ژماره‌ 452

‫ریکالم‬

‫کۆبانی‬ ‫هه‌ره‌سی‬ ‫ب ‌ه داعش هێنا‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)452‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/11/11‬‬

‫ی ژنه‌‬ ‫ی دوه‌م ‌‬ ‫دیو ‌‬ ‫سیاسییه‌كان‬

‫‪17‬‬

‫گه‌شتیارانی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌زۆریی‌ رو له‌كوێ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌‌؟‬

‫دوای ‪ 53‬رۆژ‬ ‫ئیشکگرتن به‌دیار‬ ‫کۆبانییه‌وه‌‬ ‫شه‌هیدکرا‬

‫‪8‬‬

‫‪18‬‬ ‫خوێندن له‌م‬ ‫به‌شان ‌ه ته‌مه‌ن‬ ‫به‌فیڕۆدانه‌!‬

‫‪12‬‬

‫‪20‬‬

‫ی باڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ملمالنێ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ناو یه‌كێتی ‌‬ ‫پۆست ‌ه حكومییه‌كان‪،‬‬ ‫ده‌گاته‌ گوێی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ‪6‬‬

‫كوردستان ده‌بێت ‌ه مه‌یدان ‌ی جه‌نگ‌و بازرگانی ‌ی له‌گه‌ ‌ڵ داعش‬ ‫ی جه‌نگ‌و‬ ‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ڵ‌ گه‌رمبون ‌‬ ‫پێكدادانی‌ كوردستان له‌گه‌ل داعشدا‪،‬‬ ‫ی مامه‌ڵه‌و جموجۆڵی‌ بازرگانییش‬ ‫بازاڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ داعش گ���ه‌رم ده‌بێت‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫چه‌ن���د زانیاری���ی‌‌و داتای���ه‌ك ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���ت ئاوێن ‌ه گه‌یشتون قه‌باره‌ ‌‬ ‫بازرگانییك���ردن به‌نه‌وت‌و ئوتومبێل‌و‬ ‫ی‬ ‫غازو می���وه‌ له‌گه‌ڵ‌ داع���ش نزیكه‌ ‌‬ ‫ملی���ۆن‌و نیوێ���ك دۆالره‌ له‌رۆژێكدا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا كوردس���تان بوه‌ت ‌ه مه‌یدان ‌‬ ‫جه‌نگ‌و بازرگانیی‌ له‌گه‌ڵ‌ داعش‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ���ی‬ ‫زانیاریه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫بازرگانی���ی له‌گ���ه‌ڵ داع���ش ده‌كه‌ن‬ ‫به‌س���ه‌ر س���ێ توێژدا دابه‌ش���بون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌میان ژماره‌یه‌ك به‌رپرسی حزبی ‌‬ ‫بااڵده‌ستییان له‌بازرگانیه‌كه‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دوه‌م ژماره‌یه‌ك به‌رپرس���ی ئه‌منیی‬ ‫بااڵ كه‌ نزیك���ن له‌به‌ره‌كانی جه‌نگ‌و‬ ‫كارئاس���انییان كردوه‌‪ ،‬سێیه‌میشیان‬ ‫ژماره‌یه‌ك س���ه‌رمایه‌دار‌ه ك ‌ه هه‌وڵی‬ ‫س���اغكردنه‌وه‌ی ئه‌و نه‌وت ‌ه ره‌شه‌یان‬ ‫داوه‌و ئۆتۆمبێلی���ان ب���ۆ داع���ش‬ ‫په‌یداكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ش له‌بازرگانی���ی نێ���وان‬ ‫به‌رپرس���ان‌و داع���ش رۆژان���ه‌ بایی‬ ‫(‪ 1‬ملی���ۆن‌و ‪ 400‬ه���ه‌زار دۆالر)‬ ‫له‌نه‌وت���ی ڕه‌ش‌و (‪ 210‬ملیۆن) دینار‬ ‫له‌قاچاغچێتی���ی غ���از له‌گه‌ڵ داعش‬ ‫كراوه‌و له‌سێ مانگیشدا (‪ 60‬ملیۆن‬

‫دۆالر) ئۆتۆمبیل فرۆشراوه‌ به‌داعش‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌نگ���ۆی فرۆش���تن‌و‬ ‫قاچاغچێتیی چ���ه‌ك به‌داعش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی رابردوش���دا هه‌واڵ ‌‬ ‫رێگه‌نه‌دان به‌نیشتنه‌وه‌ی فرۆكه‌یه‌ك‬ ‫له‌فرۆكه‌خانه‌ی سلێمانی‌و نیشتنه‌وه‌ی‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌غ���دا باڵوبۆوه‌‪ .‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگاداریش له‌ناو یه‌كێتیی‌ نیشتیمانی ‌‬ ‫ی ئاشكرا‬ ‫كوردستان كه‌ نه‌یویست ناو ‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌و‬ ‫فرۆكه‌ی��� ‌ه ‪ 44‬ته‌ن چه‌ك���ی‌ تێدا بو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ هه‌مه‌جۆر ب���ون‪ ،‬له‌وانه‌ چه‌ك ‌‬ ‫دژه‌ تانك���ی‌ تێ���دا بوه‌‪ ،‬موش���ه‌كی‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌قاندن���ه‌وه‌ی‌ تان���ك‪ ،‬جۆره‌كان��� ‌‬ ‫دۆش���كه‌ی‌ پێش���كه‌وتو‪ ،‬بیكه‌یسی‌‌و‬ ‫ئاڕبیج���ی‌‪ ،‬دوربین���ی‌ ش���ه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندی���ن جۆره‌ چ���ه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی ‌‬ ‫تریش"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫گش���تیی‌ فرۆكه‌خانه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬تاهیر عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند " ئ���ه‌و فرۆكه‌یه‌ له‌چیكه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌بو‬ ‫هاتب���وو مۆڵه‌تی‌ نیش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌فرۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێم ‌ه‬ ‫نه‌مانهێش���ت بنیش���ێته‌وه‌‪ ،‬ناشزانین‬ ‫ی بوه‌‌و هی‌ كێ‌ بوه‌و بۆ‬ ‫ی چ‌‬ ‫باره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫كێش هاتوه‌"‪.‬‬

‫‪4&3‬‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌ک له‌سه‌نگه‌ری روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی داعشدا‬

‫‪AFP‬‬

‫زیاد ل ‌ه ‪ 300‬كه‌س‬ ‫له‌مه‌كته‌بی‌ راگه‌یاندن ‌ی ك ‌ه رێنمایی‌ ته‌ندروستیمان‬ ‫به‌مام جه‌الل ده‌دا به‌قسه‌ی‌ نه‌ده‌كردین‬ ‫یه‌كێتی ‌ی ده‌رده‌كرێن‬ ‫یه‌كێك له‌پزیشكه‌ تایبه‌تیه‌كانی‌ تاڵه‌بانی‌‪:‬‬

‫چه‌ند رۆژێك���ه‌ ‪ 300‬كه‌س له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ یه‌كێتی���ی‌ ده‌رك���راون‪،‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ یه‌كێتی���ی‌ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنن���ه‌وه‌ ب���ۆ رێكخس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیش‌و كاره‌كان‌و بونی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫ن���او حزبه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ن���دێ‌ له‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌رك���راون پێیانوای���ه‌ هۆكاره‌ك���ه‌ی‌‬ ‫"باڵباڵێنی‌ ناو حزبه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬یاری���ده‌ده‌ری‌‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌كته‌بی‌ راگه‌یاندنی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫مسته‌فا ساڵح كه‌ریم به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬

‫ك���ه‌ "ئه‌وه‌ی‌ له‌ش���وێنی‌ ت���ر موچه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێت ی���ان كاره‌ك���ه‌ی‌ ته‌واوبوبێت‬ ‫له‌مه‌كته‌بی‌ راگه‌یاندن گرێبه‌س���تی‌ بۆ‬ ‫نوێ ناكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ ناوه‌ن���دی‌ راگه‌یاندن���ی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك ده‌زگای‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ له‌خۆده‌گرێت‌و نزیكه‌ی‌ ‪2600‬‬ ‫كه‌س موچه‌ی‌ له‌سه‌ر وه‌رده‌گرن‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫دكتۆر قه‌له‌نده‌ر كه‌سنه‌زانی كه‌ یه‌كێك بو‌ه‬ ‫له‌پزیش���كه‌ تایبه‌ته‌کانی تاڵه‌بانی ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌ ڕێنمایی ته‌ندروس���تیمان به‌مام جه‌الل‬ ‫ده‌دا كه‌مترین جار به‌قسه‌ی ده‌كردین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬كه‌س���نه‌زانی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌گۆڤ���اری‌‬ ‫ئاوێنه‌كان رایگه‌یاند كه‌ "له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك‬ ‫پزیشكی تردا تیمێك بوین ئه‌گه‌ر مام جه‌الل‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی هه‌بوایه‌ هه‌ر یه‌كه‌مان به‌پێی‬ ‫ش���اره‌زایه‌كه‌ی خۆی رێنماییمان پێده‌دا‪،‬‬ ‫هه‌تا ‪ 2005‬پزیش���كی ئه‌و بوم‌و ماوه‌ماوه‌‬

‫س���ه‌ردانم ده‌كردو رێنماییم پێده‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌مترین جار گوێی به‌قس���ه‌كانمان ده‌دا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێشبینیم ده‌كرد نه‌خۆش بكه‌وێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی نه‌خۆشكه‌وتنه‌كه‌ی ئه‌مدواییه‌ی‬ ‫تاڵه‌بانییش���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌س���نه‌زانی‌ وت���ی‌‬ ‫"پزیشكێكی شاره‌زای كورد هه‌یه‌ له‌به‌ریتانیا‬ ‫زۆر زیره‌كه‌ به‌ن���اوی د‪.‬فه‌رهاد حه‌وێزی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌كاتی نه‌خۆشكه‌وتنی ئه‌مدواییه‌ی‬ ‫مام جه‌الل راسته‌وخۆ راوێژیان به‌و پزیشكه‌‬ ‫بكردایه‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئێس���تا مام جه‌الل‬ ‫‪ %90‬جیاوازی���ی ده‌بو له‌گه‌ڵ ئێس���تا‪ ،‬زۆر‬

‫زۆر باش���تر‬ ‫ده‌بو"‪.‬‬

‫ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ ‌ی زیاد‬ ‫له‌موچه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌ی ‌ه ئاشكرا‬ ‫ده‌بن‬ ‫گرفتی‌ دارایی‌‌و نه‌ناردن ‌‬ ‫ی‬ ‫موچه‌ له‌الیه‌ن به‌غداوه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسانی‌ هه‌رێمی‌ ناچاركردوه‌‬ ‫به‌خه‌رجییه‌كانیاندا بچنه‌وه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌دا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫كه‌ موچه‌ وه‌رده‌گرن‌و ده‌وام‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬كه‌ به‌موچه‌خۆری‌ بن دیوار‬ ‫ناسراون‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت‌و ده‌سته‌ی‌ ده‌ستپاكیی‌‬ ‫هه‌رێم سه‌رو لیژنه‌یان دروستكردوه‌‌و‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌و بندیوارانه‌دا ده‌گه‌ڕێن‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ی چاره‌سه‌ربكرێن"‬ ‫"كێشه‌كانی‌ یه‌كێتیی‌ له‌وه‌ زۆرترن به‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌ندامێك���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی ‌‬ ‫ی‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ كۆمه‌ڵێك كێشه‌و‬ ‫گرفت له‌ناو یه‌كێتیی‌ سه‌ریانهه‌ڵداوه‌و‬ ‫بڕیاره‌كانیش به‌شێوه‌ی‌ ده‌سته‌جه‌معیی‌‬ ‫نی���ن‪ ،‬پێش���یوایه‌ ئ���ه‌و كێش���انه‌‬ ‫له‌وان���ه‌ زۆرت���رن به‌كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك‬

‫چاره‌سه‌ربكرێن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌رزان ئه‌حمه‌د‬ ‫كورده‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ "ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆره‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك كێشه‌و گرفت له‌ناو‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫یه‌كێتی���ی‌ س���ه‌ریانهه‌ڵداوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ناو مه‌كته‌بی‌ سیاسییشدا ماوه‌یه‌كه‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ ناكرێت له‌س���ه‌ر هه‌ندێك‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ناوخۆم���ان كه‌ بڕی���اره‌كان‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ ده‌س���ته‌جه‌معیی‌ نی���ن‌و‬ ‫وه‌كو پێویس���ت گوێ‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌‬

‫ناگیرێت‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌م گرفتانه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خوازێت كه‌ راس���ته‌وخۆ په‌نجه‌یان‬ ‫بخرێته‌ سه‌رو هه‌ر ئاوا به‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫چاره‌سه‌رناكرێن"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌ی���ه‌ بڕیاربو‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتیی‌‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫بكرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌نجامن���ه‌درا به‌هۆی‌ به‌وت���ه‌ی‌ ئه‌و كه‌ بۆخ���ۆی‌ یه‌كێك بو‬ ‫ئاماده‌نه‌بون���ی‌ ژماره‌ی���ه‌ك ئه‌ندامی‌ له‌وانه‌وی‌ به‌شداریی‌ نه‌كردوه‌‪" ،‬پێویسته‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌رزان هۆكاری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ بڕیاره‌كانی‌ به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫نه‌چون���ه‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ بێ���ت‌و مه‌رجه‌عی���ه‌ت بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ كه‌ "گرفته‌كان له‌وه‌ زۆرترن مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌‪ ،‬چونكه‌ لێره‌و له‌وێ‌‬ ‫به‌كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك چاره‌س���ه‌ربكرێن"‪ .‬به‌مه‌زاجی‌ شه‌خسیی‌ بڕیار ده‌درێت"‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫"له‌گشت مه‌كۆكانی‌ گۆڕان‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌کرێت‪ ،‬كه‌الر نه‌بێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاراز محه‌مه‌د‬ ‫مه‌كۆی كه‌الری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫له‌مێژوی دروستبونیه‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫تاكه‌ یه‌ك هه‌ڵبژاردنی تێدا كراوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌ویش بێكێشه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬تا ئێستاش‬ ‫دیار نیه‌ كه‌ی هه‌ڵبژاردن له‌مه‌كۆدا‬ ‫ئه‌كرێت‌و به‌رپرسی ژوری په‌یجوری‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌ش ئه‌ڵێت "له‌سه‌رجه‌م‬ ‫مه‌كۆكاندا هه‌ڵبژاردن ئه‌كه‌ین به‌اڵم‬ ‫هیچ بڕیارێكمان بۆ كه‌الر نه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ركان ره‌ئوف به‌رپرسی نوسینگه‌ی‬ ‫كه‌ی ئێ����ن ئێ����ن له‌ك����ه‌الر به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان����د كه‌ پێش����تر به‌ه����ۆی بونی‬ ‫كێش����ه‌و‌ه له‌ن����او مه‌كۆی ك����ه‌الر چه‌ند‬ ‫جارێك ب����اس له‌گۆڕانكاریی كراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌میش����ه‌ ناوی م����ن هاتوه‌ وه‌ك‬ ‫كه‌سێك بۆ وه‌رگرتنی پۆستی باژێڕوان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مجاره‌ هیچ ئاگادارنیم‌و ناشزانم‬

‫كه‌ مه‌كۆ دائه‌خرێت یان ستافێكی تازه‌ی‬ ‫بۆ هه‌ڵئه‌بژێررێت"‪.‬‬ ‫هاوكات شه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا به‌رپرسی‬ ‫ژوری په‌یج����وری بزوتن����ه‌وه‌ گ����ۆڕان‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "مه‌كۆی كه‌الر‬ ‫هه‌ندێك كێشه‌یان هه‌یه‌ له‌ناو خۆیاندا"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی ك����ه‌ بۆچ����ی‬ ‫له‌گرده‌كه‌وه‌ ت����ا ئێس����تا هه‌وڵنه‌دراوه‌‬ ‫كێش����ه‌كان چاره‌س����ه‌ربكرێن‪ ،‬وت����ی‬ ‫"كێشه‌كان نه‌رمییان تێكه‌وتوه‌و هه‌وڵی‬ ‫چاره‌سه‌ری ئه‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ناوب����راو وتیش����ی "ب����ۆ ئه‌مس����اڵ‬ ‫بڕیارمان����داوه‌ هه‌ڵب����ژاردن بكه‌ی����ن‬ ‫له‌س����ه‌رجه‌م مه‌كۆكاندا به‌اڵم بۆ كه‌الر‬ ‫هیچ بڕیارێكمان نه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی ده‌وترێ����ت ك����ه‌‬ ‫كه‌سانێك له‌مه‌كۆی‌ سه‌ره‌كی‌ گۆڕانه‌وه‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ ده‌ست ده‌خه‌نه‌ ناو ئیشه‌كانی‬ ‫مه‌كۆی كه‌الره‌وه‌‪ ،‬ناوبراو وتی "شتی وا‬ ‫نیه‌"‪.‬‬

‫به‌رنامه‌ نوێكه‌ی ڕو‌وداو‬ ‫دوای تۆمار‌كردنی په‌خشناكرێت‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫هه‌فته‌ی رابردو یه‌كه‌مین زنجیره‌ی‬ ‫به‌رنامه‌ی "چوار قۆڵی" كه‌ناڵی‬ ‫ڕو‪،‬داو تۆماركرا‪ ،‬به‌اڵم په‌خش‬ ‫نه‌كرا‪ ،‬به‌شداربوانی به‌رنامه‌كه‌‬ ‫چه‌ند هۆكارێكی جیاواز له‌باره‌ی‬ ‫په‌خشنه‌كردنه‌كه‌ی‌ ده‌رده‌بڕن‪.‬‬ ‫به‌رنام���ه‌ی "چوار قۆڵ���ی" یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌به‌رنامه‌ نوێكان���ی كه‌ناڵی ڕووداوی‬ ‫نزیك له‌پارتی دیموكراتی كوردس���تان‬ ‫ك���ه‌ ماوه‌یه‌كه‌ ریكالمی ب���ۆ ده‌كرێت‌و‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌رۆژنامه‌نوس���ان (كه‌مال‬ ‫ڕه‌ئوف‪ ،‬عارف قوربانی‪ ،‬رێبوار كه‌ریم‬ ‫وه‌لی‪ ،‬عه‌دنان عوس���مان) به‌ش���داریی‬ ‫تێدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی راب���ردو یه‌كه‌مین زنجیره‌ی‬ ‫ئ���ه‌و به‌رنامه‌ی���ه‌ تۆمارك���راو وا بڕیار‬

‫ب���و ش���ه‌وی‌ سێش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو‬ ‫په‌خشبكرێت‪ ،‬به‌اڵم په‌خشنه‌كرا‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬پێشكه‌ش���كاری‌‬ ‫به‌رنامه‌ك���ه‌ (رێب���وار كه‌ری���م وه‌لی‌)‬ ‫پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ هێناوه‌ته‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫له‌به‌رنامه‌كه‌دا باش قس���ه‌ی‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌و تۆماركراوه‌ په‌خش���ناكه‌ن‌و‬ ‫په‌خشی‌ یه‌كه‌م به‌رنامه‌یان به‌شێوه‌ی‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ ده‌بێت‪ ،‬ئاوێنه‌ زانیویه‌تی‌‬ ‫كه‌ به‌رنامه‌ك���ه‌ تایبه‌ت بوه‌ به‌كۆبانی‌‌و‬ ‫پێشكه‌ش���كاری‌ به‌رنامه‌ك���ه‌ داكۆكیی‌‬ ‫له‌هه‌ڵوێستی‌ توركیا كردوه‌و هه‌وڵیداوه‌‬ ‫كۆبان���ی‌ وه‌ك مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ بچوك‌و‬ ‫بێبای���ه‌خ نیش���انبدات ك���ه‌ میدیاكان‬ ‫گه‌وره‌یان كردوه‌‪.‬‬ ‫كه‌مال ره‌ئوف‪ ،‬یه‌كێك له‌به‌شدارانی‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌‪ ،‬له‌باره‌ی په‌خشنه‌كردنی‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند كه‌‬ ‫"پێشنیاری ئێمه‌ ئه‌وه‌ بوه‌ به‌رنامه‌كه‌‬

‫راس���ته‌وخۆبێت‪ ،‬چونك���ه‌ به‌رنامه‌ی‬ ‫تۆماركراو ده‌رفه‌تی‌ ده‌س���تكاریكردنی‬ ‫تێدایه‌ یاخود به‌و ش���ێوه‌یه‌ ده‌رناچێت‬ ‫كه‌ تۆ ده‌ته‌وێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ش كه‌ تۆماركرا‌و‬ ‫په‌خشنه‌كرا‪ ،‬وتی‌ "ئێمه‌ نازانین ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وان كێشه‌یان له‌گه‌ڵ بۆچونی ئێمه‌دا‬ ‫هه‌بوبێت‪ ،‬ئێم���ه‌ ئازادین له‌وه‌ی چۆن‬ ‫بیرده‌كه‌ینه‌وه‌و چ���ی ده‌ڵێین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ نه‌ كارمه‌ن���دی ئه‌وانین‌و نه‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌وان بیرده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێكی دیك���ه‌ له‌به‌ش���دارانی ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی���ه‌ ك���ه‌ عه‌دنان عوس���مانه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند "ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‬ ‫تۆماركراوه‌ ته‌نها بۆ تێس���ت بوه‌ نه‌ك‬ ‫بۆ په‌خشكردن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌م هه‌فته‌یه‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌ راسته‌وخۆ په‌خشده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌اڵم كه‌مال ره‌ئ���وف ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫موناقه‌ش���ه‌ی ئه‌وه‌م���ان نه‌كردب���و‬

‫ك���ه‌ به‌رنامه‌ك���ه‌ دوای تۆماركردن���ی‬ ‫په‌خش���ده‌كرێت یاخ���ود ن���ا‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی به‌رنامه‌كه‌ هه‌ستمانكرد‬ ‫وه‌ك پێویس���ت نییه‌و م���ن وه‌ك خۆم‬ ‫لێی ڕازیی نه‌بوم"‪.‬‬ ‫عارف قوربانی كه‌ به‌ش���داربویه‌كی‬ ‫دیكه‌ی به‌رنامه‌كه‌یه‌‪ ،‬هۆیه‌كی دیكه‌ بۆ‬ ‫په‌خشنه‌كردنی به‌رنامه‌ تۆماركراوه‌كه‌‬ ‫ب���اس ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "له‌كاتی‬ ‫تۆماركردن���دا به‌ه���ۆی كوژاندنه‌وه‌ی‬ ‫موه‌لیده‌وه‌ سه‌رله‌نوێ تۆمارمانكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ج���اری دوهه‌میش���دا به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌رنامه‌كه‌ له‌س���تۆدیۆدا نه‌بو‪،‬‬ ‫له‌هۆتێلێك���دا تۆمارده‌ك���را‪ ،‬ده‌نگ���ی‬ ‫مۆس���یقای تێك���ه‌ڵ بوب���و ل���ه‌ڕوی‬ ‫ته‌كنیكییه‌وه‌ ب���ۆ په‌خش نه‌ده‌گونجا‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ بڕی���اردرا ئه‌م چوارش���ه‌ممه‌یه‌‬ ‫به‌رنامه‌ك���ه‌ به‌ش���ێوه‌ی راس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌ستۆدیۆ په‌خشبكرێت"‪.‬‬

‫مام رۆسته‌م‪ :‬هێشتا نه‌گه‌ڕاومه‌ته‌و‌ه ناو یه‌كێتیی‌‬ ‫م����ام رۆس����ته‌م ره‌تیده‌كات����ه‌و‌ه‬ ‫گه‌ڕابێت����ه‌وه‌ ناو یه‌كێتی����ی‌‌و ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ئێس����تا له‌ماڵه‌وه‌ دانیشتوم‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ش����ی ب����ۆ الی‌ تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ده‌ جاری‌ تریش س����ه‌ردانی‌‬ ‫ده‌كه‌م‌و هه‌مو رۆژێك ده‌چم"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬دوێنێ‌ ‪ ،11/10‬مام‬

‫رۆسته‌م پێشمه‌رگه‌ی‌ دێرین سه‌ردانی‌ پێویسته‌ بۆ كوردستان‌و عێراق"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئامان����ج‌و ناوه‌ڕۆك���� ‌‬ ‫ی‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ ك���رد له‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ده‌باش���ان‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌‪ ،‬وت����ی‌‪" ،‬ئێم����ه‌ ل����ه‌‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬ك���ه‌ "وه‌ك ئه‌ركێك���ی‌ ‪1976‬ه‌وه‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌و پیاوه‌ین هه‌تا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی‌ س���ه‌ردانی‌ م���ام جه‌اللم ئێس����تاكه‌‪ ،‬ئێس����تاش س����ه‌ردانمان‬ ‫كردو هیوای‌ چاكبونه‌وه‌م بۆ خواست‪ ،‬ك����ردوه‌و دوع����ای‌ چاكبونه‌وه‌مان بۆ‬ ‫له‌م ده‌رفه‌ته‌شدا به‌ڕاستی‌ مام جه‌الل ك����ردوه‌و ده‌ جاری‌ تریش س����ه‌ردانی‌‬

‫ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌مو رۆژێك ده‌چم‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫ته‌نه����ا به‌خێرهاتنی‌ كردین‌و باس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك شتی‌ خۆشی‌ رابردومان كردو‬ ‫هه‌ر پێده‌كه‌نی‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌نگۆی‌ گه‌ڕانه‌وه‌شی‌ بۆ ناو‬ ‫یه‌كێتیی‌‪ ،‬مام رۆسته‌م وتی‌‪" ،‬هێشتا‬ ‫نه‌گه‌ڕاومه‌ته‌وه‌ بۆ ناو یه‌كێتیی‌"‬

‫م���ام رۆس���ته‌م كه‌ پێش���تر وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوێك له‌ن���او بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ك���ردو ماوه‌یه‌ك‬ ‫گ���ۆڕان چاالكی ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر له‌گ���ه‌ڵ گروپێك��� ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ ناڕازیبون���ی‌ خۆی���ان‬ ‫له‌ش���ێوازی‌ ئیداره‌دان���ی‌ ده‌رب���ڕی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێس���تا په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ‬

‫گۆڕان ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆخۆم له‌گه‌ڵ‬ ‫كاك عوس���مان‌و ئه‌وان���دا له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫رێكوپێك دانیشتوین‪ ،‬له‌وكاته‌شه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌وش���یروان مس���ته‌فام‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫نه‌كردوه‌‌و لیژنه‌ی���ه‌ك پێكهێنراو‌ه بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و كێش���انه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌ناو گۆڕان"‪.‬‬ ‫هه‌مانبو ه‌‬

‫ی البرد‬ ‫عه‌لی‌ شه‌مخانی‌‪ ..‬ئه‌و پیاوه‌ی‌ مالیك ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬واشنتۆن پۆست‬ ‫رۆژنامه‌ ‌ی واشنتۆن پۆستی‌ ئه‌مه‌ریك ‌ی‬ ‫ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه عه‌ل ‌ی‬ ‫شه‌مخانی‌ ك ‌ه وه‌ك یه‌كێك له‌پیاو‌ه‬ ‫بڕیار به‌ده‌سته‌كانی‌ كۆماری‌ ئیسالمی ‌ی‬ ‫له‌ده‌ركه‌وتندایه‌‪ ،‬هاوین ‌ی رابردو رۆڵ ‌ی‬ ‫سه‌ره‌كی‌ له‌البردنی‌ نوری‌ مالیكیدا بینی‌‪.‬‬ ‫دیڤید ئینگنیش‪ ،‬شرۆڤه‌كاری‌ ئه‌مه‌ریك ‌ی‬

‫له‌رۆژنامه‌ ‌ی واش���نتۆن پۆست ده‌نوسێت‬ ‫"ماوه‌یه‌ك���ه‌‪ ،‬كاربه‌ده‌س���تانی‌ عێراق���ی‌‪،‬‬ ‫لوبنانی‌‌و ئێرانی‌‌و ئه‌مه‌ریك ‌ی له‌گفتوگۆكان ‌ی‬ ‫خۆیاندا باس له‌كه‌سایه‌تییه‌كی‌ سیاسی ‌ی‬ ‫گرن���گ ده‌ك���ه‌ن ك��� ‌ه له‌ده‌ركه‌وت���ن‌و‬ ‫هاتنه‌پێش���ه‌وه‌ی‌ زیاتردای���ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش‬ ‫عه‌لی‌ ش���ه‌مخان ‌ی ئه‌مینداری‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫بااڵ ‌ی ئاساییش ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌ ئێرانه‌"‪.‬‬ ‫به‌مدوایی���ه‌ ئ���ه‌م پیاو‌ه ته‌م���ه‌ن ‪60‬‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬كه‌ پێش���تر فه‌رمان���ده‌ی‌ هێز ‌ی‬

‫ده‌ریایی‌ ئێ���ران بوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ یاریده‌ده‌ر ‌ی‬ ‫سكرتێر ‌ی نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان‌و سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیر ‌ی فه‌ره‌نس���ا كۆده‌بێته‌وه‌و قسه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ له‌مه‌سه‌له‌ی‌ عێراق‌و سوریا‌و‬ ‫لوبنان ده‌كات‪ ،‬چاو ‌ی به‌به‌ش���ار ئه‌سه‌د‬ ‫ده‌كه‌وێت‌و له‌كاتی‌ ده‌ستگرتنی‌ داعشیشدا‬ ‫به‌سه‌ر شار ‌ی موسڵ‌‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‌‌و‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی‌ بان���گ ده‌كات بۆ تاران‌و‬ ‫پێیانده‌ڵێت "ده‌بێ���ت به‌ره‌نگار ‌ی داعش‬ ‫ببینه‌وه‌"‪.‬‬

‫به‌پێ ‌ی رۆژنامه‌ی‌ واش���نتۆن پۆس���ت‪،‬‬ ‫ش���ه‌مخان ‌ی رۆڵێكی‌ گرنگ له‌هاوكێشه‌ ‌ی‬ ‫سیاس���یی‌‌و باڵ��� ‌ه جیاوازه‌كان��� ‌ی ئێراندا‬ ‫ده‌بینێت كه‌ ه���ه‌م په‌یوه‌ندی��� ‌ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫حه‌س���ه‌ن ‌ی روحانی‌ باش���ه‌و هه‌م له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئایه‌ت���واڵ خامه‌نه‌ئیی���ش‪ .‬ئ���ه‌و رۆڵ��� ‌ی‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ ده‌بینێت له‌هه‌ڵوێستی‌ ئێران‬ ‫ده‌رباره‌ ‌ی مه‌س���ه‌له‌ ئاڵۆزه‌كانی‌ جیهان ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬چونك ‌ه عه‌ره‌بیی‌ ده‌زانێت‌و خۆ ‌ی‬ ‫له‌بنه‌چه‌دا خه‌ڵك ‌ی ناوچ ‌ه عه‌ره‌بنشینه‌كان ‌ی‬

‫ئێ���ران‌و له‌دایكب���وی‌ ش���ار ‌ی ئه‌هوازه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌مخان ‌ی كه‌ یه‌كێك ‌ه له‌فه‌رمانده‌كان ‌ی‬ ‫پێش���وی‌ س���وپای‌ پاس���داران‌و رۆڵێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ ‌ی له‌جه‌نگی‌ عێراق‌و ئێراندا بینیوه‌‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ هه‌ش���ت س���اڵیش له‌كابینه‌كان ‌ی‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌ خاته‌میدا‪ ،‬وه‌زیر ‌ی به‌رگری ‌ی‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌هاوینی‌ ئه‌مس���اڵه‌و‌ه رۆڵێك ‌ی‬ ‫به‌رجه‌سته‌تری‌ له‌عێراقدا له‌ئه‌ستۆگرتوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و روبه‌ره‌ی‌ كه‌ پێش���تر له‌ئه‌س���تۆ ‌ی‬ ‫قاسمی‌ سلێمانیدا بو‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‪3‬‬

‫شه‌ڕ‌و بازرگانیی‌‪ ..‬دو هاوپه‌یمانی‌ ئه‌به‌دیی‌‬

‫فڕۆك ‌ه روسییه‌ك ‌ه ئیشی‌ به‌سلێمان ‌ی چ ‌ی بو؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو‪ ،‬فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫بارهه‌ڵگری‌ روسیی‌ كه‌ چه‌كی‌ قاچاغی‌‬ ‫پێبو‪ ،‬به‌نوسراوی‌ ساخته‌و به‌ناوی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ جگه‌ره‌وه‌ ده‌یویست‬ ‫له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌ بنیشێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ رێگه‌ی‌ پێنه‌درا‌و‬ ‫رویكرده‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وت ‪ 40‬ته‌ن چه‌كی‌ بۆ الیه‌نێكی‌‬ ‫نه‌زانراو هه‌ڵگرتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ڕۆژانه‌ كه‌ زۆربه‌ی‌ س���نوره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ئاگره‌و به‌درێژایی‌ سه‌دان‬ ‫كیلۆمه‌تر كورد له‌جه‌نگ‌و پێكداداندایه‌‪،‬‬ ‫بازرگانی���ی‌‌و قاچاغچێتییكردنی���ش‬ ‫ب���ازاڕی‌ گه‌رمه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫بازرگانی���ی‌ دو هاوپه‌یمان���ی‌ ئه‌به‌دیی‌‬ ‫یه‌كتربن‪ .‬دوای‌ ئاشكرابونی‌ بازرگانیی‌‬ ‫نه‌وت‌و ره‌وانه‌كردن���ی‌ غازو ئوتومبێل‬ ‫ب���ۆ داع���ش‌و هاورده‌كردن���ی‌ میوه‌ی‌‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمیی‌‪،‬‬ ‫فڕۆكه‌یه‌ك���ی‌ بارهه‌ڵگری‌ روس���یی‌ كه‌‬ ‫له‌كۆم���اری‌ چیكه‌وه‌ زیات���ر له‌‪ 40‬ته‌ن‬ ‫چه‌كی‌ قاچاغی‌ هه‌ڵگرتبو‪ ،‬ده‌یویست‬ ‫له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ س���لێمانی‌ بنیشێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هاتنی‌ ئ���ه‌م فڕۆكه‌ پ���ڕ له‌چه‌كه‌ له‌م‬ ‫ئانوساته‌دا زیاد له‌گومان‌و پرسیارێكی‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌ سیاس���ییه‌كاندا وروژاندوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م چه‌كانه‌ بۆ كێ‌ ده‌هێنران؟!‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ گه‌یش���تنه‌ وه‌اڵم���ی‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی‌ ئه‌م پرس���یاره‌ قورس‌و‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫له‌ناو یه‌كێتیی‌ نیشتیمانیی‌ كوردستان‬ ‫كه‌ نه‌یویس���ت ناوی‌ ئاش���كرا بكرێت‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ له‌ماوه‌ی‌ سااڵنی‌‬ ‫راب���ردودا چه‌ندینجار فڕۆك���ه‌ هاتۆته‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬مۆڵه‌ت���ی‌ نیشتنه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕه‌زامه‌ندیی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫نیشتیمانیی‌ كوردس���تان نیشتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ فرۆكه‌خانه‌كه‌ له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫"خۆماندایه‌ وه‌ك یه‌كێتیی‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و فڕۆكه‌ی���ه‌ش كه‌‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ وتی‌ "ئه‌و‬ ‫فرۆكه‌ی���ه‌ له‌روس���یاوه‌ چۆته‌ چیك‪،‬‬ ‫له‌وێش���ه‌وه‌ هاتۆته‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سلێمانی‌ هه‌ڵه‌یه‌ك رویداوه‌و ئه‌وه‌ش‬

‫هاتنی‌ ئه‌م فڕۆك ‌ه‬ ‫پڕ له‌چه‌ك ‌ه‬ ‫له‌م ئانوساته‌دا‬ ‫زیاد له‌گومان‌و‬ ‫ی‬ ‫پرسیارێك ‌‬ ‫له‌ناوه‌ند‌ه‬ ‫سیاسییه‌كاندا‬ ‫وروژاندوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ێ‬ ‫چه‌كان ‌ه بۆ ك ‌‬ ‫ده‌هێنران؟!‬ ‫ ‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانیی‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی‌ به‌كێش���ه‌كانی‌‬ ‫ناوخ���ۆی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌وجۆر‌ه‬ ‫رێگه‌یان نه‌داوه‌ بنیش���ێته‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌ناو یه‌كێتییدا زۆر دۆس���تی‌‬ ‫پارتین رێگربوبن له‌وه‌ی‌ ئه‌و فرۆكه‌یه‌‬ ‫بنیشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و چه‌كان���ه‌ش به‌پاره‌ی‌‬ ‫(یه‌په‌گه‌‌و یه‌كێتیی‌) كڕدراون‌و پاره‌ی‌‬ ‫هه‌ردوالمانی‌ پێدراوه‌و هه‌موش���ی‌ ‪44‬‬ ‫ته‌نی‌ تێدا بوه‌‪ ،‬چه‌كه‌كانیش هه‌مه‌جۆر‬ ‫بون‪ ،‬له‌وانه‌ چه‌ك���ی‌ دژه‌ تانكی‌ تێدا‬ ‫بوه‌‪ ،‬موشه‌كی‌ ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ تانكی‌ تێدا‬ ‫بوه‌‪ ،‬جۆره‌كانی‌ دۆشكه‌ی‌ پێشكه‌وتوی‌‬ ‫تێدا بوه‌‪ ،‬بیكه‌یس���ی‌‌و ئاڕبیجی‌ زۆری‌‬ ‫تێدا ب���وه‌‪ ،‬دوربینی‌ شه‌ویش���ی‌ تێدا‬

‫بوه‌ له‌گ���ه‌ڵ چه‌ندین ج���ۆره‌ چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیی‌ تریش"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رێگه‌گرتنی���ش ل���ه‌و‬ ‫فڕۆكه‌ی���ه‌ له‌الی���ه‌ن كاربه‌ده‌س���تانی‌‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانیه‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫وتی‌ "فه‌رمانبه‌رێك له‌كوێ‌ ده‌توانێ‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ بكات؟ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌شی‌ ناتوانێ‌‬ ‫ش���تی‌ وه‌ها بكات ئه‌گه‌ر ڕه‌زامه‌ندیی‌‬ ‫الیه‌نێكی‌ یه‌كێتیی‌ وه‌رنه‌گرتبێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تیی‌‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫تاهیر عه‌بدواڵ‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌و فڕۆكه‌یه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ "ته‌نها چه‌ند‬ ‫قس���ه‌یه‌كی‌ دیاریك���راوم هه‌یه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئ���ه‌و فرۆكه‌ی���ه‌ له‌چیكه‌وه‌‬

‫هاتب���وو مۆڵه‌تی‌ نیش���تنه‌وه‌ی‌ نه‌بو‬ ‫له‌فرۆكه‌خانه‌ی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێم ‌ه‬ ‫نه‌مانهێش���ت بنیش���ێته‌وه‌‪ ،‬ناشزانین‬ ‫باره‌كه‌ی‌ چی‌ ب���وه‌‌و هی‌ كێ‌ بوه‌و بۆ‬ ‫كێش هاتوه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬دوێنێ‌ ‪11/10‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ له‌وه‌اڵمی‌ پرسیارێكی‌‬ ‫په‌یامنێری‌ ئاوێنه‌دا له‌میانه‌ی‌ كۆنگره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كه‌ی���دا له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری‌‬ ‫رێگه‌نه‌دان به‌نیش���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌و فڕۆكه‌‬ ‫روس���یه‌ له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "پێش ئه‌وه‌ی‌ ه���ه‌ر فڕۆكه‌یه‌ك‬ ‫بێت���ه‌ هه‌رێ���م‪ ،‬ده‌بێ���ت ڕه‌زامه‌ندیی‌‬ ‫به‌غ���دای‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و فڕۆكه‌یه‌ش‬

‫هی���چ مۆڵه‌تێك���ی‌ نه‌ب���و‪ ،‬هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستان‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش له‌و‌ه‬ ‫ئاگادارنه‌كرابونه‌وه‌ بۆیه‌ فرۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ڕێیان پێنه‌دا بنیش���ێته‌وه‌‬ ‫دوات���ر به‌ناچاریی‌ چۆته‌ به‌غدا‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫چۆن‌و به‌چ شێوازێك مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫كردوه‌ ئێمه‌ ئاگامان لێی نیه‌"‪.‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ وتیشی‌ "له‌هه‌ندێك‬ ‫ده‌زگای‌ ڕاگه‌یان���دن وا باڵوكرایه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئ���ه‌و فڕۆكه‌یه‌ په‌یوه‌ندی���ی‌ به‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوره‌‬ ‫له‌ڕاس���تیه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی���ی‌ نه‌ب���وه‌‬ ‫به‌هه‌رێم���ه‌وه‌‌و كارگێڕیی‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ ڕێگه‌ی‌ نه‌داوه‌ بنیشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ به‌پێ���ی‌‬

‫ئاژانس���ی‌ هه‌واڵی‌ نۆڤیستیای‌ روسیی‌‬ ‫ئ���ه‌م فڕۆكه‌یه‌ مۆڵه‌تی‌ نیش���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێ���دراوه‌ له‌الی���ه‌ن ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫فڕۆكه‌وانی���ی‌ مه‌ده‌نی���ی‌ عێراقییه‌وه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ رێگه‌ن���ه‌دان به‌نیش���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ به‌نزی���ن له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫به‌غ���دا نیش���تۆته‌وه‌و ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌‬ ‫له‌بری‌ جگه‌ره‌‪ ،‬چه‌كی‌ هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌بڕیاری‌ عه‌بادی‌ ده‌ستبه‌جێ‌ ده‌ست‬ ‫به‌سه‌ر فڕۆكه‌كه‌و باره‌كه‌شیدا گیراوه‌‌و‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ك به‌مه‌به‌س���تی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ئاش���كراكردنی‌ هاورده‌كاران���ی‌‌و‬ ‫س���ودمه‌نده‌كانی ئه‌م چه‌كه‌ قاچاخانه‌‬ ‫پێكهێنراوه‌‪.‬‬

‫زیاد ل ‌ه ‪ 300‬كه‌س له‌مه‌كته‌ب ‌ی راگه‌یاندنی‌ یه‌كێتی ‌ی ده‌رده‌كرێن‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ ناوه‌ندی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌‪ ،‬كه‌ كۆمه‌ڵێك ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندنی‌ یه‌كێتیی‌ له‌خۆده‌گرێت‌و‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 2600‬كه‌س موچه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬چه‌ند رۆژێكه‌ ‪300‬‬ ‫كه‌سیان ده‌ركراون‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ یه‌كێتیی‌ هۆكاری‌ ئه‌وه‌‬ ‫بۆ رێكخستنه‌وه‌ی‌ ئیش‌و كاره‌كان‌و‬ ‫بونی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ ناو حزبه‌كه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ‌ له‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌ركراون پێیانوایه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫"باڵباڵێنی‌ ناو حزبه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫مه‌كته‌ب����ی‌ ناوه‌ن����دی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫یه‌كێتی����ی‌ له‌كۆمه‌ڵێ����ك ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ جیاواز پێكدێت‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫س����ه‌ته‌الیته‌كانی‌ گه‌لی‌ كوردستان‌و‬ ‫كه‌ركوك‌و بادینان‌و الحریه‌‌و س����ایتی‌‬ ‫‪ PUK‬میدی����ا‌و رۆژنامه‌كان����ی‌‬ ‫كوردستانی‌ نوێ‌‌و االتحاد‌و االنصات‬ ‫مه‌ركه‌زی‌‌و رادیۆی‌ گه‌لی‌ كوردستان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك ده‌زگای‌ تریش‪ ،‬سه‌رجه‌می‌‬ ‫ئه‌و راگه‌یاندكارانه‌ی‌ له‌و ده‌زگایانه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ موچه‌یان وه‌رگرتوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار بۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونك����رده‌وه‌‪ ،‬نزیك����ه‌ی‌ ‪ 2600‬كه‌س‬ ‫بون‌و سه‌رجه‌می‌ موچه‌ی‌ هه‌موشیان‬ ‫مانگانه‌ زیاتر له‌ملیارێك‌و ‪ 200‬ملیۆن‬ ‫دینار بوه‌‪ ،‬موچه‌كانیش����یان له‌‪500‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌وه‌ ده‌س����تیپێكردوه‌ تا‬

‫زیاتر له‌ ‪3‬ملیۆن دینار رۆیش����توه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێ����دا هه‌ندێك له‌وان����ه‌ی‌ موچه‌یان‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و ده‌زگایان����ه‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫به‌هیچ جۆرێك كاریان بۆی‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها مانگانه‌ موچه‌یان له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫ده‌زگایانه‌ بۆ بڕراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا‬ ‫به‌پاس����اوی‌ جۆراوجۆر زیاد له‌‪300‬‬ ‫كه‌س له‌‌و ده‌زگایانه‌ دورخراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫باس����ی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ هۆكاری‌ ئه‌وه‌‬ ‫زیاتر په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌بونی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ ناو حزبه‌كه‌وه‌ هه‌بوه‌‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ دورخراونه‌ت����ه‌وه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫زی����اد له‌موچه‌یه‌ك ب����ون‌و جگه‌ له‌و‬ ‫ده‌زگای‌ راگه‌یاندنانه‌ی‌ یه‌كێتیی‌ كه‌‬ ‫كاری‌ تێدا ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌شوێنی‌ دیكه‌ش‬ ‫كارو موچه‌یان هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ‌‬ ‫له‌وانه‌ی‌ دورخراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬باس له‌وه‌‬

‫ده‌كه‌ن كه‌ به‌ش����ێكی‌ ده‌ركراوه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌وه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌باڵێكی‌ دیاریكراوی‌ ناو یه‌كێتیین‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌وانه‌ وتی‌ "راس����ته‌ گرفتی‌‬ ‫دارایی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌پاڵ ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫چه‌ند كه‌سێك دورخراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ‬ ‫فاڵن به‌رپرس����ی‌ یه‌كێتی‌ خۆش����ه‌‌و‬ ‫به‌باڵی‌ ئه‌و به‌رپرسه‌ ناسراون"‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ش����ی‌‬ ‫خس����ته‌ڕو ه����ه‌ر به‌ه����ۆی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫داراییه‌وه‌ زۆرێك له‌راگه‌یاندكاره‌كانی‌‬ ‫ئ����ه‌و ده‌زگایان����ه‌ هێش����تا موچه‌ی‌‬ ‫مانگ����ی‌ حه‌وتی����ان وه‌رنه‌گرت����وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ باسی‌ له‌وه‌ش‬ ‫ك����رد ك����ه‌ لیژنه‌یه‌ك����ی‌ ب����ااڵ له‌ناو‬ ‫یه‌كێتیی‌ دروستبوه‌ بۆ پێداچونه‌وه‌‬ ‫به‌خه‌رجیی‌ زۆرێ����ك له‌مه‌كته‌به‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیژنه‌كه‌ش په‌روین‬

‫ی ‪2600‬‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫كه‌س مانگان ‌ه‬ ‫موچه‌یان‬ ‫ی‬ ‫له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگرتوه‌‪ ،‬موچ ‌ه ‌‬ ‫سه‌رجه‌میان‬ ‫مانگانه‌ زیاتر‬ ‫له‌ملیارێك‌و ‪200‬‬ ‫ملیۆن دینار بوه‌‬ ‫بابه‌كری‌ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫حزبه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هێمای‌ به‌وه‌ش����دا‬ ‫كه‌ دورخرانه‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌‪ ،‬مس����ته‌فا‬ ‫س����اڵح كه‌ریمی‌ له‌پشته‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌‬

‫پێش����تر ناوبراو یاریده‌ده‌ری‌ "ئازاد‬ ‫جوندیان����ی‌" به‌رپرس����ی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ یه‌كێتی����ی‌ ب����وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ه‌ ده‌س����تی‌ له‌و پۆس����ته‌‬ ‫كێشاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌ "ئێستا مس����ته‌فا ساڵح كه‌ریم‬ ‫هه‌ن����دێ‌ ل����ه‌كاره‌ ئیداریه‌كان����ی‌ ناو‬ ‫مه‌كته‌بی‌ راگه‌یان����دن راده‌په‌ڕێنێ‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ دورخراونه‌ته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫به‌هۆكاره‌ك����ه‌ی‌ ده‌زان����ن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وای‌ له‌مسته‌فا ساڵح كه‌ریم‬ ‫كردوه‌ ده‌ست له‌پۆستی‌ یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫لێپرس����راوی‌ مه‌كته‌ب����ی‌ راگه‌یاندن‬ ‫بكشێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ب����ۆ به‌دواداچونی‌ زیات����ر ئاوێنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌"مس����ته‌فا س����اڵح‬ ‫كه‌ری����م"ه‌وه‌ ك����رد‪ ،‬ناوب����راو ئه‌وه‌‬ ‫خسته‌ڕو له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ چه‌ند ساڵێكه‌‬ ‫پێداچون����ه‌وه‌ به‌میالكاتی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫راگه‌یان����دن نه‌ك����راوه‌‪ ،‬لیژنه‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌ئیداره‌ی‌ گشتی‌ یه‌كێتیی‌ پێكهاتوه‌‬ ‫بۆ پێداچونه‌وه‌ به‌میالكاتی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫راگه‌یان����دن‌و یه‌كالییكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ زی����اده‌ن له‌مه‌كته‌ب����ی‌‬ ‫راگه‌یان����دن به‌مه‌رج����ی‌ دابینكردن‌و‬ ‫پێدان����ی‌ موچ����ه‌ی‌ كارمه‌ندان����ی‌‬ ‫مه‌كته‌به‌ك����ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌و لیژنه‌یه‌‬ ‫بۆ گه‌لێ����ك له‌مه‌كته‌به‌كان����ی‌ تری‌‬ ‫یه‌كێتی����ی‌ پێداچون����ه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ بۆ راس����تكردنه‌وی‌‬ ‫هه‌ندێ‌ باری‌ خواره‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ره‌تیش����یده‌كاته‌وه‌ ب����ه‌و‬ ‫هۆی����ه‌وه‌ هی����چ كه‌س����ێك نانب����ڕاو‬

‫بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌ له‌شوێنی‌‬ ‫ت����ر موچه‌ی‌ هه‌بێت ی����ان كاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوبوبێ����ت گرێبه‌س����تی‌ بۆ نوێ‌‬ ‫ناكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش����ی‌ بێكار ده‌بن‌و‬ ‫موچه‌ی‌ تریان نیی����ه‌‌و له‌ده‌زگاكانی‌‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ یه‌كێتیی‌ پێویس����تیان‬ ‫پێیان نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ له‌ش����وێنی‌ تر‬ ‫ئیشیان بۆ ده‌دۆزرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫مس����ته‌فا س����اڵح كه‌ریم به‌توندیی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ ره‌تك����رده‌وه‌ ك����ه‌ ئ����ه‌و‬ ‫كاره‌ په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌باڵباڵێن����ی‌ ناو‬ ‫یه‌كێتیی����ه‌وه‌ هه‌بێ����ت‪ .‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ پشتڕاس����تكرده‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫نام����ه‌ی‌ ده‌ستله‌كاركێش����انه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌پۆس����تی‌ یاریده‌ده‌ری‌ به‌رپرس����ی‌‬ ‫مه‌كته‌ب����ی‌ راگه‌یاندن پێشكه‌ش����ی‌‬ ‫یه‌كێتی����ی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس����تا‬ ‫وه‌اڵمنه‌دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "له‌و‬ ‫كاته‌وه‌ی‌ كه‌ كاك ئ����ازاد جوندیانی‌‬ ‫رۆیش����توه‌ به‌رپرس����ی‌ مه‌كته‌بی����ان‬ ‫دانه‌ناوه‌‪ ،‬منیش وه‌ك یاریده‌ده‌رێكی‌‬ ‫ئه‌و هه‌ندێ‌ ئیش����ی‌ رۆژانه‌م كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و پۆسته‌ پێویسته‌ كه‌سێكی‌‬ ‫تێدا دابنرێ‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ من ئیش‌و‬ ‫كاره‌كانم زۆرن‌و چه‌ند كارێكی‌ تریشم‬ ‫هه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانم كاری‌ یاریده‌ده‌ریی‌‬ ‫بكه‌م كه‌ ئێس����تا زۆر قورستر بوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌م له‌و‬ ‫كاره‌ پێشكه‌ش كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ چه‌ن����د جارێك په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫به‌"په‌روی����ن بابه‌ك����ر" ئه‌ندام����ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان ده‌ستگیر نه‌بون‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫بازرگانیی له‌گه‌ڵ‌ شه‌یتان‬ ‫داعش‪ ..‬بازرگانیی بۆ به‌رپرسان‌و شمشێری بۆ هاواڵتییان پێیه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫له‌كاتێكدا هاواڵتیانی كوردستان‬ ‫بونه‌ته‌ قوربانیی ئه‌و دۆخه‌ ئه‌منیی‌و‬ ‫ئابوریی‌و سیاسیه‌ی ئه‌مڕۆ باڵی‬ ‫به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا كێشاوه‌و زیاتر له‌‪6‬‬ ‫مانگه‌ پێشمه‌رگه‌ له‌به‌ره‌ی شه‌ڕی‬ ‫داعش قوربانیی ده‌دات‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌به‌رپرسان‌و سه‌رمایه‌داران سه‌رقاڵی‬ ‫سه‌وداو بازرگانیكردنن له‌گه‌ڵ گروپێك‬ ‫كه‌ زۆرێك له‌‌واڵتانی دونیا شه‌ڕیان‬ ‫له‌دژ راگه‌یاندوه‌‌و هه‌مو په‌یوه‌ندیه‌كی‬ ‫سیاسیی‌و ئابورییان قه‌ده‌غه‌كردوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و گروپه‌ به‌اڵم كورد كه‌ تاكه‌‬ ‫قوربانیده‌ری ده‌ستی ئه‌و گروپه‌یه‌و‬ ‫به‌شێكی زۆری خاكه‌كه‌ی له‌ده‌ستی‬ ‫داعشدایه‌و رۆژانه‌ ژماره‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌ده‌ستی ئه‌و گروپه‌ شه‌هید ده‌بن‪،‬‬ ‫بۆته‌ تاكه‌ واڵتیش كه‌ سه‌وداو‬ ‫بازرگانیی له‌گه‌ڵ ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ك‬ ‫خیانه‌تێكی نیشتیمانیی گه‌وره‌یه‌و‬ ‫له‌الیه‌كی تریشه‌وه‌ سوكایه‌تیكردنه‌‬ ‫به‌خوێن‌و قوربانیدانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌به‌ره‌ی شه‌ڕی‌ داعش‪.‬‬ ‫بازرگانیی نه‌وت له‌گه‌ڵ داعش‬ ‫له‌دوای هاتنی داعش بۆ عێراق‌و گرتنی‬ ‫موس���ڵ داعش كه‌وته‌ فرۆشتنی نه‌وتی‬ ‫ژێر ده‌س���ه‌اڵتی خۆی به‌قاچاغ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نێوده‌وڵه‌تیی دوو‬ ‫مانگ له‌مه‌وبه‌ر ئاش���كرایكرد كه‌ داعش‬ ‫نه‌وتی‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ خۆی‌ ده‌فرۆشێت‌و‬ ‫داوایكرد رێگریی‌ لێبكرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای ‪10‬ی حوزه‌یران���ه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌داران‌و به‌ش���ێك له‌به‌رپرسه‌‬ ‫سیاس���یی‌و س���ه‌ربازیه‌كانی ك���ورد‪،‬‬ ‫ده‌س���تیانكردوه‌ به‌قاچاغچێتیك���ردن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ داعش له‌دوای گرتنی موس���ڵ‬ ‫له‌ڕێگای‌ مه‌خمور بۆ موس���ڵ ده‌ستكرا‬ ‫به‌فرۆشتنی‌ نه‌وتی‌ موسڵ به‌بازرگانانی‬ ‫كورد‪ ،‬هاوكات له‌به‌ره‌ی كه‌ركوكیشه‌وه‌‬ ‫فرۆش���تنی‌ نه‌وت���ی‌ ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫داع���ش له‌ڕێی‌ پارێزگای‌ س���ه‌اڵحه‌دین‬ ‫ كه‌ركوك���ه‌وه‌ ب���و‪ ،‬دوای‌ فرۆش���تنی‌‬‫به‌بازرگان���ه‌ ك���ورده‌كان به‌گوندی‌ مه‌ال‬ ‫عه‌بدواڵ‌و ناحیه‌ی‌ یایچی‌‌و س���ه‌ربازگه‌ی‌‬ ‫كه‌یوان تێده‌په‌ڕی‌‪ ،‬دواتر ده‌چوه‌ قه‌زای‌‬ ‫دبس‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم یه‌كه‌م كاروانی‌ فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫له‌كۆتایی مانگی شه‌ش���ی ئه‌مس���اڵدا‬ ‫بوه‌‪ ،‬كه‌ له‌س���نوری‌ قه‌زای‌ خورماتوی‌‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگای‌ س���ه‌اڵحه‌دین داعش‬ ‫به‌ڕێگه‌ی‌ قاچاغ رۆژانه‌ له‌رێی‌ تانكه‌ره‌وه‌‬ ‫بازرگانییان‌ به‌نه‌وت���ه‌وه‌ كردوه‌ به‌ره‌و‬ ‫ق���ه‌زای‌ داقوقی‌ س���ه‌ر به‌پارێ���زگای‌‬ ‫كه‌رك���وك‪ ،‬دواتر له‌الی���ه‌ن بازرگانێكی‌‬ ‫دیكه‌وه‌ ب���ه‌ره‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ره‌وانه‌ كراوه‌ بۆ فرۆشتن‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌پێی وت���ه‌ی به‌رێوه‌به‌ری‬ ‫ئاساییشی دوزخورماتو داهاتی رۆژانه‌ی‬ ‫داع���ش نیوملی���ۆن دۆالره‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‬ ‫له‌س���نوری قه‌زای دوزخورماتو رۆژانه‌‬ ‫قاچاخچییه‌كانی س���نوری شارۆچكه‌ی‬ ‫خورمات���و نزیك���ه‌ی ‪ 60‬تانك���ه‌ر‬ ‫نه‌وت له‌داع���ش ده‌ك���ڕن‪ .‬نرخی هه‌ر‬

‫رۆژانه‌ نزیكه‌ی‬ ‫(‪ 6‬هه‌زار) بوتڵ‬ ‫غاز دیارنامێنێت‬ ‫كه‌ به‌پێی‬ ‫زانیاریه‌كان بۆ‬ ‫داعش ده‌ڕوات‌و‬ ‫قاچاغچێتیی پێو‌ه‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫تانكه‌رێكیش ب���ه‌ (‪ 10‬هه‌زار دۆالر)ه‌‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی خورماتوه‌وه‌ ره‌وانه‌ی سنوری‬ ‫سلێمانی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ری ئاساییش���ی خورماتو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵێت ئه‌وه‌ی ئێمه‌ ئاگادارین‬ ‫له‌پااڵوتگه‌ی بێجی‌و سنوری تكریته‌وه‌‬ ‫تا ده‌گاته‌ زنجی���ره‌ چیاكانی حه‌مرین‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك بیری نه‌وت���ی لێیه‌‌و دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی ئ���ه‌و ناوچان���ه‌ش كه‌وتنه‌ ژێر‬ ‫كۆنتڕۆڵ���ی داعش���ه‌وه‌‪ ،‬بۆرییه‌كانیان‬ ‫شكاندوه‌‌و نه‌وتی ره‌شی لێده‌رده‌هێنن‌و‬ ‫به‌تانك���ه‌ر ده‌یفرۆش���نه‌ كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫قاچاخچی���ی س���نوره‌كه‌‪ ،‬ك���ه‌ كورد‌و‬ ‫عه‌ره‌بن‌و زۆرینه‌ش���یان ك���وردن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫تانكه‌رێكی ‪ 36‬ه���ه‌زار لیتریی به‌ (‪10‬‬ ‫هه‌زار دۆالر) ده‌فرۆشن‌و ئه‌و تانكه‌رانه‌ش‬ ‫به‌خورماتودا دێن‌و به‌رێگه‌ی قادر كه‌ره‌م‬ ‫ سلێمانی ده‌چنه‌ س���نوری پارێزگای‬‫س���لێمانی‪ .‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئاساییش���ی‬ ‫خورماتو ب���ه‌ ‪ kdp‬ی راگه‌یاندوه‌ هیچ‬ ‫فه‌رمانێكم���ان پ���ێ نیی���ه‌ رێگریی���ان‬ ‫لێبكه‌ین‌و چه‌ندین جاریش‌ویس���تومانه‌‬ ‫رێگریان بین‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌الیه‌ن ئیداره‌ی‬ ‫ش���ارۆچكه‌كه‌وه‌ ئاگاداركراین���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫رێگرییان لێنه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی وت���ه‌ی قایمقام���ی ق���ه‌زای‬ ‫دوزخورمات���و ك���ه‌ به‌رۆژنام���ه‌ی‬ ‫شه‌رقلئه‌وس���ه‌تی راگه‌یان���دوه‌‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫داعش له‌كێڵگ���ه‌ نه‌وتیه‌كانی حه‌مرین‌و‬ ‫عه‌جیل‌و شكاندنی بۆریه‌ نه‌وتیه‌كانه‌وه‌‬ ‫‪ 50‬ب���ۆ ‪ 100‬ته‌نك���ه‌ر ن���ه‌وت به‌قاچاغ‬ ‫ده‌فرۆشێت‌و له‌رێگه‌ی خۆڵه‌وه‌ ره‌وانه‌یان‬ ‫ده‌كات له‌س���نوری قه‌زای دوزخورماتو‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر ته‌نكه‌رێك له‌نێ���وان(‪ 30‬بۆ ‪36‬‬ ‫ه���ه‌زار لیتر) ده‌بێت‌و ده‌یفرۆش���ێت به‌‬ ‫(‪ 10‬بۆ ‪ 14‬ه���ه‌زار دۆالر)‪ ،‬به‌وپێیه‌ش‬ ‫رۆژانه‌ ئه‌گه‌ر ‪ 100‬ته‌نكه‌ر بفرۆش���ێت‌و‬ ‫هه‌ر ته‌نكه‌ره‌ی ‪ 36‬هه‌زار لیتری پێبێت‌و‬ ‫ته‌نكه‌ری بدات به‌ ‪ 14‬هه‌زار دۆالر رۆژانه‌‬

‫كه‌سێك بتوانێت‬ ‫قاچاغچێتیی‬ ‫له‌گه‌ڵ دوژمنێكی‬ ‫سه‌رسه‌ختی‬ ‫وه‌ك داعش بكات‬ ‫ئاماده‌ش ‌ه سه‌وداو‬ ‫قاچاغچێتیی‬ ‫به‌خاكه‌كه‌شیه‌و‌ه‬ ‫بكات‬ ‫ته‌نها له‌و رێگه‌یه‌ (‪1‬ملیۆن‌و ‪ 400‬هه‌زار‬ ‫) دۆالری ده‌ست ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫وته‌ی ئه‌م به‌رپرس���انه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫هاتنی داعش���ه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌دوای‬ ‫بڕیاره‌ك���ه‌ی ئه‌مه‌ری���كا به‌بلۆككردن‌و‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن���ی ه���ه‌ر په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‬ ‫ئابوری���ی‌و سیاس���یی له‌گ���ه‌ڵ داعش‪،‬‬ ‫ئه‌وكات كوردیش كه‌وته‌ خۆی‌و كه‌وته‌‬ ‫لێپێچین���ه‌وه‌ له‌به‌قاچاغبردن���ی نه‌وت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا پێشتر به‌ئاشكرا ئه‌و پرۆسه‌یه‌‬ ‫ده‌كرا‪.‬‬ ‫له‌هه‌ندێ���ك جێگا ئ���ه‌و بازرگانیی‌و‬ ‫س���ه‌ودایه‌ له‌رێگ���ه‌ی س���ه‌رۆك هۆزه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌ گه‌یه‌ندراوه‌ته‌ ده‌س���تی‬ ‫داعش‌و ه���ه‌ر ته‌نكه‌رێك���ی ‪ 28‬هه‌زار‬ ‫لیتری���ی ب���ه‌ (‪ 3‬ه���ه‌زار‌و ‪ 500‬دۆالر)‬ ‫فرۆش���راوه‌‪ .‬به‌پێ���ی زانیاریی���ه‌كان‪،‬‬ ‫به‌‌وته‌ی بازرگانێكی نه‌وت له‌موسڵ كه‌‬ ‫نه‌وت���ی خاو به‌توركه‌كان ده‌فرۆش���ێت‬ ‫ده‌ڵێ���ت (‪ 250‬به‌رمی���ل) نه‌وتی خاو‬ ‫له‌داع���ش ب���ه‌ (‪ 6000‬ه���ه‌زار دۆالر)‬ ‫ده‌كڕێ���ت‪ .‬ئ���ه‌م قاچاغچێتیه‌ی نه‌وتی‬ ‫داعش له‌گ���ه‌ل بازرگان‌و به‌رپرس���انی‬ ‫حزبی كوردی���ی به‌ته‌واویی ئه‌مه‌ریكای‬ ‫نیگه‌رانكردوه‌و له‌ناوخۆی كوردستانیش‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌و به‌دواداچون���ی وردی بۆ‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و تا ئێس���تا ژماره‌یه‌ك كه‌س‬ ‫ده‌ستگیركراون‪.‬‬ ‫قاچاغچی غاز له‌گه‌ڵ داعش‬ ‫له‌پ���اڵ قاچاغچێتیی ن���ه‌وت له‌نێوان‬ ‫بازرگانان‌و به‌رپرس���انی كورد‌و داعش‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا پرسی قاچاغچێتیی غازیشی‬ ‫هاتۆته‌ سه‌ر به‌جۆرێك ته‌نها له‌رێگه‌ی‬ ‫مه‌كت���ه‌ب خالیده‌وه‌ له‌نزی���ك داقوق‪،‬‬ ‫رۆژانه‌ زیاتر له‌هه‌زار بوتڵ غاز ره‌وانه‌ی‬ ‫قه‌زای حه‌ویجه‌و ناحیه‌كانی ده‌وروبه‌ری‬ ‫كراوه‌و له‌به‌رانبه‌ریشدا نه‌وتی ره‌شیان‬ ‫پێ���دراوه‌‪ ،‬كه‌ ه���ه‌ر بوتڵ���ه‌ی به‌ ‪35‬‬

‫هه‌زار دین���ار فرۆش���راوه‌‪ ،‬واتا له‌یه‌ك‬ ‫رۆژدا ه���ه‌زار بوتڵ غاز ب���ه‌ ‪ 35‬هه‌زار‬ ‫دینار فرۆش���رابێت‪ ،‬ك���ه‌ به‌پێی وته‌ی‬ ‫حه‌مدان عه‌لی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پڕكردنی‬ ‫غ���از له‌كۆمپانیای نه‌وت���ی باكور‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بوتڵه‌ غازێك به‌نرخ���ی ‪ 4‬هه‌زار دینار‬ ‫به‌بریكاره‌كان���ی دابه‌ش���كردنی غ���از‬ ‫ده‌فرۆشرێت‌و له‌سه‌رجه‌م پارێزگاكانیشدا‬ ‫بریكاره‌كان ده‌بێ���ت به‌ ‪ 6‬هه‌زار‌و ‪250‬‬ ‫دینار به‌هاواڵتییانی بفرۆش���نه‌وه‌‪ ،‬واتا‬ ‫له‌هه‌ر بوتڵه‌ غازێك بڕی ‪ 31‬هه‌زار دینار‬ ‫خێر ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬واتا ته‌نها له‌و رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫رۆژانه‌ (‪ 35‬ملیۆن دینار)ه‌و له‌و بڕه‌ش‬ ‫(‪ 31‬ملیۆن دینار)ی‌ خێره‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تری���ش رۆژانه‌ نزیكه‌ی (‪6‬‬ ‫هه‌زار) بوت���ڵ غ���از دیارنامێنێت‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌پێ���ی زانیاریه‌كان بۆ داعش ده‌ڕوات‌و‬ ‫قاچاغچێتیی پێ���وه‌ ده‌كرێت‪ ،‬به‌‌وته‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپانی���ای نه‌وتی باكور‬ ‫(به‌گش���تیی ‪ 14‬هه‌زار بوتڵ غاز به‌شی‬ ‫پێویستییه‌كانی كه‌ركوك ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆمپانیای غازی باكور له‌ئێستادا زیاتر‬ ‫له‌‪ 20‬ه���ه‌زار بوتڵی غاز ب���ۆ كه‌ركوك‬ ‫پڕ ده‌كات‌و هێش���تا به‌شی ناكات‪ ،‬واتا‬ ‫رۆژانه‌ نزیكه‌ی (‪ 6‬هه‌زار) دیارنامێنێت‪.‬‬ ‫واتا س���ه‌رجه‌می پاره‌ی ئه‌و (‪ 6‬هه‌زار‬ ‫بوتڵ غازه‌) رۆژانه‌ ده‌كاته‌ (‪ 210‬ملیۆن‬ ‫دینار)‌و مانگانه‌ ده‌كاته‌ (‪ 6‬ملیار‌و ‪300‬‬ ‫ملیۆن دینار)‪.‬‬

