ژماره‌ 480

‫ریکالم‬

‫ئۆڵربایت‪:‬‬ ‫کوردستانێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ دامبه‌زرێنن‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)480‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/5/26‬‬

‫فوئاد مه‌جید میرسی‪ :‬دەوڵەت‬ ‫په‌رله‌مانی کوردستان لەنێوان پەیامنی‬ ‫ئیسالمیه‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و پەیامنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتیدا‬

‫‪4‬‬

‫خالید ڕه‌شید‪:‬‬ ‫كورد لەبەردەم‬ ‫هونەرمەندمان کەمە دەرفەت‌و‬ ‫یان هەر نیامنە‬ ‫مەترسیدا كامیان‬ ‫هەڵدەبژێرێت؟‬

‫بۆچی هه‌ر ئه‌ردۆگان‬ ‫ده‌یباته‌وه‌؟‬

‫‪13‬‬

‫‪17‬‬

‫‪11‬‬

‫‪12‬‬

‫كۆتایی‌ به‌رێككه‌وتنی‌ نێوان هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ند دێت‬

‫‪18‬‬

‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ته‌نها ئه‌م مانگ ‌ه نه‌وت ده‌دات ‌ه به‌غدا‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ن����دی‌ عێراق به‌نیاز ‌ه‬ ‫مانگان����ه‌ ‪ 600‬ب����ۆ ‪ 700‬ملیار دینار‬ ‫بنێرێ����ت ب����ۆ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫ك����ه‌ ده‌كات����ه‌ ‪ 600‬ملی����ۆن دۆالر‪،‬‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م ناڕازییه‌و ته‌نها‬ ‫ئ����ه‌م مانگه‌ نه‌وت ده‌دات����ه‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫به‌گرتنه‌ب����ه‌ری‌ ئ����ه‌م هه‌ن����گاوه‌ش‬

‫كۆتایی‌ به‌رێككه‌وتنی‌ نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند دێت‪.‬‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬عه‌لی‌ حه‌مه‌‬ ‫س����اڵح ئه‌ندامی‌ لیژن����ه‌ی‌ دارایی‌‌و‬ ‫پیشه‌س����ازی‌‌و وزه‌ له‌په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم له‌ئێس����تادا‬

‫"كوردستان‬ ‫له‌به‌رده‌م‬ ‫مه‌ترس ‌ی بۆشای ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدایه‌"‬

‫ی حه‌سه‌ن زاده‌‪:‬‬ ‫عه‌بدواڵ ‌‬

‫ماوه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ بارزان���ی‌ ته‌نها ‪86‬‬ ‫رۆژی‌ ماوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ پارتی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ده‌ستور نه‌گه‌نه‌ س���ازان‪ ،‬مه‌ترسی‌ ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان روبه‌ڕوی‌ بۆشایی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬په‌رله‌مانت���اری‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ پارت���ی‌‌و ئه‌ندام���ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫یاس���ایی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان "ڤه‌مان‬ ‫فه‌یسه‌ڵ‌ س���ه‌لیم" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ناكرێ���ت كوردس���تان له‌پاڵ‌ ئ���ه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫ئاب���وری‌‌و قه‌یرانه‌ ئه‌منیی���ه‌ی‌ تێیكه‌وتوه‌‬ ‫خۆی‌ توش���ی‌ قه‌یرانێكی‌ سیاسیش بكات‬ ‫به‌هۆی‌ رێككنه‌كه‌وتن له‌س���ه‌ر دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫میكانیزمێك بۆ به‌رده‌وامبونی‌ بارزانی‌ وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ده‌بێت ئه‌م‬ ‫كێش���ه‌یه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ تا ‪8/19‬‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هێزه‌ سیاسیه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌م كێش���ه‌یه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر په‌رله‌مان هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌م كێشه‌یه‌ ره‌هه‌ندێكی‌‬ ‫یاس���ایی‌ هه‌یه‌‪ ،‬زیاتر ره‌هه‌ندێكی‌ سیاسی‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ به‌رپرسانی‌ پارتی‌‬ ‫پێداگری‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫بارزان���ی‌ ببێته‌وه‌ به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌م‬ ‫خواسته‌ش���یان له‌كۆبونه‌وه‌یان���دا له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ یه‌كێتی‌‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امیدا به‌ئاش���كرا‬ ‫راگه‌یان���دوه‌‌و چۆنیه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ یاس���اییه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌و الیه‌نان���ه‌‬ ‫به‌جێهێشتوه‌‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫رۆژان����ه‌ ‪ 650‬ه����ه‌زار به‌رمیل نه‌وت حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌ پێدابین بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌فرۆش����ێت‪ ،‬ك ‌ه به‌هاكه‌ی‌ ده‌كاته‌ ناوب����راو وت����ی‌ "حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‬ ‫زیات����ر له‌ ‪ 900‬ملی����ۆن دۆالر‪ ،‬بۆیه‌ له‌قۆناغ����ی‌ یه‌كه‌م����دا ده‌توانێ����ت‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم موچ����ه‌ دابی����ن بكات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌م‬ ‫بڕیاری����ان داوه‌ له‌مانگی‌ داهاتوه‌وه‌ بڕیاره‌ لێكه‌وته‌ی‌ سیاس����ی‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ن����ه‌وت نه‌ده‌ن����ه‌ به‌غ����داو خۆی����ان به‌تایبه‌تی‌ له‌چۆنیه‌تی‌ مامه‌ڵه‌ كردن‬ ‫ی له‌گ ‌هڵ‌ ئ����ه‌و وه‌زی����ر‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫بیفرۆش����ن‌و موچ����ه‌ی‌ كارمه‌ندان ‌‬

‫گرفتی‌ سیاسی‌ به‌دوادا دێت‪.‬‬ ‫كوردانه‌ی‌ له‌به‌غدان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "گرفتێكی‌ تری‌ ئه‌م بڕیار ‌ه‬ ‫عه‌لی‌ حه‌مه‌س����اڵح ئام����اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ هه‌رچه‌نده‌ كاربه‌ده‌ستانی‌ چۆنیه‌ت����ی‌ دابینكردن����ی‌ موچه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێم جه‌غت ل����ه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌دینارو دۆالره‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م مه‌س����ه‌له‌یه‌ ته‌نها مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ كه‌ ی����ان ده‌بێ����ت موچه‌ ب����ه‌دۆالر‬ ‫دارایی����ه‌‌و وه‌زی����ر‌و په‌رله‌مانتارانی‌ بدرێت یاخود رێوشوێنێك بدۆزرێته‌وه‌‬ ‫ك����ورد له‌به‌غدا ناكش����ێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ دابین كردنی‌ دینار"‪.‬‬

‫له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌و‌ه نیم هێزه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت له‌دژ ‌ی په‌كه‌ك ‌ه یه‌كبگرن‬ ‫عه‌بدواڵی‌ حه‌س���ه‌ن زاده‌ كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناس���راوی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ ناوبژیوانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫هیوای‌ به‌رێككه‌وتنی‌ نێوان په‌كه‌كه‌و‬ ‫حیزبی‌ دیموك���رات نیه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ نیم هێزه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌دژی‌ په‌كه‌كه‌ یه‌كبگرن"‪.‬‬ ‫كۆیه‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬عه‌بدواڵی‌ حه‌س���ه‌ن‬ ‫زاده‌ له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د ك���ه‌ هێزه‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌ خه‌باتی‌‬ ‫چه‌كدارانه‌ی���ان نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "كه‌‬ ‫گوێ���م له‌وه‌ ب���و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرا‬ ‫هێزه‌كانی‌ ك���وردی‌ رۆژهه‌اڵت ده‌بێت‬ ‫هه‌ڵوێس���تیان بكه‌ن به‌یه‌ك له‌باری‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و عه‌س���كه‌رییه‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌په‌كه‌ك���ه‌‪ ،‬وتم ‪ 20‬س���اڵه‌ له‌دژی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ نه‌گه‌یشتوینه‌ته‌‬ ‫ئه‌و جێیه‌ی‌ به‌قس���ه‌ هاوده‌نگ بین‪،‬‬

‫یاڕه‌بی‌ قه‌ت رونه‌دات كه‌ ئێمه‌ له‌دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێزێكی‌ كوردی‌ به‌ه���ه‌ر ئه‌ندازه‌ كه‌‬ ‫لێشی‌ ناڕازی‌ بین‪ ،‬به‌چه‌ك هاوده‌نگ‬ ‫بین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌ كۆمه‌ك به‌چاره‌سه‌ری‌‬ ‫گرفته‌كه‌ ناكات‪ ،‬به‌ڵكو كاره‌س���اتی‌‬ ‫گه‌وره‌تری‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ شتێكی‌‬ ‫وا روده‌دات ده‌بێت هه‌وڵبده‌ین ئاگره‌كه‌‬ ‫بكوژێنین���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌ئاكام���دا‬ ‫ده‌بێته‌ شه‌ڕی‌ كوردی‌ باكورو كوردی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫حه‌س���ه‌ن زاده‌ جه‌خت���ی له‌وه‌ش‬ ‫کرده‌وه‌ که‌ "یه‌كێ���ك له‌هونه‌ره‌كانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ زۆر ئه‌هلی‌ خۆ‬ ‫گونجاندنه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ هه‌موان ده‌توانێت‬ ‫مامه‌ڵه‌ بكات‪ ،‬په‌كه‌كه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ ئێران هه‌ر ب���اش بون‪ ،‬زۆر‬ ‫كه‌م گرژی‌ تێكه‌وتوه‌‪ ،‬ئێستاش هه‌ر‬ ‫باشه"‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫گه‌ریالکانی په‌که‌که‌‬

‫هاوسه‌رۆکی هه‌ده‌په له‌ئامه‌د‪:‬‬

‫دژی هه‌ڵگیرسانی‌ شه‌ڕین له‌گه‌ڵ‌ كورد له‌هه‌ر کوێیه‌ک بێت‬

‫هاوس���ه‌رۆكی‌ هه‌ده‌پ���ه‌ له‌ئام���ه‌د ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ده‌كات له‌مس���اته‌وه‌خته‌دا پێویس���ته‌‬ ‫كه‌ ك���ورد له‌باكور ب���ه‌ره‌و هه‌ڵبژاردنێكی‌‬ ‫چاره‌نوسساز ده‌چێت‪ ،‬هیچ شتێك هێنده‌ی‌‬ ‫یه‌كڕیزی‌ ماڵی‌ كورد گرنگ‌و پڕ بایه‌خ نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وده‌ڵێت "دژی‌ هه‌ڵگیرس���انی‌ ش���ه‌ڕین‬

‫له‌گه‌ڵ‌ برا كورده‌كانمان له‌هه‌ر ش���وێنێكی‌‬ ‫دونیابێت"‪.‬‬ ‫هونه‌رعه‌دنان‪،‬ئامه‌د‪ :‬هاوسه‌رۆکی هه‌ده‌په‬ ‫له‌ئامه‌د ئوم���ه‌ر ئۆنه‌ن به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌له ئێستادا پێویسته هه‌مومان هاوکاربین‬ ‫بۆ ئه‌و پرۆسه‌یه‌ی که چاره‌نوسی میلله‌تێکی‬

‫پێوه‌به‌نده‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ده بێت هه‌ر جۆره‬ ‫گرژی‌و ناکۆکییه‌ك به‌الوه‌بنێین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئێس���تا دۆزی کورد هه‌نگاوی‬ ‫گه‌وره‌ی به‌خۆوه بینیوه‪ ،‬بۆیه پێویس���ته‬ ‫هه‌مو حیزب‌و الیه‌ن���ه‌کان ناکۆکییه‌کانیان‬ ‫به‌الوه‌بنێن‌و پش���تیوانی ی���ه کتری بکه‌ن‪،‬‬

‫هه‌روه‌ك چۆن ئ���ه‌و یه‌کگرتن‌و هاوکاریه‌ی‬ ‫له‌کۆبان���ێ‌و ش���نگال‌وکه‌رکوکدابینیمان‪،‬‬ ‫پیشانیداین یه‌کڕیزی نه‌ته‌وه‌ی کورد چه‌ند‬ ‫گرینگ���ه ب���ۆ تێکش���کانی دوژمنه‌کانمان‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت له‌به‌ربه‌س���ته هه‌ڵبژاردنه‌کانیش‬ ‫هاوکاری یه‌کتری بکه‌ین‪.‬‬

‫پاش "ئه‌نفالی ‪ .."3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫‪6‬‬

‫ره‌نگه‌ له‌دوای‬ ‫م‪.‬عه‌لی‌ باپیر مشتومڕو‬ ‫كێشه‌ دروست بێت‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫ل ‌ه ‪ 11‬ساڵی‌ رابردودا ‪ 312‬ملیار دۆالر‬ ‫له‌الیه‌ن بانك‌و كۆمپانیا وه‌همییه‌كانه‌و‌ه براوه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌‬ ‫ی به‌دواداچونه‌كان ئه‌و س���ه‌دان‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 11‬س���اڵ ‌‬ ‫ی له‌م���او‌ه ‌‬ ‫ملی���ار دۆالر‌ه ‌‬ ‫ی عێ���راق‬ ‫راب���ردو براوه‌ت��� ‌ه ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫له‌الیه‌ن ژماره‌ی���ه‌ك بانك‌و كۆمپانیاو‌ه‬ ‫بو‌ه ك ‌ه وه‌همین‌و گه‌ور‌ه به‌رپرس���انیان‬ ‫ی‬ ‫له‌پش���ته‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش گه‌وره‌ترین هۆكار ‌‬ ‫ی دۆالر بو‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ی به‌ها ‌‬ ‫به‌رزبونه‌و‌ه ‌‬ ‫دیناری‌ عێراقی‌‪.‬‬ ‫ش���یروان ش���ه‌ریف‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪:‬‬ ‫ی دۆالر‬ ‫ی راب���ردودا نرخ��� ‌‬ ‫ێ رۆژ ‌‬ ‫له‌س��� ‌‬ ‫ی به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫ی به‌رچاو ‌‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی هه‌ر‬ ‫ێ نرخ ‌‬ ‫ی به‌جۆرێ���ك دوێن��� ‌‬ ‫بین��� ‌‬ ‫سه‌د دۆالرێك گه‌یشت ‌ه ‪ 133500‬دینار‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌كاتێكداب���و چاوه‌ڕوان ده‌كرا‬ ‫ی دینار سه‌قامگیری‌‌و به‌رزبونه‌و‌ه‬ ‫به‌ها ‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ ببینێت‪.‬‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬

‫ی‬ ‫ی دارای���ی‌‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د حاج ‌‬ ‫له‌لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د‪" ،‬ئه‌و‬ ‫ره‌ش���ید به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 2004‬تا‬ ‫ی س���ااڵن ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌ماو‌ه ‌‬ ‫پاران ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق‌و بڕه‌ك ‌ه ‌‬ ‫‪ 2015‬براوه‌ت ‌ه ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫‪ 312‬ملی���ار دۆالره‌‪ ،‬له‌رێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بانك‌و كۆمپانیاو‌ه براون‪ ،‬به‌اڵم به‌پێ ‌‬ ‫ی به‌غ���دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌رابردودا ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫كۆمپانیایان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫دراوی���ان ك���ردو‌ه هیچی���ان به‌ن���او ‌‬ ‫كۆمپانی���او‌ه تۆمارنه‌ك���راون‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی زۆر مه‌ترس���یدر‬ ‫وات��� ‌ه گه‌نده‌ڵییه‌ك ‌‬ ‫ی دراوه‌دا‬ ‫ی ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫له‌ناو ئه‌م گۆڕه‌پان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌هم ‌‬ ‫هه‌بو‌ه ك ‌ه كۆمه‌ڵێك كۆمپانیا ‌‬ ‫ی زۆر گه‌وره‌یان‬ ‫ده‌یك���ه‌ن‌و به‌رپرس���ان ‌‬ ‫له‌پشته‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی ناشه‌فافیه‌و‌ه له‌عێراق‪ ،‬زۆرجار‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران په‌ناده‌به‌ن ‌ه به‌ر دامه‌زراو‌ه‬

‫"کوالێتی به‌نزینی‬ ‫سلێمانی به‌ره‌و‬ ‫باشبون ده‌چێت"‬

‫له‌بار‌هی‌ یه‌كگرتنه‌و‌هی‌ وه‌زاره‌ت ‌ی كاره‌باو سامانه‌ سروشتیه‌كان‬

‫ئه‌ندامێک���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‬ ‫س���لێمانی ئاش���کرای ده‌کات که‌ ‪5‬‬ ‫ته‌نک���ه‌ر به‌نزین���ی خراپ ده‌س���تی‬ ‫به‌س���ه‌ردا گی���راوه‌‪ ،‬ه���اوکات‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌ کوالێتی به‌نزینی‬ ‫سلێمانی به‌ره‌و باشبون ده‌چێت‪.‬‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ندام���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگای س���لێمانی‌و‬ ‫س���ه‌رۆکی لیژن���ه‌ی س���امانه‌‬ ‫سروش���تییه‌کان ل���ه‌و ئه‌نجومه‌ن���ه‌‪،‬‬ ‫‌غالب محه‌م���ه‌د به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫ک���ه‌‪ 5‬ته‌نک���ه‌ر به‌نزین له‌س���نوری‬ ‫پارێزگای سلێمانی ده‌ستی به‌سه‌ردا‬ ‫گی���راوه‌ له‌کاتێکدا که‌ له‌س���نوره‌وه‌‬ ‫‌داغڵی هه‌رێم ب���ون‪" ،‬به‌اڵم زانیاریم‬ ‫نییه‌به‌رێ���گای قاچ���اخ ب���وه‌ یاخود‬ ‫فه‌رمیی"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی ئه‌نجومه‌ن‬ ‫پێی وایه‌ که‌ ئه‌و کێش���ه‌ی خراپیی‬ ‫به‌نزینه‌ی له‌ئێستادا هه‌یه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌وه‌وه‌ نییه‌‪" ،‬تا ئێستاش به‌ته‌واوی‬ ‫ڕون نه‌بوه‌ته‌وه‌ هۆکاری س���ه‌ره‌کیی‬ ‫خراپ���ی به‌نزین چییه‪ ،‬سس���تییه‌ک‬ ‫ل���ه‌کاری لیژنه‌کان���دا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وای کردوه‌ نه‌یتوانین س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫سه‌ره‌کیی کێشه‌که‌ بزانین"‪.‬‬ ‫به‌نزین له‌ڕێی س���ێ س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫سه‌ره‌کیی دێت بۆ سلێمانی‪ .‬یه‌که‌م؛‬ ‫پااڵوگ���ه‌کان‪ ،‬که‌ دو ج���ۆر پااڵوگه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پااڵوگه‌یه‌کی نیمچه‌ حکومیی‪،‬‬ ‫که‌ بازیانه‌و مۆڵه‌تی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫"شه‌ش پااڵوگه‌ش���مان هه‌یه‌ که‌ بێ‬ ‫مۆڵه‌ت���ه‌و به‌رهه‌مه‌کانی���ان خراپه‌و‬ ‫ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ له‌بازاڕه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان ساغ ده‌کرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫دوه‌م سه‌رچاوه‌ی به‌نزینی سلێمانی‪،‬‬ ‫تورکیاو ئێرانه‌‪ .‬سێیه‌م سه‌رچاوه‌ش‬ ‫ئ���ه‌و به‌نزینه‌ی���ه‌ ک���ه‌ له‌ناوچه‌کانی‬ ‫دیکه‌ی عێراقه‌وه‌ دێت‪.‬‬ ‫غال���ب مه‌حمود ده‌ڵێ���ت "به‌نزین‬ ‫له‌س���ه‌رچاوه‌کانه‌وه‌ دێت���ه‌ عه‌مباری‬ ‫له‌وێش���ه‌وه‌‬ ‫س���وته‌مه‌نییه‌کان‌و‬ ‫دابه‌شده‌کرێت به‌سه‌ر به‌نزینخانه‌کاندا‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بزانین کێش���ه‌که‌ به‌وردی‬ ‫له‌کوێدایه‌‪ ،‬ده‌بێت پش���کنین بۆ هه‌ر‬ ‫سێ شوێنه‌که‌ بکه‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها گومان ده‌کات که‌ خراپی‬ ‫به‌نزینه‌که‌ په‌یوه‌ن���دی به‌هۆکارێکی‬ ‫دیکه‌وه‌ هه‌بێت "رێژه‌ی هاورده‌کردنی‬ ‫به‌نزین له‌هه‌فته‌ی پێشودا بۆ پارێزگای‬ ‫س���لێمانی که‌م���ی ک���ردوه‌‪ ،‬کاتێک‬ ‫که‌میش ده‌کات‪ ،‬له‌ناو عه‌مباره‌که‌دا‬ ‫به‌ش���ی خ���واره‌وه‌ی ده‌مێنێت���ه‌وه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش نیشتوه‌و خڵته‌ی تێدایه‌‪".‬‬ ‫پارێزگای سلێمانی رۆژانه‌ پێویستی‬ ‫ب ‌ه ‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 5‬س���ه‌د ه���ه‌زار لیتر‬ ‫به‌نزین هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی لیژن���ه‌ی س���امان ‌ه‬ ‫سروشتییه‌کان له‌پارێزگای سلێمانی‬ ‫جه‌خت ل���ه‌و‌ه ده‌کاته‌و‌ه ک ‌ه کوالێتی‬ ‫به‌نزینی س���لێمانی به‌ره‌و باش���بون‬ ‫ده‌چێ���ت‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش ئه‌و‬ ‫ئوتومبێالن ‌ه ده‌خه‌ن ‌ه کار که‌تایبه‌ت ‌ه‬ ‫به‌پشکنینی به‌نزین‌و ئه‌نجامه‌کانیشی‬ ‫بۆ الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌کان ده‌نێرن‪.‬‬

‫ی هه‌ر‬ ‫ده‌ره‌كیی���ه‌كان بۆ ئاش���كراكردن ‌‬ ‫ی لێبكه‌ن‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك ك ‌ه گومان ‌‬ ‫ل���ه‌و دامه‌زراوان��� ‌ه ری���زه‌ڵ بانكه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌واڵ ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مریكیه‌‌و چاودێر ‌‬ ‫بانكێك ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬به‌جۆرێ���ك‬ ‫ی جیهان��� ‌‬ ‫دراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ر حه‌واڵه‌كردنێك ‌‬ ‫بانكه‌ك ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫دراو‌ه ك ‌ه له‌نێوان دو ده‌وڵه‌تدا دروست‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی ره‌ش���ید وتی‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه حاج ‌‬ ‫ی كراو‌ه‬ ‫ی ئه‌مریك ‌‬ ‫"داوا له‌ریزه‌ڵ بانك��� ‌‬ ‫ی ده‌رچ���ون له‌عێراق‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌و پاران ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌یمان پێبڵێ���ن‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫یه‌ك دۆالر له‌عێراق ی���ان هه‌ر واڵتێك‬ ‫ده‌رچوبێت ئ���ه‌و بانك ‌ه ده‌زانێت به‌ره‌و‬ ‫كوێ‌ چوه‌‌و كێ‌ له‌پشتیه‌وه‌یه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ئه‌ندامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارایی‌‪ ،‬ه���ۆكار ‌‬ ‫عێ���راق له‌لیژن��� ‌ه ‌‬

‫ی دۆالر ئاشكراده‌كات‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫به‌رزبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ ،‬یه‌كه‌مین هۆكار بۆ فش���ه‌ڵ ‌‬ ‫ی عێراق ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئاب���ور ‌‬ ‫ی تیا‬ ‫ی ه���ه‌ر واڵتێ���ك ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی الواز ده‌بێت‌و‬ ‫دروستبێت ئابورییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و واڵت ‌ه به‌ره‌و‬ ‫له‌ئاكامیش���دا دراو ‌‬ ‫شكان‌و دابه‌زین ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تر له‌ه���ۆكاره‌كان‪ ،‬به‌وت ‌ه ‌‬ ‫یه‌كێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و رێژه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی ره‌ش���ید‪" ،‬بڕ ‌‬ ‫حاج ‌‬ ‫نه‌وت ‌ه ك ‌ه هه‌نارده‌ده‌كرێت‌و یه‌كسان نی ‌ه‬ ‫ی ده‌ڕوات ‌ه ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ی دۆالر‌ه ‌‬ ‫به‌و رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫ی له‌عێ���راق ده‌چێت ‌ه‬ ‫وات��� ‌ه ئه‌و پاره‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی دێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌و‌ه زۆر زیات���ر‌ه له‌و پاره‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ناوه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه جگ ‌ه ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫عێ���راق ناله‌ب���اره‌‌و جێگیر نی���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی وه‌به‌رهێنه‌ران‌و دانیش���توان‬ ‫زۆرین��� ‌ه ‌‬ ‫ه���ه‌ر پاره‌یه‌كیان له‌به‌رده‌س���تدا بێت‬

‫ی ده‌ك���ه‌ن به‌دۆالر‌و به‌و دراو‌ه‬ ‫ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ی مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫دایده‌نێن‪ ،‬ه���اوكات زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫بازرگانیه‌كانی���ش له‌ئێس���تادا به‌دۆالر‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت"‪.‬‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مانگ ‌ه سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫ی نزیك ‌ه ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ی رونكردنه‌وه‌یان‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ن‌و داوا ‌‬ ‫له‌ژماره‌ی���ه‌ك بان���ك ك���ردوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ره‌شید ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫وه‌ك ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌به‌الح له‌پشت مه‌زاد ‌‬ ‫"بازرگانییه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ك ‌ه واده‌كات‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫دراو له‌بانك ‌‬ ‫ی دۆالر به‌رزبێته‌وه‌‪ "،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌میش ‌ه نرخ ‌‬ ‫ی زانیاریی���ه‌كان هه‌ندێك له‌وان ‌ه‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی سیاسیان‬ ‫ی خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫كه‌س���ان ‌‬ ‫له‌پشته‌وه‌‌و ئه‌مه‌ش وایكردو‌ه راگرتنیان‬ ‫ئه‌سته‌م بێت‪.‬‬

‫یه‌كگرتو‪ :‬وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كانمان ده‌وێت‬ ‫وته‌بێژی‌ حكومه‌ت‪ :‬وه‌زاره‌تێكی‌ دیكه‌یان پێده‌درێت‬ ‫یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌خوازێ���ت له‌حاڵه‌ت���ی‌ س���ه‌رگرتنی‌‬ ‫بیرۆكه‌ی‌ تێكه‌ڵكردنی‌ وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كان‌و وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌با‪،‬‬ ‫ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ یه‌كخ���راوه‌ وه‌ربگرێت‌و‬ ‫له‌ئێستاشدا س���ه‌رقاڵی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌و بابه‌ت���ه‌‪ ،‬وته‌بێ���ژی‌ حكومه‌تیش‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ ،‬له‌ئه‌گه‌ری‌ س���ه‌رگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫بیرۆكه‌ی���ه‌‪" ،‬وه‌زاره‌تێك���ی‌ دیكه‌یان‬ ‫پێده‌درێت"‪ .‬‬ ‫هاوكار حس���ێن‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪ ،‬حكومه‌ت���ی‬ ‫هه‌رێ���م ب���ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ فش���اری‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌‪ ،‬به‌ره‌س���می‌ بیرۆكه‌ی‌‬ ‫تێكه‌ڵكردنی‌ وه‌زاره‌تی‌ كاره‌باو سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كانی‌ به‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫راگه‌یاندوه‌‌و به‌نیازه‌ هه‌ردو وه‌زاره‌ته‌كه‌‬ ‫له‌ژێ���ر ن���اوی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان‌و وزه‌ كۆبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌میر س���ه‌لیم‪ ،‬یاری���ده‌ده‌ری‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ گشتیی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪،‬‬ ‫"حكومه‌ت ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ی‌ به‌یه‌كگرتو‬ ‫راگه‌یاندوه‌و ئێمه‌ش ئێس���تا خه‌ریكی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ین‌و هێشتا بڕیاری‌ كۆتایی‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌داوه‌" ‬ ‫هاوكات س���ه‌فین دزه‌یی‌‪ ،‬وته‌بێژی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان ئاماژه‌‬ ‫به‌بون���ی‌ بیرۆكه‌یه‌ك���ی‌ له‌وش���ێوه‌یه‌‬ ‫ده‌كات‌و له‌لێدوانێك���ی‌ تایبه‌ت���دا‬

‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬یه‌كخس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و دو وه‌زاره‌ته‌ هێش���تا بیرۆكه‌یه‌و‬ ‫پێویس���تی‌ به‌لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ورد هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌ك���و هه‌م���و وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬دو وه‌زاره‌تی‌ گرنگن‪ ،‬بۆیه‌ نه‌‬ ‫هه‌نگاوی‌ كرداریی‌ نراوه‌‪ ،‬نه‌ بڕیاریش‬ ‫دراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌كابین���ه‌ی‌ هه‌ش���ته‌می‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا كه‌ له‌ ‪ 19‬وه‌زاره‌ت پێكهاتوه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌ب���ا ب���ه‌ر یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان كه‌وت‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌ڵێن ئ���ه‌و وه‌زاره‌ته‌یان به‌ویس���تی‌‬ ‫خۆیان وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ته‌كلیف‬ ‫وه‌ریان گرتوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌لیم ده‌ڵێت‪" ،‬وه‌زاره‌تی‌ كاره‌با‬ ‫له‌بژارده‌ی‌ ئێم���ه‌دا نه‌بوه‌و به‌ته‌كلیف‬ ‫وه‌رمانگرتوه‌‪ ،‬ئێمه‌ش كه‌ وه‌رمانگرتوه‌‬ ‫مه‌رجمان ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ پاڵشتی‌ ماددی‌‬ ‫بكرێین‪ ،‬ئێستا حكومه‌ت ده‌ڵێت ناتوانین‬ ‫ئه‌و پابه‌ندیی���ه‌ جێبه‌جێبكه‌ین"‪ .‬ئه‌و‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ "هێش���تا هیچ‬ ‫دانوستانێكمان له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌كرێت یه‌كێ���ك له‌بژارده‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌ بۆ قه‌ره‌بوكردن���ه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫كاره‌با ئه‌وه‌بێت‪ ،‬كه‌ وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كانمان پێبدرێت"‪.‬‬ ‫به‌اڵم وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ حكومه‌ت باس‬ ‫له‌ب���ژارده‌ی‌ دیك���ه‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"مه‌س���ه‌له‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كان ئ���ه‌وه‌ نیه‌‬ ‫كه‌ بڵێین‪ ،‬ف�ڵ�ان وه‌زاره‌ت تاپۆكراوه‌‬

‫له‌س���ه‌ر فاڵن ح���زب‪ ،‬ئه‌گه‌رهاتو ئه‌و‬ ‫دو وه‌زاره‌ت���ه‌ بكرێ���ن به‌ی���ه‌ك‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫وه‌ك ئیس���تحقاقی‌ براده‌رانی‌ یه‌كگرتو‬ ‫وه‌زاره‌تێكی‌ دیكه‌یان پێده‌درێت‪".‬‬ ‫یه‌كێك له‌گرفته‌ گه‌وره‌كانی‌ به‌رده‌م‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌ب���ا‪ ،‬دابینكردن���ی‌‬ ‫خه‌رجییه‌ك���ی‌ زۆره‌ بۆ ئه‌و گازوایله‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ پێویس���تی‌ پێیه‌تی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پاس���اوی حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م بۆ ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوی‌ یه‌كخس���تنه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ناتوانێت س���ااڵنه‌ بڕی‌ ‪ 3‬ملیار دۆالر‬ ‫ته‌رخان بكات ب���ۆ كاره‌با‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌م قه‌یران���ه‌ داراییه‌دا‪ ،‬كه‌ پێش���تر‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداوه‌ دابینكراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌میر س���ه‌لیم باس له‌گرنگترین‬ ‫بیرۆكه‌ی‌ چاكسازیی‌ ده‌كات له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫كاره‌بادا‌و ده‌ڵێت داوامانكردوه‌‪ ،‬له‌بری‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئه‌و گازوایله‌ی‌ كه‌ سااڵنه‌‬ ‫‪ 3‬ملیار دۆالری‌ ده‌وێت‪ ،‬سیس���تمه‌كه‌‬ ‫بكرێته‌ غاز‪ ،‬به‌مهۆیه‌ش���ه‌وه‌ تێچوه‌كه‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌ كه‌مت���ر له‌ملیارێ���ك‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و سامانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كان ناچنه‌ژێر ب���اری‌ ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوی‌ چاكسازییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌فین دزه‌ی���ی‌ له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ هی‌ پێش���تره‌‌و‬ ‫له‌كات���ی‌ دامه‌زراندنی‌ وێس���تگه‌كانی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ كاره‌باشدا‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫دیزاین كراون ك���ه‌ به‌گازوایل‌و غازیش‬ ‫كاربك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ئاس���تی‌‬

‫به‌رهه‌مهێنانی‌ غازی‌ سروشتی‌ له‌هه‌رێم‬ ‫نه‌گه‌یشتوه‌ته‌ ئاس���تی‌ پیشه‌سازیی‌‪،‬‬ ‫واته‌ به‌رهه‌مهێنانه‌كه‌ی‌ نه‌گه‌یشتوه‌ته‌‬ ‫ئاستێك بتوانین به‌كاریبهێنین"‪.‬‬ ‫نه‌بونی‌ كاره‌با زۆرترین ره‌خنه‌ی‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر روبه‌روی‌ حكوم���ه‌ت كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو روب���ه‌روی‌ یه‌كگرتوش بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی‌ ئ���ه‌م ره‌خنانه‌دا س���ه‌لیم‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ئ���ه‌وه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ ب���ه‌دو‬ ‫ش���ته‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م دابینكردنی‌‬ ‫گازوایل بۆ وێستگه‌كانی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫كاره‌ب���ا‪ .‬دوه‌م ته‌رخانكردن���ی‌ پ���اره‌‬ ‫ب���ۆ پڕۆژه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌با كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ دیكه‌ له‌گرفته‌كانی‌ به‌رده‌م‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كاره‌با ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ن كه‌‬ ‫له‌رابردودا حكوم���ه‌ت له‌گه‌ڵ كۆمپانیا‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كانی‌ وزه‌ كردونی‌‌و ئێستا‬ ‫بوه‌ت���ه‌ بارگرانیه‌ك به‌س���ه‌ر كابینه‌ی‌‬ ‫هه‌شته‌م‌و وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ یه‌كگرتوه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌لیم له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌‪" ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫گرێبه‌ست هه‌یه‌ كه‌ له‌كابینه‌كانی‌ پێشو‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ به‌شێك‬ ‫له‌گرفته‌كان���ی‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌ وزه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ حكومه‌ت ئه‌و گرێبه‌س���تانه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانی���ا وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان‬ ‫كردوه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ به‌زه‌مان ئه‌و وزه‌یه‌یان‬ ‫لێبكڕێته‌وه‌ كه‌ ئێس���تا تێچویه‌كی‌ زۆر‬ ‫ماددی‌ له‌سه‌ر حكومه‌ت ده‌كه‌وێت"‪ .‬‬

‫به‌ندیخانه‌ی‌ سوسێ‬ ‫‪ 1600‬سزادراو ‌ی تاوان ‌ی گه‌وره‌ له‌خۆده‌گرێت‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ ‪ 1600‬به‌ندك����راو به‌تاوان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫قورس����ی‌ جۆراوج����ۆر له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫ده‌ستبه‌س����ه‌ركراون‪،‬‬ ‫سوس����ێ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ به‌ندیخانه‌كه‌ش ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫به‌ه����ۆی‌ ره‌وش����ی‌ ئه‌منی‌ ئێس����تاوه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ یه‌ك س����اڵی‌ رابردو‬ ‫هی����چ زیندانكراوێكیان نه‌وه‌رنه‌گرتوه‌‌و‬ ‫نه‌ره‌وانه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫س����لێمانی‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌ندیخان����ه‌ی‌‬ ‫سوسێ‌ له‌س����لێمانی‌ تاكه‌ به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌ت����ی‌ دادی‌ عێراقه‌ كه‌‬ ‫له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان بونی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ندیخانه‌كه‌ كه‌ له‌هه‌شتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌‬ ‫راب����ردودا دروس����تكراوه‌ ده‌كه‌وێت����ه‌‬ ‫باك����وری‌ رۆژئ����اوای‌ س����لێمانیه‌وه‌‌و‬ ‫پێشتر قه‌اڵ‌و ش����ورای‌ سه‌ربازی‌ بوه‌‪.‬‬ ‫پاش����ان به‌سه‌رپه‌رش����تی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مریكا له‌عێراق كراوه‌ به‌به‌ندیخانه‌‌و‬ ‫به‌كارهێن����راوه‌ ب����ۆ زیندانیكردن����ی‌‬

‫تاوانكاران����ی‌‬

‫ده‌س����تگیركراوو‬ ‫مه‌ترسیدار‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌ندیخانه‌ی‌ سوس����ێ‌‪،‬‬ ‫عه‌قید موئمی����ن ئه‌بوبه‌كر به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د‪ ،‬به‌ندینخانه‌كه‌ی����ان له‌ ‪1‬ی‌‬ ‫ئه‌یلول����ی‌ ‪2006‬ه‌وه‌ له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مریكاوه‌ راده‌س����تی‌ وه‌زاره‌تی‌ دادی‌‬ ‫عێراقی‌ كراوه‌‌و له‌وكاته‌وه‌ له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و به‌ندیخانه‌ی����ه‌ به‌یه‌كێ����ك‬ ‫له‌پێن����ج به‌ندیخان����ه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌‬ ‫عێراق داده‌نرێت هاوش����انی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌به‌ندیخانه‌كانی‌ فڕۆكه‌خانه‌ (مه‌تاڕ)‌و‬ ‫ئه‌بوغرێب له‌به‌غدا‌و بوكا له‌به‌س����ره‌‌و‬ ‫بادوش له‌موسڵ‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌ به‌درێژایی‌‬ ‫‪ 9‬س����اڵی‌ راب����ردو هی����چ حاڵه‌تێكی‌‬ ‫پێشێلكاری‌ له‌ناو به‌ندیخانه‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هیچ����كام له‌رێكخ����راوه‌ تایبه‌تمه‌نده‌‬

‫جیهانییه‌كان����ه‌وه‌‬ ‫ناوخۆی����ی‌‌و‬ ‫تۆمارنه‌ك����راوه‌‌و وتیش����ی‌‪" ،‬له‌هه‌مان‬ ‫كات����دا هی����چ روداوێك����ی‌ یاخیبون‌و‬ ‫مانگرت����ن‌و هه‌ڵهات����ن له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫سوس����ێ‌ نه‌بوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌درێژایی‌‬ ‫چه‌ند س����اڵی‌ رابردو چه‌ندان روداوی‌‬ ‫له‌و جۆره‌ له‌به‌ندیخانه‌كانی‌ تری‌ عێراق‬ ‫رویانداوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س����ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌ به‌ندیخانه‌كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 1600‬زیندانیكراوی‌ تیایه‌ كه‌‬ ‫به‌شێكی‌ به‌رچاویان له‌و زیندانیكراوو‬ ‫حكومدراوانه‌ن كه‌ پێشتر له‌زیندانه‌كانی‌‬ ‫بادوش‌و به‌غدا بون گواس����تراونه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ سوس����ێ‌‪ .‬به‌تایبه‌تی����ش ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫مه‌ترسیدارن‌و س����زای‌ قورس دراون‌و‬ ‫تاوانه‌كان����ی‌ وه‌ك تی����رۆر‌و رفان����دن‌و‬ ‫سزای‌ ساخته‌كاری‌ دراوو كوشتن‪-‬یان‬ ‫دراوه‌ته‌ پاڵ‪.‬‬

‫ه����ه‌ر به‌پێی‌ زانیاریی����ه‌كان زۆرێك‬ ‫له‌وانه‌ ره‌گه‌زنامه‌ی‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بییان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌جۆرێك ‪ 151‬كه‌سیان عه‌ره‌بی‌‬ ‫عێراقین جگه‌ له‌وه‌ی‌ ‪ 48‬سعودی‌‌و ‪31‬‬ ‫سوری‌‌و ‪ 30‬میسری‌‌و ‪ 13‬سودانی‌‌و ‪11‬‬ ‫یه‌مه‌نی‌‌و ‪ 9‬تونس����ی‌‌و ‪ 9‬ئه‌رده‌نی‌‌و ‪3‬‬ ‫مه‌غریبی‌‌و ‪ 2‬كوه‌یتی‌‌و فه‌ره‌نس����یه‌كی‌‬ ‫به‌ره‌گه‌ز تونسی‌‪-‬یان تێدایه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم عه‌قید موئمی����ن ره‌تیكرده‌وه‌‬ ‫ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ئاوێنه‌ پشتڕاس����ت‬ ‫ی����ان ره‌تبكات����ه‌وه‌‌و رایگه‌یاند‪ ،‬هیچ‬ ‫زانیاریی����ه‌ك ده‌رب����اره‌ی‌ ناس����نامه‌ی‌‬ ‫به‌ندكراوان‌و ژماره‌یان ئاشكراناكات‪.‬‬ ‫ئه‌و راشیگه‌یاند‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌و ره‌وشه‌ی‌‬ ‫له‌رێ����گای‌ هاتوچۆی‌ نێ����وان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غ����داد به‌هۆی‌ ش����ه‌ڕی‌ یانزه‌ مانگی‌‬ ‫رابردو دروس����تبوه‌‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌دا هیچ‬ ‫به‌ندكراوێكیان له‌به‌غداوه‌ بۆ نه‌هاتوه‌‌و‬ ‫هیچیشیان نه‌نێردراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫دواهه‌مین هه‌فته‌‬ ‫د‪ .‬به‌ختیار شاوه‌یس‬ ‫ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك بڕیار‌ه كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خول ‌‬ ‫ی دوه‌م��� ‌‬ ‫ی وه‌رز ‌‬ ‫دانیش���تنه‌كان ‌‬ ‫ی عیراق‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫س���ێیه‌م ‌‬ ‫ی دێت‪ ،‬به‌گوێره‌ی ده‌ستور پشو‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ی ی���ه‌ك مانگ‌و ده‌بێت‬ ‫ده‌بێت بۆماو‌ه ‌‬ ‫ی ته‌موز بگه‌ڕێینه‌و‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای مانگ ‌‬ ‫ی گه‌رم‪ ،‬گ���ه‌رم هه‌ر به‌ته‌نها‬ ‫بۆ به‌غدا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ا به‌ڵك���و به‌مانا ‌‬ ‫كه‌ش���وهه‌واك ‌ه ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و ملمالنێی‌ تائیفی‌‪.‬‬ ‫گه‌رم ‌‬ ‫ی رابردوداو له‌په‌یوه‌ندیدا‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌یاس���ا گرنگه‌كان‪ ،‬به‌و یاسایان ‌ه ‌‬ ‫ی ستراتیژی‌‌و چاره‌نووسسازیان‬ ‫ره‌هه‌ند ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و ئه‌من���ی‌‌و‬ ‫ب���ۆ پرۆسێس��� ‌‬ ‫ی عیراق جگ ‌ه‬ ‫ی هه‌ی ‌ه په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ئابور ‌‬ ‫ی بودج��� ‌ه‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫له‌په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫ی ئه‌وت���ۆ بكات ك ‌ه‬ ‫نه‌یتوانیو‌ه ش���تێك ‌‬ ‫ی عێراقی���ه‌كان له‌خۆبگرێت‪.‬‬ ‫خێرو بێر ‌‬ ‫نه‌ك هه‌رئه‌م��� ‌ه به‌ڵكو له‌هه‌ندێك كاتدا‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌م���ان كراوه‌ت��� ‌ه مه‌یدان ‌‬ ‫هۆڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تائیفی‌‌و موزایه‌د‌ه ‌‬ ‫ی ره‌گ ‌‬ ‫تۆخكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‌و ته‌قینه‌و‌ه ‌‬ ‫سواو ‌‬ ‫ی راب���ردو‪ .‬ئه‌گه‌رن���ا به‌چ‬ ‫ملمالنێكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك دادگا ‌‬ ‫لۆژیكێك یاسا گرنگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمانی‌‪ ،‬یاس���ا ‌‬ ‫فیدراڵی‌‪ ،‬گارد ‌‬ ‫ی‬ ‫پارت���ه‌كان هه‌ڵگیراو‌ه بۆ س���اته‌كان ‌‬ ‫كۆتایی‌ ئه‌م وه‌رزه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مو ئه‌مانه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی دیك ‌ه پێده‌نێت ‌ه‬ ‫عیراق ك ‌ه چه‌ند رۆژێك ‌‬ ‫ی حوزه‌یران‌و س���اڵێك تێده‌په‌رێت‬ ‫‪‌ 10‬‬ ‫ی موسڵ‪،‬‬ ‫ی داعش‌و كه‌وتن ‌‬ ‫به‌سه‌ر هاتن ‌‬ ‫ی رابردودا ئه‌م ده‌وڵه‌ت ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌م���او‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیقلیم���ی‌‌و نێوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫هاوكاری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئێران‌و هێز‌ه ئاس���مانیه‌كان ‌‬ ‫كه‌خۆ ‌‬ ‫هاوپه‌یمانان ده‌بینێت���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ی داعش رزگار‬ ‫ی كوشند‌ه ‌‬ ‫ی له‌په‌تا ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫بكات‌و له‌مه‌ش ترسناكتر ئه‌م رێكخراو‌ه‬ ‫تیرۆریس���تی ‌ه ل���ه‌دوا پێش���ڕه‌وییاندا‬ ‫ی كۆنتروڵكردو‬ ‫رومادیی���ان به‌ت���ه‌واو ‌‬ ‫ی چه‌ن���د كیلۆمه‌ترێكه‌و‌ه ترس‌و‬ ‫له‌دور ‌‬ ‫ی پایته‌خت‬ ‫ی هاواڵتیان ‌‬ ‫دڵه‌ڕاوكێیان له‌دڵ ‌‬ ‫چاندوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ئاس���ت ‌ه كوردستانیه‌كه‌دا‪ ،‬له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رابردو‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه رێكه‌وتنێك ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌نێ���وان ه���ه‌ردو حكومه‌ت ‌‬ ‫نه‌وت��� ‌‬ ‫ی به‌غدا كراو دواتریش‬ ‫هه‌ولێرو حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م رێكه‌وتن ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مان توانرا ناواخن ‌‬ ‫ی پێنج مانگ‬ ‫بكرێت ‌ه یاس���ا‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیا حكومه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫تازه‌به‌تاز‌ه به‌بیانو ‌‬ ‫ی له‌به‌ڵێن ‌ه سیاس���ی‌‌و‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫عب���اد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌باره‌ت به‌پش���ك ‌‬ ‫یاس���اییه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان ده‌ش���ارێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌به‌داخ���ه‌و‌ه ئه‌م مه‌س���ه‌له‌ی ‌ه كارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌ت��� ‌ه س���ه‌ر روئیا ‌‬ ‫نێگه‌تیڤ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���وردو ئێس���تا ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كانمان له‌س���ه‌ر پشك ‌‬ ‫ئه‌جیندا ‌‬ ‫ی به‌غداو‬ ‫كوردو پابه‌ندبون‌و پابه‌ندنه‌بون ‌‬ ‫ی فه‌رمانب���ه‌ران چڕكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫موچ ‌ه ‌‬ ‫ی ‪140‬و‬ ‫ی م���اد‌ه ‌‬ ‫به‌نی���و هێند‌ه باس��� ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان ناكرێت‪.‬‬ ‫له‌م س���ۆنگه‌وه‌‪ ،‬ده‌توانین تیش���ك‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌متوانای ‌‬ ‫بخه‌ین ‌ه س���ه‌ر فاكته‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عیراق له‌س���اغكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی ده‌وڵ���ه‌ت‬ ‫كێش���ه‌كان‌و گه‌یاندن��� ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ی ئارام���ی‌‪ .‬به‌مانایه‌ك ‌‬ ‫به‌كه‌ن���ار ‌‬ ‫ی عیراق له‌ڕوانگ ‌ه‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ده‌س���توریه‌كه‌یدا ك ‌ه ده‌وڵه‌ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫داڕێژراوه‌و به‌مه‌ش خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میحوه‌ر ‌‬ ‫كاریگ���ه‌رو گرنگ���ه‌و رۆڵ��� ‌‬ ‫ی حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫ده‌گێڕێ���ت له‌ئیداره‌دان��� ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی دیك���ه‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫كۆ ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫ی ناكۆك ‌‬ ‫به‌اڵم به‌ه���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌كی‌‌و پێشێلكردن ‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان ‌‬ ‫ی ده‌س���تور‬ ‫به‌ش���ێك له‌به‌ندو بڕگه‌كان ‌‬ ‫ی ته‌مه‌نیدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌بینی���ن له‌س���اڵێك ‌‬ ‫ی ده‌یان كێشه‌و قه‌یران نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫بون ‌‬ ‫ی پێگه‌و‬ ‫كارێ���ك بكات ك��� ‌ه له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كرێ���ت‬ ‫ی تێبین��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م س���یناریۆو ئه‌م‬ ‫دوباره‌كردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی عیراقه‌و‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی كاركردن ‌ه ‌‬ ‫شێواز ‌‬ ‫ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی ده‌س���تیه‌ت ‌‬ ‫به‌س���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تائیفی‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیخوازان ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌خسی‌‌و دواجار كه‌مخوێنی‌‌و شه‌له‌ل ‌‬ ‫ی پێش���كه‌وتن‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی��� ‌ه ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێك ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌‌و ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فی���دراڵ وه‌ك ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دیموكرات��� ‌‬ ‫له‌ده‌ستوردا ئاماژ‌هی‌ بۆكراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫• ئه‌ندام��� ‌‬ ‫عێراق‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‪3‬‬

‫د‪.‬مه‌حمود عوسمان‪:‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌م میلله‌ت‬ ‫سه‌رۆك هه‌ڵبژێرێت‬ ‫بارزانی‬

‫كوردستان به‌ره‌و بۆشایی‌ سه‌رۆكایه‌تی ده‌چێت‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بارزان ‌ی ته‌نها ‪ 86‬رۆژ ‌ی له‌به‌رده‌مدای ‌ه تا‬ ‫گه‌یشتن ‌ه ‪ ،8/19‬ئه‌و رۆژه‌ ‌ی ك ‌ه ماوه‌ ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ ‌ی كۆتای ‌ی دێت‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫كوردستان ب ‌ه ‪ 86‬رۆژ ‌ی هه‌ستیاردا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‌و له‌به‌رده‌م دوڕیانێكدایه‌‪ :‬یان‬ ‫بارزان ‌ی ده‌بێته‌و‌ه به‌سه‌رۆك یان كوردستان‬ ‫به‌ره‌و بۆشای ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی ده‌چێت‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم‌و چۆنیه‌ت ‌ی‬ ‫كۆتایهاتن��� ‌ی ماوه‌ ‌ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی بارزان ‌ی‬ ‫یاخ���ود بون���ه‌و‌ه به‌س���ه‌رۆك‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌و‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه ئاڵۆزان���ه‌ ‌ی ك��� ‌ه هه‌م���و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���ه‌یه‌كان‌و په‌رله‌مان‌و میدیا‌و شه‌قام ‌ی‬ ‫ك���ورد ‌ی به‌خۆی���ه‌و‌ه س���ه‌رقا ‌ڵ ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ان ‌ی پارت ‌ی پێداگر ‌ی له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه ده‌یان���ه‌و ‌ێ بارزان��� ‌ی ببێته‌و‌ه‬ ‫به‌س���ه‌رۆك ‌ی هه‌رێ���م‪ ،‬ئه‌م خواسته‌ش���یان‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یاندا له‌گه‌ ‌ڵ به‌رپرسان ‌ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ‌ی گ���ۆڕان‌و كۆم���ه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو ‌ی‬ ‫ئیسالمیدا به‌ئاشكرا راگه‌یاندوه‌‌و چۆنیه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ش ‌ی له‌ڕو ‌ی یاساییه‌و‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫الیه‌نان ‌ه به‌جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬هه‌ڵوێست ‌ی گۆڕان‌و یه‌كێت ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌و مه‌رج ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بارزانیدای ‌ه ك ‌ه سیسته‌م ‌ی سیاس ‌ی له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬په‌رله‌مان��� ‌ی بێ���ت ن���ه‌ك‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و سه‌رۆك ‌ی هه‌رێم كاراكته‌رێك ‌ی‬ ‫هاوش���ێوه‌ ‌ی س���ه‌رۆك ‌ی عێ���راق ره‌م���زی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت سنوردار بێت‪ ،‬هه‌رچ ‌ی كۆمه‌ڵیش ‌ه‬ ‫چه‌ندین جار له‌زار ‌ی ئه‌میره‌كه‌یانه‌و‌ه وتراو‌ه‬ ‫ك ‌ه بارزان ‌ی س���ه‌د به‌دیل ‌ی له‌كوردس���تاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم یه‌كگرتو ‌ی ئیسالمی هه‌ڵوێستی‬ ‫تا ئێستا ناڕونه‌‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك ئ���ه‌م ناڕونی���ه‌ ‌ی یه‌كگرت���و‬ ‫ده‌گه‌ڕێنن���ه‌و‌ه ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی ك��� ‌ه هێ���ز‌ه‬ ‫ئیسالمیه‌كان ‌ی كوردس���تان چاویان له‌سه‌ر‬ ‫وه‌رگرتن ‌ی ئه‌و پۆستان ‌ه نیه‌و له‌به‌رئه‌و‌ه ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ‌ه به‌الیانه‌و‌ه ئه‌وله‌ویه‌ت نیه‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه باس له‌رۆڵ ‌ی توركیاش ده‌كرێت‬ ‫له‌نزیكخس���تنه‌وه‌ ‌ی پارت���ی‌‌و یه‌كگرت���و ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امیدا‪ ،‬ك��� ‌ه هه‌ردوكی���ان دۆس���ت ‌ی‬ ‫ئاكه‌په‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی مه‌س���ه‌له‌ ‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئاڵۆز‬ ‫ك���ردو‌ه ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه له‌ماوه‌ ‌ی ئ���ه‌م دو‬ ‫مانگه‌دا گه‌یش���تن ‌ی الیه‌نه‌كان س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌مواركردن���ه‌وه‌ ‌ی ده‌س���تور به‌س���ازان‬ ‫كارێك ‌ی قورس‌و زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬چ بگات به‌وه‌ ‌ی‬

