئه‌م نه‌یاریه ده‌بێت‬ ‫س����ود له‌رۆژئاوا ببینین‪ .‬ئه‌م س����ودبینینه‬ ‫له‌رێ����گای کۆمه‌ڵ����گای لیبرال����ی ئ����ازادی‬ ‫س����ه‌قامگیره‌وه ده‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ها له‌رێگای‬ ‫ئابوریه‌كی گه‌شاوه‌ی په‌یوه‌ست به‌ئابوریی‬ ‫جیهانه‌وه ده‌بێ����ت‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا له‌هه‌ناوی‬ ‫که‌لتورێكی مۆدرێندا ده‌بێت‪.‬‬ ‫یه‌کێ����ك له‌که‌ناڵه‌كان����ی په‌یوه‌ندی����ی‬ ‫به‌رۆژئاواوه‪ ،‬هه‌روه‌ها سودبینین له‌ئه‌زمونی‬ ‫رۆژئ����اوا له‌رێ����گای ئ����ه‌و خه‌ڵکانه‌وه‌یه که‬ ‫به‌گش����تیی ده‌كرێت پێیانبڵێی����ن ڕه‌وه‌ندی‬ ‫کوردیی‪ ،‬یان دایسپۆرای کوردیی‪.‬‬ ‫ئێمه له‌م پێناوه‌دا ده‌بێت چه‌ند ش����تێک‬ ‫بزانین‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ده‌بێت بزانین که چ دونیایه‌كمان‬ ‫ده‌وێت؟ له‌چ ئاس����تێکدا‪ ،‬ئای����ا ئێمه چۆن‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییدا ده‌بی����ن له‌گه‌ڵ رۆژئاوا؟ ئایا‬ ‫وه‌ك عه‌ره‌ب توشی نه‌خۆشیی ده‌بین وه‌ك‬ ‫جۆرج ته‌رابیشی ناویده‌نێت؟ یان ده‌توانین‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کی ته‌ندروس����ت بهێنینه ئاراوه؟‬ ‫ئه‌مه‌ش بنه‌مای خه‌سڵه‌تی نوێنه‌رایه‌تیکردنی‬ ‫خۆمان ده‌بێت بۆ خۆمان له‌هه‌ناوی که‌لتوری‬ ‫رۆژئاوا‪ .‬ئایا ئه‌م نوێنه‌رایه‌تیکردنه له‌ئاستی‬ ‫ئاس����ایی گش����تیدایه یان له‌ئاس����تی بااڵی‬ ‫دیپلۆماس����ه‌ی وه‌ك لۆبیی؟ هه‌تا ئێس����تا‪،‬‬ ‫چونکه ئێمه وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ک بونمان نیه‪،‬‬ ‫نه‌مانتوانیوه وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ک ئاماده‌ییمان‬ ‫هه‌بێت‪ .‬ئه‌مه‌ش کرۆکی شکس����تی ئێمه‌یه‬ ‫له‌رۆژئاوا‪ .‬جارێکیان سه‌ردانی نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی کوردستانم کرد له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا‬ ‫ته‌نها کچێکی خڕیالنه‌ی هه‌نگاریی لێبو‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬ده‌بێ����ت بزانی����ن ئه‌وانه کێن‪ ،‬یان‬ ‫ئ����ه‌و کوردانه کێ����ن‪ ،‬له‌کوێ����ن‌و خاوه‌ن چ‬ ‫توانایه‌ك����ن‪ ،‬چ����ۆن ده‌توانرێت س����ودیان‬ ‫لێببینرێت‪ ،‬له‌چ پانتاییه‌كدا؟ له‌م پێناوه‌دا‬ ‫پێویستمان به‌هاندبوکێکه له‌شێوه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫ک����ه ئه‌رمه‌ن����ه‌كان ئه‌نجامیان����داوه‪ .‬به‌هار‬ ‫به‌س����یر‪ ،‬کچه تورکی ش����اره‌زا له‌م بواره‌دا‬ ‫له‌زانکۆی ڤارڤیک ئاماده‌یی خۆی ده‌ربڕیوه‬ ‫بۆ هاوکاریی له‌م بواره‌دا‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ ،‬پ����اش ناس����ین‪ ،‬ده‌بێ����ت بیر‬ ‫له‌ڕه‌خس����انی ده‌رفه‌ت بکه‌ینه‌وه‪ .‬له‌هه‌ردو‬ ‫ئاستی ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌م پرۆژه یاس����ایانه که التانه هه‌ندێک‬ ‫بڕگه‌یان تیادایه که خواستی ئه‌م ئامانجه‌یه‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم گرنگتر له‌وتنی ش����ته زان����راوه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه که چ����ۆن بتوانی����ن فه‌راهه‌میان‬ ‫بکه‌ین‪ .‬سروشتی حوکم ئه‌نجامدانیه‌تی‪ .‬یان‬ ‫حکومدارێتی����ی کرۆکی هه‌مو دیدێکه‪ .‬ئه‌مه‬ ‫کرۆکی تێزه گه‌وره‌كه‌ی میش����ێل فۆکۆیه‪،‬‬ ‫گۆڤێرمێنتالێت����ی‪ .‬ئای����ا گۆڤێرمێنتالێت����ی‬ ‫ئێمه ل����ه‌م بواره‌دا ده‌بێت چۆن بێت؟ وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و ده‌ڵێت‪ :‬کۆندیو دی کۆندیو‪ ،‬یان‬ ‫کۆندێکت ئۆف کۆندێکت‪.‬‬

‫کامەران موحەمەد عەزیز*‬ ‫پێش���مەرگە ناچێت���ە کۆبانی ب���ۆ ئەوەی‬ ‫رزگاری ب���کات‪ ،‬بەڵکو دەچێ���ت بۆ ئەوەی‬ ‫هەمیش���ە بەزیندویی بیهێڵێت���ەوە‪ .‬دیمەنی‬ ‫چونی پێشمەرگە بۆ کۆبانی دیمەنێکە دەشێت‬ ‫وەکو روداوێکی هاوشێوەی کەوتنە خوارەوەی‬ ‫نەیزەکێک یا ئەس���تێرەیەک ک���ە رەنگە بۆ‬ ‫ئەبەد رونەدات���ەوە وێنا بکرێت‪ .‬لێرەدا‪ ،‬هیچ‬ ‫کەسێک باشتر لەشاعیرێک ناتوانێت وەسفی‬ ‫گەورەی���ی‌و جوانی���ی دیمەنی پێش���مەرگە‬ ‫لەکۆبانی بکات‪ ،‬لەهەمانکاتیش هیچ کەسێک‬ ‫خراپت���ر لەئەکادیمییەک خەڵک لەچێژی ئەم‬ ‫جوانیی���ە بێب���ەش ناکات‪ .‬چارەنوس���ەکەی‬ ‫هەرچۆنێک بێت‪ ،‬چونی پێشمەرگە بۆ کۆبانی‬ ‫قۆناغێکی نوێی گەورە دەبێت لە <بزوتنەوەی‬ ‫رزگاریخوازی کوردیی> لەتەواوی بەشەکان‪،‬‬ ‫کاریگەریی گ���ەورەی لەس���ەر بیرکردنەوە‪،‬‬ ‫رەفتارو موماڕەسەی سیاسەتی هەر تاکێکی‬ ‫کورد دەبێ���ت‪ .‬جگە لەمانەش‪ ،‬دەس���ەاڵت‬

‫لەرێگای گوتارو نارەتیڤی گەورەوە دەتوانێت‌و‬ ‫دەبێت دیزاین���ی ئەم روداوە بکات بەجۆرێک‬ ‫مانایەکی نوێ ببەخش���ێتەوە بەبەهاو هەستە‬ ‫نەتەوەیی���ەکان ک���ە دەمێک���ە لەقەیران���ی‬ ‫قوڵدایە‪ .‬دەس���ەاڵتێکی راشنالیست هەرگیز‬ ‫لێناگەڕێت دەرفەتێکی لەم شێوەیە بەئاسانی‬ ‫تێبپەڕێ���ت‪ ،‬بەڵک���و دەیکات���ە چیرۆکێكی‬ ‫نەتەوەی���ی م���ەزن‪ ،‬لەمیانەی���دا دوبارە ئەو‬ ‫بەهایانە بەرهەمدەهێنێتەوە کە بونی خۆی‌و‬ ‫نەتەوەکەی لەسەر بەندە‪.‬‬ ‫بۆچ���ی ئەم روداوە بەم ش���ێوەیە گرنگە؟‬ ‫تەواوی سەد ساڵی رابردو بەردەوام کوردەکان‬ ‫لەپێگەیەکدا بون کە خەریکی>رەتکردنەوە>ی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و هەروەه���ا <ش���اردنەوە>ی‬ ‫ناس���نامەکانیان ب���ون‪ .‬س���ەرتاپای مێژوی‬ ‫دەوڵەت‪-‬نەتەوە هەروەها فۆڕمە جیاوازەکانی‬ ‫دەس���ەاڵت لەرۆهەاڵتی ناوەڕاستدا بریتیبوە‬ ‫لەمێژوی دروس���تکردنی مەرگەساتی گەورە‬ ‫بۆ نەتەوە ژێردەستەکان‪ .‬بەدرێژایی سەدەی‬ ‫رابردوش هەمیشە کوردەکان لەهەر شوێنێکدا‬ ‫بوبن لەژێر پاس���اوی نارەتیڤی <پاراس���تنی‬ ‫س���ەروەریی‪ ،‬نەبەزاندنی س���نوری دەوڵەت‌و‬ ‫ئەبەدیبون���ی یەکپارچەی���ی خاک���ی واڵت>‬ ‫بێدەنگکراون‪ .‬هەمو ئەمان���ە رەفتارو بڕیارو‬ ‫بیرکردنەوەی سیاس���ییانەی ه���ەر تاکێکی‬ ‫کوردیان س���نوردارکردبو‪ .‬بەاڵم س���ەیربکە‬ ‫لەئێس���تادا ک���وردەکان چی بەس���نورەکان‬ ‫دەک���ەن‪ .‬ک���وردەکان لەباش���ور دەمێک���ە‬ ‫کۆتایی���ان بەئەفس���انەکانی یەکپارچەی���ی‌و‬

‫پیرۆزیی س���ەروەریی‌و سنوری عێراقی مەزن‬ ‫هێن���اوە‪ .‬ئێس���تاش هەلومەرجێ���ک هاتۆتە‬ ‫پێش تا کوردەکان القەی پیرۆزیی س���نوری‬ ‫دەوڵەت���ی تورکەکانیش بکەن‪ .‬پێش���مەرگە‬ ‫نەوەک هەر س���نورەکان دەبەزێنێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫شەرمەزاریش���یان دەکات‪ .‬دەمێکە (کینیتز‬ ‫واڵت���ز) گوتویەت���ی هەلوم���ەرج‌و بنیادەکان‬ ‫دەستنیش���انیرەفتاری واڵت���ەکان دەک���ەن‪،‬‬ ‫بەمان���ای کاپتن���ی کەش���تییەکە ناتوانێت‬ ‫رێڕه‌وی کەش���تییەکە بگۆڕێت‪ ،‬بەڵکو دۆخی‬ ‫دەریاکە ئەم���ە دەکات‪ .‬ئەمەی هاتۆتە پێش‬ ‫دەرەنجامی واقیعێکە لەسەروی هێزی تورک‌و‬ ‫فارس‌و عەرەبەکانە‪ .‬پێشوتر گۆڕانکارییەکانی‬ ‫بەجیهانیب���ون‪ ،‬دواتریش روداوەکانی بەهاری‬ ‫عەرەبیی‪ ،‬ناسەقامگیریی سیاسیی لەناوچەکە‬ ‫ژینگەیەکی���ان خوڵقان���د ک���وردەکان بتوانن‬ ‫مێژوی هاوچەرخ���ی خۆیان جیاواز لەرابردوە‬ ‫خوێناوییەکەیان بنوسنەوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەمەش‪ ،‬بەش���ێکی گەورە لەمێژوی‬ ‫کورد دەرچون بوە لەیارییەکان بەئەنجامێکی‬ ‫خ���راپ‪ .‬نەیارانی ک���ورد بۆ بەخت���ی کورد‬ ‫ب���ەردەوام توانایەکیان دەبێ���ت رێڕەوی ئەم‬ ‫کەش���تیە بگ���ۆڕن‌و چارەنوس���ەکەی وەکو‬ ‫کەش���تییەکەی تایتانی���ک لێبک���ەن‌و بیدەن‬ ‫بەبەس���تەڵەکێکی بەفراویی‌و س���اردو سڕدا‪.‬‬ ‫نەیاران���ی ک���ورد لەتاریکترین چرکەس���اتی‬ ‫پەیوەندییەکانیان���دا ژورێکیان بۆ پیالنگێڕیی‬ ‫دژی کورد هێش���تۆتەوە‪ .‬لەئێس���تادا رەنگە‬ ‫یەکێ���ک لەپیالنەکانیان هێنان���ەوەی ئاژاوە‬

‫بیرورا‬

‫لەبەرەکان���ی جەنگ���ی کۆبان���ی بێ���ت‪ ،‬یا‬ ‫هەوڵب���دەن وێن���ەی سیاس���ەتی کوردی���ی‬ ‫بشێوێنن‌و پەیوەندییەکانی لەگەڵ حکومەتی‬ ‫ناوەندیی خراپتر ببێت‪ ،‬لەهەموی کارەساتتر‬ ‫قوڵکردنەوەی ناکۆکیی���ە حزبییەکان‪ .‬هەمو‬ ‫ئ���ەو ئەگەرانەو زیاتری���ش مومکینن چونکە‬ ‫بەشێک لەدی ئێن ئەی نەتەوەکانی ناوچەکە‬ ‫رەتکردنەوەی ک���وردە بەگێڕانەوەی دەیەها‬ ‫چیرۆکی بێلەزەت‪.‬‬ ‫روداوی چونی پێش���مەرگە بۆ کۆبانی زۆر‬ ‫بەخێرای���ی‌و لەبارودۆخێک���ی زۆر ناڕۆش���ندا‬ ‫بەڕێوەدەچێ���ت‪ ،‬دەوڵەتم���ەدار بەقەول���ی‬ ‫(دۆناڵ���د رامس���فێڵد) دەبێت <ل���ەم جۆرە‬ ‫هەڵوێس���تەدا کردار بکات دوات���ر پالنی بۆ‬ ‫دابنێ���ت>‪ .‬خوێندن���ەوەکان هەرچۆنێک بن‬ ‫نابێت خەڵک لەچێ���ژی ئەم جوانییە بێبەش‬ ‫بکەن‪ .‬کاتی نە ڕەش���بینی نە گەش���بینییە‪،‬‬ ‫وەک (کینگ ئارس���ەر) دەڵێت‪ :‬گەشبینەکە‬ ‫وازی لەسەوڵلێدان هێنابوو دەیگوت خەریکە‬ ‫کەش���تیەکەمان دەگات���ە ش���وێنێکی ئارام‪،‬‬ ‫رەش���بینەکە وازی لەس���ەوڵلێدان هێناب���و‬ ‫چونک���ە بێئومێد بوبو‪ ،‬ب���ەاڵم واقیعبینەکە‬ ‫هیچی نەدەگوت تەنها سەوڵەکەی لێدەدا>‪.‬‬ ‫پێش���مەرگە دەبێت بڕوات‪ ،‬کاتی نیگەرانیی‌و‬ ‫هەڵپەڕکێش نییە‪ .‬دەبێت کەشتیی پێشمەرگە‬ ‫بەردەوامبێت‪.‬‬ ‫* ماس���تەر لەدیراساتی ئاسایش‪ ،‬زانکۆی‬ ‫کیڵ‪ ،‬بەریتانیا‬

‫ئەحمەد‪ ،‬قوربانییەکی سادیزم‬ ‫فایەق سەعید‬ ‫"ئ���ەژدادو ئابادی���ان دەس���وتێنم‌و قوڕ‬ ‫بەسەریاندا دەکەم"‬ ‫ئەحمەد سەردار‬ ‫ئەمە قسەی ئەو منداڵە جوانکیلە کوردەیە‬ ‫ک���ە لەکاتی نەفرەتک���ردن لەجەالدەکانی بۆ‬ ‫میدیاکان���ی دەوت‪ .‬ئ���ەو قس���ەیە جۆرێکی‬ ‫نوێ لەس���ادیزم لەبەرفراوانتری���ن ماناکانیدا‬ ‫بەرجەس���تە دەکات‪ .‬ئ���ەو س���ادییەتەی‬ ‫بەپێچەوانەی رۆژئاواوە‪ ،‬تا دێت لەرۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەراس���تدا پەرەدەس���تێنێت‌و ئەو قسانەی‬ ‫ئەحمەدی���ش نیش���انەی بەرهەمهێنانەوەی‬ ‫ئەو س���ادیزمەیەو بەروني���ی دەریدەخات کە‬ ‫قوربانییەکان���ی دوێنێ دەبن���ەوە بەجەالدی‬ ‫س���بەینێ‪ .‬ئەگەر ئەو س���ادیزمە تا دوێنێ‬ ‫لەبەعسدا بەرجەستە بوبو‪ ،‬ئەمرۆکە لەداعشدا‬ ‫چڕبۆتەوە کە هەوڵدەدات سادیزم بگەڕێنێتەوە‬ ‫فۆرمە ئیسالمییەکەی زەمانی خەالفەت‪ .‬ئەو‬ ‫قسانە‪ ،‬هەمو ئەو دەسەاڵتانەی هاوپەیوەندن‬ ‫بەپەروەردەکردن���ی مندااڵن���ەوە دەخاتە ژێر‬ ‫پرس���یارەوەو دەیانکاتە پەڕۆیەکی بێ نوێژ‬ ‫چونکە بەلەبەرچاوگرتنی روداوەکانی پێشو‬ ‫ئەو دەسەاڵتانە سادیزمیان وەک پیرۆزییەکی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست راگرتوە‪.‬‬ ‫زۆر بەئاس���انی دەتوانی���ن ئەم حاڵەتەی‬ ‫ئەحمەد بەتێکس���تەکانی دەرونشیکارییەوە‬ ‫ببەستینەوە‪ ،‬هەر لەفرۆیدەوە تا کارل یۆنگ‌و‬ ‫ویلهایم راي���خ‌و تیۆدۆر رایک‌و ئەریک فرۆم‪..‬‬ ‫هتد‪ .‬ئەم تێکستانە باش���ترین گوزارشتیان‬ ‫لەو روحە سادیستیە کردبو کە لەکۆمەڵگادا‬ ‫هەب���وەو بەمەش دەس���ەاڵتی سیاس���يی‌و‬ ‫دادوەري���ی ئەوروپای���ان خس���تە بەرامبەر‬ ‫دیفاکتۆیەک‪ .‬بەاڵم ئ���ەم حاڵەتەی ئەحمەد‬ ‫دەمانبات���ەوە س���ەر هەندێ���ک جیاوازي���ی‪:‬‬ ‫بەپێچەوانەی تیۆرییەکانی بواری جینۆساید‬ ‫کە ج���ەالدەکان پێش ئ���ەوەی قوربانیەکان‬ ‫لەناوببەن هەوڵی ناش���یرینکردنیان دەدەن‪،‬‬ ‫لێ���رەدا ج���ەالدەکان هەوڵ���دەدەن خۆیان‬ ‫لەبەرگ���ی دڵس���ۆزو وەف���ادارو بەرگریکارو‬ ‫خەمخ���ۆری قوربانییەکان بخەنەرو‪ .‬ئەمە بۆ‬ ‫حاڵەتی هەراسانکردنیش (هەراسانکردن واتە‬ ‫هەمو فۆرمەکانی توندوتیژيی‪ ،‬پەراوێزخستن‪،‬‬ ‫س���ەرکوتکردن‪ ،‬غەدر‪ ..‬هتد نێوان مندااڵن)‬ ‫ه���ەر وایە‪ .‬زۆرێ���ک لەو خێزانان���ەی کە بۆ‬ ‫لێکۆڵینەوە قسەم لەگەڵیاندا کردوە وتویانە‬ ‫((ئێمە لەبەرخاتری خۆیان لێیاندەدەین)) یا‬ ‫مامۆستاکان وتویانە ((لەبەر بەرژەوەنديی‬ ‫خۆی���ان لێیاندەدةین بۆ ئ���ەوەی لەخوێندن‬ ‫دوانەکەون))‪ .‬بەرێوةب���ەری قوتابخانەیەکی‬ ‫ناوەندي���ی کچ���ان لەهەورامان نوس���یبوی‬ ‫((من هەر شتێکم لەخوێندکارەکان کردبێت‬ ‫لەسۆنگەی خۆشەویستيی‌و پەرۆشیمەوە بوە‬ ‫بۆیان))‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی دیک���ە ئ���ازاردان دەبێتە‬ ‫ئامرازێک‌و پاس���اوێک بۆ بەرجەس���تەکردنی‬ ‫سادیيزم‪ .‬جیاوازییەکی دیکە تەرازوی هێزە‬ ‫کە لەنێوان ج���ەالدو قوربانيیدا هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەحاڵەتی مندااڵندا هێزی قوربانيی هێزێکی‬ ‫الوازی ئاس���ایی نیە بەڵک���و منداڵێکی وردە‬

