ژماره‌ 464

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)464‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/2/3‬‬

‫‪‌ 70%‬‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیاكان‬ ‫بێكارن‬

‫‪8‬‬

‫باوەپیارەکەی‬ ‫پەالماری دا‪،‬‬ ‫دایکیشی فڕێی‬ ‫دایە شەقام‬

‫‪9‬‬

‫ژیانێک‬ ‫به‌کوله‌مه‌رگی‌و‬ ‫چه‌رمه‌سه‌ریی‬

‫‪9‬‬ ‫توركیا داوا ده‌كات‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫دۆخێك ‌‬ ‫بۆ كه‌ركوك‬ ‫دیاریبكرێت‬

‫سه‌له‌فیه‌كان‪..‬‬ ‫تارماییه‌ك‬ ‫له‌كوردستان‬

‫سەلەفیزم‌و‬ ‫خەسڵەتە‬ ‫هاوبەشەکانی‬

‫‪6‬‬

‫‪4‬‬

‫‪13‬‬

‫شێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬فه‌رمانی‌ بارزانیم له‌ئایه‌تی‌ قورئان له‌ال پیرۆزتره‌‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ ،‬فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ حه‌فت���او وه‌زیری‌ پێش���وی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر یه‌ك���ه‌ی‌ (‪ )70‬به‌مش���ێوه‌یه‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬هی���چ جیاوازییه‌كی‌ نابێت‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیا‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "فه‌رمانی‌‬ ‫بارزانی���م له‌ئایه‌ت���ی‌ قورئ���ان ل���ه‌ال‬ ‫پیرۆزتره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ش���ێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ نابێ���ت یه‌ك���ه‌ی‬ ‫(‪‌70‬و ‪)80‬ی‌ هێ���زی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫به‌مش���ێوه‌یه‌ی‌ ئێس���تای‌ بمێنن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌مش���ێوه‌یه‌ خزمه‌تی‌ كه‌سیان‬ ‫پێناكرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت حزبه‌كه‌شیان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "یه‌كخستنه‌وه‌یان بڕیاری‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌س���ه‌ره‌‌و‬

‫ده‌بێت هه‌مویان بچنه‌ ژێر یاس���اكانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌وه‌ كه‌ سێ‌ یاسا‬ ‫له‌خۆده‌گرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‬ ‫ه���ه‌ر فه‌رمانێك���م پێب���كات ئ���ه‌وه‌‬ ‫جێبه‌جێده‌كه‌م‪ ،‬ئه‌و فه‌رمانده‌ی‌ گشتیی‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستانه‌‌و بڕوای‌‬ ‫ته‌واوم پێیه‌تی‌‪ ،‬من فه‌رمانی‌ ئه‌وم پێ‬ ‫له‌ئایه‌تی‌ قورئان له‌ال پیرۆزتره‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫وت���ی‌ "پیاوێكی‌ ش���اره‌زاو به‌توانایه‌و‬ ‫هه‌مو شتێكی‌ پێده‌كرێت‪ ،‬ده‌سه‌اڵتیشی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ جوڵه‌ به‌هێزه‌كان بكات‪،‬‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردوش���دا له‌كه‌ركوك‬ ‫له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا بوه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫بارزانی‌و شێخ جه‌عفه‌ر‬

‫ئارێز عه‌بدواڵ‪:‬‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیه‌كانمان‪ ،‬مه‌كته‌ب "ناسیاسین"‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س����ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و په‌رله‌مانتاری‌ عێ����راق ئارێز‬ ‫عه‌ب����دواڵ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌ندام‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس����یه‌كانمان یان "مه‌كته‌ب‬ ‫ێ له‌وه‌‬ ‫ناسیاس����یه‌كانمان" خۆی����ان پ���� ‌‬ ‫گه‌وره‌ت����ره‌ ئه‌ن����دام په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و‬ ‫كوردس����تان بن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هێش����تا‬

‫له‌واڵت����ی‌ خۆم����ان (م‪.‬س) ن����ه‌ك هه‌ر ده‌كات ك����ه‌ "بمان����ه‌وێ‌‌و نه‌مان����ه‌وێ‌ ی����ا ناراس����ته‌وخۆ خۆی����ان له‌كاروبار ‌‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌ری‌‌و س����یحری‌ خۆی‌ پاراستوه‌‪ ،‬دیموكراس����ی‌ نێوخۆیی‌ حزبه‌كان هێنده‌ ده‌وڵه‌ت����داری‌ هه‌ڵقورتێنن"‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫بگ����ره‌ به‌ده‌زگایه‌كی‌ نیمچ����ه‌ پیرۆزیش گه‌ش����ه‌ی‌ نه‌كردوه‌ تا حزب����ه‌كان ته‌نیا "مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌‪ ،‬یاخ����ود مه‌كته‌بی‌‬ ‫موڵكی‌ كه‌سێك یان چه‌ند كاراكته‌رێكی‌ (نا سیاسی‌) ده‌س����ته‌واژه‌یه‌كی‌ هێنده‌‬ ‫ده‌بینرێ‌"‪.‬‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬ئارێ����ز عه‌ب����دواڵ سیاس����ی‌ نه‌بن‪ .‬ل����ه‌وه‌ش پت����ر هه‌مو سه‌رنجڕاكێش‌و به‌چێژه‌ كاتێك كه‌سێك‬ ‫ی ش����ه‌ره‌فی‌ ئه‌ندامێت����ی‌ لێوه‌رده‌گ����رێ‌‪،‬‬ ‫ی له‌ده‌س����ه‌اڵتن‪ ،‬مه‌كته‌ب ‌‬ ‫له‌وتارێكدا كه‌ له‌م ژماره‌یه‌ی‌ رۆژنامه‌ی‌ ئ����ه‌و حزبانه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬جه‌خت له‌و‌ه سیاس����یه‌كانیان هه‌وڵده‌ده‌ن راسته‌وخۆ یه‌كس����ه‌ر باری‌ ژیانی‌ له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌‬

‫ده‌گ����ۆڕێ‌‌و ژماره‌ی����ه‌ك گه‌نج����ی‌ ق����ۆز‬ ‫ده‌بنه‌ پاسه‌وانی‌‌و هه‌میشه‌ چوارده‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ن‌و له‌ب����ه‌رده‌رگای‌ ماڵه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫پاسه‌وانی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬جارێ‌ من نازانم ئێمه‌‬ ‫له‌كێ‌ ده‌ترس����ین‌و ئه‌و هه‌مو پاسه‌وانه‌‬ ‫تایبه‌ته‌مان بۆ چیه‌؟"‬

‫‪13‬‬

‫كه‌ركوك‬ ‫وه‌زیری به‌رگری كۆبانێ‪:‬‬ ‫هێشتا مه‌ترسی‌‬ ‫داعشی‌ له‌سه‌ره‌ تائێستا یه‌ك شه‌ڕڤانمان نه‌كه‌وتوه‌ته‌ ده‌ست داعش‬ ‫وێ���ڕای‌ ئارامبون���ه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫له‌میحوه‌ره‌كان���ی‌ كه‌رك���وك‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌رپرسانی‌ پێشمه‌رگه‌‌و هێزه‌ ئه‌منیه‌كانی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌ باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ هێش���تا‬ ‫شاره‌كه‌ مه‌ترسی له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌رپرس���ی ژوری‌‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنی هێزه‌كانی پێش���مه‌رگه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كانی باش���وری‌ كه‌ركوك وه‌ستا‬ ‫ره‌سوڵ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬له‌ئێستادا‬ ‫دۆخی ش���اری‌ كه‌ركوك ئارام بوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫داع���ش زیات���ر ل���ه‌ ‪ 600‬چه‌كداریان لێ‬ ‫كوژراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌ له‌شوێنێكه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫هه‌ڵبده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس���ی قه‌زاو‬ ‫ناحیه‌كانی كه‌ركوك‪ ،‬عه‌مید س���ه‌رحه‌د‬ ‫قادر به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬به‌گشتی ئێستا‬ ‫دۆخی كه‌ركوك زۆر باشه‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانین‬ ‫بڵێین مه‌ترسی له‌سه‌ر نه‌ماوه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ژماره‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ له‌كاتی‌ هێرش ‌‬ ‫ی‬ ‫داعشدا بۆ سه‌ر مه‌ال عه‌بدواڵ‌و ته‌لوه‌ردو‬ ‫مه‌كته‌ب خالید به‌دیل ده‌گیرێن‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫به‌رگری‌ كوبانی ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌م گرفتی‌‬ ‫به‌دیلگرتنه‌ بدۆزرێته‌وه‌و هه‌ڵوه‌سته‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "دوای‌ سێ‌‬ ‫ساڵ‌ شه‌ڕكردن تا ئێستا یه‌ك شه‌ڕڤانی‬ ‫ئێمه‌ نه‌كه‌وتوه‌ته‌ ده‌ست داعش"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬وه‌زی���ری‌ به‌رگری‌‬ ‫كۆبانێ‌ عیس���مه‌ت ش���ێخ حه‌س���ه‌ن‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫هێرشی‌ داعش بۆ سه‌ر رۆژئاواو هه‌مو‬ ‫ئ���ه‌و هێزانه‌ی‌ تری‌ یه‌په‌گ���ه‌و یه‌په‌ژه‌‬ ‫له‌باشور‪ ،‬تائێستا یه‌ك شه‌ڕڤانیشیان‬ ‫به‌دیلنه‌گی���راوه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "هونه‌ری‌‬ ‫ش���ه‌ڕو په‌روه‌رده‌كردن به‌ر له‌چونیان‬ ‫بۆ به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‪ ،‬كاریگه‌ری‌ زۆری‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‪ ،‬ئه‌مینداری‌ وه‌زاره‌تی‌‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫"سوکایەتیکردن‬ ‫بە الشەی‬ ‫داعش لە زیانی‬ ‫پێشمەرگەو‬ ‫سودی داعشە"‬

‫نوس����ەرێک رایدەگەیەنێ����ت ک����ە‬ ‫س����وکایەتیکردن بە الش����ەی داعش‬ ‫لەالیەن بەشێک لەپێشمەرگەکانەوە‬ ‫س����ودی داعشی زیاتری تێدایە وەک‬ ‫لەپێش����مەرگە‪ ،‬وتەبێژی وەزارەتی‬ ‫پێشمەرگەش دەڵێت بەبڕیاری فەرمی‬ ‫ھەمو جۆرە س����وکایەتیکردن‌و کاری‬ ‫نەش����یاومان قەدەغەکردوە بەرامبەر‬ ‫بەالشەی چەکدارە کوژراوەکان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬تایبەت‪ :‬ل����ەدوای ئەوەی‬ ‫لەت����ۆڕە کۆمەاڵیەتیی����ەکان چەن����د‬ ‫وێنەی����ەک باڵوبون����ەوە ک����ە تێیدا‬ ‫دەردەکەوێ����ت لەالی����ەن بەش����ێک‬ ‫لەپێشمەرگەو ھاواڵتیانی ئاساییەوە‬ ‫"س����وکایەتی" بە الشەی چەکدارانی‬ ‫داع����ش ک����راوە دوای کوش����تنیان‪،‬‬ ‫ئ����ەو ڕەفتارانە بون����ە ھۆی مایەی‬ ‫نیگەرانیی‌و ناڕەزایی‪.‬‬ ‫رێبوار سیوەیلی‪ ،‬نوسەرو مامۆستای‬ ‫زانک����ۆ لەوبارەی����ەوە بەئاوێن����ەی‬ ‫راگەیاند "ئاكاری پێش����مه‌رگه‌ نابێت‬ ‫له‌م ئاس����ته‌وه‌دابه‌زێته‌خواره‌وه‌بۆ‬ ‫سه‌ر ئاستی گروپێكی فره‌ئه‌تنیكیی‬ ‫په‌ڕگیرو لێوانلێو له‌گرێی ده‌رونیی‌و‬ ‫جنسیی‌و شوناسیی"‪.‬‬ ‫وتەبێژی وەزارەتی پێش����مەرگە‪،‬‬ ‫جەبار یاوەر لەوبارەیەوە بەئاوێنەی‬ ‫ڕاگەیاند کە ئەو ڕەفتارانە لەس����ەر‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ جه‌ب���ار ی���اوه‌ر له‌باره‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ش���ێوازی‌ شه‌ڕو لێهاتویی‌ ش���تێكی‌ ئاس���ایین‪ ،‬له‌هه‌م���و كات‌و ئاستی تاکە کەس����ن‌و ئەوان سزای‬ ‫س���اتێكدا‌و له‌هه‌مو ش���ه‌ڕێكی جیهانی‌ ھەر پێش����مەرگەیەک دەدەن کاری‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كان‪ ،‬پێشمه‌رگه‌كانه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌دیلگرتن���ی‌‬ ‫لەو جۆرە بکات‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "نه‌مانی‌ چه‌ك‌و ماندوبون‌و دیل بونی هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وت���ی "به‌داخ���ه‌وه‌ ب���ۆ به‌دیلگرتن���ی‌‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كانمان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ هیچ برینداربون‌و به‌جێمان‌و ‪ ....‬له‌ش���ه‌ڕدا‬ ‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫كه‌ركوك هێشتا مه‌ترس ‌ی داعشی‌ له‌سه‌ر‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫هێشتا كه‌ركوك هااڵوی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌‬ ‫گه‌رمه‌ی‌ تێدا ماوه‌ كه‌ له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌وه‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‌و‬ ‫وێڕای‌ دورخستنه‌وه‌ی‌ مه‌ترسییه‌‬ ‫جدییه‌كانی‌ داعش له‌سه‌ری‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رپرسانی‌ پێشمه‌رگه‌‌و هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كانی‌ شاره‌كه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ هێشتا شاره‌كه‌ مه‌ترسی‬ ‫له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا دۆخی كه‌ركوك ئارامه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسی ژوری‌ ئۆپه‌راسیۆنی هێزه‌كانی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ له‌ناوچه‌كانی باش����وری‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬وه‌ستا ره‌سوڵ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬له‌ئێستادا دۆخی‬ ‫شاری‌ كه‌ركوك ئارام بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم����ه‌ له‌ب����ه‌ره‌ی‌ ش����ه‌ڕداین‌و دوژمن‬ ‫له‌به‌رامبه‌رمان����ه‌و ناتوانین بڵێین ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ جێگیرده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫هه‌ر له‌ئاماده‌باش����یدا ده‌بێت تاوه‌كو‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ وابێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس����ه‌ی پێشمه‌رگه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش����ده‌كات كه‌ ئه‌و كوش����تاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هێ����زی دوژم����ن (داع����ش) كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌س����وپای ئه‌مری����كا بكرایه‌‪،‬‬ ‫به‌یه‌ك ساڵ نه‌ده‌هاته‌وه‌ سه‌رخۆی كه‌‬

‫زیاتر له‌ ‪ 600‬چه‌كداریان لێ كوژراوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ره‌نگه‌ له‌ش����وێنێكه‌وه‌ س����ه‌ر‬ ‫هه‌ڵبده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫پارێ����زگای‌ كه‌ركوك له‌س����ێ قه‌زا‬ ‫(دوبز‌و داقوق‌و حه‌ویجه‌)و ‪ 10‬ناحی ‌ه‬ ‫پێكهاتوه‌‪ ،‬ك����ه‌ ته‌نها قه‌زای‌ حه‌ویجه‌‬ ‫به‌هه‌مو ناحیه‌و گونده‌كانه‌وه‌ به‌ده‌ست‬ ‫چه‌كدارانی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی ناسراو‬ ‫به‌"داعش"وه‌یه‌‪.‬‬ ‫هاوكات به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی قه‌زاو‬ ‫ناحیه‌كانی كه‌ركوك‪ ،‬عه‌مید سه‌رحه‌د‬ ‫قادر به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬به‌گش����تی‬ ‫ئێس����تا دۆخی كه‌ركوك زۆر باش����ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناتوانین بڵێین مه‌ترسی له‌سه‌ر‬ ‫نه‌م����اوه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ له‌ش����ه‌ڕداین‌و‬ ‫ئه‌و گروپه‌ تیرۆریس����تانه‌ شكستێكی‬ ‫گه‌وره‌یان خ����واردوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌كۆبانێ‌و‬ ‫مه‌خم����ورو جه‌ل����ه‌والو زۆر ش����وێنی‬ ‫ت����ر‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان هه‌وڵ����ده‌ده‌ن چیان‬ ‫پێبكرێت بیكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌و بۆچون����ه‌ی‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫كاتێك دۆخه‌ك����ه‌ ئ����ارام ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ له‌س����ه‌نگه‌ره‌كاندا وه‌ك‬ ‫پێویست ئاماده‌یی خۆی ناكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داع����ش ده‌رفه‌ت له‌م����ه‌ وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫ده‌س����تیان لێده‌وه‌ش����ێنێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌جه‌ل����ه‌والو گوێرو ته‌لوه‌ردو‬

‫هێرشی پێچه‌وانه‌ی پێشمه‌رگه‌ بۆ سه‌ر داعش ـ فۆتۆ‪ :‬بێساران تۆفیق‬

‫مه‌ال عه‌بدواڵ رویدا‪ ،‬سه‌رحه‌د ده‌ڵێت‬ ‫"پێش����مه‌رگه‌و هێ����زه‌ كوردیی����ه‌كان‬ ‫هه‌م����و كاتێ����ك له‌ئاماده‌باش����یدان‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌م����ه‌ ش����ه‌ڕه‌و هه‌ندێك جار‬ ‫شكس����ت‌و پاشه‌كش����ه‌و راوه‌دونان‌و‬ ‫شوێن گرتنیش����ی تێدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌‬ ‫نابێته‌ پێوه‌رو بڵێی پێشمه‌رگه‌ پشتی‬ ‫لێداوه‌ته‌وه‌ ئاگای له‌هیچ نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری پۆلیس����ی ق����ه‌زاو‬

‫ناحیه‌كان����ی كه‌رك����وك ئام����اژه‌‬ ‫به‌وه‌ش����ده‌كات "ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ش����ه‌ڕیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كات به‌هه‌مو بیروبڕوایه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌جه‌نگێت‌و بۆ له‌ناوبردنمان هاتوه‌‪،‬‬ ‫بۆنمون����ه‌ ئ����ه‌و چه‌كداران����ه‌ی‌ داعش‬ ‫كه‌ ك����وژراون زۆربه‌ی����ان بیانی بون‌و‬ ‫بۆئه‌وه‌ نه‌هاتون فیش����ه‌ك بته‌قێنن‌و‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو هاتون شه‌ڕبكه‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بكوژرێن‪ ،‬وه‌كو خۆیان ده‌ڵێن‬

‫بۆئ����ه‌وه‌ی به‌زوتری����ن كات بكوژرێن‌و‬ ‫فریای فریشته‌كان بكه‌ون"‪.‬‬ ‫به‌رپرسانی‌ س����ه‌بازیی‌ پێشمه‌رگه‌و‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫شه‌ڕكردنیان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و گروپه‌‬ ‫چه‌ك����داره‌دا‪ ،‬باس ل����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫چه‌كدارانی داعش كه‌س����انێكیانتێدایه‌‬ ‫"خاوه‌نی ئه‌زمونن‌و به‌هه‌مو توانایانه‌وه‌‬ ‫ش����ه‌ڕده‌كه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ نابێت به‌چاوێكی‬

‫ك����ه‌م لێی����ان بڕوانرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم كه‌‬ ‫هێرشیان كردوه‌ س����ه‌ركه‌وتو نه‌بون‌و‬ ‫شكستێكی گه‌وره‌یان خواردوه‌"‪.‬‬ ‫ش����ه‌وی‌ هه‌ین����ی‌ راب����ردو داع����ش‬ ‫هێرشی‌ كرده‌ س����ه‌ر چه‌ند به‌ره‌یه‌كی‌‬ ‫ش����ه‌ڕ له‌كه‌ركوك‌و وێڕای‌ شه‌هیدبونی‌‬ ‫چه‌ند پێش����مه‌رگه‌یه‌ك‪ ،‬ژماره‌یه‌كیش‬ ‫به‌دیلگی����ران له‌الی����ه‌ن داعش����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫داعشیش سه‌دان چه‌كداریان لێكوژرا‪.‬‬ ‫سه‌رحه‌د قادر له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"ته‌نها ش����تێك كه‌ جێ����ی داخه‌و بۆ‬ ‫ئێم����ه‌ ناخۆش����ه‌‪ ،‬به‌دیلگرتن����ی ئه‌و‬ ‫پێش����مه‌رگانه‌یه‌و ده‌بێ����ت بزانرێ����ت‬ ‫بۆچی به‌دیلگیراون‌و بۆچی پش����تیان‬ ‫چۆڵكراوه‌و بۆ ئاگادار نه‌كراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر كش����انه‌وه‌ هه‌ب����وه‌ ده‌بوایه‌‬ ‫هه‌مویان پێكه‌وه‌ بكشانایه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫به‌رپرس����ه‌كانیان له‌وێ نه‌بون‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫نازانم‌و زانیاریم له‌سه‌ر نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا كه‌ركوك ئارامه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێده‌چێ����ت ئارامیه‌ك����ی كاتی بێت‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ داعش هێش����تا له‌س����نوری‌‬ ‫باشوری‌ خۆرئاوای كه‌ركوكه‌و هێزێكی‬ ‫زۆری����ان له‌ق����ه‌زای‌ حه‌ویجه‌یه‌ كه‌ ‪30‬‬ ‫كیلۆمه‌تر له‌كه‌ركوك����ه‌وه‌ دوره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قه‌زای����ه‌ش هێنده‌ی‌ ش����اری كه‌ركوك‬ ‫روبه‌رێكی فراوانه‌‌و دانیش����توانه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌‪ 450‬هه‌زار كه‌س ئه‌ژمارده‌كرێت‪.‬‬

‫به‌بێ گه‌ڕانه‌و ‌ه بۆ وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان ‪ 3‬ملیار‌و ‪ 700‬ملیۆن دۆالری به‌سه‌ر وه‌زاره‌ته‌كاندا دابه‌شكردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی رابردودا به‌بێ گه‌ڕانه‌و ‌ه‬ ‫بۆ وه‌زاره‌تی دارایی‌‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫بڕی ‪3‬ملیار‌و ‪ 700‬ملیۆن‬ ‫دیناری له‌پاره‌ی نه‌وت به‌سه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫دابه‌شكردوه‌‌و نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی‌‪ .‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫ده‌ڵێت " ده‌بوایه‌ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌‬ ‫بگه‌ڕانرایه‌ته‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی‌و له‌وێوه‌ دابه‌شبكرایه‌‌و‬

‫ده‌زگای چاودێری دارایی‪ ،‬له‌كاتێكدا سروش����تیه‌كان به‌پێ����ی ئه‌وله‌ویات‬ ‫به‌پێی ئه‌وله‌ویه‌ت‌و دادپه‌روه‌ری‬ ‫ده‌بوای����ه‌ وه‌زاره‌ت����ی دارای����ی ئه‌و مامه‌ڵ����ه‌ی له‌گ����ه‌ڵ وه‌زاره‌ت����ه‌كان‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫نه‌كردوه‌‌و ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی س����اڵی‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی سامانه‌‌سروشتیه‌كان پاره‌یه‌ی دابه‌شبكردایه‌"‪.‬‬ ‫عی����زه‌ت س����ابیر ئام����اژه‌ی ب����ۆ رابردو ته‌رخانی كردوه‌ بۆ وه‌زاره‌تی‬ ‫كردویه‌تی"‬ ‫ئه‌وه‌ش����كرد كه‌ ئ����ه‌وان گومانیان كاره‌ب����ا زۆرزۆر ك����ه‌م ب����وه‌‌و ن����ا‬ ‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی دارایی‌و ئابوری له‌س����ه‌رفكردن‌و دابه‌ش����كردنی ئه‌و داتپه‌روه‌رانه‌‌بوه‌‌و جه‌ختی له‌س����ه‌ر‬ ‫عیزه‌ت س����ابر به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند بڕه‌ پاره‌یه‌ هه‌یه‌‌و وتی "له‌ئێس����تادا ئه‌وه‌شكرده‌وه‌ كه‌ ده‌بوایه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫" ت����ا ئێس����تا بڕی ‪ 3‬ملی����ار‌و ‪ 700‬ده‌مانه‌وێت له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیایه‌كی دارایی‌و ئاب����وری هه‌رێم ئ����ه‌و بڕه‌‬ ‫ملیۆن دۆالری پاره‌ی نه‌وت له‌الیه‌ن بیانیدا گرێبه‌س����ت ئه‌نجامبده‌ین بۆ پاره‌یه‌ی ته‌رخانبكردایه‌‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی س����امانه‌ سروشتیه‌كانه‌وه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌و پاره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دن����ی ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردس����تان‬ ‫دراوه‌ به‌وه‌زاره‌ته‌كان����ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌‪ ،‬به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌تی له‌ فراكس����یۆنی یه‌كگرتوو ئاماژه‌ی ئه‌وه‌شكرد كه‌ ده‌بوایه‌ ئه‌وله‌ویه‌تی‬ ‫دارایی‌و چاودێری وه‌زاره‌تی دارایی‌و بۆ ئه‌وه‌كرد كه‌ وه‌زاره‌تی س����امانه‌ ئ����ه‌و پاره‌یه‌ یه‌كه‌مجار بۆ وه‌زاره‌تی‬

‫پێش����مه‌رگه‌و ناوخ����ۆ‌و دوات����ر بۆ‬ ‫كاره‌با‌و ته‌ندروستی بوایه‌ نه‌ك به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ی كه‌ دابه‌شكراوه‌‪.‬‬ ‫گۆران ئ����ازاد ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان له‌س����ه‌ر لیستی یه‌كێتی‬ ‫ئام����اژه‌ی ب����ۆ ئه‌وه‌كرد ك����ه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ج����اری یه‌ك����ه‌م نیی����ه‌ وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫سامانه‌سروش����تیه‌كان‌و ده‌س����ته‌ی‬ ‫داهاته‌ نه‌وتی����ه‌كان به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ وه‌زارت����ی دارای����ی پ����اره‌ بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان ته‌رخانده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پێش����تریش ئه‌و كاره‌ كراوه‌‌و هه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تێ����ك پێویس����تی ب����ه‌ پاره‌‬

‫بوبێ����ت‌و بودجه‌كه‌ی ك����ه‌م بوبێت‬ ‫پاره‌ی ب����ۆ ته‌رخانك����راوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ پێش����تر ‪ 550‬ملیار دینار‬ ‫له‌ پ����اره‌ی ن����ه‌وت ته‌رخانكرابو بۆ‬ ‫ناوچه‌ی گه‌رمیان"‪.‬‬ ‫ه����ۆكاری دابه‌ش����كردنی ئ����ه‌و‬ ‫پاره‌یه‌شی له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كانه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌‬ ‫تائێستا سندوقی داهاته‌ نه‌وتیه‌كان‬ ‫دروست نه‌كراوه‌‪ ،‬تا پاره‌كه‌ی بچێته‌‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی‌و په‌رله‌مان بتوانێت‬ ‫راسته‌وخۆ سه‌په‌رشتی بكات‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )464‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/2/3‬‬

‫‪3‬‬

‫شێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬فه‌رمان ‌ی بارزانیم له‌ئایه‌ت ‌ی قورئان له‌ال پیرۆزتره‌‬

‫مانه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌ی‌ ‪ 70‬به‌م شێوه‌یه‌‪ ،‬جیاوازی ‌ی له‌گه‌ڵ كۆمپانیا نیه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ ،‬فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌ی‌ حه‌فتاو وه‌زیری‌ پێشوی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌گه‌ر یه‌كه‌ی‌‬ ‫(‪ )70‬به‌مشێوه‌یه‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاواییه‌كی‌ نابێت له‌گه‌ڵ كۆمپانیا"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ هێزی‌‬ ‫حزب ده‌بێته‌ هه‌ڕه‌شه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانمان‌و هه‌رالیه‌نێك‬ ‫ئه‌گه‌ر هێزی‌ تایبه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌تی‌ كه‌ ده‌سه‌اڵت‌و ده‌ستكه‌وتی‌‬ ‫خۆی‌ پێبپارێزێت‪ .‬له‌باره‌ی‌ وه‌زیری‌‬ ‫ئێستای‌ پێشمه‌رگه‌شه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" :‬زۆر‬ ‫زۆر سه‌ركه‌وتو بوه‌‪ ،‬هه‌مو شتێكی‌‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬ده‌سه‌اڵتیشی‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ جوڵه‌ به‌هێزه‌كان بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ف���ه‌وج‌و هێزی‌ حزبی‌ تاچه‌ند‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ س���لبی‌ هه‌ب���وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ناوبانگ‌و پێگه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك كاریگه‌ری‌ س���لبی‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و فه‌وجانه‌ وه‌ك���و هه‌مو هێزێكی‌ تر‬ ‫ملكه‌چی‌ فه‌رمانه‌كانی‌ یه‌كه‌ی‌ ‪ 70‬بون‪،‬‬ ‫بون به‌هێزێكی‌ یه‌ده‌گ كه‌ له‌هه‌ركوێیه‌ك‬ ‫پێویس���ت بوبێ���ت چ���ون‌و ش���ه‌هیدو‬ ‫برینداریشیان هه‌یه‌‪ .‬ته‌نها به‌و ناوه‌وه‌ن‬ ‫ده‌نا له‌كاتی‌ ئه‌رك‌و پێویستیدا هێزێكن‪،‬‬ ‫به‌ویستی‌ خۆمان ده‌یانجوڵێنین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم جۆرێك له‌په‌رشوباڵویان‬ ‫دروست نه‌كردوه‌ له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫واده‌ڵێن كه‌س���انێكن هیچ���ی‌ لێنازانن‪،‬‬ ‫یان كه‌سانێكی‌ نابه‌رپرسن‌و له‌خۆیانه‌وه‌‬ ‫قس���ه‌ فڕێده‌ده‌ن بۆ هه‌ندێك مه‌به‌ستی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ خۆیان‪ .‬لیواكه‌ی‌ كاك كۆسره‌ت‬ ‫چه‌ندین شه‌هیدو برینداری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌یه‌كخس���تنی‌ هێزه‌كان���ی‌‬ ‫(‪‌)70‬و (‪)80‬دا یه‌كێتی‌ نیگه‌رانی‌ له‌چی‌‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬یه‌كێتی‌‬ ‫نیگه‌رانی‌ له‌هیچ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و دو یه‌كه‌یه‌ له‌رابردودا چی‌‬ ‫رۆڵێكیان بینیوه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬ئ���ه‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وتانه‌ی‌ كه‌ ئێستا له‌هه‌رێم هه‌ن‪،‬‬ ‫هی‌ ئه‌و هێزانه‌ن كه‌ له‌ش���اخ خه‌باتیان‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬به‌ده‌ی���ان ه���ه‌زار ش���ه‌هیدو‬ ‫بریندارو كه‌مئه‌ندامیان هه‌یه‌‪ ،‬ئێستاش‬

‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‬ ‫هه‌زارانیان له‌به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕدان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆ كوردستان پێویستی‌ به‌سوپایه‌كی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ تۆكمه‌‌و به‌هێز هه‌یه‌ كه‌‬ ‫هیچ س���یمایه‌كی‌ حزبی‌ پێ���وه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ هێزی‌ حزب ده‌بێته‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫بۆ س���ه‌ر ده‌ستكه‌وته‌كانمان‪ .‬حزب یان‬ ‫هه‌ركه‌س���ێ‌ یان هه‌ر كیانێ���ك‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هێ���زی‌ تایبه‌ت���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌یه‌تی‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و ده‌س���تكه‌وتی‌ خۆی‌‬ ‫پێبپارێزێ���ت‪ .‬بۆی���ه‌ ئه‌م���ڕۆ هه‌مومان‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ میله‌تی���ن‌و ده‌بێت ئه‌م‬ ‫حكومه‌ت‌و ئه‌زمونه‌ بپارێزین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ مانه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌ی‌ (‪‌70‬و‬ ‫‪ )80‬به‌مش���ێوه‌یه‌ی‌ ئێس���تای‌ خزمه‌ت‬ ‫به‌كێ‌ ده‌كات؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬نابێت‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ بمێننه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫خزمه‌تی‌ كه‌س���یان پێناكرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫خزمه‌ت���ی‌ حزبه‌كه‌ش���یان پێناكرێ���ت‪.‬‬ ‫یه‌كخس���تنه‌وه‌یان بڕی���اری‌ مه‌كته‌ب���ی‌‬ ‫سیاس���ی یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ له‌س���ه‌ره‌‌و‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌مویان بچنه‌ ژێر یاس���اكانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌وه‌ كه‌ سێ‌ یاسا‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچونت چی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌وترێ���ت ئه‌و دو یه‌كه‌ی���ه‌ له‌رابردودا‬ ‫ی حزبی‌ لێهاتوه‌؟‬ ‫وه‌ك دو كۆمپانیا ‌‬

‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬من حه‌قم‬ ‫ی (‪،)80‬‬ ‫نیه‌ به‌س���ه‌ر یه‌ك���ه‌ی‌ هێ���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه ئه‌گ���ه‌ر یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫(‪ )70‬به‌مش���ێوه‌ی ‌ه بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاوازییه‌كی‌ نابێت له‌گه‌ڵ كۆمپانیا‪.‬‬ ‫ی زۆر‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێس���تا گله‌ییه‌ك��� ‌‬ ‫ی میح���وه‌ره‌كان ده‌كرێت‬ ‫له‌به‌رپرس��� ‌‬ ‫ك���ه‌ بۆچی‌ ش���ه‌وان الی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫نامێننه‌وه‌؟‬ ‫ی من‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌میحوه‌ره‌كان ده‌یبینم له‌مسه‌ره‌وه‌ تا‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ن‪،‬‬ ‫ی هێز ‌‬ ‫ئه‌وس���ه‌ر‪ ،‬له‌ال ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه من ئ���اگام‬ ‫ئ���ه‌و میحوه‌ران���ه‌ ‌‬ ‫ی نه‌پێشمه‌رگه‌و‬ ‫لێیه‌تی‌‪ ،‬به‌رپرس���ه‌كان ‌‬ ‫نه‌میحوه‌ره‌كان به‌جێی ناهێڵن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر وه‌زیر ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جه‌نابت ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ بوی���ت‪ ،‬به‌ربه‌س���ته‌كان ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫ی ب���ون ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌رده‌م���ت چ��� ‌‬ ‫پێویست مه‌شق‌و راهێنان به‌پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫نه‌كراوه‌؟‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و راهێنانه‌ش‬ ‫راهێنان ‌‬ ‫ی به‌بنكه‌یه‌كی‌ مه‌ش���ق هه‌ی ‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌‬ ‫ی تێدا بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی مه‌شق ‌‬ ‫كه‌ مواسه‌فات ‌‬ ‫هێزه‌ كۆبكه‌یت���ه‌وه‌و ئیداره‌یان بده‌یت‌و‬ ‫ی ژیانی���ان باش بكه‌یت‪ ،‬تابتوانیت‬ ‫بار ‌‬ ‫یاساو نیزام به‌سه‌ریاندا جێبه‌جێبكه‌یت‪،‬‬

‫ی‬ ‫به‌اڵم ك ‌ه ت���ۆ نه‌توانیت ب���اری‌ ژیان ‌‬ ‫چاكبكه‌ی���ت‪ ،‬چۆن ده‌توانیت ئه‌و كار‌ه‬ ‫بكه‌یت‪ .‬داوام���ان له‌هه‌ر ده‌وڵه‌تێكیش‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ وتویانه‌ ده‌بێت عێراق ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫بدات‪ ،‬ئه‌ویش به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رێگه‌ ‌‬ ‫پێنه‌داوین‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ده‌كرێت ك ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌كادیم ‌‬ ‫ی فه‌رمانده‌كان كه‌سان ‌‬ ‫زۆرب ‌ه ‌‬ ‫نین‪ ،‬بۆ ئه‌مانه‌ ده‌كه‌نه‌ فه‌رمانده‌؟‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ :‬ئێم ‌ه تائێستا‬ ‫به‌و هێزه‌وه‌ شه‌ڕده‌كه‌ین ك ‌ه له‌شاخه‌و‌ه‬ ‫ی له‌ش���اخ بون‬ ‫هاتوین‪ ،‬ئ ‌ه فه‌رماندانه‌ ‌‬ ‫موماره‌سه‌و شاره‌زاییان هه‌یه‌‪ ،‬تائێستا‬ ‫ی‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و كیانه‌ نه‌بوین كه‌ كه‌سان ‌‬ ‫ی پێبگه‌یه‌نین‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێشمان‬ ‫ئه‌كادیم ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌یاندبن تائێس���تا پله‌وپایه‌كانیان ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‌ه نیه‌ ك ‌ه هه‌ندێك به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫بگرنه‌ئه‌س���تۆ‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و سوپایه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌مانه‌وێ���ت دروس���تیبكه‌ین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫خه‌ڵكی‌ به‌توان���او ئه‌كادیمی‌ بن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌و ش���اره‌زایی‌‌و به‌رگریی ‌هی‌ له‌و‬ ‫فه‌رماندانه‌دا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه له‌هه‌ندێك‬ ‫كه‌سی‌ تردا نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت وه‌ك پێویست سود‬ ‫ل���ه‌و چه‌كانه‌ وه‌رناگیرێت ك ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫هاتون‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ :‬ئه‌و چه‌كان ‌ه‬

‫ره‌نگه‌ ئێمه‌ به‌ته‌نها‬ ‫نه‌توانین روبه‌روی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌ ببینه‌وه‌‬ ‫بۆیه‌ هه‌ركه‌سێك‬ ‫بێت بڵێت یارمه‌تی‌‌و‬ ‫پشتیوانیتان ده‌كه‌م‬ ‫ئه‌گه‌ر شه‌یتانیش بێت‬ ‫ده‌ڵێین فه‌رمو وه‌ره‌‬ ‫چه‌كی‌ كاریگه‌رن‌و پێشمه‌رگ ‌ه ده‌توانێت‬ ‫ی به‌كاریانبهێنێت‌و به‌كاریشیان‬ ‫به‌باش��� ‌‬ ‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ین���ی‌ راب���ردو‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ش���ه‌و ‌‬ ‫ی داعش هێرش���بكات ‌ه س���ه‌ر‬ ‫به‌رله‌وه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬تۆ ئاگاداركرایته‌و‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫سه‌نگه‌ره‌كان هێزی‌ پێویستیان نیه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬نه‌خێر‬ ‫وانیه‌‪ ،‬ئه‌و ش���ه‌و‌ه س���ه‌نگه‌ره‌كان پڕ‬ ‫بون له‌پێشمه‌رگه‌‪ .‬ئێستاش پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫وه‌ك ره‌ش���به‌ڵه‌ك ده‌س���تیگرتو‌ه‬ ‫هه‌ر له‌خۆرئ���اوای‌ كه‌ركوك���ه‌وه‌ هه‌تا‬ ‫خورماتو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ ناوبه‌ن���او داعش‬ ‫ی‬ ‫به‌كه‌متری���ن زیان‪ ،‬زۆرتری���ن قوربان ‌‬ ‫له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا ده‌خاته‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ :‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێم��� ‌ه له‌هه‌ندێ���ك ش���وێن له‌دۆخ��� ‌‬ ‫به‌رگریدای���ن‪ ،‬ئه‌وی���ش (داع���ش)‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگری ‌‬ ‫له‌هێرشدایه‌‪ ،‬هه‌میشه‌ش هێز ‌‬ ‫ی به‌رده‌كه‌وێ���ت له‌چاو‬ ‫زیانی‌ زۆرت���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫هێزی‌ هێرش���به‌ر‪ .‬چونك ‌ه به‌به‌رنام ‌ه ‌‬ ‫ی چاوده‌گێڕێت له‌كوێ‌ خاڵی‌ الواز‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫بدۆزێته‌و‌ه په‌المارده‌دات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێس���تا ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ندێك ناوچ ‌ه ‌‬ ‫حه‌شدی‌ ش���ه‌عب ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان هه‌ن‪ ،‬تۆ ئه‌مانه‌ به‌مه‌ترس ‌‬

‫ی داعش؟‬ ‫نابینیت بۆ قۆناغی‌ دوا ‌‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬ئه‌مڕۆ‬ ‫ی داعش هه‌ی ‌ه‬ ‫ی گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌سه‌ر كیانه‌كه‌مان‪ ،‬ره‌نگه‌ ئێم ‌ه به‌ته‌نها‬ ‫ی ئه‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌توانین روب���ه‌رو ‌‬ ‫ببینه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ركه‌س���ێك بێت بڵێت‬ ‫یارمه‌تی‌‌و پشتیوانیتان ده‌كه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���ه‌یتانیش بێ���ت‪ ،‬ده‌ڵێی���ن فه‌رمو‬ ‫وه‌ره‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ تۆ پێتباش��� ‌ه ك ‌ه ئێستا‬ ‫ی دروستكردنی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبین‬ ‫خه‌ریك ‌‬ ‫ی نزیك كوردستان؟‬ ‫له‌هه‌ندێك ناوچ ‌ه ‌‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ :‬زۆرم پێباشه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر هێزێك بێت شه‌ڕمان له‌گه‌ڵدا بكات‬ ‫ی‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌داع���ش‪ ،‬من به‌ش به‌حاڵ ‌‬ ‫ی لێده‌كه‌م‪،‬‬ ‫خۆم به‌خێرهاتن‌و پشتیوان ‌‬ ‫ی ك ‌ه ده‌ڵێت وانیه‌‪ ،‬بابێت‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ش ‌‬ ‫خۆی‌ به‌ته‌نیا ئه‌و شه‌ڕ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم مه‌س���عود بارزانی‌ له‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌وترێ���ت داوایكردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫رێگه‌ نه‌درێ���ت ئه‌م هێ���ز‌ه له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 140‬دروستبكرێت؟‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬من ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫نازان���م له‌خۆیان بپرس���ه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێ���م هه‌ر فه‌رمانێك���م پێبكات ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی ‌‬ ‫جێبه‌جێده‌ك���ه‌م‪ ،‬فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستانه‌‌و بڕوا ‌‬ ‫ی پێشمه‌رگه‌ ‌‬ ‫هێز ‌‬ ‫ی به‌من نه‌وتو‌ه‬ ‫ته‌واوم پێیه‌تی‌‪ ،‬شتی‌ وا ‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ ك ‌ه پێیوتم ئێمه‌ پێویستمان‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ .‬من فه‌رمانی‌ ئه‌وم‬ ‫به‌هاوكاری ‌‬ ‫پێ له‌ئایه‌تی‌ قورئان پیرۆزتره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونت له‌س���ه‌ر وه‌زیر ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ چی���ه‌؟ ئای���ا‬ ‫ئێس���تا ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ به‌س���ه‌ر هێزه‌كان ‌‬ ‫پارتیدا هه‌یه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر مس���ته‌فا‪ :‬وه‌زیر ‌‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه یه‌كێك ‌ه ل���ه‌و فه‌رمانده‌و‬ ‫ی ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه دێرینانه‌ ‌‬ ‫ی به‌رچ���اوی‌ هه‌ب���وه‌‪ ،‬یه‌كێكیش‬ ‫رۆڵ ‌‬ ‫بوه‌ له‌و فه‌رماندان ‌هی‌ كه‌ له‌شكتیش���دا‬ ‫ی نه‌ڕوخاوه‌‪ ،‬له‌هه‌مو ئه‌و‬ ‫هه‌رگی���ز ور‌ه ‌‬ ‫ئیشوكارانه‌ش كه‌ له‌رابردودا وه‌ریگرتوه‌‪،‬‬ ‫زۆر زۆر سه‌ركه‌وتو بوه‌‪ ،‬پیاوێكیش بو‌ه‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ ئه‌نفاله‌كاندا هاتوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی ش���انه‌ چه‌كداره‌كان‬ ‫بۆ دروس���تكردن ‌‬ ‫له‌كوردستان‌و ئاماده‌كردنیان بۆ راپه‌ڕین‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه پیاوێكی‌ شاره‌زاو به‌توانایه‌و هه‌مو‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی پێده‌كرێت‪ .‬ده‌سه‌اڵتیش ‌‬ ‫شتێك ‌‬ ‫ی جوڵ���ه‌ به‌هێ���زه‌كان بكات‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی رابردوش���دا له‌كه‌ركوك‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫له‌ناو پێشمه‌رگه‌دا بوه‌‪.‬‬

‫ژماره‌یه‌ک پێشمه‌رگ ‌ه به‌دیل ده‌گیرێن‬ ‫وه‌زیری به‌رگری كۆبانێ‪ :‬تائێستا یه‌ك شه‌ڕڤانمان نه‌كه‌وتوه‌ت ‌ه ده‌ست داعش‬ ‫ئا‪ :‬سه‌ردار قادر‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ شه‌ش مانگی‌ رابردودا‪،‬‬ ‫هاوكات له‌گ ‌هڵ‌ زیادبونی‌ ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهه‌ڵپژان‌و شه‌ڕه‌كانی‌ نێوان‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش‌و هێزی‌ پێشمه‌رگه‌دا‪،‬‬ ‫ژماره‌ی‌ به‌دیلگیراوانی‌ پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ ‪ YPG‬ماوه‌ی‌ سێ ساڵه‌‬ ‫له‌رۆژئاوای‌ كوردستان له‌شه‌ڕدان‬ ‫به‌رامبه‌ر چه‌كدارانی‌ داعش‌و هیچ‬ ‫شه‌ڕڤانێكیان لێ‌ به‌دیل نه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ به‌رگری‌ كۆبانێ‌ عیس���مه‌ت‬ ‫ش���ێخ حه‌س���ه‌ن به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌ هێرش���ی‌ داعش بۆ‬ ‫س���ه‌ر رۆژئاواو هه‌مو ئه‌و هێزانه‌ی‌ تری‌‬ ‫یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌ له‌باش���ور تائێستا یه‌ك‬ ‫شه‌ڕڤانێكیشیان به‌دیلنه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ به‌رگری‌ كۆبانێ‌ وتی‌ "هونه‌ری‌‬ ‫ش���ه‌ڕو په‌روه‌رده‌كردن به‌ر له‌چونیان بۆ‬ ‫به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕ‪ ،‬كاریگه‌ری‌ زۆری‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "خاڵیكی‌ تریش په‌روه‌رده‌كرنی‌‬ ‫هزرییه‌ ش���ه‌ڕڤان له‌س���ه‌ری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ده‌كرێت كه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك س���ازش‬ ‫له‌سه‌ر یه‌ك بستی‌ خاكی‌ خۆی‌‌و كه‌مترین‬ ‫ماف ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌ نه‌كات‌و له‌و پێناوه‌ش���دا‬ ‫ئام���اده‌ ده‌بێت كه‌ چاالك���ی‌ گیانفیدایی‌‬

‫بۆ نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌ ئه‌نجام بدات‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‌‬ ‫وه‌هاش كه‌ ش���ه‌ڕڤان گه‌م���ارۆ بدرێت‌و‬ ‫فیشه‌كی‌ پێنامینێت به‌یه‌ك فیشه‌ك كه‌‬ ‫له‌گیرفانیدا ماوه‌ خۆی‌ ش���ه‌هید ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زۆر پێباش���تره‌ نه‌وه‌ك بكه‌وێته‌‬ ‫ده‌س���ت چه‌ته‌یه‌ك كه‌ هی���چ به‌هایه‌كی‬ ‫ئه‌خالقی‌‌و ئایین���ی‌‌و مرۆڤایه‌تی‌ نازانێت‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕڤانانی‌ هێزه‌كانی‌ ‪ YPG‬له‌شه‌ڕی‌‬ ‫كوبانی���دا چه‌ندین نمون���ه‌ی‌ گیانفیدایی‬ ‫له‌مجۆره‌ی���ان به‌كچ‌و كوڕه‌وه‌ پیش���انی‌‬ ‫جیهان دا"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ به‌دیلگرتن���ی پێش���مه‌رگه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی پێش���ودا له‌میحوه‌ره‌كان���ی‬ ‫جه‌له‌والو سه‌عدیه‌و س���نوری‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫مه‌ال عه‌بدواڵو مه‌كته‌ب خالیدو ته‌لوه‌ردو‬ ‫گوێرو مه‌خمور‪ ،‬وه‌زیری به‌رگری كۆبانێ‬ ‫نیگه‌رانی خ���ۆی ده‌رده‌بڕێ���ت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پێویسته‌ هۆكاری‌ ئه‌م گرفته‌ بدۆزرێته‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ست ‌هی‌ له‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ پێنج مانگ پێش ئێستاو پێش‬ ‫هێرش���ه‌كانی داعش بۆ میحوه‌ری‌ گوێر‬ ‫له‌مانگی پێشو‌و مه‌ال عه‌بدواڵ له‌دو رۆژی‬ ‫پێش���ودا‪ ،‬وه‌زیری كاروباری‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫مسته‌فای‌ سه‌ید قادر له‌چاوپێكه‌وتنێكی‬ ‫ئاوێنه‌دا وتی "‪ 29‬پێشمه‌رگه‌ی‌ ونبومان‬ ‫هه‌یه‌و چاره‌نوسیان دیار نییه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زیری پێش���مه‌رگه‌ ئه‌وكات وتیشی‬ ‫"سه‌رنجی خۆمم هه‌یه‌ سه‌باره‌ت به‌چۆنێتی‬ ‫ئیداره‌دانی به‌ره‌كانی شه‌ڕ به‌مشێوه‌یه‌ی‬

‫ئێس���تا‪ ،‬به‌اڵم هه‌لومه‌رجه‌كه‌و هێزه‌كه‌‬ ‫وایخواستوه‌"‪.‬‬ ‫هۆگ���ر یه‌كێك���ه‌ له‌و پێش���مه‌رگانه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كان���ی پش���تیوانی دو كه‌ ش���ه‌وی‬ ‫هێرش���ه‌كه‌ی‌ داعش بۆ سه‌ر پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌م���ه‌ال عه‌ب���دواڵو مه‌كت���ه‌ب خالی���د‬ ‫به‌رگری كردوه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫هه‌ڵگیرس���انی‌ ئاگ���ری‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌كاتژمێ���ر ‪7‬ی ئێ���واره‌وه‌ ش���ه‌ڕێكی‬ ‫س���ه‌خت ده‌س���تیپێكرد تاوه‌ك���و ‪5‬ی‬ ‫به‌یانی‪ ،‬به‌اڵم ده‌مه‌وبه‌یانی كه‌شه‌كه‌ بو‬ ‫به‌ته‌مێك���ی زۆر ك���ه‌ دوری‌ ‪ 20‬مه‌ترمان‬ ‫نه‌ده‌بینی‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌م زانی له‌پشته‌وه‌ش‬ ‫ته‌قه‌م���ان لێده‌كرێت‪ ،‬ئیدی به‌ناقیله‌كان‬ ‫خۆمان ده‌ربازكرد‪ ،‬به‌اڵم له‌فه‌وجه‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌رم���ان چه‌ندی���ن پێش���مه‌رگه‌‬ ‫به‌دیلگیران‪ ،‬ئیتر نازانم چۆن له‌پشته‌وه‌‬ ‫هاتبون"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێن���ه‌ كه‌‬ ‫له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرس���ه‌وه‌ ده‌ستی‬ ‫كه‌وتوه‌ له‌یه‌كه‌م رۆژی هێرشه‌كانی داعش‬ ‫بۆ سه‌ر كه‌ركوك نزیكه‌ی‌ ‪ 20‬پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌دیلی كه‌وتونه‌ته‌ ده‌ست داعش‪.‬‬ ‫هاوكات ئه‌مینداری‌ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫جه‌بار یاوه‌ر له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ به‌دیلگرتنی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كان‪ ،‬وت���ی "به‌داخ���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌دیلگرتن���ی‌ پێش���مه‌رگه‌كانمان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ هیچ په‌یوه‌ندی‌ به‌ش���ێوازی‌ شه‌ڕو‬ ‫لێهاتویی‌ پێشمه‌رگه‌كانه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬

‫به‌وت���ه‌ی‌ ئه‌مین���داری‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬شه‌ڕ هه‌مو ش���تێكی‌ تێدا‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت "نه‌مان���ی‌ چ���ه‌ك‌و‬ ‫ماندوبون‌و برینداربون‌و به‌جێمان‌و ئه‌وانه‌‬ ‫له‌شه‌ڕدا شتێكی‌ ئاسایین‪ ،‬له‌هه‌مو كات‌و‬ ‫ساتێكدا‌و له‌هه‌مو شه‌ڕێكی جیهانی‌ دیل‬ ‫بونی هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد كه‌ به‌رگریكردن‌و‬ ‫هێرش���كردن له‌ت���ه‌واوی‌ س���نوره‌كانی‌‬ ‫كوردستان‌و دورخس���تنه‌وه‌ی‌ مه‌ترسی‌‬ ‫له‌سه‌ر گیانی‌ هاواڵتیان قوربانی‌ ده‌وێت‪،‬‬ ‫دیلیش یه‌كێكه‌ له‌قوربانییه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژماره‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ دیله‌كان‬ ‫الی داعش له‌سنوری‌ كه‌ركوك‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫ژوری‌ ئۆپه‌راسیۆنی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كانی باش���وری‌ كه‌ركوك وه‌ستا‬ ‫ره‌س���ول ب���ۆ ئاوێن���ه‌ وتی "تائێس���تا‬ ‫لی���واكان هی���چ ئامارێكی���ان نه‌داوه‌ته‌‬ ‫من‌و ئ���ه‌و ژماره‌یه‌ش كه‌ باس���ده‌كرێت‬ ‫ئه‌سڵوئه‌ساس���ی نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ژماره‌ی‌‬ ‫دیله‌كان الی من���ه‌وه‌ ده‌درێته‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك باسده‌كرێت هۆكاری‌ به‌دیلگرتنی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬كه‌مته‌رخه‌مییه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس���ی قه‌زاو ناحیه‌كانی‬ ‫كه‌ركوك عه‌مید س���ه‌رحه‌د ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ڵێت "ده‌بێت ئه‌وه‌ لیژنه‌یه‌ك یه‌كالیی‬ ‫بكات���ه‌وه‌ كه‌ بزان���ن كه‌مته‌رخه‌مییه‌كان‬ ‫له‌كوێوه‌ بون"‪.‬‬

‫ی‬ ‫به‌دیلگرتن ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانما ‌ن‬ ‫ی‬ ‫هیچ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌شێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ڕو لێهاتوی ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانه‌و‌ه‬ ‫نییه‌‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫سه‌له‌فیه‌كان‪ ..‬تارماییه‌ك له‌كوردستان‬

‫هەنوکە‬

‫"زه‌مینه‌ ‌ی گونجاو بۆ ته‌شه‌نه‌ سه‌ندنیان ره‌خساوه‌"‬ ‫فه‌زایه‌كی‌ گونجاوی‌ بۆ ته‌شه‌نه‌كردنی‌‬ ‫سه‌له‌فیه‌كان خوڵقاندوه‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن كوچه‌و كۆاڵن‌و گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫شاره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌بینیت كه‌ ژماره‌یه‌ك له‌و‬ ‫گه‌نجانه‌یان تێدا نه‌بێت كه‌ سه‌ر‬ ‫به‌ره‌وته‌ سه‌له‌فییه‌ جیاجیاكانن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت باس له‌وه‌ش ده‌كرێت كه‌‬ ‫رێچكه‌ی‌ ئه‌م ره‌وته‌ ئاینییه‌ تا ناو‬ ‫هۆڵه‌كانی‌ زانكۆش درێژبوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌ش����اره‌زایانی‌ ئاینی����ی‌‪،‬‬ ‫په‌ره‌س����ه‌ندنی‌ بی����ری‌ س����ه‌له‌فیه‌ت‬ ‫له‌م كات����ه‌دا به‌مه‌ترس����ییه‌كی‌ گه‌وره‌‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مده‌ده‌ن بۆ س����ه‌ر ئاسایش����ی‌‬ ‫نیش����تمانی‌‌و ئاش����تی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كه‌ كوردس����تان له‌ش����ه‌ڕی‬ ‫هێزێك����ی‌ جیه����ادی‌ توندڕه‌ودای����ه‌‌و‬ ‫هه‌ندێ����ك پێیانوای����ه‌ ریش����ه‌ی‌‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی‌ چه‌كداران����ی‌ داع����ش‬ ‫له‌ناو س����ه‌له‌فیه‌ت‌و له‌سه‌له‌فیه‌تیشدا‬ ‫له‌ناو س����ه‌له‌فیه‌ جیهادییه‌كانه‌وه‌ وزه‌‬ ‫وه‌رده‌گرێ����ت‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا هه‌ر‬ ‫له‌ن����او س����ه‌له‌فیه‌كاندا هه‌ی����ه‌ بڕوای‌‬ ‫به‌توندوتیژی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م مه‌ترس����ییانه‌ زیاتر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بون����ی‌ ژماره‌یه‌ك����ی‌ زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نجان����ی‌ ك����ورده‌ له‌نێ����و ریزه‌كانی‌‬ ‫داعشدا‪ ،‬كه‌ زۆربه‌یان پێشتر بیرێكی‌‬ ‫سه‌له‌فی‌ جیهادی‌ توندڕه‌ویان هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫نزیكترین دیمه‌نی‌ ئه‌م مه‌ترس����ییه‌ش‬ ‫له‌په‌الم����اره‌ چاوه‌ڕواننه‌كراوه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫هه‌ینی‌ رابردودا بۆ سه‌ر شاری‌ كه‌ركوك‬ ‫ده‌ركه‌وت‪ ،‬كاتێك پۆلێك گه‌نجی‌ كورد‬ ‫به‌ئاش����كرا له‌نێو ریزه‌كانی‌ داعش����دا‬ ‫س����ه‌نگه‌ریان له‌هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫گرتبو هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ هاتنه‌وه‌یان ده‌كرد‬ ‫بۆ ناوچه‌ كوردییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌‬ ‫وه‌ك دژه‌ كوردێ����ك‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌وته‌ی‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت����ی‌ ئاوێن����ه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆی‌ ته‌نها ئه‌و كوژراوانه‌ی‌ له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ راب����ردودا له‌ناوچ����ه‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌ریزه‌كانی‌ داعش����دا هه‌بون‪180 ،‬یان‬ ‫كوردن‪.‬‬ ‫ئێستا س����ه‌له‌فییه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫له‌جموجۆڵێكی‌ ئاش����كراو شاراوه‌دان‪،‬‬ ‫ك����ه‌ خه‌ریكه‌ له‌قۆناغی‌ م����ت بونه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و قۆناغی‌ گه‌شه‌كردن‌و گه‌وره‌بون‬ ‫ده‌چن‪ .‬س����ه‌له‌فییه‌كان كه‌ گروپێكی‌‬ ‫ئیسالمیی‌ نارێكخراو‌و ناحیزبیین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌بادین����ان‌و دهۆكه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گات‬ ‫به‌گه‌رمیان به‌شێكی‌ به‌رچاوی‌ جوڵه‌‌و‬ ‫حاڵه‌تی‌ "ئیس��ل�امیی" له‌كوردستاندا‬ ‫پێكده‌هێن����ن‪ .‬بنك����ه‌ی‌ س����ه‌ره‌كییان‬ ‫له‌هه‌ش����تاكانه‌وه‌‬ ‫له‌كوردس����تاندا‬

‫مه‌ال عه‌بدوله‌تیف‪ ،‬یه‌کێک له‌سه‌له‌فیه‌ ناسراوه‌کانی کوردستان‬

‫سه‌له‌فییه‌كان ك ‌ه‬ ‫گروپێكی‌ ئیسالمیی‌‬ ‫نارێكخراو‌و ناحیزبیین‬ ‫هه‌ر له‌بادینان‌و دهۆكه‌وه‌‬ ‫بگره‌ تا ده‌گات‬ ‫به‌گه‌رمیان به‌شێكی‌‬ ‫به‌رچاوی‌ جوڵه‌‌و‬ ‫حاڵه‌تی‌ "ئیسالمیی"‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫پێكده‌هێنن‬ ‫له‌مزگه‌وتی‌ ئیمانی‌ مامه‌یاره‌ی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫س����لێمانیه‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ گرت����وه‌‪،‬‬ ‫له‌چه‌ند باڵێكی‌ جیاجیا پێكدێن وه‌ك‪:‬‬ ‫باڵی‌ خه‌لیل ئه‌حم����ه‌دی‌ كه‌الر‪ ،‬باڵی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و رانیه‌‌و چه‌مچه‌ماڵ كه‌ زیاتر‬ ‫مه‌ال عه‌بدولكه‌ریمی‌ مزگه‌وتی‌ ئیمان‌و‬ ‫م����ه‌ال عه‌بدولله‌تی����ف س����ه‌روكارییان‬ ‫ده‌كات‌و چه‌ن����د مزگه‌وتێ����ك بنكه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌كییانه‌ وه‌كو‪ :‬ئیمان له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌ش����ت له‌چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬س����ێ توان‬

‫له‌سلێمانی‌‪ ،‬س����ه‌الحه‌دین له‌وارماوای‌‬ ‫ش����اره‌زور‪ ،‬هه‌ندێ����ك مزگه‌وت����ی تر‬ ‫له‌چوارقوڕن����ه‌‌و ده‌ڤ����ه‌ری‌ پش����ده‌ر‌و‬ ‫بتوێن‪ .‬باڵێكی تری‌ سه‌له‌فی‌ هه‌ن كه‌‬ ‫له‌بادینانن‌و به‌هی‌ حه‌مدی‌ س����ه‌له‌فی‌‬ ‫ده‌ناسرێن‌و زیاتر له‌پارتییه‌وه‌ نزیكن‌و‬ ‫به‌الی‌ كۆپیكردن����ی‌ ئه‌زمونی‌ واڵتانی‌‬ ‫كه‌ن����داودا ده‌چن كه‌ رێب����ه‌ری‌ ئاینی‌‬ ‫پش����تیوانی‌ بنه‌ماڵ����ه‌ی‌ فه‌رمان����ڕه‌وا‬ ‫ب����كات‪ ،‬ئه‌مان����ه‌ گۆڤارێ����ك به‌ناوی‌‬ ‫"ڤه‌ژین" ده‌رده‌كه‌ن‪ .‬له‌هه‌ولێریش����دا‪،‬‬ ‫ئه‌ب����و موس����لیمی‌ ئاریان����ی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌كه‌س����ایه‌تییه‌ ناس����راوه‌كانی‌ فكری‌‬ ‫س����ه‌له‌فیه‌ت‪ .‬هه‌روه‌ه����ا مه‌ال ش����وان‬ ‫كوردی‌ كه‌ به‌مدواییه‌ له‌گه‌ڵ‌ خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫چ����وه‌ ناو داعش����ه‌وه‌و له‌ڕێگه‌ی‌ گرته‌‬ ‫ڤیدیۆی����ی‌‌و وێنه‌كانیان����ه‌وه‌ له‌په‌یجی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ فه‌یس����بوكدا خه‌ڵكێكی‌‬ ‫زۆری‌ به‌خۆی����ه‌وه‌ س����ه‌رقاڵكردوه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك بو له‌مه‌ال س����ه‌له‌فیه‌كان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئیمام‌و وتاربێ����ژی‌ مزگه‌وتی‌ ناحیه‌ی‌‬ ‫داره‌توی‌ سه‌ر به‌شاری‌ هه‌ولێر بو‪.‬‬ ‫عومه‌ر محه‌مه‌د‪ ،‬یه‌كێك له‌هه‌وادارانی‌‬ ‫بیری‌ سه‌له‌فیه‌ت به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"جیاوازی‌ س����ه‌له‌فیه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ جیاوازیی‌ بۆچونی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌الو مامۆس����تایانه‌ی‌ كه‌ ڕابه‌رایه‌تی‌‬ ‫س����ه‌له‌فیه‌كان ده‌ك����ه‌ن‌و هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك ش����وێنكه‌وته‌یان هه‌ی����ه‌‪.‬‬ ‫هه‌یان����ه‌ بۆم����اوه‌ی‌ چه‌ندی����ن س����اڵ‬ ‫له‌س����عودیه‌‪ ،‬یه‌مه‌ن‪ ،‬میس����رو ئوردن‬ ‫قوتابی‌ ئه‌و شێخانه‌ی‌ سه‌له‌فی‌ بون‌و‬ ‫به‌رهه‌می‌ جیاوازیی‌ بۆچونی‌ ئه‌وانیان‬ ‫هێناوه‌ته‌وه‌ بۆ كوردستان"‪.‬‬

‫ئێستا سه‌له‌فییه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان‬ ‫له‌جموجۆڵێك ‌ی ئاشكراو‬ ‫شاراوه‌دان‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫خه‌ریكه‌ له‌قۆناغی‌ مت‬ ‫بونه‌وه‌ به‌ره‌و قۆناغ ‌ی‬ ‫گه‌شه‌كردن‌و گه‌وره‌بون‬ ‫ده‌چن‬

