ژماره‌ 459

‫‪2014‬‬ ‫ریکالم‬

‫ساڵی نوێتان پیرۆزبێت‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫پانۆرامای روداوه‌کانی‬ ‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)459‬‬ ‫سێشەممە ‪2014/12/30‬‬

‫په‌رله‌مان نه‌یتوانی‬ ‫تایبه‌مته‌ندیی‬ ‫له‌زانکۆی کوردستان‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌‬

‫‪16‬‬

‫پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بودجه‌‬ ‫كورتهێنان ‌‬ ‫ده‌خرێته‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫هاواڵتیان‬

‫‪10‬‬

‫شه‌نگال‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ ئاڵۆز ده‌كات‬

‫شەڕکەری بێشەڕو‬ ‫شەڕی بێشەڕکەر‬

‫‪3‬‬

‫‪13‬‬

‫‪9‬‬

‫ی نێوان‬ ‫لێكچونه‌كان ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌‌و‬ ‫توندڕه‌وی ‌‬ ‫ماركسیزمی‌‬ ‫شۆڕشگێر‬

‫‪14‬‬

‫ی حكومیی‬ ‫به‌سه‌دان ملیۆن دۆالر ده‌درێت به‌ئۆتۆمبێل بۆ په‌رله‌مانتاران‌و به‌رپرسان ‌‬

‫"بڕیار ‌ی كڕینی‌ ئۆتۆمبێل بۆ په‌رله‌مانتاران به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كاتی ‌ی راوه‌ستاو‌ه تا ڕێگه‌چار‌ه ‌ی تری بۆ ده‌دۆزرێته‌وه"‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ نۆ ساڵی‌ رابردودا به‌سه‌دان‬ ‫ملیۆن دۆالر خه‌رجكراوه‌ بۆ كڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ئوتومبێ���ل ب���ۆ په‌رله‌مانت���اران‌و‬ ‫وه‌زی���ر‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تیه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫كوردس���تانیش ده‌ڵێ���ت "بڕیاری‌‬ ‫كڕینی‌ ئۆتۆمبێل بۆ په‌رله‌مانتاران‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ كاتیی‌ راوه‌ستاوه‌ تا‬ ‫ڕێگه‌چاره‌ی‌ تر ئه‌دۆزرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا بڕی���اری‌ كڕینی‌‬

‫‪ 109‬ئوتومبێل���ی‌ به‌بڕی‌ ‪ 4‬ملیۆن‌و باس له‌وه‌ بكات‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تیی‌‬ ‫‪ 523‬هه‌زار دۆالر بۆ په‌رله‌مانتاران په‌رله‌مانیش ئه‌وه‌ی‌ رونكردوه‌ته‌و ‌ه‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانتاری ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وان ده‌یكه‌ن ته‌نیا وه‌ك‬ ‫س���ه‌ر به‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كگرت���و عورفێكه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك���ه‌ به‌پێی‌‬ ‫"حاج���ی‌ كاروان" به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ بڕیاره‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌ ته‌نها له‌خولی‬ ‫كاتیی‌ راوه‌س���تاو ‌ه تا ڕێگه‌چاره‌ی‌ پێش���ودا ‪ 5‬ملی���ۆن دۆالر له‌بری‬ ‫تر ئه‌دۆزرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كڕینی‌ ئۆتۆمبێل دراوه‌ به‌په‌رله‌مانتاران‌و‬ ‫ئۆتۆمبێل بۆ په‌رله‌مانتاران كارێكی‌ ‪ 50‬ده‌فت���ه‌ر دۆالری���ش دراوه‌‬ ‫نایاساییه‌‪ ،‬راس���ته‌ وه‌ك عورفێك به‌ئۆتۆمبێ���ل بۆ دی���اری‪ ،‬له‌خولی‬ ‫هه‌ب���و ‌ه له‌خوله‌كانی‌ پێش���وتریش دوه‌م‌و س���ێهه‌می‌ په‌رله‌مان���ی‬ ‫ئه‌و ‌ه كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم یاس���ایه‌ك نیه‌ كوردستانیشدا هه‌ر په‌رله‌مانتاره‌و‬

‫ب���ڕی (‪ 48‬ملی���ۆن دینار)ی���ان‬ ‫دراوه‌ت���ێ‌ ت���ا خۆی���ان ئۆتۆمبێل‬ ‫بكڕن‪ ،‬له‌خولی‌ پێشوی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫(‪ )5‬ئۆتۆمبێل���ی جۆری (لیكزس)‬ ‫هه‌ریه‌كی به‌به‌ه���ای (‪ 104‬هه‌زار)‬ ‫دۆالر ك���ه‌ ده‌كات���ه‌ (‪ 10‬ده‌فته‌رو‬ ‫‪ 400‬دۆالر) كڕراوه‌‌و به‌دیاری دراوه‌‬ ‫به‌(س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان‪ ،‬جێگری‬ ‫س���ه‌رۆك‪ ،‬س���كرتێری په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری گش���تیی‪ ،‬به‌رپرس���ی‬ ‫پاسه‌وانه‌كانی سه‌رۆكی په‌رله‌مان)‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌مویان بای���ی زیاتر له‌(‪520‬‬

‫هه‌زار دۆالر) بوه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���و وه‌زیرێك���ی حكومه‌ت���ی‬ ‫هه‌رێمیش دو ئۆتۆمبیلی گرانبه‌های‬ ‫بۆ ك���ڕراوه‌ له‌كابینه‌كانی پێش���و‪،‬‬ ‫هه‌م���و به‌ڕێوه‌به‌رێك���ی گش���تیی‬ ‫ئۆتۆمبێلی گرانبه‌های بۆ كراوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 100‬به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تیی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان هه‌ن‪ ،‬هه‌مو‬ ‫راوێژكارێكی پله‌ یه‌كی په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت ئۆتۆمبێلی دراوه‌تێ‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا (‪ )53‬راوێژكار ه ‌هن‌و‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تانیش (‪)450‬‬

‫ی ره‌خن ‌ه له‌مه‌ال به‌ختیار ده‌گرێت‪:‬‬ ‫ئازاد جوندیان ‌‬

‫جوندیان����ی‌ ده‌ڵێ����ت "له‌هه‌م����وی‬ ‫گرنگتر ئایا یه‌كێتی����ی مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫یه‌كگرت����وی بڕی����اری هه‌ب����وه‌‪ ،‬یان‬ ‫ده‌س����ته‌یه‌ك خۆی زاڵكردوه‌و ئه‌وانی‬ ‫تری په‌راوێز خس����توه‌؟ ب����ا ئێمه‌ نا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو با كاك به‌ختیار به‌خوێنه‌رانی‌و‬ ‫ڕێكخس����تنه‌كانی یه‌كێتی����ی بڵ����ێ‪:‬‬ ‫بڕی����اری سیاس����یی‪ ،‬ڕێكخراوه‌ی����ی‪،‬‬ ‫سه‌ربازیی‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان‌و هیتریش‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئ����ه‌و بڕیارانه‌ی كه‌ گرنگ‌و‬ ‫ئاراسته‌ساز بون له‌ناو یه‌كێتیدا چۆن‬ ‫وه‌رگیراون؟"‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫‪ 11‬هه‌زارو ‪ 300‬زیندانیكراوی‌ جۆراوجۆر له‌هه‌رێمدا هه‌ن‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ ماف���ی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان ئاماژ ‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫هه‌رێمدا له‌ناو زیندانیانی‌ ئاسایش‌و‬ ‫چاكسازییه‌كانی‌ ژنان‌و نه‌وجه‌واناندا‬ ‫شه‌ش هه‌زار سزادراو هه‌ن‪ ،‬هاوكات‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌رجه‌م ئه‌و ش���وێنانه‌دا‬

‫پێن���ج ه���ه‌زار راگیراو ه���ه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫كێشه‌كانیان یه‌كالیی‌ نه‌بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬س���ۆران‬ ‫عومه‌ر س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ مافی‌‬ ‫م���رۆڤ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫هه‌رێم���ی‌‬ ‫زیندانیكراوه‌كان���ی‌‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫كوردس���تان ژماره‌ی���ان ‪ 11‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ 300‬زیندانیك���راوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگ��� ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ ‪ 400‬كه‌سی‌ تریش به‌هۆی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ یه‌كێتیی‌‌و پارتیه‌وه‌‬ ‫بێسه‌روش���وێنن‪ .‬ئه‌و وتی‌ " كه‌س‬ ‫به‌نیازی‌ لێبوردنی‌ گش���تیی‌ نه‌بێت‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خراپیی‌ لێبوردنه‌كه‌ی‌‬

‫كه‌سانه‌ی‌ له‌زیندانه‌كاندا سزادراون‪،‬‬ ‫‪ 2012‬رێگریی‌ بۆ دروستكردون"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "بۆیه‌ بی���ر له‌رێگای‌ تر كه‌ پێش���تر ‪75‬ه���ه‌زار دینار بو‪،‬‬ ‫ده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ ره‌خس���اندنی‌ دواتر كراوه‌ته‌ ‪ 150‬هه‌زار دینار كه‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش ه���ه‌ر زۆر كه‌مه‌‪ ،‬بۆیه‌ كار‬ ‫كه‌ش���ێكی‌ گونج���او بۆ ره‌وش��� ‌‬ ‫ن���او چاكس���ازیه‌كان‌و كارك���ردن له‌سه‌ر زیادكردنی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ب���ۆ زیادكردنی‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫مانگانه‌ بڕراوه‌ته‌وه‌ بۆ خێزانی‌ ئه‌و‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫‪4‬‬ ‫بنەماڵەی کاوە‬ ‫گەرمیانی‪:‬‬ ‫دەستبه‌سه‌رکردنی‬ ‫مەحمود سەنگاوی‬ ‫سیناریۆیە‬

‫ئه‌و هه‌ڤاڵه‌مان به‌شێوه‌یه‌كی هه‌ڕه‌مه‌كی ئه‌ڵێ‬ ‫كێشه‌كان گه‌وره‌كراون‬ ‫ئازاد جوندیانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ تیۆریزه‌كردنه‌ بۆ ناچاره‌سه‌ر"‪ ،‬ره‌خنه‌ پیش����اندانیان بۆ ناوخ����ۆو ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌نابردنی‌ مه‌ال به‌ختیار بۆ به‌ر تێزی له‌وتاره‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ مه‌ال به‌ختیار یه‌كێتیی ده‌دات"‪.‬‬ ‫جوندیانی‌ ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی یه‌كێتیی له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ بارگاویی كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫ب����وه‌ به‌قه‌یران بۆ پاس����اودان یان بۆ ده‌گرێ����ت‌و ئ����ه‌وه‌ رونده‌كات����ه‌وه‌ كه‌ "كاك به‌ختی����ار له‌وتاره‌كانی����دا‪ ،‬دان‬ ‫به‌نۆرماڵ وه‌رگرتنی دۆخی ئێس����تای‪" ،‬هه‌ڤاڵ مه‌ال به‌ختیار‪ ،‬له‌دوای ئه‌وه‌ی ب����ه‌وه‌دا ئه‌نێ كه‌ یه‌كێتیی كێش����ه‌ی‬ ‫تێزێكه‌ له‌دژی چاره‌سه‌ری ڕاسته‌قینه‌ جێگرانی سكرتێری گشتیی‌و ژماره‌یه‌ك هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم دورو نزیك خۆی له‌قه‌ره‌ی‬ ‫ئه‌وه‌س����تێته‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌و له‌هه‌ڤااڵن����ی تر به‌رنام����ه‌ی كارێكیان ناساندنی كێشه‌كان ناداو ناویان نانێ‌و‬ ‫هه‌ڤاڵه‌مان به‌ش����ێوه‌یه‌كی هه‌ڕه‌مه‌كی ب����ۆ بوژاندن����ه‌وه‌و چاره‌س����ه‌ركردنی به‌خوێنه‌رانی خۆی ناڵێ كێش����ه‌كان‬ ‫كێش����ه‌كانی یه‌كێتی����ی پێش����كه‌ش چین؟ به‌ڵك����و له‌ن����او ته‌متومانێكدا‬ ‫ئه‌ڵێ كێشه‌كان گه‌وره‌كراون"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬ئازاد جوندیانی‌ به‌س����ه‌رجه‌م هه‌ڤااڵن����ی ئه‌نجومه‌نی ئه‌یانهێڵێت����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ گومان دروس����ت‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ یه‌كێتیی‌ س����ه‌ركردایه‌تیی ك����رد‪ ،‬س����ێ وتاری ئه‌كا‪ ،‬چونكه‌ مه‌ال به‌ختیار له‌زۆربه‌مان‬ ‫نیشتیمانیی‌ كوردستان له‌وتارێكدا ك ‌ه له‌وباره‌وه‌ نوس����یون‌و به‌ڕونیی هه‌ست باش����تر ئه‌زان����ێ كێش����ه‌كان چین‌و‬ ‫له‌م ژماره‌یه‌ی‌ ئاوێنه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌ به‌وه‌ ئه‌كرێ كه‌ هه‌وڵی به‌كه‌م بینینی قه‌یرانه‌كان چۆنن‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌به‌س����ت‬ ‫به‌ن����اوی‌ "به‌بچوك بینینی قه‌یرانه‌كان كێش����ه‌و قه‌یران����ه‌كان‌و به‌كاڵب����وه‌وه‌ ناویان نانێ‌و باسیان ناكا"‪.‬‬

‫راوێژكارو فه‌رمانبه‌ری‌ شاره‌زا هه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێ���زگاكان له‌خولی‬ ‫رابردو هه‌ریه‌كه‌یان ئۆتۆمبێلیان بۆ‬ ‫كراوه‌‪ ،‬كه‌ له‌دوایینیاندا ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای س���لێمانی‬ ‫بو كه‌ هه‌ریه‌كه‌ی���ان ئۆتۆمبێلێكی‬ ‫(تیۆتا فۆرچنه‌ریان) بۆ كڕرا هه‌ر‬ ‫یه‌كی‌ به‌(‪ 38‬هه‌زار دۆالر)‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ب���ۆ ج���اری دوەم مەحمود س���ەنگاوی‬ ‫لەسەر دۆسیەی تیرۆری کاوە گەرمیانی‬ ‫دەستبەس���ەر دەکرێ���ت‌و بنەماڵەی ئەو‬ ‫رۆژنامەنوسە تیرۆرکراوەش بەسیناریۆی‬ ‫دەزانن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬کاروان ئەحمەد برای‬ ‫کاوە گەرمیان���ی لەوبارەیەوە بەئاوێنەی‬ ‫راگەیان���د کە ئ���ەو دەستبەس���ەرکردنە‬ ‫جگە لەس���یناریۆیەک زیات���ر ھیچی تر‬ ‫نییە‪" ،‬ئەم���ە ب���ۆ بەپاڵەوانکردنی ئەو‬ ‫ئەندام مەکتەب سیاس���ییەی یەکێتییە‪،‬‬ ‫ھی���چ دڵخۆش نین بەھاتن���ی بۆ دادگاو‬ ‫دەستبەسەرکردنی"‪ .‬ھەروەھا ئاشکراشی‬ ‫دەکات کە باوەڕیان بەدادگاکانی ھەرێم‬ ‫نەم���اوە چونک���ه‌ س���ه‌ربه‌خۆنین‌و ب���ۆ‬ ‫یەکالکردنەوەی ئەو دۆسییەیە ڕودەکەنە‬ ‫دادگاکانی دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫بڕیاری دەستبەس���ەرکردنی مەحمود‬ ‫س���ەنگاوی لەمانگی نیسانی ئەمساڵەوە‬ ‫لەالی���ەن دادگاوە دەرچ���وەو دوای‬ ‫تێپەڕینی ‪ 8‬مانگ بەس���ەر ئەو بڕیارەدا‬ ‫چ���وە ب���ەردەم دادگا‪ ،‬لەوبارەی���ەوە‬ ‫پارێزەرەک���ەی دەڵێت "لەب���ەر ئەوەی‬ ‫مەحمود س���ەنگاوی پل���ەی لیوای ھەیە‬ ‫لەفەرمان���دەی ھێزەکانی ‪ 70‬لەوەزارەتی‬ ‫پێش���مەرگە‪ ،‬دەبێ���ت فەرمانەکە بگات‬ ‫بەئەوان‪ ،‬کاتێک گەیش���تە دەستی خۆی‬ ‫ڕادەس���تی دادگا کرد‪ .‬ئەم ئیجارائاتانە‬ ‫کاتی دەوێ���ت‪ ،‬فەترەیەک���ی زۆر کەمە‬ ‫بڕیارەکە گەیشوەتە دەستی"‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪3‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫جێبه‌جێكردنی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه كه‌مترین رێژه‌ ‌ی‬ ‫توندوتیژی ‌ی تێدا تۆماركراو‌ه‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی ‌ی له‌به‌رده‌م‬ ‫مه‌ترسیدایه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫به‌دور نازانرێت میكانیزم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێككه‌وتنه‌كه‌ ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتیی‌ له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دابه‌شكردنی‌ پۆسته‌ ئیدارییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬گرفت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر دروستببێت‌و دواجار كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌ بخاته‌ به‌رده‌م مه‌ترس ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاگادار له‌ناو یه‌كێتی ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بهێنرێت‬ ‫ی ك ‌ه نه‌یویست ناو ‌‬ ‫نیشتیمانی ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪" ،‬رێككه‌وتنه‌كه‌مان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی تێدا نیه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین دراو‌ه‬ ‫بۆ نمون ‌ه كه‌ ئی���داره‌ ‌‬ ‫به‌گۆڕان‪ ،‬سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ئیداره‌كه‌و‬ ‫ی‬ ‫قایمقام��� ‌ه پش���ده‌رو به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ناحیه‌ی‌ چوارقوڕن���ه‌و حاجیاوا گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫وه‌ریانده‌گرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫پۆلی���س‌و ئه‌وق���اف‌و پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫ئه‌وان���ی‌ دیك ‌ه ناگۆڕێ���ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌رێككه‌وتنه‌كه‌دا نیه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی وته‌ ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك ‌هی‌ نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی ‌‬ ‫زیاتر رێككه‌وتنێكی‌ سیاسییه‌و له‌پێنج‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫هاوپێ���چ پێكهات���وه‌‪ ،‬هاوپێچ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫تایبه‌ته‌ به‌و پۆس���ت ‌ه س���یادییانه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ردو پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫ی گه‌رمی���ان‌و راپه‌ڕیندا‬ ‫ه���ه‌ردو ئیدار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ن‪ .‬له‌هاوپێچی‌ دوه‌مدا‪ ،‬پۆسته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫قایمق���ام‌و ‪ 3‬ناحی���ه‌و ‪ 4‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتیی‌‌و ‪ 5‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوخۆ له‌س���لێمانی‌ دراوه‌ت ‌ه بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫گۆڕان‪.‬‬ ‫یه‌كێتیی‌ پێیوای ‌ه هه‌ر گۆڕانكارییه‌ك‬ ‫له‌خ���وار ئ���ه‌و پۆس���تانه‌و‌ه بكرێ���ن‪،‬‬ ‫ی رێككه‌وتنه‌ك���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌چێت��� ‌ه ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌گ���ه‌ر گۆڕانكارییه‌ك��� ‌ه پاس���او ‌‬ ‫ی له‌پش���ته‌و‌ه بێ���ت وه‌ك‬ ‫یاس���ای ‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می���ی‌‌و گه‌نده‌ڵی���ی‌‌و هت���د‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نی���ه‌ گۆڕانكاری ‌‬ ‫ی رازی ‌‬ ‫وات���ا یه‌كێتی ‌‬ ‫ی خ���واره‌وه‌دا‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان��� ‌‬ ‫ی سه‌رچاوه‌كه‌ش گۆڕان‬ ‫بكرێن‪ ،‬به‌وته‌ ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا خه‌ریكی‌ وه‌رگرتنی‌ سیڤی ‌ه‬ ‫بۆ پۆسته‌كانی‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫د‪ .‬ئاك���ۆ حه‌مه‌كه‌ری���م‪ ،‬ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لیژن��� ‌هی‌ دانوس���تانكاری‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬

‫له‌ ‪ 6‬مانگی‌ رابردو له‌پارێزگای‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ته‌نها ‪ 282‬حاڵه‌تی توندوتیژیی تۆماركراوه‬

‫وه‌فدی یه‌کێتیی‌و گۆڕان له‌کاتی واژۆکردنی رێککه‌وتننامه‌که‌‬ ‫ی یاس���ای‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ره‌تیكرده‌وه‌ ك ‌ه هیچ كێشه‌یان نێوانیان له‌گه‌ڵ گۆڕان به‌دیل ‌‬ ‫ی ‪ 2009‬نیه‌‪.‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی ژماره‌ ‪‌ 3‬‬ ‫ب���ۆ دروس���تبوبێت له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتی ‌‬ ‫ی‬ ‫د‪ .‬ئاس���ۆ فه‌ره‌یدون‪ ،‬ك��� ‌ه كاندید ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دابه‌شكردنی‌ پۆسته‌كانداو به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتیی ‌ه بۆ دو ساڵی‌ یه‌كه‌می‌ پۆست ‌‬ ‫راگه‌یان���د‪" :‬له‌گه‌ڵ یه‌كێتی���دا ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫رێككه‌وتنمان له‌سه‌ر كردوه‌ به‌رده‌وامه‌و پارێ���زگار ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ كێش���ه‌یه‌ك نی���ه‌‪ ،‬ره‌نگ هه‌ندێك راگه‌یان���د‪" ،‬حكوم���ه‌ت ئه‌ركێك��� ‌‬ ‫ش���ت هه‌بێ���ت په‌یوه‌ندی���ی‌ به‌گۆڕان ئه‌خالقی���ی‌ له‌س���ه‌ر ش���ان ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه گش���تیه‌كان‬ ‫خۆیه‌و‌ه هه‌بێت‪ ،‬كه‌ ئێس���تا خه‌ریك ‌‬ ‫ی كاندیده‌كانیانن بۆ كه‌ ئه‌مان���ه‌ خاوه‌نی‌ لێهاتویین‌و ده‌بێت‬ ‫پااڵوتن‌و دیاریكردن ‌‬ ‫ش���وێنیان بۆ بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬ناكرێت تۆ‬ ‫ئه‌و پۆستانه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یان قایمقامێك ‌‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رێك ‌‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ له‌وه‌ش كرد ك ‌ه "له‌دوا ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی پێش���تر جار ‌‬ ‫ێ دابنێیت ك ‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پشوه‌كان‪ ،‬به‌نیازین دانیشتن نو ‌‬ ‫ته‌واوبون ‌‬ ‫ی بكه‌ی���ن‌و دواتر دوالیه‌ن ‌ه ده‌ستی‌ له‌كارنه‌كێشابێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی ‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كه‌ش به‌پێی‌ ئیس���تیحقاق ‌‬ ‫ی یاس���ای ژمار‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ گ���ۆڕان به‌دیل ‌‬ ‫خۆیان پشكیان به‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نی���ه‌‪ ،‬وات���ا ده‌بێ���ت گۆڕانكاری ‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌و گۆڕانكارییان ‌هی‌ ك ‌ه ‪‌ 3‬‬ ‫ی قایمقام‌و‬ ‫ی له‌و پۆس���تانه‌دا به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئیدار‌ه ‌‬ ‫گۆڕان ده‌یانكات له‌پۆسته‌كان ‌‬ ‫سلێمانی‌‌و هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌رمیان‌و راپه‌ڕین‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تیی‌‪ ،‬به‌سیڤی‌ بێت‌و‬ ‫ی پارێزگاو‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫یه‌كێتی���ی‌ جۆرێ���ك له‌نیگه‌رانی���ی‌ بۆ به‌فلته‌ره‌كان��� ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیداردا تێبپه‌ڕێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫دروس���تبو‌ه له‌چۆنیه‌تی‌ دانان‌و البردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی یاس���ایه‌ ببێت ‌ه ئالیه‌ت ‌‬ ‫كه‌سه‌ ئیدارییه‌كاندا‌و ئه‌م نیگه‌رانیه‌ش ‌‬ ‫ی رێككه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ناشارێته‌وه‌‪ ،‬پێشیوای ‌ه ئه‌م رێككه‌وتن ‌ه ‌‬

‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر عه‌شره‌ت له‌خۆده‌گرێت‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫وه‌ك ئیناخ���ی‌‪ ،‬رێش���اوی‌‪ ،‬كۆكۆیی‌‪،‬‬ ‫ه���اواری‌‪ ،‬بۆینی‌‪ ،‬نه‌ورۆڵ���ی‌‪ ،‬گریانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئامارێكی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫خه‌رپانه‌ی���ی‌‪ ،‬ش���ه‌مێرانی‌‌و تاویره‌یی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی شاره‌زورو ئاشكراكردن ‌‬ ‫توندوتیژی ‌‬ ‫ی له‌كۆنه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ چه‌ندین‬ ‫جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 6‬مانگی‌ رابردو له‌سنور ‌‬ ‫ئامار ‌‬ ‫ی وه‌ك كاكه‌ییه‌كان‌و‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫پێكهاته‌ ‌‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ته‌نها ‪282‬‬ ‫خێڵه‌كانی‌ ج���اف‌و جوله‌كه‌كانی‌ تیادا‬ ‫حاڵه‌ت تۆماركراوه‌ ك ‌ه هیج له‌و‬ ‫ژیاوه‌‪.‬‬ ‫حاڵه‌تانه‌ش توندوتیژیی‌ ده‌رونیی‌‌و‬ ‫ره‌نگی���ن س���ه‌الم‪ ،‬رۆژنامه‌ن���وس‪،‬‬ ‫كوشتن‌و لێدان نه‌بون‪ ،‬چاالكوانانی‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌می ‌‬ ‫پێیوای���ه‌ ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ش هۆكاره‌كه‌ی‌ ده‌گێڕنه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌یه‌ ك��� ‌ه "پێكهاته‌ ‌‬ ‫توندوتیژی��� ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌رابردودا ژنان له‌و‬ ‫دانیش���توانی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌ زۆری‌ ئ���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌ ده‌سه‌اڵتداربون‌و پێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫عه‌ش���یره‌تانه‌یه‌و هه‌ری���ه‌ك له‌وانه‌ش‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی‌ تایبه‌تیان هه‌بو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك داب‌و نه‌ریتێكی‌ گش���تیی‌‪ ،‬رێز ‌‬ ‫دیارترینیان عادیله‌ خانم بوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زۆریان له‌ئافره‌ت گرتوه‌و شانبه‌ش���ان ‌‬ ‫ی پیاوان توانیویان ‌ه له‌الدێ‌‌و شوێنه‌كاندا‬ ‫ش���یالن مه‌حمود ك���ه‌ چاالكوانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆربه‌ ‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌‪ ،‬باس له‌و‌ه ده‌كات "تا ئێستا كار بك���ه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر س���ه‌یر ‌‬ ‫هی���چ توندوتیژییه‌ك به‌رامب���ه‌ر ژنان دام���وده‌زگا ئیدارییه‌كانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ش‬ ‫ی زاڵبونیان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی بكه‌ین‪ ،‬ژنان توان���ا ‌‬ ‫نه‌ك���راوه‌‌و هۆكاره‌ك���ه‌ش ب���ۆ به‌رزی ‌‬ ‫ی تریشه‌و‌ه‬ ‫ی ژن‌و به‌سه‌ر كاره‌كانیاندا‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی رۆشنبیریی‌ هه‌ردو ره‌گه‌ز ‌‬ ‫ئاست ‌‬ ‫ی له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫ی ئاینی��� ‌‬ ‫ی پێكهاته‌ ‌‬ ‫پیاو ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه كه‌ توانیویانه‌ باوه‌ڕ زۆر ‌‬ ‫ی توندوتیژیی‌‌و‬ ‫ی هۆكارێك ‌ه ب���ۆ كه‌می��� ‌‬ ‫به‌تواناكانی‌ یه‌كتر بكه‌ن‌و شان به‌شان ‌‬ ‫رێزگرتن له‌یه‌كتر"‪.‬‬ ‫یه‌كتر كار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوكات نوخش ‌ه ناسیح‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ دانیش���توان ‌‬

‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی بیاره‌ به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ناحی���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توندوتیژی ‌‬ ‫ی رێژه‌كان��� ‌‬ ‫"كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌خۆو‌ه‬ ‫له‌س���نوری‌ پارێزگا ‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵك���و هاواڵتی���ان‌و حكوم ‌هت‌و‬ ‫ی ه���ۆكاره‌ ك ‌ه‬ ‫ی مه‌ده‌نی��� ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا ‌‬ ‫ی یان‬ ‫ی ڕێنمای ‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یاس���او‌ه كاریانكردو‌ه بۆ كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫توندوتیژی���ی‌‪ .‬سروش���تی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌و‬ ‫هه‌ورامان‌و كار‌ه ده‌س���ته‌جه‌معیه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌خوازێت ك��� ‌ه به‌هیچ جۆرێك‬ ‫توندوتیژیی‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی گوڵس���تان ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ وت���ه‌ ‌‬ ‫ی مرۆڤ‬ ‫به‌رپرس���ی‌ نوس���ینگ ‌هی‌ ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬له‌ئاماری‌ شه‌ش مانگ ‌‬ ‫لق ‌‬ ‫رابردو ته‌نها ‪ 100‬حاڵ���ه‌ت تۆماركراو‌ه‬ ‫ی كوش���تن‌و لێدان‌و‬ ‫كه‌ هیچیان حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سوتان‌و برینداربون نین‪ ،‬ته‌نها كێشه‌ ‌‬ ‫ی حاڵه‌ته‌كان‬ ‫الوه‌ك���ی‌ ب���ون‌و زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌سه‌ریش���یان ب���ۆ ك���راوه‌‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤ ‌‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رێتی��� ‌‬ ‫ئامار ‌‬ ‫ی حاڵه‌ته‌كان‬ ‫شاره‌زوریش‪ ،‬كۆی‌ گشتی ‌‬ ‫‪ 282‬حاڵه‌ت ‌ه كه‌ پێنجوێن ‪26‬و هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫‪ 62‬و سه‌یدسادق ‪ 121‬و شاره‌زور ‪73‬‬ ‫حاڵه‌تی‌ به‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێزان‪..‬‬ ‫سه‌رنوسه‌رو‬ ‫ستافی‌ ئاوێنه‌‬

‫‪ ŚŤƀǀÈ ŗ şƹş ŢǀÈ Ƴ ƱřŹƺƏ ƽŚǀƳŚŨƯ‬‬ ‫‪ƺƧ Šƫ ƥŠƿşŵŸƯ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪ ƱŚưƳŚƧŠǀƿŹřŻƺƐţŠƯżų Šƫ ƲŝŶƳŠƯŵƺſ ƲƳřƺţşŵ‬‬ ‫‪ ƾưŤƀǀſ ŠƧ ƭŠŤƀǀſ ƲƿźŤƿÈ ƺƳ ƹ ƲǀƿźţřźǀÈ ų Šŝ‬‬ ‫)‪ ş(VDSL‬‬

‫ی س���ه‌رقاڵبونم‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی تره‌و‌ه له‌م ‌ه‌ودوا‬ ‫به‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ناتوانم ل��� ‌ه ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫خۆشه‌ویست به‌رده‌وام‬ ‫ب���م له‌كارك���ردن‪.‬‬ ‫به‌هیوایسه‌ركه‌وتنبۆ‬ ‫هاوڕێیانم له‌ئاوێنه‌‪.‬‬

‫ ‪ şƹşŹřƺų ƽLJ ƽŠƳŚƳƺƟŠƫŠţ şŹŚƯŷ ƭŠŝ ƱŠƨŝ ƽŶƳşƺƿŠŧ źţŚƿŻ ƽŹŚǀƳřŻ‬‬ ‫‪ƺŝ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪+964 (0) 53 511 1000 +964 (0) 74 807 15555‬‬

‫‪ şƹşŹřƺų ƽLJ ƽŠƳŚƳŚƄǀƳƹŚƳ ƭŠŝ ƱŠƨŝ ŢǀÈ Ƴ ƱřŹƺƏ ƽŹŚǀƃ‬‬ ‫‪ƹźƟ ƾƳŚƧŠƨƴŝ ƾƳřŵŹŠſ ƱŚƿ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪47 İƳŚĩƹŵ 412 įŹŚĭŻŹÊ 2 ƮƫŚſ İƿÈ ŹÊ Śƃ İƳŚưǀÈ Ƭſ ý‬‬ ‫‪ƁşŹÊ ŠưƿŹŠƧ ƾūŚů ƽŹLJŠţ şƹŚƧ ƾƯŚƣŠƃ ƾŨſ ŠŝŚŰſŠŗ ƾƳŚưǀÈ Ƭſ ý‬‬ ‫‪108 ƱŚųŚŝ 58 ƺƬưſŚƣ İƳŚư‬‬ ‫‪ǀÈ Ƭſ ý‬‬ ‫‪È‬‬

‫‪TURBO 8‬‬

‫‪TURBO 20‬‬

‫‪8 ŒŝŹƺţ‬‬

‫‪20 ŒŝŹƺţ‬‬

‫‪TURBO 40‬‬

‫‪40 ŒŝŹƺţ‬‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ئاسۆ سه‌راو ‌‬ ‫ی‬ ‫‪2014/12/30‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )459‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/12/30‬‬

‫‪3‬‬

‫ی پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ ئاڵۆز ده‌كات‬ ‫شه‌نگال په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬

‫گه‌ریالو پێشمه‌رگه‌شی‌ لێیه‌ به‌اڵم به‌ره‌یه‌كی هاوبه‌ش نییه‌‬ ‫ ئا‪ :‬رێبین چاالك‪ ،‬چیای‌ شه‌نگال‬ ‫شه‌ڕ له‌شه‌نگال به‌توندیی‌ به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫داعش له‌الیه‌ك‌و گه‌ریالو پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ له‌سه‌نگه‌رو بۆسه‌دان‬ ‫بۆ یه‌كتر‪ ،‬ئه‌میان هێرش ده‌كاو ئه‌ویان‬ ‫به‌رپه‌رچی‌ ده‌داته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ دیمه‌نی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌یه‌‪ ،‬فه‌رمانده‌یه‌كی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ ئێمه‌ین له‌ریزی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ شه‌ڕداین‌و كۆاڵن به‌كۆاڵن‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش ده‌كه‌ین"‪ ،‬فه‌رمانده‌یه‌كی‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ش ده‌ڵێت "هێزێكی‌‬ ‫كه‌می‌ یه‌په‌گه‌و په‌كه‌كه‌ له‌شه‌نگالن"‪.‬‬ ‫دوێنێ‌ كه‌ش����وهه‌وا له‌چیای‌ ش����ه‌نگال‌و‬ ‫ئ����ه‌و لۆف����ه‌ پێچاوپێچان����ه‌ی‌ ب����ه‌ره‌و ناو‬ ‫ش����ارۆچكه‌كه‌ ده‌چن‪ ،‬ساردو ته‌م‌و مژ بو‪،‬‬ ‫جاروب����ار خۆره‌تاو دوای‌ رێژن����ه‌ بارانێك‬ ‫ده‌رده‌كه‌وت‌و ئه‌و ژن‌و منااڵنه‌ی‌ هێش����تا‬ ‫به‌چیاكه‌وه‌ م����اون خۆی����ان ده‌دایه‌ به‌رو‬ ‫سه‌یری‌ ئه‌و فڕۆكانه‌یان ده‌كرد كه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ئاس����مانی‌ چیاكه‌دا تێده‌په‌ڕین‌و گوێشیان‬ ‫له‌ده‌نگی‌ ئه‌و ته‌قه‌و ته‌قینه‌وانه‌ ده‌گرت كه‌‬ ‫له‌دوره‌وه‌ ده‌هات����ن‌و بێده‌نگیی‌ چیاكه‌یان‬ ‫ده‌شكاند‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر رێگای‌ چیاكه‌وه‌ به‌ره‌و شه‌نگال‬ ‫جار جار ئه‌و ژن‌و پیاوو منااڵنه‌ ده‌بینرێن‬ ‫كه‌ به‌جلیكان����ه‌ یان به‌س����واری‌ گوێدرێژ‬ ‫خه‌ریكی‌ ئاوبردنن بۆ الی‌ خێوه‌ت‌و شوێنی‌‬ ‫نیشته‌جێبونیان‪ ،‬به‌درێژایی‌ ئه‌م روبه‌ره‌ش‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و خه‌ڵكه‌ چڵكن‌و س����ه‌رو ریش‬ ‫هاتوان����ه‌ی‌ به‌رچاوت ده‌ك����ه‌ون چه‌كیان‬ ‫پێیه‌و چه‌كدارن‪ ،‬ه����ه‌ر چه‌ند مه‌ترێكیش‬ ‫له‌م مه‌یدانی‌ جه‌نگه‌دا ئوتومبێلێك ده‌بینی‌‬ ‫كه‌ به‌س����وتاویی‌‌و تێكش����كاویی‌ له‌الڕێدا‬ ‫به‌جێهێڵ����راون‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ‌ هاتنه‌خ����واره‌وه‌‬ ‫به‌لۆفه‌كاندا له‌چیاكه‌وه‌ بۆ ناو ش����ه‌نگال‬ ‫ت����ا دێ‌ ده‌نگ����ی‌ ته‌قین����ه‌وه‌ی‌ ه����اوه‌ن‌و‬ ‫ده‌ستڕێژی‌ دۆشكه‌و ته‌قه‌ی‌ قه‌ناس زیاتر‬ ‫ده‌بیسترێت‪.‬‬ ‫زه‌رده‌شت ش����ه‌نگالیی‌ كه‌ فه‌رمانداری‌‬ ‫ئ����ه‌و هێ����زه‌ له‌ئێزیدیه‌كان����ه‌ كه‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌په‌كه‌كه‌ن‪ ،‬به‌ده‌م ده‌ستڕاكێش����انه‌وه‌ بۆ‬

‫بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێزیدییه‌کان‬ ‫متمانه‌یان‬ ‫ال دروستببێ‌و‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌ زێدی‬ ‫خۆیان‬ ‫ده‌بێ ئیداره‌و‬ ‫هێزی خۆیان هه‌بێت‬ ‫کچه‌ گه‌ریالکانی په‌یه‌گه‌ له‌شه‌نگال‬ ‫چیاكه‌ی‌ پش����ته‌وه‌ی‌ باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ئ����ه‌وه‌ گه‌ریالكانی‌ په‌كه‌ك����ه‌و یه‌په‌گ ‌ه‬ ‫بون دوای‌ هاتنی‌ داعش‌و هێرش����كردنیان‬ ‫بۆ سه‌ر شه‌نگال‪ ،‬به‌هانای‌ ئێزیدیه‌كانه‌وه‌‬ ‫هاتن‌و چیای‌ ش����ه‌نگالیان له‌ده‌ستدرێژیی‌‬ ‫ئه‌وان پاراس����ت‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ "ئێمه‌ هاتوین به‌رخۆدان بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ شه‌نگال داگیر بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌گه‌ر ئێم����ه‌ نه‌بوینایه‌ ئه‌وا‬ ‫هه‌مو چیای‌ ش����ه‌نگال له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌‬ ‫داگیر ده‌كرا"‪.‬‬

‫ناوب����راو جه‌غت ل����ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێ هێزی سه‌ره‌كیی‌ له‌م چیایه‌دا ئێزیدی‬ ‫بێت‌و هه‌ر ئه‌مان خۆش����یان ئه‌م ناوچه‌یه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌رن‪ ،‬زه‌رده‌ش����ت وت����ی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ نه‌بێ ئێزیدییه‌كان دڵنیا نابن‌و‬ ‫جارێكیتر ناگه‌ڕێنه‌وه‌ شه‌نگال‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫متمانه‌یان ال دروستببێ‌و بگه‌ڕێنه‌وه‌ زێدی‬ ‫خۆی����ان ده‌بێ‪ ،‬ئی����داره‌و هێ����زی خۆیان‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌م ده‌ڤه‌ره‌دا سه‌رنج ڕاده‌كێشێت‪،‬‬ ‫هێش����تا زۆربه‌ی‌ ئه‌و هێزه‌ جیاوازانه‌ی‌ كه‌‬

‫هه‌ن‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ روبه‌ڕوی‌ دوژمنێكی‌‬ ‫سه‌رس����ه‌ختی‌ وه‌ك داع����ش بونه‌ت����ه‌وه‌‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ شه‌نگالیش به‌ده‌ست داعشه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌یفیان به‌یه‌كتر نایه‌ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ پارتی‌‌و‬ ‫په‌كه‌ك����ه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ گه‌ریال‌و پێش����مه‌رگه‌‬ ‫له‌به‌ره‌یه‌ك����ی‌ هاوبه‌ش����دا روبه‌ڕوی‌ داعش‬ ‫نابنه‌وه‌و هه‌ریه‌كه‌و له‌قۆڵ‌‌و میحوه‌رێكه‌وه‌‬ ‫سه‌نگه‌ریان له‌داعش گرتوه‌‪.‬‬ ‫"عه‌قی����د وه‌زی����ر" ك����ه‌ فه‌رمان����ده‌ی‌‬ ‫فه‌وجێك����ی‌ هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ی‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت����ی‌ پێش����مه‌رگه‌ی‌ حكومه‌ت����ی‌‬

‫هه‌رێمی‌ كوردس����تانه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ته‌نها ‪%25‬ی‌ ناو شارۆچكه‌ی‌ شه‌نگال‬ ‫ئازادكراوه‌‌و به‌ده‌س����ت پێش����مه‌رگه‌وه‌یه‌و‬ ‫ئه‌ودوای‌ له‌الیه‌ن داعش����ه‌وه‌ داگیركراوه‌و‬ ‫رۆژان����ه‌ هێ����رش ده‌كه‌ن����ه‌ س����ه‌ر یه‌كتر‌و‬ ‫روبه‌ڕوی‌ یه‌كتر ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ هێزی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیی‌ ئێس����تای‌ ده‌ڤه‌ری‌ ش����ه‌نگال‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ن‌و هێزێكی‌ كه‌م����ی‌ یه‌په‌گه‌ی‌‬ ‫لێی����ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "تا ئێس����تا هه‌ماهه‌نگیی‌‬ ‫له‌نێوانماندای����ه‌و میحوه‌ره‌كانیش����مان‬

‫دابه‌شكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ ره‌تك����رده‌وه‌ ك����ه‌ پارت���� ‌ی‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ هێرش����كردن ‌ه سه‌ر شه‌نگالدا‬ ‫هێزێك����ی‌ زۆری‌ پێش����مه‌رگه‌و تان����ك‌و‬ ‫زریپۆشی‌ هێنابێت‌و چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫كشاندبێتیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پێداگری����ی‌ هێزه‌كان����ی‌‬ ‫په‌كه‌ك����ه‌و یه‌په‌گه‌ش له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ش����ه‌نگال بكرێته‌ كانتۆنێكی س����ه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫عه‌قید وه‌زیر وتی‌ "ئه‌م بیرۆكه‌یه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئێزیدییه‌كانه‌وه‌ پشتگیری ‌ی لێناكرێت"‪.‬‬

‫بنەماڵەی کاوە گه‌رمیانی‪ :‬ده‌ستگیرکردنی مەحمود سەنگاوی سیناریۆیە‬

‫"متمانه‌مان به‌دادگاکانی کوردستان نییه‌و پەنا دەبەینە بەر دادگاکانی دەرەوەی واڵت"‬ ‫ ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫بۆ جاری دوەم مەحمود سەنگاوی‬ ‫لەدۆسیەی تیرۆرکردنی رۆژنامەنوس‬ ‫کاوە گەرمیانی دەستبەسەر دەکرێت‌و‬ ‫چاوەڕێی رۆژی دادگاییکردنە‪ ،‬بنەماڵەی‬ ‫کاوە گەرمیانییش بەسیناریۆی دەزانن‌و‬ ‫لەبێئومێدیشدا بەدادگاکانی کوردستان پەنا‬ ‫دەبەنە بەر دادگاکانی دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫رۆژی یەکش���ەممە ‪ 2014/12/28‬جارێکی‬ ‫دیکە ئەندامی مەکتەبی سیاس���یی یەکێتیی‬ ‫نیشیمانیی کوردس���تان‪ ،‬مەحمود سەنگاوی‪،‬‬ ‫لەس���ەر دۆس���یەی تیرۆرکردنی رۆژنامەنوس‬ ‫کاوە گەرمیان���ی چ���وەوە ب���ەردەم دادگاو‬ ‫بەبڕیاری دادوەر دەستبەسەرکرا‪ .‬ئەو بڕیارە‬ ‫بەپێی مادەی دوی یاس���ای تیرۆرەو پێشترو‬ ‫لەس���ەرەتای ئەمس���اڵدا‪ ،‬مەحمود سەنگاوی‬ ‫بەمادەی ‪406‬ی کوش���تن‪ ،‬دەستبەس���ەرکراو‬ ‫دوای ماوەیەک ئازاد کرا‪.‬‬ ‫کاوە لەتی���ف پارێ���زەری بنەماڵەی کاوە‬ ‫گەرمیانی لەو بارەی���ەوە بەئاوێنەی راگەیاند‬ ‫"ئ���ەو کات ئێم���ە بڕوام���ان ب���ەو بڕی���اری‬ ‫ئازادکردن���ە نەبو‪ ،‬بۆی���ە تانەمان لێدا‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەش لەبەردەم دادگای تاوانەکانی ناوچەی‬ ‫کەرک���وک لەگەرمیان‪ ،‬بەس���یفەتی تەمیزیی‬ ‫بڕیاری ئازادکردنەکەی ھەڵوەشایەوەو رۆژێک‬ ‫دوای ئەوە فەرمانی دەستگیرکردنەوەکەی بۆ‬ ‫دەرچو"‪.‬‬ ‫لەمانگی نیسانی ئەمساڵدا دوەمین بڕیاری‬ ‫دەس���تگیرکردنی مەحمود سەنگاوی دەرچو‪،‬‬ ‫ل���ەو کاتەوە تا ئێس���تا ھیچ ک���ەس‌و ھێزێک‬ ‫نەیتوانی���وە ئ���ەو بڕیارە جێبەج���ێ بکات‪،‬‬ ‫ت���ا رۆژی یەکش���ەمە خۆی چوەت���ە بەردەم‬ ‫دادگاو خۆی ڕادەستکردوەتەوە‪ ،‬کاوە لەتیف‬ ‫دەڵێ���ت "لەبەر ئ���ەوەی مادەک���ەی تیرۆرە‪،‬‬ ‫دادگا مولزەم���ە بەدەستبەس���ەرکردنی ت���ا‬ ‫رۆژی دادگاییکردنی‪ ،‬مەلەفەکەی تا ئێس���تا‬

‫مەسعود بارزانی‬ ‫وەک فەرماندەی‬ ‫ھێزە چەکدارەکان‬ ‫دەیتوانی ئەو‬ ‫تۆمەتبارە کە لەالیەن‬ ‫دادگاوە داواکراوە‬ ‫لەھێزی پێشمەرگە‬ ‫دوربخاتەوەو کەسێکی‬ ‫دیکە بخاتە شوێنەکەی‬

‫رۆژنامه‌نوسی تیرۆرکراو کاوه‌ گه‌رمیانی‬ ‫لەقۆناغی لێکۆڵینەوەیه‌ پێ دەچێت لەم چەند‬ ‫رۆژی داھات���وەدا ئیحالە بکرێ���ت بۆ دادگای‬ ‫تاوانەکان‌و رۆژێک دەستنیش���ان دەکرێت بۆ‬ ‫رۆژی دادگاییکردن"‌‪.‬‬ ‫سەیوان سیروان جاسم‪ ،‬پارێزەری مەحمود‬ ‫سەنگاوی لەبارەی درەنگ بەدەنگەوەچونی ئەو‬ ‫ئەندام مەکتەب سیاسییە بۆ داواکەی دادگا‪،‬‬ ‫بەئاوێن���ەی راگەیاند "لەرێ���گای مەرجەعەوە‬ ‫بڕیارەکەی پێ دەگات‪ ،‬لەبەر ئەوەی مەحمود‬ ‫س���ەنگاوی پلەی لیوای ھەی���ە لەفەرماندەی‬ ‫ھێزەکانی ‪ 70‬لەوەزارەتی پێشمەرگە‪ ،‬دەبێت‬ ‫فەرمانەک���ە بگات بەئەوان‪ ،‬کاتێک گەیش���تە‬ ‫دەس���تی خۆی ڕادەس���تی دادگا ک���رد‪ .‬ئەم‬ ‫ئیجارائاتانە کاتی دەوێ���ت‪ ،‬فەترەیەکی زۆر‬

‫کەمە بڕیارەکە گەیشتوەتە دەستی"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی ش���وێنی دەستبەس���ەرکردنی‬ ‫مەحمود سەنگاوی‪ ،‬ھیچ کام لەو دو پارێزەرە‬ ‫زانیارییان نەبو‪ ،‬ت���ەنھا ئەوەندە نەبێت کە‬ ‫لەوەزارەتی پێشمەرگە دەستبەسەرکراوە‪.‬‬ ‫کاروان ئەحم���ەد ب���رای کاوە گەرمیان���ی‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند ک���ە ئەوان دڵخۆش نین‬ ‫بەو ھەنگاوانەو بەسیناریۆی دەزانن‪ ،‬ئه‌و وتی‬ ‫"ئەم���ە جگە لەس���یناریۆیەک زیاتر ھیچی تر‬ ‫نیی���ە‪ ،‬ئەمە ب���ۆ بەپاڵەوانکردنی ئەو ئەندام‬ ‫مەکتەب سیاسییەی یەکێتییە‪ ،‬ھیچ دڵخۆش‬ ‫نین بەھاتنی بۆ دادگاو دەستبەس���ەرکردنی‌و‬ ‫ب���ەو س���یناریۆیەی رێکیانخس���توە‪ ،‬ئێم���ە‬ ‫دەزانی���ن دەیانەوێت چی بکەن‌و چۆن بیکەن‬

‫بەپاڵەوان‪ ،‬ھی���چ متمانه‌یه‌کمان بەدادگاکانی‬ ‫کوردستان نه‌ماوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "بەدرێژای���ی س���اڵێکە ئێم���ە‬ ‫بەڕێ���گای دادگاوەین‌و دەمانەوێت دادگاییەکە‬ ‫بەش���ێوەیەکی تەندروس���تانە بەڕێوە بڕوات‪،‬‬ ‫بەاڵم تا ئێستا ئێمە ئەوەمان نەبینی‪ .‬ماوەی‬ ‫‪ 8‬مانگە فەرمانی گرتنی ھەیە بەیاسای دوی‬ ‫تیرۆر‪ ،‬خێرە ئێستا لەم کاتەدا دێتەوە بەردەم‬ ‫دادگا‪ ،‬لەکاتێکدا لەو ماوەیەدا دەسەاڵتەکانی‬ ‫بەرزکراوەتەوە‪ ،‬ئێس���تا دادوەرێک دەتوانێت‬ ‫حوکمێک���ی یەکس���انانە بۆ ئەو دۆس���یەیە‬ ‫دەربکات؟ ئێس���تا که‌س نازانێت گیراوه‌ یان‬ ‫نه‌گیراوه‌و ئێس���تا له‌کوێی���ه‌؟ ئێمە دڵنیاین‬ ‫جارێک���ی دیکە ئ���ازاد دەکرێت‌و بەش���داریی‬

‫دادگاییکردنەکه‌ش���ی ناکەی���ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫دادگایه‌ک سه‌ربه‌خۆ نه‌بێت ناتوانێت حوکمی‬ ‫به‌رپرسێک بدات"‪.‬‬ ‫ئ���ەم رەش���بینییەی بنەماڵ���ەی ئ���ەو‬ ‫رۆژنامەنوس���ە تیرۆرکراوە لەکاتێکدا ساڵێک‬ ‫تێپەڕدەبێت بەس���ەر روداوی تیرۆرکردنەکەدا‬ ‫ھەرچەن���دە یەکێک لەبکوژەکانی دۆس���یەکە‬ ‫س���زای لەس���ێدارەدانی بۆ دەرچ���وە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوان داوای نەخشەدارێژەران‌و کەسانی پشت‬ ‫ئەنجامدانی ئەو تاوانە دەکەن‪.‬‬ ‫کاروان ئەحمەد ئەو بەڵگانە دەخاتە ڕو کە‬ ‫خس���تویانەتە بەردەم دادگا‪ :‬ئەو پەیوەندییە‬ ‫تەلەفۆنی���ی‌و نام���ە گۆڕینەوان���ەن کە پێش‬ ‫تیرۆرکردنەکە لەنێوان ئەو تاوانبارەی سزای‬

‫لەس���ێدارەدانی بۆ دەرچو لەگ���ەڵ مەحمود‬ ‫سەنگاویداو خزمی نزیکیشیەتیی‌و پێشتریش‬ ‫چەندین وێنەیان پێکەوە ھەیە‪ .‬ھەروەھا ئەو‬ ‫ھەڕەش���انەی لەپەیوەندییەک���ی تەلەفۆنیدا‬ ‫مەحمود سەنگاوی لەکاوە گەرمیانی دەکات‌‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەردا پارێزەرەک���ەی مەحم���ود‬ ‫س���ەنگاوی دەڵێت "رەنگ���ە خزمایەتییەکی‬ ‫دوربێت‌و تەنھا لەیەک عەشیرەت بن‪ .‬من خۆم‬ ‫لەبارەی ئەو وێنانەوە لەمەحمود س���ەنگاویم‬ ‫پرس���یی ئەوی���ش وتی "من باش نایناس���م‪،‬‬ ‫لەھەڵمەت���ی ھەڵبژاردن���دا ھاتوەو رەس���می‬ ‫لەگەڵدا گرتوم"‪ .‬ھەروەھا وتیش���ی "مەحمود‬ ‫سەنگاوی سورە لەس���ەر ئەوەی ئەم کەیسە‬ ‫بەشێوەیەکی یاسایی یەکال بکرێتەوە"‪.‬‬ ‫براک���ەی کاوە گەرمیانی ئەوەش ئاش���کرا‬ ‫دەکات کە بەھۆی بێئومێدبونیان لەدادگاکانی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬لەئێس���تادا س���ەرقاڵی ئەوەن‬ ‫دۆس���یەکە ببن���ە دەرەوەی واڵت‌و یەکێکیش‬ ‫لەبنەماڵەکەی���ان س���ەردانی دەرەوەی واڵت‬ ‫بکات بۆ ئەو مەبەستە‪.‬‬ ‫لەبارەی ھەڵوێس���تی س���ەرۆکی ھەرێم کە‬ ‫پێش���تر بڕیاریداب���و رۆڵی ئیجابی���ی ھەبێت‬ ‫لەدۆس���ییەکەدا‪ ،‬کاروان دەڵێت "کەسێک کە‬ ‫لێی دەقەومێت ھانا دەبات بۆ سەرۆکی ھەرێم‪،‬‬ ‫بەاڵم بینیمان مەسعود بارزانی خۆی مەحمود‬ ‫س���ەنگاوی بەس���ەر دەکات���ەوە لەبەرەکانی‬ ‫جەنگ لەکاتێکدا لەالیەن دادگاوە بەیاس���ای‬ ‫تیرۆر داواکرابو‪ ،‬بگرە دەس���ەاڵتی زیاتریش‬ ‫بەرزکراوەتەوە"‪ .‬ھەروەھا دەڵێت "مەس���عود‬ ‫بارزانی وەک فەرمان���دەی ھێزە چەکدارەکان‬ ‫دەیتوانی ئەو تۆمەتبارە کە لەالیەن دادگاوە‬ ‫داواک���راوە لەھێزی پێش���مەرگە دوربخاتەوەو‬ ‫کەسێکی دیکە بخاتە شوێنەکەی"‪.‬‬ ‫تا ئ���ەو رۆژەی دادگا بڕیاردەکات مەحمود‬ ‫س���ەنگاوی دەستبەس���ەر دەبێ���ت‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫پارێزه‌ره‌ک���ه‌ی ئ���ەو داوایانە بەش���ێوەیەکی‬ ‫ب���او لەنێ���وان مانگێ���ک‌ بۆ مان���گ‌و نیوێک‬ ‫دەخایەنێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫وه‌نه‌وشه‌کانی ئه‌مڕۆو دوێنێی په‌رله‌مان‬

‫هه‌ر په‌رله‌مانتارێك مانگان ‌ه ‪ 6800‬دۆالر موچه‌ وه‌رده‌گرێت‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫دواجار مه‌سجی ناڕه‌زایی هاواڵتیان‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسان گه‌یشته‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫بڕیاری كڕینی ئۆتۆمبیل به‌قیست بۆ‬ ‫په‌رله‌مانتارانی هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبیلی گرانبه‌ها كه‌ ده‌چێت ‌ه‬ ‫خانه‌ی‌ به‌هه‌ده‌ردانی گه‌وره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌خوله‌كانی پێشوی په‌رله‌ماندا‬ ‫ی سه‌رسوڕهێنه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫په‌یڕه‌وكراوه‌‪ ،‬هه‌ر په‌رله‌مانتارێك‬ ‫بڕی ‪ 48‬ملیۆن دیناری پێدراو‌ه بۆ‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبیل‪ ،‬له‌یه‌ككاتیشدا‬ ‫(‪ )5‬ئۆتۆمبیلی گرانبه‌ها به‌بڕی‬ ‫(‪ )50‬ده‌فته‌ر دۆالر كڕراوه‌و دراو‌ه‬ ‫به‌ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‌و كراوه‌ به‌موڵكی خۆیان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كڕینی‬ ‫ی‬ ‫ئۆتۆمبیلی په‌رله‌مانتاران به‌یه‌كجاری ‌‬ ‫بێت ئه‌وا هه‌نگاوێكی گرنگه‌‪ ،‬خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر كاتیی بێت ئه‌وا ده‌چێت ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی چاوبه‌ست له‌هاواڵتیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبیلی‬ ‫په‌رله‌مانتاران له‌م خوله‌دا‬ ‫كڕین���ی ئۆتۆمبیل بۆ په‌رله‌مانتارانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬دوای گفتوگ���ۆی زۆری‬ ‫نێ���وان س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنه‌كان‌و‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی پارله‌مان بڕیار ‌‬ ‫دراوه‌‪ ،‬به‌پێ���ی زانیاریه‌كان س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌ژێر فش���اری‬ ‫گه‌وره‌ی فراكسیۆنه‌كاندا بڕیاری كڕینی‬ ‫ئۆتۆمبیلی داوه‌ به‌شێوه‌ی قیست‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫(‪ )109‬ئۆتۆمبێل هه‌ریه‌كه‌ی به‌(‪41500‬‬ ‫دۆالر)و به‌ب���ێ گومرگ‌و به‌باجه‌وه‌ بایی‬ ‫(‪ 43500‬دۆالر) بكڕرێت‪ ،‬كۆی هه‌مویان‬ ‫به‌بێ باج ده‌یك���رده‌ (‪ 4‬ملیۆن‌و ‪523‬‬ ‫ه���ه‌زارو ‪ 500‬دۆالر)‪‌،‬وات���ا (‪ 5‬ملیارو‬ ‫‪ 428‬ملیۆن‌و ‪ 200‬ه���ه‌زار دینار)‪ ،‬به‌و‬ ‫بڕ‌ه پاره‌ی��� ‌ه ده‌توانرێت زیاتر له‌(‪)200‬‬ ‫خان���وی بۆ كه‌س���وكاری ش���ه‌هیدان‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌ر په‌رله‌مانتارێك موچه‌ی مانگانه‌ی‬ ‫(‪ 8‬ملیۆن‌و ‪ 86‬ه���ه‌زار دینار)ه‌‪‌،‬واتا‬ ‫(‪ 6‬ه���ه‌زارو ‪ 738‬دۆالر)‪‌،‬واتا نزیكه‌ی‬ ‫(‪‌68‬وه‌ره‌قه‌) كه‌ په‌رله‌مانتار به‌ئاسانی‬ ‫ده‌توانێ���ت ئۆتۆمبێ���ل بكڕێ���ت‌و هیچ‬

‫گرنگ نی ‌ه له‌م دۆخه‌دا ئۆتۆمبیلیان بۆ‬ ‫بكڕرێت‪.‬‬ ‫بڕیاری كڕینی ئۆتۆمبیل له‌دۆخێكی‬ ‫پ���ڕ له‌قه‌یراندا بو‪ ،‬بۆی���ه‌ نیگه‌رانیی‌و‬ ‫فشاری گه‌وره‌ی شه‌قامی به‌دوادا هات‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبێلیان ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ێكیش ل���ه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌خول���ی رابردوش پاره‌ی ئۆتۆمبیلیان‬ ‫‌وه‌رگرتب���و له‌م خوله‌ش���دا ئاماده‌بون‬ ‫‌وه‌ریبگرن‌و ره‌تیان نه‌كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی س���ه‌لماند ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م روداو‌ه ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫هاواڵتی���ان ل���ه‌م خول���ه‌دا به‌وردی���ی‬ ‫چاودێریی په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن تا له‌خوله‌كانی رابردو نه‌چێت‌و‬ ‫به‌هه‌ده‌ردان كه‌مبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیاری���ه‌كان‪ ،‬خه‌رجی���ی‬ ‫ئه‌مس���اڵی په‌رله‌مان ل���ه‌م خوله‌دا تا‬ ‫ئێس���تا ناگات ‌ه له‌‪%70‬ی خه‌رجیه‌كانی‬ ‫خولی پێشو له‌ساڵی رابردودا‪ ،‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫له‌س���اڵی رابردودا خولی پێشو ك ‌ه تا‬ ‫‪ 2013/ 8/20‬بوه‌‪‌،‬واتا ته‌نها له‌ماوه‌ی‬ ‫‪ 8‬مانگی س���اڵی رابردو خولی پێش���و‬ ‫ی خه‌رجكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫(‪ 48‬ملیار دینار) ‌‬ ‫له‌م خوله‌ی په‌رله‌مان له‌ماوه‌ی ساڵێكدا‬ ‫‌وات���ا ‪ 4‬مان���گ زیاتر له‌خولی پێش���و‬ ‫تا ئێس���تا نزیك���ه‌ی (‪ 30‬ملیار دینار)‬ ‫خه‌رجك���راوه‌‪ ،‬به‌و بودجه‌یه‌ش���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫بۆ خانه‌واده‌ی ش���ه‌هیدان ته‌رخانكراو‌ه‬ ‫ك ‌ه ه���ه‌ر خانه‌واده‌یه‌ك بڕی (‪ 2‬ملیۆن‬ ‫دینار)یان پێدراوه‌‪ ،‬به‌(‪ 410‬خانه‌واده‌)‬ ‫دراوه‌ كه‌ ده‌كات ‌ه (‪ 820‬ملیۆن) دینار‪.‬‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبێل له‌خوله‌كانی پێشو‬ ‫له‌خول���ی یه‌كه‌م���ی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان ك��� ‌ه ل���ه‌‪1992/5/19‬‬ ‫به‌ڕێوه‌چ���و‪ ،‬زۆرین���ه‌ی ئه‌ندامان���ی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان به‌تاكسی ده‌چون ‌ه‬ ‫س���ه‌ر كاره‌كانیان‪ ،‬ته‌نانه‌ت ش���ێركۆ‬ ‫بێكه‌س ك��� ‌ه په‌رله‌مانتار ب���و‪ ،‬دوایی‬ ‫بو‌ه‌وه‌زیری رۆشنبیریی ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫به‌تاكسی ده‌چو‌ه‌وه‌زاره‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ حاڵی‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی یه‌كه‌م خولی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان بو‪ ،‬به‌اڵم دواترو‬ ‫له‌خولی دوه‌می په‌رله‌مانی كوردستاندا‬ ‫كه‌ له‌ساڵی ‪ 2005‬ده‌ستبه‌كار بو‪ ،‬بڕیاری‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبیل بۆ په‌رله‌مانتاران درا‪،‬‬

‫له‌خولی پێشودا‬ ‫‪ 50‬له‌خولی پێشودا ‪5‬‬ ‫ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالربۆدراو‌ه ملیۆن دۆالر له‌بری‬ ‫به‌ئۆتۆمبیل‬ ‫ئۆتۆمبیل دراو‌ه‬ ‫دیاری‬ ‫به‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫به‌جۆرێك هه‌ر په‌رله‌مانتاره‌و بڕی (‪48‬‬ ‫ملیۆن دینار)یان درای ‌ه خۆیان ئۆتۆمبیل‬ ‫بكڕن‪‌،‬واتا (‪ )111‬په‌رله‌مانتار ده‌یكرد‌ه‬ ‫(‪ 5‬ملیارو ‪ 328‬ملیۆن) دینار‪.‬‬ ‫له‌خول���ی دوه‌م���ی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردستانیش ك ‌ه له‌دوای ‪2009/7/25‬ه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌كار بو‪ ،‬بڕیاری كڕینی ئۆتۆمبێل‬ ‫ب���ۆ په‌رله‌مانتاران جێبه‌ج���ێ كرا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌ر په‌رله‌مانت���اره‌ی بڕی (‪ 48‬ملیۆن‬ ‫دینار)ی���ان درای��� ‌ه خۆی���ان ئۆتۆمبیل‬ ‫بكڕن‪ ،‬ك ‌ه له‌‪ 25‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ (‪)22‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری گۆڕان ره‌تیكرده‌وه‌‪‌ ،‬واتا‬ ‫(‪ )89‬په‌رله‌مانت���ار‌وه‌ریانگرتوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ده‌یك���رده‌ (‪ 4‬ملی���ارو ‪ 272‬ملی���ۆن)‬ ‫دینار‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌خول���ی راب���ردودا (‪)5‬‬ ‫ئۆتۆمبیلی جۆری (لیكزس) هه‌ریه‌كی‬ ‫به‌به‌های (‪ 104‬ه���ه‌زار) دۆالر كڕراوه‌‪،‬‬ ‫‌وات���ا هه‌ریه‌كی ب���ه‌(‪ 10‬ده‌فته‌رو ‪400‬‬ ‫دۆالر)و له‌سه‌ر په‌رله‌مان تۆمارنه‌كراوه‌و‬ ‫به‌دیاری دراوه‌ به‌(سه‌رۆكی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫جێگری سه‌رۆك‪ ،‬سكرتێری په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تیی‪ ،‬به‌رپرس���ی‬ ‫پاس���ه‌وانه‌كانی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان)‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه هه‌موی���ان بایی زیاتر ل���ه‌ (‪520‬‬ ‫هه‌زار دۆالر) ب���ون‪‌،‬واتا زیاتر له‌(‪50‬‬ ‫ده‌فت���ه‌ر دۆالر) ك���ه‌ ده‌كات���ه‌ (‪624‬‬ ‫ی‬ ‫ملیۆن) دینار‪ ،‬ئه‌م ‌ه س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ ‌‬ ‫چه‌ندین ئۆتۆمبیل ك���ڕراوه‌و به‌دیاری‬ ‫دراوه‌ به‌كه‌س���انی ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مانی‬

‫كوردس���تان‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌جێگران���ی‬ ‫سه‌رۆكی خوله‌كانی پێشوی په‌رله‌مان‬ ‫له‌بودج���ه‌ی په‌رله‌م���ان ئۆتۆمبیلێكی‬ ‫گرانبه‌ه���ای به‌ب���ڕی (‪ 50‬هه‌زار دۆالر)‬ ‫بۆ كوڕه‌كه‌ی كڕیوه‌ به‌بۆنه‌ی ده‌رچونی‬ ‫ی ئاماده‌یی‪ ،‬پاره‌ك ‌ه‬ ‫له‌پۆلی دوانزه‌هه‌م ‌‬ ‫له‌بودجه‌ی په‌رله‌مان دراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ی ده‌ی���ان‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانی تر هه‌بون‪ ،‬له‌نوسراوێكدا ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانتارێك ئاراسته‌ی سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫په‌رله‌مانی كردوه‌ له‌رۆژی ‪2014/12/29‬‬ ‫داوای رونكردنه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بڕی (‪8‬‬ ‫ملی���ۆن دۆالر) دراوه‌ ب���ه‌(‪ )50‬كه‌س‬ ‫له‌په‌رله‌مان چۆنه‌و بۆچی پێیاندراوه‌؟‬ ‫ئۆتۆمبێلی‬ ‫‌وه‌زیرو به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان‬ ‫ئه‌و ناڕه‌زاییه‌ی ك ‌ه به‌رامبه‌ر به‌كڕینی‬ ‫ئۆتۆمبیل���ی په‌رله‌مانت���اران دروس���ت‬ ‫ب���و‪ ،‬له‌وێ���و‌ه س���ه‌رچاوه‌ی گرتوه‌ ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانت���ار نوێن���ه‌ری گه‌ل��� ‌ه نابێت‬ ‫داهاتی گشتیی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی تایبه‌ت‬ ‫به‌كاربهێنێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌رن���ا له‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تان ئۆتۆمبیل���ی گرانبه‌ها بۆ‬ ‫زۆرینه‌ی توێژه‌كان كڕراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���و‌وه‌زیرێك���ی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫دو ئۆتۆمبیل���ی گرانبه‌ه���ای بۆ كڕراو‌ه‬ ‫له‌كابینه‌كانی پێشو‪ ،‬ك ‌ه ده‌یكرده‌ زیاتر‬ ‫له‌نزیك���ه‌ی ‪ 50‬ئۆتۆمبیل���ی گرانبه‌ها‪،‬‬ ‫هه‌مو به‌ڕێوه‌به‌رێكی گشتیی ئۆتۆمبیلی‬