‫کە هی���چ ج���ۆرە هێزێکی نی���ە لەبەرامبەر‬ ‫جەالدەکاندا نمایشی بکات‪.‬‬ ‫ئەریک ف���رۆم لەکتێبی ‪Escape from‬‬ ‫‪ Freedom‬جیاوازي���ی لەنێوان س���ێ جۆر‬ ‫سادیستدا دەکات‪:‬‬ ‫یەکەم‪ :‬سادیس���ت ھەوڵی ئ���ەوە دەدات‬ ‫کەسانی دیکە بەھەمو ش���ێوەیەک پابەندی‬ ‫ئەو بن‌و رەھاترین دەسەاڵتیش���یان بەسەردا‬ ‫پیادە ب���کات‪ .‬بەش���ێوەیەکی دی دەیەوێت‬ ‫ئەوانی دیکە بکاتە داردەستی خۆی‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬سادیست تەنھا ھەوڵی ئەوە نادات‬ ‫کە بەو ش���ێوە رەھایە بەس���ەریاندا زاڵبێت‪،‬‬ ‫بەڵکو ھەوڵی ئەوەش دەدات ئەو کەس���انە‬ ‫بروتێنێتەوە‪ ،‬بچەوس���ێنێتەوەو روحیش���یان‬ ‫دەربێنێ���ت‪ .‬بەھەمانش���ێوە ھەوڵی ئەوەش‬ ‫دەدات ئ���ەوەی لەبەرد نەرمت���رو بەکەڵکی‬ ‫خواردن بێت بەو کەسانەی بەرھەمبێنێت‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ :‬سادیس���ت ئاوات بەئ���ازاردان‌و‬ ‫زەلیلبون���ی ئەوانی دیک���ە دەخوازێت‪ .‬ئەو‬ ‫ئازاردانەش دەکرێ جەس���تەیی بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەو زیاتر ئاوات بەئ���ازاری دەرونيی ئەوان‬ ‫دەخوازێت‪.‬‬ ‫ئەری���ک ف���رۆم پێیوایە خاڵی ھاوبەش���ی‬ ‫نێوان ھەمو سادیس���تەکان لەزاڵبون بەسەر‬ ‫مرۆڤدا خۆی دەبینێتەوە‪ .‬بەشێوەیەکی دی‬ ‫سادیستەکان خۆیان بەخواو ئەوانی دیکەش‬ ‫بەمرۆڤێکی کۆیلەو بێدەسەاڵت دەزانن‪ .‬فرۆم‬ ‫ئەم زاڵبونە بەجەوھەری س���ادیزم دەزانێت‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی دی کەس���ی سادیست ھەوڵی‬ ‫ئ���ەوە دەدات م���رۆڤ بگۆڕێت بۆ ش���تێک‪،‬‬ ‫لەش���تێکی روحدارەوە بۆ ش���تێکی بێروح‪،‬‬ ‫واتە سادیس���ت ھەوڵی ئەوە دەدات یەکێک‬ ‫لەتایبەتمەندیی���ە ھەرە گرینگەکان���ی ھەر‬ ‫گیانلەبەرێک کە خۆی لەئازادیدا دەبینێتەوە‬ ‫لەناوببات‪.‬‬ ‫ئەمان���ە ھەموی ج���ەوھەری س���ادیزمن‌و‬ ‫ھەموش���یان لەپەیوەنديی نێوان گەورەکان‌و‬ ‫مندااڵن���دا زۆر بەئاش���کرا دی���ارن‌و لەن���او‬ ‫سیستمی پەروەردەیی ئێمەشدا زۆر بەڕونيی‬ ‫بەرجەستە بون‪.‬‬ ‫لەحاڵەتی ئەحم���ەددا بەالیەنی کەمەوە‬ ‫بەشێکی قس���ەکانی فرۆم بەرجەستە دەبن‪.‬‬ ‫کەسی سادیست کە مامۆستایە قوربانییەکەی‬ ‫دەخاتە بەر جۆرێ���ک لەتوندوتیژيی کە زۆر‬ ‫لەمردن نزیکدەبێت���ەوە‪ .‬بەر لەم حاڵەتەش‬ ‫ئەحمەد روب���ەروی قۆناغێکی دیکە بۆتە کە‬

‫بریتیی ب���وە لەبرس���ییکردن‪ ،‬بێبەهاکردن‪،‬‬ ‫ش���کاندنەوە‪ ،‬کوێلەک���ردن‌و روتاندن���ةوەی‬ ‫قوربانيی لەهەمو جۆرە بەهایەکی مرۆڤایەتی‪،‬‬ ‫بەمەبەستی زاڵبون بەسەریدا‪ .‬ئەم قۆناغانە‬ ‫قوربانییەکی دیکەشی گرتۆتەوە کە خوشکی‬ ‫ئەحم���ەدە‪ .‬بەش���ێکی دیکەی ئ���ەو روحە‬ ‫سادیس���تیانەی خێزان���ەکان هەیان���ە خۆی‬ ‫لەچاندنی ترسدا دەبینێتەوە کە بەمەبەستی‬ ‫خۆبەدەسەتەوەدان‌و زەلیلبونی مندااڵن پیادە‬ ‫دەکرێن‪ .‬ئەگەر دایبابەکان بەنەکڕینی یاری‌و‬ ‫ئایپ���ادو کۆمپیوتەرو‪ ..‬ھتد‪ ،‬مندااڵن گیرۆدە‬ ‫بکەن‌و بیانترس���ێنن‪ ،‬ب���ەاڵم قوتابخانەکان‬ ‫لەرێگەی ش���کاندنی نم���رەوە جۆرێکی دیکە‬ ‫لەترس پیادە دەک���ەن‪ .‬من پێموایە مندااڵن‬ ‫باشترین کەس���ێکن کە بتوانن گوزارشت لەو‬ ‫روحە سادییە بکەن‪.‬‬ ‫لەنێو ئەو نامەو وێنانەدا کە تایبەت بون‬ ‫بەهەراسانکردنی مندااڵن‌و بەمن گەيشتبون‪،‬‬ ‫بەش���ێکیان دەچونە خانەی س���ادیزمەوە‪.‬‬ ‫من���دااڵن ئەوەیان ب���ۆ رونکردبوم���ەوە کە‬ ‫مامۆستاکانیان (بێگومان خێزانەکانیشیان)‬ ‫بەراس���تەی ئاس���ن لێیانداون‪ .‬کچێکى پۆلی‬ ‫شەش���ەمی بنەڕەتي���ی ب���ۆی نوس���یبوم‬ ‫مامۆستاکەم دەستی خستبومە سەر سۆپا‪.‬‬ ‫یەکێکی دیکە بۆی نوس���یبوم ((مۆستاکان‬ ‫بەڕاستەی ئاسن لێماندەدەن‌و دەرماندەکەنە‬ ‫دەرەوەو دەنێرن���ە دوی داک‌و بابم���ان))‪.‬‬ ‫لەس���ەردانی پۆلێکی ‪ 35‬کەسیيدا لەهەولێر‬ ‫بینی���م س���ەرو گوێالکی هەش���تیان لەالیەن‬ ‫مامۆس���تا ((س))وە ش���کێنرابوو خوێنیان‬ ‫پێوە دیاربو‪ .‬ئەمانە هەموی لەژێر س���ایەی‬ ‫سیس���تمێکی پەروەردەی���ی دواکەوتودا کە‬ ‫تەمەنی ‪ 23‬ساڵە‪.‬‬ ‫زۆرج���ار هەراس���انکردن ی���ا س���ادیزمی‬ ‫هاوپەیوەن���د بەمندااڵن���ەوە‪ ،‬لەحاڵەتێک���ی‬ ‫پارادۆکس���الەوە س���ەرچاوە دەگرێ���ت‪.‬‬ ‫ئ���ەو حاڵەت���ەش پەیوەندي���ی ب���ەو نۆرم‌و‬ ‫جیهانبینیانەوە هەیە کە منداڵ هەیەتی‪ .‬بۆ‬ ‫نمونە نۆرمی راس���تەقینەی کۆمەڵگا ئەوەیە‬ ‫کە مرۆڤ نابێ دزيی بکا‪ .‬منداڵیش هەڵگری‬ ‫ئەو نۆرمەیە کە دەبێ گەورەکان پشتیوانيی‬ ‫لێبکەن‪ .‬هەمومان بەقس���ە ئ���ەوە دەکەین‬ ‫ب���ەاڵم هەندێکمان لەپراکتیکدا پش���تیوانيی‬ ‫لەپێچەوانەک���ەی دەکەین‪ ،‬ئەمەش بۆ منداڵ‬ ‫ئاس���ان نیە‪ .‬ئەم نمونەیە جێگەی سەرنجە‪:‬‬ ‫منداڵێک لەکازیوەی سەرش���ەقام لەسلێمانی‬ ‫باس���ی ھۆکارەکان���ی لێدانی ماڵ���ەوەی بۆ‬

‫دەکردم‪(( :‬رۆژێک دایکم زۆری لێدام چونکە‬ ‫پێموت دایە خۆ خاڵیشم دزيی کردوە))‪.‬‬ ‫بەلەبەرچاوگرتنی تیۆرییەکەی ڤیگۆجیسکی‬ ‫لەب���ارەی فەنتازی���اوە وای ب���ۆ دەچوم ئەم‬ ‫منداڵە کار لەدروس���تکردنی فەنتازیا دەکات‬ ‫بەاڵم پاش وردبون���ەوە پێیوتم‪(( :‬لەدوای‬ ‫ھاتنی ئەمةری���کاوە لەتەلەفزیۆن خۆم بینیم‬ ‫وەس���تا عەلی بەو کەس���انەی ئ���ەوت (دز)‬ ‫کە ش���تی خەڵکیان تااڵن دەکرد‪ .‬خاڵیش���م‬ ‫لەکەرکوک���ەوە چەندین ش���تی خەڵکی ھێنا‬ ‫بۆیە منیش وام وت))‪.‬‬ ‫ئ���ەو س���ادیزمە دڕندانەی���ەی بەرامب���ەر‬ ‫بەئەحم���ەد پیادەک���راوە ئەگ���ەر لەالیەک‬ ‫بەمەبەس���تی نمایش���کردنی دەس���ەاڵتی تا‬ ‫رادەیەک رەھای ئ���ەو گەورانەی دەوروبەری‬ ‫کرابێت‪ ،‬ئەوە لەالیەکی دیکەوە بەمەبەستی‬ ‫ئازاردان‌و تێکش���کانی روحيی‌و جەس���تەیی‬ ‫ئەحمەد کراوە‪ .‬ئەمەش بەرونيی گوزارشت‬ ‫لەو حەزو ئارەزوە دەکات کە کەسی سادیست‬ ‫هەیەتی‪ ،‬واتە‪ :‬بەمانا ((فرۆم))ییەکەی چێژ‬ ‫بینین لەبەزەلیلبون‌و ئازارکێشان‌و کوێلەبون‌و‬ ‫شکانەوەی قوربانيی‪.‬‬ ‫مندااڵن ئەوە بەرونيی دەبینن کە گەورەکان‬ ‫چێ���ژ لەئازاردانیان وەردەگ���رن‪ .‬هەندێکیان‬ ‫لەوەاڵمدا بۆیاننوسیوم (( ئه‌وان پێیانخۆشە‬ ‫م���ن بمرم)) ی���ا ((کاتێک لێم���دەدا‪ ،‬خۆی‬ ‫پێدەکەنێ))‪ .‬ئەمەش دوبارە نیش���انەیەکی‬ ‫ڕونە ک���ە ئەم ج���ۆرە توندوتیژییە دەچێتە‬ ‫خانەی سادیزمەوە نەک هەراسانکردن‪.‬‬ ‫پیادەکردنی توندوتیژيی جەستەیی لەالیەن‬ ‫گەورەکانەوە بەواتای ئەوە دێتەوە کە ئەوان‬ ‫دەس���ەاڵتی رەهای���ان بەرامب���ەر بەمندااڵن‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەمیش رەهەندێکی دیکەی سادیزمە‪.‬‬ ‫گەورەکان بەو هەڕەش���ەیە دەیانەوێ بەهۆی‬ ‫ئەو دەس���ەاڵتەوە کە هەیان���ە‪ ،‬ئەو مندااڵنە‬ ‫دەس���تەمۆ بکەن کە توان���ای ئەوەیان نیە‬ ‫بەرگري���ی لەخۆی���ان بکەن‪ .‬ب���ەاڵم ئەگەر‬ ‫دەس���ەاڵت لەڕوی سیاس���ییەوە مانای هێز‬ ‫بگەیەنێت ئەوە لەروانگەی دەرونناس���ییەوە‬ ‫مان���ای الوازي���ی دەگەیەنێ���ت‪ .‬هاوپەیوەند‬ ‫بەهێ���زی قوربانییەکان���ەوە‪ ،‬وەرگەڕانەوەو‬ ‫شۆڕش ریسواکردنی جەالدەکان کارێکی زۆر‬ ‫سەختە بۆ هەمو قوربانییەک‌و مندااڵنیش کە‬ ‫هەرگیز ئەو توانایەیان نیە‪ .‬بۆیە دەرکەوتنی‬ ‫ئەحمەد لەمیدیاکانداو هەوڵی ئاش���کراکردنی‬ ‫جەالدەکان���ی ئەگەر لەالیەکەوە بوێری بێت‌و‬ ‫کۆتاییهێن���ان بێت بەئازاردان���ی ئەو‪ ،‬ئەوە‬ ‫لەالیەکی دیکە خاڵی وەرچەرخانە بۆ هێرشيی‬ ‫پێچەوانەی منداڵێ���ک هەم بۆ روتکردنەوەی‬ ‫جەالدەکانی‌و هەم بۆ دەرخستنی عەیبەکانی‬ ‫سیستمی دادوەريی‌و پەروەردەیی‪.‬‬ ‫بەدرێژای���ی مێژوی رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‬ ‫قوربانییەکانی دوێنێ دەبنەوە بەجەالدەکانی‬ ‫دوارۆژ چونک���ە کۆمەڵ���گاکان لەبازن���ەی‬ ‫سیس���تمێکی داخ���راودا دەخولێن���ەوە کە‬ ‫بەبەردەوامي���ی هەمو فۆرمەکانی توندوتیژی‬ ‫بەرهەمدێت���ەوە‪ .‬بۆیە هیچ ش���کی تێدا نیە‬ ‫ئەحم���ەد س���بەینێ دوب���ارە لەقوربانییەوە‬ ‫دەبێتەوە جەالدو ئەوانی دیکە ئازار دەدات‪.‬‬ ‫‪faiekk@hotmail.com‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫به‌م ئامۆژگارییان ‌ه‬ ‫ده‌توانیت منداڵه‌كه‌ت‬ ‫ی زستان بپارێزیت‬ ‫له‌په‌تا ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر منداڵه‌كه‌ت شیره‌خۆره‌ی ‌ه ئه‌وا‬ ‫ی بده‌یتێ‌‪،‬‬ ‫باش���تر وای ‌ه ش���یری‌ خۆت ‌‬ ‫ی له‌دایكه‌و‌ه‬ ‫چونك ‌ه ئ���ه‌و به‌رگریی��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ منداڵه‌كه‌ ده‌گوێزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر منداڵ ش���یره‌خۆر‌ه نه‌بو ئه‌وا‬ ‫ی پڕ‬ ‫ی به‌خواردنی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫پێویست ‌‬ ‫له‌ڤیتامین‌و كانزاكان هه‌یه‌و باشترین‬ ‫خۆراكیش سه‌وزه‌و میوه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ رۆژان���ه‌ ده‌رگاو‬ ‫ی ماڵه‌ك���ه‌ت بۆ چه‌ند‬ ‫په‌نج���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خوله‌كێك بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پاك بكرێت‪،‬‬ ‫ی هه‌وا ‌‬ ‫ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫چونكه‌ ش���وێنه‌ داخراوه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ش���وێنی‌ كۆبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫میكرۆبن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زو زو ده‌ست ‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت بشۆ‪،‬‬ ‫به‌تا یبه‌ت���ی‌‬

‫له‌كاتی‌ خ���واردن‌و‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پاك‌و خاوێنی ‌‬ ‫كه‌ منداڵه‌ك���ه‌ت فێر ‌‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬ ‫ی جگ���ه‌ر‌ه كێش‬ ‫مه‌یه‌ڵ���ه‌ كه‌س��� ‌‬ ‫له‌ ماڵ���ه‌ت جگه‌ره‌ بكێش���ێت چونك ‌ه‬ ‫كاریگه‌ری‌ ل ‌ه س���ه‌ر ق���ورگ و گوێی‌ و‬ ‫ی منداڵه‌كه‌ت ئه‌بێت‪.‬‬ ‫لوت ‌‬ ‫باش���تروایه‌ ماڵه‌كه‌ت نه‌ زۆر گه‌رم‬ ‫بێت‌و ن ‌ه زۆر سارد‪ ،‬چونكه‌ هه‌ردوكیان‬ ‫ی نه‌رێنییان ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫كاریگه‌ری ‌‬ ‫منداڵ‪ .‬هه‌روه‌ها كاتێ���ك منداڵه‌كه‌ت‬ ‫ئه‌ش���ۆیت به‌هه‌مانش���ێو‌ه ده‌بێ���ت‬ ‫ی‬ ‫گه‌رماوه‌ك��� ‌ه مامناوه‌ند بێت له‌گه‌رمی ‌‬ ‫ی‬ ‫چونك ‌ه كاتێ‌ دێته‌ ده‌ره‌وه‌و كه‌ش���ێك ‌‬ ‫سارده‌ ئه‌وكات توشی‌ په‌تا ئه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌هێڵه‌ منداڵه‌كه‌ت تێكه‌اڵوی‌ كه‌س ‌‬ ‫نه‌خۆش بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌وڵبده‌ منداڵ ‌ه‬ ‫ساواكه‌ت له‌ماچكردن به‌دوربگریت‪.‬‬

‫له‌ماڵه‌و ‌ه‬ ‫ی قژ دروست بكه‌‬ ‫حه‌مامزه‌یت ‌‬ ‫خانمان ده‌توان����ن بۆ نه‌رمكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫قژیان س����ود ل����ه‌و حه‌مامزه‌یتانه‌‬ ‫وه‌ربگرن ك����ه‌ له‌ماڵه‌وه‌ دروس����ت‬ ‫ده‌كرێ����ن‌و م����اده‌ی‌ كیمیاییان تێدا‬ ‫نیه‌‪ .‬ل����ه‌م باره‌یه‌وه‌ ش����اره‌زایه‌كی‌‬ ‫ب����واری‌ جوانكاریی‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌م‬

‫گیراوه‌ی����ه‌ ك����ردوه‌ ك����ه‌ له‌ماڵه‌و ‌ه مایۆنیز‪ +‬سپێنه‌ی‌ هێلكه‌‪ .‬سه‌رجه‌م‬ ‫دروس����ت ده‌كرێ����ت‌و ئه‌بێته‌ هۆی‌ ئه‌م پێكهاتانه‌ تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بكه‌و‬ ‫بیده‌ له‌قژت بۆ ماوه‌ی‌ نیوكاتژمێرو‬ ‫نه‌رمكردنی‌ قژ‪.‬‬ ‫به‌كاڵوێك قژت داپۆش����ه‌و پاش����ان‬ ‫به‌جوانیی‌ بیشۆ بۆ ئه‌وه‌ی‌ هیچ له‌و‬ ‫گیراوه‌كه‌‪:‬‬ ‫نی����و كوپ ماس����ت‪ +‬نی����و كوپ گیراوه‌یه‌ به‌قژه‌كه‌وه‌ نه‌مێنێت‪.‬‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫هه‌وكردنی‌ جگه‌ر‬ ‫جۆری‌ ‪C‬‬ ‫ی‬ ‫ی ڤایرۆس���ی ‌‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬هه‌وكردن ‌‬ ‫ی ‪ C‬چیه‌؟‬ ‫جگه‌ر جۆر ‌‬ ‫دكتۆر‪ :‬جۆرێكی‌ ڤایرۆس ‌ه كه‌ ناسراو‌ه‬ ‫ب ‌ه ‪ ،HCV‬ئه‌م ڤایروس���ه‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫ی جگه‌ر ده‌بێت‌و له‌كۆتاییدا ده‌بێت ‌ه‬ ‫تۆش ‌‬ ‫ی جگه‌رو به‌دو ش���ێو‌ه‬ ‫ی توانه‌وه‌ ‌‬ ‫ه���ۆ ‌‬ ‫ده‌رده‌ك���ه‌ون‪ ،‬كورتخای���ه‌ن كه‌ چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ده‌خایه‌نێت‪ ،‬درێژخایه‌ن ك ‌ه‬ ‫تاوه‌كو مردن به‌كه‌سه‌كه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نه‌خۆشیه‌كی‌ مه‌ترسیداره‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬س���ااڵن ‌ه ‪ 3‬بۆ ‪ 4‬ملیۆن‬ ‫خه‌ڵك توش���ی‌ هه‌وكردنی‌ كورتخایه‌ن‬ ‫ده‌بن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا زیاتر ل ‌ه ‪ 150‬ملیۆن‬ ‫ی درێژخایه‌نه‌ك ‌ه ئه‌بن‬ ‫كه‌سیش توش��� ‌‬ ‫ی جگه‌ر‬ ‫ك ‌ه كۆتاییه‌كه‌یان به‌له‌ناوچون ‌‬ ‫یاخود توشبون به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ جگه‌ر‬ ‫دێت‪ ،‬زیاتر ل ‌ه ‪ 350‬هه‌زار كه‌سیش به‌م‬ ‫نه‌خۆشییه‌ ده‌مرن‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هیچ كوتانێك هه‌یه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫ڤایرۆسه‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬نه‌خێر تاكو ئێس���تا هیچ‬ ‫كوتانێك نیه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ئ���ه‌م نه‌خۆش���ییه‌ چۆن‬ ‫ده‌گوێزرێته‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬له‌رێگ��� ‌هی‌ گواس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێنی‌ پیسبو به‌ڤایرۆسه‌كه‌‪ ،‬كردار ‌‬ ‫ی پیس‬ ‫سێكسیی‌‪ ،‬به‌كارهێنانی‌ ده‌رزی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاتۆكردن یاخود به‌كارهێنان ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ماد‌ه هۆش���به‌ره‌كان‪ ،‬كاتێك دایكه‌ك ‌ه‬