‫ئ����ه‌م ره‌وت����ه‌ جیاجیایان����ه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ له‌گه‌ش����تێكی‌ مه‌یدانی����دا له‌ناویش����یاندا ش����ێخ ئه‌لبان����ی‌‪ ،‬بن‬ ‫له‌هه‌ندێ����ك ناوچ����ه‌ی‌ ده‌وروب����ه‌ری‌ باز‪ ،‬ش����ێخ ربیع اله����ادی‌ مدخلی‌ كه‌‬ ‫س����لێمانی‌‌و ناوش����اره‌كه‌دا‪ ،‬چه‌ندین به‌مه‌دخه‌لیه‌كان ناسراون‪ ،‬شێخ مقبل‬ ‫گه‌نجی‌ س����ه‌له‌فی دواند ت����ا چیرۆكی‌ بن اله����ادی‌ وادعی‌ له‌یه‌م����ه‌ن‪ ،‬محمد‬ ‫بون به‌سه‌له‌فی‌‌و هۆكاری‌ هه‌ڵبژاردنی‌ حسان له‌میسرو ‪...‬هتد‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌شه‌ وایكردوه‌ سه‌له‌فیه‌كانی‌‬ ‫سه‌له‌فیه‌ت له‌ده‌می‌ خۆیان بگێڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ له‌وانه‌ ئاماده‌نه‌بون قسه‌ بۆ كوردس����تانیش دابه‌ش ببن به‌س����ه‌ر‬ ‫راگه‌یاندن بكه‌ن‪ ،‬كه‌ دواتر ده‌ركه‌وت چه‌ن����د ره‌وتێكدا‪ ،‬وه‌ك (حدیدیه‌كان)‬ ‫له‌الیه‌ن مامۆستاكانیانه‌وه‌ ئامۆژگاریی یان (حدادیه‌كان)‪ ،‬ئه‌مانه‌ زۆر توندن‬ ‫ك����راون بۆئه‌وه‌ی‌ لێدوان له‌س����ه‌ر ئه‌و له‌مه‌سه‌له‌ی‌ (بیدعه‌)دا‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌یان‬ ‫كه‌مه‌ له‌كوردس����تان‪ .‬ج����ۆری‌ دوه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ بۆ میدیاكان نه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫سه‌له‌فی‌ عیلمی‌ یان (ته‌دریسیه‌كانن)‪،‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ به‌دواداچونه‌كان����ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش زیاتر س����ه‌رقاڵی‌ خوێندنن‪.‬‬ ‫ره‌وت����ی‌ س����ه‌له‌فیه‌ت به‌گش����تی‌ ج����ۆری‌ س����ێیه‌م مه‌دخه‌لیه‌كانن‪ ،‬كه‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ بۆ واڵتان����ی‌ عه‌ره‌بی‌ س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ بۆ شێخ ربیع مدخلی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌ناویش����یاندا واڵتی‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌‌و زۆرتری����ن ژماره‌ی����ان‬ ‫س����عودیه‌ به‌پله‌ی‌ یه‌ك����ه‌م‪ ،‬یه‌مه‌ن‌و له‌كوردس����تان هه‌ی����ه‌‪ .‬چواره‌می����ان‬ ‫میسر به‌پله‌ی‌ دوه‌م‌و ئوردن‌و سوریای‌ ئ����ه‌و س����ه‌له‌فیانه‌ن ك����ه‌باوه‌ڕی����ان‬ ‫جارانیش به‌پله‌ی‌ س����ێیه‌م دێن‪ ،‬ئه‌مه‌ وای����ه‌ حیزبایه‌تی‌ "جائی����زه‌"و به‌باڵی‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ واڵتانی‌ ت����ری‌ عه‌ره‌بیش س����ه‌له‌فیه‌تی‌ ناو حیزبه‌ ئیسالمیه‌كان‬ ‫س����ه‌له‌فی‌ تێدایه‌‪ ،‬له‌كوردس����تانیش ناسراون‪ .‬جۆری‌ پێنجه‌میش سه‌له‌فی‌‬ ‫ه����ه‌ردو ق����ه‌زای چه‌مچه‌م����اڵ‌و كه‌الر جیهادین‌و له‌الیه‌ن سه‌له‌فیه‌كانی‌ تره‌وه‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م دێن بۆ ته‌شه‌نه‌كردنی‌ به‌وه‌ وه‌س����فده‌كرێن كه‌ له‌سه‌له‌فیه‌ت‬ ‫بیری‌ سه‌له‌فیه‌ت‌و ناوشاری‌ سلێمانیش الیان����داوه‌و جیابونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‌‬ ‫به‌پل����ه‌ی‌ دووه‌م دێت‪ ،‬دوای ئه‌وانیش ئه‌مانه‌ش ئێستا ناو ریزه‌كانی‌ داعش‌و‬ ‫كه‌رك����وك‌و دهۆك����ه‌‪ ،‬به‌ده‌رل����ه‌وه‌ی‌ گروپه‌ توندڕه‌وه‌كاندان‪.‬‬ ‫هه‌ولێرو قه‌زاو ناحیه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ه����ۆكاری‌ زۆربون����ی‌‬ ‫خاڵی‌ نین له‌م روه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رچاوی‌ سه‌له‌فیه‌كان له‌كوردستان‌و‬ ‫س����ه‌له‌فیه‌كان چه‌ن����د به‌ش����ێكن‌و به‌تایبه‌تی‌ له‌س����لێمانی‌‪ ،‬نیاز سه‌عید‪،‬‬ ‫له‌ناوخۆیاندا ته‌بانین‪ ،‬هه‌ندێكجاریش شاره‌زا له‌ئیسالمی‌ سیاسی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫یه‌كتر به‌(بیدعه‌چی) تۆمه‌تبارده‌كه‌ن‪ ،‬راگه‌یاند‪" ،‬هۆكاره‌ك����ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌ به‌فره‌بۆچونی‌ بۆكه‌مته‌رخه‌می‌ حیزبه‌ عه‌لمانیه‌كان‌و‬ ‫ئ����ه‌و زاناو ش����ێخانه‌ی ك����ه‌ ڕابه‌ریی‌ الوازی‌ حیزب����ه‌ ئیس��ل�امیه‌كان‪ ،‬ك����ه‌‬

‫ئێس����تا به‌ش����ێك له‌س����ه‌له‌فیه‌كان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌وان خۆیان‬ ‫ل����ه‌كاری سیاس����یی‌ ناده‌ن ی����ان بۆ‬ ‫خزمه‌تی‌ سیاسه‌تێك كارناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاودێرانی����ش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ئ����ه‌وان "كه‌ناڵ����ی‌ ئاس����مانی‌‌و ڕادیۆو‬ ‫وێبس����ایت‌و په‌یج����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‌و‬ ‫بانگه‌ش����ه‌یان بۆچیه‌؟ كێ‌ كۆمه‌كیان‬ ‫ده‌كات‌و خه‌رجیه‌كانیان ده‌دات"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ نیاز سه‌عید‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ك����ی‌ دارای����ی‌ س����ه‌له‌فیه‌كان‬ ‫"ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ ش����ێخ‌و رێكخراوه‌‬ ‫خێرخوازییه‌كان����ی‌ واڵتی‌ س����عودیه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ س����ه‌له‌فیه‌كان ل����ه‌دوای به‌هاری‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌وه‌‪ ،‬رێكخراوت����ر كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌سه‌اڵت به‌وه‌ هه‌ڵده‌خه‌ڵتێنن‬ ‫كه‌ ئه‌وان سیاسه‌ت ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و بۆچون����ه‌ی‌ نی����از س����ه‌عید‬ ‫هاوتای ‌ه له‌گه‌ڵ كاركردنی‌ (كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫نوری‌ س����ه‌له‌فی‌ میس����ر) كه‌ ده‌وری‌‬ ‫ڕاس����ته‌وخۆیان بین����ی‌ له‌گۆڕین����ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‌و دژایه‌تی‌ مورسی‌‌و‬ ‫ئیخوانه‌كان‪ ،‬له‌ش����ه‌قامی‌ كوردیش����دا‬ ‫گومانده‌كرێت حزبی‌ سیاسی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫س����ه‌له‌فیه‌كان به‌كاربهێنێت بۆ لێدان‌و‬ ‫كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ نف����وزی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫سیاس����ی‌‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش دودڵ‬ ‫نین له‌به‌خش����ینی‌ كۆمه‌ك����ی‌ دارایی‬ ‫پێیان‌و كارئاسانیكردن بۆ دامه‌زراندنی‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ ئاسمانی‌‌و ڕادیۆ‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ حاجی‌ حه‌سه‌ن له‌كه‌ناڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئامۆژگاریی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬من‌و‬ ‫برایه‌ك����ی‌ ت����ر سه‌رپه‌رش����تی‌ دارایی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كه‌ ده‌كه‌ین‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌ یه‌ك‬ ‫دین����ار له‌حیزبی‌ ك����وردی‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫واڵتی‌ سعودیه‌ش وه‌رناگرین‪ ،‬هه‌موی‌‬ ‫هی‌ خێرخوازی‌ ناوخۆو زه‌كاته‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫خه‌رجیم����ان زۆركه‌م����ه‌و په‌یامنێ����رو‬ ‫پێشكه‌ش����كارمان نی����ه‌و ته‌نها وتاری‌‬ ‫مامۆس����تایانی‌ خۆمان په‌خشده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ته‌نها ‪ 20‬كارمه‌ندمان هه‌یه‌ كه‌ ‪ 6‬یان‬ ‫به‌خۆبه‌خ����ش كارده‌كه‌ن‪ ،‬ب����ۆ دانانی‌‬ ‫رادیۆكه‌ش (‪ 2‬ده‌فته‌رو ‪ 57‬وه‌ره‌قه‌)ی‌‬ ‫خێرخوازێكی‌ سلێمانی‌ قه‌رزدارین"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ په‌یوه‌ندیك����رد به‌وه‌س����تا‬ ‫حه‌س����ه‌ن‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ ئاسایش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫وت كه‌ "ناتوانم هیچ له‌وباره‌وه‌ بڵێم‪،‬‬ ‫بۆمان نیه‌ قس����ه‌ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌تانه‌‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬

‫سوکایەتیکردن بە الشەی چەکدارانی داعش ناڕەزایی لێدەکەوێتەوە‬

‫"پێشمه‌رگ ‌ه نابێت‌دابه‌زێت ‌ه ئاستی داعش"‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫سوکایەتیکردن بە الشەی‬ ‫چەکدارانی داعش لەالیەن بەشێک‬ ‫لەپێشمەرگەکان‌و هاواڵتیانەوە‬ ‫ناڕەزایی لێ دەکەوێتەوەو نوسەرێک‬ ‫رایدەگەیەنێت کە ئەو ڕەفتارانە‬ ‫سودی داعشی زیاتری تێدایە وەک‬ ‫لەپێشمەرگە‪ ،‬ئەمینداری وەزارەتی‬ ‫پێشمەرگەش دەڵێت کە سزای هەر‬ ‫پێشمەرگەیەک دەدەن کە ئەو جۆرە‬ ‫کارانە ئەنجام بدات‪.‬‬ ‫لەدوای شەڕە س���ەختەکانی هەفتەی‬ ‫پێشوی هێزەکانی پێشمەرگەو چەکدارانی‬ ‫داع���ش‪ ،‬جگە لەوەی س���ەرکەوتنەکانی‬ ‫پێشمەرگە خەڵکی کوردستانی دڵخۆش‬ ‫کرد‪ ،‬ه���اوکات هەندێ���ک پەرچەکردارو‬ ‫ڕەفتاری بەش���ێک لەپێش���مەرگەکان‌و‬ ‫هاواڵتیانی ئاسایی‪ ،‬بوە مایەی ڕەخنەو‬ ‫گازندەک���ردن ل���ەو کارو کردەوان���ە‪،‬‬ ‫ئەویش ئەنجامدانی کاری دور لەرێس���ا‬ ‫نێودەوڵەتییەکان���ی جەن���گ بو‪ ،‬وەک‬

‫"سەربڕین"‌و "سوکایەتییکردن" بە الشەی‬ ‫چەکداران���ی داعش‪ ،‬بەپێ���ی ئەو وێنەو‬ ‫ڤیدیۆیان���ەی لەت���ۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫باڵوبونەوە‪.‬‬ ‫رێبوار سیوەیلی‪ ،‬نوسەرو مامۆستای‬ ‫زانک���ۆ پێی وای���ە ک���ە دوباره‌بونه‌وه‌ی‬ ‫ش���ێوازی داعشیانه‌‪ ،‬به‌س���ه‌ركه‌وتن بۆ‬ ‫داعش له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت‪ ،‬نه‌ك پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫ئەو نوسەرە لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ‬ ‫ئاوێنە کە دەقەکەی لەوێبسایتی ئاوێنە‬ ‫باڵودەبێت���ەوە‪ ،‬دەڵێت "ئه‌خالقی هێزی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی كوردس���تان له‌بزوتنه‌وه‬ ‫‌ڕزگاریخوازه‌كانه‌وه س���ه‌رچاوه‌ی گرتوه‌‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌تیایاندا كه‌رامه‌ت���ی مرۆیی ده‌بێت‬ ‫پارێزراوبێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫الش���ه‌و جه‌س���ته‌ی مرۆڤ بێت‪ .‬ئاكاری‬ ‫پێشمه‌رگه‌ نابێت له‌م ئاسته‌وه‌دابه‌زێته‬ ‫‌خ���واره‌وه‌بۆ س���ه‌ر ئاس���تی گروپێكی‬ ‫فره‌ئه‌تنیكی���ی په‌ڕگیرو لێوانلێو له‌گرێی‬ ‫ده‌رونیی‌و جنسیی‌و شوناسی"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا دەڵێ���ت "له‌به‌رئ���ه‌وه‌‬ ‫خه‌باتی پێش���مه‌رگه ‌له‌هه‌مان كاتدا كه‬

‫‌خۆجیاكه‌ره‌وه‌ی���ه‌له‌ڕه‌فتارو شوناس���ی‬ ‫دوژمن‪ ،‬ئاواش نابێ���ت دوباره‌كه‌ره‌وه‌ی‬ ‫ڕه‌فتارو ئاكاری دوژمن بێت‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‬ ‫‌ئ���ه‌وه‌ی كه‌س���انێك له‌ن���او هێ���زی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌دا كردیان پێش ئه‌وه‌ی زیان‬ ‫به‌داعش بگه‌یه‌نێت‪ ،‬زیانێكی كوش���نده‬ ‫‌له‌شوناسی پێشمه‌رگه ده‌دات‌و ڕه‌وایه‌تی‬ ‫خه‌باته‌ك���ه‌ی‌و گرنگی���ی ئامانجه‌ك���ه‌ی‬ ‫ده‌خاته‌مه‌ترسی‌و ژێر پرسیاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ەو کاردانەوان���ەی ژمارەی���ەک‬ ‫لەپێش���مەرگەکان‌و هاواڵتی���ان‪ ،‬وەک‬ ‫پەرچەکردارێ���ک س���ەیر دەکرێ���ت‬ ‫ب���ۆ کردەوەکان���ی داع���ش بەرامب���ەر‬ ‫بەپێش���مەرگە‪ ،‬بەتایبەت لەدوای ئەوەی‬ ‫لەچەن���د هەفت���ەی پێش���ودا‪ ،‬داع���ش‬ ‫پێش���مەرگەیەکی دیلی لەشاری موسڵ‬ ‫سەربڕی‌و وێنەکەی باڵوکردەوە‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا وەزارەتی پێش���مەرگە‬ ‫رایدەگەیەنێ���ت ک���ە ئ���ەو کردەوان���ە‬ ‫تاکەکەس���ین‌و ئ���ەوان س���زای ئ���ەو‬ ‫پێش���مەرگانه‌ دەدەن ک���ە ئ���ەو کارانە‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫ئەمین���داری گش���تیی وەزارەت���ی‬

‫پێش���مەرگە‪ ،‬جەبار یاوەر لەوبارەیەوە‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند "وەزارەتی پێشمەرگە‬ ‫بڕیارێک���ی هەی���ە ک���ە ئەو کەس���انە‬ ‫سزابدرێن‌‪ ،‬ئێمە لێکۆڵینەوەش دەکەین‬ ‫لەو بارەیەوەو ئەو کارەی کراوە کارێکی‬ ‫تاکەکەسیی بوە نەک رێکخراو"‪.‬‬ ‫هەر لەدوای باڵوبونەوەی ئەو وێنانەش‪،‬‬ ‫کۆسرەت رەس���وڵ‪ ،‬جێگری فەرماندەی‬ ‫هێزی پێشمەرگەی هەرێم ئاگادارییەکی‬ ‫تون���دی باڵوک���ردەوەو رایگەیان���د کە‬ ‫هەرکەس���ێک ئ���ەو کارانە ب���کات‌و دور‬ ‫لەیاساکانی جەنگ هەڵسوکەوت بکات‪،‬‬ ‫ئەوا "بەتوندترین شێوە سزا دەدرێت"‪.‬‬ ‫رێبوار سیوەیلی پێی وایە کە ئەو جۆرە‬ ‫رەفتارانە لەشکۆی نەتەوەیی‌و هێزەکانی‬ ‫پێش���مەرگە دەهێنێتە خوارەوە‪ " ،‬ئه‌مه‬ ‫‌وێڕای ئه‌وه‌ی له‌مه‌حافلی نێونه‌ته‌وه‌ییدا‬ ‫وه‌ك به‌ڵگه‌ی���ه‌ك ل���ه‌دژی ك���وردو‬ ‫ڕه‌وایه‌تی س���ه‌رۆكی هێزه ‌چه‌كداره‌كان‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت كه‌به‌رده‌وام ئینكاریی‬ ‫ئه‌مجۆره‌كارانه‌ده‌كات"‪.‬‬ ‫ب���ۆ کاڵکردن���ەوەی ئ���ەو ح���ەزەو‬ ‫نەهێشتنی ئەو ڕەفتارانە لەناو هێزەکانی‬

‫پێش���مەرگەدا‪ ،‬س���یوەیلی پێی وایە کە‬ ‫"پێویسته‌ به‌هۆی س���یمینارو بەر‌نامه‌ی‬ ‫تایبه‌ته‌وه‌ له‌بواری سوپادا پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫به‌هه‌ندێك پره‌نسیپی ئاكاریی له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌ویتردا گۆش بكرێن‌و ئه‌وه‌ بچه‌سپێنرێت‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ركه‌وتنی ئاكاری���ی هێنده‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتنی سوپایی‌و مه‌یدانی گرنگه‌"‪.‬‬ ‫ئەو مامۆستایەی زانکۆ مەترسییەکان‬ ‫دورت���ر دەبینێ���ت‪‌" ،‬پێویس���ته‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كان دور بخه‌ین���ه‌وه‌ له‌هه‌ر‬ ‫جۆره‌ حه‌زو ئاره‌زویه‌كیان بۆ چێژ بینین‬ ‫له‌دوباره ‌كردنه‌وه‌‪ ،‬ی���ان نواندنی كاری‬ ‫هاوشێوه‌ی داعشییه‌كان‌و ئه‌مه‌شی وه‌ك‬ ‫ڕێگرییه‌ك بۆ شییبكرێته‌وه‌ تا له‌داهاتودا‬ ‫نه‌كه‌وێته‌ داوی بڕواكانی داعش���ییه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌و پاس���اوه‌ی ئه‌و تۆڵه‌ی كردۆته‌وه‌‪..‬‬ ‫مه‌ترس���یی ئه‌مه‌ كاتێك هه‌ستپێده‌كه‌ین‬ ‫ك���ه‌ جه‌نگ ڕۆحییه‌تی پێش���مه‌رگه‌ به‌و‬ ‫ج���ۆره‌ پ���ه‌روه‌رده‌ بكات‌و لێ���ی بدزێ‪،‬‬ ‫كه‌ پ���اش ته‌واوبونی جه‌نگ پێویس���تی‬ ‫به‌به‌تاڵكردنه‌وه‌ی كولتوره‌ داعشیانه‌كه‌ی‬ ‫هه‌بێت‌و بۆ ئه‌مه‌ش په‌الماری ژن‌و منداڵ‌و‬ ‫نه‌یاره‌كانی بدات"‪.‬‬

‫وەزارەتی پێشمەرگە‬ ‫بڕیارێکی ھەیە کە‬ ‫ئەو کەسانە سزابدرێ ‌ن‬ ‫ئێمە لێکۆڵینەوەش‬ ‫دەکەین لەو بارەیەوەو‬ ‫ئەو کارەی کراوە‬ ‫کارێکی تاکەکەسیی‬ ‫بوە نەک رێکخراو‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫زیادكردن ‌ی باج هه‌رێم ‌ی كوردستان ده‌گرێته‌وه‌؟‬ ‫"زیادكردن ‌ی باج ته‌نها ده‌نگۆی ‌ه هێشتا نه‌چۆت ‌ه بوار ‌ی جێبه‌جێكردنه‌وه"‬ ‫ئا‪ :‬هــــانـــا چۆمانی‌‬

‫په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫ئه‌و ئام���اژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه "پێش���تر ل ‌ه‬ ‫گه‌ڵ وه‌زیری‌ ناوخۆ قس���ه‌مان ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیا نه‌بوین ك��� ‌ه ئه‌و بڕیار‌ه جێبه‌جێ یان نا‪،‬‬ ‫ی ئه‌و زیادكردن و باجه‌ ده‌وه‌ستینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه دژ ‌‬ ‫چونك ‌ه چه‌ندین قه‌یران‌و كێش��� ‌ه روی‌ له‌خه‌ڵك‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ناتوانن به‌رگ ‌هی‌ ئه‌و هه‌مو ناخۆش���ی‌‌و‬ ‫نه‌هامه‌تی ‌ه بگرن"‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاران به‌دواداچونیان كردو‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و پرسه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا نه‌گه‌یشتونه‌ته‌ هیچ‬ ‫ی دڵنیاكه‌ره‌وه‌ ك ‌ه ئاخ���ۆ ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫وه‌اڵمێك��� ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانیش ده‌گرێته‌و‌ه یان نا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫عوم���ه‌ر عینای���ه‌ت په‌ڕله‌مانتارو س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی خزمه‌تگوزاریه‌كان‌و گواستنه‌وه‌وگه‌یاندن‬ ‫لیژنه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د‪" ،‬په‌یوه‌ندی���ان كردو‌ه‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی گه‌یان���دن ده‌ڵێ���ن ئاگادارنی���ن‪،‬‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی وه‌زیری‌ دارایشمان كردو‌ه بێ ئه‌نجام‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬پرسیاریش���مان له‌په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ی وا له‌ناو بودجه‌ باسنه‌كراوه‌و‬ ‫كردو‌ه ده‌ڵێن شت ‌‬ ‫ی‬ ‫تائێستا ن ‌ه زیادكردن ن ‌ه بڕینی‌ پار‌ه له‌بودجه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم له‌س���ه‌ر كۆمپانیای‌ كۆڕه‌ك تیلیكۆم یان‬ ‫گوای ‌ه باج زیاد ده‌كرێت له‌س���ه‌ر هه‌ندێك شت‪،‬‬ ‫نیه‌"‪.‬‬

‫ئ���ه‌و پێیوای ‌ه "ئه‌گه‌ر به‌غدا باج بخاته‌ س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك كه‌لوپه‌ل‪ ،‬ئه‌وا م���ه‌رج نی ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێ���م بچێته‌ ژێ���ر باریی���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان بڕیار ‌‬ ‫ی وه‌زیران ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌سه‌ر بدات‌و به‌كۆی‌ ده‌نگی‌ وه‌زیران پرۆژه‌كان‬ ‫قبوڵبكرێن‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌ت هه‌رێم كار به‌هه‌مو‬ ‫ی حكومه‌تی‌ به‌غدا ناكات"‪.‬‬ ‫بڕیارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رابردودا به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫عێراق باسیان له‌وه‌ كرد كه‌ كۆمپانیای‌ كۆڕه‌ك‬ ‫ی‬ ‫تیلیك���ۆم ك���ه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌بوار ‌‬ ‫گه‌یاندن���دا كارده‌كات‌و س���یروان بارزانی‌ وه‌ك‬ ‫ی ناسێندراوه‌‪ ،‬بڕی‌ زیاتر ل ‌ه ‪ 375‬ملیۆن‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی له‌سه‌ره‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫دۆالر باج ‌‬ ‫ی ‪%17‬ی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌و باجه‌ نه‌دات‪ ،‬ئه‌وا له‌پش���ك ‌‬ ‫ده‌بڕدرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ عومه‌ر عینایه‌ت ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆڕه‌ك تیلیۆك���ۆم ده‌بێ���ت كۆمپانیاكه‌ خۆ ‌‬ ‫ی كۆمپانیا بكه‌وێت ‌ه‬ ‫بی���دات‪ ،‬ڕێگه‌ناده‌ین باج��� ‌‬ ‫سه‌رش���انی‌ خه‌ڵ���ك‪ ،‬كۆمپانیا قازان���ج بكات‌و‬ ‫خه‌ڵكی���ش زیان ب���كات‌و باره‌قورس���ه‌كه‌ش بۆ‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌ژار بێت"‪.‬‬

‫ی كۆڕه‌ك‬ ‫كۆمپانیا ‌‬ ‫تیلیكۆم بڕی‌ زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 375‬ملیۆن دۆالر‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫باج ‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ له‌سه‌ره‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و باجه‌ نه‌دات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ %17‬‬ ‫ئه‌وا له‌پشك ‌‬ ‫هه‌رێم ده‌بڕدرێت‬

‫ی له‌كوردستان خه‌ریك ‌ه خێزان په‌رته‌واز ‌ه ده‌بێت‌و تێكده‌چێت"‬ ‫"ده‌بێت بزانین بۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو ئه‌نجومه‌نی‌ داوه‌ری‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی ‪ 2014‬باڵوكردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫كوردستان ئامارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیابونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ڕێژ ‌‬ ‫تیایدا ئاماژه‌ به‌به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫هاوسه‌رگیری‌ ده‌دات‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫هاوسه‌رگیریی كه‌میكردوه‌‪ ،‬داتاكان به‌جۆرێك‬ ‫ی الی‌ لیژن ‌هی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫مه‌ترسیدارن گومان ‌‬ ‫خێزان له‌په‌ڕله‌مانی‌ كوردستان دروستكردوه‌و‬ ‫له‌ئێستادا به‌دواداچوون بۆ ئه‌و بابه‌ته‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وته‌بێژی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ی لێدوان ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاب���ردو له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ئومێد موحس���ین‪ ،‬س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان ‪ 5‬هه‌زارو ‪ 326‬مامه‌ڵه‌ی‌ هاوسه‌رگیری ‌‬ ‫كه‌میك���ردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك له‌پارێ���زگای‌ هه‌ولێر‬ ‫ی جیابون���ه‌وه‌ كه‌میكردوه‌‪ ،‬له‌س���لێمانی‬ ‫ئامار ‌‬ ‫ی جیابونه‌و‌ه‬ ‫ودهۆك‌و ئیدار‌هی‌ گه‌رمی���ان ڕێژ‌ه ‌‬ ‫زیادیانكردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئامارێك ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانت���اران بون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زانن بۆ سه‌ر شیرازه‌ ‌‬ ‫له‌وشێوه‌یه‌ به‌مه‌ترس ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه له‌ئێس���تادا س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫ی لیژنه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫مونیره‌ عوسمان ئه‌ندام ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫من���داڵ‌و خێ���زان له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند‪" ،‬هه‌فت���ه‌ی‌ رابردو داوا ‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئامارێك���ی‌ به‌په‌له‌م���ان ك���ردو‌ه له‌وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و پالندان���ان بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ورد بۆ‬ ‫ی ته‌واومان البێت‪ ،‬تا به‌دواداچون ‌‬ ‫ئامار ‌‬ ‫ی بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‌ه مه‌ترسیه‌"‬ ‫هۆكاره‌كه‌ ‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫عومه‌ری‌ حاجی‌ عنایه‌تی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫ئاماره‌كانی‌ جیابونه‌وه‌ په‌رله‌مانی‌ توشی‌ سه‌رسوڕمان كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬هـــانـــا‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫پارله‌مانتارو‬ ‫معال ‌ی الوزیر!‬

‫ی‬ ‫ی ‪‌ 2015‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫به‌هۆی‌ كورتهێنانی‌ بودجه‌ ‌‬ ‫عێڕاق كه‌ بڕه‌كه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ ل ‌ه ‪ 25‬ترلیۆن‬ ‫ی ناوه‌ند باج بخاته‌سه‌ر‬ ‫دیناره‌‪ ،‬بریار‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫چه‌ندین كه‌لوپه‌ل‌و هۆكاره‌كانی‌ په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كورتهێنانه‌ی‌ پێ‌ پڕبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمیش ده‌توانێت پابه‌ند نه‌بێت‬ ‫پێیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لێژن���ه‌ ‌‬ ‫س���یراج ئه‌حم���ه‌د ئه‌ندام��� ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ه‌كان‌و گواس���تنه‌وه‌وگه‌یاندن‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی زیادكردنی‌ باج ته‌نها ده‌نگۆیه‌ هێش���تا‬ ‫"بابه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌و بڕیار ‌‬ ‫نه‌چۆت���ه‌ ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رم���ی‌ بۆ ده‌رنه‌كراوه‌ ت���ا حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫لێئاگاداربكرێت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه ده‌بێ���ت پابه‌ندبێ���ت‬ ‫پێیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌نگ��� ‌‬ ‫ی راب���ردو به‌زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫ی فیدراڵی‌ بۆ‬ ‫ی عێراق‪ ،‬بودج���ه‌ ‌‬ ‫په‌ڕله‌مانتاران��� ‌‬ ‫ی ‪ 119‬ترلیۆن دینار‌ه‬ ‫ی ‪ 2015‬ك ‌ه بڕه‌كه‌ ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی هه‌رێم كه‌ ‪17%‬‬ ‫په‌س���ند كراو تیایدا بودج��� ‌ه ‌‬ ‫ی زۆریش���ه‌و‌ه‬ ‫چه‌س���پاوه‌و به‌هۆی‌ كورتهێنانێك ‌‬ ‫ی ناوه‌ند بیر له‌رێگه‌چ���ار‌هی‌ به‌په‌ل ‌ه‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ب���ۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌ ئێس���تا باس‬ ‫له‌دانانی‌ باج ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ئ���ه‌و باس���ه‌ هێش���تا نه‌بوه‌ت ‌ه‬ ‫واق���ع‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر بڕیاره‌ك��� ‌ه له‌الیه‌ن به‌غداو‌ه‬ ‫ده‌ستنیش���انبكرێت‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه باس له‌وه‌ده‌كرێت‬ ‫ی هه‌رێ���م ده‌گرێته‌و‌ه یان نا‪،‬‬ ‫كه‌ئاخۆ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫چونك��� ‌ه به‌وته‌ی‌ س���یراج "حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ب���كات یان ن���ا‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ناچارنی���ه‌ په‌س���ه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه س���ه‌ر حكومه‌ت ‌‬ ‫چونكه‌ بابه‌ته‌كه‌ هێشتا نه‌بۆت ‌ه بریار‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ی ناوه‌ند‪،‬‬ ‫بڕیار هه‌ی ‌ه كه‌ ده‌رده‌چێت له‌حكومه‌ت ‌‬ ‫لێره‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران یان په‌ڕله‌مان ده‌بێت‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ بۆ ئه‌نجامبدات ئاخۆ جێبه‌جێبكرێت‬ ‫یان نا‪ ،‬به‌اڵم تاكو ئێستا ن ‌ه ئاگاداركراوینه‌ته‌و‌ه‬ ‫نه‌ باسكراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوكات ماجد حس���ێن په‌رله‌مانتارو ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێری‌ توركمان���ی‌ له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫فراكس���ۆن ‌‬ ‫كوردس���تان پێیوای ‌ه ئه‌و بڕیار‌ه كوردس���تانیش‬ ‫ی راگه‌یان���د‪" ،‬پێمانوای ‌ه‬ ‫ده‌گرێت���ه‌وه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی باج له‌س���ه‌ر هه‌ندێ���ك كه‌لوپه‌ل‌و‬ ‫زیادكردن��� ‌‬ ‫ی كوردستانیش ده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫تۆڕه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر‬ ‫لێ���ره‌ش جێبه‌جێده‌كرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئاسیاسێڵ‌و كۆڕه‌ك وه‌ربگرین‪،‬‬ ‫هه‌ردو كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وان گرێبه‌س���تیان هه‌یه‌ له‌گ���ه‌ڵ وه‌زارت ‌‬ ‫ی فه‌رمیان‬ ‫ی عێڕاق كه‌ مۆڵه‌ت ‌‬ ‫گواستنه‌وه‌وگه‌یاندن ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆكاركردن‪ ،‬بۆیه‌ ناچارن باج بده‌ن چونك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ش سه‌ربه‌ عێراقین"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫ی‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاران هۆكاری‌ به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫رێژ‌هی‌ جیابونه‌و‌هی‌ ژن‌و مێرد ده‌به‌ستنه‌و‌ه به‌و‬ ‫ی كه‌ ئێس���تا له‌روی‌ دارای���ی‌‌و ئه‌منیه‌و‌ه‬ ‫دۆخه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان بوه‌‪ ،‬هاوكات ره‌خن ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌حكومه‌تی���ش ده‌گ���رن ك ‌ه "به‌رنام���ه‌‌و پالن ‌‬ ‫ی كاتێك كچ‌و كوڕێك‬ ‫ی نه‌بوه‌ بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو ‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت هاوس���ه‌رگیریی‌ بكه‌ن‪ ،‬ئاگای‌ لێیان‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫مونی���ره‌ ده‌ڵێت‪" ،‬كێش���ه‌كه‌و مه‌ترس���یه‌ك ‌ه‬ ‫ی ژیانی‌ هاوسه‌ریی‌ نیه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫پێكنه‌هێنان ‌‬ ‫چاره‌سه‌رده‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو كێشه‌كه‌ جیابونه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی دروست ده‌بێت‬ ‫چونكه‌ دنیایه‌ك كێشه‌و ناخۆش ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر منداڵیشیان هه‌بێـت‪،‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی ده‌مانه‌وێت‬ ‫بۆی ‌ه ئێمه‌ وه‌ك لیژنه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی جیابون���ه‌وه‌ بزانین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ته‌نها هۆكاره‌كان ‌‬ ‫ی زۆر گه‌وره‌ی ‌ه له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا‌و‬ ‫ئه‌و‌ه مه‌ترسیه‌ك ‌‬ ‫له‌ه���ه‌ر واڵتێك ڕێژه‌ی‌ ته‌اڵق زیادبێت‪ ،‬كۆمه‌ڵگا‬ ‫ی چه‌ندین كێشه‌ ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫توش ‌‬ ‫ی هه‌مان‬ ‫ه���اوكات نه‌ج���ات محم���د ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی تێداده‌كات‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ی���ه‌ ك ‌ه مونی���ره‌ كار ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و به‌گومانه‌و‌ه‬ ‫له‌و داتایان���ه‌ ده‌ڕوانێت‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ئێم ‌ه هیچ‬ ‫ی ره‌س���میمان له‌به‌رده‌س���ت نیه‌ تاكو‬ ‫ئامارێك ‌‬ ‫بزانین چۆنه‌و راس���ت ‌ه یان راس���ت نی���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی راس���تیمان ك���ردوه‌و تا خۆمان‬ ‫ی ئامار ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی بۆنه‌كه‌ی���ن و ئاماره‌كان نه‌بینین‪،‬‬ ‫به‌دواداچون ‌‬ ‫ئه‌وا باوه‌ڕناكه‌ین زیادبوبێت یان كه‌م"‪.‬‬ ‫نه‌جات ددان به‌وه‌ش���دا ده‌نێت كه‌ "تائێستا‬ ‫ی مه‌یدانیمان نه‌كردو‌ه بۆئه‌و‬ ‫هیچ به‌دواداچونێك ‌‬

‫بابه‌ت ‌ه تا بزانین له‌دادگاكان چی‌ ده‌گوزره‌ێـت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی جیابون���ه‌وه‌ ی���ان كه‌م ‌‬ ‫ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی وایه‌‪ ،‬به‌اڵم هێتشا‬ ‫هاوس���ه‌رگیری‌ چیه‌و بۆچ ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه باوه‌ڕ به‌و زانی���اری‌و ئاماران ‌ه ناكه‌ین ك ‌ه‬ ‫ی ره‌س���میمان‬ ‫باڵوكراونه‌ت���ه‌و‌ه تاخۆمان ئامار ‌‬ ‫به‌ده‌ست نه‌گات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌ترس���یداری‌ داتاكان ته‌نها نه‌جات محمد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گومان نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫دیكه‌ش هه‌ن ك ‌ه به‌هه‌مان شێوه‌ لێی‌ ده‌ڕوانن‌و‬ ‫ی بۆ بكه‌ن‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانن خۆیان به‌دواداچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫كه‌ژاڵ هادی‌ په‌رله‌مانت���ارو ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬داوا ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ئامارم���ان كردوه‌‌و ده‌بێت ئ���ه‌و ئاماران ‌ه بینین‬ ‫ئاخۆ راس���ته‌یان نا‪ ،‬چونك ‌ه هه‌میشه‌ كێشه‌مان‬ ‫ی ده‌اموده‌زگاكان‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ حكومه‌ت له‌زورب ‌ه ‌‬ ‫ی پێبه‌ستین‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی نیه‌ تاپش���ت ‌‬ ‫داتای‌ ره‌س���م ‌‬ ‫ئێم ‌ه زۆر ل���ه‌و ئاماره‌ دڵنیانی���ن‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی تاز‌ه گه‌یشته‌ ده‌س���تمان ئه‌وكات بڕیار‬ ‫ئامار ‌‬ ‫ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ده‌بێت بزانین بۆچی‌ له‌كوردستان‬ ‫خه‌ریك ‌ه خێزان په‌رته‌واز‌ه ده‌بێت‌و تێكده‌چێت‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه گه‌وره‌ترین مه‌ترس���ی ‌ه بۆس���ه‌ر كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌روا ئاس���ان نیه‌ ش���تێكی‌ له‌و جۆر‌ه‬ ‫روبدات له‌كوردس���تاندا"‪ .‬دان به‌وه‌شدا ده‌نێت‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان زیاتر گرنگییان به‌ش���ه‌ڵته‌رو زیندان ‌‬ ‫چاكس���ازیی‌ داو‌ه "ئه‌وه‌م���ان زۆرال به‌بای���ه‌خ‬ ‫ی‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه ئاماره‌كان راگه‌یاندرا به‌راس���ت ‌‬ ‫ی هه‌ڵوه‌س���ت ‌ه‬ ‫جێگای‌ سه‌رس���وڕمانه‌و ش���ایه‌ن ‌‬ ‫له‌سه‌ركردنه‌"‪.‬‬

‫ساڵی‌ ڕابردو له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ‪ 5‬هه‌زارو‬ ‫‪ 326‬مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫هاوسه‌رگیریی‌‬ ‫كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫له‌پارێزگای‌ هه‌ولێر‬ ‫ئاماری‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫كه‌میكردوه‌‪،‬‬ ‫له‌سلێمانی ودهۆك‌و‬ ‫ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‬ ‫ڕێژه‌ی‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫زیادیانكردوه‌‬

‫كاری‌ پارله‌مانت���ارو وه‌زی���ره‌كان ته‌واوكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كت���رن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ پارله‌مانتاره‌ متمان���ه‌ ده‌داته‌‬ ‫وه‌زیرو چاودێری‌ كاره‌كان���ی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫كاتێ���ك هه‌ن���دێ له‌وه‌زیره‌كان چێژی‌ كورس���ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ده‌كه‌ن ئه‌م راس���تیه‌ له‌یاد ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌ پارله‌مانتاران بێزارده‌بن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌وه‌ رونه‌ كه‌ وه‌زی���ر كاری‌ هاواڵتیان جێبه‌جێ‬ ‫ده‌كات‌و پارله‌مانتار چاودێری‌ وه‌زیره‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پارله‌مانت���اره‌كان به‌به‌رده‌وامی‌‬ ‫وه‌اڵم���ی‌ هاواڵتی���ان ده‌ده‌ن���ه‌وه‌و هه‌ن���دێ‬ ‫له‌وه‌زی���ره‌كان یان وه‌اڵم ناده‌ن���ه‌وه‌ یان به‌هۆی‌‬ ‫س���كرتێره‌كانیانه‌وه‌ وه‌اڵم ده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ناچاری‌‬ ‫پارله‌مانت���ار رۆڵی‌ گه‌یاندنی‌ س���كااڵی‌ هاواڵتی‌‬ ‫به‌وه‌زی���ره‌كان ده‌بینێ‌و به‌داخ���ه‌وه‌ هه‌ندێ جار‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و فشاره‌ی‌ له‌سه‌ریانه‌ پارله‌مانتار رۆڵی‌‬ ‫س���كرتێری‌ وه‌زیره‌كان ده‌بینن‌و واده‌ی‌ بینینی‌‬ ‫وه‌زیر ب���ۆ هاواڵتی‌ رێكده‌خ���ه‌ن‪ ،‬وه‌ك (معقب‬ ‫معامالت) و س���نوقی‌ س���كااڵیان لێهاتوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫دوره‌ ل���ه‌كاری‌ پارله‌مانی‌‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ نه‌رێنی‌‬ ‫له‌سه‌ر كه‌سایه‌تی‌ پارله‌مانتار ده‌بێت له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هاواڵتی‌ له‌الیه‌ك‌و وه‌زیره‌كان له‌الیه‌كی‌ دی‌‪ ،‬من‬ ‫وه‌ك پارله‌مانتارێكی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان په‌یمانم‬ ‫به‌ده‌نگده‌ران���ی‌ خۆم دابو كه‌ ئه‌گه‌ر وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫خۆشمان وه‌ك پێویست نه‌بون ره‌خنه‌یان لێبگرم‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌مه‌ی‌ خ���واره‌وه‌ ده‌كه‌مه‌ یه‌كه‌م ره‌خنه‌ی‌‬ ‫فه‌ڕمیم له‌ئه‌دای‌ وه‌زیرێك له‌بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌ خۆمان‬ ‫به‌هیوام سودی‌ لێببینێ‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ وه‌رگرت���ن‌و پێدان���ی‌ زانی���اری‌‬ ‫به‌وه‌زی���ری‌ دارای���ی‌و یه‌كالكردن���ه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د‬ ‫كێشه‌یه‌ك له‌وه‌زاره‌تی‌ دارایی‪ ،‬رۆژی یه‌كشه‌ممه‌‬ ‫‪ 1/25‬په‌یوه‌ندی���م كرد به‌به‌ڕێ���ز وه‌زیری‌ دارایی‬ ‫له‌رێگای‌ ژماره‌ مۆبایلی‌ خۆی‌‪ ،‬كه‌س���ێك به‌ناوی‌‬ ‫ئاراس وه‌اڵمی‌ دامه‌وه‌‪:‬‬ ‫ ئێستا سه‌رقاڵه‌ پێی ده‌ڵێم په‌یوه‌ندیت پێوه‌‬‫بكات‪.‬‬ ‫پ���اش ماوه‌یه‌ك په‌یوه‌ندیم ك���رده‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ مۆبایله‌ك���ه‌ی‌ زه‌نگی‌ لێ���ده‌دا‪ ،‬وه‌اڵمی‌‬ ‫نه‌دام���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ رۆژی‌ دوایی‪ ،‬دوش���ه‌ممه‌ ‪،1/26‬‬ ‫ته‌له‌فۆنم كرده‌وه‌ ئه‌وجاره‌ش به‌ڕێز كاك ئاراس‬ ‫وه‌اڵمی‌ دایه‌وه‌‪:‬‬ ‫ ل���ه‌ كۆبونه‌وه‌دایه‌ پێی ده‌ڵێ���م په‌یوه‌ندیت‬‫پێوه‌ بكات‪ ،‬منیش وتم‪:‬‬ ‫ دیاره‌ كاك رێب���از بڕیاری‌ داوه‌ خۆی‌ وه‌اڵم‬‫نه‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫جارێكی‌ دی‌ په‌یوه‌ندیم كردو وه‌اڵم نه‌بو‪.‬‬ ‫هه‌مان رۆژ كاتژمێر ‪ 10:23‬ته‌له‌فۆنم كرده‌وه‌‬ ‫دیسان‪ ،‬هه‌مان كاك ئاراس وه‌اڵمی‌ دامه‌وه‌‪:‬‬ ‫ كاری‌ هه‌یه‌ ناتوانێت وه‌اڵم بداته‌وه‌‪.‬‬‫به‌ناچ���اری‌ نامه‌یه‌كم ب���ۆ وه‌زیر نارد كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ده‌قه‌كه‌یه‌تی‌(س�ڵ�او كاك رێباز به‌یانیت باش‪،‬‬ ‫برام له‌ماوه‌ی‌ ‪ 3‬رۆژدا ئه‌وه‌‪ 6‬جار ته‌له‌فۆنم كرد‬ ‫‪ 4‬جار بێ وه‌اڵم ‪ 2‬جار كاك ئاراس وه‌اڵمیدامه‌وه‌‪،‬‬ ‫م���ن كاری‌ خه‌ڵكم الی‌ به‌ڕێزت هه‌یه‌‪ ،‬بێگومانبه‌‬ ‫هه‌رگی���ز كاری‌ خۆمم پێت نابێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێوه‌‬ ‫ئاوا وه‌اڵممان بده‌نه‌وه‌ قوڕ به‌سه‌رمان چ ئه‌ندام‬ ‫پارله‌مانێكین له‌گه‌ڵ رێزی‪...‬عمر عنایه‌ت)‬ ‫پاش كه‌مێك خودی‌ (معالی‌ الوزیر) ته‌له‌فۆنی‌‬ ‫كردو منی���ش پێم وت‪ :‬برام ناكرێ���ت ئێمه‌ كه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ خه‌ڵكین‌و چاودێری‌ ئێوه‌ین‪ ،‬تۆش ئاوا‬ ‫وه‌اڵممان بده‌یته‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵ���ك چاوه‌ڕێی ئێمه‌ن‌و‬ ‫ئێم���ه‌ش چاوه‌ڕێ���ی ئێوه‌ین‪ ،‬من ته‌نه���ا كاری‌‬ ‫نیوكاژێرم هه‌یه‌‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا وتی‌‪:‬‬ ‫سه‌رم قاڵه‌و فریاناكه‌وم‪ ،‬گه‌ر تۆ ‪ 30‬خوله‌ك‌و‬ ‫ئ���ه‌و ‪ 10‬خوله‌ك‪ ،‬ئه‌وی‌ دی‌ ‪ 5‬خوله‌ك‪ ،‬ئیتر من‬ ‫فریای‌ هیچ ناكه‌وم‪ .‬منیش پێم وت‪:‬‬ ‫ت���ۆ وه‌زی���ری‌‌و وه‌زیرداری���ش كارو به‌رنامه‌و‬ ‫پالن‌و پشودرێژیی‌ ده‌وێ‌و پێویسته‌ له‌ئاست ئه‌و‬ ‫ئه‌ركه‌دا بین به‌منیش‌و به‌تۆیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ باشه‌ تۆ كه‌ی‌ ده‌توانیت بێیت؟ وتم هه‌ر ئه‌مڕۆ‪.‬‬‫وتی‌‪ :‬ئه‌مڕۆ كۆبونه‌وه‌م هه‌یه‌‪ ،‬خۆم ته‌له‌فۆنت بۆ‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌و ته‌له‌فۆنی‌ كرد‪ ،‬وتی‌ كاژێر ‪ 10:30‬خوله‌كی‌‬ ‫به‌یانی‌ سێ شه‌ممه‌ ‪ 1/27‬چاوه‌ڕێتم‪.‬‬ ‫له‌كاتی‌ خۆی���دا چوم���ه‌ وه‌زاره‌ت‪ ،‬به‌هیوابوم‬ ‫له‌پرس���گه‌كه‌ ب���ه‌الی‌ كه‌م���ه‌وه‌ به‌رپرس���ی‬ ‫نوس���ینگه‌كه‌ی‌ له‌چاوه‌ڕوانی‌ من���دا بێت‪ ،‬كه‌س‬ ‫دیارنه‌ب���و‪ ،‬له‌پرس���گه‌كه‌ وتی���ان فه‌رمو‪ ،‬وتم ‪:‬‬ ‫ده‌چمه‌ الی‌ وه‌زیر‪.‬‬ ‫ میوانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬‫ مه‌وعیدم له‌گه‌ڵی‌ هه‌یه‌‪.‬‬‫‪ -‬باشه‌ مۆبایله‌كه‌ت دانێ‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫ویکیلیکس ‪2010‬‬ ‫توركیا داوا ده‌كات دۆخێك ‌ی تایبه‌ت بۆ كه‌ركوك دیاریبكرێت‬

‫که‌رکوک‬ ‫ئا‪ :‬هاوار قادر‬ ‫باڵیۆزی توركیا مورات ئۆزجه‌لیك‬ ‫پشتیوانی‌ له‌وه‌ ده‌كات كه‌ كه‌ركوك‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆی‌ تایبه‌تمه‌ندیی‌ پێكهاته‌ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫دانیشتوانیه‌وه‌‪ ،‬دۆخێكی‌ تایبه‌ت ‌‬ ‫دیاریبكرێت‪ ،‬به‌وجۆره‌ی‌ له‌ڕاپۆرتی‬ ‫"یۆنامی"دا هاتو‌ه سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ناوچه‌كانی دوبز‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫ڕێكه‌وتنه‌ گونجاوترین‌و به‌هێزترین‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بێت‌و پێویسته‌ به‌زوترین‬ ‫كات بكرێت"‪.‬‬

‫ی ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌دا هاتو‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌به‌شێك ‌‬ ‫"توركی���ا نیگه‌ران ‌ه له‌ئه‌گه‌ری زیادبونی‬ ‫توندوتیژی���ی له‌الیه‌ن پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستانه‌و‌ه له‌چه‌ند هه‌فته‌ی داهاتوداو‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ئاهه‌نگی نه‌ورۆزدا"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‬

‫‪10BAGHDAD244‬‬

‫بابه‌ت‪ :‬گفتوگ���ۆی نێ���وان باڵیۆزانی‬ ‫توركی���او ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق له‌س���ه‌ر‬ ‫بارودۆخی سیاسی عێراق‌و كه‌ركوك‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬باڵوێزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی ‪2010‬‬ ‫كات‪31 :‬ی‌ كانونی‌ دوه‌م ‌‬ ‫ی پۆلێن‪ :‬نهێنی‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی‌ س���ایت ‌‬ ‫ویكلیك���س ك��� ‌ه ئاوێن ‌ه له‌خ���واره‌و‌ه وه‌رگیراو‌ه ل���ه‌‪ /‬باڵی���ۆزی ئه‌مه‌ریكا‪:‬‬ ‫ی كریستۆفه‌ر ڕۆبه‌رت هیڵ‬ ‫ی كردو‌ه به‌كوردی‌‌و مێژوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌قه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ‪‌2010‬و پێش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ س���اڵ ‌‬ ‫ی ‪ .1‬كورت���ه‌‪ :‬ڕۆژی یه‌كش���ه‌مم ‌ه‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی گفتوگ���ۆی‌ نێوان ‪ 2010/1/13‬له‌چاوپێكه‌وتنێك���دا‬ ‫عێ���راق‪ ،‬له‌میان���ه‌ ‌‬ ‫باڵیۆزانی توركی���او ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق باڵی���ۆزی توركی م���ورات ئۆزجه‌لیك‬ ‫له‌س���ه‌ر بارودۆخی سیاس���ی عێراق‌و بۆچونی خۆی س���ه‌باره‌ت به‌س���ه‌رۆك‬ ‫ی توركیا رایگه‌یاندو‌ه وه‌زی���ران ن���وری مالك���ی‌و پێكهێنانی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬باڵوێز ‌‬ ‫كه‌ "توركیا نایه‌وێ مالكی بۆ خولێكی حكوم���ه‌ت‌و كه‌رك���وك ده‌رب���ڕی‌‪.‬‬ ‫ی حكومه‌ت ده‌ربچێته‌وه‌‪ ،‬ئۆزجه‌لیك وتی‪ :‬توركیا نایه‌وێ مالكی‬ ‫نوێی كابینه‌ ‌‬ ‫به‌ڵكو له‌و ماوه‌یه‌دا كه‌ ده‌كه‌وێت ‌ه پێش بۆ خولێكی نوێ���ی كابینه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه‌ پش���تیوانی له‌ئه‌یاد ده‌ربچێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و له‌و ماوه‌یه‌دا ك ‌ه‬ ‫عه‌الوی س���ه‌رۆكی لیس���تی عێراقیه‌و ده‌كه‌وێت���ه‌ پێ���ش هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی بااڵی ئیس�ل�امی عێراق‌و پشتیوانی هاوپه‌یمانه‌كانی تر ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش ئه‌یاد عه‌الوی سه‌رۆكی لیستی‬ ‫هێزه‌ كوردیه‌كان ده‌كات"‪.‬‬

‫عێراقیه‌و ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئیس�ل�امی‬ ‫عێراق‌و كورده‌كان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وت���ی‪ :‬حكومه‌ت���ی توركیا‬ ‫پشتیوانی بارودۆخی تایبه‌تی كه‌ركوك‬ ‫ده‌كات‪ ،‬جه‌ختیشی كرده‌و‌ه ك ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫بگه‌ن ‌ه ڕێكه‌وتنێك به‌زوترین كات‪.‬‬ ‫وتیش���ی‪ :‬بارزان���ی داوای لێكردوه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌شداری بكات له‌پرۆس ‌هی‌ ئاشته‌وایی‬ ‫كوردو توركمان له‌كه‌ركوك‌و هاوكاتیش‬ ‫عه‌ره‌بی سونه‌و كورد له‌موسڵ‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫دوپاتی ك���رده‌و‌ه ك ‌ه حكومه‌تی توركیا‬ ‫به‌گه‌رمی پێشوازی ده‌كات له‌سه‌ردانی‬ ‫فه‌رمانده‌ی گشتی هێز‌ه چه‌ كداره‌كانی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ئۆدێرنۆ‪ ،‬كه‌ بڕیار بو له‌مانگی‬ ‫دودا س���ه‌ردانی ئه‌نق���ه‌ر‌ه ب���كات بۆ‬ ‫گفتۆگۆكردن له‌سه‌ر به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان‪.‬‬ ‫‪ .2‬له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ئۆزجه‌لیك وتی‪ :‬حكومه‌تی‬ ‫توركی���ا پش���تگیری ن���وری مالك���ی‬ ‫ن���اكات بۆ خولێكی تر وه‌كو س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زی���ران‪ .‬وتیش���ی له‌چه‌ند س���اڵی‬ ‫ڕابردودا حكومه‌تی توركیا پش���تگیری‬ ‫مالكی كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێمانوای ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫بۆ خولێك���ی تر ده‌ربچێت���ه‌وه‌ هه‌مان‬ ‫مالكی پێش���وتر نابێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات ده‌س���ه‌اڵته‌كانی فراوانتر بكات‌و‬ ‫هاوكاری���ش نابێت له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‬

‫هاوكات الیه‌ن���ی حكومه‌تی هه‌رێمیش‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی فوئاد حسێن ده‌بێت‪.‬‬

‫كێش ‌ه هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كانی وه‌ك نه‌وت‌و‬ ‫غازو ناوچ ‌ه كێشه‌ له‌سه‌ره‌كان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئۆزجه‌لیك وت���ی‪ :‬كه‌ پالنی‬ ‫داناو‌ه له‌م چه‌ن���د هه‌فته‌یه‌ی داهاتودا ‪ .4‬سه‌ردانی ئۆدێرنۆ بۆ ئه‌نقه‌ره‌‪:‬‬ ‫له‌نزیك���ه‌وه‌ كار ب���كات له‌گه‌ڵ (ئه‌یاد ئۆزجه‌لی���ك به‌كورت���ی گفتوگۆی كرد‬ ‫ع���ه‌الوی‌و ع���ادل عه‌بدولمه‌ه���دی‌و ده‌رباره‌ی س���ه‌ردانه‌كه‌ی ئۆدیرنۆ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ك���ورده‌كان) ب���ۆ ده‌س���تپێكردنی بڕیاربو مانگی داهاتو سه‌ردانی ئه‌نقه‌ر‌ه‬ ‫گفتوگۆ له‌س���ه‌ر پێكهێنانی حكومه‌ت‪ .‬بكات‪ .‬وتی‪ :‬حكومه‌تی توركیا به‌گه‌رمی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بون���ی پالنی پێش���وه‌خت بۆ پێشوازی له‌و سه‌ردان ‌ه ده‌كات كه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و كارئاس���انی كردن بۆ هه‌لێكه‌ بۆ زیاتر گفتوگۆكردن له‌س���ه‌ر‬ ‫چۆنیه‌ت���ی به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی پارتی‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫كرێكارانی كوردستان‪.‬‬ ‫‪ .3‬ده‌رب���اره‌ی كه‌رك���وك‪ ،‬ئۆزجه‌لیك هه‌روه‌ها ئۆزجه‌لیك ستایشی پرۆژه‌ی‬ ‫وت���ی‪ :‬توركی���ا پش���تیوانی ده‌كات یه‌كێتی نه‌ته‌وه‌یی حكومه‌تی توركیای‬ ‫له‌دیاریكردن���ی دۆخێك���ی تایب���ه‌ت كرد‪ ،‬ك ‌ه ئامانجی پته‌وكردنی ئاشته‌وایی ‌ه‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ك���ی دیاریك���راو‪ ،‬هه‌روه‌كو له‌گه‌ڵ كورده‌كان‪ .‬ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا ك ‌ه‬ ‫له‌ڕاپۆرته‌ك���ه‌ی "یۆنام���ی"دا هات���و‌ه هه‌نگاوه‌كان به‌ هێواش���ی به‌ڕێوه‌ده‌چن‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ناوچه‌كانی دوبز‪ .‬وتیشی‪ :‬به‌هۆی سیاس���ه‌تی ناوخۆو دابه‌شبونی‬ ‫ئه‌م ڕێكه‌وتنه‌ گونجاوترین‌و به‌هێزترین ڕای گش���تی له‌نێو توركیادا له‌سه‌ر د‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ده‌بێت‌و پێویست ‌ه به‌زوترین ستپێشخه‌رییه‌ك ‌ه ‪.‬‬ ‫ئۆزجه‌لیك ڕایگه‌یاند ك ‌ه توركیا نیگه‌ران ‌ه‬ ‫كات بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وت���ی‪ :‬گفتوگۆم���ان كردو‌ه له‌ئه‌گه‌ری زیادبونی توندوتیژیی له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌رباره‌ی بیرۆكه‌ی لیژنه‌ی ئاشته‌وایی پارتی كرێكارانی كوردستانه‌و‌ه له‌چه‌ند‬ ‫نێوان كوردو توركمان له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی هه‌فته‌ی داهاتوداو به‌تایبه‌ت له‌ئاهه‌نگی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان مه‌سعود بارزانی‪ .‬نه‌ورۆزدا‪ .‬ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌ش دا ئه‌گه‌ر‬ ‫لیژنه‌ك ‌ه دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان دروس���ت توندوتیژی���ی ڕویدا ئ���ه‌وه‌ حكومه‌تی‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و له‌ژێ���ر چاودێ���ری نه‌ته‌و‌ه توركی���ا ناچار ده‌كرێ���ت له‌الیه‌ن ڕای‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان���دا ده‌بێ���ت‪ .‬ئۆزجه‌لیك گش���تییه‌و‌ه به‌به‌كارهێنان���ی هێ���زی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی الیه‌نی توركمان ده‌كات‌و سه‌ربازیی‪.‬‬

‫بارزانی داوای‬ ‫له‌باڵوێزی تورکیا‬ ‫کردوه‌ كه‌ به‌شداری‬ ‫ی‬ ‫بكات له‌پرۆسه‌ ‌‬ ‫ئاشته‌وایی‬ ‫كوردو توركمان‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫هاوكاتیش عه‌ره‌بی‬ ‫سونه‌و كورد‬ ‫له‌موسڵ‬

‫حزب له‌به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕیش واز له‌پێشمه‌رگه‌ ناهێنێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫فه‌رمانده‌ سه‌ربازییه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانیش كۆكن له‌سه‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫یه‌كسان چه‌كه‌كانی‌ به‌رده‌ستی‌ به‌سه‌ر‬ ‫میحوه‌رو لیواكاندا دابه‌شده‌كات‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌گه‌ر حزب‬ ‫وازبهێنێت‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ له‌به‌ره‌كانی‌‬ ‫شه‌ڕدا كێشه‌یان نیه‌‪.‬‬ ‫ناوبه‌ن���او له‌گه‌ڵ توندبونه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕ‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌به‌ره‌كان���ی‌ جه‌نگی‌ دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫داعش‪ ،‬به‌ش���ێك له‌فه‌رمانده‌ مه‌یدانی‌‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كان باس له‌كه‌موكورتی‌‌و‬ ‫به‌رده‌س���تنه‌بونی‌ چه‌ك���ی‌ پێویس���ت‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌‬ ‫نابه‌رابه‌ری���ه‌ك هه‌یه‌ له‌دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫چ���ه‌ك‌و ته‌نان���ه‌ت نه‌بون���ی‌ متمان���ه‌‬ ‫له‌نێوان به‌رپرس���ی‌ میحوه‌رو فه‌رمانده‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كانیش���دا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫په‌رله‌مانتاران ده‌ڵێن "كێش���ه‌كه‌ له‌ناو‬ ‫حزب���ه‌كان خۆیاندایه‌ ن���ه‌ك به‌ره‌كانی‌‬ ‫جه‌نگ‌و پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫له‌هێرش���ه‌كانی‌ داعش بۆسه‌ر كه‌ركوك‬ ‫له‌رۆژی‌ هه‌ینی‌ رابردودا‌و ش���ه‌هیدبونی‌‬ ‫چه‌ن���د فه‌رمانده‌یه‌ك���ی‌ س���ه‌ربازیی‌‪،‬‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ ده‌نگۆی‌ نه‌بونی‌ چه‌كی‌‬ ‫پێویس���ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ چه‌كی‌ میالن‬ ‫بۆ تێكش���كاندنی‌ تان���ك‌و ئۆتۆمبیله‌‬ ‫پته‌وه‌كان���ی‌ داعش‪ ،‬به‌زه‌قی‌ باس���ی‌‬

‫پێشمه‌رگه‌ له‌جه‌نگی دژ به‌داعش‬ ‫لێوه‌ده‌ك���را‌و ته‌نانه‌ت باس له‌وه‌كرا ك ‌ه‬ ‫هه‌ندێك فه‌رمان���ده‌ی‌ مه‌یدانی نه‌چون‬ ‫ب���ه‌ده‌م ئ���ه‌و فه‌وجانه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ك���ه‌ پێویس���تیان به‌یارمه‌ت���ی‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی���ش پێیوایه‌ "حزبه‌كان‬ ‫خۆیان بێمتمانه‌ن"‪.‬‬ ‫دلێ���ر مس���ته‌فا‪ ،‬جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ كاروباری‌ پێشمه‌رگه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬گرفته‌كه‌ له‌ناو حزبدایه‌ نه‌ك‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‪.‬بێ متمانه‌یی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌نا له‌ن���او ش���ه‌هیده‌كانی‌ كه‌ركوك‬

‫ژماره‌یه‌ك شه‌هیدی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ پارتی‌ به‌یه‌كتر‌و نایانه‌وێت هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ی تێكه‌ڵ بێته‌وه‌‪ ،‬كاك مه‌سعود بۆخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی‌ ش���ه‌نگال هی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫تێدای���ه‌‪ ،‬خۆم چوم ب���ۆ جه‌له‌وال ئه‌و نایه‌ت بڵێت مسته‌فای‌ سه‌ید قادر ئه‌وه‌‬ ‫فه‌رمانده‌ پارتیه‌ی‌ كه‌ خۆی‌ به‌س���تبو هێزی‌ هه‌ش���تای‌ ئێمه‌ چی‌ لێده‌كه‌یت‬ ‫بۆ ش���ه‌ڕ‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ یه‌كێتی‌ وا خۆی‌ بیكه‌‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی���ش كه‌مێك‬ ‫روگیربێت"‪.‬‬ ‫نه‌به‌ستبێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ هه‌ماهه‌نگی‌ نێوان به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئ���ه‌و ره‌خنان���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ میح���وه‌ره‌كان‌و فه‌رمانده‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ ده‌گی���ران‬ ‫سه‌بازییه‌كان‪ ،‬دلێر ده‌ڵێت‪" ،‬حزبه‌كان به‌وه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ یه‌كسان چه‌كه‌كانی‌‬ ‫خۆیان بێمتمان���ه‌ن به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر‌و به‌رده‌ستی‌ به‌سه‌ر میحوه‌ره‌كاندا دابه‌ش‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و هێ���ز به‌ئاس���انی‌ ناده‌ن ن���اكات‪ ،‬په‌رله‌مانت���اران‌و به‌رپرس���ی‌‬

