ژماره‌ 478

‫ریکالم‬

‫تورکیا به‌ره‌و هه‌ڵبژاردن‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)478‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/5/12‬‬

‫ئه‌مریکاو ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‬

‫‪ 117‬هه‌زار هونه‌رمه‌ند‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫هه‌ن‬

‫‪14‬‬

‫‪11‬‬

‫‪6‬‬

‫ی بارزانی له‌بار ‌هی‌ به‌غدا قه‌رزی کۆن‬ ‫ئه‌و ‌ه ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌و ‌ه گوتی‪ ،‬له‌سه‌ر هه‌رێم‬ ‫زیندوده‌کاته‌وه‌‬ ‫نه‌یاره‌كانی كورد‬ ‫سودیان لێبینی‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫سه‌نته‌رێک بۆ دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫هاوسه‌رگیریی‬ ‫‪ 400‬هاوسه‌رگیریی‬ ‫رێکده‌خات‬

‫حكومه‌ت مانگانه‌ سه‌دان ملیۆن دینار قازانج بۆ بانكی‌ ئه‌هلی‌ كوردستان هه‌ڵده‌ڕێژێت‬

‫‪9‬‬

‫خاڵ ‌ی نێچیرڤان بارزان ‌ی خاوه‌ن پشكی‌ سه‌ره‌ك ‌ی بانكه‌كه‌یه‌‬

‫به‌بڕیارێك���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ن���ه‌وت‌و گاز‪ ،‬ت���ه‌واوی‌ داهات‌و‬ ‫به‌ده‌س���تهاتوه‌ داراییه‌كانی‌ فرۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت‌و سوته‌مه‌نی‌ له‌بانكی‌ كوردستانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ ئه‌هل���ی‌ داده‌نرێ���ت كه‌‬ ‫خاڵی���ی‌ نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌ خاوه‌ن‬ ‫پشكی‌ سه‌ره‌كی‌ بانكه‌كه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌مكاره‌وه‌ حكومه‌ت مانگانه‌ س���ه‌دان‬ ‫ملیۆن دین���ار قازانج بۆ بانكی‌ ناوبراو‬ ‫هه‌ڵده‌ڕێژێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رپرس���ێكی‌‬ ‫بانكه‌ك���ه‌ ده‌ڵێت "قازانجه‌كه‌مان كه‌م‌و‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ���ی‌ ئه‌و‬

‫زانیاریانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون به‌ر‬ ‫له‌رێكه‌وتنی‌ نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ند له‌سه‌ر‬ ‫نه‌وت‪-‬بودجه‌‌و راده‌س���تكردنی‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێم به‌كۆمپانیای‌ س���ۆمۆ‪ ،‬سه‌رجه‌م‬ ‫نه‌وتی‌ فرۆشراوی‌ هه‌رێم بۆ ساڵی‌ ‪2014‬‬ ‫كه‌ له‌بازاڕه‌كانی‌ جیهاندا ساغكرانه‌وه‌‬ ‫پاش گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ داهاته‌كانیان بۆ هالك‬ ‫بانك له‌توركیا‪ ،‬ئه‌ركی‌ هێنانه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫داهات���ه‌ له‌توركیاوه‌ بۆ هه‌رێم به‌بانكی‌‬ ‫كوردس���تان س���پێردراوه‌‌و بانكه‌كه‌ش‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر س���ودێكی‌ دارایی‌ گه‌وره‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ی‌ ئه‌نجامداوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها جگه‌‬ ‫له‌داهاتی‌ نه‌وتی‌ فرۆش���راو له‌ده‌ره‌وه‌‪،‬‬

‫سه‌رجه‌م داهاتی‌ جۆره‌كانی‌ سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫فرۆش���راو له‌ناوخ���ۆدا له‌مانگی‌ ئابی‌‬ ‫س���اڵی‌ راب���ردوه‌وه‌ له‌جیات���ی‌ بانكه‌‬ ‫حكومیی���ه‌كان له‌بانكی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ داده‌نرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ لقی‌ س���لێمانی‌ بانكی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‪ ،‬دڵش���اد‬ ‫عه‌بدولمه‌جید له‌مب���اره‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬پێش���تر بانكه‌ حكومییه‌كان‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتیان به‌پ���اره‌ی‌ داهات���ی‌‬ ‫س���وته‌مه‌نی‌ ناوخ���ۆوه‌ كردب���و ب���ۆ‬ ‫دابینكردن���ی‌ پ���اره‌ی‌ به‌ڵێن���ده‌ران‌و‬ ‫پێداویستی‌ بانكه‌كان‌و پێداویستیه‌كانی‌‬

‫حكوم���ه‌ت بۆی���ه‌ وه‌زیری‌ س���امان ‌ه‬ ‫سروش���تیه‌كان بڕیاریدا كه‌ داهاته‌كه‌‬ ‫له‌بانكی‌ كوردستان كۆبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو بڕی‌ قازانج���ی‌ بانكه‌كه‌یانی‌‬ ‫له‌و كاره‌ به‌(كه‌م‌و مه‌عنه‌وی‌) ناوبرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌‌و وت���ی‌ "رێ���ژه‌ی‌ س���ودی‌ بانك‬ ‫له‌ه���ه‌زاردا پێنج دین���اره‌‌و النیكه‌می‌‬ ‫س���وده‌ بانكیه‌كه‌ش به‌‪ 10‬هه‌زار دینار‬ ‫دیاریكراوه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌‬ ‫به‌ته‌نه���ا له‌س���لێمانی‌ رۆژان���ه‌ زیاتر‬ ‫له‌یه‌ك ملیۆن‌و ‪ 750‬هه‌زار لیتر به‌نزین‬ ‫ده‌فرۆش���رێت‪ ،‬گه‌ر هه‌ر لیترێك به‌‪500‬‬

‫دینار بفرۆش���رێته‌ به‌نزینخانه‌كان ئه‌وا‬ ‫داهاتی‌ رۆژان���ه‌ی‌ به‌نزین ‪ 875‬ملیۆن‬ ‫دین���اره‌‌و ل���ه‌و بڕه‌ش س���ودی‌ بانكی‌‬ ‫كوردس���تان بۆ مانگێك ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ سلێمانی‌ ده‌كاته‌ ‪ 131‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 250‬ه���ه‌زار دین���ار‪( ،‬به‌مه‌رجێ���ك‬ ‫بانكه‌كه‌ له‌هه‌ر سێ‌ پارێزگاكه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫لقی‌ هه‌یه‌)‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌خاوه‌ندارێتی‌ ئه‌و بانكه‌‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌ پش���كی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بانكی‌ كوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ خاڵ���ی‌ نێچیرڤ���ان بارزانی‌‌و چه‌ند‬ ‫كه‌س���ێكی‌ تر كه‌ وه‌ك هاوپش���ك له‌و‬

‫بانكه‌دا ناویان هاتوه‌‪ ،‬له‌مباره‌وه‌ دڵشاد‬ ‫عه‌بدولمه‌جی���د رایگه‌یاند "س���ه‌رجه‌م‬ ‫بانكه‌ ئه‌هلییه‌كان بانكی‌ هاوپشكین‌و‬ ‫بانك���ی‌ كوردس���تانیش له‌ژماره‌یه‌ك‬ ‫هاوپشك پێكهاتوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ هه‌فته‌ی‌‬ ‫راب���ردوش كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ی‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌داران له‌"كه‌مپین���ی‌ ره‌نجی‌‬ ‫ش���ه‌هیدان" له‌كه‌ناڵی‌ روداوی‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌نێچیرڤان بارزانیه‌وه‌ دیسان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م بانكه‌وه‌ بو‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ی هه‌رێم له‌تاران‪:‬‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬

‫فەرهاد پیرباڵ‪:‬‬

‫له‌پارتی ناترسم ئێران وه‌ك هاوپه‌یمان ‌ی ستراتیج ‌ی‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌ی بارزانی ده‌ترسم‬ ‫سه‌یری‌ یه‌كێت ‌ی ده‌كات‬ ‫بارزانی‌و فه‌رهاد پیرباڵ‬ ‫فەرهاد پیرباڵ پێشنیاردەکات کە بنەماڵەی‬ ‫بارزانی لەحکومەت دوربخرێنەوە‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێیوای���ە بنەماڵەی بارزان���ی له‌حکومه‌تدا‬ ‫"ترسناکن"‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌پارتی ناترسم‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌ی بارزانی ده‌ترسم"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ ،‬هه‌ولێر‌‪ :‬فه‌رهاد پیرباڵ جارێکی‬ ‫تر پێش���نیارده‌کات سیس���تەمی سیاسی‬ ‫هه‌رێم بکرێت بەپادش���ایەتی‌و مەس���عود‬ ‫بارزانی بکرێت بەپادشاو رێگە بەبنەماڵەی‬ ‫بارزان���ی نەدرێ���ت بەش���داری حکومەت‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"بنەماڵەی بارزانی کێش���ه‌یه‌کی گەورەن‬ ‫بۆ ئەقڵی سیاسی حیزبەکانی کوردستان‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی ب���ۆ ھێ���زە س���ەرەکیەکان‪،‬‬

‫پارتی‌و یەکێتی‌و گۆڕان‪ .‬ئەو س���ێ حیزبە‬ ‫یەکلەیەکتر بەاڵتر بون بۆ کورد"‪.‬‬ ‫پیرباڵ وتی "بنەماڵ���ەی بارزانی ھێزی‬ ‫ئابوری���ی لەدەس���تدایە ک���ە ئ���ەو ھێزە‬ ‫وزه‌یه‌ک���ی گەورەیە لەکوردس���تان‪ ،‬بۆیە‬ ‫باش���ترین چارەسەر ئەوەیە ئەو بارزانیانە‬ ‫لە ناو حکومەت بخەینە دەرەوە‌و بیانکەین‬ ‫بەپادشاو حکومەتیش بدرێتە دەستکەسانی‬ ‫پسپۆڕی وەک عەلی حەمە ساڵح"‪.‬‬ ‫وتیشی "ئەو ڕەگەی لەنێوان بنەماڵەی‬ ‫بارزانی‌و خەڵکی نابارزانیدا هه‌یە لەمێژودا‬ ‫بوه‌ته‌ ھۆی دروستکردنی شەڕی ناوخۆ"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێ���وان كۆم���ار ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نازم ده‌باغ نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫كوردستان له‌تاران ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ئیسالمی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگ���ه‌ری‌ هه‌بو‌ه بون‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ تایبه‌تی ‌‬ ‫ك ‌ه ئێ���ران رۆڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���او د‪.‬به‌رهه‌م‌و كاربه‌ده‌ستانی‌ ئێراندا باس ‌‬ ‫له‌كۆتایهێن���ان به‌ناكۆكییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ناو یه‌كێتی‌‌و چی‌ كراوه‌و‬ ‫ی ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "كۆمار ‌‬ ‫ئێران له‌رابردو‪ ،‬ئێستاو ئاینده‌شدا وه‌ك چی‌ نه‌كراو‌ه من ئ���اگادار نیم ده‌توانن‬ ‫ی له‌د‪.‬به‌رهه‌م خۆی‌ بپرسن"‪.‬‬ ‫ی سه‌یری‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی ستراتیج ‌‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "سیاس���ه‌ت‌و س���تراتیج ‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی ئێران س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬ن���ازم ده‌ب���اغ كۆمار ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا به‌عێراق‌و كوردس���تان له‌س���ه‌ر س��� ‌‬ ‫ی ته‌وه‌ر‌هی‌ س���ه‌ره‌كی‌ كار ده‌كات‪ ،‬ئێران‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه مه‌به‌ست له‌سه‌ردانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی د‪.‬به‌رهه‌م زیاتر جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌م هه‌فته‌ی���ه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫س���اڵح بۆ ئێران به‌مه‌به‌س���ت نه‌بوه‌و یه‌كه‌م‪ ،‬یه‌كپارچه‌یی‌ عێ���راق پارێزراو‬ ‫ی نێ���وان‬ ‫ی بێ���ت‪ .‬دوه‌م‪ ،‬دۆس���تایه‌ت ‌‬ ‫ی به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی كوردو ش���یع ‌ه پارێزراو بێت‪ .‬سێهه‌م‪،‬‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و لێدوانه‌كان ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمانییه‌ك���ی‌ هاوس���ه‌نگ له‌نێوان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی كوردییه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌و هێ���زه‌ كوردیی���ه‌كان هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی كۆماری‌ ئیسالمییه‌"‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وانه‌ی‌ من تێیدا به‌ش���دار بوم‪ ،‬سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆكان به‌گشتی‌ سه‌باره‌ت به‌كۆ ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫بارودۆخی‌ سیاسی‌ هه‌رێم ‌‬

‫الریجانی‌و به‌رهه‌م ساڵح له‌تاران‬

‫‪3‬‬

‫"‪ 5‬ملیۆن دۆالر ‌ی چاالکییه‌کان ‌ی هه‌ولێر به‌هه‌ده‌ر دراوه‌" "ئه‌گه‌ر رۆڵه‌كانمان نه‌ماون‪ ،‬ته‌رمه‌كانیانمان بده‌نه‌وه‌"‬ ‫کوردس���تان‬ ‫په‌رله‌مانتارێک���ی‬ ‫چه‌ندی���ن دۆس���یه‌ی‌ به‌ه���ه‌ده‌ردان‬ ‫ل���ه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌‌ ئاش���کراده‌کات که‌‬ ‫ب���ۆ چاالکییه‌کانی ش���اری هه‌ولێر‬ ‫وه‌ک پایته‌ختی گه‌ش���تیاری‌ واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بی ته‌رخانكرابو‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "‪5‬‬ ‫ملیۆن دۆالری‌ چاالکییه‌کانی‌ هه‌ولێر‬

‫به‌هه‌ده‌ر دراوه‌" ‪.‬‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ۆران عومه‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌ندام���ی په‌رله‌مانی کوردس���تان‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند‪" ،‬س���ه‌ره‌تا له‌‬ ‫‪ 2013/8/6‬له‌پاره‌ی نه‌وت‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروش���تییه‌کان به‌بڕیارێک‬ ‫‪ 20‬ملی���ۆن دۆالری ته‌رخانکردوه‌ بۆ‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫چاالکییه‌کانی ئه‌و بۆنه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌وه‌ ئه‌و بڕه‌ بۆ‬ ‫‪ 5‬ملیۆن دۆالر که‌مکراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫کێش���ه‌که‌ له‌چۆنیه‌تی سه‌رفکردنی‬ ‫ئه‌و ‪ 5‬ملیۆنه‌دایه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫كه‌س���وكاری‌ بێسه‌روشوێنبوانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ‬ ‫داواده‌كه‌ن به‌به‌ڵگه‌وه‌ حكومه‌ت بیسه‌لمێنێت‬ ‫كه‌ ئه‌وان���ه‌ له‌ژیاندا نه‌م���اون‌و ته‌رمه‌كانیان‬ ‫راده‌ستی‌ كه‌سوكاره‌كانیان بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫كاروباری‌ ش���ه‌هیدانیش ده‌ڵێ���ت له‌هه‌ركوێ‌‬ ‫زانیاریمان پێبگات له‌س���ه‌ر گۆڕی‌ به‌كۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫هه‌ڵیده‌ده‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫تایبه‌ت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬داواكاریی‌ ئه‌و خانه‌وادان ‌ه‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌ێ���ت ك���ه‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ‬ ‫نوسراوێكی‌ ئاراسته‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستانی‌‬ ‫ك���ردو تێی���دا ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���ردوه‌ كه‌‬ ‫"بێسه‌روش���وێنانی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆ له‌ژیاندا‬ ‫نه‌ماون"‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك كه‌س���وكاری‌ بێسه‌روشوێنبوان‬

‫له‌رێ���ی‌ ئاوێنه‌وه‌ داواده‌ك���ه‌ن "ئه‌گه‌ر ماون‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت ئازادبكرێن‌و ته‌س���لیممان بكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌ماون ده‌بێت ته‌رمه‌كانیانمان بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫تاوانبارانی���ش ل���ه‌و كه‌یس���ه‌دا دیاریبكرێن‌و‬ ‫س���زابدرێن‪ ،‬دوای‌ قه‌ره‌بوی‌ مادی‌‌و مه‌عنه‌وی‌‬ ‫بۆ كه‌سوكارییان"‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫فەرهاد پیرباڵ‪ :‬بنەماڵەی بارزانی مه‌ترسیدارن‬ ‫دەبێت لەحکومەت دوربخرێنەوە‌و بکرێن بەپاشا‬ ‫ئا‪ :‬ڕه‌وا بورهان‬ ‫نوسەر‌و رۆشنبیر‌‪ ،‬فەرهاد پیرباڵ پێشنیار‬ ‫دەکات کە بنەماڵەی بارزانی لەحکومەت‬ ‫دوربخرێنەوە‌و "بەرێز مەسعود بارزانی‬ ‫بکرێتە پاشای کوردستا ‌ن"‌و پێشی‬ ‫وایە کە بنەماڵەی بارزانی له‌حکومه‌تدا‬ ‫ترسناکن‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەبارودۆخ���ی رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫کوردستان‌و خۆپیشاندانه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی‬ ‫شاری مه‌هاباده‌وه‌ دوای خۆکوشتنی فه‌ریناز‬ ‫خوسره‌وانی‪ ،‬پیرباڵ باس لەوە دەکات کە‬ ‫ئێستا کاتی ئەوەیە گەلی کورد له‌و به‌شه‌‬ ‫راپەرین به‌رپا بکات‪" ،‬کۆماری ئیسالمی وا‬ ‫تەفسیری خۆکوشتنی ئەو کچە دەکات کە‬ ‫لەشفرۆش���بێت‌‪ ،‬کورد دەبێت بەو وەاڵمەی‬ ‫وەزارەت���ی ناوخۆی ئێ���ران په‌رچەکرداری‬ ‫هەبێ���ت‌و هەڵبس���تن‌و بیس���ەلمێنن ک���ە‬ ‫کێش���ەیەکی سیاسییەو باگراوەندی هەیە‌و‬ ‫ئەو کچە له‌ش���فرۆش نییە‪ ،‬بەبۆچونی من‬ ‫کوردانی رۆژهه‌اڵت مەحکومن بەش���ۆڕش‌و‬ ‫راپەرین‪ ،‬نابێت ئ���ه‌وان بێدەنگ بمێننه‌وه‌‬ ‫بەرامبەر بەو تۆمەتانەو عیزەتی ژنێک کە‬ ‫خۆی کوش���توە لەس���ەر کەرامەتی خۆی‪،‬‬ ‫دەبێ���ت ئەو ژنە پەیکەرێکی بۆ دروس���ت‬

‫بکرێت‌و پێش���نیاری پەیکەرت���اش هادی‬ ‫زیائه‌ددینی دەکەم"‪.‬‬ ‫پیرباڵ پێشنیاریش دەکات کە پارتەکانی‬ ‫باش���وری کوردس���تان دەس���توەرنەدەنە‬ ‫کاروباری رۆژهه‌اڵتی کوردستان‌و ئامادەیی‬ ‫خۆشی نیش���اندەدات گەر داوای لێبکرێت‬ ‫ببێتە پێش���مەرگە "ئەگەر داوام لێبکەن‌و‬ ‫نەچم‪ ،‬شەرەفمەند نیم"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بارودۆخی ئێس���تای باش���وری‬ ‫کوردستان‪ ،‬فه‌رهاد پیرباڵ جارێکی دیکه‌ش‬ ‫پێشنیار ده‌کات سیستەمی سیاسی هەرێم‬ ‫بکرێت بەپاش���ایەتی‌و مەس���عود بارزانی‬ ‫بکرێت بەپاشاو رێگە بەبنەماڵەی بارزانی‬ ‫نەدرێت بەشداری حکومەت بکەن‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ پیرب���اڵ ده‌ڵێت "بنەماڵەی‬ ‫بارزانی کێش���ه‌یه‌کی گ���ەورەن بۆ ئەقڵی‬ ‫سیاسی حیزبەکانی کوردستان‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫بۆ هێزە س���ەرەکیەکان‪ ،‬پارتی‌و یەکێتی‌و‬ ‫گۆڕان‪ .‬ئەو سێ هێزە سەرەکییە هەریەکەو‬ ‫بەرنام���ەی خ���ۆی هەیە‪ ،‬ئەو س���ێ هێزە‬ ‫چارەن���وس‌و ئایندەی���ان پێک���ەوە دراوە‪،‬‬ ‫دەبێت ئێمەمانان هەوڵبده‌ین ئەو بەاڵیە کە‬ ‫بۆ کورد هەیە چۆن چارەسەر بکەین‪ ،‬من‌و‬ ‫هەمو کوردیش پێمان وایە ئەو سێ حیزبە‬ ‫یەک لەیەکتر بەاڵتر بون بۆ کورد"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ب���اس ل���ەوە دەکات کە ئەو‬

‫لەپارتی دیموکراتی کوردستان ناترسێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و لەبنەماڵەی بارزانی دەترس���ێت‌‪،‬‬ ‫"من لەپارتی ناترسم‪ ،‬لەبنەماڵەی بارزانی‬ ‫دەترس���م‪ ،‬منیش دەڵێم بنەماڵەی بارزانی‬ ‫مه‌تسیداره‌‪ ،‬لەبەر ئەو ئابوریەی کە ئەمرۆ‬ ‫لەسەری دەوڵەتی کوردی دروست دەکرێت‬ ‫‪ %100‬لەدەستی بنەماڵەی بارزانیدایە"‪.‬‬ ‫ئه‌و نوسه‌ره‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ زیاتر ده‌دوێت‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "بنەماڵەی بارزانی هێزی ئابوریی‬ ‫لەدەستدایە کە ئەو هێزە وزه‌یه‌کی گەورەیە‬ ‫لەکوردستان‪ ،‬چونکە ئەمان بەشەرعیەتی‬ ‫شۆڕش���گێری وەریانگرتوە‪ ،‬کورد دەبێت‬ ‫سوپاسگوزاربێت کە ئابوری دنیا لە هەولێر‬ ‫کۆبۆتەوە کە دەتوانرێت دەوڵەتی لەس���ەر‬ ‫دروست بکرێت‌‌و زۆرم پێخۆشە ئەو پارەیە‬ ‫لەدەستی ئەو چەند بنەماڵەیەدا کۆبۆتەوە‪.‬‬ ‫بۆی���ە باش���ترین چارەس���ەر ئەوەیە ئەو‬ ‫بارزانیانە لە ناو حکومەت بخەینە دەرەوە‌و‬ ‫بیانکەین بەپاشاو سیستەمی شاهانشاهی‪،‬‬ ‫ئامانجی ئێمە ئەوەیە کە بنەماڵەی بارزانی‬ ‫بخەینە دەرەوەی حکومەت بەگوێرەی ئەو‬ ‫یاسایەی کە سیستەمی پاشایەتی لەسەر‬ ‫دادەمەزرێ���ت بۆی نییە بێت���ە حکومەت‪،‬‬ ‫لەدەرەوە کۆمپانیای گەورەی خۆی هەیە‪،‬‬ ‫تەیارە دروس���ت دەکات ئ���ەوە پەیوەندی‬ ‫بەخۆیانەوە هەیە"‪.‬‬

‫فەرهاد پیرباڵ‬

‫پیرب���اڵ ب���ەردەوام دەبێ���ت‌و دەڵێ���ت‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی ئ���ەو سیس���تەمە بنەماڵەی‬ ‫بارزانی نابنە وەزیر‌و س���ەرۆکی حکومەت‌‬ ‫"ئەو ڕەگەی لەنێ���وان بنەماڵەی بارزانی‌و‬ ‫خەڵکی نابارزانیدا هەی���ە لەمێژودا بوه‌ته‌‬ ‫هۆی دروستکردنی شەڕی ناوخۆ‌‪ .‬من دژی‬ ‫بارزانی نیم‪ ،‬بەڵکو ئەقڵی سیاس���ی ئەمە‬ ‫قبوڵ ناکات"‪.‬‬ ‫فەرهاد پیرب����اڵ لەکۆتایی قس����ەکانیدا‬ ‫پێش����نیار دەکات ک����ە دوای دامەزراندن����ی‬ ‫سیستەمی شاهانشاهی‌و دیاریکردنی "مەال‬ ‫مستەفا کە شایستەیە ببێتە یەکەم پاشای‬ ‫کوردس����تان‌‌"‪ ،‬ئەوا حکومەت بدرێتە دەست‬ ‫کەسانی پسپۆری وەک عەلی حەمە ساڵح‪.‬‬

‫به‌غدا قه‌رز ‌ی كۆن‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێم زیندوده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ په‌رله‌مانتارێكی‌ ك���ورد‪ ،‬به‌غدا‬ ‫قه‌رزی‌ كۆنی‌ له‌س���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫زیندوكردوه‌ت���ه‌وه‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ به‌ش���ه‌‬ ‫بودج���ه‌ی‌ مانگ���ی‌ نیس���انی‌ هه‌رێمی���ش‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ زیاتر سیاس���یه‌‪ ،‬ده‌ش���ڵێت‪،‬‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌ب���ادی‌ س���ه‌ردانه‌ فه‌رمییه‌كه‌ی‌‬ ‫هۆش���یاری‌ زێب���اری‌ ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌‬ ‫قۆستوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫شیروان شه‌ریف‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬چاوه‌ڕوان ده‌كرا‬ ‫بودجه‌ی‌ هه‌رێم بۆ مانگی‌ نیس���ان نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 800‬ملی���ار دین���ار بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ند ته‌نه���ا ‪ 543‬ملیار دیناری‌ دیاریكرد‌و‬ ‫دوێنێش له‌كاتی‌ ناردنی‌ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌دا بۆ‬ ‫هه‌رێم‪%10 ،‬ی‌ دیكه‌ی‌ لێبڕاوه‌و بڕه‌كه‌ بوه‌ته‌‬ ‫‪ 488‬ملیارو ‪ 700‬ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫له‌لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌‪ ،‬مه‌س���عود حه‌ی���ده‌ر‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬نوس���راوێكی‌ ره‌سمیم‬ ‫ئاراسته‌ی‌ نوس���ینگه‌ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫كردوه‌‌و پرسیاری‌ ئه‌وه‌م لێكردوه‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫چ بنه‌مایه‌كی‌ یاسایی‌ ئه‌و رێژه‌یه‌ بڕدراوه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌‪ ،‬پاس���اوی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ئه‌وه‌یه‌ كه‌ عێراق قه‌رزی‌‬ ‫سااڵنی‌ رابردوی‌ الی‌ هه‌رێم هه‌یه‌‌و بۆ بڕینی‌‬ ‫بودجه‌ك���ه‌ش هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گ���ه‌ڵ هیچكام‬ ‫له‌وه‌زی���ری‌ دارای���ی‌ عێ���راق‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران‌و دیوانی‌ چاودێ���ری‌ دارایی‌ عێراق‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬

‫نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاری���ه‌كان بڕی���اره‌ س���به‌ ‌ی‬ ‫چوارشه‌ممه‌ وه‌زیر‌و نوێنه‌رانی‌ كورد له‌به‌غدا‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك‌و جێگری‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و وه‌زیری‌ دارایی‌‌و وه‌زیری‌ س���امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان كۆببنه‌وه‌ تا تاوتوێی‌ ته‌نگژه‌كه‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬مه‌س���عود حه‌یده‌ر رونیش���یكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫"به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���م س���ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫سه‌ردانێكی‌ فه‌رمی‌ هۆشیاری‌ زێباری‌‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق قۆستوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫بڕیاره‌كه‌ی‌ داوه‌"‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌و قه‌رزه‌ش‬ ‫كه‌ له‌نێوان هه‌ردو حكومه‌ت هه‌یه‌‪ ،‬حه‌یده‌ر‬ ‫وت���ی‌‪" ،‬به‌غداد داوای‌ بڕێ���ك پاره‌ ده‌كات‌و‬ ‫هه‌رێمی���ش ده‌ڵێت بڕێكی‌ زۆرت���ری‌ پاره‌ی‌‬ ‫الی‌ ناوه‌ند هه‌یه‌ كه‌ یه‌كێك له‌وانه‌ بودجه‌ی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2014‬یه‌ كه‌ به‌نوس���راوی‌ ره‌سمی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ عێراق بڕه‌كه‌ی‌ ‪ 16‬ترلیۆن‬ ‫دیناره‌‪ ،‬جگه‌ له‌بودجه‌ی‌ س���ااڵنی‌ رابردوی‌‬ ‫هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ ك���ه‌ زیاتر ل���ه‌ ‪ 9‬ملیار‬ ‫دیناره‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ پش���كی‌ كۆمپانیا نه‌وتیه‌كان‬ ‫كه‌ له‌یاسای‌ بودجه‌دا رێكخراوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری‌ ئامانج���ه‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی���ش‬ ‫وتی‌‪ ،‬بڕیاره‌ك���ه‌ له‌الیه‌ك ب���ۆ رێگریكردنه‌‬ ‫له‌باشكردنی‌ ره‌وشی‌ دارایی‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬ ‫تری���ش په‌رچه‌ك���رداره‌ به‌رامب���ه‌ر پ���رۆژه‌‬ ‫بڕیاری‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ كۆنگرێس���ی‌ ئه‌مریكا بۆ‬ ‫پڕچه‌ككردنی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‪.‬‬

‫به‌هۆی گه‌نده‌ڵییه‌وه‌‪ ،‬داوای یاسایی له‌سه‌ر ئیداره‌ ‌ی پارێزگای هه‌ولێر تۆمارده‌کرێت‬ ‫که‌ بۆ شاری هه‌ولێر ته‌رخانکراوه‌‪ ،‬دوای‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا‬ ‫ئه‌وه‌ی وه‌ک پایته‌ختی گه‌شتیاریی واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بی بۆ ساڵی ‪ 2014‬دیاریکرا‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێکی کوردستان ژماره‌یه‌کی‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ س���ه‌ره‌تا له‌‬ ‫زۆر له‌و بڕه‌ پارانه‌ ئاشکراده‌کات‬ ‫‪ 2013/8/6‬له‌پاره‌ی ن���ه‌وت‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫که‌ بۆ چاالکییه‌کانی شاری هه‌ولێر‬ ‫س���امان سروش���تییه‌کان به‌بڕیارێ���ک‬ ‫وه‌ک پایته‌ختی گه‌شتیاری‌ واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بی خه‌رجکراوه‌و رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ‪ 20‬ملی���ۆن دۆالری ته‌رخانک���ردوه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانێکی زۆر کراوه‌و به‌و هۆیه‌وه‌ چاالکییه‌کانی ئ���ه‌و بۆنه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫به‌ه���ۆی قه‌یرانی دارایی���ه‌وه‌ ئه‌و بڕه‌ بۆ‬ ‫داوای یاسایی له‌سه‌ر پارێزگای هه‌ولێر‬ ‫‪ 5‬ملی���ۆن دۆالر که‌مکراوه‌ت���ه‌وه‌‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫تۆمارده‌کات‪.‬‬ ‫کێشه‌که‌ له‌چۆنیه‌تی سه‌رفکردنی ئه‌و ‪5‬‬ ‫س���ۆران عومه‌ر‪ ،‬ئه‌ندام���ی په‌رله‌مانی ملیۆنه‌دایه‌"‪.‬‬ ‫له‌‪ 2013/9/24‬به‌نوسراوێکی پارێزگای‬ ‫کوردستان‪ ،‬ئه‌و بڕه‌ پارانه‌ ئاشکراده‌کات‬

‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬لیژنه‌ی���ه‌ک پێکهێن���راوه‌ ب���ۆ‬ ‫سه‌رفکردن‌و راکێشانی پاره‌که‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌کان‪ " ،‬به‌اڵم کۆمه‌ڵێک‬ ‫پاره‌ راکشێراوه‌ نازانرێت بۆ چییه‌!"‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌کانی س���ۆران عومه‌ر‬ ‫ك���ه‌ تایبه‌ت ب���ۆ‌ئاوێنه‌ی‌ ئاش���كراكرد‪،‬‬ ‫"ل���ه‪ 50 ،2014‌/1/1‬ملی���ۆن دین���ار‬ ‫راکێشراوه‌و نازانرێت بۆ چییه‌‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫ڕۆژدا ‪ 209‬ملی���ار دینار راکێش���راوه‌ بۆ‬ ‫قه‌رزی که‌س���ێک به‌ن���اوی (ڕ‪ .‬س‪ .‬ع)و‬ ‫هیچ به‌ڵگه‌یه‌ک نه‌بوه‌ که‌ قه‌رز له‌م پیاوه‌‬ ‫کراوه‌‪ ،‬له‌رۆژی‌ ‪2014/1/21‬دا ‪ 200‬ملیار‬ ‫دینار راکێش���راوه‌ بۆ که‌س���ێک به‌ ناوی‬

‫(م‪ .‬س)و پاره‌ک���ه‌ی وه‌رگرت���وه‌‌و هیچ‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ک نییه‌ که‌ قه‌رزی لێکراوه‌"‪.‬‬ ‫سۆران ده‌ڵێت‪" ،‬کۆمه‌ڵێک گرێبه‌ستیش‬ ‫هه‌ن‌ بۆ هه‌ندێک چاالکیی‪ ،‬که‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫چاالکیی���ه‌کان ئه‌نجامن���ه‌دراون‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫نمونه‌ گرێبه‌س���تی کۆمپانیای ئه‌لفسه‌ر‬ ‫وه‌کیل���ی که‌ناڵی ‪ MBC‬ی���ه‌ بۆ هێنانی‬ ‫ئه‌س���تێره‌کانی عه‌ره‌ب ئایدڵ‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ئاهه‌نگێک بگێڕن‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ بڕی‬ ‫‪ 300‬ه���ه‌زار دۆالر دراوه‌ به‌و کۆمپانیایه‌‬ ‫له‌کاتێکدا ئه‌و ئاهه‌نگه‌ نه‌کراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها "گرێبه‌س���تێک کراوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆمپانیای ‪ MIJ‬فیلم‪ ،‬بۆ به‌رهه‌مهێنانی‬

‫دو فیلم به‌بڕی‪ 893‬هه‌زار دۆالر که‌ به‌دو‬ ‫قیست ده‌درێت‪ ،‬له‌ قیستی یه‌که‌مدا ‪630‬‬ ‫ه���ه‌زار دۆالر دراوه‌ به‌کۆمپانیاکه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪2014‬ش ته‌واوبوه‌‌و ئه‌و فیلمانه‌ دیارنین‌و‬ ‫به‌رهه‌م نه‌هێنراون"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وان���ه‌ش‪ ،‬ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫باس له‌گرێبه‌س���تێک ده‌کات که‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆمپانی���ای "جن���اح ژهبی الس���هیلی"‬ ‫کراوه‌ بۆ فێرکردنی فڕین به‌په‌ڕه‌ش���وت‌و‬ ‫نمایش���کردن بۆ م���اوه‌ی دو ڕۆژو ‪280‬‬ ‫هه‌زار دۆالری بۆ ته‌رخانکراوه‌و "که‌سیش‬ ‫نه‌فڕیوه"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها بڕی ‪ 83‬ه���ه‌زار وه‌ک کرێی‬

‫خانو ته‌رخانکراوه‌ بۆ ئه‌و س���تافه‌ی که‌‬ ‫چاودێری ئه‌م شاری گه‌شتیاره‌ ده‌ک ‌هن‌و‬ ‫دو ئوتومبێلیش���یان ب���ۆ کڕیون به‌ ‪84‬‬ ‫هه‌زار دۆالر‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی سۆران عومه‌ر ئه‌وانه‌ به‌شێک‬ ‫له‌و ‌پاران���ه‌ بون که‌ له‌س���اڵی قه‌یرانی‬ ‫دارایی���دا ب���ۆ پایته‌ختی گه‌ش���تیاریی‬ ‫سه‌رفکراوه‌و "به‌هه‌ده‌ردان‌و بردنی‌‌پاره‌ی‬ ‫نه‌وت‌و قوتی هاواڵتیانه‌"‪.‬‬ ‫بڕیاریشه‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌‌ ئه‌مرۆ سێ‬ ‫شه‌ممه‪ ‌،‬به‌گوێره‌ی ئه‌و به‌ڵگانه‌ له‌دادگای‬ ‫هه‌ولێر داوای یاس���ایی له‌سه‌ر ئیداره‌ی‌‬ ‫پارێزگای هه‌ولێر تۆماربکات‪.‬‬

‫"رژێمی ئێران له‌ناوچ ‌ه کوردییه‌کان هێزی‬ ‫"‪ 41‬پااڵوگه‌ ‌ی نایاسای ‌ی نه‌وت ژیانی خه‌ڵكی‬ ‫باڵوکردوه‌ته‌و‌ه بۆ رێگرتن له‌سه‌رهه‌ڵدانی ناڕه‌زایی" سلێمانی خستوه‌ت ‌ه مه‌ترسییه‌وه‌"‬ ‫ناڕه‌زایی نه‌بیسترێت"‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫له‌دوای ناڕه‌زایه‌تییه‌کانیشه‌وه‌‪ ،‬ڕژێمی‬ ‫کۆماری ئیس��ل�امیی ئێران‪ ،‬ده‌ستیکردوه‌‬ ‫ئه‌ندامێکی ده‌فته‌ری سیاسیی حیزبی‬ ‫به‌هه‌ڵمه‌تی ده‌ستگیرکردنی چاالکوانان‌و‬ ‫دیموکراتی کوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت که‌‬ ‫به‌شداربونی خۆپیشانده‌ران‪.‬‬ ‫رژێمی ئێران له‌هه‌مو ناوچه‌کان هێزی‬ ‫قادر وریا رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ هه‌ر له‌دوای‬ ‫چه‌کداری باڵوکردوه‌ته‌وه‌ بۆ ڕێگرتن‬ ‫خۆپیش����اندانه‌که‌ی مه‌هابادو سوتاندنی‬ ‫له‌سه‌رهه‌ڵدانی ناڕه‌زایی‪ ،‬هاوکات‬ ‫هۆتێله‌که‌وه‌‪ ،‬نزیکه‌ی ‪ 200‬که‌س له‌الیه‌ن‬ ‫نیگه‌رانه‌ له‌ڕوماڵی هه‌ندێک میدیای‬ ‫ڕژێم����ه‌وه‌ ده‌س����تگیرکراون‪ ،‬رۆژی دوای‬ ‫الیه‌نه‌کان که‌گرنگیان به‌و ڕوداوه‌‬ ‫روداوه‌که‌ش له‌ناو گه‌ڕه‌که‌کاندا گه‌ڕاون‌و‬ ‫نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵکیان ده‌ستگیکردوه‌‪.‬له‌سه‌رده‌شتیش‬ ‫تا ئێس����تا نزیکه‌ی ‪ 20‬ک����ه‌س گیراون‌و‬ ‫قادر وریا‪ ،‬ئەندامی دەفتەری سیاسی‬ ‫له‌ش����اره‌کانی نه‌غ����ه‌ده‌و بۆکانیش گیراو‬ ‫حیزبی دیموکراتی کوردستان ‪ ،‬له‌باره‌ی‬ ‫هه‌ن‪.‬‬ ‫دواین پێشهاته‌کانی رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫هه‌روه‌ه����ا پێش����بینی مانگرتن����ی‬ ‫دوای خۆپیش����اندانه‌که‌ی پێنجشه‌ممه‌ی‬ ‫گش����تییش ده‌کات‌و ده‌ڵێت "پێش����بینی‬ ‫راب����ردوی ش����اری مه‌هاب����اد به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫ده‌کرێت مانگرتنێکی گش����تیی له‌کاتێکی‬ ‫راگه‌یاند "له‌دوای ئه‌و ڕوداوه‌ی له‌مه‌هاباد‬ ‫دیارییک����راودا ڕوبدات‪ .‬چوارش����ه‌ممه‌ی‬ ‫ڕویدا‪ ،‬ئه‌و چاوه‌ڕوانییه‌ هه‌بو که‌ خه‌ڵکی‬ ‫داهاتو یادی له‌سێداره‌دانی ‪ 5‬تێکۆشه‌ری‬ ‫دیک����ه‌ش به‌ده‌نگ خه‌ڵک����ی مه‌هاباده‌وه‌‬ ‫کورده‌ له‌زیندانییه‌کانی ئێران‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫بچ����ن‌و هاوده‌نگ����ی بنوێ����ن‪ .‬له‌زۆربه‌ی‬ ‫له‌و ی����اده‌دا خه‌ڵک مانگرتنی گش����تیی‬ ‫ناوچه‌کانی رۆژهه‌اڵتی کوردس����تان‪ ،‬رژێم‬ ‫ئه‌نجام����دات‌و هه‌ندێ����ک الیه‌نیش کار بۆ‬ ‫هێزی چه‌کداری باڵوکردوه‌ته‌وه‌ به‌تایبه‌تی‬ ‫رێکخستنی ئه‌و مانگرتنه‌ ده‌که‌ن"‪.‬‬ ‫له‌شوێنه‌ گشتییه‌کان‌و هه‌مو شوێنه‌کانی‬ ‫له‌ب����اره‌ی هه‌ڵوێس����تی میدی����او‬ ‫به‌توندی خستوه‌ته‌ ژێر چاودێری‪ ،‬چونکه‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانی هه‌رێمی کوردستانه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌س����ت ده‌کات خه‌ڵکێک هه‌یه‌ توڕه‌یه‌و‬ ‫ئه‌و ڕوداوه‌‪ ،‬ق����ادر وریا نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ده‌یه‌وێت ناڕه‌زایی ده‌رببڕێت"‪.‬‬ ‫هه‌ندێک له‌ته‌له‌فزیۆن‌و میدیای الیه‌نه‌کان‬ ‫له‌دوای ئ����ه‌وه‌ی له‌ش����اری مه‌هابادی‬ ‫باسی ئه‌و ڕوداوه‌یان نه‌کردوه‌و گرنگیان پێ‬ ‫رۆژهه‌اڵت����ی کوردس����تان‪ ،‬کچێک����ی‬ ‫نه‌داوه‌‪" ،‬نازانم ئه‌وه‌ هۆکاره‌که‌ی چییه‌‪،‬‬ ‫ک����ورد به‌ن����اوی فه‌ریناز خوس����ره‌وانی‬ ‫فه‌ریناز خوسره‌وانی‬ ‫به‌اڵم پێم وای����ه‌ هه‌مو حیزب‌و الیه‌نه‌کان‬ ‫له‌نهۆم����ی چواره‌م����ی هۆتێلێکه‌وه‌ خۆی‬ ‫فڕێدایه‌ خ����واره‌وه‌و گیانی له‌ده‌س����تدا‪ ،‬ش����اره‌کان خه‌ڵکه‌ک����ه‌ له‌ده‌رفه‌تێ����ک له‌هه‌مو به‌شه‌کانی کوردستان‪ ،‬بزانن که‌‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆر له‌دانیش����توانی ئه‌و شاره‌ ده‌گه‌ڕێنناڕه‌زاییه‌تییه‌کانی����ان ده‌رببڕن‪ ،‬رۆژهه‌اڵتی کوردستان له‌هه‌مو کاته‌کاندا‬ ‫خۆپیش����اندانیان ئه‌نجامداو هۆتێله‌که‌یان حکومه‌تیش هه‌وڵده‌دات به‌ش����ێوه‌یه‌کی پش����تیوانیان بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌کاتێکی وادا‬ ‫تون����د دۆخه‌که‌ کۆنتڕۆڵ بکات بۆ ئه‌وه‌ی بێده‌نگبن‌و هیچ شتێک نه‌ڵێن‪ ،‬پێموابێت‬ ‫سوتاند‪.‬‬ ‫وری����ا ده‌ڵێ����ت "ئێس����تا له‌هه‌م����و له‌ئاس����تی ناوچ����ه‌ کوردییه‌کاندا ده‌نگی گران ده‌که‌وێت له‌سه‌ریان"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا ‌ی‬ ‫سلێمانی به‌نوسراوێك داوا له‌سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی‌ ده‌كات كه‌ ‪ 41‬پااڵوگه‌و‬ ‫عه‌مباری‌ نه‌وتی‌ نایاسایی‌ له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای سلێمانی دابخرێت‪ ،‬به‌وه‌ی ژیانی‬ ‫خه‌ڵكی سلێمانی‌و ده‌وروبه‌ری‌ خستوه‌ته‌‬ ‫مه‌ترسییه‌وه‌و ده‌ڵێت پارێزگاری‌ سلێمانی‬ ‫به‌نوسراوێك داوای‌ له‌وه‌زاره‌تی سامانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان كردوه‌ به‌دواداچون بۆ ئه‌و‬ ‫پااڵوگه‌ نایاساییانه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پارێزگاری‌‬ ‫سلێمانی ره‌تیده‌كاته‌وه‌ نوسراویان بۆ‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوبراو كردبێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی غالیب محه‌مه‌د بۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫وتی "پاش به‌دواداچونمان بۆ ئه‌و دۆس���ێیه‌‪،‬‬ ‫بۆم���ان ده‌رك���ه‌وت ‪ 41‬پااڵوگ���ه‌و عه‌مباری‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ نایاس���ایی‌ له‌س���نوری‌ پارێ���زگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌بێ مۆڵه‌ت له‌ساڵی ‪2008‬وه‌ كار‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ‪ 745‬دۆنم زه‌ویش���یان داگیركردوه‌و‬ ‫ژینگه‌ی‌ س���لێمانی‌‌و ئاوی تانجه‌رۆو به‌نداوی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخانیان پیس كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئێم���ه‌ نوس���راومان ك���رد بۆ‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی پارێ���زگا كه‌ ئه‌و‬ ‫پااڵوگانه‌ یان به‌مۆدێرن بكرێن‌و رێنماییه‌كانی‬ ‫ده‌سته‌ی‌ ژینگه‌ په‌یڕه‌و بكه‌ن یاخود فه‌رمان‬ ‫بكرێت به‌داخس���تنیان‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی���ش نوس���راوی ك���ردوه‌ ب���ۆ‬ ‫پارێزگارو پارێزگاریش بۆ وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی باس له‌وه‌شده‌كات بابه‌ته‌كه‌ زۆر له‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌ چاوه‌ڕوانی نوسراو بكرێت‌و ده‌بێت‬ ‫پارێزگار ده‌س���تبه‌جێ فه‌رمانی داخستنیانی‬ ‫ده‌ربكردایه‌ نه‌ك نوس���راو به‌رز بكاته‌وه‌و ئه‌و‬ ‫به‌رپرسی یه‌كه‌می پارێزگاكه‌یه‌و ده‌بێت كه‌سی‬

‫یه‌كه‌میش بێت له‌خه‌مخۆری خه‌ڵكدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی س���امانه‌ سرشتییه‌كان زۆر جیدی‬ ‫نییه‌ له‌داخستن یان چاره‌سه‌ركردنیان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌ڵێم ژیانی خه‌ڵكی س���لێمانی ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫له‌مه‌ترس���یدایه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی دو كاریگه‌ری‌‬ ‫خراپی���ان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌م ئاووه���ه‌واو ژینگه‌یان‬ ‫پیس���كردوه‌‪ ،‬هه‌م كوالیت���ی به‌نزین‌و گازی‬ ‫خراپیان خستوه‌ته‌ بازاڕه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات هه‌ڤ���اڵ ئه‌بوبه‌ك���ر س���ه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "پارێ���زگاری‌ س���لێمانی وه‌اڵم���ی‬ ‫داوینه‌ته‌وه‌ كه‌ به‌وردی كاری‌ له‌سه‌ر ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هاوكات له‌س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫بۆ س���لێمانی له‌و بابه‌ته‌ ئاگادارمان كرده‌وه‌و‬ ‫داوان لێكرد به‌په‌له‌ كاری له‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بڕیارێك���ی كۆنكرێتی ده‌رب���اره‌ی‌ ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫وردی پێویسته‌"‪.‬‬ ‫وتیشی "پارێزگاری‌ سلێمانی به‌نوسراوێك‬ ‫پشتیوانی له‌راپۆرته‌كه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌كات‌و داوای‌‬ ‫كردوه‌ به‌زوترین كات چاره‌سه‌ری ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا داخس���تن له‌ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫جێبه‌جێكردندایه‌ نه‌ك ئێمه‌‪ ،‬به‌ڵكو كاری‌ ئێمه‌‬ ‫چاودێ���ری‌و به‌دواداچونه‌‪ ،‬ده‌بێت پێش ئێمه‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتییه‌كان‌و‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ بااڵی‌ ژیننگه‌ به‌وردی كاری‌ تێدا‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات ك���ه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌و پااڵوگان���ه‌ی‌ ك���ه‌ فلته‌رو رێوش���وێنی‬ ‫پاشماوه‌كانیان نییه‌‪ ،‬گه‌وره‌ترین كاره‌سات‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یان هه‌یه‌ له‌سه‌ر ژینگه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئاس���ۆ فه‌ره‌یدون پارێزگاری‌‬ ‫س���لێمانی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د نه‌ك هه‌ر‬ ‫پااڵوگه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو كارگه‌كانی دروستكردنی‌‬ ‫رۆن‌و هه‌مو پاش���ماوه‌كانی پااڵوتنی نه‌وتی‬ ‫ره‌ش���یش ك���ه‌ جۆره‌ه���ا م���ادده‌ی‌ پی���س‬ ‫فڕێ���ده‌ده‌ن‌و بونه‌ت���ه‌ مایه‌ی مه‌ترس���ی بۆ‬

‫ژینگه‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬چونك���ه‌ پااڵوگه‌كان‌و‬ ‫كارگه‌كان���ی دروس���تكردنی‌ رۆن‪ ،‬به‌هی���چ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك رێنماییه‌كان���ی ته‌ندروس���تی‌و‬ ‫ژینگه‌یان په‌یڕه‌و نه‌كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ته‌ندروستی‬ ‫منداڵه‌ك��� ‌هم‌و منداڵی خه‌ڵك الی من له‌هه‌مو‬ ‫شتێك گرنگتره‌‪.‬‬ ‫پارێزگاری‌ س���لێمانی ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫كه‌ له‌مه‌ودوا قبوڵی ناكه‌ن له‌وه‌ زیاتر ژینگه‌ی‌‬ ‫س���لێمانی به‌و ش���ێوه‌یه‌ فه‌رامۆش بكرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌كاتی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردندا ژینگه‌‬ ‫یه‌كێك ب���وه‌ له‌به‌ڵێنه‌كانی‌و گه‌ر گه‌یش���ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویست به‌راگرتن بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وا بڕیاری‬ ‫راگرتنیان ده‌رده‌كات یان ئه‌وه‌تا رێوش���وێنه‌‬ ‫یاسایی‌و ژینگه‌ییه‌كان جێبه‌جێ بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی نوس���راوی بۆ پارێ���زگار كردوه‌‪،‬‬ ‫پارێزگاری‌ س���لێمانی ده‌ڵێ���ت "ئێمه‌ پێش‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگا كارمان له‌س���ه‌ر كردوه‌و‬ ‫ئه‌وان تازه‌ بیس���تویانه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫داخس���تن له‌ده‌س���تی ئێمه‌دای���ه‌ ن���ه‌ك‬ ‫ئه‌نجومه‌ن"‪.‬‬ ‫پارێزگاری‌ سلێمانی له‌نوسراوێكدا به‌ژماره‌‬ ‫‪ 7000‬له‌‪ 2015/4/26‬كه‌ كۆپییه‌كی ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬داوای‌ له‌وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان ك���ردوه‌ به‌دواداچ���ون ب���ۆ‬ ‫پااڵوگه‌كان بكه‌ن كه‌ به‌نایاسایی كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫الی خۆی���ه‌وه‌ پارێ���زگاری‌ س���لێمانی‬ ‫ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌ نوس���راویان ب���ۆ وه‌زاره‌تی‬ ‫س���امانه‌ سروش���تییه‌كان كردبێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"نه‌خێر نوس���راومان بۆ وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م بابه‌ته‌م‬ ‫گه‌یانده‌ كاك نێچیرڤان‌و ئه‌ویش زۆری پێباش‬ ‫ب���و‪ ،‬به‌اڵم داخس���تنیان هه‌ر له‌ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫خۆماندای���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌م چه‌ن���د رۆژه‌ی‌ داهاتو‬ ‫كۆبونه‌وی���ه‌ك به‌هه‌مو پااڵوگ���ه‌كان ده‌كه‌م‌و‬ ‫ده‌بێ���ت له‌ماوه‌یه‌ك���ی زۆر كورت���دا هه‌م���و‬ ‫رێوشوێنه‌‪ ،‬یاسایی‌و ژینگه‌ییه‌كان بگرنه‌به‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌یانكرد ئه‌نجامیان داخستنه‌"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫شاره‌زایه‌كی ئه‌مریكی‪ :‬ئه‌وه‌ ‌ی بارزانی له‌باره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كوردستانه‌و‌ه گوتی‪ ،‬نه‌یاره‌كانی كورد سودیان لێبینی‬

‫‪3‬‬

‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د حسێن‬ ‫ی‬ ‫كرستین ڤاندن تۆن‪ ،‬شاره‌زا ‌‬ ‫كاروباری‌ عێراق‌و سه‌رۆكی‬ ‫په‌یمانگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫هه‌رێمایه‌تیه‌كانه‌ له‌زانكۆی‌ ئه‌مریكی‬ ‫له‌عێراق‪-‬سلێمانی‪ ،‬ل ‌ه باره‌ی‌ دواین‬ ‫سه‌ردانی بارزانیه‌وه‌ بۆ والیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا بۆ ئاوێنه‌ دوا‌و‬ ‫گوتی"‬ ‫ی بارزان���ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌ردانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و پرۆژه‌بڕیاره‌ هات ك ‌ه‬ ‫رێ���ك دوا ‌‬ ‫كۆنگرێسی ئه‌مریكی بۆ چه‌كداركردنی‬ ‫ك���ورد‌و س���وننه‌‪ ،‬ب���ێ گه‌ڕان���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫حكومه‌ت���ی به‌غ���دا‪ ،‬گه‌اڵڵه‌یك���رد‪ ،‬تۆ‬ ‫پێتوای��� ‌ه په‌یوه‌ندیه‌ك هه‌بێـت له‌نێوان‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌‌و پرۆژ‌ه بڕیاره‌كه‌دا؟‬ ‫كرس���تین‪ :‬ب���ڕوام وای���ه‌ به‌رنامه‌و‬ ‫پالن���ی س���ه‌ردانه‌كه‌ی بارزان���ی پێش‬ ‫گه‌اڵڵه‌كردن���ی ئ���ه‌و پرۆژه‌بڕیاره‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ی وردم نیه‌و دڵنیاش‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه زانیار ‌‬ ‫نیم له‌مه‌‪ ،‬ئه‌و‌هی‌ ئاشكرابو ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫بارزانی بۆ به‌ده‌س���تهێنانی پشتیوانی‬ ‫زیاتری واشتنتۆن رۆیشتبو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پش���تیوانی بۆچی‌؟ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫داعش‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان‪ ،‬یان‬ ‫ی چاوه‌ڕوانكراوی موسڵ؟‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫كرستین‪ :‬به‌دڵنیایه‌و‌ه بارزانی داوا ‌‬ ‫چ ‌هك‌و ته‌قه‌مه‌نی كردوه‌‪ ،‬داوای‌ پشتوانی‬ ‫ی له‌واشتنتۆن كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫راسته‌وخۆ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ب���و دواتر له‌پرێسكۆنفرانس���ێكدا‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه ئه‌و پش���تیوانی‌و چه‌كی‬ ‫ئه‌مریكای‌ قبوڵ ‌ه به‌هه‌ر رێگه‌یه‌ك بێت‪،‬‬ ‫ی به‌غداش���ه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت له‌ڕێگا ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌ها لێكدرای���ه‌وه‌ ك ‌ه بارزانی‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ ئیداره‌ی‌ ئه‌مریكا رازیبكات‬ ‫به‌وه‌رگرتنی پش���تیوانی راس���ته‌وخۆ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌ڕێگا ‌‬ ‫دواجار رازی ب���وه‌ به‌وه‌ ‌‬ ‫به‌غداش���ه‌و‌ه بێ���ت ه���ه‌ر یارمه‌تیه‌ك ‌ه‬ ‫وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تۆ بۆچ���ی‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆبام���ا بارزانی���ان نائومێدكرد له‌و‌ه ‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ یارمه‌تی كورد بده‌ن نه‌ك‬ ‫له‌ڕێگای‌ به‌غداوه‌؟‬

‫کۆبونه‌وه‌یه‌کی بارزانی له‌واشنتن‬ ‫كرس���تین‪ :‬پێ ئه‌چێت دور له‌چاوی‬ ‫میدی���اكان گفوگ���ۆو راگۆڕینه‌وه‌ی���ان‬ ‫هه‌بوبێـت له‌سه‌ر ئه‌م پرسه‌و به‌بارزانیان‬ ‫وتبێ���ت م���ادام ئه‌مری���كا ئاماده‌نی ‌ه‬ ‫راس���ته‌وخۆ یارمه‌تی كورد‌و پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫بدات ئه‌وا فش���ار ده‌خاته‌ س���ه‌ر به‌غدا‬ ‫ت���ا له‌و یارمه‌ت���ی‌و هاوكاریانه‌ی‌ وه‌ری‬ ‫ده‌گرێ���ت به‌ش���ی‌ ك���وردی لێب���دات‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا گرفتێك هه‌یه‌‪ ،‬له‌ئه‌مریكاو‬ ‫زۆر ش���وێنی تری���ش گومان���ی ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كرێ���ت ئ���ه‌و چه‌كان���ه‌ی‌ ئه‌م���ڕۆ‬ ‫ده‌درێنه‌ كورد‌و پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬سبه‌ینێ‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ به‌ده‌ستهێنانی س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫كوردس���تانی پێبكرێ���ت له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫واڵتان���ی ناوچه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ش���تێك ‌ه‬ ‫ئه‌مریكا نایه‌وێت‪ .‬ته‌ماش���اكه‌ بارزانی‬ ‫ی‬ ‫خۆشی له‌واشتنۆن باسی سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرد‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ بارزانی وتی له‌باره‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان رێك‬ ‫ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی س���ه‌لماند ك ‌ه‬ ‫ئه‌و گوم���ان‌و بیانوانه‌ ‌‬ ‫هه‌ندێك كه‌س ل���ه‌دژی‌ چه‌كداركردنی‬ ‫راسته‌وخۆی‌ كورد به‌كاری‌ ده‌هێنن‪.‬‬

‫ی بارزانی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ پێتوای��� ‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫گوتی له‌باره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫واقعیه‌‪ ،‬ئایا دۆخی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌باره‌ بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‬ ‫نزیكدا؟‬ ‫ی له‌و‌ه هه‌بێت‬ ‫كرستین‪ :‬كه‌س نی ‌ه الر ‌‬ ‫كه‌ ئێستا‌و له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكیشدا كورد‬ ‫ئه‌م سه‌ربه‌خۆیی ‌ه راناگه‌یه‌نێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫پاش چه‌ند س���اڵێكی تر دۆخی كورد‬ ‫له‌ئێستا باش���تر بێت بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌‪،‬‬ ‫پێم وای���ه‌ بارزانی بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‬ ‫ی‬ ‫پش���تیوانی جه‌م���اوه‌ری‌ له‌ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆیی‌ ب ‌ه‬ ‫كوردستاندا مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫كارده‌هێنێت زیاتر له‌هه‌ر ش���تێكی تر‪.‬‬ ‫مادام ئه‌و وتی یارمه‌ت���ی ئه‌مریكامان‬ ‫ی به‌غ���داوه‌ ئه‌وا ناچار‌ه‬ ‫قبوڵه‌ له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���تێكیش بڵێت له‌سه‌ر س���ه‌به‌خۆی ‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات��� ‌ه ئ���ه‌و‌هی‌ بارزانی‬ ‫ی‬ ‫له‌واشنتۆن گوتی ده‌رباره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫كوردس���تان ئ���ه‌و خه‌ڵ���ك‌و الیه‌نان ‌ه‬ ‫سودیان لێبینی ك ‌ه نایانه‌وێت ئه‌مریكا‬

‫راسته‌وخۆ یارمه‌تی كورد بدات؟‬ ‫ی‬ ‫كرس���تین‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ بارزان���ی له‌باره‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌وه‌ گوت���ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫ی‬ ‫جۆرێك له‌ناكۆكی تیای ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ كورد له‌راس���تیدا ئێستا ده‌یه‌وێت‪،‬‬ ‫ی ك��� ‌ه داواده‌ك���ه‌ن‬ ‫چونك��� ‌ه ئه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ یارمه‌تی كورد‌و پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫نه‌درێ���ت س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كورس���تانیان‬ ‫كردۆت���ه‌ بیانو‪ ،‬كاتێك���دا بارزانیش بۆ‬ ‫ی یارمه‌تی‌و پشتیوانی له‌واشنتۆنه‌‪،‬‬ ‫داوا ‌‬ ‫كه‌چی‌ باس���ی س���ه‌ربه‌خۆیی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫بێگومان س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ بارزانی گرنگ‬ ‫بو ب���ۆ ك���ورد‪ ،‬وه‌ك س���ه‌ركرده‌یه‌ك‬ ‫كه‌ ش���ه‌ڕی داعش ده‌كات له‌م كاته‌دا‬ ‫واش���نتۆن گرنگ ‌ه بۆ ئ���ه‌و‪ ،‬له‌وێ جگ ‌ه‬ ‫ی گرنگی‬ ‫له‌ئۆباما زۆر ده‌زگاو كه‌سی تر ‌‬ ‫بینی كه‌ پشتیوانی ئه‌وان بۆ كورد زۆر‬ ‫به‌سود‌و گرنگه‌‪.‬‬ ‫ی له‌ئێستادا ئه‌مریكا له‌كوردی‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وێت ته‌نها شه‌ڕی داعشه‌‪ ،‬هه‌ڕه‌ش ‌ه ‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌و گه‌ور‌هی‌ سه‌ر كوردیش هه‌ر‬ ‫داعش���ه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه پێوس���ته‌ كار له‌سه‌ر‬

‫ئه‌و خاڵ ‌ه هاوبه‌ش��� ‌ه بكرێت‪ .‬چه‌ندین‬ ‫ج���ار به‌رپرس���انی ئه‌مری���كا ئه‌وه‌یان‬ ‫دوپاتكردۆته‌وه‌ كه‌ كورد هاوپه‌یمانێكی‬ ‫ی دژ به‌داعشدا‪.‬‬ ‫سه‌ره‌كیان ‌ه له‌شه‌ڕ ‌‬ ‫ی ئه‌مریكا هێنده‌ پابه‌ند‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ ‌‬ ‫به‌سنوره‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و پێداگریه‌یان‬ ‫ی خاكی عێراق‌و سوریا‬ ‫له‌سه‌ر یه‌كپارچه‌ی ‌‬ ‫رۆژانه‌ دوب���ار‌هی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌م واڵتانه‌ خۆیان پارچه‌پارچه‌ بون؟‬ ‫ی زاڵ‬ ‫كرس���تین‪ :‬بیركردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫الی ئه‌مریكی���ه‌كان ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه هه‌ر‬ ‫پارچه‌بونێك له‌ده‌وڵه‌ته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا روبدات‪ ،‬ئاژاوه‌‌و‬ ‫نائارام���ی زیاتر‌و گه‌وره‌تر له‌گه‌ڵ خۆی‬ ‫ی‬ ‫دێنێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ش���تێكه‌ ئ���ه‌وان لێ ‌‬ ‫ده‌ترس���ن‪ .‬به‌الی‌ ئه‌وانه‌وه‌ باش���ترین‬ ‫ی‬ ‫رێگاچاره‌ هه‌رئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌م ده‌وڵه‌تان���ه‌دا ده‌دۆزرێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌فیدراڵیك���ردن‌و ب���ره‌ودان‬ ‫به‌المه‌ركه‌زی���ه‌ت‪ ،‬بێگوم���ان ئه‌مه‌ش‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫گرفت‌و كێشه‌ ‌‬

‫كرستین ڤاندن تۆن‬

‫بارزانی نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫رازیبكات‬ ‫به‌وه‌رگرتنی‬ ‫پشتیوانی‬ ‫راسته‌وخۆ‬

‫ی هه‌رێم له‌تاران‪:‬‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬

‫ئێران وه‌ك هاوپه‌یمان ‌ی ستراتیجی‌ سه‌یر ‌ی یه‌كێت ‌ی ده‌كات‬

‫نازم ده‌باغ‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نازم ده‌باغ نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان له‌تاران‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێران رۆڵی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌بوه‌ له‌كۆتایهێنان به‌ناكۆكییه‌كانی‌‬ ‫ناو یه‌كێتی"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬نازم ده‌ب����اغ یه‌كێك بو له‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌به‌ش����ێك له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م له‌گه‌ڵ‌ گه‌وره‌ به‌رپرسانی‌ ئێران‬ ‫به‌شداری‌ كرد‪ ،‬مه‌به‌ست له‌سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬

‫ئێستای‌ د‪.‬به‌رهه‌م بۆ ئێران چی‌ بو؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬مه‌به‌ست نه‌بو‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫داوه‌ت كرابو له‌الیه‌ن كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێرانه‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ردانه‌كه‌یدا له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند‬ ‫گه‌وره‌ به‌رپرس����ێكی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران كۆبۆوه‌‌و س����ه‌باره‌ت به‌بارودۆخی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌و عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ تیرۆر‌و داعش گفتوگۆو‬ ‫قسه‌وباسیان كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌ك ئ����اگادارن ل����ه‌م‬ ‫ساته‌وه‌خته‌دا مه‌سه‌له‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و راگه‌یاندنی‌ بارزانی‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ له‌ئارادایه‌‪،‬‬ ‫ئایا ئ����ه‌م س����ه‌ردانه‌ په‌یوه‌ن����دی‌ به‌م‬ ‫پێشهات‌و روداوانه‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫نازم‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ من تێبینیم كردوه‌ باسی‌‬ ‫ئه‌م شتانه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ل����ه‌م گفتوگۆیانه‌دا باس‬ ‫له‌چۆنیه‌تی‌ كۆتایهێنان به‌ناكۆكیه‌كانی‌‬ ‫ن����او یه‌كێت����ی نه‌ك����را ی����ان داوا نه‌كرا‬ ‫چاودێربێت به‌س����ه‌ر رێككه‌وتنی‌ نێوان‬ ‫سه‌ركرده‌كانه‌وه‌؟‬ ‫نازم ده‌ب����اغ‪ :‬ل����ه‌و كۆبونه‌وانه‌ی‌ من‬ ‫تێیدا به‌شدار بوم‪ ،‬گفتوگۆكان به‌گشتی‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌كۆی‌ بارودۆخی‌ سیاس����ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێ����وان كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ كوردس����تان ب����ون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆبون����ه‌وه‌ی‌ تایبه‌تی����ی‌ د‪.‬به‌ره ‌هم‌و‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ ئێراندا باسی‌ ئه‌و بابه‌ته‌‌و‬ ‫چی‌ كراوه‌و چی‌ نه‌كراوه‌ من ئاگادار نیم‬ ‫ده‌توانن له‌د‪.‬به‌رهه‌م خۆی‌ بپرسن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئای����ا ئێ����ران رۆڵ����ی‌‬ ‫له‌ئاس����اییكردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌‬ ‫نێ����وان د‪.‬به‌ره����ه‌م‌و هێ����رۆ ئیبراهی����م‬

‫سیاسه‌ت‌و‬ ‫ستراتیجی‌‬ ‫ئێران سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كوردستان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌كی‌‬ ‫هاوسه‌نگ له‌نێوان‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان‬ ‫هه‌بێت‬ ‫کۆبونه‌وه‌ی به‌رهه‌م ساڵح له‌گه‌ڵ الریجانی له‌تاران‬ ‫ئه‌حمه‌ددا نه‌بوه‌؟‬ ‫ن����ازم ده‌ب����اغ‪ :‬پێموای����ه‌ كۆم����ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران هه‌میش����ه‌ رۆڵی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌نزیكخس����تنه‌وه‌ی‌ س����ه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫كوردستانداو له‌س����ه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ كوردستانیش����دا له‌یه‌كت����ر‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ چاره‌س����ه‌ر كردن����ی‌ هه‌ر‬ ‫گرفت‌و ناكۆكییه‌ك‪ ،‬چونكه‌ هه‌میش����ه‌‬

‫س����ێ‌ ته‌وه‌ره‌ی‌ س����ه‌ره‌كی‌ كار ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ڕێزه‌وه‌ له‌مام جه‌اللیان روانیوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئای����ا ئێ����ران ل����ه‌م كاته‌دا ئێ����ران زیات����ر جه‌غ����ت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫خوازیاره‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌یه‌كتر نزیك ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ یه‌ك����ه‌م‪ ،‬یه‌كپارچه‌یی‌‬ ‫عێراق پارێزراو بێت‪ .‬دوه‌م‪ ،‬دۆستایه‌تی‌‬ ‫بخاته‌وه‌؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ ئاگادار نێ����وان كوردو ش����یعه‌ پارێ����زراو بێت‪.‬‬ ‫نی����م‪ ،‬ب����ه‌اڵم ب����ه‌ڕای‌ من سیاس����ه‌ت‌و س����ێهه‌م‪ ،‬هاوپه‌یمانییه‌كی‌ هاوس����ه‌نگ‬ ‫ی ئیس��ل�امی‌ ئێران له‌نێوان هێزه‌ كوردییه‌كان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫س����تراتیجی‌ كۆمار ‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌عێراق‌و كوردستان له‌سه‌ر سیاسه‌تی‌ كۆماری‌ ئیسالمییه‌‪.‬‬

‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئای����ا ل����ه‌م چوارچێوه‌یه‌دا‬ ‫كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ وه‌ك هاوپه‌یمانێكی‌‬ ‫س����تراتیجی‌ له‌یه‌كێت����ی‌ نیش����تمانی‌‬ ‫كوردستان ده‌ڕوانێت؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‬ ‫له‌راب����ردو‪ ،‬ئێس����تاو ئاینده‌ش����دا وه‌ك‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ ستراتیجی‌ سه‌یری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان ده‌كات‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫"ناكرێت له‌ته‌رمه‌كانیشیان مه‌حروم بین"‬

‫شه‌ڕی‌ ناوخۆ‪ ،‬به‌دیاریكردنی‌ چاره‌نوسی‌ بێسه‌روشوێنه‌كان كۆتایی دێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ئه‌و ئێواره‌یه‌ی‌ براكان دابه‌شبوبون‌و‬ ‫له‌هه‌ڵپه‌ی‌ رشتنی‌ خوێنی‌ یه‌كتربون‪،‬‬ ‫له‌ژێر دوكه‌ڵه‌ ڕه‌شه‌كه‌ی‌ سه‌ر‬ ‫ئاسمانی‌ هه‌ولێر‪ ،‬باوكێك‌و كوڕه‌‬ ‫تازه‌ پێگه‌یشتوه‌كه‌ی‌ مقۆ مقۆیان‬ ‫بو له‌سه‌رئه‌وه‌ی‌ به‌ناچاری‌ له‌یه‌كتر‬ ‫دوربكه‌ونه‌وه‌‪ ،‬تا هه‌ردوكیان به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫نه‌كوژرێن‪ ،‬چونكه‌ باوكه‌كه‌ ته‌نها ئه‌و‬ ‫كوڕه‌ تاقانه‌یه‌ی‌ شك ده‌برد‪ .‬ئه‌م‬ ‫لێكدوركه‌وتنه‌وه‌یه‌ ‪ 19‬ساڵی‌ خایاندو‬ ‫هێشتا به‌یه‌كتری‌ شادنه‌بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی‌‪ ،‬ئه‌وكات ته‌مه‌نی‌ ته‌نها ‪ 21‬ساڵ‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ باوكی‌ فه‌رمانده‌ی‬ ‫هێزێكی‌ یه‌كێتی‌ بو‪ ،‬شانبه‌شانی‌ باوكی‌‬ ‫له‌ش���ه‌ڕی‌ براك���وژی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‬ ‫(‪)1998-1994‬دا‪ ،‬به‌شداریكردوه‌‪.‬‬ ‫باوك���ی‌ عه‌لی‌ به‌رپرس���ی‌ میحوه‌ری‌‬ ‫هه‌ولێر‪-‬پیرزی���ن بوه‌‪ ،‬كه‌ س���نوره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌كه‌س���نه‌زانه‌وه‌ هه‌تا عه‌ن���كاوه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ شه‌ڕێكی‌ سه‌خت‌و پێشڕه‌وییه‌كانی‌‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ پارتی‌‪ ،‬پاشه‌كش���ه‌ده‌كه‌ن‬ ‫بۆناو هه‌ولێر‪ ،‬الی‌ سكرتاریه‌ت شه‌ڕه‌كه‌‬ ‫زۆر گ���ه‌رم ده‌بێ���ت‌و ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫له‌هاوڕێكانیان ده‌كوژرێن‪.‬‬ ‫سه‌عات ‪4‬ی‌ پاشنیوه‌ڕۆی‌ ‪31‬ی‌ ئابی‌‬ ‫‪ ،1996‬له‌گه‌رمه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌دا‪ ،‬باوكی‌‬ ‫بانگی‌ عه‌ل���ی‌ ده‌كات‌و هه‌مو پاره‌كانی‌‬ ‫گیرفانی‌ ك���ه‌ ‪ 600‬دیناری سویس���ری‌‬ ‫ب���وه‌ له‌گه‌ڵی‌ به‌ش ده‌كات‌و پێیده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"باهه‌ردوكمان پێكه‌وه‌ شه‌هید نه‌بین‪ ،‬دو‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ له‌گه‌ڵ من دانا‌و وتی‌ له‌وال‬ ‫بمێنه‌ره‌وه‌‌و منیش له‌مال ش���ه‌ڕده‌كه‌م‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ النیك���ه‌م یه‌كێكمان بمێنین‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ من تاقان���ه‌ ب���وم"‪ ،‬عه‌لی‌ وا‬ ‫ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫باوكی‌ عه‌ل���ی‌‌و هێزه‌كه‌ی‌ تا كاژێر ‪5‬‬

‫خۆیان راده‌گرن‌و به‌رگریی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌یارمه‌تی‌ تانكه‌كان���ی‌ رژێمی‌ به‌عس‪،‬‬ ‫پارتی‌ هه‌ولێ���ر كۆنترۆڵده‌كاته‌وه‌و هه‌ر‬ ‫ئه‌و شه‌وه‌ مه‌سعود بارزانی‌ لێبوردنێك‬ ‫بۆ ئ���ه‌و هێزه‌ په‌رته‌وازه‌بوانه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫ده‌رده‌كات كه‌ له‌ناو هه‌ولێردا ماونه‌ته‌وه‌و‬ ‫به‌رگریی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬له‌س���ه‌ر ئه‌م داوایه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌‪ ،‬باوكی‌ عه‌لی‌‌و هاوڕێكانی‌ خۆیان‬ ‫ته‌سلیمی‌ به‌رپرس���ێكی‌ پارتی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئیدی‌ له‌وكاته‌وه‌ تائێستا چاره‌نوسیان‬ ‫نادیاره‌و بێسه‌وشوێنن‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ كه‌ ئێستا مامۆستای زانكۆیه‌و‬ ‫ته‌مه‌ن���ی‌ بوه‌ته‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬س���اڵ‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪" :‬س���اڵی‌ ‪ ،1998‬باوكم‬ ‫نامه‌یه‌ك���ی‌ بۆ ناردم‌و وت���ی‌ من ماوم‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌وكات له‌مه‌س���یف بو‪ .‬دو جاریش‬ ‫س���ه‌ردانی‌ بارزانیمان ك���ردوه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ته‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا چاره‌نوسی‌‬ ‫دیارنیه‌"‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ تاكه‌ كه‌س نیه‌ له‌كوردس���تان‬ ‫كه‌ به‌رداشی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ كه‌سوكاری‌‬ ‫هاڕی بێت‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێی‌ زانیارییه‌كان‬ ‫تا ئێستا نزیكه‌ی‌ ‪ ٤٠٠‬كه‌س به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌وه‌ بێسه‌روشوێنن له‌كوردستاندا‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌ش ‪ ٢٠٠‬یه‌كێت���ی‌‌و پارتین‪٦٧ ،‬‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬شه‌ش���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‪،‬‬ ‫پێنجی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ ٥٠‬كه‌س���یش له‌س���ه‌ر كه‌یس���ی‌ تیرۆر‬ ‫بێسه‌روشوێن بون‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نج���ه‌ ده‌ڵێت‪":‬ئه‌گ���ه‌ر ماون‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت ئازادبكرێ���ن‌و ته‌س���لیممان‬ ‫بكرێن���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر نه‌م���اون ده‌بێت‬ ‫ته‌رمه‌كانیانمان بده‌نه‌وه‌‪ .‬تاوانبارانیش‬ ‫له‌و كه‌یس���ه‌دا دیاریبكرێن‌و سزابدرێن‪،‬‬ ‫دوای‌ قه‌ره‌ب���وی‌ م���ادی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ بۆ‬ ‫كه‌سوكارییان"‪.‬‬ ‫هاوكات نه‌س���رین‪ ،‬ئافره‌تێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 45‬س���اڵه‌و خاوه‌نی‌ ‪ 5‬بێسه‌روشوێنه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و كه‌ م���اوه‌ی‌ زیاتر له‌ ‪ 17‬س���اڵه‌‬

‫كاتێك ده‌ڵێن‬ ‫بێسه‌روشوێنه‌كان‬ ‫له‌ژیاندا نه‌ماون‪ ،‬ناڵێین‬ ‫بۆمان زیندوبكه‌نه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێین به‌ڵگه‌ ‌ی‬ ‫بڕواپێهێنه‌رمان بده‌نێ‬ ‫عه‌لی‌و باوکی‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ش���ی‌ ونه‌‪ ،‬داواده‌كات مافی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ك���ه‌ كه‌مترین‬ ‫ئ���ه‌و هه‌م���و س���اڵه‌ چاوه‌ڕوانیه‌ی‌ بۆ به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ له‌س���ه‌ر ده‌س���تده‌كه‌وێت‌و‬ ‫بگه‌ڕێنرێت���ه‌وه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌گه‌ر بڕیاره‌ ته‌نانه‌ت ناتوانرێت ژماره‌ی‌ دروس���تی‌‬ ‫ئه‌وانه‌ نه‌ماون‪ ،‬كوا ته‌رمه‌كانیان‪ ،‬به‌كام كوژراوو بریندارو زیانه‌ مادییه‌كانیش���ی‌‬ ‫دیاریبكرێت‪.‬‬ ‫دادگا‌و یاسا حكومدراون‌و كوژراون؟"‬ ‫بێستون فایه‌ق‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌‪ ،‬نوسراوێكی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ له‌میدیاكاندا باڵوكرایه‌وه‌ مرۆڤ له‌په‌له‌مانی‌ كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئاراس���ته‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستانی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬كێش���ه‌ك ‌ه له‌وه‌دایه‌ كاتێك‬ ‫كوردوه‌‌و تێیدا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كردوه‌ كه‌ كه‌س���ێك ش���ه‌هید ده‌كرێت‪ ،‬خۆنابێت‬ ‫"بێسه‌روشوێنانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ له‌ژیاندا بكوژه‌كه‌ی‌ به‌ئازادانه‌ بسوڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ ئاوێنه‌ش���دا كه‌‬ ‫نه‌ماون"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم نه‌س���رین ده‌ڵێ���ت‪" ،‬كاتێك له‌م ژماره‌یه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬مس���ته‌فا‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌ڵێ���ن بێسه‌روش���وێنه‌كان چاوڕه‌ش ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ژیان���دا نه‌م���اون‪ ،‬خۆ ئێم���ه‌ ناڵێین له‌باره‌ی‌ بێسه‌روشوێنبوانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ‬ ‫بۆم���ان زیندوبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێین به‌ڵگه‌ی‌ ده‌ڵێت‪" :‬ئه‌وه‌ی‌ تائێس���تا دیارنه‌بێت‪،‬‬ ‫بڕواپێهێنه‌رمان بده‌ن���ێ‌‪ ،‬ناكرێت ئێمه‌ حه‌تمه‌ن كوژراوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێكیش دیلی‌‬ ‫له‌ته‌رمی‌ كه‌سوكاره‌كانیشمان مه‌حروم كوشتبێت خوا بیگرێت"‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ش وته‌كان���ی‌‬ ‫بین"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‪ ،‬به‌رپرسه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌ دوپاتده‌كاته‌وه‌و‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و روداوه‌ مێژوییان���ه‌ی‌ ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ئه‌وانه‌ی‌ له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆدا‬

‫به‌دیل���ی‌ گی���راون یان چاره‌نوس���یان‬ ‫تائێس���تا دیارنیه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌ هیچیان‬ ‫له‌ژیان���دا نه‌م���اون‪ .‬یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‌و‬ ‫چه‌كداره‌كانی���ان هه‌م���و ئه‌وانه‌ی���ان‬ ‫كوش���تون‌و زینده‌به‌چاڵی���ان ك���ردون‬ ‫له‌ش���وێنێكدا‪ ،‬ده‌بێت بوێری‌ ئه‌وه‌شیان‬ ‫هه‌بێ���ت ئ���ه‌و ش���وێنانه‌ ب���ۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫ئاشكرابكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆیه‌وه‌ مه‌حم���ود حاجی‌‬ ‫س���اڵح‪ ،‬وه‌زیری‌ كاروباری‌ ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالكراوان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" :‬ئیش���ی‌ ئێمه‌ نیه‌‬ ‫به‌دواداچ���ون بكه‌ین بۆ بێسه‌روش���وێن‬ ‫بوه‌كان‪ .‬هه‌ركه‌س���ێكیش وه‌ك شه‌هید‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ بێت یان پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌وه‌ بڕیارمان‬ ‫بۆ هات جێبه‌جێیی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ بونی‌ گۆڕی‌ به‌كۆمه‌ڵی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆش‪ ،‬حاجی‌ س���اڵح وتی‌‪" :‬تیمی‌‬ ‫هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ گۆڕی‌ به‌كۆمه‌ڵمان هه‌یه‌‌و‬

‫له‌هه‌ركوێ‌ زانیاریمان پێبگات كه‌ گۆڕی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵی‌ لێبێ���ت‪ ،‬به‌فه‌رمانی‌ دادوه‌ر‬ ‫ده‌رده‌هێنرێن‌و پاش���ان پشكنینی‌ دی‌‬ ‫ئێن ئه‌یان ب���ۆ ده‌كرێت‪ .‬هه‌ركاتێكیش‬ ‫زانیاریمان هه‌بێت له‌س���ه‌ر بونی‌ گۆڕی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ له‌هه‌ر كوێ‌‬ ‫بێت هه‌ڵی‌ ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ت���ااڵوی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆ به‌جۆرێك‬ ‫له‌گ���ه‌روی‌ بكه‌ره‌كانی���دا ماوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئێس���تا پێیانناخۆش���ه‌‬ ‫بیریش���یان بكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ن���ه‌ك جارێكی‌‬ ‫دیك���ه‌ په‌نای‌ بۆب���ه‌رن‪ ،‬بۆیه‌ به‌رده‌وام‬ ‫به‌رپرسانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌یه‌قینه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێن‪" :‬جارێكی‌ دیكه‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ‬ ‫روناداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ری‌ حاجی‌ عوس���مان‪ ،‬بریكاری‌‬ ‫وه‌زیری‌ پێش���مه‌رگه‌و فه‌رمانده‌ی‌ بااڵی‌‬ ‫سه‌ربازیی‌ پارتی‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪:‬‬ ‫""باوه‌ڕناكه‌م ئێستا كاریگه‌ریی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ له‌سه‌ر هێزه‌ سیاسییه‌كان مابێت‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌به‌ینی‌ پێش���مه‌رگه‌ رونادات‌و‬ ‫ئێستا هێزه‌كانی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌ناو‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌برا له‌پێشترن بۆ‬ ‫یه‌كتری‌"‬ ‫ئه‌و به‌هه‌مو باوه‌ڕێكه‌وه‌ ره‌تیكرده‌وه‌‬ ‫"جارێكی‌ تر شه‌ڕ له‌نێوان هێزه‌ سیاسییه‌‬ ‫كوردییه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌ت یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫روبداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫الپ���ه‌ڕه‌ی‌ كۆتایی‌ چیرۆكی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ به‌س���پێتی‌ جێماوه‌‌و پێویس���ته‌‬ ‫پڕبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌م چیرۆكه‌‬ ‫به‌وه‌ كۆتای���ی‌ نایه‌ت بكه‌ره‌كانی‌ پێكی‌‬ ‫په‌ش���یمانی‌ هه‌ڵده‌ن‪ ،‬ده‌بێ���ت بوێری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���یان هه‌بێ���ت كه‌ راش���كاوانه‌‬ ‫دیاریبكه‌ن كه‌ كێ‌ ماف بۆ نه‌س���رین‌و‬ ‫عه‌لیی���ه‌كان ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌و وه‌اڵم���ی‌‬ ‫پرس���یاره‌ دوباره‌بوه‌كانی���ان بده‌نه‌وه‌‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر باوك‌و براكانم���ان نه‌ماون‪ ،‬كوا‬ ‫ته‌رمه‌كانیان؟ كوا به‌ڵگه‌كانتان؟‬

‫"ئه‌و كه‌سه‌ی‌ تائێستا دیارنه‌بێت‪ ،‬حه‌تمه‌ن كوژراوه‌"‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ته‌حه‌مولی‌ به‌رپرسیارێتی‌ شه‌ڕ ‌ی ناوخۆ ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمان ‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫له‌باره‌ی‌ بێسه‌روشوێنبوانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬ئه‌وه‌ی‌ تائێستا دیارنه‌بێت‪،‬‬ ‫حه‌تمه‌ن كوژراوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێكیش‬ ‫دیلی‌ كوشتبێت خوا بیگرێت"‪ .‬ئه‌و‬ ‫باس له‌رۆڵی‌ تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌ ده‌كات‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ ناوخۆداو ده‌ڵێت‪ " ،‬ئه‌م‬ ‫شه‌ڕه‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ته‌حه‌مولی‌‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ .‬تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫بارزانی‌ به‌رپرسی‌ یه‌كه‌من‌و كێ‌ ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌ی‌ كردوه‌ با محاسه‌به‌ی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫خۆیان ته‌حه‌مولی‌ به‌رپرسیارێتیه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ .‬له‌باره‌ی‌ رۆڵی‌ خۆی‌ له‌و‬ ‫شه‌ڕه‌دا‪ ،‬چاوڕه‌ش ده‌ڵێت‪" ،‬ته‌حه‌دا‬ ‫ده‌كه‌م به‌قه‌ده‌ر ده‌نكه‌ده‌رزییه‌ك گوناهی‌‬ ‫منی‌ تێدا بێت‪ .‬پێش ئه‌وه‌ی‌ بمكوژی‌‬ ‫ده‌تكوژم‪ ،‬دوایی‌ داده‌نیشم سوڵحت‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ نه‌ده‌كرا رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێبگیرێت یان ش���ه‌ڕێكی‌ حه‌تمی‌ بو ده‌بو‬ ‫هه‌ر روبدات؟‬ ‫مس���ته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬هه‌ركه‌سێكمان كه‌‬ ‫قس���ه‌ده‌كه‌ین‪ ،‬ئاخوداخ هه‌ڵده‌كێش���ین‬ ‫بۆ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ‪ ،‬هه‌موم���ان به‌داخین‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ رویدا‪ .‬ب���ه‌اڵم مه‌رج نه‌بو ئه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ روب���دات‪ ،‬دوای‌ ڕاپه‌ڕین دۆخێك‬ ‫هاته‌پێش���ه‌وه‌ ك���ه‌ كه‌س ب���ه‌دۆی‌ خۆی‌‬ ‫نه‌ده‌وت ترش���ه‌‪ .‬كه‌س جوابی‌ كه‌س���ی‌‬ ‫تری‌ نه‌ده‌دایه‌وه‌و ه���ه‌ر كه‌س وایده‌زانی‌‬ ‫خۆی‌ بااڵده‌س���ته‌‪ .‬زیهنیه‌ت‌و عه‌قڵیه‌تی‌‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش وابو كه‌ ئه‌و ش���ه‌ڕه‌‬ ‫دورس���تبو‪ ،‬زه‌مین ‌هی‌ ش���ه‌ڕیش له‌باربو‪،‬‬ ‫ریش���ه‌ی‌ ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫مێژوییه‌ك���ی‌ زۆر له‌وه‌وپێش‪ .‬عه‌قڵیه‌ت‌و‬ ‫دواكه‌وتوی���ی‌ میلله‌ته‌ك���ه‌ی‌ خۆم���ان‌و‬ ‫زه‌عامه‌تیش به‌ش���ێك بو له‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌ بو‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و ش���وێنه‌ی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێهه‌ڵگیرس���ا له‌مانگی‌ ئایاری‌ ‪ ،1994‬تۆ‬ ‫له‌یه‌كێتی‌ به‌په‌رسی‌ یه‌كه‌م بویت‪ ،‬نه‌ده‌كرا‬ ‫رێگه‌ی‌ لێبگریت؟‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬ئه‌وه‌ نه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫مندا بو‪ ،‬نه‌ منیش هه‌ڵمگیرس���اندوه‌‪ ،‬من‬ ‫به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ راپه‌ڕین بوم‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌ش پارێزگاری‌ كه‌ركوك بوم‪ .‬كاتێك‬ ‫منی���ان نارد بۆ رانیه‌‪ ،‬نه‌چوم بۆ ش���ه‌ڕ‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كه‌ چوم هێش���تا دیواری‌ مه‌ڵه‌به‌ند‬ ‫بۆیه‌ نه‌كرابو كه‌ توشی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ هاتین‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪1‬ی‌ ئایاری‌ ‪ 1994‬بو‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫براده‌رێك له‌سه‌ردانێكی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ قه‌اڵدزه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕاین���ه‌وه‌‪ ،‬بینیمان كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك‬ ‫به‌جامانه‌ی‌ س���وره‌وه‌ كۆمه‌ڵ بوبون‪ ،‬كه‌‬ ‫پرس���یمان‪ ،‬وتیان ئه‌وه‌ كوڕی‌ حه‌س���ۆ‬ ‫میرخانه‌و هاتوه‌ ئ���ه‌و موڵكانه‌ تێكبدات‬ ‫گوایه‌ هی‌ باوكیه‌تی‌‌و خه‌ڵك داگیری‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ هانای‌ بۆ ئێمه‌ هێنا به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ند بوم‌و یه‌كێتیش له‌وێ‌‬ ‫بااڵده‌س���ت بو‪ ،‬بۆیه‌ پێموتن كه‌ كێ‌ دڵی‌‬ ‫دێ���ت ئه‌و كاره‌ بكات له‌ق���ه‌اڵدزێ‌؟ ئیتر‬ ‫كاتێ���ك گه‌ڕاینه‌وه‌ بۆ رانیه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ند به‌رپرسێكی‌ قه‌اڵدزێ‌ دانیشتبوین‪،‬‬ ‫سه‌عات ‪ 7‬هه‌واڵیان هێنا كه‌ مام جوتیار‬ ‫ش���ه‌هیدبوه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێك بو له‌به‌رپرس���ی‌‬ ‫پێش���مه‌گه‌كانی‌ ئێمه‌و ئیتر له‌مه‌وه‌ شه‌ڕ‬ ‫دروستبو‪ ،‬ئێمه‌ش كه‌ هێزێكی‌ وامان نه‌بو‪،‬‬ ‫ناردم به‌ش���وێن عه‌لی‌ نه‌بی‌‌و هاوڕێكانی‌‬ ‫وتم بچن ب���ا باره‌گاكه‌مان نه‌گیرێت‪ .‬خۆ‬ ‫ئێمه‌ نه‌چوی���ن بۆ ش���ه‌ڕ‪ ،‬خه‌ڵك هێزی‌‬ ‫هێناوه‌‪ .‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ بۆ به‌یانی‌ الشه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانیشمان بۆ هاته‌وه‌‪ ،‬ئیتر لێره‌وه‌ شه‌ڕ‬ ‫دامه‌زرا‪ .‬بۆیه‌ زه‌مینه‌ی‌ شه‌ڕ گه‌ر له‌رانیه‌‬ ‫نه‌بوایه‌‪ ،‬له‌كه‌الر یان شوێنێكی‌ تر ده‌بو‪،‬‬ ‫چونكه‌ عه‌قڵیه‌ته‌كه‌ وابو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ خواستی‌ خواره‌وه‌‬ ‫بو رۆیشت بۆ س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬یان له‌سه‌ره‌وه‌‬ ‫داسه‌پێنرا به‌سه‌ر كادره‌كانی‌ خواره‌وه‌دا؟‬ ‫مس���ته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬خۆی‌ له‌خواره‌وه‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم ئیتر عه‌قڵیه‌ته‌كه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ش‬ ‫وابو ه���ه‌ر ك���ه‌س دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬

‫تاڵه‌بانی‌‌و بارزان ‌ی‬ ‫به‌رپرسی‌ یه‌كه‌من‌و‬ ‫كێ‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫با محاسه‌به‌ ‌ی بكه‌ن‬

‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ .‬كێش���ه‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ له‌سه‌ره‌تا‬ ‫ده‌ب���و له‌س���ه‌ر مێزه‌ك���ه‌ی‌ م���ن‌و ئازاد‬ ‫قه‌ره‌داغی‌ كه‌ به‌رپرس���ی‌ لقی‌ پارتی‌ بو‪،‬‬ ‫دابنیش���تاینایه‌و بڕیارمان لێبدایه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هه‌ركه‌س���ه‌ به‌ئاره‌زوی‌ خۆی‌ هێز بێنێت‌و‬ ‫به‌رێت‪ .‬به‌اڵم ئه‌س���ڵی‌ بابه‌ته‌كه‌ ئه‌وه‌ بو‬ ‫كه‌ هه‌رالیه‌ك خۆی‌ به‌به‌هێز ده‌زانی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم ره‌خن���ه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ت‬ ‫لێده‌گیرێ���ت ك���ه‌ دوای‌ هه‌ڵگیرس���انی‌‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌ی‌ قه‌اڵدزێ‌‪ ،‬تۆ رۆڵ���ت هه‌بوه‌‬ ‫له‌خۆشكردنی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ راسته‌؟‬ ‫مس���ته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬كام خۆشكردن؟‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ باره‌گاكه‌م بگریت‪ ،‬باره‌گاكه‌ت‬ ‫ده‌گرم‪ .‬پێش ئه‌وه‌ی‌ بمكوژی‌ ده‌تكوژم‪،‬‬ ‫دوایی‌ داده‌نیشم سوڵحت له‌گه‌ڵ ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئه‌ی‌ ئه‌وه‌ مه‌عقوله‌ مام جه‌الل‌و مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ منیان ناردوه‌ بۆ ئه‌وێ‌ مه‌ڵبه‌ند‬ ‫دروستبكه‌م‪ ،‬به‌اڵم كۆمیته‌و مه‌ڵبه‌نده‌كه‌م‬ ‫بگیرێت‪ ،‬كه‌س قبوڵی‌ ئه‌وه‌ ده‌كات؟ من‬

‫پیاوێكی‌ سیاس���ی بوم‌و حه‌زم له‌ش���ه‌ڕ‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬مێژوی‌ م���ن له‌گه‌ڵ یه‌كێتیدا نیه‌‪،‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ش پیاوێكی‌ تێكۆش���ه‌ر بوم‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ رقم له‌شه‌ڕ بوه‌و كاتێك خه‌ڵك‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ كردوه‌‪ ،‬من هه‌ر تی���ای‌ نه‌بوم‌و‬ ‫ش���یوعی‌ بوم‪ .‬من به‌رگری���م له‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پی���رۆزی‌ یه‌كێتی‌ كردوه‌و ئێس���تاش لێی‌‬ ‫په‌ش���یمان نیم‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو كات ش���ه‌ڕم‬ ‫پێ خراپ بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ناوه‌ڕۆكی‌ بروس���كه‌كانی‌ نێوان‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‌و بارزان���ی‌ له‌و س���ه‌روبه‌نده‌دا‬ ‫به‌جۆرێكه‌ هه‌مو ئۆباڵێكی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌یان‬ ‫خس���توه‌ته‌ ملی‌ به‌رپ���رس‌و كادره‌كانی‌‬ ‫شوێنی‌ شه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ واده‌ڵێت‬ ‫خۆی‌ به‌رپرسیارێتیه‌كه‌ هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬باشه‌‬ ‫ئه‌ی‌ بۆچی‌ نه‌یگرتم‌و زیندانیم بكات ئه‌گه‌ر‬ ‫من به‌رپرس���م‌و سه‌رپێچی‌ قانونم كردوه‌؟‬ ‫من به‌رگری���م له‌یه‌كێتی‌ كردوه‌و به‌رپرس‬

‫بوم‪ ،‬ش���ه‌ڕ ب���ه‌رده‌رگای‌ پێگرتوم‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���تبكه‌مه‌وه‌‪ 5 ،‬له‌هاوڕێكانیان‬ ‫كوشتوم‪ ،‬تا رۆژی‌ دواتر شه‌ڕه‌كه‌ رویداوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ له‌نێوانی‌ خۆیاندا هه‌رش���تێك‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ته‌حه‌مولی‌ به‌رپرس���یارێتیه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬خۆیان به‌رپرس���ی‌ یه‌كه‌من‌و كێ‌‬ ‫ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ی‌ كردوه‌ با بێن محاس���ه‌به‌ی‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ مام ج���ه‌الل‌و كاك‬ ‫مه‌سعودیش به‌رپرسیارن له‌و شه‌ڕه‌؟‬ ‫مس���ته‌فا چ���اوڕه‌ش‪ :‬هه‌مو كه‌س���ێك‬ ‫ده‌بێت به‌رپرسیارێتی‌ له‌ئه‌ستۆبگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ چۆن ئه‌وان رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫كه‌ له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆدا ئه‌س���تۆپاكیان‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬جاخۆ به‌راگه‌یاندن‬ ‫نابێت‪ ،‬ئه‌س���تۆپاكی‌ چیه‌؟ راسته‌ ئه‌وان‬ ‫فه‌رمانیان به‌كه‌س نه‌كردوه‌ بچێت ش���ه‌ڕ‬ ‫ب���كات‪ ،‬به‌اڵم كه‌ له‌رانیه‌ ش���ه‌ڕ ده‌بێت‪،‬‬

‫له‌بادین���ان بۆچ���ی‌ باره‌گاكه‌یان گرتین؟‬ ‫ئ���ه‌ی‌ رێبازو مه‌ال س���لێمان‌و كێ‌‌و كێیان‬ ‫بۆچی‌ كوش���ت؟ ئ ‌هی‌ حه‌سه‌ن كوێستانی‌‬ ‫بۆ ك���وژرا؟ ئه‌ی‌ لقی‌ ‪ 4‬له‌س���لێمانی‌ بۆ‬ ‫گی���را؟ بۆیه‌ بۆ ئ���ه‌م ش���ه‌ڕه‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارت���ی‌ ته‌حه‌مول���ی‌ به‌رپرس���یارێتیه‌كه‌‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و هه‌مو ئه‌وانه‌ش���ی‌ له‌ش���ه‌ڕه‌كه‌دا‬ ‫به‌شداربون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ رۆڵی سه‌ره‌كیان هه‌بوه‌‬ ‫له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ‪ ،‬كاتێك یاداشته‌كانیان‬ ‫ده‌نوس���نه‌وه‌ هه‌میش���ه‌ ش���انی‌ خۆیان‬ ‫له‌به‌رپرس���ارێتی‌ به‌رامبه‌ر ئ���ه‌و روداوه‌‬ ‫خاڵی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫مس���ته‌فا چ���اوڕه‌ش‪ :‬ب���ا لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌ئه‌زمون دابنیشێت بۆئه‌وه‌ی‌ بزانرێت كێ‌‬ ‫به‌رپرسه‌ به‌رامبه‌ر به‌و شه‌ڕه‌و كێ‌ هێزی‌‬ ‫هێناوه‌و كێ‌ كوڕی‌ خه‌ڵكی‌ كوشتوه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ك���ه‌س خۆی‌ نه‌كات به‌پیاوی‌ باش‌و بڵێت‬ ‫من فریش���ته‌م‪ ،‬ته‌حه‌دا ده‌كه‌م به‌قه‌ده‌ر‬ ‫ده‌نكه‌ ده‌رزییه‌ك گوناهی‌ منی‌ تێدا بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێتی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 180‬ئه‌ندامی‌‬ ‫خۆی‌ له‌و ش���ه‌ڕه‌دا بێسه‌روش���وێن بون‪،‬‬ ‫چیتان بۆ كه‌سوكاریان كردوه‌؟‬ ‫مس���ته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬من ئ���اگام له‌وه‌‬ ‫نیه‌و لیژنه‌ی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ تائێستا‬ ‫دیارنه‌بێ���ت‪ ،‬حه‌تمه‌ن ك���وژراوه‌ له‌كاتی‌‬ ‫شه‌ڕدا‪ ،‬له‌هه‌ردوال خه‌ڵك كوژراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌زانیارییه‌كان���ی‌ تۆ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫بێسه‌روشوێنن له‌ژیاندا ماون؟‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬باوه‌ڕناكه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫مابێتن یاخوا به‌كه‌سوكاریان شادببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌س���ێكیش دیل���ی‌ كوش���تبێت خوا‬ ‫بیگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا زهنیه‌تی‌ ش���ه‌ڕ له‌الی‌‬ ‫هێزه‌ سیاسییه‌كان ئاماده‌یی‌ هه‌یه‌؟‬ ‫مسته‌فا چاوڕه‌ش‪ :‬باوه‌ڕناكه‌م‪ ،‬هیوادارم‬ ‫هه‌مومان عاقڵ بوبێتین‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ك���ورد له‌س���ه‌ر ه���ه‌ر كێش���ه‌یه‌ك بێت‪،‬‬ ‫دابنیش���ن‌و به‌عاقاڵنه‌ چاره‌سه‌ری‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێ���ت یه‌كگرت���و و یه‌كڕیز بین‪،‬‬ ‫خۆش���مان ئاماده‌كه‌ین بۆ قۆناغی‌ دوای‌‬ ‫داعش‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫‪5‬‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫په‌رله‌مان ئه‌رك ‌ی دۆزینه‌وه‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌ی وزه‌ی‌ هه‌رێم ده‌دات ‌ه كۆمپانیایه‌ك‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫له‌باره‌ ‌ی ده‌ستوره‌وه‌‬ ‫بۆ هاوڕێیانم‬

‫د‪ .‬شاهۆ سه‌عیدو عه‌دنان عوسمان‬ ‫ساالر مه‌حمود‬

‫به‌به‌ش���داربونی الیه‌ن���ی په‌یوه‌ندی���دار له‌حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌ ئاماده‌كرێت‪ ،‬مس���ته‌فا هۆكاری‌‬ ‫ئه‌مه‌ رونده‌كات���ه‌وه‌و ده‌ڵێت‪":‬چونكه‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردستان سندوقێكی‌ بۆ‬ ‫داهاته‌ نه‌وتی‌و گازیه‌كان پێكهێنا‪ ،‬ئێستا له‌هه‌وڵدایه‌ به‌نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌تیشه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی ته‌نها ئیشی‬ ‫په‌رله‌مان نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو حكومه‌تیش ده‌بێـت به‌شداربێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ی له‌رێی پرۆژه‌ یاسایه‌كه‌وه‌ كۆمپانایه‌كی‬ ‫تایبه‌ت دابمه‌زرێنێت كه‌ كاره‌كانی‌ ئێستای‌ وه‌زاره‌تی‌ له‌چۆنیه‌ت���ی میكانیزمه‌ك���ه‌ی‌و ئه‌وانیش س���ه‌رنج و‬ ‫پێش���نیاریان ده‌خه‌نه‌ڕو كه‌ یه‌كێ���ك به‌نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان ده‌كات له‌روی‌ سه‌رپه‌رشتی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران به‌ش���دارده‌بێت جا س���كرتێری‬ ‫دۆزینه‌وه‌و به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت له‌هه‌رێمی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران یان وه‌زیری دارایی یان وه‌زیری‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان"‪.‬‬ ‫هاوكات سه‌رۆكی لیژنه‌ی وزه‌ له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و پرۆژه‌یاس���ایه‌ی ك���ه‌ ئاماده‌كراوه‌ بۆ‬ ‫دامه‌زراندنی كۆمپانیای كوردس���تان ب���ۆ دۆزینه‌وه‌و ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت له‌باره‌ی ئ���ه‌و پرۆژه‌یاس���ایه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت له‌هه‌رێم‪ ،‬فایه‌ق مسته‌فا ئه‌ندامی ئاماده‌یانكردوه‌ بۆ دامه‌زراندنی كۆمپانیاكه‌‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌‬ ‫لیژن���ه‌ی وزه‌ له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ ‌ی ده‌ڵێ���ت‪" :‬به‌مه‌به‌س���تی به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی كه‌رتی‬ ‫راگه‌یان���د‪" :‬كۆمپانیای كوردس���تان ب���ۆ دۆزینه‌وه‌‌و نه‌وت‌و گاز له‌هه‌ێمی كوردستان‪ ،‬ئێستا له‌كاركردنداین‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی نه‌وت‌و غازه‌ له‌هه‌رێمی كوردس���تان‌و بۆئه‌وه‌ی پرۆژه‌یاسای نوێ سه‌باره‌ت به‌كه‌رتی نه‌وت‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ زیاتر به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی كه‌رتی نه‌وت‌و ئاماده‌بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ش بۆ ئێمه‌ گرنگه‌‌و پێشتر سندوقی‬ ‫غازه‌ له‌كوردستان تا بتوانرێت ئه‌و دۆسیه‌یه‌ شه‌فاف‌و كوردس���تان بو‪ ،‬ئێس���تاش له‌هه‌ن���گاوی داهاتومان‬ ‫كۆمپانیای كوردس���تان بۆ دۆزینه‌وه‌و به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫رونبێت‪ ،‬بۆیه‌ پرۆژه‌ یاسایه‌كی‌ بۆ ئاماده‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫مس���ته‌فا ده‌ڵێت‪" :‬له‌م���اوه‌ی رابردودا س���ندوقی نه‌وت دروست ده‌كه‌ین كه‌ یه‌كێكه‌ له‌چوار كۆمپانیاكه‌‬ ‫كوردستان بۆ داهاتی نه‌وتی و غازیه‌كان له‌كوردستان كه‌ ده‌بێت دابمه‌زرێت بۆ پرۆس���ه‌ی نه‌وت له‌هه‌رێمی‬ ‫په‌س���ه‌ندكرا‪ ،‬ئێس���تاش له‌ن���او ئ���ه‌و پاكێج���ه‌دا كوردستان"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ش���ێركۆ "ئه‌وه‌ی پێشتر وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌‬ ‫پرۆژه‌یاس���ایه‌كی ت���ر ئام���اده‌ ده‌كه‌ین ك���ه‌ ئه‌ویش‬ ‫دامه‌زراندنی كۆمپانیای كوردس���تانه‌ ب���ۆ دۆزینه‌وه‌و سروش���تیه‌كان به‌ته‌نها خۆیان ده‌یانك���رد‪ ،‬له‌مه‌ودوا‬ ‫به‌رهه‌م هێنانی نه‌وت له‌كوردستان‪ ،‬ئه‌و پرۆژه‌یاسایه‌ كۆمپانی���ای تایبه‌ت به‌بڕیاری په‌رله‌مان به‌یاس���ا ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌چه‌ند لیژنه‌یه‌ك���ی په‌رله‌مان‌و به‌كۆی كاره‌ ده‌كات‌و به‌زمان���ی نێوده‌وڵه‌تی له‌گه‌ڵ كۆمپانیا‬ ‫ئ���ه‌و لیژنانه‌ پرۆژه‌یاس���اكه‌ ئاماده‌كرێ���ت بۆئه‌وه‌ی جیهانیه‌كان‌و ناوخۆییه‌كان هاوكارو هه‌ماهه‌نگ ده‌بێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ی شه‌فافیه‌ت له‌كه‌رتی نه‌وت‌و گاز بێته‌دی"‪.‬‬ ‫كۆمپانیایه‌كی وا دابمه‌زرێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاران ئه‌م هه‌نگاوه‌ به‌گرنگ وه‌س���فده‌كه‌ن‬ ‫به‌پێی‌ وت���ه‌ی‌ په‌رله‌مانت���اران ئه‌و پرۆژه‌یاس���ایه‌‬

‫ب���ۆ ش���ه‌فافیه‌تی‌ كه‌رت���ی‌ وزه‌ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‌ ئه‌و كه‌رته‌‪ .‬جه‌وده‌ت له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬ئه‌مه‌ هه‌نگاوێكی زۆر گرنگه‌ كه‌ ئێمه‌ بتوانین‬ ‫له‌قۆناغی داهاتو كۆمپانیایه‌كی پرۆفشینالی نیشتمانی‬ ‫ده‌بمه‌زرێنین له‌كوردستان تا سه‌رپه‌رشتی دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫كه‌رتی نه‌وت بكات‌و چیتر به‌ته‌نیا وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان ئه‌وه‌ نه‌كات‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ش سه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا سه‌روه‌ریه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ ئه‌م خوله‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ك���ه‌ كار له‌س���ه‌ر كه‌رتی ن���ه‌وت ده‌كات‌و هه‌وڵده‌دات‬ ‫بیخاته‌ چوارچێوه‌یه‌كی ش���ه‌فافانه‌‪ ،‬چونكه‌ كۆی ئه‌و‬ ‫كۆمپانیانه‌ خ���ۆی ده‌بینێـته‌وه‌ له‌چ���وار كۆمپانیای‬ ‫تایب���ه‌ت‌و جیاواز به‌ن���ه‌وت كه‌ ئه‌وانه‌ س���ه‌ربه‌خۆن‌و‬ ‫هه‌یكه‌لی ته‌واوی ئیداریی‌و دارایی به‌خۆیان هه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫كۆمپانیای سه‌ربه‌خۆ كارده‌كه‌ن"‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪ ،‬ئه‌ندامان���ی ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایه‌ كه‌ له‌هه‌یكه‌لی كۆمپانیاكه‌دان‪ ،‬چوار ساڵێك‬ ‫جارێك ده‌گۆڕدرێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كێك له‌وانه‌ش متمانه‌ی‬ ‫پێنه‌درایه‌وه‌ له‌و ماوه‌یه‌و یه‌كێكی تر له‌شوێنی دانرا‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌بێ���ت هه‌رجاره‌و په‌رله‌مان متمانه‌یان پێبدات‌و‬ ‫هه‌ر دامه‌زراندێك له‌هه‌یكه‌لی ئه‌و كۆمپانایانه‌ روبدات‪،‬‬ ‫ده‌بێت به‌ڕه‌زامه‌ندی‌و پشتیوانی په‌رله‌مان بێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ تێبینی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ل���ه‌م خوله‌ی په‌رله‌ماندا‬ ‫زیاتر گرنگی به‌دۆسیه‌ی نه‌وت ده‌درێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ چونكه‌ پێشتر پارته‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كان ره‌خنه‌و‬ ‫تێبینی زۆریان هه‌بو له‌سه‌ر دۆسیه‌ی نه‌وت‪ ،‬ئێستاش‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وان به‌ژماره‌یه‌ك كورس���ی‌ زۆر له‌په‌رله‌مانن‪،‬‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌ڕێی كۆمپانیای كوردس���تان‌و س���ندوقی‌‬ ‫داهاته‌كانی‌ ئه‌و كه‌رته‌‪ ،‬دۆسیه‌ی نه‌وت له‌ژێر ده‌ستی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان نه‌هێڵن‪.‬‬

‫بۆ زیاتر‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‬ ‫كه‌رتی نه‌وت‌و غاز‌ه‬ ‫له‌كوردستان تا‬ ‫بتوانرێت ئه‌و دۆسیه‌ی ‌ه‬ ‫شه‌فاف‌و رونبێت‬

‫په‌رله‌مانتاران‪ :‬پرۆژه‌كانی نیشته‌جێبون‬ ‫ته‌نها له‌به‌رژه‌وه‌ندی سه‌رمایه‌داره‌كانه‬ ‫ئا‪‌:‬هانا‬

‫سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی چه‌ندین گوند‌و پرۆژه‌ی‬ ‫نیشته‌جێكردن له‌پارێزگاكانی‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان دروستكراون‪ ،‬به‌اڵم هێشتا كێشه‌ی‬ ‫نیشته‌جێبون چاره‌سه‌رنه‌بوه‌‌و یه‌كێكیشه‌‬ ‫له‌كێشه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی كێشه‌ی نیشته‌جێبون‌و هۆكاره‌كانی‪،‬‬ ‫جێگری س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و‬ ‫نیش���ته‌جێكردن‪ ،‬عب���اس فه‌ت���اح په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌فراكس���یۆنی س���ه‌وز به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"وه‌ك���و لیژنه‌كه‌م���ان به‌ڕاس���تی كێش���ه‌مان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ئێمه‌ پرۆژه‌مان هه‌ب���وه‌ بۆ دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫رێگه‌چاره‌ی كێش���ه‌ی نیشته‌جێبون كه‌ ئه‌ویش‬ ‫بڕیاربو به‌دروستكردنی ده‌س���ته‌یه‌كی تایبه‌ت‬ ‫به‌نیش���ته‌جێكردن‪ ،‬ب���ه‌اڵم چونكه‌ ده‌س���ته‌ی‬ ‫تایبه‌ت به‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ نه‌مانویس���ت بیكه‌ینه‌‬ ‫پرۆژه‌یاسا‌و به‌داخه‌وه‌ ده‌س���ته‌ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌‌و نه‌یتوانیوه‌ به‌ئه‌ركی خۆی‬ ‫هه‌ڵبستێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانه‌ پێیباش���ه‌ "ئه‌گ���ه‌ر یه‌كه‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبونه‌كان له‌ناحیه‌و قه‌زاكان دروست‬ ‫بكرێ���ن‪ ،‬ئ���ه‌وا س���ه‌ره‌تایه‌كی باش���ده‌بێت بۆ‬ ‫چاره‌س���كردنی كێش���ه‌كانی نیش���ته‌جێبون‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ خه‌ڵكی ه���ه‌ژار و ئاس���ایی زیاتر له‌و‬ ‫ناوچانه‌ نیشته‌جێیه‌‪ ،‬به‌اڵم خراپترین به‌رنامه‌ی‬ ‫ده‌س���ته‌ی وه‌به‌رهێنان ئه‌وه‌ ب���وه‌ كه‌ هه‌وڵی‬ ‫قازانجی داوه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی بیر له‌چاره‌س���ه‌ری‬ ‫كێش���ه‌ی نیش���ته‌جێبون بكات���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬

‫خراپترین به‌رنامه‌ی ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێنان ئه‌و‌ه‬ ‫بوه‌ كه‌ هه‌وڵی قازانجی داو‌ه له‌بری ئه‌وه‌ی بیر‬ ‫له‌چاره‌سه‌ری كێشه‌ی نیشته‌جێبون بكاته‌وه‬ ‫له‌ش���اره‌كان هه‌ر له‌گه‌ڵ دانانی چه‌ند بلۆكێك‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌ك‪ ،‬نزیكه‌ی چل په‌نجا هه‌زار دۆالر‬ ‫قازانج ده‌كات‪".‬‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ په‌له‌مانت���اره‌كان ره‌خن���ه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫له‌پرۆژه‌كانی‌ نیش���ته‌جێبون ده‌گرن كه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫تائێس���تا ك���راوه‌ بۆ چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌ی‬ ‫نیشته‌جێبون له‌كوردستان له‌بری‌ خه‌ڵكی هه‌ژارو‬ ‫كه‌مده‌رام���ه‌ت‪ ،‬ده‌وڵه‌مه‌ند‌و س���ه‌رمایه‌داره‌كان‬ ‫بونه‌ت���ه‌ خاوه‌نی ئ���ه‌و خانوان���ه‌‌و له‌قازانجی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان بوه‌‪.‬‬ ‫هاوكات بڕی���ارده‌ری لیژنه‌ی نیش���ته‌جێبون‬ ‫له‌فراكس���یۆنی زه‌رد له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫تحس���ین ئیس���ماعیل ه���ۆكاری قه‌یران���ی‬ ‫نیش���ته‌جێكردن ده‌خاته‌ ئه‌ستۆی ده‌وڵه‌مه‌ندو‬ ‫س���ه‌رمایه‌داره‌كان‌و بۆ ئاوێن���ه‌ ده‌ڵێت‪" :‬ئێمه‌‬

‫پێش���نیاری ئه‌وه‌مان كردوه‌ كه‌ ئیتر له‌مه‌ودوا‬ ‫پرۆژه‌ له‌شاره‌كان رابگیرێت‌و له‌قه‌زاو ناحیه‌كان‬ ‫دروس���تبكرێت‪ ،‬به‌م���ه‌ش ده‌توانرێ���ت كه‌مێك‬ ‫كێشه‌ی نیشته‌جێبون چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫فشار له‌سه‌ر شاره‌گه‌وره‌كان كه‌متر ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كاتێكیش له‌قه‌زاو ناحیه‌كان پێداویس���تی خانو‬ ‫دابینكرا‪ ،‬خه‌ڵك ناچارنیه‌ روبكاته‌ ش���اره‌كان‌و‬ ‫له‌كرێچیدا بژێت‌و به‌دوای كاردا بگه‌ڕێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كان‪ ،‬حكومه‌ت گه‌یش���توه‌ته‌‬ ‫ئ���ه‌و بڕوای���ه‌ی‌ ك���ه‌ س���تراتیژیه‌تێكی‌ نوێی‌‬ ‫نیشته‌جێبون په‌یڕه‌وبكات‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫به‌نیازه‌ له‌داهاتودا خانو له‌ده‌ره‌وه‌ی پارێزگاكان‬ ‫دروست بكات‌و بگوازرێته‌وه‌ بۆ قه‌زاو ناحیه‌كان‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت سه‌رۆكی ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانیش ئه‌م‬ ‫پالنه‌ی‌ به‌الوه‌ په‌سه‌ندبوه‌‪.‬‬

‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ته‌حس���ین وت���ی‌‪" :‬ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫پێش���نیاره‌مان وه‌ك پرۆژه‌ی���ه‌ك ئاراس���ته‌ی‬ ‫حكوم���ه‌ت ك���ردوه‌و پش���تگیری باش���ی‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ زۆرب���ه‌ی الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ری كۆكن‌و ئه‌و پێش���نیاره‌ی ئێمه‌ زۆر‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬چیت���ر ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌كان ڕو له‌ناحیه‌و‬ ‫قه‌زاكان ناكه‌ن بۆ كڕینی خانو‪ ،‬ئه‌وه‌ش خه‌ڵكی‬ ‫هه‌ژار س���ودمه‌ند ده‌بێت له‌كۆی نرخی خانو و‬ ‫كرێش داده‌به‌زێت"‪.‬‬ ‫بڕی���ارده‌ری لیژن���ه‌ی ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و‬ ‫نیش���ته‌جێكردن‪ ،‬زیاتر هۆكاری‌ ئ���ه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫له‌هه‌رێ���م رونده‌كات���ه‌وه‌و ده‌ڵێت‪":‬به‌داخ���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی قه‌یرانی‌ نیش���ته‌جێبونی دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانن‪ ،‬به‌پێ���ی به‌دواداچونه‌كانمان‬ ‫بۆمان ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ خه‌ڵكی ده‌وڵه‌مه‌ند فێری‬ ‫ش���تێكی زۆر سه‌یر بوه‌‪ ،‬له‌گونده‌ مۆدێرنه‌كان‌و‬ ‫ناوچه‌كانی نیشته‌جێبونی ناوشاره‌كان‪ ،‬بیست‬ ‫خانو به‌یه‌ك���ه‌وه‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌وكاتیش نرخی‬ ‫به‌رزده‌بێتـه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ی خه‌ڵك���ی هه‌ژار چیبكات‬ ‫چۆن بتوانێت ببێته‌ خاوه‌ن خانو؟ بۆیه‌ بیرمان‬ ‫ل���ه‌وه‌ كردۆته‌وه‌ رێگایه‌ك���ی وا بگیرێته‌به‌ر كه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌ڵك بێت‪ ،‬به‌اڵم پێویس���تی‬ ‫به‌ره‌زامه‌ندی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی چه‌ند س���اڵێك به‌ر له‌ئێس���تا‬ ‫بودجه‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌الیه‌ن به‌غ���داوه‌ ره‌وانه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌یه‌كی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی وه‌ك���و نیش���ته‌جێبون له‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان بێچاره‌س���ه‌ر ماوه‌ته‌وه‌و تائێستاش‬ ‫زۆرب���ه‌ی خه‌ڵكی كوردس���تان به‌ده‌س���ت ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌وه‌ ده‌ناڵێن ‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌و‌هی‌ ئه‌مڕۆ ده‌گوزه‌رێت زۆر جیاوازتره‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ێ له‌باره‌یه‌و‌ه ده‌گوترا‪ .‬به‌و مانایه‌ ‌‬ ‫دوێن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌ستورییكردن ‌‬ ‫ی پرس ‌‬ ‫ئه‌و حزب ‌ه سیاسیانه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تانیان كردبو‌ه‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و بانگه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌گوت���ار ‌‬ ‫ی پێویستدا‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ .‬ده‌ركه‌وت له‌س���ات‌و كات ‌‬ ‫ی باران باس باسی‌ (فه‌ره‌نجیه‌)‪.‬‬ ‫بێده‌نگ‌و له‌دوا ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌كورتترین م���ه‌ودادا ده‌رخه‌ر ‌‬ ‫راس���تی ‌ه تاڵه‌یه‌ ك ‌ه كه‌من یان ه���ه‌ر ده‌گمه‌نن‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تورخواهان‪ .‬به‌ده‌س���توریكردنیش مانا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕانكاری���ی‌‌و جیاكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫هاتن ‌ه ژێر ب���ار ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كان‪ ،‬به‌مانایه‌كی‌ تری���ش واته‌ لێدان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌ نامه‌ش���روعه‌كان‪ .‬له‌وه‌ش زیاتر‬ ‫ی نوێی‌ حوكمڕانیی‌‪.‬‬ ‫ی رێچكه‌یه‌ك ‌‬ ‫گرتنه‌به‌ر ‌‬ ‫ی پرس���ی‌ ده‌س���تورو‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژه‌ ‌‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌سه‌روه‌ختی‌ گه‌اڵڵه‌كردن ‌‬ ‫(پیاچونه‌وه‌و ئاماده‌كردنی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌س���تور‬ ‫ی‬ ‫بۆ راپرس���ی‌) ك���ه‌ دوات���ر (پیاچونه‌وه‌)كه‌ ‌‬ ‫ی ده‌نگ الب���را‪ .‬چه‌ند ورده‌كاریه‌ك بۆ‬ ‫به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫هه‌ردو هاوڕێیانم د‪ .‬شاهۆ سه‌عیدو كاك عه‌دنان‬ ‫ی‬ ‫عوسمان‌و رای‌ گشتی‌ بخه‌مه‌ڕو‪ ،‬له‌و روانگه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پێشوی‌ په‌رله‌مان له‌دو‬ ‫ئه‌م دو هاوكار‌هی‌ خول ‌‬ ‫نوس���یندا به‌جوانی‌ له‌الیه‌ك دركیان به‌به‌شێك‬ ‫ی ده‌س���تورو‬ ‫ی پرس��� ‌‬ ‫له‌هه‌نگاوه‌كانی‌ له‌باربردن ‌‬ ‫ی هه‌نگاو‌ه سه‌ره‌تاییه‌كان كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تریشه‌و‌ه گه‌م ‌ه زمانه‌وانیه‌كانیان له‌پێناو‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م هه‌نگاو‌ه به‌سه‌رچوان ‌ه باش‬ ‫به‌تاڵكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیناریۆ ‌‬ ‫خوێندۆته‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش له‌سۆنگه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 21‬كه‌سیه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێستا ڕوده‌دات سه‌باره‌ت به‌پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌س���تور كتوم���ت پێبزانرێت ی���ان نه‌زانرێت‬ ‫ی یاسایی‌)‪ .‬چونك ‌ه هه‌موان‬ ‫جۆرێك ‌ه له‌(گه‌مژاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌ماندا ئه‌و هه‌نگاوان ‌ه ‌‬ ‫ده‌زانن له‌م خول ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫گرنگترین‌و پێویس���تترین بو له‌هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانه‌و‌ه‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كاربون ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ 2014-4-29‬هه‌ڵبژێردرا) بگیرایه‌ته‌به‌رو كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژ‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بكرایه‌‪ ،‬بابه‌تی‌ هه‌مواركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی ستراتیژی ‌‬ ‫ده‌ستور بو‪ ،‬وه‌ك پرسێك ‌‬ ‫یاسایی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌مه‌وێت یاسای‌ ژماره‌ (‪( )4‬یاسای‌ ئاماه‌كردن ‌‬ ‫ده‌س���تور بۆ راپرس���ی‌) بكه‌مه‌ ده‌روازه‌یه‌ك بۆ‬ ‫گه‌یاندنی‌ په‌یامه‌كه‌م به‌تایبه‌تیش (هه‌ردو كاك‬ ‫شاهۆو كاك عه‌دنان)یش زیاتر له‌سه‌ر ئه‌م پرس ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌م یاسای ‌ه بابه‌ت ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌یان كردوه‌‪ .‬به‌ڵ ‌‬ ‫ی نه‌ك هه‌ر‬ ‫(هه‌مواركردنه‌وه‌)و (پیاچونه‌وه‌)ش ‌‬ ‫به‌تاڵكرده‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو قبوڵ نه‌كرا له‌ناو یاساكه‌دا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ .‬له‌كاتێكدا ده‌سته‌واژ‌هی‌ (پیاچونه‌وه‌)‬ ‫له‌ناو ئه‌سڵی‌ پرۆژه‌كه‌دا هه‌بو‪.‬‬ ‫ی (‪ )61‬ئه‌ن���دام‬ ‫ئ���ه‌و پ���رۆژ‌ه یاس���ایه‌ ‌‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ سه‌رۆك‌و جێگرو سكرتێریشه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫واژۆیان له‌سه‌ر كردبو‪ .‬له‌مه‌ش سه‌یرتر سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان به‌داخه‌و‌ه ده‌س���ته‌واژ‌ه ‌‬ ‫فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫(هه‌مواركردنه‌وه‌) به‌ده‌سته‌واژه‌یه‌كی‌ نایاسای ‌‬ ‫ناوده‌ب���ات! بۆی���ه‌ ئه‌م نمونه‌یه‌ش���م هێنایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫چونكه‌ د شاهۆ س���ه‌عید له‌نوسینه‌كه‌ ‌‬ ‫ی به‌تایبه‌ت به‌س���ه‌ر‬ ‫ی داو‌ه به‌و (هه‌اڵن ‌ه ‌‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی گۆڕان) تێپه‌ڕیوه‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌یاس���ا دانه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه هه‌وڵدرا رێچكه‌ك ‌ه له‌ئاراس���ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌و دره‌نگوه‌ختیه‌ش���ه‌وه‌ النه‌درێت به‌اڵم‬ ‫خۆ ‌‬ ‫به‌"ده‌نگ���ی‌ زۆرین���ه‌" پرۆژه‌ك��� ‌ه له‌مه‌به‌س���ت ‌ه‬ ‫ی كرایه‌وه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ به‌ند‌ه‬ ‫هه‌قیقیه‌كه‌ی‌ خاڵ��� ‌‬ ‫ی به‌ڵێم به‌و یاس���ای ‌ه نه‌داوه‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان له‌سه‌ر سه‌كۆ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫دوای‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌وه‌ رایگه‌یان���د ئه‌ش���ێ‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ئه‌م یاس���ایه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ نوێی‌ ده‌ستور‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫بنوسرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پرس���یاره‌ س���ه‌ره‌كیه‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه بۆو له‌پێناو‬ ‫ی‬ ‫ی رازینه‌بون ده‌سته‌واژ‌ه ‌‬ ‫چیدا ئه‌مه‌ كرا؟ بۆچ ‌‬ ‫هه‌موارو پیاچوونه‌وه‌ له‌یاس���اكه‌دا بچه‌سپێت؟‬ ‫ی یاساك ‌ه واڵمی‌ به‌شێك‬ ‫ی ده‌ركردن ‌‬ ‫س���اته‌وه‌خت ‌‬ ‫ی دایه‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌یان له‌پرۆتۆكۆڵدا‬ ‫له‌پرسیاه‌كه‌ ‌‬ ‫ی تریش ده‌مێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ده‌نوس���رێته‌وه‌‪ .‬به‌شێك ‌‬ ‫ی داهاتو‪ .‬به‌اڵم هه‌ر له‌و سه‌روبه‌نده‌دا‬ ‫چه‌ند مانگ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش رونبوه‌و‌ه وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌ك ناویسترێت‬ ‫ی‬ ‫ی ژمار‌ه (‪‌ )19‬‬ ‫دورو نزیك دابنرێت‪ ،‬ب ‌ه یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ .2013‬چونك ‌ه له‌ماد‌هی‌ دوه‌میدا به‌ڕون ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ده‌ستوری ‌‬ ‫هاتو‌ه (پرۆژه‌ ‌‬ ‫هه‌موار ده‌كرێته‌و‌ه به‌سازان) ل ‌ه یاساكه‌شدا دوا‬ ‫ی دیاریك���ردو‌ه كه‌ تا‪2015-8-20‬‬ ‫ماو‌هی‌ زه‌مه‌ن ‌‬ ‫ده‌بێت پرۆسه‌كه‌ به‌ئاكام گه‌یشتبێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫تورکیا به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنی ‪2015‬‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تیی‌ توركیا بۆ س���اڵی‌ ‪ ،2015‬بڕیاره‌ ‪7‬ی‌ مانگی‌ حوزه‌یران���ی‌ ‪ 2015‬ئه‌نجامبدرێت بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ ‪550‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیش���تمانی‌ توركیا‪ .‬هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ به‌(‪)24‬ه‌مین هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تیی‌ داده‌نرێ���ت له‌مێژوی كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫توركیادا‌و ئه‌ندامه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌كان (‪)25‬ه‌مین په‌رله‌مانی‌ واڵته‌كه‌یان پێكده‌هێنن‪.‬‬