‫له‌كات���ی‌ منداڵب���ون ت���وش ده‌بێ���ت‬ ‫ی‬ ‫كۆرپه‌له‌كه‌ش ت���وش ده‌بێت‪ ،‬له‌كات ‌‬ ‫ی پزیشكی‌ ددان ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌ردانیكردن ‌‬ ‫ی پاك نه‌بن‪.‬‬ ‫هاتو كه‌ره‌سته‌كان ‌‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌ك ‌ه‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نیشانه‌كان ‌‬ ‫چین؟‬ ‫ی‬ ‫ی هیچ نیش���انه‌یه‌ك ‌‬ ‫دكت���ۆر‪‌ %80 :‬‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك ده‌بێت به‌درێژخایه‌ن‬ ‫ی س���ك‌و‬ ‫نیش���انه‌كانی‌ بریتین له‌ئازار ‌‬ ‫جومگه‌كان‌و بیتاقه‌تیی‌‌و ش���ه‌كه‌تیی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خ���واردن‌و زه‌ردبون ‌‬ ‫نه‌مانی‌ ئاره‌زو ‌‬ ‫ی چاو‪.‬‬ ‫پێست‌و سپێنه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬خۆپاراستن چۆن ده‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر‪ :‬خۆپاراستن له‌هه‌مو رێگه‌كان ‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ كه‌ له‌پێشتر باسمانكرد‪،‬‬ ‫ی گش���تیی‌ هه‌ر شه‌ش مانگ‬ ‫پشكنین ‌‬ ‫جارێك‌و ئه‌گه‌ر له‌خێزانه‌كه‌دا هه‌بو ئه‌وا‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌مو ئه‌ندامانی‌ خێزانه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫زو زو پش���كنین بك���ه‌ن‪ ،‬كوتان دژ ‌‬ ‫ی ‪.a‬و‪.b‬‬ ‫ی جۆر ‌‬ ‫ڤایرۆس ‌‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫شه‌ربه‌ت‬ ‫مه‌د ‌ه به‌منداڵه‌كه‌ت‬ ‫به‌ریتانی����ه‌كان‬ ‫توێژین����ه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌یان ده‌رخس����توه‌ ش����ه‌ربه‌تی‌‬ ‫می����وه‌ ب����ۆ منداڵی‌ خ����وار ته‌مه‌ن‬ ‫سێ‌ س����اڵ مه‌ترس����یداره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زی����ان به‌ددانه‌كان����ی‌ ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌و‬ ‫شه‌ربه‌تانه‌ی‌ له‌بازاڕه‌كان ده‌فرۆشرێن‬

‫به‌بیان����وی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ سروش����تیین‬ ‫دایكانیش ده‌یده‌ن به‌منداڵه‌كانیان‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش منداڵه‌كان توشی‌ كلۆربونی‌‬ ‫ددانه‌كانی����ان ده‌ب����ن‪ .‬توێ����ژه‌ران‬ ‫ئه‌وه‌یان س����ه‌لماندوه‌ ئه‌و شه‌كره‌ی‌‬ ‫له‌و ج����ۆره‌ ش����ه‌ربه‌تانه‌ هه‌ن زۆر‬ ‫له‌وه‌ زیاترن كه‌ بۆ له‌ش پێویستن‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ منداڵ‬ ‫ئ����ه‌و ش����ه‌ربه‌تانه‌ به‌مه‌مه‌ ده‌خوات‬ ‫به‌م����ه‌ش كاتێكی‌ زۆرت����ری‌ ده‌وێت‬ ‫تاوه‌كو ت����ه‌واو ئه‌بێت‌و ددانه‌كانیش‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی‌ زیاتر به‌ر ئه‌و شه‌كرانه‌‬ ‫ده‌كه‌ون ك����ه‌ ئه‌بنه‌ هۆی‌ كلۆربون‌و‬ ‫له‌ناوچونی‌ ددان‪.‬‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫ده‌رونناسی ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی بۆ‬ ‫په‌رستاران‬ ‫(‪)2-1‬‬

‫یه‌كێك له‌و فیلمانه‌ ‌ی كه‌ له‌ماوه‌ی‌ پێشودا‬ ‫سه‌رنجی‌ زۆر راكێشام‪ ،‬فیلمێكی‌ فارسی ‌ی بو‬ ‫ك ‌ه باسی‌ له‌رۆڵ‌و گرنگی ‌ی په‌رستارێك ‌ی كچ‬ ‫ده‌كرد ك ‌ه ده‌یتوانی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ دروست‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت‌و ره‌فتار له‌گه‌ڵ نه‌خۆشه‌كانیدا‬ ‫ب���كات‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هاوكارییان���ی‌ ده‌ك���رد‬ ‫له‌پێداویستیه‌كانی‌ ژیانیاندا‪ ،‬زۆرجار ژیان ‌ی‬ ‫تایبه‌تی‌ خۆی‌ وازلێده‌هێن���ا له‌پێناو ژیان‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گشتیی‌ نه‌خۆشه‌كانیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م كچ���ه‌ ده‌زگیراندار‌ه چه‌ندینجار ماڵ ‌ی‬ ‫كوڕه‌ك���ه‌ ده‌هاتن بۆ ماڵیان‪ ،‬به‌مه‌به‌س���ت ‌ی‬ ‫دیاریكردن��� ‌ی رۆژی‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ لێپرس���راو ‌ی به‌شی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫بو‪ ،‬هه‌رج���اره‌و به‌هۆكارێكی‌ كتوپڕو له‌به‌ر‬ ‫سه‌المه‌تی ‌ی گیان ‌ی نه‌خۆشه‌كان ‌ی نه‌یده‌توان ‌ی‬ ‫له‌كاتی‌ دیاریكراودا ئاماده‌بێت‪ ،‬واز له‌مه‌رگ ‌ی‬ ‫نه‌خۆشه‌كانی‌ بێنی‌ له‌پێناو ژیان ‌ی تایبه‌تیی‌‌و‬ ‫هاوسه‌رگیریی‌ خۆی‪.‬‬ ‫ئێم��� ‌ه رۆژانه‌ روب���ه‌ر ‌ی چه‌ندین چیرۆك ‌ی‬ ‫جۆراوج���ۆر ده‌بین���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكج���ار ئه‌و‬ ‫چیرۆكانه‌ هه‌ڵگری‌ چه‌ندین مانای‌ جیاواز ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تین‪ ،‬زۆرجار په‌رستاران به‌رده‌وام‬ ‫گله‌ی ‌ی له‌هاواڵتیان ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌ كه‌ رێز ‌ی‬ ‫كاره‌كانیان ناگیرێت‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌و‌ه هه‌ندێكجار هاواڵتیان‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌كاندا گله‌ی ‌ی له‌په‌رستاره‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن ك���ه‌ وه‌ك پێویس���ت نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫به‌رۆڵی‌ خۆیان هه‌س���تن‪ ،‬كه‌مته‌رخه‌مییان‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی‌ كاره‌كانیاندا كردوه‌‪.‬‬ ‫بۆ چاره‌سه‌كردنی‌ ئه‌م گرفته‌ش پێویست ‌ه‬ ‫په‌رس���تارانی‌ هه‌رێ���م چه‌ند كۆرس���ێكیان‬ ‫له‌سه‌ر زانس���ت ‌ی ده‌رونناسی ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی‬ ‫پێبوترێت‪.‬‬ ‫ده‌رونناس���ی ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌‪ ،‬زانس���تێك ‌ی‬ ‫نوێیه‌و‌ه سه‌ره‌تا ‌ی ده‌ركه‌وتنی‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ س���اڵی‌ (‪ )1897‬له‌الیه‌ن زانا (نۆرمان‬ ‫ترپلیت) تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی له‌س���ه‌ر كراوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ویس���تی‌ ئه‌وه‌ بزانێت ئایا پاسكیلس���واران‬ ‫به‌ته‌نها خێراییان زیاتره‌ یاخود به‌ش���ێوه‌ ‌ی‬ ‫گروپ؟ دواتر چه‌ندین زانا تاقیكردنه‌وه‌یان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م زانس���ته‌ ئه‌نجامدا‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫(ماكس ریگلمان)و (لستر وارد) له‌‪1883‬و‬ ‫خاوه‌ن��� ‌ی كتێب���ی‌ (كۆمه‌ڵناس���یی‌ پویا)‪،‬‬ ‫له‌س���اڵه‌كان ‌ی ‪ 1908‬دو كتێ���ب ده‌رچ���ون‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكاو به‌ریتانیا‪ ،‬ك���ه‌ خاوه‌نه‌كه‌یان‬ ‫(ئیدوارد رایس) بو‪ ،‬به‌ناوی‌ (ده‌رونناسی ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌)‪ ،‬هه‌روه‌ها كتێب��� ‌ی (ولیام‬ ‫می���گ دوگال) به‌ن���اوی‌ (س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ‬ ‫ده‌رونناسیی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی‌)‪.‬‬ ‫گۆرویچ پێوایه‌ ده‌رونناسی ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌‪،‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی��� ‌ه له‌ره‌فت���اری‌ تاك���ه‌كان ك ‌ه‬ ‫چۆن مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ گ���روپ‌و كۆمه‌ڵگادا‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ت���اك ل���ه‌و رێگای���ه‌وه‌ ده‌توانێت‬ ‫ره‌فتارو هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ تاكه‌كان ‌ی به‌رانبه‌ر‬ ‫بخوێنێت���ه‌وه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ دروس���ت‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ بكات‪.‬‬ ‫ئه‌م زانست ‌ه پێوایه‌ ك ‌ه ره‌فتار ‌ی تاكه‌كان‬ ‫په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌ژینگه‌و بۆماوه‌و ده‌رونناسی ‌ی‬ ‫تاكه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه په‌رس���تاران ده‌توانن‬ ‫له‌رێگا ‌ی بنه‌ماكان ‌ی ئه‌م زانسته‌وه‌ شاره‌زا ‌ی‬ ‫روكاره‌ ده‌ره‌كیه‌كان ‌ی ره‌فتاری‌ تاكه‌كان بن‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانن رۆژان ‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ جیاوازو‬ ‫دروست له‌گه‌ڵ هاواڵتیاندا بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌ش���اره‌زابون له‌م زانس���ت ‌ه‬ ‫په‌رس���تاران ده‌توان���ن ش���اره‌زا ‌ی ده‌رون ‌ی‬ ‫خۆیان‌و نه‌خۆش���ه‌كانیان بن‪ ،‬چاره‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫هه‌ندێك له‌كێش ‌ه ده‌رونیه‌كان بكه‌ن‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫ده‌توانن نه‌خۆش���ه‌كان له‌هه‌ندێك له‌و گر ‌ێ‬ ‫ده‌رونییانه‌ی‌ كه‌ روبه‌رویان بوه‌ته‌وه‌ ده‌رباز‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها په‌رس���تاران ده‌توانن شاره‌زا ‌ی‬ ‫ره‌فت���اری‌ ه���ۆكاره‌ بۆماوه‌ی���ی‌و ژینگه‌یی ‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان��� ‌ی كۆمه‌ڵ���گا بن‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕا ‌ی‬ ‫ئاشنابون به‌گه‌شه‌كردنی‌ هۆكاره‌ (زیهینیی‌و‬ ‫جه‌سته‌یه‌كان)ی‌ نه‌خۆش‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ له‌ئێس���تادا پێویس���ته‌ رێكخراوو‬ ‫سه‌ندیكا ته‌ندروستیه‌كان به‌هاوكاریی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی ته‌ندروستیی‌‪ ،‬له‌رێگای‌ كردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خول‌و وۆرك ش���ۆپه‌ جیاوازه‌كانه‌وه‌ بتوانن‬ ‫په‌رستاران ئاشنا بكه‌ن به‌م زانسته‌ نوێیه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وانیش رۆڵ ‌ی ئه‌و په‌رستارێك ‌ی‬ ‫كارامه‌ ببینن‪ ،‬كه‌ چۆن هه‌میش ‌ه سه‌المه‌تیی‌‌و‬ ‫ته‌ندروس���تیی‌ نه‌خۆش���ه‌كانی‌ ده‌خس���ت ‌ه‬ ‫پێ���ش كار‌ه تایبه‌تیه‌كان��� ‌ی خۆی‌‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫چه‌ندینج���ار روبه‌روی‌ كێش��� ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی‬ ‫بوی���ه‌وه‌‪ ،‬دواج���ار كه‌وتن���ه‌ خ���واره‌وه‌ ‌ی‬ ‫ده‌س���تگیرانه‌ ئه‌ندازیاره‌كه‌ی‌‪ ،‬فریاكه‌وتن‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌‌و گه‌ڕانه‌وه‌ له‌مه‌رگ‪ ،‬وایكرد‬ ‫ك ‌ه ده‌ستگیرانه‌كه‌ ‌ی هه‌مو ئه‌و گرفتانه‌ وه‌ال‬ ‫بنێت‌و هاوسه‌رگیریه‌كی‌ سه‌ركه‌توش ئه‌نجام‬ ‫بده‌ن‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫مه‌لزه‌م ‌ه به‌شێوه‌یه‌کی ڕیشه‌یی بنه‌بڕده‌کرێت‬

‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‪ :‬هه‌ر مامۆستایه‌ک مه‌لزه‌م ‌ه به‌کاربهێنێت‪،‬‬ ‫ڕاسته‌وخۆ له‌پیشه‌ی مامۆستایی دورده‌خرێته‌وه‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫به‌پێی بڕیارێکی نوێی وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬دیارده‌ی مه‌لزه‌مه‌و‬ ‫فرۆشتنه‌وه‌ی کتێبه‌کانی خوێندن‬ ‫له‌بازاڕه‌کاندا قه‌ده‌غه‌ ده‌کرێت‌و وته‌بێژی‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ش ئاماژه‌ به‌سزای‬ ‫توند ده‌کات له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و مامۆستایانه‌ی‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ ئاماده‌ ده‌که‌ن یاخود خوێندکارو‬ ‫قوتابی ناچارده‌که‌ن به‌کاریبهێنن‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی دو رۆژدا وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫س���ێ بڕیاری گرنگی به‌ئیم���زای وه‌زیره‌و‌ه‬ ‫ده‌رکرد‪ .‬یه‌کێک له‌و بڕیارانه‌ قه‌ده‌غه‌کردنی‬ ‫به‌کارهێن���ان‌و فرۆش���تنی مه‌لزه‌مه‌ب���و‪.‬‬ ‫بڕیاره‌که‌ له‌شه‌ش خاڵ پێکهاتوه‌ له‌باره‌ی‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ی بازرگانیی‌و هه‌روه‌ها "دزه‌کردن‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌پێکردن‌و کڕین‌و فرۆشتنی په‌رتوکی‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌یه‌"‪.‬‬ ‫دی���ارده‌ی بون���ی مه‌لزه‌مه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی زۆر به‌رباڵو له‌ناوه‌نده‌کانی‬ ‫خوێن���دن‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت قۆناغ���ی ‪12‬بونی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌ش���ی زۆری مه‌لزه‌م���ه‌کان خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ له‌کورتکردن���ه‌وه‌ی ناوه‌ڕۆکی‬ ‫کتێبه‌کان‌و ش���یکارکردنی پرس���یاره‌کان‪.‬‬ ‫زۆرینه‌ی مامۆس���تاکان مه‌لزه‌مه‌ی تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆی���ان هه‌ی���ه‌و له‌ب���ازاڕه‌کان یاخ���ود‬ ‫له‌ن���او خوێندنگاکان���دا به‌خوێندکاره‌کانی‬ ‫ده‌فرۆشنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌خاڵی یه‌که‌م���ی بڕیاره‌که‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌دا ئام���اژه‌ به‌نه‌ھێش���تنی‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ک���راوه‌ له‌بازاڕه‌کان به‌ھه‌ماھه‌نگیی‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬ ‫فاتیح مه‌وله‌وی زاده‌ وته‌بێژی وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "نوسراوێک‬ ‫ئاراس���ته‌ی وه‌زاره‌تی رۆش���نبیریی کراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانی���ش نوس���راوێک ئاراس���ته‌ی ده‌زگا‬ ‫میدیایی���ه‌کان‌و چاپخان���ه‌کان ده‌که‌ن که‌‬ ‫س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌ته‌که‌ن به‌ھیچ ش���ێوه‌یه‌ک‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌ چ���اپ نه‌کرێ���ت‌و ریکالمی بۆ‬ ‫نه‌کرێت‪ ،‬ھه‌روه‌ها نوسراوێکی هاوشێوه‌ش‬ ‫ئاراسته‌ی وه‌زاره‌تی ناوخۆ کراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬

‫ھه‌ماھه‌ن���گ‌و هاوکارب���ن ب���ۆ بنه‌بڕکردنی‬ ‫دزه‌پێکردن���ی په‌رتوک‌و ھه‌وڵیش���بدرێت‬ ‫دی���ارده‌ی مه‌لزه‌م���ه‌ قه‌ده‌غه‌بکرێت له‌ناو‬ ‫بازاڕدا"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئام���اژه‌ی به‌‌وه‌ش���کرد ک���ه‌‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌توان���ن کۆنتڕۆڵ���ی قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندن���گاکان بک���ه‌ن‌و نه‌هێڵ���ن کڕین‌و‬ ‫فرۆش���تنی به‌مه‌لزه‌مه‌وه‌ تێ���دا بکرێت‌و بۆ‬ ‫کۆنترۆڵکردنی ناوبازاڕیش���یانبه‌وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ راسپاردوه‌‪.‬‬ ‫ت���ا ئاماده‌کردن���ی ئ���ه‌م راپۆرت���ه‌ش‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ چه‌ند رۆژێک به‌سه‌ر ئه‌و بڕیاری‬ ‫قه‌ده‌غه‌کردنی مه‌لزه‌مه‌دا تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی ئاش���کرا له‌بازاڕدا مه‌لزه‌مه‌‬ ‫ده‌فرۆشرێت‪.‬‬

‫مه‌له‌زه‌م���ه‌ ئاماده‌نه‌ک���ه‌ن‌و قوتابیان هان‬ ‫نه‌ده‌ن ب���ۆ به‌کارهێنان���ی‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫توش���ی لێپێچینه‌وه‌ی یاس���ایی ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌که‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ رایگه‌یاند‬ ‫"ھه‌ر مامۆس���تایه‌ک ھه‌وڵب���دات مه‌لزه‌مه‌‬ ‫ئاماده‌ب���کات‪ ،‬یاخ���ود زۆر له‌قوتابی���ی‌و‬ ‫خوێن���دکار ب���کات به‌کاریبھێنێ���ت‪،‬‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی یاس���ایی له‌گه‌ڵدا ده‌کرێت‌و‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌پیش���ه‌ی مامۆس���تایی‬ ‫دورده‌خرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێک له‌مامۆس���تایان‌و خوێندکاران‬ ‫پێیانوای���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی وایک���ردوه‌ مه‌لزه‌مه‌‬ ‫به‌وش���ێوه‌ به‌رباڵوه‌ به‌کاربهێنرێت‪ ،‬زۆریی‬ ‫مه‌نهه‌جه‌کان���ی خوێن���دن‌و که‌م���ی کاته‌و‬ ‫بڕیاری قه‌ده‌غه‌کردنیشی له‌جێی خۆیدانییه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ پێویسته‌ له‌سه‌ره‌تادا به‌دواداچون بۆ‬ ‫ئه‌و هۆکارانه‌ بکرێت که‌ واده‌کات مه‌لزه‌مه‌‬ ‫دروس���تببێت‪ .‬وته‌بێژه‌که‌ی وه‌زاره‌ت ئه‌وه‌‬ ‫ره‌تده‌کات���ه‌وه‌و رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ک���ه‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ له‌دوای دیراسه‌و لێکۆڵینه‌وه‌ی باش‬ ‫دراوه‌‪" ،‬له‌م ڕوانگه‌یه‌وه‌ پێویسته‌ قوتابیی‌و‬ ‫خوێن���دکار ئاگاداربکه‌ین���ه‌وه‌ که‌ مه‌لزه‌مه‌‬ ‫کاریگه‌ری���ی نه‌رێنی له‌س���ه‌ر ھۆش���یاریی‬ ‫زانس���تیی خوێندکاره‌کان ھه‌یه‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌نجامی تاقیکردنه‌وه‌کانیش"‪.‬‬ ‫فاتیح مه‌وله‌وی زاده‌ ئاماژه‌ی به‌ئه‌وه‌ش‬ ‫کرد ک���ه‌ مه‌لزه‌م���ه‌ ته‌نها مه‌به‌س���تێکی‬ ‫بازرگانیی له‌پش���ته‌وه‌یه‌و له‌ئه‌مساڵیشه‌وه‌‬ ‫که‌ تاقیکردنه‌وه‌کان ک���راون به‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌به‌رکردن نامێنێت‌و مه‌لزه‌مه‌کانیش بێسود‬ ‫ده‌ب���ن‪ .‬هه‌روه‌ها وتیش���ی ک���ه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ چاودێریی سه‌رجه‌م قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگاکان ده‌کات‌و داواش���یکرد له‌رێی‬ ‫میدیاکانه‌وه‌ هه‌رش���وێنێک مه‌لزه‌مه‌ی تێدا‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌بڕیاره‌ک���ه‌ی وه‌زاره‌ت���دا ئاماژه‌ به‌کارهات ئاگاداریانبکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الی خۆشیه‌وه‌ ش���ێرکۆ حه‌مه‌ ئه‌مین‬ ‫به‌وه‌دراوه‌ که‌ لێپێچین���ه‌وه‌ی توند له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌ ده‌کرێت که‌ به‌شێوه‌ی یاساغ‌و ئه‌ندامی لیژنه‌ی پ���ه‌روه‌رده‌ له‌په‌رله‌مانی‬ ‫نایاس���ایی کڕین‌و فرۆشتن به‌په‌رتوکه‌کانی کوردس���تان‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د که‌ ئ���ه‌وان به‌دواداچون ده‌که‌ن‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫له‌یه‌کێ���ک له‌خاڵه‌کان���ی دیک���ه‌ی ب���ۆ ئه‌و بڕی���اره‌ی وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫بڕیاره‌که‌دا‪ ،‬مامۆستایان ئاگادارکراونه‌ته‌وه‌ به‌بڕیارێکی باشیش���ی ده‌زانن‌و به‌ئومێدن‬ ‫که‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ک‌و ب���ۆ هیچ قۆناغێک جێبه‌جێ بکرێت‪.‬‬