‫ناكرێت كوردستان‬ ‫له‌پا ‌ڵ ئه‌و قه‌یران ‌ه‬ ‫ئابوری‌‌و قه‌یران ‌ه‬ ‫ئه‌منییه‌ ‌ی تێیكه‌وتو‌ه‬ ‫خۆ ‌ی توش ‌ی‬ ‫قه‌یرانێك ‌ی سیاسیش‬ ‫بكات‬ ‫بخرێت ‌ه راپرسیه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆربه‌ ‌ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه كۆكن ك ‌ه جارێكیتر‬ ‫ماوه‌ ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم درێژ نه‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا پارت��� ‌ی ئام���اد‌ه نی��� ‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌ردار ‌ی پۆس���ت ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی بێت‌و‬ ‫پێویس���ت ‌ی مانه‌وه‌ ‌ی بارزان ‌ی له‌و پۆسته‌دا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی ك ‌ه كوردس���تان‌و عێراق‌و‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ش به‌گۆڕانكارییه‌ك��� ‌ی هه‌ژێنه‌رو‬ ‫گ���ه‌وره‌دا تێده‌په‌ڕێ���ت‪ .‬هه‌م���و ئه‌مانه‌ش‬ ‫مه‌ترس��� ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی لێده‌كرێت كه‌سه‌ره‌نجام‬ ‫دوا ‌ی تێپه‌ڕین��� ‌ی ئه‌م ‪ 86‬رۆژ‌ه بۆش���ای ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌ی به‌دوا ‌ی خۆیدا بهێنێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتار ‌ی فراكس���یۆن ‌ی پارتی‌‌و‬ ‫ئه‌ندام��� ‌ی لیژن���ه‌ ‌ی یاس���ای ‌ی له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردستان "ڤه‌مان فه‌یسه‌ ‌ڵ سه‌لیم" ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه ناكرێت كوردس���تان له‌پا ‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و قه‌یران ‌ه ئابوری‌‌و قه‌یران��� ‌ه ئه‌منییه‌ ‌ی‬ ‫تێیكه‌وت���و‌ه خ���ۆ ‌ی توش��� ‌ی قه‌یرانێك��� ‌ی‬ ‫سیاسیش بكات‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ده‌بێت ئه‌م كێشه‌ی ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌ی په‌رله‌مانه‌و‌ه‬ ‫تا ‪ 8/19‬چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫ڤه‌م���ان وت��� ‌ی "هێ���ز‌ه سیاس���یه‌كان ‌ی‬

‫كوردس���تان نه‌یانتوانی���و‌ه ئه‌م كێش���ه‌ی ‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫په‌رله‌م���ان هه‌بوه‌‪ ،‬چونك ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ ‌ی ئه‌م‬ ‫كێشه‌ی ‌ه ره‌هه‌ندێك ‌ی یاس���ای ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫ره‌هه‌ندێك ‌ی سیاس ‌ی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "به‌بڕوا ‌ی ئێم ‌ه پێویست ‌ه جه‌ناب ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك له‌پۆس���ته‌كه‌ ‌ی خۆ ‌ی بمێنێت تا‬ ‫ئه‌و كاته‌ ‌ی ده‌ستور ده‌خرێت ‌ه راپرسییه‌وه‌‪،‬‬ ‫یاخود ده‌قێك ‌ی یاسای ‌ی بۆ دابڕێژرێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو نیگه‌ران ‌ی به‌رامبه‌ر به‌وه‌ش ده‌ربڕ ‌ی‬ ‫ك ‌ه ئه‌گه‌ر الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ده‌ستور نه‌گه‌ن ‌ه س���ازان‪ ،‬مه‌ترس ‌ی ئه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه هه‌رێم ‌ی كوردستان روبه‌ڕو ‌ی بۆشای ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌ی ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌ئ���وف عوس���مان س���ه‌رۆك ‌ی جڤات��� ‌ی‬ ‫نیشتمان ‌ی گۆڕان به‌هه‌مانشێو‌ه پێیوای ‌ه له‌م‬ ‫كات ‌ه كه‌مه‌ ‌ی تا كۆتای ‌ی ماوه‌ ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫بارزان ‌ی م���اوه‌‪ ،‬ئه‌نجامدان ‌ی كار ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫وه‌ك راپرس��� ‌ی كردن له‌س���ه‌ر ده‌س���تورو‬ ‫هه‌ڵبژاردن مه‌حاڵه‌و س���ازان ‌ی الیه‌نه‌كانیش‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌س���تور زۆر قورس‌و زه‌حمه‌ته‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌ی "ئه‌گ���ه‌ر الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان‬ ‫نه‌گه‌ن ‌ه رێككه‌وتن له‌س���ه‌ر پرس ‌ی ده‌ستور‪،‬‬ ‫ئه‌وا هه‌رێم ‌ی كوردس���تان توش��� ‌ی بۆشای ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌ی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه كوردس���تان پێ ‌ی‬ ‫ناوه‌ت ‌ه دۆخێكه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌ده‌س���تور‌و هه‌مو‬ ‫بڕیار‌ه چاره‌نوسسازه‌كاندا ن ‌ه پارت ‌ی به‌ته‌نها‬ ‫ده‌توانێ���ت هه‌مو كارێك ‌ی بۆ بچێت ‌ه س���ه‌رو‬ ‫ن��� ‌ه هیچ كارێكیش به‌ب��� ‌ێ پارت ‌ی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێو‌ه یه‌كێتی‌‌و گۆڕانیش هه‌مان‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌‌و قورس���اییان له‌س���ه‌ر دۆخ ‌ی‬ ‫سیاس��� ‌ی هه‌یه‌‌و به‌ب ‌ێ ره‌زامه‌ند ‌ی هه‌ر یه‌ك‬ ‫له‌وان ‌ه ده‌س���تور تێناپه‌ڕێنرێ���ت‌و ناخرێت ‌ه‬ ‫بوار ‌ی جێبه‌ج��� ‌ێ كردنه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌م ‪86‬‬ ‫رۆژه‌دا‪ ،‬كۆده‌نگییه‌ك نه‌یه‌ت ‌ه ئاراوه‌و پارت ‌ی‬ ‫راز ‌ی نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وا سه‌رۆك هه‌ڵنابژێردرێت‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌ی به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی كات ‌ی به‌پێ ‌ی‬ ‫یاسا ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم ده‌گوازرێته‌و‌ه بۆ‬ ‫سه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم په‌رله‌مانتاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫پارت ‌ی ئه‌و‌ه به‌"تاوان ‌ی یاسایی‌" ناو ده‌بات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت ‌ی "چونك ‌ه ده‌س���ه‌اڵت ‌ی س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫هه‌رێم ده‌سه‌اڵت ‌ی جێبه‌جێكردنه‌و ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵت ‌ی یاسادانانه‌‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناكرێت ئه‌و دو ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫له‌ده‌س���ت ‌ی كه‌س���ێكدا كۆبكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫له‌یه‌ككات���دا هه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌ی یاس���ادانان‬ ‫بێت‌و هه‌م كار ‌ی ده‌س���ه‌اڵت ‌ی راپه‌ڕاندنیش‬ ‫ئه‌نجامبدات‪.‬‬

‫دو سیناریۆ‬ ‫بۆ ده‌ربازبون له‌بۆش���ای ‌ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫ئاماده‌كار ‌ی بۆ دو سیناریۆ ‌ی جیاواز ده‌كرێت‪،‬‬ ‫یه‌كه‌می���ان ئ���ه‌وه‌ ‌ی ك��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌ده‌ستوردا نه‌گه‌یشتن ‌ه س���ازان‪ ،‬به‌بڕیارێك‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ه‌و‌ه ت���ا هه‌ڵبژاردن��� ‌ی س���ه‌رۆك‬ ‫به‌پێ ‌ی ده‌ستور‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت ‌ی جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫سه‌رۆك ‌ی هه‌رێم بدرێت به‌سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت‌و‬ ‫سه‌اڵحیه‌ت ‌ه یاساییه‌كانیش ‌ی بدرێت ‌ه سه‌رۆك ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫س���یناریۆی دوه‌میش ئه‌وه‌ی ‌ه ك��� ‌ه پارت ‌ی‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه ل���ه‌دادگادا یه‌كالی ‌ی‬ ‫بكات���ه‌وه‌‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ ‌ی بارزان ‌ی ماف��� ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌بێ���ت ت���ا ئه‌نجامدان ‌ی هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی هه‌رێم بمێنێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‌ه رون‬ ‫نی ‌ه ك ‌ه ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫دادگا ‌ی ته‌می���ز ‌ی كوردس���تان یان دادگای‌‬ ‫ئیتیحادی���ه‌و‌ه یه‌كالی��� ‌ی ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدای��� ‌ه ك��� ‌ه ب���اس ل���ه‌و‌ه ده‌كرێ���ت‬ ‫دادگا ‌ی ئیتیحاد ‌ی فه‌ت���وا ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی داو‌ه ئه‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتانه‌ ‌ی هه‌ڵبژێردراون ئه‌گه‌ر نه‌توانرا‬ ‫هه‌ڵبژێردرێن���ه‌و‌ه ت���ا ئه‌نجامدان ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌"ته‌سریف ئه‌عمال" به‌رده‌وام ده‌بن‪.‬‬

‫بارزانی‌‌و لوبنان‬ ‫بارزان ‌ی زۆر به‌ئه‌زمون ‌ی لوبنان سه‌رسامه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی توندوتۆڵیش��� ‌ی له‌گه‌ ‌ڵ زۆرێك‬ ‫له‌كه‌س���ایه‌تی‌‌و بنه‌ماڵ��� ‌ه ناوداره‌كان��� ‌ی ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا هه‌یه‌‪ ،‬لوبنان نمونه‌ ‌ی سیس���ته‌مێك ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی پڕ له‌كێشه‌و قه‌یرانه‌‪ ،‬ماوه‌ ‌ی ساڵێك ‌ه‬ ‫لوبنان ب ‌ێ سه‌رۆكه‌‪ ،‬بگر‌ه تاك ‌ه واڵتی‌ دنیای ‌ه‬ ‫ك ‌ه سه‌رۆك ‌ی نیه‌‌و له‌بۆش���ای ‌ی سه‌رۆكایه‌تیدا‬ ‫رۆژگار ‌ی به‌سه‌ر ده‌بات‪.‬‬ ‫ئایا بارزان���ی‌‌و كوردس���تان له‌ئاماده‌كار ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌دان ك ‌ه هه‌مان رێچكه‌ ‌ی لوبنان بگرن؟‬ ‫ئه‌مڕۆ س���اڵێك ‌ی ته‌واو به‌سه‌ر كۆتایهاتن ‌ی‬ ‫ویالیه‌ت��� ‌ی س���ه‌رۆك كۆم���ار ‌ی پێش���و ‌ی‬ ‫لوبن���ان "میش���ێل س���لێمان"دا تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫ل���ه‌‪2014/5/25‬ه‌و‌ه ت���ا ئێس���تا ئ���ه‌و واڵت ‌ه‬ ‫پێیناوه‌ت��� ‌ه قۆناغ ‌ی بۆش���اییه‌و‌ه له‌پۆس���ت ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیدا‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌ی په‌رله‌م���ان‬ ‫س���ه‌ڕه‌را ‌ی ئه‌نجامدان ‌ی زیاتر له‌‪ 20‬دانیش���تن‬ ‫توانا ‌ی هه‌ڵبژاردن ‌ی سه‌رۆكێكی‌ نوێی‌ نه‌بوه‌‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوسمان‪ ،‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشوی‌ عێراق‌و سیاسه‌تمه‌دار ‌‬ ‫ناسراو‪ ،‬له‌م گفتوگۆی ‌هی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ێ‬ ‫ده‌ڵێت "گرفته‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌ن ده‌ڵێن با مه‌سعود بارزان ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم كه‌سیش‬ ‫پێشنیار‌و كاندید ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا له‌گ���ه‌ ‌ڵ كۆتایهاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانیدا‪ ،‬مه‌ترس ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆشای ‌‬ ‫ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه كوردس���تان توش ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ببێت؟‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬من‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬نه‌خێر مه‌ترس ‌‬ ‫بڕوام وای ‌ه رێگه‌ك ‌ه زۆر رون‌و ئاشكرایه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌وی���ش په‌ل ‌ه بكه‌ن له‌ده‌س���تور‌و‬ ‫بیخه‌ن ‌ه راپرسیه‌وه‌‪ ،‬یان تا ده‌ستوره‌ك ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی ده‌بێته‌و‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫یه‌كالی��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌ه‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه هه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه دو س���اڵ ‌ه ده‌ستوریان الیه‌و كاریان‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مواركردنه‌و‌هی‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئێستا په‌رله‌مان ده‌ڵێن‬ ‫ل���ه‌و ماو‌ه كه‌م���ه‌دا ناتوانی���ن بگه‌ین ‌ه‬ ‫سازان؟‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬الم س���ه‌یر‌ه بۆ دو ساڵ ‌ه‬ ‫نه‌یانكرد‪ ،‬دوس���اڵ ‌ه الیانه‌‪ ،‬ئێستا به‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وانه‌‪ ،‬خه‌تا ‌‬ ‫په‌ل��� ‌ه په‌له‌ی ‌ه خه‌ت���ا ‌‬ ‫حیزبه‌كانیش��� ‌ه چونك ‌ه هه‌مو بڕیارێك‬ ‫الی‌ حیزبه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ��� ‌‬ ‫ی ببێته‌و‌ه‬ ‫ی ده‌كات ك��� ‌ه بارزان ‌‬ ‫پێداگر ‌‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم؟‬ ‫ی خۆیانه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬ئه‌و‌ه را ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تریش هه‌مان را ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫هه‌ر پارت��� ‌‬ ‫ێ الیه‌ن‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬گرفته‌ك��� ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ده‌ڵێن با مه‌س���عود بارزان ‌‬ ‫ێ باش��� ‌ه كه‌س���یش‬ ‫هه‌رێ���م نه‌بێت‪ ،‬ئ ‌‬ ‫ێ‬ ‫پێش���نیار‌و كاندی���د ناكه‌ن‪ ،‬س���به‌ین ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش بێت ك���ه‌س ناپاڵێوێت‪،‬‬ ‫ی تریش‬ ‫ئ���ه‌و‌ه گرفته‌كه‌یه‌‪ ،‬ب���ا خه‌ڵك ‌‬ ‫ی بۆ بدرێت‪ .‬راس���ت ‌ه‬ ‫بپاڵێورێت‌و ده‌نگ ‌‬ ‫ی سور‌ه له‌سه‌ر مه‌سعود بارزانی‌‪،‬‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم له‌هیچ حیزبێكم نه‌بیس���تو‌ه دژ ‌‬ ‫ئه‌و بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ له‌گه‌ ‌ڵ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ببێته‌وه‌ به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم؟‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬ئێس���تا ده‌بێت سه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێم بێت تا ده‌ستوره‌ك ‌ه ده‌رده‌چێت‪،‬‬ ‫ی ده‌س���تور ده‌بێت به‌و‬ ‫پ���اش ده‌رچون ‌‬ ‫پێی ‌ه ره‌فتاری‌ له‌گه‌ ‌ڵ بكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا له‌گه‌ ‌ڵ سیس���ته‌م ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیت یان په‌رله‌مانی‌؟‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬من له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌م میلله‌ت‬ ‫سه‌رۆك هه‌ڵبژێرێت نه‌ك په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوانی ‌ه ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی عێ���راق بێت‬ ‫هه‌رێ���م وه‌ك س���ه‌رۆك ‌‬ ‫باشتره‌؟‬

‫گرفته‌كه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ێ الیه‌ن‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫ده‌ڵێن با مه‌سعود‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫هه‌رێم نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌سیش‬ ‫پێشنیار‌و كاندید‬ ‫ناكه‌ن‬ ‫د‪.‬مه‌حم���ود‪ :‬نه‌خێر باش���تر نییه‌‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مانه‌كه‌مان‬ ‫ی من له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ڕا ‌‬ ‫حیزبیی���ه‌‪ ،‬به‌ته‌نها حیزبه‌كان ش���تن‪،‬‬ ‫ی نه‌ماوه‌‪ ،‬حیزبه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌مان بایه‌خ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌میان هه‌مو بڕیارێك ئه‌ده‌ن‪،‬‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫من پێمباش ‌ه خه‌ڵك س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وات ‌ه تۆ له‌گه‌ ‌ڵ سیس���ته‌م ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدایت؟‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬ئه‌و‌ه سیسته‌م ‌‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬له‌دنیا زۆر سیسته‌م‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه په‌رله‌مانییه‌و خه‌ڵكیش سه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌مه‌رجێ���ك‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك له‌ژێر فه‌رمان ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫په‌رله‌مان بن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێ���ران‌و توركیا رۆڵیان‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كالكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫نیی��� ‌ه له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا؟‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬نه‌خێر ئه‌گه‌ر حیزبه‌كان‬ ‫یه‌كگرتو بن‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی به‌حوكم��� ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ��� ‌ه ‌‬ ‫ی حیزبه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندیی��� ‌ه توندوتۆڵ��� ‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئێران یان توركیا هه‌یانه‌؟‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر خۆیان یه‌كگرتو‬ ‫ی كوردس���تان بخه‌ن ‌ه‬ ‫ب���ن‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی ت���ر‪ ،‬خۆیان‬ ‫پێ���ش به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌وان زۆر كه‌م‬ ‫بڕیار بده‌ن‪ ،‬كاریگه‌ر ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا ت���ۆ ئه‌و ئی���راده‌و‬ ‫یه‌كگرتوییه‌ له‌م حیزبانه‌دا ده‌بینیت؟‬ ‫د‪.‬مه‌حمود‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬

‫سامان گه‌رمیانی‪ :‬ناكۆكییه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ ته‌نها شه‌خسین‬ ‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ ئاوێنه‌دا سامان‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانی‌‬ ‫كوردستان ده‌ڵێت "وای نابینم ئه‌و‬ ‫كێشانه‌ی‌ له‌ناو یه‌كێتیدا هه‌یه‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ی راگه‌یاندن باسی ده‌كات زه‌ق‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دۆخی ناوخ���ۆی یه‌كێتی به‌ره‌و‬ ‫كوێ ده‌ڕوات‌و به‌نیازی چییه‌؟‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ :‬یه‌كێتی ره‌گوڕیش���ه‌ی پته‌وی‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئاس���تی‌ كوردستان‌و عێراق‌و‬ ‫به‌پێی راپرسییه‌كان له‌ئاستی‌ هه‌رێمدا زۆر‬ ‫پێش���كه‌وتوه‌‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی ئه‌و ناكۆكی‌و‬ ‫ملمالنێی���ه‌ی كه‌ له‌س���ه‌ره‌وه‌ بون���ی هه‌یه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ كردبێته‌ سه‌ری‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌مێكه‌ سه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی یه‌كێت���ی كۆنه‌بونه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆچی‌و‬ ‫كه‌ی كۆده‌بنه‌وه‌؟‬ ‫گه‌رمیان���ی‌‪ :‬هه‌وڵێكمان���داوه‌ به‌وه‌ی كه‌‬ ‫پێویس���ته‌ كۆبونه‌وه‌ ئه‌نجامبدرێت‌و ئومێد‬ ‫ده‌ك���ه‌م له‌یادی یه‌كێتی���دا هه‌نگاوی باش‬ ‫بنێین‌و بتوانین ده‌س���ت به‌كۆبونه‌وه‌كانمان‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬دوای‌ كۆبونه‌وه‌ قس���ه‌ له‌س���ه‌ر‬

‫به‌س���تنی كۆنگره‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌‬ ‫هه‌مومان هاوڕێ���ی یه‌كترین‌و ناكۆكییه‌كان‬ ‫ته‌نها شه‌خسین‌و وای نابینم ئه‌و كێشانه‌ی‌‬ ‫له‌ن���او یه‌كێتی���دا هه‌ی���ه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ی‬ ‫راگه‌یاندن باسی ده‌كات زه‌ق بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێش���ه‌كانی ن���او یه‌كێتی زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر چین؟‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ :‬كێش���ه‌كان زیاتر مه‌سه‌له‌ی‬ ‫دواكه‌وتن���ی‌ كۆنگره‌ی���ه‌‌و ده‌وترێت بۆچی‬ ‫دواكه‌وتوه‌‪ ،‬چونكه‌ كۆنگره‌ كاریگه‌ری‌ خۆی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی باس له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ دارایی‬ ‫ده‌كرێت به‌وش���ێوه‌یه‌ نییه‌و سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئاگاداری‌ دارای���ی یه‌كێتین‪ ،‬چونكه‌ دارایی‬ ‫مه‌كته‌بێكی هه‌یه‌و ئه‌و مه‌كته‌به‌ به‌رپرس���ه‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر هه‌م���و س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی‬ ‫یه‌كێت���ی‪ ،‬به‌اڵم به‌حوكم���ی‌ ئه‌وه‌ی دۆخی‬ ‫ئابوری‌ تێكچوه‌و ش���ه‌ڕی داعش هاتوه‌ته‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ڕوی‌ داراییه‌وه‌ ئاستی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی مه‌كته‌بی دارای���ی توانای‬ ‫پاڵپش���تیكردنی ئه‌و دۆخ���ه‌ی‌ نه‌بوبێت‌و‬ ‫ته‌نها یه‌كێتی نیی���ه‌ روبه‌ڕوی ئه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫دارایی���ه‌ بوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌م���و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانیشی گرتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مه‌به‌س���تم دارای���ی یه‌كێتییه‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌ندێ���ك له‌مه‌كت���ه‌ب سیاس���ی‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تییه‌كان ده‌ڵێن ئاگامان لێنییه‌‬

‫چۆن ده‌گوزه‌رێت‌و یه‌ك دینار له‌ژێر ده‌ستی‬ ‫ئێمه‌دا نییه‌؟‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ :‬بڕوا ناكه‌م به‌وشێوه‌یه‌ بێت‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ مه‌به‌ستیان ئه‌وه‌بێت به‌رپرسیارێتی‬ ‫پاره‌مان له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪ ،‬به‌رپرسیارێتی‬ ‫پاره‌ له‌ده‌ست مه‌كته‌بی دارایی یه‌كێتیدایه‌‌و‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ب���ۆ هی���چ كه‌س���ێكمان نییه‌‬ ‫ته‌داخولی بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كێش���ه‌ ناوخۆییه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫كه‌ی كۆتایی دێت؟‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ :‬ئه‌و كێشه‌و ملمالنێیانه‌ له‌ناو‬ ‫یه‌كێتی���دا هه‌ر هه‌بوه‌و مام جه‌الل ئیداره‌ی‬ ‫داوه‌‪ ،‬ئێس���تاش ورده‌ ورده‌ رادێی���ن‌و‬ ‫راهاتوی���ن كێش���ه‌كان له‌نێ���وان خۆماندا‬ ‫باس ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ ئاس���اییه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌یه‌كێتی چ له‌سه‌ركردایه‌تی‌و چ له‌خواره‌وه‌‬ ‫دیموكراس���ییه‌ت ئه‌وه‌ن���ده‌ هه‌یه‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫بوچونه‌كان به‌ئاس���ایی وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ ئه‌وه‌نییه‌ كێ به‌رپرس���ه‌ له‌م‬ ‫دۆخه‌ی یه‌كێتی‪ ،‬به‌ڵكو كێش���ه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت بگه‌ی���ن به‌ڕێككه‌وتن‌و وا خه‌ریكین‬ ‫ده‌گه‌ینه‌ ئه‌نجامێكی باش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یوه‌ندی گۆڕان‌و یه‌كێتی له‌ چ‬ ‫ئاستێکدایه‌؟‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ :‬له‌ئاس���تی قاعیده‌و سه‌ره‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ گۆڕاندا باش���ه‌و دیاره‌‬

‫ئه‌وه‌ش كاتی ده‌وێت‪ ،‬چونكه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێت���ی له‌هه‌ناوی ی���ه‌ك حزبدا‬ ‫له‌دایكبوین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی پارت���ی به‌گه‌له‌كۆمه‌‬ ‫تێگه‌یشتوه‌؟‬ ‫گه‌رمیان���ی‌‪ :‬ئێم���ه‌ پێمانوای���ه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتیش���دا په‌یوه‌ندیمان باش بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ دۆخه‌كه‌ هه‌س���تیاره‌و پێویس���تی‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ���ی هه‌مو الیه‌نه‌كان���ه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫له‌ئاستی‌ س���ه‌ركردایه‌تی پارتی تێڕوانینی‬ ‫جیاجیا هه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێموانییه‌ گومانی‬ ‫ئه‌وه‌بكه‌ن كه‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان ببن به‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ئیتر زیان له‌وان ده‌دات‪ ،‬پێموایه‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫چه‌ند هاوپه‌یمانیی ببه‌ستن له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫كورد‌و هه‌مو الیه‌نه‌كاندایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی كاتێ���ك دو حزب پێكه‌و‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬الیه‌نی سێیه‌م ئه‌وه‌ به‌موئامه‌ره‌‬ ‫تێده‌گات؟‬ ‫گه‌رمیانی‌‪ :‬به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌و راگه‌یاندن‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گین���ا ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتیدا داده‌نیش���ین گۆڕان پێی ئاساییه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕانیش داده‌نیش���ین پارتی پێی‬ ‫ئاس���اییه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر ئێمه‌ ئازادین له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر الیه‌نێكدا هاوپه‌یمانیی ببه‌ستین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا نێوانی به‌رهه‌م س���اڵح‌و‬ ‫هێرۆخان له‌چ ئاستێكدایه‌؟‬

‫ده‌بێت له‌گه‌ڵ پارتیشدا‬ ‫په‌یوه‌ندیمان باش‬ ‫بێت‪ ،‬چونكه‌ دۆخه‌كه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌و پێویستی‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگی هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كانه‌‬ ‫گه‌رمیان���ی‌‪ :‬ئاس���اییه‌‪ ،‬دانیش���تن‌و‬ ‫قس���ه‌كردن له‌نێوانیاندا هه‌ی���ه‌و ده‌كرێت‪،‬‬ ‫نزیكبونه‌وه‌شیان ئه‌وه‌یه‌ ده‌بێت هه‌مو الیه‌ك‬ ‫بزانێ���ت یه‌كڕیزی یه‌كێت���ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫هه‌مو ئه‌ندامێكیدایه‌و ئه‌گه‌ر یه‌كێتی نه‌بێت‬ ‫ئێمه‌ هیچ نین‌و گه‌وره‌یی یه‌كێتی گه‌وره‌یی‬ ‫هه‌مو الیه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رای كۆتایی یه‌كێتی چییه‌ له‌سه‌ر‬

‫سامان گه‌رمیانی‬ ‫پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم؟‬ ‫گه‌رمیان���ی‌‪ :‬تائێس���تا وه‌ك���و یه‌كێتی‬ ‫به‌فه‌رمی قسه‌مان له‌سه‌ر نه‌كردوه‌و جارێ‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ له‌په‌رله‌مان���ه‌‪ ،‬له‌كات���ی خۆیدا‬ ‫به‌فه‌رمی قس���ه‌ی له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ پێمانباش���ه‌ په‌رله‌مان ئه‌و دۆس���ێیه‌‬ ‫یه‌كالیی بكاته‌وه‌و وتومان���ه‌ بابوار بده‌ینه‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و ئه‌وان ئاماده‌ی بكه‌ن‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫عه‌بدواڵ ‌ی حه‌سه‌ن زاده‌‪ :‬هیوام به‌رێككه‌وتنی‌ په‌كه‌كه‌و حیزبی‌ دیموكرات نیه‌‬

‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ نیم هێزه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت له‌دژی‌ په‌كه‌كه‌ یه‌كبگرن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫عه‌بدواڵی‌ حه‌سه‌ن زاده‌ كه‌سایه‌تی‌‬ ‫ناسراوی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‌و‬ ‫سكرتێری‌ پێشوی‌ حیزبی‌ دیموكرات‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "هێزه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌ خه‌باتی‌‬ ‫چه‌كدارانه‌یان نییه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ش����ه‌ڕی‌ نێوان په‌كه‌كه‌و حیزبی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس����تان له‌م ساته‌وه‌خت ‌ه‬ ‫هه‌ستیاره‌دا‪ ،‬روداوێكی‌ رێكه‌وت بو یاخود‬ ‫پیالن بو؟‬ ‫حه‌س����ه‌ن زاده‌‪ :‬ئاس����ان نییه‌ تۆمه‌ت‬ ‫بخه‌ینه‌ پاڵ‌ كه‌س‌و له‌خه‌س����ڵه‌تی‌ منیشدا‬ ‫ئ����ه‌و تۆمه‌ته‌ ببه‌خش����مه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پیاو‬ ‫ناتوانێت له‌سه‌ر گومان قسه‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هه‌رحاڵ‌ ش����تێكی‌ ره‌وایه‌ ك����ه‌ هێزێكی‌‬ ‫كوردی‌ رۆژهه‌اڵت بیه‌وێت چاالكی‌ هه‌بێت‬ ‫له‌ناوخۆی‌ واڵتدا‪ ،‬بیه‌وێت به‌و س����نورانه‌دا‬ ‫بڕوات‪ ،‬كه‌ براده‌رانی‌ په‌كه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاوا توندو زبر پێش����یان پێگرتون‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫حه‌قی‌ مه‌شروعی‌ ره‌وای‌ ئه‌وان نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬باش����ه‌ بڕیارێ����ك هه‌ی����ه‌ بۆ‬ ‫ده‌س����تپێكردنه‌وه‌ی‌ خه‌بات����ی‌ چه‌كداری‌‬

‫له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵته‌وه‌؟‬ ‫حه‌سه‌ن زاده‌‪ :‬ئیراده‌یه‌كی‌ به‌وجۆره‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ كه‌ بمانه‌وێ����ت له‌ناوخۆدا چاالكیمان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌ناچاری‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ده‌چنه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت چه‌كی����ان پێبێت‪ ،‬چونكه‌ جاروبار‬ ‫توش����ی‌ تێكهه‌ڵچونی‌ چه‌ك����داری‌ ده‌بن‪،‬‬ ‫ئه‌گینا هێ����زه‌ سیاس����یه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردس����تان به‌رنامه‌ی‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌ی����ان نییه‌‪ ،‬نه‌ به‌ته‌نها‬ ‫نه‌ به‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬رۆڵ����ی‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌ له‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌دا چۆن ده‌نرخێنن؟‬ ‫حه‌س����ه‌ن زاده‌‪ :‬هه‌وڵێكی ناوبژیوانییان‬ ‫ده‌ستپێكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌ڕه‌رای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫زۆر ئومێ����ده‌وار نی����م بگه‌ن����ه‌ ئه‌نجامێك‬ ‫كه‌ هه‌ردو الی����ه‌ن رازی‌ بكات‪ ،‬چونكه‌ وا‬ ‫تێده‌گه‌م هه‌ڵوێس����تی‌ براده‌رانی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ رێگه‌ی‌ ئه‌وه‌ نادات كه‌س����ی‌ تر‬ ‫له‌وێ‌ بونی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا ئه‌مه‌ مه‌ترس����ی‌ ش����ه‌ڕی‌‬ ‫زیاتری‌ لێناكرێت؟‬ ‫حه‌سه‌ن زاده‌‪ :‬نیگه‌رانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هیوادارم‬ ‫به‌هه‌موان نه‌یهێڵی����ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌مڕۆ كه‌‬ ‫گوێ����م له‌وه‌ بو باس له‌وه‌ ده‌كرا هێزه‌كانی‌‬ ‫كوردی‌ رۆژهه‌اڵت ده‌بێت هه‌ڵوێستیان بكه‌ن‬ ‫به‌یه‌ك له‌باری‌ سیاس����ی‌‌و عه‌سكه‌رییه‌وه‌‬

‫حه‌سه‌ن زاده‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌په‌كه‌كه‌‪ ،‬وتم ‪ 20‬ساڵه‌ له‌دژی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ نه‌گه‌یش����توینه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫جێیه‌ی‌ به‌قس����ه‌ هاوده‌نگ بی����ن‪ ،‬یاره‌بی‌‬ ‫ق����ه‌ت رونه‌دات كه‌ ئێمه‌ ل����ه‌دژی‌ هێزێكی‌‬ ‫كوردی‌ به‌هه‌ر ئه‌ندازه‌ كه‌ لێش����ی‌ ناڕازی‌‬ ‫بین‪ ،‬به‌چه‌ك هاوده‌نگ بین‪ .‬ئه‌وه‌ كۆمه‌ك‬ ‫به‌چاره‌س����ه‌ری‌ گرفته‌كه‌ ن����اكات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كاره‌س����اتی‌ گه‌وره‌تری‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ش����تێكی‌ وا روده‌دات ده‌بێ����ت هه‌وڵبده‌ین‬ ‫ئاگره‌كه‌ بكوژێنین����ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ئاكامدا‬ ‫ده‌بێته‌ ش����ه‌ڕی‌ كوردی‌ باك����ورو كوردی‌‬

‫گه‌ریالکانی په‌که‌که‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬بمانه‌وێ����ت‌و‬ ‫نه‌ش����مانه‌وێت هێزی‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌ی‌ كورد‬ ‫په‌كه‌كه‌یه‌‪ ،‬خ����وا نه‌كات قه‌ت كوردی‌ ئه‌و‬ ‫دوبه‌شه‌ له‌به‌رامبه‌ر‌و دژی‌ یه‌كتر بوه‌ستن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ ئێوه‌ براوه‌و دۆڕاوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م ش����ه‌ڕه‌ كێ‌ بون‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ باس‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كرێت ئێ����ران‌و توركی����ا براوه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ ب����ون كاتێ����ك نه‌یاره‌كانیان‬ ‫به‌ش����ه‌ڕێكی‌ به‌وجۆره‌وه‌ خه‌ریكن‪ ،‬حیزبی‌‬ ‫دیموكرات سودی‌ ئه‌وه‌ی‌ لێبینی‌ كه‌ ناوی‌‬ ‫بێته‌وه‌ ن����او ناوان‌و په‌كه‌كه‌ش ده‌س����تی‌‬

‫كراوه‌تر بێت له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‌ ئێران‌و‬ ‫پارتیش به‌كاریبهێنێت بۆ ناشیرین كردن ‌ی‬ ‫وێنه‌ی‌ په‌كه‌كه‌؟‬ ‫حه‌سه‌ن زاده‌‪ :‬دیاره‌ الیه‌نی‌ جۆراوجۆر‬ ‫ه����ه‌ن كه‌ ده‌یانه‌وێت س����ود ل����ه‌و روداوه‌‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌بڕوای‌ من له‌ش����ه‌ڕی‌‬ ‫كوردو ك����وردا‪ ،‬هه‌رگیز كورد براوه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مو ش����ه‌ڕێكی‌ براكوژی����دا هه‌مو كورد‬ ‫به‌دۆڕاو دێن����ه‌ده‌ر‌و ل����ه‌وه‌دا هیچ گومانم‬ ‫نییه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌وه‌ دڵنی����ام ده‌وڵه‌ته‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری‌ كوردستان قازانج له‌م جۆره‌‬

‫روداوانه‌ ده‌كه‌ن‌و پێیانخۆش����ه‌ ش����ه‌ڕی‌ وا‬ ‫روب����دات‪ .‬بێگومان حیزب����ی‌ دیموكراتیش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌كردوه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌میدیاكاندا‬ ‫ب����اس بكرێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو ئه‌و ش����تانه‌‬ ‫ب����ای‌ خوێنی‌ ش����ه‌هیدێك نیی����ه‌‪ ،‬دیاره‌‬ ‫یه‌كێ����ك له‌هونه‌ره‌كانی‌ په‌كه‌ك����ه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ زۆر ئه‌هلی‌ خۆ گونجاندن����ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هه‌موان ده‌توانێت مامه‌ڵه‌ بكات‪ ،‬په‌كه‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان����ی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێ����ران هه‌ر باش‬ ‫بون‪ ،‬زۆر كه‌م گرژی‌ تێكه‌وتوه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫هه‌ر باشه‌‪.‬‬

‫فوئاد مه‌جید میسری‪:‬‬ ‫دڵشاد گه‌رمیانی‌‪ :‬ره‌نگ ‌ه له‌دوا ‌ی‬ ‫م‪ .‬عه‌ل ‌ی باپیر مشتومڕو كێش ‌ه دورست بێت په‌رله‌مانی کوردستان ئیسالمیه‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫دڵشاد گه‌رمیانی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ره‌نگه‌ له‌دوای‌ م‪ .‬عه‌لی‌ باپیر‬ ‫مشتومڕو كێشه‌ دروست بێت‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫به‌شداریی‌ ژنان له‌كاری سیاسییدا‪،‬‬ ‫گه‌رمیانی‌ ده‌ڵێت‪ " ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام‬ ‫خوشكان سه‌ركردایه‌تی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫خۆیان هه‌بێت‌و ئیشوكاریان له‌گه‌ڵ‬ ‫پیاوان تێكه‌ڵ نه‌بێت‪ ".‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ "دروستكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ عه‌سكه‌ری‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌بارودۆخی ناوچه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬گرنگتری����ن گۆڕانكاری����ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌كۆنگره‌ی‌ ئه‌مجاره‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیدا‬ ‫روده‌ده‌ن چین؟‬ ‫دڵشاد گه‌رمیانی‪ :‬گرنگترین گۆڕانكاری‬ ‫ب����ه‌الی منه‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬ئیش����وكاری‬ ‫س����ه‌ره‌كی مه‌ڵبه‌نده‌كان ده‌بێته‌ بانگه‌وازو‬ ‫په‌روه‌رده‌و گرنگیدان به‌زانستی شه‌رعی‌و‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كان ده‌بنه‌ خاوه‌نی سه‌الحیه‌تی‬ ‫م����ادی‌و مه‌عن����ه‌وی‌و ده‌س����ه‌اڵتی ته‌واو‬ ‫له‌سنوری خۆیاندا‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌دامه‌زراندن����ی‌ كۆمه‌ڵ����ی‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌وه‌ م‪ .‬عه‌لی‌ باپی����ر ئه‌میره‌‪،‬‬ ‫بۆچی‌ پێتانوایه‌ به‌دیلی‌ نیه‌؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیان����ی‪ :‬مه‌به‌س����ت‬ ‫له‌به‌دیلی نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ نیه‌ ئه‌گه‌ر ده‌س����تی‬ ‫له‌كاركێش����ایه‌وه‌ یان خ����ۆی كاندیدنه‌كرد‬ ‫یان وه‌فاتی ك����رد‪ ،‬خودا ته‌مه‌نی درێژكا‪،‬‬ ‫كه‌س نیه‌ له‌جیاتی ئه‌و دابنرێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫له‌وكاتان����ه‌دا خه‌ڵ����ك ده‌بێ����ت‌و ره‌نگ����ه‌‬ ‫مشتومڕو كێشه‌شی له‌سه‌ر دورست بێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌ماناكه‌ی ت����ری به‌دیل كه‌خه‌ڵك‬ ‫مه‌به‌ستیه‌تی‌و ده‌پرسێت‪ ،‬ئایا كه‌سانێكی‬ ‫تر له‌ئێس����تادا له‌ناو كۆمه‌ڵ هه‌ن خاوه‌نی‬ ‫كۆی هه‌مان ئه‌و كه‌سایه‌تی‌و سیفه‌تانه‌بن‬ ‫كه‌له‌ئێستادا له‌ م‪.‬عه‌لی كۆبۆته‌وه‌ یاخود‬ ‫له‌و باش����تربن؟ ده‌ڵێم نه‌خێر‪ .‬به‌ڕای من‬ ‫ئه‌م باشترینه‌‪ ،‬به‌رپرسیاریه‌تی له‌حزبێكی‬ ‫ئیسالمی‌و حزبێكی عه‌لمانی لێكجیاوازه‌‪،‬‬ ‫كه‌سی یه‌كه‌م له‌حزبێكی ئیسالمی ده‌بێت‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ س����یفه‌تێكی تێدا بێ����ت‪ ،‬ئه‌هلی‬ ‫علم‌و عه‌دل‌و ته‌قواو(ق����وی االمین)بێت‪،‬‬ ‫سنوره‌ ش����ه‌رعیه‌كان بزانێت‌و پاسه‌وان‌و‬ ‫پارێزه‌ری����ان بێ����ت‪ ،‬له‌هه‌مو ئیش����وكارو‬ ‫هه‌ڵوێس����ت‌و پێشهاته‌ س����ه‌خت‌و ئاڵۆزه‌‬ ‫سیاس����یه‌كان‪ .‬ئه‌و س����یفه‌تانه‌ش له‌كه‌م‬ ‫كه‌س����دا هه‌ن‪ ،‬پێغه‌مبه‌ری خودا (درودی‬ ‫له‌سه‌ربێت) ده‌فه‌رموێت‪( :‬إذا وسد األ‌مر‬ ‫إل������ی‌ غیر أهله فانتظر الس������اعة‌) صححه‌‬ ‫الشیخ البانی‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهام‬

‫ئیشوكاری‬ ‫سه‌ره‌كی‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كان‬ ‫ده‌بێت ‌ه بانگه‌وازو‬ ‫په‌روه‌رده‌و‬ ‫گرنگیدان به‌زانستی‬ ‫شه‌رعی‌‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر م‪ .‬عه‌ل����ی‌ باپیر خۆ ‌ی‬ ‫بۆ پۆس����تی‌ ئه‌می����ر هه‌ڵنه‌بژێرێته‌وه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫به‌نیازیت خۆت كاندید بكه‌یت؟‬ ‫دڵشاد گه‌رمیانی‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رۆڵی‌ پێش����ه‌وا چیه‌ له‌كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس��ل�امیدا‌و ئایا ه����ه‌ر ده‌مێنێته‌وه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌م كۆنگره‌یه‌؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیان����ی‪ :‬ئ����ه‌و پۆس����ته‌‬ ‫له‌كۆنگره‌دا نامێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ناو كادیره‌كانتاندا داواكارییه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ بۆ گۆڕینی‌ لۆگ����ۆی‌ حزب‌و البردنی‌‬ ‫(ال إل����ه‌ إال الله محمد رس����ول الله)‪ ،‬تۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م بۆچونه‌یت؟ بۆچی‌؟‬ ‫دڵشاد گه‌رمیانی‪ :‬هه‌ندێ خوشك‌و برا‬ ‫رایان وایه‌ له‌جیاتی ئه‌و بڕگه‌ی ته‌وحیده‌‬ ‫هێمایه‌ك دابنرێت‪ ،‬من وه‌كو خۆم پێم وانیه‌‬ ‫هی����چ هێمایه‌ك ئه‌و مانای ته‌وحیده‌ وه‌كو‬ ‫خۆی بگه‌یه‌نێت‌و جێگه‌ی بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یماننامه‌ی‌ كاری‌ كۆمه‌ڵ‪ ،‬چی‌‬ ‫گرنگی تێدایه‌ بۆ كاری‌ ئاینده‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیانی‪ :‬ئ����ه‌و په‌یماننامه‌یه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك بنه‌ماو مه‌بادئ و هێڵی گشتیه‌‬ ‫له‌دانانی په‌یڕه‌و كارنامه‌ی كۆمه‌ڵ سودیان‬ ‫لێ وه‌رده‌گیرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬زۆر ك����ه‌س ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌تان‬ ‫لێده‌گرن كه‌ ئێوه‌ وشه‌ی‌ ئیسالمتان وه‌ك‬ ‫پاش����كۆیه‌كی‌ حزبی‌ به‌كارهێناوه‌‪ ،‬به‌نیاز‬ ‫نین له‌ئاینده‌ ئه‌م وشه‌یه‌ البه‌رن؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیان����ی‪ :‬ئه‌و پاش����كۆیه‌‬ ‫ش����انازی‌و ته‌به‌نیك����ردن‌و ئیبرازكردن����ی‬ ‫ئه‌فكارو بیروباوه‌ڕه‌ ئیس��ل�امیه‌كه‌مانه‌ كه‌‬ ‫وه‌ك مه‌نهه‌جی ژیانمان قه‌بوڵمان كردوه‌‪،‬‬

‫سه‌رۆکی رێکخراوی دابڕان‌و ئه‌ندامی‬ ‫رێکخراوی سکۆالر‪ ،‬فوئاد مه‌جید‬ ‫میسری له‌گفتوگۆیه‌کی ئاوێنه‌دا باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌کات که‌ هێزه‌ ئیسالمیه‌کانی‬ ‫کوردستان هاوشێوه‌ی داعشن‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ڕه‌شنوسی ده‌ستور‌ی‬ ‫ئێستای هه‌رێمیش ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫ده‌ستوره‌ مه‌ترسیه‌کی گه‌وره‌یه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫کوردستان"‪.‬‬

‫دڵشاد گه‌رمیانی‬ ‫گله‌ییه‌ك����ه‌ به‌قه‌ناعه‌ت����ی م����ن له‌جێگه‌ی‬ ‫خۆی����دا نیه‌‪ ،‬غه‌ی����ره‌ ئیس��ل�امیه‌كانیش‬ ‫هه‌ریه‌ك پاش����كۆیه‌كی وه‌ك ناس����نامه‌و‬ ‫هێما بۆ جۆری بیروباوه‌ڕه‌كه‌یانی پێوه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا حزبی فالن����ی دیموكراتی‌و فالنی‬ ‫شۆسیال دیمكرات‌و ئه‌ویتر حزبی شیوعی‌و‬ ‫‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌ئێس����تادا ته‌نه����ا یه‌ك ژن‬ ‫له‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌كه‌تان����دا هه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫ت����ۆ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌ی����ت رێ����ژه‌ی‌ ژن����ان‬ ‫له‌س����ه‌ركردایه‌تیدا زیاتر بكرێت‌و بۆچونت‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌ش����داری‌ ژنان چیه‌ ل����ه‌كاری‌‬ ‫سیاسییدا؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیان����ی‪ :‬له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌دام‬ ‫خوش����كان س����ه‌ركردایه‌تی س����ه‌ربه‌خۆی‬ ‫خۆی����ان هه‌بێ����ت‌و ئیش����وكاریان له‌گه‌ڵ‬ ‫پی����اوان تێكه‌ڵ نه‌بێت‪ ،‬له‌جیاتی داوا یان‬ ‫قبوڵكردن����ی ڕێژه‌یه‌ك����ی كۆتای ‪ %10‬یان‬ ‫‪ %20‬هه‌ر خۆیان بن‌و له‌س����ه‌دا سه‌د بن‪،‬‬ ‫وه‌ به‌ئالیه‌تێكی گونجاو ئیشوكاری خۆیان‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌ركردایه‌تی پیاوان رێكخه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بڕی����اردراوه‌ ‪%20‬ی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫كۆنگ����ره‌و ‪%10‬ی‌ پۆس����ت‌و ئه‌ندامان����ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ه‌كان به‌كۆتا بۆ ژنان دابنرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م گۆڕانكارییه‌ له‌به‌ر چییه‌؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیانی‪ :‬بۆئه‌وه‌ی به‌شداری‬ ‫ئافره‌تان زیاترو كاراتر بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتانوایه‌ جارێكی‌ تر كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ بیر له‌دروستكردنه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫عه‌سكه‌ری‌ ده‌كاته‌وه‌؟ بۆچی‌؟‬ ‫دڵش����اد گه‌رمیانی‪ :‬ئه‌وه‌ په‌یوه‌س����ته‌‬ ‫به‌بارودۆخ����ی ناوچه‌كه‌و س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئاینده‌ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪.‬‬

‫مه‌حوی‌و نالی‌و‬ ‫سالم له‌ئێستادا‬ ‫بژیانای ‌ه‬ ‫ئیسالمیه‌کان‬ ‫فه‌توای کوشتنیان‬ ‫ده‌دان‬

‫له‌ماوه‌ی ڕابردودا له‌ش���اری سلێمانی‬ ‫دو رێکخ���راو ک���ه‌ ئامانجه‌کانیان له‌یه‌ک‬ ‫نزیکبون دام���ه‌زران‪ ،‬ئه‌وانیش رێکخراوی‬ ‫دابڕان‌و رێکخراوی سکۆالر بون‪.‬‬ ‫فوئ���اد مه‌جید میس���ری‪ ،‬نوس���ه‌رو‬ ‫رۆشنبیر‪ ،‬هاوکات س���ه‌رۆکی رێکخراوی‬ ‫داب���ڕان‌و ئه‌ندام���ی رێکخراوی س���کۆالر‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌و دو رێکخراوه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د "بون���ی ئ���ه‌و دو رێکخ���راوه‌‬ ‫ناوده‌نێ���م کۆبون���ه‌وه‌ی کۆمه‌ڵێک که‌س‬ ‫له‌س���ه‌ر بیروڕایه‌ک‪ ،‬نه‌ک وه‌ک بیروڕای‬ ‫ئایدۆلۆژی‪ ،‬به‌ڵکو له‌سه‌ر هه‌ندێک خاڵ که‌ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ده‌بینین حیزبی ئیس�ل�امی‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی دامه‌زراندنی کۆمه‌ڵگایه‌کی ده‌نگێک���ی زۆری نه‌هێناوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫کراوه‌تر‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆی به‌شداریکردن له‌و ئه‌م فیکره‌‪ ،‬فیکرێکی هاورده‌یه‌‪ ،‬فیکرێک‬ ‫یاس���ایانه‌ی که‌ کۆمه‌ڵگای کوردس���تان نییه‌ ک���ه‌ له‌م کۆمه‌ڵگایه‌وه‌ هه‌ڵقواڵبێت‪،‬‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ له‌ ‪ %15‬زیاتر بێنن‪ ،‬که‌چی‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌بات"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و‌ بۆچون���ه‌ی که‌ ده‌وترێت له‌کاتی قس���ه‌کردندا خۆیان به‌نماینده‌ی‬ ‫ئه‌و رێکخراوانه‌ بۆ دژایه‌تی دین‌و ئیسالمی هه‌مو خه‌ڵکی کوردستان ده‌زانن چونکه‌‬ ‫سیاسییه‌‪ ،‬میسری ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ‪ %95‬خه‌ڵکی کوردس���تان موس���وڵمانه‌‪،‬‬ ‫ئیسالمی سیاس���یدا نه‌بێت به‌رامبه‌ره‌که‌ ئه‌م‌ قسه‌یه‌‌ چه‌واش���ه‌کاریه‌‪ ،‬راسته‌ ئه‌و‬ ‫به‌کوف���رو بێدینی ن���اوی ده‌بات‪ ،‬له‌هیچ رێژه‌یه‌ موس���وڵمانه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نایانه‌وێت‬ ‫ش���وێنێکی دنیادا عه‌لمانیه‌ت وا پێناسه‌ سیسته‌مێکی ئیس�ل�امی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫نه‌کراوه‌ ک���ه‌ دژی ئایینه‌‪ ،‬س���کۆالریزم ده‌یانه‌وێ���ت‪ ،‬کۆمه‌ڵگا موس���وڵمانه‌ک ‌ه‬ ‫وه‌ک ئایدۆلۆژی���ا نیه‌‪ ،‬به‌ڵک���و جۆرێکه‌ بکه‌نه‌ کۆمه‌ڵگایه‌کی دینی‪ ،‬به‌و شێوه‌یه‌ی‬ ‫له‌ش���ێوه‌کانی به‌روبردنی سیسته‌مێکی له‌س���عودیه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬واتا هه‌مو ش���تێک‬ ‫دیموکراس���ی‪ ،‬چونکه‌ دیموکراس���یه‌ت‪ ،‬به‌پێوه‌ر‌ی حه‌اڵڵ‌و حه‌رام ببپێون"‪.‬‬ ‫‌له‌باره‌ی پاڵپشتیی‌و ده‌ستگیرۆیی حیزبه‌‬ ‫روه‌که‌ی دیکه‌ی سکۆالریزمه"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئیسالمیه‌کان له‌سه‌ر ئیسالمییه‌کان‪ ،‬به‌تایبه‌تی سه‌له‌فییه‌کان‬ ‫متبونی فیکر ئیشده‌که‌ن‪ ،‬له‌سه‌ر نه‌بونی له‌الی���ه‌ن یه‌کێت���ی‌و پارتیی���ه‌وه‌‪ ،‬فوئاد‬ ‫هۆش���یاری له‌ناو خه‌ڵک���دا کار ده‌که‌ن‌و مه‌جید میسری ده‌ڵێت "له‌سایه‌ی شه‌ڕی‬ ‫تۆمه‌ت���ی ناڕه‌وا ده‌به‌خش���نه‌وه‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ناوخۆدا‪ ،‬دۆخێک ره‌خسا که‌ ئه‌م هێزانه‌‬ ‫سکۆالر بێت به‌ که‌س���ێکی بێدین‌و کافر موغازه‌له‌ی هێزه‌ ئیس�ل�امیه‌کان بکه‌ن‪،‬‬ ‫ن���اوی ده‌به‌ن‪ ،‬ده‌ش���ێت ب���ه‌ زه‌روره‌ت ئه‌میان له‌دژی ئه‌ویان‪".‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "یه‌کێت���ی‌و پارتی‬ ‫هه‌م���و مرۆڤێکی بێدین س���کۆالر بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم مه‌رج نییه‌ هه‌مو سکۆالرێک بێدین دو هێ���زی عه‌لمانی نین‪ ،‬ن���ه‌ له‌په‌یڕه‌و‬ ‫بێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ تۆمه‌ته‌و‌ ئه‌وان نازانن چۆن پرۆگرام���دا داوای جیاکردن���ه‌وه‌ی دین‌و‬ ‫روبه‌ڕوی سیس���ته‌می س���کۆالر ببنه‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت ده‌که‌ن‌و نه‌ له‌روی عه‌مه‌لیشه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌یانه‌وێت تۆم���ه‌ت بخه‌نه‌ پاڵ ئه‌وه‌ی���ان ک���ردوه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌‪ 24‬س���اڵی‬ ‫رابردودا ئێستاش به‌گۆڕانه‌وه‌ نه‌مانبینی‬ ‫سکۆالریسته‌کان"‪.‬‬ ‫ئه‌و نوس���ه‌ره‌ بڕوای وای ‌ه که‌ ئیسالمی ش���تێک بکرێت ک���ه‌ به‌ر ب���ه‌م ره‌وت‌و‬ ‫سیاس���یی فکرێکی هاورده‌یه‌ هه‌ر بۆیه‌ هه‌مه‌جیه‌ته‌ بگیرێت‪ ،‬ئه‌و هه‌مو رۆشنبیره‌‬ ‫حیزبه‌ ئیسالمییه‌کان له‌کوردستاندا ده‌نگی ک���وژرا حکومه‌تی کوردی چی کرد‪ ،‬ئه‌م‬ ‫زۆر ناهێنن‪" ،‬له‌س���ێ ده‌وره‌ی رابردوی هه‌مو سوکایه‌تیه‌ کرا ده‌سه‌اڵتی کوردی‬