‫حزبه‌كان خۆیان‬ ‫بێمتمانه‌ن به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كتر‌و ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫هێز به‌ئاسانی‌ ناده‌ن‬ ‫به‌یه‌كتر‌و نایانه‌وێت‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫تێكه‌ڵ بێته‌وه‌‬ ‫میحوه‌ره‌كانیش كۆكن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌چ���اوی‌ بنه‌مای‌ هاوس���ه‌نگی‌ كراو‌ه‬ ‫له‌دابه‌شكردنی‌ چه‌كه‌كاندا‪.‬‬ ‫وه‌ستا ره‌س���وڵ‪ ،‬به‌رپرسی‌ میحوه‌ری‌‬ ‫باشوری‌ كه‌ركوك به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"لیواكان هه‌مویان وه‌كو یه‌ك چه‌كیان‬ ‫به‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬كه‌ وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ ده‌یدات به‌لیواكان‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ی وه‌ك ی���ه‌ك‬ ‫لیواكانیش���دا هه‌م���و ‌‬ ‫به‌ریده‌كه‌وێ���ت‌و وه‌زی���ر به‌عه‌دال���ه‌ت‬ ‫دابه‌شیكردوه‌"‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ به‌دو شێوه‌ چه‌ك‬ ‫دابه‌ش���ده‌كات‪ ،‬یه‌كێكی���ان لیواكانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ حكومه‌ت���ن‌و وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ خ���ۆی‌ لێی به‌رپرس���ه‌‪،‬‬ ‫دوه‌می���ان میح���وه‌ره‌كان‌و هێزه‌كانی‌‬ ‫‪70‬ی‌ س���ه‌ربه‌ یه‌كێتی‌‌و ‪80‬ی‌ سه‌ربه‌‬ ‫پارتی���ن‪ ،‬ك���ه‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ یه‌كس���ان‬ ‫به‌سه‌ریاندا دابه‌شده‌كرێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ كوردستان كه‌ بۆخۆی‌‬ ‫سه‌ربه‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫چه‌كه‌كان دابه‌ش���ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر پێنج‬ ‫كه‌س بن‪ ،‬س���یانیان یه‌كێتی���ه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ كاروباری‌ پێش���مه‌رگه‌ رازین‬ ‫له‌و میكانیزمه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫هه‌ستده‌كه‌ین ناعه‌داله‌تی‌ تێدا نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌نگۆی‌ كه‌میی‌ چه‌كی‌ میالن‬ ‫له‌میحوه‌ری‌ كه‌ركوك‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌شه‌وی‌‬ ‫هه‌ینی‌ كه‌ زۆرینه‌ی‌ هێرشه‌كانی‌ داعش‬ ‫بۆ س���ه‌ر ناوچه‌كانی‌ مه‌كته‌ب خالید‪،‬‬ ‫مری���ه‌م به‌گ‪ ،‬مه‌ال عه‌ب���دواڵ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ئۆتۆمبیل���ی‌ گوله‌نه‌بڕه‌وه‌ ئه‌نجامدران‪،‬‬ ‫وه‌س���تا ره‌س���وڵ وتی‌‪" ،‬ئێمه‌ له‌پێنج‬ ‫میح���وه‌ره‌وه‌ هێرش���مان بۆ ك���راوه‌‪،‬‬ ‫به‌چه‌ك���ی‌ میالن فری���ای‌ دو به‌ره‌یان‬ ‫كه‌وتوین"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ سه‌ربازییه‌ نایشارێته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م ناڕه‌زاییه‌ له‌جێگ���ه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫بوه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"چه‌كی‌ میالنمان له‌گ���ه‌ڵ وه‌زیر باس‬ ‫كردوه‌و به‌نیازه‌ زیادیبكات"‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫نور ‌ی مالكی‌‪ ..‬له‌سه‌ره‌و‌ه برا‪ ،‬له‌ژێره‌وه‌ به‌اڵ‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫"له‌پێناو ئاسانكاریی‌ به‌رده‌وامبونی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاسیی‌‌و پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ نوێ‌‪ ،‬كشانه‌وه‌ی‌ خۆم‬ ‫له‌كاندیدی‌ راده‌گه‌یه‌نم له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫برام د‪ .‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌"‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫دواین وته‌ی‌ مالكی‌ بو له‌مانگی‌‬ ‫ئابی‌ ساڵی‌ رابردودا‪ ،‬به‌اڵم دوای‌‬ ‫تێپه‌ڕبونی‌ پێنج مانگ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نه‌ك ئاسانكاری‌ كردوه‌‪،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ژێر په‌رده‌وه‌ كارده‌كات بۆ‬ ‫شكستپێهێنانی‌ حكومه‌تی‌ "برا"كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و رمانه‌ی‌ له‌الیه‌ن به‌ره‌ی‌ مالكیه‌و‌ه‬ ‫بۆ په‌كخستنی‌ پرۆس���ه‌ی‌ سیاسیی‌‬ ‫له‌عێراق ده‌هاوێژرێ���ن‪ ،‬به‌ته‌نها روی‌‬ ‫له‌ماڵی‌ عه‌بادی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌شێكی‌‬ ‫زۆریشی‌ بۆ ماڵی‌ كورده‌‪ ،‬تاله‌رێگه‌ی‌‬ ‫ته‌گه‌ره‌خس���تنه‌ ب���ه‌رده‌م داواكانی‌‪،‬‬ ‫ناچار به‌پاشه‌كشه‌كردن له‌حكومه‌تی‌‬ ‫بكات‪ ،‬نێچیرڤان بارزانیش كه‌ ئێستا‬ ‫رێكه‌وتنێكی‌ چاره‌نوسسازیی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌بادی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ترس���ی‌ خ���ۆی‌ له‌م‬ ‫روه‌وه‌ ناش���ارێته‌وه‌و هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫هه‌ستی‌ به‌ده‌نگی‌ ئه‌م رمانه‌ی‌ مالكی‌‬ ‫ك���ردو رایگه‌یاند‪" ،‬مالكی‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫كێشه‌ی‌ به‌رده‌م عه‌بادییه‌"‪.‬‬ ‫ن���وری‌ مالكی‌‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 65‬س���اڵ‪،‬‬ ‫كه‌ بۆ دو خولی‌ له‌سه‌ریه‌ك (‪-2006‬‬ ‫‪ )2014‬س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق بو‪،‬‬ ‫له‌دوای���ن رۆژه‌كانی‌ ده‌س���تبه‌ردابون‬ ‫له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ترس���ی‌ راسته‌قینه‌‬ ‫له‌عێراق دروس���تبو به‌وه‌ی‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫هێ���زی‌ زب���ره‌وه‌ وه‌ك س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران���ی‌ دیفاكت���ۆ خۆی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫عێراق���دا بس���ه‌پێنێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت دو‬ ‫رۆژ به‌رله‌وه‌ی‌ به‌ره‌سمی‌ وازبهێنێت‪،‬‬ ‫دۆخێكی‌ سه‌ربازیی‌‌و نائاسایی‌ له‌ناو‬ ‫به‌غدا دروس���تكرد‪ ،‬ك���ه‌ خه‌ریك بو‬ ‫گومانه‌كان بكاته‌ یه‌قین‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رۆڵ���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ گێ���ڕا‬ ‫مالك���ی‌‬ ‫له‌په‌ش���یمانبونه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌خۆسه‌پاندن‪ ،‬سه‌رهه‌ڵدانی‌ گروپێك‬ ‫چه‌ك���داری‌ تون���دڕه‌و بو له‌به‌ش���ی‌‬

‫باك���وری‌ واڵته‌كه‌ی‌ به‌ن���اوی‌ داعش‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ دۆخێكی‌ وای‌ دروس���تكرد كه‌‬ ‫عێراقی‌ به‌ك���رده‌وه‌ گه‌ڕان���ده‌وه‌ بۆ‬ ‫سێ‌ ویالیه‌ته‌كه‌ی‌ پێش دروستبونی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێراق (موس���ڵ‪ ،‬به‌غدا‌و‬ ‫به‌س���ره‌)‪ ،‬گریمانه‌ی‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق خه‌ریك بو ببێته‌ دیفاكتۆ‪.‬‬ ‫هاتنه‌پێشه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌ ناكاوه‌‪،‬‬ ‫نوری‌ مالكی‌ ناچاركرد رۆژی‌ ‪15‬ی‌ ئابی‌‬ ‫‪ ،2014‬له‌پاڵ كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌ خ���ۆی‌ (حه‌یده‌ر عه‌بادی‌)‬ ‫ی خۆی‌‬ ‫بوه‌س���تێت‌و وه‌ك جێگره‌وه‌ ‌‬ ‫بیناسێنێت‌و دانبنێت به‌وه‌دا كه‌ كاتی‌‬ ‫هاتوه‌ بڕوات‪ .‬به‌اڵم رۆیشتنی‌ مالكی‌‬ ‫تا ئه‌ودیو په‌رده‌ی‌ شانۆی‌ سیاسیی‌‬ ‫عێراق بو‪ ،‬ئێس���تا له‌ودیو په‌رده‌وه‌‬ ‫گره‌و له‌س���ه‌ر شكس���تی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫"برا"كه‌ی‌ ده‌كات‌و دودڵیش نیه‌ له‌هه‌ر‬ ‫ش���تێك بۆ له‌رزاندنی‌ پایه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ی‌ كه‌ به‌فش���اری‌ ئه‌مریكا‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت���وه‌كان‌و هێزه‌كان���ی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ له‌سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئه‌یلولی‌‬ ‫‪ 2014‬دامه‌زرا‪.‬‬ ‫له‌تیف شێخ مسته‌فا‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫پێشوی‌ عێراق له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬له‌ئێس���تادا كوردو سوننه‌‬ ‫هه‌ر ش���تێك بك���ه‌ن دژی‌ عه‌بادی‌‪،‬‬ ‫ده‌چێته‌ گیرفانی‌ مالكییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ئاواته‌ هێزه‌ كوردی‌‌و س���وننه‌كان‬ ‫شتێك بكه‌ن ئه‌و پێی‌ به‌هێزبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌یه‌وێت حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫شكستبهێنێت"‪.‬‬ ‫هێز‌و سێبه‌ری‌ مالكی‌ به‌سه‌ر عێراقدا‬ ‫له‌وه‌وه‌ نه‌هاتوه‌ كه‌ ‪ 8‬ساڵ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ش���ێكی‌ ئه‌م‬ ‫هێزه‌ی‌ له‌و مه‌ودا سیاسییه‌ مه‌زهه‌بیه‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت كه‌ تا تاران درێژبوه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌وێ‌ وزه‌ وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫شێخ مسته‌فا ده‌ڵێت‪" ،‬تائێستاش‬ ‫له‌ن���او ئێران���دا پاڵپش���تی‌ مالك���ی‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ده‌یانه‌وێ���ت وه‌ك كارتێك‬ ‫به‌ده‌ستیانه‌وه‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬نایانه‌وێت‬ ‫بچوكبێت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌نا ئه‌گ���ه‌ر ئێرانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نه‌بێ���ت به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫هێزه‌ی‌ نیه‌"‪.‬‬

‫باشترین رێگ ‌ه‬ ‫بۆ راماڵینی‌ ئه‌و‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئاسته‌نگان ‌ه ‌‬ ‫مالكی‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫كورد دایده‌نێت‬ ‫ی‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫ی له‌عێراق‪،‬‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پشتیوانیكردن ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی ناو‬ ‫میانڕه‌وه‌كان ‌‬ ‫شیعه‌و سوننه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌رێكه‌وتن‌و‬ ‫ی‬ ‫دورخستنه‌و‌ه ‌‬ ‫الیه‌نه‌ توندڕه‌وه‌كان‬ ‫زورب���ه‌ی‌ چاودێران كۆكن له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ دژایه‌ت���ی‌ مالك���ی‌ بۆ‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌ب���ادی‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ك ب���ۆ الوازنه‌ب���ون‌و هاتنه‌وه‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌ی‌ خۆی‌ بێ���ت‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬

‫دیك���ه‌وه‌ ده‌یه‌وێ���ت ناڕاس���ته‌وخۆ‬ ‫وه‌اڵم���ی‌ نه‌یاره‌كان���ی‌ دوێنێی‌ خۆی‌‬ ‫بدات���ه‌وه‌ كه‌ ئۆباڵی‌ شكس���تهێنانی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاسییان ده‌خسته‌ پاڵی‌‪،‬‬ ‫له‌تیف ش���ێخ مس���ته‌فاش ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"مالكی‌ ب���ه‌وه‌ ده‌یه‌وێت بڵێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫من نه‌ب���وم هۆكاری‌ شكس���ته‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌ش���داربوه‌كانی‌ حكومه‌تن"‬ ‫كه‌ هه‌میش���ه‌ واڕاهات���ون‪ ،‬پێكه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵنه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ رۆڵی‌ ئێس���تای‌ مالكی‌‬ ‫به‌سه‌ر دامه‌زراوه‌كانی‌ عێراقدا‪ ،‬خالید‬ ‫شوانی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ پێشوی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ عێ���راق به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬له‌ئێستادا مالكی‌ خه‌ریكی‌‬ ‫خۆڕێكخس���تنه‌وه‌یه‌ بۆ ملمالنێكانی‌‬ ‫داهاتو‪ ،‬بۆیه‌ له‌رۆڵی‌ سیاسیی‌ زیاتر‬ ‫هیچ رۆڵێكی‌ دیك���ه‌ی‌ حكومی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌وڵه‌كانی‌ بۆ په‌كخس���تنی‌‬ ‫حكومه‌ته‌‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ی‌ ملمالنێیه‌كی‌‬ ‫توند‌و شاراوه‌ له‌نێوانیاندا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وته‌كان���ی‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاران���ه‌‬ ‫له‌نوێتری���ن په‌ره‌س���ه‌ندندا ره‌نگ���ی‬ ‫دایه‌وه‌‪ ،‬كاتێك پڕۆژه‌یاسای بودجه‌ی‌‬ ‫فیدراڵ���ی‌ ب���ۆ س���اڵی‌ ‪ 2015‬هاته‌‬ ‫په‌له‌رمانی‌ عێراق‪ ،‬لیسته‌كه‌ی‌ مالكی‌‬ ‫(ده‌وڵه‌تی‌ قانون) به‌ئاشكرا كه‌وتنه‌‬ ‫دژایه‌تیكردنی‌ ئ���ه‌و بڕگه‌و به‌ندانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ئاماژه‌ب���ون ب���ۆ جێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مافه‌كان���ی‌ ك���ورد له‌پرۆژه‌كه‌دا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته‌ش به‌رله‌په‌سه‌ندكردنی‌‬ ‫پرۆژه‌ك���ه‌‪ ،‬عه‌لی‌ ئه‌دیب س���ه‌رۆكی‌‬ ‫كوتله‌كه‌ی‌ مالكی‌ له‌ن���او په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫نامه‌یه‌ك���ی‌ ‪ 13‬خاڵ���ی‌ ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق كردو‬ ‫دژایه‌تی‌ خۆی���ان به‌رامبه‌ر مافه‌كانی‌‬ ‫كورد نیشاندا‪.‬‬ ‫ش���وانی‌ پێیوایه‌ باش���ترین رێگه‌‬ ‫بۆ راماڵینی‌ ئه‌و ئاس���ته‌نگانه‌ی‌ كه‌‬ ‫مالكی‌ له‌ب���ه‌رده‌م كورد دایده‌نێت بۆ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ مافه‌كانی‌ له‌عێراق‪،‬‬ ‫پشتیوانیكردنی‌ الیه‌نه‌ میانڕه‌وه‌كانی‌‬ ‫ناو ش���یعه‌و س���وننه‌یه‌ بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌رێكه‌وتن‌و دورخس���تنه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌‬ ‫توندڕه‌وه‌كان‪.‬‬

‫له‌به‌غداوه‌‬ ‫گۆشه‌یه‌که‌‬ ‫دو هه‌فت ‌ه جارێک‬

‫کاوه‌ محمه‌د ده‌ینوسێت‬

‫چەپڵەكەی كورد‬

‫مالیکی‬

‫ساجید ‌ه رێشاوی‬ ‫ئه‌و ژنه‌ی داعش داوای‌ ئازادكردنی‌ ده‌كات‬

‫پرۆفایل‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ نۆ ساڵ‌ به‌گومناو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كونج����ی‌ زیندان����دا‪ ،‬جارێكیت����ر‬ ‫تیش����كی‌ میدیاكان خرایه‌وه‌ س����ه‌ر‬ ‫"ساجیده‌ رێش����اوی‌"‪ ،‬پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رێكخ����راوی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫ناس����راو به‌"داعش"‪ ،‬ئ����ازاد كردنی‌‬ ‫ك����رد به‌مه‌رج بۆ به‌ردان����ی‌ بارمته‌‬ ‫ژاپۆنیه‌كان‌و فڕۆكه‌وانه‌ ئه‌رده‌نیه‌كه‌‬ ‫كه‌ الی‌ داعش دیل كراون‪.‬‬ ‫س����اجیده‌ موب����اره‌ك عه‌ت����روس‬ ‫رێش����اوی‌‪ ،‬ژنێك����ی‌ عێراقی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 49‬ساڵه‌‪ ،‬س����اڵی‌ ‪ 2005‬هه‌وڵی‌ دا‬ ‫له‌ئوتێلێكی‌ عه‌ممان����ی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫ئه‌رده‌ن����دا خ����ۆی‌ بته‌قێنێت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌ش����ێك له‌زنجیره‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌خۆته‌قاندن����ه‌وه‌ له‌ئوتێل����ه‌ پێنج‬ ‫ئه‌س����تێره‌كانی‌ ئه‌و واڵت����ه‌دا‪ ،‬كه‌‬ ‫رێكخراوی‌ قاعیده‌ به‌رپرس����یارێتی‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كانی‌ له‌ئه‌ستۆ ده‌گرت‪.‬‬ ‫س����اجیده‌ له‌هه‌وڵی‌ ته‌قاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫پشتێنه‌ بۆمبڕێژكراوه‌كه‌یدا شكستی‌‬ ‫هێن����ا‌و ده‌س����تگیر كرا‪ ،‬ب����ه‌دوای‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌دا دادگای‌ ئ����ه‌رده‌ن حوكمی‌‬ ‫له‌سێداره‌دانی‌ به‌س����ه‌ردا سه‌پاند‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم جێبه‌جێكردنی‌ حوكمه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵپه‌س����ێردرا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ڕوی‌‬ ‫عه‌قڵییه‌وه‌ به‌"ناته‌واو" دانرابو‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ نه‌ببوه‌ هۆی‌ كوش����تنی‌‬ ‫كه‌س‌و خاوه‌نی‌ سێ‌ منداڵیش بو‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬رێكخراوی‌‬ ‫داع����ش له‌گرته‌یه‌ك����ی‌ ڤیدیۆیی����دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ بارمت����ه‌ ژاپۆنیه‌كان‬

‫ئیعدام ده‌كات ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵتدارانی‌‬ ‫ئه‌رده‌ن "خوشكی‌ به‌دیل گییراومان"‬ ‫ئ����ازاد نه‌كه‌ن‪ .‬ئه‌م����ه‌ش بوه‌ هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ش����یكاری‌‌و ش����رۆڤه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكرێت كه‌ ساجیده‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫خزمایه‌ت����ی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ س����ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫رێكخ����راوی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫"ئه‌بوبه‌كر به‌غدادی‌" هه‌بێت‪.‬‬ ‫كاتی‌ خۆی‌ ئ����ه‌رده‌ن رێكخراوی‌‬ ‫قاعیده‌و ئه‌بو مس����عه‌بی‌ زه‌رقاوی‌‬ ‫تۆمه‌تبارك����رد ك����ه‌ له‌پش����ت ئه‌م‬ ‫كاره‌وه‌ن‪ ،‬ساجیده‌ رێشاوی‌ خوشكی‌‬ ‫ده‌سته‌ راس����تی‌ زه‌رقاوی‌‪" ،‬سامر‬ ‫موب����اره‌ك عه‌ت����روس"‌و كچه‌مامی‌‬ ‫"عه‌بدولستار ئه‌بوریشه‌"ی‌ سه‌رۆك‬ ‫عه‌ش����ره‌تی‌ دلێم‌و خزمی‌ سه‌عدون‬ ‫دلێمی‌ وه‌زیری‌ پێش����وی‌ س����وپای‌‬ ‫عێراقه‌‪.‬‬ ‫سامر عه‌تروس����ی‌ برای‌ ساجیده‌‬ ‫یه‌كێك بو له‌فه‌رمانده‌كانی‌ ش����ه‌ڕی‌‬ ‫فه‌لوجه‌و سه‌ركرده‌یه‌كی‌ رێكخراوی‌‬ ‫ته‌وحیدو جیهاد‌و ئه‌فسه‌ری‌ سوپای‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ به‌عس بو‪ ،‬ئه‌و له‌شه‌ڕی‌‬ ‫دوه‌م����ی‌ فه‌لوجه‌دا كوژرا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫دو برای‌ تری‌ س����اجیده‌ رێشاویش‬ ‫له‌رومادی‌ كوژراون‪.‬‬ ‫له‌تش����رینی‌ دوه‌م����ی‌ ‪2005‬دا‪،‬‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌ ئه‌رده‌نی‌ دانپێدانانه‌كانی‌‬ ‫رێش����اوی‌ باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ تێیدا‬ ‫باسی‌ هه‌وڵه‌ شكس����تخواردوه‌كه‌ی‌‬ ‫ك����رد له‌ك����رده‌وه‌ی‌ ته‌قاندن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئوتێل رادیس����یۆن‪ ،‬كه‌ پێش چه‌ند‬ ‫س����اتێك به‌ه����ۆی‌ خۆته‌قاندنه‌وه‌ی‌‬

‫هاوس����ه‌ره‌كه‌یه‌وه‌‪ 38 ،‬ك����ه‌س‬ ‫له‌ئاهه‌نگ����ی‌ هاوس����ه‌رگیریی‌ كچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رهێن����ه‌ری‌ ن����اوداری‌ س����وریی‌‬ ‫"مسته‌فا عه‌قاد"دا گیانیان له‌ده‌ست‬ ‫دا‪ ،‬كه‌ مس����ته‌فا عه‌قاد یه‌كێكیان‬ ‫بو‪.‬‬ ‫رێش����اوی‌ له‌و دانپێدانانه‌دا وتی‌‬ ‫"دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ حسێن عه‌لی‌ شه‌مه‌ری‌‬ ‫هاوسه‌رم خۆی‌ ته‌قانده‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵم‬ ‫دا منی����ش خۆم بته‌قێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌متوانی‌‪ ،‬خه‌ڵك رایانكرد‪ ،‬منیش‬ ‫رامكرد له‌گه‌ڵیان"‪.‬‬ ‫عه‌مم����ان رایگه‌یاند ئاماده‌یه‌ ژنه‌‬ ‫زیندانیك����راوه‌ عێراقییه‌ك����ه‌ ئازاد‬ ‫بكات كه‌ تۆمه‌تبار كراوه‌ به‌هه‌وڵی‌‬ ‫هێرشی‌ خۆكوژیی‌ له‌ساڵی‌ ‪2005‬دا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر رێكخراوی‌ داعش فڕۆكه‌وانه‌‬ ‫ئه‌رده‌نیه‌كه‌ مه‌عاز كه‌ساسبه‌ ئازاد‬ ‫بكات‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ باس‬ ‫ل����ه‌ به‌بارمته‌گی����راوه‌ ژاپۆنیه‌كان‬ ‫ب����كات‪ ،‬ك����ه‌ داع����ش هه‌ردوكیانی‌‬ ‫سه‌ربڕی‌‪ ،‬چاره‌نوس����ی‌ فڕۆكه‌وانه‌‬ ‫ئه‌رده‌نیه‌كه‌ش تا ئێستا نادیاره‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك����ه‌ زۆرێك‬ ‫له‌چاودێ����ران پێیانوای����ه‌ هه‌وڵدانی‌‬ ‫داعش ب����ۆ ئازادكردنی‌ رێش����اوی‌‬ ‫زیاتر ده‌چێته‌ خانه‌ی‌ بانگه‌ش����ه‌و‬ ‫ری����كالم كردنێكه‌وه‌ ك����ه‌ خزمه‌ت‬ ‫به‌ئامانجه‌كان����ی‌ ده‌كات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زیات����ر ئیس��ل�امییه‌ جیهادی����ه‌كان‬ ‫له‌ده‌وری‌ خۆی‌ كۆبكاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ساجیده‌ رێشاوی‌‬

‫س����ەرەنجام پرۆژەیاسای بودجەی‬ ‫س����اڵی (‪ )2015‬لەپەرلەمان����ی عیراق‬ ‫پەسەندكرا‪ ،‬ئەمەش لەئەنجامی (‪)34‬‬ ‫رۆژ دانوس����تانی ب����ەردەوام هاتەدی‬ ‫كە بۆ كورد لەهەموان س����ەختتر بو‪.‬‬ ‫چونكە؛ لەدوایین رۆژەكانی گفتوگۆدا‬ ‫ك����ورد بەتەنی����ا وەك بەرگری����كار‬ ‫لەرێككەوتنەكەی نێوان بەغداو هەولێر‬ ‫مای����ەوەو لەهەوڵ����ی ئەوەدابوی����ن كە‬ ‫زیاتر ل����ەو بڕەنەوتەی لەرێككەوتنەكە‬ ‫دیاریك����راوە‪ ،‬نەكرێت����ە ماڵ بەس����ەر‬ ‫هەرێ����م‌و دوات����ر لێكەوت����ەی دارایی‌و‬ ‫سیاس����یی نێگەتیڤ����ی لێبكەوێتەوە‪،‬‬ ‫بۆیەش ئاراستەكە واكەوتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەوكاتانەدا هەن����دێ زانیاریی لەبارەی‬ ‫بڕی هەناردەك����راوی نەوتی (هەرێم ‪+‬‬ ‫كەركوك)و هەروا ئەو رێژەیەی تەسلیم‬ ‫بەبەغدا كراوە‪ ،‬لەبەردەس����تی سەرۆك‬ ‫وەزیران‌و بەرپرس����انی دیكەی عیراق‌و‬ ‫پەرلەمانتارەكانی����ان بو‪ ،‬ئەمەش وەك‬ ‫كارتێكی گوشارو ئیحراجكردن لەالیەن‬ ‫گروپێكی ناو دەوڵەتی یاسا (نزیكەكانی‬ ‫ن����وری مالیك����ی)ەوە بەكارهێنرا كە‬ ‫سەرەنجام لەناو ئەنجومەنی وەزیران‌و‬ ‫پەرلەمانیش����دا دەنگەكان زیاتر بون‌و‬ ‫هەموی����ان (ش����یعەو س����وننە) بونە‬ ‫پشتیوانی ئەو تێزەی داوای دەكرد كە‬ ‫(بەدەر لەرێككەوتنەكە) هەرچی نەوتی‬ ‫بەرهەمهێنراوی هەرێ����م هەیە دەبێت‬ ‫لەرێگەی (سۆمۆ)وە بفرۆشرێت‪.‬‬ ‫ئەمە دۆخێكی هێنایە پێش����ەوە كە‬ ‫كورد بكەوێتە گۆشەیەكی تەسكەوە‪،‬‬ ‫بەرامبەرەكانمان ئەو تەنیاییەی كوردیان‬ ‫دەقۆستەوە بۆ سەپاندنی تێزەكەیان‪،‬‬ ‫بۆیە مادەیەكی تازەیان هێنایە پێشەوە‬ ‫كە بۆ پرۆژەیاس����اكە زی����اد بكرێت تا‬ ‫رێگەنەدەن هەرێم سەربەخۆ لە(سۆمۆ)‬ ‫یەك بەرمیل نەوتیش بفرۆشێت‪ .‬دواتر‬ ‫ئێمەش داڕشتنێكی دیكەمان بۆ مادەكە‬ ‫هێنا‪ ،‬رەتیانك����ردەوە‪ ،‬ئەوان یەكێكی‬ ‫نەرمتریان هێنا‪ ،‬رەتمانكردەوە‪ ،‬پاشان‬ ‫لەئەنجامی پەیوەندیی لەگەڵ بەرپرسانی‬ ‫حكومەتی هەرێم‪ -‬ەوە‪ ،‬داڕش����تنێكی‬ ‫دیكەم����ان پێشكەش����كردن‪ ،‬ئیت����ر‬ ‫لەكۆبونەوەی سەرۆكایەتیی پەرلەمان‌و‬ ‫نوێنەرانی پێكهاتەكاندا (بە ماوەیەكی‬ ‫كەم ب����ەر لەكۆبون����ەوەی پەرلەمان)‬ ‫ئ����ەوان بەتێزەكەی ك����ورد رازیبون‌و‬ ‫رێككەوتی����ن كە هەردوالم����ان دەنگی‬ ‫پ����ێ بدەین‪ ،‬بەاڵم دوای هاتنە دەرەوە‬ ‫لەكۆبونەوەكە‪ ،‬ئەوان پەشیمانبونەوەو‬ ‫ریسەكە بۆوە بەخوری‪ .‬ویستیان ئەو‬ ‫داڕشتنەی ئێمە خستمانەڕو و لەسەری‬ ‫رێككەوتبوین‪ ،‬البەرن‌و یەكێكی خۆیان‬ ‫بخەنە ش����وێنی‪ ،‬بەاڵم ئێمە قبوڵمان‬ ‫نەب����و و وتم����ان بامادەك����ە وەكخۆی‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬ئیتر دەنگی هێنا باش����ە‪،‬‬ ‫نەیهێنا با بونی لەناو یاساكەدا نەبێت‪،‬‬ ‫ئەمەشمان پێشتر لەكۆبونەوەی خۆمان‬ ‫وەك پەرلەمانتارانی ك����ورد تاووتوێ‬ ‫كردبو و ئ����ەو بڕیارەمان لێدا‪ ،‬چونكە‬ ‫لەئەساسدا ئەوان خاوەنی زیادكردنی‬ ‫ئ����ەو مادەی����ە بون‪ ،‬ئ����ەوەی ئێمەش‬ ‫پێشكەش����مانكردبو بۆ كەمكردنەوەی‬ ‫كاریگەریی كۆتوبەندەكانی ئەوان بو‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر دەنگیش����ی نەهێنایە ئێمە‬ ‫قازانجمان بو‪ .‬سەرەنجام كە چوینە ناو‬ ‫هۆڵی پەرلەمان‪ ،‬هەمومان لەچاوەڕوانی‬ ‫گەیشتن بەو مادە زیادكراوە بوین‪ ،‬كە‬ ‫نۆرە هاتە سەری‪ ،‬ئەوان بەتێكڕا دژی‬ ‫ئەو مادەیە دەنگیانداو دەس����تیانكرد‬ ‫بەچەپڵەلێ����دان‪ ،‬ئێم����ەی كوردی����ش‬ ‫لەگەڵ ئەوان چەپڵەمان لێدا‪ .‬یەكێك‬ ‫لەپەرلەمانتارەكانی شیعە لەپشتمەوە‬ ‫دادەنیش����ێت‪ ،‬سەرس����وڕمانی خۆی‬ ‫نیشاندا كە بۆچی ئێمەش خۆشحاڵین‬ ‫بەدەنگنەهێنانی مادەك����ە‪ ،‬وتم ئێوە‬ ‫ئەو مادەیەتان بەه����ی كورد دەزانی‌و‬ ‫پێتانواب����و لەبەرژەوەندی����ی ئێمەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەئەساس����دا ه����ی خۆتان بو بۆ‬ ‫كۆتوبەندكردن����ی هەرێم ب����و‪ ،‬ئیتر بۆ‬ ‫خۆش����حاڵ نەبین كە لەناو یاس����اكەدا‬ ‫الببرێت‪ .‬وتی؛ "بەڕاستی ئێستا دەزانم‬ ‫كە ئێوە لەئێمە باش����تر لەسیاس����ەت‬ ‫گەیشتون‌و ئەدای دەكەن"‪.‬‬ ‫تێبین����ی‪ :‬رۆڵی چ����وار ئەندامەكەی‬ ‫كورد لەلیژنەی دارایی‌و جێگری دوەمی‬ ‫سەرۆكی پەرلەمان‌و سەرۆكی فراكسیۆنە‬ ‫كوردییەكان زۆر دیارو سەرەكی بو لەو‬ ‫ملمالنێیەو جێگەی دەستخۆشین‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )464‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/2/3‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫‪%70‬ی‌ كۆمپانیاكان بێكارن‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی كۆمپانیاكانی سلێمانی‪ :‬به‌پێی ستانداردی جیهانیی ته‌واوی‌ بازرگانی‌ هه‌رێم كاری‌ ڕه‌ش ‌ه‬ ‫واده‌كات میزاج ‌ی تاك���ه‌كان كاربكات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫میزاج��� ‌ی تاكیش ته‌حه‌كوم��� ‌ی كرد بۆ تۆ‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ م���ن نیه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ناعه‌داله‌ت ‌ی‬ ‫دروستده‌كات له‌ئیداره‌داندا"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌و‌ه ساڵ ‌ی رابردو‬ ‫به‌به‌راورد به‌ساڵ ‌ی پێشتر تۆماركردن ‌ی‬ ‫كۆمپانیاكان تائاست ‌ی نیو‌ه دابه‌زیوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی كۆمپانیاكان ‌ی سلێمانیش‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ ‌ی ئاوێنه‌دا چه‌ند‬ ‫بابه‌تێكی گرنگ ده‌خاته‌ڕو رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌م دۆخه‌دا كۆمپانیا بیانییه‌كان‬ ‫سودمه‌ند ‌ی یه‌كه‌م‌و ئاسایش ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫زه‌ره‌رمه‌نده‌كه‌یه‌تی‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا ژماره‌یه‌كی زۆر كۆمپانیاكان‬ ‫له‌سنور ‌ی پارێزگا ‌ی سلێمانیدا كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌ی كۆمپانیاكان��� ‌ی س���لێمان ‌ی‬ ‫س���ۆران ئه‌حمه‌د ب���ۆ ئاوێن ‌ه ئاش���كرا ‌ی‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه له‌س���اڵ ‌ی ‪1999‬ه‌و‌ه ته‌واو ‌ی‬ ‫كۆمپانی���ا ناوخۆی���ی‌‌و ده‌ره‌كیی���ه‌كان ك ‌ه‬ ‫له‌س���نور ‌ی پارێزگا ‌ی سلێمان ‌ی تۆماركراون‬ ‫‪ 5736‬كۆمپانیان‪ ،‬ك��� ‌ه ‪ 4850‬كۆمپانیای‬ ‫ناوخۆیین‌و ‪ 565‬بیان���ی‪ 321 ،‬كۆمپانیای‬ ‫رێگه‌پێداروی به‌غدادن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت كاریگ���ه‌ر ‌ی قه‌یرانی ئابور ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر تۆمار ‌ی كۆمپانیاكان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫كۆمپانیاكان ‌ی س���لێمان ‌ی ده‌ڵێت "له‌ساڵ ‌ی‬ ‫‪2013‬دا ‪ 802‬كۆمپانی���ا ‌ی ناوخۆیم���ان‬ ‫له‌سنور ‌ی پارێزگا ‌ی سلێمان ‌ی تۆماركردو‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ‪ 70‬كۆمپانیا ‌ی بیانی‌‌و ‪ 15‬كۆمپانیا‬ ‫له‌به‌غ���داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌‪ 2014‬ژماره‌ك���ه‌‬ ‫زیات���ر له‌نی���و‌ه كه‌مبوه‌ته‌و‌ه ك��� ‌ه ته‌نها‬ ‫‪ 410‬كۆمپانی���ا ‌ی ناوخۆی���ی‌‌و ‪‌ 45‬ی بیان ‌ی‬ ‫تۆماركراون‪.‬‬ ‫به‌هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫مایه‌پوچبون ‌ی كۆمپانی���اكان ره‌تیكرده‌و‌ه‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی راب���وردو حاڵه‌ت ‌ی ل���ه‌و جۆر‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌ی قه‌یران ‌ی دارایی���ه‌و‌ه تۆماركرابێت‌و‬ ‫رایگه‌یاند به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی گشت ‌ی سااڵن ‌ه ‪10‬‬ ‫تا ‪ 15‬كۆمپانیا هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ك ‌ه هه‌ی��� ‌ه زۆرترین گۆڕان���كار ‌ی له‌بوار ‌ی‬ ‫گواستنه‌و‌ه ‌ی پش���كدای ‌ه ك ‌ه هاوپشكه‌كان‬ ‫به‌یه‌كتر ‌ی ده‌فرۆش���ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كۆمپانیا بیانییه‌كان ده‌توانم‬ ‫بڵێم نیوه‌یان له‌س���لێمانی‌‌و كوردس���تاندا‬ ‫نه‌م���اون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئامارێك ل���ه‌و باره‌یه‌و‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ��� ‌ی راپۆرت��� ‌ی ژمێ���ر‌ه ‌ی كۆتای��� ‌ی‬ ‫(حسابات الختامیه‌) هه‌ندێك له‌كۆمپانیاكان‬ ‫ده‌ركه‌وت���و‌ه ‪‌ %70‬ی كۆمپانیاكان بێكارن‌و‬ ‫ساڵ ‌ی رابردو كاریان نه‌بوه‌‪ ،‬وات ‌ه كۆمپانیاك ‌ه‬ ‫هه‌ڵنه‌وه‌ش���اوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بێكاره‌‌و وه‌ك‬ ‫هه‌یكه‌ل ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كارئاسان ‌ی بۆ كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كان ده‌كرێت‬ ‫س���ۆران باس��� ‌ی له‌و رێنمایی‌‌و یاسایان ‌ه‬

‫ده‌وڵه‌مه‌ند‪ ،‬یان فه‌نتاسیا ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبون‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌ی ب���ازرگان‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان‬ ‫له‌هه‌رێ���م به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌ی كۆمپانی���اكان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت گه‌وره‌ترین كێش���ه‌مان له‌م‬ ‫بواره‌دا هه‌ی ‌ه ك ‌ه كێش ‌ه ‌ی بون به‌بازرگان‌و‬ ‫كێش ‌ه ‌ی ده‌وڵه‌مه‌ندبونه‌‪" ،‬خه‌ڵك له‌م واڵت ‌ه‬ ‫توش ‌ی فه‌نتاس���یا ‌ی ده‌وڵه‌مه‌ندبون‌و بون‬ ‫به‌بازرگان بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ند ‌ی به‌وه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه السای ‌ی سیتسم ‌ی كه‌نداو ده‌كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه كاره‌س���ات ‌ی به‌س���ه‌ر ئ���ه‌م میلله‌ت ‌ه‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬كه‌ن���داو چوارچێوه‌یه‌ك ‌ی ئه‌منی‌‌و‬ ‫سیتماتیك ‌ی خۆ ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌و‌ه ده‌چێت زۆر‬ ‫جیاوازبێت له‌گه‌ڵ ئێم ‌ه ك ‌ه بێین الس���ای ‌ی‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ژێرخان ‌ی ئابوریمان هه‌مو ‌ی‬ ‫به‌هه‌ده‌رداو‌ه له‌سه‌ر فه‌نتاسیا ‌ی ده‌ركه‌وتن‬ ‫وه‌ك ده‌وڵه‌مه‌ند"‪.‬‬ ‫رونیش���یكرده‌و‌ه "واڵتێكی���ن ده‌توانین‬ ‫بازرگان��� ‌ی بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم بزان��� ‌ه خه‌رج‌و‬ ‫تێچ���و ‌ی رۆژان��� ‌ه ‌ی كار‌و س���یتمه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫ئێم��� ‌ه له‌دوكانێك���ه‌و‌ه ت���ا كۆمپانیا‌و تا‬ ‫به‌نزینخانه‌ی���ه‌ك ته‌نان���ه‌ت باڵه‌خانه‌یه‌ك‬ ‫هه‌میش��� ‌ه له‌هه‌وڵ��� ‌ی ئه‌وه‌دای��� ‌ه چ���ۆن‬ ‫فه‌نتاس���یاك ‌ه ‌ی بڕازێنێته‌وه‌‪ ،‬فه‌نتاس���یا ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبون كاره‌سات ‌ی دروستكردوه‌"‪.‬‬

‫سۆران ئه‌حمه‌د‬

‫له‌م واڵته‌ خه‌ڵك‬ ‫توشی‌ فه‌نتاسیای‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبون‌و‬ ‫بون به‌بازرگان بوه‌‬ ‫كرد ك ‌ه له‌س���ود ‌ی كۆمپانیاكان به‌گشتی‌‌و‬ ‫كۆمپانیا بیانیی���ه‌كان كاریان پێده‌كرێت‌و‬ ‫زیان به‌ئابور ‌ی هه‌رێم‌و ته‌نانه‌ت ئاسایش ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییش ده‌گه‌یه‌نن‪" ،‬سیستمه‌ك ‌ه چه‌ند‬ ‫س���اڵێك به‌ر له‌ئێستا له‌خزمه‌ت ‌ی كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كاندا بو‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‬ ‫هه‌میش��� ‌ه ئه‌وه‌یان وتو‌ه ك ‌ه مه‌به‌ستمان ‌ه‬ ‫س���ه‌رنج ‌ی بیانیه‌كان راكێش���ین‪ ،‬به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ه‌و‌ه كارئاس���انییه‌ك ‌ی بێشوماریان‬ ‫بۆك���راوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك پ���ڕۆژه‌‌و كاری���ان‬ ‫پێ���دراو‌ه ك ‌ه به‌ئاس���ان ‌ی پ���ار‌ه ‌ی خۆیان‬ ‫بردوه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌‌و لێپرسینه‌وه‌شیان له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه ده‌پرس���ێت كام‬ ‫كۆمپانیا ‌ی بیان ‌ی مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی توند ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫كراوه‌؟ كاتێ���ك ده‌وترێ���ت كۆمپانیایه‌ك‬ ‫پار‌ه ‌ی خواردوه‌‌و كاره‌ك ‌ه ‌ی به‌جێهێش���تو‌ه‬ ‫كه‌وات��� ‌ه گه‌ره‌نتی لێوه‌رنه‌گی���راو‌ه له‌كات ‌ی‬ ‫كاركردندا‪ ،‬ئای���ا كۆمپانیایه‌ك ‌ی ناوخۆی ‌ی‬ ‫هه‌مان كارئاسان ‌ی بۆ كراوه‌؟ به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫هه‌ندێك كار هه‌بو‌ه ك ‌ه دراو‌ه به‌كۆمپانیا ‌ی‬ ‫بیان��� ‌ی كۆمپانی���ا ‌ی ناوخۆی��� ‌ی زۆر‬ ‫به‌ئاس���ان ‌ی كردویه‌ت ‌ی به‌تایبه‌ت ‌ی له‌بوار ‌ی‬

‫وه‌به‌رهێناندا‪.‬‬ ‫حكومه‌ت��� ‌ی هه‌رێ���م له‌كات��� ‌ی هێنان��� ‌ی‬ ‫كۆمپانی���ا ‌ی بیانی���دا هه‌ن���گاوی هه‌ڵ ‌هی‌‬ ‫ن���اوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كۆمپانی���ا ناوخۆییه‌كان‬ ‫له‌توانایان���دا ب���و‌ه ئه‌نجامیب���ده‌ن‌و وت ‌ی‬ ‫پێویس���ت ‌ه له‌كاتێكدا كۆمپانیایه‌ك ‌ی بیان ‌ی‬ ‫بهێن��� ‌ی ك ‌ه پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی س���تراتیژ ‌ی بۆ تۆ‬ ‫بكات ك��� ‌ه یان ده‌ب ‌ێ له‌توان���ا ‌ی كۆمپانیا‬ ‫ناوخۆییه‌كاندا نه‌بێ���ت‪ ،‬یاخود ده‌بێت بۆ‬ ‫راكێشان ‌ی سه‌رمای ‌ه ‌ی ده‌ره‌ك ‌ی بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایا تائێس���تا چه‌ند ملیۆن دۆالر له‌الیه‌ن‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیایان���ه‌و‌ه هێنراوه‌ت ‌ه هه‌رێم‪،‬‬ ‫یان ئ���ه‌و پڕۆژان ‌ه ‌ی ئه‌نجامیان���داو‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌كۆمپانیاكان ‌ی نه‌وت چه‌ندیان ستراتیژ ‌ی‬ ‫ب���ون ك ‌ه كۆمپانیا ناوخۆیی���ه‌كان نه‌توانن‬ ‫ئه‌نجام ‌ی بده‌ن‪.‬‬ ‫كارئاس���انییه‌ك ‌ی ت���ر ك ‌ه ب���ۆ هه‌ندێك‬ ‫له‌كۆمپانیا بیانیه‌كان كراوه‌‪ ،‬رێگه‌پێدانیان ‌ه‬ ‫ب���ۆ فرۆش���تن به‌ت���اك (بی���ع بالتجزئه‌)‬ ‫له‌كاتێك���دا له‌زۆرێ���ك له‌واڵتان��� ‌ی جیهان‬ ‫كارێك��� ‌ی له‌و ج���ۆر‌ه رێ���گا ‌ی پێنادرێت‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌ی كۆمپانیاكان��� ‌ی س���لێمان ‌ی‬ ‫ل���ه‌و روه‌و‌ه وت���ی "له‌كاتێكدا ت���ۆ رێگه‌‬

‫به‌كۆمپانیایه‌ك ده‌ده‌یت به‌و شێوه‌ی ‌ه بچێت ‌ه‬ ‫بازاڕه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وكات كۆمپانی���ا‌و بازرگان ‌ی‬ ‫ناوخۆی ‌ی چیبكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر یاس���ا ئه‌و‌ه بۆ‬ ‫كۆمپانی���ا ‌ی بیان ‌ی فه‌راهه‌م بكات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫كۆمپانی���ا‌و بازرگان��� ‌ی ناوخۆی��� ‌ی ناكات ‌ه‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌یكات��� ‌ه كارمه‌ند ال ‌ی‬ ‫خۆی‌‪ ،‬به‌م���ه‌ش كۆمپانیا بیانیه‌ك ‌ه پاره‌ ‌ی‬ ‫ناوخۆ ده‌بات ‌ه ده‌ره‌وه‌‌و زیانیش به‌بازرگان ‌ی‬ ‫ناوخۆ ده‌گات‪.‬‬ ‫رۆتین‌و نه‌بون ‌ی رێس���ا‌و یاسا ‌ی گونجاو‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌كێشه‌كان ‌ی به‌رده‌م گه‌شه‌ ‌ی ئابور ‌ی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬له‌و باره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت "له‌سیتمێك ‌ی‬ ‫بازرگان ‌ی نوێدا رۆژان ‌ه پێویستت به‌ده‌ركردن ‌ی‬ ‫رێنمایی‌‌و نوێكردنه‌و‌ه ‌ی رێنماییه‌كان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه مامه‌ڵ��� ‌ه بازرگانی���ه‌كان به‌هۆ ‌ی‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان��� ‌ی ناوچه‌ك��� ‌ه ب���ه‌رده‌وام‬ ‫گۆڕانكار ‌ی به‌سه‌ردێت‪ ،‬بۆ نمون ‌ه رۆژانێك‬ ‫هه‌بو‌ه له‌هه‌رێمه‌و‌ه شمه‌ك چوه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه پێویس���ت ‌ی‬ ‫به‌رێنمایی‌‌و یاسا ‌ی نو ‌ێ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫نه‌بون ‌ی رێنمای ‌ی سه‌رچاو‌ه ‌ی سه‌رهه‌ڵدان‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌كردن ‌ی گه‌نده‌ڵیی��� ‌ه وه‌ك ئ���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫باس���یده‌كات "له‌نه‌بون ‌ی سیستم‌و رێنمایدا‬

‫نه‌بون ‌ی سیستم ‌ی ئابوری‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌ڵه‌دا رۆیشتن‬ ‫رێكنه‌خس���تن ‌ی باج‌و نه‌بون��� ‌ی دڵنیایی‌‌و‬ ‫نه‌بون ‌ی س���یتمێك ‌ی بانك ‌ی گونجاو ئابور ‌ی‬ ‫هه‌رێمی له‌گۆش���ه‌یه‌كدا هێش���توه‌ته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ن ‌ه ده‌توانرێت له‌چوارچێو‌ه ‌ی سیس���تمێك ‌ی‬ ‫سه‌رمایه‌داریدا پۆلێن بكرێت‪ ،‬ن ‌ه ده‌شچێت ‌ه‬ ‫خان ‌ه ‌ی سیستم ‌ه سۆس���یالدیموكراته‌كان ‌ی‬ ‫جیهانه‌وه‌‪ ،‬س���ۆران ئه‌حمه‌د له‌و باره‌یه‌و‌ه‬ ‫رایگه‌یان���د "یاس���ایه‌ك ‌ی باج��� ‌ی گونجاوو‬ ‫كه‌شف ‌ی مال ‌ی كه‌سه‌كانمان نییه‌‪ ،‬باج له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ژار‌و له‌س���ه‌ر ده‌وڵه‌مه‌ن���د وه‌ك یه‌كه‌‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند هه‌ی ‌ه پرۆژه‌یه‌ك ‌ی وه‌به‌رهێنان ‌ی‬ ‫گ���ه‌ور‌ه ‌ی هه‌ی��� ‌ه له‌باج به‌خش���راوه‌‪ ،‬له‌چ‬ ‫كاتێكدا كه‌سێك له‌باج ده‌به‌خشیت؟ بۆچ ‌ی‬ ‫له‌پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی نیش���ته‌جێبون ك ‌ه بازرگان‬ ‫ده‌یفرۆش���ێت‌و س���ود وه‌رده‌گرێ���ت له‌باج‬ ‫ده‌یبه‌خشیت؟ ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه زۆرجار له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانی���ا ‌ی بیان ‌ی كراوه‌‪ ،‬ك��� ‌ه نه‌ك هه‌ر‬ ‫پار‌ه ‌ی قازانج ‌ی بردوه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌باجیش به‌خش���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم هاواڵتیه‌ك ‌ی‬ ‫ئاسای ‌ی ئه‌گه‌ر بیه‌وێت خانوه‌ك ‌ه ‌ی بفرۆشێت‬ ‫له‌باج نابه‌خشرێت"‪.‬‬ ‫رونیشیكرده‌و‌ه "وه‌رگرتن ‌ی باج ته‌نها بۆ‬

‫وه‌رگرتن��� ‌ی پار‌ه نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو رێكخس���تن ‌ی‬ ‫پاره‌ی��� ‌ه له‌الیه‌ن تاكه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌كۆ ‌ی‬ ‫گش���تیدا بریتی ‌ه له‌پاراس���تن ‌ی ئاسایشی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‪ ،‬كۆ ‌ی سه‌روه‌ت‌و داهات ‌ی تاكه‌كان‬ ‫به‌شێك ‌ه له‌ئاسایش ‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتیمان ‌ی‬ ‫ئه‌و واڵته‌‪ .‬ئه‌م ‌ه هه‌م���و ‌ی ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ب���اج له‌كاتێكدا له‌زۆر واڵت���دا نه‌دان ‌ی باج‬ ‫تاوانێكی‌ گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌ی دڵنیایش ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر بچین ‌ه‬ ‫ن���او س���تاندارد‌ه جیهیانیه‌كه‌یه‌و‌ه ته‌واو ‌ی‬ ‫كار ‌ی ئ���ه‌م واڵت��� ‌ه كار ‌ی ڕه‌ش���ه‌‪ ،‬كار ‌ی‬ ‫س���پ ‌ی نیه‌‪ ،‬چونك ‌ه هیچ پ���ڕۆژه‌‌و كارێك‬ ‫دڵنیای��� ‌ی نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌مو پڕۆژانه‌ ‌ی تۆ‬ ‫ده‌یبینیت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه رێژه‌یه‌ك له‌تێچو ‌ی‬ ‫پڕۆژه‌ك��� ‌ه زیادبكرێت بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌ی دڵنیای ‌ی‬ ‫وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬دڵنیای��� ‌ی نه‌كرابێ���ت چۆن‬ ‫پڕۆژه‌ی���ه‌ك كارده‌كات‪ ،‬ته‌نانه‌ت كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كانیش هاتون به‌س���یتم ‌ه هه‌ڵه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئێمه‌دا ده‌ڕۆن"‪.‬‬ ‫كێش���ه‌یه‌ك ‌ی ت���ر نه‌بون ‌ی سیس���تمێك ‌ی‬ ‫بانك ‌ی گونجاو‌ه ك ‌ه ده‌بێت ‌ه رێكخه‌ر ‌ی كار ‌ی‬ ‫بازرگانی‌‌و له‌كۆتایش���دا به‌سیس���تمكردن ‌ی‬ ‫كه‌رت ‌ی ئابور ‌ی هه‌رێم‌و ده‌ڵێت "سیس���تم ‌ی‬ ‫بانك ‌ی نیه‌‪ ،‬جوڵه‌ ‌ی بازرگانی‌‌و شمه‌كه‌كانمان‬ ‫بانك ‌ی نین‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ستیین"‪.‬‬ ‫له‌كه‌رت��� ‌ه‬ ‫به‌ش���ێك‬ ‫كردن���ی‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان بۆناو كه‌رت ‌ی بازرگان ‌ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌ی‬ ‫كۆمپانیاكان ‌ی س���لێمان ‌ی به‌یه‌كێك له‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫گه‌وره‌‌و دیاره‌كان ‌ی ده‌زانێت‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"زۆرش���ت هه‌ی ‌ه ل���ه‌م واڵت���ه‌دا بازرگانی‌‬ ‫پێو‌ه ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌رمان ناكرێت بازرگان ‌ی‬ ‫پێوه‌بكرێ���ت‪ ،‬ئاسایش��� ‌ی نه‌ته‌وه‌ی��� ‌ی تۆ‬ ‫پێویس���ت ‌ی به‌ده‌رمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه تۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی���ت موچ ‌ه ‌ی خه‌ڵ���ك ده‌ده‌یت‪،‬‬ ‫پ���ڕۆژه‌كان تائێس���تا له‌س���ه‌ر پ���ڕۆژ‌ه ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌‪ ،‬تائێس���تا ده‌وڵ���ه‌ت پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نه‌فرۆش���تو‌ه بڵێ���ت به‌كرێ ‌ی ب���ده‌ن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫قوتابخانه‌ی ‌ه به‌كرێ‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ی به‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫زۆر بوار بخات ‌ه بازرگانیه‌وه‌"‪ ،‬باش ‌ه بۆچی‬ ‫ده‌وڵه‌ت خۆ ‌ی ئه‌و بازرگانیی ‌ه ناكات؟‬ ‫یه‌كێك��� ‌ی ت���ر ل���ه‌و بواران��� ‌ه كه‌رت��� ‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبونه‌و س���ۆران پێیوای ‌ه بواری‌‬ ‫نیش���ته‌جێكردن تێكه‌ڵك���راو‌ه له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫وه‌به‌رهێنان���دا‌و بازرگان��� ‌ی پێو‌ه ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا حكوم���ه‌ت ده‌توانێ���ت به‌ده‌ر‬ ‫له‌هه‌مو بواره‌كان كه‌رت ‌ی نیشته‌جێبون بۆ‬ ‫خۆ ‌ی بهێڵێت���ه‌وه‌‌و دوری بخاته‌و‌ه له‌كار ‌ی‬ ‫وه‌به‌رهێنان‪.‬‬ ‫له‌كۆتایشدا چاره‌س���ه‌ر ‌ی سه‌رجه‌م ئه‌و‬ ‫گرفتان���ه‌و‌ه ب���ه‌وه‌و‌ه ده‌به‌س���تێته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫"ده‌بێ���ت ئاراس���ت ‌ه ‌ی سیاس���ه‌ت ‌ی ئابور ‌ی‬ ‫هه‌رێم راس���تبكرێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش رۆژان ‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ی به‌ده‌ركردن ‌ی رێنمای ‌ی تایبه‌ت ‌ه‬ ‫له‌بوار‌ه بازرگانیه‌كاندا"‪.‬‬

‫"پێش قه‌یرانی دارایی‬ ‫داهاتی ساڵێکی مه‌رزی‌ په‌روێزخان ‪ 360‬ملیار دینار بوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاراز محه‌مه‌د‬ ‫مه‌رزه‌كان داهاتێكی به‌رده‌وامی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانن‪ ،‬یه‌كێك له‌و مه‌رزانه‌‬ ‫مه‌رزی په‌روێزخانه‌ له‌گه‌رمیان‌و تائێستا‬ ‫داهاته‌كه‌ی‌ رون نییه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫مه‌رزه‌كه‌ش ده‌ڵێت هیچ ئاگادار‬ ‫نیم بڕی داهاته‌كه‌ چه‌نده‌و چۆنه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كیش رایده‌گه‌نێت رۆژانه‌ ئه‌و‬ ‫داهاته‌ به‌ئۆتۆمبێلێكی بارهه‌ڵگری جۆری‬ ‫پیكئاب ره‌وانه‌ی بانكی كه‌الر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی لیژنه‌ی‌ داراییش‬ ‫بێئاگایی خۆی له‌داهاتی مه‌رزه‌كان‬ ‫ده‌رده‌بڕێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپ���رس له‌م���ه‌رزی‬ ‫په‌روێزخان كه‌ نه‌ویست ناوی باڵوبكرێته‌و‌ه‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرای‌ ده‌كات داهاتی مه‌رزی‬ ‫په‌روێزخان رۆژانه‌ گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت‌و‬ ‫به‌هۆی قه‌یرانی ئابوریی‌و شه‌ڕی داعشه‌وه‌‬ ‫كه‌م���ی كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم خ���ودی وه‌زیری‬ ‫دارایش نازانێت داهاته‌كه‌ی‌ چه‌نده‌و چی‬

‫لێ به‌سه‌ردێت‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫به‌پێی ئ���ه‌و ش���تومه‌ك‌و بارهه‌ڵگرانه‌ی‌‬ ‫ه���اورده‌و هه‌ن���ارد‌هی‌ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ���م‬ ‫ده‌كرێت بۆ واڵت���ی ئێران بڕی پاره‌كه‌ش‬ ‫ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ باسی له‌وه‌شكرد رۆژهه‌بوه‌‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 1000‬ه���ه‌زار بارهه‌ڵگر ره‌وانه‌ی‬ ‫واڵت���ی ئێران كراون كه‌ له‌و بارانه‌ش بڕی‬ ‫ئه‌و گومركه‌ لێیان وه‌رده‌گیرێت جیاوازه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ ئۆتۆمبێل���ی گه‌وره‌ وه‌ك مان‌و‬ ‫تانكه‌ر زیاتر له‌‪ 500‬هه‌زار دیناری عێراقی‬ ‫لێوه‌رده‌گیرێ���ت‌و ئۆتۆمبێل���ی ج���ۆری‬ ‫پیكئابیش زیاترله‌‪ 100‬هه‌زار‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ وتیشی "له‌ماوه‌ی پێشودا‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ كه‌ رۆژانه‌ له‌مه‌رزی په‌روێزخان‬ ‫له‌رێگه‌ی گومركه‌وه‌ كۆده‌كرانه‌وه‌‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫باری ی���ه‌ك پیكئاب ده‌بێ���ت‌و ره‌وانه‌ی‬ ‫بان���ك ده‌كرێ���ت له‌قه‌زای ك���ه‌الر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا به‌هۆی كران���ه‌وه‌ی لقێكی بانكی‬ ‫كه‌الر له‌مه‌رزی په‌روێزخ���ان ئه‌و پاره‌یه‌‬ ‫ده‌نێردرێت بۆ لقه‌كه‌‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫لیژنه‌ی‌ دارایی‪:‬‬ ‫نازانین داهاتی‬ ‫مه‌رزه‌كان چه‌نده‌‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری ده‌روازه‌ی‌‬ ‫مه‌رزی په‌روێزخان‪:‬‬ ‫هیچ ئاگادار نیم بڕی‬ ‫داهاته‌كه‌ چه‌نده‌و چۆنه‌‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ بردن���ی‌ پاره‌كه‌ ب���ۆ بانگی‬ ‫گه‌رمی���ان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بانك���ی‌ ناوبراو‬ ‫ئاری���ان ره‌وف نه‌یویس���ت زانیارییه‌كان‬ ‫ئاش���كرا بكات‌و وت���ی "ئه‌م���ه‌ زانیاری‬ ‫هاواڵتی���ان‌و بانكه‌و ناتوانین ئاش���كرای‌‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا به‌ڕێوب���ه‌ری ده‌روازه‌ی‬ ‫م���ه‌رزی په‌روێزخ���ان‪ ،‬فاتی���ح ئه‌حمه‌د‬

‫له‌لێدوانێكداب���ۆ ئاوێنه‌ وت���ی "بڕی ئه‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ ك���ه‌ ل���ه‌و م���ه‌رزه‌ وه‌ك داهات‬ ‫له‌رێگه‌ی گومركه‌وه‌ به‌ده‌ستدێت‪ ،‬جاران‬ ‫ره‌وانه‌ی قه‌زای كه‌الر كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ده‌خرێته‌ ئه‌و لق���ه‌ی بانكی كه‌الره‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌م���ه‌زری په‌وێزخان كراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫ئه‌وان ره‌وانه‌ی بانكی كه‌الری ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ه���اوكات یه‌كێك له‌و پۆلیس���انه‌ی‌ كه‌‬

‫رۆژان���ه‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌ ده‌به‌ن ب���ۆ بانك‪،‬‬ ‫ئاش���كرای‌ ده‌كات ك���ه‌ پێش���تر به‌چه‌ند‬ ‫پۆلیس���ێك لیژن���ه‌ بوی���ن‌و پاره‌كه‌م���ان‬ ‫به‌پیكئابێك ده‌برد بۆ بانك‪.‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری ده‌روازه‌ی‌ مه‌رزی په‌روێزخان‬ ‫وتیشی "من هیچ ئاگادار نیم بڕی داهاته‌كه‌‬ ‫چه‌ن���ده‌و چۆن���ه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ن���او مه‌رزی‬ ‫په‌وێزخان���دا ‪ 13‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بونیان‬ ‫هه‌یه‌و زوربه‌ی داهاته‌كانی���ان له‌كۆتایدا‬ ‫ده‌خرێته‌ س���ه‌ر گومرك‌و دواتر ره‌وانه‌ی‬ ‫بانك ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كاریگه‌ری‌ قه‌یران���ی دارایی‬ ‫له‌سه‌ر كه‌مبونه‌وه‌ی‌ بازرگانی‌و هاتوچۆی‬ ‫مه‌رزه‌كان‪ ،‬فاتیح ده‌ڵێت "قه‌یرانی دارایی‌و‬ ‫شه‌ڕی داعش له‌ماوه‌ی رابردودا كاریگه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر جموجوڵی بازرگان���ی له‌مه‌رزی‬ ‫په‌روێزخ���ان هه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫ئاڵوگ���ۆڕی بازارگانی له‌مه‌رزه‌كه‌دا به‌ره‌و‬ ‫باشتر ده‌چێت"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ی ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌ داهات���ی رۆژانه‌ی مه‌رزی‬ ‫په‌روێزخان له‌نێ���وان (‪ )200-160‬ملیۆن‬

‫دیناره‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر رۆژێك ‪ 200‬ملیۆن دینار‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا بۆ مانگێك ده‌كاته‌ (ش���ه‌ش‬ ‫ملیار) دینار‌و بۆ ساڵێكیش ده‌كاته‌ (‪72‬‬ ‫ملیار دینار)‪ ،‬له‌كاتێكدا پێش���تر داهاتی‬ ‫رۆژانه‌ی‌ (ی���ه‌ك ملیار) دینار زیاتر بوه‌و‬ ‫بۆ ساڵێكیش (‪ 360‬ملیار) دینار بوه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازی‌و وزه‌و‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ سروش���تییه‌كان عه‌لی حه‌مه‌‬ ‫س���اڵه‌ح له‌و باره‌یه‌وه‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمه‌ هی���چ ئاگادارنین داهاتی مه‌رزه‌كان‬ ‫چه‌نده‌و تائێستاش هیچ زانیارییه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫بڕی داهاته‌كه‌و چۆنێتی مامه‌ڵه‌پێوه‌كردنی‬ ‫نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ لیژنه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان له‌فراكس���یۆنی گ���ۆڕان‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات ب���ۆ ئامس���اڵ‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی بڕیاری���داوه‌ له‌بودجه‌دا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ش���ه‌فاف ئ���ه‌و داهاتانه‌‬ ‫دیاری بكرێت‌و بڕی داهاته‌كه‌ش بۆ ئێمه‌‬ ‫ئاش���كرا بكرێت‪ ،‬ئه‌وكات ئێمه‌ زانیاریمان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و داهاتانه‌ی مه‌رزه‌كان ده‌بێت‌و‬ ‫لێپرسینه‌و‌هی‌ تێدا ده‌كه‌ین‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )464‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/2/3‬‬

‫باوەپیارەکەی پەالماری دا‪ ،‬دایکیشی فڕێی دایە شەقام‬

‫‪9‬‬

‫"گه‌ر هه‌مو شتێک قبوڵ نه‌که‌یت نایه‌یته‌و ‌ه ماڵه‌که‌م"‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ئەو نە لەمناڵیدا ئامێزی گەرمی‬ ‫باوکی بینی وەک پیاوێک‪ ،‬نە‬ ‫لەهەرزەکاریدا نیگای هیچ کوڕێک‬ ‫سەرنجی راکێشا‪ ،‬لەبەر سەختی ژیانی‬ ‫لەگەنجێتێشدا نەبوەته‌ خۆشەویستی‬ ‫هیچ کوڕێک‌‪ ،‬بەڵکو هەرزو‪ ،‬کە خۆی‬ ‫وەکو کچێک ده‌ناسێ‪ ،‬باوەپیارەکەی‬ ‫گێچەڵی سێکسی پێده‌گرێ‌و پەالماری‬ ‫ده‌داو دایکیشی بە مەرجێ لەماڵەوە‬ ‫وه‌ریده‌گرێته‌و‌ه کە هەمو شتێ قبوڵ‬ ‫بکات‪ ،‬ئیدی لەو دەمەوە هەمو‬ ‫ژیانی ئەم کچە بوەته‌ دۆزەخ‪،‬تا‬ ‫ئێستا کونجی زیندان ئارامترین‬ ‫شوێنگەیەتی‪.‬‬ ‫س���ینەم‪ ،‬ئەو ژنە تەمەن بیس���تودو‬ ‫س���اڵەیە کە بەژیانێکی پ���ڕ لەهەورازو‬ ‫نش���ێودا تێپەڕیوە‪ .‬وەک خۆی دەڵێت‬ ‫ئەگ���ەر ه���ەر چرکەس���اتێکی تەمەنی‬ ‫ئەژمار بکەیت‌و ناخۆشیەکانی تەمەنی‬ ‫پێ بەراورد بکەی���ت‪ ،‬رەنگە تەمەنی‬ ‫بەدوسەد ساڵ بژمێریت‪.‬‬ ‫گەرچی ئەو لەنەبونەوە گەیش���تۆتە‬ ‫ئ���ەوەی ببێت���ە خاوەن���ی هەم���و‬ ‫دەسکەوتێکی ماددی‪ ،‬بەاڵم هیچ دڵی‬ ‫بەو ش���تانە خ���ۆش نین‪،‬چونکە باجی‬ ‫بەجەس���تەی خۆی داوە بۆ گەیش���تن‬ ‫بەو دەس���تکەوتانە‪ .‬س���ینەم لەسکی‬ ‫دایکی���دا دەبێ���ت باوکی س���ەفەرێکی‬ ‫ئەب���ەدی ب���ەرەو هەن���دەران دەکات‌و‬ ‫هەرگی���ز ناگەڕێتەوە‪ ،‬س���ینەم دەبێتە‬ ‫یازدە س���ااڵن‌و دوای ئەوەی دایکی بێ‬ ‫ئومێددەبێت لەس���ۆراخی باوکی ش���و‬ ‫بەپیاوك دەکاتەوە‪ ،‬لەو دەمەوە سینەم‬ ‫نازی دایکیشی لێدەشێوێ‌و دەچێتەوە‬

‫الی نەنک‌و باپیری‪ ،‬ب���ەاڵم لەتەمەنی‬ ‫سیازدە س���اڵیدا جارێکیتر ئەم منداڵە‬ ‫دەکەوێتە بەر شەقی زەمانەو لەماوەی‬ ‫ش���ەش مانگ���دا نەن���ک و باپیری دوا‬ ‫ب���ەدوای یەک کۆچ���ی دوایی دەکەن‌و‬ ‫جێیدێڵن‪ .‬بۆیە ناچار دەبێت بچێتەوە‬ ‫الی دایک‌و باوەپیارەکەی‪.‬‬ ‫ژیانک���ردن ب���ۆ کچێکی ه���ەرزەکار‬ ‫لەماڵێکدا کە پیاوێکی بێگانەی لێبێت‬ ‫گرفتی زۆری تێدای���ە‪ ،‬بەتایبەت "گەر‬ ‫پیاوەکە چاوچنۆک‌و هەوەس���باز بێت‌و‬ ‫دایکەکەش بەهۆی کارکردنەوە لەماڵەوە‬ ‫نەبێت"‪ .‬س���ینەم ئەوکات خوێندکاری‬ ‫س���ێی ناوەندی دەبێ���ت لەخوێندنگە‬ ‫دەگەرێ‌ێت���ەوەو دایک���ی تەلەفۆنی بۆ‬ ‫دەکات‪ ،‬ک���ە بچێ���ت بۆ ئارایش���گا تا‬ ‫یارمەتی بدات ‪،‬بەاڵم ئەوەی رو دەدات‬ ‫س���ەرجەم ژیانی ئەو کچە هەرزەکارە‬ ‫تەمەن شازدە ساڵەیه‌دەگۆڕێت‌و بەرەو‬ ‫ئاقارێکی تری دەبات‪ .‬بەدەم گریانەوە‬ ‫سینەم وتی" برا بچوکەکەم کە کوڕی‬ ‫دایکم���ە خەوان���دو لەژورەک���ەم خۆم‬ ‫دەگۆڕی لەپ���ڕ باوەپیارەکەم خۆیکرد‬ ‫بەژورەکەداو پەالماری���دام‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫قیژان���دم‌و هاوارمک���رد ب���ەری نەدام‬ ‫تاخەڵتان���ی خوێنی ک���ردم‪ ،‬لەقیژەو‬ ‫ه���اوارم منداڵەکە خەبەری بۆوەو وردە‬ ‫وردە دراوس���ێکان هات���ن بەهانامەوەو‬ ‫پۆلیس���یان ئاگادار کرد‪ ،‬هەر ئەوکاتە‬ ‫باوەپیارەکەمیان دەس���تگیرکرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پاش ئ���ەوەی دایکم ب���ەزۆر تەنازولی‬ ‫پێک���ردم لەس���كااڵکەم ئازادیان کردو‬ ‫کاتێک گەڕایەوە ماڵ���ەوە دایکم وتی‪:‬‬ ‫ئەوە مێردی منە دەبێت هەمو شتێکی‬ ‫لێ قبوڵ بکەیت ئەگەرناڕازیش���یت بڕۆ‬ ‫دەرەوە لەماڵەکە"‪.‬‬ ‫ئ���ەم ڕوداوە چاوەروانەک���راوە‬