‫داعش له‌جه‌له‌والو س���ه‌عدیه‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌و‬ ‫هه‌واڵنه‌ بۆ فرۆشتنی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیی‬ ‫بوه‌ به‌داعش‪ ،‬ئه‌مه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌رێی قاچاغچی���ه‌وه‌ چه‌ندینجار چه‌ك‬ ‫فرۆشراوه‌ به‌داعش‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ی بازرگانان‬ ‫به‌پاڵپش���تیی به‌رپرس���انی ك���ورد‬ ‫له‌كه‌ركوك���ه‌وه‌ زیات���ر ل���ه‌ (‪ 2‬هه‌زار‬ ‫ئۆتۆمبیل���ی ده‌بڵ كابینه‌)ی���ان بردوه‌‬ ‫ب���ۆ داعش ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌ی ب���ه‌ (‪30‬‬ ‫ه���ه‌زار ) دۆالر ك���ڕراوه‌و دراوه‌ت���ه‌‬ ‫داعش‌و له‌به‌رامب���ه‌ردا ته‌نكه‌ری نه‌وتی‬ ‫ره‌ش���یان وه‌رگرتوه‌‪ ،‬وات���ا (‪ 2‬هه‌زار‬ ‫) ئۆتۆمبی���ل كه‌ هه‌ریه‌ك���ه‌ی به‌ (‪30‬‬ ‫ه���ه‌زار) دۆالر دراوه‌ هه‌م���وی ده‌كاته‌‬ ‫(‪ 60‬ملی���ۆن) دۆالر‪ ،‬وات���ا (‪ 6‬هه‌زار)‬ ‫ده‌فت���ه‌ر دۆالر‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌و ئۆتۆمبیالنه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن ژماره‌یه‌ك س���ه‌رمایه‌داره‌وه‌‬ ‫براون‌و پاره‌ی به‌شێكیش���یان نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫له‌ه���ه‌ر پێش���ه‌نگایه‌كی ئۆتۆمبێ���ل‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك ئۆتۆمبیلی���ان وه‌رگرتوه‌و‬ ‫له‌سه‌ر متمانه‌ پاره‌یان نه‌داوه‌و خاوه‌ن‬ ‫پێشانگاكانیش متمانه‌ی ته‌واویان به‌و‬ ‫به‌رپرس و سه‌رمایه‌دارانه‌ هه‌بوه‌ به‌وه‌ی‬ ‫سه‌رمایه‌داری ناس���راون له‌كوردستان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێس���تا كێش���ه‌یه‌كی گه‌وره‌ له‌ناو‬ ‫پێش���انگاكانی ئۆتۆمبیل دروس���تبوه‌و‬ ‫ناوێرن باس���ی بكه‌ن‌و پاره‌كانیش���یان‬ ‫فه‌وتاوه‌‪.‬‬

‫بازرگانیی چه‌ك‌و ئۆتۆمبیل له‌گه‌ڵ‬ ‫كێ له‌پشت بازرگانیه‌وه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫داعش‬ ‫داعش‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌نگ���ۆی فرۆش���تن‌و‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ لیژن���ه‌ی ن���ه‌وت‌و غازی‬ ‫قاچاغچێتی���ی چه‌ك به‌داع���ش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی له‌چه‌ن���د رۆژی رابردودا گومان په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫له‌رێگه‌ نه‌دان به‌نیشتنه‌وه‌ی فرۆكه‌یه‌ك ناوی تۆمه‌تب���اری بازرگانی���ی له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌فرۆكه‌خانه‌ی س���لێمانی‌و نیشتنه‌وه‌ی داعش خس���تۆته‌ به‌رده‌ستی وه‌زاره‌تی‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬ه���اوكات ده‌نگ���ۆی فڕێدانه‌ ناوخ���ۆو پێش���مه‌رگه‌‌و به‌پێ���ی وته‌ی‬ ‫خ���واره‌وه‌ی چه‌ندی���ن ك���ه‌ل‌و په‌ل بۆ په‌رله‌مانتارێكی���ش به‌رپرس���ی وای‬

‫تێدای���ه‌ ك���ه‌ مه‌گ���ه‌ر هه‌ر س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم ده‌سه‌اڵتی به‌سه‌ریاندا بشكێت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ه���ه‌ر بازرگانیی ن���ه‌وت به‌پێی‬ ‫زانیاریه‌كان بازرگانی���ی له‌گه‌ڵ داعش‬ ‫به‌س���ه‌ر س���ێ توێ���ژدا دابه‌ش���بون‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان ژماره‌یه‌ك به‌رپرسی حزبیی‌‬ ‫بااڵده‌س���تییان له‌بازرگانیه‌كه‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌دوای ئه‌وانیش ژماره‌یه‌ك به‌رپرس���ی‬ ‫ئه‌منیی ب���ااڵ كه‌ نزیك���ن له‌به‌ره‌كانی‬ ‫جه‌نگ‌و ئ���ه‌وان رێگه‌یان خۆش���كردوه‌‬ ‫بۆ بازرگانیه‌كه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وان رێگه‌یان‬ ‫نه‌دابێ���ت‪ ،‬ت���ه‌واوی س���نوری هه‌رێم‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش به‌پێش���مه‌رگه‌و بازگه‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ته‌نراوه‌‪ ،‬له‌كوێوه‌ براوه‌؟‬ ‫سێیه‌میش���یان ژماره‌یه‌ك سه‌رمایه‌داره‌‬ ‫كه‌ هه‌وڵی س���اغكردنه‌وه‌ی ئه‌و نه‌وته‌‬ ‫ره‌شه‌یان داوه‌و ئۆتۆمبێلیان بۆ داعش‬ ‫په‌یداكردوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ش له‌بازرگانی���ی نێوان‬ ‫به‌رپرس���ان‌و داعش رۆژان���ه‌ بایی (‪1‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 400‬هه‌زار دۆالر) له‌نه‌وتی ره‌ش‌و‬ ‫(‪ 210‬ملیۆن) دینار له‌قاچاغچێتیی غاز‬ ‫له‌گه‌ڵ داعش كراوه‌و له‌س���ێ مانگیشدا‬ ‫(‪ 60‬ملیۆن دۆالر) ئۆتۆمبیل فرۆشراوه‌‬ ‫به‌داعش‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئ���ه‌و بازرگانی���ه‌ ده‌چێت���ه‌‬ ‫چوارچێوه‌ی خیانه‌تی نیش���تیمانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی كه‌س���ێك بتوانێت قاچاغچێتیی‬ ‫له‌گه‌ڵ دوژمنێكی سه‌رس���ه‌ختی وه‌ك‬ ‫داع���ش ب���كات ئاماده‌ش���ه‌ س���ه‌وداو‬ ‫قاچاغچێتیی به‌خاكه‌كه‌ش���یه‌وه‌ بكات‌و‬ ‫گومان ده‌كرێت به‌ش���ێك له‌شكس���تی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ په‌یوه‌ندی���ی به‌س���ه‌ودای‬ ‫نێوان داعش‌و ئه‌و س���ه‌ركرده‌ ئه‌منیی‌و‬ ‫سه‌ربازیانه‌وه‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫به‌پێی ئاماره‌ ناڕه‌س���میه‌كان له‌شه‌ڕی‬ ‫داعش���دا تا ئێس���تا (‪ )250‬پێشمه‌رگه‌‬ ‫شه‌هید بون‌و زیاتر له‌ (هه‌زارو ‪)500‬ی‬ ‫دیكه‌ش بریندار بون‪.‬‬

‫"په‌كه‌كه‌له‌لیستی تیرۆره‌و‌ه‬ ‫بۆ لیستی ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی تیرۆر"‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‬ ‫راوه‌ستان‌و خۆڕاگریی‌ په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر داعش‌و داكۆكیكردن ‌ی‬ ‫سه‌رسه‌ختانه‌ی‌ له‌كه‌مایه‌تیی ‌ه ئایینی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‌و كرانه‌وه‌ی‌ به‌ڕوی‌ ژنان‌و‬ ‫داكۆكیكردن له‌مافه‌كانیان‪ ،‬سه‌رنج ‌ی‬ ‫هه‌مو دنیای‌ به‌ره‌و الی‌ خۆی‌ راكێشاوه‌‪،‬‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ ژماره‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ داوا ‌ی‬ ‫هێنانه‌ده‌ری‌ په‌كه‌كه‌ له‌لیست ‌ی تیرۆر‬ ‫ده‌كه‌ن له‌زیادبوندایه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌‪ ،‬واڵتان��� ‌ی په‌یمان ‌ی‬ ‫ناتۆ په‌كه‌كه‌یان به‌‌تیرۆریست ناساندوه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ كه ل���ه‌‌دژی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌وان هه‌نگاوی ن���اوه‌و بۆ گه‌یش���تنه‌‬ ‫ئامانجه‌كان���ی‌ رێگ���ه‌ی‌ توندوتیژی��� ‌ی‬ ‫گرتوه‌ته‌به‌رو كار ‌ی نه‌شیاو ‌ی ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ماوه‌یه‌ك���ه‌ به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ ‌ی‬

‫سه‌رسه‌ختانه‌ی‌ داعش له‌الیه‌ن په‌كه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و روانینه‌ی‌ واڵتانی‌ رۆژئاوای‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌م هێزه‌ گۆڕیوه‌‪.‬‬ ‫ده‌مه���ات عه‌گی���د وته‌بێ���ژی پارت���ی‬ ‫كرێكارانی كوردستان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫كه‌ سه‌ره‌تاكانی هێنانه‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی په‌كه‌كه‬ ‫‌له‌لیستی تیرۆر ده‌مێكه ‌ده‌ستیپێكردوه‌و‬ ‫ئێس���تا له‌قۆناغ���ی به‌پراكتیزه‌كردندایه‌‪،‬‬ ‫‌چونكه ‌دنی���ا ئه‌وه‌ی ب���ۆ ده‌ركه‌وت كه‬ ‫‌پارت���ی كرێكاران���ی كوردس���تان كێیه‌و‬ ‫ئامانجی چیه‌و بۆچی ش���ه‌ڕ ده‌كات له‌و‬ ‫پێناوه‌ش توركیای خسته دۆخێكی‌ وا ك ‌ه‬ ‫ئه‌و تیرۆریسته‌و پشتگیریی تیرۆریستان‬ ‫ده‌كات نه‌ك ئێمه‪‌،‬داعش وه‌ك نمونه‌یه‌كی‬ ‫زیندوی‌ راستی‌ ئه‌م بۆچونه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌مه���ات وت���ی "له‌ئه‌وروپ���ا چاالكیی‬ ‫به‌رده‌وام���ن‌و تێگه‌یش���تنی ئه‌مه‌ری���كاو‬ ‫ئه‌وروپ���ا به‌ته‌واوه‌ت���ی گ���ۆڕا به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌په‌كه‌ك���ه ‌چونك���ه ‌له‌جه‌نگ���ی داعش‬

‫ش���ه‌هیدو برینداری دا‪ ،‬خه‌ڵكی سیڤیلی‬ ‫پاراس���ت‪ ،‬ش���نگالی له‌كۆمه‌ڵكوژی���ی‬ ‫گه‌وره‌تر پاراست‪ ،‬ئه‌و به‌رۆح پارێزگاریی‬ ‫له‌هاواڵتیان كرد دژی گروپێكی گه‌وره‌ی‬ ‫چه‌كداریی توندڕه‌و‌كه‌ئێستا جیهان دژی‬ ‫وه‌ستاوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "هێشتنه‌وه‌ ‌ی په‌كه‌كه‌له‌لیستی‬ ‫تیرۆر گه‌وره‌ترین ناحه‌قیی‌و ناعه‌داله‌تیه‪،‬‬ ‫‌چونكه‌تیرۆریست دیاره‌كێیه‌‪ ،‬ئه‌وه ته‌نیا‬ ‫بڕیارێكی سیاس���ی ‌ه كه‌په‌كه‌كه‌خراوه‌ته‬ ‫‌لیستی تیرۆره‌وه‌و به‌پێ ‌ی‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان‬ ‫ئ���ه‌و بڕیاره‌یاندا‪ ،‬ئێم ‌ه‌تێده‌كۆش���ین بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌لیس���تی تیرۆر بێین���ه‌ده‌ر‌و‬ ‫‌چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی‌و واڵت���ی گه‌وره‌ش‬ ‫گه‌یش���تنه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ روی‌ راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردس���تان ببینن كه‬ ‫‌ئه‌و حزب��� ‌ه داكۆكیكاره‌له‌خه‌‌ڵك‌و كار بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی مافی گه‌لێكی زوڵملێكراو‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫"له‌ئاماده‌كردن ‌ی پرۆژ‌ه یاساكاندا كه‌مینه‌كان په‌راوێز ده‌خرێن"‬

‫‪5‬‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬هــانــا چۆمانی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ بچوكه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ له‌ئاماده‌كردنی‌ پڕۆژه‌ یاساكاندا‬ ‫‌وه‌ك پێویست راوێژیان پێناكرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ل���ی‌ كلدان���ی‌‌و س���ریانی‌ ئاش���وری‌‬ ‫"وحی���ده‌ یاقو هرمز" باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ كێش���ه‌ی‌ ئه‌وان ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر كاتێك‬ ‫پرۆژه‌ یاسایه‌ك پێشكه‌شی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان بكه‌ن پێیانده‌ڵێن پێویس���ته‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌ گه‌وره‌كان‌واژۆی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بك���ه‌ن ئ���ه‌وه‌ش ئ���ه‌رك‌و كاری‌ ئه‌وان‬ ‫ق���ورس ده‌كات‪ ،‬هرم���ز به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "فراكسیۆنه‌ گه‌وره‌كان‌واژۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌مو پرۆژه‌ یاس���ایه‌ك ناكه‌ن‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تاكو ئێس���تاش هاوكارییان‬ ‫كردوین‪ ،‬به‌اڵم بۆ نمونه‌ له‌س���ه‌ر پرۆژه‌‬ ‫یاس���ای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ لیژنه‌ی‌ كۆمسیۆن‬ ‫هیچ حیسابێك بۆ ئێمه‌ نه‌كرا‌و نوێنه‌ری‌‬ ‫ئێمه‌ی‌ تێدا نه‌بو‪ ،‬بۆیه‌ بێده‌نگ نه‌بوین‬ ‫تا دواتر توانیمان نوێنه‌رێكمان هه‌بێـت‬ ‫له‌و لیژنه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و‌وتی‌ "ئه‌وكات���ه‌ دوای‌ گفتۆگۆ‌و‬ ‫قس���ه‌كردن له‌گ���ه‌ڵ فراكس���یۆنه‌كان‬ ‫توانیمان رازییان بكه‌ین كه‌‌واژۆ له‌سه‌ر‬ ‫داواكاریه‌ك���ه‌ی‌ ئێمه‌ بك���ه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بخرێت���ه‌ كاری‌ په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ پرۆژه‌ یاسایه‌ك یان‬ ‫بڕیارێك پێش���تر پرس به‌ئێمه‌ ناكرێت‬ ‫‌واتا ته‌نیا ده‌نگدانه‌كه‌ ده‌بێـته‌ هی‌ ئێمه‌‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ زۆرجار ده‌نگ نه‌ به‌به‌ڵی‌ نه‌‬ ‫به‌نه‌خێر ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ته‌نها فراكس���یۆنی‌ كه‌مینه‌كان‬ ‫نین ب���ه‌و ج���ۆره‌ مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و به‌پێ���ی‌ لێدوان���ی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ بچوكه‌كان ئه‌وانیش هه‌مان‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫باپی���ر كامه‌ال س���ڵێمان س���ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ ئاراسته‌ی‌ سێیه‌م به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند ك���ه‌ "به‌داخه‌وه‌ فراكس���یۆنه‌‬ ‫گه‌وره‌كان ته‌نها ئه‌وكاته‌ پێویس���تیان‬ ‫به‌وانه‌ كه‌ ئ���ه‌وان لێیانده‌بێته‌ كێبڕكێ‬ ‫تاكو پرۆژه‌ یاساكه‌یان جێبه‌جێ بكرێت‬ ‫به‌ڵكو له‌په‌رله‌مان���دا‌و بتوانن زۆرینه‌ی‌‬ ‫یان ‪ 1+ 50‬به‌ده‌ستبهێنن‪.‬‬ ‫باپی���ر‌وتی‌ "بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌نگ‬ ‫به‌الیه‌نێ���ك بده‌ی���ن ل���ه‌دژی‌ الیه‌نێكی‌‬ ‫تر هه‌م���و ش���تێك ده‌ك���ه‌ن ئه‌گه‌رنا‬ ‫ئ���ه‌وان ب���ۆ هی���چ یاس���ا‌و پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫پێش���تر هه‌ماهه‌نگی���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ ئێمه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫كارو ئه‌رك ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتار چییه‌؟‬ ‫ئاری هه‌رسین*‬

‫دانیشتنێکی په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫‌وه‌كو فراكس���یۆنه‌ بچوك���ه‌كان ناك ‌هن‌و‬ ‫ئاگادارم���ان ناكه‌ن���ه‌وه‌‌و له‌پێكهێنانی‌‬ ‫لیژنه‌كانیش هه‌ر وایه‌‪ ،‬ئه‌وان جیاوازتر‬ ‫س���ه‌یری‌ ئێم���ه‌ ده‌كه‌ن چونك���ه‌ ئێمه‌‬ ‫ڕێژه‌كه‌مان كه‌مه‌ به‌اڵم له‌ناو په‌رله‌مان‬ ‫ئێمه‌ش فراكسیۆنین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ل���ه‌زۆر لیژن���ه‌‌و یاس���ادا‬ ‫بێئ���اگاداری‌ ئێم���ه‌ له‌نێ���وان خۆیاندا‬ ‫ڕێكده‌ك���ه‌ون‌و هه‌ر واده‌زان���ن كه‌ ئێمه‌‬ ‫ه���ه‌ر نی���ن ب���ۆ نمون���ه‌ له‌پێكهێنانی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ لیژنه‌ی‌ كاتی‌ بۆ‬ ‫دیارییكردن���ی‌ كۆمس���یۆن‪ ،‬ئه‌وان هه‌ر‬ ‫به‌ناوی‌ خۆیان كه‌سه‌كانیان دابه‌شكردوه‌‬ ‫كه‌ لیژنه‌كه‌ له‌ ‪ 9‬كه‌س پێكدێت كه‌چی‌‬ ‫ئێم���ه‌ش هاتینه‌ ده‌نگ كه‌ بۆچی‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌و پێنج الیه‌نه‌ ه���ه‌ن له‌ناو په‌رله‌مان‬ ‫ئ���ه‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌ تر‪ ،‬بۆی���ه‌ بڕیارماندا‬ ‫هه‌ڵوێس���تمان هه‌بێت‌و لێ���ی‌ بێده‌نگ‬ ‫نه‌بین"‪.‬‬ ‫الیه‌نی‌ توركمانیش ده‌ڵێن ره‌خنه‌ی‌‬ ‫زۆرو تێبینی���ی‌ زۆریان هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی په‌رله‌م���ان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان‬ ‫كاره‌كان��� ‌‬ ‫پێكهاته‌ی‌ دوه‌من له‌كوردستان‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ پرۆژه‌ یاساو بڕیاره‌ گرنگه‌كان‬ ‫پ���رس‌و ڕامان پێناكرێ���ت‌و ئاگاداریش‬

‫فۆتۆ‪ :‬هانا‬ ‫ناكرێینه‌وه‌‪.‬‬ ‫مونا نه‌بی‌ نادر سه‌رۆكی‌ فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���كه‌وتنی‌ توركمانی���ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند ك���ه‌ "هه‌ندێكجار ئه‌گه‌ر له‌به‌ر‬ ‫نیسابی‌ قانونی‌ نه‌بێت هه‌ر حیسابمان‬ ‫بۆ ناكرێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی‌ یاساكه‌یان‬ ‫په‌كی نه‌كه‌وێت داوای‌‌واژۆو ده‌نگدانمان‬ ‫لێده‌كه‌ن ئه‌گه‌رنا زۆربه‌ی جار تاكو پێش‬ ‫ده‌نگدان پرۆژه‌ یاساكه‌ش نابینین" ‪.‬‬ ‫مونا ‌وت���ی‌ "ئه‌وان كه‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫بچوك���ن هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌ن���او په‌رله‌مان‬ ‫فراكسیۆنی‌ كه‌مینه‌و زۆرینه‌ نیه‌ هه‌مو‬ ‫هه‌ر فراكس���یۆنه‌و ت���ه‌واو كه‌چی‌ هیچ‬ ‫كاتێك بۆ مه‌سه‌له‌ی‌ فكره‌ی‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫پڕۆژه‌ یاساكان نه‌ له‌گه‌ڵمان باسده‌كرێت‬ ‫پێشتر نه‌ پێش پێشكه‌شكردنی‌ پرۆژه‌‬ ‫یاس���ایه‌كه‌ پرس���مان پێده‌كرێت‌و ڕای‌‬ ‫ئێمه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‌وه‌رده‌گیرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌ لیس���تی‌‬ ‫پێش���كه‌وتنی‌ توركمان���ی‌ ئاماژه‌ش���ی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌دا ك���ه‌ زۆرجار پڕۆژه‌ یاس���ایان‬ ‫هێناوه‌ته‌ الیان تا‌واژۆی‌ له‌س���ه‌ر بكه‌ن‬ ‫یان ده‌نگی‌ له‌س���ه‌ر بده‌ن كه‌ پێش���تر‬ ‫هه‌ر نه‌ش���یانبینیون‌و نه‌ش���مانزانیوه‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامدا ن���ه‌ به‌به‌ڵێ ن���ه‌ به‌نه‌خێر‬

‫ده‌نگیان بۆی‌ داوه‌‪ ،‬چونكه‌ فریاناكه‌ون‬ ‫ی بۆ بكه‌ن‌و‬ ‫بیخوێننه‌وه‌ یان لێكدانه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵیبس���ه‌نگێنن‪ ،‬ئ���ه‌و ‌وت���ی‌ "پێش‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ یاس���اكه‌ حیساب بۆ‬ ‫ئێمه‌ نه‌ك���راوه‌ بۆیه‌ ده‌نگی‌ بۆ ناده‌ین‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ لێ���ره‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌مومانه‌‬ ‫كه‌مینه‌و زۆرین���ه‌ نیه‌‪ ،‬ئه‌بێت ره‌چاوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكرێت ئێمه‌ش فراكس���یۆنین خۆ‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌نگدان نیه‌ ئه‌بێـت هه‌مو شتێك‬ ‫به‌ته‌وافوق بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ كه‌‬ ‫وانیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ‪ 5‬حزبه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كه‌ پارتی‌ یه‌كێتیی‌‌و گۆڕان‌و‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‌و یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امیی‌ كه‌‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ كورس���یه‌كانی‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫پێكده‌هێنن ته‌واوی‌ پۆس���ت‌و لیژنه‌كان‬ ‫له‌نێوخۆیان���دا هه‌ڵده‌بژێ���رن‌و ته‌نی���ا‬ ‫به‌چاوی‌ به‌ش���دار س���ه‌یری‌ فراكسیۆنه‌‬ ‫بچوك���ه‌كان ده‌كه‌ن له‌كاتێكدا ئه‌وانیش‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ده‌نگ���ی‌ ده‌نگده‌رانیان���ن‌و‬ ‫هاواڵت���ی‌ ئ���ه‌م‌واڵت���ه‌ن‪‌،‬وه‌ك ه���ه‌ر‬ ‫هاواڵتییه‌ك خاوه‌نی‌ ته‌واوی‌ ئه‌و ماف‌و‬ ‫ئیمتیازاتانه‌ن كه‌ ئه‌وان���ی‌ تر هه‌یانه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ توشی‌ نائومێدیی‌ بون له‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬

‫هه‌ندێكجار ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ر نیساب ‌‬ ‫قانونی‌ نه‌بێت‬ ‫هه‌ر حیسابمان‬ ‫بۆ ناكرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫یاساكه‌یان په‌كی‬ ‫ی‬ ‫نه‌كه‌وێت داوا ‌‬ ‫‌واژۆو ده‌نگدانمان‬ ‫لێده‌كه‌ن‬

‫جیاوازییەکانی پەرلەمانی کوردستان لەنێوان خولەکانیدا‬ ‫عەبدولڕەحمان عەلی ڕەزا*‬ ‫بەپێ���ی یاس���اکانی هەرێ���م (یاس���ا‬ ‫پەیوەندیدارەکان)ئەرکەکانی پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تان بریتین لە‪:‬دەرکردنی یاساو‬ ‫بڕیارەکان‌و بەدواداچون‌و چاودێریکردنی‬ ‫دەسەاڵتی جێبەجێکردن‌و متمانەبەخشین‬ ‫بەحکوم���ەت‌و س���ەندنەوەی متمانە لێی‬ ‫لەگەڵ پەس���ەندکردنی بودجەی گشتیی‬ ‫هەرێ���م ‪ .‬ب���ۆ یەکەمینجاریش لە ‪-٥-١٩‬‬ ‫‪١٩٩٢‬هەڵب���ژاردن ئەنجام���دراو یەکەمین‬ ‫خولی پەرلەمان لەکوردستان هەڵبژێررا‪،‬‬ ‫پەرلەمانی کوردس���تان تا ئێس���تا چوار‬ ‫خول���ی هەڵبژاردنی کردوەو س���اڵێکیش‬ ‫بەس���ەر خولی چوارەمدا گوزەری کردوە‬ ‫هەرچەندە دەبوای���ە پەرلەمان لەخولی‬ ‫* ش���ەفافیەت‌و گواس���تنەوەی ڕاوێژکارەکانی پەرلەمان‌و دابەشکردنیان هەروەها بڕیاری ژم���ارە ‪ ٢٤‬کە تایبەت‬ ‫شەشەمدابوایە‪ ،‬ئەوەی لێرەدا دەمانەوێت‬ ‫قس���ەی لەس���ەر بکەین س���ەرەڕای ئەو ڕاستەوخۆی دانیش���تنەکانی پەرلەمانی بەسەر لیژنەکانداو دابەشکردنی کارەکان ب���و بەش���ێوازی مامەڵەک���ردن لەگەڵ‬ ‫بارودۆخ‌و تەنگەژە زۆرو زەوەندانەی کە کوردس���تان بۆ دەزگاکان���ی ڕاگەیاندن‪ ،‬بۆی���ان‪ ،‬جگە ل���ەوەی کە لەئێس���تادا کانتۆنەکانی ڕۆژئاوا بەهەر شێوەیەک کە‬ ‫ڕوب���ەڕوی هەرێم‌و ناوچەک���ە بونەتەوەو هەوڵەکانی���ش لەئ���ارادان ب���ۆ ئەوەی ڕاوێژکاری تێدا نیە کە موچەی ڕاوێژکاریی خۆی���ان دەیانەوێت‪ ،‬ئەمە جگە لەدوایین‬ ‫وایانک���ردوە کوردس���تان بەقەیرانەکانی دانیش���تنەکانی لیژنەکانی پەرلەمانیش وەربگرێت لەگەڵ موچەی خانەنشینیی‪ .‬بڕیاری پەرلەمانی کوردستان لەبەرواری‬ ‫* جیاوازینەکردن لەنێوان فراکسیۆنە ‪ ،٢٠١٤- ١٠ -٢٢‬ک���ە تێی���دا بڕی���اردرا‬ ‫ئابوریی‌و س���ەربازیی‌و سیاس���یی بڕوات ڕاس���تەوخۆ پەخش���بکرێن‌و تەنان���ەت‬ ‫ک���ە بمانەوێت‌و نەمانەوێت ڕاس���تەوخۆ ڕاگەیاندنکارانی���ش بۆی���ان هەبێ���ت جیاوازەکاندا یەکێکی ترە لەخەس���ڵەتە هێزی پێش���مەرگەی کوردستان بنێررێت‬ ‫کاریگەری���ی کردوەتە س���ەر کارەکانی لەدانیش���تنی لیژن���ەکان ئامادەبونی���ان جوانەکان���ی ئ���ەم خول���ە‪ ،‬تەنان���ەت ب���ۆ کۆبانی‌ ب���ۆ هاوکاریکردنی کوردانی‬ ‫پەرلەمانی کوردستان‌و س���ەرقاڵکردنی هەبێت‪ ،‬کە ئەمە ڕاستەوخۆ پێچەوانەی لەخستنەکاری پڕۆژە یاساو بڕیاردا هیچ ڕۆژئاوا‪.‬‬ ‫* هەوڵ���دان ب���ۆ بەمەرجەعکردن���ی‬ ‫پەرلەمانتارانی���ش بەبارودۆخەک���ەوە‪ ،‬خولەکانی پێش���وترە کە هەندێجار نەک فراکسیۆنێک فەرامۆش نەکراوە‪.‬‬ ‫* دەرکردن���ی هەن���دێ یاس���ا ک���ە پەرلەمان هەنگاوی باش���ی هەڵهێناوە‪،‬‬ ‫س���ەرەڕای ئەمان���ە ئ���ەوەی هەس���تی دانیش���تنەکان پەخش نەدەکران بەڵکو‬ ‫پێدەکرێت بون���ی چەن���د جیاوازییەکە شوشەی پەنجەرەکانیش ڕەش دەکرانەوە سااڵنێکە خولەکانی ڕابردو نەیاندەتوانی له‌گ���ه‌ڵ دروس���تکردنی پەیوەندی���ی‬ ‫بیخەنە بەرنامەی کارەوە‪ ،‬یان خراونەتە دروس���ت لەگەڵ پ���ارت‌و ڕێکخراوەکانی‬ ‫لەنێوان خولی چوارو خولەکانی دیکەی ‪.‬‬ ‫* گرفتێک���ی گەورەی تری خولەکانی بەرنامەی کارەوە ب���ەاڵم ڕەتکراونەتەوە باکورو ڕۆژئاوای کوردس���تان‌و بەفەرمیی‬ ‫پەرلەمان���دا کە بەهەمیش���ەیی لەالیەن‬ ‫لەپەرلەمان���ی‬ ‫پێش���وازییلێکردنیان‬ ‫ئەندامێک���ی مەکتەبی سیاس���یی هەردو ڕاب���ردو ئەوەب���و ک���ە کات‌و س���اتی بەبیانوی جیاجیا‪.‬‬ ‫* ڕاستە لەمس���اڵی خولی چوارەمدا کوردس���تان خاڵێک���ی گەش���ی خولی‬ ‫پارتی بااڵدەستی پێشوەوە بەڕێوەبراوە دانیشتنەکانی پەرلەمان دیاریکراو نەبون‪،‬‬ ‫یاخود سەرۆکایەتی کراوە‪ ،‬بەپێچەوانەی بەاڵم لەئێستادا سەرجەم پەرلەمانتاران تەنها ‪ ٦‬یاس���ا دەرکراون کە س���یانیان ئێستایە‪.‬‬ ‫* دروس���تکردنی س���ێ لیژن���ەی تر‬ ‫خول���ی چوار کە گەنجێک���ی ئەکادیمیی ئاگادارن‌و تەنانەت خش���تەیەک دراوەتە هەموار بون بەاڵم چەندین بڕیاری گرنگ‌و‬ ‫س���ەرۆکایەتی پەرلەم���ان دەکات‪ .‬پەرلەمانتاران کە کۆبونەوەی لیژنەکانی مێژویی تێدا دران لەوانە بڕیارەکانی ژمارە بۆ لیژن���ە هەمیش���ەییەکانی پەرلەمانی‬ ‫(‪ ١٨‬و‪)١٩‬ی تایبەت بەهێزەکانی ناوخۆو کوردستان لەم خولەدا بەناوەکانی‬ ‫بۆیە لێ���رەدا تەنها چەن���د جیاوازییەک پەرلەمانیشی تێدا دیاریکراوە‪.‬‬ ‫(لیژن���ەی ناوچ���ە جێناکۆکەکان���ی‬ ‫* س���ود وەرگرتن لەتواناو لێهاتویی هێزەکانی پێش���مەرگەی کوردس���تان‪،‬‬ ‫دەخەینەڕو بۆ خوێنەران کە بریتین لە‪:‬‬

‫نابێت هەندێ لەکارەکانی خولەکانی ڕابردوش نادیدە بگیرێن‌و‬ ‫بوترێت کاری باش‌و پڕۆژە یاساو بڕیاری باش دەرنەکراون‪،‬‬ ‫بەاڵم دەکرا کاری زۆر باشترو پڕۆژەی گشتگیرتر‬ ‫دەربچوێنرایە‬

‫دەرەوەی ئی���دارەی هەرێ���م‌و لیژن���ەی‬ ‫پەیوەندیی���ەکان‌و ڕەوەن���دی کوردیی‌و‬ ‫لیژنەیەکیش بۆ کاروباری پەرلەمان) کە‬ ‫لیژنەی سێهەمیان دەبێتە هۆکارێکی باش‬ ‫بۆ باش بەڕێوەچونی کارەکانی پەرلەمان‌و‬ ‫چاودێریی وردی کارەکان���ی پەرلەمان‪،‬‬ ‫هەروەه���ا کردن���ەوەی نوس���ینگەیەکی‬ ‫پەرلەمانی کوردستان لەشاری کەرکوک‬ ‫ک���ە نیش���انەی گرنگیپێدان���ی زیاتری‬ ‫کەرک���وک‌و دروس���تکردنی پردێک���ی‬ ‫پەیوەندیش���ە لەنێوان شاری کەرکوک‌و‬ ‫پەرلەمانی کوردس���تان كه‌ یەکێکی ترە‬ ‫لەکارەکان���ی خولی چوارەمی پەرلەمانی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ئەمانە هەندێ جیاوازیی ڕونن لەنێوان‬ ‫یەک س���اڵی خولی چوارەم‌و خولەکانی‬ ‫ت���ری پەرلەمان���ی کوردس���تان‪ ،‬نابێت‬ ‫هەن���دێ لەکارەکانی خولەکانی ڕابردوش‬ ‫نادی���دە بگیرێن‌و بوترێ���ت کاری باش‌و‬ ‫پڕۆژە یاس���او بڕیاری باش دەرنەکراون‪،‬‬ ‫بەاڵم دەکرا کاری زۆر باش���ترو پڕۆژەی‬ ‫گش���تگیرتر دەربچوێنرای���ە‪ .‬لەکۆتاییدا‬ ‫دەمەوێت ئ���ەوەش بڵێم لەگەڵ هەندێک‬ ‫گۆڕانکاریی گرنگ لەئێستادا بەاڵم هێشتا‬ ‫کارەکانی پەرلەمان‌و پەرلەمانتارانیش نە‬ ‫لەئاس���ت داخوازیی خەڵکی کوردستاندا‬ ‫بون‌و نە لەئاس���ت تموحی پەرلەمانتاران‬ ‫خۆش���یاندا‪ ،‬بۆی���ە خوازیارم لەم س���ی‬ ‫س���اڵەی کارکردنی پەرلەماندا کە ماوە‬ ‫النیکەم���ی نی���وەی خواس���تی خەڵک‬ ‫بهێنرێت���ە دی‌و پەرلەمانتارانی���ش ک���ە‬ ‫لەکارەکانیان تەواودەبن ویژدانی خۆیان‬ ‫ئاسودە بکەن‌و زۆرێک لەو بەڵێنانەی کە‬ ‫بەخەڵکی کوردس���تانیان داوە جێبەجێ‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫*ئەندامی پەرلەمانی کوردستان‬

‫پارله‌م����ان وه‌ك كۆڵه‌كه‌یه‌كی‌ س����ه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ دیموكرات ئ����ه‌م ئه‌ركانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر ش����انه‌‪ :‬ئه‌ركی‌ داڕش����تنی‌ قانون‬ ‫(قانونگ����وزاری‌)‪ ،‬ئه‌رك����ی‌ ش����ه‌رعیه‌ت‬ ‫پێدانی‌ حكوم ‌هت‌و چاودێریكردنی‌‪ ،‬ئه‌ركی‌‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ (ئابوری‌)و ئه‌ركی‌‬ ‫سیاسی‌ (به‌ش����داریكردن له‌دیبه‌یته‌كان‬ ‫له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ هۆڵی پارله‌مان)‪.‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك گه‌لێك ك����ه‌ به‌درێژایی‌ مێژوو‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ خۆم����ان نه‌بوین‪،‬‬ ‫ئه‌زمونێك����ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندم����ان له‌كه‌لتوری‌‬ ‫پارله‌مانتاریدا نیه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ش ئاس����اییه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ئێمه‌ی‌ پارله‌مانتار هه‌ندێكجار‬ ‫به‌كارێك هه‌س����تێت كه‌ ئیش����ی‌ ئه‌و نیه‌‪،‬‬ ‫ی����ان پارله‌م����ان به‌گش����تی‌ هه‌ندێكجار‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌ركه‌كانی‌ ده‌ربچێت‪.‬‬ ‫ئیش����ی‌ پارله‌مانتار ئه‌ركێكی‌ زۆر گران‌و‬ ‫زه‌ریفه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئینس����ان هۆشیار نه‌بێت‬ ‫زۆر به‌ئاس����انی‌ ده‌یبه‌زێنێ����ت‪ .‬لێ����ره‌دا‬ ‫حه‌زده‌كه‌م به‌كورتی‌‌و به‌چه‌ند نموونه‌یه‌ك‬ ‫باس����ی‌ ئه‌و چاالكیانه‌ بكه‌م كه‌ ئیش����ی‌‬ ‫ئه‌ندام پارله‌مان نیه‌‪.‬‬ ‫به‌نموون����ه‌ ده‌یهێنینه‌وه‌ مادام ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫نه‌زاه����ه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌دواداچ����وون بۆ یه‌ك‬ ‫حاڵه‌تی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‪ ،‬جه‌نجاڵ دروستكردن‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌و حاڵه‌ت����ه‌ راگه‌یاندنه‌كاندا‬ ‫زیاده‌ی����ه‌‪ .‬ئه‌و ك����رداره‌ دابه‌زینی‌ ئه‌ندام‬ ‫پارله‌مانه‌ له‌ئه‌ركه‌ك����ه‌ی‌ خۆی‌‌و رێگرتنه‌‬ ‫له‌ده‌س����ته‌ی‌ نه‌زاه����ه‌ له‌به‌ڕێوه‌بردن����ی‌‬ ‫كاره‌كانی‌‪ .‬له‌راس����تیدا ئه‌ركی‌ پارله‌مانتار‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ چاودێ����ر بێ����ت به‌س����ه‌ر ده‌زگا‬ ‫حكومی����ه‌كان‪ ،‬نه‌ك ئه‌ركه‌كان����ی‌ ئه‌وان‬ ‫بگرێته‌ ئه‌ستۆ‪.‬‬ ‫مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ دیكه‌ تێكه‌ڵكردنی‌ ئه‌ركی‌‬ ‫پارله‌مانتاری‌‌و رۆژنامه‌نوسیه‌‪ .‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ده‌بینی����ن هه‌ندێكج����ار به‌دواداچونێ����ك‬ ‫له‌الیه‌ن پارله‌مانتارێكی‌ به‌ڕێزه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫ك����ه‌ زیادتر له‌ریپۆرتاژێك����ی‌ رۆژنامه‌وانی‌‬ ‫ده‌چێ����ت‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێك����دا رۆژنامه‌نوس‬ ‫میدیاكاره‌و پارله‌مانتاریش سیاسه‌تمه‌دار‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ی‌ پێشوو ئیستێكی‌‬ ‫دیكه‌ ده‌كه‌ین كه‌ پێویس����ته‌ هه‌ڵوێسته‌ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر بكرێت‪ .‬مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ سیاسی‌‬ ‫هه‌س����تیار ك����ه‌ پێویس����تی‌ به‌دیبه‌یت����ی‌‬ ‫ج����ددی‌ له‌ناو هۆڵ����ی پارله‌م����ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌سته‌مه‌ ببرێته‌ س����ه‌ر په‌ڕه‌ی رۆژنامه‌و‬ ‫شاش����ه‌ی‌ ته‌له‌فیزیۆن����ه‌كان‪ .‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ كرداره‌ هه‌ندێكج����ار ده‌چێته‌ بابی‌‬ ‫موزایه‌ده‌ی‌ سیاس����ی‌‌و دواجار له‌ش����ه‌ڕه‌‬ ‫چه‌له‌حانێیه‌ك زیادتر هیچیتری‌ لێش����ین‬ ‫نابێته‌وه‌‪ .‬موخابن له‌ئێس����تادا ئینس����ان‬ ‫وا هه‌س����تده‌كات كه‌ خه‌ریك����ه‌ دیبه‌یتی‌‬ ‫سیاس����ی‌‪ ،‬له‌هۆڵ����ی‌ پارله‌مان����ه‌وه‌ ب����ۆ‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان ده‌گوێزرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬ ‫كه‌سانی‌ سیاس����ی‌‪ ،‬حیزبه‌ سیاسیه‌كان‌و‬ ‫پارله‌م����ان‪ ،‬ئ����اره‌زوی‌ به‌ڕێوه‌ب����ردن‌و‬ ‫رابه‌رایه‌تی‌ كۆمه‌ڵگه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێكج����ار ده‌بینین هه‌ندێ����ك له‌ئێمه‌ی‌‬ ‫پارله‌مانت����ار ته‌س����لیمی‌ بۆچونێك����ی‌‬ ‫عه‌فه‌وی‌ ش����ه‌قام ده‌بی����ن‪ ،‬له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌م����ان بۆ ئ����ه‌و بۆچونه‌ هه‌بێت‬ ‫هه‌وڵ����ی‌ ته‌رجه‌مه‌كردنی‌ بده‌ین بۆ س����ه‌ر‬ ‫واقیع����ی‌ سیاس����ی‪ .‬هیچ گوم����ان له‌وه‌دا‬ ‫نیه‌ ك����ه‌ سیاس����ه‌تمه‌دار خزمه‌ت����كاری‌‬ ‫گه‌ل����ه‌و پێویس����ته‌ ب����ه‌رده‌وام چ����اوی‌‬ ‫له‌جموجۆڵه‌كانی‌ ناو كۆمه‌ڵگه‌بێت‌و گوێ‬ ‫بۆ موعانات‌و بۆچونه‌كانیان بگرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر قه‌راربێت به‌رده‌وام خه‌تی سیاسی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و پارله‌مان له‌ژێ����ر كاریگه‌ری‌‬ ‫شه‌قامدا بێت‪ ،‬ئیتر سیاسه‌تمه‌دار رابه‌رو‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ چییه‌؟ ئه‌گ����ه‌ر وابێت هیچ‬ ‫پێویست به‌حكومه‌ت‌و پارله‌مان ناكات‌و‪،‬‬ ‫بژی‌ ئانارشیزم!‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس����تان خۆ به‌خۆڕایی‌ ‪111‬‬ ‫كه‌س����یان هه‌ڵنه‌ب����ژاردوه‌ نوێنه‌رایه‌تیان‬ ‫بكات‪ ،‬حه‌تم����ه‌ن متمان����ه‌ی‌ به‌عه‌قڵیان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ش بۆ ئێمه‌ی‌ پارله‌مانتار‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی له‌ئه‌ركه‌كانم����ان تێبگه‌ین‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ بزانین ئاخۆ چین ئه‌و شتانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئیشی‌ ئێمه‌ نیه‌؟‬ ‫*ئه‌ندامی‌ پارله‌مانی‌ كوردستان‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫ویکیلیکس ‪‌2006‬‬

‫ملمالنێ ‌ی باڵه‌كان ‌ی ناو یه‌كێتیی‌ له‌سه‌ر پۆست ‌ه‬ ‫حكومییه‌كان‪ ،‬ده‌گات ‌ه گوێی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫پاش تێپه‌ڕبونی‌ حه‌وت ساڵ به‌سه‌ر‬ ‫یه‌كه‌م حكومه‌تی‌ "یه‌كگرتوی‌" هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬به‌رپرسانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ملمالنێكانی‌ ناو یه‌كێتیی‌ نیشتیمانیی‌‬ ‫كوردستان له‌سه‌ر پۆسته‌كانی‌ ناو ئه‌و‬ ‫كابینه‌یه‌ ئاشكرا ده‌كه‌ن‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ باڵه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌ ناو‬ ‫یه‌كێتیی‌ له‌ناكۆكیی قوڵدا بون له‌سه‌ر‬ ‫دیاریكردنی‌ كه‌سێك بۆ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی‌ س���ایتی‌‬ ‫ویكیلیك���س‪ ،‬كه‌ ئاوێنه‌ ده‌قه‌ك���ه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌كوردیی‌‪ ،‬به‌پرس���انی‌ ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراق‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ به‌رپرس���انی‌ بااڵی‌‬ ‫ناو پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‪ ،‬باسیان‬ ‫له‌چۆنیه‌تی‌ یه‌كگرتن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ردو ئیداره‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و هه‌ولێر كردوه‌و له‌الیه‌ن به‌رپرسه‌‬ ‫پارتیه‌كان���ه‌وه‌ پێیانوتراوه‌‪" ،‬یه‌كێتیی‌ خۆی‌‬ ‫یه‌كالیینه‌كردوه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كێ‌‬ ‫دیاریی‌ ده‌كات بۆ پۆستی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ .‬تاڵه‌بانی‌ ده‌یه‌وێت عومه‌ر فه‌تاح‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو بۆخۆی‌ حه‌زی‌ پێی نیه‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ركه‌ وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كانیش ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی‌ عومه‌ر‬ ‫فه‌ت���اح والێكده‌ده‌ن���ه‌وه‌ ك���ه‌ "ره‌نگه‌ ئه‌وه‌‬ ‫وه‌ك ئاس���ت نزمیی‌ لێكبدرێته‌وه‌ بۆ عومه‌ر‬ ‫فه‌ت���اح كه‌ له‌س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫س���لێمانیه‌وه‌ بكرێت���ه‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم)"‬ ‫له‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا كه‌ مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ ساڵی‌‬ ‫‪ 2006‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسه‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌شیان بیستوه‌ كه‌ "تاڵه‌بانی‌ هانی‌ عومه‌ر‬ ‫فه‌تاح ده‌دات (به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئیراده‌ی‌ خۆی‌)‪،‬‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪ ،‬جێگری‌ سكرتێری‌‬ ‫گش���تیی‌ یه‌كێتیی‌ پش���تیوانیی‌ له‌محه‌مه‌د‬ ‫تۆفیق ره‌حیم ده‌كات‪ ،‬كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‬ ‫عه‌لی‌‪-‬یش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌رسه‌الن بایز‪،‬‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ وه‌ربگرێت‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ناوی‌ عیماد ئه‌حمه‌دیش ده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫هاوكات به‌رپرس���ه‌كانی‌ پاتی‌ ئه‌وه‌شیان‬ ‫ئاش���كراكردوه‌ كه‌ "ئایه‌تواڵ عه‌لی‌ سیستانی‌‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ بڕێك���ی‌ زۆر پاره‌ی���ه‌‌و هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌داهاته‌كه‌ی‌ له‌ئێران���ه‌وه‌ بۆی‌ دێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ی‌ زۆری‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ باجی‌ ئاینی‌‬ ‫شیعه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئای‌ دی‌‪:‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬س���ه‌ردانی‌ ماڵئاوای���ی‌ رێكخه‌ری‌‬ ‫هه‌رێمیی‌ بۆ هه‌ولێر‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬تیم���ی‌ ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمیی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌كه‌ركوك‬ ‫به‌روار‪1 :‬ی‌ شوباتی‌ ‪2006‬‬ ‫پۆلێن‪ :‬زۆر نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫‪06KIRKUK23‬‬

‫تاڵه‌بانی‌ هانی‌ عومه‌ر‬ ‫فه‌تاح ده‌دات‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‌‬ ‫پشتیوانیی‌ له‌محه‌مه‌د‬ ‫تۆفیق ره‌حیم ده‌كات‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫عه‌لی‌‪-‬یش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌رسه‌الن‬ ‫بایز ببێته‌ جێگری‬ ‫سه‌رۆکی حکومه‌ت‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌و نه‌وشیروان مسته‌فاو کۆسره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫رۆژی‌ ‪29‬ی‌ كانون���ی‌ دوه‌می‌ ‪،2006‬‬ ‫رێكخ���ه‌ری‌ هه‌رێمی���ی‌ له‌هه‌ولێر چه‌ند‬ ‫سه‌ردانێكی‌ ماڵئاوایی‌ ئه‌نجامدا له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌وره‌ به‌رپرس���انی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان (ئی���داره‌ی‌ هه‌ولێ���ر) كه‌‬ ‫سه‌ر به‌پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانن‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ كه‌ریم سنجاری‌‪ ،‬وه‌زیری‌ ناوخۆ‪،‬‬ ‫هۆشیار س���یوه‌یلی‌‪ ،‬بریكاری‌ وه‌زیری‌‬ ‫هاریكاری���ی‌‌و كاروباری‌ مرۆڤایه‌تی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫دوات���ر ب���ۆ خوانی‌ نی���وه‌ڕۆ وه‌زیریش‬ ‫ئاماده‌ب���و له‌گ���ه‌ڵ محه‌مه‌د ئیحس���ان‬ ‫ئه‌حمه‌د‪ ،‬وه‌زیری‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ‪.‬‬ ‫سیوه‌یلی‌ پێشنیاریكرد بۆ یارمه‌تیدانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ئه‌مه‌ری���كا به‌هه‌ر رێگه‌یه‌ك‬ ‫بوه‌ ب���ۆ دامه‌زراندنی‌ ئۆفیس���ی‌ تیمی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێمیی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌هه‌ولێر‪ .‬سیوه‌یلی‌‌و سنجاری باسیان‬ ‫ل���ه‌وه‌ كرد كه‌ س���ه‌رۆك تاڵه‌بانی‌ زۆر‬ ‫له‌عوم���ه‌ر فه‌تاح‪ ،‬س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪-‬ئیداره‌ی‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫ده‌كات ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببێت���ه‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران له‌كابینه‌ی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا‪ ،‬له‌كاتێكدا كۆسره‌ت‬ ‫ره‌سوڵ عه‌لی‌ پشتیوانیی‌ له‌ئه‌رسه‌الن‬ ‫بایز‪ ،‬به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ هه‌ولێری‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ ده‌كات بۆ ئه‌و پۆسته‌‪.‬‬ ‫سیوه‌یلی‌ وتی‌‪:‬‬ ‫یارمه‌تیی‌ ئه‌مه‌ری���كا ده‌دات به‌هه‌مو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك كه‌ بتوانێت بۆ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئۆفیس���ی‌ تیم���ی‌ ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‌‬

‫هه‌رێمی���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا له‌هه‌ولێ���ر‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بمانه‌وێت ده‌توانێ���ت رێنوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كرێگرتنی‌ شوێن بكات‪.‬‬ ‫گرنگتری���ن مه‌س���ه‌له‌ی‌ په‌یوه‌س���ت‬ ‫به‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ دو ئیداره‌یی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫زۆرو زه‌وه‌ندی���ی‌ س���تافه‌كاندا دێ���ت‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌بژارده‌كانی���ش ره‌نگه‌ ته‌نها‬ ‫ده‌س���تكاریكردنی‌ ن���اوی‌ وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫بێت‌و گوێزانه‌وه‌ی‌ هه‌مو فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌‬ ‫بێت بۆ ناو وه‌زاره‌ته‌ نوێیه‌كه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان ئێس���تا‬ ‫ئاساییه‌كی‌ ده‌ركردوه‌ كه‌ رێگه‌ ده‌دات‬ ‫به‌دروس���تكردنی‌ چه‌ن���د پۆس���تێكی‌‬ ‫نوێی‌ وه‌ك جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‌و جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش به‌گوێ���ره‌ی‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ یه‌كگرتنه‌وه‌كه‌‪ .‬پۆسته‌كانی‌‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆك وه‌زی���ران‌و جێگره‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئۆتۆماتیك���ی‌ ئاڵوگۆڕ‬ ‫ده‌كرێ���ن له‌نێوان پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان‌و یه‌كێتیی‌ نیش���تیمانیی‌‬ ‫كوردس���تان له‌كۆتایی‌ ‪ .2007‬ئه‌مه‌ بۆ‬ ‫هه‌مان پۆس���ته‌كانی‌ وه‌ك س���ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و جێگره‌كه‌ش���ی‌ راسته‌‪ .‬له‌م‬ ‫روه‌وه‌‪ ،‬چاوه‌ڕوانناكرێت كه‌ وه‌زیره‌كان‬ ‫ئاڵوگۆڕبكرێ���ن‪ .‬چاوه‌ڕوانیش ده‌كرێت‬ ‫كه‌ وه‌زیره‌كان هاوشێوه‌ی‌ جێگره‌كانیان‬ ‫له‌هه‌مان حزب دابنرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌یه‌كێتی���ی‌‌و پارتی‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌‬ ‫داوای‌ بژارده‌ی‌ دیكه‌ی‌ حزبی‌ سیاسیی‌‬

‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم بۆ چوار تا پێنج س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهات���و‪ ،‬باش���تره‌ بۆ كوردس���تان كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تێك���ی‌ هاوپه‌یمانیه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێت‪.‬‬ ‫خ���ۆی‌‬ ‫هێش���تا‬ ‫یه‌كێتی���ی‌‬ ‫یه‌كالیینه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ كێ‌ دیاری���ی‌ ده‌كات بۆ پۆس���تی‌‬ ‫جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‪ .‬تاڵه‌بانی‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت عومه‌ر فه‌ت���اح بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فه‌ت���اح بۆخۆی‌ ح���ه‌زی‌ پێیی‌ نیه‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌رك���ه‌ وه‌ربگرێت (تێبین���ی‌‪ :‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌وه‌ به‌ئاس���ت نزمیی‌ لێكبدرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح كه‌ له‌سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ س���لێمانیه‌وه‌ بكرێته‌ جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم)‪ .‬هاوكات‬ ‫سێ‌ كه‌سی‌ دیكه‌ش ناویان ده‌هێنرێت‬ ‫وه‌ك كاندید بۆ ئه‌و پۆس���ته‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بوه‌ته‌ به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م پرۆسه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫یه‌كگرتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌رێككه‌وتن���ی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌دا هی���چ وه‌زاره‌تێ���ك‬ ‫به‌ن���اوی‌ هاریكاری���ی‌‌و یارمه‌تی‌ مرۆیی‌‬ ‫له‌خۆناگرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌م���ه‌ به‌الی‌‬ ‫به‌غ���داوه‌ وه‌كو وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫كوردیی‌ وایه‌‪ .‬به‌اڵم حكومه‌ته‌ نوێكه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم وه‌زاره‌تێكی‌ تایبه‌ت به‌كاروباری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ له‌خۆده‌گرێ���ت‪ .‬س���یوه‌یلی‌‬ ‫پێش���بینی‌ وه‌رگرتنی‌ پۆستێك ده‌كات‬ ‫له‌ناو ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیراندا‪( .‬كۆمێنت‪:‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ رێكوپێك���ی‌‌و‬ ‫ئینگلیزییه‌ باشه‌كه‌ی‌ كه‌ چه‌ند ساڵێك‬ ‫له‌به‌ریتانی���ا بوه‌‪ ،‬پێش���بینی‌ ده‌كه‌ین‬

‫ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌ریده‌گرێ���ت په‌یوه‌ندی���ی‌‬ ‫به‌كاروباری‌ ده‌ره‌وه‌ هه‌بێت)‪.‬‬ ‫پێناچێ���ت عه‌ره‌ب���ی‌ س���وننه‌‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری‌ ئ���ه‌و هه‌ڵوێس���ته‌یان‬ ‫ب���ن كه‌ قاچێكی���ان له‌یاخیبوندا بێت‌و‬ ‫یه‌كێكیشیان له‌ناو پرۆسه‌ی‌ سیاسییدا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ تا ئێستا به‌باشی‌ سودیان‬ ‫له‌م���ه‌ وه‌رگرتوه‌‪( .‬تێبین���ی‌‪ :‬وه‌زیری‌‬ ‫ماف���ی‌ م���رۆڤ‪ ،‬محه‌م���ه‌د ئیحس���ان‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ ك���رد كه‌ ئه‌ی���اد عه‌الوی‌‬ ‫یاری‌ به‌ئاگ���ر ده‌كات ك���ه‌ خۆده‌داته‌‬ ‫پاڵ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌‌و بنچینه‌ شیعیه‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌ عه‌لمانیه‌كه‌ی‌ خۆیشی‌ ده‌خاته‌‬ ‫مه‌ترسیه‌وه‌)‪.‬‬ ‫ئایه‌ت���واڵ عه‌لی‌ سیس���تانی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫بڕێكی‌ زۆر پاره‌یه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫به‌ئۆفیس���ه‌كانیه‌وه‌ له‌له‌نده‌ن‪ ،‬سیتڵ‌و‬ ‫س���یدنی‌‪ .‬هه‌ندێ���ك له‌داهاته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ش���ی‌ زۆری‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ باج���ی‌ ئاس���نی‌‬ ‫شیعه‌كانه‌‪.‬‬ ‫كه‌ریم سنجاری‌ وتی‌‪:‬‬ ‫یه‌كێتی���ی‌ چ���وار كاندی���دی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببێته‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‪:‬‬ ‫سه‌رۆك تاڵه‌بانی‌ هانی‌ عومه‌ر فه‌تاح‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ ئیداره‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌دات (به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئی���راده‌ی‌‬ ‫خۆی‌)‪ ،‬هه‌روه‌ها نه‌وش���یروان مسته‌فا‪،‬‬ ‫جێگری‌ س���كرتێری‌ گش���تیی‌ یه‌كێتیی‌‬

‫پش���تیوانیی‌ له‌محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كۆسره‌ت ره‌سوڵ عه‌لی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌رس���ه‌الن بایز‪ ،‬به‌رپرسی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یه‌كێتی���ی‌ له‌هه‌ولێر ئه‌و‬ ‫پۆس���ته‌ وه‌ربگرێت‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ناوی‌ عیماد ئه‌حمه‌دیش ده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫سنجاری‌ بۆخۆی‌ توشی‌ ئه‌ركی‌ قورس‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ دام���ه‌زراوه‌ ئه‌منیی‌‌و‬ ‫هه‌واڵگرییه‌كان���ی‌ ه���ه‌ردو ئیداره‌ك���ه‌‬ ‫یه‌كبخات���ه‌وه‌‪ .‬بڕیاریش���ه‌ لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوب���ه‌ش پێكبهێنرێ���ت هه‌ركاتێ���ك‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كابینه‌ یه‌كگرتوه‌كه‌‬ ‫دیاریكرا‪.‬‬ ‫لیژنه‌ هاوبه‌شه‌كان پێكده‌هێنرێن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ یه‌كخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ سلێمانی‌‌و هه‌ولێر بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێشتا پێكنه‌هێنراون‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ وه‌زیران���ی‌ حكومه‌ت���ه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌ك���ه‌ ب���ه‌رده‌وام پاڵێوراوانی‌‬ ‫حزبه‌ سیاسییه‌كانن كه‌ له‌ژێر فه‌رمانی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زی���ران‌و جێگره‌كه‌ی‌ دان‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویس���ته‌ جێگ���ری‌ وه‌زیره‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تیه‌كان‌و به‌رپرسانی‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ ب���ااڵ له‌كه‌س���انی‌ كارام���ه‌و‬ ‫پرۆفێشناڵ بن‪.‬‬ ‫یه‌كێتی���ی‌ پێش���نیازیكردوه‌ ك���ه‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان (یه‌كێتی���ی‌‌و پارتی‌) بۆ‬ ‫هه‌ر پۆستێك سێ‌ كاندید دیاریبكه‌ن‪،‬‬ ‫پاشان لیژنه‌یه‌ك پێكبهێنرێت له‌سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران‌و جێگره‌ك���ه‌ی‌‌و وه‌زیره‌كان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بڕیاربده‌ن له‌سه‌ریان‪.‬‬

‫بڕیاره‌كه‌ ‌ی كانتۆن ‌ی جزیره‌ له‌باره‌ ‌ی ژنانه‌وه‌‪ ،‬پێشوازی ‌ی لێده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ركردنی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌ كانتۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫جزیره‌ له‌خۆرئاوای‌ كوردستان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پاراستنی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫ژنان له‌و ناوچانه‌ی‌ به‌ده‌ست هێزه‌‬ ‫كوردیه‌كانه‌وه‌ن‪ ،‬ده‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ میدیاكانی‌ جیهانی‌‬ ‫به‌دوای‌ خۆیدا هێناو وه‌ك‬ ‫كاردانه‌وه‌یه‌كیش به‌رامبه‌ر بڕیاره‌كانی‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش له‌باره‌ی‌ ژنانه‌وه‌‬ ‫وه‌سفده‌كرێت‪.‬‬ ‫رۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫ب����ااڵی‌ كانتۆنی‌ جزی����ره‌ له‌خۆرئاوای‌‬ ‫كوردس����تان (س����وریا)‪ ،‬بڕیارێك����ی‌‬ ‫تایبه‌تی����ان س����ه‌باره‌ت به‌مافه‌كان����ی‌‬ ‫ژنانی‌ كورد‌و ئه‌وانه‌ش له‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫ده‌ژین‪ ،‬ده‌رك����رد‪ ،‬چاودێرانیش باس‬

‫له‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن ئه‌و هه‌نگاوه‌ جه‌نگێكی‌‬ ‫ده‌رونیی‌ ئاشكرایه‌ به‌رامبه‌ر تێڕوانین ‌ه‬ ‫تون����دڕه‌وه‌ ئاینیه‌كان����ی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ ناسراو به‌داعش‪.‬‬ ‫چه‌كداران����ی‌ داع����ش ك����ه‌ ئێس����تا‬ ‫خه‌الفه‌تێك����ی‌ ئیس��ل�امیان به‌درێژایی‌‬ ‫به‌ش����ێك له‌خاك����ی‌ س����وریا‌و عێراق‬ ‫پێكهێن����اوه‌‪ ،‬ه����ه‌ر له‌س����ه‌ره‌تادا‬ ‫چه‌ندین بڕیاریان ده‌ركرد س����ه‌باره‌ت‬ ‫ب����ه‌وه‌ی‌ ژنان چۆن پۆش����اكی‌ به‌ریان‬ ‫بپۆش����ن‌و جموجوڵ����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ماڵ‬ ‫كه‌مبكه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬به‌وت����ه‌ی‌ به‌ش����ێكی‌‬ ‫زۆری‌ دانیش����توانی‌ ژێرده‌س����تیان‪،‬‬ ‫داعش له‌هه‌مو ئه‌مانه‌ش����یان پشتیان‬ ‫به‌ستوه‌ به‌لێكدانه‌وه‌یه‌كی‌ په‌ڕگیرانه‌ی‌‬ ‫شه‌ریعه‌ت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا كانتۆن����ی‌ جزی����ره‌‪،‬‬ ‫كه‌یه‌كێك����ه‌ له‌س����ێ‌ كانتۆنه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫خۆرئاوا‪ ،‬بڕیارێكی‌ ‪30‬ی‌ خاڵی‌ تایبه‌ت‬

‫به‌پاراس����تنی‌ ماف����ی‌ ژن����ان ده‌ركرد‌و‬ ‫به‌رپرس����انی‌ روانگ����ه‌ی‌ مافه‌كان����ی‌‬ ‫مرۆڤی����ش له‌س����وریا به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوه‌رۆك����ی‌ بڕیاره‌كه‌ ب����ۆ ده‌زگاكانی‌‬ ‫راگه‌یاندن‪ ،‬پێش����وازیی‌ له‌و هه‌نگاوه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاژانس����ی‌ رۆیته‌رز ئ����ه‌و هه‌نگاوه‌ی‌‬ ‫وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌ك به‌رامبه‌ر تێڕوانینه‌‬ ‫تونده‌كانی‌ داعش لێكداته‌وه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌مافی‌ ژنان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ناوه‌رۆكی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌ كانتۆنی‌‬ ‫جزیره‌‪ ،‬داوای‌ یه‌كس����انی‌ نێوان ژنان‌و‬ ‫پیاوان كراوه‌ له‌گشت كایه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫تایبه‌تی‌‌و گشتیدا‪ ،‬هه‌روه‌ها ژنان مافی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ پۆس����تی‌ ئیداریی‌‌و كارو‬ ‫وه‌رگرتنی‌ موچه‌و میراتیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاژانس����ی‌ رۆیته‌رز ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش‬ ‫داوه‌ ك����ه‌ هێش����تا رون نی����ه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ چۆن جێبه‌جێده‌كرێت‌و له‌روی‌‬

‫قانونیه‌وه‌ پابه‌ندبون پێوه‌ی‌ چۆنه‌‪.‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ دیكه‌ی‌ بڕیاره‌كه‌ تایبه‌ت ‌ه‬ ‫به‌كچ����ان‌و ب����اس ل����ه‌وه‌ ك����راوه‌ كه‌‬ ‫رێگه‌نادرێ����ت به‌وه‌ی‌ كچ����ان له‌خوار‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 18‬س����اڵیه‌وه‌ هاوسه‌رگیریی‌‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ جگه‌ل����ه‌وه‌ی‌ داوای‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردنی‌ فره‌ژنی‌ كردوه‌و ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"ژن����ان له‌به‌رده‌م یاس����ادا مافی‌ وه‌ك‬ ‫یه‌كی����ان هه‌یه‌‪ .‬ژنان‌و پی����اوان مافی‌‬ ‫وه‌ك یه‌كیان هه‌یه‌ له‌پرس����ی‌ ته‌اڵقداو‬ ‫هه‌مو توندوتیژییه‌كیش به‌رامبه‌ر ژنان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ دیاریده‌ی‌ كوش����تن به‌ناوی‌‬ ‫شه‌ره‌فپارێزیه‌وه‌‪ ،‬قه‌ده‌غه‌ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م بڕی����اره‌ی‌ كانتۆن����ی‌ جزیره‌‬ ‫له‌كاتێكدای����ه‌ كه‌ م����اوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪2‬‬ ‫مانگه‌‪ ،‬چه‌كدارانی‌ داعش گه‌مارۆیه‌كی‌‬ ‫توندیان خس����توه‌ته‌ س����ه‌ر كانتۆنی‌‬ ‫كۆبانی‌‌و ش����ه‌ڕڤانانی‌ ئه‌و كانتۆنه‌ش‬ ‫ژنایی یه‌په‌گه‌‬ ‫له‌به‌رگرییه‌كی‌ سه‌ختدان له‌دژیان‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫نه‌وت‪ ،‬كوردستان دوچاری‌ كێشه‌ ‌ی نێوده‌وڵه‌تی ‌ی ده‌كاته‌وه‌‬

‫‪7‬‬

‫پرۆفایل‬

‫په‌رله‌مانتارێكی كورد‪ :‬جگه‌له‌به‌غدا هیچ به‌دیلێكی باشترمان نییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ئێستادا دۆسیه‌ی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم‬ ‫بوه‌ته‌ گرێكوێره‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ند‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫به‌غدا داوای‌ داهاته‌كه‌ی‌ ده‌كات‌و‬ ‫هه‌رێمیش ده‌ڵێت به‌شی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫ناوخۆ ناكات‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫یه‌كگرتو ده‌ڵێت داهاتی نه‌و ئه‌وه‌نده‌‬ ‫شه‌فاف‌و پاك نییه‌‪ ،‬كه‌ دڵمان پێی‬ ‫خۆش بێت‌و بتوانرێت له‌داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫ژیانی هاواڵتیانی هه‌رێمی پێ دابین‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس����اڵه‌وه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕینی‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪،‬‬ ‫به‌غدا به‌مه‌رج����ی‌ ناردنی‌ داهاته‌كانی‌‬ ‫فرۆش����تنی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێ����م ئاماده‌یه‌‬ ‫بودج����ه‌ی‌ كوردس����تان بنێرێ����ت‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی����ش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌ فرۆش����ی‌ نه‌وت موچه‌ی‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫دابینكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم داهاته‌كه‌ی‌ هێنده‌‬ ‫نییه‌ بودجه‌ی‌ كوردستان به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫دابین بكات‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ عێراق له‌فراكس����یۆنی‬ ‫پارت����ی‌ ئه‌ش����واق ج����اف‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێ����م هی����چ‬ ‫كێش����ه‌یه‌كی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو كێش����ه‌كه‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ "عه‌قڵییه‌تی سیاسی‬ ‫به‌غدا‪ ،‬كه‌ تائێس����تا وه‌ك����و فیدراڵی‌‬ ‫مامه‌له‌ ن����اكات‪ ،‬به‌ڵكو به‌عه‌قڵییه‌تی‬ ‫مه‌رك����ه‌زی‌و وه‌ك����و پارێزگایه‌ك نه‌ك‬ ‫هه‌رێم مامه‌له‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێم ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ پارت����ی‪،‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ پێش س����اڵی‌ (‪‌)2003‬و‬ ‫ده‌س����به‌رداربون له‌ سیاسه‌تی‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێم به‌"ته‌نازولكردن له‌مافی مییله‌ت"‬ ‫ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ش ناگونجێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو ب����اس له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ پێش دو هه‌فته‌ له‌گ����ه‌ڵ لیژنه‌ی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ سروش����تییه‌كانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌نجامیانداوه‌‪ ،‬لیژنه‌كه‌ رایانگه‌یاندوه‌‬ ‫الرییان نییه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ نه‌وت له‌رێگه‌ی‌‬ ‫س����ۆمۆوه‌ ن����ه‌وت هه‌ن����ارده‌ بكرێت‌و‬ ‫شه‌فافییه‌ت هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجێك‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ مافه‌كانی كورد نه‌بن‪،‬‬ ‫وه‌ك����و له‌مادده‌ی‌ (‪ )112‬ده‌س����توردا‬ ‫هاتوه‌‪ .‬بۆی����ه‌ ده‌ڵێت "جارێكیتر ملی‌‬ ‫خۆمان ناخه‌ینه‌ ژێر ده‌ستی مالیكی‌و‬ ‫كه‌سانی‌ وه‌كو ئه‌و‪ ،‬ئاماده‌ی گفتوگۆین‬ ‫ته‌نها له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستوردا"‪.‬‬ ‫له‌به‌رانب����ه‌ر لێدوانه‌كان����ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫پارله‌مانتاره‌ی‌ پارتیدا‪ ،‬پارله‌مانتاری‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ نه‌وزاد ره‌سوڵ‪ ،‬به‌پێویستی‌‬ ‫ده‌زانێ����ت هه‌رێ����م پێداچون����ه‌وه‌‬ ‫به‌سیاس����ه‌تی نه‌وتی����دا ب����كات‌و‬ ‫میكانیزمه‌كانی بگۆڕدرێت‌و شه‌فافه‌تر‬ ‫بێ����ت‌و ته‌نه����ا پش����ت به‌ده‌وڵه‌تێك‬