‫خولی‌ هه‌ڵبژاردن‬

‫ئ����ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ دوای����ن هه‌ڵبژاردن پارت����ی‌ دادو گه‌ش����ه‌پێدانی‌ حكومڕان‬ ‫ده‌بێت ك����ه‌ تا س����اڵی‌ ‪ 2019‬له‌توركیا به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌ردۆگان‌و داودئۆغڵۆ‬ ‫ی كه‌ حكومه‌تی‌ له‌ریفراندۆمه‌ ده‌س����تورییه‌كه‌ی‌ س����اڵی‌‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬به‌و واتایه‌ ‌‬ ‫تازه‌ هه‌ڵبژێردراوی‌ دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ ‪ ،2007‬ماوه‌ی‌ هه‌ر خولێكی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫‪7‬ی‌ حوزه‌یران‪ ،‬بۆ ماوه‌ی‌ چوار س����اڵی‌ ل����ه‌ پێنج س����اڵه‌وه‌ ب����ۆ چوار س����اڵ‬ ‫داهاتو هه‌م����و كاروبارێكی‌ حكومڕانێتی‌ كه‌مكردوه‌؟ له‌ئێستاوه‌ چاوه‌ڕوانده‌كرێت‬ ‫له‌ئه‌ستۆده‌گرێت به‌بێ‌ هیچ هه‌ڵبژاردنێكی‌ كه‌ چوار ساڵی‌ داهاتوی‌ بێ‌ هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫دیك����ه‌ی‌ ناوخۆی����ی‌‌و یاخود گش����تیی‌‪ ،‬چانسی‌ ئه‌وه‌ له‌به‌رده‌م حكومه‌تی‌ داهاتو‬ ‫هه‌م����و هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌ دیكه‌ی‌ وه‌ك بڕه‌خسێنێت كه‌ ریفۆڕمی‌ ئابوریی‌ فراوان‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و لۆكاڵی‌‌و گشتیی‌ ده‌كه‌ونه‌ ئه‌نجامبدات‪.‬‬ ‫ه����اوكات ره‌خنه‌گرانی����ش گومان����ی‌‬ ‫س����اڵی‌ ‪ .2019‬هێشتا مش����تومڕی‌ ئه‌وه‌‬ ‫له‌ن����او توركیادا گه‌رمه‌ ك���� ‌ه ئاخۆ ئه‌و‌ه ئه‌وه‌ له‌پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌رێكه‌وت بو یان به‌پالن بو‪ ،‬كه‌ كاتێك كه‌ ئه‌م چوار س����اڵه‌ی‌ داهاتو چانس����ی‌‬

‫به‌هێ����زی‌ ده‌داتێ‌ بۆئه‌وه‌ی‌ سیس����تم ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ سیاس����یی‌‌و‬ ‫قانونی‌ توركیا تێكبشكێنێت‌و به‌خواستی‌‬ ‫خۆی‌ دایبڕێژێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كاتێك‬ ‫ئه‌و ژماره‌ كورس����ییه‌ به‌ده‌س����تبهێنێت‬ ‫كه‌ زۆرینه‌ی‌ ره‌های‌ له‌ناو په‌رله‌ماندا بۆ‬ ‫مس����ۆگه‌ر بكات‪ ،‬له‌سه‌رو هه‌موشیانه‌وه‌‬ ‫سه‌پاندنی‌ سیستمی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ كه‌‬ ‫ئه‌م پارته‌ سه‌رس����ه‌ختانه‌ پش����تیوانی‌‬ ‫لێ����ده‌كات‌و ده‌یه‌وێ����ت ل����ه‌م رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتێكی‌ زیاتر ببه‌خشێته‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆم����اری‌ توركی����ا‪ ،‬ره‌ج����ه‌ب ته‌ی����ب‬ ‫ئه‌ردۆگان‪.‬‬

‫کارنامه‌ی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پارته‌ سه‌ره‌کیه‌کان بۆ ‪2015‬‬

‫که‌ماالک و مسته‌فا‬

‫ده‌وڵه‌ت باخچه‌لی‬

‫ده‌میرتاش‬

‫داود ئۆغڵۆ‬

‫کلچدار ئۆغڵؤ‬

‫ی هه‌ڵبژاردنی‌ پارته‌ سیاسییه‌كان‬ ‫كارنامه‌ ‌‬

‫پرس ‌ه سیاسیه‌ سه‌ره‌کیه‌کان‬

‫ده‌روازه‌ی‌هه‌ڵبژاردنی نشتیامنی‬ ‫رێکخستنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و یاسایانه‌ی ک ‌ه‬ ‫به‌ربه‌ستن له‌به‌رده‌م‬ ‫به‌شداریکردن‬

‫بانکی ناوه‌ندی‬ ‫دابه‌شبونی کورسیه‌کانی په‌رله‌مان به‌پێی ناوچه‌ی جوگرافی‬

‫سیستمی‌ هه‌ڵبژاردن‬

‫ل����ه‌رۆژی‌ ‪7‬ی‌ حوزه‌یران����ی‌ ‪ ،2015‬كورس����ییه‌كی‌ په‌رله‌مانی‌ مس����ۆگه‌ر‬ ‫ده‌نگده‌رانی‌ توركیا ‪ 550‬په‌رله‌مانتار ن����ه‌كات‪ ،‬ل����ه‌م حاڵه‌ته‌ش����دا هه‌مو‬ ‫بۆ ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌ واڵته‌كه‌یان ده‌نگه‌كانی‌ ده‌چێت بۆ پارتی‌ براوه‌‪.‬‬ ‫دیاریده‌كه‌ن‪ ،‬سیستمی‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ئه‌م شێوه‌ سیس����تمه‌ به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫به‌ش����ێوازی‌ دۆن����دت به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ دادو گه‌ش����ه‌پێدانه‌‪،‬‬ ‫واته‌ سیستمی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ رێژه‌یی‌‪ .‬چونكه‌ پارتی‌ براوه‌و یه‌كه‌م چانسی‌‬ ‫به‌م پێیه‌ش په‌رله‌مانتاران بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێت زۆرترین رێژه‌ی‌ ده‌نگه‌‬ ‫بگه‌نه‌ په‌رله‌مان‪ ،‬پێویسته‌ پارته‌كه‌یان رۆیش����توه‌كانی‌ پارته‌كان����ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫رێژه‌ی‌ زیاتری‌ ‪%10‬ی‌ تێكڕای‌ ده‌نگه‌ به‌ربكه‌وێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫دراوه‌كان به‌ده‌س����تبهێنێت‪ .‬وات���� ‌ه گشتیه‌كه‌ی‌ ساڵی‌ ‪ 2002‬رویدا‪ ،‬كاتێك‬ ‫ده‌ش����ێت پارتێ����ك له‌ناوچه‌یه‌ك����ی‌ ئاك پارتی‌ رێژه‌ی‌ ‪%34‬ی‌ ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫دیاریك����راو زۆرین����ه‌ی‌ ده‌نگ����ه‌كان به‌ده‌س����تهێنا‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌ه����ۆی‌ ئه‌م‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ سیس����تمه‌وه‌ توانی‌ دو له‌سه‌ر سێی‌‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫تێكڕای‌ ده‌نگه‌كانی‌ ناكات ‌ه ‪ ،%10‬هیچ كورس����ییه‌كانی‌ په‌رله‌م����ان بۆ خۆی‌‬

‫مسۆگه‌ر بكات‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م جۆره‌ سیستمه‌ به‌سه‌ر‬ ‫كاندیده‌ سه‌ربه‌خۆكاندا په‌یڕه‌ونابێت‪،‬‬ ‫وات����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر كاندیده‌ ك����ورده‌كان‬ ‫بیانه‌وێ����ت خۆیان له‌م به‌ربه‌س����ته‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن البده‌ن‪ ،‬ده‌بێت به‌شێوه‌ی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆو وه‌ك تاكه‌ كاندید له‌سه‌ر‬ ‫ئاس����تی‌ ناوچه‌كان خۆیان بپاڵێون‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئ����ه‌و رێگه‌یه‌ بو كه‌ له‌هه‌ردو‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ساڵه‌كانی‌ ‪‌2007‬و ‪،2011‬‬ ‫(پارتی‌ دیموكراتی‌ گه‌الن)‌و (پارتی‌‬ ‫ئاشتی‌‌و دیموكراس����ی‌)ی‌ كورده‌كانی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ باك����ور كاندیده‌كانی‌‬ ‫خۆیان به‌شداری پێكرد‪.‬‬

‫پارت ‌ه به‌شداربوه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن‬

‫رۆژی‌ ‪1‬ی‌ ش���وباتی‌ ئه‌مس���اڵ‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ب���ااڵی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ توركیا‬ ‫ناوی‌ ‪ 32‬پارتی‌ راگه‌یاند‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ ناوی‌‬ ‫كاندیده‌كانیان له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ دیاریكراو‬ ‫پێش���كه‌ش به‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ بكه‌ن‪ .‬هه‌ر‬ ‫پارتێك بۆئه‌وه‌ی‌ به‌ش���داری‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ب���كات‪ ،‬پێویس���ته‌ پێ���ش ‪ 6‬مان���گ‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن رێكخس���تنه‌ ناوخۆییه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌‌و كۆنگره‌ی‌ ناوخۆیی‌ ته‌واوكردبێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك پێویسته‌ النیكه‌م له‌نیوه‌ی‌ ‪81‬‬ ‫پارێزگاكه‌ی‌ توركیا ب���اره‌گای‌ حزبییان‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬گرنگتری���ن ئه‌و چ���وار پارته‌‬ ‫ی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا زۆرترین‬ ‫سیاس���ییه‌ ‌‬ ‫چاویان له‌سه‌ره‌ ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ گه‌الن (هه‌ده‌په‌)‬ ‫گه‌وره‌تری���ن پارت���ی‌ كوردیی��� ‌ه‬ ‫له‌ملمالنێیه‌ك���ی‌ س���ه‌ختدایه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫پارتی‌ فه‌رمان���ڕه‌وای‌ توركیا (ئاكه‌په‌)‬ ‫له‌ناوچه‌ كوردییه‌كاندا‪ ،‬بۆ چونه‌ناو ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ی‌ ئه‌مجاره‌ سه‌ركه‌ش���ییه‌كی‌‬ ‫سیاسی كردوه‌‌و جیاواز له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫پێش���و ك���ه‌ كاندیده‌كانی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆو له‌سه‌ر ئاس���تی‌ ناوچه‌كان‬ ‫دیاریده‌ك���رد‪ ،‬ده‌یه‌وێت چانس���ی‌ خۆی‌‬ ‫له‌لیس���تی‌ كاندی���دان تاقیبكات���ه‌وه‌و‬ ‫هاوش���ێوه‌ی‌ پارته‌كانی‌ دیكه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌‬ ‫كاندیده‌كانی‌ خستوه‌ته‌ ناو پاكێجی‌ پارتی‌‬ ‫هه‌ده‌په‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌س���ه‌ر خواس���تی‌‬ ‫خ���ودی‌ عه‌ب���دواڵ ئۆجه‌الن���ی‌ رێبه‌ری‌‬ ‫زیندانیكراوی‌ په‌كه‌كه‌‪ .‬سه‌ركێشیی‌ ئه‌م‬

‫هه‌نگاوه‌ی‌ هه‌ده‌په‌ له‌وه‌دایه‌ ئه‌گه‌ر بێت‌و‬ ‫ئه‌م پارته‌ كوردییه‌ نه‌توانێت س���ه‌روی‌‬ ‫‪%10‬ی‌ كۆی‌ ده‌نگه‌كان���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬كه‌ وه‌ك به‌ربه‌ستێك له‌م‬ ‫سیستمی‌ هه‌ڵبژاردنه‌ی‌ ئه‌مجاره‌دا دانراوه‌‬ ‫بۆ هه‌ر حزبێك تا بگاته‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ك���ۆی‌ ده‌نگه‌كانی‌ ده‌چێ���ت بۆ ئاكه‌په‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ش هێشتا گومانه‌كان‬ ‫نه‌ڕه‌وینه‌ته‌وه‌ ك���ه‌ ئاخۆ ئۆجه‌الن له‌ژێر‬ ‫فش���اری‌ ئاكه‌په‌دا بڕی���اری‌ ئه‌وه‌ی‌ داوه‌‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ وه‌ك پارتێك به‌ش���داریبكات‬ ‫ن���ه‌ك كاندیدی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‪ .‬هه‌ده‌په‌ ‪2‬‬ ‫ه���ه‌زار كاندیدی‌ پی���او و ‪ 1000‬كاندیدی‌‬ ‫ژن‌و گه‌نجی‌ بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ته‌مه‌نیان له‌خوار ‪ 27‬ساڵه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پارته‌ كوردییه‌ له‌الیه‌ن گه‌نجێكه‌وه‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ س���ه‌اڵحه‌دین ده‌میرت���اش‌و‬ ‫خانمێك���ه‌وه‌ به‌ناوی‌ فیگه‌ن ش���ه‌نۆغڵۆ‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كرێت‪ ،‬له‌هه‌ڵبژادرنه‌كه‌ی‌‬ ‫پێشوی‌ س���اڵی‌ ‪ ،2011‬هه‌ده‌په‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كات ناوی‌ (كۆنگره‌ی‌ دیموكراتی‌ گه‌الن)‬ ‫بو‪ ،‬كاندیده‌كانی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫به‌شداری‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌یان كرد‌و له‌كۆی‌‬ ‫‪ 61‬كاندی���د‪36 ،‬یان توانی���ان بچنه‌ناو‬ ‫په‌رله‌مانی‌ توركیاوه‌‪.‬‬

‫حكومه‌ت���ی‌ توركیا بگرێته‌وه‌ ده‌س���ت‪.‬‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ ئه‌م حزبه‌ له‌ئێستادا ئه‌حمه‌د‬ ‫داودئۆغڵۆی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ توركیایه‌‬ ‫كه‌ له‌‪14‬ی‌ ئابی‌ ‪2014‬دا ئه‌و پۆس���ته‌ی‌‬ ‫ی ره‌جه‌ب ته‌ی���ب ئه‌ردۆگانی‌‬ ‫له‌جێگ���ه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ئێس���تای‌ كۆماری‌ توركیای‌‬ ‫وه‌رگرت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌ ده‌یه‌وێت به‌مافی‌‬ ‫خۆی‌‌و بۆ ماوه‌ی‌ چوار ساڵی‌ داهاتو وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ نوێ له‌پۆسته‌كه‌یدا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م پارته‌ نیمچه‌ ئیس�ل�امیه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌ناس���رێته‌وه‌ كه‌ هه‌میشه‌ خه‌ونی‌‬ ‫گه‌وره‌ب���ون‌و په‌لوپۆ هاویش���تنی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خه‌ونی‌ ئه‌مجاره‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ گۆڕانكاریی‌‬ ‫ریشه‌ییه‌ له‌ده‌س���توری‌ واڵتدا‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆمێكه‌وه‌ بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ ره‌زامه‌ندی‌ گه‌ل له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییان���ه‌‪ .‬بۆیه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌‬ ‫حوزه‌یرانی‌ داهاتو‪ ،‬ئامانجیه‌تی‌ زیاتر له‌‬ ‫‪ 330‬كورسی‌ له‌كۆی‌ ‪ 550‬كورسییه‌كه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌ده‌ستبهێنێت یاخود النیكه‌م‬ ‫‪ 267‬كورس���ی‌ بباته‌وه‌ ب���ۆ به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئ���ه‌م ئامانجه‌ی‌ تا بتوانێت بێ‌ گرێوگۆڵ‬ ‫خواس���ته‌كانی‌ له‌په‌رله‌مان تێپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌م پارته‌ له‌هه‌ڵبژارنه‌كه‌ی‌ پێشودا ‪327‬‬ ‫كورسی‌ به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬

‫ئاك پارتی‌‬ ‫(پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدان)‬ ‫له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا چ���اوی‌ له‌وه‌ بڕیوه‌‬ ‫ب���ۆ چواره‌مین جاری‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌ك‪،‬‬ ‫جومگ���ه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ ده‌وڵه‌تداری‌‌و‬

‫پارت���ی‌ گه‌ل���ی‌ كۆم���اری‌ (‪،)CHP‬‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا رێژه‌ی‌ ‪%30‬ی‌‬ ‫ده‌نگ���ه‌كان تێپه‌ڕێنێت‌و خۆی‌ حكومه‌ت‬ ‫پێكبهێنێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌یارمه‌تی‌ پارته‌‬ ‫بچوكه‌كانی‌ دیكه‌ یاخود به‌ته‌نها خۆی‌‪.‬‬

‫هیچ په‌یمانێکی نییه‌‬

‫هیچ په‌یمانێکی نییه‌‬

‫هه‌ر چ���وار پارته‌ س���ه‌ره‌كیه‌كه‌و‬ ‫ی‬ ‫تاك ‌ه هاوپه‌یمانێتیه‌ك ‌هی‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توركی���ا ب���ۆ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫گش���تی ‌‬ ‫ی ‪،2015‬‬ ‫ی ‪7‬ی‌ حوزه‌یران ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی خۆی���ان‬ ‫كارنام��� ‌هی‌ هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫به‌یانكردوه‌و هه‌ر یه‌كێكیان پێویستی‌‌و‬ ‫ی ده‌نگده‌رانی���ان كردوه‌ت ‌ه‬ ‫داواكاری��� ‌‬ ‫به‌شێك له‌كارنامه‌كانیان‌و تیشكیان‬ ‫خستوه‌ته‌سه‌ر چه‌ند بوارێك‪.‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ گه‌الن‪ ،‬ك ‌ه تاك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كوردیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵێن ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫په‌ره‌پێ���دان به‌ئازادیی���ه‌كان ده‌دات‬

‫سه‌ربه‌خۆیی ده‌بێت‬ ‫له‌دیاریکردنی‬ ‫سیاسه‌تی‬ ‫نه‌ختینه‌یی‌و به‌رده‌وام‬ ‫له‌ئه‌نکه‌ره‌ ده‌بێت‬

‫ی‬ ‫له‌چه‌ندین ئاس���تدا‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌ئامانج‬ ‫سه‌ره‌كیش ژنان‌و گه‌نجان ‌‬ ‫گرتوه‌‪.‬‬ ‫پارت���ی‌ دادو گه‌ش���ه‌پێدان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫پارته‌ كارنامه‌ی‌ خۆی‌ له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ێ ‪"2023‬‬ ‫"گرێبه‌ن���دی‌ توركیای‌ ن���و ‌‬ ‫راگه‌یاندوه‌‌و س���ه‌رنجی‌ خستوه‌سه‌ر‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی‌ ئابوری‌و ده‌س���توری‬ ‫نوێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆماری‌‪ ،‬ك ‌ه پارتێك ‌‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ره‌كی‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌‪ ،‬كارنامه‌ ‌‬ ‫ی ل���ه‌وه‌دا چڕكردوه‌ت���ه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫خ���ۆ ‌‬

‫بانکی ناوه‌ندی‬ ‫له‌ده‌ستێوه‌ردانی‬ ‫نابه‌جێ ده‌پارێزین‬

‫به‌رده‌وام ده‌بێت‬ ‫بۆ دیاریکردنی‬ ‫سیاسه‌تی‬ ‫نه‌ختینه‌یی له‌پێناو‬ ‫سه‌قامگیری به‌های‬ ‫دراودا‬

‫كارده‌كات بۆ كۆتاییهێنان به‌هه‌ژاری‌‌و‬ ‫ی ‪ 17‬ملی���ۆن‬ ‫ی كێش���ه‌ ‌‬ ‫خس���تنه‌ڕو ‌‬ ‫ه���ه‌ژاری‌ توركی���ا‌و ئه‌وله‌ویه‌ت���دان‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی واڵت‌و گۆڕین ‌‬ ‫به‌وه‌رچه‌رخاندن ‌‬ ‫دیموكراسیه‌تێكی‌ پێشه‌نگ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌ی��� ‌‬ ‫گه‌وره‌تری���ن پارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬پارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌رس���ت (‪ ،)MHP‬سه‌رنج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫خستوه‌ته‌س���ه‌ر الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ڵگرتنی‌ باجه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫په‌یمان ‌‬ ‫هه‌ندێك بواری‌ تایبه‌ت‪.‬‬

‫سیستمی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫كه‌مال كلیچدارئۆغلۆ كه‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌م حزب���ه‌ ده‌كات‪ ،‬به‌ئاش���كرا ئه‌وه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ پارته‌كه‌ی‌ به‌نیازی‌ بردنه‌وه‌ی‌‬ ‫‪%35‬ی‌ ده‌نگه‌كان���ه‌‪ .‬وات���ه‌ زیادكردنی‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ‪%9‬ی‌ ده‌نگه‌كان���ی‌ به‌ب���ه‌راورد‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنی‌ پێشوی‌ ساڵی‌ ‪ ،2011‬كه‌‬ ‫ئ���ه‌م پارته‌ توانی‌ ببێت���ه‌ خاوه‌نی‌ ‪135‬‬ ‫كورسی‌‪.‬‬ ‫پارتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌‬ ‫(‪)MHP‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌ لۆكاڵییه‌كانی‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ 2014‬به‌رزبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ به‌رچ���اوی‌‬ ‫له‌پش���تیوانی جه‌ماوه‌ری���ی‌ به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینی‌‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ له‌گه‌ڵ پره‌نسیپی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت���ی‌ هاوپه‌یمانێتیه‌‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا چه‌ند سیاس���ییه‌ك‬ ‫له‌هه‌ردوال (جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌په‌) پێش���تر‬ ‫ده‌ستیانله‌كاركێشایه‌وه‌و بۆخۆیان چه‌ند‬ ‫پارتێكی‌ تایبه‌ت به‌خۆیان دروستكرد كه‌‬ ‫گرنگترینی���ان پارتی‌ ئه‌ناتۆلیایه‌‪ .‬پارتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پێش���وی‌‪ ،2011‬توان���ی‌ ‪ 53‬كورس���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌ده‌س���تبهێنێت‪ .‬ئه‌م پارته‌‬ ‫له‌كارنامه‌كه‌یدا زۆر به‌ئاش���كرا دژایه‌تی‌‬ ‫خۆی‌ بۆ دروس���تبونی‌ هه‌ر جیابونه‌وه‌و‬ ‫پێكهێنانی‌ سیس���تمێكی‌ سیاسیی‌ دیكه‌‬ ‫له‌ناوخ���ۆی‌ توركی���ا نیش���انداوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌شێك له‌م دژایه‌تیه‌ روی‌ له‌داواكاریی‌و‬ ‫مافه‌ نه‌ته‌وایه‌تیه‌كانی‌ گه‌لی‌ كورده‌ له‌و‬ ‫واڵته‌‪.‬‬

‫نه‌خێر بۆ‬ ‫سیستمی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‬

‫نه‌خێر بۆ‬ ‫سیستمی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‬

‫نه‌خێر بۆ‬ ‫سیستمی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‬

‫نه‌خێر بۆ‬ ‫سیستمی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‬

‫به‌ڵێ بۆ‬ ‫سیستمی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‬

‫ئازادی راگه‌یاندن‬ ‫ئازادی‬ ‫راگه‌یاندن‌و‬ ‫بابه‌تیبون‬ ‫گرنگترین‬ ‫پێداویستین‬

‫یاسای ئیتکی‬ ‫رۆژنامه‌وانی‬ ‫راگه‌یاندن‬ ‫به‌هێز ده‌که‌ن‌و‬ ‫پێویست ‌ه‬ ‫یاساکان‬ ‫گۆڕانکارییان‬ ‫تێدا بکرێت‬

‫نابێت میدیا کارده‌که‌ین‬ ‫بۆ بونی‬ ‫سانسۆر‬ ‫ت به‌ڵکو میدیایه‌کی‬ ‫بکرێ ‌‬ ‫ئازادو‬ ‫پێویست ‌ه‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‬ ‫بێت‪.‬‬

‫که‌مرتین کرێی هه‌فتانه‌‬

‫هه‌مو‬ ‫به‌ربه‌سته‌کانمان‬ ‫البردو‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌م‬ ‫ئازادی‬ ‫راده‌ربڕین‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫ناکۆکیه‌کانی نێوان حه‌شدی شه‌عبی‌و پێشمه‌رگ ‌ه په‌ره‌ده‌ستێنێت‌‬

‫"حه‌شدی شه‌عبی ده‌بێته‌ مه‌ترسی له‌سه‌ر بونی کورد له‌عێراقدا"‬ ‫هه‌فته‌ی رابردو‪ ،‬ناکۆکیه‌کانی‬ ‫نێوان کورد‌و حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫به‌ره‌و زیادبون چو‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫گۆڕانکاری گه‌وره‌ی به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینی‌و له‌ناوچه‌ی گواڵڵه‌ حه‌شدی‬ ‫شه‌عبی هه‌وڵیدا بچێته‌ ناو ئه‌و‬ ‫قه‌زایه‌وه‌‌و چوار پێشمه‌رگه‌ی گاردی‬ ‫سه‌رۆک کۆماریش له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫هێزه‌وه‌ رفێنرا‪ ،‬ئه‌ندامێکی لیژنه‌ی‬ ‫ئاسایش‌و ناوخۆ له‌په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫ده‌ڵێت "حه‌شدی شه‌عبی ده‌بێته‌‬ ‫مه‌ترسی له‌سه‌ر وجودی کورد‬ ‫له‌عێراقدا"‪.‬‬

‫گۆشه‌یه‌ک ‌ه‬ ‫دو هه‌فت ‌ه جارێک‬

‫کاو ‌ه محه‌مه‌د ده‌ینوسێت‬

‫هەرێم‌و بەغدا‬

‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی ئاسایش‌و ناوخۆ‬ ‫له‌په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬هۆشیار عه‌بدواڵ‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان����د "ناکۆکیه‌کانی‬ ‫نێوان حه‌شدی شه‌عبی‌و پێشمه‌رگه‌‬ ‫تا دێت ئاڵۆزتر ده‌بێت‪ ،‬له‌ئێس����تادا‬ ‫که‌ حه‌شدی شه‌عبی که‌متر سه‌رقاڵه‌‬ ‫به‌به‌ره‌کانی شه‌ڕه‌وه‌ له‌گه‌ڵ داعش‪،‬‬ ‫به‌تایب����ه‌ت که‌ گرتن����ه‌وه‌ی ئه‌نبار‌و‬ ‫موسڵ دواخراوه‌ یاخود لێی گه‌ڕاون‬ ‫له‌ئێس����تادا‪ ،‬من ئیتر پێ����م وایه‌ که‌‬ ‫حه‌شدی شه‌عبی دوای شه‌ڕی داعش روده‌کاته‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌ناوچ����ه‌ جێناکۆکه‌کان حه‌ش����دی‬ ‫شه‌عبی ئاوڕدانه‌وه‌یه‌کیان ده‌بێت بۆ‬ ‫پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ باس له‌وه‌ ده‌کات‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران به‌رۆژ زیاتر ده‌ب����ن‌ "له‌ئاینده‌دا ئه‌و لێپرس����ینه‌وه‌یان له‌په‌رله‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫باس له‌مه‌ترس����یه‌کانی ئ����ه‌م گروپه‌ هێزانه‌ ده‌بنه‌ مه‌ترسی له‌سه‌ر وجودی بکه‌ی����ن وه‌ک لیژنه‌که‌م����ان‪ ،‬ئ����ه‌و که‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫ده‌کات‌و جه‌خ����ت ل����ه‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ کورد‪ ،‬چ ل����ه‌ به‌غدا ی����ان له‌ناوچه‌ کاران����ه‌ش به‌په‌یوه‌ندی شه‌خس����ی ناڕێکخراوه‌‪ ،‬بۆت����ه‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫که‌ فه‌رمان����ده‌ی هێزه‌ چه‌کداره‌کانی جێناکۆک����ه‌کان‪ ،‬به‌تایب����ه‌ت ده‌بنه‌ چاره‌س����ه‌ر ده‌کرێ����ت‌و ئاگاداری����ن له‌زۆرێک له‌و ناوچانه‌ی که‌ ده‌س����تی‬ ‫عێراق‪ ،‬هیچ ده‌سه‌اڵتیکی به‌سه‌ریاندا مه‌ترس����ی له‌سه‌ر س����ه‌رۆک کۆمار‌و سه‌رۆکایه‌تی کۆمار له‌سه‌ر خه‌ته‌ بۆ به‌سه‌ردا ده‌گرن "راوڕوت‌و دزییه‌کی‬ ‫زۆر بکه‌ن‌و که‌سیش نه‌توانێت لێیان‬ ‫نییه‌‌و ده‌ڵێت "حه‌شدی شه‌عبی چه‌ند نوێنه‌ران����ی کورد له‌به‌غ����دا‌و وه‌زیره‌ ئازادکردنیان"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری فراکس����یۆنی پارتی بپرس����ێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ بێنه‌ ناوچه‌‬ ‫گروپێک����ن‌و هه‌ریه‌که‌و له‌الیه‌ن چه‌ند کورده‌کان‪ ،‬چونکه‌ هه‌ندێک گروپی‬ ‫س����ه‌رکرده‌یه‌کی ش����یعه‌وه‌ ئاراسته‌ تێدایه‌ ده‌یانه‌وێ����ت په‌یوه‌ندیه‌کانی له‌په‌رله‌مان����ی عێ����راق‪ .‬ئه‌می����ره‌ کوردیه‌کانیش واده‌که‌ن‌و له‌ئێستاشدا‬ ‫ده‌کرێ����ت‌‌‌‪ .‬ده‌مه‌وێ����ت زۆر به‌رونی نێوان کورد‌و ش����یع ‌ه خ����راپ ببێت‌و عه‌بدولکه‌ری����م زه‌نگه‌نه‌ پێ����ی وای ‌ه هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌کی گه‌وره‌ن بۆ سوننه‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی ئاوێنه‌وه‌ بڵێم‪ ،‬حکومه‌تی شتی خراپتر ده‌بینین‌و رفاندنی ئه‌و حه‌شدی ش����ه‌عبی هه‌ر ده‌رفه‌تێکی کورد له‌به‌غدا"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی که‌ مه‌ترس����ی‬ ‫عێراق‌و عه‌بادی هیچ ده‌سه‌اڵتێکیان چوار سه‌ربازه‌ی سه‌رۆکایه‌تی کۆمار ده‌س����تبکه‌وێت له‌هه‌وڵدایه‌ کێش����ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پێش����مه‌رگه‌ دروست بکات‌‌و ش����ه‌ڕی نێوان پێشمه‌رگه‌‌و حه‌شدی‬ ‫به‌س����ه‌ر حه‌شدی ش����ه‌عبیدا نییه‌‪ ،‬سه‌ره‌تای روداوه‌کانه‌"‪.‬‬ ‫هۆش����یار عه‌ب����دواڵ س����ه‌باره‌ت ده‌ڵێت "حه‌شدی شه‌عبی ده‌یانه‌وێت ش����ه‌عبی هه‌ی����ه‌ له‌ئاین����ده‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ته‌نها پێ����ی وتوین که‌ هه‌ماهه‌نگیان‬ ‫به‌چاره‌نوس����ی ئ����ه‌و چ����وار بێنه‌ ئه‌و ناوچانه‌ی که‌ پێشمه‌رگه‌ی په‌رله‌مانتاره‌ پێی وایه‌ هه‌مو شتێک‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵیاندا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی لیژنه‌ی ئاس����ایش‌و ئه‌فس����ه‌ره‌ی گاردی سه‌رۆک کۆمار تێدای����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌وان ده‌یانه‌وێ����ت بێنه‌ له‌و هێزه‌ چاوه‌ڕوان ده‌کرێت‌و به‌دوری‬ ‫ناوخۆ جه‌خت ل����ه‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌ رایگه‌یان����د" له‌به‌رئه‌وه‌ی حه‌ش����دی ئه‌و ناوچانه‌ی ک����ه‌ به‌خوێنی کورد نازانێ����ت دوای داع����ش‪ ،‬حه‌ش����دی‬ ‫شه‌عبی شه‌ڕی پێشمه‌رگه‌ بکات‪.‬‬ ‫مه‌ترسیه‌کانی حه‌شدی شه‌عبی رۆژ ش����ه‌عبی یاس����ایی نی����ن ناتوانین گیراوه‌ته‌وه‌‌و بێنه‌ سه‌ر حازری"‪.‬‬

‫عه‌بادی پێی وتین‬ ‫ده‌سه‌اڵتی به‌سه‌ر‬ ‫حه‌شدی شه‌عبیدا نیه‌‬

‫ئه‌بو عه‌الی‌ عه‌فری‌‬ ‫پیاوی‌ ژماره‌ دوی‌ داعش‬ ‫پرۆفایل‬

‫ی‬ ‫ی به‌ریتان��� ‌‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ گاردیان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پشتبه‌ستن به‌چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی موسڵه‌وه‌‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫هه‌واڵ‌ له‌شار ‌‬ ‫رێكخ���راوی‌ "ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امی‌"‬ ‫ی‬ ‫ناسراو به‌داعش‪ ،‬جێنشینێكی‌ نوێ ‌‬

‫له‌به‌غداوه‌‬

‫جیاوازیی داتاكانی‬

‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫عه‌بدولره‌حمان مس���ته‌فا قادول ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌ناو هێزه‌كانی‌ داعشدا به‌"ئه‌بو‬ ‫ی عه‌فری‌" ده‌ناسرێت‪ ،‬یه‌كێك ‌ه‬ ‫عه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌بوبه‌كر ‌‬ ‫له‌كه‌س��� ‌ه نزیكه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا ناوبراو‬ ‫به‌غدادی‪ ،‬ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫به‌پیاوی‌ ژمار‌ه دوی‌ داعش ناوده‌بات‌و‬ ‫‪ 7‬ملیۆن دۆالر پاداشتی‌ دیاریكردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫بۆ ئه‌وان���ه‌ی‌ ه���اوكار ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌كه‌ن له‌ده‌س���تگیر كردن‬ ‫یان كوشتنیدا‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫بۆ ئه‌بوبه‌كری‌ به‌غدادی‌ ده‌ستنیشان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ك���ه‌ ن���اوی‌ عه‌بدولره‌حمان‬ ‫ی‬ ‫مس���ته‌فا قادولی���ه‌و به‌"ئه‌بو عه‌ال ‌‬ ‫ی یه‌كێك ‌ه‬ ‫عه‌فری‌" به‌ناوبانگه‌‪ .‬عه‌فر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌بوبه‌كر ‌‬ ‫له‌ه���اوڕێ‌ نزیكه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌غ���دادی‌‪ ،‬ك��� ‌ه كاربه‌ده‌س���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی‌ زۆرێ���ك له‌واڵتانی‌ رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و جیهان ئه‌م سه‌ركرده‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داعش به‌"مه‌ترسیدارترین تیرۆریست ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تای‌ جیهان" ناوده‌به‌ن‌و ناو ‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ ئیبراهیم به‌درییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ لێدوانی‌ چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نهێنی‌ دبلۆماس���ی‌‌و سیاسی‌ عێراق ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ گاردیان‪ ،‬ئه‌بوبه‌ك���ری‌ به‌غداد ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌مدوایی��� ‌ه به‌ه���ۆی‌ بۆردومان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكاو‌ه به‌س���ه‌خت ‌‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬

‫ی‬ ‫بریندار ب���و‌ه له‌گه‌ڕه‌ك���ی‌ به‌عاج ‌‬ ‫شاری‌ موسڵ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت���ی‌ عێراق ‌‬ ‫راوێژكارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ ك���ه‌ ئه‌بوعه‌الی‌ عه‌فر ‌‬ ‫ێ فه‌رمانده‌ی‌ سه‌ربازیی‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ رێكخراوی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی ‪1957‬‬ ‫ده‌به‌ن به‌ڕێوه‌‪ .‬عه‌فری‌ ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ش���اری‌ موس���ڵ‌ له‌دایكبوه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی بڕوانامه‌ی‌ زانكۆ‪ ،‬بو‌ه‬ ‫به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫به‌مامۆستای‌ فیزیا له‌زانكۆی‌ موسڵ‌‪،‬‬ ‫ی ‪ 1998‬چوه‌ت ‌ه ئه‌فغانستان‌و‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫پاش���ان بوه‌ته‌ ئه‌ندام���ی‌ رێكخراو ‌‬ ‫ی ‪ 2004‬به‌یعه‌تی‌ بۆ‬ ‫قاعی���ده‌‪ ،‬س���اڵ ‌‬ ‫ئه‌بی‌ مس���عه‌بی‌ زه‌رقاوی‌ كردوه‌‌و بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند ساڵێك له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬كه‌ دوا ‌‬ ‫ئه‌و گروپه‌دا چاالك ‌‬ ‫ی ‪2006‬دا‬ ‫ی له‌س���اڵ ‌‬ ‫كوژرانی‌ زه‌رقاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوی‌ خ���ۆی‌ گۆڕی���و‌ه به‌"ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی ‪2010‬دا‬ ‫ی له‌عێراق"‌و له‌ساڵ ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌غدادی‌ بو‌ه به‌سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ئه‌بوبه‌كر ‌‬ ‫ی ‪2013‬ه‌و‌ه ئه‌م‬ ‫ئه‌م گروپه‌‪ .‬له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی له‌جه‌نگی‌ سوریادا‬ ‫گروپ ‌ه به‌ش���دار ‌‬ ‫كردوه‌و یه‌كه‌مجار ناوی‌ خۆی‌ گۆڕیو‌ه‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌ له‌شام‌و عێراق‬ ‫ی‬ ‫(داع���ش)‌و پاش���ان به‌"ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌"‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‌و ناوه‌نده‌كان ‌‬ ‫چاودێری‌ مافی‌ مرۆڤ���ه‌وه‌ تۆمه‌تبار‬

‫ده‌كرێت به‌كۆمه‌ڵكوژی‌‌و تاوانی‌ دژ‌ه‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ لێدوان���ی‌ راوێژكاره‌كه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێ���راق‪ ،‬عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫مس���ته‌فا قادولی‌ ناس���راو به‌"ئه‌بو‬ ‫ی عه‌ف���ری‌" زۆر زیره‌ك���ه‌‌و‬ ‫ع���ه‌ال ‌‬ ‫چاالك���ه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ زۆر‬ ‫ی‬ ‫باش���تر‌ه له‌به‌غ���دادی‌‌و وتاربێژێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌توان���او خاوه‌ن���ی‌ كاریزمایه‌ك��� ‌‬ ‫به‌هێ���زه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ كردن‌و‬ ‫رێكخراوه‌ك���ه‌دا‬ ‫ئیداره‌كردن���ی‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هره‌مه‌ن���ده‌‌و دوای‌ شكس���ته‌كان ‌‬ ‫ی داعش له‌عێراق‌و سوریا‪،‬‬ ‫ئه‌مدواییه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌بردنی‌ رێكخراوه‌كه‌ ‌‬ ‫جڵ���ه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مردن ‌‬ ‫گرتوه‌ته‌ده‌س���ت‌و له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌بوبه‌كری‌ به‌غدادیدا ئه‌و فه‌رمانده‌ی ‌‬ ‫داعش له‌ئه‌ستۆ ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬بۆ ده‌ستگیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی عه‌فری‌‌و س ‌‬ ‫ئه‌بوعه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت���ی‌ ئیس�ل�امی‌ بڕ ‌‬ ‫دیك���ه‌ ‌‬ ‫ی وه‌ك پاداش���ت‬ ‫‪ 20‬ملی���ۆن دۆالر ‌‬ ‫دیاریكردوه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێكیان عه‌فرییه‌‌و‬ ‫به‌پیاوی‌ ژم���اره‌ی‌ دوی‌ داعش ناوی‬ ‫ی‬ ‫ب���ردوه‌و ‪ 7‬ملیۆن دۆالر پاداش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیاریك���ردوه‌ بۆ ئه‌وان���ه‌ی‌ هاوكار ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ستگیر كردن ‌‬

‫نەبونی متمانە كێش����ەی سەرەكیی‬ ‫پەیوەندیی نێ����وان هەولێرو بەغدایە‪،‬‬ ‫بۆی����ە هەمیش����ە ئ����ەو پەیوەندییانە‬ ‫بەتونێلێك����ی پێچاوپێچدا تێپەڕدەبن‌و‬ ‫رەنگە بچوكتری����ن گرفت‪ ،‬گەورەترین‬ ‫قەیرانی لێ بكەوێتەوە‪ .‬پێشتر گرفتەكە‬ ‫كەمیی نەوتی هەرێم بو‪ ،‬ئێستا كەمیی‬ ‫پ����ارەی بەغدایە‪ .‬ئەم����ەش گرفتێكی‬ ‫جدیەو پێویس����تی بەدواداچونی وردو‬ ‫هەڵوەس����تەی سیاس����ییانە هەیە كە‬ ‫دوربینانی هەردوال كاری لەسەر بكەن‪،‬‬ ‫ئەگەرنا جیاوازیی داتاكان‪ ،‬بۆش����اییە‬ ‫سیاسییەكان فراوانتر دەكات‌و ئەگەری‬ ‫تێكچون����ی ت����ەواوی رێككەوتنەكەش‬ ‫دەخاتە سەر رێگای هەولێرو بەغدا‪.‬‬ ‫جێی چاوەڕوانی هەرێم نەبو كە بۆ‬ ‫مانگ����ی نیس����انی (‪ )2015‬حكومەتی‬ ‫عیراق تەنیا بڕی (‪ )543‬ملیار دیناری‬ ‫بۆ هەرێم ناردوە‪ ،‬لەكاتێكدا حكومەتی‬ ‫هەرێ����م بەگوێ����رەی راگەیاندنێك����ی‬ ‫وەزارەت����ی س����امانە سروش����تییەكان‬ ‫بڕی (‪ )16.026.290‬بەرمیل نەوتی‬ ‫تەسلیم بەكۆمپانیای (سۆمۆ) كردوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئ����ەوەی وەزارەتی نەوتی عیراق‬ ‫رایگەیان����دوە ژمارەیەكی جیاوازە كە‬ ‫دەڵێ هەرێم (‪ )13.500.000‬بەرمیلی‬ ‫لەهەمان مانگدا تەس����لیمی (سۆمۆ)‬ ‫ك����ردوە‪ .‬واتە ب����ڕی (‪)2.526.290‬‬ ‫بەرمی����ل جیاوازی����ی لەنێ����وان داتای‬ ‫ه����ەردوالدا هەیە‪ .‬ب����ۆ بەدواداچونی‬ ‫ئەم پرس����انە‪ ،‬پرسیارێكی پەرلەمانیم‬ ‫ئاراستەی وەزیری دارایی عیراق كردوەو‬ ‫لەهۆكاری كەمیی ئەو پارەیەو بەش����ە‬ ‫بودجەی پێشمەرگە دەپرسم؟ چونكە‬ ‫دارایی وەزارەت����ی پەیوەندارەو دەبێ‬ ‫ئەم وەاڵمەمان لەوێ دەستكەوێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ جیاوازی����ی داتاكان����ی هەرێم‌و‬ ‫بەغ����داش‪ ،‬پەیوەندی����م بەوەزارەت����ی‬ ‫نەوت����ی عیراق����ەوە ك����ردو ئ����ەوان‬ ‫رایانگەیاند ك����ە بەڵی هەرێم لەمانگی‬ ‫نیساندا بە تێكڕای رۆژانە بڕی (‪)505‬‬ ‫هەزار بەرمیلی رادەس����تی (س����ۆمۆ)‬ ‫كردوە‪ ،‬واتە (‪ )15.150.000‬بەرمیلی‬ ‫لەمانگەك����ەدا داوەت����ە (س����ۆمۆ)‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم حكومەت����ی عی����راق تەنی����ا‬ ‫(‪ )13.500.000‬ی ل����ێ فرۆش����توە‪.‬‬ ‫بۆیە (هەر بەقسەی وەزارەتی نەوتی‬ ‫عیراق) پ����ارەی كەمی ناردوەو بڕیارە‬ ‫لەمانگ����ی داهاتودا ئەو ب����ڕە قەرەبو‬ ‫بكات����ەوە‪ .‬ئەمەش لەكاتێكدا لەمانگی‬ ‫نیس����اندا عێراق بەتێك����ڕا بەرمیلێك‬ ‫نەوتی بە (‪ )51.7‬دۆالر فرۆش����توە‪.‬‬ ‫واتە ئەگەر ئەو بڕەش حس����اب بكرایە‬ ‫ك����ە وەزارەت����ی نەوتی عی����راق دانی‬ ‫پێ دان����اوە (‪ )13.500.000‬بەرمیل‪،‬‬ ‫پارەكەی دەكات����ە (‪)697.950.000‬‬ ‫دۆالرو (‪ )907.335.000.000‬ملی����ار‬ ‫دینار‪ ،‬ئەمەش جگە لەبەشە بودجەی‬ ‫پێش����مەرگە ك����ە ئەویش لەیاس����ای‬ ‫بودج����ەی س����اڵی (‪)2015‬دا جێگیر‬ ‫كراوەو دەبێ بەغدا جێبەجێی بكات‪.‬‬ ‫لەوەت����ەی رێككەوتنەك����ە كەوتۆتە‬ ‫ب����واری جێبەجێكردن����ەوە‪ ،‬ئەم����ە‬ ‫یەكەمجارە بوترێت بەغدا پارە بەپێی‬ ‫نەوتی فرۆش����راو نەك رادەس����تكراو‬ ‫بۆ هەرێم دەنێرێت! بەاڵم لەراس����تیدا‬ ‫ئ����ەوەی لەرێككەوتنەكەو لەیاس����ای‬ ‫بودجەی س����اڵی (‪)2015‬یشدا هاتوە‪،‬‬ ‫حكومەتی عیراق بۆی نیە بەپێی ئەوە‬ ‫پارە ب����ۆ هەرێم بنێرێ����ت كە چەندی‬ ‫لێفرۆش����توەو چەندی لەعەمبارەكاندا‬ ‫ماوە‪ ،‬بەڵكو مەرجی سەرەكی ئەوەیە‬ ‫ك����ە هەرێم بڕی ئ����ەو نەوت����ە بداتە‬ ‫(سۆمۆ) كە رێككەوتنی لەسەركراوە‪.‬‬ ‫لێرەوە دەمەوێ بڵێم كە ئەم كێشانە‬ ‫وادەكات دەرف����ەت‌و بیانو بۆ هەندێ‬ ‫كەس‌والی����ەن (لەبەغ����داو لەهەولێر)‬ ‫بڕەخسینێت كە دژی رێككەوتنەكەن‪،‬‬ ‫بۆئ����ەوەی كار بۆ هەڵوەش����اندنەوەی‬ ‫بكەن و ئەجێندە سیاسییەكانی خۆیان‬ ‫جێبەجێ بكەن‪ .‬ئەمەش لەبەرژەوەندی‬ ‫هیچ الیەكیان نییە‪ .‬لەبەرئەوە باشترین‬ ‫رێگاچارە ئەوەیە بەزویی كۆبونەوەی‬ ‫دیكە لەم ماوەی����ەدا بكرێت‌و هەردوال‬ ‫لەنزیكەوە قس����ە لەگرفتەكان بكەن‌و‬ ‫بەتێگەیشتنی هاوبەشەوە چارەسەریان‬ ‫بۆ بدۆزنەوە‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫حكومه‌ت مانگانه‌ سه‌دان ملیۆن دینار قازانج‬ ‫بۆ بانكی‌ ئه‌هل ‌ی كوردستان هه‌ڵده‌ڕێژێت‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ داهاتی‌ سوته‌مه‌نی‌‬ ‫فرۆشراو بانكه‌ حكومییه‌كان‬ ‫پشتگوێ‌ ده‌خرێن‌و بانكی‌ كوردستانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ به‌و كاره‌ راده‌سپێردرێت‪،‬‬ ‫بانكه‌كه‌ش رۆژانه‌ ده‌یان ملیۆن دینار‬ ‫قازانجی‌ لێده‌كات‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسێكی‌‬ ‫بانكه‌كه‌ ده‌ڵێت‪ ،‬قازانجه‌كه‌یان كه‌م‌و‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و زانیاریی����ه‌ تایبه‌تانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ گه‌یش����توه‌ ت����ه‌واوی‌ داهات‌و‬ ‫به‌ده‌س����تهاتوه‌ داراییه‌كانی‌ فرۆش����تنی‌‬ ‫ن����ه‌وت‌و س����وته‌مه‌نی‌ به‌بڕیارێك����ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ هه‌رێم����ی‌ بۆ ن����ه‌وت‌و گاز‬ ‫له‌بانك����ی‌ كوردس����تانی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‬ ‫ئه‌هلی‌ داده‌نرێت‌و س����ود‌و قازانجه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ش س����ه‌دان ملیۆن دیناره‌‌و بۆ‬ ‫بانكه‌كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫زانیاریی����ه‌كان كه‌ له‌س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫تایبه‌ته‌وه‌ ده‌س����تكه‌وتون ئاماژه‌ده‌ده‌ن‬ ‫ب����ه‌وه‌ی‌‪ ،‬ب����ه‌ر له‌رێكه‌وتن����ی‌ نێ����وان‬ ‫هه‌رێ����م‌و ناوه‌ند له‌س����ه‌ر نه‌وت‪-‬بودجه‌‌و‬ ‫راده‌ستكردنی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم به‌كۆمپانیای‌‬ ‫س����ۆمۆ‪ ،‬س����ه‌رجه‌م نه‌وتی‌ فرۆشراوی‌‬ ‫هه‌رێم بۆ س����اڵی‌ ‪ 2014‬كه‌ له‌بازاڕه‌كانی‌‬ ‫جیهاندا س����اغكرانه‌وه‌ پاش گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫داهاته‌كانی����ان بۆ هالك بانك له‌توركیا‪،‬‬ ‫ئه‌رك����ی‌ هێنانه‌وه‌ی����ان‌ له‌توركیاوه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم به‌بانكی‌ كوردستان سپێردراوه‌‌و‬ ‫بانكه‌كه‌ش له‌به‌رامبه‌ر سودێكی‌ دارایی‌‬ ‫گه‌وره‌ ئه‌و كاره‌ی‌ ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئاش����كرایه‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ بانكه‌‬ ‫حكومییه‌كان����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ ره‌س����مییان له‌گه‌ڵ‬ ‫ناكرێ����ت‌و هێنان����ه‌وه‌ی‌ پ����اره‌ی‌ نه‌وتی‌‬ ‫فرۆشراوی‌ هه‌رێم پێویسته‌ له‌الیه‌ن بانكه‌‬ ‫ئه‌هلییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ئه‌نجامبدرێت‪،‬‬ ‫به‌پێی یاس����ا‌و رێنماییه‌كانیش پێویست‬ ‫ب����و بۆ هه‌ڵبژاردن����ی‌ یه‌كێكیان هه‌ل بۆ‬ ‫سه‌رجه‌م بانكه‌ ئه‌هلییه‌كان بڕه‌خسێنرێت‬ ‫تا له‌ئاكامی‌ كێبركێی‌ یاس����ایی‌‌و دارایی‌‬ ‫بانكێكیان ده‌ستنیش����ان بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان بڕیاری‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫بانكی‌ كوردستان راسته‌وخۆ بوه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ چ����ۆن بانكه‌كه‌‬

‫خاڵی‌‌نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ خاوه‌ن‬ ‫پشكی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫بانكه‌كه‌یه‌‬

‫به‌نزینخانه‌یه‌ک له‌سلێمانی‬ ‫هه‌ڵبژێ����ردراوه‌ وته‌بێژێ����ك له‌وه‌زاره‌تی‌ دواتری����ش بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س����ه‌ر داهاتی‌‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ گشتی‌‪ ،‬ده‌درێته‌ بانكێكی‌ ئه‌هلی‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ زانیاریی����ه‌كان ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫راگه‌یان����د‪" ،‬هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئ����ه‌و بانكه‌‬ ‫به‌بڕی����اری‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ ن����ه‌وت‌و گازی‌ هه‌رێم����ی‌ ب����ۆ ن����ه‌وت‌و گاز به‌بیان����وی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بوه‌ كه‌ هه‌نگاوێكی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ پ����اره‌ی‌ س����وته‌مه‌نی‌ كاتێك‬ ‫كرداریی‌ بو بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ هه‌ندێ‌ ده‌چێته‌ بانك����ه‌ حكومییه‌كان بۆ بواری‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ته‌كنیكی‌ له‌حه‌واڵه‌كردنی‌ پاره‌دا دیك����ه‌ س����ه‌رفده‌كرێت‌و ناگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫خه‌رجییه‌كان����ی‌ بواری‌ ن����ه‌وت‌و موچه‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪ ،‬ئه‌م حس����ابانه‌ ده‌مێننه‌وه‌ بڕیاریان����داوه‌ داهاتی‌ س����وته‌مه‌نی‌ له‌و‬ ‫تاكو یاسای‌ نوێی‌ سندوقی‌ داهاته‌كانی‌ بانكه‌ ئه‌هلییه‌ كۆبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌ له‌س����ه‌ر ئاستی‌‬ ‫نه‌وت ده‌خرێته‌ كار‌و ئه‌وكات حسابه‌كان‬ ‫هه‌رێ����م حكومه‌ت خاوه‌ن����ی‌ ‪ 87‬بانكه‌‪،‬‬ ‫ده‌چنه‌ ژێر ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ نوێیه‌وه‌‪.‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌داهات����ی‌ نه‌وتی‌ فرۆش����راو به‌جۆرێ����ك ته‌نها له‌س����نوری‌ پارێزگای‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬سه‌رجه‌م داهاتی‌ جۆره‌كانی‌ س����لێمانی‌ له‌س����ه‌رو ‪ 30‬بانكی‌ حكومی‌‬ ‫سوته‌مه‌نی‌ فرۆشراو له‌ناوخۆدا له‌مانگی‌ بونیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ یه‌كێ����ك له‌بانزینخانه‌كان‬ ‫ئابی‌ س����اڵی‌ رابردوه‌وه‌ له‌جیاتی‌ بانكه‌‬ ‫حكومیی����ه‌كان له‌بانك����ی‌ كوردس����تانی‌ له‌سلێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬پاره‌ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ داده‌نرێت‌و به‌مه‌ش له‌جیاتی‌ ئ����ه‌و بانزین����ه‌ی‌ له‌س����ااڵنی‌ راب����ردودا‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ س����ودی‌ بانك����ی‌ داهاته‌كانی‌ راده‌ستی‌ یه‌كێك له‌بانكه‌ حكومییه‌كانیان‬ ‫س����وته‌مه‌نی‌ بۆ بانك����ه‌ حكومییه‌كان‌و ده‌كرد‪ ،‬له‌ئێس����تادا له‌بانكی‌ كوردستان‬

‫دایده‌نێن‌و دواتریش به‌نوسراوی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ دابه‌ش����كردنی‌ به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫نه‌وتییه‌كان ئاگادارده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ێكی‌ بانك����ی‌ كوردس����تانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ پێیوایه‌ قازانجی‌ بانكه‌كه‌یان‬ ‫ل����ه‌و داهاتانه‌ له‌چ����او گه‌وره‌یی‌ كاره‌كه‌‬ ‫كه‌م‌و مه‌عنه‌وییه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ لقی‌ س����لێمانی‌ بانكی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‪ ،‬دڵش����اد‬ ‫عه‌بدولمه‌جید به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬پێشتر‬ ‫بانك����ه‌ حكومییه‌كان هه‌ڵس����وكه‌وتیان‬ ‫به‌پاره‌ی‌ داهاتی‌ س����وته‌مه‌نی‌ ناوخۆوه‌‬ ‫كردبو بۆ دابینكردنی‌ پاره‌ی‌ به‌ڵێنده‌ران‌و‬ ‫پێداویستی‌ بانكه‌كان‌و پێداویستیه‌كانی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت بۆیه‌ بڕیاریدرا كه‌ داهاته‌كه‌‬ ‫له‌بانك����ی‌ كوردس����تان كۆبكرێته‌وه‌ تا‬ ‫بزانرێت بڕه‌ك����ه‌ی‌ چه‌ن����ده‌‌و دواتریش‬ ‫ببێت����ه‌ بنه‌مایه‌ك بۆ پێدان����ی‌ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪ ،‬وه‌ك هه‌ن����گاوی‌ یه‌ك����ه‌م‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫داهاتی‌ س����وته‌مه‌نی‌ فرۆشراو له‌ناوخۆدا‬ ‫له‌هه‌رس����ێ‌ لق����ی‌ هه‌ولێر‌و س����لێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك����ی‌ بانكه‌كه‌ی����ان كۆده‌كرێته‌وه‌‌و‬ ‫دواتریش ئه‌وان راده‌ستی‌ بانكی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫س����لێمانی‌‌و هه‌ولێری‌ ده‌كه‌ن تا بكرێته‌‬ ‫ته‌واوكاری‌ به‌ش����ه‌ بودج����ه‌ی‌ نێردراوی‌‬ ‫هه‌رێ����م له‌الی����ه‌ن به‌غ����داوه‌‌و موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ پێدابینبكرێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و بڕی‌ قازانج����ی‌ بانكه‌كه‌یانی‌ له‌و‬ ‫كاره‌ به‌(كه‌م‌و مه‌عنه‌وی‌) ناوبرد‌و وتی‌‪،‬‬ ‫رێژه‌ی‌ س����ودی‌ بانك له‌ه����ه‌زاردا پێنج‬ ‫دیناره‌‌و النیكه‌می‌ س����وده‌ بانكیه‌كه‌ش‬ ‫به‌‪ 10‬هه‌زار دینار دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌پێی‌ زانیارییه‌كان����ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫به‌ته‌نه����ا له‌س����لێمانی‌ رۆژان����ه‌ زیات����ر‬ ‫له‌ی����ه‌ك ملی����ۆن‌و ‪ 750‬ه����ه‌زار لیت����ر‬ ‫به‌نزین ده‌فرۆش����رێت‪ ،‬گه‌ر هه‌ر لیترێك‬ ‫به‌‪ 500‬دینار بفرۆش����رێته‌ به‌نزینخانه‌كان‬ ‫(له‌كاتێكدا ته‌نها ئوتومبیلی‌ ته‌كس����ی‌‌و‬ ‫پاس به‌و نرخ����ه‌ به‌نزینیان پێده‌درێت)‬

‫ئ����ه‌وا داهات����ی‌ رۆژان����ه‌ی‌ به‌نزین ‪875‬‬ ‫ملیۆن دیناره‌‌و له‌و بڕه‌ش سودی‌ بانكی‌‬ ‫كوردستان بۆ رۆژێك ده‌كاته‌چوار ملیۆن‌و‬ ‫‪ 375‬هه‌زار دینار‌و بۆ مانگێكیش ته‌نها‬ ‫له‌س����ه‌ر ئاستی‌ س����لێمانی‌ ده‌كاته‌ ‪131‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 250‬هه‌زار دینار‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌خاوه‌ندارێتی‌ ئه‌و بانكه‌‬ ‫به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌ پش����كی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بانكی‌ كوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ خاڵی‌ نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا چه‌ند كه‌سێكی‌ تر وه‌ك هاوپشك‬ ‫له‌و بانكه‌دا ناویان هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم دڵشاد‬ ‫عه‌بدولمه‌جید رایگه‌یاند‪ ،‬سه‌رجه‌م بانكه‌‬ ‫ئه‌هلییه‌كان بانكی‌ هاوپش����كین‌و بانكی‌‬ ‫كوردس����تانیش له‌ژماره‌یه‌ك هاوپش����ك‬ ‫پێكهاتوه‌‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪" ،‬ئ����ه‌و قس����انه‌ی‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫نزیكایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ س����ه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫باسی‌ لێوه‌ده‌كرێت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫بانكه‌كه‌ چاالكه‌‌و هاتوه‌ته‌ڕوو گه‌وره‌یی‌‬ ‫ئ����ه‌و كارانه‌ی‌ ك����ه‌ ئه‌نجام����ی‌ ده‌ده‌ین‬ ‫وێنایه‌كی‌ وای‌ نیش����انداوه‌ كه‌ بانكێكی‌‬ ‫حكومی‌ بێت یان نزیك بێت له‌سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫ئاواره‌بوان گه‌شت ‌ه ئاسمانییه‌كان ‌ی به‌غدا‪-‬هه‌رێم ده‌ته‌نن‬ ‫هه‌ندێك جار به‌بیانوی‌ نه‌بونی‌ جێگاوه‌ نرخی‌ تكتێك چه‌ند هێنده‌ زیادده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬شیروان‬ ‫زیادبونی‌ به‌رده‌وامی‌ ژماره‌ی‌ ئاواره‌بوان‌و‬ ‫خراپی‌ ره‌وشی‌ ئه‌منی‌ هێڵه‌ زه‌مینییه‌كان‪،‬‬ ‫گه‌شته‌ ئاسمانیه‌كانی‌ له‌نێوان به‌غدا‌و‬ ‫هه‌رێم چه‌ند هێنده‌ كردوه‌‪ ،‬گه‌شتیارێكیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬به‌بیانوی‌ نه‌بونی‌ جێگاوه‌ بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌كی‌ زۆری‌ بۆ گه‌شتێك لێوه‌رگیراوه‌‌و‬ ‫به‌رپرسێكی‌ هێڵی‌ ئاسمانیش ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ الی‌ ئه‌وان رویدابێت‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی‌ حوزه‌یرانی‌ س���اڵی‌ رابردوه‌وه‌‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ هێرش���ه‌كانی‌ داعش بۆسه‌ر‬ ‫پارێزگاكانی‌ عێ���راق‌و خراپبونی‌ ره‌وش���ی‌‬ ‫ئه‌منی‌‪ ،‬لێش���اوی‌ ئاواره‌بوان بۆ شاره‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌س���تیپێكردوه‌‪ ،‬زۆرێكی���ش له‌وانه‌‬ ‫بۆ س���ه‌المه‌تی‌ گیانیان رێگا ئاس���مانیه‌كان‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌ پێش ئه‌و‬ ‫روداوانه‌ رۆژانه‌ ته‌نها یه‌ك گه‌شتی‌ ئاسمانی‌‬ ‫له‌نێوان سلێمانی‌‌و به‌غدا هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ داعش گه‌شته‌كان گه‌یشتونه‌ته‌ سێ‌‬ ‫تا چوار هێنده‌‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ ئۆفیس���ی‌ س���لێمانی‌ هێڵی‌‬ ‫ئاس���مانی‌ عێراق‪ ،‬دلێر عی���زه‌ت به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬رۆژانه‌ ‪ 3‬تا ‪ 4‬گه‌ش���تی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫چون‌و گه‌ڕانه‌وه‌ له‌نێوان س���لێمانی‌‌و به‌غدا‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت‪ ،‬جگه‌ له‌هه‌فته‌ی‌ دو گه‌ش���ت‬

‫بۆ نه‌جه‌ف‌و دو گه‌شت بۆ به‌سره‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬گه‌ش���ته‌ ناوخۆییه‌كان فشارێك ‌ی‬ ‫زۆری‌ له‌س���ه‌ره‌ به‌جۆرێك له‌رابردودا رۆژانه‌‬ ‫یه‌ك گه‌شت به‌فڕۆكه‌یه‌كی‌ ‪ 70 CRJ‬نه‌فه‌ری‌‬ ‫له‌س���لێمانیه‌وه‌ ئه‌نجامده‌درا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ زیادبونی‌ گه‌شته‌كان‪ ،‬فڕۆكه‌كانیش‬ ‫گه‌وره‌كراون‌و به‌هۆی���ه‌وه‌ له‌رۆژێكدا نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 500‬ت���ا ‪ 600‬ك���ه‌س هاتوچۆده‌ك���ه‌ن‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���یدا‪ ،‬زۆرترین فش���ار له‌سه‌ر هاتنه‌‬ ‫له‌به‌غداوه‌ ب���ۆ هه‌رێم به‌جۆرێك دابینكردنی‌‬ ‫واده‌ ‌ی گه‌ش���ت‌و كڕینی‌ تكتێ���ك ‪ 15‬تا ‪20‬‬ ‫رۆژی‌ ده‌وێت‪.‬‬ ‫هێڵ���ی‌ ئاس���مانی‌ عێ���راق كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ س���ه‌ر به‌حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌نده‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك ئۆفیس���ی‌ بریكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫الوه‌كی‌ له‌س���ه‌رجه‌م پارێزگاكان���ی‌ عێراق‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كۆمپانیاكه‌ گه‌شته‌ ئاسمانیه‌كان بۆ ناوخۆ‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق ئه‌نجامده‌دات‪ .‬بریكارنامه‌ی‌‬ ‫ئۆفیسی‌ سلێمانی‌ كۆمپانیاكه‌ له‌الیه‌ن لقێكی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ فڕۆكه‌وانی‌ ئه‌زمه‌رئێر وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ كاریگ���ه‌ری‌ قه‌یرانی‌ ئه‌منی‌‌و‬ ‫دارایی‌ له‌سه‌ر گه‌ش���ته‌كان دلێر رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫گه‌شته‌ ئاسمانییه‌كانی‌ هێڵی‌ ئاسمانی‌ عێراق‬ ‫به‌راود به‌ڕابردو زیادیكردوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرێك له‌كۆمپانیا جیهانیه‌كان گه‌شته‌كانیان‬ ‫ب���ۆ عێ���راق راوه‌س���تاندوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ هێڵی‌‬ ‫ئاس���مانی‌ نیش���تیمانی‌ ئه‌ركی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬

‫ئه‌و بۆشاییه‌ی‌ له‌ئه‌س���تۆگرتوه‌ بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫چه‌ندین فڕۆكه‌ی‌ جۆری‌ بۆینگ ‪800-738‬ی‌‬ ‫فه‌راهه‌مكردوه‌‪.‬‬ ‫نرخی‌ هه‌ر تكتێكی‌ گه‌شت له‌سلێمانیه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ به‌غ���دا ‪ 88‬دۆالر‌و به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫له‌به‌غ���داوه‌ بۆ س���لێمانی‌ ‪ 84‬دۆالره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێكجار ده‌س���تكاری‌و یاری‌ به‌و نرخانه‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬

‫گه‌ش���تیارێك كه‌ نه‌یویست ناوی‌ بهێنرێت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪ ،‬به‌بیان���وی‌ نه‌بونی‌‬ ‫جێ���گاوه‌ بڕی‌ ‪ 150‬ه���ه‌زار دیناری ته‌نها بۆ‬ ‫چون بۆ به‌غا لێوه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ وت‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ بیانوه‌كه‌ نه‌مانی‌‬ ‫جێگا بوه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك چوه‌ته‌ ناو فڕۆكه‌كه‌‬ ‫چه‌ندین كورسی‌ به‌تاڵی‌ به‌دیكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ ئۆفیس���ی‌ سلێمانی‌‬

‫هێڵ���ی‌ ئاس���مانی‌ عێراق ره‌تیك���رده‌وه‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ ئه‌نجامدرابێت‌و وتی‌‪،‬‬ ‫"نه‌مانهێش���توه‌ نرخه‌كان زیادبكرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫نرخ���ی‌ گه‌ش���ت الی‌ ئێمه‌ جێگی���ره‌‌و له‌ناو‬ ‫ئۆفیس به‌ڕونی‌ ئاشكرامانكردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئایا الیه‌ن���ی‌ به‌رپرس‬ ‫له‌یاریكردن به‌و نرخانه‌ كێن‪ ،‬ئه‌و ره‌تیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ زانیاری‌ له‌باره‌یه‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬

‫هێڵی‌ ئاس���مانی‌ عێراق جگه‌ له‌گه‌ش���ته‌‬ ‫ناوخۆییه‌كان‪ ،‬له‌سلێمانیه‌وه‌ چه‌ندین گه‌شت‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ش ئه‌نجام���ده‌دات‪ ،‬دلێر عیزه‌ت‬ ‫وت���ی‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ دو گه‌ش���ت ب���ۆ عه‌ممان‪،‬‬ ‫گه‌شتێك بۆ قاهیره‌‪ ،‬دو گه‌شت بۆ به‌یروت‪،‬‬ ‫سێ‌ گه‌شت بۆ له‌نده‌ن‌و مانچسته‌ر‪ ،‬گه‌شتێك‬ ‫بۆ دۆس���لدۆرف‪ ،‬دو گه‌شت بۆ ئه‌سته‌مبوڵ‌و‬ ‫دو گه‌شت بۆ دوبه‌ی‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن‪.‬‬

‫فڕۆکه‌خانه‌ی سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫منداڵێك پاش ‪ 6‬ساڵ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ الی باوكی‬

‫‪9‬‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫سه‌فین ئه‌و منداڵه‌ی‌ ك ‌ه پاش‬ ‫ی كوڕانی‬ ‫شه‌ش ساڵ مانه‌وه‌ له‌خان ‌ه ‌‬ ‫نه‌وجه‌وانان‪ ،‬ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ الی‬ ‫باوكی‪ ،‬پاش سێ ساڵ مانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫باوكیدا ده‌بێته‌ كێشه‌یان‌و ماڵه‌و‌ه‬ ‫به‌جێه‌هێڵێت‌و ده‌چێت له‌پۆلیس‬ ‫ی‬ ‫سكااڵی‌ له‌سه‌ر تۆمار ده‌كات‌و ره‌وانه‌ ‌‬ ‫خانه‌ ده‌كرێته‌وه‌ تاوه‌كو كێشه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و وت ‌‬ ‫"ئێره‌ خۆشتره‌ له‌ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌فین مێ���رد منداڵێك���ی ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 16‬س���ااڵنه‌‪ ،‬به‌هۆی مردنی دایكیه‌و‌ه‬ ‫له‌ته‌مه‌نی حه‌وت س���ااڵنه‌وه‌ ده‌خرێت ‌ه‬ ‫خان���ه‌ی نه‌وجه‌وانانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی "من‬ ‫ل���ه‌‪2006‬و‌ه لێره‌ ب���وم تاوه‌كو ‪،2012‬‬ ‫واتا ماو‌هی‌ شه‌ش ساڵه‌ له‌خانه‌م‪ ،‬هه‌ر‬ ‫لێر‌ه گه‌وره‌ بوم‌و فێری هه‌مو شتێكیان‬ ‫ك���ردم‪ ،‬هه‌ر ئێره‌ش���م پێ خۆش���تر‌ه‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌فین ك���ه‌ له‌س���ه‌ر قه‌نه‌فه‌یه‌ك‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری خان ‌ه دانیشتبو‪،‬‬ ‫هاتبو قسه‌یان له‌سه‌ر كێشه‌ك ‌هی‌ ده‌كرد‬ ‫كه‌ له‌گه‌ڵ باوكیدا دروس���تبوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"كاتێ���ك لێ���ره‌ بوم هیچ كێش���ه‌یه‌كم‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬ئێ���ره‌ زۆر خۆش ب���و بۆ من‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و له‌ماڵه‌وه‌ خۆش���تره‌ به‌المه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ببوم به‌خێزانێك له‌گه‌ڵ منداڵ‌و‬ ‫مامۆستاو داده‌كاندا"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و باس���ی كێش���ه‌كه‌ی‬ ‫نه‌كردو نه‌یویست باسی بكات‌و شه‌رمی‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم باس���ی له‌وه‌كرد كاتێك‬ ‫دایكی كۆچی دوایی كردوه‌‪ ،‬باوكی ژنی‬ ‫هێناوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وتی "دایكم نه‌ماوه‌و كۆچی‬ ‫دوایی ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم باوك���م له‌ژیاندا‬ ‫ماوه‌‪ ،‬ئیدی پاش مردنی دایكم‪ ،‬باوكم‬ ‫ژنی هێنا‌و كێشه‌ی بۆ دروستكردین"‪.‬‬ ‫سه‌فین كاتێك ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ماڵی‬ ‫باوكی‪ ،‬ته‌مه‌نی گه‌یشتوه‌ت ‌ه ‪ 13‬ساڵ‪،‬‬ ‫واتا شه‌ش ساڵ له‌سۆزی باوكایه‌تییه‌و‌ه‬ ‫دور بوه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستده‌كات به‌كاركردن‌و ده‌ستپێكردن ‌‬ ‫نه‌هامه‌تییه‌كی تر له‌ژیانیدا‪ ،‬چونكه‌ هه‌م‬ ‫له‌وری یاسایی‌و هه‌م له‌روی مرۆییه‌وه‌‪،‬‬

‫دایكم نه‌ماوه‌و‬ ‫كۆچی دوایی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫باوكم له‌ژیاندا ماو‌ه‬ ‫ئیدی پاش مردنی‬ ‫دایكم‪ ،‬باوكم ژنی‬ ‫هێنا‌و كێشه‌ی بۆ‬ ‫دروستكردین‬ ‫خانه‌ی کوڕانی نه‌وجه‌وانان‬ ‫رێگه‌پێنه‌داروه‌ مندااڵن له‌هه‌ر ته‌مه‌نێكدا‬ ‫بن كاریان پێبكرێت‪.‬‬ ‫وه‌ك خۆی وت���ی "كاتێك گه‌ڕامه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌و س���ێ ساڵه‌دا‬ ‫بۆ ماڵه‌وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ه���ه‌ر كارم ده‌ك���رد‪ ،‬له‌پێش���انگاكانی‬ ‫ئۆتۆمبێل‌و فرۆش���تنی له‌فه‌و چه‌ندین‬ ‫ی دیك���ه‌‌و تاوه‌ك���و ئێس���تا ه���ه‌ر‬ ‫كار ‌‬ ‫به‌رده‌وامم له‌كاركردن"‪.‬‬ ‫س���ه‌فین كه‌ قس���ه‌ی ده‌كرد په‌نجه‌و‬ ‫ده‌س���ته‌كانی ئااڵندب���و به‌یه‌ك���داو‬ ‫ده‌یجواڵند‪ ،‬ئه‌و دیار بو كه‌ زۆر شه‌رمی‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم به‌مش���ێوه‌یه‌ باس���ی‬ ‫ی كرد ك ‌ه ئێستا له‌پۆلیس‬ ‫له‌كێش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫س���كااڵی له‌س���ه‌ر باوكی تۆماركردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه���اوكاری‌ خان ‌ه كێش���ه‌كه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ باوكیدا چاره‌سه‌ر كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌پۆلی پێنجه‌می‌ س���ه‌ره‌تاییه‌و‌ه‬

‫له‌خان ‌هی‌ نه‌وجه‌وانان كوڕان دو جۆر‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری‌ خوێندنه‌ك���ه‌ی‌ ب���وه‌و‬ ‫نه‌یتوانی���وه‌ به‌رده‌وام���ی پێب���دات‪ ،‬ته‌مه‌ن بونی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانیش ته‌مه‌نه‌كانی‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك حه‌زی (‪ ،)18-12 ،12-4‬جێگ���ه‌ی تایبه‌تییان‬ ‫بۆ رێكخراوه‌و به‌خێو ده‌كرێن‌و ده‌خرێن ‌ه‬ ‫له‌قوتابخانه‌و خوێندن نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و مێردمنداڵ ‌ه له‌گه‌ڵ قس���ه‌كردندا‪ ،‬قوتابخان���ه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو ده‌گه‌ن ‌ه قۆناغی‬ ‫هه‌میش ‌ه خه‌نده‌یه‌كی بۆ ده‌كردو سه‌ری زانكۆ‪.‬‬ ‫سه‌فین له‌گه‌ڵ مامۆستا ئه‌نوه‌ر عه‌لی‬ ‫ی خۆی‬ ‫ده‌خس���ته‌ خواره‌وه‌‪ ،‬به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫له‌خێزانه‌كه‌یدا به‌ته‌نها له‌خانه‌دا نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری خانه‌دا دانیش���تبو‪ ،‬باسی‬ ‫به‌ڵكو دوبرای دیكه‌شی بۆ چه‌ند ساڵێك كێش���ه‌كه‌ی ده‌كرد ك ‌ه له‌گه‌ڵ باوكیدا‬ ‫له‌گه‌ڵدا بو‌ه له‌و ش���وێنه‌‪ ،‬پاش چه‌ند دروس���تبوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و زۆر به‌ڕێ���زو رێك‬ ‫دانیشتبو‪.‬‬ ‫ساڵێك ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه الی باوكیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوڕان��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری خان���ه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بێ���ت له‌گێڕان���ه‌وه‌ی‬ ‫ی‬ ‫چیرۆكه‌ك���ه‌ی‌‌و رونیده‌كات���ه‌و‌ه كه‌ ئه‌و نه‌وجه‌وانان ئه‌ن���وه‌ر عه‌لی‪ ،‬ده‌رباه‌ر ‌‬ ‫ی س���ه‌فین‌و باوكی بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫دو برای���ه‌ی ك��� ‌ه چه‌ند س���اڵ ‌ه له‌خان ‌ه كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫ی نه‌هاتوه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵیدابوه‌‪ ،‬ئێستا یه‌كێكیان له‌ماڵی وتی‌ "سه‌فین به‌یه‌كجار ‌‬ ‫پ���وری‌و ئه‌ویتری���ان الی باوكی ژیان ب���ۆ ئێ���ره‌‪ ،‬به‌ڵك���و له‌گ���ه‌ڵ باوكیدا‬ ‫كێشه‌یه‌كی هه‌بوه‌و ئێس���تا سه‌رقاڵی‬ ‫به‌سه‌ر ده‌بات‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان‬

‫چاره‌س���ه‌ركردنین‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه سه‌فین‬ ‫له‌پۆلیس سكااڵی تۆمار كردوه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫ره‌نگ ‌ه باوكی بانگ بك ‌هن‌و بیده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس���ی له‌وه‌شكرد سه‌فین پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ باوكیدا ده‌بێت ‌ه كێشه‌یان‪،‬‬ ‫ده‌چێت له‌پۆلیس سكااڵ تۆمار ده‌كات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌هۆی ئ���ه‌و‌هی‌ ته‌مه‌نی له‌‪18‬‬ ‫س���اڵ كه‌مت���ره‌‪ ،‬به‌فه‌رمان���ی دادوه‌ر‬ ‫ی ئێره‌ كراوه‌و لێره‌ ده‌مێنێته‌و‌ه‬ ‫ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ر ده‌بێت‌و باوكی‬ ‫تا كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌یباته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی نه‌واجه‌وانانی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری خان���ه‌ ‌‬ ‫كوڕان رونیك���رده‌وه‌ كاتێك منداڵێكی‬ ‫له‌م ج���ۆره‌ ره‌وان ‌هی‌ ئێ���ر‌ه ده‌كرێت‪،‬‬ ‫وه‌ك���و منداڵی خان ‌ه ئه‌ژم���ار ناكرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌كو منداڵی په‌رته‌وازه‌ لێره‌یه‌‪،‬‬ ‫منداڵی په‌رته‌وازه‌ش كه‌ دێت ‌ه ئێره‌‪ ،‬له‌و‬

‫ماوه‌یه‌دا ك ‌ه لێر‌ه دمێنێته‌وه‌‪ ،‬چاودێری‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‌و پێداویس���تییه‌كانی ئاماد‌ه‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬تاوه‌كو كێشه‌ك ‌هی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئێمه‌ش تاوه‌كو چاره‌سه‌ربونی‬ ‫ی ناهێڵین بچێت��� ‌ه ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫كێش���ه‌ك ‌ه ‌‬ ‫دواتر هه‌ر ده‌بێت به‌ئه‌ستۆگرتن (زمه‌)‬ ‫ی دادوه‌ر بینێرینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌فین ده‌زانێت تاوه‌كو كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌بێ���ت وه‌كو‬ ‫به‌ندك���ردن رێگ���ه‌ی‌ نه‌درێ���ت بچێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌و ل���ه‌و بینای���ه‌دا بمێنێت���ه‌وه‌و‬ ‫ره‌نگ ‌ه زۆر بێزار ببێت‪ ،‬به‌اڵم خۆی وتی‬ ‫"نه‌خێ���ر به‌هێچ ش���ێوه‌یه‌ك بێزار نابم‬ ‫لێره‌"‪ ،‬ه���اوكات به‌ڕێوه‌به‌ری خانه‌ش‬ ‫وتی "من سوپاس���ی سه‌فین ده‌كه‌م ك ‌ه‬ ‫هاتو‌ه گوێمان لێده‌گرێت‌و دانیش���توین‬ ‫گفتوگۆ ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫سه‌نته‌رێک بۆ دۆزینه‌وه‌ی هاوسه‌رگیریی‬

‫تا ئێستا ‪ 400‬که‌س له‌و رێگه‌یه‌وه‌ هاوسه‌رگیرییان کردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫له‌شاری سلێمانی سه‌نته‌رێکی تایبه‌ت‬ ‫به‌پێکهێنانی ژیانی هاوسه‌رگیریی هه‌یه‌و‬ ‫تا ئێستاش له‌ڕێیه‌وه‌ چه‌ندین کوڕو کچ‬ ‫چونه‌ته‌ ژیانی هاوسه‌رییه‌وه‌‪ ،‬یه‌کێک له‌و‬ ‫که‌سانه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ هاوسه‌ره‌که‌ی‬ ‫له‌ڕێی ئه‌و سه‌نته‌ره‌وه‌ دۆزیوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ئێستاش ژیانێکی "زۆر خۆش"ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری په‌یمان بۆ هاوس���ه‌رگیریی‪،‬‬ ‫س���ه‌نته‌رێکی تایبه‌ت���ه‌ به‌دۆزین���ه‌وه‌ی‬ ‫هاوس���ه‌رگیریی بۆ کچان‌و کوڕان‪ .‬شێوازی‬ ‫کارکردنی س���ه‌نته‌ره‌که‌ به‌و شێوه‌یه‌یه‌ هه‌ر‬ ‫کوڕو کچێک خوازیاری ژیانی هاوسه‌رگیریی‬ ‫بن‪ ،‬له‌وێ ناو ده‌نوسێت‌و فۆڕم پڕده‌کاته‌وه‌و‬ ‫ئه‌و مه‌رجانه‌ ده‌نوس���ێت ک���ه‌ ده‌خوازێت‬ ‫له‌هاوس���ه‌ری داهاتویدا هه‌بێت‪ .‬کاتێکیش‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رانی س���ه‌نته‌ره‌که‌ که‌سێکی نزیک‬ ‫له‌و مه‌رجانه‌ له‌ناو به‌ش���داربوانی خۆیاندا‬ ‫ده‌دۆزنه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا دیدارو دانیش���تیان بۆ‬ ‫ڕێکده‌خ���ه‌ن ت���ا له‌نزیکه‌وه‌ ی���ه‌ک ببینن‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر گه‌یش���تنه‌ رێکه‌وتن‪ ،‬پڕۆس���ه‌ی‬ ‫هاوسه‌رگیرییه‌که‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی س���ه‌نته‌ری په‌یم���ان‪،‬‬ ‫مامۆستافایەقحەمەسورله‌باره‌ی سه‌ره‌تای‬ ‫دامه‌زراندنی س���ه‌نته‌ره‌که‌یانه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند كەس���ەرەتا ویستویەتی لەڕێگەی‬ ‫ماڵپه‌ڕێکی ئینتەرنێتیەوە ئه‌و کاره‌ بکه‌ن‪،‬‬ ‫"ب���ەاڵم دوات���ر زانیم���ان خەڵكێك���ی زۆر‬ ‫ئینتەرنێتی نییەو بیرم���ان لەدامەزراندنی‬ ‫سه‌نته‌ره‌که‌کرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و خ���اوه‌ن س���ه‌نته‌ره‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫که‌ ئ���ه‌و ج���ۆره‌ س���ه‌نته‌ری دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫هاوس���ه‌رگیرییه‌لەواڵتان���ی وەك میس���رو‬ ‫ئیمارات‌و قەتەریش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا س���ه‌نته‌ری په‌یم���ان‬

‫ژمارەیبەش���داربوانی ‪ 1400‬هاواڵتیی���ه‌و‬ ‫به‌وت���ه‌ی خاوه‌نه‌ک���ه‌ی به‌ش���داربویان‬ ‫له‌زۆرینه‌ی شاره‌کانی عێراقه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫بەس���رە‪،‬بەغدا‪ ،‬كوت‪ ،‬عەم���ارە تادەگاتە‬ ‫هەولێرو دهۆك‌و زۆربەی ناوچەكانی دیکه‌ی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ته‌مه‌نی به‌ش���داربوه‌کانه‌وه‌‪،‬‬ ‫مامۆس���تا فایه‌ق حه‌مه‌سور ئاشکرای کرد‬ ‫که‌ له‌ڕوی ته‌مه‌نه‌وه‌ هه‌مه‌جۆره‌و که‌س���ی‬ ‫جیاوازی تێدایه‌‪ ،‬پیاوی ته‌مه‌ن ‪ 85‬س���اڵ‌و‬ ‫کچی ته‌مه‌ن ‪ 18‬یشی تێدایه‌‪ .‬به‌شداربوانیش‬ ‫له‌توێ���ژه‌ جیاوازه‌کانن‌و خاوه‌نی پیش���ه‌ی‬ ‫جۆراوج���ۆرن‪ ،‬وه‌ک‪ ،‬مامۆس���تاو پارێزه‌و‬ ‫کچ���ی ماڵ���ه‌وه‌و فه‌رمانب���ه‌ر‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫به‌شداربوی کوردی هه‌نده‌رانیشیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وان���ه‌ش ‪ 45‬به‌ش���داربوی خاوه‌ن‬ ‫پێداویستیی تایبه‌تیش���یان هه‌یه‌و تێیدانه‌‬ ‫هاوسه‌رگیریی کردوه‌‪.‬‬ ‫شێوازی به‌شداریکردن له‌سه‌نته‌ری په‌یمان‬ ‫له‌رێگه‌ی فۆڕمێکه‌وه‌ی ‌ه که‌ به‌شداربو به‌بڕی‬ ‫‪ 25‬هه‌زار دینار ده‌یکڕێت‌و پڕی ده‌کاته‌وه‌‪،‬‬ ‫دواتر له‌کاتی دۆزینه‌وه‌ی که‌سی گونجاودا‪،‬‬ ‫س���ه‌نته‌ره‌که‌ په‌یوه‌ن���دی پێ���وه‌ ده‌کات‌و‬ ‫‪ 400‬که‌س له‌ڕێی ئه‌وانه‌وه‌ هاوسه‌رگیرییان‬ ‫پێکه‌وه‌ دیداریان بۆ ڕێکده‌خات‪.‬‬ ‫خاوه‌نی س���ه‌نته‌ره‌که‌ که‌ خۆی پیشه‌ی کردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێ���ک ل���ه‌و که‌س���انه‌ی له‌ڕێگ���ه‌ی‬ ‫مامۆس���تایه‌و خێزان���داره‌و خاوه‌ن���ی ‪5‬‬ ‫منداڵه‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ له‌الیه‌ن یه‌کێتی به‌شداریکردن له‌س���ه‌نته‌ریپه‌یمانه‌وه‌ ژیانی‬ ‫ئافره‌تانه‌وه‌ س���وپاس‌و س���تایش کراون‌و هاوسه‌رگیریی پێکهێناوه‌‪ ،‬چیرۆکه‌که‌ی بۆ‬ ‫ئه‌وان کاره‌که‌یان به‌گرنگ هه‌ڵسه‌نگاندوه‌‪ ،‬ئاوێنه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تارا‪ ،‬سه‌ره‌تای ئاشنابونی به‌و سه‌نته‌ره‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "دەبوای���ە حكومەتی هەرێم‬ ‫ده‌ستخۆش���ی لێبكردینای���ەو خەاڵت���ی له‌رێگ���ه‌ی به‌رنامه‌یه‌ک���ی ته‌له‌فزیۆنییه‌وه‌‬ ‫داهێنانی پ���ێ ببەخش���ینایە له‌به‌رئه‌وه‌ی ب���وه‌و کاتێک مامۆس���تا فایه‌ق���ی بینیوه‌‬ ‫ئێمە یەكەمكەس���ین لەعێراق‌و كوردستان باس له‌نوس���ینگه‌که‌ی ده‌کات‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫دوای به‌رنامه‌ک���ه‌ ژماره‌ک���ه‌ی له‌که‌ناڵه‌که‌‬ ‫سه‌نته‌رێکی لەو جۆرە بكەینەوە"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ژم���اره‌ی ئ���ه‌و که‌سانه‌ش���ی وه‌رده‌گرێت‌و په‌یوه‌ندی پێوه‌ ده‌کات‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "دوای په‌یوه‌ندی پێوه‌کردن‬ ‫له‌ڕێ���ی ئه‌و س���ه‌نته‌ره‌وه‌ چونه‌ت���ه‌ ژیانی‬ ‫هاوس���ه‌رگییرییه‌وه‌ رایگه‌یاند که‌ تا ئێستا لەگەڵ ئەوكەس���ەی ئێس���تا هاوس���ەرمە‪،‬‬

‫به‌شداربوانی‬ ‫سه‌نته‌ره‌که‌‬ ‫له‌ڕوی ته‌مه‌نه‌وه‌‬ ‫هه‌مه‌جۆر‌ن‌و که‌سی‬ ‫جیاوازی تێدایه‌‬ ‫پیاوی ته‌مه‌ن ‪85‬‬ ‫ساڵ‌و کچی ته‌مه‌ن‬ ‫‪18‬ساڵیشی تێدایه‬

‫هه‌ر کوڕو کچێک‬ ‫خوازیاری ژیانی‬ ‫هاوسه‌رگیریی بن‬ ‫له‌وێ ناو ده‌نوسێت‌و‬ ‫فۆڕم پڕده‌کاته‌وه‌و ئه‌و‬ ‫مه‌رجانه‌ ده‌نوسێت ک ‌ه‬ ‫ده‌خوازێت له‌هاوسه‌ری‬ ‫داهاتویدا هه‌بێت‬ ‫كاتێك���ی بۆداناین تابتوانین یەكتر ببینین‪،‬‬ ‫ئەوەب���و یەكترمان بین���ی‌و دواتر كەوتینە‬ ‫پرسیارکردن له‌یه‌کتر"‪.‬‬ ‫تارا باس له‌وه‌ش ده‌کات که‌ ئێستا له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوسه‌ره‌که‌یدا ژیانێکی خۆشیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و نوسینگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"بون���ی ئه‌و نوس���ینگه‌یه‌ له‌ئێس���تادا زۆر‬ ‫به‌پێویست ده‌زانم‪ ،‬ئێمه‌ی ئافره‌تان کێشه‌و‬ ‫گرفتم���ان زۆره‌و له‌وانه‌یه‌ پی���اوان به‌پێی‬ ‫پێویست درکی پێ نه‌که‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌ئێس���تادا خاوه‌ن���ی منداڵێکه‌و‬ ‫دانیشتوی شاری چه‌مچه‌ماڵه‌‪ .‬خۆی کۆلێژی‬ ‫ده‌رمانسازیی ته‌واوکردوه‌و هاوسه‌ره‌که‌شی‬ ‫مامۆستایه‌‪.‬‬

‫مامۆستا فایه‌ق له‌به‌رده‌م سه‌نته‌ره‌که‌یدا‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ه‌ راگیراون‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغی‪:‬‬ ‫له‌هه‌رێم��ی کوردس��تان ‪ 117‬ه��ه‌زار‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌یه‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫هونه‌رمه‌ندی موسیکژه‌ن ئه‌نوه‌ر‬ ‫قه‌ره‌داغی سستی بواری هونه‌ر‬ ‫له‌ئێستادا بۆ ناله‌باریی بارودۆخی‬ ‫سیاسیی ده‌گێڕێته‌وه‌و هاوکات‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ژماره‌ی هونه‌رمه‌ند‬ ‫له‌کوردستاندا زیاتر له‌‪ 117‬هه‌زار‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌‪" ،‬ئه‌وه‌ش وایکردوه‌‬ ‫پیشه‌ی هونه‌ر هه‌رزان بکرێت"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغی له‌باره‌ی‬ ‫هۆکاره‌کانی سس���تی‌ ب���واری هونه‌ری‬ ‫ده‌دوێ���ت‌و به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د که‌‬ ‫ه���ۆکاری س���ه‌ره‌کیی له‌ئێس���تادا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ بارودۆخ���ی ناله‌باری‬ ‫سیاس���یی‌و ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ی کوردستانی‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫قه‌ره‌داغ���ی پێی وایه‌ ک���ه‌ به‌هۆی ئه‌و‬ ‫دۆخه‌وه‌ هونه‌ری به‌ره‌نگاریی هاتوه‌ته‌‬ ‫ئاراوه‌و له‌وه‌ش���دا هه‌ندێ���ک به‌رهه‌می‬

‫له‌کارگه‌ی جگه‌ره‌ی‬ ‫سلێامنی خاشاک‬ ‫ده‌کرێته‌ هونه‌ر‬

‫ئا‪:‬دالیا که‌مال‬ ‫نمایشی هونەری خاشاک‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ لەکارگەی جگه‌ره‌ له‌شاری‬ ‫سلێمانی نمایش کرا له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ندان‬ ‫ئاڤان سدیق‪ ،‬ڕۆژگار مستەفا هه‌روه‌ها‬ ‫ڕێبین حەمە ڕەفیق‪.‬‬ ‫نمایش���ه‌که‌ لەدو کاری ڤیدۆیی پێک هاتبو‪.‬‬ ‫ڤیدیۆ ئاڕتی خاش���اک‪ ،‬کە بەش���ێوەیەکی‬ ‫پێڕفۆڕمان���س لەالیەن ئاڤ���ان و ڕۆژگارەوە‬ ‫ئاماده‌کرابو‪.‬‬ ‫ڕۆژگاڕ مستەفا لەس���ەڕ فۆڕم‌و کۆنسێپتی‬ ‫ئیش���ەکەیان بەئاوێن���ەی ڕاگەیاند "کاره‌کە‬ ‫لەالی���ەن دو کەس���ایەتیەوە ئەنجام دراون‬ ‫کە ژنن‪ .‬فۆڕمی کارکردنەکەش خاش���اکە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ڕەنگ���ە زۆرترین قس���ە هەڵبگرێت‪،‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫روب���ەروی حاڵتێك���ی نوێ���ی هیوابەخش‬ ‫دەبیتەوە‪ ،‬هەوالێكی خۆش بەرێوەیە بۆ‬ ‫ژیانت‌و دەیگۆرێت‪.‬‬

‫لەڕێگای ئەم خاشاکەوە کە لەزەمەنێکی ‪11‬‬ ‫خوله‌کیدا ڕوبەڕوبونەوەیەک دروست دەبێت‬ ‫لەالی���ەن من‌و ئاڤانەوە لەس���ەر س���نورێک‬ ‫خاشاک ڕوبەڕوی یەکتر دەکەینەوە‪ .‬لەزۆر‬ ‫ڕوه‌وه‌ دەتوانین قسە لەسەر ئیشەکە بکەین‌و‬ ‫بینین���ەکان جی���اوازە‪ ،‬ڕەنگە کەس���انێک‬ ‫بەئیش���ێکی ژینگەی���ی یان بەدابەش���بونی‬ ‫دو س���نور ی���ان بەکارێک���ی فێمینیزم لێی‬ ‫تێبگەن"‪.‬‬ ‫لەسەر ئەو که‌ره‌ستانه‌ی له‌کاره‌که‌دا بەکاریان‬ ‫هێناوە‪ ،‬رایگه‌یاند "ئێمە وەک ژن گسکمان‬ ‫بەکارهێنا وەک فۆڕمێک زۆر لەگەڵ مێژوی‬ ‫ئێمە ژیاوە‪ .‬هەروەها خاشاکی ناو کارگەمان‬ ‫بەکارهێنە ک���ە پەیوەندی بەش���وێنەکەوە‬ ‫هەبو"‪.‬‬ ‫بڕیارە ئەم نمایشە لەڕۆژانی داهاتو بەرده‌وام‬ ‫بێت‌و دانیشتن‌و گفتوگۆی لەسەر بکرێت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫بەرێنمای���ی كەس���انی دەوروبەرت تورە‬ ‫مەب���ە‪ ،‬چونكە ئەوان���ە هاندانی تۆ زیاتر‬ ‫دەكەن بۆ كۆششی ژیانت‪.‬‬

‫جوان تۆمارکراوه‌و هه‌ندێکیشیان کاڵ‌و‬ ‫کرچن‪"،‬ئ���ه‌و بابه‌تان���ه‌ی کاڵ‌و کرچن‬ ‫من بۆ الوازیی میدیاکانی ده‌گێڕمه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێک که‌سی ناهونه‌ریی له‌مه‌ڵبه‌نده‌‬ ‫هونه‌رییه‌ک���ه‌دان‪ .‬هه‌ر ئه‌مه‌ش���ه‌ وای‬ ‫کردوه‌ ڕه‌وشه‌ هونه‌رییه‌که‌ به‌ره‌و دواوه‌‬ ‫بچێت‪ ،‬زۆرجار نابه‌رپرسیارانه‌ بابه‌تی‬ ‫نه‌شیاو باڵوده‌که‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ن���ده‌ موس���یکژه‌نه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ زیات���ر ده‌ده‌وێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ته‌له‌فزیۆن���ه‌کان به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی ڕوی‬ ‫هونه‌ری���ی‌و کاریگه‌ری���ی‌و ناوه‌ڕۆک���ی‬ ‫کاره‌ هونه‌ریی���ه‌کان له‌به‌رچ���او بگرن‪،‬‬ ‫ئه‌و کاران���ه‌ باڵوده‌که‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫وایکردوه‌ خه‌ریکه‌ کولت���ورو موزیک‌و‬ ‫ڕه‌سه‌نایه‌تییمان له‌ده‌ست ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغ���ی هۆکارێکی دیکه‌ی‬ ‫الوازیی هونه‌ری کوردیی له‌ئێستادا بۆ‬ ‫زۆریی رێژه‌ی هونه‌رمه‌ند ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫به‌به‌راورد به‌ژماره‌ی دانیشتوان‪" ،‬له‌پێنج‬ ‫ملیۆن دانیشتوی هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬

‫زیاتر له‌‪ 117‬ه���ه‌زار هونه‌رمه‌ند هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وایکردوه‌ پیش���ه‌ی هونه‌ریی‬ ‫هه‌رزان کراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هاتنه‌ناوه‌وه‌ی جیلی تازه‌ بۆ‬ ‫ناو بواری هونه‌ر‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫من به‌ش���به‌حاڵی خۆم ب���اوه‌ڕم وایه‌‬ ‫ده‌بێت ده‌رگا بۆ جیلی تازه‌ بکه‌ینه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ کارکردن‪ ،‬ب���ه‌اڵم نابێت ئه‌و جیله‌‬ ‫تازه‌ی���ه‌ش به‌ته‌واوی���ی ده‌رگاکه‌ی بۆ‬ ‫وااڵ بکرێ���ت‌و به‌ئ���اره‌وزی خۆی چی‬ ‫بوێت بی���کات‪ ،‬تا ئه‌وکاته‌ی ڕه‌وش���ه‌‬ ‫هونه‌رییه‌ک���ه‌ هه‌ڵکش���ان به‌خۆی���ه‌وه‌‬ ‫ده‌بینێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی کاری نوێی هونه‌ریی خۆیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ن���وه‌ر قه‌ره‌داغ���ی رایگه‌یان���د ک���ه‌‬ ‫سه‌رقاڵی کارکردنه‌ له‌سه‌ر مه‌قامه‌کانی‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی کۆچکردو حه‌مه‌س���اڵح‬ ‫دی�ل�ان‪" ،‬براده‌رێک���ی خۆم���ان هه‌یه‌‬ ‫ده‌نگی خۆشه‌و له‌به‌رنامه‌مدایه‌ ده‌نگی‬ ‫دیالن به‌تازه‌ی���ی‌و الویی بده‌مه‌وه‌ به‌ر‬ ‫بای گوێچکه‌ی گوێگردا"‪.‬‬

‫عه‌دنان که‌ریم‪:‬‬ ‫کاری هونه‌رمه‌ند له‌سیزیف ده‌چێت‬

‫هونه‌رمه‌ن����د عه‌دنان كه‌ریم هه‌رچه‌نده‌ هاوچه‌رخم تێكه‌ڵكردوه‌‪ ،‬یه‌ك ش����ت‬ ‫‌به‌بنه‌چ����ه‌‌خه‌ڵك����ی‌ گون����دی ژاژڵه‌ی هه‌یه‌ كه‌ هونه‌رمه‌ند نابێت س����نور بۆ‬ ‫‌س����ه‌ر به‌قه‌زای‌ش����ارباژێری‌ ش����اری‌ خۆی دابنێت‪ ،‬بڵێ����ت من ته‌نها یه‌ك‬ ‫س����لێمانییه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم خۆی‌ له‌س����اڵی‌ جۆر ش����یعر ده‌كه‌م به‌گۆرانی‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫(‪ )1963‬له‌شاری‌ كه‌ركوك له‌دایكبوه‌‌و ده‌بێت هه‌س����تی ئه‌وه‌نده‌ كراوه‌ بێت‬ ‫پاشان خانه‌واده‌كه‌ی ‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ ‌بۆ بتوانی����ت هه‌س����ت به‌جوان����ی‌و قوڵی‬ ‫سلێمانی‌‌و هه‌ر له‌وێش خوێندنی‌ ته‌واو له‌هه‌مو شتێكدا بكات‪ .‬بینینی جوانی‌و‬ ‫كردوه‌‌و ده‌رچوی‌ به‌شی ‌نیگاركێشانی‌ هه‌ستكردن به‌ڕیتمی وشه‌كان‌و چونه‌‬ ‫په‌یمانگ����ه‌ی‌ هون����ه‌ره‌ جوانه‌كان����ی ن����او قواڵی����ی كارێك����ه‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌رجی‬ ‫س����ه‌ره‌كی ب����ۆ ه����ه‌ر هونه‌رمه‌ندێك‬ ‫‌سلێمانییه‌‪.‬‬ ‫عه‌دن����ان كه‌ریم له‌س����اڵی‌ ‪1979‬ه‌وه‌ ده‌زانم"‪.‬‬ ‫‌له‌گه‌ڵ‌تیپی‌ موزیكی‌سلێمانی‌ده‌ستی له‌باره‌ی چۆنیه‌تی هه‌ڵبژاردنی شیعری‬ ‫‌به‌كاری‌ هونه‌ریی‌كردوه‌‌و دوای ئه‌وه‌ی گۆرانییه‌کانییه‌وه‌ ده‌ڵێت "هه‌ر كاتێك‬ ‫بۆ ماوه‌ی زیاد له‌‪ 20‬س����اڵ له‌ش����اری ش����یعرێك دڵی گرتم‌و چێژم لێ بینی‪،‬‬ ‫ئۆپساالی واڵتی س����وید ژیاوه‌‪ ،‬چه‌ند حه‌ز ده‌كه‌م ئاوازی بۆ دابنێم‌و به‌گۆرانی‬ ‫س����اڵێکی که‌م ده‌بێ����ت گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بیڵێم ئه‌گه‌ر شیعری‌ كالسیك بێت یان‬ ‫هاوچه‌رخ"‪.‬‬ ‫کوردستان‌و شاری سلێمانی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و هونه‌رمه‌ن����ده‌ گۆرانیبێ����ژه‌ عه‌دن����ان که‌ریم له‌ئێس����تادا به‌یه‌کێک‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1985‬به‌ش����ی نیگارکێشانی له‌دیارتری����ن هونه‌رمه‌نده‌کان����ی کورد‬ ‫له‌په‌یمان����گای هونه‌ره‌جوانه‌کان����ی داده‌نرێت‌و بڕیاره‌ له‌هه‌فته‌ی ئاینده‌دا‬ ‫نوێترین س����ی دی باڵوببێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سلێمانی ته‌واوکردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێک له‌و گۆرانیانه‌ی له‌س����ه‌ره‌تای ئه‌و پێی وایه‌ هێش����تا نه‌گه‌یش����تۆته‌‬ ‫کاری هونه‌ریی����ه‌وه‌ عه‌دن����ان که‌ری����م لوتکه‌‪" ،‬من هێش����تا نه‌گه‌یش����تومه‌ته‌‬ ‫تۆماریکردوه‌و تا ئێس����تاش به‌رده‌وام لوتكه‌‪ ،‬به‌ڵكو جارێ‌ زۆرم ماوه‌ بگه‌مه‌‬ ‫گوێی لێده‌گیرێته‌وه‌‪ ،‬گۆرانیی "شەوی لوتكه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئایا به‌ڕاس����تی لوتكه‌‬ ‫تاریک‌و بێدەنگی"یه‌ که‌ له‌ساڵی ‪ 1983‬هه‌ی����ه‌؟ لوتكه‌ ب����ۆ هونه‌رمه‌ند چیه‌‌و‬ ‫تۆماریکردوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها گۆرانیی درامای كوێیه‌؟ نازانم! به‌س ئه‌وه‌ ده‌زانم هه‌ر‬ ‫"ژاڵه‌" که‌ ساڵێکی دواتر تایبه‌ت به‌و كه‌س هه‌س����تیكرد گه‌یشتۆته‌ لوتكه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌وكاته‌ وه‌ك هونه‌رمه‌ند ده‌مرێت‪.‬‬ ‫درامایه‌ تۆمارکراوه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێ����ک له‌س����یفاته‌ دیاره‌کان����ی پێموایه‌ كاری هونه‌رمه‌ند زۆر له‌كاری‬ ‫گۆرانییه‌کان����ی ئ����ه‌و هونه‌رمه‌ن����ده‌ س����یزیف ده‌چێت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی ده‌گاته‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی تێکسته‌‪ .‬ئه‌و‪ ،‬شاره‌زایانه‌ سه‌ر لوتكه‌كه‌ بۆ یه‌ك سات نامێنێته‌وه‌‌و‬ ‫تێکستی کالسیک‌و نوێ هه‌ڵده‌بژرێت‪ .‬دوباره‌ به‌رده‌ك����ه‌ ده‌كه‌وێته‌ خوارێ‌و‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ عه‌دنان که‌ریم بۆ ئاوێنه‌ ده‌بێت له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ ده‌ستپێبكاته‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت "من هه‌میشه‌ شیعری كالسیك‌و بۆ سه‌رخستنی به‌رده‌كه‌"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫بارودۆخ���ی ژیان���ت لەباش���تر دەچێت‌و‬ ‫پەیوەندیە سۆزدارییه‌كانت پێشكەوتنیان‬ ‫پێوە دیارە‪ ،‬لەهەوڵ بەردەوامبە‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫خۆش���بەختی ئەم چەن���د رۆژەو هەنگاو‬ ‫بەرەو پێش���كەوتن ده‌نێی���ت‪ ،‬میوانێكی‬ ‫ئازیزت دێت بۆ الت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫خەمێكی چاوەروان نەكراوت بۆ دروس���ت‬ ‫دەبێت‪ ،‬ماوەیەكە زۆر بێزاری دەردەبڕیت‪،‬‬ ‫چاوەروانی روداوی زیاتربە‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫رەنگە تەندروس���تیت زیات���ر نارەحەتت‬ ‫بكات‪ ،‬باشتروایە بەزوترین كات سەردانی‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ بکه‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫پەنجەو نینۆكەكانت‬ ‫بەجوانی بهێڵه‌ره‌وه‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫پەنجەو نینۆكەكان بەش���ێكی تری جوانی ئافرەتان پێك دەهێنن‪ ،‬بەاڵم زۆر‬ ‫جار خانمان كێش���ەی ئەوەیان هەیە كە نینۆكەكانیان دەشكێت‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫نینۆكیش وەك هەر ئەندامێكی جەستە پێویستی بەخۆراكە بۆ بەهێز بون‌و‬ ‫هێش���تنەوەی بەجوانی‪ ،‬دەكرێت خۆمان خۆراك بۆ نینۆكەكانمان دروس���ت‬ ‫بكەین بۆ ئەوەی لەلەشكان بیپارێزین‪.‬‬

‫له‌ماوه‌ی ساڵێکدا‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 50‬گۆڤار‌و رۆژنام ‌ه‬ ‫به‌هۆی ئ���ه‌و قه‌یران���ه‌ داراییه‌ی‬ ‫کردوه‬ ‫‌‌‬ ‫روی له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫له‌م���اوه‌ی س���اڵێکدا زیاتر ل ‌ه ‪50‬‬ ‫گۆڤ���ار‌و رۆژنامه‌ له‌کوردس���تاندا‬ ‫راگیراون‪.‬‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌ری کۆمپانیای نێوه‌ند بۆ‬ ‫باڵوکردن���ه‌وه‌ی رۆژنامه‌و گۆڤار‪،‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ژم���اره‌ی ئ���ه‌و گۆڤارو‬ ‫رۆژنامان���ه‌ی له‌س���اڵی رابردودا‬ ‫به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌و‌ه داخراون‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئامارێکی ورد‬ ‫له‌به‌رده‌ستدا نییه‌ له‌سه‌ر راگیرانی‬ ‫رۆژنام���ه‌کان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئاگاداربین له‌ته‌واوی کوردس���تان‬ ‫زیات���ر ل��� ‌ه ‪ 50‬رۆژنام���ه‌و گۆڤار‬ ‫له‌م���اوه‌ی ئه‌و قه‌یران���ه‌ داراییه‌ی‬ ‫روی له‌هه‌رێم کردوه‌ راگیراون"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وتیش���ی "پێش���تریش‬ ‫راگیرانی رۆژنامه‌کان هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای قه‌یرانی داراییه‌و‌ه داخرانی‬ ‫ئه‌و رۆژنامان ‌ه به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو‬

‫* ئەم گیراوەیە نێنۆك بەهێزو بریقەدار ئەكات‬ ‫‪ 3‬كەوچك زەیتی زەیتون و‪ 3‬كەوچك س���ركەی سێو لەگەڵ یەك زەردێنەی‬ ‫هێلكە تێكەڵ بەیەك ئەكەیت‌و ئەخرێتە سەالجەوە رۆژانە نینۆكەكەو دەورو‬ ‫بەری پێ چەور ئەكەیت‪.‬‬ ‫هەندێ‌ كەس نینۆكیان زەردە هەر بۆیە ئەم كەسانە دەتوانن بەم گیراوەیە‬ ‫نینۆكیان سپی بكەنەوە‬ ‫‪ 2‬كەوچك ئاوی لیم���ۆ لەگەڵ ‪ 2‬كەوچك ئاوی گوڵ تێكەڵ بەیەك دەكەین‬ ‫دەس���تەكانت لەن���اوی دائەنەیت بۆ ماوەی ‪ 15‬خولەك دواتر بیش���ۆ‪ .‬ئەمە‬ ‫هەفتانە سێ‌ جار دوبارەی بكەرەوە‪.‬‬ ‫• پێویستە ئەوە بزانیت كە هەندێك كاری رۆژانە یاخود خوی رۆژانه‌ ئه‌بێتە‬ ‫هۆی شكانی نینۆكەكان‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫ زۆر بەكارهێنانی ئەس���یتون كە بۆ لێكردنەوەی بۆیەی نینۆك بەكاردێت‬‫ئەبێت���ە هۆی لەن���او بردنی تویژی دەرەوەی نین���ۆك بەمەش نینۆكەكە زو‬ ‫دەشكێت‪.‬‬ ‫ هەمو ئەو مه‌رهه‌م‌و س���پرای مو لێكردنەوە ئەبێتە هۆی ناسك كردنەوەی‬‫نینۆك‪.‬‬ ‫ هەم���و ئەو ده‌رمانانه‌ی بۆ پاك كردنەوەی ناو ماڵ بەكاردێت نینۆك لەناو‬‫ئەبات‪ .‬هەر بۆیە لەم كاتانە بەكار هێنانی دەستكێش پێویستە‪.‬‬ ‫ ئ���ەو بۆنان���ە بەكارمەهێن���ە كە رێ���ژەی ئه‌لکول تێدای���ە چونكە نینۆك‬‫دەشكێنێت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫زیادی کردوه‌"‪.‬‬ ‫کۆمپانیای بالڤ پەیک کە تایبەتە‬ ‫بەدابەش���کردنی باڵوک���راوەکان‬ ‫بەس���ەر ناوەندەکانی فرۆش���تندا‬ ‫لەشاری س���لێمانی ناوی ‪ ١٨‬لەو‬ ‫گۆڤارانەی تۆمارکردوە کە ئێستا‬ ‫بەهۆی ئەم قه‌یرانه‌و‌ه داخراون‪.‬‬ ‫سەنگەر عەلی‪ ،‬خاوەنی کۆمپانیاکە‬ ‫رایگه‌یان���د "ب���ەر لەهاتن���ی ئه‌و‬ ‫قه‌یران��� ‌ه داراییان ‌ه ئ���ەم گۆڤارانە‬ ‫کڕیارێک���ی باش���یان هەبو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەه���ۆی کەمبونەوەی فرۆش���ەوە‬ ‫ئیتر نەیانتوانی بەردەوام بن"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس���ی ل���ەوەش ک���رد‬ ‫ک���ە زۆرێک���ی دیک���ە لەرۆژنامەو‬ ‫گۆڤارەکان���ی دیک���ەش داخراون‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم کۆمپانیاکەی ئ���ەو تەنها‬ ‫ئەو ژمارەیەی لەبەردەس���تدایە‌و‬ ‫هیچ ش���وێنێکی فه‌رمی���ش نیی ‌ه‬ ‫ژماره‌ی راگی���ران یاخود داخرانی‬ ‫رۆژنامه‌کانی له‌البێت‪.‬‬

‫تارا عومه‌ر‪ ،‬خاوه‌نی ئارایشتگای الله‌لی‬ ‫بۆ جوانکردنی خانمان له‌گه‌ڕه‌کی ئاشتی‬

‫هێرش‪ ..‬نابینایەكی جیاوازو بەهرەمەند‬ ‫‪ 2000‬هەزار ژمارە مۆبایلی ئەزبەرەو‬ ‫كاری هونەری‌و میدیایش دەكات‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حەمەد رابی‬ ‫ئەگەرچی هێرش هەسنانی هەردو چاوی‬ ‫نابینان‪ ،‬بەاڵم ئەوه‌ نه‌بوه‌ته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫دەرگا به‌روی ژیاندا دابخات‪ ،‬ئەو له‌یەك‬ ‫كاتدا چەندین كاری جۆراوجۆر دەكات‌و‬ ‫خاوەن چەندین بەهرەی جیاوازە‪ .‬ئەو‬ ‫دەڵێت " من كاری هونەریی‌و میدیایی‌و‬ ‫چاالكی جۆراوجۆر ئەنجام دەدەم‌و تا‬ ‫ئێستاش چەندین سرودی نیشتیمانیم‬ ‫تۆمار كردون‪ .‬هەروەها فەیسبوكیش‬ ‫به‌هاوكاری چەند براو دۆستێك بەكار‬ ‫دەهێنم‌و نزیكەی ‪2000‬هەزار ژمارە‬ ‫مۆبایلیشم ئەزبەرە"‪.‬‬ ‫هێرش���ی محەم���ەد هەس���نانی‪ ،‬تەم���ەن‬ ‫‪28‬س���اڵ‌و دانیش���توی س���ۆران‪ ،‬له‌بارەی‬ ‫چۆنیەتی له‌دەس���تدانی بینایی چاوانی بۆ‬ ‫ئاوێنەی ڕونکرده‌وه‌ که‌ له‌نەورۆزی س���اڵی‬ ‫‪ 1996‬توش���ی نەخۆشیەك بوه‌ كە ئەوكات‬ ‫باڵوبۆت���ه‌وەو پێی���ان گوتوه‌ "س���ەحایە"‪،‬‬ ‫دوای ئ���ەو روداوەش نه‌یتوانی���وه‌ درێ���ژە‬ ‫به‌خوێندن ب���دات‌و له‌پۆلی چواری بنەرەتی‬ ‫دەس���تی له‌خوێندن هەڵگرتوه‌‪" ،‬س���ەرەتا‬ ‫سەرئێشەیەكی توندم گرت‌و دواتر بۆ ماوەی‬ ‫ساڵێك به‌دەس���ت ئەو سەرئێشە توندەوە‬ ‫نااڵندم‌و پاشان چاوەكانم له‌دەستدان"‪.‬‬ ‫هێرش ئاماژەی بەوەشكرد كە ئەو هەرچەندە‬ ‫نابیانەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوه‌ س���اردی نەكردۆتەوە‬ ‫لەكارو چاالكی جۆراجۆر‪ .‬هه‌روه‌ها ئەوەشی‬

‫کاوڕ‬ ‫كۆمەڵێ���ك روداو لەژیان���ت رودەدەن‬ ‫رەنگە هەندێك كەس سەردانت بكەن بۆ‬ ‫ئەم مەبەستە‪ ،‬خۆت ئامادەی میوانداری‬ ‫بكە‪.‬‬

‫هێرش هه‌سنانی‬ ‫رونكردەوە كە ئەو ئێستا فەیسبوكی هەیەو‬ ‫چەند هاورێیەكی هاوكاری دەكەن‌و خۆیشی‬ ‫كۆمپیۆتەر بەكاردەهێنێت‪.‬‬ ‫ئەگەرچ���ی هێ���رش یه‌کێ���ک له‌ئه‌ندام���ه‌‬ ‫گرنگه‌کان���ی جه‌س���ته‌ی له‌ده‌س���تداوه‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش له‌چەند بوارێكی جیاوازدا‬ ‫كارو چاالك���ی ئەنج���ام دەدات‪" ،‬ئام���ادەو‬ ‫پێشكەش���كاری دو بەرنامەی جیاوازم له‌دو‬ ‫رادیۆی جیاواز‪ ،‬هەروەها ماوەی دو س���اڵە‬

‫گا‬

‫كاری پەیامنێری���ش دەك���ەم ب���ۆ رادیۆی‬ ‫هێلی���ن‪ .‬جگە ل���ه‌كاری میدیایش‪ ،‬له‌بواری‬ ‫هونەریی‌و ئەدەبی���ش كار دەكەم‌و ئامێری‬ ‫ساز لێدەدەم‌و دەفیش دەژەنم‪ .‬هەروەها تا‬ ‫ئێستا ‪ 6‬سرودی نیشتیمانم تۆمار كردون‌و‬ ‫ناوە ناوەش شیعر دەنوسم"‪.‬‬ ‫هێ���رش جگە له‌ئەنجامدان���ی ئەو چاالكیە‬ ‫جۆراوجۆرانە‪ ،‬هاوكات كۆمپیۆتەرو مۆبایلیش‬ ‫بەكاردەهێنێت‌و بۆ تەلەفۆنكردنیش دەڵێت‬

‫دوانه‌‬

‫هەرچەن���دە خەڵكی چاوەروان���ی چاالكی لەروی پیش���ەوەیە ئەم مانگە پرۆژەیەك‬ ‫زیات���رت لێ���دەكات‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوە مانای ئەخرێت���ە بەردەس���تت‪ ،‬هاورێكانت هانت‬ ‫كاركردنی زیاتر نای ‌هت‌و كارە ئاس���اییەكانی دەدەن بۆ ئەنجامدانی‪.‬‬ ‫رۆژانەی خۆت بكە‪.‬‬

‫بازاڕی فرۆشتنی ئۆتۆمبێل‬

‫"ئۆپرتاوه‌کس��ه‌د‬ ‫دۆالری وایه‌"‬

‫"هەر ژمارە تەله‌فۆنێكم یەك جار له‌ال بڵێن‬ ‫له‌مێش���كم تۆمار دەبێت‌و ئەزبەری دەكەم‪،‬‬ ‫بەو هۆیەوەش تائێستا نزیكەی ‪ 2000‬ژمارە‬ ‫مۆبایلم ئەزبەركردوەو خۆیشم ژمارەته‌له‌فۆن‬ ‫لێدەدەم‌و نامه‌ی مۆبایلیش دەنوسم"‪.‬‬ ‫ئ���ەو گەنجە تا ئێس���تا ژیانی هاوس���ەری‬ ‫پێكنەهێناوەو هیواخوازە ئەو قۆناغەی ژیانی‬ ‫تێپەڕێنێت‪ .‬هێرش ئەوەشی رونكردەوە كە‬ ‫ئەو تەنها ئارەزوی ئەوە دەكات ئەوەندەی‬ ‫كە پێی بكرێ���ت‌و له‌توانایدا بێت خزمەتی‬ ‫كۆمەڵگا بكات‪.‬‬ ‫داواکارییه‌کیش���ی له‌خه‌ڵ���ک هه‌یه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"داواش دەكەم كە خەڵك به‌چاوی سۆزەوە‬ ‫س���ەیری كەمئەندام���ان نەك���ەن‪ .‬بەڵكو‬ ‫به‌پێچەوانەوە‌ وەك هەر مرۆڤێكی ئاس���ایی‬ ‫له‌ئێمە بڕوانن‪ .‬چونك���ە ئێمەش دەتوانین‬ ‫‌وەك ه���ەر مرۆڤێكی ئاس���ایی بژین‌و كاری‬ ‫جۆراوجۆر ئەنجام بدەین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "من له‌كۆمەڵگەدا‌وەك هەر‬ ‫مرۆڤێكی ئاسایی رەفتار دەكەم‌و بەشداری‬ ‫كۆڕو سیمینارو چاالكی جۆراوجۆر دەكەم‌و‬ ‫‌وەك ه���ەر گەنجێكی���ش لەگەڵ دۆس���ت‌و‬ ‫برادەرانم بەشداری خۆشیی‌و ناخۆشیەكانی‬ ‫خەڵك دەكەم"‪.‬‬ ‫هێرش گلەییشی له‌الیەنە پەیوەندیدارەكان‬ ‫هه‌یه‌ كە تا ئێستا هیچ كارێكی بۆ نەكراوەو‬ ‫موچەش���ی نی���ە‪ ،‬تەنها ئ���ەوە نەبێت جار‬ ‫جار پاداش���تی كارەكانی له‌راگەیاندنەكان‌‬ ‫وەردەگرێ���ت‪ ،‬ئەوی���ش به‌ه���ۆی قەیرانی‬ ‫دارایی���ەوە زۆر دوا دەكەوێت‌و هاوكارییەكە‬ ‫كەمبۆتەوە‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫ئا‪ :‬ڕه‌وا‬ ‫له‌بازاڕی کڕین‌و فرۆشتنی ئۆتۆمبێل‪،‬‬ ‫"ئۆپترا که‌ جۆرێکی ئوتومبێلی شۆفلێته‌"‬ ‫زۆرترین کڕین‌و فرۆشتنی پێوه‌ده‌کرێت‌و‬ ‫ئۆتۆمبێلی ئه‌ڵمانیش که‌س به‌الیدا ناچێت‪.‬‬ ‫بیشوان فه‌ره‌ج یه‌کێکه‌ له‌و که‌سانه‌ی له‌بازاڕی‬ ‫کڕین فرۆشتنی ئۆتۆمبێل له‌سلێمانی مامه‌ڵه‌‬ ‫به‌ئۆتۆمبێله‌وه‌ ده‌کات باس له‌وه‌ده‌کات که‌‬ ‫ئۆتۆمبێلی جۆری ئۆپترا رۆژانه‌ فرۆش���ێکی‬ ‫باش���ی هه‌یه‌‌و ئه‌ویش به‌هۆی ئه‌وه‌ی "ئه‌و‬ ‫ئۆتۆمبێل���ه‌ هه‌رزانه‌‌و مه‌سره‌فیش���ی که‌مه‌‬ ‫بۆیه‌ زۆر به‌ئاس���انی ده‌فرۆش���رێت‌"‪ .‬وه‌ک‬ ‫ئه‌و وه‌س���فیکرد "ئۆپترا وه‌ک سه‌د دۆالری‬ ‫وایه‌ هه‌ر بیبه‌یته‌ پێش���انگا ئوتومبێله‌کان‬

‫شێر‬

‫هەوڵب���دە پەیوەندی س���ۆزداریت پتەوتر ئەگ���ەر ئ���ەم ماوەی���ە بەربەس���تێك لە‬ ‫بكەیت رۆژ لەدوای رۆژ با تێگەیشتن زیاتر كارەكانت رویداوە نیگەران مەبە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوە ته‌نها دەتوانی���ت خێرایی كارەكەت‬ ‫ببێت بۆ خۆشەویستەكەت‪.‬‬ ‫كەم بكاتەوە نەك شتی تر‪.‬‬

‫به‌پاره‌وه‌ ده‌گه‌ڕێیته‌وه‌‌و ده‌فرۆشرێت"‪.‬‬ ‫عه‌بدولحه‌می���د محه‌مه‌د یه‌کێک���ی دیکه‌ی ‌ه‬ ‫له‌فرۆشیاره‌کانی بازاڕی ئۆتۆمبێل‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌ ئێس���تا باش���ترین کار‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئۆتۆمبێل بکڕیت‪ ،‬نه‌ک ئۆتۆمبێل‬ ‫بفرۆش���یت‪ ،‬چونکه‌ ئێستا بازاری ئۆتۆمبێل‬ ‫شکاوه‌‌و زه‌ره‌رێکی زۆر ده‌که‌یت"‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆش���یاره‌ ده‌ڵێت "ئۆتۆمبێلی یابانی‬ ‫زۆرترین فرۆش���ی هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئۆتۆمبێلی‬ ‫ئه‌مریکی که‌متر ده‌فرۆشرێت‌و زۆر قورسیشه‌‬ ‫ئۆتۆمبێلی ئه‌ڵمانی بفرۆشیت‪ ،‬چونکه‌ نرخی‬ ‫گرانه‌و کڕیارێکی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫عه‌بدولحه‌می���د وتیش���ی که‌ به‌ه���ۆی ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ دارایی���ه‌وه‌ هاواڵتی���ان ئۆتۆمبێله‌‬ ‫گرانبه‌هاکانی���ان ده‌فرۆش���ن‌و له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ئۆتۆمبێلێکی مام ناوه‌ند ده‌کڕن‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫پێویس���تت بەئارامی زیاتر هەیە هەوڵبدە‬ ‫خۆت لەكێش���ەكانی رۆژانە بەدوربگریت‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشێوەیەكی كاتی‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫یاسا ‌ی وه‌به‌رهێنان‌و هه‌موارێكی‌ جۆری‌‬ ‫ئامانج جه‌الل*‬ ‫‪amangglaly@yahoo.com‬‬

‫ئه‌وه‌ راس����ته‌كه‌كه‌م یاس����ا هه‌یه‌به‌قه‌د‬ ‫یاسای ژماره‌ی‌ س����اڵی‌ ‪2006‬ی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫هه‌م����واری‌ دواكه‌وتبێ����ت‪ .‬چه‌ن����د خولێكی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌س����ه‌ریدا تێپه‌ری‌ كه‌چی‌ نه‌ك‬ ‫هه‌م����وار نه‌كرا‪ ،‬به‌ڵكو ببوه‌وه‌س����یله‌یه‌كی‌‬ ‫باش����یش بۆ گه‌رموگوڕكردنی‌ بانگه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن‪ ،‬ك����ه‌م یاس����ا هه‌ی����ه‌به‌ق����ه‌د‬ ‫ئ����ه‌م یاس����ایه‌ پێویس����تی‌ به‌باگراوندێكی‌‬ ‫زانس����تی‌‌و تێگه‌یش����تنێكی‌ واقعی‌ له‌دۆخی‌‬ ‫ئابوری‌‌و سیاس����ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌بێت بۆ‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‪ ،‬كه‌م یاسا هه‌یه‌به‌قه‌د ئه‌م‬ ‫یاسایه‌پێویستی‌ به‌هه‌مواری‌ ناوبه‌ناو و خێرا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬كه‌م یاس����ا هه‌یه‌ به‌قه‌د ئه‌م یاسایه‬ ‫‌پێویس����تی‌ به‌زۆرترین‌و زانستیترین رێنمایی‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها یاسایه‌كه‌به‌راده‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر وابه‌سته‌ی‌ كێشه‌و گۆڕانكاریه‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئابوریه‌كان����ه‌و راس����ته‌خۆش كاریگ����ه‌ری‌‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نی‌ له‌سه‌ر بزاوتی‌ ئابوری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا جوڵه‌یه‌ك هه‌یه‌له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تاندا ب����ۆ هه‌مواری‌ ئه‌م یاس����ایه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت درافتێك ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی‌‌و كاروباری‌ ئاب����وری‌‌و وه‌به‌رهێنانه‌وه‬ ‫‌له‌ئ����ازاری‪2015‬دا‪ .‬پێده‌چێ����ت قس����ه‌كردن‬ ‫له‌وت����ارو دواندا له‌س����ه‌ر هه‌م����و ماده‌كانی‌‬ ‫یاس����اكه‌و درافتی‌ ئاماده‌كراوی‌ ئه‌و‌لیژنه‌یه‬ ‫‌مه‌حاڵ بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم به‌گش����تی‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫تیش����ك بخه‌ینه‌سه‌ر ئه‌و س����تراتیژانه‌ی‌ كه‬ ‫‌پێویس����ته‌ ببن به‌بنه‌م����ای‌ كار بۆ هه‌مواری‌‬

‫ئه‌م یاسایه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌مواركردن����ی‌ یاس����ای‌ وه‌به‌رهێناندا‬ ‫پێویس����ته‌ چه‌ند فاكته‌رو پرنسیپێك هه‌یه‬ ‫‌له‌به‌رچاو بگیرێت له‌گرنگترینیان تێگه‌یشتنه‌‬ ‫له‌واقعی‌ سیاسیی‌‌و ئابوری‌ هه‌رێم به‌تایبه‌ت‬ ‫ل����ه‌و بواران����ه‌ی‌ كه‌په‌یوه‌س����ته‌به‌كه‌رت����ی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و پرۆسه‌ی‌ وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫تێگه‌یش����تنێكی‌ واقعی‌ له‌گرفت‌و كێشه‌كانی‌‬ ‫یاس����ای‌ پێش����و به‌تایبه‌تی‌ له‌ئاستی‌ الیه‌نی‌‬ ‫جێ به‌جێ����كاری‌ یاس����اكه‌دا‪ ،‬تێگه‌یش����تن‬ ‫له‌كه‌موكوڕی‌ رێنمایه‌كان به‌گشتی‌‌و‌شێوازی‌‬ ‫ئه‌رك‌و به‌پرس����یارێتیه‌كاندا‪ ،‬سودوه‌رگرتن‌و‬ ‫تێگه‌یش����تن له‌به‌رنامه‌و پرۆگرامه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫بواره‌ ك����ه‌له‌ئاس����تی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ كاری‌‬ ‫پێده‌كرێ����ت‪ ،‬وه‌تێگه‌یش����تن له‌خیب����ره‌و‬ ‫یاساو ش����ێوازی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌ كه‬ ‫‌گه‌شه‌س����ه‌ندنی‌ گه‌وره‌ی‌ ئابوریان به‌ده‌ست‬ ‫هێناوه‌ له‌م بواره‌دا‪ .‬پاڵپشتی‌‌و سودوه‌رگرتن‬ ‫له‌و ۆرك ش����ۆپ‌و س����ینمارو نوس����راوانه‌ی‌‬ ‫كه‌په‌یوه‌سته‌ به‌م یاساوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش جێگه‌ی‌‬ ‫دڵخۆشیه‌ باس له‌به‌ستنی‌ كۆنفرانس ده‌كرێت‬ ‫بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ بیروبۆچونه‌كان له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ئه‌گه‌ر ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫ستراتیژی‌ هه‌مواری‌ ئه‌م یاسایه‌‪....‬‬ ‫به‌گشتی‌ یاسای‌ وه‌به‌رهێنان ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫دو بنه‌مای‌ ستراتیژی‌ هه‌مواربكرێته‌وه‌‪ ،‬واتا‬ ‫داڕش����تنی‌ بڕگه‌و ماده‌ی‌ ت����ازه‌و هه‌مواری‬ ‫ئه‌وانی‌ پێش����و له‌خزمه‌ت یه‌كێ����ك له‌م دو‬ ‫ستراتیژه‌دا بێت‪:‬‬ ‫ستراتیژی‌ یه‌كه‌م‪ :‬هه‌موارو دارشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و بڕگه‌و مادانه‌ ‌ی كه‌ئامانجه‌كه‌ی‌ بریتین‬ ‫له‌به‌گه‌ڕخس����تنی‌ زۆرتری����ن س����ه‌رمایه‌ی‌‬ ‫ناوخۆو په‌لكێش����كردنی‌ زۆرترین سه‌رمایه‌و‬ ‫كۆمپانی����ای‌ بیان����ی‌ ب����ۆ ئ����ه‌م هه‌رێم����ه‌‪.‬‬ ‫به‌دیوێكی‌ تردا وات����ا ده‌بێته‌هۆی‌ بینادنانی‌‬ ‫زۆرتری����ن پرۆژه‪ ،‬بۆ ده‌س����ته‌به‌ركردنی‌ ئه‌م‬ ‫ئامانجه‌ش پێویس����ته‌هه‌موارو داڕشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫برگه‌و م����اده‌كان زۆرتری����ن واقیعبینی‌ تێدا‬ ‫ره‌چاوبكرێت بۆ ئه‌م هه‌رێمه‌ له‌م روانه‌وه‌‪:‬‬