‫چەندان شەو لەناو‬ ‫مۆلیدەو گەراجی‬ ‫ئۆتۆمبێلدا خەوتم‬

‫الی س���ینەم ئاکام���ی زۆر خراپ���ی‬ ‫لێدەکەوێت���ەوەو ئاراس���تەی ژیان���ی‬ ‫دەگۆرێ���ت‪ ،‬چونک���ە چیتر س���ینەم‬ ‫ناتوانێ���ت لەناو ئەو خێزانەدا بەردەوام‬ ‫بێت‌و کاتێک کە بەداواکەی دایکی رازی‬ ‫نابێت‪ ،‬دایک���ی دەریدەکات‌و دەکەوێتە‬ ‫سەر شەقام‪.‬‬ ‫" ئ���ەو کات���ە لەماڵ���ەوە چوم���ە‬ ‫دەرەوەولەبێکەس���یدا‪ ،‬س���ێ ش���ەو‬ ‫لەناوئۆتۆمبێلەکان���ی گەراجی بەغداد‬ ‫لەبەینی ئۆتۆمبێلەکاندا خەوتم‪ ،‬دواتر‬ ‫بێئ���ەوەی یەک دین���ارم پێبێت لەگەڵ‬ ‫ش���وفێرێکدا بەرەو هەولێر رۆیش���تم‌و‬ ‫لەوێش حەوت ش���ەو لەن���او مۆلیدەدا‬ ‫خەوت���م "‪ .‬بێماڵی���ی‌و بێکەس���ی‌و‬ ‫بێپارەی���ی‪،‬وا لەس���ینەم دەکات بچێتە‬ ‫ن���او هۆتێلێک���ەوەو وەک گارس���ۆن‬ ‫کاربکات‪ ،‬ش���وێنی خەوتنی بدەنێ‪ .‬لە‬ ‫کاتی کارکردندا کورێک دەناس���ێت‪،‬کە‬

‫داوای زەواج���ی لێدەکات راس���تەوخۆ‬ ‫رازی دەبێت‌و دایکیش���ی لەسلێمانیەوە‬ ‫بێئەوەی کوڕەکە ببینێ���ت پیرۆزبایی‬ ‫لێدەکات‪ " .‬تەنها بۆ ئەوەی لە کۆڵیان‬ ‫ببم���ەوە‪ ،‬الی مەالیەکی الکۆاڵن مارەی‬ ‫کردم‪،‬بێئەوەی لەدادگا هیچ ش���تێکی‬ ‫رەسمیمان هەبێت"‪.‬‬ ‫ لەبەرئ���ەوەی مێردەکەی س���ینەم‬ ‫پیاوێکی دەوڵەمەن���د دەبێت ناهێڵێت‬ ‫چیدی کارب���کات‌و ئۆتۆمبێ���ل‌و خانو‬ ‫هەمو ش���تێکی ب���ۆ دەکڕێ���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناهێڵێت کەس���وکاری بزان���ن کە ئەم‬ ‫ژن���ەی هێناوە‪ ،‬بەاڵم ئەم ژیانەش���ی‬ ‫ب���ەردەوام نابێت‌و س���كی دو مانگان‬ ‫دەبێت سینەم مێردەکەی لەگەڵ ژنێکدا‬ ‫دەبینێت‪ ،‬دەزان���ێ خیانەتی لێدەکات‬ ‫بۆیە لێ���ی جیادەبێتەوە‪ .‬جیابونەوەی‬ ‫لەمێردەک���ەی‌و بێپارەی���ی س���ینەم‬ ‫دەگەیەنێت���ە ئەوەی چەن���دان پیاوی‬ ‫جیاواز بناس���ێت‪ ،‬بەاڵم "ئ���ەو پیاوە‬ ‫هەوەس���بازانە کە ژن لەش���ەهوانیەت‌و‬ ‫پڕکردنەوەی ئارەزوە سێکسیەکانیاندا‬ ‫نەبێت لەهیچی تردا نابیننەوە‪ .‬‬ ‫ئ���ەو هەرچەن���دە دوگی���ان ب���وە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم مێردەک���ەی لێ���ی جیابۆتەوە‪،‬‬ ‫ه���ەژاری جارێکیتر ئێخەی پێدەگرێت‪.‬‬ ‫وتی"رۆژێکی���ان بێ���زوم بەگێ���زەرەوە‬ ‫دەکرد دو کیلۆ بەهەزار دیناربو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫یەک دینارم پێ نەب���و‪ ،‬ئیترناچاربوم‬ ‫بکەوم���ە ناس���ینی پیاوی جی���اواز لە‬ ‫پێناوی پەیدا کردنی پارەدا"‪ .‬س���ینەم‬ ‫کاتێک منداڵەکەی دەبێت داوای باوکی‬ ‫منداڵەک���ەی دەکەن‪،‬بەاڵم لەبەرئەوەی‬ ‫لەناس���نامەدا هەر کچ���ە بۆیە " دایکم‬ ‫منداڵەکەم���ی کرد بەن���اوی خۆیەوەو‬ ‫باوەپیارەکەمبەبڕی س���ێ هەزار دۆالر‬ ‫ناوی خستە سەر ناوی خۆی" ‪.‬‬

‫ئ���ەو ب���ە گریان���ەوە نەفەس���ی لە‬ ‫جگەرەکەی دەس���تی داو وتی" شەقی‬ ‫زەمان���ە فێ���ری هەمو ش���تێکی کردم‬ ‫نەک هەر جگەرەکێش���ان‪ ،‬چ عەزابێکە‬ ‫کوڕە سێ س���اڵەکەم وادەزانێ یەکێک‬ ‫لە دۆستەکانم خاڵێتی‌و بەخاڵە بانگی‬ ‫دەکات‌و هەموی���ان دەناس���ێت ب���ەاڵم‬ ‫نازانێت دۆستی منن"‪ .‬ئەو زۆر نیگەرانە‬ ‫ل���ەو ژیانە چونک���ە وەک خۆی وتی "‬ ‫ناتوانم هیچ کەس���ێکم خ���ۆش بوێت‪،‬‬ ‫بوم بە مرۆڤێکی بەرژەوەندی پەرست‬ ‫چونکە دەزانم هەمو ئەوانەی لەگەڵمدان‬ ‫بەبەرژەوەندی لەشوالرم منیان دەوێت‬ ‫ناچار منی���ش بەرژەوەن���دی خۆمیان‬ ‫لێوەردەگ���رم‌و تەواو"‪ .‬ئ���ەو پیاوانەی‬ ‫لەگەڵ س���ینەمدان زۆر دەوڵەمەندن "‬ ‫خانوی���ان بۆ گرت���وم‪ ،‬ئۆتۆمبێلیان بۆ‬ ‫کڕیوم‪ ،‬ئێس���تا خۆم‌و کوڕەکەم‌و پێنج‬ ‫سەرخێزانی ماڵی دایکیشم بەخێودەکەم‪،‬‬ ‫لەسەر جەس���تەم خۆم بەخێودەکەم‌و رادەکەین منیش دابەزیم‪ ،‬تەلەفۆنم بۆ‬ ‫دۆس���تەکانم لەباخەکانیان‌و ش���وێنی پۆلی���س کردو ئاگادارم کردن‪ ،‬تا هاتن‬ ‫کارەکانیان دەبین���م‌و کەمجار لەماڵی تەرمەکەیان برد‪ ،‬منیش���یان دەستگیر‬ ‫خۆمدا دایانبینم‪ ،‬دایکم‌و باوەپیارەکەشم کردو بکوژە راس���تەقینەکە تا ئێس���تا‬ ‫دەزان���ن کە بەوجۆرە پارەیان بۆ پەیدا دەستگیر نەکراوەو هەاڵتوە"‪.‬‬ ‫س���ینەم بۆ ماوەی چل‌وپێنج شەو‬ ‫دەکەم"‪.‬‬ ‫س���ینەم لەگەرمەی هاویندا شەوێک لەزیندانداب���ە م���اددەی ‪ ٤٠٦‬وات���ە‬ ‫لەگەڵ دوکوڕی هاوڕێیدا دەچن خواردن بەشداریکردن لە کوشتندا دەمێنێتەوەو‬ ‫بک���ڕن‪ ،‬لەڕێگە لەگ���ەڵ ئۆتۆمبێلێکدا دواتر بەکەفال���ەت ئازاد دەکرێت‪،‬بەاڵم‬ ‫لێی���ان دەبێ���ت بەش���ەڕ‪ ،‬یەکێک لەو پاش ئەوەی گەشت دەکات بۆ تورکیاو‬ ‫کوڕان���ەی لەگ���ەڵ س���ینەمدا دەبێت خۆی ڕێگەپێنەدانی سەفەری لەسەرە‪،‬‬ ‫کوڕێک لەجەماعەتەکەی تر دەکوژێت‌و جارێکیتر دەستگیر دەکرێتەوەو ئێستا‬ ‫یەکێکیتریشیان لێ برینداردەکات‪،‬بەاڵم چاوەروان���ی ئازادکردن���ەو ه���ۆن هۆن‬ ‫ل���ەم کات���ی ش���ەڕەدا" م���ن لەن���او فرمێس���ک بۆ کوڕەک���ەی دەڕێژێت کە‬ ‫ئۆتۆمبێلەک���ەدا دانیش���تبوم‪ ،‬کاتێک لێی دورە‪.‬‬ ‫گوێ���م لەدەنگی تەقە ب���و بینیم یەکێ‬ ‫لەک���وڕە هاوڕکانم چەقۆی���ان لێدراوەو تێبینی‪ :‬س���ینەم‪ ،‬ک ‌ه ل���ه‌م راپۆرته‌دا‬ ‫ئەمیش لەوانی کوش���توە‪ ،‬وتیان ئێمە ناوی هاتوه‌‪ ،‬ناوێکی خوازراوه‌‪.‬‬

‫ئەبێ چ عەزابێ‬ ‫بێت کوڕەکەم‬ ‫بەیەکێک‬ ‫لەدۆستەکانم‬ ‫دەڵێت خاڵە وا‬ ‫دەزانێ برامە‬

‫کامپی عه‌ربه‌ت‪ ..‬ژیانێک به‌کوله‌مه‌رگی‌و چه‌رمه‌سه‌ریی‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ئێستا زۆربه‌ی‌ په‌نابه‌رانی كوردی‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردستان (سوریا) له‌كامپدا‬ ‫ژیان ده‌گوزه‌رێنن‪ ،‬به‌شێكیشیان‬ ‫به‌هۆی نه‌بونی جێگا له‌كامپه‌كان له‌ناو‬ ‫شاره‌كان‌و له‌هۆتێل‌و گه‌ڕه‌كه‌كاندا‬ ‫ده‌ژین‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ له‌كامپدا ده‌ژین خۆزگه‌‬ ‫ده‌خوازن له‌كامپدا نه‌بونایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك زه‌ینه‌ب ده‌ڵێت"ژیانی نێو كامپ‬ ‫كۆله‌مه‌رگییه‌"‪ ،‬ئه‌وانه‌شی له‌هۆتێل‌و‬ ‫كۆاڵنه‌كانی شاره‌كاندان رۆژانه‌ به‌ژن‌و‬ ‫مێردو منداڵه‌كانیانه‌وه‌ سه‌رقاڵی‬ ‫كلێنس فرۆشتن‌و بۆیاخكردنی‌ پێاڵون‪.‬‬ ‫له‌به‌ش����ی ‪ B‬كامپه‌ك����ه‌ ژنێك ژنێك‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ مێرده‌ك����ه‌ی‌و دراوس����ێیه‌كیدا‬ ‫وه‌س����تابو‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ قسه‌ی كردو وتی‬ ‫"له‌روی‌ ئاوه‌وه‌ زۆر كێشه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ماڵێك تانكییه‌ك����ی بچوكیان پێداوین‌و‬ ‫پڕی ده‌كه‌ن بۆمان بۆ ماوه‌ی‌ سێ رۆژ‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا به‌ش����ی ته‌نها ی����ه‌ك رۆژمان‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ژنه‌ به‌رده‌وام ب����و له‌گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌هامه‌تییه‌كانی����ان‪" ،‬له‌نێو قوڕولیته‌دا‬ ‫نق����وم بوین‪ ،‬پێویس����ته‌ به‌م زس����تانه‌‬ ‫هی����چ نه‌بێت گه‌ڕه‌كه‌كانم����ان بۆ چه‌وو‬ ‫تێكه‌ڵه‌ڕێژ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌بینرێ����ت له‌كامپی عه‌ربه‌ت‬ ‫هه‌رخێزانێ����ك یان ژورێك����ی بلۆكی بۆ‬ ‫دروستكراوه‌ یاخود چادرێكی پێدراوه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ قوتابخانه‌ بۆ منداڵه‌كانیان‬ ‫دروس����تكراوه‌و س����ه‌قاڵی خوێندن����ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا بنكه‌ی‌ ته‌ندروستیش����یان بۆ‬ ‫دروس����تكراوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم قوڕولیته‌و باران‬ ‫ژیانی لێ شێواندون‪.‬‬ ‫كێش����ه‌یه‌كی ئه‌و كامپه‌ كه‌ هه‌مویان‬ ‫ل����ه‌ده‌وری ئێم����ه‌ كۆبونه‌وه‌و باس����یان‬ ‫ده‌ك����رد جیاوازیك����ردن ب����و له‌نێ����وان‬ ‫په‌نابه‌ره‌كاندا بۆ پێدانی هه‌ر یارمه‌تی‌و‬ ‫پێداویس����تییه‌ك بۆیان دێ����ت‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌په‌ناب����ه‌ره‌كان ئام����اژه‌ی به‌وه‌ك����رد‬ ‫ئه‌نجومه‌نێ����ك دروس����تكراوه‌ كاری‌‬ ‫گه‌یاندنی هه‌ر كه‌موكوڕی‌و كێش����ه‌یه‌ك‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیكردنه‌ له‌نێو كه‌مپه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم خێزانێك����ی خه‌ڵكی قامیش����لۆ‬

‫ی‬ ‫له‌سنور ‌‬ ‫سلێمانی‌و‬ ‫ی ‪22‬‬ ‫ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫هه‌زارو ‪156‬‬ ‫خێزانی په‌نابه‌ر ‬ ‫هه‌ن‬

‫منداڵێک له‌که‌مپی عه‌ربه‌ت‬ ‫گله‌ییان ده‌كرد كه‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ خه‌ڵكی‬ ‫كۆبانێ����ن‌و جی����اوازی ده‌ك����ه‌ن له‌نێوان‬ ‫ئه‌وان‌و خه‌ڵك����ی كۆبانێدا‪ ،‬واتا خه‌ڵكی‬ ‫كۆبان����ێ زیات����ر له‌خه‌ڵكی قامیش����لۆو‬ ‫عه‌فری����ن‌و حه‌له‌ب‌و جزی����ره‌ گرنگییان‬ ‫پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ژنێك����ی خه‌ڵكی قامیش����لۆ به‌س����ه‌ر‬ ‫ته‌پۆڵكه‌یه‌ك����ی گڵ����ه‌وه‌ وه‌س����تابو‪،‬‬ ‫به‌توڕه‌یی����ه‌وه‌ گله‌یی ده‌كرد‪ ،‬چاوه‌كانی‬ ‫خه‌ریكب����و پ����ڕ ده‌ب����و له‌فرمێس����ك‪،‬‬ ‫ده‌ی����وت جیاوازیمان له‌گه‌ڵ����دا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ ئێمه‌ كوردنی����ن‪ ،‬ماڵوحاڵی خۆمان‬ ‫جێنه‌هێش����توه‌! ئ����ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌یه‌ هه‌رچی یارمه‌تییه‌ك بێت ده‌یداته‌‬ ‫خه‌ڵكی كۆبانێ‪.‬‬

‫پیاوێك����ی ته‌مه‌ن ‪ 45‬س����اڵ‌ به‌ناوی‬ ‫(سه‌عید عه‌بدواڵ) به‌پێچه‌وانه‌وه‌ قسه‌ی‬ ‫ده‌كرد‌و ده‌یوت كێش����ه‌كه‌ ئه‌وه‌نییه‌ كه‌‬ ‫باسده‌كرێت‪ ،‬به‌ڵكو سه‌ره‌تا هه‌ڵمه‌تێكی‬ ‫كۆمه‌ك‌و خۆراك به‌ناوی خه‌ڵكی كۆبانێوه‌‬ ‫هات‪ ،‬بۆی����ه‌ ئه‌وله‌وی����ه‌ت درا به‌وانه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی كۆبانێن‪ ،‬چونكه‌ كۆبانێ زۆرتر‬ ‫له‌ئێمه‌ی‌ خه‌ڵكی حه‌س����ه‌كه‌و قامیشلۆ‬ ‫په‌نابه‌ر بون‌و هاتون‪ ،‬هه‌رچی ش����تێك‬ ‫بۆ كۆبانێ زیاده‌بو دابه‌ش����كراوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌وانی تردا‪ ،‬ئه‌مه‌ راستییه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ كامپه‌ك����ه‌ محمدخ����در‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئ����ه‌و ده‌نگۆی����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ت‬ ‫"به‌خوای‌ ئه‌و قسه‌یه‌ راست نییه‌‪ ،‬راسته‌‬ ‫من خه‌ڵكی كۆبانێم‪ ،‬به‌س هیچ جیاوازی‬

‫نه‌كردمه‌"‪.‬‬ ‫كامپ����ی عه‌رب����ه‌ت جگ����ه‌ له‌خه‌ڵكی‬ ‫عه‌فرین‌و قامیش����لۆو حه‌سه‌كه‌و چه‌ندین‬ ‫ش����وێنی تر‪ 170 ،‬خێزانی كۆبانێ تێیدا‬ ‫نیش����ته‌جێن‪ ،‬له‌گه‌ڵ پێدانی چادردا بۆ‬ ‫ه����ه‌ر خێزانێك تانكییه‌ك����ی بچوك ئاو‬ ‫ئاماده‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ته‌نیش����تی س����یمی كامپه‌ك����ه‌وه‌‬ ‫گه‌نجێك كه‌ ناوی مسته‌فا بو دوكانێكی‬ ‫دروس����ت كردب����و‪ ،‬له‌نێوی����دا ئاگرێكی‬ ‫كردبوه‌و دانیشتبو پێداویستی رۆژانه‌ی‌‬ ‫ده‌فرۆشت‪ ،‬ئه‌و بۆ ئاوێنه‌ باسی له‌وه‌كرد‬ ‫كه‌ پێویستیان به‌هه‌مو شتێكه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ئ����او نییه‌‪ ،‬پاره‌مان نیی����ه‌‪ ،‬كار نییه‌‪،‬‬ ‫خواردنمان كه‌مه‌‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵك پاره‌ی‬

‫پێویسته‌ بۆ كڕینی س����ه‌وزه‌ی رۆژانه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵك هه‌یه‌ برنجی فرۆشتوه‌ بۆ كڕینی‬ ‫پاكه‌ت‌و ته‌ماته‌و سه‌وزه‌ی‌ رۆژانه‌"‪.‬‬ ‫كامپ����ی عه‌ربه‌ت له‌الی����ه‌ن رێكخراوی‌‬ ‫‪ UNHCR‬وه‌ سه‌رپه‌رش����تی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ فه‌رمانب����ه‌ری‌ زانی����اری‌‬ ‫رێكخ����راوی‌‪ IMS‬له‌كامپ����ی عه‌رب����ه‌ت‪،‬‬ ‫كام����ل هاش����م "كاری‌ رێكخراوه‌ك����ه‌‬ ‫چه‌ند ته‌وه‌رێ����ك له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫رێكخستنی ئه‌و خزمه‌تگوزارییانه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫خۆراك‌و ده‌رم����ان‌و هه‌مو بواره‌كانی تر‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن رێكخراوه‌كان‌و خێرخوازانه‌وه‌‬ ‫دێت‌و دابه‌ش����ی ده‌كه‌ن به‌س����ه‌ریاندا‪،‬‬ ‫به‌رپرسه‌ له‌رێكخستنی كاره‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫رێكخراوه‌كان به‌پێی ستانداردی خودی‬

‫رێكخراوه‌كه‌"‪.‬‬ ‫كامپ����ی عه‌ربه‌تی س����ه‌ر به‌پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫س����لێمانی به‌پێی بونی چادرو ژوره‌كان‬ ‫‪ 1059‬خێزانی تێدا نیش����ته‌جێكراوه‌ كه‌‬ ‫دابه‌شكراوه‌ به‌سه‌ر ‪ 5‬به‌شی (‪A, B,‬‬ ‫‪ ،)C, E, G‬ك����ه‌ هه‌مو ئه‌و خێزانانه‌‬ ‫نزیك���� ‌هی‌ ‪ 4850‬كه‌س ده‌بن‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ چه‌ندین خێزانی دیكه‌ی‌ په‌نابه‌ر‬ ‫له‌س����لێمانی چاوه‌ڕوانی پێدانی شوێنن‬ ‫له‌كامپ‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژماره‌ی‌ په‌نابه‌ره‌كانی سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‪ ،‬رێكخراوی‌ (‪)IMS‬‬ ‫ئاش����كرای‌ ده‌كات ته‌نه����ا له‌س����نوری‌‬ ‫س����لێمانی‌و ده‌وروبه‌ری‌ ‪ 22‬هه‌زارو ‪156‬‬ ‫خێزانی په‌نابه‌ر بونی هه‌یه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫چۆله‌که‌کان‬ ‫سه‌هۆڵه‌که‌ی سلێامنی ئاوه‌دان ده‌که‌نه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬

‫به‌شێک له‌و باڵندانه‌ش دره‌خته‌کانی‬ ‫ئه‌و ش����ه‌قامه‌یان کردوه‌ت����ه‌ هێالنه‌و‬ ‫به‌ه����ۆی ئ����ه‌وه‌ی س����ه‌هۆڵه‌که‌ش‬ ‫ش����ه‌قامێکی س����ه‌ره‌کیی‌و جه‌نجاڵه‌‪،‬‬ ‫مه‌ترسییان له‌سه‌ر نییه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێک����ی ت����ر له‌دوکانداره‌کانی ئه‌و‬ ‫شه‌قامه‌ که‌ هۆگر بوه‌ به‌باڵنده‌کانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاری رحیمه‌‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت‪ " ،‬دوساڵێک‬ ‫دەبێت لەگ����ەڵ چۆلەکەکاندا دەژیم‪،‬‬ ‫ڕۆژانە ئه‌گەر نەیان بینم‌و خواردنیان‬ ‫پێ نه‌ده‌م‪ ،‬هەس����ت بەبێ تاقەتیەکی‌‬ ‫زۆر دەکەم‌"‪.‬‬

‫ماوەی چەند ساڵێکە بەهۆی‌ گۆڕان‌و‬ ‫تێکچونی‌ باری‌ ژینگەی‌ کوردس����تان‪،‬‬ ‫باڵن����دەکان روب����ەڕوی‌ لەناوچ����ون‌و‬ ‫قڕک����ردن بونەت����ەوەو بەب����ەراورد‬ ‫بەسااڵنی‌ ڕابردو ژمارەیەکی‌ زۆر کەم‬ ‫لەو باڵندانە له‌شاره‌کاندا دەبینرێن‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای ئ����ه‌وه‌ش‪ ،‬ماوه‌یه‌ک����ه‌‬ ‫له‌ش����ه‌قامی س����ه‌هۆڵه‌که‌ی ش����ار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ لەالیەن چەند هاواڵتیەکەوە‬ ‫هەوڵ����ی‌ ئاش����تکردنەوەی‌ باڵندەکان‬ ‫دەدرێت‌و‌ ژماره‌ی����ه‌ک چۆله‌که رۆژانه‌‬ ‫له‌و ش����ه‌قامه‌ ده‌بینرێ����ن‌و دیمه‌نێکی‬ ‫جوان‌ ده‌به‌خشنه‌ شه‌قامه‌که‌‪.‬‬ ‫رێب����واری دەالک‪ ،‬یه‌کێک����ه‌ ل����ه‌و‬ ‫کاس����بکارانه‌ی ش����ه‌قامی سه‌هۆڵه‌که‌‬ ‫که‌ رۆژانه‌ به‌ش����ێک له‌کاته‌کانی خۆی‬ ‫ده‌به‌خش����ێته‌ ئ����ه‌و چۆله‌کانه‌‪" ،‬ئێمە‬ ‫وەک کۆمەڵێک هاوڕێ لەم شەقامەدا‬ ‫توانیومانە چولەکەکان کۆبکەینەوە‪.‬‬ ‫ئەو کۆمەڵه‌ چۆلەکەیەی‌ کە ژمارەیان‬ ‫دو س����ەد چۆلەکەیەک دەبێت‪ ،‬ڕۆژانە‬

‫پرسیارێک‌و چه‌ند وه‌اڵمێک‬

‫ش����وێنی‌ شاری‌ س����لێمانیدا ماوەیەک‬ ‫دەبێت ب����ەو ش����ێوەیە کۆدەبنەوە‪،‬‬ ‫س����اڵی پاریش ئەو چۆلەکانە هەبون‪،‬‬ ‫بەاڵم ئه‌مس����اڵ ژماره‌یان زۆر زیادی‌‬ ‫کردوە‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ رۆژ به‌ڕۆژ ژماره‌ی‬ ‫باڵنده‌کان له‌ناو شاره‌کانی‬ ‫کوردستان که‌م ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌شه‌قامی سه‌هۆڵه‌که‌ی شاری‬ ‫سلێمانی ژماره‌یه‌ک چۆله‌که‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شه‌قامه‌ ئاوه‌دا‌ن ده‌که‌نه‌وه‌و رۆژانه‌‬ ‫به‌پۆل ڕوده‌که‌نه‌ ئه‌وێ‌و کاسبکارانی‬ ‫ئه‌و گوزه‌ره‌ش خۆشحاڵن به‌دیمه‌نی‬ ‫ئه‌و باڵندانه‌و رۆژانه‌ خواردنیان پێ‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫دێنە سەر شۆستەکانی‌ ئەوشەقامە کە‬ ‫م����ن کاری‌ تێدادەکەم‪ ،‬ئه‌و چۆله‌کان ‌ه‬ ‫ب����ه‌رده‌وام بەیانی����ان لەکاتژمێ����ر ‪9‬‬ ‫تا ‪ 10:30‬ل����ەو ن����اوەدا کۆدەبنەوە‪،‬‬ ‫ئێم����ەش خواردنیان پێ ده‌ده‌ین‪ ،‬ئەو‬ ‫خواردنەش بریتیە لەوردە س����ەمون‌و‬ ‫پاشماوەی‌ چەند دوکانێک کە ئیشی‌‬ ‫خواردن ده‌که‌ن"‪.‬‬

‫ئ����ه‌و هاواڵتی����ه‌ رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ک ‌ه‬ ‫نیازی����ان وایه‌ له‌به‌رده‌رکی س����ه‌رای‬ ‫ش����اری س����لێمانیدا کۆمه‌ڵێک کۆتر‬ ‫کۆبکه‌ن����ه‌وه‌ وه‌ک چ����ۆن له‌زۆربه‌ری‬ ‫ش����اره‌ گه‌وره‌کان����ی جیه����ان بوه‌ته‌‬ ‫نه‌ریت‪" ،‬لەئێس����تادا لەڕێی‌ وەزارەتی‌‬ ‫ڕۆش����نبیرییەوە داوامان ک����ردوە دو‬

‫حەرەس����مان بۆدابنێ����ن لەبەردەرک ‌‬ ‫ی‬ ‫س����ەرا کە بتوانی����ن ژمارەیەک کۆتر‬ ‫له‌وێ کۆبکەینەوەو بش����توانین ئیش‬ ‫ب����ۆ کۆمەڵێک خەڵ����ک دابین بکەین‬ ‫لەڕێی‌ فرۆشتنی‌ گەنم بەو خەڵکانەی‌‬ ‫کە دێنە س����ەراو گەن����م ده‌ده‌ن به‌و‬ ‫کۆترانه‌ی له‌وێدان"‪.‬‬ ‫ئەو ژمارە چۆلەکانە لەقەرەباڵخترین‬

‫ئه‌و دوکانداره‌ س����ه‌ره‌تای گرنگیدانی‬ ‫به‌و چۆله‌کان����ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"س����ەرەتا بەیانییەکی����ان پارچ����ە‬ ‫سەمونێکم پێبو‪ ،‬چۆلەکەکان لەسەر‬ ‫لق����ی‌ ئەو درەختەبون ک����ە لەبەردەم‬ ‫دوکانەکەمدایە‪ ،‬منیش بۆم وردکردن‌و‬ ‫فڕێمدایە بەردەمیان‌و بۆم هەڵدان کە‬ ‫بینیم کۆبونەوە‪،‬له‌و رۆژه‌وه‌ به‌رده‌وام‬ ‫خواردنیان پێده‌ده‌م‌و کۆیان ده‌که‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫الدروس����تبو‬ ‫لەوەوەئەوهەس����تەم‬ ‫کەبتوانم بەردەوام خواردنیان بده‌مێ‌و‬ ‫لەخۆمی����ان کۆبکەم����ەوە‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫رۆژانی س����ه‌رما‪ .‬ئه‌مه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‬ ‫به‌خش����ینی دیمه‌نێک����ی ج����وان به‌م‬ ‫شه‌قامه‌و رۆژانه‌ خه‌ڵکێکی زۆر لێیان‬ ‫کۆده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬

‫ی "ساتێک بۆ خۆشه‌ویستی" به‌رهه‌م ده‌هێنێت‬ ‫زه‌نگه‌نه‪ ،‬دراما ‌‬ ‫"دراماک ‌ه ده‌بێت ‌ه شتێکی چاوه‌ڕواننه‌کراو بۆ بینه‌ری کورد"‬ ‫ئا‪ :‬ئاکۆ حەمەد رابی‬ ‫"ساتێک بۆ خۆشەویستی"‪،‬‬ ‫ناونیشانی ئەو زنجیرە دراما‬ ‫کوردییەیه‌ کە لەچەند رۆژی‬ ‫داهاتودا دەستدەکرێت بەکارکردن‬ ‫تێیداو بەوتەی دەرهێنەری‬ ‫زنجیرە دراماکەش‪ ،‬ئەو درامایە‬ ‫دەبێتە شتێکی چاوه‌ڕواننه‌کراو بۆ‬ ‫بینەری کوردی‪ ،‬چونکە ژمارەیەک‬ ‫هونەرمەندی ناسراوی کورد‬ ‫بەشداری تێدا دەکەن‪.‬‬

‫ئەنجامی دەدات‌و هیچ کەس���ێک بۆ‬ ‫ئەو گەشتە هاوکاری نەکردوه‌‪" ،‬ئەو‬ ‫گەشتەش���م زۆر پێویس���تە‪ ،‬چونکە‬ ‫دەبێت پش���کنینی چ���اوو هەندێک‬ ‫پش���کنینی دیکە بکەم‪ ،‬دواتر ئەگەر‬ ‫پێویس���تی کرد دەبێت چارەس���ەر‬ ‫وەرگرم"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەو پرس���یارەش ئاخۆ ئەو‬ ‫درامای���ە چ جیاوازییەک���ی دەبێ���ت‬ ‫لەگەڵ دراماکانی پێشوتردا‪ ،‬زەنگەنە‬

‫وتی "لەم درامایەدا گۆرانی‌و مۆسیقا‬ ‫دەبێت���ە کاری س���ەرەکی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ده‌بێت���ە یەکەم درام���ای کوردی کە‬ ‫تێی���دا گۆران���ی‌و مۆس���یقا بکرێتە‬ ‫بەشی سەرەکی دراماکە"‪ .‬ئەوەشی‬ ‫رونک���ردەوە ژمارەی���ەک ئەکت���ەرو‬ ‫هونەرمەندو گۆرانیبێژی ناس���راوی‬ ‫کورد بەهەردو رەگەزەوە بەش���داری‬ ‫تێدادەکەن‌و بەش���داری هەندێکیان‬ ‫یەکالبۆت���ەوەو چ���اوەڕێ دەکرێت‬ ‫بەرهەمێکی نایابی لێدەربچێت"‪.‬‬

‫بەوت���ەی دەرهێنەره‌که‌‪ 50 ،‬ئەکتەر‬ ‫له‌دراماک���ه‌دا ڕۆڵ دەبین���ن‪ ،‬که‌ ‪30‬‬ ‫ئه‌کته‌ریان رۆڵی سه‌ره‌کیی ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئەوەش���ی راگه‌یاند کە ئەو درامایە‬ ‫لەالی���ەن وەزارەت���ی رۆش���نبیری‬ ‫ه���اوکاری دەکرێت‪" ،‬من ئیش���ەکە‬ ‫دەک���ەم‌و هەرکاتێکی���ش ئەو دۆخە‬ ‫داراییەی هەرێم چارەسەرکراو بودجە‬ ‫رەوانەک���را‪ ،‬وەزارەتی رۆش���نبیری‬ ‫تێچ���وی دراماکە دەگرێتە ئەس���تۆو‬ ‫لەسلێمانیش وێنەی دەگیرێت"‪.‬‬

‫جەلی���ل زەنگەنە رونیک���ردەوە کە‬ ‫ناونیش���ان‌و ناوڕۆکی ئ���ەو درامایە‬ ‫پەیوەندییان بەیەکترەوە هەیەو تێیدا‬ ‫باسی خۆشەویستی پاکوراستگۆیانە‬ ‫دەکرێ���ت‪ ،‬ئای���ا خۆشەویس���تی‬ ‫راستەقینە لەم زەمەنەدا دەرەقەتی‬ ‫ئ���ەو گرفت���ە کۆمەاڵیەتیانە دێت‌و‬ ‫ت���ا چەن���د دەتوانێت بەگ���ژ گرفتە‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکاندا بچێت���ەوەو تێیدا‬ ‫س���ەرکەوتو بێت‪" ،‬دراماکه‌ وه‌اڵمی‬ ‫ئه‌م پرسیارانه‌ ده‌داته‌وه‌"‪.‬‬

‫دەرهێنەری ناس���راوی کورد جەلیل‬ ‫زەنگەن���ە لەلێدوانێکدا ب���ۆ ئاوێنە‬ ‫ئ���ەوەی رونک���ردەوە ک���ە ئێس���تا‬ ‫دەق���ی زنجیرەدرامای "س���اتێک بۆ‬ ‫خۆشه‌ویستیی" نوسیوەتەوەو هەموی‬ ‫تەواوکردوەو پاکنوسیش���ی کردوەو‬ ‫چەندی���ن هونەرمەن���دو ئەکتەریش‬ ‫دەستنیشان کراون بۆ رۆڵبینین لەو‬ ‫دراما نوێیەدا‪.‬‬ ‫زەنگەنە ئەوەش���ی رونک���ردەوە کە‬ ‫ئەو بەمەبەستی پشکنینی پزیشکی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ئه‌م مانگه‌دا سەردانی‬ ‫ئێ���ران دەکات‪" ،‬دوای گەڕانەوەش‪،‬‬ ‫ئەگەر هیچ گرفتێکی تەندروس���تیم‬ ‫بۆ نەیەتە پێش���ەوە‪ ،‬دەستدەکەین‬ ‫به‌کارکردن لەو زنجی���رە درامایەداو‬ ‫ئەرکەکانی دراماکە دابەش دەکەم"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەوەش کە لەس���ەر ئەرکی‬ ‫کێ ئەم س���ەفەرە ئەنج���ام دەدات‪،‬‬ ‫جەلی���ل زەنگەنە جەختی لەس���ەر‬ ‫ئەوەکردەوە کە لەسەر ئەرکی خۆی‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫خۆشه‌ویس���تی‌ ن���وێ ‌له‌ژیان���ت‬ ‫روده‌دات‌ودڵخ���ۆش ده‌بی���ت ب���ه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌‪ ،‬ته‌ندروس���تیت زۆر باشه‬ ‫‌كێشه‌ت نابێت له‌و بواره‌‪.‬‬

‫جەلیل زەنگەنە له‌کاتی ده‌رهێنانی درامایه‌کدا‬

‫دوپشک‬ ‫پێویس���ته ‌لێب���ورده‌ بی���ت له‌ژیان‌و‬ ‫ی زیاتر ب���ده‌ به‌به‌رامبه‌ره‌كه‌ت‪،‬‬ ‫كات��� ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت زیات���ر بایه‌خ���ت‬ ‫پێده‌دات‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ به‌خت یاوه‌رت ده‌بێت‌و‬ ‫ی تۆ ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫زورب���ه‌ی‌كاره‌كان به‌دڵ ‌‬ ‫باری‌داراییت به‌ره‌و باشتر ده‌ڕوات‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی كارت له‌س���ه‌ره‌ به‌اڵم‬ ‫زۆر په‌س���تان ‌‬ ‫ی زۆری‌ هه‌ی ‌ه ناوه‌راستی‌هه‌فت ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫هه‌ندێكی���ان چاره‌س���ه‌ربن‌و دۆخه‌كه‬ ‫‌ئاسایی‌ بێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫سه‌تڵ‪ :‬كاتێكی‌خۆشله‌گه‌ڵدۆستان‌وه‬ ‫اورێیانتبه‌سه‌رده‌به‌یت‌وئه‌گه‌ری‌ئه‌وه‌ه‬ ‫ه‌یه‌گه‌شتێكی‌چه‌ندرۆژه‌بكه‌یت‪.‬‬

‫چۆن فێری جگه‌ر‌ه‬ ‫کێشان بویت؟ ئێستا‬ ‫رۆژان ‌ه چه‌ند جگه‌ر‌ه‬ ‫ده‌کێشیت؟‬ ‫هێم���ن حه‌س���ه‌ن‪ ،‬فه‌رمانبه‌ر‪:‬‬ ‫خۆم ته‌مه‌نم ‪ 31‬س���اڵه‌‪ 9 ،‬ساڵ‬ ‫زیاتر‌ه جگه‌ر‌ه ده‌کێشم‪ .‬چۆنیه‌تی‬ ‫فێربون���ی جگه‌ره‌ش ل���ه‌الی من‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ کۆمه‌ڵێک هاوڕێم‪،‬‬ ‫ئه‌وان جگه‌ره‌یان ده‌کێشاو منیش‬ ‫ح���ه‌زم لێ���ی ک���رد‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تا ته‌نها ده‌مویست تاقی‬ ‫بکه‌مه‌وه‌‪ ،‬بزانم چییه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ک���ه‌ فێربوم نه‌متوان���ی وازی لێ‬ ‫بهێنم‪.‬س���ه‌ره‌تا به‌جگه‌ر‌ه جگه‌ر‌ه‬ ‫ده‌س���تم پێ کردو ئێستا پاکه‌ت‬ ‫هه‌ڵده‌گرم‪.‬‬ ‫ج���ه‌الل ئیبراهی���م‪ ،‬دوکاندار‪:‬‬ ‫ل���ه‌و کات���ه‌وه‌ی باوک���م دوکانی‬ ‫هه‌بوو به‌گه‌نجی���ی ده‌هاتمه‌ الی‬ ‫ب���ۆ ناوب���ازاڕو تێکه‌ڵ���ی خه‌ڵک‬ ‫بوم‪ ،‬که‌س���ی باش‌و خراپی زۆرم‬ ‫ناس���ی‪ ،‬خراپ���ه‌کان ئه‌وانه‌بون‬ ‫فێ���ری جگه‌ره‌کێش���انیان کردم‪،‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه به‌اڵیه‌که‌و له‌کۆڵی مندایه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ چه‌ن���د جارێ���ک‬ ‫ویس���تومه‌ وازی لێ بهێنم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌نها ماوه‌یه‌کی که‌م بوه‌و دواتر‬ ‫گه‌ڕاومه‌ته‌و‌ه س���ه‌ری‪ ،‬وا بۆ زیاد‬ ‫ل ‌ه ‪ 35‬س���اڵیش ده‌چێت جگه‌ر‌ه‬ ‫ده‌کێش���م‌و رۆژان��� ‌ه به‌پاک���ه‌ت‬ ‫ده‌یکێشم‌و تاز‌ه بێ ئومێدیش بوم‬ ‫له‌وه‌ی بتوانم ده‌ستبه‌رداری ببم‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د س���ه‌عید‪ ،‬بێ���کار‪:‬‬ ‫له‌ماوه‌ڵه‌و‌ه باوکم جگه‌ره‌ کێشبو‪،‬‬ ‫شه‌وان ‌ه هێنده‌ جگه‌ره‌ی ده‌کێشا‬ ‫له‌ژوره‌کان���دا‪ ،‬هه‌م���وی ده‌ب���و‌ه‬ ‫دوک���ه‌ڵ‌و ئێم���ه‌ش هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫به‌حس���اب جگه‌ر‌ه کێش نه‌بوین‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر ه���ه‌وای دوکه‌اڵوییمان‬ ‫هه‌ڵده‌مژی‪ ،‬له‌وه‌و‌ه فێری جگه‌ر‌ه‬ ‫کێش���ان بوم‌و ئه‌وه‌ بۆ ماوه‌ی ‪3‬‬ ‫ساڵ ده‌بێت‪ ،‬به‌رده‌وام ده‌یکێشم‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ڕێژه‌یه‌ک���ی زۆر نییه‌و‬ ‫رۆژانه‌ ته‌نه���ا چه‌ند جگه‌ره‌یه‌کی‬ ‫که‌مه‌‪.‬‬ ‫باوان خالید‪ ،‬خوێندکاری زانکۆ‪:‬‬ ‫له‌یه‌که‌م س���اڵی هاتنم بۆ زانکۆو‬ ‫ته‌نها دوای ‪ 2‬مانگ‪ ،‬فێری جگه‌ر‌ه‬ ‫کێشانبوم‪ .‬هۆکاره‌که‌شه‌ی ته‌نها‬ ‫کۆمه‌ڵێک هاوڕێ بو‪ ،‬ک ‌ه هه‌موی‬ ‫جگه‌ره‌ی ده‌کێش���او ئه‌وان پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی بێنه‌ زانکۆ فێرببون‪ ،‬ته‌نها‬ ‫م���ن نه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ منی���ش بوم ‌ه‬ ‫جگه‌ره‌کێش‌و هه‌ر له‌سه‌ره‌تاشه‌و‌ه‬ ‫به‌کێش���انی جگه‌ره‌ی زۆر ده‌ستم‬ ‫پێک���ردو راس���ته‌خۆ پاکه‌ت���م‬ ‫هه‌ڵگرت‪ .‬به‌اڵم له‌ئێستاداو دوای‬ ‫ساڵێک له‌ده‌ستپێکردن‪ ،‬به‌نیازم‬ ‫ده‌س���تی ل���ێ هه‌ڵبگ���رم‌و ورد‌ه‬ ‫ورد‌ه که‌می بکه‌مه‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ته‌واوی وازی لێ بهێنم‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫جگ ‌ه له‌نه‌خۆشیی‌و بۆنی ناخۆش‪،‬‬ ‫هیچ خێرێکم له‌جگه‌ر‌ه نه‌بینیوه‌‪.‬‬ ‫دڵش���اد ره‌ئوف‪ ،‬کاس���بکار‪:‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ بۆ م���اوه‌ی زیاتر ل ‌ه‬ ‫‪ 14‬س���اڵ جگ���ه‌ر‌ه کێ���ش بوم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم توانیم وازی ل���ێ بهێنم‌و‬ ‫نه‌گه‌ڕێمه‌وه‌ س���ه‌ری‪ .‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫هه‌ر وه‌ک شتێکی غه‌ریب‪ ،‬حه‌زم‬ ‫ده‌ک���رد منیش جگه‌ره‌ بکێش���م‬ ‫چۆن ئه‌وان به‌تایبه‌تی گه‌وره‌کان‬ ‫ده‌یان کێش���ا‪ .‬ب���ه‌اڵم دواتر بۆم‬ ‫ده‌رکه‌وت ک ‌ه چ هه‌ڵه‌یه‌کم کردوه‌‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه به‌ڕاوێژ له‌گه‌ڵ پزیش���ک‌و‬ ‫به‌هه‌وڵی خۆم‪ ،‬توانیم به‌یه‌کجاری‬ ‫ده‌س���تهه‌ڵبگرم له‌جگه‌ره‌کێشان‌و‬ ‫ئه‌و‌ه بۆ ماوه‌ی ‪2‬س���اڵ ده‌چێت‪،‬‬ ‫نه‌چومه‌ته‌و‌ه به‌الیدا‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ناكرێت ته‌نها له‌به‌ر هه‌ڵه‌یه‌كی‌بچوك‬ ‫هاورێك���ه‌ت له‌بیركه‌ی���ت‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫چانس���ێكی‌ت���ری‌بده‌یت���ێ‌‌و تاقی ‌‬ ‫بكه‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫به‌پێکهات ‌ه سروشتییه‌کان‬ ‫پێستت بپارێزه‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ئه‌مس���اڵ خه‌اڵت���ی مامل���ێ‬ ‫ده‌به‌خرشێت ‌ه زۆزان گوله‌ر‬

‫گێ���زه‌ر یه‌كێك���ه‌له‌و س���ه‌وزانه‌ی‌كه‌ڤیتامی���ن ‪ E‬تێدایه‌كه‌به‌پێی‬ ‫ی ئه‌م ڤیتامینه‌زۆر به‌سوده‌و رایانگه‌یاندو‌ه‬ ‫‌ش���اره‌زایانی‌بواری‌ جوانكار ‌‬ ‫ی شه‌ربه‌تی‌گێزه‌ر زۆر به‌سوده‌بۆ جوانكردنی‌ره‌نگی‌پێست‪.‬‬ ‫ك ‌ه خواردن ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌پێستیان هه‌س���تیاره‌ده‌توانن سود له‌ماسكی‬ ‫‌گێزه‌ر وه‌ربگرن بۆ جوانكردنی‌ پێستیان‪.‬‬

‫ماسك بۆ پێستی‌هه‌ستیار‬ ‫ی مامناوه‌ند‬ ‫پێكهاته‌كه‌‪ :‬نی���و گێزه‌ر ‌‬ ‫ده‌یكه‌ی���ن به‌ش���ه‌ربه‌ت‪ ،‬وات���ا‬ ‫ده‌یده‌ین له‌عه‌س���اره‌و پاش���ان نیو‬ ‫كه‌وچكهه‌نگوین���ی‌ تێكه‌ڵده‌كه‌ی���ن‪،‬‬

‫دوات���ر ده‌یده‌ی���ن له‌ده‌موچاومان بۆ‬ ‫ی ‪ 15‬خوله‌ك پاش���ان به‌ئاوی‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫‌كواڵو ده‌یشۆین (ئاوێك كواڵو بێت‌و‬ ‫دواتر شله‌تێن بوبێته‌وه‌)‪.‬‬

‫ماسك بۆ گه‌شكردنه‌وه‌ی‌ پێست‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ماس���ه‌كه‌ بۆ گه‌ش���كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫پێست به‌كاردێت‌و ده‌توانین هه‌فتان ‌ه‬ ‫چه‌ند جارێ���ك ب���ه‌كاری‌ بهێنیت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌مو جۆره‌كانی ‌پێس���ت‬ ‫ده‌توانن س���ود له‌م ماسكه‌وه‌رگرن‬ ‫بۆ گه‌شانه‌وه‌یان‪.‬‬ ‫پێكهاته‌ك���ه‌‪ :‬نی���و پرته‌ق���اڵ بكه‬

‫مه‌ڵبه‌ندی هونه‌ری ماملێ شه‌ش���ه‌مین‬ ‫خه‌اڵتی مامل���ێ ده‌به‌خش���ێت ‌ه خانم ‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ندی باکوری کوردستان‪ ،‬زۆزان‬ ‫گوله‌ر‪.‬‬

‫‌به‌ش���ه‌ربه‌ت‌ له‌گ���ه‌ڵ ‪ 3‬كه‌وچ���ك‬ ‫هه‌نگوی���ن تێك���ه‌ڵ بك���ه‌له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاگرێك���ی‌هێواش دایبن���ێ‌تاوه‌كو‬ ‫ی خاوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬پاشان كه‬ ‫به‌جوان ‌‬ ‫‌س���ارد بوه‌وه‌‌‪ ،‬بیده‌له‌روخس���ارت‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌بیس���ت خول���ه‌ك‌و دواتر‬ ‫ده‌موچاوت بشۆ‪.‬‬

‫لیژنه‌ی ڕاوێژکاری ئه‌و مه‌ڵبه‌ند‌ه بڕیاریدا‬ ‫خه‌اڵت���ی س���اڵی ‪2014‬ی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫کۆچکردو‪ ،‬محه‌مه‌دی ماملێ‪ ،‬ببه‌خشێت ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و خانم��� ‌ه هونه‌رمه‌نه‌‪ .‬بڕیاریش��� ‌ه‬ ‫به‌هاوکاری���ی ئه‌نیس���تیتۆی ک���ورد‬ ‫له‌ئه‌ڵمانی���ا بۆنه‌یه‌کی ڕێزلێنان بۆ ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ند‌ه رێکبخرێ���ت‌و خه‌اڵته‌که‌ی‬ ‫پێشکه‌ش بکرێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫تارا عومەر‪ ،‬خاوەنی‌ ئارایشتگای‌ اللەل ‌‬ ‫ی ئاشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانمان لەگەرەک ‌‬ ‫بۆ جوانکردن ‌‬

‫له‌س���ااڵنی ڕاب���ردودا خه‌اڵت���ی ماملێ‬ ‫به‌چه‌ندی���ن هونه‌رمه‌ن���دو گۆرانیبێژی‬ ‫ناودارو به‌ئه‌زمونی كورد به‌خش���راوه‌‌‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌‪ :‬له‌س���اڵی ‪ 2009‬به‌قاڵه‌مه‌ڕه‪،‬‬ ‫له‌ساڵی ‪ 2010‬به‌گۆرانیبێژو موزیكزانی‬ ‫كوری‪ ،‬له‌ساڵی ‪ 2011‬به‌گۆرانیبێژعه‌زیز‬ ‫ش���ارۆخ‌و هه‌روه‌ه���ا له‌س���اڵی ‪2012‬‬ ‫به‌هونه‌رمه‌ند عه‌باس كه‌مه‌ندی‪ .‬ساڵی‬ ‫ڕابردووش ل ‌ه ڕێوڕه‌س���مێكدا له‌مانگی‬ ‫کانون���ی دوه‌م���دا له‌هۆڵی ت���ه‌وار ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ش���اری س���لێمانی پێنجه‌مین خه‌اڵت ‌‬ ‫ماملێبه‌هونه‌رمه‌ن���د "ناس���ر ڕه‌زازی"‬ ‫پێشكه‌ش كرا‪.‬‬

‫کچان لەبەر نێرگەلە رو لەکافرتیاکان دەکەن‬

‫"یەکەمجار لەگەڵ براکەمدا نێرگەلەم دەکێشا‪ ،‬ئێستا رۆژانە دەچمە کافتریا"‬ ‫الیەنی‌پەیوەندیدارگرنگی‌بەو ش���وێنانەی‌‬ ‫وەک کافتری���او کردن���ەوەی‌ ش���وێنە‬ ‫گش���تیەکان ب���دات‌و چاودێرییان بکات‪،‬‬ ‫بەتایبەتی‌ لەڕوی‌ نرخ���ەوە تا ڕادەیەک‬ ‫جیاوازی‌ نەکرێ���ت لەوکافتریایانەی‌ کە‬ ‫بۆخێزانن‌"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫لەبەر دوکەڵی نێرگەلەکەی بە ئەستەم‬ ‫دەموچاوە بچوکەکەیت دەبینی‪ ،‬ئەو‪،‬‬ ‫رۆژانە لەپێناو کێشانی نێرگەلەدا‬ ‫دەچێتە یەکێک لەکافتریا ناسراوەکانی‬ ‫سلێمانی‪" ،‬لەبراکەمەوە فێر بوم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا گەر رۆژێک نەیکێشم ھەستەکەم‬ ‫شتێکم ونکردوە"‪.‬‬

‫تا ئێستا ئامارێکی فەرمی لەبەردەستدا‬ ‫نیی���ه‌ لەھەرێمی کوردس���تان کە ئاماژە‬ ‫بەرێژەی نێرگەلەکێشان بدات‪ ،‬بەگوێرەی‬ ‫توێژینەوەیەکی نوێ کە لەسەر گەنجانی‬ ‫ئامادەی���ی ک���راوە‪ ،‬دەریخس���توە ک���ە‬ ‫گەنجان زیاتر رودەکەن���ە نێرگەلە‌و واز‬ ‫لەجگەرەکێشان دەھێنن‪.‬‬

‫لەرابردودا لە ھەرێمی کوردس���تان تەنھا‬ ‫کوڕان نێرگەلەیان دەکێشا‪ ،‬بەاڵم ئێستا‬ ‫لەبەش���ێک لەکافتریاکان ژم���ارەی ئەو‬ ‫کچانە کەمترنین لەژمارەی ئەو کوڕانەی‬ ‫نێرگەلە دەکێشن‪.‬‬ ‫چاوان جەمالی ‪ 22‬ساڵ باس لەوەدەکات‬ ‫ک���ە ھەرکاتێ���ک دەرفەت���ی ھەبێت بۆ‬ ‫نێرگەلەکێش���ان رو ل���ە کافتری���اکان‬ ‫دەکات‪ ،‬ئەو کەپێشتر جگەرەی دەکێشا‬ ‫ئێس���تا لەجێگەی ئەو نێرگەلەی کردۆتە‬ ‫ھاوەڵی خۆی‪ ،‬وتی "‌ تەمەنم نۆزدەساڵ‬ ‫بو کەدەس���تم کرد بەنێرگەلەکێش���ان‪،‬‬ ‫خێزانەک���ەم زۆر بەالیانەوە ئاس���اییە‪،‬‬ ‫یەکەمجار لەگ���ەڵ براکەم���دا نێرگەلەم‬ ‫کێش���ا‪ ،‬ئەوە زۆر جیاوازە لەکێش���انی‬ ‫جگەرە‪ ،‬جگ���ەرە بەخۆی���ەوە ئالوده‌ت‬ ‫دەکات‪ ،‬به‌اڵم نێرگه‌له‌ به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ھەروەھا نێرگەل���ە چەندی���ن جۆر تامی‌‬ ‫جیاوازی‌ هەیە بەاڵم جگەرە وانییە‪ ،‬ئەمە‬ ‫مان���ای وانییە کە نێرگەل���ە زیانی نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم زیانەکانی بۆ ژینگە کەمترن"‪.‬‬ ‫ئێ���واران کافتری���اکان جمەی���ان دێ���ت‬ ‫ل���ەو کچان���ەی کە بۆ نێرگەلە کێش���انە‬ ‫دەچن���ە ئ���ەو ش���وێنانە‪ ،‬خاوەن���ی‌‬

‫کاوڕ‬

‫ئ���ەو توێژینەوەیە ک���ە لەچەندین واڵتی‬ ‫جیاوازدا ئەنجامدراوە‪ ،‬دەریخس���توە کە‬ ‫رێژەی گەنجانی جگەرەکێش کەمیکردوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەبەرامب���ەردا نێرگەلەکێش���ان‬ ‫زیادیک���ردوە‪ .‬نێرگەل���ە هەرچەن���دە‬ ‫لەخۆرهەاڵتی ناوەڕاس���ت‌و هندستانەوە‬ ‫س���ەریهەڵداوە‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌م دواییانه‌دا‬ ‫له‌واڵتان���ی ئه‌مه‌ری���کاو ئه‌وروپاش���دا‬ ‫باڵوبوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫کافتری���ای‌ ماڵەدارینە‪ ،‬کەیوان علی‌ له‌و‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێس���تا‬ ‫رۆژان���ە کۆمەڵێک کچ‌و ک���وڕ ڕودەکەنە‬ ‫کافتری���اکان‌و زۆرب���ەی‌ کاتی���ش نەک‬ ‫خۆیان‪ ،‬بەڵکو میوانەکانیشیان دەهێننە‬ ‫کافتریاو لەوێ کۆدەبنەوەو زۆربەی‌ کات‬ ‫سه‌ردانکه‌رانمان به‌خێزانه‌وه‌ دێنە کافتریا‬ ‫بۆ بەسەربردنی‌ کاتەکانیان‪ ،‬ئێستا وەک‬ ‫ج���اران نییە خێزان���ەکان زۆر کات دێنە‬

‫گا‬

‫کافتریاکان‌و نێرگەلەش دەکێشن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێمە بەگوێ���رەی رێنمایەکان نێرگەلە بۆ‬ ‫کەس���ێک دانانێن کەتەمەنی لەخوار ‪18‬‬ ‫ساڵەوە بێت"‪.‬‬ ‫ش���نۆ ئەحم���ەد‪ ،‬یەکێک���ی دیکەیە لەو‬ ‫کچانەی ک���ە نێرگەلە دەکێش���ێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫س���ه‌ره‌تای فێربون���ی نێرگه‌له‌‌کێش���انی‬ ‫خ���ۆی ده‌گێڕێت���ه‌وه‌و ده‌ڵێ���ت "براکەم‬

‫دوانه‌‬

‫ی پێش���بینی ‌ئه‌وه ‌مه‌ك��� ‌ه كه‌بتوانیت‬ ‫ی كاره‌ك���ه‌ت هه‌نگاوه‌كانت سه‌ردان و س���ه‌فه‌ره‌كانت بۆماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كێش���ه‌ت ب���ۆ زۆرینه‌ی ‌ئیش���ه‌كانت به‌سه‌ركه‌وتوی ‌‬ ‫باش ناوه‌‪ ،‬س���ود ل���ه‌و ده‌رفه‌تان ‌ه زۆر دوابخ���ه‌‪ ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی كاره‌كه‌ت دروست ده‌بێت ده‌كرێت خۆت سه‌رقاڵی ئه‌نج���ام بده‌یت‪ ،‬هه‌واڵی ‌كه‌س���ێكی‬ ‫وه‌ربگ���ر‌ه كه‌ له‌ ش���وێن ‌‬ ‫‌هاوڕێت به‌ده‌ستده‌گات‪.‬‬ ‫‌چاره‌سه‌ركردنیان بكه‌یت‪.‬‬ ‫دێته‌پێشت‪.‬‬

‫لەماڵەوە نێرگەلەی‌ دروس���تدەکردو من‌و‬ ‫خوشکەکەش���م لەگەڵیدا دەمانكێش���ا‪ ،‬ش���نۆ کە لەگەڵ قسەکردنیدا مژی قوڵی‬ ‫کەزانیمان کافتریا ھەیە کچانیش دەتوانن لە نێرگەلەک���ەی دەدا دەڵێت "ھەفتانە‬ ‫نێرگەلەی تێدا بکێشن‪ ،‬بڕیارماندا رۆژێک دەچمە کافتریاکان‪ ،‬تا ئێس���تا توش���ی‬ ‫بچی���ن کە ئەویش س���اڵی ڕابردوبو‪ ،‬له‌و ھیچ کێشەیەک نەبوم‪ ،‬من چێژێکی زۆری‬ ‫کاته‌یشه‌وه‌ تا ئێس���تا بەپێی‌ کاتەکانی‌ لێدەبینم لەوکاتانەی‌ کە لەوێ ماومەتەوە‬ ‫خۆم س���ەردانی‌ کافتری���ا دەکەم لەگەڵ لەڕوی‌ زانیاری‌و خوێندنەوەو رۆشنبیری‌و‬ ‫هاورێکان���م ل���ەوێ کۆدەبین���ەوە ب���ۆ ئاڵوگۆڕکردن���ی‌ زانی���اری‌ لەهاورێکانم‌و‬ ‫بەس���ەربردنی‌ کاتێکی‌ خۆش‪ .‬داواکارم‬ ‫بەسەربردنی‌ کاتێکی‌ ئارام‌و خۆش"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی به‌كۆبونه‌وه‌ی‌ئازیزه‌كانت پێویس���تت به‌هاوكاری‌‌و هه‌ماهه‌نگی‬ ‫زۆر دڵخۆش ‌‬ ‫ی بواره‌كانی‌ژیانت‪،‬‬ ‫له‌ده‌وروبه‌رت‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ئاواته‌كانت ئه‌م ‌هه‌ی���ه‌له‌زورب��� ‌ه ‌‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ قه‌یران���ه‌دارایه‌كانت زیاتر‬ ‫ماوه‌یه‌ به‌دیدێت‪.‬‬ ‫بێت‪.‬‬

‫ئ���ەو توێژینەوەی���ە دەریدەخ���ات ک���ە‬ ‫الوان پێیانوای���ە نێرگەلەکێش���ان زیانی‬ ‫کەمت���رە لەجگ���ەرەو هێن���دەش خوی‬ ‫پێوەناگ���رن‪ .‬لەکاتێک���دا توێژین���ەوە‬ ‫کەمت���رە لەس���ەر زیانەکان���ی نێرگەلە‪،‬‬ ‫بەاڵم دەرکەوتوە کە نێرگەلە ماددەکانی‬ ‫تار‪ ،‬نیکۆتین‌و دوانەئۆکسیدی کاربۆنی‬ ‫تێدایە بەڕێژەیەک���ی بەرزتر لەجگەرە‪.‬‬ ‫لەئێستادا بەتایبەت لەخۆرئاوا گەنجانی‬ ‫کەمدەرامەت زیاتر نێرگەلە دەکێشن تا‬ ‫جگەرە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی بده‌یت‬ ‫ئه‌وه‌ی‌به‌ده‌سته‌وه‌یه‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ده‌توانیت ئ���ه‌م ماوه‌یه‌بیكه‌یت‪ ،‬زۆر‬ ‫كاتێكی‌ گونجاوه‌ بۆ راپه‌راندنیان‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫جەنگ دژی داعش‬ ‫دژی نەزانینە نەوەك الشە‬