‫ئه‌لبو نه‌مر‬

‫نه‌به‌ستێت له‌فرۆشتن‌و ناردنی نه‌وتدا‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ "ئ����ه‌و نه‌وته‌ نه‌وت����ی‌ ته‌نها‬ ‫سه‌ركرده‌و ته‌نها حزبێك نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫نه‌وتی‌ خه‌ڵكی كوردستانه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ هه‌مو خه‌ڵ����ك‌و عێراق‌و ناوچه‌كه‌و‬ ‫جیه����ان رونبێته‌وه‌ كه‌ ش����ه‌فافییه‌ت‬ ‫هه‌ی����ه‌"‪ .‬وتیش����ی‌ "له‌ئێس����تادا هیچ‬ ‫به‌دیلێكی باش����ترمان نییه‌ كه‌ له‌نێو‬ ‫پرۆس����ه‌ی سیاس����ی به‌غدادا نه‌بین‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ به‌ش����ێوه‌ی‌ شه‌فافانه‌‬ ‫بچین له‌گه‌ڵ به‌غدا دابنیشین"‪.‬‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ ناردن‌و فرۆشتنی‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێم����دا‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم پش����ت‬ ‫به‌مادد‌هی‌ (‪ )112‬ده‌ستور ده‌به‌ستێت‪،‬‬ ‫كه‌ تیایدا هاتوه‌ حكومه‌تی فیدراڵی‌و‬ ‫هه‌رێم����ه‌كان‌و پارێ����زگاكان پێكه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌س����تن به‌داڕش����تنی سیاسه‌تی‌‬ ‫س����تراتیژی نه‌وت����ی‌ به‌رهه‌مهێن����راو‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی به‌ره‌و پێشبردنی‌ سامانی‬ ‫نه‌وت‌و غاز‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌ پارتی‌‪ ،‬ئاشكرای‌‬ ‫ده‌كات ل����ه‌م خول����ه‌دا هه‌وڵ����ده‌ده‌ن‬ ‫یاس����ای نه‌وت‌و غاز په‌س����ه‌ند بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌ په‌س����ه‌ندكردنی‌ "كێشه‌ی‌‬ ‫نه‌وت به‌شێوه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تی چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت"‪ .‬به‌اڵم پارله‌مانتاری‌ عێراق‬

‫سیاس����ه‌تی‌ هه‌رێ����م رونبكرێت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ده‌بێت ناوه‌ندیش ده‌ست‬ ‫ل����ه‌وه‌ هه‌ڵگرێت ك����ه‌ ده‌یه‌وێت هه‌مو‬ ‫دۆس����ێی نه‌وت له‌ژێر ده‌ستی خۆیدا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ به‌كر‪ ،‬سیاس����ه‌تی‌ نه‌وت‬ ‫چه‌ن����د ش����ه‌فاف بێ����ت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان پێكه‌وه‌ ده‌توانن‬ ‫به‌رگری����ی لێبكه‌ن‪ ،‬له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كێشه‌كانی‌ ئێستا هه‌ر به‌رده‌وام‬ ‫بون‪ ،‬ك����ورد ده‌بێت ده‌س����تبه‌رداریی‌‬ ‫به‌غدا بێ����ت یان سیاس����ه‌تی‌ نه‌وت‪،‬‬ ‫پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌ گۆڕان ده‌ڵێت "نابێت‬ ‫ده‌س����به‌رداری‌ هیچیان بین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌وتیش����مان پێویس����ته‌‌و به‌غداش‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ تائێس����تا هه‌رێم به‌شێكه‌‬ ‫له‌عێ����راق‌و بودجه‌و موچ����ه‌ی‌ له‌وێوه‌‬ ‫دێت‪ ،‬بایه‌عی‌و هێڵه‌ ئاس����مانییه‌كان‌و‬ ‫چه‌ندین بابه‌تی ت����ر له‌الیه‌ن ناوه‌نده‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌برێت"‪.‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن خۆی����ه‌وه‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكس����یۆنی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ له‌‬ ‫پارله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬د‪.‬موسه‌ننا ئه‌مین‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر لیس����تی‌ گۆڕان ئه‌مین به‌كر‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ سیاسه‌تی‬ ‫پێیوای����ه‌ ده‌بێ����ت له‌دۆس����ێی نه‌وتدا نه‌وت����ی هه‌رێ����م ل����ه‌ڕوی ته‌كنیكی‌و‬ ‫رونكردن����ه‌وه‌و ش����ه‌فافییه‌ت هه‌بێت‌و وه‌به‌رهێنان����ه‌وه‌ س����ه‌ركه‌وتو ب����وه‌‪،‬‬

‫داهاتی نه‌وت‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ شه‌فاف‌و‬ ‫پاك نییه‌ كه‌‬ ‫دڵمان پێی خۆش‬ ‫بێت‌و بتوانرێت‬ ‫له‌داهاته‌كه‌ی‌ ژیانی‬ ‫هاواڵتیانی هه‌رێمی‬ ‫پێ دابین بكرێت‬

‫به‌اڵم له‌ڕوی‌ یاس����ایی‌و سیاس����ییه‌وه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌‪ ،‬چونكه‌ "قه‌یرانێكی‬ ‫گ����ه‌وره‌ی‌ به‌دوای‌ خۆیا هێنا‪ ،‬هه‌م بۆ‬ ‫هه‌رێم‌و هه‌م له‌گه‌ڵ به‌غداش"‪.‬‬ ‫د‪ .‬موس����ه‌ننا‪ ،‬ره‌خن����ه‌ی‌ تون����د‬ ‫له‌شه‌فافییه‌تی نه‌وتی‌ هه‌رێم‌و ناڕونی‬ ‫داهاته‌كه‌ی‌ ده‌گرێت‌و ده‌ڵێت "داهاتی‬ ‫ن����ه‌وت ئه‌وه‌نده‌ ش����ه‌فاف‌و پاك نییه‌‬ ‫كه‌ دڵمان پێی خۆش بێت‌و بتوانرێت‬ ‫له‌داهاته‌ك����ه‌ی‌ ژیان����ی هاواڵتیان����ی‬ ‫هه‌رێم پێ دابی����ن بكرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك ژماره‌ به‌خه‌ڵك ده‌وترێت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك ژماره‌ی‌ گه‌وره‌ش له‌خه‌ڵك‬ ‫ده‌ش����اررێته‌وه‌"‪ .‬وتیشی‌ "خوڵقاندنی‌‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا به‌بێ بونی‬ ‫به‌دی����ل‌و چاره‌س����ه‌رێك ب����ۆ خه‌ڵكی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬كێش����ه‌كانمان ئاڵۆزتر‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ ئاین����ده‌ی‌ سیاس����ه‌تی‌‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێم‪ ،‬د‪.‬موس����ه‌ننا گه‌شبین‬ ‫نیه‌‌و پێیوایه‌ كوردستان له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆ نییه‌‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و سیاسه‌ته‌ی‌ به‌رده‌وامبێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ "پێده‌چێت له‌ئاینده‌دا دوچاری‌‬ ‫هه‌ندێ����ك كێش����ه‌ی نێوده‌وڵه‌تییش‬ ‫ببینه‌وه‌"‪.‬‬

‫كوردو شیع ‌ه له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌ی كابینه‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ ناكۆكن‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌هۆی‌ ناكۆكی‌ نێوان كوردو‬ ‫سوننه‌ له‌الیه‌ك‌و شیعه‌ له‌الیه‌كی‌‬ ‫تر‪ ،‬تائێستا په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫په‌سه‌ند نه‌كراوه‌‪ .‬كوردو سوننه‌‬ ‫داواكارن به‌كشانه‌وه‌ی‌ نیوه‌ی‌‬ ‫وه‌زیره‌كان كابینه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم شیعه‌كان ئه‌و‬ ‫داوایه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانیش‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌ستور ناوده‌به‌ن‪.‬‬ ‫له‌كۆبون����ه‌وه‌ی‌ هه‌فت����ه‌ی‌ رابردو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیراندا‪ ،‬به‌هۆی‌ ناكۆكیی‌‬ ‫نێوان الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانه‌وه‌ په‌یڕه‌وی‌‬ ‫ناوخۆی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ په‌سه‌ند نه‌كرا‪.‬‬ ‫ب����ۆ پێداچون����ه‌وه‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یڕه‌وه‌كه‌و جێكردن����ه‌وه‌ی‌ تێبینی‌‌و‬ ‫س����ه‌رنجی‌ الیه‌ن����ه‌كان‪ ،‬لیژنه‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌هه‌رسێ‌ جێگری‌ س����ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫پێكهێنراوه‌و بڕی����ار وایه‌ له‌ماوه‌ی‌ دو‬ ‫هه‌فته‌دا كاره‌كانیان ته‌واوبكه‌ن‪.‬‬ ‫دیارتری����ن خاڵ����ی‌ ناكۆك����ی نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كانیش له‌باره‌ی‌ چۆنێتی‌ ده‌نگدانه‌‬ ‫له‌سه‌ر تێپه‌ڕاندنی‌ بڕیاره‌ گرنگه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی‌ كابینه‌ی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ نیوه‌ی‌ وه‌زیره‌كان ده‌ست‬ ‫له‌كار ده‌كێشنه‌وه‌‪ .‬هه‌رچی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫كوردو س����وننه‌یه‌‪ ،‬داواكارن ده‌نگدان‬

‫له‌سه‌ر بڕیاره‌ گرنگ‌و ستراتیژییه‌كان س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق پێكهێنراوه‌‬ ‫له‌ن����او ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیراندا به‌ڕێژه‌ی‌ ب����ۆ پێداچون����ه‌وه‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )%60‬ده‌نگ����ی‌ ئاماده‌ب����وان بێ����ت ره‌شنوس����ه‌كه‌‌و ماوه‌ی‌ دو هه‌فته‌یان‬ ‫حكوم����ه‌ت به‌كش����انه‌وه‌ی‌ نی����وه‌ی‌ بۆ دانراوه‌‪ ،‬تاوه‌كو بتوانن س����ه‌رنج‌و‬ ‫وه‌زیره‌كان����ی‌ هه‌ڵوه‌ش����ێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم تێبینیه‌كانی‌ تێدا جێ‌ بكه‌نه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ش����یعه‌كان ئه‌و داوایه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬ب����ه‌دوری‌ ده‌زانێت له‌م����اوه‌ی‌ ئه‌و دو‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ ره‌شنوسی‌ په‌یڕه‌وه‌كه‌دا‪ ،‬هه‌فته‌یه‌دا ره‌شنوس����ه‌كه‌ ته‌واوبێت‌و‬ ‫داوای‌ دوباره‌ داڕشتنه‌وه‌ی‌ په‌یكه‌ره‌ی‌ بخرێته‌ به‌رنام����ه‌ی‌ كاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئه‌میندارێت����ی‌ گش����تی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیران����ه‌وه‌و په‌س����ه‌ند بكرێ����ت‪.‬‬ ‫وه‌زیران‌و نوسینگه‌ی‌ سه‌رۆك وه‌زیران هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ وه‌زیره‌كان به‌دۆس����یه‌كانی‌‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ بڕگ����ه‌ی‌ س����ێیه‌می‌ ماده‌ی‌ ئاس����ایش‌و به‌رگ����ری‌‌و كۆچبه‌رانه‌وه‌‬ ‫حه‌وتی‌ ره‌شنوسی‌ په‌یڕه‌وه‌كه‌‪ ،‬بڕیاره‌ سه‌رقاڵن‪ ،‬س����ه‌رباری‌ ناكۆكیه‌كانیان‬ ‫گرن����گ‌و س����تراتیژییه‌كان بریتین له‌و له‌باره‌ی‌ ره‌شنوسه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ چوار ساڵی‌ رابردودا الیه‌نه‌‬ ‫بابه‌تانه‌ی‌ په‌یوه‌س����تن به‌ سه‌روه‌ری‌‬ ‫نیش����تیمانی‌‪ ،‬له‌وان����ه‌ش بونی‌ هێزی‌ سیاسیه‌كانی‌ عێراق ره‌خنه‌ی‌ زۆریان‬ ‫ئه‌من����ی‌ ده‌ره‌كی‌ له‌عێ����راق‌و چۆنێتی‌ له‌س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ پێش����و هه‌بو‪،‬‬ ‫رێكخستنی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها سنوری‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬به‌هۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪ ،‬بودجه‌‌و په‌یڕه‌وێكی‌ ناوخۆی‌ په‌س����ه‌ندكراوی‌‬ ‫نه‌ب����و‪ ،‬ب����ه‌و هۆی����ه‌وه‌ زۆرین����ه‌ی‌‬ ‫پالنی‌ گه‌شه‌پێدانی‌ واڵت‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ ك����ۆچ‌و كۆچبه‌رانی‌ عێراق ده‌س����ه‌اڵته‌كان له‌چنگ����ی‌ س����ه‌رۆك‬ ‫ده‌رب����از محه‌م����ه‌د‪ ،‬رایگه‌یاند به‌هۆی‌ وه‌زیران����دا بو‪ .‬بۆیه‌ له‌س����ه‌روبه‌ندی‌‬ ‫ناكۆكی‌ نێوان الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كانه‌وه‌ پێكهێنانی‌ كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌تدا‬ ‫په‌ی����ڕه‌وی‌ ناوخ����ۆی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ حه‌ی����ده‌ر عه‌بادی‌‪،‬‬ ‫وه‌زیران په‌س����ه‌ند نه‌كراوه‌‪ .‬وتیش����ی‌ الیه‌ن����ه‌كان به‌تایبه‌ت����ی‌ س����وننه‌كان‬ ‫"دواكه‌وتنه‌ك����ه‌ به‌ه����ۆی‌ ناڕه‌زای����ی‌ پێداگریان له‌سه‌ر داڕشتنی‌ په‌یڕه‌وێكی‌‬ ‫وه‌زیران����ی‌ س����وننه‌و ك����ورده‌وه‌ بوه‌ ناوخۆی‌ نوێ‌ بۆ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫ی ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر هه‌ندێك له‌ به‌ندو ماده‌كان ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ ره‌خنه‌و ناڕه‌زایی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫ره‌شنوسی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆ"‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ ئ����ه‌و وه‌زی����ره‌ ك����ورده‌‪ ،‬ك����وردو س����وننه‌وه‌‪ ،‬پارله‌مانت����اری‌‬ ‫ێ جێگرانی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ قان����ون جاس����م محه‌مه‌د‬ ‫لیژنه‌ی����ه‌ك له‌ه����ه‌ر س���� ‌‬

‫جه‌عف����ه‌ر‪ ،‬ب����اس ل����ه‌وه‌ده‌كات ئه‌و‬ ‫الیه‌نان����ه‌ ده‌یانه‌وێت ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زی����ران ك����ه‌م بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌باره‌ی‌ خستنه‌ڕوی‌ پڕۆژه‌‬ ‫قانونه‌كان‌و ده‌نگدان له‌سه‌ر هه‌ندێك‬ ‫له‌ بڕیاره‌كان‪ ،‬جگه‌له‌ دابه‌ش����كردنی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌ س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران له‌سه‌ر لیژنه‌كان‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫وت����ی‌ "ئه‌و داواكارییان����ه‌ ده‌بنه‌ هۆی‌‬ ‫كۆتكردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌ ده‌ستورییه‌كانی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران"‪.‬‬ ‫جه‌عف����ه‌ر‪ ،‬كه‌ له‌م����اوه‌ی‌ دو خولی‌‬ ‫رابردوی‌ حكومه‌تدا وه‌زیر بوه‌و ئێستا‬ ‫پارله‌مانت����اره‌و یه‌كێك����ه‌ له‌ كه‌س����ه‌‬ ‫نزیكه‌كان����ی‌ نوری‌ مالیكی‌ س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ پێش����وی‌ عێ����راق‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ الیه‌نه‌ شیعه‌كان كۆڕان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌نگدان له‌سه‌ر پڕۆژه‌‬ ‫قانونه‌كان له‌ناو ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیراندا‬ ‫به‌ڕێ����ژه‌ی‌ (‪ )1+50‬بێ����ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "سورین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران كارنامه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كان دیاری‌‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پارله‌مانت����اره‌ داواكارییه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ وه‌زیرانی‌ كوردو سوننه‌ ئاشكرا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك����ه‌ بریتیه‌ له‌دابه‌ش����كردنی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌ س����ه‌رۆك وه‌زی����ران‬ ‫به‌سه‌ر س����ه‌رۆك‌و جێگره‌كانیدا‪ ،‬واته‌‬ ‫له‌بری‌ س����ه‌رۆك وه‌زیران ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌م داواكارییه‌ش‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ ده‌س����تور ناوده‌بات‪.‬‬

‫ه����ه‌روه‌ك سه‌رس����وڕمانی‌ خۆی‌ له‌م‬ ‫داواكاریی����ه‌ پیش����اندا‪ ،‬له‌كاتێك����دا‬ ‫س����ه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان له‌كابینه‌ی‌ نوێی‌‬ ‫حكومه‌تدا به‌شدارن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك له‌و خااڵنه‌ی‌ ل ‌ه ره‌شنوس ‌‬ ‫ی وه‌زیراندا هاتوه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی وه‌كاله‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه له‌م���ه‌ودوا وه‌زیر ‌‬ ‫ی دو ده‌نگ���ی‌ نابێ���ت وه‌ك���و‬ ‫ماف��� ‌‬ ‫ی مالیكیدا هه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانێت ته‌نها ده‌نگ بۆ وه‌زاره‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ بدات‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی سه‌در‌و شاره‌زا له‌قانون‬ ‫دیاری‌ ره‌وت ‌‬ ‫ئه‌میر كه‌نانی‌‪ ،‬جه‌خت له‌و زانیاریی ‌ه‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌و ده‌ڵێ���ت "له‌م���ه‌ودوا‬ ‫وه‌زی���ر مافی‌ یه‌ك ده‌نگ���ی‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌نگدانیش له‌س���ه‌ر بڕیار‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���تراتیژییه‌كان‪ ،‬به‌زۆرینه‌ی‌ ره‌ها ‌‬ ‫ی وه‌زیره‌كان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫كه‌نان���ی‌‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ی جه‌وه���ه‌ری‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫گۆڕان���كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ره‌شنوس��� ‌‬ ‫ی وه‌زیران���دا نایه‌ت‌و ته‌نها‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫هه‌ندێك گۆڕانكاری���ی‌ كه‌م ده‌كرێت‪،‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌مواركردن���ه‌كان ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ه���ۆی‌ زیات���ر كارابون���ی‌ جێگران ‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و له‌م���ه‌ودوا ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ش���كڵی‌ نابن‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر نیوه‌ ‌‬ ‫وه‌زیره‌كان بكشێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا حكومه‌ت‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‌و ده‌بێت س���ه‌رۆك‬ ‫ی‬ ‫ێ بۆ پێكهێنان ‌‬ ‫ی نو ‌‬ ‫كۆمار كه‌س���ێك ‌‬ ‫حكومه‌ت رابسپێرێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫هه‌ش���ت س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌ره‌نگار ‌‬ ‫ی چه‌ند مانگێكیش ‌ه‬ ‫قاعید‌ه بونه‌وه‌‪ ،‬ماو‌ه ‌‬ ‫ی داع���ش‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م پێش���ڕه‌وییه‌كان ‌‬ ‫ی به‌كۆمه‌ڵ كوشتنیان‬ ‫وه‌ستاون‪ ،‬هه‌واڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌هه‌ژێنێت‪ :‬هۆز ‌‬ ‫ی مرۆڤایه‌ت ‌‬ ‫ویژدان ‌‬ ‫ئه‌لبونه‌مر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خێڵ ‌‬ ‫ئه‌لبو نه‌مر‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌هۆزه‌كان ‌‬ ‫ی سه‌رچاو‌ه مێژوییه‌كان‬ ‫دلێم‪ ،‬به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫ی یه‌مه‌ن ژیاون‌و پاش���ان‬ ‫له‌كۆندا له‌واڵت ‌‬ ‫به‌ره‌و عێراق هاتون‪ .‬له‌ئێستادا ژماره‌یان‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌(‪ )500‬هه‌زار كه‌س���ه‌‪ ،‬ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌خێوكردن ‌‬ ‫ئه‌م هۆز‌ه له‌كۆندا سه‌رقاڵ ‌‬ ‫وشتر بون‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا زیاتر بایه‌خ‬ ‫ی ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی حكوم ‌‬ ‫به‌بازرگانی‌‌و وه‌زیف ‌ه ‌‬ ‫ی نێوان موسڵ‌و ئه‌نبارو‬ ‫له‌كۆندا له‌بیابان ‌‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین ژیاون‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫ی‬ ‫ی فورات ‌‬ ‫ی له‌ناحی ‌ه ‌‬ ‫ی فه‌رم ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هیت ده‌ژی���ن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫س���ه‌ر به‌قه‌زا ‌‬ ‫ی حه‌دیسه‌و‬ ‫ی زۆریان له‌ناحیه‌كان ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی قائیم‌و س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫عانه‌و ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌نبار‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫ی فه‌لوج ‌ه ‌‬ ‫رومادی‌‌و قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێجی‌‌و ناحی ‌ه ‌‬ ‫ده‌ژین‪ .‬هه‌روه‌ها له‌قه‌زا ‌‬ ‫ی سه‌اڵحه‌دین‪،‬‬ ‫سینیه‌و تكریت له‌پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌رگات‌و گه‌یاره‌و سه‌نته‌ر ‌‬ ‫له‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی كه‌میشیان‬ ‫ی موس���ڵ‪ ،‬ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫له‌به‌غدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫ی هۆزه‌كه‌یان‬ ‫ی ن���او ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫له‌چی���ه‌و‌ه هاتوه‌‪ ،‬ش���ێخ نه‌عیم گه‌عود‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ك ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌س���ه‌ركرد‌ه دیاره‌كان ‌‬ ‫ه���ۆز‌ه ده‌ڵێت "ئه‌م ناو‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫باپیره‌مان شێخ محه‌مه‌د‪ ،‬وه‌كو چیرۆك‌و‬ ‫به‌س���ه‌رهاته‌كان ده‌ماوده‌م ده‌یگێڕنه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫له‌یه‌كێك له‌ناوچه‌كاندا به‌شمش���ێر س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوش���توه‌و له‌وكات���ه‌و‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫پڵنگ ‌‬ ‫ی "ئه‌ب���و نه‌مر"یان به‌س���ه‌ردا‬ ‫نازن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫بڕی���وه‌‌و دواتریش بوه‌ت ‌ه ن���او ‌‬ ‫هۆزه‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫ی به‌عس له‌الیه‌ن‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ی روخان ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی (‪،)2003‬‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكاو‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫یقاعید‌هناوچ ‌هسوننه‌نشینه‌كان ‌‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫ی خ���ۆی‌‪ .‬بۆ‬ ‫ك���رد‌ه مۆڵگه‌و ب���اره‌گا ‌‬ ‫ی قاعی���د‌ه له‌ناوچه‌كانیان‪،‬‬ ‫ده‌رپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی (‪‌2005‬و ‪ )2006‬زیات���ر له‌دو‬ ‫له‌س���ااڵن ‌‬ ‫ی ئه‌لبونه‌مر‬ ‫ی س���ه‌ر به‌هۆز ‌‬ ‫هه‌زار كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫چه‌كیان هه‌ڵگرت‌و چون ‌ه ریز ‌‬ ‫ی قاعید‌ه بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌حوه‌و به‌ره‌نگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راب���ردوه‌و‌ه چه‌كداران��� ‌‬ ‫له‌مانگ��� ‌‬ ‫ی له‌عێراق‌و‬ ‫ی ئیسالمی ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫شام ناسراو به‌"داعش"‪ ،‬كه‌وتونه‌ت ‌ه گیان ‌‬ ‫ی شێخ نه‌عیم‬ ‫ی ئه‌م هۆزه‌‪ .‬به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌لبونه‌مر‪ ،‬وال ‌‬ ‫ی سه‌رۆك هۆز ‌‬ ‫گه‌عود ‌‬ ‫ی سینان موتعه‌به‌‪،‬‬ ‫داعش له‌هیت ك ‌ه ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مو ئه‌ندامان ‌‬ ‫فه‌رمانیكردو‌ه به‌كوشتن ‌‬ ‫هۆزه‌ك��� ‌هی‌‪ ،‬به‌جۆرێك هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫ی‬ ‫بكه‌وێت ‌ه به‌رده‌ستیان ده‌یكوژن‌و جیاوازی ‌‬ ‫له‌نێوان ژن‌و پیاوو منداڵدا ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ی راپۆرت ‌ه رۆژنامه‌وانیه‌كانیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی ئه‌م هۆز‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی په‌الماردان ‌‬ ‫ه���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌مانگ ‌‬ ‫داعشه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی داعش‬ ‫ی ئه‌مساڵه‌و‌ه به‌ره‌نگار ‌‬ ‫ته‌مموز ‌‬ ‫بونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بوه‌ت��� ‌ه له‌مپه‌ر‬ ‫ی داعش‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌م پێشڕه‌وییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راب���ردو ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫جگ��� ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ه���ۆز‌ه رێگه‌یان به‌نیش���ته‌جێبون ‌‬ ‫ی هیت نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫ی داعش له‌قه‌زا ‌‬ ‫چه‌كداران ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بۆی��� ‌ه داع���ش بڕیاریداو‌ه تۆڵ��� ‌ه ‌‬ ‫كارانه‌یان لێبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی (‪)%80‬‬ ‫له‌ئێس���تادا داعش نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌نبار ‌‬ ‫ی پارێ���زگا ‌‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشو شارۆچكه‌كان ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫هی���ت‌و كوبه‌یس���ه‌یان كۆنترۆڵكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی نێوان سوریاو به‌غدا‬ ‫ی سه‌ره‌كی ‌‬ ‫به‌رێڕه‌و ‌‬ ‫ی ئه‌لبونه‌مر‬ ‫ی هۆز ‌‬ ‫داده‌نرێن‪ .‬ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫ی به‌غدا)‪،‬‬ ‫ی هیت (‪130‬كم رۆژئاوا ‌‬ ‫له‌قه‌زا ‌‬ ‫ره‌تیانكردۆته‌و‌ه به‌یعه‌ت به‌داعش بده‌ن‬ ‫یان چه‌ك هه‌ڵبگرن‪ ،‬یان رێگه‌یان پێبده‌ن‬ ‫ی هیته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بچن ‌ه گوند‌ه نزیكه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫داعش تا ئێس���تا زیاتر له‌(‪ )500‬كه‌س ‌‬ ‫ی كوشتوه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌م هۆز‌ه ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م ه���ۆز‌ه ك ‌ه ئێس���تا‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراقه‌و له‌ش���ار ‌‬ ‫ی پارله‌مان ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫به‌غدا داده‌نیشێت‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات بۆ‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ی داعش له‌پار‌ه ‌‬ ‫به‌ره‌نگاربونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كیان كڕیوه‌‪ ،‬تا ئێستاش حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق‌و هی���چ ده‌وڵه‌تێ���ك هاوكاری ‌‬ ‫نه‌كردون‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "له‌ئێس���تادا‬ ‫ی داعش‬ ‫ی دڕندان ‌ه ‌‬ ‫ی هێرش���ێك ‌‬ ‫دوچ���ار ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫بوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌سه‌ر ژیان‌و بونمان"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫"تا هه‌رێم داهات ‌ی ناوخۆ‌و نه‌وت ره‌وانه‌ نه‌كات‬ ‫به‌غدا بودجه‌ ‌ی بۆ نانێرێت"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌غدا له‌روی‌ ئه‌منیی‌‌و ئابوریه‌وه‌‬ ‫بارودۆخی‌ خراپه‌ هه‌ربۆیه‌ بۆ‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ی‌ توشی‌‬ ‫هاتوه‌ پێویستی‌ به‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌بێت‪،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ عێراق ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رێمی‌ كوردستان كارتی‌ فشاری‌‬ ‫زۆری‌ له‌به‌رده‌ستدایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌كاریبهێنێت‪،‬به‌اڵم ده‌خوازێت‬ ‫كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێن له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غدا‪ ،‬چونكه‌ هێشتا ده‌رفه‌ت ماوه‌"‪،‬‬ ‫شاره‌زایه‌كی‌ ئابورییش ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات "نازانرێت كورد كه‌ی‌‌و چۆن‬ ‫ئه‌و كارته‌ به‌كارده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌‬ ‫عێراق د‪.‬ئ���ه‌رده‌الن نوره‌دین له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و كارتانه‌ی‌ له‌به‌رده‌س���ت كوردایه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ كارته‌كان زۆرن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كورد به‌كاریبهێنێت ئه‌و وتی‌‬ ‫"كورد ته‌نها رێگه‌یه‌ك نیه‌‪ ،‬ئێستا ئێمه‌‬ ‫پێویست ناكات ئاماژه‌ی‌ پێبده‌ین‪،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تاكو ئێس���تاش ئێمه‌ به‌هیوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ین هه‌رێمی‌ كوردستان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫عێ���راق بگه‌ن���ه‌ ئه‌نجامێ���ك هه‌روه‌ها‬ ‫پێم وایه‌ له‌ماوه‌ی‌ ئ���ه‌و مانگه‌ی‌ ماوه‌‬

‫وه‌زیری‌ دارایی‌ ناتوانێت هیچ سولفه‌یه‌ك بۆ یه‌كێك‬ ‫له‌پارێزگاكان‌و هه‌رێمه‌كان خه‌رج بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر واژوی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقی‌ له‌سه‌ر نه‌بێت‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان بكرێت‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه‬ ‫گفتوگۆ له‌نێوان س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫كوردستان‌و سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫ئه‌نجامبدرێت هه‌ر ئ���ه‌و كاته‌ش بریار‬ ‫بدرێت له‌سه‌ر چاره‌نوسی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‪،‬ئه‌گه‌ر هاتو دوای‌‬ ‫ئه‌و مانگه‌ نه‌گه‌یش���تنه‌ رێكه‌وتن ئێمه‌‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ فش���ارمان له‌به‌رده‌س���ته‌‬ ‫یه‌ك به‌دوای‌ یه‌ك به‌كاریده‌هێنین"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫بارودۆخ���ی‌ ئه‌من���ی‌ به‌غدا له‌ئێس���تا‬ ‫زۆر مه‌ترس���یداره‌‌و هه‌روه‌ه���ا الیه‌نی‌‬ ‫دارایشی‌ زۆر خراپه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كاتێك‬ ‫ئاڵوگۆڕی‌ حكومه‌ت ك���را‌و گۆڕانكاری‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا ه���ات ب���ه‌وه‌ش حكومه‌تی‌‬ ‫پێش���و رێگه‌ن���ادات به‌حكومه‌تی‌ تازه‌‬

‫س���ود له‌الیه‌نی‌ دارای���ی‌ ببینێت‪،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ كاتێك مالیك���ی‌ كۆتایی‌ پێهات‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عه‌ب���ادی‌ ده‌س���تبه‌كاربو‬ ‫له‌وكات���ه‌وه‌ بانكه‌كان توش���ی‌ قه‌یران‬ ‫بونه‌وه‌‌و پاره‌ی‌ نه‌قده‌كان به‌رێژه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر زۆر دابه‌زیبو‪،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ سولفه‌یه‌ك‬ ‫بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان بنێردرێت به‌غدا‬ ‫پێویستی‌ پاره‌ی‌ (كاش) هه‌یه‌‪،‬پاره‌ی‌‬ ‫كاش یش له‌الی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫زۆر كه‌مه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌شێكی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫كێشه‌كه‌یه‌ تائێستا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌س���ه‌ردانی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫كۆم���اری‌ عێ���راق‌و وه‌زی���ری‌ دارایی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق ب���ۆ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ عێراق‬ ‫تیشكی‌ خسته‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ئه‌و سه‌ردانه‌‬

‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ناردنی‌ موچ���ه‌وه‌ نه‌بو‬ ‫ته‌نها سه‌ردانێكی‌ ئاس���ای بوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫وت���ی‌ "وه‌زیری‌ دارای���ی‌ ناتوانێت هیچ‬ ‫س���ولفه‌یه‌ك بۆ یه‌كێك له‌پارێزگاكان‌و‬ ‫هه‌رێمه‌كان خه‌رج بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر واژوی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ عێراق له‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌كه‌ك���ه‌ نه‌بێت‪،‬هه‌ر بۆی���ه‌ من باوه‌ڕ‬ ‫ناك���ه‌م به‌رێز هۆش���یار زێباری‌ رێگه‌ر‬ ‫بێت له‌به‌رامبه‌ر س���ه‌رفكردنی‌ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران‪ ،‬به‌ڵكو ب���ه‌ پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ هه‌وڵ���ی‌ ناردن���ی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌دات"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌‬ ‫عێراق ئه‌حمه‌دی‌ حاجی‌ ره‌شید له‌باره‌ی‌‬ ‫به‌بیانوه‌كان���ی‌ به‌غدا بۆ ره‌وانه‌ كردنی‌‬ ‫موچه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ئه‌وه‌ی‌ بۆ‬

‫ئاوێنه‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌ به‌غدا به‌رونی‌‌و‬ ‫دیاری‌ كرداوی‌ هیچ���ی‌ نه‌وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوه‌رۆكه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫داهات���ه‌ ناوخۆی���ه‌كان‌و داهاتی‌ نه‌وت‬ ‫بنێرێ���ت به‌رامبه‌ر ئ���ه‌وه‌دا حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق بودجه‌ ده‌نێرێت ‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫ئ���ه‌و له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق پرس���یاری‌‬ ‫له‌هۆش���یار زێب���اری‌ وه‌زی���ری‌ دارایی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق كردوه‌ ب���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆچ���ی‌ ناتوانێت موچ���ه‌ ره‌وانه‌ بكات‬ ‫ئه‌ویش له‌وه‌اڵمدا وتی‌ "ئه‌وه‌ بریارێكی‌‬ ‫ش���ه‌خصی‌ تاكڕه‌وانه‌یه‌‪،‬به‌اڵم وه‌اڵمی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ نه‌دای���ه‌وه‌ كه‌بۆ ئ���ه‌و بڕیاره‌‬ ‫الن���اده‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ بریارێكی‌‬ ‫سیاسیه‌ هه‌م شیعه‌ هه‌م سوننه‌ كۆكن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‪،‬هه‌ر بۆیه‌ ئێستا شیعه‌و‬ ‫سوننه‌‌و هه‌رچی‌ كه‌مه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كانیش‬ ‫ده‌ڵێنهه‌رێمی‌ كوردستان تاكو داهاتی‌‬ ‫ناوخۆ‌و داهاتی‌ ن���ه‌وت ره‌وانه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫نه‌كات بودجه‌ی‌ بۆ نانێدرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ عێراق جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‪،‬ك ‌ه له‌ئێستادا‬ ‫كورد دو كارته‌ی‌ فشاری‌ له‌به‌رده‌سته‌‬ ‫یه‌كه‌می���ان نه‌وت���ه‌ به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫موازه‌نه‌ی‌ عێراق توش���ی‌ قه‌یران بوه‌‌و‬ ‫نرخی‌ ن���ه‌وت دابه‌زیوه‌ ئ���ه‌و ناوچه‌ی‌‬

‫له‌به‌رده‌س���ت پێش���مه‌رگه‌ن‌و موڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق له‌و رێگای���ه‌وه‌ كورد ده‌توانێت‬ ‫یه‌ك ملی���ۆن به‌رمیل ن���ه‌وت هه‌نارده‌‬ ‫ب���كات عێراقیش زۆر پێویس���تی‌ به‌و‬ ‫ملیۆنه‌ هه‌یه‌ دوه‌میان س���وپای‌ عێراق‬ ‫مان���دوه‌‌و داروخاوه‌ بۆی���ه‌ عێراق زۆر‬ ‫پێویس���تی‌ به‌پێشمه‌رگه‌ هه‌یه‌ بۆ ئازاد‬ ‫كردنی‌ موسڵ‌و سه‌الحه‌دین‌و دیاله‌‪.‬‬ ‫شاره‌زای‌ ئابوری‌ بیالل سه‌عید ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌ئێس���تادا هه‌م به‌غدا‬ ‫پێویس���تی‌ به‌هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌‬ ‫هه‌م هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش پێویستی‌‬ ‫به‌به‌غدا هه‌یه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌ عێراق توش���ی‌‬ ‫قه‌یرانێك���ی‌ ئه‌منی‌‌و ئاب���وری‌ بۆته‌وه‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانیش له‌روی‌ ئه‌منیه‌وه‌‬ ‫ده‌توانێ���ت هاوكاری‌ به‌غ���دا بكات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ناوچانه‌ی‌ له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌‬ ‫داگیر كراوه‌ ئازادی‌ ب���كات ‪،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌روی‌ ئابوریشه‌وه‌ ئێستا نرخی‌ نه‌وت‬ ‫له‌بازاڕه‌كان���ی‌ جیه���ان دابه‌زیوه‌ بۆیه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردس���تان النیكه‌م‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 500‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ره‌وانه‌‬ ‫بكات‪ ،‬ده‌توانێت ئه‌و قه‌یرانه‌ ئابوریه‌ی‌‬ ‫به‌غدا هاوسه‌نگ بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتیشی‌‬ ‫"به‌اڵم جێگای‌ پرسیار نازانرێت هه‌رێم‬ ‫ل���ه‌چ كاتێك���دا‌و چۆن ئ���ه‌و دو كارته‌‬ ‫به‌كارده‌هێنێت"‪.‬‬

‫ێ ده‌كه‌ن‌‌؟‬ ‫گه‌شتیارانی‌ هه‌رێم به‌زۆریی‌ رو له‌كو ‌‬ ‫ی نه‌كردوه‌‬ ‫رۆیشتنی‌ گه‌شتیار له‌هه‌رێمه‌و ‌ه بۆ ده‌ره‌و ‌ه زۆر كه‌م ‌‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ كۆمه‌ڵه‌ ‌ی كۆمپانیا‌و‬ ‫نوسینگه‌كانی‌ گه‌شتوگوزاریی‌ له‌سلێمان ‌ی‬ ‫عه‌تا ئه‌نوه‌ر‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌رۆیشتنی‌ گه‌شتیارانی‌ هه‌رێم بۆ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫زۆر كه‌می‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌پێ ‌ی لێكدانه‌وه‌كانی‌ ئێمه‌ هه‌فتان ‌ه‬ ‫له‌سلێمانیه‌وه‌ ته‌نها بۆ واڵتی‌ توركیا زیاتر‬ ‫له‌هه‌زار كه‌س گه‌شت ده‌كات"‪.‬‬ ‫ساڵێكی‌ نه‌هات بو‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كاروب���ار ‌ی گه‌ش���تیاری ‌ی‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی گه‌شتوگوزاریی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫مس���ته‌فا حه‌مه‌ره‌حیم‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوك ‌ه‬ ‫‪ 2014‬بۆ هاتن ‌ی گه‌ش���تیار ساڵێك ‌ی نه‌هات‬ ‫بوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ بۆ خراپی‌ دۆخی‌ ئه‌منی ‌ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ به‌تایبه‌ت دوا ‌ی داگیركردن ‌ی‬ ‫موسڵ له‌الیه‌ن چه‌كدارانی‌ داعشه‌وه‌‪ ،‬به‌بڕوا ‌ی‬ ‫ئه‌و رۆیش���تن ‌ی گه‌ش���تیاران ‌ی له‌هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ده‌ره‌وه‌به‌هه‌مانش���ێوه‌ به‌رێژه‌ی���ه‌ك‬ ‫كه‌میك���ردوه‌‪ ،‬چونكه‌ "پێش���تر خه‌ڵكانێك‬ ‫هه‌بون له‌رێ���گای‌ چه‌ن���د كۆمپانیایه‌كه‌و‌ه‬ ‫به‌قیس���ت گه‌ش���تیان ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ ده‌كرد‪،‬‬

‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ش هۆكاری‌ چییه‌ خه‌ڵكی ‌ی‬ ‫به‌زۆری���ی‌ ده‌ڕۆنه‌ توركیا‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "توركیا‬ ‫واڵتێكی‌ گه‌ش���تیارییه‌‌و سه‌ر ده‌ریای‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫له‌ڕوی‌ جوگرافییشه‌وه‌ له‌هه‌رێمه‌و‌ه نزیكه‌‌و‬ ‫گه‌ش���تیار ‌ی ئێمه‌ش كێشه‌ی‌ خواردن ‌ی له‌و‬ ‫واڵته‌دا نیه‌‪ ،‬جگه‌ له‌و‌ه كااڵ ‌ی باشیان هه‌یه‌‌و‬ ‫نرخیشیان بۆ گه‌شتیارانی‌ ئێمه‌ تاراده‌یه‌ك‬ ‫گونجاوه‌"‪.‬‬

‫به‌اڵم ئه‌مس���اڵ نه‌ك به‌قیست به‌حازرییش‬ ‫كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌مكردنه‌كه‌ به‌رێژه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫زۆر نییه‌‌و هه‌رچه‌نده‌ هیچ داتایه‌كی‌ وردمان‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ له‌به‌رده‌س���ت نییه‌"‪ .‬وته‌بێژ ‌ی‬ ‫ده‌سته‌ی‌ گه‌شتوگوزاری‌ هه‌رێم نادر رۆست ‌ی‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ ئه‌وه‌ ده‌خات���ه‌ڕو كه‌ هاتن ‌ی‬ ‫گه‌شتیار له‌مس���اڵدا كه‌میكردوه‌‪ ،‬له‌باره‌ ‌ی‬ ‫رۆیشتنی‌ گه‌شتیاریش بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌و باس ‌ی ئه‌وه‌ ده‌كات هیچ ئامارێكیان‬ ‫خه‌رجیی‌ هه‌ر گه‌شتیارێك چه‌نده‌؟‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه نییه‌ "ئه‌و‌ه كێشه‌یه‌ك ‌ه خه‌ریكین‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاس���ت ‌ی خه‌رجیه‌كانیشیان‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكانی‌ گه‌شتكردن چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌و رۆیش���تن ‌ی ته‌نها گه‌شتیارێك ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌رێم بۆ واڵت ‌ی توركیا‌و مانه‌وه‌ی‌ بۆ ماوه‌ ‌ی‬ ‫هه‌فته‌ی���ه‌ك له‌و واڵته‌دا ئه‌گ���ه‌ر زێده‌ڕۆی ‌ی‬ ‫هۆی‌ چییه‌ گه‌شتیاری‌ توركیا زۆره‌؟‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كاروب���ار ‌ی گه‌ش���تیاری ‌ی له‌خه‌رجیی���دا نه‌كات نزیك���ه‌ ‌ی ‪2‬تا‪ 3‬هه‌زار‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ ل���ه‌‪‌ %90‬ی دۆالرده‌وێت‪ .‬به‌پله‌ی‌ دواهه‌میش گه‌شتیار ‌ی‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌هه‌رێم���ه‌وه‌ ده‌ڕۆن���ه‌ ده‌ره‌و‌ه هه‌رێ���م بۆ لوبن���ان ده‌ڕوات ك���ه‌ به‌وته‌ ‌ی‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌ی گه‌ش���تكردن ده‌ڕۆن‪ ،‬له‌‪‌ %10‬ی ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ گه‌ش���توگوزار له‌لوبنانیش‬ ‫بۆ بازرگانیكردن‌و زۆرترین گه‌ش���تیاره‌كان ‌ی خه‌رجی ‌ی گه‌ش���تیار نزیكه‌ له‌وه‌ی‌ توركیا‪،‬‬ ‫هه‌رێمی���ش زیاتر بۆ توركی���ا ده‌چن‪ ،‬دوا ‌ی چونی‌ گه‌شتیارانی‌ هه‌رێم بۆ واڵتێكی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌وێش هه‌ریه‌ك له‌واڵتان��� ‌ی لوبنان‌و ئێران ئێرانیش���زۆر‌ه به‌تایب���ه‌ت به‌ه���ۆ ‌ی كه‌می ‌ی‬ ‫دوبه‌ی‌‌و هیندس���تان دێت‪ ،‬به‌اڵم زۆرینه‌ ‌ی خه‌رجی���ه‌وه‌ ك��� ‌ه وه‌ك مس���ته‌فا ده‌ڵێ���ت‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی ده‌ڕۆن بۆ دوبه‌ی‌ بۆكاری‌ بازرگانیی "زۆرینه‌ ‌ی ئه‌و گه‌ش���تیارانه‌ی‌ له‌هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڕۆنه‌ ئێران به‌ئۆتۆمبیل ده‌چن‪ ،‬خه‌رجی ‌ی‬ ‫ده‌چن نه‌ك گه‌شتكردن‪.‬‬

‫هه‌ر گه‌شتیارێكیش بۆ هه‌فته‌یه‌ك ل ‌ه ‪ $600‬جۆر‌ه نییه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌سه‌ردانی‌ چین‌و‬ ‫زیات���ر نییه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كه‌س���ه‌كه‌ زێده‌ڕۆی ‌ی هیندس���تانیش ئه‌و وت ‌ی "گه‌شته‌كانی‌ چین‬ ‫له‌خه‌رجییدا نه‌كات"‪.‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كاروبار ‌ی هه‌مو بۆ بازرگانیه‌‌و ئه‌وانه‌ی‌ هیندستانیش‬ ‫گه‌شتیاریی‌ سلێمانی‌ ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕو ك ‌ه زیاترینی‌ بۆ چاره‌س���ه‌ر ‌ی نه‌خۆشیه‌" عه‌تا‬ ‫ئه‌مساڵ به‌به‌راورد به‌رابردو"هاتن ‌ی گه‌شتیار ئه‌نوه‌ر باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ گه‌شتكردن‬ ‫بۆ كاری‌ بازرگانی ‌ی به‌به‌راورد به‌ساڵ ‌ی پێشو‬ ‫بۆ هه‌رێم به‌ڕێژه‌ی‌ ‪ %75‬كه‌میكردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێژه‌ی‌ ‪ %60‬كه‌میكردوه‌‪.‬‬ ‫گه‌شتكردن بۆ دوبه‌ی‌ زیاد ده‌كات‬ ‫گله‌ییان هه‌یه‌‬ ‫نوێن���ه‌ر ‌ی كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ كۆمپانی���ا‌و‬ ‫ناوب���راو ئه‌مه‌ی‌ به‌ده‌رفه‌تێك زان ‌ی تا له‌م‬ ‫نوسینگه‌كان ‌ی گه‌ش���توگوزاریی‌ له‌سلێمان ‌ی‬ ‫عه‌تا ئه‌نوه‌ر باس له‌وه‌ ده‌كات له‌س���نور ‌ی رێگایه‌و‌ه باس له‌به‌ش���ێك له‌گله‌ییه‌كانیان‬ ‫س���لێمانی‪ 91‬نوس���ینگه‌‌و‪40‬كۆمپانیا ‌ی بكات ئه‌و وت ‌ی "ئێمه‌ كاتێك وه‌ك نوسینگ ‌ه‬ ‫گه‌شتیار‌و فرۆشتنی‌ بلیتی‌ فڕۆكه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر یان كۆمپانیای‌ بواری‌ گه‌ش���تیاری ‌ی مۆڵه‌ت‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئه‌و زۆرترین گه‌ش���تیار له‌س���لێمانی‌ وه‌رده‌گرین‪ ،‬هه‌مو كاره‌كانمان‬ ‫له‌سلێمانیه‌وه‌ بۆ واڵتی‌ توركیا ده‌چێت‪ ،‬ئه‌و له‌س���لێمانی‌ ت���ه‌واو ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ‬ ‫ده‌ڵێت "به‌پێی‌ لێكدانه‌وه‌كانی‌ ئێم ‌ه هه‌فتان ‌ه واژۆو مۆرێ���ك ده‌مانبه‌ن��� ‌ه هه‌ولێر ك ‌ه هیچ‬ ‫له‌سلێمانیه‌و‌ه ته‌نها بۆ واڵتی‌ توركیا زیاتر پێویس���ت ناكات‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ كاتێك باجمان‬ ‫له‌هه‌زار كه‌س گه‌شت ده‌كات‪ ،‬وات ‌ه مانگان ‌ه لێوه‌رده‌گیرێ‌ حسابی‌ ئه‌وه‌ بۆ ئێم ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫زیاد له‌‪4‬هه‌زار كه‌س ته‌نها له‌رێگای‌ فڕۆكه‌و‌ه كه‌ بلیتێكمان فرۆش���تو‌ه به‌‪$700‬له‌كاتێكدا‬ ‫ده‌چنه‌ ئه‌و واڵته‌" ناوبراو ئه‌وه‌ش ‌ی خسته‌ڕو قازانج��� ‌ی ئێمه‌ ل���ه‌و بلیت��� ‌ه ‪ ،$25‬كه‌چ ‌ی‬ ‫ك ‌ه له‌ئێس���تادا گه‌ش���تكردن بۆ دوبه‌ییش ئه‌وان حس���اب ‌ی ‪ $700‬بۆ ئێم��� ‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫زیادیكردو‌ه به‌تایبه‌ت له‌مانگه‌كان ‌ی ‪‌12‬و‪‌1‬و‪‌2‬و هه‌مو ئه‌و كێشانه‌مان بۆ قایمقامی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫چونكه‌ ل���ه‌و كاتانه‌دا توركیا زۆر س���ارد‌ه باس���كردوه‌و بڕی���اره‌ هاوكارم���ان بێت بۆ‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ كه‌ش‌وه���ه‌وای‌ ئ���ه‌و ‌ێ به‌و چاره‌سه‌ركردنی‌"‪.‬‬

‫مانگان ‌ه‬ ‫له‌سلێمانیه‌وه‌ زیاد‬ ‫له‌‪ 4‬هه‌زار كه‌س‬ ‫له‌رێگای‌ فڕۆكه‌وه‌‬ ‫گه‌شت بۆ توركیا‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‪9‬‬

‫ی بندیواره‌كاندا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫ی نه‌زاه ‌ه به‌دوا ‌‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و ده‌سته‌ ‌‬

‫"ئه‌و كه‌سانه‌ ‌ی زیاد له‌موچه‌یه‌كیان هه‌ی ‌ه ئاشكرا ده‌بن"‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫گرفتی‌ دارایی‌‌و نه‌ناردنی‌ موچه‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ ناچاركرد به‌خه‌رجیه‌كانیاندا‬ ‫بچنه‌وه‌‪ ،‬له‌و ڕوانگه‌یه‌شه‌وه‌ به‌دوای‌‬ ‫ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌دا ده‌گه‌ڕێن كه‌‬ ‫موچه‌ وه‌رده‌گرن‌و ده‌وامناكه‌ن‪،‬كه‌‬ ‫به‌(موچه‌خۆری‌ بندیوار) ناسراون‪،‬‬ ‫له‌ئێستاشدا هه‌ریه‌ك له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت‌و ده‌سته‌ی‌ ده‌ستپاكیی‌‬ ‫هه‌رێم سه‌ر‌و لیژنه‌یان دروستكردوه‌و‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌و بندیوارانه‌دا ده‌گه‌ڕێن‪.‬‬ ‫ده‌ڵێن ‪ 100‬هه‌زار‌و حكومه‌تیش‬ ‫ره‌تینه‌كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫پێشتر په‌رله‌مانتارێكی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان عه‌لی‌ حه‌مه‌س����اڵح رایگه‌یاندبو‬ ‫كه‌ ژم����اره‌ی‌ موچه‌خۆران����ی‌ بندیوار‬ ‫له‌هه‌رێم����دا ‪100‬ه����ه‌زار كه‌س����ێكه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس����انی‌ حكومه‌تیش به‌فه‌رمیی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی����ان ره‌تنه‌كردوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ راسته‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌مو الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان كه‌وتنه‌ دروستكردنی‌‬ ‫لیژنه‌ بۆ به‌دواداچونی‌ ئه‌و گرفته‌‪.‬‬ ‫پێش����تر ئه‌و دو وه‌زاره‌ته‌ی‌ زۆرترین‬ ‫قس����ه‌یان له‌س����ه‌ر ده‌كرا كه‌ زۆرترین‬ ‫موچه‌خۆری‌ بندیواریان هه‌یه‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‌و ئه‌وقاف‬ ‫ب����و‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌ك په‌رله‌مانتارێ����ك‬ ‫باسی‌ ده‌كات له‌ئێس����تادا ئه‌و گرفته‌‬ ‫له‌س����ه‌رجه‌م وه‌زاره‌ته‌كانی‌ حكومه‌تدا‬ ‫به‌دی ده‌كرێ����ت هه‌ربۆیه‌ په‌رله‌مانیش‬ ‫كه‌وتۆته‌ به‌دواداچون له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌وه‌زیره‌كان چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‬ ‫رۆژنامه‌نوس مه‌ریوان نه‌قش����به‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ پێشتر وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‬ ‫بوو له‌ئێس����تادا وه‌ك رۆژنامه‌نوسێك‬

‫قسه‌له‌س����ه‌ر ئه‌و گرفته‌ ده‌كات‪ ،‬پێی‌‬ ‫وا نیی����ه‌ له‌و وه‌زاره‌ته‌ی‌ پێش����تر ئه‌و‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ بوه‌ زۆرتری����ن موچه‌خۆری‌‬ ‫بندیوار هه‌بن‪ ،‬ئ����ه‌و ده‌ڵێت "له‌وانه‌یه‌‬ ‫پێش����تر ئه‌و بۆچونه‌ هه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس����تا به‌و ج����ۆره‌ نیی����ه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌‬ ‫م����ن زۆرتری����ن موچه‌خ����ۆری‌ بندیوار‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو چاره‌س����ه‌ری‌ ئه‌و گرفته‌ش‬ ‫زۆر به‌ق����ورس نابینێ‌‌وئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو‬ ‫ك����ه‌ ه����ه‌ر وه‌زی����ره‌كان ده‌توان����ن‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ گرفته‌كه‌ بكه‌ن‪ ،‬نمونه‌ش‬ ‫به‌وه‌زی����ری‌ ئه‌وق����اف ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ئێس����تادا خودی‌ خۆی‌ به‌دواداچون‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ده‌كات "ل����ه‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫وه‌زی����ری‌ ئه‌وقاف‌وكاروب����اری‌ ئاینیی‌‬ ‫له‌كاتی‌ دابه‌ش����كردنی‌ موچه‌دا خۆی‌‬ ‫چوه‌ته‌ فه‌رمانگه‌ی����ه‌ك‌و له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌دواداچون����ی‌ كردوه‌‪ ،‬له‌ب����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫به‌بڕوای‌ من هه‌ر خ����ودی‌ وه‌زیره‌كان‬ ‫ده‌توانن ئه‌‌و كێشه‌یه‌ له‌وه‌زاره‌ته‌كانیاندا‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌م كێش����ه‌یه‌وه‌ن ئه‌مه‌شیان له‌س����ه‌ره‌تای‌ كاركردندای����ن‪ ،‬ب����ه‌و‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن"‪.‬‬ ‫س����یفه‌ته‌ش ك����ه‌ كێش����ه‌كه‌ له‌ته‌نها‬ ‫له‌به‌رچاو بێت"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تێك����دا نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ نازانن له‌كام‬ ‫فه‌رمانبه‌ری‌ نیوه‌ ده‌وامیش هه‌یه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ه‌ی‌ حكومه‌ت����ه‌وه‌ ده‌س����ت‬ ‫نازانن له‌كام وه‌زاره‌ته‌وه‌‬ ‫حكوم����ه‌ت‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك����ی‌‬ ‫به‌به‌دواداچ����ون بك����ه‌ن‪ .‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫ده‌ستپێبكه‌ن‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی‌ كاره‌بای‌ سلێمانیه‌وه‌‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ ده‌س����تپاكیی‌ به‌ژم����اره‌ی‌ بندیواره‌كانی����ش ئ����ه‌و‬ ‫باس له‌گرفتێكی‌ ت����ر ده‌كات ئه‌ویش‬ ‫نی����وه‌ ده‌وامی‌ چه‌ن����د فه‌رمانبه‌رێكه‌و له‌په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان خه‌ڵ����ه‌ف پێشبینی‌ ده‌كات ئه‌گه‌ر ‪100‬هه‌زاریش‬ ‫ئ����ه‌و فه‌رمانبه‌ره‌ ك����ه‌ پێی‌ باش نه‌بو ئه‌حم����ه‌د له‌فراكس����یۆنی‌ س����ه‌وز‪ ،‬نه‌بێ����ت زۆر له‌و ژماره‌یه‌ كه‌متر نییه‌‪،‬‬ ‫له‌رۆژنامه‌دا ناوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌ باسی‌ په‌یوه‌س����ت به‌و باسه‌ ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو له‌و بڕوایه‌شدابو به‌شێكی‌ زۆری‌ ئه‌وانه‌‬ ‫له‌وه‌ كرد كه‌ چه‌ن����د فه‌رمانبه‌رێكیان كه‌ له‌ئێس����تادا ئ����ه‌وان وه‌ك لیژنه‌ی‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌دان "له‌ئێستادا‬ ‫هه‌یه‌ به‌پاساوی‌ جیاجیا جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌س����تپاكیی‌ په‌رله‌م����ان به‌دواداچون پێش����مه‌رگه‌ له‌ش����ه‌ڕدایه‌‌و هه‌ش����ه‌‬ ‫دره‌نگ دێنه‌ ده‌وام‪ ،‬له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ ب����ۆ موچه‌خۆرانی‌ بندی����وار ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ن����اوی‌ ئه‌وانه‌وه‌ موچ����ه‌ی‌ بندیوار‬ ‫تریش زوتر ده‌ڕۆنه‌وه‌و كه‌سێكیش نییه‌ ئ����ه‌و ده‌ڵێ����ت "له‌ئێس����تادا له‌گ����ه‌ڵ وه‌رده‌گرێت"‪.‬‬ ‫پێیانبڵێت سه‌روی‌ چاوتان برۆیه‌‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتارێك����ی‌ ت����ر له‌وباره‌ی����ه‌وه‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌ وتی‌ "له‌به‌ر ئه‌وه‌ كێش����ه‌ به‌دواداچ����ون ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬به‌نیازی����ن ده‌ستی‌ ده‌ستپاكیی‌ هه‌رێم‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌‬ ‫ه����ه‌ر فه‌رمانبه‌ری‌ بندیوار نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو دواتر له‌راپۆرتێك����دا زانیارییه‌كانمان‬ ‫هه‌رله‌وباره‌یه‌وه‌ له‌ئێستادا ده‌سته‌ی‌‬ ‫نیوه‌ ده‌وامی‌ هه‌ن����دێ‌ فه‌رمانبه‌ریش بده‌ین����ه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م����ان"‪.‬‬ ‫گرفتێك����ی‌ ت����ره‌ پێویس����ته‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌و رونیش����یكرده‌وه‌ كه‌ له‌ئێس����تادا ده‌س����تپاكیی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش‬

‫زۆرترین‬ ‫ی‬ ‫موچه‌خۆر ‌‬ ‫بندیوار‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌‬

‫وه‌زیره‌كان‬ ‫ده‌توانن كێشه‌ی‌‬ ‫موچه‌خۆرانی‌‬ ‫بندیوار چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ن‬

‫له‌ئێستادا پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئه‌و كێشه‌یه‌‬ ‫له‌شه‌ڕدایه‌‌و هه‌شه‌‬ ‫له‌ته‌نها‬ ‫وه‌زاره‌تێكدا نییه‌‌و به‌ناوی‌ ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫موچه‌ ‌ی بندیوار‬ ‫سه‌رجه‌میان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رده‌گرێت‬ ‫گرتوه‌ته‌و‌ه‬ ‫به‌دواداچون ده‌كه‌ن‪،‬سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫ده‌س����تپاكیی‌ هه‌رێم حاك����م ئه‌حمه‌د‬ ‫ئه‌نوه‌ر له‌لێدوانێك����دا بۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ئاشكرا ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌به‌شی‌ وردبینیی‌‬ ‫خۆیان خه‌ریكی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ میالكاتی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كان����ن‪ ،‬ناوب����راو ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خاته‌ڕو كه‌ پێش دروس����تبونی‌ ئه‌م‬ ‫باسه‌ش له‌سه‌ر موچه‌خۆرانی‌ بندیوار‬ ‫ئه‌وان ده‌ستیان به‌و كاره‌ كردوه‌‪ ،‬حاكم‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وان ئاگاداربن نزیكه‌ی‌ دو مانگێكه‌‬ ‫لیژنه‌ی����ه‌ك له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫هه‌رێم دروس����تكراوه‌ ب����ۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫داتاو زانیاریی‌ سه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران‌و‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "جگه‌له‌وه‌ی‌ خۆش����مان‬ ‫ئیشمانكردوه‌ چاوه‌ڕێی‌ كاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫لیژنه‌ی����ه‌ی‌ حكومه‌تی����ش ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران دروستكراوه‌"‪.‬‬

‫ئه‌وانه‌ی‌ دو موچه‌یان هه‌یه‌ ئاشكرا‬ ‫ده‌بن‬ ‫ده‌ستكه‌وتنی‌ داتا‌و زانیاریی‌ له‌سه‌ر‬ ‫فه‌رمانب����ه‌ران‪ ،‬به‌ب����ڕوای‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ ده‌س����تپاكیی‌ هه‌رێم نه‌ك‬ ‫بۆ ئ����ه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌ ده‌وام ناكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو سودی‌ ده‌بێت بۆ ئاشكراكردنی‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ش كه‌ زیاد له‌موچه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌یه‌ "له‌رێگای‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ زانیاریی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر فه‌رمانبه‌ران ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫ئاشكرا ده‌بن كه‌ زیاد له‌موچه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌یه‌"‪ .‬ئه‌و به‌رپرس����ه‌ی‌ ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫ده‌ستپاكیی‌ هه‌رێم داوا له‌هاواڵتیانیش‬ ‫ده‌كات ه����ه‌ر زانیارییه‌كیان له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌وامنه‌كردنی‌ فه‌رمانبه‌ران‌و وه‌رگرتنی‌‬ ‫دو موچ����ه‌ هه‌ی����ه‌ ئ����ه‌وا له‌رێ����گای‌‬ ‫ئیمێڵه‌كه‌یانه‌وه‌ كه‌ له‌سه‌ر سایته‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیان هه‌یه‌ ئاگاداریان بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌(چاودێر)ی‌ڕفاند‪ ،‬پاسه‌وانی‌ به‌رپرسێكه‌‬ ‫ی كوڕه‌ گه‌نجه‌كه‌ی‌ سلێمانی‌ ڕفاند‬ ‫دانپێدانانی‌ ئه‌و که‌سه‌ ‌‬ ‫ ئا‪ :‬شکۆ‬ ‫دو هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر له‌دره‌نگانێكی‌‬ ‫شه‌ودا‪ ،‬كه‌سێك كه‌ پیشه‌ی‌ پۆلیسه‌‌و‬ ‫پاسه‌وانی‌ به‌رپرسێكه‌‪ ،‬به‌فێڵێك‬ ‫گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن‪15‬ساڵ ده‌ڕفێنێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕوان نه‌كراو‬ ‫ئاشكرا ده‌بێت‪ ،‬دوای‌ ده‌ستگیكردنیشی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئاساییشه‌وه‌ راسته‌وخۆ دان‬ ‫به‌تاوانه‌كه‌یدا ده‌نێ‌‪ ،‬ئاوێنه‌ له‌سه‌ر‬ ‫زاری‌ وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ سلێمانی‌ نه‌قیب‬ ‫سه‌ركه‌وتته‌واوی‌ روداوه‌كه‌‌و دانپێدانانی‌‬ ‫ڕفێنه‌ره‌كان باڵوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫چاودێر فای���ه‌ق گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن ‪15‬‬ ‫ساڵی‌ شاری‌ س���لێمانیه‌‪ ،‬وه‌ك وته‌بێژ ‌ی‬ ‫پۆلیس���ی‌ س���لێمانی‌ نه‌قیب سه‌ركه‌وت‬ ‫ئه‌حمه‌د باس���ی‌ ده‌كات‪،‬ئه‌و كوڕه‌ باری‌‬ ‫داراییان باش���ه‌‪ ،‬گه‌لێكجار بۆ پش���ودان‬ ‫ده‌چێت���ه‌ كافتریای���ه‌ك له‌ش���ه‌قامی‌‬ ‫س���الم (س���ه‌هۆڵه‌كه‌) كه‌ نزیكی‌ ماڵی‌‬ ‫خۆیانه‌‪،‬كه‌س���ێكیش ك���ه‌ زۆرج���ار له‌و‬ ‫كافتریای���ه‌ ده‌بێت‪ ،‬تێبین���ی‌ (چاودێر)‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌زۆری���ی‌ خه‌رجیه‌كانیدا ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تێدا ده‌بینێ‌ كه‌باری‌ داراییان باشه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ ده‌كه‌وێته‌ بیركردنه‌وه‌ له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫تاوانێ���ك‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش حاڵه‌تی‌‬ ‫چاودێر بۆ براده‌رێكی‌ خۆی‌ باس ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ ناوی‌ (ر‪،‬ئه‌)‌وپیش���ه‌ی‌ خوێندكاره‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و خوێن���دكاره‌ش برایه‌ك���ی‌ هه‌ی���ه‌‬ ‫ناوی‌ (ب‪،‬ئ)ه‌یه‌وپیش���ه‌ی‌ پاس���ه‌وانی‌‬ ‫به‌رپرسێكه‌ كه‌س���ه‌ر به‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ به‌رگری���ی‌‌و فریاكه‌وتنه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ حاڵه‌ته‌كه‌ی‌ بۆ ب���اس ده‌كات‪،‬‬ ‫كاكی‌ پۆلیس ده‌كه‌وێته‌ بیری‌ داڕش���تنی‌‬ ‫پالنێ���ك‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ه���ه‌ر چۆنێك‬ ‫بوه‌ بڕێك پ���اره‌ له‌و گه‌نجه‌ بس���تێنێ‌‪،‬‬ ‫س���یناریۆكه‌ش به‌و جۆره‌ داده‌ڕێژێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌جلی‌ پۆلیسیه‌وه‌ به‌ناوی‌ بانگكردنی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌ بۆ بنكه‌ی‌ پۆلیسی‌ ئه‌زمه‌ڕ بیبات‬ ‫به‌ناوی‌ ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌یه‌كی‌ هه‌یه‌ دواتریش‬ ‫هه‌ر به‌ناوی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌الی‌ پۆلیس‪ ،‬بڕێك پاره‌ی‌ لێوه‌ربگرێت‪،‬‬

‫گه‌یشتمه‌ ئه‌و ‌ێ‬ ‫بینیم ده‌ستی‌‬ ‫براكه‌می‌ گرتبو یه‌کسه‌ر‬ ‫ده‌مانچه‌ی‌ به‌ره‌و‬ ‫روم به‌رزكرده‌وه‌و‬ ‫وتی‌ نه‌یه‌یته‌ پێشه‌وه‌‬ ‫منیش گوێم به‌وه‌ نه‌دا‌‬ ‫په‌المارمدا ده‌مانچه‌كه‌م‬ ‫لێسه‌ند‬

‫پاش ماوه‌یه‌ك به‌و جۆره‌ی‌ كه‌ پالنه‌كه‌ی‌‬ ‫داڕشتوه‌ ده‌ست ده‌كات به‌جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫كاره‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬له‌ش���ه‌وێكی‌ دو هه‌فت���ه‌ی‌‬ ‫رابردودا‪ ،‬كه‌ شه‌وی‌ پێنجشه‌ممه‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ینی‌ ده‌بێت‪ ،‬چاودێر به‌هۆی‌ ته‌له‌فونی‌‬ ‫(ر‪،‬ئه‌) كه‌ برای‌ پۆلیس���ه‌كه‌یه‌‪،‬ده‌چێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪،‬له‌و كاته‌دا ك���ه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ ده‌بن‬ ‫له‌ژێر چاودێریی‌ پۆلیس���ه‌كه‌‌و كه‌سێكی‌‬ ‫ت���ردا ده‌بن‪ ،‬ئ���ه‌وان له‌پش���تی‌ كۆاڵنی‌‬ ‫شه‌قامی‌ سالم ده‌ڕۆن له‌پڕ ته‌كسیه‌ك كه‌‬

‫پۆلیس���ێكی‌ تێدا دانیشتوه‌ له‌ته‌نیشتیان‬ ‫راده‌وه‌س���تێ‌‪ ،‬به‌چاودێر ده‌ڵێت له‌الیه‌ن‬ ‫پۆلیس���ی‌ ئه‌زم���ه‌ڕه‌وه‌ داواكراویت وه‌ره‌‬ ‫له‌گه‌ڵمان‪ ،‬چاودێر ده‌یه‌وێ‌ سه‌رنه‌كه‌وێت‬ ‫ده‌ڵێ���ت "بۆچ���ی‌ چیم كردوه‌ ت���ا بێمه‌‬ ‫بنك���ه‌ی‌ پۆلی���س؟"‪ ،‬به‌اڵم پۆلیس���ه‌كه‌‬ ‫داده‌ب���ه‌زێ‌ وه‌ك ئاماژه‌یه‌كی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫ده‌س���ت بۆ ده‌مانچه‌كه‌ی‌ ده‌بات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"س���ه‌ربكه‌ویت بۆ خۆت باش���تره‌‪ ،‬له‌وێ‌‬ ‫ده‌زان���ی‌ بۆچ���ی‌ بانگمانكردویت"‪ ،‬دوای‌‬