‫‪ .1‬به‌گش����تی‌ له‌ڕوی‌ سیاس����ی‌‌و ئه‌منی‌و‬ ‫ئابوری����ه‌وه‌‪ :‬كاتێ����ك كوردس����تان واڵتێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ نیه‌ له‌ئاس����تی‌ ناوخۆو ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆر له‌سه‌ر پرۆسه‌ ‌ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫هه‌یه ‌به‌تایبه‌ت����ی‌ له‌نه‌بونی‌ س����ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئابوری‌‌و ده‌س����ه‌اڵت‌و رۆڵی‌ له‌په‌یره‌و كردنی‌‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ بازرگانی‌‌و نه‌ختینه‌ی‌‌و مالییدا‪،‬‬ ‫وه‌نه‌بونی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ ئاس����مانی‌‌و نه‌بونی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت له‌ئاس����تی‌ ئاژان����س‌و رێكخراوه‌‬ ‫نیوده‌وڵه‌تیه‌كانی‌ كه‌بتوانێت وه‌ك واڵتێكی‌‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆ مامه‌ڵ����ه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ بكرێـ����ت‪.‬‬ ‫ناسه‌قامگیری‌ ناوچه‌كه‌و عێراق‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر ره‌وش����ی‌ ئابوری‌ ئه‌منی‌ كوردستان‬ ‫بۆخ����ۆی‌ خاڵگه‌لێكی‌ گرنگه‌ ك����ه‌تێبگه‌ین‬ ‫له‌به‌رزی‌ ئاس����تی‌ مه‌ترس����ی به‌گه‌ڕخستنی‌‬ ‫سه‌رمایه‌ له‌م هه‌رێمه‌دا‪.‬‬ ‫‪ .2‬له‌ئاس����تی‌ ناخۆییدا‪ :‬گرنگه‌ له‌واقیع‌و‬ ‫كێش����ه‌ ئابوری����ه‌كان تێبگه‌ی����ن به‌تایبه‌تی‌‬ ‫به‌رچاوكردنی‌ الوازی‌ ژێرخانی‌ ئابوری‌‪ ،‬بونی‌‬ ‫قه‌یرانێكی‌ دارایی‌‪ ،‬ق����ه‌رزداری‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫به‌رزبوون����ه‌وه‌ی‌ ڕێژه‌ی‌ بی����كاری‌‌و هه‌ژاری‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگ����ه‌ له‌گرفته‌كان����ی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و‬ ‫پێداویستیه‌ س����ه‌ره‌كییه‌كانی‌ تر‪ ،‬وه‌نه‌بونی‬ ‫سیسته‌مێكی‌ ئابوری‌ پالنبۆدانراو و‌نه‌بونی‌‌و‬ ‫الوازی‌ به‌رهه‌می‌ ناوخۆی‌‌و الوازی‌ سیسته‌می‌‬ ‫ئیداری‌‌و ناموئه‌سیس����ی‌ له‌داموده‌زگاكانداو‬ ‫‌الوازی‌ سیسته‌می‌ بانكی‌‌و گرفتی‌ بازاركردن‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ وزه‌و كه‌ره‌س����ته‌ی‌ سه‌ره‌تایی‌‌و‬ ‫الوازی‌ كه‌فائ����ه‌ی‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ مرۆی����ی‌‌و‬ ‫نه‌بونی‌ رۆشنگه‌ری‌ وه‌به‌رهێنان‌و گرفته‌كانی‌‬ ‫كه‌رتی‌ تایب����ه‌ت ‪..........‬هتد‪ .‬به‌گش����تی‌‬ ‫وات����ا له‌به‌رچاوگرتنی‌ هه‌مو ئه‌و فاكته‌رانه‌ی‌‬ ‫كه‌تێچ����وی‌ بنیادی‌ پ����رۆژه‌ به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌دیوێكی‌ تردا وات����ا قه‌راری‌ بنیادی‌ پرۆژه‌‬ ‫دژوارو قورس ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌به‌رچاوگرتن����ی‌ دۆخ����ی‌ ئاب����وری‌و‬ ‫سیاس����ی‌‌و ژێرخان‌و سه‌رخانی‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌‬ ‫له‌ڕوی‌ ده‌س����ته‌به‌ری‌ هه‌ل����ی‌ وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‬ ‫به‌هێزن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و واڵتانه‌ی‌ به‌ئاس����انی‌‬ ‫كااڵكانیان ده‌خه‌ن����ه‌ بازاڕه‌كانی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬

‫درافتی‌ ئاماده‌كراو ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان جگ ‌ه‬ ‫له‌گۆڕانێكی‌ روكه‌ش ‌ی‬ ‫هیچتر نیه‌ هه‌رچه‌ند‬ ‫ئه‌وه‌وه‌ك ده‌ستپێك‬ ‫كراوه‌ تابیروبۆچونه‌كان ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر كۆبكرێته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم هه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌یه‌حكومه‌ت‌و هه‌ر‬ ‫الیه‌نێكی‌ تری‌ راسپێراوو‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ئه‌و درافت ‌ه‬ ‫وه‌ك بنه‌مای‌ هه‌موار‬ ‫سه‌یربكه‌ن‬ ‫به‌واتایه‌كی‌ تر له‌رچاوكردنی‌ تێچوی‌ بنیادی‌‬ ‫پرۆژه‌ به‌راورد به‌و واڵتانه‌‪.‬‬ ‫ڕچاوك����ردن‌و خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ واقیعی‌ بۆ‬ ‫هه‌مو ئه‌و فاكته‌رو هۆكارانه‌خۆی‌ له‌و برگه‌و‬ ‫بابانه‌دا ده‌بینێته‌وه‌كه‌ئاسانكاری‌‌و امتیازاتی‌‬ ‫زۆر به‌پ����رۆژه‌كان ده‌دات‪ ،‬به‌مانایه‌ك����ی‌ تر‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ ئه‌رێنی‌ له‌س����ه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫تێچوی‌ پرۆژه‌كان ده‌بێت له‌هه‌مانكاتدا واتا‬ ‫رێژه‌ی‌ قازانجیان به‌رزده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫س����تراتیژی‌ دوه‌م‪ :‬ك����ه‌ بریتیی‌ی����ه‬ ‫‌له‌ده‌س����ته‌به‌ركردنی‌ ئ����ه‌و ئامانجان����ه‌ی‌ كه‬ ‫‌له‌پرۆس����ه‌ی‌ وه‌به‌رهێن����ان‌و پ����رۆژه‌كان‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ئه‌ویش خۆی‌ له‌چۆنێتی‌‬ ‫ئاراسته‌كردنی‌ پرۆژه‌كانه‌ بۆ خزمه‌تی‌ ئابوری‌‬ ‫نیشتیمانی‌ ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬به‌مانایه‌كی‌ تر چۆن‬ ‫بتوانین هه‌موارێكی‌ وا جۆری‌‌و عه‌قالنی‌ ئه‌و‬ ‫برگ����ه‌و بابانه‌بكه‌ین ك����ه‌ واده‌كات رۆژه‌كان‬ ‫بخات����ه ‌خزم����ه‌ت ئامانج����ه ‌ئابوریه‌كانه‌وه‬ ‫‌به‌ش����ێوه‌یه‌ك ك����ه‌ كاریگ����ه‌ر ‌ی نه‌رێن����ی‌‬ ‫له‌سه‌ر س����تراتیژی‌ یه‌كه‌م نه‌بێت‌و ‌بتوانێت‬ ‫ته‌وازنێكی وا دروس����ت بكات ك����ه‌هاندانی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن����ان الواز ن����ه‌كات‪ ،‬به‌دیوێكی‌ تردا‬ ‫تێچو له‌سه‌رش����انی‌ حكومه‌ت یه‌كسان بكات‬ ‫به‌كاریگه‌ریه ئیجابیه‌كان كه‌ چاوه‌رێده‌كرێت‬ ‫به‌ده‌ستبهێنرێت له‌پرۆژه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌م ستراتیجه‌ چۆن به‌ده‌ستدێت‪:‬‬ ‫‪ .1‬خ����ۆالدان له‌باب‌و بڕگ����ه‌و ڕێنمایه‌كان‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی‌ بلۆك����ی‌ له‌س����ه‌ر به‌خش����ین‌و‬ ‫ئیمتیازاته‌كان‪ ،‬به‌ڵكو به‌شێوه‌یه‌ك ڕه‌چاوی‌‬ ‫ئاس����تی‌ ناوچه‌یی‌‌و س����ێكته‌ری‌‌و سروشتی‌‬ ‫پ����رۆژه‌و وه‌به‌رهێن����ه‌ری‌ تێ����دا بكرێ����ت‪،‬‬ ‫به‌مانایه‌كی‌ تر س����ه‌رجه‌میان له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫هاندانی‌ زیاتر له‌الیه‌ك ده‌ستكه‌وتی‌ ئابوری‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌دابڕێژرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬پێویس����تی‌‌و زه‌مینه‌سازی‌‌و په‌له‌كردن‬ ‫له‌هه‌ندێك یاس����او رێنمایی‌ ت����ر له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫یاس����ای‌ وبه‌رهێن����ان‪ .‬ك����ه‌ ئاراس����ته‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌كان ل����ه‌روی‌ خزمه‌تگوزاری‌و به‌رهه‌می‌‬ ‫پرۆژه‌كانه‌وه‌بۆ خزمه‌تی‌ ئابوری‌ نیشتیمانی‌‬ ‫زیاتر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .3‬دانان����ی‌ ئیلتیزامه‌كان����ی‌ وه‌به‌رهێنه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ هاندان‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‌ جێبه‌جێ‬ ‫نه‌كردنیان����دا‪ ،‬چونكه‌ئیلتی����زام پێكردن����ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ر له‌س����ه‌ر حس����ابی‌ به‌خش����ین‌و‬ ‫ئیمتیازاته‌كان����ی‌ باش����ترو كاریگ����ه‌ر ت����ره‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن����ی‌ ئیلتیزماته‌كانیدا به‌راورد‬ ‫به‌س����زای‌ بلۆكی‪ ،‬ئ����ه‌م خاڵ����ه‌ له‌خزمه‌ت‬ ‫ستراتیجی‌ یه‌كه‌میشدا زۆر گرنگه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫‪ .4‬دیاریكردن����ی‌ ئه‌رك‌و به‌رپرس����یارێتی‌‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و داموده‌زگاكانی‌ تر‬ ‫زۆر به‌رونی‌ چونكه‌الوازی‌ نا ڕونی‌ ئه‌ركه‌كان‬ ‫كاریگه‌ری‌ نه‌رێنی‌ له‌سه‌ر خزمه‌تی‌ پرۆژه‌كان‬ ‫بۆ ئابوری‌ نیشتمانی‌ هه‌بو ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬خ����ۆالدان له‌فراوانكردنی‌ ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن����ان ل����ه‌روی‌ هه‌یكه‌ل����ه‌وه‌‬ ‫چونكه‌گ����ه‌وره‌ی‌‌و فراوانكرن����ی‌ هه‌یكه‌ل����ی‌‬ ‫ئیداری‌ زیاتر رۆتین‌و ته‌مه‌ڵی‌ كار دروس����ت‬ ‫ده‌كات ئه‌م����ه‌جگ����ه‌له‌بارگران����ی‌ ماددی‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا دورخس����تنه‌وه‌ی‌ ده‌ی����ان الیه‌نی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����داری‌ تری‌ حكوم����ی‌‌و ناحكومی‌‬ ‫كه‌ هیچ كاریگه‌ریه‌كانه‌و یا له‌س����ه‌ر باش����تر‬ ‫به‌ڕێوه‌چونی‌ پرۆس����ه‌كه‌ نی����ه‌جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫تێچوی‌ پرۆژه‌كه‌له‌ڕوی‌ كات‌و مالییه‌وه‌زیاد‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .6‬دیاریكردنی‌ پێ����وه‌رو مه‌رجه‌كان زۆر‬ ‫به‌ڕونی‌ بۆ ئه‌و پرۆژانه‌ی‌ سودمه‌ندی‌ یاسای‌‬ ‫وه‌به‌رهێن����ان ده‌ب����ن وه‌دیاریكردنی‌ الیه‌نی‌‬ ‫دوه‌م‌و سێهه‌م بۆ مامه‌ڵه‌و پێدانی‌ مۆڵه‌ت بۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ نایانگرێته‌وه ‌چونكه‌ پرۆژه‌گه‌لێكی‌‬ ‫زۆربون ‌به‌قوربانی‌ فره‌سه‌رچاوه‌ی‌ مۆڵه‌ت‌و‬ ‫نه‌بونی‌ پێوه‌ری‌ رون‌و ئاشكرا‪ ،‬كه‌ سه‌رئه‌نجام‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ندی‌ یه‌كه‌م ئابوری‌ نیشتیمانییه‌‪.‬‬ ‫به‌گش����تی‌ له‌به‌رچاوگرتن����ی‌ ئ����ه‌م دو‬ ‫ستراتیژه‌وه‌ك بنه‌ما‪ ،‬هه‌موارێكی‌ جۆری‌ لێ‬ ‫به‌رجه‌س����ته‌ده‌بێت به‌اڵم پێویسته‌زۆرترین‬ ‫بیروڕاو پێش����نیاری‌ بۆ كۆبكرێته‌وه‪ ،‬درافتی‌‬ ‫ئاماده‌ك����راوی‌ په‌رله‌مان جگ����ه‌ له‌گۆڕانێكی‌‬ ‫روكه‌ش����ی‌ هیچتر نیه‌ هه‌رچه‌ند ئه‌وه ‌وه‌ك‬ ‫ده‌س����تپێك كراوه‌ تابیروبۆچونه‌كانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫كۆبكرێت����ه‌وه‌ ب����ه‌اڵم هه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ گه‌وره‌یه‬ ‫‌حكومه‌ت‌و هه‌ر الیه‌نێكی‌ تری‌ راس����پێراو و‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ئه‌و درافته‌ وه‌ك بنه‌مای‌ هه‌موار‬ ‫س����ه‌یربكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو باش����تر یاسای‌ پێشو‬ ‫به‌هه‌مو بڕگ����ه‌و بابه‌ته‌كانیه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ب����ۆ بكرێت‌و بکرێت به‌بنه‌م����ای‌ كاری‌ هه‌مو‬ ‫اره‌كه‌‪.‬‬ ‫* ماسته‌ری‌ ئابوری‌‪ /‬مامۆستای‌ زانكۆ‬

‫دەنکە هەنارەکانی من‬ ‫عەبدواڵ محەمەد‬ ‫شارۆچکەی سێللە ــ ئەڵمانیا‬ ‫ماوەی زیاتر لە‪ 14‬س���اڵە بەزۆربوبێ‪،‬‬ ‫ی���ان بەخوایش���ت‪ ،‬لەواڵت���ی خ���ۆم‬ ‫دورکەوتومەت���ەوەو ژی���ان لەتاراوگەدا‬ ‫بەسەردەبەم‪ ،‬هەمو ئەم ماوەیەی لێرەم‬ ‫بۆ چرکەساتێک نەمتوانیوە لەواڵت ببڕێم‪،‬‬ ‫زۆرینەی جار تەنها بەجەستە لێرەبوم‪،‬‬ ‫بەهۆش لەکوردستان‪ ،‬لەبینینی هەرجۆرە‬ ‫حاڵەتێکی ناوازەو پێش���کەوتودا لێرە‪،‬‬ ‫خوازی���اری ئەوەبوم ئەویاس���ایەی لێرە‬ ‫داڕێ���ژراوەو لەخزمەتی تاک بەتاکی ئەم‬ ‫کۆمەڵگایەدایە‪ ،‬لەواڵتەکەی منیشدا نیو‬ ‫هێندەی ئێرە یاسای تێدا پەیڕەو بکرایە‪،‬‬ ‫لەم ماوەیەی لێرەم هەندێ شت سەرنجی‬ ‫ڕاکێش���اوم‌ومایەی سەرس���امیم ب���وەو‬ ‫الیخۆم یاداش���تمکردوە‪ ،‬بۆیە پێمباشبو‬ ‫زۆربەی هەرەزۆری ئەویاداش���تانە لەژێر‬ ‫ناوی(دەنکەهەنارەکان���ی من)دا‪ ،‬وەک‬ ‫دیاریی���ەک پێشکەش���ی نەتەوەکەمانی‬ ‫بک���ەم‪ ،‬ئ���ەم دەنکەهەناران���ە دەکرێت‬ ‫هەندێکیان ترش یان شیرین هەندێکیش‬ ‫لەوانە (مێخۆش)ب���ن‪ ،‬هەمو ئاواتی من‬ ‫ئەوەیە ئەم هەوڵ���ە چکۆلەیە‪ ،‬هەوێنی‬ ‫پێشکەوتنی کۆمەڵگاکەمان بێت بەرەو‬ ‫بەمۆدێرنک���ردن‌و س���یکۆالریزەکردنی‬ ‫کوردستان هەنگاوبنێت‌وتراویشە(ڕێگای‬ ‫هەزار میلی بەهەنگاوێک دەس���تپێدە)‪،‬‬ ‫جێگ���ەی ئاماژەپێکردن���ە‪ ،‬لەدوتوێ���ی‬ ‫هەر بەش���ێکی ئ���ەم دەنکەهەنارانەدا‪،‬‬ ‫ئاماژەیەک���ی ڕون بەخوێنەر دەدات کە‬ ‫عەقڵ‌و ژیرییەک لەپش���ت هەریەکێ لەم‬ ‫ڕوداوانەوە هەیە‪ ،‬هەموشیان لەکۆتاییدا‬ ‫دەچن���ە ب���واری خزمەتک���ردی تاک���ی‬ ‫کۆمەڵ���گاوەو ژینگەوە‪ ،‬من تەنها ئاماژە‬ ‫بەحاڵەتەک���ە دەدەم‪ ،‬لێکدانەوەکەی بۆ‬ ‫خوێنەر جێدەهێڵم‪.‬بەهیوام هەرچی زوە‬ ‫ئەم کردەوانە لەواڵتەکەی منیشدا چاوی‬ ‫لێبکرێ���ت‌و بەخزمەتی م���رۆڤ‌و ئاژەڵ‌و‬ ‫ژینگ���ەی کوردس���تان تەواوبێت‪.‬ئەکرێ‬ ‫ئەوەش بوترێتئەم دەس���تکەوتانە هەروا‬

‫لەخۆڕا نەهاتونەتە بون‪ ،‬ئەمە بەرهەمی‬ ‫هەوڵی لێبڕاوانەی کەسانێکن کە دڵیان‬ ‫بۆ ئازادی‌و ژیانێکی شەرەفمەندانەی الیق‬ ‫بەئینس���ان لێیداوە‪ ،‬پێدەچێت خۆشیان‬ ‫ئێس���تا لەژیاندا نەمابێتن‪ ،‬بەاڵم ئەوەتا‬ ‫بەرهەمی ماندوبونیان‪ ،‬نەوەکانیان لێی‬ ‫بەهرەمەند بون‪ ،‬ئێم���ەی پەناهەندەش‬ ‫لەژێر س���ێبەری ئەو دارەدا پشکێکمان‬ ‫بەرکەوتوە‪.‬‬ ‫دەنکەهەناری یەکەم‪:‬‬ ‫ماەیەک���ە لەت���ەواوی ئەڵمانی���اداو‬ ‫بەمەبەس���تی س���ڕینەوەی ئاس���ەواری‬ ‫(نازیەت)‪ ،‬هەڵمەت���ی البردن‌و گۆڕینی‬ ‫ناوی ش���ەقام‌و ش���وێنە گش���تییەکان‬ ‫دەس���تی پێک���ردوە‪ ،‬ک���ە زۆرێ���ک‬ ‫شەقام‌و شوێنی گش���تی لەسەروەختی‬ ‫فەرمانڕەوایەت���ی نازیەکان���دا کراب���ون‬ ‫بەناوی کەس���ە دیارەکانیانەوە‪ .‬نمونەی‬ ‫یەکێ���ک ل���ەو ش���ەقامانە‪ ،‬ش���ەقامی‬ ‫(ئێرنس���ت مایەر ئەللێ)یە‪( ،‬ئێرنست‬ ‫مایەر)ک���ە ت���ەواوی خێزانەکەیان نازی‬ ‫بون‌و لەخزمەتی نازییەتدا کاریانکردوە‪،‬‬ ‫ئێرنستیش لەس���ەرەتای ساڵی‪1933‬وە‬ ‫تا ‪1945‬خزمەتی بیری نازیەتی کردوە‪،‬‬ ‫دواین پۆستیش���ی س���ەرۆکی شارەوانی‬ ‫شاری س���ێللە بوە(ئەو شارەی ئێستە‬ ‫منی لێدەژیم)‪.‬ش���ایەنی وتنە ناوی ئەو‬ ‫شەقامە گۆڕدراوە بەناوی(لودڤیگ هۆلتی‬ ‫شراسە) کە نوسەرو لێکۆڵەرێکی بواری‬ ‫ماتماتیک‌و مامۆس���تایەکی سەرکەوتوی‬ ‫بوارەکەی خۆی بوە‪.‬‬ ‫دەنکەهەناری دوەم‪:‬‬ ‫(ڕێسە) گوندێکی ڕازاوەی نزیک شاری‬ ‫هانۆڤ���ەرەو هەڵکەوتەی ش���وێنەکەی‬ ‫ناوەڕاستی دارس���تانێکی چڕەو لەچوار‬ ‫الوە ش���ەقامی چونەن���اوەوەی هەی���ە‪،‬‬ ‫ش���ەوێک کارێکم پێس���پێردرا کە ژنێک‬ ‫لەم ش���ارەوە‪ ،‬واتە (سێللە)بەتەکسی‪،‬‬ ‫ببەمەوە بۆ گوندی (ڕێسە)‪ ،‬لەڕێگا چەند‬ ‫کیلۆمەترێک ماب���و بگەینە ناوگوندەکە‪،‬‬ ‫شەقامەکە لەتیژڕەوی ‪100‬کم ەوە کرابو‬ ‫بە‪30‬ک���م‌و ئام���اژە کرابو(ئەم یاس���ایە‬ ‫لەکاتژمێ���ر ‪19‬ەی ئێ���وارەوە ب���ۆ ‪6‬ی‬

‫بەیان���ی کاری پێدەکرێ���ت)‪ ،‬لەژنەکەم‬ ‫پرس���ی‪ ،‬هی���چ هۆکارێ���ک نابین���م بۆ‬ ‫کەمکردنەوەی تیژڕەوی‪ ،‬س���ەیرە کراوە‬ ‫بە‪30‬ک���م لەکاتژمێرێک���دا؟ لەوەاڵم���دا‬ ‫وتی‪ :‬چ���ۆن هیچ هۆکارێ���ک نیە‪ ،‬ئەو‬ ‫جۆگایە دەبینیت(ئاماژەی بەتەنیش���تی‬ ‫شەقامەکرد)‪ ،‬ئەو کەمکردنەوەیە لەبەر‬ ‫ئەو(بۆق)انەی ناو ئەو جۆگەیە دانراوە‬ ‫کە ش���ەو بتوانن بەئاس���ودەیی بنون‌و‬ ‫دەنگی ئۆتۆمبیل هەراسانیان نەکات‪.‬‬

‫کارکردن کۆڵەکەی هەرە‬ ‫بەهێزی بەڕێوەبردنی‬ ‫ئەم واڵتانەیە‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫کەکاریکرد‪ ،‬باجدەدات‬ ‫باجی خانەنشینی‬ ‫دەدات‪ ،‬باجی تەئمینی‬ ‫ژیان‌و کار دەدات‬ ‫لەبەرانبەر ئەمانەدا‬ ‫گوێی لێئەگیرێت‬ ‫قسەی دەڕوات‪ ،‬سەری‬ ‫بەرزە‪ ،‬خاوەن بڕیارە‬

‫دەنکەهەناری سێیەم‪:‬‬ ‫لەم واڵت���ەدا‪ ،‬بەڕێژەیەک���ی بەرچاو‬ ‫خزم���ەت بەمنداڵ‌و مێرمن���داڵ دەکرێت‬ ‫تاقوتابخان���ە تەواودەکەن‪ ،‬جگە لەوەی‬ ‫هەر منداڵێک لەلەدایکبونیەوە تاقوتابخانە‬ ‫تەواو دەکات پارەی منداڵ وەردەگرێت‪.‬‬ ‫دایک‌و باوک���ی منداڵ‪ .‬چەندیش زەنگین‬ ‫بن ئەم هاوکارییە هەر بەردەوامە‪ .‬لێرەدا‬ ‫چەند نمونەیەک دەخەمە ڕو‪:‬‬ ‫‪.1‬لەقوتابخان���ەدا‪ ،‬ڕۆژان���ە بەه���ۆی‬ ‫مان���ەوەی خوێنکار ب���ۆ ماوەیەکی زۆر‪،‬‬ ‫دەبێت ژەمەخواردنی نیوەڕۆیان بۆ دابین‬ ‫بکرێت‪ ،‬ب���ۆ ه���ەر ژەمەخواردنێک لە‪3‬‬ ‫ئۆیرۆوە تا ‪ 5‬ئۆیرۆ بۆ هەر ژەمەخواردنێک‬ ‫نرخەکەیەتی‌ووەردەگیرێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫ئەگ���ەر دایک‌و باوکی ئ���ەو خوێندکارە‬ ‫بێکارب���ون‪ ،‬دوای نیش���اندانی بەڵگە‪،‬‬ ‫بۆ ه���ەر ژەمەخواردنێ���ک تەنها‪ 1‬ئۆیرۆ‬ ‫وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫‪.2‬هەمو س���اڵێک بۆ پش���وی سەری‬ ‫ساڵ‪ ،‬دەوڵەت ئاس���انکارییەکی بەرچاو تەواودەکات‪.‬‬ ‫‪.5‬ئەو کاتەی منداڵ لەس���کی دایکیدا‬ ‫ب���ۆ خوێن���دکاران دەکات نمون���ەی‬ ‫دروستکردنی بلیتی خۆڕایی کە سینەماو دروستدەبێت‪ ،‬ئەگەر ئەو خێزانە بێکاربن‪،‬‬ ‫پارکی جۆراوجۆرو ش���انۆو خواس���تنی دەوڵ���ەت تەواوی پێداویس���تی ئەگرێتە‬ ‫کتێب لەکتێبخانە گشتییەکانداوشوێنی ئەستۆ‪ ،‬لە جل‌و پۆشاکەوە بگرە تادەگات‬ ‫یاری‌و شەمەنەفەر‪ ....‬هتد دەگرێتەوە‪ ،‬بەپێداویستی منداڵێک لەژورێکی تایبەتی‬ ‫تا بتوانن ئەو ماوەی پشوەیان بەخۆشی خۆی���دا‪ ،‬ه���ەروا پێداویس���تی دایکیش‬ ‫ت���ا کۆرپەکە لەدایکدەبێ���ت لەخواردن‌و‬ ‫بەسەر بەرن‪.‬‬ ‫‪.3‬دانانی نرخێکی کەمتر لەکەس���انی دەرمان‌و جلوبەرگ‪.‬لەڕۆژی لەدایکبونی‬ ‫ئاس���ایی بۆ خوێنکاران بۆ هاتوچۆکردن منداڵیش���ەوە‪ ،‬ئەگ���ەر دایکوباوک���ی‬ ‫منداڵەکە بێکار بون‪ ،‬یارمەتی مانگانەی‬ ‫بەپاس یان بەشەمەنەفەر یان فڕۆکە‪.‬‬ ‫‪.4‬تەواوی تێچون���ی خوێندنی منداڵ‪ ،‬دایکایەتیی���ان پێدەدرێت‪ ،‬کە ماوەکەی‬ ‫دەوڵەت دەیگرێتە ئەس���تۆ تا قوتابخانە سێ‪ 3‬ساڵە‪.‬‬

‫دەنکەهەناری چوارەم‪:‬‬ ‫هەمو وەرزی زس����تانێک‪ ،‬کاتێ بەفر‬ ‫دەبارێت‪ ،‬خەڵکی ئەم واڵتە بەیانیان زو‬ ‫بەخێراییەکی بەرچاو بەردەرگاو سنوری‬ ‫ماڵەکەی خۆی����ان بەبەفرماڵ دەماڵن‌و‬ ‫پاکیدەکەن����ەوەو خوێ����ی پێوە دەکەن‪،‬‬ ‫ئەم ڕوداوە س����ەیرە سەرنجی ڕاکێشام‌و‬ ‫لەئەڵمانێکم پرس����ی‪ :‬گەلۆ دەبینم هەر‬ ‫بەفر باری‪ ،‬خەڵکی ئەم واڵتە بەخێرایی‬ ‫دەس����ت بەماڵینی ئ����ەو بەفرە دەکەن‌و‬ ‫خوێش����ی پێوەدەکەن‪ ،‬پێم ناڵێی ئەم‬ ‫ڕەفتارە لەکوێوە سەرچاوەی گرتوە؟‬ ‫زۆر بەس����ادەیی وەاڵم����ی دام����ەوە‬ ‫وت����ی‪ :‬برال����ە‪ ،‬یاس����ایەک هەی����ە‬ ‫ئەڵێت‪:‬ئەگەر ماڵێک بەردەمی ماڵەکەی‬ ‫پاکنەکردب����ۆوەو ڕیبوارێ����ک بەوێ����دا‬ ‫تێپەڕی‌و پێ����ی هەڵخلیس����کاو کەوت‪،‬‬ ‫ئەو کەس����ە هەرچییەکی لێهات پارەی‬ ‫تێچونی پزیشک‌و دەرمانەکەی دەکەوێتە‬ ‫سەر ئەو ماڵەو دەبێت بیدات‪ ،‬خۆیشت‬ ‫ئەزان����ی لێ����رە تێچونی نەخۆش����خانە‬ ‫تێچونێک����ی خەیاڵییە‪ ،‬ب����ۆ ئەوەی لەو‬ ‫پارەدانە بەدوربن‪ ،‬بەردەمی ماڵەکانیان‬ ‫پاکدەنەوە‪.‬‬

‫لەبەردەمیدا وااڵیە‪.‬لەبەرانبەر ئەمەشدا‪،‬‬ ‫کاری نایاس����ایی کە ب����ەکاری(ڕەش)‬ ‫ن����اوزەد ک����راوە‪ ،‬س����زای قورس����ی بۆ‬ ‫دان����راوە‪ ،‬لەماوەی کارکردن بەڕەش����دا‬ ‫هیچ زەمانێک����ی کارو ژیان نایگرێتەوەو‬ ‫درێژەدان بەکاری نایاسایی‪ ،‬کاریگەریی‬ ‫تەواوی هەیە لەس����ەر پاش����ەڕۆژی ئەو‬ ‫تاکەو پاش خانەنشینیش����ی‪ ،‬گرفتەکان‬ ‫زەق‬ ‫هەس����تپێدەکرێن‌وبەتەواوی‬ ‫دەبنەوە‪.‬‬

‫دەنکەهەناری شەشەم‪:‬‬ ‫ش����ەڕکردن‌و پەالماردان����ی خەڵکی‌و‬ ‫بریندارکردنی تاکێک یان زیاتر‪ ،‬دەچێتە‬ ‫خان����ەی تاوانی گەورەوەو س����زای زۆر‬ ‫قورس����ی بۆ دانراوە‪ ،‬بۆیە کەسانێک کە‬ ‫مەبەس����تیانە وەه����ا ڕەفتارێک بنوێنن‪،‬‬ ‫ئەو سزا قورس����ە ڕێگرێکی بەرچاوە بۆ‬ ‫دەس����تکۆتاکردنیان‪ ،‬سزاکەش زیاتر بۆ‬ ‫کەسی سەرەتایە کە دەست دەوەشێنێت‪،‬‬ ‫لێرەدا وتە باوەک����ەی ئێرانم بیردێتەوە‬ ‫کە لەکاتی ڕودانی هەر ش����ەڕێکدا یەک‬ ‫بەویتر دەڵێت(بوەش����ێنە تا بوەشێنم‪،‬‬ ‫ئەویت����ر دەڵێ����ت‪ ،‬ت����ۆ بوەش����ێنە با‬ ‫بوەشێنم‪ ،‬دەرەنجام هەردوکیان پێکەوە‬ ‫دەنکەهەناری پێنجەم‪:‬‬ ‫دەڵێ����ن‪ ،‬دەبابڕۆین چای����ەک بەیەکەوە‬ ‫کارک����ردن کۆڵەکەی ه����ەرە بەهێزی بخۆینەوە)‪.‬‬ ‫بەڕێوەبردن����ی ئەم واڵتانەی����ە‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫دەنکەهەناری حەوتەم‪:‬‬ ‫کەکاریکرد‪ ،‬باجدەدات‪ ،‬باجی خانەنشینی‬ ‫جارج����ار س����ەردانی گروپ����ی‬ ‫دەدات‪ ،‬باجی تەئمینی ژیان‌و کار دەدات‪،‬‬ ‫لەبەرانبەر ئەمانەدا‪ ،‬گوێی لێئەگیرێت‪ ،‬سێللەی(ئەمنس����تی ئینتەرناش����ناڵ)‬ ‫قس����ەی دەڕوات‪ ،‬سەری بەرزە‪ ،‬خاوەن دەکەم‪ ،‬ژنێکی ژی����ری تەمەن هەڵچوی‬ ‫بڕیارە‪ ،‬توان����ای خۆ کاندیدکردنی هەیە چاالک لەو گروپە ئەندام بو‪ ،‬پرس����ێکم‬ ‫بۆ هەر پۆس����تێک کە بەالیەوە خزمەت لەگەڵیدا وروژان پرس����ەکەش ئەوەبو‪:‬‬ ‫دەگەیەنێ����ت‪ ،‬بەهۆی کارکردنییەوە ئەو بۆچی لەم واڵتەی ئێوەدا هێندە گرنگی‬ ‫بڕوایەی الدروس����تدەبێت کە بەش����دارە بەسەرۆک(جا لەسەرۆکی واڵتەوە بگرە‬ ‫لەبەڕێوەبردن����ی واڵت����داو هاوکارێک����ی ت����ادەگات بەس����ەرۆک فەرمانگەیەک)‬ ‫بەرچاویش����ە لەدەس����تگیرۆییکردنی ن����ادەن‪ ،‬وەک ئەوەی ل����ە واڵتی ئێمەو‬ ‫کەس����انێک کە بەهەر هۆکارێکەوە بێت لەواڵتان����ی دەوروبەرمان����دا ت����ا ڕادەی‬ ‫توان����ای کارکردنیان نی����ە‪ ،‬بەکارکردنی پەرس����تن‪ ،‬خەڵکانێک کڕنوش����بەرن بۆ‬ ‫ئ����ەم‪ ،‬ب����اری سەرش����انی دەوڵ����ەت س����ەرۆک‪ ،‬لەکردەوەی ئەو سەرۆکانەی‬ ‫س����وککراوە‪.‬مرۆڤی کارک����ەر ل����ەم ئێوەشدا ئەمە بەڕونی دەبینرێت؟‬ ‫واڵتانەدا س����ەربەرزەو حسابی تایبەتی‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫بۆ دەکرێ����ت‪ ،‬لەه����ەر دەرگایەک بدات‬

‫مه‌ریوان وریا قانع به‌هۆی سه‌رقاڵی به‌کاری تایبه‌ته‌وه‌ نه‌یتوانی گۆشه‌ی "ئه‌ودیو شته‌کان" بنوسێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ داوای لێبوردنمان له‌خوێنه‌رانی به‌رێزی ئاوێنه‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫هه‌ده‌په‌ مۆته‌كه‌ی خه‌ون ‌ی‬ ‫خه‌لیفه‌ نوێكه‌ی ئالی عوسمان‬

‫دەوڵەت‌و فەوزا‬

‫ئه‌نجامی ڕوپێوی ‪ 11‬كۆمپانیای تایبه‌تمه‌ند به‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫ڕای گشتی ده‌نگده‌رانی هه‌ڵبژاردنی ‪ 2015‬واڵتی توركیا‬

‫زانا تۆفیق‬ ‫پارتی دیموكراتی گه‌الن(هه‌ده‌په‌) ك ‌ه‬ ‫ته‌نیا نوێنه‌ری ده‌نگه‌ كوردیه‌كانی واڵتی‌‬ ‫توركیایه‌‪ ،‬بۆ یه‌كه‌م جار گه‌وره‌ترین گره‌و‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نوس����ی خۆی‌و چاره‌نوسی‬ ‫واڵتی توركیا به‌گشتی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌مێ����ژوی پارت����ه‌ درێژكراوه‌كان����ی‬ ‫س����ه‌ر به‌پارتی كرێكارانی كوردس����تان‬ ‫(په‌كه‌ك����ه‌)دا ب����ۆ یه‌كه‌م ج����ار له‌ژێر‬ ‫ناوی هه‌ده‌په‌ وه‌ك پارتێكی سیاس����ی‬ ‫ده‌یانه‌وێت به‌ش����داری هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫توركی����ا بكه‌ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش كارێكی‌ وه‌ها‬ ‫ئاس����ان نیه‌و گونجاوتر له‌وشه‌ی گره‌و‬ ‫ده‌توانین بڵێین هه‌ده‌په‌ قومار به‌ده‌نگی‬ ‫خۆی‌و چاره‌نوسی هه‌مو واڵتی توركیاوه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ده‌پ����ه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ وه‌ك پارتێكی‌‬ ‫سیاس����ی بچێته‌ ناوه‌ په‌رله‌مانی توركیا‬ ‫پێویس����ته‌ به‌ربه‌س����تی‌ ل����ه‌ ‪ %10‬كۆی‬ ‫ده‌نگه‌كان����ی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ببڕێت‌و ئه‌م‬ ‫به‌ربه‌س����ته‌ش له‌س����اڵی ‪ 1982‬له‌الیه‌ن‬ ‫ژه‌نه‌راڵێكی‌ كوده‌تاچی به‌ناوی "كه‌نان‬ ‫ئێڤره‌ن"ه‌وه‌ دانراوه‌و مه‌به‌ست له‌دانانی‬ ‫به‌ربه‌س����ته‌كه‌ ڕێگرت����ن ب����وه‌ له‌چونی‌‬ ‫ته‌واوی پارت ‌ه سیاسیه‌كان بۆ په‌ڕله‌مان‬ ‫كه‌ به‌دڵی عه‌سكه‌ر نه‌جواڵونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دی����اره‌ هه‌ده‌په‌و ن����اوه‌ جیاوازه‌كانی‬ ‫پێش����تری ك����ه‌ به‌بۆن����ه‌ی قه‌ده‌غ����ه‌ی‬ ‫سیاسیه‌وه‌ زو زو ناچار به‌گۆڕان ده‌كرا‪،‬‬ ‫پێش����تر وه‌كو پارتی سیاسی به‌شداری‬ ‫هه‌ڵبژاردنی نه‌ده‌كردو كاندیده‌كانی وه‌كو‬ ‫كاندیدی بێالیه‌ن به‌شداری هه‌ڵبژاردنیان‬ ‫ده‌كردو پاش����ان له‌ن����او په‌رله‌مان وه‌ك‬ ‫كوتله‌یه‌كی سیاس����ی ك����وردی یه‌كیان‬ ‫ده‌گرت‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌بو ك����ه‌ هه‌ده‌په‌‬ ‫ڕێ����ژه‌ی ده‌نگه‌كان����ی ته‌نیا ل����ه‌ ‪ %6‬تا‬ ‫‪%7‬ی ك����ۆی ده‌نگه‌كانی‌ تێنه‌ده‌په‌ڕاندو‬ ‫گه‌ر وه‌كو پارتێكی‌ سیاس����ی به‌شداری‬ ‫بكردای ‌ه نه‌یده‌توانی به‌ربه‌سته‌كه‌ ببڕێت‌و‬ ‫ت����ه‌واوی ده‌نگه‌كانی به‌س����وتاو هه‌ژمار‬ ‫ده‌كرا‪ .‬هه‌روه‌ه����ا نه‌یده‌توانی ته‌نانه‌ت‬ ‫ی����ه‌ك په‌رله‌مانتاری����ش بخزێنێت����ه‌ ناو‬ ‫په‌رله‌مانی توركیاوه‌‪.‬‬ ‫به‌ربه‌ستی‌ له‌‪ %10‬له‌كه‌یه‌كی ڕه‌شه‌ به‌‬ ‫ناوچه‌وانی واڵتێكی‌ به‌ناو دیموكراس����ی‬ ‫وه‌ك توركیاو ڕێگرێكی‌ گه‌وره‌ بوه‌ له‌وه‌ی‬ ‫پارتێكی سیاسی كه‌ ئه‌گه‌ر نوێنه‌ری له‌‬ ‫‪ %9.99‬خه‌ڵك����ی‌ ئ����ه‌و واڵته‌ش بكه‌یت‬ ‫ناتوانێت بچێته‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا پارته‌كان����ی خ����وار ئ����ه‌و‬ ‫به‌ربه‌سته‌ بێبه‌شكراون له‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی‬ ‫ك����ه‌ له‌ڕێگ����ه‌ی خه‌زێن����ه‌ی ده‌وڵه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌به‌خشرێت به‌پارته‌كانی ناو په‌رله‌مان‌و‬ ‫له‌‪ 15‬س����اڵی ڕاب����ردودا ته‌نی����ا پارتی‬ ‫(ئاكه‌پ����ه‌)ی ئێردۆگانی‌و (جه‌هه‌په‌)ی‬ ‫ی نه‌ژادپه‌رس����ت‬ ‫ئه‌تاتوركی‌و (مه‌هه‌په‌) ‌‬ ‫سودمه‌ند بون له‌و بڕه‌ پاره‌یه‌و پارتێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی كوردی كه‌ خاوه‌نی زیاتر له‌ ‪5‬‬ ‫ملیۆن تا ‪ 6‬ملیۆن ده‌نگه‌ بێبه‌ش كراوه‌‬ ‫له‌هه‌مو یارمه‌تیه‌كی خه‌زێنه‌ی ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌و ‪ 3‬پارته‌ش هیچیان بۆ ڕۆژێكیش‬ ‫بیری����ان ل����ه‌وه‌ نه‌كردۆت����ه‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌و‬ ‫به‌ربه‌س����ته‌ هه‌ڵبگ����رن‌و هه‌نگاوێك����ی‬ ‫دیموكراسی به‌ڕوی كوردی خێرنه‌دیوی‬ ‫ئه‌و واڵته‌ بنێن‪.‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌و‪ 3‬پارت����ه‌ نایانه‌وێت بڕی‬ ‫پاره‌ی دیاریكراو له‌خه‌زێنه‌ی ده‌وڵه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ پارتێكی‌ تر به‌ش����بكه‌ن‌و هه‌ر‬ ‫سێكیان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كۆك بون كێكی‬ ‫شیرینی خه‌زێنه‌ی ده‌وڵه‌ت له‌ناو خۆیاندا‬ ‫به‌برایانه‌ به‌ش بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ ئێردۆگان له‌س����ه‌ره‌تای‬ ‫گرتنه‌ده‌س����تی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌وه‌ ب����ۆ‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن����ی ڕای گش����تی‌‌و ده‌نگه‌‬ ‫كوردی����ه‌كان باس����ی له‌البردن����ی ئ����ه‌و‬ ‫به‌ربه‌س����ته‌ی ده‌ك����رد‪ ،‬ب����ه‌اڵم هی����چ‬ ‫كاتێك وته‌كان����ی‌و به‌ڵێنه‌كانی لڤینێكی‌‬ ‫بچوكیشیان نه‌كرد به‌ره‌و كردار‪.‬‬ ‫دوای ئاشكرابونی‌ دۆسیه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‬ ‫ئێردۆگان‌و كوڕه‌كه‌ی له‌كانونی‌ یه‌كه‌می‬ ‫س����اڵی ‪ 2013‬و تێكش����انی كاریزم����ای‬ ‫خه‌یاڵیی سه‌ركرده‌یه‌ك كه‌ وای پیشان‬

‫ئێردۆگان بۆ‬ ‫ڕه‌واندنه‌وه‌ ‌ی خه‌و‌ه‬ ‫تاڵه‌كان ‌ی شه‌وان ‌ی‬ ‫ده‌یه‌وێت سیسته‌می‬ ‫په‌رله‌مانی واڵته‌كه‌ی‬ ‫بۆ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫بگۆڕێت‌و تامردن وه‌ك‬ ‫سوڵتانێكی‌ عوسمان ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر كورسی‬ ‫ده‌سه‌اڵت بمێنێته‌وه‬ ‫ده‌دا له‌الیه‌ن خوداوه‌ ب����ۆ ڕزگاركردنی‬ ‫ت����ه‌واوی مرۆڤایه‌تی نێ����ردراوه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئێردۆگان ماس����كی‌ ده‌موچاوی كه‌وت‌و‬ ‫ڕوه‌ ڕاس����ته‌كه‌ی ده‌رك����ه‌وت ب����ۆ ڕای‬ ‫گشتی‌‪.‬‬ ‫ئێس����تا به‌گوێره‌ی ئه‌و ڕاپرس����یانه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ كۆمپانی����ا به‌ناوبانگه‌كانی توركیا‬ ‫ڕێكیده‌خ����ه‌ن بۆ هه‌ڵس����ه‌نگاندنی ڕای‬ ‫گشتی‌ ئه‌وه‌ ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ زیاتر له‌‪%70‬‬ ‫توركی����ا باوه‌ڕیان وایه‌ ده‌س����ه‌اڵته‌كه‌ی‬ ‫ئێردۆگان گه‌نده‌ڵی ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌به‌رنه‌بون����ی‌ جێگره‌وه‌یه‌كی‬ ‫باوه‌ڕپێكراو بۆ پارتی دادوگه‌شه‌ پێدان‬ ‫هێش����تا خه‌ڵك����ی‌ توركی����ا غیره‌تی‬ ‫ئه‌وه‌یان نیه‌ س����زای ئێ����ردۆگان بده‌ن‌و‬ ‫ده‌ترس����ن ئه‌وه‌ی‌ دوای ئێردۆگان دێت‬ ‫خراپتر بێت له‌ئێ����ردۆگان‌و كوڕه‌كه‌ی‌و‬ ‫داروده‌سته‌كه‌ی‪.‬‬ ‫ئێ����ردۆگان ئێس����تا دڵنیای����ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫دوای ‪ 8‬س����اڵ له‌ته‌واوبون����ی‌ واده‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌كه‌ی‪ ،‬ئی����دی حه‌س����انه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی له‌س����ه‌ر هه‌ڵده‌گیرێت‌و‬ ‫دۆس����یه‌كانی گه‌نده‌ڵی ك����ه‌ هه‌موی له‌‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان به‌تۆماری ده‌نگی‬ ‫باڵوبۆته‌وه‌‪ ،‬دێنه‌وه‌ س����ه‌ر ڕێگای‌و وه‌ك‬ ‫"كه‌نان ئێڤره‌ن"ی كوده‌تاچی له‌ته‌مه‌نی‬ ‫‪ 90‬ساڵیدا به‌زه‌لیلی‌ ڕه‌وانه‌ی به‌رده‌م‬ ‫دادگا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئێردۆگان ب����ۆ ڕه‌واندن����ه‌وه‌ی‌ خه‌وه‌‬ ‫تاڵه‌كانی‌ ش����ه‌وانی‌ ده‌یه‌وێت سیسته‌می‬ ‫په‌رله‌مانی واڵته‌كه‌ی بۆ س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫بگۆڕێت‌و تام����ردن وه‌ك س����وڵتانێكی‌‬ ‫عوس����مانی‌ له‌سه‌ر كورس����ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌یه‌وێت خۆی س����ه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت‌و دادگاو كه‌ناڵه‌كانی ڕاگه‌یاندن‬ ‫بێت‪ .‬ده‌یه‌وێت وه‌ك شێفی‌ سیمفۆنیایه‌ك‬ ‫هه‌موان سه‌یری داره‌كه‌ی ده‌ستی‌ بك ‌هن‌و‬ ‫ی مۆسیقاكه‌ی بچێته‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك له‌ڕیتم ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ فه‌رمانی مردنی‌ بۆ ده‌ربكات‪.‬‬ ‫ده‌یه‌وێت وه‌ك باوباپیرانی به‌نمونه‌ی‬ ‫سوڵتان سوله‌یمان‌و فاتیح سوڵتان خۆی‬ ‫س����ه‌رۆكی ڕه‌عیه‌ته‌كه‌ بێت‌و به‌داره‌كه‌ی‬ ‫ده‌ستی مێگه‌ل ئاڕاسته‌ی ئه‌و كه‌الوه‌یه‌‬ ‫بكات كه‌ دڵی ئاره‌زوی ده‌كات‪.‬‬ ‫سیسته‌می سه‌رۆكایه‌تی الی ئێردۆگان‬ ‫هی����چ جیاوازیه‌كی ئه‌وت����ۆی نیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سیس����ته‌می خه‌الفه‌تی عوس����مانی یان‬ ‫خه‌الفه‌ته‌كه‌ی ئه‌بوبه‌كر به‌غدادی‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت فه‌رمان فه‌رمانی سوڵتان بێت‌و‬ ‫هه‌رك����ه‌س ئیتاعه‌ی س����وڵتانی نه‌كرد‬ ‫وه‌ك خائین‌و خۆف����رۆش‌و به‌كرێگیراوی‬ ‫ئیس����رایل‌و ئه‌مریكا له‌قه‌ڵ����ه‌م بدرێت‌و‬ ‫فه‌رمانی له‌سێداره‌دانی بۆ ده‌ربكرێت‪.‬‬ ‫ئێ����ردۆگان ب����ۆ گۆڕینی ده‌س����توری‬ ‫واڵته‌كه‌ی له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫پێویستی به‌وه‌ هه‌یه‌ له‌كۆی‪ 550‬كورسی‬ ‫په‌رله‌مان ‪ 367‬كورس����ی یاخود الیه‌نی‌‬ ‫كه‌م ‪ 330‬كورسی به‌ده‌ست بێنێت‪.‬‬ ‫له‌ب����اری ئ����ه‌وه‌ی‌ ‪ 367‬كورس����ی‬ ‫به‌ده‌ستهێنا بێ ئه‌وه‌ی‌ هیچ ڕیفراندۆمێك‬ ‫بكات ده‌توانێت ڕاسته‌وخۆ سیسته‌می‬ ‫واڵته‌ك����ه‌ی بگۆڕێ����ت‌و به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌‬ ‫گه‌ر‪ 330‬كورسی به‌ده‌ستهێنا ده‌توانێت‬

‫له‌ڕێگ����ه‌ی ڕیفراندۆمه‌وه‌ سیس����ته‌مه‌كه‌‬ ‫بكات به‌سیسته‌می "سوڵتانی‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م هه‌واڵنه‌ی ئێردۆگان ترس����ێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی����ان له‌دڵی ت����ه‌واوی نه‌یاره‌كانی‬ ‫دروس����ت كردوه‌و ده‌یانه‌وێت به‌هه‌رچی‬ ‫نرخێك بێت ئه‌م خه‌ونه‌ی ئێردۆگان له‌‬ ‫گۆڕ بنێن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ته‌نیا ڕیگه‌ بۆ له‌ناوبردنی خه‌ونی‌‬ ‫سوڵتانه‌ نوێكه‌ی ئالی‌ عوسمان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا به‌ربه‌ستی‌ له‌‬ ‫‪ %10‬تێبپه‌ڕێنێ����ت‌و وه‌ك پارتێك بچێته‌‬ ‫ناو په‌رله‌مان‪.‬‬

‫ئێردۆگان ئێستا دڵنیای ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی‌ دوای ‪ 8‬ساڵ‬ ‫له‌ته‌واوبونی‌ واده‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‪ ،‬ئیدی‬ ‫حه‌سانه‌ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ڵده‌گیرێت‌و‬ ‫دۆسیه‌كانی گه‌نده‌ڵی‬ ‫كه‌ هه‌موی له‌ تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫به‌تۆماری ده‌نگی‬ ‫باڵوبۆته‌وه‌‪ ،‬دێنه‌و‌ه سه‌ر‬ ‫ڕێگای‌و وه‌ك "كه‌نان‬ ‫ئێڤره‌ن"ی كوده‌تاچی‬ ‫له‌ته‌مه‌نی ‪ 90‬ساڵیدا‬ ‫به‌زه‌لیلی‌ ڕه‌وانه‌ی‬ ‫به‌رده‌م دادگا ده‌كرێت‬ ‫گ����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ش ڕوی����دا ن����ه‌ك‬ ‫به‌ده‌س����تهێنانی‌‪ 367‬كورس����ی‌و‪330‬‬ ‫كورس����ی بۆ ئێ����ردۆگان ده‌بێته‌ خه‌یاڵ‬ ‫له‌هه‌م����ان كاتدا به‌ده‌س����تهێنانی ‪276‬‬ ‫كورس����ی كه‌ پێویس����ته‌ بۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت له‌الیه‌ن ئاكه‌پ����ه‌وه‌ ده‌چێته‌‬ ‫زۆنی‌ مه‌ترسیه‌وه‌‪.‬‬ ‫گ����ه‌ر هه‌ده‌پ����ه‌ توان����ی ل����ه‌‪%11‬‬ ‫به‌ده‌ستبێنێت وه‌ك چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‬ ‫نه‌خشه‌كه‌ی سه‌ره‌وه‌ی ئاماژه‌یان پێداوه‌‬ ‫ئ����ه‌وا ئاكه‌پ����ه‌ پێویس����تی‌ به‌پارتێكی‌‬ ‫ناو په‌رله‌م����ان ده‌بێت ب����ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و ناتوانێ����ت به‌ته‌نیا حكومه‌ت‬

‫‪13‬‬

‫پێكبێنێت وه‌ك ‪ 15‬ساڵی ڕابردو‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ وه‌هاش ته‌واوی هاوكێش���� ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی توركیا ئاوه‌ژو ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫خه‌ونه‌ ڕه‌نگاڵه‌كان����ی ئێردۆگان ده‌كات‬ ‫به‌سه‌رابی سه‌ر ئاو‪.‬‬ ‫گاڵته‌جاڕی ق����ه‌ده‌ری واڵتی توركیا‬ ‫له‌وه‌دایه‌ ت����ه‌واوی نه‌یاره‌كانی ئێردۆگان‬ ‫كه‌ له‌هه‌مان كاتدا له‌ڕابردووش����دا دژی‬ ‫كوردو خه‌باته‌ك����ه‌ی بون ته‌نیا هیوایان‬ ‫به‌هه‌ده‌په‌وه‌ به‌س����تراوه‌و بۆ یه‌كه‌م جار‬ ‫له‌مێژودا زۆرێك له‌چه‌پڕه‌وه‌كانی توركیا‬ ‫پش����تگیری له‌هه‌ده‌په‌ ده‌كه‌ن‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫الیه‌نگرانی جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌په‌ش له‌ژێره‌وه‌‬ ‫پ����ڕ به‌دڵ حه‌ز ده‌ك����ه‌ن هه‌ده‌په‌ بچێته‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ وه‌ك پارتێكی‌ سیاس����ی‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ ئێ����ردۆگان په‌رله‌م����ان‬ ‫ده‌كات به‌هۆڵێكی‌ بێ واتا كه‌ ته‌نیا ‪550‬‬ ‫كورسی تێدا دانراوه‌‪.‬‬ ‫گاڵته‌ج����اڕی ق����ه‌ده‌ری كه‌مالیه‌كان‌و‬ ‫نه‌یاره‌كانی تری كورد له‌وه‌دایه‌ ده‌بێت ئه‌و‬ ‫به‌ربه‌سته‌ی كه‌‪ 20‬ساڵه‌ له‌نیعمه‌ته‌كه‌ی‬ ‫ده‌خۆن به‌ده‌س����تی‌ خۆی����ان بیڕوخێنن‬ ‫ئه‌گینا ئه‌و كه‌ش����تیه‌ی هه‌مویانی تێدان‬ ‫نوقمی غه‌زه‌بی ئێردۆگان ده‌بێت‪.‬‬ ‫گاڵته‌جاڕی قه‌ده‌ری ئێردۆگان له‌وه‌دایه‌‬ ‫چه‌ندین ساڵه‌ بانگه‌شه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ دژی سیس����ته‌می عه‌س����كه‌رتاریه‌تی‌‬ ‫توركیایه‌و هه‌وڵ بۆ هێنانی‌ دیموكراسی‬ ‫ڕاس����ته‌قینه‌ ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ئێستا خۆی‬ ‫له‌پش����ت به‌ربه‌س����تی‌ له‌‪ %10‬ی "كه‌نان‬ ‫ئێڤ����ره‌ن"ی كوده‌تاچی م����ات داوه‌و نزا‬ ‫ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ده‌په‌ نه‌توانێت ئه‌و‬ ‫به‌ربه‌س����ته‌ دیكتاتۆریه‌ عه‌سكه‌رتاریه‌ته‌‬ ‫ببڕێت‪.‬‬ ‫الیه‌نگرانی ئێردۆگان بێ ئه‌وه‌ی‌ شه‌رم‬ ‫بكه‌ن خۆشحاڵی خۆیان ده‌رده‌بڕن به‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ده‌په‌ به‌ربه‌س����ته‌كه‌ نه‌بڕێت‌و ته‌واوی‬ ‫هێ����زی خۆیان كۆكردۆت����ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ده‌پ����ه‌ بخه‌نه‌ ژێر به‌ربه‌س����ته‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ پێش چه‌ندین س����اڵ‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی البردنی ئه‌و به‌ربه‌سته‌یان‬ ‫ده‌كردو به‌بڕگه‌یه‌كی ده‌ستوری عه‌سكه‌ر‬ ‫ناویان ده‌برد‪.‬‬ ‫پێناچێ����ت نه‌بڕین����ی‌ به‌ربه‌س����ته‌كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌ده‌پ����ه‌وه‌ زیانێكی‌ ئه‌وتۆ به‌و‬ ‫پارت����ه‌ بگه‌یه‌نێت‌و له‌ب����اری مانه‌وه‌یان‬ ‫له‌ژێر به‌ربه‌ستی‌ "كه‌نان ئێڤره‌ن"و به‌مه‌‬ ‫كارتێكی‌ به‌هێز ده‌كه‌وێته‌ ده‌س����تیان‌و‬ ‫له‌و ڕێگ����ه‌وه‌ ده‌توانن به‌بیانوی نادادیی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی توركیا ناوچه‌ كوردیه‌كان‬ ‫له‌نه‌خشه‌ی توركیا داببڕن‪.‬‬ ‫پێده‌چێ����ت وه‌ك چ����ۆن كاریزم����ای‬ ‫خه‌لیفه‌ك����ه‌ی داعش له‌س����ه‌ر ده‌س����تی‬ ‫كورد له‌كۆبانی ئه‌تككرا به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫كاریزمای خه‌لیفه‌ نوێكه‌ی ئالی عوسمان‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی‌ كورد ئه‌تك بكرێت!‬ ‫قه‌ده‌ری كورد وابوه‌ ڕۆڵی كاریگه‌ری‬ ‫هه‌بێ����ت له‌له‌ناوبردنی زۆر س����ته‌مكارو‬ ‫ملهوڕی وه‌كو هۆالكۆو زوحاك‌و نه‌مرودو‬ ‫س����ه‌ددام حوس����ه‌ین‌و عه‌ل����ی كیمیاوی‬ ‫له‌مێ����ژوی خۆی����دا‪ ،‬وانه‌كان����ی مێژوش‬ ‫ئه‌وه‌م����ان پێده‌ڵێ����ن كه‌ خ����ودی مێژو‬ ‫هیچی پێنیه‌ بۆ س����ته‌مكاران‌و ملهوڕان‬ ‫جگه‌ له‌دوباره‌ بونه‌وه‌‪.‬‬

‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫دەوڵەت‌و فەوزا دو جەمس����ەری دژ‬ ‫بەیەکن‪ .‬ھی����چ یەکێکیان بونی ئەوی‬ ‫تر قبوڵناکات‪ .‬دەوڵەت مانای دانانی‬ ‫رێسای گشتیی رێکخستن‌و سیستەمە‬ ‫ب����ۆ کۆمەڵ����گا‪ ،‬ف����ەوزاش دژ بەم دو‬ ‫پرنس����یپە جەوھەریی����ەی دەوڵ����ەت‬ ‫کاردەکات‌و سیس����تەمێکی تایب����ەت‬ ‫بەخۆی دروس����تدەکات‪ .‬پرس����یارەکە‬ ‫ئەوەی����ە ئایا گ����ەر واڵتێ����ک فەوزای‬ ‫تێک����ەوت چ دۆخێک دروس����تدەبێت‌و‬ ‫ناوی ئەو دەوڵەتە بنێین چی؟‬ ‫س����ەرەتا ل����ەھەر واڵتێ����ک دۆخی‬ ‫فەوزا دروس����تدەبێت مان����ای ئەوەیە‬ ‫ک����ە دەوڵ����ەت ش����ەرعییەتی خ����ۆی‬ ‫لەدەس����تداوەو ناتوانێت بەکارەکانی‬ ‫خۆی ھەڵسێت‪ .‬ئەمەش چەند مانایەک‬ ‫لەخۆی دەگرێ����ت‌و چەند ھۆکارێکیش‬ ‫دەب����ن بەپرۆس����ەی س����ەرھەڵدانی‬ ‫ف����ەوزای سیاس����یی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫ئابوریی‪ .‬سەبارەت بەماناکانی‪ :‬یەکەم‬ ‫مانای ئەوەیە ک����ە دەوڵەت بێھێزە‪.‬‬ ‫دوەمیشیان قۆناغێکی مەترسیدارترەو‬ ‫مان����ای ئ����ەوە دەگەیەنێ����ت دەوڵەت‬ ‫لەدۆخ����ی داوەش����اندایە‪ .‬ل����ەھەردو‬ ‫دۆخەکەش����دا دەوڵەت ھێ����زە مادی‌و‬ ‫مەعنەوییەکانی خۆی لەدەستدەدات‌و‬ ‫کۆمەڵگا لەبری ئەو رێس����ای تایبەتی‬ ‫بەڕێوەبردن بۆخۆی بەرھەمدەھێنێت‪.‬‬ ‫لەم ج����ۆرە حاڵەتان����ەدا کە دەوڵەت‬ ‫ھێ����زی مۆنۆپۆڵکردن����ی دەس����ەاڵتی‬ ‫نامێنێ����ت‪ ،‬مانای ئەوەی����ە کە ھێزی‬ ‫مادی‌و مەعنەوی خ����ۆی لەکۆمەڵگادا‬ ‫دەدۆڕێنێت‪ ،‬چونکە ناتوانێت رۆڵێکی‬ ‫بێالی����ەن لەکۆمەڵ����گادا بەرامب����ەر‬ ‫ھەمو تاک‌و گروپێ����ک بگێڕێت‌و ببێت‬ ‫بەدەزگای����ەک ک����ە بەب����ێ جیاوازیی‬ ‫بەرگری����ی لەبەرژەوەندی����ی ھەم����وان‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫لێکۆڵینەوەکانی بواری دەوڵەتناسیی‬ ‫ب����اس لەچەن����د خاڵێکی س����ەرەکیی‬ ‫دەکەن کە دەبنە ھۆکاری داوەش����انی‬ ‫دەوڵەت‪ .‬یەکەم ش����ەڕی دابەشکردنی‬ ‫سامان یەکێکە لەگرنگترین ھۆکارەکانی‬ ‫پرۆسەی داوەشانی دەوڵەت‪ .‬نوخبەی‬ ‫بااڵدەس����ت کاتێ����ک س����امانی واڵت‬ ‫تاکالیەنان����ە بۆ خۆی کۆنترۆڵدەکات‌و‬ ‫گروپەکان����ی تر لەداھات����ی نەتەوەیی‬ ‫بێبەش����دەکات‪ ،‬دەبێت����ە ھۆکاری‬ ‫دروس����تبونی ملمالنێی توند لەس����ەر‬ ‫سامان‌و چەش����نی دابەشکردنی‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخەش ل����ە زۆرینەی حاڵەتەکاندا وا‬ ‫لەگروپ����ە پەراوێزخ����راوەکان دەکات‪،‬‬ ‫پەن����ا بۆ ملمالنێی توندوتیژ بەرن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی بەرگری����ی لەمافەکانی خۆیان‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫گەورەبونی جیاوازیی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫مان����ای دروس����تبونی نوخبەیەک����ی‬ ‫بچوک����ی دەوڵەمەن����د دەگەیەنێت کە‬ ‫خاوەنی ھەمو ش����تێکەو سامانی واڵت‬ ‫لەرێ����گای دەوڵ����ەت‌و دەزگاکانییەوە‬ ‫بۆخ����ۆی کۆنترۆڵ����دەکات‪ .‬بەرامبەر‬ ‫بەوەش زۆرین����ەی کۆمەڵگا لەدۆخی‬ ‫ھەژارییەک����ی ترس����ناکدا دەژی‌و‬ ‫خاوەن����ی بچوکترین بەش‌و ماف نییە‬ ‫لەواڵتەکەیدا‪ .‬لەزۆرین����ەی کاتەکاندا‬ ‫ئ����ەم دۆخ����ەش لەڕێگای یاس����ا یان‬ ‫لەرێگای دەس����تکاریکردنی دەستوری‬ ‫واڵت����ەوە بەرھەمدێ����ت ک����ە وادەکات‬ ‫گروپێک یان خێزانێکی تایبەت ببێت‬ ‫بەخاوەنی دەسەاڵت‌و موڵکداری ھەمو‬ ‫ش����تێک‌و ئەمەش بەیاس����ا رێکبخات‪.‬‬ ‫پرۆس����ەی داوەش����ان ل����ەم دۆخەدا‬ ‫لەوکاتەوە دەس����تپێدەکات کە دەزگا‬ ‫مۆدێرنەکان����ی دەوڵ����ەت جێگ����ە بۆ‬ ‫س����تروکتورە تەقلیدییەکان‪ ،‬یان کایە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی����ە پێ����ش‪ -‬مۆدێرنەکان‬ ‫چۆڵبکەن‌و خزمەتی گشتیی کۆمەڵگا‬ ‫بگۆڕدرێ����ت ب����ۆ خزمەت����ی تایبەتی‬ ‫خێزانێکی سیاسیی دیاریکراو‪.‬‬ ‫خاڵێکی ت����ر کە دەبێت����ە ھۆکاری‬ ‫داوەش����انی دەوڵ����ەت بریتیی����ە‬ ‫لەتەواونەبونی پرۆسەی دروستکردنی‬ ‫نەتەوە‪ .‬دەوڵ����ەت لەزۆرینەی واڵتانی‬ ‫جیھانی س����ێ دەوڵەتگەلێکی نوێن‪،‬‬ ‫ن����ە گەلەک����ەی خاوەن����ی مێژویەکی‬ ‫پێکەوەییەو نە کۆمەڵگاکەی شێلگیرەو‬ ‫نە دەزگاکانی پت����ەوە‪ .‬بۆیە دەوڵەت‬ ‫ھەڵدەسێت بەپرۆسەی دروستکردنی‬ ‫نەت����ەوەو ھەس����تی نیش����تیمانیی بۆ‬ ‫ئەم پێکھاتە نوێیە‪ .‬ئەم پرۆس����ەیە‬