‫چی کرد"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پێ���ی وایه‌ ک���ه‌ په‌رله‌مانی‬ ‫کوردس���تانیش په‌رله‌مانێکی ئیسالمییه‌‬ ‫"په‌رله‌مان���ی کوردس���تان په‌رله‌مانێکی‬ ‫ئیس�ل�امیه‌‪ ،‬به‌س���ه‌رۆک‌و جێگ���ر‌و‬ ‫سکرتێره‌که‌یه‌وه‌‪ .‬ئه‌وان خۆشیان ده‌یڵێن‬ ‫هه‌ر ش���تێک دژی س���ه‌وابیتی ئاینی بن‬ ‫ئ���ه‌وان دژین‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئێس���تا بته‌وێت‬ ‫یاس���ایه‌ک بۆ یه‌کس���انی ژنان‌و پیاوان‬ ‫دابنێیت دژت ده‌وه‌ستنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ڕه‌شنوسی ده‌ستوری هه‌رێمی‬ ‫کوردستانیش���ه‌وه‌‪ ،‬میسری پێی وایه‌ که‌‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ی ئێس���تا ده‌ستور ده‌بێته‌‬ ‫مه‌ترسی بۆ کوردستان‪" ،‬که‌ ده‌ڵین نابێت‬ ‫شه‌ریعه‌ت ببێته‌ مه‌رجه‌عی ده‌ستور‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫زۆر په‌لوپۆی لێده‌که‌وێته‌وه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫میراته‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ی ژنانه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫حوکمدارێتیه‌‪ ،‬که ‌وتت ش���ه‌ریعه‌ت له‌م‬ ‫واڵته‌دا که‌ زۆرینه‌ی خه‌ڵکه‌که‌ی په‌یڕه‌وی‬ ‫سونه‌ ده‌که‌ن‪ ،‬ده‌بێت بچیته‌وه‌ سه‌ر لق‌و‬ ‫پۆپه‌کانی س���ه‌ر س���ونه‌‪ ،‬یاساکانیان نه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مافی مرۆڤ دێت���ه‌وه‌ نه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مافه‌کانی تاکه‌که‌س‪ ،‬رێگریش ‌ه له‌به‌رده‌م‬ ‫پێش���که‌وتنی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئاب���وری‌و‬ ‫سیاسی"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی پرس���یارێکی ئاوێن���ه‌دا‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌وه‌ی بۆچی له‌ڕابردودا ئایین‬ ‫له‌کوردس���تاندا که‌س���انی دره‌وشاوه‌ی‬ ‫وه‌ک نال���ی‌و مه‌ح���وی به‌رهه‌مهێن���اوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا ناتوانێت به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌و نوس���ه‌ره‌ ده‌ڵێ���ت "له‌رابردودا‬ ‫خه‌ڵ���ک په‌ی���ڕه‌وی ئاینێکی ئاس���ایی‬ ‫ک���ردوه‌‪ ،‬مزگه‌وت���ه‌کان خه‌ڵکیان فێری‬ ‫قورئان‌و زمانی عه‌ره‌بی‌و فارسی کردوه‌‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی نوس���ه‌ره‌ دیاره‌کانی ئێمه‌ له‌وێ‬ ‫ده‌رچون‪ ،‬ئه‌وانه‌ ئیس�ل�ام بون به‌ئاین‌و‬ ‫به‌ په‌یڕه‌وکردن‪ ،‬ئه‌وان ئیس�ل�ام نه‌بون‬ ‫بۆ دروس���تکردنی فیک���ری وه‌هابی ‌هت‌و‬ ‫چۆنی���ان بوێت ب���ه‌و ش���ێوه‌ی خۆیان‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت‪ .‬یه‌کێک���ی وه‌ک‌ مه‌حوی‌و‬ ‫نالی‌و س���الم‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی له‌مزگه‌وته‌وه‌‬ ‫هاتبون به‌اڵم که‌س���انێکی داهێنه‌ربون‪،‬‬ ‫ش���یعر به‌الیانه‌وه‌ ح���ه‌رام نه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌الی ئیس�ل�امیه‌کانی ئێستاوه‌ حه‌رامه‌‪،‬‬ ‫ئیس�ل�امیه‌کان له‌نه‌وه‌ده‌کاندا رش���ته‌ی‬ ‫مرواری عه‌الدین سوجادییان کۆکرده‌وه‌‌و‬ ‫هه‌مویان سوتاند"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێی وایه‌ که‌ "ئه‌گه‌ر ئێس���تا‬ ‫نال���ی‌و مه‌حوی‌و س���الم بمانای���ه‌ ئه‌وا‬ ‫ئیس�ل�امیه‌کان فه‌توای کوش���تنیان بۆ‬ ‫ده‌رده‌کردن"‪.‬‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ته‌واوی چاوپێکه‌وتنه‌که‌‬ ‫سه‌ردانی سایتی ئاوێنه‌ بکه‌ن‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫"وه‌زاره‌تی‌ سامان ‌ه سروشتیه‌كان‬ ‫ئاگای له‌به‌نزینخانه‌كان نیه"‌‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‬

‫بۆ‪ :‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪/‬نێچیرڤان بارزانی‌‬

‫ماوه‌ی‌ نزیكه‌ دو هه‌فته‌یه‌ كێشه‌ی خراپی‬ ‫كوالێتی به‌نزین رویكردۆته‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و به‌وهۆیه‌شه‌وه‌ تائێستا‬ ‫شۆفێرێك گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و چه‌ند‬ ‫ئۆتۆمبێلێك سوتاون‌و به‌هه‌زارانی‌ دیكه‌ش‬ ‫زیانی‌ ماددیان پێگه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی خراپی كوالێتی به‌نزین‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫كاركردن����ی‌ تاقیگه‌كانی س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كان ك����ه‌ چاودێ����ری‬ ‫به‌نزینخانه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬عه‌بدولڕه‌حمان عه‌لی‬ ‫ره‌زا‪ ،‬ئه‌ندامی لیژنه‌ی بارزگانی له‌فراكسیۆنی‬ ‫گ����ۆران له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‪" ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ مه‌یدانی سه‌ردانی به‌شی‬ ‫تاقیگه‌ی وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كانمان‬ ‫كرد ك����ه‌ تایبه‌ت����ه‌ به‌پش����كنینی كوالێتی‬ ‫جۆره‌كانی سوته‌مه‌نی له‌ناویشیاندا به‌نزین‪،‬‬ ‫كه‌ ئێستا سه‌ره‌كیترین كێشه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌وێدا‬ ‫گه‌یشتینه‌ چه‌ند راستیه‌ك كه‌ جێگای داخه‌‌و‬ ‫له‌وانه‌ نه‌بونی په‌یوه‌ن����دی له‌نێوان وه‌زیری‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان‌و پارێزگارو قائمقامه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ش خۆی بۆش����ایه‌كی دروستكردوه‌ كه‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ نه‌بێت‌و بازرگانه‌كان به‌ئاره‌زوی‬ ‫خۆیان مامه‌ڵه‌ به‌به‌نزینه‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬جا به‌هه‌ر‬ ‫كوالێتێك����ی خراپ بێ����ت‪ ،‬چونكه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان ئاگای له‌و به‌نزینخانانه‌‬ ‫نیه‌ كه‌ مه‌رجی پاراس����تن و گره‌نتی باشی‬ ‫كوالێتی به‌نزینیان تیایه‌ "‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ وتیش����ی "جۆرێ����ك‬ ‫به‌نزینخانه‌ هه‌یه‌ پێیان ده‌ڵێن به‌نزینخانه‌ی‬ ‫مۆبایل‪ ،‬واتا به‌نزینخان����ه‌ی بچوك بچوكن‪،‬‬ ‫ئه‌وی به‌راستی جێگای نیگه‌رانیه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان راسته‌وخۆ به‌ ئێمه‌یان‬ ‫وت كه‌ ئه‌وان به‌نزین ب����ۆ ئه‌و به‌نزینخانانه‌‬ ‫دابین ناكه‌ن‪ ،‬ناش����زانین به‌نزینیان له‌كوێوه‌‬ ‫بۆ دێت‌و چۆن به‌نزینیان بۆ دابینده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ په‌رله‌مانتاران‪ ،‬تاقیگه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كان بۆ هه‌م����و جۆره‌‬ ‫س����وته‌مه‌نیه‌كه‌‌و ئه‌و پش����كنینانه‌ی ئه‌وان‬ ‫ده‌یكه‌ن س����ه‌ركه‌وتو نیه‌‪ ،‬چونكه‌ تائێس����تا‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان لێپێچینه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ هیچ یه‌كێك له‌و به‌نزینخانانه‌ نه‌كردوه‌‬ ‫كه‌سه‌رپێچیان كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ش ده‌رفه‌تی‬ ‫ره‌خساندوه‌ تا به‌نزینخانه‌ی زیاترو نایاسایی‬ ‫له‌كوردستان زیادببن‌و دروستبكرێن‪ .‬یه‌كێك‬ ‫له‌كێشه‌ هه‌ره‌ س����ه‌ره‌كییه‌كان له‌كوردستان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وه‌زاره‌ت خه‌زانێكی باش����ی نیه‌‬ ‫تا بتوانێت ئه‌وانه‌ پڕبكرێن‌و له‌كاتی قه‌یراندا‬

‫ب‪ :‬ئه‌ڤاستین ‌ی‬ ‫فیت په‌مپ (فیوڵ په‌مپ)‬ ‫عومه‌ر عنایه‌ت هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫قه‌یرانی به‌نزین‪ ..‬له‌که‌می بڕه‌که‌یه‌وه‌ بۆ خراپی جۆره‌که‌ی‬ ‫نه‌یانده‌زان����ی به‌نزینی����ان له‌كوێوه‌ بۆ دێت‪،‬‬ ‫ئه‌و خه‌زانانه‌ به‌كار بهێنرێن‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی خراپ����ی كوالێت����ی به‌نزی����ن‌و ته‌نها ده‌یان وت له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت دێت‪ ،‬دوای‬ ‫تێكه‌ڵكردن����ی م����اده‌ی ت����ر به‌به‌نزی����ن‪ ،‬ئه‌وه‌ی مه‌یدانی سه‌ردانی تاقیگه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان عه‌لی ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات كه‌ س����امانه‌ سروش����تیه‌كانمان ك����رد‪ ،‬بینیمان‬ ‫"له‌چه‌ند رۆژی راب����ردو له‌چه‌ند پااڵوگه‌یه‌ك كارمه‌نده‌كان دانیش����تون‌و هیچ سامپلێكیان‬ ‫به‌نزین كه‌میك����ردوه‌ له‌كاتی‌ به‌رهه‌مهێنانی‪ ،‬له‌به‌رده‌ستدا نیه‌‌و هیچ كاریان تێدا نه‌ده‌كرد‬ ‫بۆیه‌ چه‌ند بازرگانێك رۆیش����تون بۆئه‌وه‌ی تا بزانن كوالێتی به‌نزین چۆنه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ س����كااڵی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و بۆشاییه‌ی به‌نزین كه‌مبكه‌نه‌وه‌ به‌رهه‌می‬ ‫تری����ان كردوه‌ته‌ ناو به‌نزینه‌كه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تیش هه‌ی����ه‌ ك����ه‌ "هی����چ س����زاو لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ڵێ����ت له‌وانه‌ی����ه‌ به‌نزین����ی هاورده‌بێت‪ ،‬نی����ه‌ له‌به‌نزینخانه‌كان‌و بازرگان����ه‌كان‪ ،‬جا‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش تاوان����ی وه‌زاره‌ت����ی س����امانه‌ هه‌رجۆره‌ به‌نزینێك بێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫سروشتیه‌كانه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌مته‌رخه‌مه‌و ئاگای سامانه‌ سروش����تیه‌كان خۆی سه‌رپه‌رشتی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی دابه‌شكردنی به‌رهه‌مه‌كانی‬ ‫له‌به‌نزینخانه‌كان‌و به‌نزین نیه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات سه‌رۆكی لیژنه‌ی بارزگانی‌و مافی نه‌وت ده‌كات‪ ،‬ئه‌ویش سزای هیچ كه‌سێكی‬ ‫به‌كارب����ه‌ر له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان‪ ،‬ماجد نه‌داوه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ كه‌مته‌رخه‌میی وا دروس����ت‬ ‫عوسمان له‌باره‌ی تاقیگه‌ی وه‌زاره‌تی سامانه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ پێیان باشه‌ سه‌رپه‌رشتی‬ ‫سروشته‌یه‌كان‌و كوالێتی به‌نزینه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ " ،‬ویس����تمان له‌كوالێتی فیولپه‌مپ دابه‌ش����كردن بدرێت����ه‌وه‌ به‌پارێ����زگاكان‪،‬‬ ‫بكۆڵین����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم س����ه‌یرمانكرد یه‌كه‌م به‌وپێیه‌ی‌ "ئه‌وان پۆلیس����یان له‌بن ده‌سته‌‌و‬ ‫به‌كارهێنانی ئۆتۆمبێل راسته‌وخۆ تێكده‌چێت به‌ به‌رده‌وام ده‌توانن چاودێری بازاڕو به‌نزین‬ ‫كه‌وات����ه‌ خه‌ت����ای فیولپه‌مپ نی����ه‌‪ ،‬خه‌تای بكه‌ن‌و ئاگایان له‌ته‌واوی به‌نزینخانه‌كان بێت‪،‬‬ ‫به‌نزینه‌‪ ،‬دوایی سه‌ردانی به‌نزینخانه‌كانمان ئه‌وه‌ش كێشه‌كه‌ تاڕاده‌یه‌ك كه‌مترده‌كاته‌وه‌و‬ ‫كرد‪ ،‬هیچ یه‌كێ����ك له‌خاوه‌ن به‌نزینخانه‌كان چاره‌سه‌ری‌ ده‌كات" ‪.‬‬

‫هیچ سزاو‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك نی ‌ه‬ ‫له‌به‌نزینخانه‌كان‌و‬ ‫بازرگانه‌كان‪ ،‬جا‬ ‫هه‌رجۆره‌ به‌نزینێك‬ ‫بێت‬

‫په‌رله‌مان لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌ ‪ 5‬ملیۆن دۆالره‌كه‌ی‬ ‫پایته‌ختی گه‌شتیاری ده‌ستپێكردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬هانا‬ ‫لیژنه‌ی ده‌ستپاكی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫ی‬ ‫هۆشداری‌ ده‌ده‌نه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا ‌‬ ‫هه‌ولێر به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ربێت‌و ده‌ركه‌وت‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ ل ‌ه ‪ 5‬ملیۆن دۆالره‌كه‌ی‌ پایته‌ختی‬ ‫گه‌شتیاری كرابێت‪ ،‬ئه‌وا پارێزگارو‬ ‫جێگره‌كه‌ی بانگهێتشی په‌رله‌مان ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫لێپێچینه‌وه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫شتی وای تێدای ‌ه سه‌رسوڕهێنه‌ره‌‌و شێوازی‬ ‫خه‌رجكردنه‌كه‌ی ته‌نیا به‌فیرۆدانه‌‪ ،‬له‌هه‌موشی‬ ‫سه‌یرتر دانانی پاره‌كه‌ی ‌ه له‌بانكێكی ئه‌هلی ك ‌ه‬ ‫بانكی كوردستانه‬

‫له‌ئێس���تادا لیژن���ه‌ی ده‌س���تپاكی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای هه‌ولێ���ر س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و ‪5‬‬ ‫به‌دواداچونن بۆ چۆنیه‌تی‌ خه‌رجكردن ‌‬ ‫ی رابردو ته‌رخانكرا بۆ ش���ێوازی خه‌رجكردنه‌كه‌ی ته‌نیا به‌فیرۆدانه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ده‌س���تپاكی ده‌ڵێت‪" ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ملیۆن دۆالره‌ی ك ‌ه ساڵ ‌‬ ‫چاالكییه‌كانی‌ ش���اری‌ هه‌ولێر وه‌ك پایته‌ختی له‌هه‌موشی سه‌یرتر دانانی پاره‌كه‌یه‌ له‌بانكێكی ویستمان بانگهێشتی په‌رله‌مانیان بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گه‌ش���تیاری واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك ئه‌هل���ی كه‌ بانكی كوردس���تانه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‌ه ئه‌وان له‌رێی راگه‌یاندنه‌كان���ه‌و‌ه ره‌تیانكردو‌ه‬ ‫له‌مه‌وپێش���یش له‌الی���ه‌ن په‌رله‌مانتارێك���ه‌و‌ه پێچه‌وانه‌ی یاس���اكانی حكومه‌تی هه‌رێم ‌ه یان گه‌نده‌ڵیان كردبێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ش مۆڵه‌تێكی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌درا پاره‌كه‌ له‌كاتی خه‌رجكردرنیدا به‌ش���ێك له‌پاره‌كه‌یان به‌قه‌رز داوه‌ به‌خه‌ڵك‌و كاتیم���ان پێ���دان بۆئ���ه‌وه‌ی راپۆرتی خۆیان‬ ‫ئاماده‌بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ربێت‌و نه‌یانتوانی‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫دیارنیه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه یان نا‪".‬‬ ‫گه‌نده‌ڵی گه‌وره‌ی تێدا كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ سالح‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی پارێزگای هه‌ولێر بانگهێشتی په‌رله‌مان ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی لێژنه‌ی ده‌س���تپاكی له‌په‌رله‌مانی‬ ‫ه���اوكات ئه‌ندام���ی لیژن���ه‌ی ده‌س���تپاكی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬عوم���ه‌ر س���الح به‌ئاوێنه‌ی وت راپۆرت���ی خۆی���ان ئاماده‌ ده‌كه‌ن س���ه‌باره‌ت‬ ‫"ئێس���تا لیژنه‌ی ده‌ستپاكی له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی به‌خه‌رجی���ه‌كان‌و "ئه‌گ���ه‌ر راپۆرته‌كه‌ی���ان له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان‪ ،‬خه‌ڵ���ه‌ف ئه‌حمه‌د‬ ‫پارێ���زگای‌ هه‌ولێ���ر ب���ه‌وردی به‌دواداچون بۆ توانی بیس���ه‌لمێنێت ك��� ‌ه گه‌نده‌ڵیان نه‌كردو‌ه بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬وه‌كو لیژنه‌ی ده‌س���تپاكی‬ ‫‪ 5‬ملی���ۆن دۆالره‌كه‌ی پایته‌ختی گه‌ش���تیاری له‌پاره‌كه‌دا‌و وه‌ك خۆی خه‌رجیان كردوه‌ ئه‌وا په‌رله‌م���ان لێكۆڵینه‌و‌ه له‌و كه‌یس��� ‌ه ده‌كه‌ین‬ ‫ده‌كه‌ین‌و له‌و ڕاپۆرته‌ ده‌كۆڵینه‌و‌ه ك ‌ه بۆ ئێمه‌و ش���تێكی تره‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا پارێزگارو جێگره‌كه‌ی به‌وردی‪ ،‬تائێس���تا نه‌گه‌یش���توینه‌ت ‌ه ئه‌نجامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگا نێ���ردراوه‌ له‌الیه‌ن دیوانی بانگهێش���تی په‌رله‌مان ده‌كه‌ین بۆ لێپێچینه‌و‌ه كۆتای���ی‪ ،‬چونك���ه‌ ده‌بێ���ت ئ���ه‌و كه‌یس��� ‌ه‬ ‫رونبكرێته‌وه‌‌و كۆتایی پێ بێت‌و هیچ كه‌س���ێك‬ ‫چاودێ���ری داراییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و ‪ 5‬ملیۆن ‌ه له‌سه‌ر دۆسیه‌ی ئه‌و ‪ 5‬ملیۆن دۆالره‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی ئایا په‌رله‌مان بۆچی تائێستا نه‌توانێـت ده‌س���ت بۆ گه‌نده‌ڵ���ی ببات‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫دۆالره‌ گه‌نده‌ڵیه‌كی زۆری تێداكراوه‌"‪.‬‬ ‫ی بانگهێشتی نه‌كردون له‌كاتێكدا په‌رله‌مانتارێك له‌رێ���ی چاودێ���ری دارای���ه‌وه‌ ده‌گه‌ین ‌ه هه‌مو‬ ‫ی خه‌رجكردن ‌‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ شێواز ‌‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ "شتی وای تێدای ‌ه سه‌رسوڕهێنه‌ره‌‌و به‌به‌ڵگ���ه‌و‌ه ئه‌و دۆس���یه‌ی ئاش���كراكردوه‌‪ ،‬راستیه‌ك"‪.‬‬

‫ئه‌و باس له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه ئه‌گه‌ر گه‌یشتین ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی كۆتایی "ئه‌وا هه‌ڵوێست راده‌گه‌یه‌نین‌و‬ ‫ئه‌رك���ی خۆم���ان جێبه‌جێ���ی ده‌كه‌ی���ن وه‌ك‬ ‫ده‌سته‌كه‌و وه‌ك په‌رله‌مانی كوردستانیش"‪.‬‬ ‫جێگ���ری س���ه‌رۆكی لێژن���ه‌ی ده‌س���تپاكی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان ئه‌نه‌س محمد شریف‬ ‫ب���ۆ ئاوێن ‌ه ده‌ڵێ���ت "راپۆرتێ���ك له‌چاودێری‬ ‫دارای���ی بۆ ئێمه‌ هاتوه‌‌و له‌س���ه‌ر ئه‌و راپۆرت ‌ه‬ ‫ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی پارێ���زگا كۆبوینه‌و‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ی به‌دواداچون بۆ ئه‌و كه‌یس��� ‌ه بكه‌ین‪،‬‬ ‫تا ئێستا هه‌ر ل ‌ه لێكۆڵینه‌وه‌داین‌و ئه‌نجامێكی‬ ‫ئه‌وتۆمان ده‌س���ت نه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌مان هه‌ی ‌ه كه‌ بانگهێشتی پارێزگاری‬ ‫هه‌ولێر بكه‌ین له‌سه‌ر ئه‌و كه‌یسه‌‪".‬‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌كانیان‬ ‫ئه‌نه‌س باس له‌رێكاری��� ‌‬ ‫ده‌كات له‌س���ه‌ر ئه‌و كه‌یسه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬پێشتر‬ ‫ئێمه‌ زانیاری كۆده‌كه‌ینه‌وه‌ له‌س���ه‌ر چۆنیه‌تی‬ ‫خه‌رجی ئه‌و پاره‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر توانیمان بگه‌ین ‌ه‬ ‫قه‌ناع���ه‌ت له‌رێ���ی راپۆرته‌كان���ی پارێزگاری‬ ‫هه‌ولێریش‪ ،‬ئه‌وا ش���تێكی ت���ره‌‪ ،‬به‌الم ئه‌گه‌ر‬ ‫پاره‌ك ‌ه گه‌نده‌ڵی تێدا كرابێت ئه‌وا بانگهێشتی‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌كرێـت‌و لێپێچین���ه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 2014‬هه‌ولێر وه‌ك پایته‌ختی گه‌شتیاری‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بی هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانیش بڕی ‪ 5‬ملیۆن دۆالری بۆ شاره‌ك ‌ه‬ ‫ته‌رخان كردبو تا چاره‌سه‌ری كه‌موكوڕیه‌كانی‬ ‫پێبكرێت‪ ،‬به‌اڵم چۆنیه‌ت���ی خه‌رجكردنی ئه‌و‬ ‫بڕ‌ه پاره‌ی ‌ه له‌الیه‌ن په‌رله‌مانتارێكه‌و‌ه ئاش���كرا‬ ‫كرا كه‌ گوایه‌ گه‌نده‌ڵیه‌كی زۆری تیادا كراوه‌‪.‬‬

‫من وه‌ك پارله‌مانتارێك تائێستا چه‌ندین جار واژۆم‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌ كه‌ به‌ڕێزت له‌گه‌ڵ جێگره‌كه‌ت‌و وه‌زیری‌‬ ‫سامانه‌ سروش����تیه‌كان‌و ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی‌ نه‌وت‌و گاز‬ ‫بێنه‌ پارله‌م����ان‪ ،‬به‌اڵم هیچ وه‌اڵمێك����م وه‌رنه‌گرتوه‌و‬ ‫بێگومانیش����م وه‌ریناگ����رم‪ ،‬چه‌ند ج����ار به‌ڕێزت به‌و‬ ‫شێوازه‌ی‌ ویس����توته‌ له‌گه‌ڵ ده‌سته‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پارله‌م����ان رێكه‌وتویت یان تۆ هاتویته‌ الی‌ ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان یان ده‌س����ته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫هه‌ن����دێ پارله‌مانت����ار هاتونه‌ت����ه‌ الی‌ حكوم����ه‌ت‪ ،‬له‌‬ ‫‪ 2015/6/20‬واژۆی‌ ژم����اره‌ی‌ یاس����ایی پارله‌مانتارانم‬ ‫كۆكرده‌وه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ لێپرس����ینه‌وه‌ له‌لیژنه‌ی‌ بااڵی‌‬ ‫ن����ه‌وت‌و گازی‌ هه‌رێم بكرێت كه‌ ئێوه‌ س����ه‌رۆكه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌قه‌یرانی‌ دارایی ئه‌م هه‌وڵه‌شم بێهوده‌ بو‪،‬‬ ‫دواجار له‌هۆڵی‌ پارله‌مان داوام له‌س����ه‌رۆكی‌ پارله‌مان‬ ‫كرد كه‌ پێمان بڵێ ده‌رئه‌نجامی‌ داوا یاس����اییه‌كه‌مان‬ ‫چ����ی‌ لێهات‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ س����ه‌رۆكی‌ پارله‌م����ان رێگه‌ی‌‬ ‫قس����ه‌كردنی‌ پێنه‌دام‌و منیش هۆڵه‌كه‌م به‌جێهێش����ت‪،‬‬ ‫پێش����تریش به‌ڕێزت هاتیته‌ پارله‌مان‌و ته‌نها ناوی‌ ‪17‬‬ ‫ئه‌ندام دیایكرابو كه‌ قسه‌ بكه‌ن منیش به‌ ئاشكرا وتم‬ ‫(من كه‌ نه‌توانم له‌م هۆڵه‌ له‌بری‌ خه‌ڵك قس����ه‌ بكه‌م‬ ‫خۆ رۆبۆت نیم‌و هۆڵه‌كه‌ به‌جێدێڵم) پێموایه‌ ئه‌مه‌شت‬ ‫له‌یاده‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ش له‌س����ه‌ر داوای‌ ژماره‌ی‌ یاسایی‬ ‫پارله‌مانت����اران داوای‌ ئاماده‌بونی‌ به‌ڕێ����زت‌و وه‌زیری‌‬ ‫ش����اره‌وانی‌‌و وه‌زیری‌ كش����توكاڵ‌و وه‌زیری‌ پالندانان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ده‌س����ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانمان ك����رد بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بێن‌و پێمانبڵێن پالنتان چیه‌ بۆ قه‌یرانی‌ نیش����ته‌جێ‌و‬ ‫دیارده‌ی‌ زیاده‌ڕۆیی له‌كوردس����تان كه‌ زۆر ته‌شه‌نه‌ی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌فه‌رمانی‌ به‌ڕێزتان له‌ ‪2006/6/8‬‬ ‫وه‌ دابه‌ش����كردنی‌ زه‌وی‌ بۆ هاواڵتی‌ ئاسایی وه‌ستاوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ ده‌س����تی‌ ده‌گاته‌ التان زه‌وی‌ وه‌رده‌گرێ‌و‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت‌و كرێچیه‌كانیش س����ه‌یرده‌كه‌ن‪ ،‬له‌ ‪2009‬‬ ‫مۆڵه‌تی‌ دروستكردنی‌ یه‌كه‌ی‌ نیش����ته‌جێ به‌فه‌رمانی‌‬ ‫به‌ڕێزت وه‌ستاوه‌‪ ،‬ویس����تمان بێیت‌و بزانین بۆ وا له‌م‬ ‫میلله‌ته‌ ده‌كه‌ن؟ پێت بڵێم سه‌رنجی‌ روبه‌ری‌ خانوه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆت بده‌و به‌راوردی‌ بكه‌ له‌گه‌ڵ ژیانی‌ پێشمه‌رگه‌یه‌كی‌‬ ‫كرێچ����ی‌ له‌دو ژوردا كه‌ مانگانه‌ك����ه‌ی‌ ‪ 450000‬دیناره‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ دكتۆر ش����ێركۆ حمه‌امینی‌ هاوڕێم هاتمه‌ الی‌‬ ‫به‌ڕێزت بۆ س����ێ ئیش‪ ،‬فه‌رمان����ی‌ ده‌ركردنی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ڵه‌بجه‌ (به‌ سوپاس����ه‌وه‌ جێبه‌جێتكرد)‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ فڕگه‌ی‌ س����لێمانی‌‌و به‌ن����داوی‌ جه‌لی‌ له‌دۆڵی‌‬ ‫س����ماقوڵی‌ وه‌اڵمم وه‌رنه‌گرت؟ ویستم بێیت‌و له‌هۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌وێ وه‌اڵمی‌ ئه‌م دو كه‌یس����ه‌ش وه‌ربگرم‌و‬ ‫بپرس����م چ����ۆن فڕگ����ه‌ی س����لێمانی‌ به‌نی����ازن بیده‌ن‬ ‫به‌كرێ رۆژی‌ ب����ه‌ ‪ 67‬دۆالر به‌كۆمپانیایه‌كی‌ حیزبی‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌باره‌ی‌ فڕگه‌ی‌ هه‌ولێر بپرس����م چۆن دراوه‌‬ ‫به‌كۆمپانیایه‌كی‌ حیزبه‌ك����ی‌ دی‌‌و زۆربه‌ی‌ داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ئه‌و كۆمپانیایه‌یه‌و س����ودی‌ ب����ۆ حكومه‌ت چه‌نده‌؟‬ ‫ده‌شمپرس����ی به‌نداوی‌ جه‌لی‌ دو س����اڵه‌ ت����ه‌واو بوه‌و‬ ‫‪ 10‬ملی����ۆن م‪ 3‬ئ����او ده‌گرێ‌و له‌س����ه‌ر ‪ 2‬ملیۆن دۆالر‬ ‫په‌كی‌ كه‌وتوه‌ بۆ دروس����تكردنی‌ پردێك و ‪2‬كم جاده‌‪،‬‬ ‫پڕناكرێت له‌ئاو‪ ،‬بۆ؟ ئه‌گه‌ر ده‌تانزانی‌ ناتوانن پڕیكه‌ن‬ ‫له‌ئاو بۆ دروستتانكرد؟ گه‌ر دروستتان كرد بۆ ته‌واوی‌‬ ‫ناك����ه‌ن؟! ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ كه‌ بۆ ته‌واوكردنی‌ ئه‌م رێگایه‌‬ ‫پێویس����ته‌ كه‌متره‌ له‌و پاره‌یه‌ی‌ بۆ شورای‌ خانوه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێزت خه‌رجكراو سودیش����ی‌ نیه‌‪ ،‬نه‌له‌ڕوی‌ ئه‌منی‌‌و‬ ‫نه‌له‌ڕوی‌ ته‌الرسازی‌‪.‬‬ ‫ئێوه‌ی‌ خاوه‌ن بڕیار له‌م هه‌رێمه‌ بێشانسه‌ن‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ش����تێ ده‌رباره‌ی‌ ب����اری‌ ئابوری‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬ب����اش ده‌زانن زۆربه‌ی‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ ئۆتۆمبێلی‌‬ ‫تاكس����ی یان تایبه‌تیان پێیه‌ هه‌ژارو نه‌دارن‪ ،‬به‌نه‌وه‌د‬ ‫رۆژ موچه‌یه‌ك وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ س����امانه‌ سروشتیه‌كه‌ت به‌نزینی‌ گران كردو‬ ‫گرانكردنه‌كه‌ی‌ به‌س����ه‌ر پارله‌مانتاراندا ساغ كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫كاتێك كه‌مێك نرخه‌كه‌ی‌ دابه‌زاند پرس����ی به‌پارله‌مان‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬راسته‌ كه‌مێ‌ نرخه‌كه‌ی‌ هێنایه‌ خواره‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫جۆر(‪ )Quality‬ی‌ به‌نزینه‌كه‌ی‌ وا خراپكرد خۆزگه‌مان‬ ‫به‌گرانیه‌كه‌‪ ،‬به‌كورتی‌‌و به‌كوردی‌ له‌چاوه‌ س����اغه‌كه‌وه‌‬ ‫دایه‌وه‌ به‌خه‌ڵك‌و له‌چاوه‌ كوێره‌كه‌وه‌ بردیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ش ویستم له‌گه‌ڵ ژماره‌ی‌ یاسایی پارله‌مان‬ ‫واژۆ كۆبكه‌ینه‌وه‌و له‌س����ه‌ر كه‌یس����ی‌ تێكچونی‌ فیوڵ‬ ‫په‌م����پ(‪)Fuel pump‬ی‌ ئۆتۆمبێل����ی‌ ده‌ی����ان هه‌زار‬ ‫هاواڵت����ی‌ به‌هۆی‌ خراپی‌ جۆری‌ به‌نزین بانگهێش����تتان‬ ‫بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌ خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت ئاش����تی‌‬ ‫هه‌ورامی‌ كه‌ به‌رپرس����ه‌ له‌ئه‌ڤاس����تینی‌ فیوڵ په‌مپی‌‬ ‫ئۆتۆمبێل‪ ،‬بهێنی‌‌و لێی بپرس����ین ئه‌رێ ئه‌م كاره‌ساته‌‬ ‫چیه‌ به‌هۆی‌ به‌نزینی‌ خراپی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ته‌وه‌ توش����ی‌‬ ‫هاواڵتی����ان ب����وه‌؟ لێ����ی بپرس����ین ئه‌رێ ت����ۆ خه‌مێ‬ ‫له‌ژینگ����ه‌ ‌ی ئه‌م واڵته‌ ناخۆی‌ به‌به‌رده‌وامی‌ ژه‌هربارانی‌‬ ‫ده‌كه‌ی����ت‪ ،‬ئه‌رێ نابینی‌ توش����بوانی‌ ش����ێرپه‌نجه‌ رۆژ‬ ‫ب����ه‌ڕۆژ له‌زیادبوندایه‌؟ ئای����ا ئێوه‌ ئاگادارن ئێس����تا‬ ‫هه‌ركه‌س به‌ئۆتۆمبێل سه‌فه‌ر ئه‌كا دڵی‌ له‌مشتیایه‌تی‌‌و‬ ‫سه‌یاره‌یه‌كی‌ خه‌فه‌ری‌ ئاماده‌كردوه‌ بۆ كاتی‌ وه‌ستانی‌‬ ‫فیوڵ په‌مپه‌كه‌ی‌؟!‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫پاش "ئه‌نفالی ‪ .."3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‬ ‫درێژه‌ی به‌شی یه‌كه‌م‬

‫كاك شێخ حسێنی هه‌زاركانی نمونه‌ی مرۆڤی گه‌وره‌‌و جوامێر‬

‫عوسمان حاجی مه‌حمود‬ ‫به‌شی دوه‌م‬ ‫پاشكۆیه‌ك بۆ ناوی ده‌سته‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫وه‌كو پێش���تر ئاماژه‌م پێ���دا‪ ،‬لێره‌ش‬ ‫به‌پێویس���تی ده‌زانم جارێكیت���ر دوباره‌ی‬ ‫بكه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م پاش���كۆیه‌ ب���ۆ ناوی ئه‌و‬ ‫ده‌سته‌و پێشمه‌رگانه‌یه‌ كه‌ پاش ته‌واوبونی‬ ‫لێبوردنه‌كه‌ی ‪،1988/10/6 -1988/9/6‬‬ ‫له‌به‌ش���ێك له‌ناوچه‌كانی گه‌رمیان مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌وانه‌ی ك���ه‌ دوات���ر له‌چه‌ند‬ ‫كاتێكی جیاجیادا له‌ئێرانه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫له‌گه‌رمیانه‌وه‌ ده‌ڕۆیش���تن بۆ باره‌گاكانی‬ ‫ناو كوردس���تانی ئێران تا كۆتایی مانگی‬ ‫‪.1990/12‬‬ ‫به‌هۆی وێ���ران كردن‌و ئه‌نف���ال كردنی‬ ‫ناوچ���ه‌ ڕزگاركراوه‌كان���ی ژێرده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫شۆڕش‪ ،‬باره‌گاكانی ی‪.‬ن‪.‬ك‌و پارتی‌و حزبه‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی تر له‌ناو خاكی كوردستانی‬ ‫ئێران بون‪ .‬دابه‌شبونی باره‌گاكانی ی‪.‬ن‪.‬ك‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ بو‪:‬‬ ‫‪ .1‬باره‌گای مام جه‌الل‌و كاك نه‌وشیروان‌و‬ ‫مه‌كته‌ب���ی سیاس���ی‌و س���ه‌ركردایه‌تی‪،‬‬ ‫له‌قاسمه‌ڕه‌ش بو سه‌ر به‌سه‌رده‌شت‪.‬‬ ‫‪ .2‬ب���اره‌گای مه‌ڵبه‌ندی یه‌ك‪ ،‬له‌دزڵی‌و‬ ‫مه‌رگاوان بو سه‌ر به‌مه‌ریوان‪.‬‬ ‫‪ .3‬ب���اره‌گای مه‌ڵبه‌ن���دی دو‪ ،‬له‌گوندی‬ ‫بله‌كێ بو سه‌ر به‌بانه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬باره‌گای مه‌ڵبه‌ندی سێ‪ ،‬له‌گونده‌كانی‬ ‫شێنێ‌و زه‌ڵێ‌و نۆكان بو‪.‬‬ ‫‪ .5‬مه‌كته‌ب���ی نوێنه‌رایه‌ت���ی له‌ت���اران‌و‬ ‫له‌چه‌ند شارێكی تر هه‌بو‪.‬‬ ‫‪ .6‬راگه‌یاندن له‌سه‌قز بو‪.‬‬ ‫له‌پ���اش قۆناغ���ی ئه‌نفال���ی چ���وار‌و‬ ‫قۆناغه‌كان���ی ت���ر‪ ،‬هه‌ندێ���ك ده‌س���ته‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی پارتیزان مانه‌وه‌ یان دواتر‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌‌و ده‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێجاریش بۆ‬ ‫ماوه‌ی كات���ی له‌ئێران���ه‌وه‌ ده‌هاتنه‌وه‌ بۆ‬ ‫كارێكی دیاریكراو‪ ،‬ئه‌گه‌ر بۆ ناوچه‌ ئه‌نفال‬ ‫كراوه‌كان بوبێت یان ش���ار‌و ش���ارۆچكه‌و‬ ‫ئۆردوگاكان‪ ،‬پاش ئه‌نجامدانی كاره‌كانیان‬ ‫ده‌گه‌ڕانه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌و ناوچانه‌ش بریتی بون‬ ‫ل���ه‌‪ :‬دۆڵ���ی جافایه‌ت���ی‪ -‬پیره‌مه‌گرون‪،‬‬ ‫ده‌شتی هه‌ولێر‪ ،‬خاڵخااڵن‌و چه‌می ڕێزان‪،‬‬ ‫شارباژێر‪ ،‬شاخی به‌مۆ‌و خۆشك‪ ،‬سنووری‬ ‫كۆیه‌‪ ،‬ش���اخی كاروخ‌و ناوچه‌ی ره‌واندز‪،‬‬ ‫شاخی سورێن‌و شاره‌زور‪ ،‬پشده‌ر‌و بیتوێن‪،‬‬ ‫خۆش���ناوه‌تی‪ ،‬باڵه‌كایه‌تی‪ ...‬هتد‪ .‬دیاره‌‬ ‫باسكردنی هه‌مو ش���وێنه‌كان‌و ناوهێنانی‬ ‫ئه‌و ده‌سته‌و پێشمه‌رگانه‌ی له‌و جێگایانه‌‬ ‫بون‪ ،‬په‌یوه‌ندی به‌ئامانجی ئه‌م نوسینه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ باسمان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌سته‌و پێشمه‌رگانه‌ی له‌ناوچه‌كانی‬ ‫گه‌رمیان بون‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ده‌سته‌ی كاك ئازادی سه‌گرمه‌‌و‬ ‫كاك ڕۆسته‌م‬ ‫‪1‬ـ كاك ئازادی سه‌گرمه‌‪ .‬خانه‌نشین‬ ‫‪2‬ـ كاك ڕۆس���ته‌م‪ .‬ئه‌ن���دام په‌رله‌مانی‬ ‫خانه‌نشینه‌‬ ‫‪3‬ـ كاك ش���ێخ مه‌حمود عه‌بدولسه‌مه‌د‬ ‫حه‌م���ه‌ خان(ش���ێخ مه‌حم���ود درێ���ژ)‬ ‫ئێس���تا پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نش���ینه‌و ماڵی‬ ‫له‌كه‌ركوكه‌‪.‬‬ ‫‪4‬ـ شه‌هید ئه‌رده‌اڵن عه‌لی نادر(شه‌هید‬ ‫ئه‌رده‌اڵن���ی چه‌مچه‌ماڵ) مانگی ‪1988/11‬‬ ‫ته‌سلیم بوه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪5‬ـ ش���ه‌هید مه‌ری���وان س���لێمان ئه‌مین‬ ‫(ش���ه‌هید مه‌ریوان هه‌مه‌وه‌ن���دی) مانگی‬ ‫‪ 1988/11‬ته‌سلیم بوه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬ش���ه‌هید عه‌بدولڕه‌حم���ان محه‌مه‌د‬ ‫ش���ه‌ریف (ش���ه‌هید ڕه‌ئیس چه‌مچه‌ماڵ)‬ ‫مانگ���ی ‪ 1988/11‬ته‌س���لیم ب���وه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاپه‌ڕین���ی ‪ 1991‬له‌بان مه‌قان ش���ه‌هید‬ ‫بو‪.‬‬ ‫‪ -7‬كاك خواڕه‌حم ساڵح كه‌ریم (چاالك)‬ ‫له‌ئێستادا له‌‌واڵتی نه‌مسایه‌‪.‬‬ ‫‪ -8‬كاك جه‌مال كه‌مال عه‌زیز‪ ،‬ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫له‌ئاسایشی چه‌مچه‌ماڵ‪.‬‬ ‫‪ -9‬كاك س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د مه‌حمود‪،‬‬

‫ڕۆژه‌كانی پرۆس���ه‌ی ئه‌نفال‪ ،‬لێوانلێو‬ ‫ب���ون له‌ئازار‌و ژان‪ ،‬له‌فرمێس���ك‌و ترس‌و‬ ‫حه‌س���ره‌تی له‌یه‌كتر دابڕان‌و چاره‌نوسی‬ ‫نادی���ار‪ ،‬ئامانج���ی ئه‌نف���ال قڕكردن���ی‬ ‫گوندنش���ینه‌كان‌و بنه‌بڕكردن���ی ژی���ان‌و‬ ‫ئاوه‌دانی بو‪ .‬له‌و س���اته‌وه‌ختانه‌دا‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ش���تێك بۆن‌و ڕه‌نگی بێپشتیوانی كورد‌و‬ ‫غه‌در‌و خوێن‌و مه‌رگ���ی گرتبو‪ ،‬له‌ناو ئه‌و‬ ‫دیمه‌ن���ه‌ خه‌ماوی‌و پ���ڕ له‌نه‌هامه‌تییه‌دا‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی جوامێرانه‌ی پیاوێكی ڕاستگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ خ���واو م���رۆڤ‌و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی پڕ له‌ش���ه‌هامه‌تی كاك شێخ‬ ‫حس���ێنی هه‌زاركانی جێ���گای ڕێز‌و به‌رز‬ ‫نرخاندنه‌‪.‬‬ ‫به‌درێژایی ژیانی هه‌ڵوێسته‌كانی پڕبون‬ ‫له‌جوامێری‌و ئاكاری به‌رز‪ ،‬ته‌كیه‌كه‌ی كاك‬ ‫شێخ حسێن وه‌كو خۆی جیاواز‌و كه‌م‌وێنه‌‬ ‫بو‪ ،‬جگه‌ له‌مورید‌و ده‌روێش���ه‌كانی‪ ،‬ببوه‌‬ ‫جێگه‌‌و په‌ناگای ه���ه‌ژاران‌و لێقه‌وماوانی‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬ته‌كیه‌ به‌رده‌وام جمه‌ی ده‌هات‬

‫له‌ناو ئه‌و دیمه‌نه‌‬ ‫خه‌ماوی‌و پڕ‬ ‫له‌نه‌هامه‌تییه‌دا‬ ‫هه‌ڵوێستی‬ ‫جوامێرانه‌و‬ ‫پڕ له‌شه‌هامه‌تی‬ ‫جێگای ڕێز‌و به‌رز‬ ‫نرخاندنه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -10‬كاك ساماڵ‌ ره‌حیم كاكه‌واڵ‪ ،‬ئێستا‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -11‬كاك مه‌ریوان حاجی حسێن‪ ،‬ئێستا‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -12‬كاك ته‌ه���ا غه‌ریب عه‌بدواڵ (برای‬ ‫كاك ئازادی سه‌گرمه‌) ئێستا پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -13‬شه‌هید حسێن عه‌بدواڵ (شێركۆ)‪،‬‬ ‫ل���ه‌ڕۆژی ‪ 1988/10/11‬به‌هۆی په‌الماری‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ر له‌چه‌می الهێز‪ ،‬كه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫نێوان گونده‌كانی فه‌قێ مس���ته‌فا‪ ،‬كه‌ڵۆز‬ ‫لوقمان‪ ،‬هه‌ردو قولیجان‪ ،‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -14‬ش���ه‌هید هه‌ڵكه‌وت���ی ئه‌ندازی���ار‪،‬‬ ‫رۆژی ‪ 1998/10/11‬به‌ه���ۆی په‌الم���اری‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ر له‌چه‌می الهێز شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -15‬شه‌هید ش���ێرزاد عه‌ریف ڕه‌مه‌زان‪،‬‬ ‫رۆژی ‪ 1988/10/11‬به‌ه���ۆی په‌الم���اری‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ر له‌چه‌می الهێز شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -16‬كاك كه‌مال ره‌حیم كه‌ریم (شه‌هید‬ ‫كه‌ماله‌ خ���ڕه‌) مانگی ‪ 1989/1‬ته‌س���لیم‬ ‫بوه‌وه‌‪ ،‬له‌س���اڵی ‪ 1996‬له‌ش���ه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪-2‬ده‌سته‌ی شه‌هید حه‌مه‌ ڕه‌ش‬ ‫‪ -1‬شه‌هید محه‌مه‌د كه‌ریم عیسا (حه‌مه‌‬

‫له‌ده‌روێ���ش‌و خه‌ڵكانی تر‪ .‬كاك ش���ێخ‬ ‫حس���ێنیش وه‌كو عاده‌ته‌ هه‌میشه‌یه‌كه‌ی‬ ‫به‌رده‌وام به‌س���نگفراوانی‌و زه‌رده‌خه‌نه‌وه‌‬ ‫پێشوازی لێده‌كردن‪ .‬الی ئه‌و پله‌و پایه‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی یان هه‌ر پله‌و پایه‌یه‌كی تری‬ ‫میوانه‌كان���ی گرنگ نه‌بو‪ ،‬ئ���ه‌و الی وابو‬ ‫ئه‌وانه‌ هه‌مو مرۆڤن‌و شایسته‌ی ڕێزگرتن‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی وه‌ك یه‌كن‪.‬‬ ‫س���یفه‌ته‌ ده‌گمه‌نه‌كانی له‌خۆبورده‌یی‌و‬ ‫راس���تگۆیی وای كردبو كاك شێخ حسێن‬ ‫ببێت���ه‌ جێگای ڕێز‌و متمان���ه‌ی هه‌موان‪،‬‬ ‫ئه‌و ب���ه‌رده‌وام مش���ورخۆر‌و خه‌مخۆری‬ ‫ده‌روبه‌ره‌كه‌ی ب���و‪ ،‬مامه‌ڵه‌ی بۆ هه‌موان‬ ‫وه‌ك كوردێك���ی موس���وڵمانی باوه‌ڕداری‬ ‫سه‌رڕاست‌و نیشتمانپه‌روه‌ری ڕاستگۆ بو‪.‬‬ ‫له‌كاتی ش���ااڵوی ئه‌نفالی سێدا‪ ،‬خۆی‌و‬ ‫خێزان‌و كه‌سوكارو هه‌ندێ له‌ده‌روێشه‌كانی‬ ‫له‌وانه‌ بون كه‌ له‌دێی مله‌سووره‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫سوپا‌و جاشه‌وه‌ گیران‌و له‌گه‌ڵ خه‌ڵكه‌كه‌‬ ‫ڕاپێچ كران‪ .‬له‌ڕۆژی ‪ 1988/4/14‬له‌كاتی‬

‫گواس���تنه‌وه‌یان‌و بردنیان ب���ۆ (قۆره‌تو)‬ ‫له‌سنوری قه‌زای خانه‌قین‪ ،‬له‌ساته‌وه‌ختی‬ ‫گه‌یش���تن‌و تێپه‌ڕبونیان به‌ن���او كه‌الردا‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌ند دۆست‌و خزمێكی كاك شێخ‬ ‫حسێنه‌وه‌‪ ،‬ده‌رفه‌تێكیان بۆ دروستكردن‪،‬‬ ‫تا خۆی‌و خێزانه‌كه‌ی ڕزگار بكرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شێخی گه‌وره‌و جوامێر به‌وه‌ رازی نابێت‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌رفه‌تی رزگاربون���ه‌ی ڕه‌تكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ نه‌یده‌ویس���ت له‌گه‌ڵ خه‌ڵكه‌كه‌ی‬ ‫ت���ر جیاببێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و له‌نێ���وان مردن‌و‬ ‫ڕزگاربونێكی ئاوادا مردنی الپه‌سه‌ندتر بو‪،‬‬ ‫بۆیه‌ وتبوی (با چاره‌نوسی منیش وه‌كو‬ ‫ئه‌وانی تربێت)‪ .‬هه‌ربۆیه‌ كاكه‌ شێخ حسێن‬ ‫بوه‌ س���ه‌رگه‌وره‌ی كاروانی ڕو له‌ماشێنی‌‬ ‫مه‌رگ���ی به‌عس���یه‌ ره‌گه‌زپه‌رس���ته‌كان‪،‬‬ ‫خۆی‌و ‪ 12‬كه‌س له‌ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌زاران كوردستانیی غه‌درلێكراو‪،‬‬ ‫ڕه‌وانه‌ی بیابانه‌كانی خواروی عێراق كران‌و‬ ‫كۆمه‌ڵكوژ كران‪.‬‬ ‫كاك شێخ حسێن ناوی ته‌واوی (حسێن‬

‫ڕاستكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌شی یه‌كه‌م‬ ‫له‌په‌ره‌گرافی كۆتایی به‌ش���ی‬ ‫یه‌كه‌مدا‪ ،‬كه‌باس���ی دامه‌زراندنی‬ ‫س���وپای ڕزگاری كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫(س���رك) ك���راوه‌‪ ،‬مێژوه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫نوس���راو‌ه كۆتای���ی ‪،1989‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا كۆتای���ی ‪ 1988‬بو‪.‬‬ ‫دامه‌زراندن���ی (س���رك)بیرۆكه‌‌و‬ ‫بڕیاری كاك نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫بو‪.‬‬

‫تێبینی‬

‫محه‌م���ه‌د فه‌ره‌جه‌و له‌دایكبووی س���اڵی‬ ‫‪1957‬ه‌)‪ ،‬خه‌ڵكی دێی هه‌زاركانی س���ه‌ر‬ ‫به‌ناحیه‌ی س���ه‌رقه‌اڵیه‌‪ ،‬له‌سنوری قه‌زای‬ ‫كف���ری‪ ،‬هه‌زاركانی دێیه‌كی بچوكی چه‌ند‬ ‫ماڵی بو‪ ،‬جێگای كاك ش���ێخ حس���ێن‌و‬ ‫ته‌كیه‌‌و بنه‌ماڵه‌كه‌ی بو‪.‬‬

‫له‌ب���اس كردن���ی س���نوری‬ ‫ئه‌نفالی س���ێدا‪ ،‬جگه‌ له‌سنوری‬ ‫ئ���ه‌و قه‌زایانه‌ی ك���ه‌ ئاماژه‌مان‬ ‫پێكردون‪ ،‬به‌ش���ێك له‌سنووری‬ ‫ناحی���ه‌ی قه‌ره‌هه‌نجیر‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ناوچ���ه‌ی قه‌ره‌حه‌س���ه‌ن‪ ،‬له‌ناو‬ ‫بازنه‌ی ئه‌نفالی‌ سێدا بون‪.‬‬

‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -20‬كاك مكه‌ره‌م ره‌شید برزۆ‪ ،‬ئه‌فسه‌ر‌ه‬ ‫به‌پله‌ی مقه‌ده‌م له‌س���ه‌ر میالكی سوپای‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫‪ -21‬كاك نه‌وزاد كه‌ریم فارس‪ ،‬ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫به‌پله‌ی مقه‌ده‌م له‌سه‌ر میالكی ئاسایش‪.‬‬ ‫‪ -22‬كاك كه‌ری���م ره‌ش���ید ئه‌حم���ه‌د‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -23‬كاك س���امی س���ه‌مین س���ه‌عید‪،‬‬ ‫ئه‌فس���ه‌ره‌ به‌پله‌ی عه‌مید له‌سه‌ر میالكی‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬

‫ی ‪ – 1989‬گه‌رمیان‬ ‫ئه‌یلول ‌‬ ‫دانیشتوه‌كان الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬مامۆستا حسێن‪ ،‬شه‌هید ئه‌حمه‌د زه‌رداوی‌‪ ،‬كاك جه‌مال شێخ حه‌مید ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راس���ته‌وه‌‪ :‬عوسمان حاجی‌ مه‌حمود‪ ،‬كاك سۆران غازی‌ ساالر‪ ،‬كاك سه‌باح ش���ێخ حه‌میدی‌‪ ،‬كاك كه‌ریم ره‌شید ئه‌حمه‌د‪ ،‬شه‌هید‬ ‫راوه‌س���تاوه‌كان ال ‌‬ ‫كامه‌ران مامۆستا هیدایه‌ت‪ ،‬كاك نه‌وزاد كه‌ریم فارس‪ ،‬كاك حه‌سه‌ن هۆمه‌ربلی‌‪ ،‬شه‌هید مه‌جید دوزی‌‪ ،‬كاك حه‌مه‌ره‌شید توكنی‌‬

‫ڕه‌ش) س���ه‌ر له‌ئێ���واره‌ی ‪1991/3/11‬‬ ‫له‌خورماتو به‌سه‌ختی بریندار بو‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫به‌ڕێكردنیدا بۆ كفری‪ ،‬له‌شه‌وی ‪ 11‬له‌سه‌ر‬ ‫‪ 1991/3/12‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -2‬ش���ه‌هید خه‌تاب حه‌س���ه‌ن حسێن‬ ‫(شه‌هید خه‌باته‌ س���ور) له‌شه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1996‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -3‬مام جه‌الل ئه‌مین كاكه‌‪ ،‬ساڵی ‪2001‬‬ ‫له‌كفری كۆچی دوایی كرد‪.‬‬ ‫‪ -4‬كاك هون���ه‌ر ش���ێخ عه‌لی‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬كاك به‌هادی���ن ش���ێخ كه‌ریم (برای‬ ‫ش���ه‌هید حه‌مه‌ڕه‌ش) ئێستا پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬كاك ڕزگار ڕه‌ئ���وف س���ابر (ئاری‬ ‫ره‌ئوف بێگه‌رد) ئه‌فسه‌ره‌ به‌پله‌ی عه‌قید‬ ‫له‌سه‌ر میالكی وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -7‬كاك حه‌م���ه‌ ره‌حیم ق���ادر (حه‌مه‌‬ ‫ره‌حیمی جیهاز) ئه‌فسه‌ره‌ به‌پله‌ی عه‌مید‬ ‫له‌سه‌ر میالكی هێزه‌كانی ‪.70‬‬ ‫‪.3‬ده‌سته‌ی شه‌هیدان (مه‌ال ئه‌حمه‌د‌و‬ ‫سه‌ید محه‌مه‌د)و كاك عه‌دنان حه‌مه‌ی مینا‬ ‫‪ -1‬ش���ه‌هید ئه‌حم���ه‌د محه‌م���ه‌د حه‌مه‌‬ ‫ئه‌مین (مه‌ال ئه‌حمه‌د كه‌الری)‪.‬‬ ‫‪ -2‬ش���ه‌هید دارا قادر س���ه‌مین عه‌زیز‬

‫ی‬ ‫ی ‪ – 1989/6/26‬قاته‌كانی‌ كفر ‌‬ ‫سه‌ر له‌ئێواره‌ ‌‬ ‫ی تر‌ه‬ ‫پێداویستییه‌كان له‌گوێدرێژێك باركراون‪ ،‬كاتی‌ گواستنه‌وه‌ له‌جێگایه‌كه‌وه‌ بۆ جێگایه‌ك ‌‬ ‫ی راس���ته‌وه‌‪ :‬كاك عه‌لی‌ غائب‪ ،‬كاك حه‌مه‌ره‌شید توكنی‌‪ ،‬شه‌هید مه‌جید دوزی‌‪ ،‬شه‌هید كامه‌ران‬ ‫ال ‌‬ ‫مامۆستا هیدایه‌ت‬