‫سه‌ركه‌وتنی‌‌ورۆیش���تنی‌ ته‌كس���یه‌كه‌‬ ‫له‌رێ���گا پۆلیس���ه‌كه‌ به‌چاودێ���ر ده‌ڵێت‬ ‫"ئێم���ه‌ ده‌زانین پاره‌ت���ان هه‌یه‌ پاره‌مان‬ ‫بده‌رێ‌‪،‬ناهێڵی���ن بگیرێیت‌و كێش���ه‌كه‌ت‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ر ده‌كه‌ین"‪ .‬ل���ه‌و كاته‌دا‬ ‫به‌رێكه‌وت ئۆتۆمبیلێكی‌ پۆلیس به‌الیاندا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ‌ ئه‌وانیش ده‌شڵه‌ژێن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫پۆلیس���ه‌كه‌‌و چاودێر له‌گه‌ڕه‌كی‌ رزگاری‌‬ ‫نزی���ك (س���احه‌ی‌ هون���ه‌ر) داده‌به‌زن‌و‬ ‫ته‌كس���یه‌كه‌ ده‌ڕوات‪ ،‬له‌وكاته‌دا كه‌سێك‬

‫ك���ه‌ براده‌ری‌ برایه‌ك���ی‌ چاودێره‌ به‌ویادا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ‌‌و ده‌یه‌وێت پرس���یار له‌چاودێر‬ ‫بكات‪ ،‬تا بزانێ‌ له‌ویادا چی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پۆلیس���ه‌كه‌ رێگریی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "تۆ‬ ‫بڕۆ حه‌قت چییه‌"‪ .‬چاودێر كه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌م چیرۆكه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌ كوڕه‌كه‌ رۆیش���ت ئاوڕێكم بۆ دایه‌وه‌‬ ‫ئه‌ویش ئاوڕی‌ دایه‌وه‌‪ ،‬زانی‌ كه‌ كێش���ه‌م‬ ‫هه‌ی���ه‌ هه‌ر به‌چاو تێمگه‌یاند كه‌ نه‌ڕوات‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ته‌له‌فونی‌ بۆ براكه‌م كردو هه‌ر‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ش���ه‌وه‌ ڕزگاربوم"‪.‬ته‌له‌فونی‌‬ ‫ئه‌و كوڕه‌ ده‌بێته‌ فریادڕه‌سێك بۆ چاودێر‬ ‫پاش چه‌ن���د خوله‌كێ���ك براكه‌ی‌چاودێر‬ ‫ده‌گات���ه‌ ش���وێنه‌كه‌ ده‌بین���ێ‌ براك���ه‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌س���ێكه‌وه‌ كه‌ جلی‌ پۆلیس���ی‌‬ ‫له‌ب���ه‌ره‌ ده‌س���تگیركراوه‌‪،‬ئه‌و برای���ه‌ی‌‬ ‫چاودێر ده‌ڵێت "هه‌ر كه‌ له‌رێگا رۆیش���تم‬ ‫به‌ته‌له‌فون ئاساییش‌و الیه‌نه‌ ئه‌منیه‌كانم‬ ‫ئاگاداركرده‌وه‌‌وكاتژمێر ‪ 11.46‬خوله‌كی‌‬ ‫ش���ه‌و بو گه‌یش���تمه‌ ئه‌وێ‌ ك���ه‌ بینیم‬ ‫ده‌س���تی‌ براكه‌می‌ گرتبو‪ ،‬ك���ه‌ دابه‌زیم‬ ‫ده‌مانچه‌ی‌ به‌ره‌و روم به‌رزكرده‌وه‌و وتی‌‬ ‫نه‌یه‌یته‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬منیش گوێم به‌وه‌ نه‌دا‬ ‫رۆیش���تمه‌ پێشه‌وه‌ زانیم نایته‌قێنێ‌ بۆیه‌‬ ‫په‌المارم���دا ده‌مانچه‌كه‌م لێس���ااند وتی‌‬ ‫(من سه‌ر به‌پۆلیسم) راسته‌وخۆ بردم بۆ‬ ‫ئاساییش"‪ .‬دوای‌ ده‌ستگیركردنی‌ ته‌واوی‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌و تاوان���ه‌دا بون وه‌ك نه‌قیب‬ ‫س���ه‌ركه‌وت ده‌گێڕێته‌وه‌ هه‌مویان دانیان‬ ‫به‌تاوانه‌كه‌دا ناوه‌‪ ،‬پۆلیسه‌كه‌ وتوشیه‌تی‌‬ ‫مه‌به‌ستی‌له‌و كاره‌ جگه‌ له‌ده‌ستكه‌وتنی‌‬ ‫پاره‌ شتێكی‌ تر نه‌بوه‌‪ .‬له‌ئێستاشدا به‌پێی‌‬ ‫ماده‌ی‌‪ 321‬له‌یاسای‌ سزادانی‌ عێراقیی‌هه‌ر‬ ‫س���ێ‌ كه‌سه‌كه‌ ده‌س���تگیركراون‪ .‬نه‌قیب‬ ‫س���ه‌ركه‌وت ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و تاوانه‌ جگه‌ له‌س���زای‌ یاسایی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و پۆلیسه‌ ره‌نگه‌ له‌وه‌حده‌كه‌ی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نێكی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر دروست‬ ‫بكرێت‌و له‌كاره‌كه‌ی‌ دوربخرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پیش���ه‌كه‌ی‌ به‌كارهێناوه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫تاوانێك‪ ،‬باوكی‌ چاودێر (فایه‌ق ره‌شید)‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ ماڵ���ی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ تاوانه‌كه‌یان كردوه‌ ویستویانه‌‬ ‫بۆ س���وڵحكردن بچنه‌ الیان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫ره‌تیانكردۆته‌وه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌ڵێت"خ���ۆ به‌ئۆتۆمبی���ل له‌كوڕه‌كه‌یان‬ ‫نه‌داوم تا لێیانخۆشبم‪ ،‬ئه‌وه‌ دیارده‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر خراپه‌‪،‬ئه‌مڕۆله‌ئێمه‌ بو ده‌شێ‌ سبه‌ی‌‬ ‫له‌كه‌س���ێكی‌ تر روبدات‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ئه‌و كارانه‌ ده‌كه‌ن به‌سزای‌‬ ‫خۆیان بگ���ه‌ن‪ ،‬به‌پێویستیش���ی‌ ده‌زانم‬ ‫سوپاسی‌ ده‌زگا ئه‌منیه‌كان بكه‌م كه‌ زۆر‬ ‫به‌زویی‌ هاتن به‌ده‌م كێشه‌كه‌مانه‌وه‌"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫درەختە تاقانەکەی‌ عەربەت‬ ‫بوە قوربانی ‌ی روداوی هاتوچۆ‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫هەر تەنیا مرۆڤەکان نین دەبنە‬ ‫قوربانیی‌ روداوەکانی‌ هاتوچۆ‪،‬‬ ‫بەڵکو زۆرجار ئاژەڵەکان‌و دارو‬ ‫درەختەکانیش دەبنە قوربانیی‌ ئەو‬ ‫روداوانە‪ ،‬کە ئێستا بەیەکێک لەهۆکارە‬ ‫سەرەکیەکانی‌ گیان لەدەستدانی‌ مرۆڤ‬ ‫دادەنرێت لەسەرتاسەری‌ جیهاندا‪.‬‬ ‫ی راب���ردو‪ ،‬تاک���ە‬ ‫ی هەفت���ە ‌‬ ‫کۆتای��� ‌‬ ‫ی نزی���ک ناحیەی‌ عەربەت‬ ‫درەختەکە ‌‬ ‫ی روداوێک���ی‌ هاتوچۆ‪،‬‬ ‫ب���وە قوربانی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫کە چەندین س���اڵ بو وەک هێمایەک ‌‬ ‫پێشوازیی‌ دەناس���رایەوە لەالیەن ئەو‬ ‫ی لەس���لێمانیەوە ب���ەرەو‬ ‫ڕێبواران���ە ‌‬ ‫ناحیەکە دەڕۆیشتن‪.‬‬ ‫ئ���ەو درەختە کەوتبوە نێ���وان هەردو‬ ‫ی س���ەرەکیی‌ نێوان‬ ‫س���ایدی‌ ش���ەقام ‌‬

‫س���لێمانی‌ عەربەت‪ ،‬کە بەدرێژایی‌ ئەو‬ ‫ی‬ ‫شەقامە‪ ،‬تاکە درەخت بو بۆ ماوەیەک ‌‬ ‫درێژ بێ زیان مابۆوە‪.‬‬ ‫ی راب���ردو‬ ‫ی پێنجش���ەممە ‌‬ ‫نی���وەڕۆ ‌‬ ‫ئۆتۆمبیلێ���ک ک���ە بەرێگ���ەوە ب���و‬ ‫لەس���لێمانیەوە ب���ەرەو عەرب���ەت‪،‬‬ ‫ی کێشا بەو تاقە‬ ‫ی زۆر خۆ ‌‬ ‫بەخێراییەک ‌‬ ‫ی‬ ‫درەختەداو لەڕەگەوە دەریهێنا‌و زیانێک ‌‬ ‫زۆریش بەر ئۆتۆمبیلەکە کەوت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ی گیانیی‬ ‫خۆش���بەختانە هیچ زیانێک��� ‌‬ ‫بەدواوە نەبو‪.‬‬ ‫ی هاتوچ���ۆ کە‬ ‫یەکێ���ک لەکارمەندان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لەنزی���ک روداوەک���ە ب���و‪ ،‬بەئاوێنە ‌‬ ‫ی‬ ‫راگەیاند‪" ،‬ش���ۆفێری‌ ئەو ئۆتۆمبیلە ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ کێشاوە بەدرەختەکەدا‪ ،‬کۆنترۆڵ ‌‬ ‫ئۆتۆمبیلەک���ەی‌ لەدەس���تداوە کاتێک‬ ‫ی بپارێزێت لەچەند‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ویس���تویەت ‌‬ ‫رێبوارێک کە ویس���تویانە لەش���ەقامە‬ ‫سەرەکیەکە بپەڕنەوە"‪.‬‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‪11‬‬

‫دکتۆر قەلەندەر یەکێک لەپزیشکە تایبەتییەکانی تاڵەبانی‪:‬‬

‫کە ڕێنامیی تەندروستیامن‬ ‫بەمام جەالل دەدا کەمرتین‬ ‫جار بەقسەی‌ دەکردین‬ ‫دکتۆر قەلەندەر کەسنەزانی یەکێک‬ ‫لەدکتۆرە ناسراوەکانی شاری‬ ‫سلێمانی لەدیدارێکی تایبەتی‬ ‫گۆڤاری ئاوێنەکاندا باس لەژیانی‬ ‫تایبەتیی خۆی‌و پیشەکەی دەکات‪.‬‬

‫ئ���ەو دکت���ۆرە ک���ە ماوەی���ەک یەکێک‬ ‫ب���وە لەپزیش���کە راوێژکارەکانی جەالل‬ ‫تاڵەبانی سەرۆککۆماری پێشوی عێراق‌‪،‬‬ ‫لەوبارەیەوە دەڵێ���ت "لەگەڵ کۆمەڵێک‬ ‫پزیش���کی‌ تردا تیمێک بوین ئەگەر مام‬ ‫جەالل کێشەیەکی هەبوایە هەر یەکەمان‬ ‫بەپێی‌ ش���ارەزایەکەی‌ خۆی‌ رێنمایمان‬ ‫پێدادا‪ ،‬هەتا ‪ 2005‬پزیش���کی‌ ئەو بووم‬ ‫ماوە ماوە س���ەردانم دەک���ردو رێنمایم‬ ‫پێ���دەدا‪ ،‬ب���ەاڵم کەمترین ج���ار گوێی‌‬ ‫بەقس���ەکانمان دەدا‪ ،‬بۆیە پێش���بینیم‬ ‫دەکرد نەخۆش بکەوێت"‪.‬‬ ‫لەبارەی نەخۆشکەوتنەکەی ئەم دواییەی‬ ‫سکرتێری یەکێتیی نیشتمانیشەوە دکتۆر‬ ‫قەلەن���دەر دەڵێت کە گلەیی لێ کردوە‬ ‫لەبەر ئ���ەوەی راوێژیان پ���ێ نەکردوە‪،‬‬ ‫"هەتا پزیش���کێکی‌ شارەزای‌ کورد هەیە‬ ‫لەبەریتانیا دەژی‌ زۆر زیرەکە پێشمەرگەی‌‬ ‫کۆنیش بو‌ بەن���اوی د‪.‬فرهاد حەوێزی‌‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر لەکات���ی‌ نەخۆش���کەوتنی‌ ئەم‬

‫دواییەی‌ مام جەالل راستەوخۆ راوێژیان‬ ‫بەو پزیشکە بکردایە‪ ،‬بەدڵنیایەوە ئێستا‬ ‫مام جەالل ‪ %90‬جی���اوازی‌ دەبو لەگەڵ‬ ‫ئێستا‪ ،‬زۆر زۆر باشتر دەبو"‪.‬‬ ‫دکتۆر قەلەن���دەر ب���ۆ ماوەیەکی زۆرە‬ ‫لەعی���ادە تایبەتەک���ەی خ���ۆی بەب���ێ‬ ‫بەرامبەر نەخۆشەکان دەبینێت‌‪ ،‬بەوتەی‬ ‫خ���ۆی ئەم���ەش دوای ئ���ەوە دێت کە‬ ‫موچەکەی خ���ۆی زیادکردوەو بەش���ی‬ ‫ک���ردوە‪ " ،‬لەس���اڵی‌ ‪ 2002‬ک���ە چومە‬ ‫وەزارەتی‌ تەندروستی‌ موچەکەم بوو بە‬ ‫‪3‬ملیۆن دین���ار ئەو کاتە بە د‪ .‬محەمەد‬ ‫خۆشناوم وت موچەکەم باشە ئیتر خوا‬ ‫هەڵناگرێت لەعەی���ادە بە پارە نەخۆش‬ ‫ببینم‪ ،‬ل���ەو کاتەوە تائێس���تاش بەبێ‬ ‫بەرامبەر ل���ە عیادەکەم نەخۆش دەبینم‬ ‫رۆژانەش ‪15‬تا‪20‬نەخۆش دەبینم‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی‌ کارەکەم قورسە ناتوانم نەخۆش‬ ‫زۆر ببینم"‪.‬‬ ‫ت���ەواوی چاوپێکەوتنەک���ە لەژم���ارەی‬ ‫داهاتوی گۆڤ���اری ئاوێنەکان بخوێننەوە‬ ‫ک���ە لەس���ەرەتای هەفت���ەی داهاتودا‬ ‫باڵودەبێتەوە‪.‬‬ ‫گۆڤاری ئاوێنەکان گۆڤارێکی هەمەڕەنگی‬ ‫گش���تییە‪ ،‬کۆمپانیای ئاوێنە هەمو ‪15‬ی‬ ‫مانگێک باڵویدەکاتەوە‪.‬‬

‫"وەک منداڵباز مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت"‬

‫بەشێک لەهاواڵتیە ئاسیاییەکانی بەریتانیا ناڕەزایی دەردەبڕن‬ ‫ئا‪ :‬کاوە ڕەش‪ ،‬بەریتانیا‬ ‫"ئێمە وەک وەک منداڵبازو تۆمەتبار‬ ‫بەدەستدرێژیی سێکسیی مامەڵەو‬ ‫هەڵسوکەتمان لەگەڵ دەکرێت"‪.‬‬ ‫ژمارەیەک شوفێری تاکسی‬ ‫به‌ره‌چه‌ڵه‌ک ئاسیایی له‌به‌ریتانیا وا‬ ‫دەڵێن‪.‬‬ ‫شانش���ینی گەورەی بەریتانیا‪،‬لەدوای‬ ‫ژمارەی ئینگلیزە س���پی پێس���تەکان‪،‬‬ ‫هاواڵتیە ئاس���یایەکان ژم���ارەی دوەم‬ ‫پێکدێنن‪ ،‬بەتایبەت ه���ەردو نەتەوەی‬ ‫هین���دو پاکس���تانیی‪ .‬ل���ەو واڵت���ەداو‬ ‫لەماوەی چەند هەفتەو مانگی ڕابردودا‪،‬‬ ‫ژمارەیەک ک���ەس‌و گ���روپ‪ ،‬بەتاوانی‬ ‫دەستدرێژیی سێکس���یی بەتایبەت بۆ‬ ‫س���ەر کچانی خوار تەمەنی یاس���ایی‬ ‫زیندانیکراون‪ .‬زۆرینەی ئەو کەسانەش‬ ‫کە تاوانەکانیان ئەنجامدا‪ ،‬ئاس���یایی‌و‬ ‫پاکستانییبون‪.‬‬ ‫کەیسی منداڵبازەکان‬ ‫هەفتەی ڕاب����ردو کۆمەڵێ����ک لەخاوەن‬ ‫تاکسیەکانی شاریمانچستەری بەریتانیا‪،‬‬ ‫گردبونەوەیەکیان ئەنجامدا‪ ،‬بۆ ناڕەزایی‬ ‫دەربڕی����ن لەبەرامبەر نوس����ینگەی ئەو‬ ‫کۆمپانیای����ه‌ی کاری تێدا دەکەن‪ ،‬وەک‬ ‫شوفێری تاکس����یی‪ .‬بەهۆکاری ئەوەی‬ ‫کاتێک هاواڵتیان داوای تاکسیی دەکەن‪،‬‬ ‫بەتایب����ەت کاتێ����ک ک����چ‌و ئافرەتەکان‬ ‫بەتاکسیدا دەنێررێنە دەرەوە‪ ،‬خاوەنی‬ ‫نوسینگەکە تەنها شوفێرە ئینگلیزەکان‬ ‫یاخود س����پی پێستەکان پێش دەخات‪.‬‬ ‫ش����وفێرە ئاس����یایەکان دەڵێن‪ ،‬کاتێک‬ ‫سەرنشینەکان ئافرەت‌و کچ بن‪ ،‬خاوەن‬ ‫نوسینگەکە ته‌نها شوفێرە ئینگلیزەکان‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كه‌ به‌و ده‌ستكه‌وتانه‌ ‌‬ ‫سه‌ركێش ‌‬ ‫هه‌ت���ن‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه به‌ش���تێكی‌ بچوك‬ ‫هه‌موی���ان له‌ده‌س���تبده‌ی‌‪ ،‬بۆی ‌ه زۆر‬ ‫وریابه‌‪.‬‬

‫دەنێرێ����ت‪ .‬لەبەرامب����ەردا خاوەن����ی‬ ‫نوس����ینگەی تاکسیی ‪ 2000 Car‬دەڵێ‪،‬‬ ‫کاتێک سەرنش����ینەکان داوای تاکسیی‬ ‫دەکەن‪ ،‬خۆیان ش����وفێرە ئینگلیزەکان‬ ‫هەڵدەبژێ����رن‪ ،‬هۆکارەکەی دەگەڕێتەوە‬ ‫ب����ۆ ڕوانین����ی خۆی����ان‪ .‬عەبدولحافیز‪،‬‬ ‫یەکێکە لەخاوەن تاکس����یەکان‌و دەڵێ‪،‬‬ ‫ئێمە هەفتان����ە بڕی ‪ ٩٥‬پاوەند دەدەین‬ ‫بەنوسینگەکە بەاڵم زۆرینەی جار خەڵک‬ ‫بەتەلەفۆن داوای شوفێرە ئینگلیزەکان‬ ‫دەکەن‪ ،‬بۆیە پێویستە بەبێ جیاوازیی‌و‬ ‫بەسەرە هەمومان کار بکەین‪ ،‬پێویستە‬ ‫خاوەن نوس����ینگەکە بەسەرنشینەکان‬ ‫بڵێ ناتوانن خۆتان شوفێر هەڵبژێرن‪.‬‬ ‫"ئێمە پێویستە تێبگەین هەمو کەسێکی‬ ‫موسڵمان وەک یەک نین‪ ،‬ڕاستە پێشتر‬ ‫چەند پیاوێکی خراپ هەبون لەناوماندا‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئ����ەوان ئێس����تا زیندانیکراون‪،‬‬ ‫ئەگ����ەر واب����ڕوات ئیم����ە هەموم����ان‬ ‫کارەکەمان لەدەس����تدەدەین"‪ ،‬بەرەکات‬ ‫حسێن‪ ،‬ش����وفێری تاکسیی وایگوت بۆ‬ ‫ڕاگەیاندنەکان‪.‬‬ ‫هەرلەناو شوفێرە ناڕازییەکاندا‪ ،‬سلێمان‬ ‫ئەحم����ەد دەڵ����ێ‪ ،‬بەڕاس����تیی مایەی‬ ‫دڵشکانە بەش����ێک لەخێزانەکان متمانە‬ ‫بەئێم����ە ناکەن‪ ،‬تاکچەکانیان س����واری‬ ‫تاکس����یەکانی ئێمە بن‪ ،‬ئێمەش خاوەن‬ ‫ماڵ‌و منداڵین‌و دەمانەوێت خێزانەکەمان‬ ‫بەڕێوەبەرین‪ .‬بەش����ێک لەش����وفێرەکان‬ ‫باس����ی ئەوه‌یانک����ردوە کەب����ەردەوام‬ ‫ئۆتۆمبیلەکانیان زیانیان پێدەگەیەنرێت‪،‬‬ ‫پ����اش ئابڕوچون����ی سێکس����یی چەند‬ ‫شوفێرێکی تاکسیی بۆسەر کچانی خوار‬ ‫تەمەنی یاسایی‪ ،‬لەناوچەی ‪Rochdale‬ی‬ ‫شاری مانچستەر‪ .‬لەماوەی چەند مانگی‬ ‫ڕابردودا دو شوفێری تاکسیی ئاسیایی‬ ‫کەلەنوسینگەی ‪ 2000 Car‬کاریاندەکرد‪،‬‬

‫دوپشک‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ دژوار به‌س���ه‌رده‌به‌یت‬ ‫ی ژیانت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ قۆناغه‌كان ‌‬ ‫ی بوێ���ت ت���ا كاره‌كان‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫كاتێك��� ‌‬ ‫ئاسایی‌ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫بەتاوانی دەستدرێژیی سێکسیی بۆسەر‬ ‫سەرنشینەکان زیندانیکراون"‪.‬‬ ‫ڕۆژنام����ەی ‪Manchester evening‬‬ ‫‪ news‬باڵویکردۆتەوە ئەوش����وێنە بۆتە‬ ‫ناوچەیەکی ترسناک بۆکارکردن‪.‬‬ ‫کوردیش تێوەگالوە‬ ‫کوردەکانی هەن����دەران وەک پێکهاتەی‬ ‫ڕەوەندی ئاسیایی بەریتانیا‪ ،‬هاوشێوەی‬ ‫بەشێک لەونەتەوە جیاوازانە‪ ،‬کەوتونەتە‬ ‫نێو قەفەزی زیندان����ەوە بەهۆی تاوان‌و‬ ‫گێچەڵی سێکسیی‪ .‬ئەگەرچی ئامارێکی‬ ‫دروست بەردەس����ت نیە لەسەر ژمارەی‬ ‫کوردە س����زادراوەکان‪ ،‬ب����ەاڵم چەندین‬ ‫جار تۆمەت‌و تاوانە سێکسیەکانی کورد‬ ‫لەڕاگەیاندنە بەریتانیەکان باڵوکراوه‌تە‪.‬‬ ‫تاوانە سێکس����یەکانی بەش����ێک لەکورد‬ ‫ه����ەر لەدەس����تدرێژییکردنە س����ەر‬ ‫ئاژەڵەوە ت����ا بازرگانیک����ردن بەکچانی‬ ‫خوارتەمەنی یاس����ایی‌و درێژدەبێتەوە‪.‬‬ ‫لەدوایین داواکراوەکانی پۆلیسی شاری‬ ‫مانچس����تەری به‌ریتانی����ادا‪ ،‬لەن����او ‪٥٥‬‬ ‫داواکراودا دو کورد ه����ەن بەناوەکانی‪،‬‬ ‫هەردی هاجی لەدایکبوی ‪ ١٩٩٣‬تۆمەتبار‬ ‫بەدەستدرێژییکردنە سەرکچێکی تەمەن‬ ‫‪ ١٥‬ساڵ‪ .‬س����ەعید ئەحمەد لەدایکبوی‬ ‫‪ ،١٩٧٢‬تۆمەتبارە بەدەس����تدرێژکردنە‬ ‫سەر ئافرەتێكی تەمەن ‪٢٧‬ساڵ‪.‬‬ ‫ڕێژەی تاوانە سێکسیەکان‬ ‫رۆژنام����ەی دەیڵی مەیڵ ک����ە تارمایی‬ ‫رەگەزپەرس����تیی‌و نەتەوەپەرستیی لێ‬ ‫بەدیدەکرێ‪ ،‬بەشێوەیەکی ڕێژه‌یی ناوی‬ ‫دەیان هاواڵتی ئاسیایی باڵوکردۆتەوە‪،‬‬ ‫لە‪ ٩٩‬کەس تەنها‪ ٦‬کەسیان بەنامسوڵمان‬ ‫لەقەڵەمدراوە‪ .‬ئەوەش����ی باڵوکردۆتەوە‬ ‫کەل����ەو ‪٩٩‬کەس����ە لەسەدا‪٢٠‬کەس����یان‬ ‫ناویان بەمحەمەد هاتوە‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی نزیكت زۆر ئیره‌ییت پێ‬ ‫هاوڕێیه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بات‪ ،‬زویر مه‌ب ‌ه له‌و هه‌ڵوێس���ت ‌ه ‌‬ ‫چونك��� ‌ه م���ه‌رج نیه‌ هه‌مو كه‌س���ێك‬ ‫باشه‌تی‌ بوێت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی له‌خۆشه‌ویس���تییه‌كه‌تدا‬ ‫سه‌ركێش��� ‌‬ ‫ی دوریی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌ك��� ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه تاقه‌ت��� ‌‬ ‫ی هه‌س���ت ناسك‌و‬ ‫نه‌گریت‪ ،‬كه‌س���ێك ‌‬ ‫خۆشه‌ویستی‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی‬ ‫توش���ی‌ گرفتی‌ دارایی‌ ئه‌بیت به‌هۆ ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه ئێس���تا هه‌موان‬ ‫ئ���ه‌و دۆخ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫تێیكه‌وتون‪ ،‬پێویس���ت ‌ه زۆر به‌وریا ‌‬ ‫خه‌رجیه‌كانت رێكبخه‌یت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی تایبه‌ت دێت ‌ه پێش���ت ك ‌ه‬ ‫بۆنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ پێویس���تییت به‌خه‌رجی ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر بێت بۆ ئ���ه‌و بۆنه‌یه‌‪ ،‬كاتێك ‌‬ ‫خۆش به‌سه‌ر ئه‌به‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫کرێکارە بیانییەکان ناوی باخی گشتیی دەکەنە "باخی چینییەکان"‬

‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫رۆژانی هەینی باخی گشتیی‬ ‫سلێمانی دەبێتە شوێنی کۆبونەوەی‬ ‫بەشێکی زۆری ئەو کرێکارە کوڕو‬ ‫کچە بیانییانەی لەشارەکەدا کار‬ ‫دەکەن‪ ،‬بەو هۆیەشەوە لەالیەن‬ ‫بەشێکی لەهاواڵتیانی سلێمانیی‌و‬ ‫کرێکارەکانیشەوە بەباخی گشتیی‬ ‫دەوترێت "باخی چینییەکان"‪.‬‬ ‫باخی گش����تیی شاری س����لێمانی کە‬ ‫دەکەوێتە ناوەندی شارەکەوە‪ ،‬ڕۆژانی‬

‫هەینی کەشێکی تەواو جیاوازی هەیە‬ ‫لەچاو ڕۆژەکانی دیکەی هەفتەدا‪ .‬لەو‬ ‫رۆژەدا کە پش����وی فەرمییە‪ ،‬باخەکە‬ ‫هەمو ئ����ەو کرێ����کارە بیانیانە لەخۆ‬ ‫دەگرێ����ت کە بەمەبەس����تی کارکردن‬ ‫هاتونەتە سلێمانیی‌و هەفتانە یەک جار‬ ‫لەوێدا یەک دەگ����رن‌و تا دڕەنگانێکی‬ ‫ئەو ڕۆژە لەوێدا دەمێننەوە‪.‬‬ ‫بەش����ێکی زۆری ئ����ەو کرێکاران����ە‬ ‫لەواڵتان����ی رۆژهەاڵت‌و ناوەڕاس����تی‬ ‫ئاس����یاوە هاتون‌و کوڕەکانیان لەناو‬ ‫ب����ازاڕو دوکانەکاندا ئی����ش دەکەن‌و‬ ‫کچەکانیش����یان لەناو ماڵەکاندا وەک‬

‫خزمەتکار کار دەکەن‪.‬‬ ‫دیاردەی کۆبون����ەوەی ئەو کرێکارانە‬ ‫لەرۆژان����ی هەیندا لەباخی گش����تیی‪،‬‬ ‫لەپ����اش زۆربون����ی ژم����ارەی ئ����ەو‬ ‫کرێکارانەدا دێت کە هاتنە کوردستان‌و‬ ‫س����لێمانییەوە‪ .‬لەئێستاشدا لەالیەن‬ ‫بەش����ێک لەو کرێکارانەو هاواڵتیانەوە‬ ‫ناوی باخی گشتیی گۆڕاوە بۆ <باخی‬ ‫چینییەکان> ئەگەر تەنها رۆژێک بێت‬ ‫لەهەفتەیەکیشدا‪.‬‬ ‫یەکێ����ک ل����ەو کرێ����کارە کوڕان����ەی‬ ‫ک����ە لەواڵت����ی فیلیپین����ەوە هاتوەو‬ ‫تەمەنی ‪ 28‬س����اڵەو ماوەی نزیکەی‬

‫س����اڵێکە لەشاری س����لێمانیی وەک‬ ‫خاوێنک����ەرەوەی ش����ەقامەکان کار‬ ‫دەکات‪ ،‬بەئینگلیزییەک����ی کەمێ����ک‬ ‫خراپ����ەوە ب����ۆ ئاوێن����ەی رونکردەوە‬ ‫کە هەفتانە چاوەڕێ����ی ڕۆژی هەینی‬ ‫دەکات تا ه����اوڕێ کۆنەکانی خۆیی‌و‬ ‫ئ����ەو ه����اوڕێ تازانەی ک����ە بەهۆی‬ ‫کۆبونەوەیان لەباخەکەدا ناس����یونی‪،‬‬ ‫ببێنێت‌و رۆژێکی دور لەئیش بەس����ەر‬ ‫ببات‪.‬‬ ‫لەبارەی ئ����ەوەی ئایا ناوی ئەو باخە‬ ‫دەزانێت ک����ە رۆژانی هەین����ی تێیدا‬ ‫کۆدەبنەوە؟ ئ����ەو کرێکارە رایگەیاند‬

‫شاد شەوکەت‪ :‬کارکردن لەکۆمیدیادا قورسرتە‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار‬

‫یه‌کێ���ک له‌س���یفاته‌ دیاره‌کان���ی ئ���ه‌و‬ ‫ئه‌کت���ه‌ره‌‪ ،‬نه‌بون���ی هی���چ گرژییه‌ک���ه‌‬ ‫له‌سه‌ر ته‌خته‌ی شانۆ له‌کاتی نمایشداو‬ ‫نامۆنه‌بونیه‌تی لەس���ەر تەختەی شانۆ‪،‬‬ ‫ش���اد له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر‬ ‫بڵێم هیچ جیاوازیی���ه‌ک نییه‌ له‌ماڵه‌وه‌و‬ ‫هۆڵی ش���انۆدا ڕاس���تییه‌که‌ له‌ناخمه‌وه‌‬ ‫ئه‌یڵێ���م‪ ،‬چونکه‌ ش���انۆ کاریگه‌رییه‌کی‬ ‫ڕۆحیی له‌س���ه‌ر من هه‌ی���ه‌و کاریگه‌ریی‬ ‫زۆری له‌ژیانمدا دروستکردوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "زۆر راس���تگۆم له‌گه‌ڵ شانۆدا‪،‬‬ ‫ڕاس���تگۆیی بۆ ئه‌کت���ه‌ر کاریگه‌رییه‌کی‬ ‫زۆری هه‌ی���ه‌ بۆ ئەوەی‌له‌س���ه‌ر ته‌ختی‬ ‫شانۆ نامۆ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی حه‌زی ئه‌و بۆ ش���انۆ‪ ،‬ش���اد‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ک���ه‌ ح���ه‌ز کاریگه‌ریی‬ ‫ئه‌وتۆی نییه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی حه‌ز تێربونی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا "خۆشه‌ویس���تیی‬ ‫کاریگه‌ری���ی زۆری هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونکه‌ ئیش‬ ‫له‌دوای ئیش خۆشه‌ویس���تییه‌که‌م زیاتر‬ ‫ده‌بێت بۆ شانۆ"‪.‬‬ ‫دەرب���ارەی پێویس���تیی راهێن���ان ب���ۆ‬ ‫ئه‌کته‌رانی شانۆ‪ ،‬شاد ئاماژه‌ به‌گرنگیی‬ ‫راهێن���ان ده‌کات‌‌و له‌هه‌مانکاتیش���دا "لێکتێگه‌یش���تنی نێ���وان هه‌ردوکم���ان‬ ‫باس له‌و کێش���ه‌یه‌ ده‌کات که‌ هه‌میشه‌ کاریگه‌ری���ی زۆری هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ که‌مترین‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ده‌یڵێنه‌وه‌ "له‌واڵتی ئێمه‌دا کات توش���ی کێش���ه‌ ئه‌بی���ن له‌کات���ی‬ ‫کارکردندا"‪.‬‬ ‫شانۆ نه‌بوه‌ به‌پیشه‌ی سه‌ره‌کیی"‪.‬‬ ‫له‌م چه‌ن���د کاره‌ی دوایی���دا‪ ،‬ده‌رهێنه‌ر له‌باره‌ی داریۆ فۆ‪-‬شه‌وه‌ ده‌ڵێت "کارکردن‬ ‫زه‌ری���ا س���امی‪ ،‬هیچ کارێکی ش���انۆیی له‌ده‌قه‌کانی ‌داریۆ فۆ‪-‬دا جوانییه‌‪ ،‬به‌س‬ ‫به‌بێ شاد شه‌وکه‌ت‪-‬ی ئه‌کته‌ر نه‌کردوه‌‪ ،‬ئه‌م وشه‌یه‌م هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌و‪ ،‬چونکه‌ ئیش‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و ش���انۆییه‌ کارکردن له‌دوای ئی���ش جوانییه‌کان زیاتر ئه‌بێت‬ ‫له‌الی من له‌کاره‌کانی داریۆ فۆ"‪.‬‬ ‫بوبێت له‌سه‌ر ده‌قێکی داریۆ فۆ‪.‬‬ ‫شاد‪ ،‬په‌یوه‌ندیی خۆی‌و ئه‌و ده‌رهێنه‌ره‌ ش���اد‪ ،‬له‌هه‌ردو بواری شانۆی کۆمیدیاو‬ ‫به‌ب���اش وه‌س���ف ده‌کات‌و ده‌ڵێ���ت ج���اد رۆڵ ده‌بینێت‪ ،‬ئ���ه‌و پێیوایه‌ که‌‬

‫ی ن���وێ‌ ده‌كه‌وێت ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ركێك��� ‌‬ ‫ش���انت‌و ناچار ده‌بی���ت جێبه‌جێی‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬له‌به‌رده‌م ئه‌و ئاسته‌نگییان ‌ه‬ ‫مه‌وه‌س���ته‌ ك ‌ه كه‌وتونه‌ت��� ‌ه نێوانت‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫میرتۆگرافی ‪ 3‬مانگی جەنگ‬ ‫بەفۆتۆ دەگێڕێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬ترێ شۆڕش‬

‫شاد شه‌وکه‌ت‪ ،‬یه‌کێکه‌ له‌شانۆکاره‌‬ ‫گه‌نجه‌ به‌تواناکان‪ .‬ئه‌و هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ته‌مه‌نێکی زۆری نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌چه‌ندین کاری شانۆیی ئاستبه‌رزدا‬ ‫رۆڵی بینیوه‌و بوه‌ته‌ ناوێکی دیار‬ ‫له‌شانۆی سلێمانیی‌و کوردستاندا‪.‬‬

‫کاوڕ‬

‫کە نازانێت ناوەی چییە‪ ،‬بەاڵم ئەوە‬ ‫دەزانێت کە بەش����ێک لەکرێکارەکان‬ ‫بە>باخی چینییەکان> ناوی دەبەن‪،‬‬ ‫"ب����ەاڵم من لەگ����ەڵ هاوڕێکانمدا هەر‬ ‫زی����ارە بە>باخەکە> ن����اوی دەبەم‪،‬‬ ‫ئەوانی����ش دەزانن کە مەبەس����تم ئەم‬ ‫باخەیە کە تێیدا کۆدەبینەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫تەنها لێ����رەدا کۆدەبین����ەوەو ناچنە‬ ‫شوێنی دیکەوە"‪.‬‬ ‫کچێک����ی نیپاڵ����ی تەمەن ‪ 23‬س����اڵ‬ ‫کە وەک کارگ����وزار لەیەکێک لەماڵە‬ ‫دەوڵەمەندەکان����ی س����لێمانیی کار‬ ‫دەکات‪ ،‬بەهەمان شێوە رایدەگەیەنێت‬

‫گا‬

‫ئاژانسی میترۆگرافی کە ئاژانسێکی‬ ‫تایبەتە بەفۆتۆ‪ ،‬لەپێشانگایەکی‬ ‫تایبەتدا بەفۆتۆ مێژوی ‪ 3‬مانگی‬ ‫یەکەمی جەنگی پێشمەرگەو‬ ‫چەکدارانی داعش‌و لێکەوتەکانی ئەو‬ ‫جەنگە دەگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫فۆتۆکان���ی پێش���انگاکە تەنه���ا دیمەنی‬ ‫بەرەکان���ی جەن���گ نییە‪ ،‬بەڵک���و ئەو‬ ‫چرکەساتانەشی لەخۆ گرتوە کە لێکەوتەی‬ ‫ئەو جەنگە بون‪ ،‬وەک ئاوارەبونی چەندین‬ ‫خێزان بۆ شوێنە جیاوازەکان‪.‬‬ ‫لەپێشانگاکەدا فۆتۆکانی ‪ 8‬فۆتۆگرافەری‬ ‫ئاژانس���ەکە بەناوەکانی (بنار س���ەردار‪،‬‬ ‫ه���اوڕێ خالید‪ ،‬پ���ەژار محەمەد‪ ،‬زمناکۆ‬ ‫ئیسماعیل‪ ،‬بەدین عەتا‪ ،‬هاوڕێ محەمەد‪،‬‬

‫له‌هه‌ردو بواره‌که‌دا ئه‌کته‌ر پێویس���تیی‬ ‫به‌هه‌وڵدان‌و کارکردن هه‌یه‌و ئه‌و هه‌مان‬ ‫خۆشه‌ویس���تیی‌و ئامانج���ی هه‌یه‌ له‌هه‌ر‬ ‫کامێکیاندا کار ب���کات‪ ،‬به‌اڵم "کۆمیدیا‬ ‫زیات���ر گرانه‌‌و قوڵبون���ه‌وه‌و ورده‌کاریی‬ ‫زیاتری ئه‌وێت بۆ دروستکردنی سێبه‌ری‬ ‫ئه‌و کاره‌کته‌ره‌ی که‌ تۆ دروستی ئه‌که‌یت‬ ‫بۆیه‌ تاڕاده‌یه‌ک کۆمیدیا قورستره‌"‪.‬‬ ‫شاد ش���ه‌وکه‌ت عه‌بدواڵ له‌ساڵی ‪1986‬‬ ‫له‌دایکب���وه‌و له‌س���اڵی ‪ 2009‬په‌یمانگای‬

‫دوانه‌‬

‫ب���اوه‌ڕ به‌خۆت بهێنه‌ ك���ه‌ مه‌رج نی ‌ه پارێزگاریی‌ له‌كه‌س���ایه‌تی‌ خۆت بكه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكی ‌‬ ‫ی مه‌هێڵ ‌ه قس���ه‌و قس���ه‌ڵۆك ‌‬ ‫هه‌مو كه‌س���ێك هه‌مو س���یفه‌تێك ‌‬ ‫جوانی‌ تێ���دا بێت‪ ،‬ره‌ش���بین مه‌ب ‌ه كارت ت���ێ بك���ه‌ن‪ ،‬س���نورێك ب���ۆ‬ ‫هاوڕێكانت دابنێ‌ له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ژیان‪.‬‬

‫کە رۆژانی هەینی خۆشترین رۆژیەتی‬ ‫ئەویش بەه����ۆی بینینی هاوڕێکانیی‌و‬ ‫قس����ەکردن بەزمانەک����ەی خۆی‪ ،‬ئەو‬ ‫کچە کە هەم����و س����ەرلەبەیانییەکی‬ ‫هەینی خاوەنی ئەو ماڵەی تێیدا کار‬ ‫دەکات دەیهێنێت����ە باخی گش����تیی‌و‬ ‫ئێوارانیش دێتەوە بەدوایدا‪ ،‬دەڵێت کە‬ ‫رۆژانی هەین����ی تەنها لەناو باخەکەدا‬ ‫بەس����ەر نابات‪ ،‬بەڵک����و لەگەڵ چەند‬ ‫هاوڕێیەکیدا بازاڕو شوێنە نزیکەکانی‬ ‫ئ����ەو ن����اوە دەگەڕێ����ن‌و هەوڵدەدەن‬ ‫ڕۆژێکی خۆش‌و جیاواز بەسەر ببەن‪.‬‬

‫ئارام کەریم‪ ،‬هەڵوێس���ت ئازاد) هەروەها‬ ‫فۆتۆگرافەرێکی دەرەوەی ئاژانەس���ەکە‬ ‫(عەلی ئەرکادی) لەخۆ گرتبو‪.‬‬ ‫پێش���انگاکە ل���ەرۆژی هەین���ی پێش���و‬ ‫لەمۆزەخانەی نیش���تمانی ئەمنەسورەکە‬ ‫کرای���ەوەو ت���ا رۆژی ‪23‬ی ئ���ەم مانگە‬ ‫بەردەوام دەبێت‪.‬‬ ‫رۆژی ‪10‬ی حوزەیران���ی ئ���ەم س���اڵ‬ ‫چەکدارانی دەوڵەتی ئیس�ل�امی لەعێراق‌و‬ ‫ش���ام توانیان دوەم گەورەترین ش���اری‬ ‫عێ���راق (موس���ڵ) داگیربک���ەن‪ ،‬هێرش‬ ‫بکەنە س���ەر چەندین ناوچ���ەی دیکەی‬ ‫عێراق‪ ،‬جگە لەکوژراوەکان کە زەحمەتە‬ ‫ئامارێکی دروس���ت لەو بارەیەوە هەبێت‪،‬‬ ‫زیاتر لە‪ 2‬ملیۆن هاواڵتیش لەشوێنەکانی‬ ‫خۆیان کۆچیان ک���ردوەو رویان لەناوچە‬ ‫جیاوازەکان���ی عێ���راق‌و دەرەوەی عێراق‬ ‫کردوە‪.‬‬

‫ته‌واوک���ردوه‌‪.‬‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌کان���ی‬ ‫به‌شداریی چه‌ندین کاری شانۆیی کردوه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ (ئه‌م ماڵه‌ دڵێکی که‌مه‌‪ ،‬س���اڵی‬ ‫سفر‪ ،‬په‌یوه‌ندیی کراوه‌ی هاوسه‌رێتیی‪،‬‬ ‫به‌رێک���ه‌وت مردنی ئه‌نارشیس���تێک‪ ،‬بۆ‬ ‫شتکڕین نابێت پاره‌ بده‌ین‪ ،‬شالێر‪ ،‬پاشا‬ ‫له‌سه‌ره‌مه‌رگدایه‌‪ ،‬وه‌رن ئێمه‌ش ببینن‪،‬‬ ‫جانت���ا سه‌رس���وڕهێنه‌ره‌که‌‪ ،‬منداڵێک‬ ‫دروستده‌که‌م هه‌وڵده‌ده‌م جوانتربێت‪.)...‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌دو کورته‌ فیلمیدا به‌شداربوه‌‬ ‫که‌ زیره‌ک میره‌ ده‌رهێنه‌ری بوه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی كاره‌كانت‪،‬‬ ‫ئه‌و‌هی‌ له‌مێش���كتدای ‌ه قۆن���اغ به‌قۆناغ نیگ���ه‌ران مه‌به‌ له‌زۆری��� ‌‬ ‫ی كورت ده‌خایه‌نێت‌و ده‌گه‌یت‬ ‫ێ ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زیات���ر دابن ‌‬ ‫جێبه‌جێی‌ بك���ه‌‪ ،‬كات ‌‬ ‫ی ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ب���ۆ مان���ه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ ك���ه‌س‌و كارو به‌هه‌مو ئ���ه‌و ئاواتان ‌ه ‌‬ ‫هه‌وڵیان بۆ ئه‌ده‌یت‪.‬‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی زۆر كه‌وتونه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫به‌رپرسیارییه‌ك ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ش���انت پێویس���تت به‌كۆشش ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬خۆشه‌ویسته‌كه‌ت زۆر نیگه‌ران ‌ه‬ ‫له‌و‌هی‌ پشتگوێت خستوه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بزوتنه‌وه‌ ‌ی گۆڕان‬ ‫تا زوتر له‌حكومه‌ت بكشێته‌و‌ه دره‌نگه‌‬ ‫دكتۆر شێركۆ حه‌مه‌ ئه‌مین‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ ده‌س����پێكردنی‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫‪2013-9-21‬و‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان به‌دروش����می‌ به‌ره‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌ستیپێكردو توانی‌ پارێزگاری‌‬ ‫له‌ژماره‌ی‌ كورس����یه‌كانی‌ بكات‌و یه‌كێتیی‌‬ ‫پاشه‌كش����ه‌یه‌كی‌ به‌رچاوی‌ ك����رد‌و گۆڕان‬ ‫بوه‌ هێزی‌ دوهه‌م له‌س����ه‌ر ئاستی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ‌واده‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان زۆر نزیك بو به‌اڵم‬ ‫گۆڕان بڕیاری‌ خ����ۆی دابو بۆ‌وه‌دیهێنانی‌‬ ‫دروش����می‌ س����ه‌ره‌كی‌ هه‌ڵب����ژاردن‌و له‌ژێر‬ ‫فشاری‌ ده‌نگده‌ره‌ س����زادراوه‌كانیدا بچێته‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت‌و به‌ی����ه‌ك رۆژ پێ����ش ‌واده‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ‪ 2014-4-30‬پۆستی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌مانی‌وه‌رگ����رت‪ ،‬ئه‌مه‌ خۆی‌ له‌خۆیدا‬ ‫گورزێكی‌ گورچكبڕبو له‌گۆڕان‌و ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫درا‪ ،‬له‌كاتێك����دا ئه‌توانرا ئه‌م پڕۆس����ه‌یه‌‬ ‫بخرێت����ه‌ دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌ ‪-4-30‬‬ ‫‪ 2014‬جگ����ه‌ له‌زیان س����ودێكی‌ بۆ گۆڕان‬ ‫نه‌بو له‌به‌رامب����ه‌ردا یه‌كێتیی‌ دوره‌ په‌رێز‬ ‫بو له‌به‌شداری‌ له‌ده‌س����ته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پارله‌مان‌و جۆره‌ نمایشێكی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌‬ ‫ده‌ك����رد‌و گۆڕان����ی‌ به‌هاوپه‌یمان����ی‌ پارتی‌‬ ‫به‌خه‌ڵك ناس����اند‌و خۆی‌ كرده‌ فریش����ته‌‌و‬ ‫رێككه‌وتن����ی‌ پارتی‌‌و گ����ۆڕان كه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت بو گه‌وره‌ كردو‌وه‌ك‬ ‫رێككه‌وتنی‌ ستراتیجی‌ ‌وێنا كرد‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫كاریگه‌ریی‌ به‌رچاوی‌ هه‌بو له‌سه‌ر ئه‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ‪.2014-4-30‬‬ ‫م����اوه‌ی‌ چه‌ن����د مانگێكه‌ گ����ۆڕان ته‌نها‬ ‫به‌‪‌4‬وه‌زیر‌و س����ه‌رۆكی‌ پارله‌مان به‌شداری‌‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت ك����ردوه‌‌و جگه‌ ل����ه‌م چه‌ند‬ ‫پۆسته‌‌و حاش����ه‌یه‌ی‌ ده‌وریان نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫پۆس����تی‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ فه‌رمانگه‌ی����ه‌ك‪،‬‬ ‫به‌ڕێوب����ه‌ری‌ ناحیه‌ی����ه‌ك‪ ،‬قایمقامێ����ك‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌ گش����تیی‌‪ ،‬جێگر ‌وه‌زیرێك‬ ‫‌وه‌ربگرن له‌كاتێكدا سه‌دان كادیری‌ به‌توانا‌و‬ ‫هه‌ڵس����وڕاو‌و هه‌واداری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌تایبه‌ت س����زادراوه‌كان‬ ‫به‌هیوای‌‌وه‌رگرتنی‌ پۆس����تی‌ ناو حكومه‌تن‬ ‫به‌نی����ازی‌ جێبه‌جێكردن����ی‌ به‌رنامه‌كان����ی‌‬ ‫گۆڕان����ن بۆ چاكس����ازی‌ ریش����ه‌یی‌و مافی‬ ‫خۆشیان ‌ه كه‌ پۆستیان هه‌بێت‌و هه‌رێم له‌م‬ ‫دو جه‌مسه‌ریه‌ ده‌ربهێنن‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ الواز‬ ‫كردنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و دورخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نگرانی‌ له‌بزوتنه‌وه‌كه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتیی‌‬ ‫ئاسته‌نگ له‌دوای‌ ئاستنه‌نگ ده‌خنه‌ به‌رده‌م‬ ‫به‌ش����داریكردنی‌ الیه‌نگرانی‌ گۆڕان به‌پێی‬ ‫شایس����ته‌ی هه‌ڵبژاردن له‌پۆسته‌ ئیداری‌و‬ ‫سه‌ربازیه‌كاندا‌و سه‌رباری‌ به‌شداری‌ گۆڕان‬ ‫هێش����تا ئیداره‌ی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‌وه‌ك‬ ‫پێ����ش پێكهێنان����ی‌ حكومه‌ت����ی‌ بنك����ه‌‬ ‫فراوان‌وایه‌‌و گۆڕان جگ ‌ه له‌و چه‌ند پۆسته‌‪،‬‬ ‫ش����وێن په‌نجه‌ی‌ به‌گۆڕانكاری‌‌و چاكسازی‌‬ ‫له‌حكومه‌تدا نیه‌‌و ئیداره‌ی‌ زۆنی‌ س����ه‌وز‌و‬ ‫زه‌رد به‌رده‌وام����ه‌‌و ته‌نان����ه‌ت لێره‌‌و له‌وێ‌‬ ‫سزای‌ سیاسی هه‌وادارانی‌ گۆڕان ده‌درێت‌و‬ ‫گۆڕان بێده‌نگه‌‌و ئه‌مه‌ش فش����اری‌ زیاتری‌‬

‫كه‌ ته‌مه‌نێك ماندوبی����ت‌و نه‌گه‌یت به‌هیچ‬ ‫كام له‌ئامانجه‌كان����ت! بۆیه‌ من له‌ڕوانگه‌ ‌ی‬ ‫به‌رپرس����یارێتی‌ خۆمه‌وه‌و وه‌كو ئه‌ركێكی‌‬ ‫ئینس����انیی‌‌و ئه‌خالقی ب����ه‌و خوێندكارانه‌‬ ‫ده‌ڵێ����م كه‌ قۆناغ����ی‌ دوانزه‌ی����ان بڕیوه‌و‬ ‫ب����ه‌ره‌و زانكۆ ده‌ڕۆن‪ ،‬به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌ش����ه‌كانی‌ (كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‪ ،‬مێ����ژوو‬ ‫جوگرافی����ا‪ ،‬زمانی‌ ك����وردی‌) داوا نه‌كه‌ن‬ ‫له‌كاتی‌ پڕكردن����ه‌وه‌ی‌ فۆرمی‌ وه‌رگرتندا‪.‬‬ ‫چونكه‌ به‌قه‌وڵ����ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‬ ‫تا ‪ 10‬س����اڵی‌ تر پێویس����تیان به‌پسپۆری‌‬ ‫مێژوو جوگرافیا نابێ����ت! نازانم مانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و به‌شانه‌و دانه‌خس����تنیان تا ئێستا چ‬ ‫گاڵته‌جاڕییه‌كه‌؟! ئه‌گه‌ر پێویس����تیان به‌و‬ ‫جۆره‌ پسپۆریانه‌ نیه‌ بۆچی‌ كۆلیجه‌كانیان‬ ‫داناخرێ����ت؟ چ پێویس����ت ده‌كات وه‌ك����و‬ ‫دوكان����ی‌ س����ه‌وزه‌فرۆش له‌هه‌مو ش����ارو‬ ‫ش����ارۆچكه‌یه‌كدا ئ����ه‌و به‌ش����انه‌ هه‌ب����ن!‬ ‫له‌كاتێكدا س����ااڵنه‌ ملیۆنه‌ها دۆالر به‌فیڕۆ‬

‫عومه‌ر حاجی‌ عینایه‌ت‬

‫كاركردن له‌گه‌ڵ دو‬ ‫حزبی‌وه‌ك پارتیی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیی‌ ئاسنی‌‬ ‫سارد كوتانه‌‪ ،‬ناكرێت‬ ‫به‌بونی‌ ته‌نها ‪‌4‬وه‌زیر‬ ‫له‌حكومه‌تێكدا‬ ‫كه‌ ژماره‌ی‌‬ ‫كارمه‌نده‌كانی‌‬ ‫یه‌ك ملیۆن‬ ‫فه‌رمانبه‌ر زیاتره‌‬ ‫به‌به‌شدارییكردن‬ ‫له‌حكومه‌ت بێته‌‬ ‫ئه‌ژماردن‬

‫هه‌واداره‌كانی‌ بۆ س����ه‌ر س����ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫گۆڕان زیادكردوه‌‌و بوه‌ته‌ مایه‌ی‌ دڵسارد ‌ی‬ ‫ده‌نگده‌رانی‌ گ����ۆڕان له‌بزوتنه‌وه‌كه‌یان كه‌‬ ‫هیواكانیان له‌سه‌ر هه‌ڵچنی‌ بو‪ ،‬یه‌كێتیی‌‌و‬ ‫پارتی‌ به‌به‌رنامه‌ كۆسپ‌و ئاسته‌نگ ده‌خه‌نه‌‬ ‫به‌رده‌م به‌ش����داری‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵك بڵێن كه‌ گۆڕان‬ ‫ئه‌و فریاد ره‌سه‌ نه‌بو كه‌ خه‌ڵك چاوه‌ڕێی‬ ‫ده‌كرد‪ .‬راسته‌ گۆڕان له‌سه‌رده‌مێكدا چوه‌‬ ‫حكومه‌ت ك����ه‌ قه‌یرانی‌ بودجه‌ هه‌بو دواتر‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ تیرۆریس����تانی‌ داع����ش به‌رۆكی‌‬ ‫كوردی‌ گ����رت به‌اڵم گ����ۆڕان ده‌یزانی‌ كه‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی هه‌ی����ه‌‌و پێش چوار مانگ‬ ‫له‌به‌ش����داری‌ له‌حكومه‌تدا ده‌ستپێكردوه‌‌و‬ ‫ده‌یتوانی‌ به‌شدار نه‌بێت به‌تایبه‌ت كاتێك‬ ‫پارتی‌ په‌یمانی‌ پۆس����تی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ پێداو دواتر پاش����گه‌زبویه‌وه‌‪،‬‬ ‫دواتری����ش كاتێ����ك پۆس����تی‌ ‌وه‌زی����ری‌‬ ‫ناوخۆی‌ ب����ۆ دیاریكرا‌و پاش����گه‌زبونه‌وه‌‪،‬‬ ‫‌ویس����تی‌ گۆڕان بۆ به‌ش����داری‌ له‌حكومه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌دڵس����ۆزی‌‌و جدی‌ بو بوه‌ خاڵی‌‬ ‫الوازی‌ گ����ۆڕان‪ ،‬گ����ۆڕان به‌چوار‌وه‌زیره‌وه‌‬ ‫چ����وه‌ حكوم����ه‌ت‌و به‌رده‌وام����ه‌‌و پش����تی‌‬ ‫به‌ه����ۆی‌ به‌ش����داریی‌ له‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫به‌به‌رنام����ه‌و پاكێجه‌كانی‌ به‌س����توه‌ به‌اڵم‬ ‫له‌الیه‌ك قه‌یران����ی‌ بودجه‌ رێگره‌‌و له‌الیه‌ك پارله‌م����ان‌و حكوم����ه‌ت گ����ۆڕان بێده‌نگه‌‬ ‫كۆسپ‌وئاس����ته‌نگه‌كانی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتیی‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌ستور‌و یاسای سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌زۆن����ی‌ خۆی‌‪ ،‬پارتی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و بڕیاری‌ ژماره‌ ‪ 2‬ی‌ س����اڵی‌ ‪‌2011‬و‬ ‫خۆجێیه‌ت����ی‌ دهۆك‌و هه‌ولێ����ری‌ پێكهێنا په‌سه‌ند نه‌كردنی‌ یاس����ای خۆپیشاندان‌و‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی‌ حس����اب بۆ گ����ۆڕان‌و ته‌نانه‌ت ئیش����پێنه‌كردنی‌ یاس����ای س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتیی����ش ب����كات‪ ،‬گۆڕان له‌س����لێمانی‌ هه‌رێمی‌ هه‌مواركراو‌و نزیكبونه‌وه‌ی‌ كۆتایی‬ ‫یه‌كه‌م����ه‌‌و یه‌كێتی����ی‌ ده‌ستاوده‌س����تی‌ ‌واده‌ی‌ م����اوه‌ درێژكراوه‌ك����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ له‌گه‌ڵ ن����اكات‌و س����ه‌رباری‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌موی‌ باجی‌ به‌ش����داریی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ناراسته‌وخۆ هه‌وڵی‌ الوازكردنی‌ گۆڕان ‌ه له‌حكومه‌تێكدا كه‌ ده‌ستی‌ له‌ده‌ستی‌‬ ‫گۆڕان ده‌دات‌و ده‌یه‌وێ‌ فراكس����یۆنه‌كه‌ی‌ كه‌روێشك كورتتره‌ له‌و حكومه‌ته‌دا‪.‬‬ ‫له‌قاڵببدات‌و پارتی‌‌و ئیسالمیه‌كانیش ئه‌م ‌وه‌زیری‌ پێش����مه‌رگه‌ له‌به‌ره‌كانی‌ جه‌نگدا‬ ‫س����ته‌مه‌ ده‌بینن‌و بێده‌نگ‌و بێهه‌ڵوێستن‌و هێنده‌ی‌ به‌رپرس����ێكی‌ حزبیی‌ كاریگه‌ریی‬ ‫ده‌س����تیان به‌كاڵوه‌كه‌ی‌ خۆیانه‌وه‌ گرتوه‌و نی����ه‌‌و پرس����ی پێناكرێ����ت‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‌‬ ‫بونه‌ته‌ ته‌ماشاكه‌ری‌ زۆرانبازیی‌ نێوانیان‪ .‬به‌رپرس����ی میحوه‌ره‌كان حزبین‌و به‌رپرسه‌‬ ‫س����ه‌ربازیه‌كان به‌وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌شه‌وه‌‬ ‫‌وه‌زی����ری‌ دارایی كه‌ س����ه‌ر به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ نیو هێنده‌ی‌ به‌پرسه‌ حزبیه‌كان فه‌رمانیان‬ ‫گۆڕانه‌‌و به‌ته‌نها خۆیه‌تی‌‌و له‌ناو هه‌یكه‌لی ره‌واجی‌ نیه‌‪ ،‬پێش شه‌ڕی‌ داعش ئومێدێك‬ ‫‌وه‌زاره‌تێك����دا كه‌ لێوانلێ����و‌ه له‌گه‌نده‌ڵیی‌ هه‌بو بۆ رێكخستنه‌وه‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫ناتوانێ یه‌ك هه‌نگاوی‌ چاكس����ازیی‌ بنێ‌و دورخس����تنه‌وه‌ی‌ رۆڵی‌ ح����زب له‌ریزه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ بچوك����ی‌ ك����ردو (‌وه‌ك مه‌ڕ‌و پێشمه‌رگه‌دا‌و‌وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫بزنه‌كه‌) ئه‌م هه‌ڵه‌ بچوكه‌یان لێكرد به‌هه‌اڵ‌و هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا پێشمه‌رگه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫دو له‌ت ب����وه‌‌و به‌ره‌كان����ی‌ جه‌نگیش ئه‌م‬ ‫گه‌وره‌یان كرد‪.‬‬ ‫دو له‌تییه‌ی����ان پێ����وه‌ دی����اره‌‌و‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ زۆرب����ه‌ی‌ كاره‌ بازرگانیی‌‌و پێش����مه‌رگه‌ش ئه‌ركه‌ك����ه‌ی‌ هێنده‌ی‌ دی‌‬ ‫پیشه‌س����ازیه‌ گه‌وره‌كانی‌ ئ����ه‌م‌واڵته‌ الی‌ گران ب����وه‌‌و پێناچێ ب����ه‌م نزیكانه‌ هیچی‌‬ ‫‌وه‌زیره‌ك����ه‌ی‌ به‌غ����دا بێت ئیت����ر‌وه‌زیری‌ پێبكرێ‪.‬‬ ‫بازرگانی����ی‌‌و پیشه‌س����ازیی‌ هه‌رێ����م كاری‌ به‌بیان����وی‌ ئاگادارنه‌كردن����ی‌ نوێنه‌ره‌كانی‌‬ ‫چیه‌؟ گۆڕان چی‌ دابو ل����ه‌م‌وه‌زاره‌ته‌ بۆ گ����ۆڕان له‌پارله‌ماندا له‌ن����اوی‌‌وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫پرس����ی‌ به‌یه‌كگرتو نه‌كرد بۆ ئه‌وه‌ی‌ باش خۆیان‌و تێنه‌په‌ڕاندنی‌ ن����اوی‌ ‌وه‌زیره‌كان‬ ‫له‌ئه‌رك‌و فه‌رمان كێشه‌كانی‌ ئه‌م‌وه‌زاره‌ته‌ به‌فلته‌ری‌ پارله‌مانتارانی‌ گۆڕاندا‪ ،‬ناڕه‌زایی‬ ‫بگه‌ن‪ ،‬با له‌والوه‌ كه‌میی‌ س����ایلۆ‌و هاتنی‌ هه‌ندێ له‌ئه‌ندام پارله‌مانه‌كانی‌ لێكه‌وته‌وه‌‌و‬ ‫‌وه‌رزی‌ ب����اران‌و ته‌ڕبونی‌ ‪200000‬ته‌ن گه‌نم ده‌نگی����ان به‌كابینه‌ك����ه‌‌و به‌وه‌زیره‌كان����ی‌‬ ‫بوه‌س����تێ‌و بزانی����ن ‌وه‌زی����ری‌ بازرگانیی‌ گۆڕانی����ش ن����ه‌دا‌و بوه‌ هۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ چیه‌؟ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت چۆن ‌وه‌زیره‌كانی‌ گۆڕان كه‌مترین ده‌نگ مسۆگه‌ر‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫دێ به‌ده‌م پالنه‌كانیه‌وه‌؟!‬

‫ده‌چێت به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ردێك بخه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫به‌ردێك‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ش ئاستی‌ زانستیی‌ ئه‌و‬ ‫به‌شانه‌ له‌خواری‌ خواره‌وه‌دایه‌‪ .‬هه‌ر چوار‬ ‫ساڵه‌كه‌ی‌ زانكۆ به‌ئه‌ندازه‌ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫كتێبێك س����ودیان نیه‌ بۆ خۆیندكاری‌ ئه‌و‬ ‫به‌شانه‌!‬ ‫پێش هه‌مو كه‌س‌و الیه‌نێك پێویس����ته‌‬ ‫ڕه‌خنه‌ی‌ توند ئاراس����ته‌ی‌ ئه‌و مامۆستاو‬ ‫پڕۆفیس����ۆرانه‌ بكه‌ی����ت ك����ه‌ به‌رپ����رس‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ئ����ه‌و به‌ش����انه‌ن‪ .‬چونك����ه‌ تا‬ ‫ئێس����تا ویژدانیان نه‌جواڵوه‌و هیچ جۆره‌‬ ‫مه‌وقفێكی‌ ئینسانییان نه‌نواندوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌داخس����تنی‌ یاخ����ود كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫به‌ش����انه‌‪ .‬هه‌ر هیچ نه‌بێ‌ له‌به‌ر سومعه‌ی‌‬ ‫بواره‌ك����ه‌ی‌ خۆش����یان بوای����ه‌ ئه‌بوای����ه‌‬ ‫هه‌ڵوێس����تیان هه‌بوایه‌و داوای‌ داخستنی‌‬ ‫ئه‌و به‌شانه‌یان بكردایه‌‪ .‬له‌كاتێكدا هه‌مو‬ ‫به‌پرس����انی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ خوێندن����ی‌ بااڵو‬ ‫مامۆس����تاكانی‌ ئه‌و به‌ش����انه‌ش زۆرباش‬

‫ئاگاداری‌ ئه‌و ڕاس����تیه‌ن كه‌ بون‌و نه‌بونی‌‬ ‫ئه‌و به‌ش����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییان����ه‌ وه‌كو یه‌ك‬ ‫وایه‌‪ .‬بگره‌ مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و به‌شانه‌ له‌ئێستا‬ ‫كاره‌س����اته‌و درێژه‌دان����ه‌ به‌بێڕێزیكردن‌و‬ ‫س����وكایه‌تیكردن به‌س����ه‌دان‌و ه����ه‌زاران‬ ‫خوێندكار‪.‬‬ ‫به‌كورتی‌ له‌ئێس����تا خوێندن له‌و به‌شه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیان����ه‌دا (مێ����ژوو جوگرافی����ا)‬ ‫جۆرێكه‌ له‌خۆكوشتن‌و داڕوخانی‌ ته‌واوی‌‬ ‫هه‌سته‌كانت‪ .‬ئه‌م وشانه‌ داخێكه‌ كه‌ خۆم‬ ‫به‌دڵ ئازاره‌كانیم چه‌ش����توه‌‪ ،‬ده‌رده‌دڵێكه‌‬ ‫له‌ده‌رون����ی‌ هه‌م����و ئ����ه‌و ده‌رچوانه‌یه‌ كه‌‬ ‫چه‌ندین س����اڵه‌ به‌دنیایه‌ك له‌به‌دبه‌ختیی‌‬ ‫خوێندنی����ان ته‌واوكردوه‌و ئێس����تا له‌هیچ‬ ‫بوارێكدا كاریان به‌و جۆره‌ پسپۆرییانه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ داخه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تا ئێستا‬ ‫ئه‌و به‌ش����انه‌ س����ااڵنه‌ هه‌زاران خوێندكار‬ ‫وه‌رده‌گرن كه‌ ب����ه‌ره‌و ئایینده‌یه‌كی‌ لێڵ‌و‬ ‫نادیار به‌ڕێیان ده‌كات‪.‬‬