‫گەورەبونی جیاوازیی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی مانای‬ ‫دروستبونی نوخبەیەکی‬ ‫بچوکی دەوڵەمەند‬ ‫دەگەیەنێت کە خاوەنی‬ ‫ھەمو شتێکەو سامانی‬ ‫واڵت لەرێگای دەوڵەت‌و‬ ‫دەزگاکانییەوە بۆخۆی‬ ‫کۆنترۆڵدەکات‪ .‬بەرامبەر‬ ‫بەوەش زۆرینەی‬ ‫کۆمەڵگا لەدۆخی‬ ‫ھەژارییەکی ترسناکدا‬ ‫دەژی‌‬ ‫لەزۆرینەی ئەو واڵتانەی کە توش����ی‬ ‫پەتای داوەشان دەبن‪ ،‬مانای ئەوەیە‬ ‫کە ئەم پرۆس����ەیە سەرکەوتو نەبوە‪.‬‬ ‫سەرنەکەوتنی پرۆسەی دروستکردنی‬ ‫نەت����ەوەش لەزۆرین����ەی حاڵەتەکاندا‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆئەوەی کە نوخبەیەکی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬گروپێکی ئەتنی یان ئاییینی‬ ‫وێناکانی خ����ۆی بۆ ک����ۆی کۆمەڵگا‬ ‫دەگوازێتەوەو چەمکی نەتەوە لەسەر‬ ‫وێنای گروپەکەی خۆی دروستدەکات‪.‬‬ ‫ئ����ەم خاڵ����ەش مان����ای ئەوەی����ە کە‬ ‫گروپەکان����ی ت����ر ھی����چ ھەس����تێکی‬ ‫ھاونیش����تیمانیبونیان الدروستنەبێت‌و‬ ‫خۆیان بەبەشێک لەو نەتەوەیە نەزانن‬ ‫کە لەالیەن دەوڵەتەوە دروستدەکرێت‪.‬‬ ‫ئەمەش دەبێتە ھۆکاری سەرھەڵدانی‬ ‫ملمالن����ێ لەس����ەر شوناس����ی ئ����ەو‬ ‫دەوڵەتەی کە ھەیە‪ .‬عێراق‪ ،‬سوماڵیا‪،‬‬ ‫ئەفغانستان‪ ،‬کۆنگۆ‪ ،‬سودان‪ ،‬سوریاو‬ ‫چەندی����ن دەوڵەتی تر گەواھی ئەوەن‬ ‫کە گروپەکانی دەرەوەی دەس����ەاڵت‬ ‫خۆیان بەھاونیشتیمانیی ڕاستەقینەی‬ ‫ئەو واڵتە نەبین����ن‪ ،‬یان وەکو مرۆڤی‬ ‫پلە دو مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت‪.‬‬ ‫فاکت����ەری دەرەکی����ی لەوێن����ەی‬ ‫دەستتێوەردانی سیاسیی‌و سەربازیی‬ ‫ھێ����زە دەرەکیی����ەکان ھۆکارێکی تری‬ ‫پرۆس����ەی داوەش����انی دەوڵەت����ن‪.‬‬ ‫لەس����ەردەمی جەنگ����ی س����ارددا‬ ‫دەوڵەتگەلێکی زۆر ھەبون کە لەناوەوە‬ ‫شەرعییەتی سیاسییان الواز بو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبەرئەوەی لەالیەن یەکێک لەزلھێزە‬ ‫س����ەرەکییەکەی جیھان پش����تیوانی‬ ‫س����ەربازی‌و دارایی دەک����ران‪ ،‬تواناو‬ ‫شانسی مانەوەیان گەورەبو‪ .‬ئەم دۆخە‬ ‫ب����ەو مانایە دێت کە گەر س����ۆڤیەتی‬ ‫ج����اران بەرژەوەن����دی لەوەدابوای����ە‬ ‫دەوڵەتێک کۆمەک ب����کات‪ ،‬بەرامبەر‬ ‫ب����ەو ئەمریکاو خۆرئاوا پش����تیوانیان‬ ‫لەدراوسێکانیان دەکرد بۆ بێھێزکردنی‬ ‫ئەو دەوڵەتەی کە سۆڤیەت کۆمەکی‬ ‫دەک����رد‪ ،‬ی����ان بەپێچەوان����ەوە‪ .‬ئەم‬ ‫سیس����تەمە لەسیاسەتی نێونەتەوەیی‬ ‫لەکۆتایی سەدەی بیس����تویەکەمەوە‬ ‫تاوەک����و ئەم����ڕۆ گۆران����ی گ����ەورەی‬ ‫بەس����ەردا ھات����وەو بەتایبەت دوای‪١١‬‬ ‫سێپتێمبەر‪ .‬دیاردەی تەدەخولکردنی‬ ‫سەربازیی لەھەندێک دەوڵەت بەناوی‬ ‫ڕاگرتن����ی س����ەقامگیریی ناوچەی����ی‌و‬ ‫پاراستنی ئاساییش����ی نێودەوڵەتیی‬ ‫دەبێت بەواقیعێکی نوێی سیاس����ەتی‬ ‫نێودەوڵەتی����ی‌و ھۆکارێک����ی گرنگ بۆ‬ ‫پرۆسەی داوەشانی دەوڵەت‌و بەتایبەت‬ ‫دەوڵەتانی پۆست‪-‬کۆلۆنیال‌و پۆست‪-‬‬ ‫سۆسیالیزم‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫نزیک کاڵوی ڤیزا‬

‫ئه‌مریکاو ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬وه‌ك سیسته‌مێکی بااڵی مۆدرێن‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت هاورده‌ی رۆژئاوایه‪.‬‬ ‫جۆره ده‌وڵه‌تانی وه‌ك عێراق‪ ،‬سوریا‪ ،‬لوبنان‪،‬‬ ‫ئوردون‪ ،‬کوێ���ت‌و ئه‌وانی ت���ر هه‌مو واڵتانی‬ ‫له‌رزۆکی‪ ،‬بێ بنه‌مای الوازن‪ .‬ئه‌م واڵتانانه هه‌ر‬ ‫هه‌مویان له‌قه‌یراندان‪ .‬قه‌یرانی شکس���تی بون‬ ‫به‌ده‌وڵه‌ت‪ .‬مێژوی ئه‌م شکس���ته ده‌گه‌ڕێته‌وه‬ ‫بۆ س���ه‌ده‌یه‌ك له‌مه‌وپێش کاتێ���ک مۆدێکی‬ ‫وێس���تڤیلیا هێنرا بۆ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‪.‬‬ ‫مۆدێکی وێس���تڤیلیا بریتیه له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫سیس���ته‌مێکی به‌ڕێوبه‌ری ناوخۆیی‌و ده‌ره‌كی‬ ‫که له‌س���ه‌ده‌ی حه‌ڤ���ده له‌ئه‌وروپ���ا له‌پاش‬ ‫جه‌نگی سی ساڵه‌ی ئه‌ورپا هاته ئاراوه‪.‬‬ ‫خه‌س���ڵه‌ته‌کانی مۆدێل���ی ده‌وڵه‌ت���ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬له‌ب���ه‌ر نه‌بونی ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‪ ،‬پێکهاته کۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت نه‌یانتوانی���وه ببن���ه پێکهاته‌ی‬ ‫سیاس���ی فراوان‪ ،‬به‌ڵکو هه‌ر له‌سنوری خێڵ‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی‌و ناوچه‌گه‌ریی س���نورداردا مانه‌وه‪.‬‬ ‫کاتێک ئه‌وروپاییه‌كان مۆدێلی ده‌وڵه‌تیان هێنا‬ ‫به‌هیوابون که ده‌وڵه‌ت له‌رێگای ده‌زگاکانیه‌وه‪:‬‬ ‫سه‌ربازو قوتابخانه‌و بیرۆکراسی ئه‌م پێکهاتانه‬ ‫بکاته نه‌ته‌وه بۆ خ���ۆی‪ .‬به‌م پێیه‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‬ ‫پێش نه‌ت���ه‌وه که‌وت‌و ئه‌رکی دروس���تکردنی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی پێ س���پێردرا‪ .‬ئه‌م ئه‌رکه ئه‌رکێکی‬ ‫س���ه‌خت بو‪ .‬چونکه نوخبه‌ی ده‌وڵه‌ت کاتێک‬ ‫ده‌وڵه‌تیان درایه ده‌ست خه‌ڵكانی ده‌وڵه‌تمه‌دار‬ ‫نه‌بون به‌ڵک���و خه‌ڵکانی خێڵه‌ك���ی‌و تایفی‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌‌ی���ی بون‪ .‬بۆیه له‌بری دروس���تکردنی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه ب���ۆ ده‌وڵ���ه‌ت هه‌وڵیان���دا که چۆن‬ ‫ده‌سه‌اڵتی بنه‌ماڵه یان تایفه بسه‌پێنن به‌سه‌ر‬ ‫س���ه‌رجه‌م پێکهاته‌كان���ی ت���ردا‪ .‬له‌ئه‌نجامدا‬ ‫ده‌وڵه‌تی خاوه‌‌ن نه‌ته‌وه نه‌هاته ئاراوه‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه ده‌وڵه‌ت���ی بێ نه‌ته‌وه هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌وڵه‌تی بێناسنامه هاته ئاراوه‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬کاتێک ده‌وڵه‌ت دروستکراو ئامرازی‬ ‫پێدرا خۆی بسه‌پێنێت‌و پێکهاته جیاوازه‌کان‬ ‫یه‌ك بخات‪ ،‬ئیتر ده‌وڵه‌ت چرای س���ه‌وزی بۆ‬ ‫هه‌ڵکرا که ببێت���ه به‌کارب���ه‌ری توندوتیژی‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده به‌پێی پێناسه ناسراوه‌که‌ی ویبه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌ت ده‌بێ���ت مۆنۆپۆلی توندوتیژی بکات‬ ‫به‌ش���ێوازێکی ش���ه‌رعی له‌پێن���او رێگه‌گرتن‬ ‫له‌توندتیژی ت���ر‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م���ه بۆخۆی یانی‬ ‫رێگاپێدان نیه به‌س���ڵنه‌كردنه‌وه له‌توندوتیژی‬ ‫هه‌تا ئاس���تی جینۆس���اید‪ .‬ئه‌م توندوتیژیه‌ی‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت په‌رچه‌ك���رداری به‌ره���ه‌م هێنا‪ .‬له‬ ‫هه‌مانکات���دا جۆرێک له‌ناوه‌ندو په‌راوێز‪ .‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه ناوه‌ند توانای خۆڕاگرتنی‬ ‫نه‌بو جگه له‌شێوازی توندتیژی نه‌بێت‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ ،‬ده‌رئه‌نجامی ئه‌م ناوه‌ندگه‌رایی پڕ‬ ‫له‌توندوتیژیه ده‌وڵه‌تێک بو که له‌ڕوی گه‌شه‌و‬ ‫ئاب���وری‌و هاواڵتیب���ون‌و ئی���داره‌ی پانتایی‌و‬ ‫سیاس���یه‌وه شکس���ت خواردوب���و‪ .‬هۆکاری‬ ‫س���ه‌ره‌كی ئه‌م شکس���ته نه‌وت ب���و‪ .‬چونکه‬ ‫ن���ه‌وت جۆرێک له‌ئابوری له‌م واڵتانه‌دا هێنایه‬ ‫ئاراوه که ئاس���ان بو بۆ ده‌وڵ���ه‌ت که ببێته‬ ‫خاوه‌ن چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌و سه‌ربازو کرێگرته‪.‬‬ ‫ئه‌م ئاس���انکاریه سوته‌مه‌نی ئه‌و باوه‌ڕه‌بو که‬ ‫ده‌وڵه‌ت ده‌بێت له‌ڕێگای زه‌بروزه‌نگه‌وه خۆی‬ ‫بس���ه‌پێنێت‪ .‬ده‌رئه‌نجامی ئه‌مه س���ڕینه‌وه‌ی‬ ‫هه‌موالیه‌نه‌كانی تری مۆدێرنه‌بو که پێویستن‬ ‫ب���ۆ ب���ون به‌کۆمه‌ڵگایه‌كی س���ه‌رده‌می وه‌ك‬ ‫ئازادی‪ ،‬چاکه‌ی گش���تی‪ ،‬سیسته‌می ئابوری‪،‬‬ ‫ئابوری مه‌عریفه‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌رمایه‌داری‪.‬‬ ‫که‌وات���ه خه‌س���ڵه‌تی س���ه‌ره‌کی ده‌وڵه‌تی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس���ت بریتی بو له‌بااڵده‌ستی‬ ‫ی���ان که‌ڵه‌گای���ی پێکهاته‌ی���ه‌ك له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌مو پێکهاته‌کانی تردا‪ ،‬به‌بێ س���ڵکردنه‌وه‬ ‫له‌به‌كاربردنی توندوتیژی‌و هه‌وڵی خۆسه‌پاندن‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجام په‌راوێزبون���ی هه‌مو جیاوازه‌کانی‬ ‫یان هه‌مو ئه‌وانی تر‪.‬‬ ‫کاتێ���ک ئه‌مری���کا له‌س���اڵی ‪ ٢٠٠٣‬هات بۆ‬ ‫عێ���راق‪ ،‬عێراقی وه‌ک گه‌ل���ی عێراق نه‌بینی‪.‬‬ ‫چونکه ئه‌مه فه‌نتازیایه‌کی نه‌خۆش���ه‪ .‬به‌ڵکو‬ ‫عێراقی وه‌ك خۆی بینی که پێکهاتوو له‌س���ێ‬ ‫پێکهاته‌ی س���ه‌ره‌كی‪ .‬ئه‌م هه‌وڵه‌ی ئه‌مریکا‪،‬‬ ‫بریتی بو له‌هه‌وڵدان ب���ۆ تێپه‌ڕاندنی مۆدێلی‬ ‫زاڵبونی یه‌ك پێکهاته به‌س���ه‌ر سیس���ته‌‌می‬ ‫حوکم���دا له‌عێراق���داو فراوانکردن���ی بنکه‌ی‬ ‫حوکمڕان���ی بۆ گرتنه‌خۆی هه‌مو پێکهاته‌‌کانی‬ ‫تر‪ .‬لێ���ره‌دا کۆمه‌ڵێک پرس���یار دێته ئاراوه‪:‬‬ ‫ئایا بونیادی حکومه‌تی عێراق توانای ئه‌وه‌ی‬ ‫تیادایه که فراوان بکرێت‪ .‬له‌که‌یس���ی عێراقدا‬ ‫ناچاربو بکرێ���ت به‌فیدڕاڵی‪ ،‬که مۆدێلێکه بۆ‬ ‫له‌خۆگرتن���ی جیاواز له‌هه‌ن���اوی یه‌کدا‪ ،‬یانی‬ ‫مانه‌وه‌ی سه‌نته‌ر به‌اڵم به‌ده‌سه‌اڵتی که‌متره‌وه‪.‬‬ ‫ده‌ستوریش وه‌ها داڕێژرا که ماف بدات به‌هه‌ر‬ ‫پێکهاته‌ی���ه‌ك که قه‌واره‌ی خۆی دابمه‌زرێنێت‬ ‫له‌هه‌ناوی ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌دا‪ .‬لێره‌دا ده‌بێت ئه‌وه‬ ‫له‌به‌رچاوبگرین که ناوه‌ند به‌سه‌رچاوه‌ی قه‌یران‬ ‫دانرا نه‌ك ناس���نامه‪ .‬به‌اڵم عێ���راق چه‌ندێک‬ ‫قه‌یران���ی ناوه‌ندگه‌رایی هه‌ی���ه چه‌ند هێنده‬ ‫قه‌یرانی ناس���نامه‌ی هه‌ی���ه‪ .‬هاتنه‌وه‌ی دین‪،‬‬ ‫چ له‌ش���ێوه‌ی تایفه یان له‌ش���ێوه‌ی ئیسالمی‬

‫واڵت به‌بێ بونی‬ ‫په‌یمانی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ناتوانێت ببێته واڵتی‬ ‫یاسا‪ ،‬واڵتی ده‌زگا‪،‬‬ ‫واڵتی پێکه‌وه‌بونی‬ ‫هاواڵتی‌و ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫سیاس���ی نیش���انه‌ی ئه‌وه‌یه که پێکهاته‌كان‬ ‫ناخوازن پێک���ه‌وه بژین به‌ڵک���و هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫ک���ه به‌س���ه‌ریه‌کدا زاڵ ب���ن‪ .‬دی���ن مۆدێلی‬ ‫پێکه‌وهژیان نیه‪ ،‬به‌ڵکو مۆدێلی س���ه‌پاندن‌و‬ ‫سه‌رکوت‌و سڕینه‌وه‌ی جیاوازه‌کانه‪ .‬بۆ نمونه‬ ‫په‌نابردنی سوننه بۆ ئیسالمی سیاسی یه‌کێک‬ ‫له‌هۆکاره س���ه‌ره‌كیه‌كانی ئه‌وه‌یه که سوننه‬ ‫ده‌خوازن حاکمی عێراق بن‪ ،‬به‌اڵم سیسته‌می‬ ‫مۆدرێن‪ ،‬ک���ه لههه‌ڵبژاردندا خۆی ده‌بینێته‌وه‬ ‫توانای ئه‌وه‌یان پێنابه‌خش���ێت‪ ،‬ئه‌وا به‌باشی‬ ‫ده‌زانن په‌نا ببه‌نه ب���ه‌ر ئه‌و مۆدێله‌ی که دژ‬ ‫به‌دیموکراسیه‪ ،‬بۆ شه‌رعیه‌ت دان به‌گه‌ڕانه‌وه‬ ‫بۆ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ئایا ئه‌م مۆدێله‌ی ئه‌مریکا چار‌‌س���ه‌ره یان‬ ‫قۆناغێکی ڕاگوزه‌ره؟‬ ‫دی���اره ئ���ه‌م مۆدێڵ���ه کۆمه‌ڵێ���ک رێگری‬ ‫له‌به‌رده‌مدایه‪ .‬یه‌ک���ه‌م‪ ،‬کاتێک ئه‌مریکیه‌کان‬ ‫ده‌خ���وازن ک���ه عێ���راق وه‌ك چوارچێوه‌یه‌ک‬ ‫بمێنێته‌وه‪ ،‬ئه‌م خواسته جارێکی تر زاڵ ده‌که‌ن‬ ‫به‌سه‌ر سروشتی واڵته‌که‌دا‪ .‬به‌مانایه‌كی تر ئایا‬ ‫بونیادی ده‌وڵه‌ت‌و حکومه‌ت‌و ده‌زگاو خه‌یاڵی‬ ‫سیاس���ی‌و حوکمڕانی له‌عێراقدا به‌جۆرێکه که‌‬ ‫بتوانێت به‌ئاس���انی له‌یه‌که‌وه بگوێزێته‌وه بۆ‬ ‫فره‪ .‬ئه‌م وه‌رچه‌رخانه مه‌رج نیه ته‌نها پرۆسه‌ی‬ ‫فراوانکردن‪ ،‬یان دابه‌شکردن‪ ،‬یان پێکه‌وه‌بون‬ ‫بێ���ت‪ .‬ب���ه‌اڵم پێویس���تی به‌وه‌رچه‌رخان���ی‬ ‫ڕادیکاڵ���ی هه‌یه له‌خه‌یاڵی حوکمڕانی که هیچ‬ ‫پێکهاته‌ی���ه‌ك خۆی به خاوه‌ن واڵت نه‌زانێت‪.‬‬ ‫هیچ الیه‌نێک هه‌وڵی سه‌پاندنی خواسته‌کانی‬ ‫نه‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاسایش���ی په‌یوه‌ندی هه‌بێت‪.‬‬ ‫کاتێک هیچ پێکهاته‌یه‌ك هه‌س���ت به‌ئاسایش‬ ‫ن���اکات به‌رامبه‌ر هی���چ پێکهاته‌یه‌كی تر ئه‌وا‬ ‫ئه‌س���ته‌مه بتوانرێت به‌ش���ێوازی پێکه‌وه‌یی‬ ‫حوکم بکرێت‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا ئه‌مه پێویس���تی‬ ‫به‌گۆڕین���ی ئه‌خ�ل�اق‌و ب���اوه‌ڕو الب���ردن یان‬ ‫پیاداچونه‌وه‌ی مێژوه‪.‬‬ ‫وه‌ك ده‌بینین له‌میانه‌ی ده‌رفه‌ت ڕه‌خساندن‬ ‫بۆ پێکهاته جیاوازه‌کان بۆ حوکمکردن‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫بیر له‌‌وه ده‌کاته‌وه چۆن نه‌که‌وێته ژێر حوکمی‬ ‫ئه‌ویتر‪ ،‬بۆیه خۆ قایمک���ردن‪ ،‬باوه‌ڕنه‌كردن‪،‬‬ ‫ترس سروش���تی په‌یوه‌ندی پێکهاته‌کانن‪ .‬که‬ ‫له‌ئه‌نجامدا بوه‌ته هۆکاری س���ڕینه‌وه‌ی هه‌مو‬ ‫ج���ۆره په‌یمانێکی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ .‬واڵت به‌بێ‬ ‫بون���ی په‌یمانی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی ناتوانێت ببێته‬ ‫واڵتی یاسا‪ ،‬واڵتی ده‌زگا‪ ،‬واڵتی پێکه‌وه‌بونی‬ ‫هاواڵتی‌و ده‌سه‌اڵتدار‪.‬‬ ‫ئه‌مریکی���ه‌كان وه‌ها ئاڵۆز بیر له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت ناکه‌نه‌وه‪ .‬ئه‌وان هه‌مو قۆناغێک‬ ‫له‌هه‌ڵ���وه‌دای ئه‌وه‌دان که چۆن کێش���ه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه له‌میان���ه‌ی فره‌یمی مێژوی رۆژئاوادا‬ ‫وێنابک���ه‌ن‪ .‬ئ���ه‌م فره‌یم���ه به‌ت���ه‌واوی مێژو‬ ‫و فاکت���ه‌ری سیاس���ی‌و خه‌یاڵ���ی خه‌ڵك���ی‬ ‫ده‌شێوێنێت‪.‬‬ ‫ل���ه الیه‌کی ت���ره‌وه ئ���ه‌م هه‌وڵ���ی بنکه‬ ‫فراوانکردن���ه له‌پێن���او ناوخ���ۆدا نی���ه‪،‬‬ ‫وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ی خواس���ته‌کانی ن���اوه‌وه نیه‬ ‫به‌ته‌نها هێنده وه‌اڵمی یاری شه‌ترنجی سیاسی‬ ‫ناوچه‌یی‌و جیهانیه‪.‬‬ ‫ک���ورد ده‌بێ���ت پالن���ی وه‌ه���ا بێ���ت که‬ ‫فراوانبونی بنک���ه‌ی ده‌وڵه‌ت ده‌بێت له‌فۆرمی‬ ‫تردابێ���ت‪ .‬پێکه‌وه‌ب���ون له‌هه‌م���ان فۆرمدا‪،‬‬ ‫فۆرمی ناوه‌ندگه‌رایی���ی‌و یه‌كپارچه‌یی‌و مافی‬ ‫س���ه‌رکوتکردنی ناوه‌ن���د ب���ۆ په‌راوێ���ز‪ ،‬به‬ ‫میتۆدی ڤه‌یبه‌ر‪ ،‬یان به‌تێگه‌یشتنی ڕه‌وایه‌تی‬ ‫به‌کاربردنی هێ���ز بۆ له‌ناوبردن���ی هێز‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ناوه‌ندگه‌رای���ی له‌عێراق���دا ناتوانێت خۆی پێ‬ ‫ڕابگیرێت‪.‬‬ ‫پێکه‌وه‌بون���ی پێکهات���ه‌کان پێویس���تی‬ ‫به‌داڕش���تنه‌وه‌یه‪ .‬پێکه‌وه‌بون���ه‌كان ده‌بێ���ت‬ ‫له‌پاش پێکه‌وه‌نه‌بون جارێکی تر له‌سه‌ره‌تاوه‬ ‫دابڕێژرێن‪.‬‬

‫دالوەر عەلی سۆفی کەریم‬ ‫‪dlawarsofy@yahoo.com‬‬

‫الی ‌هەم���وان ئاش���کرایە ب���ۆن‌و‬ ‫تامی ن���ەوت پەیداک���ەرو موگناتیزی‬ ‫ڕاکێشانیدۆس���ت‌و دەسگیرانە‪ ،‬ئەگەرنا‬ ‫کاتێ تەنوری ئەنف���ال مرۆڤی کوردی‬ ‫ئەکردە سوتەمەنی‪ ،‬کاتێک دکتاتۆریەت‌و‬ ‫شۆڤینیزم ئەم واڵتەیان سوتماک ئەکرد‬ ‫ئەوانەی ئەمڕۆ سنگی دۆستایەتیان بۆ‬ ‫ک���ورد دەرئەپەڕێنن‌وپاڵپاڵێنیئەوەیانە‬ ‫دڵس���ۆزی‌و دۆس���تایەتی خۆی���ان‬ ‫بس���ەلمێنن‪ ،‬بەزمان���ی جۆراوج���ۆر‬ ‫بەشانوباڵی پێش���مەرگەدا هەڵدەدەن!‬ ‫هەر ئەوان نەبون کاتێ عەلی کیمیاویی‬ ‫لەکۆمپانیاکان���ی ئ���ەوان جۆرەه���ا‬ ‫چەکی کۆمەڵک���وژی کیمیاوی ئەکڕی‌و‬ ‫ئەیک���رد بەس���ەر ژن‌ومنداڵ���ی کوردا‪،‬‬ ‫لەمیدیاکانیانەوە ئەیانوت دڵنیانین کە‬ ‫ڕژێمی عێراق تاوانی وای ئەنجام دابێت!‬ ‫ئەم جۆرە بیانوە هەرزانبەهایە الی تاکی‬ ‫ک���ورد زۆر ئاش���کرابو‪ ،‬لەبەر هۆیەکی‬ ‫س���ادەو س���اکار ئەویش بازاڕی ئەوان‬ ‫گەرم بێت‪ ،‬ئیتر ئاش���ی دیکتاتۆریەت‬ ‫مرۆڤی کورد ئەهاڕێت یا نا گرنگ نیەو‬ ‫مافی مرۆڤ ئەو مانش���ێتەیە تەنها بۆ‬ ‫سەر الپەڕەی ڕۆژنامەو شاشەی تی ڤی‬ ‫جوانە‪.‬‬ ‫ئێس���تاش کاتێ سیاس���ەت ڕویەکی‬ ‫ڕەشتری بۆ چینێکی تری ئەم خەڵکە‬ ‫ئاش���کرا ئەبێت دەس���تی قوماربازانی‬ ‫سیاس���ەت ئەکەوێتە ڕو‪ ،‬هەڵلوشەرانی‬ ‫س���امانی ئەم واڵت���ە‪ ،‬کۆمپانیاکانیان‬ ‫بەجۆرێ���ک ل���ەم واڵتە ڕەش���ماڵیان‬ ‫هەڵداوە‪ ،‬هەڕەشەی تیرۆری داعشیش‬ ‫نایان لەقێنێ‪ ،‬بەاڵم ئەوەی پرس���یارە‬ ‫گەورەکەیە‪،‬ئ���ەو واڵتانەبەچاوێك���ی‬ ‫دور لەدبلۆمات‌و هاوش���انی سیاس���ی‬ ‫بەرژەوەن���دی هاوب���ەش‪ ،‬دەڕوانن���ە‬ ‫واڵتەکەو خەڵکەکەی‪ .‬من لێرەدا ئاماژە‬ ‫بەبابەتێکئ���ەدەم ک���ە گرنگی تایبەتی‬ ‫هەیەو هەڵوێس���تەیەکی دەوێت لەسێ‬ ‫الیەنەوە‪.‬‬ ‫کە لەم باس���ەدا تەنه���ا ئەو خاڵەی‬ ‫پەیوەندی بەڤی���زاو هاتوچۆی خەڵکی‬ ‫کوردس���تان‌و خەڵکی ئ���ەو واڵتانەوە‬ ‫هەیە کە لەکوردستان کونسوڵخانەیان‬ ‫هەیەو باس لەدۆستایەتی‌و خەمخۆری‌و‬

‫هاوسۆزی خۆیان دەکەن بۆ کورد!‬ ‫‪ .1‬لەالی���ەن حکومەت���ی هەرێم���ی‬ ‫کوردس���تانەوە‪ .‬واپێویس���ت ئ���ەکات‬ ‫بەعورف���ی پەیوەن���دی‌و بەرژەوەندی‬ ‫هاوبەش مامەڵە لەگ���ەڵ ئەو واڵتانەدا‬ ‫بکرێت‪ .‬ئەوان بااڵو لۆرد نەبن ئێمەش‬ ‫بەن���دەو دەس���توپێوەند‪ ،‬بەڵگەش بۆ‬ ‫ئەم پرسە ئەوەیە‪ ،‬کاتێک ئەوان دێنە‬ ‫ئەم واڵتە هیچ جۆرە سانسۆرێک نیەو‬ ‫بەتەش���ریفهێنانی کەسێکی ئەوروپایی‬ ‫دەمودەس���ت بەڕێزەوە ڤی���زای (‪)١٥‬‬ ‫ڕۆژ دەخرێتە س���ەر پاسپۆرتەکانیان‪،‬‬ ‫لەپچوکتری���ن تاکی ک���وردەوە رێزیان‬ ‫لێدەگرێ تادەگاتە س���ەر بەرپرس���ان‌و‬ ‫حکومەتتەنان���ەت بینین���ی کەس���انی‬ ‫پلەب���ااڵ لەسیاس���یەکان‌و حکومەت‌و‬ ‫ژورە بازرگانی���ەکان دەرگایان ئاوەاڵیە‬ ‫لەئاس���تیاندا‪ ،‬بۆی���ە پێداچون���ەوەو‬ ‫ڕێکخس���تنی پەیوەن���دی دروس���ت‌و‬ ‫پێویستە‪.‬‬ ‫‪ .2‬لەالی���ەن خەڵکی کوردس���تانەوە‬ ‫باش���تروایە بەچاوی هاوش���ان سەیری‬ ‫بیانیە ئەوروپاییەکان بکرێ نەک وەک‬ ‫بااڵت���ر‪،‬وا نەزانرێ���ت واڵتەکانی ئەوان‬ ‫ش���امی ش���ەریفە یا جەنەتولمەئوایە‪.‬‬ ‫ئەمانی���ش یەحی���ای مەعم���ەدان ی���ا‬ ‫یەس���وعی مەس���یحن‪ ،‬واڵتانێک���ی تر‬ ‫زۆرن بەچاوی ڕێزەو‌ه ئەڕواننە خەڵکی‬ ‫کوردس���تان لەکاتێکدا ئەگەر خەڵکی‬ ‫کوردس���تان ڕوبکەنە هەر واڵتێک‪ ،‬ئەوا‬ ‫پارە دەبەنە ئ���ەو واڵتەو مایەی خێرو‬ ‫خۆش���ی ئەبن‪،‬ئ���ەوە قب���وڵ نەکەن‌و‬ ‫سەردانی ئەو کونسوڵخانانە نەکەن کە‬ ‫سوکایەتی بەخەڵکی ئەم واڵتە ئەکەن‬ ‫لەژێر ناوی سیس���تمداو خەڵک لەگەڵ‬ ‫حکومەتی هەرێمدا هاوکاری یەک بکەن‬ ‫تا ئەو السەنگیە هاوسەنگ ئەکەنەوە‪.‬‬ ‫‪ .3‬لەالی���ەن ئ���ەو واڵتان���ەوە ک���ە‬ ‫لەم واڵت���ەدا کونس���وڵخانەیان هەیە‪.‬‬ ‫ئەم���ە خاڵ���ی جەوهەری باس���ەکەی‬ ‫من���ە‪ ،‬لەڕابوردوداکونس���وڵخانەکان‬ ‫خواخ���وای ئەوی���ان ب���و زۆترینخەڵک‬ ‫س���ەردانی واڵتەکەی���ان ب���کات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێس���تا پێچەوانەبوەت���ەوە ئەم���ە‬ ‫جگەل���ەوەی بەجۆرێ���ک لەج���ۆرەکان‬ ‫کە بۆنی گەندەڵیش���ی لێدێ‪ .‬نمونەی‬ ‫زیندوش���م کۆنس���وڵخانەی بەریتانیایە‬ ‫کە کەس نازانێت چناوێک لەو مامەڵە‬ ‫نادروس���تە بنێت کە بەرامبەر خەڵکی‬ ‫کورد دەیکات‪ .‬کاتێک کەس���ێک داوای‬

‫کاتێک کەسێکی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 60‬ساڵ‬ ‫داوای ڤیزایەک ئەکات‬ ‫جگه‌ له‌وه‌رگێرانی‬ ‫تاپۆی خانو یا‬ ‫موڵک‪ ،‬ناسنامەو‬ ‫ڕەگەزنامەی دایک‌و‬ ‫باوک‌و هاوسه‌رو‬ ‫منداڵ‌و گرێبەستی‬ ‫هاوسەرگیری‪ ،‬داوای‬ ‫حسابی بانکیشی‬ ‫لێئەکەن‬ ‫ڤیزایەک ئەکات جگە لەمەس���رەفێکی‬ ‫زۆر بۆ وەرگێڕانی گەلێ دۆکۆمێنت کە‬ ‫لەس���وکایەتی پێکردن بەوالوە شتێکی‬ ‫تر نیە‪ ،‬وەک تاپ���ۆی خانو یا موڵک‪،‬‬ ‫ناس���نامەو ڕەگەزنام���ەی دایک‌و باوک‬ ‫بۆ کەس���ێک کەداوای ڤی���زای کردوەو‬ ‫تەمەنی نزیک شەست ساڵە‪ ،‬ناسنامەو‬ ‫رەگەزنامەی منداڵ‌و هاوسەرو گرێبەستی‬ ‫هاوسەرگیری‪ ،‬دۆکۆمێنتی دامەزراندنی‬ ‫کارگ���ە ی���ا کۆمپانی‪ ،‬داوای حس���ابی‬ ‫بانک���ی ئەکەن ل���ەداواکار‪ ،‬کە خۆیان‬ ‫زۆر باش���تر لەئێمە ئەزانن لەم واڵتەدا‬ ‫خزمەتگ���وزاری بانک���ی ئەکتیڤ نیە‪،‬‬ ‫پاش���ان ناردنی مامەڵەکە بۆ عەممانی‬ ‫پایتەخت���ی ئ���ەردەن بەپۆس���تدا کە‬ ‫نازانینن بۆ؟ئەوەی لەهەموی سەیرترە‬ ‫ئەو بڕە پارەیەیە کە بەناوی رەس���می‬ ‫ڤیزاوە لەالیەن کونس���وڵگەریەوە وەر‬

‫ئەگیرێت‌و گەڕانەوەی نی���ە لەکاتێکدا‬ ‫کە‪ % ٩٠‬داواکان رەفز ئەکرێتبەهۆکاری‬ ‫بێهۆ ‪ ،‬ل���ەم حاڵەت���ەدا وا پێئەچێت‬ ‫مەسرەفی کونسوڵخانەکەیانبەم پارەیە‬ ‫بەرن بەڕێوە‪،‬ئایا ئەمە کاڵو لەسەرنانی‬ ‫داواکاران���ی ڤی���زا نیە‪ ،‬وە س���ەرەڕای‬ ‫گش���ت ئەمانە مۆرێک���ی ناقۆاڵی رەفز‬ ‫ئەنێن بەپاسپۆرتەکەدا کە لەسوکایەتی‬ ‫پێکردن ب���ەوالوە هیچی تر نیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دیارە کونس���وڵە بەڕێزەکان وەک ئەو‬ ‫حاکمانە مامەڵەمان ئەکەن کە دەستێ‬ ‫ئەوان بیبڕن خوێنی نەبێت‪ ،‬بەڵگەشم‬ ‫ئەوەی���ە کە نزیکەی‌هەش���ت نۆ کەس‬ ‫داوامان پێشکەش کردبەاڵم تەنها بەیەک‬ ‫کەس بەخش���را بەمەرجێک سەیرەکە‬ ‫لەوەداب���و ک���ە دۆکۆمێنتەکانی ئێمە‬ ‫هیچی لەوەی هاوڕێکەمان کەمتر نەبو‪،‬‬ ‫بۆیە ڕون نیەونازانین ئەمە ڤیزاپێدانە یا‬ ‫لۆتەریە ئەبێ بۆت دەرچێت‪ ،‬هەروەها‬ ‫پشتگیری دامەزراوەیەکمان پێشکەش‬ ‫کردبو ک���ە لەالی ئ���ەوان لەحکومەت‬ ‫گرنگت���رە‪ ،‬لەمەش سەرنجڕاکێش���تر‪،‬‬ ‫کەس���انێکێش ه���ەن کە پش���تگیری‬ ‫هیچ دامەزراوەیەک���ی پێنیە ڤیزایەکی‬ ‫چەند س���اڵەی لەباخەڵدایە‪ ،‬دیسانەوە‬ ‫س���ەیر نیە لەئاس���تی بااڵدا وەزیرێکی‬ ‫حکومەت���ی هەرێ���م داوای ڤیزای���ەک‬ ‫بکا‌ت‌و ڕەتبکرێت���ەوە‪ ،‬بۆیە بۆم هەیە‬ ‫بپرس���م کوا هاوتابون���ی دبلۆماتی کوا‬ ‫مامەڵەکردنی مرۆڤان���ە کواپەیوەندی‬ ‫دۆس���تانەی دو واڵت ‪ ،‬کوا پرۆتۆکۆلە‬ ‫ئیمزاکراوەکان‪،‬ئایا ئەمە پاداشتی ئەو‬ ‫ڕێزلێن���ان‌و پەیوه‌ندیانەی���ە کە الیەنی‬ ‫کوردی تی���ا کەمتەرخ���ەم نیە؟ ئەی‬ ‫ئ���ەو بەریتانیای���ەی ڕۆژێ���ک بو خۆر‬ ‫لەئااڵکەت ئ���اوا نەئەبو‪ ،‬رەنگە بەهۆی‬ ‫ئ���ەم لوتب���ەرزی‌و خ���ۆ بەزلزانینەوە‬ ‫بێت وا چونەئاو و ب���ەرەو دورگەکانی‬ ‫خۆتان کش���انەوە لەکۆتاییدا‪ ،‬خۆزگەم‬ ‫ئەوەیە کوردێک���ی ئینگلیزیزان ئەم دو‬ ‫دێڕەی وەک خۆی وەرئەگێڕا بۆ زمانی‬ ‫ئینگلیزی‌و ئەینارد بۆ کۆنس���وڵخانەو‬ ‫باڵوێزخان���ەکان‌و وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫بەریتانی���ای عوزم���ا تائەوانیش بزانن‬ ‫خەڵک���ی دنی���ا گێ���ل نی���ەو ئێمەش‬ ‫بزانی���ن ئەمە کەس���انی بەرپرس���ان‬ ‫لەکونسوڵخانەکانئەم جۆرە هەڵسوکەوتە‬ ‫بەخۆڕسکی خۆیان ئەکەن یاسیاسەتی‬ ‫واڵتەکەیان ئەوەیە هیوادارم پیکابێتم‌و‬ ‫وەاڵمێکی دروستیشم دەسکەوێت‪.‬‬

‫سیستمی په‌روه‌رده‌و به‌رهه‌م هێنان ‌ی داعش‬ ‫وه‌اڵمێك بۆ فایه‌ق سه‌عید‬ ‫عمر علی‌ محمد *‬ ‫كاك فایه‌ق س���ه‌عید له‌وتارێكدا ك ‌ه‬ ‫ی ئاوێنه‌ی‌ ژم���ار‌ه ‪474‬‬ ‫له‌ڕۆژنام���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دا باڵوكراوه‌ته‌و‌ه به‌ناوی‌ سیس���تم ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ كوردس���تان‪ :‬داع���ش‬ ‫ی‬ ‫ێ ره‌چاوكردن ‌‬ ‫دابه‌زی���ن هه‌یه‌‪ ،‬به‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ بنه‌مایه‌كی‌ زانس���تی‌‌و ئه‌كادیم ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت پوخت���ه‌ی‌ بۆچونه‌كان��� ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌دا ك���ورت بكات���ه‌وه‌و بڵێ���ت‬ ‫ی په‌روه‌رده‌یی‌ ئێمه‌و به‌عس‬ ‫سیستم ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ كارده‌كه‌ن‪ ،‬سیستم ‌‬ ‫ی‬ ‫قوتابخان���ه‌كان نه‌وه‌یه‌كی‌ توندڕه‌و ‌‬ ‫وای���ان به‌ره���ه‌م هێناوه‌ ك��� ‌ه جگه‌‬ ‫له‌پیرۆزی ‌ه ئاینیه‌كان‌و حیزبیه‌كان شه‌ق‬ ‫ی تر هه‌ڵده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫له‌هه‌مو پیرۆزیه‌كان ‌‬ ‫سیستمی‌ خوێندن له‌كوردستان هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی حوجره‌یه‌و هیچ بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫سیستم ‌‬ ‫ی‬ ‫زانس���تی‌ نی���ه‌‪ ،‬خوێندن���ی‌ وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاین له‌قوتابخانه‌كاندا س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ فیك���ری‌ توندڕه‌ویه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنانی‌ تاكێك ‌‬ ‫دواجار هه‌مو ‌‬ ‫تیرۆریستی‌ توندڕه‌ویه‌و تاكێكی‌ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫داعش به‌رهه‌م ده‌هێنێت‪ ،‬كه‌ هه‌مو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م ساته‌وه‌خته‌دا ده‌بێت ‌ه به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫داعش‌و هێزه‌ توندڕه‌وه‌كان‪ ..‬ئه‌مانه‌و‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندان ده‌سته‌واژه‌ی‌ تر له‌نوسینه‌كه‌ ‌‬ ‫كاك فایه‌قدا ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫من به‌المه‌و‌ه سه‌یره‌ كه‌ كاك فایه‌ق‬ ‫ی‬ ‫به‌م شێوازه‌‌ قس���ه‌ له‌سه‌ر سیستم ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌و فێركردن ده‌كات له‌هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬چونك ‌ه پێشتر هه‌ندێك‬ ‫ی‬ ‫ی تری‌ نوس���یو‌ه له‌سه‌ر بوار ‌‬ ‫بابه‌ت ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ ك��� ‌ه گرنگ‌و پڕبایه‌خ بون‌و‬

‫جێگه‌ی‌ ده‌ستخۆش���ی‌ ب���ون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌ی���ان ل���ه‌م نوس���ینه‌یدا زۆر‬ ‫ی‬ ‫س���اده‌یی‌‌ پێوه‌ دی���اره‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی له‌بواری‌ ئاین‌و توندڕه‌وی‌‌و‬ ‫له‌نوسین ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نێوان ئیسالم‌و توندڕه‌وی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕۆڵ ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاینه‌وه‌ هه‌ی ‌ه له‌كۆمه‌ڵ���گاو خێزان‌و‬ ‫قوتابخانه‌دا‪ ،‬چونك��� ‌ه پێموایه‌ كاك‬ ‫فایه‌ق له‌وڕوه‌و‌ه نه‌شاره‌زایه‌‪ ،‬له‌ڕویئه‌و‬ ‫ی‬ ‫چاكسازیه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا له‌پرۆگرام ‌‬ ‫ئایندا كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاك فایه‌ق چاوێك‬ ‫ی‬ ‫ی ئایندا له‌پۆل ‌‬ ‫بگێڕێته‌و‌ه به‌پرۆگرام ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ هه‌تا ‪12‬ی‌ ئاماده‌ی ‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌‌و چاكس���ازی‌ گ���ه‌وره‌و‬ ‫ی له‌پرۆگرامه‌ك���ه‌دا كراوه‌و‬ ‫بنه‌ڕه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ت���ه‌واوی‌ پاك كراوه‌ت���ه‌و‌ه له‌هه‌مو‬ ‫ی به‌عس���یانه‌و توندڕه‌وانه‌و‬ ‫بۆچونێك ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش كه‌ دایانڕشتۆته‌و‌ه هه‌مویان‬ ‫ی به‌تواناو ش���اره‌زاو لێهاتون‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫ل���ه‌و ب���واره‌دا‪ ،‬چونك��� ‌ه توانیویان ‌ه‬ ‫به‌عه‌قڵێك���ی‌ ك���راوه‌و میان���ڕه‌وی‌‌و‬ ‫دیموكراس���یخوازانه‌و‌ه پرۆگرامه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی ئاینیان‬ ‫بنوسنه‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌ش پرۆگرام ‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌كاندا رزگاركردوه‌ له‌هه‌مو‬ ‫جۆره‌ دی���دو بۆچونێكی‌ توندڕه‌وانه‌و‬ ‫پێموایه‌ ئ���ه‌و گۆڕانكاریه‌ی‌ كه‌ كراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫له‌پرۆگرامی‌ ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تاندا له‌واڵتان���ی‌ رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ناوه‌ڕاستیشدا نمونه‌ی‌ كه‌مه‌‪ ،‬چونك ‌ه ك ‌ه توش���ی‌ الدان‌و خراپه‌كاری‌ ببن‌و‬ ‫ئای���ن وای‌ لێك���راوه‌ ك���ه‌ هۆكارێك رێنماییان بكات بۆ ئه‌خالق‌و مامه‌ڵه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشه‌ویستی‌‌و هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ ج���وان‌و بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫بێت بۆ چه‌س���پاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باشیان بۆ دابڕێژێت بۆ بیركردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫لێبورده‌یی‌‌و چاكه‌كاری‌‌و به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كراوه‌و چاكه‌خ���واز‪ ،‬ك ‌ه ببێت ‌ه باش‪،‬ب���ه‌ڕای‌ زۆر له‌پس���پۆڕان ‌‬ ‫رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رده‌‪،‬پ���ه‌روه‌رده‌ی ئاین ‌‬ ‫كائینێك���ی‌ ئیجاب���ی‌ له‌كۆمه‌ڵ���گادا‪ ،‬بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگ ‌ه بۆ په‌روه‌رده‌كردن ‌‬ ‫ی له‌گه‌نجان بكات هۆكارێك ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پارێزگار ‌‬

‫ئایا ئه‌وان ‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫ی ناوخۆیان‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫كرد‪ ،‬ده‌رچو ‌‬ ‫قوتابخان ‌هی‌ ئاینی‌‌‌و‬ ‫مه‌ال بون‌؟ یان‬ ‫ئه‌وان ‌ه بون ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بیر ‌‬ ‫هه‌ڵگر ‌‬ ‫چه‌پ‌و ماركسیزم‌و‬ ‫لیبرالیزم‌و‬ ‫ی‬ ‫پێشكه‌وتوخواز ‌‬ ‫بون‌؟‬

‫ی چاكه‌خ���وازو دڵس���ۆزو‬ ‫نه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی باش‬ ‫نیش���تمانپه‌روه‌رو هاواڵتیه‌ك��� ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی‌ نوێخوازی‌بێت‬ ‫كه‌ ئاین‌و زانست‌و دیموكراسی‌‌و شوراو‬ ‫ره‌س���ه‌نایه‌تی‌‌و نوێگ���ه‌ری‌ به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫گرێبدات‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تره‌و‌ه له‌شێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫وانه‌وتن���ه‌وه‌دا مامۆس���تایانی‌ وانه‌ ‌‬ ‫ئاین له‌الی���ه‌ن سه‌رپه‌رش���تیارانه‌و‌ه‬ ‫به‌رده‌وام رێنمایی‌ ئه‌وه‌یان پێده‌درێت‬ ‫ك ‌ه به‌ش���ێوازی‌ زانس���تی‌ نوێ‌ وان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بڵێنه‌وه‌و له‌ئێستاشدا سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫ی ئاین هه‌ی���ه‌و له‌الیه‌ن ئه‌م‬ ‫پس���پۆڕ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیارانه‌وه‌ مامۆس���تایان‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫چاودێری‌ ده‌كرێن‌و ده‌بێت به‌پێ ‌‬ ‫پالنی‌ رۆژانه‌ی ‌ه وان ‌ه بڵێنه‌و‌ه ك ‌ه بۆیان‬ ‫دیاری‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫كاك فای���ه‌ق زۆر جه‌خت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه كه‌ وتن���ه‌وه‌ی‌ ئاین‬ ‫ی حوجره‌یه‌ ك��� ‌ه پێموای ‌ه‬ ‫به‌ش���ێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ش���اره‌زایی‌ زۆر ‌‬ ‫ئه‌م بۆچونه‌ش ‌‬ ‫پێوه‌دیار‌ه چونك ‌ه له‌الیه‌ك ده‌یه‌وێت‬ ‫ی‬ ‫ێ بایه‌خ باس��� ‌‬ ‫زۆر به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ب ‌‬ ‫ی‬ ‫حوج���ر‌ه بكات‌و له‌هه‌ندێك ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس���ینه‌كه‌یدا به‌بنكه‌ی‌ س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ تون���دڕه‌وی‌‌و تیرۆر‬ ‫ی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م���ی‌ ده‌دات‌و له‌الیه‌ك��� ‌‬ ‫ی سیستمی‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫تریشه‌وه‌ كۆ ‌‬ ‫فێركردن له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا به‌و‌ه‬ ‫تاوانبارده‌كات ك ‌ه له‌ژێر هه‌ژمونی‌ ئه‌و‬ ‫ج���ۆره‌ خوێندن���ه‌دا ده‌ڕوات به‌ڕێوه‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت وانه‌ زانس���تیه‌كان به‌هه‌مان‬ ‫شێواز ده‌وترێنه‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫‪15‬‬

‫كاتێك خواردن ده‌ده‌یت به‌منداڵه‌كه‌ت خۆت له‌م هه‌اڵنه‌ به‌دور بگره‌‬ ‫پێدانی‌ خواردن به‌من����داڵ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌كێشه‌كانی‌ دایكان‌و زۆر جار چه‌ندین‬ ‫رێگه‌ده‌گرن بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌و خواردنه‌ بخوات كه‌ ئه‌مان بۆیان‬ ‫دان����اون‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ هه‌ن����دێ‌ جار ئه‌و‬ ‫رێگایانه‌ی‌ هه‌ڵیده‌بژێرن هه‌ڵه‌یه‌و زیان‬ ‫به‌منداڵه‌ك����ه‌ ئه‌گه‌یه‌نێ����ت‪ .‬ئه‌مانه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌ به‌شێكن له‌و هه‌اڵنه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئه‌و خواردنه‌ی‌ بۆت داناوه‌‬ ‫پێویسته‌ ته‌واوی‌ بكات‬ ‫هه‌ندێ‌ ج����ار دای����كان بڕێكی‌ زۆر‬ ‫خواردن بۆ منداڵه‌كانی����ان دائه‌نێن‌و‬ ‫پێیان ده‌ڵێن ئه‌بێ����ت ته‌واوی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ هه‌ڵه‌یه‌ چونكه‌ من����داڵ خۆی‌‬ ‫هه‌ركاتێك تێری‌ خواردن پێویس����ت‬ ‫به‌وه‌ن����اكات زۆری‌ لێبكه‌ی����ت زیات����ر‬ ‫بخوات‪.‬‬

‫‪ .3‬هیچ شیرینی‌ ناده‌ن به‌منداڵه‌كانیان‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ خاڵی‌ پیش���و هه‌ند ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌دایكان هیچ یاخود زۆر كه‌م شیرینی‌‬ ‫ئه‌ده‌ن به‌منداڵه‌كانیان به‌بیانوی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خراپه‌‪ ،‬راسته‌ زۆر خواردنی‌ زیانی‌ هه‌یه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ش كه‌مخواردنی‌‬ ‫زیانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬شێوه‌ی‌ خواردنه‌كانت نه‌گۆڕبێت‬ ‫هه‌ن���دێ‌ جار دای���كان گۆڕان���كار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ش���ێوه‌ی‌ خواردنه‌ك���ه‌ ناك���ه‌ن واتا‬ ‫ئه‌وش���ێوه‌یه‌ی‌ بۆخۆی���ان ده‌یخۆن بۆ‬ ‫منداڵه‌كانیش���یان هه‌مان ش���ته‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ پێویس���ته‌ شێوه‌ی‌ خواردنه‌كان‬ ‫بگ���ۆڕن وات���ا له‌ش���ێوه‌ی‌ ئ���ه‌و فلیم‬ ‫كارتۆنانه‌ دایبنێ‌ كه‌ ئه‌و حه‌زی‌ لێیه‌تی‌‬ ‫یاخود ئه‌و خواردنان���ه‌ ئاماده‌ بكه‌ كه‌‬ ‫به‌زۆری‌ منداڵه‌كه‌ حه‌زی لێیه‌تی‌ له‌قاپی‌‬ ‫ره‌نگاوڕه‌نگ‌و شێوه‌ی‌ فیلمكارتۆنه‌كان‬ ‫خواردنی‌ تێدا پێشكه‌ش بكه‌ن‪ .‬جیاواز‬ ‫له‌قاپوقاچاخه‌كانی‌ خۆتان‪.‬‬

‫‪ .2‬پێدانی‌ شیرینی‌ له‌پاداشتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌مو خواردنه‌كه‌ی‌ بخوات‬ ‫ئه‌م����ه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ت����ر هه‌ندێ‌ جار‬ ‫دایكان به‌منداڵه‌كانیان ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر ‪ .5‬حه‌زی‌ له‌كام شه‌ربه‌ت‌و ساردیانه‌‬ ‫بو ئه‌وه‌ی‌ ده‌ده‌نێ‌‬ ‫هه‌م����و خواردنه‌ك����ه‌ت خ����وارد م����ن‬ ‫ئه‌مه‌ زۆر هه‌ڵه‌یه‌ پێویسته‌ زۆر به‌كه‌می‌‬ ‫نه‌س����ته‌له‌یه‌ك یاخود هه‌رشیرینیه‌كت‬ ‫پێ����ده‌ده‌م‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌م كاته‌ هه‌م فێری‌ ئه‌و ش���ه‌ربه‌تانه‌ به‌كار بهێنرێت كه‌ فره‌‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ك له‌به‌رتی����ل ئه‌بێ����ت هه‌م ش���ه‌كرن‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ته‌ شه‌ربه‌تی‌‬ ‫سروشتی‌‌و شیر زیاتر بخۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫شیرینیه‌ش زیانی‌ پێده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫ه‌ت ‌ه‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫زه‌هایمه‌ر‬

‫خۆت له‌م جۆر ‌ه‬ ‫بالوكه‌یه‌ بپارێزه‌‬

‫بالوكه‌ یه‌كێكه‌ له‌نه‌خۆش���ییه‌ درمه‌كان كه‌‬ ‫زیاتر به‌هۆی‌ ڤایرۆس���ه‌وه‌ توش���ی‌ كه‌سه‌كان‬ ‫ده‌ب���ێ‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌ دو جۆرن‬ ‫یه‌كه‌میان ئه‌وانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر پێس���ت به‌گشتی‌‬ ‫دروست ده‌بێت‪ ،‬هه‌رچی‌ جۆری‌ دوه‌مه‌ توشی‌‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ زاوزێ‌ ده‌بێت ئه‌و جۆره‌یان یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ه���ه‌ره‌ باوتری���ن نه‌خۆش���ییه‌ زوهرێكان كه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ به‌ركه‌وتنی‌ سێكس���ی‌ ده‌گوێزرێته‌وه‌‬ ‫زیاتر له‌وكه‌س���انه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێك‬ ‫سێكس ده‌كه‌ن‌و زیاتر له‌ته‌مه‌نی‌ الوێتی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م بالوكه‌یه‌ له‌ش���ێوه‌ی‌ گۆشتی‌ زیاده‌یه‌ كه‌‬

‫نه‌خۆش‪ :‬زه‌هایمه‌ر چیه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬یه‌كێكه‌ له‌و نه‌خۆش����یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ توشی‌ مێش����ك ده‌بێت به‌هۆیه‌وه‌‬ ‫كه‌سی‌ توشبو بیره‌وه‌رییه‌كانی‌ له‌بیر‬ ‫ده‌كات‌و توانای فێربون‌و گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫نامێنێت‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیش كه‌س����ه‌كه‌‬ ‫زیاد له‌پێویست هه‌ڵچون‌و توڕه‌بونی‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬هۆكاری‌ توشبون چیه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬یه‌كه‌م هۆكار هه‌ڵكش����انی‌‬ ‫ته‌مه‌ن����ه‌ كه‌ به‌س����ه‌ره‌كیترین هۆكار‬ ‫دائه‌نرێ����ن به‌تایبه‌تیش له‌س����ه‌روی‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ شه‌ست س����اڵیه‌وه‌‪ .‬هۆكاری‌‬ ‫دوه‌م����ی‌ بۆماوه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫له‌ناو خێزانه‌كانیاندا زه‌هایمه‌ر هه‌بوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ری‌ توش����بونی‌ نه‌وه‌كانیان‬ ‫س����ێ‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ئاساییه‌ بۆ‬ ‫توشبون به‌نه‌خۆش����ییه‌كه‌‪ .‬هۆكاری‌‬ ‫س����ێیه‌میش به‌ه����ۆی‌ به‌ركه‌وتن����ی‌‬ ‫س����ه‌ره‌ به‌ه����ه‌ر ش����تێك به‌تایبه‌تی‌‬ ‫به‌شی‌ پشته‌وه‌ی‌ س����ه‌ر یاخود زیان‬ ‫پێگه‌یشتنی‌ هه‌ندێ‌ ده‌ماری‌ مێشك‪.‬‬

‫نه‌خۆش‪ :‬نیش����انه‌كانی‌ زه‌هایمه‌ر‬ ‫چین؟‬ ‫كه‌س����ه‌كه‌ كات����ی‌ بی����ر نامینێت‌و‬ ‫كێش����ه‌ی‌ له‌كاتدا بۆ دروست ده‌بێت‬ ‫نازانێ����ت ك����ه‌ی‌ ش����ه‌و و رۆژ دێت‌و‬ ‫ئه‌ڕوات‪ ،‬ورده‌ورده‌ خۆی‌ گۆش����ه‌گیر‬ ‫ده‌كات‌و تێكه‌ڵ����ی‌ خه‌ڵك نابێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ڕس����تانه‌ی‌ ده‌یڵێت زۆربه‌یان بێماناو‬ ‫بچڕبچرن‪ ،‬توان����ای‌ خۆخزمه‌تكردنی‌‬ ‫نامێنێت ته‌نانه‌ت چونه‌ س����ه‌رئاو و‬ ‫خۆش����ۆردن‪ ،‬به‌زه‌حه‌مه‌ت له‌قسه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ تێده‌گات‪.‬‬ ‫نه‌خ����ۆش‪ :‬خۆپاراس����تن چ����ۆن‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬زۆر ب���� ‌هی‌ توێژینه‌وه‌كان‬ ‫ئاماژه‌یان به‌وه‌كردوه‌ كه‌ تاوه‌كو ئێستا‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌م نه‌خۆشیه‌ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كرێت به‌خوێندنه‌وه‌و وه‌رزشكردن‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و وه‌رزشانه‌ی‌ بۆ مێشك‬ ‫ده‌كرێ����ت خۆت ل����ه‌م نه‌خۆش����ییه‌‬ ‫بپارێزیت یاخ����ود تاڕاده‌یه‌ك كه‌می‌‬ ‫كه‌یته‌وه‌ له‌سه‌ر خۆت‪.‬‬

‫له‌س���ه‌ره‌وه‌و ناوه‌وه‌ی‌ كۆئه‌ندامی‌ زاوزێ‌‌و كۆم‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ زیاتر له‌ پیاوه‌وه‌‬ ‫ده‌گوێزرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم نیشانه‌كان زیاتر له‌ژنان‬ ‫ده‌رده‌كه‌ون‌و پیاوان زۆرجار هیچ نیشانه‌یه‌كیان‬ ‫لێده‌رناكه‌وێت‪ .‬ئه‌م نه‌خۆشییه‌ زۆر مه‌ترسیدار‬ ‫ده‌بێت ئه‌گه‌ر كه‌سه‌كه‌ كێشه‌ی‌ كه‌می‌ به‌رگری‌‬ ‫له‌ش���ی‌ هه‌بو چونكه‌ له‌وان���ه‌ له‌كۆتایدا بیكات‬ ‫به‌ش���ێرپه‌نجه‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌خانمان‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫له‌كاتی‌ بونی‌ نیشانه‌ی‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ پێویسته‌‬ ‫به‌زوترین كات سه‌ردانی‌ پزیشك بكات‪.‬‬

‫مۆسیقا‌‬ ‫چاره‌سه‌ری دڵه‌ڕاوکێیه‌‬

‫به‌ش���ی ته‌ندروس���تی رۆژنام���ه‌ی‬ ‫ده‌یل���ی مه‌یلی به‌ریتان���ی هه‌ندێک له‌و‬ ‫هۆکارانه‌ی ئاش���کراکردو‌ه ک��� ‌ه ده‌بن ‌ه‬ ‫ه���ۆی که‌مکردنه‌وه‌ی ئه‌و دڵه‌راوکێیه‌ی‬ ‫مرۆڤ رۆژان���ه‌ له‌کاتی کاردا توش���ی‬ ‫ده‌بێت‌و گوێگرتن له‌میوزیکیش یه‌کێک ‌ه‬ ‫له‌چاره‌سه‌ره‌کان‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و چاره‌سه‌رانه‌‪ ،‬ده‌ستشتنی‬ ‫رۆژانه‌یه‌ به‌س���ابون ک���ه‌ ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی مرۆڤ هه‌س���ت به‌ئارامی زیاتر‬ ‫بکات‪ ،‬شاره‌زایان جه‌خت ده‌که‌نه‌وه‌ بۆ‬

‫گه‌شكه‌ی‌ سكپڕی‌ چیه‌؟‬ ‫ئه‌م���ه‌ جۆرێك���ی‌ ت���ری‬ ‫گه‌شكه‌یه‌ كه‌ توشی‌ ژنانی‌‬ ‫دوگیان ئه‌بێت‪ .‬كه‌ له‌ئه‌نجامی‌‬ ‫زۆر به‌رز بونه‌وه‌ی‌ په‌ستانی‌‬ ‫خوێن���ی‌ چاره‌س���ه‌رنه‌كراو‬ ‫رو ئ���ه‌دات‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ په‌س���تانی‌ خوێن‬ ‫باوه‌و له‌ن���او ژنانی‌ دوگیان‬ ‫به‌ رێ���ژه‌ی‌ ‪%20‬ه‌ هه‌روه‌ها‬ ‫له‌م رێژه‌یه‌ ‪%2‬یان دوچاری‌‬ ‫گه‌ش���كه‌ی‌ دوگیانی‌ ده‌بن‬ ‫ئه‌وی���ش له‌كاتێك���دا ئه‌گه‌ر‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ وه‌رنه‌گرێ���ت‬ ‫ب���ۆ په‌س���تانه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌ كاتێك مه‌ترسیدار‬ ‫ده‌بێت ی���ان له‌وانه‌یه‌ ببێته‌‬ ‫هۆی‌ مردنی‌ دایكه‌كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌ستانی‌ خوێن به‌رزبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت‌و چاره‌سه‌ری‌‬ ‫بۆ وه‌رنه‌گیرێت‪.‬‬