‫الریجانی‌ په‌یام ‌ی بۆ باڵ ‌ه ناكۆكه‌كانی‌ یه‌كێتیی‌ پێبو؟‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ له‌سه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫الریجانی‌ له‌دو شوێنی‌ جیا له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی‌ بااڵی‌ یه‌كێتیی‌ كۆبوه‌وه‌‬ ‫كه‌ گوزارشتیان له‌دو جه‌مسه‌ره‌‬ ‫ناكۆكه‌كه‌ی‌ ناو ئه‌و حزبه‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌مو الیه‌ك ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫الریجانی‌ په‌یامی‌ تایبه‌تی‌ بۆ كێشه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ ناو یه‌كێتیی‌ پێبوبێت‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ سه‌ردایه‌تی‌ یه‌كێتییش‬ ‫ده‌ڵێت‪" ،‬خۆمان له‌گێلیی‌ ده‌ده‌ین‬ ‫بڵێین ئێران له‌رابردودا قسه‌ی‌ نه‌كردوه‌‬ ‫له‌ناكۆكیه‌كانماندا‪ ،‬بۆیه‌ زۆر ئاساییه‌‬ ‫ئێستاش قسه‌ی‌ تێدابكات"‪.‬‬ ‫هه‌ینی‌ رابردو‪ ،‬عه‌لی‌ الریجانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ئێران‪ ،‬به‌سه‌ردانێك گه‌یشت ‌ه‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تیی‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د س���اڵح‌و چه‌ند‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ دیكه‌ی‌ یه‌كێتیی‌ پێش���وازیی‬ ‫لێك���را‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ كورتخایه‌نیان‬ ‫له‌ژوری‌ (ڤی‌ ئای‌ پی‌) ئه‌نجامدرا‪.‬‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ی‌ به‌ره���ه‌م س���اڵح‬ ‫له‌پێش���وازیكردنی‌ سه‌ركرده‌یه‌كی‌ بااڵی‌‬ ‫ئێران���ی‌ له‌كاتێكدای���ه‌‪ ،‬چه‌ن���د رۆژێك‬ ‫له‌وه‌وه‌ب���ه‌ر له‌گ���ه‌ڵ جێگ���ری‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫سكرتێری‌ گش���تیی‌ یه‌كێتیی‌‪ ،‬كۆسره‌ت‬ ‫ره‌س���وڵ‪ ،‬نامه‌یه‌كی���ان ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ س���ه‌ركردایه‌تیی‌ حزبه‌كه‌یان‬ ‫كردو داوای‌ چاكسازییان كرد كه‌ چه‌ندین‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و سیاس���یی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ئه‌و حزبه‌ پش���تیوانییان لێكرد‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ چه‌ند كه‌س���ێكی‌ واژۆكاری‌ ئه‌و‬ ‫نامه‌ی���ه‌ش ئاماده‌نین به‌ش���داریی‌ هیچ‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ بكه‌ن‬ ‫تا داواكارییه‌كانیان چاره‌سه‌رنه‌كرێت‪.‬‬

‫له‌كاتێكدا ئه‌و یه‌كێ���ك له‌نیگه‌رانه‌كانی‌‬ ‫ن���او یه‌كێتی���ی‌ داده‌نرێ���ت‪ ،‬ش���ااڵو‬ ‫پێیوای���ه‌"كاك كۆس���ره‌ت كوڕه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫ناردوه‌ له‌جیاتی‌ خۆی‌‌و كاك به‌رهه‌میش‬ ‫جێگری‌ سكرتێری‌ گشتیه‌و زۆر ئاساییه‌‬ ‫پێش���وازیی‌ له‌س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫ئێران ب���كات‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ كاك به‌رهه‌م‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌ هه‌بوبێت‌و‬ ‫ئه‌وی���ش (الریجانی‌)به‌رنام���ه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بوه‌و سه‌ردانی‌ مام جه‌اللی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك س���ه‌رچاوه‌ی‌ ناره‌س���میی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ به‌رهه‌م ساڵحیان به‌سته‌وه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ الریجانی‌ ده‌یه‌وێ���ت په‌یامێكی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ پێبگه‌یه‌نێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح‌و الریجانی‌ له‌فڕۆکه‌خانه‌ی سلێمانی‬ ‫یاوه‌ری‌ به‌رهه‌م ساڵح بون ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬ئێم���ه‌ خۆم���ان له‌گێلیی‌ شتی‌ له‌وجۆره‌ هه‌بوبێت‪.‬‬ ‫له‌تیف ش���ێخ عوم���ه‌ر‪ ،‬به‌رپرس���ی‌‬ ‫یه‌كێتی���ی‌ كه‌ داوایكرد ناوی‌ نه‌هێنرێت‪ ،‬ده‌ده‌ین ئه‌گ���ه‌ر بڵێین ئێران له‌رابردودا‬ ‫"له‌ئێستادا چه‌ند لیژنه‌یه‌ك بۆ ئه‌و پێنج ته‌داخولی‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬ئێران ئه‌و براده‌رانه‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌‌و ئه‌ندام���ی‌‬ ‫داواكارییه‌ دروس���تكراوه‌ ك���ه‌ له‌نامه‌ی‌ (جه‌مس���ه‌ره‌ ناكۆكه‌كانی‌ ناو یه‌كێتیی‌‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتیی‌ نیشتیمانیی‌‪،‬‬ ‫جێگرانی‌ س���كرتێری‌ گش���تیدا هاتبو‪ ،‬به‌تایبه‌ت كۆسره‌ت ره‌س���وڵ‌و به‌رهه‌م به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬جه‌نابی‌ الریجانی‌‬ ‫ی برد به‌تایبه‌ت���ی‌ هاتبو بۆئه‌وه‌ی‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫به‌اڵم به‌ش���ێك له‌و لیژنانه‌ كاره‌كانیان س���اڵح‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د) ‌‬ ‫وه‌ك پێویس���ت ناكه‌ن‌و هێشتا هیچیان له‌ودی���و رێككه‌وتننامه‌ی‌ پێئمیزاكردن‪ ،‬مام جه‌الل بكات ب���ۆ دڵنیابون له‌باری‌‬ ‫خۆمان له‌گێلیی‌ ده‌ده‌ی���ن بڵێین ئێران ته‌ندروستیی‌‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش هاته‌‬ ‫دیارنیه‌"‪.‬‬ ‫ئێران‪،‬ك���ه‌ خۆیش���ی‌ نایش���ارێته‌وه‌‪ ،‬قس���ه‌ی‌ نه‌ك���ردوه‌ له‌ناكۆكیه‌كانماندا‪ ،‬سلێمانی‌‌و چاوی‌ به‌مام جه‌الل كه‌وت"‪.‬‬ ‫له‌تی���ف ش���ێخ عوم���ه‌ر ك���ه‌ خۆی‌‬ ‫له‌راب���ردوو ئێستاش���دا رۆڵ���ی‌ بۆیه‌ زۆر ئاس���اییه‌ ئێس���تاش قس���ه‌ی‌‬ ‫یه‌كێك ب���و له‌و ئه‌ندامان���ه‌ی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫به‌رچ���اوی‌ بینی���وه‌ له‌ئاراس���ته‌كردنی‌ تێدابكات"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاراسته‌یه‌ك هه‌یه‌ ك���ه‌ پێش���وزایی‌ له‌الریجان���ی‌ كرد هه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌ته‌كانی‌ یه‌كێتی���دا‌و هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌كاته‌ هه‌س���تیاره‌كاندا رۆڵی‌ "پاش���ا ده‌یه‌وێت ئه‌مه‌ بشارێته‌وه‌‪ ،‬شااڵو وتی‌‪ ،‬له‌فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ س���لێمانیه‌وه‌ تا ماڵی‌‬ ‫دروس���تكه‌ر"ی‌ بینوه‌‌و هه‌ندێك جاریش "نه‌ عه‌یبه‌و نه‌ش���وره‌ییه‌‪ ،‬ئێمه‌ ئێس���تا تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫ئه‌و حزبه‌ش���ی‌ له‌قه‌یران ده‌ربازكردوه‌‪ ،‬ناكۆكیمان هه‌یه‌و هه‌مو كه‌سیش ده‌زانێت "له‌چوارچێوه‌ی‌ پرۆتۆكۆل���دا‌و له‌ژوری‌‬ ‫ئێستاش كه‌ یه‌كێتیی‌ به‌ده‌ست ناكۆكیه‌ ناكۆكیه‌كانمان قوڵ‌و زۆر زۆر جددیشه‌‪ ،‬پێشوازییه‌كه‌ هه‌مو پێكه‌وه‌ بوین‌و هیچ‬ ‫ناوخۆیه‌كانیه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬زۆر كه‌س به‌اڵم زۆرئاساییشه‌ ئه‌گه‌ر دۆستێك بێت شتێكی‌ تایبه‌تیش روی‌ نه‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌و زۆر به‌دڵنیاییه‌وه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد‬ ‫جێگه‌ی‌ سه‌رسوڕمان نیه‌ كه‌ به‌رپرسانی‌ بیه‌وێت ب���ه‌ره‌و چاككردنی‌ به‌رین‪ ،‬كاك‬ ‫نه‌وشیروان‌و براده‌رانی‌ پارتی‌‌و براده‌رانی‌ كه‌ جگه ‌له‌"ئه‌جێندای‌ س���ه‌ردانیكردنی‌‬ ‫تاران ده‌ستوه‌ردان بكه‌ن‪.‬‬ ‫مام جه‌الل‌و دڵنیابون له‌ته‌ندروس���تیی‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ شااڵو عه‌لی‌ عه‌سكه‌ری‌‪ ،‬شیوعییش ئامۆژگارییان كردوین"‪.‬‬ ‫له‌بار‌هی‌ هۆكاری‌ ئاماده‌بونی‌ به‌رهه‌م هی���چ ش���تێكی‌ دیك���ه‌ی‌ پێنه‌ب���وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی���ی‌‬ ‫نیش���تیمانیی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی‌ س���اڵح له‌پێش���وازیكردنی‌ الریجانی���دا یه‌كێتیی‌"‪.‬‬

‫گرانبه‌های ب���ۆ كڕراوه‌‪ ،‬ك��� ‌ه نزیكه‌ی‬ ‫‪ 100‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تیی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان هه‌ن‪ ،‬هه‌مو راوێژكارێكی‬ ‫پله‌یه‌ك���ی په‌رله‌م���ان‌و حكوم���ه‌ت‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی دراوه‌تێ‪ ،‬كه‌ له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫(‪ )53‬راوێ���ژكار هه‌ن‌و ئۆتۆمبیلیان بۆ‬ ‫دابینكراوه‌و له‌هه‌رێمی كوردس���تانیش‬ ‫ی ش���اره‌زا‬ ‫(‪ )450‬راوێژكارو فه‌رمانبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ن ك���ه‌ حكومه‌ت راوێژ به‌به‌ش���ێك ‌‬ ‫زۆریان ن���اكات‌و ته‌نی���ا موچه‌خۆرن‌و‬ ‫ی پشتیوانیی‌ حزبییه‌و‌ه دانراون‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی راوێژكارو‬ ‫له‌بودجه‌ی ‪2013‬دا بۆ كرێ ‌‬ ‫ی شمه‌ك‌و‬ ‫ش���اره‌زایان‪ ،‬له‌خه‌رجییه‌كان ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریی‌و چاككردنه‌وه‌دا بڕی (‪2‬‬ ‫ملیار‌و ‪ )121‬ملیۆن دینار ته‌رخانكراو‌ه‬ ‫ی ش���اره‌زایان‌و هاوكاران‬ ‫بۆ پاداش���ت ‌‬ ‫له‌خه‌رجی���ی‌ دیك���ه‌دا (‪ 17‬ملی���ار‌و‬ ‫‪ )775‬ملی���ۆن دین���ار ته‌رخانك���راوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ی ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان له‌خولی رابردو‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان ئۆتۆمبیلیان بۆ كڕراوه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه له‌دوایینیاندا ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای سلێمانی بو ك ‌ه هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫ئۆتۆمبێلێكی (تیۆتا فۆرچنه‌ریان) بۆ‬ ‫كڕرا هه‌ریه‌كی ب���ه‌(‪ 38‬هه‌زار دۆالر)‪،‬‬ ‫خ���ۆ ئه‌گه‌ر ت���ه‌واوی ئه‌ندامانی خولی‬ ‫رابردو ئه‌ژمار بكرێت كه‌ (‪ 121‬ئه‌ندامن‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان نرخ���ی ئۆتۆمبیله‌كانیان‬ ‫بایی (‪ 40‬هه‌زار دۆالره‌)‪‌،‬واتا به‌(‪)121‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان‬ ‫ده‌كات���ه‌ (‪ 4‬ملی���ۆن‌و ‪ 840‬ه���ه‌زار)‬ ‫دۆالر‪‌ ،‬واتا زیاتر له‌(چوارسه‌د ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالر)‪ .‬هاوكات ته‌نها له‌س���اڵی ‪2009‬‬ ‫بڕی (‪ 48‬ملی���ارو ‪ 879‬ملیۆن دینار)‬ ‫دراوه‌ به‌ئۆتۆمبیل���ی مۆدی���ل به‌رز بۆ‬ ‫به‌رپرسان‪.‬‬

‫(‪ 164‬ملی���ارو ‪ 179‬ملی���ۆن دین���ار)‬ ‫بۆ كڕین���ی ئۆتۆمبی���ل ته‌رخانكراوه‌‪،‬‬ ‫ی ‪2010‬دا (‪ 54‬ملیار‌و‬ ‫به‌جۆرێك له‌ساڵ ‌‬ ‫‪ 364‬ملیۆن) دینار بۆ كڕینی ئۆتۆمبێل‬ ‫ی بودج���ه‌دا ته‌رخانك���راوه‌‪،‬‬ ‫له‌پ���رۆژه‌ ‌‬ ‫ی ‪2011‬دا (‪ 27‬ملی���ار‌و ‪463‬‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی ‪2012‬دا (‪31‬‬ ‫ملیۆن) دینارو له‌س���اڵ ‌‬ ‫ملیار‌و ‪ 218‬ملیۆن) دینارو ‪51( 2013‬‬ ‫ی‬ ‫ملی���ارو ‪ 134‬ملیۆن) دین���ار بۆ كڕین ‌‬ ‫ئۆتۆمبیل ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬به‌هه‌ر چوار‬ ‫س���اڵه‌ك ‌ه‌واتا له‌‪ 2010‬تا ‪164( 2013‬‬ ‫ملی���ارو ‪ 179‬ملیۆن دین���ار) ته‌نها بۆ‬ ‫كڕینی ئۆتۆمبیل خه‌رجك���راوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ته‌نها له‌ساڵی ‪2013‬دا‬ ‫ب���ڕی زیاتر ل���ه‌(‪ 60‬ملی���ار) دینار بۆ‬ ‫ی ئۆتۆمبێله‌كان‬ ‫سوته‌مه‌نیی‌ كارپێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌رخانك���راوه‌و ب���ۆ چاككردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئۆتۆمبیلیش له‌‪2013‬دا بڕی (‪32‬ملیارو‬ ‫‪ 356‬ملی���ۆن دینار) ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫پێی���ه‌ش ته‌نها له‌س���اڵی ‪2013‬دا بڕی‬ ‫(‪ 143‬ملیارو ‪ 490‬ملیۆن دینار) ته‌نها‬ ‫ب���ۆ كڕی���ن‌و چاككردن‌و س���وته‌مه‌نیی‬ ‫ئۆتۆمبێل ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی ب���ۆ كڕین‌و‬ ‫س���وته‌مه‌نیی‌و چاككردن���ی ئۆتۆمبیل‬ ‫ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬ته‌رخانبكرای ‌ه بۆ بواری‬ ‫په‌روه‌رده‌ زیات���ر له‌(‪ )140‬قوتابخانه‌ی‬ ‫‪ 18‬پۆلی پێدروس���ت ده‌كرا‪ ،‬ده‌توانرا‬ ‫به‌و بڕ‌ه پاره‌ی ‌ه ‌ویس���تگه‌یه‌كی (‪)140‬‬ ‫مێگاواتیی كاره‌بایی دروس���ت بكرایه‌‪،‬‬ ‫به‌شی موچه‌ی س���اڵێكی زیاتر له‌(‪23‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌زار) ده‌رچوی زانكۆو په‌یمانگاكان ‌‬ ‫ده‌كرد ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌ی���ان موچه‌كه‌یان‬ ‫زیاتر له‌(‪ 500‬هه‌زار) دیناریش بوایه‌‬

‫ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫كڕین���ی ئۆتۆمبیل بۆ به‌رپرس���انی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌سااڵنی رابردودا‪،‬‬ ‫بارێك���ی قورس���ی به‌س���ه‌ر بودجه‌ی‬ ‫گش���تیه‌و‌ه دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ی‬ ‫كڕین���ی ئۆتۆمبێ���ل ته‌نها له‌ئاس���ت ‌‬ ‫به‌رپرس���اندا نه‌ماب���و ش���ۆڕبوه‌و‌ه بۆ‬ ‫به‌رپرس��� ‌ه ئاس���اییه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ش‬ ‫به‌جۆرێك ته‌نها له‌ماوه‌ی چوار س���اڵدا‬

‫ی‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ی‌ الریجانی‪ ‌،‬یه‌كێتی ‌‬ ‫ناچار به‌باڵوكردنه‌وه‌ ‌ی رونكردنه‌و ‌ه كرد‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‌و الریجانی‌ له‌ده‌باشان‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌ دكتۆر عه‌لی‌ الریجانی‌ بۆ‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬كه‌ به‌ش����ێك بو له‌سه‌ردانی‌‬ ‫واڵتان����ی‌ س����وریا‌و لوبنان‌و عێ����راق‪ ،‬زیاد‬ ‫له‌لێكدان����ه‌وه‌و ش����یكارییه‌كی‌ ب����ۆ ك����را‪،‬‬ ‫یه‌كێتیی‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ هاتنه‌كه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌ملمالنێكانی‌ ناو یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫بوبێت‪.‬‬ ‫"الریجانی‌" سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ ئێران‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌دایكبوی‌ ش����اری‌ نه‌ج����ه‌ف‌و كوڕی‌‬ ‫ئایه‌تواڵیه‌كی‌ ناوداری‌ ش����یعه‌كان‌و ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 57‬س����اڵه‌و هه‌ڵگری‌ بڕوانامه‌ی‌ دكتۆرایه‌‬ ‫له‌فه‌لس����ه‌فه‌دا‪ ،‬به‌یه‌كێ����ك له‌كاره‌كت����ه‌ره‌‬ ‫گرنگه‌كانی‌ كۆماری‌ ئیس��ل�امیی‌ داده‌نرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و له‌میانه‌ی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان به‌ر له‌هه‌ولێ����ر‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و به‌رپرس����انه‌ی‌ ك����ه‌ به‌مدواییه‌‬ ‫هاتونه‌ته‌ كوردس����تان‪ ،‬سه‌ردانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ك����رد‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ئاماژه‌یه‌ك����ی‌ گرنگه‌ بۆ‬ ‫بایه‌خدان‌و دۆستایه‌تیی‌ قوڵی‌ ئێران‌و زۆنی‌‬ ‫س����ه‌وز‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ به‌ش����ێك له‌چاودێران‬ ‫پێیانوایه‌ كه‌ الریجان����ی‌ په‌یامی‌ واڵته‌كه‌ی‌‬

‫ب����ۆ باڵی‌ ناڕازی����ی‌ ناو یه‌كێتی����ی‌ پێبوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم یه‌كێتی����ی‌ جه‌غت ل����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ الریجانی‌ ته‌نها بۆ به‌س����ه‌ركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ سه‌ردانی‌ سلێمانی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ جێ����ی‌ س����ه‌رنج ب����و‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫گه‌ش����تنیدا ب����ۆ س����لێمانی‌‪ ،‬الریجان����ی‌‬ ‫له‌فڕۆكه‌خان����ه‌ له‌الیه‌ن به‌رهه‌م س����اڵحه‌وه‌‬ ‫پێش����وازیی‌ لێكرا‪ ،‬پاش����ان له‌كاتی‌ چونی‌‬ ‫ك����ه‌ژاوه‌ی‌ ئوتومبێله‌كانیان����دا ب����ه‌ره‌و‬ ‫ده‌باش����ان‪ ،‬ئوتومبێله‌كه‌ی‌ دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫راڕه‌وی‌ رۆش����تنه‌كه‌ی‌ گ����ۆڕی‌‌و هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫الریجان����ی‌ نه‌ك����رد ب����ۆ الی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬نه‌‬ ‫له‌پێشوازیكردن‌و نه‌ له‌ده‌باشانیش كۆسره‌ت‬ ‫ره‌س����وڵ‌ ئاماده‌بو‪ ،‬ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ یه‌كێتیی‌ كه‌‬ ‫نه‌یویس����ت ناوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "كۆسره‌ت ره‌سول‌و د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫س����اڵحیش‪ ،‬ئاماده‌نی����ن بچنه‌ ده‌باش����ان‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌ددا كۆببنه‌وه‌‬ ‫ت����ا مه‌رجه‌كانی‌ یاداش����ته‌كه‌یان جێبه‌جێ‌‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫"له‌ژێر فشاری‌ خه‌ڵك و هاواڵتیاندا‬ ‫بڕیاری‌ ئۆتۆمبێل بۆ په‌رله‌مانتاران هه‌ڵوه‌شێندرایه‌وه‌"‬ ‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬پێویست ‌ه په‌رله‌مان زیاتر به‌خۆیدا بچێته‌و ‌ه‬

‫‪5‬‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‌و‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانی‌‬ ‫كات‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌‬

‫ئه‌و ئۆتۆمبێله‌ی په‌رله‌مانتاران ده‌یانویست بیکڕن‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بڕیاری‌ كڕینی‌ ئۆتۆمبێل بۆ‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاران هه‌رایه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌قامدا ناڕه‌زاییه‌ك ‌‬ ‫نایه‌وه‌‪ ،‬له‌ئاست ‌‬ ‫ی دروستكرد‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان بڕیاره‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪.‬‬ ‫فه‌رهاد عه‌لی‌‪ ،‬مامۆستایه‌كی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 35‬س���اڵه‌‪ ،‬وا بۆ س���ێ‌ مانگ ده‌چێت‬ ‫ی‬ ‫موچ���ه‌ی‌ وه‌رنه‌گرت���وه‌‪ ،‬كابۆیه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌ش ‌‬ ‫ی چه‌رم ‌‬ ‫شین‌و قه‌مس���ه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌به‌ردای���ه‌‌و په‌یت���ا په‌یتا‬ ‫هاكه‌زای��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‌و‬ ‫قس���ه‌ی‌ تون���د ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانت���اران ده‌كات‌و ناڕه‌زای��� ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌و بڕی���ار‌ه ده‌رده‌بڕێت‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌نه‌وش���ه‌ ‌‬ ‫باس له‌كڕینی‌ ئوتومبێل ‌‬ ‫دوا مۆدێل ده‌كات ب���ۆ په‌رله‌مانتاران‪،‬‬ ‫ی "رۆژ نییه‌ خه‌ڵك نه‌كوژرێن‌‌و‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ما ‌ڵ وێران نه‌بن‪ ،‬هه‌زاران كه‌س ئاواره‌‌و‬ ‫ی كارمه‌ند‌ه‬ ‫ب���ێ‌ ماڵ‌‌و حاڵ‌ بون‪ ،‬هه‌رچ ‌‬ ‫ی له‌مالو‌ه‬ ‫بێ‌ موچه‌‌و پ���اره‌ن‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یانه‌ زو‬ ‫ئه‌م په‌رله‌مانتاران ‌ه خه‌م ‌‬ ‫ی دوا مۆدێلی‌ پێنج ش���ه‌ش‬ ‫ئوتومبێڵ��� ‌‬ ‫ده‌فته‌ریان بۆ بێت‌و بیخه‌ن ‌ه ژێر خۆیان‪،‬‬ ‫ئاخر پی���او چۆن رقی‌ هه‌ڵناس���ێت؟!‬ ‫ی كام ‌ه خه‌ڵكن؟!"‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی ف���راوان‌و‬ ‫ئه‌م���ه‌ بۆچونی‌ به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی كوردس���تان ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫به‌رین ‌‬ ‫ی كڕین���ی‌ ئوتومبێ���ل ب���ۆ‬ ‫به‌بڕی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاران‪ ،‬كه‌ به‌درێژایی‌ هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌رمی‌ په‌یجه‌كانی‌ تۆڕ ‌‬ ‫رابردو بابه‌ت ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوك ب���و‪ ،‬زۆرترین‬ ‫ی‬ ‫ی به‌خراپ ده‌ربار‌ه كرا‪ ،‬به‌و پێیه‌ ‌‬ ‫قسه‌ ‌‬ ‫ی نه‌ش���یاو‌ه نوێنه‌رانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كارێك ‌‬ ‫ی پێدا‬ ‫له‌م ساته‌وه‌خته‌دا كه‌ كوردستان ‌‬ ‫ی ئوتومبێلی‌ دوا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬بیر له‌كڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆدێلی‌ گرانبه‌ها بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه كار ‌‬ ‫زۆر گرنگترو گه‌وره‌تریان له‌به‌رده‌مدای ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ رایپه‌ڕێن���ن‌و پابه‌ند بن به‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫به‌ڵێنان���ه‌و‌ه ك���ه‌ له‌كات��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا به‌خه‌ڵكیان راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ی ئه‌م ناڕه‌زاییانه‌و‌ه‬ ‫سه‌ره‌نجام به‌هۆ ‌‬ ‫یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو ‪،12/28‬‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا پرۆس���ه‌ی‌ كڕین��� ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���انده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئۆتومبێلی���ان‬

‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌یاننامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مان���دا هاتوه‌ "ئێم��� ‌ه كاتێك ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌مان���دا‪ ،‬ب���ۆ كۆتاییهێنان بو به‌و‬ ‫عورف���ه‌ی هه‌ر ئه‌ندامێك���ی په‌رله‌مان‌و‬ ‫وه‌زی���رو ڕاوێژكارێ���ك ئۆتۆمبێل���ی بۆ‬ ‫بكڕێت له‌سه‌ر حسابی بودجه‌ی گشتی‌و‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه بو پاره‌ی ئۆتۆمبێل‌و به‌نزین‌و‬ ‫س���یانه‌ی له‌سه‌ر حیس���ابی ئه‌و كه‌س ‌ه‬ ‫بێت كه‌ خۆی ده‌یكڕێت‪ ،‬نه‌ك له‌س���ه‌ر‬ ‫حس���ابی خه‌ڵكی كوردستان‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫نه‌بێته‌ به‌هه‌ده‌ردانی س���امانی گشتی‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌م ش���ێوه‌یه‌ش‬ ‫هێش���تا جێگ���ه‌ی ناڕه‌زایی به‌ش���ێكی‬ ‫هاواڵتییان���ی هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌و‬ ‫به‌و پێیه‌ی س���ه‌رجه‌م ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‬ ‫هه‌رێ���م ده‌بێ���ت گ���وێ له‌خه‌ڵك���ی‬ ‫كوردستان بگرن‪ ،‬به‌تایبه‌ت په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ك ‌ه نوێنه‌رایه‌تییان ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆكی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان بڕیارمان���دا ك��� ‌ه ئه‌م‬ ‫پڕۆسه‌یه‌ هه‌ڵبوه‌شێنینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كڕین��� ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بڕی���ار ‌‬ ‫ئوتومبێل له‌الی���ه‌ن په‌رله‌مانتارانه‌وه‌‌و‬ ‫ی بڕیاره‌كه‌‪،‬‬ ‫پاش���ان هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی جیاوازیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاران را ‌‬ ‫ی كاروان په‌رله‌مانتاری‌ س���ه‌ر‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كگرت���و به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه ئ���ه‌و هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ كڕین���ی‌ ئوتومبێ���ل نه‌بو‌ه بۆ‬ ‫ی "ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌رله‌مانت���اران‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫په‌رله‌مان ڕێكار‌ه یاس���اییه‌كانی‌ دابین‬ ‫ی ئۆتۆمبێلم بكڕیایه‌‪،‬‬ ‫بكردایه‌و به‌ناچار ‌‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌مفرۆش���ت‌و پاره‌كه‌ی���م ده‌دا‬ ‫ی بێ باوك"‪.‬‬ ‫به‌منااڵن ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبێ���ل بۆ‬ ‫وتیش���ی‌ " كڕین��� ‌‬ ‫ی نایاساییه‌‪ ،‬راست ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانتارن شتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك عورفێ���ك هه‌ب���وه‌ له‌خوله‌كان ‌‬ ‫پێشوتریش ئه‌وه‌ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم یاسایه‌ك‬ ‫ی‬ ‫نی ‌ه ب���اس له‌و‌ه بكات‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ڕونكردۆت���ه‌و‌ه‬ ‫په‌ڕله‌مانی���ش ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وان ده‌یك���ه‌ن ته‌نیا وه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫عورفێكه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی راوه‌ستاو‌ه‬ ‫بڕیاره‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كات ‌‬ ‫ی‬ ‫تا ڕێگه‌چاره‌ی‌ تر ئه‌دۆزرێته‌وه‌‪ ،‬حاج ‌‬ ‫كاروان وتی‌ "هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫له‌ژێ���ر كاریگه‌ری‌ هیچ فراكس���یۆنێك‌و‬ ‫ی‬ ‫حیزبێك نه‌بوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه با كه‌س موزایده‌ ‌‬

‫په‌رله‌مانتارێک‪:‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫فراكسیۆنێك‪:‬‬ ‫كاتی‌ راوه‌ستاوه‌‬ ‫ئێمه‌ش قسه‌مان تا ڕێگه‌چاره‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئۆتۆمبێل ‌‬ ‫ی تر ئه‌دۆزرێته‌وه‌‬ ‫راوێژكارو‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان ‌‬ ‫بڕیاره‌ له‌ژێر كاریگه‌ری‌‬ ‫په‌رله‌مان هه‌یه‌و هیچ فراكسیۆنێك‌و‬ ‫ده‌بێت قسه‌یه‌كیش حیزبێك نه‌بوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وان‬ ‫با كه‌س موزایده‌ی‌‬ ‫بكه‌ین‬ ‫پێوه‌نه‌كات‬ ‫ی‬ ‫پێوه‌ن���ه‌كات‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵ���ك‌و‬ ‫بڕیاره‌ك��� ‌ه له‌ژێ���ر فش���ار ‌‬ ‫ی ته‌له‌فۆن‌و نامه‌و‬ ‫هاواڵتیان ب���و‌ه له‌ڕێ ‌‬ ‫فه‌یس���بوكه‌و‌ه چونك ‌ه واڵت له‌جه‌نگ‌و‬ ‫ی‬ ‫قه‌یرانی‌ داراییدای ‌ه ئه‌وه‌ش قبولكردن ‌‬ ‫له‌ڕوی‌ ده‌رونیه‌وه‌ بۆ خه‌ڵك قورس���ه‌و‬ ‫خه‌ڵك حه‌قیان ‌ه ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌رببڕن"‪.‬‬ ‫ی س���ه‌ر‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‪ ،‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت���ی‌ دیموكرات��� ‌‬ ‫به‌فراكس���یۆن ‌‬ ‫كوردس���تان "ش���یالن جه‌عفه‌ر عه‌لی‌"‬ ‫ی‬ ‫ی كڕین ‌‬ ‫جه‌غت له‌و‌ه ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئوتومبێل ب���ۆ په‌رله‌مانت���اران به‌پێ ‌‬ ‫رێكه‌وتنی‌ س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنه‌كان‬ ‫ی په‌رله‌مانداو‬ ‫بو‌ه له‌گه‌ ‌ڵ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫پێویست ‌ه كه‌سیش موزایه‌ده‌ ‌‬ ‫پێوه‌نه‌كات‪.‬‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه "هیچ‬ ‫ناوبراو به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك دژ ب���ه‌و بڕیاره‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی نه‌بو‌ه‬ ‫به‌اڵم هه‌بوه‌ پێویس���تی‌ پێ��� ‌‬ ‫ێ وتیه‌تی‌ نامه‌وێ���ت بیكڕم‪ ،‬با‬ ‫بیك���ڕ ‌‬ ‫كه‌سیش موزایه‌ده‌ی‌ پێوه‌ نه‌كات"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی "ئێم ‌ه له‌سه‌ر موچ ‌ه ‌‬ ‫ش���یالن وت ‌‬ ‫خۆم���ان ئوتومبێله‌كه‌مان راده‌كێش���ا‪،‬‬ ‫ویس���تمان ش���تێكی‌ ت���ازه‌ بهێنین��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬پاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫له‌سه‌ر بودجه‌ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬مه‌س���ره‌ف‌و خه‌رج ‌‬ ‫ی نه‌بێت‪ ،‬ئێم ‌ه ویستمان‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی خۆمان بێت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر بودج ‌ه ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌هی‌ ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌و‌ه‬ ‫ی كڕین���ی‌ ئوتومبێله‌كان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ بڕی���ار ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫ی هه‌مو فراكسیۆنه‌كان ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی یه‌ك بڕیار بو‌ه‬ ‫ی "هه‌مو ‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫به‌كڕینی‌‌و به‌نه‌كڕینیشی‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫ی سیاسی‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫ته‌نها به‌یه‌ك الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "م���ن له‌گ���ه‌ ‌ڵ بڕی���ار ‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌كه‌مدام‪ ،‬فراكس���یۆنه‌كه‌م‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌گه‌ڵ‌ هه‌مو فراكس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫پێ���ر ‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تانی‌ به‌رێككه‌وتن‬ ‫ی په‌رله‌مان���دا‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و بڕیاره‌یان ده‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ منیش به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك پشتگیری ‌‬

‫ده‌ك���ه‌م چونكه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م هه‌لومه‌رج‌و‬ ‫ی ئێس���تای‌ كوردس���تاندا‬ ‫بارودۆخ���ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ناگونجێ���ت‪ ،‬ئه‌م ‌ه را ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان‌و هه‌م���و ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌و پێویس���ته‌ هه‌مومان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ بڕۆین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه په‌رله‌مانتاران به‌گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پش���تیوانی‌ خۆیان ب���ۆ ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئوتومبێ���ل ب���ۆ‬ ‫پرۆس��� ‌هی‌ كڕین��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اران ده‌رده‌ب���ڕن‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫به‌شێكیان پێداگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه پێویسته‌ قس��� ‌ه له‌سه‌ر ئوتومبێل ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانیش‬ ‫راوێژكارو به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان ‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ فراكسیۆن ‌‬ ‫مه‌روان گه‌اڵڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ پێ ‌‬ ‫كۆم���ه‌ڵ به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫باش���بو بڕیاره‌ك ‌ه هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان هی كه‌س نیه‌و‬ ‫ی هاواڵتیان���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت له‌مه‌ودوا‬ ‫ه‌‬ ‫زیات���ر په‌رله‌م���ان بكه‌ن���ه‌وه‌و خه‌ڵك‬ ‫به‌پێ�ل�اوی‌ پات���ه‌وه‌ بێت���ه‌ په‌ڕله‌مان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌دڵنیایش���ه‌و‌ه ئه‌م فشار‌و‬ ‫ی كه‌ په‌رله‌مانی‌ ناچار‬ ‫ناڕه‌زایی ‌ه به‌رین ‌ه ‌‬ ‫ك���رد له‌بڕیاره‌ك ‌هی‌ پاش���گه‌ز ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه هۆكارێكه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ په‌ڕله‌مان‬ ‫زیاتر به‌خۆیدا بچێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئێم ‌ه‬ ‫ی راوێژكارو‬ ‫قسه‌مان له‌س���ه‌ر ئۆتۆمبێل ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی‌ په‌رله‌مان هه‌یه‌و ده‌بێت‬ ‫قس���ه‌یه‌كیش له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وان بكه‌ین‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه ناكرێ���ت ئێم��� ‌ه ئوتومبێلمان‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫نه‌بێت‌و ئه‌وانی���ش ئۆتومبێل ‌‬ ‫خۆیان هه‌بێت‪ ،‬له‌كاتێكدا ئێم ‌ه ئه‌ركمان‬ ‫قورس���تره‌و زیات���ر له‌ژێر فش���ارداین‌و‬ ‫هه‌میش���ه‌ هه‌وڵمان���داوه‌ كه‌متری���ن‬ ‫خه‌رجیم���ان هه‌بێ���ت‌و واش ده‌كه‌ین‌و‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بین"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪:‬‬ ‫كڕینی‌ ئوتومبێل‬ ‫نایاساییه‌‬

‫دوای‌ س���اڵێك‌و دو مان���گ ك��� ‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر ته‌مه‌نی‌ په‌رله‌مان‌ له‌خولی‌‬ ‫چواره‌مدا تێپه‌ڕی‌ مایه‌ی‌ هه‌ڵوه‌سته‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كردنه‌ به‌تایب���ه‌ت كه‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌بێ���ت ئ���ا‌گاداری‌ (به‌هه‌ده‌ردانی‌‬ ‫كات)یش بی���ن له‌په‌رله‌مان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ته‌نها به‌هه‌ده‌ردان���ی‌ داهات زیانمان‬ ‫لێنادات‪ ،‬به‌ڵك���و كات به‌فیڕۆدانیش‬ ‫لێدان���ی‌ كوش���نده‌ ده‌دات له‌كاروانی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌و ئه‌نجامدانی‌ چاكسازی‌‬ ‫ریش���ه‌یی‌و هێنانه‌ كایه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‌و ده‌رك���ردن‌و چاودێری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌یاس���ا‌و‬ ‫بڕیارانه‌ی‌ ك���ه‌ به‌قازانجی‌ كۆمه‌اڵنی‌‬ ‫خه‌ڵك ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ له‌كه‌ش���وهه‌وای‌ ناو‬ ‫گفتوگۆكان���ی‌ په‌رله‌م���ان له‌ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌شت مانگی‌ رابردودا تێبینیم كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاره‌ به‌ڕێزه‌كان‌و‬ ‫ئه‌رك‌و رۆڵ���ی‌ په‌رله‌مانتاری‌ ته‌نها‬ ‫له‌قسه‌كردن‌و لێدواندا ده‌بینین‪ ،‬جا چ‬ ‫له‌ناو هۆڵی‌ په‌رله‌مان بێت یاخود بۆ‬ ‫میدیاكان بێت‪ ..‬له‌كاتێكدا قسه‌كردن‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌‌و ته‌نها به‌لێدوان ئێمه‌‬ ‫به‌رپرس���یاری‌ سه‌رش���انمان ت���ه‌واو‬ ‫نابێت‪ .‬من پێموایه‌ په‌رله‌مانتار چوار‬ ‫ئه‌ركی‌ سه‌ره‌كی‌ هه‌یه‌‪:‬‬ ‫ئاماده‌ب���ون له‌ن���او لیژنه‌كان���ی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و ئه‌كتیڤ ب���ون تیایدا‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌شداری‌‬ ‫داڕش���تن‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌‬ ‫یاس���ا‌و بڕیاره‌كان بێت‌و په‌یوه‌ندی‌‌و‬ ‫كۆنتاك له‌گه‌ڵ‌ الیه‌ن���ی‌ جێبه‌جێكار‬ ‫دروست بكه‌ن‪.‬‬ ‫بون���ی‌ په‌رله‌مانت���ار له‌ناو خه‌ڵك‌و‬ ‫روداوه‌كاندا هه‌تا په‌رله‌مانتار نزیكتر‬ ‫بێت له‌خه‌ڵك‌و گوێ‌ له‌داخوازیه‌كانیان‬ ‫بگ���رێ‌‌و به‌دواداچ���ون ب���ۆ ئی���ش‌و‬ ‫كاره‌كانیان بكات‪.‬‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ه‌ له‌میدیا ب���ه‌اڵم نابێ‌‬ ‫هه‌مو رۆڵه‌كه‌ی‌ له‌(میدیا)‌و ئاخاوتن‬ ‫چڕ بكات���ه‌وه‌‪ ،‬قس���ه‌یه‌ك هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵ���ێ‌ (عندما یتح���ول البرلمانی‬ ‫ال���ی‌ اعالمی فهنا س���تكون الكارثه‌)‬ ‫كات���ێ‌ كاری‌ په‌رله‌مانت���ار ده‌بێته‌‬ ‫میدیاكار‌و راگه‌یاندكار ئه‌وه‌ كاره‌سات‬ ‫روده‌دات‪.‬‬ ‫ئاماده‌ب���ون‌ له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ ناو‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ب���ۆ رێزگرتن له‌كاتی‌ خۆمان‌و‬ ‫هاواڵتی���ان‌و ئ���ه‌و چاوه‌ڕوانیه‌ی‌ كه‌‬ ‫میلله‌ته‌كه‌م���ان له‌نوێنه‌ران���ی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌كات داواكارم هه‌م���وان پابه‌ندبین‬ ‫به‌‪:‬‬ ‫رێزگرتن له‌كات‌و به‌فیڕۆنه‌دانی‌‪.‬‬ ‫له‌بابه‌تێكدا ك���ه‌ زانیاری‌ ته‌واومان‬ ‫نییه‌ گفتوگۆ بۆ گفتوگۆ‌و ده‌ركه‌وتن‬ ‫نه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫كاتێك هاوڕێ‌‌و هاوپیش���ه‌یه‌كمان‬ ‫بۆچ���ون‌و بیرۆكه‌ی‌ گرنگ پێش���نیار‬ ‫ده‌كات یان قس���ه‌كانی‌ ئێمه‌ ده‌كات‬ ‫پشتگیریی‌ قسه‌كانی‌ بكه‌ین‌و دوباره‌‬ ‫نه‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و په‌رله‌مانتاران‬ ‫رێ‌‌و ش����وێنی‌ په‌ی����ڕه‌وی‌ ناوخۆ‌وه‌ك‬ ‫خۆی‌ جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ناوی‌ خاڵی‌ په‌یڕه‌و (نقطه‌ نظام)‬ ‫پێشێلكاریی‌ په‌یڕه‌و ئه‌نجام نه‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ده‌بێ‌ له‌گفتوگۆكاندا ده‌رفه‌تی‌ زیاتر‬ ‫به‌لیژنه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كان بده‌ین‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ده‌ڵێ���م ئه‌ركی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆیه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ ئه‌م دیارده‌یه‌ بدۆزێته‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫‌وه‌ك په‌رله‌مان���ه‌ زیندوه‌كانی‌ گه‌النی‌‬ ‫دونی���ا‪ ،‬ئێم���ه‌ش گفتوگۆكان���ی‌ ناو‬ ‫په‌رله‌مان رێكبخه‌ین‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫ویکیلیکس ‪1975‬‬

‫سه‌ددام‪ :‬ئیسرائیل له‌رێگ ‌هی‌ مه‌شقی‌ سه‌ربازیی‌و ناردنی‌ چه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫یارمه‌تی‌ بارزانی‌ داوه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫سه‌دام حسێن له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫تایبه‌تدا ئاشكرایده‌كات كه‌ ئیسرائیل‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ مه‌شقی‌ سه‌ربازیی‌و ناردنی‌‬ ‫چه‌كه‌وه‌ به‌ناو خاكی‌ ئێراندا‪ ،‬یارمه‌تی‌‬ ‫بارزانی‌ داوه‌‪ .‬هاوكات له‌گه‌ڵ ئیمزاكردنی‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ جه‌زائیر له‌گه‌ڵ ئێران‪،‬‬ ‫سه‌دام رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ "بارزانی‌‬ ‫ته‌واو بوه‌‪ ،‬ئێران‌و عێراقیش هه‌ردوال‬ ‫به‌وردیی‌ كار بۆ جێبه‌جێكردنی‌ ناوه‌رۆكی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌یان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی‌ س���ایتی‌‬ ‫ویكیلیكس‪ ،‬ك���ه‌ ئاوێنه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌كوردی‌‪ ،‬ئه‌مریكی���ه‌كان به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌‬ ‫تایب���ه‌ت‌و نهێنیان ئاماده‌ك���ردوه‌ كه‌تێیدا‬ ‫ستوننوس���ی‌ رۆژنامه‌ی‌ نیوی���ۆرك تایمز‪،‬‬ ‫س���ولزبێرگه‌ر له‌رۆژی‌ ‪20‬ی‌ مارسی‌ ‪1975‬‬ ‫چاوپێكه‌وتنێكی‌ دو س���ه‌عاتی‌ سازكردوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌ددام حس���ێن ك���ه‌ له‌وكاته‌دا‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫شۆڕش‪ ،‬بوه‌‪" .‬به‌اڵم سه‌ددام به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫نائاسایی‌ پێچ‌و په‌نای‌ ده‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا كه‌ مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ ساڵی‌‬ ‫‪ 1975‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ كه‌‬ ‫س���ه‌دام وتویه‌تی‌‪" ،‬بارزانی‌ ت���ه‌واو بوه‌‪،‬‬ ‫ئێران‌و عێراقیش هه‌ردوال به‌وردی‌ كار بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ناوه‌رۆكی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌یان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئ���ه‌و ته‌ئكیدیك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫ئۆتۆنۆمی‌ ك���ورد پێش���وه‌خته‌ خراوه‌ته‌‬ ‫ب���واری‌ جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌ له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دامه‌زراوانه‌ ‌ی كه‌ هه‌ن‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌ كه‌ كورد‬ ‫پێنج وه‌زاره‌تیان بۆ دانراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا‬ ‫هاتوه‌‪" ،‬س���ولزبێرگه‌ر واقی‌ وڕما به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌دا سه‌دام سێجار‬ ‫وه‌اڵمه‌كان���ی‌ به‌م���ه‌ كۆتای���ی‌ پێده‌هێنا‪:‬‬ ‫(ئه‌گ���ه‌ر به‌زیندوی���ی‌ م���ام)‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫س���ه‌دام گرفتی‌ هه‌بوه‌ له‌پش���تیدا‌و دواتر‬ ‫ناسیف عه‌واد وتویه‌تی‌ كه‌ سه‌دام سوانی‌‬ ‫دیسكه‌كان (ئینزالق)ی‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫بارزانی‌ ته‌واو بوه‌‪،‬‬ ‫ئێران‌و عێراقیش‬ ‫هه‌ردوال به‌وردیی‌ كار‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ناوه‌رۆكی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كه‌ن‬ ‫مه‌ال مسته‌فاو سه‌دام حسێن‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬

‫ئای‌ دی‌‪1975BAGHDA00296_b:‬‬

‫بابه‌ت‪ :‬چاوپێكه‌وتنی‌ زولزبێرگه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌ددام حسێن‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‪ :‬كاروب���اری‌ سیاس���یی‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ ده‌ره‌كییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌روار‪22 :‬ی‌ مارسی‌ ‪1975‬‬ ‫پولێن‪ :‬نهێنی‌‬ ‫پوخته‌‪:‬‬ ‫ستوننوس���ی‌ رۆژنام���ه‌ی‌ نیوی���ۆرك‬ ‫تایمز‪ ،‬س���ولزبێرگه‌ر له‌رۆژی‌ ‪20‬ی‌ مارسی‌‬ ‫‪1975‬چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ دو س���ه‌عاتی‌‬ ‫س���ازكرد له‌گ���ه‌ڵ جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ش���ۆڕش‪،‬‬ ‫سه‌ددام حس���ێن‪ .‬چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ گه‌لێك‬ ‫گش���تگیرو هه‌مه‌الیه‌ن بو‪ ،‬به‌اڵم سه‌ددام‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نائاس���ایی‌ پێ���چ‌و په‌نای‌‬ ‫ده‌كرد‪ .‬ره‌نگه‌ به‌ش���ێكی‌ كه‌موكورتیه‌كان‬ ‫له‌ئه‌س���تۆی‌ وه‌رگێڕه‌كه‌ بێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ك���ه‌ به‌ئاماده‌بونی‌ ناس���یف‬

‫عه‌واد به‌ڕێوه‌چو كه‌ خۆی‌ وه‌ك به‌رپرسی‌‬ ‫پڕوپاگه‌ن���ده‌ی‌ حزب له‌قه‌ڵه‌م���دا‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌ش���ێكی‌ وه‌اڵم���ه‌ سه‌رنجڕاكێش���ه‌كانی‌‬ ‫سه‌ددامه‌‪:‬‬ ‫نه‌بونی‌ په‌یوه‌ندی‌ دیپلۆماتی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪:‬‬ ‫"هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكایه‌ له‌سه‌ر مه‌س���ه‌له‌ نیشتمانی‌‌و‬ ‫ده‌س���توه‌ردانیه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمیی���ه‌كان‌و‬ ‫له‌كاروباری‌ ناوخۆی‌ عێراقه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ سورین‬ ‫له‌سه‌ر بنیاتنانی‌ واڵته‌كه‌مان به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌واو س���ه‌ربه‌خۆ‪ .‬كاتێكی���ش ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئه‌م���ه‌ی‌ وه‌ك حه‌قیقه‌تێ���ك قبوڵ بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكات ئێمه‌ش ده‌توانین په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاس���ایی‌ بكه‌ینه‌وه‌‪ .‬پێویسته‌ زۆر‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ چاودێری‌ هه‌ڵوێستی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫بكه‌ین له‌باره‌ی‌ رێككه‌وتنمان له‌گه‌ڵ ئێران‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ .‬پێویسته‌‬ ‫له‌ژێ���ر رۆش���نایی‌ به‌ره‌نجامگیرییه‌كانمان‬ ‫حوكم به‌سه‌ر ئه‌مه‌ریكادا بده‌ین"‪.‬‬

‫شه‌ڕی‌ كورد‪:‬‬ ‫س���ه‌دام وت���ی‌‪ ،‬بارزانی‌ ت���ه‌واو بوه‌‪،‬‬ ‫ئێران‌و عێراقیش هه‌ردوال به‌وردی‌ كار بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ناوه‌رۆكی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر رێككه‌وتنه‌كه‌ په‌كبخرێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا عێ���راق ده‌توانێت ئاش���كرایبكات‬ ‫ك���ه‌ كێی���ه‌و نه‌یاره‌كان���ی‌ خۆیش���ی‌‬ ‫ده‌رده‌خات‪ .‬ئ���ه‌و ته‌ئكیدیك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئۆتۆنۆم���ی‌ كورد پێش���وه‌خته‌ خراوه‌ته‌‬ ‫ب���واری‌ جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌ له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دامه‌زراوان���ه‌ی‌ كه‌ ه���ه‌ن‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌ كه‌‬ ‫كورد پێنج وه‌زاره‌تیان بۆ دانراوه‌ (ئێستا‬ ‫چواری���ان پڕكراونه‌ته‌وه‌)‌و نوێنه‌رایه‌تیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌ناو به‌ره‌ی‌ قه‌ومیداو به‌مزوانه‌ش‬ ‫له‌ن���او ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران���دا ده‌یان‬ ‫بێت‪ .‬س���ه‌دام بانگه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌‬ ‫ئیس���رائیل له‌رێگه‌ی‌ مه‌شقی‌ سه‌ربازیی‌و‬ ‫ناردن���ی‌ چه‌كه‌وه‌ به‌ناو خاك���ی‌ ئێراندا‪،‬‬ ‫یارمه‌تی‌ بارزانی‌ داوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ چه‌كی‌‬ ‫میس���ری‌ كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 1967‬ده‌س���تی‌‬ ‫به‌سه‌رداگیرابو‪.‬‬

‫ملمالنێی‌ عه‌ره‌ب‌و ئیسرائیل‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ناكۆك���ی‌ نێ���وان عه‌ره‌ب‌و‬ ‫ئیس���رائیل‪ ،‬وه‌اڵمه‌كه‌ ئه‌وه‌نده‌ گشتگیر‬ ‫بو كه‌ بێمانابو له‌ئاس���ت وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫پێویس���تی‌ ئیس���رائیلیه‌كان‪ ،‬كه‌ نابێت‬ ‫خۆیان بسه‌پێنن به‌س���ه‌ر عه‌ره‌به‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌شێكبن له‌ناوچه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی���ش له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتان���ی‌ دراوس���ێ‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كوه‌یت‪،‬‬ ‫سه‌دام به‌شێوه‌یه‌كی‌ ره‌ها وتی‌‪ " ،‬عێراق‬ ‫له‌و دیو س���نوره‌كانی‌ خۆی���ه‌وه‌ چاوی‌‬ ‫له‌هی���چ خاكێكی‌ دیكه‌ نیه‌"‪( .‬كۆمێنت‪:‬‬ ‫ده‌ش���ێت كوه‌یتیه‌كان به‌مافی‌ خۆیانی‌‬ ‫بزانن بپرسن سه‌دام تاكو كوێ‌ به‌سنوری‌‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ ده‌زانێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتیی‌‬ ‫كاروباری‌ سیاسیی‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫عێ���راق به‌مزوانه‌ به‌باڵیۆزی‌ نه‌مس���ای‌‬ ‫راگه‌یاندبو كه‌ ش���اری‌ ربه‌ (به‌ش���ێكه‌‬ ‫له‌ئوردون) به‌ش���ێكه‌ ل���ه‌زه‌وی‌ عێراق‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌خاكی‌ به‌ئاودارۆیشتوی‌ عێراق‬ ‫دروستبوه‌‪).‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی‌ ئه‌و پرس���یاره‌ی‌ كه‌عێراق‬ ‫له‌گه‌ڵ كام واڵت باش���ترین‌و به‌هێزترین‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬س���ه‌دام ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌جه‌زائی���ر ك���رد‪ .‬هه‌روه‌ها ستایش���ی‌‬ ‫فه‌ره‌نساشی‌ كرد‪.‬‬ ‫سه‌ددام له‌كۆتا به‌شه‌كانی‌ دیداره‌كه‌دا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ نائاس���ایی‌ بو به‌كه‌سێكی‌‬ ‫كراوه‌و روخۆش‪ ،‬داوای‌ له‌ س���ولزبێرگه‌ر‬ ‫كرد به‌زویی‌ له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌یدا وه‌ك‬ ‫میوانێكی‌ ره‌سمی‌ جارێكی‌ تر بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ عێراق‪ .‬سه‌دام وتی‌‪ ،‬هه‌رچۆنێك بێت‬ ‫له‌پاریس سولزبێرگه‌ر ده‌بینێت له‌كۆتایی‌‬ ‫‪. 1975‬‬ ‫سولزبێرگه‌ر واقی‌ وڕما به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌ك���ه‌دا س���ه‌دام س���ێجار‬ ‫وه‌اڵمه‌كان���ی‌ به‌مه‌ كۆتای���ی‌ پێده‌هێنا‪:‬‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر به‌زیندوی���ی‌ م���ام"‪ .‬ئاماژه‌ی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ك���ردوه‌ ك���ه‌ س���ه‌دام گرفتی‌‬ ‫هه‌بوه‌ له‌پش���تیدا‌و دواتر ناسیف عه‌واد‬ ‫وتویه‌تی‌ كه‌ س���ه‌دام سوانی‌ دیسكه‌كان‬ ‫(ئینزالق) ی‌ هه‌بوه‌‪.‬‬

‫كۆمێنت‪:‬‬ ‫به‌وپێی���ه‌ی‌ كه‌ س���ه‌دام جارێكی‌ تر دو‬ ‫سه‌عاتی‌ به‌سه‌ربردوه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌مریكیه‌كی‌‬ ‫به‌ناوبانگ‌و هه‌وڵدانی‌ زۆری‌ بۆئه‌وه‌ی‌ كاری‬ ‫تێبكات‪ ،‬به‌ڵگه‌ی‌ ئاشكران له‌باره‌ی‌ ویسی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ س���ه‌دام بۆئه‌وه‌ی‌ زه‌مینه‌یه‌ك‬ ‫س���ازبكات بۆ جارێكی‌ دیكه‌‪ .‬وه‌اڵمه‌كانی‌‬ ‫كه‌ پ���ڕ له‌پێچ‌و په‌ناو ئاڵ���ۆزكاوی‌ بون‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌ ملمالنێی‌ عه‌ره‌ب‌و‬ ‫ئیس���رائیله‌وه‌‪ ،‬بێئومێ���دی‌ توش���ی‌‬ ‫سولزبێرگه‌ر كرد‪ .‬كه‌ پێموایه‌ ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كاتی‌ چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ نه‌گونجاوه‌‪.‬‬ ‫سه‌ددام سه‌كه‌شی‌ گه‌وره‌ی‌ كردوه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ واڵته‌ك���ه‌ی‌ به‌رامب���ه‌ر ئێران‬ ‫گۆڕی‌‌و سازش���ی‌ گه‌وره‌ی‌ كرد له‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌نداوی‌ عه‌ره‌ب‪ .‬له‌باره‌ی‌ كورده‌كانیشه‌وه‌‬ ‫(بارزانی‌‌و ئه‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ بارزانیش)‪،‬‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ن���ده‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫وه‌ك حزبی‌ ش���یوعی‌ عێراق‪ ،‬روسه‌كان‪،‬‬ ‫گروپ���ه‌ توندڕه‌وه‌كان���ی‌ ن���او پارته‌كان‌و‬ ‫دوژمنه‌كانی‌ سه‌دام‪ ،‬هیچیان رازی نه‌بون‬ ‫به‌رێككه‌وتنه‌ك���ه‌‪ .‬ره‌نگ���ه‌ ئه‌وان���ه‌ ئه‌م‬ ‫رێككه‌وتن���ه‌ به‌كاربهێنن بۆ دژایه‌تیكردنی‌‬ ‫س���ه‌دام‌و هه‌وڵ���دان ب���ۆ په‌كخس���تنی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬ئایا ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫رێكه‌وت ب���و كه‌فڕۆكه‌یه‌كی‌ عێراقی‌ ته‌نها‬ ‫‪ 5‬رۆژ پێ���ش رێكه‌وتنه‌ك���ه‌ی‌ جه‌زائی���ر‬ ‫رفێنرا؟ له‌به‌رئه‌وه‌ سه‌ددام ناتوانێت هیچ‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ دیكه‌ بنێت هه‌تا دڵنیانه‌بێت‬ ‫له‌وه‌ پش���تیوانی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران مسۆگه‌ر كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م گریمانانه‌ به‌هۆی‌ ئاماده‌بونی‌ ناسف‬ ‫عه‌واد زیاتر ده‌توانرێت بسه‌لمێنرێن كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌م جاره‌ ئاماده‌بوبێت له‌چاوپێكه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سێكی‌ ئه‌مریكی‌‪ .‬پێمانوتراوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و فه‌ڵه‌س���تینیه‌و ئێستاش له‌رژێمه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌عسدا به‌رپرسی‌ پڕوپاگه‌نده‌یه‌‪ .‬ده‌شێت‬ ‫سه‌دام خۆی‌ ویستبێتی‌ ناسف ئاماده‌بێت‬ ‫وه‌ك هه‌نگاوێك���ی‌ دڵنیایی‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫ده‌نگۆیانه‌ی‌ ده‌كرێن كه‌ چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫دو سه‌عاتی‌ له‌گه‌ڵ سولزبێرگه‌ر ئاماژه‌یه‌كه‌‬ ‫بۆ نزیكبونه‌وه‌ له‌ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬

‫ئه‌و دیكتاتۆرانه‌ی‌ سه‌ده‌ی‌ (‪)20‬یان به‌خوێن سوركرد‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار‬

‫هه‌روه‌ك چۆن مێژوی‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌ چه‌ندان كه‌س‬ ‫به‌بیرده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ به‌كاره‌‬ ‫باشه‌كانیان رێگه‌ناده‌ن‬ ‫له‌بیربچنه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫ئه‌م مێژوه‌ خاڵی‌ نیه‌ له‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی‌ كرده‌وه‌‬ ‫ناشیرینه‌كانیان دژ به‌مرۆڤایه‌تی‌‬ ‫ناكرێت له‌بیربكرێن‪.‬‬ ‫س����ه‌ده‌ی‌ بیس����ت‪ ،‬ده‌شێت‬ ‫ناوبنرێت سه‌ده‌ی‌ دیكتاتۆره‌كان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن زۆرجار به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫ژم����اره‌ زۆره‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كه‌ له‌دو‬ ‫جه‌نگی‌ جیهانی‌ ئه‌م سه‌ده‌یه‌دا‬ ‫بونه‌ قوربانیی‌‪ ،‬ناویش ده‌برێت‬ ‫به‌س����ه‌ده‌ی‌ "جه‌ن����گ‌و خوێن"‪.‬‬ ‫ل����ه‌م س����ه‌ده‌یه‌دا ژماره‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌س����ه‌ركرده‌ی‌ سیاس����یی باس‬ ‫ده‌كرێن كه‌ مێژو وه‌ك دڕنده‌ترین‬ ‫مرۆڤ ناس����اندونی‌‌و ده‌س����تیان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌س����وركردنی‌ ئه‌م ‪100‬‬ ‫ساڵه‌ به‌خوێنی‌ ملیۆنان مرۆڤ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌ هه‌ندێك‬ ‫ل����ه‌م دیكتاتۆران����ه‌ تاپێ����ش‬ ‫مردنیش����یان‪،‬جێگه‌ی‌ په‌س����ن‌و‬ ‫ستایشی‌ به‌شێكی‌ زۆری‌ خه‌ڵك‬ ‫بون‌و به‌شێكیش����یان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫دیموكراتیی‌ وه‌ك هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫هاتونه‌ته‌س����ه‌رته‌خت‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫دواج����ار بونه‌ت����ه‌ مۆته‌كه‌یه‌ك‬ ‫به‌س����ه‌ر گه‌له‌كه‌یان����ه‌وه‌و ناچار‬ ‫به‌زه‌ب����ری‌ هێ����ز الدراون‪،‬‬ ‫له‌ناودارترین ئه‌م دیكتاتۆرانه‌ش‬ ‫ئه‌مانه‌ن‪:‬‬

‫ئه‌دۆڵف هیتله‌ر‬ ‫مۆسۆلینی‬ ‫ستالین‬ ‫پۆل پۆت‬ ‫فرانکۆ‬ ‫واڵت‪ :‬ئه‌ڵمانیا‬ ‫واڵت‪ :‬ئیتاڵیا‬ ‫واڵت‪ :‬یه‌كێتیی‌ سۆڤیه‌تی‌ پێشو‬ ‫واڵت‪ :‬كه‌مبۆدیا‬ ‫واڵت‪ :‬ئیسپانیا‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوربانی���ه‌كان له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫ی ژم���اره‌ی قوربانی���ه‌کان له‌س���ایه‌ی‬ ‫ی ژم���اره‌ی‌ قوربانی���ه‌كان له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوربانی���ه‌كان له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫ژماره‌ی قوربانیه‌کان له‌سایه‌ی ده‌سه‌اڵتیدا‪:‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتیدا‪ :‬نزیك به‌ نیوملیۆن مرۆڤ ده‌سه‌اڵتیدا‪ 17 :‬بۆ ‪ 20‬ملیۆن كه‌س‬ ‫ده‌سه‌اڵتیدا‪ 1.7 :‬بۆ ‪ 2.4‬ملیۆن كه‌س ده‌سه‌اڵتیدا‪ 40 :‬بۆ ‪ 62‬ملیۆن كه‌س‬ ‫‪1‬ملیۆن مرۆڤ‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪1945-1933 :‬‬ ‫سااڵنی ده‌سه‌اڵت‪1943-1922 :‬‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪1953-1924 :‬‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪1979-1975 :‬‬ ‫سااڵنی ده‌سه‌اڵت‪1975-1936 :‬‬ ‫خراپتری���ن ت���اوان‪ :‬جه‌نگ���ی جیهانی‌و‬ ‫خراپتری���ن ت���اوان‪ :‬جینۆس���اید خراپترین تاوان‪ :‬سه‌ركوتكاریی‌ كۆالگ خراپتری���ن ت���اوان‪ :‬ب���ه‌ره‌ی میح���وه‌ر‬ ‫جۆری حوکم‪ :‬دیکتاتۆریی سه‌ربازیی‬ ‫هۆلۆكۆست دژ به‌جوله‌كه‌‬ ‫ی حوك���م‪ :‬دیكتاتۆری���ی‌ له‌‌جه‌نگی دوه‌می جیهاندا‬ ‫ج���ۆر ‌‬ ‫خراپترین جۆری تاوان‪ :‬ش���ه‌ڕی ناوخۆی له‌كه‌مبۆدیا‬ ‫جۆری‌ حوكم‪ :‬نازیی‌و سه‌ربازیی‬ ‫جۆری حوکم‪ :‬فاشیستیی میلیتاریی‬ ‫كۆمۆنیستیی‌‬ ‫جۆری‌ حوكم‪ :‬كۆمۆنیستیی‌‬ ‫ئیسپانیا‬ ‫هۆكاری‌ مردن‪ :‬خۆكوشتن‬ ‫هۆکاری مردن‪ :‬گوله‌‌بارانکردن‬ ‫هۆكاری‌ مردن‪ :‬جه‌ڵته‌ی‌ دڵ‬ ‫هۆكاری‌ مردن‪ :‬به‌ره‌سمیی‌ نه‌زانراوه‌‬ ‫هۆکاری مردن‪ :‬نه‌خۆشیی‬

‫عیدی‌ ئه‌مین دادا‬

‫چیانگ كای‌ شیك‬ ‫میلۆسۆڤیچ‬ ‫سه‌ددام حسێن‬ ‫كیم ئیل سونگ‬ ‫واڵت‪ :‬چین‬ ‫واڵت‪ :‬یوگوسالفیا – سربیا‬ ‫واڵت‪ :‬عێراق‬ ‫واڵت‪ :‬ئۆگه‌ندا‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوربانی���ه‌كان له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫ژماره‌ی قوربانیه‌کان‪ :‬ده‌یان هه‌زار‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوربانی���ه‌كان له‌س���ایه‌ ‌ی‬ ‫ی باكور‬ ‫واڵت‪ :‬كۆریا ‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوربانی���ه‌كان له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیدا‪ 10 :‬ملیۆن كه‌س‬ ‫مرۆڤ‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتیدا‪ 2 :‬ملیۆن كه‌س‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوربانیه‌كان له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیدا‪:‬نیو ملیۆن كه‌س‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪1949-1928 :‬‬ ‫سااڵنی ده‌سه‌اڵت‪2000-1989 :‬‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪2003-1979 :‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتیدا‪ 1.6 :‬ملیۆن كه‌س‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪1979-1971 :‬‬ ‫خراپترین تاوان‪ :‬كۆمه‌ڵكوژیی‌ له‌تایوان‬ ‫خراپترین تاوان‪ :‬ش���ه‌ڕی به‌لقانی‬ ‫خراپتری���ن ت���اوان‪ :‬جینۆس���ایدی‌‬ ‫سااڵنی‌ ده‌سه‌اڵت‪1994-1948 :‬‬ ‫خراپترین تاوان‪ :‬كۆمه‌ڵكوژیی‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪1947‬‬ ‫نێوان سرب و کروات و بۆسنیه‌کان‬ ‫كورده‌كان‬ ‫خراپترین تاوان‪ :‬جه‌نگی‌ كۆریا‬ ‫جۆری‌ حوكم‪ :‬سه‌ربازیی‬ ‫جۆری‌ حوكم‪ :‬سه‌ربازیی‬ ‫جۆری حوکم‪ :‬دیکتاتۆریی‬ ‫جۆری‌ حوكم‪ :‬دیکتاتۆریی‬ ‫جۆری‌ حوكم‪ :‬كۆمۆنیستیی‌‬ ‫هۆكاری‌ مردن‪ :‬نه‌خۆشیی‌‬ ‫هۆكاری‌ مردن‪ :‬وه‌ستانی‌ گورچیله‌‬ ‫هۆکاری مردن‪ :‬نه‌زانراو‬ ‫هۆكاری‌ مردن‪ :‬له‌سێداره‌دان‬ ‫ی مردن‪ :‬جه‌ڵته‌ی‌ دڵ‬ ‫هۆكار ‌‬

‫عێراق‬

‫)‪ )459‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/12/30‬‬

‫شه‌به‌ك‪ ..‬قوربانیه‌ له‌بیركراوه‌كان ‌ی ده‌ست ‌ی داعش‬

‫‪7‬‬

‫پرۆفایل‬

‫ی مردوه‌كانمان نییه‌‬ ‫هاواڵتیه‌ك‪ :‬زه‌ویمان بۆ ناشتن ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش به‌ئێمه‌یان ده‌وت‬ ‫ئێو‌ه موشریكن‪ ..‬هه‌ر گه‌نجێكیش‬ ‫به‌یعه‌تی‌ به‌داعش نه‌دایه‌‪ ،‬ده‌برا‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆی ‌‬ ‫بۆ موسڵ‌و وه‌كو قه‌ڵغان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كارده‌هێنرا‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌سه‌رهات ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك له‌و گه‌نجانه‌یه‌ كه‌ له‌ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش هه‌اڵتوه‌و خۆ ‌‬ ‫گه‌یاندۆته‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ی شه‌به‌كیش باس‬ ‫هاواڵتیه‌ك ‌‬ ‫ی خاك‌و ماڵ‌و‬ ‫له‌وه‌ده‌كات ته‌واو ‌‬ ‫موڵكیان كه‌وتۆته‌ ده‌ستی‌ داعش‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌دوا ‌‬ ‫یه‌كێك له‌و پێكهات ‌ه ئاینیان ‌ه ‌‬ ‫ی موسڵ‪ ،‬ناوچه‌كانیان كه‌وت ‌ه ژێر‬ ‫كه‌وتن ‌‬ ‫ی داعش ش���ه‌به‌كه‌كان‬ ‫ی چه‌كداران ‌‬ ‫چنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ینه‌وا پێگ ‌ه ‌‬ ‫بون‪ ،‬چونك ‌ه پارێزگا ‌‬ ‫ی ئاماره‌كان‬ ‫ی ش���ه‌به‌كه‌و به‌پێ ‌‬ ‫سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ژماره‌یان له‌نێ���وان (‪ )300- 250‬هه‌زار‬ ‫كه‌سدایه‌‪ ،‬دابه‌ش���بون به‌سه‌ر په‌نجاو‬ ‫ی‬ ‫ی���ه‌ك گون���دو چه‌ن���د كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی مانگ ل ‌ه‬ ‫نیشته‌جێبوندا‪ ،‬ك ‌ه به‌شێو‌ه ‌‬ ‫ی تلكێف‬ ‫ی نه‌ینه‌وا ل ‌ه قه‌زا ‌‬ ‫ی ده‌شت ‌‬ ‫ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی به‌عش���یقه‌و‬ ‫له‌رۆژئاواوه‌و به‌ناحیه‌كان ‌‬ ‫ی حه‌مدانی ‌ه ل ‌ه‬ ‫به‌رته‌له‌و تاوه‌كو ق���ه‌زا ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵته‌وه‌ درێژ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌به‌كه‌كان زۆرینه‌یان موسڵمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���یع ‌ه مه‌زه‌ب���ن‪ ،‬به‌ش���ێوه‌زارێك ‌‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیان قس��� ‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه زۆر‬ ‫له‌كوردییه‌و‌ه نزیكه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان خۆیان‬ ‫ی تر خۆیان به‌عه‌ره‌ب‬ ‫ب ‌ه ك���وردو ئه‌وان ‌‬ ‫ی دیكه‌ش���یان ده‌ڵێن‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬هه‌ندێك ‌‬