‫له‌كاتێك����دا دو مانگ����ه‌ ‌وه‌زی����ری‌ دارایی‬ ‫نه‌یتوانی����وه‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانب����ه‌ران بدات‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����ت حكومه‌ت دێت����ه‌ پارله‌مان‌و‬ ‫له‌ژێر سایه‌ی‌ پارله‌ماندا‌و بۆ ناشیرینكردنی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ پارله‌مان‌و بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌ له‌ناو‬ ‫هۆڵی‌ پارله‌ماندا نرخی‌ به‌نزینی‌ زیادكرد‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ فش����اری‌ لیژنه‌ی‌ ‌وزه‌ش����دا (كه‌‬ ‫س����ه‌رۆكه‌كه‌ی‌ یه‌كگرتوه‌‌و بڕی����ارده‌ر‌و دو‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ گۆڕانه‌) له‌ب����ری‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نرخ جارێكی‌ دی‌ زی����ادی‌ ده‌كات‪ ،‬لیژنه‌ی‌‬ ‫‌وزه‌ی‌ هه‌رێ����م بڕی����اری‌ زیادكردنی‌ نرخی‌‬ ‫به‌نزین����ی‌ ده‌ركرد‌و به‌پالنێكی‌ ورد‌وه‌زیری‌‬ ‫دارایی كرا به‌پارێزه‌ری‌ به‌رگریی‌ له‌بڕیارێك‬ ‫كه‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‬ ‫دایڕش����توه‌‌و ئێس����تا بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫به‌ته‌نها چوار ‌وه‌زیره‌وه‌ چوه‌ته‌ سه‌نگه‌ری‌‬ ‫به‌رگریی‌ له‌حكومه‌تێك كه‌ ‪ 23‬ساڵه‌ تۆوی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی����ی‌ ده‌چێنێ‌و پارتی‌‌و یه‌كێتیی‌ كه‌‬ ‫جوتیاری‌ س����ه‌ره‌كی‌ ئه‌م تۆو ‌وه‌شاندنه‌ن‬ ‫خۆیان‌وه‌ك ئۆپۆزس����یۆن نیشان ئه‌ده‌ن‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ كه‌موكوڕییه‌كان به‌س����ه‌ر گۆڕاندا‬ ‫ده‌شكێننه‌وه‌‌و به‌نیازن جامی‌ گه‌نده‌ڵیی‌ ‪23‬‬ ‫ساڵه‌یان به‌سه‌ر گۆڕانێكدا قڵپبكه‌نه‌و‌ه كه‌‬ ‫نه‌ له‌دور‌و نه‌ له‌نزیك ده‌ستی‌ له‌پڕكردنیدا‬ ‫هه‌بوه‌‌و دژایه‌تیش����یكردوه‌‪ ،‬ئێمه‌ پێش����تر‬ ‫كۆمه‌اڵن����ی‌ خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تانمان له‌و‬ ‫راس����تیه‌ ئاگاداركرد كه‌ سیاسه‌تی‌ نه‌وتی‌‬ ‫ئاش����تی‌ هه‌ورامی‌ ریس����كێكی‌ گه‌وره‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌س����ته‌مه‌ س����ه‌ركه‌وتوبێت‌و ده‌رئه‌نج����ام‬ ‫ب����ه‌وه‌ی‌ گه‌یاندین به‌بیان����وی‌ دابینكردنی‌‬ ‫موچه‌‌و خه‌رجیی‌ ئاواره‌‌و به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ‪،‬‬ ‫مانگ ل����ه‌دوای‌ مانگ نرخ����ی‌ به‌نزین زیاد‬ ‫بكات له‌كاتێكدا بودجه‌ی‌ ‪%17‬ی‌ به‌غدا بۆ‬ ‫هه‌رێم له‌م خه‌رجیانه‌ س����ه‌رو زیادبو به‌اڵم‬ ‫كورد سه‌ری‌ نه‌ده‌یه‌شا‌و د‪.‬ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‬ ‫پاراسیتۆڵی‌ ده‌رخوارد داین‌و ئه‌نجامه‌كه‌شی‌‬ ‫به‌قاس����ه‌ی‌ به‌تاڵ‌و دو مانگی‌ بێ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران شكایه‌وه‌‌و له‌والشه‌وه‌‌وه‌زیری‌‬ ‫دارای����ی‌ بێئاگا دێ����ت‌و به‌رگریی‌ له‌م پالنه‌‬ ‫شكستخواردوه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ئه‌و كۆس���پ‌و ته‌گه‌رانه‌ن كه‌‬ ‫ئێمه‌ چاوه‌ڕێم���ان ده‌ك���رد‌و ده‌مانزانی‌‬ ‫كه‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتیی‌ هه‌رگی���ز ناهێڵن‬ ‫گ���ۆڕان النیكه‌می‌ به‌رنامه‌كان���ی‌ پیاده‌‬ ‫ب���كات‌و ب���ه‌رده‌وام له‌هه‌وڵی‌ ئ���ه‌وه‌دان‬ ‫گۆڕان له‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵك س���وك بكه‌ن‌و‬ ‫به‌رنامه‌كانی‌ به‌كه‌مبایه‌خ س���ه‌یربكه‌ن‌و‬ ‫كۆس���پ ئاس���ته‌نگی‌ بۆ دابنێ���ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫باش���تره‌ ئه‌گ���ه‌ر كار‌وا ب���ڕوا‌و گ���ۆڕان‬ ‫به‌فیعلی‌ پۆس���ته‌كانی‌ ئی���داره‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌پێی شایسته‌ی‌ هه‌ڵبژاردن له‌سه‌رجه‌م‬ ‫جومگه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵتدا له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك‬ ‫مانگ���دا ‌وه‌رنه‌گرێ���ت هه‌رچ���ی‌ زوتره‌‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت بكش���ێته‌وه‌‌و ب���اوه‌ش بۆ‬ ‫خه‌ڵكی‌ ن���اڕازی‌ بكاته‌وه‌‌و نیه‌تی‌ س���ێ‬ ‫س���اڵی‌ دی‌ له‌ئۆپۆزس���یۆنبون بهێنێ‌و‬ ‫ئه‌و راس���تیه‌ بهێنێته‌وه‌ یاد كه‌ كاركردن‬ ‫له‌گه‌ڵ دو حزبی‌وه‌ك پارتیی‌‌و یه‌كێتیی‌‬ ‫ئاس���نی‌ س���ارد كوتانه‌‪ ،‬ناكرێت به‌بونی‌‬ ‫ته‌نها ‪‌4‬وه‌زیر له‌حكومه‌تێكدا كه‌ ژماره‌ی‌‬ ‫كارمه‌نده‌كان���ی‌ یه‌ك ملی���ۆن فه‌رمانبه‌ر‬ ‫زیات���ره‌‪ ،‬به‌به‌ش���دارییكردن له‌حكومه‌ت‬ ‫بێته‌ ئه‌ژم���اردن‪ ،‬داواكاری���ن تا دره‌نگ‬ ‫نه‌بوه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ئه‌و ‪‌4‬وه‌زیره‌‬ ‫له‌حكومه‌ت بكێشێنێته‌وه‌‌و‌واز له‌پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان بهێنێ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باج���ی‌ گه‌نده‌ڵیی‌و هه‌ڵه‌كان���ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیی‌ نه‌دا‪.‬‬

‫له‌ئێستا خوێندن‬ ‫له‌و به‌شه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیانه‌دا‬ ‫(مێژوو جوگرافیا)‬ ‫جۆرێكه‌‬ ‫له‌خۆكوشتن‌و‬ ‫داڕوخانی‌ ته‌واوی‌‬ ‫هه‌سته‌كانت‬

‫‪13‬‬

‫داعشیزم لەنێوان‬ ‫تیرۆریزم‌و توریزمدا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫بەشی سێهه‌م‬ ‫گەورەترین گرفتی پێناسی تیرۆریزم‬ ‫خ���ودی پێناس���ەکە خۆیەت���ی‪ .‬واتە‬ ‫تیرۆری���زم ئەوکات���ە دەبێت بەکێش���ە‬ ‫ک���ە ببێ���ت بەزاراوەیەک���ی بەدیهیی‌و‬ ‫بەس���ەر زمانی هه‌مو کەسێکەوە بێت‪،‬‬ ‫ئایدیۆلۆژیگەرانەو ئارەزومەندانە بەهه‌مو‬ ‫هێزێک بوترێت تیرۆریس���ت یان فاشی‪،‬‬ ‫بێ ئەوەی حورمەتێک بۆ زانس���تییبون‬ ‫دابنرێ���ت‪ .‬تاوەکو دوێن���ێ لەزۆرینەی‬ ‫واڵتانی خۆرئاوادا‪ ،‬هێزە سیاسییەکانی‬ ‫کوردس���تانی باش���ور لەلیس���تی ئەو‬ ‫رێکخراوان���ەدا ب���ون ک���ە بەتون���دڕەو‬ ‫پۆلێنکرابون‪ ،‬بەاڵم لەدیدی کورد خۆیدا‬ ‫هێزگەلێکی شۆڕشگێڕ بون‪ ،‬چونکی دژ‬ ‫بەستەمی نەتەوەیی‌و تیرۆری دەوڵەتیی‬ ‫دەجەنگان‪ .‬لەکوردس���تانی باکوریشدا‬ ‫پەکەکە لەفەرهه‌نگی سیاسیی کوردیدا‬ ‫تیرۆریس���ت نییە‪ ،‬بەاڵم جگە لەتورکیا‬ ‫لەزۆرێک واڵتانی خۆرئاواو ئەمه‌ریکاشدا‬ ‫تاوەک���و ئەم���ڕۆ وەک رێکخراوێک���ی‬ ‫تیرۆریس���تیی تەماش���ا دەکرێ���ت‌و‬ ‫هه‌ڵس���وکەوت لەگ���ەڵ ئەندامەکانی���دا‬ ‫دەکرێت‪ .‬لەمێژوی نوێش���دا یەپەگەیە‬ ‫لەدیدی دەوڵەتی تورکییدا جیاوازییەکی‬ ‫لەگەڵ داعشدا نییە‪ ،‬کەچی لەکۆبانێدا‬ ‫بون بەسیمبۆڵێکی مێژوی نوێی جیهان‬ ‫بۆ بەرگریی‌و ش���ەڕ دژ بەبەربەرییەتی‬ ‫داعش���یزم‪ .‬بێگومان ئەم پۆلێکردنانە‬ ‫پێوەری ئەزەلیینی���ن‪ ،‬بەڵکو پابەندی‬ ‫چەش���نی ئەو خانەبەندی‌و هه‌ڵوێس���ت‬ ‫گۆڕانەش���ە ک���ە دەش���ێت روداوە‬ ‫سیاسییەکان دروستی بکەن‪ .‬بەمانایەکی‬ ‫تر‪ ،‬ئەم پۆلێنکردنە‪ ،‬دابەش���کردنێکی‬ ‫مەرج���دارە ک���ە لەالیەک���ەوە پابەندە‬ ‫بەبەرژەوەندی���ی جیاوازی���ی دەوڵەتان‬ ‫لەگەڵ ئەو دەوڵەتانەی کوردس���تانیان‬ ‫بەسەردا دابەشکراوەو لەالیەکی ترەوە‬ ‫پابەندی ش���وێنگەو رۆڵی سیاس���یی‌و‬ ‫ئابوریی‌و س���ەربازیی هێزە سیاس���ییە‬ ‫لەپەیوەندیی���ە‬ ‫کوردس���تانییەکانە‬ ‫ناوچەی���ی‌و نێودەوڵەتییەکان���دا‪ .‬ئێمە‬ ‫هه‌مو ئەو راس���تییە دەزانین کە پاش‬ ‫بەدێوەزمەکردن���ی س���ەدام لەالی���ەن‬ ‫خۆرئاواوە‪ ،‬ش���وێنگەی هێزە سیاسییە‬ ‫کوردییەکانی کوردستانی باشور گۆڕانی‬ ‫جەوهه‌رییان بەسەردا هاتوەو لەئێستاشدا‬ ‫وەک���و هێزێک���ی گرنگ���ی ناوچەی���ی‬ ‫هه‌ڵس���وکەوتیان لەگەڵ���دا دەکرێ���ت‌و‬ ‫لەالی���ەن ژمارەیەک���ی زۆری دەوڵەتە‬ ‫زلهێزەکانەوە پش���تیوانیی سەربازیی‌و‬ ‫سیاسیی دەکرێن‪ .‬بەهه‌مانشێوەش ئەم‬ ‫راس���تییە بۆ یەپەگەش خەریکە ببێت‬ ‫بەئەمری واقیع‪.‬‬ ‫داع���ش ی���ان دەوڵەتی ئیس�ل�امیی‬ ‫بەپێ���ی هه‌مو ئ���ەو پێ���وەرە تیۆریی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و ئێتیکییان���ەی ک���ە هه‌ن‪،‬‬ ‫رێکخراوێکی تیرۆریستییە‪ .‬سەرەڕای ئەم‬ ‫پۆلێنکردنەش چاودێریی ئەوە دەکرێت‬ ‫ک���ە ئەم رێکخراوە هێزێک���ە توانایەکی‬ ‫گەورەی دروس���تکردنی سەرس���امیی‬ ‫هه‌یە لەناو گەنجانی جیهانی عەرەبیی‌و‬ ‫ئیس�ل�امیی‌و تەنان���ەت دەره‌وەی ئەم‬ ‫دو س���نورە جوگرافیی‌و کولتورییەش‪.‬‬ ‫بەپێی تازەترین راپۆرتەکانی رۆژنامەی‬ ‫‪ FAZ‬ئەڵمانیی‌و واش���نگتۆن پۆس���تی‬ ‫ئەمه‌ریکی���ی‪ ،‬ژمارەی ئ���ەو گەنجانەی‬ ‫بەم رێکخراوە سەرس���امن‪ ،‬رۆژ لەدوای‬ ‫رۆژ لەزیادبون���دان‪ .‬ئ���ەو دو رۆژنامەیە‬ ‫باس ل���ەوە دەکەن مانگان���ە نزیکەی‬ ‫هه‌زار جەنگاوەر ڕو له‌س���وریا دەکەن‌و‬ ‫ک���ۆی ژمارەی ئەو کەس���انەش تاوەکو‬ ‫ئێس���تا رویان لەداعش کردوە‪ ،‬نزیکەی‬ ‫پان���زە هه‌زار کەس دەب���ن‪ .‬بەبۆچونی‬ ‫من پرسیارە جەوهه‌رییەکە ته‌نها ئەوە‬ ‫نییە کە ئێمە چۆن لەڕوی زانستییەوە‬ ‫ئ���ەم هێزە ش���ەڕانگێزە راڤە دەکەین‌و‬ ‫لەکوێش���دا پۆلێن���ی دەکەی���ن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ل���ەو نهێنییەدایە ک���ە وا لەگەنجانێکی‬ ‫زۆر دەکات لەهه‌م���و س���وچێکی ئ���ەم‬ ‫گۆی زەویی���ەوە ڕو لەداعش بکەن‌و بۆ‬ ‫دروشمەکانی بجەنگن‌و خۆیان بەکوشت‬ ‫بدەن‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا مەبەس���تمە تاووتوی‬ ‫بکەم‪ ،‬دیاردەیەکی نوێی سۆسیۆلۆگییە‬ ‫کە ب���ۆ من جێگای س���ەرنجە‪ .‬ئەویش‬ ‫پەیوەندی���ی نێ���وان ”تیرۆری���زم“و‬ ‫“توری���زم“ە‪ .‬بەمانایەک���ی ت���ر ئایا چ‬

‫داعشیزم‬ ‫بەرهه‌مهێنەری‬ ‫فۆرمێکی نوێیە‬ ‫لەگەشتیاریی تیرۆر‬ ‫ئەم گەشیارە‬ ‫مۆدێرنە جیهادییە‬ ‫نایەوێت دونیا‬ ‫کەشف بکات‬ ‫بەڵکو دەیەوێت‬ ‫دونیا کەشفی بکات‬ ‫نایەوێت وێنەی‬ ‫جیهان بگرێت‬ ‫بەڵکو دەیەوێت‬ ‫جیهان وێنەی‬ ‫بگرێت‬ ‫پەیوەندییەک لەنێوان ئەم دو کایەیەدا‬ ‫هه‌یە؟ ئایا تیڕۆری داعش ته‌نها تیرۆرێکی‬ ‫ئابورییە دژ بەکەرتی گەش���تیاریی یان‬ ‫توریزمێک���ی نوێ���ی بەرهه‌مهێناوە کە‬ ‫لە ”س���یاحەتی جیهاد“دا بەرجەس���تە‬ ‫دەبێ���ت؟ ئایا تیرۆری توریس���تانە یان‬ ‫جیهادی سیاحییانە هه‌مان چێژی هه‌یە‬ ‫کە توریستێک یان گەشتیارێکی ئاسایی‬ ‫لەگەڕانی بەدونیادا دەیبینێت؟‬ ‫گەش���تیار ی���ان توریس���ت بەته‌نها‬ ‫کەس���ێک نییە کە پیشەی گەڕان بێت‌و‬ ‫تەماشاکردنێکی مۆزەخانەییانەی دونیا‬ ‫ئامانج���ی بێ���ت‪ ،‬بەڵکو کەس���ێکە کە‬ ‫دەش���ێت لەڕێگای گەش���ت‌و گەڕانەوە‬ ‫خواستی کەشفکردنی دونیاشی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئەم کەشفکردنە دەشێت لەکۆکردنەوەی‬ ‫فۆتۆدا بەرجەستە بێت یان نوسینەوەی‬ ‫یادەوەری���ی یاخ���ود چێژبینی���ن بێت‬ ‫ل���ەکات‌و کولت���ورو سروش���تی جیاواز‬ ‫لەواڵتەکەی خۆی‪ .‬ئەوەی بەالی کەسی‬ ‫گەشتیارەوە گرنگە ئەوەیە کە کولتوری‬ ‫مرۆڤایەت���ی چ���ی بەرهه‌مهێن���اوەو چ‬ ‫دەوڵەمەندییەکی بەخێزانی مرۆڤایەتی‬ ‫بەخش���یوە‪ .‬گ���ەر دەوڵەت���ی چی���ن‬ ‫دی���وارە مێژوییەک���ەی بڕوخاندبای���ەو‬ ‫میس���ر ئەهرامەکانی تێکبش���كاندایەو‬ ‫ئێران ش���وێنەواری زەردەش���تییەکانی‬ ‫وێرانبکردایەو گواتیماال ش���اری تیکالی‬ ‫ئەنتیکی���ی خاپوربکرادای���ەو عێ���راق‬ ‫ش���وێنەوارە دێرینەکانی شارس���تانیی‬ ‫سۆمەرو ئەکه‌دو ئاش���ورو بابلییەکانی‬ ‫لەناوببردایە‪ ،‬هت���د‪ .‬مرۆڤایەتی چەندە‬ ‫لەمڕۆی هه‌ژارتر دەبوو ئەو دەوڵەتانەش‬ ‫چەن���دە لەناو خێزان���ی نێودەوڵەتییدا‬ ‫ته‌نهاتر دەبون؟ چونکی هه‌ر ئەو مێژوە‬ ‫دێرین���ە گەورەیەی کە هه‌یانە‪ ،‬کردونی‬ ‫بەناونیشانێکی گەورەی نێونەتەوەیی‪.‬‬ ‫گومانی تێدا نییە پەیوەندیی تیرۆریزم‌و‬ ‫توری���زم پەیوەندییەک���ی دوقۆڵی���ی‬ ‫توندوتیژە‪ ،‬چونکی کەرتی گەشتیاریی‬ ‫لە جیهانی گلۆباڵیزەب���وی ئەمڕۆماندا‬ ‫یەکێک لەه���ه‌رە دەوڵەمەندترین کەرتە‬ ‫ئابورییەکان پێکدەهێنێت‪ .‬هه‌ر ئەمەشە‬ ‫وایکردوە کە یەکێک ل���ە ئامانجەکانی‬ ‫گروپ���ە تیرۆریس���تیەکان بریت���ی بێت‬ ‫لەپەالماردانی ش���وێنی گەشتیارەکان‌و‬ ‫لەوێش���ەوە ش���ەلەلکردنی کەرتێک���ی‬ ‫گ���ەورەی ئابووری���ی نەتەوەی���ی ئەو‬ ‫دەوڵەتانەی ئالودەی ش���ەڕی تیرۆرن‪.‬‬ ‫پرسیارەکە لێرەدا ئەوەیە ئایا ئامانجی‬ ‫س���ەرەکیی داعش���یزمیش دەچێتە ناو‬ ‫هه‌مان ئەو ستراتیژە تەقلیدییەی گروپە‬ ‫تیرۆریستییە کۆنەکان؟‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ڕاگه‌یاندن چه‌كی سێیه‌می داعش‬ ‫جه‌میل ‌ه شێخ مه‌حمود‬

‫توندوتیژیی چەپگەران‬ ‫توندوتیژیی لەسااڵنی شەست‌و هه‌فتاو‬ ‫هه‌شتادا‪ ،‬بەپلەی یەکەم‪ ،‬توندوتیژییەکی‬ ‫چەپگەرانە بو‪ ،‬ڕەگەکانی لەناو فیکریی‬ ‫مارکس����یی لینینیدا بو‪ .‬لەو سااڵنەدا‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەکی چەپگەریی فرەڕەنگ‌و‬ ‫فرەدەرک����ەوت هه‌ب����و‪ ،‬ک����ە باوەڕیان‬ ‫بەتێزەی "توندوتیژیی شۆڕش����گێڕانە"‬ ‫هه‌بو‪ ،‬پێیانوابو کە توندوتیژیی ئامرازی‬ ‫س����ەرەکیی‪ ،‬لەهه‌ندێ����ک کات����دا‪ ،‬تاقە‬ ‫ئامرازی بەرپاکردن����ی گۆڕانکاریی بو‪.‬‬ ‫ڕەنگە هیچ ڕێکخراوێکی توندوتیژ‪ ،‬وەک‬ ‫ڕێکخ����راوی ڕاف لەئەڵمانی����ا‪ ،‬دەربڕی‬ ‫ڕۆحی ئ����ەم توندوتیژیی����ە چەپگەرایە‬ ‫نەبێت‪ .‬ڕاف کورتکراوەی‪The Red ،‬‬ ‫‪ ،Army Faction‬کە بەکوردیی دەکرێت‬ ‫وەک "باڵی لەشکری سور" وەریبگێڕین‪،‬‬ ‫ڕاف هه‌ندێکج����ار پێیاندەگوترا گروپی‬ ‫بادر ماینه����ۆف ‪،Baader-Meinhof‬‬ ‫بەن����اوی دوان لەس����ەرکردەکانییانەوە‪.‬‬ ‫ئەگەرچ����ی توندوتیژی����ی ئەو س����ااڵنە‬ ‫کورتنابێت����ەوە ته‌نها ب����ۆ توندوتیژیی‬ ‫ڕاف وەک گروپێک����ی ڕادی����کاڵ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ڕاف لەهه‌مویان لەڕوی تیوریی‌و لەڕوی‬ ‫کردەگیی����ەوە گەش����ەکردوتر بو‪ .‬ڕاف‬ ‫بزوتنەوەی����ەک ب����و دژی کاپیتالی����زم‌و‬ ‫هه‌واداری کۆمۆنیزم‪ .‬بەر لەدروستبونی‬ ‫ڕاف لەئەڵمانی����ا‪ ،‬بزوتنەوەیەک����ی تری‬ ‫هاوش����ێوە بەن����اوی "تۆبامارۆس"ەوە‬ ‫لەبەرلین����ی خۆرئ����اوا دروس����تبوبو‪،‬‬ ‫لەپ����اڵ ئەمیش����دا بزوتنەوەیەکی دیکە‬ ‫هه‌ب����و بەن����اوی بزوتن����ەوەی "دوی‬ ‫دیسەمبەر"ەوە‪ .‬یەکگرتنی ئەم ئەم دو‬ ‫بزوتنەوەیە راف لەس����ەرەتای سااڵنی‬ ‫هه‌فتادا دروستدەکات‪.‬‬ ‫ڕاف بەش����ێکبو لەتۆڕێکی گەورە کە‬ ‫چەندان هێ����زی توندوتی����ژی لەخۆیدا‬ ‫کۆکردبوەوە‪ ،‬ئ����ەم تۆڕە لەخۆرهه‌اڵتی‬ ‫ناوەڕاس����تەوە درێژدەبوەوە بەسۆڤێتی‬ ‫جاران����دا تێدەپەڕی‌و لەن����او ئەوروپاو‬ ‫ئەمه‌ری����کای التیندا چەن����دان گروپی‬ ‫بچوک‌و گەورەی ل����ەدەور کۆبوبوەوە‪.‬‬ ‫بزوتن����ەوە چەپگەرەکان����ی ئ����ەودەم‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ڕێکخراوە فەلەستینییەکان‪،‬‬ ‫بەچەندان شێوە هاریکاریی ئەم بزوتنەوە‬ ‫کۆمۆنیس����تییە چەپگەرە ڕادیکااڵنەی‬ ‫ن����او ئەوروپای����ان دەک����رد‪ ،‬لەوانەش‬ ‫دروس����تکردنی پاس����پۆرت‌و شوناسی‬ ‫ساختە‪ ،‬دابینکردنی هاریکاریی مادیی‪،‬‬ ‫دابینکردنی ش����وێن‌و جێ����ی تایبەت بۆ‬ ‫خۆش����اردنەوەو هه‌اڵت����ن‪ ،‬تیمارکردنی‬ ‫بریندارەکان‌و هتد‪...‬‬ ‫یەکێک لەئ����اکارە س����ەرەکییەکانی‬ ‫ڕاف‌و ڕێکخ����راوە چەپ����ە ڕادیکاڵ����ە‬ ‫هاوشێوەکانی ئەو س����ااڵنە ئەوەبو کە‬ ‫خۆی����ان وەک ڕێکخ����راوو بزوتن����ەوەی‬ ‫"دژە سیستم"دەناس����یی‪" ،‬سیستم"یش‬ ‫الی ئەم����ان بریتیبو ل����ە "کاپیتالیزم"‌و‬ ‫هه‌رچی ڕوانین‌و فیکرو بزوتنەوەیەکیش‬ ‫خوازی����اری ئەوە نەبوبێ����ت کە کۆتایی‬ ‫بە"کاپیتالیزم" وەک "سیستم" بهێنێت‪،‬‬ ‫وەک بەش����ێک لە "سیستم" دەناسیی‌و‬ ‫ئەم����ەش دەیک����ردن بەدوژمنێک����ی‬ ‫ئایدیۆلۆژی����ی‌و سیاس����یی‌و فەرهه‌نگیی‬ ‫ئ����ەوان‪ .‬ئ����ەم ڕوانین����ە تایبەت����ە بۆ‬ ‫"سیس����تم"‌و "کاپیتالی����زم" یەکێ����ک‬ ‫لەبەرهه‌مەکانی ئەو فیکرو ئایدیۆلۆژیانە‬ ‫بو کە لەو س����ااڵنه‌دا بەن����اوی "چەپی‬ ‫نوێ"وە لەئارادابو‪.‬‬ ‫ئ����ەم چەپ����ە نوێیان����ە ک����ە خۆیان‬ ‫بەبەش����ێک لەفیکری مارک����س‌و لینین‬ ‫دەزان����ی ڕوانینێک����ی زۆر تایبەتیان بۆ‬ ‫کۆمەڵگاکان����ی دوای جەنگی جیهانیی‬ ‫دوه����ه‌م‌و سیس����تمە سیاس����ییەکانیان‬ ‫هه‌بو‪ .‬الی ئەمان ئ����ەم کۆمەڵگایانەو‬ ‫سیستمە سیاسییە دیموکراسییەکانیان‪،‬‬ ‫وەک "فاشیزم" دەناسیی‪ ،‬زۆرجار لەژێر‬ ‫ناوی"فاش����یزمی ن����وێ"دا هێمایان بۆ‬ ‫ئەزمونە سیاس����ییەکانی ئ����ەو ڕۆژگارە‬ ‫دەکرد‪ ،‬بەتایبەتی ئەوانەی لەئەڵمانیاو‬ ‫ئیتالی����ا‌و یابان����دا ئامادەب����ون‪ .‬الی‬ ‫ڕاف دیموکراس����یەت دەمامکێ����ک ب����و‬ ‫ب����ۆ ش����اردنەوەی ڕوی ڕاس����تەقینەی‬ ‫"سیس����تم"‌و "سیس����تم"یش بەجەوهه‌ر‬ ‫فاش����ییە‪ .‬هه‌مان دی����د الی بزوتنەوە‬ ‫چەپە ڕادیکاڵەکان����ی ئیتالیاو یابانیش‬ ‫ئامادەبو‪ .‬بەکورتی ئەوەی لەس����ااڵنی‬ ‫هه‌فتاو هه‌ش����تادا لەئەوروپا بەرپرسی‬ ‫تێرۆری سیاس����یی ب����و‪ ،‬بەپێچەوانەی‬ ‫ئەم����ڕۆوە ک����ە هێزی داعش ئاس����ایە‪،‬‬ ‫ڕادیکالیزمی چەپ بو‪ .‬ئەم گروپانەش‬ ‫پەیوەندییەک����ی نزی����ک‌و توندوتۆڵیان‬

‫بیروڕا‬

‫لەگەڵ بزوتن����ەوە فەلەس����تینییەکانی‬ ‫ئەو س����ەردەمەدا هه‌بو‪ .‬الی ڕادیکاڵە‬ ‫چەپەکان����ی ئەڵمانی����ا‪ ،‬بەتایبەتی الی‬ ‫ڕاف‪ ،‬ملمالنێ����ی نێ����وان ئیس����رائیل‌و‬ ‫فەلەس����تینییەکان زۆر گرنگت����ر ب����و‬ ‫تەنان����ەت لەبەرەنگاربونەوەی ئەمه‌ریکا‬ ‫لەڤێتنامدا‪.‬‬ ‫لەدیدی ڕافدا ش����ەڕی ئ����ەوان لەگەڵ‬ ‫"سیستم"دا شەڕ نەبو لەگەڵ ئەم یان ئەو‬ ‫تاکەکەس‌و ئەم یان ئەو دەزگاو بەپرسیی‬ ‫سیاس����ییدا‪ ،‬بەڵکو شەڕ بو لەگەڵ ئەو‬ ‫گشتە گەورەو ئەبستراکەتەدا کە ناوی‬ ‫"سیستم"یان لێنابو‪ .‬ئەوان‪ ،‬بۆ نمونە‪،‬‬ ‫کە سەرۆکی بانکێکیان دەکوشت‪ ،‬یان‬ ‫کە پۆلیس����یک یان ئەفسەرێکی سوپا‪،‬‬ ‫ی����ان ک ش����ۆفێری ئۆتۆمۆبیلی یەکێک‬ ‫لەئۆفیس����ەکان‪ ،‬یان ک����ە ژنێکی ماڵ‪،‬‬ ‫یان ئەندامی س����ەندیکایەک یان ئابوری‬ ‫ناسێکیان دەکوشت‪ ،‬وەک تاکەکەسێکی‬ ‫دیاریک����راوو تاوانبار نەیاندەکوش����ت‪،‬‬ ‫ئەس����ڵەن ئەوان ئەو کەسانەیان وەک‬ ‫وەک مرۆڤێک����ی کۆنکری����ت مامەڵ����ە‬ ‫نەدەک����رد‪ .‬هه‌م����و ئەمان����ە الی ڕاف‬ ‫نوێنەری "سیستم" بون‌و وەک نوێنەری‬ ‫"سیس����تم" دەیانکوشتن‪ .‬کە ناچاریش‬ ‫دەکران قسە لەسەر کوژراوەکان بکەن‬ ‫وەک مرۆڤ‌و تاکەک����ەس‌و بونەوەرێکی‬ ‫کۆنکریت باس����یان نەدەک����ردن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پێاندەگوتن "بەرازەکانی سیستم"‪ ،‬یان‬ ‫"ماسکی خاوەن کاراکتەر"‪character" ،‬‬ ‫‪ .masks‬یان"ماسکی کاپیتالیزم"‪.‬‬ ‫ڕاف لەماوەی کارکردنی خۆیدا ته‌نها‬ ‫‪ ٣٤‬کەس����ی بۆ کوژرا‪ ،‬بێگومان ئەگەر‬ ‫ئەندامان����ی گروپەک����ە نەگیرانایە ئەوا‬ ‫ژمارەیەکی زۆر گەورەتریان دەکوشت‪.‬‬ ‫جگ����ە لەکوش����تن ڕاف هێرش����یانکردە‬ ‫س����ەر چەندان بانک‪ ،‬چەندان دەزگای‬ ‫ئەڵمانی����ی‌و ئەمه‌ریکیی ناو ئەڵمانیایان‬ ‫تەقان����دەوە‪ .‬هه‌ندێک ل����ەو هه‌واڵنەی‬ ‫ڕاف کە بەر لەجێبەجێکردنیان پۆلیس‬ ‫پوچەڵیان دەکردن����ەوە بۆ هه‌مو کەس‬ ‫ئاش����کران‪ ،‬لەوان����ەش فەش����ەلهێنان‬ ‫بەهه‌وڵی تەقاندنەوەی وەزارەتی دادی‬ ‫ئەڵمانی����ی لەس����اڵی ‪١٩٧٧‬دا لەڕێگای‬ ‫بەکارهێنان����ی ‪ ١٥٠‬کیلۆ تەقەمەنییەوە‪.‬‬ ‫ڕێگەگرتن لەپالنی ئەنجامدانی چەندان‬ ‫تەقینەوە لەگەڕەکە جولەکەنشینەکانی‬ ‫ش����اری بەرلین لەساڵی ‪١٩٧٠‬دا‪ .‬ئەمە‬ ‫جگە لەپوچەڵکردنەوەی هه‌وڵی فڕاندنی‬ ‫فڕۆکەیەکی ئەی����ر فرانس‌و فڕۆکەیەکی‬ ‫لوفتهانزا لەس����ااڵنی ‪‌١٩٧٦‬و ‪١٩٧٧‬دا‪.‬‬ ‫ڕاف کە لەس����اڵی ‪ ١٩٧٠‬دامەزراو هه‌ر‬ ‫زو س����ەرکردەکانیان گی����ران‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫ته‌نها س����اڵی ‪ ١٩٩٨‬بەرەسمیی خۆیان‬ ‫هه‌ڵوەش����اندەوە‪ .‬لەدیدی ڕافدا ئەوان‬ ‫بەدرێژای����ی ئ����ەو س����ااڵنە لەجەنگێکی‬ ‫ڕەوادا ب����ون لەگ����ەڵ "سیس����تم"دا‪،‬‬ ‫ئەوەش����ی شوناس����ی ئەم "سیستم"ەی‬ ‫دەستنیش����ان دەک����رد‪" ،‬کاپیتالیزم"‌و‬ ‫دەزگا سیاسییەکانی دیموکراسییەکانی‬ ‫بو لەئەڵمانیادا‪.‬‬ ‫الی ڕاف‌و هاوش����ێوەکانی سیستمی‬ ‫"دیموکراس����یی" لەخۆرئ����اوادا فێڵێکی‬ ‫ئایدیۆلۆژیی‌و ساختەکارییەکی سیاسی‬ ‫فرەالیەنەو "کاپیتالیزم" خۆش����ی جگە‬ ‫لەسیستمێکی نادادپەروەرو ناعەقاڵنیی‬ ‫شەڕانگێز شتێکی تر نییە‪ .‬ئەلتەرناتیڤی‬ ‫ئەم دو هێزە شەڕانگێزەش کۆمۆنیزمە‪،‬‬ ‫هه‌ر هێزێکیش دژ بەکۆمۆنیزم بدوێت‪،‬‬ ‫بنوس����ێت یان کارب����کات‪ ،‬وەک هێزی‬ ‫"دژەش����ۆڕش"‌و تەنانەت "فاشیس����ت"‬ ‫دەیانناساندو وەک بەشێک لە "سیستم"‌و‬ ‫"ئامرازێک بەدەس����تی ئیمپریالیزم"ەوە‬ ‫مامەڵەی����ان دەکرد‪ .‬ڕاف دەیویس����ت‬ ‫لەیەککاتدا "کاپیتالیزم" وەک "سیستم"‌و‬ ‫"دیموکراسیەتی لیبرالی" وەک "ماسکی‬ ‫سیس����تم" لەناوببات‪ ،‬بەهیوای ئەوەی‬ ‫بزوتنەوەیەک����ی چەپگەری����ی گلۆباڵیی‬ ‫لەدایکببێت کە کۆتایی بە "سیس����تم"‌و‬ ‫"کاپیتالی����زم" لەسەرتاس����ەری دونیادا‬ ‫بهێنێت‪ .‬بەشێک لەو نوسەرو ڕۆشنبیرە‬ ‫ئەڵمانان����ەی ڕەخن����ەی "چەپی نوێ"‌و‬ ‫رافیان دەکرد‪ ،‬نامەی هه‌ڕەشەئامێزیان‬ ‫بۆ دەنێررا یان بەتەلەفۆن هه‌ڕەش����ەی‬ ‫کوش����تنیان لێدەک����را‪ .‬ل����ەزۆر ڕوەوە‬ ‫داعش����ی ئەمڕۆ کۆپییەکی دینیی ڕافی‬ ‫سااڵنی هه‌فتاو هه‌شتایە‪ ،‬الی داعشیش‬ ‫ئەوانەی دەکوژرێن "مرۆڤی کۆنکریت"‌و‬ ‫"تایبە"ت نین‪ ،‬بەڵکو"کافر"ن‌و ئیش����ی‬ ‫ئ����ەوان ئەوەی����ە "کوف����ر" لەدونی����ادا‬ ‫نەهێڵن‪.‬‬

‫به‌رنامه‌ك���ه‌و ئاراس���ته‌ی به‌رنامه‌ك���ه‌‬ ‫له‌ده‌س���تبگرن‪ ،‬به‌نمون���ه‌ كه‌ناڵێ���ك‬ ‫چاوپێكه‌وتن���ی له‌گه‌ڵ داعش���ێك كرد‬ ‫قه‌رزباریكردین له‌بری ئه‌وه‌ی‌واقعییه‌تی‬ ‫نامرۆڤان���ه‌ی داع���ش بخات���ه‌ڕو‪ .‬یان‬ ‫چاوپێكه‌وتن له‌گ���ه‌ڵ زانایه‌كی ئایینی‬ ‫ده‌كه‌ن به‌بێ ئه‌وه‌ی پێشكه‌ش���كاره‌كه‌‬ ‫زانیاریی له‌س���ه‌ر بابه‌ته‌ك���ه‌ی هه‌بێت‌و‬ ‫ناتوانیت به‌و زانا ئایینییه‌ی بسه‌لمێنێت‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وه‌ی داع���ش ئه‌ی���كات له‌پێش‬ ‫هه‌مو ش���تێكه‌وه‌ زیان به‌ئاینی ئیسالم‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ���ت‌و ئاین���ی ئیس�ل�ام به‌ره‌و‬ ‫پوكان���ه‌وه‌ ده‌ب���ات‪ ،‬ی���ان نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ بس���ه‌لمێنێت كه‌ داع���ش جیهاد‬ ‫ئ���ه‌كات یان دژی ئاینی ئیس�ل�امه‌‪ ،‬تا‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ پش���تیوانیی‌و هاوسۆزی‬ ‫مس���وڵمانان بۆ ئه‌و ره‌وته‌ ئیسالمییه‌‬ ‫توندڕه‌وه‌ كه‌مبكات���ه‌وه‌‪ .‬به‌ڵكو ده‌بێت‬ ‫به‌رنام���ه‌ ئامانجی خۆی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌بێت‬ ‫ه���ه‌ر كه‌ناڵێك���ی راگه‌یان���دن ئه‌ركی‬ ‫به‌رپرس���یاریتی كۆمه‌اڵیه‌تی له‌به‌رچاو‬ ‫بگرێت‌و نه‌بێته‌ مینبه‌ر بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫توندو تی���ژی‌و كاری نامرۆڤانه‌و نه‌بێته‌‬ ‫پاڵپشت بۆ ره‌وته‌ نامرۆڤانه‌كان‪.‬‬

‫داعش ك���ه‌ رێكخراوێكی س���ه‌له‌فیی‌‬ ‫جیهادیی���ه‌ له‌عێ���راق‌و ش���ام له‌هه‌وڵی‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگایه‌ بۆ سه‌رده‌مێك‬ ‫كه‌ له‌گ���ه‌ڵ عه‌قڵییه‌ت‌و پێداویس���تییه‌‬ ‫سیاس���یی‌و ئابوری���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و‬ ‫رۆشنبیرییه‌ سه‌رده‌مییه‌كاندا ناگونجێت‌و‬ ‫به‌سه‌دان ساڵ پێش ئه‌م سه‌رده‌مه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ زه‌حمه‌ته‌ ره‌وره‌وه‌ی مێژو بۆ‬ ‫دواوه‌ بگێررێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر كاتێكیش ئه‌و‬ ‫هه‌وله‌درا ئه‌وا هه‌وڵی تێكشكاندنی هه‌مو‬ ‫به‌ه���اكان ده‌درێت‌وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی داعش‬ ‫له‌عێراق‌و سوریا جێبه‌جێی ده‌كات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش پێویستی به‌به‌كارهێنانی هه‌مو‬ ‫بواره‌ س���ایكۆلۆجی‌و ئایینی‌و دارایی‌و‬ ‫سه‌ربازی‌و مرۆییه‌كانه‌‌و هه‌مو بواره‌كان‬ ‫بخاته‌ گه‌ڕ له‌و روانگه‌یه‌وه‌ داعش چه‌ند‬ ‫بوارێك���ی به‌تون���دی گرتۆته‌ به‌ر‪‌،‬وه‌ك‬ ‫سه‌رچاوه‌ی دارایی‌و مرۆیی‌و راگه‌یاندن‪.‬‬ ‫چه‌كی یه‌كه‌می س���ه‌رچاوه‌ی داراییه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ داراییه‌كانی داعش كه‌‌وه‌ك‬ ‫چه‌كێك���ی گرن���گ به‌كارده‌هێنرێت بۆ‬ ‫كاره‌ تیرۆرستییه‌كانیان‌و چه‌ندین رێگا‬ ‫ده‌گرن بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌و سه‌ره‌ڕای‬ ‫مینبه‌ری مزگه‌وت‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت���ه‌ عه‌ره‌بییه‌كانی���ش‬ ‫مزگه‌وت كه‌ گه‌نج‌و به‌ته‌مه‌ن روی تێ‬ ‫هاوكاریی���ان ده‌كه‌ن‪ .‬چه‌ك���ی دوه‌می‬ ‫ئه‌كات‪ ،‬بۆته‌ مینب���ه‌ری باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌ی مرۆییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌رچاوه‌‬ ‫زانیاری���ی‌و هه‌واڵ‪ ،‬ئیتر ئ���ه‌و هه‌واڵنه‌‬ ‫مرۆییه‌كانیش به‌هۆی ئاینی ئیسالمه‌وه‌‬ ‫تا چه‌ند له‌خزمه‌تی خه‌ڵك به‌گش���تی‌و‬ ‫توانیویه‌تی سه‌رنجی‌واڵتانی ئیسالمی‌و سه‌ر تویته‌ر ئیتر به‌هه‌زاران گه‌نج به‌بێ ئاین���ی ئیس�ل�امدایه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی جێ���ی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی رابكیش���ێت‌و گه‌نجه‌كانی���ان به‌رامب���ه‌ر ئه‌و‌وێنه‌یه‌ ب�ڵ�او ئه‌كه‌نه‌وه‌‌و س���ه‌رنجه‌ ئیس�ل�امییه‌كان مزگ���ه‌وت‬ ‫به‌ناوی ئایی���ن‌و جیهادی نیكاح‌و له‌رێی له‌كاتێك���دا پ���اره‌ی باڵوكردنه‌وه‌كه‌ش به‌كاردێنن بۆ دروستكردنی هاوسۆزی‌و‬ ‫خۆ ته‌قاندنه‌وه‌و خۆبه‌كوش���تدان به‌ره‌و ئه‌كه‌وێته‌ ئه‌سۆی خۆیان به‌هۆی كڕینی پش���تیوانیی بۆ داعش‌و توندڕه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫گه‌یشتن به‌به‌هه‌شتی به‌رین‌و حۆریه‌كانی كارتی ئه‌نته‌رنێته‌كه‌ی‌و مانه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌ویش له‌رێی ئیدان���ه‌ كردنی هه‌ندێك‬ ‫كه‌لت���وری كۆمه‌ڵ���گا‌و هه‌ندێ���ك‬ ‫به‌هه‌شت‪ ،‬له‌رێی راگه‌یاندنه‌وه‌ گاریگه‌ری هێڵ بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌و‌وێنه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر س���ایكۆلۆجییه‌تی موسڵمانان‬ ‫كه‌ناڵ���ی س���ه‌ته‌الیتی پش���تیوان‪ ،‬به‌رنامه‌‌و‌وت���اری نوس���ه‌ران‌و بۆچونی‬ ‫دابنێت‪ .‬ئه‌وه‌ی جێی س���ه‌رنجه‌ داعش مه‌به‌س���ت له‌و كه‌نااڵنه‌ی ‌ه كه‌ به‌نهێنی رۆشنبیران‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی خه‌ڵك كه‌‬ ‫نوێترین ته‌كنه‌لۆژیای س���ه‌رده‌م به‌كار هاوپه‌یمانیانن یان هاوسۆزیانن‪ ،‬كه‌ ئه‌و داعش���یش الی خۆیه‌وه‌ ئ���ه‌و كه‌لتور‌و‬ ‫ده‌هێنێ���ت بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی مێژو به‌ره‌و گرته‌ ڤیدیۆییان���ه‌و ئه‌و‌وێنانه‌ی له‌تۆره‌ نه‌ریتانه‌ی كۆمه‌ڵگای ره‌تكردۆته‌وه‌‪‌،‬واتا‬ ‫سه‌رده‌مێك كه‌ هیچ جۆرێك ته‌كنه‌لۆژیا كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌وه‌ ده‌ستیان ئه‌كه‌وێت به‌ناراسته‌وخۆ پشتگیریی بۆ به‌رنامه‌ی‬ ‫نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫جارێك���ی ت���ر په‌خش���ی ئه‌كه‌ن���ه‌وه‌و داعش كۆئه‌كاته‌وه‌و رای گشتی له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی لێ���ردا ئه‌مه‌وێ���ت تیش���ك ب���ه‌و ج���ۆره‌ش ده‌گاته‌ الی ت���ه‌واوی دروس���ت ئه‌كات‪ .‬بۆ نمون���ه‌ مه‌الیه‌ك‬ ‫بخه‌مه‌ سه‌ری‪ ،‬چه‌كی سێیه‌مه‌ ئه‌ویش خه‌ڵك به‌پی���رو گه‌نج‌و خوین���ه‌وه‌اورو له‌مینبه‌ری مزگه‌وته‌وه‌ دژی هه‌مو جۆره‌‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌‪ ،‬داعش خاوه‌نی سه‌ته‌الیت‌و نه‌خوێن���ه‌وه‌اره‌وه‌‌و كاریگ���ه‌ری خۆی ئامێرێكی مۆس���قا‌و گۆران���ی‌و هونه‌رو‬ ‫كه‌نالی گه‌وره‌ی ماس���مێدیا نییه‌ به‌اڵم دائه‌نێ���ت‪ .‬ب���ۆ نمونه‌ له‌كوردس���تاندا په‌یكه‌رسازی‌و نواندن قسه‌ ئه‌كات ئه‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڵمه‌تی راگه‌یاندنی هه‌یه‌‌و كه‌ناڵێك له‌م���اوه‌ی ‪ 24‬كاتژمێردا‌وه‌ك پشتگیرییه‌كه‌ بۆ بریاری داخستنی ئه‌و‬ ‫به‌تێچونێكی كه‌م ده‌گاته‌ هه‌مو مالێك‌و چاودێریم كرد گرته‌ ڤیدیۆی رێرۆیشتنی زانكۆ‌و په‌یمانگا هونه‌رییانه‌ی ش���اری‬ ‫ده‌گاته‌ الی گرنگتری���ن توێژی كۆمه‌ڵ هامه‌ره‌كانی داعش به‌ش���ه‌قامێكدا كه‌ موصل‌و ناوچه‌كانی س���وریا‪ .‬بێگومان‬ ‫ك���ه‌ توێ���ژی گه‌نجانه‌‪ .‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی گلۆپ���ی چواریی���ان داگیرس���اندبو‌و‌وه‌ ئه‌وه‌ش هه‌م���و مینبه‌ره‌كانی مزگه‌وت‬ ‫گش���تی دو ب���وار به‌كاردێنێت‪ ،‬ئه‌ویش به‌س���ه‌دان داع���ش خۆی���ان پیای���دا ناگرێت���ه‌وه‌ چونكه‌ زۆرب���ه‌ی مینبه‌ری‬ ‫ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‌و مینب���ه‌ری هه‌ڵواس���یبو‌و چه‌ندین ئااڵی ره‌ش���یان مزگه‌وته‌كانی كوردس���تان له‌كۆمه‌ڵگای‬ ‫مزگه‌وته‌كانه‌‪.‬‬ ‫به‌رزكردب���ۆوه‌ ك���ه‌ ئه‌وپ���ه‌ری قوه‌تی ك���وردی دانه‌بڕاون‌و‌وه‌ك ئیس�ل�امێكی‬ ‫ده‌رئه‌خست‪ 8 ،‬جار په‌خشی كردۆته‌وه‌‪ ،‬میانڕه‌و پێش���نوێژیی بۆ مس���وڵمانان‬ ‫ئه‌م چه‌ندباره‌كردنه‌وه‌ی گرته‌ ڤیدیۆیه‌‌و ئه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم داعش له‌رێ���ی مه‌ال‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫ئێستا تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌هۆی چه‌ندین‌وێن���ه‌و ڤیدیۆی تر كاریگه‌ریی هاوسۆزه‌كانیه‌وه‌ مینبه‌ری مزگه‌وته‌كان‬ ‫پێش���كه‌وتنی ته‌كنه‌لۆژیاوه‌ توانیویه‌تی له‌سه‌ر هه‌س���ت‌و ده‌رون‌و‌وره‌ی خه‌ڵك ب���ه‌كار دێنێ���ت‪ .‬بێجگه‌ ل���ه‌وه‌ش له‌و‬ ‫ببێته‌ گه‌وره‌ترین ماسمێدیای جیهانی‌و دان���ا به‌به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ی ك���ه‌ مه‌خمور‌و ناوچان���ه‌ی ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی داع���ش‬ ‫له‌ده‌ستی گه‌نجترین توێژی كۆمه‌ڵگادایه‌ گوێر له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ گیرا‪ ،‬رێژه‌یه‌ك مزگه‌وتیان كردۆته‌ باره‌گای ڕاپه‌راندنی‬ ‫كه‌ هه‌میشه‌ به‌دوای شته‌ نامۆو نوێكاندا له‌خه‌ڵك���ی پارێزگای هه‌ولێ���ر ‌وره‌یان بڕی���ارو ئامانجه‌كانی���ان‌و تۆقاندن���ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬ئه‌مه‌‌وای كردوه‌ كه‌ به‌زوترین روخاو به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ی هه‌ولێر رۆیشتن‪ ،‬خه‌ڵك‪.‬‬ ‫عه‌قڵییه‌تێكی‌وردو به‌رنامه‌ ڕێژ له‌پشت‬ ‫كات هه‌مو هه‌واڵ‌و زانیارییه‌كانی داعش كه‌ هه‌ولێر چه‌ندین كیلۆمه‌تر دوره‌ له‌و‬ ‫بگاته‌ ده‌س���ت هه‌م���و تاكێك‪ .‬ئه‌ویش ناوچه‌یه‌وه‌‌و به‌س���ه‌دان پێش���مه‌رگه‌ش هه‌ردو كه‌ناڵی تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و‬ ‫له‌و س���نوره‌ هه‌بون ك���ه‌ دواجار هێزه‌ مینبه‌ری مزگه‌وت���ه‌كان هه‌وڵده‌دات بۆ‬ ‫به‌دو رێگا‪:‬‬ ‫به‌ه���ۆی بونی ئینته‌رنێت له‌ده‌س���ت ئه‌منییه‌كان رێگ���ری له‌چۆڵكردنی ئه‌و جێبه‌جێكردنی ئ���ه‌م خااڵنه‌ی خواره‌وه‌‬ ‫گه‌نج���ان‌و به‌به‌رده‌وام���ی كراوه‌یی ئه‌م ش���اره‌ گرت‪ ،‬ئه‌وه‌ خۆی جێی پرسیاره‌ به‌و جۆره‌‪:‬‬ ‫بیروب���اوه‌رو‬ ‫‪-1‬باڵوكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫هێله‌و له‌ڕێی ت���ۆره‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی كه‌ هاواڵت���ی‌وره‌ی بڕوخێت‌و متمانه‌ی‬ ‫تویت���ه‌ر‌و فیس���بوك‌و چه‌ندی���ن تۆره‌ به‌هێزی پێشمه‌رگه‌ نه‌مێنێت‌و شار چۆڵ بۆچونه‌كانیان‪ ،‬بێگومان ئاش���ناكردنی‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌ئامانجی دروس���تكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌له‌كترۆنییه‌كان���ی ت���ره‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی بكات‪.‬‬ ‫به‌رنام���ه‌ی ته‌له‌فزیۆنی���ی‪ :‬له‌هه‌ندێ ده‌وڵه‌تی خه‌الفه‌تی ئیس�ل�امیی پێگه‌ی‬ ‫داعش بیه‌وێت ب�ڵ�اوی بكاته‌وه‌ ده‌گاته‌‬ ‫ده‌س���ت هه‌مو گه‌نج���ان‪ .‬كه‌ بۆ داعش كه‌ناڵدا به‌رنامه‌ی تایبه‌ت له‌سه‌ر پرسی خۆی دروس���ت ئ���ه‌كات‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو‬ ‫هی���چ تێچونێك���ی‌وای نییه‌چونك���ه‌ داعش‌و بیروباروه‌ره‌ توندوتیژییه‌كانیان موس���ڵمانێك ‌وێنه‌یه‌ك���ی ده‌وڵه‌ت���ی‬ ‫به‌مۆبایل‌وینه‌ك���ه‌ ده‌گرێ���ت‌و ئه‌یخاته‌ ئه‌كرێ���ت به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی كۆنترۆڵ���ی خه‌الفه‌ت���ی ال هه‌ی���ه‌ بۆی���ه‌ داع���ش‬

‫به‌هۆی بونی‬ ‫ئه‌نته‌رنێت‌و‬ ‫مۆبایلی زیره‌ك‬ ‫الی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫مه‌به‌ستیان بێت‬ ‫به‌باڵوكردنه‌وه‌ی ناوو‬ ‫باره‌گا‌و شوێنه‌كانیان‬ ‫له‌فه‌یسبوك جارێكی‬ ‫تر ئه‌بێت ‌ه سه‌رچاوه‌ی‬ ‫زانیاریی بۆ داعش‬

‫پێویستیان به‌نوێكردنه‌وه‌ی ئه‌و ‌وێنه‌یه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌زیهن���ی خه‌ڵكدا‪ ،‬ب���ۆ نمون ‌ه‬ ‫روخاندن���ی هه‌مو مه‌زارگ���ه‌و تێكدانی‬ ‫ش���وێنه‌واری مێژوی���ی كار له‌بۆچونی‬ ‫خه‌ڵك ئ���ه‌كات‪ .‬چونك���ه‌ زۆربه‌ی ئه‌و‬ ‫ش���وێنانه‌ له‌دوای ده‌وڵه‌ت���ی خوله‌فای‬ ‫راشدینه‌وه‌ دروستبون‌و ئه‌یه‌وێت له‌روی‬ ‫مادییه‌وه‌ سیمای ئه‌و ناوچانه‌ بگۆڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌و سه‌رده‌مه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬هاندان���ی خه‌ڵك بۆ پش���تگیریی‪،‬‬ ‫به‌ته‌كفیركردنی خه‌ڵك له‌م سه‌رده‌مه‌دا‌و‬ ‫داوای له‌مس���وڵمانان بۆ پش���تگیریی‬ ‫به‌ناوی به‌هه‌شت‌و شه‌هیدبونیان جۆرێكه‌‬ ‫له‌هاندانی خه‌ڵك‪ ،‬له‌و رێیه‌وه‌ كار له‌سه‌ر‬ ‫سایكۆلۆژییه‌تی تاك ئه‌كات‪.‬‬ ‫‪-3‬دروستكردنی كاریگه‌ریی سایكۆلۆژی‬ ‫له‌سه‌ر مسوڵمانان‌و شۆردنه‌وه‌ی مێشك‬ ‫(غس���ل الدماغ)‪ ،‬به‌دو شێوه‌‪ :‬شێوازی‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬به‌كار هێنان���ی ده‌قی قورئانی‬ ‫پی���رۆزو به‌كارهێنان���ی ئااڵی ئیس�ل�ام‬ ‫هی س���ه‌رده‌می پێغه‌مب���ه‌ر(د‪.‬خ) كه‌‬ ‫هه‌س���ت‌و س���وزی خه‌ڵك ده‌بزوێنێت‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئه‌وان���ه‌ش ش���ه‌ڕی داعش‬ ‫ده‌كه‌ن س���وكایه‌تی به‌و ئااڵیه‌ ناكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی تره‌وه‌ پۆش���ینی جلوبه‌رگی‬ ‫ره‌ش له‌روی س���ایكۆلۆجییه‌وه‌ په‌یامی‬ ‫مه‌رگ‌و نائومێدیی ئه‌به‌خش���ێت‌و مانای‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ ئه‌س���ڵ‪ .‬شێوازی دوه‌م‪،‬‬ ‫زیندوكردنه‌وه‌ی هه‌س���تی توندوتیژیی‬ ‫ئ���ه‌و دڕنده‌ی���ه‌ی ك���ه‌ له‌ناخ���ی هه‌ر‬ ‫مرۆڤێكدا نوستوه‌ ئه‌ویش به‌خستنه‌ڕوی‬ ‫سه‌ربڕین‌و كوشتن‌و شێوازی سوكایه‌تی‬ ‫به‌جه‌سته‌ی مرۆڤ‪.‬‬ ‫‪-4‬باڵوكردن���ه‌وه‌ی ت���رس‌و تۆقاندن‪،‬‬ ‫له‌رفاندن‌و سه‌ربڕین‌و ده‌ست‌و قاچبڕین‌و‬ ‫ش���ێواندنی جه‌س���ته‌ی م���رۆڤ ترس‌و‬ ‫تۆقان���دن‌و باڵوكردن���ه‌وه‌ی له‌ت���ۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ جۆرێ���ك‬ ‫له‌مرۆڤ بۆ خۆی راده‌كێشێت به‌تایبه‌ت‬ ‫ترس���نۆكه‌كان چونكه‌ كه‌س���ێتییه‌كی‬ ‫الوازی���ان هه‌ی���ه‌ بۆی���ه‌ پێیانوایه‌ كه‌‬ ‫بونه‌ موری���د‌و ئه‌ڵقه‌له‌گوێی ئه‌وان ئیتر‬ ‫له‌و مه‌ترس���ییه‌ پارێزراو ئه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میشه‌ س���ودیش له‌و جۆره‌ كه‌سانه‌‬ ‫‌وه‌رئه‌گرن بۆ خۆته‌قاندنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-5‬باڵوكردن���ه‌وه‌ی چاالكییه‌كانی���ان‪،‬‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی كاره‌ تیرۆرستییه‌كانیان‬ ‫‌وره‌ی به‌ره‌نگاریی له‌الی تاك ناهێڵیت‌و‬ ‫‌وه‌ك دوژمنێك���ی ش���اراوه‌ ب���ه‌كاری‬ ‫ته‌قین���ه‌وه‌و خۆكوژیی���ه‌كان په‌یام���ی‬ ‫داواكاری���ی ته‌س���لیمبون به‌خه‌ڵ���ك‬ ‫راده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫‪-6‬به‌ده‌س���تهێنانی زانیاریی‌و هه‌واڵ‪،‬‬ ‫ئه‌وان جارێكی تر تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫ب���ۆ‌وه‌رگرتن‌و كۆكردن���ه‌وه‌ی زانیاریی‬ ‫به‌كاردێنن‪ ،‬به‌نمونه‌ هه‌ندێك ‌وێپسایت‬ ‫زانیاریی‌و ‌وێنه‌‌و گرته‌ڤیدیۆیی له‌س���ه‌ر‬ ‫هێزه‌كانی پیشمه‌رگه‌‌و سه‌نگه‌ره‌كانیان‌و‬ ‫باری ده‌رونیی‌و باری ئابوریی‌و خواردن‌و‬ ‫چ���ه‌ك‌و جبه‌خانه‌كانیان ده‌خه‌نه‌ڕو‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای بارانبارین���دا كه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌س���ه‌نگه‌ره‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫بوبوه‌ قوڕو لیته‌و جموجۆڵی پیشمه‌رگه‌‬ ‫ناڕه‌حه‌ت بوبو‪ ،‬زومی كامێرایه‌ك هه‌مو‬ ‫ئه‌و زانیارییانه‌ی خس���ته‌ڕو كه‌ ئه‌بێته‌‬ ‫هۆی ره‌خس���اندنی هه‌ل���ی گونجاو بۆ‬ ‫داعش كه‌ هێرش���ی كتوپڕ بكاته‌ سه‌ر‬ ‫س���ه‌نگه‌ره‌كان‪ .‬هه‌روه‌ها به‌هۆی بونی‬ ‫ئه‌نته‌رنێ���ت‌و مۆبایل���ی زی���ره‌ك الی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی مه‌به‌س���تیان‬ ‫بێ���ت به‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی ن���اوو باره‌گا‌و‬ ‫ش���وێنه‌كانیان له‌فه‌یسبوك جارێكی تر‬ ‫ئه‌بێته‌ سه‌رچاوه‌ی زانیاریی بۆ داعش‪.‬‬

‫خوێندن له‌م به‌شانه‌ ته‌مه‌ن به‌فیڕۆدانه‌!‬ ‫هێمن ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫بابه‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌و زانكۆ له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵتانی‌ دنیادا پێگه‌و شوێنێكی‌ هه‌ستیارو‬ ‫پڕبایه‌خی‌ هه‌یه‌ چ وه‌كو په‌روه‌روه‌رده‌كردن‌و‬ ‫ئاراس����ته‌كردنی‌ ن����ه‌وه‌ی ن����وێ‌‌و چ وه‌كو‬ ‫پێگه‌یان����دن‌و به‌رهه‌مهێنان����ی‌ مرۆڤێك����ی‌‬ ‫كامڵ‌و هۆشیار بۆ خزمه‌تكردنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌واڵتی‌ ئێمه‌دا چ پ����ه‌روه‌رده‌و چ‬ ‫زانكۆ له‌جیاتی‌ بونیادنان‌و دروس����تكردنی‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ به‌هێزو لێهاتوه‌‪ ،‬بوه‌ به‌شوێنی‌‬ ‫ڕه‌ش����بینكردن‌و بێئیراده‌كردن‌و كوشتنی‌‬ ‫خ����ه‌ون‌و هیواكانی‌ خوێندكاران‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫س����ااڵنه‌ له‌كاتی‌ وه‌رگرتن����ی‌ خوێندكاران‬ ‫له‌زانكۆ په‌یمانگاكاندا به‌هه‌زاران خوێندكار‬ ‫له‌هیچ زانك����ۆو په‌یمانگایه‌ك وه‌رناگیرێن‪.‬‬ ‫له‌و سه‌ریش����ه‌وه‌ به‌ه����ه‌زاران خوێندكاری‌‬ ‫تر خوێندن ته‌واو ده‌كه‌ن‌و له‌هیچ ش����وێنێ‌‬ ‫هه‌لی‌ كاركردنیان بۆ ناڕه‌خسێت‪.‬‬

‫له‌ڕاستیدا به‌هه‌ردو باره‌كه‌دا كاره‌ساته‌و‬ ‫جێگه‌ی‌ داخه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ شكس����ت‌و‬ ‫بێپالنی����ی‌ حكوم����ه‌ت ده‌رده‌خ����ات كه‌ تا‬ ‫ئێستا نه‌یتوانیوه‌ پالنێكی‌ توكمه‌و به‌هێز‬ ‫دابنێت بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ ئه‌م گرفته‌‪.‬‬ ‫چونك����ه‌ له‌هی����چ واڵتێكی‌ دنی����ادا نه‌بوه‌‬ ‫‪%90‬ی‌ ده‌رچ����وی‌ ئاماده‌ییه‌كان بخزێنرێته‌‬ ‫ناو زانك����ۆو په‌یمانگاكانه‌وه‌!یاخود هه‌مو‬ ‫خ����اوه‌ن بڕوانامه‌ی����ك بكرێته‌ مامۆس����تا‬ ‫ی����ان فه‌رمانب����ه‌ری‌ حكومه‌ت! ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌م ده‌س����ه‌اڵته‌ كوردییه‌ حزبس����االره‌‬ ‫كردی‌ كارێك����ی‌ نه‌كرده‌بو توێژێكی‌ زۆری‌‬ ‫له‌گه‌نج����ی‌ به‌تواناو خ����اوه‌ن هێزی‌ كاری‌‬ ‫كرد به‌كائینێكی‌ مش����ه‌خۆری‌ بێبه‌رهه‌م‪.‬‬ ‫ب����ه‌وه‌ش كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ ش����ل‌و ش����ێواوو‬ ‫ناته‌ندروس����تی‌ لێدروس����تبو ك����ه‌ به‌هه‌مو‬ ‫مانایه‌ك كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ به‌رخۆره‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ده‌رچویه‌كی‌ زانك����ۆ بۆ نمونه‌‬ ‫وه‌ربگرین ش����انزه‌ س����اڵی‌ ته‌واوی‌ ده‌وێت‬

‫تاوه‌ك����و هه‌م����و قۆناغه‌كان����ی‌ خوێن����دن‬ ‫ت����ه‌واو ده‌كات‪ .‬له‌و ماوه‌ی����ه‌دا جوانترین‌و‬ ‫ناس����كترین س����ااڵنی‌ ته‌مه‌نی‌ ده‌به‌خشێ‌‬ ‫ت����ا بڕوانامه‌یه‌كی‌ پێده‌درێ����ت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێی‌ بژی‪ .‬كه‌چی‌ ئه‌گه‌ر پس����پۆرییه‌كه‌ی‌‬ ‫پێویست نه‌بێ‌ به‌واس����ته‌و به‌رتیل نه‌بێت‬ ‫له‌هیچ شوێنێك ناتوانێ‌ دابمه‌زرێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ڵێم بڕوانامه‌یه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‌ پێی‌‬ ‫بژی چونك����ه‌ په‌روه‌رده‌و زانك����ۆ له‌واڵتی‌‬ ‫ئێمه‌ ه����ه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاییه‌وه‌ هه‌مو جۆره‌‬ ‫هه‌س����تێكی‌ نیش����تیمانیی‌‌و ئه‌خالقی����ی‌‌و‬ ‫زانستیی‌و به‌هاجوانه‌كانی‌ تر له‌خوێندكار‬ ‫ده‌سێنێته‌وه‌‪ ،‬راست نیه‌ كه‌سێك بڵێت من‬ ‫بۆ خزمه‌تكردن‌و به‌ره‌وپێش����بردنی‌ ئاستی‌‬ ‫رۆشنبیریی‌‌و زانس����تیی‌ كۆمه‌ڵگه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫به‌ده‌س����تهێنانی‌ بڕوانامه‌ ده‌ده‌م‪ .‬زۆرێك‬ ‫له‌وانه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا خه‌ریك����ی‌ خوێندنی‌‬ ‫ماس����ته‌رن ل����ه‌ده‌ره‌وه‌و ن����اوه‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫جگه‌ له‌به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌ موچه‌كانیان هیچ‬

‫ئامانجێك����ی‌ تریان نی����ه‌‪ ،‬چه‌ندینجار ئه‌و‬ ‫قسه‌یه‌م له‌زاری‌ خۆیانه‌وه‌ بیستوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێستا ده‌مه‌وێت ئه‌وه‌ بڵێم كه‌ قه‌ده‌ری‌‬ ‫ئێمه‌ وا رێككه‌وتبو كه‌ خۆیندن بـبێته‌ هۆی‌‬ ‫دواكه‌وتـنمان له‌هه‌م����و بواره‌كانی‌ ژیاندا‪،‬‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ گۆش����ه‌گیریی‌‌و نائۆمێدیمان‌و‬ ‫بمانكات به‌كائینێكی‌ بێڕۆح‌و بێگیان‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌ئه‌زمون����ی‌ خۆم‌و هه‌زاران����ی‌ تری‌ وه‌كو‬ ‫خۆم����ه‌وه‌ ده‌ڵێم‪ .‬زۆرێك له‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫كه‌ وازیان له‌قوتابخانه‌ هێنا‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫له‌بوارێكدا ده‌س����تیدایه‌ ئیشكردن ئێستا‬ ‫به‌هه‌م����و پێوه‌رێك بارودۆخی‌ ژیانیان زۆر‬ ‫باش����تره‌ له‌كه‌سێكی‌ ڕۆش����نبیرو خاوه‌ن‬ ‫بڕوانام����ه‌ی‌ ئه‌م واڵته‌! بۆیه‌ ئه‌م قس����انه‌‬ ‫ده‌ك����ه‌م چونكه‌ پ����ڕ پ����ڕم له‌نائۆمێدیی‌‌و‬ ‫ڕه‌ش����بینیی‌‪ ،‬ئاخر هه‌مو كه‌سێك له‌ژیاندا‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌وڵبدات‌و ماندوبێت له‌بوارێكدا‬ ‫به‌اڵم كه‌ گه‌یشته‌ ئامانج‪ ،‬ئیتر ماندوبونی‌‬ ‫بیرئه‌چێت����ه‌وه‌ به‌اڵم به‌دبه‌ختیه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫ره‌هه‌ندی‬ ‫سێیه‌م‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک‬ ‫"نه‌وزاد جه‌مال" ده‌ینوسێت‬