‫حوکمڕانیی یان تااڵنکاریی؟‬ ‫ئاش����کرابونی بەردەوام����ی ئ����ە‌و هەمو‬ ‫گەندەڵی����ی‌و دزی����ی‌و تااڵنیی����ە بێوێنەیەی‬ ‫لەکوردس����تاندا لەڕێ����گای دەزگاکان����ی‬ ‫حوکمڕانییەوە ئەنجام دەدرێت‪ ،‬جارێکی تر‬ ‫بەرە‌و س����ەرەتای سەرەتاکانمان دەباتەوە‪،‬‬ ‫بەرە‌و ئە‌و جیاکاریی����ە گرنگەی ماکیاڤیلی‬ ‫لەکتێبی "شازادە"دا لەنێوان "تااڵنکاریی"‌و‬ ‫"هون����ەری حوکمڕانی����ی"دا دەی����کات‪ .‬ئەم‬ ‫نوسەرە لەبەشی حەوتەمی کتێبی"شازادە"دا‬ ‫جیاکارییەکی گرنگ لەنێوان "شڕەخۆریی"و‬ ‫"تااڵنکاریی"‪ ،‬بەئینگلیزیی ‪،plundering‬‬ ‫لەگ����ەڵ هونەری����ی "حوکمڕانی����دا"‪،‬‬ ‫‪ governing‬دەکات‪ .‬ماکیاڤیل����ی پێیوایە‬ ‫تااڵنیی پێوس����تیی بەزانیاری����ی‌و مەعریفە‌و‬ ‫هونەر نییە‪ ،‬بەڵکو پێویس����تیی بەتەماح‌و‬ ‫بەخیلیی‌و زوڵم‌و زۆر‌و س����تەم هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫حوکمڕان����ی هون����ەرە‌و پێویس����تیی بەزیاد‬ ‫لەجۆرێ����ک لەجۆرەکانی زانیاریی‌و مەعریفە‬ ‫هەیە‌و بەبێ بونی ئەوانەش حوکمڕانیی وەک‬ ‫هونەرێک نە دروس����تدەبێت‌و نە دەتوانێت‬ ‫بمێنێتەوە‪ .‬الی ماکیڤایلی دەوڵەت خۆشی‬ ‫وەک دەزگای هەرە س����ەرەکیی حوکمڕانیی‬ ‫بۆ د‌و مەبەست پێویستە‪ ،‬یەکەمیان بریتییە‬ ‫لەخۆپاراس����تن لە‌و هێز‌و ئەمیرانەی جەنگ‬ ‫کە لەڕێ����گای پەالماردانی دەس����ەاڵتەکانی‬ ‫ترەوە دەژین‌و خۆی����ان بەهێزدەکەن‪ ،‬واتە‬ ‫ب����ۆ بەرەنگاربونەوەی دوژمن����ی دەرەکیی‬ ‫پێویس����تە‪ .‬دوەمیان بۆ بەرەنگاربونەوەی‬ ‫هەمو ئە‌و کەس����ایەتییە بەهێز‌و ترسناک‌و‬ ‫دڵڕەق����ە ناوەکییانەی����ە ک����ە دەیانەوێت‌و‬ ‫دەتوان����ن وەک جەردە‌و تااڵنک����ەر بەرببنە‬ ‫گیانی هەمو ئەوان����ەی لەخۆیان الوازترن‌و‬ ‫بە‌و ش����ێوازەش دزیی‌و تااڵنی ئەنجام بدەن‬ ‫کە دەیانەوێت‪.‬‬ ‫بەکورتی گەرچی ماکیاڤیلی لەوباوڕەدایە‬ ‫کە کەس����ایەتیی سیاس����یی‌و دەس����ەاڵتدار‬ ‫پێویس����ت ن����اکات هەمیش����ە ل����ەڕوی‬ ‫ئەخالقییەوە ئە‌و شتانە ئەنجامبدات کە بەها‬ ‫ئەخالقییەکان داوایان دەکەن‪ ،‬بەاڵم تەوا‌و‬ ‫لەوباوەڕەدای����ە کە مەس����ەلەی حوکمڕانیی‬ ‫تەوا‌و جیاوازە لەمەسەلەی دزیی‌و تااڵنیی‌و‬ ‫جەردەیی‪ .‬حوکمڕانیی هونەرێکی تایبەتە‌و‬ ‫فێربون����ی کردەیەکی ئاس����ان نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دزیی‌و جەردەیی‌و تااڵنیی پێویستیان تەنها‬ ‫بەتەماح‌و بەخیلیی‌و زوڵموزۆر‌و ستەم هەیە‪.‬‬ ‫الی ماکیاڤیلی دەس����ەاڵت لەس����ەر دزیی‌و‬ ‫ش����ڕەخۆریی‌و تااڵنک����ردن بەڕێوەناچێت‪،‬‬ ‫بەڵکو هەمیشە‌و هەردەم هونەری حوکمڕانی‬ ‫پێویس����تە‪ .‬پرس����یارەکە ئەوەیە ئایا ئەم‬ ‫هون����ەرە چییە؟ ئ����ە‌و زانیارییانە کامانەن‬ ‫ک����ە دەس����ەاڵتدار پێویس����تیی پێیانە؟ چ‬ ‫پەیوەندییەک لەنێوان حوکمڕانیی‌و مەعریفە‌و‬ ‫زانیاریی����دا هەیە؟ ب����ۆ وەاڵمدانەوەی ئەم‬ ‫پرسیارانە باهەر لەسنوری کتێبی"شازادە"دا‬ ‫بمێنین����ەوە‌و بزانین ئە‌و کتێبە چ وێنەیەکی‬ ‫حوکم����ڕان لەپەیوندی����دا ب����ە زانیارییەوە‬ ‫پێش����نیاردەکات‪ .‬کتێبی "شازادە"سەر بە‌و‬ ‫ج����ۆرە لەئەدەبیاتی سیاس����ییە کە بابەتە‬ ‫س����ەرەکییەکەی نەس����یحەت‌و ڕێپیشاندانە‬ ‫بەحوکمڕانان‪ ،‬دەچێتە قاڵبی ئە‌و کتێبانەوە‬ ‫ک����ە لەدونی����ای ئیس��ل�امدا ناوی"ئاوێنەی‬ ‫پادش����ا"یان لێنراوە‪ ،‬وات����ە کتێبەکە وەک‬ ‫ئاوێنەیەکە پادش����ا دەتوانێت هەم وێنەی‬ ‫خۆی‌و ه����ەم وێنەی کۆمەڵگاک����ەی‌و هەم‬ ‫وێنەی دەسەاڵتداریەتییەکەی تیاداببینێت‪.‬‬ ‫ئەم ج����ۆرە کتێبانە بۆ خەڵ����ک‌و کۆمەڵگا‬ ‫نەنوس����راون بەڵکو بۆ پادشا‌و شازادەکان‌و‬ ‫ئە‌و کەسانەی تر نوسراون کە دەسەاڵتیان‬ ‫بەدەستەوەیە‪.‬‬ ‫س����ەردەمی ماکیاڤیل����ی س����ەردەمی‬ ‫زیادبون����ی لەس����ەرخۆی ڕۆڵ����ی مەعریفە‌و‬ ‫زانیاریی����ە لەمەس����ەلەی حوکمڕانی����ی‌و‬ ‫لەبوارەکان����ی ت����ری ژیان����ی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫ئابوری����ی‌و دینی����ی‌و فەرهەنگی����دا‪ .‬ئ����ە‌و‬ ‫سەردەمە سەردەمی ڕێنیسانس‌‌و سەرەتای‬ ‫کردن����ەوەی مەکتەب‌‌و فێرگ����ە‌‌و زانکۆکانە‪.‬‬ ‫ماکیاڤیلی کتێبی "شازادە"بەسەر کۆمەڵێک‬ ‫بەش����دا دابەش����دەکات‌‌و هەر بەشێکیشان‬ ‫بەجۆرێک لەجۆرە تایبەتەکانی مەعریفەوە‬ ‫گ����رێ دەدات‪ .‬بەش����ی یەکەم����ی کتێبەکە‬ ‫باسکردنی مۆدێل‌و ش����ێوازە جیاوازەکانی‬ ‫دەوڵەت‌و دەس����ەاڵتدارییە‌و بەش����ێوەیەکی‬ ‫گشتییش سیستمی پاشایەتیی لەسیستمی‬ ‫کۆماری����ی جیادەکاتەوە‌و لەنا‌و ئەوانەش����دا‬ ‫ش����ێوازی جیاوازیی تری دەس����ەاڵتدارێتی‬ ‫دەستنیش����اندەکات‌‌و ب����اس لەچۆنیەت����ی‬ ‫دروس����تکردن‌و ش����ێوازی بەڕێوەبردنی����ان‬ ‫دەکات‪ .‬ماکیاڤیل����ی پ����ێ لەس����ەر ئ����ە‌و‬ ‫ڕاستییە دادەگرێت کە زانینی ئەم شێوازە‬ ‫جیاوازان����ەی حوکمڕانی گرنگ����ە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫دەس����ەاڵتدار بزانێت چ مۆدێلێکی سیاسیی‬

‫ئوسامە ئەنوەر‬

‫ئەزمونی حوکمڕانی‬ ‫لەدونیای ئێمەدا‬ ‫ئەزمونی زانین‌و‬ ‫زانیاریی‌و مەعریفە‬ ‫نییە بەڵکو ئەزمونی‬ ‫"غەنیمە"‌و "قەبیلە"‌و‬ ‫"عەقیدە"یە‬ ‫هەی����ە‌و لەن����ا‌و کام ش����ێواز لەحوکمڕانیدا‬ ‫ئامادەی����ە‪ .‬بەش����ی دوای ئەمە تەرخانە بۆ‬ ‫مەسەلەی س����ەربازیی‪ .‬لەدیدی ماکیاڤیلیدا‬ ‫دەسەاڵتدار پێویس����تە زانیارییەکی تەواوی‬ ‫لەسەر مەس����ەلە س����ەربازییەکان هەبێت‪،‬‬ ‫بۆئەوەی هەم هێزی خۆی بناس����ێت‌و هەم‬ ‫هێزی ناحەزەکانیی‪ ،‬ش����ارەزای ئەوە ببێت‬ ‫هێ����زە چەک����دارەکان‌و س����وپا بەجۆرێک‬ ‫مامەڵەب����کات کە نەبنە کێش����ە بۆ خۆی‌و‬ ‫ب����ۆ کۆمەڵ����گا‪ .‬دوای ئەمان����ە ماکیاڤیلی‬ ‫باس لە"ئەخالقی ش����ازادەکان"دەکات‌و ئە‌و‬ ‫ئاکاران����ە پێش����نیار دەکات کە پێویس����تە‬ ‫دەسەاڵتدار هەڵگریانبێت‪ .‬بەزمانی ئەمڕۆکە‬ ‫ئەم شێوازە لەزانیاریی زانیارییە لەسەر ئە‌و‬ ‫کۆمەڵگا‌و دانیشتوان‌و گروپ‌و تاکەکەسانەی‬ ‫دەس����ەاڵتدار حوکمڕانیان دەکات‪ .‬ئەمەش‬ ‫مانای ئەوەی ئینسانناسیی‌و کۆمەڵناسیی‬ ‫د‌و پێداویس����تیی س����ەرەکیی دەس����ەاڵتن‬ ‫لەدونیادا‪ .‬جگە لەمانە دەسەاڵت پێویستە‬ ‫توان����ای عەقڵیی‌و دەرونیی‌و ڕۆش����نبیریی‬ ‫ئ����ەوەی هەبێ����ت بتوانێ����ت س����ود ل����ە‌و‬ ‫”نەس����یحەت“‌و ”مەشوەرەت“انە وەربگرێت‬ ‫ک����ە ڕوب����ەڕوی دەکرێن����ەوە‌و بتوانێ����ت‪،‬‬ ‫لەدی����دی ماکیاڤیلییەوە‪ ،‬بیانخاتە خزمەتی‬ ‫دەس����تەبەرکردنی ئاس����ایش‌و بەهێزکردنی‬ ‫سیستمە سیاسییەکە‪.‬‬ ‫هەمو ئەوانەی س����ەر لەمێ����ژوی فیکری‬ ‫سیاس����یی دەردەکەن ئە‌و ڕاستییە سادەیە‬ ‫دەزانن کە سیاس����ەت لەگ����ەڵ ماکیاڤیلیدا‬ ‫دەبێ����ت بەهونەرێ����ک تێکەڵ بەش����ێوازە‬ ‫جیاوازەکانی مەعریفە‪ ،‬دەس����ەاڵت خۆشی‬ ‫دەبێ����ت بەیەکێ����ک لەبەرهەمهێن����ەرە‬ ‫سەرەکییەکانی ئە‌و مەعریفانە‪ .‬لەسەردەمی‬ ‫ماکیاڤیلی����ەوە مەس����ەلەی حوکمڕانی����ی‬ ‫ئ����ەوە نییە بەهەر ش����ێوەیهک بێت بگەیتە‬ ‫دەس����ەاڵت‌و دواتر ئە‌و دەسەاڵتە بەلۆژیکی‬ ‫تااڵنکاری����ی‌و ش����ڕەخۆریی بەڕێوەببەیت‪،‬‬ ‫هەمو خزم‌و کەس����وکار‌و برا‌و برازا‌و ئامۆزا‌و‬ ‫هاوڕێکانت لەدەزگا گرنگ‌و سەرەکییەکانی‬ ‫دەوڵەت‌و حوکمڕانیدا نیش����تەجێ بکەیت‌و‬ ‫هێزە س����ەربازییەکان‌و ئابوریی واڵتەکەیان‬ ‫بخەیتە بەردەس����ت‪ .‬ئەوانیش س����ڵ لەوە‬ ‫نەکەن����ەوە بەدەی����ان ش����ێوازی جی����اواز‬ ‫ت����ااڵن‌و وێرانی بکەن‪ .‬ئ����ەوەی ئێمە ئەمڕۆ‬ ‫لەکوردستاندا دەیبینین ئیشکردنە بەلۆژیکی‬ ‫بەر لەهاتنی ماکیاڤیلیی‪ ،‬ئیش����کردنە بە‌و‬ ‫لۆژیکەی محەمەد عابد ئەلجابریی لەس����ێ‬ ‫ش����ێوازدا کۆیاندەکاتەوە‪ :‬لۆژیکی غەنیمە‪،‬‬ ‫لۆژیکی قەبیلە‪ ،‬لۆژیک����ی عەقیدە"لۆژیکی‬ ‫غەنیمە"مان����ای مامەڵەکردنی ئابوریی واڵت‬ ‫وەک غەنیم����ەی جەن����گ‌و دەس����کەوتێکی‬ ‫شەخس����یی‌و خێزانیی دەسەاڵتدار خۆی کە‬ ‫هیچ یاس����ایەک نەتوانێت ل����ەوەی دەرکات‬ ‫ک����ە غەنیمەیە"لۆژیک����ی قەبیلە"مان����ای‬ ‫کورتکردنەوەی دەسەاڵت لەدەستی خێزان‌و‬ ‫بنەماڵە‌و خێڵێکدا‌و بینینی واڵت‌و کۆمەڵگا‌و‬ ‫دانیشتوان وەک موڵکی شەخسی ئە‌و خێڵە‬ ‫"لۆژیک����ی عەقیدە"ش مان����ای پەنابردن بۆ‬ ‫گوتارێک����ی ئایدیۆلۆژیی کە بتوانێت خەڵک‬ ‫لەدەوری سیاس����ەتەکانی غەنیمە‌و قەبیلە‬ ‫کۆبکاتەوە‪ .‬لەدۆخی ئەمڕۆکەی کوردستاندا‬ ‫ئەم لۆژیکی عەقیدەیە لەشێوەی گوتارێکی‬ ‫ناسیۆنالیستیی وەرزیی ڕزیودا ئامادەیە کە‬ ‫میدیا ئاراستەکراوەکان بەدەرەوە‌و ناوەوەی‬ ‫کوردس����تاندا باڵویدەکەن����ەوە‪ .‬ئەزمون����ی‬ ‫حوکمڕانی لەدونیای ئێمەدا ئەزمونی زانین‌و‬ ‫زانیاریی‌و مەعریفە نیی����ە‪ ،‬بەڵکو ئەزمونی‬ ‫"غەنیمە"‌و "قەبیلە"‌و "عەقیدە"یە‪.‬‬

‫لەوەت����ەی ك����ورد توش����ی بەت����وش‬ ‫ش����ەڕی داعش����ەوە بوە‪ ،‬هیچ دیمەنێك‬ ‫هێن����دەی دیمەن����ی تاوانەكان����ی ئ����ەم‬ ‫جەنگ����ە بێتاقەتی نەکردوم‪ .‬كوش����تنی‬ ‫خەڵكانی بەش����دار‪-‬نەبو لەشەڕو خراپ‬ ‫مامەڵه‌كردن لەگەڵ دیل‌و كوش����تنیان‌و‬ ‫بەكارهێنانی����ان‌و ‪...‬هتد‪ ،‬هەمو ئەوانەو‬ ‫چەندین تاوانی نامرۆڤانەی تریش لەهەر‬ ‫جەنگێك����دا ڕێگەپێن����ەدراوەو بكەرانی‬ ‫دوای جەنگ دادگایی دەكرێن‌و توندترین‬ ‫سزا دەدرێن‪ ،‬هەردو جەنگی جیهانیی‌و‬ ‫جەنگ����ی ئەمری����كاو ڤێتن����ام نمونەن‪،‬‬ ‫بەش����ێوەیەك ئێستاش����ی لەگەڵدابێت‬ ‫چەندین جەنەڕاڵ����ی ئەمریكی‌و یابانی‌و‬ ‫‪ ..‬هتد لەسجنەكاندا كەوتون‌و زۆرێكیان‬ ‫لەس����ێدارەدراون لەبەرامب����ەر چەندین‬ ‫تاوانی ل����ەم جۆرانەی س����ەرەوەی كە‬ ‫لەجەنگدا كردویان����ە‪ .‬لەبەرامبەر هەمو‬ ‫ئەوانەدا‪ ،‬ئەوەی ئێستا ئێمە دەجەنگین‬ ‫لەگەڵ����ی‪ ،‬واڵتێك نیی����ە‪ ،‬نەتەوەیەك‬ ‫نییە‪ ،‬مرۆڤگەلێكی ناس����راونین‪ ،‬بەڵكو‬ ‫رێكخراوێكن كە كەس����انێكی لەنەتەوەو‬ ‫كلتورو زمان جیاواز تێیاندا لەژێر چەند‬ ‫بنەمای����ەك كۆبونەتەوە‪ .‬ئ����ەوان هیچ‬ ‫یاسایەكیان بۆ جەنگ نییەو ڕێز لەهیچ‬ ‫ئەخالقێك����ی مرۆییانە ناگرن لەجەنگدا‪،‬‬ ‫بەڵكو تاكەش����ت بۆیان گرنگە‪ ،‬بریتییە‬ ‫لە لەناوبردن����ی هەمو ئەوانەی لەخۆیان‬ ‫نین‪ ،‬ئەم����ەش وامان لێ����دەكات بڵێین‬ ‫شەڕەكەمان زۆر قورسترە لەوەی شەڕی‬ ‫واڵت‌و نەتەوەی����ەك بێ����ت‪ ،‬بەجۆرێ����ك‬ ‫ن����ەك هەرئەوەی دەیك����ەن تاوان بێت‪،‬‬ ‫بەڵك����و هیچ مرۆڤێك دەس����تی ناچێتە‬ ‫ئەم ج����ۆرە كارانە لەه����ەر جەنگێكدا‪،‬‬

‫هەرل����ە بەكەنیزەككردنی ژنانەوە بیگرە‬ ‫تاسەربڕینی دیل‪.‬‬ ‫لەبەرامب����ەر دوژمنێكی لەم جۆرەدا‪،‬‬ ‫جگە لە لەناوبردنی����ان هیچ ڕێگەیەكی‬ ‫ترمان لەبەردەمدا نییە‪ ،‬نە ڕێككەوتن‌و‬ ‫نە گفتوگۆ‬ ‫ک����ردن‪ .‬تاك����ە پرس����یارێك لێ����رەدا‬ ‫پێویس����تی بەوەاڵمێكی تێروتەس����ەلە‪،‬‬ ‫بریتییە لەوەی چۆن كەسانێك لەڕەگەزو‬ ‫نەتەوەی ئێمەن بڕیاری پەیوەنیدكردنیان‬ ‫ب����ەم گروپەوە دەدەن؟ چۆن كەس����ێك‬ ‫ماڵی لەژێر هەڕەش����ەی تیاچوندا بێت‪،‬‬ ‫دێت‌و دەبێتە یارمەتیدەری دوژمنەكەی؟‬ ‫وەاڵمی ئەم پرس����یارە ناتوانرێ بەتەنها‬ ‫فیك����ری دینی����ی بكەین����ە پاڵن����ەری‪،‬‬ ‫هێندەی ئەوەی پێویستی بەلێكدانەوەو‬ ‫هەڵسەنگاندنی فەلسەفی‌و دەرونی ئەم‬ ‫جۆرە مرۆڤانە هەیە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئاشكرایە تێیدا‪ ،‬ئەوان خراپە‬ ‫دەكەن‌و پێی نازانن‪ ،‬نەوەك تەنها هەر‬ ‫ئەوەندە‪ ،‬بەڵك����و خۆیان بەجەنگاوەری‬ ‫دژ بەخراپ����ە دەزان����ن! م����رۆ چ كاتێك‬ ‫لەپێن����اوی جەن����گان دژی خراپ����ە‪،‬‬ ‫خراپ����ەكار دەبێت؟! ژنە فەیلەس����وفی‬ ‫ئەڵمان����ی‪( ،‬هانا ئارێن����ت)‪ .‬دەربارەی‬ ‫خراپ����ەكاری‌و خراپكاران ڕایوایە توانای‬ ‫جیاكردنەوەی چاكە لەخراپە پەیوەستە‬ ‫بەتوانای بیركردنەوە‪ ،‬بەجۆرێك ئەگەر‬ ‫كەس����ێك توان����ای بیركردنەوە(بەمانا‬ ‫ڕەخنەگرەكەی) نەبێت‪ ،‬ناتوانێت چاكە‬ ‫لەخراپە جیابكاتەوە‪ .‬هەروەها پێیوایە‬ ‫گشت خراپەكاریەكانی مرۆڤ‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫لەجەنگدا تەنها بەهۆی نەزانین(جەهل)‬ ‫ەوەیە‪.‬‬ ‫تا ئەو ش����وێنەی بۆمان دەردەكەوێت كە س����ەدان س����اڵ بەر لەئێستا وەاڵم‬ ‫تیرۆرس����تانی داعش جگ����ە لەهەڵگری بوە‪ .‬تا ئ����ەو ئەنجامەی هیچ ش����تێك‬ ‫جەهل خاوەن هیچیتر نین‪ .‬ئەو جەهلەش جگە لەسەرچاوەكەی قورئان‌و حەدیس‬ ‫لەبنەم����ای وەس����تان لەبیركردن����ەوەو وەرناگرن‪ ،‬تێناگ����ەن‌و نایزانن‪ .‬تەنانەت‬ ‫بێدەنگب����ون لەئاس����ت ئایەتەكان����ی لەنێو ئەم دۆگما ئاینیەدا‪ ،‬ئەوان لەچاو‬ ‫قورئ����ان‌و حەدیس����ەكانی پێغەمبەرەوە ت����ەواوی موس����ڵمانان كەمین����ەن‪ ،‬ئەو‬ ‫هات����وە‪ ،‬بەجۆرێ����ك پێیانوایە هەرچی كەمینەیەی لەزۆربەی س����ەردەمەكاندا‬ ‫كێش����ەو وەاڵم����ە فیكرییەكانی مرۆڤە‪ ،‬لەژێر ن����اوی جیاو فۆرمی جیادا بونیان‬ ‫لەكۆن����داو لەقورئان‌و حەدیس����دا وەاڵم هەبوە‪.‬‬ ‫گەر بێینەوە سەر مەسەلەی سەرەكی‬ ‫دراونەتەوەو پێویستە ئەم وەاڵمە كۆنانە‬ ‫لەس����ەر گشت پرس����یارەكانی مۆدێرنە ئەم بابەتە‪ ،‬ئەوە دەبێ بڵێین له‌خراپه‌دا‬ ‫بچەسپێنن‪ ،‬ئەوان ویستی كوشتنی ئەم ش����تێك به‌ن����اوی زانی����ن‌و عه‌قاڵنییه‌ت‬ ‫واقیعەیان هەیە لەپێن����او ئەو فیكرەی نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی هه‌ی����ه‌ بریتییه‌ له‌نه‌زانی‪.‬‬

‫جه‌نگی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مرۆڤدا نییه‌ تا‬ ‫له‌پێناو نه‌زانییه‌كه‌ی‬ ‫بیكوژین‪ ،‬تا‬ ‫كاتێ به‌دیل‬ ‫گیرا سوكایه‌تی‬ ‫پێبكه‌ین‪ ،‬تا وەك‬ ‫ئەوان بین بەرامبەر‬ ‫بەكوژراوەكان‬ ‫سەربڕین‌و‬ ‫سوكایەتیكردن‬ ‫بەالشەی مردویان‬ ‫كاری ئێمە نییە‬

‫بیروڕا‬

‫دروستبونی نه‌زانیش سه‌رچاوه‌و پاڵنه‌ری‬ ‫یه‌كجار زۆری ه����ه‌ن‪ ،‬نمونه‌یه‌كی زیندو‬ ‫له‌سه‌رده‌می ئه‌مڕۆدا بریتییه‌ له‌پاڵنه‌ری‬ ‫ئاینی ك����ه‌ ئه‌نجامگه‌لێكی وه‌ك داعش‌و‬ ‫ڕیچكه‌كان����ی پێش����خۆی لێكه‌وتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌نگ����ی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ مرۆڤ����دا نییه‌ تا‬ ‫له‌پێناو نه‌زانییه‌كه‌ی بیكوژین‪ ،‬تا كاتێ‬ ‫به‌دیل گی����را س����وكایه‌تی پێبكه‌ین‪ ،‬تا‬ ‫وەك ئەوان بین بەرامبەر بەكوژراوەكان‪،‬‬ ‫س����ەربڕین‌و س����وكایەتیكردن بەالشەی‬ ‫مردویان كاری ئێمە نییە‪ ،‬جەنگی ئێمە‬ ‫مرۆڤ����ەكان نین تا دوای مردنیان ڕقمان‬ ‫تێیاندا بەتاڵكەینەوە‪ .‬جه‌نگی ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫مرۆڤایه‌تی له‌دژی نه‌زانییه‌‪ ،‬نه‌زانییه‌ك‬ ‫كه‌ ئاین به‌ئاس����انی ده‌كات����ه‌ هێالنه‌ی‬ ‫خۆیی‌و له‌ڕێی����ه‌وه‌ ڕێ به‌مرۆڤ ده‌دات‬ ‫عه‌قاڵنییه‌ت‌و ژی����ری‌و زانین له‌ناوببات‪.‬‬ ‫جه‌نگی ئێم����ه‌ پێویس����ته‌ جه‌نگ دژی‬ ‫هۆكاره‌كان����ی نه‌زانیی بێ����ت‪ ،‬كه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫زۆر به‌ئاشكرا له‌ژێر ناوی جیاجیای وه‌ك‬ ‫ئای����ن‌و ناسیۆنالیس����تی‌و ئایدیۆلۆژیای‬ ‫جیاوازیت����ردا كاری ب����ۆ ده‌كرێ����ت‌و‬ ‫به‌به‌رچ����اوی ئێم����ه‌وه‌ له‌تیڤیی����ه‌كان‌و‬ ‫كتێبه‌كان����ی كتێبخانه‌كانمان ده‌بینرێن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م نه‌زانینه‌ ڕانه‌گرین‪ ،‬هیچ كاتێك‬ ‫ده‌س����تمان خاوێن نابێته‌وه‌ له‌كوشتنی‬ ‫ئ����ه‌و مرۆڤان����ه‌ی له‌نه‌زانین����ه‌وه‌ كار بۆ‬ ‫له‌ناوبردنی مرۆڤایه‌تی ده‌كه‌ن‪ .‬ئەوەش‬ ‫نەك تەنها بۆ تیرۆرس����تانی هاوشێوەی‬ ‫داع����ش ك����ە پاڵن����ەری نەزانینەكەیان‬ ‫ئایین����ە‪ ،‬بەڵك����و ب����ۆ هەم����و ئەوانەی‬ ‫نەزانییان سەرچاوەكەی لەئایدیۆلۆژیاو‬ ‫دۆگمای جیاوازەوە هاتوە‪.‬‬ ‫ل����ە كۆتایی����دا تاك����ە چارەس����ەر بۆ‬ ‫بنەبڕكردنی دیاردەی فەندەمێنتالیزمی‬ ‫ئایینی بەبۆچونی م����ن دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫بنەبڕكردنی ئەو س����ەرچاوە ئاینییانەی‬ ‫دەهێنرێن����ە كوردس����تان‌و بەنهێنییەوە‬ ‫دەرخ����واردی گەنجەكانمان����ی دەدەن‪.‬‬ ‫بەرەوپێشخس����تن‌و‬ ‫لەهەمانكات����دا‬ ‫یارمەتیدانی ریفۆرمیس����تە ئاینییەكانە‬ ‫بۆ زیاتر ب����رەودان بەفیكری میانڕەوی‌و‬ ‫زیندوكردن����ەوەی فۆرم����ە ئیس��ل�امییە‬ ‫كوردییەكەی خۆمانە بەرامبەر ئەو فۆرمە‬ ‫بەئایدیۆلۆژی‌و سیاس����ییكراوەی بەناوی‬ ‫ئیسالمەوە ویستی دەستبەسەرداگرتنی‬ ‫كۆمەڵگەكەمانی هەیە‪.‬‬

‫ئه‌ردوگان مۆته‌كه‌ی خه‌ونی كوردی ساویلكه‌و ئیسالمی سیاسی‬ ‫زانا تۆفیق‬ ‫مۆته‌ك���ه‌ ئه‌و كه‌راكت���ه‌رو ڕوداوه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌قوڵترین كاتی ش���یرینه‌ خه‌ودا‬ ‫به‌ئاگام���ان‬ ‫ڕامانده‌چڵه‌كێن���ێ‌و‬ ‫دێنێت���ه‌وه‌‪ .‬ناخۆش���ترین خه‌ونی���ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ س���ه‌ره‌تایه‌كی شیرینی‌ هه‌بێت‬ ‫به‌اڵم له‌ناوه‌ڕاستی‌ خه‌ونه‌كه‌تا توشی‬ ‫مۆته‌كه‌یه‌ك ببی���ت بتخاته‌ په‌له‌قاژه‌و‬ ‫هانا بۆ نه‌ست‌و مێشكت به‌ریت هه‌رچی‬ ‫زوه‌ كۆتایی ب���ه‌و گاڵته‌جاڕیه‌ بهێنیت‬ ‫كه‌ خۆت پێوه‌ خه‌ریك كردوه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردوگان له‌سه‌ره‌تای‬ ‫گرتنه‌ده‌ستی‌ ده‌سه‌اڵت له‌واڵتی توركیا‬ ‫بوه‌ ئه‌و ئه‌ستێره‌ سیوه‌یله‌ی كه‌ پارته‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كانی‌ ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫له‌دێرزه‌مانه‌وه‌ خه‌ونیان به‌هه‌ڵهاتنییه‌وه‌‬ ‫ده‌بین���ی‌و كوردانێكی زۆر له‌ناو توركیا‬ ‫به‌بانگه‌شه‌ سیاسیه‌كه‌ی كه‌وتنه‌ سه‌ماو‬ ‫زۆرێكیان بونه‌ گاوانی هه‌ڵپه‌ڕكێیه‌ك كه‌‬ ‫هێشتا ئاهه‌نگه‌كه‌ی ساز نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫كه‌س ناتوانێ���ت نكوڵی له‌و هه‌نگاوه‌‬ ‫سیاس���ی‌و ئاب���وری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌‬ ‫گرنگان���ه‌ی ئ���ه‌ردوگان ب���كات ك���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای گرتنه‌ ده‌ستی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫هه‌ڵینا‪ ،‬ئازایه‌تی‌و بوێری زۆری پیشاندا‬ ‫له‌ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵ���كاران‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌ت���ی عه‌س���كه‌رتاریه‌تی توركی‌و‬ ‫مێشكه‌ وشكه‌ دیكتاتۆره‌ به‌ناو"عه‌لمانی‌و‬ ‫كه‌مالی‌و دیموكراتخوازه‌كان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ردوگان دوای ئ���ه‌وه‌ی له‌س���اڵی‬ ‫‪ 2011‬بۆ جاری س���ێیه‌م‌و دوای ‪ 8‬ساڵ‬ ‫حوكمڕانی توان���ی جارێكی تر ببێته‌وه‌‬ ‫به‌سه‌رۆك وه‌زیرانی توركیا‪ ،‬ئیتر له‌وه‌‬ ‫دڵنیابو ك���ه‌ توركیا پیاوێكی تێدا نییه‌‬ ‫شان بدات له‌شانی‌و بۆی ده‌ركه‌وت كه‌‬ ‫دروس���تبونی "پیاوێ���ك"ی وه‌ك خۆی‬ ‫مه‌حاڵ���ه‌‪ ،‬ئیت���ر ورده‌ ورده‌ له‌"پیاوی‬

‫ئه‌ردوگان وه‌ك‬ ‫ئۆتۆمبێلێكی بێ‬ ‫كۆنترۆڵی لێهات‬ ‫كه‌ له‌لێژاییه‌كی‬ ‫به‌رزه‌وه‌ خل‬ ‫ده‌بوه‌وه‌و هیچ‬ ‫كه‌سێك نه‌بو‬ ‫به‌ری پێ بگرێت‌و‬ ‫بوێرێت خۆی بدات‬ ‫له‌قه‌ره‌ی‬

‫میلل���ه‌ت"ه‌وه‌ هه‌ن���گاوی هه‌ڵهێن���ا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ببێته‌ "باوكی میلله‌ت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامانی پارته‌كه‌ی به‌چه‌پڵه‌كوتین‌و‬ ‫هۆنینه‌وه‌ی‌ هۆنراوه‌و به‌س���ته‌و گۆرانی‬ ‫به‌س���ه‌ر شانوباڵی"س���ه‌رۆك"ه‌كه‌یاندا‬ ‫ڕێگه‌یان خۆش���كرد هه‌رچی هه‌س���تی‌‬ ‫خۆس���ه‌پاندن‌و زۆره‌ملێ���ی‌و نه‌س���تی‌‬ ‫دیكتاتۆریه‌ له‌ئه‌ردوگاندا زوتر س���ه‌وز‬ ‫ببێت‪ ،‬زیاتر چه‌كه‌ره‌ بكات‪.‬‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مان���ی دوزجه‌ (فه‌واڤی‬ ‫ئه‌س�ڵ�ان) له‌میتینێگدا توانی له‌به‌رده‌م‬ ‫خه‌ڵكدا ئه‌و جورئه‌ته‌ پیشان بداو بڵێ‬ ‫" ئێردۆغان س���ه‌ركرده‌یه‌كه‌ له‌جیهاندا‬ ‫وێنه‌ی كه‌مه‌و ته‌واوی سیفاته‌كانی ڕه‌ببول‬

‫عاله‌مین���ی‌ له‌خۆی���دا كۆكردوه‌ته‌وه‌‪".‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ (ئیس���ماعیل حه‌ققی)‬ ‫نوێن���ه‌ری پارت���ی دادو گه‌ش���ه‌پێدان‬ ‫له‌ش���اری ئایدن له‌وه‌س���فی ئه‌ردوگاندا‬ ‫ش���ه‌كرێكی ت���ری ش���كاندو وتی"ئێمه‌‬ ‫هه‌موم���ان بێ قه‌یدوش���ه‌رت پابه‌ندین‬ ‫به‌(سه‌رۆك) مانه‌وه‌و وه‌ك پێغه‌مبه‌ری‬ ‫دوه‌م ته‌ماشای ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫دوای هاتن���ی‌ "به‌ه���ار"ی عه‌ره‌بیش‬ ‫داود ئۆگل���و وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌وكاته‌‬ ‫"س���تراتیژیه‌كی قوڵ" ی بۆ ئه‌ردوگان‬ ‫داڕش���ت‌و زیات���ر پ���ه‌ره‌ی به‌خه‌ون���ه‌‬ ‫"فانتا"زی ئاس���اكانی ئه‌م س���ه‌ركرده‌‬ ‫تاقانه‌یه‌ دا‪ ،‬ویستیان نه‌ك له‌ناو توركیا‬ ‫به‌ڵكو له‌هه‌مو ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست یه‌ك‬ ‫سه‌ركرده‌ هه‌بێت‌و خه‌الفه‌تی عوسمانی‬ ‫جارێكی ت���ر بگه‌ڕێیننه‌وه‌و وه‌ك جاران‬ ‫حوكمی ناوچه‌كه‌ بگرنه‌ ده‌ست‪.‬‬ ‫قۆناغ���ی یه‌ك���ه‌م له‌"س���تراتیژیه‌‬ ‫قوڵه‌كه‌ی" دادود ئۆگلو كۆنتڕۆڵكردنی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت ب���و‪ ،‬دواتر خوا‬ ‫كه‌ریمیش بو ب���ۆ كۆنتڕڵی توركه‌كانی‬ ‫باڵقان‌و پاش���ان خوا ڕه‌حیم‌و قه‌هار بو‬ ‫بۆ كۆنترۆڵی ئه‌وروپا‪ ،‬ئێه دوای ئه‌وه‌ش‬ ‫گ���ه‌ر تۆزێك ئۆگلو زه‌خت���ی‌ بكردایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مریكاشی كۆنترۆڵ ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئیدی ئ���ه‌ردوگان وه‌ك ئۆتۆمبێلێكی‬ ‫ب���ێ كۆنترۆڵی لێهات ك���ه‌ له‌لێژاییه‌كی‬ ‫به‌رزه‌وه‌ خل ده‌بوه‌وه‌و هیچ كه‌س���ێك‬ ‫نه‌بو به‌ری پ���ێ بگرێت‌و بوێرێت خۆی‬ ‫بدات له‌قه‌ره‌ی‪.‬‬ ‫‪ 28‬ی مانگ���ی كانون���ی یه‌كه‌م���ی‬ ‫ساڵی ‪ 2011‬و ‪ 6‬مانگ دوای بردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی گش���تی‌ واڵته‌ك���ه‌ی‪،‬‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی هه‌واڵگ���ری توركی���ا‬ ‫چه‌ن���د زانیاریه‌كی هه‌ڵ���ه‌ ده‌گه‌یه‌ننه‌‬ ‫س���ه‌رۆكوه‌زیرانی ئه‌وكاته‌‪ ،‬به‌فه‌رمانی‌‬ ‫ئه‌ردوگان‌و به‌نیه‌تی‌ بۆردومانی په‌كه‌كه‌‬ ‫بۆردومانی كاروانێكی بارهه‌ڵگری گوندی‬

‫ڕۆبۆسكیان كردو ‪ 34‬هاواڵتی كوردیان‬ ‫بێ هیچ تاوانێك خه‌ڵتانی خوێن كرد‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و كاته‌ ئه‌ردوگان هێنده‌ به‌هێز‬ ‫بو له‌لوتك���ه‌ی ده‌س���ه‌اڵت‌و كاریزمای‬ ‫خۆیدا بو‪ ،‬بۆیه‌ هه‌رزو توانی دۆسیه‌كه‌‬ ‫ڕه‌وان���ه‌ی دادگای س���ه‌ربازی توركی���ا‬ ‫بكات‌و له‌وێش دۆس���یه‌كه‌ به‌داخس���تن‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫تاوانبارانی دۆس���یه‌كه‌ش به‌سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانه‌وه‌ توانیان وه‌ك به‌رزه‌كی بانان‬ ‫بێ هیچ س���زایه‌ك قوتاریان بێت‌و بۆی‬ ‫ده‌رچن‪.‬‬ ‫توانیشی زیره‌كانه‌ الیه‌نه‌ كوردیه‌كان‬ ‫به‌په‌یمانه‌ س���ه‌ر پێیه‌كان���ی " قۆناغی‬ ‫ئاشتی‌" بێده‌نگ بكات‪.‬‬ ‫دواتر ئه‌ردوگان ده‌ستیكرد به‌كۆنتڕۆڵی‬ ‫مێدیای توركی له‌ڕێگه‌ی به‌خشینه‌وه‌ی‬ ‫ته‌ن���ده‌ری پڕۆژه‌كانی به‌س���ه‌ر خاوه‌ن‬ ‫میدی���ا زه‌به‌الحه‌كانی واڵته‌كه‌ی‌و كه‌س‬ ‫نه‌ما په‌نجه‌ی���ه‌ك هه‌نگوین له‌ده‌موپلی‬ ‫هه‌ڵنه‌سوێ‪.‬‬ ‫پاش���ان كه‌وت���ه‌ ڕاوكردن���ی ئ���ه‌و‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس‌و نوس���ه‌ره‌ به‌ناوبانگانه‌ی‬ ‫حه‌زی���ان به‌چ���اره‌ی نه‌ده‌ه���ات و‬ ‫به‌فه‌رمانكردن به‌سه‌ر خاوه‌ن میدیاكاندا‬ ‫س���ه‌دان ڕۆژنامه‌نوسی له‌ڕۆژنامه‌كانیان‬ ‫به‌ده‌ركردن داو كه‌سیش نه‌یده‌وێرا ئه‌و‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���ه‌ بوێرانه‌ی وه‌كو ئه‌حمه‌د‬ ‫ئاڵت���ان‌و حه‌س���ه‌ن جه‌م���ال‌و جه‌نگیز‬ ‫چاندار بگرێته‌ خۆی ‪.‬‬ ‫دواتر ئه‌ردوگان كه‌وته‌ سوكایه‌تیكردن‬ ‫به‌نه‌یاران���ی‌و ڕكابه‌ران���ی‌و ئه‌وان���ه‌ی‬ ‫سوكه‌ڕه‌خنه‌یه‌كیش���یان لێده‌گ���رت‬ ‫به‌خای���ن‌و خۆف���رۆش ن���اوی ده‌بردن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ده‌یزان���ی كه‌س نی���ه‌ به‌ری‬ ‫پێبگرێ���ت‌و كه‌س نیه‌ بڵێ به‌ری چاوت‬ ‫كلی پێوه‌یه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی‌‌و سیستم ‌ی حوكمرانی‌‬ ‫ئارێز عه‌بدواڵ‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ ده‌س���ته‌واژه‌ یا‬ ‫ناوی‌ بڵندترین‌و به‌ده‌سه‌اڵترین ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حزبانه‌یه‌ كه‌ په‌یڕه‌وی‌ س���ه‌نترالیزم‬ ‫یان س���ه‌نترالیزمی‌ دێموكراسی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ پێویس���ت بوون‌و پێویس���ت‬ ‫نه‌بوونی‌ ئه‌و ده‌زگایه‌و شێوازی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫ده‌مێكه‌ مش���تومڕی‌ له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬ده‌كرێ‌‬ ‫ی دروس���تبوونی‌‬ ‫بڵێین هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫حزبی‌ مۆدێرنه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆشی‌ له‌گه‌ڵدابێ‌‬ ‫درێژه‌ی‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم له‌رۆژئاوا به‌هۆكاری‌‬ ‫ئه‌زمون‌و كه‌لچه‌ری‌ دێموكراس���ی‌ له‌مێژه‌‬ ‫خۆیان له‌و گرێیه‌ رزگار كردووه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‌و واڵتی‌‬ ‫خۆمان به‌تایبه‌ت هێش���تا (م‪.‬س) نه‌ك‬ ‫هه‌ر كاریگه‌ری‌‌و سیحری‌ خۆی‌ پاراستوه‌‪،‬‬ ‫بگ���ره‌ به‌ده‌زگایه‌كی‌ نیمچ���ه‌ پیرۆزیش‬ ‫ده‌بیندرێ‌‪!..‬‬ ‫دی���اره‌ له‌واڵتانی‌ جۆراج���ۆر نمونه‌ی‌‬ ‫جیاواز هه‌ن بۆ باسكردن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫من مه‌به‌ستمه‌ قسه‌كردنه‌ له‌سه‌ر سه‌نگ‌و‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ ئ���ه‌و ده‌زگایه‌ی���ه‌ له‌ژیانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و حوكمڕانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ نه‌ریت حزبه‌ كوردس���تانیه‌كان‬ ‫(م‪.‬س)ی���ان هه‌یه‌و بڕیاری‌ ئه‌و (م‪.‬س)‬ ‫نان���ه‌ش ب���ۆ كادی���رو ئه‌ندامه‌كانی���ان‬ ‫ئیلزامیی���ه‌و ئه‌و ئیل���زام كردنه‌ش باش‬ ‫بێ‌ ی���ان نا‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ به‌ژیانی‌ ناوخۆی‌‬ ‫حزبه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌واته‌ مادام كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن ئام���اده‌ن پابه‌ندی‌ ئه‌و سیس���تم‌و‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ بن جێ���گای‌ گله‌ی���ی نیه‌‌و‬ ‫ماف���ی‌ خۆیانه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك بڕیاره‌كانی‌‬ ‫(م‪.‬س) كاریگه‌رییان بۆ سه‌ر داموده‌زگا‬ ‫نیش���تیمانیه‌كان هه‌ب���ێ‌‌و سیس���تمی‌‬ ‫حوكمرانیه‌ك���ه‌ش هێش���تا ناجێگی���رو‬ ‫ده‌ڵه‌مه‌بێ‌ ئه‌وه‌ قسه‌یه‌كی‌ تری‌ ده‌وێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌نموون���ه‌ باس���ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ حزب���ه‌ سۆسیالیس���ت‌و‬ ‫دیكتاتۆره‌كان���ی‌ س���ه‌ده‌ی‌ راب���ردوو‬ ‫بكه‌ی���ن ده‌بینین له‌س���ه‌ره‌تای‌ خه‌بات‌و‬ ‫كاری‌ سیاس���یان هه‌میش���ه‌ مه‌كته‌ب���ی‌‬ ‫سیاس���ی‌ له‌كه‌س���انی‌ سیاس���ه‌تمه‌دارو‬ ‫ئایدیۆلۆجیس���ت‌و س���ه‌ربازیی‌ به‌تواناو‬ ‫رۆش���نبیری‌ گه‌وره‌ پێكهات���وون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ گه‌یش���تونه‌ته‌ ده‌س���ه‌اڵت‬

‫هه‌روه‌ك���و چ���ۆن تاقه‌ حزبه‌ك���ه‌ باڵی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ته‌واوی‌ كایه‌كانی‌ سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌ واڵتدا گرتووه‌‪ ،‬نمونه‌ی‌ كۆباو‬ ‫عێراق‌و س���وریاو س���ۆڤیه‌ت‪ ،‬واتا دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌م���وو جومگه‌كان���ی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌الیه‌ن حزبه‌وه‌ كۆنتڕۆڵ كراون جارێكی‌‬ ‫تر له‌ناو خودی‌ حزبه‌كانیش به‌ش���ێوازی‌‬ ‫جۆراوج���ۆر به‌وه‌النان‌و دورخس���تنه‌وه‌و‬ ‫گرتن‌و له‌ناوبردنیش ته‌نانه‌ت بۆ ئه‌ندامه‌‬ ‫چاالكه‌كانی‌ خۆشیان ده‌ستپێ‌ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫وات���ه‌ ئه‌وكات���ه‌ی‌ ك���ه‌ كه‌س���ێك وه‌ك‬ ‫دیكتاتۆر س���ه‌رهه‌ڵده‌دا بۆ قایم كردنی‌‬ ‫پێگ���ه‌ی‌ خۆی‌ یه‌كس���ه‌ر په‌ن���ا ده‌باته‌‬ ‫به‌ر له‌ناوبردنی‌ هه‌ندێ‌ له‌كه‌س���ه‌ هه‌ره‌‬ ‫ئه‌كتیڤ‌و نزیكه‌كانی‌ خۆش���ی‌‪ ...‬لێره‌دا‬ ‫سه‌رۆك‪ ،‬ڕابه‌ر‪ ،‬سكرتێر یا هه‌ر ناوێكی‌‬ ‫تری‌ هه‌بێ‌ ده‌نگی‌ جیاواز كپ ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش كه‌سانی‌ گوێڕایه‌ڵ‌‌و‬ ‫(موئه‌ده‌ب)و ناسیاس���ی‌‌و ناڕۆش���نبیر‬ ‫س���ه‌رده‌خاو ش���وێنی‌ ئه‌وانه‌ی���ان پێ‌‬ ‫پڕده‌كاته‌وه‌ كه‌ تا دوێنێ‌ هه‌ڤاڵ‌‌و هاوڕێ‌‌و‬ ‫هاوس���ه‌نگه‌ری‌ بوون‪ .‬ئه‌و گۆڕانكارییه‌‬ ‫به‌ش���ێنه‌یی‌ كرابێ‌ یا به‌كوده‌تا‪ ،‬ئه‌نجام‬ ‫(م‪.‬س) ناوه‌ك���ه‌ی‌‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫هه‌روه‌ك���و ج���اران ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆك���دا مه‌كته‌بێكی‌ ناسیاس���ی‌‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ كه‌سێك دروس���تكراوه‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ش به‌ناوی‌ (م‪.‬س)وه‌ واڵت‌و حزب‬ ‫یا ته‌نیا حزب به‌رێوه‌ده‌با‪.‬‬ ‫لێره‌دا پرس���یار ئه‌وه‌ی���ه‌ ئایا ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌زگایه‌ك له‌ئاستێكی‌ بێتوانایی‌‌و نزمی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌ سیاسی‌‌و رۆشنبیریی‌ گشتی‌‬ ‫بێ‌‌و كاریگه‌ریشی‌ به‌س���ه‌ر جومگه‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و حزب‌و سیستمی‌ حوكمڕانییه‌وه‌‬ ‫هه‌بێ‌ چاوه‌روانی‌ چی‌ لێده‌كرێ‌؟‬ ‫(مه‌به‌س���تم ته‌نی���ا حزبێ���ك نیی���ه‌‬ ‫به‌دیاریكراوی‌‪،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر پێویست بكا‬ ‫ده‌توانین قامك ب���ۆ چه‌ندین حزبی‌ الی‌‬ ‫خۆشمان درێژ بكه‌ین)‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ له‌كوردس���تان ده‌ی���ان حزب‬ ‫ه���ه‌ن‌و هه‌ندێكی���ش له‌وان���ه‌ گ���ه‌وره‌و‬ ‫كاریگه‌رترن‪،‬مای���ه‌ی‌ خۆشحالیش���ه‌ كه‌‬ ‫تاق���ه‌ حزبێك به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆی‌ حوكم‬ ‫ن���اكات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ س���ه‌رنجه‌ له‌كێبركێ‌و هه‌ڵپه‌دان بۆ وه‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌و ش���ێوازی‌ كاركردنی‌ هه‌موو ده‌س���تكه‌وتی‌ ماددی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ پتر‪.‬‬ ‫حزب���ه‌كان زۆر تا كه‌م له‌یه‌كتری‌ ئه‌چێ‌‪ .‬ب���ه‌زۆری‌ پله‌و پایه‌ ب���ۆ بێده‌نگ كردن‌و‬ ‫چونكه‌ بمانه‌وێ‌‌و نه‌مانه‌وێ‌ دیموكراسی‌ قای���ل كردن���ی‌ هه‌ن���دێ‌ ك���ه‌س وه‌ك‬ ‫نێوخۆی���ی‌ حزب���ه‌كان هێنده‌ گه‌ش���ه‌ی‌ به‌خش���ین‌و خێر پێكردن‌و ب���ۆ له‌یه‌كتر‬ ‫نه‌ك���ردووه‌ تا حزب���ه‌كان ته‌نیا موڵكی‌ كڕینه‌وه‌ش به‌كارده‌هێندرێ كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌سێك یان چه‌ند كاراكته‌رێكی‌ سیاسی‌ هه‌مووی‌ له‌سه‌ر حس���ابی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫نه‌بن‪ .‬له‌وه‌ش پتر هه‌موو ئه‌و حزبانه‌ی‌ گشتی‌‌و دوورخس���تنه‌وه‌ی‌ هێزو توانای‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتن مه‌كته‌بی‌ سیاسیه‌كانیان ده‌وڵه‌تداری‌ كۆتایی‌ دێ‌‪.‬‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‪ ،‬یاخود مه‌كته‌بی‌‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ن كه‌ راسته‌وخۆ یا ناراسته‌وخۆ‬ ‫خۆی���ان له‌كاروب���اری‌ ده‌وڵه‌ت���داری‌ (نا سیاسی‌) ده‌س���ته‌واژه‌یه‌كی‌ هێنده‌‬ ‫هه‌ڵقورتێنن‪،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌پڕۆژه‌یاس���ا سه‌رنجڕاكێش‌و به‌چێژه‌ كاتێك كه‌سێك‬ ‫نا‪،‬به‌په‌یام ن���ا‪ ،‬به‌پێش���نیازی‌ گونجاو ش���ه‌ره‌فی‌ ئه‌ندامێت���ی‌ لێوه‌رده‌گ���رێ‌‪،‬‬ ‫نا‪ ،‬به‌پێشكه‌ش���كردنی‌ نمونه‌ی‌ جیاواز یه‌كسه‌ر باری‌ ژیانی‌ له‌هه‌مو روییه‌كه‌و‌ه‬ ‫نا‪ ...‬به‌ڵكو هه‌میش���ه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كتری‌ ده‌گۆڕێ‌‌و ژماره‌یه‌ك گه‌نجی‌ قۆز ده‌بنه‌‬

‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یاخود مه‌كته‌بی‌‬ ‫(نا سیاسی‌)‬ ‫ده‌سته‌واژه‌یه‌كی‌‬ ‫هێنده‌ سه‌رنجڕاكێش‌و‬ ‫به‌چێژه‌ كاتێك‬ ‫كه‌سێك شه‌ره‌فی‌‬ ‫ئه‌ندامێتی‌‬ ‫لێوه‌رده‌گرێ‌‪ ،‬یه‌كسه‌ر‬ ‫باری‌ ژیانی‌ له‌هه‌مو‬ ‫روییه‌كه‌وه‌ ده‌گۆڕێ‌‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ك گه‌نجی‌‬ ‫قۆز ده‌بنه‌ پاسه‌وانی‌‌و‬ ‫هه‌میشه‌ چوارده‌وری‌‬ ‫ده‌گرن‌و له‌به‌رده‌رگای‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫پاسه‌وانی‌‌و هه‌میشه‌ چوارده‌وری‌ ده‌گرن‌و‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌رگای‌ ماڵه‌ك���ه‌ی‌ پاس���ه‌وان ‌ی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ....‬جارێ‌ م���ن نازان���م ئێمه‌‬ ‫له‌كێ‌ ئه‌ترس���ین‌و ئه‌و هه‌مو پاس���ه‌وانه‌‬ ‫تایبه‌تانه‌مان بۆ چیه‌؟‬ ‫خۆ به‌ڕاستی‌ ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ‌ واڵته‌كه‌مان‬ ‫شامی‌ ش���ه‌ریفه‌و ئاشتی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ تا‬ ‫راده‌یه‌كی‌ باش سه‌قامگیره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاو له‌و ئاشتی‌و ئارامیه‌ سور ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ته‌نیا خۆمانین‪ .‬واتا مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‪ ،‬سكرتێر‪،‬‬ ‫ڕاب���ه‌رو ئه‌وجۆره‌ ناوانه‌ن‪ ..‬س���ه‌یركه‌ن‬ ‫ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاس���یه‌كانمان خۆیان‬ ‫پێ‌ له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌ ئه‌ن���دام په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێ���راق‌و كوردس���تان ب���ن! یاخ���ود‬ ‫كاربه‌ده‌ستی‌ ده‌وڵه‌ت بن‪ ،‬ئه‌وان ئه‌گه‌ر‬ ‫كورس���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ده‌زگا گه‌وره‌كانیان‬ ‫پێش���كه‌ش بك���رێ‌ ئه‌وا ئام���اده‌ن ببن‬ ‫به‌(شوانی‌) ئه‌وانی‌ تر‪ ،‬به‌اڵم خۆیان پێ‌‬ ‫له‌وه‌ زیاتره‌ له‌ناو خه‌لكی‌ كوردستان بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ ڕه‌واو راس���ته‌قینه‌كانی‌ واڵت‬ ‫خۆیان بپالێون‌و له‌وێوه‌ خزمه‌ت به‌گه‌ل‌و‬ ‫حزبه‌كانیشان بكه‌ن؟!‬ ‫كاتێك من چووم��� ‌ه په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌ڵێ���م هه‌موو ئه‌وا زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌‬ ‫زۆری‌ س���ه‌ركرده‌ ناوداره‌كان���ی‌ عێراق‬ ‫به‌س���وننه‌و شیعه‌وه‌ له‌وێ‌ بوون‪ ،‬خۆیان‬ ‫كاندی���د كرد ب���وو‪ ،‬ده‌ریش���چووبوون‌و‬ ‫له‌وێش���ه‌وه‌ جارێكیتر پۆس���ته‌ بااڵكانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی���ان وه‌رگرته‌وه‌‪ .‬ل���ه‌و رۆژه‌وه‌‬ ‫پرس���یارێك الم دروست بووه‌‪ :‬گه‌لۆ تۆ‬ ‫بڵێی‌ س���ه‌ركرده‌ عه‌ره‌ب���ه‌ عێراقیه‌كان‬ ‫له‌وان���ه‌ی‌ خۆمان پێش���كه‌وتوتربن یان‬ ‫ئه‌وان به‌خ���ۆ كاندید كردنی���ان خۆیان‬ ‫بچوك كردۆته‌وه‌؟!‬ ‫له‌واڵت���ه‌ پێش���كه‌وتووه‌كانی‌ دنیاش‬ ‫سیاس���ه‌كان له‌رێگ���ه‌ی‌ خ���ۆ كاندی���د‬ ‫كردنه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌نجومه‌ن���ه‌ جیاجیاكان‬ ‫به‌تایبه‌تیش په‌رله‌م���ان هه‌وڵی‌ چوونه‌‬ ‫پێش‌و وه‌رگرتنی‌ پۆست بۆ خزمه‌تكردن‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬ب���ه‌اڵم الی‌ خۆم���ان مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ حزبه‌كان له‌دوره‌وه‌ ده‌وه‌ستن‪:‬‬ ‫ئامۆژگاری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بڕیاڕ ده‌ده‌ن‪ ،‬خۆیان‬ ‫له‌كاروباری‌ داموده‌زگا نیش���تیمانیه‌كان‬ ‫هه‌ڵده‌قورتێن���ن‪ ،‬زۆرجاری���ش بێئ���اگا‬ ‫ڕێنمای���ی‌ ده‌رده‌ك���ه‌ن‌و ئه‌ندامه‌كانیش‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نه‌ جیاجیاكان چاك یان خراپ‬ ‫ناچار ده‌كه‌ن گوێ‌ ڕایه‌ل بن‌و ئه‌نجامیش‬ ‫دی���اره‌ ك���ه‌ ده‌رفه‌ت���ی‌ پێش���كه‌وتن‌و‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌ریی ئه‌گ���ه‌ر نه‌ڵێ���م هه‌ر‬ ‫نامێنێ‌ ئه‌وا زۆر زۆر كه‌م ده‌بێته‌وه‌!‬ ‫له‌ كۆتاییدا ده‌پرسم ئایا سه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌كان ده‌زگای‌ هێنده‌‬ ‫پیرۆزن تا په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌نه‌كانی‌ تر‬ ‫له‌ئاس���تی‌ شایسته‌یی‌ ئه‌واندا نه‌بن‪ ،‬یان‬ ‫له‌خۆی���ان رانابینن‌و نایانه‌وێ‌ له‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تاندا خۆیان‬ ‫ببینه‌وه‌و بناسنه‌وه‌؟!‬

‫له‌كۆشكه‌كه‌ی ئۆردوغانه‌و‌ه ‪! CHP – HDP‬‬

‫ئایا په‌كه‌ك ‌ه په‌رله‌مانێكی كوردی بۆ خۆی دروست ده‌كات له‌توركیا؟‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫ئێس����تا پارته‌كه‌ی "مس����ته‌فا كه‌مال‬ ‫ئه‌تات����ورك"ی دامه‌زرێن����ه‌ری توركیای‬ ‫مۆدێ����رن‪ ،‬چه‌هه‌په‌ ‪ CHP‬فۆكۆس����ی‬ ‫ته‌واوه‌تی خس����تۆته‌ س����ه‌ر ئۆردوغان‌و‬ ‫دژایه‌تی پارته‌ ئیس��ل�امیه‌ حوكمڕانه‌كه‌ی‬ ‫ئاكه‌پ����ه‌‪ ،‬كات����ی خۆش����ی زۆرتری����ن‬ ‫توندوتیژی����ان له‌پارك����ی ك����ه‌زێ –‬ ‫ئیسته‌نبوڵ‪ ،‬ئه‌نجامدا بۆ شكستپێهێنانی‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی ئۆردوغان‪.‬‬ ‫پارت����ی گه‌ل����ی كۆم����اری‪ ،‬كوردێك‬ ‫س����ه‌رۆكیه‌تی به‌ناوی"كه‌م����ال كلیچدار‬ ‫ئۆغلو" تا هاتنی ئیس��ل�امیه‌كان بۆ سه‌ر‬ ‫حوكم‪ ،‬هه‌مو س����نوره‌كانیان به‌رته‌سك‬ ‫كردب����وه‌وه‌ له‌ك����وردو دۆزه‌ ره‌واك����ه‌ی‌و‬ ‫به‌هاوكاری ئه‌م پارته‌ش بو له‌ سه‌رده‌می‬ ‫بوڵن����د ئه‌جه‌وی����دی س����ه‌ره‌ك وه‌زیرانی‬ ‫ئ����ه‌و كات ‪ 1999‬عه‌ب����دواڵ ئ����ۆچ ئاالن‬ ‫ده‌ستگیركرا‪.‬‬ ‫ته‌واوی س����تراتیجیه‌تی ئ����ه‌م پارته‌‪،‬‬ ‫هه‌نوك����ه‌ ئۆردوغان به‌مه‌ترس����ی گه‌وره‌‬ ‫ده‌زانن بۆ سه‌ر بچوككردنه‌وه‌ی خۆیان‌و‬ ‫كولتورو كه‌له‌پوری كه‌مالیزم له‌توركیا كه‌‬ ‫نزیكه‌ی سه‌ده‌یه‌كه‌ ره‌گی خۆی داكوتاوه‌‬ ‫له‌ن����او جومگه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كانی توركیا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی دوای ئ����ه‌وه‌ی ئۆردوغان بوه‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمارو باڵه‌كانی خۆی كرده‌وه‌و‬ ‫نه‌شئه‌ی دیكتاتۆریه‌تێكی میللیگه‌رایانه‌‬ ‫چ����وه‌ خه‌یاڵ����ی‌و كۆش����كێكی بۆ خۆی‬ ‫دروستكرد به‌زیاتر له‌ ‪ 600‬ملیۆن دۆالرو‬ ‫ئاماده‌ نه‌بو بچێته‌ كۆشكه‌كه‌ی ئه‌تاتورك‪،‬‬

‫ئه‌مه‌ واخوێنرایه‌وه‌ ئۆردوغانیش خه‌ریكی‬ ‫به‌كه‌له‌پوركردنی سێبه‌ره‌كانی خۆیه‌تی‌و‬ ‫وه‌ك نوێنه‌رو ئه‌میری ئوممه‌ی ئیسالمی‌و‬ ‫سوڵتانێكی نوێی س����ه‌ده‌ی بیستویه‌ك‪،‬‬ ‫ده‌یه‌وێت بمێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی دوای‬ ‫یارمه‌تیدانی رێكخ����راوی داعش له‌الیه‌ن‬ ‫ئۆردوغان����ه‌وه‌ ئی����دی هه‌وڵه‌كان����ی ئه‌م‬ ‫سوڵتانه‌ نوێیه‌ به‌س����ه‌ره‌تایه‌ك دانرا بۆ‬ ‫البردن‌و نه‌هێش����تنی تارمایی‌و كابوسی‬ ‫ئه‌تاتورك به‌سه‌ر توركیاوه‌‪.‬‬ ‫له‌بڕینه‌وه‌ی چه‌ند دارێكی ئه‌سته‌نبوڵ‬ ‫مانگێك خۆپیشاندان كرا كه‌چی "ره‌جه‌ب‬ ‫ته‌ی����ب ئۆردوغان" كۆش����كی ئه‌تاتوركی‬ ‫گ����ۆڕی ب����ه‌ كۆش����كێكی ن����وێ‪ ،‬هیچ‬ ‫پ����ارت‌و ره‌وتێكی نه‌ژادپه‌رس����تی تورك‬ ‫قس����ه‌یان نه‌كرد‪ ،‬ته‌نها ده‌نگه‌ده‌نگێكی‬ ‫كه‌م نه‌بێ����ت‪ ،‬كه‌مال كلیچ����دار ئۆغلوی‬ ‫س����ه‌رۆكی چه‌هه‌پ����ه‌‪ ،‬به‌ئۆردوغانی وت‪:‬‬ ‫تۆ س����ه‌دان ملی دارت شكاندو بڕیه‌وه‌ تا‬ ‫له‌جێگه‌یدا كۆش����كێك بۆ خۆت دروست‬ ‫بكه‌یت‌و ئه‌مه‌ش ئه‌وپ����ه‌ری تاكڕه‌وییه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌ركرده‌یه‌كی ئۆپۆزس����یۆنیش وتی‪:‬‬ ‫ئۆردوغان نه‌خۆشه‌و له‌ناو خۆیدا بنیادی‬ ‫كۆشكێكی سوڵتانیانه‌ ده‌نێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫س����ێ ملیۆن كه‌س بێ ئیشن له‌توركیا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌ریده‌خات توركیا له‌ش����پرزه‌یی‌و‬ ‫دوڕێیان‌و فه‌وزایه‌كی گه‌وره‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئۆردوغ����ان ل����ه‌م كۆش����كه‌ تازه‌یه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ بریتیه‌ له‌ه����ه‌زار ژورو كوالیتیه‌كه‌ی‬ ‫به‌رزتره‌ له‌كۆشكه‌ شاهانه‌كانی بریتانیاو‬ ‫ئه‌لیزێ له‌فه‌ره‌نساو كۆشكه‌كانی له‌نده‌ن‪،‬‬ ‫به‌نیازی ده‌ستكاریكردنی ریشه‌یی ته‌واوی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای توركیه‌‪ ،‬تا س����ێبه‌ری خۆی‬

‫وه‌ك كاریزماو س����ه‌ركرده‌یه‌كی جیهانی‬ ‫ئیس��ل�امی باڵوبكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ده‌ستكاریه‌‬ ‫به‌ش����ێكی په‌یوه‌ن����دی به‌هاوپه‌یمان����ی‬ ‫داعشه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ده‌عمی ئه‌م پرۆژه‌یه‌ی‬ ‫ئۆردوغ����ان ده‌كه‌ن له‌داهات����وی نزیكدا‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش به‌ش����ێك له‌بزوتن����ه‌وه‌ چه‌پ‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیسته‌ نه‌ژادپه‌رس����ته‌كانی توڕه‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م توره‌ییه‌ نه‌گه‌یش����تۆته‌‬ ‫ئاستی ته‌قینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هێشتا ركابه‌ره‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كه‌یان له‌ن����او زۆر جومگ����ه‌ی‬ ‫هه‌ستیاری ده‌وڵه‌تدا‪ ،‬وه‌ك سوپاو میت‌و‬ ‫ژیت����ه‌م‌و دادگاو په‌روه‌رده‌و ئابوری واڵت‬ ‫به‌هێزه‌‪.‬‬ ‫"كم����ال كلیچ����دار" ك����ه‌ له‌تی����ره‌ی‬ ‫عه‌له‌ویه‌كانی توركیای����ه‌و به‌رده‌وام دژی‬ ‫سیاس����ه‌ته‌كانی پارتی دادوگه‌شه‌پێدان‬ ‫وه‌ستاوه‌ته‌وه‌و ئێستاش ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫په‌رله‌مانی����ه‌‪ ،‬ده‌نگۆیه‌ك هه‌یه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی دیموكراتی گه‌الن هاده‌پ‪HDP ،‬‬ ‫ئیئتیالف بكات بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی مانگی‬ ‫حوزه‌یران‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرس����ێكی كه‌جه‌كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ی ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ كورد هاوپه‌یمانی‬ ‫ببه‌ستێت له‌گه‌ڵ ئه‌و پارته‌ی ده‌یان جار‬ ‫قه‌تڵوعامی كوردی كردوه‌ به‌قه‌تڵوعامی‬ ‫دێرسیمیشه‌وه‌ له‌ساڵی ‪ ،1937‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫نه‌رمی‌و دیبلۆماس����یه‌تی هاده‌پ نادیده‌‬ ‫ناگیرێ����ت‪ ،‬كه‌ نایه‌وێ����ت بكه‌ونه‌ به‌ره‌ی‬ ‫ئۆردوغانی����زم ب����ه‌وه‌ی دژایه‌تیه‌كان����ی‬ ‫خۆیان تۆخ بكه‌نه‌وه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌تاتورك‬ ‫و پارته‌كه‌ی‪ ،‬چونكه‌ له‌كۆنفرانس����ه‌كانی‬ ‫خۆی����ان وه‌ك ش����اره‌كانی ئه‌ده‌نه‌و وان‬ ‫ئاس����ایی بو الیان ك����ه‌ وێنه‌ی ئۆچ ئاالن‬ ‫له‌ته‌نیش����ت وێنه‌ی كه‌مال ئه‌تاتوركه‌وه‌‬