‫ی ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌و‬ ‫ی جوتیاران ‌‬ ‫به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆین‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی پێش���و‬ ‫بوه‌و به‌نیازبون وه‌كو س���ااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌حمود هاواڵتیه‌ك ‌‬ ‫موهه‌نه‌د حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن‌و داهاته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی سایلۆكان ‌‬ ‫ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ش���ه‌به‌كه‌‪ ،‬رایگه‌یان���د ب���ۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌حكومه‌ت وه‌ربگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی داعش ده‌س���تیان به‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌كداران ‌‬ ‫ی ئاینیان‬ ‫شه‌به‌كه‌كان كۆمه‌ڵێك مه‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عومه‌ر كانیدا گرتوه‌‪ ،‬دوابه‌دوا ‌‬ ‫گوند ‌‬ ‫ی نه‌ینه‌وا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫له‌ده‌ش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و گونده‌و ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫داگیركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫ی زه‌ینلعابدی���ن ل ‌ه گوند ‌‬ ‫مه‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتیه‌كان���ی‌‪ ،‬ئه‌وان‌و دانیش���توان ‌‬ ‫ی به‌رتل ‌ه (‪15‬‬ ‫ی س���ه‌ر به‌ناحی ‌ه ‌‬ ‫ره‌ش��� ‌‬ ‫ی تر تۆقی���ون‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫گونده‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موس���ڵ‪ ،‬مه‌زار ‌‬ ‫كیلۆمه‌تر) رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه دڵنیای���ان‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬ ‫ی به‌عش���یق ‌ه (‪20‬‬ ‫ئیمام ره‌زا له‌ناحی ‌ه ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه ده‌یانپارێزن‪،‬‬ ‫كردونه‌ته‌و‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئیمام‬ ‫ی موس���ڵ‪ ،‬مه‌زار ‌‬ ‫كم) رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم "ئێم ‌ه زۆر ترس���این‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی شه‌الالت ل ‌ه (‪10‬كم)‬ ‫عه‌باس له‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌نگال كه‌وت ‌ه ده‌ست ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی موسڵ‪.‬‬ ‫باكور ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫داع���ش‪ ،‬بۆی��� ‌ه ناوچه‌كان��� ‌‬ ‫ی ش���ه‌به‌ك ك��� ‌ه كه‌وت ‌ه‬ ‫یه‌كه‌م گوند ‌‬ ‫به‌جێهێشت"‪.‬‬ ‫ی عومه‌ر‬ ‫ی داعش گوند ‌‬ ‫ی چه‌كداران ‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫ی ناوچه‌كانیان‪،‬‬ ‫ی كۆنترۆڵكردن��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی بو‪ ،‬له‌م گونده‌دا داعشه‌كان (‪)112‬‬ ‫كان ‌‬ ‫ی ش���ه‌به‌ك‬ ‫ی (‪ )%80‬هاواڵتیان ‌‬ ‫نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م گونده‌یان رفاندو تائێستا‬ ‫كه‌س��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫رونیانكردۆت��� ‌ه هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی دو كه‌سیان دۆزراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ته‌نها ته‌رم ‌‬ ‫ی ئاك���رێ‌‌و‬ ‫ی ب���ۆ قه‌زاكان��� ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌وانیتر نادیاره‌‪ .‬یه‌كێك‬ ‫چاره‌نوس��� ‌‬ ‫ی یاس���ین ئاغاو‬ ‫ب���ه‌رده‌ڕه‌ش‌و كه‌ڵه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌و گوند‌ه رفێنرا‪ ،‬توان ‌‬ ‫له‌و گه‌نجان ‌ه ‌‬ ‫ش���ێخان‌و قه‌س���رۆك‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ی‬ ‫ی داعش ده‌رباز ‌‬ ‫ی چه‌كداران ‌‬ ‫له‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ی دهۆك‌و هه‌ولێرو سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ش���اره‌كان ‌‬ ‫ی بگه‌یه‌نێته‌ كوردستان‪.‬‬ ‫بێت‌و خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ش���یان به‌ره‌و باش���ور ‌‬ ‫ئه‌وان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راس���ته‌قین ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و ك ‌ه نایه‌وێت ناو ‌‬ ‫ی بابل‬ ‫ی ب���ۆ پارێزگا ‌‬ ‫عێ���راق به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ئاش���كرا بكرێ���ت‪ ،‬باس ل���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫رۆیشتون‪.‬‬ ‫ی ده‌س���تگیركراون براون‬ ‫ئه‌و گه‌نجان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گێڕایه‌و‌ه دانیشتوان ‌‬ ‫موهه‌نه‌د‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ته‌م���اس‌و روبه‌ڕبونه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ هێڵه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌زران‬ ‫ی شه‌به‌ك به‌نرخێك ‌‬ ‫گونده‌كان ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه ل��� ‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هێزه‌كان��� ‌‬ ‫مه‌ڕو مااڵته‌كانیان فرۆشتوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ی موس���ڵ‪ ،‬تاوه‌ك���و قه‌ڵغان ‌‬ ‫رۆژئاوا ‌‬ ‫ی بژێویی���ان ب���وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه ‌‬ ‫ی به‌كاربهێنرێ���ن‪ .‬ئ���ه‌و گه‌نج ‌ه‬ ‫مرۆی��� ‌‬ ‫ی مه‌ڕو‬ ‫ی فرۆش���تن ‌‬ ‫ی فریا ‌‬ ‫كه‌سانه‌ش��� ‌‬ ‫ده‌ڵێت "داعش���ه‌كان به‌ئێمه‌یان ده‌وت‬ ‫ی‬ ‫مااڵته‌كانی���ان نه‌كه‌وت���ون‪ ،‬چه‌كداران ‌‬ ‫ی داعش ده‌س���تیان ئێو‌ه موشریكن"‪ .‬ئاماژ‌ه به‌وه‌شده‌كات‬ ‫داع���ش ده‌س���تیان به‌س���ه‌رداگرتوه‌و م���ااڵت‪ ،‬چه‌كداران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نزی���ك ل ‌ه قه‌زا ‌‬ ‫ی براوه‌ت��� ‌ه ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ه���ه‌زاران ت���ه‌ن به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫بۆخۆیان بردویانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مۆڵگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی جوتیاران���دا گرتوه‌‪ ،‬ك ‌ه تلكێ���ف‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی موهه‌نه‌د‪ ،‬ب���ه‌ده‌ر له‌مه‌ڕو گه‌نم‌و ج���ۆ ‌‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬

‫شه‌به‌كه‌كان زۆرینه‌یان‬ ‫موسڵمان ‌ی شیع ‌ه‬ ‫مه‌زه‌بن‪ ،‬به‌شێوه‌زارێك ‌ی‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیان‬ ‫قس ‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه زۆر‬ ‫له‌كوردییه‌و‌ه نزیكه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیان خۆیان ب ‌ه‬ ‫كوردو ئه‌وان ‌ی تر خۆیان‬ ‫به‌عه‌ره‌ب ده‌زانن‪،‬‬ ‫هه‌ندێك ‌ی دیكه‌شیان‬ ‫ده‌ڵێن نه‌ته‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆین‬

‫ی داعش له‌و سنور‌ه بۆردومان‬ ‫چه‌كداران ‌‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬چه‌ك���داره‌كان ش���پرز‌ه بون‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هێناوه‌و توانیویه‌ت ‌‬ ‫ئه‌میش ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫ی بگه‌یه‌نێت ‌ه موس���ڵ‪،‬‬ ‫هه‌ڵبێت‌و خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یاندۆت ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫پاشان له‌وێو‌ه خۆ ‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ی گه‌نج��� ‌ه‬ ‫ی چاره‌نوس��� ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫هاوگوندییه‌كان���ی‌‪ ،‬ئه‌و گه‌نج ‌ه هه‌اڵتو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هی���چ ش���تێك له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫چاره‌نوس���یانه‌و‌ه نازانم‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ی به‌داعش‬ ‫ده‌زانم هه‌ر گه‌نجێك به‌یعه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌برای��� ‌ه‬ ‫نه‌دای���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا به‌ناچ���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���ه‌وه‌و وه‌ك���و قه‌ڵغان ‌‬ ‫هێڵه‌كان ‌‬ ‫مرۆیی‌ به‌كارده‌هێنرا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌د عه‌باس ك��� ‌ه چاالكوانێك ‌‬ ‫ی ش���ه‌به‌كه‌‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫پێكهات��� ‌ه ئاینیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێك له‌ناوچه‌كانیان له‌ژێر ده‌ست ‌‬ ‫داعش���دایه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ���ك ناوچه‌یان‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌دایه‌‪.‬‬ ‫له‌ژێ���ر كۆنترۆڵ��� ‌‬ ‫ی به‌ئێزدیی���ه‌كان هێنایه‌و‌ه‬ ‫ئه‌و نمون ‌ه ‌‬ ‫ی ش���ێخانیان به‌ده‌س���ت ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ق���ه‌زا ‌‬ ‫ماوه‌‪ ،‬مه‌س���یحیه‌كانیش ئالقوش���یان‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم "ئێم ‌ه ته‌نانه‌ت‬ ‫ی مردوه‌كانمان‬ ‫زه‌ویش���مان بۆ ناش���تن ‌‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫به‌ش���ێك ل��� ‌ه نیگه‌رانیه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫چاالكوان ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌مو ئه‌و گروپان ‌ه ‌‬ ‫ی داعش‬ ‫تر ك ‌ه كه‌وتونه‌ت ‌ه به‌ر په‌المار ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و میدیاییه‌و‌ه بایه‌خیان‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬ته‌نها شه‌به‌كه‌كان نه‌بێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌یوت "ئێم ‌ه قوربانی ‌ه له‌بیركراوه‌كان ‌‬ ‫ده‌ستی‌ داعشین"‪.‬‬

‫موسڵ‪ ..‬كه‌وتن‌و ئازادكردنه‌ك ‌هی‌ ناكۆكی‌ له‌سه‌ره‌‬

‫پارله‌مانتارێك‪ :‬شه‌ش مانگ به‌ر له‌كه‌وتن ‌ی موسڵ ئاماژه‌ ‌ی په‌الماردان هه‌بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫دوای‌ شه‌ش مانگ له‌كه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫موسڵ به‌ده‌ستی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش‪ ،‬پارله‌مانی‌ عێراق لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌باره‌ی‌ هۆكاره‌كانی‌‬ ‫كه‌وتنی‌ ئه‌و شاره‌ دروستده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كاتێكدایه‌ تائێستا ئه‌و‬ ‫شاره‌ ئازادنه‌كراوه‌‪ ،‬به‌رپرسه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كانیش یه‌كتر تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬پارله‌مانتارانیش رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ هه‌مو پله‌داره‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫شه‌وی‌ (‪ )2014/6/9‬سه‌دان چه‌كداری‌‬ ‫داعش په‌الماری‌ ش���اری‌ موسڵیان داو‬ ‫به‌بێ‌ ته‌قه‌كردن ده‌ستیان به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ش���اره‌دا گرت‪ ،‬به‌وته‌ی‌ به‌رپرس���ێكی‌‬ ‫سوپای‌ عێراقی‌ له‌وكاته‌دا حه‌وت هه‌زار‬ ‫ئه‌فسه‌رو س���ه‌ربازی‌ عێراقی‌ له‌ موسڵ‬ ‫بون‌و هیچ شه‌ڕێكیان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و لیژنه‌ی���ه‌ی‌ پارله‌مانی‌ عێراق بۆ‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌هۆكاره‌كان���ی‌ كه‌وتنی‌‬ ‫موسڵ پێكیهێناوه‌‪ ،‬تائێستا نه‌گه‌یشتۆته‌‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ كۆتای���ی‌‪ ،‬پارله‌مانت���اری‌‬ ‫موس���ڵ‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫عه‌لی‌ جاس���م مه‌تیوتی‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ لیژنه‌كه‌وه‌‬ ‫بۆی���ان ده‌ركه‌وت���وه‌ به‌ر ل���ه‌ كه‌وتنی‌‬ ‫موسڵ هه‌ندێك ئاماژه‌ بۆ په‌الماردانی‌‬ ‫شاره‌كه‌ هه‌بون‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن به‌رپرسه‌ موسڵه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو "په‌یوه‌ندی‌ به‌شه‌ش‬ ‫ئه‌منی‌‌و س���ه‌ربازییه‌كانه‌وه‌ رێوشوێنی‌ مان���گ له‌وه‌وب���ه‌ره‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس���ت نه‌گیراوه‌ته‌ب���ه‌ر‪ ،‬وتیش���ی‌ به‌پێی‌ وته‌ی‌ سه‌ركرده‌ سه‌ربازییه‌كان‬ ‫"ئه‌نجام���ی‌ كۆتای���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌ بۆ لیژنه‌كه‌مان به‌ر له‌كه‌وتنی‌ موس���ڵ‬ ‫پێویس���تی‌ به‌كاتی‌ زیاتره‌‪ ،‬هه‌ركاتێك ئام���اژه‌ هه‌ب���ون‌و رێوش���وێنی‌ زۆر‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان ته‌واوبون ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ نه‌گیراوه‌ته‌به‌ر‪ ،‬له‌الیه‌ن به‌غداش���ه‌وه‌‬ ‫فه‌رامۆشكردن هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫بۆ رایگشتی‌ ئاشكرا ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫دوای‌ ش���ه‌ش مان���گ ل���ه‌ كه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا لیژنه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫پارله‌م���ان ل���ه‌ ته‌نها ش���ازده‌ ئه‌ندام موس���ڵ‪ ،‬هه‌فته‌ی‌ رابردو بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫پێكهاتبو‪ ،‬به‌اڵم دواتر س���ێ‌ ئه‌ندامی‌ فه‌رمانده‌ی‌ پێشوی‌ پرۆسه‌كانی‌ نه‌ینه‌وا‬ ‫دیكه‌شی‌ بۆ زیادكرا‪ ،‬لیژنه‌كه‌ تائێستا فه‌ری���ق مه‌هدی‌ غ���ه‌راوی‌ دیمانه‌یه‌كی‌‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ چه‌ن���د گه‌وره‌ ته‌له‌فزیۆن���ی‌ ئه‌نجامدا‪ ،‬له‌و دیمانه‌یه‌دا‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ ئه‌من���ی‌‌و س���ه‌ربازییدا راس���ته‌وخۆ په‌نج���ه‌ی‌ تۆمه‌ت���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌‪ .‬ب���ۆ ده‌س���تكه‌وتنی‌ فه‌رمانده‌ی‌ پێشوی‌ هێزه‌ وشكانیه‌كانی‌‬ ‫زانی���اری‌ ته‌واوه‌تی���ش‪ ،‬مه‌تیوت���ی‌ عێراق عه‌ل���ی‌ غێدان درێژكرد‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫داوا ل���ه‌ پارله‌مانت���اران ده‌كات ه���ه‌ر تۆمه‌تباری‌ كرد كه‌ ش���اری‌ موس���ڵی‌‬ ‫زانیارییه‌كانیان الیه‌ راده‌ستی‌ لیژنه‌ی‌ به‌داعش فرۆش���توه‌‪ .‬وتیش���ی‌ "غێدان‬ ‫راپۆرت���ی‌ درۆین���ه‌ی‌ داوه‌ت���ه‌ مالیكی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ مه‌تیوت���ی‌ بابه‌تی‌ كه‌وتنی‌ له‌باره‌ی‌ دۆخی‌ كه‌رته‌ سه‌ربازییه‌كان‪،‬‬ ‫موس���ڵ بابه‌تێك���ی‌ ئاڵ���ۆزه‌و ته‌نه���ا هه‌روه‌ها هه‌س���تاوه‌ به‌جواڵندنی‌ فیرقه‌‬ ‫په‌یوه‌س���ت نی���ه‌ به‌ش���ه‌وی‌ كه‌وتنی‌ سه‌ربازییه‌كان بۆ پارێزگاكانی‌ باشورو‬

‫ساجید‌ه محه‌مه‌د‪:‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫بونه‌ت ‌ه هۆكار ‌ی‬ ‫كه‌وتن ‌ی موسڵ‪ ،‬چ‬ ‫كه‌سایه‌ت ‌ی سیاس ‌ی‬ ‫بن یان سه‌رباز ‌ی سزا‬ ‫بدرێن‌و هیچ كه‌س‬ ‫نه‌بوێردرێت هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت "پێویست ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫بۆ رایگشت ‌ی ئاشكرا‬ ‫بكرێت هۆ ‌ی داڕوخان ‌ی‬ ‫موسڵ چ ‌ی بو‬ ‫ئه‌نبار‪ ،‬له‌كاتێكدا ش���ه‌ڕه‌كه‌ له‌ موسڵ‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ناوب���راو به‌ر له‌ س���ێ‌ رۆژ‬ ‫ل���ه‌ كه‌وتنی‌ موس���ڵ‪ ،‬ته‌نه���ا حه‌وت‬ ‫هه‌زار ئه‌فسه‌رو س���ه‌ربازی‌ عێراقی‌ له‌‬ ‫ش���اره‌كه‌دا بوه‌‪ ،‬پاش���ان هه‌ریه‌كه‌ له‌‬ ‫پارێزگاری‌ نه‌ینه‌واو فه‌رمانده‌ی‌ پۆلیسی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ تۆمه‌تب���ار كرد كه‌‬ ‫ده‌ستیان له‌كه‌وتنی‌ شاره‌كه‌دا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئ���ه‌و لێدوان���ه‌دا‪ ،‬فه‌ریقی‌‬ ‫یه‌كه‌م عه‌لی‌ غێدان فه‌رمانده‌ی‌ پێشوی‌‬ ‫هێزه‌ وشكانیه‌كانی‌ عێراق ره‌تیكرده‌وه‌‬ ‫موس���ڵی‌ به‌ داعش فرۆشتبێ‌‪ ،‬وتیشی‌‬ ‫"ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ ناڕاس���تن‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫كه‌سه‌ش���ی‌ واده‌ڵێت له‌الیه‌ن دادگاوه‌‬ ‫داواكراوه‌‌و كه‌سێكی‌ هه‌اڵتوه‌ له‌ سوپا‌و‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ مالیك���ی‌ ره‌وانه‌ی‌ دادگای‌‬ ‫سه‌ربازی‌ كراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێك له‌ پارله‌مانتاران‬ ‫به‌گرنگیه‌وه‌ له‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ لیژنه‌‬ ‫پارله‌مانیه‌ك���ه‌ ده‌ڕوان���ن‌و چاوه‌ڕوانی‌‬

‫ئه‌نجامه‌كان���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێكی‌‬ ‫دیكه‌ی���ان پێیانوای���ه‌ ئ���ه‌و لیژنه‌ی��� ‌ه‬ ‫دره‌نگوه‌خت دروستكراوه‌‪ ،‬داواشده‌كه‌ن‬ ‫ه���ه‌ر كه‌س���ێك ل���ه‌ روخانی‌ موس���ڵ‬ ‫تێوه‌گالبێت سزای‌ خۆی‌ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ عێراق ساجیده‌ محه‌مه‌د‬ ‫یونس كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ نوێنه‌رانی‌ شاری‌‬ ‫موس���ڵ‪ ،‬پێیوای���ه‌ پارله‌م���ان دره‌نگ‬ ‫لیژنه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌بۆچون���ی‌ ئه‌و ده‌بو له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژی‌ كه‌وتنی‌ موسڵه‌وه‌ لیژنه‌ دروست‬ ‫بكرای���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ "به‌هۆی‌ كه‌وتنی‌‬ ‫موس���ڵه‌وه‌‪ ،‬چه‌ندین شارو شارۆچكه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ش كه‌وتنه‌ ده‌س���تی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌‪ ،‬به‌پێویس���تی‌‬ ‫ده‌زانێن ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ بونه‌ته‌ هۆكاری‌‬ ‫كه‌وتنی‌ موسڵ‪ ،‬چ كه‌سایه‌تی‌ سیاسی‌‬ ‫بن یان س���ه‌ربازی‌ س���زا بدرێن‌و هیچ‬ ‫كه‌س نه‌بوێردرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"پێویس���ته‌ ئه‌وه‌ بۆ رایگشتی‌ ئاشكرا‬

‫بكرێت ه���ۆی‌ داڕوخانی‌ موس���ڵ چی‌‬ ‫بو"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌‪ ،‬جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ ئه‌حمه‌د جبوری‌‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات دوای‌ ده‌رچون���ی‌‬ ‫فه‌رمان���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌م���ان‬ ‫ده‌س���تیان ب���ه‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌فس���ه‌رو پله‌داره‌ نزم���ه‌كان كردوه‌‪،‬‬ ‫پاش���ان لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ گه‌وره‌‬ ‫ئه‌فس���ه‌ران‌و فه‌رمانده‌كان���ی‌ س���وپا‬ ‫كردوه‌‪ .‬دواتریش نوسراویان بۆ الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان ك���ردوه‌‪ ،‬تاوه‌ك���و‬ ‫راپۆرت‌و زانیاری‌ ته‌واوه‌تیان له‌باره‌ی‌‬ ‫به‌رپرس���ان‌و هۆكاره‌كان���ی‌ كه‌وتن���ی‌‬ ‫موسڵه‌وه‌ بۆ ره‌وانه‌ بكه‌ن‪ .‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ چ���وار فیرقه‌ی‌‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌ له‌موس���ڵدا هه‌بون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ شه‌ڕ بكه‌ن كشاونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمان���ده‌ بااڵكانی‌ س���وپاش به‌ره‌و‬ ‫هه‌ولێر هه‌اڵتون‪.‬‬

‫هه‌رێمی‌ به‌رسه‌‬

‫هه‌زاران هاواڵت ‌ی له‌ڕێگ ‌ه ‌ی كۆكردنه‌و‌ه ‌ی‬ ‫واژۆو‌ه هه‌وڵده‌ده‌ن شاره‌كه‌یان بكه‌ن ‌ه دوه‌م‬ ‫هه‌رێم له‌عێراقدا‪ ،‬له‌ئێستاش���دا ئااڵیه‌كیان‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردوه‌و س���ه‌رقاڵ ‌ی نوس���ینه‌و‌ه ‌ی‬ ‫ره‌شنوس��� ‌ی ده‌س���تور ‌ی هه‌رێمه‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫پارله‌مانتاران دروستكردن ‌ی هه‌رێم به‌كارێك ‌ی‬ ‫ده‌ستور ‌ی ناوده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێن له‌دۆخ ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی‌و ئه‌من ‌ی‌و ئابور ‌ی ئێستا ‌ی عێراقدا‬ ‫گونجاو نییه‌‪.‬‬ ‫ش���ار ‌ی به‌س���ر‌ه ك ‌ه دوه‌م گه‌ور‌ه شار ‌ی‬ ‫عێراق���ه‌و (‪ )545‬كیلۆمه‌ت���ر له‌به‌غ���داو‌ه‬ ‫دوره‌‪ ،‬روبه‌ره‌ك ‌ه ‌ی (‪ )19.070‬كیلۆمه‌تر ‌ی‬ ‫دوجایه‌‪ ،‬دانیش���توانه‌ك ‌ه ‌ی زیاتر ل ‌ه س��� ‌ێ‬ ‫ملیۆن كه‌سه‌‪ ،‬هاوسنور‌ه له‌گه‌ڵ سعودییه‌و‬ ‫كوه‌یت له‌باشوره‌وه‌و ئێران ل ‌ه رۆژهه‌اڵته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوخۆ ‌ی عێراقیش���دا له‌گه‌ڵ پارێزگاكان ‌ی‬ ‫زیقارو میس���ان ل��� ‌ه باكورو موس���ه‌ننا ل ‌ه‬ ‫رۆژئاواو‌ه هاوسنوره‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا ژماره‌یه‌ك ل ‌ه سیاسه‌تمه‌داران‌و‬ ‫رێكخراوه‌كان��� ‌ی كۆمه‌ڵ���گا ‌ی مه‌ده‌ن���ی‌‪،‬‬ ‫گروپێكیان به‌ن���او ‌ی ره‌وت��� ‌ی جه‌ماوه‌ر ‌ی‬ ‫هه‌رێم ‌ی به‌سر‌ه دامه‌زراندو‌ه‌و زیاتر ل ‌ه بیست‬ ‫هه‌زار واژویان كۆكردته‌و‌ه تاوه‌كو پێشكه‌ش ‌ی‬ ‫كۆمیس���یۆن ‌ی ب���ااڵ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان��� ‌ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌مه‌به‌س���ت ‌ی ئه‌نجامدان ‌ی راپرس ‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ر ‌ی له‌ش���اره‌كه‌یاندا ب���ۆ ده‌نگدان‬ ‫له‌سه‌ر به‌هه‌رێمبون ‌ی شاره‌كه‌یان‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئااڵیه‌كیان بۆ هه‌رێمه‌كه‌یان دروستكردو‌ه‌و‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك ل��� ‌ه هاواڵتیان ئ���ه‌و ئااڵیه‌یان‬ ‫له‌نوس���ینگه‌و ش���وێن ‌ی كاره‌كانیان‌و سه‌ر‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كانیان هه‌ڵكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌ی ده‌س���تور ‌ی عێراق ب ‌ه دو رێگا‬ ‫پارێ���زگاكان ده‌توان���ن داوا ‌ی به‌هه‌رێمبون‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬رێ���گای یه‌كه‌م ئه‌وه‌ی��� ‌ه ده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ده‌نگده‌ران ‌ی پارێزگاك��� ‌ه واژو كۆبكه‌نه‌وه‌و‬ ‫ئاراس���ت ‌ه ‌ی كۆمیس���یۆن ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬رێگا ‌ی دوه‌میش ئه‌وه‌ی ‌ه س ‌ێ له‌سه‌ر‬ ‫چوار ‌ی ئه‌ندامان��� ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی پارێزگاك ‌ه‬ ‫پش���تگیر ‌ی داوای���ه‌ك بك ‌هن‌و ئاراس���ت ‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی وه‌زیران بكه‌ن‪ ،‬ب���ۆ ئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫پارێزگاكه‌یان بكرێت ‌ه هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئه‌ندام ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی پارێزگا ‌ی به‌س���ر‌ه‬ ‫ئه‌حم���ه‌د س���ڵێتی‌‪ ،‬ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫كۆكردنه‌و‌ه ‌ی واژو ده‌ست ‌ی پێكردو‌ه تاوه‌كو‬ ‫راده‌ست ‌ی كۆمیسیۆن بكرێت بۆ ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫راپرسی‌‪ ،‬وتیش ‌ی "وه‌كو ئه‌نجومه‌ن ‌ی پارێزگا‬ ‫ئه‌و باسه‌مان بۆ ئه‌و كه‌سان ‌ه به‌جێهێشتو‌ه‬ ‫ك ‌ه داوا ‌ی به‌هه‌رێمبون ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫پارله‌مانتار ‌ی پێشو ‌ی عێراق‌و كه‌سایه‌ت ‌ی‬ ‫ناسراو ‌ی شار ‌ی به‌سر‌ه وائیل عه‌بدوله‌تیف‪،‬‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌و كه‌سان ‌ه ‌ی سااڵنێك ‌ه تێده‌كۆشێت‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌ی به‌سر‌ه ببێت ‌ه هه‌رێم‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌ئێستادا ده‌س���تیان به‌نوسینه‌و‌ه ‌ی هێڵ ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كان ‌ی ره‌شنوس��� ‌ی ده‌س���تور ‌ی‬ ‫هه‌رێم ‌ی به‌س���ر‌ه ك���ردوه‌‪ .‬به‌وت ‌ه ‌ی ناوبراو‬ ‫ره‌شنوس��� ‌ی ده‌س���توره‌كه‌یان كۆپییه‌ك ‌ی‬ ‫بچوكراو‌ه ‌ی ده‌ستور ‌ی عێراقه‌‪ ،‬ئامانجیشیان‬ ‫دڵنیاكردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌ترسن‬ ‫پڕۆژ‌ه ‌ی دروستكردن ‌ی هه‌رێمێك ببێت ‌ه هۆ ‌ی‬ ‫دابه‌شبون ‌ی عێراق‪.‬‬ ‫بابه‌ت ‌ی دروستكردن ‌ی هه‌رێم ‌ی به‌سر‌ه را ‌ی‬ ‫جیای ‌ی الیه‌ن��� ‌ه عێراقیه‌كان ‌ی لێكه‌وتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه هه‌مویان كۆكن له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ‌ی ك ‌ه‬ ‫دروس���تكردن ‌ی هه‌رێم پرسێك ‌ی ده‌ستور ‌ی‌و‬ ‫یاس���اییه‌‪ ،‬به‌اڵم پێیانوای ‌ه له‌ئێس���تادا ك ‌ه‬ ‫عێراق دوچار ‌ی دۆخێك ‌ی داڕوخاو ‌ی ئه‌من ‌ی‌و‬ ‫ئابور ‌ی‌و سیاس ‌ی بۆته‌وه‌‪ ،‬كاتێك ‌ی گونجاو‬ ‫بۆ داواكردن ‌ی به‌هه‌رێمبون‪.‬‬ ‫ئه‌ندام ‌ی لیژن ‌ه ‌ی یاس���ای ‌ی‌و پارله‌مانتار ‌ی‬ ‫به‌سر‌ه سه‌لیم ش���ه‌وق ‌ی هۆكار ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫داواكردن��� ‌ی به‌هه‌رێمبون��� ‌ی ش���اره‌كه‌یان‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌ی "ش���اره‌كه‌مان‬ ‫په‌راوێزخراوه‌و بایه‌خێك ‌ی ئه‌وتۆ ‌ی پێنادرێت‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ش���اده‌مار ‌ی ئاب���ور ‌ی عێراقه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "زۆرج���ار داوامانكردو‌ه‬ ‫به‌س���ر‌ه بكرێت ‌ه هه‌رێم‌و پایته‌خت ‌ی ئابور ‌ی‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌اڵم حیزب ‌ی ده‌عوه‌و نور ‌ی مالیك ‌ی‬ ‫ره‌تیانكردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچ��� ‌ی كوتل��� ‌ه ‌ی مه‌واتن��� ‌ی س���ه‌ر‬ ‫به‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی بااڵ ‌ی ئیسالمی ‌ه ك ‌ه یه‌كێكن‬ ‫ل ‌ه پارت ‌ه دیاره‌كان ‌ی شیعه‌‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫ك ‌ه یه‌كه‌م الیه‌ن بون داوا ‌ی دروس���تكردن ‌ی‬ ‫هه‌رێمیان بۆ به‌سر‌ه كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێیانوای ‌ه‬ ‫ئێس���تا كاتێك ‌ی گونجاو نی ‌ه بۆ راگه‌یاندن ‌ی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌هۆ ‌ی ئه‌و دۆخ ‌ه ئابور ‌ی‌و ئه‌منی ‌ه‬ ‫سه‌خت ‌ه ‌ی عێراق ‌ی گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام ‌ی لیژن ‌ه ‌ی هه‌رێمه‌كان له‌پارله‌مان ‌ی‬ ‫عێراق‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د به‌در ‌ی ده‌ڵێ���ت "ماف ‌ی‬ ‫پارێزگاكان��� ‌ه ببن��� ‌ه هه‌رێم‪ ،‬ئێم���ه‌ش را ‌ی‬ ‫خۆم���ان به‌پێ��� ‌ی ده‌س���تور ده‌رده‌بڕین‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا به‌هۆ ‌ی ناسه‌قامگیر ‌ی دۆخ ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی‌و ئابور ‌ی‌و ئه‌منی‌‪ ،‬كاتێك ‌ی گونجاو‬ ‫نیی ‌ه بۆ داواكار ‌ی به‌هه‌رێمبون"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫پێدانی‌ پێشینه‌كان له‌بودجه‌ی‌‪ 2015‬جێگا ‌ی بۆ ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫"ده‌بێت چاوه‌ڕێی‌ ‪ 2016‬بكه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ینه‌وه‌ به‌ئابوریه‌كه‌ی‌ ‪"2013‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌وكاروباری‌ ئابوری ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان كوردستان له‌و بڕوایه‌دایه‌ به‌شه‌‬ ‫بودجه‌ی‌ پێشنیاركراوی‌ ‪2015‬ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫چه‌ندین خاڵی‌ ئه‌رێنیی‌ بۆ كورد تێدایه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ داوا له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌كات‬ ‫به‌باشیی‌ سود له‌و ده‌رفه‌ته‌ وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ "ئه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ كراوه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫‪2015‬یه‌بۆیه‌ ده‌بێت هه‌رێم به‌باشیی‌ سود‬ ‫له‌و ده‌رفه‌ته‌ وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫ده‌بێت هه‌رێم سود له‌‌و ده‌رفه‌ته‌‬ ‫وه‌ربگرێت‬ ‫په‌رله‌مانتار د‪.‬عیزه‌ت س����ابیر سه‌رۆكی‌‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ دارای����ی‌‌و ئابوری����ی‌ په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردستانه‌ پێش����نیار ده‌كات‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌‪ 2015‬هی����چ یه‌كێكه‌ له‌پرۆژه‌كانی‌‬ ‫نه‌وه‌س����تێنێ‌‪ ،‬به‌ڵك����و كه‌میانبكاته‌وه‌ بۆ‬ ‫نی����وه‌‌و جه‌ختیش ل����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێت حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌ست له‌خه‌رجیه‌‬ ‫ناپێویس����ته‌كان هه‌ڵبگرێت "ت����ا زۆرترین‬ ‫س����ود له‌به‌ش����ه‌ بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵی‌ هه‌رێم‬ ‫وه‌ربگرێت"‪.‬له‌پرۆژه‌ یاسای‌ پێشنیاركراوی‌‬ ‫‪2015‬عێراق به‌شه‌ بودجه‌یهه‌رێمبه‌ (‪ )%17‬د‬ ‫یاریكراوه‌‪،‬دوایداشكاندنیخه‌رجییه‌كانیسیادی‬ ‫ی‌وحاكیمه‌سه‌رجه‌می‌ ده‌گاته‌ (‪ )15‬ترلیۆن‌و‬ ‫(‪ )332‬ملیاردینار‪،‬ئه‌وه‌ش����ده‌كاته‌زیاترله‌‬ ‫(‪)%١٢‬یكۆیگشتییبودجه‌یعێراق‪.‬‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ كاڵده‌كاته‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ پێشوه‌ختی‌ هه‌ولێر‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌ش����ه‌ بودجه‌ی‌ ‪2015‬ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫لێكدان����ه‌وه‌ی‌ جیاوازی‌ بۆ ده‌كرێت‪ ،‬به‌وه‌ی‌‬ ‫ئایا هه‌رێم ل����ه‌‪2015‬دا قه‌یرانه‌ داراییه‌كانی‌‬ ‫تێده‌په‌ڕێنێ‌ كه‌ ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ س����اڵێكه‌‬ ‫به‌رده‌وامی����ی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ی����ان به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ل����ه‌‪2015‬دا قه‌یرانه‌ك����ه‌ به‌جۆرێك����ی‌ ت����ر‬ ‫به‌رده‌وامیی‌ ده‌بێت؟ به‌بۆچونی‌ د‪.‬عیزه‌ت‬ ‫دارای����ی‌ هه‌رێم له‌‌و س����اڵه‌دا ن����ه‌زۆر باش‬ ‫ده‌بێت نه‌زۆرخ����راپ‪ ،‬به‌ڵكو ده‌كرێت باس‬ ‫له‌كاڵبونه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌ داراییه‌كان بكرێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌نیوه‌ی‌ دوه‌می‌ ‪2015‬دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌مه‌رجێك ئه‌گه‌ر نرخی‌ نه‌وت له‌وه‌ زیاتر‬ ‫دانه‌به‌زێ‌ ئه‌و ده‌ڵێت "له‌ساڵی‌ نوێدا هه‌رێم‬ ‫ده‌توانێ‌ موچه‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ له‌كاتی‌ خۆیدا‬ ‫بدات‪ ،‬به‌ش����ێك له‌پ����اره‌ی‌ به‌ڵێنده‌رانیش‬ ‫بداته‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ناگات����ه‌وه‌ به‌ئابوریه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ ،2013‬وات����ه‌ ده‌بێ����ت چاوه‌ڕێ����ی‌ ‪2016‬‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ینه‌وه‌ به‌ئابوریه‌كه‌ی‌‬ ‫‪."2013‬‬

‫ده‌بێت هه‌رێم‬ ‫هیچ یه‌كێك‬ ‫له‌پڕۆژه‌كانی‌‬ ‫‪ 2015‬رانه‌گرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ نیوه‌‬ ‫كه‌میانبكاته‌وه‬

‫نۆره‌گرتن بۆ ته‌واوکرنی مامه‌ڵه‌ی پێشینه‌ی هاوسه‌رگیریی‬ ‫با پڕۆژه‌كان كه‌مبكرێته‌وه‌ بۆ نیو‌ه‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ هی����چ كاتێك ده‌گه‌ڵ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش نیی����ه‌‪ ،‬كه‌ هه‌رێم هی����چ یه‌كێك‬ ‫له‌پرۆژه‌ داراییه‌كانی‌ له‌ ‪2015‬دا رابگرێت‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌ش����ێك له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ند كردویانه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێش����نیار ده‌كات‬ ‫له‌‪2015‬دا پرۆژه‌كان����ی‌ حكومه‌ت بۆ نیوه‌‬ ‫كه‌مبكرێنه‌وه‌ به‌نمونه‌ وه‌ك خۆی‌ باس����ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر حكوم����ه‌ت له‌به‌رنامه‌یدا‬ ‫ب����وه‌ ‪ 50‬خوێندنگا یان ‪50‬نه‌خۆش����خانه‌‬ ‫دروس����ت بكات ئه‌وا با كه‌میانبكاته‌وه‌ بۆ‬ ‫نیوه‌ی‌ ئه‌وه‌‪،‬یاخود كام له‌‌و پرۆژانه‌ی‌ زۆر‬ ‫پێویستن له‌پێشدا ئه‌وانه‌ بكات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌روپێویس����ته‌ س����ه‌ره‌تا‬ ‫پ����رۆژه‌ ته‌واونه‌كراوه‌كان����ی‌ ‪‌2013‬و ‪2014‬‬ ‫ته‌واوبكرێت‪ ،‬ئه‌وجا ده‌س����ت به‌پڕۆژه‌كانی‌‬ ‫‪ 2015‬بكرێ����ت "ناكرێت پڕۆژه‌ی‌ س����ااڵنی‌‬ ‫پێش����وتر ته‌واو نه‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌س����ت‬ ‫به‌پڕۆژه‌ی‌ نوێ‌ بكرێت‪ ،‬له‌رابردودا ش����تی‌‬ ‫وه‌ها كراوه‌ به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬

‫پێشینه‌كان به‌رده‌وامییان ده‌بێت‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ل���ه‌‪2012‬دا ملیارێ���ك‬ ‫دۆالر‌و ل���ه‌‪2013‬دا نیوملی���ار دۆالر بۆ‬ ‫پێش���ینه‌كانی‌ خانوبه‌ره‌‌و كش���توكاڵ‌و‬ ‫پیشه‌س���ازیی‌‌و هاوس���ه‌رگیریی‌ خه‌رج‬ ‫كرا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مس���اڵ به‌ه���ۆی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫داراییه‌وه‌ هیچ یه‌كێك له‌پێش���ینه‌كان‬ ‫خه‌رج نه‌كرا‪ ،‬له‌ئێستاش���دا پرسیاری‌‬ ‫زۆرێ���ك له‌هاواڵتی���ان ئه‌وه‌ی���ه‌ ئای���ا‬ ‫له‌‪2015‬دا ده‌ست به‌پێدانی‌ پێشینه‌كان‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌ یاخود قه‌یران���ی‌ دارایی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش هه‌ر راده‌گرێت‪ ،‬ل���ه‌م ڕوه‌وه‌‬ ‫د‪.‬ع���زه‌ت پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ ئاماده‌كردوه‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌ی���ه‌ حكوم���ه‌ت‬ ‫به‌كه‌مترین خه‌رجیی‌ ده‌توانێ‌ ده‌س���ت‬ ‫به‌پێدانی‌ پێشینه‌كان بكاته‌وه‌ ئه‌وه‌یش‬ ‫به‌و ج���ۆره‌ی‌ كه‌رتی‌ تایب���ه‌ت‌و بانكه‌‬ ‫ئه‌هلیه‌كان پاره‌ی‌ پێش���ینه‌كان بده‌نه‌‬ ‫هاواڵتیان حكومه‌تیش ته‌نها س���ودی‌‬ ‫پاره‌ك���ه‌ بدات "به‌م ج���ۆره‌ حكومه‌ت‬

‫ی كه‌م پار‌ه كه‌ ‪100‬ملیۆن دۆالرێك درێژخای���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ پێش���نیار ده‌كه‌م‬ ‫به‌بڕێك ‌‬ ‫ده‌كات ده‌توانێ‌ ده‌س���ت به‌پێدانه‌وه‌ی‌ له‌بودج���ه‌ی‌ ‪2015‬دا ب���ڕی‌ ‪200‬ملیۆن‬ ‫پێش���ینه‌كان بكاته‌وه‌‪ ،‬به‌ب���ێ‌ ئه‌وه‌ی‌ دۆالری‌بۆ ئه‌وه‌ته‌رخانبكرێت"‪.‬‬ ‫حكومه‌ت گوێ‌ له‌پێش���نیاره‌كانیان‬ ‫فش���ارێكی‌ زۆری‌ له‌س���ه‌ر بێت‪ ،‬پشت‬ ‫به‌خوا ئه‌م پێشنیاره‌ی‌ به‌نده‌ ده‌چێته‌ ناگرێت‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ خه‌رجیه‌ ناپێویسته‌كان‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك د‪.‬عیزه‌ت جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ده‌كاته‌وه‌‬ ‫زۆر پێویس���ته‌ حكومه‌ت كاری‌ له‌سه‌ر‬ ‫دروستكردنی‌ یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون‬ ‫ب���كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و پ���اره‌ زۆرانه‌ی‌‬ ‫چی‌ به‌سه‌ر دێت؟‬ ‫ی دارایی‌‌و ئابوریی‌ سااڵنه‌ حكومه‌ت ده‌یانداته‌ كرێی‌ زۆرێك‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان پێشنیار ده‌كات له‌داموده‌زگاكانی‌ "تائێس���تاش نیوه‌ی‌‬ ‫دروستكردنی‌ یه‌ك ‌هی‌ نیشته‌جێبون بۆ داموده‌زگاكان���ی‌ حكوم���ه‌ت كرێچین‪،‬‬ ‫كه‌م ده‌رامه‌ت���ان به‌رده‌وامیی‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ سااڵنه‌ بڕه‌ پاره‌یه‌كی‌‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌جۆرێكی‌ تر ن���ه‌وه‌ك جاران زۆری‌ حكوم���ه‌ت ده‌ڕوات ب���ۆ ك���رێ‌‪،‬‬ ‫ی تایبه‌ت به‌ته‌نها دروستی‌ بكات‌و له‌كاتێكدا ده‌كرێت حكومه‌ت خۆی‌ بینا‬ ‫كه‌رت ‌‬ ‫ن��� ‌ه حكومه‌تیش‪،‬به‌ڵك���و "پێویس���ته‌ دروس���ت بكات‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌ حكومه‌ت‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت ئه‌و یه‌كه‌ نیشته‌جێیانه‌ گوێ‌ له‌پێش���نیاره‌كانی‌ ئێمه‌ ناگرێت‪،‬‬ ‫بۆ حكومه‌ت دروس���ت بكات‪ ،‬پاش���ان سێ‌ مانگ زیاتره‌ چه‌نده‌ها پێشنیاری‌‬ ‫بدرێت���ه‌وه‌ به‌هاواڵتی���ان ه���ه‌ر وه‌ك وه‌هامان خستۆته‌ به‌رده‌ست حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ئێس���تا به‌نرخێكی‌ ره‌مزیی‌‌و قه‌رزێكی‌ به‌اڵم تائێستا وه‌اڵمیان نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ هاوكارییمان ناكات‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ یه‌كێتی����ی‌‬ ‫م����ژده‌ی‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌دات كه‌بڕین����ی‌‬ ‫ناس����راو‬ ‫موچه‌ی‌موچه‌خۆران����ی‌‬ ‫به‌بندی����وار‌و ئه‌وان����ه‌ی‌ دو موچه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ده‌ستیپێكردوه‌‪ ،‬ته‌نها له‌قسه‌‌و‬ ‫باس����كرندا نه‌ماوه‌ت����ه‌وه‌ "ئه‌وان����ه‌ی‌‬ ‫دو موچه‌ی����ان هه‌ی����ه‌ ده‌س����ت كراوه‌‬ ‫به‌بڕینی‌ موچه‌یه‌كیان‪،‬ئه‌وه‌ش مایه‌ی‌‬ ‫خۆشحاڵیه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ره‌خنه‌ی‌ توندیش له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای����ی‌ ده‌گرێت به‌وه‌ی‌ ل����ه‌و ڕوه‌وه‌‬ ‫هی����چ هاوكارییه‌كیان ناك����ه‌ن "چه‌ند‬ ‫مانگێك����ه‌ نوس����راومان ئاڕاس����ته‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ دارای����ی‌ كردوه‌ ت����ا ناوی‌‬ ‫س����ه‌رجه‌م موچه‌خۆرانمان بۆ بنێرن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئێم����ه‌ش ببینه‌ هاوكاریان‬ ‫له‌ده‌ستنیش����انكردنی‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ دو‬ ‫موچه‌ی����ان هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس����تا‬ ‫وه‌اڵمیان نه‌داوینه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫هاوكاریه‌ ‪ 37‬هه‌زار دینارییه‌ك ‌ه چی‌ به‌سه‌ر دێت؟‬

‫"له‌مانگی‌ سێی‌ ئه‌مساڵه‌و ‌ه به‌بڕیار ‌ی جێگر ‌ی پێشو ‌ی سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت راگیرا"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ك كه‌ ‪ 37‬هه‌زار‬ ‫دیناره‌‌و هه‌ندێ‌ به‌موچه‌ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بن‌وبه‌چه‌ند مانگێك جارێك‬ ‫به‌سه‌ر به‌شێك له‌هاواڵتیان دابه‌ش‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ نه‌دراوه‌‪،‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ ئه‌و پاره‌یه‌ له‌مانگی‌‬ ‫سێی‌ ئه‌مساڵه‌وه‌ به‌بڕیارێكی‌‬ ‫جێگری‌ پێشوی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د راگیراوه‌‪.‬سه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌وكاروباری‌ ئابوریی‌‬ ‫په‌رله‌مانیش ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌گرێت كه‌ پێشتر ئه‌و پاره‌یه‌ له‌‬ ‫رێگای‌ چه‌ند ده‌زگایه‌كی‌ حزبیه‌وه‌‬ ‫دابه‌شكراوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌و كاروباری‌‬ ‫ئابوریی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ ناڵێت موچه‌ ك���ه‌ بڕه‌كه‌ی‌‬ ‫مانگان���ه‌ ‪ 37‬هه‌زار دین���اره‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت ئه‌وه‌ وه‌ك سۆشیال‬ ‫دابه‌ش كراوه‌‪،‬به‌اڵم له‌ئێستادا به‌هۆی‌‬

‫قه‌یران���ی‌ دارایی���ه‌وه‌ حكومه‌ت ئه‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ خه‌رج ناكات‪ ،‬ئه‌و وتیش���ی‌‬ ‫"نازانین چ ناوێك له‌و پاره‌یه‌ بنێین‪،‬‬ ‫ده‌كرێت ته‌نها بڵێی���ن هاوكارییه‌كی‌‬ ‫دارایی‌ بوه‌ بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌هیچ‬ ‫موچ���ه‌ی‌ تری���ان نه‌ب���وه‌‪ ،‬ئێ���ره‌ش‬ ‫هه‌رێمێك���ی‌ نه‌وتیه‌ هه‌مو كه‌س مافی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌ داهاتی‌ خۆیی‌ هه‌بێت‌و ژیانی‌‬ ‫بۆ دابین بكرێت"‪..‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌ تێڕامانه‌ له‌رابردودا‬ ‫ئ���ه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ له‌رێ���گای‌ هه‌ندێ‌‬ ‫ده‌زگای‌ حزبی���ه‌وه‌ داب���ه‌ش ده‌كرا‪،‬‬ ‫ناوبراو ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ش له‌یه‌كێتیی‌‌و‬ ‫پارتی‌ ده‌گرێت به‌وه‌ی‌ ئه‌و موچه‌یه‌یان‬ ‫له‌رێگای‌ لق‌و مه‌ڵبه‌نده‌كانه‌وه‌ دابه‌ش‬ ‫كردوه‌‪،‬ئ���ه‌وه‌ له‌كاتێك���دا حكومه‌ت‬ ‫پاره‌ك���ه‌ ده‌دات‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌"ئێم���ه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كمان پێش���كه‌ش به‌په‌رله‌مان‬ ‫ك���ردوه‌ س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫سۆشیال بدرێت به‌هه‌مو هاواڵتیه‌ك‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ش چاك‬ ‫بكرێ���ت‌و به‌یاس���ایی‌ بكرێت‪،‬چونكه‌‬ ‫هه‌مو ده‌زانین ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك هیچ‬ ‫داهاتێكی‌ ت���ری‌ نه‌بێت ناتوانێت به‌و‬ ‫‪ 37‬هه‌زاریه‌ بژێوی‌ ژیان دابین بكات‪،‬‬

‫ئێمه‌ پرۆژه‌یه‌كمان پێشكه‌ش به‌په‌رله‌مان كردوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی‌ ده‌بێت سۆشیال بدرێت به‌هه‌مو هاواڵتی ‌هك‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ش چاك‌و به‌یاسایی‌ بكرێت‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌ هیوادارین ئه‌و پرۆژه‌یه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫بڕی���ارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌‌و‬ ‫كاروباری‌ ئابوریی‌ عه‌لی‌ حه‌مه‌س���اڵح‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و موچه‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند"له‌مانگی‌ س���ێی‌ ئه‌مساڵه‌وه‌‬ ‫ئه‌و موچه‌یه‌ به‌بڕیاری‌ جێگری‌ پێشوی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت عیماد ئه‌حمه‌د‬ ‫راگیرا‪ ،‬به‌بیانوی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێداچونه‌وه‌‬ ‫به‌و موچه‌یه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تاكو ئێستا‬ ‫هی���چ ئاماده‌كارییه‌كی���ان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و موچه‌یه‌ وه‌كو كۆمه‌ك‌و‬

‫هاوكاری���ی‌ ده‌درا به‌خه‌ڵك���ی‌ هه‌ژارو هه‌بوه‌ به‌وه‌ی‌ ده‌س���تێوه‌ردانی‌ حزب‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت‪،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌ بۆ هه‌بوه‌ له‌و بابه‌ت���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ش له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ خۆیان قۆرخیانكردبو"‪ .‬خۆمان���ه‌وه‌ وه‌زی���ری‌ كارو كاروباری‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كگرتو كۆمه‌اڵیه‌تیم���ان ئاگاداركردوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان د‪.‬ش���ێركۆ ئه‌وانیش له‌ئێس���تادا به‌دواداچون بۆ‬ ‫ج���ه‌وده‌ت له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌وه‌ بابه‌ته‌كه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئ���ه‌و موچه‌ی���ه‌ له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‌ ئه‌و موچه‌یه‌ وه‌زاره‌تی‌ كاروكاروباری‌‬ ‫كارو كاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ دابه‌ش كۆمه‌اڵیه‌تی‌ وه‌كو كۆمه‌كی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫ی ئه‌و چه‌ن���د توێژێكی‌ كۆمه‌ڵگه‌ دابه‌ش���ی‌‬ ‫ده‌ك���را له‌رێ���گای‌ فه‌رمانگه‌كان ‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌وه‌‌و هاواڵتیه‌كی‌ زۆریش لێی‌ ده‌كرد‌و كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكیش سودمه‌ند‬ ‫سودمه‌ند بوه‌‪" ،‬به‌اڵم هه‌ندێك حاڵه‌ت بو له‌و جۆره‌ هاوكاریه‌‪،‬وتیش���ی‌"ئێمه‌‬

‫وه‌كو فراكسیۆنی‌ یه‌كگرتو پرۆژه‌مان‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ په‌رله‌مان كردوه‌ به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پش���كی‌ هاواڵتی‌ له‌داهاتی‌ س���امانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كان هه‌بێت‪،‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكرێت ئه‌وا هه‌مو هاواڵتیه‌ك‬ ‫موچه‌ی‌ خۆیی‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆش���یه‌وه‌ وه‌زیری‌ كارو‬ ‫كاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫خس���ته‌ڕو كه‌ ئه‌وان وه‌ك���و وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌ئێس���تادا ئه‌و موچه‌یه‌ به‌یاس���ایی‌‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و به‌پێ���ی‌ رێنماییه‌كان رێكی‌‬ ‫ده‌خه‌ن‌و باشتریشی‌ ده‌كه‌ن‪" ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و موچه‌یه‌ زۆر كه‌مه‌‌و ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫وه‌ریشیده‌گرن ناتوانن بژێوی‌ ژیانیان‬ ‫دابین بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ رابردودا ح���زب له‌هه‌ندێك‬ ‫ناوچ���ه‌ ئ���ه‌و موچه‌ی���ه‌ی‌ داب���ه‌ش‬ ‫ده‌كرد"ه���ه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌ین رامانگرتوه‌‌و‬ ‫دوای‌ چاككردن���ی‌ موچه‌ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫فه‌رمانگه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ كارو كاروباری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌ش���ارو ش���ارۆچكه‌كان‬ ‫داب���ه‌ش ده‌كرێت‌و له‌ده‌س���ت حزب‬ ‫ده‌رده‌هێنرێت"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )459‬سێشه‌مم ‌ه ‪2014/12/30‬‬

‫‪11‬هه‌زارو ‪300‬زیندانیكراوی‌ جۆراوجۆر له‌هه‌رێمدا هه‌ن‬

‫‪9‬‬

‫ی نه‌بێت"‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫ی لێبوردن ‌‬ ‫"كه‌س به‌نیاز ‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ دژایه‌تیه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌الیه‌ن الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت هه‌یه‌ بۆ ده‌ركردنی‌ یاسای‌‬ ‫لێبوردنی‌ گشتیی‌‪،‬بۆیه‌ ئه‌وان بێهیوا‬ ‫بونله‌ده‌رچونی‌ یاسایی‌ لێبوردنی‌‬ ‫گشتیی‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ له‌ساڵی‌ تازه‌وه‌‬ ‫بیر له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ به‌جۆرێكی‌ تر كار‬ ‫له‌چاكسازیی‌ ناو گرتوخانه‌كاندا بكه‌ن‬ ‫"بۆ ئه‌وه‌ش قسه‌ له‌گه‌ڵ وه‌زیری‌‬ ‫كاروكاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫دوای‌ بێهیوابونیان رێگایه‌كی‌ تر‬ ‫ده‌گرنه‌ به‌ر‬ ‫له‌چه‌ند مانگی‌ راب����ردودا دو پرۆژه‌‬ ‫یاسا بۆ ده‌ركردنی‌ لێبوردنی‌ گشتیی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان واژۆیان بۆ‬ ‫كۆكرایه‌وه‌‪،‬كه‌ یه‌كێكیانپرۆژه‌ یاس����ای‌‬ ‫فراكس����یۆنی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیی‌ بو‪،‬‬ ‫ئه‌ویتریش����یان له‌ی����ه‌الن بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیسالمیه‌وه‌ پێش����كه‌ش كرابو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ زۆری����ی‌ ناڕه‌زایه‌كان كاركردن‬ ‫له‌س����ه‌ر ه����ه‌ردو پ����رۆژه‌ یاس����اكه‌‬ ‫راگیراوه‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ لیژن����ه‌ی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان سۆران‬ ‫عوم����ه‌ر رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪،‬به‌ه����ۆی‌ زۆریی‌‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كان����ه‌وه‌ له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫دادوه‌ری����ی‌‌و چه‌ن����د الیه‌نێك����ی‌ تری‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ بێهیواب����ون له‌ده‌رچونی‌‬ ‫یاس����ای‌ لێبوردن����ی‌ گش����تیی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بی����ر له‌رێگای‌ تر ده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫ره‌خس����اندنی‌ كه‌ش����ێكی‌ گونجاو بۆ‬ ‫ره‌وشی‌ ناو چاكسازیه‌كان‌و زیادكردنی‌‬ ‫ئ����ه‌و موچ����ه‌ی‌ ب����ۆ خێزانه‌كانی����ان‬ ‫بڕراوه‌ته‌وه‌ "پێش����تر ‪75‬هه‌زار دینار‬ ‫بۆ خێزانی‌ سزادراوه‌كان هه‌بو‪ ،‬دواتر‬ ‫كراوه‌ته‌‪150‬هه‌زار دین����ار كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ه����ه‌ر زۆر كه‌م����ه‌‪ ،‬بۆیه‌ كار له‌س����ه‌ر‬ ‫زیادكردنی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫خراپیی‌ لێبوردنه‌كه‌ی‌‪ 2012‬رێگریی‌‬ ‫بۆ دروستكردون‬ ‫پێش����تر دو لێبوردنی‌ گش����تیی‌ تر‬ ‫ده‌رك����راوه‌ ك����ه‌ یه‌كێكیان له‌س����اڵی‌‬ ‫‪ 2007‬بوه‌‌و ئه‌ویتریش����یان له‌س����اڵی‌‬ ‫‪2012‬دا بوه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌ س����ۆران عومه‌ر‬ ‫خراپیی‌ لێبوردنه‌ گش����تیه‌كه‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪2012‬بۆته‌ ه����ۆی‌ ترس����اندنی‌ الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����داره‌كان بۆ ئه‌وه‌ی‌ زۆرترین‬ ‫دژایه‌تی‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ی‌ ئه‌وان بكرێت‬

‫گرتوخانه‌یه‌ک له‌هه‌رێم‬ ‫"به‌شێك له‌وانه‌ی‌ ‪ 2012‬به‌ر لێبوردنی‌‬ ‫گش����تیی‌ كه‌وتن هیچ شایسته‌ نه‌بون‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ وای‌ كرد ئێستا ده‌نگه‌ ناڕه‌زایه‌كان‬ ‫بۆ ده‌ركردنی‌ یاسای‌ لێبوردنی‌ گشتیی‌‬ ‫زۆر ببێ����ت‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ل����ه‌و لێبوردنه‌‬ ‫گشتیه‌دا خه‌ڵكانێك ئازادكران كه‌ بۆ‬ ‫چه‌ند رۆژێكیش زیندانیان نه‌بینیبو"‪.‬‬

‫یاس����ا بۆ هه‌موان‪ ،‬وای‌ لێكردون واژۆ‬ ‫له‌سه‌ر پرۆژه‌ یاسای‌ ده‌ركردنی‌ یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫لێبوردنی‌ گشتیی‌ بكه‌نه‌وه‌‪،‬ئه‌و وتیشی‌‬ ‫"هه‌رچه‌ن����ده‌ ده‌ركردن����ی‌ لێبوردن����ی‌‬ ‫گشتیی‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ په‌رله‌ماندایه‌‪،‬به‌اڵم‬ ‫به‌بڕوای‌ من ئه‌وه‌ ده‌س����ه‌اڵتێكی‌ باش‬ ‫نییه‌"‪.‬‬

‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ باش نییه‌ كه‌ هه‌یانه‌‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ ده‌ركردن���� ‌‬ ‫ی‬ ‫لێبوردن����ی‌ گش����تیی‌ به‌نه‌ریتێك����ی‌‬ ‫ب����اش نازانێ‌‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت به‌نه‌ریتێكی‌‬ ‫به‌عسیانه‌ی‌ ده‌چوێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم خراپیی‌‬ ‫ره‌وشی‌ دادگاكان‌و س����ه‌روه‌ر نه‌بونی‌‬

‫له‌لێبوردنی‌ تایبه‌تدا نادادپه‌روه‌ریه‌كی‌‬ ‫زۆر هه‌ی ‌ه‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ده‌ركردن����ی‌ لێبوردنی‌‬ ‫تایبه‌تییش كه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمدای����ه‌ ئ����ه‌و پێیوایه‌ له‌وه‌ش����دا‬ ‫نادادپه‌روه‌ریه‌ك����ی‌ زۆر هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬

‫كه‌سانێك ئازاد ده‌كرێن كه‌شایسته‌ی‌ هه‌رێمدا له‌ناو زیندانیانی‌ ئاس����ایش‌و‬ ‫ئه‌وه‌ نین‪" .‬تازه‌ترین لێبوردنی‌ تایبه‌ت چاكس����ازییه‌كانی‌ ژنان‌و نه‌وجه‌واناندا‬ ‫ئه‌وه‌ بوه‌ ك����ه‌ له‌مانگ����ی‌ یانزه‌دا دو شه‌ش هه‌زار س����زادراو هه‌ن‪ ،‬هاوكات‬ ‫كه‌س‌و له‌مانگی‌ حه‌وتیشدا چوار كه‌س هه‌ر له‌س����ه‌رجه‌م ئه‌و شوێنانه‌دا پێنج‬ ‫ئازادكراون‪ ،‬به‌داخ����ه‌وه‌ له‌‌و لێبوردنه‌ هه‌زار راگیراو هه‌ن‪ ،‬كه‌ كێش����ه‌كانیان‬ ‫تایبه‌تیانه‌دا كه‌س����انێك ئازاد ده‌كرێن یه‌كالیی‌ نه‌بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌و جۆره‌ ژماره‌ی‌ سه‌رجه‌م زیندانیان‬ ‫كه‌ هیچ شایسته‌ نین"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمدا ‪ 11‬هه‌زار‌و‪300‬زیندانیكراوه‌‪.‬‬ ‫‪6‬هه‌زار سزادرا‌و ‪ 5‬هه‌زار راگیراو هه‌ن ئه‌م����ه‌ جگه‌له‌ ‪ 400‬كه‌س����ی‌ تریش كه‌‬ ‫هه‌ر له‌م دیداره‌ی‌ ئاوێنه‌دا سه‌رۆكی‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ یه‌كێتیی‌‌و پارتیه‌وه‌‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ ماف����ی‌ مرۆڤ����ی‌ په‌رله‌مانی‌ بێسه‌روشوێنن‪.‬س����ۆران عوم����ه‌ر له‌و‬ ‫س����ه‌رجه‌م بڕوایه‌شدایه‌ له‌كوردس����تاندا زیندانی‌‬ ‫كوردس����تان‪،‬ژماره‌ی‌‬ ‫زانیدانیان����ی‌ هه‌رێم ئاش����كرا ده‌كات‪ ،‬نهێنیی‌ بونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌ژێر چاودێریی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ر‌ونده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه له‌س����ه‌رجه‌م ئه‌واندا نییه‌‪.‬‬

‫كار بۆ زیادكردنی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫مانگانه‌ بڕراوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫خێزانی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫له‌زیندانه‌كاندا‬ ‫سزادراون‬

‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ كورتهێنانی‌ بودج ‌ه ده‌خرێته‌ ئه‌ستۆی‌ هاواڵتیان‬ ‫ی بودج ‌ه بدات"‬ ‫ی پڕكردنه‌وه‌ی‌ كورتهێنان ‌‬ ‫ی باج ‌‬ ‫"نابێت هاواڵت ‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌پڕۆژه‌ یاسای‌ ره‌شنوسی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ ‪2015‬ی‌ عێراقدا‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ به‌شێك له‌كورتهێنانی‌‬ ‫بودجه‌‪،‬خراوه‌ته‌ سه‌ر شانی‌‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌پێشێلكردنی‌‬ ‫مافی‌ هاواڵتیان ده‌زانێ‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كار بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین له‌بودجه‌ی‌‬ ‫‪2015‬دائه‌و جۆره‌ باجدانانه‌ی‌ خراوه‌ته‌‬ ‫سه‌ر هاواڵتیان جێگیر نه‌كرێن"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دانراوه‌ پێشێلكردنی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤه‌‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ ماف����ی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نوێنه‌ران����ی‌ عێ����راق‬ ‫د‪.‬ئه‌ش����واق جاف‪ ،‬ئه‌وه‌ ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌خاته‌رو كه‌ له‌ره‌شنوس����ی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫‪2015‬ی‌ عێراق����دا چه‌ندی����ن م����اده‌‬ ‫هه‌نبه‌ئاش����كرا پێش����ێلكردنی‌ ماف����ی‌‬ ‫مرۆڤی����ان پێ����وه‌ دی����اره‌‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ باجدانان له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك‬ ‫پێداویس����تی‌ هاواڵتی����ان‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫له‌پێناو پڕكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كورتهێنانه‌ی‌‬ ‫له‌بودج����ه‌ی‌ ‪2015‬ی‌ عێراق����دا به‌هۆی‌‬ ‫دابه‌زین����ی‌ نرخی‌ نه‌وته‌وه‌ دروس����ت‬ ‫بوه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانتاران ‌ی ئه‌گه‌ر نه‌توانین‬ ‫عێراق ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه بۆیانی‌ هه‌رزان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫ره‌تنه‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫به‌وه‌ رازی‌ نابین‬ ‫كارتێكی‌ مۆبایل ‌ی‬ ‫كارتی‌ مۆبایلیش‬ ‫‪10‬هه‌زار دیناریی‌‬ ‫له‌سه‌ر هاواڵتیان‬ ‫ده‌بێت ‌ه ‪12‬هه‌زار‬ ‫گران بكرێت‬ ‫دینار‬ ‫گرانبونی‌ چه‌ند پێداویستیه‌كی‌‬ ‫هاواڵتیان‬ ‫له‌چه‌ن����د س����اڵی‌ پێش����و حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقی‌ له‌پرۆژه‌ یاسای‌ بودجه‌دا نرخی‌‬ ‫به‌رمیلێك نه‌وتی‌ به‌نزیكه‌ی‌ ‪ $100‬دیاری‌‬ ‫ده‌ك����رد‪ ،‬ئه‌مه‌ش كه‌متری����ن كورتهێنان‬ ‫له‌بودجه‌كه‌یدا دروس����ت ده‌ب����و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت بۆ كه‌متر له‌ ‪$60‬‬ ‫بۆ هه‌ر به‌رمیلێك له‌مس����اڵدا‪،‬حكومه‌تی‌‬

‫عێراق����ی‌ ناچاركرد بی����ر له‌رێگاكانی‌ تر‬ ‫بكاته‌وه‌ بۆ پڕكردن����ه‌وه‌ی‌ كورتهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫بودجه‌كه‌ی‌‪ ،‬هه‌ندێك ل����ه‌و رێگایانه‌ش‬ ‫وه‌ك ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ باس����ه‌ ده‌كات‬ ‫راس����ته‌وخۆ هاواڵتی‌ تێ����دا زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫ده‌ب����ن یه‌كێك له‌وانه‌ وه‌ك د‪.‬ئه‌ش����واق‬ ‫ج����اف ده‌یخاته‌رو باجدانان����ه‌ له‌كڕینی‌‬ ‫كارتی‌ مۆبایل ئه‌ویش به‌ڕێژه‌ی‌ له‌‪،%20‬‬ ‫واته‌ ئه‌گه‌ر كارتێكی‌ مۆبیل به‌ ‪10‬هه‌زار‬

‫دین���ار بوبێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت���ه‌ ‪12‬هه‌زار‬ ‫دینار‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ ئ���ه‌و گرانكردن ‌ه‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ ‪ %20‬كارتی‌ ئه‌نته‌رنێت‌و بلیتی‌‬ ‫فڕۆك���ه‌ش ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رێژه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌متریش له‌وه‌ وات���ه‌ به‌رێژه‌ی‌ له‌‪%15‬‬ ‫باجیش ده‌خرێته‌سه‌ر هێنانی‌ ئۆتۆمبیل‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ د‪.‬ئه‌ش���واق ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫وه‌ك لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌ په‌رله‌مان ئه‌وه‌‬ ‫به‌پێشێلكردنی‌ مافی‌ هاواڵتیان ده‌زانین‌و‬ ‫به‌هیچ جۆرێك قبوڵمان نییه‌ هاواڵتییان‬ ‫باجی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌ كورتهێنانی‌ بودجه‌‬ ‫ب���ده‌ن‪ ،‬له‌په‌رله‌مانی���ش كاری‌ جدیی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ شتی‌ له‌و جۆره‌‬ ‫تێنه‌په‌ڕێ‌"‪.‬‬ ‫بڕینی‌ پاره‌ له‌موچه‌خۆران بۆ هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان‬ ‫بڕینی‌ پ���اره‌ له‌موچه‌خۆرانی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتیمانی ‌‬ ‫ی (پاشكه‌وت ‌‬ ‫به‌رێژه‌ی ‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ب���ۆ پش���تگیریی‌ هێ���زه‌ ئه‌منیه‌كانی‌‬ ‫عێ���راق) به‌زۆره‌ملێ(ئیجباری‌) یه‌كێكی‌‬ ‫ت���ره‌ له‌و رێگایان���ه‌ی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫به‌نی���ازه‌ بیگرێته‌به‌ر بۆ هاوكاریی‌ هێزه‌‬ ‫ئه‌منی���ه‌كان‪ ،‬ئه‌مه‌ش ب���ه‌و جۆره‌ی‌ كه‌‬ ‫بۆماوه‌یه‌ك‌وبڕه‌ پاره‌یه‌ك له‌موچه‌خۆران‬ ‫ده‌بڕدرێت‪،‬دوای‌ باش���بونی‌ باری‌ دارایی‌‬ ‫عێراق‪،‬بۆی���ان ده‌گه‌ڕێنرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گرفت���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌ وه‌ك ئه‌ش���واق‬ ‫جاف باسی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كراوه‌ته‌‬