‫مه‌لزه‌مه‌ ته‌نها مه‌به‌ستێکی بازرگانیی له‌پشته‌وه‌یه‌و‬ ‫له‌ئه‌مساڵیشه‌وه‌ که‌ تاقیکردنه‌وه‌کان کراون به‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌به‌رکردن نامێنێت‌و مه‌لزه‌مه‌کانیش بێسود ده‌بن‬ ‫یه‌کێ���ک له‌فرۆش���یاره‌کانی مه‌لزه‌م���ه‌‬ ‫له‌شاری س���لێمانی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ک ‌ه‬ ‫ئه‌وان ئ���اگاداری ئه‌و بڕی���اره‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ن له‌ب���اره‌ی قه‌ده‌غه‌کردن���ی‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌قورس���ی ده‌زانن‬ ‫جێبه‌جێ بکرێ���ت‪" ،‬ئێمه‌ بڕیاره‌که‌ به‌باش‬ ‫ده‌زانین‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا خوێندکاران‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی س���ه‌ره‌کیی پشتیانبه‌ستوه‌‬

‫به‌مه‌لزه‌مه‌و زه‌حمه‌ته‌ بتوانن ده‌ستبه‌رداری‬ ‫ببن"‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆشیاره‌ ئه‌وه‌شی وت که‌ تا ئێستا‬ ‫ھیچ که‌سێک نه‌هاتوه‌ ئاگاداریانبکاته‌وه‌ که‌‬ ‫فرۆش���تنی مه‌لزه‌مه‌ یاخود په‌رتوکه‌کانی‬ ‫خوێن���دن قه‌ده‌غه‌ک���راوه‌‪" ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫فرۆشتنی ئاشکرای ئه‌وانه‌ش قه‌ده‌غه‌ بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وا به‌قاچاخفرۆش���تن س���ه‌رھه‌ڵده‌دات"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/4‬‬

‫‪17‬‬

‫ئاوێن ‌ه چیرۆكی‌ ئه‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی ‌ه ئاشكراده‌كات‬ ‫ك ‌ه فیشه‌كێكی‌ نا به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی‬ ‫ی رابردو‪ ،‬ده‌نگ ‌‬ ‫ی هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫فیشه‌كێك له‌نزیك چوارڕیان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رچنار له‌سلێمانی‌‪ ،‬بارودۆخ ‌‬ ‫ی هه‌ژاند‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ناوچه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫ی ده‌موده‌ست چون ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫روداوه‌ك ‌ه ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌یان بۆ‬ ‫ی‬ ‫ده‌ركه‌وت ك ‌ه گه‌نجێك فیشه‌كێك ‌‬ ‫ی خۆیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناو‌ه به‌سه‌ر ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌دا‪ ،‬ده‌ركه‌وت‬ ‫له‌به‌دواداچونێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌و گه‌نج���� ‌ه پێش����مه‌رگه‌یه‌له‌فه‌وج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش����مه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫ی دو ‌‬ ‫ی لیوا ‌‬ ‫دو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ڕان����ه‌و‌ه ‌‬ ‫كوردس����تانه‌‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دژ به‌چه‌كداران ‌‬ ‫ی ش����ه‌ڕ ‌‬ ‫له‌به‌ره‌كان���� ‌‬ ‫ی ناسراو به‌(داعش)‬ ‫ی ئیسالمی ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موش����یر‪،‬له‌كاتژمێر نزیك ‌ه ‌‬ ‫له‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێنجش����ه‌مم ‌ه ‌‬ ‫ی پێش����نیوه‌ڕۆ ‌‬ ‫‪‌ 11‬‬ ‫ی س����ه‌رچنار‬ ‫راب����ردو له‌نزیك چوارڕیان ‌‬ ‫ی‬ ‫فیش����ه‌كێك ده‌نێت به‌ژێ����ر چه‌ناگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫خۆیه‌وه‌و به‌په‌ل ‌ه ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫فریاكه‌وتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ه����اوڕ ‌‬ ‫ئ����ه‌و پێش����مه‌رگه‌ی ‌ه ناو ‌‬ ‫ی ‪ 32‬ساڵه‌‪ ،‬خێزانداره‌و‬ ‫محه‌مه‌ده‌و ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دو كوڕه‌‪ ،‬وه‌ك كه‌سوكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌م گه‌نج ‌ه‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪،‬بار ‌‬ ‫باس���� ‌‬ ‫باش نیه‌‪ ،‬چونك ‌ه كرێچیه‌و مانگان ‌ه ‪300‬‬ ‫هه‌زار دینار كرێ‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ كه‌به‌هۆ ‌‬ ‫ی هاوڕ ‌‬ ‫(ئه‌‪ .‬ت)‪ ،‬هاوسه‌ر ‌‬ ‫ی مێرده‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬ش����ڵه‌ژانێك‬ ‫بارودۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌روخس����اریه‌وه‌ دیارب����و‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫راگه‌یان����د‪" ،‬ئێم���� ‌ه له‌ماڵ����ه‌و‌ه هی����چ‬ ‫ێ‬ ‫كێشه‌یه‌كمان نه‌بوه‌و پێشتریش هاوڕ ‌‬ ‫ی له‌وباره‌یه‌و‌ه باس نه‌كردو‌ه‬ ‫هیچ شتێك ‌‬ ‫ی له‌و شێوه‌یه‌"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫ك ‌ه به‌نیاز ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ك ‌ه "هاوڕ ‌‬ ‫ی ده‌زان���� ‌‬ ‫ته‌نه����ا ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫ی ده‌خ����وارد ك ‌ه‬ ‫پێش����تر زۆر خه‌فه‌ت���� ‌‬ ‫ی ده‌ستنه‌ده‌كه‌وت‪ ،‬بۆی ‌ه ك ‌ه چۆو‌ه‬ ‫ئیش ‌‬ ‫ی كرد"‪.‬‬ ‫ی له‌خۆ ‌‬ ‫بۆ ده‌وام ئاوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌یه‌كێك له‌ژوره‌كان ‌‬ ‫ئێس����تا هاوڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش����خان ‌ه ‌‬ ‫ی پزیش����كی ‌‬ ‫چاودێری ‌‬

‫فریاكه‌وتنه‌‪ ،‬كاتێك چوینه‌ژوره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌رگاك ‌ه له‌س����ه‌ر قه‌ره‌وێڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ك ‌ه دانیشتبو‪ ،‬ده‌موچاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوسابوو لێوار ‌‬ ‫ی نائاسای ‌‬ ‫به‌جۆرێك ‌‬ ‫ی مۆر بوب����ۆوه‌و چه‌ند دڵۆپ ‌ه‬ ‫چاوه‌كان ‌‬ ‫خوێنێ����ك تزابو‌ه ن����او چاوه‌كانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی مابۆوه‌‪،‬‬ ‫ی به‌كراوه‌ی ‌‬ ‫ی ده‌م ‌‬ ‫به‌به‌رده‌وامی ‌‬ ‫ی به‌ناو‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫چونك ‌ه فیش����ه‌كه‌ك ‌ه زیان ‌‬ ‫ده‌می گه‌یاندوه‌‪.‬‬ ‫ی هاوڕێ‌‪-‬یه‌و‬ ‫كارزان محه‌م����ه‌د ب����را ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫ی بارودۆخ ‌‬ ‫كاتێك باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌كرد‪ ،‬هاوڕ ‌‬ ‫براك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رزك����رده‌و‌ه وه‌ك‬ ‫ك����ردو په‌نجه‌كان ‌‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك ك ‌ه ده‌یویس����ت پێمانبڵێت‬ ‫ی چه‌نده‌و مانگان ‌ه چه‌ند كرێ‬ ‫موچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر به‌تانیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬به‌په‌نج ‌ه ‌‬ ‫ی نوسی‌‪ 624" :‬هه‌زار دینار"‪.‬‬ ‫به‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوارشه‌مم ‌ه ‌‬ ‫كارزان وتی‌‪" ،‬ش����ه‌و ‌‬ ‫ی به‌شیر‪،‬‬ ‫رابردو له‌ده‌وام بو‌ه له‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی هاتۆت����ه‌و‌ه ل����ه‌وێ‌‌و ئیتر ئه‌و‬ ‫به‌یان���� ‌‬ ‫روداوه‌ رویداوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربازی ‌‬ ‫ی نوێترین توێژینه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫كه‌له‌الیه‌ن پزیش����ك ‌ه ئه‌مه‌ریكیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و سه‌ربازان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی شه‌ڕ ده‌كرێن‪ ،‬پاش گه‌ڕانه‌وه‌یان‬ ‫ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بار ‌‬ ‫ی خه‌مۆكی����ی‌‌و ش����ڵه‌ژان ‌‬ ‫توش���� ‌‬ ‫ی خراپ‬ ‫ی بیركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌رونیی‌‌و حاڵه‌ت ‌‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌و توێژینه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫به‌پێ���� ‌‬ ‫ی‪1‬‬ ‫ی ‪ 2002‬ب����ۆ ‪ ،2012‬نزیك ‌ه ‌‬ ‫س����ااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 600‬هه‌زار س����ه‌رباز ریزه‌كان ‌‬ ‫س����وپایان جێهێش����توه‌و خراونه‌ت ‌ه ژێر‬ ‫ی چڕه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی پزیشكی ‌‬ ‫چاودێری ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا بۆیان‬ ‫ی ده‌رونی ‌‬ ‫پزیش����كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س����ه‌رباز ‌‬ ‫ده‌ركه‌وت����وه‌‪ ،‬له‌هه‌رس���� ‌‬ ‫ی عێ����راق‌و‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا ك���� ‌ه له‌جه‌نگ���� ‌‬ ‫ئه‌فغانس����تان گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫ی ده‌رونی‌‌و بیركردنه‌و‌ه‬ ‫ی ش����ێوان ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌یان‬ ‫بۆته‌وه‌و ‪%20‬یشیان دوا ‌‬ ‫ی ماد‌ه‬ ‫په‌نایانب����ردو‌ه ب����ۆ به‌كارهێنان ‌‬ ‫هۆشبه‌رو كحولیه‌كان‪.‬‬ ‫ی كوردس����تان‪،‬‬ ‫لێ����ره‌ش له‌هه‌رێم���� ‌‬

‫تائێستا هیچ‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌سمی ‌‬ ‫الیه‌نێك ‌‬ ‫سه‌ردانیان‬ ‫نه‌كردوین‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسه‌كه‌ش ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ته‌له‌فۆنێكیش ‌‬ ‫نه‌كردو‌ه‬

‫هاوڕێ محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 5‬مانگ����ه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی نزیك���� ‌ه ‌‬ ‫م����او‌ه ‌‬ ‫ی عێراق‌و‬ ‫ی ئه‌منی ‌‬ ‫ی بارودۆخ���� ‌‬ ‫تێكچون ‌‬ ‫ی داع����ش بۆ نزیك‬ ‫ی چه‌كداران ‌‬ ‫هاتن���� ‌‬ ‫ێ شه‌ڕو‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬لێره‌و له‌و ‌‬ ‫سنوره‌كان ‌‬ ‫ی پێش����مه‌رگه‌‌و‬ ‫پێكدادان له‌نێوان هێز ‌‬ ‫ئ����ه‌و چه‌كداران����ه‌دا روده‌دات‪ ،‬ئ����ه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی بار ‌‬ ‫جه‌نگ ‌ه هاوكات ‌ه له‌گه‌ڵ خراپبون ‌‬ ‫ی هه‌رێ����م‌و موچه‌خۆران‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫دارای���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2014‬ه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی س����اڵ ‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌الیه‌ن به‌غداوه‌‪.‬‬ ‫ی بودج ‌ه ‌‬ ‫بڕین ‌‬ ‫ی خراپیان هه‌بو‌ه‬ ‫هه‌مو ئه‌مان ‌ه كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌ر ده‌رون‌و بیركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێش����مه‌رگه‌و‬ ‫ی هێزه‌كان���� ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوش����ێو‌ه ‌‬ ‫ره‌نگ���� ‌ه چه‌ندین حاڵه‌ت ‌‬

‫ێ دوباره‌ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی هاوڕ ‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی"‬ ‫ی به‌وه‌دا نا ك ‌ه براك ‌ه ‌‬ ‫كارزان دان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشتر چه‌ند جارێك چوه‌ت ‌ه به‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌مه‌نیه‌و‌ه ك ‌ه فێر ‌‬ ‫شه‌ڕ‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رونی ‌‬ ‫شه‌ڕ نه‌بوه‌‌و كرێچیشه‌‪ ،‬بار ‌‬ ‫ی پێ����ش‬ ‫تێكچوه‌"‪.‬وتیش����ی‌‪" ،‬ش����ه‌و ‌‬ ‫ی قس����ه‌مان له‌گه‌ڵ كردوه‌و‬ ‫هاتنه‌وه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌و‌ه‬ ‫هیچ كێش����ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ش����تێك رویدابێت‌و بار ‌‬ ‫ده‌چێت له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێكچوبێت‪ .‬هیچ كێش����ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌رونی ‌‬ ‫ی‬ ‫ێچ‌‬ ‫نه‌بو‌ه له‌ماڵه‌وه‌و ئیتر نازانین له‌و ‌‬ ‫رویداوه‌"‪.‬‬ ‫ی ‪15‬‬ ‫ێ نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی كارزان‪" ،‬هاوڕ ‌‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی جێهشتبو‪ ،‬ده‌یوت ئیتر من‬ ‫رۆژ ده‌وام ‌‬

‫نامه‌وێت بچم بۆ ش����ه‌ڕ ده‌ترسم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وان ده‌مانێرن‪ .‬پاش ئ����ه‌و ماوه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌و‌ه ك����رد ك ‌ه هیچ ئیش����ێك ‌‬ ‫باس���� ‌‬ ‫ده‌س����تناكه‌وێت‌و ناچار‌ه بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫شه‌ڕ"‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ن‬ ‫پزیشكه‌كان ئێستا چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی بنیش����ێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌موچاو ‌‬ ‫ئاوس����اوی ‌‬ ‫تا دوات����ر چه‌ند نه‌ش����ته‌رگه‌رییه‌ك بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن‪ .‬به‌هۆ ‌‬ ‫د‌هم‌و زمان‌و مه‌اڵش����و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی زیان���� ‌‬ ‫برینه‌كه‌ی����ه‌و‌ه زمان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قس����ه‌كردن ‌‬ ‫پێگه‌یش����توه‌و توان����ا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌س����تداوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا لوتیش���� ‌‬ ‫ی شكاوه‌‪.‬‬ ‫به‌ته‌واوی ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد ك ‌ه تائێستا‬ ‫كارزان باس ‌‬

‫ی س����ه‌ردانیان‬ ‫ی ره‌س����می ‌‬ ‫هیچ الیه‌نێك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ك����ردون‌و ته‌نانه‌ت به‌رپرسه‌كه‌ش���� ‌‬ ‫ی بۆ نه‌كردوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫"ته‌له‌فۆنێكیش ‌‬ ‫ی پێش����مه‌رگه‌ی ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫"ئه‌م ك ‌ه بۆخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویست بكات ئێستا له‌نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫ی ورددا‬ ‫ش����ۆڕش بێت‌و له‌ژێر چاودێری ‌‬ ‫ی شاریش‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌نه‌خۆش����خان ‌ه ‌‬ ‫وتی����ان ب����ڕۆن‌و ش����وێنمان نی���� ‌ه تا‬ ‫ته‌له‌فۆنمان بۆ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن ‌ه په‌یوه‌ندیكرد به‌فه‌رمانده‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی دو‪ ،‬ناوبراو ره‌تیكرده‌و‌ه‬ ‫ێ له‌فه‌وج ‌‬ ‫هاوڕ ‌‬ ‫هیچ لێدوانێك بدات له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‌و‬ ‫ێ غائیب‬ ‫ی وت ك ‌ه "هاوڕ ‌‬ ‫ته‌نه����ا ئه‌وه‌ند ‌‬ ‫بوه‌"‪.‬‬

‫ی خۆی‌ بۆ ئاوێن ‌ه ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫ی شێرپه‌نجه‌ چیرۆك ‌‬ ‫رزگاربویه‌ك ‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار‬ ‫زۆرین ‌هی‌ جار چیرۆكه‌كانی‌ شێرپه‌نجه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رگ كۆتاییان هاتوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌و‬ ‫بیرۆكه‌ی ‌هی‌ زاڵكردو‌ه ك ‌ه شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫هه‌میش ‌ه یه‌كسان بێت به‌مه‌رگ‪ .‬به‌اڵم‬ ‫چیرۆكی‌ چنور محه‌مه‌د‪ ،‬پێچه‌وان ‌ه ‌ی ئه‌م ‌ه‬ ‫ده‌سه‌لمێنێت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و ده‌ڵێت ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه تێگه‌یشتن ‌ه كۆتاییهاتوه‌و ئێستا‬ ‫شێرپه‌نجه‌ش یه‌كسان ‌ه به‌ژیان‪ .‬ئه‌و كیژ‌ه‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 27‬ساڵه‌‪ ،‬پاش ساڵێك له‌ملمالنێ‪،‬‬ ‫سه‌ره‌نجام توان ‌ی شێرپه‌نج ‌ه بدات‬ ‫به‌زه‌ویدا‌و خه‌اڵتی‌ ژیان بباته‌وه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫وه‌ك هه‌ر تاكێك ‌ی ئاسای ‌ی ژیانی‌ رۆژان ‌ه ‌ی‬ ‫ده‌گوزه‌رێنێت‪.‬‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌ی ئاماژه‌كان‬ ‫س���اڵ ‌ی ‪ 2008‬بو‪ ،‬ئه‌و كاته‌ خوێندكار ‌ی‬ ‫كۆلێژ بوم له‌زانكۆ ‌ی س���لێمانی‌‪ .‬ماوه‌یه‌ك‬ ‫ك ‌ه له‌ده‌وام ده‌گه‌ڕامه‌وه‌‪ ،‬له‌ش داهێزرانێك ‌ی‬ ‫قورس���خه‌و دایده‌گرتم ك ‌ه هه‌میشه‌ پێموابو‬ ‫ه��� ‌ی هیالكی���ی‌ رێگ���ه‌و خوێندن���ه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ش���ه‌وێكیان كه‌ میوانمان هه‌ب���و‪ ،‬داوایكرد‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مان ئه‌و س���ه‌رین ‌ه بنوێت ك ‌ه من‬ ‫راهاتبوم له‌س���ه‌ری‌ بخ���ه‌وم‪ .‬بۆی ‌ه منیش‬ ‫قبوڵمكردو له‌سه‌ر سه‌رینێك ‌ی دیك ‌ه نوستم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كات���ێ به‌یان ‌ی له‌خ���ه‌و رابوم‪،‬بینیم‬ ‫ئاوساویه‌ك له‌الملم دروستبوه‌و به‌رزبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند ماڵه‌وه‌ داواینلێكردم ك ‌ه سه‌ردان ‌ی‬ ‫پزیش���ك بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم م���ن ره‌تمكرده‌وه‌و‬ ‫پێموابو شتێكی‌ ئاس���اییه‌و ه ‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫سه‌رینه‌كه‌م گۆڕیوه‌‪.‬‬ ‫پ���اش هه‌فته‌یه‌ك المل���م هه‌روابو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بڕیارمدا س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌پش���كنینه‌كاندا هی���چ ش���تێك ‌ی ئه‌وت���ۆ‬ ‫ده‌رنه‌ك���ه‌وت‪ ،‬كه‌چ ‌ی له‌م���او‌ه ‌ی مانگێكدا‬ ‫كێش ‌ی له‌شم به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی نائاسای ‌ی دابه‌زی‌‪.‬‬ ‫تا ئه‌و‌هی‌ یاریده‌ده‌رێكی‌ پزیش���ك سه‌یر ‌ی‬ ‫پش���كنینه‌كانی‌ كردم‌و پێ��� ‌ی راگه‌یاندم ك ‌ه‬ ‫گومان ‌ی شێرپه‌نج ‌ه ‌ی لێده‌كرێت‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌ی‬