‫هه‌ڵبواس����رێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ك مه‌سجێك‬ ‫خوێندن����ه‌وه‌ی بۆ ك����را ب����ۆ پارته‌كه‌ی‬ ‫ئۆردوغان كه‌ له‌سیاس����ه‌تدا هیچ شتێك‬ ‫مه‌حاڵ نیه‌ به‌تایبه‌تی هاوپه‌یمانی نێوان‬ ‫ك����وردو پارته‌كه‌ی ئه‌تات����ورك‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌زانرێت سیناریۆكانی ئۆردوغان چیه‌و‬ ‫بۆ چ مه‌به‌ستێكی سیاسیه‌؟‬ ‫جه‌هه‌پ����ه‌ جۆرێك هاوس����ۆزیان هه‌یه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ عه‌له‌ویه‌كان����ی ناو س����وریا كه‌‬ ‫"به‌شار ئه‌س����ه‌د" رابه‌رایه‌تیان ده‌كات‌و‬ ‫ئێران‌و حیزبواڵش به‌وپه‌ری لۆجستیه‌وه‌‬ ‫پش����تگیریان ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌وه‌ته‌ی قه‌یرانی‬ ‫سوریا ده‌س����تی پێكردوه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫توركیا‪ ،‬ته‌واوی هه‌وڵه‌كانی خستۆته‌گه‌ڕ‬ ‫بۆ روخانی رژێمه‌كه‌ی ئه‌سه‌د كه‌ هه‌مان‬ ‫كات نوخب����ه‌ی عه‌له‌ویه‌كان����ی س����وریا‬ ‫پێكدێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ چه‌هه‌په‌ی توڕه‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫واڵتێكی وه‌ك كۆماری ئیسالمی ئێرانیش‬ ‫سه‌رس����ه‌ختانه‌ دژی ئه‌و سیاس����ه‌تانه‌ی‬ ‫ئۆردوغان����ه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌زۆر ش����وێن هه‌وڵی‬ ‫تێكشكاندنی داعش����یدا وه‌ك ناوچه‌كانی‬ ‫جه‌له‌والو سه‌عدیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌مان بیر نه‌چێت‬ ‫نزیك����ه‌ی حه‌وت ملیۆن عه‌له‌وی ش����یعه‌‬ ‫مه‌زهه‌ب هه‌ن له‌توركیاو س����وریاو هێڵی‬ ‫یه‌كگرتویان پاراستوه‌ دژی هه‌ر لێدانێكی‬ ‫به‌به‌رنامه‌ بۆیان به‌پشتگیری ده‌وڵه‌تانی‬ ‫شیعه‌ مه‌زهه‌ب‪ ،‬ئێستاش كه‌ هه‌ڕه‌شه‌یان‬ ‫له‌س����ه‌ره‌ له‌الی����ه‌ن داع����ش‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئاكه‌پ����ه‌وه‌‪ ،‬ئام����اده‌ن ه����ه‌ر هه‌وڵێ����ك‬ ‫بقۆزنه‌وه‌ كه‌ مه‌ترسیه‌كانیان له‌سه‌ر دور‬ ‫بخاته‌وه‌‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫سەلەفیزم‌و خەسڵەتە هاوبەشەکانی‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫لەس���ااڵنی حەفتاکان���ی س���ەدەی‬ ‫ڕاب���ردوەوە بابەتی س���ەلەفیزم وەکو‬ ‫دیاردەیەک���ی ئایین���ی ‪ -‬سیاس���یی‬ ‫بوەتە جێگای مش���ومڕی ناو زانس���تە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان‪ .‬لەدوای سەرهەڵدانی‬ ‫داعش���یزمیش وەکو هێزێکی سەلەفی‬ ‫جیهادی���ی‪ ،‬ئ���ەم بابەت���ە جارێکی تر‬ ‫بوەت���ەوە بەش���وێنی گفتوگ���ۆی چڕو‬ ‫هەمەالیەنە‪.‬‬ ‫سەرەتا با لەو پێدراوەوە دەستپێبکەین‬ ‫ک���ە بابەتی س���ەلەفیزم گرفتێک نییە‬ ‫بەتەنها ئیسالم ئالودەی بوبێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پرسێکی سیاس���یی ئایینییە کە لەناو‬ ‫هەمو ئایینە ئاس���مانی‌و زەمینییەکاندا‬ ‫بونی هەیە‪ .‬ئەوەی لەم وتارەدا شوێنی‬ ‫گرنگی���ی پێدانە‪ ،‬دەستنیش���انکردنی‬ ‫هەندێ���ک لەو خەس���ڵەتە هاوبەش���ە‬ ‫بونیادییانەی س���ەلەفیزمە لەهەرس���ێ‬ ‫ئایینە ئاسمانییەکەدا‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گش���تی دەتوانی���ن‬ ‫بڵێین ک���ۆی دیدگای س���ەلەفییەکان‬ ‫لەسێ ڕەهەندی س���ەرەکیی هاوبەشدا‬ ‫یەکدەگرنەوەو رەخنەو ترسەکانیشیان‬ ‫لەکۆمەڵ���گا لەس���ەر س���ێ جومگەی‬ ‫کۆنکرێتدا بەن���دە‪ .‬یەکەمیان بریتییە‬ ‫لەرەهەن���دی ت���رس لەلەدەس���تدانی‬ ‫شوناس���ی ئایین���ی‌و کولت���وری‪.‬‬ ‫ئەمەش ئەو فۆبیایەی���ە کە نوێنەرانی‬ ‫سەلەفیزمی ئایینی کاری لەسەردەکەن‌و‬ ‫دەیوروژێنن‪ .‬ترس���ی دوەمیان بریتییە‬ ‫لە ‪ Heteronomy‬واتە ژێرکەوتن کە‬ ‫ماناکەی بەپێچەوان���ەی ئۆتۆنۆمییەوە‬ ‫دێت‪ .‬ئەم ترس���ە‪ ،‬ترس���ە لەوەی کە‬ ‫لەالی���ەن هێزێک���ی دەرەکییەوە حوکم‬ ‫بکرێی���ت‪ ،‬وەک���و لەکۆلۆنیالی���زم‌و‬ ‫کۆلۆنیالیزمی نوێدا بەرجەستەدەبێت‪.‬‬ ‫سێیەمیش���یان ترس���ە لەکاریگەری���ی‬ ‫کولتوری بێگانە لەس���ەر سیس���تەمی‬ ‫بەهاکان���ی کۆمەڵ���گاو لەدەس���تدانی‬ ‫ڕەس���انەیەتی کولت���وری‌و داڕوخان���ی‬ ‫ئەخالقیی کۆمەڵگا‪ ،‬وەکو لەپرۆس���ەی‬ ‫گلۆبالیزمدا خۆی بەیاندەکات‪.‬‬ ‫لەم���ڕۆدا ئ���ەم س���ێ رەهەن���دە‬ ‫بەش���ێوەیەکی بەرچ���اوو کۆنکرێ���ت‬ ‫لەناو س���ەلەفیزمی جیهادیی ئیسالمیی‬ ‫کاردەک���ه‌ن‌و زۆر بەوردی کار لەس���ەر‬ ‫ئەو برینە ئەنترۆپۆلۆژی‌و سیاس���یی‌و‬ ‫س���ایکۆلۆژییانە دەکات ک���ە جیهانی‬ ‫عەرەبی بەتایبەت‌و جیهانی ئیسالمیی‬ ‫بەگش���تی بەدەس���ت مۆدێرن���ەو‬ ‫پرۆس���ەی گڵۆبالیزەب���ون‌و نوێن���ەرە‬ ‫س���ەرەکییەکانییەوە ک���ە خۆرئ���اواو‬ ‫ئەمریکایە‪ ،‬دەناڵێنن‪.‬‬

‫سەلەفییەکان هەمیشە‬ ‫خۆیان بەالیەنی‬ ‫باشە لەقەڵەمدەدەن‌و‬ ‫رێبازەکەی خۆشیان‬ ‫وەک هەقیقەتی‬ ‫ڕەها نمایش دەکەن‬ ‫هەرچی الیەنەکەی‬ ‫تریشە بەبەرەی‬ ‫ناڕاست‌و دروستکراوو‬ ‫لەڕێالدەر ناوزەد‬ ‫دەکەن‬ ‫خاڵێک���ی هاوبەش���ی ت���ری هەم���و‬ ‫س���ەلەفییەکانی دونیا بریتییە لە بونی‬ ‫”یادەوەریی دەس���تەجەمعیی“ کە بێ‬ ‫جیاوازی���ی هەمو ئیمان���دارەکان بۆی‬ ‫دەگەڕێنەوە‪ .‬ئەم یادەورییانە وێنەیەکی‬ ‫پاک‌و بێگەردی ئەو دەس���ەاڵتدارێتییە‬ ‫بێوێنەی���ەی س���ەردەمی دێرین���ە کە‬ ‫تاوەکو ئەمڕۆ هیچ دەسەاڵتدارێتییەک‬ ‫نەیتوانیی���وە جێگ���ەی بگرێت���ەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم یادەوەریی���ە دەس���تەجەمعییە‬ ‫دەگەڕێت���ەوە بۆ بونی س���ەردەمێکی‬ ‫ئاڵتونیی‪ .‬ئەم سەردەمە الی هەر سێ‬ ‫ئایین���ە ئاس���مانییەکەو الی هەر چوار‬ ‫ئایینزاکەی ناویشیان کە پرۆتستانیزم‌و‬ ‫کاتۆلیکیزم‌و سوننیتیزم‌و شیعیتیزمە‪،‬‬ ‫بەشێوەی جیاواز بونیان هەیە‪ .‬بۆنمونە‬ ‫لەمێژوی مەس���یحییەت‌و یەهودییەتدا‬ ‫مۆدێلی س���ەردەمی زێڕینی (داود) ی‬ ‫پێغەمبەرم���ان هەی���ەو الی س���وننە‬ ‫سەردەمی پێغەمبەرو خەالفەتمان هەیەو‬ ‫الی ش���یعەش س���ەردەمی(عەلی)مان‬ ‫هەیە‪ .‬ئەم مۆدێالنە لەدەسەاڵتدارێتیی‬ ‫بەزێڕینتری���ن‌و پاکتری���ن‌و ڕەواتری���ن‬ ‫فۆرم���ی دەس���ەاڵتدارێتی ئایین���ی‬ ‫لەشەخسی کەس���ایەتییە ئایینییەکاندا‬ ‫بەرجەس���تەدەبن ک���ە بەئازاتری���ن‌و‬ ‫زاناتری���ن‌و دادپەوەرترین کەس���ایەتی‬ ‫مێژوی مرۆڤایەتی ناویان دەبرێت‪.‬‬ ‫رەهەندێکی تری بنەمای هاوبەش���ی‬ ‫رێبازە س���ەلەفییەکانی هەم���و دونیا‬ ‫ئەوەی���ە ک���ە هەم���و لەچاوەڕوانیدان؛‬ ‫چاوەڕوانی فریادرەسێک کە ئەم دونیا‬ ‫خراپ‌و ناشرینە هەڵگێڕێتەوەو سەردەمی‬ ‫زێڕینیان دوبارە بۆ دروستبکاتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫سەردەمە‪ ،‬سەردەمێک نییە لەخۆیەوە‬ ‫بێ���ت‌و مێژوی���ەک نییە ک���ە کۆتایی‬ ‫هاتبێ���ت‪ ،‬بەڵکو ئەرکی ئەو گروپانەیە‬ ‫ل���ەم دونیای���ەدا دروس���تیبکەن‪ .‬الی‬ ‫مەس���یحییەکان گەڕانەوەی مەسیحی‬ ‫کوڕە‪ ،‬الی یەهودییەکان دەرکەوتنەوەی‬ ‫مەسیحەو الی شیعەش هاتنی مەهدی‪،‬‬ ‫دەبێ���ت بەخەس���ڵەتە هاوتاکانی ئەم‬ ‫ئایینە جیاوازانە‪.‬‬

‫بەشێوەیەکی گشتیی سەلەفییەکان‬ ‫لەه���ەر فۆرمێک���ی ئایینیی���دا خۆیان‬ ‫رێکبخەن‪ ،‬لەهەندێ���ک بنەمادا لەگەڵ‬ ‫ی���ەک هاوت���ان‌و لەهەندێک���ی ت���ردا‬ ‫ناهاوتان‪ .‬هەمویان لەو خاڵەدا هاوتان‬ ‫کە دامەزراندنی ئەو دەسەاڵتدارێتییەی‬ ‫دەیانەوێت بونیاتی بنێن‪ ،‬بۆ مێژویەکی‬ ‫ک���ۆن‌و پیرۆز دەگەڕێت���ەوە‪ ،‬مێژویەک‬ ‫کە کەسمان تیایدا نەژیاوین‌و کەسمان‬ ‫نازانێ���ت وێنە راس���تەقینەکەی چۆن‬ ‫ب���وە‪ .‬ناهاوتاش���ن ل���ەوەی فۆرم���ی‬ ‫ئ���ەم دەس���ەاڵتدارێتییە چ���ۆن بێت‪.‬‬ ‫بۆنمونە لەکاتێکدا هێزێکی س���ەلەفی‬ ‫وەکو ”گ���وش ئیمونیم“ لەئیس���رائیل‬ ‫هەمو سەلەفییەکانی دونیا‪ ،‬بەهەمو‬ ‫خوازیارە دەسەاڵتدارێتییەکی مۆنارشی‬ ‫بەرهەمبهێنێ���ت‪ ،‬بەرامب���ەر ب���ەوە ئایین���ە جیاوازەکان���ەوە‪ ،‬دونیامان بۆ‬ ‫پرۆتستانت‌و ئیسالمیستەکان خوازیاری دەکەن بە دو بەش���ەوە؛ بەش���ێکیان‬ ‫دونی���ای خێ���رەو بەش���ەکەی تریان‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەکی تیۆکراتین‪.‬‬ ‫دونیای شەڕ‪ ،‬بەشێکیان لەروناکییەکی‬ ‫یەکێک لەگرنگتری���ن خاڵی هاوبەش ڕەهادا دەژی‌و ئەویتریان لەتاریکییەکی‬ ‫لەنێ���وان ئ���ەم هێزان���ەدا بریتیی���ە دێج���ور‪ .‬س���ەلەفییەکان لەن���او هەر‬ ‫ل���ەوەی هەموی���ان خوازی���ارن ک���ە ئایینێکەوە س���ەرهەڵبێننن‪ ،‬هەمیشە‬ ‫یاس���ا ئاس���مانییەکانی خودا جارێکی خۆیان بەالیەنی باشە لەقەڵەمدەدەن‌و‬ ‫ت���ر زیندوبکرێن���ەوەو لەس���ەرزەمین رێبازەک���ەی خۆش���یان بەڕێب���ازی‬ ‫پیادەبکرێ���ن‪ .‬گەرچی ئەو یاس���ایانە ڕاس���تەقینەی ناو ئەو ئایینە دەبینن‌و‬ ‫لەئایین���ە ئاس���مانییەکاندا ن���اوی وەک هەقیقەتی ڕەها نمایشی دەکەن‪.‬‬ ‫جیاوازی���ان هەی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم هەمویان هەرچ���ی الیەنەکەی تریش���ە بەبەرەی‬ ‫یەک ئامانجیان هەی���ە‪ ،‬الی یەهودییە ناڕاس���ت‌و دروس���تکراوو لەڕێ�ل�ادەر‬ ‫فۆندەمێنتالیستەکان ناوی ”هاالخا“یەو ناوزەد دەکەن‪ .‬ئ���ەم کاتیگۆریکردن‌و‬ ‫الی مەس���یحییە س���ەلەفییەکان ناوی پۆلێنکردن‌و خانەبەندییە س���ادەیە الی‬ ‫”بیب���ل“ەو الی موس���ڵمانەکان ناوی خەڵکی ئاساییی‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫”شەریعەیە“‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫نزیک‬

‫سه‌‌ده‌یه‌ك له‌شکست‬

‫له‌مینی کۆنفرانسێکدا له‌شاری دهۆک‬ ‫داوای ئه‌وه‌م لێکراوه که له‌س���اڵی ‪٢٠١٤‬‬ ‫رابمێنم‪ .‬ئاوڕدانه‌وه ب���ۆ دواوه کارێکی‬ ‫ئاس���ان نییه‪ .‬هه‌رچه‌نده ره‌نگه ‪ ٢٠١٤‬و‬ ‫قه‌یرانه‌‌کانی به‌هیچ شێوه‌یه‌ک له‌دواوه‌مان‬ ‫نه‌بن‪ .‬س���اڵی ‪ ٢٠١٤‬یادی سه‌د ساڵه‌ی‬ ‫جه‌نگ���ی جیهانی یه‌كه‌م بو‪ .‬ئه‌م جه‌نگه‬ ‫به‌یه‌ک���ه‌م جه‌نگ���ی مۆدرێ���ن له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌درێ���ت له‌مێ���ژودا‪ .‬جه‌نگێک بو نه‌ك‬ ‫له‌نێوان پادشاو سوپاو میره‌كان به‌ڵکو‬ ‫جه‌نگی کۆمه‌ڵگاکان بو له‌گه‌ڵ یه‌كتردا‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژگاری ئه‌م جه‌نگه‌دا کوردس���تانی‬ ‫باش���ور له‌ده‌س���ه‌اڵتی عوس���مانیه‌وه‬ ‫گواس���تیه‌وه بۆ ده‌س���ه‌اڵتی به‌ریتانی‪.‬‬ ‫ئه‌م گۆڕانکاریه کاریگه‌ری هه‌بو له‌چه‌ند‬ ‫ئاس���تێکدا‪ .‬یه‌که‌م خه‌س���ڵه‌تی بریتیه‬ ‫له‌هاتنی مۆدێرنه به‌هه‌مو چه‌مکه‌كانیه‌وه‪.‬‬ ‫مۆدێرنه ئه‌و قۆناغه‌ی پاش که‌له‌پور که‬ ‫هه‌تا ئێس���تا کۆمه‌ڵگاکان���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست به‌گشتی‌و کۆمه‌ڵگای کوردی‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی قه‌یرانی گ���ه‌وره‌ی هه‌یه که‬ ‫بتوانێت بۆ بگوێزێته‌وه‪ .‬کورد له‌قۆناغی‬ ‫ڕاگوزه‌ردا چه‌قیوه‌و زۆرجار به‌ره‌و دواوه‬ ‫هه‌نگاوده‌نێ���ت ی���ان له‌جێ���گای خۆیدا‬ ‫ده‌یشێلێت‪ .‬گواستنه‌وه بۆ مۆدێرنه یانی‬ ‫کۆمه‌ڵێک گۆڕانکاری‌و وه‌رچه‌رخانی گه‌وره‬ ‫له‌ئاستی جیاواز جیاوازدا‪ .‬مۆدرێن بون‬ ‫یانی به نه‌ته‌وه‌بون‪ ،‬یان بون به‌خاوه‌نی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ی���ان کۆمه‌ڵگایه‌كی ده‌وڵه‌تی‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا یانی ده‌رچون له قۆزاخه‬ ‫ته‌س���که‌کانی که‌له‌پورو به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫توان���ای خه‌یاڵک���ردن‪ .‬خه‌یاڵک���ردن‬ ‫به‌شوناسێکی جیاواز‪ ،‬به‌پێکه‌وه‌بونێکی‬ ‫فراوانتر‪ ،‬به‌رێکخستی ئاڵۆزتر‪ .‬مۆدرێرنه‬ ‫که له‌گه‌ڵ ئینگلیزه‌كاندا هات کۆمه‌ڵێک‬ ‫ده‌زگای ئاڵ���ۆزی وه‌ك ده‌وڵه‌ت‪ ،‬خاک‪،‬‬ ‫س���نور‪ ،‬ده‌زگا‪ ،‬سیسته‌‌م‪ ،‬ته‌کنه‌لۆجیا‪،‬‬ ‫ب���ون به‌به‌ش���ێک له‌ب���ازاڕی جیهانی‪،‬‬ ‫سیس���ته‌می س���ه‌رمایه‌داری‪ ،‬گۆڕین���ی‬ ‫سامانی سروش���تی بۆ کااڵ‪ ،‬بونیادنانی‬ ‫شوناس���یی‌و که‌لتوری نوێ‌و زۆر ش���تی‬ ‫تریشی هێنا‪.‬‬ ‫له ‪٢٠١٤‬دا ئێمه هێشتا له‌هه‌ناوی ئه‌م‬ ‫قه‌یرانانه‌داین‪ .‬به مانایه‌کی تر سه‌ده‌یه‌كه‬ ‫مۆدێرنه له‌گه‌ڵماندایه‪ ،‬به‌هێزمان ده‌كات‪،‬‬ ‫الوازم���ان ده‌كات‪ ،‬شوناس���ی نوێم���ان‬ ‫ده‌داتێ‪ ،‬ده‌مانتۆقێنێت‪ ،‬توش���ی شه‌ڕو‬ ‫پێکددانمان ده‌كات‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه چونکه‬ ‫نازانین‌و ناتوانین مۆدرێن بین‪ .‬مۆدرێنبون‬ ‫یانی بون به‌خاوه‌ن سنوری نوێ‪ .‬سنور‬ ‫یان���ی جیاکاریکردن له‌گ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ویت���ردا‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوژمندا‪ .‬بۆیه‬ ‫س���نور دو ڕه‌هه‌ن���دی ناوه‌كی‌و ده‌ره‌كی‬ ‫هه‌یه‪ .‬له‌کاتێکدا له‌ناوه‌وه یانی زاڵبون‌و‬ ‫سڕینه‌وه‌یسنوره کۆنه‌كان‪ ،‬وه‌ك‌سنوری‬ ‫عه‌ش���یره‌ت‪ ،‬س���نوری ناوچه‪ ،‬سنوری‬ ‫بنه‌ماڵه‪ ،‬سنوری تایفه‪ ،‬سنوری باوه‌ڕی‬ ‫ئاینی ک���ۆن‪ ،‬له هه‌مانکاتدا له‌ئاس���تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌دا یانی خۆجیاکردنه‌وه له‌‌وانیتر‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م خۆجیاکردنه‌وه‌یه‌ به‌چه‌ند مانایه‌ک‬ ‫دێت‪ .‬له‌یه‌ك ئاستیدا به‌مانای فراوانکردنی‬ ‫پانتای���ی خه‌یاڵ���ی تاک له‌ن���اوه‌وه‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی خ���ۆی به‌ئه‌ندام���ی گه‌لێ���ک‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ک یان نیش���تمانێک ببینێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا یان���ی خۆجیاکردن���ه‌وه‬ ‫له‌گه‌النی تر‪ ،‬نیش���تمانه‌كانی تر‪ .‬ئه‌مه‬ ‫کارێکی دوژمنکارانه نیه‪ .‬به‌ڵکو به‌شێکه‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی ئاماده‌بون له‌دونیادا وه‌‌ک‬ ‫خ���ۆت‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا یان���ی ئاماده‌بون‬ ‫به شوناس���ی جی���اوازه‌وه‪ .‬ک���ه ته‌نها‬ ‫رێگای���ه ب���ۆ رزگارب���ون له‌کۆیال‌یه‌تی‌و‬ ‫سڕینه‌وه‌و نکوڵیلێکردن‪ .‬له‪٢٠١٤‬داکاتێک‬ ‫کوردروب���ه‌ڕوی هێزێک���ی وه‌ك داع���ش‬ ‫بوه‌وه نه‌یتوانی خۆی ج���ودا بکاته‌وه‪،‬‬ ‫له هه‌مانکات���دا نه‌یتوانی وه‌ك یه‌ک هێز‬ ‫روبه‌ڕوی ببێته‌وه‪ .‬به‌ڵکو له‌ڕاستیدا کورد‬ ‫هێش���تا به مۆدێله پێ���ش مۆدێرنه‌كانی‬ ‫شوناسه ته‌سک‌و ناوچه‌ییه‌کان روبه‌ڕوی‬ ‫داعش بوه‌وه‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا کورد نه‌یتوانی‬ ‫خ���ۆی له‌داع���ش جودابکات���ه‌وه‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌بو که باوه‌ڕی ئاینی له‌کوردستاندا‬ ‫توش���ی قه‌یران ب���و‪ ،‬ک���ه تاکه‌ڕێگا بۆ‬ ‫خۆده‌ربازکردن ل���ه‌م قه‌یرانه ئه‌وه‌بو که‬ ‫داعش به‌نائیس�ل�ام له‌قه‌ڵه‌م بدات‪ .‬ئه‌مه‬ ‫خۆده‌ربازکردنێک���ی ترس���ناکه‪ .‬چونکه‬ ‫داعش ده‌ب���و ببوایاته س���اته‌‌وه‌ختێک‬ ‫بۆ قسه‌کردن له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندی ئاین‌و‬ ‫توندوتی���ژی‪ ،‬ئای���ن‌و ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬ئاین‌و‬ ‫ئه‌خالق‪ ،‬ئاین‌و مۆدرێرنه‪ .‬ده‌بو زه‌مینه‌ی‬ ‫ئاینناسی بهێنایه‌ته ئاراوه‪ .‬بۆیه جارێکی‬ ‫تر مۆدێرن���ه دواخراو نه‌توان���را بکرێته‬ ‫به‌ش���ێک له‌کۆمه‌ڵ���گا‪ .‬دی���اره مۆدێرن‬ ‫نه‌ب���ون له‌دونیایه‌كی مۆدێرندا یانی بون‬

‫ڤ‬ ‫هێشتا مرۆ ‌‬ ‫له‌سیسته‌می‬ ‫سیاسی ئیسالمیدا‬ ‫له‌سه‌ر باوه‌ڕیان‬ ‫جودا ده‌كرێنه‌وه‬ ‫باوه‌ڕ که‌سێک‬ ‫ده‌کات به‌مرۆڤ‌و‬ ‫که‌سێکی تریش‬ ‫له‌مرۆڤبون ده‌خات‬ ‫به‌خزمه‌‌ت���کاری مۆدێرن���ه‌كان‪ .‬نه‌بونی‬ ‫توانای چاکس���ازی یانی هێش���تنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ری س���ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی قه‌یرانه‌كان‌و‬ ‫رێگرتن له‌هه‌ر به‌ره‌وپێشچونێک‪ .‬داعش‬ ‫ته‌نه���ا له‌ئاس���تی ئاینی ی���ان فیکری‬ ‫دینی ئێمه‌ی توش���ی بومه‌له‌زره‌نه‌کرد‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و به‌هه‌م���ان ئاس���ت له‌ئاس���تی‬ ‫ئابوری‪ ،‬له‌ئاس���تی سیاس���ی‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ئاستی ئاسایش‪ .‬له‌کاتێکدا سه‌ده‌یه‌ك‬ ‫تێده‌په‌ڕێت به‌س���ه‌ر هاتن���ی مۆدێرنه‌دا‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا ئابوری ئێمه مۆدرێن نیه‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ئابوری به‌خشینه‌وه‌و ڕازیکردنه‪،‬‬ ‫له‌پێناو حوکمکردن ئ���ار‌‌ه‌زوی تاکه‌كان‬ ‫به‌ئامانج���ی ڕامکردنیان‪ .‬لێره‌وه ئابوری‬ ‫ئامرازی ی���اری ڕامکردنه‪ ،‬که له‌کوردیدا‬ ‫ده‌كاته ڕامیاری یان سیاسه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ن���اوه‌وه قه‌یرانه‌كان روبه‌ڕوی‬ ‫ڕاس���تی سیس���ته‌میان کردین���ه‌وه‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا ل���ه‌روی ده‌ره‌وه‌دا ئێمه‬ ‫روبه‌ڕوی قه‌یران ده‌بین���ه‌وه‪ .‬له‌کاتێکدا‬ ‫هه‌م���و ش���تێک ئاماژه‌یه بۆ شکس���تی‬ ‫سیس���ته‌می ناوه‌ک���ی‌و ناوچه‌ی���ی‬ ‫(‪ )regional order‬له‌هه‌مانکات���دا‬ ‫ئێم���ه هه‌ت���ا ئێس���تا الم���ان ڕون نیه‬ ‫چ���ی ده‌خوازی���ن‪ .‬چونک���ه خواس���تی‬ ‫ئێم���ه ده‌بێته ه���ۆکاری داڕش���تنه‌وه‌ی‬ ‫سیس���ته‌می ناوچه‌ی���ی رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ .‬رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت که‬ ‫له‌سه‌رده‌می س���ایکس‪-‬پیکۆدا دا‪ ،‬وه‌ک‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌بوی مۆدێل���ی وێس���تڤیلیا‬ ‫داڕێژرا‪ .‬مۆدێلی وێس���تڤیلیا مۆدێلێکی‬ ‫دانپیانان به‌یه‌كسانی سه‌روه‌ره‌كانه‪ ،‬که‬ ‫یانی به‌س���ه‌قامگیرڕاگرتنی سنوره‌كان‌و‬ ‫رێزگرت���ن له‌س���ه‌روه‌ریه‌كان س���ه‌رباری‬ ‫قه‌باره‌یان‪ .‬به‌اڵم سیس���ته‌می ناوچه‌یی‬ ‫ی���ان جیهان���ی هێزه ئیس�ل�امیه‌کان دژ‬ ‫به‌مۆدێلی وێس���تڤیلیان‪ .‬ئیسالم له‌ڕوی‬ ‫سیس���ته‌می حوکمداریه‌وه له‌سه‌رده‌می‬ ‫پێش مۆدێرنه‌دایه‪ .‬ئه‌مه یانی سیسته‌می‬ ‫قه‌ڵه‌مڕه‌ویی (‪ .)frontier‬قه‌ڵه‌مڕه‌ویی‬ ‫بریتی���ه له‌دیاریکردن���ی س���نور به‌پێی‬ ‫توان���ات‪ ،‬به‌مانایه‌ك���ی تر س���نوری تۆ‬ ‫س���ه‌قامگیر نیه به‌پێی هێزت ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هاتو توانات هه‌ب���و ئه‌وا هێرش‬ ‫ب���ه‌ره‪ ،‬هه‌تا ده‌توانی هێرش به‌ریت ئه‌وا‬ ‫به‌هێزتر ده‌بیت‌و مافی بردن‌و داگیرکردنت‬ ‫هه‌یه‪ .‬ئه‌مه له هه‌مانکاتدا پاڵپشتکراوه‬ ‫به کۆمه‌ڵێ���ک باوه‌ڕی ت���ر‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫که هێزێ���ک هێرش ده‌بات ئ���ه‌وا هه‌مو‬ ‫ده‌ستکه‌وته‌كانی بۆ ئه‌وه‪ .‬ئه‌مه کرۆکی‬ ‫ئاب���وری ئه‌نفاله‪ .‬ئابوری ئه‌نفال ئابوری‬ ‫بردنی یان حه‌اڵکردنی سامانی خه‌ڵكێکه‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵكێکی تره‌وه‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫بردن���ی‪ .‬ئه‌مه له‌سیس���ته‌می ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیس�ل�امیدا ته‌نها به‌ش���ته‌وه ناوه‌ستێت‬ ‫به‌ڵک���و له‌هه‌مانکات���دا مرۆڤه‌كانی���ش‬ ‫ده‌گرێته‌وه‪ .‬به‌مانایه‌كی تر هێشتا مرۆڤ‌و‬ ‫ش���ت له‌سیسته‌می سیاس���ی ئیسالمیدا‬ ‫له‌سه‌ر باوه‌ڕیان جودا ده‌كرێنه‌وه‪ .‬باوه‌ڕ‬ ‫که‌س���ێک ده‌کات به‌مرۆڤ‌و که‌س���ێکی‬ ‫تری���ش له‌مرۆڤب���ون ده‌خ���ات‪ .‬ته‌نه���ا‬ ‫رێگاچاره‌ی ک���ورد مۆدێرنبونه‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫په‌یوه‌ستبون به‌دونیاو بونیادنانی هێز‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌وه مۆدێرن به‪ ،‬هه‌تا ببیته به‌شێک‬ ‫له‌دونی���ای مۆدێرن‪ .‬ه���ه‌ر دژایه‌تیه‌كی‬ ‫مۆدێرنه ته‌نها خۆ به‌کۆیله‌كردنه‪.‬‬

‫تانكه‌كانی ئه‌نقه‌ره‌ له‌كوێی هه‌ولێردان؟‬ ‫محه‌مه‌د ئیسماعیل‬ ‫دوای مانگێك له‌داگیركردنی موسڵ‪،‬‬ ‫كه‌ داعش ئاراس����ته‌ی هێرش����ه‌كانی‬ ‫گۆڕیی‪ ،‬ب����ه‌ره‌و هه‌ولێ����ر كه‌وته‌ڕێ‌و‬ ‫له‌گوێ����ڕو مه‌خم����وره‌وه‌ ده‌س����تی‬ ‫به‌داگیركاری كرد‪ ،‬هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارانی توركیا چاویان بڕیه‌‬ ‫س����ه‌ر ئه‌نق����ه‌ره‌ی دۆس����تی هه‌ولێرو‬ ‫پرس����یارێك كه‌ له‌و ماوه‌یه‌دا دوباره‌‬ ‫كرایه‌وه‌ ئه‌مه‌بو؛ ئایا تانكه‌كانی توركیا‬ ‫به‌رگریی له‌هه‌ولێ����ر ده‌كه‌ن؟ پارتیی‬ ‫گه‌لی كۆماریی(جه‌هه‌په‌) وه‌ك گه‌وره‌‬ ‫پارتیی ئۆپۆزسیۆنی توركیا له‌الیه‌ك‌و‬ ‫پارتی دیموكرات����ی گه‌الن (هه‌ده‌په‌)‬ ‫وه‌ك ئۆپۆزس����یۆنێكی "قه‌ندیل����ی"‬ ‫له‌الیه‌ك����ی ت����ره‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌م بابه‌ته‌یان‬ ‫ده‌هێنای����ه‌ ناو ڕۆژه‌ڤ����ه‌وه‪ .‬جه‌هه‌په‌‬ ‫به‌ن����اوی به‌رگ����ری له‌توركمانه‌كانه‌وه‌‬ ‫داوای له‌حكوم����ه‌ت ده‌ك����رد به‌رگری‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و هه‌ولێ����ر بكات(هه‌ڵبه‌ت‬ ‫ئه‌م����ه‌ی وه‌ك كارتێك بۆ پرۆس����ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی داهات����و به‌كارده‌هێنا)‪،‬‬ ‫هه‌ده‌پ����ه‌ش په‌یوه‌ندییه‌ باش����ه‌كانی‬ ‫نێوان ئه‌نق����ه‌ره‌وه‌و هه‌ولێری وه‌بیری‬ ‫هه‌موان ده‌هێنایه‌وه‌و به‌تایبه‌تی باسی‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی بارزانیی����ان بۆ ئامه‌د‬ ‫ده‌كردو ده‌یانپرس����ی؛ ئه‌ی ئه‌نقه‌ره‌ی‬ ‫دۆست بۆ فریای هه‌ولێر ناكه‌ویت؟‬ ‫به‌اڵم نه‌ ئه‌وكات و نه‌ ئێس����تاش‪،‬‬ ‫ئه‌نق����ه‌ره‌ وه‌اڵم����ی نه‌دای����ه‌وه‌و تاكه‌‬ ‫بیان����وی بارمته‌گرتن����ی ژماره‌ی����ه‌ك‬ ‫كارمه‌ن����دی كۆنس����وڵخانه‌كه‌ی ب����و‬ ‫له‌موسڵ‪ ،‬ك ‌ه دوایی له‌ئۆپه‌راسیۆنێكی‬ ‫لێڵدا ئازادكران‪ .‬ه����ه‌روه‌ك دواتریش‬ ‫ڕایانگه‌یان����د كه‌ ئه‌نقه‌ره‌ ته‌نها له‌ڕوی‬ ‫مرۆییه‌وه‌ هاریكاری هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌كات‌و خ����ۆی له‌ده‌س����تێوه‌ردانی‬ ‫سه‌ربازی به‌دو ده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌روار ‪8‬ی ئاب����ی ‪ ...2014‬به‌پێی‬ ‫ئه‌و زانیارییانه‌ی چاودێرانی سیاسیی‬ ‫نزیك له‌حكومه‌تی توركیا ده‌س����تیان‬ ‫كه‌وتوه‌‪ ،‬كه‌ داعش هێرشی كرده‌ سه‌ر‬ ‫س����نوری هه‌ولێر‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان ڕاس����ته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ئه‌نق����ه‌ره‌وه‌ كردوه‌و داوای هاوكاری‬ ‫به‌په‌ل����ه‌ی لێكردوه‌‪ .‬وه‌ك ئاش����كرایه‌‬ ‫توركی����ا ژماره‌یه‌ك����ی زۆر كارمه‌ندی‬ ‫هه‌واڵگریی له‌هه‌ولێر هه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌روی‬ ‫هه‌موش����یانه‌وه‌ نوس����ینگه‌ی ده‌زگای‬ ‫هه‌واڵگریی نیش����تیمانی "میت" دێت‪.‬‬ ‫كارمه‌ندانی میت له‌هه‌ولێر ڕاپۆرتێكیان‬ ‫ئاماده‌كردوه‌و‌ ڕه‌وان����ه‌ی ئه‌نقه‌ره‌یان‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫كارمه‌ندان����ی حكومه‌ت����ی توركی����ا‬ ‫له‌هه‌ولێ����ر داوا ده‌كه‌ن‌واڵته‌كه‌ی����ان‬ ‫هاوكاری هه‌رێمی كوردس����تان بكات‬

‫له‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی داعش����دا‪ .‬بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌س����ته‌ش چه‌ند پالنێ����ك ئاماده‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬پالنی "ئه‌ی" ئه‌وه‌یه‌ له‌ڕێگه‌ی‬ ‫هێزی ئاس����مانییه‌وه‌ هاوكاری هه‌ولێر‬ ‫بك����ه‌ن‪ .‬پالنی "بی" ئ����ه‌وه‌ بو تانك‌و‬ ‫زرێپۆش����ه‌كانی توركیا ك����ه‌ له‌بنكه‌ی‬ ‫سه‌ربازی "بانیماران"ه‌ به‌ره‌و هه‌ولێر‬ ‫بجوڵێندرێت‪.‬‬ ‫واڵتانی ناوچه‌كه‌و جیهان له‌سه‌روی‬ ‫هه‌موش����یانه‌وه‌ ئێران‪ ،‬ده‌س����تبه‌جێ‬ ‫به‌ڵێن����ی هاوكارییان گه‌یانده‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان‪ .‬به‌اڵم سه‌رۆكی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان مه‌سعود بارزانی‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫چاوه‌ڕێی هاوكاریی توركیای دۆستیی‬ ‫ده‌كات‪ .‬دیپلۆمات����كاره‌ توركه‌‌كان����ی‬ ‫هه‌ولێ����ر ئ����ه‌م داواكاریی����ه‌ی بارزانی‬ ‫ده‌گه‌یه‌ننه‌ ئه‌نقه‌ره‌‪.‬‬ ‫حوسه‌ین یایمان‪ ،‬نوسه‌رێكی نزیك‬ ‫له‌ ده‌سه‌اڵتی توركیایه‌‪ ،‬له‌ وتارێكیدا‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ داواكارییه‌كه‌ی‬ ‫بارزانی پێشكه‌ش����ی س����ه‌رۆكی میت‬ ‫هاكان فی����دان ده‌كرێ����ت‪ .‬فیدان كه‌‬ ‫كوردێك����ی خه‌ڵكی پارێزگای "وان"ه‌‪،‬‬ ‫ده‌س����تبه‌جێ له‌گه‌ڵ ده‌س����ه‌اڵتدارانی‬ ‫هێزه‌چه‌كداره‌كانی توركیا(ته‌سه‌كه‌)‬ ‫دا ده‌كه‌وێت����ه‌ گفتوگۆ ب����ه‌اڵم ئه‌وان‬ ‫به‌گه‌رمی پێش����وازی له‌ داواكارییه‌كه‌‬ ‫ناك����ه‌ن‪ .‬هیچ كام له‌ده‌س����ه‌اڵتدارانی‬ ‫هێ����زه‌ چه‌ك����داره‌كان داواكارییه‌ك����ه‌‬ ‫په‌س����ه‌ند ناكه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش س����ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان مه‌سعود بارزانی‪،‬‬ ‫كه‌ تا ئه‌وكاته‌ توركیای به‌دۆس����تێكی‬ ‫ستراتیژی ده‌زانی‪ ،‬نائومێد ده‌كات‪.‬‬ ‫هێڵی ئه‌نقه‌ره ـ هه‌ولێر‬ ‫چی لێهات؟‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ توركی����ا هه‌وڵی����دا به‌‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ی ئه‌حم����ه‌د داودئۆغڵو‪،‬‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی توركیا‪ ،‬بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان په‌یوه‌ندییه‌كان ئاسایی‬ ‫بكات����ه‌وه‪ ‌،‬به‌اڵم برین����ی دڵی هه‌ولێر‬ ‫هێش����تا س����اڕێژ نه‌ب����وه‌‪ .‬دواتریش‬ ‫له‌سه‌ر داوای دۆستانی نێوان هه‌ردوال‬ ‫ترافیكی په‌یوه‌ندییه‌كان به‌س����ه‌ردانی‬ ‫س����ه‌رۆكی حكومه‌ت����ی هه‌رێم����ی‬ ‫كوردس����تان نێچیرڤ����ان بارزان����ی بۆ‬ ‫ئیستانبوڵ‌و ئه‌نقه‌ره‌ گه‌رمتر كرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی میدیاكان����ی توركیا باس‬ ‫له‌بونی فشارێكی زۆر له‌سه‌ر نێچیرڤان‬ ‫بارزانی ده‌كه‌ن له‌م بابه‌ته‌دا‪.‬‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارانی توركیا ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌؛ ده‌رفه‌تێك بۆ هێزه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی توركیا هاته‌ پێش����ه‌وه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ی ده‌س����ه‌اڵتیان له‌هه‌رێم����ی‬ ‫كوردس����تان به‌رف����راوان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌مه‪ ‌،‬هاوكاریی هه‌ولێریان‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬ب����ه‌ پێچه‌وان����ه‌وه‌ هه‌ولێریان‬ ‫له‌ بارێكی زۆر س����ه‌ختدا ب����ه‌ ته‌نها‬

‫ئه‌و پرسیار‌ه‬ ‫بێوه‌اڵمه‌ی كه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ له‌داهاتودا‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی ئه‌ركانی‬ ‫سوپای توركیا وه‌اڵمی‬ ‫بداته‌وه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌ سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫چاودێرانی سیاسیی‬ ‫توركیای به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵكردوه‌ ئه‌وان‬ ‫تا ئێسته‌ش هه‌ر‬ ‫ده‌پرسن؛ ئاخۆ‬ ‫سه‌ره‌ڕای په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ستراتیجییه‌كانی نێوان‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌و هه‌ولێرو‬ ‫ڕه‌زامه‌ندی كابینه‌ی‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫ئه‌ردۆغان‪ ،‬بۆچی‬ ‫سوپای توركیا‬ ‫ده‌ستی یارمه‌تی بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫درێژ نه‌كرد؟‬ ‫جێهێش����ت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌شڵێن؛ ئه‌گه‌ر‬ ‫تانكه‌كان����ی توركی����ا بجواڵنه‌یه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫هه‌ولێری����ان ده‌پاراس����ت‌و ئه‌وه‌ن����ده‌‬ ‫نه‌ده‌كه‌وت����ه‌ مه‌ترس����ییه‌وه‌‪ ،‬هه‌م به‌‬ ‫ئاواته‌ مێژوییه‌كه‌یان ده‌گه‌یش����تن كه‌‬ ‫به‌رفروانكردنی ده‌س����ه‌اڵته‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪.‬‬

‫ئه‌و پرسیاره‌ بێوه‌اڵمه‌ی كه‌ ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫له‌داهات����ودا س����ه‌رۆكایه‌تی ئه‌ركانی‬ ‫س����وپای توركی����ا وه‌اڵم����ی بداته‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرێك له‌ سیاسه‌تمه‌دارو چاودێرانی‬ ‫سیاس����یی توركی����ای به‌خۆی����ه‌وه‌‬ ‫س����ه‌رقاڵكردوه‌‪ .‬ئه‌وان تا ئێس����ته‌ش‬ ‫ه����ه‌ر ده‌پرس����ن؛ ئاخۆ س����ه‌ره‌ڕای‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ س����تراتیجییه‌كانی نێوان‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌و هه‌ولێرو ڕه‌زامه‌ندی كابینه‌ی‬ ‫حكومه‌ته‌ك����ه‌ی ئه‌ردۆغ����ان‪ ،‬بۆچی‬ ‫س����وپای توركیا ده‌ستی یارمه‌تی بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان درێ����ژ نه‌كرد؟‬ ‫بۆچ����ی بێده‌نگی هه‌ڵب����ژارد به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌ هاریكارییه‌كان����ی ئێران له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌میش����ه‌ دژی ئه‌مه‌ وه‌ستاوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫له‌كاتێكدا ساڵ به‌ساڵ ماوه‌ی مانه‌وه‌ی‬ ‫بنكه‌ سه‌ربازییه‌كانی له‌خاكی هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تاندا درێژ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬بۆچی‬ ‫ك����ه‌ ده‌رفه‌ت����ی بۆ هه‌ڵك����ه‌وت خۆی‬ ‫كێشنه‌كرد بۆ ئه‌و ناوچانه‌ی كه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫جارێكی تر نه‌توانێت بگات پێیان؟‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌ و هه‌ولێر ده‌بنه‌وه‬ ‫‌ به‌"دۆسته‌كه‌"ی جاران؟‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ وته‌بێ����ژی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌ وته‌كانیدا وای‬ ‫نیش����ان بدات ك����ه‌ په‌یوه‌ندیی نێوان‬ ‫ئه‌نق����ه‌ره‌ و هه‌ولێ����ر وه‌ك خۆیه‌تیی‪،‬‬ ‫به‌ه����ۆی ئ����ه‌وه‌ی ئه‌نق����ه‌ره‌ دوج����ار‬ ‫هه‌ولێ����ری نائومێدك����ردو به‌ته‌نی����ای‬ ‫جێهێشت‪ ،‬هیچ كه‌سێك گومانی له‌وه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ ئیتر كێرڤی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫نێوان ه����ه‌ردوال له‌لوتك����ه‌وه‌ به‌ره‌وه‌‬ ‫خ����واره‌وه‌ نزم ده‌بێت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌نقه‌ره‪‌،‬‬ ‫له‌ گه‌ڵ ده‌س����تپێكی قه‌یرانی دارایی‬ ‫نێ����وان هه‌ولێرو به‌غداد به‌ ئاش����كرا‬ ‫ڕایگه‌یاند كه‌ خ����ۆی ناخاته‌ ناو ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌وه‌و داهاتی نه‌وتی فرۆش����راوی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان به‌پێی ده‌ستوری‬ ‫عێراق ڕاده‌ست ده‌كاته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌وماوه‌یه‌دا ژماره‌یه‌كی زۆر كۆبونه‌وه‌‬ ‫له‌نێ����وان ش����اندی بااڵی ه����ه‌ردوالدا‬ ‫ئه‌نجامدرا‪ ،‬وه‌اڵمی س����ه‌ره‌تاو كۆتایی‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌ ئه‌وه‌بو كه‌ به‌ بێ ڕێككه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غ����داد هیچ كارێك ناكات بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ .‬ئه‌مه‌ تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی توشی نائومێدی‬ ‫كرد‪ ،‬ب����ه‌اڵم بێ هه‌ڵوێس����تی توركیا‬ ‫له‌به‌رانب����ه‌ر هێرش����ه‌كانی داعش بۆ‬ ‫سه‌ر سنوره‌كانی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پرسیارێكی وه‌اڵمنه‌دراوه‌ی ئاراسته‌ی‬ ‫هه‌ولێ����ر كرد؛ ئایا توركیا ئێس����تاش‬ ‫وه‌ك هۆزێ����ك مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا ده‌كات؟‬ ‫دوب����اره‌ ده‌كرێ����ت بپرس����ینه‌وه‌؛‬ ‫بۆچ����ی تانكه‌كان����ی توركیا نه‌جواڵن‬ ‫ب����ۆ هاریكاریی‌و پاراس����تنی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان؟‬

‫سیستم ‌ی حوكمڕانی‌ له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫له‌نێوان پادشایه‌تی‌‌و كۆماری دا‬ ‫فه‌الح مسته‌فا سدیق*‬ ‫سیستمه‌ سیاس����ییه‌كان له‌واڵتاندا‬ ‫به‌شێوازیك دابه‌ش����كراون كه‌تیایاندا‬ ‫په‌رله‌مانییه‌ یان س����ه‌رۆكایه‌تییه‌ یان‬ ‫حكومه‌تی‌ ده‌سته‌یه‌‪ ،‬ئه‌م دابه‌شكردنه‌‬ ‫له‌‪0‬س����ه‌ر بنه‌مایه‌كه‌ پێ����ی ده‌وترێت‬ ‫بنه‌مای‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌كان‬ ‫وات����ه‌ (الفصل بی���ن الس���لطات)‪ ،‬كه‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ باس لێكردنی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بو (ئه‌رس����تۆ)‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوات����ر كه‌‬ ‫وه‌ك����و تیۆر باس����ی لێك����را له‌الیه‌ن‬ ‫(مونتیسكیۆ) ه‌وه‌ بو‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌م بنه‌مایه‌ ده‌بێت هه‌ر سێ‬ ‫ده‌سه‌اڵتی یاسادانان‌و جێبه‌جێكردن‌و‬ ‫دادوه‌ری‌ له‌یه‌كتر جیابكرێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ش����ێوازی‌ جیاكرنه‌وه‌كه‌ دیاری‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ سیس����تمی‌ سیاس����ی واڵت له‌سه‌ر‬ ‫كامیان ڕۆیشتوه‌‪ ،‬واته‌ په‌رله‌مانییه‌ یان‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ یان حكومه‌تی‌ ده‌سته‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ش����ێوازیك له‌م شێوازانه‌ واڵتیك‬ ‫نمونه‌یه‌تی‌‪ ،‬س����ه‌ره‌تای‌ دروس����تبونی‌‬ ‫ئه‌و سیس����تمه‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫واڵته‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ سیستمی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫س����ه‌ره‌تاكه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ واڵتی‌‬ ‫به‌ریتانیا‪ ،‬سیس����تمی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫سه‌ره‌تاكه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ویالیه‌ته‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان����ی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬سیس����تمی‌‬

‫ی داهاتو كه‌ باسی ده‌ستور دێته‌ پێش چ‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ ده‌س����ته‌ س����ه‌ره‌تاكه‌ ‌‬ ‫جۆره‌ سیستمێك به‌باش ده‌زانرێت بۆ‬ ‫ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ واڵتی‌ سویسرا‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان؟‬ ‫ی ئێم ‌ه مه‌به‌ستمانه‌ باسی لێو‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌واقیعی‌ ئێس����تای‌ كوردستاندا به‌م‬ ‫ێ‬ ‫ی په‌رله‌مانییه‌ كه‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫بكه‌ین سیستم ‌‬ ‫ی خ���ۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش دو هه‌مو تێكه‌ڵكردنه‌ له‌ده‌س����ه‌اڵته‌كان‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ند ‌‬ ‫ی جێبه‌جێكردن ‌ه نه‌بونی‌ ده‌س����تورو نه‌مانی‌ موعاره‌زه‌و‬ ‫جه‌مسه‌ری‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی دابه‌شكردنی‌ پۆس����ته‌كان به‌ته‌وافوق‬ ‫ی واڵت‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی له‌سه‌رۆك ‌‬ ‫كه‌ خۆ ‌‬ ‫ی له‌نێوان الیه‌نه‌كان‌و نه‌بونی‌ شه‌فافییه‌ت‬ ‫وه‌زیران ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌رۆك ‌‬ ‫ی له‌كاره‌كان‪ ،‬ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی‌ پۆستی‌‬ ‫واڵت به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك به‌رپرسیارێت ‌‬ ‫نایه‌ته‌ ئه‌ستۆی‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بۆ ماوه‌ی‌ زیاتر‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت به‌رپرسیارن به‌رامبه‌ر له‌بیست ساڵ‌‪ ،‬نه‌رمبونی‌ موعاره‌زه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬ش���ێوازێك له‌ه���اوكاری‌‌و دوێنێ‌‌و دۆس����تی‌ ئه‌مڕۆو هه‌وڵدان بۆ‬ ‫ی تێپه‌راندنی‌ ده‌س����تور به‌هه‌رشێوه‌یه‌ك‬ ‫ی له‌نێوان ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫یه‌كسانی‌‌و چاودێر ‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئ����ه‌م پێش����نیاره‌ ده‌خه‌مه‌ به‌ر‬ ‫جێبه‌جێ‌ كردن‌و یاسادانان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دیدی‌ جه‌ماوه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌م دۆخه‌ش‬ ‫ی رزگارمان بێت‪ ،‬با ئه‌و لیژنه‌ به‌ڕێزه‌ی‌‬ ‫ی په‌رله‌مانیدا سه‌رۆك ‌‬ ‫له‌ناو سیستم ‌‬ ‫واڵت ی���ان به‌هه‌ڵبژاردن ده‌ستنیش���ان دروست ده‌كرێت بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت له‌الی���ه‌ن خه‌ڵك���ه‌وه‌‪ ،‬یان ده‌س����تور كار له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ بكات كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌و‌ه به‌پێی سیس���تم ‌ه سیس����تمی‌ حوكمڕانی‌ هه‌رێم بكرێته‌‬ ‫ی وات ‌ه په‌رله‌مانی‌ پاش����ایه‌تی‌‪ ،‬دواتر له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانییه‌ك���ه‌‪ ،‬یان به‌میراتگر ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌ باوكه‌وه‌ بۆ كوڕ‪ ،‬ئه‌ویش په‌رله‌مانه‌وه‌ یاس����ایه‌ك ده‌ربكرێت بۆ‬ ‫به‌یاسا ڕێكده‌خرێت له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌و‌ه ش����ێوازی‌ گواس����تنه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫پاش����ایه‌تی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ به‌ریتانیا‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ دیاریكردنی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫لێره‌وه‌ دێمه‌ س���ه‌ر باس���ی هه‌رێمی‌ پاش����ای‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بمانه‌وێ‌‬ ‫كوردس���تان‌و پرس���یارێك دێت���ه‌ یان نا هه‌ر واده‌بێ����ت به‌اڵم ناوه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌ممان‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ ئایا هه‌رێمی‌ جیاوازه‌!‬ ‫كوردستان له‌سه‌ر چ جۆره‌ سیستمێك‬ ‫*ماسته‌ر ل ‌ه یاسای گشتی‬ ‫ده‌ڕوات؟ یان له‌م���اوه‌ی‌ چه‌ند مانگی‌‬

‫ی‬ ‫ئایا هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان له‌سه‌ر‬ ‫چ جۆره‌ سیستمێك‬ ‫ده‌ڕوات؟ یان‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫مانگی‌ داهاتو ك ‌ه‬ ‫باسی ده‌ستور‬ ‫دێت ‌ه پێش چ‬ ‫جۆره‌ سیستمێك‬ ‫به‌باش ده‌زانرێت‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان؟‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )464‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/2/3‬‬

‫چ��ۆن پارێ��زگاری‌ له‌ددان��ی‌‬ ‫منداڵه‌كامنان بكه‌ین؟‬

‫(له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 2‬بۆ ‪ 5‬ساڵی‌)‬ ‫پێویس����ته‌ دای����كان زۆر به‌بایه‌خه‌وه‌‬ ‫چاودێ����ری‌ ددانی‌ منداڵه‌كه‌یان بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ددان به‌شێكی‌ گرینگی‌ له‌شی‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ی����ه‌و به‌هۆیان����ه‌وه‌ چه‌ندین‬ ‫ناڕه‌حه‌تی‌ بۆمنداڵه‌كه‌ دروست ده‌بێت‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌رهاتنی‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫بۆ پاراس����تنیان به‌تایبه‌تی‌ له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 2‬بۆ ‪ 5‬س����اڵیی‌ ئه‌م چه‌ند رێنماییه‌‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن‪-:‬‬

‫‪ -1‬پێویس����ته‌ من����داڵ رۆژانه‌ س����ێ‌‬ ‫جار ددانه‌كانیان بش����ۆن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌فڵچ����ه‌ی‌ ن����ه‌رم‌و مه‌عجونی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌منداڵ‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆر گرینگه‌ پێش‬ ‫خه‌وتن ددانه‌كان به‌مه‌عجونێكی‌ كه‌م‬ ‫بشۆردرێن‪.‬‬ ‫‪ -2‬ده‌بێ����ت منداڵ هه‌رش����ه‌ش مانگ‬ ‫جارێك س����ه‌ردانی‌ پزیش����كی‌ ددانی‌‬ ‫پێبكرێت‪.‬‬

‫ئه و هه شت خواردنه ی‬ ‫ئێسكه‌كان به‌هێز ده‌كه ن‬ ‫ئا‪ :‬هاوار قادر‬

‫هاوكات له‌گه‌ڵ گۆڕانكاریه‌كانی ژیان‌و‬ ‫وه‌رزش نه‌كردن به‌شێوه‌یه‌كی گونجاو‪ ،‬كه‬ ‫سانێكی زۆر به‌ده‌ست ئازاری ئێسكه‌كان‌و‬ ‫الوازبوونیانه‌وه ده‌ناڵێنن‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ڕێگایه‌كی سروشتی‌و به‌به‌كارهێنانی‬ ‫هه‌شت جۆر خواردن ده توانرێت‬ ‫ئێسكه‌كان بپارێزرێت له‌الوازبون‌و ئازار‪.‬‬ ‫‪ .1‬دانه‌وێڵ���ه‪ :‬دانه‌وێڵه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گش���تی به‌س���ودن‌و دیارترینیان گه‌نمه‪ ،‬كه‬ ‫ڤیتامین‌و كان���زاكان له‌پێكهاته‌كه‌یدا هه‌یه‌و‬ ‫ل���ه ‪ %25‬ی پێداویس���تی ڕۆژان���ه‌ی له‌ش‬ ‫له(ڤیتامین ‪ )D‬دابین ده‌كات‪.‬‬ ‫‪‌ .2‬په‌نی���ر‪ :‬ڕێژه‌یه‌ك���ی زۆر كالیس���یۆم‬ ‫له‌پێكهاته‌كه‌ی���دا هه‌یه‪ ،‬ه���ه‌ر ‪ 200‬گرامێك‬ ‫له‌په‌نی���ر‪ %30‬كالیس���یۆمی ڕۆژان���ه دابین‬ ‫ده‌كات‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێویسته زیاده‌ڕه‌وی‬ ‫نه‌كرێت له‌خواردنیدا‪ ،‬چونكه ڕێژه‌یه‌كی زۆر‬ ‫له‌گه‌رمۆك���ه‌ی تێدایه‌و ئه‌مه‌ش هۆكارێكه بۆ‬ ‫زیادبونی كێش‪.‬‬ ‫‪ .3‬كه‌له‌رم‌و س���پیناخ‪ :‬سه‌وزه گه‌اڵداره‌كان‬ ‫ده وڵه‌مه‌ندن به‌كالیس���یۆم‪ ،‬له‌هه‌ر كوپێك‬ ‫كه‌له‌رمی كواڵو له ‪ %25‬ی پێداویستی ڕۆژانه‬ ‫له‌كالیسیۆم دابین ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ .4‬هێلك���ه‪ :‬له ‪ %6‬پێداویس���تی ڕۆژانه له‬ ‫(ڤیتامین ‪ )D‬دابینده‌كات‪.‬‬ ‫‪ .5‬ش���یر‪ :‬ش���یری ب���ێ چ���ه وری له ‪%30‬‬ ‫پێداویس���تی ڕۆژان���ه له‌كالیس���یۆم دابین‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ .6‬ماسی س���ڵێمانکه‌‪ :‬ئه م جۆره ماسییه‬ ‫ڕێژه‌یه‌كی زۆری له‌ترشه چه وری ئۆمێگا ‪3‬‬ ‫تێدای���ه‪ ،‬ژه مێك له‌م ماس���ییه به‌ڕێژه‌ی له‬ ‫‪ %100‬ی پێداویستی ڕۆژانه له( ڤیتامین ‪)D‬‬ ‫دابین ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ .7‬ماس���ی س���ه‌ردین‪ :‬ئه م ماسییه بچوكه‬ ‫ڕێژه‌یه‌كی به‌رزی له(ڤیتامین ‪)D‬و كالیسیۆم‬ ‫تێدایه‪.‬‬ ‫‪ .8‬ماس���ی تونه‪ :‬ئه مه ش له‌وماسییه چه‬ ‫ورانه‌یه كه سه‌رچاوه‌یه‌كی باشی (ڤیتامین‬ ‫‪)D‬ی تێدایه‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه ‪ /‬الفجر‬

‫ه‌ت ‌ه‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫‪ -3‬م����ادده‌ی‌ فلۆری����دای‌ ك����ه‌ دژ‬ ‫به‌كلۆربونی‌ ددانه‌ هه‌مو شه‌ش مانگ‬ ‫جارێ����ك دابنرێت بۆ ئ����ه‌و مندااڵنه‌ی‌‬ ‫كه‌پێویستیان پێیه‌تی‌ به‌پێی‌ رێنمای‌‬ ‫پزیشك‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌روه‌ها دانانی‌ ماده‌ی‌(‪fissure‬‬ ‫‪ )sealant‬مادده‌یه‌ك����ی‌ دژ‬ ‫به‌درزبردن����ی‌ ددانه‌‪ .‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌ بۆ‬ ‫دوای‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 6‬ساڵی‌ ده‌بێت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫یه‌كێك له‌مانه‌ هه‌ڵبژێره‌‬

‫خوێن به‌خشین‬

‫نه‌خۆش‪ :‬چ ته‌مه‌نێك بۆخوێن به‌خشین‬ ‫گونجاوه‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬نابێت خ���وار ته‌م���ه‌ن ‪18‬‬ ‫ساڵ‌و سه‌رو په‌نجا س���اڵ و هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وكه‌سانه‌ی‌ كێشیان خوار ‪ 50‬كیلۆی ‌ه‬ ‫ناتوانن خوێن ببه‌خشن‪.‬‬ ‫ێ ناتوانێ���ت خوێ���ن‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ك��� ‌‬ ‫ببه‌خشی‌؟‬ ‫ی خوێنیان‬ ‫ی نه‌خۆش��� ‌‬ ‫دكتۆر‪ :‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌هه‌مو جۆره‌كانیه‌وه‌‪ ،‬نه‌خۆشی‬ ‫ی‬ ‫درێژخایه‌ن‪ ،‬ئه‌وكه‌س���انه‌ی‌ نه‌خۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫سس���تی‌ گورچیله‌یان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌خۆش ‌‬ ‫ی سینگ‪،‬‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪ ،‬نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫ی جگ���ه‌ر‪،‬‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ هه‌ڵئاوس���ان ‌‬ ‫ی ده‌ره‌قی‌‪ ،‬نابێت‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانی‌ غود‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وماوه‌یه‌دا هیچ نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫ی دوگی���ان‌و هه‌روه‌ها‬ ‫كردبێ���ت‪ ،‬ژن��� ‌‬ ‫ی مانگانه‌‪.‬‬ ‫ی سور ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی خوێن‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬پێویس���ت ‌ه م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌خشینه‌كان چه‌ند بێت؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬پێویس���ته‌ ئه‌و كه‌سه‌ی‌ خوێن‬ ‫ێ مانگ كه‌متر‬ ‫ده‌به‌خشێت نابێت له‌س ‌‬ ‫ی كه‌م ده‌بێت سێ‌ مانگ‬ ‫بێت واتا الیه‌ن ‌‬ ‫ی پێشو‬ ‫ی جار ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر خوێن به‌خشین ‌‬

‫تێپه‌ربوبێ���ت ئه‌وكات ده‌توانیت خوێن‬ ‫ببه‌خشێت‪.‬‬ ‫ی كه‌خوێ���ن‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬ئه‌وكه‌س��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌به‌خشێت پێویست ‌ه چی بكات؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬پێویس���ته‌ پش���كنینی‌ خوێن‬ ‫ی خوێنه‌ك ‌هی‌ ئه‌وه‌نده‌ی ‌ه‬ ‫بكات ئایا رێژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ خوێن ببه‌خش���ێت‪ ،‬پش���كنین ‌‬ ‫ی دڵ‪،‬‬ ‫ی خوێن‌و شه‌كره‌و لێدان ‌‬ ‫په‌ستان ‌‬ ‫ی كه‌ ده‌چێت خوێن‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و رۆژه‌ ‌‬ ‫ببه‌خش���ێت‪ ،‬باش���تره‌ خواردنی‌ باش‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌وێكی‌ باش��� ‌‬ ‫بخوات‌و ش���ه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫كردبێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬خوێن به‌خشین هیچ زیانێك‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬نه‌خێر هی���چ زیانێكی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌پێی رێنمایه‌كانی‌ س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫خوێن ببه‌خشرێ‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬س���وده‌كانی‌ خوێن به‌خشین‬ ‫چیه‌؟‬ ‫ی باش ده‌دات‬ ‫دكتۆر‪ :‬ته‌ندروس���تییه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی خوێنی‌ نو ‌‬ ‫به‌خوێنبه‌خش‪ ،‬خان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دروست ده‌بێت‌و ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی باش له‌ئوكسجین بۆ‬ ‫ی برێك ‌‬ ‫رۆیشتن ‌‬ ‫ی جه‌سته‌ وه‌ك مێشك‪.‬‬ ‫به‌شه‌كانی‌ تر ‌‬

‫ڤیتامین ‪ C‬یه‌كێكه‌ ل����ه‌و ڤیتامینانه‌ ڤیتامین����ه‌ ل����ه‌ش دروس����تی‌ ناكات‬ ‫كه‌ بۆ له‌ش پێویس����ته‌و ل����ه‌ زوربه‌ی‌ به‌ڵك����و ده‌بێ����ت له‌رێ����ی خۆراكه‌و‌ه‬ ‫نه‌خۆشیه‌كان ده‌مانپارێزێت‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ده‌س����تی‌ بێنێت‪ .‬ئه‌و خۆراكانه‌ش‬ ‫به‌رگری‌ له‌ش به‌هێز ده‌كات‌و یارمه‌تی‌ كه‌ ئ����ه‌م ڤیتامینه‌ی‌ تێدای����ه‌ بریتین‬ ‫زو چاكبونه‌وه‌ی‌ برین‌و دروستبونه‌وه‌ی‌ له‌مزره‌مه‌نیه‌كان وه‌ك پرته‌قاڵ‌و لیمۆو‬ ‫ش����انه‌كان ده‌دات‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا نارنج‌و كی����وی‌‌و هه‌روه‌ها له‌س����ه‌وزه‌‬ ‫به‌س����وده‌ بۆ ئیس����ك‌و پێست‌و پوك‌و گه‌اڵ گ����ه‌وره‌كان وه‌ك كاهو‪ ،‬برۆكلی‌‪،‬‬ ‫مولوله‌خوێنه‌كان‪ .‬هه‌ر له‌س����وده‌كانی‌ كه‌له‌رم‪ ،‬مه‌عده‌نوس‪ ،‬س����ڵق‌و بیبه‌رو‬ ‫تری‌ ئ����ه‌م ڤیتامینه‌ به‌س����وده‌ بۆ زو چه‌ندین سه‌وزه‌ی‌ تر‪.‬‬ ‫چاكبون����ه‌وه‌ له‌په‌ت����او ئه‌نفلۆنزا‪ .‬ئه‌م كه‌م����ی‌ ئ����ه‌م ڤیتامین����ه‌ له‌له‌ش����دا‬