‫(شه‌هید دارا نارێنی)‪.‬‬ ‫‪ -3‬ش���ه‌هید حاج���ی حه‌می���د ق���ادر‪،‬‬ ‫هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌و كچێك‌و كوڕێكی ئه‌نفال‬ ‫كران‪.‬‬ ‫‪ -4‬ش���ه‌هید نوری قادر خورشید (پۆاڵ‬ ‫نارێنی)‪.‬‬ ‫‪ -5‬ش���ه‌هید ره‌حی���م ره‌ش���ید ئه‌حمه‌د‬ ‫(ره‌حیم كه‌الری)‪.‬‬ ‫‪ -6‬شه‌هید سه‌الم محه‌مه‌د حسێن ساڵح‬ ‫(شه‌هید سه‌الم نارێنی)‪.‬‬ ‫‪ -7‬ش���ه‌هید حه‌ی���ده‌ر حه‌مید س���ه‌لیم‬ ‫(شه‌هید حه‌یده‌ر شۆراوه‌یی)‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی ڕوداوێكی سروش���تی س���ه‌ر‬ ‫له‌ئێ���واره‌ی ‪ 19‬له‌س���ه‌ر‪،1989/2/20‬‬ ‫ئه‌شكه‌وتی داری خله‌ ڕوخاو هه‌ر حه‌وتیان‬ ‫له‌ناو ئه‌شكه‌وته‌كه‌دا شه‌هید بون‪.‬‬ ‫‪ -8‬ش���ه‌هید س���ه‌ید محه‌م���ه‌د محێدین‬ ‫ئه‌مین (شه‌هید سه‌ید محه‌مه‌د) له‌كۆتایی‬ ‫ناوه‌كانی لیستی ئه‌م ده‌سته‌یه‌دا‪ ،‬به‌ كورتی‬ ‫باسی ژیانی سه‌ید محه‌مه‌د ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫‪ -9‬ش���ه‌هید بوره���ان محه‌م���ه‌د قادر‬ ‫(بورهان���ی حه‌م���ه‌ی مین���ا) له‌ڕاپه‌ڕینی‬ ‫‪1991‬دا له‌كوڵه‌جۆی زه‌نگاباد شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -10‬ش���ه‌هید ئه‌حمه‌د س���اڵح گورجی‬ ‫(ئه‌حم���ه‌د زه‌رداوی) له‌ڕاپه‌ڕین���ی ‪1991‬‬ ‫له‌خورماتو شه‌هید بو‪.‬‬

‫‪ -11‬ش���ه‌هید محه‌مه‌د ئیبراهیم ره‌شید‬ ‫(ش���ه‌هید حه‌مه‌ كادر)‪ ،‬له‌س���اڵی ‪2001‬‬ ‫له‌شه‌ڕی دژی تیرۆر شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -12‬كاك عه‌دنان محه‌مه‌د قادر (عه‌دنان‬ ‫حه‌مه‌ی مینا) وه‌زیری خانه‌نشین‪.‬‬ ‫‪ -13‬كاك س���ه‌الم ره‌س���وڵ (س���ه‌الم‬ ‫شوشه‌) ئێستا به‌پله‌ی لیوا له‌سه‌ر میالكی‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوخۆیه‌‪.‬‬ ‫‪ -14‬كاك عوس���مان حه‌س���ه‌ن ق���ادر‬ ‫(حاجی عوسمان)‪.‬‬ ‫‪ -15‬كاك حس���ێن س���اڵح كاكه‌خ���ان‬ ‫(مامۆستا حس���ێن) ئه‌فس���ه‌ره‌ به‌پله‌ی‬ ‫عه‌مید له‌سه‌ر میالكی وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -16‬كاك كه‌ری���م مه‌حم���ود س���ه‌مین‬ ‫(م���ه‌ال كه‌ری���م) له‌ڕاپه‌ڕین���دا له‌مانگ���ی‬ ‫‪ 1991/3‬له‌كوڵه‌جۆی زه‌نگاباد به‌سه‌ختی‬ ‫بریندار بو‪ ،‬خانه‌نش���ینه‌ له‌س���ه‌ر لیستی‬ ‫كه‌مئه‌ندامان‪.‬‬ ‫‪ -17‬كاك هه‌ی���اس حس���ێن فه‌ت���اح‪،‬‬ ‫ئه‌فس���ه‌ره‌ به‌پله‌ی نه‌قیب له‌سه‌ر میالكی‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -18‬كاك حس���ام عه‌لی فه‌ره‌ج (شێخ‬ ‫حیسام داربه‌ڕو) له‌شه‌ڕی ناوخۆ له‌مانگی‬ ‫‪1994/8‬دا به‌س���ه‌ختی برین���دار بو‪ ،‬به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ قاچێكی له‌ده‌ست دا‪.‬‬ ‫‪ -19‬كاك س���ۆران غازی ساالر‪ ،‬ئێستا‬

‫ی سه‌ر به‌خورماتو‬ ‫ی ‪ – 1990‬خۆرنه‌وه‌زان ‪ -‬ناوچه‌ی‌ داوده‌ ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ راوه‌ستاوه‌‪ :‬كاك مه‌ال سه‌عید‬ ‫ی راسته‌وه‌‪ :‬ش���ه‌هید مه‌جید دوزی‌‪ ،‬كاك حه‌مه‌ره‌شید توكنی‌‪ ،‬كاك جه‌میل شێخ‬ ‫دانیش���توه‌كان ال ‌‬ ‫ی چا لێنانن‬ ‫له‌نگه‌ری‌‪ ،‬شه‌هید هه‌ڵكه‌وت ئه‌حمه‌د غێدان‪ ،‬مام مه‌جید كادر – خه‌ریك ‌‬

‫كورته‌یه‌ك له‌ژیاننامه‌ی‬ ‫شه‌هید سه‌ید محه‌مه‌د‬ ‫ ناوی ت���ه‌واوی كاك محه‌مه‌د محێدین‬‫ئه‌مین‌و ناسراو به‌(سه‌ید محه‌مه‌د)ه‌‪.‬‬ ‫ ساڵی ‪ 1947‬له‌كفری له‌دایكبووه‌‪.‬‬‫ له‌شۆڕشی ئه‌یلول به‌شداری كردوه‌‪.‬‬‫ ساڵی ‪ 1973‬له‌گه‌ڵ خاتو (نێرگز شكور‬‫حسین) ژیانی هاوسه‌ری پێكهێناوه‌‪.‬‬ ‫ له‌پ���اش تێكچونی گفتوگۆ له‌س���اڵی‬‫‪1974‬دا‪ ،‬جارێكی تر به‌ش���داری شۆڕشی‬ ‫كردوه‌و بوه‌ته‌وه‌ به‌پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫ له‌كۆتایی س���اڵی ‪1975‬دا‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬‫به‌كۆمه‌ڵ���ه‌ی ڕه‌نجده‌رانی كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ده‌وری كاریگ���ه‌ری هه‌ب���وه‌‬ ‫له‌دامه‌زراندن‌و گه‌شه‌پێدانی ڕێكخستنه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌و ی‪.‬ن‪.‬ك‪ ،‬له‌س���نووری كفری‌و‬ ‫گه‌رمیاندا‪.‬‬ ‫ له‌پایی���زی س���اڵی ‪1978‬دا‪ ،‬بوه‌ت���ه‌‬‫پێش���مه‌رگه‌‌و دوات���ر بوه‌ته‌ لێپرس���راوی‬ ‫ناوچه‌ی كفری ی‪.‬ن‪.‬ك‪.‬‬ ‫ پاش ئه‌وه‌ی ده‌بێته‌ پێشمه‌رگه‌‪ ،‬دایك‌و‬‫باوك‌و هاوس���ه‌ر‌و منداڵه‌كان���ی ده‌گیرێن‌و‬ ‫زیندانی ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ له‌ژیان���ی پێش���مه‌رگایه‌تیدا‪،‬‬‫لێپرس���راویه‌تی ڕێكخس���تن‪ ،‬سیاس���ی‌و‬ ‫عه‌س���كه‌ری پێس���پێردراوه‌‪ ،‬كه‌س���ێكی‬ ‫خاكی‌و خۆشه‌ویس���ت‌و جێگای متمانه‌ی‬ ‫خه‌ڵك ب���وه‌‪ .‬یه‌كێك ب���وه‌ له‌ڕه‌مزه‌كانی‬ ‫ڕێكخس���تنی نهێن���ی‌و پێش���مه‌رگایه‌تی‌و‬ ‫شۆڕش له‌گه‌رمیان‪.‬‬ ‫ پاش ئازادكردنی هاوسه‌ر‌و منداڵه‌كانی‬‫له‌زین���دان له‌س���اڵی ‪1981‬دا‪ ،‬هێنانی بۆ‬ ‫ناوچ���ه‌ ڕزگاركراوه‌كانی ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫ش���ۆڕش‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌دا له‌چه‌ند گوندێكی‬ ‫جیاجیا ده‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬دوا جێگه‌‌و دوا گوند‬ ‫كه‌ لێی مانه‌وه‌‪ ،‬گوندی ته‌په‌سپی بو سه‌ر‬ ‫به‌ناحیه‌ی سه‌رقه‌اڵ‪.‬‬ ‫ له‌شااڵوی ئه‌نفالی سێدا هاوسه‌ره‌كه‌ی‌و‬‫هه‌ر ‪ 10‬منداڵه‌كه‌ی ئه‌نفال كران‪.‬‬ ‫ناوی منداڵه‌كانی‪ :‬س���امان‪ ،‬شاخه‌وان‪،‬‬ ‫شۆڕش‪ ،‬كارزان‪ ،‬س���یروان‪ ،‬سواره‌‪ ،‬ئااڵ‪،‬‬ ‫به‌هار‪ ،‬كوردستان‪ ،‬چنار‪.‬‬ ‫پاش ئه‌نفالی سێ‪ ،‬كاك سه‌ید محه‌مه‌د‬ ‫له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك پێش���مه‌رگه‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫مایه‌وه‌‪ ،‬دواتر له‌گه‌ڵ شه‌هید مه‌ال ئه‌حمه‌د‬ ‫ك���ه‌الری‌و كاك عه‌دنان���ی حه‌م���ه‌ مینا‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كانیان بون به‌ده‌س���ته‌یه‌ك‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ بون‪.‬‬ ‫كاك س���ه‌ید محه‌م���ه‌د له‌ش���ه‌وی‬ ‫‪7/31‬له‌س���ه‌ر‪ 1989/8/1‬له‌ن���او ك���ه‌الر‬ ‫به‌هۆی خۆفرۆش���ێكی كورده‌وه‌ له‌داوخراو‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌منه‌وه‌ گیرا‪ .‬پاش چه‌ند مانگێك‬ ‫له‌ئ���ازار‌و ئه‌ش���كه‌نجه‌ی زیندان‪ ،‬س���ه‌ر‬ ‫له‌به‌یانی ڕۆژی ‪ 1991/1/17‬له‌سێداره‌درا‪.‬‬ ‫س�ڵ�او له‌گیانی پاكی ش���ه‌هید س���ه‌ید‬ ‫محه‌مه‌د‌و هاوس���ه‌ر‌و منداڵه‌كانی‌و هه‌موو‬ ‫شه‌هیدانی كوردستان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫"ره‌نگ ‌ه به‌پاره‌ ئازادبكرێن"‬

‫له‌به‌غداوه‌‬ ‫گۆشه‌یه‌ک ‌ه‬ ‫دو هه‌فت ‌ه جارێک‬

‫قایمقامی‌ خورماتو‪ :‬رفێنه‌ره‌كان هه‌م‬ ‫حكومه‌تن‪ ،‬هه‌م چه‌ته‌‬

‫کاو ‌ه محه‌مه‌د ده‌ینوسێت‬

‫دەوڵەتی كاكە‬

‫ئا‪ :‬هاوکار حسێن‌‬ ‫كه‌سوكاری‌ چوار پاسه‌وانه‌‬ ‫رفێنراوه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار‬ ‫خۆیان له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫عه‌شایه‌ری‌‌و به‌پاره‌ له‌ده‌ستی‌‬ ‫رفێنه‌ره‌كانیان ئازادیان بكه‌ن‌و‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ ره‌سمیش هه‌وڵه‌كان‬ ‫به‌رده‌وامن‪ ،‬به‌اڵم تا ئاماده‌كردنی‌‬ ‫ئه‌م راپۆرته‌ هیچیان ئه‌نجامێكی‌‬ ‫دڵخۆشكه‌ریان نه‌بوه‌‪ ،‬قایمقامی‌‬ ‫ی ناسنامه‌ی‌‬ ‫خورماتوش له‌باره‌ ‌‬ ‫رفێنه‌ره‌كانه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬هه‌م‬ ‫حكومه‌تن‌و هه‌م چه‌ته‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌عات (‪)7‬ی به‌ره‌به‌یان����ی‬ ‫رۆژی‌ ش����ه‌ممه‌ (‪9‬ی‌ ئای����ار)‪ ،‬چوار‬ ‫پاسه‌وانی سه‌رۆك كۆماری عێراق‪ ،‬كه‌‬ ‫س����یانیان خه‌ڵكی خورماتون‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان له‌به‌غ����داوه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گوندی‌ س����ه‌رحه‌ له‌نزیك س����نوری‬ ‫عوزێ����م‪ ،‬بێ سه‌روش����وێن بون‌و دواتر‬ ‫ده‌رك����ه‌وت كه‌ له‌الیه‌ن ئه‌و میلیش����یا‬ ‫شیعانه‌وه‌ رفێنراون كه‌ له‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫باڵوه‌یان پێكراوه‌‪.‬‬ ‫شه‌الل عه‌بدول‪ ،‬قایمقامی خورماتو‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬ل����ه‌دو رێگه‌وه‌‬ ‫ه����ه‌وڵ ده‌درێ����ت ب����ۆ ئازادكردنیان‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان له‌رێگه‌ی‌ عه‌شایه‌رییه‌و‌ه كه‌‬ ‫كه‌سوكاری‌ ئه‌و پاس����ه‌وانانه‌ به‌نیازن‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ پ����اره‌وه‌ ك����ه‌ پێموابێت به‌‬ ‫‪ 5‬ب����ۆ ‪ 6‬ده‌فت����ه‌ر (‪ 50000‬بۆ ‪60000‬‬ ‫دۆالر) چاره‌سه‌ری‌ بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫رێككه‌وتنێ����ك ك����راوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وان‬ ‫(رفێن����ه‌ره‌كان) ده‌نگی����ان نه‌م����اوه‌و‬ ‫وه‌اڵمیان نی����ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و مۆبایله‌ی‌‬ ‫ته‌له‌فۆنیان پێكردوه‌ داخراوه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وتیش����ی‌‪" ،‬دوه‌می����ان‬ ‫ی حكوم����ی‌‌و‬ ‫له‌رێگ����ه‌ی‌ هه‌وڵه‌كان���� ‌‬

‫هێزێکی حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌وه‌ی����ه‌ ك����ه‌ ل����ه‌رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ممه‌وه‌ بڕیاری‌ ئازادكردنیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاس����تی‌ وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ناوخۆو‬ ‫به‌رگری����ی‌‌و كه‌س����ایه‌تیه‌ دیاره‌كان����ی‌‬ ‫شیعه‌و س����ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار هه‌مویان‬ ‫له‌سه‌ر خه‌تن‪ ،‬به‌اڵم بابه‌ته‌كه‌ چوه‌ته‌‬ ‫قاڵبی‌ رفاندن‌و ئه‌وانه‌شی‌ ئه‌و كاره‌یان‬ ‫كردوه‌ نادیارن"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ناسنامه‌ی‌ رفێنه‌ره‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ش����ه‌الل وت����ی‌‪" ،‬ئه‌وانه‌ ه����ه‌م وه‌كو‬ ‫ی حكومه‌ت‌و هه‌م وه‌كو چه‌ته‌ش‬ ‫پیاو ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ده‌كه‌ن له‌و س����نوره‌داو خه‌ڵك‬ ‫ده‌ڕفێنن"‪.‬‬ ‫قایمقامی خورماتو ره‌تیش����یكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌س����تی‌ رفێنه‌ران بۆ شێواندنی‌‬ ‫ره‌وش����ی‌ ئه‌منی‌ بێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو "ئه‌و‬ ‫رفاندنان����ه‌ به‌رده‌وامیان هه‌یه‌و رۆژانه‌‬ ‫خه‌ڵ����ك ده‌ڕفێن����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و ‪4‬‬ ‫كه‌س����ه‌ به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ پاس����ه‌وانی‌‬

‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم����ارن‪ ،‬له‌الی����ه‌ن ئاسایش‌و به‌رگریی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان����ه‌وه‌ بایه‌خ����ی‌ پێ����درا‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ده‌نا ئه‌وان ب����ه‌رده‌وام كورد ده‌ڕفێنن "له‌س����ه‌ر راس����پارده‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ت����ا بڕێك پاره‌ی����ان لێوه‌رگرن‌و دواتر لیژنه‌كه‌یان س����ه‌ردانی‌ دوزخورماتوم‬ ‫ك����ردو راپۆرتێكم له‌باره‌ی‌ ره‌وش����ی‌‬ ‫ئازادیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ ج����اری‌ یه‌كه‌م نی����ه‌ گرژی‌‌و ناوچه‌كه‌وه‌ پێشكه‌ش به‌لیژنه‌كه‌ كردوه‌‬ ‫ی قه‌زاكه‌‬ ‫ئاڵۆزی‌ له‌نێوان هێ����زه‌ كوردییه‌كان‌و تا چاره‌سه‌رێك بۆ بارودۆخ ‌‬ ‫میلیشیا ش����یعه‌كاندا دروست ده‌بێت‪ ،‬بدۆزینه‌وه‌‪ ،‬بڕیاریش����ه‌ له‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫پێش����تریش چه‌ن����د پاس����ه‌وانێكی دیدارێكم����ان له‌گه‌ڵ وه‌زیری‌ ناوخۆ بۆ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی كۆمار له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یان رێكبخرێت بۆ تاوتوێكردنی‌ ره‌وش����ی‌‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬له‌ناحی����ه‌ی ئامرلی له‌الیه‌ن ئه‌منی‌ ئه‌و ناوچانه‌و پرس����ی‌ رفاندنی‌‬ ‫چه‌كدارانی حه‌ش����دی ش����ه‌عبییه‌وه‌‪ ،‬پاسه‌وانه‌كانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار"‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك دوای‌ بێسه‌وشوێنبونی‌‬ ‫له‌ئۆتۆمبیله‌كانی����ان دابه‌زێنراب����ون‌و‬ ‫س����وكایه‌تیان پێكرابو‪ .‬بۆیه‌ ئێس����تا ئ����ه‌و ‪ 4‬پاس����ه‌وانه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر زاری‌‬ ‫ی سه‌ركرده‌یه‌كی‌ سیاس����یی‌ كورد ئه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ كورد له‌به‌غدا به‌دوا ‌‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ رێگه‌چاره‌یه‌كن سه‌باره‌ت باڵوكرایه‌وه‌ ك����ه‌ گوایه‌ به‌نێوه‌ندگیری‌‬ ‫به‌ره‌وش����ی‌ ئه‌من����ی‌ دوزخورمات����و و ئێران‌و به‌ب����ڕی‌ ‪ 60‬هه‌زار دۆالر ئه‌و ‪4‬‬ ‫پاسه‌وانه‌ ئازادكراون‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگۆكه‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی لیژنه‌ی‌ له‌الیه‌ن نوس����ینگه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫شاخه‌وان عه‌بدواڵ‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬

‫رۆژانه‌ خه‌ڵك‬ ‫ده‌ڕفێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫‪ 4‬كه‌سه‌ به‌حوكمی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫كۆمارن‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌‬ ‫بایه‌خی‌ پێدرا‬ ‫كۆماره‌وه‌ ره‌تكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یه‌نراوه‌ك����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆم����اردا ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ كراب����و كه‌‬ ‫"سه‌رۆكایه‌تیی كۆمار داوای ناوبژیوانی‬ ‫كۆماری ئیسالمیی ئێرانی نه‌كردوه‌‪ ،‬یا‬ ‫پ����اره‌ی دابێت ب����ۆ ئازادكردنی چوار‬ ‫پاس����ه‌وانی س����ه‌رۆك كۆمار‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پیالنی رفاندن بۆ هه‌ڕه‌شه‌و وه‌رگرتنی‬ ‫ش����تێكه‌و هیچ لێكدانه‌وه‌یه‌ك یاخود‬ ‫مه‌به‌س����تێكی سیاس����ی هه‌ڵناگرێت‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیی كۆم����ار رێوش����وێنی‬ ‫تایبه‌تی����ی هه‌ی����ه‌ ب����ۆ به‌دواداچونی‬ ‫پرۆس����ه‌ی ئازادكردن����ی پاس����ه‌وانه‌‬ ‫رفێنراوه‌كان"‪.‬‬ ‫قائمقامی‌ خورماتوش ته‌ئكیدی‌ له‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ به‌رپرسانی‌ ئێران له‌سنوری‌‬ ‫خورماتو هه‌ن‪" ،‬به‌اڵم له‌ئاستێكی‌ بااڵی‌‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ وه‌هادا نین‪ ،‬بتوانن كه‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ئاوا چاره‌سه‌ربكه‌ن"‪.‬‬

‫روماد ‌ی‬ ‫ره‌مزی‌ سوننه‌كان‬ ‫پرۆفایل‬ ‫كه‌وتنی‌ رومادی‌ به‌ده‌ستی‌ داعش‪،‬‬ ‫نه‌ك هه‌ر ب����ۆ حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ����راق‪ ،‬به‌ڵك����و بۆ ب����اراك ئۆباماو‬ ‫ژه‌نراڵه‌كانیش����ی‌ خه‌مهێن����ه‌ر بو‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌هۆی����ه‌وه‌ له‌واش����نتۆن‌و به‌غ����داوه‌‬ ‫كه‌وتنه‌ به‌ر تیغ����ی‌ ره‌خنه‌ی‌ توندی‌‬ ‫ركه‌به‌رو نه‌یاره‌كانیه‌وه‌‪.‬‬

‫بۆ ئازادكردنی‌ رومادی‌ چڕ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رپرس����انی‌ ئه‌مه‌ریكا س����ورن‬ ‫بون له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئاماده‌كاری‌ بۆ‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ ئازادكردنی‌ موسڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئێس����تا هه‌م رومادییان له‌ده‌ستچو‪،‬‬ ‫هه‌م موسڵیشیان بۆ نه‌گیرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ نیگه‌رانی‌ به‌رپرسانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌‌و عێراقیش����ه‌‪ ،‬ده‌ستگرتنی‌‬ ‫داعشه‌ به‌سه‌ر ئه‌و بڕه‌ زۆره‌ له‌چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نییه‌دا ك����ه‌ له‌كۆنترۆڵكردنی‌‬ ‫ش����اری‌ رومادیدا ده‌س����تیانكه‌وتوه‌‬ ‫به‌ه����ۆی‌ هه‌اڵتنی‌ س����وپای‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫له‌ش����اره‌كه‌دا‌و ئێس����تا ده‌یان تانك‌و‬ ‫س����ه‌دان ئوتومبێل����ی‌ پێش����كه‌وتوی‬ ‫ئه‌مه‌ریكییان كه‌وتوه‌ته‌ده‌ست‪.‬‬

‫پرۆسه‌ی‌ ئازادكردن‌و پاككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نبار له‌ده‌س����تی‌ داع����ش‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫گوش����اری‌ ئه‌مه‌ری����كاوه‌ هێزه‌كان����ی‌‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌ لێكرای����ه‌ ده‌ر‌و‬ ‫س����ه‌ره‌نجامیش هێرش����ی‌ ئاس����مانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا روبه‌ڕوی‌ شكس����ت بۆوه‌و‬ ‫داع����ش ن����ه‌ك ه����ه‌ر ده‌س����تی‌ گرت‬ ‫به‌س����ه‌ر رومادی‌ سه‌نته‌ری‌ پارێزگای‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ كه‌وتنی‌ شاری‌ رومادی‌‬ ‫ئه‌نباردا‪ ،‬به‌ڵكو له‌ده‌روازه‌ی‌ به‌غدای‌‬ ‫پایته‌ختی����ش نزیك ب����ۆوه‌‪ .‬كه‌وتنی‌ به‌ده‌س����تی‌ چه‌كداران����ی‌ داع����ش‪،‬‬ ‫ئه‌م شاره‌ بوه‌ جێگه‌ی‌ ره‌خنه‌گرتنی‌ ده‌ره‌نجامی‌ الوازی‌ س����وپای‌ عێراق‌و‬ ‫كۆنگرێس����مانه‌كانی‌ ه����ه‌ردو حزب����ی‌ بێكه‌ڵكی‌ س����تراتیجی‌ ئه‌مه‌ریكایه‌ بۆ‬ ‫كۆم����اری‌‌و دیموكراتی����ش له‌ئۆباماو به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ داع����ش له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و س����تراتیجییه‌ی‌ ك����ه‌ به‌رامبه‌ر هێرش����ی‌ ئاس����مانیه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫به‌عێ����راق گرتویه‌تیه‌ب����ه‌ر‪ .‬هاوكات پرس����یاره‌ی‌ ورژان����دو‌ه ك����ه‌ بۆچی‌‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ عێراقیش ره‌خنه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ داعش به‌سه‌ر رومادیدا به‌و‬ ‫ئه‌وه‌یان ئاڕاسته‌ی‌ ئیداره‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا ئه‌ندازه‌یه‌ پڕ بایه‌خ‌و گرنگه‌؟‬ ‫به‌ر له‌هه‌ر ش����تێك بۆ تێگه‌یش����تن‬ ‫ك����رد كه‌ ك����ه‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌فته‌كان����ی‌ راب����ردودا پێداگرییان له‌بایه‌خی‌ ستراتیجی‌ رومادی‌ پێویست ‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كردوه‌ كه‌ پێویس����ته‌ ئاماژه‌ بكرێت كه‌ گه‌وره‌ترین پارێزگای‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا له‌بایه‌خ����ی‌ پارێ����زگای‌ عێراقه‌ له‌ڕوی‌ روبه‌ره‌وه‌‪ ،‬یه‌ك له‌سێی‌‬ ‫ئه‌نب����ار تێبگات‌و هه‌م����و هه‌وڵه‌كانی‌ كۆی‌ روبه‌ری‌ عێ����راق پێكده‌هێنێت‪،‬‬

‫‪ 138‬ه����ه‌زارو ‪ 500‬كیلۆمه‌ت����ر‬ ‫چوارگۆشه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م پارێزگایه‌ تا ساڵی‌‬ ‫‪ 1961‬به‌لیوای‌ دلێم ناوده‌برا‪ ،‬ژماره‌ی‌‬ ‫دانیش����توانه‌كه‌ی‌ ملیۆنێ����ك‌و ‪900‬‬ ‫هه‌زار كه‌س����ن‪ .‬له‌باكورییه‌وه‌ سنوری‌‬ ‫به‌س����نوری‌ پارێزگای‌ س����ه‌اڵحه‌دین‌و‬ ‫نه‌ین����ه‌واو واڵت����ی‌ س����وریا‌وه‌یه‌و‬ ‫له‌باش����وری رۆژهه‌اڵته‌وه‌ به‌س����نوری‌‬ ‫پارێزگاكان����ی‌ كه‌رب����ه‌الو نه‌جه‌فه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌رده‌ن له‌رۆژئاواوه‌‌و پارێزگای‌ به‌غدا‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬له‌باشوریشیه‌وه‌ واڵتی‌‬ ‫سعودییه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����تبگرێت به‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌نباردا ده‌ستده‌گرێت به‌سه‌ر ره‌وتی‌‬ ‫روب����اری‌ فوراتدا كه‌ به‌ره‌و ش����ه‌ش‬ ‫پارێزگای‌ خ����واروی‌ عێراق ده‌چێت‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ ئاوخواردنه‌وه‌یانه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستبگرێت به‌سه‌ر ئه‌نباردا هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫له‌ئاسایش‌و ئارامی‌ پارێزگاكانی‌ بابل‌و‬ ‫كه‌رب����ه‌الو نه‌ج����ه‌ف ده‌كات‪ .‬ئه‌نبار‬ ‫به‌ده‌روازه‌یه‌ك����ی‌ به‌غ����دای‌ پایته‌خت‬ ‫داده‌نرێ����ت به‌تایبه‌ت����ی‌ ب����ۆ داعش‬ ‫چونك����ه‌ زۆرب����ه‌ی‌ به‌ش����ی‌ رۆژئاوای‌‬ ‫پایته‌خت����ی‌ عێ����راق سوننه‌نش����ینن‬ ‫وه‌ك ئه‌بوغرێ����ب‌و عامری����ه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستبگرێت به‌سه‌ر ئه‌نباردا ده‌بێته‌‬ ‫دراوس����ێی‌ س����ێ‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئه‌رده‌ن‌و‬ ‫سوریا‌و سعودیه‌‌و ته‌حه‌كوم به‌شاڕێگا‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان����ی‌ نێ����وان عێراق ‪-‬‬ ‫سوریا‌و عێراق – ئه‌رده‌ن ده‌كا‪ .‬ئه‌و‬

‫جۆن کێری به‌ئاسمانی موسڵه‌وه‌‬ ‫هێزه‌ی‌ ده‌ستبگرێت به‌سه‌ر ئه‌نباردا‬ ‫بااڵده‌ست ده‌بێت به‌سه‌ر پارێزگاكانی‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‌و موس����ڵدا‪ .‬ئه‌و هێزه‌ی‌‬ ‫ده‌ستبگرێت به‌س����ه‌ر ئه‌نباردا‪ ،‬سێ‌‬ ‫بنكه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ س����ه‌ربازی‌ حه‌بانیه‌و‬ ‫ئه‌س����ه‌د‌و به‌غدادی‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌نبار‬ ‫له‌و روه‌ش����ه‌وه‌ بۆ داع����ش گرنگه‌ كه‌‬ ‫نزی����ك به‌ت����ه‌واوی‌ دانیش����توانه‌كه‌ی‌‬ ‫س����وننه‌مه‌زهه‌بن‌و ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫ئه‌فسه‌رانی‌ س����وپای‌ پێشوی‌ عێراق‬ ‫له‌خۆده‌گرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌م ئه‌فس����ه‌رانه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ شاره‌زایه‌كی‌ زۆرن له‌كاروباری‌‬

‫‪7‬‬

‫س����ه‌ربازیی‌‌و شه‌ڕدا‪ ،‬داعش ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌وانه‌وه‌ توانای‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫بااڵتر بكات‪.‬‬ ‫رومادی‌ شارێكه‌ هه‌م بۆ سوننه‌كان‬ ‫ره‌مزی‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكایه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ زیاتر له‌ده‌ ساڵی‌ رابردوداو‬ ‫هه‌م بۆ ئه‌مه‌ری����كاش كۆنتڕۆڵكردنی‌‬ ‫جێی‌ بایه‌خه‌ كه‌ له‌كاتی‌ داگیركردنی‌‬ ‫عێراق����دا زۆرتری����ن‌و كاریگه‌رتری����ن‬ ‫زه‌بریان ل����ه‌م پارێزگایه‌دا به‌ركه‌وتوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌شه‌ڕی‌ ده‌ستگرتن به‌سه‌ر‬ ‫فه‌لوجه‌و رومادیدا‪.‬‬

‫هەفتەی راب����ردو لەكۆبونەوەیەكدا‬ ‫لەگ����ەڵ الیەنێكی ش����یعی‪ ،‬باس����مان‬ ‫لەپرس����ی دەوڵەت����ی ك����وردی كرد؛‬ ‫بێگومان زۆربەی الیەنە عەرەبییەكان‬ ‫بەرگی (گوناهی جیابوونەوە)و ئێمەی‬ ‫كوردی����ش بەرگ����ی ماف����ی بڕیاردانی‬ ‫چارەنوس لەبەر ئەو دەوڵەتە ئایندەییە‬ ‫دەكەی����ن‪ .‬باس����ەكەمان زیاتر لەڕوی‬ ‫مەبدەئی����ەوە بو‪ ،‬ئەوان نەیانویس����ت‬ ‫خۆناس����اندنی‬ ‫لەكۆبونەوەیەك����ی‬ ‫سەرەتاییدا‪ ،‬ئەو (گوناهە)مان بدەنە‬ ‫پاڵ‪ ،‬بۆی����ە وتیان‪":‬بەڵێ ئەوە مافی‬ ‫كوردە‪ ،‬بەاڵم نابێ كێش����ە بۆ عیراق‬ ‫دروستبكرێـت‪ ".‬بەپێی ئەو لۆجیكەش‬ ‫بێ����ت‪ ،‬ئ����ەوا ناب����ێ ك����ورد بەهی����چ‬ ‫شێوەیەك‌و لەهیچ كاتێكدا ئەو مافەی‬ ‫بەدەسبێنێت‪ ،‬چونكە عێراق كێشەی‬ ‫بۆ دروستدەبێت‪ ،‬مەگەر ئێستا عێراق‬ ‫هیچ كێشەیەكی نەبێت‪ ،‬تەنیا (كاكەی‬ ‫كورد)و دەوڵەتەكەی نەبێت‪.‬‬ ‫ئێمە باس����مان لەو پاشەكش����ەیە‬ ‫كرد كە ش����یعەكان بەرامبەر فیدراڵی‌و‬ ‫نامەركەزیبون كردویانە‪ ،‬پێش����تر كە‬ ‫هێشتا ئۆپۆزسیۆن بون هەمیشە لەوەدا‬ ‫لەگەڵ كورد نزیك بون كە دەبێ عێراقی‬ ‫دوای سەدام لەسەر بنەمای فیدراڵی‌و‬ ‫دابەشكردنی دەسەاڵت‌و سامان بەسەر‬ ‫هەرێ����م‌و پارێ����زگاكان بنیاتبنرێتەوە‪،‬‬ ‫س����وننەكانیش بەپێچەوانەوە لەگەڵ‬ ‫مەركەزێك����ی بەهێ����زو چڕكردنەوەی‬ ‫هەم����و دەس����ەاڵتەكان بەدەس����ت‬ ‫حوكمڕانان����ی بەغداوە ب����ون‪ .‬كەچی‬ ‫ئێستا هاوكێش����ەكە هەڵگەڕاوەتەوە؛‬ ‫شیعەكان كە زۆرینەن‌و دەسەاڵتداری‬ ‫سەرەكی بەغدان‪ ،‬بەرژەوەندیی خۆیان‬ ‫لەبەهێزكردنی مەركەزو س����ونەكانیش‬ ‫كە دڵنیابون جارێك����ی دیكە ناتوانن‬ ‫ببنەوە شمشێر بەدەستەكەی بەغداو‬ ‫قبوڵیش����یان نییە ش����یعە حوكمیان‬ ‫ب����كات‪ ،‬بۆی����ە داوای نامەركەزیبون‌و‬ ‫زیادكردن����ی دەس����ەاڵتی پارێزگاكان‬ ‫دەكەن‪ .‬ئەگەرچی رەهەندی نەتەوەیی‬ ‫سوننەكان لەدژایەتیی مافەكانی كورد‬ ‫مەترس����یدارترە ل����ەوەی ش����یعەكان‪،‬‬ ‫چونكە شیعە رەنگی تایەفییان لەهی‬ ‫نەتەوەیی����ان تۆخت����رە‪ ،‬بۆیە ئەوەی‬ ‫س����وننەكان ناكرێ����ت بەپش����تیوانی‬ ‫ك����ورد لێكبدرێتەوە‪ ،‬ب����ەاڵم زۆربەی‬ ‫ئەو دەنگانەی ئێس����تا دژی مافەكانی‬ ‫هەرێم‌و كورد بەرزدەبن����ەوە‪ ،‬دەنگی‬ ‫شیعەكانەو كەمترین نەرمیی بەرامبەر‬ ‫جێبەجێكردن����ی بنەمان����ی فیدراڵیزم‬ ‫دەنوێن����ن‌و باس����كردنی دەوڵەت����ی‬ ‫كوردی����ش بە(كوفرێك����ی سیاس����یی‬ ‫گەورە) دەبینن‪.‬‬ ‫بەندە بیروڕاكانم لەبارەی پرس����ی‬ ‫راگەیاندن����ی دەوڵەتی ك����وردی رون‌و‬ ‫ئاش����كرایەو بەنوس����ین‌و بەقس����ەش‬ ‫دەرمبڕیون كە پێویس����تە زیاتر كاری‬ ‫بۆ بكەین‪ ،‬نەك بیكەینە كەرەس����تەی‬ ‫هاشوهوشی ئیعالمی‌و دروشمسازیی‪،‬‬ ‫بەاڵم كە قس����ە لەپرەنسیپەكە بێت‪،‬‬ ‫بێگوم����ان كەس ب����ۆی نییە ئەو مافە‬ ‫لەكورد بس����ەنێتەوەو بیخاتە بەردەم‬ ‫(دادگای دابەش����كردنی عیراق‪-‬ەوە)‪،‬‬ ‫بۆی����ە لەكۆبونەوەك����ەدا ئەوەم����ان‬ ‫رونك����ردەوە كە ج����ارێ پێش ئەوەی‬ ‫داوای جیانەبون����ەوە لەك����ورد بكەن‪،‬‬ ‫پێویستە ڕو لەالیەنە شیعەكان بكەن‬ ‫كە چیتر هاوشێوەی هەر پارێزگایەكی‬ ‫دیكەی عیراق مامەڵە لەگەڵ هەرێمی‬ ‫كوردستان نەكەن‪ ،‬چونكە ئەمە كورد‬ ‫ل����ەوە نزیك دەكات����ەوە بڕیار لەمافی‬ ‫چارەنوس����ی خۆی بدات‪ .‬پەرۆش����یی‬ ‫ب����ۆ یەكپارچەی����ی خاك����ی عی����راق‬ ‫بەلەبەرچاوگرتن����ی تایبەتمەندیی����ە‬ ‫نەتەوەی����ی‌و سیاس����یی‌و مێژوی����ی‌و‬ ‫جوگرافییەكانی ك����وردو هەرێمەكەی‬ ‫دەبێت‪ ،‬ن����ەك بەتوندكردنی ئەڵقەی‬ ‫مەركەزێتی����ی لەمل����ی ك����ورد‪ .‬ئێمە‬ ‫هیوادارین‌و دانایی سیاسیش هەر ئەوە‬ ‫لەئێوە دەخوازێت‪ ،‬بەپێچەوانەش����ەوە‬ ‫كە بڕیاری (جیابون����ەوەش) بدەین‪،‬‬ ‫پێمانخۆش����ە نمونەی چیكوسلۆڤاكیا‬ ‫بگرینەبەر كە بەئاش����تییانە لەیەكتر‬ ‫جیابونەوەو ئێس����تاش دو دراوس����ێی‬ ‫باش����ی یەكت����رن‪ ،‬ن����ەك نمون����ەی‬ ‫یۆگۆس��ل�افیا كە دوای چەندین ساڵ‬ ‫ش����ەڕو كوشتار واڵتەكە پارچە پارچە‬ ‫ب����و و چەندین روب����اری خوێن نێوانی‬ ‫نەتەوەكانی لەیەكتر جیادەكاتەوە‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫فرۆشتنی‌ راسته‌وخۆی‌ نه‌وت‪ ..‬رێگه‌چاره‌ی‌ دیكه‌ی‌ هه‌رێم یان رێگه‌ ‌ی ناچاریی‌؟‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫ی هه‌رێم بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫كێشه‌ ئابورییه‌كانی‌ باس‬ ‫له‌رێگه‌چاره‌ی‌ فرۆشتنی‌ راسته‌وخۆی‌‬ ‫نه‌وت ده‌كات‪ ،‬شاره‌زایانی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانیش پێیانوایه‌‬ ‫رێگه‌چاره‌كه‌ی‌ هه‌رێم له‌به‌رده‌م‬ ‫مه‌رحه‌مه‌تی‌ واڵتانی‌ دراوسێدایه‌ كه‌‬ ‫به‌رده‌وامیپێدانی‌ گره‌نتی‌ نیه‌‪.‬‬

‫ی ناردن ‌ه‬ ‫خاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌و‌هی‌ نه‌وت ‌‬ ‫هه‌رێم‌و گه‌یشتن‌و‬ ‫ی‬ ‫راده‌ستكردن ‌‬ ‫به‌كڕیاره‌كانی‌‬ ‫هه‌مو ساتێك‬ ‫له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌دایه‬

‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ ب����ۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫رونبوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌ به‌ده‌ستگه‌یش����تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوی‌ به‌ش����ه‌ بودج����ه‌ی‌ مانگانه‌ی‌‬ ‫له‌الی����ه‌ن به‌غداوه‌ ئه‌س����ته‌مه‌‌و ناوه‌ند‬ ‫به‌ناوه‌رۆك����ی‌ رێكه‌وتنه‌ك����ه‌ی‌ كۆتایی‌‬ ‫ساڵی‌ رابردوی‌ نێوانیان پابه‌ندنابێت‪،‬‬ ‫به‌رپرس����انی‌ هه‌رێم ب����اس له‌ئه‌گه‌ری‌‬ ‫پش����تكردنه‌ رێكه‌وتنه‌ك����ه‌‌و بون����ی‌‬ ‫رێگه‌چاره‌ی‌ دیكه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای����ن لێ����دوان ل����ه‌و چوارچێوه‌دا‬ ‫پێنجش����ه‌ممه‌ی‌ راب����ردو ‪21‬ی‌ ئای����ار‬ ‫ب����و كاتێ����ك قوب����اد تاڵه‌بان����ی‌‪،‬‬ ‫جێگ����ری‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت����ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان له‌كۆنگره‌یه‌كی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یان����د "رێگه‌چاره‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ رزگاربون له‌ته‌نگژه‌ی‌ ئابوری‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وته‌‪ ،‬له‌ساڵی‌‬ ‫‪2014‬ش ئ����ه‌وه‌ تاقیكرایه‌وه‌‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫نه‌وتی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان له‌بازاری‌‬ ‫جیهان����دا ناس����راوه‌‌و به‌رهه‌مهێنان����ی‌‬ ‫نه‌وتیش به‌به‌راورد به‌ساڵی‌ ‪ 2014‬زۆر‬ ‫زیاتره‌"‪.‬‬ ‫پێش����تریش ئه‌وكات����ه‌ی‌ رون بوه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌غ����دا له‌جیاتی‌ نزیك����ه‌ی‌ ‪800‬‬ ‫ملی����ۆن دینار كه‌متر له‌‪ 500‬ملیۆنی‌ بۆ‬ ‫کێڵگه‌یه‌کی نه‌وت‬ ‫هه‌ولێر ناردوه‌ هه‌ری����ه‌ك له‌نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ ،‬سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ جارێ����ك دوباره‌بون����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش به‌رهه‌مدێت ك����ه‌ بتوانرێت به‌رده‌وامی‌ له‌نێ����وان هه‌رێم‌و توركی����ا واژۆكراوه‌‪،‬‬ ‫كوردستان له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانی‌ په‌رله‌مانتاران‌و ش����اره‌زایانی‌ ئابوری‌ به‌و ب����ڕه‌ بدات‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ ژێرخانی‌ به‌اڵم گرێبه‌سته‌كه‌ به‌ده‌رنیه‌ له‌گرفت‬ ‫ی نه‌وتی����ش به‌تایب����ه‌ت ئ����ه‌و وه‌ك رێ����واس فای����ه‌ق رایگه‌یاند "بۆ‬ ‫كه‌رت���� ‌‬ ‫هاوبه‌ش����دا ئاش����كرایانكرد‪ ،‬بژارده‌ی‌ تێڕوانینی‌ جیاجیایان بۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان بۆرییه‌ی‌ نه‌وت ده‌گوێزێته‌وه‌ بۆ توركیا س����ێیه‌م جاره‌ ئه‌و پرسیاره‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫دیكه‌ هه‌ی����ه‌‌و به‌پێ����ی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ی‌‬ ‫نێوان هه‌ردوال ئه‌گه‌ر به‌غدا پابه‌ندنه‌بو له‌لیژن����ه‌ی‌ پیشه‌س����ازی‌‌و وزه‌‌و تاڕاده‌ی����ه‌ك ئاماده‌یه‌ بۆ ناردنی‌ زیاتر س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ هه‌رێم ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئایا زه‌مانه‌ت����ی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌یت كه‌‬ ‫به‌ناردن����ی‌ بودج����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌وا هه‌رێمی‌ س����ه‌رچاوه‌ سروش����تیه‌كان‪ ،‬رێ����واس له‌ ‪ 750‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌وت����ه‌ی‌ ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ توركی����ا له‌ناوه‌رۆكی‌ ئ����ه‌م رێكه‌وتنه‌‬ ‫كوردستان مافی‌ خۆیه‌تی‌ بژێوی‌ خه‌ڵك فایه‌ق به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬له‌هه‌ردو‬ ‫له‌س����ه‌رچاوه‌ی‌ دیكه‌وه‌ په‌یدا بكات‪ .‬كۆبون����ه‌وه‌ی‌ حكوم���� ‌هت‌و په‌رله‌مان‌و دو كێش����ه‌ كه‌ له‌و ڕوه‌وه‌ ده‌مێنێته‌وه‌ په‌شیمان نابێته‌وه‌ له‌ئاینده‌دا؟ به‌اڵم‬ ‫وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ دوباره‌ فرۆش����تنی‌ له‌كۆبونه‌و‌هی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ بریتی����ه‌ له‌به‌بازاڕكردنی‌ نه‌وت له‌گه‌ڵ هه‌مو جاره‌كان ئه‌و ده‌ڵێت كه‌ نه‌خێر‬ ‫نه‌وت به‌شێوه‌یه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆ له‌الیه‌ن الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان باس له‌رێگه‌چاره‌ی‌ بون����ی‌ به‌نده‌رێ����ك ی����ان خاڵێك كه‌ من زه‌مانه‌تی‌ ئه‌وه‌ ناكه‌م"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪" ،‬كه‌واته‌ ئێمه‌ مه‌ترس����ی‌‬ ‫بڕیاردان����ی‌ یه‌كجاره‌ك����ی‌ فرۆش����تنی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان ببه‌س����تێته‌و‌ه‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌مان له‌س����ه‌ره‌ كه‌ خاڵ����ی‌ ناردنه‌‬ ‫به‌اڵم ئایا ئه‌و هه‌نگاوه‌ رێگه‌چاره‌یه‌ راسته‌وخۆی‌ نه‌وت له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ به‌كڕیاره‌كانی‌‪.‬‬ ‫رونیشیكرده‌وه‌‪ ،‬س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێم‌و گه‌یش����تن‌و‬ ‫یان رێگ����ه‌ی‌ ناچاری‌‌و مه‌ترس����یدار‪ ،‬هه‌رێمی‌ كوردس����تان كراوه‌‌و جۆرێك‬ ‫یه‌كه‌میان ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئێمه‌ زانیاریمان راده‌س����تكردنی‌ به‌كڕیاره‌كان����ی‌ هه‌مو‬ ‫به‌تایبه‌تیش ئه‌گه‌ر له‌ئه‌زمونی‌ ساڵی‌ له‌كۆده‌نگی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬له‌روی‌ توانای‌ به‌رهه‌مهێنان‌و هه‌بێت ده‌ی����ان كۆمپانیا ناوی‌ خۆیان س����اتێك له‌ب����ه‌رده‌م هه‌ڕه‌ش����ه‌دایه‌‪،‬‬ ‫رابردوه‌وه‌ ته‌ماش����ای‌ ئ����ه‌و بژارده‌یه‌‬ ‫ی نه‌وت نوس����یوه‌ ئاماده‌ن بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ نه‌وتی‌ چونك����ه‌ هیچ زه‌مانه‌تێكی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫بكرێ����ت ناش����ێت ه����ه‌ردو گرفت����ی‌ بڕی‌ به‌ره����ه‌م‌و ژێرخانی‌ كه‌رت ‌‬ ‫هی����چ به‌ندێك له‌رێكه‌وتنه‌كه‌دا نیه‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵه‌كان����ی‌ به‌غ����دا ب����ۆ رێگریكردن كێش����ه‌مان نی����ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و هه‌رێمی‌ كوردستان بكڕن‪.‬‬ ‫ب����ۆ گه‌یاندن����ی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێم����ی‌ گره‌نتی‌ بدات‪ ،‬وه‌ هی����چ رێكخراوێكی‌‬ ‫له‌فرۆشتنی‌ س����ه‌ربه‌خۆیانه‌ی‌ نه‌وتی‌ ب����ڕه‌ی‌ ئێس����تا به‌رهه‌م����ی‌ ده‌هێنین‪،‬‬ ‫هه‌رێم‌و كێش����ه‌ی‌ به‌بازاڕكردنی‌ نه‌وت النیك����ه‌م به‌ت����ه‌واوی‌ به‌ش����ی‌ موچ ‌ه كوردس����تان به‌بازاڕه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌‌و نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ له‌نێوان ه����ه‌ردوال وه‌ك‬ ‫نادیده‌بگرێ����ت كه‌ له‌راب����ردودا چه‌ند ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش نه‌وت له‌كێڵگه‌كان كڕیاره‌كانی‌ گرێبه‌س����تێكی‌ ‪ 50‬ساڵی‌ دادوه‌ر بونی‌ نیه‌"‪.‬‬

‫قه‌یرانی دارایی باری ژیان قورستر ده‌کات‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫زۆرێك له‌خێزانه‌كان چاویان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و داهاته‌یه‌ كه‌ له‌سه‌ر پشتی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌عه‌ره‌بانه‌كانی‌ له‌فه‌فرۆشی‌ به‌رده‌م‬ ‫مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌ ده‌ستده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌وانیش ره‌شه‌بای‌ قه‌یرانی‌ دارای ‌‬ ‫له‌نگه‌ری‌ بژێوییانی‌ دژوار كردوه‌‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌رده‌م مزگه‌وتی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫ش���ه‌قام ‌‬ ‫ی به‌یه‌كێ���ك له‌ش���ه‌قام ‌ه‬ ‫له‌س���لێمان ‌‬ ‫بێداره‌كانی‌ ش���ار داده‌نرێ���ت‪ ،‬له‌رۆژدا‬ ‫ی ه���ه‌راج‌و چێش���تخانه‌‌و‬ ‫به‌جلوبه‌رگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌ی‌ كرێكاران پێشواز ‌‬ ‫مه‌یدان ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬له‌شه‌ویش���دا‬ ‫له‌میوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پڕده‌بێت له‌بۆن‌و به‌رامه‌ی‌ له‌فه‌‌و چا ‌‬ ‫ی خاوه‌ن داهات ‌ه‬ ‫خه‌ڵوز بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫كه‌مه‌كانن‪ ،‬ی���ان ئه‌وان���ه‌ی‌ خواردن‌و‬ ‫ی ئه‌وێیان كردوه‌ته‌ حه‌ز‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌كان ‌‬ ‫خولیا‪.‬‬ ‫ش���ه‌قامه‌ك ‌ه به‌تایب���ه‌ت له‌ش���ه‌ودا‬ ‫ی پ���ڕ جموجوڵ له‌خۆده‌گرێت‬ ‫دیمه‌نێك ‌‬ ‫ی خواردنی‌ له‌فه‌‌و‬ ‫ی ح���ه‌ز ‌‬ ‫بۆ ئه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چایه‌كی‌ بۆندار ‌‬ ‫دواتریش خواردنه‌و‌ه ‌‬ ‫لێنراو به‌خه‌ڵوز په‌لكێش���یان ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌م���ه‌ ب���ۆ فرۆش���یاران‌و خاوه‌ن‬ ‫ی‬ ‫عه‌ره‌بان���ه‌كان بۆت ‌ه تاك���ه‌ ده‌رواز‌ه ‌‬

‫ی خۆیان‌و خێزانه‌كانیان‪.‬‬ ‫داهات ‌‬ ‫ی به‌رده‌م‬ ‫یه‌كێك له‌و له‌فه‌فرۆش���انه‌ ‌‬ ‫ی گ���ه‌وره‌‌‪ ،‬كاروان كه‌ری���م‬ ‫مزگه‌وت��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪ ،‬من‌و س���ێ برام‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫پێك���ه‌و‌ه له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م عه‌ره‌بانه‌ی��� ‌ه‬ ‫كارده‌كه‌ی���ن‪ ،‬بژێویمان له‌س���ه‌ریه‌تی‌‌و‬ ‫چوار خێ���زان چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌و داهاته‌ن‬ ‫ك ‌ه له‌م شوێنه‌‌و له‌سه‌ر ئه‌م عه‌ره‌بانه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ده‌ستی‌ ده‌هێنین‪.‬‬ ‫ی ئێر‌ه‬ ‫ی تر ‌‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬عه‌ره‌بانه‌كان��� ‌‬ ‫ێ ماڵی‌ له‌سه‌ر ده‌ژین‌و‬ ‫هه‌ندێكیان س��� ‌‬ ‫ی دو خێزان‬ ‫هه‌ندێكی‌ كه‌میش���ان بژێو ‌‬ ‫دابینده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌ له‌فه‌فرۆش���ان‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫ی كاك‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ ش���ه‌قامی‌ س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێخ‌و ب���ه‌رده‌م مزگه‌وت ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫گه‌ور‌هی‌ س���لێمانی‌‪ .‬به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رده‌مانێكی‌ زۆر‌ه ئ���ه‌و كاره‌ ‌‬ ‫تیاده‌كرێت جگ ‌ه له‌ناسراوی‌ شوێنه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی���ه‌و‌ه ش���ه‌وان زۆر خێ���زان‬ ‫به‌ئوتومبێله‌كانیانه‌وه‌ وه‌ك خولیایه‌ك‬ ‫خۆیانی‌ پێده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫ی ‪1992‬ه‌و‌ه ل���ه‌و‬ ‫كاروان‪ ،‬له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی له‌فه‌فرۆشی‌ ده‌كات‬ ‫ش���وێنه‌دا ئیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتی‌‪ ،‬س���ااڵنی‌ رابردو ده‌مانتوان ‌‬ ‫ی پێدابینبكه‌ین‬ ‫ی ژیانمان ‌‬ ‫ی بژێو ‌‬ ‫به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی لێ پاشه‌كه‌وت‬ ‫سه‌یاره‌‌و خانوو پار‌ه ‌‬