‫چی ده‌گوزه‌رێت؟‬

‫بیرکردنەوەی فەلسەفیی‬ ‫لەسەردەمی ترس‌و تۆقاندندا‬ ‫ترس‌و تۆقاندن سیما زاڵەکەی ئەم ساتەی‬ ‫مرۆڤایەتییە ک���ە بەهۆی���ەوە بیرکردنەوەی‬ ‫ئەقاڵنیی بۆتە ئامرازێکی ترسناک یا پێدراوێکی‬ ‫فەرامۆش���کراو‪ .‬هەڵبەت‪ ،‬بەش���ێکی ترس���ە‬ ‫گەورەکان بۆ هێ���رش‌و پەالمارە خوێناویی‌و‬ ‫تەقین���ەوە خۆکوژییەکان دەگەڕێنەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پەیوەستیشە بەهەڵوێس���ت‌و تێگەیشتنمان‬ ‫لەس���ەرچاوەو چییەتی���ی‌و چۆنیەت���ی‬ ‫پەرچەک���ردارو مامەڵەکردن لەگەڵ ترس���دا‪.‬‬ ‫رەنگە‪ ،‬مەترسییەکان هەر ئەوەندە نەبن کە‬ ‫راستەوخۆ خاک‌و شارو ماڵمان داگیر دەکەن‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەوەی لەدوریشەوە خانەکانی مێشک‪،‬‬ ‫ت���ەزوی هەس���ت‪ ،‬ژێ‌و خورپەکان���ی دڵمان‬ ‫ئاڕاستە دەکات‪.‬‬ ‫راستیی "ترس" مێژوی مرۆڤە نائەقاڵنیی‌و‬ ‫نەفامەکەی س���ەردەمی بەردینمان بۆ دوبارە‬ ‫ده‌کاتەوە‪ .‬س���ەردەمێک کە ت���رس پاڵنەری‬ ‫بیرکردنەوەو هەڵسوکەوت‌و مەیلبزواندن بوە‪.‬‬ ‫مرۆڤێ کە نامۆو تەنیا لەجوڵەی هەس���ارە‪،‬‬ ‫ش���ریقەی ه���ەورە گرمە‪ ،‬هااڵوای���ی گڕکان‪،‬‬ ‫شەپۆلی الفاو لێزمەی باران زەندەقی چوبو‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬چەن���دە لەهەوڵی پەیداکردنی بژێوییدا‬ ‫ب���وە‪ ،‬ئەوەندەش لەخەمی مس���ۆگەرکردنی‬ ‫ئارامیی���دا کۆش���اوە‪ .‬خەبات���ی یەکەم���ی‬ ‫کۆنترۆڵکردنی ت���رس‌و تارماییەکانی خەیاڵ‬ ‫بوە‪.‬‬ ‫لێ���رەوە‪ ،‬ئەنگێ���زەی زاڵبون بەس���ەر‬ ‫هۆکارەکان���ی ت���رس‌و ت���رس خۆی���دا‪ ،‬بوە‬ ‫پاڵنەرێک���ی س���ەرەکیی زانی���ن‌و فێربون‌و‬ ‫بیرکردن���ەوەو پێش���کەوتنی زانس���تییش‪.‬‬ ‫جڵەوکردن���ی فش���ارە دەرونیی���ەکان‪،‬‬ ‫تەختکردنی رێگرەکانی ئارامیی‪ ،‬بەڕامکردنی‬ ‫دەوروبەرو ژینگەو جیهان کەوتەوە‪ .‬لەمەشدا‬ ‫زانس���ت ئامرازی هاوکارو تاکە هێزی زاڵبون‬ ‫بەس���ەر گەردون‌و هەستی ترساندا بو‪ .‬بۆیە‪،‬‬ ‫رایەڵێکی نێوەکیی زانین‌و هێز لەگەڵ ترسدا‬ ‫پێک���ەوە گرێ دەدات‪ .‬ئی���دی‪ ،‬ترس دەبێتە‬ ‫بنەڕەت���ی سیاس���ەت‪ .‬بێگومان‪ ،‬مەبەس���ت‬ ‫لەترس تەنها ئەو هەس���ت‌و سۆزە نەگه‌تیڤە‬ ‫نییە وەک "س���پینۆزا" ئام���اژەی پێکردوە‪.‬‬ ‫بەڵکو‪ ،‬ترس وەک بیرۆکەو هزرێکی سیاسی‬ ‫س���ەرڕێژ‪ .‬لەکتێبی "ترس‪ :‬مێ���ژوی بیرێکی‬ ‫سیاس���ی"دا نووس���ەر "کۆری رۆبین" دەڵێ‪،‬‬ ‫"ت���رس لەس���ەردەمی پێ���ش یادەوەرییەوە‬ ‫کولت���ورو سیاس���ەتی داڕش���توە"‪ .‬بایەخی‬ ‫مرۆڤ بەهەڕەشەو کارەسات‌و مەینه‌تیەکان‪،‬‬ ‫وایک���ردوە ک���ە بنەم���ا سیاس���ییەکانیش‬ ‫لەس���ۆنگەی بەکارهێنانی ترسەوە دابڕێژێ‌‌و‬ ‫بیکات���ە رەوایەتیدەری زمانێکی گش���تیی‌و‬ ‫کردەی سیاس���ی‪ .‬تەنانەت‪ ،‬م���رۆڤ لەڕێی‬ ‫پفدانی ترس���ەوە‪ ،‬پێداگی���ری لەدادوەریی‌و‬ ‫یەکسانیی‌و ئازادییش کردوە‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬ئەمە دیوە ئەرێنییەکەیەتی‪ .‬چونکی‪،‬‬ ‫ترس دەگ���ۆڕێ بەئامرازی س���ەرکوتکردن‌و‬ ‫چەپان���دن‪ .‬س���امناکترین بەرجەس���تەبونی‬ ‫لەفۆرمی تۆقاندنی ئەویتردایە‪ .‬بۆیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫لەزمان���ی "مۆنتەین"و "رۆزفێلت"ەوە بدوێین‪،‬‬ ‫ئەوەی کە لەهەمو ش���تێ زۆرتر "دەبێ لێی‬ ‫بترسین‪ ،‬ترسان خۆیەتی"‪ .‬کاتێک کە دەبێتە‬ ‫سیاسەت‪ ،‬هێز دەکاتە ئامانجی زاڵبون بەسەر‬ ‫خ���ۆی‌و ئەوی تریش���دا‪ .‬هەمیش���ە‪" ،‬هێزی‬ ‫بێسنور" رەوایەتی لەترسەوە دەهێنێ!‬ ‫تەنان���ەت‪ ،‬ترس���او ن���ەک ه���ەر خ���ۆی‬ ‫بەقوربانی���ی دەزانێ‪ ،‬بەڵک���و زۆرترین ماف‬ ‫بەخ���ۆی دەدات‪ ،‬وەک دەس���ەاڵتدارێکیش‬ ‫هەمو رێگەیەک ب���ەڕەوا دەبینێت‪ .‬جیاوازیی‬ ‫قوربانیی‌و دەسەاڵتداریش‪ ،‬تەنها لەچۆنیەتی‬ ‫بەکارهێنانی ئامرازی ترس���دایە‪ .‬لەیەکەمدا‪،‬‬ ‫بەرگریخوازانەیەو لەتوندوتیژییش بەدەرنییە‪.‬‬ ‫لەدوەم���دا‪ ،‬جڵەوش���لکردنە ب���ۆی! رەنگە‪،‬‬ ‫لەمێژوی سیاس���ی هاوچەرخدا پیادەکردنی‬ ‫"سیاس���ەتی ترس" لە"یانزەی س���ێپتەمبەر"‬ ‫ب���ەدواوە زەقتربێتەوە‪ .‬جۆرە سیاس���ەتێک‬ ‫ک���ە س���ەنگەری بەرەنگاربون���ەوەی لەگەڵ‬ ‫توندڕەوەکاندا‪ ،‬لەوێدا کۆدەکاتەوە‪.‬‬ ‫کاتێکیش "ترس���ی سیاس���ی" دەگۆڕێت‬ ‫بە"سیاس���ەتی ت���رس"‪ ،‬ئیتر ت���رس رەنگ‌و‬ ‫دەنگ‪ ،‬بیرو کردەی سیاس���ی دەخاتە سەر‬ ‫رێگ���ەی تۆقاندن‌و زەبروزەنگی س���ەرلەبەر‪.‬‬ ‫ئ���ەو خه‌س���ڵەتە نەگ���ۆڕەی ک���ە لەرژێمە‬ ‫تۆتالیتێرەکاندای���ە‪ ،‬بەڕای ژنە فەیلەس���وف‬ ‫"هانا ئارێنت" ئەوەیە کە توندوتیژیی ئامانجە‬ ‫نەک ئامراز‪ .‬بەهەمانشێوەش‪ ،‬تیرۆریستەکان‬ ‫ب���ۆ پاپەندب���ون بەبنەماکان���ی ئایین���ەوە‪،‬‬ ‫"ترس���ی رەها" لەخ���ودا دەکەن���ە پاڵنەری‬ ‫کردەوەو پابەندبون بەئایینەوە‪ .‬واتە ترس���ی‬ ‫سەرتاپاگیر‪ ،‬توندڕەویی رەها دەڕەخسێنێ‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬ئەو ترسە چەپێنراوە دەبێتە خەزێنەی‬ ‫ئامرازەکانی تۆقاندن‌و بێبەش���کردن لەمافی‬ ‫ژیان!‬ ‫لەبەرئ���ەوەی‪ ،‬ت���رس ئام���رازی‬ ‫بەئاگاهێنان���ەوەی الیەن���ی رۆحی خەڵكییە‪.‬‬ ‫مرۆڤیش لەپێناو دڵنیای���ی‌و رزگاربون لێی‪،‬‬ ‫بەناچاری���ی دەگەڕێت���ەوە باوەش���ی ئایین!‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬

‫فەلسەفە‬ ‫بەدەستەوەنەدانی‬ ‫"ویستی بڕیار"و‬ ‫"ویستی ژیان"‌و‬ ‫"بون"‌و بیرکردنەوەیە‪.‬‬ ‫هەربۆیە‪ ،‬سەیر‬ ‫نییە فەرمانێکی‬ ‫"داعش" لەسیستمی‬ ‫پەروەردەو خوێندنی‬ ‫بااڵدا‪ ،‬قەدەخەکردنی‬ ‫خوێندنی فەلسەفە‬ ‫بو!‬ ‫بۆی���ە‪ ،‬ت���رس لەدی���دی فەیلەس���وفەکاندا‬ ‫بەحاڵەتێکی نائەقاڵنی���ی‌و ناتەبا بەئازادیی‌و‬ ‫ئەقڵ‌و رۆش���نگەریی لێکدەدرێتەوە‪ .‬گوتاری‬ ‫رۆشنگەریی لەتێزەکەی "کانت"ەوە‪ ،‬زاڵبونە‬ ‫بەس���ەر دۆخێکدا کە مرۆڤ خۆی دەس���تی‬ ‫تێدا بوە‪ .‬لێرەوە‪ ،‬بیرکردنەوەی فەلسەفیی‪،‬‬ ‫پارس���ەنگی ترس‌و رژێم���ی تۆقاندنە‪ .‬بیری‬ ‫فەلس���ەفیی بوێری���ی بیرکردن���ەوە‪ ،‬رەخنە‬ ‫لەخۆگرتن‌و بڕیاردانیش���ە لەس���ەر چییەتیی‬ ‫بیرو کردەوەکان‪ .‬لەبەرئەوە‪ ،‬ترس���خوازەکان‬ ‫هەمیشە لەفەلسەفە سڵدەکەنەوە‪ .‬چونکی‪،‬‬ ‫پەردە لەس���ەر "گوتاری ترس پەرس���تیی"و‬ ‫دوفاقیی بەکاربردنی الدەدات‪.‬‬ ‫بۆی���ە‪ ،‬ئەگ���ەر بەدیاریکراوتر بپرس���ین‪:‬‬ ‫فەلس���ەفە دەتوانێ چی ب���کات‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫خ���ۆی هەڕەش���ەلێکراوێکی رۆژگاری ترس‌و‬ ‫تۆقاندنە؟ هەڵبەت‪ ،‬ئەرکی فەلس���ەفە چونە‬ ‫نێو مەیدانەکانی شەڕ نییە‪ ،‬بەڵکو بەرگرییە‬ ‫لەئەقڵ‌و بیرکردنەوەی رەخنەیی‌و هەڵتەکاندنی‬ ‫زڕبیرەکانە‪ .‬دۆزینەوەی پانتاییە شارەوەکانی‬ ‫بیرکردن���ەوەو پرس���یارە‪ ،‬ل���ەدەرەوەی‬ ‫دۆگماکان���ی بیروباوەڕە نامرۆڤدۆس���تەکان‪.‬‬ ‫لەڕێی فەلس���ەفەی رەوش���تیی‌و سیاسیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ەوە‪ ،‬دەتوان���ێ ماناکانی ژیان‪،‬‬ ‫ماف���ەکان‌و ئەرک‪ ،‬بەهای رێ���زو مرۆڤبونەوە‬ ‫ب���ەرەو ڕوی دەمارگیری���ی بوەس���تێتەوە‪.‬‬ ‫فەلسەفە بەدەستەوەنەدانی "ویستی بڕیار"و‬ ‫"ویس���تی ژی���ان"‌و "ب���ون"‌و بیرکردنەوەیە‪.‬‬ ‫هەربۆیە‪ ،‬س���ەیر نیی���ە فەرمانێکی "داعش"‬ ‫لەسیس���تمی پەروەردەو خوێندن���ی بااڵدا‪،‬‬ ‫قەدەخەکردنی خوێندنی فەلسەفە بو!‬ ‫ئیدی‪ ،‬مەبەست لەگرنگیی بیرکردنەوەی‬ ‫فەلس���ەفیی‪ ،‬بەش���داریی فەیلەس���وفەکانە‬ ‫لەپرس���ە ئاڵۆزەکان���ی مرۆڤ���دا‪ .‬لەمێ���ژودا‬ ‫چەندین فەیلەسوفمان هەن کە لەپاڵ چاالکی‬ ‫فەلس���ەفییدا‪ ،‬چاالک���ی سیاس���ییش بون‪.‬‬ ‫دیارە بیرکردنەوەی فەلس���ەفیی لەبۆشاییدا‬ ‫نایەت���ەدی‌و لەگرفتەکانی مرۆڤی���ش دابڕاو‬ ‫نییە‪ .‬فەیلەس���وفان "بێرتراند رەسڵ"‪" ،‬هانا‬ ‫ئارێنت"‌و "چۆمس���کی" وەک "رۆش���نبیرێکی‬ ‫جەماوەری���ی" رۆڵ���ی بەرچاوی���ان ب���وە‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەردا‪ ،‬جۆرێک���ی تری بەش���داریی‬ ‫فەیلەس���وف هەیە‪" :‬رەخنەی کۆمەاڵیەتی"‪.‬‬ ‫فەیلەس���وفگەلێکی وەک "فوکۆ"‪" ،‬دێریدا"‪،‬‬ ‫"رانس���ێر"‪" ،‬هابرم���اس"‪" ،‬بادیۆ"و دەیەهای‬ ‫تر ش���ێلگیرانە رێنوێنی���ی‌و رەخنەی بڕیاری‬ ‫سیاسییان کردوە‪ .‬بەگشتیی‪ ،‬فەیلەسوفەکان‬ ‫چ بەڕاس���تەوخۆ وەک چاالکێکی سیاس���ی‪،‬‬ ‫یا وەک رەخنەگرێکی رادی���کاڵ لەدەرەوەی‬ ‫قەیرانەکانی مرۆڤ بیریان نەکردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەوانەیە‪ ،‬ئەمە بگەڕێتەوە بۆ کاریگەریی‬ ‫تێزەک���ەی "هی���گڵ" لەب���ارەی "ئەق���ڵ"و‬ ‫بیرکردن���ەوەی ئەقاڵنیی���ەوە‪ .‬بەپێچەوانەی‬ ‫فەلس���ەفەکانی پێش خۆیەوە‪ ،‬ئەو پێیوایە‬ ‫ئەقڵ پێدراوێکی "دەرە‪-‬مێژویی" نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بیرکردنەوەی فەلس���ەفیی لەمێژودا تەریبی‬ ‫رەوشی سیاسیی‌‌و کۆمەاڵیەتیی‌و کولتوریی‌و‬ ‫کۆمەڵگەکان���ە‪ .‬دواج���ار‪ ،‬فەلس���ەفە لەڕێی‬ ‫پرسیارو بیرکردنەوەی رەخنەییەوە‪ ،‬دەالقەی‬ ‫بیری ئازادو ئاس���ۆی ماناکانی ژیان فراوانتر‬ ‫دەکات‪ .‬رێگ���ەش نادات ت���رس لەباتی ئەقڵ‬ ‫بڕیار بدات یا بیکاتە ئامرازی خۆی!‬

‫له‌چه‌ند هه‌‌فته‌و مانگی ڕابوردودا کۆمه‌ڵێک‬ ‫روداو رویاندا که بونه هۆکاری وه‌رچه‌رخانێکی‬ ‫گه‌وره له‌دیدو تواناو سروش����ت‌و کاریگه‌ریی‬ ‫س����ه‌رجه‌م هێزو الی����ه‌ن‌و پێکهاته‌و واڵتانی‬ ‫ناوچه‌ك����ه‪ .‬ده‌کرێ����ت به‌ب����ێ دودڵیی ئه‌م‬ ‫روداوانه به‌رودای سیاسی ناوببرێن‪ ،‬به‌مانای‬ ‫ئه‌وه‌ی پچڕانێكی‌ دروس����تکرد له‌سیسته‌می‬ ‫رێکخستن‌و داڕشتن‌و به‌ڕێوه‌چونی ناوچه‌که‪.‬‬ ‫بۆ تێگه‌یش����تن یان وه‌اڵمدان����ه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫چی ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬مرۆڤ ناچاره که له‌چه‌ند‬ ‫ئاس����ت‪ ،‬له‌چه‌ندی����ن الوه‪ ،‬له‌چه‌ندین بواری‬ ‫جیاوازدا به‌دوای وه‌اڵم����دا بگه‌ڕێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫مایه‌ی ئاڵۆزی����ه دو هۆکاره یه‌كه‌م‪ ،‬زۆریی‌و‬ ‫جیاوازی����ی ئه‌کت����ه‌ره‌کان‪ ،‬دوه‌م‪ ،‬نه‌مان����ی‬ ‫س����نوره‌کان‪ .‬چیدی وه‌ك جاران نیه کاتێک‬ ‫باس له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ت بکه‌ین باس‬ ‫له‌واڵتانی ناوچه‌كه بکه‌ین‪ .‬به‌ڵکو له‌ڕاستیدا‬ ‫واڵتان به‌زۆریی ته‌نها یه‌کێکن له‌پێکهاته‌كان‪،‬‬ ‫زۆر واڵت����ان ل����ه‌وه که‌‌وتون ک����ه واڵت بن‪،‬‬ ‫چونکه توانای س����ه‌روه‌رییان به‌سه‌ر خاک‌و‬ ‫نیش����تیمانی خۆیاندا له‌ده‌ستداوه‪ ،‬ئه‌مه بۆ‬ ‫لوبنان ڕاسته‪ ،‬بۆ سوریا‪ ،‬بۆ عێراق‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫تا ئاس����تێکی زۆر بۆ تورکی����ا‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ‬ ‫واڵتانی تریش وه‌ك یه‌مه‌ن‌و میسرو ئه‌وانه‌ی‬ ‫تر به‌ئاست‌و جۆری جیاواز‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجامی ئه‌مه ئێم����ه ده‌توانین باس‬ ‫له‌جوگرافیایه‌ك����ی فراوانی پێکه‌وه‌بو بکه‌ین‬ ‫ک����ه چی����دی ده‌وڵ����ه‌ت تیایدا بون����ی نیه‪،‬‬ ‫هێزی ده‌وڵ����ه‌ت هێزی بااڵ نی����ه‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ش����ه‌رعیه‌تی ده‌وڵه‌ت بونی نه‌م����اوه‪ .‬له‌ناو‬ ‫کای����ه‌ی ئ����ه‌م جوگرافیای����ه‌دا هێزێکی زۆر‬ ‫ئاماده‌ن‪ ،‬هه‌ریه‌ک����ه‌و به‌ئه‌جێندای تایبه‌تی‬ ‫خۆی����ه‌وه ک����ه له‌په‌یوه‌ندی����ی هاوکاری����ی‌و‬ ‫رکه‌به‌رایه‌تیدایه له‌گ����ه‌ڵ هێزه‌كانی تردا بۆ‬ ‫له‌قاڵبدانی ناوچه‌كه‌دا‪ .‬هه‌‌رێمی کوردستان‬ ‫له‌هه‌ناوی ئه‌م ش����لبونه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت‌و هێزو‬ ‫س����نورانه‌‌دایه‪ :‬له‌هه‌مانکات����دا مه‌ترس����ی‌و‬ ‫ده‌رفه‌تی بۆ هاتوه‌ته ئاراوه‪.‬‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ی له‌دۆخ����ی کوردی����ی بگه‌ین‬ ‫ده‌بێ����ت ب����اس له‌هه‌م����و ئه‌کته‌‌ره‌کانی تر‬ ‫بکه‌ی����ن له‌هه‌مانکاتدا‪ ،‬له‌ڕوانگه‌ی کورده‌وه‪.‬‬ ‫کوردو کوردس����تان ئه‌و خه‌ڵک‌و جێگایه‌ن‬ ‫که به‌الی عێراق‪ ،‬ئێران‪ ،‬تورکیا‪ ،‬س����وریا‪،‬‬ ‫واڵتانی تری ناوچه‌که‪ ،‬ئه‌مه‌ریکاو ئه‌وروپاو‬ ‫روس����یاوه‪ ،‬هه‌ریه‌که‌و به‌شێوازو دیدی خۆی‬ ‫جێگای بایه‌خه‪ .‬قورس‌و ئه‌سته‌مه که کورد‬ ‫س����تراتیژێکی فره ئاس����تی فره ڕه‌هه‌ندی‪،‬‬ ‫دوربین����ی‪ ،‬تۆکم����ه دابڕێژێ����ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌دۆخ����ی ئێس����تایدا که بتوانێ����ت هاوتای‬ ‫روداوه‌کان خ����ۆی قایم ب����کات‌و دیدی رون‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر عێ����راق‌و س����وریا دو واڵت����ی‬ ‫شکستخواردوو هه‌ڵوه‌شاوه‌ن‪ ،‬ئه‌وا تورکیاو‬ ‫ئێ����ران دو کۆن����ه ئیمپرات����ۆری به‌هێ����زن‬ ‫له‌ناوچه‌ك����ه‌دا که له‌پانتایی ه����ه‌ردو واڵتدا‬ ‫ش����ه‌ڕی یه‌كتر ده‌كه‌ن به‌ناڕاس����ته‌وخۆ بۆ‬ ‫س����ه‌پاندنی ئه‌جێندایان‪ .‬با سه‌ره‌تا تورکیا‬ ‫وه‌ربگرین‪.‬‬ ‫تورکیاو وه‌رچه‌رخانی ناوچه‌که‬ ‫تورکی����ا خ����اوه‌ن خه‌ون����ی گه‌‌وره‌یه یان‬ ‫خ����اوه‌ن خه‌ونی گه‌وره‌ بو‪ .‬ئ����ه‌م واڵته که‬ ‫له‌سایه‌ی پارتی دادوگه‌شه‌پێدانی ئیسالمیی‬ ‫جارێک����ی ت����ر گه‌ڕای����ه‌وه ب����ۆ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت هه‌ر زو بوه خ����اوه‌ن دیدێک که‬ ‫ده‌توانێ����ت ببێته ڕاب����ه‌رو ناوه‌ندی واڵتانی‬ ‫ناوچه‌که به‌جۆرێک ک����ه له‌جیهاندا پێگه‌ی‬ ‫خ����ۆی قایم بکات‪ .‬له‌پێن����او ئه‌مه‌دا تورکیا‬ ‫چه‌ک وه‌ک ئامرازی جیاوازو نوێ به‌كاربرد‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌ب����ازاڕو کااڵو وێن����او که‌لتورو مێژوو‬ ‫پێگه‌ی جوگرافی����ی‌و ده‌زگاییبونیه‌وه هه‌تا‬ ‫ئاین‌و پێکهاته‌كانی تری‪ .‬له‌پێناو گه‌ش����تنه‬ ‫ئامانجیان هه‌وڵیاندا که به‌س����ه‌ر سه‌رجه‌م‬ ‫واڵتان����دا بکرێنه‌وه‌و خۆی����ان بکه‌نه ناوه‌ند‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌ڕودانی به‌ه����اری عه‌ره‌بیی خه‌ونی‬ ‫کردنه‌وه‌ی����ان به‌س����ه‌ر رۆژهه‌اڵت����دا هه‌ر زو‬ ‫گ����ۆڕان بۆ خه‌ون����ی ئیداره‌کردنی رۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌رێ����گای هاوپه‌یمانییان له‌گ����ه‌ڵ ئیخواندا‪.‬‬ ‫ک����ه ئه‌م خه‌ونه ب����و به‌مۆته‌که له‌زۆر جێگا‬ ‫له‌ئه‌نجامدا تورکه‌کان‪ ،‬له‌سفری کێشه‌وه بون‬ ‫به‌سفری دراوس����ێ‪ .‬له‌ناوه‌نده تورکیه‌كاندا‬ ‫به‌زۆریی ئه‌وه دوب����اره ده‌كرێته‌وه که جگه‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردس����تان تورکیا دۆستی تری‬ ‫نیه له‌ناوچه‌که‌دا‪ .‬به‌اڵم دۆستایه‌تیی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم����دا هێش����تا زۆری م����اوه هه‌تا ناوی‬

‫دۆستایه‌تیی لێبنێیت‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی هه‌رێ����م به‌تورکی����اوه له‌وه‬ ‫ده‌رچ����و ته‌نه����ا کردن����ه‌وه‌ی تورکی����ا بێت‬ ‫به‌روی کوردستاندا به‌ڵکو بریتیه له‌به‌شێک‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی����ی نێ����وان کوردو ت����ورک‪ ،‬که‬ ‫خ����ۆی له‌باکوری کوردس����تان‪ ،‬باش����وری‬ ‫کوردس����تان‌و زۆر به‌گه‌رمی����ی له‌رۆژئ����اوای‬ ‫کوردستان ده‌بینێته‌وه‪ .‬ئه‌گه‌ر تورک نه‌گاته‬ ‫ئاش����تیی له‌گه‌ڵ کورددا له‌ناو تورکیادا ئه‌وا‬ ‫سه‌قامگیریی تورکیا له‌سه‌نگی مه‌حه‌کدایه‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر په‌یوه‌ندی����ی له‌گ����ه‌ڵ باش����وردا‬ ‫په‌ره‌پێن����ه‌دا ئ����ه‌وا ل����ه‌روی ئابوریی‌و وزه‌و‬ ‫ئاساییش����ه‌وه له‌قه‌یراندا ده‌بێت‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫تورکیای بێ هه‌رێ����م تورکیایه‌‌کی الوازتره‌و‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا زیاتر ملکه‌چی ئێران‌و روسیایه‪.‬‬ ‫س����ه‌رباری ئه‌مه نابێته واڵتی ناوه‌ندی وزه‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬به‌تایب����ه‌ت که له‌داهاتویه‌كی‬ ‫نزیکدا وزه‌ی رۆژئاوای کوردستانیشی دێته‬ ‫س����ه‌ر‪ .‬جه‌نگ له‌گه‌ڵ کورد یانی گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫رۆڵ بۆ س����وپا‪ ،‬نه‌یاری س����ه‌ره‌كیی پارتی‬ ‫دادوگه‌ش����ه‌پێدان‪ ،‬به‌هێزبونی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫پارت����ی دادوگه‌ش����ه‌پێدان له‌ن����اوه‌وه‪،‬‬ ‫سنوردارکردنی گه‌شه‌ی ئابوریی‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫ناسه‌قامگیریی بۆ واڵت‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا له‌هیچ‬ ‫رویه‌که‌وه له‌قازانجی کورددا نیه جارێکی تر‬ ‫ده‌ست بداته‌وه چه‌ك‪ ،‬چونکه ئه‌مه‌ریکا که‬ ‫ئێستا له‌سه‌ره‌تای قۆناغێکی نوێدایه له‌گه‌ڵ‬ ‫کوردانی رۆژئاوادا دژ به‌ش����ه‌ڕی په‌که‌که‌یه‬ ‫له‌گه‌ڵ تورکی����ادا‪ ،‬ش����ه‌ڕێکی وه‌ها ده‌بێته‬ ‫رێگری دروس����تبونی په‌یوه‌ندی����ی له‌نێوان‬ ‫ئه‌مه‌ریکاو رۆژئ����اوا‪ .‬هه‌روه‌ه����ا له‌قازانجی‬ ‫ئۆجه‌الن نی����ه وه‌ک ئه‌کته‌ری س����ه‌ره‌كیی‬ ‫پرۆسه‌كه که جه‌نگ ده‌ستپێبکاته‌وه چونکه‬ ‫به‌خه‌ونه‌کانی ناگات‪.‬‬

‫تورک هه‌تا زیاتر‬ ‫بێته ناو رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاسته‌وه زیاتر‬ ‫ناچار ده‌بێت که‬ ‫له‌گه‌ڵ کورددا مامه‌ڵه‬ ‫بکات‌و کێشه‌ی کورد‬ ‫چاره‌سه‌ر بکات‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫جاران تورکیا روبه‌روی‬ ‫کێشه‌ی کورد ده‌بوه‌وه‬ ‫له‌قه‌ندیل‪ ،‬له‌ناو‬ ‫شاره‌كانی کوردستانی‬ ‫باکور‪ ،‬له‌رۆژئاوای‬ ‫تورکیا له‌ئه‌وروپا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌مڕۆ کێشه‌ی کورد‬ ‫دوقات بوه‬ ‫ده‌كرێت بڵێین که تورک هه‌تا زیاتر بێته‬ ‫ن����او رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ته‌وه زیاتر ناچار‬ ‫ده‌بێ����ت که له‌گه‌ڵ ک����ورددا مامه‌ڵه بکات‌و‬ ‫کێشه‌ی کورد چاره‌سه‌ر بکات‪ .‬ئه‌گه‌ر جاران‬ ‫تورکیا روبه‌روی کێش����ه‌ی ک����ورد ده‌بوه‌وه‬ ‫له‌قه‌ندیل‪ ،‬له‌ناو ش����اره‌كانی کوردس����تانی‬ ‫باکور‪ ،‬له‌رۆژئ����اوای تورکیا له‌ئه‌وروپا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌مڕۆ کێشه‌ی کورد دوقات بوه‪ .‬به‌تایبه‌ت‬ ‫پاش دیارده‌ی کۆبان����ێ‪ .‬کۆبانێ که خاڵی‬ ‫بونی کورده به‌به‌ش����ێک له‌به‌ره‌ی رۆژئاوای‬ ‫ئه‌مه‌ریکاو ئه‌وروپا دژ به‌تیرۆر‪ .‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫تورکیا که به‌خواست‌و به‌ناچاریی تێوه‌گالوه‬ ‫رێ����گای تری نی����ه جگه له‌ئاش����تیی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێشتا به‌ده‌س����ت ترس‌و بێتوانایی‌و نه‌یارو‬ ‫رێگری����ی زۆره‌وه ده‌ناڵێنێ����ت‪ .‬بۆی����ه وه‌ک‬ ‫ئه‌کته‌رێک ناتوانێت ئ����ه‌وه‌ی ده‌خوازێت بۆ‬ ‫خ����ۆی فه‌راهه‌می بکات‪ ،‬به‌ب����ێ رێککه‌وتن‌و‬ ‫ڕازیکردنی هێزه‌کانی تر‪ .‬ئه‌كته‌ری به‌رامبه‌ر‬ ‫تورکیا ئێرانه‪.‬‬ ‫ئێران‌و کواڵنی ناوچه‌كه‪:‬‬ ‫ئێرانی����ه‌كان له‌ناوچه‌كه ب����ه‌دوای قواڵیی‬ ‫ستراتیژیی‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیی ئابوریی‌و دۆستدا‬ ‫ده‌گه‌ڕێ����ن‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌ڕابوردودا س����تراتیژی‬ ‫هه‌نارده‌كردنی شۆڕشیان هه‌بو‪ ،‬ئه‌وا ئه‌مڕۆ‬ ‫که‌مت����ر وه‌ک واڵتێکی ئایین����ی کارده‌كه‌ن‬

‫به‌ڵک����و زیاتر واڵتێکی پراگماتیی‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‪-‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یین‪ .‬به‌اڵم هێش����تا ده‌س����تبه‌‌رداری‬ ‫ئام����رازی ئاینی����ی‌و تایفی����ی نه‌ب����ون ب����ۆ‬ ‫فه‌راهه‌مکردن����ی ئامانجه‌كانیان‪ .‬له‌م ڕوه‌وه‬ ‫ئێ����ران‌و تورکی����ا له‌یه‌کده‌چن ب����ه‌وه‌ی دو‬ ‫واڵتی خاوه‌ن خیتاب����ی که‌لتوریی‌و ئاینیین‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا نه‌ت����ه‌وه‌ی پراگماتیکن‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی تورکیا ده‌خوازێ����ت ئێران‬ ‫ناخوازێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی ئێران ده‌خوازێت تورکیا‬ ‫ناخوازێ����ت‪ ،‬بۆیه ه����ه‌‌ردو واڵت له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫سنوری هاوبه‌ش����ی خۆیان نه‌یاری یه‌کترن‬ ‫به‌اڵم له‌س����ه‌ر س����نوری هاوبه‌ش����ی خۆیان‬ ‫دۆس����تن به‌وه‌ی نزیکایه‌تیی‌و بازرگانیی زۆر‬ ‫له‌نێوانیاندایه‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ب����ۆ ئێرانی����ه‌كان کاریگ����ه‌ره‬ ‫په‌یوه‌ندییان����ه له‌گ����ه‌ڵ ئه‌مه‌ری����کادا ب����ۆ‬ ‫رۆڵبینیی����ان له‌ناوچه‌كه‪ .‬په‌یوه‌ندیی ئه‌و دو‬ ‫واڵته له‌چه‌ند ئاس����تێکدایه‪ ،‬ئاستی چه‌كی‬ ‫ناوه‌كی‪ ،‬ئاستی عێراق‌و کوردستان‪ ،‬ئاستی‬ ‫که‌نداوی عه‌ره‌بیی‌و ملمالنێی دونیای شیعه‌و‬ ‫س����وننه‪ .‬ئایا ئه‌مه‌ریکاو ئێ����ران که رۆژانی‬ ‫داهاتو له‌مه‌س����قه‌ت کۆده‌بنه‌وه ده‌گه‌نه هیچ‬ ‫رێککه‌وتنێ����ک‪ .‬ئایا ئێ����ران‌و ئه‌مه‌ریکا ئه‌م‬ ‫کێش����انه به‌جیا مامه‌ڵ����ه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌که‌ن‬ ‫یان ئاڵووێ����ری پێوه‌ده‌که‌ن‪ .‬ده‌كرێت ئێران‬ ‫به‌وه‌س����تانی چه‌ك����ی ئه‌تۆمی����ی ڕازیبێت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ڕازیبونی ئه‌مه‌ریکا به‌بااڵده‌ستیی‬ ‫ئ����ه‌وه له‌عێ����راق‪ .‬دیاره ه����ه‌ردو میتۆده‌كه‬ ‫له‌ئ����ارادان‪ .‬ئێران ناخوازێ����ت که کارته‌كان‬ ‫جودابکرێن����ه‌وه‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌ری����کا ڕه‌نگه‌‬ ‫پێی باش بێت که هه‌ر کێش����ه‌یه‌ك به‌جودا‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکرێت‪ .‬لێره‌وه دێمه سه‌ر‬ ‫رۆڵی ئه‌مه‌ریکا له‌ناوچه‌كه‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریکاو رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی نوێ‬ ‫ئیداره‌ی بۆش رۆژهه‌اڵتێکی ناوه‌ڕاس����تی‬ ‫نوێی ده‌خواس����ت‪ ،‬به‌اڵم ئۆباما خواس����تی‬ ‫ئه‌وه‌ب����و که خۆی له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس����ت‬ ‫به‌دوربگرێت‪ .‬ه����ۆکاری ئ����ه‌م به‌دورگرتنه‬ ‫الوازب����ون‌و بێبایه‌خبون����ی ناوچه‌كه‌ی����ه بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ری����کا‪ .‬وه‌ك چاودێرێک����ی ئه‌مه‌ریک����ی‬ ‫ئاماژه‌ی پێدا‪ ،‬ئۆباما خۆی خه‌ڵکی هاوایه‪،‬‬ ‫بۆیه زیاتر س����ه‌ر به‌زه‌ری����ای هێمنه له‌وه‌ی‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ته‌وه نزیک بێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫میتافۆره له‌روی واقیعه‌وه پاڵپشت ده‌كرێت‬ ‫به‌وه‌ی که به‌های بازرگانیی ئه‌مه‌ریکا له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتان����ی رۆژهه‌اڵتی ئاس����یای دوردا خۆی‬ ‫له‌یه‌ک تریلیۆن تێده‌په‌ڕێنێت‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا ته‌نها چوارسه‌د بلیۆنه‪.‬‬ ‫بۆیه زیاتر به‌الی ئه‌مه‌ریکاوه گرنگه که بایه‌خ‬ ‫به‌چین‌و هیندو واڵتانی ت����ری ئه‌و ناوچه‌یه‬ ‫بدات له‌وه‌ی به‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئۆباما س����ه‌رکه‌وتو نه‌بو له‌وه‌ی که بتوانێت‬ ‫خۆی له‌ناوچه‌كه به‌دوربگرێت‪ .‬ئه‌و ماوه‌یه‌ی‬ ‫که خ����ۆی به‌دورگرت هه‌ندێ����ک یاریکه‌ری‬ ‫ناوچه‌یی هاتن����ه مه‌یدان‪ ،‬که ئه‌مڕۆ رۆڵیان‬ ‫له‌داکش����اندایه به‌تایبه‌ت����ی تورکی����ا‪ .‬ئه‌مه‬ ‫ڕاسته‌وخۆ کاریگه‌ریی هه‌بو له‌سه‌ر هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ .‬به‌جۆرێک له‌هه‌ندێ ناوه‌ند وه‌ها‬ ‫ده‌بینرا که چیدی ئه‌مه‌ریکا جارێکی تر به‌گوڕ‬ ‫ناگه‌ڕێت����ه‌وه‪ .‬ئه‌مه قه‌یران����ی خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی نێوده‌وڵه‌تیه ب����ه‌و‌ه‌ی که وه‌ها‬ ‫ببینرێت که گه‌ڕانه‌وه یان بازنه‌ی تیادا نیه‪.‬‬ ‫ئه‌م رۆژانه ژماره‌ی بۆردومانه‌كانی ئه‌مه‌ریکا‬ ‫گه‌ش����ته ‪ ٨٠٠‬لێدان‪ .‬له‌کاتێکدا ئه‌مه ته‌نها‬ ‫قۆناغی یه‌که‌می ئه‌م گه‌ڕانه‌وه‌یه‌یه‪ .‬پاڵنه‌ری‬ ‫ئه‌م گه‌ڕانه‌وه‌یه داعش����ه‪ .‬ئ����ه‌و هێزه‌ی که‬ ‫تێکده‌ری ته‌واوی سیسته‌مه پڕ له‌درزه‌كه‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاسته‪ .‬داود ئۆغلۆ له‌کتێبی‬ ‫قواڵیی س����تراتیژییدا ده‌ڵێ����ت‪ ،‬رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت وه‌ك دیوارێک����ه ک����ه به‌ردێکی‬ ‫لێده‌ربهێنیت هه‌م����وی به‌دوایدا ده‌ڕوخێت‪.‬‬ ‫داعش ئه‌و هێزه‌یه که رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شێنێت‌و به‌ها بۆ حکومه‌ت‪ ،‬سنور‪،‬‬ ‫پێکهاته‌ی ده‌وڵه‌تیی‪ ،‬ش����ێوازی رێکخستنی‬ ‫ناوچه‌كه ناهێڵێت‪.‬‬ ‫به‌غدا الیه‌نێکی تری‌ ئ����ه‌م په‌یوه‌ندیه‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌م����ڕۆ خیتاب����ی کوردیی له‌س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫سیاس����یه‌وه ب����ۆ س����ه‌ربه‌خۆیی ئابوری����ی‬ ‫ده‌گۆڕرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی رۆژانی پێشو چه‌ندینجار به‌رگوێمان‬ ‫که‌وت بریت����ی بو له‌خیتابی س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ئابوریی‪ .‬ئایا چ جۆره خوێندنه‌وه‌یه‌ک بۆ ئه‌م‬ ‫جه‌ختکردنه‌وه له‌سه‌ر سه‌ربه‌خۆیی ئابوریی‬ ‫بکه‌ینه‌وه له‌به‌رامبه‌ر سه‌ربه‌خۆیی سیاسی؟‬ ‫هه‌مومان ئاگادارین که چه‌ند مانگی پێش����و‬ ‫خیتابی سه‌ربه‌خۆیی سیاس����ی له‌ئارادابو‪،‬‬ ‫که ڕاس����ته‌و ڕاست س����ه‌ربه‌خۆیی ئابوریی‬ ‫به‌شێکبو لێی‪ ،‬یان س����ه‌ربه‌خۆیی ئابوریی‬ ‫وه‌ک بنه‌مای����ه‌ک ده‌بینرا بۆ س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫سیاس����یی‪ .‬ئێس����تا ئای����ا چی روی����دا‪ ،‬که‬ ‫خیتابه‌كه گ����ۆڕا‪ .‬ئایا گۆڕان����ی خیتابه‌كه‪،‬‬ ‫ته‌نه����ا گۆڕانه له‌خیتابدا‪ ،‬یان نه‌خێر گۆڕانه‬ ‫له‌ئامان����ج‌و س����تراتییژدا‪ .‬ده‌كرێت چه‌ندین‬ ‫خوێندن����ه‌وه بۆ ئ����ه‌م وه‌رچه‌رخانه بکرێت‪.‬‬ ‫یه‌که‌م‪ ،‬خیتابی سه‌ربه‌خۆیی سیاسیی بریتی‬ ‫بو له‌پرۆسه‌ی کۆتایی پێهێنانی عێراق‌و بون‬

‫ئه‌گه‌ر تورک نه‌گاته‬ ‫ئاشتیی له‌گه‌ڵ‬ ‫کورددا له‌ناو تورکیادا‬ ‫ئه‌وا سه‌قامگیریی‬ ‫تورکیا له‌سه‌نگی‬ ‫مه‌حه‌کدایه‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندیی له‌گه‌ڵ‬ ‫باشوردا په‌ره‌پێنه‌دا‬ ‫ئه‌وا له‌روی ئابوریی‌و‬ ‫وزه‌و ئاساییشه‌وه‬ ‫له‌قه‌یراندا ده‌بێت‬ ‫له‌ئه‌نجامدا‬ ‫تورکیای بێ هه‌رێم‬ ‫تورکیایه‌‌کی الوازتره‌و‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا زیاتر‬ ‫ملکه‌چی ئێران‌و‬ ‫روسیایه‬ ‫به‌س����ه‌روه‌ر‪ .‬ب����ه‌اڵم خیتابی س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ئابوریی یانی مان����ه‌وه له‌ناو کایه‌ی عێراقدا‬ ‫به‌اڵم به‌به‌ده‌ستهێنانی س����ه‌روه‌ریی زیاتر‪.‬‬ ‫لێره‌دا چه‌مکی س����ه‌روه‌ریی گرنگه‪ .‬چه‌مکی‬ ‫سه‌روه‌ریی‌و چۆنێتی حوکمداریی سه‌روه‌ریی‬ ‫گه‌وره‌ترین کێشه‌ی نێوان به‌غداو هه‌ولێره‪.‬‬ ‫کێشه‌ی سه‌روه‌ریی یانی چی؟ به‌کورتی یانی‬ ‫ئایا کێ خاوه‌نی زه‌وی‪ ،‬ئاسمان‪ ،‬سه‌رچاوه‪،‬‬ ‫هێزو په‌یوه‌ندیه به‌ده‌ره‌وه؟ هه‌رێم له‌قۆناغی‬ ‫ئێس����تایدا بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت له‌گه‌ش����ه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامبێت ئه‌وا پێویستی به‌خاوه‌ندارێتی‬ ‫س����ه‌روه‌ریه‪ ،‬یان هیچ نه‌بێت به‌ش����ێک یان‬ ‫به‌ش����داریی له‌س����ه‌روه‌ری‪ .‬ئه‌مه له‌هه‌ناوی‬ ‫سیس����ته‌می فیدڕاڵی����دا ده‌س����ته‌به‌رنابێت‪،‬‬ ‫چونکه فیدڕالی یانی به‌ش����کردنی حکومه‌ت‬ ‫نه‌ک س����ه‌روه‌ریی (سیاده)‪ .‬ڕه‌نگه ئه‌مه‌ش‬ ‫بێت هۆکاری ئه‌وه‌ی که سیاسیه کورده‌کان‬ ‫بانگ����ه‌وازی شکس����تی فیدڕاڵی����ی ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم لێکدانه‌وه‌ی ئ����ه‌وان ئه‌وه‌یه که گوایه‬ ‫فیدڕاڵی له‌ئارادا نیه‪ ،‬دیاره ئێمه له‌جێگای‬ ‫ت����ر‪ ،‬جه‌ختمان له‌س����ه‌ر سروش����تی هێزی‬ ‫فیدرالیزمی عێراق نه‌ك سروش����تی یاسایی‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی تر له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غدادا ئه‌وه‬ ‫هێزه سروش����تی فیدراڵیه‌كه دیاری ده‌کات‬ ‫نه‌ک یاس����ا‪ ،‬بۆی����ه سروش����تی فیدراڵیه‌كه‬ ‫هه‌میشه مۆله‌قه‌و ناجێگره‪ .‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا‬ ‫ئه‌گه‌ر فیدراڵی پڕاوپڕ جێبه‌جێ بکرێت ئه‌وا‬ ‫هێشتا خواستی هه‌‌رێم دابین ناکات چونکه‬ ‫هه‌رێم پێویس����تی به‌س����ه‌روه‌ریی یان به‌شه‬ ‫له‌س����ه‌روه‌رییدا‪ .‬ئه‌مه‌ش خۆی له‌پرینسیپی‬ ‫خاوه‌ندارێتیی بۆ نیش����تیماندا ده‌بینێته‌وه‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌‌ش����داریی له‌حکومکردنی نیشتماندا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی ئه‌مه دابین ده‌کات سه‌ربه‌خۆییه‬ ‫یان کۆنفیدڕاڵیی‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بگه‌ڕێین����ه‌وه س����ه‌ر دایله‌م����ا‬ ‫سه‌ره‌کیه‌که‌مان ئایا سه‌ربه‌خۆیی ئابوریی‌و‬ ‫س����ه‌ربه‌‌‌خۆیی سیاس����یی جی����اوازن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌ڵێی����ن نه‌خێ����ر‪ .‬چونک����ه س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ئابوریی یانی هه‌بونی س����ه‌روه‌ریی به‌س����ه‌ر‬ ‫س����امانی سروشتیی‪ ،‬به‌سه‌ر داهات‪ ،‬به‌سه‌ر‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ل ئه‌م سامانا‌نه‌دا‪ ،‬هه‌‌روه‌ها‬ ‫داڕش����تنی سیس����ته‌می ئابوری����ی جی����اواز‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬وه‌ك له‌جۆری گرێبه‌س����تی نه‌‌وتدا‬ ‫ده‌یبینین‪ .‬ب����ه‌م پێیه ئه‌وه س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫سیاس����یه‪ ،‬یان بونی بڕێک له‌سه‌روه‌ریه که‬ ‫ده‌بێته هۆکاریی سه‌ربه‌خۆیی ئابوریی‪ .‬بۆیه‬ ‫جیاکردنه‌وه ته‌نها له‌ئاستی خیتابدایه نه‌ك‬ ‫واقیع‪ .‬به‌مانایه‌كی تر سه‌ربه‌خۆیی ئابوریی‬ ‫ده‌بێته هۆی س����ه‌ربه‌خۆیی سیاس����یی‪ ،‬یان‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی ئابوریی به‌بێ س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫سیاسیی فه‌راهه‌م نابێت‪.‬‬ ‫مه‌حاڵێتیی په‌یوه‌ندی����ی له‌گه‌ڵ به‌غدادا‪،‬‬ ‫نزیکبون����ه‌وه له‌تورکی����او بون����ی ڕه‌هه‌ندی‬ ‫درێژخای����ه‌ن ب����ه‌اڵم پڕ له‌هه‌ڵب����ه‌زو دابه‌ز‪،‬‬ ‫خۆس����ه‌پاندنی ئێران‌و هاتنه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریکا‪،‬‬ ‫هه‌مو هه‌رێم که‌مه‌ندکێش ده‌كه‌ن به‌ئاراسته‌ی‬ ‫جیاوازدا‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫رێجیمێكی‌ ئه‌ڵمانی ‌ی‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی كێشت له‌هه‌فته‌یه‌كدا‬ ‫ژه‌می‌ به‌یانیان‪:‬‬ ‫شاره‌زایانی‌ بواری‌ پزیشكیی‌ له‌ئه‌ڵمانیا‬ ‫دو دانه‌ می���وه‌ی‌ كێ���وی‌‪ +‬دو هێلكه‌ ‌ی‬ ‫جۆره‌ رێجیمێكیان داناوه‌ كه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كێشێكی‌ زۆر له‌هه‌فته‌یه‌كدا‪ ،‬ك���واڵو‪ +‬پارچه‌یه‌ك نانی‌ توس���ت یاخود‬ ‫پس���پۆره‌كان ده‌ڵێ���ن زۆر پێویس���ته‌ ئه‌و پارچه‌یه‌كی‌ بچوك نانی‌ جۆ‪.‬‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ كێشیان زیاده‌ سااڵنه‌ سێ‌ جار‬ ‫ژه‌می‌ نیوه‌ڕۆ‪:‬‬ ‫ئه‌م رێجیمه‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببن به‌خاوه‌نی‌‬ ‫دو دانه‌ كێ���وی‌‪ +‬دو پارچه‌ مریش���كی‌‬ ‫كێشێكی‌ رێك‌و جوان‪.‬‬ ‫برژاو‪.‬‬

‫ژه‌می‌ ئێواره‌‪:‬‬ ‫دو دان���ه‌ كێ���وی‌‪ +‬قاپێك ش���له‌ به‌اڵم‬ ‫كه‌مچه‌وری���ی‌‌و كه‌مخوێ‌‌و ئه‌گه‌ر ش���له‌ی‌‬ ‫سه‌وزه‌ بێت ئه‌وه‌ باشتر‪.‬‬ ‫تێبین���ی‌‪ :‬ده‌بێ���ت رۆژی‌ دو لیت���ر ئاو‬ ‫بخۆیته‌وه‌‪ ،‬ده‌توانی‌ چا بخۆیت به‌اڵم به‌بێ‌‬ ‫ش���ه‌كر‪ ،‬رۆژانه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ‪ 20‬خوله‌ك به‌پێی‌‬ ‫رێبكه‌ی���ت ئه‌وه‌ باش���تره‌و س���ودی‌ زیاتر‬ ‫له‌رێجیمه‌كه‌ وه‌رده‌گریت‪.‬‬

‫ئاگاداری‌ ئه‌م بۆنان ‌ه بن‬ ‫توێ���ژه‌ره‌ به‌ریتانی���ه‌كان‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ب���ۆن (موعه‌ت���ه‌ر)‬ ‫ان���ه‌ی‌ ب���ۆ نه‌هێش���تی‌‬ ‫ئ���اره‌ق به‌كارده‌هێنرێ���ن‬ ‫ئه‌بن���ه‌ ه���ۆی‌ زیادكردنی‌‬ ‫ن���ه‌ك‬ ‫ئاره‌قكردن���ه‌وه‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌‪ .‬لێكۆڵینه‌وه‌كه‌‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئ���ه‌و‬ ‫بۆنانه‌ی‌ كه‌ به‌كارده‌هێنرێن‬ ‫بۆ بن ب���اڵ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ ئ���اره‌ق ئه‌بنه‌‬ ‫هۆی‌ له‌ناوبردن���ی‌ به‌كتریا‬ ‫سودبه‌خشه‌كان‌و كۆبونه‌وه‌‬ ‫به‌كتری���ای‌ زیانبه‌خش كه‌‬ ‫ه���ۆكاره‌ بۆ كۆبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆن���ی‌ ناخ���ۆش‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌و بۆنانه‌ ئه‌بن���ه‌ هۆی‌‬ ‫داخس���تنی‌ ئه‌و بۆرییانه‌ی‌‬

‫كه‌ ك���رداری‌ ئاره‌قكردنه‌وه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌ چونكه‌ ك���رداری‌‬ ‫ئاره‌قكردنه‌وه‌ زۆر پێویسته‌‬ ‫بۆ له‌ش‌و ئاڵوگۆڕكردنی‌ پله‌ی‌‬ ‫گه‌رمیی‌ له‌ش‌و رزگاركردنی‌‬ ‫له‌و كان���زا مه‌ترس���یدارانه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌ل���ه‌ش كۆئه‌بنه‌وه‌و‬ ‫زیان���ی‌ پێده‌گه‌یه‌نن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫شاره‌زایانی‌ بواره‌كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫هیچ پێویست به‌وه‌ نییه‌ ئه‌و‬ ‫بۆنان���ه‌ به‌كاربهێنن به‌ڵكو‬ ‫ده‌توان���ن له‌ب���ری‌ ئه‌وه‌ زو‬ ‫زو جله‌كان بگۆڕن‌و خۆتان‬ ‫بش���ۆن‌و موی‌ ئه‌و شوێنانه‌‬ ‫الب���ه‌رن‌و دوربكه‌ون���ه‌وه‌‬ ‫له‌خواردن���ی‌ بیب���ه‌رو ئه‌و‬ ‫خۆراكان���ه‌ی‌ كه‌ به‌هاراتیان‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫ئیبۆال‬

‫نه‌خۆش‪ :‬ئ���ه‌م نه‌خۆش���ییه‌ كه‌ی‌‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬مێ���ژوی‌ ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س���ااڵنی‌ حه‌فتاكان‌و‬ ‫به‌تایب���ه‌ت س���اڵی‌ ‪ 1976‬یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌كۆنگۆو نه‌یجیریاو خواروی‌ ئه‌فه‌ریقا‬ ‫دۆزراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چ���ۆن ده‌چێته‌ له‌ش���ی‌‬ ‫مرۆڤه‌وه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ڤایرۆسێكه‌وه‌ كه‌ ناوی‌‪ EVD‬له‌رێگه‌ی‌‬ ‫هه‌مو ش���له‌كانی‌ ل���ه‌ش وه‌ك خوێن‌و‬ ‫لی���ك‌و ده‌ردراوه‌كان���ی‌ كۆئه‌ندام���ی‌‬ ‫زاوزێوه‌ توش���ی‌ مرۆڤ ده‌بێت كاتێك‬ ‫خوێ���ن‌و ده‌ردراوه‌كانی‌ ئ���ه‌م ئاژه‌ڵه‌‬ ‫توش���بوانه‌ به‌ڤایرۆس (شه‌مش���ه‌مه‌‬ ‫كوێ���ره‌ی‌ میوه‌خ���ۆرو‪ ،‬مه‌یمون) به‌ر‬ ‫م���رۆڤ ده‌ك���ه‌ون‌و توش���ی‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌مرۆڤ���ه‌وه‌ بۆ یه‌كێكی‌ ترو‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ له‌ریێ‌ شله‌كانی‌ له‌شه‌وه‌‬ ‫ده‌گوێزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نیشانه‌كانی‌ چین؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬دوای‌ ‪ 21 – 2‬رۆژ دوای‌‬ ‫چونه‌ ژوره‌وه‌ی‌ ڤایرۆسه‌كه‌ بۆ له‌شی‌‬ ‫مرۆڤ ئه‌م نیشانانه‌ی‌ لێده‌رئه‌كه‌وێت‪:‬‬ ‫تای‌ زۆر‪ ،‬سه‌رئێشه‌‪ ،‬هه‌وكردنی‌ قوڕگ‪،‬‬ ‫ئ���ازاری‌ ماس���ولكه‌كان‌و جومگه‌كانی‌‬ ‫سنگ‪ ،‬رشانه‌وه‌و س���كچون‪ ،‬نه‌مانی‌‬ ‫ئیش���تیهای‌ خ���واردن‪ ،‬له‌كاركه‌وتنی‌‬

‫خوێنبه‌رب���ون‪،‬‬ ‫گورچیل���ه‌كان‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ په‌ڵه‌ی‌ سه‌ر پێست‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬چۆن نه‌خۆشییه‌كه‌ دیاری‌‬ ‫ده‌كرێت؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬كاتێ���ك نیش���انه‌كان‬ ‫له‌نه‌خۆشییه‌كه‌ ده‌ركه‌وت ئه‌گه‌ر چه‌ند‬ ‫نیشانه‌یه‌كی‌ كه‌میش بن‪ ،‬ئه‌وا خوێن‬ ‫یاخود لیكی‌ كه‌س���ه‌كه‌ ده‌نێررێت بۆ‬ ‫پش���كنین‪ ،‬ه���ه‌ر كاتێ���ك ده‌ركه‌وت‬ ‫نه‌خۆش���ه‌كه‌ هه‌ڵگری‌ ڤایرۆس���ه‌كه‌یه‌‬ ‫ئه‌وا ده‌بێت یه‌كس���ه‌ر جیابكرێته‌وه‌و‬ ‫له‌شوێنی‌ جیاواز دابنرێت‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬خۆپاراس���تن چ���ۆن‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬له‌ناوبردنی‌ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌ی‌‬ ‫كه‌ ل���ه‌و ناوچان���ه‌ ه��� ‌هن‌و هه‌ڵگری‌‬ ‫ڤایرۆس���ه‌كه‌ن كه‌ ئه‌مه‌ی���ان له‌الیه‌ن‬ ‫پزیش���كی‌ ڤێته‌رنه‌ریه‌وه‌ ده‌كرێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ش له‌بواری‌ پزیش���كیی‌‬ ‫كار ده‌كه‌ن پێویسته‌ زۆر به‌وریاییه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ خوێن‌و شله‌كانی‌ له‌ش‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌و‬ ‫شوێنانه‌و له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ توشی‌‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ ده‌بن‌و ته‌نها ده‌بێت‬ ‫س���تافێك س���ه‌ردانی‌ بكه‌ن كه‌ جلی‌‬ ‫تایبه‌تی���ان له‌به‌ربێ���ت چونك���ه‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ كوش���نده‌یه‌و زیات���ر له‌‬ ‫‪ 50‬بۆ ‪%90‬ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ توشی‌‬ ‫ڤایرۆسه‌كه‌ ده‌بن ده‌مرن‪.‬‬

‫ی ماڵه‌كه‌ت‬ ‫ئه‌م سێ‌ شوێنه‌ ‌‬ ‫ی میكرۆبن‬ ‫شوێن ‌‬

‫ی‬ ‫ی پزیشكی ‌‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫به‌پێی‌ پس���پۆران ‌‬ ‫ێ ش���وێن له‌ماڵه‌كه‌ت���دا ه���ه‌ن‬ ‫س��� ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌ی‌ میكرۆبن بۆی ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌چاوی ‌‬ ‫ده‌بێت به‌وردی���ی‌‌و به‌زۆری ‌‬ ‫پاك‌و خاوێنیی���ان بكرێت‌و ئاگادارییان‬ ‫بكرێت‪ .‬ئه‌و شوێنانه‌ش بریتین له‌‪:‬‬ ‫پشتیی‌‪:‬‬ ‫ی شه‌وان ‌ه سه‌ر ده‌نێیت ‌ه‬ ‫ئه‌و پشتییه‌ ‌‬ ‫ێ ساڵ‬ ‫ی نابێت له‌ساڵێكه‌و‌ه بۆ س ‌‬ ‫سه‌ر ‌‬ ‫زیاتر له‌ژێر سه‌ری‌ دابنێیت‪ ،‬واتا نابێت‬ ‫ێ ساڵ زیاتر بێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی له‌س ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬

‫ی مۆرانه‌و خۆڵ‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و شتان ‌ه به‌شۆردنیش ناڕۆن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی بالیفه‌كه‌ت له‌و‌ه زیاتر‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ئه‌وا زو له‌ناویبه‌ره‌‪.‬‬ ‫ی قاپ شۆردن‪:‬‬ ‫ئیسفنج ‌‬ ‫ی زۆر باشن‬ ‫ئه‌م ئیسفنجان ‌ه شوێنێك ‌‬ ‫ی میكرۆب‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت‬ ‫بۆ كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫زو زو بیانگۆڕیت‪ ،‬هه‌روه‌ها كاتێك قاپ‬ ‫شوش���تنه‌كه‌ت ته‌واوكرد ئیس���فنجه‌ك ‌ه‬ ‫پاك بش���ۆیت‌و بیگوشی‌و له‌وشكانیه‌ك‬ ‫ی ته‌ڕ هۆكار‌ه‬ ‫دایبنێیت چونك ‌ه ش���وێن ‌‬

‫ی میكرۆب‪.‬‬ ‫بۆ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی جنین‪:‬‬ ‫ته‌خت ‌ه ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌جنیت‬ ‫ی شت ‌‬ ‫ئه‌و ته‌خته‌یه‌ ‌‬ ‫پێویست ‌ه زۆر پاك بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌بێت‬ ‫ته‌خته‌ی‌ گۆش���ت‌و مریشك جیاوازبێت‬ ‫له‌گه‌ڵ هی س���ه‌وز‌ه جنین‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫له‌ماڵدا چه‌ن���د دانه‌یه‌كیان لێ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫باشترین جۆری‌ ئه‌و ته‌ختانه‌ش جۆر ‌‬ ‫داره‌كه‌یان��� ‌ه چونك ‌ه میك���رۆب كه‌متر‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ كۆئه‌بێت���ه‌و‌ه به‌پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی باخه‌كان‌و هی تر‪.‬‬ ‫جۆر ‌‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بیرەوەریەکانی‬ ‫پزیشکێکی ئاوارە‬ ‫‪٣‬‬ ‫پس���پۆرە بەریتانیەک���ە بەتوڕەییەوە‬ ‫هاتە ژورەوەو ئاگ���ری لێدەباری‌و دەیوت‬ ‫بۆچی ئەو نەخۆش���ەی کە رۆژی پێشتر‬ ‫لەنەخۆش���خانە چوبوە دەرەوە دەرمانی‬ ‫لەگەڵ خۆی نەبردب���و‪ .‬هەرچەندە ئەوو‬ ‫هاوپیشەکانی دەرمانەکانیان بۆ نەخۆشەکە‬ ‫نوس���یبو بەاڵم لەبەرئ���ەوەی هەڵەیەک‬ ‫لەدەرمانخانەی نەخۆش���خانەکە ڕویدابو‬ ‫نەخۆش���ەکە نەیتوانیبو دەرمانەکانی بۆ‬ ‫رۆژێک وەربگرێت‪ .‬نەخۆشەکە تەلەفونی‬ ‫بۆ پزیشکە پس���پۆرەکە کردبوو پێیوتبو‬ ‫کە ئەمە دەگەیەنێتە میدیاکان‌و لەس���ەر‬ ‫الپ���ەڕەی رۆژنام���ەکان باس���ی دەکات‪.‬‬ ‫پس���پۆرەکەش زۆر بەوە قەڵس‌و بێزارو‬ ‫هەراسانبوبوو نەیدەزانی چی بکات جگە‬ ‫لەتوڕەبون‪.‬‬ ‫هەم���ان رۆژ‪ ،‬رۆژنامەنوس���ێک‬ ‫لەکوردستانەوە نامەیەکی بۆ ناردو باسی‬ ‫ئەوەی دەک���رد کە نەخۆش���ێک بەهۆی‬ ‫نەبون���ی دەرزی دژە ژەه���رەوە گیان���ی‬ ‫لەدەس���تداوە بەاڵم وەزیری تەندروستی‬ ‫ئامادەنەبوە هاوکاریی رۆژنامەنوس���ەکە‬ ‫بکات‌و زانیاری���ی بداتێ بەبیانوی ئەوەی‬ ‫کە کێش���ەکە کۆن بوەو ماوەیەکی زۆری‬ ‫بەس���ەردا تێپەڕی���وە‪ .‬رۆژنامەنوس���ەکە‬ ‫بەالیەوە سەیربو کە وەزیری تەندروستی‬ ‫ئاوەها بەبێ باکیی باسی ژیانی کەسێک‬ ‫دەکات ک���ە بەهۆی نەبون���ی دەرمانەوە‬ ‫گیانی لەدەس���تداوە‪ .‬ه���اوکات وەزیری‬ ‫تەندروستی بەرۆژنامەنوسەکەی وتبو کە‬ ‫ئەوە لەهەمو دنیادا ڕودەدات‌و ش���تێکی‬ ‫ئاساییە!‬ ‫ئ���ەم دو ڕوداوە ب���ۆ ئ���ەو پڕب���ون‬ ‫لەکۆمەڵێ���ک ئام���اژەو وان���ەی گرنگ‪.‬‬ ‫بەدیوێکیدا ڕوداوەکە دەریخست کە ڕەنگە‬ ‫سیستمی تەندروستی کوردستان‌و ئەوەی‬ ‫بەریتانیا تەنها لەیەک ش���تدا هاوشێوەی‬ ‫یەکترب���ن ئەویش ترس‌و س���ڵکردنەوەو‬ ‫نامتمانەیە لەنێوان سیستمەکە لەالیەک‌و‬ ‫میدیاو رۆژنامەکان لەالیەکی ترەوە‪ .‬وەکو‬ ‫سیستمی تەندروس���تی بەریتانیا ئەوەی‬ ‫کوردستانیش ئامادە نیە بەئارەزوی خۆی‬ ‫دەرگاکانی ب���ۆ رۆژنامەو میدیاکان بخاتە‬ ‫سەر پش���ت‌و هەمو زانیاریی‌و ڕاستیەکان‬ ‫دەرب���ارەی کەموکورتیەکانی دەربخات‪.‬‬ ‫نەک سیستمی تەندروس���تی بەڵکو هیچ‬ ‫دەزگاو سیستمێکی گشتیی نیە کە بەبێ‬ ‫فش���اری دەرەکی ئامادەباش���یی ئەوەی‬ ‫تێدابێت ک���ە چاودێریی بکرێت‪ .‬تەنانەت‬ ‫میدیاش کە خەریکی چاودێریکردنە‪ ،‬پێی‬ ‫خۆش نی���ە کەس چاودێری���ی کارەکانی‬ ‫بکات‪ ،‬هەمانشتیش بۆ سیاسەت‌و دارایی‌و‬ ‫تەنان���ەت وەزرش‌و هونەریش ڕاس���تە‪.‬‬ ‫ئەوەی جیاوازە ئەوەیە ک���ە لەبەریتانیا‬ ‫کۆمەڵێک یاساو ڕێسا هەن کە سیستمەکە‬ ‫ناچار دەکه‌نهەمو زانیارییەک پێش���کەش‬ ‫بکات‌و ئەگەر هات���و هاواڵتی یا نەخۆش‬ ‫ڕەخنەیەکی هەبو لەس���ەر میدیاکان ئەوا‬ ‫زو بەزو سیستمەکە کاردانەوەی دەبێت‌و‬ ‫گۆڕانکاریی گونجاو دەهێنێتە کایەوە‪.‬‬ ‫ئەو جیاوازیی���ە گرنگەیە کە وا دەکات‬ ‫بەالی وەزیرێکی کوردەوە ئاس���ایی بێت‬ ‫کە هاواڵتیەک بەهۆی نەبونی دەرمانەوە‬ ‫گیان لەدەستبدات بەاڵم بەالی پسپۆرێکی‬ ‫بەریتانی کارەسات بێت کە نەخۆشێک بۆ‬ ‫تاقە رۆژێکیش دەرمانەکانی دوابکەوێت‪.‬‬ ‫وەزیرەک���ە دەزانێت کە ئەگەر هاواڵتیەک‬ ‫بەه���ۆی نەبون���ی دەرمان���ەوە گیانیش‬ ‫لەدەس���تبدات ئ���ەوا ب���ەالی زۆرەوە بۆ‬ ‫چەند رۆژێک لەمیدیاکاندا قسەی لەسەر‬ ‫دەکەن‌و ئیتر دوای ئەوە لەبیر دەکرێت‪.‬‬ ‫وەزیرەکە زۆرباش دەزانێت کە خەڵکانێک‬ ‫هەن بەناوی قەزاو ق���ەدەرەوە مردنەکە‬ ‫دیزه‌بەدەرخۆنە دەک���ەن‌و ئەویش لەڕێی‬ ‫دروس���تکردنی لیژنەیەک���ی کارتۆنیەوە‬ ‫تاوانبارەکان بێ تاوان‌و قوربانیەکە تاوانبار‬ ‫دەردەخات‌و لەم نێوانەدا کارەس���اتێکی‬ ‫گەورەتر ڕودەدات ک���ە ئەمەیان لەبیری‬ ‫خەڵک‌و خاوەنی قوربانییەکە دەباتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم پس���پۆرە به‌ریتانیەک���ە باش‬ ‫دەزانێ���ت ک���ە ئەگ���ەر هات���و چیرۆکی‬ ‫دواکەوتن���ی وەرگرتن���ی دەرمانەک���ە بۆ‬ ‫تاق���ە رۆژێکیش بکەوێتە س���ەر الپەڕەی‬ ‫میدیاکان ئەوە پەرلەمانتارو بەڕێوەبەری‬ ‫بەش‌و بەڕێوەبەری نەخۆشخانەو تەنانەت‬ ‫ڕەنگە وەزیرش نامێنێت کە نەیەنە سەر‬ ‫خەت‌و لێکۆڵینەوە ل���ەو بابەتە نەکەن‌و‬ ‫دەره‌نجام���ی باش���ی ب���ۆ پس���پۆرەکەو‬ ‫بەش���ەکەی ل���ێ ناکەوێت���ەوە‪ .‬ب���ەاڵم‬ ‫ئەوان���ە هیچیان بەقەدەر س���ەالمەتیی‌و‬ ‫تەندروستیی‌و خۆشگوزەرانیی نەخۆشەکە‬ ‫گرنگ نین‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫ئاکاری پیشەیی مامۆستا لەمەترسیدایە‬