‫ی ‪%50‬ی‌‬ ‫ده‌بێت����ه‌ هۆی‌ چه‌ندی����ن گرفت له‌وانه‌ له‌كات����ی‌ كواڵن����ی‌ نزیك����ه‌ ‌‬ ‫خوێنبه‌ربونی‌ پوك‌و كێشه‌ی‌ ده‌مودان‌و سوده‌كه‌ی‌ نامێنێت‪.‬‬ ‫دره‌ن����گ چاكبونه‌وه‌ی‌ بری����ن‌و ئازاری‌ هه‌روه‌ه����ا ئ����ه‌م ڤیتامین����ه‌ ده‌كرێت‬ ‫جمگه‌كان‌و كه‌مبونه‌وه‌ی‌ به‌رگی‌ له‌ش به‌شێوه‌ی‌ حه‌ب وه‌رگیرێت به‌تایبه‌تی‌‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی‌ زو توش����بون له‌كاتی‌ توشبون به‌په‌تا‪ .‬هه‌ندێ‌ برینی‌‬ ‫پێس����ت به‌تایبه‌تی‌ له‌كاتی‌ س����وتان‌و‬ ‫به‌نه‌خۆشی‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ په‌تا‪.‬‬ ‫بۆئ����ه‌وه‌ی‌ زیاتر س����ود له‌وخۆراكانه‌ هه‌روه‌ه����ا له‌ژنان����ی‌ دوگی����ان هه‌ندێ‌‬ ‫وه‌ربگری����ت كه‌ ڤیتامین س����ی‌ تێدایه‌ حاڵه‌تی‌ تر‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مو حاڵه‌تێكدا‬ ‫باش����تر وایه‌ به‌كاڵ����ی‌ بخورێت‪ ،‬واتا پێویس����ته‌ له‌ژێر چاودێری‌ پزیش����ك‬ ‫نابێت ئه‌و سه‌وزانه‌ بكوڵێنرێت چونكه‌ به‌كار بهێنرێت‪.‬‬

‫به‌م هه‌نگاوان ‌ه‬ ‫خۆت به‌دور بگر ‌ه له‌شێرپه‌نجه‌‬ ‫‪ -1‬خۆت به‌دوربگره‌ له‌قه‌ڵه‌وی‌‪.‬‬ ‫زیادبون���ی‌ كێ���ش ده‌بێت���ه‌ هۆی‌‬ ‫توشبون به‌م جۆره‌ شێرپه‌نجانه‌‪.‬‬ ‫*شێرپه‌نجه‌ی‌ ریخۆڵه‌‪ ،‬په‌نكریاس‪،‬‬ ‫مه‌مك‪ ،‬منداڵدان‪ ،‬گورچیله‌كان‪.‬‬ ‫‪ -2‬دوركه‌وتن���ه‌وه‌ له‌خواردن���ه‌وه‌‬ ‫كحولیه‌كان‪.‬‬ ‫وه‌ك ئاش���كرایه‌ ئه‌م خواردنه‌وانه‌‬ ‫ده‌بنه‌ هۆی‌ دروس���تبونی‌ چه‌ندین‬ ‫جۆری‌ شێرپه‌نجه‌ له‌وانه‌‪.‬‬ ‫• شێرپه‌نجه‌ی‌ ناوده‌م‪ ،‬سورێنچك‌و‬ ‫قوڕگ‪ ،‬كۆلۆن‪.‬‬ ‫‪ -3‬دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌جگه‌ره‌كێشان‪.‬‬ ‫* جگه‌ره‌كێش���ان هۆكاری‌ مردنی‌‬

‫یه‌ك له‌سه‌ر چواری‌ شێرپه‌نجه‌كانه‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ سییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬دوركه‌وتن���ه‌وه‌ له‌تیش���كی‌‬ ‫هه‌تاو‪.‬‬ ‫* هه‌ت���او ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ پێسته‌ بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫خ���ۆت ب���ه‌دور بگ���ری‌ له‌هه‌تاوو‬ ‫مه‌ڵحه‌می‌ دژه‌خۆر به‌كاربێنه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نابێت ئه‌وه‌ له‌بیر بكه‌ین كه‌ نابێت‬ ‫به‌ت���ه‌واوی‌ دوربكه‌وینه‌وه‌ له‌هه‌تاو‬ ‫ته‌نها له‌ هه‌تاوی‌ نێوان كاتژمێر ‪10‬‬ ‫بۆ‪ 4‬ئێواره‌ چونكه‌ هه‌تاو به‌سوده‌و‬ ‫ڤیتامین ‪ D‬تێدایه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫خوێندن‬

‫به‌دو ساڵ خوێندن دبلۆمه‌کان ده‌بنه‌ به‌کالۆریۆس‬

‫"وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ ده‌یه‌وێت دبلۆم نه‌هێڵێت‪ ،‬به‌اڵم په‌یمانگای زیاتر ده‌کاته‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫مامۆستایانی هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی دبلۆم‬ ‫به‌خوێندنی دو ساڵی په‌یمانگایه‌ک‬ ‫ده‌بن ‌ه خاوه‌ن بڕوانامه‌ی به‌کالۆریۆس‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێک رایده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه سیاسه‌تی گشتیی وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ ئه‌وه‌یه‌ بڕوانامه‌ی دبلۆم‬ ‫نه‌هێڵێت‪ ،‬به‌اڵم چه‌ندین په‌یمانگای‬ ‫دیکه‌ی کردونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌کۆنگ���ره‌ی په‌روه‌رده‌ی���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی حکومه‌تی هه‌رێمدا له‌س���اڵی‬ ‫‪ ،2007‬کۆمه‌ڵێ���ک بڕی���اری گۆڕانکاریی‬ ‫ریشه‌یی له‌ئاسته‌ جیاوازه‌کانی خوێندندا‬ ‫درا‪ ،‬یه‌کێ���ک ل���ه‌و بڕیاران ‌ه نه‌هێش���تنی‬ ‫قۆناغ���ی س���ه‌ره‌تایی خوێن���دن بو‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫پێشتر به‌پۆله‌کانی ‪ 1‬تا ‪ 6‬ده‌وترا‪ .‬له‌بری‬ ‫ئ���ه‌و‌ه قۆناغه‌کانی خوێندن���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ کرا به‌دو به‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬پۆلی ‪ 1‬تا‬ ‫‪ ،9‬که‌ پێی ده‌وترێت قۆناغی بنه‌ڕه‌تیی‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌پۆلی ‪ 9‬تا ‪ 12‬که‌ به‌قۆناغی‬ ‫ئاماده‌یی ناوده‌برێت‪ .‬پێشتر خوێندن تا‬ ‫قۆناغی ‪6‬ی س���ه‌ره‌تایی به‌زۆر بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا هه‌مو منداڵێ���ک ده‌بێت قۆناغی‬ ‫بنه‌ڕه‌تیی ت���ه‌واو بکات‪ ،‬وات ‌ه تا پۆلی ‪9‬‬ ‫بخوێنێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای ئه‌وه‌یش���ه‌وه‌ بڕی���ار ده‌رچو‬ ‫که‌ نابێ���ت خ���اوه‌ن بڕوانام���ه‌ی دبلۆم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانیان به‌ده‌س���ته‌وه‌بێت‬ ‫هه‌روه‌ه���ا‬ ‫له‌قوتابخانه‌کان���دا‪،‬‬ ‫ش‬ ‫په‌یمانگاکانی مامۆستایانی‌ مه‌ڵبه‌ندیی ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێندرانه‌و‌ه که‌ له‌دوای ته‌واوکردنی‬ ‫قۆناغی ئاماده‌ییه‌وه‌‪ ،‬به‌دو ساڵ خوێندن‬ ‫فێرخ���واز ده‌ب���وه‌ مامۆس���تای قۆناغی‬ ‫سه‌ره‌تایی‪.‬‬ ‫دواتریش کۆلێ���ژی بنه‌ڕه‌تیی کرایه‌وه‌و‬ ‫ئه‌و کۆلێژان���ه‌ مامۆس���تا پێده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ب���ۆ قۆناغ���ی بنه‌ڕه‌ت���ی ‪ 1‬ت���ا ‪ .9‬ئه‌و‬ ‫مامۆستایانه‌ی بڕوانامه‌ی دبلۆمیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌کۆلێجی بنه‌ڕه‌تی ئێ���واران ده‌خوێنن‌و‬ ‫بڕوانامه‌کانیان ده‌بێته‌ به‌کالۆریۆس‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌ش‬ ‫په‌یمان���گای په‌ره‌پێدان���ی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫کردوه‌ت���ه‌وه‌و هه‌مو ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی‬ ‫بڕوانام���ه‌ی دبلۆمیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌دو س���اڵ‬

‫خوێندکاران چاوه‌ڕوانی مامۆستای باش‌و به‌ئه‌زمونن‬ ‫خوێندن بڕوانامه‌کانیان به‌رزده‌بێته‌و‌ه بۆ‬ ‫"به‌کالۆریۆسی ئیداریی"‪ ،‬ئه‌و بڕوانامه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���ان بڕوانام���ه‌ی به‌کالۆریۆس���ه‌ ک ‌ه‬ ‫ده‌رچوانی زانکۆکان به‌ده‌س���تی ده‌هێنن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مان بۆیان نییه‌ دواتر ماس���ته‌رو‬ ‫دکتۆرا بخوێنن‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌و خوێندنی‬ ‫بااڵ له‌په‌رله‌مانی کوردس���تان‪ ،‬ش���ێرکۆ‬ ‫حه‌مه‌ ئه‌مین پێیوایه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫سیاسه‌تی گش���تیی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه که‌ بڕوانام���ه‌ی دبلۆم نه‌مێنێت‪،‬‬ ‫"به‌اڵم ئه‌و هه‌مو په‌یمانگایه‌ی کردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ناڕێکییه‌کی زۆر گه‌وره‌یه"‌‪.‬‬ ‫مه‌به‌س���تی ئه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه هه‌مو‬ ‫ئه‌و په‌یمانگایانه‌یه‌ ک ‌ه فێرخواز ‪ 5‬س���اڵ‬ ‫تیایان���دا ده‌خوێنێت‪ .‬ئ���ه‌و په‌یمانگایان ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی حکومی���ی‌و ئه‌هلییش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئه‌مانیش دواتر ده‌بێت‬ ‫دو س���اڵی دیکه‌ بخوێنن���ه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بڕوانامه‌کانیان ببێته‌و‌ه به‌به‌کالۆریۆس"‪.‬‬

‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ی ئای���ا ئ���ه‌و وه‌ک به‌اڵم هێشتا ئێمه‌ ده‌ستمان پێ نه‌کردوه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێک سه‌ردانی ئه‌و په‌یمانگایه‌ی ناشزانین که‌ی ده‌ست پێ ده‌کات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ له‌کاتێکدای���ه‌ ناوی مامۆس���تا‬ ‫ک���ردوه‌ تا بزانێت ئاس���تی زانس���تییان‬ ‫چۆن���ه‌‪ ،‬ش���ێرکۆ حه‌مه‌ئه‌می���ن له‌گه‌ڵ هه‌ورامان‌و ژماره‌یه‌ک مامۆس���تای دیکه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هیواخوازه‌ ئاس���تێکی به‌رزیان له‌نۆڤه‌مب���ه‌ری راب���ردوه‌وه‌‌ هاتۆت���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم رایده‌گه‌یه‌نێت "به‌داخه‌وه ب���ۆ خوێن���دن له‌په‌یمان���گای راهێنان‌و‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌و خوێندنی گه‌شه‌پێدان‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا ئێستا ده‌ستیان‬ ‫بااڵ ته‌نه���ا من له‌س���لێمانیم‌و بۆ ئه‌وه‌ی نه‌کردوه‌ به‌خوێندن‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ی ئایا مامۆس���تایان‬ ‫ڕه‌نگێک���ی حیزبی وه‌رنه‌گرێت‪ ،‬پێمخۆش‬ ‫نیی ‌ه به‌ته‌نها سه‌ردانی ئه‌و شوێنان ‌ه بکه‌م‪ .‬به‌ویستی خۆیانه‌ له‌و په‌یمانگای ‌ه بخوێنن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ماوه‌ی داهات���ودا به‌دڵنییایه‌و‌ه یاخ���ود ناچارییه‌‌‪ ،‬مامۆس���تا هه‌ورامان‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ن���ده‌ی م���ن ئاگاداربم‪ ،‬تا‬ ‫سه‌ردانیان ده‌که‌ین"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا هه‌ورامان وریا‪ ،‬یه‌کێک له‌و ئێس���تا خوێن���دن ل���ه‌و په‌یمانگایه‌دا بۆ‬ ‫مامۆستایانه‌ی ناوی هاتوه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی مامۆس���تایانی هه‌ڵگرانی دبلۆم به‌ویستی‬ ‫له‌په‌یمان���گای راهێنان‌و گه‌ش���ه‌پێدانی خۆیانه‌‪ ،‬به‌اڵم ڕه‌نگ��� ‌ه له‌داهاتودا ببێت ‌ه‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی بخوێنێت‪ ،‬له‌ب���اره‌ی ئه‌و ئه‌رک‌و له‌س���ه‌ر مامۆس���تایان پێویست‬ ‫په‌یمانگای���ه‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‪" ،‬ئه‌و ب���کات ل���ه‌و په‌یمانگای���ه‌ بخوێن���ن بۆ‬ ‫په‌یمانگایه‌ ئیش���ێکی باش��� ‌ه ک ‌ه ئاستی به‌رزکردنه‌وه‌ی بڕوانامه‌کانیان له‌دبلۆمه‌و‌ه‬ ‫مامۆستای تێدا به‌رزده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬کێشه‌ک ‌ه بۆ به‌کالۆریۆس"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ده‌رچوان���ی‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ که‌ ئه‌و‌ه س���اڵێک ته‌واو ده‌بێت‬

‫ئ���ه‌و په‌یمانگای���ه‌ هه‌م���و ئیمتیازاتێکی‬ ‫به‌کالۆریۆسی بۆ هه‌ژمار ده‌کرێت‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ نه‌بێ���ت ک���ه‌ ناتوانرێت دوای‬ ‫ته‌واو کردنی ئه‌و په‌یمانگایانه‌ ماس���ته‌ر‬ ‫بخوێنێت"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ئه‌و مامۆس���تای ‌ه له‌ئێس���تادا‬ ‫ئه‌و په‌یمانگایان ‌ه پێوست ‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌نه‌ی دبلۆمیان هه‌یه‌و ئێستا‬ ‫وان���ه‌ی قۆناغه‌کانی ‪ 1‬ت���ا ‪ 9‬ده‌ڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫دوای ته‌واوکردنی ئه‌و په‌یمانگای ‌ه ده‌توانن‬ ‫وان���ه‌ی قۆناغه‌کان���ی دوات���ر بڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫"به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئێستا قه‌یرانێکی گه‌وره‌ی‬ ‫مامۆس���تا له‌و قۆناغه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌بابه‌ته‌کانی زانس���ت‌و زینده‌وه‌رزانیی‌و‬ ‫فیزیاو کیمیادا‪ .‬بڕێ���ک له‌پالنه‌که‌ی ئه‌و‬ ‫په‌یمانگای���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و مامۆس���تایان ‌ه‬ ‫پێبگه‌یه‌نن ک ‌ه ئێستا قۆناغی سه‌ره‌تایی‬ ‫ده‌ڵێن���ه‌وه‌و دواتر بتوان���ن قۆناغه‌کانی‬ ‫دیکه‌ش بڵێنه‌وه"‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی په‌یمانگا ئه‌هلییه‌کانیشه‌و‌ه ک ‌ه‬

‫ده‌رچوانی ئه‌و‬ ‫په‌یمانگایه‌ هه‌مو‬ ‫ئیمتیازاتێکی‬ ‫به‌کالۆریۆسی بۆ‬ ‫هه‌ژمار ده‌کرێت‬ ‫ته‌نها ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫نه‌بێت که‌ ناتوانرێت‬ ‫دوای ته‌واو کردنی‬ ‫ئه‌و په‌یمانگایانه‌‬ ‫ماسته‌ر بخوێنێت‬ ‫له‌ئێستادا به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو ژماره‌یان‬ ‫زی���ادی کردوه‌‪ ،‬ش���ێرکۆ حه‌م��� ‌ه ئه‌مین‬ ‫ده‌ڵێت "نه‌ک هه‌ر په‌یمانگا ئه‌هلییه‌کان‪،‬‬ ‫به‌ڵک���و خوێندن���ی ئه‌هل���ی به‌گش���تیی‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی الیه‌ن���ه‌ بازرگانییه‌که‌ی زاڵه‌‪،‬‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه ئه‌کادیمییه‌که‌ی زاڵ نییه‌‪ .‬رۆژان ‌ه‬ ‫هاواڵتی���ان‌و که‌س���وکاری خوێن���دکاران‬ ‫دێ���ن گله‌یی���ان هه‌ی���ه‌ ل���ه‌و خوێندنگا‬ ‫نیوده‌وڵه‌تی���ی‌و نمونه‌ییان���ه‌ی به‌پاره‌ن‪.‬‬ ‫ئێم��� ‌ه بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ لێکۆڵینه‌وه‌مان‬ ‫کردوه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی په‌روه‌رده‌مان‬ ‫بانگکردوه‌ت ‌ه نوسینگه‌ی په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "له‌ڕوی بیناش���ه‌و‌ه‬ ‫به‌شێک له‌و په‌یمانگایان ‌ه گونجاو نین بۆ‬ ‫خوێندن‪ .‬زۆرجار به‌پێ���ی زانیارییه‌کان‪،‬‬ ‫په‌یمان���گای ئه‌هلی هه‌یه‌‪ ،‬که‌ره‌س���ته‌ی‬ ‫حکومیی به‌کاردێنێته‌وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه لێکۆڵینه‌و‌ه‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه ده‌که‌ین‪ .‬پێویس���ت ‌ه چاوی‬ ‫حکومه‌ت له‌سه‌ر ئه‌م خوێندنی ئه‌هلییان ‌ه‬ ‫کراوه‌ترو وردتر بێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫گۆڵدا‪ ..‬ژنێكی‌ بوێرو ئازا‬

‫‪17‬‬

‫یاده‌وه‌ریی ئه‌و ژنه‌ی له‌س���ه‌خترتین کاته‌کاندا رابه‌رایه‌تی ئیرسائیلی ده‌کرد‬ ‫ئەوەی ئەوان‬ ‫خەون نیە بەڵکو‬ ‫ئاواتە‪ .‬ئاشکراشە‬ ‫خەون لەنەستەوە‬ ‫دێ‪ ،‬ئاواتیش‬ ‫لەهەست‌و ئیرادەو‬ ‫نەخشەکێشان‪ .‬ئیدی‬ ‫بۆیە خەونی ئەوان‬ ‫بوە ئاوات‌و بەدیهێنرا‬ ‫پێموایە ئێمەش دەبێ‬ ‫لەم روەوە شتی‬ ‫هاوشێوە بکەین‬ ‫ئا‪ :‬ئاکۆ حەمەد ڕابی‬ ‫کتێبی یاداش����تەکانی ژنە س����ەرۆک‬ ‫وەزیران����ی پێش����وتری ئیس����رائیل‬ ‫دەکرێتە کوردی‌و وەرگێڕەکەش����ی باس‬ ‫لەگرنگی����ی خوێدن����ەوەی ئەزمونی ئەو‬ ‫کەسایەتییانە دەکات‌و دەڵێت دەکرێت‬ ‫لەبواریس����ەرکردایەتی‪ ،‬نەتەوایەت����ی‪،‬‬ ‫دەوڵەتایەتی‪ ،‬چاویان لێبکرێت‪.‬‬ ‫"ژیان����ی من" لەنوس����ینی گۆڵدا مایەر‪،‬‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیرانی پێشووتری ئیسرائیله‌‪،‬‬ ‫ش����ەفیقی حاجی خدر لەئینگلیزییەوە‬ ‫كردویه‌ت����ی به‌ك����وردی‪ .‬ناوەرۆک����ی‬ ‫کتێبەک����ە بریتیی����ە لەیاداش����تەکانی‬ ‫ئ����ەو سیاس����ەتمەدارە ئیس����رائیلییە‪،‬‬ ‫وەرگێڕی ئەو کتێب����ە بۆ ئاوێنە دەڵێت‬ ‫"ژیاننامەکەی مایەر ژیاننامەیەکیسەخت‬ ‫بوە‪ .‬هەروەک لەسەربەرگیشدا ئاماژەم‬ ‫بۆک����ردوە بەڕاس����تی ئ����ەو رێگەی����ەی‬ ‫کەلەدەیەی دوەمی س����ەدەی رابردوودا‬ ‫گرتبوویەبەر رێگای هاتونەهات بو"‪.‬‬ ‫گۆڵ����دا مایەر لەس����اڵی ‪ 1898‬لەکییف‬ ‫لەدایکب����وەو لەتەمەن����ی ‪ 80‬س����اڵیدا‬

‫لەئۆرشەلیم مردوە‪ ،‬بۆ ماوەی ‪ 5‬ساڵ‌و‬ ‫ل����ە‪ 1969‬تا ‪ 1974‬س����ەرۆک وەزیرانی‬ ‫ئیسرائیل بوە‪.‬‬ ‫مایەر هەر لەمنداڵی����ەوە کە لەئۆکرانیا‬ ‫لەدایک بوە‪ ،‬ئیدی بەهۆی باری نەداری‬ ‫باوک����ی ب����ەرەو ئه‌مری����کا کۆچدەکات‪،‬‬ ‫سێ س����اڵێکی پێدەچێت تابتوانێت بڕە‬ ‫پارەی����ەک کۆبکات����ەوەو بتوانێت ماڵ‌و‬ ‫منداڵ����ی بباتە ئەوێ‪ .‬کۆچ����ی گۆڵداو‬ ‫دایکی‌و خوش����کەکانی زۆرسەخت بوە‪.‬‬ ‫دوایهەرزەیی‌و خوێندنیش����ی لەئەمریکا‪،‬‬ ‫کەڵکەڵ����ەی زایۆنی����زم‌و رزگارب����ون‬ ‫لەدەس����تئاوارەیی س����ەری خ����ۆی بۆ‬ ‫فەلەس����تین هەڵدەگرێ‪ ،‬لەوێ شوێنپێی‬ ‫داود بنگۆری����ۆن‌و هەڤاڵەکان����ی دیکەی‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ����ت‪ .‬لەخەباتێک����ی بێوێنەدا‬ ‫بەرامبەر هەژاریی‪ ،‬بێکاریی‪ ،‬نەخۆشیی‪،‬‬ ‫نەزانیی‪ ،‬دوژمنکاری عەرەب‌و سیاسەتی‬ ‫ئینگلیز دەجەنگێت‪.‬‬ ‫دواترلەهەوڵەکەیان سەردەکەون‌و جاڕی‬ ‫دەوڵەت����ی س����ەربەخۆ دەدەن‪ .‬ب����ەاڵم‬ ‫زنجیرە هێرش‌و پەالمارو قەیرانەکانیان‬ ‫ل����ەدوای س����اڵی ‪ ١٩٤٨‬وات����ە دوای‬ ‫س����ەربەخۆبونیان دەستپێدەکات‪ .‬لەنێو‬

‫حکومەتە ساواکەیدا گۆڵدا مایەر سەرەتا‬ ‫دەبێتە نوێنەر لەروسیا‪ ،‬پاشان وەزیری‬ ‫کار‪ ،‬دواتر وەزی����ری دەرەوەو دواتریش‬ ‫سەرۆک وەزیران‪.‬‬ ‫لەماوەی س����ەرۆکایەتیدا کوشندەترین‬ ‫ش����ەڕیان لەگەڵ دەوڵەتە عەرەبیەکان‬ ‫لێدەقەومێت‌و س����ەریش دەکەون‪ .‬دواتر‬ ‫هەس����تدەکا دەب����ێ ژیانێک����ی ئارامی‬ ‫هەبێت‌و واز لەپۆس����تەکەی دەهێنێت‌و‬ ‫دەگەڕێت����ەوە پاش����ماوەی ژیانی وەک‬ ‫داپیرەیەک بەسەر دەبا‪.‬‬ ‫ش����ەفیقی حاجی خدر لەب����ارەی خاڵی‬ ‫سەرنجراکێش����ی ئەو کتێب����ەوە دەڵێت‬ ‫"ش����تگەلی س����ەرنجڕاکێش لەدوتوێ����ی‬ ‫کتێبەک����ەدا زۆرن‪ .‬جارێ لەپێش����ەوە‬ ‫گۆلدا هونەرێکی نوێ دادەهێنێ‪ ،‬بەوەی‬ ‫وەک ژن‪ ،‬باسکی تێکۆشانی شانبەشانی‬ ‫پیاو لێهەڵدەماڵ����ێ‌و ئەرکی زۆر قورس‬ ‫لەئەستۆ دەگرێ‪ .‬پشودرێژی‪ ،‬بیرتیژی‪،‬‬ ‫کۆڵنەدان‪ ،‬ئاوەز‪ ،‬لێزانی‌و دڵس����ۆزی بۆ‬ ‫نەتەوەکەی ئەو شتە سەرسوڕهێنەرانەن‬ ‫کەچۆک ب����ە مه‌ح����اڵ دادەدەن‪ .‬ئەمە‬ ‫وایکرد کە ژیاننامەی خۆی لەژیاننامەی‬ ‫نیوس����ەدەی نەتەوەکەیدا رەنگبداتەوە‪،‬‬

‫ئەمەش پ����ڕ ئەزمونتری����ن ژیاننامەیە‪،‬‬ ‫دەکرێ����ت پەن����دی زۆرو بەکەڵک����ی لێ‬ ‫هەڵبهێنجێنرێت"‪.‬‬ ‫لەب����ارەی ه����ۆکاری وەرگێڕان����ی ئ����ەو‬ ‫کتێب����ەو گرنگیی بۆ خوێن����ەری کورد‪،‬‬ ‫وەرگێڕەک����ەی دەڵێ����ت "بۆچ����ی ئەم‬ ‫کتێب����ەم وەرگێڕا؟ پرس����ێکی بەجێیە‪.‬‬ ‫بەاڵم لەهەمان کاتیشدا رەنگبێ هەبێت‬ ‫به‌گوماناوی پرسەکە بکات‪ ،‬بەتایبەتیش‬ ‫ئەوکەسانەی کە سەرچاوەی خۆ ڕۆشنبیر‬ ‫کردن‌و پەروەردەیان ئەدەبیاتی عه‌رەب‌و‬ ‫نەتەوە دراوسێکانی دیکەی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین بێت"‪.‬‬ ‫ش����ەفیقی حاجی خدر پێش����تریش دو‬ ‫کتێب����ی دیکەی لەس����ەر ئیس����رائیل‌و‬ ‫س����ەرکردەکانیانی وەرگێڕاوە بۆ زمانی‬ ‫کوردی����ی‪ ،‬ئەوانی����ش "نهێنییەکان����ی‬ ‫مۆساد"و "داود بنگۆریۆن" بون‪.‬‬ ‫لەبارەی گرنگیدانی ب����ۆ ئەو کتێبانەی‬ ‫دەرب����ارەی ئیس����رائیلن‌و وەرگێڕانیان‪،‬‬ ‫دەڵێت "دەوڵەمەندیی ئەزمونی نەتەوەو‬ ‫لێهاتویی‌و دڵس����ۆزی س����ەرکردەکانیان‬ ‫منی����ان خس����تە س����ەر ئ����ەو بڕوایەو‬ ‫ویس����تم هاوزمانانیش����م هاوبەش����بن‬

‫مەریوان هەڵەبجەیی سەرپەرشتی‬ ‫چاپکردنی ‪ 100‬دەقی شانۆیی دەکات‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی شانۆی سلێمانی‬ ‫سەرقاڵی پرۆژەی چاپکردنی‬ ‫زنجیرەیەک کتێبی شانۆیی بیانییەو‬ ‫سەرپەرشتیاری پرۆژەکەش باس‬ ‫لەوردەکاریی ئەو پرۆژەیە دەکات‌و‬ ‫گرنگیی دەقی شانۆنامە بۆ ئێستای‬ ‫کوردستان ڕوندەکاتەوە‪.‬‬ ‫نوسەرو وەرگێڕ‪ ،‬مەریوان هەڵه‌بجەیی‬ ‫کە سەرپەرشتیاریی ئەو پرۆژە نوێیەی‬ ‫بەڕێوەبەرایەت���ی ش���انۆ س���لێمانی‬ ‫دەکات‪ ،‬بەئاوێنەی راگەیاند "پرۆژەکە‬ ‫لەژێر ناونیش���انی "‪ 100‬ش���انۆنامەی‬ ‫بیانیی"دای���ەو بەدیزاینێک���ی ج���وان‌و‬ ‫تایبەت‌و کەم وێنەوە باڵویدەکەینەوە‪.‬‬ ‫ماوەی چەند ساڵێکە بیر لەم پرۆژەیە‬ ‫کراوتەوە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی قەیرانەکانەوە‬ ‫دەکەوێت���ە‬ ‫جێبەجێکردنەک���ەی‬ ‫ئەمس���اڵەوە‪ ،‬لەکاتێکدا ئەگەر دۆخیی‬ ‫ئابوریی بەرەو باشیی بڕوات"‪.‬‬ ‫بەوتەی ئەو وەرگێ���ڕە کە لەهەمان‬ ‫کاتدا کارمەندی بەڕێوەبەرایەتی شانۆی‬ ‫سلێمانیش���ە‪" ،‬وەزیری رۆش���نبیریی‬ ‫بەڵێن���ی داوە پش���تگیریی پرۆژەک���ە‬

‫بکات"‪.‬‬ ‫هەرچەندە پرۆژەکە ‪ 100‬کتێب لەخۆ‬ ‫دەگرێت‪ ،‬بەاڵم هەموی پێکەوە چاپ‌و‬ ‫باڵو ناکرێنەوە‪،‬‬ ‫پێدەچێ���ت لەمس���اڵدا بەش���ێک‬ ‫لەکتێبەکان چاپ بکرێن‌و هەندێکیشیان‬ ‫بکەوێتە ساڵی داهاتوەوە‪"،‬دەمانەوێت‬ ‫ئەمساڵ لەرۆژی ش���انۆدا ‪ 20‬کتێبیان‬ ‫باڵوبکەینەوە"‪.‬‬ ‫ئەو ‪ 20‬کتێبە لەئێس���تادا ئامادەن‌و‬ ‫‪ 10‬دانەی���ان ش���انۆنامەی فارس���یین‌و‬ ‫ئەوان���ی دیکەیان بیانین‪ .‬بەش���ێکیان‬ ‫دەقی نوسەرانی وەک داریۆ فۆ‪ ،‬فرانک‬ ‫کارام���ە‪ ،‬ئیریک ئەمانیول ئیش���میت‬ ‫هەروەها محەمەد یەعقوبیی‪-‬ە‪.‬‬ ‫لەپرۆژەکەش���دا زیاتر گرنگیی دراوە‬ ‫بەدەق���ی ش���انۆیی ن���وێ‌و هاوچەرخ‪،‬‬ ‫"لەهەرێمدا زیاد لە‪ 10‬پەیمانگای تایبەت‬ ‫بەش���انۆ هەیە‪ ،‬بۆ ئەوەی دەستداخراو‬ ‫نەبن لەکاری شانۆییدا‪ ،‬پێوستە دەقیان‬ ‫لەبەردەس���تدا بێ���ت"‪ .‬لەنێویش���یاندا‬ ‫دەق���ە کۆمیدی���ی‌و کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫لەپرۆژەکەدا گرنگیی زۆریان پێ دراوە‪،‬‬ ‫هەڵه‌بجەیی لەو بارەیەوە دەڵێت "لێر‌ه‬ ‫غیاب���ی ژانری کۆمیدی���ا هەیەو نمایش‬ ‫ناکرێت‌و بۆش���ایی بینەریش���ی هەیە‪.‬‬

‫بینەر تەس���ەورێکی باشی بۆ کۆمیدیا‬ ‫نەبوە‪ ،‬ئەوەی هەب���وە گاڵتەجاڕییەک‬ ‫بوە بەناوی کۆمیدیاوە‪ ،‬لەس���ەرەتاوە‬ ‫بینەر هەبوە کاتێک نمایشی داریۆ فۆی‬ ‫بینیوە لێرە‪ ،‬پێی سەیربوە کە کارێک‬ ‫هەبێت کۆمیدیابێ���ت‌و لەهەمان کاتدا‬ ‫جیدییش بێت"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا دەڵێ���ت "هەوڵمان���داوە‬ ‫بەش���ێکی دیکەش لەدەقەکان شانۆی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی بێ���ت‪ ،‬ئ���ەو دو ژانرە‬ ‫لەشانۆنامەدا لێرە زۆر پەراوێز خراوەو‬ ‫لەو پرۆژەیەدا هەوڵمانداوە گرنگیی بەو‬ ‫دو الیەنە بدەین"‪.‬‬ ‫ئ���ەو ‪ 20‬کتێب���ەی ئام���ادەن ب���ۆ‬ ‫چاپک���ردن‪ ،‬س���ەرجەمیان وەرگێڕانی‬ ‫مەری���وان هەڵەبجەیین‌و پێش���تر چاپ‬ ‫نەکراون‌و لەماوەی چەند ساڵی رابردودا‬ ‫وەرگێڕانیان بۆ کراوەو بەش���ێک لەوانە‬ ‫پێشتر کراون بەشانۆو نمایشکراون‪.‬‬ ‫بەوتەی ئ���ەو وەرگێڕە‪ ،‬لەئێس���تادا‬ ‫بەش���ێکی زۆر لەدەرهێنەرانی ش���انۆ‬ ‫لەهەرێمی کوردس���تاندا دەقی شانۆیی‬ ‫باشیان لەبەردەستدا نییەو ئەوەش وا‬ ‫دەکات کاری ش���انۆیی باش نەکرێت‪،‬‬ ‫"لەئێس���تادا لەچەند ش���اری جیاوازی‬ ‫کوردستانەوە ئەو دەقانە بەدەستنوس‬

‫ب���راون‌و الی دەرهێنەرن‌و پرۆڤەی تێدا‬ ‫دەکەن"‪.‬‬ ‫پرۆژەکەی بەڕێوەبەرایەتی ش���انۆی‬ ‫س���لێمانی مەبەس���ت ل���ێ ئەوەی���ە‬ ‫بتوانێ���ت جوڵەیەک بخاتە ش���انۆکانی‬ ‫کوردس���تانەوە‪" ،‬م���ەرج نییە هەر ئەو‬ ‫‪ 100‬دەقە بێت‪ ،‬لەدوای ئەوەوە ڕەنگە‬ ‫پرۆژەی زیاتریش هەبێت"‪.‬‬ ‫مەری���وان هەڵەبجەی���ی ئەوەیش���ی‬ ‫راگەیاند کە هەمو وەرگێڕێک دەتوانێت‬ ‫دەقی ش���انۆیی وەرگێڕدراو بنێرێت بۆ‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیی���ەکان‌و لەدوای ئەوەی‬ ‫لیژن���ە بەوەرگێڕانەکان���دا دەچێتەوە‪،‬‬ ‫دەخرێتە ناو ئ���ەو زنجیرەیەوەو چاپ‌و‬ ‫باڵودەکرێتەوە‪.‬‬

‫ل����ەوەی م����ن ل����ەو کتێبان����ە فێربوم‪.‬‬ ‫پێموای����ە ناوەڕۆکی کتێبەکان دەهێنێت‬ ‫لەب����واری س����ەرکردایەتی‪ ،‬نەتەوایەتی‪،‬‬ ‫دەوڵەتایەتی‪ ،‬چاویان لێبکرێ‌و ش����تی‬ ‫بەکەڵکیان لێ هەڵبهێنجرێت"‪.‬‬ ‫ئ����ەو پێی وایە کتێبی "ژیانی من"لەگەڵ‬ ‫کتێبەکانی تریدا کە وەریگێراوە لەسەر‬ ‫ئیس����رائیل بەهەردو زمانی هۆڵەندەیی‌و‬ ‫ئینگلیزیی‪ ،‬هەر هەمان هێڵی گشتییە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم له‌وردەکاری����ی‌و ش����یوازیاندا‬ ‫جیاوازیی����ان هەیە‪" ،‬بەڕاس����تی ئەوان‬ ‫ش����تێکیان گوتوە کە لەتی����ۆدۆر هێرتز‬ ‫ل����ەوە دەیگێڕنەوە‪ .‬کە ئ����ەوەی ئەوان‬ ‫خەون نی����ە بەڵکو ئاواتە‪ .‬ئاشکراش����ە‬ ‫خ����ەون لەنەس����تەوە دێ‪ ،‬ئاواتی����ش‬ ‫لەهەس����ت‌و ئی����رادەو نەخشەکێش����ان‪.‬‬ ‫ئیدی بۆیە خەونی ئ����ەوان بوە ئاوات‌و‬ ‫بەدیهێنرا‪.‬پێموای����ە ئێم����ەش دەبێ لەم‬ ‫روەوە ش����تی هاوش����ێوە بکەین‪ .‬لێرەدا‬ ‫هەقە ئاماژە بەیەک ش����تی تاڕادەیەک‬ ‫هاوبەش(ل����ەروی مێژویی����ەوە) بکەم‪.‬‬ ‫ئەوان بەڵێنی بلفۆریان له‌‪١٩١٧‬وەرگرت‪،‬‬ ‫بەاڵم تا لەرێکه‌وتننامەی سیڤەر یاداشت‬ ‫نەکرا هێزێکی فەرم����ی رێکەوتنامانەی‬

‫وەرنەگرت‪ .‬بۆ ئێمەی کوردیش ماددەکانی‬ ‫‪ ٦٢،٦٣‬و ‪ ٦٤‬وەک تیشکی خۆر رۆشن‌و‬ ‫وزە بەخش����ن‪ .‬هەرچەندە سیڤەر دواتر‬ ‫بەل����ۆزان گۆڕدرا‪ ،‬ب����ەاڵم هێزوئیرادەی‬ ‫گەلی جولەکە بلفۆرەکەی نێو سیڤەری‬ ‫ن����ەوەک هەر پەرەپێ����دا‪ ،‬بەڵکو گیانی‬ ‫کردەبەر‪ ،‬کەچی هی ئێمەش تائێس����تا‬ ‫هەرلەسەر رەفەی مێژوەو تۆزی لەسەر‬ ‫نیش����توە‪ .‬ئەوان ئی����رادەی خۆبزێویان‬ ‫هەبو‪ ،‬ئێمە لەوەمان کەمە"‪.‬‬ ‫ش����ەفیقی حاجی خ����در‪ ،‬جگە لەکتێبی‬ ‫سیاس����یی‪ ،‬ه����اوکات کار لەوەرگێڕانی‬ ‫کتێب����ی ئەدەبیی‌و رۆمانی����ش دەکات‪،‬‬ ‫"وەرگێڕان کارێکی س����ەختە‪ .‬جیاوازی‬ ‫ژانرەکانیشی زۆرن‪ .‬وەرگێڕانی رۆمانێک‬ ‫لەگەڵ یاداش����ت یان کتێبێکی سیاسیی‬ ‫جیاوازی شێوەی وەرگێڕانەکە‪ ،‬جیاوازی‬ ‫زمانەکەیە‪ .‬لەیاداش����ت‌و شتی سیاسیدا‬ ‫وشەو دەستەواژەکان حیسابی زۆرتریان‬ ‫بۆدەکرێ لەوەی هەرئامرازێکی گەیاندن‌و‬ ‫تێگەیان����دن بن‪ .‬تاقەت����ی خوێندنەوەی‬ ‫رۆمان‌و ش����تی سیاسیش جیاوازە‪ .‬بۆیە‬ ‫دەبێ وەرگێڕ ئەم وردەکارییانە بەهەند‬ ‫وه‌ربگرێ"‪.‬‬

‫داعش‬ ‫کتێبیش ده‌سوتێنێ‬ ‫ده‌وروبه‌ری هه‌ش���ت مانگ له‌مه‌وبه‌رو ه���اوکات له‌گه‌ڵ په‌الماردانی عێرقدا‪،‬‬ ‫داعش شاری موسڵی داگیرکرد‪.‬‬ ‫هه‌واڵ���ه‌کان له‌عێراق���ه‌و‌ه ب���اس له‌وه‌ ده‌که‌ن‪ ،‬داعش ک ‌ه ئێس���تا ش���اری‬ ‫موس���ڵیان له‌بن ده‌ستدایه‌‪ ،‬داویانه‌ به‌سه‌ر کتێبخانه‌کانی ئه‌و شاره‌دا‌و کتێب ‌ه‬ ‫نائایینییه‌کانیان له‌گه‌ڵ خۆیاندا بردون‌و به‌شێکیان سوتاندون‪.‬‬ ‫ئاژانسی ده‌نگوباسی ئه‌شیۆتێدپرێس ئاشکرای کردو‌ه ک ‌ه داعش ده‌وروبه‌ری‬ ‫مانگێک له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬نزیکه‌ی دوهه‌زار کتێبیان له‌کتێبخانه‌ی گش���تی ش���اری‬ ‫موس���ڵ ده‌رهێناوه‪ .‬به‌گوێره‌ی ئه‌و ئاژانسه‌‪ ،‬جگه‌ له‌تێکست ‌ه ئیسالمییه‌کان‪،‬‬ ‫کتێبی فه‌لسه‌فه‌‪ ،‬فه‌رهه‌نگ‪ ،‬زانست و بابه‌تی تریان له‌نێو ڕه‌فه‌ی کتتێبه‌کان‬ ‫ده‌رهێناون‪.‬‬ ‫مه‌ترس���ی ئه‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ ئ���ه‌و ڕۆژنامه‌ عێراقییانه‌ی نزیکه‌ی س���ه‌ده‌یه‌ک‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر له‌عێراق باڵوبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌نه‌خش���ه‌و کتێبه‌کانی س���ه‌رده‌می‬ ‫عوسمانییه‌کان‪ ،‬له‌الیه‌ن داعشه‌وه له‌ناوبرابن‪.‬‬ ‫شایه‌تحاڵه‌کان ده‌ڵێن‪ :‬جه‌نگاوه‌رانی داعش قوفڵی دوکانی کتێبفرۆشییه‌کانیان‬ ‫شکاندوه‌و ته‌نانه‌ت کتیبی مندااڵنیشیان بردوه‌‪.‬‬ ‫ئاژانسی ئه‌شیۆتێدپرێس ده‌ڵێ‪ ،‬داعش دوای په‌الماردانی کتێبخانه‌ی گشتی‬ ‫شار‪ ،‬به‌خه‌ڵکیان گوتوه‌ که‌ ئه‌وان کتێبی کوفر ده‌سوتێنن‪.‬‬ ‫داعش س���ێیه‌کی خاکی عێراق‌و سوریای داگیرکردوه‪ ،‬موسڵ له‌گه‌وره‌ترین‬ ‫شاره‌کانی ژێرده‌ستیانه‌‪.‬‬ ‫دوای هێرش���ی س���اڵی ‪ 2003‬ی ئه‌مریکاو هاوپه‌یمانانی بۆ س���ه‌ر عێراق‪،‬‬ ‫به‌ش���ێک له‌دانیشتوانی شاری موسڵ‪ ،‬نوس���خ ‌ه ده‌ستنوسه‌کانی کتێبخانه‌ی‬ ‫گشتی ش���اره‌که‌یان له‌ماڵه‌کانی خۆیاندا ش���اردبۆوه‌ تابه‌ر‌تااڵن‌وبڕۆی دوای‬ ‫هێرشه‌که‌نه‌که‌ون‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ڕاپۆرته‌که‌ی ئاژانسی ئه‌شیۆتێدپرێس‪ ،‬داعش هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫کردوه‌ که‌ ئه‌مجار‌ه کاری له‌وجۆر‌ه سزای مه‌رگی به‌دواو‌ه ده‌بێت‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )464‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/2/3‬‬

‫گه‌رمبونی‬ ‫گۆی زه‌وی‬

‫دانا كه‌ریم محه‌مه‌د*‬ ‫بریتیه‌ له‌زیادبونی تێكڕای پله‌ی گه‌رمی روی زه‌وی (وشكانی)‪ ،‬به‌رگی‬ ‫ئاوی (ده‌ری����او زه‌ریاكان)‪ ،‬به‌رگی گازی (چینی ژێ����ره‌وه‌)‪ .‬گۆی زه‌وی‬ ‫تائێس����تا چه‌ندجارێك گه‌رمبوه‌و ساردبۆته‌وه‌‪ ،‬هاوكات له‌ئێستادا زاناكان‬ ‫هاوڕان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ گۆی زه‌وی روبه‌ڕوی گه‌رمبونێكی نوێ‌و‌ خێرا‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬گه‌رمبونی گۆی زه‌ویش له‌ئه‌نجامی گلدانه‌وه‌ یاخود زیندانیكردنی‬ ‫گه‌رمی����ه‌وه‌ روده‌دات‪ ،‬ئه‌م دیارده‌یه‌ش (گلدانه‌وه‌ یاخ����ود زیندانیكردنی‬ ‫گه‌رمی) دیارده‌یه‌كی سروش����تیه‌و پێویسته‌ بۆ به‌رده‌وامبونی ژیان له‌سه‌ر‬ ‫گۆی زه‌وی‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێته‌ هۆی رونه‌دانی زیاده‌ڕۆیی گه‌رمی له‌سه‌ر گۆی‬ ‫زه‌وی‪ ،‬كه‌ له‌ئه‌نجامی دو هۆكاره‌وه‌ په‌یدا ده‌بێت ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫‪ .1‬رێگه‌دان به‌تێپه‌ڕبونی تیشكی خۆری شه‌پۆل كورت به‌چینی ژێره‌وه‌ی‬ ‫به‌رگی گازیدا (چینی ترۆبۆسفێر)و گه‌یشتنی به‌ڕوی گۆی زه‌وی‪.‬‬ ‫‪ .2‬رێگه‌گرت����ن له‌تێپه‌ڕبونی به‌ش����ی هه‌ره‌ زۆری (زیات����ر له‌ (‪)%90‬ی‬ ‫تیشكی زه‌وی ش����ه‌پۆل درێژو گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ بۆش����ایی ئاسمان‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ گازێكه‌وه‌ كه‌ رۆڵ‌و كاریگه‌ری خانوه‌ شوشه‌ییه‌كانیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫گرنگترین ئه‌و گازانه‌ی زۆرترین كاریگه‌ریان هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر به‌رزبونه‌وه‌ی‬ ‫پله‌ی گه‌رمی گۆی زه‌وی‪ ،‬بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬گازی دوه‌م ئۆكسیدی كاربۆن‪ :‬ئه‌م گازه‌ له‌ئه‌نجامی سوتانی (نه‌وت‌و‬ ‫گازو خه‌ڵوزی به‌ردین‌و كرداری هه‌ناسه‌دانی مرۆڤ‌و گازه‌ مه‌ترسیداره‌كان)‬ ‫دروس����ت ده‌بێت‪ ،‬توانای هه‌ڵمژینی بۆ تیشكی خۆری ژێر سور (‪.)%55‬‬ ‫ئه‌م گازه‌ له‌ئه‌نجامی زۆربونی ژماره‌ی دانیشتوانی گۆی زه‌وی‌و سوتاندن‌و‬ ‫له‌ناوبردنی دارس����تانه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌ش����ه‌كردنی چاالكی پیشه‌سازی‌و‬ ‫زۆربونی به‌كارهێنانی ئامرازه‌كانی گواستنه‌وه‌‪ ،‬رێژه‌كه‌ی زۆر زیادیكردوه‌و‬ ‫زیادبونیش����ی مه‌ترسیداره‌‪ ،‬چونكه‌ ماوه‌ی مانه‌وه‌ی له‌به‌رگی گازیدا زۆره‌و‬ ‫ده‌گاته‌ (‪ )200 – 100‬س����اڵ‪ ،‬بۆیه‌ سروشت ناتوانێت به‌ئاسانی خۆی له‌م‬ ‫گازه‌ پاك بكاته‌وه‌و كاریگه‌ی درێژخایه‌نی ده‌بێت له‌س����ه‌ر گه‌رمبونی گۆی‬ ‫زه‌وی‪.‬‬ ‫‪ .2‬كلۆرۆ فلۆرۆ كاربۆن‪ :‬ئه‌م گازه‌ له‌ئه‌نجامی چاالكیه‌ پیشه‌سازییه‌كانه‌وه‌‬ ‫دروست ده‌بێت‪ ،‬كاریگه‌ری له‌سه‌ر تێكشكاندنی چینی ئۆزۆن هه‌یه‌ له‌ئاسته‌‬ ‫به‌رزه‌كاندا‪ ،‬ئه‌م گازه‌ توانای هه‌ڵمژینی بۆ تیش����كی ژێر س����ور (‪.)%44‬‬ ‫رۆڵێكی به‌رچاوی هه‌یه‌ له‌به‌رزكردنه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمی گۆی زه‌وی‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئۆكس����یدی نیتریك‪ :‬دروس����ت ده‌بێت به‌ه����ۆی به‌كارهێنانی په‌ینی‬ ‫كیمیای����ی‌و به‌هێزك����ه‌ری زه‌وییه‌ كش����توكاڵیه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا كارگه‌كانی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی نایلۆن‌و پالس����تیك‪ ،‬ئه‌م گازه‌ له‌ساڵی (‪)1750‬وه‌ تا ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌ڕێژه‌ی (‪ )%71‬زیادیكردوه‌و رێژه‌كه‌ش به‌ره‌و هه‌ڵكشانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‬ ‫به‌كارهێنانی زۆرو بێ‌ ئه‌ندازه‌ی س����وته‌مه‌نیه‌ به‌به‌ردبوه‌كان‌و پیشه‌سازی‌و‬ ‫چاالكیه‌ كشتوكاڵیه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬گازی میس����ان‪ :‬گازێك����ی تری خان����وه‌ شوش����ه‌ییه‌كانه‌‪ ،‬ئه‌م گازه‌‬ ‫كاریگه‌رییه‌كه‌ی بیس����ت جار زیاتره‌ له‌كاریگه‌ری گازی دوه‌م ئۆكس����یدی‬ ‫كاربۆن‪ ،‬ئ����ه‌م گازه‌ به‌هۆی به‌كارهێنانی وزه‌ پیس����ه‌كانی وه‌كو (نه‌وت‌و‬ ‫خه‌ڵوزی به‌ردین‌و گازو ئه‌تۆم)‪ ،‬به‌خێوكردنی ئاژه‌ڵ‪ ،‬سوتاندنی پاشماوه‌كان‬ ‫دروست ده‌بێت‪ .‬توانای هه‌ڵمژینی بۆ تیشكی ژێر سور (‪ )%15‬یه‌‪.‬‬ ‫چی بكرێت بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی ئه‌م دیارده‌یه‌؟‬ ‫زانایانی بواری ژینگه‌ به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردن یاخود كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫گه‌رمبونی گۆی زه‌وی چه‌ند رێوش����وێنێكیان خس����تۆته‌ڕو له‌دیارترینیان‬ ‫ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫‪ .1‬گرنگی����دان به‌چاندن����ی دارو دره‌خت‌و زیادكردنی روبه‌ری س����ه‌وزایی‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی شاره‌كان‪.‬‬ ‫‪ .2‬ناچاركردن����ی خاوه‌ن����كارو گارگ����ه‌كان به‌پابه‌ندب����ون به‌ڕێنمایی����ه‌‬ ‫ژینگه‌ییه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .3‬هه‌وڵ����دان ب����ۆ كه‌مكردن����ه‌وه‌ی به‌كارهێنانی ئۆتۆمبێل����ی تایبه‌ت‌و‬ ‫ئاسانكاری كردن بۆ به‌كارهێنانی گواستنه‌وه‌ی گشتی (پاس‪ ،‬شه‌مه‌نده‌فه‌ر‪،‬‬ ‫میترۆ‪)..‬‬ ‫‪ .4‬دیاریكردنی شوێنی پایسكل له‌سه‌ر شه‌قام‌و رێگاكان‪.‬‬ ‫*لێپرسراوی هۆبه‌ی هۆشیاری فه‌رمانگه‌ی ژینگه‌ی راپه‌ڕین‪.‬‬

‫"كاری ژینگه‌یی زۆر گه‌وره‌تره‌ له‌وه‌ی‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی وه‌زاره‌تێكدا ئه‌نجام بدرێت"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌عروف محه‌مه‌د‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪ ،‬شاره‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫بواری‌ ژینگه‌ ئه‌ندازیار شه‌ماڵ موفتی‌‪،‬‬ ‫باس له‌دیارترین ئه‌و مه‌ترسیانه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌ژینگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌باره‌ی‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ژینگه‌ش له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "كاری ژینگه‌یی‬ ‫زۆر گه‌وره‌تره‌ له‌وه‌ی له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تێكدا ئه‌نجام بدرێت"‪.‬‬ ‫ش����ه‌ماڵ موفتی‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌ س����ی‌ ساڵ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر هه‌وڵیداوه‌ رێكخراوێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ژینگه‌ دروست بكات‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌كیش‬ ‫راوێژكاری‌ وه‌زاره‌تی‌ ژینگه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ب����وه‌‪ ،‬خاوه‌نی‌ چه‌ندی����ن وتارو‬ ‫نوسراوه‌ له‌باره‌ی‌ ژینگه‌و مه‌ترسیه‌كانی‌‬ ‫پیس����بونی‌ ژینگ����ه‌‪ ،‬له‌ئێستاش����دا‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی روبه‌ری دارس����تان‌و زه‌وی‬ ‫كشتوكاڵ‌و فڕێدانی‌ پاشماوه‌ی‌ خاشاكی‌‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬به‌مه‌ترسیه‌ گه‌وره‌كانی‌ سه‌ر‬ ‫ژینگه‌ی‌ كوردستان ناوده‌بات‪.‬‬ ‫دروس����تكردنی‌ یه‌ك����ه‌م رێكخ����راوی‌‬ ‫ژینگه‌یی‌‬ ‫ش����ه‌ماڵ موفت����ی‌ ه����ه‌ر له‌وكاته‌وه‌ی‌‬ ‫خوێن����دكاری‌ زانك����ۆ ده‌بێ����ت‪ ،‬بایه‌خ‬ ‫به‌بواره‌كان����ی‌ ژینگ����ه‌ ده‌دات‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫ده‌رچونیش����ی‌ له‌زانكۆ‪ ،‬كتێب‌و گۆڤاری‬ ‫تایبه‌ت به‌ژینگ����ه‌ به‌عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‬ ‫ده‌خوێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌یهێنێته‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ی‌ رێكخراوێكی‌ خۆبه‌خش����ی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ژینگه‌ دروست بكات‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ دروستكردنی‌ رێكخراوێكی‌‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ژینگه‌‪ ،‬له‌س����اڵی‌ (‪)١٩٨٦‬‬ ‫داواكارییه‌ك پێش����كه‌ش به‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ته‌ش����ریعی س����ه‌ر به‌ناوچه‌ی "حوكمی‬ ‫زاتی" ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم "له‌ترس����ی‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫بونی به‌حی����زب ل����ه‌دواڕۆژدا" داواكه‌ی‌‬ ‫قبوڵ ناكرێ����ت‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌‬ ‫سه‌رنجه‌ به‌الی‌ موفتیه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ "دوای‌‬ ‫نزیكه‌ی ساڵێك له‌داواكه‌ی‌ من‪ ،‬عوده‌ی‬ ‫كوڕی س����ه‌ددام رێكخراوێكی ژینگه‌یی‬ ‫دروستكرد"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌یه‌ك����ه‌م هه‌وڵی����دا‬ ‫س����ه‌ركه‌وتو نابێت‪ ،‬شه‌ماڵ موفتی‌ كۆڵ‬ ‫نادات‪ ،‬ته‌نها ن����ۆ مانگ دوای‌ راپه‌ڕینی‌‬ ‫س����اڵی‌ (‪ ،)1991‬له‌گ����ه‌ڵ ژماره‌ی����ه‌ك‬ ‫كه‌س����ی‌ دیكه‌دا ده‌چن����ه‌ الی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و له‌ (‪ )١٩٩١/١٢/٣١‬مۆڵه‌تی‌‬ ‫یاس����ایی‌ وه‌رده‌گرن‪ .‬له‌باره‌ی‌ كاره‌كانی‌‬ ‫ئه‌و كاته‌ی����ان‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌رێی وتنه‌وه‌ی‬ ‫س����یمیناری مانگان����ه‌و ب����ۆ م����اوه‌ی‬ ‫چه‌ند س����اڵێك‪ ،‬توانیمان ئ����ه‌و وێنایه‌‬ ‫دروستبكه‌ین كه‌ هه‌مو بواره‌كانی ژینگه‌‬ ‫گرنگن"‪.‬‬

‫حكومه‌ت‌و ژینگه‌‪:‬‬ ‫له‌ وه‌زاره‌ته‌وه‌ بۆ ده‌سته‌‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )2007‬وه‌زاره‌تی‌ ژینگه‌ دروستده‌كات‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ك����ه‌ش پرۆتۆكۆلی‌ هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هه‌رێم����ی‌ هه‌س����نی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و‬ ‫ئازربایجان����ی غه‌رب����ی له‌ ئێ����ران واژو‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چه‌ندی����ن كارمه‌ندیش ره‌وانه‌ی‌‬ ‫التڤیا ده‌كات‪ ،‬بۆ مه‌شقكردن‌و حاڵیبون‬ ‫له‌كاری ژینگه‌ی����ی‌و چه‌ند جارێكیش بۆ‬ ‫ئه‌ڵمانیاو كۆریاو ژاپ����ۆن‪ ،‬به‌اڵم له‌بری‌‬ ‫به‌رده‌وامبون له‌سه‌ر ئه‌م كارانه‌ حكومه‌ت‬ ‫بڕیار ده‌دات وه‌زاره‌ته‌كه‌ بكاته‌ ده‌سته‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی‌ ده‌سته‌كه‌و‬ ‫له‌وه‌اڵم����ی‌ ئه‌وه‌ش����دا تاچه‌ن����د گرنگه‌‬ ‫حكومه‌ت بایه‌خ به‌ ژینگه‌ بدات‪ ،‬شه‌ماڵ‬ ‫موفت����ی‌ به‌گێڕانه‌وه‌ی‌ به‌س����ه‌رهاتێكی‌‬ ‫خ����ۆی‌ وه‌اڵم ده‌دات����ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ����ت "له‌‬ ‫(‪ )١٩٩١‬چه‌ند میوانێكی بیانی سه‌ردانی‬ ‫نوسینگه‌كه‌یان كردین له‌باڵه‌خانه‌ی عه‌لی‬ ‫نه‌مه‌ڵ����ی‪ ،‬پێیانوتی����ن میلله‌تێك له‌ژێر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ناوچون‌و ئه‌گه‌ری هێرشی‬ ‫سه‌دامن بۆ سه‌ر كوردستان‪ ،‬كه‌چی بیر‬ ‫له‌پاراستنی ژینگه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕاستی‬ ‫میلله‌تێكی بێدارو رۆشنبیرن"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێ����ت "كاری ژینگه‌یی زۆر گه‌وره‌تره‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ی له‌چوارچێ����وه‌ی وه‌زاره‌تێك����دا‬ ‫ئه‌نجام بدرێت"‪.‬‬ ‫مه‌ترسییه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ژینگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و مه‌ترسیانه‌ی‌ هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫له‌ژینگه‌ی‌ كوردس����تان ده‌كه‌ن‪ ،‬موفتی‌‬ ‫باس ل����ه‌وه‌ده‌كات مه‌ترس����ییه‌كان دو‬ ‫ج����ۆرن‪ ،‬ئه‌وانیش مه‌ترس����ی له‌س����ه‌ر‬ ‫ته‌ندروستی مرۆڤه‌كان‌و مه‌ترسی له‌سه‌ر‬ ‫پێكهاته‌كانی ژینگه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو‪ ،‬رونت����ر له‌ب����اره‌ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫مه‌ترس����یانه‌وه‌ ده‌دوێ����ت‌و ده‌ڵێ����ت‬ ‫"پیس����كردنی ناخ����او به‌فڕێدانی زبڵ‌و‬ ‫خاشاك به‌شێوه‌ی نادروست‌و نایاسایی‪،‬‬ ‫گه‌یش����تنی كه‌ره‌س����ته‌ ژه‌ه����راوی‌و‬ ‫كیمیاویی����ه‌كان ل����ه‌ زبڵدانه‌كان����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاوی ژێر زه‌مین‪ ،‬كێشه‌ی كه‌مبونه‌وه‌ی‬ ‫روبه‌ری دارس����تان‌و زه‌وی كش����توكاڵ‪،‬‬ ‫پیس����بونی هه‌واو كێشه‌ی پێشێلكردنی‬ ‫یاس����او رێنماییه‌ ژینگه‌ییه‌كان له‌ئاستی‬ ‫حكومه‌ت‌و له‌ئاس����تی جه‌م����اوه‌ردا‪ ،‬له‌‬ ‫دیارترین مه‌ترسیه‌كانن"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م ش����اره‌زایه‌ی‌ ب����واری‌ ژینگ����ه‌‬ ‫ره‌خن����ه‌ له‌چۆنێت����ی‌ راوكردنی‌ ماس����ی‌‬ ‫له‌ده‌ریاچه‌كانی‌ كوردس����تاندا ده‌گرێت‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ بۆ هه‌ژاری‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هه‌م����و كاتێ����ك ه����ه‌ژاری‬ ‫فاكته‌رێكی س����ه‌ره‌كییه‌ بۆ پیس����بونی‬ ‫ژینگ����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌و هه‌ژارییه‌ وایك����رد راوه‌‬ ‫ماس����ی بكرێ به‌ژه‌هرو به‌بۆمب‌و پاشان‬

‫که‌مبونه‌وه‌ی‬ ‫روبه‌ری دارستان‌و‬ ‫زه‌وی كشتوكاڵ‌و‬ ‫فڕێدانی‌ پاشماوه‌ی‌‬ ‫خاشاكی‌ هاواڵتیان‬ ‫‌مه‌ترسیه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ سه‌ر‬ ‫ژینگه‌ی‌ كوردستانن‬ ‫كاولكردنی س����امانی ماس����ی‌و تێكدانی‬ ‫ژینگه‌ ئاوییه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا ئ����ه‌وه‌ی‌ تێبینی‌ ده‌كرێت‬ ‫فڕێدانی‌ زب����ڵ‌و پاش����ماوه‌ی‌ هاواڵتیانه‌‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ش����اره‌كان‌و پاش����ان‬ ‫س����وتاندنیانه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ش����ه‌ماڵ‬ ‫موفتی‌ ئه‌و كاره‌ به‌مه‌ترس����ی بۆ س����ه‌ر‬ ‫ژینگه‌ی‌ كوردس����تان ناودێ����ر ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "نه‌بونی ش����وێنی فڕێدانی زبڵی‬ ‫یاس����ایی‌و دروس����ت له‌ڕوی زانس����ته‌وه‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ پیس����بونی‬ ‫ناخاوه‌كان����ی كوردس����تان‪ ،‬چونكه‌ له‌و‬ ‫زبڵه‌دا كه‌ره‌سته‌ی كیمیاوی جۆراوجۆر‬ ‫ه����ه‌ن (له‌ پیل����ی كامی����راو مۆبایل به‌‬ ‫تایبه‌ت) كه‌ توخمی كادمیۆمی تێدایه‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت یه‌ك گ����رام ملیۆنێك لیتر ئاو‬ ‫پیس ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ ناوب����راو هه‌م����و تاكێ����ك‬

‫له‌كوردس����تاندا تاڕاده‌یه‌ك پێشێلكاری‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌ ژینگه‌ ك����ردوه‌‪ ،‬به‌به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ خ����اوه‌ن كارگه‌ به‌خاش����اك‌و‬ ‫پاش����ه‌ڕۆی كارگه‌كه‌ی هه‌واو سه‌رچاوه‌‬ ‫ئاوییه‌كان پیس ده‌كا‪ ،‬هاواڵتی ئاسایی‬ ‫به‌س����وتاندنی پالس����تیك دایۆكس����ین‬ ‫ده‌رهاویشته‌ی هه‌وا ده‌كات‌و ژینگه‌ پیس‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫راوكردن‪..‬‬ ‫سودو مه‌ترسیه‌كانی‌‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ راوكردن����ی‌ ئاژه‌ڵی‌ كێوی‌‌و‬ ‫باڵن����ده‌‪ ،‬موفتی‌ به‌پێویس����تی‌ ده‌زانێت‬ ‫پاراس����تنی سروش����ت نیوه‌ی چاالكییه‌‬ ‫ژینگه‌یی����ه‌كان داگیر ب����كا‪ ،‬ئه‌وه‌ش چ‬ ‫به‌دیاریكردن����ی ناوچ����ه‌ پارێ����زراوه‌كان‬ ‫ی����ان به‌كۆنترۆڵكردن����ی راوكردن بێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ هه‌ندێ����ك له‌هاواڵتی����ان‌و‬ ‫چاالكوانانی‌ مه‌ده‌نی‌ داوای‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌‬ ‫راوكردن ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م شاره‌زایه‌ی‌‬ ‫ب����واری‌ ژینگه‌ بۆچۆنێك����ی‌ پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌و ده‌ڵێت "ل����ه‌ هه‌ندێ كاتدا ده‌بێ‬ ‫راو بكرێت بۆ گێڕانه‌وه‌ی هاوس����ه‌نگی‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش مه‌سه‌له‌یه‌كی زانستییه‌"‪.‬‬ ‫م����اوه‌ی‌ چه‌ن����د س����اڵێكه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم پۆلیسی‌ دارستانی‌ دامه‌زراندوه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ س����زادانی‌ راوچی����ه‌كان‌و‬ ‫پاراس����تنی‌ ژینگه‌ی‌ كوردس����تان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌كو موفتی‌ باسیده‌كات ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫راوچی����ه‌كان ده‌گ����رن له‌حیكم���� ‌هت‌و‬ ‫فه‌لس����ه‌فه‌و مه‌به‌س����تی قه‌ده‌غه‌كردنی‌‬ ‫راوكردنه‌كه‌ حاڵی نین‪ ،‬بۆیه‌ داواده‌كات‬ ‫ئ����ه‌و دادوه‌رو پۆلی����س‌و ئه‌فس����ه‌رانه‌ی‬ ‫دارستان‌و ژینگه‌ خولیان بۆ بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو بزانن "كه‌ی راوكردن قه‌ده‌غه‌یه‌و‬ ‫كه‌ی قه‌ده‌غه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌فه‌ت����وادان له‌الی����ه‌ن‬ ‫زانایان����ی‌ ئاینیه‌وه‌ ب����ۆ قه‌ده‌غه‌كردنی‬ ‫راوكردن‪ ،‬ش����ه‌ماڵ موفت����ی‌ ده‌ڵێت "بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌كی دیاریكراو كارێكی شه‌رعییه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك زانا ئاینیه‌كه‌و خه‌ڵكه‌كه‌ش‬ ‫له‌حیكمه‌ته‌كه‌ی تێبگه‌ن‪ .‬پاش����ان هه‌ر‬ ‫بونه‌وه‌رێ����ك م����اوه‌ی تایبه‌ت����ی خۆی‬ ‫هه‌ی����ه‌ ب����ۆ زاوزێك����ردن‌و به‌چكه‌دانان‌و‬ ‫هێلكه‌كردن‪ ،‬ده‌بێ له‌ڕێی پس����پۆڕانه‌وه‌‬ ‫دیاری بكرێت"‪.‬‬ ‫میدیاو ژینگه‌‬ ‫له‌هه‌ندێ����ك ب����وارو كات����ی‌ تایبه‌تدا‬ ‫میدیاكانی‌ كوردس����تان بایه‌خ به‌بواری‌‬ ‫ژینگه‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌ڕێگه‌ی‌ هه‌واڵ‌و‬ ‫راپۆرت‌و به‌رنامه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌بۆچونی‌‬ ‫موفتی‌ نه‌بونی كادیری پسپۆڕی‌ ژینگه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی "نه‌گه‌یاندنی په‌یامه‌كه‌ یان‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ گه‌یاندنی"‪ .‬بۆیه‌ به‌پێویس����تی‌‬ ‫ده‌زانێ����ت په‌یامنێ����ری ژینگه‌یی هه‌بێ‌و‬ ‫بزانێ چۆن په‌یامه‌كه‌ی به‌بیسه‌رو بینه‌ر‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ‪.‬‬