‫به‌وان ‌ه ده‌ڵێم ك ‌ه‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشییه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وره‌یان‬ ‫به‌رزبێت‌و شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫هه‌موكات به‌مانا ‌ی‬ ‫مردن نایه‌ت‪ ،‬نابێت‬ ‫وابیربكه‌نه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫توش ‌ی شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫بون‪ ،‬ئید ‌ی‬ ‫ناگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ سه‌ر‬ ‫سك ‌ه ‌ی ئاسایی‌ ژیان‬ ‫من شتێك ‌ی ئه‌وتۆم نه‌ده‌زان ‌ی سه‌باره‌ت به‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه زۆر نه‌ترسام‪ ،‬به‌اڵم كه‌مێك‬ ‫نیگه‌ران ‌ی كردم‪.‬‬ ‫دڵنیابون له‌راستیه‌ك ‌ه‬ ‫به‌تێپه‌ڕبون���ی‌ كات‪ ،‬زیاتر بۆم ده‌ركه‌وت‬ ‫ك ‌ه نه‌خۆشیه‌كه‌م نه‌خۆشیه‌ك ‌ی ئاسای ‌ی نیه‌و‬ ‫پێویست ‌ی به‌چاره‌سه‌ر ‌ی ده‌موده‌سته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنی���ا نه‌بوم ك ‌ه چ���ی‌ روده‌دات‪ .‬له‌رێگ ‌ه ‌ی‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌و‌ه به‌شێك له‌گرێك ‌هی‌ ملمیان‬ ‫ده‌رهێناو ناردیان بۆ پش���كنین‪ ،‬كاتێكیش‬

‫كیمیای���ی‌‪ ،‬له‌هه‌مانكات���دا درێ���ژه‌م ده‌دا‬ ‫به‌خوێندنه‌ك��� ‌هم‌و هه‌مو س���اڵه‌كانیش له‌د‌ه‬ ‫یه‌كه‌مه‌كان ‌ی كۆلێژ بوم‪ .‬ئه‌و كات ‌ه ته‌نها ئه‌و‬ ‫كتێبانه‌م ده‌خوێنده‌و‌ه ك ‌ه له‌پرۆگرامه‌كان ‌ی‬ ‫خوێندن���دا هه‌بون‌و ش���اره‌زاییه‌ك ‌ی ئه‌وتۆم‬ ‫له‌س���ه‌ر ش���ێرپه‌نج ‌ه نه‌بو‪ .‬ناخۆش���ترین‬ ‫س���اته‌كانی‌ ژیانم ئه‌و كاتانه‌ب���ون ك ‌ه ئه‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ر‌ه كیمیاییه‌م وه‌رده‌گرت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌مو جه‌س���ته‌ت ئازار ده‌چێژێت‌و هیالكت‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫من ش���ه‌ش كۆرس���ی‌ كیماییم وه‌رگرت‌و‬ ‫نزیك ‌ه ‌ی ‪ 7‬مانگ ‌ی خایاند‪ ،‬له‌و كاته‌شدا دوا ‌ی‬ ‫وه‌رگرتنی‌ چاره‌س���ه‌ره‌كه‌‪ ،‬چه‌ندین كێشه‌م‬ ‫بۆ دروس���ت ده‌بو‪ ،‬وه‌ك دابه‌زین ‌ی به‌رگری ‌ی‬ ‫ل ‌هش‌و كه‌مخۆریی‌‌و ئازار ‌ی په‌له‌كانم‪.‬‬

‫چنور محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌نجام���ه‌كان گه‌ڕان���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وت ك ‌ه من‬ ‫توش��� ‌ی نه‌خۆشی ‌ی ش���ێرپه‌نج ‌ه بوم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من له‌وكات���ه‌دا كه‌س پێ ‌ی نه‌وتم‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫هه‌ستم كردبو شتێك هه‌یه‌و ده‌یانه‌وێت لێم‬ ‫بشارنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌ش���ێك له‌هاوڕێكانم له‌كۆلێژ‪،‬‬ ‫به‌نه‌خۆشیه‌ك ‌هی‌ منیان زانیبو‪ ،‬بۆی ‌ه كاتێك‬ ‫دوا ‌ی پش���و ‌ی نه‌ورۆز ‌ی ئه‌و ساڵ ‌ه گه‌ڕامه‌و‌ه‬ ‫بۆ ده‌وام‪ ،‬هاوڕێكانم بۆ دڵخۆش���كردنی‌ من‬ ‫به‌رنام ‌ه ‌ی س���ه‌یرانێكیان رێكخس���تبو‪ ،‬له‌و‬ ‫س���ه‌یرانه‌داو له‌و وێنان ‌ه ‌ی ك��� ‌ه گرتبومان‪،‬‬

‫زیاتر ئاوساویه‌ك ‌ه ‌ی ملم هه‌ستپێده‌كرد‪.‬‬ ‫رۆژی ‪21‬ی‌ نیس���ان ‌ی ‪ ،2008‬چوین��� ‌ه‬ ‫س���ه‌ردان ‌ی پزیشك له‌نه‌خۆش���خان ‌ه ‌ی هیوا‪،‬‬ ‫كاتێك كه‌چوین���ه‌ ژوره‌وه‌و چه‌ند منداڵێكم‬ ‫بین ‌ی ك ‌ه به‌كاریگه‌ری ‌ی چاره‌سه‌ری ‌ی كیمیایی‪،‬‬ ‫قژه‌كانی���ان وه‌ریب���و‪ ،‬زۆر گری���ام بۆیان‌و‬ ‫نه‌مزانی‌ خۆش���م توشبوم‪ .‬نه‌شمده‌زان ‌ی ك ‌ه‬ ‫م���ن بۆچی‌ هاتوم بۆ ئه‌و نه‌خۆش���خانه‌یه‌‪.‬‬ ‫كاتێكی���ش چوین ‌ه الی‌ پزیش���كه‌كه‌م (د‪.‬‬ ‫نه‌وش���یروان)‪ ،‬پێ ‌ی نه‌وتم ك��� ‌ه من چیمه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها ئه‌وه‌ند‌ه نه‌بێت كه‌ پێویس���ت ده‌كات‬

‫چه‌ند كۆرس���ێك چاره‌سه‌ر وه‌ربگرم‪ .‬چه‌ند‬ ‫رۆژێ���ك دوات���ر له‌رێگ ‌هی‌ رادیۆو‌ه باس��� ‌ی‬ ‫نه‌خۆش���خان ‌هی‌ هیوا كرا‪ ،‬هاوكات له‌قس ‌ه ‌ی‬ ‫هاوڕێیه‌كم���ه‌و‌ه ك ‌ه به‌هه‌ڵ��� ‌ه به‌رامبه‌ر من‬ ‫له‌ده‌م ‌ی ده‌رچو‪ ،‬ل���ه‌وه‌وه‌ دڵنیابوم ك ‌ه من‬ ‫بۆچ ‌ی له‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌م‪.‬‬ ‫ملمالنێك ‌ه ده‌ستیپێكرد‬ ‫م���ن ته‌نان���ه‌ت هیچم نه‌ده‌زان ‌ی له‌س���ه‌ر‬ ‫چۆنیه‌ت��� ‌ی چاره‌س���ه‌ره‌كه‌ش‪ ،‬بۆی ‌ه رۆژێك‬ ‫دواتر ده‌س���تمكرد به‌وه‌رگرتن ‌ی چاره‌سه‌ر ‌ی‬

‫كۆتاییه‌ك ‌ه ‌ی شیرین‬ ‫كۆتا رۆژ ك ‌ه چاره‌س���ه‌ر ‌ی كیمیاییه‌كه‌م‬ ‫ته‌واوبو‪ ،‬پزیش���كه‌كه‌م به‌پێكه‌نینه‌و‌ه هات ‌ه‬ ‫الم‌و پێیوت���م‪" ،‬ئه‌وه‌ت���ا چاكیش بویته‌وه‌و‬ ‫نه‌مردیت"‪ .‬ئه‌مه‌ خۆشترین سات بو بۆ من‪.‬‬ ‫چونكه‌ پێشتر هه‌ندێكجار ده‌گریام ك ‌ه بیرم‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كرده‌و‌ه به‌هۆ ‌ی ئه‌و نه‌خۆش���یه‌و‌ه‬ ‫ژی���ان جێبێڵ���م‪ ،‬له‌كاتێك���دا من هێش���تا‬ ‫كچێك��� ‌ی گه‌نج ب���وم‌و زۆر خولی���او ئاواتم‬ ‫هه‌بو له‌ژیاندا پێیبگه‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌رده‌وامیش‬ ‫بیرم ده‌كرده‌و‌ه كه‌ نابێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ته‌سلیم ‌ی ئه‌و واقیع ‌ه ببم‌و هانی‌ خۆم ده‌دا‬ ‫ب���ۆ به‌رده‌وامبون‌و وه‌س���تانه‌و‌ه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئێس���تاش به‌وان��� ‌ه ده‌ڵێ���م ك��� ‌ه ئ���ه‌و‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬وره‌ی���ان به‌رزبێت‌و‬ ‫شێرپه‌نج ‌ه هه‌موكات به‌مانای‌ مردن نایه‌ت‪،‬‬ ‫نابێت وابیربكه‌نه‌و‌ه ك ‌ه توش��� ‌ی شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫بون‪ ،‬ئید ‌ی ناگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ س���ه‌ر س���ك ‌ه ‌ی‬ ‫ئاس���ایی‌ ژیان‪ .‬بۆخۆم تا ئه‌و نه‌خۆش���یه‌م‬ ‫نه‌گرت‪ ،‬هه‌ستم به‌چێژ ‌ی له‌شساغی ‌ی نه‌كرد‪،‬‬ ‫ئێس���تاش ژیان له‌هه‌مو س���اته‌كان ‌ی دیك ‌ه‬ ‫جوانتر ده‌بینم‌و وه‌ك فه‌رمانبه‌رێك له‌یه‌كێك‬ ‫له‌بانكه‌كان ‌ی شاری‌ سلێمانی كارده‌كه‌م‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫ی په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫به‌ره‌و كۆنگره‌ ‌‬

‫پرۆژه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت به‌داخڵكردنی‌ خوێندكار بۆ تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی وه‌زاریی‬ ‫عومه‌ر محه‌مه‌د ئه‌مین *‬ ‫‌‬ ‫ی به‌گۆڕانكارییه‌كان‬ ‫"ئه‌گه‌ر كۆتای���� ‌‬ ‫بێن����ن‪ ،‬كۆتاییت����ان به‌ژیان����ی‌ خۆتان‬ ‫هێناوه‌"‬ ‫(بنامین فرانكلین)‬ ‫ئه‌و كێش����ه‌و گرفتانه‌ی‌ كه‌ س����ااڵنه‌‬ ‫ڕوب����ه‌ڕوی‌ قوتابخان����ه‌و خوێندنگاكان‬ ‫ده‌بن����ه‌وه‌ زۆرن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ ب����ۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ك����ه‌ پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ (‪ )3/1‬كۆی‌ دانیش����توانی‌‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان پێكده‌هێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ تا ئێستا‬ ‫نه‌توان����راوه‌ بكرێ����ت به‌دامه‌زراوه‌ی����ی‌‬ ‫ڕۆژ ل����ه‌دوای‌ ڕۆژ كێش����ه‌و گرفته‌كان‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌ ده‌بن‪ ،‬س����اڵ له‌دوای‌ ساڵیش‬ ‫زۆرت����ر ده‌بن‪ ،‬پێویستیش����ه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ س����ااڵنه‌ كۆنگره‌ ببه‌ستێت‌و‪،‬‬ ‫ب����ۆ هه‌ر س����اڵێكیش ته‌وه‌رێكی‌ گرنگ‬ ‫بخاته‌ به‌رب����اس‌و لێكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬جێگه‌ی‌‬ ‫داخه‌ له‌س����اڵی‌ ‪ 2007‬واته‌ له‌كابینه‌ی‌‬ ‫پێنجه‌مه‌وه‌ تا ئێستا هیچ كۆنگره‌یه‌كی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی نه‌به‌س����تراوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ب����وه‌ مش����تومڕێكی‌ گ����ه‌وره‌ له‌ن����او‬ ‫ناوه‌نده‌كان����ی‌ خوێن����دن‪ ،‬ئه‌وان����ه‌ش‬ ‫له‌پۆسته‌ بااڵكانی‌ په‌روه‌رده‌دان بیریان‬ ‫له‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوازه‌كانی‌ گۆڕانكاریی‌‬ ‫نه‌كردوه‌ت����ه‌وه‌ ئه‌م����ه‌ش وای‌ لێكردوه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌ئاقارێ����ك ببات نه‌توانیت‬ ‫بچێته‌ س����ه‌ر راسته‌ ڕێی‌ خۆی‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و گرفتانه‌ی‌ كه‌ بونه‌ت����ه‌ قه‌یرانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ زۆرب����ه‌ی‌ ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندنی‌‬ ‫توشی‌ كێشه‌و گرفت كردوه‌ میكانیزمی‌‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌ داخڵكردن����ی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫پۆل����ی‌ دوانزه‌یه‌مه‌ ب����ۆ تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆتای����ی س����اڵ‪ ،‬ئ����ه‌م گرفت����ه‌ هه‌ر‬ ‫س����اڵێك به‌ئ����اره‌زوی‌ وه‌زیرێ����ك‪ ،‬یان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێك‪ ،‬یان چه‌ند به‌رپرس����ێك‪،‬‬ ‫بڕیاری‌ چۆنیه‌ت����ی‌ داخڵكردن ده‌ده‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ش خوێندكارانی‌ توش����ی‌ كێشه‌و‬ ‫گرفت كردوه‌‪ ،‬له‌بنچینه‌داو‪ ،‬له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫خوێندكار به‌(‪ )2‬وانه‌ (‪ )5‬نمره‌ی‌ بڕیار‬ ‫داخڵ ده‌ك����راو‪ ،‬دوایی‌ بو به‌(‪ )3‬وانه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجار وه‌ك ئه‌مس����اڵ ئه‌بێته‌ (‪)4‬‬ ‫وانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ژماره‌ی‌ وانه‌كانی‌ س����ه‌یر‬ ‫بكه‌ین به‌هه‌ردو به‌ش����ه‌ (زانس����تیی‌‪،‬‬ ‫وێژه‌یی‌‪ ،‬پیش����ه‌یی‌)‪ ،‬جی����اوازن به‌اڵم‬ ‫(‪ )7،8‬وانه‌ تێپ����ه‌ڕ نابن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌ش����دا كه‌ هاوكاری����ی‌ خوێندكار‬

‫داخڵكردن‌و داخڵنه‌كردن پرۆسه‌یه‌ك نییه‌ ك ‌ه ئاستی‌ خوێندكار دیار ‌ی بكات‬ ‫ته‌نها تاقیكردنه‌وه‌كان‌و ئه‌نجامی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان ده‌توانن ئه‌و بڕیاره‌ بده‌ن‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬له‌الی����ه‌ن خوێندكاره‌كانه‌وه‌‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ مانگی‌ كۆتای����ی خوێندندا‬ ‫ده‌یان ناڕه‌زایی‌ به‌رزده‌بێته‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫مامۆس����تاو‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر كه‌ پێیانده‌ڵێن‬ ‫ئێم����ه‌ له‌س����ه‌رو (‪ )4‬وانه‌ك����ه‌وه‌ (‪)1‬‬ ‫نمره‌م����ان ده‌وێت‪ ،‬ی����ان (‪ )2‬نمره‌مان‬ ‫ده‌وێ����ت‪ ،‬یان (‪ )3‬نمره‌م����ان ده‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ڕۆژانه‌ ئاژاوه‌و پشێویی یه‌خه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێتیه‌كان����ی‌ گرتوه‌ته‌وه‌و‪ ،‬بۆ‬ ‫ڕزگارب����ون له‌م كێش����ه‌یه‌‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ تایبه‌ت تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫ئه‌نج����ام بدرێ����ت‌و‪ ،‬چاره‌س����ه‌رێكی‌‬ ‫گونجاویش بۆ ئه‌م گرفته‌ بدۆزرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫واته‌ گرفت����ی‌ داخڵكردن‌و داخڵنه‌كردن‬ ‫نه‌مێنێ����ت‌و‪ ،‬مادام به‌ڕێگای‌ كۆرس����ی‌‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌ ئه‌نج����ام ده‌درێ����ت‌و‬ ‫س����ه‌رجه‌م نمره‌كانیش له‌س����ه‌ر ته‌نها‬ ‫پۆل����ی‌ دوانزه‌یه‌م نیی����ه‌و‪ ،‬دابه‌ش بوه‌‬ ‫به‌سه‌ر پۆله‌كانی‌ (ده‌یه‌م‌و‪ ،‬یانزه‌یه‌م‌و‪،‬‬ ‫دوانزه‌یه‌م)‪ ،‬ئه‌وا هیچ ڕێگریه‌ك نییه‌ كه‌‬ ‫به‌یاسا پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌مه‌بێت‌و‪ ،‬كه‌ بڵێت‬ ‫نابێت هه‌موی‌ داخڵ بكرێت‪ ،‬له‌م كاته‌دا‬ ‫پێویس����ته‌ یاس����ای ڕێژه‌ی‌ ده‌رچون‌و‬ ‫ده‌رنه‌چون له‌پۆلی‌ دوانزه‌یه‌مدا له‌خولی‌‬ ‫یه‌كه‌م����ه‌وه‌ بگوێزرێت����ه‌وه‌ ب����ۆ خولی‌‬ ‫دوه‌م‌و‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و هۆكاری‌ ناڕه‌زاییانه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ خوێندن����گاكان چونكه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ خوێندكاره‌كان له‌خولی‌ یه‌كه‌م‬ ‫خۆی����ان ده‌هێڵنه‌وه‌ بۆ خولی‌ دوه‌م بۆ‬ ‫به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌ ئاس����تی‌ نمره‌كانیان‪،‬‬ ‫كێشه‌ی‌ داخڵبون له‌پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫له‌عێ����راق ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ س����ه‌ده‌ی‌‬ ‫بیسته‌م‪ ،‬ئێستا جیهان له‌گۆڕانكارییه‌كی‌‬ ‫هێكج����ار خێراتردای����ه‌و‪ ،‬ڕۆژ ل����ه‌دوای‌‬ ‫ڕۆژ گۆڕانكاری����ی‌ ریش����ه‌یی ده‌كرێ����ت‬ ‫له‌سیس����تمی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ جیهان����دا‪،‬‬ ‫تازه‌ به‌تازه‌ ئێم����ه‌ باس له‌داخڵكردن‌و‬ ‫داخڵنه‌كردن بكه‌ین ئه‌گه‌ر داخڵكردنی‌‬ ‫س����ه‌رجه‌م خوێن����دكاران هۆكارێكه‌ بۆ‬ ‫دابه‌زاندانی‌ ئاس����تی‌ زانست‌و زانیاریی‌‪،‬‬

‫ئه‌م����ه‌ش بۆچونێك����ی‌ زۆر هه‌ڵه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ میكانیزمی‌ دانانی‌ پرس����یار‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌وه‌ گش����تگیره‌ واته‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئاستیان به‌رزه‌ له‌گه‌ڵ ئاست نزمه‌كان‬ ‫هه‌مان پرس����یار ڕوبه‌ڕویان ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫واته‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ توانیویه‌تی‌ نمره‌ی‌ باش‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت ده‌توانێت به‌رده‌وامبێت‬ ‫له‌س����ه‌ر خوێندن ب����ۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاستی‌ خۆی‌‪ .‬داخڵكردن‌و داخڵنه‌كردن‬ ‫پرۆسه‌یه‌ك نییه‌ كه‌ ئاستی‌ خوێندكار‬ ‫دیاری‌ بكات ته‌نه����ا تاقیكردنه‌وه‌كان‌و‬ ‫ئه‌نجامی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان ده‌توانن ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ بده‌ن‪ ،‬ته‌نها كێش����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێندكاره‌كان بپاڵێورێن بۆ داخڵكردن‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك����ه‌ هه‌مو به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌كان‌و‬ ‫مامۆس����تاكانی‌ خوێندن����گاكان ل����ه‌وه‌‬ ‫ئه‌ترس����ن ك����ه‌ ڕێ����ژه‌ی‌ ده‌رچونی����ان‬ ‫داببه‌زێ����ت‌و ك����ه‌ ڕێژه‌ك����ه‌ش دابه‌زی‌‬ ‫له‌ئه‌نجام����ی‌ نم����ره‌ی‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن‬ ‫له‌الی����ه‌ن وه‌زاره‌ته‌وه‌ توش����ی‌ س����زای‌‬ ‫یاس����ایی ده‌بن‌و‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ڕێگایه‌كی‌‬ ‫كۆنی‌ سه‌ده‌كانی‌ پێشوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر پرۆس����ه‌یه‌ك بۆ ه����ه‌ر قۆناغێك‬ ‫س����ودو گرنگی����ی‌ خۆی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫قۆناغی‌ دوای‌ ئه‌و پرۆس����ه‌یه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌پێداچون����ه‌وه‌و چاوخش����اندنه‌وه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬پ����ه‌روه‌رده‌ش هه‌نوك����ه‌‬ ‫به‌به‌رده‌وامیی‌ قۆناغه‌كان تێپه‌ڕێنێت‪،‬‬ ‫ی ته‌كنیكیی‌ به‌ش����ێكی‌ گرنگ‌و‬ ‫به‌ش���� ‌‬ ‫هه‌س����تیاره‌ له‌پرۆس����ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫وه‌ك����و كارگه‌یه‌ك����ی‌ به‌رهه‌مهێنه‌ر وایه‌‬ ‫ك����ه‌ پێكهاته‌كه‌ی‌ له‌چه‌ندین به‌ش����ه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم هه‌مو به‌ش����ه‌كان كارده‌كه‌ن بۆ‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك����ه‌ی‌ ئه‌گ����ه‌ر به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌‬ ‫باش نه‌بێت ئه‌وا س����ه‌رجه‌م به‌شه‌كانی‌‬ ‫ده‌وه‌ستێت‌و كارگه‌كه‌ له‌كار ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ش هه‌مو به‌شێك كار ده‌كات‬ ‫ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی‌ به‌رهه‌مه‌ك����ه‌ی‌‪،‬‬ ‫كۆده‌كرێت����ه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كه‌ش����ی‌‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌كاندا‪ ،‬پێش����نیار ده‌كه‌م‬