‫ی ئه‌م‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا به‌ه���ۆ ‌‬ ‫بارودۆخ���ه‌و‌ه ئێم���ه‌ش بازاڕمان روه‌و‬ ‫كزی‌ چوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وت‪ ،‬جاران شه‌وان ‌ه نزیكه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫هه‌شت س���ه‌د له‌فه‌مان س���ه‌رفده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا له‌باشترین حاڵه‌تدا ده‌گات ‌ه‬ ‫‪ 300‬له‌فه‌‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌رده‌م‬ ‫مێ���ژوی‌ عه‌ره‌بانه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵ ‌‬ ‫مزگه‌وت ‌‬ ‫‪ 1983‬كه‌ سه‌ره‌تا له‌و شه‌قامه‌دا ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ێ عه‌ره‌بانه‌بون‌و ئه‌و خوارده‌مه‌نیانه‌ ‌‬ ‫س‌‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ ده‌فرۆشرا بریتیبون له‌سپڵ‌و‬ ‫جگه‌رو قاورمه‌‪ .‬ئ���ه‌وان ته‌نها له‌ڕۆژدا‬ ‫ی‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫كاری���ان ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم له‌دوا ‌‬ ‫‪ 1991‬ژماره‌ی���ان ده‌بێت ‌ه ‪ 10‬عه‌ره‌بانه‌و‬ ‫ی كاره‌كانیان ده‌گۆڕن بۆ‬ ‫ورده‌ورد‌ه كات ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌فتی‌ ش���ه‌و‪ ،‬له‌ئێستاشدا له‌شه‌ش ‌‬ ‫ئێواره‌و‌ه تا دوی شه‌و به‌رده‌وامن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‌و ش���وێن ‌‬ ‫عه‌ره‌بانه‌كان��� ‌‬ ‫هه‌ر یه‌كێكیش���یان دیاریك���راون‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆی��� ‌ه هه‌ندێكجار كڕین‌و فرۆش���تیان‬ ‫پێوه‌ده‌كرێت‌و ج���ار هه‌بوه‌ نرخی هه‌ر‬ ‫یه‌كێكیان گه‌یش���توه‌ته‌ چوار تا پێنج‬ ‫ملیۆن دینار‪ ،‬به‌اڵم كاروان وتی‌‪ ،‬ده‌توانم له‌كاره‌كه‌ی‌ بێنێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "وه‌ك خۆم زۆر زۆر له‌نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫بڵێم له‌ئێس���تادا ك���ه‌س عه‌ره‌بانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ێ نایفرۆشم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫نافرۆش���ێت ئه‌وه‌ی‌ بیفرۆشێت ده‌بێت خۆی‌ زیاترم بده‌ن ‌‬ ‫ی بكه‌م"‪.‬‬ ‫به‌جێگه‌كه‌ی���ه‌وه‌ بیفرۆش���ێت‌و واز نازانم دواتر چ ‌‬

‫جاران شه‌وان ‌ه‬ ‫نزیكه‌ی‌ هه‌شت‬ ‫سه‌د له‌فه‌مان‬ ‫سه‌رفده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا له‌باشترین‬ ‫حاڵه‌تدا ده‌گات ‌ه‬ ‫‪ 300‬له‌فه‬

‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ شاره‌زای‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫مامۆس����تای‌ زانكۆ‪ ،‬ئاسۆ حه‌مه‌ساڵح‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬ئه‌زمونی‌ سااڵنی‌‬ ‫رابردو پێمان ده‌ڵێت كه‌ راس����ته‌وخۆ‬ ‫فرۆش����تنی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێم كێش����ه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ناردنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وت����دا دو ده‌روازه‌ هه‌ی����ه‌‬ ‫یه‌كه‌می����ان به‌ته‌نكه‌ره‌ له‌رێی‌ ئێرانه‌وه‌‬ ‫كه‌ كێشه‌‌و روداوو تێچوی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ ره‌نگ����ه‌ چه‌ندین مه‌رج‬ ‫له‌الی����ه‌ن ئه‌و واڵته‌وه‌ له‌س����ه‌ر هه‌رێم‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬الیه‌نی‌ دوه‌میش توركیایه‌ كه‌‬ ‫سیاسه‌تێكی‌ چه‌س����پاوی‌ نیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪ ،‬بۆی����ه‌ له‌روی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫ئابورییه‌وه‌ كارێكی‌ ئاس����ان نابێت بۆ‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم بتوانێت بۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫دورم����ه‌ودا نه‌وت بفرۆش����ێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ����ه‌و واڵتانه‌ ب����ۆ ماوه‌یه‌كی‌ دورمه‌ودا‬ ‫رێگه‌ن����اده‌ن هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫خاوه‌ن س����ه‌ربه‌خۆیی‌ ئاب����وری‌ بێت‌و‬ ‫خۆی‌ بتوانێ����ت خه‌رجییه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫دابینبكات‪ .‬ئاماژه‌شیدا‪ ،‬سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئاب����وری‌ هه‌ن����گاوی‌ یه‌كه‌م����ه‌ به‌ره‌و‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی‌ سیاس����ی‌ هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬س����ه‌ربه‌خۆیی‌ سیاسیش‬ ‫واڵتانی‌ هه‌رێمایه‌تی‌ ده‌ترسێنیێت‪.‬‬ ‫الی‌ خۆی����ه‌وه‌ ئه‌ندام����ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌شار موشیر به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند که‌ "كێش����ه‌مان له‌فرۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت نه‌ماوه‌‌و ده‌توانین راس����ته‌وخۆ‬ ‫ن����ه‌وت بفرۆش����ین‪ ،‬چونك����ه‌ واڵتانی‌‬ ‫دراوسێش وه‌ك بۆ نمونه‌ واڵتی‌ توركیا‬ ‫هیچ كێش����ه‌یه‌كمان بۆ دروستناكه‌ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ به‌رژه‌وه‌ندیی����ان له‌گه‌ڵماندا‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ به‌دوریش����یزانی‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ گرفت له‌الیه‌ن به‌غداوه‌‬ ‫بۆ ئه‌و هه‌نگاوه‌ سه‌ربه‌خۆیه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫گرف����ت بێت‌و وت����ی‌‪" ،‬ئه‌گ����ه‌ر نه‌وت‬ ‫بفرۆشین یان نه‌فرۆشین له‌سیاسه‌تی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند خوڵقاندنی‌ كێش����ه‌‬ ‫بۆ هه‌رێم به‌رده‌وامه‌‪ ،‬جارێك به‌بڕینی‌‬ ‫بودج����ه‌‪ ،‬جارێك به‌بڕین����ی‌ موچه‌ی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ئێم����ه‌ ناچارین‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ داه����ات ب����ۆ خۆم����ان‬ ‫بدۆزینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌تاوتوێكردن����ی‌ هه‌وڵ����دان‬ ‫ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی‌ س����ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئاب����وری‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ رابردودا پرس����ی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫پێكهێنانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ كورد‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌پرس����ه‌ گه‌رمه‌كانی‌ رۆژ‬ ‫بون له‌كوردس����تان‪ ،‬به‌اڵم ئایا دۆخی‌‬ ‫ئابوری‌ هه‌رێم له‌كوێی‌ ئه‌و بانگه‌شه‌‌و‬ ‫هه‌واڵنه‌دایه‌؟‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و پرسه‌ رێواس فایه‌ق‬ ‫وت����ی‌‪ ،‬ل����ه‌روی‌ سیاس����یه‌وه‌ خه‌ونی‌‬

‫هه‌موانه‌ له‌رابردوو ئێستا‌و ئاینده‌شدا‬ ‫ك����ه‌ ك����ورد ده‌وڵه‌تی‌ س����ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم ئای����ا ئێمه‌ ل����ه‌روی‌‬ ‫ئابورییه‌وه‌ ئاماده‌ین؟ له‌راستیدا ئه‌مه‌‬ ‫پێویس����تی‌ به‌هه‌ڵوه‌سته‌ له‌سه‌ركردن‌و‬ ‫قسه‌له‌س����ه‌ركردنه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫س����اڵی‌ رابردو ئه‌وه‌ی‌ تاقیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ ده‌كه‌وینه‌ به‌ر مه‌ترسی‌‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بۆ خ����ۆم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ����ه‌وه‌م ته‌نان����ه‌ت ئه‌گ����ه‌ر روبه‌روی‌‬ ‫مه‌ترسیش ببینه‌وه‌ مه‌سه‌له‌ی‌ ئابوری‌‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆ نه‌بێته‌ رێگ����ر له‌به‌رده‌م‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئاماده‌كارییه‌كان����ی‌ تری‌ بواره‌كانی‌ تر‬ ‫كرابون‪.‬‬ ‫هاوكات به‌ش����ار موش����یر رایگه‌یاند‬ ‫"هه‌ر واڵتێك گه‌ر بیه‌وێت سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫به‌ده‌س����تبهێنێت‪ ،‬گ����ه‌ر ره‌وش����ی‌‬ ‫ئابوریش����ی‌ كێش����ه‌ی‌ نه‌بێت‪ ،‬گرفتی‌‬ ‫تری‌ بۆ دروس����ت ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌‬ ‫كه‌وتوینه‌ته‌ رێگه‌یه‌ك����ی‌ داخراوه‌وه‌و‬ ‫هی����چ بژارده‌یه‌كی‌ ترم����ان نیه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ده‌بێت له‌روی‌ ئابورییه‌وه‌ س����ه‌ربه‌خۆ‬ ‫بی����ن‌و هه‌وڵی����ش بده‌ی����ن ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆمان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ینه‌ ئابوری‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‌و ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆ راسته‌‬ ‫ده‌ریا‌و ده‌روازه‌م����ان به‌ڕوی‌ ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫له‌به‌رده‌س����تدا نیه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم نه‌وتمان‬ ‫له‌به‌رده‌سته‌‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا ده‌كرێت‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ حكوم����ه‌ت بگۆڕێ����ت بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ داهاتی‌ دیكه‌‌و‬ ‫حكومه‌ت هه‌وڵبدات سه‌رچاوه‌ی‌ داهات‬ ‫جۆراوجۆربكات‪ .‬باشترین سه‌رچاوه‌ش‬ ‫بۆ داهات كه‌رتی‌ كش����توكاڵه‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫زه‌وییه‌كی‌ زۆر باش‌و ه����ه‌وا‌و ئاوێكی‌‬ ‫زۆر باش����مان هه‌یه‌ ته‌نها پێویستمان‬ ‫به‌وه‌ی����ه‌ په‌ره‌ی‌ پێبده‌ین تا داهاتێكی‌‬ ‫زۆر باشی‌ بۆ واڵت هه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم مامۆس����تا ئاسۆ حه‌مه‌ ساڵح‬ ‫بۆچونێكی‌ پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌یه‌‌و ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫دۆخ����ی‌ ئاب����وری‌ هه‌رێ����م له‌لێ����واری‌‬ ‫كاره‌ساتدایه‌‪ ،‬واته‌ له‌قۆناغی‌ گرفتیش‬ ‫ده‌رچ����وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫هه‌ڵس����وكه‌وتی‌ هه‌ڵ����ه‌ی‌ زۆر زۆر بوه‌‬ ‫له‌رابردودا‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا بنه‌ماكانی‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ س����ه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌پێوه‌ره‌ سیاس����یه‌ نوێكاندا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ بتوانێ����ت خۆش����گوزه‌رانی‌ ب����ۆ‬ ‫هاواڵتیه‌كانی‌ خۆی‌ به‌رهه‌م بهێینێت‌و‬ ‫بتوانێ����ت ب����ه‌رده‌وام بێ����ت‪ ،‬واته‌ تۆ‬ ‫ده‌توانیت ئه‌مڕۆ ده‌وڵه‌ت رابگه‌یه‌نیت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئای����ا نۆ مانگ وه‌ك����و كۆماری‌‬ ‫كوردس����تان به‌رده‌وام ده‌بێت یان دو‬ ‫س����اڵ‌و دوای‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌توانیت درێژه‌‬ ‫به‌و ده‌وڵه‌ت����ه‌ بده‌یت‪ ،‬پرس����یاره‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئای����ا بنه‌ماكانی‌ به‌رده‌وامیدان‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆ هه‌یه‌؟‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‪9‬‬

‫تائێستا سه‌نته‌رێكی تایبه‌ت به‌توشبوانی نه‌خۆشی خه‌ڵه‌فان بونی نییه‌‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی‪:‬‬ ‫دادوه‌ره‌كان چه‌ندین نه‌خۆشیان بۆ ناردوین‌و كێشه‌یان بۆ دروستكردوین‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ئێستادا هه‌ردو الیه‌نی خانه‌ی‬ ‫به‌سااڵچوان‌و نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫ده‌رونییه‌كان هیچ جۆره‌ نه‌خۆشێك‬ ‫یان كه‌یسێكی خه‌ڵه‌فاوی‬ ‫(دیمێنشیا)‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌کاتێکدایه‌ هیچ‬ ‫جۆر‌ه سه‌نته‌رێكی تایبه‌تیش به‌و‬ ‫كه‌سانه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی رایده‌گه‌یه‌نێت‌‬ ‫خانه‌كانی ئه‌وان شوێنی ئه‌و‬ ‫كه‌یسانه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم دادوه‌ره‌كان‬ ‫هه‌ندێك له‌و نه‌خۆشانه‌یان بۆ‬ ‫ده‌نێرن‌و ئه‌مه‌ش كێشه‌ی بۆ‬ ‫دروستكردون‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ محه‌مه‌د حه‌مه‌س���اڵح‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی كارو كاروبار ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی له‌س���لێمانی به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���دو وت���ی "تائێس���تا هی���چ‬ ‫سه‌نته‌رێكی تایبه‌ت به‌و كه‌سانه‌ نیی ‌ه‬ ‫كه‌ توش���ی ئه‌و نه‌خۆش���یی ‌ه ده‌بن‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫كه‌ حكوم���ه‌ت ده‌ڵێت توانامان نییه‌‪،‬‬ ‫جگ��� ‌ه له‌وه‌ی كادیری پێویس���ت به‌و‬ ‫بواره‌ش زۆر كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و باسی له‌وه‌كرد ك ‌ه ده‌بێت زیاتر‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ ته‌ندروستی له‌خۆی بگرێت‪،‬‬ ‫كه‌چی ته‌ندروس���تیش ئ���ه‌و كاره‌ی‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬وتیش���ی "ئێمه‌ش كادیرو‬ ‫پاره‌ی‌ پێویستمان نیی ‌ه تا ئه‌و شوێن ‌ه‬ ‫بكه‌ینه‌و‌ه ی���ان له‌خۆمانیان بگرین‪،‬‬ ‫كه‌چی دادوه‌ره‌كان كێش���ه‌ی زۆریان‬ ‫بۆ دروستكردوین‌و چه‌ندین كه‌یسیان‬ ‫له‌و نه‌خۆشییانه‌ بۆ ناردوین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫دادوه‌ر له‌كێش���ه‌كانمان تێن���اگات‌و‬ ‫پێمانوتون خانه‌ی به‌سااڵچوان ماڵی‬ ‫تایبه‌ت به‌سااڵچوانه‌‪ ،‬نه‌ك ماڵێك بۆ‬ ‫كه‌سانی نه‌خۆش كه‌ ئاگایان له‌خۆیان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫خه‌ڵه‌ف���ان یان (دیمێنش���یا) ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ی ‌ه كه‌ دو ج���ۆری هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جۆرێكی���ان هه‌ی���ه‌ پێ���ش پیربون‬

‫له‌ناو شاری‬ ‫سلێمانیدا سێ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫تایبه‌ت به‌ده‌رونی‬ ‫بونی هه‌یه‌‬ ‫به‌اڵم هیچ جۆره‌‬ ‫نه‌خۆشێكی‬ ‫خه‌ڵه‌فاوی یان‬ ‫له‌بیرچونه‌وه‌‬ ‫وه‌رناگرن وه‌كو‬ ‫كه‌یس‬ ‫وات���ا پێ���ش ته‌مه‌ن���ی ‪ 65‬س���اڵ‪،‬‬ ‫جۆرێك���ی ت���ر هه‌یه‌ پ���اش پیربون‬ ‫وات���ا پاش ‪ 65‬س���اڵی توش���ده‌بن‪،‬‬ ‫ه���ۆكاری توشبونیش���یان زۆره‌و‬ ‫خانه‌كانی مێش���كیان ده‌پوكێته‌وه‌و‬ ‫ئیدی هه‌س���تیان نامێنێت‪ ،‬هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫ماوه‌ییه‌‪ ..،‬تاد‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ی چاودێ���ری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ك ‌ه راس���ت ‌ه ئه‌و ش���وێن ‌ه ماڵێك ‌ه بۆ‬ ‫په‌ككه‌وت���ه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌س���انێكی‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���ی خه‌ڵه‌فاوی‌و ده‌رونی‌ بون ‌‬ ‫هه‌بێ���ت‌و ئه‌وی���ش قوربانییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئه‌وان���ه‌ ش���یرازه‌ی‌ ماڵه‌ك ‌ه‬

‫تێكبده‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان ش���وێنێكی‬ ‫تایبه‌تیان پێویسته‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه به‌شی‬ ‫په‌ككه‌وت ‌ه له‌و كه‌سانه‌شی تێدایه‌ ك ‌ه‬ ‫نه‌خۆش���ی خه‌ڵه‌فاوییان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر ژماره‌یان زۆر بو كێش ‌ه دروست‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دادوه‌ران هه‌ر بۆمان‬ ‫ده‌نێرن‌و ناچارین وه‌ریانبگرین‪.‬‬ ‫ی به‌س���ااڵچوان ش���وێنی ئه‌و‬ ‫خانه‌ ‌‬ ‫ج���ۆره‌ كه‌ی���س‌و نه‌خۆش���ان ‌ه نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ش���وێنێكی تایبه‌ته‌ به‌كه‌سانی‬ ‫به‌ته‌مه‌ن‌و بێ جێگا‌و ئه‌وانه‌ی‌ ئاگایان‬ ‫له‌خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ن���او ش���اری س���لێمانیدا س���ێ‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی تایب���ه‌ت به‌ده‌رونی‬

‫وه‌كو واڵتێكی سه‌ربه‌خۆو پێشكه‌وتو‬ ‫بیر له‌و بواره‌ تایبه‌تییان ‌ه بكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر بیرم���ان له‌حاڵه‌ته‌ فریاگوزاری‌و‬ ‫ئیمێرجنس���ییه‌كان‬ ‫گش���تی‌و‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی یه‌كه‌ی ته‌ندروستی‬ ‫ده‌رونی نمونه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌هێنێته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌ئێس���تادا له‌الیه‌نی ده‌رونییه‌و‌ه‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك پێشكه‌وتون‌و سێ شوێنی‬ ‫گش���تی ده‌رونییان هه‌یه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پێش ‪ 10‬ساڵ ئه‌مانه‌شمان نه‌بو‪.‬‬ ‫ئام���اژ‌ه به‌وه‌ش���ده‌كات كێش���ه‌ی‬ ‫ئه‌مان ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ده‌بێ���ت ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫ئاگاداری���ان بی���ت‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌مان ‌ه‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ك نیی ‌ه به‌هه‌فته‌یه‌ك یان‬ ‫مانگێك چاره‌س���ه‌ر بكرێن‌و بچنه‌و‌ه‬ ‫ماڵه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت ستافێكی زۆر‬ ‫تایبه‌تی���ان بۆ ته‌رخانبكرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫جۆره‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ توشی بیرچونه‌و‌ه‬ ‫ی جۆراوجۆر دێته‌ پێش‬ ‫بون‌و وێن���ه‌ ‌‬ ‫چاویان‌و هه‌ڵسوكه‌وتیان تێكده‌چێت‪،‬‬ ‫ی واهه‌ی ‌ه شه‌ڕ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫جار ‌‬ ‫ی وه‌رنه‌گرتن���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫كه‌س���انه‌ی نه‌خۆش���ی خه‌ڵه‌فانیان‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌نه‌خۆش���خانه‌ ده‌رونییه‌كان‪،‬‬ ‫د‪.‬جه‌م���ال وت���ی "ئه‌و نه‌خۆش���ان ‌ه‬ ‫ناتوانن به‌ڕێگادا بڕۆن‌و پاكوته‌میزی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان‬ ‫پیاوێکی به‌ته‌مه‌ن له‌سه‌ر شه‌قام خه‌وتوه‌‬ ‫خۆیان ناپارێزن‌و هه‌س���تی پێناكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ه���ۆكار زۆره‌ بۆ وه‌رنه‌گرتنیان‪،‬‬ ‫ی بۆ نمونه‌ له‌نه‌خۆشخان ‌ه ده‌رونییه‌كان‪،‬‬ ‫بونی هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌كو نه‌خۆش���خانه‌ی كه‌سان ‌ه بونی نییه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا زۆربه‌ ‌‬ ‫س���ۆزی ده‌رونی‌و ش���ه‌هید سه‌اڵحی به‌ته‌مه‌نه‌كان ئه‌گه‌ری توشبونیان به‌و بۆ ‪ 15‬نه‌خۆشی ده‌رونی دو یان سێ‬ ‫كارمه‌ندمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ نه‌خۆشی‬ ‫ی نه‌خۆشیی ‌ه نه‌خۆشییه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫موهه‌ندیس‌و س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫هاوكات سه‌رۆكی یه‌كه‌ی ته‌ندروستی خه‌ڵه‌فان جیاوازه‌و هه‌ر چوار نه‌خۆش‬ ‫ده‌رونیی���ه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم هی���چ جۆر‌ه‬ ‫نه‌خۆش���ێكی خه‌ڵه‌ف���اوی ی���ان ده‌رونی له‌سلێمانی د‪ .‬جه‌مال عومه‌ر یه‌ك كارمه‌ندی پێویس���ته‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌بیرچونه‌وه‌ وه‌رناگرن وه‌كو كه‌یس‪ .‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات كه‌ تائێس���تا تێچونی زۆری پێویسته‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستای له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌واریدا‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی له‌كوردستان س���ه‌نته‌رێكی تایبه‌تیان‬ ‫چاودێ���ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ئام���اژ‌ه نیی���ه‌ ب���ه‌و كه‌ی���س‌و نه‌خۆش���انه‌‪ ،‬هێش���تا خودی خێزان���ه‌كان خۆیان‬ ‫ب���ه‌وه‌ده‌كات ئ���ه‌و نه‌خۆش���خان ‌ه وت���ی "له‌هه‌م���و دونی���ادا به‌مجۆر‌ه له‌ماڵ���ه‌و‌ه خزمه‌ت���ی ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه‬ ‫ی د‪.‬‬ ‫ده‌رونییان���ه‌ش كۆمه‌ڵێ���ك مه‌رجیان نه‌خۆشی ‌ه ده‌وترێت (ئه‌لزه‌هایمه‌ر)و نه‌خۆش���انه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆ وه‌رگرتن���ی نه‌خۆش‌و ئه‌و ش���وێنی تایبه‌تیان بۆ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬جه‌مال ئه‌و نه‌خۆشانه‌ی ك ‌ه خێزان‌و‬ ‫جۆره‌ كه‌یس‌و نه‌خۆشانه‌ وه‌رناگرن‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه ش���وێنێكه‌ تێچوی زۆری كه‌سوكاریان نییه‌‪ ،‬یان خێزانه‌كانیان‬ ‫تائێس���تا له‌هه‌رێمی كوردس���تان پێویست ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ش جارێ به‌خێویان ناكه‌ن ده‌بنه‌ قوربانی‌و هیچ‬ ‫ش���وێنێك یان س���ه‌نته‌رێك بۆ ئه‌و نه‌گه‌یش���توینه‌ته‌ ئه‌و قۆناغانه‌ی ك ‌ه شوێنێك نیی ‌ه تێیدا بمێننه‌وه‌‪.‬‬

‫ماكسی‪ ،‬ئافره‌تێكی سوریی‌ له‌مێرد‌ه عیراقییه‌كه‌ ‌ی جیاده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌سعود شێخموس‬ ‫ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه‌ی داوای‌‬ ‫مه‌كسییه‌كی لێكرد‪ ،‬مێرده‌كه‌ی‬ ‫به‌رشه‌قیداو بوه‌ هۆی جیابونه‌وه‌یان‬ ‫له‌یه‌كتری‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وان ته‌نها‬ ‫نزیكه‌ی‌ چوار مانگه‌ هاوسه‌رگیرییان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چیرۆكی هاوسه‌رگیری‬ ‫كچه‌ په‌نابه‌رێكی سورییه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پیاوێكی عیراقیدا‪.‬‬ ‫م���ه‌روا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ به‌مش���ێوه‌یه‌‬ ‫چیرۆكه‌ك���ه‌ی‌ گێڕای���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫مێرده‌ عیراقییه‌كه‌یه‌وه‌ داوای لێده‌كرێت‬ ‫ماكسییه‌كی نوێ له‌به‌ر بكات كه‌ تازه‌‬ ‫بۆی كڕیوه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌به‌ری كردوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "چوار مانگ تێپه‌ڕی‌و منیش‬ ‫به‌خۆش���ی‌و ناخۆش���ییه‌وه‌ ته‌نها ئه‌و‬ ‫ماكس���ییه‌م له‌به‌ردابو‪ ،‬له‌كاتێكدا من‬ ‫رازی نه‌بوم به‌پۆش���ینی ئه‌و ماكسییه‌‬ ‫ره‌ش���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ناچار كرابوم بیپۆشم‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ مێرده‌ك���ه‌م زۆر عه‌ش���ایه‌رو‬ ‫دواكه‌وتو بو‪ ،‬قبوڵ���ی نه‌ده‌كرد جلی‬ ‫دیمه‌ش���قی له‌به‌ر بكه‌م كه‌ له‌س���وریا‬ ‫هه‌میشه‌ له‌به‌رم ده‌كرد"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن���ه‌ به‌ڕه‌گ���ه‌ز س���ورییه‌ كه‌‬ ‫په‌ناب���ه‌ری‌ هه‌رێمی كوردس���تان بوه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‌و ده‌ڵێ‬ ‫"به‌یانیی���ه‌ك دانیش���تبوین‪ ،‬داوام‬ ‫لێیكرد ماكس���ییه‌كی نوێم بۆ بكڕێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌وه‌یتر كۆن ب���وه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫به‌توڕه‌یی‌و ناشیرینی وه‌اڵمی دامه‌وه‌و‬ ‫به‌وه‌ س���وكایه‌تی پێك���ردم گوایه‌ من‬ ‫په‌نابه‌رم"‪.‬‬

‫ئه‌و ژنه‌ س���ورییه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‌و‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ده‌كات ئی���دی مێرده‌كه‌ی‬ ‫(عه‌لی)‪ ،‬پێیوتوه‌ سوپاسی خودا بكه‌‬ ‫هاوسه‌رگیریم له‌گه‌ڵ كردویت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تۆ په‌نابه‌رو بێ رێ���گاو جێگا بویت‌و‬ ‫م���ن رزگارم كردی‪ ،‬ئه‌گینا له‌برس���ا‬ ‫ده‌مردیت‪.‬‬ ‫ئی���دی لێ���ره‌وه‌ كێش���ه‌كه‌یان‬ ‫گه‌وره‌ده‌بێت‌و سه‌رده‌كێش���ێت به‌ره‌و‬ ‫لێدان‌و لێكجیابونه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك خۆی وتی‬ ‫"منیش ئه‌و قس���ه‌و س���وكایه‌تییانه‌م‬ ‫قب���وڵ نه‌ك���رد‪ ،‬كه‌چ���ی هه‌س���تاو‬ ‫ده‌س���تیكرد به‌لێدان���م‪ ،‬وه‌كو ئه‌وه‌ی‬ ‫من دیوارێك بم له‌ماڵه‌كه‌داو بۆم نییه‌‬ ‫قسه‌ بكه‌م‪ ،‬چونكه‌ من په‌نابه‌رم‌و هیچ‬ ‫مافێكم نییه‌و هیچ یاس���ایه‌ك نییه‌ من‬ ‫بگرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ عێراقی نیم"‪.‬‬ ‫مه‌روا زیاتر ده‌دوێت‌و رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌و واتا مێرده‌كه‌ی به‌ده‌س���ته‌‬ ‫گه‌وره‌كانی هه‌ر به‌رده‌وام بو له‌لێدانی‪،‬‬ ‫وتی "زۆری لێدام‌و نه‌یده‌زانی به‌زه‌یی‌و‬ ‫س���ۆز چییه‌‪ ،‬وه‌كو ئ���ه‌وه‌ی له‌ئاژه‌ڵ‬ ‫بدات‪ ،‬تاوه‌كو هۆش���م الی خۆم نه‌ماو‬ ‫بورامه‌وه‌‪ ،‬پاش ئه‌وه‌ی بورامه‌وه‌ وازی‬ ‫له‌لێدانم هێنا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ په‌نابه‌رو بێكه‌سه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫هی���وای ئه‌و پی���اوه‌ بوه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت له‌گێڕان���ه‌وه‌ی‌ چیرۆكه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "پاش تێپه‌ڕبونی ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك به‌س���ه‌ر لێدانه‌كه‌م‪ ،‬ئینجا‬ ‫هۆشم هاته‌وه‌ سه‌ر خۆم‌و ده‌ستبه‌جێ‬ ‫ته‌له‌فۆن���م كرد بۆ دایك���ه‌ پیره‌كه‌م‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی بێت هاوكاری���م بكات یان‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیدا بمباته‌وه‌‪ ،‬كه‌ جگه‌ له‌و‪،‬‬

‫كه‌سی ترم نییه‌ له‌م دونیایه‌دا هاوكارم‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫ئی���دی كاتێ���ك دایكم ه���ات بینی‬ ‫ئاس���ه‌واری‌ ب���ه‌ردو خ���ۆڵ‌و لێ���دان‬ ‫به‌جه‌سته‌مه‌وه‌یه‌‪ ،‬ده‌ستبه‌جێ رۆشتین‬ ‫بۆ پۆلیس‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی س���كااڵ له‌سه‌ر‬ ‫مێرده‌ك���ه‌م تۆمار بكه‌ین‌و س���كااڵمان‬ ‫له‌سه‌ر تۆمار كرد‪.‬‬ ‫مێرده‌ك���ه‌ی م���ه‌روا به‌لێدان���ه‌وه‌‬ ‫ناوه‌ستێت‌و ئنجا هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتنی‬ ‫لێ���ده‌كات‪ ،‬وه‌ك م���ه‌روا وتی "پاش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی مێرده‌ك���ه‌م ب���ه‌وه‌ی زان���ی‬ ‫س���كااڵم له‌سه‌ر تۆمار كردوه‌و پۆلیس‬ ‫په‌یوه‌ندی پێوه‌كردوه‌ كه‌ س���ه‌ردانی‬ ‫باره‌گه‌كه‌یان بكات‪ ،‬به‌وه‌ی س���كااڵی‬ ‫له‌سه‌ر تۆمار كراوه‌‪ ،‬كه‌چی ته‌له‌فۆنی‬ ‫بۆ كردم‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ی ئه‌وه‌ی لێكردم‬ ‫ك���ه‌ ده‌مكوژێ���ت‌و ده‌مبات له‌س���وریا‬ ‫فڕێم���ده‌دات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێتو س���كااڵكه‌م‬ ‫له‌پۆلی���س نه‌كش���ێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ره‌تمك���رده‌وه‌ ده‌س���ت له‌س���كااڵكه‌م‬ ‫هه‌ڵبگرم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "پاش چ���ون‌و ئاماده‌بونی‬ ‫له‌ب���اره‌گای پۆلیس‪ ،‬منیش پۆلیس���م‬ ‫له‌هه‌ڕه‌شه‌كه‌ی‌ ئاگادار كرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مێرده‌ك���ه‌م ره‌تیكرده‌وه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‬ ‫كوش���تنی لێكردبێتم‪ ،‬پاشان رۆشتم‬ ‫ل���ه‌دادگا داوای‌ جیابون���ه‌وه‌م ك���ردو‬ ‫ئه‌وی���ش رازی بو كه‌ لێم جیاببێته‌وه‌و داواكاری‌و ئاره‌زویه‌كم كه‌ ماكسییه‌كی‬ ‫مێرده‌ك���ه‌م وتی ئێمه‌ قب���وڵ ناكه‌ین ن���وێ بو‪ ،‬كه‌س���ایه‌تی ش���كاندم له‌م‬ ‫ئافره‌ت سكااڵمان له‌سه‌ر تۆمار بكات‌و واڵته‌دا‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا ته‌نها ده‌مه‌وێت‬ ‫بمانخات���ه‌ زیندانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وان بگه‌ڕێم���ه‌وه‌ بۆ واڵته‌ك���ه‌ی خۆم كه‌‬ ‫په‌نابه‌رو له‌شفرۆشن له‌واڵته‌كه‌ماندا‪ ".‬رۆژێ���ك ل���ه‌رۆژان كه‌س���ایه‌تیم تێیدا‬ ‫مه‌روا ده‌ڵێت "ئه‌و پیاوه‌ هه‌ر له‌به‌ر نه‌ش���كێنراوه‌ وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی له‌عێراقدا‬

‫مێرده‌كه‌م پێیوت ‌م‬ ‫سوپاسی خودا‬ ‫بكه‌ هاوسه‌رگیریم‬ ‫له‌گه‌ڵ كردویت‪،‬‬ ‫چونكه‌ تۆ په‌نابه‌رو‬ ‫بێ رێگاو جێگا‬ ‫بویت‌و من رزگارم‬ ‫كردی‬

‫ژنه‌ په‌نابه‌رێکی سوریا‬ ‫پێمكرا‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی چیرۆك���ه‌ تراژیدییه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫مه‌روا ده‌ڵێت "خه‌ونی من ئه‌وه‌بو له‌گه‌ڵ‬ ‫پیاوێكدا هاوس���ه‌رگیری ئه‌نجام بده‌م‬ ‫كه‌ لێم تێب���گات كه‌ من ئافره‌تم نه‌ك‬ ‫كۆیله‌‪ ،‬ببم به‌خاوه‌نی خێزان‌و ماڵێكی‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌سعود‬

‫بچوك له‌په‌نای یه‌كدا بژین‌و یاس���اش‬ ‫مافه‌كانم بۆ دابین بكات‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو‬ ‫ئه‌و خه‌ون‌و ئاره‌زوانه‌م نه‌هاته‌دی‌و هه‌ر‬ ‫به‌خه‌ونیی مانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا ته‌نها‬ ‫به‌خه‌ون���ه‌كان دڵی خۆم خۆش ده‌كه‌م‬ ‫كه‌ من په‌نابه‌ر نیم"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‪11‬‬

‫"مۆسیقا دین نیە بەاڵم ئەتوانێت وەك دین كاریگەری دروست بكات له‌سەر ناخی مرۆڤ"‬

‫خالید ڕه‌شید‪ :‬گۆرانیبێژی باش‌و دەنگخۆشامن زۆرە‬ ‫بەاڵم هونەرمەندمان کەمە یا هەر نیامنە‬ ‫ئا‪ :‬هانا چۆمانی‬

‫له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند خالید ره‌شید باس‬ ‫له‌تێڕوانینی خۆی بۆ هونه‌رمه‌ندان‌و‬ ‫گۆرانیبێژان ده‌کات‪ ،‬هاوکات‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و مارشه‌ی دایناوه‌ قسه‌‬ ‫ده‌کات‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "پارەی‬ ‫كوردستان گەیشتە ئەوپەڕی دونیا‪،‬‬ ‫به‌اڵم نەگەیشتە میللەتی كورد"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌ی���ه‌ هه‌فته‌یه‌کی باش ده‌بێت‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی پۆزه‌تیڤیانه‌ به‌ره‌وڕوی ژیان‬ ‫ده‌بنه‌وه‌و هه‌واڵی خۆش ده‌بیستن‬

‫تۆمار كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لەالی���ەن راوێ���ژكاری‬ ‫هونەریی سەرۆكی حكومەتی هەرێم‬ ‫داوات لێكراوە كلیپ بۆ شه‌هید یان‬ ‫كوردستان بكەیت؟‬ ‫خالید رەشید‪ :‬تا ئێستا به‌فەرمی‬ ‫لەهیچ دەزگا‌و بارەگاو كەسایەتیكی‬ ‫حكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫داوام لێنەكراوه‌‪ .‬ب���ۆ یەكەمجار كە‬ ‫بانگهێش���تی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫كرام ئه‌مجارە ب���وە ئەویش لەالیەن‬ ‫پەرلەمانەوە بوە كە هیچ پەیوەندی‬ ‫به‌حكومەت���ی هەرێم���ەوە نیە‪ .‬زۆر‬ ‫زۆر سوپاسی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫دەكەم چونكە دوای ‪ 6‬ساڵ جارێكی‬ ‫ت���ر گەڕام���ەوە ئه‌مج���اره‌ رێزێكی‬ ‫زۆرم لێگیرا من سوپاس���یان دەكەم‬ ‫بەتایبەت سەرۆكی پەرلەمان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ەبارەت به‌مارش���ی‬ ‫نیش���تمانی بەكوێ گەیش���ت‌و چۆن‬ ‫ئامادەت كرد؟‬ ‫خالید رەشید‪ :‬خۆی مارش شتێكی‬ ‫كوردی نیی���ە زۆربەی كەس نازانێت‬ ‫مارش مانای چی! مارش وشەیەکی‬ ‫ئەوروپیە واتا رۆیش���تن یاخود ئەو‬ ‫موزیکەی کە بۆ رۆشتن دەگونجێت‪.‬‬ ‫م���ارش ب���ه‌دو ش���ێواز دەكرێ���ت‪،‬‬ ‫یەكیكیان تەواوی سرودەكە دوەمیان‬ ‫تەنی���ا پارچەی���ەك لەمیوزیكی ئەو‬ ‫س���رودە کە ب���ۆ بۆن���ە فەرمیەکان‬ ‫بەکاردێت‪ ،‬بەاڵم س���رودەکە بۆ بۆنە‬ ‫جەماوەری���ەکان خەڵ���ک بۆ خۆیان‬ ‫بەکاری دەهێنن‪ .‬من بەدو ش���ێواز‬ ‫ئامادەم کردوە یەكێكان لەروسیاو‬ ‫ئەوەی تریان لەسوید‪ ،‬بۆچی لەگەڵ‬ ‫ئەوان���دا؟ چونكە مارش هی ئێمە‬ ‫نییە خ���ۆی ئەوروپیە بۆیە ئەوان‬ ‫دەتوانن یاساكانی مارش جێبەجێ‬ ‫بكەن ئێس���تاش کەهاتومەتەوە‬ ‫هەر ب���ۆ هەمان مەبەس���تەو بۆ‬ ‫چەسپاندیه‌تی بەیاسا‪ ،‬پەرلەمان‬ ‫بەنیازە به‌یاسا بیچەسپێنێت كە‬ ‫لەنێوان خولەكێك تا دو خولەكە‬ ‫ئەوەش تەنیا بۆ رێزگرتنە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گرنگ���ی م���ارش‬ ‫له‌چیدایه‌؟‬ ‫خالید رەش���ید‪ :‬ئامادەکردنی‬

‫دوپشک‬ ‫ئەگەر پەل���ە بكەیت لەو ئەركانەی‬ ‫بەسەرتا ش���كاوەتەوە ئەوە كێشەت‬ ‫بۆ دروس���ت دەبێت‪ ،‬شەممە بەختی‬ ‫تۆیە‪.‬‬

‫پارەی كوردستان‬ ‫گەیشتە ئەوپەڕی‬ ‫دونیا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نەگەیشتە میللەتی‬ ‫كورد‪ .‬قەبرەكەی‬ ‫سوعاد حوسنی‬ ‫لەمیسر به‌پارەی‬ ‫كوردستان‬ ‫نۆژەنكرایەوە‬ ‫ب���روات بۆ مه‌غریب‪ ،‬دوس���بەی‬ ‫بروات بۆ میسرو دواتر بۆ‬ ‫دوبه‌ی‌و پاشان بۆ لوبنان‬ ‫پاش ئه‌وه‌ش بێتە عێراق‪،‬‬ ‫ئینج���ا بێتە پایتەختی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان‬ ‫كە ( پا یتە خت���ی‬ ‫گەشتیاری عەرەبە!)‬ ‫بۆت���ە‬ ‫ئەوی���ش‬ ‫جێ���گای نمایش���ی‬ ‫هونەرمەندانی عەرەب!‬ ‫ئەتوانێ���ت كۆنس���ێرت‬ ‫لەهەمو ئەمان���ە بكات‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬هانا چومانی‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ۆ هەمیش���ە دەڵێیت‬ ‫هونەرمەن���د ویژدان���ی خەڵكە نەك‬ ‫گیرفانی خەڵك؟‬ ‫خالید رەش���ید‪ :‬مەبەستم ئەوەیە‬ ‫لەهەمو شوێنێكی دونیا هونەرمەندی‬ ‫گ���ەل ویژدانی خەڵک���ە هونەرمەند‬ ‫ئی���ش لەس���ەر ئەو ش���تانە دەكات‬ ‫كە پەیوەن���ی به‌ناخ‌و دەرونی مرۆڤ‬ ‫هەیە بیر لەو مۆس���یقایە دەكەیتەوه‌‬ ‫كە چۆن كاریگەرە لەس���ەر مرۆڤ‪.‬‬ ‫مۆسیقا دین نیە بەاڵم ئەتوانێت وەك‬ ‫دین كاریگەری دروست بكات له‌سەر‬ ‫ناخی م���رۆڤ‪ ،‬پاش���ان هونەرمەند‬ ‫لەس���ااڵنی زودا ریزبەن���دی کراب���و‬ ‫بۆ هەم���و جۆرەکان���ی گۆرانی وتن‬ ‫هەب���و گۆرانیبێژیان پی دەوت هەبو‬ ‫مەقامبێ���ژ‪ ،‬حەیرانبێژ‪،‬یان الوكبێژ‬ ‫بەندبێژ یاچاوەش‪...‬هتد بەاڵم ئێستا‬ ‫الی راگەیاندنی کوردی هەموی هەر‬ ‫هونەرمەن���دە ئەتانەوێت كێش���ەكە‬ ‫لە ملی خۆت���ان بكەنەوە هەردەلێن‬ ‫هونەرمەند بۆ نمونە ئێستا لەمیدیای‬ ‫كوردی به‌كەسێك كە مانگێكە هاتۆتە‬ ‫ناو هونەروئەوه‌ی چەندین ساڵە لەناو‬ ‫هونەری میوزیك‌و گۆرانیدا کاردەکات‬ ‫هەردوكیان وەك یەك پێاندەوترێت‬ ‫هونەرمەند ئەوەش غەدرە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئەی بەرای تۆ پێویس���تە‬ ‫چۆن پلەبەن���دی هونه‌رمه‌ند بكرێت‬ ‫لەسەر چ بنەمایەك؟‬ ‫خالی���د رەش���ید‪ :‬رۆژنام���ەوان‌و‬ ‫میدی���ا ئەبێ���ت بزان���ن چ���ۆن‬ ‫پێوەربەن���دی‌و پلەبەن���دی دەكەن‬ ‫لەنێ���وان هونەرمەندان‪.‬ئینج���ا هەر‬ ‫هونەرمەندێ���ك بێت ئ���ەوە ئەبێت‬ ‫میدیا جیابكاتەوە كێ دەنگخۆش���ە‌و‬ ‫كێ هونەرمەندە‌و كێ گۆرانیبێژە! من‬ ‫جگە لەخودا ک���ەس بەهونەرمەندی‬ ‫مەزن نازانم‪،‬گەورەترین دەرهێنەری‬ ‫جیهانە رۆڵی به‌هەمو گیانلەبەرێک‌و‬ ‫روەکێ���ک بەخش���یوە‪ .‬پێوەرەكانی‬ ‫هونەرمەن���د جیاوازە‪ ،‬دەنگخۆش���ی‬ ‫جی���اوازە‪ ،‬گۆرانیبێژ جیاوازە‪ .‬ئێمە‬ ‫گۆرانیبێ���ژی باش‌و دەنگخۆش���مان‬ ‫زۆرە‪ ،‬ب���ەاڵم هونەرمەندم���ان کەمە‬ ‫یا ه���ەر نیمان���ە‪ .‬هون���ەر بەمانای‬ ‫خەڵقکردن‪ ،.‬ئیمە زۆربەمان خوا ئەو‬ ‫بەهرەیەی پێ بەخشیوین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێ سپۆنسەری كاره‌كانتە؟‬ ‫بۆچی سپۆنسه‌رت له‌ال گرنگ نییه‌؟‬ ‫خالید رەشید‪ :‬من هیچ سپۆنسەری‬ ‫كوردی���م نەب���وە‪ ،‬بەاڵم لەس���اڵی‬ ‫‪ 1998‬وەزارەتی رۆش���نبیری سوید‬ ‫خەاڵتی���ان كردم‌و خەاڵتەكەش���یان‬ ‫بریت���ی ب���و لەبڕێک پ���ارە‪ ،‬که‌ بۆ‬ ‫دروس���تكردنی س���یدیەك سودم لێ‬ ‫وەرگرت���وە‪ .‬ئەوەش به‌ش���ێوازێكە‬ ‫هەر هونەرمەندە‌و پارچە میوزیكێك‬ ‫دەنێرێت بۆ وەزارەتی رۆش���نبیری‬ ‫س���وید ئیت���ر بەبێ ناوناونیش���ان‌و‬ ‫هی���چ ش���تێك‪ ،‬ئەوان باش���ترینیان‬ ‫هەڵدەبژێ���رن‪ ،‬ئیتر منی���ش توانیم‬ ‫خەاڵتەكە لەڕێی میوزیكەكەم بەناوی‬ ‫كوردەوە ببەمەوەو پارەی سیدیەك‬ ‫وەربگرم ئەوكاتیش س���یدییه‌کم پێ‬

‫هیچ میلەتێك‌و‬ ‫نەتەوەیەك به‌قەد‬ ‫كورد هونەرمەندی‬ ‫نیە‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫نەتەوەیەكیش‬ ‫بەقەدەر‬ ‫هونەرمەندی كورد‬ ‫بێبەش‌و بەدبەخت‬ ‫نیە‬

‫بەش���ێوەی موزی���ک دەتوانی���ت‬ ‫لەمارشی نەتەوەییه‌وە بیکاتە مارشی‬ ‫نیش���تیمانی‪ ،‬چونکە ئەم نیشتیمانە‬ ‫چەن���د کەمایەتیەکی تریش���ی تیدا‬ ‫دەژی‌و ژیاوە لەگەڵماندا‪ .‬بۆ ئەوەی‬ ‫دەستکاری س���رودەکە نەکەین ئەم‬ ‫موزیکە کەزمانی هەموانە دەتوانرێت‬ ‫ببێتە مارش���ی نیش���تیمانی‪،‬چونکە‬ ‫نەدەتوانین بیگۆڕین نەدەش���توانین‬ ‫ناوی هەم���و کەمەنەتەوەکانی تێدا‬ ‫جێ���گا بکەین���ەوە‪ ،‬نەدەش���توانین‬ ‫دەس���تبەرداری هیچ وشەیەکی ئەو‬ ‫س���رودە بین‪ .‬بەکورت���ی‌و بەکوردی‬ ‫من نزیکەی ‪ ١٢‬س���اڵێکە ناردومەتە‬ ‫پەرلەمان‌و بەکاری ده‌هێنن‪ ،‬من تەنها‬ ‫کارم لەموزیکەکەیدا کردوەو بەپیتی‬ ‫س���تانداردی جیهانی ئامادەم کردوە‬ ‫لەگ���ەل دو کۆمپۆزیتۆری روس���ی‌و‬ ‫سویدی‪ ،‬بەدو ش���ێوازی جودا‪ .‬بەم‬ ‫زوانەش دەچەسپێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مارش���ی نیش���تمانیت‬ ‫لەكەیەوە ئامادە كردوە؟‬ ‫خالید رەش���ید‪ :‬نزیكەی ‪ 15‬ساڵە‬ ‫ئامادەم كردوەو ئەمس���اڵ بەفەرمی‬ ‫بانگهێشتكرام‪ .‬لەبارەی مارشەكەوە‬ ‫ك���ە ئەم خول���ەی پەرلەمان گرنگی‬ ‫پێدرا من چاوه‌ڕوانی هیچ پاداش���ت‌و‬ ‫خەاڵتێکم نەکردوە‌و ناشیکەم‪ .‬ئەوەی‬ ‫مارشی نیشتمانی دادەنێت لەواڵتان‬ ‫ئ���ەوەی بچوكتری���ن كاری كردبێت‬ ‫لەو مارش���ەدا مەدالیای مەلیكی ئەو‬ ‫واڵتەی پێدەدرێت‌و رێزی لێدەگیرێت‌و‬ ‫وەك یەکێک لەپیرۆزیەكانی نەتەوەو‬ ‫نیشتیمان س���ەیر دەكرێـت‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو شتانەی الی هەموان هاوبەشن‌و‬ ‫پی���رۆزن زۆر كەمن‪ ،‬لەنیش���تماندا‬ ‫مارش‌و ئااڵ‌و خ���اک ئیتر بەداخەوە‬ ‫لەكوردستان گرنگیان پێنادرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی زۆربەی كات ڕه‌خنه‌‬ ‫لەسیاس���ەتەكانی حكومەتی هەرێم‬ ‫دەگریت؟‬ ‫خالید رەشید‪ :‬پێش هەمو شتێك‬ ‫لەهەم���و دنی���ادا هی���چ میلەتێك‌و‬ ‫نەتەوەیەك به‌قەد كورد هونەرمەندی‬ ‫نیە‪ ،‬بەاڵم هی���چ نەتەوەیەكیش‬ ‫هونەرمەن���دی‬ ‫بەق���ەدەر‬ ‫كورد بێب���ەش‌و بەدبەخت‬ ‫نی���ە‪ .‬هونەرمەنێك���ی‬ ‫ع���ەرەب ئەتوانێ���ت‬ ‫ئەم���رۆ لەجه‌زائیر‬ ‫كۆ نس���ێر تێك‬ ‫ب���كا ت ‪،‬‬ ‫سبە ی‬

‫ب���ەاڵم بۆمن‌وهونەرمەندان���ی کورد‬ ‫گیرمان خواردوە لەنێوان سلێمانی‌و‬ ‫هەولێر! تەواو تەنیا لەم دو ش���وێنە‬ ‫ئەتوانیت گۆرانی بڵێیت‪ ،‬لەم روبەرە‬ ‫بچوكە ‪ 35‬كەناڵی ئاسمانی کوردی‬ ‫هەی���ە دەتوانرێت ب���ەو ‪ 35‬كەناڵە‬ ‫موچەیەكی گەورە دابین بكەیت‌و زۆر‬ ‫کەلێن پڕ بکەیتەوە‪،‬س���وید کەناڵی‬ ‫سەتەالیتی نیە کە بەبودجەی خەڵک‬ ‫بڕوات بەڕێوە‪ ،‬ئایا بۆ ‪ ٣٥‬کەناڵ؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬میللەتی ك���ورد بۆ رێزی‬ ‫هونەرمەندی بیان���ی زیاتر دەگرێت‬ ‫لەهی ناوخۆیی ج���ا چ ئافرەت بێت‬ ‫چ پیاو؟‬ ‫خالید رەش���ید‪ :‬ه���ەر میللەتێك‬ ‫زۆر ژێردەس���تە بوبێ���ت ئ���ەوە‬ ‫حاڵیەت���ی چونك���ە ق���ەت خ���ۆی‬ ‫بەگەورەیی‌وس���ەربەخۆیی نەبینیوە‪،‬‬ ‫بۆیە بێگانەیان خۆشدەوێت چونكە‬ ‫قەت لەدەس���ەاڵت نەبون هەمیش���ە‬ ‫خۆی���ان بەكەمت���ر دەبین���ن‪ .‬تەنیا‬ ‫كوردی���ش وانی���ە‪ ،‬بەڵك���و زۆربەی‬ ‫ئ���ەو نەت���ەوەو میللەتان���ە وان كە‬ ‫ژێردەستن‪ ،‬ئیتر ئەوە ئەم راستیەی‬ ‫خوڵقان���دوە كات���ێ هونەرمەندێكی‬ ‫بیان���ی دێت���ە هەرێم بەو ش���ێوازه‌‬ ‫پێش���وازیی لێده‌كرێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم‬ ‫سەردانەی منیش پێشوازیەكی زۆرم‬ ‫لێكرا‪ ،‬زۆر سوپاسیان دەكەم بۆ ئەو‬ ‫پێشوازییەیان‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بەنیازنیت كۆنس���ێرتێك‬ ‫سازكەیت‌و پارەكەی بۆ خانەوادەی‬ ‫شەهیدان بێت؟‬ ‫خالید رەش���ید‪ :‬ئەگ���ەر الیەنێك‬ ‫هەبێ���ت‌و بیەوێ���ت كارەكان���م ب���ۆ‬ ‫ئەنجامبدات بەڵێ بێگومان ئامادەم‪.‬‬ ‫من ئەگەر ‪ 15‬س���ەعات لەناو تەیارە‬ ‫بم بڕۆم بۆ كەنه‌دا كۆنسێرت بكەم بۆ‬ ‫كوردانی رۆژئاوا‪ ،‬ئامادەشم بۆ ئێرە‬ ‫بیكەم كە ئیستا بۆ خۆم لێرەم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوای���ە هونەری كوردی‬ ‫ئاراستەیەكی بیانی وەردەگرێـت؟‬ ‫خالید رەشید‪ :‬من ‪ 2004‬لەكەناڵی‬ ‫كوردس���تان تی ڤی وتم ئەو مۆسیقا‬ ‫بیانیان���ە كاریگەری ئەبێت لەس���ەر‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬لەسەر مناڵی كورد‪ ،‬لەسەر‬ ‫یەك بەیەكی تاكی ك���ورد‪ .‬چونكە‬ ‫میوزی���ك كارلێك���ی رۆحە‪،‬دەبێ���ت‬ ‫به‌بی���رەوەی الی مرۆڤ‌ودەچێت���ە‬ ‫ناو مێش���كی‪ ،‬بۆیە ب���ا جوگرافیای‬ ‫هونەریم���ان نەنوس���ێنین به‌رۆحی‬ ‫میسری‌و توركی‌و نەیخەینە ناو مێشكی‬ ‫مناڵەكان���ەوە‪ ،‬چونكە دەكەوێتە ژێر‬ ‫كاریگەری كولتوری ئەوانەوەو ئەگەر‬ ‫یەكێك لەبەغداوە دێتەسەرشاش���ە‬ ‫دەڵێت هەولێر‌و كەركوك‌و سلێمانی‌و‬ ‫دهۆك كوردستان نییە ئەوە ئێمەین‬ ‫رێگە خۆشكەرین‪ .‬من‌و تۆ لەكاتێكدا‬ ‫رێگە بدەینه‌ هەولێر ببێتە پایتەختی‬ ‫گەشتیاری عەربی‪ ،‬ئەوە نابێت قسە‬ ‫بكەین‌وبڵێین شارێكی كوردیە نابێت‬ ‫بڵێی���ن كوردس���تانەو نابێت رەخنە‬ ‫بگرین‪ ،‬کاتێک دەڵێن ئێرە هی کورد‬ ‫نیە‪ .‬كە ئێمە رێگا ئەدەین مۆسیقای‬ ‫هون���ەری واڵتێكی ت���ر بهێنینە ناو‬ ‫هون���ەری ك���وردەوە ئەبێت چاومان‬ ‫لەوە بێ���ت مناڵەكانمان لەكولتوری‬ ‫كوردی البدەن‪ ،‬چونكە میوزیك رۆح‬ ‫داگیر دەكات دواتر جەستە‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫كاریگەریی میوزیك‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارەی ك���ورد زۆربەی بۆ‬ ‫ئەو هونەرمەند‌و كەس���ایەتیانەیە كە‬ ‫خەڵكی كوردستان نین؟‬ ‫خالید رەش���ید‪ :‬پارەی كوردستان‬ ‫گەیش���تە ئەوپ���ەڕی دونی���ا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نەگەیشتە میللەتی كورد‪ .‬قەبرەكەی‬ ‫سوعاد حوس���نی لەمیسر به‌پارەی‬ ‫كوردس���تان نۆژەنكرایەوەو كەسێك‬ ‫هاتە كوردس���تان به‌دو قس���ە ‪600‬‬ ‫هه‌زار دۆالری بردو رۆیش���ت‪ ،‬ئیتر‬ ‫ت���ه‌واو‪ .‬ئەوەی���ە پ���ارەی كورد‪،‬‬ ‫بۆچییە‌و بۆكێە؟‬