‫رێکخراوی ئاینده‌ بۆ ژینگه‌دۆستی ئاماده‌ی ده‌کات‬

‫سروشت له‌سه‌ر ستونه‌كان ‌ی كاره‌با ده‌نه‌خشێنێت‬ ‫به‌خش����ین ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫س����یمایه‌كی‌ جوان به‌ش����ه‌قام‌و شوێنه‌‬ ‫گش����تیه‌كان‪ ،‬هونه‌رمه‌ندی����ك به‌قه‌ڵه‌مه‌‬ ‫ره‌نگاوڕه‌نگه‌كانی‌ سه‌رقاڵی‌ نه‌خشاندنی‌‬ ‫وێنه‌ی‌ سروش����ته‌ له‌سه‌ر س����تونه‌كانی‌‬ ‫كاره‌با‪ .‬ئه‌و دڵخۆش����ه‌ به‌وه‌ی‌ كاره‌كه‌ی‌‬ ‫بۆته‌ جێگه‌ی‌ ره‌زامه‌ن����دی هاواڵتیان‪،‬‬ ‫راش����یده‌گه‌یه‌نێت ح����ه‌زده‌كات به‌ته‌نها‬ ‫كاره‌كانی‌ ئه‌نجام بدات‪.‬‬ ‫كاتێك به‌ش����ه‌قامی‌ س����المی‌ ش����اری‌‬ ‫س����لێمانیدا گ����وزه‌ر ده‌كه‌ی����ت‪ ،‬وێنه‌ی‌‬ ‫گوڵه‌كانی‌ سه‌ر س����تونه‌ كاره‌باییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و شه‌قامه‌ سه‌رنجت راده‌كێشێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاره‌ش له‌الیه‌ن یه‌كێك له‌كارمه‌نده‌كانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ باخچه‌كانی‌ سلێمانیه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ .‬ئ����ه‌و به‌كارامه‌یی‌ خۆی‌‌و‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی‌ هونه‌ره‌كه‌ی����ه‌وه‌ ده‌یه‌وێ����ت‬ ‫س����یمایه‌كی‌ ج����وان به‌ش����ه‌قامه‌كه‌و‬ ‫ستونه‌كانی‌ كاره‌بای‌ س����ه‌ر شه‌قامه‌كه‌‬ ‫ببه‌خشێت‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د عه‌لی‌ حس����ێن ك����ه‌ نازناوی‌‬ ‫خالقیه‌‪ ،‬ئه‌و ش����ێوه‌كاره‌یه‌ كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫(‪)1969‬وه‌ كاری‌ هون����ه‌ری‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ )1976‬دوكانێك����ی‌ به‌ناوی‌‬ ‫خالقی����ه‌وه‌ ل����ه‌ گه‌ڕه‌كی‌ س����ابونكه‌ران‬ ‫كردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬تائێس����تاش به‌رده‌وام����ه‌‬ ‫له‌هونه‌ری‌ وێنه‌كێش����ان‪ ،‬به‌ه����اوكاری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ باخچه‌كانی‌ س����لێمانی‌‪،‬‬

‫كاری‌ نوێكردن����ه‌وه‌و نه‌خش����اندنی‌ وێنه‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مو ئه‌و جێگه‌و شوێنانه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێویس����تیان ب����ه‌كاره‌ ره‌نگینه‌كانی‌‬ ‫خالقی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫خالقی‌‪ ،‬ب����اس ل����ه‌وه‌ده‌كات ئه‌وكاته‌‬ ‫ئاس����وده‌ ده‌بێت كه‌ كاره‌كانی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫ده‌ستخۆش����ی‌ خه‌ڵك بێ����ت‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش����دا تائێس����تا چ الیه‌نێك له‌ڕوی‌‬

‫مادییه‌وه‌ ه����اوكاری‌ كردوه‌‪ ،‬وتی‌ "تاكه‌‬ ‫پش����تگیری‌ م����اددی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫باخچه‌كانی‌ س����لێمانیه‌‪ ،‬ك����ه‌ له‌كڕینی‌‬ ‫كه‌ره‌س����ته‌و پێداویس����تی‌ هون����ه‌ری‌‬ ‫شێوه‌كاری‌ هاوكاریم ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌كاره‌كان����ی‌ ئ����ه‌م هونه‌رمه‌ن����ده‌‬ ‫نوێكردن����ه‌وه‌و وێنه‌كێش����انی‌ فولكه‌ی‌‬ ‫"ق����ۆری‌‌و پیاڵه‌ك����ه‌"ی‌ س����ه‌رچنار‪،‬‬

‫"به‌گوێره‌ی‌ پێویس����تیه‌كانی‌ شوێنه‌كه‌‪،‬‬ ‫كاره‌كانم ده‌گونجێنم"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌مه‌وێ����ت كارێك����ی‌ پوخ����ت‌و جوان‬ ‫بكه‌م‪ ،‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ بمێنێته‌وه‌و جێگای‌‬ ‫ده‌ستخۆش����ی‌‌و گرنگ����ی‌ بێ����ت ل����ه‌الی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ وێنه‌كێشان له‌سه‌ر ستونه‌‬ ‫كاره‌باییه‌كانی‌ شه‌قامی‌ سالم‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫ئه‌و بیرۆكه‌ی����ه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫باخچه‌كان����ی‌ س����لێمانی‌ تاوتوێكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش په‌س����ه‌ندی‌ كردوه‌‪ ،‬ئامانج له‌و‬ ‫كاره‌ش جگه‌ له‌وێنه‌كێشان‪ ،‬پاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و س����تونانه‌ بوه‌ له‌و پۆسته‌رانه‌ی‌ كه‌‬ ‫پێوه‌ی‌ هه‌ڵواسرابون‪ .‬بۆیه‌ له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫ده‌ستیكردوه‌ به‌سڕینه‌وه‌ی‌ ستونه‌كان‪،‬‬ ‫دواتر بۆیاخی‌ كردون‌و پاش����ان وێنه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر كێشاون‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و هونه‌رمه‌ن����ده‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێ����ت‬ ‫كاره‌كان����ی‌ ته‌نه����ا س����ه‌رنجی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫س����لێمانی‌ رانه‌كێشاوه‌‪ ،‬به‌ڵكو سه‌رنجی‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ هه‌ش����ت وێنه‌ له‌س����ه‌ر كه‌سانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ سلێمانیشی‌ راكێشاوه‌و‬ ‫تانكی‌ باخێكی‌ نزی����ك مزگه‌وتی‌ گردی‌ به‌تایبه‌تی‌ هونه‌رمه‌ندان ده‌ست خۆشیان‬ ‫س����ه‌رچنار‪ ،‬جگه‌ له‌باخچه‌ی‌ زه‌بیحی‌‌و لێكردوه‌‪ .‬وتیش����ی‌ "هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێك‬ ‫ش����ه‌وكه‌تی‌ حاجی‌ موشیر‪ .‬له‌ئێستاشدا له‌هونه‌رمه‌ن����دان داوای‌ ئه‌وه‌یان لێكردم‬ ‫سه‌رقاڵی‌ وێنه‌كێشانه‌ له‌سه‌ر دیوارێكی‌ كارم له‌گه‌ڵ����دا بك����ه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم من وام‬ ‫ناو پاركی‌ ئازادی‌‌و ستونه‌ كاره‌باییه‌كانی‌ پێباشتر بوه‌ كه‌ به‌ته‌نها كاربكه‌م‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫ش����ێوازی‌ كاركردنم له‌گه‌ڵ شێوه‌كارانی‌‬ ‫شه‌قامی‌ سالم‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌و شوێنانه‌‪ ،‬وتی‌ تر جیاوازبێت"‪.‬‬

‫به‌گوێره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویستیه‌كانی‌‬ ‫شوێنه‌كه‌‪ ،‬كاره‌كانم‬ ‫ده‌گونجێنم‬ ‫ده‌مه‌وێت كارێكی‌‬ ‫پوخت‌و جوان‬ ‫بكه‌م‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌و جێگای‌‬ ‫ده‌ستخۆشی‌‌و‬ ‫گرنگی‌ بێت له‌الی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )464‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/2/3‬‬

‫‪19‬‬

‫پارله‌مانتارو معالی‌ الوزیر!‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫له‌وه‌داب���و مۆبایله‌ك���ه‌م راده‌س���تی‌‬ ‫پرس���گه‌ بكه‌م‪ ،‬یه‌كێك ل���ه‌دوره‌وه‌ وت ‌‬ ‫ی‬ ‫بابڕوات(پێده‌چو منی‌ ناس���یبێ) چومه‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ وه‌زیر‪ ،‬به‌یانی‌ باش���م كرد‪،‬‬ ‫كه‌س���ێك دانیشتبو له‌ش���وێنی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫وتی‌‪ :‬فه‌رمو!‬ ‫ ده‌چمه‌ الی‌ وه‌زیر‪.‬‬‫ میوانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬‫ م���ن مه‌وعی���دی‌ كاتژمێ���ر ‪10:30‬م‬‫له‌گه‌ڵی‌ هه‌یه‌‪ ،‬میوانی‌ چی‌؟!‬ ‫یه‌كێ���ك له‌حمایه‌كانی‌ وت���ی فه‌رمو‪،‬‬ ‫چومه‌ ژوره‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌زی���ر له‌ش���وێنی‌ خ���ۆی‌ هه‌س���تاو‬ ‫به‌خێرهاتنی‌ كردم‪ ،‬ژوره‌كه‌ی‌ زیاتر له‌ ‪10‬‬ ‫كه‌سی لێبو‪ ،‬زوربه‌یان كاری‌ شه‌خسییان‬ ‫هه‌بو‪ ،‬س���ێ كارمه‌ندی‌ خۆش���ی‌ به‌سه‌ر‬ ‫سه‌ریه‌وه‌ وه‌س���تابون‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ فایلێكی‌‬ ‫پێبو‪ ،‬زۆرم الس���ه‌یر بو‪ ،‬به‌حس���اب ئه‌م‬ ‫نیوكاژێ���ره‌ی‌ بۆ من دان���اوه‌‪ ،‬به‌هه‌رحاڵ‬ ‫من له‌سه‌ر كورسیه‌كه‌ی‌ به‌رده‌م (معالی‌‬ ‫الوزیر) دانیش���تم‌و هیچم ن���ه‌وت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫موڕاجیعه‌كان���ی‌ به‌ڕێك���رد‪ ،‬دو كه‌س���ی‬ ‫دی‌ هاتن���ه‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬من ه���ه‌ر چاوه‌ڕێ‬ ‫بوم‪ ،‬له‌م كه‌ینوبه‌ین���ه‌دا دو برای‌ به‌ڕێز‬ ‫له‌پارله‌مانتاران���ی‌ خولی‌ پێش���و هاتنه‌‬ ‫ژوره‌وه‌‪ ،‬من لێره‌وه‌ ویس���تم خواحافیزی‌‬

‫بك���ه‌م‌و بچمه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫هاواڵتیه‌كی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یی���م پێبو‪ ،‬به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫(ش���اخه‌وان) ك���ه‌ به‌هۆی‌ كاره‌س���اتی‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌وه‌ كه‌س���یكی‌ له‌گه‌ڵدا مردبو‪،‬‬ ‫فه‌س���ڵ كرابو‪ ،‬ئ���ه‌و مامه‌ڵه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫راپۆرتێ���ك ده‌رب���اره‌ی‌ گرێبه‌س���تێك‬ ‫به‌گوژمه‌ی‌ ‪ 11‬ملیار دینار بۆ ‪ 24‬مانگ بۆ‬ ‫‪ 22‬ئه‌ندازی���اری‌ بیانی‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گش���تی‌ ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و رێگاوبان���ی‌‬ ‫نیشته‌جێی سلێمانی‌‌و له‌گه‌ڵ دو مامه‌ڵه‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ چاپكردنی‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪10000‬‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ زیندانیانی‌ سیاس���یم پێبو‬ ‫ئه‌ویشم راده‌ستی‌ كردو تائێستاش نازانم‬ ‫ئ���ه‌و كه‌یس���انه‌ چییان لێهات���وه‌! به‌اڵم‬ ‫تانوس���ینی‌ ئه‌م بابه‌ته‌ كاریان له‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬بێئه‌وه‌ی‌ چاكه‌م بخۆمه‌وه‌ هاتمه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌راس���تیدا من بۆ ئه‌وه‌ چوبوم‬ ‫چه‌ندین زانی���اری‌ بده‌مه‌ وه‌زیرو چه‌ندین‬ ‫زانیاری‌ له‌گه‌ڵدا ده‌رده‌شه‌ بكه‌م‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫ ده‌نگ���ۆی‌ ئ���ه‌و گوژم���ه‌ ‪ 400‬ملیۆن‬‫دۆالره‌ی‌ ك���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم به‌نیازه‌‬ ‫له‌بری‌ ك���ۆڕه‌ك تیلیك���ۆم بیداته‌ به‌غدا‬ ‫یان به‌غدا ده‌ی���ه‌وێ‌ له‌بودجه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ببڕێت‪.‬‬ ‫ ده‌مویست باسی دامه‌زراندنه‌ كاتیه‌كانی‌‬‫له‌گه‌ڵ بكه‌م كه‌ من خۆم ش���اهیدم چۆن‬

‫به‌رپرسی هه‌ندێ له‌فه‌رمانگه‌كان به‌حیله‌و‬ ‫به‌ویس���تی‌ كۆمیته‌و ناوچ���ه‌كان هه‌زاران‬ ‫كه‌س���یان به‌بڕوانامه‌ی‌ نزمه‌وه‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫كاتی‌ دامه‌زراندوه‌و له‌په‌سا پاش ‪ 3‬ساڵ‬ ‫ده‌یانكه‌ن���ه‌ كارمه‌ندی‌ دائیم���ی‌‌و ده‌یان‬ ‫ه���ه‌زار ده‌رچ���وی‌ زانك���ۆو په‌یمانگاش‬ ‫زه‌ق���ه‌ی‌ چاویان دێ‪ ،‬ئ���ه‌م دامه‌زراندنه‌‬ ‫كاتی���ه‌ بوه‌ت���ه‌ به‌دیلی‌ ئه‌و سیس���تمی‌‬ ‫دامه‌زراندنه‌ی‌ ك���ه‌ له‌رێگه‌ی‌ فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫ئاماره‌وه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ ده‌رباره‌ی‌ ته‌زویركردنی‌ نوس���راوی‌‬‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی له‌س���نوری‌ باشماخ بۆ‬ ‫هێنانی‌ بوتڵی‌ غاز‪.‬‬ ‫باس له‌و رێنماییه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‬‫بك���ه‌م كه‌ پاش البردن���ی‌ خه‌زێنه‌ی‌ ‪ 2‬و‬ ‫‪ 3‬ده‌رباره‌ی‌ سلفه‌ی‌ مستدیمه‌ ده‌رچوه‌و‬ ‫كێشه‌ی‌ بۆ شاره‌وانیه‌كانی‌ زۆنی‌ سه‌وزی‌‬ ‫جاران دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫ باس له‌و بڕه‌ قیره‌ بكه‌م كه‌ له‌به‌غداوه‌‬‫هاتوه‌و دراوه‌ته‌ ده‌س���ت دو كۆمپانیای‌‬ ‫حیزب���ی‌و گوایا وه‌زاره‌تی‌ دارایی پێش���و‬ ‫ده‌ستی‌ له‌و پرۆسه‌یه‌دا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ ناوی‌ چه‌ندین بندیوارم البو كه‌ زیاتر‬‫له‌‪ 20‬ساڵه‌ له‌ئه‌وروپان‌و له‌سه‌ر سۆشیال‬ ‫ده‌ژی���ن‌و بۆ ی���ه‌ك رۆژیش پێش���مه‌رگه‌‬ ‫نه‌بون‌و به‌پله‌ی‌ به‌رز خانه‌نشین كراون‪.‬‬

‫ چه‌ندین كه‌یسی‌ گرنگی‌ په‌یوه‌ندیدار‬‫به‌وه‌زاره‌ته‌ك���ه‌ی‌ به‌ڕێزی���ان‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ده‌مویست وه‌ك نوێنه‌ری‌ خه‌ڵك‪ ،‬ئاگاداری‌‬ ‫باری‌ ئابوری‌ كوردستان‌و موچه‌ی‌ مانگی‌‬ ‫‪ 12‬ببم به‌داخه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و بواره‌ نه‌ڕه‌خساو‬ ‫تێگه‌یشتم جه‌نابی وه‌زیر ئه‌وه‌ی‌ حسابی‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌كردوه‌ ئ���ه‌و مه‌وعیده‌ بوه‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ من داینابو‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌گه‌ڵ من‬ ‫قس���ه‌ی‌ ده‌كرد چه‌ند جار باسی ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كرد كه‌ سه‌عات ‪ 11‬ده‌چێته‌ پارله‌مان بۆ‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ لیژنه‌ی‌ دارایی‪ ،‬منیش‬ ‫پێم وت‪:‬‬ ‫كۆبونه‌وی‌ چی‌؟ سه‌عات ‪ 11‬دانیشتنی‌‬ ‫نائاسایی پارله‌مان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ی‌ پارله‌مانت���ار رۆژان���ه‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫سه‌دان ته‌له‌فۆنی‌ هاواڵتیان ده‌ده‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌اڵمه‌ك���ه‌ش الی‌ وه‌زیره‌كان���ه‌‪ ،‬گ���ه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌ڵوێس���تی‌ وه‌زیر بێ���ت به‌رامبه‌ر‬ ‫پارله‌مانتار ئیت���ر هاواڵتی‌ چاوه‌ڕێی چی‌‬ ‫بێت له‌ نوێنه‌ره‌كه‌ی‌؟‬ ‫لێره‌وه‌ ده‌مه‌وێ به‌ به‌ڕێز وه‌زیری‌ دارایی‬ ‫بڵێم كه‌ ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ت ‪ %100‬پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و قس���انه‌ته‌ ك���ه‌ له‌كۆبونه‌وه‌كان���دا‬ ‫ده‌یكه‌یت‪ ،‬ناكرێ���ت ده‌رگات كراوه‌بێ بۆ‬ ‫هه‌ندێ ئه‌ندام پارله‌مان‌و ئه‌وه‌ش وه‌زعی‌‬ ‫ئێمه‌ بێ���ت! ئێمه‌ نوێن���ه‌ری‌ خه‌ڵكین‌و‬

‫گه‌ر ت���ۆ ئاماده‌ نه‌بیت وه‌ك پێویس���ت‬ ‫پێش���وازی‌ له‌پارله‌مانتارێكی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆت بكه‌یت‌و به‌هه‌زار ناری‌ عه‌لی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫ته‌له‌فۆنی‌ بده‌یته‌وه‌‪ ،‬قوڕ به‌سه‌ر هاواڵتی‌‬ ‫ئاس���ایی ده‌بێ چۆن به‌خزمه‌تتان بگات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ منیش به‌ناچاری‌ له‌مه‌ودوا له‌رێگه‌ی‌‬ ‫میدیاوه‌ به‌ خزمه‌ت تۆ ده‌گه‌م‪.‬‬ ‫له‌كات���ی‌ چاوه‌ڕوانیم���دا په‌رۆش���یی‌‌و‬ ‫ش���پرزه‌یی زۆرم به‌وه‌زی���ره‌وه‌ بین���ی‌‪،‬‬ ‫له‌غه‌م���ی‌ چاكس���ازی‌‌و هێنان���ه‌دی‌‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری‌‌و په‌یداكردن���ی‌ بودج���ه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌و پڕۆژه‌كان‌و موچه‌ی‌ كارمه‌ندانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌كان بو‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م هاتوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌ر قاس���ه‌ی‌ قه‌رزار‪ ،‬ل���ه‌و جوتیاره‌‬ ‫ده‌چ���و كه‌ الفاو ده‌غڵه‌ك���ه‌ی‌ راماڵیبێ‌و‬ ‫منداڵه‌كان���ی‌ چاوه‌ڕێی به‌رهه‌می‌ ئه‌م بن‪،‬‬ ‫له‌كه‌سێك ده‌چو به‌ده‌رزی‌ بیرهه‌ڵكه‌نێ‌و‬ ‫به‌ته‌مابێ باخ���ه‌ تینوه‌كه‌ی‌ به‌ر گه‌رمای‌‬ ‫هاوینی‌ پێ ئاوبدا‪ ،‬ل���ه‌و كرێكاره‌ ده‌چو‬ ‫له‌شوێنی‌ فڕێدانی‌ خۆڵه‌عه‌مه‌له‌ی شاردا‬ ‫به‌ش���وێن بیتاقه‌ی براوه‌ی‌ یانسیبه‌كه‌یدا‬ ‫بگه‌ڕێ‪ ،‬ل���ه‌و خاوه‌ن قومارخانه‌یه‌ ده‌چو‬ ‫ته‌ماش���ای‌ مێزی‌ قوماره‌ك���ه‌ی‌ ده‌كات‌و‬ ‫جگ��� ‌ه له‌دۆڕاوه‌كان‌و جام���ه‌ خاڵییه‌كه‌ی‌‬ ‫واره‌كه‌ كه‌س���ی دی‌ ل���ه‌ده‌وری‌ مێزه‌كه‌‬ ‫نابین���ێ‪ ،‬له‌الوێك���ی‌ خوێنگه‌رم���ی‌ بێ‬

‫غه‌لوغه‌شی‌ گوندی‌ ده‌چو كه‌وتبێته‌ داوی‌‬ ‫جامبازه‌كانی‌ شارو به‌رانه‌كه‌یان لێكردبێت ‌ه‬ ‫به‌رخ���ه‌ كۆرپه‌‪ ،‬له‌و بازرگانه‌ موفلیس���ه‌‬ ‫ده‌چو په‌ڕه‌ی‌ ده‌فته‌ری‌ قه‌رزه‌ كۆنه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبداته‌وه‌‪ ،‬له‌پۆڕی‌ خوراوی‌ به‌ر ده‌نوكی‌‬ ‫دو دااڵش ده‌چو‪ ،‬له‌ ش���ێفی‌ كارگه‌یه‌كی‌‬ ‫داڕزاو ده‌چ���و ن���ه‌ك به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫پێویس���ت نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌رجی‌ كارگه‌كه‌‬ ‫ده‌رناهێنێ‪ ،‬له‌و بازرگانه‌ ده‌چو كه‌ هه‌مو‬ ‫س���ه‌رمایه‌كه‌ی‌ داوه‌ته‌ قه‌رزو دۆشداماوه‌‬ ‫به‌دیار قاس���ه‌ی‌ به‌تاڵه‌وه‌‪ ،‬له‌كه‌س���ێك‬ ‫ده‌چو ك���ه‌ به‌هیوا بێت ئاردی‌ رژاوی‌ ناو‬ ‫دڕك له‌رۆژی‌ ره‌شه‌بادا كۆبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌وه‌ تێنه‌گه‌یش���تم په‌رۆشی‌ ئه‌م وه‌زیره‌‬ ‫به‌ڕێ���زه‌ بۆ كاره‌كه‌ی‌ وایك���رد من له‌یاد‬ ‫بكات؟ ی���ان كاریگه‌ری‌ ئ���ه‌و لێدوانه‌ی‌‬ ‫پێش���تری‌ من بو كه‌ باسی كه‌مئه‌زمونیی‌‬ ‫ئه‌وم كردبو ل���ه‌كاری‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی؟‬ ‫یان تائێستا ئه‌ته‌كێتی‌ مه‌وعیدو پێشوازی‌‬ ‫له‌پارله‌مانتار فێرنه‌بوه‌؟ یان ته‌نها بۆ من‬ ‫وه‌ها بو؟ ئه‌وه‌ خۆی‌ ده‌یزانێ‪ ،‬به‌هه‌رحاڵ‬ ‫هه‌ركامیان بێت پێویستبو جه‌نابی‌ وه‌زیر‬ ‫جدیتر بوایه‌ له‌پێشوازی‌ نوێنه‌ری‌ خه‌ڵك‬ ‫هیوادارم له‌گ���ه‌ڵ پارله‌مانتاره‌كانی‌ دی‌‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ نه‌بێت‌و هیچ وه‌زیرێك چاو‬ ‫له‌م نه‌كات‪.‬‬

‫ئه‌ردوگان مۆته‌كه‌ی خه‌ونی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫سه‌ره‌نجام ته‌قینه‌وه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫لێكه‌وت����ه‌وه‌و گه‌نجان����ی ن����اڕازی له‌م‬ ‫"س����وڵتانه‌ نوێ عوس����مانیه‌" به‌بیانوی‬ ‫ڕێگه‌گرت����ن له‌دروس����تكردنی مۆڵێك����ی‬ ‫هاوشێوه‌ی مۆڵه‌ بازرگانیه‌كانی خۆمان‬ ‫له‌ناوچه‌ی����ه‌ك ك ‌ه پڕ بو له‌ س����ه‌وزایی‌و‬ ‫دره‌خت����ی ج����وان له‌(پارك����ی گه‌زی)‬ ‫خۆپیش����اندانێكی گه‌وره‌یان ساز كردو‬ ‫‪ 47‬ش����اری توركی����ای ته‌نی����ه‌وه‌‪.‬دوای‬ ‫مانگێ����ك له‌مانگرت����ن و خۆپیش����اندان‬ ‫به‌زه‌ب����ری هێزو پۆلی����س توانی گه‌نج ‌ه‬ ‫ناڕازیه‌كان س����ه‌ركوت ب����كات‌و چه‌ندین‬ ‫چاالكوانی����ش به‌گولله‌ی زیندوی پۆلیس‬ ‫كوژران‪.‬‬ ‫دوای س����اڵێك ل����ه‌و ڕوداو‌ه پۆلیس‌و‬ ‫دادوه‌ری گشتی‌ توركیا ئۆپه‌راسیۆنیكیان‬ ‫بۆ سه‌ر ‪ 4‬وه‌زیری كابینه‌كه‌ی ئه‌ردوگانی‬ ‫س����ه‌رۆكوه‌زیرانی ئه‌وكات����ه‌ ئه‌نجام����دا‬ ‫به‌تۆمه‌تی گه‌نده‌ڵ����ی‌و به‌رتیل وه‌رگرتن‬ ‫‪ ،‬ه����ه‌ر چواری����ان دوات����ر ناچ����ار بون‬ ‫له‌پۆسته‌كانیان ده‌ست له‌كاربكێشنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش����ان چه‌ند تۆمارێك����ی ده‌نگیی‬ ‫دزه‌پێك����راوی ئ����ه‌ردوگان‌و كوڕه‌ك����ه‌ی‬ ‫به‌ناوی بی��ل�ال ئه‌ردوگان له‌ن����او تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان باڵوب����وه‌وه‌و ئ����ه‌و‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وت ك ‌ه ئه‌و ئه‌ردوگانه‌ی به‌پێاڵوێكی‬ ‫دڕاوه‌وه‌ هات����ه‌ ناو سیاس���� ‌هت‌و به‌وته‌ی‬ ‫خۆی كه‌ پێش ‪ 20‬س����اڵ وتبوی (گه‌ر‬ ‫رۆژێك بیس����تتان ده‌وڵه‌مه‌ند بوم ئه‌و‌ه‬ ‫بزانن حه‌رامم خواردوه‌) بوه‌ته‌ خاوه‌نی‬

‫ی‬ ‫ملیۆنه‌ها دۆالرو كوڕه‌كه‌ی ‪ 12‬كه‌ش����ت ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه كه‌ هه‌ریه‌كه‌یان نرخی له‌ملیۆنێك‬ ‫دۆالر زیاتره‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ك����ورده‌ س����اویلكانه‌ی هه‌ت����ا‬ ‫هه‌ڵگیرس����انی ش����ه‌ڕی داع����ش دژ‬ ‫به‌په‌یه‌ده‌و كانتۆنی كۆبانی پش����تگیری‬ ‫ئاكه‌په‌یان ده‌ك����رد بۆیان ده‌ركه‌وت ك ‌ه‬ ‫ڕوی ڕاس����ته‌قینه‌ی ئ����ه‌ردوگان چۆنه‌و‬ ‫مه‌هدی ئه‌خیر زه‌مان نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ كاتێكا هه‌مو میدیای جیهانی جگ ‌ه‬ ‫"له‌ میدیا توركیه‌كانی سه‌ر به‌ ئاكه‌په‌"‬ ‫به‌ش����انوباڵی كیژه‌ ش����ه‌ڕڤانه‌كانی ناو‬ ‫كۆبانیان هه‌ڵده‌دا‪ ،‬ئه‌ردوگان له‌ش����اری‬ ‫ی له‌نێو جه‌ماوه‌رێكی‬ ‫گازیئه‌نته‌بی كورد ‌‬ ‫زۆرینه‌ كوردا وتی" من نازانم بۆ ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫میدیای جیهانی بایه‌خ به‌كۆبانی ده‌ده‌ن‬ ‫ك ‌ه هیچ گرنگیه‌كی س����تراتیژی نیه‌و دو‬ ‫به‌ره‌ی تیرۆرس����ت ب ‌ه یه‌كدا هه‌ڵپژاون‪،‬‬ ‫ئه‌و شار‌ه هیچی نه‌ماو‌ه بكه‌وێته‌ ده‌ست‬ ‫داعش‪ ،‬پێویس����ت به‌و ه����ه‌را ئیعالمی ‌ه‬ ‫ن����اكات ك ‌ه بۆی ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌ی بۆ كه‌س‬ ‫باسی حه‌ڵ ‌هب‌و غه‌زز‌ه ناكات!!؟؟"‬ ‫ئه‌م وتاره‌ی ئ����ه‌ردوگان وه‌ك ئاوێكی‬ ‫سارد وا بو له‌گه‌رماوێكی گه‌رما‪ ،‬كردی‬ ‫به‌ده‌موچ����اوی ئه‌و كوردان����ه‌ی چه‌ندین‬ ‫س����اڵه‌ چه‌پڵه‌ی بۆ ده‌كوت����ن‌و ده‌نگی‬ ‫پێده‌ده‌ن چونك ‌ه به‌فریادڕه‌سی خۆیان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌یان له‌قه‌ڵه‌م دابو‪.‬‬ ‫ئیتر بۆیان ده‌رك����ه‌وت ك ‌ه ئه‌ردوگان‬ ‫ئه‌و فریشته‌یه‌ نیه‌ ك ‌ه خوا له‌ئاسمانه‌و‌ه‬

‫بۆڕزگاری كوردان ناردبێتی‌‪.‬‬ ‫دوای چه‌ندین مانگ له‌و وتاره‌و دوای‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی كۆبانی له‌چه‌ته‌كانی داعش‬ ‫دیسان ئه‌ردوگان وتارێكی دوژمنكارانه‌ی‬ ‫ی شه‌هیده‌كانی‬ ‫به‌رامبه‌ر كۆبانی‌و خوێن ‌‬ ‫دوباره‌كرده‌وه‌و به‌ئاش����كرا وتی‪ ":‬ئێم ‌ه‬ ‫ڕازی نابی����ن به‌ئه‌زمونێكی هاوش����ێوه‌ی‬ ‫باكوری عێراق له‌س����وریاو جیابونه‌وه‌ی‬ ‫كوردانی س����وریا هه‌ڕه‌ش���� ‌ه له‌ئاینده‌ی‬ ‫توركیا ده‌كات"‬ ‫ئیتر هه‌مو كوردێكی ڕاس����ته‌قینه‌ ك ‌ه‬ ‫پرۆسه‌ی"توركاندن" یان "ته‌تریك" دڵ‌و‬ ‫مێشكی داگیر نه‌كردبێت بۆی ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ سوارچاكه‌ دادپه‌روه‌ره‌كه‌ی بانگه‌شه‌ی‬ ‫برایه‌تی كوردو توركی ده‌كرد دژی هه‌مو‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌كی كوردی ‌ه له‌سوریاو عێراق‌و‬ ‫توركیاو گه‌ر هه‌رێمی كوردستانیش ئه‌و‬ ‫قومه‌ نه‌وت����ه‌ی نه‌بوایه‌ له‌په‌كه‌كه‌ ئه‌زیز‬ ‫تر نه‌ده‌بو بۆ ئه‌ردوگان!‬ ‫بۆی����ان ده‌رك����ه‌وت ك����ه‌ "قۆناغ����ی‬ ‫ئاش����تی‌" له‌توركیا ته‌نیا پرۆسه‌یه‌كه‌ بۆ‬ ‫گه‌وجاندنی ك����وردو پارته‌ كوردیه‌كان‌و‬ ‫وه‌ك كارتێك����ی هه‌ڵبژاردن "س����وغره‌"‬ ‫ده‌كرێ����ت به‌مه‌به‌س����تی‌ درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای����ی س����ه‌ركرده‌ نوێی���� ‌ه‬ ‫عوسمانیه‌كه‌ی‌ "توركیای مۆدێرن"‪.‬‬ ‫ئه‌م وتانه‌ی ئ����ه‌ردوگان له‌كاتێكدا بو‬ ‫ك ‌ه پێش ته‌نیا ی����ه‌ك ڕۆژ‪ ،‬داود ئۆگڵو‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و خه‌لیفه‌یه‌ی كه‌ دوای خۆی تاعین ‌‬ ‫كردبو بۆ پۆس����تی‌ س����ه‌درولئه‌عزه‌می‬

‫له‌كۆشكه‌كه‌ی ئۆردوغانه‌وه‌‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫سەلەفیزم‌و خەسڵەتە‬ ‫هاوبه‌شه‌کانی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫وەکو س����امانێکی گەورەی هەست‬ ‫تەماشادەکرێت‌و ش����ایانی ئەوەشە‬ ‫هەمو چرکەساتێک ببێت بەهێزێکی‬ ‫سیاسیی بۆئەوەی بگات بەئامانجێکی‬ ‫ئایدیۆل����ۆژی لەم دونیای����ەدا‪ .‬ئەم‬ ‫هێزان����ە چیدی بڕوای����ان بەوە نییە‬ ‫ک����ە چاوەروانی ئەوەبن ”لەو دونیا“‬ ‫بەو ش����ێوەیە بژین کە دەیانەوێت‌و‬ ‫شایس����تەن‪ ،‬بەڵکو دەیانەوێت ئەم‬ ‫پرنس����یپانە ”لەم دونی����ا“ مادییەی‬ ‫ئێستادا بنیاتبنێن‪ ،‬وەکو پاداشتێک‬ ‫کە خودا لەو دونیا دەیانداتەوە‪.‬‬ ‫خاڵێکی هاوبەشی تر کە ئەم فۆرمە‬ ‫لەبیرکردن����ەوە بەرهەمیدەهێنێ����ت‪،‬‬ ‫بریتیی����ە ل����ە ‪ Xenophobia‬واتە‬ ‫”بێگانەهەراسیی“‪ .‬سەرەڕای ئەوەی‬ ‫ئەم هەراسانبونە لەبێگانە ترسێکی‬ ‫ناماقوڵ‌و ناعەقالنییە‪ ،‬بەاڵم توانای‬ ‫ئەوەی هەی����ە فۆبیاو دڵەڕاوکێیەکی‬ ‫گ����ەورە لەناو ئەندامان����ی کۆمەڵگا‬ ‫بەرهەمبهێنێت‪ .‬بۆنمونە ئیسرائیل‌و‬ ‫ئەمریکا بەمەرکەزی هەمو بەاڵیەکی‬ ‫ئەم دونیایە تەماشا بکرێن‪ ،‬یان کورد‬ ‫وەکو ئیس����رائیلی دوەم بۆ جیهانی‬ ‫ع����ەرەب‌و دونی����ای موس����ڵمانەکان‬ ‫نمایی����ش بکرێت‪ .‬فۆرمێکی تایبەتی‬

‫ئەم بێگانەهەراسییەش لەکۆمەڵگای‬ ‫کوردستاندا بەرامبەر بەئێزیدییەکان‌و‬ ‫لەئێستاش����دا بەرامبەر بەئاوارەکان‬ ‫دەبینرێ����ت‪ .‬لەگەڵ هەمو قەیرانێکی‬ ‫گەورەش لەخۆرئاوادا بێگانەهەراسیی‬ ‫دەبێت بەگوتاری بااڵدەست‪.‬‬ ‫پرسی خاوەندارێتی بۆ هەقیقەتی‬ ‫ڕەه����او پیرۆزیی ئ����ەم هەقیقەتەش‬ ‫یەکێک����ە لەگرنگتری����ن خەس����ڵەتە‬ ‫هاوبەش����ەکانی ئ����ەم تەوژم����ە‬ ‫سەلەفییانە‪ .‬هەریەکێک لەم ئایینانە‬ ‫دونیابینی خ����ۆی بەدونیابینییەکی‬ ‫ڕاست‌و پیرۆز دەزانێت‌و ئەوانیتریش‬ ‫بەهەڵە؛ گەر بەهەڵەش����ی نەزانێت‬ ‫وەکو قۆناغێکی بەس����ەرچوی دوای‬ ‫خۆی تەماشای دەکات‪ .‬ئەم دۆخەش‬ ‫ڕەهەندی ڕەخنە لەهەمو ئەو دیدگایانە‬ ‫دەسەنێتەوە‪ ،‬چونکی خۆیان وەکو‬ ‫دوا‪ -‬ویس����تگای پەیامێکی ئیالهیی‬ ‫تەماشادەکەن‌و خۆیان بەسەرەتای‬ ‫کۆتای����ی مێژوی ئەوانیت����ر دەبینن‪.‬‬ ‫نوخبەی ئ����ەم دیدگایانە مۆنۆپۆڵی‬ ‫هەقیقەتێکی پیرۆز دەکەن‌و بوارێک‬ ‫ناهێڵێت����ەوە بۆ گفتوگ����ۆی لۆژیکی‬ ‫لەنێ����وان ئەم ئایینان����ە یان ڕەخنە‬ ‫لەئایین خۆی‪ .‬بەم ش����ێوەیە هەمو‬

‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ توركیا له‌دیار به‌كره‌و‌ه‬ ‫ساڵوی گه‌رمی بۆ كۆبانی ده‌نارد!‬ ‫ئێس����تا كوردانی توركیا نازانن دڵیان‬ ‫به‌بانگ‌و س��ڵ�اوی داود ئۆگلو خۆشكه‌ن‬ ‫یان باوه‌ڕ به‌و ڕاس����تیه‌ تاڵ���� ‌ه بێنن ك ‌ه‬ ‫س����وارچاكی خه‌ونه‌كانی����ان ده‌یدا به‌بن‬ ‫گوێیاندا‪.‬‬ ‫ك����ورد خۆیان ده‌پرس����ن ‪ 12‬س����اڵ ‌ه‬ ‫هوتاف بۆ س����ه‌ركرده‌یه‌ك ده‌كێشین ك ‌ه‬ ‫به‌تیرۆرس����ت ناوزه‌ندم����ان ده‌كات؟ جا‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وام بین له‌هه‌لهه‌له‌كێشان یان‬ ‫ئه‌مجاره‌ له‌هه‌ڵبژاردن سزای بده‌ین؟‬ ‫پاش ئه‌و هه‌مو ساڵ ‌ه له‌پشتگیری گه‌ر‬ ‫ی تێبكه‌ین له‌هه‌ردو جه‌ژنه‌ك ‌ه نابین؟‬ ‫پشت ‌‬ ‫ئاخر ئه‌وان بۆ ڕیش چون سمیڵیش����یان‬ ‫نایه‌ بانی‪ ،‬خواشیان له‌خۆیان ڕه‌نجاندو‬ ‫خورماشیان نۆشی گیان نه‌كرد‪.‬‬ ‫كوردانی باش����ور هیچیان جیاواز نی ‌ه‬ ‫له‌كوردان����ی باكور‪ ،‬ئه‌وانی����ش ئومێدی‬ ‫"ڕاگه‌یاندن����ی" نه‌ك "دروس����تكردن"ی‬ ‫یه‌كه‌م ده‌وڵه‌تی كوردیان له‌سه‌ر بناغه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی ‌ه نه‌وتیه‌ك����ه‌ی هه‌رێم‌و توركیا‬ ‫هه‌ڵچنی بو‪.‬‬ ‫داعش و ئ����ه‌ردوگان وه‌ك دو مۆته‌ك ‌ه‬ ‫ئ����ه‌م خه‌ون���� ‌ه ڕه‌نگاڵ���� ‌ه قه‌ش����ه‌نگه‌‬ ‫مێژوییه‌ی����ان له‌كوردانی باش����ور تێكداو‬ ‫پێیانوتن تا ئێره‌و به‌س‪ ،‬ئێوه‌و ده‌وڵه‌ت‬ ‫كوجا مه‌رحه‌با!‬ ‫بۆ توركیا گرنگ نه‌بو كێ بۆری نه‌وتی‬ ‫له‌هه‌رێمه‌وه‌ ڕاكێشاوه‌ بۆیان‪ ،‬الی ئه‌وان‬

‫ئه‌وه‌ گرنگ بو ك ‌ه نه‌وت له‌بۆریه‌ك ‌ه بێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ جا داعش ل ‌ه هه‌ولێره‌و‌ه بینێرێت‬ ‫یان برا كورده‌كان بۆ ئه‌و هه‌ریه‌كه‌‪,‬هه‌ر‬ ‫بۆی���� ‌ه كه‌ داعش هاته‌ س����ه‌ر بینه‌قاقای‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌مریكا له‌دوری ‪ 7‬قاڕه‌ كه‌وت ‌ه‬ ‫هه‌له‌كه‌س����ه‌ما به‌اڵم توركیا نقه‌ی لێو‌ه‬ ‫نه‌هات‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ئه‌وه‌ی ك ‌ه هێشتا له‌و‬ ‫خه‌ون ‌ه هه‌نگوینی ‌ه ژێر زبڵدان ‌ه خه‌به‌ری‬ ‫نه‌بۆت����ه‌و‌ه هه‌ندێك له‌پارته‌ ئیس��ل�امی ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ده‌بینین لێره‌وله‌وێ وه‌ك پارێزه‌رێكی‬ ‫خۆبه‌خ����ش به‌رگ����ری له‌سیاس����ه‌ت ‌ه‬ ‫چه‌وته‌كان����ی ئاكه‌پ ‌ه ده‌ك����ه‌ن‌و خۆیان‬ ‫ی ئه‌و پارته‌ سیاسی ‌ه‬ ‫به‌ئه‌ندامێكی دێرین ‌‬ ‫توركیه‌ دێته‌ به‌رچاو‪.‬‬ ‫ده‌م����ی هه‌رچیه‌كی����ان ده‌كه‌یت����ه‌و‌ه‬ ‫باس����ی كه‌ناڵی "ته‌ره‌ت����ه‌‪ "6‬و "قۆناغی‬ ‫ئاشتی‌"ده‌كات‪.‬‬ ‫گ����ه‌ر كه‌س����ێك ئ����اگای ل���� ‌ه توركیا‬ ‫نه‌بێ����ت واده‌زانێت ئ����ه‌م كه‌ناڵ ‌ه ته‌نیا‬ ‫پارێزه‌ری مافی ك����ورده‌و ده‌نگی‌ هه‌مو‬ ‫كوردانی به‌جیه����ان ڕاگه‌یاندوه‌‪ ،‬نكوڵی‬ ‫له‌باش����یه‌كه‌ی ناكه‌م به‌س ئه‌و مینبه‌ر‌ه‬ ‫ئازاده‌ س����ه‌ربه‌خۆیه‌ پوخت كوردیه‌ نی ‌ه‬ ‫كه‌ پاس����اوی كار‌ه چه‌وته‌كانی ئاكه‌په‌ی‬ ‫پێبێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫"قوناغ����ی ئاش����تی‌"یش له‌نێوان ئه‌م‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن ب����ۆ ئه‌و هه‌ڵب����ژاردن وه‌ك‬ ‫بنێش����تی‌ جوراو درێژ ده‌بێته‌وه‌و كه‌س‬

‫نازانێ����ت كۆتاییه‌ك����ه‌ی ده‌گات به‌كوێ‪،‬‬ ‫هه‌م����و الیه‌ك ئه‌وه‌مان له‌س����ه‌ر‌ه بڵێین‬ ‫"ئاخیری خێر بێت ئیشه‌اڵ"‪.‬‬ ‫ك����ه‌س ناتوانێت ڕه‌خن ‌ه له‌ئیس��ل�امی‬ ‫سیاس����ی بگرێت له‌وه‌ی ده‌یه‌وێت بێت ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌اڵم پێش ئه‌و‌ه حه‌ز ده‌كه‌ین‬ ‫بپرسین گه‌ر هاتنه‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵت وه‌كو‬ ‫ئه‌ردوگانی س����ه‌ره‌تا مامه‌ڵ����ه‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ناگوڕێن ی����ان وه‌ك ئه‌و ئه‌ردوگانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ر كۆمێنتێك له‌تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫تویت����ه‌ر‪ ،‬بێژه‌رێك����ی به‌ناوبانگی وه‌ك‬ ‫"س����ه‌ده‌ف كه‌باش" ده‌ده‌یت����ه‌ دادگاو‬ ‫داوای ‪ 4‬ساڵ زیندانیكردنی ده‌كه‌ن؟‬ ‫ی���ان خوێندكارێك���ی ‪ 16‬س���اڵ‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی له‌به‌رده‌م هاوه‌ڵه‌كانی‬ ‫ڕه‌خنه‌ی له‌ ئ���ه‌ردوگان گرتوه‌ فه‌رمانی‬ ‫ده‌س���گیركردنی بۆ ده‌رده‌كه‌یت‌و ‪ 2‬ڕۆژ‬ ‫زیندان���ی ده‌كه‌یت‪ ،‬دواتر سه‌ربه‌س���تی‌‬ ‫ده‌كه‌یت‌و پاشان داوای ‪ 5‬ساڵ زیندانی‬ ‫ده‌كه‌یت له‌دادگا؟‬ ‫له‌پارته‌ ئیسالمیه‌كانی الی خۆشمان‬ ‫ده‌پرس���م دوای خوێنی‌ ‪ 34‬ك���ورد له‌‬ ‫ڕۆبۆسكی هێش���تا هه‌ر ئه‌ردوگان ڕۆل‬ ‫مۆدێلی ده‌سه‌اڵتگرتنه‌ ده‌ستتانه‌؟‬ ‫دوای هێرش���ه‌كه‌ی ئه‌ردوگان بۆ سه‌ر‬ ‫كۆبانی‌و شه‌ڕڤانانی و شه‌هیدانی‪ ،‬دوای‬ ‫بێهه‌ڵوێس���تی‌ به‌رامبه‌ر هه‌ولێرو نه‌هاتن‬ ‫به‌هانایه‌وه‌ له‌كاتی ته‌نانه‌ی ناموسماندا‬ ‫هێش���تا ه���ه‌ر ئ���ه‌ردوگان شاس���واری‬ ‫خه‌ونتانه‌؟‬

‫ڕەخنەگرتنێ����ک لەئایی����ن دەبێ����ت‬ ‫بەکردەی����ەک ل����ە ‪Blasphemie‬‬ ‫واتە کوفرگەرایی‌و بێڕێزی بەرامبەر‬ ‫بەخودی خوداوەند‪.‬‬ ‫ئایین س����امانێکە کە س����ەلەفیزم‬ ‫وەکو س����تراتیژێک دەیخاتەگەڕ بۆ‬ ‫گەیش����تن بەئامانجێکی سیاس����یی‬ ‫دیاریکراو‪ .‬گەر هەم����و ئایدیۆلۆژیا‬ ‫دەس����ەاڵتگەرەکان وەرش����ەیەکی‬ ‫کۆمەڵ����گاو‬ ‫عەس����کەرتاریزمی‬ ‫بەپیرۆزکردن����ی س����ەرۆکەکان بن‪،‬‬ ‫ئەوا سەلەفیزمی ئایینیی دەرکردنی‬ ‫ئینس����انە لەس����ەنتەری ”ب����ون“ و‬ ‫هێنان����ەوەی موق����ەدەس‌و بەه����ا‬ ‫ڕەهاکانی ئایینە‪ .‬ئ����ەوەی لەهەمو‬ ‫ئەم فۆرمە جیاوازانەی س����ەلەفیزم‬ ‫جێگای تێڕامانە‪ ،‬ونبونی پرنسیپی‬ ‫پلورالی����زم‌و نەمانی مەس����افەیەکە‬ ‫ب����ۆ پێکەوەژیانی نێ����وان کولتورو‬ ‫ئایینە جیاوازەکان‪ .‬لەهەناوی هەمو‬ ‫سەلەفیزمێکدا جەبرێک ئیشدەکات‬ ‫کە ناهێڵێت مرۆڤ س����ەربەخۆبێت‌و‬ ‫ڕەهاییەک لەگەڕدای����ە کە ناهێڵێت‬ ‫م����رۆڤ ئازادان����ە بیربکات����ەوەو‬ ‫س����تەمگەراییەک ئامادەیە کە رێگە‬ ‫بەداهێنان‌و فەنتازیاو ڕەخنە نادات‪.‬‬

‫راسته‌ ئه‌م ستراتیجه‌ دوره‌ له‌كورده‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك ده‌ڵێن نزیكبونه‌وه‌ی چه‌هه‌په‌و‬ ‫ه���اده‌پ‪ ،‬په‌یوه‌ن���دی ب���ه‌و هاوكێش���ه‌‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ به‌حساب كوردانی‬ ‫رۆژئ���اواو قه‌ندیلیش ئێس���تا ش���ه‌ڕی‬ ‫ئه‌س���ه‌دو عه‌له‌ویه‌كان ناكه‌ن به‌ئاشكراو‬ ‫كه‌وتونه‌ته‌ ب���ه‌ره‌ی "چه‌هه‌په‌ ـ ئێران ـ‬ ‫حیزبواڵو ش���یعه‌ی عێراقی" ئه‌سه‌دیش‬ ‫به‌رنام���ه‌ی لێدان���ی په‌ی���ه‌ده‌ی نی���ه‌‬ ‫له‌رۆژئاوا‪ ،‬له‌ئێستاش���دا بۆ سه‌لماندنی‬ ‫ئه‌م شیكاریه‌ نه‌ده‌نگی تۆپه‌كانی ئێران‬ ‫ده‌بیس���تین له‌قه‌ندیل‌و نه‌خشه‌خش���ی‬ ‫قاچی گه‌ریالكان���ی كۆدار ـ په‌ژاك دژی‬ ‫ئێران‌و نه‌ جوڵه‌ی سوپاكه‌ی ئه‌سه‌دیش‬ ‫به‌رانب���ه‌ر كانتۆنه‌كان‪ .‬به‌اڵم ئۆردوغان‌و‬ ‫‪ AKP‬زیاتر ئه‌یانه‌وێت ش���ه‌رعیه‌ت به‌م‬ ‫نه‌زمه‌ بده‌ن‪ ،‬زیندانیكردنی زیاتر له‌ ‪350‬‬ ‫ئه‌فسه‌ری بااڵ له‌الیه‌ن ‪ AKP‬و الوازكردنی‬ ‫باڵی عه‌سكه‌رو دورخستنه‌وه‌ی فه‌تحواڵ‬ ‫گویله‌ن‌و بزوتنه‌وه‌ی گوله‌نیه‌كان‌و هه‌ندێ‬ ‫كاراكته‌ری ناڕازی وه‌ك عه‌بدواڵ گویل بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌ستێوه‌ردان نه‌كه‌ن‪ ،‬به‌یه‌كێك‬ ‫له‌ ده‌س���تكه‌وته‌كانی ئۆردوغ���ان هاته‌‬ ‫هه‌ژمارك���ردن بۆ كۆنترۆڵكردنی توركیاو‬ ‫زه‌مینه‌سازی بۆ ئه‌م به‌رنامه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌ستی پارته‌كه‌ی ئۆردوغانی كرده‌وه‌ تا‬ ‫گفتوگۆی ئیمراڵی ده‌س���تپێبكات له‌گه‌ڵ‬

‫گه‌وره‌تری���ن پارتی چه‌ك���دار كه‌ ‪12000‬‬ ‫شه‌هیدی هه‌یه‌و زیاتر له‌ ‪ 11000‬ئه‌ندامی‬ ‫گه‌ریالشی له‌گه‌ڵ ملیۆنان الیه‌نگر له‌ناو‬ ‫توركیا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫توركیا چی���دی نایه‌وێ���ت ئابوریه‌كی‬ ‫زه‌به‌الح بخات���ه‌ خزمه‌تی ئه‌و جه‌نگه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ شه‌ڕی وه‌س���تاندوه‌ له‌گه‌ڵ كورد‪،‬‬ ‫كوردان���ی توركی���ا له‌نێ���وان ئاكه‌په‌ی‬ ‫حوكم���ران‌و دوژمن���ی سه‌رس���ه‌ختی‬ ‫له‌مێژین���ه‌دا‪ ،‬له‌كێبركێدان بۆ بردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی حوزه‌یرانی ئه‌مس���اڵ‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان ئۆردوغان‬ ‫بیه‌وێ���ت یاریه‌كه‌ له‌ ك���ورد تێك بدات‬ ‫به‌وه‌ی دۆس���تی ك���ورده‌و ك���ورد دور‬ ‫بخاته‌وه‌ ل���ه‌و پارت���ه‌ توركیانه‌ی وه‌ك‬ ‫چه‌هه‌په‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌رگیز وه‌ك ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی دادوگه‌شه‌پێدان سه‌ردانی‬ ‫ناوچ���ه‌ كوردیه‌كانیان نه‌ك���ردوه‌ وه‌ك‬ ‫س���ه‌ردانه‌كه‌ی داود ئۆغلۆ ب���ۆ ئامه‌دو‬ ‫به‌ك���وردی ئاخافتنی له‌گ���ه‌ڵ ئه‌ندامانی‬ ‫پارته‌كه‌ی‪.‬‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه‌ بۆ یه‌ك مه‌به‌سته‌‪ ،‬نه‌وه‌ك‬ ‫كورد فێری سیاسه‌ت بوبێت‌و هاوپه‌یمانی‬ ‫پێكبهێنن له‌گه‌ڵ پارت‌و بزوتنه‌وه‌ چه‌په‌‬ ‫توركیه‌كانداو پێكه‌وه‌ ئۆردوغان ته‌نگاو‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ زه‌حمه‌ته‌ كورد به‌ته‌نها‬ ‫وات���ه‌ ‪ HDP‬بتوانێت ئاس���ته‌نگی ‪%10‬‬

‫پیرۆزه‌‬

‫ببڕێت‌و بێته‌ په‌رله‌مان ئه‌گه‌ر سازانێكی‬ ‫حیزبی ئه‌نجام نه‌دات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مس���اڵ‬ ‫ك���ورده‌كان نه‌توانن بچن���ه‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئاس���ته‌نگی ‪ %10‬نه‌بڕن ره‌نگه‌ دۆخه‌كه‌‬ ‫تێكبچێ���ت وه‌ك جه‌زی���ره‌‪ ،‬روداوه‌كانی‬ ‫شاری جه‌زیره‌ له‌ ‪ ،2014 /12 / 27‬كه‌‬ ‫گه‌نجانی شۆرش���گێڕو واڵتپارێزی كورد‬ ‫توانیان جۆرێك له‌سه‌ربه‌خۆیی سنوردار‬ ‫بس���ه‌پێنن به‌خه‌نده‌ق لێ���دان‌و حوكمی‬ ‫خۆجێی���ی وه‌ك یه‌كه‌می���ن ئه‌زمون���ی‬ ‫خۆسه‌ری دیموكراتی‌و په‌یامێكی گرنگی‬ ‫قه‌ندیل خوێنرایه‌وه‌ بۆ رای گشتی توركیا‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ ئۆردوغان داواكاریه‌كانی‬ ‫ك���ورد جێبه‌جێ بكات‪ ،‬چاودێران ده‌ڵێن‬ ‫جه‌زی���ره‌ ئه‌زمونێكه‌و په‌كه‌كه‌ ده‌توانێت‬ ‫فراوانی ب���كات‪ ،‬له‌خراپتری���ن حاڵه‌تی‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی كوردانیش له‌په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌و ئه‌ندامه‌ بااڵیه‌ی په‌كه‌كه‌ به‌منی‬ ‫وت‪" :‬ناچاری���ن په‌رله‌مانێك���ی كوردی‬ ‫له‌ئامه‌د چێ بكه‌ین"‬ ‫بۆی���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی له‌په‌نجه‌ره‌كان���ی‬ ‫كۆش���كه‌كه‌ی ئۆردوغان���ه‌وه‌ دیاره‌ وه‌ك‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ك ته‌نه���ا نزیكبون���ه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ده‌په‌و چه‌هه‌په‌ نی���ه‌ به‌ته‌نها‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خۆس���ه‌ری دیموكراتی‌و دروس���تكردنی‬ ‫په‌رله‌مانێك���ی كوردیه‌ له‌الیه‌ن هه‌ده‌په‌و‬ ‫په‌كه‌كه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌بۆن���ه‌ی چون��� ‌ه ک���ه‌ژاوه‌ی زێڕین���ه‌وه‌‪ ،‬پیرۆزبای���ی ل��� ‌ه (کۆس���ره‌ت‌و رازه‌‌) ده‌که‌ین‪،‬‬ ‫به‌و هیوایه‌ی ژیانێکی پڕ له‌به‌خته‌وه‌ری به‌یه‌که‌وه‌ به‌سه‌ربه‌رن‪.‬‬ ‫ستافی ئاوێنه‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫په‌كخستنی‌ چاكساز ‌ی‬ ‫له‌داعش مه‌ترسیداره‌‬ ‫ئه‌له‌ند ئه‌مین‬

‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌دۆخێكی‌ نه‌خوازراوو پ���ڕ له‌ته‌نگژه‌و نائارامیدا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬درێژه‌كێش���انی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و ش���ه‌ڕی‌ داعش وزه‌و توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌كه‌ت‌و ماندو كردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن ساڵی‌ رابردو ساڵێكی‌ پڕ له‌نه‌هامه‌تی‌‬ ‫بو بۆ كوردس���تان‪ ،‬پێناچێت تا كۆتایی‌ ئه‌مس���اڵی‌ ‪2015‬ش ئاسۆیه‌كی‌‬ ‫رونمان له‌به‌رده‌مدا بێ‌ بۆ ده‌رباز بون له‌و گرفتانه‌ی‌ تێیكه‌وتوین‪ ،‬كه‌ جگه‌‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ داعش‌و قه‌یرانی‌ دارایش‪ ،‬زۆرن ئه‌و كێشانه‌ی‌ به‌هه‌ڵپه‌سێردراوی‌‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌و چاره‌س���ه‌ر كردنیش���یان به‌زوی���ی‌‌و ئاس���انی‌ ناكرێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ ده‌ستوره‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گات به‌یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌‬ ‫یان درێژ نه‌كردنه‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ بارزانی‌‪.‬‬ ‫راس���تییه‌ك هه‌یه‌ له‌كوردستاندا پێویس���ته‌ چاوی‌ لێدانه‌خرێ‌‌و نه‌كرێت‬ ‫به‌ژێر هه‌راو زه‌نای‌ ش���ه‌ڕ‌و مه‌ترس���یه‌كانی‌ داعش‌و قه‌یران���ی‌ داراییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش پێویستی‌ هه‌نگاونانی‌ حكومه‌ته‌ به‌ره‌و چاكسازی‌‪ ،‬دوای‌ ‪ 23‬ساڵ‌‬ ‫له‌حكومڕانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئێستا له‌شه‌مه‌نده‌فه‌رێك‬ ‫ده‌چێت كه‌ له‌سه‌ر هێڵی‌ راسته‌قینه‌ی‌ خۆی‌ الیدابێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاره‌ساتی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ قه‌وماندوه‌‪ ،‬به‌ملیار دۆالر بێسه‌روشوێن‌و لوش دراوه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵی‌ بوه‌‬ ‫به‌كولتورێكی‌ ره‌گ داكوتاوو ناعه‌داله‌تییه‌كی‌ گه‌وره‌ هه‌رێمی‌ داهێزراندوه‌‪،‬‬ ‫داهات‌و باج‌و دارایی‌ گشتی‌‌و خه‌رجیه‌كان زۆربه‌یان ناشه‌فاف‌و نه‌زانراون‪،‬‬ ‫له‌ڕوی‌ س���ه‌ربازییه‌وه‌ له‌شه‌ڕی‌ دژ به‌داعش���دا ده‌ركه‌وت كه‌ چۆن خه‌ڵكی‌‬ ‫داماوی‌ ئێمه‌ باجیی ده‌س���تگرتنی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫ئاس���ایش‌و هه‌واڵگریی‌‌و ده‌زگای‌ ئه‌منی‌‌و سه‌ربازییه‌كانیانی‌ سه‌ر به‌خۆیان‬ ‫ده‌ده‌ن‌و په‌رته‌وازه‌ییه‌كی‌ سه‌یری‌ له‌پالن‌و بڕیارداندا لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ڕوی‌‬ ‫سیاسیش���ه‌وه‌ ده‌ركه‌وت كه‌ له‌كوردس���تاندا هه‌ڵب���ژاردن ته‌نها له‌پێناوی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و بۆ ریكالم ده‌كرێت‪ ،‬نه‌ك بۆ ده‌ستاوده‌ست كردنی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫به‌دیهێنانی‌ گۆڕانكارییه‌كی‌ ریشه‌یی‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ كوردستان كه‌ ‪ 23‬ساڵه‌ بون به‌بار به‌سه‌ر ورگ‌و شانی‌‬ ‫ئه‌م خه‌ڵكه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌كی‌ كوش���نده‌ ده‌كه‌ن گه‌ر پێیانوابێت هه‌تاس���ه‌ر‬ ‫ئه‌م دۆخه‌یان به‌ش���ێوه‌ی‌ س���ااڵنی‌ پێشو بۆ ده‌چێته‌ س���ه‌ر‪ ،‬چاك وایه‌‬ ‫په‌ن���دو عیب���ره‌ت له‌ئه‌زمون���ی‌ گه‌النی‌ ئ���ه‌م ناوچه‌یه‌و دنی���ا وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫ئه‌زمونی‌ گه‌الن ئه‌و راس���تیه‌یان س���ه‌لماندوه‌ كه‌ ئه‌و جۆره‌ حكومڕانیه‌ی‌‬ ‫ناعه‌داله‌تیی‌ گه‌وره‌یان له‌دابه‌شكردنی‌ سه‌روه‌ت‌و سامان‌و له‌به‌خشینه‌وه‌ی‌‬ ‫پێگه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و له‌ده‌س���تدرێژی‌ كردن بۆ دارایی‌‌و موڵكی‌ گش���تیدا‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬سه‌ره‌نجام جگه‌ له‌مایه‌پوچ بون‌و ملشكان هیچ رێگه‌یه‌كی‌‬ ‫تریان له‌به‌رده‌مدا نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌زمونی‌ گه‌الن س���ه‌لماندویه‌تی‌ كه‌ ئه‌وانه‌ی‌ به‌زۆری‌ زۆرداره‌كی‌ خۆیان‬ ‫ده‌س���ه‌پێنن‌و به‌زه‌بری‌ هێ���زو پاره‌ درێژه‌ به‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆیان ده‌ده‌ن‌و‬ ‫بێباكانه‌ پش���ت ده‌كه‌نه‌ چاكس���ازی‌‪ ،‬كه‌ رۆژی‌ خۆی‌ هات هه‌رگیز هێزی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌‌و ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‌و دروس���تكردنی‌ چه‌ندی���ن بازنه‌ی‌ حیمایه‌‬ ‫فریایان ناكه‌وێ‌‌و نایانپارێزێت‪ ،‬چونكه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ پاراستنی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫كاربه‌ده‌ست‌و به‌رپرسان به‌رله‌وه‌ی‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ ئه‌منی‌ بێت مه‌سه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫سیاسییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سیاس���ه‌ت نه‌یانپارێزێت ئه‌وا ئاسایش‌و ده‌زگای‌ ئه‌منی‌‬ ‫دادیان نادات‪.‬‬ ‫حكومڕانه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌بێت له‌و راستیه‌ش تێبگه‌ن كه‌ داعش له‌مێژوی‌‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه‌و كوردستانیش���دا دیارده‌یه‌كی‌ زو تێپه‌ڕه‌و مه‌ترس���یه‌كانی‌‬ ‫ده‌ڕه‌وێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ له‌داعش مه‌ترسیدارتره‌ درێژه‌كێشانی‌ ناشه‌فافی‌‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌‌و نادیموكراسی‌‌و په‌كخستنی‌ پرۆسه‌ی‌ چاكسازییه‌‪،‬‬ ‫كه‌ زیاد له‌هه‌ر شتێك كوردستان پێویستی‌ پێیه‌تی‌‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫سه‌رکه‌وتنه‌کانی پێشمه‌رگه‌ له‌که‌رکوک‬

‫کوبانێ چیرت غه‌مگین نیه‌‬

‫فۆتۆکان‪ :‬بێساران تۆفیق‬