‫چونكه‌ له‌كاتی‌ گه‌ش���ك ‌ه‬ ‫كۆئه‌ندام���ی‌ هه‌ناس���ه‌دان‬ ‫تێ���ك ئه‌چێت‌و ئۆكس���جین‬ ‫به‌باشی‌ ناچێت بۆ مێشك‌و‬ ‫سییه‌كان‪ .‬گرفتی‌ گه‌شكه‌ی‌‬ ‫دوگیانی‌ له‌وه‌دایه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫كه‌س���ه‌كه‌ هیچ نیشانه‌یه‌كی‌‬ ‫نیه‌و له‌پڕ چه‌ند جوڵه‌یه‌كی‌‬ ‫نام���ۆو نه‌ویس���تراو ئه‌كات‬ ‫كه‌ف له‌ده‌می‌ دێته‌خواره‌وه‌و‬ ‫دوات���ر ده‌بورێت���ه‌وه‌‪ .‬له‌م‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ش باش���تروایه‌‬ ‫له‌وكاته‌ی‌ كه‌ گه‌ش���كه‌كه‌ی‌‬ ‫لێدێت وازی‌ لێبێنن تاوه‌كو‬ ‫هه‌م���و جوڵه‌ك���ه‌ی‌ ته‌واو‬ ‫ئه‌بێت دواتر بیخه‌نه‌س���ه‌ر‬ ‫الو بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌ف‌و‬ ‫لێبێت���ه‌‬ ‫ده‌ردراوان���ه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ .‬پاش���ان ببرێت بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی مرۆڤ قه‌له‌قی نه‌مێنێت باشتر‌ه‬ ‫هه‌م���و دو کاتژمێ���ر جارێک ده‌س���تی‬ ‫بشوات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ش���اره‌زایان ئامۆژگاری ئه‌و‬ ‫که‌سان ‌ه ده‌که‌ن که‌ فشاریان زۆر له‌سه‌ره‌و‬ ‫له‌روی ده‌رونیه‌و‌ه هه‌س���ت به‌نائارامی‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬میوزیک چاره‌سه‌رێکی باشه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت میوزیکێکی هێمن ده‌توانێت‬ ‫فشاره‌کانت له‌سه‌ر که‌مبکاته‌وه‌‌و باشتر‌ه‬ ‫له‌کاتی پش���ووی رۆژان���ه‌ی کاره‌که‌تدا‬ ‫گوێ له‌میوزیک بگریت‪‌.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫خوێندن‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌کان‌و لقه‌کانی یه‌کێتی مامۆستایان له‌کۆنگر‌ه نیگه‌رانن‬

‫"به‌جێبه‌جێکردنی نیوه‌ی راسپارده‌کانی کۆنگره‌‪ ،‬په‌روه‌رد‌ه تا ئاستێکی زۆر به‌ره‌وپێش ده‌چێت"‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫بانگهێشتنه‌کردنی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫په‌روه‌رده‌کان‌و لقه‌کانی یه‌کێتی‬ ‫مامۆستایان بۆ کۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫نیگه‌رانی لێده‌که‌وێته‌وه‌و ئه‌ندامێکی‬ ‫کۆنگره‌که‌ش رایده‌گه‌یه‌نێت که‌‬ ‫له‌کۆنگره‌دا بڕیاری باش ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گرنگ جێبه‌جێکردنیه‌تی‪.‬‬ ‫دوای چه‌ندین جار دواخستن‪ ،‬دواجار‬ ‫کۆنگ���ره‌ی په‌روه‌رده‌ی���ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی حکومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫کوردستان له‌رۆژی شه‌ممه‌ی ڕابردو‪9 ،‬ی‬ ‫ئایار له‌شاری هه‌ولێر سازکراو دوای سێ‬ ‫رۆژ‪ ،‬دوێنێ کۆتایی به‌کاره‌کانی هێنا‪.‬‬ ‫ئه‌م کۆنگ���ره‌ی په‌روه‌رده‌ییه‌ له‌دوای‬ ‫کۆنگره‌که‌ی س���اڵی ‪ 2007‬ک���ه‌ بڕیاری‬ ‫گۆڕانکاریی ریش���ه‌یی دا له‌سیس���تمی‬ ‫خوێندن���دا‪ ،‬یه‌که‌می���ن کۆنگره‌ی���ه‌ که‌‬ ‫ده‌به‌س���ترێت‌و پێش���تریش به‌چه‌ن���د‬ ‫کۆنفرانس���ێکی په‌روه‌رده‌یی ناوچه‌کان‪،‬‬ ‫ئاماده‌یی بۆ ئه‌م کۆنگره‌یه‌ کرابو‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئینس���تیتیۆی په‌ی بۆ‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و گه‌ش���ه‌پێدان‌‪ ،‬س���ه‌روه‌ر‬ ‫عه‌بدولره‌حم���ان ک���ه‌ یه‌کێ���ک ب���و عه‌قڵه‌یه‌ت���دا‪ ،‬یه‌کێکیان که‌ ده‌یوس���ت خه‌ڵکی دیکه‌ بانگهێشتکرابون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری په‌روه‌رده‌ی���ه‌‬ ‫له‌به‌ش���داربوانی کۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی‪ ،‬سیستم‌و رێنماییه‌کانی کۆن بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫کۆنگره‌که‌ی به‌پۆزه‌تیف‌و باش وه‌س���ف یه‌کێکی دی که‌ ده‌یه‌وێ���ت گۆڕانکاریی به‌شداربونی به‌ڕێوه‌به‌ره‌کان له‌کۆنگره‌دا‬ ‫کرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب���ێ که‌موکوڕییش نه‌بوه‌‪ ،‬ب���کات‪ .‬زۆرب���ه‌ی سه‌رپه‌رش���تیارو به‌گرن���گ ده‌زانێت‪" ،‬ئێمه‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "چه‌ند به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تییه‌کان‌و ڕاوێژکاره‌کان ئاگامان له‌کێش���ه‌کانی په‌روه‌رده‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫گوایه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئێمه‌ به‌ش���داریمان‬ ‫بابه‌تێک���ی گرنگ هه‌ب���ون له‌کۆنگره‌دا بون‪ ،‬ئه‌وانیش زۆربه‌یان به‌ته‌مه‌نن"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێک ک���ردوه‌ له‌کۆنفرانس���ه‌کاندا بۆی���ه‌‬ ‫بانگهێش���تنه‌کردنی‬ ‫ته‌وه‌ره‌ی���ان ب���ۆ دانه‌نراب���ون‪ ،‬وه‌ک‬ ‫پ���ه‌روه‌ره‌ه‌ی تایبه‌ت‪ ،‬پیش���ه‌ییه‌کان‪ ،‬له‌په‌روه‌رده‌کاران‌و ئه‌و که‌س���انه‌ی له‌ناو به‌ش���داریمان پێ نه‌کراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئایا‬ ‫پڕۆگرام���ه‌کان‪ ،‬باخچه‌ی س���اوایان‪ ،‬که‌ الیانه‌ جیاوازه‌کانی خوێندندا کارده‌که‌ن ئه‌وانه‌ی له‌کۆنگره‌شدا به‌شدارییان کرد‪،‬‬ ‫پێویستبو ته‌وه‌ره‌ی تایبه‌یان هه‌بوایه‌"‪ .‬بۆ کۆنگ���ره‌‪ ،‬نیگه‌ران���ی‌و ناڕه‌زایی لێ به‌شداری کۆنفرانسه‌کانیشیان نه‌کرد؟"‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "ئ���ه‌و پاکێجانه‌ی‬ ‫هه‌روه‌ها یه‌کێ���ک له‌که‌موکوڕییه‌کانی که‌وتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بڕیارێك���ی لیژن���ه‌ی ئام���اده‌کاری ئاماده‌کراب���ون له‌کۆنفرانس���ه‌کاندا وه‌ک‬ ‫دیک���ه‌ به‌بڕوای ئه‌و ئه‌ندامه‌ی پێش���وی‬ ‫لیژنه‌ی په‌روه‌رد‌ه له‌په‌رله‌مانی کوردستان کۆنگره‌‪ ،‬هیچ به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌یه‌کی خۆیان نه‌خرابونه‌ ته‌وه‌ره‌کانی کۆنگره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ بوه‌ که‌ "کۆنگره‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌کرێت‪ ،‬قه‌زاکان بانگهێشتی په‌روه‌رده‌ نه‌کران‪ .‬بۆ نمونه‌ ئێم���ه‌ وه‌ک ته‌وه‌ری کارگێڕی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی ده‌ربه‌ندیخان‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی زۆرمان دابو به‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌کان‪،‬‬ ‫کارێک بکات که‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی وه‌زاره‌ت‬ ‫نییه‌و داوا له‌سه‌روی خۆی بکات هه‌ندێک مامۆستا عومه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی به‌اڵم ئه‌و بابه‌ته‌ هه‌ر البرابو"‪.‬‬ ‫کارب���کات‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌م کۆنگره‌یه‌دا به‌و راگه‌یان���د "ئێم���ه‌ ئه‌ندام���ی کۆنگ���ره‌‬ ‫هه‌روه‌ها یه‌کێکی دیکه‌ له‌و الیه‌نانه‌ی‬ ‫شێوه‌یه‌ نه‌بو"‪.‬‬ ‫نه‌بوین‌و هه‌ر بۆ پێشوازی بانگکرابوین‪ ،‬بانگهێشتی کۆنگره‌ نه‌کرابون‪ ،‬لقه‌کانی‬ ‫جگه‌ له‌وانه‌ش "جۆرێ���ک له‌کێبه‌ڕکێ به‌ڕێوه‌به‌ران���ی په‌روه‌رده‌ ک���ه‌ خاوه‌نی یه‌کێتی مامۆس����تایان بون‪ ،‬مامۆس����تا‬ ‫هه‌ب���و له‌کۆنگ���ره‌دا‪ ،‬له‌نی���وان دو ماڵن‪ ،‬بانگهێش���تی کۆنگ���ره‌ نه‌کرابون‌و دڵشاد‪ ،‬سه‌رۆکی لقی سلێمانی یه‌کێتی‬

‫دوای چه‌ندین جار دواخستن کۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی ئه‌نجامدرا‬ ‫مامۆس����تایانی کوردس����تان رایگه‌یان����د‬ ‫که‌ ئ����ه‌وان به‌هۆی ئه‌وه‌ی بانگهێش����ت‬ ‫نه‌کراب����ون‪ ،‬به‌ش����داری کۆنگره‌ی����ان‬ ‫نه‌کردوه‌‪.‬‬ ‫هی����چ لقێک����ی یه‌کێتی مامۆس����تایان‬ ‫بانگهێش����ت نه‌کرابون بۆ کۆنگره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی س����کرتارییه‌ت‪ ،‬یه‌کێتی‬ ‫مامۆس����تایان به‌ش����داری کۆنگره‌ی����ان‬ ‫کردوه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆکی لق����ی س����لێمانی یه‌کێتی‬ ‫مامۆس����تایان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێمه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌به‌س����تمان چاکس����ازیی بێت‬ ‫له‌بواری په‌روه‌رده‌دا‪ ،‬پێویس����ته‌ به‌شی‬ ‫زۆری په‌روه‌رده‌کاران به‌شداری کۆنگره‌‬ ‫بکرێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی باش����ترین میکانیزم‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌کان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێ����ت "ئه‌و که‌س����انه‌ی‬ ‫به‌ش����داربون له‌کۆنگ����ره‌دا‪ ،‬زۆرینه‌یان‬ ‫هه‌ر ئ����ه‌و که‌س����انه‌بون که‌ پێش����ترو‬ ‫ئێستاش له‌ناوه‌ندی بڕیاری په‌روه‌رده‌ی‬

‫کوردس����تاندان‌و به‌ش����داریی کۆنگره‌ی‬ ‫ساڵی ‪2007‬یشیان کردوه‌‪ ،‬که‌ ئاراسته‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ان به‌و ئاق����اره‌دا بردوه‌ که‌‬ ‫ئێستا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ ب����ۆ زانین����ی ه����ۆکاری‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫بانگهێش����تنه‌کردنی‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌کان‌و لقه‌کان����ی یه‌کێت����ی‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬په‌یوه‌ندی کرد به‌وته‌بێژی‬ ‫وه‌زاره‌تی پ����ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌اڵمی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کانی نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫رایگه‌یاند وه‌زیری په‌روه‌رده‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫باس����ی ل����ه‌وه‌ ک����ردوه‌ که‌ ئ����ه‌و توانا‬ ‫ماددییه‌ی����ان نه‌بوه‌ ئه‌وان بانگهێش����تی‬ ‫کۆنگره‌ بکه‌ن‌و پێش����تریش به‌ش����داری‬ ‫کۆنفرانسه‌ ناوچه‌ییه‌کانیان کردوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم مامۆس����تا دڵشاد پێی وانیه‌ که‌‬ ‫ئه‌وه‌ هۆکاره‌که‌ی بێ����ت‪" ،‬بڕوام وانییه‌‬ ‫هۆکاره‌که‌ قه‌یرانی دارایی بێت‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بیانوتایه‌ له‌سه‌ر خه‌رجی خۆشتان‬

‫جۆرێک له‌کێبه‌ڕکێ‬ ‫هه‌بو له‌کۆنگره‌دا‬ ‫له‌نیوان دو‬ ‫عه‌قڵه‌یه‌تدا‪ ،‬یه‌کێکیان‌‬ ‫ده‌یوست سیستم‌و‬ ‫رێنماییه‌کانی کۆن‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬یه‌کێکی‬ ‫دی ده‌یویست‬ ‫گۆڕانکاریی بکات‬ ‫به‌شداربن‪ ،‬پێمان وانییه‌ که‌س ئه‌وه‌نده‌‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ی ماددی نییه‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫به‌شداری نه‌کات"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بڕیارو ڕاسپارده‌کانی کۆنگره‌ی‬ ‫ئه‌مجاره‌وه‌‪ ،‬سه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان پێی‬ ‫وانیه‌ که‌ گۆڕانکاریی ریش����ه‌یی بهێنێته‌‬ ‫ئاراوه‌‪" ،‬به‌اڵم راس����پارده‌ی زۆر باش����ی‬ ‫تیدا ده‌رچ����و‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌و راس����پارده‌و‬ ‫بڕیارانه‌ی له‌کۆنگره‌دا ده‌رچون‪%50 ،‬ی‬ ‫جێبه‌جێ بکرێن‪ ،‬ڕه‌وش����ی په‌روه‌رده‌ تا‬ ‫ئاستێکی زۆر به‌ره‌و پێش ده‌چێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هۆکاری ئه‌و ره‌ش����بینییه‌ که‌‬ ‫پێ����ی وایه‌ بڕیاره‌کانی کۆنگره‌ جێبه‌جێ‬ ‫ناکرێت‪ ،‬ده‌ڵێت "به‌شێک له‌و راسپاردانه‌‬ ‫په‌یوه‌ستن به‌بودجه‌وه‌‪ .‬به‌شێکی تریان‬ ‫په‌یوه‌ن����دی ب����ه‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ ک����ه‌ له‌الی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی ئێمه‌ په‌روه‌رده‌ گرنگیه‌کی‬ ‫ئه‌وتۆی نییه‌‪.‬بڕیاری زۆر باش ده‌رچوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرسیاره‌که‌ ئه‌وه‌یه‌‌ تا چه‌ند الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌کان په‌یوه‌ست ده‌بن به‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و بڕیارانه‌ جێبه‌جێ بکه‌ن"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫"بارزانی‌ پێشنیار ‌ی كردو‌ه‬ ‫كوردستان بكرێت ‌ه ویالیه‌ت ‌ی (‪)52‬هه‌مینی‌ ئه‌مریكا"‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫"ئه‌مریكا پێیوایه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ بۆ‬ ‫كورده‌كانی‌ عێراق ده‌بێته‌ مایه‌ی‌ پشێو ‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌‌و مه‌ترسی‌ دروست ده‌كات له‌سه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان له‌داهاتودا"‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌شێكه‌ له‌بروسكه‌یه‌كی‌ باڵێوزخانه‌ی‌‬ ‫ئه‌مریكا له‌عێراق‪ ،‬كه‌ له‌دوتوێی‌ كتێبی‌‬ ‫كوردو ئه‌مریكادا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كتێب���ی‌ (كوردو ئه‌مریكا‪ :‬په‌ره‌س���ه‌ندنی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مری���كا به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌كورده‌كانی‌ عێراق له‌ ‪ ،)2006 - 1918‬ده‌قی‌‬ ‫دكتۆرانامه‌كه‌ی‌ شیرین فوئاد مه‌عسومه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كتێبه‌ له‌الی���ه‌ن رزگار عومه‌ر عه‌لی‌ كراوه‌ته‌‬ ‫ك���وردی‌‌و خانه‌ی‌ وه‌رگێ���ڕان له‌س���لێمانی‌‬ ‫باڵویكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫واشنتۆن‌و فه‌رامۆشكردنی‌ كورد‬ ‫ل���ه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬نوس���ه‌ر پش���ت ‌ی‬ ‫به‌بروسكه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ فه‌رمیه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مری���كا‪ ،‬بیره‌وه‌ری‌‌و یاداش���تی‌‬ ‫گه‌وره‌ به‌رپرس���انی‌ ئه‌مری���كا‪ ،‬چاوپێكه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرس���انی‌ كورد به‌ستوه‌‪ .‬نوسه‌ر‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات ئه‌مریكا له‌دوای‌ س���ااڵنی‌‬ ‫چله‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو‪ ،‬بایه‌خی‌ به‌واڵتانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت داوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوای‌‬ ‫دۆزین���ه‌وه‌ی‌ نه‌وت له‌ناوچه‌ك���ه‌و فراوانبونی‌‬ ‫ملمالنێی‌ نێ���وان واڵتانی‌ رۆژئاوا له‌ناوچه‌كه‌‪.‬‬ ‫بایه‌خدانی‌ ب���ه‌دۆزی‌ كوردیش له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ گش���تی‌ ئه‌مریكادا بوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌و واڵتانه‌ی‌ كوردیان به‌سه‌ردا دابه‌شكراوه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر ده‌ڵێت "وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫هیچ گرنگیه‌ك���ی‌ نه‌دا به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ كورد‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌رش���یفی‌ ئ���ه‌و وه‌زاره‌ته‌ له‌پێش‬ ‫س���ااڵنی‌ چله‌كانه‌وه‌‪ ،‬هیچ باسێكی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫كوردی‌ تێدانیه‌"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ نوس���ه‌ر هه‌ر له‌(‪)2006 - 1918‬‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ئه‌مریكا به‌رامب���ه‌ر به‌كورد هیچ‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك���ی‌ ئه‌وتۆی‌ به‌خۆیه‌وه‌ نه‌بینی‌‪.‬‬ ‫هێڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌م سیاس���ه‌ته‌ تائێستاش‬ ‫ه���ه‌ر بریتی‌ بوه‌ له‌كارك���ردن له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تێك���ی‌ مه‌ركه‌زیدا‪ .‬ره‌نگ���ه‌ هه‌ندێك‬ ‫گۆڕانكاری‌ رویدابێت به‌رانبه‌ر به‌س���ه‌ركرده‌‬ ‫كورده‌كان‪ ،‬چونكه‌ "چیتر واش���نتن ناتوانێت‬ ‫رێگه‌یان پێنه‌دات بگه‌ن به‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‪،‬‬ ‫كورده‌كانیش چیت���ر رازی نابن هه‌ر له‌الیه‌ن‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ پله‌ دو پله‌ سێوه‌ پێشوازیان‬ ‫لێ‌ بكرێت‪ .‬ه���ه‌روه‌ك چ���ۆن ئه‌مریكا له‌وه‌‬ ‫تێگه‌یشت كه‌ ناتوانێت چیتر كورد پشتگوێ‌‬ ‫بخات‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر ئه‌و پش���تگوێ‌ خستنه‌بو‬ ‫ك���ه‌ له‌راب���ردودا بوه‌ هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫كاره‌ساتی‌ مرۆیی‌ به‌سه‌ردا بێت وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌(‪‌1975‬و ‪ )1991‬رویدا"‪.‬‬ ‫بارزانی‌‪ :‬شیوعیه‌كان‌و ئه‌مریكا‬ ‫یه‌كێك له‌كاراكته‌ره‌ سیاس���یه‌ دیاره‌كان ‌ی‬ ‫كورد له‌كۆتایی‌ په‌نجاكانه‌وه‌ تا ناوه‌ڕاس���تی‌‬ ‫حه‌فتاكانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردو‪ ،‬مه‌ال مسته‌فای‌‬ ‫بارزانی‌ رابه‌ری‌ شۆڕش���ی‌ ئه‌یل���ول بوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌وڵێك���ی‌ چڕوپڕی‌ داوه‌ بۆ دروس���تكردنی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ راسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ ئه‌مریكادا‪.‬‬

‫له‌قاهیره‌و‌ه بۆ واشنتۆن‬ ‫له‌درێژه‌ ‌ی هه‌وڵه‌كانی���دا بۆ په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫به‌ئه‌مری���كاوه‌‪ ،‬بارزان��� ‌ی ل���ه‌(‪،)1964/6/2‬‬ ‫شه‌وكه‌ت عه‌قراوی‌‌و لوقمان بارزان ‌ی ده‌نێرێت‬ ‫بۆ قاهیره‌و ل���ه‌و ‌ێ چاویان به‌به‌رپرس���ێك ‌ی‬ ‫نوسینگه‌ ‌ی س���ه‌فاره‌ت ‌ی ئه‌مریكا ده‌كه‌وێتت‪،‬‬ ‫نوێنه‌ره‌كان ‌ی بارزان ‌ی رایده‌گه‌یه‌نن ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌نوێنه‌رایه‌ت��� ‌ی بارزان��� ‌ی بچن ‌ه واش���نتۆن‌و‬ ‫دۆز ‌ی كورد بۆ كاربه‌ده‌س���تان ‌ی ئه‌مریكا رون‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ب���ۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كوردس���تان داوا ‌ی كۆمه‌ك له‌ئه‌مریكا بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌اڵمه‌كه‌ ‌ی ئه‌مریكا توندو راش���كاوان ‌ه‬ ‫ب���و‪ :‬ته‌نه���ا به‌ڕێكه‌وتن له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت ‌ی‬ ‫عێراق ده‌توانن ئه‌و كۆمه‌ك ‌ه به‌ده‌ست بهێنن‪،‬‬ ‫ئه‌مریكا ئاماده‌نی ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌ی الیه‌نی‌ سێیه‌مه‌و‌ه‬ ‫هاریكاری‌ كورد بكات‪.‬‬

‫بۆیه‌ به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ تایبه‌ته‌‬ ‫به‌باسی‌ ئه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ بارزانی‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات له‌دوای‌ چونی‌‬ ‫بارزانی‌ بۆ یه‌كێتی‌ ش���ۆڤیه‌ت‪ ،‬ئه‌مریكیه‌كان‬ ‫زیات���ر گومانیان لێك���رد‪ ،‬گومانه‌كه‌ش زیاتر‬ ‫ل���ه‌وه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ ده‌گرت ك���ه‌ باڵێكی‌‬ ‫ماركسی‌ له‌ناو پارته‌كه‌ی‌ بارزانیدا هه‌بو‪ .‬بۆیه‌‬ ‫له‌مانگی‌ ئه‌یلولی‌ (‪)1962‬دا بارزانی‌‪ ،‬هه‌وڵێكی‌‬ ‫زۆریدا سه‌رنجی‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫به‌الی‌ كوردا راكێش���ێت‪ ،‬نوێنه‌رێكی‌ نارد بۆ‬ ‫باڵێوزخان���ه‌ی‌ ئه‌مریكا له‌به‌غ���دا‪ ،‬تا داوای‌‬ ‫پشتگیری‌ ئه‌مریكا بكات بۆ مه‌سه‌له‌ی‌ كورد‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت بارزانی‌ له‌نامه‌یه‌كدا به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫داب���و هه‌رچی‌ ئه‌ندامی‌ ش���یوعی‌ هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫حیزبه‌كه‌یدا نه‌یهێڵێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر پشتگیری‌‬ ‫ئه‌مری���كادا بۆ ك���ورد‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌مریكیه‌كان‬ ‫هێنده‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌یان به‌الوه‌ گرنگ نه‌بو كه‌‬ ‫ویالیه‌ت ‌ی (‪ )52‬ئه‌مریكا‬ ‫ته‌نانه‌ت ناوی‌ نوێنه‌ره‌ كورده‌كه‌ش بنوس���ن‪.‬‬ ‫دوا ‌ی نائومێدب���ون له‌هه‌وڵه‌ك���ه‌ ‌ی قاهیره‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان پێش���تر وه‌ها بڕیاریاندابو كه‌‬ ‫"كورده‌كان گه‌لێكن له‌ن���او خۆیاندا رێكخراو بارزان��� ‌ی ل���ه‌(‪ )1965/4/12‬شه‌مس���ه‌دین‬ ‫نی���ن‪ ،‬هێزه‌كانی‌ ئاسایش���ی‌ ناوخۆ ده‌توانن موفتی‌‌و مه‌س���عود بارزان ‌ی ك���وڕ ‌ی ره‌وانه‌ ‌ی‬ ‫باڵێوزخانه‌ ‌ی ئه‌مریكا له‌تاران ده‌كات‪ ،‬ئه‌م دو‬ ‫هه‌مو سه‌ركه‌شیه‌كانیان دابمركێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نوێنه‌ره‌ش داوا ‌ی كۆمه‌ك ‌ی مادی‌‌و س���ه‌رباز ‌ی‬ ‫له‌ئه‌مری���كا ب���ۆ شۆڕش��� ‌ی ك���ورد ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫یه‌كپارچه‌یی‌ عێراق باشترین چاره‌سه‌ره‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مریكا به‌گوێ���ره‌ ‌ی بروس���كه‌یه‌ك ‌ی باڵێوزخانه‌ك ‌ه ك ‌ه‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كورد له‌نوس���ینێكی‌ ره‌سمیدا ئاراسته‌ ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی كردوه‌‪ ،‬تیایدا‬ ‫ئاماژه‌ی‌ پێكراوه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا ئه‌مریكا كێشه‌ی‌ هاتوه‌‪ :‬بارزان ‌ی پێ ‌ی خۆش ‌ه ناوچه‌كان ‌ی ئه‌وان‬ ‫كورد به‌كێشه‌یه‌كی‌ ناوخۆیی‌ عێراق ده‌زانێت‌و وه‌ك ویالیه‌تێك��� ‌ی دیكه‌ ‌ی ئه‌مریكا ته‌ماش���ا‬ ‫پێیوایه‌ ده‌بێت له‌ناوخۆدا چاره‌س���ه‌ر بێت‪ ،‬بكرێت‪ ،‬وات ‌ه كوردس���تان بكرێت��� ‌ه ویالیه‌ت ‌ی‬ ‫پش���تگیری‌ جموجۆڵ���ی‌ كوردی���ش له‌دژی‌ (‪)52‬هه‌مین ‌ی ئه‌مریكا‪ .‬هه‌روه‌ها بارزان ‌ی پێ ‌ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ناوه‌ندی‌ ناكات‪ .‬ئه‌مریكا پێیوایه‌ باش ‌ه سه‌رچاو‌ه نه‌وتیه‌كان له‌الیه‌ن كۆمپانیا‬ ‫پاشه‌ڕۆژو خۆشی‌‌و گه‌شه‌كردنی‌ كورده‌كانی‌ ئه‌مریكیه‌كانه‌و‌ه ب ‌ه رێكه‌وتنێك ‌ی راس���ته‌وخۆ‬ ‫عێراق‌و ئێ���ران‌و توركیا‪ ،‬به‌نده‌ به‌"گه‌ش���ه‌و له‌گه‌ڵ كورده‌كان ‌ی عێراقدا به‌ڕێوه‌ببرێن‪.‬‬ ‫دوا ‌ی گه‌یشتن ‌ی بروس���كه‌كه‌ش‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌و واڵتانه‌وه‌ كه‌ تێیدا ده‌ژین"‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)1961‬دا ئه‌مری���كا رێنمای���ی‌ ده‌ره‌و‌ه به‌م ج���ۆر‌ه وه‌اڵمیدایه‌وه‌‪ :‬یاخیبون ‌ی‬ ‫س���ه‌فاره‌ته‌كه‌ی‌ كرد له‌عێراق‪ ،‬كه‌ نامه‌یه‌ك ك���وردان كێش���ه‌یه‌كی‌ ناوخۆیی���ه‌و ئه‌مریكا‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ج���ه‌الل تاڵه‌بانی���ه‌وه‌ به‌بارزانی‌ هیچ ده‌س���ه‌اڵتێك ‌ی ل���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌دا نیه‌‪.‬‬ ‫بگه‌یه‌نێت‪ ،‬رێنمایی‌ باڵێوزخانه‌كه‌ش���ی‌ كرد باڵێوزخان���ه‌ش ئاگاداركرای���ه‌و‌ه ك��� ‌ه هی���چ‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و خااڵنه‌ی‌ كه‌ پێویسته‌ له‌گه‌ڵ گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌و نوێنه‌رانه‌دا نه‌كات ك ‌ه‬ ‫ك���وردا باس بكرێن‪ ،‬كه‌ بریت���ی‌ بون له‌وه‌ی‌ بارزان ‌ی ده‌یاننێرێت‪.‬‬ ‫دوا ‌ی س���ه‌ردان ‌ی نوێنه‌ره‌كان��� ‌ی بارزان���ی‌‪،‬‬ ‫بۆ كورد واباش���تره‌ ببنه‌ به‌شێك له‌ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫عێ���راق‪ ،‬نابێت حه‌زه‌كانی‌ ك���ورد كاریگه‌ری‌ ل��� ‌ه (‪ )1965/10/30‬باڵێوزخان���ه‌ ‌ی ئه‌مریكا‬ ‫خ���راپ له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ عێراق‌و له‌به‌غدا بروس���كه‌یه‌ك ئاراس���ته‌ ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ده‌كات‌و تیایدا هاتو‌ه "ئه‌مریكا پێیوای ‌ه‬ ‫ئه‌مریكا دروست بكات‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬له‌ڕاس���تیدا سیاس���ه‌تی‌ ئۆتۆنۆمیه‌ك ‌ی فراوان‪ ،‬یاخود سه‌ربه‌خۆی ‌ی بۆ‬ ‫ئه‌مریكا به‌رانبه‌ر به‌كورد تا روخانی‌ یه‌كێتی‌ كورده‌كان��� ‌ی عێراق ده‌بێت ‌ه مایه‌ ‌ی پش���ێو ‌ی‬ ‫س���ۆڤیه‌تیش‪ ،‬به‌ش���ێك بو له‌و سیاسه‌ته‌ی‌ ناوچه‌كه‌‌و مه‌ترس ‌ی دروس���ت ده‌كات له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌مریكا گرتبویه‌ به‌ر له‌دژی‌ یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان له‌داهاتودا"‪.‬‬ ‫كه‌ پێی‌ ده‌گوترا سیاسه‌تی‌ ئیحیتوا‪.‬‬ ‫نامه‌كه‌ ‌ی مه‌حمود عوسمان‬ ‫بارزان��� ‌ی له‌هه‌وڵه‌كان ‌ی ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪،‬‬ ‫نامه‌ بۆ كه‌نه‌دی‌‬ ‫كاتێ���ك كه‌نه‌دی‌ بوه‌ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬بۆی ‌ه له‌س���اڵ ‌ی (‪ )1967‬مه‌حمود عوس���مان‬ ‫بارزان���ی‌ نامه‌یه‌ك���ی‌ ب���ۆ ن���اردو داوایكرد نامه‌یه‌ك ‌ی بارزان ‌ی ده‌بات بۆ ئه‌مریكا‪ ،‬نامه‌ك ‌ه‬ ‫پش���تگیری‌ ئۆتۆنۆمی‌ بۆ كورد بكات‪ .‬به‌اڵم داوا ‌ی له‌ئه‌مری���كا ده‌ك���رد ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ رێنمایی‌ ئه‌وه‌یدا وه‌اڵمی‌ خۆ ‌ی به‌كاربهێنێت بۆ په‌له‌كردن له‌گه‌یش���تن‬ ‫نه‌درێته‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ "ده‌بێته‌ هۆی‌ تێكچونی‌ به‌چاره‌س���ه‌رێك ‌ی كۆتایی‌‌و عادیالن ‌ه بۆ دۆز ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ به‌غداو واش���نتۆن"‪ ،‬به‌ڵكو ك���ورد له‌عێراقدا‪ .‬وه‌اڵم��� ‌ی ئه‌مریكیه‌كانیش‬ ‫"ته‌نها كونسڵی‌ ئه‌مریكا له‌ته‌برێز به‌زاره‌كیی به‌زاره‌ك ‌ی ئه‌م ‌ه بو "ئه‌مری���كا له‌روانگه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫وه‌اڵمی‌ دایه‌وه‌ كه‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ نامه‌كه‌ی‌ مرۆڤدۆس���تانه‌و‌ه گرنگ��� ‌ی به‌ك���ورد ده‌دات‪،‬‬ ‫به‌ده‌ست گه‌یش���توه‌"‪ ،‬ئه‌مه‌ش یه‌كه‌مجار بو به‌ڵگ���ه‌ش له‌س���ه‌ر ئه‌م��� ‌ه به‌رده‌وامبون��� ‌ی‬ ‫كه‌ به‌ك���ورد بوترێت نامه‌كه‌ی‌ گه‌یش���تۆته‌ ناردن��� ‌ی كۆمه‌ك��� ‌ه خۆراكێكان ‌ه ب���ۆ كورده‌‬ ‫لێقه‌وماوه‌كان"‪.‬‬ ‫شوێنی‌ مه‌به‌ست‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫كاتێك كه‌نه‌دی‌ بوه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌مریكا‬ ‫بارزانی‌ نامه‌یه‌كی‌‬ ‫بۆ ناردو داوایكرد‬ ‫پشتگیری‌ ئۆتۆنۆمی‌‬ ‫بۆ كورد بكات‪ .‬به‌اڵم‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫رێنمایی‌ ئه‌وه‌یدا‬ ‫وه‌اڵمی‌ نه‌درێته‌وه‬ ‫بارزانی‌‌و كۆرۆلۆن‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ نوێنه‌ره‌كان���ی‌ بارزان��� ‌ی‬ ‫نه‌یانتوانی‌ خواسته‌كانی‌ به‌دیبهێنن‪ ،‬بارزانی‌‬ ‫خۆی‌ له‌مانگی‌ نۆڤه‌مب���ه‌ری‌ (‪ )1971‬توانی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ تۆم���اس كۆرۆلۆن گه‌وره‌‬ ‫كاربه‌ده‌ستی‌ سیاسی‌ له‌باڵێوزخانه‌ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌به‌یروت دروس���ت بكات‪ ،‬به‌اڵم واش���نتۆن‬ ‫جه‌ختی‌ له‌س���ه‌رئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ كه‌ "كۆرلۆن‬ ‫ته‌نه���ا گوێی‌ ب���ۆ بگرێت‌و هی���چ رێنمایی‌‌و‬ ‫ئامۆژگارییه‌كی‌ پێنه‌دات‪ ،‬چونكه‌ ده‌ترس���ان‬ ‫ه���ه‌ر رێنمایی‌‌و ئامۆژگارییه‌ك به‌سیاس���ه‌تی‌‬ ‫ره‌س���می‌ ئه‌مری���كا به‌رانب���ه‌ر به‌خۆیان یان‬ ‫به‌عێراق لێكبده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫شای‌ ئێران‌و بارزانی‌‬ ‫له‌هه‌وڵێكی‌ دیك���ه‌دا‪ ،‬له‌مانگی‌ حوزه‌یران ‌ی‬ ‫(‪ )1972‬ئیدریس بارزانی‌‌و مه‌حمود عوسمان‬ ‫ده‌چنه‌ واش���نتۆن‌و له‌گه‌ڵ چه‌ند به‌رپرسێكی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌ كۆده‌بنه‌وه‌‪ .‬له‌باره‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌وه‌‬ ‫د‪ .‬مه‌حم���ود ده‌ڵێ���ت "ریچ���ارد هێڵم���زی‌‬ ‫یاری���ده‌ده‌ری‌ كیس���نجه‌ر زۆر به‌ڕاش���كاوی‌‬ ‫پێیوتین بۆیه‌ رازیبوه‌ پێشوازیمان لێ‌ بكات‪،‬‬ ‫چونكه‌ شای‌ ئێران داوای‌ له‌حكومه‌ته‌كه‌مان‬ ‫كردوه‌ كه‌ یارمه‌تی‌ ئێمه‌ بدات"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مریكا له‌ڕێگه‌ی‌ شای‌ ئێرانه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌كی‌ به‌شۆڕش���ی‌ ك���وردی‌ ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بارزانی‌ به‌جیم هۆگالندی‌ واش���نتۆن پۆستی‌‬ ‫وتبو "ئێمه‌ متمانه‌مان به‌شا نییه‌‪ .‬من بڕواو‬ ‫متمانه‌م به‌ئه‌مریكایه‌‪ .‬ئه‌مریكا هێزێكی‌ له‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌ كه‌ پش���ت له‌گه‌لێكی‌ بچوكی‌ وه‌ك‬ ‫ك���ورد ب���كات‌و خیانه‌تی‌ لێ‌ ب���كات"‪ .‬به‌اڵم‬ ‫دواتر مه‌ال مس���ته‌فا به‌وت���ه‌ی‌ هاوه‌ڵه‌كانی‌‬ ‫بێت ت���ه‌واو روخا‪ ،‬چونك���ه‌ هه‌رگیز باوه‌ڕی‌‬ ‫نه‌ده‌كرد ئه‌مریكا پشت بكاته‌ كورد‪ .‬نوسه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت "به‌داخ���ه‌وه‌ بارزانی‌ ئ���اگاداری‌ ئه‌و‬ ‫گه‌مه‌ دیبلۆماس���یه‌ نه‌بو كه‌ له‌چه‌ند واڵتێكدا‬

‫به‌ڕێوه‌ده‌چو"‪.‬‬ ‫دوای‌ رێكه‌وتنی‌ نێوان شای‌ ئێران‌و سه‌دام‪،‬‬ ‫بارزان���ی‌ ل���ه‌ (‪ )1975/3/19‬بانگه‌وازێكی‌‬ ‫فریاكه‌وتنی‌ نارد بۆ كیس���نجه‌رو به‌ڵێنه‌كانی‌‬ ‫وه‌بیرهێنای���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كیس���نجه‌ر وه‌اڵمی‌‬ ‫نه‌دای���ه‌وه‌‪ .‬كاتێ���ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ (‪) CIA‬‬ ‫له‌واشنتن پرسیاری‌ له‌كیسنجه‌ر كرد‪ ،‬وه‌اڵمی‌‬ ‫دایه‌وه‌ "ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫كارێكی‌ مسیۆنه‌ری‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫بۆچی‌ بارزانی‌ نه‌چو بۆ ئه‌مریكا؟‬ ‫نوسه‌ر ئاشكرای‌ ده‌كات بارزانی‌ له‌چه‌ندین‬ ‫بۆنه‌دا ئاواتی‌ خۆی‌ ده‌ربڕیوه‌ كه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫ئه‌مریكا ب���كات‪ ،‬به‌اڵم ب���ه‌رده‌وام به‌بیانوی‌‬ ‫س���ه‌المه‌تیه‌وه‌ نه‌یانهێش���توه‌‪ .‬نوس���ه‌ر‬ ‫ده‌ڵێ���ت "حكومه‌ت���ی‌ ئه‌مری���كا هیچ كاتێك‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ره‌س���می‌ له‌گه‌ڵ كورده‌كانی‌‬ ‫عێراقدا نه‌بوه‌‪ .‬هیچ كاتێكیش نه‌یویس���توه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ره‌س���می‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وان‌و‬ ‫هی���چ كوردێكی‌ دیك���ه‌ی‌ ناوچه‌كه‌دا هه‌بێت‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ج���ۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌كی���ش هه‌بوبێ���ت‬ ‫به‌نهێنی‌‌و له‌س���ه‌ر ئاس���تێكی‌ نزم بوه‌‪ .‬كه‌‬ ‫كورده‌كان داوایانده‌كرد چاویان به‌به‌رپرس���ه‌‬ ‫ئه‌مریكی���ه‌كان بكه‌وێ���ت‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫رێكوپێك ره‌تیانده‌كرده‌وه‌‌و داوایان لێده‌كرد‬ ‫له‌گه‌ڵ س���كرتێری‌ دوهه‌م یاخود جێگرێكدا‬ ‫كۆببن���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌ژماره‌یه‌ك نوس���راوی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌یاندا ئاماژه‌ی‌ پێكراوه‌"‪.‬‬ ‫قوربانی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫له‌سااڵنی‌ هه‌شتاكاندا هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌وت���ۆ له‌نێوان حكومه‌ت���ی‌ ئه‌مریكاو كوردا‬ ‫روین���ه‌دا‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌م ده‌یه‌ی���ه‌دا كورد‬ ‫دوچاری‌ ش���ااڵوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵكوژی‌ ئه‌نفال‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ بوه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش "به‌كورتی‌‌و كوردی‌‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌كی‌ زیاتر بو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌مریكا‬

‫هیچ گرنگیه‌كی‌ ن���ه‌ده‌دا به‌قه‌زییه‌ی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێگه‌یانی‌ ده‌خس���ته‌ مه‌ترس���یه‌وه‌و‬ ‫توش���ی‌ روبه‌ڕوبونه‌وه‌یه‌كی‌ نه‌خوازراویش���ی‌‬ ‫ده‌كردن"‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ فه‌رامۆش���كردنی‌ ك���ورد‬ ‫له‌نه‌وه‌ده‌كانیش���دا تاڕاده‌یه‌ك به‌رده‌وام بو‪،‬‬ ‫به‌به‌ڵگ���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ (‪ )1991/4/16‬جۆرج‬ ‫بوشی‌ باوك ده‌یڤد ماكی‌ له‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫راسپارد به‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ عێراقی‌ رابگه‌یه‌نێت‬ ‫"ئه‌مریكا نه‌ یه‌ك دۆالر‪ ،‬نه‌ یه‌ك سه‌رباز‪ ،‬بۆ‬ ‫پاراستنی‌ كورده‌كان به‌كارناهێنێت"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت "به‌ر له‌ (‪ )1990‬ئه‌مریكا‬ ‫هی���چ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ راس���ته‌وخۆی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كوردان���ی‌ عێراق���دا نه‌ب���وه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌بوبێت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ سێهه‌مه‌وه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌كات مه‌س���عود‬ ‫بارزان���ی‌ هی���چ كات له‌پیالنه‌كانی‌ (‪)CIA‬‬ ‫به‌ش���داری‌ نه‌ده‌كرد‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫متمانه‌ی‌ پێیان نه‌بو‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ نائومێدببو له‌و هه‌مو بێده‌نگی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���ت وه‌رنه‌گرتن���ه‌وه‌ی‌ واش���نتن‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر سه‌دام حسێن‪ .‬جگه‌ له‌و جاروبار‬ ‫بۆردومانانه‌ نه‌بێت‪ ،‬كه‌ زیاتر مه‌به‌س���ت لێی‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێش���انی‌ میدیاكان بو نه‌ك گۆڕینی‌‬ ‫رژێمی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ قۆناغ���ی‌ دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌‬ ‫به‌عس له‌س���اڵی‌ (‪‌)2003‬و په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ك���وردو ئه‌مریكا‪ ،‬د‪.‬ش���یرین ده‌نوس���ێت‪:‬‬ ‫ئێس���تا كورده‌كان به‌هاوپه‌یمان���ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫وه‌س���فده‌كرێن‪ ..‬ب���ه‌اڵم ناتوانرێ���ت هه‌مان‬ ‫ش���ت به‌رانبه‌ر به‌ئه‌مری���كا بوترێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان هاوپه‌یمانی‌ كورد نین‌و ئه‌وان هێش���تا‬ ‫كورده‌كان وه‌ك به‌ش���ێك له‌عێراق ته‌ماش���ا‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬به‌اڵم وه‌ك به‌ش���ێكی‌ ده‌سته‌مۆترو‬ ‫بێ‌ كێشه‌تر‪.‬‬

‫نوسه‌ری رۆمانێك له‌سه‌ر ئه‌نفال به‌هۆڵه‌ندی‪:‬‬

‫ئه‌نفال بۆ نه‌وه‌ی دوه‌م ‌ی په‌نابه‌ران ‌ی كورد له‌ئه‌وروپا ده‌گێڕمه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬بێریڤان جه‌مال حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫"یاد‪ ،‬كچێكی بێ مێژو"‪ ،‬ئه‌و رۆمانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌ساڵیادی‌ پرۆسه‌ی‌ ئه‌نفالدا چه‌ند رۆژێك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر به‌زمانی‌ هۆڵه‌ندی‌ باڵوكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫دكتۆر سه‌روه‌ر جوانڕۆیی نوسه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫رۆمانه‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"نه‌وه‌ی تازه‌ی كوردانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌سه‌رهاتی باوباپیرانیان‌و‬ ‫میلله‌ته‌كه‌یان وه‌ك چیرۆكێكی دوور وای ‌ه‬ ‫بۆیان‪ .‬كه‌س بیر له‌م گروپه‌ ناكاته‌وه‌"‪.‬‬

‫سه‌روه‌ر جوانڕۆیی نوسه‌ری رۆمانی "یاد‪ ،‬كچێكی بێ مێژو"‬

‫ئاوێن����ه‌‪ :‬رۆماننوس����ین كارێك����ی گران‌و‬ ‫سه‌خته‌‪ ،‬بۆچی‌زمانی هۆڵه‌ندیت هه‌ڵبژاردوه‌‬ ‫بۆ نووسینی ئه‌م رۆمانه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا زمانی‬ ‫هۆڵه‌ندی زمانێكی ئاس����ان نییه‌ به‌تایبه‌تی‬ ‫بۆ په‌نا‌به‌ران؟‬ ‫س����ه‌روه‌ر جوانڕۆی����ی‪ :‬به‌ڵێ ڕاس����ته‌‪‌،‬‬ ‫نوس����ینی ڕۆم����ان كارێكی س����ه‌خته‌و من‬ ‫له‌چه‌ند س����اڵی ڕابردودا هه‌نگاو به‌هه‌نگاو‬ ‫هه‌س����تم به‌مه‌ كردوه‌‪ .‬من له‌هۆڵه‌ندا ده‌ژیم‬ ‫بۆی����ه‌ ڕۆمانه‌كه‌مم به‌هۆڵه‌ندی نوس����یوه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا حه‌زم ده‌كرد به‌زمانێكی جیهانی‬

‫وه‌ك زمان����ی ئینگلیزی بمنوس����یایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ پێوویس����تی به‌ش����اره‌زایییه‌كی زۆری‬ ‫وێژه‌یی زمانه‌كه‌ هه‌یه‌‪ .‬هه‌ڵبژاردنی زمانێكی‬ ‫ت����ر بێجگ����ه‌ له‌زمان����ی كوردی ب����ۆ دو هۆ‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌میان ناس����اندنی ئه‌نفال‬ ‫به‌خوێنه‌رانی زمان����ی هۆڵه‌ندی‪ .‬دوه‌میش‬ ‫ناساندن‌و خۆگونجاندانه‌وه‌ بۆ نه‌وه‌ی دوه‌م‌و‬ ‫تازه‌ی كوردانی ده‌ره‌وه‌ی كوردس����تان‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌س����ه‌رهاتی باوباپیرانیان‌و میلله‌ته‌كه‌یان‬ ‫وه‌ك چیرۆكێك����ی دوو وای����ه‌ بۆیان‪ .‬ئه‌وی‬ ‫ڕاستی بێت كه‌س بیر له‌م گروپه‌ ناكاته‌وه‌‪‌،‬‬ ‫بۆیه‌ ویستومه‌ ڕۆمانه‌كه‌ ببێته‌ ئاوێنه‌یه‌كیش‬ ‫بۆ ژیانی خۆیان له‌واڵتانی ڕۆژئاوا‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ڕوداوه‌كان����ی رۆمانه‌ك����ه‌‬ ‫له‌سلێمانییه‌وه‌ ده‌س����تپێده‌كه‌ن له‌هۆڵه‌ندا‬ ‫كۆتاییان دێ����ت‪ ،‬ئه‌م����ه‌ چ په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫به‌ئه‌زمونی ژیانی خۆته‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫سه‌روه‌ر جوانڕۆیی‪ :‬روداوه‌كانی ڕۆمانه‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی ڕاسته‌وخۆی هه‌یه‌ به‌ئه‌زمونی‬ ‫ژیان����ی خۆم����ه‌وه‌‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ ڕۆمانه‌كه‌‬ ‫ژیاننامه‌ی خ����ۆم نییه‌‪ ‌،‬ب����ه‌اڵم ڕوداوه‌كان‬ ‫زۆربه‌یان ڕاسته‌قینه‌ن‪ ،‬كه‌ یان به‌سه‌ر خۆم‬ ‫هاتون‌ یان به‌س����ه‌ر هاوڕێ‌و ئاش����نایانمدا‬

‫هاتون‌‪ .‬به‌كورت����ی ئه‌مان����ه‌ ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌زمونێك����ه‌ كه‌ من به‌چاوی خۆم بینیومن‪.‬‬ ‫به‌س����ه‌رهاته‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌ك چنراون كه‌‬ ‫ناچنه‌وه‌ سه‌ر كه‌س����ێكی دیاریكراو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كرێت هه‌ر كه‌س����ێك كه‌ ل����ه‌و ڕوداوانه‌دا‬ ‫ژیابێت‪ ،‬خۆیی تێدا ببینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا مه‌به‌س����تت له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌نفال‌و ئێ����ش‌و ئازاری په‌ناب����ه‌ران‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بابه‌ت����ی س����ه‌ره‌كی رۆمانه‌ك����ه‌ت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ په‌یامێ����ك بگه‌یه‌نی����ت به‌خوێنه‌رانی‬ ‫هۆڵه‌ندی؟‬ ‫س����ه‌روه‌ر جوانڕۆیی‪ :‬به‌ڵێ‪ ،‬وه‌ك پێشتر‬ ‫باسم كرد‪ ،‬یه‌كێك له‌ئامانجه‌ سه‌ره‌كییه‌كانم‬ ‫له‌نوسسینی ئه‌م ڕۆمانه‌ به‌زمانی هۆڵندی‪،‬‬ ‫ناس����اندنی ئه‌نفال‌و پاش����ان هه‌لومه‌رجی‬ ‫ژیان����ی تاراوگ����ه‌ به‌خوێنه‌ران����ی زمان����ی‬ ‫هۆڵن����دی‌و زمانه‌كان����ی تر‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر بێت‌و‬ ‫ئه‌م ڕۆمانه‌ وه‌ربگێڕدرێته‌ س����ه‌ر زمانه‌كانی‬ ‫تر‪ .‬وش����ه‌ی ئه‌نفال له‌الی خه‌ڵكی ڕۆژئاوا‬ ‫نه‌ناس����راوه‌‪ .‬س����ه‌رچاوه‌كانیش كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌نفال هه‌ن زۆرب����ه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ی ئازارو گێ����ژاوی تاك بگه‌یه‌نیت‬ ‫به‌خه‌ڵك‪ ،‬به‌بۆچونی من ڕۆمان باش����ترین‬

‫ڕێگا‌ی����ه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێك����ی بچوكه‌ له‌و‬ ‫كاروانه‌ هونه‌رییه‌ ك����ه‌ ده‌بێت له‌خاڵێكه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستپێبكه‌یت‪.‬‬ ‫‌ئاوێن����ه‌‪ :‬رۆمانه‌ك����ه‌ت پێش����كه‌ش به‌و‬ ‫خانمان����ه‌ كردوه‌ كه‌ له‌ژیان����دا گرنگن‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌مه‌و هه‌ڵبژاردنی ناوی رۆمانه‌كه‌ش����ت ك ‌ه‬ ‫ی����اد كچێكی بێ مێژوه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی به‌ژیانی‬ ‫پڕ له‌نه‌هامه‌تی‌و كوێره‌وه‌ری زۆربه‌ی ژنانی‬ ‫كورده‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫س����ه‌روه‌ر جوانڕۆیی‪ :‬ئافره‌تان به‌به‌راورد‬ ‫به‌پیاوان‪ ،‬به‌چه‌ندان شێوه‌ی تر بوه‌ به‌نێچیر‬ ‫بۆ دڕنده‌كانی ئه‌نف����ال‪ .‬به‌داخه‌وه‌ له‌هه‌مو‬ ‫الیه‌نێك����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌تا به‌باری ده‌رونیش����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاب����ردودا‪ ،‬له‌كات����ی ئه‌نفال����داو دوای‬ ‫ئه‌نفالی����ش‪ ،‬ئازار بۆ ئاف����ره‌ت هه‌ر هه‌بوه‌و‬ ‫تائێستاش هه‌ر به‌رده‌وامه‌‪ .‬بۆیه‌ ئه‌م ژانه‌ی‬ ‫ژن له‌ڕۆمانه‌كه‌دا زۆر تیشكی خراوه‌ته‌سه‌ر‪.‬‬ ‫من ئه‌وه‌م نوسیوه‌ كه‌ بینیومه‌و بیستومه‌و‬ ‫هیچ هه‌وڵێكیش����م نه‌داوه‌ ب����ۆ دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫ه����ۆكاره‌كان ی����ان چاره‌س����ه‌ركردنی ئه‌م‬ ‫دژواریانه‌‪ .‬بێگوم����ان ئازاره‌كانی پیاوانیش‬ ‫شانبه‌شانی ئه‌وانه‌ی ژنان‪ ،‬باسكراوه‌ وه‌ك‬ ‫دو دیارده‌ی له‌یه‌ك دانه‌بڕاو‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫ناكۆكیه‌كانی هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫هه‌رێم ته‌واوی كێشه‌كانی له‌گه‌ڵ به‌غدا له‌بودجه‌دا چڕكردۆته‌و‌ه‬ ‫ناردوه‌‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫به‌پێی به‌دواداچونی كاوه‌ محه‌مه‌د ك ‌ه‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی نه‌وت‌و گازی په‌رله‌مانی‬ ‫له‌دوای روخانی رژێمی به‌عس‌و‬ ‫عێراق ك ‌ه له‌وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراقه‌وه‌‬ ‫چونی كورد بۆ به‌غدا تائه‌مرۆ هیچ‬ ‫وه‌ری گرتوه‌‪ ،‬هه‌رێم رۆژانه‌ بڕی (‪490‬‬ ‫یه‌ك له‌كێشه‌ چاره‌نوسسازه‌كان‬ ‫هه‌زار به‌رمیل نه‌وتی) له‌رێگه‌ی سۆمۆوه‌‬ ‫یه‌كالنه‌كراوه‌ته‌وه‌و بگره‌‬ ‫ره‌وانه‌ كردوه‌‪ ،‬ئاماژه‌یان به‌وه‌شكردوه‌‬ ‫قوڵتربونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌كێشه‌ی خاك‌و‬ ‫كه‌ ك���ۆی مانگی نیس���ان هه‌رێم بڕی‬ ‫ماده‌ی ‪ ،140‬پێشمه‌رگه‌‪ ،‬نه‌وت‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌كانی‪ ،‬ده‌سه‌اڵته‌كانی هه‌رێم‪ 13( ،‬ملیارو ‪ 500‬هه‌زار) به‌رمیل نه‌وتی‬ ‫ره‌وانه‌ كردوه‌ له‌ڕێگه‌ی سۆمۆوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بودجه‌ی هه‌رێم‪..‬هتد له‌ئێستاشدا‬ ‫به‌دواداچون���ه‌كان ئه‌وه‌ ده‌خه‌نه‌ ڕو كه‌‬ ‫به‌رپرسانی هه‌رێم ته‌واوی كێشه‌و‬ ‫عێ���راق له‌بری رۆژان���ه‌ی (‪ 490‬هه‌زار‬ ‫ناكۆكیه‌كانیان له‌ناردنی به‌شه‌‬ ‫به‌رمی���ل)ی هه‌رێم (‪ 450‬ه���ه‌زاری )‬ ‫بودجه‌ی هه‌رێمدا چڕكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫فرۆش���توه‌و ئه‌وه‌ی دیكه‌ ماوه‌و هێشتا‬ ‫پێشتر هه‌رێم هیچ بڕه‌ نه‌وتێكیشی‬ ‫نه‌فرۆش���راوه‌‪ ،‬حكومه‌ت���ی عێراقیش‬ ‫ره‌وانه‌ نه‌ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم به‌غدا‬ ‫ئه‌وه‌ی خس���تۆته‌ڕو كه‌ زیاده‌ی نه‌وتی‬ ‫مانگانه‌ پشكی له‌ ‪%17‬ی بودجه‌یان‬ ‫هه‌رێم‌و بڕی داهاته‌كه‌ی ده‌خرێته‌ سه‌ر‬ ‫ره‌وانه‌ی هه‌رێم ده‌كرد‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫مانگی ئایارو له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و مانگه‌دا بۆ‬ ‫هه‌رێم نه‌وتیش ره‌وانه‌ ده‌كات‬ ‫هه‌رێم خه‌رج ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌غدا به‌شه‌بودجه‌ی هه‌رێم‬ ‫كێش���ه‌كه‌ ته‌نها لێ���ره‌دا نیه‌ به‌ڵكو‬ ‫نانێرێت‪ ،‬له‌م نێوه‌نده‌دا پرسیاره‌‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ ب���ه‌وه‌ی كه‌ی یاس���اكه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئایا كورد‬ ‫جێبه‌جێده‌كرێت‌و به‌غدا به‌شه‌بودجه‌ی‬ ‫له‌سیاسیه‌تی نه‌وتی‌و په‌یوه‌ندیه‌كانی‬ ‫هه‌رێم وه‌ك خ���ۆی ده‌نێرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا سه‌ركه‌وتو بوه‌ یاخود‬ ‫به‌پێی یاسای بودجه‌ی ‪2015‬ی عێراق‪،‬‬ ‫شكستخواردو‪..‬؟‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌رێ���م رۆژان���ه‌ (‪ 550‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل) نه‌وت (‪ 300‬هه‌زاری كه‌ركوك‌و‬ ‫كێشه‌ی نه‌وت‌و بودجه‌‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی رێكه‌وتن���ی نێ���وان ‪ 250‬هه‌زاری هه‌رێم خ���ۆی) له‌ڕێگه‌ی‬ ‫هه‌ولێ���رو به‌غداد له‌یاس���ای بودجه‌ی س���ۆمۆوه‌ ره‌وانه‌ بكات‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫‪ 2015‬دا چه‌س���پێنراوه‌و بوه‌ به‌یاسا‪ ،‬به‌غدا پشكی له‌ ‪ %17‬بۆ هه‌رێم ده‌نێرێت‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا نه‌چۆت���ه‌ ب���واری كه‌ مانگانه‌ زیات���ر له‌(‪ 1‬ترلیۆن‌و ‪200‬‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌و كێش���ه‌كان وه‌ك ملیار دین���اره‌) س���ه‌ره‌ڕای ‪ 100‬ملیار‬ ‫خۆیان به‌رده‌وامن‪ ،‬سه‌رۆكی حكومه‌تی مانگانه‌ی پێش���مه‌رگه‌ كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمیش له‌س���لێمانی راگه‌یاند به‌غدا بودجه‌ی ‪ %17‬ده‌نێردرێت‪.‬‬ ‫له‌ رونكردنه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫په‌یوه‌س���ت نی���ه‌ به‌رێكه‌وتنه‌ك���ه‌وه‌و‬ ‫پێویستمان به‌ئیمزاكردنی رێكه‌وتنێكی سروشتیه‌كانی هه‌رێمیشدا كه‌ له‌ڕۆژی‬ ‫نوێ هه‌یه‌‪ ،‬وات���ا رێكه‌وتنه‌كه‌ كه‌ بوه‌ ‪ 2015/5/6‬باڵویكردۆته‌وه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫به‌یاس���اش جێبه‌جێناكرێ‪ ،‬كه‌ به‌پێی ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ له‌مانگ���ی نیس���اندا‪ ،‬هه‌رێ���م‬ ‫وته‌ی په‌رله‌مانتاران هه‌ردوال تۆمه‌تبارن‬ ‫ب���ڕی (‪ )16,878,985‬به‌رمیل���ی‬ ‫له‌جێبه‌جێنه‌كردنی رێكه‌وتنه‌كه‌‪.‬‬ ‫حكومه‌تی عێراق بۆ مانگی نیس���ان له‌نه‌وتی خاو (واته‌ تێكڕا ‪562,633‬‬ ‫بڕی (‪ 543‬ملیارو ‪ 66‬ملیۆن دیناری) به‌رمیل���ی رۆژانه‌)ی له‌ڕێی هێڵی بۆری‬ ‫خستۆته‌ سه‌ر ژماره‌ بانكی هه‌رێم‪ ،‬له‌و كوردس���تانه‌وه‌ هه‌ن���ارده‌ی به‌نده‌ری‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ (‪ 509‬ملیار و ‪ 841‬ملیۆن) جیهان ك���ردوه‌ له‌توركی���ا‪ .‬له‌م بڕه‌‪،‬‬ ‫دین���اری وه‌ك موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌رانی كێڵگه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان به‌‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ناردوه‌و (‪)12,457,371‬به‌رمی���ل (وات���ه‌‬ ‫(‪ 33‬ملی���ارو ‪ 225‬ملیۆن)دین���اری به‌تێك���ڕای ‪ 415,246‬به‌رمیل���ی‬ ‫دیكه‌ی وه‌ك به‌شه‌ بودجه‌ی پێشمه‌رگه‌ ڕۆژانه‌) به‌ش���داریان كردوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬

‫ده‌رهێنان‌و ره‌وانه‌كردنی‬ ‫نه‌وتی هه‌رێم به‌یه‌كێك‬ ‫له‌ ده‌ستكه‌وت ‌ه‬ ‫گرنگه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌درێت‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌شه‌فافی‌و سیاسه‌تێكی‬ ‫دروسته‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت ده‌كرێت‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ ناو نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان‌‬

‫له‌ماوه‌ی ئه‌و‬ ‫‪ 16‬مانگه‌دا‬ ‫هه‌رێم زیاتر‬ ‫له‌(‪ 16‬ترلیۆن) دینار‬ ‫زیانی له‌خۆی داوه‌‬ ‫به‌هۆی نه‌وته‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ئاستی‬ ‫ناوخۆش پاره‌ی‬ ‫نه‌وت نه‌یتوانی‬ ‫ته‌نها موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی پێدابین‬ ‫بكرێت‬

‫كێڵگه‌كانی كۆمپانی���ای نه‌وتی باكور‬ ‫به‌(‪)4,421,614‬به‌رمی���ل (وات���ه‌‬ ‫تێكڕا ب���ه‌‪ 147,387‬به‌رمیلی رۆژانه‌)‬ ‫به‌ش���دار بون‪ .‬ئه‌وه‌ش���ی خستۆته‌ڕو‬ ‫كه‌ له‌كۆتایی مانگی نیس���اندا‪ ،‬ئاستی‬ ‫كۆگاكان���ی ئه‌مباركردن���ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌به‌نده‌ری جیهان‬ ‫ل���ه‌ (‪)1,182,094‬به‌رمیلدا بوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌موی راده‌ستی س���ومۆ كراوه‌ وه‌ك‬ ‫به‌ش���ێك له‌پابه‌ندبون���ی حكومه‌ت���ی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌نیس���اندا‪.‬‬ ‫وات���ا له‌مانگ���ی نیس���اندا هه‌رێم بڕی‬ ‫(‪ )16,026,290‬به‌رمیل (واته‌ تێكڕای‬ ‫‪ 534,210‬به‌رمیلی رۆژانه‌ی راده‌ستی‬ ‫سۆمۆ كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی خستۆته‌ڕو كه‌‬ ‫م���اوه‌ی ‪ 22‬كاتژمێر كاتی له‌كاركه‌وتن‬ ‫هه‌بوه‌ له‌هێڵی ب���ۆری هه‌نارده‌كردندا‬ ‫له‌مانگی نیساندا‪ .‬به‌ڕه‌چاوكردنی ئه‌م‬

‫له‌كاركه‌وتنانه‌‪ ،‬ئه‌وا حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان تێك���ڕای (‪)551,047‬‬ ‫به‌رمیلی رۆژانه‌ی راده‌س���تی س���ۆمۆ‬ ‫كردوه‌‪ .‬به‌و پێیه‌ش هه‌رێمی كوردستان‬ ‫پابه‌ن���دی خۆی به‌ڕێكه‌وتن‌و یاس���ای‬ ‫بودجه‌وه‌ ده‌ربڕیوه‌و به‌شه‌ نه‌وتی خۆی‬ ‫ره‌وانه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی وت���ه‌ی مه‌س���عود حه‌یده‌ر‬ ‫ئه‌ندامی لیژن���ه‌ی دارایی له‌په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق ك���ه‌ له‌په‌یج���ی تایبه‌تی خۆی‬ ‫ب�ڵ�اوی كردۆته‌وه‌ حكومه‌ت���ی عێراق‬ ‫یاساو رێساكان پێشێلده‌كات به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌هه‌رێمی كوردستان‌و هه‌نارده‌كردنی‬ ‫نه‌وت ره‌چاو ناكات‪ ،‬به‌و پێیه‌ی به‌پێی‬ ‫داتاكانی وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراق هه‌رێم‬ ‫له‌مانگی نیساندا زیاتر له‌(‪ 450‬هه‌زار)‬ ‫به‌رمیل نه‌وتی رۆژانه‌ی هه‌نارده‌كردوه‌و‬ ‫ه���ه‌ر به‌رملێك نه‌وتی���ش به‌( ‪51.7‬‬

