ژماره‌ 469

‫ریکالم‬

‫داعش‬ ‫له‌که‌رکوک‬ ‫دورده‌خرێته‌وه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)469‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/3/10‬‬

‫رێككه‌وتننامه‌ی‌‬

‫بێده‌نگیی پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆك!‬

‫‪13‬‬

‫ئه‌ندازیاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌دام حسێن بو‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬ ‫عه‌بدواڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫موهته‌دی‌‪:‬‬ ‫براوه‌ی شه‌ڕی‬ ‫داعش ئێرانه‌‬

‫ڵ‬ ‫قوباد هه‌و ‌‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫كورسی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌دات‬

‫‪6‬‬

‫سۆسیۆلۆژیای‬ ‫پاسەوان‬

‫‪18‬‬

‫‪12‬‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‌‪ :‬درێژكردنه‌وه‌ ‌ی ماو‌ه ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌ی یاسایه‌و بۆ كه‌سایه‌ت ‌ی كاك مه‌سعود باش نییه‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���وی‌ په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی ئام���اژ‌ه به‌و‌ه په‌رله‌مانت���ار ‌‬ ‫ش���ێخ ئه‌دهه‌م بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه له‌دوای‌ راپه‌رینه‌وه‌‪ ،‬حیزب‌و كوردستان‌و ئه‌ندامی‌ پێشو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ كوردس���تان ئه‌ندامه‌كانیان سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ك���ردوه‌ به‌"كۆیل��� ‌ه"‌و "ئیتاع���ه‌ت" بۆ تایبه‌ت به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یاند كه‌ "ئه‌و‬ ‫س���ه‌رۆكه‌كانیان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت كات���ه‌ی ئ���ه‌م ویالیه‌ت��� ‌ه درێژكرایه‌و‌ه‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان بۆ جه‌نابی كاك مه‌سعود‪،‬‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ماوه‌ ‌‬ ‫"درێژكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كاك له‌دانیشتنی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ی یاسایه‌و بۆ كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫پارتی���دا ته‌نها كه‌س ك��� ‌ه معارزی بو‪،‬‬ ‫مه‌سعود باش نیه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬ش���ێخ ئه‌دهه‌م من بوم‌و به‌ڕاش���كاوانه‌ گوت���م له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫ی ئه‌م ماوه‌یه‌دا نیم"‪.‬‬ ‫ی مه‌س���عود بارزانی‌‌و درێژكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بارزان���ی‌‪ ،‬ئامۆزا ‌‬

‫ی "به‌كاك مه‌سعودم گوت ك ‌ه‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫جه‌ناب���ت هه‌ر هیچ نه‌بێ���ت‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‬ ‫(‪ )16‬ساڵیه‌وه‌ پێش���مه‌رگه‌ بوی‪ ،‬تۆ‬ ‫كوڕی مه‌ال مسته‌فای بارزانی سه‌ركرده‌ی‬ ‫بزاڤ���ی رزگاریخ���وازی كوردی���ت‪ .‬ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ی ك ‌ه سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌توانێت‬ ‫ی‬ ‫به‌دو خولی‌ (‪ )4‬س���اڵی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێ���م بكات ن ‌ه زیات���ر‪ ،‬له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان ده‌رچ���وه‌و ده‌بێت رێزی‬ ‫لێبگیرێت"‪.‬‬

‫ی ‪،1991‬‬ ‫ی راپه‌ڕین��� ‌‬ ‫ی "دوا ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫له‌پێ���ش چ���اوی كامێ���راكان‌و له‌پێش‬ ‫كۆمه‌ڵێك���ی زۆری جه‌ماوه‌ر له‌ش���اری‬ ‫كۆیه‌‪ ،‬خودی كاك مه‌س���عود ئاماژه‌ی‬ ‫به‌نه‌هێش���تنی ده‌س���ه‌اڵتی ب���ه‌ره‌ی‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫كوردس���تانی‌و گۆڕین��� ‌‬ ‫شۆڕشگێریی كرد به‌ده‌سه‌اڵتێكی دیك ‌ه‬ ‫ك ‌ه میلله‌ت ده‌نگی له‌سه‌ر بدات‪ ،‬به‌پێی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و به‌پێی سندوقی ده‌نگدان"‪.‬‬ ‫"ش���ێخ ئه‌دهه‌م" جه‌غت له‌و‌ه ده‌كات‬

‫كه‌ ئێس���تاش هه‌م���ان بۆچونی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ماو‌ه ‌‬ ‫درێژكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫بۆ كه‌سایه‌تی بارزانی‌ به‌باش نازانێت‪،‬‬ ‫ی "بۆ كه‌س���ایه‌تی ئه‌ویش زۆر‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫باش���تر ده‌بو ك ‌ه ئه‌و دو ساڵه‌ی پێش‬ ‫ئێستاش‪ ،‬یاسا ده‌س���تكاری نه‌كرایه‌‪،‬‬ ‫ده‌یتوانی بابه‌ته‌ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی دیك ‌ه‬ ‫بێت نه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ بینیمان"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ی هه‌رێم‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ی تاوتوێكردنی‌ قه‌یران" له‌باره‌ی‌ كۆتاییهاتنی‌ ماوه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌ت ‌‬ ‫ی "شان ‌ه ‌‬ ‫راپۆرت ‌‬

‫‪4‬‬

‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫حكومه‌ت به‌بڕ ‌ی ‪ 7‬ملیۆن دۆالر قه‌ره‌بوی‌ كردونه‌ته‌وه‌‬

‫قوربانیه‌كان ‌ی ئاڤاستین به‌ڵێننامه‌یان پێ پڕده‌كرێته‌و‌ه ك ‌ه سكااڵ تۆمارنه‌كه‌ن‬

‫تێكڕای‌ قوربانیانی‌ ده‌رزی‌‬ ‫ئاڤاستین به‌بڕی‌ ‪ 7‬ملیۆن دۆالر‬ ‫قه‌ره‌بو ده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫به‌ڵێننامه‌یان پێ پڕده‌كرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ستهه‌ڵگرن له‌داوا یاساییه‌كانیان‪،‬‬ ‫وه‌زیری‌ ته‌ندروستیش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ سه‌رله‌نوێ سكااڵی‌ یاساییان‬ ‫له‌سه‌ر كۆمپانیاكه‌ تۆماركردوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫داوای‌ ‪ 10‬ملیۆن دۆالر قه‌ره‌بو‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هاوكار حسێن‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ژماره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ كه‌ توشی‌ حاڵه‌تی‌ كوێربون‌و‬ ‫چاوس���وربونه‌وه‌ بون له‌ساڵی‌ ‪،2013‬‬ ‫‪ 30‬كه‌س���ن‪ .‬یه‌كێك له‌قوربانیه‌كان‬ ‫كه‌ هه‌ردو چاوی‌ له‌ده‌ستداوه‌ به‌بڕی‌‬ ‫نی���و ملی���ۆن دۆالر (‪ 50‬ده‌فت���ه‌ر)‬ ‫قه‌ره‌بوكراوه‌ته‌وه‌‪ 8 ،‬كه‌سی‌ دیكه‌یان‬ ‫به‌بڕی‌ ‪ 300‬هه‌زار دۆالر (‪ 30‬ده‌فته‌ر)‌و‬ ‫‪ 21‬كه‌س���ه‌كه‌ی‌ دیكه‌یان به‌بڕی‌ ‪200‬‬ ‫ه���ه‌زار ده‌فت���ه‌ر دۆالر (‪ 20‬ده‌فته‌ر)‬ ‫قه‌ره‌بوكراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ش���ێركۆ حه‌م���ه‌ ئه‌می���ن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ كوردس���تان‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ن���د مانگێك لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌م بابه‌ته‌دا ك���ردوه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵه‌ك���ه‌ ه���ی‌ كۆمپانیاكه‌یه‌‪ ،‬ده‌بو‬

‫ئ���ه‌و قه‌ره‌بوه‌ك���ه‌ بكات���ه‌وه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌بێ���ت حكومه‌ت بچێت���ه‌ ژێربار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رزی‌ كۆمپانیایه‌ك���ی‌ ئه‌هل���ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌كه‌ش هی‌ پزیش���كه‌كانه‌‪،‬‬ ‫س���زاكه‌یان ته‌نه���ا ئیداریی���ه‌و هی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ ئ���ه‌وان خه‌ڵكیان كوێر‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك كه‌ده‌س���ت‬ ‫ی وه‌زیری‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وتوه‌‌و ناوو واژۆ ‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ به‌س���ه‌ره‌وه‌یه‌‪ ،‬هاتوه‌‬ ‫"به‌بڕی���اری‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫كاروباری‌ نه‌وت‌و گاز‪ ،‬به‌نوس���راوی‌‬ ‫نهێنیان ژم���اره‌ (‪ ،)1335‬له‌ ‪28‬ی‌‬ ‫تش���رینی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ‪‌2013‬و ژم���اره‌‬ ‫(‪ )1439‬ل���ه‌‪20‬ی‌ تش���رینی‌ دوه‌می‌‬ ‫‪ ،2013‬بڕی‌ ‪ 7‬ملیۆن ‪ 100‬هه‌زار دۆالر‬ ‫ته‌رخانكراوه‌ ب���ۆ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و نه‌خۆش���انه‌ی‌ كه‌ توشی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫ده‌رزی‌ ئاڤاستین بون"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ به‌رپرس���ی‌ ن���او‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌ كه‌ نه‌یویست‬ ‫ناوی‌ بهێنرێت‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"ئ���ه‌و ده‌رزیی���ه‌ له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ب���ۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ كۆڵۆنه‌‌و‬ ‫پزیش���كه‌كان به‌هه‌ڵ���ه‌ به‌كاری���ان‬ ‫هێن���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌م���ان كاتدا ئه‌و‬ ‫كۆمپانیای���ه‌ی‌ ك���ه‌ ئ���ه‌و ده‌رزییه‌ی‌‬

‫هێناوه‌‪ ،‬به‌رێگه‌ی‌ قاچاخ هێناویه‌تی‌‌و‬ ‫ئ���ه‌و لیژنه‌یه‌ش به‌رپرس���ن كه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌رمانه‌یان كڕیوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌دا‬ ‫له‌به‌دواداچونێك���ی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬دوای‌ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫قوربانی���ه‌كان‪ ،‬دادگا به‌هۆی‌ نه‌بونی‌‬ ‫به‌ڵگه‌وه‌ دۆس���ییه‌كه‌ی‌ داخس���توه‌و‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌رمانه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌قاچ���اخ هێناوه‌ته‌ هه‌رێم‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫له‌كاری‌ خۆی‌ به‌رده‌وامه‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پاره‌ی‌ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌كه‌ بدات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پزیش���كانه‌ش كه‌ ئ���ه‌و ده‌رزییه‌یان‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ به‌كارهێناوه‌‪ ،‬جگه‌ له‌سزایه‌كی‌‬ ‫س���وكی‌ ئیداریی‌‪ ،‬هیچ رێوشوێنێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ یاساییان به‌رامبه‌ر نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ ئاماده‌نه‌بونی‌ هیچ‬ ‫كام له‌قوربانی���ه‌كان بۆ تۆماركردنی‌‬ ‫سكااڵ له‌سه‌ر الیه‌نی‌ تۆمه‌تبار‪ ،‬سابیر‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان عه‌ب���دواڵ‪ ،‬نوێنه‌ری‌‬ ‫قوربانیان���ی‌ ئاڤاس���تین به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬قوربانی���ه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫لیژنه‌ی‌ قه‌ره‌بوه‌وه‌ به‌ڵێننامه‌یان پێ‬ ‫پڕكراوه‌ته‌وه‌و پوخته‌ی‌ به‌ڵێننامه‌كه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌ بوه‌ ك���ه‌ له‌به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنی‌‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ واز له‌داواكه‌یان بهێنن‬ ‫له‌دادگاو س���كااڵ له‌سه‌ر كه‌س تۆمار‬ ‫نه‌كه‌ن"‪.‬‬

‫ب���ه‌اڵم د‪.‬رێكه‌وت حه‌مه‌ره‌ش���ید‪،‬‬ ‫وه‌زیری‌ ته‌ندروستی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ره‌تیك���رده‌وه‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی���ان ئه‌و‬ ‫كاره‌ی كردبێت‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"به‌ڵێنامه‌م���ان به‌هی���چ یه‌كێك له‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ پڕنه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫سكااڵی‌ یاس���ایی‌ تۆمارنه‌كات‌و ئه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ئێمه‌وه‌ نی���ه‌‌و رێگریی‌‬ ‫له‌كه‌س ناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو به‌باش���ترین‬ ‫شێوه‌ مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌یسه‌دا‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫حه‌مه‌ره‌ش���ید ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش‬ ‫كرد كه‌ "دوباره‌ س���كااڵمان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیای���ه‌ تۆماركردوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ به‌بڕی‌ ‪ 10‬ملی���ۆن دۆالر‬ ‫قه‌ره‌بوبكرێین���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫تێچوی‌ خه‌رج���ی‌‌و قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫قوربانی���ه‌كان‌و ئ���ه‌و هه‌اڵی���ه‌ی‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌وه‌ له‌سه‌ر وه‌زاره‌ته‌كه‌مان‬ ‫دروستبوه‌"‪.‬‬

‫داعش ‪ 30‬كیلۆمه‌تر له‌كه‌ركوك دورده‌خرێته‌وه‌‬

‫پێشمه‌رگه‌ له‌شه‌ڕی دوێنێی دژ به‌داعشدا له‌که‌رکوک ‬

‫ئێستا گروپی‌ چه‌كدارانی‌ داعش‬ ‫به‌درێژایی‪ 30‬كیلۆمه‌تر له‌شاری‌‬ ‫كه‌ركوك دورخراوه‌ته‌وه‌‌و هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ خه‌ریكی‌ توندوتۆڵكردنی‌‬ ‫شوێنه‌كانی‌ خۆیانن له‌و ناوچانه‌ی‌‬ ‫له‌داعش پاككراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیحسان مه‌ال فوئاد‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬دوێنێ‬ ‫هێزه‌كانی پێش����مه‌رگه‌ له‌ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫ش����اری كه‌ركوك����ه‌وه‌ هێرش����ێكی‬ ‫به‌رفراوانیان كرده‌ س����ه‌ر چه‌كدارانی‬ ‫داع����ش‌و توانیویان����ه‌ ناحیه‌یه‌ك‌و‪13‬‬ ‫گون����د كۆنت����رۆڵ بكه‌ن‪ ،‬به‌رپرس����ی‬ ‫یه‌كێ����ك له‌میحوه‌ره‌كانی����ش ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"داعش ته‌نها حه‌ویج����ه‌و ناحیه‌كانی‬ ‫له‌ژێر ده‌ستدا ماوه‌"‪.‬‬ ‫به‌رپرسی میحوه‌ری‌ باشوری‌ شاری‬ ‫كه‌ركوك وه‌ستا ره‌سول له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب����ۆ ئاوێنه‌ وت����ی‪" ،‬ئ����ه‌و پالنه‌ی‌ كه‌‬ ‫دامانابو ب����ۆ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ ئاگرو‬

‫مه‌ترس����ییه‌كانی داعش‌و بڕینی خه‌تی‬ ‫ستراتیژی بو له‌كه‌ركوك جێبه‌جێمان‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬ناحی����ه‌ی مولته‌ق����ا‌و ‪13‬‬ ‫گوندم����ان كۆنترۆڵك����رد له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫سه‌ربازگه‌یه‌كدا‪ ،‬واتا ئێستا داعش ‪30‬‬ ‫كیلۆمه‌تر له‌كه‌ركوك دورخراونه‌ته‌وه‌و‬ ‫شوێنه‌كانی خۆمان توندوتۆڵكردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا هێرشی هێزه‌ عیراقییه‌كان‌و‬ ‫حه‌شدی شه‌عبی‌و میلیشیا شیعه‌كان‬ ‫بۆ سه‌ر قه‌زاو ناحیه‌كانی ژێر ده‌سه‌اڵتی‬ ‫داع����ش له‌پارێ����زگای س����ه‌اڵحه‌دین‬ ‫ده‌س����تپێكردوه‌و له‌كه‌ركوكیش����ه‌وه‌‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ له‌پێشڕه‌ویدان‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ سه‌ربازییه‌ ئاشكرایده‌كات‬ ‫كه‌ له‌ئێستادا چه‌كدارانی داعش ته‌نها‬ ‫له‌حه‌ویجه‌و ناحیه‌كانی بونیان ماوه‌‪.‬‬ ‫ه����اوكات ئه‌ندامی س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی عوسمان بانیمارانی كه‌ دوێنێ‬ ‫له‌ش����ه‌ڕه‌كه‌ی كه‌رك����وك ئاماده‌بوه‌‪،‬‬

‫ب����اس له‌هێرش����ه‌كانی پێش����مه‌رگ ‌ه‬ ‫دژی داع����ش ده‌كات‌و ب����ۆ ئاوێن����ه‌‬ ‫ی كه‌ پێشتر‬ ‫ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌و ش����وێنانه‌ ‌‬ ‫دیاریكراب����ون وه‌ك����و قۆناغی یه‌كه‌م‬ ‫هه‌م����وی كۆنترۆڵكراوه‌ته‌وه‌و ئێس����تا‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ خه‌ریكی دروس����تكردنی‌‬ ‫ره‌بی����ه‌و توندكردن����ی‌ س����نوره‌كه‌ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ پێش����مه‌رگه‌ گه‌یش����توه‌ته‌‬ ‫گونده‌كانی ده‌وروبه‌ری‌ ناحیه‌ی ریاز‌و‬ ‫ش����ه‌قامێك كه‌ دوبز‌و تكریت پێكه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌ستێته‌وه‌و بوه‌ته‌ ساتری‌ دوه‌می‬ ‫پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌به‌رنامه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫ب����ۆ پێش����ڕه‌ویكردن‪ ،‬بانیمارانی وتی‬ ‫"ده‌بێت دابنیش����ین‌و بڕیاری له‌س����ه‌ر‬ ‫بده‌ین بزانی����ن قۆناغه‌كانی‌ تر تاكوێ‬ ‫بچین‌و چی بكه‌ی����ن‪ ،‬ئایا كورد چۆن‬ ‫به‌ش����داری ده‌كات‌و له‌گ����ه‌ڵ هێ����زه‌‬ ‫عیراقییه‌كاندا یان به‌ته‌نها"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بێساران تۆفیق‬

‫به‌وت����ه‌ی‌ به‌رپرس����انی‌ س����ه‌ربازی ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌رك����وك‪ ،‬جگ����ه‌ له‌هێزه‌كان����ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌هه‌ندێك شوێن چه‌كدارانی‬ ‫په‌كه‌ك����ه‌ش به‌ش����داریان ك����ردوه‌‌و‬ ‫زیانه‌كانی پێش����مه‌رگه‌ش ته‌نها پێنج‬ ‫شه‌هید بوه‌‪ ،‬به‌اڵم داعش ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆریان لێ كوژراوه‌‪.‬‬ ‫پارێزگای‌ كه‌ركوك ته‌نها سێ قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س����ه‌ره‌وه‌یه‌ ك����ه‌ له‌دوب����ز‌و داقوق‌و‬ ‫حه‌ویجه‌ پێكدێت‌و له‌ئێس����تادا ته‌نها‬ ‫قه‌زای‌ حه‌ویجه‌ له‌ژێر ده‌ستی‌ داعشدا‬ ‫ماوه‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها ‪ 30‬كیلۆمه‌تر ده‌كه‌وێته‌‬ ‫باشوری‌ رۆژئاوای‌ شاری كه‌ركوكه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه����اوكات حه‌ویج����ه‌ ناحیه‌كانی زاب‌و‬ ‫عه‌باس����ی‌و ره‌ش����ادو ری����ازو عه‌رزه‌و‬ ‫به‌س����ه‌لی‌و روبه‌رێك����ی فراوانی زه‌وی‬ ‫له‌خۆگرتوه‌و ژماره‌ی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 450‬هه‌زار كه‌سه‌‪.‬‬

‫كۆنگرێسمانێك بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬ ‫ئه‌مریكا له‌ورژاندنی ناسیۆنالیزمی‬ ‫كوردی ده‌ترسێت‬ ‫ئه‌ندامێكی پێشوی كۆنگرێسی‬ ‫ئه‌مریكا ده‌ڵێت‪ ،‬هه‌ركاتێك باس‬ ‫له‌یارمه‌تیدانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌كرێـت له‌ناو كاربه‌ده‌ستانی‬ ‫واڵته‌كه‌یدا یه‌كسه‌ر ترسی‬ ‫وروژاندنی كێشه‌ی‌ ناسیۆنالیزمی‬ ‫كورد له‌واڵتانی دراوسێ سه‌ر‬ ‫هه‌ڵده‌دات‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د حسێن‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ده‌یڤد‬ ‫سكاگس‪ ،‬ش����اره‌زاو راوێژكارێكی‬ ‫س����تراتیجی ئه‌مریكیه‌‌و له‌‪1987‬‬ ‫هه‌تا ‪ 1999‬ئه‌ندامی كۆنگرێس����ی‬ ‫ئه‌مریكا بوه‌‪ ،‬ئێستا هاوسه‌رۆكی‬ ‫ب����ۆردی ئیتیك����ی كۆنگرێس‪-‬یه‌‪،‬‬ ‫له‌میان����ه‌ی‌ چاوپێكه‌وتنێكی����دا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند ئۆباما‬ ‫سیاسه‌تێكی دروست پیاده‌ ده‌كات‬ ‫له‌یارمه‌تیدانی پێشمه‌رگه‌‌و هێزه‌‬ ‫عێراقیه‌كان����ی تر به‌رامبه‌ر داعش‬ ‫له‌رێگای‌ هێرشه‌ ئاسمانیه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌م����ه‌ ئۆباما ده‌س����توری‌‬ ‫ئه‌مریكای‌ پێش����ێلكردوه‌ چونكه‌‬ ‫ده‌س����توره‌كه‌ ته‌نه����ا رێگ����ه‌ی‌‬ ‫به‌كۆنگرێ����س داوه‌ بڕیاری‌ ش����ه‌ڕ‬ ‫ب����دات نه‌ك س����ه‌رۆك‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئۆباما كردویه‌تی سیاس����ه‌تێكی‬ ‫دروسته‌ به‌اڵم له‌ڕوی ده‌ستوریه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی پرسیارێكی ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ هه‌ڵوێس����تی ئیداره‌ی‌‬ ‫ئه‌مریكا له‌باره‌ی‌ كێش����ه‌ی‌ كورد‬ ‫‪،‬سكاگس رایگه‌یاند كه‌ سیاسه‌تی‬ ‫نیش����تمانی واڵته‌كه‌ی‌ پابه‌ندبونه‌‬ ‫به‌یه‌كێتی خاكی عێراقه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وتیشی‌ ئه‌و پێی وایه‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫دورم����اوه‌ی كێش����ه‌كانی عێراق‬ ‫پرۆس����ه‌یه‌كی به‌فیدراڵیكردنه‌ كه‌‬ ‫س����ێ حكومه‌تی (كورد‪ ،‬شیعه‌‌و‬ ‫س����ونه‌) له‌ خۆبگرێت تائاستێكی‬ ‫باش له‌سه‌ربه‌خۆیی بۆ رایكردنی‬ ‫كاروباری‌ لۆكاڵی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ كێش����ه‌ی‌ كوردیش‬ ‫ل����ه‌ س����وریا‌و به‌ش����ه‌كانی تری‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬س����كاگس رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ هه‌ركاتێك باس له‌یارمه‌تیدانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێـت له‌ناو‬ ‫كاربه‌ده‌س����تان‌و دیپلۆماتكارانی‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ یه‌كس����ه‌ر ئه‌و ترس����ه‌‬ ‫سه‌ر هه‌ڵده‌دات كه‌ یارمه‌تیدانه‌كه‌‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ وروژاندنی كێش����ه‌ی‌‬

‫ده‌یڤد سكاگس‬ ‫ناس����یۆنالیزمی ك����ورد له‌واڵتانی‬ ‫دراوس����ێ‪ .‬كه‌وات����ه‌ هه‌م����و ئه‌و‬ ‫ش����تانه‌ی‌ ك����ه‌ ده‌بێت����ه‌ ه����ۆی‌‬ ‫په‌ره‌پێدانی ناسیۆنالیزمی كوردی‬ ‫له‌ناوچه‌ك����ه‌ ق����ورس‌و زه‌حمه‌ته‌‬ ‫به‌الی‌ بڕیاربه‌ده‌ستانی سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مریكاوه‌‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪" ،‬ئێمه‌ تائێس����تاش‬ ‫پابه‌ندی����ن ب����ه‌و س����نوره‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیانه‌ی‌ له‌دوای‌ جه‌نگی‬ ‫جیهانی یه‌كه‌مه‌وه‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا‬ ‫دروستبوه‌‪".‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ دۆخ����ی ناوخ����ۆی‌‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تانیش ناوبراو‬ ‫رایگه‌یان����د ك����ه‌ تاراده‌یه‌كی زۆر‬ ‫ئه‌مریكا پابه‌ن����ده‌ به‌یارمه‌تیدانی‬ ‫دروس����تكردنی‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫دیموكراس����یه‌تێكی راسته‌قینه‌و‬ ‫حكومه‌تێكی شه‌فاف به‌النیكه‌می‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و كێشه‌ی‌ جێنده‌ریه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ ژماره‌ی‌ داهاتوی ئاوێنه‌دا‬ ‫ته‌واوی چاوپێكه‌وتنه‌كه‌‬ ‫بخوێنه‌ره‌وه‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‌‪ :‬دوای راپه‌رین ئه‌ندامانی حزبه‌كان كران به‌كۆیله‌‬

‫ئه‌وه‌ی رۆڵی هه‌ر‌ه الوازی هه‌یه‌ له‌به‌ده‌ستهێنانی ده‌ستكه‌وته‌كانی پاش ئه‌م شه‌ڕه‌‪ ،‬ته‌نهاو ته‌نها كورده‌‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫ی ئامۆزای‬ ‫شێخ ئه‌دهه‌م بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌و په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشوی‌ كوردستان‌و ئه‌ندامی‌ پێشو ‌‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ له‌م‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫ته‌ده‌خوله‌ ده‌ره‌كیانه‌ی كه‌ ده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫چ توركیا بێت‌و چ ئه‌مریكا‪ ،‬جێ ‌‬ ‫مه‌ترسییه‌‌و له‌كۆتاییدا ته‌نها شتێك‬ ‫كه‌ بۆ ئێمه‌ ده‌مێنێته‌وه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫پێمانده‌ڵێن ده‌ستانخۆش‪ ،‬قاره‌مان‬ ‫بون"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌ره‌تا ب���ه‌و پرس���یار‌ه‬ ‫ده‌ستپێبكه‌ین ك ‌ه ئایا گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه ناو‬ ‫ی یاخود مكوڕن له‌س���ه‌ر ده‌س���ت‬ ‫پارت ‌‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌كه‌تان؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‪ :‬تاكو ئێس���تا هیچ‬ ‫گۆڕانكاری���ه‌ك به‌س���ه‌ر هه‌ڵویس���تمدا‬ ‫نه‌هاتوه‌‪ ،‬من ل���ه‌‪ 2014/3/4‬ك ‌ه زیاتر‬ ‫له‌ساڵێكه‌‪ ،‬نامه‌ی ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌م‬ ‫پێشكه‌ش به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌و مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی پارتی كردوه‌‪ ،‬من ده‌س���تم‬ ‫له‌كاركێشاوته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ناڕازین‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێو‌ه له‌چ��� ‌‬ ‫یان ناڕازی‌ بون؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬من پێموای ‌ه ده‌بێت‬ ‫هه‌میش���ه‌ به‌گشتی س���ه‌یری كۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫شتێكی ئه‌م واڵت ‌ه بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڵێم‬ ‫من له‌ش���تێكی دیاریكراوی نێو پارتی‬ ‫ناڕازی���م‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ هه‌مان ش���ت له‌زۆر‬ ‫ش���وێن‌و له‌نێو زۆر حزب‌و الیه‌نه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ به‌دیبكرێ���ت‪ ،‬ی���ان هه‌بێ���ت‪.‬‬ ‫مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ی ‌ه كاتێك كه‌ سیسته‌م‬ ‫الواز بو‪ ،‬سیس���ته‌م ئاڵۆزی تێكه‌وت‪،‬‬ ‫له‌هه‌م���و ش���وێنه‌كانی دیك���ه‌‪ ،‬ی���ان‬ ‫له‌هه‌مو بواره‌كان���ی دیك ‌ه ئه‌م ئاڵۆزی ‌ه‬ ‫به‌دیده‌كرێ���ت‪ ،‬چ له‌بواری ئیداری بێت‬ ‫وه‌كو حكومه‌ت‪ ،‬چ له‌بواری سیاس���یدا‬ ‫بێت وه‌كو حزب‪ ،‬چ له‌بواری سه‌ربازیدا‬ ‫بێت وه‌كو ئێستای له‌شكری كوردستان‬ ‫یان هێزی پێش���مه‌رگه‌‪ .‬ئه‌م ئاڵۆزی‌و‬ ‫الوازیی ‌ه له‌كاتێكدا به‌دیهاتوه‌‪ ،‬كه‌ پێش‬ ‫راپه‌رین بۆ ماوه‌ی (‪ )35‬س���اڵ زیاتر‬ ‫یان كه‌متر كه‌ حزب���ی به‌عس له‌عێراق‬ ‫به‌گش���تی ده‌س���ه‌اڵتدار بو‪ ،‬له‌ماوه‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداری ئه‌و حزبه‌ كار بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ك���را ی���ان به‌رنامه‌ڕێژی بۆ ئ���ه‌وه‌ كرا‬ ‫ك ‌ه كه‌س���ایه‌تی مرۆڤ وێ���ران بكرێت‌و‬ ‫له‌ناوببرێت‪ ،‬مرۆڤ له‌م واڵته‌دا بژیت ك ‌ه‬ ‫ته‌نها شتێك بزانێت‪ ،‬ئه‌ویش ئیتاعه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌ڵێ قوربان‪ ،‬به‌سه‌رچاو‪ ،‬مه‌دح‌و سه‌نا‬ ‫بۆ سه‌ركرده‌و گه‌وره‌كان‪ ،‬ئه‌و دۆخه‌ی‬ ‫ك ‌ه له‌عێراقدا له‌ماوه‌ی ده‌سه‌اڵتی حزبی‬ ‫به‌عس په‌یڕه‌و ده‌كراو كوردس���تانیش‬ ‫به‌شێك بو له‌و شوێنانه‌ی ژێر ده‌سه‌اڵتی‬ ‫به‌عسیه‌كان‌و له‌م دۆخ‌و سیاسه‌ته‌ به‌ده‌ر‬ ‫نه‌بو‪ .‬ب���ه‌اڵم دوای راپه‌ڕینی (‪)1991‬‬ ‫حزبه‌ كوردیه‌كان له‌شوێنی ئه‌وه‌ی بێن‪،‬‬ ‫به‌ه���ا به‌مرۆڤ بد‌هن‌و ن���رخ بۆ مرۆڤ‬ ‫دروس���تبكه‌ن‪ ،‬ك ‌ه مرۆڤ ‌ه بنه‌مای هه‌مو‬ ‫شتێك‪ ،‬جا له‌سه‌ر هه‌ر پارچ ‌ه خاكێك‌و‬ ‫هه‌ر ش���وێنێكی ئه‌م گۆی زه‌ویه‌ بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش به‌هه‌مانش���ێو‌ه مرۆڤ‪ ،‬كادر‪،‬‬ ‫الیه‌نگری خۆیان‪ ،‬جه‌ماوه‌ر‪ ،‬به‌م شێو‌ه‬ ‫رایانهێنان كه‌ ته‌نهاو ته‌نها فێری یه‌ك‬ ‫ش���ت ببن‪ ،‬ئه‌ویش مه‌دح‌و پیاهه‌ڵدان‌و‬ ‫پیاهه‌ڵ���دان به‌ح���زب‌و به‌س���ه‌ركرده‌‪،‬‬ ‫گه‌وره‌كردنی شت ‌ه ناش���یرینه‌كانی نێو‬ ‫خۆی���ان‌و به‌جوانی نیش���اندانی ئه‌گه‌ر‬ ‫واش نه‌بێ���ت‪ ،‬ش���ته‌ نادروس���ته‌كانی‬ ‫خۆیان به‌دروس���ت نیشان بده‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫دروس���تیش نه‌بێت‪ .‬وات���ا مرۆڤ دوای‬ ‫ئ���ه‌م (‪ )24‬س���اڵه‌ی دوای راپه‌رینی‬ ‫كوردستان به‌شێوه‌یه‌ك به‌كارهات له‌م‬ ‫واڵته‌دا‪ ،‬مرۆڤه‌كان ته‌نها حزب ببینن‌و‬ ‫ته‌نه���ا س���ه‌رۆكه‌كان ده‌بین���ن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫به‌رپرسه‌كان ده‌بینن‪ ،‬به‌واتایه‌كی دیك ‌ه‬ ‫ئه‌ندامان���ی هه‌ر حزب‌و الیه‌نێك بونه‌ت ‌ه‬ ‫كۆیله‌ له‌م په‌رستگه‌یه‌دا كه‌ پێیده‌ڵێن‬ ‫حزب‪ ،‬ئه‌م بارودۆخه‌ نادروسته‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫فیتره‌ت���ی مرۆڤی���ش دژایه‌ت���ی په‌یدا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬م���رۆڤ كه‌ دروس���ت ده‌بێت‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئازاد هاتۆته‌دی‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫كه‌ خوای گه‌ور‌ه دروستیكردوه‌‪ ،‬به‌هاو‬ ‫نرخێكی زۆری پێ���داوه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵێت‬ ‫(كرمنا بنی ادم)‪( ،‬خلقنا االنسان فی‬ ‫أحس���ن التقویم) هه‌مو ئ���ه‌م ئایه‌تانه‌و‬ ‫چه‌نده‌ها ئایه‌ت‌و بابه‌تی دیكه‌ی ئایینی‌و‬ ‫فه‌لسه‌فی‌و ته‌نانه‌ت یاساكانیش چ یاسا‬ ‫ئاس���مانیه‌كان‌و چ یاسا ده‌ستكرده‌كان‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ بۆ ئه‌وه‌ن ك ‌ه مرۆڤ‬

‫له‌س���ه‌رده‌مانێكدا به‌ڵ���ێ پێموابو ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی ك ‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه نیه‌ ك ‌ه من‬ ‫له‌گه‌ڵی بگونجێم‪ ،‬به‌رنامه‌یه‌كی دیكه‌م‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬حزبێك���ی دیك���ه‌م دامه‌زراند‪،‬‬ ‫له‌س���اڵی (‪ )1983‬تاك���و (‪)2003‬‬ ‫رێكخستنه‌كانی ئه‌م حزبه‌ به‌رده‌وام بو‪،‬‬ ‫ئه‌م جیاوازییه‌ له‌بیروڕادا به‌هه‌ڵوێستی‬ ‫دژ به‌یه‌ك هه‌ژمار بكرێ���ت‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا‬ ‫ده‌ڵێم به‌ڵی هه‌ڵوێستی دژ به‌یه‌ك بوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ناوه‌ڕۆكدا ن���ه‌ك ته‌نها له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‌و نه‌ك ته‌نه���ا له‌گه‌ڵ به‌ڕێز كاك‬ ‫مه‌س���عود‪ ،‬له‌گه‌ڵ الی���ه‌ن‌و حزبه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ی كوردس���تانیش بی���روڕای‬ ‫جیاوازم���ان هه‌ب���و‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه من‬ ‫(ح���زب الله)ی خۆم به‌حزب نه‌زانیوه‌‪،‬‬ ‫به‌هێزو بزاڤێكی جه‌ماوه‌ریم زانیوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێویس���ته‌ بۆ به‌رگریكردن له‌مافه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌گینا هی���چ كاتێك له‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌دا نه‌بوم‌و ئێستاش له‌و باوه‌ڕه‌دا‬ ‫نی���م‪ ،‬كه‌ حزبێ���ك بتوانێ���ت رۆڵێكی‬ ‫ئه‌ساس���ی یان گرنگ له‌س���ه‌ر ئاستی‬ ‫كوردس���تان ببینێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ حزب‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌چوارچێوه‌ی قاڵبێكی په‌یڕه‌و‬ ‫و پرۆگرامدا خۆی بچ���وك ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫بگات ‌ه پله‌ی���ه‌ك به‌های ب���ۆ دابنرێت‌و ناتوانێت لێیده‌ربچێت‪ ،‬ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه بۆ‬ ‫رێ���زی لێبگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی پرس���یاره‌كه‌ت‌و ده‌ڵێم به‌ڵێ جیاوازی‬ ‫ئه‌مه‌‪ ،‬دروس���ت ‌ه دروش���م له‌نێو هه‌مو له‌بی���روڕادا بێگومان هه‌ی���ه‌‪ ،‬جیاوازی‬ ‫الیه‌نه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬مافی مرۆڤ‪ ،‬ئازادی‪ ،‬له‌كارو كاركردندا بێگومان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئازادی بی���روڕا‪ ،‬تاد‪ ....‬به‌اڵم ك ‌ه دێی جیاوازی نه‌بێت‪ ،‬هیچ گرفتێك له‌نێوان‬ ‫س���ه‌یری ناوه‌ڕۆك‌و مه‌تنه‌كان ده‌كه‌ی‪ ،‬دو كه‌سدا دروست نابێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌یری به‌رنامه‌كان���ی ه���ه‌ر حزبێك‬ ‫ی كاندی���د نه‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ك���ه‌ی‪ ،‬به‌ڕاس���تی دژی هه‌م���و ئه‌م جارێكیتر خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م دوا ‌‬ ‫بنه‌مایانه‌ كارده‌كه‌ن‪ ،‬كێ له‌ناو حزبێكدا نه‌بێت���ه‌و‌ه به‌س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی درێژكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی م���اوه‌ ‌‬ ‫توانیویه‌ت���ی تاكو ئێس���تا بڵێت نا من ته‌واوبون��� ‌‬ ‫ئ���ه‌م به‌رنامه‌یه‌ی حزب���م پێقبوڵ نیه‌؟ ویالیه‌ته‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬یاخ���ود به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫كێ له‌ناو حزبێكدا توانیویه‌تی بڵێت نا به‌رده‌وامبون���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ك ‌ه تۆ ده‌ڵێی جه‌نابی به‌رپرسی به‌پێویست ده‌زانیت؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬وه‌اڵمی پرسیاره‌كه‌ی‬ ‫من ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی ك ‌ه تۆ باسی ده‌كه‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌؟ وات���ا هه‌مو ش���تێك بوه‌ت ‌ه تۆ‪ ،‬ساڵێك‌و هه‌شت مانگ به‌ر له‌ئێستا‬ ‫ئیتاع���ه‌ت‪ ،‬به‌ڵێ به‌س���ه‌رچاو‪ ،‬ئه‌وه‌ی من خس���تومه‌ته‌ڕو‪ ،‬ئه‌و كاته‌ی كه‌ ئه‌م‬ ‫تۆ ده‌ڵێ���ی له‌هه‌مو باش���تره‌‪ ،‬عه‌قڵێ ویالیه‌ت ‌ه درێژكرای���ه‌وه‌ له‌په‌رله‌مان بۆ‬ ‫له‌پێاڵوی تۆدا هه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ری ئێمه‌دا جه‌نابی كاك مه‌س���عود‪ ،‬له‌دانیش���تنی‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئ���ه‌م نزمبونه‌ی مرۆڤ گه‌وره‌ترین ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی پارتیدا ك ‌ه‬ ‫كێشه‌ی ‌ه به‌گش���تی‌و به‌تێكڕایی‌و له‌ناو ئه‌م بابه‌ت ‌ه تاوتوێ ك���را‪ ،‬ته‌نها كه‌س‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬له‌نێو سیستمی حزبایه‌تی‌و ك ‌ه مع���ارزی ئه‌م بابه‌ت���ه‌ بو من بوم‪،‬‬ ‫ته‌حه‌زوبی ئێم���ه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬من پێموای ‌ه من پێوای ‌ه دانیشتنه‌ك ‌ه له‌و شوێنه‌ی ك ‌ه‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ فه‌رمیه‌كانی تێدا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و دانیش���تن ‌ه تۆمار كرابێت‪،‬‬ ‫ج���ا چ به‌ده‌نگ بێت ی���ان ره‌نگ یان‬ ‫ته‌نانه‌ت نوس���ینیش‪ ،‬م���ن بۆ مێژوش‬ ‫ده‌ڵێم ك ‌ه زیاتر له‌(‪ )50‬كه‌س له‌برایانم‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی س���ه‌ركردایه‌تی پارتی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خ���ودی جه‌نابی س���ه‌رۆك‌و‬ ‫جێگ���ری س���ه‌رۆكی پارت���ی‌و هه‌م���و‬ ‫ئه‌ندامه‌كان���ی س���ه‌ركردایه‌تی پارتیش‬ ‫تیایدا به‌شداربون‪ ،‬له‌و كۆبونه‌وه‌دا من‬ ‫رای خۆم زۆر به‌ڕاشكاوانه‌ خسته‌ڕو ك ‌ه‬ ‫من له‌گه‌ ‌ڵ درێژكردنه‌وه‌ی ئه‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫نی���م‪ .‬ه���ی دو س���اڵ پێش ئێس���تا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ه���ۆو ئه‌گه‌ره‌كانیش���م باس‬ ‫كرد‪ ،‬ئاماژه‌ش���م به‌كه‌س���ایه‌تی خودی‬ ‫كاك مه‌س���عود بارزانی كرد‪ ،‬گوتم ك ‌ه‬ ‫جه‌ناب���ت هه‌ر هیچ نه‌بێ���ت‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‬ ‫(‪ )16‬ساڵیه‌و‌ه پێشمه‌رگ ‌ه بوی‪ ،‬چه‌كی‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی‌و شه‌ره‌فت بۆ به‌رگری‌و‬ ‫هه‌ر هه‌مان دۆخ ‌ه كاتێك كه‌ كێشه‌یه‌ك بۆ ئه‌م واڵت ‌ه له‌ش���ان كردوه‌‪ .‬تۆ كوڕی‬ ‫بۆ م���ن دێته‌پێش بۆ كه‌س���ێكی دیك ‌ه مه‌ال مسته‌فای بارزانی سه‌ركرده‌ی بزاڤی‬ ‫دێته‌پێ���ش‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ زۆرب���ه‌ی زۆری رزگاریخ���وازی كوردی‪ .‬ئه‌م یاس���ایه‌ی‬ ‫مرۆڤه‌كان ئه‌مه‌یان پێقبوڵ بێت‪ ،‬ئه‌مڕۆ ك ‌ه دانراو‌ه له‌كورس���تان‌و له‌په‌رله‌مانی‬ ‫ژیانه‌‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ پله‌و به‌رپرس���یاره‌ته‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یان پێقبوڵه‌ بۆ پاراس���تنی ژیان‪،‬‬ ‫بۆ پاراس���تنی پله‌و پێگه‌ بۆ پاراستنی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی��� ‌ه تایبه‌تیه‌كان‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫بێنه‌ س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی گش���تی ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫میلله‌ت���ه‌و ئ���ه‌م واڵته‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌و میلله‌ته‌ ره‌چاو بكرێن‪،‬‬ ‫ئه‌م بابه‌تانه‌ن ك ‌ه هه‌میش ‌ه من پێموای ‌ه‬ ‫بونیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ك ‌ه منیش هه‌مبو‬ ‫وه‌كو كێش���ه‌یه‌ك له‌نێو پارتی به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك به‌ده‌ر نی ‌ه له‌و دۆخه‌ی ك ‌ه‬ ‫ئاماژه‌م بۆ كرد‪ ،‬به‌ده‌ر نیه‌و خۆی له‌و‬ ‫هۆكارانه‌دا ده‌دۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێو‌ه له‌رابردودا جۆرێك‬ ‫ی سیاس���ی یاخود‬ ‫له‌كێش���ه‌و روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی دژبه‌یه‌كتان هه‌بو‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫مه‌سعود بارزانیدا؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‪ :‬هه‌ڵوێس���تی دژ‬ ‫به‌یه‌ك؟ با به‌شێوه‌یه‌كی دیكه‌ بڵێین‪،‬‬ ‫م���رۆڤ دو برا له‌ماڵێك���دا وه‌كو یه‌ك كوردس���تان ده‌رچ���وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ من‬ ‫بیرناكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬كوڕو باوكێك وه‌ك یه‌ك هه‌مو ئه‌و یاسایانه‌ی كوردستان ئه‌وه‌ی‬ ‫ره‌نگ���ه‌ بیرنه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك كه‌ له‌په‌رله‌مان ده‌رچون به‌الواز ده‌بینم‪،‬‬ ‫بۆچون���ی خ���ۆی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر قس��� ‌ه چونكه‌ بنه‌مایه‌كی ده‌ستوریان نیه‌‪ ،‬تا‬ ‫له‌س���ه‌ر رابردوش بكه‌ین ده‌ڵێم منیش ئێستا ده‌ستورمان نی ‌ه ك ‌ه یاساكان له‌ژێر‬

‫ئه‌م هه‌موو تانكه‌ر‌ه‬ ‫نه‌وته‌ له‌هه‌مو‬ ‫رێگاكان چ بۆ ئه‌و‬ ‫سنور چ بۆ ئه‌م‬ ‫سنور رێگه‌یان گرتو‌ه‬ ‫پرسیار ‌ی بۆ خه‌ڵكێك‬ ‫دروستكردوه‌و‬ ‫هه‌قیشیانه‌‬

‫شه‌ڕی‌ داعش‬ ‫سه‌قه‌تی‌‌و ناته‌واو ‌ی‬ ‫ئه‌و سیسته‌مه‌ ‌ی‬ ‫ده‌رخست ك ‌ه بۆ‬ ‫پێشمه‌رگه‌ داتاشراوه‌‬

‫پێموانییه‌ په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫له‌هیچ بارودۆخێكدا‬ ‫چه‌ك دابنێت‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا بۆ پرۆسه‌ی‬ ‫ئاشتی‌و نه‌ له‌پاش‬ ‫پرۆسه‌ی ئاشتیش‬

‫ی‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزان ‌‬

‫ئه‌و كاته‌ی ئه‌م‬ ‫ئه‌ندامانی حزب‌و‬ ‫ویالیه‌ته‌ درێژكرایه‌و‌ه الیه‌نه‌كان ته‌نها هه‌ر‬ ‫له‌په‌رله‌مان بۆ‬ ‫حزب‌و سه‌رۆكه‌كان‬ ‫جه‌نابی كاك‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬هه‌مو شتێك‬ ‫مه‌سعود‬ ‫بووه‌ ئیتاعه‌ت‪ ،‬به‌ڵێ‬ ‫له‌دانیشتنی‬ ‫به‌سه‌رچاو‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‬ ‫تۆ ده‌ڵێی له‌هه‌مو‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‬ ‫باشتره‌‪ ،‬ئه‌و عه‌قڵه‌ی‬ ‫پارتیدا‪ ،‬ته‌نها كه‌س له‌ناو پێاڵوی تۆدا‬ ‫كه‌ معارزی بو من هه‌یه‌ له‌سه‌ری ئێمه‌دا‬ ‫بوم‬ ‫نیه‌‬ ‫رۆشنایی ئه‌م ده‌ستور‌ه ده‌ربچن‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش كه‌ یاسایه‌ك ده‌رچوه‌‪ ،‬خودی‬ ‫ئه‌م یاسایه‌ش ده‌بێت رێزی لێبگیرێت‪.‬‬ ‫هه‌مو خه‌ڵكی ده‌زانن‪ ،‬ره‌نگه‌ جه‌نابیشت‬ ‫بزانێ���ت‪ ،‬دوای راپه‌ڕی���ن له‌وانه‌یه‌ من‬ ‫ناڵێم یه‌كه‌م كه‌س بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌پێش‬ ‫چاوی كامێ���راكان‌و له‌پێش كۆمه‌ڵێكی‬ ‫زۆری جه‌ماوه‌ر له‌ش���اری كۆیه‌‪ ،‬خودی‬ ‫كاك مه‌س���عود ئاماژه‌ی به‌نه‌هێشتنی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ب���ه‌ره‌ی كوردس���تانی‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی شۆرش���گێڕیی كرد‪ ،‬یان‬ ‫گۆڕینی ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ به‌ده‌سه‌اڵتێكی‬ ‫دیك ‌ه كه‌ میلله‌ت ده‌نگی له‌سه‌ر بدات‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی هه‌ڵبژاردن‌و به‌پێی س���ندوقی‬ ‫ده‌نگدان‪ ،‬له‌و دانیش���تنه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی ئام���اژه‌م به‌م ش���تان ‌ه‬ ‫هه‌موی كرد‪ ،‬گوتم جه‌نابت یه‌كه‌م كه‌س‬ ‫بوی ئه‌وه‌ت به‌یان كرد كه‌ ده‌بێت واڵت‬ ‫واڵتێكی داموده‌زگایی بێت‪ ،‬هه‌ڵبژاردن‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ ،‬په‌رله‌مانێ���ك بێت ‌ه‬ ‫كایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م په‌رله‌مانه‌ یاسا ده‌ربكات‬ ‫بۆ ه���ه‌ر بابه‌تێكی ژیان���ی ئه‌م واڵته‌‪،‬‬ ‫ئه‌م په‌رله‌مانه‌ش یاس���ای ده‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م ده‌توانێت به‌دو‬ ‫ده‌وره‌ی (‪ )4‬س���اڵی هه‌رێ���م بكات ن ‌ه‬ ‫زیاتر‪ ،‬ئه‌و درێژكردنه‌وه‌ی ك ‌ه دو س���اڵ‬ ‫به‌رله‌ئێستاش ك ‌ه كرا له‌الیه‌ن مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان‌و‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان بۆ‬ ‫درێژكردن���ه‌وه‌ی ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‬

‫جه‌نابیان‪ ،‬ئه‌وكات گوتم بۆ كه‌سایه‌تی‬ ‫جه‌نابت من به‌باش���ی‌ نازانم‪ .‬ئێستاش‬ ‫هه‌مان ش���ت ئه‌مه‌ ده‌ڵێ���م‌و دوباره‌ی‬ ‫ده‌كه‌م���ه‌و‌ه بۆ كه‌س���ایه‌تی جه‌نابیان‬ ‫به‌باش نازانم‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بێت ‌ه سه‌ر‬ ‫بابه‌ت‌و بارودۆخی ئێستای كوردستان‌و‬ ‫ئه‌و دۆخه‌ی ئێم ‌ه تێیدا ده‌ژین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫لێمبپرس���ی ئایا كاك مه‌سعود له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫كه‌س���ێكی دیك ‌ه كام ‌ه باش���تره‌؟ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���م ئه‌گه‌ر بابه‌ت بابه‌تی یاس���ایی‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬كه‌ ده‌بێت ئێم ‌ه میلله‌ت فێری‬ ‫یاس���ا بكه‌ی���ن‌و پابه‌ند بین به‌یاس���او‬ ‫ته‌نها مه‌سه‌له‌ی كه‌سایه‌تی بێت باسی‬ ‫ێ‬ ‫كه‌س���ایه‌تی بكه‌ی ره‌نگ���ه‌ بڵێم به‌ڵ ‌‬ ‫له‌م قۆناغه‌و قۆناغ���ی داهاتوش كاك‬ ‫مه‌سعود پێویسته‌ بۆ كوردستان وه‌كو‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو یاس���ا وه‌كو‬ ‫بنه‌ما سه‌ره‌كیه‌كانی ژیان‪ ،‬كه‌ خۆمان‬ ‫ده‌ڵێین خۆینمان داو‌ه خه‌باتمان كردوه‌‪،‬‬ ‫زه‌حمه‌تمان بۆ كێشاو‌ه كه‌ واڵت به‌ره‌و‬ ‫واڵتێك���ی به‌دامه‌زراوه‌ی���ی ببه‌ین‌و بۆ‬ ‫كه‌س���ایه‌تی ئه‌ویش زۆر باش���تر ده‌بو‬ ‫ك ‌ه ئه‌و دوساڵه‌ی پێش ئێستاش یاسا‬ ‫ده‌ستكاری نه‌كرایه‌‪ ،‬ده‌یتوانی بابه‌ته‌ك ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیكه‌ بێت نه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ بینیمان‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���تر س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ریفراندۆم‌و س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫زۆر باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كردو تۆش به‌حه‌ماسه‌و‌ه پشتیوان ‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیت ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌یه‌ك ‌ه‬

‫وێرای ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ده‌ستپێك ‌ی‬ ‫شه‌ڕی‌ دژ به‌داعشدا‬ ‫كۆششێكی زۆرم كرد‬ ‫كه‌ منیش بتوانم له‌م‬ ‫به‌ره‌یه‌دا له‌گه‌ڵ برا‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانی دیك ‌ه‬ ‫ئه‌م رۆڵه‌ ببینم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌م هه‌له‌م‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خسا‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك هۆكاریش‬ ‫له‌پشت ئه‌م ‌ه بێت‬ ‫ی نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ باس‌و خواس ‌‬ ‫بۆچی‌؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬من له‌وه‌اڵمی بڕگه‌ی‬ ‫دوه‌می پرس���یاره‌كه‌ت ده‌ستپێده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ك ‌ه باس���ی به‌حه‌ماس���ه‌ت باسكردنی‬ ‫من ده‌كه‌ی‪ ،‬من له‌ده‌س���تپێكی ژیانی‬ ‫سیاسیمدا هه‌ڵگری ئه‌م بیره‌م‌و هه‌ڵگری‬ ‫ئه‌م بیر‌ه بوم‪ .‬هه‌میش ‌ه سه‌یركردنم بۆ‬ ‫خه‌بات له‌كوردس���تاندا له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫خه‌باتێكی گش���تی كوردایه‌تیدا سه‌یرم‬ ‫كردوه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ له‌و باوه‌ڕه‌دا بوم ك ‌ه‬ ‫ده‌بێت ئێمه‌ بۆ شت ‌ه گه‌وره‌كان خه‌بات‬ ‫بكه‌ین نه‌ك ش���تی الوه‌كی ك ‌ه رۆژێك‬ ‫ل���ه‌ڕۆژان لێی په‌ش���یمان ببینه‌وه‌‪ ،‬من‬ ‫له‌و باوه‌ڕه‌دام ك ‌ه ه���ه‌ر چوارپارچه‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌ی���ه‌ك دایك���ن له‌یه‌ك‬ ‫شوێن‌و له‌یه‌ك خاكن‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌یه‌كت���ری جیا ناكرێن���ه‌وه‌‪ .‬من وه‌كو‬ ‫كه‌س���ێك كه‌ ب���اوه‌ڕم به‌مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌ت���ی ك���ورد هه‌یه‌‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫پێموای��� ‌ه خه‌بات له‌هه‌م���و پارچه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی كوردس���تان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ نه‌چوه‌‪ .‬له‌شوێنێك گه‌رم بو‌ه‬ ‫له‌شوێنێك الواز‪ ،‬له‌شوێنێك به‌هێز بو‌ه‬ ‫له‌شوێنێك س���ارد‪ ،‬من له‌و باوه‌ڕه‌دام‬ ‫كێشه‌ی كورد له‌یه‌كدی جیاناكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫من ئێستاش دوباره‌ی ده‌كه‌مه‌وه‌و ده‌ڵێم‬ ‫ئاینده‌ی ئ���ه‌و میلله‌ت ‌ه جگ ‌ه له‌واڵتێكی‬ ‫سه‌ربه‌خۆو كوردس���تانێكی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ناتوانرێت له‌هیچ سیسته‌مێكی دیكه‌ی‬ ‫ئیداریدا چاره‌سه‌ر بكرێت‌و به‌ره‌و پێش‬ ‫ب���ڕوات‪ .‬ئه‌و‌هی‌ په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌بڕگه‌ی‬ ‫یه‌كه‌میش من ناتوانم له‌جیاتی كه‌سی‬ ‫دیك���ه‌ وه‌اڵم بده‌م���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫له‌ئێستادا كه‌ له‌هیچ به‌رپرسیاریه‌تێكی‬ ‫حزبیدا نه‌ماوم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���و‌ه پێش���مه‌رگه‌ بون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنتان ب���ۆ ئیداره‌كردن��� ‌‬ ‫به‌ره‌كانی‌ ئێستای‌ ش���ه‌ڕی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫دژ به‌داع���ش چییه‌‌و كه‌موكورتییه‌كان ‌‬ ‫له‌چیدا ده‌بینن؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‪ :‬س���وپاس بۆ ئه‌م‬ ‫پرس���یاره‌‪ ،‬هه‌ر له‌رێگه‌ی ئێوه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌مه‌وێ س�ڵ�او رێ���زو پێزانینی خۆم‬ ‫به‌هه‌مو پێش���مه‌رگه‌كانی كوردس���تان‬ ‫رابگه‌یه‌نم‪ ،‬هه‌رله‌شنگاله‌وه‌ تا جه‌له‌وال‪،‬‬ ‫ئه‌و زه‌حمه‌تی‌و قوربانیدانه‌ی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫بۆ پاراستن‌و به‌رگری خاكی كوردستان‪،‬‬ ‫به‌ڕاس���تی ئه‌م ‌ه جه‌نگێك���ی نه‌خوازراو‬ ‫بو‪ ،‬ش���ه‌ڕێك بو له‌كوردس���تان رویدا‪،‬‬ ‫من پێموای���ه‌ له‌الی���ه‌ن زۆر ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫كه‌س���ان بو كه‌ چاوی���ان به‌م میلله‌ته‌و‬ ‫ئه‌م پێش���كه‌وتنانه‌ی ك���ه‌ تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫له‌كوردستان به‌دیهاتبون هه‌ڵنه‌ده‌هات‪.‬‬ ‫شه‌ڕی پێش���مه‌رگ ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌م به‌ره‌ی ‌ه‬ ‫به‌ن���اوی ب���ه‌ره‌ی تیرۆر ی���ان به‌ره‌ی‬ ‫تاریكس���تان‪ ،‬ش���ه‌ڕێكه‌ كه‌ له‌ئه‌مڕۆو‬ ‫له‌داهاتوش���دا ئ���ه‌م میلله‌ته‌ ش���انازی‬ ‫به‌قاره‌مان���ی‌و نه‌ب���ه‌ردی رۆڵه‌كان���ی‬ ‫خۆیه‌و‌ه ده‌كات‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫راپۆرتی‌ "شانه‌ی‌ تاوتوێكردنی‌ قه‌یران" له‌باره‌ی‌ كۆتاییهاتنی‌‬ ‫ماوه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌تی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫"ش���انه‌ی‌ تاوتوێكردنی‌ قه‌یران" له‌سه‌نته‌ری‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ س���تراتیجیی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ به‌ڕێز فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‌و‬ ‫ئه‌ندامه‌ت���ی‌ هه‌ر یه‌ك له‌به‌رپرس���ی‌ به‌ش���ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌ئه‌كادیمی���ای‌ هۆش���یاری‌‌و‬ ‫پێگه‌یاندن���ی‌ كادیران به‌ڕێز نه‌جمه‌دین فه‌قێ‌‬ ‫عه‌بدوڵ�ل�ا‌و پارێ���زه‌ر چێن���ه‌ر عه‌ل���ی‌ جۆاڵ‬ ‫پێكهێنرا‪ ،‬ئه‌ویش به‌مه‌به‌ستی‌ شیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌كانی‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ كۆتاییهاتنی‌‬ ‫ماوه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌ ل���ه‌‪19‬ی‌ ئابی‌ داهاتودا‪،‬‬ ‫كه‌ پێش���تر به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم به‌خشرابو‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا په‌یوه‌ن���دی‌ ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‬ ‫به‌كێش���ه‌كانی‌ هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌ستور‌و یاسای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‌و سیستمی‌ په‌رله‌مانی‌‌و ئه‌گه‌ره‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌كانه‌وه‌‪ .‬ش���انه‌كه‌ ده‌كۆش���ێت‬ ‫دیدێكی‌ گش���تی‌ له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌و بابه‌تانه‌وه‌‬ ‫پێش���كه‌ش ب���كات‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هه‌وڵده‌دات‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ بۆ ئاس���ۆكانی‌ داهات���و بكات‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ رونكردن���ه‌وه‌ی‌ وێنایه‌كی‌ ئاینده‌یی‌‬ ‫له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌روازه‌یه‌كی‌ گشتی‌‪:‬‬ ‫ویالیه‌تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ل���ه‌ ‪19‬ی‌ ئاب ‌ی‬ ‫‪ 2015‬دا كۆتایی‌ دێت‌و یاسا كارپێكراوه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی���ش رێگا ن���اده‌ن بۆ جاری‌ س���ێیه‌م‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت���ه‌وه‌‪ .‬به‌ڕێز مه‌س���عود بارزانی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)2005‬وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م‬ ‫ده‌كا‪ ،‬ب���ۆ یه‌كه‌مجاری���ش له‌س���اڵی‌ ‪2005‬‬ ‫له‌ن���او په‌رله‌مانه‌وه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌‪ .‬له‌س���اڵی‌‬ ‫‪2009‬دا له‌ڕێ���گای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ راس���ته‌وخۆوه‌‬ ‫بۆ ویالیه‌ت���ی‌ دوه‌م هه‌ڵبژێردرایه‌وه‌‌و رێژه‌ی‌‬ ‫‪69%‬ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ به‌ده‌س���تهێنا‪ .‬له‌س���اڵی‌‬ ‫‪2013‬دا‌و پێ���ش ته‌واوبونی‌ ماوه‌ی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫دوه‌م‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ پێكنه‌هاتن���ی‌ هه‌ر دو حیزبه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدانی‌ راپرسی‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ پ���رۆژه‌ی‌ ده‌س���توره‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانیی‌ كوردستان رازیبو به‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ویالیه‌ته‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ دوس���اڵ‬ ‫به‌رامب���ه‌ر رازیبون���ی‌ پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردس���تان به‌هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د‬ ‫مادده‌یه‌ك���ی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌س���توره‌كه‌‪ .‬به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌مه‌وه‌ هه‌ڵبژاردنی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫‪2013‬دا ئه‌نجام نه‌درا‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ی‌‬ ‫له‌و درێژكردنه‌وه‌یه‌ كه‌ ماوه‌ته‌وه‌ نزیكه‌ی‌ پاش‬ ‫كه‌متر له‌ش���ه‌ش مانگی‌ ت���ر كۆتایی‌ پێدێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هی���چ هه‌مواركردنه‌وه‌ی���ه‌ك له‌پرۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌س���توردا نه‌ك���راوه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش ده‌بێته‌وه‌‬ ‫مایه‌ی‌ س���ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ ئه‌و بارگرژییه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌‪2013‬دا پێش رێككه‌وتنی‌ درێژكردنه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫باڵی‌ به‌سه‌ر هه‌رێمدا كێشابو‪.‬‬ ‫له‌ڕوی‌ یاساییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و دۆخه‌ی‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌و بابه‌تانه‌وه‌ پشت ئه‌ستوره‌ به‌و دۆكیومێنته‌‬ ‫یاس���اییانه‌ی‌ په‌یوه‌ندییان به‌ماوه‌ی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و چۆنێتی‌ هه‌ڵبژاردن‌و دوباره‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ له‌مادده‌ی‌‬ ‫س���ێیه‌می‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ س���اڵی‌ ‪2005‬دا‬ ‫كه‌ به‌یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ناسراوه‌‪،‬‬ ‫هاتوه‌ كه‌‪":‬ویالیه‌تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم چوار‬ ‫س���اڵ ده‌بێ‌‌و ده‌ش���ێ‌ ب���ۆ ویالیه‌ت���ی‌ دوه‌م‬ ‫هه‌ڵبژێردرێته‌وه‌"‪ .‬هه‌ردو ویالیه‌تی‌ پێش���و‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌كه‌ش‪ ،‬پش���ت ئه‌ستورن‬ ‫به‌چه‌ند ده‌قێكی‌ یاس���ایی‌ رون‪ ،‬ئه‌ویش به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬له‌س���اڵی‌ ‪ 2005‬دا س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‬ ‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ به‌پێی‌ مادده‌ی‌ ‪17‬ی‌ یاس���ای‌‬ ‫ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 2005‬هه‌ڵبژێردرا‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫مادده‌یه‌‪":‬سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نیشتمانیی‌ كوردستانی‌ عیراقه‌وه‌ (په‌رله‌مان)‬ ‫بۆ ویالیه‌تی‌ یه‌كه‌م هه‌ڵده‌بژێردرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌زۆرین���ه‌ی‌ ئه‌ندامه‌كان���ی‌‪ ،‬به‌جیا له‌حوكمی‌‬ ‫مادده‌ی‌ دوه‌می‌ ئه‌م یاسایه‌"‪.‬‬ ‫‪ .2‬سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ ویالیه‌تی‌ دوه‌م به‌پێی‌‬ ‫مادده‌ی‌ دوه‌می‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬‬ ‫له‌رێگای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ راسته‌وخۆوه‌ بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫نێوان ‪ 2009‬ـ ‪ 2013‬هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬ ‫‪ .3‬درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌كه‌ ل���ه‌‪20‬ی‌ ئابی‌‬ ‫‪ 2013‬به‌پێ���ی‌ یاس���ای‌ ژماره‌ ‪19‬ی‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ 2013‬كه‌ به‌یاس���ای‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ناس���راوه‌‪ ،‬ئه‌نجام دراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش بۆ یه‌ك جار‌و تازه‌ ناكرێته‌وه‌‪ .‬ماوه‌ی‌‬ ‫درێژكردنه‌وه‌كه‌ ل���ه‌ ‪19‬ی‌ ئابی‌ ‪2015‬دا ته‌واو‬ ‫ده‌بێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ كاندیدبونه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك بارزانی‌ بۆ‬ ‫ویالیه‌تی‌ سێیه‌م‬ ‫یاس���ا كارپێك���راوه‌كان له‌هه‌رێم���دا هیچ‬ ‫ده‌رفه‌تێك ناده‌ن به‌ به‌ڕێز مه‌س���عود بارزانی‌‬ ‫ب���ۆ خۆپااڵوتن بۆ ویالیه‌تی‌ س���ێیه‌م‪ .‬به‌ڕێز‬ ‫بارزانی‌ پ���اش ته‌واوبونی‌ م���اوه‌ی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫دوه‌م ته‌نه���ا له‌ڕێگ���ه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫كاتی‌‌و بۆ یه‌كجار‌و بۆ دو س���اڵ مافی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دراوه‌تێ‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌ هه‌رێم بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك بارزان���ی‌ رێزێك���ی‌ زۆری‌ له‌ناو‬ ‫توێژگه‌لێك���ی‌ فراوانی‌ هاواڵتیان���دا هه‌یه‌‌و به‌‬ ‫دڵنیایی���ه‌وه‌ ده‌توانێ���ت رۆڵێك���ی‌ كاریگه‌ر‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���یدا بگێڕێ���ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتیش بێت‪ ،‬ئه‌ویش‬

‫بژارده‌ی‌ درێژكردنه‌و‌ه‬ ‫بژارده‌یه‌كی‌ دیموكراتیانه‌‬ ‫نییه‌‌و به‌هاكانی‌‬ ‫ده‌ستاوده‌ستپێكردنی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت پوچده‌كا‌و‬ ‫چه‌مكی‌ شه‌رعییه‌ت‬ ‫به‌واتا گشتییه‌كه‌ی‌‬ ‫بێبایه‌خ ده‌كات‌و‬ ‫كاریگه‌ریی‌ زۆر‬ ‫خراپی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫دیموكراتی‌ له‌هه‌رێم‌و‬ ‫ده‌بێته‌ په‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫به‌ناوبانگی‌ سیستمی‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌و پێیه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ پارت���ی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ .‬ئ���ه‌و ده‌توانێ���ت پش���تگیری‬ ‫كاندیدی‌ حیزبه‌كه‌ی‌ بكات له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫داهاتودا‌و له‌ڕێگای‌ نوێنه‌ره‌كانی‌ حیزبه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت‌و په‌رله‌ماندا سیاسه‌ته‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫ئاراسته‌ بكات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دیمه‌ن���ه‌ ده‌رفه‌تێ���ك ب���ۆ‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تپێكردنی‌ ئاشتیانه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌هه‌رێم ده‌ڕه‌خس���ێنێ‌‪ .‬هه‌روه‌ها به‌ش���ێكی‌‬ ‫فراوانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ سیاس���ی‌ پێی‌ وایه‌ هه‌رێم‬ ‫له‌هه‌لومه‌رجی‌ ئێس���تادا پێویستی‌ به‌جۆرێك‬ ‫له‌گۆڕانكاری‌ هه‌یه‌‪ .‬بۆ خودی‌ بارزانی‌‪ ،‬ده‌شێ‌‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ له‌م چه‌ش���نه‌‪ ،‬ه���ه‌م له‌ناوخۆدا‪،‬‬ ‫هه‌م له‌سه‌رئاس���تی‌ نێ���و ده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬به‌چاوی‌‬ ‫رێز‌و پێزانینه‌وه‌ ته‌ماشا بكرێ‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند له‌روی‌ یاساییه‌وه‌‌و به‌پێی‌ یاسا‬ ‫كارپێك���راوه‌كان هیچ چانس���ێك بۆ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێز بارزانی‌ له‌ده‌سه‌اڵتدا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ئه‌گ���ه‌ری‌ مانه‌وه‌ی‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ چوارچێوه‌ی‌ یاسا كارپێكراوه‌كاندا‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ .‬ئه‌و ئه‌گه‌ره‌ش له‌م بژاردانه‌دا خۆی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪:‬‬ ‫بژارده‌ی‌ یه‌كه‌م‪ :‬ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ستور به‌بێ‌ هیچ هه‌مواركردنێك پێش‬ ‫‪19‬ی‌ ئابی‌ ‪ 2015‬بخرێته‌ راپرسییه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌م ئه‌گ���ه‌ره‌ له‌ئه‌گه‌رێك���ی‌ واقیع���ی‌‬ ‫ناچێت چونكه‌ پێچه‌وانه‌ی‌ خواس���تی‌ حیزبه‌‬ ‫سیاسییه‌كانه‌ كه‌ ده‌یانه‌وێ‌ پرۆژه‌كه‌ هه‌موار‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم الیه‌نگریی‌‬ ‫ئه‌و ئاراسته‌یه‌ بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ زۆره‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تییه‌كی‌ توندی‌ ئه‌و حیزبانه‌ ببێته‌وه‌‬ ‫كه‌ دژی‌ ئه‌وه‌ن به‌بێ‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ پرۆژه‌كه‌‬ ‫بخرێته‌ راپرس���ییه‌وه‌‪ .‬له‌هه‌م���و حاڵه‌ته‌كاندا‬ ‫كارێكی‌ له‌وچه‌شنه‌ كارێكی‌ پڕ له‌مه‌ترسییه‌‌و‬ ‫ده‌بێته‌ مایه‌ی‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانێكی‌ سیاسیی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌هه‌رێمدا‪ .‬هه‌روه‌ه���ا جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫راپرسی‌ له‌سه‌ر پرۆژه‌كه‌ به‌بێ‌ هه‌مواركردن‌و‬ ‫پێش ‪19‬ی‌ ئاب پێناچێت رۆش���نایی‌ ببینێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش له‌به‌ر دو هۆ‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬كۆمیس���یۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان له‌و ماوه‌یه‌ی‌ ك���ه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫درێژكردنه‌كه‌ ماوه‌ت���ه‌وه‌ ناتوانێت ئاماده‌بێت‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی‌ راپرس���ییه‌كه‌‪ .‬دوه‌میش‪ ،‬ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ سیاس���ییانه‌ی‌ دژی‌ ئ���ه‌وه‌ن پرۆژه‌كه‌‬ ‫به‌بێ‌ هه‌مواركردن بخرێته‌ راپرسییه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫به‌وه‌نده‌ راناوه‌ستن كه‌ بایكۆتی‌ راپرسییه‌كه‌‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵك���و له‌وانه‌ی���ه‌ رێگری���ش بكه‌ن‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌‪ ،‬النیكه‌م له‌نیوه‌ی‌ واڵتدا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وات���ای‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ناتوانرێت‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ عه‌مه‌لییه‌وه‌ زه‌مانه‌تی‌ س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫راپرس���ییه‌كه‌ بكرێت‪ .‬له‌راستیشدا هه‌نگاونان‬ ‫ب���ه‌ره‌و راپرس���ی‌ به‌ب���ێ‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌‌و به‌بێ‌ س���ازانی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬ده‌شێ‌‬ ‫ببێته‌ مای���ه‌ی‌ رودانی‌ قه‌یرانێكی‌ سیاس���یی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫بژارده‌ی‌ دوه‌م‪ :‬هه‌مواركردنی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌ستور به‌جۆرێك چانسی‌ سێیه‌م بدات‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم تا كاندید بكرێته‌وه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ ئه‌گه‌رێكی‌ دور نییه‌‌و ده‌كرێ‌ حیزبه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان بس���ازێن ب���ۆ هه‌مواركردنی‌‬ ‫هه‌ندێك مادده‌ی‌ پرۆژه‌ ده‌س���توره‌كه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫رودانی‌ سازانێكی‌ له‌و چه‌شنه‌ خۆی‌ له‌خۆیدا‬ ‫هه‌روا ئاس���ان نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬

‫س���ه‌ره‌كی‌ په‌یوه‌ندیی‌ به‌جی���اوازی تێڕوانین ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كانه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌بابه‌تگه‌لێكی‌‬ ‫زۆر هه‌س���تیار هه‌یه‌‪ ،‬له‌پێش هه‌موشیانه‌وه‌‬ ‫دیاریكردنی‌ جۆری‌ سیستمی‌ سیاسی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆك‪.‬‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ له‌خواس���تی‌‬ ‫هه‌مواركردن���ی‌ پرۆژه‌كه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ بخرێته‌‬ ‫راپرس���ییه‌وه‌ بریتیی���ه‌ له‌ده‌س���تكاریكردنی‌‬ ‫پرۆژه‌ك���ه‌ به‌جۆرێك زه‌مانه‌ت���ی‌ ئه‌وه‌ بكات‬ ‫مادده‌كان���ی‌ ده‌س���تور گونجاوب���ن له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ڕۆكی‌ سیس���تمی‌ په‌رله‌مانیدا به‌وجۆره‌ی‌‬ ‫له‌م���ادده‌ی‌ یه‌كه‌می‌ پ���رۆژه‌ ده‌س���توره‌كه‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ پێ‌ ك���راوه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا پرۆژه‌كه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك داڕێژراوه‌ كه‌ بانگه‌شه‌ بۆ جۆره‌‬ ‫سیس���تمێكی‌ نیمچ���ه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‬ ‫له‌هه‌رێم���دا‪ ،‬كه‌چ���ی‌ بۆچونه‌كه‌ی‌ ت���ر‪ ،‬كه‌‬ ‫فش���ار ده‌كات بۆ هه‌مواركردن‪ ،‬كار بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات سیستمێكی‌ په‌رله‌مانیی‌ ته‌ندروست‌و‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر نزیك له‌سیستمی‌ په‌رله‌مانیی‌‬ ‫كارپێكراوی‌ عیراق بێته‌ كایه‌وه‌‪.‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان پێی‌ وایه‌‬ ‫پ���رۆژه‌ی‌ ده‌س���توره‌كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ ته‌عبیر‬ ‫له‌دیدی‌ سیاس���یی‌ خۆی‌ ده‌كا‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫وای‌ كردوه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 2013‬دا فشار دروست‬ ‫بكات به‌و ئاراس���ته‌یه‌ی‌ كه‌ پرۆژه‌كه‌ بخرێته‌‬ ‫راپرس���ییه‌وه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و ناره‌زایه‌تییه‌ی‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ روبه‌ڕوی‌ ب���ۆوه‌‪ ،‬ناچاری‌ كرد‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌‬ ‫نه‌رمییه‌ك نیشان بدا به‌رامبه‌ر به‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ماوه‌ی‌ سه‌رۆكه‌كه‌ی‌ بۆ دو ساڵ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش رونه‌ ئه‌گه‌ر له‌باره‌ی‌ ئه‌و بابه‌ته‌‌و‬ ‫چه‌ند بابه‌تێكی‌ تری‌ په‌یوه‌ست به‌وه‌وه‌ نه‌گه‌نه‌‬ ‫سازان‪ ،‬پرۆسه‌ی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ سه‌ر ناگرێ‌‌و‬ ‫پرۆژه‌كه‌ش به‌هه‌ڵپه‌سێردراوی‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌ك���ه‌ رێككه‌وت���ن‪،‬‬ ‫ئیت���ر ده‌توانرێ‌ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ س���ه‌رۆكێكی‌ نوێ به‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫پرۆتۆكۆلییه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش به‌واتای‌ وازهێنان‬ ‫دێت له‌میكانیزمی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ راس���ته‌وخۆی‌‬ ‫س���ه‌رۆك‪ .‬جه‌وه���ه‌ری‌ س���ه‌وداكه‌ بریتیی���ه‌‬ ‫له‌په‌س���ه‌ندكردنی‌ سیس���تمی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆك بارزانی‌‬ ‫له‌ناو په‌رله‌مانه‌وه‌ بۆ ویالیه‌تی‌ سێیه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتێكی‌ پرۆتۆكۆلییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ته‌نانه‌ت ئه‌و بژارده‌ی���ه‌ش له‌وانه‌یه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كه‌ نه‌كات‪ ،‬چونكه‌ پاش‬ ‫س���ازان له‌س���ه‌ر پرۆژه‌كه‌‪ ،‬ده‌بێ‌ راپرس���ی‌‬ ‫ئه‌نجام بدرێ‌‪ .‬ئه‌نجامدانی‌ راپرسیش به‌هۆی‌‬ ‫هه‌لومه‌رج���ی‌ ئه‌مڕۆی‌ جه‌نگ���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ه���ۆی‌ قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌‌و نه‌بون���ی‌ كاتی‌‬ ‫پێویست له‌به‌رده‌م كۆمیسیۆنی‌ هه‌ڵبژاردن بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ راپرسی‌‪ ،‬كارێكی‌ ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬ ‫بژارده‌ی‌ سێیه‌م‪ :‬درێژكردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ازان له‌باره‌ی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌س���توره‌كه‌ نه‌كراو‬ ‫یاس���ای‌ ژماره‌ (‪)1‬ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬یش هه‌موار‬ ‫نه‌كرایه‌وه‌ كه‌ ویالیه‌تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ بۆ‬ ‫دو خول دیاریكردوه‌‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سیناریۆی‌‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 2013‬دا‬ ‫رویدا‪ ،‬دێته‌وه‌ ئارا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب���ژارده‌ی‌ درێژكردن���ه‌وه‌‬ ‫بژارده‌یه‌ك���ی‌ دیموكراتیانه‌ نیی���ه‌‌و به‌هاكانی‌‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تپێكردنی‌ ده‌سه‌اڵت پوچده‌كا‌و‬ ‫چه‌مك���ی‌ ش���ه‌رعییه‌ت به‌واتا گش���تییه‌كه‌ی‌‬ ‫بێبای���ه‌خ ده‌كات‌و كاریگه‌ری���ی‌ زۆر خراپ���ی‌‬ ‫ده‌بێت له‌س���ه‌ر دیموكراتی‌ له‌هه‌رێم‌و ده‌بێته‌‬ ‫په‌ڵه‌یه‌ك به‌ناوبانگی‌ سیستمی‌ سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫دی���اره‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫زۆرین���ه‌ ‌ی په‌رله‌مانی���ی‌ نیی���ه‌ تاتوان���ای‌‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی‌ پێببه‌خش���ێت‪ .‬ئه‌وه‌ ناچاری‌‬ ‫ده‌كات پێویستی‌ به‌ پشتگیری‌ فراكسیۆنه‌كانی‌‬ ‫تر هه‌بێت‪ .‬به‌اڵم له‌و فراكسیۆنانه‌دا النیكه‌م‬ ‫دوانیان س���ه‌خڵه‌ت ده‌بن له‌په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫درێژكردن���ه‌وه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌و دو فراكس���یۆنه‌ش‬ ‫بریتین له‌یه‌كێتی نیش���تمانیی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‪ .‬یه‌كێتی نیش���تمانیی‌‬ ‫كوردس���تان له‌س���اڵی‌ ‪ 2013‬دا پاڵپش���تیی‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ك���رد‪ ،‬ئه‌وی���ش‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ رێككه‌وتنێ���ك له‌گه‌ڵ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستاندا له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدانی‌‬ ‫هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ پ���رۆژه‌ی‌ ده‌س���تور‪ .‬جا‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هۆكاری‌ په‌نابردنه‌ به‌ر بژارده‌ی‌‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ بریتی‌ بو له‌ڕێكنه‌كه‌وتن له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌س���تور‪ ،‬كه‌وابو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ به‌و واتایه‌ دێت كه‌ یه‌كێتی نیش���تمانیی‌‬ ‫كوردستان له‌به‌دیهێنانی‌ ئه‌و به‌شه‌ تایبه‌ته‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌رێككه‌وتنه‌كه‌دا شكس���تی‌ هێناوه‌‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر درێژكردنه‌وه‌كه‌ رازیبوه‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا هیچ ده‌س���تكه‌وتێكی‌ هه‌بوبێ‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ زۆره‌ رازیبونی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانیی‌ كوردس���تان به‌دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ ببێته‌ مایه‌ی‌ ناره‌زایه‌تییه‌كی‌ توند‬ ‫له‌ناو ئه‌ندامان‌و كادیران‌و س���ه‌ركرده‌كانیدا‪.‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانیی‌ كوردس���تان ب���ڕوای‌‬

‫وای���ه‌ كه‌یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كان���ی‌ دۆڕاندن ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانییه‌كانی‌ س���اڵی‌ ‪2013‬دا‬ ‫له‌پاڵپشتیكردنی‌ پرۆسه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫به‌واتایه‌ك���ی‌ تر‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫بۆ ج���اری‌ دوه‌م پاڵپش���تیی‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ویالیه‌تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ب���كات‪ ،‬پێگه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌ده‌س���تده‌دات‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌وكاته‌دا‬ ‫دژی‌ درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫وه‌س���تایه‌وه‌‌و ئه‌ندامه‌كان���ی‌ ل���ه‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌كه‌دا هه‌ڵالیه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ان نایه‌وه‌‌و هێرش���یان كرده‌ س���ه‌ر‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪ .‬ئه‌مه‌ واده‌كات پشتگیریی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بۆ دوباره‌ درێژكردنه‌وه‌ زۆر‬ ‫ئه‌س���ته‌م بێت‪ .‬جا ئه‌گه‌ر هه‌ردو فراكسیۆنی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌و بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫پش���تگیری پرۆژه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌كه‌ نه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫دیاره‌ الیه‌نه‌كانی‌ تری���ش به‌ئه‌گه‌ری‌ زۆره‌وه‌‬ ‫پشتگیری‌ ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ یاس���اییه‌وه‌ كۆس���پێك له‌به‌رده‌م‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌كه‌دای���ه‌ كه‌بریتیی���ه‌‬ ‫له‌یاسای‌ ژماره‌ ‪19‬ی‌ ساڵی‌ ‪ .2013‬دیاره‌ هه‌ر‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و یاسایه‌ بوه‌ كه‌ ویالیه‌تی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم بۆ دو س���اڵ درێ���ژ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر له‌وێش���دا جه‌خت كراوه‌ته‌ س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ درێژكردنه‌وه‌كه‌ ته‌نها بۆ یه‌كجاره‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ش ده‌توانرێ‌ یاسایه‌كی‌ نوێ‌ بۆ‬ ‫درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ویالیه‌ته‌كه‌ ده‌ربكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ په‌رله‌م���ان ده‌كاته‌ ده‌زگایه‌كی‌ كارتۆنی‌‬ ‫كه‌ ته‌نها له‌خزمه‌ت ‌ی ده‌سه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكاردا‬ ‫بێت‌و ملكه‌چی‌ ئه‌و بێت‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ده‌س���تبدات‌و ئاماژه‌یه‌كی‌ خ���راپ بێت بۆ‬ ‫بێتوانای���ی‌ په‌رله‌م���ان له‌رێزگرتن له‌یاس���ا‌و‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ خۆی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ر یاس���ایه‌كی‌‬ ‫نوێ‌ بۆ درێژكردنه‌وه‌ ده‌بێته‌ به‌ڵگه‌ی‌ بێهێزیی‌‬ ‫س���تراكچه‌ری‌ یاس���ایی‌ له‌هه‌رێم���دا‌و الوازیی‌‬ ‫ده‌زگا یاساییه‌كان‪.‬‬ ‫بژارده‌ی‌ چواره‌م‪ :‬هه‌مواركردنی‌ یاسای‌‬ ‫ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬‬ ‫یاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬ی‌ كارپێكراو‬ ‫له‌هه‌رێ���م چانس���ی‌ دوجار پااڵوتن���ی‌ داوه‌‌و‬ ‫ده‌توانرێت هه‌مواری���ش بكرێته‌وه‌ به‌جۆرێك‬ ‫چانسی‌ س���ێباره‌ بونه‌وه‌ی‌ پااڵوتن فه‌راهه‌م‬ ‫بكات‪ .‬ئه‌وه‌ش په‌یوه‌سته‌ به‌رێككه‌وتنی‌ الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانه‌وه‌‪ .‬لێره‌دا ناتوانرێت نكۆڵی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ بكرێت كه‌ ه���ه‌ر هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌وج���ۆره‌ خ���ۆی‌ له‌خۆیدا نیش���انه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت كه‌ ئاره‌زوه‌ كه‌سییه‌كان تاچ راده‌یه‌ك‬ ‫ده‌توانن رێگا له‌ده‌ستاوده‌ستكردنی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫بگرن‌و كۆسپ بخه‌نه‌ به‌ر جێبه‌جێكردنی‌ یاسا‬ ‫رێكخه‌ره‌كانی‌ پرۆسه‌ی‌ دیموكراتی‌‪.‬‬ ‫تاك���ه‌ حاڵ���ه‌ت ك���ه‌ ده‌توان���رێ‌ تیایدا‬ ‫په‌ناببرێت���ه‌ ب���ه‌ر ئ���ه‌و بژارده‌ی���ه‌‪ ،‬كات���ی‌‬ ‫رێككه‌وتن���ی‌ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كانه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پێدانی‌ چانسێكی‌ تر به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ بۆ ویالیه‌تی‌ سێیه‌م‪ .‬جا هه‌رچه‌نده‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاساكه‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫هیچ كۆس���پێكی‌ ته‌كنیكی‌ نابێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌نگاون���ان ب���ه‌ره‌و ئ���ه‌و بژارده‌ی���ه‌ ته‌نها‬ ‫به‌ره‌زامه‌ندیی‌ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش دوای‌ دابینكردنی‌ ژماره‌ی‌ پێویس���تی‌‬ ‫ده‌نگه‌كان بۆ تێپه‌ڕاندنی‌ یاس���اكه‌‪ .‬كێشه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دایه‌ كه‌ هه‌مواركردنی‌ یاساكه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تییه‌ له‌هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش كارێك���ی‌ پ���ڕ له‌ته‌نگوچه‌ڵه‌مه‌یه‌‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ كاتی‌ پێویست بۆ رێكخستنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و هه‌لومه‌رجی‌ ئێستای‌ جه‌نگ‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫ئ���اره‌زوی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌بێ���ت چانس���ێكی‌ تر‬ ‫بدرێت به‌س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‌ بۆ ویالیه‌تی‌ سێیه‌م‪،‬‬ ‫پێویسته‌ چاوه‌ڕوانیی‌ ئه‌وه‌ش بكات كه‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان كۆمه‌ڵێ���ك مه‌رجی‌ بۆ دابنێن‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پێدانی‌ ئه‌و چانس���ه‌ به‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم بۆ ویالیه‌تی‌ س���ێیه‌م‪ .‬ئه‌گه‌ری‌ زۆری‌‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌یه‌ مه‌رجه‌كان چه‌ند بوارێك بگرنه‌وه‌‬ ‫له‌چه‌ش���نی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ن���او په‌رله‌مان نه‌ك له‌رێ���گای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫گش���تییه‌وه‌‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫به‌وجۆره‌ی‌ له‌سیستم ‌ه په‌رله‌مانییه‌كاندا كاری‌‬ ‫پێ‌ ده‌كرێ‌‪ ،‬یان پێدانی‌ ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی‌‬ ‫هاوش���ێوه‌ن له‌گه‌ڵ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆك‬ ‫له‌سیس���تمی‌ سیاسی‌ عیراقیدا‌و گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌ی بۆ سه‌ره‌ك وه‌زیران‪.‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ئه‌و دۆخه‌ پێویس���تی‌ به‌وه‌بێت چاو‬ ‫به‌پێكهاته‌ی‌ ئێستای‌ حكومه‌ت بخشێنرێته‌وه‌‌و‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌ به‌دۆخ���ی‌ یاس���ایی‌ هه‌ندێك‬ ‫داموده‌زگا بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و س���یناریۆیه‌ له‌گه‌ڵ ئ���اره‌زوی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ كوردس���تاندا ده‌گونج���ێ ك���ه‌‬ ‫ده‌ی���ه‌وێ‌ چان���س به‌س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‌ بدرێ‌ بۆ‬ ‫ویالیه‌تی‌ سێیه‌م‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ به‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫كه‌متریش���ه‌وه‌ بێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫خواسته‌كانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانیی‌ كوردستان‌و‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش���دا ده‌گونج���ێ‌ ك���ه‌‬ ‫پرۆتۆكۆڵێك���ی‌ هاوبه‌ش كۆی���ان ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫تیایدا هه‌ردوكیان خوازیارن س���ه‌رۆكی‌ هه‌ێم‬

‫له‌ناو په‌رله‌مان به‌پێی‌ سیس���تمی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت‪ .‬له‌ڕوی‌ ته‌كنیكییه‌وه‌ ده‌توانر ‌ێ‬ ‫هه‌مواركردنی‌ یاس���ای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬‬ ‫هاوته‌ریب بێ‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌مواركردنی‌ مادده‌ی‌‬ ‫سێیه‌می‌ ئه‌و یاس���ایه‌ كه‌ رێ‌ ده‌دا سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم ته‌نها بۆ دوجار هه‌ڵببژێردرێ‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان زۆر‬ ‫به‌زه‌حمه‌ت ئه‌و مه‌رجانه‌ په‌س���ه‌ند ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و دۆخه‌ی‌ تیایدای���ه‌ رێگای‌ پێنادات‬ ‫ئه‌ڵته‌رناتیڤی‌ وا پێش���كه‌ش بكات كه‌ جێگای‌‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ تر بێت‪.‬‬ ‫بژارده‌ی‌ پێنچه‌م‪ :‬نه‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ده‌ستور‌و نه‌هه‌مواركردنی‌ یاساكه‌‌و‬ ‫نه‌ درێژكردنه‌وه‌‌و نه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌م���ه‌ ئه‌گه‌رێك���ی‌ ئێجگارخراپ���ه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان نه‌گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتنێك‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ پ���رۆژه‌ی‌ ده‌س���توره‌وه‌‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنی‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪ 1‬ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬‬ ‫یش رێكنه‌كه‌وتن كه‌ ده‌رفه‌تی خولی‌ سێیه‌م‬ ‫به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م ده‌به‌خش���ێت به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌چه‌ن���د مه‌رجێك‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌گه‌ر ماوه‌ی‌‬ ‫ویالیه‌تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م درێژنه‌كرایه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ گش���تیش ئه‌نج���ام ن���ه‌درا بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ س���ه‌رۆكێكی‌ نوێ‌‪ ،‬ئیتر سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم شه‌رعییه‌تی‌ یاسایی له‌ ده‌ست ده‌دات‪،‬‬ ‫به‌اڵم بڕێك سه‌اڵحیاتی‌ ده‌مێنێ‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێده‌به‌خشن كاره‌كان به‌رێخات‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ش���ه‌رعییه‌تی‌‬ ‫یاس���ایی‌ له‌ده‌ستبدات‪ ،‬هه‌رێم توشی‌ بۆشایی‬ ‫یاسایی‌ نابێت چونكه‌ سه‌رۆك له‌پۆسته‌كه‌یدا‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌ تائه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫داهات���و‪ .‬هه‌روه‌ها توانای‌ ئه‌وه‌ی‌ نابێت خۆی‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهات���و كاندید بكاته‌وه‌‬ ‫چونكه‌ یاساكه‌ جه‌خت له‌سه‌ر ته‌نها دو خول‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر پارت ‌ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫ئاره‌زوی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌بێت چانسێكی‌ تر‬ ‫بدرێت به‌سه‌رۆكه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ویالیه‌تی‌ سێیه‌م‬ ‫پێویسته‌ چاوه‌ڕوانیی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بكات كه‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵێك مه‌رجی‌ بۆ‬ ‫دابنێن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پێدانی‌ ئه‌و چانسه‬ ‫ل���ه‌و دۆخه‌دا س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م ناتوانێت‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ ته‌نفیزییه‌كانی‌ به‌پێ���ی‌ مادده‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ پاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 2005‬به‌كار‬ ‫بێنێت چونكه‌ ئه‌م مادده‌یه‌ ده‌ڵێ‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم (سه‌رۆكی‌ بااڵی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ته‌نفیزییه‌)‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانیش���ی‌ نامێن���ێ‌و چیت���ر ناتوانێ���ت‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ وه‌ك فه‌رمانده‌ی‌ گشتی‌ هێزه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ له‌هه‌رێم به‌كار بهێنێت‪.‬‬ ‫به‌حوكمی‌ دیفاكتۆش ده‌كرێ‌ له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ببێته‌ س���ه‌رۆكی‌ بااڵی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ته‌نفیزی‌‌و ده‌سه‌اڵت ‌ی ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێ‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ هه‌رێم بكات‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌ فیدراڵی‌‌و واڵتانی‌ جیهاندا‪.‬‬ ‫به‌اڵم گۆڕانی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم ب���ۆ ته‌نه���ا كار به‌ڕێكردن‪ ،‬ده‌ش���ێ‌‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ له‌س���ه‌ر جموجوڵی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان هه‌ب���ێ‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و یاس���ایانه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌ریانده‌كات پ���اش واژۆكردنیان‌و‬ ‫ده‌ركردنیان له‌الیه‌ن سه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ئینجا‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌كرێن‪ .‬جا له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم ش���ه‌رعییه‌ته‌كه‌ی‌ له‌ده‌س���ت ده‌دات‪،‬‬ ‫كه‌وابو ده‌س���ه‌اڵتی‌ ده‌ركردنی‌ یاس���اكانیش‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ڵگه‌نه‌ویس���ته‌ كه‌ هه‌مواركردن‌و‬ ‫رێككه‌وت���ن له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ له‌نێ���وان الیه‌ن���ه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كاندا‪ ،‬ده‌ب���ێ‌ پێ���ش ‪19‬ی‌ ئ���اب‬ ‫به‌ماوه‌یه‌كی‌ زۆر ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬چونكه‌ سازان‬

‫له‌سه‌ر پرۆژه‌كه‌ ته‌نها هه‌نگاوێكی‌ سه‌ره‌تاییه‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و هه‌ڵبژاردنی‌ س���ه‌رۆكی‌ ئاینده‌‪ .‬پاش‬ ‫هه‌مواركردن گرفتی‌ راپرس���ی‌ ده‌ستور وه‌ك‬ ‫گرفتێكی‌ گه‌وره‌ دێته‌ پێش‪ ،‬چونكه‌ له‌وانه‌یه‌‬ ‫كۆمیسیۆنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان پێش ‪ 19‬ی‌ ئاب‬ ‫نه‌توانێت راپرسی‌ رێكبخات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌شی‌ جه‌نگی‌ ئێستای‌ دژی‌ داعش‌و پتربونی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ ئ���اواره‌كان له‌هه‌رێمدا‌و قوڵبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گرفتی‌ دارایی‌ له‌به‌رچاو بگیرێن‪.‬‬ ‫بژارده‌ی‌ شه‌شه‌م‪ :‬ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌بۆچونی‌ ش���انه‌ی‌ تاوتوێكردنی‌ قه‌یران‪،‬‬ ‫ب���ژارده‌ی‌ نمونه‌یی‌ بریتییه‌ ل���ه‌ پابه‌ندبونی‌‬ ‫به‌ب���ژارده‌ی‌ دو خ���ول بۆ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌وجۆره‌ی‌ له‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 2005‬دا هات���وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر پارت���ی‌ دیموكرات‬ ‫ده‌ست له‌هه‌وڵه‌كانی‌ بۆ به‌سه‌رۆككردنه‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكه‌كه‌ی‌ بۆ خولی‌ س���ێیه‌م هه‌ڵبگرێت‪،‬‬ ‫ده‌ش���ێ‌ ئه‌و هه‌ن���گاوه‌ یارمه‌تی���ده‌ر بێت بۆ‬ ‫هێوركردن���ه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌ك���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌دوایین چاوپێكه‌وتنی‌ خۆیدا‬ ‫له‌رۆژنامه‌ی‌ ((ئه‌لحه‌یات)) له‌‪8‬ی‌ ش���وباتی‌‬ ‫‪ 2015‬دا له‌و باره‌یه‌وه‌ نییه‌تی‌ خۆی‌ ئاش���كرا‬ ‫كردوه‌ بۆ ده‌س���تبه‌رداربون له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وتویه‌تی‌‪(( :‬پێمخۆشه‌ ئه‌مانه‌ته‌كه‌ راده‌ستی‌‬ ‫كه‌س���ێكی‌ تر بك���ه‌م‪ .‬هه‌رگی���ز رازی‌ نیم بۆ‬ ‫هه‌تاهه‌تایه‌ س���ه‌رۆك بم‪ .‬ناكرێ‌ رێگا به‌خۆم‬ ‫ب���ده‌م تاقیكردنه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكانی‌ ت���ر دوباره‌‬ ‫بكه‌م���ه‌وه‌‪ ...‬مێ���ژوی‌ خه‌باتكارانه‌‌و ناوبانگم‬ ‫ل���ه‌و كورس���ییه‌ گه‌وره‌ت���رن كه‌ له‌س���ه‌ری‌‬ ‫دانیشتوم))‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بژارده‌ی‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ بكه‌ینه‌‬ ‫بناغه‌‪ ،‬ئیت���ر ده‌بێ‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ هه‌مواركردنی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ده‌ستور‌و درێژكردنه‌وه‌‌و هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫راس���ته‌‌وخۆ له‌هاوكێش���ه‌كه‌ بخه‌ینه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌ كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫ده‌ره‌نجامی‌ شكستهێنانی‌ هه‌مواركردنی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تور‌و ره‌تكردن���ه‌وه‌ی‌ درێژكردنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها توان���ای‌ جێبه‌جێكردنی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫راسته‌خۆ ئه‌گه‌رێكی‌ دوره‌ چونكه‌ كۆمیسیۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان ناتوان���ێ‌ له‌كاتی‌ دیاریكراودا‬ ‫ئه‌نجامی‌ بدات‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌نجامیش‬ ‫بدرێت‪ ،‬مش���تومڕێكی‌ گه‌وره‌ی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‬ ‫چونكه‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان به‌هه‌مو‬ ‫ش���ێوازێك هه‌وڵ ده‌دات كاندیده‌ نوێیه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ بگه‌یه‌نێته‌ كورس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ بۆ‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌ كاندیدنه‌كردنه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك‬ ‫بارزانی‌‪ .‬ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ش ئه‌وه‌یه‌ حیزبه‌كانی‌‬ ‫تر له‌س���ه‌ر كاندیدێكی‌ هاوب���ه‌ش رێككه‌ون‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆرتر رێی‌ تێده‌چ���ێ‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫دژی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫بوه‌س���تنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌جێنداكانیان جه‌خت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���ه‌رۆك له‌ن���او په‌رله‌مان‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ نه‌ك ل���ه‌ده‌ره‌وه‌‌و ئه‌گ���ه‌ر هاتو‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ راسته‌خۆیان په‌سه‌ند كرد‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌و مانایه‌ دێت ك���ه‌ ئه‌و حیزبان���ه‌ وازیان‬ ‫له‌بژارده‌ی‌ سیستمی‌ په‌رله‌مانی‌ هێناوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ راسته‌وخۆ‬ ‫له‌م هه‌لومه‌رج���ه‌ی‌ ئێس���تادا زۆر له‌مپه‌ری‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دایه‌‪ ،‬ته‌نها یه‌ك بژارده‌ ده‌مێنێته‌وه‌‬ ‫ئه‌ویش هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكه‌ له‌ناو په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ئه‌ویش پاش هه‌مواركردنی‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪‌2005‬و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫به‌پێی‌ پێداویستییه‌كانی‌ سیستمی‌ په‌رله‌مانی‌‌و‬ ‫گواستنه‌وه‌یان بۆ سه‌رۆك وه‌زیران كه‌ ده‌بێته‌‬ ‫به‌رپرسیاری‌ راسته‌وخۆی‌ ده‌زگای‌ راپه‌ڕاندن‪.‬‬ ‫شیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫جه‌وهه‌ری‌ گرفته‌ك���ه‌ له‌وه‌دایه‌ كه‌ پارت ‌ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تان كۆش���ش ده‌كات بۆ‬ ‫ده‌سته‌به‌ركردنی‌ چانسێك بۆ سه‌رۆكه‌كه‌ی‌ تا‬ ‫ویالیه‌تی‌ سێیه‌م به‌ده‌ست بێنێ‌‪ .‬جا به‌هۆی‌‬ ‫هه‌ستیاریی‌ دۆخی‌ كورد‌و هه‌لومه‌رجی‌ جه‌نگ‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی���ه‌وه‌‌و له‌به‌ر ترس له‌تێكچونی‌‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و ش���پرزه‌بونی‌ ره‌وشی‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كانی‌ تر له‌سۆنگه‌ی‌‬ ‫هه‌س���ت كردن به‌پرس���یارێتی‌‪ ،‬ده‌شێ‌ بڕێك‬ ‫نه‌رم���ی‌ بنوێنن بۆ تێپه‌ڕاندن���ی‌ قه‌یرانه‌كه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مان كاتدا ناش���یانه‌وێ‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌هیچ‪ ،‬هه‌مو شتێك بده‌ن به‌پارتی‌‪.‬‬ ‫له‌ن���او ئ���ه‌و بژاردانه‌ی‌ كه‌ه���ه‌ن‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫بار‌ودۆخ���ی‌ ئێس���تای‌ هه‌رێم���دا ده‌گونجێن‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر سازان له‌سه‌ر هه‌مواركردنی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ده‌ستور نه‌هاته‌ دی‌‌و پارتی‌ به‌ده‌ست‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم رازی‌ نه‌بو‌و‬ ‫ماوه‌كه‌ی‌ بۆ درێژ نه‌كرایه‌وه‌‌و هه‌لومه‌رجێكی‌‬ ‫له‌بار بۆ راپرس���یی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌ستور له‌ئارادا‬ ‫نه‌بو‌و هه‌ڵبژاردنی‌ راسته‌وخۆی‌ سه‌رۆكایه‌تیش‬ ‫ئه‌نجام نه‌درا‪ ،‬ش���انه‌ی‌ تاوتوێكردنی‌ قه‌یران‬ ‫له‌راپۆرته‌كه‌یدا پشتگیریی‌ بژارده‌ی‌ چواره‌م‬ ‫ده‌كات كه‌ بریتیه‌ له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌‬ ‫ژم���اره‌ ‪1‬ی‌ س���اڵی‌ ‪ 2005‬به‌جۆرێك كه‌ ڕێگا‬ ‫بدا س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ جاری‌ سێیه‌م له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان هه‌ڵبژێردرێ‌‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌سیستمه‌ په‌رله‌مانییه‌كاندا كاری‌‬ ‫پێ‌ ده‌ك���رێ‌‪ ،‬ده‌بێ‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ پرۆتۆكۆلی‌‬ ‫بن‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫ئاوێنه‌ پوخته‌ی‌ رێككه‌وتنه‌ ‪ 50‬ساڵیه‌كه‌ له‌گه‌ڵ توركیا باڵوده‌كاته‌وه‌‬

‫"حكومه‌تێك ‌ی كاربه‌ڕێكه‌ر بۆ ‌ی نی ‌ه‬ ‫په‌نجا ساڵ هه‌رێم پابه‌ندبكات به‌رێكه‌وتنێكه‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫هێشتا په‌رله‌مان بێئاگایه‌ له‌ورده‌كاریی‌ ئه‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌ی ‪ 50‬ساڵ له‌بواری‌ وزه‌دا كردویه‌تی‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكیشدا ئه‌و رێككه‌وتننامه‌یه‌ ئیمزاكراوه‌ ك ‌ه‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬حكومه‌تێكی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر بوه‌‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ په‌رله‌مانتارانیش "حكومه‌تی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر‬ ‫مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ نیه‌"‪ ،‬ئاوێنه‌ش پوخته‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ باڵوده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ ك ‌ه هه‌رێمی‌ كوردستان كردویه‌ت ‌ی‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ په‌نجا س���اڵ له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬هاوش���ێوه‌ ‌ی‬ ‫هه‌مان ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌یه‌ كه‌ به‌غ���دا له‌گه‌ڵ هه‌مان‬ ‫واڵت كردویه‌ت���ی‌ بۆ ماوه‌ ‌ی ‪ 70‬س���اڵ‪ .‬به‌اڵم له‌كات ‌ی‬ ‫ئیمزاكردن��� ‌ی رێكه‌وتنه‌ك���ه‌دا‪ ،‬حكومه‌ته‌كه‌ ‌ی هه‌رێم‬ ‫كاربه‌رێك���ه‌ر ب���وه‌و ئه‌مه‌ش بوه‌ت ‌ه خاڵ��� ‌ی الواز له‌م‬ ‫گرێبه‌سته‌دا‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ته‌وه‌ ئاوێنه‌ پوخته‌ ‌ی ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ ‌ی به‌رده‌س���ت كه‌وتوه‌‪ ،‬ك���ه‌ تێیدا ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه كراوه‌‪" ،‬بۆ ماوه‌ی‌ په‌نجا ساڵ حكومه‌تی‌ توركیا‬ ‫پابه‌ند ده‌كرێت به‌وه‌ی‌ ك ‌ه رێگه‌بدات به‌گواستنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫نه‌وت ‌ی به‌رهه‌مهێن���راو ‌ی هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌ناو‬ ‫زه‌وییه‌كانیداو وه‌رگرتنی‌ ئه‌م نه‌وته‌ له‌به‌نده‌ره‌كانی‌‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ به‌كڕیاره‌كان"‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪4‬ی‌ حوزه‌یران ‌ی ‪ ،2014‬په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫نێچیرڤان���ی‌ بارزان��� ‌ی وه‌ك س���ه‌رۆك ‌ی حكومه‌تێك ‌ی‬ ‫كاربه‌ڕێك���ه‌ر له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند وه‌زیرێك بانگێهێش���ت ‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان كران ب���ۆ گفتوگۆكردن له‌باره‌ ‌ی پرس��� ‌ی‬ ‫وز‌ه له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬چه‌ند رۆژێك پێش ئه‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ نێچیرڤ���ان بارزان��� ‌ی رێكه‌وتن ‌ه په‌نجا‬ ‫ساڵیه‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ توركیا ئیمزاكردبو‪ ،‬هه‌ر له‌وێش بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار زانیاری‌ له‌سه‌ر رێككه‌وتنه‌كه‌ دركاند‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪1‬ی‌ ئازار ‌ی ‪ ،2015‬بۆ دوه‌مین جار نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌یان به‌س���یفه‌تی‌ س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫كابین���ه‌ی‌ هه‌ش���ته‌م‪ ،‬له‌گه‌ڵ لیژنه‌ی‌ پیشه‌س���ازیی‌‌و‬ ‫وزه‌ی‌ په‌رله‌مان كۆبوه‌وه‌و جارێكی‌ دیك ‌ه باس��� ‌ی ئه‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ په‌نجا ساڵییه‌ هاته‌و‌ه به‌رباس‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫ئه‌و هه‌مو ماوه‌ی ‌ه هێش���تا ئه‌ندامان ‌ی په‌رله‌مان ته‌نها‬ ‫له‌ش���ێوه‌ ‌ی گێڕانه‌وه‌ی‌ چیرۆكدا زانیاریان بیس���تو‌ه‬ ‫له‌باره‌ی گرێبه‌س���ته‌كه‌وه‌و هێش���تا ناوه‌رۆكه‌كه‌یان‬ ‫نه‌بینیوه‌‪.‬‬ ‫شێركۆ جه‌وده‌ت‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازی‌و‬ ‫وزه‌و سه‌رچاو‌ه سروشتیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬داوامانكردوه‌ ب���ه‌اڵم وه‌كو‬

‫‪5‬‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫یاداشتی‬ ‫‪ 57‬په‌رله‌مانتار‬ ‫بۆ به‌ڕ‌ێز‪ /‬سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫بابه‌ت‪ /‬باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بڕیاری‌ ژماره‌ دو‬

‫ئاشتی هه‌ورامی‌و تانه‌ر یه‌ڵدز‬

‫نوس���راوو ورده‌كاری ‌ی المان نی���ه‌‪ ،‬ده‌بێت ال ‌ی ئێم ‌ه ده‌س���تورییدا ده‌ژی‌و ئه‌مه‌ش وایك���ردو‌ه نه‌توانرێت رێككه‌وتنێكی‌ یاس���ایی بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و رێككه‌وتنان ‌ه‬ ‫حكومه‌ت ناچارب���كات له‌ئه‌نجامدان ‌ی گرێبه‌س���تێك ‌ی بوه‌ كه‌ پێویس���تی‌ ب���ه‌و‌ه نیه‌‪ ،‬په‌رله‌مان���ی‌ توركیا‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ له‌سه‌ر نیشان بدات‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ش���ێركۆ "ئیشی‌ په‌رله‌مان ئه‌و‌ه نی ‌ه بچێت ‌ه ستراتیژیی‌ له‌وشێوه‌ی ‌ه بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ یاس���ای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬حكومه‌ته‌كان ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتننامه‌ی���ه‌ كاتێ���ك ئیمزاك���راو‌ه ك ‌ه‬ ‫ورده‌كارییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و رێككه‌وتنه‌ش له‌كاتێكدا بو‌ه‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬حكومه‌تێك ‌ی كاربه‌ڕێكه‌ر بوه‌‪ ،‬وات ‌ه حكومه‌تی‌ یه‌ك ساڵیش بێت‌و شه‌رع ‌ی بێت‪ ،‬ده‌توانێت‬ ‫كه‌ په‌رله‌مان ده‌ستبه‌كارنه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌وده‌ت ئام���اژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ له‌حاڵه‌ت ‌ی كاره‌كان ‌ی حكومه‌ت له‌ژێر چاودێری‌ په‌رله‌ماندا نه‌بوه‌‪ .‬رێككه‌وتن بكات‌و حكومه‌ته‌كانی‌ دوای‌ خۆیشی‌ پێو‌ه‬ ‫ئاش���كرابونی‌ ورده‌كاری���ی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌و بونی‌ هه‌ر تائێستاش سێ جار داواكراوه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ره‌سم ‌ی پابه‌ندبكات‪ ،‬چونك ‌ه به‌سیفه‌ت ‌ی ده‌وڵه‌ت ده‌چێت ‌ه ناو‬ ‫خاڵێك كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ هه‌رێمدا نه‌بێت‪" ،‬الیه‌ن ‌ی نوس���خه‌یه‌كی‌ بنێردرێت بۆ په‌رله‌م���ان‪ ،‬یان النیكه‌م رێككه‌وتنه‌و‌ه نه‌ك به‌سیفه‌ت ‌ی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه ئاخۆ هه‌رێم به‌چی‌ س���یفه‌تێك‬ ‫به‌رپرس���یار بانگده‌كرێ���ت‌و لێپرس���ینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بنێردرێت بۆ لیژنه‌ی‌ وزه‌و س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‪،‬‬ ‫چوه‌ته‌ ناو ئه‌و رێككه‌وتن���ه‌وه‌‪ ،‬رێواس فایه‌ق وتی‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ده‌بێت بڕیاربدرێت بۆ راس���تكردنه‌وه‌ ‌ی هه‌ر به‌اڵم هێشتا وه‌اڵمێكیان وه‌رنه‌گرتوه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ رێواس فایه‌ق‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی وزه‌و "ئێم���ه‌ وه‌كو هه‌رێمی‌ كوردس���تان چوینه‌ت ‌ه ناو ئه‌و‬ ‫كه‌موكوڕییه‌ك كه‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫هاوكات عیزه‌ت س���ابر‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌ هه‌مان لیژنه‌ ‌ی سامان ‌ه سروشتیه‌كان بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬له‌و كاته‌دا رێككه‌وتنه‌وه‌ نه‌ك وه‌ك حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ ئ���اگاداری‌ ناوه‌ڕۆك ‌ی ئه‌و حكومه‌ت ئه‌وه‌نده‌ خۆ ‌ی به‌خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت زانیوه‌‪ ،‬پابه‌ندبونه‌كه‌ش پابه‌ندبونێك ‌ی مسته‌قبه‌لیه‌"‪.‬‬ ‫رێ���واس ده‌ڵێت‪" ،‬ئێمه‌ پێویس���تمان ب���ه‌و حاڵ ‌ه‬ ‫گرێبه‌س���ت ‌ه نیه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬نه‌خێر ئاگادار نین‪ ،‬به‌اڵم پێیوابو‌ه كه‌ ده‌توانێت نه‌ك به‌بێ‌ پرس��� ‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌و رێككه‌وتنه‌ بكات‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌گه‌ر كاربه‌ڕێكه‌یش ب���وه‌و ناچاری���ی بوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ چاوپۆش���ی‌ لێكراوه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ داوامان كرد وێنه‌یه‌كمان بده‌نێ‌"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رن���ا حكومه‌تی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر ب���ۆی‌ نیه‌ بۆماوه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬حكومه‌تی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر ماف ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی بێت ده‌توانێت ئه‌و رێككه‌وتن ‌ه بكات"‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی ده‌ستوری‌ توركیا‪ ،‬دو جۆر رێككه‌وتن هه‌یه‌‪ ،‬په‌نج���ا س���اڵ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان پابه‌ندب���كات‬ ‫نی���ه‌‌و نه‌ده‌ب���و ئه‌وان بیك���ه‌ن‪ ،‬ده‌ب���و بیانهێنایه‌ت ‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و ل���ه‌دوای‌ پێدان���ی‌ متمان���ه‌ به‌كابینه‌ ‌ی هه‌ندێكیان ك ‌ه له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تان ده‌یكه‌ن‌و س���یفه‌ت ‌ی به‌رێكه‌وتننامه‌یه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات دڵشاد شه‌عبان‪ ،‬جێگر ‌ی سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی‬ ‫هه‌شت بیانكردایه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ ‌ی په‌رله‌مان ئاگاداری‌ ئه‌و نێوده‌وڵه‌تی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان تۆماری‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌مه‌یان پێویست ‌ی به‌ره‌زامه‌ند ‌ی په‌رله‌مان لیژنه‌ی‌ پیشه‌س���ازی‌و وزه‌ پێیوایه‌ ئ���ه‌و رێككه‌وتن ‌ه‬ ‫گرێبه‌ست ‌ه بێت"‪.‬‬ ‫رێككه‌وتنه‌كان ‌ی نێوان ده‌وڵه‌تان‪ ،‬به‌پێی‌ ده‌س���تور هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێك ‌ی دیكه‌یان حكومه‌ت سه‌رپشكده‌كرێت "س���ه‌ركه‌وتنێك ‌ی گه‌وره‌یه‌ بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌ندێكیان ده‌بێت له‌الیه‌ن په‌له‌مانه‌و‌ه په‌سه‌ندبكرێن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌نجامیبدات‪ ،‬به‌اڵم له‌نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان هاوش���ێوه‌ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی به‌غدایه‌ كه‌ بۆ ‪ 70‬س���اڵ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا هه‌رێمی‌ كوردستان له‌ناو بۆشاییه‌ك ‌ی تۆمارناكرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێ���م كردویان ‌ه توركیا كردویه‌تی‌"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان ده‌بێته‌ مه‌یدانی‌ رێككه‌وتنی‌ حزب ‌ه سیاسییه‌كان‬

‫"ده‌بێت حزبه‌كان رێكبكه‌وتن له‌سه‌ر ده‌سته‌ ‌ی دانوستاندن‬ ‫ئنجا په‌رله‌مان كاری له‌سه‌ر ده‌كات"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫زیاتر له‌حه‌وت مانگه‌ ‪ 15‬په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنه‌‬ ‫جیاجیاكانی په‌رله‌مانی كوردستان پرۆژه‌یاسای‬ ‫(ده‌سته‌ی‌ نیشتمانی بۆ دانوستاندن)یان‬ ‫ئاراسته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان كردوه‌و تائێستا‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی بۆنه‌كراوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌و پێنج حزبه‌ی‌ له‌حكومه‌تدا‬ ‫فه‌رمانڕه‌وان‪ ،‬نایانه‌وێت دانوستاندن به‌نیشتمانی‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌یی بكرێت‌و ده‌یانه‌وێت حزبی بێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌ر ئه‌وانیش به‌رپرسن له‌شكستی دانوستانه‌كان‪.‬‬

‫ده‌سه‌اڵت له‌هه‌مو روه‌كانی ئابوری‌‌و سیاسی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانه‌وه‌ حزبی بوه‌و له‌روانگه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆیان‌و له‌ژوره‌ تاریكه‌كاندا‬ ‫كارو دانوستانیان كردوه‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زیات���ر له‌ح���ه‌وت‬ ‫مانگه‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌ یاس���ایه‌ نه‌خراوه‌ت���ه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاری‌ په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی لیژن���ه‌ی‌ كاروباری‌‬ ‫یاس���ایی له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان مونا نه‌بی وتی‪:‬‬ ‫"ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ رێكنه‌كه‌وتنی‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی چه‌ن���د قه‌یرانێكه‌وه‌ ك���ه‌ هاتوه‌ته‌‬ ‫پێش‌و ده‌رفه‌ت نه‌ڕه‌خساوه‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان پێكه‌وه‌‬ ‫دابنیشن‌و بگه‌ن به‌ڕێككه‌وتن"‪.‬‬ ‫به‌ڕای ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ گرنگی ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ هه‌مو كێشه‌و دانوستانه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی دامه‌زراوه‌و هه‌رێمدا ده‌بێت نه‌ك حزبی‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌كرێت ده‌سته‌ی‌ دانوستان په‌رله‌مان پێی هه‌ستێت‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانیش الیه‌نه‌كان به‌شداربن تێیدا‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ لیستی ئازادی عه‌بدولڕه‌حمان فارس‬ ‫(ئه‌بو كاروان) ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات حه‌وت مانگه‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یاس���ایه‌ پێشكه‌شی س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ك���راوه‌و نه‌خراوه‌ته‌ به‌رنامه‌ی‌ كاره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئه‌وه‌‬

‫ده‌گه‌یه‌نێت پێنج الیه‌نه‌كه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت پێیانباشه‌ په‌رله‌مان بڕیاری له‌سه‌ر بدات‪ ،‬ئه‌وكات رێڕه‌وی خۆی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی حزبیان���ه‌ دانوس���تاندنه‌كان به‌ڕێوه‌ وه‌رده‌گرێت‌و له‌حزبیبون ده‌رده‌چێت‪ ،‬به‌اڵم بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫بچێ���ت‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ جێ���ی ناڕه‌زایه‌تی خه‌ڵك‌و پرۆژه‌ یاس���ایه‌ ناخرێته‌ به‌رنام���ه‌ی‌ كاره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رۆش���نبیران‌و چه‌ن���د حزبێكی تره‌ ك���ه‌ داخوازییان ئه‌و پێنج الیه‌نه‌ خۆیان كردوه‌ته‌ ده‌مڕاستی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كۆمس���یۆنێكی دانوس���تانی یاس���ایی‌و ده‌یانه‌وێت هه‌ر خۆیان به‌دانوس���تانه‌كان هه‌س���تن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وان شكس���تیان هێناوه‌ له‌و پرسه‌داو ده‌بێت‬ ‫دامه‌زراوه‌یی هه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌بو كاروانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ پرس به‌خه‌ڵكی ش���اره‌زاو رۆشنبیران بكه‌ن‪ ،‬كه‌چی‬ ‫یاس���ایی پێیوایه‌ ده‌بێت ده‌س���ته‌ی‌ دانوس���تاندن به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌رده‌وامن له‌تاكڕه‌وێتی خۆیان‪.‬‬ ‫پێش���تر زۆر قسه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و جۆره‌ دانوستانانه‌‬ ‫به‌ڕێككه‌وتن���ی‌ حزبه‌كان بێت‌و بگ���ه‌ن به‌رێككه‌وتن‬ ‫له‌س���ه‌ر ژماره‌ی‌ ئه‌ندامه‌كانی ده‌س���ته‌كه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كراوه‌ كه‌ ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت پاش به‌شداریكردنی‌‬ ‫ئایا ئه‌و ده‌سته‌یه‌ له‌ئاستی په‌رله‌ماندا دروستبكرێت كورد له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا به‌الوازیی‌و تێكچونی هه‌رێم‬ ‫یان الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان یاخود له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌وان له‌گه‌ڵ به‌غداو دانوس���تان‌و س���ه‌ردانه‌ نهێنییه‌كانی‬ ‫به‌رپرس���انی بااڵی حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌بو كاروان پێیوایه‌‬ ‫كه‌سانی سه‌ربه‌خۆو بێ الیه‌ن به‌شداربن تێیدا‪.‬‬ ‫ئه‌ب���و كاروان ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌گرێت كه‌ ته‌نانه‌ت ده‌ك���را الیه‌نی دانوس���تان به‌فه‌رم���ی‌و دامه‌زراوه‌یی‬ ‫په‌رله‌مانی���ش ئ���اگای‌ ل���ه‌و دانوس���تانانه‌ نیی ‌ه كه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌حزبیكراوه‌‪.‬‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌خاڵه‌كان���ی یاس���اكه‌دا هات���وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت ئه‌و ده‌سته‌ی‌ دانوستاندنه‌‬

‫ساڵو و رێز‪...‬‬ ‫له‌ب���ه‌رواری‌(‪ )2011/3/17‬به‌ده‌نگ���ی‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ هه‌مو فراكس���یۆنه‌كان‪ ،‬په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان بڕیاری‌ ژمار (‪ )2‬ی‌ په‌سه‌ند كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌(‪ )8‬ماده‌و (‪ )35‬خاڵ پێكهاتوه‌‪ ،‬ده‌كرێت له‌م‬ ‫دو خاڵه‌دا پوخت���ه‌ی‌ ناوه‌ڕۆك‌و بایه‌خی‌ بڕیاره‌كه‌‬ ‫بخه‌ینه‌ڕو‪...‬‬ ‫‪ .1‬ئه‌و بڕیاره‌ به‌وردی‌ كۆی‌ كێشه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ دیاری‌ كردوه‌و هێڵه‌ ستراتیجیه‌كانی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌كان‌و چاكس���ازی‌ ده‌ستنیشان‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬بڕیاره‌ك���ه‌ ش���ه‌رعیه‌تی‌ په‌رله‌مانی‌و هێزی‌‬ ‫یاس���ایی‌ هه‌یه‌و جێبه‌جێكردنی‌ ب���ۆ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫ئیلزامی���ه‌ (په‌رله‌م���ان‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ده‌سەاڵتی‌ داده‌وه‌ری‌)‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د ده‌قی‌ بڕیاره‌كه‌ له‌به‌رگی‌ شه‌س���ت‌و‬ ‫چوارهه‌می‌ پرۆتۆكۆله‌كانی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬الپه‌ڕه‌كانی‌‬ ‫(‪ 475‬ت���ا‪ )485‬تۆمار كراوه‌‪ ،‬ب���ەاڵم له‌ڕۆژنامه‌ی‌‬ ‫فه‌رمیدا(وقایع���ی‌ كوردس���تان) باڵونه‌كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ده‌ب���و وه‌ك ه���ه‌ر یاس���او بڕیارێكی‌‬ ‫دیكه‌ باڵو بكرایه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ ئه‌م ده‌قه‌‬ ‫ده‌ستوری‌و یاساییانه‌ی‌ كه‌ له‌خواره‌وه‌ هاتوه‌‪.‬‬ ‫‪ .1‬له‌م���اده‌ی‌(‪ )129‬ده‌س���توری‌ عێراق���دا‬ ‫هاتوه‌(یاس���اكان ل���ه‌ رۆژنام���ه‌ی‌ فه‌رمی���دا‬ ‫باڵوده‌كرێن���ه‌وه‌ له‌ڕۆژی‌ باڵوكردنه‌وه‌یانه‌وه‌ كاریان‬ ‫پێ‌ ده‌كرێت)‪.‬‬ ‫‪ .2‬له‌یاس���ای‌ ژم���اره‌(‪)4‬ی‌ س���اڵی‌ (‪)1999‬‬ ‫یاس���ای‌ باڵوكردنه‌وه‌ له‌رۆژنامه‌ی‌ فه‌رمیدا(وقایعی‌‬ ‫كوردس���تان)‪ ،‬له‌ماده‌ی‌ (‪ )2‬ی���دا هاتوه‌ وه‌قایعی‌‬ ‫كوردستان تایبه‌ت ده‌بێت به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ یاساو‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪-‬عێراق‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌هاوپێچه‌كانی���ان حس���اب ده‌كرێن یان‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تیایدا ده‌قی‌ گرتوه‌ بۆ باڵوكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌ ماده‌ی‌‪18‬ی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫خاڵی‌ (‪13‬ده‌سەاڵتی‌ ده‌ركردنی‌ یاساو بڕیاره‌كان‬ ‫ده‌خات���ه‌ ئه‌س���تۆی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م���ان به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌(ده‌رهێنانی‌ ئه‌و یاساو بڕیارو په‌یڕه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ په‌رله‌مان له‌سه‌ریان پێكهاتوه)‪.‬‬ ‫‪ .4‬جارێك���ی‌ دیكه‌ له‌م���اده‌ی‌(‪)57‬ی‌ په‌یڕه‌وی‌‬ ‫ناوخ���ۆدا هاتوه‌(یاس���او بڕی���اره‌كان له‌الی���ه‌ن‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ له‌ماوه‌ی‌(‪ )10‬رۆژ له‌مێژوی‌‬ ‫به‌ده‌ستگه‌یشتنیه‌وه‌ ده‌رده‌هێنرێ)‪.‬‬ ‫‪ .5‬به‌پێی‌ بڕگه‌ی‌ (‪ )2‬له‌خاڵی‌ (یه‌كه‌م) مادده‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬له‌یاس���ای‌ ژماره‌ (‪)1‬ی‌ س���اڵی‌ (‪)2009‬‬ ‫یاسای‌ هه‌مواركردنی‌ دوه‌می‌ یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كه‌ده‌بێت یاساو بڕیاره‌كان له‌ماوه‌ی‌ (‪)15‬‬ ‫ڕۆژدا باڵوبكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ خس���تنه‌ڕوی‌ بایه‌خ���ی‌ بڕیاره‌كه‌و بنه‌ما‬ ‫ده‌س���توری‌و یاس���اییه‌كانی‌ تایب���ه‌ت به‌ڕێكاری‌‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌و الیه‌نی‌ به‌رپرس لێی‌‪...‬‬ ‫له‌م س���اته‌وه‌خته‌دا كه‌چوار س���اڵ تێپه‌ڕده‌بێت‬ ‫به‌س���ه‌ر خۆپیش���اندانه‌كانی‌ (‪( 17‬ی شوباتدا‪،‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌الیه‌ك له‌شه‌ڕێكی‌ قورسی‌‬ ‫به‌رگریدایه‌ دژ به‌هێرشه‌كانی‌ تیرۆرستانی‌ داعش‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌ له‌قه‌یرانێكی‌ قوڵ���ی‌ دارایی‌و‬ ‫ئابوری‌ هه‌مه‌ الیه‌نه‌دایه‌‪ ،‬كه‌ڕاست‌وڕاش���كاو ئه‌م‬ ‫دو پێش���هاته‌ روی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ الوازو بێ پالنی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی‌ حوكمڕانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانیان‬ ‫بۆ هه‌مو الیه‌ك ئاش���كراكردو ئ���ه‌و حه‌قیقه‌ته‌یان‬ ‫س���ه‌لماند كه‌ رۆژانێك خۆپیشانده‌ران له‌سۆنگه‌ی‌‬ ‫هۆش���یاری‌و هه‌ستكردن به‌به‌رپرس���یاریه‌تییه‌‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌یدانه‌كان���ی‌ خۆپیش���اندان هاواری���ان ب���ۆ‬ ‫گۆڕانكاری‌و چاكسازی‌ ده‌كرد‪ ،‬ئا له‌و كاته‌دا ده‌بو‬ ‫كار له‌س���ه‌ر داواكاریه‌كانی���ان بكرایه‌ بەاڵم مخابن‬ ‫به‌خراپترین شێوه‌ وەاڵم ده‌درانه‌وه‌‪.‬‬ ‫بەاڵم هێشتا كۆتایی‌ دنیا نییه‌و ده‌شێت ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه ڕابردودا پێم���ان نه‌كراوه‌ له‌‌م���ڕۆوه‌ كاری‌ بۆ‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئێم���ه‌ی‌ په‌رله‌مانتاران ك���ه‌الی‌ خواره‌وه‌‬ ‫واژۆم���ان ك���ردوه‌ داواكاری���ن ت���ا ب���ه‌رواری‌‬ ‫(‪ )2015/3/17‬كه‌ هاوكاته‌ به‌ چواره‌مین ساڵڕۆژی‌‬ ‫په‌سندكردنی‌ بڕیاری‌ ژماره‌ (‪ ،)2‬ده‌قی‌ بڕیاره‌كه‌و‬ ‫هاوپێچه‌كان���ی‌ له‌رۆژنامه‌ی‌ فه‌رمیدا باڵوبكرێته‌وه‌و‬ ‫ده‌س���ت به‌جێبه‌جێكردنی‌ ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی‌ بكرێت‪،‬‬ ‫بۆ به‌دیهێنانی‌ گۆڕانكاری‌و چاكسازیه‌كی‌ ریشه‌یی‌‬ ‫له‌هه‌مو ئاس���ته‌كانداو به‌هێزكردن���ی‌ كۆڵه‌كه‌كانی‌‬ ‫متمان���ه‌ له‌نێوان خه‌ڵك‌و ده‌س���ەاڵت‌و هه‌مو هێزه‌‬ ‫سیاس���یه‌كان‪ ،‬وه‌بێگوم���ان هه‌نگاوێكی‌ له‌مجۆره‌‬ ‫باش���ترین رێزو قه‌ره‌بوه‌ بۆ خوێنی‌ ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫برینداره‌كان‌و كه‌سوكاریان‪.‬‬

‫ده‌س���ته‌كه‌ خاوه‌نی‌ كه‌سایه‌تی مه‌عنه‌وی سه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫كارگێڕی‌و دارایییه‌و باره‌گاك���ه‌ی‌ له‌هه‌ولێر ده‌بێت‌و‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م په‌رله‌ماندا به‌رپرس���یار ده‌بێت‌و ئه‌و لێی‬ ‫ده‌پرسێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێك���ی دیك���ه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ یاس���ایی په‌رله‌مان‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان ئه‌نوه‌ر قادر ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫له‌خولی پێشو خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می بۆ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا گفتوگۆی له‌س���ه‌ر نه‌كراوه‌‪ ،‬وتیشی "نه‌ك‬ ‫هه‌ر دانوس���تان‪ ،‬به‌ڵكو هه‌مو په‌یوه‌ندییه‌ ناوخۆیی‌و‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كانی هه‌رێم نیشتمانی بن‌و كار له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌و دروس���تكردنی‌ ده‌س���ته‌یه‌كی له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ گۆڕان پێیوایه‌ پرۆژه‌یاس���ای‬ ‫بابه‌تی دانوس���تانه‌كان زۆر گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌ تائێستا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌هه‌م���و روه‌كانی ئابوری‌‌و سیاس���ی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ه‌و‌ه حزبی بوه‌و ئه‌وانیش له‌روانگه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی خۆی���ان‌و به‌نهێن���ی‌و ل���ه‌ژوره‌‬ ‫تاریكه‌كاندا كارو دانوستانیان كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ سه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌ب���ون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ده‌س���ته‌یه‌كی نیش���تمانی له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ هه‌بێت‌و شه‌فاف بێت‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكدا‬ ‫كار بكات‪ ،‬من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام ئه‌گه‌ر دانوس���تانه‌كان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی حزبی‌و به‌نهێنی بون ئه‌وا پێویس���ته‌‬ ‫په‌رله‌مان لێپرسینه‌وه‌ له‌و ده‌سته‌یه‌ بكات‪.‬‬ ‫به‌رای ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ پرۆژه‌یاس���اكه‌ زیاتر‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ی‌ دانوس���تانی ناوخۆیی نوسراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێزدا‪...‬‬ ‫به‌اڵم من پێمباشه‌ دانوستانه‌ ده‌ره‌كییه‌كان‌و پرسی‬ ‫كورد له‌گه‌ڵ ئه‌وروپاو ئه‌مری���كاو وه‌فدو میوانانیش‬ ‫تێبینی‪ :‬ئه‌م یاداش���ته‌ واژۆی‪ 57‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫ب���ه‌و ده‌س���ته‌یه‌ بس���پێردرێت‪ ،‬مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌یه‌‬ ‫پێوه‌یه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی زیاتر بێت‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫ویکیلیکس ‪2006‬‬

‫قوباد تاڵه‌بانی‬ ‫هه‌و ‌ڵ بۆ به‌ده‌ستهێنان ‌ی كورسی ده‌سه‌اڵت ده‌دات‬ ‫ئا‪ :‬هاوار قادر‬ ‫زاڵمای خه‌لیلزاد باڵیۆزی پێشوی‬ ‫ئه‌مه‌ریکا له‌عێراق ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫به‌نهێنی به‌ئه‌مه‌ریکییه‌کان ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫داهاتوی قوباد تاڵه‌بانی له‌ناو یه‌كێتیدا‬ ‫رون نییه‌‌و ئه‌وان وه‌كو یه‌كێتییه‌كان‬ ‫هۆشداری‌ ده‌ده‌ن‌و نیگه‌رانن له‌ده‌ركه‌وتنی‬ ‫سیسته‌می خێڵه‌كیانه‌ی باوكایه‌تی وه‌كو‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬كه‌ له‌ڕۆژی‬ ‫دامه‌زراندنیه‌وه‌ هه‌تا ئێستا له‌الیه‌ن‬ ‫بنه‌ماڵه‌یه‌كه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ سایتی‌ ویكلیكس‬ ‫كه‌ ئاوێنه‌ له‌خ����واره‌وه‌ ده‌قه‌كه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌ك����وردی‌‌و مێژوه‌ك����ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫س����اڵی‌ ‪ ،2006‬قوب����اد تاڵه‌بان����ی‌ جه‌غت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫هه‌ردو سه‌رۆك تاڵه‌بانی‌و بارزانی هه‌رگیز‬ ‫له‌مه‌ باشتر نه‌بوه‌‪ .‬هه‌ردوكیان تواناكانیان‬ ‫خستۆته‌ گه‌ڕ بۆ تێڕوانینێكی ستراتیجی‌و‬ ‫ئامانجی هاوبه‌شیان هه‌یه‌ بۆ كوردستان‌و‬ ‫سیاس����ه‌تی "دو پۆلیس����ی باش‌و خراپ"‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫قوب����اد تاڵه‌بان���� ‌ی له‌س����ه‌روه‌ختی‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ ستراتیجی‌ نێوان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی����دا به‌كاربه‌ده‌س����تانی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫ده‌ڵێت "به‌رپرسه‌ بااڵكانی وه‌ك نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فاو كۆسره‌ت ره‌سوڵ هه‌رگیز دڵیان‬ ‫به‌و ڕێككه‌وتنه‌ی نێوان دو پارته‌كه‌ خۆش‬ ‫نییه‌‪ .‬چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چاوه‌ڕێ بكه‌ین قوباد تاڵه‌بانی له‌کاتی قژ چاکردندا‬ ‫نه‌وه‌ی یه‌كه‌م له‌پێش����مه‌رگه‌ دێرینه‌كان‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌كان خانه‌نشین ببن"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و هه‌وڵ بۆ به‌ره‌وپێش����چونی‬ ‫هه‌روه‌ها قوب����اد تاڵه‌بانی‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ سیاسی ده‌دات له‌سیاسه‌تی كورددا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌وكات����ه‌دا وتارێكی‌ نوس����یوه‌و ڕق لێبون����ه‌وه‌ی یه‌كێتی له‌پشتاوپش����تی‬ ‫هۆش����داری‌ داوه‌ت����ه‌ ئه‌وروپا ك����ه‌ كورد ده‌سه‌اڵت ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ پله‌وپایه‌ی‬ ‫ماف����ی س����ه‌ربه‌خۆبونی هه‌ی����ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم قوباد تاڵه‌بانی به‌ته‌واوی پش����ت به‌باوكی‬ ‫به‌ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان ده‌ڵێت "كوردس����تان ده‌به‌ستێت‪.‬‬ ‫* پۆڵ����ۆف‪ :‬ن����اوی خ����وازراوی‬ ‫هه‌رگی����ز جیانابێته‌وه‌ له‌عێ����راق‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كاربه‌ده‌ستێكی ئه‌مه‌ریكایه‌‪.‬‬ ‫عێراق جیاده‌بێته‌وه‌ له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫ده‌قی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئای دی‪:‬‬ ‫بابه‌ت‪ :‬قوباد تاڵه‌بانی له‌هه‌وڵی كورسی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫به‌روار‪2006/5/25 :‬‬ ‫كات‪ 03:33 :‬پێنج شه‌ممه‌‬ ‫له‌الیه‌ن‪ :‬به‌غداده‌وه‌‬ ‫بۆ‪ :‬ئه‌نجومه‌نی ئاسایش����ی نه‌ته‌وه‌یی‪/‬‬ ‫وه‌زی����ری به‌رگ����ری‪ /‬وه‌زی����ری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫عێراق‬ ‫‪06BAGHDAD1743_a‬‬

‫‪ .1‬كورت����ه‌‪ :‬له‌میان����ه‌ی گفتوگۆیه‌كی‬ ‫تێروته‌س����ه‌لدا له‌نێوان قوب����اد تاڵه‌بانی‬ ‫نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫له‌واش����نتن‪ ،‬ك����ه‌ كوڕه‌ بچوكی س����ه‌رۆك‬ ‫تاڵه‌بانییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ پۆڵۆف*دا‪ .‬تاڵه‌بانی‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ كابینه‌كه‌ی سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫ن����وری مالیكی زۆر لێهاتوت����ره‌ به‌به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ كابینه‌ك����ه‌ی ئیبراهیم جه‌عفه‌ری‪.‬‬ ‫داوای له‌باڵی����ۆزی ئه‌مه‌ری����كا كردوه‌ كه‌‬ ‫پشتگیری هه‌ردو وه‌زیران (به‌یان جه‌برو‬ ‫حس����ێن شه‌هرس����تانی) بكات‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫تاڵه‌بانی ئه‌وه‌ی بۆ پۆڵۆف دوپات كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ سه‌رۆك تاڵه‌بانی‌و یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان به‌ته‌واوی ده‌ستبه‌رداری ئه‌وه‌‬ ‫بون ك����ه‌ پش����تگیری جێگری س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی پێش����و ئه‌حمه‌د چه‌له‌بی بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئاگاداری كرده‌وه‌ له‌وه‌ی‬ ‫كه‌ چه‌له‌بی ب����ه‌رده‌وام ده‌بێت له‌هه‌وڵدان‬ ‫ب����ۆ گه‌یش����تنه‌ ده‌س����ه‌اڵت له‌حكومه‌تی‬ ‫نوێ����دا‪ .‬هه‌روه‌ها گله‌یی له‌ه����ه‌ردو پارته‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كه‌ی كوردستان كرد به‌وه‌ی كه‌‬ ‫به‌رده‌وام دابه‌ش بون به‌س����ه‌ر ئه‌ندامانی‬ ‫مه‌كته‌ب����ی‌و بیرۆكراتیه‌كان����دا‪ .‬تاڵه‌بانی‬ ‫جه‌ختی كرده‌وه‌ كه‌ ته‌نها هه‌ردو سه‌رۆك‬ ‫پارت����ه‌كان مه‌س����عود بارزان����ی‌و جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی توانای ڕوانینێكی ستراتیجییان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬پاش����ان تاڵه‌بانی له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫لۆبی گله‌یی له‌باڵیۆزخانه‌ كرد له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌كو پێویس����ت كاری����ان نه‌ك����ردوه‌ بۆ‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس����تی گه‌شه‌س����ه‌ندن‌و‬ ‫وه‌به‌رهێنانی بیانی له‌هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬

‫حكومه‌تی مالیكی باش ده‌بێت‬ ‫‪ .2‬ل����ه‌‪2006/5/22‬دا قوب����اد تاڵه‌بانی‬ ‫به‌پۆڵۆف����ی وت ك����ه‌ ئ����ه‌و ت����ا راده‌یه‌ك‬ ‫گه‌ش����بین بوه‌ به‌حكومه‌تی نوێی عێراق‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی نیگه‌رانی سیاس����ه‌تمه‌داره‌‬ ‫كورده‌كان����ی ت����ره‌وه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی جه‌ختی‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ كابینه‌كه‌ی مالیكی به‌هێزتره‌‬ ‫به‌به‌راورد له‌گ����ه‌ڵ كابینه‌كه‌ی جه‌عفه‌ری‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تاڵه‌بانی دان����ی به‌وه‌دا نا كه‌‬ ‫خوزه‌یر ئه‌لخوزاع����ی بژارده‌یه‌كی خراپه‌‬ ‫ب����ۆ وه‌زیری پ����ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم پێیوابو‬ ‫كه‌ زۆرب����ه‌ی وه‌زیره‌كانی تری كابینه‌كه‌ی‬ ‫مالیكی چ����االك‌و پیش����ه‌كارن‪ .‬كۆمێنت‬ ‫(خوزاعی ئه‌ندام له‌حزبی‌ ده‌عوه‌ له‌ڕابردودا‬ ‫ناڕه‌زایی ده‌ربڕی بو له‌دژی هاوپه‌یمانان‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێرشه‌كانیان بۆ سه‌ر حسێنیه‌‬ ‫له‌ناوچه‌ی ئ����وری باكوری به‌غدا له‌مانگی‬ ‫‪2006/3‬دا‪ ،‬خوزاعی به‌ئاشكرا ئه‌مه‌ریكای‬ ‫تاوانبارك����رد ب����ه‌وه‌ی كه‌ به‌ئه‌نقه‌س����ت‬ ‫موس����ڵمانانیان له‌كاتی نوێژدا كوشتوه‌‪،‬‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی ئاماژه‌ به‌و ڕاس����تییه‌ بدات كه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی خ����ۆی خه‌ڵكیان به‌بارمته‌‬ ‫گرتب����و له‌بیناك����ه‌دا)‪ .‬تاڵه‌بانی باس����ی‬ ‫له‌وه‌زیری نوێی نه‌وت حسێن شه‌هرستانی‬ ‫كردو به‌پێكه‌نین����ه‌وه‌ وتی هه‌رچه‌نده‌ من‬ ‫وه‌كو خۆم شه‌هرستانیم خۆشناوێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌زاره‌تی نه‌وت پێویستی به‌تواناكانی ئه‌و‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌ب����اره‌ی وه‌زی����ری دارای����ی به‌یان‬ ‫جه‌بره‌وه‌‪ ،‬تاڵه‌بان����ی وتی جه‌بر پیاوێكی‬ ‫باش����ه‌ له‌ناخه‌وه‌و پێویستی به‌پشتگیری‬ ‫ئه‌مه‌ریكای����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی س����ه‌ركه‌وتو بێت‬ ‫له‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ی����دا‪ .‬له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫به‌نیگه‌رانیی����ه‌وه‌ باس����ی له‌زیندانه‌ك����ه‌ی‬ ‫چادری����ه‌ ك����رد‪ .‬كۆمێنت (به‌ی����ان جه‌بر‬ ‫وه‌زیری ناوخۆ بو له‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ی ئیبراهیم‬ ‫جه‌عفه‌ریدا‪ ،‬هه‌رگیز به‌سه‌ركه‌وتو دانه‌نراوه‌‬ ‫له‌و كاره‌ی پێش����ویدا‪ ،‬زۆرێك پرس����یاری‬ ‫له‌س����ه‌ر دروس����تبو كاتێك مه‌س����ه‌له‌ی‬ ‫زیندان����ه‌ نهێنییه‌كه‌ی چادریه‌ دزه‌ی كردو‬ ‫زیندانیه‌كانیش ئه‌شكه‌نجه‌ درابون)‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬په‌یجی تایبه‌تی قوباد تا‌ڵه‌بانی له‌تۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوک‬

‫هه‌ندێك دروشمی‬ ‫قوباد تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫بێ بنه‌ما له‌ناو‬ ‫سه‌ره‌ڕا ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫قسه‌كانی تاڵه‌بانیدا‬ ‫وتارێكی‌ نوسیوه‌و‬ ‫هه‌بون بۆ نمونه‌‪،‬‬ ‫هۆشدار ‌ی داوه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌وروپا ك ‌ه كورد مافی كاتێك پرسیاری‬ ‫سه‌ربه‌خۆبونی هه‌یه‌‪ ،‬لێكرا ده‌رباره‌ی‬ ‫به‌اڵم به‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان بێهیوابونی كورد‬ ‫ده‌ڵێت "كوردستان له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫هه‌رگیز جیانابێته‌و‌ه مالیكی‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا‬ ‫وتی‪ :‬پێویسته‌‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫عێراق جیاده‌بێته‌و‌ه مرۆڤ گه‌شبین‬ ‫بێت‬ ‫له‌كوردستان‬ ‫ت����ۆڕی ڕاوته‌ری نهێن����ی له‌ئه‌نته‌رنێت‪:‬‬ ‫سونه‌ عه‌ره‌به‌كان‪ ،‬ئه‌م زیندانه‌ نهێنیه‌یان‬ ‫ل����ه‌‪2005/11/15‬دا دۆزی����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫جه‌بر به‌ئاش����كرا نكۆڵی له‌ئه‌شكه‌نجه‌دانی‬ ‫زیندانیی����ه‌كان ده‌ك����رد‪ ،‬ب����ه‌اڵم ڕاپۆرته‌‬ ‫جیاجیاكان����ی حكومه‌ت����ی عێ����راق بونی‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌یان پشتڕاست ده‌كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬تاڵه‌بان����ی ئ����ه‌وه‌ی ب����ۆ پۆڵ����ۆف‬ ‫دوپات ك����رده‌وه‌ كه‌ س����ه‌رۆك تاڵه‌بانی‌و‬ ‫یه‌كێتی نیش����تمانی كوردستان به‌ته‌واوی‬ ‫ده‌س����تبه‌رداری ئه‌وه‌ بون كه‌ پش����تگیری‬ ‫له‌ئه‌حم����ه‌د چه‌له‌ب����ی جێگری س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی پێش����و بكه‌ن‪ .‬به‌پێی وته‌كانی‬ ‫ئ����ه‌و س����ه‌رۆك تاڵه‌بانی دوای����ن گه‌وره‌‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار بوه‌ كه‌ به‌رگری له‌ئه‌حمه‌د‬ ‫چه‌له‌بی كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌رئه‌نجام وازی‬ ‫لێهێناوه‌ له‌دوای ئه‌وه‌ی چه‌له‌بی به‌رده‌وام‬ ‫ب����و له‌پش����تگیری كردن����ی هه‌وڵه‌كان����ی‬ ‫جه‌عف����ه‌ری ب����ۆ دژایه‌تی كردن����ی عادل‬ ‫عه‌بدولمه‌ه����دی‪ .‬تاڵه‌بان����ی ڕایگه‌یاند كه‌‬ ‫س����ه‌رۆك تاڵه‌بانی هه‌س����تی به‌وه‌ كردوه‌‬

‫ك����ه‌ چه‌له‌بی خیانه‌تی لێده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫چه‌له‌ب����ی بڕیاریدا به‌هاوه‌ڵ����ی جه‌عفه‌ری‬ ‫س����ه‌ردانی توركیا بكات بۆ گفتوگۆ كردن‬ ‫له‌باره‌ی كۆمه‌ڵێك بابه‌ت‌و یه‌كێك له‌وانه‌‬ ‫كێش����ه‌ی كورد بو‪ .‬دیسان تاڵه‌بانی‌ وتی‪:‬‬ ‫ده‌توانی له‌وه‌ دڵنیا بیت كه‌ باوكم بۆچونی‬ ‫خۆی ناگۆڕێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬تاڵه‌بان����ی باس����ی ل����ه‌وه‌ ك����رد كه‌‬ ‫له‌ساڵی ‪2003‬دا له‌به‌غدا ماوه‌یه‌ك ده‌چوم‬ ‫بۆ هۆڵی وه‌رزش‌و وه‌ك په‌یامنێرێك خۆم‬ ‫نیش����ان ده‌دا ب����ۆ ئه‌وه‌ی بچم����ه‌ ژوره‌وه‌‬ ‫بۆ قس����ه‌ كردن له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌سه‌ر سیاس����ه‌تمه‌داره‌ جیاوازه‌كان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كاتێ����ك ن����اوی چه‌له‌بی ده‌ه����ات خه‌ڵك‬ ‫ب����ه‌ڕق‌و كینه‌وه‌ تفیان له‌ناوه‌كه‌ی ده‌كرد‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانی وتی ته‌نه����ا گروپێك له‌به‌غدادا‬ ‫نییه‌ ك����ه‌ متمانه‌ی به‌چه‌له‌ب����ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ كه‌ تواناو لێهاتویی له‌شیكاری‬ ‫سیاس����یدا هه‌یه‌‪ .‬تاڵه‌بانی به‌پێكه‌نینه‌وه‌‬ ‫پرس����ی ئاخۆ چه‌له‌بی چۆن له‌و شكسته‌‬ ‫ڕزگاری ب����وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها رایگه‌یاند كه‌ ئه‌و‬ ‫چه‌له‌بی به‌ڕزگاربویه‌كی سیاسی ده‌زانێت‌و‬