‫زۆره‌ملێ نه‌ك به‌خواستی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫خۆی���ان بێ���ت‪" ،‬ل���ه‌وه‌ش گرفتاویتر‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌گه‌ر په‌س���ه‌ند بكرێت هه‌مو‬ ‫موچه‌خۆران ده‌گرێت���ه‌وه‌ نه‌ك به‌ته‌نها‬ ‫پله‌ ب���ااڵكان" له‌و روه‌وه‌ ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤ پێش���نیاری‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ئه‌و موچه‌خۆرانه‌ی‌ موچه‌كه‌یان‬ ‫ل���ه‌ ‪ 500‬ه���ه‌زار دیناردای���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌‬ ‫نه‌یانگرێت���ه‌وه‌ هاوكات ئ���ه‌و بڕگه‌یه‌ش‬ ‫الببرێت كه‌ موچه‌خ���ۆران ناچاربكرێن‬ ‫بۆ ئه‌و كاره‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كارێك ده‌كه‌ین‬ ‫ئه‌وه‌ له‌بودجه‌دا جێگیر بكه‌ین كه‌ پاره‌‬ ‫لێبڕینه‌كه‌ به‌خواستی‌ فه‌رمانبه‌ران بێت‬ ‫نه‌ك ناچاربكرێن‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ بگرێته‌وه‌ كه‌ موچه‌كه‌یان‬ ‫له‌س���ه‌رو ملیۆنێ���ك دیناره‌وه‌یه‌ نه‌ك‬ ‫سه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران"‪.‬‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ تریش ك���ه‌ وه‌ك الیه‌نی‌‬ ‫كوردیی‌ جه‌خت���ی‌ له‌س���ه‌ر ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫دیاریكردنی‌ بڕێك پاره‌یه‌بۆ ماده‌ی‌ ‪140‬‬ ‫كه‌ له‌سااڵنی‌ رابردودا پاره‌ دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مساڵ به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایه‌وه‌‬ ‫بڕراوه‌ د‪.‬ئه‌شواق وتیشی‌ "له‌په‌رله‌مان‬ ‫شه‌ڕی‌ ئه‌وه‌ش ده‌كه‌ین كه‌ بڕه‌ پاره‌یه‌ك‬ ‫بۆ م���اده‌ی‌ ‪ 140‬له‌بودجه‌ك���ه‌دا دیاری‌‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌رێم پێوه‌ی‌ پابه‌ند ده‌بێت؟‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ش ئای���ا هه‌رێم���ی‌‬

‫كوردس���تان پابه‌ن���د ده‌بێ���ت به‌ه���ه‌ر‬ ‫بڕیارێ���ك ك���ه‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق‬ ‫سه‌باره‌ت به‌بودجه‌ ده‌ربچێت د‪.‬ئه‌شواق‬ ‫جاف رایده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌هه‌رێم په‌یوه‌ست‬ ‫ناكرێت‌و ده‌توانێ‌ پێوه‌ی‌ پابه‌ند نه‌بێت‬ ‫"زۆر بڕیار هه‌نله‌عێراق ده‌رچون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌رێم پێوه‌ی���ان پابه‌ند نه‌بوه‌‪،‬ده‌كرێت‬ ‫به‌وه‌ش���ه‌وه‌ پابه‌ن���د نه‌بێت"‪.‬له‌كۆتایی‌‬ ‫قسه‌كانیدا د‪.‬ئه‌ش���واق جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان به‌هیچ جۆرێك‬ ‫ی بودجه‌ له‌سه‌ر‬ ‫رێگه‌ ناده‌ن كورتهێنان ‌‬ ‫گیرفانی‌ هاواڵتییان پڕبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫"نابێت هاواڵتی‌ باجی‌ هه‌مو‬ ‫مه‌ینه‌تیه‌كان بدات"‬ ‫له‌الی‌ خۆش���یه‌وه‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌وانی‌‌و گواس���تنه‌وه‌و گه‌یان���دن‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان عومه‌ر عینایه‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ ئه‌وان وه‌ك نوێنه‌ری‌‬ ‫هاواڵتیان هه‌رگی���ز به‌وه‌ رازی‌ نابن كه‌‬ ‫كارتی‌ مۆبایل له‌س���ه‌ر هاواڵتیان گران‬ ‫بكرێت "ئه‌گه‌ر نه‌توانین بۆیانی‌ هه‌رزان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬هه‌رگیز به‌وه‌ رازی‌ نابین كارتی‌‬ ‫مۆبایلی���ش له‌س���ه‌ر هاواڵتی���ان گران‬ ‫بكرێت"‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌دات‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ر باجێكیش داده‌نرێ‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌س���ه‌ر كۆمپانیاكانی‌ بواری‌ گه‌یاندن‬ ‫بسه‌پێنرێ‌ "نه‌ك هاواڵتی‌ باجی‌ هه‌مو‬ ‫مه‌ینه‌تیه‌كان بدات"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫روداوه‌کانی‬

‫مالیزیا‪ ،‬مۆندیال؛ له‌‪ 2014‬جیهانیان به‌خۆیانه‌و ‌ه سه‌رقاڵکردو‬ ‫ه‌ر له‌و س��اڵه‌دا کۆتایی هات‌و هه‌ندێکیشیان روداوه‌کانی بۆ‬

‫ن چونه‌ س��ه‌ر سفره‌ی‬ ‫گاری س��لێامنیی‪ ،‬له‌هه‌رێمی کوردس��تا ‌‬ ‫گیرکرد‪.‬‬ ‫زبه‌ندیی مانگه‌کان‪ ،‬گرنگرتین ڕوداوه‌کانی ئه‌مساڵتان به‌بیردا‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫ته‌مموز‬ ‫لەمانگ���ی تەمموزی ‪ 2014‬س���ەرەڕای‬ ‫ئ���ەوەی ج���ەالل تاڵەبان���ی دوای‬ ‫بەس���ەربردنی ماوەیەک���ی زۆر‬ ‫له‌نەخۆش���خانەکانی ئەڵمانیا گەڕایەوە‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬قەیرانێکی ن���وێ لەناو‬ ‫یەکێتیی���دا س���ەریهەڵدا ئەوی���ش‬ ‫جێگرتن���ەوەی کورس���یی س���ەرۆک‬ ‫کۆماری���ی تاڵەبانی���ی ب���و‪ .‬مەکتەبی‬ ‫سیاس���یی یەکێتیی نەیتوان���ی تەنها‬ ‫کەس���ێک بۆ ئەو پۆس���تە بپاڵێوێت‪،‬‬ ‫بۆیە دو کاندیدی یەکێتیی کەبریتیبون‬ ‫لەفوئاد مەعس���وم‌و بەرهەم س���اڵح‪،‬‬ ‫پاڵێ���وران‌و فراکس���یۆنە کوردییەکانی‬ ‫بەغدا لەبەرژەوەندیی فوئاد مەعس���وم‬ ‫دەنگیان���داو دوات���ر لەپەرلەماندا وەک‬ ‫سەرۆک کۆماری نوێی عێراق هەڵبژێررا‪.‬‬ ‫هەر ل���ەو مانگەدا داعش جێپێی خۆی‬

‫لەهەندێک ناوچەی عێراق توندترکردو‬ ‫ئەبوبەکر بەغدادیی کەسی یەکەمی ئەو‬ ‫رێکخراوەش بۆ یەکەمجار لەمزگەوتێکی‬ ‫موسڵدا دەرکەوت‪.‬‬ ‫لەسەر ئاس���تی ناوچەکەش پێکدادان‌و‬ ‫ئاڵۆزبونی بارودۆخی ش���اری غەززەی‬ ‫فەڵەس���تین‌و هێرش���ی ئاس���مانیی‌و‬ ‫وشکانیی ئیسرائیل بۆ سەر ئەو شارە‪،‬‬ ‫لەئەنجام���دا هەزاران کوژراوو برینداری‬ ‫لێ کەوتەوە‪.‬‬ ‫ه���ەر ل���ەو مانگەدا چاالکیی س���ەتڵە‬ ‫سەهۆاڵوەکە باڵوبویەوە کە هاواڵتیان‬ ‫لەت���ەواوی جیهانەوە بۆ پش���تگیریی‬ ‫لەنەخۆش���ییەک س���ەهۆاڵویان دەکرد‬ ‫بەس���ەریاندا‪ ،‬لەجیهان���دا نزیکەی ‪17‬‬ ‫ملیۆن هاواڵتی بەشداریی چاالکییەکەیان‬ ‫کردو ڤیدیۆکانیان باڵوکردەوە‪.‬‬

‫تشرینی یه‌که‌م‬

‫ئه‌یلول‬

‫ئاب‬ ‫مانگی ئاب‪ ،‬مانگێکی پڕ لەسەرکەوتن‌و شکست بو بۆ‬ ‫کورد لەهەرێمی کوردستان‪ .‬لەسەرەتای ئەو مانگەدا‬ ‫چەکدارانی داع���ش پەالماری قەزای ش���ەنگالیانداو‬ ‫توانییان لەماوەیەکی کەم‌و بەبێ بەرگرییەکی ئەوتۆ‪،‬‬ ‫ئەو شارە داگیربکەن‌و کۆمەڵکوژیی کوردانی ئێزیدیی‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫لەدوای ئەو ڕوداوەو ویس���تی داع���ش بۆ پەالماردنی‬ ‫ش���ارەکانی دیکەی کوردس���تان‪ ،‬ئەمەریکاو واڵتانی‬ ‫نێودەوڵەتیی پشیوانیی هەرێمی کوردستانیان کردو‬ ‫جگ���ە لەپڕچەککردن���ی هێزی پێش���مەرگە‪ ،‬هاوکات‬ ‫بەفڕۆک���ە مۆڵگەکانی داعش���یان لەناوچە نزیکەکانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬بۆردومانکرد‪.‬‬ ‫هەر لەو مانگەدا نوری مالیکی دەستبەرداری پۆستی‬ ‫س���ەرۆک وەزیرانی عێراق ب���وو حەیدەر عەبادی‪-‬یش‬ ‫بوە جێگرەوەی‪.‬‬ ‫دابەزینی نرخی نەوت لەجیهاندا بۆ ‪ 60‬دۆالر‪.‬‬ ‫لەواڵتی تورکیاش رەجەب تەی���ب ئەردۆگان لەدوای‬ ‫تەواوکردن���ی دو خولی س���ەرۆکایەتی وەزیرانی ئەو‬ ‫واڵتە‪ ،‬بوە سەرۆک کۆماری تورکیاو هاوکات ئەحمەد‬ ‫داود ئۆغلۆ بوە سەرۆک وەزیران‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی جیهانیش ئەمەریکا گیان لەدەستدانی‬ ‫ئەکتەری کۆمیدی رۆبن ولیامزی بەخۆیەوە بینی‪.‬‬

‫یەک���ەم رۆژی ئ���ەم مانگ���ە بەقەیرانی‬ ‫بەنزین‌و گرانبونی نرخەکەی دەستیپێکرد‪.‬‬ ‫بەوهۆکارەش���ەوە لەچەن���د ناوچەیەکی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناڕەزایی دەستیپێکرد‪.‬‬ ‫دوای تێپەڕین���ی چەند مانگێک بەس���ەر‬ ‫هەڵبژاردندا‪ ،‬یەکێتیی‌و گۆڕان ڕێکنەکەوتن‬ ‫لەسەر دانانی پارێزگارێک بۆ سلێمانیی‪.‬‬ ‫لەهەمان مانگدا کابینەی نوێی حکومەتی‬ ‫عێراقی بەسەرۆکایەتیی ئەحمەد عەبادی‬ ‫راگەیه‌نرا‪.‬‬ ‫لەس���ەر ئاس���تی نێودەوڵەتیی���ش‬ ‫هاوپەیمانیی���ەک پێکهێن���را ب���ۆ‬ ‫ڕوبەڕوبون���ەوەی چەکداران���ی داع���ش‬ ‫لەعێراق‌و س���وریا‪ .‬س���ەرۆکی فەرەنسا‬ ‫فرانسۆ هۆالند سەردانی شاری هەولێری‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫کۆتای���ی مانگ���ی ئەیلول���ی ‪ 2014‬ب���وە‬

‫دەستپێکی مێژویەکی زێڕین بۆ کوردانی‬ ‫خۆرئ���اوای کوردس���تان‪ ،‬ئەویش دوای‬ ‫ئ���ەوەی رێکخراوی تیرۆریس���تیی داعش‬ ‫بەژمارەیەکی زۆر چەکدارو چەکی قورسەوە‬ ‫پەالماری ئەو شارە کوردییەیداو خستیە‬ ‫گەمارۆیەکی قورسەوە‪ ،‬بەاڵم شەڕڤانانی‬ ‫یەپەکەو یەپەژە توانییان بەرپەرچی ئەو‬ ‫هێرشانە بدەنەوەو رێگەیان نەدا شارەکە‬ ‫بکەوێتە دەست داعش‪ ،‬ئەمەش بوە هۆی‬ ‫پاڵپش���تیی نێودەوڵەتیی ب���ۆ کوردانی‬ ‫خۆرئاوا‪.‬‬ ‫لەبواری تەکنەلۆژیاش���دا ل���ەم مانگەدا‬ ‫کۆمپانی���ای ئەپڵ نوێترین جۆی مۆبایلی‬ ‫هۆش���مەندی ئایفۆن���ی ‪6‬ی خس���تە‬ ‫بازاڕەکانەوە‪.‬‬ ‫ه���ەر ل���ەو مانگ���ەدا لەڕاپرس���ییەکدا‪،‬‬ ‫س���کتۆتلەندییەکان بەزۆین���ەی دەن���گ‬ ‫سەربەخۆییان ڕەتکردەوە‪.‬‬

‫تشرینی دوه‌م‬

‫له‌وانه‌یه‌ توش����ی‌ كێش����ه‌یه‌ك ببیت‬ ‫هه‌رگی����ز چاوه‌ڕێ����ت نه‌كردبێ����ت‪،‬‬ ‫بێتاقه‌ت مه‌به‌و به‌دوای‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ته‌واودا بگه‌ڕێ‌‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ئ����ه‌م ماوه‌یه‌ی‌ ماوته‌ له‌و ش����وێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستا كاری‌ تێدا ده‌كه‌یت به‌خۆشیی‌‬ ‫به‌سه‌ری‌ به‌ره‌‪ ،‬هه‌وڵبده‌ زیاتر له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بیت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ئه‌و خه‌ونه‌ی‌ ماوه‌یه‌ك به‌ته‌مایبویت‬ ‫له‌وانه‌ی����ه‌ به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ بێته‌دی‌‪،‬‬ ‫كه‌س����ێكی‌ نزیك����ت داوای‌ هاوكاریی‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫لەم مانگەشدا هێرشەکانی داعش بۆ سەر‬ ‫شاری کۆبانی درێژەی کێشاو ئەو رێکخراوە‬ ‫تیرۆریس���تییە هێ���زو چەک���ی لەزۆرێک‬ ‫لەناوچەکانی سوریاو عێراقەوە گواستەوە‬ ‫بۆ ئەو شارە‪ ،‬بەاڵم شەڕڤانان‪ ،‬سەرەڕای‬ ‫ئ���ەوەی گەمارۆدرابون‪ ،‬توانییان بەرگریی‬ ‫لەشارەکەیان بکەن‪ .‬عەبدواڵ ئۆجەالنیش‬ ‫لەزیندان���ەوە رایگەیان���د ئەگ���ەر تورکیا‬ ‫یارمەتیی داعش بدات لەدژی کۆبانی‪ ،‬ئەوا‬ ‫پرۆس���ەی ئاش���تیی لەتورکیا کۆتایی پێ‬ ‫دێنێت‪ .‬لەهەرێمی کوردستانیش���ەوە ‪150‬‬ ‫پێشمەرگە لەڕێی تورکیاوە نێررا بۆ شاری‬ ‫کۆبانی وەک هێزی پشتیوان‪ ،‬تا ئێستاش‬ ‫ئەو ژمارە پێشمەرگەیە لەکۆبانیین‪.‬‬ ‫لەعێراقیش داعش چەندین هاواڵتی هۆزی‬ ‫ئه‌لبونەم���ری لەقەزای هیت���ی پارێزگای‬ ‫ڕومادی کۆمەڵکوژ کرد‪.‬‬

‫کانونی یەکەم‬ ‫دوای تێپەڕینی زیاتر لەح���ەوت مانگ لەئەنجامدانی‬ ‫هەڵبژاردن���ی ئەنجومەن���ی پارێزگاکان���ی هەرێ���م‪،‬‬ ‫سەرەنجام یەکێتیی‌و گۆڕان رێککەوتن لەسەر دانانی‬ ‫پارێزگارێک بۆ ش���اری سلێمانی بۆ دو ساڵی یەکەم‪،‬‬ ‫ئەویش کاندیدی یەکێتیی‪ ،‬ئاسۆ فەره‌یدون بو‪.‬‬ ‫ل���ەدوای ئ���ەوەی بۆ م���اوەی چەند مانگێ���ک لەژێر‬ ‫دەسەاڵتی چەکدارانی داعش بو‪ ،‬هێزەکانی پێشمەرگە‬ ‫توانییان لەم مانگەدا بەش���ێکی زۆری شاری شەنگال‬ ‫ڕزگاربکەنەوە‪.‬‬ ‫ه���ەر لەم مانگ���ەدا وەزارەتی پێش���مەرگە یەکەمین‬ ‫ئاماری فەرمیی قوربانیانی پێش���مەرگەی لەش���ەڕی‬ ‫دژی داعش���دا راگەیاند کە ‪ 727‬ش���ەهیدو ‪ 3‬هەزارو‬ ‫‪ 564‬بریندارو ‪ 34‬پێشمەرگەی بێسەروشوێن بون‪.‬‬ ‫کردنەدەرەوەی بەشداربوی کوردی شاری زاخۆ عەمار‬ ‫کوفی لەبەرنامەی بەناوبانگی هونەریی عەرەب ئایدڵ‬ ‫لەدوای ئەوەی توانی بەشێکی زۆری قۆناغەکانی ئەو‬ ‫بەرنامەیە بەسەرکەوتویی ببڕێت‪.‬‬

‫لەو مانگەش���دا پێکدادانی هێزەکانی پێشمەرگەو‬ ‫چەکداران���ی داع���ش ب���ەردەوام ب���و‪ ،‬لەگەرمەی‬ ‫ئەو شەڕانەش���دا‪ ،‬ئاش���کرابونی بازرگانیی چەند‬ ‫بازرگانێکی کورد لەگەڵ داعش���دا رای گش���تیی‬ ‫کوردس���تانی هەژاند‪ .‬لەدوای کۆنترۆڵکردنیش���ی‬ ‫له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌ بۆ ماوەیەک‪ ،‬پێشمەرگە توانی‬ ‫ش���ارۆچکەی جەل���ەوال ڕزگاربکاتەوە‪ .‬لەش���اری‬ ‫هەولێریش لەبەردەم بینای ئەنجومەنی پارێزگادا‬ ‫تەقینەوەیەک ڕویداو داعش بەرپرس���یارێتی خۆی‬ ‫لەو تەقینەوەیە راگەیاند‪.‬‬ ‫ل���ەدوای ناکۆکییەک���ی دورو درێژیش‪ ،‬حکومەتی‬ ‫بەغداو حکومەتی هەرێم‪ ،‬لەس���ەر دۆسیەی نەوت‬ ‫گەیش���تە ڕێککەوتن‌و بڕیارە لەس���ەرەتای ساڵی‬ ‫نوێوە ئەو رێککەوتنە جێبەجێ بکرێت‪.‬‬ ‫هەر لەو مانگەدا سەرۆک وەزیرانی تورکیا ئەحمەد‬ ‫داود ئۆغڵۆ سەردانی شاری هەولێری کرد‪.‬‬ ‫سیاس���ەتمەدارو یەکێک لەدامەزرێنەرانی یەکێتیی‬ ‫نیشتمانیی کوردستان‪ ،‬کەمال فوئاد‪ ،‬لەو مانگەدا‬ ‫کۆچی دوایی کرد‪.‬‬ ‫ه���ەر لەو مانگ���ەدا خانمە گۆرانیبێ���ژی عەرەبی‬ ‫لوبنانی‪ ،‬س���ەباح‪ ،‬لەتەمەنی ‪ 87‬س���اڵیدا کۆچی‬ ‫دوایی کرد‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫‪11‬‬

‫گیسک‬ ‫ورده‌ ورده‌ له‌قه‌ی����ران ده‌رچوی����ت‌و‬ ‫پێویستت به‌كه‌س نه‌ماوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بكه‌ویته‌وه‌ سه‌ری‌ پێی‌ خۆت‪ ،‬شه‌ممه‌‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫به‌ش����داریی‌ بكه‌ له‌ه����ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ ئێس����تا ده‌كرێت‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ڕوی‌‬ ‫داراییه‌وه‌ سودی‌ باشیان لێوه‌ربگریت‬ ‫بۆ كاری‌ دواترت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫پێویستت به‌پش����وه‌و ته‌ندروستیت‬ ‫ناره‌حه‌ته‌ به‌هۆی‌ ماندوبونه‌وه‌‪ ،‬بیر‬ ‫له‌تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ مه‌كه‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫هاوڕێكه‌ت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫کانونی دوه‌م‬ ‫لەسەر ئاس���تی هەرێمی کوردستان ساڵی‬ ‫‪ 2014‬بەخۆپیش���اندانەکانی سەیدس���اق‬ ‫دەس���تی پ���ێ ک���رد‪ ،‬هاواڵتیان���ی ئ���ەو‬ ‫شارۆچکەیە بەهۆی کەمی خزمەتگوزارییەوە‬ ‫رژان���ە سەرش���ەقامەکان‌و توندوتیژی لێ‬ ‫کەوت���ەوە‪ ،‬لەئەنجامدا گەنجێ���ک بەناوی‬ ‫بڕیار حەس���ەن گیانی لەدەستدا‪ .‬هەروەها‬ ‫دەستبەس���ەرکردنی ئەندام���ی مەکتەب���ی‬ ‫سیاس���یی یەکێتیی‪ ،‬مەحمود سەنگاویی‬ ‫لەس���ەر دۆس���یەی ش���ەهیدکرانی کاوە‬ ‫گەرمیان���ی‪ ،‬یەکێ���ک ب���و لەروداوەکانی‬ ‫ئەو مانگ���ە‪ .‬لەکۆبونەوەیەکیش���دا لەگەڵ‬ ‫نوێنەران���ی کورد لەبەغدا‪ ،‬ن���وری مالکی‬ ‫رایگەیان���د کە ئەگەر بەرپرس���انی هەرێم‬ ‫دەستهەڵنەگرن لەناردنی نەوت بەشێوەی‬ ‫سەربەخۆ‪ ،‬ئەوا حکومەتی ناوەند بودجەی‬ ‫هەرێم دەبڕیت‪.‬‬

‫شوبات‬

‫نیسان‬

‫لەس���ەرەتای مانگ���ی چ���واردا بانگەش���ەی‬ ‫هەڵب���ژرادن ب���ۆ ب���ۆ ه���ەردو هەڵبژراردنی‬ ‫ئەنجومەن���ی نوێنەرانی عێ���راق‌و ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاکانی هەرێم‪ ،‬دەستیپێکرد‪ .‬لەناوەڕاستی‬ ‫مانگ���دا‌و دوای ‪ 208‬رۆژ لەگفتوگۆک���ردن‪،‬‬ ‫س���ەرەنجام دو براوەی یەکەم���ی هەڵبژاردنە‬ ‫پەرلەمانییەک���ەی هەرێ���م‪ ،‬پارتی���ی‌و گۆڕان‬ ‫رێکەوتنیان ئیمزاکردو بەپێی ئەو رێکەوتنەش‬ ‫یوس���ف محەمەد وەک س���ەرۆکی پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تان هەڵبژێردرا‪ .‬لەکۆتایی مانگیشدا‬ ‫هەڵبژاردنەکانی دەستی پێ کردو بۆ یەکەمین‬ ‫جار دوای نەخۆش���کەوتنی‪ ،‬سەرۆک کۆماری‬

‫کاوڕ‬ ‫ئ����ه‌و ئامانجه‌ی‌ هه‌ته‌ پش����تگوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌خ����ه‌‪ ،‬كاری‌ ب����ۆ بكه‌ ب����ا زیاتر‬ ‫س����ه‌ركه‌وتوبیت تێی����داو خزمه‌ت‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫عێراق‪ ،‬جەالل تاڵەبانی لەگرتەیەکی ڤیدیۆیدا‬ ‫دەرکەوتەوە کە بەشداری هەڵبژاردنی دەکرد‪.‬‬ ‫لەس���ەر ئاس���تی ناوچەکەش س���ەرهەڵدانی‬ ‫خۆپیشاندانەکانی مەیدانی تەقسیم لەتورکیاو‬ ‫دادگاییکردنی س���ەرۆکی پێش���وی میس���ڕ‪،‬‬ ‫محەمەد مورسی لەروداوە گرنگەکان بون‪.‬‬ ‫رۆماننوسی کۆڵۆمبیی‪ ،‬گابریل گارسیا مارکیز‬ ‫له‌و مانگه‌دا کۆچی دوایی کرد‪.‬‬ ‫هەر ل���ەو مانگەش���دا دو ڕوداوی دڵتەزێن بۆ‬ ‫قوتابی���ان‌و خوێندکاران ڕویدا لەدو ش���وێنی‬ ‫جی���اوازی جیهان���دا‪ ،‬ئەوانی���ش نقومبون���ی‬ ‫کەش���تییەکی خوێنداراکان لەکۆریای باشورو‬ ‫ڕفاندن���ی ‪ 276‬قوتابی���ی لەنەیجیریا لەالیەن‬ ‫گروپی تیرۆرستیی بۆکۆ حەرام‪.‬‬

‫گا‬

‫پانۆرامای ر‬

‫هەر لەو مانگەداگفتوگۆکان بۆ پێکهێنانی‬ ‫کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم بەردەوامبو‬ ‫ل���ەدوای هەڵبژاردنەکان���ی مانگی ئەیلولی‬ ‫ساڵی پێشتر‪.‬‬ ‫ئەو مانگ���ەش بەئاڵۆزییەکان���ی ناوخۆی‬ ‫یەکێتی���ی نیش���تمانیی کۆتایی هات دوای‬ ‫دواخس���تنی ئەو کۆنگرەی���ەی بڕیاربو لە‬ ‫‪ 1/31‬ئەنجامبدرێ���ت‪ ،‬س���ەرئەنجامیش‬ ‫هەریەک لەکۆس���رەت رەس���وڵ‌و بەرهەم‬ ‫ساڵەح دەس���تیان لەپۆستە حزبییەکانیان‬ ‫کێشایەوە‪.‬‬ ‫لەس���ەر ئاس���تی کوردس���تانی گەورەش‪،‬‬ ‫لەخۆرئ���اوای کوردس���تان کانتۆنەکان���ی‬ ‫خۆبەڕێوەب���ەر هەریەک لە جزیرەو عفرین‌و‬ ‫کۆبانی‪ ،‬راگەیاندرا‪.‬‬ ‫لەسەر ئاس���تی جیهان‌و ناوچەکەش ساڵی‬ ‫‪ 2014‬بەکۆچی دوایی س���ەرۆکی پێشوتری‬ ‫ئیسرایڵ‪ ،‬ئارییل شارۆن دەستی پێ کرد‪،‬‬ ‫دوای ئ���ەوەی م���اوەی ‪ 8‬س���اڵ لەدۆخی‬ ‫بێهۆشیدابو‪.‬‬

‫مارس‬

‫لەدوەم مانگ���ی س���اڵدا‪ ،‬لەهەرێمی‬ ‫کوردستان دانوستانەکان بۆ پێکهێنانی‬ ‫کابین���ەی نوێی حکومەت شکس���تی‬ ‫هێن���او حیزب���ەکان دوای نزیکەی ‪5‬‬ ‫مان���گ نەیتوان���ی بگەن���ە ڕیکەوتن‪.‬‬ ‫هاوکات کێشە ناوخۆییەکانی یەکێتیی‬ ‫بەردەوامیی هەبو‪ .‬دواکەوتنی موچەی‬ ‫فەرمانبەرانی���ش لەمامۆس���تایانەوە‬ ‫دەستی پێ کردو بۆ ئەو مەبەستەش‬ ‫ئەو توێژە چەند خۆپیش���اندانێکیان‬ ‫ئەنجامدا‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی ناوچەکەش‪ ،‬ڕێکخراوی‬ ‫تیرۆرستیی ئەلقاعیدە‪ ،‬رەتی کردەوە‬ ‫داعش بەشێک بێت لەئەوان‌و پەیوەندیی‬ ‫پێوە هەبێت‪ .‬لەواڵتی لوبنانیش دوای‬ ‫‪ 10‬مانگ لەهەڵبژاردن‪ ،‬حکومەتی ئەو‬ ‫واڵتە پێکهێنرا‪ .‬باڵوبونەوەی فایلێکی‬ ‫دەنگی���ی کوڕەک���ەی ئەردۆگانی���ش‬ ‫لەتورکیا دەنگدانەوەی زۆری بەدوای‬ ‫خۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫لەسەرئاس���تی جیه���ان‪ ،‬دەرکەوتنی‬ ‫س���ەرەتاکانی ڤایرۆس���ی ئیب���ۆال‬ ‫ئەفەریق���او‬ ‫لەکیش���وەری‬ ‫قوڵبون���ەوەی قەیران���ی ئۆکرانی���او‬ ‫دەستلەکارکێش���انەوەی س���ەرۆکی‬ ‫ئەو واڵتە‪ .‬هەروەها دەس���تپێکردنی‬ ‫ئۆڵۆمپیادی زستانەی سۆشی لەواڵتی‬ ‫ڕوس���یا‪ ،‬گرنگتری���ن ڕوداوەکانی ئەو‬ ‫مانگەبون‪.‬‬

‫بەهاری ‪ 2014‬وەک کۆی ساڵەکە‪ ،‬بەهارێکی‬ ‫ش����ادیی نەبو بۆ دانیش����توانی هەرێم‪ ،‬وەک‬ ‫دەوترا هاواڵتیان " سەیرانێکی فەقیرانە"یان‬ ‫کرد‪ ،‬ئەویش بەه����ۆی قوڵبونەوەی قەیرانی‬ ‫دارایی‌و دواکەوتنی موچ����ەی فەرمانبەران‌و‬ ‫هاتن����ە ن����اوەوەی ڕس����تەی "ئەم����ڕۆ ئەم‬ ‫وەزارەتان����ە موچە وەردەگ����رن" لەناو میدیا‬ ‫کوردییەکان����دا‪ .‬هەر لەو مانگەدا س����ەرۆکی‬ ‫هەرێمی کوردس����تان‪ ،‬مەس����عود بارزانیی‪،‬‬ ‫لەی����ادی کیمیابارانکردنی����دا‪ ،‬مەرس����ومی‬ ‫بەپارێزگاربونی ش����اری هەڵەبجەی دەرکردو‬ ‫ئ����ەو ش����ارەی ک����ردە چوارەمی����ن پارێزگا‬ ‫لەسنوری ئیدارەی هەرێمی کوردستاندا‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی جیهان‪ ،‬دیارنەمانی فڕۆکەیەکی‬ ‫مالیزیی بە‪ 239‬سەرنش����ینەوە لەگەشتێکی‬ ‫نێ����وان کواالالمپ����ورو پەکیندا ب����وە باس‌و‬ ‫خواس����ی میدیاکانی جیهان‌و ئەو دیارنەمانە‬ ‫وەک پەرجویەک س����ەیردەکرا‪ .‬قەیرانەکانی‬ ‫ئۆکرانیا لەو مانگەدا درێژەیان هەبوو سوپای‬ ‫ڕوسی چوە هەرێمی قرمەوەو ئەو هەرێمەش‬ ‫دوای ئەنجامدان����ی راپرس����ی‪ ،‬بڕیاری����دا‬ ‫لەئۆکرانیا جیاببێت����ەوە‪ .‬لەواڵتی تورکیاش‬ ‫بەش����ێوەیەکی چاوەڕوان نەکراو ئەردۆگان‬ ‫تۆڕی کۆمەاڵیەتیی تویت����ەری قەدەغەکرد‪.‬‬ ‫لەمیس����ڕیش دادگا حوکمی لەس����ێدارەدانی‬ ‫بۆ زیاد ل����ە‪ 500‬ئەندام‌و الیەنگری رێکخراوی‬ ‫ئیخوان موس����لیمین دەکرد‪ .‬لەسەر ئاستی‬ ‫هونەرییش لەو مانگەدا خەاڵتەکانی ئۆسکار‬ ‫بۆ باشترینی سینەما‪ ،‬دابەشکرا‪.‬‬

‫مایس‬

‫لەمانگی پێنجی ساڵی ‪ 2014‬کوردستان‬ ‫یەکێک لەهونەرمەن����دە بەناوبانگەکانی‬ ‫خۆی لەتەمەنی ‪ 63‬س����اڵیدا لەدەستدا‪،‬‬ ‫ئەویش عەباسی کەمەندی بو‪.‬‬ ‫دوای دواکەوتنی بۆ ماوەیەکی دورودرێژ‪،‬‬ ‫س����ەرەنجام پەرلەمان����ی کوردس����تان‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌و قوباد تاڵەبانیی وەک‬ ‫س����ەرۆک‌و جێگری س����ەرۆکی حکومەت‬ ‫راس����پارد بۆ پێکهێنان����ی کابینەی نوێی‬ ‫حکومەت‪ .‬قەیران����ی دارایی‌و دواکەوتنی‬ ‫موچەی فەرمانبەرانی هەرێمیش درێژەی‬ ‫هەبو‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ئه‌و هێزه‌ی‌ هه‌ته‌ سودی‌ بۆ خۆت نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بته‌وێت كێش����ه‌كه‌ت چاره‌سه‌ر‬ ‫به‌ڵكو كه‌سانی‌ تر سودی‌ لێوه‌رده‌گرن‪ ،‬بكه‌یت‪ ،‬ئه‌وه‌ ش����تێكی‌ قورس نیه‌‪،‬‬ ‫كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ بیرۆكه‌كه‌ت جێبه‌جێ‌ ده‌بینیت زۆر كارئاسانی‌ دێته‌ پێشت‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫داعش‪ ،‬ئیبۆال‪ ،‬سه‌تڵ ‌ه سه‌هۆاڵوه‌که‌‪ ،‬فرۆکه‌ ونبوه‌که‌ی م‬ ‫زۆرترین قس��ه‌یان له‌باره‌و ‌ه کرا‪ .‬هه‌ندێک له‌روداوه‌کان هه‬ ‫ساڵی نوێش درێژ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫باس‌و خواس��ی بێ موچه‌یی‪ ،‬کۆبانیی‌و ش��ه‌نگال‪ ،‬پارێزگ‬ ‫هه‌مو ماڵێک‌و ناوه‌رۆکی زۆرێک له‌بابه‌ته‌کانی ساڵی داگ‬ ‫رۆژو مانگه‌کانی ساڵی ‪ 2014‬پڕ له‌ڕوداو بون‪ ،‬لێره‌دا به‌ریز‬ ‫ده‌هێنینه‌وه‌ ک ‌ه سبه‌ینێ‪ ،‬چوارشه‌ممه‌‪ ،‬کۆتا رۆژیه‌تی‪.‬‬

‫حوزه‌یران‬ ‫له‌م مانگه‌دا جیهان خۆی ئاماده‌ده‌کرد بۆ پێشوازیی‬ ‫کردن له‌جام����ی جیهانی تۆپی پێ له‌به‌رازیل‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌نۆیه‌مین رۆژی ئه‌م مانگه‌دا ده‌وڵه‌تی ئیس��ل�امیی‬ ‫له‌عێراق‌و شام ناسراو به‌داعش‪ ،‬توانی پێشڕه‌وییه‌کی‬ ‫زۆر بکات‌و دوه‌م گه‌وره‌ترین شاری عێراق (موسڵ)‬ ‫داگیربکات‌و سوپای عێراق له‌و شاره‌ بکاته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫مۆندیاله‌که‌ی به‌ڕازیل به‌سه‌رکه‌وتنی ئه‌ڵمانیا کۆتایی‬ ‫هات‪ ،‬به‌اڵم بونی داعش‌‌و کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی هێشتا‬ ‫درێژه‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه����ەر لەمیان����ەی هێرش����ەکانی داعش‌و شکس����تی‬ ‫س����وپای عێراقدا‪ ،‬هێزی پێش����مەرگەی کوردستان‬ ‫توانی دەستبگرێت بەسەر شاری کەرکوکداو کەوتە‬ ‫ڕوبەڕوبونەوە لەگەڵ چەکدارانی داعشدا‪.‬‬ ‫لەسەر ئاس����تی واڵتانی ناوچەکەش لەواڵتی میسڕ‬ ‫عەبدول فەتاح سیس����ی وەک س����ەرۆکی ئەو واڵتە‬ ‫هەڵبژێردرا‪.‬‬ ‫لەجیهایش����دا دوای نزیکەی بەس����ەربردنی ‪ 6‬مانگ‬ ‫لەبێهۆشیدا‪ ،‬ئەستێرەی یاریی پێشبڕکێی ئۆتۆمبێل‪،‬‬ ‫مایکڵ ش����وماخەر‪ ،‬تەندروس����تی بەرەو باش����بون‬ ‫رۆشیت‌و هۆشی هاتەوە‪.‬‬

‫ه����ەر ل����ەو مانگ����ەدا ئەنجامەکان����ی‬ ‫هەڵبژاردن����ی ئەنجومەن����ی نوێنەران����ی‬ ‫عێراق‌و ئەنجومەن����ی پارێزگاکانی هەرێم‬ ‫ڕاگەیان����دراو لەهەڵبژاردنەکانی هەرێمدا‬ ‫کاندیدی گۆڕان بۆ پارێزگاری سلێمانیی‬ ‫هەڤ����اڵ ئەبوبەکرد ژم����ارەی پێوانەیی‬ ‫له‌بەبەدەستهێنانی‌ دەنگەکاندا تۆمارکرد‬ ‫ئەویش نزیکەی ‪ 250‬هەزاد دەنگ بو‪.‬‬ ‫لەس����ەر ئاس����تی جیهانییش گرێبەستی‬ ‫مەزنی گاز نێوان ڕوسیاو چین بەبەهای‬ ‫‪ 400‬ملی����ار دۆالرو ب����ۆ م����اوەی ‪30‬‬ ‫راگەیاندرا‪.‬‬ ‫لەواڵتی تایلەندیش کودەتای سەربازیی‬ ‫ئەنجامدرا‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی ت����ۆ ئه‌ركێكی‌ زۆر قورس����ت چوه‌ت ‌ه‬ ‫واز له‌خۆپه‌رس����تیت بێنه‌و هه‌وڵ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ب����ده‌ خزمه‌تی‌ ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت سه‌ر شان‪ ،‬پێویس����تت به‌هاوكاریی‌‬ ‫بكه‌ی����ت‪ ،‬خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت لێت كه‌سانی‌ تره‌ به‌تایبه‌تی‌ خێزانه‌كه‌ت‌و‬ ‫هاوڕێ نزیكه‌كانت‪.‬‬ ‫زویره‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫بارودۆخت خه‌ریكه‌ جێگیر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌توانی���ت ئێس���تا به‌مێش���كێكی‌‬ ‫س���افه‌وه‌ ده‌س���ت به‌ئه‌ركه‌كان���ت‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫حزبی غه‌نیمه‌‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ریم‬

‫کوردبون یان هۆشیارییەکی ئازاد؟‬ ‫ڕەنگە کەم نوس���ەری س���ەدەی بیس���تەم‬ ‫بەڕادەی فرانز فان���ۆن گرنگیی بە ”ئیرادەی‬ ‫سیاس���یی“‌وەک ئیرادەیەکی پێشکەوتنخواز‬ ‫دابێت‪ .‬بەشێکی گرنگیی ئەوەی فانۆن‌وەک‬ ‫”دەروناسیی سیاس���یی“ کاری لەسەردەکات‬ ‫مەس���ەلەی بونی ئەم ئیرادە سیاس���ییەیە‪.‬‬ ‫بابەتی ”ئیرادەی سیاس���یی“ هه‌م بەش���ێکە‬ ‫لەسایکۆلۆژیای سیاس���یی الی ئەم نوسەرە‬ ‫هه‌م بەش���ێکە لەو تیورە سیاسییەی کە دژ‬ ‫بەکۆلۆنیالیزم گەش���ەی پێئ���ەدات‪ .‬فانۆن‬ ‫لەرەوتی خەباتی دژە کۆڵۆنیاڵییدا‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لەڕەوت���ی خەبات���ی جەزائیرییەکان���دا دژ‬ ‫بەکۆڵۆنیالیزمی فەرەنسی‪ ،‬چەمکی ”ئیرادەی‬ ‫خەڵک“ یان ”ئیرادەی میلەت” یان ”ئیرادەی‬ ‫نەتەوە“ گەش���ە پێ ئەدات‌و‌وەک ئامرازێکی‬ ‫گرنگ���ی گۆڕانکاری���ی گ���ەورە‪ ،‬گۆڕانکاریی‬ ‫لەش���ێوەی دروس���تکردنی دونیایەکی نوێ‪،‬‬ ‫بەکاریدەهێنێت‪ .‬ئ���ەو قۆناغەش کە فانۆن‬ ‫نوس���ینە تیورییەکانی خۆی تیادا دەنوسێت‬ ‫دەکرێت‌وەک قۆناغی دروستبونی سێ دیاردەی‬ ‫سەرەکیی ناوی ببەین‪ :‬یەکەمیان دروستبونی‬ ‫دیاردەی ”بزوتن���ەوەی دژە کۆڵۆنیالیزمە“‪،‬‬ ‫دوهه‌میان دی���اردەی ”گەورەبون‌و بەهێزبونی‬ ‫ناس���یۆنالیزمە“‪ ،‬سێهه‌میش���یان دی���اردەی‬ ‫”ڕوانینێکی شۆڕشگێڕانەیە بۆ توندوتیژیی“‪،‬‬ ‫بینی���ن‌و مامەڵەک���ردن‌و به‌گەڕخس���تنی‬ ‫توندوتیژیی���ە‌وەک ئامرازی هه‌رە س���ەرەکیی‬ ‫بەرپاکردن���ی گۆڕانکاری���ی کۆمەاڵیەتی���ی‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی لەئەدەبیاتی ئەو س���ەردەمەدا ناوی‬ ‫”توندوتیژیی شۆڕشگێڕانە“ی لێدەنرا‪.‬‬ ‫فانۆن ه���ه‌ر س���ێ بابەتەکەی س���ەرەوە‬ ‫بەمەس���ەلەی دروس���تبونی ”ئیرادەیەک���ی‬ ‫گشتیی“‪ ،‬یان ”ئیرادەی خەڵک“ یان ”ئیرادەی‬ ‫کۆمەڵگا“وە دەبەستێتەوە‪ .‬هه‌م هێزی ”دژە‬ ‫کۆڵۆنیال���زم“‪ ،‬هه‌م گەورەبون���ی ”تواناکانی‬ ‫ناس���یۆنالیزم“‌و هه‌م ماناکان���ی بەکارهێنانی‬ ‫”توندوتیژیی شۆڕش���گێڕانە“ بەمەس���ەلەی‬ ‫”ئیرادەی گش���تیی“ یان ”ئیرادەی خەڵک“‌و‬ ‫”کۆمەڵ���گا“وە گرێ ئ���ەدات‪ .‬ب���ۆ ناونانی‬ ‫ئ���ەم دیاردەیەو ڕونکردن���ەوەی ماهیەتەکەی‬ ‫ه���ه‌ر ج���ارەو دەس���تەواژەیەکی جی���اواز‬ ‫بەکاردەهێنێ���ت‪ ،‬جارێک ب���اس لە ”ئیرادەی‬ ‫خەڵک یان میلەت“ دەکات‪ ،‬جارێکی تر باس‬ ‫لە ”ئیرادەی نەتەوەیی میلەتێکی چەوساوە“‬ ‫دەکات‪ ،‬لەدۆخێکی ت���ردا باس لە ”ئیرادەی‬ ‫س���ەربەخۆبون‌و ڕزگاربون“ دەکات‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫جاری���ش باس ل���ە ”ئی���رادەی کۆتاییهێنان‬ ‫بەچەوس���اندنەوەو کەرامەتشکاندن“ دەکات‪.‬‬ ‫فانۆن لەباس���کردنی بەگژاچونەوەی میلەتی‬ ‫جەزائیردا بەڕوی کۆڵۆنیالیزمی فەرەنس���یدا‬ ‫باسی هه‌مو ئەو دۆخانەی ئامادەگیی ئیرادەی‬ ‫سیاسیی دەکات‪ ،‬پێش���یوایە تاقە‌واقیعێک‬ ‫ک���ە لەو بەگژاچونەوەیەدا قابیلی باس���کردن‬ ‫بێت‌واقیع���ی دروس���تبونی ”ئیرادەی دوازدە‬ ‫ملیۆن جەزائیرییە“ ‪.‬‬ ‫فانۆن لەم ش���ێوازی قس���ەکردنەدا لەسەر‬ ‫”ئیرادەی گش���تیی“ گەش���ە بەکەلەپورێکی‬ ‫سیاس���یی تایبەت دەدات کە س���ەرەتاکانی‬ ‫دروس���تبونی لەدونیای مۆدێرندا دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ فیکری سیاسیی جان جاک ڕۆسۆ‪ .‬بابەتی‬ ‫”ئیرادەی گشتیی“ بابەتێکی گرنگ‌و سەرەکی‬ ‫فیک���ری ئەم پی���اوە فەرەنس���ییەیە‪ .‬دوای‬ ‫ڕۆس���ۆ ئەم ڕوانینە دەگواس���ترێتەوە بۆ ناو‬ ‫یەعقوبیەکانی شۆڕشی فەرەنسیی‌و لەڕێگای‬ ‫ئەویش���ەوە ئەم چەمکە دەبێتە س���ێنتەری‬ ‫سیاسەت لەدونیای مۆدێرندا‪ .‬لەگەڵ هیجڵ‌و‬ ‫مارکس‌و لینینیشدا چەمکی ئیرادەی گشتیی‬ ‫دەبێت بەخاڵی هه‌رە س���ەرەکیی ئەو جۆرە‬ ‫لەسیاس���ەتکردن ک���ە لەدونی���ای مۆدێرندا‬ ‫بەئەزمونی شۆڕشگێڕانەوە گرێ دەدرێت‌و‌وەک‬ ‫هێزێک بۆ گۆڕانکاریی مامەڵە دەکرێت‪.‬‬ ‫بەبۆچونی من مەس���ەلەی سەرەکی لێرەدا‬ ‫بەرگریک���ردن نییە لەم یان ئەو ئایدیۆلۆژیای‬ ‫سیاس���یی‪ ،‬بەڵکو بەشێکە لەس���تراتیژیەتی‬ ‫چۆنیەتی دروستبونی هێزێک بتوانێت بەرگریی‬ ‫لەمەسەلە گشتیی‌و دەستەجه‌معییەکان بکات‪،‬‬ ‫بتوانێت ”ژیانی گش���تیی“ بکات���ە گوتراوی‬ ‫س���ەرەکی ناو پەیوەندییە سیاسییەکان‌و ناو‬ ‫چۆنیەتی داڕش���تنی هێڵە گشتییەکانی ئەو‬ ‫پالن‌و ستراتیژانەی کە پەیوەندییەکی پتەوو‬ ‫ڕاستەوخۆیان بەژیانی گشتیی ناو کۆمەڵگاوە‬ ‫هه‌ی���ە‪ .‬ئ���ەوەی لەفیک���ری فانۆن���دا گرنگە‬ ‫بەیەکەوەگرێدانی ئەم مەس���ەلە گش���تییەیە‬ ‫بەئازادیی تاکەکەس���ییەوە‪ ،‬گرێدانی ئازادییە‬ ‫بەو ئیلتیزامە سیاس���یی‌و نیشتیمانییەوە کە‬ ‫فانۆن بە ”ئیرادەی گشتیی“ەوە گرێی ئەدات‪.‬‬ ‫ئیرادە لەفیکری فانۆن���دا ئەو هه‌ڵقەیەیە کە‬ ‫هه‌ردو س���ەری جەمسەرە س���ەرەکییەکەی‬ ‫فیکری ئەو بەیەکەوە گرێ ئەدات‪ ،‬مەبەستم‬ ‫لەوەش گرێدان���ی س���ایکۆلۆژیایە بەکردەی‬ ‫سیاسییەوە‪ ” .‬سایکۆلۆژیای سیاسیی“ الی‬ ‫فانۆن پەیوەس���تە بەچۆنیەتی بەگەڕخستن‌و‬

‫بیروڕا‬

‫بەبۆچونی من‬ ‫هه‌ڵوێستی‬ ‫ئینسانیی‌و ئەخالقیی‬ ‫ڕاستەقینە ئەوەیە‬ ‫مرۆڤ هۆشیارییەک‬ ‫ئاراستەی بکات‬ ‫کە ئازادیی‬ ‫بەها سەرەکیی‌و‬ ‫بنەڕەتییەکەی بێت‌‬ ‫جواڵندن‌و جۆشدان‌وخرۆشاندن‌و ئاراستەکردنی‬ ‫ئیرادەی گشتییەوە‪ .‬بەاڵم پرسیارەکە ئەوەیە‬ ‫ئایا ئ���ەم گرێدانە چۆنە؟ ئایا چۆن ئازادیی‌و‬ ‫ئیرادەی گشتیی بەیەکەوە گرێبدەین؟‬ ‫ئەگ���ەر بمانەوێ���ت لەس���ەر کوردب���ون‬ ‫قسەبکەین‌و لەخۆمان بپرسین ئایا چۆن‌و بەچ‬ ‫ش���ێوازێک ئازادیی تاکەکەسیمان بەمەسەلە‬ ‫گشتییەکانەوە گرێ بدەین؟ ئایا لەم گرێدانەدا‬ ‫کوردب���ون‌ وەک ئینتیمایەک���ی پێش���وەخت‬ ‫بنەماو ژێرخانی هه‌ڵس���وکەوتنەکانمان بێت‌و‬ ‫ئ���ەو بێت دەستنیش���انی ئەوە ب���کات ئێمە‬ ‫بەچ جۆرێک لەناو دونی���ادا ئامادەبین؟ یان‬ ‫بەپێچەوانەوەی ئەمەوە هه‌ڵسوکەوت بکەین‌و‬ ‫کوردبون س���ەرەتای بیرکردنەوەمان نەبێت‪،‬‬ ‫بەڵکو جۆرێک لەهۆش���یاریی‌و هه‌ڵسوکەوت‌و‬ ‫ئەخالقی���ات‌و ش���ێوازێک لەن���او دونیابوندا‬ ‫ئاراس���تەمان بکات کە توانای ئەوەی هه‌بێت‬ ‫”کوردب���ون“ بکات���ە بابەت���ی بیرکردنەوەو‬ ‫ماناپێبەخش���ین‌و لێکدانەوە‪ .‬هه‌ڵوێس���ت‌و‬ ‫هۆشیارییەک نیشانمان بدات ئەوەی لەدونیادا‬ ‫بەرامبەر بەکوردبون دەکرێت هه‌ڵەو ناهه‌قیی‌و‬ ‫چەپان���دن‌و چەوس���اندنەوەیە‪ .‬جۆرێ���ک‬ ‫لەئیهانەکردن‌و بریندارکردن‌و بچووککردنە کە‬ ‫ناکرێت مرۆڤێک باوەڕی بەئازادیی بێت قبوڵی‬ ‫بکات‪ .‬بەکورتییەکەی پرس���یارەکە ئەوەیە‬ ‫ئایا لەکوێوە دەس���تپێبکەین‪ ،‬لەئینتیمایەکی‬ ‫دەستەجەمعیی‌و ئەتنی پێشوەخت پێدراوەوە‪،‬‬ ‫یاخود لەهۆشیارییەکی تایبەتەوە کە توانای‬ ‫ئەوەی هه‌بێت ماناکانی ئەو ئینتیما ئەتنیی‌و‬ ‫دەستەجەمعییە لەدونیای ئەمڕۆدا لێکبداتەوەو‬ ‫ئاراستە بکات‪.‬‬ ‫بەبۆچون���ی من هه‌ڵوێس���تی ئینس���انیی‌و‬ ‫ئەخالقی���ی ڕاس���تەقینە ئەوەی���ە م���رۆڤ‬ ‫هۆش���یارییەک ئاراس���تەی بکات کە ئازادیی‬ ‫بەه���ا س���ەرەکیی‌و بنەڕەتییەکەی بێت‌و ئەو‬ ‫هۆشیارە بەو دەرەنجامەی بگەیەنێت کە ئەو‬ ‫بێنرخکردن‌و بێمافکردن‌و بێڕێزکردنەی کورد‬ ‫لەمێژودا ڕوبەڕوی ب���وە مایەی ئیدانەکردن‌و‬ ‫بەگژاچونەوەیە‪ .‬ئەمەش نە لەبەر ئەوەی ئێمە‬ ‫مادام کوردین کەواتە پێویس���تە کوردبونمان‬ ‫ئاراس���تەمان ب���کات‪ ،‬بەڵکو لەب���ەر ئەوەی‬ ‫خاوەنی هۆشیارییەکین لەوە بەئاگایە ئەوەی‬ ‫لەمێژودا بەرامبەر بەکوردبون کراوە ش���وێنی‬ ‫قبوڵک���ردن نییە‪ .‬بەرگریک���ردن لەکوردبون‬ ‫لێرەدا لەپێن���اوی کوردبون خۆیدا نییە‌وەک‬ ‫ئینتیما ب���ۆ ئەتنیەتێک���ی دیاریکراو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەرگریکردن���ە لەکوردب���ون‌وەک دەرەنجامی‬ ‫دروس���تبونی هۆش���یارییەک ل���ەوە بەئاگایە‬ ‫ش���ێوازی مامەڵەکردنی کوردب���ون لەدونیادا‬ ‫ش���ێوازێکی هه‌ڵەیە‌و قابیل���ی ڕەتکردنەوە‌و‬ ‫بەگژاچونەوەی���ە‪‌.‬وانەیەک بکرێت لەفانۆنەوە‬ ‫فێری ببی���ن‪ ،‬بەتایبەتی‌وانەی���ەک لەکتێبی‬ ‫”پێس���تی ڕەش‌و ماسکی س���پی“یەوە فێری‬ ‫ببین‪ ،‬ئەم خاڵەیە کە هێمام پێکرد‪ .‬فانۆن لەو‬ ‫کتێبەدا‌وەک ڕەشپێستێک دەنوسێت ”ئەوەی‬ ‫منی جواڵند‌وهه‌ڵسوکەوتەکانمی ئاراستەکرد‬ ‫جیهانی ڕەشپێشستەکان نەبو‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫ئەوە هۆش���یاریی‌و شێوازی هه‌ڵسوکەوتی من‬ ‫بو کە نیشانیدام شێوازی مامەڵەکردنی بەشە‬ ‫ڕەش���ەکەی دونی���ا چ حەیاچونێکی گەورەیە‬ ‫‪ “.‬ئەم���ڕۆ بەرگریک���ردن لەکوردب���ون تەنها‬ ‫لەپەیوەندیدا بەهۆش���یارییەکی لەو بابه‌تەوە‬ ‫مانای هه‌یە‪ ،‬هۆشیارییەک ئازادیی‌وڕێزگرتنی‬ ‫م���رۆڤ ڕەگەزە س���ەرەکییەکانی بێت‪ ،‬نەک‬ ‫ئەو گوتارە ناسیۆنالیس���تییە مه‌وسیمییە پڕ‬ ‫درۆیانەی ئەمڕۆکە دونیای ئێمەیان تەنیوە‪.‬‬

‫مونته‌دای ئابوریی‌ كوردستان‬ ‫هه‌میش���ه‌ ڕۆش���نبیران ده‌رب���اره‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌ره‌وڕوی دو پرس���یار‬ ‫ده‌بنه‌وه‌ ئایا حزبه‌كانی كوردس���تان‬ ‫یان ده‌سته‌اڵتی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردستان بنیات ده‌نێن؟‬ ‫حزبه‌ده‌ستڕۆش���توه‌كانی‬ ‫ئای���ا‬ ‫گۆڕه‌پان���ی كوردس���تان به‌ڕاس���تی‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫حزبگه‌لێك���ن‬ ‫گه‌شه‌پێدانی ئابوریی‌ كوردستان‌وه‌ك‬ ‫ته‌ح���ه‌دا س���ه‌یرده‌كه‌ن؟‌وه‌اڵمی ئه‌و‬ ‫پرسیارانه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ به‌كێش ده‌كات‬ ‫بۆ‌وردبونه‌و‌ه له‌میكانیزمی كاركردنی‬ ‫حزب���ی كوردس���تان‌وه‌ك به‌ش���ێك‬ ‫له‌حزبی خۆرهه‌اڵتی‪ ،‬هه‌ر‌وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرسیارانه‌ش خۆی له‌خۆیدا ‌وه‌اڵمی‬ ‫پرسیاره‌كانی تر ده‌داته‌وه‌ كه‌ حزبی‬ ‫كوردستان له‌كوێی ته‌نانه‌ت په‌یڕه‌و‌و‬ ‫پرۆگرامه‌كان���ی خۆش���یاندان ك���ه‌‬ ‫هه‌میشه‌‌وه‌اڵمێكی پڕ بریقه‌‌وئاماده‌ی‬ ‫سه‌ر كاغه‌زن‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ ل���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێی���ن ك���ه‌‬ ‫به‌رنام���ه‌‌و په‌ی���ڕه‌وی ئ���ه‌و حزبانه‌‬ ‫چی���ن‪ ،‬چونك���ه‌ زۆربه‌ی���ان ته‌نها‬ ‫ئینش���ای ڕازاوه‌‌وئاماده‌كراوی سه‌ر‬ ‫كاغه‌زه‌كانن‪ ،‬ب���ه‌اڵم لێكۆڵه‌ر ئه‌بێ‬ ‫بچێته‌ دوای دێوجامه‌ی ئه‌و په‌یڕه‌و‌و‬ ‫پڕۆگرامان���ه‌و له‌وێ���وه‌ بنواڕێت���ه‌‬ ‫سیستم‌و كاركردنی حزبی كوردستان‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌توله‌ڕێیه‌كان���ی ئه‌و‬ ‫په‌ی���ڕه‌و‌و پرۆگرامان���ه‌ی حزب���دا‌ون‬ ‫نه‌بێت‌وبه‌هه‌ڵخه‌ڵه‌تاوی له‌و س���ه‌ری‬ ‫تونێڵه‌ك���ه‌ به‌ش���ۆكه‌وه‌ نه‌یه‌ت���ه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌درێژایی زیاتر له‌س���ه‌ده‌یه‌ك كورد‬ ‫بۆ ئاس���تێك ڕوب���ه‌ڕوی ته‌حداكانی‬ ‫مان‌و نه‌مان بۆته‌وه‌ كه‌ هه‌میشه‌‌وای‬ ‫كردوه‌له‌شۆڕش���ه‌كانیدا فاكت���ه‌ری‬ ‫بابه‌تی تیایدا پێش فاكته‌ری خۆیی‬ ‫بكه‌وێت‪ .‬به‌‌واتایه‌كی تر‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫(خۆ) به‌به‌رنام���ه‌‌و به‌رچاوڕونیه‌وه‌‬ ‫خ���ۆی ئاماده‌ كردبێت بۆ ش���ۆڕش‪،‬‬ ‫فاكت���ه‌ری بابه‌ت���ی ئ���ه‌و فاكته‌ره‌‬ ‫خۆیی���ه‌ی ك���ردوه‌ به‌شۆڕش���گێڕی‬ ‫چه‌كدار بێ ئ���ه‌وه‌ی له‌ڕوی فیكری‌و‬ ‫ڕێكخس���تنه‌وه‌‬ ‫ئایدیۆلۆج���ی‌و‬ ‫به‌ته‌واوی خه‌مڵیبێت‪ .‬بۆیه‌ به‌گشتی‬ ‫له‌پڕۆسێس���ی باری گرانی شۆڕشدا‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی سیاسی‌و‬ ‫ڕێكخستن‌و په‌یوه‌ندیه‌كانی ناوه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆی به‌ئاس���تی گه‌وره‌یی‬ ‫فاكته‌ره‌ بابه‌تیه‌كان سازبدات‪ ,‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش‌وایكردوه‌له‌غیابی ئه‌م كامڵبونه‌‬ ‫خۆییه‌دا حزبی كوردی له‌شۆڕش���دا‬ ‫ب���ه‌دو ئاس���ت كاربكات‪:‬یه‌ك���ه‌م‪،‬‬ ‫خۆسه‌پاندنی دیكتاتۆری له‌ناوه‌وه‌ی‬ ‫ح���زب‌وده‌ره‌وه‌ی خۆیدا‌وات���ه‌ ن���او‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ له‌ڕوی سیاس���ی‌و ئیداری‌و‬ ‫ڕێكخستنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاسته‌كه‌ی تر‪،‬‬ ‫كه‌ س���ه‌ربازیه‌‪،‬له‌غیابی سیستمێكی‬ ‫به‌رگری ڕێكخراو‌وبه‌پالندا هه‌میش���ه‌‬ ‫ئازایه‌تی پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫(خوێن���ی زیات���ری) پێش���مه‌رگه‌‬ ‫له‌ش���ه‌ڕه‌كاندا قه‌ره‌بوی شكس���ته‬ ‫‌سیاس���ی‌و ب���ێ پالن���ه‌ حزبیه‌كه‌ی‬ ‫له‌به‌ره‌كان���ی جه‌نگ���دا كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م ڕاستیه‌ش���ه‌ ك���ه‌ بیرۆكه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كوردس���تاندا س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‬ ‫كه‌ حزب‌و س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی‬ ‫شۆڕش���ی كورد ئه‌وه‌ی له‌به‌ره‌كانی‬ ‫جه‌نگدا به‌ده‌س���تی ده‌هێنێ له‌سه‌ر‬ ‫مێزه‌كانی گفتوگۆ ده‌یدۆڕێنێ‪ .‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میشه‌ گه‌لی كوردستان به‌ده‌ست‬ ‫شكس���ته‌كانی حزبی كوردستانه‌وه‌‬ ‫له‌بازنه‌یه‌كی داخراوی نه‌بڕاوه‌دا بوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دوژمنه‌كانی كوردا كه‌ بریتی‬ ‫بوه‌ له‌بازنه‌ی‬ ‫(س���ه‌ركه‌وتنی سه‌ربازی ‪ -‬شكستی‬ ‫سیاسی)‪ .‬ئێستاش له‌دوای ڕاپه‌ڕین‌و‬ ‫‪ 23‬ساڵ ته‌مه‌نی ده‌سته‌اڵتی خۆجێی‬ ‫كوردس���تان هه‌مان بازنه‌‌و سیناریۆ‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌جۆرێكی تر‌وله‌ئاس���تێكی‬ ‫تردا له‌كوردس���تاندا له‌الیه‌ن حزبی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ ده‌گوزه‌رێت‪.‬‬ ‫ئێس���تا ب���ۆ بازن���ه‌ی داخ���راوی‬ ‫سه‌ركه‌وتنی س���ه‌ربازی – شكستی‬ ‫سیاس���ی‌واته‌ (گفتوگۆ)‪ ،‬بازنه‌یه‌كی‬ ‫ت���ری داخ���راوی تایبه‌تبه‌مۆدێل���ی‬ ‫ش���ۆڕش‌و حكومداری كوردس���تان‬ ‫زیادبوه‌ ئه‌وی���ش بریتیه‌ له‌بازنه‌ یان‬ ‫پرنس���یپی داخراوی (ده‌س���ته‌اڵت‬ ‫– ته‌زوی���ر)‪ .‬ئ���ه‌م بازن���ه‌ داخراوه‌‬