‫که‌‌وان‬ ‫هەرچەندە ئەو گۆرانكارییە لەژیانی‬ ‫تاك���ە كەس���یت روئ���ەدات هیالكت‬ ‫ئەكات‪ ،‬ب���ەاڵم بە قازانجی تۆ دەبێت‬ ‫لەكۆتایدا‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ئەم هەفتەیە كێش���ەت بۆ دروست‬ ‫دەبێ���ت لەگەڵ ه���اوڕی نزیكەكەت‪،‬‬ ‫گۆران���كاری ل���ە ژیان���ی كارەك���ەت‬ ‫روئەدات‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫پێویست بەو هەمو رارایی‌و دودڵیە‬ ‫ناكات‪ ،‬هەمو ش���تێك هێوردەبێتەوە‬ ‫ی كات‪.‬‬ ‫بەپێ ‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫دەتوان���ی ئەو بیرۆكان���ەی هەتە‬ ‫ب���ەكاری بهێنیت ب���ۆ بوژاندنەوەی‬ ‫ی هەواڵێكی‬ ‫ب���اری ئابوریت‪ ،‬چاوەڕێ ‌‬ ‫خۆش بە‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫چ كاتێك ناتوانین‬ ‫قژمان قەسر بكەین‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫له‌سلێامنی یادی ‪ 65‬ساڵه‌ی‬ ‫کۆچی دوایی پیره‌مێرد‬ ‫ده‌کرێته‌وه‌‬ ‫له‌ش���اری سلێمانی یادی ‪ 65‬ساڵه‌ی‬ ‫کۆچی دوایی ش���اعیرو رۆژنامه‌نوسی‬ ‫کورد پێره‌مێرد ده‌کرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌زگای رۆش���نبیری جه‌مال عیرفان‬ ‫له‌شاری سلێمانی مه‌راسیمێک بۆ یادی‬ ‫کۆچی دوایی ش���اعیرو رۆژنامه‌نوسی‬ ‫سه‌ده‌ی ‪20‬ی کوردستان‪ ،‬حاجی تۆفیق‬ ‫به‌گ ناسراو به‌پیره‌مێرد ده‌کاته‌وه‌‪.‬‬

‫قەس���ركردنی ق���ژ واتا داماڵینی قژ لەخەنەو ئوس���مەو بۆیەی رەش‬ ‫بەمەبەس���تی كاڵكردنەوەی قژ بەو بۆیانەی كە كەس���ەكە مەبەستیتی‬ ‫و ح���ەزی لێیەتی‪ .‬بەاڵم بەكارهێنانی قەس���ر چەن���د مەرجێكی هەیەو‬ ‫هەمو كەسێك ناتوانێت بیكات چونكە زۆرجار ئەو رەنگە دەرناچێت كە‬ ‫ێ جار بەهۆی هیالكیی قژەكەوە ناتوانرێت‬ ‫ئەو ئەیەوێت‪ ،‬یاخود هەن���د ‌‬ ‫قەسری بۆ بكرێت‪.‬‬ ‫لەچ كاتێكدا دەتوانین قەسر بكەین بۆ قژمان؟‬ ‫ ئەو قژانەی ئوس���مەیان پێوەیە ناتوانین قەسری بۆ بكەین تاوەكو‬‫دو س���اڵ‪ ،‬چونك���ە قژەكە هی���چ ناگۆرێ���ت كاڵ نابێتەوەهیچ رەنگێك‬ ‫وەرناگرێت‪.‬‬ ‫ ئەو قژانەی خەنەیان پێوەیە تاوەكو س���اڵێك ناتوانین قەس���ریان‬‫بۆبكەین بە هەمان شێوەی ئوسمەكە كاڵ نابێتەوە رەنگ وەرناگرێت‪.‬‬ ‫ كاتێ���ك قەس���ر بۆ ق���ژی خەنە ئەكەین دوای س���اڵەكە س���ەرەتا‬‫قاوه‌ییەك���ی تۆخی بۆ ئەكەین و دوات���ر وردە وردە رەنگەكەی بۆ كاڵ‬ ‫دەكەین���ەوە‪ ،‬هەرگی���ز بە جارێك دوای قەس���ر ناتوانی���ن قژەكە كاڵ‬ ‫بكەینەوە بەڵكو سەرەتا لەقاوه‌ییەكی تۆخەوە دەست پێئەكەین‌و دواتر‬ ‫بەرەو كاڵبونەوە‪.‬‬ ‫ ئەو كەسانەی قژیان رەش���ی قەتران كردوە بەهەمان شێوە دەبێت‬‫دوای س���اڵێك قەس���ریان بۆكرێت چونكە ئەگەر كەمتر لەساڵێك بۆیان‬ ‫بكەی���ن ئەوە ئەبێت قەس���رەكەی زۆر بۆ بكەین بیخەینە س���ەر پلێت‬ ‫بەمەش بەرگەی رەنگی تر ناگرێت‌و قژەكە دەسوتێ‌‪.‬‬ ‫ هەروەها ئەو قژانەی زۆر سوتاون بەموجەفیفەو ئوتو یاخود بەهەتاو‬‫ئەوە ئەم كەسانەش ناتوانن قەسر بكەن‪.‬‬

‫به‌ختی���ار س���ه‌عید به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫ده‌زگای ڕۆش���نبیریی جه‌مال عیرفان‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی رایگه‌یاند که‌‬ ‫مه‌راس���یمه‌که‌ مانگ���ی داهاتو له‌هۆڵی‬ ‫رۆش���نبیری س���لێمانی به‌هاوکاری���ی‬ ‫وه‌زاره‌تی رۆشنبیریی‌و بنکه‌ی ئه‌ده‌بی‬ ‫ژین به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫له‌مه‌راسیمه‌که‌دا ‪ 5‬لێکۆڵینه‌وه‌ی نوێ‬ ‫له‌ب���اره‌ی پیره‌مێردو به‌رهه‌مه‌کانییه‌و‌ه‬ ‫پێش���که‌ش ده‌کرێ���ت‪ ،‬ه���اوکات‬ ‫پێشانگایه‌کی فۆتۆگرافی‌و پێشانگایه‌ک‬ ‫تایب���ه‌ت به‌که‌لوپه‌ل���ه‌ تایبه‌ته‌کان���ی‬ ‫پیره‌مێرد ده‌کرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ختیار سه‌عید له‌باره‌ی به‌رنامه‌کانی‬ ‫داهاتوی ده‌زگاکه‌یان����ه‌وه‌ رایگه‌یاند که‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌هه‌ر ش����ارێکدا یادی که‌سه‌‬ ‫ناوداره‌کانی ئ����ه‌و ناوچانه‌ بکه‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی نه‌وه‌ی نوێ ئاش����نا بن پێیان‪،‬‬ ‫وه‌ک چۆن له‌ڕابردودا مه‌راسیمێکیان بۆ‬ ‫ی����ادی ئه‌حمه‌د دڵزاری ش����اعیر له‌کۆیه‌‬ ‫ڕێکخس����ت‌و له‌داهاتوشدا له‌شاری ڕانیه‌‬

‫ دوای قەس���ریش پێویس���تە قژەكە زو زو حەمام زەیتی بۆبكرێت و‬‫ماوەی جارێكیش ببردرێت‪.‬‬ ‫تارا عومه‌ر‪ ،‬خاوه‌نی ئارایشتگای الله‌لی‬ ‫بۆ جوانکردنی خانمان له‌گه‌ڕه‌کی ئاشتی‬

‫‪ 27‬ساڵ ژیان له‌نێو کاسێتدا‬

‫"کاسێتی باڵونه‌کراوه‌ی حه‌مه‌جه‌زام له‌الیه‌"‬ ‫کاره‌ بۆ ئاوێن���ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫"‪ ٢٧‬س���اڵ لەمەوبەر دوکانێکم لەناو‬ ‫بازاڕی چەمچەماڵ داناو دەستم بەکاری‬ ‫زۆرن ئه‌و که‌سانه‌ی له‌ژیاندا کارێک‬ ‫ده‌گرنه‌ ده‌ست‌و دواتر خولیای ده‌بن‌و تۆمارک���ردن ک���رد‪ ،‬لەوس���ەردەمەدا‬ ‫کاسێت ڕۆڵێکی کاریگەری هەبو لەسەر‬ ‫ڕۆده‌چنه‌ ناو کاره‌که‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫کۆمەڵگە‪ ،‬ئەتوانم بڵێم لەگەڵ نەمان‌و‬ ‫سه‌رده‌میش به‌سه‌ر بچێت‌و رۆژگار‬ ‫کاڵبونەوەی کاس���ێتدا گوێگریش بەو‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و کاره‌دا نه‌یه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شێوازەی جاران نەمان"‪.‬‬ ‫ئه‌وان پێچه‌وانه‌ی ئاراسته‌ی شه‌پۆل‬ ‫که‌ریم���ی ته‌س���جیالت ب���اس‬ ‫مه‌له‌ ده‌که‌ن‌و سورن له‌سه‌ر کاره‌که‌ی‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌کات ک���ه‌ ئ���ه‌و کاره‌ی‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫به‌ب���ێ سه‌رئێش���ه‌و کێش���ه‌ نه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫کەری���م عەبدولڕەحم���ان‪ ،‬ناس���راو "لەسەردەمی هەش���تاکاندا بەهۆکاری‬ ‫بەکەریم���ی تەس���جیالت‪ ،‬پت���ر له‌‪ 27‬نالەباری دۆخی سیاس���ی توشی زۆر‬ ‫ساڵه‌ له‌ش���اری چه‌مچه‌ماڵ سه‌رقاڵی کێش���ە دەبوین‪ ،‬بۆنمونە مامەڵەکردن‬ ‫تۆمارکردن���ی گۆران���ی‌و کاری بەکاس���ێتەکانی هونەرمەندان ناسری‬ ‫ڕەزازی‌و حەمەجەزا بەهەمو شێوەیەک‬ ‫ته‌سجیالته‌‪.‬‬ ‫که‌ریم س���ه‌ره‌تای ده‌س���تکردن به‌و قەدەغەبو"‪.‬‬

‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ئاش���کرا ده‌کات که‌‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1988‬هونه‌رمه‌ندی کۆچکردو‪،‬‬ ‫حه‌مه‌جه‌زا کاس���ێتێکی باڵونه‌کراوه‌ی‬ ‫خ���ۆی بۆ بردوه‌‪ ،‬که‌ له‌دانیش���تنێکدا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خانمێکی ڕۆژهه‌اڵتیدا تۆماری‬ ‫کردوه‌‪" ،‬تا ئێس���تاش ئه‌و کاس���ێته‌‬ ‫باڵونه‌کراوه‌ت���ه‌وه‌و الی من پارێزراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ جوانتری���ن یادگاریمه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫کارکردنی مندا"‪.‬‬ ‫دوای ‪ 27‬ساڵ له‌کارکردن‪ ،‬که‌ریمی‬ ‫ته‌س���جیالت نائومێدان���ه‌ ده‌ڕوانێت���ه‌‬ ‫کاره‌که‌ی که‌ به‌هۆی دنیا فراوانه‌که‌ی‬ ‫ته‌کنه‌لۆژیا گوێگری کاس���ێت نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫"هه‌ر ئه‌مه‌ش���ه‌ کاری کردوه‌ته‌ س���ه‌ر‬ ‫پیش���ه‌که‌م‌و بۆیه‌ له‌به‌رنامه‌مدا هه‌یه‌‬ ‫دوکانه‌ک���ه‌م دابخ���ه‌م‌و واز ل���ه‌و کاره‌‬ ‫بهێنم"‪.‬‬

‫کەریمی تەسجیالت له‌ناو دوکانه‌که‌یدا‬

‫کاوڕ‬ ‫كۆمەڵێك میوان���ت دێن كە وەك‬ ‫هەواڵێك���ی دڵخۆش���كەر وایە بۆت‪،‬‬ ‫هەوڵبدە هیچ كێش���ەیەكی خێزانیت‬ ‫باس نەكەیت‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫هەست كردنت بەگومان وات لێئەكات‬ ‫بیر لەوە مەكەرەوە كە لەگەڵ هاوڕێ‌‌و‬ ‫كەس���ە نزیكەكانت بمێنیتەوە‪ ،‬بەڵكو كەمتر هەست بەئارامی بكەی‪ ،‬داوای‬ ‫ه���اوكاری لەو كەس���انە دەكەیت كە‬ ‫هەوڵبدە گەشتێك ئەنجام بدەیت‪.‬‬ ‫پاڵپشتتن‪.‬‬

‫یادی میرزا مه‌نگوڕی شاعیر ده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫پیرمێ���رد له‌س���اڵی ‪1867‬‬ ‫له‌ش���اری س���لێمانی له‌دایکبوه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌شیعرنوس���ین‪ ،‬یه‌کێ���ک ب���وه‌ له‌و‬ ‫که‌س���انه‌ی ڕۆڵێکی به‌رچ���اوی گێڕاوه‌‬ ‫له‌ب���واری رۆژنامه‌گه‌ری���ی کوردی���دا‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪19‬ی حوزه‌یرانی ‪ 1950‬له‌ش���اری‬ ‫سلێمانی کۆچی دوایی کردوه‌و له‌سه‌ر‬ ‫داوای خ���ۆی له‌گردی مامه‌یاره‌ به‌خاک‬ ‫سپێردراوه‌‪.‬‬

‫دو فیلمی کوردی‬ ‫به‌شداری فێستڤاڵی کان ده‌که‌ن‬ ‫دو کورت��� ‌ه فیلمی کوردی له‌به‌ش��� ‌ه‬ ‫جیاوازه‌کانی شه‌س���ت‌و هه‌ش���ته‌مین‬ ‫خول���ی فێس���تیڤاڵی نێوده‌وڵه‌تی كان‬ ‫له‌فه‌ڕه‌نس���ا به‌ش���داری ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناچنه‌ هیچ پێشبڕکێیه‌که‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردو کورته‌ فیلم���ی "یه‌که‌مین‬ ‫چی���رۆک" له‌ده‌رهێنانی دانا که‌ریم‌و‬ ‫کورت���ه‌ فیلم���ی "م���اڵ‌و کلی���ل"‬ ‫له‌ده‌رهێنان���ی ش���وان عه‌ت���وف‬ ‫به‌ش���داریان ک���رد له‌شه‌س���ت‌و‬ ‫هه‌ش���ته‌مین خولی فیستیڤاڵی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی کان له‌واڵت���ی‬ ‫فه‌ڕه‌نسا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دو کورت��� ‌ه فیلم ‌ه‬ ‫کوردییه‌ به‌ن���اوی واڵتی‬ ‫عێراقه‌و‌ه به‌ش���دارییان‬ ‫ک���ردوه‌و ل���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پێش���بڕكێ‌و له‌به‌شی ش���ۆرت فیلم‬ ‫كۆڕنێر"‪ "Short Film Corner‬نمایش‬ ‫ده‌کرێن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌ش���ه‪ ‌،‬م���اوه‌ی ‪ 11‬س���اڵ ‌ه‬ ‫له‌فیس���تیڤاڵی کان کراوه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی ناس���اندنی به‌هره‌مه‌ند‌ه‬ ‫الوه‌كان���ه‌و كردن���ه‌وه‌ی ب���ازاڕ ب���ۆ‬ ‫فرۆش���ی كورته‌فیلمه‌كان���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی سه‌رمایه‌ی ‌ه بۆ پرۆژه‌كانی‬ ‫داهاتوی فیلمساز‌ه الوه‌كان دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫فیستیڤاڵی کان یه‌کێک ‌ه له‌گرنگترین‬ ‫فیس���تیڤاڵه‌کانی فیلم له‌س���ه‌ر ئاستی‬ ‫جیه���ان‌و له‌چه‌ن���د به‌ش���ی جی���اواز‬ ‫پێکدێت که‌ هه‌ندێکیان بۆ پێش���بڕکێ‌و‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی خه‌اڵته‌‪ ،‬به‌شێکیشیان‬ ‫ته‌نه���ا ب���ۆ نمایش���ه‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پێشبڕکێیه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫خ���ۆت ئامادەبك���ە ب���ۆ ه���ەر‬ ‫داوای هەندێ‌ پ���ارەت لێدەكرێت كە‬ ‫لەتوانای تۆدانیە‪ ،‬ئەم هەفتەیە خەوت روبەروبونەوەی���ەك كە دەربارەی كار‬ ‫تێك ئەچێ���ت بەه���ۆی بیركردنەوەی توش���ت دەبێت‪ ،‬ش���تە ش���اراوەكان‬ ‫كێشەت بۆ دروست دەكەن‪.‬‬ ‫زۆرەوە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ێ ئەركی‬ ‫ئ���ەوە بزان���ە كە هەن���د ‌‬ ‫كارەك���ەت تەنها ت���ۆی ئەیزانیت كە‬ ‫ئەم���ەش وات لێ���دەكات پەس���تانی‬ ‫زیاترت لەسەر دروست بێت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بۆچی هه‌ر ئه‌ردۆگان ده‌یباته‌وه‌؟‬

‫ئەردۆگان وەک مەترسیی‬ ‫بەکارھێنانی دین بەش���ێوەیەکی دیماگۆگیی‬ ‫س���اختەکارانە یەکێکە لەدیاردە بەرچاوەکانی‬ ‫ن���او هه‌ڵمەتەکانی هه‌ڵبژاردن���ی ئەم جارەی‬ ‫پەرلەمانی تورکیا‪ ،‬بکەری س���ەرەکیی ناو ئەم‬ ‫گەمە ناش���یرینە خۆیش���ی خودی ئەردۆگان‬ ‫خۆیەتی‪ .‬ئامانجی س���ەرەکیی لەم گەمەیە دو‬ ‫س���ەرەیە‪ .‬لەس���ەرێکەوە ئەردۆگان دەیەوێت‬ ‫وێنەی موجاھیدێکی ئیسالمی بۆخۆی دابتاشێت‬ ‫ک���ە وەدیهێنان���ی خەونی بەس���وڵتانبونی بۆ‬ ‫نزیکبکاتەوە‪ .‬لەس���ەرێکی دیک���ەوە بۆئەوەیە‬ ‫ڕکابەرە سیاسییەکانی‪ ،‬بەتایبەتی هادەپ‪ ،‬وەک‬ ‫"کافر"‌و "بێدین" نمایشیانبکات‌و لەم ڕێگەیەوە‬ ‫بەربەس���تی گ���ەورە لەبەردەم پێش���کەوتنی‬ ‫ئ���ەم ھێزانە لەهه‌ڵبژاردنەکاندا دروس���تبکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم گەمەیەی ئ���ەردۆگان نەک نایاس���ایی‌و‬ ‫نادەستوریی‌و نائەخالقییە‪ ،‬بەحوكمی ئەوەی‬ ‫ئەو سەرۆکی واڵتەو نابێت پڕوپاگەندە بۆ ھیچ‬ ‫ھێزێ���ک دژ بەھێزەکانی تری ناو کۆمەڵگاکەی‬ ‫بکات‪ ،‬بەڵکو گەمەیەکی ترس���ناکەو ئەزمونی‬ ‫حوکمڕان���ی لەتورکایدا بەئاراس���تەی ئەزمونە‬ ‫دینییەکان���ی ناوچەکە پاڵپێوەدەنێت‪ .‬هاوکات‬ ‫ئەم بەکارھێنانە بەدف���ەڕەی دین لەناو گەمە‬ ‫سیاسییەکاندا شەپازلەیەکی توندە لەڕوخساری‬ ‫ئەو ڕێکەوتنە عەلمانیەی لەو واڵتەدا لەئارادایە‪.‬‬ ‫ئەردۆگان خۆی چەندان جار باسی لەوەکردوە‬ ‫کە ئەوان عەلمانیەتی سیس���تمەکە دەپارێزن‌و‬ ‫ناھێڵن دەوڵەتی تورکی���ا ببێت بەدەوڵەتێکی‬ ‫دینیی‪ .‬هه‌مومان ئەوەم���ان لەبیرە ئەردۆگان‬ ‫ل���ەدوای ڕوداوەکانی "بەه���اری عەرەبی"یەوە‬ ‫لەقاھیرە چی بەئیس�ل�امییەکانی میس���ر وت‪،‬‬ ‫چۆن داوایلێکردن پەیڕەوی سیستمی عەلمانی‬ ‫بکەن بۆئەوەی بتوانن هه‌م دیموکرات بن‌و هه‌م‬ ‫ڕێزی دین خۆیشی بگرن‪ .‬ئەمڕۆ ئەردۆگان ئەو‬ ‫پرنسیپە سیاس���ییە گرنگانە دەخاتە ژێرپێوە‬ ‫کە ڕێگرن لەوەی دین بەعەقڵیەتی تەکفیرەوە‬ ‫داخڵی سیاسەتکردن ببێت‪.‬‬ ‫وەک ش���ارەزایانی ب���واری تورکی���ا دەڵێن‬ ‫ئەردۆگان بەتایبەتی لەم چەند ساڵەی دواییدا‬ ‫لەزیاد لەسەرێکەوە پەالماری بنەما سیاسیی‌و‬ ‫دەزگایی‌و یاس���ایی‌و ئەخالقییەکانی سیستمە‬ ‫سیاسییەکەی تورکیای داوە‪ ،‬کە ئەو النیکەمەی‬ ‫دیموکراس���یەتی دابینکردوە ک���ە دەیبینین‪.‬‬ ‫سیس���تمی سیاس���یی تورکیا سیس���تمێکی‬ ‫تێکەڵە‪ ،‬ڕەهه‌ندێکی دیموکراسییانەی گرنگی‬ ‫هه‌یە کە ڕوبەری گەمەی دیموکراسییانە لەناو‬ ‫سیس���تمەکەدا مەیس���ەردەکات‪ ،‬لەن���او ئەو‬ ‫ڕوبەرەشدا چەندان ھێزی جیاواز ئامادەیە کە‬ ‫ملمالنێیەکی ڕاستەقینە بۆ گەیشتن بەدەسەاڵت‬ ‫لەگەڵیەکدا دەکەن‪ .‬بەاڵم هاوکات ئەم سیستمە‬ ‫ڕەهه‌ن���دی دەس���ەاڵتگەریی‌و ئەوتۆریتێ���ری‬ ‫ترس���ناکی تێدایە‪ ،‬تا س���ااڵنێکی درێژ لەشکر‬ ‫نوێنەری ئەو ڕەهه‌ندە دەسەاڵتگەرە بو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەردۆگان ئەمڕۆ دەخوازێت خۆی ئەو ڕۆڵەی‬ ‫جارانی لەش���کر ببینێت‪ .‬مێژوی س���ی ساڵی‬ ‫ڕابردوی تورکیا مێژوی ملمالنێ‌و کێشمەکێشی‬ ‫نێ���وان ئەم دو ڕەهه‌ندە ناکۆک���ەی ناو ژیانی‬ ‫سیاس���ییە لەو واڵت���ەدا‪ .‬پارتەکەی ئەردۆگان‬ ‫لەسەرەتای گرتنەدەستی ده‌سەاڵتدا ھێزێک بو‬ ‫ڕوی لەبەھێزکردنی ڕوبەرە دیموکراسییەکان‌و‬ ‫بەگژاچون���ەوەی ڕەهه‌ن���دە گەن���دەڵ‌و‬ ‫دەسەاڵتگەرەکەی سیستمەکەبو‪ .‬له‌م ڕوەشەوە‬ ‫کۆمەڵێ���ک ڕیفرۆم���ی گرنگ‌و س���ەرکەوتویان‬ ‫ئەنجامدا‪ ،‬کە لەئاس���تی سیاسیدا الوازکردنی‬ ‫دەس���ەاڵتی لەش���کر لەتورکی���ادا‪ ،‬کردنەوەی‬ ‫ڕوبەری زیاتر بۆ پلورالیزم‌و چونەپێش���ەوەی‬ ‫مەس���ەلەی کورد لەدەرکەوتە گرنگەکانی بو‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی ئ���ەردۆگان ئەمڕۆ ئەنجامیئەدات‬ ‫ناکۆکە بەخودی ئەو سەرەتا گرنگانە‪ ،‬ئەردۆگان‬ ‫ئێس���تاکە س���ەرقاڵی بەدەس���ەاڵتگەرکردنی‬ ‫ت���ەواوی سیس���تمە سیاس���ییەکەیە لەڕێگای‬ ‫گۆڕینی سیستمی پەرلەمانییەوە بۆ سیستمی‬ ‫س���ەرۆکایەتی‪ .‬بەکارھێنان‌و تێکەڵکردنی دین‬ ‫بەسیاس���ەت لەتورکیادا بەو شێوەیەی ئەمڕۆ‬ ‫دەیبینین‪ ،‬پەیوەندیی بەدینداریی‌و بێدینییەوه‌‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو پەیوەندی بەویستی ئەم گۆڕانەوە‬ ‫لەسیستمە سیاسییەکەدا هه‌یە‪ .‬گەڕاندنەوەی‬ ‫ئەردۆگان بۆ دین گەڕاندەوەیەکی سیاسییانەی‬ ‫حیس���اببۆکراوە بەمەبەس���تی کورتکردنەوەی‬ ‫سیستمە سیاسییەکە بۆ سیستمی سوڵتانێکی‬ ‫بێڕکابەر‪.‬‬ ‫لەتورکی���ادا دەزگای "دیانەت"‪ ،‬کە هاوتای‬ ‫وەزارەت���ی ئەوقاف���ی الی خۆمان���ە‪ ،‬ڕۆڵێکی‬ ‫بەرچ���او دەبینێت ل���ەم پ���رۆژە تاکڕەوانەی‬ ‫ئەردۆگاندا‪ .‬لەدە ساڵی ڕابردودا ئەم دەزگایە‬ ‫بەتەواوی ئاوساوە‪ .‬وەک شارەزایانی ئەم بوارە‬ ‫دەڵێن‪ ،‬ئ���ەم دەزگایە لەئێس���تادا ‪ ١٢٠‬هه‌زار‬ ‫فەرمانبەری هه‌میشەیی‌و ‪ ٣٠‬هه‌زار فەرمانبەری‬ ‫کاتی هه‌ی���ە‪ ،‬ئەمانە ئیس�ل�امێکی س���ونیی‬ ‫حەنەفی ناکۆک بەگروپە دینییەکانی تری وەک‬ ‫ش���افیعیەکان‌و عەلەوییەکان‌و مەسیحیەکان‌و‬ ‫ئەوانیت���ر باڵودەکەنەوە‪ ،‬ه���اوکات ناکۆکیش‬ ‫بەدی���دی ئەو بەش���ەی کۆمەڵ���گای تورکیی‬

‫بیروڕا‬

‫بۆ کۆمەڵگاو دەوڵەت‬ ‫لەتورکیادا ئەردۆگان‬ ‫چیتر ڕیفۆرمیستێکی‬ ‫سیاسیی نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌ڕەشەو مەترسیی‌و‬ ‫کارەساتێکی‬ ‫سیاسییە‪ ،‬الوازبونی‬ ‫ئەردۆگان مەرجێکی‬ ‫گرنگیی بەھێزبونی‬ ‫توانای ڕیفۆرمکردنی‬ ‫سیستمەکەیە‬ ‫ک���ە پەیوەندیی بەدی���ن‌و دیندارییەوە الوازە‪.‬‬ ‫دەوڵەت لەس���ەردەمی ئەردۆگان���دا خەریکی‬ ‫بەھێزکردن‌و س���ەپاندنی دیدو تێگەیشتنێکی‬ ‫دینییە بەسەر سەرجەمی کۆمەڵگادا‪ .‬ئەمەش‬ ‫نەک ته‌نها ناکۆکە بەس���ادەترین پرنسیپەکانی‬ ‫دیموکراسیەت‪ ،‬بەڵکو ڕەچەتەیەکی ترسناکیشە‬ ‫بۆ نامۆکردنی ژمارەیەکی گەورەی دانیشتوانی‬ ‫ئەو واڵتە لەدەوڵ���ەت‪ .‬هه‌ندێک ڕاپۆرت باس‬ ‫ل���ەوە دەکەن ک���ە دەزگای "دیانەت" نزیکەی‬ ‫س���ەد ه���ه‌زار فەرمانب���ەری خ���ۆی چاالکانە‬ ‫خستۆتە ناو هه‌ڵمەتی هه‌ڵبژاردنەکەوەو کاری‬ ‫سەرەکییان ئەوەیە پڕوپاگەندە بۆ ئەردۆگان‌و‬ ‫پارتەکەی بکەن‪ .‬کەس���ە گرنگەکانی ناو ئەم‬ ‫وەزارتە مەسروفێکی پادشایانەو سوڵتانیانەیان‬ ‫ب���ۆ دەکرێ‪ .‬لەچەن���د ڕۆژی ڕاب���ردودا میدیا‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان نیشانیاندا نرخی ئۆتۆمۆبێلە‬ ‫مارسیدس���ەکەی س���ەرۆکی دەزگای دیانەت‪،‬‬ ‫کە س���ەر بەپارتەکەی ئەردۆگان خۆشیەتی‪،‬‬ ‫‪ ٣٧٥‬ه���ه‌زار دۆالرە‪ .‬هه‌واڵەکە بەچەش���نێک‬ ‫تەش���ەنەی س���ه‌ندو ناڕەزای���ی لێکەوت���ەوە‪،‬‬ ‫الیەنە ڕەس���مییەکان ناچاربون وەاڵمبدەنەوە‪.‬‬ ‫لەخوتب���ەی ڕۆژی هه‌ین���ی یەکێک لەمزگەوتە‬ ‫گەورەکانی ناو شاری ئەستەمبوڵدا ئیمامێکی‬ ‫س���ەر بەدەزگای دیانەت وەاڵمەکەی دایەوەو‬ ‫وتی‪":‬ئ���ەو ئۆتۆمۆبێلە نرخەک���ەی ته‌نها ‪١٢٠‬‬ ‫هه‌زار دۆالرە ن���ەک ‪ ٣٧٥‬هه‌زار" بۆ ڕەوایەتی‬ ‫بەخش���ینیش بەگرانیی نرخ���ی ئۆتۆمۆبێلەکە‬ ‫لەخوتبەکەی���دا وتی‪":‬ئیمان���داران‪ ،‬لەبیرتان‬ ‫نەچێت پێغه‌مبەر خۆیش���ی س���واری باشترین‬ ‫حوش���تر دەبو"‪ .‬بەلۆژیکی ئەم ئیمامە مادام‬ ‫پێغه‌مبەر س���واری باشترین حوش���تر دەبو‪،‬‬ ‫بۆی���ە پێویس���تە موفتیەک���ەی ئەردۆگانیش‬ ‫س���واری گرانترین ئۆتۆمۆبێل���ی دونیا ببێت‪.‬‬ ‫کڕینی ئۆتۆمبێلێک بەس���ەدان هه‌زار دۆالر بۆ‬ ‫فەرمانبەرێکی دەوڵەت‪ ،‬لەواڵتێکدا کە موچەی‬ ‫مانگانەی ملیۆنەها هاواڵتی ته‌نها ‪ ٣٧٥‬دۆالرەو‬ ‫‪ ٦‬ملی���ۆن هاواڵتیش لەژێ���ر ھێڵی هه‌ژارییەوە‬ ‫دەژین‪ ،‬تاوانێکی ئابوریی‌و سیاسیی‌و دینیی‌و‬ ‫ئەخالقییە‪.‬‬ ‫ئێستا بابێینە س���ەر قورئانە کوردییەکەی‬ ‫ئەردۆگان کە لەپڕوپاگەندەی هه‌ڵبژاردنەکاندا‬ ‫ڕۆڵێک���ی گرن���گ دەگێڕێ���ت‪ .‬هه‌ڵگرتن���ی‬ ‫ئ���ەم قورئان���ە کوردییە بەش���ێکە لەگەمەی‬ ‫بەڕەهاکردن���ی دەس���ەاڵتی ئ���ۆردوگان‌و‬ ‫بێدەنگک���ردن‌و ڕیس���واکردنی ڕکابەرەکان���ی‪.‬‬ ‫لەپەیوەندی���دا بەمەس���ەلەی ک���وردەوە ئەم‬ ‫قورئان���ە وەرگێڕدراوە بۆس���ەر زمانی کوردی‬ ‫بەشێکە لەپالنی ھێرشبردنی ئەردۆگان بۆسەر‬ ‫مەسەلەی کورد لەتورکیادا کە هادەپ‪ ،‬یەکێکە‬ ‫لەنوێنەرە سەرەکییەکانی‪ .‬ئەردۆگان لەیەکێک‬ ‫لەھێرشەکانیدا لەبەردەم بڕێک لەکوردانی ئەو‬ ‫واڵتەدا وتی‪(:‬ئەوان"مەبەس���تی هادەپە" ھیچ‬ ‫پەیوەندییەکیان بەدینەوە نییە‪ .‬س���ەیرکەن‪،‬‬ ‫دەزگای دیان���ەت ک���ە ئەردۆگان ب���ەدەزگای‬ ‫خ���ۆی دادەنێت قورئانی بە زمانی کوردیی بۆ‬ ‫ئێوە چاپکردوە)‪ .‬ئەمە قسەی سەرکردەیەکی‬ ‫سیاس���یی نییە نیازی وابێت مەسەلەی کورد‬ ‫لەواڵتەکەیدا چارەس���ەر ب���کات‪ .‬بۆ کۆمەڵگاو‬ ‫دەوڵ���ەت لەتورکی���ادا ئ���ەردۆگان چیت���ر‬ ‫ڕیفۆرمیستێکی سیاسیی نییە‪ ،‬بەڵکو هه‌ڕەشەو‬ ‫مەترسیی‌و کارەساتێکی سیاسییە‪ .‬الوازبونی‬ ‫ئەردۆگان مەرجێکی گرنگیی بەھێزبونی توانای‬ ‫ڕیفۆرمکردنی سیستمەکەیە‪.‬‬

‫زانا تۆفیق‬ ‫پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌اڵمی ئه‌و پرس���یاره‌‬ ‫بده‌ین���ه‌وه‌ باش���تروایه‌ پرس���یاره‌ك ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوازێكی تر بكه‌ین‌و بڵێین ئه‌ردۆگان‬ ‫هه‌ر ده‌یباته‌وه‌ یان ئۆپۆزس���یۆنی توركی‬ ‫به‌ئه‌ردۆگان ده‌دۆڕێت؟‬ ‫چونك���ه‌ زۆر جار ك���ه‌ باس���ی توركیا‬ ‫ده‌كرێت یه‌كس���ه‌ر ئه‌و پرس���یاره‌ ده‌كرێت‬ ‫گه‌ر ئ���ه‌ردۆگان‌و پارته‌كه‌ی باش نین ئه‌ی‬ ‫ب���ۆ له‌هه‌ڵبژاردندا ه���ه‌ر یه‌كه‌مه‌؟ یان بۆ‬ ‫كورده‌كانیش خۆش���یان ده‌وێ���ت‌و ده‌نگ‬ ‫به‌پارته‌ كوردیه‌كه‌ ناده‌ن؟‬ ‫شه‌رت نیه‌ هه‌مو سه‌ركه‌وتنێك نیشانه‌ی‬ ‫هێزی كه‌س���ی س���ه‌ركه‌وتو بێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌ندێك جار كه‌س���ی دۆڕاو هێزی زیاتره‌و‬ ‫خۆی ده‌دۆڕێنێت به‌كه‌سێكی‌ خوار خۆی‪.‬‬ ‫به‌نمون���ه‌ یانه‌یه‌ك���ی به‌هێ���زی وه‌ك‬ ‫به‌رش���ه‌لۆنه‌ كاتێك ده‌دۆڕێت به‌یانه‌یه‌كی‬ ‫نه‌ناسراوی خوله‌كه‌ی‌و هه‌مو كه‌س ده‌زانێت‬ ‫كه‌ ئه‌و یانه‌یه‌ توانای خوار به‌رش���ه‌لۆنه‌یه‌‬ ‫ئه‌وا ده‌بێت بڵێین به‌رشه‌لۆنه‌ خۆی دۆڕاند‬ ‫به‌و یانه‌ نه‌ناسراوه‌ نه‌ك بڵێین فاڵن یانه‌ی‬ ‫بێهێز له‌به‌رشه‌لۆنه‌ی بردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆگانیش وه‌ك كه‌راكته‌رێكی‌ سیاسی‬ ‫له‌دوای به‌رواری ‪ 17‬كانونی‌ یه‌كه‌می ‪2013‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ردۆگان ‌ه نه‌ما كه‌ له‌ساڵی ‪ 1994‬بوه‌‬ ‫سه‌رۆكی شاره‌وانی ئیسته‌نبول‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆگان له‌‪ 15‬ساڵی ڕابردودا وێنایه‌كی‬ ‫وه‌های بۆ خۆی دروست كردبو كه‌ كه‌سێكه‌‬ ‫هه‌رگیز گه‌نده‌ڵی‌و دزی ناكات‪.‬‬ ‫كه‌س���ێكه‌ هه‌رگیز درۆ ناكات‪ .‬كه‌سێكه‌‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ن���دی تایبه‌تی‌ خۆی كارناكات‪.‬‬ ‫كه‌سێكی له‌خوا ترسه‌و سه‌ری بچێت نوێژی‬ ‫ناچێت‪.‬‬ ‫ده‌توانین بڵێین ئه‌م قس���انه‌ هه‌تا ‪ 17‬ی‬ ‫كانونی‌ یه‌كه‌می ‪ 2013‬كه‌س گومانی لێنه‌بو‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ی‌ كه‌ تۆماره‌ ده‌نگیه‌كانی‬ ‫خۆیی‌و كوڕه‌كه‌ی له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫باڵوبوه‌وه‌ ئیتر ئه‌و ئه‌فسانه‌یه‌ ماسكه‌كه‌ی‬ ‫كه‌وت‌و ڕوی پش���ت پ���ه‌رده‌ی وه‌ك مانگی‬ ‫چوارده‌ بۆ هه‌موان ئاشكرا بو‪.‬‬ ‫‪ 4‬وه‌زی���ره‌ گه‌نده‌ڵه‌كه‌ی كه‌ هه‌مو دزی‌و‬ ‫ساخته‌یه‌كیان ئه‌نجامدابو ناچار به‌وه‌ بون‬ ‫ده‌ستله‌كاربكێش���نه‌وه‌‪ .‬ته‌نان���ه‌ت وه‌زیری‬ ‫ژینگ���ه‌و پالندان���ان كه‌ ناوی ئ���ه‌ردۆگان‬ ‫بایره‌كت���اره‌ له‌دیمانه‌یه‌ك���ی ته‌له‌ڤیزیۆنیدا‬ ‫دان���ی به‌وه‌دانا كه‌ هه‌مو ش���تێكی به‌پێی‬ ‫خواس���تی‌ ئ���ه‌ردۆگان كردوه‌و پێویس���ته‌‬ ‫ئه‌ردۆگانیش ده‌ست له‌كاربكێشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دواتر تۆماره‌ ده‌نگیه‌كانی ئه‌ردۆگان كه‌‬ ‫كاتێك ته‌له‌فۆن بۆ كوڕه‌كه‌ی ده‌كات‌و داوای‬ ‫لێده‌كات پاره‌ له‌ماڵ���ه‌وه‌ هه‌ڵنه‌گرێت نه‌با‬ ‫پۆلیس ده‌ستی به‌سه‌را بگرێت‪ ،‬ڕاستیه‌كی‬ ‫حاش���اهه‌ڵنه‌گری دوپات كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ سیاسه‌ت‌و دین هه‌رگیز له‌دڵێكدا‬ ‫كۆنابێنه‌وه‌‪ .‬ئیدی ده‌رك���ه‌وت ئه‌ردۆگان‌و‬ ‫كوڕه‌كه‌ی ده‌س���تیان تێكه‌ڵ كردوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رمایه‌دارانی واڵته‌كه‌یان���داو پاره‌یه‌كی‬ ‫خه‌یاڵییان به‌به‌رتیل وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌و به‌رواره‌ش ئه‌ردۆگان توانی‬ ‫دو هه‌ڵب���ژاردن ببات���ه‌وه‌و هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‬ ‫‪ 7‬ی حوزه‌یرانی���ش گه‌رچ���ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫كه‌م���ی كردوه‌ به‌اڵم ه���ه‌ر پارته‌که‌ یه‌كه‌م‬ ‫ده‌رده‌چێت‪ ،‬لێره‌ ده‌پرسینه‌وه‌ بۆ؟‬ ‫س���ه‌ره‌تا له‌پارتی ك���وردی هه‌ده‌په‌وه‌‬ ‫ده‌س���ت پێده‌كه‌ین كه‌ جێی سه‌رسوڕمانی‬ ‫خه‌ڵكه‌و ده‌پرس���ێت گه‌ر ئه‌ردۆگان خراپه‌‬ ‫ئ���ه‌ی بۆ نی���وه‌ی‌ كوردی توركی���ا ده‌نگی‬ ‫پێده‌ده‌ن؟‬ ‫س���ه‌ره‌تا ده‌بێ���ت ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫ك���ه‌ كورده‌كانی توركی���ا هه‌مویان كوردی‬ ‫ڕاس���ته‌قینه‌ نین وه‌ك كوردی ئامه‌دو ڤان‌و‬ ‫ش���رناخ‌و ه���ه‌كاری‪ .‬زۆرێك له‌ك���ورده‌كان‬ ‫به‌تورك كراون‌و هه‌س���تی‌ كوردایه‌تیان یان‬ ‫سفره‌ یان خۆیان به‌نیمچه‌ توركێك ده‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌و كوردانه‌ گه‌ر لێیان بپرسی تۆ كوردیت؟‬ ‫ئ���ه‌وا له‌وه‌اڵم���دا ده‌ڵێت من موس���وڵمانم‬ ‫نه‌كوردم‌و نه‌تورك بۆمن موس���وڵمان بون‬ ‫گرنگه‌‪.‬‬ ‫ناكرێت لێره‌دا هێرش���ی تون���د بكرێته‌‬ ‫س���ه‌ریان‌و به‌خای���ن‌و خۆف���رۆش له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫بدرێن‪ .‬چونكه‌ سیاس���ه‌تی‌ ده‌وڵه‌تی تورك‬ ‫وابوه‌ كورده‌كان بچه‌پێنێت‌و زمانی خۆیان‬ ‫له‌بیر به‌رێت���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ كه‌ زمانت نه‌بو‬ ‫ئیدی شوناسیش���ت نابێت‪.‬ده‌بێت ڕه‌خنه‌‬ ‫له‌ئه‌قڵ���ی فاشیس���تی‌ تورك���ی بگریت كه‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 70‬س���اڵه‌ خوێندنی به‌زمانی دایك‬ ‫قه‌ده‌غه‌ كردوه‌ ته‌نان���ه‌ت ئه‌و ئه‌ردۆگانه‌ی‬

‫كه‌ خۆشه‌ویستی‌ هه‌ندێك پارتی ساویلكه‌ی‬ ‫كوردس���تانه‌ هه‌م���ان سیاس���ه‌تی په‌یڕه‌و‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ردۆگان‌و پارته‌كان���ی پێ���ش خۆی‬ ‫یه‌ك دروش���میان هه‌یه‌و هه‌میشه‌ دوباره‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌( یه‌ك میلل���ه‌ت یه‌ك ئااڵ یه‌ك‬ ‫نیش���تیمان ی���ه‌ك ده‌وڵه‌ت) لێ���ره‌ جێی‬ ‫خۆیه‌تی له‌پارته‌كانی باش���ور بپرسین گه‌ر‬ ‫ئه‌ردۆگان حه‌ق���ی خوێندنی زمانی كوردی‬ ‫نادات به‌كورده‌كانی توركیا ئیدی ئه‌و هه‌مو‬ ‫خۆشه‌ویس���تیه‌تان بۆ ئه‌م پیاوه‌ له‌چیه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی گرتوه‌؟‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌م خاڵ���ه‌ الوازانه‌ پاس���اوی‬ ‫ئه‌وه‌نادات به‌هه‌ده‌په‌ ك���ه‌ نه‌توانن ده‌نگی‬ ‫كورده‌كانی توركیا بۆ خۆیان ڕابكێشن‪.‬‬ ‫كورده‌كانی توركیا له‌‪ %95‬موسوڵمانن‌و‬ ‫هه‌ده‌په‌ش پارتێكی چه‌پڕه‌وی ماركس���یه‌‪.‬‬ ‫ده‌بو هه‌ده‌په‌ ئاقاڵنه‌تر له‌م هه‌س���تیاریه‌ی‬ ‫گه‌له‌كه‌ی خ���ۆی نزیك ببوایه‌ته‌وه‌و خۆیان‬ ‫وا پیش���ان نه‌دای���ه‌ ك���ه‌ دژی بیروباوه‌ڕی‬ ‫گه‌له‌كه‌یانن‪.‬‬ ‫به‌نمونه‌ له‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا هه‌ده‌په‌ دو‬ ‫خاڵی زۆر بێهێزی خس���تۆته‌ ناو كارنامه‌ی‬ ‫پارته‌كه‌یه‌وه‌ كه‌ زی���ان نه‌بێت هیچی تری‬ ‫نابێت‪ .‬تۆراندنی ده‌نگه‌ كوردیه‌ موسوڵمانه‌‬ ‫دینپه‌روه‌ره‌كان نه‌بێت هیچی لێناكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌كارنامه‌ی خۆی ئاماژه‌ی به‌وه‌داوه‌‬ ‫گه‌ر ڕۆژێك بێته‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵت وه‌زاره‌تی‬ ‫كاروباری ئاینی ناهێڵێت‌و له‌ش���وێنی ئه‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌تێكی دی داده‌نێ���ت‪ .‬دواتر به‌ڵێنی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ داوه‌ كه‌ ماف���ی ڕه‌گه‌زبازه‌كان كه‌‬ ‫پێكهاتون له‌نێزبازو لێزبیان‌و دوڕه‌گه‌زبازو‬ ‫ترانسه‌كان بپارێزێت!‬ ‫لێره‌ مشتومڕ ناكه‌ین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆزیوه‌ته‌وه‌ له‌هه‌ده‌په‌دا كه‌ زۆر به‌ناڕه‌حه‌ت‬ ‫دو بڕگه‌یه‌ دروس���ته‌ یان نا به‌ڵكو ئه‌وه‌ی ده‌توانێت لێی قوتار بێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ده‌میرتاش هاوار ده‌كات كه‌‬ ‫جێی تانه‌یه‌ لێره‌‪ ،‬تۆراندنی ده‌نگی كورده‌‬ ‫موس���وڵمانه‌و دژی ئیسالم نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫موسوڵمانه‌كانه‌ به‌هیچی خۆڕایی‪.‬‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ خۆی ب���اش ده‌زانێت كه‌ گه‌ر قس���انه‌ی ده‌میرتاش بۆ ك���ورده‌ به‌تورك‬ ‫به‌ربه‌ستی‌ ‪ %10‬ببڕێت ئه‌وا موعجیزه‌یه‌كی كراوه‌كان(ئه‌س���یمله‌كان) وه‌ك بایه‌ك وایه‌‬ ‫ك���ه‌م وێنه‌ ده‌بێت‌و كارێكی مه‌حاڵ ئه‌نجام له‌گوێیه‌كی���ان ده‌ڕوات‌و له‌گوێك���ه‌ی تریان‬ ‫ده‌دا‪ ،‬ئیدی بۆ له‌كارنامه‌كه‌ما شتێكی وه‌ها ده‌چێته‌ ده‌رێ!‬ ‫پارتێك���ی‌ چه‌پ���ڕه‌وی وه‌ك جه‌هه‌په‌ كه‌‬ ‫دابنێم كه‌ ناتوان���م جێبه‌جێی بكه‌م؟ گه‌ر‬ ‫بشگه‌نه‌ ده‌سه‌اڵت ئه‌نجامدانی كارێكی‌ وه‌ها زۆرینه‌ی ده‌نگده‌ره‌كانی كه‌مالی‌و دژه‌ دینن‬ ‫هێنده‌ ئاسان نابێت له‌كۆمه‌ڵگه‌ی توركیادا‪ .‬ناوێرێت بڕگه‌یه‌كی وه‌ها بخاته‌ كارنامه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ده‌په‌ ب���ه‌م دو به‌ڵێنه‌ی ئه‌وه‌ پیش���ان به‌اڵم هه‌ده‌په‌ بێ له‌به‌رچاوگرتنی‌ هه‌ستیاری‬ ‫ده‌دات ك���ه‌ ده‌یه‌وێت به‌ردێ���ك هه‌ڵبگرێت گه‌له‌كه‌ی له‌پێناو چی ئ���ه‌م به‌ڵێنه‌ زه‌ق‌و‬ ‫له‌خ���ۆی گه‌وره‌تره‌و گه‌ر هه‌ڵیش���ی گرت زیاده‌ڕۆیانه‌ ده‌دات به‌گه‌له‌كه‌ی؟ له‌كاتێكدا‬ ‫له‌ژێریا ده‌پلیشێته‌وه‌‪ ،‬له‌بیریشمان نه‌چێت گه‌له‌ك���ه‌ی داوای ش���تێكی وه‌هاش���یان‬ ‫ئه‌وه‌ی پێش جه‌نگ شمش���ێر ده‌ربهێنێت لێنه‌كردوه‌!‬ ‫ئه‌ردۆگان له‌كاتی هێرشه‌كانی داعش بۆ‬ ‫ته‌نیا خۆی بریندار ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ردۆگان‌و داودئۆگلو له‌هه‌مو ش���اره‌ س���ه‌ر كۆبانی ته‌واوی كورده‌كانی له‌ خۆی‬ ‫كوردیه‌كان ئ���ه‌م دو بڕگه‌یه‌ی كارنامه‌كه‌ی زویر ك���رد به‌و وتاره‌ی ك���ه‌ وتی" كۆبانی‬ ‫هه‌ده‌په‌یان كردوه‌ به‌بنێش���ته‌ خۆش���ه‌ی ئه‌مڕۆ یان س���به‌ی ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬نازانم بۆ‬ ‫ژێرزمانیان‌و هاوار ده‌ك���ه‌ن( ئه‌ی برایانی كه‌س باس���ی حه‌ڵه‌ب ناكات‪ ،‬ئه‌مه‌ جه‌نگی‬ ‫كوردی موس���وڵمانم‪ ،‬ده‌میرتاش ده‌یه‌وێت نێوان دو گروپی تیرۆرستیه‌ به‌ئێمه‌ چی!"‬ ‫ده‌ب���و هه‌ده‌په‌ ئێس���تا له‌ب���اری هێرش‬ ‫ئاینی ئێوه‌ له‌ناو به‌رێت‪ ،‬ده‌یه‌وێت وه‌زاره‌تی‬ ‫كاروباری ئاین���ی هه‌ڵبگرێت‪ ،‬ئه‌مانه‌ دژی كردن بوایه‌ بۆ سه‌ر ئه‌ردۆگان نه‌ك له‌باری‬ ‫دینن‪ ،‬دژی ئیس�ل�امن‪ ،‬زه‌ردوش���تن نه‌ك به‌رگری كردن له‌خۆی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م دو خاڵه‌ی‬ ‫نێو كارنامه‌ك���ه‌ی هه‌ڵه‌كان���ی ئه‌ردۆگانی‬ ‫موسوڵمان)!‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ زۆربه‌ی قس���ه‌كانیان دورن بچوك كردۆته‌وه‌و ل���ه‌ ڕۆژێڤدا ونیكردون‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیه‌وه‌ به‌اڵم بۆش���اییه‌كی وه‌هایان خه‌ڵكی ئێم���ه‌ش بیركورت‌و نه‌خوێنده‌وارن‬

‫زۆرێك له‌كورده‌كان‬ ‫به‌تورك كراون‌و‬ ‫هه‌ستی‌ كوردایه‌تیان‬ ‫یان سفره‌ یان خۆیان‬ ‫به‌نیمچه‌ توركێك‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬ئه‌و كوردانه‌‬ ‫گه‌ر لێیان بپرسی‬ ‫تۆ كوردیت؟ ئه‌وا‬ ‫له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێت من‬ ‫موسوڵمانم نه‌كوردم‌و‬ ‫نه‌تورك بۆ من‬ ‫موسوڵمان بون گرنگه‬