‫له‌م پرۆژه‌یه‌دا ئه‌م گرفت ‌ه له‌م خااڵنه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌دا ڕێكبخرێته‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك����ه‌م‪ :‬به‌س����تنی‌ كۆنگره‌یه‌ك����ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی س����ااڵنه‌ ب����ۆ ه����ه‌ر‬ ‫س����اڵێك له‌س����ه‌ر ته‌وه‌رێك ڕێكبخرێت‬ ‫هه‌م����و بابه‌ت����ه‌كان چڕبكرێت����ه‌وه‌ له‌و‬ ‫به‌شه‌داو‪ ،‬پێمباش����ه‌ یه‌كه‌م ته‌وه‌ر بۆ‬ ‫به‌ش����ی‌ ته‌كنیكیی‌ بێت‌و‪ ،‬س����ه‌رجه‌م‬ ‫بڕگ����ه‌و بابه‌ته‌كان����ی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫رێكبخرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬نه‌مان����ی‌ بڕی����اری‌ داخڵكردن‬ ‫ب����ۆ خوێن����دكاران‌و‪ ،‬س����ه‌رجه‌میان‬ ‫داخڵبكرێن به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ سیس����تمی‌‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌كان له‌كۆنگره‌ی‌ كۆتایی‬ ‫ساڵی ‪ 2007‬گۆڕانكاریی‌ پێدا هاتوه‌و‪،‬‬ ‫له‌ش����ێوازی‌ مانگانه‌وه‌ بوه‌ به‌وه‌رزیی‌‌و‪،‬‬

‫خولی دوه‌م بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌پشوی‌ هاویندا‬ ‫زیاتر كۆشش بكه‌ن ئاستی‌ نمره‌كانیان‬ ‫زیاتر به‌رزبكه‌نه‌وه‌و‪ ،‬به‌ڵگه‌ش سااڵنی‌‬ ‫پێشوه‌‪ ،‬كه‌ سه‌دان قوتابییه‌ كه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫وانه‌كان له‌سه‌رو (‪ )90‬نمره‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چه‌ند وانه‌یه‌كی‌ هێشتوه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و وانانه‌ زیاتر بهێنێت‌و‪ ،‬له‌شوێنێكی‌‬ ‫باش����تر وه‌ریبگرێ����ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م‬ ‫خوێندكارانه‌ ده‌رده‌چن به‌اڵم به‌هۆكاری‌‬ ‫به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌ نمره‌كانی����ان خویان‬ ‫ده‌هێڵنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م خۆهێشتنه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ دابه‌زینی‌ ڕێژه‌ی‌ ده‌رچونی‌‬ ‫خوێندنگاك����ه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ئاش����كراكردنی‌‬ ‫له‌خولی دوه‌م چاره‌سه‌ری‌ ئه‌م كێشه‌یه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫چ����واره‌م‪ :‬خوێندن����ی‌ ئێ����واران‬ ‫به‌ده‌ربكرێ����ت له‌ڕێ����ژه‌ی‌ ده‌رچ����ون‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و خوێندگایانه‌ ئه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ی‌ تیایدا ده‌خوێنن ئاستیان‬ ‫له‌خ����وار ئاس����تی‌ هاوپۆله‌كانیانه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌خوێندن����ی‌ ڕۆژ ‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫خوێندكارانه‌ ته‌مه‌نیان هه‌یه‌و‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫خۆی‌ نه‌یانتوانیوه‌ درێ����ژه‌ به‌خوێندن‬ ‫بده‌ن‌و‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا خوێندن له‌شه‌وان‬ ‫ژماره‌ی‌ وانه‌كانیان كه‌متره‌و‪ ،‬ژینگه‌ی‌‬ ‫خوێن����دن له‌ب����ارو ته‌ندروس����ت نییه‌‬ ‫به‌و ش����ێوه‌یه‌ی‌ ك����ه‌ له‌خوێندنی‌ ڕۆژدا‬ ‫ده‌بینرێ����ت‪ ،‬كاتێك كه‌ هه‌مان پرۆگرام‬

‫چونكه‌ ئه‌م خوێندكارانه‌ دابه‌ش ده‌بن‬ ‫به‌س����ه‌ر دو ئاس����ت‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌رگرتنی����ان بۆ خوێندن����ی‌ زانكۆكان‬ ‫كێشه‌و گرفت دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫پێنج����ه‌م‪ :‬پێویس����ته‌ له‌م����ه‌وال بیر‬ ‫ل����ه‌وه‌ بكرێته‌وه‌ چۆنیه‌ت����ی‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫خوێن����دكاران له‌زانك����ۆو په‌یمانگاكان‬ ‫ڕێكبخرێت����ه‌وه‌ ل����ه‌و ش����ێوازه‌ كۆنه‌وه‌‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬وات����ه‌ له‌قبوڵی‌ مه‌ركه‌زییه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك����ی‌ تایبه‌ت����ی‌‬ ‫س����ااڵنه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫به‌هاوكاریی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ خوێندنی‌ بااڵ‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی‌ فۆڕمێك����ی‌ تایب����ه‌ت‌و ورد‪،‬‬ ‫له‌ش����ێوازی‌ تاقیكردنه‌وه‌دا له‌كاتێكی‌‬ ‫تایبه‌تدا سه‌رجه‌م ئه‌وانه‌ی‌ پۆلی‌ (‪)12‬‬ ‫ی‌ ئاماده‌یی����ان ته‌واوك����ردوه‌ بخرێته‌‬ ‫ناو ئ����ه‌و پرۆس����ه‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش دوای‬ ‫ڕاگه‌یاندنی‌ ئه‌نجام����ه‌كان له‌په‌یمانگاو‬ ‫زانكۆكان وه‌ربگیرێ����ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ببێته‌‬ ‫پێوانه‌ بۆ وه‌رگرتن له‌زانكۆكان له‌جیاتی‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ پۆلی‌ دوانزه‌یه‌م‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌یاس����ا ڕێكبخرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم له‌كوێدا پێویس����تی‌‬ ‫به‌پسپۆڕیی هه‌یه‌ له‌وێدا خوێندكاره‌كان‬ ‫وه‌ربگرێ����ت‪ ،‬ب����ه‌ده‌ر ل����ه‌وه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌ بۆیان هه‌بێت چه‌ندین ساڵ‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌ داخڵی ئه‌م‬ ‫پرۆسه‌یه‌ ببن بۆ وه‌رگرتنیان له‌زانكۆو‬

‫به‌شی‌ ته‌كنیكیی‌ به‌شێكی‌ گرنگ‌و هه‌ستیاره‌ له‌پرۆسه‌ ‌ی په‌روه‌رده‌دا وه‌كو‬ ‫كارگه‌یه‌كی‌ به‌رهه‌مهێنه‌ر وایه‌ كه‌ پێكهاته‌كه‌ی‌ له‌چه‌ندین به‌شه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو‬ ‫به‌شه‌كان كارده‌كه‌ن بۆ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ ئه‌گه‌ر به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ باش نه‌بێت ئه‌وا‬ ‫سه‌رجه‌م به‌شه‌كانی‌ ده‌وه‌ستێت‌و كارگه‌كه‌ له‌كار ده‌كه‌وێت‬ ‫نمره‌ی‌ پۆلی‌ (‪)12‬ش‪ ،‬تاكه‌ نمره‌ نیی ‌ه‬ ‫بۆ داخڵبون چونكه‌ پۆله‌كانی‌ (‪)11-10‬‬ ‫ش‪%20 ،‬ی‌ نمره‌كانیان له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كناگرێت����ه‌وه‌ له‌گ����ه‌ڵ ڕێنمایی داخڵ‬ ‫نه‌كردن‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ :‬پێویسته‌ ئاش����كراكردنی‌‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ (‪ )10‬یه‌كه‌م����ی‌ ب����ۆ‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی‌ وه‌زاریی‌ له‌دوای‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫خولی‌ دوه‌م بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫خوێندكاران نمره‌یه‌كی‌ بااڵش ده‌هێنن‪،‬‬ ‫به‌اڵم چه‌ند وانه‌ی����ه‌ك ده‌هێڵێته‌وه‌ بۆ‬

‫له‌هه‌ردوال ده‌خوێنرێت‪ ،‬به‌اڵم ئاستیان‬ ‫ناتوانرێت هاوتابكرێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویست ‌ه‬ ‫به‌یاس����ا ئه‌مانه‌ به‌ده‌ربكرێت له‌ڕێژه‌ی‌‬ ‫ده‌رچون‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ س����ااڵنه‌ی‌‬ ‫نمره‌ی‌ پێوانه‌یی‌ (درجه‌ المعیاری‌)‪.‬‬ ‫یان وه‌زاره‌ت بی����ر له‌وه‌ بكاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پرۆگرامێك����ی‌ تایبه‌ت به‌و خوێندكارانه‌‬ ‫دابنێت كه‌ له‌ئاس����تی‌ ئاس����ته‌كانیاندا‬ ‫بێ����ت‌و‪ ،‬ئ����ه‌و كاته‌ ئه‌مانی����ش هه‌مان‬ ‫ڕێنمایی‌ خوێندنگای‌ ڕۆژ بیانگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م كرداره‌ كردارێكی‌ نائاساییه‌‬

‫په‌یمانگاكانی‌ حكومه‌ت‪.‬‬ ‫زانك����ۆو په‌یمان����گا ئه‌هلیه‌كانی����ش‬ ‫خۆی����ان سه‌ربه‌س����تن له‌چۆنیه‌ت����ی‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ خوێن����دكاران به‌و مه‌رجه‌ی‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ یاساو ڕێنمایی وه‌زاره‌تی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵدا بێت‪.‬‬ ‫* به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫* سه‌رنوس����ه‌ری‌ گۆڤ����اری‌ گزنگی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‬ ‫‪Omeramin1963@yahoo.com‬‬

‫ئێمەش ئەوەمان لەدەست دێ‬ ‫کەمال سەعید تەها کۆیی‬ ‫گیڤارا ئەڵێ (گەر هیچمان پێنەکرێ‬ ‫بەرامب���ەر ب���ە دوژمنەکانم���ان‪ ،‬خۆ‬ ‫ئەتوانین بێزاریان بکەین)‬ ‫ئێم���ەی ک���ورد کە بەس���ێ دوژمن‬ ‫دەورەدراوین بەسەرزارەکییش خۆیان‬ ‫بەبرا حساب ئەکەن بەاڵم برا گەورە ‪.‬‬ ‫ل���ەڕۆژی ‪ /٢٣‬تەمم���وزی ‪١٩٢٣/‬‬ ‫کە بەپ�ل�ان‌و پیالنی بەریتانیای عوزما‬ ‫بەپەیمانێ���ک ک���ە لەلۆزان���ی بەدناو‬ ‫لەسویسرا مۆرکرا‪ ،‬وەک ماڵی میراتیی‬ ‫کوردستان بەشکرا بەسەر چوار واڵتا‪،‬‬ ‫کە دوانیان هەر بەهەنگەش���ەلێ ناوی‬ ‫واڵتی���ان لێنراب���و‪ ،‬ئیتر ل���ەدوای ئەو‬ ‫ڕۆژەوە هەرس���ێ برای عارەب‌و فارس‌و‬ ‫ت���ورک لەدەمەزەردکردن���ەوەی بیری‬ ‫ش���ۆڤێنیی خۆیاندا بون جارێک لەژێر‬ ‫چەتری دی���ن‌و دیانەتاو‪ ،‬جارێک لەژێر‬ ‫س���ێبەری یەکپارچەیی واڵتەکەیاندا‪،‬‬ ‫وەک ئەوەی هەرکەس دەستی بۆ بەرێ‬ ‫خواوەندی لێبڕەنج���ێ لەجەهەنەمیش‬ ‫س���ەقەرەی خوارو جێگەی بێت ئەگەر‬ ‫ئ���ەو جه‌هەنەم���ە لەس���ەر یاخیبون‬ ‫بەنس���یب نەبوبێ‪ ،‬ئ���ەوا یەکێک لەو‬ ‫برایانەم���ان بۆیان داخس���توین‪ ،‬وەک‬ ‫ئەوەی ئ���ەو یەکپارچەییە پیرۆزییەکی‬ ‫ئاس���مانیی هەب���ێ‌و ئەزەلی���ی بێت‪،‬‬ ‫هەندێج���ار رژێمەکانیان ت���ای نەتەوە‬ ‫پەرس���تیی‌و ش���ۆڤێنیەتیان بەجۆرێ‬ ‫بەرز ئەبوەوە توش���ی گەشکە ئەبون‪.‬‬ ‫دەس���تیان لەئێم���ە نەئەپاراس���ت‬

‫لەکوشتن‌و کاولکردن‌و ڕاوەدونان‪ ،‬خوا‬ ‫هەڵناگرێ نەدەس���تیان پاراس���توە نە‬ ‫کەمتەرخەمییشیان کردوە‪.‬‬ ‫ئەمە لەالیەک‌و لەالیەکی تریش���ەوە‬ ‫س���ەرهەڵدانی ن���ەوت‌و تێکەڵبون���ی‬ ‫بەبەرژەوەندیە ئابوریە نێودەوڵەتیەکان‪،‬‬ ‫بۆن‌و تام���ی نەوت بەج���ۆرێ لەگەڵ‬ ‫بەرژەوەندیی س���ەرمایەدارییدا تێکەڵ‬ ‫بوبو‪ ،‬بەقەبارەی نەوتەکە خوێن بڕژایە‬ ‫لەجەس���تەی گەلێک���ی بێدەس���ەاڵت‌و‬ ‫بێک���ەس‌و بێ سیاس���ەت‌و پالنی وەک‬ ‫ئێمە‪ ،‬کەس لەسەری نەئەهاتە دەنگ‪،‬‬ ‫تا ئەو ڕۆژگارەی کورد دەس���تی دایە‬ ‫تفەن���گ‪ ،‬هەر ج���ارەی لەپارچەیەکی‬ ‫واڵتاو‪ ،‬بەڕابەرایەتی س���ەرکردەیەك‪،‬‬ ‫جاڕێ ئاینیی‌و جاڕێ نەتەوەیی‪ ،‬جارێ‬ ‫چەپ‌و جارێ ڕاس���تڕەو‪ ،‬ئیتر کەوتینە‬ ‫داتاشینی حزب‌و پاڵەوان‌و سەرکردە‪،‬‬ ‫هەمو ئەوانەی نەمانبو دروستمانکرد‪،‬‬ ‫ت���ا دروس���تکردنی حکومەتی هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬لەبەش���ەکەی ک���ە لەو‬ ‫میرات���ەی بەرعێ���راق کەوتبو‪ ،‬ئەوەی‬ ‫جێ���ی نیگەرانی���ەو دواڕۆژ تەمومژاوی‬ ‫ئەکات دەسەاڵت لەم هەرێمەدا هەرگیز‬ ‫وتارێکی یەکگرتوی نەبوە نە لەپرسی‬ ‫نەتەوەییدا نە لەپرس���ی نیشتمانییدا‪،‬‬ ‫هەرکەس بەبااڵی حزبی خۆیدا شیعری‬ ‫وتوەو ئەوەی لەسیاس���ەتا پێیئەڵێن‬ ‫ستراتیژ بونی نەبوە‪ ،‬بەڵکو بەرژەوەندیی‬ ‫حزب چۆنی خواس���تبێت کورد واتەنی‬ ‫ئایەتی کەالمواڵ بوە‪ ،‬حزبێک فارس���ی‬ ‫بەدۆس���ت‌و برادەر داناوەو کردویەتیە‬ ‫جێیمتمانە‪ ،‬حزبێکی تر تورکی بەبراو‬

‫تا کار گەیشتە ئەوەی‬ ‫بەجۆرێ متمانەمان‬ ‫بەئەرکەداش کردبو نەک‬ ‫هەر جێیمتمانە بون بگرە‬ ‫چاوباشقاڵیی سیاسییشمان‬ ‫لەگەڵدا ئەکردن‌و کردبومانن‬ ‫بەخەزنەداری خۆمان‬ ‫نەوت بەنیوە قیمەت بوبوە‬ ‫حەاڵڵیان‪ ،‬نەوت لەڕێگەی‬ ‫ئەوانەوه‌ نەبێت نافرۆشرێ‌و‬ ‫پارەکەی الی ئەوان نەبێت‬ ‫هەڵناگیرێ‬

‫هەرکەس‬ ‫الی خۆیەوە‬ ‫بڕیار بدات هیچ‬ ‫کااڵیەکی تورکیی‬ ‫نەکڕێت‪ ،‬ئەم‬ ‫هەنگاوە هەموان‬ ‫لەدەستماندێت‌و نە‬ ‫حکومەتی هەرێم‌و‬ ‫نە ئەرکەداش‌و نە‬ ‫ئینتەرپوڵ ده‌توانن‬ ‫بەزۆر هیچ کااڵیەکمان‬ ‫بەسەردا ساغبکەنەوە‬

‫ئەرک���ەداش حس���ابکردوە‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫خواهەڵناگ���رێ ن���ە لەپیالنگێڕان‌و نە‬ ‫لەئاژاوەنان���ەوەدا کەمتەرخ���ەم بون‪،‬‬ ‫ئەم���ە ئەوان بابڵێی���ن غەیرە کوردن‪،‬‬

‫خۆش���مان بەجۆرێ ئەوانم���ان لێبوە‬ ‫بەبراو دۆست وەک ئەوەی لەبەرەبابێ‬ ‫کەوتبینەوە‪ ،‬تا کار گەیش���تە ئەوەی‬ ‫چەند جارێ کراوین بەگژ یەکترداو بۆ‬

‫چەندی���ن جاریش ئەو ناکۆکیی‌و یەکتر‬ ‫داپاچینەمان گواس���تۆتەوە بۆ ئەودیو‬ ‫ئەو سنورە لەعنەتیانەی کە هەندێجار‪،‬‬ ‫خۆمان لەدوژمنەکانمان زیاتر پێیانەوە‬ ‫پابەندی���ن‪ ،‬ت���ا کار گەیش���تە ئەوەی‬ ‫بەج���ۆرێ متمانەم���ان بەئەرک���ەداش‬ ‫کردبو نەک هەر جێیمتمانە بون بگرە‬ ‫چاوباش���قاڵیی سیاسییشمان لەگەڵدا‬ ‫ئەک���ردن‌و کردبومان���ن بەخەزنەداری‬ ‫خۆم���ان نەوت بەنی���وە قیمەت بوبوە‬ ‫حەاڵڵی���ان‪ ،‬نەوت لەڕێگ���ەی ئەوانەوه‌‬ ‫نەبێ���ت نافرۆش���رێ‌و پارەک���ەی الی‬ ‫ئ���ەوان نەبێت هەڵناگیرێ‌و خۆالس���ە‬ ‫نە ئێمە بەبێ ئەوان دەس���تمان بەئاوا‬ ‫کردوە نە ئەوانیش حیسابی لیرەیەکی‬ ‫قەڵبیان بۆ کردوین‪ .‬لێرەدا بەجۆرێک‬ ‫تەنه���ا حس���ابیان بۆ خۆی���ان کردوە‬ ‫ڕۆژانە لەکەلەبەری ئیبراهیم خەلیلەوە‬ ‫نزیکەی هەزار ترێل���ەی بارهەڵگر کااڵ‬ ‫ئەخزێنن���ە هەرێم���ەوە بەبازاڕێک���ی‬ ‫چ���االک‌و مش���تەرییەکی قەڵەوم���ان‬ ‫ئەزان���ن‪ ،‬بەاڵم لەگەڕان���ەوەدا نا‌هێڵن‬ ‫ش���ۆفێری بارهەڵگرەکان نیو کیلۆ چا‬ ‫لەگەڵ خۆیان بەرن���ەوە بۆ ناو خاکی‬ ‫تورکیا‪.‬‬ ‫پ���اش نەبەردییه‌کان���ی کۆبانی کە‬ ‫کچگەل���ی کورد تۆماریانک���ردو دنیای‬ ‫بەرژەوەندیەکانیان تیا س���وک‌و ڕسوا‬ ‫کردو ئیس���پاتیان کرد بۆ عالەمی سەر‬ ‫ڕوی زەمین کە ئەو کچانە بەبەرچاوی‬ ‫دنیاو نەوەکان���ی ئەتاتورکەوە‪ ،‬ئەوان‬ ‫وەک ش���ێر ئەژین‪ ،‬هەمومان بەوردیی‬ ‫لەنزیک���ەوە چاودێری���ی ڕوداوەکان���ی‬