‫"به‌شێک له‌مامۆستایان بازرگانی به‌پیشه‌که‌و ‌ه ده‌که‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫ھەندێک لەمامۆستایان پیشەی‬ ‫مامۆستایی دەقۆزنەوە بۆ مەبەستی‬ ‫بازرگانیی‌و لەژێر ئەو ناوەدا بەچەند‬ ‫شێوەیەک سەرقاڵن بۆ دەسکەوتی‬ ‫مادیی خۆیان‌و مامۆستایەکیش ئاماژە‬ ‫بەمەترسییەکانی ئەو جۆرە کارانە‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫هه‌م����و پیش����ه‌یه‌ک جگ����ه‌ ل����ه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌ی داهات‌و بژێوی دابین ده‌کات‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکاتیش����دا ‌مۆڕاڵ‌و ئ����اکاری خۆی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬دانانی یاس����ا هه‌وڵێکه‌ بۆ ڕێگرتن‌و‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ی الدانی مۆڕاڵیی پیش����ه‌کان‬ ‫له‌الی����ه‌ن خاوه‌نه‌کانیانه‌وه‪ ،‬به‌اڵم یاس����ا‬ ‫هه‌مو کات ناتوانێت ئ����ه‌م ئه‌رکه‌ی خۆی‬ ‫به‌پله‌ی که‌ماڵ جێبه‌جێ بکات‪ ،‬هه‌میش����ه‌‬ ‫بۆش����اییه‌ک له‌یاس����ادا دروس����ت ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وکاتیش ئاکارو ره‌وش����تی ئینسان ڕۆڵ‬ ‫ده‌بینێت‪.‬‬ ‫پیش����ەی مامۆس����تایی یەک لەو پیشە‬ ‫ھەس����تیارو گرنگانەی����ە ک����ە کۆمەڵێ����ک‬ ‫پرەنس����یپ‌و ئ����اکاری تایب����ەت بەخۆی‬ ‫ھەی����ەو الدان لەوانە‪ ،‬رەنگ����ە ببێتە ھۆی‬ ‫خراپ پەروەردەکردنی نەوەیەک‌و دواجار‬ ‫زۆری����ش زەحمەت دەبێ����ت نەوەیەک کە‬ ‫لەقوتابخانەکاندا بەش����ێوەیەکی راس����ت‬ ‫پەروەردە نەکرێت‪ ،‬بھێنرێتەوە سەر رێگا‬ ‫دروستەکە‪.‬‬ ‫دیواری یه‌کێک له‌خوێندنگاکان که‌ چه‌ند پۆسته‌رێکی ریکالمی سه‌نته‌ره‌کانی به‌هێزکردن (تقویة)ی پێدا هه‌ڵواسراوه‌‬ ‫لەئێس����تادا بەش����ێک لەمامۆس����تایان‪،‬‬ ‫پیش����ەی مامۆس����تایی وەک ھەلێ����ک بۆ بەاڵم بەش����ێوەیکی کۆمەڵیی‌و رێکخراوتر‪ .‬به‌پیش����ه‌که‌یانه‌وه‌‪ ،‬مامۆس����تا پێویسته‌ دەڵێت "یه‌کێک له‌شته‌ گرنگه‌کان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫که‌ نابێت داوا له‌خوێندکار بکرێت شته‌کان‬ ‫دەوڵەمەندبون‌و کۆکردنەوەی پارە دەبینن‪ ،‬رێگەیەک����ی دیکە دانان����ی مەلزەمەیە بۆ مه‌بده‌ئیترین که‌س بێت"‪.‬‬ ‫لەب����ارەی وان����ەی تایبەت����ەوە کە ئەو له‌به‌ر بکات‌و وه‌ک توتی بیڵێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ئەوان پتر پ����ەرە بەالیەنە بازرگانییەکەی وان����ەکان‪ ،‬مامۆس����تایان ئ����ەو مەلزەمانە‬ ‫پیش����ەکە دەدەن وەک لەالیەنە زانستیی‌و دەخه‌نە بازاڕەوە یاخود بەخوێندکارەکانی دیاردەی����ە رۆژ ب����ەرۆژ پەرەدەس����ێنێت‌و خوێندکارێک په‌روه‌رده‌ بکه‌ین که‌ بتوانێت‬ ‫مامۆستایان لەھەوڵی کۆکردنەوەی زۆترین بیربکاته‌وه‌و به‌ڕێگای خۆی شیکار بکات‪.‬‬ ‫خۆیانی دەفرۆشنەوە‪.‬‬ ‫پەروەردەییەکەی‪.‬‬ ‫مامۆس����تا دیاری عه‌بدولقادر‪ ،‬مامۆستا قوتابی����دان لەخۆی����ان‪ ،‬ئەو مامۆس����تایە بێگوم����ان وان����ه‌ی تایب����ه‌ت پێچه‌وانه‌ی‬ ‫مامۆس����تایان دەتوانن جگە لەموچەی‬ ‫فەرمیی خۆیان‪ ،‬بەچەند شێوەیەکی دیکەو لەیەکێ����ک لەخوێندگاکانی کوردس����تان‪ ،‬دەڵێت "وان����ه‌ی تایبه‌ت له‌دوالیه‌نه‌وه‌ زۆر ده‌قاوده‌ق����ی ئه‌مانه‌ی����ه‌‪ .‬وان����ه‌ی تایبه‌ت‬ ‫ب����ەھۆی پیش����ەکەیانەوەو لەژێ����ر تایتڵی الریی لەوە نییە کە ھەندێک لەمامۆستایان مه‌ترس����یداره‌‪ .‬یه‌که‌میان نایه‌کسانییه‌کی ئه‌وه‌یه‌ که‌ تۆ مامۆس����تایه‌کی به‌ئه‌زمون‬ ‫"مامۆستا"‪ ،‬قازانجی مادیی بکەن‪ ،‬لەوانە‪ :‬پیش����ەکەیان وەک بازرگانی����ی لێکردوە‪ ،‬زۆر گه‌وره‌ی تێدای����ه‌‪ ،‬چونکه‌ کۆمه‌ڵگای ده‌گریت‪ ،‬ئه‌زمونه‌که‌ش����ی ب����ۆ ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫وتنەوەی وانەی تایب����ەت بەخوێندکاران‪ ،‬ئ����ەو دەڵێ����ت "پیش����ه‌ی مامۆس����تایی ئێم����ه‌ چین����ی ه����ه‌ژاری زۆری تێدای����ه‌و ک����ه‌ وانه‌ک����ه‌ت تێبگه‌یه‌ن����ێ‪ .‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫ک����ە ئەم����ە دیاردەیەک����ی زۆر بەرباڵوەو تایبه‌تمه‌ندی����ی خ����ۆی هه‌یه‌‪ ،‬مامۆس����تا ناتوانن ئه‌و پاره‌ زۆرە بده‌نه‌ مامۆس����تای مامۆس����تایانه‌ی وانه‌ی تایبه‌ت ده‌ڵێنه‌وه‌‬ ‫ھەندێک لەمامۆس����تایان سودێکی مادیی له‌گه‌ڵ نه‌وه‌ی داهات����ودا مامه‌ڵه‌ ده‌کات‪ .‬تایب����ه‌ت‪ ،‬گه‌رچی پێویستیش����یان بێت‪ .‬هه‌وڵ����ده‌ده‌ن له‌مانگێک����دا مه‌نهه‌جه‌ک����ه‌‬ ‫ئێج����گار زۆری لێدەبینن‪ .‬ھەروەھا دانانی یه‌کێک له‌گرنگترین ش����ته‌کانی مامۆس����تا دوه‌می����ان‪ ،‬به‌ته‌واوه‌ت����ی وان����ه‌ی تایبه‌ت ته‌واوبکه‌ن له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی فریای زۆرترین‬ ‫سەنتەرەکان بۆ وتنەوەی خولی بەھێزکردن ش����ێوازی په‌روه‌رده‌کردن����ه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ پێچه‌وانه‌ی سیستمی نوێی خوێندن‌و ئه‌و خوێندکار بکه‌ون‪ .‬ئه‌م����ه‌ فێرکردن نییه‌‪،‬‬ ‫(تقویه‌)‪ ،‬ئەمه‌شیان جۆرێکە لەوتنەوەی له‌پێش هه‌موانه‌وه‌ مامۆستایان پێشه‌نگبن گۆڕانکارییانه‌یه‌ که‌ ئێم����ه‌ ده‌ڵێن ده‌بێت به‌ڵکو شێوازێکی تایبه‌تی ده‌رخکردنه"‌‪.‬‬ ‫بۆ چارەسەرکردنی ئەو خوێندکارانەشی‬ ‫وانەی تایبەت لەدەرەوەی خوێندنگاکان‪ ،‬ل����ه‌وه‌ی بازرگانی����ی‌و گه‌نده‌ڵی����ی نه‌که‌ن له‌سیس����تمی خوێندندا بکرێت"‪ .‬ھەروەھا‬

‫ئێستا به‌شێک‬ ‫له‌مامۆستایان‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫بۆ بون‬ ‫به‌سه‌رپه‌رشتیار‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ نا که‌‬ ‫خزمه‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی وانه‌ی‬ ‫تایبه‌تی زیاتریان‬ ‫ده‌ستبکه‌وێت‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫کە ناتوانن س����ود لەوانەی مامۆس����تاکەی‬ ‫خۆی وەربگرێت ئەو مامۆس����تایە ئاماژە‬ ‫بەئەزمونی چەند واڵتێک����ی دیکە دەکات‬ ‫کە دەتوانرێت لێرەش سودی لێوەبگیرێت‬ ‫ئەوی����ش یاری����ده‌ده‌ر‌ی مامۆس����تایە‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ مامۆس����تایه‌کی بیرکاری پۆلی ‪11‬‬ ‫یاری����ده‌ده‌ری هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر ته‌له‌به‌کان‬ ‫له‌وانه‌که‌ تێنه‌گه‌یش����تن ئ����ه‌و یاریده‌رده‌‬ ‫یارمه‌تی ته‌له‌به‌کان ده‌د‌هن‌و به‌ش����ێوازی‬ ‫جیا بۆیان شه‌رح ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئەو مامۆس����تایە لەب����ارەی پەیوەندیی‬ ‫سەرپەرش����تیاران‌و وانەی تایبەت شتێکی‬ ‫نوێ باس دەکات‌و دەڵێت "ئێستا به‌شێک‬ ‫له‌مامۆس����تایان هه‌وڵ����ده‌ده‌ن ب����ۆ ب����ون‬ ‫به‌سه‌رپه‌رشتیار‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ نا که‌ خزمه‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ بکه‌ن‪ ،‬به‌ڵکو له‌به‌رئه‌وه‌ی وانه‌ی‬

‫تایبه‌تی زیاتریان ده‌ستبکه‌وێت‌ به‌وپێیه‌ی‬ ‫وابیرده‌که‌ن����ه‌وه‌ که‌ ئه‌وه‌ی مامۆس����تای‬ ‫چاکبێت ده‌بێته‌ موشریف"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەو سەنتەری بەھێزکردنانەوە‪،‬‬ ‫ئەو مامۆس����تایە دەڵێ����ت "ته‌قویه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫ش����تێکی خراپ نه‌بێت به‌اڵم ئەگەر نه‌بێته‌‬ ‫بازرگانیی کردن"‪.‬‬ ‫لەگەڵ ھەمو ئەوانەشدا مامۆستا دیاری‬ ‫بڕوای وای����ە کە دەبێت الیەن����ی ئابوریی‬ ‫مامۆس����تا باش بکرێت‌ "مامۆستا کێشه‌ی‬ ‫مادی����ی هه‌یه‌‪ ،‬زۆربه‌ی توێژەکان ئیش����ی‬ ‫دیکه‌ی هه‌ی����ه‪ ،‬ته‌نها مامۆس����تا نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاس����تی بژێوی مامۆس����تا خراپ����ه‌‪ .‬بۆیە‬ ‫پێویستە الیەنی ئابوریی مامۆستا لەڕوی‬ ‫موچەو الیەنەکانی دیک����ەوە بەرەو پێش‬ ‫ببرێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )451‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/11/4‬‬

‫دیو ‌ی دوه‌م ‌ی ژن ‌ه سیاسییه‌كان‬

‫‪17‬‬

‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه چاالكیی ‌ه سیاسییه‌كانیان‬ ‫ی ژن ‌ه سیاسییه‌كان سكااڵ ‌‬ ‫ی له‌ده‌ره‌و‌ه به‌ره‌و ماڵه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌؟ زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫ێ ئه‌م سفره‌ی ‌ه بڕازێنێته‌و‌ه كاتێك ژنێك ‌‬ ‫ی ئاماده‌كراودا بڕۆن ‌ه ماڵه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت ك ‌‬ ‫ی پیاوان به‌سه‌ر سفر‌ه ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی به‌شێك له‌ژن ‌ه سیاسییه‌كان ئاشكراده‌كات له‌م راپۆرت ‌ه لێكدراوه‌دا‪.‬‬ ‫ی ئه‌و دیو په‌رد‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌رك ‌ه خێزانیه‌كانیان بن‪ .‬ئاوێن ‌ه ژیان ‌‬ ‫ی خۆیانه‌وه‌و ناتوانن ده‌ستبه‌ردار ‌‬ ‫زێده‌بارییه‌ك ‌ه به‌سه‌ر ئه‌رك ‌ه بنه‌ڕه‌تیه‌ك ‌ه ‌‬

‫ئه‌نگێال مێركڵ‪:‬‬ ‫تاخواردن بۆ خۆم‌و مێرده‌كه‌م‬ ‫ئاماده‌نه‌كه‌م‪ ،‬ناچم ‌ه ده‌ره‌وه‬

‫نه‌رمین عوسامن‪:‬‬ ‫ی به‌یانیان‬ ‫زۆرب ‌ه ‌‬ ‫خۆم ئوتوده‌كه‌م‬

‫ی‬ ‫ی زۆربه‌ ‌‬ ‫شوێنی‌ نیشته‌جێبون ‌‬ ‫به‌رپرسه‌كانی‌ كوردله‌ڕوی‌ ئه‌منیه‌و‌ه‬ ‫زۆر توندوتۆڵكراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی ماڵه‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫ی كۆاڵن ‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫هه‌ست به‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ هاتوچۆكردن‬ ‫به‌و شوێنه‌دا ئاسایی‌ نیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌میش ‌ه چاوی‌ پاسه‌وانه‌كان به‌دوا ‌‬ ‫رێبوارو نه‌ناسراوه‌كانه‌و‌هن‌و چاوه‌ڕوانن‬ ‫ی‬ ‫خۆتیان پێبناسێنیت‪ .‬له‌ماڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌مشێوه‌یه‌دا‌و له‌یه‌كێك له‌گه‌ڕه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ سلێمانی‌‪ ،‬خانمێك ‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌ناوی‌ نه‌رمین عوسمان‪.‬‬ ‫ی ماڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی ن���اوه‌و‌ه ‌‬ ‫كاتێك له‌ده‌رگا ‌‬ ‫ی‬ ‫نزیكبوینه‌وه‌‪ ،‬نه‌رمین عوس���مان خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشوازیلێكردین‪ ،‬جلوبه‌رگی ره‌سمی ‌‬ ‫ی س���ه‌فه‌رێك‬ ‫پۆش���یبوو چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���و‪ .‬نه‌رمی���ن عوس���مان‪ ،‬ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتیمانی ‌‬ ‫ی یه‌كێتی ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژینگ ‌ه ‌‬ ‫كوردستانه‌‌و پێش���تر وه‌زیر ‌‬ ‫عێراق بوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ش���وێن ‌‬ ‫ئێم ‌ه هێش���تا به‌ته‌واوی ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆمان جێگیرنه‌بوبوین‪ ،‬نه‌رمین بانگ ‌‬ ‫ی كرد‪" :‬س���ینیتا"‪ ،‬بۆ‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫له‌ناوێك��� ‌‬ ‫ی كه‌مێك ئاومان ب���ۆ بهێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫سینیتا ده‌موده‌ست به‌دو په‌رداخ ئاوه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كرد به‌ژوردا‪ .‬ئ���ه‌و كیژۆڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی به‌ڕه‌گه‌ز نیپاڵیه‌و‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪‌ 21‬‬ ‫ی نه‌رمین‪-‬‬ ‫وه‌ك خزمه‌تكارێك له‌ماڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫دا كارده‌كات‪.‬‬ ‫ی ‪1950‬‬ ‫نه‌رمین عوس���مان‪ ،‬ك ‌ه ساڵ ‌‬ ‫له‌كۆی ‌ه له‌دایكبوه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه هه‌وڵده‌دات‬ ‫له‌سیماو جلوبه‌رگه‌كانیدا له‌و‌ه گه‌نجتر‬

‫ی به‌رده‌وام ‌ه وه‌ك راوێژكار‬ ‫ی ‪ 9‬ساڵ ‌‬ ‫ئه‌نگێال مێركڵ‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 60‬ساڵ‪ ،‬ك ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ناوبانگ خزمه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمانیا‌و سیاسییه‌ك ‌‬ ‫(سه‌رۆك وه‌زیران) ‌‬ ‫ی ئه‌وروپا‪ ،‬ئه‌و یه‌كه‌مین‬ ‫ی سه‌ركرد‌ه بااڵكان ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ژه‌مێك‬ ‫ی به‌ئاماده‌كردن ‌‬ ‫ی پاش هه‌ستان له‌خه‌و‪ ،‬سه‌رقاڵبونیه‌ت ‌‬ ‫ی به‌یانیان ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫خواردن بۆ خۆی‌‌و مێرده‌ك ‌هی‌ (جۆكیم سۆیه‌ر)‪ .‬هه‌تا دڵنیاش نه‌بێت ك ‌ه‬ ‫ی له‌چێشتخانه‌كه‌دا ئاماده‌كردوه‌‪ ،‬ماڵه‌و‌ه جێناهێڵێت‪.‬‬ ‫ی باش ‌‬ ‫ژه‌مێك ‌‬

‫ده‌ربكه‌وێت ك ‌ه هه‌یه‌‪ .‬چه‌ند س���اڵێك‬ ‫ی‬ ‫ی (دارۆ ‌‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێخ نوری‌) بۆ دواینج���ار ماڵئاوای ‌‬ ‫ی كرد‬ ‫له‌نه‌رمین‌و دو كوڕو تاك ‌ه كچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌ئێس���تاداهه‌مو منداڵه‌كان ژیان ‌‬ ‫هاوسه‌رییان پێكهێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه سیاسیی ‌ه باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ك ‌ه ل���ه‌ده‌وام ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪" ،‬كه‌مێك‬ ‫كات���م ته‌رخانده‌كه‌م ب���ۆ نانخواردن‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ی���ان‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫پش���ودان‪ ،‬ئی���د ‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌م هه‌ی��� ‌ه یاخ���ود ده‌چم بۆ‬ ‫هه‌ندێك بۆنه‌‌و ئێوارانیش ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه‬ ‫ی له‌رۆژێكدا‬ ‫بۆ ماڵ���ه‌وه‌‪ ،‬وات ‌ه به‌تێكڕای ‌‬ ‫‪ 5‬كاتژمێ���ر ته‌رخانده‌كه‌م بۆ كاروبار‌ه‬ ‫ی پش���وش‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان���م‌و رۆژان��� ‌‬ ‫ی كات له‌ماڵه‌و‌ه به‌سه‌رده‌به‌م"‪.‬‬ ‫زۆرین ‌ه ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا نه‌رمین له‌ماڵێكدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ی پێكه‌و‌ه ده‌ژین‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌كوڕه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬وه‌ك ژنێك ‌‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی ماڵ���ه‌و‌ه جێبه‌جێده‌كات‌و كار‌ه‬ ‫ئه‌رك ‌‬

‫ی‬ ‫ی دورینه‌خستوه‌ته‌و‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫سیاسییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌ماڵ���ه‌و‌ه وه‌ك دایكێ���ك‌و هه‌م وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ژنێك مامه‌ڵه‌بكات‪" ،‬له‌گه‌ڵ هاوسه‌ر ‌‬ ‫ی یه‌كترده‌كه‌ی���ن‬ ‫كوڕه‌كه‌مهاوكاری��� ‌‬ ‫ی ناو ماڵ‪،‬‬ ‫ی كاروباره‌كان ‌‬ ‫له‌راپه‌ڕاندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك چێش���تلێنان‌و پێش���وازیكردن ‌‬ ‫ی سینیتا وه‌ك‬ ‫خه‌ڵك"‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌له‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاكوخاوێنی ‌‬ ‫خزمه‌تكارێ���ك هاوكاری ‌‬ ‫ناو ماڵه‌ك ‌ه ده‌كات‪.‬‬ ‫ی نه‌رمین‪ ،‬س���ینیتا هه‌س���ت‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫به‌ئاسوده‌ییده‌كات‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا دان‬ ‫ی بۆ‬ ‫به‌وه‌دا ده‌نێت ك ‌ه ئه‌و كچ ‌ه "بارگرانی ‌‬ ‫دروستبوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ك ‌ه دێمه‌و‌ه بۆ ماڵه‌و‌ه‬ ‫ی پێداده‌ك ‌هم‌و پێیده‌ڵێم تۆ‬ ‫باوه‌ش���ێك ‌‬ ‫دانیش ‌ه من قاپه‌كان ده‌شۆم"‪.‬‬ ‫ی ناوم���اڵ ك��� ‌ه زۆر‬ ‫تاك���ه‌ ئیش���ێك ‌‬ ‫ی نه‌رمی���ن‬ ‫دوباره‌ده‌بێت���ه‌و‌ه له‌ژیان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جلوبه‌رگه‌كان ‌‬ ‫عوسماندا‪ ،‬ئوتوكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كات ئه‌گه‌ر ش���ت ‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‪" ،‬زۆرب ‌ه ‌‬ ‫بچ���وك هه‌بێت خ���ۆم یان ئ���ه‌و كچ ‌ه‬

‫ی به‌یانیان‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ئوتو ‌‬ ‫خۆم شتێك ئوتوده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی نه‌رمین عوسمان ئه‌گه‌ر‬ ‫خانه‌واده‌ك ‌ه ‌‬ ‫بڕیاربێت كه‌س���وكار یاخود كه‌س���ێك‬ ‫بانگهێش���ت بكات بۆ ژه‌مه‌خواردنێك‪،‬‬ ‫ی كوڕه‌ك���ه‌م‬ ‫ئ���ه‌وا "خ���ۆم‌و خێزان��� ‌‬ ‫خواردنه‌ك��� ‌ه ئاماده‌ده‌كه‌ی���ن"‪،‬وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێت‪ ،‬شاره‌زاییه‌كی‌باش ‌‬ ‫خۆیش��� ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌خواردن دروستكردندا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و له‌راب���ردوداو ئ���ه‌و كات��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌ژیاندا مابو‪ ،‬زۆرجار‬ ‫هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی تێكه‌ڵ‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌و ماڵه‌و‌ه ‌‬ ‫كاروباره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كردو‌ه تا رۆژێك یه‌كێك له‌منداڵه‌كان ‌‬ ‫ی لێده‌كات‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م شێو‌ه ژیان ‌ه گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ل���ه‌و رۆژه‌و‌ه بڕیارمدا كاتێك ‌‬ ‫"ئی���د ‌‬ ‫زیات���ر ته‌رخانبكه‌م ب���ۆ منداڵه‌كانم"‪.‬‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی ناوماڵ��� ‌‬ ‫ی ژیان��� ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی له‌راب���ردودا‪ ،‬نه‌رمی���ن‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬خۆ ژن‌و مێرد هه‌مو رۆژێكیان‬ ‫ی نیه‌"‪.‬‬ ‫ی هه‌نگوینی ‌‬ ‫هه‌ر مانگ ‌‬

‫مێ���ركڵ نه‌ك ته‌نه���ا ئه‌م��� ‌ه وه‌ك نهێنیه‌ك س���ه‌یرناكات‪ ،‬به‌ڵكو ش���انازیی‬ ‫ی‬ ‫پێوه‌ده‌كات‌و ته‌نانه‌ت له‌كۆبونه‌و‌ه ره‌سمیه‌كانیشدا له‌گه‌ڵ سه‌رۆك‌و سه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كات‌و هانیان���ده‌دات خۆیان خواردن بۆ خۆیان‬ ‫ی دیكه‌دا باس��� ‌‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫بااڵ ‌‬ ‫ی ‪ ،2011‬مێركڵ‬ ‫سازبكه‌ن‪ .‬له‌یه‌كێك له‌سه‌ردانه‌كانیدا بۆ واڵتی‌ نایجیریا له‌هاوین ‌‬ ‫ی نیوه‌ڕۆدا‬ ‫ی خوان ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵته‌و له‌كات��� ‌‬ ‫ی ده‌كه‌وێت به‌جۆناس���ان‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫چاو ‌‬ ‫لێیده‌پرس���ێ‌‪ :‬خۆت خواردن س���ازده‌كه‌یت؟ ئه‌م پرس���یاره‌ جۆناسان دێنێت ‌ه‬ ‫ی رونده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی سه‌رسوڕمان ده‌بێت كاتێك مێركڵ بۆ ‌‬ ‫پێكه‌نین‌و توش��� ‌‬ ‫ی ئاماده‌ده‌كات‪.‬‬ ‫ی هاوسه‌ره‌كه‌ش ‌‬ ‫ی نه‌ك ته‌نیا خۆی‌‪ ،‬به‌ڵكو ه ‌‬ ‫خواردن ‌‬

‫سه‌بریی ‌ه غه‌فار‪ :‬هه‌ر خۆم خواردن بۆ میوانه‌كان ئاماده‌ده‌كه‌م‬ ‫ی نه‌هات ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌و هه‌تا خۆ ‌‬ ‫باڵه‌كۆنه‌كه‌‪ ،‬بۆئێم ‌ه رون نه‌بو ك ‌ه له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ون ‌ه ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ریز‌ه خانو‌ه ‌‬ ‫ی سلێمانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫تازه‌دروستكراو ‌‬ ‫ی سه‌بریی ‌ه غه‌فار‬ ‫كامیان ماڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌مین‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ی كوردستانه‌‪،‬‬ ‫ی ئیسالمی ‌‬ ‫یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ چونه‌ژوره‌وه‌ش ته‌نها خۆ ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫پێشوازییكردین‌و به‌ده‌نگێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كاوه‌خۆ‪ ،‬نه‌كا منداڵ ‌ه شیره‌خۆره‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌خه‌و هه‌ڵبستێت‪ ،‬كه‌وت ‌ه گفتوگۆ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌بریی ‌ه غه‌فار ك��� ‌ه په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی كوردستان بو‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫خول ‌‬ ‫ی ‪ 1968‬له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌دایكبوه‌‌و‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی ‪ 2‬ك���وڕ (گه‌وره‌كه‌یان‬ ‫ئێس���تاخاوه‌ن ‌‬ ‫ی ‪‌21‬و بچوكه‌كه‌یان ‪ 18‬س���اڵه‌)‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫و ‪ 2‬كچ��� ‌ه (یه‌كێكی���ان ‪ 11‬س���اڵ‌و‬ ‫ئه‌ویدیكه‌شیان ته‌نیا ‪ 3‬مانگ‌و نیوه‌)‪.‬‬ ‫ی خ���واردن‌و خواردنه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و خ���ۆ ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی میوانه‌كان ‌‬ ‫پێشكه‌ش ‌‬ ‫ی به‌وه‌ی ‌ه ك��� ‌ه نابێت‬ ‫ی ت���ه‌واو ‌‬ ‫ب���ڕوا ‌‬ ‫ی له‌ده‌ره‌و‌ه كاربكات ‌ه‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫كاروبار ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌‌و‬ ‫ی ژینگ ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ر تێكدان ‌‬

‫كوێستان محه‌مه‌د‪:‬‬

‫هه‌ست‬ ‫ی‬ ‫به‌كه‌موكورتی ‌‬ ‫ده‌كه‌م به‌رامبه‌ر‬ ‫منداڵه‌كانم‬

‫خێزانیی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێت‪" ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی ناوماڵ‬ ‫ی خۆم كاروباره‌كان ‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی ‌‬ ‫راده‌په‌ڕێنم‌و جاروباریش هاوسه‌ره‌كه‌م‬ ‫ی هه‌بێ���ت‪ ،‬هاوكارییم‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌ویش ده‌وام ‌‬ ‫ی پزیش���كه‌و هه‌میش‬ ‫ه���ه‌م یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی كارگێڕییه‌"‪.‬‬ ‫له‌حزبدا له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قس���ه‌كردندا‪ ،‬ده‌نگ��� ‌‬ ‫له‌كات��� ‌‬ ‫ی منداڵ��� ‌ه ش���یر‌ه خۆره‌ك ‌هی‌‪،‬‬ ‫گریان��� ‌‬ ‫ی به‌سه‌بریی ‌ه كرد‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێسته‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌س���تبه‌ج ‌‬ ‫ی وته‌كان ‌‬ ‫ی ته‌واوبون ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫چ���و به‌الی���ه‌وه‌و ژیریك���رده‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رشان ‌‬ ‫منداڵ ‌ه ش���یره‌خۆره‌‪ ،‬ئه‌رك ‌‬ ‫ی له‌ماڵ���ه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫س���ه‌بریی ‌ه ‌‬ ‫قورستركردوه‌‪" ،‬كاتێك ده‌چم ‌ه ده‌ره‌و‌ه‬ ‫ی هاوس���ه‌ره‌كه‌م یاخود خوشكه‌كه‌م‬ ‫ال ‌‬ ‫ی له‌دایكب���و‌ه‬ ‫جێیده‌هێڵ���م‌و له‌وه‌ت��� ‌ه ‌‬ ‫كاره‌كانم قورس بون‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا‬ ‫ی باش هاتوین"‪.‬‬ ‫به‌هاوسه‌نگیه‌ك ‌‬ ‫س���ه‌بریی ‌ه له‌ناو حزبه‌كه‌یدا به‌رپرس ‌ه‬ ‫ی قوتابیان‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی كاروب���ار ‌‬ ‫له‌مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی قورس"‬ ‫ی به‌"مه‌كته‌بێك ‌‬ ‫ئ���ه‌و بۆخ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌س���فیكرد‪ ،‬بۆی��� ‌ه له‌جێبه‌جێكردن ‌‬

‫ی ش���ه‌وان ‌ه بتوانێت ‪2‬‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫ژنێك ‌‬ ‫كاتژمێ���ر به‌دیار زنجی���ر‌ه دراماكانه‌و‌ه‬ ‫دابنیش���ێت‪ ،‬به‌اڵم م���ن له‌هه‌واڵه‌كان‬ ‫ی دیك ‌ه ناكه‌م‪ ،‬یان‬ ‫ی هیچ ‌‬ ‫زیاتر س���ه‌یر ‌‬ ‫ی تایبه‌ت بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئ���ه‌و باس ل���ه‌و كاتان��� ‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ی���ه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌سته‌میش��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌وانم بكه‌وێت ‌ه پێش دوانز‌ه ‌‬ ‫خه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫نیوه‌ش���ه‌و‪ ،‬ئێس���تاش ك ‌ه منداڵێك ‌‬ ‫ی جار له‌كاتژمێر‬ ‫بچوكم هه‌ی���ه‌‪ ،‬زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی به‌خه‌به‌رم‪.‬‬ ‫ی به‌یان��� ‌‬ ‫پێن���ج و نی���و ‌‬ ‫ی ك ‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫بۆی ‌ه له‌و س���ه‌عاتان ‌ه ‌‬ ‫ی ناوماڵ ده‌كه‌م‬ ‫پش���وبده‌م‪ ،‬كاره‌كان��� ‌‬ ‫یاخود ده‌خوێنمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ئێم���ه‌دا چه‌ن���د‬ ‫"له‌كۆمه‌ڵگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌هت‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوبیت له‌دنیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی ‌‬ ‫فیكردا‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌سێك ‌‬ ‫ی ده‌وروپشتت نه‌چیت‪،‬‬ ‫نه‌بیت‌و به‌هانا ‌‬ ‫هیچ حس���ابێكت ب���ۆ ناكرێ���ت‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ی خۆم‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی ‌‬ ‫هه‌وڵمداو‌ه ئه‌رك��� ‌‬ ‫ی جێبه‌جێبك���ه‌م‪ .‬بۆی��� ‌ه من‬ ‫به‌باش���ی ‌‬ ‫ی له‌ژیانمدا ئاس���وده‌بوم‬ ‫ی پشوه‌كانمدا ده‌یانكه‌م وه‌ك یه‌كێك له‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ناوماڵدا شه‌ڕ له‌گه‌ڵ كاتدا كاتژمێر ‌‬ ‫كاروباره‌كان ‌‬ ‫ی دایك���م بو ك ‌ه‬ ‫ی پێ���ی‌‪ ،‬خزمه‌تكردن��� ‌‬ ‫ی ماڵ پاككردنه‌وه‌و دروستكردن ‌‬ ‫ده‌كات‪" ،‬ئ���ه‌و كاروباران ‌هی‌ ناو ماڵ كه‌ ئیش ‌‬ ‫ی زۆر نه‌خ���ۆش بو"‪،‬‬ ‫ی تایب���ه‌ت‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه ب���ۆ ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫پێویستن جێبه‌جێیان بكه‌م‪ ،‬له‌یه‌ك دو هه‌ندێك خواردن ‌‬

‫ئه‌و هه‌میش ‌ه به‌قژ‌ه ڕ‌هش‌و‬ ‫كورته‌كانیدا ده‌ناسرێته‌وه‌‪ ،‬له‌دو‬ ‫ی كوردستاندا‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی رابردو ‌‬ ‫خول ‌‬ ‫ی دو‌هم‌و سێیه‌م) وه‌ك ژن ‌ه‬ ‫(خول ‌‬ ‫ی چاالك ده‌ركه‌وتوه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نیی‌‌و‬ ‫ی كار ‌‬ ‫له‌ئێستاشدا سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی سیاسییه‌‪ ،‬ئه‌ویش كوێستان‬ ‫چاالكی ‌‬ ‫محه‌مه‌ده‌‪.‬‬

‫ی بێت‪،‬‬ ‫ی ده‌وروپشت ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت‪ ،‬له‌ماڵه‌و‌ه ئاگاداری‌ روداوه‌كان ‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌‪ ،‬وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی بۆیه‌ م���ن س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی تاك ‌ه كه‌یبان���وه‌و كه‌س خزمه‌ت ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی ن���او ماڵ���م‪ ،‬به‌رده‌وامیش‬ ‫ناكات‪ ،‬ئه‌و داده‌یه‌ش له‌گه‌ڵیاندا نه‌ماوه‌‪ .‬كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی خوێندنه‌وه‌و به‌دواداچونم"‪.‬‬ ‫ی ناو سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی كاته‌كانیشی‌ بۆ كاروبار ‌‬ ‫به‌شێك ‌‬ ‫دان به‌وه‌ش���دا ده‌نێ���ت ك��� ‌ه وه‌ك‬ ‫ماڵ ته‌رخانكردوه‌‪" ،‬به‌یانیان تا سه‌عات‬ ‫ی‬ ‫‪ ،9‬منداڵه‌كانم ئاماد‌ه ده‌كه‌م بۆ ده‌وام‌و پێویس���ت نه‌یتوانی���و‌ه هاوس���ه‌نگی ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌و‬ ‫ی ئه‌و‌ه خۆیشم دروستبكات له‌نێوان ژینگ ‌ه ‌‬ ‫خواردنیان پێده‌ده‌م‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ده‌چم بۆ ده‌وام‪ ،‬نیوه‌ڕۆ ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه بۆ ماڵ���ه‌وه‌‪" ،‬بۆی ‌ه هه‌ندێك جار هه‌س���ت‬ ‫ی ده‌ك���ه‌م به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌كه‌موكورتی��� ‌‬ ‫ماڵه‌وه‌ بۆ خواردن ئاماده‌كردن"‪.‬‬ ‫ی منداڵه‌كان���م‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌ناس���كترین‬ ‫ی داوه‌تكردن ‌‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌گه‌ر به‌رنام��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���ته‌و‌ه بێت قۆناغی‌ ژیانیاندا جێمهێش���تون به‌هۆ ‌‬ ‫چه‌ن���د كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ب���ۆ نانخ���واردن‪ ،‬پش���ت به‌هیچ كه‌س كار ‌‬ ‫ی‬ ‫كوێس���تان پێیوای��� ‌ه له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫نابه‌س���تێت‌و خ���ۆی‌ خواردنی���ان بۆ‬ ‫ئاماده‌ده‌كات‪ ،‬به‌پێكه‌نینیشه‌و‌ه ده‌ڵێت‪ ،‬كوردستان‪" ،‬هیچ كارئاسانیه‌ك نه‌كراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ك ته‌نی���ا له‌بوار ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫"ده‌ڵێن خواردنم خۆشه‌"‪.‬‬ ‫كوێس���تان پێیوای ‌ه ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك سیاس���ییدا كارده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو بۆ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی س���اده‌و ئاس���ای ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نیی‌‌و سیاس���ییدا ژنانه‌ش ك ‌ه كارێك ‌‬ ‫بیه‌وێت له‌بوار ‌‬ ‫ی به‌وه‌ی ‌ه به‌رده‌وام ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫كاربكات‪" ،‬پێویست ‌‬

‫ی‬ ‫ی ‪ 1965‬له‌سلێمان ‌‬ ‫كوێستان‪ ،‬له‌ساڵ ‌‬ ‫ی ته‌نی���ا دو كوڕ‌ه‬ ‫له‌دایكب���وه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫(پاوه‌ن ‪ 14‬س���اڵ‪ ،‬مازێر ‪ 12‬س���اڵ)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و له‌كاتێك���دا وه‌ك په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫بزوتن���ه‌و‌هی‌ گ���ۆڕان كاریك���ردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫ی فه‌رمانب���ه‌ر ‌‬ ‫هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫چیمه‌نتۆ بو‌ه له‌تاسڵوجه‌‪ ،‬ئه‌م جیاوازیی‬ ‫پله‌و كار‌ه نه‌ك ته‌نیا كارینه‌كردوه‌ت ‌ه سه‌ر‬ ‫ی كوێس���تان‬ ‫ی خێزانیان‪ ،‬به‌ڵكو ال ‌‬ ‫ژیان ‌‬

‫وای ‌ه ك ‌ه "به‌پێچه‌وانه‌و‌ه هاوس���ه‌ره‌كه‌م‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫زۆر ه���اوكارم ب���و‌ه به‌درێژای��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانت���ار بوم‪،‬‬ ‫هه‌ش���ت س���اڵ ‌ه ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و نه‌بوایه‌‪،‬ره‌نگ ‌ه نه‌متوانیای ‌ه‬ ‫ی كاره‌كانم بكه‌م‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتوی ‌‬ ‫هه‌شت س���اڵ منداڵه‌كانم جێهێشتوه‌و‬ ‫ئه‌و الیانبوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫ئه‌و نایش���ارێته‌و‌ه ك ‌ه له‌كات ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌وكات‬ ‫په‌رله‌مانتارییدا‪ ،‬منداڵه‌كان ‌‬ ‫ته‌مه‌نیان زۆر كه‌مب���وه‌‪" ،‬داده‌یه‌كیان‬ ‫ی بۆ‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬ك ‌ه ته‌نها به‌یانیان خواردن ‌‬ ‫ئاماده‌كردون‌و له‌و‌ه به‌دوا جێیهێشتون‌و‬ ‫ی كردوه‌‪،‬‬ ‫ی منداڵه‌كان ‌‬ ‫باوكیان چاودێری ‌‬ ‫ئه‌و داده‌یه‌ كورد بوه‌و وه‌ك خزمه‌تكار‬ ‫ی نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئیش ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێس���تادا كوێس���تان له‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اران ده‌وام ده‌كات‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كاروچاالكی ‌‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا س���ه‌رقاڵ ‌‬

‫ی‬ ‫ی س���ه‌بریی ‌ه له‌بار‌ه ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه بۆچون��� ‌‬ ‫ی سیاس���یی‌‌و‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫پێكه‌و‌ه گونجاندن ‌‬ ‫ی خۆی‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاك��� ‌ه كابان��� ‌‬ ‫س���ه‌بریی ‌ه خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حزبییش���ه‌و‌ه پله‌ك ‌ه ‌‬ ‫ماڵه‌و ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی به‌رزت���ره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫له‌هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌وش��� ‌ه ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ت���ا ب���ه‌رده‌رگا ‌‬ ‫ی سیاس���یی حزبه‌‪ ،‬له‌و‌ه به‌دوا‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه دێت���ه‌ژوره‌و‌ه ده‌بێت���ه‌و‌ه به‌ژنێك ‌‬ ‫ی ن���او م���اڵ‪ ،‬بۆی��� ‌ه ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ئاس���ای ‌‬ ‫ی پله‌وپای��� ‌ه له‌نێوان خۆم‌و‬ ‫"جیاوازی��� ‌‬ ‫ی نه‌بو‌ه له‌سه‌ر‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌مداكاریگه‌ری ‌‬ ‫ی ده‌ره‌كیه‌و‬ ‫ژیانمان‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ژیانێك��� ‌‬ ‫ی خێزانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی نی ‌ه به‌ژیان��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫بۆی ‌ه گرن���گ لێكتێگه‌یش���تن ‌ه له‌نێوان‬ ‫ی‬ ‫ژن‌و پیاودا‌و نزیكبونیش���یان له‌ئاست ‌‬ ‫فیكریی‌‌و زانس���تیی‪ .‬هه‌ر خۆشم هه‌مو‬ ‫خواردنێ���ك ب���ۆ میوان���ه‌كان ئاماد‌ه‬ ‫ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه سیاس���یی ‌ه بااڵپۆش���ه‌‪ ،‬دان‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫به‌وه‌ش���دا ده‌نێت ك ‌ه "كار ‌‬ ‫ی ئێم��� ‌ه ب���ۆ ژن زۆر‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ��� ‌ه ‌‬ ‫قورسه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاوس���ه‌رو كه‌سوكارو‬ ‫ی نه‌بن"‪.‬‬ ‫ی هاوكار ‌‬ ‫ده‌وروپشته‌ك ‌ه ‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫به‌رپرسیاری به‌ره‌ی رۆژهه‌اڵتی به‌رخۆدانی کوبانی بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫مه‌خابن چه‌ند پارتێکی کوردیی به‌دوای به‌رژه‌وه‌ندیی کورتخایه‌نی خۆیانه‌وه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬زانیار عومرانی‬ ‫له‌ ژێر ره‌هێڵه‌ی باران و نرکه‌ی فیشه‌ک و‬ ‫هاوه‌نه‌کاندا‪ ،‬ڕێگه‌که‌م به‌ره‌و سه‌ره‌کی‌ترین‬ ‫به‌ره‌ی شه‌ڕ له‌کوبانێ الر ده‌که‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤال "جودی ئامه‌د" به‌رپرسی‬ ‫سه‌ره‌کیترین بۆسه‌ی شه‌ڕ له‌کوبانێ‬ ‫سه‌رقاڵی پشکنینی چه‌کی ‪RGB-6‬‬ ‫که‌ "ی‪.‬پ‪.‬گ" چه‌ند رۆژ پێش ئێسته‌‬ ‫له‌ده‌ستی داعشییه‌کان ئه‌ستاندبوویان‌‪.‬‬ ‫چه‌ند کوڕ و کچێکی گه‌نجیش ده‌ورووبه‌ری‬ ‫ئه‌ویان گرتووه‌و به‌وردی گوێ بۆ قسه‌کانی‬ ‫شل ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ڤال جوودی له‌په‌سا چاو‌دێری ناوچه‌که‌‬ ‫ده‌کاو سه‌باره‌ت به‌گرنگیی به‌ره‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت به‌م شێوه‌ ده‌ئاخڤێ "به‌ره‌ی‬ ‫ده‌سپێکی شه‌ڕ له‌کوبانێ هه‌ر ئه‌م به‌ره‌‬ ‫بوو‪ ،‬زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری ملمالنێ‌و‬ ‫پێکهه‌ڵپرژانه‌کانیش هه‌ر له‌م به‌ره‌یه‌دا‬ ‫روویان دا‪ .‬تاقانه‌ ڕێگه‌ی پێوه‌ندی ئێمه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ کانتۆنی جزیره‌ هه‌ر ئه‌م به‌ره‌یه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا خۆی له‌هه‌ڤپه‌یڤین ده‌بوارد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاش درێژبوونه‌وه‌ی قسه‌کانمان قه‌ناعه‌تم‬ ‫پێهێنا هه‌تا وتووێژێکی کورتمان هه‌بێ‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوو مه‌رجی سه‌ره‌کی بۆ ده‌سنیشان‬ ‫کردم؛ یه‌که‌م سانسۆڕنه‌کردنی دیمانه‌که‌و‬ ‫دووهه‌میش دانه‌به‌زاندنی وێنه‌که‌ی بوو‪.‬‬ ‫له‌که‌ینوبه‌ینی دیمانه‌که‌دا ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ته‌له‌فۆنیان بۆ کرد که‌ چه‌ندینجار‬ ‫ناچاربووین هه‌ڤپه‌یڤینه‌که‌ ڕابوه‌ستێنین‪.‬‬ ‫ده‌نگی ته‌قینه‌وه‌کان گوێ ئاسمان که‌ڕ‬ ‫ده‌کا که‌چی ته‌نیا بزه‌یه‌ک ده‌خاته‌ سه‌ر‬ ‫لێوی هه‌ڤال جوودی‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ گوێی‬ ‫راهاتووه‌ ته‌نانه‌ت ده‌شزانێ وێده‌چێ‬ ‫له‌کوێ ته‌قیبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڤ���ال ج���وودی ب���ۆ ده‌س���پێکی ئه‌م‬ ‫هه‌ڤپه‌یڤین��� ‌ه‪ ‌،‬گونجاوتره‌ هه‌ن���دێ زانیاری‬ ‫گشتیی له‌س���ه‌ر دۆخی هێزه‌کانی هه‌ردووال‬ ‫له‌کوبان���ێ بۆ خوێنه‌رانمان بده‌ن‪ .‬چۆن بوو‬ ‫داعش���یه‌کان هه‌تا چه‌ند گه‌ڕه‌ک ئه‌والتری‬ ‫ئێ���ره‌ گه‌یش���تن‌و دواهه‌می���ن رووداوه‌کانی‬ ‫به‌ره‌گه‌لی شه‌ڕ به‌تایبه‌ت به‌ره‌ی رۆژهه‌اڵت‬ ‫چییه‌؟‬ ‫له‌یه‌ک رس���ته‌دا ئه‌گه‌ر بیڵێم ده‌بێ بێژم‬ ‫چیدی مه‌ترسی جیدی له‌سه‌ر کوبانێ له‌ئارادا‬ ‫نییه‌‪ .‬به‌اڵم بۆ چ له‌کاتێکدا له‌س���ه‌دا ‪ 30‬تا‬ ‫‪40‬ی ئه‌م شاره‌یان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌و ده‌ستیان‬ ‫به‌سه‌ر گونده‌ س���نووریی‌و ستراتژیکیه‌کانی‬ ‫هاوێ���ری کوبان���ێ گرت���ووه‌‪ ،‬بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫له‌و چه‌ش���نه‌ ده‌که‌م؟! زیاتری���ن یارمه‌تی‬ ‫لۆجس���تیکی ئه‌وان هه‌ر له‌م س���نووره‌وه‌و‬ ‫له‌الیه‌ن تورکی���اوه‌ دابینده‌کرێ‪ .‬له‌ناوه‌وه‌ی‬ ‫کوبانێ دوو خاڵی س���تراتیژیک له‌ده‌س���تی‬ ‫ئه‌واندایه‌؛ گ���ردی مش���ته‌نوورو وه‌زاره‌تی‬ ‫ئاس���ایش‪ .‬زێده‌تر له‌س���ه‌دا ‪60‬ی شاره‌که‌‬ ‫ڕووخ���اوه‌‪ .‬له‌کۆی ‪ 360‬گون���دی کانتۆنی‬ ‫کوبانێ‪ ،‬زیاتر له‌سه‌دا ‪90‬ی ئه‌وان له‌چنگی‬ ‫هێزه‌کانی داعش���دایه‌‪ .‬به‌اڵم سه‌رنجڕاکێشه‌‬ ‫بزانن ئێمه‌ به‌پێی به‌رنامه‌و پالنی پێش���تر‬ ‫داڕێ���ژراو ئه‌و گوندانه‌مان چ���وڵ کرد‪ .‬ئه‌و‬ ‫گوندانه‌ ته‌الرس���ازی ئه‌م���ن‌و جێمتمانه‌یان‬ ‫نیی���ه‌و له‌به‌رامب���ه‌ر چه‌کوچۆڵی قورس���دا‬ ‫خۆناگرن‪ ،‬هه‌روه‌ها ش���یمانه‌ی پاراس���تنی‬ ‫گیانی هاواڵتیانی ئه‌و گوندانه‌ له‌ئاس���تێکی‬ ‫نزم���دا ب���وو‪ ،‬هێزه‌کانی ئێم���ه‌ش له‌وه‌ها‬ ‫دۆخێکدا پرش���وباڵو ده‌بوونه‌وه‌ که‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌س���وودی داعش ده‌شکایه‌وه‌‪ .‬هێزه‌کانمان‬ ‫له‌چوارگوش���ه‌ی ش���اره‌که‌دا جێگی���ر کرد‪.‬‬ ‫هه‌ت���ا ئێره‌ زۆرێک له‌ته‌کنیک‌و ئیمکانه‌کانی‬ ‫داعشمان پووچه‌ڵ کرده‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ ده‌بابه‌مان‬ ‫نه‌ب���وو و ده‌بابه‌کان���ی ئه‌وانی���ش چی���دی‬ ‫س���وودبه‌خش نه‌بوو‪ .‬زۆربه‌ی چه‌کوچۆڵی‬ ‫قورس‪ ،‬له‌گون���ده‌کان توانای خاپوورکردنی‬ ‫هه‌ی���ه‌ که‌چ���ی له‌ش���اره‌کاندا به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫به‌کاردێ���ن‪ .‬له‌پل���ه‌ی یه‌که‌م���دا گرینگترین‬ ‫خاڵ���ی ئ���ه‌م پاش���گه‌زبوونه‌‪ ،‬رزگارکردنی‬ ‫گیان���ی هاواڵتیان بوو‪ .‬ئێس���ته‌ش‪ ،‬موراڵی‬ ‫داعشیه‌کان وردوخاش بووه‌و مه‌ترسییه‌کی‬ ‫به‌رچاو‪ ،‬هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌س���ه‌ر کوبانێ ناکات‪.‬‬ ‫ئه‌وان ده‌یانه‌وێ شه‌ڕ کۆتایی بێت‌و هه‌ڵبێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم چیتر رێگای هه‌اڵتنیش له‌ئارادا نییه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی که‌ به‌ویس���تی خۆیان به‌ره‌و‬ ‫کوبانێ نه‌بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫پاش کوشتوبڕی شه‌نگال‪ ،‬چیتر کورد متمانه‌ی به‌پێشمه‌رگه‌ نه‌ما‬ ‫پیالنی پارتی‌و داعش‪ ،‬له‌موسڵ‌و شه‌نگال هاوشێوه‌ بوو‬ ‫چیدی مه‌ترسی جیدی له‌سه‌ر کوبانی له‌ئارادا نییه‬

‫کچه‌ شه‌رڤانێک له‌کۆبانی‬ ‫په‌ت���ای گیانی گه‌الن���ی رۆژهه‌اڵتی ناڤین‌و‬ ‫له‌و رێگایه‌وه‌ پێوش���وێنگری ویس���ته‌کانی‬ ‫خۆی���ان ده‌ک���ه‌ن‪ 2001 .‬هێرش���یان کرده‌‬ ‫س���ه‌ر ئه‌فغانس���تان‪ 2003 ،‬چوونه‌ عێراق‌و‬ ‫ئێس���ته‌ش ب���ۆ ده‌س���ته‌به‌رکردنی پیالنه‌‬ ‫نه‌گریسه‌که‌یان (رۆژهه‌اڵتی ناڤینی مه‌زن)‪،‬‬ ‫داعش���یان کردۆت���ه‌ دار بۆ گیان���ی ئێمه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌م رێگای���ه‌وه‌ به‌ه���اری عه‌ره‌بییان‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی س���ه‌ره‌کی خۆی به‌الڕێ���دا برد‪.‬‬ ‫چاو له‌ده‌س���تێوه‌ردانه‌کانی ئه‌وان له‌میسری‬ ‫پاش موباره‌ک بکه‌ن‪ .‬له‌که‌ینوبه‌ینی شه‌ڕی‬ ‫جیهانی���ی یه‌که‌مدا‪ ،‬به‌پێ���ی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫خۆی���ان‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‌نه‌ته‌وه‌کان���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناڤینیان ڕۆناو ئه‌مج���ار پیالنێکی‌ تره‌ ئه‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌یان ده‌پارێزێ‪ .‬له‌م‌نێوه‌ش���دا‬ ‫به‌رخۆدانه‌کان هه‌ر به‌رده‌وام بوون‪ .‬هه‌میشه‌‬ ‫"گه‌ل" داڕێژه‌ری شۆڕش‌و رووداوه‌ مه‌زنه‌کان‬ ‫بوه‌ که‌چی ده‌وڵه‌ت���ه‌ کولونییه‌کان رێگه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و داخ���وازی‌و ویس���تانه‌یان به‌فرتوفێڵ‬ ‫گۆڕان���دووه‌‪ .‬کاتێ���ک که‌ له‌ئاش���کرابوونی‬ ‫پیالنه‌ نه‌گریسه‌کانیان له‌م ده‌ڤه‌ره‌ وه‌خه‌به‌ر‬ ‫ده‌هاتن‪ ،‬فێڵێک���ی نوێی���ان به‌کارده‌هێنا‪.‬‬ ‫داعش‌و پێش���تر له‌ویش ئه‌لقاعیده له‌وانه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ۆ نموونه‌ جێ ش���اردنه‌وه‌ نیی���ه‌ ئه‌وان‬ ‫ئه‌لقاعیده‌یان بۆ به‌رنگاربوونه‌وه‌ی سۆڤیه‌ت‬ ‫له‌ئه‌فغانیستان قیت کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ب���ه‌م پێیه‌‪ ،‬ئاماده‌بوون���ی ئه‌مریکا‬ ‫له‌کوبانێ‪ ،‬هه‌وڵدانێکی نمایش���کارانه‌یه‌ بۆ‬ ‫پیش���اندانی خۆیان له‌بیچمی "قاره‌مان" بۆ‌‬ ‫رزگارکردنی کوبانێ‌و نه‌شتێکی تر؟!‬ ‫ئه‌مری���کا ده‌ی���ه‌وێ ئیم���اژی بابردووی‬ ‫خ���ۆی له‌چوارچێوه‌یه‌ک���ی نوێی���دا س���اغ‬ ‫بکات���ه‌وه‌‪ .‬له‌رۆژهه‌اڵتی ناڤی���ن‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌واڵتانی رۆژئاواش���دا چیت���ر متمانه‌یه‌ک‬ ‫به‌ئه‌مری���کاو فرتوفێڵه‌کان���ی سیس���ته‌می‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری نه‌م���اوه‌‪ .‬ده‌یان���ه‌وێ بڵێن‬ ‫نیگه‌ران���ن‌و هه‌س���تی مرۆڤایه‌تییان بریندار‬ ‫بووه‌و ئه‌مه‌ ئێمه‌ی���ن ئازادیتان بۆ به‌دیاری‬ ‫ده‌هێنین‪ .‬خۆدی ئه‌وانن زه‌لکاوێک له‌کێشه‌و‬ ‫ته‌نگوچه‌ڵه‌مه‌کانم���ان ب���ۆ به‌جێدێڵن‌و هه‌ر‬ ‫بۆ خۆی���ان ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌و وه‌ک "پاڵه‌وانی‬ ‫چیرۆک" خۆیان به‌س���ه‌رماندا ده‌سه‌پێنن‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م داعشانه‌یان له‌گوانتانامۆو ناوه‌نده‌‬ ‫سیخۆڕییه‌کانی‌تر راهێناوه‌‪ .‬ئه‌م پرسه‌ وه‌ک‬ ‫رۆژی روون وای���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم چیتر گه‌لی ئێمه‌‬ ‫گوێ بۆ ئه‌م فرتوفێاڵنه‌ قواڵغ ناکات‪.‬‬

‫پێکهاته‌ی س���ه‌ربازی ئێمه‌ هاوش���ێوه‌ی‬ ‫به‌ له‌به‌رچاوگرتنی پێشینه‌ی سه‌ربازیتان‪،‬‬ ‫ئه‌رته‌ش���ی واڵتانی ت���ر رێس���امه‌ند نییه‌‪ ،‬پێشبینی ئێوه‌ له‌مه‌ڕ به‌رواری کۆتایی‌هاتنی‬ ‫هۆکه‌ش���ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ هه‌لومه‌رجی ئه‌م شه‌ڕه‌‪ ،‬چ ماوه‌یه‌که‌؟‬ ‫ئێم���ه‌‪ .‬وێده‌چێ تاکێک پاش پانزه‌ س���اڵ‬ ‫به‌ بۆچوونی من‪ ،‬ئه‌وپ����ه‌ڕی مانگێکی تر‬ ‫ئاماده‌بوون وانه‌یه‌ک فێر نه‌بێ‌و هه‌ش���مانه‌ ده‌خایه‌نێ‪.‬‬ ‫پاش چه‌ندحه‌وته‌ راهێنان‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ئاستی‬ ‫تواناییه‌کانی خۆی به‌رز کردۆته‌وه‌ که‌ ئێسته‌‬ ‫به‌ گرتن����ه‌وه‌ی گونده‌کانیش مه‌به‌س����تانه‬ ‫فه‌رمانده‌و س���ه‌رلقی به‌ره‌کانی پێش���ه‌وه‌ی ئیتر؟‬ ‫شه‌ڕه‪ .‬ئێمه‌ ده‌رفه‌ت‌و بارودۆخی گونجاوی‬ ‫بڕوانن داعش پێشتر ده‌ستی به‌فره‌تر له‌سه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌مان نییه‌ دووس���اڵ کات سه‌رف بکه‌ین ‪50‬ی ش����اره‌که‌دا گرتبوو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ره‌وته‌ی‬ ‫‌تا س���ه‌ربازێک ئاماده‌ بکه‌ی���ن‪ ،‬له‌ئه‌گه‌ری ئێسته‌ له‌گوڕێدایه‌ باس له‌پاشگه‌زبوونه‌وه‌ی‬ ‫له‌ئارادابوونی "ئیراده‌و باوه‌ڕی رۆحی پته‌و له‌په‌س����ای ئه‌وان ده‌کات‪ .‬ده‌رچوونی ئه‌وان‬ ‫به‌خه‌بات"‪ ،‬پێویست به‌م ماوه‌یه‌ش ناکات‪ .‬له‌کوبانێ واتایه‌کی دیاریکراوی هه‌یه‌و ئه‌ویش‬ ‫جیا له‌مه‌ش زۆرێک له‌م بابه‌تانه‌ به‌گوتنه‌وه‌ هه‌ره‌س����هێنانی ئه‌وانه‌ له‌س����ووریاو داڕمانی‬ ‫له‌مێش���کی فێرخوازدا جێگیر نابن‪ ،‬به‌ڵکو یه‌کجاره‌کی ئه‌م گرووپه‌ بۆ هه‌میشه‌‪ .‬چونکا‌‬ ‫ده‌ب���ێ ئه‌زموونیان ب���کات‪ .‬خۆدی ئێمه‌ش داعش به‌شی هه‌ره‌ زۆری هێزه‌کانی له‌کوبانێدا‬ ‫راهێنانێک���ی تایبه‌تییم���ان نه‌بوو له‌قه‌ندیل جێگیر کردووه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ده‌بێ ئه‌وه‌ش زیاد‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م وانه‌گه‌له‌دا ژیاوین‪.‬‬ ‫بکه‌م ک����ه‌ ئه‌ندامانی داعش ش����ه‌ڕکه‌رن‌و له‌‬ ‫پێکهه‌ڵپرژانه‌کانمان����دا تا ئه‌وپ����ه‌ڕی وزه‌ی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌ک���رێ که‌مێکی���ش له‌س���ه‌ر خۆی����ان ده‌جه‌نگن‪ .‬ئه‌وان بڕوایه‌کی پته‌ویان‬ ‫چه‌کوچۆڵی س���ووک‌و ق���ورس که‌ ی‪.‬پ‪.‬گ ب ‌ه به‌هه‌شت هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌کاریده‌هێنێ بۆمان بدوێن؟‬ ‫هه‌ڤ����ال ج����وودی پارته‌ک����ه‌ی ئێ����وه‌ به‌‬ ‫قورس���ترینی ئه‌وان "هاوه‌ن"ه‌ که‌ زۆریش‬ ‫نیین‌و ئه‌وانه‌ش���مان له‌ده‌ستی داعشییه‌کان ته‌واو لقه‌کانیه‌وه‌ له‌ ماوه‌ی بیس����ت تا س����ی‬ ‫گرتووه‌‪ .‬ئێمه‌ چل ساڵه‌ خه‌بات ده‌که‌ین‌و له‌م س����اڵی راب����ردوودا‪ ،‬چاالکییه‌کان����ی خ����ۆی‬

‫ماوه‌یه‌دا چه‌کی س���ه‌ره‌کیمان کاڵشینکوف‬ ‫ب���ووه‌و بۆمبا‪ .‬هه‌ر ئه‌مانه‌ ه���اوڕێ له‌گه‌ڵ‬ ‫ب���اوه‌ڕی ده‌روون���ی به‌رێگاکه‌م���ان تا ئێره‌‬ ‫گه‌یاندووینه‌تی‪.‬‬ ‫جی���اوازی س���ه‌ره‌کی ی‪.‬پ‪.‬گ و ی‪.‬پ‪.‬ژ‬ ‫له‌چییدای���ه‌؟ ته‌نی���ا جی���اوازی ڕه‌گ���ه‌زی‬ ‫مه‌به‌سته‌ یان جیاوازی له‌پێکهاته‌ی هزری‪،‬‬ ‫ئیداری‌و په‌روه‌رده‌ی سه‌ربازیش؟‬ ‫له‌بواری هزرییدا جی���اوازی له‌ئارادانییه‌‪.‬‬ ‫ورده‌جیاوازییه‌ک له‌ئارایش���تی س���ه‌ربازی‌و‬ ‫ش���ێوازی به‌ڕێوه‌بردنیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆن‌و خۆی���ان بڕی���ار ده‌رده‌که‌ن‌و‬ ‫ئیداره‌ی ی‪.‬پ‪.‬ژ به‌ته‌واوه‌تی له‌س���ه‌ر شانی‬ ‫خۆیاندای���ه‌‪ .‬له‌س���ه‌ره‌تای خه‌بات���دا‪ ،‬ژنان‬ ‫رۆڵێکی به‌رچاویان هه‌م له‌بواری سیاس���ی‌و‬ ‫ه���ه‌م له‌بواری س���ه‌ربازییدا گێ���ڕاوه‌و له‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌داین هه‌تا ژن تامی ئازادی نه‌چێژێ‪،‬‬ ‫نه‌گه‌لی ئێمه‌و نه‌گه‌النی‌تریش شنه‌بای ئازادی‬ ‫هه‌ڵنامژن‪ .‬به‌پشتبه‌س���تن به‌م رس���ته‌یه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆکایه‌تی ئێمه‌‪ ،‬له‌کرده‌وه‌دا بازنه‌یه‌کی‬ ‫به‌رین له‌ئاستی سیاسی‌و سه‌ربازییدا به‌وان‬ ‫سپێردراوه‌‪.‬‬

‫یارمه‌تی‌ فڕۆکه‌ س���ه‌ربازییه‌کانی ئه‌مریکا‬ ‫بۆ ئێوه‌ ئیلزام‌و ده‌روه‌ستبوون ساز ناکات؟‬ ‫ئاس���ۆی هزرو رامانی ئێمه‌و سیس���ته‌می‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری ئه‌مریکا له‌خۆگری دژوازیی‬ ‫له‌ڕاده‌ب���ه‌ده‌ره‌و له‌یه‌ک خان���ه‌دا جێخۆش‬ ‫ن���اکات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئیمکان���ی هاوپه‌یمانێتی‬ ‫جیدی‌و هه‌رم���ان ده‌نێوان ئێم���ه‌و ئه‌واندا‬ ‫که‌ واته‌ به‌ویستی کێ ناچار به‌هێرش‌کردن ‌ه ئێگج���ار که‌مه‌‪ ،‬به‌اڵم وێده‌چ���ێ له‌کاتێکی‬ ‫دیاریک���راودا‪ ،‬خه‌بات���ی هاوب���ه‌ش واتادار‬ ‫سه‌ر ئێوه‌ بوون؟‬ ‫واڵته‌ زلهێ���زه‌ جیهان���ی‌و هه‌رێمییه‌کان‌و بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه‌ی ئه‌و ریزه‌دا ئه‌مریکا‪ ،‬تورکیا‪،‬‬ ‫تاکێ���ک بهێنن���ه پێش���چاوی خۆتان وا‬ ‫قه‌ته‌رو سعوودیه‌‪.‬‬ ‫به‌بێ هیچ چه‌ش���نه‌ راهێنانێکی سه‌ربازی‌و‬ ‫ئێوه‌ له‌ به‌ره‌کانی پێش���ه‌وه‌دا حزوورتان‬ ‫بۆ نموونه‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌مریکا له‌ناردنی له‌خاڵی سیفره‌وه‌ ده‌یه‌وێ هه‌تا به‌ره‌وه‌ترین‬ ‫به‌ره‌کانی شه‌ڕ له‌پێکهاته‌ی سه‌ربازی ئێوه‌ هه‌بووه‌‪ ،‬ده‌نێو ئه‌وانیشدا ژنتان دیتووه‌؟‬ ‫داعش بۆ کوبانێ له‌چییدایه‌؟‬ ‫وه‌کو خۆم که‌س���ێکم نه‌دیت���ووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌ر هه‌م���ان به‌رژه‌وه‌ندی سیس���ته‌می تێپ���ه‌ڕ بکا‪ ،‬ده‌بێ چ قۆناغگه‌لێک به‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڤااڵنێک هه‌ن ده‌ڵێن ژنیشیان دیتووه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری‪ .‬ئه‌وان داعش���یان کردۆته‌ بکاته‌وه‌؟‬

‫ئه‌گه‌رچی ئامارێکی باوه‌ڕپێکراوو درووست‬ ‫سه‌باره‌ت به‌کوژراوانی هه‌ردووال له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌مه‌ش����ه‌وه‌ بۆچوونی ئێوه‌ له‌م باره‌وه‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫به‌وپه‌ڕی بوێرییه‌وه‌ ده‌توانم بانگه‌ش ‌ه بکه‌م‬ ‫له‌شاری کوبانێ و هاویری‪ ،‬نزیک به‌ ‪4‬هه‌زار‬ ‫داعش����ی کوژراون و هه‌ژماری شه‌هیده‌کانی‬ ‫ئێمه‌ش له‌سه‌روبه‌ندی ‪ 300‬که‌سه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چه‌ند خوله‌کێک بچینه‌ سه‌ربانی ئه‌م‬ ‫ماڵه‌‪ ،‬به‌سانایی ده‌بابه‌ تورکییه‌کان ده‌بینین‬ ‫له‌وب����ه‌ری س����نووره‌وه‌ راوه‌س����تاون‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ده‌یانتوانی شانبه‌ش����انی ئێوه‌ له‌م ش����ه‌ڕه‌دا‬ ‫به‌شدار بن‪ .‬تورکه‌کان به‌دوای چییه‌وه‌ن؟‬ ‫ئامانج����ی تورکی����ا روون‌و دی����اره‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌به‌رخۆدان����ی یه‌په‌گه‌دا به‌ته‌نگه‌وه‌ هاتوون‌و‬ ‫بۆیان قووت نادرێ‪ .‬ده‌یانه‌وێ به‌هه‌رچه‌شنێ‬ ‫ب����ووه‌ به‌ر ب����ه‌م به‌رخۆدانه‌ بگ����رن‪ .‬تورکیا‬ ‫ب����ه‌دوای چێکردنی تامپونێ����ک له‌کوبانێدایه‌‬

‫به‌بۆچوون����ی ئێوه‌ بۆچ داعش له‌ماوه‌یه‌کی‬ ‫که‌متر له‌‪ 24‬کاتژمێردا توانی ده‌س����ت به‌سه‌ر‬ ‫ش����ارێکی یه‌ک ملیۆنی هاوش����ێوه‌ی موسڵ‬ ‫ئه‌ویش به‌و هه‌موو چه‌کوچۆڵه‌ س����ه‌ربازییه‌‬ ‫بگرێ‪ ،‬به‌اڵم له‌شارێکی گچکه‌ی وه‌ک کوبانێ‬ ‫پاش ‪ 48‬رۆژ به‌رخۆدان به‌ئاکامێک نه‌گات؟‬ ‫وه‌اڵمێکی روونی هه‌یه‌‪ 65 .‬هه‌زار سه‌رباز‬ ‫نه‌یانتوانی ‪ 3‬کاتژمێ����ر له‌هه‌مبه‌ر هێزه‌کانی‬ ‫داعش����دا به‌رخۆدان بک����ه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌پێی‬ ‫هه‌مان پیالنی واڵت����ه‌ زلهێزه‌کانه‌ بۆ البردنی‬ ‫نوری مالیکی له‌عێراق‪ .‬ئه‌م پیالنه‌ له‌ئوردۆندا‬ ‫هێنرایه‌ ئاراو س����عوودیه‌و تورکیا له‌داڕێژه‌ره‌‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانی بوون‪.‬‬