‫دۆالر) فرۆش���راوه‌ به‌و پێیه‌ش پشكی‬ ‫كوردس���تان زیات���ره‌ ده‌كات���ه‌ زیاتر‬ ‫له‌‪ 800‬ملیار دینارو به‌ به‌ش���ه‌بودجه‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ش ده‌بوایه‌ به‌غ���دا زیاتر‬ ‫له‌‪ 850‬ملیار دینار بۆ هه‌ولێر بنێرێت‪.‬‬ ‫به‌و پێی���ه‌ی به‌پێی یاس���ای بودجه‌‬ ‫له‌مادده‌ی ‪ 10‬بڕگه‌ی ‪ 5‬ده‌بێت به‌ش���ه‌‬ ‫بودجه‌ی مانگانه‌ی پێش���مه‌رگه‌ له‌ ‪50‬‬ ‫ملیار دینار كه‌متر نه‌بێت‪.‬‬ ‫خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫به‌ته‌واوی په‌یوه‌س���ت بێ���ت به‌ڕێژه‌ی‬ ‫ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ی نه‌وتی خۆی له‌ڕێگه‌ی‬ ‫س���ۆمۆوه‌ كه‌ (‪ 550‬ه���ه‌زار) به‌رمیل‬ ‫نه‌وت���ی رۆژانه‌یه‌و حكومه‌تی عێراقیش‬ ‫په‌یوه‌ست بێت به‌ناردنی به‌شه‌بودجه‌ی‬ ‫هه‌رێم‌و بودجه‌ی دیاریكراوی پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئ���ه‌وا قه‌یران���ی دارای���ی له‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان چاره‌سه‌ر ده‌بێت كه‌ به‌پێی‬ ‫یاسای بودجه‌ی ‪2015‬ی عێراق ده‌بێت‬ ‫مانگانه‌ ب���ڕی ( ‪ 1‬ترلیۆن‌و ‪ 200‬ملیار‬ ‫دین���ار) ره‌وانه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ب���كات له‌گ���ه‌ڵ ‪ 100‬ملی���ار دین���اری‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬كه‌ حكومه‌تی هه‌رێمیش‬ ‫‪ 850‬ملیار دین���اری بۆ موچه‌ ته‌رخان‬ ‫ده‌كات‌و زیات���ر ل���ه‪ 350‬ملی���ار دینار‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ وه‌به‌رهێنان‌و بواری‬ ‫به‌كار بردن ‪.‬‬ ‫هه‌رێم‌و سیاسه‌تی نه‌وتی‬ ‫ئه‌گه‌رچی ده‌رهێن���ان‌و ره‌وانه‌كردنی‬ ‫نه‌وتی هه‌رێم به‌یه‌كێك له‌ ده‌ستكه‌وته‌‬ ‫گرنگه‌كان���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت‌و ئه‌گه‌ر به‌ش���ه‌فافی‌و‬ ‫سیاس���ه‌تێكی دروس���ته‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بكرێ���ت ده‌كرێ���ت هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تان بگه‌یه‌نێت���ه‌ ن���او نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان‌و ژماره‌ی ده‌وڵه‌تی خۆی‬ ‫وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی تا ئێس���تا‬ ‫هه‌یه‌ س���ه‌ره‌ڕای ناڕۆشنی‌و ناشه‌فافی‬ ‫له‌ئاس���تی ناوخۆدا له‌ڕوی سیاسه‌تی‬ ‫نه‌وتیشه‌وه‌ سه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ی به‌ر له‌س���اڵی ‪2013‬و‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی ناردن���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی نه‌وت‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رپرسانی كورده‌وه‌ حكومه‌تی‬ ‫عێ���راق به‌ب���ێ ناردن���ه‌ده‌ره‌وه‌ی یه‌ك‬ ‫به‌رمیل نه‌وتی هه‌رێم به‌ش���ه‌ بودجه‌ی‬ ‫خۆی ره‌وانه‌ ده‌كرد‪ ،‬له‌ئێستادا هه‌رێم‬

‫نه‌وتیش ره‌وانه‌ ده‌كات‌و بودجه‌شی بۆ‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬سه‌ره‌ڕای كه‌ڵه‌كه‌بونی قه‌رزێكی‬ ‫گه‌وره‌ كه‌ به‌زیاتر له‌ ‪ 17‬ترلیۆن دینار‬ ‫مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 2004‬بۆ ‪ 2013‬حكومه‌تی‬ ‫به‌غداد ‪%17‬ی پشكی هه‌رێمی مانگانه‌‬ ‫ده‌نارد بۆ هه‌رێم به‌بێ ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫نه‌وت‌و هیچ مه‌رجێ���ك‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی وه‌زیری س���امانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ خۆیان ن���ه‌وت ده‌نێرنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و ده‌توانن پێداویستی هه‌رێمی‬ ‫پێدابی���ن بكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ حكومه‌تی به‌غدا‬ ‫كه‌وته‌ بیانوگرت���ن و ئه‌وه‌بو له‌پرۆژه‌‬ ‫بودجه‌ی ‪ 2013‬مه‌رجی دانانی ناردنی‬ ‫‪%17‬ی پش���كی هه‌رێمیان به‌س���ته‌وه‌‬ ‫به‌ناردن���ی ‪ 200‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وتی‬ ‫رۆژانه‌ی هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫به‌و مه‌رج���ه‌ رازی نه‌ب���و‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫به‌غداش بودجه‌ی نارد‪ ،‬به‌اڵم له‌پرۆژه‌‬ ‫بودجه‌ی ‪ 2014‬بڕی ‪ 400‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وتی رۆژانه‌ی كرده‌ مه‌رج بۆ ناردنی‬ ‫بودجه‌ی هه‌رێم هه‌ربۆیه‌ له‌مانگی یه‌كی‬ ‫‪ 2014‬ه‌وه‌ بودج���ه‌ی هه‌رێمی بڕی كه‌‬ ‫مانگان���ه‌ بڕی (‪ 1‬ترلیۆن و ‪ 200‬ملیار)‬ ‫دین���ار له‌به‌غداوه‌ ده‌ه���ات بۆ هه‌رێم‪،‬‬ ‫جارجار بڕێك پ���اره‌ی ره‌وانه‌ی هه‌رێم‬ ‫كردوه‌‪ ،‬واتا له‌ماوه‌ی ئه‌و ‪ 16‬مانگه‌دا‬ ‫هه‌رێ���م زیاتر ل���ه‌ (‪ 16‬ترلیۆن) دینار‬ ‫زیانی له‌خۆی داوه‌ به‌هۆی نه‌وته‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ئاس���تی ناوخ���ۆش پاره‌ی نه‌وت‬ ‫نه‌یتوان���ی ته‌نها موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫پێدابی���ن بكرێت به‌و پێیه‌ی له‌س���اڵی‬ ‫‪ 2014‬دا وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫ته‌نه���ا بڕی (‪ 3‬ملی���ار و ‪ 363‬ملیۆن‬ ‫دۆالر) وه‌ك داهات راده‌ستی وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی كردوه‌ له‌كاتێكدا خه‌رجیه‌كانی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی له‌ ‪2014‬دا بڕی (‪12‬‬ ‫ملی���ارو ‪ 246‬ملی���ۆن دۆالر) بوه‌ واتا‬ ‫ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی كه‌ وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كان له‌ماوه‌ی یه‌ك س���اڵدا‬ ‫راده‌س���تی وه‌زاره‌تی دارای���ی كردوه‌‬ ‫ته‌نه���ا ‪ %27‬ی ك���ۆی خه‌رجیه‌كانی‬ ‫هه‌رێم بوه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا چه‌ند جارێك‬ ‫وه‌زیری سامانه‌ سروشتیه‌كان ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌دا ك���ه‌ هه‌رێم ده‌توانێت به‌داهاتی‬ ‫نه‌وته‌ك���ه‌ی خه‌رجیه‌كانی خۆی دابین‬ ‫بكات‌و پێویستی به‌به‌غدا نابێت‪..‬‬

‫ئافرەتێک شۆڕشی سکۆتیەکان درێژە پێدەدا‬ ‫علی حسێن کەریمی _ سکۆتلەند‬ ‫هەڵبژاردن���ە‬ ‫ڕۆژی‬ ‫‪٥/7‬‬ ‫سەرتاس���ەریەکەی بەریتانی���ا ب���و‪.‬‬ ‫لەچ���وار هەرێمەک���ەی ئ���ەم واڵتە‬ ‫چەندەه���ا پ���ارت ئەس���پی خۆیان‬ ‫لەپێش���بڕکێکەدا تاودا‪ .‬بەاڵم ئەسپە‬ ‫شینپۆشەکەی پارێزگارەکان توانی‬ ‫خۆی لەپێشەنگدا ببینێتەوە ‪.‬‬ ‫س���کۆتلەند یەکێ���ک ب���و لەچوار‬ ‫هەرێم���ەی ک���ە بەش���دار ب���ون‬ ‫لەدیاریکرنی نزیک���ەی‪ ٦٠‬ئەندام بۆ‬ ‫وێست مینستەرەکەی لەندەن‪.‬‬ ‫سکۆتیەکان بەرەو رێگایەکی تەواو‬ ‫جی���اواز ملیان نا‪ ،‬ک���ە تاڕادەیەکی‬ ‫زۆر بەالی چاودێرەسیاسیەکانی ئەم‬ ‫واڵتە سوپرایز بو ‪.‬‬ ‫چونکە زەردپۆشەکانی سکۆتلەند‬ ‫لەهەڵبژاردنی پێنج س���اڵ لەمەوبەر‬ ‫تەنها ش���ەش کاندیدی���ان ناردبۆوە‬ ‫لەن���دەن‪ .‬لە کاتێکدا ئەس���پە رەنگ‬ ‫سورەکە توانیبوی خاوەنداریەتی لەم‬ ‫هەرێمە بکات‪ ،‬لە کۆی ‪ ٥9‬کورس���ی‬ ‫توانیبوی ‪ ٤1‬کورسی بەدەستبهێنن‬ ‫پێشەنگ بگرنەدەست ‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫لەکۆی ‪ ٥9‬کورس���ی تەرخانکراوی‬ ‫ئەم جارە مێژو خۆی بەشێوەیەکی‬ ‫تەواو پێچەوانە نمایش کرد‪ ،‬پارتەکەی پەرلەمانە دورودرێژەکەی لەندەن‪٥٦‬‬ ‫خانم نیکۆاڵ‪ ،‬توانی سوپڕایز پیشانی بەدەس���ت بهێن���ن‪ .‬دێوەزمەیەک���ی‬ ‫سەرانی لەندەن بدات‪ .‬خانمە نیکۆاڵو ترس���ناکیان پیش���انی شانش���ینی‬ ‫پارتەکەی لەس���اڵی ڕاب���ردو خەونی یه‌کگرتووی گەورەدا ‪.‬‬ ‫ئەنجامە خەیاڵیەکەی هەرێمەکەی‬ ‫س���ەربەخۆیی س���کۆتلەندایان نزیک‬ ‫خستبۆوە‪ ،‬لەم هەڵبژاردنەدا ئەمەیان داڤید لیڤندس���تۆنی گەورەپاڵەوانی‬ ‫دوبارەکردەوە کە خەونی داچەقاندنی مێژوی شێرکوژ‪ ،‬دایڤدەکەی لەندەنی‬ ‫ئااڵی سەربەخۆیی هەرگیز نامرێت ‪ .‬توشی ترسێکی گەورەکرد ‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لەم هەرێم���ە ڕاونرا تەنها‬ ‫لەئەلێکش���نەکەی ئ���ەم ج���ارەدا‬ ‫توانیان ئەسپێکی دواوەی پێشبڕکێکە پارتەکان نەبون بەڵکو وەک چاودێران‬ ‫تاو بدەن‌و بەش���ێوەیەکی سیحراوی دەڵێن ڕەنگی بەریتانی بون بو‪ .‬بەاڵم‬

‫نیکۆاڵ بەگوتارێکی‬ ‫بەهێزو زمانێکی‬ ‫پاراو‪ ،‬مانایەکی‬ ‫تەواوی دەدایە‬ ‫گوتارەکانی که‌‬ ‫لەگەڵ چینی‬ ‫خوارەوەی‬ ‫کۆمەڵگا‬ ‫هاوتەریب بو‬

‫نیکۆال سێرجن‬ ‫دەرکراوی سەرەکی ئەم ماڵە لەیبەر‬ ‫ب���و‪ .‬دوای یەک کاتژمێ���ر لەکۆتایی‬ ‫پرۆس���ەکە‪ ،‬لیدەرەکانی ئەم پارتە‬ ‫دەستیان بە فرمێسکڕشتن کرد ‪.‬‬ ‫ئەس���پە زەرد پۆش���ەکەی قەاڵی‬ ‫ئیدنب���رە‪ ،‬رەنگ���ە زەردەکەی هەمو‬ ‫هەرێمەکەی داپۆش���ی‪ .‬زەردبونی‬ ‫قەاڵ بەرزەکانی کەلەدۆنیا لەکاتێکدایە‬ ‫ک���ە هەش���ت مان���گ لەمەوب���ەر‬ ‫لەپێشبڕکێیەکی زۆر سەختدا توشی‬ ‫دۆڕان هاتب���ون‪ ،‬ک���ە نەیانتوان���ی‬ ‫سنورەکەیان بەتەواوی جیابکەنەوە‬ ‫لەشانشینی یەکگرتو ‪.‬‬

‫لێ���رەوە پرس���یاری ج���دی خۆی‬ ‫ق���وت دەکات���ەوە‪ ،‬خاتون���ە نیکۆاڵ‬ ‫ئەم ئینێرجی���ەی لە کوێوە هێنا کە‬ ‫هەس���پە دۆڕاوەکەی هەش���ت مانگ‬ ‫لەمەوبەر بکاتە تاکەسواری هەرێمە‬ ‫شاخاویەکەی ‪.‬‬ ‫ئەلێک���س س���المۆندی جەنگاوەرە‬ ‫سەرس���ەختەکەی س���ەربەخۆیی‬ ‫س���کۆتلەند‪ ،‬هەس���پەکەی لەق���ەاڵ‬ ‫بەرزەکان���ی ئەبەردین���ەوە تاو دا بۆ‬ ‫لەندەنی پایتەختی شانشینیەت ‪.‬‬ ‫وەک دەڵێن ئه‌فس���ونی پەنای ئەم‬ ‫س���وپرایزە چەند هۆکارێکن‪ ،‬یەکێک‬

‫لەمانە‪ ،‬دانیشتوانەکەی ئەم هەرێمە‬ ‫لەچین���ی خ���وارەوەی شانش���ینی‬ ‫بەریتانیان‪ ،‬هەرئەم���ەش هۆکارێک‬ ‫بو بۆ بەهێ���زی پارتی کرێکاران لەم‬ ‫هەرێمە ‪.‬‬ ‫بەاڵم سیحرە بەهێزەکە بۆ خانمی‬ ‫یەکەم���ی ئەم پارتەو ئ���ەم هەرێمە‬ ‫دەگێڕنەوە ‪.‬‬ ‫نیک���ۆاڵ‪ ،‬بەگوتارێک���ی بەهێ���زو‬ ‫زمانێک���ی پ���اراو‪ ،‬مانایەکی تەواوی‬ ‫دەدایە گوتارەکانی‪ ،‬کە ئەمە بەپێی‬ ‫شیکەرەوەکانی سیاسەتی بەریتانیا‪،‬‬ ‫س���ەرجەم گوتارەکان���ی فێرس���ت‬

‫مینس���تەر لەگەڵ چینی خوارەوەی‬ ‫کۆمەڵگا هاوتەریب بو ‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای هەمو ئەمان���ە زۆرێک‬ ‫لەس���کۆتیەکان دەڵێ���ن بەئاش���کرا‬ ‫دابەش���بونێکی حەقیقەتم���ان بینی‬ ‫لەسیاسەتەکانی پارتە ئینگلیزەکان‪،‬‬ ‫وەک دەردەک���ەوت هاوڕابون لەگەڵ‬ ‫پارتی نیشتیمانی سکۆتلەندی وەک‬ ‫خیانەت لەواڵت سەیر دەکرا لەالیەن‬ ‫تۆری‌و لیب���ەرەوە‪ ،‬بۆیە هەرێمەکەی‬ ‫ولیام هۆڵ���س لەجیاتی ئەس���تێرە‬ ‫س���ورەکان‪ ،‬ئەس���تێرە زەردەکانی‬ ‫خستە ئاسمانی خۆی ‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )478‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/12‬‬

‫‪19‬‬

‫دەنکە هەنارەکانی من‪ ...‬پاشماو‌ه سیستمی په‌روه‌رده‌و‪ ...‬پاشماو‌ه‬ ‫لەوەاڵم���دا وتی‪ :‬مرۆڤ بەسروش���تی‬ ‫دروس���تبونی‪ ،‬بونەوەرێک���ە ویس���تی‬ ‫زاڵبونی بەس���ەر کەسانی دیکەدا هەیە‪،‬‬ ‫ه���ەر کەبینی دەوروپش���تەکەی گرنگی‬ ‫زی���ادی پێ���دەدەن‪ ،‬ئەم لەخ���ۆی بایی‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەگەر ئەم گرنگیدانە زیادیکرد‬ ‫ئەوکاتە دەبێ���ت بەدیکتاتۆرێک‌و بکوژو‬ ‫ببڕ هەرخۆی دەبێت‪ ،‬ئێمەش مارانگازی‬ ‫ئ���ەو هەڵەیەی خۆمانین‪ ،‬بەیەک وش���ە‬ ‫دەڵێم(دوای هیتلەر‪ ،‬نا بۆ سوجدەبردن‌و‬ ‫هەڵنانی مرۆڤی تاک بەرەو دیکتاتۆری)‬ ‫‪Nach dem Hitler,nie wieder‬‬ ‫دەنکەهەناری هەشتەم‪:‬‬ ‫الیەنێکی ه���ەرە گەش‌و بەرچاوی ئەم‬ ‫کۆمەڵگایە‪ ،‬گرنگیدان���ی لەڕادەبەدەری‬ ‫کەس���انی (پێداویس���تی تایب���ەت)و‬ ‫(ژیریلەدەس���تدەران)ە‪ ،‬کەالی خۆمان‬ ‫بە(ش���ێت) ناوزەدکراوە‪.‬هەرجێگایەک‬ ‫دەچی���ت لەم واڵتەدا‪ ،‬ش���وێنی تایبەت‬ ‫دەبینیت کەبۆ حەوانەوەو خزمەتکردنی‬ ‫کەسانی پێداویستی تایبەت دروستکراوەو‬ ‫دەوڵەت تەواوی مەسرەفی ئەم خانانەی‬ ‫لەئەستۆ گرتوە‪ ،‬لەش���ەقام‌و باڵەخانەو‬ ‫فەرمانگ���ەکان‌و مەسعەدوش���ەمەنەفەرو‬ ‫فڕۆکەو شوێنی پارککردنی ئۆتۆمبێلدا‪،‬‬ ‫ڕەچاوی تەواوی کەس���انی پێداویستی‬ ‫تایبەت‌و پی���رو پەککەوتە ک���راوە‪ ،‬کە‬ ‫زۆر بەس���انایی‌و بێ گرفت کاری خۆیان‬ ‫ئەنج���ام بدەن‪.‬بەڕادەی���ەک خزمەت���ی‬ ‫ئەو کەس���انە دەکرێت مرۆڤ بەبینینی‬ ‫توش���ی ڕاماندەبێت‪.‬ئەم خزمەتە خۆی‬ ‫لەدابینکردنی ش���وێنی نیشتەجێکردن‌و‬

‫دانان���ی کەس���انی پس���پۆڕ ب���ۆ‬ ‫سەرپەرش���تیکردنیان‌و پێدانی خواردن‌و‬ ‫پاککردنەوەیان‪ ،‬تا دەگات بەدابینکردنی‬ ‫پزیش���کی سەرپەرش���تیار بۆی���ان‬ ‫لەهەموبوارەکاندا‪ ،‬ئەم���ەو ئەنجامدانی‬ ‫گەشتی سااڵنە بۆیان بۆ ئەو جێگایانەی‬ ‫م���رۆڤ خۆش���ی لێدەبینێت‪.‬هەم���و‬ ‫فەرمانگەو کۆمپانیایەک (دەبێت) شوێنی‬ ‫کار ب���ۆ ئەمجۆرە کەس���انە دابینبکرێت‬ ‫ب���ەڕادەی ‪ ٢‬لەس���ەداو زیاتر‪.‬لەگ���ەڵ‬ ‫ئەمانەشداکەسانێک هەن لەو جێگایانەدا‬ ‫کەسوکاریان نەماوەو بەتەنها ماونەتەوە‪،‬‬ ‫بەمەبەستی بونی سەرپەرشتێک بۆیان‪،‬‬ ‫کەسێک ئەو بەرپرس���یارێتییە ئەگرێتە‬ ‫ئەس���تۆی کە لەدەرەوەی ئ���ەم خانانە‬ ‫دەژی‪ ،‬کاری ئەم سەردانی ئەوکەسەیە‬ ‫بەبەردەوامی‌و هەڵسان بەجێبەجێکردنی‬ ‫کارە یاس���اییەکانی‪ ،‬ئ���ەم کارەش‬ ‫بەخۆبەخش ئەنجامدەدرێت‪ ،‬لەبەرانبەر‬ ‫ئەمەدا دەوڵەت س���ااڵنە بڕێک یارمەتی‬ ‫دەدات بەوکەس���ە بەناوی(یارمەت���ی‬ ‫سەرپەرش���تیاری)یەوە‪.‬خۆ ئەگ���ەر‬ ‫خێزانێک کەسێکی پێداویستی تایبەتیان‬ ‫هەبێ���ت‌و بیانەوێ���ت خۆی���ان لەماڵەوە‬ ‫خزمەت���ی بک���ەن‪ ،‬ئەوکات���ە دەوڵەت‬ ‫یارمەتییەک���ی مانگانەی بەرچاو دەدات‬ ‫ب���ەو خێزان���ە لەژێرناوی(خزمەتکردنی‬ ‫کەس���ێکی پێداویستی تایبەت)‪.‬بۆ زیاتر‬ ‫دەس���تگیرۆیی‌و یارمەتیدان���ی هەرچی‬ ‫زیاتری ئەم کەس���انە‪ ،‬لەتەواوی شوێنە‬ ‫گەشتیارییەکاندا‪ ،‬بەتایبەت ئوتێلەکان‪،‬‬ ‫بڕێ���ک دانراوە کە هەرگەش���تیارێک لەو‬ ‫ئوتێالن���ەدا دەمێنن���ەوە‪ ،‬لەنێ���و ئەو‬

‫ب���ڕەی دەدرێت به‌ش���ێکی ئۆتۆماتیکی‬ ‫دەچێ���ت ب���ۆ ئ���ەو خانانە‪.‬م���ن خۆم‬ ‫کە منداڵێک���م لەوجۆرەی���ە‪ ،‬هێندەیان‬ ‫ه���اوکاری ئەو منداڵەیان کردوم‪ ،‬ئازاری‬ ‫هەم���و ئەوکاتانەی���ان لەبیربردومەتەوە‬ ‫کەلەلەدایکبونی���ەوە بەدەس���تییەوە‬ ‫کێشابومان‪.‬‬ ‫دەنکەهەناری نۆیەم‪:‬‬ ‫دیاردەیەک���ی زۆرج���وان‌و لەبەرچاوی‬ ‫دیک���ە‪ ،‬خۆتەرخانکردن���ی چەندان کچ‌و‬ ‫کوڕی خۆبەخشە بۆ کاری ئاگرکوژاندنەوە‪،‬‬ ‫بەجۆرێ���ک پ���اش پێشکەش���کردنی‬ ‫داوای خۆبەخش���ی‪ ،‬دەوڵ���ەت ڕەوانەی‬ ‫کۆرس���ی تایبەت بەئاگرکوژاندنەوەیان‬ ‫دەکات‌و ت���ەواوی تێچونی ئەو کۆرس���ە‬ ‫لەئەس���تۆ ئەگرێ���ت‪ ،‬پ���اش وەرگرتنی‬ ‫بڕوانامە ئامێرێک���ی ئاگادارکردنەوەیان‬ ‫پێدەدرێت کە ڕاس���تەوخۆ بەس���تراوە‬ ‫بەبەڕێوەبەرایەت���ی ئاگرکوژێن���ەرەوە‪.‬‬ ‫ش���ایەنی ئاماژە پێکردنە‪ ،‬هەمو ئەمانە‬ ‫کەسانێکن لەژیانی ئاسایی خۆیاندا کاری‬ ‫خۆیان هەیەو بژێویی خۆیان لەسەر ئەو‬ ‫کارکردنەیان���ە‪ ،‬بەاڵم جی���اوازی ئەمان‬ ‫لەگەڵ کەس���انی دیکەدا کە خۆبەخش‬ ‫نین‪ ،‬ئەوەیە‪ ،‬بەیاسا ماف دراوە بەمان‬ ‫کە لەکات���ی ه���ەر ئاگرکەوتنەوەیەکدا‪،‬‬ ‫بەلێدانی زەنگی ئادارکردنەوە‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫خاوەنکارەکەیان(پێویس���ت) کراوە کە‬ ‫ڕێگایان پێبدات بچ���ن بۆ کوژاندنەوەی‬ ‫ئەو ئاگ���رەی کەوتۆت���ەوە‪ ،‬بێ ئەوەی‬ ‫خاوەن���کار مافی دەرک���ردن لەکاریانی‬ ‫هەبێت‪.‬‬

‫له‌باره‌ ‌ی ده‌ستوره‌وه‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌م یاس���ایه‌ یاسای‌ ژماره‌‬ ‫(‪)4‬ی‌ س���اڵی‌ ‪ 2015‬هه‌ڵگری‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئیش���كالی‌ تره‌ كه‌ به‌شێك له‌وانه‌ له‌ناو‬ ‫هۆڵ���ی‌ په‌رله‌م���ان مش���تومڕی‌ توندو‬ ‫گفتوگۆی‌ زۆریش���ی‌ له‌س���ه‌ركرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ به‌هه‌م���ان ریتم���ی‌ جاران‬ ‫به‌زۆرین���ه‌و كه‌مین���ه‌ تێپه‌ڕێن���را‪ .‬واته‌‬ ‫زو درك به‌مراندن���ی‌ پرۆس���ه‌كه‌ ك���را‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ دواجاریش نه‌وترێت‬ ‫رێگری‌ هه‌ی���ه‌ له‌ناو هۆڵی‌ په‌رله‌مان بۆ‬ ‫ده‌رچونی‌ یاسایه‌ك كه‌ تایبه‌ته‌ به‌بابه‌تی‌‬ ‫ده‌س���تورو (اضعف األیم������ان) دژایه‌تی‌‬ ‫نه‌كرا‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ زیاتر له‌چوار مانگ‬ ‫پرۆژه‌كه‌ له‌لیژنه‌ی‌ یاس���ایی‌ قه‌تیسكرا‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا به‌پێی‌ په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخۆی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬ده‌بێت له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 10‬رۆژدا‬ ‫راپۆرت���ی‌ كۆتایی‌ ئاماده‌ بكرێت بۆ ناو‬ ‫هۆڵی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ ئ���ه‌وه‌ ڕون بێ���ت ئ���ه‌م‬ ‫بێده‌نگیكردن���ه‌ له‌ه���ه‌ره‌ زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان���ه‌وه‌ ئام���اژه‌ی‌ خه‌مناك���ن‬ ‫به‌رازیبون به‌دۆخێك له‌سه‌روی‌ یاساوه‌‪،‬‬

‫یان داتاش���ینی‌ بیدعه‌ی‌ یاسایی‌ ئه‌وتۆ له‌م بابه‌ته‌دا هاتونه‌ته‌ سه‌ر خه‌ت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و ده‌ب���و هه‌م ئه‌م���ان‌و چاودێرانی‌ تریش‬ ‫هه‌یبه‌تی‌ یاس���ایی‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ نوخبه‌ی‌ زوترو له‌نزیكه‌وه‌ دركیان به‌تێپه‌ڕاندنی‌‬ ‫خوێن���ده‌وارو چاودێران گه‌ره‌كه‌ وردترو ئه‌م ئیشكالیه‌ته‌ كوش���ندانه‌ بكردایه‌و‬ ‫نزیكت���ر بۆ ئ���ه‌م بابه‌ت���ه‌ به‌ئاگاییه‌وه‌ رۆڵی���ان ببینیای���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ر خ���ه‌ت ب���ن‪ .‬دره‌ن���گ كه‌وتن بنه‌م���ای‌ كاردان���ه‌وه‌ كار له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫له‌ده‌ركردن���ی‌ یاس���ای‌ ئاماده‌كردن���ی‌ پرس���ه‌ نه‌كرایه‌و له‌كاتی‌ به‌س���ه‌رچودا‬ ‫ده‌س���تور وای‌ ك���رد‪ ،‬هه‌ڵ���ه‌ی‌ گه‌وره‌ هه‌نگاوی‌ بۆ نه‌هاوێژرێت‪ .‬له‌ئێستاش���دا‬ ‫بكرێت‌و به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌ ه���ه‌ر بۆ پرس���ی‌ ده‌س���تورو پرس���ه‌‬ ‫كه‌ بكرێت یاس���اكه‌ ده‌ركرا‪ .‬له‌كاتێكدا چاره‌نوسسازه‌كانی‌ تریش‪ ،‬به‌پێویستی‌‬ ‫نه‌ك په‌رله‌مانتاران خۆیان‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر ده‌زان���م ئه‌ندامانی‌ پێش���وی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كه‌س���ێك نه‌ختێك رۆشنبیریی‌ یاسایی‌ به‌تایبه‌ت���ی‌‌و به‌تایبه‌تتری���ش یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ده‌زانێت له‌ماوه‌ی‌ یاس���ایی‌ په‌رله‌مانتاران���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬هانبده‌م‬ ‫خۆیدا لیژنه‌ك���ه‌و په‌رله‌مانیش ناتوانن له‌نزیك���ه‌وه‌ ه���اوكارو له‌س���ه‌ر خه‌تبن‬ ‫پرس���ی‌ هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���تور له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانی‌ كوردستاندا بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ ئاكام كه‌ ده‌بێت ئه‌م پرۆسه‌یه‌ په‌رله‌مان له‌پرۆسه‌ی‌ یاساداناندا ئاستی‌‬ ‫ل���ه‌ ‪ 2015-8-19‬هه‌م���و هه‌نگاوه‌كانی‌ الوازی���ی‌ ل���ه‌وه‌ زیات���ر تێنه‌په‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫هه‌موانیش به‌ش���داربن له‌چه‌س���پاندنی‌‬ ‫ته‌واو كرابێت‪.‬‬ ‫ئاكام وێڕای‌ نرخاندنی‌ س���ه‌رنجه‌كانی‌ ده‌س���تورێكی‌ مۆدێ���رن‌و س���ه‌رده‌میی‌‬ ‫هه‌ردو برای‌ نوسه‌ر‪ ،‬دڵنیام له‌تێگه‌یشتنی‌ كه‌ خواس���تی‌ هه‌ره‌ زۆرین���ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ت���ه‌واو ب���ۆ بایه‌خی‌ ده‌س���تورو خه‌می‌ كوردس���تان له‌خۆبگرێ���ت به‌تایبه‌تیش‬ ‫به‌ده‌ستوریكردنی‌ دامه‌زراوه‌كانی‌ هه‌رێم سیسته‌مێكی‌ په‌رله‌مانی‌ راسته‌قینه‌‪.‬‬

‫سوپاس‌و پێزانین‬ ‫ی به‌شدارییان له‌پرس ‌ه ‌ی‬ ‫ی خۆیان ئاڕاست ‌ه ‌ی سه‌رجه‌م گه‌الن ‌ی عێراق‌و كوردستان ده‌كه‌ن ب ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی هه‌مه‌وه‌ند س���وپاس‌و رێز ‌‬ ‫هۆز ‌‬ ‫ی هه‌مه‌وه‌ند)‬ ‫ی كورد‌و كوردستان خوالێخۆشبوو (كه‌ریم ئاغا ‌‬ ‫كه‌سایه‌ت ‌ی ناودار ‌‬ ‫ی عێراق ‌ی فیدراڵ‌و سه‌رۆكایه‌تی ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‌و ئه‌نجوومه‌ن ‌ی وه‌زیران‬ ‫ بۆ سه‌رۆكایه‌تی ‌ی كۆمار ‌‬‫ ئه‌ندامان ‌ی په‌رله‌مان ‌ی عێراق‌و كوردستان‬‫ سه‌رجه‌م پارت‌و ڕێكخراو‌ه رامیارییه‌كان ‌ی كوردستان‬‫ سه‌ركردایه‌تییه‌كان‌و ئه‌ندام‌و الیه‌نگر‌و هه‌وادارانیان‬‫ هه‌موو رێكخراوه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌ی مه‌ده‌ن ‌ی‬‫ی شیع ‌ه نوێنه‌ران ‌ی ئایه‌تواڵ سیستانی‌‌و به‌ڕێزان سه‌ید عه‌مار الحكیم‌و‬ ‫ سه‌رجه‌م زانایان‌و پیاوان ‌ی ئایین ‌ی ل ‌ه گه‌ور‌ه پیاوان ‌ی رێباز ‌‬‫ی قادری‌‌و نه‌قشبه‌ندی‌‪.‬‬ ‫سید موقته‌دا سه‌در‌و به‌ڕێزان برایان ‌ی سونن ‌ه مه‌زه ‌هب‌و خاوه‌ن رێباز ‌‬ ‫ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی هاتوچۆ ‌ی چه‌مچه‌ماڵ‬‫ی عێراق‌و كوردستان‬ ‫ی كوردستان‌و ئاسایش‌و پۆلیس ‌ه به‌ڕێزه‌كان‌و ئه‌فسه‌ر‌ه پله‌داره‌كان ‌ی سوپا ‌‬ ‫ی پێشمه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ هێز ‌‬‫ سه‌رجه‌م هۆز‌ه كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‌و توركمانییه‌كان ‌ی عێراق‌و كوردستان‬‫ سه‌رجه‌م مامۆستایان ‌ی زانكۆكان ‌ی عێراق‌و كوردستان هه‌روه‌ها نووسه‌ر‪ ،‬ڕۆژنامه‌نووسان‪ ،‬هونه‌رمه‌ندان‪ ،‬وێنه‌گران‬‫ به‌رپرس ‌ی مه‌سیحییه‌كان ‌ی ڕۆژهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاست‬‫ كه‌مینه‌‌و كوردان ‌ی تاراوگ ‌ه‬‫ دۆست‌و خزمان له‌كوردستان ‌ی باكور‪ ،‬ڕۆژهه‌اڵت‪ ،‬لوبنان‪ ،‬فه‌له‌ستین‬‫ سه‌رجه‌م كه‌ناڵ ‌ه ئاسمانییه‌كان ‌ی كوردی‌‌و توركی‌‌و ئێرانییه‌كان‬‫ هه‌موو دۆستان‌و هاوواڵتییان ‌ی عه‌ر‌هب‌و توركمان‌و مه‌زهه‌به‌جیاوازه‌كان ل ‌ه برایان ‌ی كاكه‌یی‌‌و ئێزیدییه‌كان‬‫ دۆستانمان ل ‌ه مه‌سیحی‌‌و كلد‌و ئاشورییه‌كان‬‫ی ته‌له‌فۆنی‌‌و ئیمه‌یل سه‌ره‌خۆشییان لێكردین‬ ‫ هه‌موو ئه‌و كه‌سایه‌تییان ‌ه ‌ی ب ‌ه نام ‌ه ‌ی تایب ‌هت‌و په‌یوه‌ند ‌‬‫سوپاس ‌ی ئه‌رك‌و مانوبوونیان ده‌كه‌ین داواكارین ل ‌ه خوا ‌ی گه‌ور‌ه پاداشت ‌ی هه‌موو الیه‌ك بداته‌و‌ه‬ ‫(انا لله‌و انا الیه راجعون)‬ ‫ی هه‌مه‌وه‌ند)‬ ‫(نه‌وه‌كان ‌ی هۆز ‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫له‌الیه‌ك ئه‌م دیدوبۆچونه‌ سوكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كردنه‌ به‌مێژویه‌كی‌ س���ه‌دان ساڵه‌ی‌‬ ‫حوجره‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا كه‌‬ ‫پێ���ش ئه‌وه‌ی‌ قوتابخان���ه‌و زانكۆش‬ ‫دروس���ت ببێت حوجره‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ زانست‌و زانیاری‌ بوه‌و‬ ‫ئێمه‌ سه‌دان كه‌س���ایه‌تی‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫ئه‌ده‌ب���ی‌‌و هونه‌ری‌‌و فیقه���ی‌‌و زانای‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ كورد ده‌بینین كه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ئه‌م حوجرانه‌ ب���ون‌و بۆ كاتی‌ خۆی‌‬ ‫یه‌كه‌می���ن پێگه‌ی‌ زانس���ت‌و زانیاری‌‬ ‫بون‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ سیستمی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ئه‌م���ڕۆ له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ نازان���م په‌یه‌وه‌ندی‌‬ ‫به‌حوج���ره‌وه‌ چیی���ه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌‬ ‫ئێستا فش���اری‌ زۆر له‌سه‌ر حوجره‌‬ ‫هه‌یه‌و زۆربه‌یان به‌فه‌رمانی‌ حكومه‌ت‬ ‫داخراون‌و گرنگیه‌ك���ی‌ ئه‌وتۆیان پێ‌‬ ‫نادرێت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د من خۆم له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ئه‌وه‌دام كه‌ له‌ئێس���تادا سیس���تمی‌‬ ‫حوج���ره‌ توان���ای‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌‬ ‫مرۆڤێكی‌ ئاینداری‌ كراوه‌و تێگه‌یشتوو‬ ‫زانس���تپه‌روه‌ری‌ نیه‌ به‌م مانایه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئێس���تا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش مانای‌‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ به‌چاوی‌ سوك سه‌یری‌‬ ‫رۆڵی‌ مێژویی‌ حوج���ره‌ بكرێت‌و ئه‌و‬ ‫رۆڵه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ كه‌ له‌ڕابردودا هه‌یبوه‌‬ ‫له‌به‌رچاو نه‌گیرێت‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ ت���ره‌وه‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ئاین���ی‌‌و پرۆگرامی‌ توندوتیژی‌ ئاینی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫توندڕه‌وی‌ ناوده‌ب���ات‌و وای‌ له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌دات ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ داعش‌و فكری‌ داعشه‌‪،‬‬ ‫كاك فایه‌ق له‌م بۆچونه‌یدا كه‌ فیكری‌‬ ‫ئاینی‌ ب���ه‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ توندڕه‌وی‌‬ ‫تاوانبار ده‌كات له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ كۆی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مسوڵمانی‌ كوردستان كه‌‬ ‫له‌سه‌ر په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ ئاینی‌ ئه‌خالق‌و‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كه‌ن‌و ده‌چنه‌ مزگه‌وت‬ ‫به‌الیه‌نگ���ری‌ داعش له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه‌كی‌ كوش���نده‌یه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ئاین‌و كۆمه‌ڵگه‌و كولتوری‌‬ ‫ك���وردی‌ ده‌ی���كات‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رنج بدرێت له‌كۆی‌ گشتی‌ سیستمی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌قوتابی‌‌و مامۆس���تاوه‌‪ ،‬هه‌ڵوێستی‌‬ ‫زۆر ئیجابی‌‌و جوانیان هه‌بوه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌توندڕه‌وی‌‌و له‌م دواییه‌شدا داعش‪..‬‬ ‫چونكه‌ كه‌متری���ن كاریگه‌ری‌ داعش‬

‫هه‌ب���وه‌ به‌س���ه‌ریانه‌وه‌و زۆرین���ه‌ی‌‬ ‫زۆری���ان دژی���ان وه‌س���تاونه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌وانه‌كان���ی‌ ئاین‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ ئاینیش‬ ‫دژایه‌تیان كردون‌و داعش‌و ئیسالمیان‬ ‫به‌دو ش���تی‌ دژبه‌یه‌ك له‌قه‌ڵه‌م داوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و پرۆگرامه‌ ئاینیه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا له‌‬ ‫به‌رده‌س���تدایه‌ هه‌مو خزمه‌تكردنه‌ به‌‬ ‫بیری‌ میانڕه‌وی‌‌و یه‌كتر خوێندنه‌وه‌و‬ ‫دانن���ان به‌مافه‌كان���ی‌ به‌رامب���ه‌رو‬ ‫رێزگرت���ن له‌كه‌رام���ه‌ت‌و مافه‌كان���ی‌‬ ‫مرۆڤ‌و پێك���ه‌وه‌ ژیانی‌ ئاش���تیانه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ئاین���ه‌كان‌و مه‌زهه‌ب���ه‌كان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ جیاوازه‌كان‌و ڕێگه‌گرتن له‌هه‌ر‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ نادروست‌و جوداخوازی‌‌و‬ ‫فاش���یزمی‌‪.‬به‌اڵم چونكه‌ كاك فایه‌ق‬ ‫پرۆگرامه‌كه‌ی نه‌خوێندۆته‌وه‌ ئاگاداری‌‬ ‫ئه‌م راستیانه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ ئاین به‌سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫هه‌م���و ئ���اژاوه‌و ش���ه‌ڕه‌ ناوخۆكانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌م ئاینه‌ مرۆڤێك به‌رهه‌م ده‌هێنێت‬ ‫كه‌ بڕوای‌ به‌خوێندن���ه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫نه‌بێت‌و به‌پیرۆزی‌ خۆی‌ سه‌یر بكات‪،‬‬ ‫ئه‌م بۆچونه‌ی‌ كاك فایه‌ق له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ شاره‌زای‌ ئیسالم نیه‌ كه‌ ئیسالم‬ ‫چۆن ب���اس له‌فره‌ی���ی‌‌و لێبورده‌یی‌‌و‬ ‫رێزگرتنی‌ ئاین���ه‌كان ده‌كات كه‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ درێژه‌و لێره‌دا جێی‌ نابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ تره‌وه‌ ئای���ا ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆیان كرد‪ ،‬خۆ نه‌ ده‌رچوی‌‬ ‫قوتابخان���ه‌ی‌ ئاینی‌ ب���ون‌و نه‌ مه‌ال‬ ‫بون‌و نه‌ هه‌ڵگری‌ دروشمی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ب���ون‪ .‬به‌ڵكو هه‌م���و ئه‌وانه‌ بون كه‌‬ ‫هه‌ڵگ���ری‌ بیری‌ چه‌پ‌و ماركس���یزم‌و‬ ‫لیبرالیزم‌و پێش���كه‌وتوخوازی‌ بون‌و‬ ‫رۆژێك له‌رۆژان بڕوای���ان به‌میتۆدی‌‬ ‫ئاینی‌ نه‌بوه‌ له‌حوك���م‌و كۆمه‌ڵگاداو‬ ‫زۆرب���ه‌ی ژیانی���ان له‌رۆژئ���اوا‬ ‫به‌سه‌ربردوه‌و زۆربه‌یان ره‌گه‌زنامه‌ی‌‬ ‫ئه‌وروپیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ڕاس���تیدا‬ ‫ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ مێژوی‌ ش���ه‌ڕه‌‬ ‫ناوخ���ۆكان‌و كوردك���وژی‌ ده‌توانین‬ ‫بڵێین ئه‌وه‌ چ ‌هپ‌و عه‌لمانی‌‌و كه‌سانی‌‬ ‫دور له‌دین بون كه‌ له‌ژێر دروش���می‌‬ ‫توندوتیژی‌‌و شۆڕش���دا بڕوایان ته‌نها‬ ‫به‌حوكمی‌ تاك حیزب���ی‌ هه‌بو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش بنچینه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌ ناوخۆكان‬ ‫بون‪ ،‬نه‌ك ئاین‌و قوتابخانه‌ی‌ ئاینی‌‪.‬‬ ‫كاك فایه‌ق ده‌بوایه‌ ئه‌و راس���تیه‌ی‌‬ ‫بزانیایه‌ كه‌ ئاین له‌كۆمه‌ڵگای‌ كوردیدا‬

‫رۆڵێكی‌ پۆزه‌تیڤ���ی‌ گه‌وره‌ی‌ بینیوه‌‬ ‫له‌بواری‌ ئارامی‌‌و ئاسایشی‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئه‌خالقیدا‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها‬ ‫ئاین بنه‌مایه‌كی‌ چه‌سپاوی‌ هه‌بوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و بوارانه‌و سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تر نه‌بوه‌‬ ‫بۆ وه‌رگتنی‌ هۆشیاری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ هه‌وڵ‌و ماندوبونی‌‬ ‫مامۆس���تایان‌و كارمه‌ندان‌و كۆمه‌ڵێك‬ ‫به‌رپرسی‌ دڵسۆزی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫نادی���ده‌ ده‌گرێت ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫به‌پێی‌ توانای‌ خ���ۆی‌ كاری‌ كردوه‌و‬ ‫له‌ئێستاش���دا هه‌وڵ���ی‌ جۆراوج���ۆر‬ ‫هه‌ن بۆ ن���وێ‌ بونه‌وه‌و چاكس���ازی‌‬ ‫له‌پرۆگرام‌و ئاشناكردنی‌ مامۆستایان‬ ‫به‌شێوازی‌ وانه‌وتنه‌وه‌ی‌ نوێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و دێ���ت‌و هه‌مو ئه‌و دڵس���ۆزی‌‌و‬ ‫زه‌حمه‌ته‌ی‌ ئه‌و ده‌یان هه‌زار كه‌س���ه‌‬ ‫نادی���ده‌ ده‌گرێ���ت‌و وای‌ له‌قه‌ڵ���ه‌م‬ ‫ده‌دات كه‌ به‌پێی‌ سیس���تمی‌ حوجره‌‬ ‫ده‌ڕۆن به‌ڕێ���وه‌و كۆی‌ سیس���تمه‌كه‌‬ ‫ئاش���ی‌ نه‌زانه‌و خاوه‌نی‌ هیچ پالن‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی���ه‌ك نییه‌و ه���ه‌ر له‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ئاوا ده‌ڕوات به‌ڕێوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا ده‌مه‌وێت بڵێم له‌گه‌ڵ‌‬ ‫رێزمان���دا ب���ۆ كاك فای���ه‌ق‪ ،‬ئ���ه‌م‬ ‫وتاره‌ی‌ تۆ به‌ه���ۆی‌ كه‌می‌ زانیاری‌‌و‬ ‫نه‌ش���اره‌زایی‌ له‌ب���واری‌ ئای���ن‌و بێ‌‬ ‫ئاگاب���ون له‌پرۆگرامی‌ ت���ازه‌ی‌ ئاین‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‌و نه‌ناسینی‌ رۆڵی‌‬ ‫ئیجاب���ی‌ ئاین له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا‪،‬‬ ‫ده‌چێت���ه‌ خانه‌ی‌ وتارێكی‌ س���اده‌ی‌‬ ‫پڕ له‌ته‌ش���هیرو ناوزڕاندن‌و بێ‌ بایه‌خ‬ ‫كردنی‌ كاری‌ به‌رامبه‌ره‌كان‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ خۆی‌ هی���چ به‌رنامه‌یه‌كی‌ به‌دیلی‌‬ ‫پێش���نیار نه‌كردوه‌و ته‌نها ڕه‌خنه‌ی‌‬ ‫گرت���وه‌‪ ،‬پێموای���ه‌ ئه‌م���ه‌ش گرفتی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ك عه‌لمانیه‌ توندڕه‌وه‌كانه‌ كه‌‬ ‫به‌بێ‌ شاره‌زایی‌ هێرشی‌ توند ده‌كه‌نه‌‬ ‫س���ه‌ر ئای���ن‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئیس�ل�امی‌ تون���دڕه‌و هه‌ن‬ ‫كه‌ به‌بێ‌ ش���اره‌زایی‌ له‌عه‌لمانی ‌هت‌و‬ ‫لیبراڵیه‌ت هێرشی‌ توندده‌كه‌ن‌و ڕه‌تی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬من پێموایه‌ رێگه‌ی‌ سێهه‌م‬ ‫هه‌ی���ه‌ ده‌بێت هه‌م���وان به‌عه‌قڵێكی‌‬ ‫كراوه‌و زانستی‌ له‌یه‌كتر بگه‌ن‌و ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێرن كه‌ له‌پێن���او به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گشتی‌ كۆمه‌ڵگاو گه‌شه‌پێداندایه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش رێگه‌ی‌ سێهه‌مه‌‪.‬‬ ‫*سه‌رپه‌رشتیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‬

‫دەوڵەت‌و فەوزا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئ���ەوەی لێ���رەدا جێگای س���ەرنجە‬ ‫بریتیی���ە لەجیاکارییەکی میتۆدۆلۆگیی‬ ‫لەنێ���وان دەوڵەتی بێھێ���زو دەوڵەتی‬ ‫داوەش���او‪ .‬دەوڵەتی بێھێز لەزانس���تە‬ ‫سیاس���ییەکاندا بەو مۆدێڵە لەدەوڵەت‬ ‫دەگوترێت کە نوخبەیەکی بچوک دەزگای‬ ‫دەوڵەت بۆ بەرژەوەندیی تایبەتی خۆی‬ ‫بەکاردەھێنێت‪ .‬واتە واڵت وەکو مۆڵکی‬ ‫تایبەت���ی خۆی دەبینێ���ت‌و لەترۆپکی‬ ‫دەوڵەتدا نوخبەیەکی مشەخۆرو گەندەڵ‬ ‫دروستدەبێت کە دەزگا سەرەکییەکانی‬ ‫دەوڵ���ەت لەوێنەی دەزگای یاس���ایی‌و‬ ‫ئابوری���ی‌و ئەمنی���ی ب���ۆ گروپێک���ی‬ ‫دیاریک���راو کۆنترۆڵدەکات‌و س���امانی‬ ‫واڵت بۆخۆیان تەخش���ان‌و پەخش���ان‬ ‫دەکەن‌و گروپەکانی تر لەگەیشتن بەم‬ ‫نێوەندو دەس���ەاڵتانە پەراوێزدەخەن‌و‬ ‫لەس���امانی واڵت بێبەریی���ان دەکەن‪.‬‬ ‫ئەم دۆخەش بەرگریی‌و ملمالنێی توند‬ ‫بەرھەمدەھێنێ���ت‪ .‬بەتایب���ەت کاتێک‬ ‫گروپ���ە پەراوێزخ���راوەکان لەفۆرم���ی‬ ‫ھێزی سیاسیی یان خەباتی چەکداریی‬ ‫خۆی���ان رێکدەخ���ەن‌و دژ بەدەوڵ���ەت‬ ‫دەجەنگ���ن‪ .‬یەکێ���ک لەدەرکەوتەکانی‬

‫ئەم دۆخ���ەش بریتییە لەداوەش���انی‬ ‫سیستەمی خزمەتگوزاریی‪ ،‬پەروەردەو‬ ‫تەندروس���تیی‪ .‬بەش���ێکی زۆری‬ ‫ھەرێمەکانی ناو واڵت بێبەریی دەکرێن‬ ‫ل���ەم خزمەتگوزارییان���ەو دەوڵەتیش‬ ‫ب���ەم چەش���نە ش���ەرعییەتی خ���ۆی‬ ‫لەدەس���تدەدات‪ ،‬چونک���ی لەماڵێک���ی‬ ‫گش���تییەوە دەکرێت بەماڵێکی تایبەت‬ ‫بۆ پاراس���تنی بەرژەوەندی���ی تایبەتی‬ ‫گروپێکی دیاریکراو‪.‬‬ ‫دەوڵەتی داوەش���اویش‌و بەو فۆرمە‬ ‫لەدەوڵ���ەت دەگوترێ���ت ک���ە ڕادەی‬ ‫توندوتیژییەکی بەرب�ڵ�او لەکۆمەڵگادا‬ ‫دەبێت بەدۆخی باو‪ ،‬لۆردەکانی جەنگ‬ ‫س���ەرھەڵدەدەن‌و ئابوریی چەتەگەریی‬ ‫جێگا بەئابوریی نەتەوەیی چۆڵدەکات‌و‬ ‫دەزگا نافەرمییەکان���ی گروپ���ەکان‬ ‫جێگ���ەی دەزگا فەرمییەکانی دەوڵەت‬ ‫دەگرنەوە‪ .‬مۆنۆپۆڵکردنی دەس���ەاڵت‬ ‫لەالیەن دەوڵەت���ەوە نامێنێت‌و لەبری‬ ‫ئەو دەس���ەاڵتدارێتی لۆکاڵیی‌و ئەتنی‌و‬ ‫ئایینی دروس���تدەبن‌و بەجێبەجێکردنی‬ ‫وەزیفەکان���ی دەوڵ���ەت ھەڵدەس���ن‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گش���تی پرۆس���ەی‬

‫داوەشانی دەوڵەت لەچەند رەھەندێکی‬ ‫سەرەکیی پێکدێت کە خۆی لەنەمانی‬ ‫دەزگای س���ەنتراڵی دەوڵەت���ی‌و‬ ‫دەسەاڵتی دەوڵەتیی‌و توندوتیژییەکی‬ ‫کۆنتڕۆڵنەک���راو لەن���او کۆمەڵ���گاو‬ ‫س���ەرھەڵدانی ھەرێمی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫جی���اوازو س���ەرھەڵدانی ئابوری���ی‬ ‫چەتەگەریی‌و تەخش���ان‌و پەخشانێکی‬ ‫بێوێن���ەی س���امانی واڵت دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫واتە ھەرکەس‌و گروپێک ڕێسای تایبەت‬ ‫بەخۆی‌و بۆ ناوچ���ەی خۆی دادەنێت‌و‬ ‫بەئارەزوی خۆی‌و بەپێی بەرژەوەندییە‬ ‫کاتیی‌و ستراتیژییەکانی خۆی سیاسەت‬ ‫دادەڕێژێت‪.‬‬ ‫پرس���یاری ھەنوکەیی ب���ۆ ئێمەی‬ ‫ک���ورد ئەوەی���ە‪ :‬ئایا ئێم���ە لەکوێی‬ ‫ئەم پرۆس���ەیەدان‌و پرس���ی دەوڵەت‬ ‫چ چارەس���ەرێکی ب���ۆ ئێم���ە دەبێت؟‬ ‫بۆ وەاڵم���ی ئەم پرس���یارەش دەبێت‬ ‫لەپرس���یارێکی ترەوە دەستپێبکەین‪،‬‬ ‫ئایا بەدروستکردنی دەوڵەتێک لەوێنەی‬ ‫سۆماڵ‪ ،‬خواستە نەتەوەییەکانی گەلی‬ ‫کوردس���تان دێنە دی؟ ئەمەش شوێنی‬ ‫تاووتوێکردنی بابەتێکی ترە‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫ی (رێبوار عبدالل ‌ه حه‌م ‌ه خان) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (رحمن ڕحیم عل ‌ی ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (كامل سعید قادر) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی ئاوێن ‌ه‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫‪.‬‬ ‫ی (سامان حه‌م ‌ه بۆر احمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (‌رو‌وف عبدالل ‌ه محمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی (انور حه‌م ‌ه فره‌ج اسماعیل) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (عثمان حه‌م‌ه صالح محمود) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی ( شــــمس���ـــ ‌ه عـبـدالقـــادر مـــحمــــود ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرس���گ ‌ه ‌ی‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* كارتێك ‌ی زانیار ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫دامه‌زراوەکان پێویستیان بەگۆڕێنە‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی ئال سعود‬

‫د‪ .‬شێرکۆ حەمەئەمین قادر‬ ‫دامەزراوەکانی هەرێمی کوردس����تان زیاتر مەبەس����تم هەر سی دامەزراوەی‬ ‫س����ەرۆکایەتی هەرێم‪ ،‬س����ەرۆکایەتی پەرلەمان ‪ ،‬ئەنجومەن����ی وەزیران‪،‬‬ ‫لەبنەڕەت����دا‪ ،‬هەر یەکێک لەم دامەزراوانە ‪ ،‬ب����ۆ کۆمەڵێک ئەرکی گرنگ‌و‬ ‫خزمەتی هاواڵتینی کوردس����تان‌و بەرجەس����تەکردنی سیستمی حوکمڕانی‬ ‫دامەزراون ‪.‬‬ ‫ئێستاو پەیوەست بەدۆخی هەرێمی کوردستان ئەم دامەزراوانە ‪ ،‬لەحاڵێکی‬ ‫باش����دا نی����ن‌و زێدەڕۆیی ناکەین ئەگ����ەر بڵێین‪ ،‬ئەرکی خۆیان بەباش����ی‬ ‫جێبەجێنەکردوە‪ ،‬بۆ نمونە تائێس����تاش دامەزراوەی سەرۆکایەتی هەرێم‬ ‫نەیتوانیوە‪ ،‬ئاوێنەنمای کۆی خەڵکی کوردستان بێت ‪ ،‬بەجۆرێک بڕواناکەم‬ ‫هیچ هاوالتییەکی کوردس����تان ناو بینای ئەم دامەزراوەیه‌یەی بینبێت‪ ،‬کە‬ ‫بەپیی یاسای ژمارە ‪١‬ساڵی ‪٢٠٠٥‬یاسای سەرۆکایەتی هەرێم مادەی دوەم‪،‬‬ ‫سەرۆکی هەرێم‪ ،‬لەسەر ئاس����تی ناوخۆو دەرەوەش‪ ،‬نوێنەرایەتی خەڵکی‬ ‫هەرێمی کوردستان دەکات‌و بەناویانەوە دەدوێت ‪.‬‬ ‫وەختی����ک کەس����ێک ‪ ،‬نوێنەرایەتی خەڵک بکات‪ ،‬مافی ئ����ەو خەڵکانەیە‬ ‫راس����تەوخۆ نوێنەرەکەیان ببینن‌و وتووێژی لەتەکدا بکەن‌و باس����ی گرفت‌و‬ ‫رەوش����ی ژیانیانی بۆ بکەن‪ ،‬بۆ نمونە تۆ بڵێی چەندە س����ەرۆکی هەرێم‌و‬ ‫سەرۆکەکانی ترو جێگرو کاربەدەستە گەورەکانی تری ناو ئەو دامەزراوانە‪،‬‬ ‫ئاگایان لە دۆخی دژوارو س����ەختی ئێستای خەڵکی کوردستان بێت ‪ ،‬کە‬ ‫بەش����ێکی زۆریان‪ ،‬لەژیانێکدان کە تەواوو سەدان جاریش جیاوازترە‪ ،‬لەو‬ ‫ژیانەی ئەوان بەڕێی دەکەن‪.‬‬ ‫دڵنیام خەڵکی کوردس����تان سایستەی ژیانێکی زۆر لەمەی ئێستا شایستە‬ ‫ترو باش����ترن‪ ،‬بەتایبەتی لە واڵتێکی دەوڵەمەندی وەک کوردس����تاندا‪ ،‬کە‬ ‫خاک و س����ەچاوەی وزەو کەشوهەوای گونجاوی چوار وەرزەو هێزی مرۆیی‬ ‫باش����ی هەیە‪ ،‬ڕەنگە ئەوەی نەیبێت ‪ ،‬پالنی ستراتیژی و ئەقڵێکی باشی‬ ‫بەڕێوەبردن و ئیرادەیەکی بەهێزی چاکسازی ڕیشەیی بێت‪.‬‬ ‫مرۆڤ وەختێک پیاس����ەیەک بەناو بازاڕدا دەکات‪ ،‬گوێی لەچەندین چیرۆک‬ ‫دەبێت‪ ،‬کە دەرخەری دۆخی خراپی ژیانی خەڵکی کوردستانن‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫هەژاران����ی واڵتەکەم‌و ئەوانەی بەرکەوتێکی س����نورداریان‪ ،‬لە داهاتی ئەم‬ ‫واڵت����ە هەیە‪ ،‬بۆ نمونە‪ ،‬منداڵێ����ک داوای کڕینی ش����تی لەدایکی دەکرد‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم دایک����ی پێی وت‪ :‬خۆت دەزان����ی معاش نییەو با بۆ س����اڵێکی تر‬ ‫بێت‪ ،‬تۆ بڵیی منداڵی سەرۆک‌و سەرکردەو بەرپرسە حیزبیەکان‌و تەنانەت‬ ‫پەرلەمانتارانیش‪ ،‬حەزوخولیای منداڵەکانیان‪ ،‬بۆ س����اڵیکی تر دوابخەن ‪،‬‬ ‫بێگومان وەاڵمەکەی نەخێرە‪ ،‬بەشێک لەو بەرپرسانەی‬ ‫کوردس����تان چەند س����ەد دۆالرێک‪ ،‬بۆ کڕینی ش����تێکی زۆر س����ادە ‪ ،‬بۆ‬ ‫منداڵەکانیان یان عەشیقەکانیان خەرجدەکەن‪.‬‬ ‫باش����ە چی دەبێت ئەگەر ڕوژێک ئەم سەرۆک‌و سەرکردانە‪ ،‬بەشێوەیەکی‬ ‫ساده‌ی ئاش����کرا یان نهێنی بچنە ناو خەڵک‌و خۆیان‪ ،‬لە نزیکەوە گوێیان‬ ‫لەئازارو خەمەکانییان بێت‪.‬‬ ‫دواجار ئەگەر ئەم دامەزراوانەی کوردستان‪ ،‬سەرۆکایەتی هەرێم‪ ،‬پەرلەمان‪،‬‬ ‫حکومەت‪ ،‬ئەگ����ەر لەماوەیەکی دیاریکراودا‪ ،‬بە پالنێکی ورد نەتوانن‪ ،‬ئەم‬ ‫دۆخ����ە تێپەڕێنن‌و ژیانی خەڵکی چاک بک����ەن‪ ،‬ئەوا بەدەنگی بەرز دەڵێم‪،‬‬ ‫ئەم دامەزروانە نوێنەرایەتی خەڵکی کوردستان‪ ،‬بەتایبەتی هەژاران ناکەن‌و‬ ‫پێویستە خەڵکی کوردستان بیانگۆڕن‪ ،‬بەمەش کۆتایی بەو جەدەلە دێت‪،‬‬ ‫لەناوخەڵ����ک هەڵبژێردرێت ی����ان لەپەرلەمانەوە‪ ،‬س����ەرۆکایەتی بێت یان‬ ‫پەرلەمانی‪.‬‬

‫شا عه‌بدولعه‌زیز سعود‬ ‫‪1953-1932‬‬

‫مقرن‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫له‌جێنشینی‬ ‫البرا‬

‫سه‌لمان‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫شای ئێستا‬ ‫‪2015‬‬

‫نایف‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬

‫سوڵتان‬ ‫سه‌لمان‬

‫محه‌مه‌د‬ ‫سه‌لمان‬

‫فه‌یسه‌ڵ‬ ‫سه‌لمان‬

‫سوڵتان‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬

‫شا عه‌بدولعه‌زیز ‪ 34‬ژن‌و‬ ‫‪ 30‬کچ‌و ‪ 36‬کوڕی هه‌بوه‌‬

‫سوڵتان‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬

‫ئه‌میر ته‌اڵڵ‬

‫عه‌بدواڵ‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫شای پێشو‬ ‫‪2015-205‬‬

‫فه‌هه‌د‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫‪2005-1982‬‬

‫متعب عه‌بدوآل‬

‫به‌نده‌ر سوڵتان خالد سوڵتان‬

‫محه‌مه‌د نایف‬ ‫جێنشینی نوێ‬

‫محه‌مه‌د فه‌هه‌د‬

‫سعود نایف‬

‫فه‌یسه‌ڵ‬ ‫خالد‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫‪1975-1964 1982-1975‬‬

‫سعود‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫‪1964-1953‬‬

‫خالد‬ ‫ئه‌لفه‌یسه‌ڵ‬

‫سعود‬ ‫ئه‌لفه‌یسه‌ڵ‬

‫نزیکه‌ی ‪ 90‬ساڵه‌ عه‌ره‌بستانی سعودی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن باوکێ���ک‌و ش���ه‌ش کوڕیه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێ���ت‪ .‬به‌پێی ئه‌و نه‌ریته‌ که‌‬ ‫خێزانه‌کانی ش���ا عه‌بدولعه‌زیز له‌سه‌ری‬ ‫رێککه‌وتون ب���راکان به‌پێی ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌گه‌وره‌وه‌ بۆ بچوک ده‌بن به‌شا‬ ‫بۆ یه‌که‌م جار به‌بڕیاری ش���ا سه‌لمان‬ ‫نه‌وه‌یه‌ک���ی ش���ا عه‌بدولعه‌زیز ده‌بێت‬ ‫جێنشینی ش���ا‪ .‬ئه‌مه‌ش به‌ڕچه‌شکێنی‬ ‫ناوده‌برێ���ت ل���ه‌ هێنان���ه‌ پێش���ه‌وه‌ی‬ ‫گه‌نجان���دا‪ ،‬چونک���ه‌ کوڕه‌کانی ش���ا‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز چونه‌ته‌ ته‌مه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