‫شاری کۆبانێ بوین‌و برا تورکەکانمان‬ ‫س���نوریان داخستبوو ئەیانفەرمو ئەبێ‬ ‫لەبەرچ���اوی ئێم���ە کۆبان���ێ بکەوێت‬ ‫هەرکەس���یش لەوێیە ب���ا بمرێت‪ .‬بۆ‬ ‫ئ���ەوەی ئێم���ە ش���ادبین‪ ،‬ئێمە وەک‬ ‫خەڵک���ی کورد با ن���ە گلەیی لەکەس‬ ‫بکەین نە داومان هەبێت نە ڕوی دەممان‬ ‫بکەینە حزب‌و دەسەاڵت با خۆڕسکانەو‬ ‫دلێرانە کەمێ���ک خۆڕاگربین بەرامبەر‬ ‫ش���ۆڤێنیەت ئەویش بەوەی هەرکەس‬ ‫الی خۆیەوە بڕیار بدات هیچ کااڵیەکی‬ ‫تورکیی نەکڕێت‪ ،‬ئەم هەنگاوە هەموان‬ ‫لەدەستماندێت‌و نە حکومەتی هەرێم‌و‬ ‫نە ئەرکەداش‌و نە ئینتەرپوڵ ده‌توانن‬ ‫ب���ەزۆر هی���چ کااڵیەکمان بەس���ەردا‬ ‫س���اغبکەنەوە‪ ،‬ن���ە کەس���یش وەک‬ ‫مناڵ لوتمان ئەگ���رێ‌و بەزۆر ئەیکات‬ ‫بەدەممانەوە‪ ،‬نە کەس���یش لەبرس���ا‬ ‫ئەم���رێ‌و نە کەس���یش بەپێی پەتیی‬ ‫ئەگەڕێ‪ ،‬ب���را تورکەکانیش نەبن هەر‬ ‫ئەتوانین ژیان بەڕێبکەین‪.‬‬ ‫دەبا دور لەسیاسەت‌و دور لەدەسەاڵت‬ ‫ئێم���ەی خەڵکی کوردس���تان بڕیارێ‬ ‫بدەین دڵنیاب���ن کاردانەوەی باش���ی‬ ‫ئەبێ���ت‪ ،‬هەر هێچ نەبێ���ت‪ ،‬نەوەکانی‬ ‫سوڵتان بێزار ئەکەین‪ ،‬بەهیمەتەوە با‬ ‫دەست لەناو دەست بڕیارێکی ئاسان‪،‬‬ ‫جێبەجێکردنی ئاسان‪ ،‬دڵنیاشبن هیچ‬ ‫دادگایەک ناتوانێ س���زامان بدا‪ ،‬کااڵی‬ ‫تورکیی ناپۆشین‪ ،‬خواردنی تورکییش‬ ‫ناخۆین‪ ،‬لەبەرخات���ری کۆبانێ‪ ،‬لەبەر‬ ‫بەرخۆدانی کچان‌و کوڕانی ئەو شارەی‬ ‫بو بەسونبوڵی مقاوەمەت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫كێشه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ چاره‌سه‌ر ناكرێن‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ بینای‌ خوێندن‌و ساردیی‌‌و گه‌رمی ‌ی‬ ‫مه‌ریوان سه‌اڵح حیلمی‌‬ ‫دو ده‌وامیی‌‌و سێ‌ ده‌وامیی‌‌و پێداویستیی‌‪..‬‬ ‫ئه‌مان����ه‌ به‌ژێرخانی‌ ئابوری���� ‌ی ده‌كرێن نه‌ك‬ ‫شتێكی‌ باش بو كه‌ په‌رله‌مانی‌ كورستان داته‌پاو‪3 .‬ـ مامۆستای‌ تایبه‌ت‪ :‬ئه‌مه‌ ئیعترافه‌‬ ‫له‌رۆژان����ی‌ ‪21‬و‪ 2014 / 10/ 22‬میوانداریی‌ به‌وه‌ی‌ كه‌ خوێندنگ����ه‌ حكومیه‌كان ناتوانن‬ ‫به‌ڕێ����ز وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ ك����رد له‌باره‌ی‌ وه‌كو پێویست خوێندنی‌ مسۆگه‌ر پێشكه‌ش‬ ‫خستنه‌روی‌ كێشه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بكه‌ن‪ ،‬ره‌نگه‌ كردنی‌ پرس����یار به‌ش����ێوازی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كێش����ه‌كانیش چاره‌سه‌ر نه‌كرێن ئه‌وا هه‌ڵبژاردن ئه‌م دیارده‌ی����ه‌ كه‌مبكاته‌وه‌‪4 .‬ـ‬ ‫بخرێنه‌ رو‪ ،‬له‌راستیشدا كێشه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ له‌ب����اره‌ی‌ دامه‌زراندن‪ :‬چونك����ه‌ له‌رابردودا‬ ‫هی‌ ئێستا نین (جگه‌ له‌كێشه‌ی‌ ئاواره‌كان‌و ئه‌وه‌نده‌ به‌نایاس����ایی‌ خه‌ڵك دامه‌زرێنراوه‌و‬ ‫پارێ����زگای‌ ده����ۆك) به‌ڵكو هی‌ ‪ 22‬س����اڵی‌ خانه‌نشینكراوه‌‪ ،‬ئێستا باجه‌كه‌ی‌ ده‌رچوانی‌‬ ‫رابردون‪ ،‬حكومه‌تیش كاتی‌ خۆی‌ رایگه‌یاند زانكۆ ده‌یده‌ن‪،‬حكومه‌ت مه‌عاش نیه‌ بیدات‬ ‫ئێمه‌ له‌دوای‌ روخانی‌ به‌عس����ه‌وه‌ له‌سه‌رمان به‌خه‌ڵك ئێستا چۆن خه‌ڵك داده‌مه‌زرێنێت؟‬ ‫ماڵ����ه‌و پێش����تر هیچم����ان نه‌ب����وه‌‪ ،‬منیش ‪5‬ـ خوێندن����ی‌ ئه‌هلی����ی‌ زی����اد ده‌كات‪ ،‬یان‬ ‫له‌دوای‌ روخانی‌ به‌عس‌و به‌دروستیی‌ له‌دوای‌ خواست له‌سه‌ری‌ زۆره‌‪ :‬ئه‌مه‌ راسته‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫یه‌كگرتن����ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت له‌س����اڵی‌ ‪ 2006‬زۆرین����ه‌ی‌ ئه‌هلی����ه‌كان له‌پێ����ش قوتابخانه‌‬ ‫نوس����یم ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌په‌روه‌رده‌وه‌ حكومیه‌كانه‌وه‌ن‪ ،‬له‌واڵته‌ پێش����كه‌وتوه‌كان‬ ‫هه‌بێت جگه‌ له‌ریكالمكردن ش����تێكی‌ ئه‌وتۆ ب����ۆ كێبڕكێی‌ نێ����وان حكومی����ی‌‌و ئه‌هلیه‌‪،‬‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌ش����م ئه‌وه‌بو كه‌ ده‌س����ه‌اڵت بۆ له‌كوردس����تان ب����ۆ پێشخس����تنی‌ چینێك‌و‬ ‫منااڵنی‌ خ����ۆی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ س����ه‌رده‌می‌ فه‌وتاندن����ی‌ چینێكی‌ تره‌‪6 .‬ـ پ����ه‌روه‌رده‌‬ ‫دروس����تكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ زۆرین����ه‌و هه‌ژاران به‌به‌رده‌وامیی‌ ده‌ هه‌زار مامۆستای‌ له‌مۆڵه‌تی‌‬ ‫نایكات‪ ،‬ئێس����تاش قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و شه‌ڕی‌ جۆراوجۆرو دایكایه‌تیه‌‪ :‬ئه‌م گرفته‌ به‌پالن‌و‬ ‫داع����ش هاتۆته‌ ئاراوه‌‪ ،‬ئ����ه‌وا زۆر زه‌حمه‌ته‌ بودجه‌ چاره‌س����ه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬الی‌ ئێمه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ئابوریه‌كی‌ داته‌پاودا باس����ی‌ گۆڕانكاریی‌ ‪7‬ـ خاڵێكی‌ تر كه‌ وه‌زیرو په‌رله‌مانتاره‌كان كوردس����تان ناتوانن كتێ����ب چاپبكه‌ن‪ :‬من‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكه‌ له‌سه‌رده‌می‌ كفته‌بارینه‌كه‌ی‌ باس����یان نه‌ك����رد بریتی����ه‌ له‌نایه‌كس����انیی‌ نازانم به‌شی‌ پرۆگرامه‌كان چ كاتێك داده‌نێت‬ ‫د‪.‬دڵش����ادو د‪ .‬عیس����مه‌ت نه‌كراو شته‌كان له‌دابه‌ش����كردنی‌ وانه‌ی‌ مامۆس����تایان‪ :‬ئه‌م بۆ چاپكردنی‌ كتێب؟ به‌اڵم باشترین كات بۆ‬ ‫زیاتر شكڵییبون نه‌ك بنه‌ڕه‌تیی‌‌و ناوه‌ڕۆك‪ ،‬دابه‌ش����كردنه‌ به‌ش����ێوه‌ی‌ گۆتره‌كاری‌ بوه‌‪ ،‬چاپكردنی‌ كتێب ئ����ه‌و كاته‌یه‌ كه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫ئ����ه‌وا ئێس����تا كاره‌كان زه‌حمه‌تتر بون‪ .‬بۆ مامۆستا هه‌یه‌ ‪ 15‬وانه‌ی‌ له‌هه‌فته‌یه‌كدا هه‌یه‌‪ ،‬ب����ۆ س����اڵ ‌ی خوێندن����ی‌ ‪ 2014‬ـ‪ 2015‬ده‌وام‬ ‫نمونه‌‪1 :‬ـ له‌باره‌ی‌ ده‌ستێوه‌ردانی‌ حزبیی‌‌و هه‌یه‌ ‪ 25‬وانه‌ی‌ هه‌یه‌و مه‌عاشیش����یان وه‌كو ده‌س����تیپێكردو خوێندكار كتێب ‌ی وه‌رگرت‪،‬‬ ‫ته‌داخولی‌ رێكخ����راوه‌كان زیادیكردوه‌ كه‌می‌ یه‌كه‌ له‌یه‌ك ئاس����تی‌ خزم����ه‌ت‌و ته‌مه‌ندان‪ .‬ئیدی‌ ئیش بۆ ئ����ه‌وه‌ بكرێت ئه‌و كتێبانه‌ی‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬رێكخراوی‌ حزبی����ی‌ هه‌یه‌ له‌باتی‌ ‪8‬ـ خوێندن له‌گون����ده‌كان‪ :‬وه‌كو خاڵه‌كانی‌ كێش����ه‌یان نیه‌و ئاماریان تا راده‌یه‌ك رونه‌‬ ‫حكومه‌ت‌و تواناسازیه‌كه‌ی‌‪ ،‬خه‌ڵك ده‌نێرێت سه‌ره‌وه‌و خواره‌وه‌ش له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م ‪4‬ساڵه‌دا ده‌س����تبكرێت به‌چاپكردن����ی‌ له‌ناوخۆدا كه‌‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ بۆ خوێندنی‌ ماسته‌رو دكتۆرا‪2 .‬ـ چاره‌سه‌ر ناكرێت‪9 .‬ـ له‌باره‌ی‌ چاپخانه‌كانی‌ ماوه‌كه‌ی‌ له‌ ‪ 6‬ب����ۆ ‪ 8‬مانگ كه‌متر نه‌بێت‪،‬‬

‫‪19‬‬

‫کۆمه‌ڵێک قوتابی له‌یه‌کێک له‌قوتابخانه‌کانی کوردستاندا‬ ‫خ����ۆ ئه‌گه‌ر هه‌موش����ی‌ نه‌بێ����ت ده‌توانرێت‬ ‫به‌ش����ێكیان بدرێتێ‌‪ ،‬یان ه����ه‌ر پارێزگایه‌ك‬ ‫له‌پارێزگاگه‌ی‌ خۆی‌ كتێ����ب چاپبكات‪10 .‬ـ‬ ‫مه‌لزه‌م����ه‌ كه‌مبكرێت����ه‌وه‌‪ :‬خه‌ڵ����ك به‌هه‌ڵه‌‬ ‫له‌مه‌لزه‌مه‌ تێگه‌یش����تون‪( ،‬مه‌لزه‌مه‌ یه‌عنی‌‬ ‫چۆنێتی‌ وتنه‌وه‌ی‌ مامۆستا‪ ،‬مه‌لزه‌مه‌ یه‌عنی‌‬ ‫نه‌نوس����ینه‌وه‌ی‌ راڤه‌ی‌ مامۆس����تا له‌پۆلدا‪،‬‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ یه‌عنی‌ حس����اب بۆ پرس����یاره‌كانی‌‬ ‫س����ااڵنی‌ رابردو) باشه‌ بۆ كه‌س باسی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ناكات ئه‌گه‌ر داڕش����تنه‌وه‌ی‌ كتێبی‌ پرۆگرام‬

‫رێك‌و پێكه‌؟ ئه‌ی‌ ئه‌م هه‌مو مه‌لزه‌مه‌یه‌ چیه‌‬ ‫له‌بازاڕدا؟‪ ،‬ره‌نگه‌ بونی‌ پرسیار به‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌مه‌ش تا راده‌یه‌ك كه‌مبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌كورتی‌‬ ‫له‌باتی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌دوای‌ قه‌ده‌غه‌و ش����تی‌ وادا‬ ‫بڕۆیت باش وایه‌ له‌هۆكار بكۆڵیته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مامۆس����تا هه‌یه‌ خۆی‌ ئه‌ندام بوه‌ له‌لیژنه‌ی‌‬ ‫پرۆگرام����دا كه‌چی‌ ه����ه‌ر ئه‌و مامۆس����تایه‌‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی����دا ده‌بێ����ت راس����تی‌ بڵێین كه‌‬ ‫قس����ه‌كانی‌ وه‌زیر راس����تی‌ تێدابو كه‌ وتی‌‬

‫به‌رده‌وام كێش����ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫وه‌زیره‌كانی‌ تردا باس نه‌ده‌كرا‪ ،‬هه‌روه‌ها وت ‌ی‬ ‫مه‌شقی‌ مامۆس����تا گرنگترین خاڵی‌ ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بكرێت زۆر باش����ه‌‪ ،‬چونكه‌ خودی‌‬ ‫خۆی‌ له‌باره‌ی‌ كێشه‌كانه‌وه‌ وتی‌ (ئێمه‌ حه‌ز‬ ‫ده‌كه‌ی����ن به‌اڵم واقیع ش����تێكی‌ تره‌) به‌ڕای‌‬ ‫من س����ااڵنه‌ گۆڕانكاریی‌ پێویسته‌ به‌اڵم بۆ‬ ‫ساڵی‌ خوێندنی‌ ‪2014‬ـ‪ 2015‬گرنگترین شت‬ ‫خوێندنی‌ ئاواره‌كان‌و كێش����ه‌كانی‌ پارێزگای‌‬ ‫دهۆكه‌‪.‬‬

‫پێكدادانی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان له‌سیستمی كوردستاندا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫چاره‌سه‌ره‌كانی قه‌یرانه‌كه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬چاره‌سه‌ری كاتیی قه‌یرانه‌كه‌‪:‬‬ ‫سیس����تمی كوردس����تان له‌نێوان دو‬ ‫بژارده‌ی قورس����دایه‌‪ ،‬له‌م ڕوه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ه����ه‌ردو بژارده‌كه‌ ته‌نها چاره‌س����ه‌ری‬ ‫كاتیی����ن‌و گ����ه‌ڕان ب����ۆ چاره‌س����ه‌ری‬ ‫بنه‌ڕه‌تیی ته‌نها له‌پڕۆژه‌یه‌كی فراوانی‬ ‫چاكس����ازیی سیاس����یی‌و ئابورییدایه‌‬ ‫له‌سیستمه‌كه‌دا بۆ گێڕانه‌وه‌ی بااڵنس‌و‬ ‫س����ه‌قامگیریی بۆی‪ .‬دو بژارده‌كه‌ش‬ ‫بریتین له‌‪:‬‬ ‫بژارده‌ی یه‌كه‌م قه‌رزی ده‌ره‌كی‪:‬‬ ‫به‌پێ����ی ده‌س����ته‌اڵته‌كان یاس����ای‬ ‫قه‌رز له‌عێراق‪ ،‬ده‌ستخس����تنی قه‌رزی‬ ‫ده‌ره‌كی����ی له‌هه‌رێمه‌كان����دا پابه‌ن����ده‌‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ندی����ی ناوه‌ن����ده‌وه‌‪ .‬به‌مه‌ش‬ ‫ده‌س����تبردن ب����ۆ ئه‌م فاكت����ه‌ره‌ یانی‬ ‫دروس����تكردنی گرژییه‌ك����ی تر له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ن����ددا‪ .‬بۆی����ه‌ وه‌رگرتن����ی قه‌رز‬ ‫پێش����ه‌كی ئه‌م كێش����ه‌یه‌ی له‌هه‌ناوی‬ ‫خۆی����دا هه‌ڵگرتوه‌و ئه‌م نوس����ینه‌ش‬ ‫به‌گریمان����ه‌ تێپ����ه‌ڕی ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان ده‌توانێ قه‌رز‬ ‫وه‌ربگرێت لێره‌ پرس����یاره‌ گه‌وره‌كان‬ ‫ده‌س����تپێده‌كه‌ن به‌تایبه‌تی دانه‌وه‌ی‬ ‫قه‌رزه‌ك����ه‌ ك����ه‌ ته‌نها داهات����ی نه‌وت‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ هه‌م زامنی پاره‌كه‌ بێت هه‌م‬ ‫قه‌رزه‌كه‌ بگێڕێته‌وه‌‪ .‬لێره‌وه‌ بابه‌ته‌كه‌‬ ‫له‌بابه‌تی ق����ه‌رز ده‌رده‌چێ����ت به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت به‌سلفه‌ وه‌رگرتن له‌سه‌ر نه‌وت‬

‫به‌اڵم له‌جیاتی وه‌رگرتنی پاره‌ی هه‌ر‬ ‫وه‌جبه‌یه‌كی نه‌وت ده‌كرێت وه‌رگرتنی‬ ‫پاره‌ی چه‌ند وه‌جبه‌یه‌ك پێش بخرێت‬ ‫وه‌ك قه‌رز‪ .‬لێره‌وه‌ هه‌رێم فرۆش����تنی‬ ‫نه‌وته‌كه‌ی مس����ۆگه‌ر ده‌كات به‌اڵم دو‬ ‫كێش����ه‌ی تری بۆ دروس����ت ده‌بێت‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان له‌گه‌ڵ س����ه‌رچاوه‌ی قه‌رز‪:‬‬ ‫كه‌ نرخی نه‌وتی فرۆش����راوه‌ پێویسته‌‬ ‫به‌هه‌رزانتر بێت له‌نرخ����ی جیهانیی‌و‬ ‫ڕێژه‌ی س����ودی پاره‌كه‌یه‌ كه‌ ده‌چێته‌‬ ‫سه‌ر قه‌رزه‌كه‌‪ .‬دوه‌میان كێشه‌ی پاره‌ی‬ ‫كۆمپانیاكانی نه‌وته‌ له‌كوردستاندا كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ عێراقدا زۆر جیاوازییان هه‌یه‌و‬ ‫بڕێكی زۆر گه‌وره‌ س����یوله‌یان ده‌وێت‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ی له‌كارك����ردن به‌رده‌وامبن‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ نه‌ ق����ه‌رز ده‌درێته‌وه‌و‬ ‫ن����ه‌ كۆمپانیای نه‌وتی����ش كارده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ر لێره‌شه‌وه‌یه‌ كه‌ سه‌رچاوه‌ی قه‌رز‬ ‫پێویس����تی به‌زامن����ی قه‌رزه‌كه‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌رهه‌می نه‌وت توش����ی كێشه‌‬ ‫بو كێ قه‌رزه‌كه‌ ده‌داته‌وه‌‪ .‬چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌مه‌ش پێویستی به‌ڕێژه‌یه‌ك له‌تێچون‬ ‫هه‌ی����ه‌ ده‌ن����ا هیچ بانكێ����ك ئاماده‌ی‬ ‫ئ����ه‌و زامنكردنه‌ی وه‌زعی سیاس����یی‌و‬ ‫ن����ه‌وت‌و ئابوریی كوردس����تان ناكات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌ڕای تێچونه‌كانی تر وه‌ك‬ ‫گواستنه‌وه‌و عه‌ماركردنی له‌كۆگاكانی‬ ‫توركیاو كرێی ترانزێت‌و‪ ..‬هتد‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫لێره‌وه‌ س����ه‌یری داهات����ی ته‌خمینیی‬ ‫نه‌وتی كوردس����تان بكه‌ی����ن ده‌بینین‬ ‫دانه‌وه‌ی ئه‌و قه‌رزه‌ چه‌ند دژواره‌ وه‌ك‬

‫له‌و خشته‌یه‌دا ده‌ركه‌وتوه‌‪ .‬ته‌خمینی‬ ‫هه‌نارده‌ی نه‌وتی كوردستان پابه‌ند‌ه‬ ‫به‌توانای هه‌رێم‌و كۆمپانیاكانی نه‌وت‬ ‫بۆ به‌رهه‌می ن����ه‌وت‌و له‌وه‌ش گرنگتر‬ ‫توان����ای لۆجس����تیكیی حكومه‌ت بۆ‬ ‫گواس����تنه‌وه‌ی نه‌وت ب����ۆ ده‌ره‌وه‌‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ پێشبینیی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫حكومه‌ت له‌ ‪2015‬وه‌ ده‌ستپێده‌كات‌و‬ ‫به‌ب����ڕی ‪ 500‬هه‌زار به‌رمیل له‌ڕۆژێكدا‌و‬ ‫توانای هه‌ره‌ به‌رزی لۆجستیشی یه‌ك‬ ‫ملی����ۆن به‌رمیله‌ هه‌ت����ا ‪2019‬و‪ ،‬بڕی‬ ‫قه‌رزه‌كه‌ش ‪ 5‬ملیار دۆالره‌‪ .‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫پاش ‪ 5‬ساڵ له‌دانه‌وه‌ی قه‌رز داهاتی‬ ‫نه‌وت����ی كوردس����تان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌مان ‪%10‬ی بوجه‌ی ناوه‌ند له‌ساڵی‬ ‫‪ 2013‬كه‌ ‪ 15‬ملیار دۆالر بو‪.‬‬ ‫بژارده‌ی دوه‌م‪ :‬ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ند‪:‬‬ ‫پێویسته‌ هه‌مو ڕێككه‌وتنێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ند له‌بواری نه‌وتدا نه‌مانگێڕێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ دواوه‌ كه‌ داماڵینی كوردس����تانه‌‬ ‫له‌كۆنترۆڵی سامانی نه‌وتی كوردستان‬ ‫بۆی����ه‌ پێویس����ته‌ له‌ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ن����د دو خاڵ����ی س����تراتیژیی‬ ‫دیاریبكرێت‪ ،‬یه‌كه‌میان‪ :‬به‌ش����داربون‬ ‫له‌سیاس����ه‌تی فرۆش����تنی ن����ه‌وت‪،‬‬ ‫دوه‌میان‪ :‬جیاكردنه‌وه‌ی پشكی ‪%17‬ی‌‬ ‫كوردستان‌و شایس����ته‌ كه‌ڵكه‌بوه‌كانی‬ ‫تری سااڵنی پێشوش‌و دانانی له‌بانكی‬ ‫تایبه‌ت به‌كوردس����تان‪ .‬به‌ده‌ر له‌م دو‬