‫س���ه‌ره‌تانیه‌ بریتیه‌ له‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ كوردستان(پله‌‌و ئیمتیازات) له‌گه‌ڵ‬ ‫سامناكه‌ی له‌س���ه‌ر شكستپێهێنانی ته‌مه‌ن���ی ح���زب‌و ئه‌ندام���دا گه‌وره‌‬ ‫پڕۆس���ه‌ی ده‌ستاوده‌س���تكردنی ده‌بێ���ت بۆ ئاس���تی لوتكه‌‌و ترۆپك‬ ‫ده‌س���ته‌اڵت له‌كوردس���تاندا هاتۆته‌ ك���ه‌ ده‌گۆڕێ���ت بۆ (هه‌مو ش���تێك‬ ‫كایه‌وه‌‌و شكس���تی گ���ه‌وره‌ی هه‌تا له‌پێناو هێشتنه‌وه‌ی ئیمتیازاتدا)‌واته‌‬ ‫ئێس���تا به‌پڕۆس���ه‌ی دیموكراس���ی (غه‌نیمه‌) له‌كۆتایش���دا جێگۆڕكێی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی كوردس���تان هێناوه‌ كه‌ حزببه‌شوێنی نه‌ته‌وه‌‌و نیشتیمان‪ .‬ئه‌م‬ ‫له‌هه‌ناوی خۆی���دا كۆی قه‌یرانه‌كانی ترۆپكه‌ له‌سیاسه‌تكردن‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫كوردس���تانی هه‌ڵگرتوه‌ ك���ه‌ بۆته‌ له‌ت���ده‌كات بۆ جه‌مس���ه‌ربه‌ندیه‌كی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی به‌رهه‌مهێنان���ی س���ێ ناسروش���تی‪ ،‬له‌الیه‌ك جه‌مس���ه‌ری‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ش���ی‬ ‫دی���ارده‌ی نێگه‌تیڤ���ی گ���ه‌وره‌ كه‌ هاواڵت���ی‌و‬ ‫بریتی���ن له‌یه‌ك���ه‌م‪ :‬هه‌ڵكش���انی جه‌مس���ه‌ری حزبیبون‪ .‬هه‌ر لێره‌وه‌‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌و س���امانی گش���تی كۆمه‌ڵگه‌‌و كۆی‬ ‫له‌ئه‌ندازه‌ب���ه‌ده‌ری‬ ‫دوه‌م‪ :،‬به‌تاڵكردن���ه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ موقه‌ده‌ره‌كان���ی تری له‌پڕۆس���ێس‌و‬ ‫له‌ئیراده‌‌و سێهه‌م‪ :‬تێكشكانی پردی به‌ه���ا‌و س���نوری نیش���تیمانی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان كۆمه‌ڵگه‌‌و گوتاری نه‌ته‌وایه‌ت���ی ده‌رده‌چ���ن‌و ده‌گۆڕێن‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬كه‌به‌هه‌رسێكیشیان كۆی بۆ كه‌ره‌س���ه‌ی غه‌نیمه‌‌وده‌ستكه‌وتی‬ ‫نه‌هامه‌تیه‌كانی ئه‌مڕۆی كوردستانیان س���ه‌ركه‌وتنی ح���زب‌و مانه‌وه‌ی���ان‬ ‫ده‌س���ته‌اڵته‌‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‌وله‌به‌رده‌وامیش���یاندا له‌جومگه‌كان���ی‬ ‫ب���ه‌ره‌و هه‌ڵدێ���ری گه‌وره‌تریش���ی پاوانكراوه‌كاندا‪ .‬ئه‌م دو جه‌مس���ه‌ره‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ په‌یوه‌ندیه‌كی نابه‌رامبه‌ری‬ ‫ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‬ ‫پرس���یار‌ه گه‌وره‌ك���ه‌ی دوای نانیش���تیمانی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی ئه‌م بازنه‌ داخراوه‌ی كوردس���تاندا‪ .‬به‌مانایه‌ك���ی ت���ر‪،‬‬ ‫حزبی كوردی ‌واته‌(ده‌س���ته‌اڵت – دابه‌ش���بونی كۆمه‌ڵگه‌ به‌س���ه‌ر دو‬ ‫ته‌زویر) له‌كوێوه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتوه‌؟ چین���دا چینێك���ی ته‌س���كی حزبی‬ ‫ئه‌م بازنه‌ قه‌یرانه‌ش س���ه‌رچاوه‌كه‌ی خاوه‌ن ده‌سته‌اڵتی سیاسی‌وئابوریی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌و میكانیزمه‌ی (ئیمتی���ازات) به‌رامب���ه‌ر چینێكی‬ ‫حزب���ی كوردی ئیش���ی پێ���ده‌كات فراوان���ی بێده‌س���ته‌اڵت (الس���ه‌نگ‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی كوردس���تاندا‪ ،‬ك���ه‌ له‌ئیمتیازات) ده‌رئه‌نجامی به‌رده‌وامی‬ ‫ئه‌م ئیداره‌ی���ه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ش‪ ،‬كۆی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ده‌خاته‌ ناو دو الیه‌نه‌ی هۆ‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجام له‌نێ���وان به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و نادادپ���ه‌روه‌ری له‌الیه‌ك‌و‬ ‫به‌هێزكردن���ی پایه‌كان���ی حزب���ی‬ ‫غه‌نیمه‌ له‌الیه‌كی تر ك���ه‌ به‌رده‌وام‬ ‫یه‌كت���ر به‌رهه‌مده‌هێنن���ه‌وه‌‌و یه‌كتر‬ ‫به‌هێزت���ر ده‌ك���ه‌ن‪ .‬كاتێ���ك ئ���ه‌م‬ ‫پڕۆسێس���ه‌ ده‌چێت���ه‌ ده‌س���ته‌اڵتی‬ ‫حوكمداریه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی جومگه‌كانی‬ ‫بڕیاردروس���تكردن‌و جێبه‌جێك���ردن‬ ‫پڕ ده‌كات���ه‌وه‌ ئه‌ندام���ی حزبه‌‌واته‌‬ ‫حزبڕێژكردن���ی جومگه‌كان���ی بڕیاره‌‬ ‫به‌بێ ڕه‌چاوكردنی پێداویستیه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت���داری له‌ب���واری فیك���ری‌و‬ ‫پڕۆفیشناڵی‌و كارامه‌یی‌و پسپۆڕیه‌وه‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ ئی���دی پڕۆسێس���ێكی تر‬ ‫به‌رهه‌مدێ���ت ك���ه‌ بریت���ی ده‌بێت‬ ‫له‌داماڵین���ی حكومه‌ت له‌به‌ش���ێكی‬ ‫گه‌وره‌له‌توانای مرۆیی پڕۆفیش���ناڵ‌و‬ ‫پس���پۆڕ به‌اڵم ناحزب���ی‌وڕۆژ به‌ڕۆژ‬ ‫سیس���تمه‌كه‌ له‌گ���ه‌ڵ توندبونه‌وه‌ی‬ ‫جه‌مسه‌ربه‌ندیه‌كه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ كه‌سه‌‬ ‫پرۆفیش���ناله‌ناحزبیه‌كه‌ ده‌كرێت���ه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی سیس���تمه‌كه‌ ئه‌گه‌ر خۆی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ سروش���تی حزبایه‌تیه‌كه‌ی‬ ‫سیس���تمه‌كه‌ نه‌گونجێت یان نه‌چێته‌‬ ‫ژێر ڕكێفیه‌وه‌ به‌ته‌واوی‪ .‬ئه‌م جۆره‌‬ ‫شێوازه‌ی حوكمداریله‌كوردستان كه‌‬ ‫به‌توندی به‌س���تراوه‌ته‌وه‌ به‌غه‌نیمه‌‌و‬ ‫به‌رده‌وامبون���ی‪ ،‬حزب���ی ك���وردی‬ ‫ناچارده‌كات كه‌ هه‌ر كاتێك‌و هه‌ر بڕه‌‬ ‫ده‌سته‌اڵتێكی كه‌وته‌ ده‌ست هه‌وڵی‬ ‫مانه‌وه‌‌و زیاتركردنی ئه‌م ده‌سته‌اڵته‌‬ ‫بدات چونكه‌ ئه‌وه‌ ته‌نها ده‌سته‌اڵته‌‬ ‫ده‌توانێ پش���كی غه‌نیمه‌ مس���ۆگه‌ر‬ ‫بكاتله‌ڕێگاش���یه‌وه‌ مانه‌وه‌ی حزب‪،‬‬ ‫به‌‌واتایه‌كی ت���ر‪ ،‬جێگۆڕكێی نێوان‬ ‫غه‌نیمه‌‌و نیش���تیمانپه‌روه‌ری‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ده‌سته‌اڵت له‌‌وه‌س���یله‌وه‌ الی حزبی‬ ‫كوردی له‌م قۆناغ���ه‌دا ده‌گۆڕێت بۆ‬ ‫ئامانج‪ .‬بۆ هێشتنه‌وه‌ی ئه‌م ئامانجه‌ش‬ ‫پڕۆسێسێكی حزبیه‌‌و له‌سه‌ر بناغه‌ی مێژوی حوكمداری هاوچه‌رخی كوردی‬ ‫حزبی غه‌نیمه‌ یان حزبی به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌وه‌ی سه‌لماندوه‌ كه‌ حزبی كوردی‬ ‫تایبه‌ت دامه‌زراوه‌ نه‌ك ده‌سته‌بژێری هێڵی سوری نیشتیمانی‌و نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫خاوه‌ن فیك���ر‌و هه‌ڵگ���ری پڕۆژه‌ی تێپه‌ڕاندوه‌‪ .‬ئه‌م‌واقیعه‌ی حوكمداری‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و چاكس���ازی‌و گه‌شه‌پێدان له‌كوردس���تاندا بازنه‌یه‌ك���ی ت���ری‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ركردایه‌تی كۆمه‌ڵگ���ه‌ داخراوی قه‌یرانی بۆ ناو كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ب���كات له‌قۆناغه‌كانی گواس���تنه‌وه‌ كوردس���تان به‌رهه‌مهێن���اوه‌ ئه‌ویش‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی بریتیه‌ له‌ده‌ستبردن بۆ ته‌زویركردنی‬ ‫له‌‌وێس���تگه‌كانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ئابوری���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئیراده‌ی جه‌مس���ه‌ری هاواڵتی‌و هاوڵ‬ ‫سیاس���ی‪ .‬حزب���ی غه‌نیم���ه‌ بریتیه‌ اتیبونله‌كۆمه‌ڵگه‌داله‌س���ندوقه‌كانی‬ ‫له‌پرنسیپ‌و میكانیزمی كاری حزبی هه‌ڵبژاردندا ب���ۆ ته‌واوكردنی بازنه‌ی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی(ئه‌ندامبه‌ند) كه‌ ئالیه‌تی (ده‌سته‌اڵت – ته‌زویر)‪ .‬ئه‌م كرۆكی‬ ‫ئیش���كردنی حزبتیای���دا مه‌حكومه‌ میكانیزم���ی بازنه‌ی���ه‌ ل���ه‌وه‌دا چڕ‬ ‫به‌دو فاكته‌ری س���ه‌ره‌كی‪ ،‬فاكته‌ری ده‌بێته‌وه‌ كه‌ بۆئه‌وه‌ی له‌ده‌سته‌اڵتدا‬ ‫پله‌ی حزبی‌و فاكت���ه‌ری ئیمتیازات بمێنیته‌وه‌ پێویسته‌ ته‌زویر بكه‌یت‪،‬‬ ‫كه‌ به‌اڵنسی حزبله‌ناوه‌وه‌ ڕاده‌گرێت‌و هه‌ر كه‌ له‌ته‌زویردا سه‌ركه‌وتو بویت‬ ‫له‌وێشه‌وه‌ س���ه‌رجه‌م هه‌ژمونه‌كانی ده‌س���ته‌اڵتی به‌رده‌وام مس���ۆگه‌ره‌‌و‬ ‫به‌س���ه‌ر كۆی كۆمه‌ڵگه‌وه‌ پڕاكتیزه‌ به‌وج���ۆره‌ بازنه‌ی (ده‌س���ته‌اڵت –‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌م دو فاكته‌ره‌ ڕاس���ته‌وانه‌ ته‌زویر) سیستمی حزبی كوردستان‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن له‌ك���ۆی میكانیزم���ی به‌به‌رده‌وامی ژیانی حوكمداری خۆی‬ ‫كاركردن���ی حزبی كوردی���دا‪ ،‬هه‌تا به‌رهه‌مدێنێته‌وه‌‌و ده‌ستاوده‌ستكردنی‬ ‫ڕه‌تكردۆت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌فیلته‌ره‌كان���ی پله‌به‌رزكردنه‌وه‌دا ده‌س���ته‌اڵتی‬ ‫هه‌ڵكش���ێت له‌به‌رامبه‌ریدا ئیمتیازات به‌رامب���ه‌ر ئه‌م���ه‌ش ك���ۆی هه‌ل���ی‬ ‫گه‌وره‌ت���ر ده‌بێت پێچه‌وانه‌كه‌ش���ی به‌ره‌وپێشچونی كۆمه‌ڵگه‌‌و پڕۆسێسی‬ ‫ڕاس���ته‌‪ .‬ئ���ه‌م دواڵیزمه‌یحزب���ی به‌دیموكراس���یبون‌و گه‌ش���ه‌پێدانی‬

‫حزبی غه‌نیمه‌ بریتی ‌ه‬ ‫له‌پرنسیپ‌و میكانیزمی‬ ‫كاری حزبی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی(ئه‌ندامبه‌ند)‬ ‫ك ‌ه ئالیه‌تی ئیشكردنی‬ ‫حزبتیایدا مه‌حكوم ‌ه‬ ‫به‌دو فاكته‌ری‬ ‫سه‌ره‌كی‪ ،‬فاكته‌ری‬ ‫پله‌ی حزبی‌و فاكته‌ری‬ ‫ئیمتیازات ك ‌ه‬ ‫به‌اڵنسی حزبله‌ناوه‌و‌ه‬ ‫ڕاده‌گرێت‌و له‌وێشه‌و‌ه‬ ‫سه‌رجه‌م هه‌ژمونه‌كانی‬ ‫به‌سه‌ر كۆی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌وه‌ پڕاكتیز‌ه‬ ‫ده‌كات‬

‫كاتێك ئه‌م پڕۆسێس ‌ه‬ ‫ده‌چێته‌ ده‌سته‌اڵتی‬ ‫حوكمداریه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی جومگه‌كانی‬ ‫بڕیاردروستكردن‌و‬ ‫جێبه‌جێكردن پڕ‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه ئه‌ندامی‬ ‫حزبه‌‌واته‌ حزبڕێژكردنی‬ ‫جومگه‌كانی بڕیار‌ه‬ ‫به‌بێ ڕه‌چاوكردنی‬ ‫پێداویستیه‌كانی‬ ‫حكومه‌تداری له‌بواری‬ ‫فیكری‌و پڕۆفیشناڵی‌و‬ ‫كارامه‌یی‌و پسپۆڕیه‌وه‌‬ ‫ئا بو ر یی‌‌و به‌د ا مه‌ز ر ا و ه‌كر د ن���ی‬ ‫جومگه‌كان���ی بڕیاردروس���ت كردن‬ ‫بێمان���ا ك���راون‌و به‌تاڵكراونه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫له‌مانای ڕاس���ته‌قینه‌‪ .‬ئه‌م سیستمه‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا‬ ‫له‌حوكم���داری‬ ‫به‌جۆرێك مه‌یسه‌ر بوه‌‌و هه‌ژمونداره‌‌و‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌و ته‌نین���ه‌وه‌ی بۆخۆی‬ ‫فه‌راهه‌مك���ردوه‌ كه‌‌ورده‌‌ورده‌ حزبی‬ ‫تێنه‌گالوی تریش په‌لكێشده‌كات بۆ‬ ‫ناو پڕۆسێس���ه‌كه‌ كاتێك كه‌ حزبی‬ ‫ژماره‌ دو ناتوانێ بازنه‌ی (ده‌سته‌اڵت‬ ‫– ته‌زوی���ر)ی حزب���ی ژم���اره‌ یه‌ك‬ ‫تێكبشكێنێ ئه‌وا خۆشی بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫پێگ���ه‌ی ده‌س���ته‌اڵت‌و حوكمداری‌و‬ ‫غه‌نیمه‌ك���ه‌ی له‌ده‌س���ت نه‌چێ���ت‌و‬ ‫نه‌كه‌وێت���ه‌ په‌راوێزی ده‌س���ته‌اڵتی‬ ‫غه‌نیم���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌میش ئه‌ب���ێ بازنه‌ی‬ ‫تایبه‌تی‬ ‫(ده‌س���ته‌اڵت – ته‌زوی���ر) بۆ خۆی‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێ‪ ،‬هه‌مان ش���ێوه‌ش بۆ‬ ‫حزبی س���ێهه‌م ك���ه‌ ناتوانێ حزبی‬ ‫ژماره‌ ی ‌هك‌و دو كۆنترۆڵ بكات ناچار‬ ‫ده‌بێت بازنه‌ی تایبه‌ت به‌ده‌سته‌اڵت‬ ‫– ته‌زویر بۆ خۆی دروس���ت بكات‌و‬ ‫به‌وجۆره‌ ده‌بینین ساڵ به‌ساڵ ژماره‌ی‬ ‫حزبی كوردستانله‌هه‌ڵكشاندا ده‌بێت‬ ‫به‌اڵم بێگۆڕانی هه‌ستپێكراوی‌واقیعی‬ ‫سیاس���ی‌وئابوریی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‬ ‫كوردس���تان‪ .‬له‌ئه‌نجام���ی ئ���ه‌م‬ ‫هه‌م���و بازنه‌ی قه‌یرانی ده‌س���ته‌اڵت‬ ‫پاوانكردن���ه‌وه‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ ب���ۆ‬ ‫ئاس���تێكی گه‌وره‌ په‌راوێ���ز ده‌بێت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌وهی���چ ڕۆڵێكی���ان‬ ‫نامێن���ێ له‌دیاریكردن���ی ئی���راده‌‌و‬ ‫متمانه‌كان���ی خۆی���ان ب���ۆ جۆری‬ ‫ئ���ه‌و گرێبه‌س���ته‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ی كه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا بۆ حزبه‌كان نوێ‬ ‫ده‌كرێنه‌وه‌‪ .‬لێ���ره‌وه‌ ئه‌و گوته‌زادانه‌‬ ‫ڕه‌تده‌بنه‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێن ئه‌و سیستمی‬ ‫حوكمداریه‌تیه‌ی له‌كوردستاندا هه‌یه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌جۆری حوكمی باش���یش‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌مانا فه‌لس���ه‌فیه‌كه‌ی‪،‬ئه‌وه‌‬ ‫زاده‌ی ئ���ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫به‌هه‌ڵب���ژاردن به‌رهه‌م���ی هێناوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ڕاس���تیدا ئ���ه‌و ج���ۆره‌‬ ‫حوكمداری���ه‌ زاده‌ی ته‌زویرێك���ی‬ ‫ئی���راده‌ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ه‌ كه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫فاكت���ه‌ره‌ ناوخۆی���ی‌و ده‌ره‌كیه‌كانی‬ ‫كوردس���تان كاتی ئه‌وه‌ی پێنه‌دابێ‬ ‫به‌رگ���ری له‌په‌راوێزبون���ی خ���ۆی‌و‬ ‫ئیلغاكردن���ه‌وه‌ی ئیراده‌ك���ه‌ی بكات‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر ره‌خنه‌یه‌كیش له‌كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ل���ه‌م قۆناغه‌دا له‌ئ���ارادا بێت ته‌نها‬ ‫له‌م ڕوانگه‌یه‌وه‌ لێیده‌گیرێت‪ ،‬كه‌ بۆ‬ ‫قبوڵی ته‌زوی���ری ئیراده‌كه‌ی ده‌كات‬ ‫نه‌ك بۆ ئه‌و حزبانه‌ی هه‌ڵبژاردوه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫شه‌ڕكردن به‌وێنه‌كانی‌ (مام جه‌الل)‬ ‫د‪.‬یه‌حیا عومه‌ر رێشاوی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر باڵوكردن���ه‌وه‌‌و گه‌وه‌ركردن‌و‬ ‫ره‌واجدان به‌‌وێنه‌ی‌ س���ه‌ركرده‌كان بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ح���زب‌و الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ی پرسیار‌و‬ ‫كوردس���تان جارێك جێگه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵوه‌سته‌ له‌س���ه‌ركردن بێت‪،‬‬ ‫مای ‌ه ‌‬ ‫ی سۆش���یال دیموكرات‌و‬ ‫ئه‌وا بۆ حزبێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫(مۆدێرن)ی‌‌وه‌ك (یه‌كێتی ‌‬ ‫كوردس���تان) س���ه‌دان ج���ار! كاتێك‬ ‫ده‌بینیت له‌نێ���و بازگه‌كان‌وله‌نێو ژور‌و‬ ‫ی‬ ‫هۆڵ���ی‌ بین���ا حكومیه‌كان‌وبه‌دی���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫پرده‌كانه‌وه‌‌وله‌گش���ت جێگایه‌ك‌وێنه‌ ‌‬ ‫به‌رێز (مام جه‌الل) هه‌ڵده‌واسرێت‌و رۆژ‬ ‫به‌رۆژ ژماره‌ی‌ ئه‌و ‌وێنان ‌ه له‌زیادبوندان‬ ‫ی‬ ‫به‌تایب���ه‌ت له‌زۆنگی‌ (ئه‌م�ل�ا)‪ ،‬هه‌ق ‌‬ ‫خۆمان ‌ه ئه‌و پرس���یار‌ه له‌رۆش���نبیر‌و‬ ‫سه‌ركرد‌ه كراوه‌‌و خاوه‌ن بروانامه‌كان‌و‬ ‫ی نێو ئه‌م حزب���ه‌ بكه‌ین ك ‌ه‬ ‫دڵس���ۆزان ‌‬ ‫داخۆ كێ���ن ئه‌وان ‌هی‌ له‌نێو ئه‌م حزبه‌دا‬ ‫نایه‌نه‌وێت‌واز له‌م نه‌ریت ‌ه ناشارستانیان ‌ه‬ ‫بهێنن‌و ده‌مانگه‌رێننه‌وه‌ بۆ ده‌یان ساڵ‬ ‫له‌مه‌وپێش؟!‬ ‫ی‬ ‫ی جێگه‌ی‌ سه‌رنج ‌ه باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫‌وێنه‌ك���ه‌ی‌ (مام ج���ه‌الل)ه‌تا هه‌نوك ‌ه‬ ‫ی عێراقی‌ فیدراڵ!‬ ‫‌وه‌ك سه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫له‌حاڵێكدا كه‌سایه‌تیه‌كی‌ دیكه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫كورسی س���ه‌رۆكایه‌تیه‌‌و ئه‌گه‌ر ‌وێنه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری���ش به‌گریمانه‌ی���ی‬ ‫ی‬ ‫باڵوبكرێته‌و‌ه ئه‌و‌ه مافێكی‌ سروش���ت ‌‬ ‫ی ل���ه‌و‌ه ناكات‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬كه‌س���یش نكوڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ئێس���ته‌ (مام جه‌الل) ته‌ندروست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌م له‌ژێر چاودێری ‌‬ ‫باش نیه‌‌و الن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫پزیش���كیدایه‌‪ ،‬تۆ بڵێ ‌‬ ‫ی قه‌باره‌یان‌و‬ ‫ئه‌م‌وێنان���ه‌‌و گه‌وره‌كردن ‌‬

‫شەڕکەری بێشەڕو شەڕی بێشەڕکەر‬

‫ی زۆر تێیاندا چ‬ ‫ی پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫خه‌رجكردن��� ‌‬ ‫خزمه‌تێك به‌كه‌س���ایه‌تی‌ (مام جه‌الل)‬ ‫ی‬ ‫ی مۆدیرنه‌‌و هه‌زاره‌ ‌‬ ‫بكات‌و له‌كوێی‌ دونیا ‌‬ ‫ی گڵۆبالیزه‌یشن‌و‬ ‫س���ێهه‌م‌و س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی ئه‌م نه‌ریت ‌ه‬ ‫ئاسمانه‌كراوه‌كاندا جێگه‌ ‌‬ ‫به‌سه‌رچوه‌ ده‌بێته‌وه‌؟!‬ ‫ك��� ‌ه دیمه‌ن���ی‌ ش���ه‌قام‌و كوچ���ه‌‌و‬ ‫ێ له‌شار‌ه شیع ‌ه‬ ‫كۆاڵنه‌كانی‌ به‌غدا‌و هه‌ند ‌‬ ‫ی عێراق ده‌بینیت ك ‌ه‬ ‫نشینه‌كانی‌ خوارو ‌‬ ‫ی س���ه‌ركرد‌ه ئاینیی‌‌و‬ ‫یه‌كپارچه‌ به‌‌وێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌زهه‌بی���ه‌كان ته‌ن���راوه‌‪ ،‬هه‌س���تێك ‌‬ ‫بێزاركه‌ر ده‌رونت داگیر ده‌كات‌و له‌خۆت‬ ‫ده‌پرس���ی خودایه‌ هێش���تا كه‌سانێك‬ ‫ماون ك��� ‌ه پیرۆزیی به‌س���ه‌ركرده‌كان‬ ‫ده‌ده‌ن‌و ل���ه‌م نێو ئه‌م گش���ته‌ قه‌یران ‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫دارایی‌و سیاس���یه‌ی‌ ك��� ‌ه به‌رۆك ‌‬ ‫‌واڵته‌ی‌ گرتوه‌‪،‬هێش���تا ه���ه‌ر خه‌میان‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵواس���ین‌و ره‌ن���گاو ره‌نگردن ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫‌وێن���ه‌كان‌و گه‌وره‌كردن���ی‌ قه‌باره‌یانه‌!‬ ‫من دڵنیام ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك نه‌بێت ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫دیاره‌ده‌یه‌ به‌هه‌ندێك له‌سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی كوردستان)‬ ‫نێو (یه‌كێتیی‌ نیشتیمان ‌‬ ‫بوه‌س���تێنێت‪ ،‬هه‌م���ان هه‌س���ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌گوازرێت���ه‌و‌ه بۆ هاونیش���تیمانیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫كوردستان‌و ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫گه‌ش���تیاریی‌ س���ه‌ردانی‌ ئه‌م هه‌رێم ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ‪.‬‬ ‫ره‌واج‬ ‫ئه‌وان��� ‌هی‌‬ ‫ی‬ ‫پێده‌چ��� ‌‬ ‫به‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌ ‌م وێنانه‌ ده‌ده‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی‌وێنه‌كان ‌‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بیانه‌وێت شه‌ڕ ‌‬ ‫(بارزان���ی‌) له‌ده‌ڤ���ه‌ری‌ (ئه‌وال) ی‌پێ‬ ‫ی‬ ‫ی قێزه‌ون ‌‬ ‫بكه‌ن‪‌،‬وه‌ك ده‌رهاویشته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخ���ۆ‪ ،‬ئه‌وانه‌ به‌حس���ابات ‌‬ ‫ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫سیاس���یان ‌هی‌ خۆی���ان ده‌یانه‌وێ���ت‬ ‫به‌گ���ه‌وره‌كردن‌و باڵوكردن���ه‌و‌هی‌ ئه‌ ‌م‬ ‫وێنان���ه‌ (س���یمبول)ب ون���ی‌ (م���ام‬ ‫جه‌الل) ت���ۆخ بكه‌نه‌وه‌‌و له‌یاده‌وه‌ریمان‬ ‫نه‌سرێته‌وه‌‌و ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌ گه‌وره‌كه‌یه‌‪ ،‬جیاوازه‌كانی‌ عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ی (مام ده‌بێت‪ ،‬به‌بایه‌خدان به‌مێژوی‌ خه‌بات ‌‬ ‫ی (س���یمبول) بون��� ‌‬ ‫پاراس���تن ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪،‬‬ ‫جه‌الل)‌وه‌ك كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ سیاسی‌و رۆش���نبیریی‌‌و رۆژنامه‌وانی��� ‌‬ ‫ی ش���ه‌قام ‌ه گشتی‌‌و‬ ‫كاریگه‌ر به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بیروبۆچون‌و نه‌ك به‌داگیركردن ‌‬ ‫ی پرده‌كانی‌ په‌رینه‌وه‌ی‌ هاواڵتیان‌و بازگ ‌ه‬ ‫ت���ه‌رح‌و چاره‌س���ه‌ره‌ سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و سه‌ركرد‌ه‬ ‫ی حكومیه‌كان به‌‌وێنه‌كان ‌‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌ره‌واج���دان به‌هه‌وڵه‌كان ‌‬ ‫ی چی���ن‌و نه‌ت���ه‌و‌ه سیاسیه‌ ده‌گمه‌نه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ پێكه‌وه‌ژیان��� ‌‬

‫ئاراس فه‌تاح‬

‫(سیمبول) بون ‌ی‬ ‫(مام جه‌الل)‌وه‌ك‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌ك ‌ی‬ ‫سیاسی‌و كاریگه‌ر‬ ‫به‌باڵوكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بیروبۆچون‌و‬ ‫ته‌رح‌و چاره‌سه‌ر‌ه‬ ‫سیاسیه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌بێتنه‌ك‬ ‫به‌داگیركردن ‌ی شه‌قام ‌ه‬ ‫گشتی‌‌و پرده‌كانی‌‬ ‫په‌رینه‌وه‌ ‌ی هاواڵتیان‌و‬ ‫بازگ ‌ه حكومیه‌كان‬ ‫به‌‌وێنه‌كانی‬

‫بەشی دوهەم‬

‫سازان ال ‌ی كورد بۆت ‌ه سیسته‌م ‌ی حوكمداریی‌‬

‫ڕه‌شاد حسین‬ ‫سازان پرۆسێسێكی‌ ناچاریه‌‪ ،‬به‌مانای‌‬ ‫گه‌یش���تن به‌چاره‌س���ه‌رێكی‌ گونج���او‬ ‫له‌نێ���وان جه‌مس���ه‌ره‌ ناكۆكه‌كانداو‪،‬‬ ‫پنتی‌ ناوه‌ڕاستی‌ ملمالنێكانه‌‪( ،‬ئه‌رنت‬ ‫لیبهارت) له‌كه‌سه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانه‌‪،‬باسی‌‬ ‫له‌م تێزه‌ كردبێت‪ ،‬له‌فكری‌ سیاس���ی‌‬ ‫خۆرئ���اوادا‌و ده‌ڵێت (س���ازان بریتیه‌‬ ‫له‌س���تراتیژیه‌تی‌ ئیداره‌ی‌ ملمالنێكان‪،‬‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ه���اوكاردی‌‌و گونجان���دن‬ ‫له‌نێوان (ئیلی���ت) له‌جیاتی‌ ملمالنێ‌‌و‬ ‫بڕیاره‌ ده‌س���ته‌ جه‌معی���ه‌كان‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ڕاسته‌(سازان) به‌ش���ێكه‌ له‌دیالۆگ‌و‬ ‫لێكحاڵیب���ون‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێكی‌ گرنگی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئاش���تیانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫مه‌رج���ه‌ی‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫گشتیه‌كه‌ ده‌رنه‌چێت‪.‬‬ ‫كه‌ی‌ سازان پێویسته‌؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر س���ازان بریت���ی‌ بێ���ت‬ ‫له‌ته‌نازول���ی‌ دژه‌كان ب���ۆ یه‌كتری���ی‌‪،‬‬ ‫به‌وات���ای‌‌وازهێنانی‌ به‌ش���ێكه‌ له‌مافه‌‬ ‫دیموكراسیه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌‪ ،‬بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌ڕێككه‌وتن‪ ،‬كه‌واته‌ الیه‌نه‌ ناكۆكه‌كان‬ ‫له‌م پڕۆس���ه‌یه‌دا هه‌ریه‌كه‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫زۆرترین ده‌ستكه‌وت‌و كه‌مترین زیانی‌‬ ‫به‌ربكه‌وێ���ت‪ ،‬ئه‌م كرده‌ ناچاریه‌ش بۆ‬ ‫هه‌مو كاتێك ڕاس���ت نیه‌و‪ ،‬پێویستی‌‬ ‫به‌بارودۆخی‌ تایب ‌هت‌و گرفته‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫ده‌ره‌كیه‌كان‌و ئ���ه‌و قه‌یرانانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ڕوده‌كات���ه‌ هه‌ر ‌واڵت���ێ‌‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫س���اڵی‌‪ 2004-2003‬كه‌ حاكمی‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان (بۆڵ بریمه‌ر) له‌عێراق‬ ‫بو ئه‌و كاته‌ش بارودۆخی‌ سیاس���یی‌‬ ‫عێ���راق له‌وپه‌ڕی‌ گرف���ت‌و قه‌یراندا بو‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی‌ ئاماده‌كرد‪ ،‬بۆ س���ازانێكی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌و‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫حوكم���ی‌ پێكهێن���ا ل���ه‌‪ 25‬ك���ه‌س‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌شیعه‌ به‌‪ 13‬كه‌س به‌شدارو‬ ‫س���وننه‌ به‌‪5‬كه‌س‌و ك���ورد به‌‪5‬كه‌س‌و‬ ‫مه‌س���یحیه‌كان به‌‪1‬كه‌س‌و توركمانیش‬ ‫به‌‪1‬ك���ه‌س ئه‌مه‌ش ب���ۆ كاتێك بو تا‬ ‫قه‌یران���ه‌ هه‌مه‌ج���ۆره‌كان تێپه‌ڕێت‌و‬ ‫حزب‌و قه‌واره‌‌و الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬خۆ بۆ هه‌ڵبژاردن ئاماده‌بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌م نمونانه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‬ ‫گ���وزه‌راوه‌‌وه‌ك (ففت���ی‌ به‌ففتیه‌كه‌)‬ ‫ی‌ یه‌كه‌مین هه‌ڵبژاردن���ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان‌و ‪...‬تاد‪.‬‬ ‫گرێی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ سازان‬ ‫الی‌ حزبی‌ كوردیی‌‬ ‫بێئه‌زمونیی‌ خه‌بات���ی‌ مه‌ده‌نیانه‌ی‌‬ ‫پارت‌و ق���ه‌واره‌ كوردیه‌كان‪ ،‬به‌درێژای‌‬ ‫مێژوی‌ س���ه‌ده‌ی‌ ڕابردو‪ ،‬تا هه‌نوكه‌ش‬ ‫‌وای‌ كردوه‌ له‌گۆش���ه‌نیگای‌ ته‌س���كی‌‬ ‫شه‌خس���یی‌‌و حزبی���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌م���و‬ ‫پێ���وه‌ره‌كان پش���تگۆێ‌ بخ���ه‌ن‌و نه‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ هه‌ڵب���ژاردن‌و ن���ه‌ ده‌نگی‌‬ ‫ده‌نگده‌ر‌و‪ ،‬نه‌ مۆرالی‌ سیاس���یی‌‌و نه‌‬ ‫فه‌زای‌ گش���تیی‌ به‌هه‌ن���د‌وه‌ربگیرێت‪،‬‬ ‫نمونه‌ی‌ ئه‌و بێبه‌هاكردنه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫بیڕێزی���ی‌ كردن���ه‌ش له‌دوانمایش���ی‌‬ ‫خۆیدا‌و پ���اش ‪ 219‬ڕۆژ له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان���داو‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫بۆش���اییه‌ ئیداریه‌ی‌ ش���ارێكی‌ ‌وه‌كو‬ ‫سلێمانی‌ تێكه‌وت گه‌یشته‌ چڵه‌پۆپه‌ی‌‬ ‫بێڕێزیكردن‪ ،‬به‌ده‌نگ‌و سه‌نگ‌و مێژوی‌‬ ‫پڕس���ه‌روه‌ریی‌ ئه‌و ش���اره‌‪ ..‬به‌بڕوای‌‬ ‫من جگه‌ له‌عه‌قڵیه‌ت���ی‌ پاوانخوازیی‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ كه‌سه‌ خۆسه‌پێنه‌ حزبیه‌‬ ‫ناهوش���یاره‌كان زیاتر ئ���ه‌و ملمالنێیه‌‬ ‫هیچی‌ ت���ر نه‌بو‪ ،‬كه‌ به‌داخه‌وه‌ ده‌یڵێم‬ ‫هه‌ردو الیه‌ن���ی‌ ملمالنێكه‌ (یه‌كێتیی‌‌و‬ ‫گ���ۆڕان) به‌قه‌ده‌ر یه‌ك پش���كیان له‌و‬ ‫نابه‌رپرس���یاریه‌تیه‌دا هه‌ب���و ‪ +‬الیه‌نه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ پارێزه‌كان���ی‌ تری‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌گه‌رچی‌ س���ازان‬ ‫له‌زۆر قۆناغ���دا ڕۆڵێكی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌و‬ ‫پۆزه‌تیف���ی‌ ئه‌گێڕێ‌‪ ،‬به‌اڵم الی‌ كورد‌و‬ ‫سیاس���یه‌ ك���ورده‌كان ناچێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌ گشتیه‌وه‌‪.‬‬ ‫سازانی‌ ستراتیژیی‌‬ ‫ئه‌ش���ێ‌ پارت‌و الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌‬

‫گه‌رچی‌ سازان‬ ‫الیه‌نی‌ ته‌ندروست‌و‬ ‫پێویستی‌‬ ‫رۆژگاریش بێت‬ ‫به‌اڵم ئومێده‌وارم‬ ‫نه‌بێته‌ ڕێگر‌و گرفت‬ ‫له‌به‌رده‌م پرۆسه‌ی‌‬ ‫دیموكراسیی‌‌و‬ ‫گۆڕان‌و‬ ‫گه‌شه‌كردنی‌ هه‌رێم‬ ‫كورد‪ ،‬له‌س���ه‌ر چه‌ند پرسێكی‌ گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌نوسس���از ڕێكبك���ه‌ون‌و‪ ،‬چیت���ر‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ ده‌نگ���ی‌ ب���راوه‌ خاوه‌ن���ی‌‬ ‫بڕیاربێت‌و ئه‌م تێزه‌ش بكرێته‌ نه‌ریتێكی‌‬ ‫سه‌رده‌میانه‌ی‌ ملمالنێكان‪ ،‬به‌ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫به‌هێزكردن���ی‌ پێگه‌ی‌ دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫پێشكه‌وتن‪ ..‬ئێمه‌ پێویسته‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫سازانانه‌ له‌ستراتیژی‌ سیاسیی‌ خۆماندا‬ ‫به‌چه‌سپاویی‌ بهێڵینه‌وه‌‌و هه‌مو الیه‌ك‬ ‫كاری‌ له‌سه‌ر بكات‪.‬‬ ‫‪ -1‬پرنس���یپی‌ ده‌ستاوده‌ستكردنی‌‬ ‫ده‌س���ته‌اڵت‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ س���ندوقه‌كانی‌‬ ‫ده‌نگدان���ه‌وه‌و‪ ،‬پارێزگاریكردنی‌ مافی‌‬ ‫هاواڵتیب���ون به‌دیاریكردن���ی‌ ئه‌رك‌و‬ ‫ماف‌و ئازادیه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬نوێكاری���ی‌ له‌پێویس���تیه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‌و‪ ،‬باری‌ كه‌س���ێتیی‌‌و‬ ‫مافه‌كانی‌ ژن‌و‪ ،‬په‌روه‌رده‌و فێركردن‌و‬

‫‪13‬‬

‫پاراس���تنی‌ شوناس���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ نوێخوازیی‌ پێوه‌ری‌ گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬الیه‌نی‌ جیێوس���تراتیژیی‌ ‌واڵت‌و‬ ‫پارێزگاریكردنی‌‌و ‌وه‌الی‌ بۆ شوناسی‌‬ ‫كوردبون‌و خاكی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌و هه‌ندێ‌ پرس���ی‌ هاوبه‌ش‪،‬‬ ‫ده‌كرێ���ت ‌وه‌ك پیرۆزیه‌كان���ی‌ ‌واڵت‬ ‫س���ه‌یری‌ بكه‌ین‌و هه‌مومان له‌س���ه‌ری‌‬ ‫هاوڕابین‪.‬‬ ‫به‌ڕای‌ من هه‌ردو الیه‌نی‌ (س���ازان)‬ ‫غه‌درێك���ی‌ گه‌وره‌ی���ان ده‌ره���ه‌ق‬ ‫به‌س���لێمانی‌‌و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌ كرد كه‌‬ ‫ده‌توانرا ڕێگه‌ی‌ تر بگرنه‌ به‌ر‌وه‌كو‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌ پێ���ی‌‬ ‫دابگرتای���ه‌و‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندی���ی‌ پارێ���ز‬ ‫نه‌بوایه‌ ئه‌یانتوانی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ ده‌نگدانی‌‬ ‫ئ���ازاد‌و نهێنیه‌وه‌ یه‌كالیی‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌داخه‌وه‌ من هی���چ ئاینده‌یه‌كی‌ ڕون‬ ‫له‌و ئه‌نجومه‌نه‌ به‌دیناكه‌م‪.‬‬ ‫‪ -2‬ده‌توانرا ڕێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ هه‌س���تانایه‌ به‌ڕۆڵی‌ مێژویی‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬شێوازه‌كانی‌ فشاری‌ خۆیان‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ریان به‌كاربهێنایه‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ش‬ ‫هه‌ر نیشانه‌ی‌ نائومێدیه‌‪.‬‬ ‫دادگاش ده‌یتوان���ی‌ ڕۆڵ���ی‌‬ ‫‪ -4‬‬ ‫كاراو دادپه‌روه‌ران���ه‌ی‌ خۆی‌ بگێڕێت‬ ‫له‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كێشه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌ری���ه‌ك ل���ه‌و دو الیه‌ن���ه‌‪،‬‬ ‫ده‌یانتوانی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا به‌ش���داربن‌و‪‌،‬وازیان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان بهانیایه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬كۆمس���یۆنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانیش‬ ‫ده‌یتوان���ی‌ بڕی���اری‌ پێویس���ت‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنیشه‌وه‌ بدات‪.‬‬ ‫هه‌رچۆن���ێ‌ بێت‪ ،‬گه‌رچی‌ س���ازان‬ ‫الیه‌ن���ی‌ ته‌ندروس���ت‌و پێویس���تی‌‬ ‫رۆژگاری���ش بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئومێده‌وارم‬ ‫نه‌بێته‌ ڕێگر‌و گرفت له‌به‌رده‌م پرۆسه‌ی‌‬ ‫دیموكراس���یی‌‌و گۆڕان‌و گه‌ش���ه‌كردنی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬دواپرسیاریش���م له‌(یه‌كێتیی‌‌و‬ ‫گ���ۆڕان) ئه‌وه‌ی���ه‌‌وێ���ڕای‌ پیرۆزبایی‌‬ ‫گه‌رمم له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ ش���ه‌هید‌و خه‌ڵكه‌‬ ‫تێكۆش���ه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م قه‌زایه‌‬ ‫نه‌بوایه‌ته‌ پارێزگا له‌سه‌رچی‌ سازانتان‬ ‫ده‌كرد؟‬

‫ملمالنێ���ی سیاس���یی له‌کۆمەڵ���گای‬ ‫ئێم���ەدا هێندەی هاوتەریب���ە بەدۆخی‬ ‫شەڕ ئەوەندە هاوئاهەنگ نییە بەدۆخی‬ ‫ئاش���تی‪ .‬ئەم تێکەاڵوبون���ەی ملمالنێ‬ ‫بەجەن���گ پابەندی ئەوەی���ە کە گروپە‬ ‫سیاس���ییەکان ملمالن���ێ بەهۆکارێ���ک‬ ‫بۆ گەش���ەیەکی تەندروس���تی کۆمەڵگا‬ ‫تەماش���ا ناکەن‪ ،‬بەڵکو بەهۆکارێک بۆ‬ ‫لێدان‌و الوازکردنی پێگەی گروپی یەکەم‬ ‫دەبین���ن‪ .‬گروپی یەک���ەم له‌کۆمەڵگای‬ ‫ئێمەدا هەمیش���ە رۆڵێک���ی کاریگەری‬ ‫بنەڕەتی هەبوە له‌چەشنی وێنابەخشین‬ ‫بەملمالنێ سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتییەکان‪.‬‬ ‫ئەم ملمالنێیە له‌س���ەدەی بیس���تەمدا‬ ‫له‌پێکدادان���ی خوێناوی���ی نێوان هەردو‬ ‫باڵی ناو پارتی خۆی نماییش دەکات کە‬ ‫پاشان له‌یەکێتیی‌و پارتیدا بەرجەستەبو؛‬ ‫له‌س���ەدەی بیستویەکەمیش���دا بەپلەی‬ ‫یەک���ەم له‌ملمالنێی نێ���وان یەکێتیی‌و‬ ‫گۆڕان���دا بەرجەس���تە دەبێ���ت‪ .‬پارتی‬ ‫دیموکرات کە له‌کوردستانی عێراقدا وەکو‬ ‫گروپی یەکەم دروستدەبێت‪ ،‬له‌بنەڕەتدا‬ ‫پڕۆژەی گروپە ستراتیژییەکانی شاریی‬ ‫کوردییە‪ .‬گروپە س���تراتیژەکانی ش���ار‬ ‫له‌مۆدێل���ی خەبات���ی چەکدارییدا پەنا‬ ‫ب���ۆ گروپ���ە س���تراتیژییەکانی گون���د‬ ‫دەبەن‪ ،‬چونکی پێویس���تیان بەپێگەی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئەزمون‌و هێزی سەربازیی‬ ‫ئەوانە‪ ،‬تاوەکو ش���ەڕی چەکدارییان بۆ‬ ‫بکەن‪ .‬کە ملمالنێ دەکەوێتە نێوان ئەم‬ ‫دو گروپە ستراتیژییەی ناو کۆمەڵگای‬ ‫ئێمەوە‪ ،‬ملمالنێی س���ەرەکییان چیدی‬ ‫بریتیی نییە له‌گەیشتن بەو ئامانجانەی‬ ‫کە له‌س���ەرەتای دروستبونیان هەڵگری‬ ‫ب���ون‪ ،‬بەڵک���و ملمالنێکەی���ان دەبێت‬ ‫بەش���ەڕی پەراوێزخس���تن‌و لەناوبردنی‬ ‫بەرامب���ەرو پرس���ی ئ���ەوەی کامی���ان‬ ‫شەرعییەتی سیاس���یی‌و شوڕشگێڕیی‬ ‫یەکەم���ی هەیە‪ .‬بۆ ئەم مەبەس���تەش‬ ‫هەریەکەی���ان ئامادەب���ون له‌قۆناغ���ی‬ ‫جی���ای مێژویی���دا کوالیس���یۆن لەگەڵ‬ ‫دەس���ەاڵتی مەرکەزیدا دروستبکەن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بەرەکەی تر الوازو تەرە بکەن‪.‬‬ ‫هەرکاتێکیش بەرەیەکیان کوالیسیۆنی‬ ‫لەگەڵ مەرک���ەزدا هەبوبێت‪ ،‬الیەنەکەی‬ ‫تر هانای بۆ هێزە دەرەکییەکان بردوە‪،‬‬ ‫تاوەکو کۆمەکی سەربازیی‌و سیاسیی‌و‬ ‫دارای���ی لێوەربگرێ���ت‌و دژ بەب���ەرەی‬ ‫نەیارەکەی بەکاریبهێنێت‪.‬‬ ‫میکانیزمەکان���ی ئ���ەم گەمەی���ە‬ ‫له‌پرۆس���ەی ملمالنێدا تاوەکو ئەمڕۆش‬ ‫بەفۆرم‌و ش���ێوازی جیاواز بەردەوامە‪.‬‬ ‫ئەوەی گۆڕانی بەس���ەرداهاتوە بریتییە‬ ‫ل���ه‌دەروازەی ت���ر ب���ۆ بەردەوامی���ی‬ ‫بەملمالنێ���ی ئ���ەم گەمەکەران���ە لەناو‬ ‫هاوکێشە سیاسییە ناوخۆیی‌و عێراقیی‌و‬ ‫ناوچەیی‌و نێونەتەوەییەکاندا‪ .‬نوێترین‬ ‫دەرکەوتی ئەم هاوکێش���ەیەش بریتییە‬ ‫له‌ونبونی گەمەکەری یەکەم کە دەوڵەتی‬ ‫عێ���راق بو‪ .‬واتە چیدی بەغدا ئەو ماڵە‬ ‫مەرکەزیی���ە نییە کە وەکو جاران هێزە‬ ‫سیاسییەکانمان ڕاستەوخۆ رویتێبکەن‬ ‫بۆئ���ەوەی لەڕێگای���ەوە ملمالنێکانیان‬ ‫لەگ���ەڵ یەکتر یەکالبکەنەوە‪ ،‬بەڵکو دو‬ ‫هێزی ناوچەیی سەرەکیی بونیان هەیە‬ ‫کە لەڕێ���گای ئەوانەوە‪ ،‬بەچەش���نێک‬ ‫له‌چەش���نەکان‪ ،‬ملمالنێ سیاسییەکانی‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێمە ئاراس���تەو کۆنتڕۆڵ‬ ‫دەکرێن‪ .‬بەمانایەکی تر چیدی مەرکەزی‬ ‫وابەس���تەیی‌و ڕێککەوتن���ی سیاس���یی‬ ‫ئاش���کراو نائاش���کرا بۆ ئیدارەکردنی‬ ‫ملمالنێ���کان له‌بەغ���دادا نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌پایتەخ���ت‌و هاوکێش���ەو ملمالن���ێ‬ ‫ناوچەی���ی‌و نێونەتەوه‌ییەکاندایە‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخەش وایکردوە کە چیدی جوگرافیای‬ ‫دەس���ەاڵت له‌کۆمەڵ���گای ئێم���ەدا‬ ‫له‌رێگای س���لێمانی ‪ -‬هەولێر‪ -‬بەغداوە‬ ‫خێزاوونیشتاوی ملمالنێ سیاسییەکانی‬ ‫نەنەخش���ێنرێت‪ ،‬بەڵک���و له‌رێ���گا‬ ‫س���نورییەکانی دەوڵەتە هەرێمییەکان‌و‬ ‫فرۆکەخانەکان���ەوە‬ ‫باڵوێزخان���ەو‬ ‫نەخشەس���ازیی بۆ بکرێت‌و ئاراس���تە‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫ئەم دۆخەش بۆ هێزێکی وەکو گۆڕان‬ ‫کە له‌دوێنێدا ئۆپۆزیسۆن بوو ئەمڕۆش‬ ‫له‌دەس���ەاڵتدا بەش���دارە‪ ،‬پڕوکێنەرە‪،‬‬ ‫چونک���ی ئ���ەم هێ���زە نوێیە ن���ە ئەو‬ ‫پشتیوانی‌و متمانەیەی هەیە کە دو هێزە‬ ‫سەرەکییەکەی سلێمانی‌و هەولێر لەروی‬

‫لەبەرئەوەی ئەم‬ ‫شەڕە لەبرییەی‬ ‫یەکێتیی‌و پارتی‬ ‫بۆ ئێران‌و تورکیای‬ ‫دەکەن‪ ،‬ئەمانیش‬ ‫دەکات بەبەشێک‬ ‫له‌ملمالنێی هەیمەنەی‬ ‫ئیقلیمیی‌و جەنگ دژ‬ ‫بەتیڕۆر له‌کوردستاندا‬ ‫ئەم دۆخەش‬ ‫ملمالنێی مەدەنیی‬ ‫له‌کوردستاندا بەهەمو‬ ‫ڕەهەندەکانییەوە‬ ‫خنکاندوە‬ ‫ئەمنیی‌و ئابوریی‌و سیاس���ییەوە لەگەڵ‬ ‫ئێ���ران‌و تورکیادا هەیان���ە‪ ،‬نە خاوەنی‬ ‫هێ���زی چەک���داری ئۆرگانیزەکراوەو نە‬ ‫پەیوەن���دی ئابوری زەبەالحیش بەم دو‬ ‫دەوڵەتەی دەبەس���تێتەوە‪ .‬لەپاڵ ئەم‬ ‫چەن���د ڕەهەندانەش���دا حاڵەتی جەنگ‬ ‫لەگەڵ داع���ش‌و قەیرانی سیس���تەمی‬ ‫دارایی���ش دۆخی ملمالنێی له‌کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ەدا هێندەی ت���ر خانەبەندکردوەو‬ ‫بزوتن���ەوەی گۆڕانی خس���تۆتە نێوان‬ ‫مەنگەن���ەی یەکێتیی‪-‬پارت���ی‪ ،‬ئێرانی‪-‬‬ ‫تورکیی���ەوە‪ .‬ئەم���ەش ن���ەک تەنه���ا‬ ‫لەبەرئەوەی ه���ەردو وەزارەتی دارایی‌و‬ ‫پێش���مەرگەیان بەدەس���تەوەیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەبەرئ���ەوەی ئ���ەم ش���ەڕە لەبرییەی‬ ‫یەکێتیی‌و پارتی بۆ ئێ���ران‌و تورکیای‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬ئەمانیش دەکات بەبەش���ێک‬ ‫له‌ملمالنێ���ی هەیمەن���ەی ئیقلیمی���ی‌و‬ ‫جەن���گ دژ بەتی���ڕۆر له‌کوردس���تاندا‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخ���ەش ملمالنێ���ی مەدەنیی‬ ‫له‌کوردستاندا بەهەمو ڕەهەندەکانییەوە‬ ‫خنکاندوە کە ئۆپۆزیسۆن لەسەرەتاوە‬ ‫کاری لەس���ەر دەکردو لەروی ئێتیکی‌و‬ ‫سیاسییەوە لەس���ەری دەژیا‪ .‬هەرئەم‬ ‫جەبرانەش���ە وایکردوە ک���ە بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان بکەوێت���ە ناو هاوکێش���ەیەکی‬ ‫ئاڵ���ۆزەوەو له‌رەهەندێک���ی گرنگ���ی‬ ‫ژیانی سیاس���یی خ���ۆی داماڵرێت کە‬ ‫ڕەخنەکردن���ی سیس���تەم‌و ملمالنێ���ی‬ ‫مەدەنیی سیاس���ییە بۆ چاکس���ازیی‪.‬‬ ‫کۆنسێپتی گۆڕانیش له‌ئێستادا بریتییە‬ ‫له‌دروس���تکردنی رێککەوتنی سیاسیی‌و‬ ‫ڕازیکردنی پارت���ی له‌هەولێرو یەکێتیی‬ ‫له‌سلێمانی کە دەش���ێت بەناڕازیکردنی‬ ‫بنکەی جەماوەریی خۆی کۆتایی بێت‪.‬‬ ‫هۆکاری سەرەکی ئەم دۆخەش بریتییە‬ ‫له‌نەبون���ی ش���ەفافییەتی سیاس���یی‌و‬ ‫کاڵبونەوەی تەواوی گوتارە سیاس���ییە‬ ‫ئەڵتەرناتیڤەکان‪.‬‬ ‫لەپاش ئەم رێککەوتنە سیاسییانەی‬ ‫هەولێ���رو س���لێمانی وێن���ەی ملمالنێ‬ ‫له‌کۆمەڵ���گای ئێم���ەدا بەچەش���نێک‬ ‫نەخشەکێشراوە کە هێزە سیاسییەکان‬ ‫لەگ���ەڵ یەکت���ردا له‌ش���ەڕێکدان ک���ە‬ ‫ش���ەڕکەری نیی���ە‪ .‬دی���وی ئەودیوی‬ ‫ئەم هاوکێش���ەیەش بریتیی���ە له‌بونی‬ ‫شەڕکەرێکی زۆر کە شەڕێک نییە لەگەڵ‬ ‫یەکتردا بیگێڕن‪ .‬ئەم دۆخەش سکونێکی‬ ‫سیاسیی دروستکردوە کە بۆ ملمالنێی‬ ‫کۆمەاڵیەتی بۆنی گۆڕستانێکی سیاسیی‬ ‫گ���ەورەی لێدێت‪ ،‬چونکی نە جەوهەری‬ ‫شەڕەکان‌و نە خەونی شەڕکەرەکان بۆ‬ ‫گەشەی کۆمەاڵیەتیین‪ ،‬بەڵکو له‌حاڵەتی‬ ‫هەروەلەی سیاسییدان کە هەریەکەیان‬ ‫خەریکی گرتنی س���ەنگەری پۆس���ت‌و‬ ‫پایەی���ە‌و نازانرێت کەی فەرمانی مارش‬ ‫دەردەچێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫لێكچونه‌كان ‌ی نێوان توندڕه‌وی ‌ی ئیسالمی‌‌و ماركسیزم ‌ی شۆڕشگێر‬

‫داعش‌وه‌ك نمونه‌‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫له‌بابه‌تێك ‌ی پێشوتردا باسمان له‌هه‌ند ‌ێ‬ ‫له‌ژێرخان‌وریشه‌ مێژوییه‌كانی‌ كاریگه‌ربون ‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژیای‌ ئیسالمی‌ نوێ‌ به‌هه‌ندێ‌ رو ‌ی‬ ‫ماركسیزم كرد‪.‬‬ ‫ل���ه‌م بابه‌ته‌ش���دا هه‌وڵده‌ده‌ی���ن زۆر‬ ‫به‌كورت���ی‌‌و‌وه‌ك له‌سه‌ر‌وه‌س���تانێك ‌ی خێرا‬ ‫ئاماژه‌ به‌هه‌ندێ‌ دیوو بواری‌ لێكچونه‌كان ‌ی‬ ‫نێوان چه‌پی‌ شۆڕشگێڕ‌و ماركسیزم له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ردو ئاستی‌ تیۆر‌و ئه‌زمونی‌ پیاده‌كردن ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ توندڕه‌ویی‌‌و رادیكالیزم ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و له‌و نێوه‌نده‌ش���دا (داعش)دا‬ ‫بكه‌ین‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ زیاترئه‌و راس���تیه‌مان بۆ‬ ‫ده‌ربكه‌وێت‪ ،‬ك ‌ه (داعش)پێش هه‌ر ش���ت ‌ێ‬ ‫زاده‌ی‌ ئاڵ���ۆزی‌‌و دژ به‌یه‌ك���ی‌‌و شكس���ت ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و نه‌هامه‌تی‌‌و میكانیزمه‌كانی‌ دنیای‬ ‫مۆدێرنه‌‪ ،‬توندڕه‌ویش تا راده‌یه‌ك ملكه‌چ ‌ی‬ ‫جۆرێ���ك له‌خولخ���واردن‌و جێگۆڕكێ��� ‌ی‬ ‫شارستانی‌‌و ئایدۆلۆژی‌‌و جوگرافیه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ له‌په‌نجاكانه‌وه‌ ت���ا كۆتایی‬ ‫هه‌فت���اكان‌و تا رادده‌یه‌ك هه‌ش���تاكانیش‬ ‫ماركسیزم‌و به‌ش ‌ێ له‌گروپه‌ چه‌په‌كان هێمای‬ ‫ترۆر‌و زه‌بری‌ شۆڕش���گێڕانه‌‌و‪ ،‬پیاده‌كردن ‌ی‬ ‫پێش���ه‌نگی‌ شۆڕش���گێڕانه‌ی‌ لینینزم بون‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌دوای پاشه‌كش���ه‌كردنی‌ ئ���ه‌م‬ ‫قوتابخانه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ر هه‌ردو ئاستی‌ فكری‌‌و‬ ‫مه‌یدانی‌‌و‪ ،‬دۆڕاندن��� ‌ی ملمالنێ‌ جیهانیه‌ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر س���ه‌رمایه‌داریدا‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫توندوتی���ژی‌‌و ترۆری‌ ئیس�ل�ام ‌ی (به‌ناو ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امه‌وه‌ ئه‌نجام دراو)‌و دنیای ئیسالم‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رۆله‌ده‌گێڕن‪.‬‬ ‫باس���كردنی‌ له‌یه‌كچونه‌كانی‌ نێوان ئه‌م دو‬ ‫مۆدیله‌ جیاوازه‌ لێكنه‌چوه‌ش‪ ،‬له‌م خااڵنه‌ ‌ی‬ ‫خواره‌وه‌دا كورت ده‌كه‌ینه‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬به‌رهه‌می‌ قه‌یران‌و په‌رچه‌ كردار‬ ‫هه‌ردو مۆدیله‌كه‌ له‌رو ‌ی مێژویی‌‌و واقیع ‌ی‬ ‫یه‌وه‌ به‌رهه‌م ‌ی قه‌یرانن‌و له‌وێوه‌ س���ه‌ریان‬ ‫هه‌ڵداوه‌‌و ته‌ش���ه‌نه‌یان كردوه‌‪ ،‬به‌گه‌ڕانه‌و‌ه‬ ‫بۆ مێژوی‌ س���ه‌رمایه‌داری‌ س���ه‌ده‌ی‌ نۆزد‌ه‬ ‫له‌خۆرئ���اوا‌و به‌تایبه‌تی���ش ئه‌وروپا‪ ،‬له‌و‌ه‬ ‫تێده‌گه‌ین كه‌ (ماركس���یزم) په‌رچه‌ كردار‬ ‫بو به‌رامبه‌ر دژابه‌یه‌ك���ی‌‌و قه‌یرانه‌كان ‌ی ناو‬ ‫هه‌ناو ‌ی سه‌رمایه‌داری‌‌و‪ ،‬ته‌ماح ‌ی بێ‌ سنور ‌ی‬ ‫س���ه‌رمایه‌‌و س���ه‌رمایه‌داری‌ ب���ۆ ره‌تاندن ‌ی‬ ‫تاقه‌تپروكێن ‌ی چینی‌ كرێكار‌و زه‌حه‌تكێش‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ژیانێكی‌ كوله‌مه‌رگی‌‌و‪،‬كه‌متریندا‬ ‫هاتو ده‌سته‌به‌ریدا ‪.‬‬ ‫سته‌می‌ چینایه‌ت ‌ی سه‌ده‌ ‌ی نۆزده‌ له‌الیه‌ن‬ ‫س���ه‌رمایه‌دارییه‌و‌ه به‌رامبه‌ر چینی‌ كرێكار‬ ‫ك ‌ه هه‌ندێ‌ كات ده‌گه‌یش���ته‌ ئیشپێكردن ‌ی‬ ‫(‪ )16‬كاتژمێ���ر له‌ش��� ‌هو‌و رۆژێك���دا‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر موچه‌یه‌كی‌ ك���ه‌م‌و‪ ،‬نه‌بونی‌ هیچ‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ره‌یه‌ك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬هۆكارێك ‌ی‬ ‫گرنگی‌ شكڵگرتنی‌ تیۆری‌ ماركسیزم‌و دواتر‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌‌وگۆڕان���ی‌ به‌ئایدۆلۆژ ‌ی یه‌ك ‌ی‬ ‫شۆڕش���گێڕ ‌ی تۆڵه‌س���ێن بو‪ ،‬رادیكالیزمی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و ده‌ركه‌وت��� ‌ه هه‌رتونده‌كه‌ش��� ‌ی‬ ‫له‌ئێس���تادا ك ‌ه له‌(داع���ش)‌و هاوێنه‌كانیدا‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌هه‌م���ان ش���ێو‌ه‬ ‫به‌رهه‌می‌ شكست ‌ی ده‌وڵه‌ت‌و قه‌یران‌و كێشه‌‌و‬ ‫نه‌هامه‌تیه‌كان��� ‌ی ناوچه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌جۆرێك ك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ ‌هو‌واقیعه‌ نه‌بوایه‌ هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ئامێزه‌ ده‌رونی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‬ ‫یه‌ ‌ی ده‌س���ت نه‌ده‌كه‌وت‪ .‬تا تیایدا له‌دایك‬ ‫بێت‌و په‌روه‌رده‌ ‌ی كات‌و ئاماده‌ی‌ له‌خۆگرتن ‌ی‬ ‫بێ���ت‪ .‬به‌گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ خێ���را به‌مێژو ‌ی‬ ‫(‪)50‬س���اڵی رابردوی‌ ناوچه‌كه‌دا ده‌بینین‪،‬‬ ‫س���ته‌مكاری‌ رژێم���ه‌كان‌و‪ ،،‬عه‌لمانیه‌تێك ‌ی‬ ‫س���ه‌پێنراوی‌ دابڕاو له‌دیموكراسی‌و‪ ،‬رژێم ‌ه‬ ‫پۆلیسیه‌كان‌و‪ ،‬ئه‌و نه‌هامه‌تی‌‌و كاردانه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫لێیان كه‌وته‌وه‌‪ ،‬رۆڵی‌ بنه‌ڕه‌تیان له‌په‌ره‌دان‬ ‫به‌توندڕه‌ویی‌ ئیسالمیدا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك ك��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ف���ه‌زای پ���ڕ‬ ‫له‌‌وه‌حش���یه‌ت‌و ترس���ناكی‌ ناس���ریزم ‌ی‬ ‫په‌نجا‌و شه‌س���ته‌كان له‌میس���ر‌و‪ ،‬كوده‌تای‬ ‫چه‌په‌كان له‌ئه‌فغانس���تان ل���ه‌(‪‌)1978‬و‪،‬‬ ‫پادش���ایه‌ت ‌ی ئێران‌و‪ ،‬دواتر رژێمه‌ سۆشیال‬ ‫ناسیوناله‌س���ه‌ركوتكه‌ره‌كان‌و‪ .‬كوده‌ت���ا‬ ‫سه‌ربازییه‌كان نه‌بوایه‌‪ ،‬ته‌كفیر‌و توندڕه‌ویی‌‌و‬ ‫جیهادگه‌رایی به‌و جۆره‌ی‌ ده‌بینین‪ ،‬یان هه‌ر‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ته‌و‌ه سه‌ریانهه‌ڵنه‌ده‌دا‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌ریشیانهه‌ڵبدایه‌‪ ،‬له‌په‌راوێز ‌ی كۆمه‌ڵگادا‬ ‫ده‌مانه‌وه‌‌و‪ ،‬هه‌ل‌و مه‌رجی‌ گه‌ش���ه‌كردنیان‬ ‫نه‌ده‌كه‌وت ‌ه به‌رده‌ست‪ .‬هه‌مو ئه‌و هێزانه‌ ‌ی‬ ‫زاده‌ ‌ی قه‌یران���ی‌ ق���وڵ‌‌و په‌رچه‌ك���ردار ‌ی‬ ‫توندیش���ن به‌رامبه‌ر‌واقیعێك��� ‌ی دڵ���ڕه‌ق‪،‬‬ ‫به‌گشت ‌ی سه‌رس���ه‌خت ده‌رده‌چن‌و‪ ،‬گیان ‌ی‬

‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌‌و سنوربه‌زاندن له‌به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫زه‌بر‌و زه‌نگ‌و خوێنڕێژی‌ به‌س���ه‌ریاندا زا ‌ڵ‬ ‫ده‌بێت‌و‪ ،‬قه‌یرانیش به‌خوڵقاندنی‌ قه‌یرانێك ‌ی‬ ‫تر چاره‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه له‌راستیدا ئه‌و‌ه‬ ‫پێی‌ ناوترێ‌ چاره‌سه‌ر ‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئایدۆل���ۆژی‌ ب���ون‌و پۆلێنكردن ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا‬ ‫هه‌ردو مۆدیله‌كه‌ پشت به‌ئایدۆلۆژیایه‌ك ‌ی‬ ‫توند ده‌به‌س���تن ئه‌مه‌ش‌وایكردوه‌ جۆرێك‬ ‫له‌پیرۆزی‌‌وره‌هاگه‌رای���ی‌ به‌خوێندن���ه‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫تێڕوانین‌و‪ ،‬به‌ره‌نجامگی���ری‌‌و دیدگاكانیان‬ ‫ببه‌خش���ن‪‌.‬وه‌ هه‌روا به‌س���انایی خۆیان بۆ‬ ‫به‌رامب���ه‌ری‌ فكری‌‌و سیاس���ی‌و ئایدۆلۆژ ‌ی‬ ‫نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ه���ه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌و‌ه دان ‌ی‬ ‫پێ���دا نه‌نێن‌و‪ ،‬بڕوایان به‌گفتوگۆ له‌گه‌ڵیدا‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێویس���ت بو‌وتوێژ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش‌وه‌ك ته‌كتیكی‌ قۆناغبه‌ندی‌‌و‬ ‫پێویس���تیه‌ك ‌ی به‌ڕێوه‌بردن��� ‌ی ملمالنێكان‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ به‌رامبه‌ردا ته‌ماش���ا ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫‌وه‌ك ئامرازێك��� ‌ی له‌یه‌كت���ر تێگه‌یش���تن‌و‪،‬‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ژی���ان! چونك ‌ه هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌و‌ه‬ ‫هه‌ردو ئایدۆلۆژیاك��� ‌ه به‌رامبه‌ر‌وه‌ك بابه‌ت‬ ‫س���ه‌یر ده‌كه‌ن نه‌ك‌وه‌ك بك���ه‌ر‌و الیه‌نێك ‌ی‬ ‫جی���اوازی‌ دانپیان���راوی‌ خ���اوه‌ن م���اف‌و‬ ‫كه‌سێتی‌‌و دیدگا‪.‬‬ ‫ئایدۆلۆژیا ‌ی س���ه‌له‌فیه‌تی‌ جیهاد ‌ی‌وه‌ك‬ ‫رو‌ه تیۆریه‌كه‌ی‌ توندڕه‌ویی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬جیهان‬ ‫به‌پانتاییه‌ك ده‌بین ‌ێ بۆ ملپێكه‌چكردن ‌ی بۆ‬ ‫تێزه‌كانی‌ ‪ .‬ماركسیزمیش به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌ئاراس���ته‌یه‌كی‌ ت���ردا‪ .‬هه‌ردوالش‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا له‌س���ه‌ر بناغ���ه‌ی‌ ئایدۆلۆژی��� ‌ه‬ ‫سه‌ختگیره‌ك ‌ه دابه‌ش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫الی س���ه‌له‌فیه‌تی‌ جیه���ادی‌ س���ه‌ره‌تا‬ ‫به‌موس���ڵمان‌و ناموس���ڵمان ده‌س���ت‬ ‫پێده‌كات‌و‪ ،‬له‌به‌ره‌نجام ‌ی كۆتاییشدا له‌ماڵ ‌ه‬

‫له‌دید ‌ی سه‌له‌فی‌‬ ‫جیهادی‌‌و‬ ‫(داعش) ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌وه‌ره‌ ‌ی راسته‌قینه‌ ‌ی‬ ‫ملمالنێ‌ جیهان ‌ی یه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌نێوان (باوه‌ڕ)‌و (ب ‌ێ‬ ‫باوه‌ڕی‌)‌و (هه‌ق)‌و‬ ‫(باطل) دای ‌ه نه‌ك‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان‪ .‬پانتایی‬ ‫خۆنمایشكردن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌چون ‌ی ئه‌م‬ ‫ملمالنێیه‌‪ ،‬به‌سه‌راپا ‌ی‬ ‫قه‌ڵه‌مڕه‌وه‌ مێژوی ‌ی‬ ‫یه‌كه‌ی‌ جیهان ‌ی ئیسالم‬ ‫ده‌ست پێده‌كات‌و‪،‬‬ ‫دواتر په‌لده‌كێش ‌ێ بۆ‬ ‫سه‌راپێی‌ گۆ ‌ی زه‌وی‬ ‫مه‌زهه‌بیه‌كه‌شدا ده‌گاته‌ ده‌ستنیشانكردن ‌ی‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ئ���ه‌ودان‌و په‌یمان ‌ی پ ‌ێ‬ ‫ده‌ده‌ن‌و‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ به‌و جۆر‌ه نین‪.‬‬ ‫ماركسیزمیش له‌سه‌ر بناغه‌ی‌ چینایه‌ت ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ی‌ كردوه‌‌و‪ ،‬كۆمه‌ڵگای‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بناغ���ه‌ی‌ چین���ی‌ كرێ���كار‌و س���ه‌رمایه‌دار‬ ‫دابه‌شكردوه‌‪ ،‬له‌م دابه‌شكردنه‌دا كه‌ سنور ‌ی‬ ‫نێ���وان ناس���نامه‌‌و كلتوره‌ جی���اوازه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ا له‌چوارچێ���وه‌ ‌ی یه‌ك‌واڵتیش���دا بێت‬ ‫خوێناو ‌ی ده‌كات! زێوانه‌كانی‌ ئایدۆلۆژیا ‌ی‬ ‫زا ‌ڵ ده‌س���ت به‌س���ه‌ر هه‌م���و جومگه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا ده‌گرێ‌‌و‪ ،‬سزا ‌ی خۆنه‌گونجاندن‌و‬ ‫خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌نه‌دانی‌ گروپه‌ جیاوازه‌كان ‌ی‬ ‫ن���او ده‌وڵه‌تی���ش‪ ،‬ده‌بێت���ه‌ س���ه‌ركوت‬ ‫پاكتاوكردن‪ ،‬پاكتاوكردن ‌ه ترسناك ‌ه جۆراو‬ ‫جۆره‌كانی‌ س���تالین‌و شۆڕشی‌ رۆشنبیر ‌ی‬ ‫ماد‌و‪ ،‬ئه‌زمون ‌ی بۆ پۆلیسه‌كانی‌ كه‌مبۆدیا‌و‬ ‫زۆر شوێن ‌ی تر‌و‪ ،‬ره‌فتاره‌كان ‌ی (داعشیش)‬ ‫له‌عێ���راق‌و س���وریا به‌رامب���ه‌ر شوناس��� ‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان‌و‪ ،‬هه‌ند ‌ێ گروپ‌و نه‌یاره‌كانیان‪،‬‬ ‫پشتڕاس���ت ‌ی ئه‌و بۆچونه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌مان‬

‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬له‌راستیش���دا هی���چ فۆرمێك ‌ی‬ ‫سته‌مكاری‌‌و زه‌بر‌و زه‌نگی‌ سیاسی نی‌ یه‌‪،‬‬ ‫پش���ت به‌جۆرێك له‌پۆلێنكردن نه‌به‌ستێ‌‪،‬‬ ‫بۆ ره‌وایه‌تیدان‌و پاس���اودان ‌ی تاوانه‌كانی‌‌و‪،‬‬ ‫خه‌وبینین به‌كۆمه‌ڵگایه‌ك ‌ی هه‌ماهه‌نگ ‌ی ب ‌ێ‬ ‫جیاوازی‌‌و‪ ،‬بااڵده‌س���ت كردن ‌ی شوناسێك ‌ی‬ ‫تاك ره‌هه‌ن���د؟! یه‌ك���ێ‌ له‌جیاوازییه‌كان ‌ی‬ ‫دیموكراسی‌و رژێمه‌ س���ه‌ركوتكه‌ره‌كانیش‬ ‫له‌هه‌ڵوێس���ت ‌ی هه‌ریه‌كه‌ی���ان به‌رامب���ه‌ر‬ ‫جیاواز ‌ی یه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‌و ده‌خه‌مڵێن‪.‬‬ ‫له‌سایه‌ ‌ی سته‌مكاریدا جیاواز ‌ی سه‌ركوت‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌دیموكراسیدا به‌ماف داده‌نرێت‪.‬‬ ‫له‌ئیسالمیش���دا جی���اواز بون له‌ئاس���ت ‌ی‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ ئاینی‌ جیاواز‌وه‌ك ماف سه‌یر‬ ‫ك���راوه‌‌و‪ ،‬جیاوازییه‌كان���ی‌ تری���ش بابه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌ڵوێس���ت دیاریكردن ‌ی ئه‌و نه‌بون‌و نه‌رم ‌ی‬ ‫نوان���دن‌و قبوڵكردنی‌ جی���اوازی‌ ئاینیش‪،‬‬ ‫داننان به‌جیاوازی‌ یه‌كانی‌ تر ده‌كات ‌ه نیمچ ‌ه‬ ‫به‌ڵگ ‌ه نه‌ویست‌و سانا‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬بڕوابون به‌زه‌برو زه‌نگ ‌ی شۆڕشگێڕانه‌‌و‬ ‫ب���ێ‌ بڕوای���ی به‌ریفۆرم‌وچاره‌س���ه‌ری‌ مام‬ ‫ناوه‌ندی‌‬ ‫خاڵێكی‌ تری‌ هاوبه‌ش���ی نێوان ئه‌م دو‬ ‫ره‌وته‌ باوه‌ڕی‌ پته‌ویان ‌ه به‌به‌كارهێنانی‌ هێز‌و‬ ‫توند‌و تیژی‌‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ چاره‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫مام ناوه‌ندی‌‌و دیدی‌ ریفۆرمخوازانه‌‪.‬‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ش له‌جه‌وه���ه‌ردا جاڕدان ‌ی‬ ‫مه‌رگ ‌ی سیاسه‌ته‌‪ ،‬سیاسه‌ت له‌سایه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ئایدۆلۆژیا خوێناویانه‌دا‪ ،‬بۆئیداره‌كردنێك ‌ی‬ ‫توندوتی���ژی‌ ملمالنێ���كان‌و‪ ،‬هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫پاوانكردن���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و‪ ،‬كۆنترۆڵكردن ‌ی‬ ‫به‌رامبه‌ر‌و‪ ،‬خۆ به‌رزگاركه‌ر نیشاندان كورت‬ ‫ده‌بێته‌وه‌!‬ ‫‌وات��� ‌ه زه‌ب���ر‌و زه‌نگ ناگۆڕێ���ت به‌هێز‌و‪،‬‬ ‫هێزیش‌وه‌ك ئامراز ‌ێ به‌ده‌ست سیاسه‌ته‌و‌ه‬ ‫نابێ���ت‪ .‬به‌ڵك���و زه‌بروزه‌ن���گ له‌ف���ۆرم‌و‬ ‫ده‌ركه‌وته‌ جیاوازه‌كانیدا به‌س���ود‌وه‌رگرتن‬ ‫له‌دید ‌ی فۆكۆبۆ ده‌س���ه‌اڵت‌و‪ ،‬سروش���ت ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ مۆدێرن‪ ،‬ده‌بێت به‌تاكه‌ فۆرم ‌ی‬ ‫سیاسه‌ت‪.‬‬ ‫دۆخی‌ ئاس���ایش دۆخی‌ جه‌نگ ده‌بێت‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگاش ده‌گۆڕێت بۆ سه‌ربازگه‌‌وهێزێك ‌ی‬ ‫به‌رده‌وام ئام���اد‌ه بۆ به‌رگر ‌ی له‌خۆكردن‌و‪،‬‬ ‫په‌الماردان���ی‌ دوژمن���ه‌ ئایدۆلۆژیی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ره‌تكردن���ه‌وه‌ی‌ دی���دی‌ ریفۆرمخ���واز ‌ی‬ ‫خاڵێك���ی‌ گرنگی‌ هاوبه‌ش���ی نێوان هه‌ردو‬ ‫ئایدۆلۆژیاكه‌یه‌‪ .‬ماركس���یزم ریفۆرمخواز ‌ی‬ ‫به‌جۆرێ‌ له‌الدانی‌ ئایدۆلۆژی‌‌و هه‌وڵدانه‌ بۆ‬ ‫پینه‌و په‌ڕۆكردنی‌ رژێمی‌ س���ه‌رمایه‌داری‌‌و‬ ‫درێژه‌دان به‌ته‌مه‌ن ‌ی ئه‌و ده‌زانێ‌‪ ،‬پێشی‌‌وابو‬ ‫رژێمی‌ س���ه‌رمایه‌داری‌ ده‌بێ���ت له‌بناغه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵته‌كێن���رێ‌‌و تاك���ه‌ ئامرازی���ش بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ ئاماده‌كردنی‌ چین���ی‌ كرێكار‌ه‬ ‫ب���ۆ ش���ۆڕش‌وبه‌كارهێنانی‌ زه‌ب���ر‌و زه‌نگ ‌ی‬ ‫شۆڕشگێڕان ‌ه ی ‌ه ‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ماركسیزم ‌ی كالسیك‌و شۆڕشگێڕ‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش له‌به‌رگ���ه‌ لینینیه‌كه‌ی���دا‪،‬‬ ‫پابه‌ندب���ون به‌به‌كارهێنان���ی‌ زه‌بر‌و زه‌نگ ‌ی‬ ‫شۆڕش���گێڕان ‌ه به‌پێوه‌رێك���ی‌ دیاریكردن ‌ی‬ ‫ئاست ‌ی په‌ی‌ بردن به‌هۆشیاری‌ چینایه‌تی‌‌و‬ ‫دڵس���ۆزی‌ ب���ۆ ئایدۆلۆژیا زانیبێ���ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادی‌‌و (داعش)یش‪‌،‬وه‌ك‬ ‫توندڕه‌وترین ده‌ركه‌وته‌ ‌ی ئه‌م قوتابخانه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌توند ‌ی مه‌سه‌له‌ی‌ باوه‌ڕ‌و یه‌كتاپه‌رستی‌‪،‬‬ ‫به‌چه‌مك���ی‌ جیه���اد‌و ئاماده‌گ���ی‌ ب���ۆ‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هێز ده‌به‌ستێته‌وه‌‪ .‬به‌جۆرێك‬ ‫له‌لوتك���ه‌ی‌ پۆلێنكردن���ه‌ توندڕه‌ویه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬حه‌س���انه‌‌و شوناس���ی باوه‌ڕ له‌هه‌ر‬ ‫موسڵمانێك داده‌ڕنێت‪ ،‬كه‌ ئه‌و په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫یه‌ی‌ نێوان باوه‌ڕ‌و یه‌كتاپه‌رس���تی‌‌و جیهاد‬ ‫به‌‌وات���ا جه‌نگ ‌ی یه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌و جۆر‌ه بێنێت‌و‬ ‫تێ ‌ی نه‌گات! تینوێت ‌ی بۆ خوێن ‌ی به‌رامبه‌ر‌و‪،‬‬ ‫میكافیلل���ی‌ بون له‌به‌كارهێنانی‌ هێزدا‪ ،‬الی‬ ‫ه���ه‌ردو ئایدۆلۆژی���ا‌و مۆدیله‌ك���ه‌‪ ،‬ده‌گات ‌ه‬ ‫ئاستێك ‌ی ترس���ناك‪ .‬ڕه‌شه‌كوژیش یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌ئامرازه‌كانی‌ پیاده‌كردن ‌ی هێز‌و زه‌بروزه‌نگ ‌ی‬ ‫شۆڕش���گێڕانه‌یان‪ .‬ل���ه‌م چوارچێوه‌ش���دا‬ ‫به‌رامبه‌ر له‌دو بژارده‌ زیاتری‌ له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫نیه‌‪ ،‬ملكه‌چی‌‌و خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌دان‪ ،‬یاخود‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ الفاوی‌ زه‌بروزه‌نگ ‌ی‬ ‫جیهادیانه‌‌وشۆڕش���گێڕانه‌‪ .‬دۆخی‌ س���ێهه‌م‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌بێت‪ ،‬توان���ای هێز‌و به‌ره‌نگاری‌‌و‬ ‫به‌رگری‌ له‌خۆكردن ‌ی به‌رامبه‌ر ده‌یسه‌پێنێ‌‌و‪،‬‬ ‫هه‌رگیز به‌ش���ێ‌ نی��� ‌ه له‌پێكهاته‌ی‌ فكری‌‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ‌ی (سیاس���ی) ئه‌م هێزانه‌‪‌.‬وات ‌ه‬ ‫ده‌كرێت به‌ناچار ‌ی په‌نا بۆ شه‌ڕوه‌ستاندن‌و‬ ‫پێكهاتنی‌ كاتی‌ به‌رن‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌مو ئه‌و‌ه په‌یوه‌سته‌ به‌هاوكێشه‌ ‌ی‬ ‫هێزه‌كان‌و‪ ،‬جۆری‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌ی ملمالنێكان‌و‪،‬‬ ‫سنورداری‌ توانایان له‌تێكشكاندنی ‌‌ویست ‌ی‬ ‫به‌رامبه‌ر‌و كۆنترۆڵكردنیدا‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ فكری‌‌و ئه‌زمونی‌ كرداری‌‌و‬ ‫مه‌یدان ‌ی هه‌ردوال پێمان ده‌ڵێن‪ ،‬له‌روانگه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ردو مۆدێله‌كه‌وه‌‪ ،‬دۆخی‌ ئاس���ایی نێوان‬ ‫ئه‌وان‌و دوژمنه‌كانیان( ك ‌ه هه‌مو ئه‌وانه‌ن‌وه‌ك‬ ‫ئه‌وان ناژین‌و بیر ناكه‌نه‌و‌ه به‌پله‌ی‌ جیاواز)‬ ‫جه‌نگ ‌ه نه‌ك ئاشتی‌‪ .‬ئاشت ‌ی سه‌باره‌ت به‌مان‬ ‫بژارده‌ی‌ ناچاری‌ ی���ه‌‪ ،‬نه‌ك ره‌نگدانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫باوه‌ڕ پێ‌بون‪ .‬به‌اڵم به‌سروشتی‌ حا ‌ڵ زه‌بر‌و‬

‫زه‌نگ له‌م چوارچێوه‌دا ش���تێك نی ‌ه ته‌نها‬ ‫ئاراس���ته‌ ‌ی به‌رامبه‌ر بكرێت‌و كۆمه‌ڵگا ‌ی‬ ‫خۆماڵ ‌ی لێ به‌دور بێ���ت‪ ،‬نه‌خێر‪ .‬چونك ‌ه‬ ‫له‌دۆخێكدا جه‌نگ ب���ه‌رده‌وام له‌به‌رده‌رگا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬كۆمه‌ڵ���گاش جه‌نگیان���ه‌ به‌ڕێ���و‌ه‬ ‫ده‌چێت‌ودیكتاتۆریه‌تیش ده‌بێته‌ پێداویست ‌ی‬ ‫یه‌كی‌ ده‌سته‌به‌ر كردن ‌ی ئه‌م جه‌نگ‌و ملمالن ‌ێ‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌ ‪ .‬له‌پاڵ‌ ئ���ه‌وه‌دا‪ ،‬به‌حوكم ‌ی‬ ‫بااڵده‌ستی‌ تاك ئایدۆلۆژی‌‌و ره‌تكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫فره‌یی‌وس���ه‌ركوتكردنی‌ جیاواز ‌ی به‌ئاقار ‌ی‬ ‫ناوخ���ۆدا‪ ،‬هه‌میش���ه‌‌وێن���ای دوژمنێك ‌ی‬ ‫خه‌وت���و‪ ،‬تابورێك���ی‌ پێنجه‌م��� ‌ی ناوخۆیی‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ده‌خوازێت زه‌بر‌و زه‌نگ‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ی‌ ناوخۆش���دا س���یمای زاڵی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن ‌ی كۆمه‌ڵگا بێت‪ ،‬له‌و سۆنگه‌و‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌م رژێمان ‌ه ده‌زانن‪ ،‬كۆمه‌ڵگا به‌دڵخواز ‌ی‬ ‫خ���ۆی‌ خۆی‌ به‌ده‌س���ت ئه‌وان���ه‌وه‌ نادا‌و‪،‬‬ ‫دوژمنێكی‌ ده‌ره‌كیش هه‌یه‌ ئیش له‌س���ه‌ر‬ ‫ته‌قاندن���ه‌وه‌ ‌ی ناكۆكی‌ ی��� ‌ه ناوخۆییه‌كان‬ ‫ده‌كات‌و‪ ،‬هه‌مو ئ���ه‌وه‌ش پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پالنی‌ دوژمنی‌ له‌رێی‌ سه‌ركوت ناوخۆییه‌و‌ه‬ ‫پێویس���ته‌‪ .‬پاس���اودان ‌ی ئه‌م سه‌ركوته‌ش‬ ‫له‌سایه‌ی‌ تۆتالیتاریزم‌و زۆرداریدا سانایه‌‌و‪،‬‬ ‫زۆر به‌ئاسانی‌ قوربانیه‌كان ‌ی ناوخۆ ده‌كرێن‬ ‫به‌ناپاك‌وئام���رازی‌ ده‌س���تی‌ ده‌ره‌ك���ی‌‌و‪،‬‬ ‫له‌به‌رگیراوه‌ی‌ دوژمن‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌ی بیخه‌ن ‌ه‬ ‫رو ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وان ده‌یكوژن‌و س���ه‌ركوت ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬خ���ودی‌ دوژمن ‌ه ده‌ره‌ك ‌ی یه‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رگی‌ تابوری‌ پێنجه‌م‌و س���یمای‬ ‫خۆماڵیدا ! هه‌مو ئه‌م���ه‌ش پێمان ده‌ڵێت‬ ‫به‌كارهێنانی‌ زه‌برو زه‌نگی‌ شۆڕش���گێڕان ‌ه‬ ‫قۆناغێك ن ‌ی یه‌‪ ،‬تێپه‌ڕێت‪ ،‬به‌ڵكو پێویست ‌ی‬ ‫یه‌كی‌ هه‌میشه‌یی به‌ڕێوه‌بردن ‌ی كۆمه‌ڵگا ‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژیساالره‌ ‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ كاتێك شۆڕشیش سه‌رده‌كه‌وێت‌و‪،‬‬ ‫دوژمنه‌كان��� ‌ی به‌چۆكدا دێنێ‌‌و سیس���تم ‌ی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خ���ۆ ‌ی داده‌مه‌زرێنێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له‌به‌رگێكی‌ ت���ردا به‌رده‌وام ‌ی پێ‌ بدرێت ‪،‬‬ ‫له‌م پێناوه‌ش���دا ده‌وڵ���ه‌ت ده‌بێته‌ ئامراز‌و‬ ‫روكارێكی‌ ش���ۆڕش له‌پێگه‌ ‌ی ده‌س���ه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ش���ۆڕش‪ ،‬به‌حوكمی‌ جیهانبین ‌ی‬ ‫هه‌ردو الش‪ ،‬ش���ۆڕش ته‌نها له‌پانتاییه‌ك ‌ی‬ ‫جوگراف���ی‌ دیاریك���راودا به‌ڕێ���وه‌ ناچێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌وێو‌ه ده‌س���ت پێ���ده‌كات‌و‪ ،‬دواتر‬ ‫به‌جیهاندا باڵو ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫ئه‌م كاره‌‌و به‌رده‌وام بون له‌شۆڕش ‌ه جیهان ‌ی‬ ‫یه‌ك���ه‌‌و رزگاركردنی‌ مرۆڤایه‌ت ‌ی له‌ده‌س���ت‬ ‫گومڕای���ی‌و بێ‌ باوه‌ڕ ‌ی الی جیهادییه‌كان‌و‪،‬‬ ‫‌وه‌حش���یگه‌ری‌ س���ه‌رمایه‌داری‌‌و س���ته‌م ‌ی‬ ‫چینایه‌ت ‌ی الی كۆمۆنیسته‌كان‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ش���ۆڕش له‌رێ ‌ی ده‌وڵه‌ته‌ شۆڕشگێڕه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫درێ���ژ‌ه به‌مانه‌وه‌‌و زیندویه‌ت ‌ی خۆ ‌ی بدات‌و‪،‬‬ ‫خۆش���ی‌ ته‌نها‌وه‌ك بنك���ه‌ (قاعده‌)یه‌ك ‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژی‌‌و بیر شۆڕشگێڕان ‌ه سه‌یر بكات‪،‬‬ ‫له‌پێناو به‌ئاكامگه‌یاندنی‌ په‌یامی‌ ش���ۆڕش‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاستی‌ جیهاندا‪ ،‬به‌ش ‌ێ له‌جیاواز ‌ی‬ ‫بۆچونه‌كانی‌ ترۆتسكی‌‌و لینینیش له‌م روه‌‌و‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌جۆر ‌ی سه‌یركردن ‌ی بۆ شۆڕش ‌ی‬ ‫ئۆكتوب���ه‌ر‌و‪ ،‬ئه‌نجامدانی‌ ئه‌ركی‌ ئایدۆلۆژ ‌ی‬ ‫ی���ه‌ جیهان ‌ی یه‌ك ‌ه بو ‪ .‬بیرۆكه‌ی‌ (قاعیده‌)‬ ‫ش‌وه‌ك رێكخراوێك هه‌ر له‌مه‌وه‌ سه‌رچاو‌ه‬ ‫ده‌گرێت‌و‪ ،‬داعشیش كه‌ به‌كرده‌وه‌ ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ كاتیش بێت ئه‌وه‌ی‌ به‌بن الدن‌و‬ ‫(قاعیده‌) نه‌كرا ئه‌م له‌رێ ‌ی كۆنترۆڵكردن ‌ی‬ ‫به‌ش���ێ‌ له‌قه‌ڵه‌مڕه‌و ‌ی هه‌ردو‌واڵتی‌ عێراق‌و‬ ‫سوریا‌وه‌ به‌دیهێناوه‌‪ ،‬ده‌چێته‌ چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌م بۆ چونانه‌وه‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬نێونه‌ته‌وه‌یی ب���ون‌و داننه‌نان‬ ‫به‌ناسنامه‌‌و سنوره‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كاندا‬ ‫رون���ه‌ ك���ه‌ ماركس���یزم‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫هه‌م���و هه‌وڵه‌كان���ی‌ لینینی���زم‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫جێكردنه‌وه‌ ‌ی مه‌س���ه‌له‌ ‌ی مافی‌ چاره‌نوسی‬ ‫گه‌الن‪‌،‬وه‌ك‌وێس���تگه‌یه‌كی‌ كات���ی‌ ب���ۆ‬ ‫تێپه‌ڕان���دن‌و‪ ،‬گه‌ڕان���ه‌وه‌ ب���ۆ ملمالنێی���ه‌‬ ‫چینایه‌ت���ی‌ ی��� ‌ه مێژوییه‌ك���ه‌ له‌بونی���اد ‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژیا كۆمۆنیست ‌ی یه‌كه‌دا‪ ،‬له‌جه‌وهه‌ردا‬ ‫ئایدۆلۆژیایه‌ك��� ‌ی نه‌ته‌و‌ه تێپه‌ڕه‌‌و‪ ،‬دژایه‌ت ‌ی‬ ‫كردن ‌ی نه‌ته‌وایه‌تیشی به‌ئه‌ركێكی‌ ئایدۆلۆژ ‌ی‬ ‫پیرۆز ‌ی خۆی‌ زانیو‌ه ‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌و س���ۆنگه‌وه‌ كه‌ نه‌ته‌وایه‌ت ‌ی‬ ‫به‌به‌ش���ی‌ له‌ئایدۆلۆژیای‌ س���ه‌رمایه‌داری‌‌و‬ ‫ئامرازێكی‌ ده‌س���تی‌ ئه‌و رژێم ‌ی بۆ ده‌به‌نگ‬ ‫كردن‌و چه‌واش���ه‌كردن ‌ی چین���ی‌ پرۆلیتاریا‬ ‫زانیوه‌‌وپێن���اس ك���ردوه‌‪ .‬س���ه‌رمایه‌دار ‌ی‬ ‫له‌ڕێ���ی‌ جۆش���دان ‌ی هه‌س���تی‌ نه‌ته‌وه‌ی��� ‌ی‬ ‫ی���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌خوازێ���ت ئه‌رك���ه‌ چینایه‌تی‌ ی ‌ه‬ ‫ره‌س���ه‌نه‌كان له‌بی���ر ئه‌ندامان���ی‌ كرێكار‌و‬ ‫پرۆلیتاریا به‌رێته‌وه‌‪ .‬له‌جه‌نگی‌ ب ‌ێ هوده‌‌و‬ ‫قازانبه‌خش���ی خۆیاندا به‌گژیه‌كیاندا بكات‪.‬‬ ‫ماركس���یزم گه‌ر به‌ناچاریش مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی���دا ب���كات‪‌ ،‬وه‌ك دیارده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كاتی‌‌و‌وێستگه‌یه‌كی‌ مێژویی تێپه‌ڕ مامه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كات‪ ،‬گه‌ر س���ه‌رنج له‌جه‌وهه‌ر ‌ی‬ ‫ته‌وه‌ره‌ ‌ی ملمالنێ‌‌و جۆر ‌ی دابه‌شبون ‌ه مێژوی ‌ی‬ ‫یه‌كانی‌ ماركس���یزمیش بده‌ی���ن‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫له‌س���ه‌ر جیاوازی‌ ملمالنێ ‌ی له‌چارنه‌هاتو ‌ی‬ ‫چین ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌ یه‌كان داده‌مه‌زرێت‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫خس���تنه‌ڕو ‌ی هه‌ر بناغه‌‌وته‌وه‌ر‌و پێوه‌رێك ‌ی‬ ‫تر بۆ دیاریكردنی‌ ش���وناس‌و پۆلێنكردن‌و‪،‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ چه‌رخ ‌ی مێژو‬ ‫ده‌سوڕێنێ‌ ئابوری‌‌و‬ ‫ملمالنێی‌ چینایه‌تی ‌ه‬ ‫ئابوریش ده‌بێت ‌ه‬ ‫چه‌ق ‌ی ملمالنێكه‌‬ ‫كه‌ ده‌ركه‌وته‌ ‌ی‬ ‫سیاسی‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتخوازانه‌ ‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌و‌ه‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌ش‌وای‬ ‫له‌ماركسیزم كردو‌ه‬ ‫به‌توندی‌ هه‌وڵ ‌ی‬ ‫سه‌ركوتكردن ‌ی‬ ‫(دین)‌و هه‌ستی‌‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی‌ بدات‬ ‫ملمالن���ێ‌‪ ،‬به‌ش���ێواز‌و هه‌وڵێك��� ‌ی به‌الرێدا‬ ‫بردنی‌ چینه‌ زه‌حمه‌تكێش‌و چه‌وس���اوه‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌زانێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌رخ���ی‌ مێ���ژو ده‌س���وڕێن ‌ێ‬ ‫ئاب���وری‌‌و ملمالنێ��� ‌ی چینایه‌تیه‌‪ .‬ئابوریش‬ ‫ده‌بێت ‌ه چه‌قی‌ ملمالنێك���ه‌ كه‌ ده‌ركه‌وته‌ ‌ی‬ ‫سیاسی‌وده‌سه‌اڵتخوازانه‌ ‌ی لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌م���ه‌ش‌وای له‌ماركس���یزم كردو‌ه‬ ‫به‌توند ‌ی هه‌وڵی‌ س���ه‌ركوتكردنی‌ (دین)‌و‬ ‫هه‌ستی‌ نه‌ته‌وایه‌تی‌ بدات‪ .‬چونكه‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌(دین)‌و(نه‌ت���ه‌وه‌) بناغه‌‌و پێوه‌ری‌ نوێ‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ملمالنێ���ی‌ چینایه‌ت���ی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫دیاریكردن ‌ی ناسنام ‌ه ده‌خاته‌ رو‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌جۆرێك له‌قه‌ڵبكردن ‌ی هۆشیاری‌‌و‪ ،‬دژایه‌ت ‌ی‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ مێژویی‌و یاسا بزوێنه‌ره‌كانی‌‌و‪،‬‬ ‫خیانه‌ت���ی‌ ئایدۆل���ۆژ ‌ی له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‪.‬‬ ‫ناس���نامه‌ ‌ی (دین)‌و (نه‌ته‌وه‌) له‌روانگه‌ ‌ی‬ ‫ماركس���یزمی‌ پاكیزه‌وه‌‪ ،‬به‌دو ناس���نامه‌ ‌ی‬ ‫ساخته‌‌وێنا ده‌كرێن‌و‪ ،‬رۆڵ‌‌و ئه‌رك ‌ی نه‌رێنی‌‌و‬ ‫دژایه‌تی‌ ره‌وتی‌ رو له‌گه‌شه‌كردوی‌ مێژو ‌ی‬ ‫مرۆڤایه‌تیشیان ده‌خرێت ‌ه پاڵ‌‪.‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ دروش���م ‌ی ته‌قلی���د ‌ی‬ ‫ماركس���یزم(كۆمۆنیزم) له‌(كرێكاران��� ‌ی‬ ‫جیهان یه‌كگرن)دا به‌رجه‌ست ‌ه ده‌بو‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ماركس���یزم نه‌ته‌وه‌خ���واز ‌ی له‌به‌رامبه‌ر ‌ی‬ ‫ئه‌رك���ی‌ چینایه‌ت���ی‌‌و په‌یام���ه‌ جیهان��� ‌ی‬ ‫یه‌كه‌ی‌ خۆیه‌وه‌ س���ه‌یر ب���كات‌و بیبینێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا س���ه‌له‌فیه‌تی‌ جیه���ادی‌‌و توندڕه‌وی ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امیش‪ ،‬مه‌رجێك���ی‌ باوه‌ڕدارب���ون‬ ‫ده‌كات به‌به‌ب���اوه‌ڕ نه‌ب���ون به‌نه‌ت���ه‌وه‌و‪،‬‬ ‫س���نور‌و هێما نه‌ته‌وه‌یی‌ ی���ه‌كان‌و‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌ش له‌به‌رامبه‌ر ( ئیمان)‌و ناسنامه‌ ‌ی‬ ‫موس���ڵمانێتیه‌وه‌ راده‌گرێ���ت‌و‌‪ ،‬وێنای دژ‬ ‫به‌یه‌ك��� ‌ی یه‌كی‌‌وایان پ ‌ێ ده‌به‌خش���ێت ك ‌ه‬ ‫هه‌رگیز قابیلی‌ س���ازش له‌گ���ه‌ڵ‌ یه‌كردن‌و‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ هه‌ڵكردن نه‌بن؟!‬ ‫له‌دید ‌ی سه‌له‌فی‌ جیهادی‌‌و (داعش)ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌وه‌ره‌ی‌ راسته‌قینه‌ی‌ ملمالن ‌ێ جیهانی‌ یه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌نێوان (ب���اوه‌ڕ)‌و (بێ‌ باوه‌ڕی‌)‌و(هه‌ق)‌و‬ ‫(باطل)دای���ه‌‪ .‬نه‌ك نه‌ت���ه‌وه‌كان‪ .‬پانتایی‬ ‫خۆنمایش���كردن‌وبه‌ڕێوه‌چونی‌ ئه‌م ملمالن ‌ێ‬ ‫یه‌‪ ،‬به‌سه‌راپای قه‌ڵه‌مڕه‌وه‌ مێژوی ‌ی یه‌كه‌ ‌ی‬ ‫جیهانی‌ ئیس�ل�ام ده‌ست پێده‌كات‌و‪ ،‬دواتر‬ ‫په‌لده‌كێش���ێ‌ بۆ س���ه‌راپای گۆی‌ زه‌وی‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌نزومه‌ی‌ فكری‌ س���ه‌له‌ف ‌ی به‌گش���تی‌‌و‪،‬‬ ‫سه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادی‌‌وه‌ك مۆدیلێك ‌ی تێكه‌ ‌ڵ‬ ‫بو به‌به‌كارهێنانی‌ هێز‌و زه‌بر‌و زه‌نگ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌تی‌ ئایدۆلۆژی���دا‪ ،‬نه‌ته‌وایه‌ت��� ‌ی‬ ‫فۆرمێك��� ‌ی نه‌فامان���ه‌ ‌ی ده‌مارگی���ر ‌ی یه‌‌و‪،‬‬ ‫یه‌كس���ان ‌ی ده‌كات به‌ده‌مارگیری‌ خێاڵیه‌ت ‌ی‬ ‫كه‌ ئیس�ل�ام دژایه‌تی‌ كردوه‌‌و‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫هه‌مو موسڵمانێكی‌ راسته‌قینه‌ش دژایه‌ت ‌ی‬ ‫بكات ؟!‬ ‫له‌م روانگه‌و‌ه موسڵمان موسڵمانه‌‌و هیچ ‌ی‬ ‫تر؟! ئه‌گه‌ر ده‌س���ت شلكردنێك له‌م روه‌و‌ه‬ ‫به‌دی‌ بكرێت له‌رو‌ه مه‌زهه‌بییه‌كه‌وه‌یه‌‪‌.‬واته‌ تۆ‬ ‫ده‌توان ‌ی ناسنامه‌یه‌كی‌ الوه‌كی‌‌وه‌كو سوننه‌‌و‬ ‫شیعه‌ت هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه به‌داننان به‌فر‌ه‬ ‫ناسنامه‌یی له‌قه‌ڵه‌م نادرێت‪ ،‬چونكه‌ سونن ‌ی‬ ‫بون به‌رجه‌س���ت ‌ه بونی‌ راس���ت‌و مێژویی‬ ‫ئیسالمه‌‌و گوزارش���تێكی‌ تر‌ه له‌ناسنامه‌ ‌ی‬

‫موس���ڵمان بون‌و‪ ،‬خۆجیاكردن���ه‌وه‌ له‌و ‌ی‬ ‫دی‌ مه‌زهه‌بی‌ ك ‌ه حه‌س���انه‌ ‌ی موسڵمانێت ‌ی‬ ‫له‌ده‌س���تداو‌ه ! له‌م دابه‌شكردنه‌ سه‌له‌ف ‌ی‬ ‫یه‌دا جیهان به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‌ سه‌ده‌كان ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و(فقه‌)‌ه مێژوییه‌ ته‌قلیدیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫دابه‌ش���ده‌بێت بۆ س���ه‌ر (دار االس�ل�ام)‌و‬ ‫(دار الكف���ر) نه‌ته‌وایه‌تیش ره‌نگدانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كااڵیه‌ك���ی‌ ناش���یرین‌و نه‌خ���وازراوی‌ (دار‬ ‫الكفر)ه‌‌و‪ ،‬پیالنێكی‌ كوفری‌ جیهان ‌ی ی ‌ه بۆ‬ ‫دابه‌شكردن ‌ی جیهانی‌ ئیسالمی‌‌و‪ ،‬به‌گژیه‌كدا‬ ‫كردن���ی‌ موس���ڵمانان‌و‪ ،‬له‌بیربردن���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ناس���نامه‌‌وحه‌قیقه‌ت‌و‪ ،‬رابردوی‌ خۆیان؟!‬ ‫بۆیه‌ ناكرێت مرۆڤ له‌یه‌ك كاتدا موسڵمان‌و‬ ‫نه‌ته‌واخ���واز‪ ،‬یاخود ناسیونالیس���ت بێت‪.‬‬ ‫له‌و سۆنگه‌و‌ه كه‌ س���ه‌له‌فییه‌تی‌ جیهادی‌‌و‬ ‫ده‌ركه‌وته‌كان��� ‌ی له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌ی گروپ‌و‬ ‫رێكخراوه‌ جیهاد ‌ی یه‌ رادیكاڵه‌كان‪ ،‬بڕوایان‬ ‫به‌پاكیزه‌ی���ی عه‌قیدی‌‌و‪ ،‬تاك ناس���نامه‌یی‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و‪ ،‬نه‌ته‌وایه‌تیش ته‌رح ‌ی ره‌هه‌ندێك ‌ی‬ ‫تر ‌ی ناس���نامه‌ بۆ تاكی‌ موسڵمان ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌م جۆر‌ه ئه‌م دو مۆدێله‌به‌پاساوی‌ جیاواز‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌هه‌م���ان به‌ره‌نجام���ه‌وه‌‪ ،‬خۆیان‬ ‫به‌نێونه‌ته‌وه‌یی پێناس ‌ه ده‌كه‌ن‌و‪ ،‬به‌ئاست ‌ی‬ ‫جیاوازی���ش دانوی���ان له‌گ��� ‌ه ‌ڵ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫س���نور‌و ره‌مزه‌ نه‌وایه‌تیه‌كان���دا ناكوڵێ‌‌و‪،‬‬ ‫هه‌وڵ ‌ی سڕینه‌وه‌یان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م ‪ :‬بونی‌ یوتۆپی���ا‌و دژایه‌تیكردن ‌ی‬ ‫ئ���ازادی‌‌و فره‌ی���ی‌و دیموكراس���ی‪ ،‬به‌ناو ‌ی‬ ‫دادپه‌روه‌ریه‌و‌ه‬ ‫كۆمۆنیزم‌و ئیسالمی‌ رادیكاڵ‌‪ ،‬هه‌ردوكیان‪،‬‬ ‫له‌س���ۆنگه‌ ‌ی خۆبه‌خاوه‌ن بانگه‌شه‌‌و په‌یام‬ ‫زانینه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌وڵی‌ مژده‌به‌خشینه‌وه‌دا بون‪.‬‬ ‫ئه‌وان تا زیاتر توندوتیژ‌و خوێناو ‌ی تر بوبن‪،‬‬ ‫زۆرت���ر په‌نایان بردۆته‌ ب���ه‌ر به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫یوتۆپی���ا‌و‪ ،‬مژده‌دان به‌دورگ���ه‌ی‌ ئارامی‌‌و‬ ‫خۆشگوزه‌رانی‌‌و یه‌كس���انی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌‪.‬‬ ‫ماركس���یزم له‌به‌رگه‌ كۆمۆنیستی‌ یه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫به‌ڵێنی‌ به‌دروس���تكردنی‌ به‌هه‌شتێك ‌ی سه‌ر‬ ‫زه‌و ‌ی به‌مرۆڤایه‌ت���ی‌‌و به‌تایبه‌تی���ش چین‌و‬ ‫توێژه‌ هه‌ژار‌و زه‌حمه‌تكێش‌و بنده‌س���ته‌كان‬ ‫ده‌دا‪‌.‬وه‌ك قه‌ره‌بوی���ه‌ك ب���ۆ به‌خه‌ی���ا ‌ڵ‬ ‫نیش���اندانی‌ دنیای ئه‌ودیوی‌ ب���اوه‌ڕداران‪.‬‬ ‫لێره‌شه‌وه‌ ماركس���یزم له‌كاتێكدا ئه‌وپه‌ڕ ‌ی‬ ‫دژایه‌ت��� ‌ی ئاینی‌ ده‌ك���رد‌و هه‌وڵ ‌ی له‌ره‌گ‌و‬ ‫ریش��� ‌ه ده‌رهێنان ‌ی ده‌دا‌و‪ ،‬ته‌نانه‌ت ‌وێنا ‌ی‬ ‫جیهانێك ‌ی چۆ ‌ڵ له‌هه‌ر ئاینێك ‌ی ده‌خست ‌ه‬ ‫رو‪ ‌،‬وه‌ك به‌ش���ێ‌ له‌پێداویس���تیه‌كان ‌ی‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ ره‌وتی‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌ مێژو‪،‬‬ ‫گه‌یش���تن به‌دوامه‌نزڵی‌ خۆی‌‌و‪ ،‬بنیاتنان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ك��� ‌ی بێ‌ چین‪ .‬ل���ه‌و روه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ماركس���یزم ئاینی‌‌وه‌ك به‌ش ‌ێ له‌سه‌رخان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا‌وملمالنێ‌ چینایه‌تی‌ یه‌ك ‌ه ده‌زانی‌‌و‪،‬‬ ‫به‌كۆتایی هاتن��� ‌ی كۆمه‌ڵگای‌ چینایه‌تیش‪،‬‬ ‫كۆتای���ی به‌م س���ه‌رخانه‌ ‌ی كۆمه‌ڵگا دێت‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ هه‌مو ئه‌مه‌دا‪ ،‬هه‌وڵیده‌دا به‌ش��� ‌ێ‬ ‫له‌میكانیزمه‌كان���ی‌ ئای���ن‪ ،‬به‌گوێره‌ ‌ی تێز‌ه‬ ‫ماددیگه‌راییه‌ك���ه‌ ‌ی خۆی‌‪ ،‬له‌ڕێی‌‌وێناكردن ‌ی‬ ‫كۆتای���ی مێ���ژو‪ ،‬كۆمه‌ڵگای‌ ب���ێ‌ چین‌و‪،‬‬ ‫قۆناغی‌ كۆمۆنیستی‌‪ ،‬به‌هه‌شتی‌ سه‌رزه‌وی‌‪،‬‬ ‫له‌ئ���ه‌و دنی���ای باوه‌ڕداران���ه‌وه‌ به‌حۆری‌‌و‬ ‫(ویل���دان)وه ‌‌وه‌اڵمدان���ه‌و‌ه به‌ت���ه‌واو ‌ی‬ ‫خواسته‌كانی‌ مرۆڤه‌وه‌‪ ،‬بگوازێته‌وه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫دنیا‪ .‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‌ سه‌رپێ‌ كه‌وتنی‌ ئه‌زمون ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتخوازه‌ كۆمۆنیستی‌ یه‌كانی‌ جیهان‌و‪،‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ كۆمۆنیزم له‌قه‌ڵه‌م ڕه‌وێك ‌ی‬ ‫فراوان���ی‌ جیهاندا‪ ،‬كۆمۆنی���زم له‌م روه‌و‌ه‬ ‫دوچاری‌ دژ به‌یه‌كی‌‌و كێشه‌یه‌كی‌ قو ‌ڵ هات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ه���ه‌روه‌ك نوكته‌یه‌كی‌ س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫پێش���و ‌ی س���ۆڤیه‌ت باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫مناڵێك ‌ی روسی له‌باوكی‌ ده‌پرسێت‪ ،‬باوك ‌ه‬ ‫ئاده‌م‌و حه‌وا خه‌ڵك���ی‌ كوێ‌ بون؟ ئه‌ویش‬ ‫ده‌ڵی‌ بێگومان روسیا (سۆڤیه‌ت)‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌روت‌و قوت���ی‌ ده‌ژیا ‌نو‌واش���یان ده‌زان ‌ی‬ ‫له‌به‌هه‌ش���تدان‪ .‬له‌س���ایه‌ ‌ی زه‌بر‌و زه‌نگ‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ خوێناوی‌ رژێمه‌ كۆمۆنیسته‌كان‌و‪،‬‬ ‫بكه‌ران ‌ی كتێبی‌ ره‌شدا قورس بو به‌خه‌ڵك ‌ی‬ ‫بس���ه‌لمێنرێت له‌سایه‌ ‌ی ده‌س���ه‌اڵتداران ‌ی‬ ‫هه‌مان ئه‌و ئایدۆلۆژیایه‌ی‌ مژده‌ ‌ی به‌هه‌شت ‌ی‬ ‫سه‌رزه‌مینی‌ پێ‌ ده‌دان‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌نیمچ ‌ه‬ ‫دۆزه‌خێك���دا ده‌ژی���ان‪ ،‬بڕوا ب���ه‌و‌ه بكه‌ن‬ ‫به‌هه‌ش���تێك له‌چاوه‌ڕوانیاندای���ه‌‌و‪ ،‬رێگا ‌ی‬ ‫ئه‌م به‌هه‌ش���ته‌ش به‌دۆزه‌خدا تێده‌په‌ڕێت!‬ ‫تیۆرسین‌و ده‌سه‌اڵتدار‌ه كۆمۆنیستی‌ یه‌كان‬ ‫زۆر له‌هه‌وڵ���ی‌ ئ���ه‌وه‌دا بون‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئێس���تا قۆناغێك���ی‌ ناچاری‌‌و پێویس���ت ‌ی‬ ‫یه‌ك ‌ی تێپه‌ڕاندنی‌ قۆناغ���ی‌ دیكتاتۆریه‌ت ‌ی‬ ‫پرۆلیت���ار‌و‪ ،‬پیالنه‌كان���ی‌ س���ه‌رمایه‌دار ‌ی‬ ‫جیهان���ی‌ یه‌ ب���ۆ نائومێدكردن��� ‌ی خه‌ڵك‬ ‫له‌كۆمۆنیزم‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌تێپه‌ڕینی‌ رۆژگار‌و‪،‬‬ ‫نیش���تنه‌وه‌ ‌ی حه‌ماسه‌ی‌ شۆڕش���گێڕانه‌‌و‪،‬‬ ‫قوڵبونه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‌ رژێمه‌ كۆمۆنیس���ت ‌ی‬ ‫یه‌كان‌و خنكاندن���ی‌ هه‌مو ده‌نگێكی‌ ئازاد‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬زیاتر له‌جاران بۆ خه‌ڵك رون‬ ‫ده‌بۆوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌به‌هه‌شت‌وێنا كرابو‪،‬‬ ‫ته‌نها ئامرازێكی‌ جۆشدان‌و‪ ،‬سازدانی‌ خه‌ڵك‬ ‫بو‪ ،‬ده‌نا به‌ك���رده‌و‌ه ئه‌وه‌ی‌ رویدا‌و بینیان‬ ‫له‌په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ئازادی‌‌و ماف���ی‌ مرۆڤه‌وه‌‪،‬‬ ‫دۆزه‌خێكی‌ راسته‌قینه‌ بو‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫ئه‌و پشكنینانه‌ چین ك ‌ه پێویست ‌ه بۆ ئافره‌تان بكرێن؟‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫ساڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ناته‌ندروست‬ ‫نیگایه‌ك له‌دۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ته‌ندروستی ‌‬

‫پشكنینی‌ پێش���وه‌خت یارمه‌تیده‌ره‌‬ ‫بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ نه‌خۆشیه‌كان‌و‬ ‫به‌مه‌ش چاره‌سه‌ركردنی‌ نه‌خۆشییه‌كان‬ ‫ئاسان ده‌بێت‪ .‬به‌پێی‌ پسپۆرانی‌ بواری‌‬ ‫پزیش���كیی‌ هه‌ندێ‌ پش���كنین بۆ ژنان‬ ‫زۆر پێویسته‌ كه‌ له‌ته‌مه‌نه‌ جیاجیاكان‬ ‫بیكه‌ن ب���ۆ پاراس���تنیان له‌زۆرینه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كان‪.‬‬

‫به‌ده‌س���تی‌ راست پشكنین بۆ مه‌مك ‌‬ ‫ی‬ ‫چ���ه‌پ بك��� ‌هن‌و به‌س���ه‌ری‌ په‌نجه‌كان‬ ‫ئه‌و پشكنینانه‌ چین‬ ‫له‌بنباڵه‌وه‌ ده‌س���ت پێبكه‌ین بۆ گۆی‌‬ ‫كه‌ پێویسته‌ له‌ته‌مه‌نه‌‬ ‫مه‌مك به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ بازنه‌یی‌ بگه‌ڕێ‌‬ ‫جیاوازه‌كان��دابكرێ��ن؟‬ ‫له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 20‬س���اڵیدا پێویس���ته‌ به‌دوای‌ هه‌ر ش���تێكی‌ نامۆو س���ه‌یری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كچان‌و ژنان پشكنینی‌ مه‌مك مه‌مك���ه‌كان بكه‌ن بزانن‌ ره‌نگیان‌وه‌ك‬ ‫ب���ۆ خۆیان بك���ه‌ن ئه‌وی���ش له‌پێش یه‌ك���ن یاخود نا‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌ی���ه‌ك به‌ب���ێ‌ جل بوه‌س���تن‌و ش���ویان كردوه‌ پێویس���ته‌ س���ااڵنه‌‬

‫لێكۆڵین���ه‌وه‌كان باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی ئالوده‌بون له‌سه‌ر ئینته‌رنێت‬ ‫دیارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر له‌‪%6‬ی‌ دانیش���توان ‌‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���تیش‬ ‫جیهان���ه‌‌و خۆرهه‌اڵت ‌‬ ‫دیارترین شوێن ‌ه ك ‌ه ئه‌م كێشه‌یه‌ی‌ تێدا‬ ‫ی ده‌گات ‌ه ‪%11‬ه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫باو‌ه رێژه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌باكورو رۆژئ���اوای‌ ئه‌وروپاش رێژه‌ك ‌ه‬ ‫‪%2,4‬ه‌‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ك��� ‌ه باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی ده‌رونیی‌ رایانگه‌یاندو‌ه‬ ‫ك ‌ه توێژه‌ران��� ‌‬ ‫ئالوده‌ب���ون له‌س���ه‌ر ئینته‌رنێ���ت‬ ‫كاریگه‌ریی‌ نه‌رێنیی‌ له‌س���ه‌ر مرۆڤه‌كان‬ ‫هه‌یه‌ له‌روی‌ ته‌ندروس���تیی‌‌و په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان���ه‌وه‌‪ .‬لێكۆڵینه‌وه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت ئه‌گ���ه‌ر ت���ۆ ئ���اره‌زو ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ خه‌ڵك‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌یت له‌بر ‌‬ ‫قس��� ‌ه بكه‌یت‌و دابنیشیت‪ ،‬بچیت ‌ه سه‌ر‬ ‫ئینته‌رنێت‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه تۆ له‌و ‪ 182‬ملیۆن‬ ‫ی ك��� ‌ه توێژینه‌وه‌ك���ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫كه‌س���ه‌ ‌‬

‫ی ئینته‌رنێت���ن‪ .‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ئال���ود‌ه ‌‬ ‫ده‌ڵێت ئالوده‌بون له‌سه‌ر ئینته‌رنێت‌واتا‬ ‫مانه‌و‌هی‌ كاتێكی‌ زۆر به‌دیار ئینته‌رنێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌س���تكردن به‌ناڕه‌حه‌تی���ی‌‌و ڕارای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ت‌و‪ ،‬پشتگوێخستن ‌‬ ‫له‌كاتی‌ نه‌مان ‌‬ ‫ی خێزانی���ی‌‌و كاروباری‌ فه‌رمانگا‪،‬‬ ‫ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پ���ڕ هه‌س���تان له‌خ���ه‌و بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان‌و‬ ‫ته‌ماش���ا ‌‬ ‫نامه‌ ئه‌لیكترۆنی���ه‌كان بكه‌یت كه‌ ئایا‬ ‫هی���چ نامه‌یه‌ك یاخ���ود په‌یوه‌ندیه‌كت‬ ‫پێگه‌یش���توه‌‪ .‬هه‌م���و ئه‌مانه‌‌و چه‌ندین‬ ‫ی تر ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫نیش���انه‌ ‌‬ ‫كه‌سه‌كه‌ ئالوده‌ی‌ ئینته‌رنێت بوه‌‪.‬‬

‫ی جیهان ئالوده‌ی‌ ئینته‌رنێنت‬ ‫له‌‪‌ %6‬‬

‫چۆن كه‌سێك له‌خنكان رزگاربكه‌ین؟‬ ‫ی دوه‌م‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫د‪ .‬سەروەر عارف ستار‬ ‫كاتێك كه‌س���ێكی‌ گه‌وره‌(كامڵ) ته‌نێك ‌ی‬ ‫نام���ۆ ئه‌چێته‌ ب���ۆری‌ هه‌ناس���ه‌یه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫پێویسته‌ یه‌كسه‌ر پرۆسه‌ی‌ (‪)Heimlich‬‬ ‫بۆ بكه‌ین كه‌ ئه‌ویش بریتیه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌چینه‌‬ ‫پش���تی‌ یاخ���ود له‌پش���تی‌ ئه‌و كه‌س���ه‌وه‌‬ ‫ده‌وه‌س���تین كه‌ ش���ته‌كه‌ چۆته‌ قورگیه‌وه‌‬ ‫هه‌ردو ده‌ستمان ده‌به‌ین بۆ به‌شی‌ پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫سكی‌ كه‌سه‌كه‌‌و ده‌ستمان ده‌خه‌ینه‌ ناو یه‌ك‬ ‫‌وه‌كو ش���ێوه‌ی‌ بۆكس���ێك (باوش ده‌كه‌یت‬ ‫به‌كه‌س���ه‌كه‌ له‌دواوه‌) پێنج جار پاڵ ئه‌نێین‬ ‫به‌س���كیه‌وه‌ بۆ س���ه‌ره‌وه‌‌وه‌ك ئه‌وه‌‌وابێت‬

‫بمانه‌وێ‌ كه‌س���ه‌كه‌ به‌رزبكه‌ین���ه‌وه‌ یاخود‬ ‫هه‌ڵیبگرین ئه‌م���ه‌ش یارمه‌تیده‌ر ده‌بێت بۆ‬ ‫هاتنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ شته‌ نامۆكه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سه‌كه‌ دوگیان‬ ‫یاخود قه‌ڵه‌و بو چی‌ بۆ بكه‌ین؟‬ ‫كاتێ���ك ئافره‌تێك���ی‌ دوگی���ان یاخ���ود‬ ‫كه‌س���ێكی‌ قه‌ڵه‌و ش���تێكی‌ نام���ۆ ئه‌چێته‌‬ ‫قورگیه‌وه‌ ئه‌وه‌ ناتوانین پاڵبنێین به‌سكێوه‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ منداڵه‌ك���ه‌ی‌ س���كیه‌وه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫له‌قه‌ڵه‌ویش���دا ره‌نگه‌ ده‌سته‌كانمان به‌باشی‌‬

‫نه‌گاته‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ س���كی‌‪ .‬له‌وكاته‌ ده‌بێت‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ بچینه‌ پشت ‌ی‬ ‫كه‌سه‌كه‌وه‌ ده‌س���تمان بێنین بۆ پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫سكی‌ (باوه‌شی‌ پێدا بكه‌ین له‌دواوه‌) به‌اڵم‬ ‫ئه‌م جاره‌ ده‌ست له‌سه‌ر سكی‌ نانێین به‌ڵكو‬ ‫ده‌س���تمان له‌سه‌روی‌ س���كیه‌وه‌ دائه‌نێین‪،‬‬ ‫خوار قه‌فه‌س���ه‌ی‌ س���ینگ به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫پاڵ ده‌نێین به‌ده‌سته‌كانمان بۆ ناوه‌وه‌و بۆ‬ ‫سه‌ره‌وه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌وه‌ك ئه‌وه‌‌وابێت كه‌‬ ‫بمانه‌وێ���ت كه‌س���ه‌كه‌ هه‌ڵبگرین‪ .‬پێنج جار‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌ دوباره‌ ئه‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫پشكنینی‌ ملی‌ منداڵدان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ژنانی‌ ته‌مه‌ن بیس���ت ساڵ پێویست ‌ه‬ ‫پش���كنینی‌ ڤیتامین دی‌و كه‌مخوێنیی‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ سی‌ ساڵیدا پێویسته‌ هه‌ر‬ ‫ماوه‌ی‌ جارێك پش���كنینی‌ ش���ه‌كره‌و‬ ‫كۆلیسترۆڵ‌و په‌ستانی‌ خوێن بكرێت‪.‬‬ ‫له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 40‬س���اڵی‌ پێویس���ته‌‬

‫پش���كنینی‌ مامۆگرافی‌ بۆ مه‌مكه‌كان‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ ‪ 50‬س���اڵیه‌وه‌ پش���كنینی‌‬ ‫پوكانه‌وه‌ی‌ ئێسك بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پزیش���كه‌كان ئاماژه‌یان‬ ‫ب���ه‌وه‌ ك���ردوه‌ نابێت هیچ نیش���انه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ك پشتگوێ‌ بخرێت ئه‌گه‌ر‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێك به‌رده‌وام بو‪.‬‬

‫چیرۆكی‌ كۆتایی‌ س����ااڵنه‌ی‌ ته‌ندروستیی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬هه‌مو ساڵێك به‌شێوازی‌ ناته‌ندروست‬ ‫كۆتایی‌ دێت‪ ،‬ساڵ له‌دوای‌ ساڵیش چیرۆكی‌‬ ‫جیاوازترو سه‌یرتر له‌خۆ ده‌گرێت‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫چیرۆكان����ه‌ش قوربانیه‌كان����ی‌ هاواڵتیه‌كانن‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ دۆخ‌و سیسته‌می‌ ناته‌ندروستی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫له‌و واڵتانه‌ كه‌ س����ێكته‌ری‌ ته‌ندروس����تیی‌‬ ‫له‌ئاستی‌ باش‌و پێش����كه‌وتندایه‌‪ ،‬له‌كۆتایی‌‬ ‫هه‌م����و س����اڵێكدا كۆمه‌لێك پێش����كه‌وتن‌و‬ ‫داهێنان����ی‌ زانس����تیی‌ گ����ه‌وره‌ ده‌خرێته‌ رو‪،‬‬ ‫چه‌ندین كه‌سایه‌تی‌ جیاواز خه‌اڵتی‌ زانستییان‬ ‫پێده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم له‌واڵتی‌ ئێمه‌دا هه‌میش����ه‌‬ ‫ده‌بێت ده‌ست بخه‌ینه‌ سه‌ر كۆمه‌ڵێك برینی‌‬ ‫نوێ‌ كه‌ بونه‌ته‌ وه‌رهه‌م له‌س����ه‌ر جه‌س����ته‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫س����ه‌المه‌تیی‌ هاواڵتیان‪ ،‬ئه‌مس����اڵ شه‌ڕی‌‬ ‫هێ����زی‌ پێش����مه‌گه‌و داع����ش‪ ،‬یه‌كێ����ك بو‬ ‫له‌خراپتری����ن دۆخ ك����ه‌ ده‌ب����و سیس����ته‌می‌‬ ‫ته‌ندروستیی‌ باشتر رۆڵی‌ خۆی‌ تێدا بێگڕێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ ش����اره‌زایی‌ پسپۆرانی‌‬ ‫ته‌ندروس����تیی‌ له‌فریاكه‌وتنی‌ س����ه‌ره‌تاییدا‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تاندا‪ ،‬وایكرد كه‌ زیاتر له‌‬ ‫‪750‬پیشمه‌رگه‌ شه‌هیدبن‪ ،‬زیاتریش له‌‪3700‬‬ ‫كه‌س بریندار بون‪.‬‬ ‫به‌ش����ێك ل����ه‌و پێش����مه‌رگانه‌ش وه‌ك‬ ‫هاوڕێكانی����ان ده‌گێڕن����ه‌وه‌‪ ،‬له‌پ����اش‬ ‫برینداربونیان تیمی‌ ته‌ندروستیی‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫سه‌المه‌تیی‌ ته‌ندروستییان بپارێزێت به‌هۆی‌‬ ‫خوێن به‌ربون‌و به‌ده‌مه‌وه‌ نه‌چونی‌ پێویستیی‌‬ ‫ته‌ندروستیی‌ گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش برین����داره‌كان له‌دۆخ����ی‌ خراپ����دا‬ ‫گه‌یه‌نراونه‌ته‌ نه‌خۆشخانه‌‪.‬‬ ‫خراپی����ی‌ ده‌رم����ان وه‌ك په‌تایه‌ك����ی‌‬ ‫كوشنده‌‪ ،‬ده‌رمان یه‌كێكه‌ له‌و كااڵیانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م بازرگانیكردنێكی‌ گه‌وره‌دایه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بازرگانیكردنه‌ش چه‌ندین به‌رپرسی‌ سیاسیی‌‬ ‫له‌پش����ته‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ له‌حه‌بێكی‌‬ ‫بچوكی‌ وه‌ك (‪ )omeprazole‬نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 17‬كۆمپانی����ای‌ جیاواز له‌ب����ازاڕدا بێت بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سیس����ته‌مێكی‌ كوالیتی����ی‌ كۆنترۆڵی‌‬ ‫گونجاومان هه‌بێت‪ ،‬بزانی‌ ئه‌مانه‌ چین‌و چی‌‬ ‫هاورده‌ ده‌كه‌ن؟!‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ دكت����ۆره‌كان‪ ،‬گه‌نده‌ڵیه‌ك����ی‌‬ ‫زۆر له‌كه‌رتی‌ ته‌ندروس����تیدا به‌دی ده‌كرێت‬ ‫ئه‌م����ه‌ش به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ په‌یوه‌ندی����ی‌ به‌و‬ ‫دكتۆرانه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ له‌م كه‌رته‌دا كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫یاس����ایه‌ك نیه‌ بۆ لێپرس����ینه‌وه‌یان‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫هاواڵتیانی����ش ده‌بن����ه‌ قوربانی����ی‌‪ ،‬مامه‌ڵه‌و‬ ‫شێوازی‌ هه‌ڵسوكه‌وتی هه‌ندێك له‌دكتۆره‌كان‬ ‫به‌جۆرێكه‌ ده‌توانرێت به‌س����ودی‌ یاس����ایی‌‌و‬ ‫ئه‌خالقی‌ پیش����ه‌یی‌ لێپرس����ینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ نمون����ه‌‪ ،‬ه����ه‌ر دكتۆرێكی‌ پس����پۆڕ‬ ‫له‌خه‌فه‌ریاتێكی‌ ش����ه‌وانه‌دا (‪ )$100‬س����ه‌د‬ ‫دۆالر وه‌رده‌گرێ����ت‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر دكتۆرێ����ك‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ شار بێت پانزه‌ رۆژ خه‌فه‌ر بێت‬ ‫ئه‌وا له‌مانگێكدا (‪ )$1500‬هه‌زارو پێنج سه‌د‬ ‫دۆالر ده‌كات‪ ،‬بێجگه‌ له‌موچه‌ی‌ مانگانه‌یان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش پاره‌ی‌ سێ‌ كارمه‌ندی‌ ئاسایی‌ ده‌كات‬ ‫له‌ته‌ندروستییدا‪.‬‬ ‫كارمه‌ندێك پێیوت����م "زۆرێك له‌و دكتۆره‌‬ ‫خه‌فه‌ران����ه‌ به‌ته‌له‌ف����ۆن له‌رێ����گای‌ دكتۆری‌‬ ‫دیكه‌وه‌ چاره‌سه‌ر بۆ نه‌خۆشه‌كان ده‌كه‌ن"‪،‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ هه‌م����و دكتۆرێك‬ ‫عه‌یاده‌ی‌ ئێواره‌یان هه‌یه‌و ش����ه‌ریكه‌ به‌شن‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ چه‌ندی����ن تاقیگ����ه‌و ده‌رمانگ����ه‌دا‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت هه‌ندێك له‌دكتۆرانی‌ مندااڵن له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ شیردا رێككه‌وتون‌و ئه‌و شیره‌‬ ‫بۆ هه‌مو ئه‌و مندااڵنه‌ ده‌نوس����ن كه‌ ده‌چنه‌‬ ‫الیان!؟‬ ‫خۆراك����ی‌ ناته‌ندروس����ت‪ ،‬رۆژان����ه‌ ئ����ه‌و‬ ‫هه‌وااڵنه‌م����ان ب����ه‌ر گ����وێ‌ ده‌كه‌وێ����ت‪ ،‬كه‌‬ ‫تیمه‌كانی‌ چاودێریی‌ ته‌ندروس����تیی‌ ده‌س����ت‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌وه‌نده‌ ته‌ن له‌خۆراكی‌ به‌سه‌رچویان‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ هیچ كات هه‌واڵێكی‌ دڵخۆشكه‌ر‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ گرنگه‌ رۆژانه‌ له‌چه‌ندین ش����وێنی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌ خۆراك دێته‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌مترین ئه‌و خۆراكانه‌ توانای‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫هه‌یه‌ له‌ژێر كوالیتیی‌ كۆنترۆڵدا ده‌ربچن‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئاماری‌ نه‌خۆش����یه‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كان به‌تایبه‌ت جه‌ڵته‌ی‌ دڵ‌و ده‌ماغ‬ ‫رۆژانه‌ رو له‌زیادبون����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌‬ ‫تێكڕای‌ ته‌مه‌ن له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا به‌ره‌و‬ ‫داكشان بچێت!‬ ‫یاسای‌ ته‌ندروس����تیی‌‪ ،‬په‌رله‌مان خه‌ریكی‌‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ن له‌س����ه‌ر كڕین ی����ان نه‌كڕینی‌‬ ‫ئۆتۆمبیل بۆ په‌رله‌مانت����اره‌كان‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌وڵی‌ هێنانه‌بونی‌ یاس����ایه‌كی‌ گش����تگیرو‬ ‫گونج����او ب����ۆ كه‌رت����ی‌ گش����تیی‌‌و تایبه‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس����تیی‌ پێدوایس����تیه‌كی‌ هه‌نوكه‌ییه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ دانانی‌ بیمه‌ی‌ ته‌ندروس����تیی‌ بۆ‬ ‫نه‌خۆشیه‌ جۆراوجۆره‌كان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌‬ ‫ته‌ندروستیی‌ به‌یاسایی‌ بكات‪ ،‬كورد وته‌نی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ مشتێكه‌ له‌نمونه‌ی‌ خه‌رواری ئه‌مساڵ‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫خوێندن‬

‫په‌رله‌مان نه‌یتوانی تایبه‌تمه‌ندیی له‌زانکۆی کوردستان وه‌ربگرێته‌وه‌‬

‫"بابه‌ته‌که‌ ئه‌کادیمیی بو‪ ،‬به‌اڵم کرا به‌سیاسیی"‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫په‌رله‌مانی کوردستان هه‌مواری‬ ‫یاسای وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی‬ ‫کرد‪ ،‬به‌اڵم نه‌یتوانی تایبه‌تمه‌ندیی‬ ‫زانکۆی کوردستان وه‌ربگرێته‌وه‌و‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مانێکش رایده‌گه‌یه‌نێت که‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ بابه‌تی یاساکه‌ ئه‌کادیمیی‬ ‫بو‪" ،‬به‌اڵم کرا به‌سیاسیی"‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی پێشو په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫گفتوگ����ۆی له‌ب����اره‌ی هه‌موارکردنه‌وه‌ی‬ ‫یاس����ای وه‌زاره‌ت����ی خوێندن����ی ب����ااڵو‬ ‫توێژین����ه‌وه‌ی زانس����تیی ک����رد‪ .‬گۆران‬ ‫ئ����ازاد‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مانی کوردس����تان‬ ‫له‌فراکس����یۆنی یه‌کێتی����ی ک����ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌رله‌مانتارێکی دیکه‌دا پرۆژه‌ یاساکه‌یان‬ ‫پێشکه‌ش����کردوه‌‪ ،‬له‌ب����اره‌ی گرنگی����ی‬ ‫هه‌مواکردن����ه‌وه‌ی یاس����اکه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند "به‌ه����ۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫ئەندامی لیژنەی یاسایی بوم‌و لەیاساش‬ ‫ناکرێت تایبەتمەندیی بدرێت بەش����تێک‪،‬‬ ‫له‌یاساکه‌ش����دا لەناو زانکۆکانی هەرێمدا‬ ‫تایبەتمەندیی درابو بەزانکۆی کوردستان‬ ‫لەهەولێ����ر‪ .‬هەروەها یاس����اکه‌ باس����ی‬ ‫له‌رێنمای����ی ده‌کرد‪ ،‬کە ئەمە عەیبەیەکی‬ ‫گەورەی یاساییە لەناو یاساکەدا‪ ،‬ئەرکی‬ ‫پەرلەمان بو ئەم عەیبەیە راستبکاتەوە"‪.‬‬ ‫هۆکارێک����ی دیک����ه‌ی هه‌موارکردنه‌وه‌ی‬ ‫یاساکه‌ له‌ئێس����تادا کردنه‌وه‌ی کۆلێژی‬ ‫پزیش����کیی ئه‌هلی����ی ب����و له‌زانک����ۆی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬ک����ه‌ بوه‌ ه����ۆی ناره‌زایی‬ ‫خوێندکاران����ی کۆلێژه‌ پزیش����کییه‌کانی‬ ‫زانکۆ حکومییه‌کان‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ یاس����اکه‌ س����یفه‌تی‬ ‫پێشخس����تن‌و به‌په‌له‌یی پێبه‌خش����رابوو‬ ‫به‌و پێیه‌ش ده‌بوای����ه‌ له‌ماوه‌ی ‪ 5‬رۆژدا‬ ‫گفتوگۆی له‌باره‌وه‌ بکرایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌وته‌ی‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ دەبوای����ە بۆچونی‬ ‫حکومەتیش لەبارەی یاساکە وەربگیرایە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم نزیکەی مانگ‌و نیوێکیە چاوەڕێی‬ ‫حکومەتن"هەندێک الیەن پێیان باش نەبو‬ ‫ئەم پرۆژەیە گفتوگۆی لەبارەوە بکرێت‪،‬‬ ‫دواتریش کە هات����ە حاڵەتی گفتوگۆوە‪،‬‬ ‫بەداخ����ەوە تایبەتمەندی����ی م����اوە لەناو‬ ‫یاساکە‪ ،‬بەاڵم جاران ئەو تایبەتمەندییە‬

‫زانکۆی کوردس����تان‌له‌ڕوی مه‌رج ‌هع‌و‬ ‫بودجه‌ س����ه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‬ ‫زانکۆیه‌که‌ حکومی����ی نییه‌و ئه‌هلییش‬ ‫نییه‌‪ ،‬بودج����ه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌و خوێندکارانیش له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫خوێندنیاندا پار‌ه ده‌ده‌ن‬

‫تەنه����ا بۆ زانک����ۆی کوردس����تان هەبو‪،‬‬ ‫ئێس����تا هەمو زانکۆیەک بۆی هەیە ئەو‬ ‫تایبەتمەندییە وەربگرێت"‪.‬‬ ‫زانکۆی کوردس����تان له‌هه‌ولێر له‌ساڵی‬ ‫‪2006‬ه‌وه‌ دام����ه‌زراوه‌و به‌زانکۆیه‌ک����ی‬ ‫نزیک له‌س����ه‌رۆکی حکومه‌ت����ی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و زانکۆیه‌له‌ڕوی مه‌رج����ه‌ع‌و بودجه‌‬ ‫سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌‌‪ ،‬زانکۆیه‌که‌‬ ‫حکومیی نیی����ه‌و ئه‌هلییش نییه‌‪ ،‬بودجه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن����ی وه‌زی����ران وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫خوێندکارانی����ش له‌به‌رامبه‌ر خوێندنیاندا‬ ‫پ����اره‌ ده‌ده‌ن‪ .‬هه‌رچه‌ن����ده‌ هه‌م����واری‬ ‫یاس����اکه‌ بۆ ئه‌وه‌بو ئ����ه‌و تایبه‌مه‌ندییه‌‬ ‫الببرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌وته‌ی گ����ۆران ئازاد‬

‫ل����ه‌دوای هه‌مواره‌که‌ش ئه‌و زانکۆیه‌ هه‌ر‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪" ،‬ئه‌سڵی پرۆژ‌ه‬ ‫یاساکه‌ بۆ الدانی تایبه‌تمه‌ندیی بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئامانجی خۆی به‌ته‌واویی نه‌پێکا"‪.‬‬ ‫ش����ێرکۆ حه‌مه‌ئه‌می����ن‪ ،‬ئه‌ندام����ی‬ ‫په‌رله‌مانی کوردس����تان له‌فراکس����یۆنی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬له‌باره‌ی ئه‌و هه‌مواکردنه‌وه‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند "خواس����تی ئێمه‌‬ ‫زۆر ل����ه‌وه‌ زیاتربو‪ ،‬م����ن به‌رگرییم له‌وه‌‬ ‫ده‌ک����رد ک����ه‌ تایبه‌تمه‌ندی����ی ب����ۆ هیچ‬ ‫زانکۆی����ه‌ک نه‌مێنێ����ت‪ .‬خاڵی باش����ی‬ ‫هه‌موارکردنه‌وه‌ک����ه‌ش ئه‌وه‌بو که‌ جاران‬ ‫له‌ڕوی مه‌رجه‌عه‌وه‌ زانکۆی کوردس����تان‬ ‫سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌م هه‌مواره‌دا زانکۆی کوردستان وه‌ک‬

‫دامه‌زراوه‌یه‌کی ئه‌کادیمی����ی لکێنرایه‌وه‌‬ ‫به‌وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵوه‌"‪.‬‬ ‫پێش����تر ته‌نه����ا زانکۆی کوردس����تان‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی����ی هه‌ب����و‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌پێی‬ ‫یاس����ا هه‌موارکراوه‌که‌‪ ،‬هه‌مو زانکۆیه‌ک‬ ‫ده‌توانێت داوای تایبه‌تمه‌ندێتیی بکات‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی ج����ۆرو میکانیزم����ی پێدانی‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی به‌زانکۆکان‪ ،‬ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‬ ‫فراکسیۆنی گۆڕان رایگه‌یاند "ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران به‌هه‌ماهه‌نگیی‌ وه‌زاره‌ت‌و دوای‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندن‌و ره‌چاوکردن����ی مه‌رج‌و‬ ‫بنه‌ما زانستیی‌و ستاندارده‌ جیهانییه‌کان‪،‬‬ ‫رێنمای����ی ده‌رده‌کات بۆ تایبه‌تمه‌ندییدان‬ ‫به‌هه‌ر زانکۆیه‌ک له‌هه‌رێمی کوردستان‪.‬‬ ‫به‌وپێیه‌ ئێس����تا تۆپه‌ک����ه‌ له‌گۆڕه‌پانی‬

‫وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵدایه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا گ����ۆران ئازاد بڕوای وای ‌ه‬ ‫که‌ "ئه‌وه‌ی ده‌وترێت ده‌س����ه‌اڵت دراوه‌‬ ‫به‌وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ‪ ،‬ڕاس����ت نییه‌‪.‬‬ ‫یاس����اکه‌ ده‌ڵێت ئه‌نجومه‌ن����ی وه‌زیران‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی پێدانی تایبه‌تمه‌ندیی هه‌یه‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگیی له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫ب����ااڵ‪ ،‬وات����ه‌ ده‌س����ه‌اڵته‌که‌ وه‌ک چۆن‬ ‫پێش����تر له‌الی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بوه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌ له‌الی ئه‌وان ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم وش����ه‌ی "هه‌ماهه‌نگی����ی" بۆ زیاد‬ ‫کراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی که‌ ده‌وترێت ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانه‌و سه‌رۆک وه‌زیران نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆچونێکی ورد نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ن����دام په‌رله‌مانه‌که‌ی فراکس����یۆنی‬