‫به‌رپرسه‌ بااڵكانی‬ ‫وه‌ك نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فاو كۆسره‌ت‬ ‫ره‌سوڵ هه‌رگیز دڵیان‬ ‫به‌و ڕێككه‌وتنه‌ی‬ ‫نێوان دو پارته‌كه‌‬ ‫خۆش نییه‌‪ .‬تاڵه‌بانی‬ ‫وتی چاره‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چاوه‌ڕێ‬ ‫بكه‌ین نه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كه‌م له‌پێشمه‌رگه‌‬ ‫دێرینه‌كان‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌كان‬ ‫خانه‌نشین ببن‬

‫پێویس����ته‌ هه‌م����و سیاس����ییه‌ك په‌ندی كوردس����تان‪ .‬تاڵه‌بان����ی هۆش����داری‌ دا‪،‬‬ ‫لێوه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‪ :‬من له‌س����ه‌ر س����تراتیجی لۆبی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كۆنگرێس كارده‌ك����ه‌م‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫دابه‌شبونی پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ له‌‪ 24‬یان ‪25‬ی مانگدا‬ ‫‪ .6‬كاتێك پرس����یاری لێكرا ده‌رباره‌ی ده‌چێته‌وه‌ س����لێمانی بۆ بینینی ش����ێخ‬ ‫راستی به‌ره‌و پێشچونی یه‌كگرتنی پارتی‌و وه‌لید كوڕی ته‌اڵڵ ‪ -‬س����عودی بۆ گفتوگۆ‬ ‫یه‌كێت����ی‪ ،‬تاڵه‌بانی وتی په‌یوه‌ندی نێوان له‌باره‌ی وه‌به‌رهێنانی ده‌ره‌كی له‌هه‌رێم‪.‬‬ ‫هه‌ردو سه‌رۆك تاڵه‌بانی‌و بارزانی هه‌رگیز‬ ‫كۆمێنت (ئه‌وه‌ رون نییه‌ ئاخۆ تاڵه‌بانی‬ ‫له‌مه‌ باشتر نه‌بوه‌‪ .‬هه‌ردوكیان تواناكانیان مه‌به‌ستی شازاده‌ شێخ وه‌لیدی سعودی بو‬ ‫خستۆته‌گه‌ڕ بۆ تێڕوانینێكی ستراتیجی‌و یان شێخ وه‌لید ئال ئیبراهیم كه‌ خاوه‌نی‬ ‫ئامانجی هاوبه‌شیان هه‌یه‌ بۆ كوردستان‪ .‬كه‌ناڵی ئاسمانی "العربیه‌"یه‌)‪.‬‬ ‫هه‌ردوكی����ان له‌س����ه‌ره‌تای گه‌نجییانه‌وه‌‬ ‫كۆمێنت‬ ‫ناس����راون‪ ،‬س����ه‌رباری جیاوازی نێوانیان‬ ‫‪ .9‬قوباد تاڵه‌بانی كوڕی دوه‌می سه‌رۆك‬ ‫به‌اڵم هه‌ردوكیان ڕێ����ز له‌تواناو پێگه‌یان‬ ‫ده‌گیرێت‪ .‬تاڵه‌بانی باس����ی له‌وه‌ كرد كه‌ تاڵه‌بان����ی‌و هێ����رۆ ئیبراهی����م ئه‌حمه‌ده‌‪،‬‬ ‫هه‌ردو س����ه‌رۆك سیاسه‌تی (دو پۆلیسی ئ����ه‌و له‌ده‌ی����ه‌ی‌ س����ێهه‌می‌ ته‌مه‌نیدایه‌و‬ ‫باش‌و خ����راپ)* په‌یڕه‌و ده‌كه‌ن‪ .‬بارزانی هاوسه‌رگیری له‌گه‌ڵ هاواڵتی ئه‌مه‌ریكایی‬ ‫فشار ده‌خاته‌ سه‌ر سه‌ركرده‌ عێراقیه‌كان "ش����ێری كراهام"دا ك����ردوه‌‪ .‬زمانه‌كانی‬ ‫بۆ ده‌سته‌به‌ركردنی ده‌ستكه‌وتی زیاتر بۆ ك����وردی‌و ئینگلی����زی به‌ڕه‌وانی ده‌زانێت‪.‬‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬له‌كاتێكدا تاڵه‌بانی خۆی وا وه‌ك����و نوێن����ه‌ری حكومه‌ت����ی هه‌رێم����ی‬ ‫نیشان ده‌دات كه‌ ده‌سه‌اڵتی نییه‌ به‌سه‌ر كوردستان له‌واشنتن‪ ،‬بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫بارزان����ی داو هه‌ندێكجار وه‌كو كه‌س����ێكی كرد كه‌ كار ب����ۆ هه‌مو پارته‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫بێالی����ه‌ن نێوه‌ندگیری����ش ده‌كات له‌نێوان نه‌ك ب����ۆ باوكی‪ .‬هه‌ندێك دروش����می بێ‬ ‫سه‌رۆك بارزانی‌و سه‌ركرده‌ عێراقیه‌كاندا‪ .‬بنه‌ما له‌ناو قسه‌كانی تاڵه‌بانیدا هه‌بون‪ .‬بۆ‬ ‫* دو پۆلیس����ی باش‌و خ����راپ‪( :‬ئه‌مه‌ نمونه‌‪ ،‬كاتێك پرس����یاری لێكرا ده‌رباره‌ی‬ ‫زیات����ر ئه‌وروپایی����ه‌كان به‌كاریده‌هێنن بۆ بێهیوابونی كورد له‌حكومه‌ته‌كه‌ی مالیكی‪،‬‬ ‫دو پۆلیس����ی زیره‌ك‪ ،‬كه‌ یه‌كێكیان خۆی له‌وه‌اڵمدا وتی‪ :‬پێویسته‌ مرۆڤ گه‌شبین‬ ‫توندو ره‌ق نیش����انده‌دات‌و ئه‌ویتریش����یان بێت‪ ،‬چونكه‌ گه‌ش����بینی هێ����ز به‌مرۆڤ‬ ‫نه‌رم‌و كراوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی به‌باشترین شێوه‌ ده‌به‌خش����ێت‪ .‬دواتر كاتێك پۆڵۆف زۆری‬ ‫لێكرد بۆ رونكردنه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ی‬ ‫كۆنترۆڵی بارودۆخه‌كه‌ بكه‌ن)‪.‬‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی كه‌ به‌مدواییه‌ نوس����یبوی‪،‬‬ ‫‪ .7‬تاڵه‌بانی وتی كێشه‌كه‌ باڵی كێشاوه‌ته‌ تیایدا هۆش����داری‌ دابوه‌ ئه‌وروپا كه‌ كورد‬ ‫ناو چینه‌كان����ی خواریش����ه‌وه‌‪ .‬مه‌كته‌بی مافی سه‌ربه‌خۆبونی هه‌یه‌‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا وتی‪:‬‬ ‫سیاسی‌و هه‌ردو پارته‌ بااڵده‌سته‌كه‌ هێشتا كوردستان هه‌رگیز جیانابێته‌وه‌ له‌عێراق‪،‬‬ ‫به‌(ئه‌قڵیه‌تی شه‌ڕی سارد) مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ به‌ڵكو عێراق جیاده‌بێته‌وه‌ له‌كوردستان‪.‬‬ ‫یه‌كتر ده‌كه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی پارته‌كه‌ی خۆیه‌وه‌‬ ‫‪ .10‬س����ه‌ره‌ڕای گه‌نجییه‌كه‌ی‌و به‌هۆی‬ ‫وتی به‌رپرس����ه‌ بااڵكانی وه‌ك نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فاو كۆسره‌ت ره‌سوڵ هه‌رگیز دڵیان په‌یوه‌ندی خێزانه‌كه‌شیه‌وه‌ كه‌ ئه‌و پێگه‌‬ ‫به‌و ڕێككه‌وتنه‌ی نێوان دو پارته‌كه‌ خۆش سیاس����ییه‌ی پێدراوه‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪.‬‬ ‫نییه‌‪ .‬تاڵه‌بانی وتی چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ زۆرێ����ك له‌ئه‌ندامانی‌ یه‌كێتی نیش����تمانی‬ ‫چاوه‌ڕێ بكه‌ین نه‌وه‌ی یه‌كه‌م له‌پێشمه‌رگه‌ كوردس����تان به‌نهێن����ی پێمانده‌ڵێ����ن‪:‬‬ ‫دێرینه‌كان‌و سیاسه‌تمه‌داره‌كان خانه‌نشین داهاتوی قوباد تاڵه‌بان����ی له‌ناو یه‌كێتیدا‬ ‫رون نیی����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌وان وه‌ك����و یه‌كێتییه‌كان‬ ‫ببن‪.‬‬ ‫هۆشداری‌ ده‌د‌هن‌و نیگه‌رانن له‌ده‌ركه‌وتنی‬ ‫پێویستی زیاترمان به‌پشتگیری دارایی سیسته‌می خێڵه‌كیانه‌ی باوكایه‌تی وه‌كو‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان (كه‌ له‌ڕۆژی‬ ‫هه‌یه‌‬ ‫‪ .8‬تاڵه‌بانی له‌س����ه‌ر ش����ێوازی لۆبی دامه‌زراندنیه‌وه‌ هه‌تا ئێس����تا له‌الیه‌ن یه‌ك‬ ‫گله‌ی����ی له‌باڵیۆزخانه‌ ك����رد له‌به‌رئه‌وه‌ی خێزانه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت)‪ .‬قوباد تاڵه‌بانی‬ ‫وه‌كو پێویس����ت كاری����ان نه‌ك����ردوه‌ بۆ قورس����ایی سیاسی نییه‌و به‌ته‌واوی پشت‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس����تی گه‌شه‌س����ه‌ندن‌و به‌باوكی ده‌به‌ستێت‪.‬‬ ‫خه‌لیل زاد‬ ‫وه‌به‌رهێنان����ی ده‌ره‌ك����ی له‌هه‌رێم����ی‬

‫عێراق‬

‫)‪ )469‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/3/10‬‬

‫شه‌ڕه‌ك ‌ه ‌ی به‌غدا بۆ كه‌س ‌ه ته‌كنیكییه‌كان جێده‌هێڵرێت‬

‫‪7‬‬

‫زیاتر ل ‌ه ‪ 180‬رۆژه‌‪ ،‬كورد خه‌ریك ‌ی دانوستان ‌ی بێ ئه‌نجام ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬

‫زیاتر له‌‪ 180‬رۆژه‌ كورد خه‌ریكی‌‬ ‫دانوستانی‌ بێ ئه‌نجامه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غدا‪ ،‬دوجار وه‌فدێكی‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫حكومی‌ چونه‌ به‌غدا‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫به‌ده‌ستی‌ به‌تاڵ هاتنه‌وه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫به‌نیازه‌ وه‌فدێكی‌ ته‌كنیكی‌ بنێرێت‬ ‫بۆ ته‌واوكردنی‌ دانوستانه‌كان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫گه‌مه‌ بێ ئه‌نجامه‌ش موچه‌خۆران‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كانیشی‌ بێزاركردوه‌‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا وه‌فدێكی‌‬ ‫ته‌كنیكی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌ بچێت ‌ه‬ ‫به‌غدا ب���ۆ لێكۆڵین���ه‌وه‌و گفتوگۆكردن‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و گرفت���ه‌ ته‌كنیكیانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌نێوان هه‌ردوالدا دروست بون له‌پرسی‌‬ ‫نه‌وتدا‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا كات‌و ورده‌كاریی‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌ردانه‌ نه‌زان���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زانراوه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ درێژه‌كێشانی‌ گفتوگۆ‬ ‫بێ ئه‌نجامه‌كان بوه‌ته‌ جێگه‌ی‌ ره‌خنه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان‌و پێیانوایه‌‪ :‬‬ ‫ئه‌ش���واق جاف‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێ���راق‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"م���ن پێش���تر به‌به‌رپرس���انی‌ عێراق���م‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ ك���ه‌ ئێمه‌ چوار س���اڵمان‬ ‫ته‌واوكرد به‌گفتوگۆ هیچمان نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫خوله‌ جیاوازه‌و به‌یاسا باس له‌كێشه‌كان‬ ‫كراوه‌‪ ،‬میلله‌ت‌و پێش���مه‌رگه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌موچه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت رێككه‌وتنه‌كان كاتی‌‬ ‫تێدا دیاریبكرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌ب���اره‌ی‌ نیه‌ت���ی‌ به‌غ���دا بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كان‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬

‫"عه‌بادی‌ نایه‌وێت شیعه‌كان‌و كورده‌كان‬ ‫له‌ده‌س���تبدات‪ ،‬بۆیه‌ ده‌یه‌وێت له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگ���ۆوه‌ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كان‬ ‫بكات‪ ،‬من تێبینی‌ ئه‌وه‌ش���م كردوه‌ كه‌‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ كات كوش���تن‌و گفتوگ���ۆوه‌‬ ‫كاره‌كان���ی‌ به‌ڕێبكات‌و ترسیش���م هه‌یه‌‬ ‫له‌دوباره‌بونه‌وه‌ی‌ ئه‌م سیناریۆیه‌"‪ .‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ كانونی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫‪ ،2014‬وه‌فدێك���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫س���ه‌ردانی‌ به‌غدایان ك���ردو رێككه‌وتن‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌رامبه‌ر ناردنی‌ ‪550‬‬ ‫ه���ه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت ب���ۆ كۆمپانیای‌‬ ‫س���ۆمۆی‌ عێراق‪ ،‬به‌غ���دا مانگانه‌ بڕی‌‬ ‫‪17%‬ی‌ بودجه‌ی‌ عێ���راق بداته‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای‌ تێپه‌ڕبونی‌ چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌و رێكه‌وتن���ه‌دا‪ ،‬به‌غدا هیچ‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ نه‌نا‪ ،‬ئه‌مه‌ نێچیرڤان بارزانی‌‬ ‫ناچ���ار ك���رد دوای‌ ‪ 2‬مان���گ جارێكی‌‬ ‫دیكه‌ بچێته‌وه‌ به‌غدا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌ش‬ ‫به‌ده‌ستی‌ به‌تاڵ‌و هیوابڕاویه‌وه‌ گه‌ڕایه‌وه‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ .‬ب���ۆ ج���اری‌ س���ێیه‌م هه‌ولێر‬ ‫ئه‌ركه‌كه‌ی‌ خستوه‌ته‌ ئه‌ستۆی‌ وه‌فدێكی‌‬ ‫ته‌كنیكی‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات ش���وان داودی‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق بۆ ئاوێنه‌ باس���ی‌ له‌وه‌‬ ‫ك���رد كه‌ "چونی‌ ئه‌و وه‌ف���ده‌ ته‌كنیكیه‌‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و ناتێگه‌یشتنانه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌نێوان هه‌ولێ���رو به‌غدا هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هیوادارین كه‌ وه‌فدێك بێت بتوانێت ئه‌و‬ ‫كێشانه‌ چاره‌سه‌ربكات"‪.‬‬ ‫داودی‌ ده‌ڵێت‪" ،‬له‌بنه‌ڕه‌تدا كێشه‌كان‬ ‫سیاس���یین ن���ه‌ك ته‌كنیك���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫رێككه‌وتن���ه‌كان كێش���ه‌ی‌ ته‌كنیك���ی‌‬

‫عه‌باد ‌ی سازش له‌سه‌ر بیروبۆچون ‌ی خۆی ناكات‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش ‌ی بیه‌وێت جێبه‌جێیده‌كات‪ ،‬به‌اڵم مالك ‌ی‬ ‫به‌زه‌بر ‌ی هێز كاره‌كان ‌ی ده‌كرد‬ ‫تێدایه‌"‪ .‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ئاخۆ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان ئ���اگاداری‌ ن���اوه‌ڕۆك‌و‬ ‫ئه‌جێندای‌ سه‌ردانی‌ ئه‌م وه‌فده‌ن‪ ،‬شێركۆ‬ ‫جه‌وده‌ت‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ وزه‌و سامانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬پێیانوتوی���ن‬ ‫كه‌ ئه‌و وه‌ف���ده‌ له‌ئاینده‌یه‌ك���ی‌ نزیكدا‬ ‫ده‌چێ���ت بۆ به‌غداو مه‌به‌س���ته‌كه‌ش بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و به‌ربه‌ستانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌ هه‌ردوالیه‌"‪.‬‬ ‫ج���ه‌وده‌ت پێیوای���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌ته‌كێتی‌‬ ‫دانوس���تان وه‌های���ه‌ كه‌ له‌س���ه‌ره‌تادا‬ ‫"كه‌سانی‌ هونه‌ریی‌ چاره‌سه‌ره‌ ته‌كنیكی‌‌و‬ ‫زانس���تیه‌كان ته‌واوبك���ه‌ن‌و دوات���ر‬ ‫سه‌ركرده‌كان ئیمزا له‌سه‌ر رێككه‌وتنه‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌مج���اره‌ وه‌فدێك���ی‌‬ ‫ته‌كنینكی‌ ده‌ڕوات‌و كێش���ه‌كان قابیلی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌ردوال‬ ‫پابه‌ندی‌ م���ه‌رج‌و به‌رپرس���یارێتیه‌كانی‌‬ ‫یه‌كتری‌ بن"‪ .‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ به‌الی‌ نوێنه‌رانی‌ كورده‌وه‌‬

‫له‌به‌غدا گرنگه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تاچه‌ند هه‌ردوال‬ ‫ئاماده‌ن پابه‌ندبن به‌و رێككه‌وتنه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا له‌سه‌ری‌ پێك دێن‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د حاجی‌ ره‌شید‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫ك���ورد له‌به‌غدا پێی‌ وانیه‌ كه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫نێوان به‌غداو هه‌ولێر به‌چونی‌ وه‌فدێكی‌‬ ‫ته‌كنینكی‌ چاره‌س���ه‌ر ببێت‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬كێش���ه‌ی‌ ته‌كنینكی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كێش���ه‌یه‌كی‌ تری‌ سیاسیی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌ن���او مه‌س���ه‌له‌كه‌دا"‪ ،‬ئ���ه‌و پێیوای���ه‌‬ ‫"مه‌رج نیه‌ چونی‌ ئ���ه‌و وه‌فده‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و له‌س���ه‌ر پابه‌ندبونی‌‬ ‫هه‌ردوال وه‌س���تاوه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر پابه‌ندبون‬ ‫هه‌بێ���ت ئه‌وا ئه‌نجامیش ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا كێش���ه‌كه‌ له‌الیه‌ن هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تیپێكردوه‌و نه‌یتوانیوه‌ پابه‌ندبێت‬ ‫به‌رێككه‌وتنه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫شه‌وی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫س���ه‌رۆك فراكس���یۆنه‌ كوردییه‌كان���ی‌‬ ‫ن���او په‌رله‌مانی‌ به‌غدا له‌گ���ه‌ڵ حه‌یده‌ر‬ ‫عه‌بادی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێراق بۆ‬ ‫تاوتوێكردنی‌ كێشه‌كانی‌ نێوان هه‌ولێرو‬ ‫به‌غ���دا كۆبونه‌وه‌و ئاماده‌باش���ییان كرد‬

‫بۆئه‌وه‌ی‌ جارێك���ی‌ دیكه‌ وه‌فدی‌ هه‌رێم‬ ‫بچێته‌وه‌ به‌غدا‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ناوه‌ڕۆك���ی‌ دیداره‌كه‌یان‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ عه‌بادی‌‪ ،‬حاجی‌ ره‌ش���ید‬ ‫وت���ی‌‪ " ،‬ئێم���ه‌ ك���ه‌ پێن���ج س���ه‌رۆك‬ ‫فراكس���یۆن بوین هیچ كاممان وه‌اڵممان‬ ‫پێنه‌بو بۆ وته‌كانی‌‪ ،‬بۆنمونه‌ كه‌ باس���ی‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌كردن���ی‌ یاس���ای‌ بودج���ه‌ی‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬وه‌اڵممان پێنه‌بو بۆ قس���ه‌كانی‌‪،‬‬ ‫تا ئه‌ندازه‌یه‌ك مه‌نتقیان پێیه‌"‪ .‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كورد پێشتریش هه‌مان‬ ‫كێش���ه‌یان له‌گه‌ڵ به‌غدا هه‌بو‪ 8 ،‬ساڵی‌‬ ‫پڕ له‌كێشمه‌كێش���یان له‌گ���ه‌ڵ پیاوێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ش���یعه‌دا به‌ناوی‌ نوری‌ مالكی‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‪ ،‬به‌سه‌ربرد كه‌‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌شێك له‌كێشه‌كانی‌ ئێستاش‬ ‫درێژك���راوه‌ی‌ ئ���ه‌و س���ه‌رده‌مه‌ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئه‌یلولی‌ ساڵی‌ رابردو‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ ك���ورد بڕی���اری‌ چونه‌ناو‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ بدات‪ 100 ،‬رۆژی‌‬ ‫بۆ دیاریكرد كه‌ هه‌ندێك خاڵ په‌یوه‌ست‬ ‫به‌هه‌رێ���م جێبه‌جێبكات‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫كاته‌كه‌ ‪ 80‬رۆژی‌ به‌س���ه‌ردا تێپه‌ڕیوه‌و‬ ‫ك���ورد هه‌ر به‌رێگ���ه‌ی‌ به‌غداوه‌یه‌‪ ،‬تاكه‌‬ ‫ش���تێكیش كه‌ گۆڕاوه‌‪ ،‬نوری‌ مالكی‌ بوه‌‬ ‫به‌عه‌بادی‌‪ .‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ جیاوازیی‌ نێ���وان مالكی‌‌و‬ ‫عه‌ب���ادی‌ ئه‌حم���ه‌دی‌ حاجی‌ ره‌ش���ید‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" ،‬عه‌ب���ادی‌ س���ازش له‌س���ه‌ر‬ ‫بیروبۆچون���ی‌ خۆی ناكات‌و ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫بیه‌وێت جێبه‌جێی���ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم مالكی‌‬ ‫به‌زه‌بری‌ هێز كاره‌كانی‌ ده‌كات‌و عه‌بادی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌"‪.‬‬

‫عه‌بادی‬

‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ ‪‌ 11‬ی ئازار‬

‫ئه‌ندازیاره‌كه‌ ‌ی سه‌دام حسێن بو‬ ‫پرۆفایل‬

‫‪ 45‬س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌رو له‌ش���ه‌وی‌ ‪10‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ‪11‬ی‌ ئازاری‌ ‪1970‬دا‪ ،‬له‌ناو‬ ‫پردان كه‌ بنكه‌و باره‌گای‌ بارزانی‌ بو‬ ‫داڕش���تنی‌ ماده‌كانی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫‪11‬ی‌ ئ���ازار له‌نێ���وان وه‌فدی‌ كوردو‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی���دا كۆتایی‌ هات‌و‬ ‫كاتژمێر ‪ 11.5‬ده‌قیقه‌ی‌ شه‌و مسته‌فا‬ ‫بارزانی‌‌و س���ه‌دام حسێن هه‌ردوكیان‬ ‫ئیمزای‌ خۆیانیان خسته‌سه‌ر‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫فاكت���ه‌ری‌ ناوخ���ۆو ده‌ره‌ك���ی‌ رۆڵی‌‬ ‫گرنگی���ان له‌رێككه‌وتننام���ه‌ی‌ ‪11‬ی‌‬ ‫ئازاردا هه‌بو‪.‬‬ ‫كۆتایی‌ ده‌ی���ه‌ی‌ ‪ ،1960‬كاتێك كه‌‬ ‫واڵتانی‌ "جیهانی‌ س���ێهه‌م" له‌ئاگر ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌نگی‌ س���ارددا ده‌س���وتان‪ ،‬عێراق‬ ‫گۆڕه‌پانێك���ی‌ گه‌رم بو ب���ۆ یه‌كالیی‌‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی‌ زۆرانبازیی‌‌و ملمالنێكانی‌‬ ‫نێوان رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوا‪ ،‬له‌ناوخۆی‌‬ ‫عێراقیش���دا كاراكت���ه‌رو هێ���زه‌كان‬ ‫له‌دوای‌ كوده‌تای‌ ‪‌17‬و ‪30‬ی‌ ته‌موزی‌‬ ‫‪1968‬ه‌وه‌ پێویس���تیان به‌سه‌رله‌نوێ‌‬ ‫تێكه‌ڵ‌ كردنه‌وه‌ی‌ كارته‌كان بو‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ‪1969‬ه‌وه‌ "یه‌فگینی‌‬ ‫پریماكۆف" كه‌ پیاوی‌ ده‌ستڕۆشتوی‌‬ ‫ئه‌وكات���ی‌ ‪ KGB‬ب���و له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا‪،‬‬ ‫رێگه‌خۆشكردن بۆ ئه‌نجامدانی‌ گفتوگۆ‬ ‫له‌نێوان سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كوردو‬ ‫ئه‌و به‌عسیانه‌ی‌ تازه‌ هاتبونه‌ سه‌ركار‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬نامه‌یه‌ك له‌س���ه‌ر كردایه‌تی‌‬ ‫س���ۆڤیه‌ته‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت به‌مسته‌فا‬ ‫بارزانی‌‌و پێیده‌ڵێت "ئێس���تا هه‌لێكی‌‬ ‫زێڕین بۆ چاره‌سه‌ر كردنی‌ پرسی‌ كورد‬ ‫هاتوه‌ته‌پێش‌و یه‌كێتی‌ س���ۆڤیه‌تیش‬ ‫هه‌مو قورسایی‌ خۆی‌ ده‌خاته‌ گه‌ڕ بۆ‬ ‫گه‌یستنه‌ رێككه‌وتنی‌ نێوانتان"‪.‬‬ ‫سۆڤیه‌ت مه‌به‌ستی‌ بو عێراق زیاتر‬ ‫به‌كوتله‌ی‌ سۆشیالیستی‌ رۆژهه‌الته‌وه‌‬ ‫ببه‌س���تێ‌‌و بزوتن���ه‌وه‌ی‌ كوردی���ش‬

‫له‌ئێرانی‌ شاو ئه‌مه‌ریكا دوربخاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پش���تیوانی‌‌و هاندان���ی‌ س���ۆڤیه‌ت‬ ‫كۆبونه‌وه‌و گفتوگ���ۆی‌ نێوان كورد‌و‬ ‫به‌غدا ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫پیاوی‌ به‌هێ���زی‌ ناو حیزبی‌ به‌عس‬ ‫ل���ه‌و كۆبونه‌وانه‌دا س���ه‌دام حس���ێن‬ ‫ده‌ب���ێَت‪ ،‬ته‌نانه‌ت بۆ راكێش���انی‌‬ ‫س���ه‌رنجی‌ وه‌فدی‌ كوردی‌ كاتێك كه‌‬ ‫دارا تۆفیق پرسی‌ ئه‌وه‌ی‌ لێده‌كات كه‌‬ ‫راسته‌ براكه‌ت ناوی‌ بارزانه‌؟ له‌وه‌اڵمدا‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬به‌ڵێ‌ له‌سه‌ر ناوی‌ كاكه‌ مه‌ال‌و‬ ‫شۆڕشه‌كه‌ی‌ س���اڵی‌ ‪1945‬دا ناومان‬ ‫ناوه‌ بارزان‪.‬‬ ‫س���ه‌دام ك���ه‌ ئ���ه‌وكات گه‌نجێك‬ ‫ب���و له‌س���ه‌ره‌تای‌ ده‌یه‌ی‌ س���ێهه‌می‌‬ ‫ته‌مه‌نیدا‪ ،‬پێویس���تی‌ ب���ه‌كات بو بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بپه‌رژێته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ناو ماڵی‌‬ ‫به‌عس‌و حكومه‌تی عێ���راق به‌وجۆره‌‬ ‫ته‌رتیب بكاته‌وه‌ كه‌ ده‌س���ه‌اڵتخوازی‌‬ ‫ئه‌و ده‌یخواست‪ ،‬پێویستی‌ به‌راگرتنی‌‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌گ���ه‌ڵ‌ ك���وردو گه‌یش���تنه‌‬ ‫رێككه‌وتن ب���و‪ ،‬كاتێك كه‌ یه‌كه‌مجار‬ ‫روده‌كاته‌ ناوپردان‪ ،‬له‌وێ‌ به‌مسته‌فا‬ ‫بارزان���ی‌‌و وه‌ف���دی‌ ك���وردی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"هات���وم گازنده‌ی‌ باوك���ی‌ ئیدریس‬ ‫ببیس���تم‪ ،‬ئه‌ویش هه‌روا گازنده‌ی‌ من‬ ‫ببیستێ‌"‪.‬‬ ‫پاش���ان داوا ده‌كات ك���ه‌ به‌ته‌نها‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ بارزانی‌ كۆبێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫بۆ م���اوه‌ی‌ س���ێ‌ كاتژمێ���ر به‌ته‌نها‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مس���ته‌فا بارزانی‌ دواتر بۆ كوڕه‌كانی‌‬ ‫گێڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬س���ه‌دام ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌‬ ‫دوقۆڵییه‌دا داوای‌ له‌مس���ته‌فا بارزانی‌‬ ‫كردوه‌ یارمه‌تیده‌ری‌ بێت تا ش���وێنی‌‬ ‫خۆی‌ له‌سه‌ركردایه‌تی حزبی‌ به‌عسدا‬ ‫به‌هێز بكات‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا ئاماده‌یه‌‬ ‫پرسی‌ كورد له‌رێگه‌ی‌ ئۆتۆنۆمییه‌وه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكات‌و گفتی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫داوه‌ت���ێ‌ كه‌ چه‌ك له‌نه‌یارانی‌ بارزانی‌‬ ‫"باڵی‌ مه‌كته‌ب سیاسی‌" داماڵێ‌‪.‬‬

‫ئه‌م س���ه‌وداكردنه‌ له‌نێوان سه‌دام‌و‬ ‫بارزانی���دا دوات���ر ده‌بێت���ه‌ بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫رێككه‌وتننام���ه‌ی‌ ‪11‬ی‌ ئ���ازار‌و‬ ‫فاكته‌رێكی‌ گرنگ���ی‌ ناوخۆیی‌ ده‌بێت‬ ‫بۆ سه‌رخس���تنی‌ گفتوگۆكانی‌ نێوان‬ ‫بارزانی‌‌و سه‌دام‪ ،‬هه‌روه‌ها گرنگترین‬ ‫فاكته‌ری‌ ده‌ره‌كیش رۆڵی‌ س���ۆڤیه‌ت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬باڵیۆزی‌ یه‌كێتی‌ س���ۆڤیه‌ت‬ ‫له‌به‌غ���دا "ڤیدین���ۆف" له‌نزیك���ه‌وه‌‬ ‫چاودێ���ری‌ گفتوگ���ۆكان ده‌كا‌و‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌رده‌وامدا ده‌بێت له‌گه‌ڵ‌‬ ‫وه‌فدی‌ ك���وردی‌‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ نه‌رمكردنی‌ هه‌ڵوێستیان‌و‬ ‫گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬واڵتانی‌‬ ‫ئێران‌و رۆژئاوا له‌م پێشهاتانه‌دا ته‌نها‬ ‫رۆڵی‌ بین���ه‌ر نابینن‌و مه‌به‌س���تیانه‌‬ ‫بۆ زیاتر دورخس���تنه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ن���دی‌ به‌غ���دا له‌س���ۆڤیه‌ت‪،‬‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ یارمه‌تیدان���ی‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫كورده‌وه‌ گوش���اری‌ بۆ بهێنن‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك به‌رله‌وه‌ی‌‬ ‫رێككه‌وتننام���ه‌ی‌ ‪11‬ی‌ ئازار له‌الیه‌ن‬ ‫بارزانی‌‌و س���ه‌دامه‌وه‌ ئیم���زا بكرێت‪،‬‬ ‫ش���ێخ بابه‌ عه‌لی‌ ش���ێخ مه‌حمودی‌‬ ‫حه‌فید له‌ له‌نده‌نه‌وه‌ رێگه‌ی‌ ناوپردان‬ ‫ده‌گرێته‌به‌رو نامه‌یه‌كی‌ گرنگی‌ ش���ای‌‬ ‫ئێران���ی‌ ب���ۆ بارزان���ی‌ پێده‌بێت‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌نامه‌كه‌دا ش���ا ئاماده‌ی���ی‌ ده‌ربڕی‌‬ ‫ب���و بارزانی‌ داوای‌ چ���ی‌ بكات‌و هه‌ر‬ ‫یارمه‌تیه‌كی‌ بوێت بیدات‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫واز له‌رێككه‌وتننامه‌ له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غ���دا بهێن���ێ‌‪ ،‬داواش���ی‌ لێكردبو‬ ‫س���ه‌رێك له‌ت���اران ب���دات‌و جه‌غتی‌‬ ‫له‌وه‌ش كردبۆوه‌ كه‌ هه‌ڵوێس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانیش���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‪ .‬كاتێك كه‌ له‌‪15‬ی‌ كانونی‌‬ ‫دووه‌م���ی‌ ‪1970‬دا‪ ،‬بارزانی‌‌و ش���ێخ‬ ‫بابه‌عه‌لی‌ ده‌چنه‌ تاران‌و شا ده‌بینن‪،‬‬ ‫پێیانده‌ڵێ���ت "رێككه‌وتنت���ان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غدا‪ ،‬ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندی‌‬

‫سه‌دام حسێن‌و مسته‌فا بارزانی‬ ‫س���ۆڤیه‌تی‌ تێدایه‌‌و ده‌بێت���ه‌ مایه‌ی‌‬ ‫به‌هێز بونی‌ حیزبی‌ به‌عس"‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌ره‌نجام ره‌وتی‌ روداوه‌كان‬ ‫الیه‌نی‌ كوردی‌‌و حكومه‌تی‌ به‌غدا روه‌و‬ ‫گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتن ده‌بات‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫كاتێك ك���ه‌ حیزبی‌ ش���یوعی عێراق‬ ‫داوا ده‌ك���ه‌ن له‌گفتوگۆكان���ی‌ نێوان‬ ‫كوردو حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیدا به‌شداری‌‬ ‫بك���ه‌ن‌و به‌عس���ییه‌كان رازی‌ ناب���ن‪،‬‬ ‫عه‌زیز محه‌مه‌دی‌ سكرتێری‌ ئه‌وكاتی‌‬ ‫حیزبی‌ ش���یوعی‌ نامه‌یه‌ك بۆ بارزانی‌‬ ‫ده‌نوسێت‌و ده‌ڵێت "گرنگ نییه‌ ئێمه‌‬

‫به‌شدار بین یان نه‌بین‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئێوه‌ بگه‌نه‌ رێككه‌وتن"‪.‬‬ ‫سه‌ره‌نجام سه‌دام‌و بارزانی‌ ده‌گه‌نه‌‬ ‫رێككه‌وت���ن‌و "لیۆنێ���د برجنێ���ڤ"ی‌‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت له‌ریزی‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌دا ده‌بێت كه‌‬ ‫بروسكه‌ی‌ پیرۆزباییان بۆ ده‌نێرێت‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك وه‌ك ئه‌ندازی���اری‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی‌ ‪11‬ی‌ ئازار له‌س���ه‌دام‬ ‫حس���ێن ده‌ڕوان���ن‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كێكیان‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ ئێستای‌‬ ‫پارتییه‌‪ ،‬ئ���ه‌و كه‌ ئه‌وكات له‌نزیكه‌وه‌‬

‫ئ���اگاداری‌ چۆنیه‌ت���ی‌ گفتوگۆكان���ی‌‬ ‫نێ���وان وه‌فدی‌ ك���وردی‌‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ندی‌‌و گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتننامه‌كه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬چه‌ند س���اڵێك دواتر ده‌نوسێت‬ ‫"من ئێس���تا كه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌م روداوه‌‬ ‫مه‌زن���ه‌وه‌ له‌مێ���ژوی‌ گه‌ل���ی‌ كورددا‬ ‫ده‌نوس���م‪ ،‬ناتوان���م ئ���ه‌و ئازایه‌تی‌‌و‬ ‫راستییه‌ پش���تگوێ‌ بخه‌م كه‌ سه‌دام‬ ‫حس���ێن له‌م بواره‌دا ده‌ریبڕی‌‪ ،‬هه‌روا‬ ‫ناشتوانم رۆڵی‌ ناوه‌ندی‌ ئه‌و له‌به‌ره‌ی‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ پشتگوێ‌ بخه‌م له‌هێنانه‌‬ ‫كایه‌ی‌ ئه‌م رێككه‌وتننامه‌یه‌دا"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫له‌باره‌ ‌ی قه‌رزه‌كه‌ ‌ی حكومه‌ته‌و‌ه را ‌ی جیاواز هه‌یه‌‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬مه‌ترس ‌ی له‌وه‌دای ‌ه قه‌رزه‌ك ‌ه به‌باشی‌ خه‌رجنه‌كرێت‬

‫به‌نزینخانه‌یه‌ک له‌شاری سلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫په‌رله‌مانتارێك پێی‌ ئاساییه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم یه‌ك ملیار دۆالر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌توركیا قه‌رز كردوه‌ بۆ دابینكردنی‌‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‪ ،‬ئابوریناسێكیش‬ ‫ده‌ڵێت "پێویسته‌ قه‌رزكردن ببێته‌‬ ‫دوا هه‌نگاوی‌ حكومه‌ت بۆ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌ی‌ دارایی‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و قه‌رزه‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌‌و كاروب���اری‌ ئابور ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬عیزه‌ت سابر‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌واڵت���ی‌ توركیا یه‌ك ملی���ار دۆالری‌‬ ‫قه‌رز كردوه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ پێدانی‌‬ ‫ن���ه‌وت له‌به‌رامبه‌ریدا‪ ،‬ی���ان قه‌رزێكی‌‬ ‫درێژخایه‌ن���ی‌ بێ‌ س���و ه���ه‌ر كاتێك‬ ‫پاره‌یان هه‌ب���و ده‌یده‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ ئیش���وكاری‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫پێدانی‌ موچه‌‌و پرۆژه‌كان‌و وه‌به‌رهێنان‌و‬ ‫ی واڵت"‪.‬‬ ‫ئابور ‌‬

‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد "ق���ه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ جێگره‌وه‌ی‌ هیچ ش���تێك‬ ‫نی���ه‌‌و جۆرێكه‌ له‌جۆره‌كان���ی‌ داهات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ت���ا قه‌ت���ه‌ر یه‌كێك���ه‌ له‌واڵت���ه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان‪ ،‬به‌اڵم قه‌رزی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئیمارات ‪ 20‬ساڵ پێش ئێستا‬ ‫قه‌رزی‌ له‌واڵتان كرد‪ ،‬ئه‌مریكا ‪ 10‬هه‌زار‬ ‫ملیار دۆالر قه‌رزاره‌‪ ،‬توركیا ‪ 300‬ملیار‬ ‫قه‌رزاره‌‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ش هه‌ندێك جار‬ ‫قه‌رز وه‌كو بازرگانیش به‌كاردێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆی���ه‌ هیچ مه‌ترس���یه‌ك نابینم له‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم ق���ه‌رز بكات‪ ،‬به‌اڵم مه‌ترس���ی‌‬ ‫له‌وه‌دای���ه‌ قه‌رزه‌ك���ه‌ به‌باش���ی‌ خه‌رج‬ ‫نه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫عزه‌ت س���ابیر ئه‌وه‌شی‌ وت‪ ،‬ئێستا‬ ‫پرۆژه‌یاسای‌ قه‌رز له‌په‌رله‌مانه‌‌و ئێمه‌ش‬ ‫راپۆرت���ی‌ خۆم���ان پێشكه‌ش���كردوه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مه‌ترسی‌ هه‌بوه‌ نه‌مانهێشتوه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌شمان راگه‌یاندوه‌ كه‌وا ده‌بێت ئه‌و‬ ‫قه‌رزه‌ی‌ ده‌یك���ه‌ن بۆ ژێرخانی‌ ئابوری‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ س���امانه‌‬

‫پێشتر حكومه‌ت نرخی‌ به‌نزین‌و‬ ‫سوته‌مه‌نی‌ گران كرد به‌بیانوی‌‬ ‫دابینكردنی‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫به‌اڵم نه‌یتوانی‌ له‌و هه‌نگاوه‌دا‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت‌‬ ‫سروشتیه‌كان له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "پرۆژه‌یاس���ایه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌باره‌ی‌‬ ‫قه‌رزكردنه‌وه‌ به‌وه‌ی‌ حكومه‌ت ده‌یه‌وێت‬ ‫پش���تگیری‌ په‌رله‌مان به‌ده‌س���تبهێنێ‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانێ���ت به‌پێ���ی‌ ئه‌و‬ ‫یاس���ایه‌ ق���ه‌رز ب���كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌‬

‫پش���تگیری‌ ئه‌و پرۆژه‌یاسایه‌ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ تێبین���ی‌ زۆرمان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ری‌‌و پێمانوای ‌ه هه‌رێم ناتوانێت‬ ‫ئ���ه‌و قه‌رزان���ه‌ بداته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ س���و‬ ‫(فائیده‌)ی‌ زۆری‌ ده‌چێته‌سه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫مه‌ترسیه‌‌و كه‌ڵه‌كه‌ده‌بێت به‌سه‌ریه‌وه‌و‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ش قه‌یرانێك���ی‌ دارایی‌ تر‬ ‫دروستده‌بێت"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "ئه‌و ق���ه‌رزه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫پاره‌ی‌ پێشوه‌ختی‌ نه‌وته‌ جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫كاتێك قه‌رز ده‌كرێت ده‌بێت زه‌مانه‌تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكرێت كه‌ له‌پرۆژه‌ی‌ سه‌ركه‌وتودا‬ ‫س���ه‌رفده‌كرێت‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌ تائێس���تا‬ ‫نه‌مانتوانی���وه‌ ئه‌وه‌ بس���ه‌لمێنین كه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو ده‌بین له‌پرۆژه‌كاندا‪ ،‬پارێزگا‬ ‫ی گه‌ڕاندوه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ ‪%55‬ی بودجه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆ حكومه‌ت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫پرۆژه‌كان���ی‌ جێبه‌جێب���كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ڕوی‌ وه‌به‌رهێنانه‌وه‌ له‌ئێستادا هه‌رێم‬ ‫به‌هۆی‌ شه‌ڕی‌ داعشه‌وه‌ له‌دۆخێكی‌ زۆر‬ ‫خراپدایه‌"‪.‬‬ ‫كاتێ���ك واڵت ده‌بێت قه‌رز بكات كه‌‬ ‫له‌سه‌رچاوه‌ داهاته‌ ئاساییه‌كان نه‌توانێت‬ ‫پێداویستیه‌كانی‌ خۆی‌ پڕبكاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئابوریناس‌و مامۆستای‌ زانكۆ‪،‬‬ ‫د‪.‬خالید حه‌یده‌ر ده‌یڵێت‪ ،‬ئه‌و وتیشی‌‪،‬‬ ‫قه‌رز ئامرازێكه‌ بۆ په‌یداكردنی‌ داهاتی‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬به‌كارهێنان���ی‌ ئ���ه‌و ئامرازه‌‬ ‫پێویسته‌ ببێته‌ دواهه‌نگاوی‌ حكومه‌ت‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌ پاره‌ی‌ گشتی‌‪.‬‬

‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد "دو جۆر قه‌رز‬ ‫هه‌یه‌ ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كی‌ كه‌ هه‌ردوكیان‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئه‌رێن���ی‌‌و نه‌رێنییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زیات���ر نه‌رێنیه‌‌و باس ده‌كرێت‬ ‫له‌ئێس���تا هه‌رێمی‌ كوردس���تان توشی‌‬ ‫دو كێش���ه‌ ب���وه‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م ئاڵۆزبونی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ به‌غدا كه‌‬ ‫ئه‌وان موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ هه‌رێمیان‬ ‫بڕیوه‌‪ ،‬دوه‌می���ش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وا نرخی‌‬ ‫نه‌وت دابه‌زیوه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌ ناچارین‬ ‫به‌وه‌ی‌ یان نه‌وتی‌ خۆمان بفرۆشین یان‬ ‫ئه‌وه‌تا قه‌رز بكه‌ین"‪.‬‬ ‫پێش���تر حكومه‌ت نرخ���ی‌ به‌نزین‌و‬ ‫س���وته‌مه‌نی‌ گ���ران ك���رد به‌بیان���وی‌‬ ‫دابینكردنی‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌یتوان���ی‌ له‌و هه‌نگاوه‌دا س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنێت‌و له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫هاواڵتیان له‌گه‌ڵ بێ موچه‌ییدا روبه‌ڕوی‌‬ ‫گرانی���ش بون���ه‌وه‌‪ ،‬ئاخ���ۆ هه‌نگاوی‌‬ ‫قه‌رزك���ردن ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ئامانجه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫ده‌پێكێت یان ده‌بێت���ه‌ بارگرانییه‌كی‌‬ ‫دیكه‌‪.‬‬

‫كه‌رتی‌ کشتوکاڵ له‌خراپترین‌و الوازترین ئاستدایه‌‬

‫شاره‌زایه‌ك‪ :‬بۆ ده‌ربازبون له‌قه‌یرانی‌ دارای ‌ی پێویستمان به‌شۆڕش ‌ی سه‌وز هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬

‫سه‌ركه‌وتن له‌بونیاتنانی‌ هه‌ر‬ ‫شارستانیه‌تێك به‌نده‌ به‌پێشكه‌وتن‌و‬ ‫گرنگیدان به‌بواری‌ كشتوكاڵ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌كوردستان پشتگوێ‬ ‫خراوه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ شاره‌زایه‌كی‌‬ ‫بواری‌ كشتوكاڵ ده‌یڵێت بۆیه‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ شۆڕشی‌ سه‌وز به‌كلیلی‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بینێت‪ ،‬به‌رپرسێكی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵیش ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ گونده‌كان پێویستی‌‬ ‫به‌هه‌ڵمه‌تێكی‌ نیشتیمانی‌ فراوان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌رتی‌ كش���توكاڵی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان له‌ئاس���تی‌ پێویست بوایه‌‪،‬‬ ‫بڕین���ی‌ بودجه‌‌و ب���ه‌رز‌و نزمبونه‌وه‌ی‌‬ ‫نرخ���ی‌ ن���ه‌وت‌و دراو ی���ان هه‌س���تی‌‬ ‫پێنه‌ده‌كرا‪ ،‬یان كاریگه‌رییه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫نه‌ده‌بو‪ ،‬به‌اڵم گرنگینه‌دانی‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌كش���توكاڵ گه‌یش���توه‌ته‌ ئاستێك‬ ‫گوم���ان ده‌كرێت به‌رپرس���ان خۆیان‬ ‫به‌خاوه‌ن نیشتیمان بزانن وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫شاره‌زایه‌ك ده‌یڵێت‪.‬‬ ‫مامۆس���تای‌ زانكۆ‌و شاره‌زای‌ بواری‌‬ ‫كش���توكاڵ‪ ،‬عه‌بدولموته‌لیب ره‌فعه‌ت‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ‪24‬‬ ‫ساڵه‌ی‌ كه‌ كوردستان حكومه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بوه‌ كار بۆ ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌ ژێرخانێكی‌‬ ‫كش���توكاڵی‌ پێویس���تمان هه‌بێت بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ النیكه‌م ‪ %5‬ل���ه‌و بارگرانیه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ كه‌ توشی‌ هه‌رێم بوه‌‬

‫له‌ئه‌ستۆبگرێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر باسی‌ ئه‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫كه‌ ئایا ئاسایشی‌ خۆراك له‌كوردستان‬ ‫له‌چ ئاستێكدایه‌ ئه‌وه‌ ته‌نانه‌ت ناتوانین‬ ‫بڵێین له‌ئاس���تێكی مه‌ترس���یداردایه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ چه‌مكی‌ ئاسایش���ی‌ خۆراك‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا بونی‌ نیی���ه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫به‌ڵگه‌ش ئه‌و قه‌یرانه‌یه‌ كه‌ ئێستا روی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان كردوه‌‪.‬‬ ‫رونیشیكرده‌وه‌‪ ،‬ئاسایشی‌ خۆراك‌و‬ ‫كش���توكاڵ وابه‌س���ته‌ی‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫سیاسی‌و ته‌نانه‌ت ئاسایشی‌ ژیانیشه‌‪،‬‬ ‫كه‌رت���ی‌ كش���توكاڵ له‌ه���ه‌ر واڵتیكدا‬ ‫به‌واڵته‌ نه‌وتیه‌كانیش���ه‌وه‌ گرنگیه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تی‌‌و س���ه‌ره‌كی‌ پێ���دراوه‌ به‌هۆی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر الیه‌ن���ی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ واڵت‪ .‬ئاماژه‌ش���ی دا‬ ‫"به‌ڵگه‌ی‌ مێژویی‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ركه‌وتن له‌بونیاتنان���ی‌ هه‌ر‬ ‫شارس���تانیه‌تێك به‌نده‌ به‌پێشكه‌وتن‌و‬ ‫گرنگیدان به‌بواری‌ كش���توكاڵ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌كوردس���تان ئه‌و كه‌رته‌یه‌‬ ‫كه‌ هیچ گرنگی‌ پێنه‌دراوه‌و پش���تگوێ‬ ‫خراوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رێگاچاره‌كانی���ش‬ ‫عه‌بدولموته‌لیب وتی‌‪ ،‬باش���ترین ڕێگا‬ ‫بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ ئاسایشی‌ خۆراك‬ ‫گرنگیدان���ه‌ به‌كه‌رت���ی‌ كش���توكاڵ‌و‬ ‫هه‌وڵدان بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫روبارو سه‌رچاوه‌ ئاوییه‌ نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫هاوبه‌شه‌كان له‌گه‌ڵ توركیاو ئێران كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ ئه‌و دو واڵته‌ ده‌یان به‌نداوو‬ ‫پ���رۆژه‌ی‌ ئاودێرییان دروس���تكردوه‌‬

‫به‌مه‌به‌س���تی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ ی���ا بڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاو له‌كوردستان‌و عێراق به‌بێ‌ گوێدان‬ ‫به‌ڕێكه‌وتن‌و په‌یمانه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫دی���اره‌ كوردس���تان ل���ه‌روی‌ بون���ی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو تائێستاش تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ واڵتانی‌‬ ‫جیهاندا‪" ،‬به‌اڵم كێش���ه‌ی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‬ ‫ی سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو‬ ‫له‌ڕوی‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێت‪ .‬به‌داخه‌وه‌ هه‌ستناكرێت‬ ‫به‌هیچ نیه‌تێكی‌ راس���تگۆیانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ بۆ گرنگیدان به‌م‬ ‫كه‌رته‌"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند‪ ،‬كوردستان پێویستی‌‬ ‫به‌شۆڕشێكی‌ س���ه‌وز هه‌یه‌ وه‌كو ئه‌و‬ ‫شۆڕش���انه‌ی‌ ك���ه‌ پێش���تر له‌چه‌ندین‬ ‫واڵتی‌ جیهان روی دا‌و كاریگه‌ری‌ زۆری‌‬ ‫دروستكرد له‌سه‌ر ئابوری‌ ئه‌و واڵتانه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ج���ۆره‌ شۆڕش���ه‌ به‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌كرێ���ت ئه‌ویش له‌ڕێ���ی‌ دابینكردنی‌‬ ‫هه‌م���و پێداویس���تی‌و خزمه‌تگوزاریه‌‬ ‫كش���توكاڵیه‌كان‌و هه‌وڵ���دان ب���ۆ‬ ‫بوژاندنه‌وه‌ی‌ گون���ده‌كان‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكه‌ك���ه‌ی‌‌و هاندان���ی‌ جوتیاران بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سه‌رزه‌ویه‌كانیان‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپۆرتێك���ی‌ جیهان���ی‌‬ ‫هاورده‌كردنی‌ گه‌ن���م له‌الیه‌ن عێراق‌و‬ ‫كوردس���تان تاس���اڵی‌ ‪ 2020‬ده‌گات���ه‌‬ ‫رێ���ژ‌هی‌ ‪ %70‬وپێش���بینیش ده‌كرێت‬ ‫هاورده‌ك���ردن س���ه‌رجه‌م م���ادده‌‬ ‫خۆراكیه‌كانی‌ تر بگرێته‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ ترسناكه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌ی‌ زانكۆ ده‌ڵێت‪ ،‬نه‌بونی‌‬

‫پالنی‌ كشتوكاڵی‌ زانستی‌‌و پشتبه‌ستن‬ ‫تائاس���تێكی‌ زۆر ب���ه‌رز به‌به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هاورده‌‌وپشتگوێخس���تنی‌ به‌رهه‌م���ی‌‬ ‫خۆماڵی‌ وایكردوه‌ كه‌ كه‌رتی‌ كشتوكاڵ‬ ‫له‌خراپترین‌و الوازترین ئاس���تدا بێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫الوازی‌ حكومه‌ت‌و گومان دروستده‌كات‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌رپرسان خۆیان‬ ‫به‌خاوه‌ن كوردستان بزانن‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ هه‌ن���گاوه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كان‬ ‫ب���ۆ به‌ره‌وپێش���ه‌وه‌ بردن���ی‌ كه‌رتی‌‬ ‫كش���توكاڵ عه‌بدولموته‌لی���ب ره‌فعه‌ت‬ ‫وت���ی‌‪ ،‬پش���تگیریكردنی‌ جوتی���اران‌و‬ ‫پێدانی‌ قه‌رزی‌ كشتوكاڵی‌ درێژخایه‌ن‌و‬ ‫به‌پاڵپش���تیه‌كی‌ زۆر ب���ه‌رز‪ ،‬هاندانی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌كان له‌بواری‌ كش���توكاڵدا‪,‬‬ ‫دابینكردن���ی‌ بودجه‌یه‌ك���ی‌ زۆر ب���ۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كش���توكاڵ‌و سه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫ئاو كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌‌و له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ ئه‌وله‌وی���ه‌ت خه‌رجبكرێت‪,‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ته‌رخانكردن���ی‌ بودج���ه‌‬ ‫(به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌كه‌رت���ی‌ كش���توكاڵ)‬ ‫بۆ پارێ���زگاو ئیداره‌ س���ه‌ربه‌خۆكان‬ ‫به‌پێی‌ روبه‌ری‌ زه‌وییه‌ كشتوكاڵیه‌كان‬ ‫ن���ه‌وه‌ك پشتبه‌س���تن به‌ژم���اره‌ی‌‬ ‫دانیش���توان‌و له‌هه‌م���وی‌ گرنگت���ر‬ ‫په‌یڕه‌وكردن���ی‌ ته‌كنۆلۆجی���ای‌ نوێیه‌‬ ‫له‌ه���ه‌ردو ب���واری‌ به‌رهه‌مهێنان وه‌كو‬ ‫(‪‌)Biotechnology‬و ئاودێریدا وه‌كو‬ ‫(دڵۆپاندن) به‌مه‌به‌س���تی‌ زیادكردنی‌‬ ‫به‌رهه‌م‌و كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌فیرۆدانی‌‬ ‫ئ���او‪ .‬وتیش���ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌رپرس���انی‌‬ ‫كوردس���تان نیازیان هه‌بێت ئاس���تی‌‬

‫ئاب���وری‌ واڵت به‌رزبكه‌ن���ه‌وه‌و دوباره‌‬ ‫كوردس���تان توش���ی‌ قه‌یرانی‌ دارای ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬پێویسته‌ هه‌مو ئه‌و هه‌نگاوانه‌‬ ‫په‌یڕه‌وبكه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مه‌ترسی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���اوی‌ روباره‌كانی���ش به‌تایبه‌تی���ش‬ ‫به‌هۆی‌ سیاس���ه‌تی‌ واڵتانی‌ ده‌وروبه‌ر‬ ‫له‌دروس���تكردنی‌ به‌نداوو هه‌وڵدان بۆ‬ ‫گۆڕینی‌ رێڕه‌وی‌ ئاوی‌‪ ،‬ئه‌نوه‌ر عومه‌ر‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬له‌جیهاندا یاسایه‌ك نیه‌ بۆ‬ ‫رێكخستنی‌ ئاوی‌ نێوده‌وڵه‌تان‪ ،‬ته‌نها‬ ‫رێكه‌وتنی‌ دو قۆڵ���ی‌ یان چه‌ند قۆڵی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ نمونه‌ ئه‌وه‌ی‌ میس���ر له‌سه‌ر‬ ‫روب���اری‌ نی���ل نۆ ده‌وڵه‌ت له‌س���ه‌ری‌‬ ‫رێكه‌وت���ون‪ ،‬ب���ه‌اڵم لێ���ره‌ نه‌توركیا‌و‬ ‫نه‌ئێ���ران هی���چ رێكه‌وتنێكیان له‌گه‌ڵ‬ ‫عێراق نییه‌‪ ،‬ئێمه‌ كه‌ به‌شێكین له‌عێراق‬ ‫به‌پێی‌ ده‌ستور بابه‌تی‌ روبار‌و ئاوه‌كان‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندایه‌ نه‌ك‬ ‫هه‌رێمه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ر دانوستانێكی‌‬ ‫ناوه‌ن���د له‌گه‌ڵ واڵتانی‌ ده‌وروبه‌ر ئێمه‌‬ ‫نوێنه‌رم���ان هه‌ی���ه‌‪ .‬رونیش���یكردوه‌‪،‬‬ ‫تائێس���تا هه‌وڵه‌كان له‌گ���ه‌ڵ توركیا‌و‬ ‫ئێران دڵخۆش���كه‌ر نیه‌‌و وه‌فدی‌ عێراق‬ ‫له‌گه‌ڵ ه���ه‌ردو واڵت نه‌یتوانیوه‌ بگاته‌‬ ‫رێكه‌وتنێك‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‬ ‫رونیش���یكرده‌وه‌‪ ،‬وه‌زیری‌ كش���توكاڵ‬ ‫له‌دوای���ن س���ه‌ردانیدا بۆ ئێ���ران ئه‌و‬ ‫بابه‌ت���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ به‌رپرس���انی‌ ئێران‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاوی‌ سیروان تاوتوێكردوه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ ئه‌و واڵته‌‬ ‫به‌نی���ازن رێڕه‌وه‌ك���ه‌ی‌ بگ���ۆڕن ك���ه‌‬

‫كاریگ���ه‌ری‌ زۆر ده‌بێ���ت‪ ،‬وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كش���توكاڵ داوایك���ردوه‌ هه‌نگاوه‌ك���ه‌‬ ‫نه‌بێت���ه‌ هۆی‌ بڕینی‌ ئ���او له‌ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ته‌نها كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ ئاوه‌كه‌‬ ‫بێت‌و الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ریش به‌ڵێنیانداوه‌‬ ‫كه‌ تاوتوێی‌ داواكه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ هه‌نگاوه‌كان���ی‌ ت���ری‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌شی‌ سه‌باره‌ت به‌به‌رهه‌می‌‬ ‫ه���اورده‌ وت���ی‌‪ ،‬به‌پێی‌ ئ���ه‌و پالنه‌ی‌‬ ‫دامانناوه‌ بڕی���اره‌ له‌قۆناغی‌ یه‌كه‌مدا‬ ‫تاقیگه‌كان���ی‌ ڤێتێرن���ه‌ری‌‌و الیه‌ن���ی‌‬ ‫روه‌ك���ی‌ به‌هێ���ز بكرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫كه‌ره‌نتینه‌كانمان له‌س���ه‌ر سنوره‌كان‬ ‫به‌هێز بكرێ���ت‪ ،‬له‌ن���او عه‌لوه‌كانیش‬ ‫له‌پارێ���زگاكان ئامێری���ان ب���ۆ بكڕین‬ ‫بۆ پش���كنین‪ .‬وتیش���ی‌‪ ،‬بڕیاریش���ه‌‬ ‫تاقیگه‌یه‌كی‌ به‌هێزی‌ دایك له‌هه‌ولێر بۆ‬ ‫بواری‌ ره‌وه‌كی‌ دروستبكه‌ین له‌كاتێكدا‬ ‫تائێستا تاقیگه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫له‌كوردستان نیه‌ كه‌ توانای‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫پشكنینی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌بێت كه‌ له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا ببێت���ه‌ مه‌رجه‌ع ب���ۆ تاقیگه‌ی‌‬ ‫پارێزگاكان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هه‌ن���گاوو بڕی���اری‌ نوێ‌‬ ‫له‌مساڵدا له‌ڕوی‌ هاورده‌كردنه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‬ ‫باسیكرد ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌كاتی‌ پێگه‌یشتنی‌‬ ‫به‌روبومی‌ ناوخۆ باج ده‌خرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫شتومه‌كه‌ هاورده‌كراوه‌كان‌و وتی‌ "ساڵی‌‬ ‫رابردو هاتنیمان قه‌ده‌غه‌ ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مساڵ باجی‌ ده‌خه‌ینه‌سه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ خۆماڵی‌ بتوانێت كێبه‌ركێی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ ده‌ره‌وه‌ بكات"‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫‪9‬‬

‫ژنێك له‌زیندانه‌وه‌‪ :‬پاش یه‌ك رۆژ فه‌رمانی له‌سێداره‌دانم‬ ‫به‌تاوانی كوشتنی مێرده‌كه‌م‪ ،‬له‌زیندان شوم كرد به‌كوڕێكی تر‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ژنێك له‌زینداندا هاوسه‌رگیری ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش پاش ئه‌وه‌ی چه‌ند ساڵێك‬ ‫پێش ئێستا به‌تۆمه‌تی‌ كوشتنی‌‬ ‫مێرده‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و كوڕه‌ی‌ له‌زیندان‬ ‫شوی پێكردوه‌‪ ،‬مێرده‌كه‌یان كوشتوه‌و‬ ‫دادگا فه‌رمانی له‌سێداره‌دانی بۆ‬ ‫ده‌ركردون‪ ،‬وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ فه‌رمانی له‌سێداره‌دانمان بۆ‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬بۆ رۆژی دواتر له‌زیندان‬ ‫پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیریمان ئه‌نجامداو‬ ‫دادوه‌ر ماره‌ی‌ كردم له‌و كوڕه‌"‪.‬‬ ‫مونیره‌ له‌ودیو شیشه‌كانی‌ زیندانه‌وه‌‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ په‌تی‌ س���ێداره‌و كۆتاییبون ‌ه‬ ‫به‌ژیان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "حوكمی‌ له‌سێداره‌دانم‬ ‫دراوه‌و هیوام به‌ژی���ان نه‌ماوه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫له‌نێو زیندانه‌كه‌ زۆر نامرۆڤانه‌ ده‌ژین"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌تۆمه‌تی‌ ئه‌وه‌ی س���اڵێك پێش‬ ‫ئێس���تا‪ ،‬له‌گه‌ڵ گه‌نجێك���دا مێرده‌كه‌ی‬ ‫له‌ماڵه‌ك���ه‌ی خۆیدا ده‌ك���وژن‪ ،‬هه‌مان‬ ‫ش���ه‌وی روداوه‌كه‌ ده‌س���تگیر ده‌كرێن‪،‬‬ ‫پاش دانپێدانان به‌تاوانه‌كه‌یاندا‪ ،‬خۆی‌و‬

‫ئ���ه‌و گه‌نجه‌ فه‌رمانی له‌س���ێداره‌دانیان‬ ‫بۆده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ بۆ ئاوێنه‌ چیرۆكێكی دیكه‌ی‬ ‫جیاواز له‌كوشتنه‌كه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پاش ئه‌وه‌ی‌ من‌و ئه‌و كوڕه‌ ده‌گیرێین‌و‬ ‫تاوانه‌كه‌ ئاشكرا ده‌بێت‪ ،‬دو ساڵ پێش‬ ‫ئێستاو له‌یه‌كه‌م رۆژی ره‌مه‌زانی ساڵی‬ ‫‪ 2013‬پێكه‌وه‌ فه‌رمانی له‌سێداره‌دانمان‬ ‫بۆ ده‌رچ���و‪ ،‬هه‌ر رۆژێك پاش فه‌رمانی‬ ‫له‌سێداره‌دانه‌كه‌مان‪ ،‬له‌زیندان شوم به‌و‬ ‫كوڕ كردو دادوه‌ر لێی ماره‌ كردم‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئه‌و (مێرده‌كه‌ی‌) ئێستام له‌چاكسازی‬ ‫گه‌ورانی پیاوان زیندانییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وان (مونی���ره‌و كوڕه‌كه‌) ئومێدیان‬ ‫به‌ژیان هه‌بو‪ ،‬له‌نێو قه‌فه‌س���ی زینداندا‬ ‫چاوی���ان به‌یه‌كت���ری‌ ده‌كه‌وێت‌و مافی‬ ‫ئه‌وه‌یان پێدراوه‌ له‌یه‌ك ژوردا بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ن���د كاتژمێرێك پێكه‌وه‌بن‌و وه‌كو دو‬ ‫هاوسه‌ر بژین‪ ،‬ئێس���تا بیریان الی ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ نه‌ماوه‌ كه‌ پێكه‌وه‌ بێبه‌شیانكرد‬ ‫له‌ژیان‌و له‌ناویان برد‪ ،‬ته‌نها بیریان الی‬ ‫ژیانی خۆیانه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ژن���ه‌ له‌زیندانه‌وه‌ ن���ه‌ك ته‌نها‬ ‫ب���ۆ دادگا‪ ،‬به‌ڵك���و ب���ۆ ئاوێنه‌ش دان‬

‫ب���ه‌وه‌دا ده‌نێت ك���ه‌ تاوانێكی گه‌وره‌ی‌ ب���ه‌دوای‌ خۆیدا هێن���اوه‌‪ ،‬وه‌ك مونیره‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت "راس���ته‌ تاوانێكی وتی "مێرده‌كه‌م زۆر زوڵمی لێده‌كردم‪،‬‬ ‫نامرۆڤانه‌م كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر مرۆڤم"‪ .‬ته‌نان���ه‌ت ئه‌وه‌نده‌ لێیده‌دام‪ ،‬هه‌ش���ت‬ ‫له‌ئێس���تادا زیندانی چاكسازی‌ ژنان ج���ار به‌الش���ه‌ی خوێناویی���ه‌وه‌ چومه‌‬ ‫‪ 44‬ژنی س���زادراوی‌ به‌تۆمه‌تی‌ جیاجیا نێ���و دادگای‌ چه‌مچه‌ماڵه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫له‌خۆگرتوه‌‪ 10 ،‬كه‌س له‌و ژنانه‌ سزای‌ له‌پۆلیس���ی چه‌مچه‌م���اڵ ب���وم وه‌كو‬ ‫له‌س���ێداره‌دانیان ده‌رچوه‌و چاوه‌ڕوانی‌ چایخانه‌‪ ،‬له‌ساڵی ‪2011‬دا ‪ 30‬فیشه‌كی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌وانه‌شی به‌چه‌ند به‌ماڵ���ی باوكمه‌وه‌ نا‪ ،‬له‌باوك‌و دایكمی‬ ‫مانگ‌و ساڵێك س���زا دراون چاوه‌ڕوانی ده‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم من زۆر به‌نه‌رمی له‌گه‌ڵیدا‬ ‫لێبوردنی گشتین‪ ،‬وه‌ك سازان هاوڕێی ده‌جواڵمه‌وه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ به‌مدواییانه‌ به‌و‬ ‫مونی���ره‌ وت���ی "م���ن به‌ش���ه‌ش مانگ شێوه‌یه‌ به‌سه‌رمدا شكایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی تاوانی كوشتنی‬ ‫سزادراوم‌و چوار مانگم ماوه‌‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‬ ‫لێبوردنی گش���تیم‪ ،‬ئیت���ر نازانم كه‌ی مێرده‌ك���ه‌ی به‌س���ه‌ردا س���اغ بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی هێش���تا خ���ۆی به‌زوڵملێكراو‬ ‫ده‌رده‌كرێت"‪.‬‬ ‫كاتێ���ك مونی���ره‌ قس���ه‌ی ده‌كردو ده‌زان���ێ‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "كه‌س���ێك هه‌بێت‬ ‫باسی ژیان‌و نه‌هامه‌تی رابردو ئێستای باس���ی توندوتیژی‌و ناحه‌قییه‌كانی من‬ ‫خۆی ده‌كرد‪ ،‬ده‌نگ���ی هاوڕێ ژنه‌كانی بنوسێته‌وه‌و باس بكات‪ ،‬ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫هۆڵه‌ك���ه‌ی‌ پڕ كردبو‪ ،‬ل���ه‌والوه‌ ده‌نگی یه‌ك���ه‌م ژن منم له‌ جیهاندا كه‌ زۆرترین‬ ‫منداڵ‌و ده‌رگاو شیشه‌كانی زیندان‪ ،‬ئه‌و توندوتیژیم به‌رامبه‌ر كرابێت"‪.‬‬ ‫پ���اش ئه‌وه‌ی خۆی‌و ئ���ه‌و كوڕه‌ ئه‌و‬ ‫مندااڵن���ه‌ی كه‌ تاوان���ی دایك‌و باوكیان‬ ‫ئه‌وانیشی خستبوه‌ نێو زیندانه‌وه‌و له‌و تاوانه‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪ ،‬ده‌برێته‌ پۆلیس‌و‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ده‌كات كه‌ ده‌س���تگیركراوه‌‬ ‫شوێنه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫له‌م واڵته‌دا توندوتیژییه‌كان به‌رامبه‌ر له‌پۆلیس‌و دادگا یه‌كه‌مجار وتویه‌تی من‬ ‫ژن���ان‪ ،‬چه‌ندی���ن توندوتی���ژی دیكه‌ی‌ نه‌مكوش���توه‌‪" ،‬ئیتر (كه‌شف ده‌الله‌م)‬

‫تائێستا زیاتر له‌چوار هه‌زار ژن‌و‬ ‫منداڵی ئێزیدی الی داعش ده‌ستبه‌سه‌رن‬

‫ژن‌و منداڵی ئاواره‌ی ئێزیدی‌‬ ‫ئا‪ :‬خدر دۆلمی‬ ‫ژنه‌چاالکوانێکی ئێزیدی‌و ئه‌ندامی‬ ‫پێشوی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‬ ‫ناوی زیاتر له‌هه‌زار ژن‌و منداڵ‌و پیاوی‬ ‫ئێزیدی ئاشکرا ده‌کات که‌له‌الیه‌ن‬ ‫داعشه‌وه رفێنراون‌و تاهه‌نوکه‌ش‪4‬‬ ‫هه‌زار رفێنراو ماون‌و نزیکه‌ی‪900‬‬ ‫که‌سیان ئازادکراون که‌زۆربه‌یان ژن‬ ‫بون‪.‬‬ ‫ئامینه‌سه‌عید له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی الی ‌هن‌و‬ ‫رێکخراوه‌کان���دا توانیویانه‌ به‌دواداچون‬ ‫ب���ۆ چاره‌نوس���ی زۆرب���ه‌ی ئافره‌ت‌و‬ ‫منداڵه‌رفێن���راوه‌کان بک���ه‌ن‌که‌داعش‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌که‌وه ‌ب���ۆ ناوچه‌یه‌کی دیکه‬ ‫‌گواستویانه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆنترۆڵکردن���ی ش���ه‌نگال له‌الیه‌ن‬ ‫داعش���ه‌وه‌ ب���وه‌هۆی رفاندن���ی زیاتر‬ ‫له‌هه‌زار ژن‌و مندا ‌ڵ که‌ هه‌ندێکیان پیاوی‬ ‫به‌ته‌مه‌ن بون‌و له‌ئێستاشدا چه‌ره‌نوسی‬ ‫زۆربه‌ی���ان ناڕونه‌‪ ،‬ئه‌م دۆس���یه‌یه‌ش‬ ‫تائێس���تا له‌الیه‌ن رای گش���تی ناوخۆ‌و‬ ‫جیهان���ه‌وه‌کاری له‌س���ه‌ر ده‌کرێ���ت‪،‬‬ ‫هاوکات هه‌ندێک ه���ه‌وڵ هه‌یه‌له‌الیه‌ن‬ ‫چاالکوانه ‌ئێزیدیه‌کان���ه‌وه ‌به‌هاوکاری‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی هه‌رێمی کوردستان بۆ‬ ‫به‌دواداچونی ئه‌و دۆسیه‌یه‌‌و چاره‌نوسی‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی رفێن���راون‌و ئه‌وانه‌ش���ی‬ ‫ئازادکراون‪.‬‬ ‫ئامێنه‌پێیوای���ه ‌هه‌وڵه ‌نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫ناوخۆیی���ه‌کان وه‌ک پێویس���ت نی ‌ن بۆ‬

‫تائێستاش ئه‌و‬ ‫پێشێلکاریان ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر ژنان‌و‬ ‫مندااڵنی ئێزیدی‬ ‫به‌رده‌وامه‌‌‌و‬ ‫کڕین‌و فرۆشتنیان‬ ‫پێوه‌ده‌کرێت‬ ‫رزگارکردن���ی ئ���ه‌و ژن‌و مندااڵنه‌ی ک ‌ه‬ ‫له‌ناوچ ‌ه ناسراو و نزیکه‌کاندان‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا ه���ه‌ر رۆژه‌و زانیاریه‌کی‬ ‫نوێ ده‌گاته‌ ده‌ستی ئامینه‌‪ ،‬وه‌ک ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "رفێن���راوه‌کان له‌بارودۆخێکی‬ ‫زۆر س���ه‌ختدا ده‌ژین‌که‌ماوه‌ی هه‌شت‬ ‫مانگه ‌رفێنراون‌و روب���ه‌ڕوی خراپترین‬ ‫لێدان‌و س���وکایه‌تی ک���ردن بونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫تائێستاش ئه‌و پێشێلکاریان ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ژن���ان‌و مندااڵنی ئێزی���دی به‌رده‌وامه‌‌‌و‬ ‫کڕین‌و فرۆشتنیان پێوه‌ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئامینه‌ئاماژه‌ی به‌وه‌شکرد له‌نێو ژن‌و‬ ‫کچه‌رفێندراوه‌کاندا‪ ،‬حاڵه‌تی خۆکوشتن‬