‫هۆگران����ی پارته‌ک����ه‌ی ئێوه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ن ئه‌گه‌ر ده‌س����تێوه‌ردانی ده‌سبه‌جێی‬ ‫پ‪.‬ک‪.‬ک له‌مه‌خم����وور نه‌ده‌بوو‪ ،‬ئه‌وا داعش‬ ‫هه‌ولێ����ری داگیر ده‌کرد‪ .‬ئێوه‌ چۆن چاو له‌م‬ ‫بۆچوونه‌ ده‌که‌ن؟‬ ‫م����ن پێ����م وا نییه‌ ش����تی وا ڕووی بدایه‌‪.‬‬ ‫هه‌تا له‌م رێگه‌وه‌ خۆی له‌هاوس����ه‌نگییه‌کانی له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی ک����ه‌ پاراس����تنی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫نێوخۆیی واڵتی سوریا ئه‌ویش به‌الوازکردنی ئه‌مریکا ده‌هات����ه‌ رۆژ‌هڤ‌و ئه‌و واڵته‌ ڕێگه‌ی‬ ‫پێگه‌ی کورداندا هه‌ڵبقورتێنێت‪.‬‬ ‫نه‌ده‌دا النیکه‌م له‌م قۆناغه‌دا هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌ک‬ ‫هه‌ڵبه‌ت نه‌تێک����ڕای گرووپه‌ کوردییه‌کان‪ .‬له‌سه‌ر هه‌ولێر بێته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫گه‌لێک پارتی کوردی هه‌ن وا تورکیا ده‌توانێ‬ ‫ب����ۆ چ پێش����مه‌رگه‌ نه‌یتوانی له‌ش����ه‌ڕی‬ ‫به‌سانایی مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بکا؟‬ ‫وایه‌‪ ،‬به‌بێ پارتی کرێکارانی کوردس����تان‌و ش����ه‌نگالدا وه‌کو هێزێکی جێمتمانه‌و پارێزه‌ر‬ ‫گرووپ����ه‌ هاوبیره‌کانی‪ ،‬ئه‌گینا له‌گه‌ڵ گه‌لێک خۆبنوێنێت؟‬ ‫چونکا پیالنی پ‪.‬د‪.‬ک و داعش له‌موسڵ‌و‬ ‫پارتی کوردی دانیشتن ساز ده‌که‌ن‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫پارته‌کانی باشووریش پێوه‌ندی توندوتووڵیان شه‌نگال هاوشێوه‌ بوو‪ ،‬ئیتر پێویست نه‌بوو‬ ‫له‌و شه‌ڕه‌ بتلێ‪.‬‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پاش ئ����ه‌و هه‌موو هه‌را‌ی����ه‌ی میدیاکان و‬ ‫هه‌واڵی دژ و ناکۆک و زیاتر ناڕاست‪ ،‬شه‌وی‬ ‫راب����ردوو پاش چل و چه‌ند رۆژ له‌به‌رخۆدان‪،‬‬ ‫هێزی پێش����مه‌رگه‌ی باش����ووری کوردستان‬ ‫گه‌یشته‌ کوبانێ‪ .‬هه‌ڵس����ه‌نگاندنی ئێوه‌ له‌م‬ ‫باره‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫به‌گش����تیی ئه‌م هاتنه‌مان پ����ێ ئه‌رێنییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م مژاره‌ له‌پێکهێنان����ی هێزێکی یه‌کگرتوو‬ ‫ده‌نێ����وان ک����وردان ب����ۆ پاراس����تنی ئه‌واندا‬ ‫پێویس����ته‌و له‌گرژییه‌کان ک����ه‌م ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫گش����تمان له‌مێژه‌وه‌ بۆ گه‌یشتن به‌م ئامانجه‌‬ ‫هه‌وڵمان����داوه‌‪ .‬ده‌رگاکانی شۆڕش����ی رۆژئاوا‬ ‫ب����ه‌ره‌و ڕووی ئه‌وانه‌ی بۆ له‌نێوبردنی داعش‬

‫هاتنی پێشمه‌رگه‌ به‌پێی پیالنێکه‌ نه‌ک ئیراده‌ی سه‌ربه‌خۆی ئه‌وان‬ ‫کێیه‌ نه‌زانێ پێشمه‌رگه‌ به‌و هه‌موو هاشوهوشه‌ سازی کردبوو‬ ‫له‌چاونووقاندنێکدا شه‌نگالی چۆڵ کرد‬ ‫ئێسته‌ ده‌یه‌وێ ئه‌و پرستیژه‌ بابردوویه‌ بگه‌ڕێنێته‌وه‬ ‫له‌چیا س����ه‌غڵه‌ته‌کاندا به‌ئه‌نجامگه‌یاندووه‌و‬ ‫له‌ده‌ش����تی به‌رین و ش����اره‌کاندا ئه‌زموونی‬ ‫ش����ه‌ڕکردنی نییه‌‪ .‬ئایا ئه‌م پرسه‌ ئاسته‌نگی‬ ‫بۆ ناونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫حه‌تمه‌ن هه‌ر وایه‌‪ .‬سااڵنێکه‌ له‌ئه‌شکه‌وت‬ ‫و چیاکان����دا راهێنراوین و ئه‌م ئه‌زموونه‌ نوێ‬ ‫ب����وو‪ ،‬به‌مه‌ش����ه‌وه‌ به‌زووتری����ن کات خوو و‬ ‫خده‌مان پێوه‌گرت‪.‬‬

‫کوردییه‌کان به‌و ئاکامه‌ گه‌یشتوون یان ده‌گه‌ن‬ ‫که‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی درێژخایه‌نی هه‌موویاندای ‌ه‬ ‫که‌ له‌م قۆناغه‌ هه‌س����تیاره‌دا ی����ه‌ک بگرن‪.‬‬ ‫گه‌لێک مه‌ترس����ی له‌س����ه‌ر هه‌ر هه‌موومانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر س����ه‌رکه‌وتنێک له‌ئارادا ب����ێ‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌یه‌کگرتوویی گشت گرووپه‌ کوردییه‌کاندایه‌و‬ ‫به‌س‪ .‬زۆرێکیان ئه‌مه‌ ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم مه‌خابن‬ ‫چه‌ند پارتی کوردی‪ ،‬ب����ه‌دوای به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫کورتخایه‌نی خۆیانه‌وه‌ن‪.‬‬

‫یارمه‌تیده‌ر بن‪ ،‬کراوه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ژێر په‌رده‌ی‬ ‫یه‌کگرتوویی نه‌ته‌وه‌ییدا ناتوانین چاو له‌گه‌لێک‬ ‫ڕاس����تی بنووقێنی����ن‪ .‬هاتنی ئ����ه‌وان به‌پێی‬ ‫پیالنێکه‌ نه‌ک ئیراده‌ی س����ه‌ربه‌خۆی ئه‌وان‪.‬‬ ‫کێیه‌ نه‌زانێ پێشمه‌رگه‌ به‌و هه‌موو هاشوهوشه‌‬ ‫سازی کردبوو‪ ،‬له‌ چاونووقاندنێکدا شه‌نگالی‬ ‫چۆڵ کرد‪ .‬ئێس����ته‌ ده‌یه‌وێ ئه‌و پرس����تیژه‌‬ ‫بابردووی����ه‌ بگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‪ .‬ده‌ڵێ����ن تاکتیک‬ ‫بووه‌؛ ‪ 5‬هه‌زار ژنی ئێزدی له‌ره‌قه‌ فرۆشراون‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ چ تاکتیکێکه‌ وا پاراس����تنی هاواڵتیان‬ ‫له‌پاش����ه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانیه‌تی؟! پاش‬ ‫کوش����توبڕی ش����ه‌نگال‪ ،‬چیت����ر گه‌لی کورد‬ ‫متمانه‌ی به‌هێزی پێش����مه‌رگه‌ نه‌ماو هاتنی‬ ‫ئه‌وان بۆ کوبانێ خۆی له‌خانه‌ی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و پرس����تیژه‌دا ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌‬ ‫هه‌م����وو پێش����مه‌رگه‌کان ناگرێت����ه‌وه‌ به‌ڵکو‬ ‫مه‌به‌ست سیاس����ه‌ته‌کانی پارتی دێمۆکراتی‬ ‫کوردس����تانه‌ (‪ .)P.D.K‬به‌مه‌شه‌وه‌‪ ،‬هاتنی‬ ‫ئه‌وان به‌هه‌نگاوێکی ئه‌رێنی ده‌نرخێنین‪.‬‬ ‫پێتان وا نییه‌ سه‌رله‌نوێ وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی‬ ‫ئ����ه‌م پرس����انه‌‪ ،‬ڕێگ����ه‌ی دوور و درێ����ژی‬ ‫به‌دیهێنانی یه‌کگرتووی����ی هێزه‌ کوردییه‌کان‬ ‫به‌تایب����ه‌ت پ‪.‬ک‪.‬ک و پ‪.‬د‪.‬ک که‌ هه‌ردووال‬ ‫بانگه‌شه‌ی ده‌که‌ن‪ ،‬زیاتر داده‌خات؟‬ ‫ئه‌و ڕێگه‌ی هاوگرتووییه‌ وا بیه‌وێ به‌درۆو‬ ‫چاوپۆش����ی له‌راس����تییه‌کان ئ����ه‌و ئامانجه‌‬ ‫مه‌یسه‌ر بکات‪ ،‬توورێک نایژێ‪ .‬تێکڕای پارته‌‬

‫ئێوه‌ ده‌ڵێن ئامانجه‌که‌یان هاوبه‌ش بوو؟‬ ‫له‌عێراقدا به‌ڵێ! ئ����ه‌وه‌ش له‌په‌یماننامه‌ی‬ ‫ئوردۆن����دا هات����ووه‌‪ .‬ئامانج����ی س����ه‌ره‌کی‪،‬‬ ‫قه‌اڵچۆکردن����ی حکومه‌ت����ی مالیک����ی بوو‪.‬‬ ‫قه‌ش����مه‌ڕانه‌ترین به‌ش����ی ئ����ه‌م پیالن����ه‌‬ ‫به‌بارمته‌گرتنی ‪ 49‬دیپلۆماتی تورکیا بوو‪.‬‬ ‫که‌وایه‌ به‌پێی بۆچوونی ئێوه‌‪ ،‬به‌رپرس����ی‬ ‫ئ����ه‌و هه‌م����وو کوش����توبڕه‌ی ئێزدیی����ه‌کان‬ ‫له‌شه‌نگالدا ته‌نیا داعش نییه‌؟!‬ ‫له‌پله‌ی یه‌که‌مدا خودی پ‪.‬د‪.‬ک به‌رپرسه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر کوبانێ بکه‌وێ‪ ،‬ی‪.‬پ‪.‬گ به‌رپرس����ه‌‪،‬‬ ‫له‌وێ����ش ئه‌م����ه‌ پ‪.‬د‪.‬ک ب����وو که‌مته‌رخه‌می‬ ‫پیش����ان دا‪ .‬ئێمه‌ به‌ڵێنمان داوه‌ پارێزگاری‬ ‫له‌کوبان����ێ بکه‌ی����ن‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر به‌ڵێنه‌که‌مان‬ ‫جێبه‌ج����ێ نه‌که‌ی����ن‪ ،‬مێژوو لێم����ان خۆش‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫هه‌ژمارێ����ک له‌هێزه‌کانی ئه‌رته‌ش����ی ئازاد‬ ‫له‌کوبانێ����دا ده‌بیندرێ����ن‪ ،‬چۆن ل����ه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ده‌ڕوانن؟‬ ‫گه‌لێ����ک باش����ه‌ (پێده‌که‌ن����ێ)‪ ،‬ناچارم‬ ‫ده‌ک����ه‌ی درۆش بک����ه‌م! ئه‌م م����ژاره‌ بڕیاری‬ ‫هه‌ڤ����ااڵن بووه‌و ئێمه‌ش ملکه‌چی بڕیاره‌کانی‬ ‫ئه‌وانی����ن‪ .‬هه‌ڵب����ه‌ت زۆرب����ه‌ی ئه‌ندامان����ی‬ ‫ئه‌رته‌شی ئازاد له‌شۆڕشی سووریادا خوێنی‬ ‫خۆیان به‌خشیوه‌‪ .‬به‌گش����تیی هیوادارم ئه‌م‬ ‫پرس����ه‌ ببێته‌ هۆی پته‌وبوونی دۆس����تایه‌تی‬ ‫ئێمه‌و ئه‌وان‪ .‬ئه‌گه‌ر کوبانێ سه‌رچه‌ش����ن و‬ ‫نموونه‌ی����ه‌ک بێ بۆ جه‌ماوه‌ری ش����اره‌کانی‬ ‫تری سووریا‪ ،‬ئه‌م گواستنه‌وه‌ی ئه‌زموونانه‌‪،‬‬ ‫گه‌لێک ئه‌رێنییه‌‪.‬‬ ‫پێوه‌ندی ئێوه‌ له‌گه‌ڵ ئێراندا چۆنه‌؟‬ ‫(پێده‌که‌نێ) ئه‌م چیرۆک����ه‌ دوورودرێژه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵکی ئێران یان حکومه‌تی ئێران؟‬ ‫هه‌ردووکیان؟‬ ‫گه‌لی ک����ورد له‌"موزایک����ی" ئێراندا نزیک‬ ‫به‌سه‌دس����اڵه‌ س����ه‌ره‌ڕای له‌ئارادابوون����ی‬ ‫زه‌خت و گوش����اری له‌ڕاده‌به‌ده‌رو کوشتوبڕو‬ ‫له‌سێداره‌دان‪ ،‬له‌س����ه‌ر خه‌باتی ڕه‌وای خۆی‬ ‫به‌رده‌وام بووه‌و راوه‌ستانی خه‌بات‪ ،‬وه‌همێک‬ ‫زیات����ر نییه‌‪ .‬حکومه‌تی ئێرانی����ش ده‌بێ به‌‬ ‫به‌رفراوان کردنی ئاستی به‌شداری سیاسیی‬ ‫گه‌الن����ی ئێران‪ ،‬فه‌زاکه‌ به‌ره‌و ئاراس����ته‌یه‌ک‬ ‫ه����ان ب����دا تووش����ی هه‌لومه‌رج����ی ئه‌مڕۆی‬ ‫س����ووریا نه‌ب����ێ‪ .‬رژێمی ئه‌س����ه‌د ده‌یتوانی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێم����ه‌دا به‌هاوده‌نگییه‌ک بگات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫واینه‌ک����ردو ده‌ره‌نجامه‌که‌ش����ی دیت‪2500 .‬‬ ‫ساڵ پێش����ینه‌ی حوکمڕانی له‌ئێراندا‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫میکانیزمی جوواڵن����ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ گه‌الن‪ ،‬فێری‬ ‫کاربه‌ده‌ستانی ئێرانی بکات‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )452‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/11/11‬‬

‫باکگراوندە هاوچەرخەکانی قەیرانەکانی عێراق*‬ ‫رابون مەعروف‬ ‫سەرۆکی فراکسیۆنی گۆڕان‬ ‫بنەم���ای هزریی���و ئایدیۆلۆج���ی‬ ‫رژێمەکەی سەدام حسێن ناشیوناڵیزمی‬ ‫عەرەب ب���و لەفۆرمێک���ی توندڕەودا‪.‬‬ ‫ئەو ئایدیایەش س���ەرچاوەی سەرەکی‬ ‫کێشەکانی عێراق‌و نائارامیی سیاسیی‬ ‫ناوخۆی���ی‌و دەرەک���ی بو‪ .‬لەئاس���تی‬ ‫دەرەوە ئەم ناش���یوناڵیزمە بوە هۆی‬ ‫جەنگی هەشت س���اڵە لەگەڵ ئێرانی‬ ‫دراوس���ێ (‪)١٩٨٨ -١٩٨٠‬و لەئاستی‬ ‫ناوخ���ۆش تراجیدیاکان���ی ک���وردو‬ ‫شیعە‪ .‬لەناوخۆدا گەورەترین ناحەزی‬ ‫ناشیوناڵیزمەکەی سەدام حسێن کورد‬ ‫بو‪ ،‬بۆی���ە لەناوبردنی ک���ورد یەکێك‬ ‫لەئەجێندا س���ەرەکیەکانی ئەو رژێمە‬ ‫بو‪ .‬تراژیدیای هەڵەبجەو ش���ااڵوەکانی‬ ‫ئەنف���ال ناس���راوترین هەوڵەکان���ی‬ ‫رژێمەک���ەی س���ەدام حس���ێن بون بۆ‬ ‫لەناوبردنی کورد‪.‬‬ ‫دوای داگیرکردن���ی عێ���راق لە‪٢٠٠٣‬‬ ‫کێش���ەی تائیفی���ەت س���ەریهەڵدا‬ ‫لەنێوان س���وننەی عەرەب‌و ش���یعەی‬

‫عەرەب‪ .‬زۆرینەی ش���یعە بۆ س���ەدان‬ ‫ساڵ لەعێراقدا چەوس���اوەی دەستی‬ ‫دەسەاڵتی س���وننەکان بون لەفۆرمی‬ ‫جی���اواز جی���اوازدا‪ .‬دوای کەوتن���ی‬ ‫رژێمەکەی سەدام حسێن کە دەسەاڵت‬ ‫کەوت���ە دەس���ت زۆرین���ەی ش���یعە‪،‬‬ ‫سوننەکان بەدۆخی خۆیان‌و هاوکێشە‬ ‫سیاس���یەکانی دوای ‪ ٢٠٠٣‬رازینەبون‪.‬‬ ‫ئیتر عێراق کەوتە سەر گڕکانی شەڕی‬ ‫تائیفی���ی لەنێوان ش���یعەی عەرەب‌و‬ ‫س���وننەی عەرەب‌و قوربانیەکانی ئەو‬ ‫ملمالنێ تائیفیە دەیان هەزارن‪.‬‬ ‫بنەما فیکری���ی‌و ئایدیۆلۆجیەکانی‬ ‫کێش���ەکانی عێ���راق لەئێس���تادا‬ ‫ناش���یوناڵیزم‌و تائیفیەتی مەزهەبیین‪.‬‬ ‫ناشیوناڵیزمی عەرەب لە‌بەغدا میراتگری‬ ‫ناش���یوناڵیزمەکەی س���ەدام حسێنەو‬ ‫لەبنەمادا هەم���ان روانگەیان بۆ گەلی‬ ‫کورد هەیەو کێشە مێژویەکانی نێوان‬ ‫کوردستان‌و بەغدا بەچارەسەرنەکراوی‬ ‫ماونەت���ەوەو ئەم���ەش ب���ەردەوام‬ ‫کێش���ەو کەلێن دەخاتە نێوان بەغداو‬ ‫کوردستان‪ .‬لەالیەکی ترەوە سوننەی‬ ‫عێراق بەش���ێوازی حوکمڕانیی عێراقی‬

‫دوای سەدام حس���ێن‌و هەڵسوکەوتی‬ ‫دەزگاکانی دەوڵەت لەبەغدا لەبەرامبەر‬ ‫سوننە رازینین‌و هەست بەپەراوێزخستن‬ ‫دەکەن‪ .‬هەس���ت‌و دۆخی س���وننەکان‬ ‫فرس���ەتی دایە رێکخراوی تیرۆریستی‬ ‫قاعیدە بۆ باڵوکردنەوەی نفوزی خۆی‬ ‫لەناوچە سوننەنشینەکانی عێراق‪.‬‬ ‫ل���ەدوای راپەڕین���ی ‪٢٠١١‬ی گەلی‬ ‫سوریا لەدژی رژێمەکەی بەشار ئەسەد‬ ‫فرس���ەتێکی تر بۆ راێکخراوی قاعیدە‬ ‫هات���ە پێش کە نفوزی خ���ۆی بەرێتە‬ ‫سوریاو کاربکات بۆ دەستبەسەرداگرتنی‬ ‫شۆڕشەکە‪ .‬لەئەنجامی الوازیی رەوتە‬ ‫دیموکراتخوازەکان‌و پشتگوێخستنیان‬ ‫لەالیەن کۆمەڵ���گای نێودەوڵەتیەوە‪،‬‬ ‫قاعیدە بەعەمەلیی بوە بەهێزترین باڵی‬ ‫شەڕکەر دژی رژێمەکەی بەشار ئەسەد‪.‬‬ ‫دواتر بەشی سەرەکی قاعیدە لەهەردو‬ ‫بەش���ی عێراق‌و س���وریا لەرێکخراوی‬ ‫قاعی���دە جیابون���ەوەو (دەوڵەت���ی‬ ‫ئیس�ل�امیی لەعێراق‌و ش���ام) ناسراو‬ ‫بەداعش‪ -‬یان پێکهێنا‪ .‬تا ناوەڕاستی‬ ‫‪ ٢٠١٤‬هەردو پارێزگای رەقەو دێرئه‌لزور‬ ‫لەسوریاو بەشێکی پارێزگاکانی حەلەب‬

‫لەباکوری خۆرئاوای سوریاو حەسەکە‬ ‫لەخۆرهەاڵت���ی س���وریا کەوتبونە ژێر‬ ‫دەستی داعش‪.‬‬ ‫دوای کۆکردن���ەوەی هێزێک���ی زۆر‬ ‫لەپارێزگاکان���ی رەق���ەو دیرئەل���زورو‬ ‫ناوچەکان���ی ت���ری س���وریاو عێراق‪،‬‬ ‫ل���ە‪١٠‬ی حوزەیران���ی ‪ ٢٠١٤‬رێکخراوی‬ ‫داعش پەالماری موس���ڵی لەعێراقداو‬ ‫بەئاس���انیی‌و بێبەرگریەک���ی ئەوت���ۆ‬ ‫دەس���تی بەسەردا گرت‪ .‬دوای موسڵ‪،‬‬ ‫داعش دەستیگرت بەس���ەر پارێزگای‬ ‫تکری���ت‌و بەش���ێکی زۆر لەناوچ���ە‬ ‫سوننەنش���ینەکانی پارێزگای ئەنبارو‬ ‫دیالەو‬ ‫حوکمی خۆی بەسەر ئەو ناوچانەدا‬ ‫س���ەپاند‪ .‬بەوج���ۆرە قەڵەمڕەوی���ی‬ ‫دەس���ەاڵتەکەی داع���ش لەحەلەب���ی‬ ‫باکوری سوریاوە درێژبۆوە تا دەگاتە‬ ‫پارێ���زگای دیالە لەخۆرهەاڵتی عێراق‪.‬‬ ‫ئەو رێكخراوە س���نوری نێوان سوریاو‬ ‫عێراق���ی هەڵوەش���اندەوەو دەوڵەتی‬ ‫خەالفەتی راگەیان���دو ناوەکەی گۆڕی‬ ‫بۆ دەوڵەتی ئیس�ل�ام‌و سەرکردەکەی‬ ‫(ئەبوبەک���ر ئەلبەغدادی���ی) وەك‬

‫خەلیفەی هەمو موسوڵمانان راگەیاندو‬ ‫خەڵکی ناوچەکانی ژێر دەسەاڵتەکەی‬ ‫ناچارکرد وەالئیان ب���ۆ خەلیفەکەیان‬ ‫رابگەیەن���ن‪ .‬یەکێ���ك لەئەنجامەکانی‬ ‫هێرش‌و ش���ااڵوەکانی داعش بۆ سەر‬ ‫ناوچە سوننەنش���ینەکان ئاوارەبونی‬ ‫دەیانه���ەزار ک���ەس بو ب���ۆ هەرێمی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫دوای کەوتن���ی موس���ڵ‌و ناوچ���ە‬ ‫سوننەنش���ینەکانی ت���ری عێ���راق‪،‬‬ ‫رێکخراوی تیرۆریستی داعش پەالماری‬ ‫ئ���ەو ناوچانەی���دا کە لەدەس���توری‬ ‫عێراقیدا وەك ناوچە کێشە لەسەرەکان‬ ‫ناویان هاتوەو دەکەونە نێوان هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‌و ناوچە سوننەنشینەکانی‬ ‫عێراق‪ .‬بەش���ێکی زۆری ئەو ناوچانە‬ ‫کەوتنە ژێر دەس���تی داعش‌و زۆربەی‬ ‫هەرە زۆری دانیشتوانەکەی کە لەکوردو‬ ‫ش���وێنکەوتوانی ئاین���ی ئێزیدی���ی‌و‬ ‫مەس���یحیی‌و کاکەیی‌و شەبەکی شیعە‬ ‫مەزه���ەب پێكدێ���ن کۆچیانک���رد بۆ‬ ‫هەرێمی کوردستان‪.‬‬ ‫بەمج���ۆرە س���ەرەڕای مەترس���یی‌و‬ ‫پەالم���ارە بەردەوامەکان���ی داعش بۆ‬

‫‪19‬‬

‫سەر هەرێمی کوردستان‌و ئەو قەیرانە‬ ‫داراییەی کە لەئەنجامی بڕینی بەش���ە‬ ‫بودج���ەی هەرێ���م لەالی���ەن بەغداوە‬ ‫سەریهەڵداوە‪ ،‬هەرێم روبەڕوی قەیرانی‬ ‫دەیان هەزار ئاوارە بۆتەوە‪ .‬لەکاتێکدا‬ ‫بەرەو وەرزی زستان دەچین‪ ،‬کێشەی‬ ‫ئ���اوارەکان ئاڵۆزت���ر دەبێ���ت‌و ب���ۆ‬ ‫چارەسەرکردنی کێش���ەی ئەم ژمارە‬ ‫زۆرە لەکۆچکردوەکان‪ ،‬هەرێم پێویستی‬ ‫بەهاریکاریی کۆمەڵگای نێودەوڵەتیە‪.‬‬ ‫ب���ێ هاوکاریی‌و پش���تیوانیی فراوان‌و‬ ‫بەردەوامی کۆمەڵ���گای نیودەوڵەتیی‬ ‫زس���تانێکی س���ەخت‌و پڕ لەتراجیدیا‬ ‫چاوەڕێی ئاوارەکان دەکات‪.‬‬ ‫*دەق���ی ئەم وتارە لەکۆنفرانس���ی‬ ‫بەرلین سەبارەت بەبارودۆخی عێراق‌و‬ ‫کێش���ەی ئاوارەکان���ی کوردس���تان‬ ‫پێشکەش کراوە‪.‬‬ ‫تێبین���ی‪ :‬ئ���ه‌م وت���اره‌ له‌ژماره‌ی‬ ‫رابردودا به‌ه���ۆی هه‌ڵه‌ی ته‌کنیکیه‌وه‌‬ ‫نی���وه‌ی دابه‌زیبو‪ ،‬له‌م ژماره‌یه‌دا کۆی‬ ‫وتاره‌که‌ باڵو ده‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ داوای‬ ‫لێبوردنمان له‌نوسه‌ره‌که‌ی‌و خوێنه‌ران‬

‫پاش ئه‌زمونی ساڵێك له‌كاركردن‬

‫كاتێك په‌رله‌مان ده‌بێت ‌ه كه‌ناڵێكی‌ راگه‌یاندن‬

‫عومه‌ر عه‌لی‌‬ ‫پ���اش تێپه‌ڕبون���ی‌ س���اڵێك به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ستبه‌كاربونی‌ خولی‌ چواره‌می په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا زۆر پرس���یار‌و ره‌خن���ه‌و داوا‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ ئه‌ن���دام په‌رله‌مانه‌كان���ی‌ ئه‌م‬ ‫خول���ه‌ ده‌كرێت‌و ل���ه‌روی‌ جۆراوج���ۆره‌وه‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ بۆ ده‌كرێت‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫له‌الی‌ هاواڵتی‌ سه‌رش���ه‌قام به‌كه‌مته‌رخه‌م‌و‬ ‫ناكاریگه‌ر له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مان هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ده‌ست به‌كاربونیانه‌وه‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌ پێنج مانگ‬ ‫نه‌یانتوانی‌ بگه‌نه‌ رێككه‌وتن بۆ دیاریكردنی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كان هه‌ڵوێستێكی‌ جدییان‬ ‫نه‌بو‪ ،‬نه‌یانتوانی‌ س���ه‌ربه‌خۆیانه‌و ئازادانه‌‬ ‫بڕیاری‌ خۆیان بده‌ن‌وه‌ك نوێنه‌ری‌ خه‌ڵك‪.‬‬ ‫كه‌ ناكرێت له‌به‌ر ناكۆكیی‌‌و ملمالنێی‌ پارته‌‬ ‫سیاس���یه‌كان ده‌زگایه‌كی‌ هه‌ستیاری‌ ‌وه‌ك‬ ‫په‌رله‌مان له‌پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���یی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تاندا له‌كاربخرێ���ت‌و نه‌توانێ‌ هیچ‬ ‫رۆڵێك ببینێ‌‌و به‌ئه‌رك‌و به‌رپرسیارێتیه‌كانی‌‬ ‫سه‌رش���انی‌ خ���ۆی‌ هه‌ڵبس���تێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌م‬ ‫ده‌س���تپێكه‌ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌لماند ك���ه‌ ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ جوڵه‌و‬ ‫ئیراده‌و كاری‌ په‌رله‌مانی‌ له‌پارته‌ سیاسیه‌كان‬ ‫‌وه‌رده‌گرن‌و ئه‌و ئه‌ندامه‌ ئازا‌و چاك‌و بوێره‌‬

‫نین كه‌ فش���ار له‌س���ه‌ر پارته‌ سیاسیه‌كان‬ ‫دروستبك ‌هن‌و ناچاریان بكه‌ن كه‌ هه‌ڵوێستی‌‬ ‫جدی���ی‌‌و ئیجابی���ی‌ بگرنه‌ب���ه‌ر به‌تایبه‌تی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌ده‌زگایه‌ك���ی‌ ‌وه‌ك په‌رله‌مان‬ ‫كه‌ راس���ته‌وخۆ په‌یوه‌س���ته‌ به‌پێكهێنانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و دامه‌زراندن���ی‌ كابینه‌ی‌ نوێ‌‌و‬ ‫گفتوگۆ له‌س���ه‌ر بودجه‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‬ ‫ده‌ركردنی‌ یاسای‌ نوێ‌‌و په‌سه‌ندكردنی‌ پرۆژه‌‬ ‫یاساكان‪ ،‬ئه‌وه‌ س���ه‌ره‌تایه‌ك بو كه‌ تیایدا‬ ‫هیم ‌هت‌و جه‌وه���ه‌ری‌ ئه‌م ئه‌ندام په‌رله‌مانی‌‬ ‫ئه‌م خول���ه‌ نوێیه‌ی‌ تیادا ده‌رك���ه‌وت‪ .‬كه‌‬ ‫پێموایه‌ ئه‌مه‌ش بۆ كوردس���تان حاڵه‌تێكی‌‬ ‫ئاساییه‌‪ ،‬چونكه‌ پارتی‌ كوردیی‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫مرۆڤ���ی‌ ش���وێنكه‌وته‌و گوێڕای���ه‌ڵ‌ به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ناتوانێت مرۆڤی‌ ئازادو‬ ‫خاوه‌ن ئیراده‌و ره‌خنه‌گ���ر به‌رهه‌مبهێنێت‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌ندامێكی‌ ح���زب له‌م ج���ۆره‌ بێت‬ ‫ناچ���ار ده‌بێت له‌ح���زب دوربكه‌وێته‌وه‌ یان‬ ‫دوریده‌خه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌شه‌وه‌ كه‌ په‌رله‌مان ده‌ستبه‌كاربوه‌‬ ‫له‌ئه‌زمونێكی‌ نوێدا ك���ه‌ جیاوازبو له‌خولی‌‬ ‫پێش���و‪ ،‬هه‌مو لیس���ته‌ ب���راوه‌كان بڕیاری‌‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ بنك���ه‌ فراوانیان داو‬ ‫به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌ هه‌مویان به‌ش���دارییانكرد‬ ‫له‌پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‪ .‬ئه‌م ئه‌زمونه‌ نوێیه‌‬ ‫‌وایكرد كه‌ ئۆپۆزسیۆنێكی‌ به‌هێز له‌به‌رده‌م‬ ‫حكومه‌ت���دا نه‌مێنێ���ت‌و هه‌موی���ان بچن���ه‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬به‌مه‌ش دیموكراس���یه‌كه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان ‌وه‌ك ئه‌زمونه‌كه‌ی‌ عێراق بوه‌‬ ‫دیموكراس���یه‌كی‌ ته‌وافوق���ی‌ ك���ه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫الوازترین جۆری‌ دیموكراس���یه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌م‬ ‫كات���ه‌دا له‌جیاتی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان ببێته‌‬ ‫چاودێری���ی‌ حكومه‌ت‪ ،‬ده‌بێته‌ پش���تیوان‌و‬ ‫پاڵپش���تیی‌ حكومه‌ت‪ ،‬به‌م���ه‌ش په‌رله‌مان‬ ‫یه‌كێك له‌رۆڵه‌ سه‌ره‌كیه‌كان له‌ده‌ستده‌دات‬ ‫كه‌ چاودێریه‌‪.‬‬ ‫له‌سیستمی‌ دیموكراسیی‌ چاالكدا په‌رله‌مان‬

‫ده‌بێته‌ گۆڕه‌پانی‌ سه‌ختی‌ به‌ره‌وروبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی‌ ئۆپۆزس���یۆن به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌فراكسیۆنی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و به‌م هۆیه‌شه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌بێت���ه‌ ناوه‌ندێكی‌ گه‌رم‌و گوڕو‬ ‫چاالك بۆ په‌سه‌ندنكردنی‌ پرۆژه‌ یاساكان‌و‬ ‫به‌ده‌مه‌وه‌چون���ی‌ داواكاریه‌كان���ی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫چاودێریی‌‌وردی‌ حكومه‌ت‌و پێشكه‌شكردنی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ چاكس���ازیی‌‪ .‬به‌اڵم ل���ه‌م خوله‌دا‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌موان به‌شدارن له‌حكومه‌تدا‪،‬‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ رۆڵی‌ چاودێر ببینن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م س���اڵه‌دا چوار‬ ‫‌وه‌زی���ر بانگك���راون‪ ،‬ب���ه‌اڵم بانگكردنه‌كان‬ ‫ب���ۆ لێپێچین���ه‌وه‌و ره‌خن���ه‌و ناچارك���ردن‬ ‫نه‌ب���ون بۆ گرتنه‌ب���ه‌ری‌ سیاس���ه‌تێك كه‌‬ ‫خزم���ه‌ت به‌هاواڵتیان ب���كات‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫ب���ۆ میوانداریی‌ بون‌و بۆ هی���چ‌وه‌زیرێكیان‬ ‫نه‌یانتوان���ی‌ له‌بڕیارێك په‌ش���یمانیبكه‌نه‌وه‌‬ ‫ن���ه‌ ناچاری‌ بك���ه‌ن به‌قبوڵكردن���ی‌ پرۆژه‌‬ ‫یاس���ایه‌كی‌ نوێ‌‪ .‬بۆ نمون���ه‌ له‌وكاته‌دا كه‌‬ ‫بانگهێشتی‌ ئاش���تی‌ هه‌ورامیان كرد له‌سه‌ر‬ ‫كێش���ه‌ی‌ گرانبون���ی‌ نرخ���ی‌ به‌نزین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫نه‌یانتوانی‌ له‌بڕیاره‌كه‌ی‌ په‌شیمانیبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌ه���ۆی‌ ش���اره‌زایی‌‌و ته‌كنۆكراتیی‌‬ ‫له‌بواره‌ك���ه‌ی‌ خۆی���دا توان���ی‌ قه‌ناعه‌تیان‬ ‫پ���ێ‌ بكات كه‌ ش���تێكی‌ باش���ی‌ ك���ردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێك���دا بو كه‌ له‌زۆربه‌ی‌ ش���ارو‬ ‫شارۆچكه‌كان خه‌ڵك ده‌ستیدابوه‌ رێپێوان‌و‬ ‫داوای‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ نرخه‌كه‌یان ده‌كرد‪.‬‬ ‫ده‌توانین ئ���ه‌وه‌ ‌وه‌ك نمونه‌یه‌ك ‌وه‌ربگرین‬ ‫ك���ه‌ ئه‌ن���دام په‌رله‌مانه‌كان���ی‌ ئ���ه‌م خوله‌‬ ‫كاریگه‌ریه‌كی‌ ئه‌وتۆیان له‌س���ه‌ر حكومه‌ت‬ ‫نییه‌و ناتوانن فشار له‌سه‌ر حكومه‌ت دروست‬ ‫بكه‌ن بۆ گۆڕینی‌ یاساو بڕیاره‌كان‪ .‬شكستی‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌م سه‌ره‌تایه‌وه‌‪ ،‬رێگه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫خۆش���كرد كه‌ حكوم���ه‌ت گرنگیه‌كی‌ ئه‌وتۆ‬ ‫به‌په‌رله‌مان نه‌داو به‌مه‌ش شكۆی‌ په‌رله‌مان‬ ‫الی‌ هاواڵتیان ش���كاو ئیت���ر له‌مڕۆ به‌دواوه‌‬

‫متمانه‌ی���ان پێ���ی‌ نه‌مێنێت ك���ه‌ ده‌توانێت‬ ‫رۆڵێك���ی‌ ئه‌وت���ۆ ببینێ���ت له‌داكۆكیكردن‬ ‫له‌مافه‌كانی‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ سه‌رنجه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫پرسیار له‌هه‌ر ئه‌ندام په‌رله‌مانێك ده‌كه‌یت‪،‬‬ ‫كه‌ بۆچی‌ كاریگه‌رییتان الوازه‌ له‌داكۆكیكردن‬ ‫له‌مافه‌كانی‌ هاواڵتیان‪ ،‬پاساو به‌وه‌ ده‌هێننه‌وه‌‬ ‫كه‌ كوردس���تان به‌بارودۆخێكی‌ ناهه‌مواردا‬ ‫تێپ���ه‌ڕ ده‌بێ���ت‌و ئه‌ن���دام په‌رله‌مان���ه‌كان‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌ن‪ .‬به‌بڕوای‌ من‬ ‫ئه‌م ج���ۆره‌ ده‌ربڕینانه‌ په‌رده‌پۆش���كردنی‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌میه‌كانی‌ خۆیان‌و الوازیه‌كانیانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ مه‌سه‌له‌ی‌ به‌ره‌وروبونه‌وه‌ی‌ داعش‌و‬ ‫مه‌ترسیه‌كانی‌ نابێت ببێته‌ ئه‌وله‌ویه‌تی‌ كاری‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬چونكه‌ به‌رپرسیارێتی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ش���تێكه‌و به‌ره‌وروبونه‌وه‌ی‌ دوژمن شتێكی‌‬ ‫تره‌و نابێت ئه‌م دو شته‌ تێكه‌اڵو بكرێن‪.‬‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌بێ���ت به‌ه���ۆی‌ چاالكیی‌‌و‬ ‫دڵس���ۆزیی‌‌و پارێزگاری���ی‌ له‌مافه‌كان���ی‌‬ ‫هاواڵتی���ان‌و پش���تیوانیی‌ له‌پ���رۆژه‌‬ ‫یاس���ایه‌ك كه‌ خزمه‌ت به‌پێشمه‌رگه‌ بكات‬ ‫نیشتیمانپه‌روه‌ریی‌ خۆی‌ بسه‌لمێنێت‪ .‬نه‌ك‬ ‫بڕواته‌ به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ ی���ان هه‌مو كارێكی‌‬ ‫ب���ه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌وه‌ په‌یوه‌س���تبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێم���ه‌‌وه‌ك ئه‌رك‌و به‌رپرس���یارێتی‌‬ ‫له‌حكومه‌تدا‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌مان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ‌وه‌زاره‌ته‌ به‌رپرس���یاره‌ له‌و دۆسیه‌یه‌‌و‬ ‫پێویس���ته‌ هاوكاریه‌كانیش هه‌موی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫‌وه‌زاره‌ت���ه‌و‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخ���ۆ بێت‌و‪ ،‬ئه‌و‪-‬‬ ‫ئه‌و رۆڵه‌ ببینێت‪ ،‬پێموایه‌ ئه‌وه‌ پاساوێكی‌‬ ‫نه‌ش���یاوه‌و په‌رله‌مان ده‌بێت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌ركه‌ سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ خۆی‌‌و بزانێت ئه‌ركی‌‬ ‫سه‌رشانی‌ چییه‌؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رنجی‌ زۆرین���ه‌ی‌ لێدوان���ی‌‬ ‫ئه‌ن���دام په‌رله‌مان���ه‌كان بده‌ی���ن نه‌بون���ی‌‬ ‫بودجه‌ ده‌كه‌نه‌ پاس���اوێكی‌ ت���ر بۆ كه‌میی‌‬ ‫چاالكی���ی‌‌و ده‌ركردنی‌ یاس���ای‌ ن���وێ‌ كه‌‬

‫خزمه‌ت به‌هاواڵتیان بكات‪ ،‬له‌راس���تیدا ئه‌م‬ ‫پاس���اوه‌ش جێگه‌ی‌ گومانه‌‪ ،‬چونكه‌ راسته‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم رۆڵی‌ په‌رله‌مان‬ ‫چی‌ بوه‌ بۆ گه‌ڕان به‌ش���وێن چاره‌س���ه‌ری‌‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌‪ ،‬بۆچ���ی‌ چه‌ند كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫په‌رله‌مانیان ته‌رخانكرد بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ رێگه‌‬ ‫چاره‌یه‌ك هه‌تا ئێس���تا نه‌مانبیس���توه‌ كه‌‬ ‫په‌رله‌مان ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌ بكاته‌ بڕگه‌یه‌كی‌‬ ‫گرنگ له‌دانیشتنه‌كانی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬په‌رله‌مان‬ ‫‌وه‌ك ده‌زگایه‌ك���ی‌ هه‌ڵبژێ���ردراوی‌ خه‌ڵك‬ ‫ده‌بوایه‌ له‌پێش���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌زگایانه‌وه‌ بێت‬ ‫كه‌ له‌خه‌می‌ چاره‌س���ه‌ری‌ ئ���ه‌م قه‌یرانانه‌دا‬ ‫بێت‪ .‬هۆكاره‌كانی‌ چین؟ كێ‌ به‌رپرس���یاره‌‬ ‫له‌م دۆخ���ه‌؟ رێگه‌ چاره‌ چییه‌ بۆ ده‌رچون‬ ‫له‌قه‌یرانه‌كه‌؟‬ ‫چونك���ه‌ به‌پێ���ی‌ لێدوان���ی‌ پس���پۆڕانی‌‬ ‫بواری‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مرۆیی‌ هه‌مو گرفتێك‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌بۆچون���ی‌ زۆر‬ ‫له‌پس���پۆڕانی‌ ب���واری‌ ئابوری���ی‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌عێراقیشه‌وه‌ بودجه‌ بۆ كوردستان‬ ‫نه‌یه‌ت ئه‌و بڕ پاره‌یه‌ی‌ كه‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫به‌رهه‌مدێ���ت له‌توانایدا هه‌ی���ه‌ به‌الی‌ كه‌م‬ ‫موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ پ���ێ‌ دابین بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش پاش ئه‌نجامدانی‌ چه‌ند چاكسازیه‌ك‌و‬ ‫دۆزین���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و باندان���ه‌ی‌ كه‌ پ���اره‌ی‌‬ ‫هه‌رێم به‌ن���اوی‌ جۆره‌ها پرۆژه‌ی‌‌وه‌همیه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌لوش���ن یان كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ موچه‌ی‌‬ ‫پله‌ تایبه‌تی���ه‌كان‌و چاره‌س���ه‌ری‌ موچه‌ی‌‬ ‫بندی���واره‌كان كه‌ ل���ه‌‪ 100,000‬كه‌س تێپه‌ڕ‬ ‫ده‌كات ی���ان هێنانه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ی‌ گومرگ‌و‬ ‫نه‌وت‌و گازو كه‌ره‌سته‌ خاوه‌ نیشتمانیه‌كانی‌‬ ‫تر كه‌ ده‌س���تكه‌وته‌كانیان ملیۆنان دۆالره‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌تا ئێس���تا نه‌مانبینیوه‌ په‌رله‌مان‬ ‫چاالكانه‌ بێته‌ ده‌نگ‌و هه‌مویان كۆكبن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌ نیش���تمانیه‌و ببنه‌ پش���تیوانی‌‬ ‫هاواڵتیان له‌چاره‌سه‌ری‌ قه‌یرانه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌ڵێ���ن ئێمه‌ چه‌ند یاس���ایه‌كی‌‬

‫نوێم���ان ده‌رك���ردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گرفته‌ك���ه‌‬ ‫له‌وه‌دای���ه‌ كه‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌ یاس���ایانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫تاوتوی���ان ك���ردوه‌و كردویانه‌ به‌یاس���اش‪،‬‬ ‫ته‌نها مه‌ره‌كه‌بی‌ سه‌ر كاغه‌زه‌و هه‌تا ئێستا‬ ‫جێبه‌ج���ێ نه‌كراوه‌و له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌ش���دا‬ ‫په‌رله‌مان بێده‌نگه‌و ناتوانێت فشارێك بكات‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنیان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ل���ه‌م دۆخه‌دا بۆ هاواڵتیان گرنگه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ په‌رله‌مان تێكه‌ڵ‌ به‌خه‌ڵك بێت‌و‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ قه‌یرانه‌كه‌دا بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م بارودۆخه‌ كاریگه‌ریی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌مو الیه‌نێكی‌ ژیانی‌ سیاس���یی‌‌و ئابوریی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ دروستكردوه‌و له‌هه‌ندێك روه‌وه‌‬ ‫بێمتمانه‌یی‌ ته‌واوی‌ به‌په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ .‬ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش دۆخێك���ی‌‬ ‫مه‌ترس���یداره‌‪ .‬هاواڵتی به‌الیه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌ش���وێن هۆكان���ی‌ قه‌یرانه‌كاندا‬ ‫بچێت‌و به‌كردار چاره‌س���ه‌ریان بكات‪ .‬نه‌ك‬ ‫ته‌نها ببێت���ه‌ ده‌زگایه‌ك ك���ه‌ به‌گوتارێكی‌‬ ‫تی���ۆری‌ كار بكات‌و بگۆڕرێت بۆ ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫راگه‌یاندن‪ .‬چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر كاری‌ په‌رله‌مان‬ ‫ته‌نه���ا ببێته‌ گوت���ارو ناڕه‌زایی‌‌و ده‌ركردنی‌‬ ‫به‌یاننامه‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌زگایه‌ك���ی‌ راگه‌یاندنیش‬ ‫ئه‌توانێ���ت ئ���ه‌م كاره‌ ب���كات‌و ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫هاواڵتی���ان هیچ گرنگیه‌كی‌ نییه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان ب���ۆ قۆناغی‌ داهاتو‬ ‫پێویستی‌ به‌س���تراتیجیه‌تی‌ نوێی‌ كاركردن‬ ‫هه‌یه‌و پێویس���ته‌ گفتوگۆش له‌سه‌ر پرۆژه‌‬ ‫یاس���اكان بگۆڕێت به‌وانه‌ی‌ كه‌ په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫راس���ته‌وخۆی‌ ب���ه‌م دۆخ���ه‌ قه‌یراناوی���ه‌ی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئابوریی‌‌و‬ ‫دواكه‌وتنی‌ موچه‌و كۆمه‌ڵێك كێش���ه‌ی‌ تری‌‬ ‫‌وه‌ك پێش���ینه‌كان‌و په‌روه‌رده‌و پرۆژه‌كانی‌‬ ‫‌وه‌به‌رهێن���ان‌و خزمه‌تگوزاریه‌كان‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ته‌نها رێگ���ه‌ چاره‌یه‌ بۆ گێڕانه‌وه‌ی‌ متمانه‌و‬ ‫هه‌س���تكردن به‌به‌رپرس���یارێتی‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌هاواڵتیان‪.‬‬

‫داعشیزم لەنێوان تیرۆریزم‌و توریزمدا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫بەبۆچونی من‪ ،‬ستراتیژی داعش جەنگی‬ ‫ئابوریی نییە لەوێنەی پەالماردانی شوێنە‬ ‫توریستییەکان بۆ ئەوەی ئابوریی دەوڵەت‬ ‫کەنەف���ت ب���کات‪ ،‬بەڵک���و س���تراتیژێکی‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ی قوڵت���ری هه‌ی���ە‪ ،‬ئەوی���ش‬ ‫س���ڕینەوەی هه‌مو مێژوەکان���ی دەرەوەی‬ ‫ئ���ەو وێنانەن ک���ە خۆی بۆ دی���ن‌و دونیا‬ ‫هه‌یەتی‪ .‬ئەم وێنایەی داعش بۆ مێژو ته‌نها‬ ‫لەخاپورکردنی پەرستگاکانی ئێزیدییەکاندا‬ ‫بەرجەس���تە نابێ���ت‪ ،‬ی���ان پەرس���تگای‬ ‫مەس���یحی‌و کاکەیی‌و شەبەک‌و گروپەکانی‬ ‫ت���ری دەرەوەی ئایینی ئیس�ل�امدا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌ڵتەکاندنی مزگەوتەکانی گروپی شیعەش‬ ‫کە باڵێکی سەرەکیی ناو ئایینی ئیسالمە‪،‬‬

‫یەکێک���ە لەس���تراتیژە س���ەرەکییەکانی‬ ‫ئ���ەم گروپە‪ .‬بەمش���ێوەیە مێژو بۆ داعش‬ ‫دەبێ���ت جارێک���ی تر بگەڕێت���ەوە بۆ ئه‌و‬ ‫خاڵەی ک���ە ئەم���ان بەهه‌قیقەتی مێژوی‬ ‫ئایینی ئیس�ل�امی دەزانن‪ .‬لێرەوە ش���ەڕی‬ ‫داعش ته‌نها جەنگێک���ی ئابوریی نییە دژ‬ ‫بەدەوڵەت���ی نەتەوەی���ی‪ ،‬بەڵکو ش���ەڕی‬ ‫س���ڕینەوەی مێ���ژوە پلوڕالەکەیەت���ی‪،‬‬ ‫سەرەڕای هه‌مو ئەو توندوتیژییەی کە ئەم‬ ‫دەوڵەتان���ە لەمێژوی خۆیاندا بەرامبەر بەم‬ ‫گروپان���ە پیادەیانک���ردوە‪ .‬داعش تیرۆری‬ ‫ته‌نها ک���ەس‌و گروپەکان ن���اکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫تیرۆری مێژوو کولتورو کەلەپورەکەش���یان‬ ‫دەکات‌و لەناو گوڕستانی دیدە دینییەکەیدا‬

‫زیندەبەچاڵی���ان دەکات‪ .‬ئەمە رەهه‌ندێکی‬ ‫نوێ���ی تیرۆریزمی نوێیە کە لەداعش���یزمدا‬ ‫بەرجەستە دەبێت‪.‬‬ ‫رەهه‌ندێک���ی تر کە مەبەس���تە هێمای‬ ‫بۆ بک���ەم بریتییە لەس���ەرهه‌ڵدانی گروپی‬ ‫”گەشتیاری تیرۆریستیی“‪ ،‬یان ”توریزمی‬ ‫تی���رۆر“‪ .‬ئەم گروپ���ە وەکو لەس���ەرەوە‬ ‫هێم���ام بۆ ک���رد‪ ،‬ژمارەی���ان رۆژ لەدوای‬ ‫رۆژ لەزیادبوندایە‪ ،‬خەونیان کەش���فکردنی‬ ‫فرەی���ی کولتورەکان���ی دونی���او رێزگرتن‬ ‫نیی���ە لەجیاوازییەکان���ی‪ ،‬بەڵکو خەونیان‬ ‫کوش���تنی هه‌مو ئەو فرەیی‌و جیاوازییانەیە‬ ‫کە مۆدێرنە بەرهه‌میهێناون‌و بە چەشنێک‬ ‫لەچەشنەکانیش تاوەکو ئەمڕۆ پاراستونی‪.‬‬

‫ئەم گروپ���ە نوێیە ک���ردەی جیهاد وەکو‬ ‫سەفەرێک دەبینێت کە داعش دەشێت وەکو‬ ‫”فقه المرحله‌“ تەماشای بکات‪ .‬ئەم قۆناغە‬ ‫لەخەبات‪ ،‬مانای هه‌ڵبژاردنی ته‌نها شوێنێک‬ ‫نییە بۆ بانگەش���ەی ئایینی راس���تەقینەی‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬بەڵکو کۆکردن���ەوەی هه‌مو ئەو‬ ‫موسوڵمانە راستەقینانەش���ە لەشوێنێکی‬ ‫جیۆسیاس���یی گرنگدا کە بۆ ئەم قۆناغی‬ ‫کۆچکردن���ە گرنگ���ن‪ .‬گەر ب���ۆ پێغەمبەر‬ ‫ش���اری”الطائف“ گرن���گ بوبێت‪ ،‬چونکە‬ ‫یەکێک لەهۆکارەکانی بون���ی قەبیلەیەکی‬ ‫بەهێزی وەک���و قەبیلەی ”پقیف“ بو‪ ،‬ئەوا‬ ‫بۆ داعش ش���ام‌و عێراق لەم���ڕۆدا گرنگن‪،‬‬ ‫چونکی تائیفەی سوننەی تێدایەو دەتوانێت‬

‫ونبون‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (گۆران عبدالواحد حه‌م ‌ه امین) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی كۆلیج‪.‬‬ ‫ی (جعفر حازم عبدالرزاق ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی كۆلیج ‌ی ته‌كنیك ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* باجێك ‌ی كارگێر ‌‬

‫بۆ ئ���ەم جەنگ���ەی دژ بە”س���ەفەویزم“و‬ ‫”س���ەڵیبییەکان“بەکاریانبهێنێت؛ سنوری‬ ‫بەتورکی���او ئوردونەوەی���ەو‪ ،‬لەئەوروپ���او‬ ‫باک���وری ئەفریق���او نیمچ���ە دورگ���ەی‬ ‫عەرەبییش���ەوە نزیکە‪ .‬ئاشکرایە کە نەوت‬ ‫لەم ناوچەی���ەدا زۆرەو بڕب���ڕەی ئابوریی‬ ‫نەتەوەیی پێکدەهێنێت‪ ،‬بۆیە داگیرکردن‌و‬ ‫پاراس���تنی ئەو کێڵگە نەوتییانە بۆ داعش‬ ‫ئەو رەهه‌ندە ئابورییەیە کە هه‌م دەتوانێت‬ ‫ئابوری���ی دەوڵەت���ی پێ ش���ەلەل بکات‌و‬ ‫هه‌می���ش دەتوانێت خۆی پ���ێ دەوڵەمەند‬ ‫ب���کات‪ .‬بەبۆچون���ی م���ن تەقاندن���ەوەی‬ ‫مەزارگ���ەو پەرس���تگاکان ب���ۆ داعش هیچ‬ ‫رەهه‌ندێکی جەنگ���ی ئابوریی نییە‪ ،‬وەکو‬

‫لەتیرۆریزمی تەقلیدیدا دەمانبینی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫رەهه‌ندێکی ئایدیۆلۆژیی روتی هه‌یە‪.‬‬ ‫داعش���یزم بەرهه‌مهێن���ەری فۆرمێکی‬ ‫نوێیە لەگەش���تیاریی تیرۆر‪ .‬ئەم گەشیارە‬ ‫مۆدێرنە جیهادییە نایەوێت دونیا کەش���ف‬ ‫بکات‪ ،‬بەڵکو دەیەوێت دونیا کەشفی بکات‪،‬‬ ‫نایەوێت وێن���ەی جیهان بگرێ���ت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەیەوێت جیهان وێن���ەی بگرێت‪ ،‬نایەوێت‬ ‫چێژ لەجوانییەکانی سروشت‌و کولتورەکان‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬بەڵک���و چێ���ژ لەخوێنڕش���تن‌و‬ ‫خاپورکردنیان دەبینێت‪ ،‬ئەم گەش���تیارە‬ ‫جەنگاوەرە جگە لەئارش���یڤکردنی مێژوی‬ ‫خوێناویی ئیس�ل�امی داعش���یزم‪ ،‬نایەوێت‬ ‫مێژو خاوەنی هیچ ئارشیڤێکی تر بێت‪.‬‬

‫‪www‬‬ ‫‪awene.com‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫دوو جۆر وه‌به‌رهێنه‌ر‬ ‫ نیاز نه‌جمه‌دین‬ ‫ئای���ا وه‌به‌رهێن���ه‌ران به‌رپرس���یارێتی دیكه‌یان له‌سه‌رش���ان نییه‌ جگ ‌ه‬ ‫له‌باشكردنی گوزه‌رانی ژیانی خۆیان‌و خانه‌واده‌كانیان‌و خێركردن نه‌بێت؟‬ ‫له‌وتارێك���ی كورتدا به‌ناوی (‪،)Redefining Business Competence‬‬ ‫پرۆفیسۆر ‪ ، William Boulding‬راگری كۆلێجی بزنس له‌زانكۆی ‪،Duke‬‬ ‫چه‌ند بۆچونێكی گرنگ ده‌رباره‌ی به‌رپرس���یارێتی پێش���ه‌نگه‌كانی بزنس‬ ‫كورت ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌وێدا ده‌ڵێت‪ :‬پێشه‌نگه‌كانی بزنس ده‌بێت به‌مێنتاڵیتی "سه‌ركه‌وتنی‬ ‫تۆ س���ه‌ركه‌وتنی منه‌" ئیش بكه‌ن‪ .‬ئه‌م مێنتاڵتییه‌ چێژ له‌س���ه‌ركه‌وتنی‬ ‫ئه‌وانی دیكه‌ (س���تاف به‌تایبه‌ت���ی) وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ركاب���ه‌ری ناگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌ئاس���تێك متمانه‌ بۆ نمونه‌ له‌نێوان س���تافدا هه‌ره‌س بهێنێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ڕێی به‌هێزكردن���ی گیانی هاریكارییه‌وه‌ تواناكانی تیمه‌كه‌ی یه‌كده‌خات‪.‬‬ ‫پێشه‌نگه‌كانی بزنس ده‌بێت كراوه‌ بن به‌ڕوی فێربون‌و بۆ ئه‌مه‌ش ته‌نیا پشت‬ ‫به‌چوارده‌وره‌كه‌ی خۆیان نه‌به‌ستن‪ ،‬ده‌بێت قازانجی ماددی ته‌نیا پاڵنه‌رێك‬ ‫بێت نه‌ك هه‌مو پاڵنه‌ره‌كان‪ .‬ئه‌وان له‌م كه‌لتوره‌ دوركه‌وتونه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌هۆی‬ ‫كه‌میی رێژه‌ی قازانجه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان دره‌نگ كه‌وتن له‌دۆزینه‌وه‌ی چاره‌س���ه‌ری‬ ‫زۆر نه‌خۆشی‪ ،‬له‌وانه‌ ئیبۆال‪ ،‬كه‌ هه‌زاران مرۆڤی داڕزاند‪.‬‬ ‫له‌س���ۆنگه‌ی ئه‌م بۆچونه‌وه‌‪ ،‬زۆر له‌بزنسمانه‌كانی كورد خه‌ونی گه‌وره‌یان‬ ‫نییه‌و به‌شتی بچوكه‌وه‌ سه‌رقاڵن‌و قازانجی ماددی ده‌كه‌ن به‌ته‌نیا پێوه‌ری‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی خۆیان‪ .‬ئه‌وان له‌هۆش خۆی���ان ده‌چن‪ ،‬یان هه‌ڵده‌چن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كات ده‌بین���ن رێژه‌ی قازانجه‌كه‌یان دابه‌زیوه‌‪ .‬له‌مه‌ش زیاتر‪ ،‬به‌ش���ێكیان‬ ‫وه‌ك حوت ژیانی خه‌ڵكی بێده‌س���ته‌اڵت هه‌ڵده‌لوش���ن‪ ،‬وه‌كو ئه‌و گروپه‌‬ ‫بازرگانه‌ی له‌گه‌ڵ داعش ده‌ستیان تێكه‌ڵكردووه‌‪ .‬به‌كورتی‪ ،‬سه‌رمایه‌داری‬ ‫الوه‌كی زۆرن‪ ،‬ئه‌وانه‌ن كه‌ ده‌یانه‌وێت به‌ته‌رخانكردنی كه‌مترین كات‌و وزه‌‬ ‫زۆرترین قازانج بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ ته‌نیا كه‌لتوری بزنسمان نییه‌‪ .‬گه‌ڕان به‌دوای "تۆزێك قازانجی‬ ‫زیاتر" كه‌لتورێكه‌ گه‌یشتووه‌ به‌زۆرینه‌ی توێژه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪ .‬نوسه‌رو‬ ‫هونه‌رمه‌ند دوو نمونه‌ن ئێس���تا له‌خه‌یاڵمدا ده‌س���وڕێنه‌وه‌‪ .‬نوس���ه‌ر هه‌ر‬ ‫وه‌كو وه‌به‌رهێنه‌ر س���ه‌رچاوه‌كانی (كات‪ ،‬وزه‌‪ ،‬پاره‌) ته‌رخان ده‌كات بۆ‬ ‫ئامانجێك‪ .‬لێره‌دا‪ ،‬ئه‌و رۆحه‌ی غایبه‌ بریتیه‌ له‌رۆحی توێژه‌رانی جدی یان‬ ‫داهێن���ه‌ران‪ ،‬ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێت كاری گه‌وره‌ پێش���كه‌ش بكه‌ن بێئه‌وه‌ی‬ ‫پاڵنه‌ره‌كه‌یان كه‌ڵه‌كه‌كردنی سامان یان وه‌رگرتنی پۆستی به‌رز بێت‪ ،‬یان‬ ‫سڵ له‌تێچووه‌كه‌ی بكه‌نه‌وه‌‪ .‬‬ ‫هه‌ندێ���ك ده‌مانخه‌نه‌ ب���ه‌رده‌م حوكمی ژینگه‌ی سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫پێمانده‌ڵێن ئه‌م ژینگه‌یه‌ نه‌ك ده‌رفه‌تی داهێنان یان پرۆژه‌ی س���تراتیژی‬ ‫ناخوڵقێنێ���ت به‌ڵكو رۆژانه‌ خه‌ونه‌كان له‌ب���ار ده‌بات‪ .‬گرفتی ئه‌م بۆچونه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ خه‌ونی پرۆژه‌ی گرنگ‌و گه‌وره‌ ده‌به‌س���تێته‌وه‌ به‌ژینگه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫ده‌بێ���ت چاوه‌ڕێ بی���ن تا سیاس���ییه‌كان واز له‌بزنس ده‌هێن���ن‌و ئازادی‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ر ده‌كه‌ن پاشان سه‌ره‌ی ئه‌وانه‌ دێت كه‌ ده‌یانه‌وێت وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌سه‌ر پرۆژه‌ی به‌نرخ بۆ مرۆڤایه‌تی بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌مه‌یاندا ته‌واو به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و به‌رپرسیارێتییه‌ی ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی‬ ‫پێش���ه‌نگه‌كانی وه‌به‌رهێن���ان له‌بواره‌ جیاوازه‌كان���دا یاخیبونه‌ له‌و ژینگه‌‬ ‫كاپیتاڵیس���تیه‌ی مرۆڤ له‌كۆكردنه‌وه‌ی قازانجی ماددیدا كورت ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ترس���نۆكی ده‌كات‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مه‌ رویبدایه‌‪ ،‬هێن���ده‌ نه‌ده‌بوین به‌ژێر پێی‬ ‫ژینگه‌ی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫دوای‌ ‪ 53‬رۆژ ئێشكگرتن به‌دیار كۆبانیه‌و ‌ه‬ ‫قه‌دریه‌ ئۆرتاكایا له‌الیه‌ن سوپا ‌ی توركیاوه‌ كوژرا‬ ‫كچه‌ چاالكوانێكی‌ كورد دوای‌ ‪ 53‬رۆژ‬ ‫مانه‌وه‌و ئێشكگرتن به‌دیار كۆبانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێنجش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو له‌كاتێك���دا‬ ‫ده‌یویس���ت له‌س���نور بپه‌ڕێت���ه‌وه‌‌و‬ ‫بچێ���ت پش���تیوانیی له‌ش���ه‌ڕڤانانی‌‬ ‫یه‌په‌گ���ه‌ بكات‪ ،‬له‌الیه‌ن س���وپاكه‌ی‌‬ ‫"ئه‌ردۆغان"ه‌وه‌ پێكراو شه‌هیدكرا‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ هۆمانیته‌ی‌ فه‌ره‌نس���ی‌ كه‌‬ ‫وێن���ه‌ی‌ گۆڕی‌ ئه‌م كچه‌ ش���ه‌هید‌هی‌‬ ‫به‌گه‌وره‌ی���ی‌ له‌الپ���ه‌ڕه‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ رۆژی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ ‪11/9‬دا‬ ‫باڵوكردوه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌الپه‌ڕه‌كان���ی‌‬ ‫ناوه‌وه‌شیدا ده‌قی‌ نامه‌یه‌كی‌ ناوبراوی‌‬ ‫ب���ۆ زمانی‌ فه‌ره‌نس���ی‌ وه‌رگێڕاوه‌ بۆ‬ ‫دایك‌و باوكی‌ نوسیوه‌‪ ،‬چیرۆكی‌ ئه‌م‬ ‫كچه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ ك���ه‌ ناوی‌ "قه‌دریه‌‬ ‫ئۆرتاكا"یه‌و ته‌مه‌نی‌ ‪ 28‬س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌یویس���ت بۆ یارمه‌تیدانی‌ شه‌ڕڤانان‬ ‫بچێته‌ شاری‌ كۆبانی‌‌و له‌دژی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش بجه‌نگێت‪ ،‬قه‌دریه‌ له‌نامه‌كه‌یدا‬ ‫بۆ دای���ك‌و باوكی‌ ده‌نوس���ێت "ئه‌م‬ ‫جه‌نگه‌ ته‌نها جه‌نگی‌ خه‌ڵكی‌ كۆبانی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و جه‌نگی‌ هه‌مومانه‌‪ ،‬من‬ ‫هه‌س���ت ده‌كه‌م ك���ه‌ به‌چونه‌ ناو ئه‌م‬ ‫ش���ه‌ڕه‌وه‌ زیات���ر مرۆڤێكی‌ به‌س���ود‬ ‫ده‌ب���م‪ ،‬تا ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌ك كارمه‌ندێك‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌كه‌م���دا بمێنمه‌وه‌و بۆخۆم‬ ‫دابنیش���م‪ ،‬ره‌نگه‌ ئێ���وه‌ دڵتان له‌من‬ ‫ره‌نجابێ���ت‌و له‌من بێتاقه‌تبوبن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دره‌نگ یان زو تێده‌گه‌ن كه‌ حه‌ق الی‌‬ ‫منه‌‪ ،‬من كاتێك ده‌گه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ التان‬ ‫كه‌ جه‌نگ كۆتای���ی‌ هاتبێت‌و كۆبانی‌‬ ‫دوباره‌ ئازادكرابێت"‪.‬‬ ‫هۆمانیت���ه‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ قه‌دری���ه‌ خوازی���اری‌ به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئازادی���ی‌‌و دادی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌ بو‪،‬‬ ‫هه‌رگیز به‌و ناعه‌داله‌تیی‌و زوڵم‌و زۆره‌‬ ‫رازی‌ نه‌بو كه‌ به‌رامبه‌ر به‌میلله‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬ئه‌و م���اوه‌ی‌ مانگێك له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك هاوڕێی���دا چوبونه‌ گوندی‌‬ ‫ماحش���ه‌ر له‌سه‌ر س���نوری‌ رۆژئاواو‬

‫باكوری‌ كوردستان‌و نزیك له‌كۆبانی‌‪،‬‬ ‫تا رێگ���ه‌ له‌چون���ی‌ جیهادیه‌كان بۆ‬ ‫كۆبانی‌ بگرن‌و پش���تیوانیی‌ خۆیان‬ ‫ب���ۆ كۆبانی‌ ده‌رببڕن‪ ،‬ك���ه‌ كه‌وتبوه‌‬ ‫ئه‌ودیوی‌ س���نورێكه‌وه‌ س���ه‌د ساڵ‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر ئیمپریالیزمی‌ فه‌ره‌نس���ی‌‌و‬

‫به‌ریتانی‌ نه‌خشه‌یان كێشابو‪.‬‬ ‫پێنجش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو‪ ،‬كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ژیان���ی‌ قه‌دری���ه‌ ئۆرتاكایا هات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وو ژماره‌یه‌ك گه‌نجی‌ كورد‬ ‫ده‌یانویست به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئاشتییانه‌‬ ‫س���نور ب���ه‌ره‌و كۆبان���ی‌ ببه‌زێنن‪،‬‬

‫س���وپای‌ توركیا كه‌ كارێكی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫ب���ۆ رێگرتن له‌چون���ی‌ جیهادییه‌كان‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ده‌س���تڕێژی‌ ل���ه‌وان كردو‬ ‫گولله‌یه‌كیان نا به‌سه‌ری‌ ئۆرتاكایاوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌و كه‌وت‌و گیانی‌ س���پارد چاوی‌‬ ‫له‌كۆبانی‌ بڕی‌ بو‪.‬‬

‫ریکالم‬