‫یه‌کێتیی‪ ،‬سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ئاس����تی زانس����تیی زانکۆی کوردستان‬ ‫نییه‌و پێیوایه‌ به‌پێ����وه‌ره‌کان بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زانکۆیه‌ ئاس����تێکی باش����ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێی باشه‌ که‌ ئه‌و زانکۆیه‌ش هاوشێوه‌ی‬ ‫زانکۆی ئه‌مه‌ریکیی له‌سلێمانیی بکرێته‌‬ ‫زانکۆیه‌ک����ی ئه‌هلی����ی‌و ل����ه‌و رێگایه‌وه‌‬ ‫خزمه‌ت بکات‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌که‌ی فراکسیۆنی‬ ‫گۆڕان ده‌ڵێت که‌ زانکۆی کوردس����تان‌و‬ ‫زانکۆی ئه‌مه‌ریکیی هاوش����ێوه‌ی یه‌کن‌و‬ ‫جیاوازییان نییه‌و زانکۆی ئه‌مه‌ریکییش‬ ‫پ����اره‌ له‌حکوم����ه‌ت‌و خوێندکارانی����ش‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌ "ئه‌مانه‌ ش����تی سیاس����یین‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردس����تانداو ئه‌و دو زانکۆیه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر یه‌کدا دروستکراون"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ هه‌ندێ����ک له‌ئه‌ن����دام‬ ‫په‌رله‌مانه‌کان����ی یه‌کێتی����ی ده‌ڵێ����ن که‌‬ ‫رێککه‌وتن کراوه‌ له‌نێوان فراکسیۆنه‌کانی‬ ‫پارتی����ی‌و گۆڕان����دا ب����ۆ هێش����تنه‌وه‌ی‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی زانکۆی کوردستان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شێرکۆ حه‌مه‌ ئه‌مین ئه‌وه‌ ڕه‌تده‌کاته‌وه‌و‬ ‫به‌بوختانک����ردن ب����ۆ فراکس����یۆنه‌که‌ی‬ ‫ناوزه‌ن����دی ده‌کات‪" ،‬ئه‌م����ه‌ بابه‌تێک����ی‬ ‫ئه‌کادیمیی بو‪ ،‬به‌اڵم کرا به‌سیاس����یی‪.‬‬ ‫له‌دانیش����تنه‌که‌ی په‌رله‌مان����دا یه‌کێتیی‬ ‫به‌رگریی ل����ه‌و‌ه ده‌ک����رد تایبه‌تمه‌ندیی‬ ‫هه‌بێ����ت ب����ه‌اڵم له‌ده‌س����تی وه‌زاره‌تدا‬ ‫بێ����ت‪ ،‬پارتیی به‌رگریی ل����ه‌وه‌ ده‌کرد‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی هه‌بێت به‌اڵم له‌ده‌س����تی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندا بێت‪ ،‬به‌اڵم گۆڕان‬ ‫به‌رگریی له‌هیچیان نه‌ده‌کردو ئه‌ندامانی‬ ‫فراکسیۆنه‌که‌ش تاک‌و ته‌را ده‌نگیان پێ‬ ‫داوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ زانین���ی بۆچونی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی بااڵ له‌س���ه‌ر هه‌موارکردنه‌وه‌ی‬ ‫یاس���اکه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی���ی ک���رد به‌فوئاد‬ ‫عوس���مان‪ ،‬وته‌بێژی وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫بااڵوه‌‪ ،‬ئه‌ویش رایگه‌یاند که‌ تا ئێس���تا‬ ‫هیچ نوس���راوێکی فه‌رمییان به‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌گه‌یش���توه‌و ته‌نها له‌راگه‌یاندنه‌کانه‌وه‌‬ ‫بیس���تویانه‌و هێش���تا کۆبونه‌وه‌ی���ان‬ ‫له‌باره‌وه‌ نه‌کردوه‌ "دانیش���تنی خۆمان‬ ‫ده‌که‌ین‌و دواتر قس���ه‌ی خۆمان له‌باره‌ی‬ ‫هه‌موارکردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و یاس���ایه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی ‪komalayatyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫ب ‌ه بچووك بینینی قه‌یرانه‌كان‬

‫‪17‬‬

‫تیۆریزه‌كردنه‌ بۆ ناچاره‌سه‌ر‬

‫سه‌ره‌تاوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێستاش وه‌ك تێزێكی‬ ‫ئه‌و هه‌ڤااڵن��� ‌ه به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ك ‌ه نایانه‌وێ‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ج���دی‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫یه‌كێتی���دا چاره‌س���ه‌ر بكرێن‪ .‬ئێس���تا‬ ‫كێش���ه‌و قه‌یرانه‌كان ئاس���تی تیۆری‌و‬ ‫مشتومڕی سیاسی ئۆرگانه‌كانی سه‌ری‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌یان تێپه‌ڕان���دووه‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫بڕیارو س���ه‌ربه‌خۆیی بڕیاری سیاسی‪،‬‬ ‫كاری حزب���ی‪ ،‬ئه‌دائ���ی ئۆرگانه‌كان‪،‬‬ ‫كاری كادران‌و بگر‌ه له‌س���ه‌ر پرستیژی‬ ‫ئۆرگان���ه‌كان له‌مه‌كته‌بی سیاس���ییه‌و‌ه‬ ‫تا خواری خ���واره‌و‌ه ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ئازاد جوندیانی‬ ‫له‌هه‌م���وو ئاس���ته‌كانی یه‌كێتیدا بۆت ‌ه‬ ‫دیارده‌یه‌كی زه‌ق‌و دیارو هه‌ستپێكراو‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تمان نه‌بوو ئه‌و به‌رنامه‌كاره‌ی كه‌چ���ی نه‌زع���ه‌ی به‌بچ���وك بینین‌و‬ ‫هه‌ردوو جێگرانی س���كرتێری گشتی‌و به‌بچ���وك پیش���اندانیان وه‌ك هه‌مان‬ ‫ژماره‌یه‌كی به‌رچاو له‌ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی ڕۆژگاری یه‌كه‌می كێشه‌كان به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫سیاسی‌و س���ه‌ركردایه‌تی دایانڕشتووه‌‪ ،‬هه‌ڤاڵ مه‌ال به‌ختی���ار‪ ،‬له‌دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫بخه‌ینه‌ بواری مش���تومڕی میدیاییه‌وه‌‪ ،‬جێگرانی سكرتێری گشتی‌و ژماره‌یه‌ك‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌س���ه‌ره‌وه‌ دیالۆگێكی له‌هه‌ڤااڵنی تر به‌رنامه‌ی كارێكییان بۆ‬ ‫ئامانجدار ئه‌نجامبدرێ‌و كه‌ڵك له‌هه‌موو بووژاندنه‌وه‌و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی‬ ‫ده‌رفه‌ت‌و دلیڤه‌كان وه‌ربگرین‪ ،‬چونك ‌ه یه‌كێت���ی پێش���كه‌ش به‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫ئامانجی ئه‌و كاره‌مان گه‌یش���تن بوو‌ه هه‌ڤااڵن���ی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫به‌زه‌مینه‌یه‌كی هاوب���ه‌ش بۆ كاركردن كردو دواتر وێنه‌ی���ان داوه‌ته‌ هه‌ڤااڵنی‬ ‫له‌پێناوی پڕكردن���ه‌وه‌ی كه‌له‌به‌ره‌كانی ئه‌نجومه‌ن���ی ناوه‌ندیش‪ ،‬س���ێ وتاری‬ ‫نێوانمان‌و چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌و ل���ه‌و باره‌وه‌ نووس���یون‪ ،‬بێگومان ڕای‬ ‫گرفته‌كان���ی ناوخ���ۆی یه‌كێت���ی‌و ه���ه‌ر هه‌ڤاڵێ���ك ڕێزلێگی���راوه‌و ئه‌بێ‬ ‫ده‌ربازكردن���ی ل���ه‌و قه‌یرانان���ه‌ی ك ‌ه ئه‌و مافه‌ هه‌میش���ه‌ ده‌س���ته‌به‌ر بكرێ‬ ‫تێیكه‌وتووه‌‪ .‬به‌اڵم دوای باڵوبوونه‌وه‌و ك���ه‌ هه‌ڤااڵن له‌هه‌ر ئاس���تێكی حزبیدا‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی چه‌ند وتارێك‪ ،‬كه‌ قس��� ‌ه ئازاد بن بۆچوونی خۆی���ان ده‌رببڕن‪،‬‬ ‫له‌و كه‌یس���انه‌و له‌به‌رنام���ه‌ی كاره‌ك ‌ه ب���ه‌اڵم وه‌ك خوێندنه‌وه‌یه‌كی هه‌وه‌ڵی‬ ‫ئه‌كه‌ن‪ ،‬ئیتر ڕوونكردن���ه‌و‌ه له‌وباره‌و‌ه بۆ نووس���ینه‌كانی‪ ،‬به‌ڕوونی هه‌س���ت‬ ‫به‌پێویست ئه‌زانین‪ ،‬النیكه‌م بۆ ئه‌وه‌ی به‌و‌ه ئه‌كرێ ك ‌ه هه‌وڵی به‌كه‌م بینینی‬ ‫نه‌ك ته‌نیا خ���ودی به‌رنامه‌ی كاره‌كه‌‪ ،‬كێش���ه‌و قه‌یران���ه‌كان‌و به‌كاڵب���ووه‌و‌ه‬ ‫به‌ڵك���و پرۆس���ه‌ی چاره‌س���ه‌ركردنی پیش���اندانیان ب���ۆ ناوخ���ۆو ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫كێش���ه‌كان‪ ،‬ك ‌ه بوژاندنه‌وه‌ی یه‌كێتیش یه‌كێت���ی‪ ،‬تانوپ���ۆی ئاراس���ته‌یه‌ك‬ ‫به‌دوای خۆی���دا دێن���ێ‪ ،‬نه‌خرێت ‌ه ناو وه‌رئه‌گرێ‌و ئه‌شێ بۆچوونه‌كانی وه‌ك‬ ‫ته‌متومان���ی ته‌فس���یری نادروس���ت‌و هه‌وڵی تیۆریزه‌كردن به‌و ئاراس���ته‌یه‌ی‬ ‫سه‌ره‌وه‌ وه‌ربگرین‪ .‬له‌كاتێكدا دوای ئه‌م‬ ‫مه‌به‌ستداره‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێتی كێش���ه‌ی هه‌ن یان نا؟ یه‌كێتی هه‌موو مش���تومڕو ئه‌م هه‌موو كه‌لێنه‌ی‬ ‫نیش���تمانی كوردس���تان‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت كه‌وتۆت���ه‌ نێوان هه‌ڤااڵن‌و ئۆرگانه‌كان‪،‬‬ ‫له‌دووسێ س���اڵی ڕابردوودا‪ ،‬دووچاری دوای ئه‌وه‌ی ك��� ‌ه بڕیاروه‌رگرتن له‌ناو‬ ‫كێشه‌و قه‌یرانی زۆر بۆته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئۆرگان ‌ه بااڵكانی یه‌كێتییدا له‌پێودانگی‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی جه‌نابی مام جه‌الل به‌هۆی سیستماتیكی ده‌رچوو‌ه (ك ‌ه هه‌مان ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌وه‌ له‌ڕێبه‌رایه‌تیك���ردن‌و ش���ێواز‌ه له‌بڕیار وه‌رگرتن دابه‌زیوه‌ت ‌ه‬ ‫بڕیاروه‌رگرت���ن‌و بگ���ره‌ ئیداره‌دان���ی ئۆرگانه‌كان���ی خ���واره‌وه‌ش) ئه‌بوای ‌ه‬ ‫ملمالنێ ئاساییه‌كانی ناوخۆی یه‌كێتیدا هه‌وڵه‌كانی خۆی ب���ۆ تیۆریز‌ه كردنی‬ ‫غائب بوو‪ .‬هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ له‌ئاستی ڕێگه‌چاره‌ ته‌رخان بكردایه‌‪ ،‬نه‌ك ڕێگه‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌و كادرانی پێشكه‌وتووو ناچاره‌س���ه‌ر‪ .‬چونك��� ‌ه تیۆریزه‌كردنی‬ ‫قاعیده‌و‌ه هه‌ب���وون كه‌ زوو له‌هه‌بوونی هه‌ر دیارده‌یه‌ك بێ ناس���ینی راس���ت‌و‬ ‫كێش���ه‌كان ئاگادارب���وون‌و په‌نجه‌یان دروس���تی دیارده‌ك ‌ه ناتوان���ێ هاوكار‬ ‫خست ‌ه س���ه‌ریان‌و به‌جدیش كاریان بۆ بێت بۆ چاره‌سه‌ری دیارده‌كه‌‪ .‬شه‌قڵی‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌كرد كه‌ هه‌موو یه‌كێتی بكه‌وێت ‌ه بنچینه‌ی���ی‌و زاڵ���ی مامه‌ڵه‌كردنی كاك‬ ‫خ���ۆی‌و پێ���ش ق���ووڵ بوونه‌وه‌یان‌و به‌ختیار له‌گه‌ڵ دی���ارده‌ی (قه‌یراناوی‬ ‫له‌گرێژنه‌ده‌رچوونی شیرازه‌ی یه‌كێتی‌و بوونی یه‌كێت���ی) له‌س���ێ وتاره‌كه‌یدا‬ ‫به‌الرێدا بردنی سیاسه‌ت‌و بڕیاره‌كانی‪( ،‬دوانی���ان له‌كوردس���تانی ن���وێ‌و‬ ‫كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ربكرێن‪ .‬ب���ه‌اڵم یه‌كێكیش���یان له‌چاودێ���ر) بریتیی��� ‌ه‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا خاوه‌ن���ی بۆچوون���ی له‌وه‌ی ك���ه‌ خودی هه‌بوون���ی قه‌یران‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ش هه‌ب���وون‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای یان كێشه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا بخاته‌وه‌ ژێر‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌ش���یانزانی یه‌كێتی كێش���ه‌ی پرس���یاری هه‌بوون‌و نه‌بوون‪ ،‬شایست ‌ه‬ ‫بنه‌ڕه‌تی ه���ه‌ن‪ ،‬كه‌چی پش���تگوێیان بوون‌و شایسته‌ نه‌بوون‪ .‬كاك به‌ختیار‬ ‫ئه‌خس���تن‌و گه‌ره‌كیان ب���وو وێنه‌یه‌كی له‌وتاره‌كانی���دا‪ ،‬دان ب���ه‌وه‌دا ئه‌نێ ك ‌ه‬ ‫پێچه‌وانه‌ی ڕاس���تی هه‌بوونی قه‌یرانی یه‌كێتی كێشه‌ی هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ‪ - :‬دوورو‬ ‫مه‌ترس���یدار له‌س���ه‌ر پێگه‌و ئاراسته‌ی نزیك خۆی له‌قه‌ره‌ی ناساندنی كێشه‌كان‬ ‫سیاس���ه‌تی یه‌كێتی نیش���انی قاعید‌ه ن���اداو ناویی���ان نان���ێ‌و به‌خوێنه‌رانی‬ ‫بده‌ن‪ .‬چه‌ند‌ه هه‌بوونی كێشه‌و قه‌یران‌و خۆی ناڵێ كێش���ه‌كان چی���ن؟ به‌ڵكو‬ ‫له‌ڕێ الدانه‌كان مه‌ترس���یدار بوون د‌ه له‌ن���او ته‌متومانێك���دا ئه‌یانهێڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ش په‌رده‌پۆشكردنی ئه‌نقه‌ستی كه‌ گومان دروس���ت ئه‌كا‪ - .‬ل ‌ه پش���ت پێبكولێنم���ه‌وه‌‪ .‬بۆی ‌ه په‌ن���ا بردن ‌ه به‌ر‬ ‫كێش���ه‌كان‌و ڕێگه‌خۆشكردن بۆ قووڵتر ئه‌و باسكردنه‌یدا له‌باره‌ی ئه‌وه‌و‌ه كه‌‪ ،‬تێزی ئ���ه‌وه‌ی كه‌ یه‌كێتی له‌بنه‌ڕه‌ته‌و‌ه‬ ‫بوونه‌وه‌ی به‌رده‌وامیان‌و ته‌شه‌نه‌كردنیان یه‌كێتی هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه بارگاوی بوو‌ه بارگاوی بووه‌ به‌قه‌یران بۆ پاساودان یان‬ ‫مه‌ترس���یدار بوو‪ .‬ئه‌وانه‌ی به‌شێوازی به‌كێش���ه‌و قه‌یران‌و كه‌چی گه‌یشتۆت ‌ه بۆ به‌نۆرماڵ وه‌رگرتنی دۆخی ئێستای‪،‬‬ ‫جۆراوجۆر هۆشداریان له‌باره‌ی هه‌بوونی ئ���ه‌م ڕۆژگاره‌ش‪ ،‬خوێندنه‌وه‌یه‌ك���ی تێزێكه‌ له‌دژی چاره‌س���ه‌ری ڕاسته‌قین ‌ه‬ ‫گرفت‌و كێش���ه‌و قه‌یرانه‌كان‌و پێویستی كۆنكرێت���ی هه‌ڵئه‌گ���رێ‪ ،‬ئه‌وی���ش ئه‌وه‌س���تێته‌وه‌‪ .‬هه‌ر بۆ به‌رچاوڕوونی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنیان ئه‌دای��� ‌ه ئاس���ت ‌ه ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌بوونی كێش���ه‌و قه‌یران‌و زۆرتری خوێنه‌ران‪ ،‬هه‌موو ئه‌و قه‌یران‌و‬ ‫جیاجیاكان���ی یه‌كێت���ی‪ ،‬به‌تایبه‌ت ك ‌ه گه‌یشتنیان به‌سنوورێكی مه‌ترسیداری كێش ‌ه ناوخۆییانه‌ له‌س���ااڵنی خه‌باتی‬ ‫ئه‌و هوشیاری دانانه‌ له‌ناو چوارچێوه‌ی وه‌ك جیابوون���ه‌وه‌و كه‌رت بوون‌و بگر‌ه ش���اخ ڕووبه‌ڕووی یه‌كێت���ی بوونه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆبوون���ه‌وه‌ ڕه‌س���مییه‌كاندا ب���وون‪ ،‬نه‌ی���اری‌و دوژمنایه‌تی خه‌س���ڵه‌تێكی ده‌ره‌نج���ام‌و لێكه‌وته‌كانی چاره‌س���ه‌ر‬ ‫گه‌ره‌كیان بوو‪ ،‬هه‌رچی زووتر‌ه به‌پێی حزبه‌كه‌یه‌‪ .‬ڕاس���ت ‌ه ناشاردرێته‌و‌ه كه‌‪ ،‬نه‌كران ت���ا دوای ڕاپه‌ڕی���ن‌و وردتر تا‬ ‫پرنسیپه‌كانی دیموكراسی په‌سندكراوی یه‌كێتی له‌ڕابردووش���دا ت���ا ئه‌ندازه‌ی دوای یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنی كوردس���تان‪،‬‬ ‫په‌ی���ڕه‌وی ناوخۆ چاره‌بكرێ���ن‌و نه‌بن ‌ه لێكت���رازان‌و جیابوون���ه‌وه‌ی زب���رو پڕ كه‌ ڕیزبه‌ندییه‌كان���ی دوای هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫گرێ كوێره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌بێ ئه‌و ڕاس���تی ‌ه له‌شه‌ڕوشۆڕ ڕووبه‌ڕووی ئه‌م حاڵه‌تان ‌ه زه‌مینه‌یه‌كی تری سازاند بۆ ئیحتواكردنی‬ ‫بزانرێت ك ‌ه له‌به‌رامبه‌ردا سیاس���ه‌تێكی بۆته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم كاك به‌ختیار دوو شتی لێكه‌وته‌كان���ی ئه‌و جیابوونه‌وه‌و پارچ ‌ه‬ ‫تصفویان ‌ه گیرای ‌ه به‌ر‪ ،‬كه‌ هه‌بوونی ئه‌و گرنگ له‌بیر ئه‌كات‪ ،‬یه‌كێكیان حزوری بوونانه‌ی دووچاری یه‌كێتی‌و باڵه‌كانی‬ ‫نه‌زع ‌ه تصفویه‌‪ ،‬گه‌رچی ده‌رهاوێشته‌ی جه‌نابی مام ‌ه كه‌ له‌سه‌رده‌مانی پێشوودا بوونه‌وه‌‪ ،‬هی حزبه‌كانی تریش به‌هه‌مان‬ ‫قه‌یرانه‌كانی���ش بوو به‌اڵم زۆر له‌خودی له‌گه‌ڵمان بوو‪ .‬دووه‌میشیان ئه‌و هه‌موو شێوه‌‪ - .‬كاك به‌ختیار‪ ،‬له‌سه‌ر بناغه‌ی‬ ‫قه‌یران‌و كێش���ه‌كان مه‌ترسیدارتر بوو‪ .‬زیان‌و كاره‌ساتانه‌‪ ،‬به‌زیانی گیانی‌و ئه‌و تێزی هه‌بوونی پاش���خان‌و پێش���ینه‌ی‬ ‫نادی���د‌ه گرت���ن‌و به‌بچوك نیش���اندانی زیانانه‌شه‌و‌ه ك ‌ه به‌ر بزاوتی كوردایه‌تی‌و دوورودرێ���ژی هاوش���ێوه‌ی ئێس���تا‬ ‫كێش���ه‌و قه‌یران���ه‌كان‌و خ���ۆالدان یه‌كێتی خۆیش���ی كه‌وتن‪ ،‬ك ‌ه نامه‌وێ له‌ناو یه‌كێتیدا‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌یه‌كی تریش‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ركردنیان‪ ،‬ن���ه‌ك هه‌ر له‌و لێره‌دا باس���یان بكه‌م‌و برینی كه‌س���ی بنیاتئه‌نێ‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌میش ‌ه‬

‫كاك به‌ختیار‬ ‫له‌وتاره‌كانیدا‪ ،‬دان‬ ‫به‌وه‌دا ئه‌نێ ک ‌ه‬ ‫یه‌كێتی كێشه‌ی‬ ‫هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم دوورو‬ ‫نزیك خۆی له‌قه‌ره‌ی‬ ‫ناساندنی كێشه‌كان‬ ‫ناداو ناوییان نانێ‌و‬ ‫به‌خوێنه‌رانی خۆی ناڵێ‬ ‫كێشه‌كان چین؟ به‌ڵكو‬ ‫له‌ناو ته‌متومانێكدا‬ ‫ئه‌یانهێڵێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫گومان دروست ئه‌كا‬

‫كاك به‌ختیاره‌ كێشه‌كان له‌قه‌واره‌ی خۆیان‬ ‫ده‌ردێنێ‌و له‌مه‌نگه‌نه‌یان ئه‌دا تا بۆچوونه‌كه‌ی ڕاست‬ ‫ده‌ربچووینێ له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ وتویه‌تی‪ ،‬كێشه‌كان‬ ‫له‌قه‌باره‌ی خۆیان گه‌وره‌تر كراون‬

‫مه‌ال به‌ختیار‬

‫له‌ناو یه‌كێتیدا پڕۆژه‌و پرۆس ‌ه هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌مه‌ش حاڵه‌تێكی ئاسایی ‌ه له‌ناو‬ ‫هه‌ر حزب‌و ئۆرگانێك���ی كۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫پڕۆژه‌ هه‌بێ‌و دواتریش بكرێته‌ پرۆسه‌و‬ ‫بخرێت ‌ه بواری پراكتیكییه‌وه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه زۆر‬ ‫ڕاسته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی ئه‌و باسی لێوه‌ناكا‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ئایا پڕۆژه‌كان له‌هه‌واو‌ه هاتوون‬ ‫یان ڕه‌نگدان���ه‌وه‌و لێكه‌وته‌ی هه‌بوونی‬ ‫فاكته‌؟ لێكه‌وت���ه‌ی هه‌بوونی جیاوازی‬ ‫بیروبۆچوونه‌؟ كه‌ دوای ئه‌وه‌ی به‌هێند‬ ‫وه‌رناگیرێ���ن‪ ،‬دۆخ���ی بیربۆچوونه‌كان‬ ‫ئه‌گۆڕێ به‌پڕۆژه‌‪ .‬خۆ ك ‌ه پڕۆژه‌كانیش‬ ‫له‌الی���ه‌ن گروپێك���ی تری ن���او هه‌مان‬ ‫حزبه‌وه‌ ته‌وزیف كرا بۆ ئافه‌رۆزكردنی‬ ‫بیروبۆچوونه‌كان‌و خاوه‌نه‌كانیان‪ ،‬ئیتر‬ ‫له‌وێو‌ه مه‌ترسی ئه‌و‌ه دروست ئه‌بێ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ ببێته‌ زه‌مینه‌ی ته‌وه‌ربه‌ندی‌و‬ ‫بگر‌ه سیكتاریزم‌و لێكترازانیش‪.‬‬ ‫ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ هه‌بوونی قه‌یران‌و‬‫كێش���ه‌و‪ ،‬هاوكات هه‌بوون���ی پڕۆژه‌و‬ ‫به‌رنام���ه‌ی كار ب���ۆ لێده‌ربازبوون���ی‪،‬‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی گه‌م���ارۆدان‌و بچ���وك‬ ‫كردنه‌وه‌یدا‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی ئه‌و هه‌ڤاڵه‌مان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی هه‌ڕه‌مه‌ك���ی ئه‌ڵ���ێ‬ ‫كێش���ه‌كان گه‌وره‌كراون‪ ،‬ڕێگری ئه‌كا‬ ‫له‌هه‌بوونی نه‌خش ‌ه ڕێگای ده‌ربازبوون‬ ‫لێیان‪ .‬بۆی ‌ه وتیشم هه‌ڕه‌مه‌كی چونك ‌ه‬ ‫وه‌ك پێش���ووتر وت���م كاك به‌ختی���ار‬ ‫كێش���ه‌كان ناو نانێ‌و په‌نجه‌یان ناخات ‌ه‬ ‫سه‌ر تا خوێنه‌رانی‌و ئه‌ندام‌و هه‌وادارانی‬ ‫حزبه‌كه‌ش���ی سه‌رپش���ك بكا له‌وه‌ی‬ ‫بزانن ئه‌و كێشانه‌ هه‌ن‌و كاریگه‌ریشیان‬ ‫داناوه‌؟ یاخۆ وه‌ك ئه‌و ئه‌ڵێ له‌قه‌باره‌ی‬ ‫خۆیان گه‌وره‌تركراون؟ بڕوام وای ‌ه ئه‌و‬ ‫له‌زۆربه‌مان باش���تر ئه‌زانێ كێشه‌كان‬ ‫چی���ن‌و قه‌یران���ه‌كان چۆن���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌مه‌به‌ست ناویان نانێ‌و باسیان ناكاو‬ ‫ئاماژه‌یان پێنادا‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و وه‌خته‌ بۆ‬ ‫هه‌مووان ڕون ئه‌بێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه پێناسه‌ی‬ ‫كێش���ه‌كان وه‌ك ی���ه‌ك ئه‌بن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫ڕوون ئه‌بێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ كاك به‌ختیار‌ه‬ ‫كێشه‌كان له‌قه‌واره‌ی خۆیان ده‌ردێنێ‌و‬ ‫له‌مه‌نگه‌نه‌ی���ان ئه‌دا ت���ا بۆچوونه‌كه‌ی‬ ‫ڕاست ده‌ربچووینێ له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫وتویه‌تی‪ ،‬كێشه‌كان له‌قه‌باره‌ی خۆیان‬ ‫گه‌وره‌تر كراون‪.‬‬ ‫ له‌الیه‌ك���ی ت���ره‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌رس���ێ‬‫وتاره‌كه‌ی���دا‪ ،‬به‌نه‌فه‌س���ێكی درێژه‌وه‌‪،‬‬ ‫زنجیره‌ی���ه‌ك س���ه‌ركه‌وتنی یه‌كێت���ی‬ ‫ل���ه‌م قۆناخ���ه‌دا ئه‌ژمێ���رێ‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫هه‌موو ئه‌و س���ه‌ركه‌وتنانه‌ی باس���یان‬ ‫لێ���وه‌ ئ���ه‌كا‪ ،‬س���ه‌ركه‌وتنی هێ���زی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی لێده‌ربێنه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌رچاوو‬ ‫دی���اره‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی ت���ر هه‌مووی���ان‬

‫ئایا یه‌كێتی‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫یه‌كگرتووی‬ ‫بڕیاری هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫یان ده‌سته‌یه‌ك‬ ‫خۆی زاڵكردووه‌و‬ ‫ئه‌وانی تری په‌راوێز‬ ‫خستووه‌؟ با ئێم ‌ه‬ ‫نا‪ ،‬به‌ڵكو با كاك‬ ‫به‌ختیار به‌خوێنه‌رانی‌و‬ ‫ڕێكخستنه‌كانی‬ ‫یه‌كێتی بڵێ‬

‫بكێش���ێ كه‌ كێ خاوه‌ندارێتیان ئه‌كا‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئێمه‌ پێمانوایه‌ خاوه‌ندارێتی‬ ‫یه‌كێتی به‌سه‌ركه‌وتن‌و اخفاقاته‌كانیه‌و‌ه‬ ‫گرنگ���ی زۆری هه‌یه‌و ئه‌ب���ێ قیبله‌نما‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ له‌خاوه‌ندارێتیكردنی‬ ‫یه‌كێتیدا هه‌موومان براوه‌و سه‌ركه‌وتوو‬ ‫ئه‌بین‪ ،‬به‌اڵم له‌خاوه‌ندارێتیكردنی ئه‌م‬ ‫یان ئه‌و س���ه‌ركه‌وتنانه‌ی ئ���ه‌و ریزی‬ ‫كردوون‪ ،‬بێگومان دیوه‌كه‌ی تریش���ی‬ ‫نمایان ئه‌بێ كه‌ شكست‌و اخفاقاته‌كانن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر مه‌به‌س���تی كاك به‌ختیار له‌و‬ ‫نووسینانه‌یدا‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه كێشه‌كانی ناو‬ ‫یه‌كێتی تا ئ���ه‌و ئه‌ندازه‌ی ‌ه بچوكن‌و بێ‬ ‫كاریگه‌رین‪ ،‬ك ‌ه هه‌ڵوه‌سته‌یه‌كی جدی‌و‬ ‫ده‌ست به‌جێی پێویست نیه‌و ناخوازێ‬ ‫س���ه‌خی ته‌بیعه‌تان���ه‌و له‌خۆبوردوانه‌و‬ ‫یه‌كێتییان��� ‌ه هه‌م���وو تواناكانم���ان بۆ‬ ‫لێده‌ربازبوونی���ان بخه‌ینه‌ گه‌ڕو به‌ڵكو‬ ‫هێند‌ه به‌س���ه‌‪ ،‬خۆی وته‌ن���ی (نه‌رم‬ ‫نه‌رم) چاره‌سه‌ریان بكه‌ین‪.‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی تر سه‌رهه‌ڵئه‌دا ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایا دوو س���اڵی ڕابردوو سه‌بر‬ ‫كردن له‌سه‌ر كێشه‌و قه‌یرانه‌كان‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌و سیاس���ه‌ته‌ی كاك به‌ختیار نه‌بوو‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌ڵێ ن���ه‌رم نه‌رم چاره‌س���ه‌رییان‬ ‫بكه‌ین؟ به‌اڵم چیمان لێچنییه‌وه‌؟ ئایا‬ ‫خه‌ره‌ن���دو كه‌لێنه‌كان���ی نێوانمان لێك‬ ‫نزیك بۆته‌وه‌و نه‌ماو‌ه یان زۆرتر بووه‌؟‬ ‫ئایا یه‌كێت���ی وه‌ك حزبێكی دامه‌زراو‌ه‬ ‫كاری كردوو‌ه ی���ان به‌په‌ڕش‌و باڵوی‌و‬ ‫ده‌سته‌گه‌ری‌و قۆرخكراوی؟ ئایا متمانه‌ی‬ ‫نێوانم���ان زۆرتر بووه‌ ی���ان دڕدۆنگی‬ ‫پت���ر پ���ه‌ره‌ی س���ه‌ندووه‌؟ له‌هه‌مووی‬ ‫گرنگتر ئای���ا یه‌كێت���ی مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫یه‌كگرت���ووی بڕی���اری هه‌ب���ووه‌‪ ،‬یان‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌ك خۆی زاڵكردووه‌و ئه‌وانی‬ ‫تری په‌راوێز خس���تووه‌؟ ب���ا ئێمه‌ نا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ب���ا كاك به‌ختیار به‌خوێنه‌رانی‌و‬ ‫ڕێكخس���تنه‌كانی یه‌كێتی بڵێ‪ :‬بڕیاری‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬ڕێكخراوه‌ی���ی‪ ،‬س���ه‌ربازی‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌كان‌و هیتریش‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌و بڕیارانه‌ی كه‌ گرنگ‌و ئاراسته‌س���از‬ ‫بوون له‌ناو یه‌كێتیدا چۆن وه‌رگیراون؟‬ ‫ئه‌وه‌ش���یان پێبڵێ ئه‌وه‌ی ئێستا هه‌ی ‌ه‬ ‫دیدی یه‌كێتییه‌كان ‌ه یان دیدی گروپێكی‬ ‫ناو مه‌كته‌بی سیاس���ییه‌؟ ئه‌وه‌ش���یان‬ ‫پێبڵ���ێ ئاخ���ۆ ش���ێوازی ئێس���تای‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی یه‌كێتی كۆكه‌ره‌وه‌یه‌ یان‬ ‫په‌رتكه‌ر؟‬

‫پێویس���تییان به‌و‌ه هه‌یه‌ ش���ه‌ن‌و كه‌و‬ ‫بكرێن‌و بخرێن ‌ه ب���ه‌رده‌م خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ڕه‌خنه‌گران���ه‌ی ئه‌وتۆوه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ی���ان نوشس���تدا س���اغ‬ ‫بكرێنه‌وه‌و‪ ،‬قازانج‌و زیان ‌ه هه‌نووكه‌یی‌و‬ ‫تاكتیكیی���ه‌كان له‌گه‌ڵ قازان���ج‌و زیان ‌ه‬ ‫ستراتیژییه‌كاندا لێك هه‌اڵوێرد بكرێن‪.‬‬ ‫خ���ۆ ئه‌گه‌ر نی���ازی ئه‌وه‌ی ‌ه له‌پش���ت‬ ‫باسكردنی س���ه‌ركه‌وتنه‌كانه‌وه‌ كێشه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كان���ی ن���او یه‌كێت���ی بچوك‌و‬ ‫په‌راوێزخ���راو بخات‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌بێ ئه‌و‬ ‫هه‌ڤاڵ ‌ه به‌ڕێزه‌م دڵگران نه‌بێ ك ‌ه بڵێم‪ ،‬با‬ ‫وای دابنێین هه‌موو ئه‌و سه‌ركه‌وتنانه‌ی‬ ‫باس���یان لێو‌ه ئ���ه‌كاو ڕیزی���ان ئه‌كا‪،‬‬ ‫دروست‌و ڕاستن‌و موناقه‌ش ‌ه هه‌ڵه‌ناگرن‪،‬‬ ‫ئایا له‌و گریمانه‌یه‌ش���دا ئه‌بێ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫به‌كاریانبێن���ێ‪ ،‬كه‌ كێش���ه‌كان له‌به‌ر‬ ‫دی���ده‌ی یه‌كێتییه‌كان بس���ڕێته‌و‌ه یان‬ ‫ئه‌بێ ب���ۆ ئه‌وه‌ ته‌وزیفیان بكا ك ‌ه ببن ‌ه‬ ‫هێزێكی ماددی‌و مه‌عنه‌وی چاره‌س���ه‌ر • ناچاره‌س���ه‌ر‪ :‬ده‌س���ته‌واژه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫یان به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌؟ به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر له‌به‌رامب���ه‌ر (ال�ل�ا ح���ل)ی عه‌ره‌بیدا‬ ‫بابه‌تی س���ه‌ركه‌وتنه‌كان سه‌ر بۆ ئه‌و‌ه به‌كارم هێناوه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫به‌هۆی نه‌بونی كامپه‌وه‌‪ ،‬په‌نابه‌رانی كوردی‌ سوریا رو له‌هۆتێله‌كان ده‌كه‌ن‬ ‫هاتون‪ ،‬راسته‌وخۆ رۆیشتون بۆ كامپی‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ی جێگای���ان ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫عه‌رب���ه‌ت‌و داوا ‌‬ ‫پێیانوت���وه‌ جێگه‌مان نه‌م���اوه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫له‌ژورێكی تاریكی ‪ 3‬مه‌تریدا روی‬ ‫به‌ناچاریی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌و له‌و هۆتێل ‌ه‬ ‫كردبوه‌ ده‌رگاكه‌و ته‌نها روناكی‬ ‫جێگیر ده‌بێت‪.‬‬ ‫جگه‌ره‌كه‌ی‌ ده‌دره‌وشایه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی زانیاریی كامپی عه‌ربه‌ت‬ ‫فه‌رمانبه‌ر ‌‬ ‫ساڵومان لێكرد الیتێكی بچوكی‬ ‫هه‌ڵكرد‪( ،‬محه‌مه‌د خه‌لیل) كوردێكی كامیل هاشم زانیاری ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندین خێزان له‌سلێمانی‌و ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 70‬ساڵی خه‌ڵكی شاری‬ ‫چاوه‌ڕوان���ن بێن ‌ه كامپه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جێگا‬ ‫ی ره‌قه‌یه‌و پاش هه‌ڵهاتنیان‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌م كامپ ‌ه ‪ 1059‬خێزان‬ ‫به‌هۆی هێرشه‌كانی داعشه‌وه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ی ‪ 4850‬ك���ه‌س ده‌بن تێیدا‬ ‫ك��� ‌ه نزیكه‌ ‌‬ ‫خۆی‌و ‪ 7‬سه‌ر خێزانی له‌ژورێكی‬ ‫نیشته‌جێیه‌‪.‬‬ ‫هۆتێلێكدا له‌بازاڕی‌ ئه‌سحابه‌سپی‬ ‫كامپی عه‌ربه‌ت ك ‌ه له‌الیه‌ن رێكخراوی‬ ‫سلێمانی ژیان به‌سه‌ر ده‌بات‪.‬‬ ‫‪ UNHCR‬دروس���تكراوه‌‪ ،‬دابه‌شكراو‌ه‬ ‫ئه‌و پی���او ‌ه ریش س���پییه‌ خاوه‌نی به‌سه‌ر پێنج به‌شی (‪A, B, C, E,‬‬ ‫ژنێكی به‌روخس���ار گه‌ن���ج‌و ‪ 6‬منداڵه‌‪‌)G ،‬و ته‌نها په‌نابه‌رانی‌واڵتی س���وریای‬ ‫‌وه‌ك خۆی ده‌یگێڕێته‌و‌ه س���ه‌ره‌تا ك ‌ه له‌خۆی گرتوه‌‪.‬‬

‫محه‌م���ه‌د خه‌لیل له‌گ���ه‌ڵ هه‌ڵمژینی‬ ‫ی پ���ڕ ده‌كرد‬ ‫جگه‌ره‌كه‌ی���دا ژوره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫له‌دوك���ه‌ڵ‪ ،‬دو منداڵ���ی ته‌م���ه‌ن یه‌ك‬ ‫دو ساڵ به‌ته‌نیش���تییه‌و‌ه دانیشتبون‪،‬‬ ‫به‌خه‌مبارییه‌و‌ه ب���ۆ ئاوێن ‌ه ‌وتی‌ "لێر‌ه‬ ‫ژیانمان قورسه‌‪ 6 ،‬منداڵم هه‌یه‌‪ ،‬خۆم‬ ‫نه‌خۆش���م ناتوانم كار بكه‌م‪ ،‬ته‌نها دو‬ ‫كوڕم یه‌كێكیان (‪ 6‬ساڵ)‌و ئه‌ویتر (‪5‬‬ ‫س���اڵ) له‌نێو بازاڕ كلێنس ده‌فرۆشن‪،‬‬ ‫به‌شی بژێویی‌و خۆراكمان نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و پی���اوه‌ به‌غه‌مباریی���ه‌و‌ه كاتێك‬ ‫قسه‌ی ده‌كرد ده‌س���ته‌كانی ده‌له‌رزی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌گری���او منداڵ��� ‌ه یه‌ك ساڵه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫پێده‌كه‌نی‌و نه‌یده‌زان���ی په‌نابه‌رێتیی‌و‬ ‫هه‌ڵهات���ن‌و گریانی باوك���ی‌و مه‌ینه‌تیی‬ ‫ژیان‌و داعش چییه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ هه‌ڵهاتنیان له‌كۆبانێ هاتونه‌ت ‌ه‬

‫كوردس���تان‌و ئێس���تا له‌ته‌نها ژورێكی‬ ‫‌وێران���ه‌ی‌ هۆتێلێك���ی ئه‌سحابه‌س���پی‬ ‫له‌سلێمانی نیش���ته‌جێبون‌و له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ر ش���ه‌وێك مان���ه‌و‌ه ‪ 20‬هه‌زار دینار‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و پیاو‌ه ته‌مه‌ن ‪ 70‬س���اڵ ‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئێس���تا پاره‌م���ان نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچیم���ان هه‌ب���و ته‌واوب���و‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫هۆتێله‌كه‌ پێیوتین ت���ا چه‌ند رۆژێكی‬ ‫ت���ر هاوكاریتان ده‌ك���ه‌م"‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫قسانه‌یدا چاوه‌كانی پڕ بون له‌فرمێسك‌و‬ ‫بۆ ماوه‌ی ‪ 2‬خوله‌ك بێده‌نگ بو‪.‬‬ ‫وتیش���ی "زۆر نه‌خۆشم"‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫قس���ه‌یه‌یدا زه‌رفێك ح��� ‌هب‌و ده‌رمانی‬ ‫ده‌رهێناو ده‌یوت ئه‌مانه‌ به‌كارده‌هێنم‪،‬‬ ‫ئێستا ته‌واوبون‌و پاره‌م نیی ‌ه له‌سه‌ری‬ ‫ی ژیانمان زۆر‬ ‫بكڕم���ه‌وه‌‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دژوارو خراپه‌‪ ،‬به‌خوا كاتێك خواردنێك‬

‫ده‌خۆی���ن م���ن پاروی���ه‌ك ده‌خ���ۆم‌و‬ ‫ده‌ستهه‌ڵده‌گرم‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كانم‬ ‫تێر بخۆن‪.‬‬ ‫مامه‌ حه‌م ‌ه ئام���اژ‌ه به‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫داع���ش ده‌س���تیگرتو‌ه به‌س���ه‌ر هه‌مو‬ ‫موڵ���ك‌و ماڵه‌كه‌ی���دا‪‌،‬وه‌ك رونیش���ی‬ ‫كرده‌وه‌ دوكان‌و خانوی خۆیان هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی هێرش���ه‌كانی‬ ‫هه‌م���وی‌ به‌ر ش���ااڵو ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئیسالمیی (داعش) كه‌وتن‪.‬‬ ‫به‌پێی یاسای مافی په‌نابه‌رێتیی هه‌مو‬ ‫په‌نابه‌رێك ده‌توانێت له‌و ‌واڵته‌ی تێیدا‬ ‫په‌نابه‌ره‌ سه‌ردانی باره‌گای‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫ی نه‌ت���ه‌و‌ه یه‌كگرت���وه‌كان‬ ‫رێكخ���راو ‌‬ ‫‪ UN‬بكات‌و هاوكاری���ی‌ ده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫محه‌م���ه‌د نه‌یده‌زان���ی ‪ UN‬چییه‌و‬ ‫باره‌گاكه‌شیان له‌كوێیه‌‪.‬‬

‫په‌نابه‌رێكی كوردی‬ ‫سوریا‪ :‬نه‌خۆشم‌و‬ ‫به‌خوا پاره‌م نیی ‌ه‬ ‫ده‌رمان بكڕم‬

‫باڵندەکانی رۆحمان‪ ،‬پاکیزەکانی ئەبەدی ‬ ‫جەلیل ئازادیخواز‬ ‫مێژوی جیهان لەکۆیلەیەتیەوە ناگاتە‬ ‫مرۆڤسەروەریی‪ ،‬بەڵکو لەتیروکەمانەوە‬ ‫دەگاتە بۆمبی مگاتۆنی‬ ‫تیۆدۆرئادۆرنۆ‬ ‫ڕامان لەرۆمانی پاکیزەکانی بیابانی‌ عه‌بدول‬ ‫قادر سەعید‬ ‫رۆمان دارش���تنەوەی جیهان���ی بونە‪ ،‬بەو‬ ‫جۆرەی کە نوس���ەر لەئ���اوەزو هزری خۆیدا‬ ‫هەس���تی پیدەکات‌و‪ ،‬واقع پێکهاتەی زەینیی‬ ‫رەنگرێژ دەکات‪ .‬بۆیە بەمانایەک رٶماننوس‬ ‫مێ���ژو دەدۆزێتەوە ن���ەک دەینوس���ێتەوە‪.‬‬ ‫مێ���ژو کۆروداوێک���ی زنجیرەیی نی���ە کە بۆ‬ ‫کۆمەبەس���تێکی پێش دیاریکراو لەخاڵێکەوە‬ ‫دەس���تپێبکات‌و لەخاڵێک���دا کۆتای���ی بێت‪.‬‬ ‫هەڵچون‌و داچ���ون‌و‪ ،‬خوالنەوەیەکی زەمەنە‪،‬‬ ‫کە شوێن‌و‪ ،‬کات دەکاتە دەستەمۆی خۆی‌و‪،‬‬ ‫کۆمیکانیزمێک دەیخوڵقێنن‪ ،‬ڕۆمان لەڕاستیدا‬ ‫س���ەرقاڵی دۆزینەوەی ئ���ەم میکانیزمانەیە‪،‬‬ ‫لەهەن���اوی کات‌و دیاردەکاندا‪ .‬خوێندنەوەی‬ ‫روب���ەری ناوەوەی مێ���ژو بەجۆرێک دەڤەری‬ ‫کاری ڕۆمان���ەو روکاری دەرەوەی ئەم مێژوە‬ ‫روبەری کاری مێژو نوس‪.‬‬ ‫لێ���رەوە دەتوانرێت بوترێ���ت کە مێژوی‬ ‫ئەدەبی گەالن دەکرێ دەقاوده‌ق مێژوی ئەو‬ ‫گەالن نەب���ن‪ ،‬هەروەها بەپێچەوانەوە‪ ،‬مەرج‬ ‫نیە مێژوی گەالن رێک هەڵگرو ڕەنگدانەوەی‬ ‫مێژوی ئەدەب���ی گەالن بێ���ت‪ .‬ئەگەر مێژو‬ ‫گێڕانەوەی ڕوداوەکان بێت ئەوە ڕۆمان رێک‬ ‫گێڕانەوەو ناس���اندنی ه���ۆکاری لەدایکبون‌و‬ ‫خوڵقانی روداوەکانە‪.‬‬ ‫ڕۆمان سەرەڕای ئەم تایبەتمەندیە‪ ،‬دەقێکە‬ ‫کە هەڵجێنراوی خەیاڵ‌و ئوستورەیە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫هەر بۆ ئەو ڕاستیە دەگەڕێتەوە کە خەیاڵ‌و‬ ‫ئوس���تورە لەزەمەنی پژانی فام‌و‪ ،‬کرانەوەی‬ ‫چرۆی چ���اوی مرۆڤەوە‪ ،‬دوانەی مانا بەخش‬ ‫بون بەژیا‌و کۆی کردەکانی مرۆڤ‪ ،‬لەراستیدا‬ ‫دو هەوێنی فەلس���ەفی ژیان���ن کە هەم ژیان‬ ‫شرۆڤە دەکەن‌و هەم ماناشی پێدەبەخشن‪.‬‬ ‫دەمەوێ بڵێم پەیوەندیەکی چەند الیەنەی‬ ‫دیالیکتیکی لەنێوان واقع‌و خەیاڵ‌و‪ ،‬لۆژیکدا‬ ‫ئامادەی���ەو‪ ،‬ئ���ەم پەیوەندی���ە دیالیکتیکە‬ ‫لەژانەری رۆمانی سەرکەوتودا بەگونجاوترین‬ ‫جۆر ئامادەیەو‪ ،‬لەفۆرمێکی زۆرینە پەسەنددا‬ ‫خۆی دەنوێنێ‪ .‬ناگونجێ رۆماننوس النیکەم‬ ‫ل���ەو بابەتەی کە دەێگێڕێت���ەوە ئاوەزمەندو‬ ‫فەیلەسوفانە رانەمێنێت‌و‪ ،‬ئەزمونی قاڵبوی‬ ‫نەبێت‪ ،‬بەاڵم دەقێکی سەرکەوتو بخوڵقێنێ‪.‬‬ ‫خوێنەر مەرج نیە هەم���ان زانین‌و ئەزمون‌و‬ ‫قاڵبونی هەبێت‪ ،‬یەک لەهونەرەکانی نوسەر‬ ‫ئەوەیە کە ئاوەزو زانی���ی خۆ دەگوێزێتەوە‬ ‫بۆ بەردەس���تبون‌و‪ ،‬بەردەستبونێکی فرەوان‬ ‫(لەمرۆی ژیاندا هەرچی کۆمەڵگاو مرۆڤەکان‬ ‫لێک دور دەکەونەوەو بێگانە دەبن‪ ،‬لەروانگەو‬ ‫چاوی یەکدیەوە رازو رەمزاویتر دەبن‌و‪ ،‬وەک‬ ‫مەت���ەڵ خۆدەنوێنن‪ .‬ئ���ەم بارودۆخەیە کە‬ ‫وادەکات مەبەستی ڕاستەقینەی ڕۆمان بریتی‬ ‫بێت لەهەوڵدان بۆ کردنەوەی ئەم رازو رەمزو‬ ‫مەتەاڵنەو‪ ،‬کشان لەروبەری سیمای دەرەوە‬ ‫ب���ەرەو کاکڵەو هەناوی دی���اردەکان کە هەر‬ ‫ئەو بونە دینامیکەیە کە‪ ،‬جوانیناسی رۆمان‬ ‫رەنگرێژ دەکات‌و جیهان لەبارگاوی ئەفسون‬ ‫رزگار دەکات‌و‪ ،‬بون روتدەکاتەوە وەک بونی‬ ‫خۆی‪ .‬ئادۆرنۆ ‪.)١٩٤٥‬‬ ‫کارەس���ات کاتێ���ک دەبێتە کارەس���ات‌و‪،‬‬ ‫روبەرێ���ک لەمێژو بۆ خ���ۆی تەرخان دەکات‬ ‫کە‪ ،‬ویژدانی کۆمەاڵیەتی کۆمەڵگاو رەوش���ت‬ ‫هاوس���ۆزی بک���ەن‌و‪ ،‬لەهەن���اوی خۆیان���دا‬ ‫دەرفەتی بۆ بەدیاردەب���ون‌و‪ ،‬بیرکردنەوەی‬ ‫ئەقاڵنی لەئاستیدا دەستەبەر بکەن‪.‬‬ ‫کارەس���ات لێکترازانی کۆی رێکخس���تنە‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکانە‪ ،‬لەچرکەساتی رودانی خۆیدا‬

‫ئەم لێکترازانەیە ک���ە کۆئەندامی پێکهاتەی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی دوچ���اری قەی���ران‌و خەس���ار‬ ‫دەکات‌و‪ ،‬تاوی���او دەخوڵقێنێ‪ ،‬هەم ژڵەژانی‬ ‫ئەخالقی‌و ه���ەم بەرپرس���اریەتی ئەخالقی‬ ‫بەرجەس���تەدەبنەوە‪ .‬ڕاچڵەکانی کۆمەڵگاو‬ ‫رودان���ی ئەم رەوتە ئاماژەیە بۆ هۆش���یاری‬ ‫کۆمەڵگاو تا رادەیەک تەندروستبونی ویژدانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ .‬رۆماننوس لەم روانینەوەیە کە‬ ‫دەخوازێ هەم وەک پسپۆرێکی کۆمەاڵیەتی‌و‪،‬‬ ‫ئەقڵخوازێکی ئاش���نا بەجوگرافی���او مێژو‪،‬‬ ‫کلت���ورێ کە دەق لێیدەدوێ���ت دەربکەوێت‪.‬‬ ‫س���ازدان‌و بونی پەیوەندیەک���ی ناو هەناویی‬ ‫پڕس���ۆزو‪ ،‬ئاوەزمەندانە لەگەڵ بابەت زامنی‬ ‫ئافراندنی دەقی سەرکەوتو رۆمانی شیاون‪.‬‬ ‫ڕۆمان���ی پاکیزەکانی بیاب���ان هەرچەندە‬ ‫رەنگە یەکەم ئەزمونی نوس���ەر عەبدول قادر‬ ‫سەعید نەبێت لەبواری رۆماندا بەاڵم دەتوانین‬ ‫بڵێین یەکەم دەقە کە بێ دەمەتەقەو گومان‬ ‫دەچێتە ماڵی ڕۆمانەوە ‪.‬‬ ‫داپی���رە‪ :‬دان���ای گش���ت زان‪ ،‬ب���ۆ خۆی‬ ‫فەرزانەیەک���ی بەئەزمونە‪ ،‬ئەگەر مێژو خۆی‬ ‫نەبێت لف���ە دوانەیەکی دانەب���ڕاوە لەمێژو‪.‬‬ ‫داپیرە ئیتر زمانی پژماوەو‪ ،‬لەخۆدواندنێکی‬ ‫دێرینەوە بەرەو دەنگ هەڵبڕین‌و قس���ەکردن‬ ‫بەدەنگ���ی ب���ەرز هاتوە‪ ،‬داپی���رە لەهەناوی‬ ‫کارەساتەکانی گەلێکی قەاڵچۆکراو‪ ،‬هەمیشە‬ ‫لەبەردەم رەحمەتی مەرگا دەستەوسان‪ ،‬ئیتر‬ ‫نزاکانی تەنیا ب���ۆ یەزدان نیەو‪ ،‬لەهیوایەکی‬ ‫خەی���ااڵوی ئەهورایی���ەوە ب���ەرەو واقعێکی‬ ‫تاڵ هەنگاو دەن���ێ‪ .‬دەربازبون لەم خەیاڵە‬ ‫ئەهوراییە بەجۆری کۆتاییهێنانە بەهەمو ئەم‬ ‫مەنەلۆگانەی ک���ە گەلێکی قوربانی تەنیا بۆ‬ ‫خۆی‌و لەهەناوی خۆیدا بەهیوای فریارەسێ‬ ‫دەیکردو‪ ،‬هەموی پاتبون���ەوەی ئەزمونێکی‬ ‫بێ بەرئەنجام بو‪ .‬ئێستاو لەم چرکەساتەوە‬ ‫مێ���ژوی ئێمە گێڕان���ەوەو‪ ،‬مەنەل���ۆگ نیە‪.‬‬ ‫هاوار‌و دیالۆگ‌و دوانی جیهانێکە بانگەشەی‬ ‫مۆدیرن���ەو دیموکراس���ی‌و م���اف دەکات‪.‬‬ ‫هەڵپێچان���ی پەیوەندیەک���ی نێ���و هەناویی‪،‬‬ ‫دەرک‌و فامکردن���ی کارەس���اتی ئەنفاڵ واتە‬ ‫هەس���تیاربونی ویژدانی گش���تیی کۆمەڵگای‬ ‫کوردەواریی‌و‪ ،‬دنەی ئەم ویژدانە بۆ خوڵقان‬ ‫نەک کاردانەوەو‪ ،‬پەرچەکردار‪.‬‬ ‫‪:‬کاری م���ن ل���ەم ڕۆمان���ەدا کوالنەوەی‬ ‫برینەکان���ی ئێ���وە نی���ە‪ ،‬بەق���ەدەر ئەوەی‬ ‫لەبەرگریتان ئەدوێم‪.‬‬ ‫کاری من مەرگ دۆستی نیە‪ ،‬بەڵکو هەوڵی‬ ‫گەڕانەوەتانە لەدۆزەخەوە بۆ سەر زەوی‪:‬‬ ‫رۆماننوس ب���ەدوای رەوایەتکردنی مێژودا‬ ‫ناگەڕێ���ت ب���ۆ نمایش���کردنەوەی ئ���ازاری‬ ‫قوربانی���ەکان‪ .‬ی���ا نوس���ینەوەی چۆنیەتی‬ ‫کەس���ەرو ئازار چەش���تنی ئەم قوربانیانە‪.‬‬ ‫بەکورتی بەدوای داڕش���تنەوەی کارەس���اتدا‬ ‫نیە کە نەگونجاوە‪ ،‬بەڵکو بەدوای بیس���تی‬ ‫ئ���ەو هاوارانەوه‌ی���ە کە مرۆڤ لەکارەس���ات‬ ‫دەترسێنن‌و‪ ،‬ئاگاداری دەکەنەوە‪ .‬لەودەمەشدا‬ ‫ئازارو ب���اواوەرە ئەفیونیەکان مەرگ دەکەنە‬ ‫ئامان���ج‌و خوازراوێک���ی بەخواس���ت‪ ،‬دابڕان‬ ‫لەمەرگ‌و ب���ەرەو ژیان هات���ن‌و‪ ،‬گێڕانەوەی‬ ‫هیوای بون ئەرکی نوس���ەرە‪ ،‬تا لەدۆزەخی‬ ‫نەبون���ەوە مرۆڤ���ەکان بێنیت���ەوە واڵت���ی‬ ‫بەختەوەریب���ون‪ .‬چاندن���ی ش���ەتڵی ژیان‬ ‫لەراس���تیدا کۆی ئەو کۆشش‌و هەواڵنەیە کە‬ ‫لەم رۆمانەدا نوسەر دەیدات‪ ،‬دەتوانین بڵێین‬ ‫کۆی هەمو هەوڵەکان���ی خوڵقان‌و ئافراندنە‬ ‫لەدنیای نوسیندا‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای هەمو ئەمانە هەر لەسەرەتای‬ ‫دەستپێکردنی ئەم رۆمانەو لەیەکەم رستەی‬ ‫رۆمان���ەوە دۆخێکی ئوس���تورەیی بەس���ەر‬ ‫زم���ان‌و دیمەن‌و‪ ،‬کۆی ش���وێنی روداوەکانی‬ ‫رۆمانەوەکەو‪ ،‬کەسایەتیەکانەوە دیارە‪.‬‬ ‫‪ :‬ئاس���مان ش���ین ش���ینە‪ .‬باڵندەیەک‪،‬‬ ‫بەبەرزایی کێوێکی بڵند‪ ،‬بەئاسمانی ئاواییدا‪،‬‬ ‫دێ���ت‌و دەچێ���ت! باڵەکانی لەبەر تیش���کی‬ ‫خۆرەکەدا دەبریسکێنەوە ‪:‬‬ ‫باڵن���دە‪ .‬باڵندەیەک���ی نەناس���راو رازو‪،‬‬

‫رەم���زاوی‪ ،‬ک���ە هەناس���ەیەکی ئەه���ورای‌و‬ ‫دیمەنێکی نەبینراوو‪ ،‬جوڵەیەکی س���یحراوی‬ ‫گەمارۆی���داوەو‪ ،‬لەخەرمانەی���ەک لەخەیاڵ‌و‬ ‫واقی���ع‌و هیواو‪ ،‬توانای س���ەرو دەس���ەاڵتی‬ ‫ئاس���ایی مرۆڤ‌و بون���ەوەرەوە خۆدەنوێنێ‬ ‫بونەوەرێکی هەمیش���ە ئام���ادەو‪ ،‬خوازراوی‬ ‫ناو گوتاری کوردیەو‪ ،‬وێژەو ئەدەبی کوردی‬ ‫پڕپڕە لەم باڵندە ئوستورەییە‪.‬‬ ‫نازانم بۆ لەکلتوری ئێمەی کورددا دیاردە‬ ‫گەورەکان سەرەڕای بونێکی تراژیک هەمیشە‬ ‫هەڵگری سیمایەکی ئوستورەیین‪.‬‬ ‫باڵندە س���ومبولیک بۆ پاکی‪ .‬بەرزە فڕی‪،‬‬ ‫سەر نەوی نەکردن‌و‪ ،‬دەستەمۆکردنی ئازارو‬ ‫لەخۆب���وردەی‌و‪ ،‬گرنگتر لەمانەش لێبوردەی‬ ‫لەکاتێکا کە کارەسات بونت دەکرۆژێ‪.‬‬ ‫ئەم س���ومبولە هەر لەکۆنە حکایەتەکانی‬ ‫ک���وردەوە تا چیرۆکی مۆدێ���رن‌و‪ ،‬رۆمانمان‬ ‫ئامادەیە‪ .‬هەندێ نیش���انە ه���ەن لەویژدانی‬ ‫گشتیی کۆمەڵگادا کە بۆ خۆیان دەرئەنجامی‬ ‫ژیانی هاوب���ەش‌و مێژویەکی فرەن‌و تەنانەت‬ ‫دەتوانین بڵێین دەرهاویش���تەی برینی یەک‬ ‫فرامسوێنن لەژیانی گەالندا لەهەمو چرکاندا‬ ‫ئامادەن‪.‬‬ ‫ئەم باڵندە س���یحراوییەی ئەدەبی کوردیی‬ ‫لەراستیدا سومبولێکی کلتوری هاوبەشمانەو‪،‬‬ ‫لەویژدان���ی کۆمەاڵیەتیمان���دا ئامادەیە‪ .‬هەر‬ ‫لەس���یمورخ‌و جوتە کۆتری دەستە خوشکی‬ ‫حکایەتەکانی دایە گەورەمانەوە تا توش���ای‬ ‫یاقوت���ی‌و‪ ،‬باڵندەکانی دەم باو‪ ،‬ش���ارەکەی‬ ‫بەختیارعەلی‌و‪ ،‬پاکیزەکانی بیابانی عەبدول‬ ‫قادر سەعید ئامادەن‪.‬‬ ‫کەڵک وەرگرتن لەم نیش���انە هاوبەش���ە‬ ‫بۆ؟ بۆ لەقواڵی مێژوی ئوس���تورەکانمانەوە‬ ‫ئ���ەم باڵندان���ە دەگێڕینەوە ئەم���ڕۆی بون‌و‬ ‫کارەساتەکانمان؟‬ ‫ئایا دەیانهێنینەوە کە هەر ئەرکە دێرین‌و‪،‬‬ ‫کۆنەکانی خۆیان ئەنجام بدەن‌و دەستگرمانبن‬ ‫بۆ کەشێکی ئەفس���وناویی‌و‪ ،‬کەمکردنەوەی‬ ‫ب���اری ئازارەکانم���ان‌و ئامێزی���ان بکەین���ە‬ ‫هێالن���ەی ڕازە بۆ ک���ەس نەوتراوەکانمان؟!‬ ‫ئایا دەمانەوێت لەپێکهاتەی ئیس���تای ژیان‌و‬ ‫بونماندا هەر هەم���ان ئەرکیان بۆ دانێین؟‬ ‫یا وەک بەش���ێک لەبون‌و ویژدانی گش���تیی‬ ‫کۆمەاڵیەتیمان لەئاس���ت خۆم���ان‌و جیهانی‬ ‫دەره‌وەمان���دا دەیانکەینە هێم���ای ئازادی‌و‬ ‫پاکی‌و‪ ،‬لێبوردەی‌و حورمەت لەمرۆڤ‌و ژیانی‬ ‫مرۆڤ‌و‪ ،‬پێکەوە ژیانێکی شیاوی بەرامبەر؟‬ ‫ئوس���تورەکان هەمێش���ە رەگێکن عەوداڵی‬ ‫دادوەری���ی‌و لەژینگەی ئینس���انی‌و هەرێمی‬ ‫ئازادیدا بنج داده‌کوت���ن‪ .‬ئایا لەپاکیزەکانی‬ ‫بیاباندا نوسەر ئەم باڵندانە دەقاودەوق وەک‬ ‫خۆیان دێنێتەوەو ئەرکی تازەیان لەئەس���تۆ‬ ‫ناخات‪ .‬ئەگەر داس���تانی دوناودونەو‪ ،‬دونی‬ ‫ئەم ک���وردە کە رۆحێکی ئ���اوارەی ئەبه‌دیە‬ ‫دەب���ێ ئ���ەم هەزاروی���ەک دونەت���ەی کات‌و‬ ‫لەپڕ دی���وەرەوە جرێکی پاکبونەوە بچرێ؟!‬ ‫لەمێژە بڕیویەت���ی ‪.‬لەکۆلیلی خاتو دایراک‌و‬ ‫دوبەیتیەکان���ی باب���اوەو‪ ،‬ئەوکات���ەی بون‬ ‫لەهەناوی گوێچکە ماسیەکەوە وەک مروارییە‬ ‫خزای���ە ئامێزی مرۆڤ‌و‪ ،‬مانا لەدایکبو‪ ،‬ئێمە‬ ‫تا ئیس���تا هەر دوناو دونین‪ .‬ئەوەتا نوسەر‬ ‫دەڵێت‪:‬‬ ‫یەک ل���ەو جاش���ە چ���ەک بەدەس���تانە‬ ‫بەتەقاندنی چەندگوللەیەک‪ .‬خەیاڵی هەموان‬ ‫تێک دەئاڵێنێ‪ .‬ک���ەس نەیزانی ئەم باڵندە‬ ‫س���ەر سورهێنەرە پێکرا یانا؟ بەاڵم بەچاوی‬ ‫خ���ۆی ئەو چەن���د پەڕە س���پیەی بینی کە‬ ‫لەئاس���مانەوە ب���ەرەو زەوی بەس���ەمایەکی‬ ‫ش���ێتانە هاتنە خوارەوەو کەس فریای ئەوە‬ ‫نەکەوت بزانێ کەوتە کوێی ڕێگا خۆڵینە پڕ‬ ‫تەپوتۆزەک���ەوە‪ .‬جگ���ە لەپەڕێکی تەنیا کە‬ ‫کەوتە کۆش���یەوە ئەم بۆ یادگار خستیە ناو‬ ‫کەوا سورمەچنکەیەوە گوڵچین زۆر خٶشحاڵ‬ ‫بو‪:‬‬ ‫خۆ جاش���ە چەک بەدەس���تە کە کوردەو‬ ‫مرۆڤێک���ە بەت���ەواوی لەویژدان‌و ناس���نامە‬

‫مەڵبەندی ئێمە زۆنی دەسەاڵتی زەبروزەنگ‌و‪،‬‬ ‫نائەقاڵنی‌و زاڵبونی گوتاری مەرگ‌و کاولکاری‌و‬ ‫لەناوبردنە‪ .‬ئەنفال نمونەی زاڵبونی ئەم‬ ‫دەسەاڵت‌و گوتارە کاولکارە نائەقاڵنییەیه‬ ‫داماڵراوە بوەت���ە بارب���ەری تاریکی‌و‪ ،‬ئاور‬ ‫لەهێماکان���ی نیش���تمان‌و ژیان ب���ەردەدات‪.‬‬ ‫هەربۆیە ش���یاو نیە نە پەڕی باڵندە ببینێ‌و‬ ‫ن���ە هەڵگری ئاماژەی نەتەوەیی‌و شوناس���ی‬ ‫نیشتمانی بەفرو باڵندە بێت‪ .‬ئەوە گوڵچینە‬ ‫ک���ە لەدونێک���ی ئەبەدی‌و ئەزه‌لی���دا ئەرکی‬ ‫پاراس���تنی جوانیی ئەبەدی‌و شوناسی واڵتی‬ ‫کوێستان‌و دارستانی پێ س���پێرراوە‪ .‬هەمو‬ ‫رەش���ایەکانی جیهان لەکەیە لەگیان‌و زەبری‬ ‫لەکەرامەت���ی مرۆڤایەتی گوڵچین‌و کچەکان‌و‬ ‫ئەنفالەکانمان نادەن‪ .‬پەڕێکی س���پی بەبەر‬ ‫باخەڵ���ی کەوایەکی س���ورمەچنەوە لەبەژنی‬ ‫کچە کوردێکا‪ .‬سێ ئاماژەی بەرجەستەو سێ‬ ‫نیشانەی گرنگ کە بەرەو نیشانەی ناوەندی‌و‬ ‫ئاواتی ئەبەدی دەمانب���ات‪ ،‬دەڵێ رێبوارانی‬ ‫ئازادی‌و س���ەرفەرازی بەدیلی‌و سەربەس���تی‬ ‫ه���ەر دەناس���رێنەوە ئەرکی���ان رزگاری‬ ‫مرۆڤایەتیە لەتاریک���ی‌و نەزانی‌و داگیرکاری‪،‬‬ ‫دەرخس���تنی ئەم راس���تیە ئەم گەلە لەسەر‬ ‫تاتەش���ۆری مەرگ س���ەمای ئازادی دەکات‌و‬ ‫هەناسەکانی دیلی خەرمانەی سەرهەڵدانێکی‬ ‫تازەی رزگارین‪.‬‬ ‫ئاس���مان هێن���دە جێ���گای هیوایەک���ە‬ ‫باڵندەیەک���ی س���پی پیادا بفڕێ‌و ش���اندی‬ ‫گەیاندنی پەیامی ئاش���تی‌و لێبوردەی بێت‪.‬‬ ‫ئەگەر بڕیارە مرۆڤ‌و ژینگە بگۆڕین‌و روداوێ‬ ‫روبدات ک���ە چارەنوس‌و رێرەوی بون‌و ژیانی‬ ‫م���رۆڤ بگۆڕێ���ت ئ���ەوە تەنی���ا زەوینە کە‬ ‫دەتوانێ ئاوەها بون‌و بزاوتێ بخوڵقێنێ‌و‪،‬خۆ‬ ‫سپاردنە دەستی ئاسمان راكشان لەسێبەری‬ ‫کامەرانیەکی مەحاڵدایە‪.‬‬ ‫بەراس���تی نوس���ەر ب���اش توانیویە ئەم‬ ‫ئوستورە پاکەی بون‌و باڵندەی چارەنوسمان‬ ‫بەبونێکی ئیس���تایی‌و زەوینی‌و لەبەردەستدا‬ ‫گرێبدات‪ ،‬کە ش���یاوی ئەوەبێت مرۆڤ خۆی‬ ‫ئەنجامی بدات‌و خاوەنی چارەنوس���ی خۆی‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫‪:‬نازانم خ���ۆ ئەوان لەزمانی ئێمەو ئێمەش‬ ‫لەزمانی ئەوان تێنەدەگەیش���تین‪ ،‬بەاڵم خۆ‬ ‫ئاسمان لەهەردوکمان تێدەگەیشت‪ .‬ئەی کە‬ ‫تێدەگەیشت بۆ نقەی لێوە نەدەهات؟‬ ‫ئەو س���وپاو کەس���انەی کە هەزاران ساڵ‬ ‫پێ���ش ڕێگاکان���ی پەنابردن بۆ ئاس���مان‌و‬ ‫گازەکانی رو لەئاس���مانیان بەدەیان ئەنفال‬ ‫بۆ هانین‪ .‬ئەوەتە دیسان لەسەردەمی نوێدا‬ ‫بەئەنفالێکی ت���رو بەرێگایەکی تردا نەزۆکی‬ ‫هەم���و گازەو نزاو رێگاکانی ئاس���مانمان بۆ‬ ‫بەرجەس���تە دەکەنەوە‪ .‬ئەم هاوارە زەوینیە‪،‬‬ ‫تەنی���ا لەدەرو جیاو ش���ارو بونەکانی خاکدا‬ ‫دەبیس���رێن‌و ئەوانیش هەم���و هەوڵیان هەر‬ ‫ئەوەیە ک���ە ئێمە لەبیر خاک بەرنەوەو خاک‬ ‫لەئێمە غەوارە کەن‪.‬‬ ‫‪ :‬مامۆستا ماڵی خوا زۆر دورە؟‬ ‫دورنیە‪ .‬ڕەحمی خوا لەپێڵوی چاوی خۆت‬ ‫نزیکترە‬ ‫مامۆستا ئەی کەی دەیگەینێ؟!‬ ‫زریکەی ژنان‌و گریانی من���دااڵن‪ .‬بیابانی‬ ‫پڕکردب���و‪ ،‬وەک دەنک���ە ت���ەرزە منداڵ���ە‬ ‫نەباڵقەکان هەڵوەرین‪ ...‬مردن چنگ لەسەر‬ ‫شان بەشوێن ئێمەدا ڕایدەکرد‪:‬‬ ‫مێژویەک���ە میهرەبانی ئ���ەم ماڵە لەزاری‬ ‫ئەوانە بانگەش���ەی ب���ۆ دەکرێ���ت‌و‪ ،‬تەنیا‬ ‫لەلۆچ���ی دەس���تەکانی ئەواندای���ە کە مانا‬ ‫پەیدا دەکات‌و ئەگەری دەرکەوتنی هەیە‪ .‬چ‬