‫هه‌بوه‌و ئه‌وه‌ش به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌کدارانی داعشه‌وه‌به‌توندی‌و خراپیی‬ ‫مامه‌ڵه‌و پێش���ێلکاریان به‌رامبه‌کراوه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌هه‌ندێ���ک ج���ار په‌یوه‌ندیم���ان‬ ‫له‌گه‌ڵیان���دا هه‌ی���ه‌‌و ده‌یانه‌وێ���ت‬ ‫له‌ژێرده‌س���تیان رزگاریان بکه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ هیوایه‌ک نیی ‌ه بۆ رزگارکردنیان‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌چاالکوانه ‌باس���ی له‌وه‌شکرد‬ ‫هیچ هه‌وڵێکی نوێ نیی ‌ه بۆ رزگارکردنیان‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ناوچه‌سنوریه ناسراوه‌کانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان که‌زۆرکه‌س ژیانی‬ ‫خۆی خستۆته‌ مه‌ترس���یه‌وه ‌بۆئه‌وه‌ی‬ ‫بتوانێت هاوکاری ژنا‌ن‌و گه‌نجان بکات‬ ‫تابتوانێت رزگاریان بکات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ژن‌و منداڵ ‌ه ئێزیدیان��� ‌ه له‌ژێر‬ ‫ده‌س���تی داعش له‌س���وریا‌و موس���ڵ‌و‬ ‫ته‌له‌عف���ه‌رو ناوچه‌کانی ت���ر روبه‌روی‬ ‫خراپترین مامه‌ڵه‌بونه‌ته‌وه‌‌و وه‌ک کۆیله‬ ‫‌مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌کرێت‌و ‌له‌کارگه‌‌و‬ ‫کێڵگه‌کاندا کاریان پێده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌وته‌ی چه‌ند خێزانێک که‌چه‌ند رۆژێک‬ ‫پێش ئێس���تا توانیویانه ‌له‌ته‌له‌عف ‌هر‌و‬ ‫سوریا له‌ده‌ستیان هه‌ڵبێن‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه چاالکوانه‌ئێزیدیه‌داوا له‌الیه‌نه‬ ‫‌په‌یوه‌ندی���داره‌کان ده‌کات‪ ،‬ک���ه‌ئ���ه‌و‬ ‫کێشه ‌گه‌وره‌یه‌ی روبه‌روی ئێزیدیه‌کان‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬وه‌کو کێشه‌ی به‌ده‌ستنه‌هێنانی‬ ‫به‌ڵگه‌نام ‌ه یاساییه‌کانی وه‌‌كو ناسنامه‌ی‬ ‫باری که‌س���ێتی‌و ره‌گه‌زنامه‌ی عێراقی‌‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت پاس���پۆرت‪ ،‬ک���ه‌ هه‌ندێکیان‬ ‫پێویستیان به‌چاره‌س���ه‌ره ‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت‪.‬‬

‫كردو بۆم باسكردن چۆن ئه‌نجاممداوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌دادگای‌ تاوان���ه‌كان وتم من‬ ‫نه‌مكردوه‌و باسی كێشه‌و زوڵملێكردنی‌‬ ‫مێرده‌كه‌مم بۆی كرد‪ ،‬سودی نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌ته‌نها كێش���ه‌ی كوش���تنی‬ ‫مێرده‌ك���ه‌ی یه‌كه‌م���ی نه‌ب���و‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كێش���ه‌ی بینینی منداڵه‌كانیشی هه‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "چۆن یاس���ایه‌ك هه‌یه‌و‬ ‫ی ده‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫ی له‌س���ێداره‌دانی‌ من ‌‬ ‫سزا ‌‬ ‫ده‌بێت به‌پێی ئه‌و یاس���ایه‌ش دو مانگ‬ ‫جارێك چ���اوم به‌منداڵه‌كانم بكه‌وێت‌و‬ ‫دو كاتژمێ���ر الم بمێنن���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‬ ‫چاودێره‌كان���ی ئێر‌ه ده‌ڵێ���ن تۆ تاز‌ه‬ ‫كوڕی ئه‌و ماڵه‌ت كوش���توه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫به‌منداڵه‌كه‌ت سزای‌ تۆ ده‌ده‌ن‪ ،‬ناینێرن‬ ‫ب���ۆت‪ ،‬ده‌بێ���ت دادوه‌ر به‌و یاس���ای ‌ه‬ ‫منداڵه‌كانم بۆ بهێنێت"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی قس���ه‌كانیدا‪ ،‬مونیر‌ه وتی‬ ‫"من پش���تم نه‌بو بۆی ‌ه وام به‌سه‌رهات‪،‬‬ ‫جارجار باوكم س���ه‌ردانم ده‌كات‌و زۆر‬ ‫ده‌گری‪ ،‬ده‌ڵێت به‌هۆی تۆو‌ه ده‌خرێم ‌ه‬ ‫دۆزه‌خه‌وه‌و‪ 70‬ساڵ ده‌مسوتێنن"‪.‬‬ ‫تێبینی‪ /‬مونیره‌ ناوێكی خوازراوه‌‪.‬‬

‫له‌ئێستادا زیندانی‬ ‫چاكسازی‌ ژنان‬ ‫‪ 44‬ژنی سزادراوی‌‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ جیاجیا‬ ‫له‌خۆگرتوه‌‪،‬‬ ‫‪ 10‬كه‌س له‌و‬ ‫ژنانه‌ سزای‌‬ ‫له‌سێداره‌دانیان‬ ‫ده‌رچوه‌‬

‫كێشه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ حزب ‌ی دیموكرات‌و‬ ‫یه‌كێت ‌ی نیشتمان ‌ی ئاڵۆز ده‌كات‬ ‫ی به‌و‌ه‬ ‫داڵ���ده‌داوه‌" ناوب���راو ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫كرد ك���ه‌وا ئه‌وان هی���چ تاوانبارێكیان‬ ‫ی ئێمه‌ نازانین‬ ‫داڵده‌نه‌داوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسایش ‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردو‌ه روبه‌رو ‌‬ ‫تاوانب���ار كێیه‌‌و چ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆیه‌ هه‌ڵده‌كوتن ‌ه سه‌ر كه‌مپ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و كه‌س ‌ه ‌‬ ‫كێی ‌‬ ‫ی له‌حزبی‌ دیموكراتی‌ كۆی ‌ه‬ ‫ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫باسیش ده‌كرێت دو ساڵ ‌ه له‌ئه‌ندامیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆیه‌و‌ه ئاڵۆزی‌ له‌نێوان هێزه‌كان ‌‬ ‫حزبی‌ دیموكرات نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫ئاسایشی‌ كۆیه‌‌و پێشمه‌رگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا به‌ڕێوبه‌ری‌ ئاسایش ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكرات دروست ده‌بێت‪ ،‬به‌رپرس ‌‬ ‫ی حاجی‌ م���ه‌ال هه‌مو‬ ‫كۆی ‌ه ئه‌س���وه‌د ‌‬ ‫ی حزبی‌ دیموكرات ئاماژ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ی دیموكرات‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫قسه‌كانی‌ به‌رپرسه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ به‌هۆی‌ كێش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و به‌ئاوێن ‌هی‌ وت" كوڕێك ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی نێوان خێزانێك ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموك���رات ك ‌ه پێش���مه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫حزب��� ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سێكی خه‌ڵكی كۆیه‌ بوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ار ‌‬ ‫ی زێره‌ڤانیه‌ كچێك ‌‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌حزبه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌كنیك ‌‬ ‫كۆی ‌ه له‌به‌رده‌م په‌یمان���گا ‌‬ ‫ئاسایشی‌ كۆیه‌ش ده‌ڵێت"ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆیه‌ به‌زۆر ده‌ڕفێنێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ دوا ‌‬ ‫په‌الماری‌ هیچ كه‌س‌و شوێنكمان‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیس‌و ئاسایش��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه هێزه‌كان ‌‬ ‫نه‌داوه‌ ته‌نها كاری‌ خۆمان كردو‌ه‬ ‫ی كۆی ‌ه چوین‬ ‫ی دادوه‌ر ‌‬ ‫كۆی��� ‌ه به‌فه‌رمان ‌‬ ‫به‌فرمانی‌ دادوه‌ر"‪.‬‬ ‫كچه‌كه‌م���ان رزگار ك���ردو هێنامانه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‌و هی���چ ج���ۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌حزبی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتیژیم���ان نه‌كردوه‌و ئه‌وانه‌ش��� ‌‬ ‫ی ئاشكرا‬ ‫كوردس���تان ك ‌ه نه‌ویست ناو ‌‬ ‫باسی‌ لێو‌ه ده‌كرێت هه‌مو درۆیه‌"‪.‬‬ ‫بكرێ���ت ئه‌و‌هی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رونكرده‌و‌ه‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ خس���ته‌ڕو ك ‌ه "خۆ‬ ‫ك���ه‌ كوڕێكی‌ حزب���ی‌ دیموكرات له‌گه‌ڵ‬ ‫ێ حاكم نی ‌ه كچ به‌و ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫ش���ار ب ‌‬ ‫ی‬ ‫كچێك���ی‌ ش���اری‌ كۆی��� ‌ه په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ بكرێ���ت‌و به‌به‌رچاو ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���تیان له‌نێوان ده‌بێت دواتر‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكی���ه‌وه‌ بیبات" ده‌ش���ڵێت "باوك ‌‬ ‫كوڕه‌كه‌ دوج���ار ده‌چێت ‌ه داوای‌ كچه‌ك ‌ه‬ ‫كچ���ه‌‌و كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ زۆر ت���وڕه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌و‌هی‌ هاوس���ه‌رگیری‌ له‌گه‌ڵ بكا‪،‬‬ ‫تائێس���تا ئێم ‌ه رامانگرت���ون‌و ناهێڵین‬ ‫به‌اڵم كه‌س���وكاری‌ كچه‌ك��� ‌ه رازی‌ نابن‬ ‫هیچ ش���تێك بكه‌ن‪ ،‬راست ‌ه دو بۆ سێ‬ ‫دواجار كچه‌ك ‌ه م���اڵ به‌جێ ده‌هێڵێت‌و‬ ‫جار چۆته‌ داوای‌‪ ،‬به‌اڵم پێیان نه‌داوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌چێت بۆ ماڵی‌ كوڕه‌كه‌‪ ،‬كه‌س���وكار ‌‬ ‫ی واز م لێبێنه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی راگه‌یاند"دیار‌ه كچك���ه‌ش وتویه‌ت ‌‬ ‫ی له‌دیموكرات به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫كچه‌كه‌ش جگ��� ‌ه له‌خۆیان ئ���اگادار ‌‬ ‫ی ئه‌و به‌زۆر بردویه‌تی‌"‪.‬‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئاس���ایش ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌چن ‌ه رۆژی‌‪ 3/3‬مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ئ���ه‌م كێش��� ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ه كێش���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌نێ���وان بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ ئێمه‌‌و ش���ار ‌‬ ‫ی ئاڵۆزیه‌ك ‌‬ ‫سه‌ر ماڵی‌ ئه‌و كوڕه‌‌و دوا ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی لێكه‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫كۆی���ه‌ روده‌دات كه‌وا كچێكی‌ ش���ار ‌‬ ‫زۆر كچه‌كه‌ به‌زۆر ده‌هێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫ی هێن���ا‪ ،‬ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی خۆی له‌گه‌ڵ كوڕێك ‌‬ ‫ی لێدوانی‌ ئه‌و سه‌رچاوه‌ی ‌ه كۆی ‌ه به‌خواست ‌‬ ‫هه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ حیزب��� ‌‬ ‫ی خۆشه‌ویست ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵه‌ ‌‬ ‫ی كه‌سوكاره‌كه‌ ‌‬ ‫كچه‌ك ‌ه له‌ژێر فش���ار ‌‬ ‫ی كۆیه‌ ئه‌وه‌ی راگه‌یاندوه‌ كه‌وا هه‌بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هێزه‌كانی‌ ئاس���ایش‌و كوردس���تانی‌ ئێراندا‪ ،‬هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫له‌دادگا ‌‬ ‫ی له‌دژی‌ ئه‌و‬ ‫ی حیزبه‌ك���ه‌ی‌ به‌یاننامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ ڕه‌چاوكردن ‌‬ ‫ی پۆلیس���ی‌ كۆی��� ‌ه به‌ب��� ‌‬ ‫به‌زۆر رفێنراوه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه دادوه‌ر بڕیار ‌‬ ‫ی ئاسایش‌و پۆلیس‬ ‫ی كوڕه‌كه‌ ده‌رده‌كات‪ ،‬یاس���ا‌و رێساكان هه‌ڵده‌كوتنه‌ سه‌ر ئه‌و جۆر‌ه مامه‌ڵه‌كردنه‌ ‌‬ ‫ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵه‌یه‌ ئه‌ش���كه‌نجه‌ی‌ منداڵ‌و پیرو به‌رامبه‌ریان راگه‌یاندو ئاماژه‌یان به‌و‌ه‬ ‫ی دادوه‌ر ‌‬ ‫ی لێدوان��� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێ��� ‌‬ ‫ی یه‌كه‌مجاریان‬ ‫ی ك���رد ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ كار ‌‬ ‫ی گرژ ‌‬ ‫ی دیموك���رات كوڕه‌كه‌یان ژن ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆیه‌ حزب��� ‌‬ ‫زیاتر دروس���ت نه‌بێت ته‌نها به‌رگریمان نییه‌ له‌هه‌ڵكوتان ‌ه س���ه‌ر بنكه‌و باره‌گاو‬ ‫داڵده‌داوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌خۆم���ان ك���ردوه‌‌و له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ش كه‌مپه‌كه‌یان‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا یه‌كێت ‌‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیه‌كان��� ‌‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا رایگه‌یاند‬ ‫نیش���تمان ‌‬ ‫ی كوردس���تانی‌ ئێران فوئاد رونكردنه‌وه‌مان داوه‌"‪.‬‬ ‫دیموكرات��� ‌‬ ‫ی حیزبی‌ دیموكرات بۆ‬ ‫ی كۆی ‌ه ك ‌ه كه‌ به‌یاننامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی دادوه‌ر ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌قسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روداوه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫خاكبیگه‌ی���ی‌ له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی "چاوه‌ڕواننه‌كراو" بو‪.‬‬ ‫ی ئه‌وان كارێك ‌‬ ‫ی وتبوی‌"حزب���ی‌ دیموكرات تاوانباره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ازاد ‌‬ ‫ی راب���ردو له‌كه‌مپ ‌‬ ‫هه‌فت���ه‌ ‌‬

‫ئه‌م كێش ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‬ ‫كێشه‌و لێكه‌وته‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ به‌دوای‌‬ ‫خۆیدا هێنا‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫داری سێڵفی‪..‬‬ ‫هاوڕێی نوێی گه‌نجان‬

‫پرسیارێک‌و چه‌ند وه‌اڵمێک‬

‫له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردستاندا‬ ‫ژن تا چه‌ند‬ ‫ئازاده‌و مافی‬ ‫پێدراوه‌؟‬

‫ئا‪ :‬الما‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ له‌گه‌ڵ پێشکه‌وتنی‬ ‫ته‌کنه‌لۆژیادا‪ ،‬ئامێری نوێ‌‌و ئامرازی‬ ‫نوێ دروستده‌کرێت‪ ،‬که‌ به‌شێکیان‬ ‫وه‌ک پێداویستییه‌کی گرنگیی‬ ‫ژیانی لێدێت‌و هه‌ندێکیشیان وه‌ک‬ ‫که‌ره‌سته‌یه‌کی ته‌رفیهیی به‌کار د‌ێن‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای باڵوبون���ه‌‌وه‌ی مۆبایل��� ‌ه‬ ‫هۆش���مه‌نده‌کان به‌ش���ێوه‌یه‌کی خێراو‬ ‫سه‌رس���وڕهێنه‌ر له‌ت���ه‌واوی جیهاندا‪،‬‬ ‫یه‌کێ���ک له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌کان���ی ئ���ه‌و‬ ‫مۆبایالن���ه‌‪ ،‬بون���ی کامێرایه‌کی باش‌و‬ ‫گونجاوه‌ بۆ وێنه‌گرتن‪.‬‬ ‫ه���اوکات‪ ،‬له‌کامێ���رای ئ���ه‌و مۆبایل ‌ه‬ ‫هۆشمه‌ندانه‌شدا‪ ،‬سیفاتی جیاکه‌ره‌وه‌ی‬ ‫له‌کامێراکانی دیکه‌‪ ،‬بونی دو کامێرایه‌‪،‬‬ ‫یه‌کێکیان له‌دواوه‌و ئه‌وی دیکه‌ش���یان‬ ‫له‌پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه ئه‌م���ه‌ی دوه‌میان بۆ‬ ‫وێنه‌ی "سێڵفی" به‌کاردێت‪.‬‬ ‫"س���ێڵفی" به‌و وێنه‌ی���ه‌ ده‌وترێت ک ‌ه‬ ‫له‌هه‌مان کاتدا ئه‌و که‌سه‌ی وێنه‌که‌ش‬ ‫ده‌گرێت‪ ،‬خ���ۆی له‌وێنه‌که‌دا ده‌ربچێت‪.‬‬ ‫گه‌ر جاران که‌سێک بۆ گرتنی وێنه‌یه‌ک‬ ‫بویسترایه‌‪ ،‬ئه‌وا له‌ئێستادا چی دی ئه‌و‬ ‫که‌سه‌ پێویست نییه‌‪.‬‬ ‫بۆ وێنه‌ی "سێڵفی"یش‪" ،‬داری سێڵفی"‬ ‫دروستکراوه‌و له‌ئێستادا به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫زۆر به‌رباڵوب���و‌ه له‌ناو زانکۆو ش���وێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌کاندا‪.‬‬ ‫ش���اهۆ که‌ریم‪ ،‬خوێندکارێکی زانکۆیه‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی رۆژه‌کان���ی ده‌وام���ی زانکۆ‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پێداویس���تییه‌کانی زانکۆیدا‪،‬‬

‫که‌وه‌‬ ‫ی‬

‫له‌بیری ناچێت "داری سێڵفی"یه‌که‌شی‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیدا ببات‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندکاره‌ی زانکۆ له‌باره‌ی وێنه‌ی‬ ‫س���ێڵفیی‌و داره‌که‌یه‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ی وت‬ ‫"حه‌ز نا‌که‌م هیچ رۆژێکی زانکۆم به‌بێ‬ ‫وێنه‌ تێپه‌ڕێت‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش سود‬ ‫له‌ته‌کنه‌لۆژی���او ئامێره‌کانی وه‌رده‌گرم‪.‬‬ ‫گه‌ر جاران داوامان له‌که‌سێک بکردای ‌ه‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی وێنه‌یه‌کم���ان بگرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئێس���تا پێویس���تمان به‌ک���ه‌س نییه‌و‬ ‫خۆمان وێنه‌ی خۆمان ده‌گرین"‪.‬‬

‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای هاتن��� ‌ه بازاڕه‌کانی‬ ‫کوردستانه‌وه‌‪ ،‬شاهۆ خۆی گه‌یاندوه‌ت ‌ه‬ ‫بازاڕو به‌نرخێکی گران داری س���ێڵفیی‬ ‫کڕیوه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی تایبه‌تمه‌ندییه‌ک ک ‌ه له‌وێنه‌ی‬ ‫س���ێڵفیدا هه‌بێت‌و له‌وێنه‌کانی دیکه‌دا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ش���اهۆ ده‌ڵێت "گرنگترین شت‬ ‫له‌وێنه‌ی سێڵفیدا ئه‌وه‌ی ‌ه که‌س بێبه‌ش‬ ‫نابێت‌و هه‌موان له‌وێنه‌که‌دا ده‌رده‌چن"‪.‬‬ ‫داری سێڵفی وه‌ک ئه‌وه‌ی ئێستا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫مێژویه‌کی ڕون‌و ئاشکرای نییه‌‪ ،‬گۆڤاری‬

‫تایمی ئه‌مه‌ریکیی به‌یه‌کێک له‌باشترین‬ ‫‪ 25‬داهێنانه‌کانی ساڵی ‪2014‬ی هه‌ژمار‬ ‫کردوه‌‪.‬‬ ‫وه‌ک به‌ش���ێکی زۆری کااڵکانی دیکه‌ی‬ ‫ناوبازاڕه‌کان���ی کوردس���تان‪ ،‬داری‬ ‫س���ێڵفییش هاورده‌ ده‌کرێت‌‪ ،‬به‌ش���ی‬ ‫زۆریشیان له‌واڵتی چین‪-‬ه‌و‌ه ده‌هێنرێن ‌ه‬ ‫کوردس���تان به‌جۆری جیاوازو کوالێتی‬ ‫هه‌مه‌جۆر‪.‬‬ ‫ئ���ارام محه‌م���ه‌د‪ ،‬خاوه‌ن���ی یه‌کێ���ک‬ ‫له‌دوکانه‌کان���ی مۆبایل له‌ن���او بازاڕی‬

‫شاری س���لێمانی‪ ،‬که‌ له‌گه‌ڵ فرۆشتنی‬ ‫مۆبای���ل‌و پێداویس���تییه‌کانی‪ ،‬به‌دیوی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی دوکانه‌که‌ی���دا چه‌ند دارێکی‬ ‫سێڵفیش���ی هه‌ڵواس���یوه‌و به‌گه‌وره‌یی‬ ‫نوس���یویه‌تی "داری سێڵفیمان هه‌یه‌"‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی س���ه‌ره‌تای هاتنی ئه‌و ئامراز‌ه‬ ‫نوێیه‌ی وێنه‌گرتنی مۆبایل‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د ک���ه‌ چه‌ن���د مانگێک پێش‬ ‫ئێس���تا هه‌ندێک له‌دوکانه‌کانی مۆبایل‬ ‫ئه‌و داره‌یان هێنا‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫زۆر پێش���وازی ل���ێ نه‌ده‌ک���را‪ ،‬دواتر‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی چاوه‌ڕواننه‌کراو خاڵک‬ ‫ڕوی تێک���ردو به‌تایبه‌ت���ی گه‌نجان زۆر‬ ‫ده‌یانکڕی‪" ،‬له‌دوای ئه‌وه‌شه‌وه‌ زۆربه‌ی‬ ‫دوکانه‌کان���ی مۆبایل داری س���ێڵفیان‬ ‫هاورده‌ ده‌ک���ردو ده‌یان فرۆش���ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش���ی له‌گه‌ڵدا بێت فرۆش���ێکی‬ ‫باشی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی نرخ‌و جۆره‌کانی ئه‌و داره‌وه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن���ی ئ���ه‌و دوکان���ه‌ رایگه‌یاند ک ‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا نرخه‌که‌ی زۆر بو‪ ،‬له‌سنوری‬ ‫‪ 30‬دۆالردا بو‪" ،‬به‌اڵم دواتر نرخه‌که‌ی‬ ‫دابه‌زی‌‌و جۆری جیاوازو ئه‌سڵ‌و عادیی‬ ‫هات‪ .‬ئێستاش به‌پێی جۆره‌کانی نرخی‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و له‌‪ 6‬ه���ه‌زار دیناره‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫تا‪ 50‬هه‌زار دینار"‪.‬‬

‫شێرزاد حه‌سه‌ن‪..‬‬ ‫چیرۆکنوسی که‌سایه‌تیی ‌ه په‌راوێزخراوه‌کان‬ ‫له‌هه‌مو کۆمه‌ڵگاو سه‌رده‌مێکی مێژوییدا‬ ‫که‌سانێک هه‌ن پێش ئه‌وانی دیک ‌ه درک‬ ‫به‌راس���تییه‌کان ده‌که‌ن‌و به‌ده‌نگی به‌رز‬ ‫ئاشکرای ده‌که‌ن‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و ده‌نگ‬ ‫به‌رزیی���ه‌ ده‌بێت ‌ه مایه‌ی سه‌رئێش���ه‌و‬ ‫هه‌ندێک جار "نه‌فره‌ت" لێکردن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"بێ باکیی" هه‌ڵوێستی ئه‌وان ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌نگه‌ دژه‌کان‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندنگای مارگرێت‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫یه‌کێک ب���و له‌رێکخه‌رانی پێش���انگاک ‌ه‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ک ‌ه ئه‌وان له‌رێگه‌ی‬ ‫حیزب��� ‌ه سیاس���ییه‌کانه‌و‌ه وێن���ه‌ی‬ ‫ش���ه‌هیده‌کانیان کۆکردوه‌ته‌وه‌‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ه���ۆی ئه‌وه‌ی به‌ش���ێک له‌حیزبه‌کان‬ ‫هه‌م���و وێنه‌ی ش���ه‌هیده‌کانیان النه‌بو‪،‬‬ ‫نه‌مانتوانی وێنه‌ی سه‌رجه‌م شه‌هیده‌کان‬ ‫کۆبکه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ژم���اره‌ی ش���ه‌هیده‌کانی‬ ‫کوردس���تان هه‌زاری تێپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌پێش���انگاکه‌دا وێن���ه‌ی نزیکه‌ی ‪500‬‬ ‫شه‌هید نمایشکرابون‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌و رێکخه‌ره‌ی پێش���انگاکه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێواره‌ی نه‌ورۆزیشدا له‌شه‌قامی شاری‬ ‫س���لێمانیی هه‌مان ئه‌و وێنانه‌ جارێکی‬ ‫دیکه‌ نمایش ده‌که‌ن���ه‌و‌ه تاژماره‌یه‌کی‬ ‫زۆرتر هاواڵتی بینه‌ری بن‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫پێویست ‌ه زیاتر بایه‌خ به‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆت ب���ده‌ی‌ چونك��� ‌ه كێش���ه‌ ‌‬ ‫ته‌ندروستیت بۆ دروست ده‌بێت‪.‬‬

‫ڕه‌نگه‌ زۆرینه‌ کۆک بن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫شێرزاد حه‌سه‌نی چیرۆکنوس‪ ،‬یه‌کێک‬ ‫بێت ل���ه‌و ده‌نگ ‌ه ده‌گم���ه‌ن‌و دژه‌باو‌ه‬ ‫جیددییانه‌ی چه‌ند ده‌یه‌یه‌ک ‌ه له‌گۆڕه‌پا‌نی‬ ‫رۆش���نبیریی‌و کۆمه‌اڵیه‌تی���ی ئێم���ه‌دا‬ ‫خاوه‌ن���ی په‌یامی تایبه‌ت���ی خۆیه‌تی‌و‬ ‫به‌رده‌وام به‌رگریی لێ ده‌کات‪.‬‬ ‫شێرزاد بۆ ئه‌وه‌ی به‌یانی خه‌می خۆی‌و‬ ‫که‌س���انی ده‌وروب���ه‌رو کۆمه‌ڵگاک���ه‌ی‬ ‫بکات‪ ،‬نوسینی چیرۆک هه‌ڵده‌بژێرێت‪.‬‬ ‫پاڵه‌وانی چیرۆکه‌کانی ئه‌و‪ ،‬نه‌که‌سایه‌تی‬ ‫ئه‌فسانه‌و سوپه‌رمان بون‪ ،‬نه‌شۆڕشگێڕ‌ه‬ ‫فوتێک���راوه‌کان‪ ،‬وه‌ک له‌س���ه‌رده‌می‬ ‫خۆیدا باوبون‪ ،‬به‌ڵکو که‌سانی ئاسایی‌و‬ ‫فه‌رامۆش���کراوو خه‌مه‌کانیان‪ ،‬ده‌بون ‌ه‬ ‫کاره‌کته‌رو تێم���ای چیرۆکه‌کانی‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ ش���ێرزاد ده‌ڵێ���ت "خه‌می‬ ‫هه‌ر که‌س���ێکی فه‌رامۆشکراو‪ ،‬بۆخۆی‬ ‫نیشتمانێکه‌"‪.‬‬ ‫ش���ێرزاد حه‌سه‌ن له‌س���ه‌ره‌تای نیوه‌ی‬ ‫دوه‌م���ی س���ه‌ده‌ی ن���ۆزده‌ له‌ش���اری‬ ‫هه‌ولێر له‌دایکبوه‌‪ .‬هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی‬ ‫به‌کالۆریۆس���ه‌ له‌زم���ان‌و ئه‌ده‌ب���ی‬ ‫ئینگلیزیدا له‌زانکۆی به‌غدا‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ندی���ن ڕێکخ���راوی بیانیی‌و‬ ‫ناوخۆی���ی له‌کوردس���تاندا کاریکردوه‌‪،‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ كه‌س���ێكی‌ نزیك��� ‌‬ ‫ی توشی‌ رارایت‬ ‫خێزانه‌كه‌ت به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫ده‌كات‌و له‌وانه‌ی���ه‌ ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫بخایه‌نێت‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫هه‌ست به‌ناڕه‌حه‌تی‌ ده‌كه‌یت‌و تۆزێك‬ ‫ی خێزانیت بۆ دروس���ت بو‌ه‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆته‌ هۆی‌ دڵته‌نگیت‪.‬‬

‫ده‌رون ع���ادل‪ :‬له‌ناو هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تاندا هه‌م���و ژنه‌کان‬ ‫وه‌ک ی���ه‌ک نی���ن له‌م���اف‌و‬ ‫ئازادی���دا‪ ،‬به‌ڵک���و ئ���ه‌وه‌‬ ‫له‌خێزانێک���ه‌وه‌ بۆ خێزانێکی‬ ‫دیکه‌ ده‌گۆڕێ���ت‪ .‬له‌هه‌ندێک‬ ‫له‌خێزانه‌کان���دا به‌گش���تیی‬ ‫ک���چ‌و ژن���ه‌کان ئازادییان پێ‬ ‫دراوه‌و ده‌توانن موماره‌سه‌ی‬ ‫مافه‌کانی خۆیان بکه‌ن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌وانی دیک���ه‌دا ئازادیی ژن‬ ‫زۆر س���نوردار کراوه‌و مافیان‬ ‫ل���ێزه‌وتک���راوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ش���نێ محه‌م���ه‌د‪ :‬وه‌ک‬ ‫به‌ش���ێکی زۆر له‌واڵتان���ی‬ ‫خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ ،‬ژنانی‬ ‫کوردستانیش ماف‌و ئازادییان‬ ‫لێ زه‌وتک���راوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش���ی‬ ‫ب���اس ده‌کرێ���ت ک���ه‌ ژنان‬ ‫ئازادن له‌کوردس���تاندا‪ ،‬ته‌نها‬ ‫قس���ه‌ی سه‌ر ته‌له‌فزیۆن‌و ناو‬ ‫رۆژنامه‌کانه‌‪ ،‬ئه‌گینا له‌ئه‌رزی‬ ‫واقعدا ش���تێکی وا نییه‌‪.‬‬ ‫دابان جه‌بار‪ :‬له‌م س���ااڵنه‌ی‬ ‫دواییدا ژنی ئێمه‌ش وه‌ک ژنی‬ ‫زۆر واڵتانی ئه‌وروپی ئازادن‌و‬ ‫مافیان هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی ئێس���تا‬ ‫له‌کوردستاندا پیاو ده‌توانێت‬ ‫بیکات‪ ،‬ژنی���ش ده‌یکات‪ .‬بۆ‬ ‫هه‌ر ش���وێنێک پی���او بچێت‪،‬‬ ‫ژنیش ده‌چێت‪ .‬ئه‌گه‌ر ئازادی‬ ‫له‌وه‌ زیاتر بێت‪ ،‬زیانی زیاتر‬ ‫ده‌بێتله‌س���ودی‪.‬‬

‫به‌ش���ی زۆری���ان به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫هۆشیارکردنه‌وه‌ی هاواڵتیان بوه‌‪.‬‬ ‫له‌بواری په‌روه‌رده‌شدا‪ ،‬وه‌ک مامۆستاو‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاریی په‌روه‌رده‌یی کاری‬ ‫کردوه‌‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1997‬کاتێک شێرزاد حه‌سه‌ن‬ ‫بانگهێش���تکرا ب���ۆ واڵت���ی فینالندا بۆ‬ ‫کۆنفرانس���ێکی جیهانیی له‌سه‌ر"زمان‌و‬ ‫که‌سێتی نوسه‌ر"‪ ،‬ئه‌و نوسه‌ره‌ کورد‌ه‬ ‫ئه‌و هه‌له‌ی قۆسته‌وه‌و وتارێکی گه‌لێک‬ ‫سه‌رنجراکێش���ی له‌به‌رده‌م نوس���ه‌رانی‬ ‫جیهاندا پێش���که‌ش کرد‪ .‬ئه‌و وتاره‌ی‬ ‫ش���ێرزاد حه‌س���ه‌ن له‌کات���ی خۆی���دا‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ک���ی زۆری به‌دوای خۆیدا‬ ‫هێناو بوه‌ مانشێتی چه‌ندین رۆژنامه‌ی‬ ‫ئه‌ده‌بیی جیهانیی‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی چیرۆکنوسین‪ ،‬شێرزاد‬ ‫حه‌س���ه‌ن به‌یه‌کێ���ک له‌داهێنه‌ران���ی‬ ‫چیرۆکی ک���وردی داده‌نرێت‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستیی زمان‌و تێمای کاره‌کانیدا‪.‬‬ ‫تائێستا خاوه‌نی چوار کۆمه‌ڵ ‌ه چیرۆک ‌ه‬ ‫به‌ناوه‌کان���ی‪ :‬ته‌نیای���ی‪ ،‬گوڵی ڕه‌ش‪،‬‬ ‫گه‌ڕه‌ک���ی داهۆڵ���ه‌کان هه‌روه‌ها پیر‌ه‬ ‫په‌پوله‌کانی ئێواران‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا خاوه‌ن���ی س���ێ نۆڤڵێ���ت‌و‬ ‫دو رۆمانی باڵوکراوه‌ش���ه‌‪ :‬حه‌س���ارو‬ ‫سه‌گه‌کانی باوکم‪ ،‬خه‌ونی جاڵجاڵۆکه‌‪،‬‬ ‫ژنێکی منگ���ن‪ ،‬پێده‌ش���تی کارمامز‌ه‬ ‫کوژراوه‌کان‪ ،‬ته‌می سه‌ر خه‌ره‌ند‪.‬‬ ‫به‌شێک له‌چیرۆک‌و رۆمانه‌کانی شێرزاد‬ ‫حه‌سه‌ن وه‌رگێڕدراون بۆ چه‌ند زمانێکی‬ ‫بیانیی‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌نوسینی کتێبیش‪ ،‬خاوه‌نی زیاتر‬ ‫له‌‪ 20‬کتێب���ی وه‌رگێڕدراو‌ه که‌ له‌زمانی‬ ‫ئینگلزییه‌وه‌ کردونی به‌کوردیی‪.‬‬

‫که‌‌وان‬

‫خێ�ڵ�ان حه‌می���د‪ :‬راس���ته‌‬ ‫ت���ا ڕاده‌ی���ه‌ک له‌کۆمه‌ڵگای‬ ‫کوردیدا ئازادیی بۆ ژن هه‌یه‌و‬ ‫هه‌ندێ���ک مافی پ���ێ دراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رگیز ئه‌وه‌ له‌ئاستی‬ ‫پێویست‌و خواستراودا نییه‌‪.‬‬

‫ته‌نی���ا ئازاد‪ :‬له‌م س���ااڵنه‌ی‬ ‫دوایی���دا به‌ره‌و پێش���چونی‬ ‫زۆر هه‌بوه‌ له‌به‌ده‌س���تهێنانی‬ ‫ئازادی���ی له‌الی���ه‌ن ژنانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش له‌خۆڕا نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫به‌هه‌وڵی رێکخراوه‌کانی ژنان‌و‬ ‫که‌سانی مه‌ده‌نیی‌و پێشکه‌وتن‬ ‫خوازبوه‌‪ .‬هه‌ر کاتێکیش ژنان‬ ‫ده‌س���تهه‌ڵبگرن له‌تێکۆشان‌و‬ ‫خه‌باتی خۆی���ان‪ ،‬ئه‌وا وه‌ک‬ ‫جارانی���ان ل���ێ دێت���ه‌وه‌و‬ ‫ئازادییان لێ ده‌سه‌ندرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌یش���ی ک���ه‌ هه‌یه‌‬ ‫هێش���تا به‌س نییه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫تا ئێس���تاش ژماره‌یه‌کی زۆر‬ ‫له‌ژنان له‌کۆمه‌ڵگای کوردیدا‬ ‫ئازاد نی���ن‌و ژێر ده‌س���ته‌ی‬ ‫پیاوان���ن‪.‬‬ ‫زریان فه‌رهاد‪ :‬هه‌ر ئازادیی‌و‬ ‫مافێ���ک ب���ۆ ژن���ان‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫خۆی���ان به‌ده‌س���تی بهێنن‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ هی���چ پیاوێ���ک پێی‬ ‫خۆش نه‌بێت‌و ئاماده‌ نه‌بێت‬ ‫ماف بدات به‌ژنان‪ ،‬ئه‌وه‌ ژنان‬ ‫خۆیانن ده‌بێ���ت بزانن چۆن‬ ‫ماف‌و ئازادیی وه‌رده‌گ���رن‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫خه‌ریك ‌ه رزگارت ده‌بێت له‌و په‌ستان ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه ماوه‌یه‌ك به‌رله‌ئێس���تا‬ ‫ده‌رونییه‌ ‌‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ه‌و‌ه‬ ‫ی كه‌س���ێك ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫توشت ببو‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی‬ ‫هه‌ركاتێ���ك هه‌س���تت به‌بێتاقه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كرد ئ���ه‌و‌ه هه‌وڵ بده‌ بۆكه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫خێزانه‌كه‌تی‌ باس بكه‌یت كه‌ جێگه‌ ‌‬ ‫بڕوات بێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی زیاتر‌ه‬ ‫پێویس���تت ب ‌ه بیركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بڕیار له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ی بتوان ‌‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫بده‌ی���ت ك ‌ه ئای���ا ئێس���تا گونجاو‌ه‬ ‫ی كاره‌كه‌ت بگۆڕی‌‪.‬‬ ‫شوێن ‌‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫ئاگات له‌پێستت بێت‬ ‫له‌به‌هاردا‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫رێبوار ره‌حیم‪:‬‬ ‫قه‌رزاری عوسامن چێوارم‬

‫ی بۆ‬ ‫ی خۆش���ی‌ هه‌ی��� ‌ه ده‌بینین خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م وه‌رزه‌ كه‌ش���ێك ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌یران‌و گه‌شت ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌م ده‌رچونانه‌ش پێست به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێبگات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ بایه‌خدان به‌پێس���ت ‌‬ ‫هه‌تاوه‌و‌ه بس���وتێت یاخود زیان ‌‬ ‫ده‌موچاو له‌م وه‌رز‌ه زۆر گرینگ ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‌ پێس���ته‌ك ‌ه ناش���یرین نه‌بێت‌و‬ ‫ی كه‌سێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ی خۆی‌ بمێنیته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ پێس���ت ‌‬ ‫به‌جوان ‌‬ ‫ی ت���ر جیاوازه‌‪ .‬به‌دڵنیایه‌و‌ه رێگه‌كانی‌ بایه‌خدانیش به‌و پێس���تان ‌ه‬ ‫یه‌كێك ‌‬ ‫ی پێسته‌كه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ پێویسته‌ چه‌ند رێنمایه‌ك ئه‌نجام‬ ‫جیاوازن به‌پێ‌ جۆر ‌‬ ‫بدرێت بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌ پێست له‌م وه‌رزه‌و وه‌رزه‌كانی‌ تر‪.‬‬

‫رێبوار ره‌حیم‬

‫• رۆژانه‌ هه‌ش���ت په‌رداخ ئاو بخۆره‌و‌ه چونك ‌ه ئاو پێست شێدار ده‌كات و‬ ‫له‌پیریی‌ ده‌یپارێزێت‪.‬‬ ‫ی س���ه‌یران‌و گه‌شت هه‌وڵبد‌ه میكیاج نه‌كه‌یت چونك ‌ه ئه‌و هه‌تاو‌ه‬ ‫• له‌كات ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ میكیاجه‌كه‌ پێست زیاتر ده‌سوتێنێت‪.‬‬ ‫ی دژه‌خۆر به‌كار بێنه‌ به‌شێوه‌یه‌ك هه‌ردو كاتژمێر‬ ‫ی میكیاج مه‌ڵحه‌م ‌‬ ‫• له‌بر ‌‬ ‫جارێك ده‌موچاوت بشۆ مه‌ڵحه‌مه‌كه‌ی‌ لێبده‌‪.‬‬ ‫• دوربكه‌وه‌ له‌ توڕه‌یی‌‌و په‌ستانی‌ ده‌رونی‌‪.‬‬ ‫• میوه‌و سه‌وز‌ه زۆر بخۆ‪.‬‬ ‫ی باش بك ‌ه چونكه‌ كه‌مخه‌ویی‌ پێست چرچ ده‌كات‪.‬‬ ‫• خه‌و ‌‬ ‫ی رێكردن به‌پێ‌‪.‬‬ ‫• وه‌رزش بكه‌ به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫• ئه‌گه‌ر پێس���تت چه‌ور‌ه ئه‌و‌ه رۆژانه‌ چه‌ند جارێك به‌س���ابون بیش���ۆو‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ردو هه‌فت ‌ه جارێك ماس���كێك به‌كه‌ره‌ست ‌هی‌ سروشتی‌ دروست‬ ‫بكه‌ بۆ پێست‪.‬‬ ‫ی‬ ‫• ئه‌گه‌ر پێس���تت وش���كه‌ ئه‌وه‌ هه‌مو هه‌فته‌یه‌ك به‌كه‌ره‌سته‌ی‌ سروشت ‌‬ ‫ی خۆت ماسك بۆ ده‌موچاوت دروست بكه‌‪.‬‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌ ‌‬

‫چێواری ڕه‌حمه‌تیم‪ ،‬بۆ یه‌که‌مجار من‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫له‌ڕێی ئه‌وه‌و‌ه ده‌رکه‌وتم‌و به‌بینه‌ران‬ ‫ئاشنابوم‌و زۆر شتی لێوه‌ فێربوم"‪.‬‬ ‫ئه‌کته‌ری بواری شانۆو درامای‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باس له‌رۆڵ���ی هونه‌رمه‌ند‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‪ ،‬رێبوار ره‌حیم‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ خۆی به‌قه‌رزاری مس���ته‌فا ئه‌حمه‌دی���ش ده‌کات ک��� ‌ه‬ ‫له‌کاری هونه‌رییدا هاوکاری بوه‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ندی کۆچکردو عوسمان‬ ‫ئه‌و ئه‌کته‌ر‌ه له‌م���اوه‌ی کارکردنیدا‬ ‫چێوار ده‌زانێت‪" ،‬به‌هۆی ئه‌و‬ ‫به‌ش���داریی له‌زی���اد ل���ه‌‪ 60‬کاری‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌وه‌ من ده‌رکه‌وتم"‪.‬‬ ‫ته‌له‌فزیۆن���ی‌و ش���انۆگه‌ریدا کردوه‌‪،‬‬ ‫رێبوار ره‌حیمی ئه‌کته‌ر بۆ یه‌که‌مجار له‌وان ‌ه ش���انۆگه‌ری ئاژاوه‌چییه‌کان‌و‬ ‫له‌کارێکی هونه‌ری���دا له‌گه‌ڵ گروپی ئه‌حه‌ی کڕنو‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا به‌رنامه‌ی‬ ‫شانۆی دایکی ئاریان ده‌رده‌که‌وێت‌و به‌رنامه‌‪.‬‬ ‫دواتر ده‌چێته‌ گروپی تیپی ش���انۆی رێب���وار ره‌حی���م له‌س���اڵی ‪1966‬‬ ‫هون���ه‌ری کوردی���ی‌و ل���ه‌و ڕێیه‌و‌ه له‌گه‌ڕه‌کی چوارباخی شاری سلێمانی‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی کۆچکردو عوس���مان له‌دایکبوه‌و به‌هۆی س���ه‌ختی ژیانی‬ ‫ئه‌و کات���ه‌وه‌ نه‌یتوانی���و‌ه خوێندن‬ ‫چێوار ده‌ناسێت‪.‬‬ ‫رێب���وار ره‌حی���م له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و ته‌واو بکات‪ ،‬له‌س���اڵی ‪ 1983‬ژیانی‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ کۆچکردوه‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ی هاوس���ه‌ری پێکهێن���اوه‌و خاوه‌ن���ی‬ ‫راگه‌یان���د "من قه‌رزاری عوس���مان کچێک‌و دو کوڕه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫تارا عومەر‪ ،‬خاوەنی‌ ئارایشتگای‌ اللەل ‌‬ ‫ی ئاشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانمان لەگەرەک ‌‬ ‫بۆ جوانکردن ‌‬

‫ئا‪:‬‬

‫ماڵه‌که‌ی حوزنی موکریانی‬ ‫له‌ره‌واندز به‌ره‌و وێران بون ده‌چێت‬ ‫ئا‪ :‬سه‌ردار قادر‬ ‫چه‌ند ساڵێکه‌ بڕیاردراوه‌ ماڵه‌که‌ی‬ ‫حوزنی موکریانی بکرێته‌ شوێنێکی‬ ‫مێژویی‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچه‌نده‌ به‌ردی‬ ‫بناغه‌که‌شی دانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌فه‌رامۆشی سپێردراوه‌‪.‬‬ ‫حسێن حوزنی موکریانی‪ ،‬بۆ‬ ‫یه‌که‌مجار له‌ساڵی ‪ 1926‬ده‌زگای‬ ‫چاپخانه‌ی له‌شاری حه‌ڵه‌به‌وه‌‬ ‫هێنایه‌ باشوری کوردستان‌و شاری‬ ‫ڕه‌واندز‪ .‬له‌و شاره‌ش چه‌ند گۆڤارو‬ ‫رۆژنامه‌یه‌کی چاپ‌و باڵوکرد‌وه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ماڵه‌ی موکریانی‪ ،‬له‌الیه‌ن کابینه‌ی‬ ‫حه‌وتی حکومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ کڕدرایه‌وه‌و‬ ‫بڕیاردرا بکرێته‌ ماڵی رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫ره‌وان���دز‪ .‬دواتریش له‌ژێ���ر چاودێری‬ ‫نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆکی حکومه‌ت‪،‬‬ ‫بناغه‌ی نوێکردنه‌وه‌ی خانوه‌که‌ دانرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا ساڵێک به‌سه‌ر ئه‌وه‌دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‌و نه‌ک هیچ نوێکردنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫به‌خ���ۆوه‌ نه‌بینی���وه‌‪ ،‬به‌ڵک���و به‌ردی‬ ‫بناغه‌که‌شی به‌ره‌و کاڵبونه‌وه‌ چوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامەنوسانی رواندز لەپەراوێزخستن‌و‬ ‫کەمتەرخەم���ی حکومەت���ی هەرێ���م‬ ‫لەئاس���ت ئ���ەو پرۆژەی���ە نیگەرانن‌و‬ ‫دەڵێ���ن" دروس���تکردنی ماڵی حوزنی‬ ‫ب���ۆ رۆژنامەنوس���ان‪ ،‬زۆردواکەوتوەو‬ ‫حکومەتی���ش بەرپرس���ە لەجێبەجێ‬ ‫نەکردنی پرۆژەکە"‪.‬‬ ‫رۆژنامەنوس���ێکی‌ دەڤەرەک���ە بەناوی‌‬ ‫زاهی���ر ئیبراهی���م‪ ،‬لەوبارەی���ەوە‬

‫کاوڕ‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫ی ح���ه‌زت ده‌كرد بیبین ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خۆت‬ ‫ئ���ه‌م چه‌ن���د رۆژ‌ه به‌چ���او ‌‬ ‫ی و خۆشحاڵت ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌یبین ‌‬

‫ماڵی حوزنی له‌ڕه‌واندز‬ ‫بەئاوێن���ەی‌ راگەیان���د ک���ە ئەمە بۆ‬ ‫ماوەی نزیکەی‌ چوار ساڵ دەبێ‪ ،‬بڕیار‬ ‫لەس���ەر دروس���تکردنی ماڵی حوزنی‬ ‫ب���ۆ رۆژنامەونوس���ان دراوه‌‪ .‬بەاڵم تا‬ ‫ئێستا هیچ هەنگاوێکی کرداری نەنراوە‬ ‫ب���ۆ بونیاتنان���ی ئەو ماڵ���ه‌‪" ،‬بەهۆی‬ ‫کەشوهەوا سەختەکەی زستان ئێستا‬ ‫خانوەک���ە لەگ���ەڵ زەوی تەخت بوەو‬

‫گا‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫نوس���راوی س���ەر بەردی بناغەکەش‬ ‫کە لەژێرچاودێری نێچیرڤان سەرۆکی‬ ‫حکومەت دانرا سڕاوەتەوە!"‬ ‫ئەو رۆژنامەنوسە ئاماژەی بەدواکەوتنی‬ ‫پرۆژەکەش کردو وتی " ئەو بڕیارە دو‬ ‫کابینەی حکومەتی بەڕێکرد ئێستاش‬ ‫ئەوە بۆ سێیەم دەچێ‪ ،‬کەچی تائێستا‬ ‫هی���چ نەک���راوە‪ ،‬پێدەچ���ێ ئەوەش‬

‫دوانه‌‬

‫ی‬ ‫ی زۆر س���ه‌رقاڵی‌ كاره‌ خێرخوازه‌كانت ‌‬ ‫بیر له‌و كه‌سه‌ مه‌كه‌ره‌و‌ه كه‌ مه‌به‌ستێت ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌ خۆتت‬ ‫ئازارت بدا یاخود كێش���ه‌ت بۆدروست به‌مه‌ش پێگ��� ‌ه ‌‬ ‫دروست كردوه‌ له‌ناو خه‌ڵكی‌‪.‬‬ ‫بكات له‌ناو خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬

‫بێبەختی خەڵکەکەو رۆژنامەنوسان بێ‬ ‫کە زۆرجار سیاسیەکان‌و کاربەدەستانی‬ ‫کوردس���تان پەیم���ان‌و بەڵێنیان پێ‬ ‫دەدەن‪ ،‬بەاڵم ئەو پەیمان‌و بەڵینانەش‪،‬‬ ‫تەنها وەک قس���ە دەمێننەوەو ناچنە‬ ‫ب���واری جێەجێکردن���ەوە‪ ،‬بۆی���ە من‬ ‫ل���ەو باوەڕەدام ماڵەک���ەی حوزنی دو‬ ‫کابینەی تری حکومەتیش دەبات تاکو‬

‫قرژاڵ‬

‫شه‌هیده‌کان پێک‬ ‫له‌کۆبانێ تا کفری‬ ‫دروست دەکرێت"‪.‬‬ ‫ئیس���ماعیل ئیبراهی���م س���کرتێری‬ ‫نوس���ینگەی س���ۆرانی س���ەندیکای‬ ‫رۆژنامەنوسان لەوبارەیەوە به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند "بەرلەدەس���تبەکاربونی ئێمە‬ ‫لەدەڤەری رواندز لەیادی رۆژنامەگەری‬ ‫ک���وردی‪ ،‬بەڵێنی‌ ئەوە دراوە کە ماڵی‬ ‫حوزن���ی موکریانی ن���ۆژەن بکەنەوەو‬ ‫بیکەنە ماڵێک بۆرۆژنامەنوسان‪ ،‬دوای‬ ‫کۆنگرەی سەندیکای رۆژنامەنوسانیش‬ ‫بڕی���اری لەس���ەردراو بڕەپارەیەک���ی‬ ‫بۆتەرخانکراو خرایە بواری دیزایینەوەو‬ ‫زەوی بۆکڕدرا‪،‬دواتریش بەردی بناغەی‬ ‫بۆدانرا"‪.‬‬ ‫ئیس���ماعیل ئیبراهیم وتیشی" بە پێی‬ ‫زانیاریەکان���ی ئێمە دەبوایە تائێس���تا‬ ‫خانوەکە تەواوببوایە‪ ،‬بەاڵم هەرجارەو‬ ‫بەبیانوی���ه‌ک دواخ���راوە‪ ،‬بۆیە ئێمە‬ ‫زۆر نیگەرانی���ن وەک رۆژنامەن���وس‌و‬ ‫سەندیکای‌ رۆژنامەنوسانی‌ سۆران‪".‬‬ ‫حس���ێن حوزنی موکریانی‪ ،‬ناس���راو‬ ‫به‌"گی���و موکریان���ی" س���اڵی ‪1890‬‬ ‫له‌ش���ای مه‌هاباد له‌دایکبوه‌و به‌یه‌کێک‬ ‫له‌مێژونوسه‌ دیاره‌کانی کورد له‌سه‌ده‌ی‬ ‫بیس���تدا داده‌نرێت‪ .‬له‌س���اڵی ‪1915‬‬ ‫له‌شاری حه‌ڵه‌بی سوریا چاپخانه‌یه‌کی‬ ‫هه‌بوه‌ که‌ مێژو و ئه‌ده‌بی کوردیی پێ‬ ‫نوسیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬دواتر ئه‌و چاپخانه‌یه‌ی‬ ‫هێناوه‌ته‌ باش���وری کوردستان‌و چه‌ند‬ ‫رۆژنامه‌و گۆڤارێکی پێ ده‌رکردوه‌‪.‬‬ ‫حوزن���ی موکریان���ی له‌س���اڵی ‪1947‬‬ ‫له‌به‌غدا کۆچی دوایی کردوه‌و له‌شاری‬ ‫هه‌ولێر به‌خاک سپێردراوه‌‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی راس���تگۆ ده‌رنه‌چوی���ت‬ ‫هه‌وڵ بد‌ه به‌هه‌مو توانایه‌كته‌وه‌ ئازایان ‌ه كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی خۆشتویست‬ ‫ی بۆ به‌رامبه‌ر به‌و كه‌س���ه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر كۆسپه‌كانی‌ ژیانت بوه‌ست ‌‬ ‫هه‌ر بۆی ‌ه متمانه‌ت ل ‌ه ناو هاوڕێكانت‬ ‫ئه‌و‌هی‌ پشت به‌خۆت ببه‌ستی‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌ست داوه‌‪.‬‬

‫له‌م���اوه‌ی ڕاب���ردوداو به‌هۆی ش���ه‌ڕی‬ ‫ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی تی���رۆر ک ‌ه ئێس���تا‬ ‫له‌ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امیی (داعش) خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬زیاد له‌هه‌زار پێشمه‌رگه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕڤان ش���ه‌هیدبون‌و گیانی���ان‬ ‫س���پاردوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئ���ه‌وان له‌کاتی‬ ‫جیاوازو شوێنی جودادا شه‌هیدکراون‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێش���انگایه‌ک هه‌مویان پێکه‌و‌ه‬ ‫کۆده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی رابردو له‌هۆڵ���ی مۆزه‌خانه‌ی‬ ‫نیش���تمانی (ئه‌من��� ‌ه س���وره‌که‌)‪،‬‬ ‫پێش���انگایه‌ک بۆ وێنه‌ی ش���ه‌هیدانی‬ ‫جه‌نگی دژی داعش کرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌پێش���انگاکه‌دا به‌ب���ێ جی���اوازی‬ ‫ڕه‌نگ‌و ش���وێن‪ ،‬وێنه‌ی ش���ه‌هیده‌کان‬ ‫نمایشکرابون‪.‬‬ ‫پێش���انگاکه‌و کۆکردن���ه‌وه‌ی وێنه‌کان‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���ه‌نته‌ری مارگرێت���ه‌و‌ه‬ ‫رێکخرابون‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫هێن���د‌ه بی���ر له‌كاره‌كان���ی‌ رابردوت‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫مه‌كه‌ره‌وه‌‪ ،‬ده‌كرێت ئه‌و هه‌اڵنه‌ ‌‬ ‫ی تر رونه‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫كردوت ‌ه جارێك ‌‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫تێز ‌ی حوكومڕان ‌ی خوایی له‌خۆ به‌خواكردن ‌ی ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫بۆ به‌خودایی كردنی‌‪ ...‬سه‌ید قوتب وه‌ك نمونه‌‬

‫سۆسیۆلۆژیای پاسەوان‬ ‫بەدرێژایی مێژوی خ���ۆی کۆمەڵگای ئێمە‬ ‫بەقەد ئەمڕۆ پێویس���تی بەپاس���ەوان نەبوە‪،‬‬ ‫ب���ۆ هه‌ر ڕوبەرێک���ی کۆمەاڵیەت���ی دەڕۆیت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ڕوبەرە تازەو تایبەتەکانی دونیای‬ ‫دوای ڕاپەڕی���ن‪ ،‬ڕوت بەئامادەگی ژمارەیەکی‬ ‫زۆر لەپاسەواندا دەتەقێتەوە‪ .‬لەپاسەوانەکانی‬ ‫سەرۆکەوە بیانگرە بۆ پاس���ەوانانی پیاوانی‬ ‫دوای س���ەرۆک‌و پیاوان���ی دەوروب���ەری‬ ‫س���ەرۆک‌و پیاوانی ڕیزی پێش���ەوەی حیزب‌و‬ ‫بەرپرس���انی دەزگا گەورەکانی دەس���ەاڵت‪.‬‬ ‫لەپاس���ەوانی کۆش���کە گ���ەورەکان‌و ھۆتێلە‬ ‫پێنج ئەستێرەکان‌و چێشتخانە گرانبەهاکان‌و‬ ‫کۆش���کی خەونەکان‌و مۆڵ���ە تایبەتەکانەوە‬ ‫بیگ���رە‪ ،‬بۆ پاس���ەوانی"گوندە ت���ازەکان"ی‬ ‫ناو ش���ارەکان‪ ،‬تا بەپاس���ەوانی یاریگەکان‌و‬ ‫باخچە تایبەتەکان‌و ماڵ���ەکان‌و باڵەخانەکان‬ ‫دەگات ھتد‪...‬پاس���ەوانەکان‌و ملیۆنێرەکانی‬ ‫دونیای دوای ڕاپەڕین دو توێژی کۆمەاڵیەتی‬ ‫نوێ���ی دونیای ئێم���ەن‪ .‬دروستبونیش���یان‬ ‫پەیوەندییەک���ی ناوەکیی پت���ەوی بەیەکەوە‬ ‫هه‌یە‪ .‬لەکوێدا پارەی نایاس���ایی‪ ،‬دەسەاڵتی‬ ‫نایاس���ایی‪ ،‬پێش���کەوتنی کۆمەاڵیەتی���ی‬ ‫نایاس���ایی‪ ،‬دەڵەمەندبونی لەپڕو نایاسایی‪،‬‬ ‫مەسرەفگەرایی نایاسایی بااڵدەستبو‪ ،‬لەوێدا‬ ‫پاس���ەوان لەدایکدەبێت‌و دەبێ���ت بەیەکێک‬ ‫لەکەس���ایەتییە س���ەرەکییەکانی ناو ژیانی‬ ‫گش���تیی‪ .‬لەدونیای بەر لەڕاپەڕیندا پاسەوان‬ ‫ته‌نها دەس���ەاڵتی سیاس���یی دەپاراس���ت‪،‬‬ ‫لەدونی���ای دوای ڕاپەڕین���دا ئ���ەم بونەوەرە‬ ‫پێویستە هه‌مو ش���ێوازەکانی تری دەسەاڵت‬ ‫بپارێزێت‪ ،‬لەش���ێوە جیاوازەکانی دەسەاڵتی‬ ‫مادیی���ەوە بیگرە ب���ۆ دەس���ەاڵتی ڕەمزیی‪.‬‬ ‫ئەو یاس���ایەش ک���ە کردەی ئەم پاراس���تنە‬ ‫ئاراستەدەکات‪ ،‬ناشەرعیبونی سەرجەمی ئەو‬ ‫دەسەاڵتانەیە‪.‬‬ ‫ئامادەگیی ئەم هه‌مو پاس���ەوانانە تەریبە‬ ‫بەئامادەگی���ی چەن���دان میلیش���ای تایبەت‌و‬ ‫نیمچەتایبەت���ەوە‪ ،‬لەڕاس���تیدا پەیدابون���ی‬ ‫پاس���ەوان وەک دیاردەیەک���ی کۆمەاڵیەت���ی‬ ‫نوێ لەزۆر س���ەرەوە پابەس���تی دروستبونی‬ ‫میلیشیاو لەش���کری تایبەتە‪ .‬هه‌م پاسەوانە‬ ‫تایبەت���ەکان‌و هه‌م میلیش���اکان‪ ،‬ئەو جۆرە‬ ‫تایبەت���ەن لەھێز کە س���نوری جیاکردنەوەی‬ ‫ش���ەرعیەت لەناشەرعیەت تێکدەدەن‪ ،‬شتێک‬ ‫ناھێڵن���ەوە ناوی لەش���کر‪ ،‬یان س���وپا‪ ،‬یان‬ ‫پاس���ەوانی یاسایی یان نیش���تیمانیی بێت‪،‬‬ ‫چونکە س���ەرجەمی ئەو دەس���ەاڵتانەی کە‬ ‫دەبێ���ت بپارێزرێن دەس���ەاڵتێکن ڕوبەرێکی‬ ‫گەورەیان لەن���او تاریکایی‌و ت���اوان‌و دزیی‌و‬ ‫جەردەییەک���ی بەرفراواندای���ە‪ .‬ش���ێوازێکن‬ ‫لەدەسەاڵت لەباتی شەرعیەت ڕق‌و ناحەزیی‌و‬ ‫دوژمنایەت���ی سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتی���ی‬ ‫دروستدەکەن‪ .‬پاسەوانە تایبەتەکان بەشێکن‬ ‫لەم پرۆژە گ���ەورەو بەرفراوانەی وێرانکردنی‬ ‫ش���ەرعیەت لەزۆربەی هه‌رەزۆری بوارەکانی‬ ‫ژیان���ی کۆمەاڵیەتیی‌و ئابوریی‌و سیاس���یی‌و‬ ‫تەنانەت ڕۆشنبیریی دونیای دوای ڕاپەڕیندا‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بون���ی پاس���ەوانی تایب���ەت ته‌نها‬ ‫ش���ەپازلەیەک نییە لەڕوخساریی شەرعیەتی‬ ‫سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتیی‪ ،‬بەڵکو بەش���ێکە‬ ‫لەدیاردەیەکی ئاڵۆزت���ر‪ ،‬دیاردەی فروانبونی‬ ‫ئەو مەسافەیەی کە هه‌ژاریی لەدەوڵەمەندیی‌و‬ ‫بون لەنەبونیی‌و توان���ا لەبێتوانایی‌و ویژدان‬ ‫لەبێویژدانی‌و هه‌س���تکردن بەبەرپرسیارێتی‬ ‫لەنابەرپرس���یارێتی‪ ،‬جیادەکاتەوە‪ .‬ئەمانەش‬ ‫بەس���ەریەکەوە تەعبی���رن لەلەدایکبون���ی‬ ‫جۆرێک لەگەش���ەکردنی شێواوو ناتەندروست‬ ‫"ته‌نمیه‌ی مشه‌وه‌هــ" کە زۆربەی هه‌رە زۆری‬ ‫دەرەنجامەکانی لەناو کۆمەڵگادا‪ ،‬پێویس���تی‬ ‫نەک ته‌نها بەژمارەیەکی گەورە لەپاسەوانان‬ ‫هه‌یە‪ ،‬بەڵکو پێویس���تی بەلەشکری تایبەت‌و‬ ‫گروپی چەکدارو میلیش���یای ئاراستەکراویش‬ ‫هه‌یە‪ .‬لەکوردس���تاندا وەکچۆن میلیش���یای‬ ‫س���ەربازیی هه‌یە‪ ،‬ئاواش میلیشیای مالیی‌و‬ ‫ئیداری���ی‌و تەنان���ەت فەرهه‌نگی���ش هه‌ی���ە‪.‬‬ ‫بۆ نمون���ە‪ ،‬ئەوان���ەی بەفیکەی بەرپرس���ە‬ ‫سیاس���ییەکان‪ ،‬یان وەلیئەم���رە فیکرییەکان‬ ‫پ���ارەی دزراوی میدیاکانی س���ێبەر دەخۆن‌و‬ ‫سەمادەکەن‪ ،‬ھێرش دەکەنە سەر هه‌مو کەس‌و‬ ‫نوسەرێک بەو فیکەلێدانە هه‌ڵنەپەڕێت‪ ،‬ئەم‬ ‫پۆلیسانەی ناو فیکرو ئەدەبیات جیاوازییەکی‬ ‫ئەوتۆیان لەگەڵ ئەو پاس���اوانەنەدا نییە کە‬ ‫ڕوبەرە ناش���ەرعییەکانی ن���او دونیای دوای‬ ‫ڕاپەڕی���ن دەپارێزن‪ ،‬مەگەر ل���ەوەدا نەبێت‬ ‫ئەمان قەڵەمیان بەدەس���تەو خاوەنی کتێب‌و‬ ‫نوسینن‪.‬‬ ‫لەئاس���تێکی تردا ئ���ەم ژم���ارە گەورەیە‬ ‫لەپاسەوان بەشێکە لەدونیایەک کە هه‌میشە‬ ‫لەدۆخی ئامادەباشیدایە بۆ جەنگ‌و پەالماردان‪،‬‬ ‫جەنگ‌و پەالمارێک نا کە ئایدیۆلۆژیاو شوناس‬ ‫یان تەنانەت پرۆژەیەکی سیاسیی گەاڵڵەکراو‬ ‫ئاراس���تەیان بکات‪ ،‬بەڵکو جەنگ لەپێناوی‬ ‫پاراس���تنی دونیایەکی تازەدروستکراودا کە‬

‫بیروڕا‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬

‫پاسەوانە تایبەتەکان‬ ‫بەشێکن لەم پرۆژە‬ ‫گەورەو بەرفراوانەی‬ ‫وێرانکردنی شەرعیەت‬ ‫لەزۆربەی هه‌رەزۆری‬ ‫بوارەکانی ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫ئابوریی‌و سیاسیی‌و‬ ‫تەنانەت ڕۆشنبیریی‬ ‫دونیای دوای‬ ‫ڕاپەڕیندا‬ ‫شانبەش���انی دونیای کۆمەڵگا دروستکراوە‪،‬‬ ‫دونیایەک داب���ڕاوو تەریب بەدونیای زۆرینەی‬ ‫ه���ه‌رەزۆری ئەندامانی کۆمەڵگا‪ .‬فرانز فانۆن‬ ‫لەکتێبی"چەوس���اوەکانی زەویی"دا‪ ،‬کە باس‬ ‫لەشارس���ازیی کۆڵۆنیالی���زم دەکات‪ ،‬ب���اس‬ ‫لەدروستبونی دو دونیای تەواو ناکۆک‌و دابڕاو‬ ‫لەناو یەک ش���اردا دەکات‪" .‬شاری کۆڵۆنیاڵە‬ ‫داگیرک���ەرەکان" بەرامبەر بە"ش���اری خەڵکە‬ ‫داگیراوەکان‪ ".‬فانۆن پێیوایە هه‌م دروستبونی‬ ‫ش���ارە کۆلۆنیاڵەکەو هه‌م پاراستنیشی بەبێ‬ ‫بەکارھێنانی بڕێک���ی زۆر لەتوندوتیژیی‪ ،‬یان‬ ‫بەبێ هه‌ڕەش���ەو ئامادەباشی بۆ بەکارھێنانی‬ ‫توندوتیژی���ی‪ ،‬مەیس���ەر نابێت‪ .‬ئ���ەو دونیا‬ ‫تەریب���ەی لەکوردس���تانی دوای ڕاپەڕین���دا‬ ‫دروس���تبوە‪ ،‬ل���ەزۆر ڕوەوە‪ ،‬کۆپییەکەی ئەو‬ ‫دونیا کۆڵۆنیاڵییەیە کە فانۆن باس���یدەکات‪،‬‬ ‫دونیایەک ه���ه‌م بەتوندوتیژیی دروس���تبوەو‬ ‫هه‌م توندوتیژیی دەیپارێزێت‪ .‬بونی پاسەوان‬ ‫بەدیاردەیەک���ی جەماوەریی لەدونیای ئێمەدا‬ ‫ئەم ژێرخانە مادیی‌و مەعنەوییە ئاراس���تەی‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫لەئاس���تێکی دیکەدا دەکرێ���ت ئەم جۆرە‬ ‫دونیایەو پاسەوانەکانی بەدونیای "داروینیزمی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی" ناوببەین‪ .‬دۆخێک بەھێز الوازو‬ ‫دەسەاڵتدار بێدەس���ەاڵتی تێدا وێران بکات‪،‬‬ ‫ملمالنێکانی ترس‌و ڕق‌و ملشکاندن ئاراستەیان‬ ‫ب���کات‪ .‬لەمج���ۆرە دونیایەدا هاوبەش���ێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی نامێنێتەوە کۆمەڵگا لەس���ەری‬ ‫ڕێکبکەوێت‌و پێویستی بەپاسەوان نەبێت بۆ‬ ‫پاراستن‪ ،‬لەباتی پاسەوان ئیرادەی گشتیی‌و‬ ‫متمان���ەی کۆمەاڵیەت���ی بیپارێزێت‪ .‬زۆربونی‬ ‫ژمارەی پاسەوانان ھێمایە بۆ الوازبونی جۆرە‬ ‫جیاوازەکان���ی هاوبەش���بونی کۆمەاڵیەتیی‪.‬‬ ‫ئەوەشی شوێنی س���ەرنجە زۆربەی ئەوانەی‬ ‫پاس���ەوانن‌و کاریان ئەوەیە ڕوبەرە تازەکان‬ ‫بپارێزن‪ ،‬کەس���انی س���ەر بەچینوتوێژەکانی‬ ‫خوارەوەن‪ ،‬س���ەر بەو ھێزە کۆمەاڵیەتییانەن‬ ‫کە الوازو پەراوێزخراون‌و بەدەست بێدادییەکی‬ ‫گەورەوە دەناڵێن‪ .‬لەم ئاس���تەدا گەورەبونی‬ ‫ژمارەی پاسەوانەکان ھێمایە بۆ هه‌ژارکەوتنی‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬ب���ۆ زاڵبونی چینوتوێژێکی تایبەت‬ ‫بەس���ەر زۆرینەی کۆمەاڵیەتی���دا‪ ،‬ھێمایە بۆ‬ ‫پەکخستنی ھۆشیاریی‌و نامۆکردنی مرۆڤ بەو‬ ‫دونیایەی تیایدا دەژی‪ .‬ئیش���ی پاسەوانەکان‬ ‫پاراستنی کۆمەڵگا نییە‪ ،‬بەڵکو پاراستنی ئەو‬ ‫ئیمارەت���ە بچوک‌و دەوڵەمەندانه‌یەیە کە وەک‬ ‫دورگەی بچوک لەناو کۆمەڵگادا دروستکراون‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا دروس���تکراوەو دروستدەکرێت‬ ‫کەمتر کۆمەڵگاو زیات���ر دورگەی دابڕاوی پڕ‬ ‫ڕق‌و ترس‌و ملمالنێی ئاش���کراو شاراوەیە کە‬ ‫بۆ پاراستنیان ژمارەیەکی گەورە لەپاسەوان‬ ‫پێویستن‪.‬‬ ‫بەکورت���ی مەترس���ییەکانی پەناب���ردن بۆ‬ ‫پاس���ەوان ته‌نها لەوەدا نییە ک���ە چاندنیان‬ ‫لەهه‌مو ش���وێندا بەش���ێکی گەورەی فەزای‬ ‫گش���تیی بەس���ەربازیی دەکات‪ ،‬بەڵکو بەرەو‬ ‫ئەوەش دەچێت ش���تێک بەناوی کۆمەڵگاوە‬ ‫بەمان���ا سۆس���یۆلۆژییەکەی نەمێنێت���ەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی دەمێنێت���ەوە کۆمەڵێ���ک خاڵ���ی‬ ‫بەپاس���ەوان پارێزراوی بێپەیوەندییە‪ ،‬کە نە‬ ‫خەمێکی گش���تیی‪ ،‬نە ڕوانینێکی گشتیی‪ ،‬نە‬ ‫پەرۆشییەکی گشتیی‪ ،‬نە متمانیەکی گشتیی‬ ‫بەیەکەوە کۆیاننەکاتەوە‪ .‬لەدایکبونی پاسەوان‬ ‫وەک دیاردەیەک���ی جەماوەریی یەکێکە لەڕوە‬ ‫هه‌رە ترسناکەکانی دونیای دوای ڕاپەڕین‪.‬‬

‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ مه‌به‌س���ت له‌حوكمڕانی‌ یاخود‬ ‫حاكمیه‌ت���ی‌ خودایی‪ ،‬ئه‌و تێ���زه‌ی ناو بازنه‌ ‌ی‬ ‫فك���ری‌ ئیس�ل�امی‌ نوێیه‌ كه‌ هه‌م���و حوكمێ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پیاده‌كردنی‌ شه‌ریعه‌ت به‌و جۆره‌ی‌‬ ‫خاوه‌نانی‌ تێزه‌كه‌ تێی‌ گه‌یشتون‪ ،‬ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫(ئیمان)ی‌ تاكیش ده‌به‌ستێته‌وه‌ به‌م پرسه‌وه‌‌و‬ ‫گرێ���ی ده‌دات به‌حاكمیه‌ت���ی‌ خوداییه‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫تێ���زه‌ ل���ه‌ڕوی‌ سیاس���ییه‌وه‌ داوای‌ كافربونی‌‬ ‫به‌(طاغ������وت)ه‌كان‌و یاس���ا س���ه‌رزه‌مینی‌‌و‬ ‫ده‌ستكرده‌كان ده‌كات‌و له‌ڕوی‌ كۆمه‌الیه‌تیشه‌وه‌‬ ‫بڕیاری‌ نه‌فامی‌ س���ه‌پاندنه‌ به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫له‌مێژوی‌ نوێشدا (مه‌ودودی‌) بیرمه‌ندو رێبه‌ری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ پاكس���تانی‌ به‌و كه‌س���ه‌ داده‌نرێت‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م تیۆره‌ یاخ���ود تێزه‌ی‌ داڕش���ته‌وه‌‌و‬ ‫چوارچێوه‌ی‌ نوێی‌ پێدا‪.‬‬ ‫قه‌ڵه‌می‌ (س���ه‌ید قوتب)كه‌ناڵی‌ په‌ڕینه‌وه‌‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدان‌و باڵوكردن���ه‌وه‌‌و ناس���اندنی‌‬ ‫بیروڕاكانی‌(م���ه‌ودودی‌) ب���و‪ ،‬له‌م���ه‌ڕ تیۆری‌‬ ‫حاكمیه‌تی‌ خودایی‌و نه‌فامی‌‌و دژایه‌تی‌ خۆرئاوا‌و‬ ‫بانگه‌ش���ه‌كردن ب���ۆ (ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امی‌)‬ ‫وه‌ك چوارچێوه‌یه‌ك���ی‌ دامه‌زراوه‌ی���ی نوێ‌ بۆ‬ ‫له‌خۆگرتن‌و پیاده‌ك���ردن‌و به‌یانكردنی‌ كرداری‌‬ ‫تیۆریه‌كه‌‌و به‌ڕای‌ خۆیان خستنه‌ڕوی‌ مۆدێلێكی‌‬ ‫نوێی‌ ژی���ان‌و حوكمڕانی‌‌و سیاس���ه‌ت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زه‌مین���ه‌‌و كه‌ش‌وهه‌وای‌ خه‌مڵین‌و باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫جادوئامێ���ز‌و كاریگه‌ری���ی‌ ب���ۆ بیروڕاكان���ی‌‬ ‫(س���ه‌ید)یش له‌م روه‌وه‌ سازاندو خۆش كرد‪،‬‬ ‫خ���ۆ به‌خوداكردنی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و هه‌ل‌ومه‌رجی‌‬ ‫وه‌حشـتناكی‌ س���ایه‌ی‌ دیكتاتۆریه‌تی‌ (جه‌مال‬ ‫عبدولناسر)‌و دام‌وده‌زگا س���ه‌ركوتكه‌ره‌كانی‌‌و‬ ‫زیندانیكردن���ی‌ (س���ه‌ید)‌و خۆڕاگرتن���ی‌‬ ‫قارامانان���ه‌ی‌‌و ئاماده‌نه‌بونی‌ ب���ۆ قبوڵكردنی‌‬ ‫داوای‌ پ���ۆزش له‌(جه‌مال عبدولناس���ر)بو‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌س���زای‌ له‌س���ێداره‌دان رزگاری‌ بێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك (ناس���ر) داوای‌ لێكردبو‪ .‬له‌دۆخێكی‌‬ ‫له‌و جۆره‌دا كه‌ به‌كرده‌وه‌‪ ،‬رواڵه‌ته‌كانی‌ نه‌فامی‌‬ ‫له‌بوغز‌و ده‌مارگیری‌‌و دڵڕه‌قی‌‌و پێش���ێلكردنی‌‬ ‫بنه‌ماكانی‌ ئه‌خالق‌وهه‌مو قانونێكی‌ ئینسانی‌‌و‬