‫به‌داخ���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئ���ه‌ردۆگان به‌به‌رگی‬ ‫ئاینی ئیس�ل�ام كه‌ بێبه‌ری���ه‌ له‌ئه‌ردۆگان‌و‬ ‫كاره‌ چه‌وته‌كانی‪ ،‬خه‌ڵكی ئێمه‌ فریوده‌دات‬ ‫له‌پێناو خواستی‌ فاشیستیانه‌ی خۆی‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ لێره‌دا ش���وێنی خۆیه‌ت���ی بڵێین‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌ناوچ���ه‌ كوردیه‌كان به‌ئه‌ردۆگان‬ ‫ده‌دۆڕێ���ت ئه‌گین���ا ئ���ه‌ردۆگان توان���ای‬ ‫بردنه‌وه‌ی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫پارتی جه‌هه‌پ���ه‌ی كه‌مالی كه‌ پارتێكی‬ ‫چه‌پ���ڕه‌وه‌و مێژویه‌ك���ی دورودرێژی هه‌یه‌‬ ‫له‌توركی���ای "مۆدێ���رن" ب���ه‌اڵم ناتوانێت‬ ‫متمان���ه‌ی ت���ورك‌و كورده‌كان به‌ده‌س���ت‬ ‫بهێنێت‪ .‬ك���ورده‌كان جه‌هه‌په‌ی���ان ناوێت‬ ‫چونك���ه‌ پارتێكه‌ دژی ئاینی ئیس�ل�ام بوه‌‬ ‫له‌ڕابردودا‪ ،‬له‌چك‌و خوێندنی ئاینی‌ قه‌ده‌غه‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵكوژی ك���ورده‌ عه‌له‌ویه‌كانی‬ ‫ده‌رس���یمی ك���ردوه‌‪ ،‬به‌كورتیه‌ك���ه‌ی الی‬ ‫كورده‌كانی توركی���ا جه‌هه‌په‌ به‌واتای دژه‌‬ ‫ئاین‌و دژه‌ كورد دێت‪.‬‬ ‫بێجگه‌ له‌و توركانه‌ی له‌و ناوچانه‌ ده‌ژین‬ ‫كه‌ قه‌راغ ده‌ریایه‌‪ ،‬زۆرینه‌یان په‌یوه‌س���تن‬ ‫به‌ئاینی ئیس�ل�امه‌وه‌و له‌س���ه‌ر ده‌س���تی‬ ‫جه‌هه‌په‌ زۆر چه‌وسێنراونه‌ته‌وه‌ له‌ڕابردودا‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ جه‌هه‌په‌ هه‌رچه‌نده‌ هه‌وڵ بدات كه‌وا‬ ‫ده‌رخات دژی دین نیه‌ ناتوانێت جێی خۆی‬ ‫له‌دڵی توركه‌ موسوڵمانه‌كانیشدا بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ڕابردودا هێنده‌ دزو گه‌نده‌ڵكار‬ ‫بون ڕوی سپیان الی خه‌ڵك نه‌ماوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گه‌ر ئێس���تا الی خه‌ڵكیش ئاشكرابێت كه‌‬ ‫ئێ���رۆدگان دزو گه‌نده‌ڵكاره‌ به‌اڵم هێش���تا‬ ‫ه���ه‌ر الیان وایه‌ جه‌هه‌پ���ه‌ زیاتر گه‌نده‌ڵ‌و‬ ‫دزه‌و ناچارن به‌وه‌ی‌ له‌نێوان دزی ئاكه‌په‌و‬ ‫جه‌هه‌په‌‪ ،‬دزێكی بچوك���ی‌ وه‌ك ئه‌ردۆگان‬ ‫هه‌ڵبژێرن‪.‬‬ ‫مه‌هه‌پ���ه‌ پارتێك���ی نه‌ژادپه‌رس���ته‌و‬ ‫به‌ئاش���كرا دوژمن���ی‌ ك���وردن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫پارته‌كان���ی تری���ش دژی ك���وردن به‌اڵم‬ ‫مه‌هه‌په‌ درۆزن‌و دوڕونیه‌ به‌ئاشكرا ده‌ڵێت‬ ‫دژی وش���ه‌ی كوردو كوردستانه‌‪ .‬بۆیه‌ هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ ده‌نگه‌ كوردیه‌كانی دۆڕاندوه‌و‬ ‫توانای ڕاكێشانی هیچ كوردێك یان نیمچه‌‬ ‫كوردێكیشی نیه‌‪.‬‬ ‫وتاره‌كانی ئه‌م پارته‌ حه‌ماسین‌و به‌ڵێنی‬ ‫خۆش���گوزه‌رانی ناده‌ن به‌خه‌ڵكی توركیا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ توركه‌كان ده‌نگ ناده‌ن به‌پارتێك كه‌‬ ‫ته‌نیا شه‌ڕ له‌س���ه‌ر هێڵه‌ سوره‌كان بكات‌و‬ ‫گوێ به‌ئابوری نه‌دات‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌و خااڵنه‌ی سه‌ره‌وه‌ كه‌ به‌ربه‌سته‌‬ ‫له‌به‌رده‌م جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌په‌ بۆ گه‌یش���تنه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬گرنگترین خ���اڵ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫دو پارت���ه‌ له‌ن���او خۆیان���دا دیكتاتۆرن‌و‬ ‫س���ه‌رۆكه‌كانیان س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‌ هه‌مو‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی���ان دۆڕان���دوه‌ ئاماده‌ نین‬ ‫كورس���ی س���ه‌رۆكایه‌تی جێبێڵن‪.‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌ردی كوش���نده‌ی هه‌مو س���ه‌رۆكه‌كانی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ته‌ ن���ه‌ك به‌ته‌نی���ا‬ ‫جه‌هه‌پ���ه‌و مه‌هه‌په‌‪ ،‬بۆی���ه‌ كاتێك ناتوانن‬ ‫له‌ن���او پارته‌ك���ه‌ی خۆیان دیموكراس���ی‬ ‫بچه‌سپێنن‌و ڕێگرن له‌هاتنی ده‌نگ‌و خوێنی‬ ‫تازه‌ بۆ ناو پارته‌كه‌یان ئیدی چۆن ده‌توانن‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌دا گۆڕانكاری بكه‌ن؟‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫به‌هاری ژنان‌و‬ ‫زه‌مینله‌رزه‌ سیاسیه‌كه‌ی حوزه‌یران!‬ ‫ڤیان مه‌جید فه‌ره‌ج‬ ‫كاتێ���ك به‌ڕێز ئۆجه‌الن چه‌ند س���اڵێ به‌ر‬ ‫له‌ئێستا په‌یامیدا "هه‌تا ژن ئازاد نه‌بێ‪ ،‬ژیان‬ ‫ئازاد ناب���ێ"‪ ،‬بۆ زۆرێك ئه‌م ‌ه خه‌ون‌و خه‌یاڵ‬ ‫ب���و‪ ،‬بۆ زۆرێكی تر مای���ه‌ی پێكه‌نین بو‪ ،‬لێ‬ ‫ئێستا له‌م هه‌ڵبژاردنانه‌ی پارله‌مانی توركیادا‬ ‫وه‌ك پڕشنگێكی مێژوی ناوازه‌ له‌چه‌ند سه‌د‬ ‫كیلۆمه‌ترێك له‌مدیو س���نوری دواكه‌وتوترین‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی س���ه‌رگۆی زه‌می���ن‌و ده‌عباترین‬ ‫سیس���ته‌می حوكمڕانی هاوشێوه‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیسالمی ش���ام‌و عێراق‪ ،‬هه‌ده‌په‌ ئه‌م خه‌ون ‌ه‬ ‫ده‌كاته‌ راس���تی‌و پارته‌كه‌ی س���ه‌اڵحه‌دینی‬ ‫ده‌میرتاش‪ ،‬نه‌ك (ئه‌یوبی)‪ ،‬وه‌رچه‌رخانێكی‬ ‫بابه‌ت���ی ب���ه‌دۆزی ژن له‌ناوچه‌ك���ه‌دا ده‌كا‪،‬‬ ‫له‌توركیایه‌ك كه‌ ت���ا بینه‌قاقای له‌هاریكاری‬ ‫جیهادیس���ته‌كاندا نوقم���ه‌‪ ،‬توركیای���ه‌ك‬ ‫س���ه‌ده‌یه‌ك پێش ئێس���تا ره‌وتی سیكوالری‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی توركی وه‌ك مۆدێلێكی حوكمڕانی‬ ‫له‌ئافاتی له‌به‌ینچونی ده‌وڵه‌تی عوس���مانیدا‬ ‫وه‌رچه‌رخ���ان‌و كردیه‌ سیس���ته‌مێكی پۆاڵین‬ ‫ك ‌ه تا ده‌یه‌ی رابردوش هیچ ئایدۆلۆژیایه‌كی‬ ‫میتافیزیكی‌و الهوتگ���ه‌ری نه‌یده‌توانی ورت ‌ه‬ ‫بك��� ‌ه له‌ئاس���ت زه‌بروزه‌نگ���ی كه‌مالیس���ت ‌ه‬ ‫س���یكوله‌ره‌كاندا‪ ،‬كه‌چی هه‌نوكه‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی به‌قورئانێكه‌وه‌ ماڵ به‌ماڵ‌و دێ‬ ‫به‌دێ ب���ۆ كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ ئاین‌و قورئان‌و‬ ‫خودا ده‌كا به‌گشت یاوه‌ران‌و دوژمنانیدا!‬ ‫ئه‌و جیهادستانه‌ش ك ‌ه ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌ نوێیه‌ی‬ ‫ئیخ���وان پاڵپش���تی‌و هاریكاریان���ه‌ بازرگانی‬ ‫به‌كه‌رامه‌تی ژنه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬سه‌اڵحه‌دینه‌كه‌ی‬ ‫باكوری���ش الی خۆی���ه‌وه‌ كه‌رامه‌تی���ان ب���ۆ‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌و لیستێ دروست ده‌كا ‪%٤٨،٧‬ی‬ ‫ژنه‌‪ .‬ئه‌وه‌ سۆس���یال دیمۆكراته‌كانی س���وێد‬ ‫نیه‌‪ ،‬سه‌وزه‌كانی ئه‌ڵمانیاش نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ پارتی‬ ‫گه‌الن���ی‌ دیمۆكراته‌‪ ،‬پارتێك���ی به‌ره‌چه‌ڵه‌ك‬ ‫كوردی‪ ،‬به‌زمان ك���وردی‪ ،‬به‌مێژوو جوگرافیا‬ ‫ك���وردی‪ ،‬به‌ئایدۆلۆژی���ا كوردیه‌ ك���ه‌ له‌ناو‬ ‫دڵ���ی رۆژهه‌اڵتی ناوینه‌وه‌‪ ،‬ژن له‌س���یمبۆلی‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ ده‌كات���ه‌ كاراكته‌ری سیاس���ی‬ ‫راسته‌قینه‌و متمانه‌ی ده‌داتێ بڕوای به‌خۆی‌و‬ ‫خه‌باته‌كه‌ی بێ‪ ،‬ئه‌ركی جڤاكی پێده‌سپێرێ‪،‬‬ ‫تا وه‌رچه‌رخان به‌و توانا عه‌قڵیانه‌ی هه‌یه‌تی‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگاكه‌یدا بكاو نیشتمانه‌كه‌ی پێشبخا‪.‬‬ ‫ئ���اك پارتی كه‌ به‌وپه‌ڕی تواناوه‌ له‌هه‌وڵی‬ ‫خۆنزیككردنه‌وه‌یه‌ له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا‪ ،‬توانی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی ‪٢٠١١‬دا ته‌نه���ا ‪%١٤،١‬ی‬ ‫ژنان بباته‌ ناو پارله‌مانی واڵته‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫هه‌ده‌په‌ ‪%٣٠،٦‬ی ژنانی له‌هه‌مانس���اڵدا برد‌ه‬ ‫ن���او پارله‌مانه‌وه‌و ئه‌مس���اڵیش وا چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌ك���رێ رێژه‌ی���ه‌ك كه‌مت���ر نه‌ب���ێ ل ‌ه ‪%٤٤‬‬ ‫ببات‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدا ‪%٤٨،٧‬ی پاڵێوراوانی‬ ‫ناو لیس���ته‌كه‌ی له‌ره‌گه‌زی ژن���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاك‬ ‫پارتیه‌ك���ه‌ی ئه‌ردۆغ���ان كه‌ خ���ۆی كردۆته‌‬ ‫نمونه‌ی دیمۆكراس���ی الی ئه‌وروپیه‌كان ته‌نها‬ ‫‪ %١٨‬لیسته‌كه‌ی له‌ژن پێكهاتوه‌!‬ ‫ئه‌م نۆمینه‌یش���نه‌ی ژنان له‌ناو هه‌ده‌په‌دا‬ ‫وا ده‌كا ببێت��� ‌ه یه‌كه‌مین پارت���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوین‌و دوه‌مین پارتی دونیا له‌س���ه‌ر ئاستی‬ ‫متمانه‌كردن به‌ژنان‌و نزیكبونه‌وه‌ی ژماره‌ییان‬ ‫له‌نیوه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌و ‪ ٥٥٠‬پاڵێوراوه‌ی هه‌ده‌په‌‪،‬‬ ‫‪ ٢٨٦‬پاڵێوراویان به‌ره‌گ���ه‌ز ژنن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫له‌ناو هیچ���كام له‌پارته‌كانی توركیا پااڵوتنی‬ ‫ژن نه‌گه‌یش���توه‌ت ‌ه ‪ .%٢٠‬ئه‌م رێتمه‌ نوێیه‌ی‬ ‫خه‌باتی دیمۆكراسی كوردان‌و به‌تایبه‌تی ژنان‬ ‫بۆنی به‌هارێك���ی لێدێ ك ‌ه نه‌ه���ی عه‌ره‌به‌و‬ ‫نه‌ه���ی ئیخوانه‌كان‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان هی هاوتایی‬ ‫جێنده‌ریه‌‪ ،‬ه���ی ژنان‌و ره‌گ���ه‌زی مێینه‌یه‌‪.‬‬ ‫حوزه‌یران���ی ئه‌مس���اڵ به‌هاری ژن���ی كورد‬ ‫ده‌بێ به‌تایبه‌تی‪ ،‬چونك ‌ه هیچكات‌و له‌مێژوی‬ ‫هیچكام له‌پارچه‌كانی كوردس���تاندا ئه‌و رێژ‌ه‬ ‫زۆره‌ متمانه‌پێكراوه‌ نه‌بینراو‌ه كه‌ بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌سیسته‌می كۆتاو به‌شه‌كی ده‌نگی پێبدرێ‪،‬‬ ‫راس���ته‌وخۆ خه‌ڵك ده‌نگی پێب���داو متمانه‌ی‬ ‫سیاس���یبون‌و دانایی پێبدرێ‪ .‬حه‌تمه‌ن ئه‌م‬ ‫وتاره‌ جێگای به‌راوردی به‌شه‌كانی كوردستان‬ ‫نیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه له‌ئێس���تادا ئه‌و باس ‌ه هه‌ڵده‌گرین‬ ‫بۆ كاتێك���ی تر‪ ،‬به‌اڵم له‌راس���تیدا نمونه‌یی ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تێ���ك خاوه‌ن���ی ئه‌و هه‌م���و فه‌رهه‌نگ ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌ ب���ێ‪ ،‬چه‌ندین س���ه‌ده‌ حوكمڕانی‬ ‫کاندیدکراون له‌‪2015‬‬

‫هه‌ڵبژێردران له‌‪2011‬‬

‫به‌ش���ێكی گه‌وره‌ی دونیای كردبێ‪ ،‬ده‌وڵه‌تێ‬ ‫خاوه‌نی یه‌كه‌مین سیس���ته‌می س���یكوله‌ر بێ‬ ‫له‌مێژوی نوێی خۆی‌و ناوچه‌كه‌یدا‪ ،‬ده‌وڵه‌تێ‬ ‫به‌شێك بێ له‌س���تراكتوری یه‌كێتی ئه‌وروپاو‬ ‫به‌وپه‌ڕی تواناوه‌ بیه‌وێ ئینتیگره‌یت بكا له‌و‬ ‫دیمۆكراس���یه‌ی ئه‌وروپا‪ ،‬حزبێ بیبا به‌ڕێو‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ‪ %١٨‬زیات���ر به‌ره‌وا نه‌بین���ێ بۆ نیوه‌ی‬ ‫عه‌قڵ‌و بازوی كۆمه‌ڵگاك���ه‌ی! كه‌چی پارتێ‬ ‫ك���ه‌ گه‌وره‌تری���ن جینۆس���ایدی فه‌رهه‌نگی‌و‬ ‫كه‌لتوری به‌رامبه‌ر كراوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی ‪ ١٠‬ساڵی‬ ‫ته‌مه‌نیدا چه‌ندینج���ار ناوی پێگۆڕاو باره‌گای‬ ‫پێداخرا‪ ،‬سیاس���یه‌كی گه‌نج س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫بكا ك ‌ه به‌بۆیاخچێت���ی پێاڵو خوێندنی ته‌واو‬ ‫كردبێ‌و ئێس���تاش ته‌مه‌نی نی���وه‌ی ته‌مه‌نی‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار‌ه نه‌یاره‌كانیه‌تی‪ ،‬بتوانێ ئاوا‬ ‫ش���ه‌قامی ئه‌و پیره‌ فه‌رهه‌نگ���ه‌ هه‌ڵته‌كێنێ‌و‬ ‫ژن تیایدا بكات ‌ه فاكته‌ری س���ه‌ركه‌وتنه‌كانی‪،‬‬ ‫به‌راس���تی بلیمه‌تیه‌‪ ،‬ئاپۆ راست بۆیچوبو؛ تا‬ ‫ژن ئازاد نه‌بێ چۆن ژیان ئازاد ده‌بێ!‬ ‫پارتی كۆماری خه‌ڵك‪ ،‬جه‌هه‌په‌‪ ،‬له‌و ‪٥٥٠‬‬ ‫پاڵێوراوه‌ی پارله‌مان‪ ،‬ته‌نها ‪ ١٠٣‬پاڵێوراویان‬ ‫ژنه‌‪ ،‬به‌مه‌ش ‪%١٨،٧‬ی پاڵێوراوه‌كانی مێینه‌ن‪،‬‬ ‫له‌دوای ئه‌مه‌و‌ه به‌پله‌ی س���ێیه‌م ئاك پارتی‬ ‫دێ‪ ،‬ك���ه‌ ته‌نها ‪ ٩٩‬ژن���ی پااڵوتوه‌و به‌مه‌ش‬ ‫ته‌نها ‪ %١٨‬لیسته‌كه‌ی بۆ ژن ته‌رخان كردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچی بزوتن���ه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی مه‌هه‌په‌‪٤٠ ،‬‬ ‫ژن���ی ریزبه‌ند ك���ردوه‌ له‌لیس���ته‌كه‌یداو به‌م‬ ‫پێوه‌ر‌ه ته‌نها ‪%٧‬ی كورس���ی پاڵێوراوه‌كانی‬ ‫بۆ ژن داناوه‌‪ ،‬ئێستا پرسیار‌ه جه‌وهه‌ریه‌كه‌ی‬ ‫ته‌واوی دونیای به‌دواداچ���ون‌و به‌راوردكاری‬ ‫پرۆسه‌كانی هه‌ڵبژاردن‌و دیمۆكراسی سه‌رقاڵ‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئاخۆ هه‌ده‌په‌ ژن وه‌ك چه‌كی‬ ‫بردنه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌كارده‌هێنێ یاخود‬ ‫به‌ڕاس���تی ئامانجیه‌تی هاوكێشه‌ی نێرساالری‬ ‫بگۆڕێ؟‬ ‫به‌وپێی���ه‌ی هه‌ده‌په‌ ئایدۆلۆژیایه‌كی چه‌پی‬ ‫هه‌ی���ه‌و كار بۆ بااڵنس���ی جێن���ده‌ری ده‌كا‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌ژێر تیشكی ئه‌و په‌یامه‌ی به‌رێز‬ ‫ئۆجه‌الن���دا‪ ،‬ه���اوكات هه‌ر له‌به‌ر رۆش���نایی‬ ‫ئه‌و په‌یامه‌ سیس���ته‌می هاوس���ه‌رۆكی داناو‬ ‫كاری پێ���ده‌كا‪ ،‬بۆی���ه‌ مه‌حاڵه‌ هاوش���ێوه‌ی‬ ‫زۆرێك له‌پارته‌ راس���ت‌و س���ه‌نتڕاڵه‌كان‪ ،‬یان‬ ‫پارت���ی مێگ���ه‌ل (كارت���ل پارتی���س)و فر‌ه‬ ‫مینبه‌ره‌كانی به‌(كاچ ئۆڵ پارتی) ناس���راون‬ ‫بیر له‌به‌كارهێنانی ش���ێوه‌و روخس���اری ژن‬ ‫بكات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ هه‌ده‌پ���ه‌‪ ،‬رژد‌ه‬ ‫له‌به‌ش���داریپێكردنی ژندا‪ ،‬چونك���ه‌ دڵنیای ‌ه‬ ‫ژنان���ی واڵته‌كه‌ی ده‌توانن سیاس���ه‌تمه‌داری‬ ‫به‌توان���او بلیم���ه‌ت بن‌و ده‌رگاكان���ی بۆ وااڵ‬ ‫كردون تا له‌سه‌ر ئاستی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسی‬ ‫تواناكان���ی خۆیان به‌گه‌ڕ بخه‌ن‪ ،‬بۆخۆش���ی‬ ‫پارتێك���ی تێكه‌ڵه‌ له‌كاچ ئ���ۆڵ پارتی له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی كادیردا‪ ،‬واتا له‌یه‌ككاتدا ئیش له‌س���ه‌ر‬ ‫راكێشانی گش���ت چین‌و توێژه‌كان‌و هاوكات‬ ‫په‌روه‌رده‌كردن���ی كادێری ج���ۆری‌و بابه‌تیش‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پرس���یار‌ه له‌‪٢٠١١‬ش���دا كاتێ رێژه‌ی‬

‫كاتێ ژنی هه‌ده‌په‌ له‌و‬ ‫ناوچانه‌دا وه‌ك تاكه‌‬ ‫پاڵێوراوی سیاسی‬ ‫ده‌بینرێ‪ ،‬ئیره‌یی‬ ‫ژنانی پارته‌كانی تر‬ ‫ده‌جوڵێنێ‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌م خاڵه‌ به‌قازانجی‬ ‫ژنانی هه‌ده‌په‌یه‌‪،‬‬ ‫هاوكات ده‌روازه‌یه‌كی‬ ‫به‌هێزیش ده‌بێ بۆ سێ‬ ‫جۆر كێبڕكێ‪ ،‬له‌پاڵ‬ ‫كێبڕكێی نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫حزبیدا‪ ،‬كێبڕكێی‬ ‫جێنده‌ریش رۆڵ‬ ‫ده‌گێڕێ‬ ‫‪%٣٠،٦‬ی به‌ده‌س���تهێنا‪ ،‬ئاڕاس���ته‌ی هه‌ده‌پ ‌ه‬ ‫كرای���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بین���را ژنان���ی پارله‌مانتار‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م لیسته‌ نمونه‌ی هێزو به‌رخودان‌و‬ ‫كوردایه‌تی بون‪ .‬ئه‌و مه‌دره‌س���ه‌ سیاس���یه‌ی‬ ‫ئۆجه‌الن خوێندكاره‌كانی تیا په‌روه‌رده‌ ده‌كا‬ ‫رێ���گا به‌نیفاق نادا‪ ،‬جه‌س���ته‌ش وه‌ك ئامڕاز‬ ‫به‌كارناهێنێ‪ ،‬ژنب���ون غیره‌ته‌و له‌گه‌ریالبوندا‬ ‫بێ ی���ان سیاس���ه‌تمه‌داری‪ ،‬هه‌ردوكیان هه‌ر‬ ‫جۆشكراوی یه‌ك فكرن كه‌ ژنبون سه‌رچاوه‌ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنه‌كانه‌‪ ،‬ه���ه‌ركات ژن ئ���ازاد بو‪،‬‬ ‫ه���ه‌ركات ژن توان���ی له‌ت���ه‌واوی كایه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌كدا بون‌و كاریگه‌ری هه‌بێ‪ ،‬مانای‬ ‫وایه‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ ئازاده‌‪.‬‬ ‫بۆ زانی���اری زیاتر بڕوانه‌ خش���ته‌ی ژمار‌ه‬ ‫(‪.)١‬‬ ‫لێره‌ پرسیارێكی ماقوڵ قوت ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌ك���رێ ژنان له‌و ‪ %٤٨،٧‬چه‌ندی‬ ‫بڕواته‌ ناو پارله‌مان؟ راس���تی وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‬ ‫پرس���یارێكی وا كه‌مێ گرانه‌‪ ،‬چونك ‌ه هێشتا‬ ‫رون نی ‌ه چه‌ند كورس���ی هه‌ده‌په‌ ده‌یبا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌گوێره‌ی بۆچ���ون‌و لێكدانه‌وه‌كانی جه‌یمس‬

‫ئی���ن تورك���ی دۆت ك���ۆم‪ ،‬وای ب���ۆ ده‌چن‪،‬‬ ‫‪ %٤٠‬براوه‌كانی هه‌ده‌پ���ه‌ ژن بێ‪ ،‬ئه‌وان الی‬ ‫خۆیانه‌وه‌ رێژه‌و جوگرافیای كورس���یه‌كانیان‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی ناوچه‌كان���ی هه‌ڵب���ژاردن وه‌ك‬ ‫له‌خش���ته‌ی (‪)٢‬دا ده‌رده‌كه‌وێ‪ ،‬نه‌خشاندوه‌‪.‬‬ ‫گه‌رچ���ی م���ن وه‌ك پس���پۆریه‌كه‌م پێموای ‌ه‬ ‫زوڵمێك���ی گه‌وره‌ی ‌ه له‌هه‌ده‌په‌ گ���ه‌ر بوترێ‬ ‫ته‌نها ‪ ٤٧‬كورس���ی به‌ده‌س���تده‌هێنێ‪ ،‬هۆكار‬ ‫زۆرن ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی وا بڕوا بك���رێ هه‌ده‌په‌‪،‬‬ ‫ده‌توانێ النیكه‌م ‪ ٥٥‬كورسی به‌ده‌ستبهێنێ‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ���ه‌و گڕوتینه‌ نه‌ته‌وه‌یی���ه‌ی ك ‌ه له‌م‬ ‫دوایی ‌ه له‌سه‌ر ئاستی گشتی خه‌باتی رۆژئاوا‬ ‫هه‌ده‌په‌ دای به‌پرۆس���ه‌كه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی تره‌و‌ه‬ ‫هه‌وڵ��� ‌ه لێنه‌بڕاوه‌كان���ی س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌م‬ ‫پارت ‌ه بۆ خزمه‌ت���ی ئاواره‌كانی نه‌ته‌وه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وتنی ناعه‌داله‌ت���ی‌و نیه‌ته‌ پۆخڵه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌ردۆگان‌و پارته‌ك���ه‌ی‪ ،‬به‌كارهێنان���ی‬ ‫ئیسالم وه‌ك پره‌نس���یپی گه‌نده‌ڵی‪ ،‬دژایه‌تی‬ ‫كردن���ی دۆزی ك���وردو هه‌وڵ���ی له‌باربردنی‪،‬‬ ‫ده‌س���توه‌ردان له‌كاروباری باش���ورو رۆژئاوا‪،‬‬ ‫هاوكاری داعش‪ ،‬دۆس���یه‌ی گه‌نده‌ڵی دارای‌و‬ ‫كۆشكه‌ سوڵتانیه‌كه‌ی‪ ،‬له‌سه‌رو هه‌موشیانه‌و‌ه‬ ‫هاری���كاری داعش‌و توڕه‌كردن���ی كۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬ده‌س���تگیركردنی به‌لێش���اوی‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و زیندانیكردنی بیره‌ ئازاده‌كان‌و‬ ‫زۆری تری���ش بونه‌ مایه‌ی پاشه‌كش���ه‌ی ئاك‬ ‫پارت���ی‪ ،‬بۆیه‌ پێده‌چ���ێ ئه‌م خااڵن��� ‌ه ببنه‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌یه‌كی باشی هه‌ڵكش���انی هه‌ده‌په‌و‬ ‫داكشانی ئاك پارتی‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو هه‌ڵكش���انێكی هه‌ده‌په‌ش���دا‬ ‫پش���كی ژن ب ‌ه ‪ %٤٨،٧‬سه‌رده‌كه‌وێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رنجێكی گرافی ژماره‌ (‪ )١‬بده‌ین ده‌بینین‬ ‫ناوچه‌كان���ی نف���وزی هه‌ده‌په‌ ب���ۆ دو ناوچ ‌ه‬ ‫داب���ه‌ش كراون‪ ،‬ناوچه‌ س���ۆڵید ی���ان ته‌واو‬ ‫كۆنتڕۆڵك���راوه‌كان ك ‌ه به‌ره‌نگی ش���ین ره‌نگ‬ ‫كراون‌و ئه‌و ناوچانه‌ن كرمانجنشینن‌و هه‌ده‌پ ‌ه‬ ‫دڵنیایی ته‌واوی هه‌یه‌ ته‌واوی كورسیه‌كان یان‬ ‫النیكه‌م ئه‌گه‌ر هه‌مو كورسیه‌كانی نه‌باته‌و‌ه‬ ‫ئه‌وا النی زۆر كورسیه‌ك ده‌دۆڕێنێ‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫ناوچ ‌ه ش���ین‌و زه‌رده‌كانه‌‪ ،‬ناوچه‌ی ملمالنێی‬ ‫نێوان ئ���اك پارت���ی (ره‌نگ���ی زه‌رد كراو‌ه‬ ‫له‌گرافه‌كه‌دا)و هه‌ده‌په‌یه‌‪ ،‬لێره‌ ستراتیژیه‌تی‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ جی���اوازی به‌خ���ۆو‌ه ده‌بین���ێ‪ .‬وا‬ ‫چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێ له‌هه‌ندێ ل���ه‌و ناوچانه‌ی‬ ‫ملمالنێدا ژنان س���ه‌دی س���ه‌د كورسیه‌كانی‬ ‫هه‌ده‌په‌ ببه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م���ه‌ گورزێكی‬ ‫كوش���ند‌ه ده‌بێ ب���ۆ پارته‌ پاش���كه‌وتوه‌كان‬ ‫كاتێ ژن���ی هه‌ده‌په‌ له‌و ناوچانه‌دا وه‌ك تاك ‌ه‬ ‫پاڵێوراوی سیاس���ی ده‌بینرێ‪ ،‬ئیره‌یی ژنانی‬ ‫پارته‌كانی تر ده‌جوڵێنێ‪ ،‬بێگومان ئه‌م خاڵ ‌ه‬ ‫به‌قازانجی ژنانی هه‌ده‌په‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ سه‌رنجی‬ ‫ژن���ان زیات���ر راده‌كێش���ێ به‌ئاڕاس���ته‌یه‌كی‬ ‫پۆزه‌تیڤدا‪ ،‬ه���اوكات ده‌روازه‌یه‌كی به‌هێزیش‬ ‫ده‌بێ بۆ س���ێ جۆر كێبڕكێ‪ ،‬له‌پاڵ كێبڕكێی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و حزبیدا‪ ،‬كێبڕكێی جێنده‌ریش رۆڵ‬ ‫ده‌گێڕێ‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫پێشبینی کورسییه‌کانی ‪ HDP‬له‌الیه‌ن ڤیان فه‌ره‌ج پێشبینی کورسییه‌کانی ‪ HDP‬له‌الیه‌ن وێب سایتی‬ ‫کۆی‬ ‫کورسییه‌کان‬ ‫رێژه‌ی کورسییه‌کانی کورسییه‌کانی کۆی کورسییه‌کانی رێژه‌ی کورسییه‌کانی کورسییه‌کانی کۆی کورسییه‌کانی له‌ناوچه‌کاندا‬ ‫ژنان‬ ‫ژنان‬ ‫پیاوان بۆ ژنان‬ ‫پیاوان بۆ ژنان‬ ‫‪HDP‬‬ ‫‪HDP‬‬

‫کورسییه‌کانی ژنان‬

‫کورسییه‌ مسۆگه‌ره‌کانی‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ ‌ی‬ ‫کورد بڕیاری لێده‌ده‌ن‬

‫‪AKP‬‬

‫گه‌وره‌ترین شاره‌کان‬ ‫شار‌ه مامناوه‌ندییه‌کان‬

‫ناوچه‌کانی‬ ‫‌‪HDP‬‬

‫هه‌ڵبژاردنه‌ گشتییه‌که‌ی تورکیا‬

‫‪13‬‬

‫دەوڵەت لەنێوان پەیمانی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫پەیمانی دەسەاڵتدارێتیدا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫گ���ەر لە(تۆم���اس ھۆبز) بپرس���ین بۆچی‬ ‫دەوڵەتم���ان پێویس���تە‪ ،‬بێچەندوچ���ون‬ ‫پێماندەڵێت‪ :‬بۆئەوەی ئینسانەکان لە"دۆخی‬ ‫سروشتی"ی رزگاریان بێت‪ .‬دۆخی سروشتییش‬ ‫بۆ ئەم بیریارە وەکو ئاش���کرایە بریتییە لەو‬ ‫دۆخەی کە دەس���ەاڵتدارێتی تێدا بونی نییەو‬ ‫هه‌رکەسە بۆخۆی سەروەرە‪ ،‬واتە شتێک نییە‬ ‫کە پەیوەندییەکانمان رێکبخات‌و لەهه‌ڕەش���ە‬ ‫ناوەکی���ی‌و دەرەکیی���ەکان بمانپارێزێ���ت‌و‬ ‫ئاساییش‌و ئاش���تی بۆ مرۆڤەکان دابینبکات‪.‬‬ ‫بەم شێوەیە دۆخی سروش���تیی دۆخێکە کە‬ ‫تیایدا مرۆڤەکان لەجەنگێکی بێڕێسادا دەژین‪،‬‬ ‫وەکو ئەوەی لەناو سروشت‌و جیهانی ئاژەاڵندا‬ ‫دەیبینی���ن‪ .‬بەڕای ئەم فەیلەس���وفەش تاکە‬ ‫شتێک کە لەم دۆخە رزگارمان بکات بریتییە‬ ‫لەو بون���ەوەرەی ک���ە لەش���ێوەی لێڤیاتاندا‬ ‫خۆی بەرجەس���تەدەکات‌و ئەو ناوی دەوڵەتی‬ ‫لێدەنێت‪ .‬مەبەست لەلێڤیاتانیش ئەو وەحشەی‬ ‫ناو دەریایە کە هه‌مو کەس لێی دەترس���ێت‌و‬ ‫رێزی لێدەگرێت‪ .‬ئەزمونی ش���ەڕی ناوخۆیی‬ ‫چەندین ساڵەی ئەوروپاو کوشتارێکی بێڕێساو‬ ‫بێشوماری ئینسانەکان وا لەم بیریارە دەکات‬ ‫کە بونی وەحشێکی سیاسیی‪ ،‬یان سەروەرێکی‬ ‫کۆمەاڵتیی بەپێداویس���تییەکی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���یی ببینێت‪ .‬ئەم وەحش���ە سیاسییە‬ ‫بونەوەرێکە وامان ل���ێ دەکات هه‌مومان لێی‬ ‫بترس���ین‌و ڕێ���ز لەبڕیارەکانی بگری���ن‪ .‬ھۆبز‬ ‫دەوڵ���ەت بەته‌نها وەک���و پێداویس���تییەکی‬ ‫جەوهه‌ریی بۆ کۆتاییھێنان بەش���ەڕی گشت‬ ‫لەگەڵ گشت نابینێت‪ ،‬بەڵکو لەهه‌مانکاتیشدا‬ ‫وەکو گەرانتییەک بۆ دابینکردنی ئاس���اییش‌و‬ ‫پاراس���تنی موڵ���ک‌و س���امانی هاواڵتی���ان‬ ‫تەماشایدەکات‪ .‬ئەم دۆخەش ته‌نها بەبەستنی‬ ‫پەیمانێک���ی کۆمەاڵیەتی���ی دێتەئ���اراوە کە‬ ‫تیایدا س���ەروەر دەس���ەاڵتی ڕەهای هه‌بێت‪.‬‬ ‫بەم چەش���نە گ���ەر لەھۆبز بپرس���ین ئایا تۆ‬ ‫حوکمدارێتییەک���ی پادش���اییت پێباش���تره‌‬ ‫لەنەبون���ی دەوڵ���ەت‪ ،‬لەوەاڵم���دا دەڵێ���ت‪،‬‬ ‫بێگوم���ان‪ ،‬چونکە دەوڵەت پێداویس���تییەکی‬ ‫ژیانیی پێکەوەژیانی ئاشتییانەی مرۆڤەکانە‪،‬‬ ‫بۆی���ە گرنگ���ە دەوڵەتم���ان هه‌بێ���ت‪ .‬بونی‬ ‫دەوڵەتێکی دیسپۆت‌و دەس���ەاڵتگەر باشترە‬ ‫لەوەی کە نەمانبێ���ت‪ ،‬چونکە ته‌نها دەوڵەت‬ ‫دەتوانێ���ت رێگا لەجەنگی بێڕێس���ای گروپە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان بگرێ���ت‌و مرۆڤ���ەکان‬ ‫لەهه‌ڕەشەی دەرەکییش بپارێزێت‌و ئاساییش‌و‬ ‫ئاشتییان بۆ دابینبکات‪.‬‬ ‫پرس���ی فەلس���ەفەی سیاس���یی دەوڵەت‬ ‫لەھۆبزەوە دەس���تپێدەکات‪ ،‬ب���ەاڵم الی ئەو‬ ‫کۆتایی پ���ێ نایەت‪ .‬هه‌ر لەهه‌مان س���ەدەدا‬ ‫(جۆن لۆک)ی فەیلەس���وف پرس���ی دەوڵەت‬ ‫دەخات���ە قاڵبێکی ت���رەوەو پێمان دەڵێت کە‬ ‫وەزیفەی دەوڵەت تێپەڕاندنی دۆخی سروشتیی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو پاراستنی مافە سروشتییەکانمانە‪.‬‬ ‫لێ���رەوە ل���ۆک لەگ���ەڵ ھۆب���زدا دەکەوێتە‬ ‫ناکۆکییەکی فەلسەفییەوە لەسەر پرسی دۆخی‬ ‫سروشتیی‌و مافی سروشتیی مرۆڤ‪ .‬ئەو ڕای‬ ‫وایە ھۆبز لەو خاڵەدا ڕاس���تدەکات کە ئێمەی‬ ‫مرۆڤ پێویستمان بەپەیمانێکی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫هه‌ی���ە‪ ،‬بەاڵم ئەم پەیمانە مان���ای ئەوە نییە‬ ‫کە دەوڵ���ەت یان س���ەروەر لەلێپرس���ینەوە‬ ‫بێبەریی بکەین‪ .‬مافی سروش���تی‪ ،‬واتە مافی‬ ‫ژیان‌و پاراس���تنی لەوەحش���ەتگەریی‪ ،‬شتێک‬ ‫نیی���ە کە دەوڵ���ەت بماندات���ێ‪ ،‬بەڵکو لەناو‬ ‫خودی دۆخی سروش���تی ئینساندا هه‌یە‪ .‬گەر‬ ‫دەوڵەتیش نەبێت‪ ،‬ئێم���ەی مرۆڤ دەتوانین‬ ‫لەرێ���گای عەقڵەوە ل���ەوە تێبگەین کە مافی‬ ‫ئازادی‌و پاراستنی ژیان‌و موڵک خەسڵەتێکی‬ ‫ئینس���انییە‪ .‬ئەوەی کە چەمکی دەوڵەت الی‬ ‫ل���ۆک لەھۆبز جیادەکاتەوە بریتییە لەوەی کە‬ ‫دەوڵەت یان سەروەر الی ھۆبز دەتوانێت هه‌ڵە‬ ‫یان تاوانیش بکات‪ ،‬بەاڵم بێ سزا بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫الی لۆک س���ەروەر بەش���ێکی دانەبڕاوی ئەو‬ ‫پەیمانە کۆمەاڵیەتییە کە دەبێت ئەویش خۆی‬ ‫پێوەی پابەن���د بێت‪ ،‬واتە بەرپرس���یار بێت‬ ‫بەرامبەر بەهه‌ڵ���ەو کەموکورتییەکانی‪ .‬بۆئەم‬ ‫مەبەس���تەش لۆک سیس���تەمی دابەشکردنی‬ ‫دەس���ەاڵت دەھێنێتە ناو پرس���ی فەلسەفەی‬ ‫دەوڵەتدارێتیی���ەوە‪ ،‬ک���ە خ���ۆی لەچەمکی‬ ‫لیبرالیزم���دا دەبینێت���ەوە‪ .‬دابەش���کردنی‬ ‫دەس���ەاڵت لەنێ���وان ئ���ەو ئۆرگانەی یاس���ا‬ ‫دادەنێت‌و ئەو ئۆرگانەی کە یاس���ا جێبەجێی‬ ‫دەکات‪ ،‬گەڕانتییەکە بۆ پاراستنی ئاساییشی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئازادیی‌و مافەکان‪ .‬ئەم پرس���ە‬ ‫الی مۆنتیسکیۆ دەبرێتە قۆناغێکی ترەوەو ئەو‬ ‫گرنگییەکی تایب���ەت بەدەزگایەکی دەرەوەی‬ ‫ئەم دو دەزگایە دەدات‌و ناوی لێدەنێت دادگا‪.‬‬ ‫واتە لەکاتێکدا کە هه‌ردو ئۆرگانی یاس���ادانەر‬ ‫کە پەرلەمانەو یاساجێبەجێکەر کە حکومەتە‬ ‫ناکۆک���ی کەوتە نێوانیان���ەوە‪ ،‬دەزگایەکی تر‬ ‫بونی هه‌یە کە لەس���ەروی ئ���ەم دوانەوە ئەم‬ ‫ملمالنێیان���ە رێکدەخات‪ ،‬ئەوی���ش دادگایە‪.‬‬ ‫ئەوەی مۆنتیس���کیۆ لەگەڵ دو فەیلەسوفەی‬

‫پرسی دەستور‬ ‫لەکوردستاندا ھێندەی‬ ‫بوەتە پرسی پەیمانێکی‬ ‫دەسەاڵتدارێتیی لەنێوان‬ ‫ھێزە سیاسییەکان‬ ‫ھێندە پرسی دانانی‬ ‫پەیمانێکی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫نییە بۆ کۆمەڵگای‬ ‫کوردستان‬ ‫تر نزیکدەکاتەوە بونی پەیمانی کۆمەاڵیەتییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی لەیەکتریان دوردەخاتەوە پرسی‬ ‫ئازادییە‪ .‬ئ���ەو ڕای وایە ک���ە بونی دەوڵەت‬ ‫گرنگە ب���ۆ دابینکردن���ی ئاس���اییش‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەوڵەت نابێت ببێت بەوەحشێک بۆ خواردنی‬ ‫ئازادییەکانمان‪ .‬مرۆڤ بەئازادی لەدایکدەبێت‌و‬ ‫دەبێت بەئازادیش بمرێت‪ .‬کاری دەوڵەت ته‌نها‬ ‫پاراس���تنی ئاس���اییش نییە‪ ،‬وەکو الی ھۆبز‬ ‫دەیبینین‌و بەرامبەر بەوە هه‌مو ئازادییەکانمان‬ ‫تەس���لیمی س���ەروەرێک بکەی���ن‪ .‬بەهه‌مان‬ ‫ش���ێوەش کاری دەوڵ���ەت ته‌نها پاراس���تنی‬ ‫س���امان نیی���ە وەک���و الی ل���ۆک دەیبینین‪،‬‬ ‫ک���ە ئەم���ەش بەکورت���ی‌و بەک���وردی مانای‬ ‫ھێشتنەوەی دۆخی نایەکسانیی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫پاراس���تنی س���امانی دەوڵەمەن���دەکان‬ ‫دەگەیەنێت‌و کاری دەوڵەت کورتدەبێتەوە بۆ‬ ‫پاسەوانیی س���امانی دەوڵەمەندەکان‪ .‬ئەوەی‬ ‫الی مۆنتیسکیۆ گرنگە پێکەوه‌گرێدانی هه‌ردو‬ ‫چەمکی ئاس���اییش‌و ئازادیی���ە‪ .‬گەر دەوڵەت‬ ‫نەیتوان���ی تەبایی لەنێوان ئ���ەم دو چەمکەدا‬ ‫دروستبکات‪ ،‬ئەوا ستەمگەرایی‌و ناعەدالەتیی‬ ‫بەیاس���ایی دەکرێ���ت‪ .‬دیموکراتی���ی مان���ای‬ ‫سەرخس���تنی ئیرادەی گەلە بەسەر ئیرادەی‬ ‫س���ەروەرەوە‪ .‬مانای بەرزڕاگرتن���ی ئیرادەی‬ ‫گش���تییە بەرامب���ەر بەئی���رادەی نوخبەوی‌و‬ ‫چینایەت���ی‪ .‬کاری دەوڵ���ەت ته‌نها ئەوە نییە‬ ‫کە ئازادی قس���ەکردنمان بداتێ‪ ،‬چونکە ئێمە‬ ‫ئەو مافەمان هه‌یەو ئ���ەو دەبێت بیپارێزێت‪،‬‬ ‫کاری دەوڵ���ەت ته‌نها ئ���ەوە نییە کە موڵکی‬ ‫گروپێکی دەوڵەمەند بپارێزێت‪ ،‬بەڵکو سامانی‬ ‫نیش���تیمانی‪ ،‬وەکو س���امانی هه‌مو کۆمەڵگا‬ ‫مامەڵەی لەگەڵدا بکات‌و بەشێوەیکی یەکسان‬ ‫بەسەر ئەندامەکانی دابەشیبکات‪.‬‬ ‫بەم چەشنە هه‌مو ئەم فەیلەسوفانە لەسەر‬ ‫ئەوە رێکن کە ئینسان پێویستی بەپەیمانێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی هه‌یە‪ ،‬بۆئ���ەوەی پێکەوەژیانی‬ ‫خ���ۆی لەن���او کۆمەڵ���گا رێکبخ���ات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەوردەکارییەکاندا جیاوازیی گەورە دەکەوێتە‬ ‫نێوانیان‌و لەزۆر شوێنیشدا ناکۆکییەکان ھێندە‬ ‫گەورەن کە نزیکبونەوەیان لەیەکتر مەحاڵە‪.‬‬ ‫ل���ەڕوی تیۆریی���ەوە دەتوانی���ن بڵێین کە‬ ‫نوس���ینەوەی پەیمانی کۆمەاڵیەتیی لەفۆرمی‬ ‫دەستوردا بناغەیەکە بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێکی‬ ‫چاوەڕوانک���راو‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ لەکوردس���تاندا‬ ‫بەناوی ئامادەس���ازی بۆ دەس���توری هه‌رێم‬ ‫دەگوزەرێت ھێندەی هه‌وڵدانە بۆ نوسینەوەی‬ ‫پەیمانێکی دەسەاڵتدارێتی‪ ،‬ئەوەندە خەمێکی‬ ‫سیاس���یی نیش���تیمانیی نییە بۆ نوسینەوەی‬ ‫پەیمانێکی کۆمەاڵیەتی‪ .‬پرسی دەستور ته‌نها‬ ‫پرسی س���اغکردنەوەی ش���وێنگەی سەروەر‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵک���و روبەرێکی گەورەترە کە خودی‬ ‫سەروەریش وەکو هه‌مو هاواڵتییەکی تر لەناو‬ ‫ئەو پرسەدا جێگای دەبێتەوە‪ .‬پرسی دەستور‬ ‫ته‌نها پرسی کۆمەڵێک سیاسەتمەدارو حیزب‌و‬ ‫خێزانی سیاس���یی نییە‪ ،‬وەکو لەهه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئەندامانی کۆمیسیۆنەکەدا بەرجەستەدەبێت‪،‬‬ ‫بەڵکو پرسی هه‌مو ئەندامانی ئەم کۆمەڵگایەیە‬ ‫بەهه‌م���و جیاوازیی���ە کۆمەاڵیەت���ی‌و ئەتنی‌و‬ ‫ئایینیەکانیانەوە‪ .‬پرسێکە کە عەقڵی یاسایی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و ئێتیکی دەبێت فۆرمەلەی بکات‪.‬‬ ‫هه‌ر ئەمەشە وامان لێدەکات بڵێین کە پرسی‬ ‫دەس���تور لەکوردستاندا ھێندەی بوەتە پرسی‬ ‫پەیمانێک���ی دەس���ەاڵتدارێتیی لەنێوان ھێزە‬ ‫سیاسییەکان‪ ،‬ھێندە پرسی دانانی پەیمانێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی نییە بۆ کۆمەڵگای کوردس���تان‪.‬‬ ‫مەترس���یی ئەم دۆخەش ته‌نها لەوێدا نییە کە‬ ‫س���ەروەریی لەهه‌رێمی کوردستاندا لەدەست‬ ‫نوخبەیەکی دیاریک���راودا دەمێنێتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫زۆرێ���ک لەئازادی���ی‌و مافەکانم���ان بەن���اوی‬ ‫ش���ەریعەت‌و بەناوی پاراس���تنی ئاساییش���ی‬ ‫نیشتیمانیی‌و بەناوی جەنگ‌و دۆخی نائاسایی‌و‬ ‫بەناوی س���ازانی سیاس���ییەوە دەکەونە بەر‬ ‫هه‌ڕەشەی گەورە‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫سیسته‌می ئابوری‪ :‬نرخی شوقه‬ ‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫سه‌ره‌تا نوکته‌یه‌کی ژیژاکیانه‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی س���یه‌کانی سه‌ده‌ی ڕابردو‬ ‫له‌مه‌کته‌بی سیاسی بۆڵشه‌ڤیک مشتومڕێک‬ ‫هاته ئ���اراوه ده‌رباره‌ی بون ی���ان نه‌بونی‬ ‫پاره‪ .‬چه‌په‌کان‪ ،‬ترۆتسیکیه‌کان دژ به‌بوونی‬ ‫پاره‌بون‪ ،‬پێی���ان وه‌هابو ک���ه بونی پاره‬ ‫نیش���انه‌ی بونی نایه‌كسانیه‌و پاره ئامرازی‬ ‫چه‌وس���اندنه‌وه‌یه‪ .‬به‌اڵم ڕاس���تڕه‌وه‌کان‪،‬‬ ‫پلیخان���ۆف‌و هاوه‌ڵه‌کان���ی‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ بونی‬ ‫پاره‌دابون چونکه پێی���ان وه‌هابو که پاره‬ ‫له‌هه‌مو کۆمه‌ڵگایه‌كی پێشکه‌وتوی ئاڵۆزدا‬ ‫بونی هه‌ی���ه‪ ،‬بۆیه ده‌بێت له‌س���ۆڤیه‌تیش‬ ‫بونی هه‌بێت‪ .‬به‌اڵم هاوڕێ ستالین ڕایه‌كی‬ ‫ت���ری هه‌بو‪ .‬ئه‌و پێی وه‌هابو ده‌بێت هه‌ردو‬ ‫ڕایه‌كه له‌یه‌كبدرێت له‌میتۆدی دیالیکتیکی‬ ‫مارکس���یداو سێنته‌سیس���ی ل���ێ به‌رهه‌م‬ ‫بهێنرێت‪ .‬لێیان پرس���ی چ���ۆن‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا‬ ‫س���تالین وتی‪ ،‬پاره نه‌ڕێگه‌ی پێبدرێت‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫ڕێگ���ه‌ی لێبگیرێت‪ ،‬هه‌ندێ���ک هه‌یان بێت‌و‬ ‫هه‌ندێ���ک نه‌یانبێت‪ .‬له‌کتێب���ی نوکته‌كانی‬ ‫ژیژاک که ساڵی ‪ ٢٠١٤‬له‌الیه‌ن ئێم ئاتیه‌وه‬ ‫له‌چاپدراوه‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا‬ ‫نرخ���ی ش���وقه‌یه‌ک له‌کوردس���تان‬ ‫له‌شوێنێکه‌وه بۆ شوێنێکی تر‪ ،‬له‌شارێکه‌وه‬ ‫بۆ شارێکی تر ده‌گۆڕێت‪ .‬کۆمه‌ڵێک هۆکار‬ ‫هه‌یه ک���ه وه‌ه���ا ده‌کات نرخی ش���وێنی‬ ‫نیشته‌جێبون جیاوازبێت‪ :‬وه‌ك ده‌رفه‌تی کار‬ ‫له‌جێگای (ش���اری) شوقه‌که‪ ،‬بڕی که‌می‌و‬ ‫زۆری پاره له‌ش���اره‌که‪ ،‬ستاتۆس‪ ،‬دیزاین‪،‬‬ ‫روبه‌ر له‌گ���ه‌ڵ خزمه‌تگوزاری‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه لێره‌دا مه‌به‌ستمانه کاری له‌سه‌ر بکه‌ین‬ ‫ئه‌مه‌یه‪ :‬ئایا تێچونی (رێژه‌ی) ش���وقه‌یه‌ک‬ ‫له‌کوردس���تان چه‌نده‪ ،‬به‌چه‌ند ده‌فرۆشرێت‬ ‫(رێژه)‪ ،‬ب���ۆ؟ دیاره ئ���ه‌و هۆکارانه‌ی که‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه باس���مانکرد کاریگ���ه‌ری هه‌یه‬ ‫له‌س���ه‌ر جیاوازی نرخ به‌اڵم وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پرس���یاره‌که‌ی ئێمه نیه‪ .‬پرس���یاری ئێمه‬ ‫ئه‌وه‌یه‪ :‬ئایا بۆچی شوقه‌یه‌ک ده‌قات زیاتر‬ ‫له‌تێچونه‌که‌ی س���ودی لێ وه‌رده‌گیرێت‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه وه‌ک ئه‌وه‌ی له‌ئه‌نجامی پش���کنین‌و‬

‫گه‌ڕان‌و پرس���یارکردنمدا به‌ده‌ستم که‌وتوه‬ ‫بڕی رێژه‌یی تێچونی شوقه‌یه‌ک له‌کوردستان‬ ‫دو ده‌فته‌ره یان بیست هه‌زار دۆالره‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فرۆش���ی شوقه‌یه‌ک ده‌گاته بیست ده‌فته‌رو‬ ‫زیاتری���ش‪ .‬ئای���ا بۆچی ش���وقه‌یه‌ک‪ ،‬که‬ ‫له‌پێداویستیه سه‌ره‌کیه‌کانی مرۆڤه (بگره‬ ‫به‌ش���ێکه له‌ماف) هێنده س���ود ده‌خرێته‬ ‫سه‌ری؟ ئه‌وه چ سیسته‌مێکی سیاسیه که‬ ‫رێگه به‌هێنده سودی زۆر ده‌دات‪ ،‬له‌پێناوی‬ ‫چی���دا‪ ،‬له‌هه‌موی گرنگتر ئای���ا ئه‌م هه‌مو‬ ‫سوده بۆ کێیه؟‬ ‫وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی ئه‌م پرس���یارانه رێگامان‬ ‫بۆ ئاس���ان ده‌کات هه‌تا قسه له‌سه‌ر جۆری‬ ‫سیس���ته‌می ئابوری هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫بکه‌ی���ن‪ .‬به‌مانایه‌کی ت���ر ده‌توانین به‌دوای‬ ‫وه‌اڵم���ی ئ���ه‌و پرس���یاره‌دا بگه‌ڕێی���ن که‬ ‫ده‌پرسیت‪ :‬ئایا سیسته‌می سیاسی چ جۆره‬ ‫سیسته‌مێکی ئابوری رێگه‌پێده‌دات‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫چیدا‪ ،‬به‌سودی کێ؟ ئێمه لێره‌دا میتۆدێک‬ ‫به‌کارده‌به‌ی���ن ک���ه وه‌ك جۆرێک له‌که‌یس‬ ‫وه‌رگرتنه‪ .‬یان به‌زمانێکی ئابوری له‌مایکرۆ‬ ‫بۆ ماکرۆ‪ .‬ئایا ئه‌وه‌ی له‌بواری خانوبه‌ره‌دا‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت ده‌توانێت ببێت���ه ئاوێنه‌یه‌ک‬ ‫ب���ۆ بواره‌كانی تر؟ ئایا به‌ش گش���تمان بۆ‬ ‫لێکده‌داته‌وه؟ ئێمه بڕوامان وه‌هایه که به‌ڵێ‪.‬‬ ‫دیاره ئه‌م به‌ڵێیه‪ ،‬سه‌دده‌رسه‌د نیه‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بۆ ئاستی توێژینه‌وه ئاماژه‌که‌رێکی به‌هێزه‪.‬‬ ‫که‌وات���ه کاتێک ڕاڤه‌ی که‌رت���ی خانوبه‌ره‬ ‫ده‌که‌ین ده‌توانین ئه‌و ده‌رئه‌نجامانه که پێی‬ ‫ده‌گه‌ین گشتگیری بکه‌ین به‌سه‌ر سه‌رجه‌م‬ ‫سیس���ته‌می سیاس���ی‌و ئاب���وری هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی لێ���ره‌دا له‌هه‌مانکاتدا ئاس���انکارو‬ ‫کێشه‌یه نه‌بونی سیسته‌مێکی ئابوری ڕونه‪.‬‬ ‫کاتێک سیسته‌می ئابوری نیه‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫ده‌ستنیش���انی بکه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌بوایه ئه‌وا‬ ‫به‌راوردمان ده‌كرد‪.‬‬ ‫نیشته‌جێبون‬ ‫م���رۆڤ پێویس���تی به‌نیش���ته‌جێبونه‪:‬‬ ‫ئه‌م���ه پێداویس���تیه‌کی ژیاری���ه ل���ه‌ڕوی‬ ‫فیزیک���ی‌و ده‌رونیه‌وه‪ .‬م���رۆڤ ده‌توانێت‬ ‫به‌بێ ش���وێنێکی س���ه‌قامگیر بژی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌به‌ژیانێکی مرۆڤان���ه له‌قه‌ڵ���ه‌م‬ ‫بدرێت‪ .‬بۆیه بنه‌مای ژیانێکی مرۆڤانه بونی‬ ‫جێگایه‌کی شایس���ته‌یه به‌ژیانێکی مرۆڤانه‪.‬‬ ‫که‌وات���ه بونی ش���وێنێک پێداویس���تیه‌كی‬ ‫یونویڤێرس���اله‪ .‬به‌م پێیه خواست له‌سه‌ر‬ ‫بونی شوێنێک بۆ نیشته‌جێبونه خواستێکی‬ ‫هه‌میش���ه‌ییه‪ .‬ئه‌م���ه له‌کوردس���تان زۆره‬ ‫چونکه بڕی زۆری دانیش���توانی کوردستان‬ ‫الون‌و له‌س���ه‌ره‌تای ده‌س���تپێکردنی ژیانی‬ ‫هاوس���ه‌ریدان‪ ،‬که یانی جێهێش���تنی ماڵی‬ ‫باوان‌و گه‌ڕان به‌دوای ماڵێکی سه‌ربه‌خۆدا‪.‬‬