‫تراویلکەیەکی هەڵخڵەتێن‪ ،‬مەخابن مەالی تا‬ ‫سەر ئێس���قان باوەڕو کوڕزانەوە لەداماوترین‬ ‫کات‌و پێویستترین چرکەساتدا کە هەنوکەیە‬ ‫جگە ستایش���ی م���ەرگ‌و‪ ،‬خۆ هەڵواس���ین‬ ‫بەتراویلکەی باوەڕێکی نەزۆکەوە هیچ‪ ،‬هیچی‬ ‫ن���ەک بۆ دیتران بۆخۆش���ی پ���ێ نیە‪ .‬ئەم‬ ‫گێڕانەوە هەڵدانەوەی ئەبەدیەتی کارەساتێکە‬ ‫بۆ هەزاران س���اڵ گەلێکی لەچنگاڵی خۆیدا‬ ‫ئەسیرکردوە‪ .‬ئەنفاله‌ یەک لەدوای یەکەکانی‬ ‫مێ���ژوی کوردو ئەفس���انەی برایەتی لەدیندا‬ ‫لەم���ە زەقترو‪ ،‬رونتر چ���ۆن دەکرا درۆبون‌و‬ ‫فریوی دەربخرێت‪ .‬رەنگە تەنیا دەقێ بتوانێ‬ ‫کاری هەزاران ساڵەی بگرەو بەردە فکریەکان‬ ‫ب���کات‌و بتوانێ بانگی رس���وایی داگیرکاری‌و‬ ‫ئەلینەب���ون‌و س���ڕینەوەی ناس���نامە بدات‪.‬‬ ‫کام بەڵگەو مانیڤیس���تی ئەندێش���ەو باوەڕ‬ ‫دەیتوان���ی پوچبونی ئەم باوەڕه‌ دەرخات بۆ‬ ‫قوربانیەکانی ئەم دی���اردە کە موتڵەق‌و بێ‬ ‫واستە لەئاستانەی بەزی ئەزدانی‌و شمشێری‬ ‫مەرگی بانگخوازەکانیدا وەستاون؟! گرێنیکا‬ ‫تابلۆیەکی چەندین س���انتی فاشیزم‌و هەمو‬ ‫بون‌و پێکهاتەی بەجیهانیان نیشان ئەدا‪ ،‬بۆ‬ ‫رۆمانی نەتوانێ ئەنفال‌و هزرو باوەڕی پشت‬ ‫ئەنفال نیشان نەدات‪ .‬گرێنیکا روتکردنەوەی‬ ‫دیاردەی فاش���یزمە کە ئیس���پانیای کردبوە‬ ‫گۆمی ئازارو دەریاخوێن‌و سەرزه‌مین مەرگ‪.‬‬ ‫راس���تی ئەنفال‌و بانگخوازانی ئەم واڵتەو تا‬ ‫رادەیەک هەم���و دەڤەرەکەیان هەر دوچاری‬ ‫ئ���ەم سەرنوس���ت‌و چارەنوس���ە نەکردوە‪.‬‬ ‫فاشیزمی ئەنفال‌و فاشیزمی گرێنیکا لەکردارو‬ ‫چاندنی مەرگدا چیان جیاوازە ؟!‬ ‫ئ���ەو پ���ردە پت���ەوە س���ۆزداریەی ک���ە‬ ‫هونەرمەند بەکارەس���ات‌و دیاردەی ئەنفالەوە‬ ‫هەڵیدەبەس���تێت‌و ئەندێش���ە بەم مێژوەوە‬ ‫گرێدەدات دەبێ بتوانێ فاش���یزمی پش���ت‬ ‫ئەنف���ال لەهەمو بەرگ‌و توێکڵ���ێ داماڵێت‌و‬ ‫ل���ەدادگای ویژدانی جەم���اوەردا بەداوەری‬ ‫بسپێرێت‪.‬‬ ‫مەڵبەن���دی ئێم���ە زۆن���ی دەس���ەاڵتی‬ ‫زەبروزەن���گ‌و‪ ،‬نائەقاڵن���ی‌و زاڵبونی گوتاری‬ ‫مەرگ‌و کاولکاری‌و لەناوبردنە‪ .‬ئەنفال نمونەی‬ ‫زاڵبونی ئەم دەس���ەاڵت‌و گوت���ارە کاولکارە‬ ‫نائەقاڵنییەی���ه‌‪ .‬ئەگەر ئەنف���ال نەیتوانیوە‬ ‫هۆلۆکاس���ت بێ���ت‪ ،‬ئ���ەوە ناتەندروس���تی‬ ‫ویژدانی کۆمەاڵیەتی ئێمەو کۆمەڵگاکەمانە‪.‬‬ ‫کە هێش���تا لەژێ���ر کاریگەریەکانی گوتاری‬ ‫ئەنفال خوڵقێن‌و نابەرپرس���اریەتی ئەخالقی‬ ‫دەسەاڵتدارنی خۆیا لەوەنەوزدایە‪.‬‬ ‫ئەزمونێک���ی ت���اڵ‌و ئەتک���ی مرۆڤایەتی‪،‬‬ ‫دوبارەبون���ەوەی کۆمێک���ی مێ���ژو‪ ،‬ن���ا‪،‬‬ ‫هەزارپاتبون���ەوەی تراژیک���ی مێ���ژو ل���ەم‬ ‫سەرزەوینە ئەسیرەدا‪ .‬شەڕی جیهانی‌و هەتکی‬ ‫مرۆڤایەتی‌و هولوکاس���ت‪ ،‬بەمەسلەخبردنی‬ ‫گەلێکی هەمیش���ە ئاوارەو هەڵپەی نازیسم‌و‬ ‫فاشیزم‌و ماش���ێنی مرۆڤهاڕی ش���ەڕ کە تا‬ ‫ئەمڕۆش تاوو یاوی ئازاری لەویژدانی بەرینی‬ ‫مرۆڤایەتیدا بەس���ۆو ئازارە‪ ،‬لەئەندێش���ەی‬ ‫مرۆڤێکی روناکبیری جولەکەی رۆژنامەواندا‬ ‫دەبێتە ئەنفال‌و هەمو کەس���ەرو نوستالۆژیاو‬ ‫وێرانیەکان���ی رۆح‌و ئ���اوەزی جارێکی دیکە‬ ‫دەکەونەوە بەر گژەبای کارەس���ات‌و‪ ،‬ئەنفال‬ ‫دومەڵی چڵکنی ش���ەرافەتی مرۆڤی سەردەم‬ ‫دەیبەن���ەوە بۆ خەباتی رزگاری گیان‌و چۆک‬ ‫دانەدان بۆ مەرگ‪.‬‬

‫د ا ڤی���د ‪،‬‬ ‫داود پەیامبەری رزگاری‌و پادشای دەسەاڵت‪.‬‬ ‫ڕەنگە داڤید وانواندن���ەوەی داود بێت‌و لەم‬ ‫ڕێگایەوە مەزنە پەیامبەری جولەکە هاتبێتە‬ ‫ناو کەس���ەری کوردەوە تا بزانێ چارەنوسی‬ ‫هاوبەش���ی ک���وردو ج���و هەر یەک ش���تە‪.‬‬ ‫راس���تە ئەوان فاشیزم‌و نازیس���می ئەوروپا‬ ‫وایلێکردن‌و کورد لەسەردەس���تی دراوس���ێ‌و‬ ‫هاو باوەڕه‌کانیدا‪ ،‬بەاڵم هەر یەک شت بوە‪.‬‬ ‫مەرگ‌و هەتک‌و کارەسات‌و کاولکاری‪ .‬گوتاری‬ ‫زەبروزەنگ‌و جیهان���ی پڕ لەوێرانی‌و دوکەڵ‌و‬ ‫هەڵتەکاندنی هەمو جوانیەکان‪.‬‬ ‫داڤی���د روناکبیرێک���ی رۆژنامەوان���ە ک���ە‬ ‫ئازاری ژێردەس���تی‌و کەسەری کۆمەڵکوژیی‌و‬ ‫بەکۆیلەک���ردن باش دەناس���ێت‪ .‬داڤید هەدا‬ ‫نەدان لەویژدانی ئازارکێش���یدا نەخش���اوە‪.‬‬ ‫ناتوانێ بەدی���ار ئازارەکانی کچانی ئەنفالەوە‬ ‫بێهەڵوێست راوەس���تێ‌و تەماشای توانەوەو‬ ‫سوتانیان بکات‌و جوڵەیە نەکات‪.‬‬ ‫داڤی���د ب���اش دەزانێت یەک���ەم هەنگاوی‬ ‫هەستان‌و رزگاری وشیاری زەین‌و کرانەوەی‬ ‫ئ���اوەزە‪ ،‬یەک���ەم هەنگاوی ئ���ازادی دابڕانە‬ ‫لەدەقگرتوی خدەو نەریت‌و کۆتەکانی ئەقڵ‪.‬‬ ‫‪:‬داڤید هەستا‪ ،‬قەڵەمە بیرچوەکەی لەسەر‬ ‫مێزەک���ە هەڵگرت‌و خس���تیەوە گیرفانیەوە‪.‬‬ ‫چاوەرێی هیچی نەکرد‪ ،‬بەناو عەشاماتەکەدا‬ ‫تێپەڕی‪ .‬زارا حەپەس���ا‪ ،‬هەر ده‌یڕوانیە ئەم‬ ‫پیاوە ڕەفت���ار غەریبە‪ ،‬ک���ە لەتاریکی ئەو‬ ‫گۆش���ەیەوە تا تاریکی گٶشەی الی دەرگای‬ ‫چونە دەرەوە دەیتوانی بیبینێ‪:‬‬ ‫چەند ئاماژەی ش���یاو لەم بڕگەدا لەالیەن‬ ‫نوس���ەرەوە خۆدەنوێنن‪ .‬لەبیرچونی قەڵەم‪،‬‬ ‫س���ومبوڵی بۆ زانی���ن‌و تێفکرین‌و کردنەوەی‬ ‫دەرگاکانی زانین‪ ،‬درەوش���انەوە لەنێوان دو‬ ‫تاریکیدا ب���ۆ دەرکەوتنی رێگا‪ ،‬ڕێگای چون‬ ‫ب���ۆ دەرەوەی ئ���ەم هەراجخانەیەی س���ۆزو‬ ‫دەمچەوتی���ە بەکەرامەت���ی مرۆڤایەت���ی‪ .‬بۆ‬ ‫خوێنەر بەڕاس���تی جێگای رامان‌و ش���یاوی‬ ‫دەستخۆشانەیە کە لەدەریای سەمای تیشکی‬ ‫ش���ەوقە رەنگاو رەنگەکاندا نوسەر نێوان دو‬ ‫تاریکی دەکاتە ئامانج‌و داڤید وەک باوەش���ە‬ ‫تیرژێ نێوان ئ���ەم دو تاریکیە دەبڕێ‌و ڕێگا‬ ‫بەرەو دەرگای دەرچون ل���ەم زوبالەخانەیە‬ ‫نیشاندەدات‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا داڤید بەبەراورد بەئەوتۆقە کچە‬ ‫ئەنفالکراوەی کورد کە لەئەم یانەیەدا ئەسیر‬ ‫ک���راون خاوەنی هەمو ئەو تایبەتمەندیانەیە‪.‬‬ ‫ش���ارەزا بەب���اوەڕو نەریت���ی هولۆکاس���ت‌و‬ ‫ئەنفال‪ ،‬ناس���ینی ئەم دنیا تاریکە کە جگە‬ ‫کاولکاری‌و مەزرای مەرگ‌و هەتکی مرۆڤایەتی‬ ‫ش���تێکی دیکەی‌ پێ نیە‪ ،‬هەروەها رێگاکانی‬ ‫دەربازبون‌و پش���ت لەجیهانی تاوانی ئەمانە‬ ‫باش دەزانێ‌و رێگاکانی دەناسێ‪.‬‬ ‫بوژانەوەی هەس���تی خ���ۆ بەکەمنەزانین‌و‬ ‫باوه‌ڕبەخۆک���ردن لەهەن���اوی کۆمرۆڤیک���ی‬ ‫ئەس���یرکراودا کە هەوڵدەدرێت لەشوناس‌و‪،‬‬ ‫ژینگ���ەو بون‌و هەم���و یادەوەریەکانی خاک‌و‬ ‫کلت���ور دابماڵێنرێ���ن‌و‪ ،‬س���اتانە بەبەرنامەو‬ ‫گۆپاڵ���ی زۆرو ری���کالم بەرگی ئەس���یری‌و‬ ‫کلتوری داگیرکەرەکەیان بەبەریاندا دەکرێت‪،‬‬ ‫بەڕاس���تی ئەس���تەمەو داڤید دەبێ لەخۆی‌و‬ ‫پاش���خوانی فکری���ی‌و کلتوری‌و حەوس���ەڵە‬ ‫راوەس���تانی خۆی ئەرخەیانبێت تا بێتە ئەم‬ ‫جیهانەوە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )459‬سێشه‌ممه‌ ‪2014/12/30‬‬

‫‪19‬‬

‫گرنگیی بەستنی کۆنگرەی پەروەردەیی لەچیدایە؟‬ ‫خوێندکارێک‬ ‫یه‌کێک له‌کایه‌ هه‌ره‌ جه‌وهه‌ریی‌و‬ ‫گرنگه‌کانی‌ هه‌مو کۆمه‌ڵگه‌یه‌‌ ‌بونی‌‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ فێرکردنه‌‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ په‌یوه‌ندیی‌ راس����ته‌خۆی‌‬ ‫به‌ژیان����ی‌ سیاس����یی‌و ئابوری����ی‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‌و فه‌رهه‌نگی����ی هه‌مو‬ ‫تاکه‌کانی کۆمه‌ڵگا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ژیانی‌ مرۆڤ به‌بێ بونی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌و فێرکردن����ی‌ ک����راوه‌و‬ ‫ته‌ندروس����ت‪ ،‬هیج ماناو به‌هایه‌کی‌‬ ‫نابێت‪ .‬پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ فاکته‌ری‌‬ ‫سه‌ره‌کیی‌ گه‌شه‌کردن‌و پێشکه‌وتن‌و‬ ‫بونی����ادی‌ مه‌عریف����ه‌ی‌ خ����ودی‌‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی����ه‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌کۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌دا هێشتا پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫خوێن����دن ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ پاش����خانی‌‬ ‫فه‌رهه‌ن����گ‌و داب‌ونه‌ری����ت‌و ئاینی‬ ‫دواکه‌وت����وی خ����ودی‌ کۆمه‌ڵگه‌یه‌‌و‬ ‫نه‌یانتوانی����وه‌ پاش����خان‌و نه‌رێت����ه‌‬ ‫به‌سه‌رچوه‌کان تێبپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫لێ����ره‌دا ئ����ه‌وه‌ی‌ مه‌به‌س����تمانه‬ ‫قسه‌ی‌ جدیی‌ له‌سه‌ربکه‌ین‪ ،‬به‌ستنی‌‬ ‫کۆنگره‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌ییه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌تا ده‌بێت ئه‌و پرس����یاره‌‬ ‫جه‌وهه‌ری����ه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫بکه‌ی����ن‪ ،‬ئایا پرۆس����ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌کوردس����تاندا له‌ماوه‌ی‌ پتر له‌‪23‬‬

‫س����اڵی‌ حوکمڕانیی‌ کوردی����دا‪ ،‬تا‬ ‫چه‌ند جدیی‌ بوه‌‌و خاوه‌ن به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����تراتیژی‌‌و هه‌مه‌الی����ه‌ن بوه‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ النیک����ه‌م په‌روه‌رده‌یه‌کی‌‬ ‫نیمچه‌ هاوچه‌رخ ده‌سته‌به‌ر بکه‌ین‌و‬ ‫ته‌ج����اوه‌زی‌ ئ����ه‌و‌ چه‌قبه‌س����توییه‌‬ ‫بکه‌ی����ن‌و قه‌ڵه‌مبازێک����ی‌ ئه‌رێنیی‌‬ ‫ب����دات‌و به‌جۆرێک تاک����ی‌ کوردیی‌‬ ‫بکات����ه‌ که‌س����ایه‌تیه‌کی‌ خ����اوه‌ن‬ ‫ئیراده‌‌و بڕوابون به‌ئاینده‌ی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ی����ان قوتابی����ی‌ بکات����ه‌ کائینێکی‬ ‫زیندوو چاالک‌و خ����اوه‌ن مه‌عریفه‌و‬ ‫به‌رپرسیار؟‬ ‫ئای����ا پ����ه‌روه‌رده‌‌ وه‌اڵم����ی‌ ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ی به‌لۆژیکیی‌ داوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر نه‌یتوانیوه‌‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫کۆنگ����ره‌‌و ‌وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‌و‬ ‫ی بکه‌ن‬ ‫الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌کانی‌ چ ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌ئاینده‌دا ئه‌و وه‌اڵمه‌مان‬ ‫چن����گ بکه‌وێت ک����ه‌ گۆڕانکاریی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌کان����ی‌‬ ‫خواس����ته‌‬ ‫ده‌یخوازن؟‬ ‫بڕی����اره‌‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ س����اڵی‌ ‪2015‬‬ ‫کۆنگره‌ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ ببه‌س����تێت‪،‬‬ ‫گ����ه‌ر به‌س����تنی‌ کۆنگ����ره‌ ته‌نه����ا‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ دروش����م‌و کۆمه‌ڵێک‬ ‫مناقش����ه‌و خوێندن����ه‌وه‌ی‌‌ وت����اری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییدا بێ����ت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫کۆنگ����ره‌ هیچی‌ لێ س����ه‌وز نابێت‪،‬‬

‫ئه‌گه‌ر کۆنگره‌ خاوه‌نی‌ پرۆژه‌یه‌کی‌ به‌پس����پۆڕانی‌ ناوخۆیی‌ نه‌به‌ستین‪ ،‬بۆ فراوانکردنی‌ ئاستی‌ رۆشنبیریی‌‌و‬ ‫هه‌مه‌الی ‌هن‌و گش����تگیر نه‌بێت‌و زۆر به‌ڵک����و زۆر گرنگ����ه‌ کۆمه‌ڵێ����ک مه‌عریفی‌ مامۆستایان‪ ،‬که‌به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌قوڵیی‌‌و هه‌ستیاریی بیر له‌به‌ستنی‌ له‌پس����پۆڕانی‌‌ واڵتان����ی‌ ناوچه‌که‌و به‌ش����ێکی‌ زۆر له‌مامۆستایان نه‌ک‬ ‫کۆنگره‌که‌ نه‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ هیچی‌ به‌تایبه‌ت‌ واڵتانی‌ ئه‌سکه‌نده‌نافیی‌ ئاس����تی‌ مه‌عریفه‌ی����ان زۆر الوازه‌‬ ‫له‌کۆنگره‌و کۆنفرانسه‌کانی‌ تر باشتر له‌پ����رۆژه‌و کارنام����ه‌ی‌ کۆنگره‌که‌دا ته‌نانه‌ت له‌پسپۆڕییه‌که‌ی‌ خۆشیان‬ ‫ش����تێکی‌ ئه‌وتۆی����ان پ����ێ‌ نیی����ه‌‬ ‫نابێت‌و هی����چ ج����ۆره‌ به‌رهه‌مێکی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ زۆر پێویسته‌ نوێنه‌رانی‌ قوتابیان‌و بیبه‌خشنه‌ خوێندکار‪.‬‬‫ئه‌وتۆی‌ دلخۆشکه‌ری‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ بایه‌خی‌ زۆر بدرێت به‌توێژه‌رانی‌‬‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ کۆنگره‌ک����ه‌ خوێندکاران له‌سه‌رجه‌م ئاسته‌کاندا‬ ‫گرنگ����ه‌ له‌کۆنگره‌که‌دا ئاماده‌گییان هه‌بێت‌و قوتابخانه‌کان له‌سه‌رجه‌م ئاسته‌کان‬ ‫س����ه‌رکه‌وتوبێت‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌شتیارانی‌ به‌ستنی‌ کۆنگره‌که‌‪ ،‬به‌هه‌ند گوێ له‌پێشنیارو سه‌ره‌نج‌و به‌تایبه‌ت ئاستی‌ بنه‌ڕه‌تیی‌‪.‬‬ ‫ زۆر گرنگ����ە کۆنگرە‪ ،‬پرس����ی‬‫به‌مه‌یدان‌و کردار بچنه‌ ناو کێش����ه‌و داواخوازییه‌کانیان بگیرێت ‪.‬‬ ‫ گرنگتری����ن کار له‌کۆنگ����ره‌دا پەروەردەی تایبەت بکاتە باسێکی‬‫قه‌یرانه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌کان‌و له‌نزیکه‌وه‬ ‫‌له‌داخوازی����ی‌ معانات����ی‌ خوێندکار ئاماده‌ی����ی‌ رێکخراوه‌کان����ی‌ تایبه‌ت س����ەرەکیی‪ ،‬چونکە ئ����ەو بابەتە‬ ‫تێبگه‌ن‌و ڕه‌هه‌ن����ده‌ دورمه‌وداکانی‌ به‌په‌ره‌پێدان����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‌و ژیانی‌ ھەس����تیاریی‌و تایبەتمەندیی خۆی‬ ‫ھەیە‪.‬‬ ‫ئاس����ته‌نگه‌کانی‌ دیموکراسیی‌‌و کۆمه‌ڵی‌ مه‌ده‌نییه‌‪.‬‬ ‫خوێن����دن‌و‬ ‫دواجار ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌ سه‌رخستنی‌‬ ‫ جه‌خت له‌س����ه‌ر که‌مکردنه‌وه‌ی‌‬‫به‌مۆدێرکرن����ی‌ خوێن����دن دیاری����ی‌‬ ‫بواره‌کان����ی‌ کۆنگ����ره‌و بری����ارو ڕاس����پارده‌کانه‌‬ ‫بکه‌ن‪‌،‬وه‌ک خوێندکارێکی ئاماده‌یی‌ کێش����ه‌کانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ ئێواران له‌گۆشه‌نیگای‌ خزمه‌تگوزاره‌کان����ی‌ بکرێت����ه‌وه‌ به‌ده‌سته‌به‌رکردنی‌ ئامانج‌و مه‌هامی‌‬ ‫په‌رۆش����یمه‌وه‌ به‌چه‌ند خاڵێک ڕاو به‌تایب����ه‌ت ب����ۆ بیناس����ازیی‌ گۆڕانكاریی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌یه‌ له‌گش����ت‬ ‫ئاس����ت‌و الیه‌نه‌کان����ی‌ ناوه‌نده‌کانی‌‬ ‫بۆچون����ی‌ خۆم ئه‌خه‌مه‌ پێش����چاو خوێندنگاکان‪.‬‬ ‫ تایبه‌تمه‌ندیی‌ بدرێت به‌خوێندنی‌ په‌روه‌رده‌‌و هه‌مومان له‌دوای‌ چه‌ند‬‫خوازیارم پێش����نیارو سه‌رنجه‌کان‬ ‫ئێواران به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ خوێندکارانی‌ مانگێکی‌ کۆتایی‌ کۆنگره‌ هه‌س����ت‬ ‫شوێنی‌ خۆیان بگرن‪.‬‬ ‫ ئامان����ج‌و مه‌هامی‌ س����ه‌ره‌کیی‌ به‌یانی‌ ئاس����تی‌ زیره‌کیی‌‌و توانایان بکه‌ین به‌ستنی‌ کۆنگره‌ پێویستیه‌کی‌‬‫به‌س����تنی‌ کۆنگ����ره‌ گۆڕانکاری����ی‌و له‌خوێندکاران����ی‌ ئێ����واران زیاتره‌‌و قۆناغه‌ک����ه‌و گۆڕانکارییه‌کان بوه‌‌و‬ ‫چاکسازیی‌ هه‌مه‌الیه‌ن بێت له‌ته‌واوی‌ ل����ه‌روی‌ ته‌مه‌نه‌یش����ه‌وه‌‌ جیاوازن‌و ئامانجه‌کان����ی‌ کۆنگ����ره‌ به‌ک����ردار‬ ‫الیه‌نه‌کانی‌ پرۆس����ه‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‌و به‌ش����ێکی‌ زۆریان خاوه‌ن خێزان‌و له‌ئه‌رزی‌‌واقع ببینین‌و ره‌نگبداته‌وه‌‪.‬‬ ‫خوێندن‌و بوێرانه‌ ده‌س����ت بخرێته‌ هاوکاتی����ش فه‌رمانبه‌ر‌و پیش����ه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ النیکه‌م له‌چه‌ند س����اڵی‌‬ ‫داهاتو‌دا هه‌رێمی‌ کوردستان ببێته‌‬ ‫سه‌ر کێش����ه‌‌ قوڵه‌کان له‌سه‌رجه‌م جۆراجۆرن‪.‬‬ ‫ خاڵێک����ی‌ دیک����ه‌ی‌ زۆر گرنگ خ����اوه‌ن په‌روه‌رده‌یه‌کی‌ نمونه‌یی‌‌و‬‫ئاسته‌کاندا‪.‬‬ ‫‪ -‬ده‌کرێ����ت ته‌نه����ا په‌ش����ت ئه‌وه‌یه‌ کۆنگره‌ میکانیزمێکی‌ هه‌بێت پۆزه‌تیڤ له‌ناوچه‌که‌دا‪.‬‬

‫لێكچونه‌كان ‌ی نێوان توندڕه‌ویی‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ماركسیزم له‌پێناو پاساودانی‌ هه‌نگاو‌و‬ ‫قۆناغ����ه‌ پێش����نیار كراو‌وله‌پێش����چاو‬ ‫گیراوه‌كانی‌‪ ،‬تا گه‌یش����تن به‌كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كۆمۆنیس����تی‌‪ ،‬هه‌وڵ����ی‌ ده‌دا پرس����ی‬ ‫ئازادبون‌وه‌ك فێڵێكی‌ سه‌رمایه‌داری‌‌وێنا‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌ربۆ یه‌ ئازادی‌ یه‌ تاكه‌س����ی‌و‬ ‫گش����تی‌ یه‌كان‪ ،‬به‌و ج����ۆره‌ی‌ لیبرالیزم‬ ‫باس����ی ده‌كات‪ ،‬به‌بێ‌ ناوه‌رۆك نیش����ان‬ ‫ده‌دا‌و‪ ،‬ده‌یویس����ت به‌رگری‌ له‌وه‌ بكات‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و ئ����ازادی‌ یه‌ ته‌نه����ا به‌رواڵه‌ت‬ ‫ئازادی‌ یه‌‪ ،‬ده‌نا ئامراز‌و فۆرمێكی‌ تری‌‬ ‫خۆخزمه‌تكردنی‌ چینی‌ س����ه‌رمایه‌دار‌و‪،‬‬ ‫خ����ۆ قوتاركردنیه‌ت����ی‌ ل����ه‌رق‌و توڕه‌یی‬ ‫پرۆلیتار‌و‪ ،‬كۆتایهێنان به‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌ !‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌وه‌ بانگه‌شه‌ی‌ یه‌كسانی‌‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ ده‌كرد‪ .‬له‌و‬ ‫پێناوه‌شدا خاڵی‌ ده‌ستپێكردنی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫بونه‌ك تاك‪ .‬ت����اك ته‌نها‌وه‌ك برغویه‌ك‬ ‫له‌ماش����ێنی‌ گه‌وره‌ی‌ كۆمه‌ڵگا‌و(چین)‬ ‫سه‌یری‌ ده‌كرا‪( .‬ئازاد)یش به‌و جۆره‌ی‌‬ ‫ئایدۆلۆژیا خه‌نیمه‌كه‌ی‌‪ ‌،‬واته‌ لیبرالیزم‪،‬‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی‌ بۆ ده‌كرد‪ ،‬به‌مه‌ترسیه‌كی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ بۆ س����ه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌ چینی‌‬ ‫كرێ����كار‌و‪ ،‬ده‌س����كه‌وته‌كانی‌ شۆڕش����ی‌‌‬ ‫وه‌س����ف ده‌ك����رد‪ ،‬كه‌ س����ه‌رمایه‌داری‌‌و‬ ‫دوژمنه‌ جیهانییه‌كانی‌ له‌رێگای‌ ئه‌وه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌خوازن‪ ،‬ره‌وتی‌ گه‌شه‌كردنی‌ مێژو گه‌ر‬ ‫نه‌شوه‌س����تێنن‪ ،‬النی‌ كه‌م بیشێوێنن‌و‪،‬‬ ‫لێی‌ بێنه‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س����تی‌ ئاژاوه‌‌و‬ ‫پشێوی‌ نانه‌وه‌‌و‪ ،‬كه‌رتكردنی‌ ریزی‌ چینی‌‬ ‫كرێكار‌وسه‌رقاڵكردنیان به‌یه‌كه‌وه‌؟!‬ ‫هه‌مو ئه‌مه‌ش به‌ئاس����ایی دێته‌ پێش‬ ‫چ����او‪ ،‬چونك����ه‌ ئایدۆلۆژی����ا‌و رژێمێكی‌‬ ‫تۆتالیت����اری ‌‌وه‌ك كۆمۆنی����زم‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫دیكتاتۆریه‌تی‌ پرۆلیتاریا‌وه‌ك سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫فه‌ڕ‌و مژده‌ بۆ زه‌حمه‌تكێش����ان ده‌خاته‌‬ ‫رو‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ قوڵ����ی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ ئازادیدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬چونكه‌ له‌بون����ی‌ ئازادیدا مه‌رگی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئاماده‌ نی‌ یه‌‬ ‫له‌سه‌ر شانۆی‌ مه‌رگی‌ خۆیدا سه‌رچۆپی‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ س����ه‌رمایه‌داری‌ جیهانی‌ یه‌وه‌‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫س����ه‌له‌فییه‌تی‌ جیه����ادی‌‌و توندڕه‌ویی‌‬ ‫ئیس��ل�امیش به‌گش����تی‌‪ ،‬به‌پاس����اوی‌‬ ‫جی����اوازه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌م����ان خاڵ����ه‌وه‌‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬له‌روانگ����ه‌ی‌ ئه‌وه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ازادی‌ م����رۆڤ له‌كۆیله‌بونیدایه‌تی‌ ‪،‬‬ ‫گه‌رچ����ی‌ ئ����ه‌م كۆیالیه‌تی����ه‌ له‌به‌رگی‌‬ ‫به‌ندایه‌تی‌ بۆ خوای گ����ه‌وره‌دا ده‌خاته‌‬ ‫رو! ئه‌م قوتابخانه‌ له‌س����ۆنگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ تێگه‌یش����تنێكی‌ قوڵ����ی‌ ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ئ����ازادی‌ به‌مانا مۆدێرنه‌ك����ه‌ی‌ نی‌ یه‌‌و‪،‬‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تیش����ه‌وه‌‌وا نازانێت شایس����ته‌ی‌‬ ‫مشت‌ومڕ له‌س����ه‌ركردن بێت‌و‪ ،‬بیری‌ لێ‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ یه‌كس����انه‌‬ ‫به‌له‌ك����ه‌دار كردنی‌ ئیس��ل�ام‌وبه‌ناته‌واو‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مدانی‌‌و‪ ،‬سواڵی‌ فكری‌ له‌ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ گرن����گ له‌گوتار‌وپاس����اوی‌‬ ‫بونی‌ خۆی‌ له‌دژایه‌ت����ی‌ كردنی‌ ئازادی‪،‬‬

‫به‌مان����ا هاوچه‌رخه‌ك����ه‌ی‌ ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌فه‌رهه‌نگی‌ س����ه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادیشدا‬ ‫هه‌روه‌ك ماركسیزم‪ ،‬باسكردن له‌ئازادی‌‬ ‫به‌و ج����ۆره‌ی‌ لیبرالیزم ده‌یخاته‌ رو(كه‌‬ ‫لێره‌دا كوف����ر یاخود رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوا‬ ‫ب����ه‌كار ده‌برێت)‪ .‬به‌بانگه‌ش����ه‌یه‌كی‌ بێ‌‬ ‫ن����اوه‌ڕۆك‌و هه‌وڵ����دان ب����ۆ ده‌ركردنی‌‬ ‫موسڵمانان له‌س����نوره‌كانی‌ شه‌ریعه‌ت‌و‪،‬‬ ‫بازنه‌ی‌ ئیمان‌و‪ ،‬سه‌رقاڵكردنیان له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌دات! ته‌وه‌ره‌ی‌ گوتار‌و هه‌وڵی‌ ئه‌وان‬ ‫بانگ����ه‌وازه‌ بۆ به‌ندایه‌تی‌ پ����ه‌روه‌ردگار‬ ‫نه‌ك بۆ ئازادی‌‪ ،‬گه‌ر ئازادیش مانایه‌كی‌‬ ‫هه‌بێت ه����ه‌ر له‌مه‌دایه‌‌و‪ ،‬ب����ه‌ده‌ر له‌مه‌‬ ‫كوف����ر‌و گومڕایی‌ یه‌‌و‪ ،‬ته‌ح����ه‌دا كردنی‌‬ ‫ئولوهیه‌ت����ی‌ خ����ودا‌و به‌رجه‌س����ته‌بونه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدرێتییه‌كه‌یه‌تی‌ ل����ه‌م س����ه‌ر‬ ‫زه‌مینه‌دا‪ .‬له‌م تێڕوانینه‌شدا بۆ ئازادی‌‪،‬‬ ‫هی����چ مه‌ودایه‌كی‌ راس����ته‌قینه‌ له‌نێوان‬ ‫ئازادی‌‌و به‌ره‌اڵیی دا‪ ،‬نامێنێته‌وه‌‌و‪ ،‬له‌ناو‬ ‫یه‌كدی����دا ده‌توێنه‌وه‌‌و‪ ،‬ئ����ازادی‌ ده‌بێت‬ ‫به‌ده‌ربڕینێك����ی‌ هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنه‌ران����ه‌ی‌‬ ‫به‌ره‌اڵیی‌و گومڕایی‪ .‬كێشه‌ی‌ توندڕه‌ویی‌‬ ‫ئیس��ل�امیش له‌گه‌ڵ‌ ئازادیدا قوڵ‌‌و فره‌‬ ‫ره‌هه‌نده‌‌و‪ ،‬په‌یوه‌سته‌ به‌زیاد له‌رویه‌كی‌‬ ‫ئ����ه‌م ئایدۆلۆژی����ا ناهامۆجینه‌ نوێیه‌ی‌‪،‬‬ ‫الف����ی‌ نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ كردنی‌ ئیس��ل�ام‌و‬ ‫شه‌ریعه‌ته‌كه‌ی لێده‌دات‪ .‬قوڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ازادی‌‌و ده‌رهاویش����ته‌كانی‌‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫داننان به‌جی����اوازی‌‌و فره‌یی‌و كێ‌بڕكێی‌‬ ‫نێوانیان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ جه‌وهه‌ری‌ سه‌له‌فیه‌تی‌‬ ‫جیه����ادی‌‌و رادیكاڵیه‌ت����ی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫له‌م����ه‌ڕ‌ وه‌زیف����ه‌‌و پێگه‌ی‌ م����رۆڤ له‌م‬ ‫جیهانه‌دا‌و‪ ،‬ئه‌و مۆدێله‌ش له‌ده‌س����ه‌اڵت‬ ‫ناكۆكه‌‪ ،‬كه‌ پێش����نیاری‌ ده‌كات‌وهه‌وڵی‌‬ ‫پیاده‌كردنی‌ ده‌دات‪.‬هه‌روه‌ها پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫تێڕوانینه‌كانیه‌ت����ی‌ ب����ۆ س����ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫ره‌وایه‌ت����ی‌‌و‪ ،‬گوێ ‌ڕایه‌ڵی‌ سیاس����ی‌و‪،‬‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌ پیاده‌كردن����ی‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و‪،‬‬ ‫سروشتی‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان فه‌رمانڕه‌وا‌و‬ ‫فه‌رمانب����ه‌رداران‪ .‬ل����ه‌و روانگ����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫چه‌مكه‌كانی‌ (تاك)‌و ( هاواڵتی‌)و دیاره‌‬ ‫به‌توندتر (دیموكراسی) ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫قورس����ایی یه‌ك ‌هم‌و دوایی خۆی‌ ده‌خاته‌‬ ‫سه‌ر (موس����ڵمان) به‌داڕنراو له‌و‌وه‌سفه‌‬ ‫مۆدێرنان����ه‌ی‌ پێش����ه‌وه‌؟! له‌گ����ه‌ڵ‌‬ ‫له‌ئه‌س����تۆگیراوان ( أه����ل الذم����ه‌) كه‌‬ ‫به‌هه‌ردوكیانه‌وه‌‪ ،‬ره‌عیه‌ت‪ ،‬نه‌ك گه‌ل‌و‪،‬‬ ‫جه‌ماوه‌ر‪ ،‬پێكده‌هێنێ����ت‌و‪ ،‬ره‌عیه‌تیش‬ ‫فۆرمێكی‌ دیاریكراو له‌ده‌س����ه‌اڵتدارێتی‌‬ ‫ب����ه‌دوای خۆی����دا ده‌هێن����ن‪ ،‬له‌رویه‌كی‌‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬ئازادی‌ به‌توندی‌ له‌گه‌ڵ‌ ناوه‌رۆكی‌‬ ‫بنه‌م����ای ( فه‌رمان به‌چاك����ه‌‌و به‌رگری‌‬ ‫له‌خراپه‌) به‌و جۆره‌ی‌ ئه‌م ره‌وته‌ لێ ی‌‬ ‫تێگه‌یشتون‪ ،‬كه‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫ن����اوه‌رۆك‌و پیاده‌كردن����ی‌ مێژویه‌ت����ی‌‪،‬‬ ‫له‌دژایه‌تیدای����ه‌‪ .‬به‌جۆرێ����ك زۆرێ‌ له‌و‬ ‫ش����تانه‌ی‌ كه‌ له‌ئێستا به‌(ئازاد)ی‌‌و‌وه‌ك‬ ‫(ماف)ی‌ هاواڵتی‌ سه‌یر ده‌كرێت‪ ،‬الی‬ ‫ئه‌وان بابه‌تن بۆ دژایه‌تی‌ كردن‪ ،‬چونكه‌‬

‫به‌خراپه‌‌و دژایه‌تی‌ كردنی‌ ش����ه‌ریعه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫خودای له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪ .‬ئازادی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هیچ سیستمێكی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌‌و له‌وانه‌ش‬ ‫مۆدێلی‌ س����ه‌له‌فیه‌تی‌ جیهادگه‌راكاندا‪،‬‬ ‫سازگار نیه‌‪ .‬به‌ڵكو هه‌میشه‌‌وه‌ك دوژمن‌و‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ خراپه‌‌و په‌شێوی‌ سه‌یری‌‬ ‫ده‌كرێ����ت‌و‪ ،‬مامه‌له‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ هه‌ڵگران‌و‬ ‫بانگه‌ش����ه‌كارانیدا ده‌كرێ����ت ‪ .‬چونكه‌‬ ‫ماف����ی‌ بون‌و به‌ش����داری‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدا به‌ئه‌وان����ی‌ دی‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌ده‌ربڕین����ی‌ بیرمه‌ن����دی‌ كۆچك����ردوی‌‬ ‫عه‌ره‌ب ( د‪ .‬محمد عبدالجابری) داوای‬ ‫هاوبه‌شی (شرك) له‌ده‌سه‌اڵتدا ده‌كات‪.‬‬ ‫دیموكراس����یش (ش����رك)ی‌ سیاس����ی‬ ‫ده‌خوازێ����ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ل����ه‌دور‌و نزیكه‌وه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ته‌م����اع‌و خواس����ت‌و دنیابینی‌‬ ‫ئایدۆلۆژیا هه‌مه‌الیه‌نه‌كان‌و‪ ،‬بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵگر‌و شوێنكه‌وتوانیان‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫كادری‌ رێبه‌رایه‌تی����ان‪ ،‬ناگونجێت‌و دانی‌‬ ‫پێ����دا نانرێت‪ .‬توندڕه‌ویی‌ ئیس��ل�امیش‬ ‫به‌‌وێن����ه‌ی‌ ماركس����یزم‌و كۆمۆنی����زم‪،‬‬ ‫گۆش����ه‌نیگایه‌كی‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ ئازادی‌‬ ‫دادپه‌روه‌ریه‌! به‌اڵم ئه‌وان به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ماركسس����ته‌ توندڕه‌وه‌كان����ه‌وه‌‪( ،‬ئاین)‬ ‫به‌س����ه‌رخان‌و ئامرازی‌ چه‌وس����اندنه‌وه‌‌و‬ ‫ملكه‌چكردن����ی‌ ره‌ش‌و روته‌كان نازانن‪‌،‬و‬ ‫ژیانی‌ س����ایه‌ی‌ ئایدۆلۆژیایه‌كی‌ ئاینیش‬ ‫به‌كاره‌س����ات نابینن‪ ،‬به‌ڵكو به‌گه‌یشتن‬ ‫به‌لوتك����ه‌ی‌ دادپه‌روه‌ری‌ ل����ه‌م دنیایه‌ی‌‬ ‫داده‌نێن ؟!‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ئ����ه‌وان دان به‌وه‌دا نانێن كه‌‬ ‫ئه‌وان هه‌ڵگ����ری‌ ئایدۆلۆژی����ان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫س����ه‌رجه‌م ش����ته‌كان به‌ن����اوی‌ خودا‌و‬ ‫ئای����ن‌و مه‌رجه‌عیه‌ته‌ گه‌وره‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌وه‌‬ ‫باس ده‌كه‌ن‌و ده‌خه‌نه‌ رو‪ ،‬ئیس��ل�امیش‬ ‫به‌حوكمی‌ خودایی بون‌و‪ ،‬به‌پشت به‌ستن‬ ‫به‌دوب����اره‌ ئاماده‌كردن����ه‌وه‌ی‌ نمون����ه‌ی‌‬ ‫هه‌ن����دێ‌ فه‌رمان����ڕه‌وای دادپ����ه‌روه‌ری‌‬ ‫مێژوی‌ موس����ڵمانان‪ ،‬ژیان له‌س����ایه‌ی‌‬ ‫ئیسالمدا به‌شایس����ته‌ترین ژیانی‌ مرۆڤ‬ ‫‌وبه‌ده‌س����تهێنانی‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ یه‌كس����انی‌‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ ده‌زان����ن‪ .‬نه‌گبه‌تی‌‌و زوڵم‌و‬ ‫س����ته‌میش كه‌ له‌مڕۆدا یه‌خه‌‌و به‌رۆكی‌‬ ‫موس����ڵمانان‌و به‌گش����تیش مرۆڤایه‌تی‌‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬له‌روخانی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئیسالم‌و‪،‬‬ ‫حاكم نه‌بونی‌ شه‌ریعه‌ته‌كه‌یدا به‌رجه‌سته‌‬ ‫ده‌بێت‌و‪ ،‬تاكه‌ رێگای‌ رزگاریش هه‌وڵدانه‌‬ ‫بۆ دوباره‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌س����ه‌اڵته‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر لێره‌ش����ه‌وه‌ تی����ۆری‌ حاكمیه‌تی‌‬ ‫ئیالهی‌ س����ه‌ریهه‌ڵداو‪ ،‬بو به‌به‌ش����ێكی‌‬ ‫گرنگی‌ مه‌نزومه‌ی‌ جیهانبینی‌ سه‌له‌فی‌‌و‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت له‌قۆناغێكی‌ دیاریكراویش����دا‬ ‫به‌ش����ی له‌په‌یك����ه‌ری‌ فك����ری‌ بزاف����ه‌‬ ‫ئیسالمی‌ یه‌ گش����تی‌ یه‌كه‌ ‪ .‬سه‌رده‌می‌‬ ‫خه‌لیفه‌كانی‌ راش����یدینیش تا رادده‌یه‌ك‬ ‫رۆڵ����ی‌ قۆناغی‌ كۆمۆنیزمی‌ س����ه‌ره‌تایی‬ ‫الی ماركس����یه‌كان ده‌بینێ����ت‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫الی ماركس����یزم چاره‌س����ه‌ر له‌دوب����اره‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان����ه‌وه‌‌و ئاماده‌كردن����ه‌وه‌ی‌‬

‫كۆمۆنیزم����ی‌ س����ه‌ره‌تایی دا بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫الی رادیكالیزم����ی‌ ئیس��ل�امیش‪‌ ،‬وا‬ ‫له‌دوباره‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌زمونی‌ خه‌الفه‌ت‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش خه‌الفه‌تی‌ راش����یدین (كه‌‬ ‫به‌ك����رده‌وه‌ یه‌كج����ار دورن له‌روحی‌ ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌ی‌ مێ����ژوی‌ موس����ڵمانان‌و زیاتر‬ ‫س����ه‌ر به‌قۆناغه‌كانی‌ دوای ئه‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫س����ه‌رده‌می‌ پاش����ایه‌تیی‌ له‌به‌رگ����ی‌‬ ‫(خه‌الفه‌ت����دا) هه‌مو ئ����ه‌و خوێنڕێژی‌‌و‬ ‫كوش����ت‌و كوش����تار‌و تاوانه‌ش (كه‌ الی‬ ‫خۆی����ان تاوان نی����ه‌‌و ئه‌ركێكی‌ پیرۆزی‌‬ ‫ئیالهییه‌) به‌ش����ێك له‌پێداویستیه‌كانی‌‬ ‫دژایه‌تی‌ كردنی‌ كوفر‌و س����ته‌م‌و دوباره‌‬ ‫دامه‌زراندن����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ ه����ه‌ق‌و‬ ‫دادپ����ه‌روه‌ری‌ خه‌الفه‌ت����ی‌ له‌ده‌س����تچو‬ ‫پێكده‌هێنن‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ نه‌ك هه‌ر هه‌ست‬ ‫به‌ت����اوان‌و ‌وه‌النانی‌ پێوه‌ره‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫ی����ه‌كان له‌مامه‌ڵه‌ك����ردن له‌الیان به‌دی‬ ‫ناكرێت‪ ،‬به‌ڵكو پێیان‌ وایه‌ به‌ش����انازی‌‬ ‫یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ركێكی‌ خودایی پیرۆز له‌پێناو‬ ‫دوب����اره‌ گێڕان����ه‌وی‌ حاكمیه‌ت����ی‌ دینی‌‬ ‫خ����ودا‌و‪ ،‬به‌رقه‌راركردن����ی‌ دادپه‌روه‌ری‌‬ ‫ئاسمانی‌‌و‪ ،‬رزگاركردنی‌ ره‌ش‌و روته‌كان‬ ‫له‌ده‌ستی‌ ( تاغوت)‌و بته‌ گۆشتینه‌كان‬ ‫ج����ێ‌ به‌ج����ێ‌ ده‌ك����ه‌ن‌و‪ ،‬له‌مه‌ش����دا‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ رۆحی‌ ئوممه‌ت‌و‌وه‌اڵمدانه‌وه‌‬ ‫به‌بانگ����ه‌وازی‌ په‌روه‌ردگار بۆ (جیهاد)‌و‬ ‫ره‌تكردن����ه‌وه‌ی‌ زیلل����ه‌ت‌و سه‌رش����ۆڕی‌‬ ‫ده‌كه‌ن! س����ه‌باره‌ت به‌مانیش هه‌روه‌ك‬ ‫كۆمۆنیزم‌و‪ ،‬مێژو له‌دوا‌وێستگه‌ی‌ خۆیدا‪،‬‬ ‫له‌رێی‌ به‌رقه‌راربونی‌ دادپه‌روه‌ری‌ خواییدا‬ ‫ستار ده‌گرێت‌و‪،‬پێش ئه‌وه‌ش خه‌الفه‌ت‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌‪ .‬س����ایه‌ی‌ خه‌الفه‌ت‪ ،‬الی‬ ‫سه‌له‌فیه‌ جیهادیه‌كان‌و ته‌نانه‌ت به‌شی‌‬ ‫له‌ئیس��ل�امییه‌كانی‌ تر‌و موسڵمانانیش‪،‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ باڵكێشانی‌ ئیسالم به‌سه‌ر‬ ‫سه‌راپای گۆی‌ زه‌ویدا به‌خۆیه‌وه‌ ببینێ‌‪،‬‬ ‫كۆتایی نایه‌ت‌وسه‌رده‌می‌ كۆتایی هاتنی‌‬ ‫كاتی‌ ئه‌م سه‌رزه‌مینه‌ش (ئاخر زه‌مان)‬ ‫نایه‌ت‪ .‬ب����ه‌اڵم رادیكالیزمی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫به‌حوكمی‌ دیدگا ئاینی‌ یه‌كه‌ی‌ گه‌یشتن‬ ‫به‌قۆناغی‌ هاتنه‌ خواره‌وه‌ی‌ ( عیس����ا)‌و‬ ‫به‌رقه‌رار بون����ی‌ دادپ����ه‌روه‌ری‌ ره‌ها‌و‪،‬‬ ‫سڕكردنی‌ یاس����اكانی‌ ملمالنێی‌ نێوان‬ ‫گروپ����ه‌ مرۆڤایه‌تیه‌ جۆراوج����ۆره‌كان‪،‬‬ ‫به‌كۆتایی مێژو جاویدانبونی‌ ئه‌م جیهانه‌‬ ‫نازانێ����ت‪ .‬به‌ڵكو به‌كۆتای����ی ملمالنێی‌‬ ‫نێ����وان (هه‌ق)‌و (ناه����ه‌ق)ی‌ ده‌زانێت‌و‬ ‫دوای ئه‌وه‌ دنی����ای ماددی‌ به‌م جۆره‌ی‌‬ ‫ئێستا خاپور ده‌بێت‌وكۆتایی دێت‪ ،‬ئیتر‬ ‫س����ه‌ره‌تای به‌هه‌ش����تێكی‌ نه‌مری‌‌و هه‌تا‬ ‫هه‌تایی دێته‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و به‌هه‌شته‌ بۆ هه‌موان نیه‌‌و‪،‬‬ ‫ته‌نها بۆ باوه‌ڕداره‌ چاكه‌خوازه‌ جیهادی‌‬ ‫یه‌ یه‌كتاپه‌رس����ته‌كانه‌‌و‪ ،‬له‌پ����اڵ‌ ئه‌ودا‬ ‫چاره‌نوس����ێكی‌ ت����ر هه‌یه‌ ك����ه‌ به‌چونه‌‬ ‫ن����او دۆزه‌خ ناوده‌برێ����ت‌و‪ ،‬چاوه‌ڕێ����ی‌‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ ت����ره‌ كه‌ ئه‌و ‌وه‌س����فانه‌ی‌‬ ‫پێشه‌وه‌یان به‌سه‌ردا ناچه‌سپێت‪.‬‬

‫زۆر پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫قوتابیان‌و‬ ‫خوێندکاران‬ ‫له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ئاسته‌کاندا‬ ‫له‌کۆنگره‌که‌دا‬ ‫ئاماده‌گییان‬ ‫هه‌بێت‌و به‌هه‌ند‬ ‫گوێ له‌پێشنیارو‬ ‫سه‌ره‌نج‌و‬ ‫داواخوازییه‌کانیان‬ ‫بگیرێت‬

‫شەڕکەری بێشەڕو شەڕی‬ ‫بێشەڕکەر‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئەوەی لەم نێوەندەدا جێگای سەرنجە‬ ‫ونبونی ستراتیژو پرۆگرامە سیاسییەکانە‬ ‫له‌پرۆس���ەی ملمالنێ���ی دابەش���کردنی‬ ‫دەسەاڵتە ئیداری‌و سیاسییەکاندا‪ .‬بونی‬ ‫ترس���ێکی قوڵە لەوەی ب���اس له‌خەونە‬ ‫سیاس���ییەکان بکرێت‌و ک���ەس نەوێرێت‬ ‫بەئاش���کرا بڵێت ئەمە دی���دگای منە بۆ‬ ‫سیاس���ەتی ناوەکی‌و دەرەکی���ی‪ ،‬ئەمە‬ ‫پرۆگرامی تایبەتی منە بۆ چارەس���ەری‬ ‫هەنوکەی���ی‌و دورم���ەودای کێش���ە‬ ‫موزمینەکانی ناو کۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬تاوەکو‬ ‫ئەویتر زویرنەکات‌و لەخۆی نەوروژێنێت‌و‬ ‫بە تێکدەری ئیجماعی سیاس���یی مۆرزەد‬ ‫نەکرێت‪ .‬ئەوەشی لەم خەریتە سیاسییە‬ ‫لێڵەدا ڕونە بریتییە له‌نەبونی ستراتیژێکی‬ ‫سیاسیی‌و نەتەوەیی بۆ دەرچون له‌دەیان‬ ‫بنبەس���تی گ���ەورەی ئێس���تاو داهاتوی‬ ‫کوردس���تان؛ له‌پرسی دەستورەوە بیگرە‬ ‫تاوەکو به‌پرس���ی چارەس���ەرکردنی زبڵ‬ ‫ده‌گات له‌کوردستاندا‪.‬‬ ‫بەش���داریی ئۆپۆزیس���ۆن له‌دەسەاڵتدا‬ ‫نابێ���ت مانای کاڵبون���ەوەی وێناو پڕۆژە‬ ‫سیاس���ییەکانی بێت ک���ە له‌رێگایانەوە‬ ‫دەنگێک���ی بەرچ���اوی ن���او کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ەی بۆخ���ۆی کۆک���ردەوە‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫دەبێت مان���ای تۆخکردنەوەی ئەو خەتە‬ ‫سیاسییەی بێت لەناو حکومەتی هەرێم‌و‬ ‫ئی���دارە خۆجێییەکان���دا ک���ە پەیمانی‬ ‫جێبەجێکردنی بەخەڵک دا‪ .‬بەش���داربون‬ ‫له‌دەس���ەاڵت مانای بون بەبەشێک نییە‬ ‫له‌میرات���ی سیس���تەمی دەس���ەاڵتێکی‬ ‫ڕەخنەکراو‪ ،‬بەڵکو مانای کارکردنە له‌سەر‬ ‫رەهەن���دە ڕەخنەکراوەکانی سیس���تەمی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی له‌کۆمەڵگای پڕقەیرانی‬ ‫ئێم���ەدا‪ .‬ئەم رەهەندان���ەش بەگفتوگۆی‬ ‫چ���ڕو دانان���ی کۆنس���ێپتی ئاب���وری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و رۆش���نبیریی‌و س���تراتیژی‬ ‫نەتەوەی���ی ب���ۆ داهات���وی کوردس���تان‬ ‫بەی���ان دەکرێ���ت‪ .‬بەبەش���داریکردنی‬ ‫خەڵک دەکرێت له‌پرۆس���ەی سیاس���یی‪،‬‬ ‫ن���ەک بەتەنها بەرێککەوتنی سیاس���یی‌و‬ ‫ش���اردنەوەی ملمالنێ س���ەرەکییەکان‪.‬‬ ‫دیارە پرۆسەی بەشداریکردن مانای ئەوە‬ ‫نیی���ە کە ب���ۆ هەم���و بڕیاردانێک‪ ،‬پرس‬ ‫بەهەمو کەس���ێک بکرێت‪ ،‬بەڵکو مانای‬

‫ئەوەیە کە خەڵ���ک لەرێگای ئاگاداربون‌و‬ ‫بەش���داربون له‌پالن���ە سیاس���ییەکاندا‬ ‫ببن بەبەش���ێک له‌پرۆسەو س���ەروەرییە‬ ‫سیاسییەکان‪ .‬گومانی تێدا نییە کە ئەم‬ ‫پرۆس���ەی تۆخکردنەوەی���ە لەبەر چەند‬ ‫هۆکارێک له‌ئەزمونی حوکمڕانی هەولێردا‬ ‫کاڵبوەتەوەو له‌هەندێک حاڵەتیشدا چۆتە‬ ‫دۆخی نەمانی هێڵە جیاکارییەکانی نێوان‬ ‫حزبەکان‪ .‬دەتوانین هۆکاری س���ەرەکی‬ ‫ئ���ەم کاڵبونەوەیەش ب���ۆ چەند خاڵێک‬ ‫بگێڕین���ەوە‪ .‬یەک���ەم‪ :‬ڕاس���تەخۆ پاش‬ ‫دەس���تبەکاربونی ئۆپۆزیسۆن جەنگێک‬ ‫یەخەی پرۆسەی سیاسیی له‌کوردستاندا‬ ‫دەگرێ���ت ک���ە تیای���دا دوبارە پرس���ی‬ ‫بەرگریی له‌بون‌و ئەزمونی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫کوردس���تان له‌پرس���ی چۆنێت���ی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتییەکە گرنگتر دەبێتەوە‪.‬‬ ‫واتە س���ەرهەڵدانی جەنگ‌و پێداویستیی‬ ‫دروستکردنی کۆنزێنسێک یان ئیجماعێکی‬ ‫سیاسیی دژ بەداعش‌و هێرشەکانی دەبن‬ ‫بەپرسی هەنوکەیی سیاسەت‌و پرسەکانی‬ ‫تر کە ئۆپۆزیس���یۆن هێ���زی خۆی تێدا‬ ‫دەبینیی���ەوە‪ ،‬دەبن بەپرس���ی الوەکیی‪.‬‬ ‫دوهەم‪ :‬پرس���ی پێکهێنان���ی حکومەت‬ ‫له‌بەغ���داو پێداویس���تی یەکڕییزی هێزە‬ ‫کوردس���تانییەکان بەرامب���ەر بەملمالنێ‬ ‫سیاس���ییەکان لەگەڵ ش���یعەو سوننەو‬ ‫فشاری ئەمه‌ریکاو خۆرئاوا بۆ سەر هێزە‬ ‫سیاسییەکان‪ ،‬وایکرد کە ئۆپۆزیسیۆنیش‬ ‫بکەوێتە ناو ئەو گوتارە ڕادیکاڵە بۆشەی‬ ‫دەسەاڵت کە توانایەکی سەرسوڕهێنەری‬ ‫هەیە ل���ەوەی س���ەقفی داواکارییەکانی‬ ‫له‌دروس���تکردنی دەوڵەتەوە دابەزێنێتە‬ ‫س���ەر دابینکردن���ی موچ���ە‪ .‬ئەم���ەش‬ ‫دەمانباتە سەر خاڵی سێهەم کە فەشەلی‬ ‫سیاسەتی ئابوری‌و داتەپینی سیستەمی‬ ‫دارایی کوردس���تان هێندە ئازاربەخش بو‬ ‫کە الی ئۆپۆزیس���یۆنیش پرسی مەعاش‬ ‫جێ���گای بەپرس���ی دەوڵەتداریی‌و ناوچە‬ ‫کوردس���تانییەکانی ت���رو چاکس���ازیی‬ ‫بنەڕەتیی گرتەوە‪.‬‬ ‫بەکورت���ی دۆخی ملمالنێی سیاس���یی‬ ‫له‌کوردس���تانی ئەم���ڕۆدا له‌ش���ەرکەڕی‬ ‫بێشەڕو شەڕێکی بێشەڕکەر دەچێت‪.‬‬

‫ونبون‬

‫ی (سه‌روه‌ر عثمان فره‌ج)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (هه‌ژار حه‌م ‌ه رشید)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی (محمد كریم رحیم)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی ئه‌نوه‌ر قادر)‬ ‫ی (ئار ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬ ‫ی وه‌رزش ونبو‌ه به‌ناوی (سۆران محمد سعید)‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی كۆلیج ‌‬ ‫* پێناسێك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫‌وه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته ‌‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫له‌سه‌رده‌می ئۆپۆزسیۆن‌و ته‌مای خه‌ڵكدا!‬ ‫خالید عه‌لی قادر‬ ‫بیست‌و سێ ساڵه‌ خه‌ڵك له‌چاوه‌ڕوانی پڕۆسه‌ی چاكسازی‌و شێوازی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ئه‌م واڵته‌ن‪ ،‬ك����ه‌ گه‌نده‌ڵی‌و ناعه‌داله‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی ته‌واوی كایه‌كانی ئه‌م هه‌رێمه‌ی‬ ‫گرتبوه‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌اڵنی خه‌ڵك سه‌بری ئه‌یوبیان لێ بڕابو‪ .‬له‌ساڵی ‪ 92‬وه‌وه‌ هاواڵتیانی‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌ تا ئه‌م ده‌مه‌ش به‌تاسه‌وه‌ ڕو له‌سندوقه‌كانی ده‌نگدان ده‌كه‌ن به‌ئومێدی‬ ‫تروس����كاییه‌ك له‌ماڵوێرانیی‌و ده‌ربه‌ده‌ری چه‌ند ساڵه‌یان له‌بیربچێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كابینه‌‬ ‫به‌كابینه‌ی حكومه‌ت بارگرانی زیاترو كۆڵی قورس����ی زیاتر ده‌خس����ته‌ س����ه‌ر شانی‬ ‫هاواڵتیانی ئه‌م نیشتمانه‌‪ ،‬خول به‌خولی په‌رله‌مان‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ به‌كۆبونه‌وه‌یان خه‌ڵك‬ ‫چاوه‌ڕوانی بڕیارو هه‌ڵوێس����تی مه‌ردانه‌یان لێ ده‌كردن بۆ ئه‌وه‌ی له‌خزمه‌تی خه‌ڵك‌و‬ ‫خاكدابن نه‌ك خۆیان!‬ ‫له‌س����ه‌رده‌می دو ئیداره‌یی‌و بااڵده‌ستی دو پارتی سیاس����یدا هه‌رچی ناعه‌داله‌تی‌و‬ ‫ش����ه‌ڕی نه‌خوازراو كرابێت هاواڵتیان له‌ڕێی س����ندوقه‌كانی ده‌نگدانه‌وه‌ هه‌قی خۆیان‬ ‫لێكردن����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌بێ ئه‌وه‌ش����مان له‌بیرنه‌چێت كه‌ حزبه‌كانی ئۆپۆزس����یۆنی دوێنیش‬ ‫به‌ش����داری ئه‌و ناعه‌داله‌ت����ی‌و ماڵوێرانیه‌ی كورد بون هه‌ریه‌كه‌ی����ان به‌بارته‌قای كارو‬ ‫ده‌نگی خۆیان‪.‬‬ ‫له‌ ‪ 2009‬وه‌رچه‌رخانێكی نوێ له‌ڕوی سیاسیه‌وه‌ هاته‌ ئاراوه‌‪ ،‬هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌ی پارته‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كان له‌ناو ده‌سه‌اڵته‌وه‌ بۆ موعاره‌زه‌و دروس����تبونی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌مویان هاوپه‌یمانیه‌تێكی نوێی ئۆپۆزسیۆنیان ڕاگه‌یاند كه‌ ئامانجی سه‌ره‌كیان دژه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و چاكسازی بنه‌ڕه‌تی بو له‌سیسته‌می حوكم‌و شێوازی به‌ڕێوه‌بردندا‪.‬‬ ‫ئومێ����دی خه‌ڵك بۆ موع����اره‌زه‌ له‌لوتكه‌دا بو‪ ،‬به‌اڵم كارو ك����ردار له‌گه‌ڵ ئامانجی‬ ‫بریقه‌دار ئێستا ته‌واو پێچه‌وانه‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫س����اڵ له‌دوای س����اڵ‌و مانگ له‌دوای مانگ‌و ڕۆژ له‌دوای ڕۆژ ئومێده‌كان له‌و خاڵه‌‬ ‫نزیكترم����ان ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئومێد ب����ه‌م كاره‌كته‌رانه‌ی نێو ئه‌م حزبانه‌ وه‌ك ئه‌وه‌‬ ‫وایه‌ داوای ئاوی ژیان بكه‌یت له‌سه‌رابستاندا‪.‬‬ ‫حزبه‌كان‌و په‌رله‌مانتاران به‌ڵێنتاندا!‬ ‫به‌ڵێنتاندا موچه‌ی بندیوارو سێبه‌ر نه‌هێڵن!؟ زیاتر بو‬ ‫به‌ڵێنتاندا مونحه‌ی حزب نه‌هێڵن!؟ زیاتر بو‬ ‫به‌ڵێنتاندا خانه‌نشینی په‌رله‌مانتاران نه‌هێڵن!؟ زۆر زیاتر بو‬ ‫به‌ڵێنتان����دا پێداچونه‌وه‌ به‌ناعه‌داله‌تی موچه‌دا بكه‌ن‌و یه‌كس����انی دروس����تبكه‌ن!؟‬ ‫موچه‌ی پله‌تایبه‌تیه‌كان زۆر جیاوازتر بو‬ ‫به‌ڵێنتاندا گه‌نده‌ڵی‌و ناعه‌داله‌تی نه‌هێڵن!؟ گه‌نده‌لێ سه‌راپای واڵتی گرته‌وه‌‬ ‫به‌ڵێنتاندا تاوانباران ڕاپێچی دادگا بكه‌ن!؟ جه‌الدو تاوانبار زیاتر بو‬ ‫به‌ڵێنتاندا حكومه‌ت هی خه‌ڵك بێ!؟ حكومه‌ت ئێستا ته‌نها بۆ حزبه‌و به‌س‬ ‫به‌ڵێنتاندا كاره‌باو ئاو‪ ..‬باشتر بكه‌ن!؟ ئێستا ژیان ئه‌ڵێی سه‌رده‌می مۆم‌و چرایه‌‬ ‫به‌ڵێنتاندا ئیمتیازاتی كه‌س����ی‌و خۆتان نه‌هێڵن!؟ وه‌نه‌وش����ه‌و باڵه‌خانه‌و باخه‌كان‬ ‫زیاتر بو‬ ‫به‌ڵێنتان����دا له‌خزمه‌تی خه‌ڵك‌و خاكدابن!؟ به‌اڵم ئێس����تا ته‌نها له‌خزمه‌ت خۆتان‌و‬ ‫خه‌می خۆتانن!‬ ‫ئێوه‌ كه‌ نه‌توانن چاكسازی له‌خۆتانه‌وه‌ ده‌ستپێبكه‌ن‪،‬‬ ‫ئێوه‌ كه‌ نه‌توانن واز له‌موزایه‌ده‌و قسه‌ی قه‌ڵپ‌و بێ سه‌ودا بێنن‪،‬‬ ‫ئێوه‌ هه‌میشه‌ باسی گه‌نده‌ڵی ده‌كه‌ن چونكه‌ خۆتان گه‌ند‌هڵ‌و مشه‌خۆرن‪،‬‬ ‫ئیت����ر ئێمه‌ش ل����ه‌وه‌ دڵنیاین كه‌ ئێوه‌ هه‌رگیز ناتوانن چاكس����ازیش بكه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هه‌موتانمه‌!‬ ‫كه‌وات����ه‌ خودایا له‌م به‌ڵێنی بێ به‌ڵێنی‌و بێ كرداری ئه‌مانه‌دا ئیتر ئومێدمان نه‌ما‬ ‫به‌كه‌س‪،‬‬ ‫چونكه‌ خودایا خۆت كوردس����تانت به‌و به‌هه‌شته‌ی سه‌ر ڕوی زه‌مین دروستكرد بۆ‬ ‫جوانی‌و بۆ ژیان نه‌ك بۆ وێرانكردن‌و به‌تااڵنبردنی!‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫د‬ ‫و‬ ‫ێ‬ ‫ن‬ ‫ێ‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چ‬ ‫یا‬ ‫ی‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ن‬ ‫گا‬

‫فۆتۆکان‪ :‬رێبین چاالک‬

‫ریکالم‬