‫گوێنه‌دان به‌س���ه‌ركوت‌و خوێنڕێژیی‌ بااڵده‌ست‬ ‫ب���و‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌س���ایه‌ی‌ نه‌بون���ی‌ هی���چ‬ ‫ده‌رفه‌تێكی‌ راسته‌قینه‌ بۆ گوزارشت له‌خۆدان‌و‬ ‫ئ���ازادی‌ فكر‌و بیروباوه‌ڕ‌و میدیا‌و رێكخس���تن‌و‬ ‫قه‌ڵه‌م‪ ،‬ب���ه‌و ج���ۆره‌ی‌ لیبراڵ‌ دیموكراس���ی‬ ‫نوێ‌ ناس���یویه‌تی‌‪ ،‬وه‌ له‌گه‌ڵ‌ بونی‌ س���زادان‌و‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌ی‌ نامرۆڤانه‌ی‌ زیندان���ی‌‌و نه‌بونی‌‬ ‫هیچ ده‌س���ته‌به‌ریه‌ك بۆ به‌رگری له‌خۆكردنی‌‬ ‫به‌كرده‌وه‌‌و سوكایه‌تیكردن به‌مافه‌كانی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫هاواڵتی‌‪ ،‬ئاساییه‌ كه‌ بیروباوه‌ڕه‌كان‪ ،‬بێ‌ هیچ‬ ‫پش���كنین‌و پێداچونه‌وه‌‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنێكی‌‬ ‫فیك���ری‌‌و مه‌نهه‌ج���ی‌‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫كرداری‌و مه‌یدان���ی‌‪ ،‬له‌قه‌ڵه‌م‌و ناخی‌ گڕگرتوی‌‬ ‫نوس���ه‌ره‌كانه‌وه‌ ده‌ربچ���ن‌و یه‌كس���ه‌ر خۆیان‬ ‫به‌ده‌رگای‌ دڵ���ی‌ هه‌مو ئه‌وان���ه‌دا بكه‌ن‪ ،‬به‌ر‬ ‫ش���ااڵوی‌ س���ه‌ركوت‌و مه‌س���خبون كه‌وتون‌و‬ ‫به‌دوای‌ فری���ادڕه‌س‌و رزگاركه‌رێكدا ده‌گه‌ڕێن‪.‬‬ ‫كاتێ���ك رزگاركه‌ری���ش نابین���ن‪ ،‬دڵی���ان بێ‌‬ ‫پاس���ه‌وان‌و ده‌رگاوان بۆ ئه‌و وشه‌‌و بیروباوه‌ڕو‬ ‫تێزانه‌ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌‬ ‫س���ه‌ركوتكه‌ره‌كه‌ ره‌تده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و له‌هه‌م���و‬ ‫ره‌وایه‌تییه‌كی‌ داده‌ڕنن‪ ،‬ته‌نانه‌ت هه‌ر به‌وه‌ واز‬ ‫نه‌هێنن كه‌ پێیان وابێت‪ ،‬ریوایه‌تی‌ سیاس���ی‬ ‫له‌ده‌ست داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ڕێی‌ ته‌كفیركردن‪ ،‬یان‬ ‫النیكه‌م (تجهیل) كردنه‌وه‌‪ ،‬به‌دوژمنی‌ خودای‌‬ ‫بناس���ێنن‌و مه‌س���ه‌له‌كه‌ له‌هه‌ندێ‌ ره‌هه‌ندیدا‪،‬‬ ‫له‌م دنیایه‌ ده‌ربكه‌ن‌و ره‌هه‌ندێكی‌ ئاس���مانی‌‌و‬ ‫خودایی پێ‌ ببه‌خش���ن‪ ،‬ك���ه‌ تێزی‌ حاكمیه‌تی‌‬ ‫خودای���ی ده‌چێته‌ ئه‌م چوارچێ���وه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ له‌ناو زیندان‌و له‌ئاواره‌یی‌و په‌راوێزه‌كانی‌‬ ‫ژیان‌و كۆمه‌ڵگای‌ به‌ت���رس‌و ناڕه‌وایی چێنراو‪،‬‬ ‫هه‌تا خوا حه‌زكات پێویس���تیان به‌و دروشم‌و‬ ‫تێز‌و بیروڕایان���ه‌ بوه‌‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ خۆڕاگری‌‌و‬ ‫نه‌فه‌س���درێژیی‌‌و به‌چۆك���دا نه‌هاتنی���ان پ���ێ‌‬ ‫ببه‌خش���ێت‌و جه‌لالده‌كانیان نه‌توانن ئیراده‌ی‌‬ ‫خۆڕاگری���ان تێكبش���كێنن‪ .‬له‌رویه‌كی‌ تره‌وه‌‬ ‫ملمالنێك���ه‌ هێنده‌ توند‌و خوێناوی‌‌و گش���تگیر‬ ‫بوه‌‪ ،‬كه‌ ش���وێنكه‌وتوانی‌ ته‌وژمی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌سایه‌یدا هه‌س���تیان به‌دۆخی‌ ره‌ش‌وڕوتیه‌كی‌‬ ‫ته‌واو كردوه‌‪ ،‬به‌و جۆره‌ی‌ قورئان ده‌یخاته‌ ڕو‪،‬‬ ‫ره‌ش‌وڕوتیی‌‌و بێ‌ په‌نایی‌و پشتیوانی‌ ته‌واویش‬ ‫له‌جیهاندا‪ ،‬خس���تونیه‌ سه‌ر كه‌ڵكه‌ڵه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ ته‌نها خ���ودا خۆی‌ توان���ای‌ گۆڕینی‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌‌و سوككردنی‌ باری‌ قورسی ئه‌و سته‌مه‌‌و‬ ‫ریسواكردنی‌ ده‌سه‌اڵتداره‌ زۆرداره‌كانی‌ هه‌یه‌؟!‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ خودا پێویس���تی‌ ب���ه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وان ره‌وایه‌تی‌ (عه‌قیده‌یی) له‌(حاكمه‌كان)‬ ‫و موس���ڵمانێتی‌ فه‌رهه‌نگی���ی‌‌و ئه‌خالقی‌ له‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگای���ه‌ش بس���ێنێته‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ملیان بۆ‬

‫ده‌سه‌اڵتكردن به‌ناو ‌ی‬ ‫خوداوه‌‪ ،‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ ‌ی چه‌نده‌ها‬ ‫سته‌م‌و ناڕه‌وایی‌و‬ ‫سه‌ركوتكردن ‌ی‬ ‫به‌شێ‌ له‌جوانترین‌و‬ ‫خواییترین هه‌ست‌و‬ ‫هه‌ناسه‌كانی‬ ‫كه‌چك���ردون‌و چه‌پڵه‌یان بۆ ده‌كوت���ن‌و بونه‌‬ ‫ئامرازی‌ جێ‌به‌جێكردنی‌ مه‌رامه‌ گاڵوه‌كانیان‪،‬‬ ‫تاكو خودا دژیان بوه‌ستێ‌‪ ،‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌وان دوژمنایه‌ت���ی‌ خودا‌و ش���ه‌ریعه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن؟!‬ ‫بۆی���ه‌ حوكم���ی‌ خودای���ی ئایدۆلۆژی���ای‌‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ دوژمن‌و ساته‌وه‌ختی‌ به‌بنبه‌ست‬ ‫گه‌یشتنی‌ فكری‌ مرۆڤ‌و نائومێدبونیه‌تی‌ له‌هه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ گۆڕانكار ‌ی له‌چوارچێوه‌ی‌ رێساكانی‌‬ ‫ملمالنێ‌‌و گه‌مه‌ی‌ سیاسی ده‌سه‌اڵتخوازانه‌دا‪.‬‬ ‫ساتی‌ وێنه‌ی‌ خۆ له‌گه‌ڵ‌ خودا تێكه‌ڵكردنه‌!‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌ی‌ نائومێدبونه‌ له‌چاكسازی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و دابڕانی‌ له‌ئه‌خ�ل�اق‌و نه‌بونی‌ هیچ‬ ‫هیوایه‌ك بۆ زاڵبون به‌ سه‌ریدا ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌كورتی‌ تێزێكه‌ پێم���ان ده‌ڵێت كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ سروشتی‌ ده‌سه‌اڵت بێت‌و ئێمه‌ش توانای‌‬ ‫ئه‌وه‌مان نه‌بێت ده‌ستكاری‌ بكه‌ین‪ ،‬چاره‌سه‌ر وا‬ ‫له‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ دروشمی‌ حاكمیه‌تی‌ خودایی‌‌و‬ ‫سپاردنه‌وه‌ی‌ كاروباره‌كان به‌ئاسمان‪.‬‬ ‫واته‌ داواكردنی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت بۆ كه‌س‬ ‫نه‌بێ���ت‌و بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆالی‌ خ���ودا خۆی‌ به‌و‬ ‫جۆره‌ بو‪ ،‬به‌اڵم لێره‌دا ترسناكیه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫كاتێ‌ ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆالی‌ خودا‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ ته‌رحه‌ ئه‌فالتونیه‌كه‌‬ ‫بۆ حوكمڕانی‌ فه‌یله‌س���وف‌و دانا ده‌رده‌چێت‌و‬ ‫له‌ش���وێن‌و كاتێك���ی‌ دیاریك���راودا ده‌رفه‌تی‌‬ ‫پیاده‌كردن���ی‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ ئ���ه‌م تێزه‌دا بۆ‬

‫رێكده‌كه‌وێ���ت‌و ده‌ڕه‌خس���ێت‪ ،‬چونكه‌ له‌كاتی‌‬ ‫دوباره‌گێڕانه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت بۆ سه‌رزه‌وی‌ دوا ‌ی‬ ‫هه‌وڵدان بۆ نامۆكردنی‌‪ ،‬سروش���تی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ناگۆڕێت‌و به‌گیانی‌ تۆڵه‌كردنه‌وه‌یه‌كی‌ پیرۆزه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‌و له‌ڕێی‌ الفلێدان���ی‌ قۆرخكردنی‌‬ ‫ن���اوی‌ خ���ودا‌و ره‌وایه‌ت���ی‌ ئاسمانیش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌یه‌وێت رێگه‌ی‌ هانابردن بۆالی‌ په‌روه‌ردگار‌و‬ ‫س���كااڵبردنه‌ به‌رب���اره‌گای‌ ئه‌وی���ش له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ بس���ه‌نێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ دوچاری‌ سزای‌ چونه‌‬ ‫ناو دۆزه‌خه‌كه‌ی‌ ده‌ب���ن‪ .‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر خودا‬ ‫(دۆزه‌خ)‌و (به‌هه‌ش���ت)ی‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ به‌ناوی‌ خودا‌و حاكمیه‌تی‌ خوداشه‌وه‌‬ ‫حوكم ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌مان ش���تیان ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاره‌س���اته‌ گه‌وره‌كه‌ لێ���ره‌دا له‌وه‌دایه‌ خودا‬ ‫دۆزه‌خ‌و به‌هه‌ش���ت‌و پاداش���تدانه‌وه‌‌و سزادانی‌‬ ‫مرۆڤی‌ دواخس���توه‌ ب���ۆ پاش ژیان���ی‌ دنیا‌و‬ ‫دوارۆژ‪ ،‬كه‌چی‌ ئه‌وان به‌شه‌كه‌ی‌ خۆیان (یوم‬ ‫الفصل)ه‌كه‌ دێننه‌ ئه‌م دنیا! جگه‌ له‌وه‌ خودا‪،‬‬ ‫له‌دیدی‌ جیهانبینی‌ یه‌كتا په‌رستانه‌وه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ ره‌هایه‌‌و سته‌می‌ لێ‌ ناوه‌شێته‌وه‌و‬ ‫ناكرێت كه‌س به‌ناح���ه‌ق بخاته‌ دۆزه‌خ یاخود‬ ‫به‌هه‌ش���ته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌م���ان وانین‌و وه‌ك‬ ‫هه‌ر مرۆڤێك���ی‌ تر له‌ژێ���ر كارتێكردنی‌ حه‌ز‌و‬ ‫میزاج‌و ره‌مه‌ك���ه‌ مرۆڤایه‌تییه‌كانی‌ خۆیاندان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫میكانیزمه‌كانی‌ دیموكراس���ییه‌وه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ده‌بێته‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و خراپه‌كاری‌‌و‬ ‫باس���ی خودا‌و ئیمان تێكه‌ڵك���ردن به‌م واقیعه‌‬ ‫توانای‌ ده‌س���تكاریكردنی‌ سروشتی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫نوێ���ی‌ نیی���ه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئیم���ان له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫(ئیمان)یش���دا فریای‌ عوسمانی‌ كوڕی‌ عه‌ففان‬ ‫نه‌كه‌وتبێ���ت‌و ئ���ه‌وه‌ روبدات ك���ه‌ رویدا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ (ئیمان)ی‌ رێژه‌یی‌و لۆژیكی‌ ئه‌م‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌ ماددیی���ه‌دا زۆر زه‌حمه‌ته‌ به‌فریای‌‬ ‫كه‌س بكه‌وێت‪ ،‬به‌ڵكو (ئیمان) خس���تنه‌ به‌ر‬ ‫ئه‌و تاقیكردنه‌وه‌ قورسه‌ له‌پێگه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫جۆرێك���ه‌ له‌ب���ێ ڕێز س���ه‌یركردنی‌‌و له‌ش���كۆ‬ ‫دابه‌زاندن���ی‌‌و ب���ه‌ره‌‌و به‌بیاب���ان بردن���ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش تاوانێكه‌ ده‌ره���ه‌ق به‌ئیمان‌و مرۆڤ‪.‬‬ ‫مرۆڤ���ی‌ هاوچه‌رخیش له‌كاتێكدا پێویس���تی‌‬ ‫به‌وه‌ی ‌ه له‌س���ایه‌ی‌ دره‌ختی‌ شه‌نگی‌ (ئیمان)‬ ‫دا كه‌م���ێ‌ له‌ش���ه‌كه‌تی‌‌و ماندوێت���ی‌ ژیان���ی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ كه‌مكاته‌وه‌‌و ئاهێكی‌ به‌به‌ردا بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و ئه‌ندازه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ خ���ۆ به‌خودازان‬ ‫كاره‌س���اتی‌ ب���ۆ دروس���ت ده‌كات‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ش ده‌س���ه‌اڵتكردن به‌ناوی‌ خ���وداوه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێته‌ سه‌رچاوه‌ی‌ چه‌نده‌ها سته‌م‌و ناڕه‌وایی‌و‬ ‫سه‌ركوتكردنی‌ به‌شێ‌ له‌جوانترین‌و خواییترین‬ ‫هه‌ست‌و هه‌ناسه‌كانی‌ ‪.‬‬

‫پاشەكشەی فیكریی یەكگرتو و ڕەنگدانەوەی لەڕاگەیاندنەكەیدا‬ ‫ئوسامە ئەنوەر‬ ‫كاتێك باس لەمێژوی فیكری‌و سیاس���ی‌و‬ ‫ئیس�ل�امیی میانڕەوی دەكرێ���ت لەهەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬ناتوانرێ نكوڵی لەڕۆڵ‌و پێگەی‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی بكرێ بەو كاریگەریەی‬ ‫هەیبوە لەدو دەیەی ڕابردودا‪ ،‬بەشێوەیەك‬ ‫لەقۆناغ���ی ب���ون بەحیزبێكی سیاس���ییدا‬ ‫دەك���را تائەمڕۆكە الیەنێك���ی هەرەگەورەی‬ ‫دەس���ەاڵتی ئەم هەرێمەمان بێ���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەك لەئ���ەرزی واقیع���دا دەبینی���ن تەواو‬ ‫پێچەوانەیە‪ ،‬بەئاس���تێك گەیشتۆتە ئەوەی‬ ‫لەچەند ش���وێندا باس لەوە بكرێ تاساڵی‬ ‫‪ 2017‬یەكگرتو وەك چەندین حیزبیی كۆنی‬ ‫كوردی لەچەند كەس���ایەتییەك‌و كۆمەڵێك‬ ‫شوێنكەوتوی دەمبەستو بمێنێتەوە‪ ،‬لێرەوە‬ ‫دەبێ بپرسین چۆن‌و چی ڕویدا؟‬ ‫لەس���ەرەتای دەس���تبەكاربونی وەك‬ ‫پارتێكی ئیسالمیی میانڕەوو دروستكردنی‬ ‫ئەزمونێكی نوێی حیزبداری‪ ،‬یەكگرتو توانی‬ ‫ببێتە پێشەنگ‌و هۆكاری بەیەك بەستنەوەی‬ ‫دینیی خەڵك‌و سیاس���ەتی كوردی‪ ،‬ئەمانە‬ ‫بەدەر لەڕوە كۆمەاڵیەتییەكەی‌و پێشاندانی‬ ‫مۆدێلێكی نوێی ئیس�ل�امی‪ ،‬ك���ە لەدواییدا‬ ‫باجەكەی بەخوێنی ئەندامانیان درا بەوەی‬ ‫چەند ئەندامێكیان بون���ە قوربانی تیرۆری‬ ‫ئیس�ل�امیی تون���دڕەو‪ .‬لێ���رەوە دەتوانین‬ ‫بڵێین‪ ،‬هەمو ئەو لێدانە سیاس���ییانەی بەر‬ ‫یەكگرتو كەوتن بونە هۆی بەهێزی فیكری‬ ‫یەكگرت���و‌و ل���ەم ڕوانگ���ەوەش بەهێزبونی‬ ‫پێگەی سیاس���ی‌و جەماوەری‪ ،‬كە دیارترین‬ ‫ڕوداوەكانیش سوتاندنی بارەگاكانی یەكگرتو‬ ‫بو لە‪2005‬و ‪2012‬دا‪ .‬ئەوانە گش���تی بەدەر‬ ‫لەو كاریگەرییە ئەرێنیەی یەكگرتو هەیبوە‬ ‫ل���ەڕوە كۆمەاڵیەتییەكەی تاكی كوردی لەم‬ ‫كۆمەڵگایەدا‪ ،‬ك���ە جێگرەوەیەكی گەورەی‬ ‫چەندی���ن دەزگای فێ���ركاری‌و پەروەردەیی‬ ‫بوە لەو قۆناغانەی پێویس���تبوە‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫تاكی یەكگرتو دەتوانرا بەئەدەب‌و شێوازی‬ ‫هەڵس���وكەوتەكەی بناس���رێتەوە لەشوێنە‬ ‫گش���تییەكان‪ .‬ئەوانە گش���تی دەرەنجامی‬ ‫فیكرێكی بەجۆرێك ڕەس���ەن‌و یەكانگیری‬ ‫نێوان دین‌و كلتوری كوردی بو‪ ،‬كە بتوانرێ‬ ‫بەهۆی���ەوە پێگ���ەی سیاس���یی یەكگرتو‬

‫لەدەس���ەاڵتی هەرێم���دا بەهێ���ز ب���كات‪،‬‬ ‫بەجۆرێك بی���كات بەیەكێك لەپێنج حیزبە‬ ‫گەورەك���ەی كوردس���تانی باش���ور‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی ئەم���ڕۆ دەیبینین‪ ،‬ت���ەواو جیاواز‪،‬‬ ‫هەم كاریگەری سیاس���یی یەكگرتو بەرەو‬ ‫الوازب���ون دەچێت‪ ،‬ه���ەم فیكریی یەكگرتو‬ ‫ب���ەرەو دۆگمابون‌و چەقبەس���تویی هەنگاو‬ ‫دەنێ���ت‪ ،‬نەوەك بەتەنه���ا ئەوەندە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ڕوەو پاشەكشەكردنە‪.‬‬ ‫تەنه���ا هەفتەی���ەك ب���ەر لەئێس���تا‪،‬‬ ‫ڕاگرتن���ی بەرنامەیەك بەن���اوی (خەرمان‌و‬ ‫خانم���ان) لەكەناڵ���ی ڕەس���می یەكگرتوی‬ ‫ئیس�ل�امیی بەناوی (سپێدە) بوە مانشێتی‬ ‫هەواڵ���ەكان‌و لێكدان���ەوەی زۆری بۆك���را‪،‬‬ ‫بەگوتەی پێشكەشكاری بەرنامەكە بەهۆی‬ ‫هۆكارو بیانوی دینیی ب���وە‪ ،‬لەبەرامبەردا‬ ‫بەڕێوبەران���ی كەناڵەك���ە جارێ���ك دەڵێن‬ ‫بەهۆكاری كەمی بینەر جارێكیتر بەهۆكاری‬ ‫م���اددی‪ .‬هەرچۆنێك بێت‪ ،‬ناتوانرێ نكوڵی‬ ‫ل���ەو تێگەیش���تنە بكرێ���ت ك���ە بێگومان‬ ‫هۆكارەك���ە پەیوەندییەكی ڕاس���تەوخۆی‬ ‫بەفیك���رو بۆچونی دینی���ی یەكگرتو هەیەو‬ ‫ڕاگرتنیش���ی س���ەرەتای ئەو پاشەكش���ە‬ ‫فیكریی���ە نیی���ە‪ ،‬بەڵك���و دەرەنجامێك���ی‬ ‫بچوكی ئەو هەژمونە دینییەیە كە بەس���ەر‬ ‫ڕاگەیاندن‌و تەنانەت خودی س���ەركردایەتی‬ ‫یەكگرت���و زاڵە‪ ،‬بەجۆرێ���ك زەختێكی زۆر‬ ‫لەسەر سیاس���ەت‌و ڕاگەیاندنی یەكگرتودا‬ ‫دروس���ت كردوە تائەو ڕادەیەی نەك خودی‬ ‫ئەندامانی یەكگرتو‪ ،‬بەڵكو خەڵكی بەگشتی‬ ‫هەستی پێبكەن‪ ،‬كە پێشتر بەزۆر شێوەی‬ ‫تر ڕەنگی داوەتەوە‪ ،‬ئەوەتا هەر ساڵی پار‬ ‫لەڕۆژنامەی ڕەسمی حیزبی ناوبراو بابەتێك‬ ‫باڵوب���وەوە دەرب���ارەی حەرامبونی زنجیرە‬ ‫توركییەكان���ی كەناڵەكەی���ان ك���ە لەالیەن‬ ‫مەالیەكی نزیك لەو حیزبە نوسرابو‪ ،‬یاخود‬ ‫دەستلەكاركێش���انەوەی پێشكەش���كارێكی‬ ‫تریان بەناوی (ڤیان مەحمود) كە بەگوتەی‬ ‫خ���ۆی لەبەر هەمان هۆكار بوە‪ ،‬زۆرجاریش‬ ‫لەپێشكەش���كارەكانیان دەبیس���ترێ ك���ە‬ ‫فشارێكی زۆر هەیە لەس���ەریان بەجۆرێك‬ ‫ناتوان���ن بەدڵ���ی خۆیان ڕەنگ‌وش���ێوازی‬ ‫جلوبەرگیان بپۆشن‪ .‬كێش���ەی ئەو فیكرە‬ ‫بەرامبەر ئاف���رەت لەڕاگەیاندنی یەكگرتودا‬ ‫زۆر ڕونە‪ ،‬بەجۆرێك سەرێك بدە لەكەناڵی‬

‫س���پێدە دەتوان���ی هەس���تی پێبك���ەی‪،‬‬ ‫كاتێ���ك دەبینی ژوری تایب���ەت بەمیوان‌و‬ ‫ڕاگەیان���دكارە پی���اوەكان هەی���ە ب���ۆ خۆ‬ ‫ئارایشتكردن‌و میكیاجكردن‪ ،‬لەكاتێكدا بۆ‬ ‫ئافرەتەكان ش���تێكی لەمجۆرە نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەر قەدەغەیە بۆیان مكیاج بكەن! ئەوانەو‬ ‫چەندین كێش���ەی تر دەتوانرێ بەئاش���كرا‬ ‫هەستی پێبكرێ‪ ،‬ئەوەی پێویستە پرسیار‬ ‫بخرێتە س���ەری‪ ،‬ئەم فیك���رە دینییە چۆن‬ ‫زاڵ بوە بەس���ەر فیكری ڕەسەنی میانڕەوی‬ ‫یەكگرتودا؟‬ ‫بەبۆچونی من‪ ،‬س���ەرەتای سەرهەڵدانی‬ ‫ئ���ەم فیكرە دەگەڕێتەوە بۆ دوای كۆنگرەی‬ ‫شەش���ەمی یەكگرتوی ئیسالمی‪ ،‬كە تێیدا‬ ‫ئەمینداری گشتی گۆڕاو ئەمیندارێكی نوێ‬ ‫هاتە شوێنی‪ ،‬لەوێوە دەروازەیەكی گەورەی‬ ‫گۆڕان���كاری ل���ەو حیزب���ەدا س���ەریهەڵدا‪،‬‬ ‫بەجۆرێك ن���ەوەك بەرەو باش���تر‪ ،‬بەڵكو‬ ‫یەكگرت���وی گەڕاندەوە بۆ ج���ۆرە فیكرێك‬ ‫كە نە ئامانجی ب���وە نە لەپەیڕەوی ئەواندا‬ ‫بونی هەبوە‪ .‬ئەو فیكرە دینییە‪ ،‬هەڵقواڵوی‬ ‫فیكرێك���ی عەرەبی���ی‪ ،‬نێرینەی���ی دینییە‪،‬‬ ‫بەجۆرێك الشعوریانە پیاو دەخاتە سەرەوەی‬ ‫ئاس���تی ئافرەت‌و ئاف���رەت وەك عەورەت‌و‬ ‫عەیبەیەك س���ەیر دەكات‌و پێناسە دەكات‪.‬‬ ‫دەڵێن تەنانەت دوای شكستەكەی یەكگرتو‬ ‫لەهەولێر‪ ،‬بەشێكی سەركردایەتی ئەو حیزبە‬ ‫هۆكاری شكس���تەكەیان خستۆتە ئەستۆی‬ ‫بێژەرە ئافرەتەكانیان‪ ،‬بەو هۆیەوەش چەند‬ ‫بێژەرێكیان سڕ كردوە بۆ ماوەیەكی كاتی‪.‬‬ ‫ئیدی سەرچاوەو پێگەیشتنی فیكرێكی لەم‬ ‫جۆرە نازان���م لەكوێوە هەڵدەقوڵێ‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو یەكگرتوەی لە‪94‬ەوە دەس���تی پێكرد‪،‬‬ ‫ئافرەت���ی زۆر لەوە گەورەتر س���ەیردەكرد‬ ‫وەك ئەوەی ئێستا دەبینرێ‪.‬‬ ‫بەبەڵگەی وێنەیی‌و ئەرش���یف هەیە كە‬ ‫لەسەرەتاكانی یەكگرتوی ئیسالمیدا‪ ،‬چەند‬ ‫تیپێكی مۆسیقی دروستبون كە لەتیپێكیاندا‬ ‫ئافرەت ئەندام بوە تێیداو ئامێری مۆسیقی‬ ‫ژەنیوە‪ ،‬لەكاتێكدا بۆ حیزبە ئیسالمییەكانی‬ ‫تر خودی مۆسیقا ئەسڵەن حەرام بوە! لەم‬ ‫بنەم���او واقیعەوە پێویس���ت دەكات وەك‬ ‫ڕۆژنامەنوسێك بپرس���ین‪ ،‬چی بەسەر ئەو‬ ‫ڕاگەیاندنەدا هات كە بەو ش���ێوە بوێرو لەم‬ ‫قۆناغە هەس���تیارەوە بەرەو ئەم واقیعەی‬

‫ئەم���ڕۆ هەنگاوی ن���اوە‪ .‬بەجۆرێك دەكرێ‬ ‫بەش���ێكی گرنگی ئەم هۆكارە بدەینە پاڵ‬ ‫كاریگەربونی یەكگرتو‌و سەركردایەتییەكەی‬ ‫بە خ���ودی ئەزم���ون‌و ڕێگای سیاس���یی‪-‬‬ ‫كۆمەاڵیەتیی كۆمەڵی ئیسالمی‪ ،‬كە بەبەراورد‬ ‫لەگەڵ یەكگرتوی ئیسالمی دەنگێكی زۆری‬ ‫لەهەولێ���ری پایتەخ���ت هێن���ا‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫ئەزمون���ی كاركردن���ی یەكگرت���و لەهەولێر‬ ‫درێژترە لەكۆمەڵ بەچەند ساڵێك‪ ،‬بەشێكی‬ ‫تر بۆ گەش���ەكردنی ڕەوتی س���ەلەفییەت‌و‬ ‫ڕادیكالیزەكردنی گەنجانی كورد بگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫ك���ە ئەنجامی دروس���تبونی ڕەخنەگەلێكی‬ ‫گەورەی لەحیزبە ئیسالمییەكان لێكەوتەوە‪،‬‬ ‫بەجۆرێك بەو ڕەخنە دور لەعەقڵ‌و كاڵەیان‬ ‫كاریگەری لەس���ەر حیزبە ئیس�ل�امییەكان‬ ‫دروستكرد‪.‬‬ ‫پێشتر لەزۆر هەل‌و كاتدا ڕەخنەی توندم‬ ‫لەو فیكرە ئیس�ل�امییەی یەكگرتو گرتوە‪،‬‬ ‫ب���ەوەی ناتوانن لەقاڵبێكی ئیس�ل�امییەوه‌‬ ‫بپەڕنەوە نێو كۆمەڵگاو هەنگاوی حوكمداری‬ ‫بنێ���ن‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ دەبینم‌و‬ ‫لەڕاگەیاندنەك���ەی ڕەنگدەدات���ەوە‪ ،‬تەواو‬ ‫جیاوازە‪ ،‬ئەوەی دەیبین���م نەك هەر فیكر‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵكو خودی فیكر تێیدا بەش���دار‬ ‫نیی���ە جگە لەچەن���د بۆچونێكی عەرەبیی‪-‬‬ ‫ئیسالمیی زاڵبو بەس���ەر فیكری واعیزانی‬ ‫یەكگرتودا كە كاریگەریەكی تەواوی لەسەر‬ ‫سەركردایەتی‌و فیكری یەكگرتودا داناوە‪ ،‬لە‬ ‫بەرامبەریشدا چاوەڕێم دەكرد بەشێكی زۆر‬ ‫لەئەندام‌و كادیرانیان دان بەو بۆچونە دینییە‬ ‫عەرەبییە ناڕەسەنە بنێن‪ ،‬نەوەك پارێزگاری‬ ‫لێبكەن! چونكە كاتێ���ك قەیران دەكەوێتە‬ ‫فیكرەوە‪ ،‬دەبێتە هۆی الوازی سیاس���ەتی‬ ‫ئەو حیزبە‪ ،‬بەاڵم كاتێك قەیرانی سیاسیی‬ ‫دەبێ���ت‪ ،‬دەكرێ ببێتە هۆی بەهێزی فیكر‪،‬‬ ‫زۆرێ���ك لەهاوڕێیان���ی نا‪-‬یەكگرتو لەكاتی‬ ‫سوتانی بارەگاكانی یەكگرتو ستایشی ڕۆڵ‌و‬ ‫سیاس���ەتی یەكگرتویان كردو پارێزگارییان‬ ‫لێكرد‪ ،‬بەاڵم ئەم���ڕۆ كە ڕەخنە لەو فیكرە‬ ‫دەگرن‪ ،‬ئەندامانیان لەجیاتی داننان پێیدا‪،‬‬ ‫پارێزگاری لێدەكەن‌و بەهەڕەش���ەی دەزانن‬ ‫لەسەر سیاس���ەت‌و ئامانجی حیزبەكەیان‪،‬‬ ‫بێ ئاگا ل���ەوەی ئ���ەم بێدەنگییەی ئەوان‬ ‫حیزبەكەیان بەرەو ئاقارێكی خراپ‌و نادیار‬ ‫دەبات‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بێده‌نگیی پێش هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ ‌ی سه‌رۆك!‬ ‫ئارێز عه‌بدولاڵ‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 12‬س����اڵه‌ رژێم����ی‌ دیكتاتۆر ‌ی‬ ‫س����ه‌دام روخاوه‌و هێشتا كێش����ه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا له‌ژێر رۆش����نایی‌ ده‌ستوریش‬ ‫نه‌ك چاره‌س����ه‌ر نه‌كراون‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ندێجار‬ ‫ئاڵۆزترو تادێ����ش قوڵتر ده‌كرێن����ه‌وه‌‪ .‬له‌و‬ ‫بواره‌دا ئێمه‌ هه‌میش����ه‌ ئۆباڵه‌كه‌ی‌ ده‌خه‌ینه‌‬ ‫ئه‌س����تۆی‌ حكومه‌ت����ی‌ فیدراڵ����ی‌ عێ����راق‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ه����ه‌ر له‌ڕوخانه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆش����ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدابێ‌ ئێمه‌ هه‌میشه‌ به‌ش‌و به‌شدارێكی‌‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ حكومه‌ته‌كه‌ی����ن‪ .‬بێگوم����ان‬ ‫به‌هه‌ڵواس����راوی‌ هێش����تنه‌وه‌ی‌ كێشه‌كان نه‌‬ ‫له‌قازانجی‌ هه‌رێم‌و نه‌ له‌قازانجی‌ به‌غداش����ه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ بۆچی‌ كێش����ه‌كان چاره‌سه‌ر ناكرێن؟‬ ‫كاتێك حكومه‌تی‌ فیدراڵی‌ خۆی‌ له‌جێبه‌جێ‌‬ ‫كردنی‌ هه‌ندێ‌ بڕگه‌ی‌ ده‌س����توریی‌ به‌نمونه‌‬ ‫ماده‌ی‌ ‪ 140‬ده‌دزێته‌وه‌ یان هه‌نگاوی‌ سستی‌‬ ‫ب����ۆ داوێ‌‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ره‌خن����ه‌و گله‌یی‌و‬ ‫مه‌ترسیش����مان هه‌یه‌‪ ،‬مافی‌ خۆش����مانه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ به‌مه‌ترسی‌ بزانین‪ ،‬چونكه‌ ماران‬ ‫گازی����ن‌و ئه‌زمونی‌ مێژوی����ش ئه‌وه‌نده‌ زه‌ق‌و‬ ‫به‌رچ����اوه‌ كه‌ به‌ئاس����انی‌ له‌بی����ری‌ ناكه‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ئێمه‌ین سورین له‌سه‌ر داخوازیه‌ ڕه‌واو‬ ‫ده‌س����توریه‌كانمان‌و حكومه‌ت����ی‌ فیدراڵیش‬ ‫به‌كه‌مته‌رخ���� ‌هم‌و ته‌نان����ه‌ت به‌پێش����ڵكاری‌‬ ‫ده‌س����توریش ده‌زانی����ن‪ .‬ئێم����ه‌ گرفت����اری‌‬ ‫سیس����ته‌مه‌ سیاس����ی‌‌و حوكمڕانیه‌ك����ه‌ی‬ ‫عێراقین‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك پێویس����ت یاریده‌ده‌ر‬ ‫نیه‌ بۆ دروس����تكردنی‌ ئ����ه‌و عێراقه‌ نوێیه‌ی‌‬ ‫ئامانجمانه‌و به‌ده‌ستوریش نه‌خشه‌ رێگاكه‌ی‌‬ ‫بۆ كێشراوه‌‪ .‬ده‌پرس����م ئه‌دی‌ گه‌لۆ بۆ ئێمه‌‬ ‫لێره‌ كێشه‌كان به‌هه‌ڵواسراوی‌ ده‌هێڵینه‌وه‌و‬ ‫ئه‌و سیس����ته‌مه‌ حوكمڕانیه‌ دانامه‌زرێنین كه‌‬ ‫س����ه‌ری‌ زمان‌و بنی‌ زمانمان����ه‌؟ دیاره‌ كه‌س‬ ‫ده‌ستی‌ ئێمه‌ی‌ نه‌گرتوه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ به‌باشترین‬ ‫ش����ێواز دام‌و ده‌زگا نیشتیمانیه‌كانی‌ خۆمان‬ ‫له‌خزمه‌ت����ی‌ گه‌له‌كه‌م����ان به‌هێ����ز بكه‌ی����ن‌و‬ ‫دیموكراس����یانه‌ سیس����ته‌مه‌ حوكمڕان����ی‌‌و‬ ‫سیاس����یه‌كه‌مان به‌ره‌و پێشه‌وه‌ ببه‌ین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫وه‌ك به‌غ����دا ده‌ستاوده‌س����ت به‌كێش����ه‌كان‬ ‫بكه‌ین‌و به‌هه‌ڵواس����راویان بهێڵینه‌وه‌؟ ئێمه‌‬ ‫هه‌وڵماندا له‌به‌غدا كه‌س����ێك بۆ جاری‌ سێه‌م‬ ‫نه‌بێت����ه‌وه‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و نه‌ش����بو‪،‬‬ ‫ئێستاش هه‌وڵده‌ده‌ین كه‌ سه‌رۆكی هه‌رسێ‌‬ ‫سه‌رۆكاتیه‌كه‌ی‌ عێراق له‌دو خول زیاتر نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ش كارێكی‌ باش����ه‌‪ .‬به‌اڵم ئایا ئێمه‌‬ ‫هه‌مان پرانس����یپ‌و داخوازیشمان بۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان هه‌یه‌ یان بانێك‌و دو هه‌وا؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێمه‌ لێره‌ س����ه‌روه‌ری‌ ده‌س����تورو‬

‫یاسای‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم به‌ڕونی‌ دیاری‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ سه‌رۆك‬ ‫بۆی‌ هه‌یه‌ ته‌نیا‬ ‫(‪ )8‬ساڵ‌و به‌دو‬ ‫خول سه‌رۆك بێ‌‌و‬ ‫یاساكه‌ش له‌الیه‌ن‬ ‫خودی‌ سه‌رۆكی‌ ئێستا‬ ‫ئیمزاكراوه‌و له‌‪30‬‬ ‫حوزه‌یرانیش نیو خولی‌‬ ‫دی‌ بۆ خرایه‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫به‌اڵم وا نیو خوله‌كه‌ش‬ ‫ته‌واو ده‌بێ‌‪ ،‬ئه‌ی‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌؟‬

‫ئێمه‌ هه‌وڵماندا‬ ‫له‌به‌غدا كه‌سێك بۆ‬ ‫جاری‌ سێه‌م نه‌بێته‌وه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫نه‌شبو‪ ،‬ئێستاش‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین كه‌‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رسێ‌‬ ‫سه‌رۆكاتیه‌كه‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌دو خول زیاتر‬ ‫نه‌بێ‌ به‌اڵم ئایا ئێمه‌‬ ‫هه‌مان پرانسیپ‌و‬ ‫داخوازیشمان بۆ‬ ‫كوردستان هه‌یه‌ یان‬ ‫بانێك‌و دو هه‌وا؟‬

‫یاس����اكانی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان بپارێزین‬ ‫ئ����ه‌وه‌ الیه‌نه‌كان����ی‌ تریش ناچ����ار ده‌بن رێز‬ ‫له‌ده‌ستورو یاساكانمان بگرن‪ ،‬به‌اڵم كاتێك‬ ‫ئێم����ه‌ خۆمان یاس����اكانی‌ خۆمان پێش����ێل‬ ‫بكه‌ین‌و له‌ده‌ستوریش ته‌نیا بڕگه‌ بژارده‌كان‬ ‫له‌به‌رچ����او بگری����ن‪ ،‬ئ����ه‌وا بیان����و ده‌ده‌ینه‌‬ ‫ده‌س����ت ئه‌وانه‌ی‌ تر كه‌ ده‌س����تور پشگوێ‌‬ ‫بخه‌ن‌و رێزیش له‌س����ه‌روه‌رییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان نه‌گرن‪ .‬شێوازی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم كاریگه‌ری‌ زۆری‌ ده‌بێ‌ بۆ‬ ‫سه‌ر ئاینده‌ی‌ واڵت‌و په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێ����م‌و به‌غدا‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێ ئه‌و بابه‌ته‌ ته‌نیا‬ ‫به‌ڕه‌هه‌ندێكی‌ ناو كوردس����تان سه‌یر نه‌كرێ‪،‬‬ ‫له‌و روانگه‌یه‌وه‌ ده‌مه‌وێ‌ به‌م س����ه‌ره‌ قه‌ڵه‌مه‌‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ هه‌ڵس����ه‌نگێنم‪ .‬خه‌ریكه‌ دو ساڵه‌‬ ‫درێژكراوه‌ك����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێ����م كۆتایی‌‬ ‫دێ‌‌و كه‌س����یش له‌و بابه‌ته‌ گرنگ‌و هه‌ستیاره‌‬ ‫به‌رچاو رون نیه‌‪.‬‬ ‫_ ئایا ماوه‌ی‌ داهاتو ئه‌و پۆس����ته‌ واته‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌به‌تاڵی‌ ده‌هێڵدرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫یان پڕ ده‌كرێته‌وه‌ ؟‬ ‫_ ئایا ئه‌گه‌ر پڕكرێته‌وه‌ به‌هه‌مان یاسای‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌بێ‌‪ ،‬یان یاس����اكه‌ هه‌موار‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌؟‬ ‫_ ئایا ئه‌گه‌ر یاس����اكه‌ هه‌موار بكرێته‌وه‌‬ ‫ته‌نی����ا له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ تاقه‌ كه‌س����ێك ده‌بێ‌‪،‬‬ ‫یان ش����ێوازی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆك ده‌كرێته‌‬

‫په‌رله‌مانی‌؟‬ ‫_ ئایا ئه‌گه‌ر یاس����اكه‌ هه‌موار بكرێته‌و‌ه‬ ‫ب����ۆ گۆڕین����ی‌ سیس����ته‌می‌ حوكمرانیه‌‪ ،‬یان‬ ‫به‌س����ه‌ودایه‌ك ده‌كرێ‌ له‌پێناوی‌ دانانه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ پێشو؟‬ ‫ئ����ه‌و پرس����یارانه‌و چه‌ندی����ن پرس����یاری‌‬ ‫تری����ش له‌مێش����كی‌ هه‌م����و ك���� ‌هس‌و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����داره‌كان ده‌خولێن����ه‌وه‌و بونه‌ت����ه‌‬ ‫هۆكاری‌ دروس����تبونی‌ جۆرێك له‌دڵه‌ڕاوكێ‌‌و‬ ‫مه‌ترسی‌ بۆ دواڕۆژ‪.‬‬ ‫ئایا سه‌ره‌تای‌ ته‌موزی‌ ئاینده‌ چی‌ روده‌دا؟‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ ده‌س����ه‌اڵتدارو بڕیارده‌رانی‌ ئه‌م‬ ‫واڵته‌ تائێس����تا خه‌ڵكیان دڵنیانه‌كردۆته‌وه‌و‬ ‫ته‌می‌ ترس‌و دڵه‌ڕاوكێی����ان نه‌ڕه‌واندۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئایا ئه‌وان چاوه‌ڕوانی‌ چین؟ ئایا به‌راس����تی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ پابه‌ندی‌ یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ بن؟‬ ‫ئه‌گه‌ر پابه‌ن����د ده‌بن بۆچ����ی‌ رایناگه‌یه‌نن؟‬ ‫یاخ����ود ده‌یانه‌وێ‌ له‌به‌ر ه����ه‌ر هۆكارێك بێ‌‬ ‫یاساكه‌ هه‌موار بكرێته‌وه‌؟‬ ‫پێموای����ه‌ كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ ئ����ه‌م بابه‌ته‌‬ ‫یه‌كالیی‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر یاس����اكه‌ هه‌موار‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌ ئ����ه‌وه‌ كات دره‌نگ����ه‌و زو نیه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ به‌ڕاس����تیش ئه‌و یاس����ایه‌ پێویس����تی‌‬ ‫به‌هه‌مواركردن����ه‌وه‌ هه‌یه‌و ده‌بێ‌ وا بگۆڕدرێ‌‬ ‫كه‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌الی����ه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌ستوریش‬ ‫بكرێت����ه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ په‌رله‌مانی‌ سیس����ته‌م‪.‬‬

‫له‌‪ 30‬حوزیرانی‌ ‪ 2013‬له‌كاتی‌ پێش����لكردنی‌‬ ‫یاسای‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌ندێ‌ كه‌س‌و الیه‌ن‬ ‫پاس����اوی‌ ئه‌وه‌یان هێنای����ه‌وه‌ كه‌ گوایه‌ ئه‌و‬ ‫دو ساڵه‌ له‌پێناوی‌ گۆڕینی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌ستور‬ ‫بوه‌و گرنگترین خاڵی‌ شایس����ته‌ به‌گۆڕینیش‬ ‫له‌و پرۆژه‌ی‌ ده‌س����توره‌ بریتیه‌ له‌داڕش����تنی‌‬ ‫سیسته‌می‌ په‌رله‌مانی‌‪ ،‬واته‌ گۆڕینی‌ یاسای‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمیش‪ .‬لێره‌دا پرسیارێك‬ ‫ده‌كرێ‌ ئای����ا په‌رله‌مان چاوه‌ڕێی‌ چی‌ ده‌كاو‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان چیه‌؟‬ ‫ئێس����تا له‌ناو ناوه‌نده‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن ئه‌م‬ ‫باسه‌ ده‌كرێ‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌كان‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر له‌ناوخۆش����یان تاوتوێ����ی‌ بابه‌ته‌كه‌‬ ‫بك����ه‌ن ئه‌وا هه‌ڵوێس����تی‌ ئاش����كرای‌ خۆیان‬ ‫رانه‌گه‌یاندوه‌و خۆی����ان لێی‌ بێده‌نگ كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌س����ت به‌بێده‌نگیه‌كی‌ پێش روداوێك‬ ‫ده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌ڕونی‌ دیاری‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ س����ه‌رۆك بۆی‌ هه‌ی����ه‌ ته‌نیا (‪)8‬‬ ‫س����اڵ‌و به‌دو خول س����ه‌رۆك بێ‌‌و یاساكه‌ش‬ ‫له‌الیه‌ن خودی‌ سه‌رۆكی‌ ئێستا ئیمزاكراوه‌و‬ ‫ل����ه‌‪ 30‬حوزه‌یرانیش نیو خولی‌ دی‌ بۆ خرایه‌‬ ‫س����ه‌ر‪ ،‬به‌اڵم وا نیو خوله‌كه‌ش ته‌واو ده‌بێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ دوای‌ ئه‌وه‌؟‬ ‫كات به‌ به‌ریه‌وه‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬ده‌بێ‌ له‌ئێستاوه‌‬ ‫ئاماده‌س����ازی‌ بكرێ‌‪،‬جا چ له‌س����ه‌ر یاسای‌‬ ‫به‌ركار س����ه‌رۆك هه‌ڵبژێردرێ‌ یان یاس����اكه‌‬ ‫هه‌م����وار بكرێته‌وه‌‪ .‬دی����اره‌ ئاماژه‌م پێدا كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن داموده‌زگا نیشتیمانی‌‌و سیاسیه‌كان‬ ‫ش����تێكی‌ فه‌رمی‌ رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‪ ،‬به‌اڵم لێره‌و‬ ‫له‌وێ‌ هه‌ندێجار پرسیاری‌ ئه‌وه‌ ده‌كرێ‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئێستا نه‌بێ‌ كێی‌ تر هه‌یه‌؟ ئه‌وه‌ش‬ ‫ئاماژه‌و ئاماده‌س����ازیه‌ بۆ درێژكردنه‌وه‌ یان‬ ‫سه‌ودایه‌كی‌ تر! به‌اڵم كاتێك وانیشان بدرێ‌‬ ‫كه‌ جگه‌ له‌یه‌ك كه‌س كه‌س����ی‌ تر شایسته‌ی‌‬ ‫ئه‌و پۆسته‌ نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ س����وكایه‌تیكردنێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی����ه‌ به‌ت����اك تاك����ی‌ ئ����ه‌م واڵت����ه‌‬ ‫له‌الیه‌ك‌و‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دی����ش له‌جیاتی‌ رێگای‌‬ ‫ده‌ستاوده‌ست كردنی‌ ده‌سه‌اڵت‌و دیموكراسی‌‬ ‫گرتنه‌به‌ری‌ رێ����گای‌ ناوه‌ندیێتی‌‌و تاكڕه‌وییه‌‪.‬‬ ‫پرس����یاری‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌وه‌یه‌ ئایا هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫س����ه‌رۆك هه‌نگاوێكی‌ تر ده‌بێ‌ به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫جێگیركردنی‌ سیس����ته‌می‌ دیموكراس����ی‌ یان‬ ‫دروستكردنی‌ ته‌نگه‌ژه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ گه‌وره‌؟‬ ‫ئێمه‌ ئێس����تا له‌ده‌س����ت كۆمه‌ڵێك قه‌یرانی‌‬ ‫دارای����ی‌‌و ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كی����ش ده‌ناڵێنین‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ به‌رپرس����یارێتی‌ مێژوی����ی‌ هه‌م����و‬ ‫الیه‌نه‌كانه‌ كه‌ به‌ڕێزگرتن له‌یاساو سیسته‌می‌‬ ‫دیموكراس����ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ بااڵی‌ كوردستان‬ ‫بخه‌ینه‌ س����ه‌روی‌ هه‌م����و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ت����رو ناش����كرێ‌ به‌هاتنه‌پێش����ه‌وه‌ی‌ ه����ه‌ر‬ ‫قه‌یرانێك یاهه‌ر هه‌لومه‌رجێكی‌ تر پاساو بۆ‬ ‫پێشێلكردنی‌ یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ بێنینه‌وه‌‪،‬‬ ‫یاخ����ود هه‌مواركردن����ه‌وه‌ی‌ به‌س����ه‌ودایه‌ك‬ ‫بێ‌ ك����ه‌ درێژه‌دان‌و پاش����گه‌ز بون����ه‌وه‌ بێ‌‬ ‫له‌ده‌ستاوده‌ستكردنی‌ ده‌سه‌اڵت ‪.‬‬ ‫كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ ئه‌و بابه‌ته‌ هه‌س����تیارانه‌‬ ‫یه‌كالیی‌ بكرێن����ه‌وه‌و خه‌ڵك����ی‌ له‌دڵه‌ڕاوكێ‌‬ ‫رزگار بكرێ����ن‌و له‌چاوه‌ڕوانییه‌ك����ی‌ نادیاردا‬ ‫نه‌هێڵرێنه‌وه‌ ‪.‬‬

‫بزوتنه‌وه‌ ‌ی گۆڕان‌و ده‌رفه‌تێك ‌ی زێڕین‬

‫هه‌ڵۆ ئه‌بوبه‌كر‬ ‫له‌ئێستادا كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌دۆخێك ‌ی‬ ‫هه‌س����تیاردا تێپه‌ڕده‌بێ����ت‌و قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫شه‌ڕی‌ تیرۆر‪ ،‬به‌رۆكیان گرتوه‌‪ ،‬له‌هه‌ركاتێك‬ ‫زیاتر پرس����ی‌ چاكسازی‌ باسی‌ لێوه‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌وچوارچێوه‌یه‌ش����دا‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ كه‌پێش����تر‌و‬ ‫به‌ئێستاش����ه‌وه‌ ده‌س����ه‌اڵتدارن( پارت����ی‌‌و‬ ‫یه‌كێت����ی‌) هه‌له‌كه‌یان قۆس����توه‌ته‌وه‌‌و تادێت‬ ‫له‌ژێر پاس����اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ كوردس����تان به‌دۆخی‌‬ ‫ش����ه‌ڕدا تێپه‌ڕده‌بێت‌و قه‌یرانی‌ دارایی‌ به‌رۆكی‌‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬پرس����ی‌ چاكس����ازی‌ دواده‌خه‌ن‌و له‌م‬ ‫گه‌مه‌یه‌ش����دا تائه‌ندازه‌یه‌كی‌ باش‪ ،‬سه‌ركه‌وتو‬ ‫بون‌و توانیویانه‌ هێزه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانی‌ پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌‪ 21‬ی‌ ‪ 9‬ی‌ په‌رله‌م����ان‪ ،‬بۆ ناو‬ ‫یارییه‌كه‌ی‌ خۆیان كێش بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رسێ‌ هێزی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ پێشو( گۆڕان‪،‬‬ ‫یه‌كگرت����و‌و كۆمه‌ڵ) كه‌ پێش����تر دروش����می‌‬ ‫چاكسازیی‌ ڕیشه‌یی‌‌و گۆڕانكارییان هه‌ڵگرتبو‪،‬‬ ‫له‌ژێر ئه‌و دروشمانه‌شدا متمانه‌یه‌كی‌ به‌رچاوی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس����تانیان به‌ده‌ستهێنا‌و توانیان‬ ‫ببن����ه‌ خاوه‌ن����ی‌ ‪ 39‬كورس����ی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ به‌شداریی‌ ئه‌م هێزانه‌‬

‫زۆرجار به‌رپرسانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ده‌ڵێن‪":‬قه‌یرانی‌ دارایی‌‪ ،‬به‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ گرتوه‌‬ ‫بۆیه‌ نه‌یانتوانیوه‌ وه‌ك پێویست چاكسازی‌‬ ‫بكه‌ن"‪ .‬ئه‌م قسه‌یه‌ ته‌واو پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ ڕاسته‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ هه‌شتی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا‪ ،‬شه‌ڕ‬ ‫به‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ گرت‌و قه‌یرانی‌ داراییش به‌هۆ ‌ی‬ ‫دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت‌و بڕینی‌ بودجه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌غ����داوه‌ ڕوی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان كرد‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش وایكرد هه‌رس����ێ‌ الیه‌نه‌كه‌‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬هه‌مان پاس����اوی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ بهێنێته‌وه‌ بۆ ئه‌نجامنه‌دانی‌ چاكسازی‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ كوردستان له‌قه‌یرانی‌ داراییدایه‌‌و شه‌ڕ‬ ‫به‌رۆكی‌ گرتوه‌‪ .‬پرسیار ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬پاساوه‌كانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‌و یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ تاچه‌ند‬ ‫ڕه‌وان؟ بێگوم����ان ئاس����اییه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ژێر ئه‌و پاس����اوانه‌دا‪ ،‬تاچه‌ند بۆیان بكرێت‬ ‫چاكسازی‌ نه‌كه‌ن‌و له‌مپه‌ری‌ بۆ دروست بكه‌ن‌و‬ ‫دوای‌ بخه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ بۆ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫نه‌ك هه‌ر ئاس����ایی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌رفه‌تێكی‌‬ ‫ئاڵتونیی����ه‌ ب����ۆ ئه‌نجامدان����ی‌ چاكس����ازی‌‌و‬ ‫ده‌توانێت گه‌مه‌ك����ه‌ پێچه‌وانه‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چۆن؟ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬ئه‌و دو وه‌زاره‌ته‌ی‌‬ ‫به‌ركه‌وتوه‌ كه‌ له‌به‌رده‌م ته‌حه‌دای‌ گه‌وره‌دان‪،‬‬

‫ئه‌وانیش وه‌زاره‌ته‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‌و دارایین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر س����ه‌ره‌تا وه‌زاره‌تی‌ پێش����مه‌رگه‌ باس‬ ‫بكه‌ی����ن‪ ،‬ئه‌م بزوتنه‌وه‌ی����ه‌ ده‌توانێت به‌هه‌مو‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان بڵێت‪ ،‬كوردستان له‌شه‌ڕی‌‬ ‫تیرۆردایه‌‌و پێویستی‌ به‌ هێزێكی‌ دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی����ی‌ یه‌كگرت����وه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ پێویس����ته‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‪ ،‬یه‌ك بخرێن‪ ،‬بێگومان‬ ‫س����ه‌رجه‌م خه‌ڵكی‌ كوردستان‪ ،‬پش����تیوانی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و به‌پێچه‌وانه‌ش����ه‌وه‌ هه‌ركه‌سێك دژی‌‬ ‫ئه‌مه‌‪ ،‬له‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان ده‌بێته‌‬ ‫ڕوخس����ارێكی‌ نه‌خوازراو‪ ،‬كه‌وات����ه‌ هه‌روه‌ك‬ ‫چۆن ش����ه‌ڕ له‌مپه‌رێك����ه‌ ب����ۆ ئه‌نجامنه‌دانی‌‬ ‫چاكس����ازی‌‪ ،‬به‌هه‌مانش����ێوه‌ش ڕێگایه‌كه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ گه‌وره‌ترین هه‌نگاوی‌ چاكس����ازی‌‌و‬ ‫ده‌ربازكردنی‌ كوردس����تان له‌هێزی‌ چه‌كداری‌‬ ‫حزبی‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌قه‌یرانی‌ داراییش‪ ،‬زۆرجار‬ ‫به‌رپرسانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ده‌ڵێن‪":‬قه‌یرانی‌‬ ‫دارای����ی‌‪ ،‬به‌رۆك����ی‌ هه‌رێم����ی‌ گرت����وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫نه‌یانتوانی����وه‌ وه‌ك پێویس����ت چاكس����ازی‌‬

‫بك����ه‌ن"‪ .‬ئه‌م قس����ه‌یه‌ ت����ه‌واو پێچه‌وانه‌كه‌ی‌‬ ‫ڕاسته‌‪ ،‬ئێستا بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و وه‌زیره‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت����ی‌ دارایی‌‪ ،‬ده‌توان����ن له‌ژێر ناوی‌ "‬ ‫قه‌یرانی‌ داراییدا" چاكس����ازیی‌ گه‌وره‌ ئه‌نجام‬ ‫بدات‌و هه‌مو خه‌رجییه‌ زیاده‌كان كه‌مكاته‌وه‌‌و‬ ‫خانه‌نش����ینه‌ نایاس����اییه‌كان‌و گرێبه‌س����ته‌‬ ‫نایاس����اییه‌كان هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌‌و بندیواره‌كان‬ ‫ئاش����كرابكات‌و نه‌یانهێڵێت‪ ،‬داهاتی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫بگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌ بۆ خه‌زێنه‌ك����ه‌ی‌‌و بۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫ئاش����كرابكات‪ ،‬ئه‌مانه‌‌و چه‌ندین چاكس����ازیی‌‬ ‫تر ك����ه‌ دڵنیاین له‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان‬ ‫كه‌ ئێس����تا له‌هه‌ركات زیاتر گیرفانی‌ خاڵییه‌‪،‬‬ ‫پێشوازی‌ له‌هه‌ر بڕیارێك ده‌كات كه‌ بودجه‌ی‌‬ ‫واڵت زۆرب����كات‌و خه‌زێنه‌كان پ����ڕ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫قسه‌ی‌ كۆتایی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئێستا گۆڕان‌و پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌س����ایه‌ی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و ش����ه‌ڕی‌‬ ‫تیرۆردا‪ ،‬به‌ی����ه‌ك ئاڕاس����ته‌ ده‌ڕۆن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫دواخس����تنی‌ زیاتر‌وزیاتری‌ پرسی‌ چاكسازییه‌‬ ‫له‌كوردس����تان‪ ،‬كه‌ بێگومان باجی‌ گه‌وره‌ش‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تان ده‌ی����دات‌و وه‌ك هێزی‌‬ ‫سیاس����یش بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌رپرس����انی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان‪ ،‬قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫وه‌ك ده‌رفه‌تی‌ زێڕین بقۆزنه‌وه‌‌و چاكس����ازیی‌‬ ‫گ����ه‌وره‌ ئه‌نجام ب����د‌هن‌و كوردس����تان بكه‌نه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ هێزێكی‌ دامه‌زراوی‌ ده‌وڵه‌تی‌‌و خاوه‌ن‬ ‫بناغه‌یه‌ك����ی‌ دارای����ی‌ به‌هێ����ز‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫به‌تێپه‌ڕبون����ی‌ كات‪ ،‬جیاوازییه‌كانیان له‌گه‌ڵ‬ ‫پارت����ی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬كاڵتر‌و كاڵت����ر ده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫له‌دوای‌ ش����ه‌ڕی‌ داعش‌و تێپه‌ڕین����ی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫داراییش‪ ،‬ئه‌نجامدانی‌ چاكس����ازیی‌ له‌مه‌حاڵ‬ ‫نزیك ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫عەلمانیەت‌و ئیسالم‬ ‫رێبین هه‌ردی‬ ‫لەس���تونی پێشودا باس���ی زەروره‌تی‬ ‫عەلمانیەتم ک���رد وەک تاکە رێگەیەکی‬ ‫گونجاو بۆ بەڕێوەبردن���ی کۆمەڵگاکانی‬ ‫ئەمڕۆ‪ .‬کە باس���ی کۆمەڵگاکانی ئەمڕۆ‬ ‫دەکەین دەبێت یەکس���ەر ئەو ڕاس���تیە‬ ‫بزانی���ن ک���ە ب���اس لەکۆمەڵگایەک���ی‬ ‫هەمەڕەنگ‌و فرە دەنگ‌و جیاواز دەکەین‪.‬‬ ‫کۆمەڵگایەک ک���ە هەرگیز ناتوانێت هەر‬ ‫هەموی هەم���ان رەنگ‌و هەمان بۆچون‌و‬ ‫هەم���ان مەزه���ەب‌و هەم���ان دیدیان بۆ‬ ‫دنی���او دەوروب���ەری هەبێ���ت‪ .‬قۆناغی‬ ‫یەکڕەنگیی(گەر قۆناغی وا لەبنەڕەتەوە‬ ‫بون���ی هەبوبێت) بەس���ەرچوەو مەحاڵە‬ ‫ئەم���ڕۆ کۆمەڵگایەک هەبێ���ت هەموان‬ ‫هەمان دیدو ڕوانین‌و مەزهەبیان هەبێت‪.‬‬ ‫عەلمانی���ەت وەک تاکەچارەس���ەرێکی‬ ‫راستەقینە دێت بۆ ئەوەی بەشێوەیەکی‬ ‫ئاش���تیانەو بەبێ ئەوەی س���تەم لەهیچ‬ ‫گروپ‌و الیەن‌و دی���دو روانینێک بکرێت‪،‬‬ ‫پەیوەندیەکانی نێوان کۆمەڵگا رێکبخات‌و‬ ‫لەملمالنێی توندوتیژو خوێناوی دوریان‬ ‫بخاتەوە‪ .‬عەلمانیەت کۆمەڵگای بێ دین‬ ‫نی���ە‪ ،‬یان ماناکەی ب���ێ دینی نیە وەک‬ ‫دکتۆر عەبدوللەتیف(یەکێک لەسەلەفیە‬ ‫دیارەکانی کوردستان) لەچاوپێکەوتنێکدا‬ ‫ب���ۆ پێناس���ی عەلمانی���ەت گوت���ی‪.‬‬ ‫بەڵک���و رێگەچارەیەکی ئاش���تیانەیە بۆ‬ ‫دورخستنەوەی شەڕو پێکدادان لەنێوان‬ ‫مەزهەب‌و دیدە جیاوازەکاندا‪ .‬لەڕاستیدا‬ ‫خودی عەلمانەیت لەمێ���ژوی خوێناوی‬ ‫مەزهەب���ە جیاوازەکانی دین���ەوە هات‪،‬‬ ‫ئەوکاتە زەرورەتی دەرکەوت کە ش���ەڕو‬ ‫پێکدادان���ی خوێناویی لەنێوان الیەنگری کۆمەڵگا بپارێزێت‪ .‬ئاسایش���ی گش���تی‬ ‫مەزهەبە جیاوازەکاندا روی داو بەشێکی هەمیش���ە لەمەترسیدا دەبێت گەر بێت‌و‬ ‫گ���ەورەی واڵتە رۆژئاواییەکانی توش���ی دەوڵەت بەالیەنگری گروپێکی مەزهەبی‪،‬‬ ‫جەنگێکی خوێناوی ک���رد کە لەمێژوی گروپێک���ی دی بخات���ە مەترس���یەوە‪.‬‬ ‫ئەورپادا بەشەڕی ‪ ٣٠‬ساڵە بەناوبانگە‪ .‬دەوڵەتی عەلمانی بەمانای بێ دینی نیە‪،‬‬ ‫عەلمانیەت وەک رێگەچ���ارەو بەرگرتن چونکە لەبنەڕەتەوە ن���ەک بۆ دژایەتی‬ ‫بەشەڕی مەزهەبیی الیەنگرانی مەزهەبی دین‪ ،‬بەڵکو بۆ پاراستنی دین لەئاژاوەو‬ ‫جیاواز لەن���او کۆمەڵ���گادا هاتەئاراوە‪ .‬کوشتار دروس���تبوە‪ .‬دەوڵەتی عەلمانی‬ ‫باوکی ئەم پێش���نیارە ج���ۆن لۆکە کە ئەوە نیە کە بۆ ئەوەی جیاوازی مەزهەبی‬ ‫لەکتێبی نامەیەک لەبارەی لێکبوردنەوە نەگات���ە جەنگ‌و پێکدادان‪ ،‬س���ەرکوتی‬ ‫بۆ یەکەمجار پێش���نیاری جیاکردنەوەی دی���ن‌و هەمو مەزهەب���ەکان بکات(وەک‬ ‫دینی لەدەوڵەت کرد‪ .‬لۆک لەم کتێبەدا هەندێ���ک کەس تێیگەیش���تون)‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ب���ڕوای وایە دەوڵەت دەبێت لەهەمو ئەو بەپێچەوان���ەوە دابینکردن���ی ئەوپەڕی‬ ‫ش���تانە خۆی‌ دوربخاتەوه‌ کە پەیوەندی‌ ئازادیە بۆ مەزه���ەب‌و دینە جیاوازەکان‬ ‫بەئاس���مان‌و ژیان���ی‌ میتافیزیک���ەوە ب���ۆ ئەوەی دور لەملمالنێ���ی خوێناوی‌و‬ ‫هەی���ەو تەنه���ا س���ەرقاڵی‌ کاروب���ارە دور لەتوندوتی���ژی کاروبارەکانی خۆیان‬ ‫دنیایی���ەکان بێ���ت‪ .‬دینیش بەش���ێکە ئەنجامبدەن‪ .‬عەلمانیەت زەمانەتی ئازادی‬ ‫لەکۆمەڵگا کە س���ەروکاری‌ لەگەڵ شتە دینەو پاراستنێتی لەهەر دەستدرێژیەک‬ ‫ئاس���مانیەکاندا هەیەو دەبێت لەدەوڵەت کە رەنگە روبەڕوی الیەنگرانی بێتەوە‪.‬‬ ‫زۆرێ���ک لەبیری���ارە ئیس�ل�امیەکان‬ ‫خ���ۆی‌ دوربخات���ەوە‪ .‬ل���ۆک دەوڵ���ەت‬ ‫بەمشێوەیە پێناس���دەکات‪":‬بەبڕوای‌ من بڕوایانوای���ە کە عەلمانیەت پەیوەس���تە‬ ‫دەوڵ���ەت کۆمەڵێ���ک مرۆڤە ک���ە تەنها بەکێش���ەو گرفتەکان���ی رۆژئ���اواوەو‬ ‫بەمەبەستی‌ پاراستن‌و زیادکردنی‌ داراییە وەاڵم���دەرەوەی ئەو کێش���انەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مەدەنیەکان���ی‌ خەڵ���ک دروس���تبوە"‪ .‬لەکۆمەڵگای ئیس�ل�امیدا ئەم کێش���انە‬ ‫داراییە مەدەنیەکانیش الی‌ لۆک ئازادی‌و نی���ن‌و لەبەرئ���ەوە هێنان���ی ب���ۆ واڵتە‬ ‫سامان‌و دارایی‌و تەندروستی‌ جەستەیی ئیس�ل�امیەکان هیچ مانایەکی نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەگرێتەوە‪ .‬تەندروستی‌ جەستەیی نەک راستییەکەی ئەوەیە هەرکەس تەماشای‬ ‫رۆحیی‌‪ .‬لۆک بەئاش���کرا ل���ەو کتێبەدا دیمەنی هەنوکەی خورهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫دەوڵەت لەوە ئاگاداردەکاتەوە کە کاری‌ بکات‪ ،‬زۆر بەڕونی ئەو راستیە دەبینێت‬ ‫ئ���ەو رزگارکردنی‌ رۆحی���ی‌و مەعنەوی‌ کە چۆن جی���اوازی مەزهەب���ی لەواڵتە‬ ‫مرۆڤ���ەکان نی���ە‪ ،‬بەڵکو رێکخس���تنی‌ ئیس�ل�امیەکاندا‪ ،‬بۆتە هۆی چ ش���ەڕو‬ ‫کاروب���ارە دنیاییەکانە‪ .‬ل���ۆک لەهەمان کوش���تاریکی خوێناوی‌و کارەس���اتبار‪.‬‬ ‫ئ���ەو کتێبەدا دەنوس���ێت‪":‬بەحوکمڕانی‌ شەڕی شیعەو سونە کە بەخوێناویترین‬ ‫دنیای���ی‌و هی���چ مرۆڤێک���ی‌ دی‌ پەیامی‌ قۆناغی خۆی���دا تێدەپەڕێ���ت‪ ،‬لەهەمو‬ ‫تیمارکردنی‌ رۆح���ی‌ مرۆڤەکان نەدراوە‪ :‬کاتێ���ک زیاتر ئ���ەو بۆچون���ە پوچەڵ‬ ‫نە خودا ئ���ەو توانایەی‌ بەهیچ گروپێک دەکات���ەوە ک���ە پێیوای���ە عەلمانەی���ت‬ ‫بەخشیوە بۆئەوەی‌ دەسەاڵتی‌ ئەوەیان وەاڵم���دەرەوەی کێش���ەکانی کۆمەڵگا‬ ‫هەبێت کەس���انی دی‌ بهێننە سەر دینی‌ ئیس�ل�امیەکان نادات���ەوەو پەیوەن���دی‬ ‫خۆیان‪ ،‬ن���ە لەالی���ەن مرۆڤەکانەوە کە پێوەی نیە‪ .‬ئەو شەڕە مەزهەبیە توندەی‬ ‫ناتوانن دەسەاڵتێکی‌ لەم چەشنە بەهیچ ئەمرۆ لەنێوان شیعەو سونەدا دەیبینن‪،‬‬ ‫حوکمڕانێک بدەن"‪ .‬بەمشێوەیە جۆن لۆک یەک ڕاس���تی ئاشکرا دەكات کە ئەویش‬ ‫دەوڵەت لەبواری‌ ب���اوەڕ دوردەخاتەوە‌و پێویس���تی بونی دەوڵەتێک���ی عەلمانیە‬ ‫رێگ���ەی‌ ئ���ەوەی‌ لێدەگرێت یاس���ا بۆ ک���ە بچێتە س���ەرو ئ���ەم ملمالنێیەوەو‬ ‫مەزهەب دابنێت یان سزایەک بسەپێنێت‪ .‬بەبێ ئەوەی الیەنگری هیچ مەزهەبێکی‬ ‫دەوڵەت دەچێتە س���ەرو مەزهەب‌و دینە دیاریکراو بکات‪ ،‬رێگە لەسەرکوتکردنی‬ ‫جیاوازەکانەوەو بەهیچ شێوەیەک دەست الیەنگرانی مەزهەبێک لەالیەن الیەنگرانی‬ ‫لەب���واری‌ ژیانی‌ بڕواو مەزهەبەوە نادات‪ .‬مەزهەبێک���ی دی���ەوە بگرێت‪ .‬ش���ەڕی‬ ‫بەمانایەکی‌ دی دەوڵ���ەت دەبێ ئازادی‌ مەزهەب‌و دینە جیاوازەکان هەرگیز تەواو‬ ‫مەزهەب لەکۆمەڵ���گادا بپارێزێت‌و هەوڵ نابێت‪ ،‬تا ئەوکاتەی دەوڵه‌تێکی عەلمانی‬ ‫نەدات باوەڕە مەزهەبی���ە تایبەتیەکانی‌ نەبێت کە بەیەک چاو تەماش���ای دین‌و‬ ‫حوکمڕانان بەسەر خەڵکیدا بسەپێنێت‪ .‬مەزهەبە جیاوازەکان بکات‌و هەم ئازادی‬ ‫کاری دەوڵ���ەت نی���ە بەن���اوی بەرگری ب���ۆ هەمویان دابین بکات‌و هەم رێگریش‬ ‫لەمەزهەبێک���ەوە‪ ،‬مەزهەبێک���ی دی لەتوندوتیژیی الی���ەک دژی الیەکی دی‬ ‫س���ەرکوتبکات یان ڕێگە بەلەناوبردن‌و بکات‪ .‬عەلمانیەت تاکەڕێگەی ڕزگاربونە‬ ‫قەاڵچۆکردنی���ان بدات‪ ،‬بەڵکو کاری ئەو ل���ەم جەهەنەم���ی ش���ەڕە مەزهەبی���ە‬ ‫ئەوەیە ئازادی‌و بەرژەوەندی گروپەکانی ک���ە قوربانیەکانی س���ەرجەم کۆمەڵگا‬ ‫ناوی دابین بکات‌و ئاسایش���ی گش���تیی ئیسالمیەکانە‪.‬‬

‫عەلمانیەت‬ ‫تاکەڕێگەی‬ ‫ڕزگاربونە لەم‬ ‫جەهەنەمی شەڕە‬ ‫مەزهەبیە کە‬ ‫قوربانیەکانی‬ ‫سەرجەم کۆمەڵگا‬ ‫ئیسالمیەکانە‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫دور خوێندنه‌وه‌ی دوا قۆناغ ‌ه سیاسی‌و‬ ‫نزیک‬ ‫ئایا ناسیونالیزمی کوردی له‌قه‌یراندایه ئابوریه‌كانی ئه‌مڕۆی كوردستان‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫یان شێوازی ده‌گۆڕێت؟‬