‫خاڵه‌ ق����ه‌رزه‌ ده‌ره‌كیه‌ك����ه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫دورمه‌ودادا قازانجی سیاسیی‌و ئابوریی‬ ‫زیاتری بۆ كوردس����تان مس����ۆگه‌رتر‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬چاره‌سه‌ری بنه‌ڕه‌تیی‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئ����ه‌م چاره‌س����ه‌ره‌ ل����ه‌وه‌دا خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ ك����ه‌ نه‌وه‌ی نوێ به‌جدیی‬ ‫دادگایی ته‌مه‌نی ‪ 23‬ساڵی حوكمڕانیی‬ ‫كوردس����تان بك����ه‌ن‌و كاربك����ه‌ن ب����ۆ‬ ‫چاكس����ازیی جدیی له‌سیس����تمه‌كه‌یدا‬ ‫چونك����ه‌ چاره‌س����ه‌ری ڕاس����ته‌قینه‌ی‬ ‫قه‌یرانی دارایی‌و ئابوریی كوردس����تان‬ ‫ته‌نه����او ته‌نها له‌ناو كایه‌ سیاس����یی‌و‬ ‫ئابوریه‌كانی كوردس����تان خۆیدایه‌تی‌و‬ ‫پێویسته‌ له‌وێدا بۆ چاره‌سه‌ر بگه‌ڕێین‬ ‫نه‌ك له‌بوجه‌ی ناوه‌ندو قه‌رزی ده‌ره‌كی‬ ‫وه‌ك سیس����تمی سیاس����یی‌و ئابوریی‬ ‫كوردستان ئێستا ده‌یكات‪ .‬مێژوی ‪23‬‬ ‫ساڵه‌ی حوكمڕانیی سیستمی ئێستای‬ ‫كوردستان ده‌ریخست كه‌ به‌ئه‌ندازه‌ی‬ ‫شكستی ئابوریی‌و سیاسیی سیستمی‬ ‫عێراقی����ی له‌ته‌مه‌ن����ی نزیك����ه‌ی یه‌ك‬ ‫سه‌ده‌ی خۆیدا‪ ،‬سیستمی كوردستانیش‬ ‫شكس����تیخواردوه‌ به‌ده‌ست سیستمی‬ ‫حزبیی واڵت‌و ته‌سلیمبون به‌قه‌ده‌ری‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی ته‌س����كی تایبه‌ت له‌سه‌ر‬ ‫حسابی به‌ژه‌وه‌ندیی گشتیی كه‌ ئێستا‬ ‫بۆ ئاستێك كێش����ه‌كان گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫لوتك����ه‌ ك����ه‌ چاره‌س����ه‌ركردن ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌عێراقدا به‌دابه‌ش����بونی سیستمه‌كه‌‬

‫كۆتایی بێت ئه‌وا له‌به‌رده‌م شكس����تی‬ ‫ده‌ستاوده‌س����تنه‌كردنی ده‌س����ته‌اڵت‌و‬ ‫پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی پڕۆسه‌ی دیموكراسیی‬ ‫له‌كوردس����تاندا ترس����ی له‌دایكبونی‬ ‫گۆڕین به‌شۆڕش دێته‌ ئاراوه‌‪ .‬بۆیه‌ بۆ‬ ‫پێشگرتن له‌و قه‌یرانه‌ چاوه‌ڕوانكراوه‌‬ ‫ئه‌و پێشنیاره‌ چاكسازییانه‌ ده‌خه‌ینه‌‬ ‫ڕو‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬چاره‌سه‌ری ده‌القه‌ی‬ ‫پڕۆفیشناڵیی‪:‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌گێڕان����ه‌وه‌ی جومگه‌كانی‬ ‫بڕی����ار دروس����تكردن له‌سیس����تمی‬ ‫كوردس����تاندا بۆ خه‌ڵكی پڕۆفیشناڵ‌و‬ ‫ته‌كنۆك����رات به‌پل����ه‌ بااڵكانیش����ه‌وه‌و‬ ‫ده‌بێت سیس����تم به‌جێبهێڵرێت بۆ ئه‌و‬ ‫خه‌ڵك����ه‌ پیش����ه‌ییانه‌ی لێیتێده‌گه‌ن‬ ‫چونكه‌ ئێس����تا به‌ته‌واویی شكس����تی‬ ‫به‌غه‌نیمه‌كردن����ی پۆس����ت له‌الی����ه‌ن‬ ‫حزب����ه‌وه‌ ده‌ركه‌وت‌و چیت����ر ڕه‌وا نیه‌‬ ‫پێكدادان����ی به‌رژه‌وه‌ندیی گش����تیی‌و‬ ‫تایبه‌ت����ی ك����ۆی سیس����تمه‌كه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌ره‌سی زیاتر به‌رێ‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬كاراكردنی فیلته‌ره‌كانی‬ ‫كۆنترۆڵی سیستم‪:‬‬ ‫سیس����تمی كوردس����تان پێویسته‌‬ ‫فاكته‌ره‌كان����ی كۆنترۆڵ ك����ه‌ بریتین‬ ‫له‌فیلته‌ره‌كانی چاودێریی (یاس����ایی‪،‬‬ ‫دارایی‌و كارگێڕیی) زۆر كاراو بێالیه‌ن‬ ‫بن‌و س����ه‌روه‌ریی یاس����اش مسۆگه‌ر‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫سێهه‌م‪ :‬پالن‌و بودجه‌‪:‬‬ ‫سیس���تم به‌ب���ێ پ�ل�ان‌و بودج��� ‌ه‬ ‫له‌ئالیه‌تێكی مه‌سره‌فگه‌رایی سوڵتانیی‬ ‫زیاتر چیتر نیه‌و ده‌یان قه‌رزو بودجه‌ی‬ ‫به‌غداش ب���ه‌ده‌ردی ئه‌وانه‌ی پێش���و‬ ‫ده‌چن‌و گه‌نده‌ڵیی به‌هه‌ده‌ریان ده‌بات‬ ‫چونكه‌ ئێس���تا دو هه‌باشه‌ی گه‌وره‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی���ی‌و به‌هه‌ده‌ردانی یاس���ایی‌و‬ ‫نایاس���ایی له‌كوردس���تاندا له‌كاردان‬ ‫ك���ه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ر جوڵ���ه‌و چاالكییه‌كی‬ ‫سیاس���یی‌و س���ه‌ربازیی‌و ئابوری���ی‬ ‫ئه‌وانیش چاالكتر ده‌بن‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬هاورده‌ –جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‪:‬‬ ‫له‌دنیادا ئامانجی ئابوریی له‌هاورده‌و‬ ‫گومرگ بریتی نیه‌ له‌ده‌ستكه‌وتی پاره‌ بۆ‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌داتێكی زۆر‬ ‫گرنگ‌و كارای حكومه‌ته‌ بۆ ڕێكخستنی‬ ‫ئابوری���ی واڵت به‌رامب���ه‌ر ئابوری���ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ به‌ئاڕاسته‌یه‌ك كه‌ ڕێكخستنی‬ ‫ه���اورده‌و گوم���رگ بب���ن به‌چه‌ترێك‬ ‫بۆ پاراس���تنی ئابوریی نیش���تیمانیی‬ ‫له‌ئیختیراقی سه‌لبی سیستمی ده‌ره‌وه‌و‬ ‫دابینكردنی پێداویستیه‌كانی جیهازی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی نیش���تیمانیی مسۆگه‌ر‬ ‫بكات له‌كه‌ره‌سه‌ی خاوو ته‌كنۆلۆجیا‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی كاركردنی سیس���تمی‬ ‫ه���اورده‌ – جیه���ازی به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ چاالكیه‌كان���ی دژی‬ ‫به‌رهه‌می نیشتیمانیه‌‪.‬‬

‫ناسیۆنالیزمی کوردیی لەنێوان دوێنێ‌و ئەمڕۆدا ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫کاریگەری���ی ئ���ەو وێنان���ەی ل���ەم‬ ‫خۆڕاگری���ەوە لەزورب���ەی کەناڵ���ە‬ ‫جیهانیەکانەوە پەخش ئەکرا‪ ،‬ئەوە هیچ‬ ‫جیهان���ی درەوەی راچڵەکاندو لەهەمو‬ ‫الیەک���ەوە پش���تگیریی بۆ ئەم ش���ارە‬ ‫فراوانکرد‪ ،‬بەڵکو ناوخۆی کوردستانیشی‬ ‫لەهەم���و پارچەکان���دا راچڵەکاندو بۆ‬ ‫یەکەمجار هەمو خەڵکی کوردس���تانی‌‬ ‫بەجۆرێ���ک وروژاند‪ ،‬کە بەڕاس���ت بۆ‬ ‫یەکەمجارە هەمو هەست بکەن کوردن‌و‬ ‫س���ەر بەیەک نەتەوەن‌و هەمو بەشدارن‬ ‫هەم لەخ���ەم‌و ئازارەکان���ی کۆبانیدا‪،‬‬ ‫ه���ەم لەس���ەرکەوتن‌و خۆڕاگریەکەیدا‪.‬‬ ‫بۆ یەکەمجار پش���تگیریەکی بەرفراوان‬

‫بۆ ش���ارێکی کوردس���تانیی دروس���ت‬ ‫ئەبێ���ت کە رەنگ���ە تەنانەت پێش ئەم‬ ‫روداوانە خەڵکێکی زۆر هەر ناویش���یان‬ ‫نەبیستبێت‌و نەش���یانزانیبێت شارێکی‬ ‫کوردیە‪.‬‬ ‫کاریگەری���ی‌ ئەو وێن���ەو هەوااڵنەی‬ ‫لەکەناڵەکان���ی راگەیاندن���ی جیهانیی‌و‬ ‫ناوچەی���ی‌و ناوخۆیی���ەوە س���ەبارەت‬ ‫بەکۆبان���ی ب�ڵ�او ئەب���ۆوە‪ ،‬بەجۆرێک‬ ‫خەڵکی ئێم���ەی تەیارکرد کە تەنانەت‬ ‫ناکۆکتری���ن هێ���زە سیاس���یەکانی‬ ‫کوردس���تانی ناچارکرد ب���ەوەی نەک‬ ‫هەر گوێ لەیەک بگ���رن‪ ،‬بەڵکو هەمو‬ ‫ناکۆکیە حزبیەکانی خۆیان بخەنە الوەو‬

‫هاریکاریی یەک بک���ەن‪ .‬هەر ئەوەندە‬ ‫بەسە بڵێین کە پاش سااڵنێک لەگرژیی‬ ‫(بەتایبەتی لەنێوان پارتی‌و پەیەده‌دا)‬ ‫پەرلەمانی کوردس���تان بەفەرمیی دانی‬ ‫بەکانتۆنەکانی کوردستانی رۆژئاوادا نا‪،‬‬ ‫بەبێ ئ���ەوەی روبەڕوی ناڕازیبونی هیچ‬ ‫فراکسیۆنیک ببێتەوە‪.‬‬ ‫لەپ���اڵ ئەمەدا س���ەرەڕای هەمو ئەو‬ ‫ناکۆکییانەی لەنێوان حزبە سیاسیەکانی‬ ‫کوردستاندا هەیەو سەرەڕای دابەشبونی‬ ‫جوگرافیای کوردستان بەسەر ئەم الیەنە‬ ‫ناکۆکانەدا‪ ،‬لەکاتێکدا هێزی پێشمەرگەی‬ ‫کوردس���تانی باش���ور ب���ۆ هاوکاری���ی‬ ‫براکانی���ان لەکۆبان���ی بەڕێکەوتن‪ ،‬ئەو‬

‫پێش���وازیە بێ وێنەیەی لەالیەن هەمو‬ ‫گوندو ناوچەو ش���ارێکی کوردس���تانی‬ ‫باکورەوە لێیانکرا‪ ،‬دۆخێکی دروستکرد‬ ‫کە هەمو ملمالنێ حزبیی‌و سیاسیەکانی‬ ‫ناوخۆی ن���ەک خس���تە دواوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەجۆرێک الیەنە سیاس���یە ناکۆکەکانی‬ ‫شەرمەزارکردوە کە ئەس���تەمە بتوانن‬ ‫ئ���ەو یەکانگیریە کاڵبکەن���ەوە‪ .‬وێنەی‬ ‫ئەو ه���ەزاران هاواڵتیەی کوردس���تانی‬ ‫باکور(کە زوربەی���ان لەژێر کاریگەریی‬ ‫پەکەکەدان) کە بەحەماس���ەتێکی بێ‬ ‫وێنەوە پێش���وازییان لەپێشمەرگەکانی‬ ‫باشوری کوردستان ئەکرد (کە سەرۆکی‬ ‫هەرێمەکەی پارتیە)‪ ،‬ناس���یۆنالیزمێک‬

‫دەرئەخ���ات کە بکەرەکان���ی بەرنامەو‬ ‫ئەجەندای هێزە سیاسیەکانی کوردستان‬ ‫نیە‪ ،‬بەڵکو خەڵکی کوردستانە کە لەم‬ ‫دۆخەدا چۆتە سەرو ملمالنێی سیاسی‬ ‫هێزە کوردیەکانەوە‪.‬‬ ‫لەجیهانێک���ی تازەدا ئەژین کە وێنەو‬ ‫ه���ەواڵ‪ ،‬زۆر زیاتر لەک���رداری بکەرە‬ ‫سیاس���یەکان توان���ای دروس���تکردنی‬ ‫خەیاڵ���ی سیاس���یی ناس���یۆنالیزمیان‬ ‫هەی���ە‪ .‬لەقۆناغی پێش���ودا ئەوە هێزە‬ ‫سیاس���یەکان بون ئەیانویست بکەری‬ ‫دروستکردنی ئەم خەیاڵە بن‌و‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ناکۆکی���ی ناوخۆو نەبون���ی ئامرازەوە‪،‬‬ ‫نەیانتوان���ی ئەم کارە بکەن‪ .‬بەاڵم لەم‬

‫قۆناغەدا ئەوە راگەیاندن‌و وێنەو رەنگە‪،‬‬ ‫کە سەرتاس���ەری گەلێ���ک بەجۆرێک‬ ‫ئەجوڵێنێ���ت کە باز بەس���ەر ناکۆکیی‬ ‫هێزە سیاسیەکانی کوردستاندا ئەنێت‌و‪،‬‬ ‫بەجۆرێک یەکدەن���گ‌و ڕایان ئەکات کە‬ ‫الیەن���ە ناکۆکە سیاس���یەکانیش ناچار‬ ‫بەوە ئەکات بچنە پاڵیان‪.‬‬ ‫ناسیۆنالێزمی ئەمڕۆ بەرلەوەی کرداری‬ ‫بکەرە سیاس���یەکانی بێت‪ ،‬کردارێکی‬ ‫جەماوه‌ریە ک���ە بەهۆی کاریگەریەکانی‬ ‫تەکنەلۆژی���ای پەیوەندیەوە هەس���تی‌‬ ‫ئەوتۆی���ان تیا ئەجوڵێت ک���ە هەرگیز‬ ‫پێش���تر نه‌ بەو رادەیە نە بەو جدیەتە‬ ‫هەیانبوە‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫پارتی‌و یەکێتی‌و گۆڕان‪..‬‬ ‫لەناو ئەحکامەکانی شەڕدا‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫رۆژی جیهانیی پاڵپشتیی له‌کۆبانی‬

‫عەبدولرەزاق شەریف‬ ‫دو س���اڵ بەر لەئێس���تاو لەرۆژنامەی ئاوێنە‪ ،‬بەهەمان ناونیش���ان (ئەو دەم‬ ‫لەبری "لەناو" نوس���یبوم لەبەردەم ئەحکامەکانی شەڕدا)‪ ،‬هەمان ئەم گۆشەی‬ ‫پەنجەرەیەم کردەوە‪.‬‬ ‫ئەو س���ەروەختە پارتی‌و یەکێتی دور لەئێستا ڕێک‌و تەبا‪ ،‬دوانەی حوکمڕانی‬ ‫کوردستان بون‌و گۆڕانیش بەرامبەریان ئۆپۆزسیۆنێکی ناتەبا بو‪.‬‬ ‫تیایدا نوسرابو‪:‬‬ ‫گڕکان���ی بەرژەوەندییە سیاس���یی‌و ئابورییەکانی زلهێزەکان���ی دنیا الی ئێمە‬ ‫لەکواڵندایە‪.‬‬ ‫ش���ەڕ‪ ،‬تەرەفگیریی‌و دابەش���بونی کورد لەپێش���خاندایە‪ ،‬مەترسی پەرتبونی‬ ‫ئیداریی‌و سیاسیی‌‌و جواگرافی خاک‌و نەتەوە زیاتر دەبێت‪.‬‬ ‫پارت���ی‌و یەکێتی میللەتەکەم���ان بەهەڵدێری هەورازی زەمان���ەو جارێکی تر‬ ‫دوبارەبون���ەوەی کۆمیدیای مێژویەک ئەس���پێرن‪ ،‬جگ���ە لەماڵوێرانی چیتری‬ ‫لێناکەوێتەوە‪.‬‬ ‫گۆڕان دەتوانێ خۆی بکات بەو تاوێرە گەورەیەی بۆشایی نێوان پارتی‌و یەکێتی‬ ‫پڕبکاتەوەو دواجار س���ێکوچکەیەکی پتەو بۆ ڕوبەڕوبونەوەی مەترس���ییەکان‬ ‫پێکبهێنن‪.‬‬ ‫هەمو ئەوان���ە رویاندا‪ ،‬تەنیا س���ێکوچکەی پێکهاتن‌و یەکگرت���ن‌ لەنێوانیاندا‬ ‫ڕوینەدا‪ ،‬کە دەبوایە پێش هاتنی ش���ەڕو الی کەمی لەس���ەروەختی شەڕەکەدا‬ ‫ڕویبدایە‪.‬‬ ‫یەکێتی لەتەرەفگیریداو ڕەنگە لەبێدەسەاڵتیش���یدا بوبێت‪ ،‬هێزی عەش���ایەرو‬ ‫میلیش���یای عەرەبی شیعەی لەس���ێبەری س���ەرکردایەتی عەمەلیاتی سوپای‬ ‫قودس���ی ئێرانیدا‪ ،‬موعەزەزو موکەڕەم گەڕاندەوە خاکی عەزیزو کەریمی کوردو‬ ‫حاکمیەت���ی لەناوچە دابڕاوەکان ڕادەس���تکردەوە‪ ،‬لەکاتێکدا‌و لەدوای کەوتنی‬ ‫موس���ڵ‌و شکان‌و هەاڵتنی س���وپای عێراقی لەو ناوچانەدا‪ ،‬بەخەونیش لەبڕوای‬ ‫هاتنەوەی خاکی کوردستاندا نەبون‪.‬‬ ‫پارتی کە س���ێپەڕەی ئەردۆغان‌و دۆس���یەی نەوت‌و ئومێدی ئیس���تقاللی بۆ‬ ‫هێنابوینە پش���تێن‪ ،‬لەئەوەڵ فیش���ەکدا‪ ،‬هێژێ تورک نائومێ���دی کردن‪ ،‬ئەو‬ ‫نائومێدیەش ڕێگای بەغدای بەوێڵی پێگرتن‌و بەدوای پوڵی موچەوە دەرگاکانی‬ ‫پایتەختە جیاجیاکان دادەخەن‌و دەکەن���ەوە‪ .‬وایانکردەوە خەڵکی بەرامبەری‬ ‫موچە بەدەواعشەکانیش ڕازی ببێت‪.‬‬ ‫گۆڕان بۆشاییەکەی بەباش���ی پڕ نەکردەوە‪ ،‬یان سێکوچکەیەکی هاوسەنگی‬ ‫دروس���تنەکرد کەبتوانێ���ت پارتی‌و یەکێت���ی بهێنێتە ژێر ب���اری متمانەیەکی‬ ‫نیش���تمانی‌و نەتەوەیی بەتێزەکانی خۆی‪ ،‬کە ئەو متمانەیە گرەنتی حوکمڕانی‌و‬ ‫پێکەوە ژیان‌و بەرگریی‌و سەرکەوتنی شەڕ‌و مەترسییەکانیش بو‪.‬‬ ‫ئێستا لەناو ئەحکامەکانی شەڕێکی سەخت‌و دژواردا‪ ،‬پارتی‌و یەکێتی‌و گۆڕان‬ ‫بەب���اش یان خراپ دامەزراوەی حوکمدارێتیی‌و خەڵک‌و حزبیان هەیە‪ ،‬رەئیس‌و‬ ‫مەرئوس���ەکان بۆ خۆیان‌و بۆ ئێمەش ئاشکرایە‪ ،‬تەنیا دەرفەت بۆ سەرکەوتن‌و‬ ‫مانەوە بۆ ئایندەی پێکەوەیی سێکوچکەیەکی سازو هاوسەنگی نێوانیانە‪.‬‬ ‫لێ���رەش ب���ەدواوە بنکۆڵکردنی تەختی ئەو س���ێپایە‪ ،‬جۆرێ���ک لەخیانەتی‬ ‫نیشتمانییە‪.‬‬

‫ریکالم‬