‫ئه‌گه‌ر ناسیونالیزمی کوردی مێژویه‌کی‬ ‫هه‌ی���ه‪ ،‬ئه‌وا ل���ه‌زۆر روی ت���ره‌وه هیچی‬ ‫نییه‪ .‬ناس���یونالیزمی کوردی هه‌‌س���تێکی‬ ‫هاوبه‌ش���ی نێ���وان خه‌ڵکی ک���ورد نییه‪،‬‬ ‫هێش���تا زۆرین���ه‌ی خه‌ڵکی ک���ورد نازانن‬ ‫چۆن نه‌ته‌وه‌ییانه هه‌س���ت بکه‌ن‪ .‬له‌مه‌ش‬ ‫گرنگت���ر هێش���تا ژم���اره‌ی ئه‌وانه‌ی که‬ ‫خاوه‌ن خه‌یاڵی نه‌‌ته‌وه‌ن زۆر زۆر که‌مترن‬ ‫له‌وانه‌ی که خ���اوه‌ن خه‌یاڵی نانه‌ته‌وه‌یین‬ ‫یان خ���اوه‌ن هیچ خه‌یاڵێ���ک نین‪ .‬به‌اڵم‬ ‫قه‌یرانی ناس���یونالیزمی کوردی له‌ئاستی‬ ‫بیرکردن���ه‌وه‌دا قوڵت���ره له‌ئاس���ته‌كانی‬ ‫تر‪ .‬هه‌تا ئێس���تا ده‌قێك نی���ه له‌دونیای‬ ‫کوردی���دا ک���ه بتوانرێ���ت وه‌ك ده‌قێكی‬ ‫ناسیونالیس���تی له‌قه‌ڵ���ه‌م بدرێت‪ .‬دیاره‬ ‫نوسینی شیعرو شیعرۆکه‌و کۆلکه‌نوسه‌ری‬ ‫نه‌خوێنه‌وار ناچنه خانه‌ی بیرکردنه‌وه‌وه‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه کۆمه‌ڵێک به‌ناو نوس���ه‌ر‬ ‫ه���ه‌ن که دژ به‌ناس���یونالیزم ده‌نوس���ن‪،‬‬ ‫هه‌ندێک به‌خه‌یاڵێک���ی یوتوپی‪ ،‬هه‌ندێک‬ ‫به‌قاڵبێک���ی دینی‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌واقیعدا چی‬ ‫روده‌دات؟ له‌باک���ور په‌که‌‌که وه‌ك هێزێک‬ ‫له‌منداڵدانی چه‌پی تورکیه‌وه هاته‌ده‌ره‌وه‌و‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ک هه‌‌وڵی دا لێی داببڕێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا بۆی ده‌گه‌ڕێته‌وه‪ .‬له‌ده‌ خاڵه‌‌که‌ی‬ ‫ئۆجه‌الن���دا به‌هیچ جۆرێک نه ناوی کورد‪،‬‬ ‫نه ناوی کوردس���تان ئاماژه‌ی پێنه‌‌دراوه‪.‬‬ ‫له‌رۆژئاڤ���ا کوردو کوردب���ون به‌قۆناغێکی‬ ‫وه‌رچه‌‌رخێن���ه‌ردا تێپه‌ڕی‪ ،‬کورد له‌خانه‌ی‬ ‫نه‌بون���ه‌وه گه‌یش���تنه ئاس���تی جیهانی‪.‬‬ ‫له‌باش���ور ناس���یونالیزمی کوردی ڕه‌نگه‬ ‫به‌وه‌رچه‌رخان���ی کاریگه‌رت���ردا تێپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫له‌رۆژانی پێش���وودا هاوڕێم نیکۆل وات له‬ ‫‪ monkey cage‬له‌واشنتۆن پۆست ئاماژه‬ ‫به‌‌وه‌ ده‌‌‌دا که ناسیونالیزمی کوردی له‌باشور‬ ‫له‌ئاستی نوخبه(ئیلیته‌وه) داده‌به‌زێت بۆ‬ ‫ئاستی بن یان جه‌ماوه‌ر‪ .‬ئایا ئه‌م دابه‌زینه‬ ‫چۆن���ه؟ ئای���ا به‌پارێزگابون���ی هه‌ڵه‌بجه‬ ‫یه‌کێ���ک له‌ده‌رکه‌وته‌کانی ئه‌م دیاریده‌یه‪،‬‬ ‫ئای���ا مانگرتنه‌کانی چین���ه جیاجیاکانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا ئاماژ‌‌ه‌یه‌ بۆ فشاری بن بۆ سه‌ر؟‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌پارێزگابوونی هه‌ڵه‌بجه‌و خواستی‬ ‫جێگاکانی تر بۆ به‌پارێزگابون به‌شێک بێت‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی هه‌وڵدان بۆ دابه‌زاندنی کاری‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن بۆ ئاس���تی نزیکتر له‌خه‌ڵکی‬ ‫ئه‌وا خۆپێش���اندانه‌کان ڕه‌نگه ئاماژه‌ی تر‬ ‫بده‌ن به‌ده‌سته‌وه!‬ ‫زیاد له‌هه‌مو کاتێکی تر خواستی خه‌ڵکی‬ ‫له‌کوردستان خواستی ئابورین‪ .‬ئایا بۆچی‬ ‫که‌س له‌سه‌ر خواس���ته سیاسیه‌کان هیچ‬ ‫ناڵێت؟ ڕه‌نگ���ه وه‌اڵمه‌ک���ه‌ی له‌‌وه‌دابێت‬ ‫که خواس���تی ئابوری خواستی هه‌‌نوکه‌یی‬ ‫ژیاری���ن‪( .‬ن���ان گرنگت���ره له‌ئ���ازادی)‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا که خواستی ئابوری بۆ خه‌ڵكی‬ ‫هه‌نوکه‌ی���ی تره به‌اڵم به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ک‬ ‫مانای ئه‌وه‌نییه که خواس���تی سیاس���ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ربون یان گرنگیان له‌ده‌ستداوه‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه ئ���ه‌وه ده‌رئه‌نجامی جۆرێک‬ ‫له‌سیاسه‌ته که دۆخی ئابوری به‌و جۆره‌ی‬ ‫ئێس���تایه‪ .‬ده‌كرێت به‌مانایه‌كی تر بڵێین‬ ‫ش���تێک نیه ناوی ئابوری بێ���ت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ته‌نانه‌ت ب���واره ئابوریه‌کانیش نائابوریانه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪ .‬ئه‌وه‌ی هه‌یه سیاس���ه‌ته‪،‬‬ ‫ئێس���تا به‌ئامرازی ئابوری‪ .‬کاتێک خه‌ڵك‬ ‫له‌سیاس���ه‌ت دور ده‌خرێن���ه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫خه‌م���ی گه‌وره‌ی���ان خه‌م���ی دابینکردنی‬ ‫بنه‌م���ا س���ه‌ره‌كیه‌كانی ژیان بێ���ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌توانرێت بکرێنه جه‌ماوه‌رو وه‌ک ئامرازی‬ ‫سیاس���ی ئیداره‌ بکرێن‪ .‬ئێمه له‌سه‌رده‌می‬ ‫له‌دایکبونی دانیش���توانداین‪ .‬دانیش���توان‬ ‫ئ���ه‌و خه‌ڵکان���ه‌ن ک���ه له‌پانتاییه‌‌ک���ی‬ ‫تایبه‌تدا‪ ،‬له‌سایه‌ی سیسته‌‌مێکی سیاسی‬ ‫تایبه‌تیدا‪ ،‬به‌شێوازێکی تایبه‌ت‪ ،‬له‌رێگای‬ ‫غه‌ریزه‌کانیانه‌وه حوکم ده‌كرێن‪ .‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م پرۆس���ه‌ی هاتنه‌ئارای دانیش���توان‌و‬ ‫ئاسانبونی ئیداره‌كردنیان بێته‌دی ده‌بێت‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک گۆڕانکاری گه‌‌وره روی دابێت‌و‬ ‫روبدات‪.‬‬ ‫هه‌ندێک ل���ه‌م روداوان���ه وه‌رچه‌رخانی‬ ‫گ���ه‌وره‌ن که هێش���تا کۆمه‌ڵ���گای ئێمه‬ ‫پیای���دا تێنه‌په‌ڕی���وه‪ .‬یه‌کێ���ک له‌هه‌ره‬ ‫گه‌وره‌ترین وه‌رچه‌رخانه‌کان وه‌رچه‌رخانه‬ ‫له‌کۆمه‌ڵ���گای ته‌‌قلیدی���ه‌وه بۆ کۆمه‌ڵگای‬ ‫بازاڕ‪ .‬کارل پۆلۆنی ئابوریناس���ی گه‌وره‌ی‬ ‫ئه‌مریکی له‌کتێب���ی وه‌رچه‌‌رخانی گه‌ور‌‌دا‬ ‫به‌وردی ب���اس له‌هاتنه‌ئ���ارای کۆمه‌ڵگای‬ ‫بازاڕو ب���ازاڕی ئازاد ده‌كات‪ .‬چۆن ده‌بێت‬ ‫کۆمه‌ڵ���گاو تاکه‌کان بگۆڕێ���ن هه‌‌تا بازاڕ‬ ‫خۆی ب���ۆ خۆی خ���ۆی به‌ڕێوه‌ببات‪ ،‬یان‬ ‫بازاڕ خ���ۆی رێکخه‌ری خۆی بێت‪ .‬یه‌کێک‬ ‫له‌و دروش���مانه‌ی که هه‌تا ئه‌مڕۆش له‌زۆر‬ ‫جێگا بڕش���تی ماوه‌‪ .‬دیاره وشه‌ی بازاڕی‬ ‫ئازاد سه‌دایه‌کی پۆزه‌تیفی هه‌یه له‌دونیای‬ ‫کوردیدا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئابوریناس���انی دونیای‬

‫محمد كریم محمد‬ ‫مونته‌دای ئابوری كوردستان‬

‫زیاد له‌هه‌مو کاتێکی‬ ‫تر خواستی خه‌ڵکی‬ ‫له‌کوردستان خواستی‬ ‫ئابورین‪ .‬ئایا بۆچی‬ ‫که‌س له‌سه‌ر خواسته‬ ‫سیاسیه‌کان هیچ‬ ‫ناڵێت؟ ڕه‌نگه‬ ‫وه‌اڵمه‌که‌ی له‌‌وه‌دابێت‬ ‫که خواستی ئابوری‬ ‫خواستی هه‌‌نوکه‌یی‬ ‫ژیارین‪( .‬نان‬ ‫گرنگتره له‌ئازادی)‬ ‫کوردی مای���ه‌ی به‌زه‌یین‪ .‬ب���ازاڕی ئازاد‬ ‫ته‌نها له‌کۆمه‌ڵگایه‌كدا ده‌توانرێت فه‌راهه‌م‬ ‫بێ���ت که تاک تیایدا جگه له‌تاکێتی خۆی‬ ‫هیچ ده‌س���ه‌اڵتێکی تری نه‌بێت‪ ،‬بونی هه‌ر‬ ‫توانایه‌ك���ی تر ده‌بێته مای���ه‌ی نائازادیی‬ ‫بازاڕ‪ .‬بۆیه حکوم���ه‌ت ده‌بێت به‌دور بێت‬ ‫له‌بازاڕ‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا حکومه‌ت بچوک بێت‪،‬‬ ‫هیچ خزمه‌تگوزاریه‌ک له‌الیه‌ن حکومه‌ته‌وه‬ ‫پێش���که‌ش نه‌كرێت‪ ،‬به‌ڵکو هه‌مو بوارێک‬ ‫ببێته ب���واری مامه‌ڵه‌ی ئاب���وری‪ .‬مرۆڤی‬ ‫کورد ناتوانێت له‌س���ایه‌ی سیس���ته‌مێکی‬ ‫وه‌ک سیس���ته‌می ب���ازاڕی ئ���ازاددا بژی‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌خوازێ���ت له‌به‌روبومه‌كانی بازاڕی‬ ‫ئ���ازاد س���ودمه‌ندبێت‪ ،‬ئه‌م���ه یه‌کێک���ه‬ ‫له‌دوفاقی���ه گه‌وره‌کانی ژی���ان‪ .‬له‌کاتێکدا‬ ‫چێ���ژ س���ه‌رمایه‌‌داریانه‌یه‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫ئاره‌زو سوشیالیس���تیانه‌یه‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مه دۆخ���ی جه‌ماوه‌ربێت ئ���ه‌وا چینی‬ ‫بااڵده‌س���ت له‌دۆخێکی جیاوازی ئابوری‌و‬ ‫سیاس���یدایه‪ .‬چینی ب���ااڵ ده‌بێت پێگه‌ی‬ ‫سیاس���ی بپارێزێت هه‌ت���ا پێگه‌ی ئابوری‬ ‫بپاریزێ���ت‪ ،‬له‌هه‌مانکات���دا ده‌بێت پێگه‌ی‬ ‫ئاب���وری بپارێزێت هه‌تا پێگه‌ی سیاس���ی‬ ‫بپاریزێت‪ .‬بۆیه په‌یوه‌ندیه‌كی دیالیکتێکی‬ ‫هه‌ی���ه له‌نێ���وان ئاب���وری‌و سیاس���ه‌تدا‪.‬‬ ‫کاتێک ک���ه په‌یوه‌ندییه‌که ل���ه‌و جۆره‌یه‬ ‫ئه‌وا یاس���ا یه‌که‌م قوربانییه‪ ،‬یان یاس���ا‬ ‫به‌جۆرێ���ک ده‌بێت که رێگربێ���ت له‌هاتنه‌‬ ‫ئارای رێگری له‌په‌یوه‌ندی نێوان ئابوری‌و‬ ‫سیاسه‌ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ سیاسه‌ت‌و ئابوری‪ .‬ئه‌م‬ ‫دۆخ���ی تێکه‌ڵبونی سیاس���ه‌ت‌و ئابورییه‌‬ ‫له‌دۆخێکی نایاس���اییدا یان کارپێنه‌كردنی‬ ‫یاسادا‪ ،‬ئه‌وا زه‌مینه‌ی ئه‌وه ده‌ڕ‌‌خسێنێت‬ ‫که که‌ڵه‌که‌کردنی س���ه‌ره‌تایی بێته‌ئاراوه‪.‬‬ ‫دۆخ���ی که‌ڵه‌که‌كردن���ی س���ه‌ره‌تایی ئه‌‌و‬ ‫دۆخه‌یه که پێش���ینه‌یه ب���ۆ هاتنهئارای‬ ‫چینی سه‌رمایه‌‌داری‪ .‬پاره له‌هه‌ناوی ئه‌م‬ ‫وه‌رچه‌رخانه گه‌وره‌دایه وه‌ک ئاسانکه‌‌رێک‌و‬ ‫کاریگه‌رترین ئامرازی وه‌رچه‌رخاندن‪ .‬پاره‬ ‫ده‌بێت نوێنه‌ری هه‌مو شتێک‪ ،‬هیچ شتێک‬ ‫نامێنێت���ه‌وه که پ���اره نه‌توانێ���ت ببێته‬ ‫سیمبوڵی‪ .‬بۆیه کاتێک بیر له‌سه‌رکه‌وتن‪،‬‬ ‫چێژ‪ ،‬خۆش���ی‪ ،‬پێگه‪ ،‬رێزو هه‌ر شتێکی‬ ‫تر ده‌كرێته‌وه ئه‌وا پاره ده‌بێته نوێنه‌ری‪.‬‬ ‫به‌اڵم پاره وه‌ک ئامرازێكی ئاڵۆز هه‌میشه‬ ‫به‌نهێن���ی‌و پڕ له‌ئاڵۆزی ده‌مێنێته‌وه‪ .‬هیچ‬ ‫چینێکی کۆمه‌ڵگا نابێ���ت بتوانێت وێنای‬ ‫گشت ڕۆڵه‌كان بکات‪ .‬ئه‌مڕۆ له‌کۆمه‌ڵگای‬ ‫کوردیدا پاره وه‌ک دینار یان دۆالر نرخی‬ ‫جی���اوازه‪ ،‬وه‌ک دراوو نرخ ڕۆڵی جیاوازه‪.‬‬ ‫پاره نرخ���ی راس���ته‌قینه‌ی له‌ده‌س���تی‬ ‫که‌س���ه‌كاندا نیه‪ ،‬نرخی ڕ‌‌ه‌مزیشی به‌ته‌نها‬ ‫الی که‌سه‌کان نیه‪ .‬زۆرجار ئه‌وه که‌سه‌کانن‬ ‫که پاره نرخیانه‪ .‬له‌هاتنی سه‌رمایه‌‌داری‬ ‫وه‌ک سیس���ته‌مێکی ئاب���وری‪ ،‬ئه‌خالقی‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت���ی بۆ هه‌ن���اوی کۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫نانه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬حكومه‌ت الوازی‪ ،‬ناسه‌قامگیر‬ ‫ل���ه‌روی جیوپۆله‌تیک���ه‌وه مه‌ترس���ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌یه که هه‌مو ش���تێک له‌خۆیدا‬ ‫ڕابماڵێ���ت‌و هیچ ش���تێک له‌جێگای خۆی‬ ‫به‌جێنه‌هێڵێت‪.‬‬

‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی كێش���ه‌ سیاسی‌و‬ ‫ئابوریه‌كانی كوردستان ئه‌مڕۆ گوازراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ ئاستێك قۆناغی چاكسازیان تێپه‌ڕاندوه‌و‬ ‫چونه‌ت���ه‌ قۆناغێكی دژوارتر كه‌ هه‌نگاوه‌كان‬ ‫پێویست ده‌كات به‌ئاڕاس���ته‌ی ڕزگاركردنی‬ ‫خ���اك‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی كوردس���تان بێت كه‌‬ ‫چۆن ڕزگار بكرێن‪ ،‬نه‌ك چاكس���ازیكردن بۆ‬ ‫باش���كردنی گوزه‌رانی خه‌ڵكی كوردس���تان‬ ‫كه‌ گوایه‌ خه‌ڵ���ك‌و كۆمه‌ڵگه‌ له‌خه‌ته‌ردا نیه‌‬ ‫به‌ڵك���و گوزه‌رانی باش���تری ده‌وێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێس���تا قۆناغه‌كه‌ له‌ناوچونی خاك‌و داهاتوه‌‬ ‫نه‌ك باش���كردنی گوزه‌ران‪ .‬ئ���ه‌م دژواریه‌ی‬ ‫كوردس���تانیش له‌ئاڵۆزبونی ئ���ه‌و فاكته‌ره‌‬ ‫ناوخۆیی‌و ئه‌قلیمی‌و ده‌ره‌كیه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرن‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ل���ه‌ڕوی ئه‌قلیمیه‌وه‌‪ :‬ئاڕاس���ته‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌ ئاب���وری‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان���ی‬ ‫كوردستان دژه‌ به‌(ئاس���تی جیاواز) له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاراس���ته‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ جواڵوه‌كانی س���ه‌ر‬ ‫زه‌وی واڵتانی ئه‌قلیم‌و ناوچه‌كه‌دا له‌سنوری‬ ‫كوردستانی گه‌وره‌دا‪ ،‬چ عه‌ره‌بی‌و چ فارسی‌و‬ ‫چ توركی‪ .‬ئاڕاس���ته‌ی به‌رژه‌وه‌ندی عه‌ره‌بی‬ ‫دابه‌شبوه‌ له‌نێوان ئاراس���ته‌ مه‌زهه‌بیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم جوڵه‌ توركیه‌كان وه‌ك ناوه‌خن قواڵیی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ئابوری به‌اڵم به‌ڕوكه‌ش سیاسی‌و‬ ‫مه‌زهه‌بی���ه‌ كه‌ ب���ه‌الی جوڵ���ه‌ی مه‌زهه‌بی‬ ‫س���ونه‌دا ده‌ش���كێته‌وه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ندێك جومگه‌ی هه‌م���ان مه‌زهه‌ب له‌واڵته‌‬ ‫عه‌ره‌بی���ه‌ س���ونه‌گه‌راكاندا یه‌كانگیر بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش تایبه‌تمه‌ندێتی ناوه‌خنێتی ئاڕاسته‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ئابوری توركیایه‌‪ .‬به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫جوڵه‌ی فارس���ی س���وڕانه‌وه‌یه‌ ب���ه‌ده‌وری‬ ‫میحوه‌ری نفوزی شیعیدا له‌ناوچه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت ناوه‌خن به‌توندبونی كێش���ه‌ی‬ ‫ئه‌تۆمی به‌رامبه‌ر میحوه‌ری سونه‌و ئه‌مریكاو‬ ‫ئه‌وروپ���ا‪ .‬به‌اڵم میحوه‌ری ئه‌وروپاو ئه‌مریكا‬ ‫ستراتیژیه‌تی خۆیان له‌سه‌ر دورخستنه‌وه‌ی‬ ‫تیرۆر له‌ماڵه‌كانی خۆیدا بنیاتناوه‌ له‌الیه‌كی‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كانی وزه‌ به‌الیانه‌وه‌ زۆر‬ ‫گرنگ‌و ستراتیژئامێزه‌ كه‌ له‌ده‌ست خۆیاندا‬ ‫پارێزراو بێت چونكه‌ ده‌ركه‌وت له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫ك���ه‌ له‌ده‌س���تده‌رچونی س���ه‌رچاوه‌ی وزه‌‬ ‫له‌ده‌ستیاندا واته‌(سوپه‌رپاوه‌ره‌ جیهانیه‌كان)‬ ‫ئه‌وا یانی له‌ده‌س���تدانی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫خۆیانه‌‪ .‬بۆیه‌ ئێس���تا س���ه‌رچاوه‌ی وزه‌ش‬ ‫گوازرای���ه‌وه‌ ب���ۆ قۆناغێك���ی ن���وێ به‌ده‌ر‬ ‫له‌ته‌نه���ا كااڵی ئاب���وری‌و سیاس���ی به‌ڵكو‬ ‫ئێستا ڕاسته‌وخۆ به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی س���وپه‌رپاوه‌ره‌كانه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وا تیرۆر ب���و به‌نێوده‌وڵه‌تی‌و ته‌كنۆلۆجیای‬ ‫نوێش���ی كه‌وتۆته‌ ده‌ست‌و ناوه‌ندی گه‌وره‌ی‬ ‫توێژین���ه‌وه‌و پس���پۆڕی‌و ئه‌كادیماش له‌خۆ‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئێستا كوردستان له‌ناو چه‌قی ئه‌م ملمالنێ‬ ‫ئه‌قلیمیه‌دایه‌ بۆی���ه‌ دژواری واقیعه‌كه‌ی له‌و‬ ‫خاڵه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتوه‌ كه‌ خاك‌و سه‌رچاوه‌‬ ‫ئابوریه‌كه‌ی كه‌ ته‌نها نه‌وته‌ له‌ده‌ست خۆیدا‬ ‫نه‌ماوه‌ به‌ڵكو ئه‌وه‌ی ده‌گوزه‌رێت خاكه‌كه‌ی‬ ‫بۆته‌ مه‌یدانی جه‌نگ‌و خوێنی گه‌له‌كه‌ش���ی‬ ‫سوته‌مه‌نی ئه‌و جه‌نگه‌یه‌‪.‬‬ ‫عێراقی عه‌ره‌بی ش���یعه‌ مه‌زهه‌ب به‌قوڵی‬ ‫ته‌س���لیمی س���تراتیژی جوڵه‌ی ئێران بوه‌و‬ ‫به‌شێك ‌ه له‌میحوه‌ری نفوزی ئێران له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا ك���ه‌ تیای���دا پێكگه‌یاندن���ی‬ ‫هیاللی ش���یعه‌یه‌ له‌نێوان ئێران‌و س���وریادا‬ ‫به‌پشتێنه‌یه‌كی شیعی له‌ناوچه‌ی كوردستان‌و‬ ‫س���ونه‌ی عه‌ره‌ب���دا‪ .‬بۆیه‌ ڕۆڵی حه‌ش���دی‬ ‫ش���ه‌عبی‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی ئێ���ران ته‌ئكیدی لێ‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ خۆی سه‌رپه‌رشتی ده‌كات‌و ده‌‬ ‫هێنده‌ی حیزبواڵ گه‌وره‌تره‌‪ ،‬ڕۆڵی چۆڵكردنی‬ ‫ئه‌م پشتێنه‌ی پێسپێردراوه‌ له‌كوردو عه‌ره‌بی‬ ‫سونه‌ له‌و پشتێنه‌یه‌دا‪ ،‬ك ‌ه له‌داهاتودا هیاللی‬ ‫شیعه‌ به‌ش���اده‌مارێكی خوێنبه‌ری گه‌وره‌ی‬ ‫نه‌وتی كه‌ركوك‌و ناوه‌ڕاستی عێراق بۆ سوریا‬ ‫ئاو بدات‌و سنورێك بۆ جوڵه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫توركی به‌هێڵی س���وری مه‌زهه‌بی‌و سیاسی‌و‬ ‫ئابوری دابڕێژێت‪.‬‬ ‫توركیا له‌م س���نوره‌دا دو كێش���ه‌ی هه‌یه‌‬ ‫یه‌كه‌می���ان كورده‌ دوه‌میان نه‌وته‌‪ .‬ئێس���تا‬ ‫ئاب���وری توركیا به‌ره‌و قه‌ی���ران مل ده‌نێت‬ ‫به‌تایبه‌تی س���ااڵنه‌ بایی زیات���ر له‌‪ 60‬ملیار‬ ‫دۆالر وزه‌ی پێویسته‌ بۆ هه‌ڵسوڕانی ماكینه‌‬ ‫ئابوریه‌ك���ه‌ی‪ .‬ه���ه‌ر گرانبونێك���ی وزه‌ یان‬ ‫گۆڕینی به‌چه‌كێكی سیاسی‪ ،‬ڕوخانی ئابوری‬ ‫توركیای لێ ده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ گرانی وزه‌‬ ‫سیمای میزه‌ی نیسبی جیهازی به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫توركیا ون ده‌كات‌و توانای كێبڕكێی بازاڕی‬ ‫جیهانی له‌ده‌س���ت ده‌دات‪ .‬بۆیه‌ پشتگرتنی‬ ‫داعش بۆ ئه‌مڕۆی توركیا قبوڵێكی تایبه‌تی‬ ‫بڕیاردروس���تكه‌ری توركیای له‌سه‌ره‌ بێجگه‌‬ ‫له‌ئۆپۆزس���یۆنی ك���ورد له‌توركیاو قبوڵێكی‬ ‫گش���تی میح���وه‌ری ئه‌مریكاو ئه‌وروپاش���ی‬

‫ئاڕاسته‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ ئابوری‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‬ ‫كوردستان دژه‌‬ ‫به‌(ئاستی جیاواز)‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاراسته‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫جواڵوه‌كانی سه‌ر‬ ‫زه‌وی واڵتانی‬ ‫ئه‌قلیم‌و ناوچه‌كه‌دا‬ ‫له‌سنوری‬ ‫كوردستانی گه‌وره‌دا‬ ‫چ عه‌ره‌بی‌و چ‬ ‫فارسی‌و چ توركی‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆ س���نورداركردنی نف���وزی هیاللی‬ ‫شیعه‌ له‌ناوچه‌ی س���ه‌رچاوه‌ی وزه‌ له‌ناوچه‌‬ ‫گه‌رمه‌كانی شه‌ڕی داعشدا‪ ،‬هه‌ر له‌به‌رئه‌مه‌یه‌‬ ‫چاوپۆش���ی له‌س���لوكی ئاش���كرای ئیجابی‬ ‫س���ه‌ربازی‌و لۆجس���تیكی توركی���ا ده‌كرێت‬ ‫به‌رامب���ه‌ر داعش‌و ئه‌و هه‌ڵوێس���ته‌ هه‌ندێك‬ ‫ئیجابیه‌ی توركیا كه‌ له‌گه‌ڵ كوردیش ده‌یكات‬ ‫له‌ڕوی سه‌ربازیه‌وه‌ به‌تایبه‌تی له‌كۆبانی له‌ژێر‬ ‫گوشاری ش���ه‌قامی كورد بوه‌ له‌توركیا نه‌ك‬ ‫نه‌وتی كوردستانی باشور‪ ،‬چونكه‌ ئاراسته‌و‬ ‫جوڵه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی ئه‌و واباش���تره‌ كه‌‬ ‫نه‌وت‌و سیاده‌ی كوردستان له‌ده‌ست داعش‬ ‫یان سونه‌ی عه‌ره‌بدا بێت نه‌ك كورد خۆی‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ل���ه‌ڕوی جیهانی���ه‌وه‌‪ :‬كورد وه‌ك‬ ‫به‌ش���ێك له‌عێراق تائێستا مامه‌له‌ی له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌كرێت هه‌م���و وه‌فدێك‌و كه‌س���ایه‌تیه‌ك‌و‬ ‫یارمه‌تیه‌كی مرۆیی‌و سه‌ربازی به‌چێككردن‌و‬ ‫زانیاری بڕوجۆری هاوكاریه‌كه‌ به‌ستراونه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ندی عێراق به‌واتای به‌ستراونه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌جوڵه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی هیاللی شیعه‌‪ .‬به‌ده‌ر‬ ‫له‌وه‌ هه‌تا ئێستا پشتگیریه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كه‌ی‬ ‫كوردس���تان له‌میدیاو ڕه‌هه‌ندی مرۆیی زیاتر‬ ‫تێنه‌په‌ڕیوه‌‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬ڕه‌هه‌ندی ناوخۆی كوردستان‪:‬‬ ‫‪ .1‬ل���ه‌ڕوی سیاس���یه‌وه‌‪ :‬هه‌ت���ا ئێس���تا‬ ‫ده‌س���ته‌اڵت له‌كوردس���تاندا حیزبیه‌ به‌هه‌مو‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌كانی بڕیاردروستكردن‌و به‌رگری‪ .‬بۆیه‌‬ ‫دابه‌شبونێكی زۆر غه‌ریب هه‌یه‌ له‌و دو بواره‌‬ ‫ستراتیژیه‌دا واته‌ بڕیاردروستكردن‌و سیستمی‬ ‫به‌رگری‪ .‬بێجگه‌ له‌دژواری مێژویی ڕه‌هه‌ندی‬ ‫ئه‌م حیزبگه‌رایه‌ی كوردس���تان كه‌ به‌ده‌ستی‬ ‫به‌تاڵی ئابوری‌و نایه‌كگرتویی سیاسی‌و خاك‌و‬ ‫ناوچه‌ هاتۆته‌ ئاراوه‌‪ ،‬كێشه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ هه‌تا‬ ‫ئێستا نه‌ ئیراده‌و نه‌ جورئه‌تی ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م مێژوه‌ الی حیزبی ك���وردی له‌ئارادایه‌‪.‬‬ ‫له‌ناوچه‌ی س���ه‌وزی (جاران) جوڵه‌ی شیعه‌‬ ‫به‌ستراتیژی دروستكردنی پشتێنه‌كه‌ی خۆی‬ ‫كارای���ه‌و ته‌نانه‌ت ش���وێنێكی وه‌ك جه‌له‌وال‬ ‫به‌تاڵده‌كرێت���ه‌وه‌ له‌ك���ورد‪ .‬به‌مانایه‌كی تر‪،‬‬ ‫ئێس���تا نه‌ك ه���ه‌ر خاكی جێناك���ۆك له‌ژێر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌دایه‌ به‌ڵكو ناوچه‌ مسۆگه‌ره‌كانیشی‬ ‫گرتۆته‌وه‌‪ .‬له‌ناوچه‌ی زه‌ردی (كۆن‌و ئێستا)‬ ‫هێزی ئاسایشپارێزی تورك له‌زه‌مانی شه‌ڕی‬ ‫ناوخ���ۆوه‌ جێگی���ره‌و ئێس���تا هاوكاریه‌كی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی داع���ش ده‌كرێت ب���ۆ الوازكردنی‬ ‫سیاده‌و ده‌س���ته‌اڵتی كوردی له‌ناوچه‌كه‌داو‬ ‫ئاس���انكاری ده‌كات له‌كۆی هاوكێشه‌كه‌ كه‌‬ ‫كوردستان تیایدا الواز بێت ئه‌گه‌ر به‌قوربانی‬ ‫كاتی نه‌وتی كوردستانیش بێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬ده‌سته‌اڵتی كوردستان له‌ڕوی ئابوریه‌وه‌‬ ‫خۆی له‌سیستمی ئابوری كوردستاندا ماندو‬ ‫نه‌كردوه‌ به‌ڵكو كۆی سیستمی ئیداری حیزبی‬ ‫واڵته‌كه‌ی به‌س���ته‌وه‌ به‌بیره‌ نه‌وته‌كانه‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌ئاس���تێكی گ���ه‌وره‌ به‌هه‌ده‌ری یاس���ایی‌و‬ ‫نایاسایی دراوه‌و به‌شه‌كه‌ی تریشی به‌كاردێت‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵمژین���ی هێزی بێكاری كوردس���تان‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌ حكومیه‌كاندا كه‌ كۆی زیاتر‪85%‬‬ ‫ی بودجه‌ی كوردستانی بۆ ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ناكرێت به‌ده‌ر له‌و ش���انۆو مۆزایكه‌‬ ‫سیاس���ی‌و ئابوریه‌ شێواوه‌ ده‌ست ببرێت بۆ‬ ‫هیچ چاره‌سه‌رێكی سیاسی‌و ئابوری‪ .‬به‌ڵكو‬

‫ئه‌وه‌ی په‌لكێشی پس���پۆڕی شیكار ده‌كات‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی تایبه‌تمه‌ندێتی جوڵه‌ی س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م ش���انۆیه‌یه‌ نه‌ك ستانداردی ئابوری یان‬ ‫سیاسی چی ده‌ڵێت‪ .‬ئه‌وه‌ی پێویستیش بو كه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی دوێنێ‌و حكومه‌تی بنكه‌فراوانی‬ ‫كابینه‌ی هه‌ش���تی ئه‌م���ڕۆش بیكردایه‌ ئه‌م‬ ‫خوێندنه‌وه‌ واقیعیانه‌و پس���پۆڕیانه‌ بو نه‌ك‬ ‫شێوازی تری بڕیاردروسكردنی كالسیكی‪.‬‬ ‫پێشنیاره‌كان‪:‬‬ ‫به‌دڵنیای���ه‌وه‌ چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كانی‬ ‫كوردس���تان له‌سیاس���یه‌وه‌ گوازراوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئابوری پاش���ان بۆ سیستمی به‌رگری‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ چاره‌س���ه‌ره‌كان به‌سیاسی ده‌ست‬ ‫پێبكات ب���ۆ ئه‌وه‌ی ڕێگا خۆش���بكرێت كه‌‬ ‫به‌ڕاس���ته‌قینه‌ نه‌ك ڕوك���ه‌ش‌و خه‌ڵه‌تێنه‌ر‬ ‫شۆڕبێته‌وه‌ بۆ ئابوری‌و سیستمی به‌رگری‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬پێش���نیاری سیاس���ی‪ :‬وه‌زعه‌كه‌‬ ‫ده‌خوازێت ك���ه‌ به‌زوتری���ن كات هه‌ر پێنج‬ ‫حیزبه‌كه‌ س���تراتیژی سیاس���ی كوردستان‬ ‫ده‌ستنیش���ان بك���ه‌ن له‌چوارچێ���وه‌ی ئه‌و‬ ‫پێناسه‌یه‌دا كه‌ یه‌كه‌م‪ :‬كوردستان له‌قۆناغی‬ ‫كاره‌ساتدایه‌‪ .‬دوه‌م‪ :‬حیزبه‌كان لێپرسراوێتیان‬ ‫وه‌ك ی���ه‌ك وای���ه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌كورس���ی‬ ‫په‌رله‌مانی جیاواز بن واته‌ بڕیاره‌كان به‌كۆی‬ ‫ده‌ن���گ بن‌و ته‌ج���اوه‌زی ڕای یه‌كتر نه‌كرێت‬ ‫س���ێهه‌م‪ :‬بێئه‌وه‌ی حه‌ساس���یه‌تی ناوچه‌یی‬ ‫دروس���ت بكرێ���ت یه‌كخس���تنی هێزه‌كانی‬ ‫كوردستانی گه‌وره‌ زۆر گرنگه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫په‌یامه‌ به‌دنیا بگات كه‌ السه‌نگكردنی مافی‬ ‫كوردس���تانی گه‌وره‌ به‌گشتی هۆكار ده‌بێت‬ ‫كه‌ كۆی ناوچه‌كه‌ س���ه‌قامگیری به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫نه‌بینێت ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ڕێكه‌وتنی ئه‌قلیمی‬ ‫ناوچه‌كه‌ش بێته‌ ئاراوه‌ ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر حسابی‬ ‫مافه‌كانی كوردس���تان بێت‪ .‬ئه‌م فاكته‌ره‌ بۆ‬ ‫ئه‌مڕۆی كوردس���تان زۆر ستراتیژیه‌ چونكه‌‬ ‫گۆڕانكاری جه‌مس���ه‌ربه‌ندی ناوچه‌كه‌ ئێستا‬ ‫به‌جۆرێ���ك هاتۆته‌ پێش ب���ه‌ده‌ره‌ له‌توانای‬ ‫هێزه‌ حیزبیه‌كان به‌جیاجیا‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ته‌عبیئه‌ی هێزی به‌رگری كوردستان‪:‬‬ ‫ئ���ه‌م سیس���تمی به‌رگری���ه‌ی كوردس���تان‬ ‫له‌هه‌ناوی خۆیدا شه‌ڕی ناوخۆی هه‌ڵگرتوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌هه‌مو لۆژیكێك هاردپاوه‌ری هێزی‬ ‫سه‌ربازی پاشكۆیه‌ بۆ سۆفتپاوه‌ری به‌اڵنسی‬ ‫سیاسی‪ .‬بۆیه‌ دابه‌شبونی سیاسی كوردستان‬ ‫به‌س���ه‌ر جوڵه‌ی میحوه‌ره‌ یه‌كتربڕه‌كانی ناو‬ ‫خاكی كوردس���تان‌و ناوچه‌كه‌ زۆر به‌ئاسانی‬ ‫ده‌گوازرێت���ه‌وه‌ بۆ لێكترازان���ی هاردپاوه‌ره‌‬ ‫س���ه‌ربازیه‌ حیزبیه‌كانی كوردس���تان‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ئێس���تاداو له‌م���اوه‌ی كورتخایه‌نی‬ ‫قۆناغی كاره‌س���اتدا بۆ سیس���تمی به‌رگری‬ ‫كوردس���تان بكرێ���ت ته‌نها ش���ۆڕبونه‌وه‌ی‬ ‫س���تراتیژی یه‌كگرتوی سیاس���ی هه‌ر پێنج‬ ‫حیزبه‌كه‌ی���ه‌ كه‌ له‌خاڵی س���ه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌ی‬ ‫پێكرا بۆ ناو سیستمی به‌رگری چونكه‌ ئێستا‬ ‫كاتی چاكس���ازی تیایدا به‌سه‌ر چوه‌و ته‌نها‬ ‫ئیراده‌و جورئه‌تی ڕاس���ته‌قینه‌ی نیشتیمانی‬ ‫ئه‌و پێناسه‌ چاكس���ازیه‌ ده‌دات به‌سیستمی‬ ‫به‌رگری نه‌ك موزایده‌ی سیاس���ی به‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌كتره‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ێهه‌م‪ :‬ڕه‌هه‌ندی ئابوری‪ :‬ده‌سته‌اڵتی‬ ‫كوردس���تان قه‌یرانه‌كان���ی كوردس���تانی بۆ‬ ‫ئاس���تێك قوڵكردۆت���ه‌وه‌ چ به‌ئاس���ۆیی چ‬ ‫به‌ش���اقوڵی كه‌ ئیت���ر قۆناغی چاكس���ازی‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌و چۆته‌ قۆناغی كاره‌س���اته‌وه‌ كه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كانی هه‌نوكه‌یی‌و خێراو پڕ ئازار‬ ‫ده‌بن ب���ۆ خه‌ڵكی كوردس���تان‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫حی���زب قوربان���ی گه‌وره‌ به‌پۆس���ت‌و پاره‌و‬ ‫ده‌س���ته‌اڵت ن���ه‌دات زۆر دور نی���ه‌ ئازاری‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كان په‌رچه‌ك���رداری گ���ه‌وره‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ل���ێ نه‌كه‌وێت���ه‌وه‌و ڕێ���ڕه‌وی‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كان به‌ئاقاری سه‌لبیدا نه‌ڕوات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێشنیاره‌كان له‌هه‌ناوی خۆیدا قورسی‌و‬ ‫ئاڵۆزی‌و پێشهاتی ناسروشتی هه‌ڵده‌گرێت‌و‬ ‫ده‌بێت ده‌سه‌اڵت ته‌حه‌مولی بكات‪:‬‬ ‫‪ .1‬له‌هه‌مو قه‌یرانێكی قوڵ‌و ئاڵۆزی وه‌ك‬ ‫ئه‌مه‌ی ئێستای كوردستان كه‌ هه‌م ده‌سه‌اڵت‬ ‫چاره‌سه‌ری پێناكرێت هه‌م كه‌رتی تایبه‌ت كه‌‬ ‫به‌ناسروشتی پێگه‌شتوه‌و ئاماده‌ی هاوكاری‬ ‫پێویس���تی نیه‌‪ ،‬قۆناغه‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌ به‌رده‌م‬ ‫دو ڕێیانێك���ه‌وه‌ یان لێكترازانی سیس���تمی‬ ‫ده‌س���ته‌اڵت‌و دروس���تبونی پاش���اگه‌ردانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و حس���ابنه‌كردن بۆ ڕێس���اكانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت چونكه‌ ده‌سه‌اڵت هه‌یبه‌تی خۆی‬ ‫به‌ته‌واوی له‌ده‌س���ت ده‌دات یان پێویس���ته‌‬ ‫ده‌سته‌اڵت شێوازی ته‌شغیلی ده‌سته‌اڵته‌كانی‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی ناته‌ده‌خولی���ه‌وه‌ بگۆڕێت بۆ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ته‌ده‌خول���ی وه‌ك هه‌نگاوێك���ی‬ ‫خ���ۆ گونجاندن ب���ۆ پڕاكتیزه‌كردنی قۆناغی‬ ‫كاره‌س���ات بۆ تێپه‌ڕاندنی قۆناغه‌ دژواره‌كه‌‪.‬‬ ‫جا ئه‌م ش���ێوازگۆڕینه‌ی ده‌س���ه‌اڵت هه‌مو‬ ‫ب���واره‌كان ده‌گرێته‌وه‌ ئابوری‌و س���ه‌ربازی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ته‌نانه‌ت مافه‌ گشتیه‌كان‌و هه‌تا‬ ‫دوایی‪..‬‬ ‫‪ .2‬وه‌ك زه‌روره‌ت���ی قۆناغی كاره‌س���ات‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت پێویستی به‌وه‌ هه‌یه‌ سیستمه‌كانی‬ ‫چاودێ���ری له‌كه‌مترین ماوه‌دا ئه‌كتیڤ بكات‬ ‫وه‌ك سیس���تمی چاودێری دارایی‌و ئابوری‌و‬

‫یاس���ایی‌و نه‌زاهه‌و كۆمه‌ڵێك ئیجرائاتی زۆر‬ ‫خێرا له‌ب���واری گه‌نده‌ڵ���ی‌و تاوانی گه‌وره‌دا‬ ‫ئه‌نج���ام بدات بۆ ڕاكێش���انی ڕای گش���تی‬ ‫به‌ڕاس���تگۆیی ده‌س���ته‌اڵت له‌هاتنه‌ س���ه‌ر‬ ‫خه‌تی پاراس���تنی خ���اك‌و كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬ده‌نا‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌تایبه‌تی چینه‌كانی ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫خوارناوه‌ڕاس���ت ئاماده‌نی���ه‌ ك���ه‌ ته‌نه���ا‬ ‫ته‌ماش���اكه‌ربن‌و ه���ه‌ر ئه‌مان ه���ه‌م گورزی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی خراپ���ی گوزه‌رانی ژی���ان‌و هه‌م‬ ‫گ���ورزی نه‌زیفی به‌ره‌كانی ش���ه‌ڕ ته‌حه‌مول‬ ‫بكه‌ن‌و سه‌رانی حیزبیش خه‌ریكی گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫بازرگانیی شه‌ڕو پڕكردنی بانكه‌كانی ده‌ره‌وه‌‬ ‫بن‪.‬‬ ‫‪ .3‬پێویس���ته‌ ده‌سته‌اڵت له‌سه‌ر دو پالنی‬ ‫كاره‌سات بڕوات كه‌ یه‌كێكیان كورتخایه‌نه‌و‬ ‫شه‌ش مانگ زیاتر نه‌بێت سیوله‌ی پێویست‬ ‫بۆ موچه‌و ش���ه‌ڕ دابین بكات به‌سیاس���ه‌تی‬ ‫ته‌ده‌خولی كه‌ پێویس���ته‌ پالنێ���ك بۆ ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ دابنرێت‌و به‌سه‌رپێی ئه‌نجام نادرێت‬ ‫ده‌نا ئازاره‌ گه‌وره‌كه‌ لێره‌دا دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ پێویستی به‌به‌رنامه‌یه‌كی زانستی‌و وردو‬ ‫تۆكمه‌ هه‌یه‌ چونكه‌ په‌یداكردنی س���یوله‌ بێ‬ ‫ئازارو حه‌ساسیه‌تی كۆمه‌ڵگه‌و په‌رچه‌كردار‬ ‫تێپه‌ڕنابێ���ت بۆی���ه‌ به‌رنامه‌ك���ه‌ ده‌بێ���ت‬ ‫هه‌مو هاوس���ه‌نگیه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاس���ی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ جیاوازه‌كان بپارێزێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬پالن���ی م���ام ناوه‌ند كه‌ ه���ه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫پالنی كورتخایه‌ن ده‌س���ت پێ���ده‌كات به‌اڵم‬ ‫النیكه‌م پ���اش ‪ 6- 4‬مانگ ئاماده‌ ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ب���واری جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بریتیه‌ له‌دروستكردنی دو كۆمیته‌ی پسپۆڕی‬ ‫ب���ۆ گه‌ڕانه‌وه‌ ب���ۆ جیه���ازی به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫كوردس���تان له‌بواری كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی‬ ‫– كش���توكاڵی (الصناع������ات الزراعی������ه‌)‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌م���اوه‌ی ‪ 6-4‬مانگ پالنه‌كه‌ی بۆ‬ ‫ته‌واو ده‌كرێت بۆ ئه‌و ئامانجانه‌‪:‬‬

‫وه‌زعه‌كه‌ ده‌خوازێت‬ ‫كه‌ به‌زوترین‬ ‫كات هه‌ر پێنج‬ ‫حیزبه‌كه‌ ستراتیژی‬ ‫سیاسی كوردستان‬ ‫ده‌ستنیشان بكه‌ن‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫ئه‌و پێناسه‌یه‌دا‬ ‫كه‌ یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫كوردستان له‌قۆناغی‬ ‫كاره‌ساتدایه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬حیزبه‌كان‬ ‫لێپرسراوێتیان وه‌ك‬ ‫یه‌ك وایه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌كورسی په‌رله‌مانی‬ ‫جیاواز بن‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬مس���ۆگه‌ركردنی ئاسایشی خۆراك‬ ‫كه‌ چاره‌نوس���ی نه‌ته‌وه‌و نیش���تیمانی كۆی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی كوردس���تانی پێوه‌گرێده‌درێت‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر كۆی جوڵه‌ی میحوه‌ره‌كان‬ ‫به‌ریه‌ك بكه‌ون‌و كوردس���تان توشی قه‌یرانی‬ ‫داخس���تنی س���نوره‌كان ببێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌خوازێ به‌پالن ڕێكبخرێت‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬هه‌ڵمژین���ی زی���اده‌ی به‌رهه‌م���ی‬ ‫كش���توكاڵی به‌پیشه‌س���ازیكردنی به‌رهه‌می‬ ‫كش���توكاڵی زیاده‌ له‌ئیس���تیهالكی ڕۆژانه‌و‬ ‫له‌الیه‌ك���ی ت���ره‌وه‌ پیشه‌س���ازی ئه‌رك���ی‬ ‫دابینكردن���ی النیكه‌می پێداویس���تی كه‌رتی‬ ‫كش���توكاڵی مس���ۆگه‌ر ب���كات‪ .‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫به‌به‌رنامه‌و پالن ڕێكده‌خرێت‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬هه‌ڵمژینی نیگه‌رانیه‌كانی شه‌قام‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی گه‌نجه‌ بێكاره‌كان كه‌ ڕۆژ به‌ڕۆژ‬ ‫ژماره‌ی���ان زۆرتر ده‌ب���ن‌و زۆرت���ر توڕه‌ن‌و‬ ‫ئاس���انتر توش���ی په‌ڕگیری ده‌ب���ن له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌ ئه‌قلیمیه‌كانه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌پالن ڕێك‬ ‫ده‌خرێت‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫سه‌یركردن ‌ی ڤیدیۆ توندوتیژیه‌كان ‌ی داعش‬ ‫خه‌مۆكی‌‌و دڵه‌ڕاوك ‌ێ دروست ده‌كه‌ن‬ ‫د‪.‬ئه‌ف����رام محم����د حس����ن (پس����پۆری‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌ ده‌رونیه‌كان)‬ ‫توندوتیژی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ بونی‌ مرۆڤدا هه‌بوه‌و‬ ‫كاریگ����ه‌ری نه‌رێن����ی‌ له‌س����ه‌ر ژیانی‌ تاك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگ����ه‌ دان����اوه‌‪ ،‬له‌م س����ااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ بین����راوی‌ ك����وردی‌ (هه‌ندێك‬ ‫كه‌ناڵ����ی ئاس����مانی‌!!) رۆل����ی‌ نه‌رێنیانه‌ی‌‬ ‫به‌رچاوی����ان هه‌ب����وه‌ له‌به‌رجه‌س����ته‌كردنی‌‬ ‫دیمه‌ن����ه‌ توندتی����ژه‌كان له‌ڕێ����ی زنجی����ره‌‬ ‫دۆبالژكراوه‌كانه‌وه‌‪ ،‬س����ه‌ره‌رای‌ بێباكی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌نااڵنانه‌و گوێنه‌گرتنیان له‌ده‌نگی‌ زانست‌و‬ ‫بانگه‌وازه‌ یه‌ك ل����ه‌دوای یه‌كه‌كانی‌ توێژه‌ره‌‬ ‫ده‌رون����ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان‪ .‬به‌ڵگه‌كانی‌‬ ‫كلینیك����ه‌ ده‌رونییه‌كان‌و بازاڕی كه‌ره‌س����ته‌‬ ‫توندوتیژه‌كان ئه‌و راستیه‌ ده‌سه‌لمێنێت كه‌‬ ‫ئه‌وان نایبینن یان نایانه‌وێ بیبینن!‬ ‫ل����ه‌م ماوه‌ی����ه‌ی‌ دوایی����دا به‌ه����ۆی ئه‌و‬ ‫بارودۆخ����ه‌ ‌ی به‌س����ه‌ر عێراقدا به‌گش����تی‌‌و‬ ‫كوردستان به‌تایبه‌تی‌ تێده‌په‌رێت‌و دیمه‌نی‌‬ ‫توندوتیژیه‌كان����ی‌ گروپێك����ی‌ تون����دڕه‌و كه‌‬ ‫به‌تواناتری����ن ته‌كنیك����ه‌ س����ینه‌ماییه‌كان‬

‫به‌كاردێنێ����ت ب����ۆ ترس����اندن‌و تۆقان����دن‌و‬ ‫به‌رجه‌سته‌كردنی‌ توندوتیژیی‪.‬‬ ‫گومانی‌ تێدانیه‌ به‌پێی تیۆره‌ زانستیه‌كان‬ ‫توندوتیژی����ی دو هۆكاری س����ه‌ره‌كی‌ هه‌یه‌‬ ‫قوتابخانه‌ی����ه‌ك ب����ۆ ه����ۆكاری بایۆلۆج����ی‌‬ ‫ده‌یگێڕێته‌وه‌‪ ،‬گه‌لێك به‌ڵگه‌ی‌ زانس����تی‌ بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س����ته‌ ده‌خات����ه‌ڕو‪ ،‬گروپی دوه‌م‬ ‫به‌توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ باس له‌ڕۆڵی فێربون‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌ كه‌سانی‌ ترو رۆڵی كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ده‌كات بۆ باڵوبونه‌وه‌ی‌ توندوتیژی‪.‬‬ ‫گرنگتری����ن كاریگه‌ریی����ه‌ ده‌رونیه‌كان����ی‌‬ ‫توندوتیژی بریتییه‌ له‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬روانین����ه‌ دیمه‌نه‌كان����ی‌ توندوتیژی����ی‌‬ ‫ئه‌گه‌ری الس����اییكردنه‌وه‌ دروس����ت ده‌كات‌و‬ ‫تاوانه‌كان����ی‌ ئه‌م دواییه‌ ‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی‌ عیراق‬ ‫ئه‌و راس����تییه‌ ده‌س����ه‌لمێنێت كه‌ كێش����ه‌‬ ‫كومه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان‌و تاوانه‌كان����ی‌ كوش����تن‬ ‫هه‌ندێك شێوازی‌ توندوتیژی تێدابه‌كاردێت‬ ‫كه‌ پێشتر نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬سه‌رهه‌ڵدانی‌ حاڵه‌تی‌ ترس به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌منداڵدا‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بەئوردونیکردن‬ ‫یا بەتایبەتیکردنی‬ ‫سیستمی تەندروستی‬ ‫کوردستان‬

‫‪ -3‬حاڵه‌ت����ی‌ دڵه‌ڕاوك����ێ‌و خه‌مۆكی‌ له‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ س����ه‌یری‌ دیمه‌نه‌ ترس����ناكه‌كانی‌‬ ‫وه‌ك داعش ده‌كه‌ن چه‌ند هێنده‌ی‌ كه‌سانی‌‬ ‫ئاساییه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬یه‌كێكیتر له‌نه‌خۆش����ییه‌ ده‌رونیه‌كان‬ ‫له‌ڕۆژگاری ئه‌مڕۆدا ناوه‌نده‌ زانس����تییه‌كان‬ ‫بایه‌خێك����ی‌ گرنگی‌ ده‌ده‌ن����ێ زه‌بری پاش‬ ‫فشاره‌ كه‌ ئه‌گه‌ری رودانی‌ زیاتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -5‬تێكچونی‌ سیس����ته‌می‌ خ����ه‌وو خه‌وی‌‬ ‫ناخۆش له‌و كه‌س����انه‌ی‌ ده‌ڕوانن����ه‌ دیمه‌نه‌‬ ‫ترسناكه‌كان زۆر زیاتره‌ له‌كه‌سانی‌ ئاسانی‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬رودان����ی‌ حاڵه‌تی‌ زوه����ان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ����ه‌و تاكه‌ خۆی ب����ه‌ره‌و روی‌ ترس‬ ‫بێته‌وه‌ یان بڕوانێته‌ دیمه‌نه‌ ترس����ناكه‌كانی‌‬ ‫كه‌ روبه‌روی‌ كه‌سێكی‌ نزیكی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گشتی‌ ئه‌گه‌ری ئه‌م حاڵه‌تانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌و‬ ‫گه‌لێك حاڵه‌تی‌ ده‌رونی‌و نه‌خۆشی جه‌سته‌یی‬ ‫كاریگه‌ر له‌ئه‌نجامی‌ ئ����ه‌م دیمه‌نانه‌وه‌ په‌یدا‬ ‫ده‌بێت‌و تاك بۆ پاراستنی‌ ته‌ندروستی‌ خۆی‬ ‫هه‌تا له‌م دیمه‌نانه‌ به‌دور بێت باشتره‌‪.‬‬

‫بەشی پێنج‌و کۆتایی‬

‫له‌ڕێی ئه‌م ده‌ خاڵه‌و‌ه دڵت بپارێزه‌‬ ‫گه‌رده‌ته‌وێ���ت دڵێكی‌ ته‌ندروس���تت هه‌بێت ئه‌و‌ه له‌نه‌خۆش���ێكانی‌ دڵ به‌تایبه‌ت ‌ی بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ ‌ی‬ ‫ده‌توانیت له‌ڕێگه‌ی‌ چه‌ن���د رێنمایه‌كی‌ رۆژان ‌ه خۆت سه‌رو ‪ 45‬ساڵن‪.‬‬ ‫‪ .6‬خواردنی‌ چه‌وری‌ س���وێرو ئ���ه‌و خواردنانه‌ ‌ی‬ ‫له‌نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ دڵ بپارێزی���ت‪ .‬رێنمایه‌كانیش‬ ‫كال���ۆری‌ زۆر تێدای��� ‌ه مه‌ترس���یدارن‪ ،‬نه‌خواردن��� ‌ی‬ ‫ئه‌مانه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .1‬زۆر دانیش���تن به‌الی‌ ته‌له‌فیزۆن‌و ئه‌نته‌رنێت‪ .‬میوه‌و سه‌وزه‌‪ ،‬جگه‌ره‌كێش���ان‌و خواردنه‌وه‌ی‌ مه‌ ‌ی‬ ‫زۆر دانیش���تن ه���ۆكار‌ه بۆ توش���بون به‌جه‌ڵده‌ ‌ی له‌مه‌ترسییه‌كانی‌ نه‌خۆشی‌ دڵن‪.‬‬ ‫‪ .7‬گۆشتی‌ س���ور‪ .‬ئه‌م خواردن ‌ه مه‌ترسیدار‌ه بۆ‬ ‫له‌پڕ‪.‬‬ ‫‪ .2‬چاره‌س���ه‌رنه‌كردنی‌ كێش���ه‌كان‪ .‬هه‌ستكردن دڵ‌و بۆرییه‌كانی‌‪ .‬باشتروای ‌ه هه‌فتانه‌ له‌دوجار زیاتر‬ ‫به‌بێتاقه‌تی‌‌و چاره‌س���ه‌رنه‌كردن ‌ی كێشه‌كان‌و راڕایی‪ .‬نه‌خورێت‪.‬‬ ‫‪ .8‬هه‌ركات هه‌ستت به‌هیالكی‌‌و ماندبون‌و ئازار ‌ی‬ ‫به‌پێی توێژینه‌وه‌كان كاریگه‌ری‌ خراپیان له‌سه‌ر دڵ‬ ‫سنگ‌و ته‌نگه‌نه‌فه‌س ‌ی كرد به‌زوترین كات له‌كاره‌كه‌ت‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬پرخه‌ی‌ ش���ه‌وانه‌‪ .‬پرخه‌پرخ���ی‌ زۆرو توند‌ه بوه‌سته‌و بچۆ بۆنه‌خۆشخانه‌‪.‬‬ ‫‪ .9‬چه‌وری���ه‌كان‌و په‌س���تان ‌ی خوێن‌و ش���ه‌كره‌‪.‬‬ ‫ورده‌ورد‌ه ده‌بێته‌ هۆی‌ هیالكبونی‌ دڵ‌و الوازكردنی‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬به‌كارنه‌هێنان��� ‌ی ده‌زوی‌ ددان پاككردن���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ركات رێژه‌كه‌یان به‌رزبو به‌هه‌ند وه‌ریبگر‌ه چونك ‌ه‬ ‫نوێترین توێژینه‌وه‌ ئه‌وه‌ ‌ی سه‌لماندوه‌ پاككردنه‌وه‌ ‌ی هۆكارن بۆ جه‌ڵده‌‪.‬‬ ‫‪ .10‬له‌پڕ له‌و ده‌رمانه‌ مه‌وه‌ست ‌ه یاخود به‌به‌رده‌وام ‌ی‬ ‫ددان ب���ه‌ده‌زو دڵ ده‌پارێزێ���ت له‌به‌كتری���ا ‌ی‬ ‫له‌بیر ‌ی مه‌ك ‌ه كه‌ بۆت نوس���راوه‌ بۆ گرفته‌كانی‌ دڵ‪،‬‬ ‫زیانبه‌خش‪.‬‬ ‫‪ .5‬وه‌رزش‪ .‬زۆر گرینگ��� ‌ه بۆ مرۆڤ‌و ده‌یپارێزێت چونكه‌ زۆر زیان به‌دڵت ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫زه‌بری‌ ده‌رونی‌‬

‫ئا‪ :‬مه‌رزیه‌ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫دكتۆر‪ :‬زه‌بری‌ ده‌رون ‌ی چیه‌؟‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬حاڵه‌تێكی‌ ده‌رونی‌ ناخۆش���ه‌و‬ ‫ته‌نگژاویی���ه‌ له‌ده‌رئه‌نجام���ی‌ یاده‌وه‌ری��� ‌ی‬ ‫كاره‌ساتێك دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪:‬ئه‌و روداوان���ه‌ چین كه‌ زه‌بر ‌ی‬ ‫ده‌رونی‌ دروست ده‌كه‌ن؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬توندوتیژ ‌ی به‌س���ه‌ر خۆ ‌ی بێت‬ ‫یان كه‌س���ێكی‌ نزیكی‌ یاخود بیبینێت یان‬ ‫بۆی‌ باس بكرێ���ت وه‌ك( لێدان‪ ،‬رفاندن‪،‬‬ ‫ده‌ستدرێژی‌ سێكسی‌‪ ،‬جه‌نگ‌و روداوه‌كانی‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌س���تچون ‌ی كه‌س���ێك ‌ی خۆشه‌ویست‪،‬‬ ‫دابران ‪.)...‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬كه‌ی‌ پێویس���ته‌ ئه‌م كه‌سان ‌ه‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌ن؟‬ ‫دكتۆر‪:‬‬ ‫• ئه‌گ���ه‌ر هاتو ماوه‌یه‌كی‌ زۆر به‌س���ه‌ر‬ ‫روداوه‌ك���ه‌دا روی داو به‌اڵم كاردانه‌وه‌كان‌و‬

‫كاریگه‌رییه‌كانی‌ به‌ره‌و خراپ ‌ی رۆیشت‪.‬‬ ‫• زۆرب���ه‌ی‌ كات بی���ر ل���ه‌و روداو‌ه‬ ‫بكه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫• تیكچون���ی‌ خ���ه‌و‌و بینین��� ‌ی خه‌و ‌ی‬ ‫ناخۆش‪.‬‬ ‫• خ���ۆت الده‌ده‌یت له‌هه‌م���و ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫روداوه‌كه‌ت بیرده‌هێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌خ���ۆش‪ :‬چ���ۆن له‌قه‌ی���ران‌و روداو‌ه‬ ‫ناخۆشه‌كان خۆت ده‌گونجێنیت؟‬ ‫دكت���ۆر‪ :‬كارو چاالكیه‌كان���ی‌ رۆژان���ه‌ت‬ ‫به‌گه‌ڕبخ���ه‌وه‌و كات دابن���ێ‌ ب���ۆ پش���و‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ متمان���ه‌ت پێیه‌ت ‌ی‬ ‫كێش���ه‌كانت باس بكه‌‪ ،‬ئه‌و شتانه‌ ئه‌نجام‬ ‫بده‌ كه‌ خۆبه‌خش���ن‪ ،‬خواردنی‌ ته‌ندروست‬ ‫بخ���ۆ‪ ،‬دورك���ه‌و‌ه له‌خواردن���ه‌وه‌ی‌ مه‌ی‌‌و‬ ‫جگه‌ره‌كێشان به‌بیانو ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌م شتان ‌ه‬ ‫كێش���ه‌ت بۆ دروست ده‌كات‪ ،‬كات ‌ێ هه‌ست‬ ‫به‌ناڕه‌حه‌ت��� ‌ی ده‌كه‌یت هه‌وڵ ب���ده‌ كار ‌ی‬ ‫رۆژانه‌ی‌ ئاسای ‌ی خۆت بكه‌یت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫‪10%‬ی ژنان پێش‬ ‫سوڕ ‌ی مانگان ‌ه‬ ‫ئه‌م نیشانانه‌یان‬ ‫لێده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫جه‌سته‌یی‌‌و ده‌رونی‌ پێش سوڕ ‌ی‬ ‫مانگان ‌ه یه‌كێكه‌ له‌گرفته‌كانی‌ ئافره‌تان‌و‬ ‫به‌پێ���ی لێكۆڵین���ه‌وه‌ پزیش���كیه‌كان‬ ‫ل���ه‌‪‌ 40%‬ی ئافره‌ته‌كان كاتێك توش��� ‌ی‬ ‫ئه‌م ئازاره‌ ده‌بن پێویس���تیان به‌هیچ‬ ‫چاره‌س���ه‌رێك نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نها‬ ‫‪ 5%‬ی���ان ئازاره‌كه‌ی���ان به‌هێزه‌و‬ ‫وای���ان لێده‌كات نه‌چنه‌س���ه‌ركار‪،‬‬ ‫له‌م كات���ه‌ش واپێویس���ت ده‌كا‬ ‫كه‌ س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك بكرێت‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ ت���ره‌وه‌ توێژینه‌وه‌كان‬

‫باسیان له‌وه‌ كردوه‌ زیاتر له‌ ‪ 10%‬یان پێش‬ ‫هاتنی‌ س���وڕه‌كه‌ توش��� ‌ی خه‌مۆك ‌ی ده‌بن‌و‬ ‫چه‌ند نیشانه‌یه‌كی‌ لێده‌رده‌كه‌وێت ‪.‬‬ ‫نیشانه‌كان‪:‬‬ ‫‪ .1‬هه‌س���تكردن به‌بێتاقه‌تی‌‌و نائومێدی‌‌و‬ ‫بێزاریی‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬هه‌س���تكردن به‌راڕای���ی‌ وتوڕه‌ب���ون‌و‬ ‫تێكچونی‌ مه‌زاج‪.‬‬ ‫‪ .3‬تیكچون��� ‌ی ته‌ركی���زو هیالك���ی‌‌و‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ وزه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ .‬سایتی‌ العربیه‌‬

‫لەبەش����ەکانی ڕاب����ردودا بەژم����ارەو داتاو‬ ‫توێژین����ەوە دەرمانخس����ت ک����ە سیس����تمی‬ ‫تەندروستی ئوردون بایی ئەوەندە سەرکەوتو‬ ‫نیە کە کوردستان چاوی لێبکات‪ .‬ئەوەشمان‬ ‫دەرخست کە ئوردون لەڕوی کۆمەڵێک پێدراوی‬ ‫جیوگراف����ی‌و سیاس����ی‌و مێژوی����ی‌و ئابوری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیەوە ئەوەندە لەکوردستان جیاوازە‬ ‫کە بوارێکی کەم بۆ چاولێکەری دەهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫لەو بوارانەش����ی ک����ە کوردس����تان بەتەمایە‬ ‫چاو لەئوردون بکات (بیمەی تەندروس����تی‌و‬ ‫ڕێکخس����تنی دەرمان) بۆم����ان دەرکەوت کە‬ ‫ئوردون بۆ خۆی گیرۆدەی کۆمەڵێک کێشەی‬ ‫کوش����ندەیە‪ .‬دوبارەکردن����ەوەی ئەزموون����ی‬ ‫ئوردون لەو بوارانەدا یەکس����انە بەگەیش����تن‬ ‫بەهەمان دەرئەنجام کە سیستمێکی سەقەتی‬ ‫تەندروستیە‪ .‬دوای هەموو ئەمانە‪ ،‬پرسیارەکە‬ ‫ئەوەیە ئاخۆ بۆچی کاربەدەستانی حکومەت‌و‬ ‫لەس����ەروی هەموویان����ەوە خودی س����ەرۆکی‬ ‫حکومەت نامەیەکی داواکاری لەڕێی وەزیری‬ ‫تەندروستیەوە دەنێرێت بۆ سەرۆک وەزیرانی‬ ‫ئ����وردون‌و داوای یارمەت����ی لێ����دەکات ب����ۆ‬ ‫ڕزگارکردنی سیستمی تەندروستی کوردستان‬ ‫لەم دۆخەی ئێستای؟‬ ‫وەاڵمێکی زۆر س����ادە بۆ ئەو پرس����یارەی‬ ‫س����ەرەوە ئەوەی����ە ک����ە کاربەدەس����تانی‬ ‫حکوم����ەت دەیانەوێت لەڕێی ئەم نمایش����ە‬ ‫میدیاییەوەو بەناوی ئوردونیکردنی سیستمی‬ ‫تەندروس����تیەوە‪ ،‬ئەوەی لەخەی����اڵ‌و پالنی‬ ‫خۆیان����دا هەی����ە جێبەجێ����ی بک����ەن‪ .‬واتە‬ ‫بەئوردونیکردن����ی سیس����تمی تەندروس����تی‬ ‫هیچ نیە جگە لەپەردەیەک بۆ ش����اردنەوەی‬ ‫پالن‌و بەرنامە ڕاس����تەقینەکانیان بۆ هەرچی‬ ‫زیاتری بەتایبەتکردنی سیستمی تەندروستی‬ ‫کوردس����تان‪ .‬لەژێر ئەم پەردەیەدا‪ ،‬وەزیری‬ ‫تەندروس����تی‌و هاوپەیمانەکانی لەحکومەتی‬ ‫هەرێم����ی کوردس����تان (بەس����ەرۆکی‬ ‫حکومەتیشەوە) دەیانەوێت دو ئامانج‌و پالنی‬ ‫لەمێژینەی خۆیان جێبەجێبکەن‪.‬‬ ‫پالنی یەکەمی����ان بریتیە لەبەتایبەتکردنی‬ ‫سیس����تمی تەندروس����تی‪ .‬بەتایبەتکردن بەو‬ ‫مانایەی ئیت����ر ئامرازەکان����ی بەرهەمهێنانی‬ ‫خزمەتی تەندروس����تی (بنکەی تەندروستی‪،‬‬ ‫نەخۆش����خانە‪ ،‬پزیش����ک‪ ،‬کارمەند‪ ،‬دەرمان‌و‬ ‫کەرەس����تەی پزیش����کی) لەالی����ەن کەرت����ی‬ ‫تایبەت����ەوە خاوەندارێت����ی بکرێت‌و حکومەت‬ ‫ڕۆڵێکی ئەوتۆی لەپێشکەش����کردنی خزمەتی‬ ‫تەندروس����تی نەمێنێ����ت‪ .‬ئەو ڕاس����تیەی کە‬ ‫سیستمی تەندروستی ئوردون بەزۆری کەرتی‬ ‫تایبەت تێیدا دەسەاڵتدارە‪ ،‬چانس‌و بیانویەکی‬ ‫ب����اش دەدات بەدەس����ت وەزیرو س����ەرۆکی‬ ‫حکومەت����ەوە بۆ ئەوەی پالنەک����ەی خۆیان‬ ‫بەناوی چاولێکەری لەئوردون جێبەجێبکەن‪.‬‬ ‫وەزیرو س����ەرۆکی حکومەت لەمەدا دو قازانج‬ ‫دەکەن‪ :‬یەکەم خزمەتی تەندروستیان لەکۆڵ‬ ‫دەبێتەوەو ئیتر ب����ازاڕ بەرپرس دەبێت نەک‬ ‫ئەوان‪ .‬دوەم‪ :‬دەتوانن لەڕێی بەتایبەتکردنی‬ ‫سیس����تمی تەندروس����تی ژمارەیەک����ی زۆری‬ ‫بزنس����مان‌و کۆمپانیا لەدەوریان کۆکەنەوەو‬ ‫بیانکەن بەدۆستی خۆیان‪.‬‬ ‫پالن����ی دوه‌می����ان ئەوەیە ک����ە خزمەتی‬ ‫تەندروستی لەناو دەزگا گشتیەکانی سیستمی‬ ‫تەندروستی بکەن بەپارە‪ .‬زۆربەی بەرپرسانی‬ ‫حکوم����ەت‌و کاربەدەس����تانی وەزارەت����ی‬ ‫تەندروس����تی قەناعەتێکی چەسپاویان هەیە‬ ‫کە دژی خۆڕاییبونی خزمەتی تەندروس����تیە‪.‬‬ ‫کاربەدەس����تانی وەزارەتی تەندروستی دەزگا‬ ‫تەندروستیەکانی کەرتی گشتی بە(بەالشخانە)‬ ‫ناودەبه‌ن‪ .‬ئەوان خزمەتی تەندروستی وەکو‬ ‫موڵکێک����ی تایبەت����ی‌و شەخس����یی خۆیان‬ ‫دەبین����ن‌و پێیان حەیفە کە هاواڵتی لەو تۆزە‬ ‫خزمەتە کواڵیتی نزمەش بەهره‌مەند بێت کە‬ ‫لەکەرتی گش����تیدا پێش����کەش دەکرێت‪ .‬ئەو‬ ‫ڕاستیەی کە سیس����تمی تەندروستی ئوردون‬ ‫پارەیەک����ی زۆر لەهاواڵتی����ان وەردەگرێ����ت‪،‬‬ ‫بیانویەک����ە بەدەس����تی کاربەدەس����تانی‬ ‫وەزارەت‌و حکومەت����ەوە بۆئ����ەوەی خزمەتی‬ ‫تەندروستی لەکوردس����تانیش وەکو ئوردون‬ ‫بکەن بەپارە‪ .‬دەمچەوربونی کاربەدەس����تانی‬ ‫وەزارەتی تەندروستی‌و سیاسیەکانی پشتیان‬ ‫بەقازانجەکانیان لەبواری دەرمان‌و کەرەستەی‬ ‫پزیش����کی ئەوەن����دەی ت����ر هاری ک����ردون‌و‬ ‫دەیانەوێت ئەوەیش����ی ماوە په‌الماری بدەن‌و‬ ‫بیکەن بەپارە‪.‬‬ ‫بەکورت����ی‪ ،‬ئەوەی وەزیری تەندروس����تی‌و‬ ‫س����ەرۆکی حکوم����ەت دەیک����ەن‪ ،‬هی����چ‬ ‫پەیوەندییەک����ی بەفێربونی وان����ە لەواڵتانی‬ ‫ترو باش����کردنی سیس����تمی تەندروستیەوە‬ ‫نیە‪ .‬بەئوردونیکردنی سیس����تمی تەندروستی‬ ‫کوردس����تان پەردەیەک����ە بۆ ش����اردنەوەی‬ ‫هەرچی زیاتری بەبازاڕکردن‌و بەتایبەتکردنی‬ ‫سیستمی تەندروستی‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫خوێندن‬

‫مامۆستایان به‌گومانن له‌و لیژنه‌یه‌ی‬ ‫بۆ دۆسیه‌ی سه‌رپه‌رشتیاره‌ک ‌ه دروست ده‌کرێت‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ی بڕیاردرا بۆ کێشه‌ی‬ ‫دو مامۆستاو سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌ پێک‬ ‫بهێندرێت هێشتا ده‌ستی به‌کاره‌کانی‬ ‫نه‌کردوه‌و یه‌کێتی مامۆستایانیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر ئه‌و لیژنه‌یه‌ له‌وه‌‬ ‫زیاتر دوا بکه‌وێت‪ ،‬هه‌وڵوێستی توندیان‬ ‫ده‌بێت‪ .‬سه‌رپه‌رشتیاری یه‌که‌می‬ ‫په‌روه‌رده‌ییش ده‌ڵێت "کێشه‌که‌ ته‌نها‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌ نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌که‌ش که‌موکوڕی‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫دوای ئ����ه‌وه‌ی له‌خوێندن����گای‬ ‫کام����ه‌ران موکری له‌ش����اری س����لێمانی‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیارێکی په‌روه‌رده‌یی له‌دو‬ ‫مامۆس����تا توڕه‌ ده‌بێت‌و لێیان ده‌دات‪،‬‬ ‫ئه‌و هه‌ڵس����وکه‌وته‌ی سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌‬ ‫ناڕه‌زایی‌و توڕه‌یی توندی مامۆس����تایان‬ ‫ب����ه‌دوای خۆی����دا هێناو داوای به‌س����زا‬ ‫گه‌یاندنی ئه‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌یان کرد‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای ئه‌وه‌یش����ه‌وه‌‪ ،‬یه‌ک����ه‌ی‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاریی‌و وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫بڕیاریان دا لیژنه‌یه‌ک بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌‬ ‫دروست بکه‌ن‌و له‌هه‌ولێره‌وه‌ بێته‌ شاری‬ ‫س����لێمانی بۆ به‌دواداچونی کێش����ه‌که‌و‬ ‫دۆزین����ه‌وه‌ی الیه‌نی خه‌تابارو به‌س����زا‬ ‫گه‌یاندنی‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رچه‌نده‌ نزیکه‌ی س����ێ هه‌فته‌‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌و روداوه‌دا تێ ده‌په‌ڕێت‪ ،‬هێشتا‬ ‫ئ����ه‌و لیژنه‌یه‌ی بڕیاربو دروس����تبکرێت‪،‬‬ ‫نه‌هاتوه‌ته‌ ش����اری س����لێمانی‌و شوێنی‬ ‫روداوه‌ک����ه‌ ب����ۆ لێکۆڵینه‌وه‌و ب����ه‌دوادا‬ ‫گه‌ڕانی راستییه‌کان‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری یه‌که‌م له‌په‌روه‌رده‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی سلێمانی‪ ،‬مامۆستا به‌کر له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌ دانانی‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ په‌یوه‌ندی به‌ئه‌وانه‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫"یه‌کێک له‌و دو الیه‌نه‌‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫من����ه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ س����کااڵکه‌مان گه‌یاندوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی گش����تیی‌و ئه‌وانی����ش‬ ‫کیتابیان بۆ وه‌زاره‌ت کردوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تیش‬ ‫بڕیاری����داوه‌ لیژنه‌یه‌ک ب����ۆ لێکۆڵینه‌وه‌‬ ‫دروست بکات"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی کات����ی ده‌س����تبه‌کاربونی‬ ‫لیژنه‌که‌وه‌ مامۆس����تا به‌کر رایگه‌یاند که‌‬

‫قوتابیان ده‌یانه‌وێت مامۆستاو سه‌رپه‌رشتیار کێشه‌کانیان بۆ چاره‌سه‌ر بکه‌ن به‌اڵم ئه‌وان سه‌رقاڵی کێشه‌ی خۆیانن‬ ‫پێده‌چێت له‌چه‌ن����د رۆژی داهاتودا ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ تایبه‌ت����ه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫بێنه‌ سلێمانی‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای ده‌نگ����ۆی دروس����تکردنی‬ ‫لیژنه‌ش����ه‌وه‌‪ ،‬مامۆس����تایان جۆرێ����ک‬ ‫له‌نائومێدی����ان له‌ال دروس����تبو به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ڕابردودا لیژنه‌کان نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫کاری خۆیان به‌باشی جێبه‌جێ بکه‌ن‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌مامۆس����تاکان که‌ نه‌یویست‬ ‫ناوی ئاش����کرا بکرێت‪ ،‬ڕه‌شبینی خۆی‬ ‫له‌باره‌ی هه‌م����و ئه‌و لیژنانه‌ پیش����اندا‬ ‫که‌ له‌م واڵته‌دا بۆ کێش����ه‌کان دروس����ت‬ ‫ده‌کرێن‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆس����تایه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬له‌م واڵته‌‬ ‫لیژنه‌ بۆ دو ش����ت دروس����ت ده‌کرێت‪،‬‬ ‫یاخود شاردنه‌وه‌ی ڕاستییه‌کان‌و یاریی‬ ‫کردنه‌ به‌کێش����ه‌کان‪ ،‬یان بۆ دواخستن‌و‬ ‫له‌بیربردنه‌وه‌ی کێشه‌کانه‌‪ ،‬ئه‌و لیژنه‌یه‌ی‬ ‫بۆ کێش����ه‌ی ئ����ه‌م سه‌رپه‌رش����تیاره‌ش‬

‫دروس����تکراوه‌ هی����چ ش����تێکی زیاتری بڕی����ای ل����ێ دراوه‌ دروس����ت نه‌کرێت‌و "بایکۆت حه‌قی ش����ه‌رعی مامۆستایه‌و‬ ‫کاره‌کانی خۆی نه‌کات ئه‌وا هه‌ڵوێستی ته‌نه����ا قوتابخان����ه‌ی کام����ه‌ران موکری‬ ‫چاوه‌ڕێ ناکرێت"‪.‬‬ ‫نه‌ب����وه‌ ک����ه‌ بایکۆتی تێ����دا ڕویدابێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا مامۆستا به‌کر پێی وایه‌ توندیان ده‌بێت‪.‬‬ ‫مامۆستا نه‌وش����یروان حه‌مه‌غه‌ریب‪ ،‬ره‌نگ����ه‌ بابه‌تی بایکۆته‌ک����ه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫که‌ ئه‌م جۆره‌ کێشانه‌ هه‌ر ده‌بێت به‌لیژنه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بکرێت‌و هیچ هه‌ڵبژارده‌یه‌کی کارگێ����ڕی لق����ی س����لێمانی یه‌کێت����ی هه‌بێت به‌و کێش����ه‌یه‌ی ڕویداوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دیکه‌ له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪" ،‬که‌ خه‌ڵکیش مامۆس����تانی کوردس����تان له‌و باره‌یه‌وه‌ کێش����ه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌که‌ ئه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫نیگه‌ران����ه‌ له‌لیژنه‌‪ ،‬به‌ه����ۆی ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یان����د ک����ه‌ چاوه‌ڕێی کێش����ه‌که‌ په‌یوه‌ندی به‌الوازیی ئیداره‌ی‬ ‫له‌ڕاب����ردوا کاری لیژن����ه‌کان دواخراون‌و ده‌ستبه‌کاربونی ئه‌و لیژنه‌یه‌ن‌و نیگه‌رانن ئ����ه‌و قوتابخانه‌ی����ه‌وه‌ هه‌ب����وه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫پشتگوێ خراون‪ .‬به‌اڵم با له‌م لیژنه‌یه‌ی له‌دواکه‌وتن����ی ده‌س����تبه‌کاربونی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گ����ه‌ر ئیداره‌یه‌کی س����ه‌رکه‌وتوبێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌م کێش����ه‌یه‌ دروس����تکراوه‌‪ ،‬په‌له‌ له‌ئه‌گ����ه‌ری دواکه‌وتن����ی زیاترو نه‌بونی ده‌یتوان����ی ئه‌و بابه‌ت����ه‌ ئیحتیوا بکات‪.‬‬ ‫ئه‌نجام����ی لێکۆڵین����ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وا وه‌ک ئ����ه‌و سه‌رپه‌رش����تیاره‌ ‪ 35‬قوتابخانه‌ی‬ ‫نه‌که‌ین"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و لیژنه‌یه‌ی که‌ بۆ ئه‌و کێش����ه‌یه‌ یه‌کێتی مامۆستایان هه‌ڵوێستی توندیان له‌الی����ه‌‪ ،‬بۆچ����ی ته‌نه����ا له‌قوتابخانه‌ی‬ ‫کامه‌ران موکریدا ئه‌و کێشه‌یه‌ ڕوده‌دات‪،‬‬ ‫دروست ده‌کرێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتیی ده‌بێت‪.‬‬ ‫مامۆس����تا به‌ک����ری سه‌په‌رش����تیاری له‌کاتێک����دا له‌زۆب����ه‌ری قوتابخانه‌کاندا‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیاران الیه‌نی س����ه‌ره‌کیین‬ ‫له‌و دۆس����ییه‌یه‌داو له‌ده‌سه‌اڵتی وه‌زیری یه‌ک����ه‌م‪ ،‬پێ����ی وای����ه‌ ک����ه‌ ته‌نه����ا بایکۆت کراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێ����ت "ه����ه‌ردو ال‬ ‫په‌روه‌رده‌ش����دایه‌ که‌ له‌سه‌ر چ ئاستێک سه‌رپه‌رش����تیاره‌که‌ خه‌تاب����ار نییه‌ له‌و‬ ‫کێش����ه‌یه‌دا به‌ڵکو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئه‌و که‌مته‌رخه‌م����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫لیژنه‌که‌ دروست ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا یه‌کێتی مامۆس����تایان قوتابخانه‌یه‌ی کێش����ه‌که‌ش لێی ڕویداوه‌ قوتابخانه‌ک����ه‌ زیاتر‪ ،‬چونک����ه‌ له‌هه‌مو‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ����ت که‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و لیژنه‌یه‌ی به‌شێک له‌که‌موکوڕییه‌که‌ی له‌ئه‌ستۆیه‌‪ ،‬فه‌رمانگه‌یه‌کدا به‌ڕێوه‌به‌ر به‌رپرس����یاره‌‬

‫ره‌نگه‌ بابه‌تی‬ ‫بایکۆته‌که‌‬ ‫په‌یوه‌ندی هه‌بێت‬ ‫به‌و کێشه‌یه‌ی‬ ‫ڕویداوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫کێشه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌که‌‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫کێشه‌که‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌الوازیی ئیداره‌ی‬ ‫ئه‌و قوتابخانه‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌بوه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ی ڕوده‌دات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر هه‌ڵه‌ک����ه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا توڕه‌بونی سه‌رپه‌رشتیاره‌ک ‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ جۆرێک له‌ئیس����تفزازکرنی‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌شی تێدابوه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی ئه‌و پرسیاره‌ی که‌ ئایا ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت به‌ جۆرێک له‌جۆره‌کان‬ ‫پش����تگیریی له‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌ بکه‌یت‬ ‫که‌ ئه‌و کاره‌ی کردوه‌؟ مامۆس����تا به‌کر‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هه‌رگیز‪ ،‬من پش����تگیریی ئه‌و‬ ‫کاره‌ ناکه‌م‪ .‬من روبه‌ڕو سه‌رزه‌نش����تی‬ ‫ک����ردوه‌و‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌که‌ش����م‬ ‫وتوم����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر به‌هه‌ر ش����ێوه‌یه‌کیش‬ ‫ئیستفس����ازبکرێن‪ ،‬ده‌بێ����ت ئێ����وه‌ دان‬ ‫به‌خۆتاندا بگرن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ زانیاریی زیاتر ده‌رباره‌ی ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ی پێ����ک ده‌هێندرێت په‌یوه‌ندی‬ ‫ک����رد به‌وته‌بێژی وه‌زاره‌ت����ی په‌روه‌رده‌‬ ‫فات����ح مه‌ول����ه‌وی زاده‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌اڵمی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کانی نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫رونکردنه‌وه‌‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫جۆرج بوش‪ :‬هیچ مه‌راسیمێك هێنده‌ ‌ی راوه‌ستانم‬ ‫له‌ته‌نیشت تاڵه‌بانییه‌وه‌ بزوێنه‌ر نه‌بو‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬

‫به‌ڕێزانی بەڕێوەبەری ئاوێنە!‬ ‫رێ���زو س�ڵ�اوی گەرم���ی ئێمەت���ان‬ ‫پێشکەش‪.‬‬ ‫پێش���ەکی زۆر سپاس���تان دەکەین‬ ‫کە ل���ە‪ 201۵/1/20‬لەژمارەی ‪ ٤٦2‬ی‬ ‫ئاوێنەدا کتێبی «کاک فوئاد موستەفا‬ ‫س���وڵتانی کێ بو‪ ،‬ئامانجی چی بو و‬ ‫چۆن گیانی بەختکرد؟» بە خوێنەرانی‬ ‫ئاوێنە ناس���اند‪ .‬بابەتەکەمان زۆر پێ‬ ‫باش بو جگە لەسەردێڕەکەی «خۆت‬ ‫بۆ کێ بەکوشت دەدەیت هاوڕێ»‬ ‫تێبینیەکی چکۆلەمان سەبارەت بەو‬ ‫سەردێڕە هەیە‪ ،‬خۆشحاڵ دەبین ئەگەر‬ ‫لەئاوێنه‌دا باڵوی بکەنەوە‪.‬‬ ‫ئامانج���ی کاک فوئاد خەبات لەدژی‬ ‫ستەم‌و چەوسانەوەو گەیشتنی هەژاران‬ ‫بە ڕزگاری‌و سەربەستی بو و گرێدراوی‬ ‫هەڵس���وکەوتی چەن���د بەرپرس���ی‬ ‫دەستڕۆیش���توی کۆمەڵە لەگەڵ کاک‬ ‫فوئادو بنەماڵ���ەی کاک فوئاد نەبو و‬ ‫سەرچاوەی نەدەگرت‪.‬‬ ‫كاک فوئ���اد هاوڕێ���ی زۆری ب���و و‬ ‫هەیە‪ .‬زۆریان ه���ەر وەک کاک فوئاد‬ ‫بۆ ئامانج���ی هاوبەش لەگیانی خۆیان‬ ‫مایەی���ان داناو گیانی���ان بەخت کرد‪.‬‬ ‫زۆریش���یان بەخۆش���یەوە م���اون‌و‬ ‫سەربەرزو وفادار بەخەباتی مروڤایەتی‬ ‫بۆ رزگاری ئینسانن‪.‬‬ ‫ئەو س���ەردێرە تەڕو وشک پێکەوە‬ ‫دەسوتێنێ‪ .‬ویستمان بەم رونکردنەوە‬ ‫کورتە بڵێین بریا ئ���ەو بابەته‌ جوانە‬ ‫سەردێڕێکی گونجاوتر لەگەڵ خەبات‌و‬ ‫ژیانی کاک فوئادو ناوەرۆکی کتێبەکە‬ ‫بوایەت‪.‬‬

‫من ئاماده‌ی‌ زۆرێك له‌مه‌راسیمه‌كانی‌‬ ‫پێشوی‌ گه‌یشتنم ببوم‪ ،‬هیچیان وه‌كو‬ ‫ئه‌وه‌ بزوێنه‌ر نه‌بون كه‌ له‌ناو گۆڕه‌پانی‌‬ ‫كۆشكی‌ ئازادكراو له‌ته‌نیشت سه‌رۆك‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌ بوه‌ستم‌و ته‌ماشای‌‬ ‫شه‌كانه‌وه‌ی‌ ئااڵكانی‌ ئه‌مریكاو عێراقی‌‬ ‫ئازاد بكه‌م‪ ،‬سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ ئه‌مریكا‬ ‫جۆرج بوش‪ ،‬له‌یاداشته‌كانیدا به‌م جۆره‌‬ ‫باسی‌ یه‌كێك له‌سه‌ردانه‌كانی‌ بۆ عێراق‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫جۆرج ب����وش كه‌ بۆ م����اوه‌ی‌ دو خول‌و‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ س����ااڵنی‌ (‪)2008 -2000‬‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مریكای‌ كردوه‌‪ ،‬یاداشته‌كانی‌‬ ‫م����اوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ له‌كتێبێكی‌ قه‌باره‌‬ ‫گه‌وره‌دا به‌ناونیشانی‌ "خاڵه‌كانی‌ بڕیاردان"‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪ .‬بوش ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات له‌م‬ ‫كتێبه‌دا به‌س����ه‌رهاتی‌ تاقه‌تپڕوكێنی‌ ژیانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ نه‌نوسیوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫بڕیاره‌ گرنگه‌كانی‌ سه‌رده‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫نوسیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌م كتێبه‌دا ب����اس له‌ژیان����ی‌ خۆی‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ك����ه‌ی‌‌و خۆپااڵوتن����ی‌ ب����ۆ حاكمی‌‬ ‫ویالیه‌تی‌ ته‌كس����اس‌و پاشان سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مریكا ده‌كات‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌باس����كردن‬ ‫ل����ه‌روداوه‌ گه‌وره‌و گرنگه‌كانی‌ س����ه‌رده‌می‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌‪ ،‬وه‌كو‪ :‬په‌الماره‌كانی‌‬ ‫(‪/11‬ئه‌یلول)‌و شه‌ڕی‌ ئه‌فغانستان‌و عێراق‌و‬ ‫زریانی‌ كاترینا له‌واڵته‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫ساڵ جگه‌ره‌ی‌ كێشاوه‌‌و ده‌ڵێت "به‌مژینی‌‬ ‫توتن وازم له‌جگه‌ره‌كێشان هێنا"‪.‬‬ ‫عیسا باشترین فه‌یله‌سوفه‌‬ ‫بوش یه‌كێكه‌ له‌و سه‌رۆكانه‌ی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ماوه‌ی‌ هه‌ش����ت ساڵی‌ سه‌رۆكایه‌تیدا‬ ‫زۆر بایه‌خ����ی‌ به‌ئاماژه‌و هێم����ا ئاینیه‌كان‬ ‫ده‌دا‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫"ئایین هه‌مو كاتێك به‌ش����ێك بوه‌ له‌ژیانم‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕاستی‌ باوه‌ڕدارێك نه‌بوم‪ ..‬كتێبی‌‬ ‫پی����رۆزم ناوبه‌ن����او ده‌خوێن����ده‌وه‌و وه‌كو‬ ‫كۆرسێكی‌ خۆباشكردن بینیم‪ ..‬ئایین زیاتر‬ ‫نه‌ریتێك بو نه‌ك ئه‌زمونێكی‌ رۆحی‌‪ ،‬گوێم‬ ‫ده‌گرت به‌اڵم نه‌مده‌بیست"‪.‬‬ ‫بوش‪ ،‬ب����اس ل����ه‌وه‌ده‌كات له‌كامپه‌ینی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ س����اڵی‌ (‪)2000‬داو له‌یه‌كێك‬ ‫له‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌كان����دا له‌گه‌ڵ ركابه‌ره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫لێی����ان پرس����یوه‌‪ :‬زیات����ر بای����ه‌خ به‌كام‬ ‫فه‌یله‌سوف یان بیرمه‌ندی‌ سیاسی‌ ده‌ده‌یت‌و‬ ‫بۆچی‌؟"‪ ،‬ئه‌میش له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێت "عیسا‪،‬‬ ‫چونكه‌ دڵمی‌ گۆڕی‌"‪.‬‬ ‫گۆڕستانی‌ ئیمپراتۆریه‌ته‌كان‬ ‫به‌الی‌ بوشه‌وه‌ باش����ترین بڕیاری‌ ژیان ‌ی‬ ‫تایبه‌تی‌ خۆی‌‪ ،‬ناسین‌و هاوسه‌رگیری‌ بوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ لۆرا كه‌ پێكه‌وه‌ بونه‌ته‌ خاوه‌نی‌ دو‬ ‫كچ‪ .‬به‌اڵم له‌باره‌ی‌ قوڵترین‌و هه‌ره‌ گرنگترین‬ ‫بڕی����اری‌ م����اوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ناردنی‌ ئه‌مریكیه‌كان بۆ جه‌نگ‪ ،‬قوڵترین‬ ‫بڕیاری‌ س����ه‌رۆكایه‌تیم بو"‪ ،‬كه‌ مه‌به‌ستی‌‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ ئه‌فغانس����تانه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ "ئه‌وان له‌س����ه‌ده‌ی‌‬ ‫ن����ۆزده‌دا بریتانیه‌كانیان ك����رده‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ده‌ی‌ بیسته‌مدا سۆڤیه‌ته‌كانیان كرده‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌لیكسانده‌ری‌ مه‌زنیش‬ ‫نه‌یتوانی‌ واڵته‌كه‌ داگیربكات‪ .‬ئه‌فغانستان‬ ‫ناوێكی‌ نه‌گریسی‌ به‌ده‌ستهێنابو‪ :‬گۆڕستانی‌‬ ‫ئیمپراتۆریه‌ته‌كان"‪.‬‬

‫چاوی‌ باوكم‌و ده‌می‌ دایكم‬ ‫ب����وش له‌ن����او بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ سیاس����یدا‬ ‫گه‌وره‌ بوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك (پریس����كۆت بوش)‬ ‫ی‌ باپیری‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1952‬بۆته‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیرانی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬هه‌روه‌ها باوكی‌‬ ‫چه‌ندین پۆست‌و پله‌ی‌ سیاسی‌ بینیوه‌ كه‌‬ ‫دواهه‌مینی����ان س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مریكا بوه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ سااڵنی‌ (‪.)1993 -1989‬‬ ‫بوش كه‌ كوڕه‌ گ����ه‌وره‌ی‌ جۆرج‌و باربارا‬ ‫بوشه‌‪ ،‬تاكه‌ سه‌رۆك بوه‌ دوای‌ جێهێشتنی‌‬ ‫كۆشكی‌ سپی‌ هێشتا دایك‌و باوكی‌ له‌ژیاندا‬ ‫مابن‪ .‬ئه‌و باس له‌وه‌ده‌كات كاتێك خۆی‌ بۆ‬ ‫حاكمی‌ ته‌كساس پااڵوتوه‌‪ ،‬به‌خه‌ڵكی‌ وتوه‌‬ ‫"من چاوه‌كانی‌ باوكم‌و ده‌می‌ دایكم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌رباری‌ ئ����ه‌م قسه‌یه‌ش����ی‌ دان به‌وه‌دا‬ ‫ده‌نێت "دای����ك‌و باوكم هه‌رگیز خه‌ونه‌كانی‌‬ ‫خۆیان له‌مندا چاوه‌ڕوان نه‌كرد"‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫بوش بۆته‌ حاكمی‌ ته‌كس����اس‪ ،‬براكه‌شی‌‬ ‫بۆته‌ حاكم����ی‌ فلۆریدا‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫بەسپاس‌و پێزانینی زۆرەوە‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌رگیز سیاسه‌تم وه‌كو پیشه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رچاو نه‌گرتوه‌"‪.‬‬ ‫وازهێنان له‌جگه‌ره‌و خواردنه‌وه‌‬ ‫مەلەکە‪ ،‬رەزاو حیشمەت موستەفا‬ ‫یه‌كێك ل����ه‌و بڕیارانه‌ی‌ ژیانی‌‪ ،‬كه‌ بوش‬ ‫سۆڵتانی‬ ‫سوید ‪ 2015/3/1‬به‌بڕیارێك����ی‌ "زۆر قورس" ن����اوی‌ ده‌بات‬ ‫وازهێنانێتی‌ له‌خواردن����ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌كو‬ ‫خۆی‌ باس����یده‌كات كه‌س����ێك ب����وه‌ زۆری‌‬ ‫خواردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌وهۆیه‌وه‌ دوچاری‌ روداوێكی‌‬ ‫هاتوچۆ بوه‌و دواتر له‌كات����ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدا‪ ،‬له‌الیه‌ن ركابه‌ره‌كه‌یه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫روداوه‌ بۆ شكاندنی‌ به‌كارهێنراوه‌‪.‬‬ ‫بوش ده‌ڵێت "له‌ساڵی‌ (‪)1986‬ه‌وه‌ یه‌ك‬ ‫دڵۆپ����ه‌ كحولم نه‌خواردۆت����ه‌وه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێ����ت "به‌بێ‌ ئه‌م بڕی����اره‌‪ ،‬هیچ كام له‌و‬ ‫بڕیاران����ه‌ی‌ تر كه‌ له‌م كتێبه‌دا باس����كراون‬ ‫نه‌ده‌دران"‪.‬‬ ‫بڕیارێك����ی‌ دیكه‌ی‌ ژیان����ی‌ وازهێنانێتی‌‬ ‫له‌جگه‌ره‌كێشان‪ ،‬كه‌ بۆ ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ نۆ‬

‫هه‌سته‌ بوی‌ به‌سه‌رۆك‬ ‫له‌خول����ی‌ یه‌كه‌م����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تیدا‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ نزیكی‌ ده‌نگه‌كانی‌ بوش‌و ئالگۆری‌‬ ‫ركابه‌رییه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ ته‌واوبونی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬

‫فه‌لس���ه‌فیی‌و چه‌ن���د رۆمانێک���ی جیهانی���ی‬ ‫گرنگیش له‌خۆ ده‌گرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "له‌م وه‌جبه‌ی���ه‌دا گرنگیمان داو‌ه‬ ‫به‌نوس���ه‌ری گه‌نجی خۆم���ان‌و پێمانوای ‌ه ک ‌ه‬ ‫ده‌بێ���ت ده‌زگا رۆش���نبیرییه‌کان کار بۆ ئه‌و‬ ‫گه‌نجان ‌ه بکه‌ن"‪.‬‬ ‫ره‌وه‌ز حه‌مه‌س���اڵح جه‌ختی ک���رده‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و هه‌مه‌جۆرییه‌ له‌کتێبه‌کان���دا ته‌نها له‌م‬ ‫وه‌جبه‌ی���ه‌دا نابێ���ت‪ ،‬به‌ڵک���و له‌به‌رنامه‌یاندا‬ ‫هه‌یه‌ له‌وه‌جبه‌کانی ئاینده‌شیاندا کار له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و بابه‌تانه‌ بک���ه‌ن که‌ تاڕاده‌یه‌ک فه‌رامۆش‬ ‫کراون‪.‬‬ ‫ئه‌و ‪ 18‬کتێبه‌ی غه‌زه‌له‌نوس سه‌رجه‌میان بۆ‬ ‫یه‌که‌مجارن چاپ ده‌کرێن‌و هاوکات دو کتێبی‬ ‫دیکه‌ش له‌هه‌مان مه‌راس���یمدا باڵوده‌کرێنه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وانی���ش س���ه‌رجه‌م به‌رهه‌مه‌کانی س���وار‌ه‬ ‫ئێلخانی زاده‌و شیعره‌کانی خه‌ییام‪-‬ن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌وه‌ی ئایا ئه‌وه‌ ریس���ک نیی ‌ه‬ ‫ل���ه‌م دۆخ���ه‌ خراپ���ه‌ ئابوری���ی‌و جه‌نگه‌ی‬ ‫له‌کوردستاندا هه‌یه‌ ئه‌و ژماره‌ کتێب ‌ه پێکه‌و‌ه‬ ‫باڵوبکرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌وه‌ز ده‌ڵێت‪" ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬

‫ڕیسکه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ بڕوامان وایه‌ ئه‌م دۆخه‌ی‬ ‫که‌ ئێس���تا هه‌یه‌‪ ،‬زاده‌ی ئه‌و ئیش���نه‌کردن ‌ه‬ ‫جدیی���ه‌ کولتوریانه‌یه‌ ک ‌ه ده‌ب���وو له‌ڕابردود‌ا‬ ‫بکرایه‌‪ ،‬ئێمه‌ ئێس���تا ئه‌م کاران ‌ه ده‌که‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی نه‌وه‌کانی ئاین���د‌ه ڕوبه‌ڕوی دۆخێکی‬ ‫هاوشێوه‌ی ئێستا نه‌بنه‌وه"‌‪.‬‬ ‫له‌مه‌راسیمێکی دیکه‌و رۆژێک دواتر‪14 ،‬ی‬ ‫ئ���ادار‪ ،‬له‌ناوه‌ن���دی رۆش���نبیریی‌و هونه‌ریی‬ ‫ئه‌ندێش���ه‌‪ 12 ،‬کتێب باڵوده‌کرێنه‌وه‌‪ ،‬هاوکات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا‪ ،‬یادێک بۆ نوسه‌ری کۆچکردو‬ ‫محه‌مه‌د موک���ری به‌ئاماده‌بونی خێزانه‌که‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و دو کتێبیش���ی (س���ه‌گوه‌ڕ‪،‬‬ ‫تۆڵه‌) باڵوده‌کرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئه‌و ناوه‌ن���ده‌‪ ،‬هه‌ژار مه‌جید‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د ک ‌ه ئه‌ندێش��� ‌ه هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات‌و ئه‌وه‌ن���ده‌ی له‌توانایدا هه‌بێت‪ ،‬کتێب ‌ه‬ ‫کۆن���ه‌کان ک ‌ه له‌به‌رده‌س���تدا نه‌ماون‪ ،‬دوبار‌ه‬ ‫چاپ بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و کتێبانه‌ی ل���ه‌و رۆژه‌دا باڵوده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫‪ 8‬کتێبی���ان چاپ���ی ئه‌ندێش���ه‌ن‌و دوانی���ان‬ ‫ه���ی ده‌زگای س���ه‌رده‌م‌و ‪ 2‬کتێبی دیکه‌ش‬

‫له‌حاكمه‌وه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌م كتێبه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ب����وش ئاره‌زویه‌كی‌ زۆر ب����ۆ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫مێژو هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌رس����امه‌ به‌هه‌ردو‬ ‫س����ه‌رۆك ئه‌براه����ام لنكۆڵ����ن‌و فرانكلین‬ ‫رۆزڤێڵت‪ .‬باس له‌وه‌ده‌كات ساڵی‌ (‪)1996‬‬ ‫له‌ئاهه‌نگێكدا هاوڕێیه‌ك����ی‌ پێی وتوه‌ "تۆ‬ ‫سه‌رۆكی‌ داهاتوی‌ ئه‌مریكا ده‌بیت"‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ بوشدا روداوێك‬ ‫جیهان����ی‌ هه‌ژان����د‪ ،‬ئه‌وی����ش په‌الماردانی‌‬ ‫هه‌ردو تاوه‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ بازرگانی‌ له‌شاری‌‬ ‫نیویۆرك‌و وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌ له‌واشنتۆن بو‬ ‫ل����ه‌رۆژی‌ (‪ ،)2001/9/11‬كه‌ به‌وته‌ی‌ بوش‬ ‫بۆته‌ ه����ۆی‌ كوژرانی‌ (‪ )2973‬كه‌س‪ .‬ئه‌و‬ ‫روداوه‌ش له‌كاتێكدا بوه‌ له‌قوتابخانه‌یه‌كدا‬ ‫چیرۆكی‌ بۆ مندااڵن خوێندۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌و په‌الماران����ه‌ یه‌كه‌م لێدوانی‌‬ ‫بوش بۆ میدی����اكان ئه‌مه‌ ب����و "تیرۆریزم‬ ‫ل����ه‌ڕوی‌ واڵته‌كه‌مان����دا به‌رگ����ه‌ ناگرێت"‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ل����ه‌م نێوه‌نده‌دا مایه‌ی‌ س����ه‌رنجه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كاتێك له‌س����اڵی‌ (‪ )1990‬س����ه‌دام‬ ‫حسێن په‌الماری‌ كوه‌یت ده‌دا‪ ،‬بوشی‌ باوك‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م شه‌ڕانگێزییه‌ به‌رگه‌ ناگرێت"‪.‬‬ ‫بوش ده‌ڵێ����ت "دوباره‌كردنه‌وه‌كه‌ نیازێكی‌‬ ‫له‌پشت نه‌بو"‪.‬‬

‫دایك‌و باوكم هه‌رگیز خه‌ونه‌كانی‌‬ ‫خۆیان له‌مندا چاوه‌ڕوان‬ ‫نه‌كرد"‪ .‬له‌كاتێكدا بوش بۆته‌‬ ‫حاكمی‌ ته‌كساس‪ ،‬براكه‌شی‌‬ ‫بۆته‌ حاكمی‌ فلۆریدا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا ده‌ڵێت "هه‌رگیز‬ ‫سیاسه‌تم وه‌كو پیشه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رچاو نه‌گرتوه‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ كۆتای����ی‌ راناگه‌یه‌نرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌نجامه‌كان ره‌وانه‌ی‌ دادگای‌ ده‌س����تور ‌ی‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ دوا بڕیاربده‌ن‪.‬‬ ‫س����ه‌رله‌به‌یانی‌ (‪/12‬دیسه‌مبه‌ر) كاتێك‬ ‫بوش‌و لۆرای‌ هاوس����ه‌ری‌ له‌ن����او جێگه‌دا‬ ‫ده‌ب����ن‌و هێش����تا له‌خ����ه‌و هه‌ڵنه‌س����اون‪،‬‬ ‫هاوكارێك����ی‌ بوش ته‌له‌فۆن����ی‌ بۆ ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت ته‌له‌فزیۆن داگیرسێنن‪ .‬كاتێك بوش‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌ی‌ پێ����ده‌كات راده‌گه‌یه‌نرێت‬ ‫ئه‌نجامه‌كان����ی‌ هه‌ڵب����ژاردن جێگیركراون‬ ‫به‌جۆرێك (‪ )2.912.790‬ده‌نگ بۆ بوش‬ ‫له‌به‌رانب����ه‌ر (‪ )2.912.253‬ده‌ن����گ ب����ۆ‬ ‫ركابه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌م جۆره‌ بوش ده‌بێته‌ چل‌و‬ ‫سێیه‌مین سه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫پێكه‌نین‌و خه‌اڵتی‌ خه‌وبردنه‌وه‌‬ ‫بوش رایده‌گه‌یه‌نێت باوك����ی‌ به‌درێژای ‌ی‬ ‫ژیانی‌ حه‌زی‌ به‌گاڵته‌وگه‌پ بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌كاتی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدا به‌ناوی‌ راوێژكاری‌ ئاسایشی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ برێنت سكۆكرۆفت‪ ،‬خه‌اڵتێكی‌‬ ‫دروستكردوه‌ به‌ناوی‌ (سكۆكرۆفت) بۆ ئه‌و‬ ‫ئه‌ندامانه‌ی‌ س����تافه‌كه‌ی‌ كه‌ له‌كۆبونه‌وه‌دا‬ ‫خه‌و ده‌یبردنه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "باوكم‬ ‫ئێس����تا له‌هه‌ش����تاكانی‌ ته‌مه‌نیدا له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئیمه‌یڵه‌وه‌ نوكته‌ باڵوده‌كاته‌وه‌و له‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫(خ����راپ) ب����ۆ ده‌ (زۆرب����اش) پله‌به‌ندی‌‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ پێكه‌نین له‌ژیان����ی‌ خۆیدا‪،‬‬ ‫بوش ده‌ڵێ����ت "زۆرجار من گاڵته‌وگه‌پم بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ دڵته‌نگی‌ به‌كارده‌هێنا"‪.‬‬ ‫ئه‌بوغرێب‌و‬ ‫هه‌ڵه‌كانی‌ عێراق‬ ‫له‌به‌ه����اری‌ (‪)2003‬دا س����وپای‌ ئه‌مریكا‬ ‫په‌الم����اری‌ عێراقی‌ داو كۆتایی‌ به‌ س����ی‌‌و‬ ‫پێنج س����اڵی ده‌س����ه‌اڵتی‌ به‌ع����س هێنا‪،‬‬ ‫ب����وش دو به‌ش����ی‌ كتێبه‌كه‌ی‌ بۆ باس����ی‌‬ ‫عێراق ته‌رخانك����ردوه‌‪ ،‬ل����ه‌دوای‌ روخانی‌‬ ‫رژێمیش����ه‌وه‌ چوار جار س����ه‌ردانی‌ عێراقی‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ ده‌نوسێت‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ڵگه‌ی‌ لێبڕاوانه‌م ده‌ست نه‌كه‌وتایه‌‬ ‫ب����ۆ رایه‌ڵكردن����ه‌وه‌ی‌ س����ه‌دام به‌پیالنی‌‬ ‫ی����ازده‌ی‌ س����ێپتێمبه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وا كارم‬ ‫ده‌كرد بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌ عێراق‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ دیبلۆماسی‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ه����اری‌ (‪)2004‬دا چه‌ن����د وێنه‌یه‌كی‌‬ ‫گرتوخان����ه‌ی‌ ئه‌بوغرێ����ب باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬

‫له‌ماوه‌ی ‪ 2‬رۆژدا له‌سلێمانی ‪ 32‬کتێب باڵوده‌بنه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌م هه‌فته‌یه‌داو له‌ماوه‌ی دو رۆژدا له‌دو‬ ‫مه‌راسیمی جیاوازدا له‌شاری سلێمانی‪32 ،‬‬ ‫کتێب باڵوده‌کرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌راس���یمی یه‌که‌میان رۆژی هه‌ینی‪13 ،‬ی‬ ‫ئازار له‌کتێبفرۆشی غه‌زه‌لنوس به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و‬ ‫تێیدا ‪ 20‬کتێ���ب باڵوده‌کرێنه‌وه‌‪ .‬کتێبه‌کانی‬ ‫غه‌زه‌لنوس ل���ه‌ڕوی بابه‌ت���ه‌و‌ه هه‌مه‌جۆرن‌‪،‬‬ ‫کتێبی ئه‌ده‌بیی‌و زانس���تیی‌و فه‌لس���ه‌فییان‬ ‫تێدان‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناوه‌ندی چاپ‌و باڵوکردنه‌وه‌ی‬ ‫غه‌زه‌لنوس‪ ،‬ڕه‌وه‌ز حه‌مه‌س���اڵح له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند "ئێم ‌ه له‌س���اڵی رابردو‬ ‫بیرمان له‌چاپکردنی کتێبی زانستیی کرده‌وه‌و‬ ‫به‌ڵێنمان دا ک ‌ه له‌‌مس���اڵدا ژماره‌یه‌ک کتێبی‬ ‫زانس���تیی چاپ بکه‌ین‪ ،‬له‌م کۆمه‌ڵ ‌ه کتێبه‌دا‪،‬‬ ‫دو کتێب���ی زانس���تیی تێدای���ه‌و له‌مس���اڵدا‬ ‫چه‌ن���د کتێبێکی دیکه‌ی زانس���تیی دیکه‌ش‬ ‫چ���اپ ده‌که‌ین‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ژماره‌یه‌ک کتێبی‬

‫‪17‬‬

‫به‌سه‌ربه‌خۆ چاپکراون‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی تیراژی کتێبه‌کانه‌وه‌ هه‌ژار مه‌جید‬ ‫رایگه‌یاند که‌ تی���راژی ‪ 2‬کتێبیان ‪ 2‬هه‌زاره‌و‬ ‫ئه‌وانی دیکه‌ش هه‌زارو پێنجسه‌ده‌‪" ،‬ئه‌ندێش ‌ه‬ ‫تیراژی هه‌زاری بۆ کتێب تێپه‌ڕاند‪ ،‬ئیتر ئێم ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر کتێبێک چ���اپ بکه‌ین ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ین‬ ‫تیراژه‌که‌ی ‪ 2‬هه‌زار بێت"‪ .‬هه‌روه‌ها رایش���ی‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه ناوه‌نده‌که‌یان ئیش���ی کردوه‌و‬ ‫زه‌مینه‌ی ره‌خس���اندوه‌و خوێن���ه‌ری بۆ ئه‌و‬ ‫کتێبانه‌ دروستکردوه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای ئه‌م وه‌جبه‌یه‌شه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندێش ‌ه چه‌ند‬ ‫وه‌جبه‌یه‌کی دیک ‌ه کتێب چاپ ده‌کات‌و به‌وته‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌که‌ی له‌ئێستادا ‪ 100‬کتێبیان الیه‌و‬ ‫ئاماده‌یه‌ بۆ چاپ‪.‬‬ ‫یه‌کێ���ک ل���ه‌و کتێبان���ه‌ی ئ���ه‌و ناوه‌ند‌ه‬ ‫هه‌وڵده‌دات له‌م مانگه‌دا باڵویبکاته‌وه‌‪ ،‬نوێترین‬ ‫رۆمانی به‌ختیار عه‌لییه‌ به‌ناوی "هه‌وره‌کانی‬ ‫دانیاڵ" به‌چاپی ‪ 10‬هه‌زار دانه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ژار مه‌جی���د رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌ جگ ‌ه‬ ‫له‌کتێبه‌کان���ی به‌ختیار عه‌لی‪" ،‬هیچ کتێبێکی‬ ‫دیکه‌ به‌و تیراژه زۆر‌ه‌‌چاپ ناکرێت"‪.‬‬

‫تیایدا سه‌ربازه‌ ئه‌مریكیه‌كان ئه‌شكه‌نجه‌ ‌ی‬ ‫گی����راوه‌ عێراقی����ه‌كان ده‌ده‌ن‪ .‬رۆناڵ����د‬ ‫رامس����فێڵدی‌ وه‌زیری‌ به‌رگ����ری‌ ئه‌وكاتی‌‬ ‫ئه‌مریكا وێنه‌كان به‌بوش پیش����ان ده‌دات‪،‬‬ ‫بوش ده‌ڵێت "زۆر حاڵم تێكچو‪ ..‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌نجام����ده‌ران دادگایی‌ س����ه‌ربازی‌ كران‪،‬‬ ‫ناوبانگ����ی‌ ئه‌مری����كا زه‌ربه‌یه‌ك����ی‌ توندی‌‬ ‫به‌رك����ه‌وت‪ .‬م����ن ئه‌مه‌ به‌خاڵێك����ی‌ نزمی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌م له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌م"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ بوش‪ ،‬ئه‌مری����كا دو هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ هه‌بوه‌ له‌عێراق����دا‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫ئه‌وه‌بوه‌ دوای‌ روخانی‌ رژێم‌و تێكچونی‌ دۆخی‌‬ ‫ئه‌منی‌ "ئێمه‌ خێراترو توندتر كاردانه‌وه‌مان‬ ‫نه‌بو‪ .‬ل����ه‌ده‌ مانگ����ی‌ دوای‌ داگیركردنه‌كه‌‬ ‫ئێمه‌ ژماره‌ی‌ س����ه‌ربازمان له‌(‪ )192‬هه‌زار‬ ‫بۆ (‪ )109‬هه‌زار كه‌مكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵ����ه‌ی‌ دوه‌م له‌عێراقدا‪ ،‬به‌وته‌ی‌ بوش‬ ‫شكس����تی‌ هه‌واڵگری‌ بوه‌ له‌باره‌ی‌ چه‌كی‌‬ ‫كۆك����وژی‌ له‌عێراقدا‪ .‬بوش ده‌ڵێت‪ :‬كاتێك‬ ‫چه‌كه‌كانمان نه‌دۆزییه‌وه‌ كه‌س ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫من توشی‌ شۆك‌و توڕه‌یی‌ نه‌بو‪ .‬هه‌ر كاتێك‬ ‫كه‌ بیرم لێده‌كرده‌وه‌ هه‌س����تم به‌هێڵنجدان‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬هێشتاش هه‌روام"‪.‬‬ ‫چیتر بۆ سه‌دام بكه‌م؟‬ ‫به‌پێی‌ گێڕانه‌وه‌كانی‌ بوش‪ ،‬س����ه‌دام زۆر‬ ‫دڵنیا نه‌ب����وه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌مریكا په‌الماری‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ب����وش ده‌ڵێت "من له‌وتاری‌‬ ‫س����ااڵنه‌مدا ئه‌وم وه‌كو به‌شێك له‌ته‌وه‌ری‌‬ ‫خراپه‌ ناوهێنا‪ .‬قسه‌م بۆ ژورێكی‌ پڕاوپڕی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان كرد‌و به‌ڵێنمدا ئه‌گه‌ر‬ ‫دیبلۆماسی‌ شكست بهێنێت‪ ،‬ئه‌وا له‌چه‌ك‬ ‫دایده‌ماڵم‪ ..‬ئێمه‌ هێزێك����ی‌ (‪ )150‬هه‌زار‬ ‫سه‌ربازیمان له‌س����ه‌ر سنوره‌كه‌ی‌ دابه‌زاند‪.‬‬ ‫ئاگادارییه‌كی‌ دوایین چل‌و هه‌شت سه‌عاتم‬ ‫پێگه‌یاند كه‌ ئێمه‌ خه‌ریكه‌ واڵته‌كه‌ی‌ داگیر‬ ‫ده‌كه‌ین‪ .‬له‌وه‌ زیاتر ده‌بوایه‌ چه‌نده‌ رونتری‌‬ ‫بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بوش‪ ،‬هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌كات سه‌دام دوای‌‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ به‌لێكۆڵه‌ره‌كانی‌ (‪)F.B.I‬‬ ‫وتوه‌‪ :‬ل����ه‌وه‌ نیگه‌ران بوم ك����ه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫ئێراندا الواز ده‌ربك����ه‌وم‪ ،‬نه‌وه‌كو له‌الیه‌ن‬ ‫هاوپه‌یمانانه‌وه‌ له‌س����ه‌ر حوك����م البدرێم"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ناوبراو هه‌ڵه‌ی‌ س����ه‌دام ئه‌وه‌ بوه‌‬ ‫له‌هه‌موان زیاتر به‌كه‌سایه‌تی‌ خۆی‌ فریوی‌‬ ‫خواردوه‌‌و ده‌ڵێت "سه‌دام سه‌ره‌نجام ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌موان زیاتر فریوی دا‪ ،‬خۆی‌ بو"‪.‬‬

‫مالیكی‌‌و خراپترین ماوه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ب����وش‪ ،‬هاوینی‌ (‪ )2006‬به‌"خراپترین‬ ‫ماوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌" خۆی‌ ناوده‌بات‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئ����ه‌و‌هی‌ له‌رۆژێكدا تێكڕا (‪)120‬‬ ‫عێراق����ی‌ ده‌مردن‪ ،‬س����ه‌رباری‌ كوژرانی‌‬ ‫زیاتر له‌(‪ )2500‬س����ه‌رباز له‌ماوه‌ی‌ سێ‌‬ ‫س����اڵی‌ ش����ه‌ڕدا‪ .‬له‌باره‌ی‌ دابه‌شبونی‌‬ ‫عێراقیش����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ت "ئه‌گ����ه‌ر عێراق‬ ‫به‌سه‌ر هێڵه‌ تایه‌فیه‌كاندا دابه‌ش ببێت‪،‬‬ ‫ئه‌ركی‌ ئێمه‌ به‌بنبه‌ست ده‌گات"‪.‬‬ ‫ی نوری‌ مالیكی‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ پێشوی‌ عێراق‪ ،‬بوش‬ ‫ده‌ڵێت "س����ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی‌ س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران����ی‌ عێ����راق چه‌ندجارێك ئێمه‌ی‌‬ ‫بێزاركردوه‌‪ .‬ئه‌و هه‌میش����ه‌ س����ه‌ربازی‌‬ ‫عێراق����ی‌ دانه‌ده‌به‌زان����د ك����ه‌ وایده‌وت‪،‬‬ ‫هه‌ندێ له‌كه‌س����انی‌ ناو حكومه‌ته‌كه‌شی‌‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ گوماناویی����ان به‌ئێران����ه‌وه‌‬ ‫هه‌بو‪ .‬ئه‌و كاری‌ پێویس����تی‌ نه‌كردبو بۆ‬ ‫سۆراخكردنی‌ توندڕه‌وانی‌ شیعه‌"‪.‬‬ ‫كاتێك ب����وش دواهه‌مین س����ه‌ردانی‌‬ ‫ب����ۆ عێ����راق ئه‌نجام����دا‪ ،‬ل����ه‌ كۆنگره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی����ه‌ هاوبه‌ش����ه‌كه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫مالیكی‌‪ ،‬رۆژنامه‌نوسێكی‌ عێراقی‌ جوته‌‬ ‫پێاڵوه‌ك����ه‌ی‌ گرت����ه‌ ب����وش‪ .‬ده‌رباره‌ی‌‬ ‫س����اته‌كانی‌ دوای‌ روداوه‌ك����ه‌ ده‌ڵێ����ت‬ ‫"پاش كۆنگره‌كه‌‪ ،‬م����ن‌و مالیكی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌فده‌كانمان چوینه‌ قاتی‌ س����ه‌ره‌وه‌ بۆ‬ ‫نانی‌ ئێواره‌‪ ،‬ئه‌و هێشتا ده‌له‌رزی‌‌و زۆر‬ ‫پۆزشی‌ هێنایه‌وه‌‪ .‬منیش پێموت چیتر‬ ‫نیگه‌ران نه‌بێت"‪.‬‬ ‫مه‌راسیمه‌ك ‌هی‌ تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی‬ ‫جگ����ه‌ له‌مالیكی‌‪ ،‬بوش ته‌نها باس����ی‌‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌وی����ش كاتێ����ك‬ ‫له‌ئه‌نبار بینویه‌ت����ی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها جارێكی‌‬ ‫دیك����ه‌ له‌كۆش����كی‌ س����ه‌الم له‌به‌غ����دا‬ ‫له‌گه‌ڵیدا كۆبۆته‌وه‌‪ .‬بوش ده‌نوس����ێت‪:‬‬ ‫وه‌كو س����ه‌رۆك‪ ،‬من ئام����اده‌ی‌ زۆرێك‬ ‫له‌مه‌راس����یمه‌كانی‌ پێش����وی‌ گه‌یشتنم‬ ‫ببوم‪ ،‬هیچیان وه‌كو ئه‌وه‌ بزوێنه‌ر نه‌بون‬ ‫كه‌ له‌ناو گۆڕه‌پانی‌ كۆش����كی‌ ئازادكراو‬ ‫له‌ته‌نیش����ت س����ه‌رۆك جه‌الل تاڵه‌بانی‌‬ ‫بوه‌ستم‌و ته‌ماشای‌ شه‌كانه‌وه‌ی‌ ئااڵكانی‌‬ ‫ئه‌مریكاو عێراقی‌ ئازاد بكه‌م كه‌ له‌ته‌ك‬ ‫یه‌كتری‌ بون‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ باندی‌ سوپا‬ ‫سرودی‌ نیشتیمانی‌ ئێمه‌ی‌ لێده‌دا‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫عه‌بدواڵی‌ موهته‌دی‌‪ :‬براوه‌ی شه‌ڕی داعش ئێرانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫عه‌بدواڵی‌ موهته‌دی‌ سكرتێری‌ گشت ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ شۆڕشگێڕی‌ زه‌حمه‌تكێشان ‌ی‬ ‫كوردستانی‌ ئێران‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫تیشك ده‌خات ‌ه سه‌ر گفتوگۆكانی‌ نێوان‬ ‫ئێران‌و ئه‌مه‌ریكاو باس له‌بااڵده‌ستی ‌ی‬ ‫ئێران به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌داو مه‌ترسیه‌كانی‌ بۆ‬ ‫كورد ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "من نازانم سنه‌و‬ ‫كرماشان چییان له‌دیاربه‌كرو سلێمانی‌‌و‬ ‫قامشلی‌ كه‌متره‌؟ په‌یامی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌نگمان رابگه‌یه‌نن"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬گفتوگۆكانی‌ نێوان ئێران‌و گروپ ‌ی‬ ‫پێن����ج كۆ یه‌ك ب����ه‌ره‌و رێككه‌وت����ن ده‌چن‪،‬‬ ‫رێكه‌وتنێك ‌ی به‌وجۆره‌ كاریگه‌ریی‌‌و لێكه‌وته‌ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ناوچه‌ك ‌ه به‌گش����تی‌‌و كوردس����تان‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬هه‌رچه‌نده‌ تا ئێس����تاش رون‬ ‫نییه‌ كه‌ ئایا ئه‌و رێككه‌وتنه‌ س����ه‌ر ده‌گرێت‬ ‫یان سه‌ر ناگرێت‌و شانس ‌ی سه‌رگرتنی‌ له‌چاو‬ ‫مانگه‌كانی‌ پێشتر ئێستا زیاتره‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫س����ه‌رگرتنی‌ مسۆگه‌ر نیه‌‪ ،‬چ سه‌ر بگرێت‌و چ‬ ‫سه‌رنه‌گرێت به‌بڕوای‌ من قۆناغێكی‌ نوێ‌ به‌دو‬ ‫س����یناریۆی‌ جیاوازه‌وه‌ له‌كۆمه‌ڵگای‌ ئێران‌و‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ ناوچه‌كه‌ دێنێته‌ ئاراوه‌‪ ،‬هه‌ركام‬ ‫له‌وانه‌ جیاوازن‪ .‬ئه‌گه‌ر س����ه‌رنه‌گرێت ره‌نگه‌‬ ‫خێ����را نا‪ ،‬به‌اڵم ورد ورد دوای‌ چه‌ند مانگێك‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ رۆش����تن ‌ی ئۆباما له‌سه‌ركار‪،‬‬ ‫گرژی‌ داهات����وی‌ نێوان ئه‌مه‌ری����كاو رۆژئاوا‬ ‫له‌الیه‌ك‪ ،‬ئێرانی‌ كۆماری‌ ئیسالمیش له‌الیه‌ك‬ ‫بێگوم����ان له‌هه‌ڵچ����ون‌و زیادبون����دا ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ئاكامی‌ زۆری‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كاریگه‌ری ‌ی ئه‌م گفتوگۆیان ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌ربگر ‌ێ یان سه‌رنه‌گرێت له‌سه‌ر كوردستان‬ ‫چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬گه‌وره‌ترین كاریگه‌ری ‌ی له‌س����ه‌ر‬ ‫ئابوری‌ ئێران ده‌بێت‪ ،‬ئنجا به‌دوایدا له‌س����ه‌ر‬ ‫بارودۆخی‌ سیاس����ی‌‪ .‬له‌س����ه‌ر ئابوری‌ ئێران‬ ‫ئه‌گه‌ر رێككنه‌ك����ه‌ون پێموایه‌ ئه‌وه‌ندی‌ دیكه‌‬ ‫ئێران به‌ره‌و داڕوخان ده‌چێت‪ ،‬ئێس����تا ئێران‬ ‫له‌باری‌ ئابورییه‌و‌ه زۆر كۆڵه‌واره‌‪ ،‬له‌نێوخۆیدا‬ ‫كلۆره‌‪ ،‬مه‌ڕوانن ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی كه‌ ئێران له‌ئاس����تی‬ ‫ناوچه‌ك����ه‌دا سیاس����ه‌تێكی‌ ئه‌كتیڤی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ده‌ست درێژ ده‌كات بۆ هه‌مو جێیه‌ك‌و وه‌كو‬ ‫خۆی����ان ده‌ڵێن پێنج پایته‌خت����ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستییان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم داڕوخانی‌‬ ‫ئاب����وری‌ له‌ئێ����ران واقیعیه‌تێك����ی‌ گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر رێككه‌وت����ن له‌به‌ینیانیاندا نه‌بێت ئه‌م‬ ‫ئابورییه‌ی‌ ئێ����ران زۆر زه‌حمه‌ت���� ‌ه بۆ چه‌ند‬ ‫ساڵی‌ دیكه‌ ئاوا درێژه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬من پێموایه‌‬ ‫له‌ژێر بار ‌ی قورسی‌ ئابوریدا توشی‌ كاره‌ساتی‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بێت‪ ،‬دیاره‌ له‌پێش����دا خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫دواتریش ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی‌ توش ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا بگه‌نه‌ رێككه‌وتنێك‪ ،‬هه‌ژمونی‌‬ ‫ئێران به‌س����ه‌ر ئه‌م ناوچه‌ی����ه‌دا زیاتر نابێت‬ ‫به‌كوردستانیشه‌وه‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬دو بۆچون هه‌ی����ه‌ له‌وباره‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان ده‌ڵێت ئه‌م رێككه‌وتنه‌ ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ك ‌ی ئه‌تۆمی‌و پرس ‌ی ناوكی‌ ئێرانه‌‌و پێیوایه‌‬ ‫س����ه‌ربار ‌ی گه‌یش����تنه‌ رێككه‌وتنیش كێشه‌‌و‬ ‫ملمالنێی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‌و رۆژئاوا له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئێران ده‌مێنێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم بۆچونێك ‌ی تر هه‌یه‌‬ ‫پێیده‌ڵێن "سه‌ودای‌ گه‌وره‌" كه‌ مامه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر گ����ه‌وره‌ له‌نێ����وان ئه‌مه‌ری����كاو ئێران����دا‬ ‫روده‌دات‌و پێكهاتنێكی‌ گه‌وره‌ ده‌كه‌ن‌و له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مو شتێك رێكده‌كه‌وتن‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا نایه‌وێت‬ ‫به‌موجۆره‌ی‌ ئێس����تا پش����ت به‌عه‌ره‌بستانی‌‬ ‫سعودی‌‌و دنیای‌ عه‌ره‌ب له‌الیه‌ك‌و به‌ئیسرائیل‬ ‫له‌الیه‌ك����ی‌ تر ببه‌س����تێت‪ ،‬ده‌یه‌وێ����ت ئێران‬ ‫وه‌ك گه‌مه‌كه‌رێك����ی‌ ن����وێ‌‪ ،‬رۆڵێك����ی‌ نوێی‌‬ ‫پێبدرێت له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڕه‌سمی‌ بناسرێت وه‌ك زلهێزێك ‌ی ناوچه‌یی‌‪،‬‬ ‫وه‌ك توركیا‌و س����عودیه‌و ئیسرائیل‪ .‬من زۆر‬ ‫به‌زه‌حمه‌تی‌ ده‌زانم ئه‌و رێككه‌وتن‌و س����ه‌ودا‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ه له‌نێوان ئێران‌و ئه‌مه‌ریكادا ببێت‪ ،‬دو‬ ‫گوتاری‌ زۆر جیاوازیان هه‌یه‌‪ ،‬دو به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫جیاوازی����ان هه‌یه‌‪ ،‬زۆر زۆر ب����ه‌دوری‌ ده‌زانم‬ ‫ئێ����ران به‌م ئایدۆلۆژیی‌‌و سیاس����ه‌ته‌وه‌ ببێته‌‬ ‫هاوپه‌یمان له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئایا ئه‌مه‌ریكاو رۆژئاوا به‌بێ‌‬ ‫ئێ����ران ش����ه‌ڕی‌ دژی‌ تیرۆری����ان پێده‌كرێت‌و‬ ‫پێویستیان به‌ئێران نییه‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬به‌ڵ����ێ‌ ئ����ه‌وه‌ نییه‌ ئێس����تا‬ ‫سوپای‌ پاسداران‌و چه‌كی‌ قورسیان هێناوه‌‌و‬ ‫له‌ش����ه‌ڕه‌كاندا به‌ش����دارن‌و ئێس����تا له‌شه‌ڕی‌‬ ‫تكریت����دا كێ‌ هه‌ی���� ‌ه نه‌زانێت كه‌ حه‌ش����دی‌‬ ‫ش����ه‌عبی‌ پش����تیان به‌ئێ����ران ئه‌س����توره‌؟‬ ‫ئه‌مه‌ریكاش به‌هۆی‌ مه‌ترس����ی‌ داعش جارێ‌‬ ‫هیچی‌ پێناڵێت‪ ،‬به‌اڵم پێموانییه‌ ئه‌م مانگی‌‬ ‫هه‌نگوینه‌ی‌ ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا زۆر بخایه‌نێت‌و‬ ‫به‌رده‌وام بێت‪ ،‬به‌هه‌ر راده‌یه‌ك ك ‌ه پاشه‌كشه‌‬ ‫به‌داعش بكرێت‌و مه‌ترسییه‌كه‌ی‌ كه‌م بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێی‌ ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���� ‌ه هه‌ریه‌كه‌و ئه‌ویتری����ان ده‌ربكات‬ ‫له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌‪ ،‬په‌ره‌ده‌ستێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ رادیكالیزمی‌ س����وننه‌‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی‌ رادیكالیزم����ی‌ ش����یعه‌وه‌ دژایه‌تی‌‬ ‫ده‌كرێت؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬رادیكالیزم����ی‌ ش����یع ‌ه به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك پێشكه‌وتوخوازتر یان مه‌ده‌نی‌ تر‬

‫نیی ‌ه له‌داعش‪ ،‬هه‌ردوكیان كۆنه‌په‌رست‌و دژ‌ه‬ ‫ئازادی‌‌و دژه‌ مۆدێرنیته‌‌و دژه‌ دیموكراس����ی‌‌و‬ ‫دژه‌ ژن‌و دژی‌ كوردیش����ن‪ ،‬مه‌رج نییه‌ ئێستا‬ ‫به‌حس����اب ‌ی ته‌كتیكی‌ ئه‌م����ڕۆ هاوته‌ریب بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كورد له‌ش����ه‌ڕ ب����ه‌دژی‌ داعش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جێگ����ه‌ی‌ هی����چ پشتپێبه‌س����تنێك نین‪ ،‬هیچ‬ ‫خاڵێك����ی‌ پۆزه‌تیڤی����ان تێدا نابین����م‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫به‌هه‌مان ئه‌ندازه‌ی‌ داعش كه‌ هی‌ س����ونه‌یه‌‪،‬‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌‌و رادیكالیزم����ی‌ ش����یعه‌‬ ‫به‌مه‌ترسی‌ ده‌زانم‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ ئێ����وه‌ چاودێ����ر ‌ی‬ ‫دۆخه‌كه‌ن‪ ،‬هه‌س����تده‌كه‌ن له‌س����اڵی‌ رابردودا‬ ‫هه‌ژمونی‌ ئێران به‌س����ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫زیاتر‌و گه‌وره‌تربوه‌ به‌هۆ ‌ی ئه‌و شه‌ڕه‌ ‌ی كه‌ دژ‬ ‫به‌داعش هه‌یه‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬بێگومان كۆماری‌ ئیس��ل�ام ‌ی‬ ‫ئێران یه‌كێك له‌براوه‌كانی‌ ش����ه‌ڕی‌ داعش����ه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵیش����یداوه‌ كه‌ هه‌ژمونی‌ خ����ۆی‌ له‌هه‌مو‬ ‫ناوچه‌كه‌دا زیاد بكات‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌نعاوه‌ بگره‌‬ ‫تا ده‌گات به‌ به‌غداو هه‌رێمی‌ كوردستانیش‪،‬‬ ‫پێموایه‌ پێشكه‌وتنیش����ی‌ به‌ده‌س����تهێناوه‌‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وتیشی‌ هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سیاس����ه‌تی‌ حزبه‌كان ‌ی هه‌رێم چۆن‬ ‫هه‌ڵده‌س����ه‌نگێنن به‌رامبه‌ر به‌و هه‌ژمونه‌ی‌ كه‌‬ ‫خه‌ریكه‌ ئێران به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا ده‌یكات؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬هه‌رێمی‌ كوردس����تان به‌حوكمی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌وڵه‌تێك ‌ی سه‌ربه‌خۆ نیه‌و به‌شێكه‌‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬به‌هۆی‌ گرفته‌ ئابورییه‌كان‌و الوازی‌‬ ‫س����ه‌ربازییه‌وه‌‪ ،‬ناچاره‌ په‌یوه‌ندی‌ دۆستانه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ دراوس����ێكانی‌ ببێت‪ ،‬تا ئێره‌ پێموایه‌‬ ‫كه‌س قسه‌ی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌مه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌‬ ‫زیاتر ئه‌گ����ه‌ر بكرێت به‌بڕوای‌ م����ن ناهه‌قه‌و‬ ‫له‌درێژخایه‌نیش����دا خزمه‌ت ب���� ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خ����ودی‌ هه‌رێمه‌كه‌و ك����ورد به‌گش����تی‌ له‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌دا ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتانوایه‌ په‌یوه‌ندییان له‌وه‌ زیاتر‬ ‫بوه‌ وه‌ك تۆ باسی‌ ده‌كه‌یت؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬ئێمه‌ هیواخوازین سیاس����ه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌رچی‌ زیاتر سه‌ربه‌خۆتر‬ ‫بێ����ت چ له‌گه‌ڵ‌ ئێران چ له‌گه‌ڵ‌ توركیا‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ده‌زانی����ن هه‌رێمی‌ كوردس����تان ناتوانێت ئه‌و‬ ‫دو ده‌وڵه‌ت���� ‌ه گه‌وره‌یه‌ له‌په‌نا س����نوره‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ نادیده‌ بگرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ته‌مه‌نا ده‌كه‌ین‬ ‫به‌سه‌ربه‌خۆییه‌كی‌ زیاتره‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان‬ ‫رێكبخه‌ن‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌ڕواڵه‌ت‬ ‫دیاره‌و هه‌مو كه‌س‬ ‫ده‌یبینێ‌‪ ،‬پارت ‌ی‬ ‫دورتره‌ له‌ئێران‪،‬‬ ‫ئێمه‌ دوری ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ش له‌ئێران‬ ‫به‌باشتر ده‌زانین‌و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌شدایه‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا سیاس����ه‌ت ‌ی یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌ئێران‌و توركی����ا توانیویانه‌ ئه‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌ ره‌چاو بكه‌ن؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌ربه‌خۆییه‌كی‌‬ ‫زیاتری����ان هه‌بێ‌‌و له‌وه‌ باش����تر سیاس����ه‌ت‬ ‫بكه‌ن پێویس����تبو هه‌ماهه‌نگییه‌كی‌ زیاتریان‬ ‫له‌ناوخۆیاندا هه‌بوایه‌‪ ،‬ئ����ه‌و ناكۆكییه‌ی‌ له‌م‬ ‫دو س����اڵه‌ی‌ رابردودا له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫ده‌بینرێ����ت‪ ،‬لێكدوركه‌وتن����ه‌وه‌و لێكترازان‌و‬ ‫په‌ره‌س����ه‌ندنی‌ ملمالنێكانیان‪ ،‬ئاكامی‌ خراپی‌‬ ‫لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌سیاسه‌تی‌ ناوچه‌ییشیانه‌وه‌‬ ‫دیاره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ماهه‌نگ����ی‌‌و لێكدانه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوبه‌ش����یان هه‌بوایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كورد له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان بتوانێت سیاسه‌تێكی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌بڕوای‌ من به‌هه‌مو ده‌ستێوه‌ردانی‌‬ ‫ئێ����ران‌و توركیاش����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ م����ن‬ ‫ده‌س����تێوه‌ردانی‌ ئێران����م زۆر پ����ێ زیاتر‌ه تا‬ ‫توركیا‪ ،‬ده‌یانتوانی‌ به‌ربه‌س����تێك دابنێن بۆ‬ ‫ئه‌و ده‌س����تێوه‌ردانانه‌و زاڵ‌ بن به‌س����ه‌ریدا‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ چاكتری‌ له‌گه‌ ‌ڵ بكه‌ن‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ ‌ی ئه‌و ده‌س����تێوه‌ردانه‌ له‌وه‌دا‬ ‫ده‌بین����م ك ‌ه له‌ناوخۆی‌ ك����ورددا له‌م هه‌رێمه‌‬ ‫ملمالنێ����كان ت����ا ئه‌ندازه‌ی����ه‌ك بێس����نوری‌‬ ‫لێهاتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌م ‌ه رۆڵی‌ ئێرانی تێدایه‌؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬حه‌تمه‌ن ده‌ستی‌ ئێرانی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫ناتوانێت ده‌س����ت ‌ی تێدا نه‌بێ����ت‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌كو‬ ‫كورد ده‌یان‌و سه‌دان ساڵه‌ ئه‌زمونی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫هه‌ی����ه‌‌و به‌س����ه‌رماندا هاتوه‌ له‌رابردوش����دا‪،‬‬

‫عه‌بدواڵی موهته‌دی‬ ‫تۆ ئه‌گ����ه‌ر ناكۆك بیت‌و درزێ����ك له‌ناوخۆدا‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬حه‌تمه‌ن كه‌س����ێك په‌ی����دا ده‌بێت‬ ‫ده‌س����تی‌ تێوه‌ربدات‪ ،‬ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌شی‌ كه‌‬ ‫كوردی����ان تێدا ده‌ژی‌ هه‌میش����ه‌ ئاماده‌ن بۆ‬ ‫ئ����ه‌و ده‌س����تتێوه‌ردانه‌‌و هه‌میش����ه‌ ئاماده‌ن‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ كورد نه‌بێت به‌ش����تێك‌و قه‌واره‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌كی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێو‌ه وه‌ك كۆمه‌ڵه‌ له‌سیاسه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ رازین به‌رامبه‌ر به‌توركیا‌و ئێران یاخود‬ ‫له‌سیاسه‌تی‌ یه‌كێتی؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ به‌ڕواڵه‌ت دیاره‌و‬ ‫هه‌مو كه‌س ده‌یبینێ‌‪ ،‬پارتی‌ دورتره‌ له‌ئێران‪،‬‬ ‫ئێمه‌ دوریی‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌‌و هه‌رێمه‌كه‌ش‬ ‫له‌ئێران به‌باشتر ده‌زانین‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ش����دایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كوردی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتیش����دایه‌ ك����ه‌ س����نورێكی‌ زیاتر بۆ‬ ‫ده‌ستتێوه‌ردانی‌ ئێران دابنرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ستتان كردوه‌ ك ‌ه ده‌ستێوه‌ردانی‌‬ ‫ئێران مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر ئێوه‌ دروستكردوه‌؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬م����ن له‌مه‌ترس����ییه‌كی‌ فه‌وری‌‬ ‫ئاگادار نیم‪ ،‬ئێم ‌ه هه‌میش����ه‌ سیاس����ه‌تێكی‌‬ ‫ژیرانه‌و به‌رپرس����انه‌مان هه‌ب����و‌ه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌هه‌رێم‌و ده‌س����تكه‌وته‌كانی‌‪ ،‬به‌اڵم من ده‌ڵێم‬ ‫مه‌ترسییه‌كی‌ ئێستا كردبێتیان ‌ه سه‌رمان نا‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌ره‌سه‌ندنی‌ نفوزی‌ ئێرانی‌‌و هه‌ژمونی‌‬ ‫ئێران����ی‌ له‌ناوچه‌كه‌و له‌م هه‌رێم����ه‌دا‪ ،‬به‌ڵی‌‬ ‫به‌گش����تی‌ ئه‌و‌ه جێگه‌ ‌ی مه‌ترس����ییه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫پێش����ه‌كی‌ بۆ ئێم���� ‌ه جێی‌ مه‌ترس����ی‌ بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم س����ه‌ره‌نجام بۆ كورد به‌گش����ت ‌ی جێی‌‬ ‫مه‌ترسییه‌‪ .‬من ئه‌و بۆچونه‌م پێقبوڵ نییه‌ كه‌‬ ‫ئێران به‌ش����ێك له‌چاره‌سه‌ره‌‪ ،‬ئێران به‌شێكه‌‬ ‫له‌گرفته‌ك����ه‌‪ .‬نابێ����ت ئه‌وه‌م����ان له‌بیربچێت‬ ‫كه‌ كاتێك باس����ی‌ ریفراندۆم‌و س����ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌ كرا ئێ����ران بو پێش هه‌ر الیه‌ك‬ ‫دوژمنایه‌ت����ی‌ كرد‪ ،‬ئێران سیاس����ه‌تێكی‌ ورد‬ ‫په‌ی����ڕه‌و ده‌كات‪ ،‬به‌ڕواڵه‌ت خۆی‌ به‌دۆس����ت‬ ‫ده‌رده‌خات‪ ،‬به‌اڵم من ئێران به‌دۆس����تی‌ كورد‬ ‫نازانم‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتانوایه‌ ئێران ده‌س����ت ‌ی هه‌بوه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ هێرش‌و په‌الماری‌ داعش‬ ‫رو بكات����ه‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان دوای‌ گرتنی‌‬ ‫موسڵ‌؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬نازانم رۆڵی‌ هه‌بو‌ه یان نا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌زانم له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌ودا بوه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌ من‬ ‫توركی����ا له‌دۆڕاوه‌كان ‌ی ئه‌و ش����ه‌ڕه‌یه‌‪ ،‬ئێران‬ ‫له‌براوه‌كانیه‌تی‌‪ ،‬هێرش����ی‌ داعش بۆ س����ه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان نیعمه‌تێكی‌ گه‌وره‌ بو بۆ‬ ‫ئێران‪ ،‬نازانم ده‌ست ‌ی تێدا هه‌بوه‌ یان نا به‌اڵم‬ ‫لێی‌ سودمه‌ند بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬تۆ ك����ورد له‌م ش����ه‌ڕه‌دا له‌كام‬ ‫خانه‌دا پۆلێ����ن ده‌كه‌ی����ت؟ له‌براوه‌كان ‌ه یان‬ ‫دۆڕاوه‌كان؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬س����ه‌رجه‌م ك����ورد له‌براوه‌كان‬ ‫ده‌بینم‪ ،‬به‌اڵم ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ وه‌ك پێویست‬ ‫به‌پته‌و‌و مسۆگه‌ر نازانم‪ ،‬خۆزگه‌ ئه‌و هێرشه‌‬ ‫هه‌ر نه‌كرایه‌ته‌ سه‌ر كوردستان‪ ،‬چونكه‌ به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ك����ورد براوه‌ ب����و‪ ،‬براوه‌تریش ده‌بو‬ ‫ئه‌گه‌ر داعش ئه‌و هێرش����ه‌ی‌ نه‌كردایه‌‪ ،‬كورد‬ ‫له‌براوه‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫رون نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆكاره‌كه‌ی‌ چییه‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬نایه‌كگرتوی����ی‌ ك����ورده‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك����ی‌ زۆر گ����ه‌وره‌ ‌ی ده‌زانم كه‌ كورد‬ ‫له‌ملمالنێ‌ ورده‌كان خ����ۆی‌ به‌دور بگرێت كه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ نرخی����ان نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كورد یه‌كگرتو‬ ‫بێت داهاتویه‌ك ‌ی رۆشن ‌ی هه‌ی ‌ه له‌م ناوچه‌یه‌و‬ ‫هه‌رێمه‌دا‪ ،‬ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ش بۆ‬ ‫پارچه‌كانی‌ تریش به‌كه‌ڵك ده‌بن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬با لێره‌وه‌ بچینه‌ س����ه‌ر باس���� ‌ی‬ ‫هێزه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت‪ ،‬تۆ ئاماژه‌ت دا به‌گرنگی‌‬ ‫یه‌كگرتویی‌ هێزه‌كانی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆره‌ ب����اس له‌یه‌كگرتن����ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌كان‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌پراكتی����زه‌ هیچمان نه‌دی‌‪،‬‬ ‫ئایا ئه‌م یه‌كگرتنه‌وان ‌ه هه‌ر قسه‌ن‌و ده‌كرێن‌و‬ ‫هیچی‌ تر؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬ئێس����تا باس���� ‌ی یه‌كگرتنه‌و‌ه‬ ‫نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌؟‬

‫موهته‌دی‌‪ :‬كۆتایی‌ پێهات‌و نه‌گه‌یش����تینه‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ ته‌واو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆكار ‌ی چی‌ بو‪ ،‬به‌هۆی‌ ئێوه‌وه‌ بو‬ ‫یان به‌هۆی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ زه‌حمه‌تكێشانه‌وه‌ بو؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬ئێمه‌ زۆر جدی‌ بوین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ ئه‌وان جدی‌ نه‌بون؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬له‌هه‌ر حاڵه‌ت����دا كوالندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌النه‌ چ س����ودێكی‌ هه‌یه‌؟ پوخته‌ی‌‬ ‫قسه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ یه‌كگرتنه‌وه‌ك ‌ه سه‌رینه‌گرت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم خۆت����ان ده‌زانن ئێس����تا‬ ‫له‌نێو هه‌مو پارچه‌كانی‌ كوردس����تاندا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ته‌نه����ا رۆژهه‌اڵت ‌ه ك ‌ه كپه‌‪ ،‬به‌رپرس����یاریه‌تی‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ ناگه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ نائه‌كتیڤ����ی‌ هێزه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬بێگومان هێزه‌ سیاس����یه‌كانیش‬ ‫فاكته‌رێك����ن له‌م دۆخه‌دا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ پێموایه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك فاكته‌ری‌ گه‌وره‌تریش له‌ئارادان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر هێزه‌ سیاس����ه‌یه‌كانی‌‬ ‫ئێو‌ه ئه‌كتیڤ‌و رێكخراوتر بونای ‌ه نه‌یانده‌توانی‌‬ ‫ته‌حه‌دا ‌ی ئه‌و فاكته‌ر‌ه گه‌ورانه‌ش بكه‌ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌باكوری‌ كوردستان رویدا؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬بێگوم����ان باك����ور خه‌باتێك ‌ی‬ ‫سه‌رس����ه‌ختانه‌ی‌ كردوه‌و جێگه‌ی‌ شانازیشه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌شه‌ ده‌ستكه‌وتیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌بیرمان نه‌چێت كه‌ نه‌یانده‌توانی‌ وابن ئه‌گه‌ر‬ ‫گۆڕان����كاری‌ له‌ئه‌نق����ه‌ر‌ه پێكنه‌هاتبایه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێس����تاش كه‌مالیس����ته‌ توندڕه‌وه‌كان‬ ‫له‌س����ه‌ر كار بونایه‌‌و پرۆس����ه‌یه‌كی‌ ئاش����تی‌‬ ‫له‌توركیا ده‌ستپێنه‌كرابایه‌‪ ،‬پێموانیه‌ ئه‌وانیش‬ ‫به‌و ئاسانییه‌ بیانتوانیایه‌ خۆیان بسه‌پێنن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئێو‌ه هه‌س����تناكه‌ن ك���� ‌ه له‌ڕو ‌ی‬ ‫سیاس����یه‌و‌ه له‌پاشه‌كش����ه‌دان له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬چۆن ن����ا؟ بێگوم����ان وایه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ ‌ی ‪ 36‬س����اڵه‌ دیكتاتۆریه‌ت زاڵه‌‬ ‫به‌س����ه‌رماندا‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌و ماوه‌یه‌ش����دا ئێمه‌‬ ‫خاوه‌ن ‌ی كۆمه‌ڵێك خه‌باتی‌ زۆر سه‌رسه‌ختانه‌و‬ ‫به‌ئیراده‌ش بوین‪ ،‬ه����ه‌م خه‌ڵك‌و هه‌م حزبه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانیش‪ ،‬هه‌زاران ش����ه‌هید دراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌زاران م����اڵ‌ وێران بوه‌‪ ،‬ه����ه‌زاران خه‌ڵك‬ ‫به‌ڕێك����راوه‌ ب����ۆ تاراوگه‌‌و ه����ه‌زاران زیندانی‌‬ ‫سیاسیمان هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم تۆ چی‌ له‌وه‌ ده‌كه‌یت‬ ‫ك���� ‌ه له‌ت����ه‌رازو ‌ی هێزه‌كاندا ك����ورد الوازتره‌‬ ‫له‌ده‌س����ه‌اڵت ‌ی مه‌ركه‌زی‌؟ جگه‌ له‌وه‌ش ئێران‬ ‫نه‌ك هه‌ر له‌واڵته‌كه‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬به‌س����ه‌ر هه‌مو‬ ‫ناوچه‌كه‌ش����دا هه‌ژمون ‌ی خۆ ‌ی سه‌پاندوه‌‪ ،‬من‬ ‫ده‌پرس����م‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌ه����ار ‌ی عه‌ره‌ب ‌ی نه‌بوایه‌و‬ ‫به‌ش����ار ئه‌سه‌د له‌ترسی‌ ئیس��ل�امی‌ توندڕه‌و‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردستان ‌ی به‌په‌كه‌كه‌ نه‌سپاردایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان ده‌یانتوانی‌ خۆیان بس����ه‌پێنن؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫س����اڵ ‌ی ‪ 1991‬س����ه‌دام كوه‌یت���� ‌ی نه‌گرتایه‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكا لێی نه‌دای ‌ه یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌ته‌نها‬ ‫ده‌یانتوان ‌ی سه‌دام بشكێنن؟ ئه‌وانه‌ هۆكاری‌‬ ‫گه‌وره‌و بڕی����ارده‌رن‪ 48 ،‬كاتژمێ����ر بۆ ئێمه‌‬ ‫به‌سه‌ ك ‌ه ‪ 10‬ملیۆن كوردی‌ رۆژهه‌اڵت بهێنینه‌‬ ‫سه‌ر شه‌قامه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وات����ه‌ ئێو‌ه چاوه‌ڕوان����ی‌ روداوی‌‬ ‫هاوشێوه‌ ‌ی ئه‌وانه‌ن؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬چ����اوه‌ڕوان ب����ه‌چ مانایه‌ك؟‬ ‫به‌مانای‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س����تمان له‌س����ه‌ر ده‌ست‬ ‫دانابێت‪ ،‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پالن‌و ئه‌جنداتان چییه‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬ئ����او راوه‌س����تابێت ئێم���� ‌ه‬ ‫رانه‌وه‌س����تاوین‪ ،‬ئێم ‌ه هه‌مو ژیانمان له‌سه‌ری‌‬ ‫داناوه‌‪ ،‬هه‌مو به‌یانیه‌ك زو هه‌ڵده‌س����تین تا‬ ‫نیوه‌ش����ه‌و خه‌ریك����ی‌ رێكخس����تن ‌ی خه‌بات‌و‬ ‫تێكۆشانین‪ ،‬هه‌ر ده‌بێت واش بكه‌ین‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئێم����ه‌ خۆمان ئاماد‌ه بكه‌ی����ن‪ ،‬چونكه‌ هه‌زار‬ ‫هه‌لیش����مان بۆ هه‌ڵكه‌وێت ك����ه‌ ئێم ‌ه ئاماده‌‬ ‫نه‌بوی����ن‪ ،‬ناتوانین كه‌ڵكی‌ لێوه‌ربگرین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاس����تیدا كورد به‌ته‌نه����ا ناتوانێت رژێمی‌‬ ‫ئێران بش����كێنێت‪ ،‬هه‌رئه‌مه‌ش بو وایكرد كه‌‬ ‫ئێم ‌ه ساڵ ‌ی ‪ 2009‬له‌بزوتنه‌وه‌ ‌ی سه‌وز به‌رگری‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ ده‌ره‌فه‌تێك بو بۆ گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌ئێران‪ ،‬ك ‌ه له‌و گۆڕانكارییه‌دا كورد به‌ش����ی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌پچڕاند‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای����ا ئێوه‌ هێزه‌كان����ی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫هێزگه‌لێك����ن ك����ه‌ دوای‌ روداو ده‌ك����ه‌ون یان‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌میدیاو حکومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مان‌و‬ ‫حزبه‌کانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫كوردستان‬ ‫كه‌مته‌رخه‌من‬ ‫توانای‌ دروستكردنی‌ روداوتان هه‌یه‌؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬ئێمه‌ مێژومان نیشانی‌ داو‌ه ك ‌ه‬ ‫روداومان دروستكردوه‌‪ ،‬ئه‌ی‌ كۆمار ‌ی مه‌هاباد‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نیه‌ به‌حزب����ی‌ دیموكراته‌وه‌؟ ئه‌ی‌‬ ‫ئه‌و شۆڕش����ه‌ گه‌وره‌ی����ه‌ی‌ دوا ‌ی ‪ 1979‬روی‬ ‫دا؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای����ا ئێوه‌ ده‌توانن هه‌ر له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌و س����ه‌روه‌رییانه‌ی‌ رابردوت����ان بژین‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ساته‌وه‌خته‌ ئێو‌ه چی‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬ئێمه‌ كۆمه‌ڵێك سیاس����ه‌ت‌و‬ ‫ئه‌جندامان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌باش ‌ی به‌ڕێوه‌بچێت‬ ‫خه‌باتی‌ ئێمه‌ ده‌باته‌ ئاس����تێك ‌ی باشتره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و پێش����كه‌وتنانه‌ش ده‌بێت له‌فرس����ه‌تێكدا‬ ‫روب����دات‪ ،‬ئه‌زمونه‌كانی����ش هه‌مویان وا بون‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر رژێم ‌ی پاشایه‌تی‌ بمایه‌ ئێو‌ه شۆڕشی‌‬ ‫ئه‌یلولتان ده‌بو؟ ده‌بو عه‌بدولكه‌ریم قاسمێك‬ ‫بێت ئازادییه‌كتان بداتێ‌‌و چاوه‌ڕوان ‌ی خه‌ڵك‬ ‫بچێته‌سه‌ر‌و له‌زیندانی‌ پاش����ایه‌تی‌ بێنه‌ده‌رو‬ ‫ئنجا جه‌ماوه‌رێك����ی‌ به‌ئاگاهاتو ‌ی گه‌رموگوڕ‬ ‫بێت����ه‌ مه‌یدان‪ ،‬ك����ورد به‌درێژایی‌ مێژو هه‌روا‬ ‫بوه‌‌و ئێستاش هه‌روایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش عه‌یبه‌یه‌كی‌‬ ‫تێدا نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوانی ‌ه ئه‌و گۆڕانكارییه‌ له‌ئێراندا‬ ‫ئه‌س����ته‌م ‌ه به‌تایبه‌ت ‌ی ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫رێكبكه‌وێت؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬من په‌ره‌سه‌ندن ‌ی ئابور ‌ی به‌زه‌ره‌ر ‌ی‬ ‫خۆمان‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ دیموكراسیخوازی‌ نابینم‬ ‫له‌ئێران‪ ،‬له‌بیرمان نه‌چێت شا به‌په‌ره‌سه‌ندنی‌‬ ‫ئابورییه‌ك����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ روخا‪ ،‬په‌ره‌س����ه‌ندنی‌‬ ‫ئابوری‌ هه‌لومه‌رجێكی‌ ن����وێ‌ ده‌خوڵقێنێت‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوانی����ه‌كان‌و ویس����ت‌و داواكارییه‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵك ده‌باته‌ س����ه‌رێ‌‪ ،‬ئه‌م حكومه‌ته‌ بۆی‌‬ ‫به‌دینایه‌ت‌و بۆی‌ جێبه‌جێناكرێت‪ ،‬پێموانییه‌‬ ‫ئه‌م رژێمه‌ بتوانێت په‌ره‌س����ه‌ندنێكی‌ ئابوری‌‬ ‫رێكوپێك ب����كات‪ ،‬به‌گریمانه‌ش ئه‌گه‌ر بیكات‬ ‫به‌قازانجی‌ خه‌ڵكی‌ ده‌بینم‪ ،‬ئه‌گه‌ر كێش����ه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا ته‌واو بێت زۆر س����اده‌تره‌‪،‬‬ ‫كێشه‌ ‌ی ناوخۆ ده‌بێت ‌ه ئه‌سڵ‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌ ده‌ڵێن‬ ‫كاكه‌ هه‌تا ئێستا ده‌تانوت له‌به‌ر دوژمنایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا ن����ان‌و ئاو نییه‌‪ ،‬مه‌كت����ه‌ب نییه‌‪،‬‬ ‫ئێس����تا بۆ نییه‌؟ بۆ بێ����كاری‌ هه‌یه‌و بیمه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ نییه‌؟ من ئ����ه‌و گۆڕانكارییانه‌‬ ‫به‌قازانجی‌ خۆمان‌و خه‌ڵكی‌ ئێران ده‌بینم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم له‌هه‌ناوی‌ ئێس����تای‌ كۆماری‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ ئێران����دا ئ����ه‌و هێزان����ه‌ی‌ توانا ‌ی‬ ‫گۆڕانكارییان هه‌بێت ئاماده‌ن؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬نه‌خێر ئاماده‌ نین‪ ،‬ئه‌مه‌ گرفتی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئێرانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێ����ران كۆمه‌ڵگایه‌كه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ده‌رفه‌ت����ی‌ هه‌بێ����ت زۆر خوازیاری‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌‪ .‬هی����چ كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت نابینم له‌ماوه‌ی‌ س����ه‌د س����اڵی‌‬ ‫راب����ردودا ئاماده‌ی‌ وه‌رگرتنی‌ دیموكراس����ی‌‌و‬

‫مۆدێرنێت ‌ه بێت وه‌ك ئێران‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم بزوتنه‌وه‌كانی‌ س����ه‌د ساڵ ‌ی‬ ‫راب����ردو هه‌مویان تێكش����كاون له‌شۆڕش���� ‌ی‬ ‫مه‌ش����روته‌وه‌ بیگر‌ه تا ده‌گات به‌موس����ه‌دق‌و‬ ‫شۆڕش����ی‌ ‪ ،1979‬هیچی����ان نه‌یانتوانی����و‌ه‬ ‫دیموكراس ‌ی بچه‌سپێنن له‌ئێران؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬كێش����ه‌ی‌ ئیس����تیبدادو‬ ‫دیموكراس����ی‌ راست ‌ه سه‌د س����اڵی‌ پێچوه‌و تا‬ ‫ئێس����تاش به‌ئه‌نجام نه‌گه‌یش����توه‌‌و ئێستاش‬ ‫هه‌ر ئیس����تیبداد له‌س����ه‌ركاره‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ گ����ه‌وره‌ ‌ی له‌بیر ‌ی یه‌كه‌ به‌یه‌كه‌ی‌‬ ‫تاكه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگادا به‌دیهێناوه‌‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ له‌ئێران ریش����ه‌ی‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌دیهێنانی‌‬ ‫دیموكراسی‌ كات ‌ی ده‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌مدوایی ‌ه دروش����می‌ "رۆژهه‌اڵت‬ ‫ته‌وه‌ری"ت����ان ب����ه‌رز كردوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئامانج‌و‬ ‫مه‌به‌ستتان له‌م دروشمه‌ چییه‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬رۆژهه‌اڵت ت����ه‌وه‌ری‌ فكرێكی‌‬ ‫نو ‌ێ نییه‌ كه‌ خوڵقا بێت‪ ،‬رۆژهه‌اڵت ته‌وه‌ری‌‬ ‫سه‌رنج ‌ی هه‌م خه‌ڵكی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‌و‬ ‫هه‌م پارچه‌كان ‌ی دیكه‌ بۆ ئه‌و‌ه راده‌كێش����ێت‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و پارچ���� ‌ه گرنگه‌ی‌ كوردس����تان واته‌‬ ‫كوردس����تانی‌ رۆژهه‌اڵت نابێ����ت له‌بیربكرێت‪،‬‬ ‫نابێ����ت پێمانوابێت كه‌ ك����ورد گرفتی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌توركیا‌و س����وریا‌و عێ����راق‪ ،‬له‌ئێران گرفتی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬نابێت كۆماری‌ ئیسالمی‌ له‌ژێر نوكی‌ رمی‌‬ ‫ره‌خنه‌ بچێته‌ده‌ر‪ .‬دۆست‌و هاوپه‌یمانی‌ كوردی‌‬ ‫عێراق وه‌ك له‌مانیفێستی‌ "یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردستان بۆچی‌؟" ئاماژه‌ی‌ پێكراوه‌ بریتین‬ ‫له‌ك����ورد ‌ی پارچه‌كانی‌ دیك����ه‌‪ ،‬له‌گ ‌هڵ‌ هێزی‌‬ ‫دیموكراس����یخوازو پێش����كه‌وتنخوازی‌ هه‌مو‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬نه‌ك ده‌وڵه‌ته‌ داگیركه‌ره‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌س����ت ده‌ك����ه‌ن پارچه‌كان ‌ی تر‬ ‫رۆژهه‌اڵتیان له‌بیركردوه‌؟‬ ‫موهته‌دی‌‪ :‬ئه‌و بایه‌خه‌ی‌ پێویسته‌ نایدرێتێ‌‪.‬‬ ‫بارودۆخه‌ك����ه‌ وایك����ردوه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی����ش خه‌تابارین له‌وه‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێمه‌‬ ‫به‌ره‌یه‌ك ‌ی یه‌كگرتومان نه‌بێت‪ ،‬هه‌ماهه‌نگی‌‌و‬ ‫هاوكاریم����ان نه‌بێ����ت‪ ،‬دیبلۆماس����ییه‌ك ‌ی‬ ‫جیهانیی‌ هاوبه‌شمان نه‌بێت‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌ چی‌‬ ‫له‌به‌شه‌كان ‌ی دیك ‌ه بكه‌ین؟ رۆژهه‌اڵت ته‌وه‌ری‌‬ ‫به‌ر له‌هه‌ر شتێك هاوارێكه‌ بۆ پێداچونه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆمان‪ .‬ئومێدو متمانه‌به‌خش����ین ‌ه به‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ����ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس����تان كه‌ مێژویه‌كی‌‬ ‫پڕ به‌سه‌روه‌ری‌‌و رابردویه‌كی‌ پڕ له‌فیداكاری‌‌و‬ ‫خه‌بات‌و تێكۆش����انیان هه‌یه‌و خۆیان به‌دۆڕاو‬ ‫نه‌زان����ن‪ ،‬ئێمه‌ ئێس����تا كه‌وتوینه‌ت ‌ه دۆخێكی‌‬ ‫زه‌حمه‌ته‌وه‌ با هه‌ستینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ ئه‌و هه‌س����تانه‌وه‌یه‌ی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫چ���� ‌ی له‌س����ه‌ر هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان وه‌كو‬ ‫حكومه‌ت‌و حزب‌و میدیاكان پێویسته‌؟‬ ‫موهت����ه‌دی‌‪ :‬س����ه‌باره‌ت به‌میدی����ا جگ���� ‌ه‬ ‫له‌كه‌ناڵ����ی‌ روداو‪ ،‬ده‌ڵێ����ی‌ ئێ����ران نیی���� ‌ه‬ ‫له‌ته‌له‌فزیۆنه‌كان ‌ی دیكه‌‪ ،‬ده‌ڵێی‌ كوردس����تان‬ ‫بوه‌ت ‌ه س���� ‌ێ پارچه‌‪ ،‬كوا چ����وار پارچه‌یه‌؟!‬ ‫ئه‌و خۆپیش����اندانه‌ گه‌ورانه‌ له‌تاران بو ساڵی‌‬ ‫‪ 2009‬باسێك ‌ی نه‌كرا! ئه‌ی‌ ئه‌و هه‌مو ناڕه‌زایی‌‬ ‫مامۆستایانه‌ی‌ كوردس����تان؟ ئه‌ی‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫ئیعدام����ه‌ سیاس����یه‌؟ بۆچی‌ میدیا باس����یان‬ ‫ناكات؟ ئاخر من نازانم سنه‌و كرماشان چییان‬ ‫له‌دیاربه‌كرو س����لێمانی‌‌و قامش����لی‌ كه‌متره‌؟‬ ‫په‌یام ‌ی ئێمه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ده‌نگمان رابگه‌یه‌نن‪ ،‬من‬ ‫تێناگه‌م بۆ توركیا قبوڵی‌ كردوه‌ كه‌ دو هه‌زار‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ له‌ته‌له‌فزیۆنه‌كانی‌ ئێره‌وه‌ ئاراس����ته‌‬ ‫ده‌كرێت به‌اڵم ب����ۆ ئێران وا ‌ی له‌خۆی‌ كردوه‌‬ ‫كه‌س ناوێرێت له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆنه‌كانه‌وه‌ ناوی‌‬ ‫بهێنێت‪ .‬ش����ه‌ش كه‌سمان لێ ئیعدام كرا ئه‌و‬ ‫هه‌مو كه‌ناڵه‌ باس����یان نه‌كرد‪ ،‬ده‌بو ش����ه‌ش‬ ‫س����ه‌د كه‌س بونای ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی باس ‌ی بكه‌ن؟‬ ‫ئه‌وه‌ میدیا‪ .‬وه‌كو حكوم ‌هت‌و حزبه‌كانیش من‬ ‫پرس����یارێكم هه‌یه‌‪ :‬ئه‌ر ‌ێ به‌ڕاست رۆژ نییه‌‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیرو وه‌زیرێك له‌هه‌ولێر له‌فڕۆكه‌‬ ‫دانه‌به‌زێ����ت‪ ،‬د‌ه س����اڵه‌ وایه‌و ئێس����تا ئه‌و‬ ‫ترافیكی‌ دیبلۆماتیكیه‌ زیاتر بوه‌‪ ،‬ئه‌رێ‌ دنیا‬ ‫خ����راپ ده‌بو ئێمه‌ی‌ كوردی‌ رۆژهه‌اڵت به‌دنیا‬ ‫بناسێنن؟ مه‌رجیش نیی ‌ه به‌ئاشكرا بێت‌و گله‌یی‬ ‫ئێرانیان بێته‌س����ه‌ر‪ ،‬بۆچی‌ خۆمان ت ‌هق‌و له‌ق‬ ‫هه‌ستین بچین دنیا ببینین؟ ئێستا ده‌روازه‌ی‌‬ ‫هه‌م����و په‌رله‌مان‌و ده‌وڵه‌تان‌و حزبه‌كانی‌ دنیا‬ ‫به‌ڕوی‌ كورد‌و پێشمه‌رگه‌دا كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌رێ‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ شه‌ریك ناكه‌ن له‌وه‌دا؟ بۆ له‌ئاستی‌‬ ‫س����ه‌ره‌وه‌دا بانگمان ناكه‌ن ب����ۆ راوێژ؟ كاكه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتمان نییه‌ خۆ عه‌قڵمان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌میی هه‌رێمی‌ كوردستانه‌ به‌میدیا‌و‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و په‌رله‌م����ان‌و حزب����ه‌و‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌كوردی‌ رۆژهه‌اڵت‪ ،‬ئێمه‌ خۆمان به‌دۆست‌و‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ ئ����ه‌م هه‌رێمه‌ ده‌زانین‪ ،‬س����ه‌د‬ ‫كادێرمان به‌ر كیمیاباران كه‌وتون‌و ش����ه‌هید‬ ‫بون‪ ،‬ئه‌رێ‌ كاك ‌ه یه‌كێك نایه‌ت بڵێت لیستی‌‬ ‫ش����ه‌هیده‌كانتان كوا (نه‌ك له‌گ ‌هڵ‌ ئێران كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بدرێت حه‌قی‌ خۆیه‌تی‌)‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ به‌ر‬ ‫كیمیایی‌ كه‌وتن‪ ،‬با ش����ه‌هیدانه‌یان پێبدرێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌هه‌مو نه‌هامه‌تی‌‌و كاره‌ساته‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫پارچه‌یه‌دا به‌شدار بوین‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌نفالكراومان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ش����ه‌هیدی‌ كیمیابارانم����ان هه‌یه‌‪ ،‬خۆ‬ ‫ده‌بێت له‌خێرو بێره‌كه‌ش����یدا به‌ش����دار بین‪،‬‬ ‫پ����ازد‌ه مانگه‌ هی����چ یارمه‌تییه‌كی‌ حزبه‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت نه‌دراوه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌مو خێزانه‌ شه‌هیدی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس����تان هه‌ن ده‌س����تكورت‌و‬ ‫هه‌ژارن‪ ،‬خۆ ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته‌ پێش����تر له‌سه‌ر‬ ‫پار‌ه خه‌وتبون ده‌بو هاوكاریه‌كیان بكردنایه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )469‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/3/10‬‬

‫‪19‬‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‌‪ :‬دوای راپه‌رین ئه‌ندامانی حزبه‌كان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫به‌داخه‌وه‌ كه‌ له‌به‌ر كۆمه‌ڵێك هۆو‬ ‫ئه‌گه‌ر‪ ،‬وێڕای ئه‌وه‌ی له‌ده‌س����تپێكدا‬ ‫كۆششێكی زۆریش����م كرد كه‌ منیش‬ ‫بتوان����م ل����ه‌م به‌ره‌یه‌دا له‌گ����ه‌ڵ برا‬ ‫پێش����مه‌رگه‌كانی دیك����ه‌ ئ����ه‌م رۆڵه‌‬ ‫ببینم‪ ،‬به‌اڵم به‌داخ����ه‌وه‌ ئه‌م هه‌له‌م‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خس����ا‪ ،‬له‌وانه‌ی����ه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫هۆكاریش له‌پش����ت ئه‌مه‌ بێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گش����تی ئه‌م شه‌ڕانه‌ی‬ ‫ئه‌مدوایی����ه‌ زیان����ی گ����ه‌وره‌و گرانی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پۆله‌ شه‌هیدانه‌ی كه‌‬ ‫له‌م شه‌ڕانه‌دا شه‌هید بون‪ ،‬به‌ڕاستی‬ ‫خه‌س����اره‌تێكی گه‌وره‌ ب����و بۆ هێزی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ش����ه‌ڕه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی به‌رگریدا به‌س����ااڵن ئه‌وه‌نده‌‬ ‫خه‌ساره‌ته‌مان نه‌دابو‪ ،‬شێوازی ئه‌م‬ ‫شه‌ڕكردنه‌ بۆ پێشمه‌رگه‌ شێوازێكی‬ ‫نوێ بو‪ ،‬ئه‌و چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیانه‌ی كه‌‬ ‫له‌ده‌ستی دوژمناندا بو به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌كارهات له‌به‌ره‌كانی جه‌نگدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوچ����ه‌ جوگرافیه‌كان����ی ناوچه‌كانی‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌ ئه‌مانه‌ وایان كرد ئه‌م شه‌ڕانه‌‬ ‫زۆر گران بن له‌سه‌رشانی پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك ش����ت لێره‌دا به‌دیم كرد ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌و سیستمه‌ی كه‌ له‌ساڵی (‪)1992‬‬ ‫بۆ پێش����مه‌رگه‌ داتاش����را تاس����اڵی‬ ‫(‪ )2014‬واتا بۆ ماوه‌ی (‪ )22‬ساڵ‪،‬‬ ‫چ ل����ه‌ڕوی تێكه‌ڵكردنی ئ����ه‌م هێزه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌و‬ ‫ئه‌و سیستم‌و ئه‌و ئیداره‌ی كه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫هێزه‌ هه‌بو‪ ،‬به‌ڕاس����تی سه‌قه‌تی ئه‌م‬ ‫سیس����تمه‌ی له‌م ش����ه‌ڕه‌دا نیشانداو‬ ‫بینیمان كه‌ سیس����تمێكی ناته‌واو و‬ ‫س����ه‌قه‌ت بو‪ ،‬هه‌روه‌ها قاره‌مانیه‌كان‬ ‫ك����ه‌ له‌به‌ره‌كان����ی ش����ه‌ڕدا بینیمان‬ ‫له‌الیه‌ن پێشمه‌رگه‌‪ ،‬من پێم وایه‌ ئه‌م‬ ‫ئازایه‌ت����ی‌و قاره‌مانیه‌تیه‌ زیاتر كاره‌‬ ‫تاكه‌كه‌سیه‌كان بو‪ ،‬ئازایی‌و نه‌به‌ردی‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان بو هه‌ركه‌سێك له‌الی‬ ‫خۆیه‌وه‌‪ ،‬یان هه‌ندێك له‌فه‌رمه‌نده‌كان‬ ‫له‌پله‌كانی خواره‌وه‌ توانیان كه‌رۆڵی‬ ‫خۆیان راس����ته‌وخۆ له‌و ش����ه‌ڕانه‌دا‬ ‫ببینن‪ ،‬تا ئێس����تاش س����ه‌ركه‌وتنی‬ ‫گه‌وره‌ به‌ده‌ستهاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم دوباره‌ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌ زیاتر هۆكاری ئازایه‌تی‬ ‫ئه‌و تواناو كۆشش����ه‌ ب����وه‌ كه‌ له‌نێو‬ ‫خ����ودی پێش����مه‌رگه‌كاندا هه‌بو‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌دێرزه‌مانه‌وه‌ كورد به‌م س����یفه‌تانه‌‬ ‫ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ پێویست نه‌بو‬ ‫ئه‌و فه‌رمانده‌ سه‌ربازیانه‌ی‌ به‌رپرسن‬ ‫له‌شكستی‌ شه‌نگال روبه‌روی‌ دادگایی‌‬ ‫كردن ببنه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌ده����ه‌م بارزان����ی‪ :‬به‌ته‌نه����ا‬ ‫به‌كارهێنانی وش����ه‌ی ش����ه‌نگال له‌م‬ ‫پرسیاره‌دا ره‌نگه‌ دروست نه‌بێت‪ ،‬من‬ ‫له‌و باوه‌ڕه‌دام له‌هه‌ر به‌ره‌یه‌كی شه‌ڕ‪،‬‬ ‫كاتێك ك����ه‌ فه‌رمانده‌یه‌ك نه‌توانێت‬ ‫رۆڵ����ی خ����ۆی ببینێت ده‌ب����ێ ئه‌م‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ له‌و ش����وێنه‌دا نه‌مێنێت‪،‬‬ ‫جا ه����ه‌ر س����زایه‌كی ب����ۆ دابنرێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م س����زایه‌ش به‌هه‌ر ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی سیس����ته‌م‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫سیس����تمێك هه‌یه‌ به‌ناوی سیستمی‬ ‫لێپرس����ینه‌وه‌‪ ،‬ئی����دی به‌پێ����ی ئه‌و‬ ‫سیستمه‌ له‌كۆتاییدا چاوپۆشی له‌هیچ‬ ‫فه‌رمانده‌ی����ه‌ك نه‌كرێت‪ ،‬بۆ؟ چونكه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ وه‌كو به‌ڕێوه‌به‌رێكی گش����تی‬ ‫له‌ش����وێنێكی ئی����داری‌و وه‌زاره‌تێكی‬ ‫خزمه‌تگوزاری نی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو خوێن‌و‬ ‫گیانی ده‌یان‌و س����ه‌دان له‌به‌رده‌ستی‬ ‫ئ����ه‌و فه‌رمانده‌یه‌ی����ه‌‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر م����ن‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك����ی مادیم ك����رد‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ مادییه‌ به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان‬ ‫پڕبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ هه‌ڵه‌یه‌كم كرد‬ ‫بوه‌ ه����ۆی ئ����ه‌وه‌ی چه‌ندین كه‌س‬ ‫گی����ان له‌ده‌س����ت ب����ده‌ن‌و چه‌ندین‬ ‫رۆح له‌ناو بچن‪ ،‬ئی����دی ئه‌م رۆحانه‌‬ ‫ناتوانرێت دوب����اره‌ زیندو بكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌ڵه‌ی فه‌رمانده‌ سه‌ربازیه‌كان‬ ‫له‌به‌ره‌كانی شه‌ڕدا جا له‌هه‌ركوێیه‌ك‬ ‫بێت‪ ،‬به‌هی����چ ش����ێوه‌یه‌ك جێگه‌ی‬ ‫چاوپۆش����ی نیه‌و ده‌بێت چاوپۆشی‬

‫لێنه‌كرێت‪ .‬به‌ڵ����ی له‌هه‌مو به‌ره‌كاندا‬ ‫كه‌موك����وڕی هه‌بو‪ ،‬من له‌پرس����یاری‬ ‫پێش����ودا نه‌مویس����ت به‌م ش����ێوه‌یه‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ بده‌م كه‌ له‌شكرێك یان‬ ‫هێزێك له‌ماوه‌ی ‪ 22‬ساڵ دروستكرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ش����نگال تاجه‌له‌وال بۆماوه‌ی‬ ‫‪ 2‬كاتژمێ����ر نه‌یتوانی به‌رگری بكات‌و‬ ‫زۆربه‌ی شوێنه‌كانی له‌ده‌ستدا‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌ده‌ستپێكی هێرشه‌كان بو‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌گ����ه‌ڵ‌ ئ����ه‌وه‌ن كورد‬ ‫به‌شداری‌ رزگاركردنی‌ موسڵ‌ بكات؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نیم‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬رۆڵی‌ توركی����ا به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌داعش‌و به‌هه‌رێمی‌ كوردستان چۆن‬ ‫ده‌نرخێنن؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬من رۆڵی توركیاو‬ ‫هه‌ر واڵتێك كه‌ بیه‌وێت له‌م ده‌ڤه‌ره‌دا‬ ‫ته‌ده‌خول بكات‪ ،‬جگ����ه‌ له‌هاوكاری‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌پێی پێویستی‪،‬‬ ‫ئی����دی فراوانتر له‌مه‌ ته‌ده‌خولی هه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌تێ����ك ب����ۆ ده‌ڤه‌ره‌كه‌مان من‬ ‫به‌زیان����ی ئاینده‌ی ئ����ه‌م میلله‌ته‌ی‬ ‫ده‌بین����م‌و ئه‌مه‌ش یه‌كێك���� ‌ه له‌خاڵه‌‬ ‫مه‌ترس����یداره‌كان كه‌ زۆر لێیده‌ترسم‬ ‫بۆ ئێس����تاو بۆ داهاتوێك����ی نزیكی‬ ‫ئ����ه‌م میلله‌ت����ه‌و ئه‌م واڵت����ه‌ش‪ .‬من‬ ‫ئه‌م����ه‌م گوتوه‌و ئێس����تاش دوباره‌ی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬كه‌ زۆرجار له‌ سه‌ركرده‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی كورستان ده‌بیستین‌و‬ ‫ده‌ڵێن كه‌ ئێستا پێشمه‌رگه‌ له‌جیاتی‬ ‫هه‌م����و دونیای ئازاد ش����ه‌ڕی تیرۆر‬ ‫ده‌كات‌و ش����ه‌ڕی ك����ردوه‌و قاره‌مانی‬ ‫نوان����دوه‌‪ ،‬خوێنی به‌خش����یوه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫گومان له‌س����ه‌ر ئ����ه‌م بابه‌تانه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئایا له‌كۆتاییدا ته‌نها ش����تێك‬ ‫ب����ۆ ئێم����ه‌ ده‌مینێته‌وه‌ كه‌ پاش����ان‬ ‫پێمانبڵێن ده‌س����تانخۆش‪ ،‬قاره‌مان‬ ‫ب����ون‪ ،‬به‌رگریت����ان كرد‪ ،‬داعش����تان‬ ‫وه‌ستاندو نه‌تانهێشت پێشڕه‌وی زیاتر‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ئێوه‌ به‌شێكن له‌و خاكه‌‬ ‫كه‌ پێیده‌ڵێن عێراق‪ ،‬فه‌رمون له‌گه‌ڵ‌‬ ‫برا عه‌ره‌به‌كانی دیكه‌‪ ،‬ده‌بێت خۆتان‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی خۆتان بكه‌ن!‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م ته‌ده‌خوله‌ ده‌ره‌كیانه‌ی كه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت چ توركیا بێت‌و چ ئه‌مریكا‬ ‫بێت‌و چ شوێنه‌كانی دیكه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ندین‬ ‫واڵت لێ����ره‌دا كارده‌كه‌ن‪ ،‬هاتنی هه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌مانه‌ بۆ ئاینده‌ بارگرانیه‌كه‌‬ ‫له‌سه‌رش����انی ئ����ه‌م میلله‌ته‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫م����ن لێیده‌ترس����ێم‌و گوت����م جێگه‌ی‬ ‫ترس����ه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ س����به‌ینێ هه‌مو‬ ‫شته‌كان له‌ده‌ست ئێمه‌ش ده‌ربچێت‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت بكه‌وێته‌ ده‌ستی هه‌ندێك‬ ‫الیه‌نی دیكه‌و فه‌رمان به‌سه‌ر ئێمه‌دا‬ ‫بكه‌ن‌و شته‌مان به‌سه‌ره‌وه‌ باربكه‌ن‌و‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ش چاره‌ نی����ه‌و بڵێن ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌مری‌ واقیعه‌‪.‬من زۆر باس����ی عێراق‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌وانه‌یه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫هه‌ندێك الیه‌ن له‌عێراقدا سه‌رپه‌رشتی‬ ‫ته‌واوی به‌ره‌كانی شه‌ڕو سیاسه‌تیش‬ ‫بك����ه‌ن له‌به‌غ����دا‪ ،‬بۆیه‌ هی����وادارم‬ ‫به‌هاتنی هه‌ندێ����ك واڵتی دیكه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ی كه‌ له‌عێ����راق‌و به‌غدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ له‌س����ه‌ر هه‌ولێریش‬ ‫فه‌رز نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای����ا له‌هه‌یمه‌نه‌ی‌ ئێران‌و‬ ‫قاسمی‌ س����لێمانی‌ به‌س����ه‌ر عێراق‌و‬ ‫ناوچه‌كه‌دا نیگه‌رانن؟‬ ‫ئه‌ده����ه‌م بارزانی‪ :‬ده‌بێ����ت ئه‌وه‌‬ ‫لێ����ك جیابكه‌ینه‌وه‌ عێ����راق عێراقه‌و‬ ‫ئێره‌ كوردس����تانه‌‪ ،‬ل����ه‌و بابه‌تانه‌ی‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌س����تن به‌عێ����راق‪ ،‬من لێی‬ ‫نیگه‌ران نیم‌و كاری خۆیانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ل����ه‌و روانگه‌یه‌وه‌ دێت ك����ه‌ زۆرجار‬ ‫ئاماژه‌م پێكردوه‌ من خۆم به‌عێراقی‬ ‫نه‌بینیوه‌و خۆش����م به‌عێراقی نازانم‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بێینه‌ س����ه‌ر حه‌قیقه‌ت كه‌ تۆ‬ ‫ئاماژه‌ت بۆ ئێران ك����رد‪ ،‬من ده‌ڵیم‬ ‫ئه‌گه‌ر پش����تیوانی ئێران نه‌بوایه‌ بۆ‬ ‫به‌غدا ره‌نگه‌ حكومه‌ت����ی به‌غدا به‌و‬ ‫شێوه‌ سیس����تمه‌و سوپای ئێستا كه‌‬ ‫عه‌بادی له‌زاری خۆیه‌وه‌ باس����ی كرد‬

‫كه‌ چ ج����ۆره‌ س����وپایه‌كه‌و له‌پێش‬ ‫ئ����ه‌و ته‌نها له‌ی����ه‌ك ش����وێندا(‪)50‬‬ ‫ه����ه‌زار بندیواریان هه‌ب����و‪ ،‬گه‌نده‌ڵی‬ ‫ئه‌م س����وپایه‌ی داپۆش����یوه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫س����وپایه‌كی ئاوا ناتوانێت شه‌ڕێكی‬ ‫به‌رگری بكات‪ ،‬م����ن پێموایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێران نه‌با بۆ به‌رگریكردن له‌به‌غداو‬ ‫له‌شوێنه‌كانی دیكه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ ئێستا‬ ‫پایته‌ختی عێراقیش ش����ارێكی دیكه‌‬ ‫بوایه‌ نه‌ك به‌غدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێشتر تۆ راتگه‌یاندبو كه‌‬ ‫پێویس����ت ناكات كورد شه‌ڕی‌ داعش‬ ‫ب����كات‪ ،‬ئایا ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئ����اگادار بن‬ ‫توركیا یان ئێران رۆڵیان هه‌بو له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئاڕاسته‌ی‌ هێرشه‌كانی‌ داعش رو‬ ‫له‌كورد بكات؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬من له‌كاتێكدا ئه‌و‬ ‫قس����ه‌م كردوه‌‪ ،‬كه‌ داعش ته‌داخولی‬ ‫كوردس����تانی نه‌كردبو‪ ،‬من ئێستاش‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی داعش وه‌ك ملمالنێیه‌ك‬ ‫ده‌بین����م له‌به‌ینی ه����ه‌ردو مه‌زهه‌بی‬ ‫سونه‌و ش����یعه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی كه‌ داعش‬ ‫ه����ات دو پارێزگای گرت‪ ،‬موس����ڵ‌و‬ ‫تكریت‌و نزیكی كوردس����تان نه‌بوه‌وه‌‬ ‫من ته‌نها گوتم‌و دوباره‌ی ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫كه‌ تاكو دۆخه‌كه‌ به‌م ش����ێوه‌یه‌یه‌و‬ ‫ته‌داخولی كوردس����تانیان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئێمه‌ بۆ هیچ الیه‌نێكی دیكه‌ی‬ ‫عه‌ره‌بی چ ش����یعه‌ بێت چ س����ونه‌‪،‬‬ ‫خوێنی كورد نه‌ڕێژین‪ ،‬خوێنی كورد‬ ‫ده‌بێت ته‌نها بۆ خاكی كوردس����تان‌و‬ ‫له‌سه‌ر خاكی كوردستان بێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫بڕژێت بۆ به‌رگری له‌خاك‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌بڕگه‌ی دوه‌می پرسیاره‌كه‌شت من‬ ‫ناتوانم الیه‌نێك به‌ته‌نیا ده‌ستنیشان‬ ‫بكه‌م‪ ،‬ب����ه‌اڵم هیچ گومانی تێدا نیه‌‪،‬‬ ‫خودی داعش‪ ،‬بیرۆكه‌و رێكخس����تن‌و‬ ‫پش����تیوانیه‌كانی داع����ش‌و چه‌ك����ی‬ ‫داع����ش‌و له‌ئێستاش����دا به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫داعش‪ ،‬ش����تێكی تایب����ه‌ت به‌خۆی‬ ‫نیه‌‪ ،‬داعش هێزێكی دروس����تكراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌س����انێك وه‌ك ده‌وڵ����ه‌ت‌و هێ����ز‬ ‫له‌پشت پشتی داعشه‌وه‌ن‪ ،‬پشتیوانی‬ ‫لێده‌كه‌ن‌و به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن‪ ،‬ده‌ستوری‬ ‫پێده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌و بیرۆكه‌ چه‌وتانه‌ی كه‌‬ ‫له‌م رێكخستنانه‌دا به‌دیده‌كرێن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫بۆ به‌الڕێدا ب����ردن‌و به‌هه‌ڵه‌دا بردنی‬ ‫كۆمه‌ڵێك كه‌س����ه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌‬ ‫بێئاگان له‌بابه‌ته‌ ئایینی‌و فیقهیه‌كان‪.‬‬ ‫سه‌رانی داعش سود له‌بێئاگایی ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ وه‌رده‌گرن‌و بۆ ئامانجێكی‬ ‫دیاركراو به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬ك ‌ه كه‌سانی‬ ‫زۆر گه‌وره‌تر له‌پش����ت داعشن‪ .‬ئایا‬ ‫ب����ۆ ته‌نها س����ه‌یری توركی����او ئێران‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬پێتوایه‌ ئایا ئ����ه‌و هێزه‌‬ ‫ته‌نی����ا به‌توان����ای توركی����او ئێران‬ ‫دروست ببێت‪ ،‬ئایا ئه‌مریكا به‌هه‌مو‬ ‫ئ����ه‌و توانایه‌ی ك����ه‌ له‌دونیادا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌یده‌زانی رێكخراوێكی ئاوا له‌دۆخی‬ ‫رێكخستندایه‌و په‌ره‌ به‌رێكخستنه‌كانی‬ ‫خ����ۆی ده‌دات؟ ئای����ا نه‌یده‌زانی كه‌‬ ‫له‌س����نوره‌كانی س����وریا به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫كارده‌كه‌ن؟ بینیمان له‌چاوتروكانێكدا‬ ‫له‌سنوری عێراق‌و توركیاش تێپه‌ڕین‌و‬ ‫به‌چه‌ند هه‌زار كه‌س����ێكه‌وه‌ هاتن (‪4‬‬ ‫ت����ا ‪ )5‬فه‌یله‌قی عێراقی كه‌ به‌خودی‬ ‫چه‌كی ئه‌مریكیه‌كان پڕچه‌ك كرابون‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستی ئه‌و چه‌ند هه‌زار چه‌كداره‌ی‬ ‫داعش توانه‌وه‌و بونی����ان نه‌ما! ئایا‬ ‫له‌توان����ای هه‌واڵگری ئه‌مریكادا نه‌بو‬ ‫به‌ر له‌مه‌ بگرێت؟ ته‌نانه‌ت به‌النیكه‌م‬ ‫نه‌هێڵێ����ت هه‌مه‌ره‌كان����ی ئه‌مری����كا‬ ‫بكه‌ونه‌ ده‌س����تی داع����ش؟ ئه‌مریكا‬ ‫له‌كوێ بو؟ رۆژئ����اوا له‌كوێ بو؟ تا‬ ‫بگاته‌ ئه‌و واڵت����ه‌ی ده‌وروبه‌ر كه‌ تۆ‬ ‫باس����یان ده‌كه‌ی؟ من پێموایه‌ ئه‌مه‌‬ ‫یارییه‌كی سیاس����یه‌‪ ،‬كۆتاییه‌كه‌شی‬ ‫له‌ده‌س����ت ئێمه‌دا نیه‌‪ .‬بۆته‌ یاریه‌كی‬ ‫گ����ه‌وره‌ی نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌ی رۆڵی‬ ‫هه‌ره‌ الوازی هه‌یه‌ له‌به‌ده‌س����تهێنانی‬ ‫ده‌س����تكه‌وته‌كانی پاش ئه‌م شه‌ڕه‌‪،‬‬ ‫م����ن پێموایه‌ ته‌نه����او ته‌نها كورده‌‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ی كه‌ ده‌یانه‌وێت ده‌س����تكه‌وت‬

‫ونبون‬ ‫ی (هه‌ڵۆ جه‌مال صالح) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (فه‌رهاد محمد کریم‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (ڤیان فایه‌ق فخری) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (ئازاد جالل حس���ن) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (زانا احمد محمد امین) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬

‫له‌دوای ئه‌م ش����ه‌ڕه‌ به‌ده‌ستبهێنن‪،‬‬ ‫پێگ����ه‌ی كورد ل����ه‌م ده‌س����كه‌وتانه‌‬ ‫له‌هه‌م����وی الوازتره‌‪ ،‬چونك����ه‌ ئێمه‌‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی عێراق����ی فیدراڵین‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌نه����ا ئێمه‌ی ك����ورد پێمانوایه‌‬ ‫عێراق فیدراڵیه‌‪ ،‬ئێوه‌ گوێتان لێبوه‌‬ ‫عه‌بادی بڵێت عێراق فیدراڵیه‌؟ ئایا‬ ‫وه‌زی����ره‌كان گوتویان����ه‌؟ ته‌نها ئێمه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ واڵتێكی به‌ناو فیدراڵین‪ ،‬من‬ ‫پێموایه‌ ئه‌ركی سه‌رشانی سه‌ركرده‌‬ ‫سیاسیه‌كانی ئێستای كورده‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌م شتانه‌ بۆ میلله‌ت رونبكرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێ����ت ش����ه‌فافیه‌ت هه‌بێ����ت‪،‬‬ ‫گومانیش����ی تێدا نی����ه‌ هه‌مو ده‌زانن‬ ‫ك����ورد رۆڵی س����ه‌ره‌كی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایا چ زه‌مانه‌تێك پاش ئه‌م ش����ه‌ڕه‌‬ ‫بۆ كورد‪ ،‬بۆ ئه‌م قوربانیدانه‌ی كورد‬ ‫هه‌یه‌؟ ئه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌ هه‌ڵوه‌سته‌ی‬ ‫له‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ ئێوه‌ هاتنی‌ حه‌شدی‌‬ ‫ش����ه‌عبی‌ بۆ ناوچ����ه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫مه‌ترسیی له‌خۆده‌گرێت؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬ئه‌گه‌ر ش����ته‌كان‬ ‫به‌مش����ێوه‌یه‌ ب����ه‌رده‌وام بێ����ت‌و‬ ‫سیس����تمێك بۆ ش����ه‌ڕكردنی كورد‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ����ه‌م رێكخراوه‌ تیرۆریس����ته‌‬ ‫داده‌نرێ����ت‪ ،‬زه‌مانه‌تێ����ك له‌واڵت����ه‌‬ ‫زلهێزه‌كان ئه‌وانه‌ی كه‌ رۆڵیان هه‌یه‌‬ ‫له‌م ناوچه‌یه‌ به‌دروستی وه‌رنه‌گیرێت‪،‬‬ ‫ته‌نها ئێمه‌ به‌چه‌ند وش����ه‌ی زاره‌كی‌و‬ ‫ده‌س����ت له‌پش����تدانێك‌و ئافه‌ری����ن‌و‬ ‫قارمانن‌و به‌و وش����انه‌ ئیكتفا بكه‌ین‪،‬‬ ‫پێموای����ه‌ زه‌ره‌ر‌ه گه‌وره‌كه‌ لێره‌دایه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد‬ ‫ئه‌گه‌ر پێیبكرێت‪ ،‬ئ����ه‌م زه‌مانه‌تانه‌‬ ‫به‌ده‌س����تبهێنێت‪ ،‬پاش����ان شه‌ڕێكی‬ ‫جدی بكات‪ ،‬پاش����ان ئه‌و خه‌ساره‌ته‌‬ ‫بدات‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ زۆر ش����تمان كرد‬ ‫بێئه‌وه‌ی هی����چ زه‌مانه‌تێك هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هیچ زه‌مانه‌تێكیش هه‌یه‌ با بۆ‬ ‫ئه‌و میلله‌ته‌ باس بكرێت‪ ،‬ئه‌گینا من‬ ‫ده‌ڵێم هی����چ زه‌مانه‌تێك نیه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م زه‌مانه‌ته‌ نه‌بێ����ت هه‌روه‌ك ئه‌و‬ ‫كۆنگره‌یه‌ی كه‌ له‌ له‌نده‌ن كرا‪ ،‬كورد‬ ‫فه‌رام����ۆش ده‌كرێت‪ .‬بینیمان دوای‬ ‫كۆنگره‌كه‌ی له‌نده‌ن له‌س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانیش به‌یاننامه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ركرا بۆ كورد بانگهێش����ت نه‌كرا‪،‬‬ ‫ئێمه‌ خوێ����ن ببه‌خش����ین‌و هه‌ندێك‬ ‫كه‌س����ی دیك����ه‌ به‌پیاهه‌ڵدانه‌وه‌ بۆ‬ ‫خۆیان باس����ی بكه‌ن؟ له‌وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫به‌یاننامه‌ی����ه‌دا ئه‌مه‌ریكا گوتی به‌ڵێ‌‬ ‫ئێم����ه‌ عه‌ب����ادی به‌نوێن����ه‌ری عێراق‬ ‫ده‌زانین‪ ،‬عێراق����ی عه‌ره‌بی‌و عێراقی‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬ئه‌مه‌ وه‌اڵمه‌كه‌یان بو!‬ ‫دیسان ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ سه‌ر ئه‌و خاڵه‌ی‬ ‫كه‌ گوتم ئه‌مه‌ جێگه‌ی مه‌ترس����یه‌ بۆ‬ ‫ئێمه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬باس����ی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫س����تراتیجی‌ له‌نێ����وان پارت����ی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬بپرس����ین به‌ب����ڕوای‌ تۆ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی����ه‌ بایه‌خی‌ ماوه‌ یان‬ ‫له‌ڕاستیدا كۆتایی‌ هات‌و مرد؟‬ ‫ئه‌ده����ه‌م بارزانی‪ :‬من ك����ه‌ له‌ناو‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی پارتیش����دا ب����وم‪،‬‬ ‫چه‌ندجار باسمكردوه‌و رامگه‌یاندوه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ م����ن هی����چ ش����تێك له‌مه‌تن‌و‬ ‫ناوه‌ڕۆكی ئه‌م رێكه‌وتنه‌ س����تراتیژیه‌‬ ‫نازان����م‪ ،‬نه‌مبینیوه‌و نه‌ ده‌زانم چیه‌و‬ ‫نه‌ به‌ چ شێوه‌یه‌كه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌بو‬ ‫له‌نێوان پارت����ی‌و یه‌كێتیدا دابه‌زینی‬ ‫به‌یه‌ك����ه‌وه‌ ب����و له‌هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‌و‬ ‫دابه‌شكردنی ده‌سه‌اڵت بو كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫رایانده‌گه‌یاند به‌پێی رێككه‌وتنامه‌ی‬ ‫س����تراتیژیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا پێموایه‌‬ ‫دابه‌شكردنی ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته‌ وه‌كو‬ ‫خ����ۆی نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌یه‌ك����ه‌وه‌ دانابه‌زن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن‪ ،‬كه‌سانی دیكه‌ هاتون‌و‬ ‫ش����ه‌ریكن له‌ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬گومانی تێدا‬ ‫نیه‌ ئه‌گ����ه‌ر ه����ه‌ردوالش نه‌یانه‌وێت‬ ‫واقیع گۆڕانكاری كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌ڕای‌ تۆ له‌ئێس����تادا‬ ‫پته‌وكردنی‌ په‌یوه‌ندی‌ پارتی‌ له‌گه‌ڵ‌‬

‫گ����ۆڕان به‌پێویس����تتر ده‌زان����ی‌ یان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬من ناتوانم له‌بری‬ ‫پارتی رایه‌ك ب����ده‌م‪ ،‬به‌اڵم پێموایه‌‬ ‫ش����تێكی باش����ه‌ هه‌م����و الیه‌نه‌كانی‬ ‫كوردس����تان له‌پێناوی كوردس����تان‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی����ان ب����اش بێ����ت‌و‬ ‫به‌یه‌كگرتن‌و رێكه‌وتن پێشده‌كه‌وین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتانوانیی����ه‌ له‌غیاب����ی‌‬ ‫تاڵه‌بانی����دا‪ ،‬نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‬ ‫ل����ه‌و ناوچه‌یه‌ی‌ كه‌ به‌زۆنی‌ س����ه‌وز‬ ‫ناوده‌برێت كه‌سی‌ به‌هێزو یه‌كه‌مه‌؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬كاك نه‌وشیروان‬ ‫رۆڵی هه‌بوه‌ له‌خه‌باتی رزگاریخوازی‬ ‫كوردی����دا‪ ،‬له‌وكاته‌ش ك����ه‌ جێگری‬ ‫س����كرتێری گش����تی یه‌كێت����ی بو‪،‬‬ ‫كه‌س����ێكی دیار یان كه‌س����ی دوه‌می‬ ‫نێ����و یه‌كێت����ی بوه‌‪ ،‬ل����ه‌و ده‌ڤه‌ره‌دا‬ ‫رۆڵی خۆی هه‌ب����وه‌‪ ،‬چ له‌رابردو‪ ،‬چ‬ ‫له‌م����اوه‌ی دروس����تبونی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانیش دیس����ان له‌و زۆنه‌دا رۆڵی‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ .‬ب����ه‌اڵم من ناتوانم بڵێم‬ ‫ك����ه‌ رۆڵ����ی یه‌كه‌می هه‌ی����ه‌ له‌زۆنی‬ ‫س����ه‌وزدا‪ ،‬چونكه‌ پاش هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پارێ����زگاكان هه‌ندێك ش����تمان بینی‬ ‫ك����ه‌ به‌پێی ئیس����تحقاقی هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌بوایه‌ پارێزگار له‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌وه‌ نه‌ك����را‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫ئای����ا ده‌توان����ی بڵێی رۆڵ����ی یه‌كه‌م‬ ‫یان س����ه‌ره‌كی هه‌یه‌؟ ئه‌مه‌ جێگه‌ی‬ ‫پرسیاره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرجار ره‌خنه‌ له‌سیاسه‌تی‌‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێم ده‌گیرێ����ت‪ ،‬ئایا ئێوه‌‬ ‫تێبینی‌‌و سه‌رنجتان هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ نه‌وتییه‌ی‌ كه‌ له‌سایه‌ی‌‬ ‫ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‌و نێچیرڤان بارزانیدا‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كرێت؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬من پێموایه‌ نه‌وت‬ ‫موڵكی هه‌م����و میلله‌ته‌‪ ،‬منیش یه‌ك‬ ‫دو جار به‌دۆستایه‌تی له‌گ ‌هڵ‌ وه‌زیری‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كان دانیشتوم‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك ش����تی به‌دۆكیۆمێن����ت‬ ‫به‌س����یدی‌و به‌نوس����راو خس����توه‌ته‌‬ ‫به‌رده‌س����تم‪ ،‬ئێستاش الی من هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌روكه‌شدا ئه‌وه‌ی كه‌ دیاره‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ش����ت له‌بواری نه‌وتدا به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫رێكوپێ����ك رێكخ����راوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی����ه‌‬ ‫كه‌متر كێش����ه‌ له‌ڕوی كۆمپانیاكانی‬ ‫به‌دواداگ����ه‌ڕان‌و ده‌رهێنان����ی نه‌وت‬ ‫له‌سه‌ر نه‌خش����ه‌ی جوگرافی نه‌وتی‬ ‫كوردس����تان رێكخراون‪ ،‬به‌اڵم كه‌م‌و‬ ‫زیاد م����ن ده‌ڵێم ده‌بێت ئه‌م بابه‌تانه‌‬ ‫به‌پێی ده‌س����تور چاره‌س����ه‌ر بكرێن‌و‬ ‫چاره‌سه‌ریه‌كی ریشه‌یی بێت‌و هه‌مو‬ ‫ش����تێك له‌ش����وێنی خۆی دابنرێت‌و‬ ‫هه‌مو كه‌سێك بتوانێت ئه‌م بابه‌تانه‌‬ ‫ببینێ����ت‪ ،‬ئه‌گینا هه‌میش����ه‌ جێگه‌ی‬ ‫ره‌خن����ه‌ ده‌بێت‌و الیه‌ن����ه‌كان ره‌خنه‌‬ ‫ده‌گ����رن‪ ،‬ره‌خنه‌یان گرت����وه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌بۆریه‌كانی نه‌وت‪ ،‬كه‌ هه‌قیقه‌تێكه‌‬ ‫من خۆش����م بینیومه‌ له‌كاتی سه‌فه‌ر‬ ‫كردن‪ ،‬ئ����ه‌م هه‌مو تانك����ه‌ر‌ه نه‌وته‌‬ ‫له‌هه‌مو رێگاكان چ بۆ ئه‌و س����نور چ‬ ‫بۆ ئه‌م س����نور رێگه‌یان گرتوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌مو نه‌وته‌ به‌و شێوه‌یه‌ ده‌چێت به‌م‬ ‫تانكه‌رانه‌‪ ،‬پرس����یاری‌ الی‌ خه‌ڵكێك‬ ‫دروس����تكردوه‌‪ ،‬به‌راست پرسیارێكی‌‬ ‫دروست ‌ه كه‌ كاتێك ته‌نگه‌ژه‌یه‌ك دێت‬ ‫بۆ ئێم����ه‌ ناتوانین وه‌كو ده‌ڵێین به‌و‬ ‫هه‌مو كاره‌ی كه‌ له‌چه‌ند ساڵی رابردو‬ ‫كراوه‌ موچه‌ی مانگێك دابین بكه‌ین؟‬ ‫ئه‌مه‌ كۆمه‌ڵێك پرسیارن له‌بیرو زه‌ینی‬ ‫خه‌ڵكانێك دروستبون‪ ،‬ده‌بوایه‌ یان‬ ‫ده‌بێت زۆر زۆر شه‌فافتر ئه‌م بابه‌تانه‌‬ ‫بۆ خه‌ڵك‌و بۆ میلله‌ت رونبكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها من به‌باشی ده‌بینیم نه‌وتی‬ ‫كوردستان ده‌ربهێنرێت‌و بفرۆشرێت‌و‬ ‫بایه‌خی پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم تاكو داهاتی‬ ‫ئ����ه‌و نه‌وته‌ له‌ده‌س����تی به‌غدا بێت‌و‬ ‫قوفڵی ئه‌و نه‌وته‌ له‌ده‌س����تی به‌غدا‬ ‫بێت وه‌زعی كورد هه‌رئاوا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ ب����اس له‌وه‌ ده‌كه‌ی تا‬ ‫قوفڵه‌ك����ه‌ له‌ده‌س����تی به‌غ����دا بێت‪،‬‬

‫ب����ه‌اڵم بینیم����ان كاتێ����ك قوفڵه‌كه‌‬ ‫كه‌وته‌ ده‌ستی كورد‌و نه‌وتی فرۆشت‬ ‫بارودۆخی‌ میلله‌ت ئاوای به‌سه‌رهات‬ ‫كه‌ ئێس����تا له‌ب����ێ بودجه‌ی����ی‌و بێ‬ ‫موچه‌ی����دان‪ ،‬زۆرێكی����ش پێیانوایه‌‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێم‪ ،‬به‌تایبه‌ت خودی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌و ئاش����تی هه‌ورامی‬ ‫په‌له‌یان ك����رد له‌فرۆش����تنی نه‌وت‪،‬‬ ‫تۆش پێتوانییه‌؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزان����ی‪ :‬ئه‌مه‌ واقعێكه‌‪،‬‬ ‫م����ن ناتوانم ئین����كاری لێبكه‌م‪ ،‬ئه‌م‬ ‫دو بابه‌ته‌ به‌یه‌كه‌وه‌ به‌س����تراون ئه‌و‬ ‫كاته‌ی كه‌ گوتمان نه‌وت ده‌فرۆشین‬ ‫ی����ان ده‌مانگوت نه‌وت ده‌فرۆش����ین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بمانزانیبایه‌ كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی بودجه‌ بۆ ئێمه‌ دروست‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ نه‌وتمان فرۆش����تبا‬ ‫كه‌ چه‌ن����د بودجه‌ له‌به‌غدا دێت ئێمه‌‬ ‫بمانتوانیبایه‌ به‌رانبه‌ر ئه‌م بودجه‌یه‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌ی خۆمان بفرۆشین‌و توشی‬ ‫كێش����ه‌یه‌كی دارای����ی نه‌بین‪ .‬كاتێك‬ ‫كه‌ كێش����ه‌مان دروستكرد یان كێشه‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ دروس����تكرا‪ ،‬پاش����ان بێین‌و‬ ‫بڵێی����ن هۆیه‌ك����ه‌ ئه‌مه‌ ب����و چونكه‌‬ ‫نه‌وتمان فرۆشت‪ ،‬ئایا فرۆشتنی ئه‌م‬ ‫نه‌وته‌ گه‌یش����تۆته‌ ئه‌و ئاسته‌ هه‌مو‬ ‫پێداویستیه‌كانی ئێمه‌ دابین بكات؟‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌س����ێك له‌وه‌اڵمدا پێمبڵێت‬ ‫نه‌خێرو(‪ )4‬ساڵی دیكه‌ ره‌نگه‌ بگه‌ینه‌‬ ‫ئه‌و ئاسته‌‪ ،‬ئه‌وه‌ منیش له‌به‌رانبه‌ردا‬ ‫پێیده‌ڵێم ده‌بوایه‌ دوای (‪ )4‬س����اڵی‬ ‫دیكه‌ ئه‌و بڕیاره‌ت دابا نه‌ك ئێستا‪.‬‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ی ك����ه‌ بتوانی����ت له‌كاتی‬ ‫دروس����تبونی هه‌ر كێشه‌یه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫پێی خۆت بوه‌ستی‪ ،‬له‌بواری ئابوریدا‬ ‫نیمچه‌ سه‌ربه‌خۆییه‌كت هه‌بێت‪ ،‬یان‬ ‫بتوانیت ته‌ئمینی هه‌ندێك شت بكه‌ی‪،‬‬ ‫من لێره‌دا زۆربه‌ی ئه‌و ش����تانه‌ش بۆ‬ ‫هۆی����ه‌ هونه‌ری����ه‌كان ناگه‌ڕێنمه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی����ه‌ هه‌ندێك بڕیاری سیاس����ی‬ ‫بن‪ ،‬بڕیاری هه‌ڵه‌ی سیاس����ی درابن‪،‬‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و دۆخ����ه‌ی خوڵقان����د‪ .‬ئه‌م‬ ‫كێشه‌یه‌ نه‌ك ته‌نها كێشه‌ی ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫تۆ ئه‌گه‌ر س����ه‌یری بك����ه‌ی بودجه‌ی‌‬ ‫كوردستان نه‌دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ عه‌بادی‬ ‫نه‌یتوانی����وه‌ بانك����ه‌كان پ����ڕ له‌پاره‌‬ ‫بهێڵێته‌وه‌؟ كێشه‌كه‌ ته‌نها لێره‌ نیه‌‬ ‫كێشه‌كه‌ له‌به‌غداشه‌‪ .‬ئه‌مانه‌ پێموایه‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ شتێكن له‌وانه‌یه‌ زۆر بڕیاری‬ ‫سیاسی له‌پش����تیانه‌وه‌ بێت‪ ،‬بۆ زۆر‬ ‫گۆڕان����كاری دیكه‌ش ل����ه‌م ده‌ڤه‌ره‌‪،‬‬ ‫بینیش����مان له‌پڕێك نرخی نه‌وت بۆ‬ ‫نی����وه‌ دابه‌زی‪ ،‬من وای بۆ ده‌چم كه‌‬ ‫زۆر به‌رنامه‌ی سیاس����ی له‌پشت ئه‌م‬ ‫بابه‌تان����ه‌وه‌ هه‌بێ����ت‪ ،‬هه‌ندێكجار بۆ‬ ‫الوازكردنی هه‌ندێك الیه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكجار‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی پێیانبڵێن ئیوه‌ نه‌تانتوانی‬ ‫بیكه‌ن ده‌بێت ئێم����ه‌ بێین بیكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌هه‌ندێكیش بڵێن بۆتان نیه‌ بیكه‌ن‪.‬‬ ‫كه‌سانی دیكه‌ بێن‌و شوێنی زۆر شتی‬ ‫دیكه‌ی كه‌ ئێس����تا له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا‬ ‫هه‌یه‌ بگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ند له‌ ئه‌دای‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ����م به‌رانب����ه‌ر‬ ‫به‌قه‌یران����ی‌ دارای����ی‌‌و روبه‌ڕبونه‌وه‌ی‌‬ ‫داعش رازیت؟‬ ‫ئه‌ده����ه‌م بارزان����ی‪ :‬وه‌اڵمم نیه‌ بۆ‬ ‫ئه‌م پرسیاره‌ت‪ ،‬وه‌اڵم نه‌دانه‌وه‌كه‌ش‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ئازادیه‌وه‌ دێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی تۆ ئازادی له‌پرس����یار كردن‪،‬‬ ‫منیش ئازادم وه‌اڵم نه‌ده‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا باس����ی‌ چه‌كدانانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌ئارادایه‌‪ ،‬پێتوایه‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫چه‌ك دابنێت كارێكی‌ چاك ده‌كات؟‬ ‫ئه‌ده����ه‌م بارزانی‪ :‬م����ن پێموانیه‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌هی����چ بارودۆخێكدا چه‌ك‬ ‫دابنێت‪ ،‬نه‌ له‌ئێس����تادا بۆ پرۆسه‌ی‬ ‫ئاش����تی‌و ن����ه‌ له‌پ����اش پرۆس����ه‌ی‬ ‫ئاش����تیش‪ ،‬په‌كه‌كه‌ چه‌ك دانانێت‪،‬‬ ‫مان����ه‌وه‌ی په‌كه‌ك����ه‌ به‌مش����ێوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی چه‌كه‌كانیه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫په‌كه‌كه‌ بكه‌وێته‌ پرۆسه‌ی ئاشتی بێ‬ ‫چه‌ك ئه‌مه‌ كۆتایی زۆر شته‌‪.‬‬

‫پیرۆزه‌‬

‫سوپاسنامه‌‬

‫پیرۆزبایی له‌"ئیحسان‌و شاگوڵ" ده‌که‌ین به‌بۆنه‌ی له‌دایکبونی‬ ‫کۆرپ ‌ه چاوگه‌شه‌که‌یانه‌وه‌‪ ،‬به‌و هیوایه‌ی ته‌مه‌نی درێژبێت‌و‬ ‫به‌نازی دایک‌و باوک گه‌وره‌بێت‪.‬‬

‫ی هه‌ردو دكتۆر ‌ی به‌ڕێز‬ ‫سوپاس‌و پێزانین ‌ی خۆم ئاڕاس���ت ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی‬ ‫"د‪.‬محه‌مه‌د ئه‌مین عه‌ل ‌ی عومه‌ر – پس���پۆڕ ‌‬ ‫گشت ‌ی"‌و "د‪.‬جوان ئه‌حمه‌د ساڵح – پسپۆڕ ‌ی نه‌خۆشییه‌كان ‌ی‬ ‫ژنان" ده‌كه‌م‪ ،‬ك ‌ه به‌وپه‌ڕ ‌ی دڵس���ۆزییه‌و‌ه به‌س���ه‌ركه‌وتوی ‌ی‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌رییان بۆ ئه‌نجام���دام‪ ،‬هیوا ‌ی ته‌م���ه‌ن درێژی‌‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتن له‌كارو ژیاندا بۆ ده‌خوازم‪.‬‬ ‫به‌یان زاهیر‬

‫ستافی ئاوێن ‌ه‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ئازادیه‌كان له‌كابینه‌ی‬ ‫نوێدا به‌ره‌و كوێ؟!‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫فه‌رمان ڕه‌شاد‬ ‫یه‌كێك له‌باس��� ‌ه هه‌ر‌ه گه‌رمه‌كانی ئێس���تای ش���ه‌قامی كوردی بابه‌تی ئه‌زمونی‬ ‫حكومه‌تی بنكه‌فراوانی هه‌رێمی كوردستانه‌‪ ،‬خه‌ڵك ئێستا به‌مافی خۆی ده‌زانێت‬ ‫دوای زیاتر له‌شه‌ش مانگ له‌پێكهێنانی ئه‌و حكومه‌ت ‌ه هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ك بكات‌و خاڵ ‌ه‬ ‫ئیجابی‌و سلبیه‌كانی لێكبداته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی به‌گه‌رمی سه‌رنجی له‌سه‌ر ده‌رده‌ربڕدرێت‬ ‫پرسی چاكسازی ‌ه ئابوریه‌كانه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ك ‌ه بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ئیداره‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی‌و ئابوری به‌ده‌س���ته‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا بابه‌تێكی تر له‌ئارادای ‌ه ك ‌ه كه‌متر الی‬ ‫به‌الدا ده‌كرێته‌وه‌و له‌واقیعیشدا بابه‌تێكی جێی بایه‌خ‌و گرنگیپێدانه‌‪ ،‬ئه‌ویش پرسی‬ ‫مه‌ودای ئازادیه‌كان ‌ه دوای راگه‌یاندنی كابینه‌ی نوێ‪.‬‬ ‫ده‌بێت بپرس���ین‪ :‬پێكهێنانی كابینه‌ی بنكه‌ف���راوان چ خزمه‌تێكی به‌فراوانكردنی‬ ‫ی زه‌رد ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ه پێش���ێلكاریه‌كان‬ ‫ڕوبه‌ری ئازادیه‌كان كردوه‌؟ به‌تایبه‌ت له‌زۆن ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ئازادی زیاتر بوه‌‪ ،‬ئایا ش���ه‌راكه‌تی س���ه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان له‌حوكمڕانی‪،‬‬ ‫هیچی له‌ئه‌قڵیه‌تی حیزب ‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌كانی پێشو گۆڕیو‌ه به‌وه‌ی وه‌ك خاوه‌نماڵی‬ ‫بێ ڕكابه‌ر مامه‌ڵه‌ نه‌كه‌ن‌و الیه‌نه‌كانی تر به‌میوان نه‌زانن؟!‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌خێرایی چاوێك به‌س���ه‌ر پێشێلكاریه‌كانی ئه‌مدوایی ‌ه بخشێنێته‌و‌ه هه‌ست‬ ‫ده‌كات ئه‌نجامه‌كان دڵخۆشكه‌ر نین‪ ،‬بۆ نمون ‌ه ده‌ستگیركردنی چاالكوانی سیاسی‬ ‫"حس���ێن ساڵح" له‌زاخۆ‪ ،‬له‌سۆران له‌سه‌ر خۆپیش���اندان دو مامۆستای قوتابخان ‌ه‬ ‫فه‌رمانی گواس���تنه‌وه‌یان بۆ ده‌رچو‪ ،‬له‌دهۆك رۆژنامه‌نوس (س���ه‌باح ئه‌تروشی)‬ ‫به‌هۆی ره‌خنه‌ی له‌سیاس���ه‌تی هه‌رێم خرای ‌ه زیندان‪ ،‬دۆس���یه‌ی رۆژنامه‌نوس نیاز‬ ‫عه‌زیز له‌هه‌ولێر ك ‌ه له‌س���ه‌ر كاری رۆژنامه‌نوس���ی گیراو‌ه هیچ به‌ره‌و پێشوه‌چونی‬ ‫به‌خۆو‌ه نه‌بینیوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه چه‌ند نمونه‌یه‌كه‌‌و ده‌كرێت قس��� ‌ه له‌سه‌ر حاڵه‌تی تریش‬ ‫بكرێت‪ .‬ئه‌وه‌ی لێر‌ه پرس���یار‌ه جه‌وهه‌ریه‌كه‌یه‌‪ :‬الیه‌نه‌كانی پێش���وی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ك ‌ه ئێستا به‌ش���ێكن له‌حكومه‌ت چیان بۆ ئه‌و پرس ‌ه گرنگ ‌ه كردوه‌؟ الیه‌نه‌كان ل ‌ه‬ ‫سه‌ر چاكس���ازی ئابوری ره‌نگ ‌ه بتوانن پاساو بهێننه‌و‌ه چونك ‌ه دۆخ ‌ه ئابوریه‌كه‌ی‬ ‫هه‌رێم ده‌كرێت تا ڕاده‌یه‌ك به‌هۆكار سه‌یر بكرێت بۆ دواكه‌وتنی چاكسازی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایا نه‌گۆڕانی ئه‌قڵیه‌تی پاوانخوازی حیزبه‌كانی ده‌سه‌اڵتداری پێشو‪ ،‬چ بیانوێكی‬ ‫هه‌یه‌؟! تا ئێستاش زه‌ره‌یه‌ك له‌و دیتنه‌یان كه‌م نه‌بۆته‌و‌ه به‌وه‌ی سه‌رده‌می زۆنی‬ ‫زه‌ردو سه‌وز به‌س���ه‌رچوه‌! ئه‌وه‌ی گرنگه‌‌و پێویس���ت ده‌كات ئێم ‌ه داوای وه‌اڵمی‬ ‫ج���دی بكه‌ین ئه‌وه‌ی ‌ه بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان وه‌ك پێكهێنه‌رێكی س���ه‌ره‌كی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم چۆن س���ه‌یری بابه‌تی به‌رده‌وامی پێشلكاریه‌كانی ئازادی سیاسی ده‌كات؟‬ ‫په‌رله‌م���ان چ رۆڵێكی له‌و بوار‌ه هه‌یه‌؟! راس���ت ‌ه ده‌بێ س���ه‌باره‌ت به‌ئازادیه‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی‌و میدیاو ش���ه‌قام فش���ار دروس���ت بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نابێت رۆڵی‬ ‫حیزب ‌ه سیاسیه‌كانیش نادید‌ه بگیرێت‪ ،‬چونك ‌ه دواجار ئه‌وان ڕه‌نگرێژی سیاسه‌تی‬ ‫حكومه‌ت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌فاكته‌ر‌ه س���ه‌ره‌كیه‌كانی ئه‌وه‌ی به‌ش���ێكی ده‌نگده‌ران له‌هه‌ولێرو دهۆك‬ ‫پاڵپش���تی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیان ك���ردو‌ه ئه‌وه‌بو له‌پاڵ چاكس���ازی ‌ه ئابوریه‌كاندا‪،‬‬ ‫چاكس���ازی ئه‌منی‌و سیاس���ی‌و ئازادیه‌كانی���ش بكرێت‪ ،‬له‌دوای���ن هه‌ڵبژاردن بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار گۆڕان له‌بادینان بو‌ه خاوه‌نی كورس���ییه‌كی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان هه‌مان هه‌ڵه‌ی یه‌كێتی‌و یه‌كگرتو دوبار‌ه بكاته‌و‌ه به‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵوێس���تی جدی له‌به‌رامبه‌ر پێش���ێلكاریه‌كانی ئازادی‌و مافی مرۆڤ نه‌نوێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌جێی فراوان بونی بازنه‌ی ده‌نگه‌كانی‪ ،‬به‌ره‌و پوكانه‌وه‌ ده‌چێت‪.‬‬ ‫راس���ت ‌ه چاكس���ازی ‌ه ئابوریه‌كان بۆ ئه‌و قۆناغه‌ی كوردس���تان گرنگ ‌ه به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫هاوته‌ریب نه‌بێت له‌گه‌ڵ چاكس���ازی سیاسی‌و پرس���ی ئازادیه‌كان‪ ،‬ئه‌وا بێگومان‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی ناته‌واو ده‌بێت‌و ئامانجه‌ گه‌وره‌كه‌ی خۆی ناپێكێت‪.‬‬

‫ریکالم‬