‫که‌واته خواس���ت بۆ ش���وقه بون���ی هه‌یه‬ ‫به‌هۆی هۆکاری پێداویس���تی‌و دیموگرافی‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا ه���ۆکاری ئابوری وه‌هایکردوه‬ ‫که ک���ۆچ له‌گونده‌وه بۆ ش���ار ڕوبدات که‬ ‫بوه‌ته هۆکارێکی تری خواست له‌سه‌ر شوقه‬ ‫له‌شاره‌کاندا‪ ،‬له‌گه‌ڵ هاتنی ئاواره‌ی زۆر بۆ‬ ‫کوردس���تان‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌ڕوانگه‌ی هاوکێشه‌ی‬ ‫خواست‌و ده‌س���ته‌به‌ریه‌وه ته‌ماشای بکه‌ین‬ ‫ده‌توانین بڵێین که خواس���ت بونی هه‌یه‌و‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا ده‌سته‌به‌ریش��� ‌ه به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫گرنگه که یاس���ای بازاڕ به‌ئ���ازادی په‌یڕه‌و‬ ‫ناکرێت‪ .‬دیس���انه‌وه ئه‌مه له‌ڕاس���تیدا ئه‌و‬ ‫ڕه‌هه‌نده نی���ه که ئێم���ه ده‌خوازین کاری‬ ‫له‌سه‌ر بکه‌ین‪ .‬بۆیه‪ ،‬هه‌رچه‌نده وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرسیاره گرنگه به‌اڵم دیسانه‌وه ڕاسته‌‌وخۆ‬ ‫په‌یوه‌س���ت نیه به‌پرس���یاری سیس���ته‌می‬ ‫ئابوریه‌وه‪.‬‬ ‫ئابوری نه‌وت‌و که‌رتی نیشته‌جێبوون‬ ‫هه‌ر له‌س���اڵی ‪١٨٥٧‬ه‌وه ئابوریناس���ان‬ ‫به‌ئاگان له‌کاریگه‌ری س���امانی سروش���تی‬ ‫له‌سه‌ر که‌رته‌كانی تری ئابوری‪ .‬ئابوریناسی‬ ‫ئایرله‌ندی ‪ Cairnes, John Elliot‬باسی‬ ‫له‌کاریگ���ه‌ری زێ���ڕ ک���ردوه له‌الوازکردنی‬ ‫که‌رته‌كان���ی ت���ر به‌تایبه‌ت پیشه‌س���ازی‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌م تێزه به‌تێزی نه‌خۆشی هۆڵه‌ندی‬ ‫ده‌ناس���رێت‪ .‬ئه‌وه‌ی گرنگه لێره‌دا ئه‌وه‌یه‬ ‫ک���ه پاره‌ی ن���ه‌وت‪ ،‬که پ���اره‌ی کرێیه‌كی‬ ‫ئاسانه‪ ،‬ده‌هێنرێت بۆ هه‌ندێک که‌رتی تری‬ ‫پیشه‌س���ازی بۆ ده‌س���تکه‌وتی خێراو زۆر‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا خه‌ڵکی نێ���و ئابوری نه‌وت‬ ‫زیاتر بیر له‌خۆش���گوزه‌رانی‌و بونیادی خێرا‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‪ ،‬بۆیه که‌رتی خانوبه‌ره‌و شمه‌ک‌و‬ ‫به‌رخۆری خێرا په‌ره‌ده‌سێنێت‪.‬‬

‫ده‌كرێت سیسته‌مێکی‬ ‫ته‌واو سه‌رمایه‌داری‬ ‫له‌که‌رتێکدا ته‌واو‬ ‫سۆشیالیستی بێت‬ ‫بۆ نمونه سه‌نگافوره‬ ‫که واڵتێکی ته‌واو‬ ‫سه‌رمایه‌داریه‬ ‫له‌که‌رتی‬ ‫نیشته‌جێبوندا‬ ‫ته‌واو سۆشیالیسته‬ ‫به‌جۆرێک‪%٨٠‬‬ ‫نیشته‌جێبون له‌و‬ ‫واڵته‌دا خاوه‌نه‌که‌ی‬ ‫حکومه‌ته‬

‫له‌کوردستان چه‌ند هۆکارێک هه‌یه له‌پشت‬ ‫گه‌شه‌‌ی که‌رتی نیشته‌جێبونه‌وه‪:‬‬ ‫یه‌ک���ه‌م‪ ،‬هاتن���ی پ���اره‌ی زۆری خێرای‬ ‫ئاس���ان‪ .‬دوه‌م‪ ،‬بونی داخوازی‪ .‬س���ێیه‌م‪،‬‬ ‫پێویس���ت نه‌بونی رێکخس���تنی ئه‌م که‌رته‬ ‫له‌ژێر سیس���ته‌می ئابوری���دا له‌بونی پاره‌ی‬ ‫نه‌وت‪ .‬به‌م پێیه ئایا چی گوزه‌راوه‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا که پێداویستی بۆ نیشته‌جێبون‬ ‫هه‌ب���وه‪ .‬ئ���ه‌وا هه‌وڵ���دراوه وه‌اڵم���ی ئه‌م‬ ‫پێدایس���تیه بدرێته‌وه‪ .‬چ���ۆن وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پێداویس���تیه دراوه‌ته‌وه؟ له‌ژێر دروش���می‬ ‫چاره‌س���ه‌رکردنی نیش���ته‌جێبون زه‌وی‬ ‫به‌نرخ���ی ره‌م���زی دراوه به‌وه‌به‌رهێن‪ .‬ئه‌م‬ ‫به‌خش���ینه‌ی زه‌وی له‌کاتێکدا ده‌بو له‌پێناو‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ی نرخی خانو‌و ش���وقه‌دا بوایه‬ ‫به‌اڵم هیچ کاریگه‌ری نه‌بوه‪ ،‬چونکه جۆری‬ ‫بازاڕه‌كه ئازاد نه‌بوه‌و سیاسه‌تی ئابوری رون‬ ‫نه‌بوه یان کاریگه‌ری نه‌بوه له‌سه‌ر نرخ‪ .‬به‌م‬

‫پێیه به‌خش���ینی زه‌وی که ده‌بو له‌سودی‬ ‫کڕیاردا بوایه به‌پێچه‌وانه‌وه ته‌نها له‌سودی‬ ‫فرۆش���یاردا بوه‪ .‬به‌م پێیه ئه‌‌و به‌شه‌ی که‬ ‫حکومه‌ت ده‌یتوانی سودمه‌ند بێت له‌که‌رتی‬ ‫خانوبه‌ره ب���ه‌وه‌ی داهاتێ���ک دابینبکات‌و‬ ‫له‌رێگای سیسته‌می حکومه‌ته‌وه بیگه‌یه‌نێته‬ ‫هاواڵتی���ان‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌وه داهاته‌كه به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌‌ک نه‌گه‌یشتوه‌ته هاواڵتیان‪.‬‬ ‫ئه‌م شکسته س���وچی جۆری سیسته‌می‬ ‫ئاب���وری‌و سیس���ته‌می سیاس���یه‪ .‬یه‌که‌م‬ ‫نیش���انه‌ی ئه‌وه‌یه که بازاڕه‌كه قۆرغکراوه‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬وه‌به‌رهێ���ن له‌م بواره‌دا پێویس���تی‬ ‫به‌س���ه‌رمایه نیه‪ .‬س���ێیه‌م‪ ،‬کاتێک زه‌وی‬ ‫به‌خشراوه ئه‌وا دیاره له‌ناو کایه‌ی سیاسی‬ ‫هه‌رێمدا به‌خش���راوه به‌ک���ێ‪ .‬بۆیه ئه‌گه‌ر‬ ‫نرخی زه‌وی گران بوایه ئه‌وا له‌س���ه‌ره‌تاوه‬ ‫ته‌نها ئه‌وانه توان���ای کاری وه‌به‌رهێنانیان‬ ‫ده‌ب���و که خاوه‌نی س���ه‌رمایه‌بون‪ ،‬نه‌ک بێ‬

‫سه‌رمایه‌کان‪.‬‬ ‫که‌رت���ی نیش���ته‌جێبون ب���ه‌م پێی���ه‬ ‫که‌رتێکیئاب���وری نی���ه به‌ڵک���و که‌رتێکی‬ ‫سیاس���یه‪ .‬کاتێ���ک که‌س���ێک زه‌ویه‌ک���ی‬ ‫ده‌درێت���ێ‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌توانێ���ت له‌یه‌ک���ه‌م‬ ‫چرک���ه‌دا س���ه‌رمایه‌یه‌کی زۆر په‌یدابکات‪،‬‬ ‫چه‌ند س���اڵێک پێش ته‌واوبونی کاره‌کانی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌م ش���ێوه‌یه‪ ،‬وه‌رگرتنی بڕی سێ‬ ‫ده‌فته‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‪ ،‬که زیاتر له‌تێچونی‬ ‫دروستکردنی شوقه‌یه‌ک‪ ،‬پاشان وه‌رگرتنی‬ ‫بڕی مانگانه که هه‌موی س���وده‪ .‬به‌جۆرێک‬ ‫له‌کاتی ته‌واوبون���ی کاری بیناکه‌دا خاوه‌ن‬ ‫کاره‌كه نه‌ك س���ه‌رمایه به‌ڵک���و ده هێنده‬ ‫سودی ده‌ستکه‌وتوه‪.‬‬ ‫ئایا بۆچی ئه‌م هه‌موو سوده ده‌درێته‬ ‫که‌سانێکی تایبه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر حکومه‌ت پاره‌ی زه‌وی وه‌رناگرێت‪،‬‬ ‫ب���اج وه‌رناگرێ���ت‪ ،‬له‌رێگای سیس���ته‌می‬ ‫بانکی���ه‌وه س���ود له‌مۆرگج (ک���ه جۆرێکه‬ ‫له‌ق���ه‌رز) وه‌رناگرێت‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا خه‌ڵكی‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک سودمه‌‌ند نین‪ .‬به‌جۆرێک‬ ‫زۆرین���ه‌ی خه‌ڵك له‌کوردس���تان کێش���ه‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبونیان هه‌یه‪ ،‬ئایا له‌پێناو چیدا‬ ‫ئه‌م جۆره کاره ده‌کات‪.‬‬ ‫ئه‌مه بازاڕی ئازاد یان سه‌رمایه‌داری نیه‪.‬‬ ‫له‌بازاڕی ئازاددا حکوم���ه‌ت باج له‌چاالکیه‬ ‫سودمه‌‌نده‌کانی بازاڕ وه‌رده‌گرێت‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫ده‌بێت حکومه‌ت باج به‌بڕی قازانج له‌هه‌مو‬ ‫کۆمپانیایه‌ك���ی نیش���ته‌جێبون وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫چونکه ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌مه‌ند هه‌یه که ده‌توانێت‬ ‫به‌بڕی گران خانو بکرێت ده‌بێت حکومه‌ت‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری کاروباری گشتی بڕی باج‌و‬ ‫س���ود له‌م ده‌وڵه‌مه‌نده وه‌ربگرێ له‌میانه‌ی‬ ‫کڕینی شوقه‌که‌یدا‪ ،‬هه‌تا یارمه‌تی هه‌ژارێکی‬ ‫پێبدات که بتوانێ���ت ببێته خاوه‌ن جێگای‬ ‫نیشته‌جێبون‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ی روئه‌دات نیش���انه‌ی دو ش���ته‪:‬‬ ‫یه‌ک���ه‌م نه‌بونی سیس���ته‌می ئاب���وری‪ ،‬که‬ ‫خه‌می س���ه‌رجه‌م کۆمه‌ڵ���گا بخوات‌و چۆن‬ ‫ده‌س���تکه‌وت‌و داهاته‌کان داب���ه‌ش بکات‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ک که پ���اره له‌نێ���وان چینه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵ���گادا ده‌ستاوده‌س���ت ب���کات هه‌تا‬ ‫س���ه‌قامگیری کۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئاس���ایش بێته‬ ‫ئ���اراوه‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا گه‌ش���ه‌ی ئابوری‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬نیشانه‌ی الوازی حکومه‌ته به‌رامبه‌ر‬ ‫که‌سانێکی تایبه‌ت که حکومه‌ت به‌کارده‌به‌ن‬ ‫بۆ که‌ڵه‌کردنی سامانی بێشومار‪.‬‬ ‫لێره‌دا دو دیارده سه‌رهه‌ڵده‌دات‪ ،‬هه‌ردو‬ ‫دی���دی مارکس���ین‪ ،‬یه‌ک���ه‌م‪ ،‬که‌ڵه‌که‌بونی‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‪ ،‬دوه‌م‪ ،‬دی���ارده‌ی خوێنم���ژ‬ ‫(ڤامپای���ه‌ر)‪ .‬له‌که‌ڵه‌که‌بونی س���ه‌ره‌تایی‬ ‫مه‌به‌‌‌ست لێی قۆس���تنه‌وه‌ی دۆخێکی وه‌ك‬

‫دۆخی کوردس���تانه‪ ،‬که یاس���او سیسته‌م‌و‬ ‫ده‌زگا تیایدا بونی الوازه‪ ،‬هه‌تا س���ه‌رمایه‬ ‫که‌ڵه‌که‌بکرێ���ت‌و چین���ی س���ه‌رمایه‌دار‬ ‫دروستبێت‪ .‬مارکس‪ ،‬که هه‌میشه به‌زمانی‬ ‫دینی‌و ش���اعیرانه ده‌نوسێت‪ ،‬بڕوای وه‌هایه‬ ‫ک���ه که‌ڵه‌که‌بونی به‌رایی یان س���ه‌ره‌تایی‬ ‫وه‌ك گوناهی ئ���اده‌م‌و حه‌وا وه‌هایه‪ .‬چۆن‬ ‫گوناه بنه‌‌مای دینه‌کانه‪ ،‬به‌هه‌مان ش���ێوه‬ ‫که‌ڵه‌كه‌بونی سه‌ره‌تایی بنه‌مای سیسته‌می‬ ‫س���ه‌رمایه‌داریه‪ .‬س���ه‌رمایه الی مارک���س‬ ‫دیس���انه‌وه‪ ،‬ئ���ه‌و بونه‌وه‌ره ئه‌فس���انه‌ییه‬ ‫خوێنمژه‌ی���ه که له‌س���ه‌ر خوێن���ی چینی‬ ‫کرێکار ده‌ژی‪ .‬لێره‌دا له‌سیسته‌می ئابوری‬ ‫هه‌رێم���دا چینی کرێکار بون���ی نیه‪ .‬به‌اڵم‬ ‫که‌ڵه‌كه‌کردنی س���ه‌رمایه له‌مژینی خوێنی‬ ‫(داهاتی) خه‌ڵکیه‌وه‌یه‪.‬‬ ‫ده‌توانین لێره‌دا بڵێین که بۆیه خانوبه‌ره‬ ‫دروس���ت ده‌كرێ���ت بۆئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵکانێک‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند ببن‪ ،‬نه‌ک کێشه‌ی نیشته‌جێبون‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بکرێت‪ .‬چونک���ه ئه‌گه‌ر ئامانج‬ ‫چاره‌سه‌رکردنی نیشته‌جێبونه ئه‌وا نه‌ده‌بو‬ ‫وه‌ها مۆنۆپۆل بوایه‌و حکومه‌ت یان خه‌ڵکی‬ ‫به‌هیچ جۆرێک لێی سودمه‌ند نه‌بونایه‪.‬‬ ‫ده‌توانرێت چی بکرێت‪:‬‬ ‫ئای���ا پ���اره وه‌رگرت���ن له‌ب���ڕی زه‌وی‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‪ ،‬به‌ڵ���ێ‌و نه‌خێ���ر‪ .‬ته‌نه���ا‬ ‫پاره‌وه‌رگرتن له‌بڕی زه‌وی چاره‌س���ه‌ر نیه‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت له‌میانه‌ی سیس���ته‌مێکی ئابوریدا‬ ‫ئه‌م که‌رته به‌ڕێوه بچێ���ت‪ .‬له‌هه‌ناوی ئه‌م‬ ‫سیسته‌مه ئابوریه‌دا ده‌بێت روئیا (ڤیژینی)‬ ‫ئه‌م که‌رته رون بێت‪ .‬ئایا مه‌به‌‌ست له‌که‌رتی‬ ‫نیشته‌جێبون بازرگانی کردن‌و دابینکردنی‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی داهاته بۆ حکومه‌ت‌و پاشان‬ ‫بۆ کۆمه‌ڵگا‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت به‌شێوه‌ی بازاڕی‬ ‫ئازاد رێبکخرێت‪ .‬به‌اڵم به‌بونی باج له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ود‪ ،‬کرێ‪ ،‬موڵک‪ .‬ئه‌گه‌ر مه‌به‌‌ست له‌م‬ ‫که‌رته دابینکردنی ش���وێنی نیشته‌جێبونه‬ ‫بۆ خه‌ڵکی ئ���ه‌وا ده‌بێت روئیا جیاوازبێت‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامدا شێوازی سیس���ته‌می ئابوریش‬ ‫جیاوازبێت‪ .‬پێش���ئه‌وه‌ی ئێمه بڕیار بده‌ین‬ ‫ک���ه چ رێگای���ه‌ک بگرینه‌ب���ه‌ر ده‌بێت ئه‌و‬ ‫خاڵه ڕون بێ���ت‪ ،‬وه‌ک هه‌مو که‌رتێکی تر‪،‬‬ ‫ده‌بێت که‌رتی نیشته‌جێبون وه‌ك که‌رتێکی‬ ‫ئابوری له‌خزمه‌تی خه‌ڵک‌و حکومه‌تدا بێت‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی س���ود ب���ۆ ئه‌وانه‌ی که‬ ‫تیایدا چاالکن‪.‬‬ ‫ده‌كرێت سیسته‌مێکی ته‌واو سه‌رمایه‌داری‬ ‫له‌که‌رتێک���دا ت���ه‌واو سۆشیالیس���تی بێت‪.‬‬ ‫بۆ نمونه س���ه‌نگافوره ک���ه واڵتێکی ته‌واو‬ ‫سه‌رمایه‌داریه له‌که‌رتی نیشته‌جێبوندا ته‌واو‬ ‫سۆشیالیسته‪ .‬به‌جۆرێک‪ %٨٠‬نیشته‌جێبون‬ ‫له‌و واڵته‌دا خاوه‌نه‌که‌ی حکومه‌ته‪.‬‬

‫ئه‌ركه‌كانی پێش راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌ت‬ ‫د‪ .‬محمد شوانی *‬ ‫یه‌كێ���ك له‌باس��� ‌ه گه‌رماوگه‌رمه‌كان���ی‬ ‫س���ه‌رمێزی سیاس���ی ئه‌مڕۆی كوردستان‬ ‫تاوتوێكردنی پرۆسه‌ی راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی كوردستانه‌‪ ،‬بێگومان هه‌روه‌كو‬ ‫چ���ۆن دروس���تبونی ده‌وڵه‌تێك���ی كوردی‬ ‫یه‌كگرت���و خه‌ون���ی هه‌ر تاكێك���ی كورده‌‪،‬‬ ‫پێویستیشه‌ له‌س���ه‌ر هه‌ر تاكێكی كورد بۆ‬ ‫سه‌رخستنی ئه‌م پرۆسه‌یه‌‪ ،‬چیی له‌توانایدای ‌ه‬ ‫ئام���اده‌ی قوربانی���دان بێ���ت له‌پێناو ئه‌و‬ ‫ئامانجه‌ پیرۆزه‌دا‪ ،‬به‌ماڵ‌و سامان‪ ،‬به‌خوێن‌و‬ ‫به‌گیان‪ ،‬به‌ڕێنمای���ی‌و به‌رزكردنه‌وه‌ی وره‌و‬ ‫هان���دان‪ ،‬به‌دیبلۆماس���ی‌و په‌یداكردن���ی‬ ‫الیه‌نگرو پشتیوان‌و‪...‬هتد‪ .‬پێویسته‌ رۆژی‬ ‫‪ 2015/5/18‬رۆژێكی ن���وێ بێت له‌مێژوی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی كوردا‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی سیاسی‬ ‫له‌باش���وری كوردس���تاندا ب ‌ه ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫مۆدێرن‌و سیس���تماتیك‌و نیمچه‌ ده‌وڵه‌تی‪،‬‬ ‫به‌ئاماده‌بون���ی هه‌مو الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و حكوم���ه‌ت‪ ،‬دوای نزیك���ه‌ی‬ ‫سه‌ده‌یه‌ك له‌به‌زۆر لكاندنی ئه‌م پارچه‌یه‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌ئێراقه‌وه‌‪ ،‬تاوتوێی پرۆژه‌ی‬ ‫جیابون���ه‌و‌ه ده‌كات! ئه‌م���ه‌ گۆڕانكاریه‌كی‬ ‫جه‌وهه‌ریه‌ له‌دیدو ستراتیژی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاسی باشوردا‪ ،‬ئه‌م ‌ه خه‌ونه‌ گه‌وره‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌و راستی ‌ه گه‌یشتوین ك ‌ه هه‌ق ده‌سه‌ندرێت‪،‬‬ ‫هه‌رگیز نادرێت‪ ،‬ئێمه‌ ش���ه‌ڕێكی گه‌وره‌مان‬ ‫له‌پێش���ه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ بێت یان سبه‌ی ده‌بێ ئه‌م‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ركی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاس���ی‌و سیاس���ه‌تمه‌درانی ك���ورد له‌م‬ ‫قۆناغه‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ :‬چۆن ده‌كرێت به‌كه‌مترین‬ ‫زیان‌و زۆرترین ده‌س���تكه‌وته‌وه‌ له‌م شه‌ڕ‌ه‬ ‫ده‌ربازبین؟‬

‫بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ئه‌و پرسیاره‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ئه‌ركه‌كان���ی پێ���ش راگه‌یاندن���ی ده‌وڵه‌ت‬ ‫جێبه‌جێ بكه‌ین ك ‌ه بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬مێ���ژوی پرۆژه‌كه‌ی به‌ڕێز س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م مه‌س���عود بارزانی ب���ۆ راگه‌یاندنی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی كوردی ب���ه‌وردی دیاری بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئایا ل���ه‌چ رۆژێكه‌وه‌؟ ب���ه‌چ بۆنه‌یه‌كه‌وه‌؟‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی چ گۆڕانگاریه‌كدا؟ له‌س���ه‌ر چ‬ ‫بنه‌مایه‌ك ئه‌م بیرۆكه‌یه‌ی ال گه‌اڵڵه‌ بووه‌؟‬ ‫هه‌تا زانس���تیانه‌ له‌و رۆژه‌وه‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫ب���ۆ ئه‌و كارو چاالك���ی و هه‌نگاوان ‌ه بكه‌ین‬ ‫كه‌ بۆ ئه‌م ئامانجه‌ نراون‪ ،‬بۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی رۆژی دووش���ه‌م ‌ه ‪5/18‬‬ ‫بكه‌ینه‌ ئه‌س���اس‪ ،‬ئیتر ده‌بێ هه‌ڵوێس���تی‬ ‫هه‌موالی���ه‌ك ل���ه‌م رۆژه‌وه‌ رون‌و ئاش���كرا‬ ‫بێت‪ ،‬كێ له‌گه‌ڵیدایه‌ به‌هه‌مو توانایه‌وه‌ كار‬ ‫بۆ سه‌رخس���تنی بكات‪ ،‬ك���ێ له‌گه‌ڵیدا نی ‌ه‬ ‫به‌ئاش���كرا باله‌گه‌ڵیدا نه‌بێت به‌اڵم دژایه‌تی‬ ‫نه‌كات‪ ،‬ل ‌ه ‪2016 /5/18‬دا هه‌ڵس���ه‌نگاندن‬ ‫بۆ هه‌مو كاره‌كانمان بكه‌ین‪ ،‬بزانین تاچه‌ند‬ ‫دروش���م‌و گوت���ه‌و بانگه‌ش���ه‌كانمان ته‌باو‬ ‫هه‌ماهه‌نگ���ن له‌گ���ه‌ڵ كارو كرده‌وه‌مان بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆبونی كوردستان‪.‬‬ ‫‪ .2‬پێویسته‌ به‌به‌شداری‌و پێكه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی ئه‌و راگه‌یاندنه‌ تاوتوێ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌رك���ی هه‌مو الیه‌ك چ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‬ ‫حیزب‌و رێكخراو و كه‌سایه‌تیه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫یان ت���اك‌و گروپ‌و پێكهات��� ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫دینی‌و مه‌زهه‌بی‌و ئیتنیكیه‌كانی كوردستان‬ ‫ب���ه‌وردی دی���اری بكه‌ی���ن‪ ،‬دڵنیابین ئه‌م‬ ‫راگه‌یاندنه‌ به‌بێ شه‌ڕو گوشارخستنه‌ سه‌ر‬ ‫تێناپه‌ڕێت‪ ،‬ئایا توێژینه‌وه‌مان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫كردوه‌ گوشاره‌كان له‌كوێوه‌ دێن‌و شه‌ڕ چیی‬ ‫ده‌وێت؟! یان پێویس���تیه‌كانی شه‌ڕ چین؟‬ ‫جوله‌ك���ه‌ یه‌كه‌م پ���رۆژه‌ی دروس���تكردنی‬

‫ده‌وڵه‌تیان له‌‪ 1897/8/29‬خسته‌ڕو‪ ،‬هه‌مو‬ ‫س���اڵێك كۆنگره‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی تایبه‌تیان‬ ‫ده‌به‌س���ت بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی ره‌وشی نوێی‬ ‫جیهان‌و ناوچه‌كه‌و بارودۆخی فه‌له‌س���تین‌و‬ ‫كاره‌كانی خۆیان له‌و پێناوه‌دا تا له‌‪/5/15‬‬ ‫‪ 1948‬ده‌وڵه‌ته‌كه‌یان رایاگه‌یاند‪ ،‬له‌ ته‌موزی‬ ‫‪1945‬دا داود بن گۆریۆن به‌نهێنی بانگهێشتی‬ ‫خاوه‌ن بانك‌و بازرگان‌و پیشه‌سازه‌ جوه‌كانی‬ ‫ئه‌مری���كای كرد ب���ۆ كۆبونه‌وه‌یه‌ك‌و گوتی‬ ‫(راگه‌یاندن���ی ده‌وڵه‌تی ئیس���رائیلی نزیك‬ ‫بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ركێكه‌ له‌س���ه‌رم هۆشداریتان‬ ‫بده‌مێ ئه‌گ���ه‌ری ئه‌و‌ه هه‌یه‌ داوای قوربانی‬ ‫زۆرتان لێ بكرێ)‪ ،‬ره‌وش���ی ئێمه‌ جیاواز‌ه‬ ‫به‌اڵم من پێموای ‌ه ئێمه‌ش به‌الیه‌نی كه‌مه‌و‌ه‬ ‫(‪)5-3‬ساڵمان ده‌وێت بۆ خۆ ئاماده‌كردن‌و‬ ‫سه‌رخستنی پرۆژه‌یه‌كی چاره‌نوسسازی له‌م‬ ‫جۆره‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬ده‌بێ له‌م رۆژه‌وه‌ الپه‌ڕه‌كانی رابردو‬ ‫دابخه‌ین‌و كۆنه‌قی���ن‌و رق‌و ناكۆكیه‌كانمان‬ ‫س���ڕبكه‌ین‪ ،‬به‌چاوی رێزو خۆشه‌ویس���تی‌و‬ ‫هاوخوێن���ی‌و هاوخه‌باتی���ه‌وه‌ س���ه‌یری‬ ‫یه‌كتر بكه‌ی���ن‪ ،‬حیزبایه‌ت���ی‌و خزمایه‌تی‌و‬ ‫ناوچه‌گه‌رێت���ی‌و جیاوازی دی���دو بیروباوه‌ڕ‬ ‫به‌الو‌ه بنێین‌و ته‌نیا ئامانجمان سه‌رخستنی‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه بێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬به‌به‌رنام���ه‌و له‌هه‌م���و ته‌وه‌ره‌كانه‌و‌ه‬ ‫به‌پێ���ی ئامان���ج‌و كاتی دیاریك���راو كار بۆ‬ ‫راگه‌یاندنه‌ك��� ‌ه بكه‌ین‪ ،‬بۆ نمون���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ره‌وشی ئێراق به‌م شێوه‌یه‌ درێژه‌ بكێشێت‬ ‫یان نا‪ ،‬داعش كۆتایی بێت یان نا‪ ،‬ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫نه‌ته‌و‌ه مافێكی شه‌رعی خۆمان ‌ه ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫سه‌ربه‌خۆمان هه‌بێت‪ ،‬بۆ ئه‌م مافه‌ش بڕیار‬ ‫بده‌ین له‌‪2018 /5/18‬ریفراندۆم ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌نگاوانه‌ چین پێویس���ت ‌ه‬ ‫‪ .5‬‬ ‫له‌ئێستاوه‌ تا ‪ 2018 /5 /18‬بیانكه‌ین؟‬

‫خۆراك‌و پێویس���تیه‌كانمان به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ك���ۆگا بكه‌ی���ن به‌الیه‌نی كه‌م���ه‌و‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ه���ه‌ر چوارده‌ورمان ل���ێ دابخرێت تا ‪2020‬‬ ‫پێویس���تمان به‌هی���چ نه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫به‌ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی گون���ده‌كان‌و پرۆژه‌ی‬ ‫س���تراتیژی كش���توكاڵی‌و ئاژه‌ڵ���داری‌و‬ ‫پیشه‌س���ازی‌و به‌رهه‌می ناوخ���ۆ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ له‌م بواره‌دا پێش ریفراندۆمه‌ك ‌ه‬ ‫خۆمان تاق���ی بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌مومان كارێكی‬ ‫به‌رهه‌مهێن���ان بكه‌ین‪ ،‬نمون���ه‌ی (ئیلیاهۆ‬ ‫كۆلۆمپ‌و بیرل كاتزینلس���ون‌و بنگۆریۆن)‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌ دیاره‌كانی ئیس���رائیل له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان���دا ‪،‬خۆیان به‌چان���دن‌و كاری‬ ‫كش���توكاڵی ده‌س���تیان پێك���رد‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫نابێ ته‌نیا پش���ت به‌نه‌وت ببه‌س���تین بۆ‬ ‫نمون ‌ه ئه‌گه‌ر رێگای نه‌وت فرۆشتنیش���مان‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوژمنه‌كانم���ان به‌فرۆك��� ‌ه‬ ‫هاتنه‌ س���ه‌رمان‌و هێڵه‌كانی���ان تێكدا‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌ڵته‌رناتیڤمان چیه‌؟یان به‌هۆی ش���ه‌ڕه‌و‌ه‬ ‫كۆمپانیاكان كشانه‌وه‌؟!‬ ‫ج‪ .‬ده‌بێ س���وپاو له‌ش���كری نیشتمانی‬ ‫مه‌ش���ق پێكراو و پرۆفیش���ناڵمان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌ییم���ان هه‌بێ���ت‪ ،‬ئای���ا‬ ‫به‌به‌رنامه‌ ت���ا ‪ 2018‬ده‌توانین له‌م بواره‌دا‬ ‫أ‌‪ .‬ده‌س���تورێك بۆ هه‌رێمی كوردس���تان چی بكه‌ین؟ بۆ نمونه‌ ئه‌و سه‌یته‌ر‌ه تونده‌ی‬ ‫بنوس���ین‪ ،‬نمونه‌ی ده‌ستوری دێموكراسی‌و له‌نێوان كه‌ركوك‌و هه‌ولێ���ر یان كه‌ركوك‌و‬ ‫پێش���كه‌وتو بێت له‌جیهاندا‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك س���لێمانی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر به‌یانی بگوازرێته‌و‌ه‬ ‫بێت بیسه‌لمێنین ك ‌ه چه‌ند گه‌لێكی هۆشیارو س���ه‌یته‌ره‌ی ئینجان���ه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر حه‌مرین‬ ‫مۆدێرن‌و خاوه‌ن كلتورو شارستانین‪ ،‬كه‌چی دابنرێت‪ ،‬بزانین ئه‌و‌ه كێیه‌ ناهێڵێت ئه‌من‌و‬ ‫داگیركه‌ران تائێس���تا چ���ۆن هه‌وڵیانداو‌ه ئاسایشی خورماتو و داقوق‌و كه‌ركوك وه‌كو‬ ‫وێنه‌ی ئێم���ه‌ له‌به‌رچاوی جیهان تێكبده‌ن‌و سلێمانی‌و هه‌ولێر له‌تیرۆریستان بپارێزین؟‬ ‫به‌گروپێك���ی مرۆیی دواكه‌وتوم���ان بده‌نه‌ ئ���ه‌وه‌ هی���چ په‌یوه‌ن���دی به‌راگه‌یاندن���ی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌ نیه‌!‬ ‫قه‌ڵه‌م‪.‬‬ ‫ئه‌م له‌شكره‌ به‌شێوه‌یه‌ك پێداویستیه‌كانی‬ ‫ب‌‪ .‬به‌جۆرێ���ك گرنگی به‌به‌رهه‌می ناوخۆ‬ ‫بده‌ین توان���ای ئیكتفای زاتیم���ان هه‌بێ‌و دابی���ن كرابێ���ت‪ ،‬توان���ای یه‌ك دو س���اڵ‬

‫ئه‌ركی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاسی‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌درانی‬ ‫كورد له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ :‬چۆن‬ ‫ده‌كرێت به‌كه‌مترین‬ ‫زیان‌و زۆرترین‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌وه‌ له‌م‬ ‫شه‌ڕه‌ ده‌ربازبین؟‬

‫به‌رگریكردن‌و ئیدامه‌ی ش���ه‌ڕه‌كانی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێ بزانین ش���ه‌ڕ له‌پێناوی سه‌ربه‌خۆییدا‬ ‫وه‌ك���و ش���ه‌ڕی دژی داعش نی���ه‌‪ ،‬هه‌مان‬ ‫هاوكاری ناوچه‌ی���ی‌و نێوده‌ڵه‌تیمان نابێ‪،‬‬ ‫رێگای ناردن ‌ه ده‌ره‌وه‌ی برینداره‌كانیش���مان‬ ‫نابێ! ئه‌مه‌ مانای ترساندن‌و ده‌ستهه‌ڵگرتن‬ ‫نیه‌ له‌پرس���ی س���ه‌ربه‌خۆیی ب���ه‌اڵم ده‌بێ‬ ‫له‌به‌رچاو بگیرێت‪ ،‬ئێستا هاوكاریمان ده‌كه‌ن‬ ‫چونك ‌ه هه‌ڵوێس���تمان له‌گه‌ڵ به‌غدا یه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌ردوالم���ان دژی داعش ده‌جه‌نگین‪ ،‬به‌غدا‬ ‫ناتوانێ���ت به‌ته‌واوی رێ���گا له‌هاوكاریه‌كان‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫د‪ .‬له‌ئێستاو‌ه ده‌ست پێ بكه‌ین بۆ ساڵی‬ ‫خوێندنی ‪ ،2018-2017‬زانكۆیه‌ك له‌هه‌ولێر‬ ‫دروس���ت بكه‌ین به‌الیه‌ن���ی كه‌مه‌و‌ه توانای‬ ‫وه‌رگرتنی سه‌د هه‌زار خوێندكاری هه‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌تا پێش راگه‌یاندنه‌ك ‌ه هه‌زاران خوێندكاری‬ ‫ناوچه‌ كوردس���تانیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‬ ‫له‌كوردو عه‌ره‌ب‌و توركمان‌و كلدوئاش���ورو‬ ‫‪..‬هتد له‌زانكۆكانی كوردس���تان بخوێنن‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫قۆناغی گواستنه‌وه‌دا گرفتیان نه‌بێ‪.‬‬ ‫ه‪ .‬له‌ده‌سه‌اڵت‌و به‌ڕێوه‌بردن‌و په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌ك���ی‌و ناوه‌ك���ی‌و دانی پله‌و پۆس���ت‌و‬ ‫ئیمتیازه‌كان���دا به‌ش���ێوه‌یه‌ك ش���ه‌فاف‌و‬ ‫دادپه‌روه‌رو دڵس���ۆزو راستگۆ بین‪ ،‬به‌های‬ ‫شۆڕشگێڕی‌و گیانی قوربانیدان‌و خۆبه‌خشی‬ ‫بگه‌ڕێنینه‌و‌ه بۆ هاواڵتیان‌و هه‌مو كه‌س���ێك‬ ‫به‌ئه‌ركی خۆی بزانێت به‌رگری له‌سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كوردستان بكات‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نه‌بونی‬ ‫موچه‌و نزمی ئاس���تی خزمه‌تگوزاریه‌كان‌و‬ ‫كه‌موكورتیه‌كانی حكومه‌ت به‌راورد نه‌كات‬ ‫به‌و ده‌ستكه‌وت ‌ه مه‌زنه‌ی ك ‌ه له‌سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫نیشتمانه‌كه‌یدا به‌ده‌ستی دێنێت‪.‬‬ ‫*‬

‫پرۆفیسۆری یاریده‌ده‌ر له‌زانكۆی سه‌اڵحه‌دین‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫بۆ دوگیانه‌كان‬ ‫ی به‌یانیان رزگار بكه‌‬ ‫خۆت له‌دڵتێكه‌ڵهاتن ‌‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫ڕەگە مێژوییەکانی‬ ‫سیستمی تەندروستی‬

‫دڵتێكه‌ڵهاتن‌و رش���انه‌و‌هی‌ به‌یانیان‬ ‫ی كه‌ زۆر‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌نیشانه‌كانی‌ دوگیان ‌‬ ‫ب���اوه‌و دوچاری زۆرب��� ‌هی‌ دوگیانه‌كان‬ ‫ده‌بێت‌و زۆرجار ده‌بێته‌ هۆی‌ ناڕه‌حه‌تی‌‌و‬ ‫ێ ج���ار وا له‌دایكه‌ك ‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫ی نه‌خ���وات‪ .‬به‌اڵم ده‌كرێت‬ ‫ی به‌یان ‌‬ ‫نان ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه سود له‌م چاره‌سه‌رانه‌ ‌‬ ‫خواره‌وه‌ وه‌ربگیرێت‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫ی زه‌نجه‌فیل‬ ‫• به‌یانی���ان كۆپێك ئاو ‌‬ ‫كه‌ تۆزێك هه‌نگوین���ی‌ تێدابێت پێش‬ ‫هه‌ستانت له‌سه‌ر جێگاكه‌ت بخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫• ژه‌می‌ خواردنه‌كانت زیاد بكه‌و كه‌م‬ ‫كه‌م بخۆ ‪ ،‬واتا هه‌ردو كاتژمێر جارێك‬ ‫ی سه‌ره‌كی‌ بخۆ‪.‬‬ ‫برێك خۆراك ‌‬ ‫• پشویه‌ك وه‌رگر‌ه له‌رۆژدا‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫رۆژانه‌ یه‌ك كاتژمێر بخه‌ویت‪.‬‬ ‫• رۆژان ‌ه یه‌ك مۆز بخۆ‪ ،‬ده‌تپارێزێت‬ ‫له‌دڵتێكه‌ڵهاتنی‌ به‌یانیان‪.‬‬ ‫• زۆر به‌هارات به‌و خواردنه‌وه‌ مه‌ك ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌یخۆیت‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌توانیت هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی كرد پسكیتێك ‌‬ ‫كات هه‌ستت به‌برسێت ‌‬ ‫سوێر بخۆ‪.‬‬ ‫• ده‌توانی���ت په‌رداخێ���ك ئ���او‬ ‫كه‌وچكێك سرك ‌هی‌ تێبكه‌ی‌‌و بیخۆیته‌و‌ه‬ ‫ده‌تپارێزێت له‌دڵتێكه‌ڵهاتن‪.‬‬

‫‪ 2‬راهێنان بۆ‬ ‫رزگاربونت له‌پشتئێشه‌‬

‫كاتێك منداڵه‌كه‌ت كۆكه‌و قوڕگ‬ ‫ی هه‌بو ئه‌مانه‌ی‌ بۆ بكه‌‬ ‫ئێشه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ئه‌و خانمانه‌ی‌ پشتئێشه‌یان هه‌یه‌ ده‌كرێت دور بكه‌ونه‌و‌ه له‌به‌كار هێنانی‌ ده‌رمان ‌‬ ‫ی ئه‌م دو راهێنان ‌هی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫ئازارشكێن ئه‌ویش به‌ئه‌نجامدان ‌‬ ‫راهێنانی‌ یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫وه‌ك له‌م وێنه‌ی‌ یه‌كه‌م‌و دوه‌م ده‌یبینیت‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئه‌م راهێنانه‌ ده‌توانیت به‌دانیشتن‌و به‌پێو‌ه بیكه‌یت‪.‬‬ ‫‪ .2‬پێویست ‌ه پشتت رێك بكه‌یت‪.‬‬ ‫‪ .3‬هه‌ردو ده‌ستت به‌ره‌ بۆ دواوه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬شانه‌كانت بۆ دواوه‌ به‌ره‌ بۆ ماوه‌ی‌ پێنج چركه‌ بمێنه‌وه‌ به‌و شێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ێ جار ئه‌نجامبده‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬ئه‌م راهێنانه‌ ده‌جار رۆژان ‌ه س ‌‬

‫‪3‬‬

‫راهێنانی‌ دوه‌م‪:‬‬ ‫وه‌ك له‌وێنه‌ی‌ سێیه‌م ده‌یبینیت‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئه‌م راهێنانه‌ به‌دانیشتنه‌وه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬به‌هێواش���ی‌ خۆت بنوشتێنه‌وه‌ به‌س���ه‌ر قاچه‌كانته‌وه‌ هه‌وڵ بده‌ هه‌مو له‌ش‌و‬ ‫ماسولكه‌كانت درێژبكه‌یت یان رایانبكێشیت‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئه‌م راهێنانه‌ ‪ 10‬جار رۆژانه‌ ئه‌نجام بده‌‪.‬‬

‫ی قص���رگ‌و تا ئه‌و ئاماده‌بكه‌ی���ت ك ‌ه ئاس���ان بۆی قوت‬ ‫كۆك���ه‌و ئاوس���ان ‌‬ ‫ی ره‌ق‬ ‫نه‌خۆش���یانه‌ن ك���ه‌ من���دااڵن له‌هه‌مو ده‌چن وه‌ك شوربا نه‌ك خواردن ‌‬ ‫ته‌مه‌نێك‌و هه‌مو وه‌رزێك توشی‌ ده‌بن‪ .‬ك ‌ه منداڵه‌كه‌ نه‌توانێ‌ قوتی‌ بدا‪.‬‬ ‫ی زۆر بده‌یت‬ ‫• پێویس���ت ‌ه ش���له‌مه‌ن ‌‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌م نه‌خۆش���یان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێ���ت دای���كان ره‌چ���اوی‌ چه‌ن���د به‌منداڵه‌ك���ه‌ت به‌تایبه‌تی‌ ش���ه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ی زو سروشتی‌‪.‬‬ ‫خاڵێك بكه‌ن بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ یارمه‌ت ‌‬ ‫• خ���ه‌و یه‌كێكه‌ له‌پێویس���تییه‌كان‬ ‫ی منداڵه‌كانیان بده‌ن‪:‬‬ ‫چاكبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ بۆ زو چاكبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م نه‌خۆش���یانه‌‪،‬‬ ‫• پێویس���ت ‌ه ئ���ه‌و خواردنانه‌ ‌‬

‫هه‌ربۆیه‌ باشتر‌ه رۆژان ‌ه چه‌ند سه‌عاتێك‬ ‫منداڵه‌كه‌ت بخه‌وێنی‌‪.‬‬ ‫ی باش��� ‌ه بۆ‬ ‫• هه‌نگوی���ن خۆراكێك ‌‬ ‫ی قوڕگئێش���ه‌و كۆكه‌‪.‬‬ ‫زو چاكبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نیو لیمۆ له‌گه‌ڵ كۆپێك‬ ‫ده‌توانیت ئاو ‌‬ ‫ئاوی‌ گ���ه‌رم‌و دو كه‌وچ���ك هه‌نگوین‬ ‫تێك���ه‌ڵ به‌یه‌ك بكه‌ی���ت‌و رۆژان ‌ه چه‌ند‬ ‫جارێك بیده‌ی‌ به‌منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬

‫ی شه‌كره‌ت هه‌بو‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌خۆش ‌‬ ‫زۆر ئاگات له‌پێیه‌كانت بێت‬ ‫نه‌خۆش����ی‌ ش����ه‌كر‌ه بریتی ‌ه‬ ‫ل����ه‌و نه‌خۆش����ییه‌كه‌ ك ‌ه له‌ش‬ ‫ی ئه‌نس����ۆلینی‬ ‫ناتوانێ����ت ماده‌ ‌‬ ‫پێویس����ت دروس����ت بكات بۆ‬ ‫رێكخس����تنی‌ گلوگ����ۆز‪ .‬یه‌كێك‬ ‫ی ئه‌م نه‌خۆشیی ‌ه‬ ‫له‌مه‌ترسێكان ‌‬ ‫ی‬ ‫بریتی���� ‌ه له‌نه‌خۆش����یییه‌كان ‌‬ ‫پێیه‌كان ك ‌ه هه‌ندێ‌ جار هێند‌ه‬ ‫مه‌ترسیدار ده‌بێت كه‌ پێویست‬ ‫به‌بڕین����ه‌وه‌ ده‌كاو ته‌نان����ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێ‌ جار ئه‌بێته‌ هۆی‌ مردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌س����ه‌كه‌‪ .‬له‌و نه‌خۆش����یانه‌ ‌‬ ‫كه‌ توش����ی‌ قاچ����ه‌كان ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫به‌ه����ۆی‌ به‌رزبون����ه‌وه‌ی‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش����ه‌كره‌ بریتی ‌ه له‌بریندار بون ‌‬ ‫قاچه‌كان‪ ،‬ئاوسان‪ ،‬هه‌وكردن‌و‬ ‫ی‬ ‫برین‪ ،‬س����ڕبون‪ ،‬ته‌سكبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مولوله‌خوێنه‌كان‪ ،‬یاخود مردن ‌‬

‫ده‌ماره‌كان كه‌ ئه‌مه‌ش زۆرجار‬ ‫ی بریندار‬ ‫كه‌س����ه‌ك ‌ه پێیه‌كان���� ‌‬ ‫ی پێنه‌كردو‌ه دواتر‬ ‫بوه‌ هه‌س����ت ‌‬ ‫برینه‌ك ‌ه قوڵبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه����ه‌ر بۆی����ه‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆش����ی‌ ش����ه‌كره‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس����ته‌ زۆر ئ����اگادار ‌‬ ‫پێیه‌كانی����ان ب����ن‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫ی بونی‌ هه‌ر كێش����ه‌یه‌ك‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫لێی����ان پێویس����ته‌ به‌زوتری����ن‬ ‫ی پزیشك بكه‌ن‪.‬‬ ‫كات س����ه‌ردان ‌‬ ‫ب����ۆ زیاتر پاراس����تنی‌ پێیه‌كان‬ ‫باش����تروایه‌ زو زو بش����ۆردرێن‬ ‫پێ��ڵ�اوی‌ تایب����ه‌ت له‌پێبكه‌ن‌و‬ ‫وه‌رزش بك����ه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫ئه‌وكه‌سانه‌ش ك ‌ه جگه‌ره‌كێشن‬ ‫باش����تروایه‌ هه‌رچی‌ زوتر‌ه واز‬ ‫له‌جگه‌ر‌ه بهێنن‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫لەبەش����ەکانی ڕابردودا باسی بااڵدەستی‬ ‫دەستەبژێرێکی پزیشک‪ -‬سیاسی لەمێژوی‬ ‫سیس����تمی تەندروس����تی عێراقم����ان کرد‪.‬‬ ‫ڕونیش����مانکردەوە کە ئەم دەس����تەبژێرە‬ ‫س����ەرەتا لەالیەن بریتانیەکانەوە دامەزراو‬ ‫دواتر لەزەمەنی پاش����ایەتی‌و دوای ئەوەش‬ ‫بەعس پەرەی پێدراو بەکارهێنرا‪ .‬ئەوەشمان‬ ‫وت ک����ە ئ����ەم دەس����تەبژێرە ناوبان����گ‌و‬ ‫باکگراوەندە پزیش����کیەکەی بۆ کۆمەڵێک‬ ‫ئامانجی سیاس����ی بەکارهێن����او ئەمەش‬ ‫بەزەرەری کوش����ندە کەوتۆت����ه‌وە‪ .‬دوای‬ ‫ڕزگاربوونی کوردس����تان لەدیکتاتۆریەت‌و‬ ‫دروس����تکردنی حکومەت����ی هەرێم����ی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬دەس����تەبژێرێکی هاوشێوەی‬ ‫ئەوەی عێراق لەکوردستانیش����دا دروس����ت‬ ‫دەبێ����ت‌و هەمان میکانیزم����ی کارکردنیان‬ ‫دوبارەکردەوە‪.‬‬ ‫وەکو عێ����راق‪ ،‬لەکوردس����تانیش هەمو‬ ‫ئەوان����ەی ب����ون بەوەزیری تەندروس����تی‬ ‫(دو جاری لێ دەرچێت) پزیش����کی س����ەر‬ ‫بەپارت����ی ی����ا یەکێتی بون‪ .‬لەس����ەرەتای‬ ‫دامەزراندنی حکومەتەوە‪ ،‬کەمال ش����اکرو‬ ‫عیماد ئەحمەد تاقە وەزیری تەندروس����تین‬ ‫ک����ە پزیش����ک نەبوبێتن‪ .‬پزیش����کنەبونی‬ ‫ئ����ەو دو وەزیرەی تەندروس����تی بۆ خۆی‬ ‫جیاوازییەک����ی گەورەیە لەمێژوی وەزارەتی‬ ‫تەندروس����تی ن����ەک لەکوردس����تان بەڵکو‬ ‫لەعێراقیش����دا‪ .‬لەعێراق ئێستاشی لەگەڵدا‬ ‫بێت هیچ وەزیرێکی تەندروستی نەبوە کە‬ ‫پزیشك نەبێت‪ .‬ڕەنگە هۆکارگەلێک هەبن‬ ‫بۆ ئەوەی ئەو دو بەڕێزەی س����ەرەوە وەکو‬ ‫وەزیری تەندروس����تی دەستنیشانکرابێتن‬ ‫ب����ەاڵم پێدەچێت یەک هۆکاری س����ەرەکی‬ ‫هەبێت‪ .‬ئەویش پەیوەن����دی بەوەوە هەیە‬ ‫کە لەس����ەرەتای دامەزراندنی حکومەتەوە‪،‬‬ ‫هێشتا پزیشکە حیزبیەکان جێگەو پێگەی‬ ‫خۆی����ان لەناو حیزبە ت����ازە دابەزیوەکانی‬ ‫شاخ قایم نەکردبو بەو ئەندازەیەی بتوانن‬ ‫کاریگەری����ان هەبێت‌و کاندیدێک یا دوانیان‬ ‫بۆ پل����ەی وەزیر بەرزکەن����ەوە‪ .‬بەاڵم ئەم‬ ‫دۆخ����ە زۆر ناخایەنێت‌و دەس����تەبژێرێکی‬ ‫نزیکی حیزب لەپزیشکان خۆی دەگەیەنێتە‬ ‫ناوەندەکانی بڕی����ار لەناو پارتی‌و یەکێتی‌و‬ ‫ئیتر دیسانەوە چیرۆکەکەی زەمانی بەعس‬ ‫دوبارە دەبێتەوە‪.‬‬ ‫هەڵبەت����ە ئەزمونی کوردس����تان لەگەڵ‬ ‫زەمانی بەعس کۆمەڵێ����ک جیاوازی هەیە‬ ‫لەپاڵ لێکچونە زۆرەکانیان‪ .‬بەدیوێکدا‪ ،‬ئەو‬ ‫پزیش����کانەی بەتایبەتی لەسەرەتادا دەبن‬ ‫بەوەزیری تەندروس����تی لەوانەن کە نزیک‌و‬ ‫متمانەپێکراوی کەسە یەکەم یا دوەمەکانی‬ ‫حیزب����ن‪ .‬ئەم����ە ن����ەک لەڕوی سیاس����ی‌و‬ ‫ڕێکخراوەی����ی حیزبی����ەوە ڕاس����تە بەڵکو‬ ‫تەنان����ەت هەندێک لەو وەزیرانە پزیش����کی‬ ‫تایبەتی کەسە یەکەم‌و دوەمەکانی حیزب‌و‬ ‫خێزانەکانیان بون‪ .‬لەڕاس����تیدا پێدەچێت‬ ‫بون بەوەزیر پاداشتی گوێڕایەڵی کەسەکە‬ ‫نەبێ����ت ب����ۆ حی����زب‌و بیروباوەڕەکان����ی‪،‬‬ ‫ئەوەندەی پاداش����تی خزمەتێکی پزیشکی‬ ‫بێت بۆ خودی کەس����ە یەکەم‌و دوەمەکانی‬ ‫حی����زب ی����ا خێزانەکانی����ان‪ .‬ب����ەاڵم ئەمە‬ ‫زۆرناخایەنێت‌و بایی دو س����ێ وەزیر زیاتر‬ ‫بڕ ناکات‪.‬‬ ‫دو هۆکاری بابەتی رۆڵیان هەبو لەئاوابونی‬ ‫خۆری پزیشکە پسپۆڕە نزیکەکان لەکەسە‬ ‫یەکەمەکانی حیزب‌و بەکارهێنانی خزمەتی‬ ‫پزیش����کی وەکو ئامرازێک بۆ بون بەوەزیر‪.‬‬ ‫ه����ۆکاری یەکەم پەیوەن����دی بەوەوە هەبو‬ ‫کە بەتایبەتی دوای ‪ ٢٠٠٣‬ئیتر بەرپرس����ە‬ ‫حیزبی‌و خێزانەکانی منەتیان بەپزیشکانی‬ ‫کوردس����تان نامێنێت‌و لەک����وێ بیانەوێت‬ ‫دەتوانن خزمەتی تەندروس����تی بۆ خۆیان‬ ‫دەس����تبخەن‪ .‬ه����ۆکاری دوەم پەیوەندی‬ ‫بەناڕازیاتی����ە هەڵکش����اوەکانی خەڵکەوە‬ ‫هەیە لەسەر سیستمی تەندروستی‌و کێشەو‬ ‫گرفتەکان����ی‪ .‬دوای ‪ ١٧‬ی ش����وبات ئیت����ر‬ ‫سیستمی تەندروستی لەپەراوێزی سیاسی‬ ‫کە پێشتر تێیدابو ڕزگاری دەبێت‌و دەبێتە‬ ‫بابەتێکی سیاس����ی‌و میدیایی گەرم‪ .‬ئەوە‬ ‫بو شەپۆلێکی گۆڕانکاری ڕوکەش ڕویدا کە‬ ‫قوربانی یەکەمی پزیشکە کۆنەکانن‌و بواریش‬ ‫بۆ کۆمەڵێک پزیشكی گەنج دەڕەخسێنیت‬ ‫بۆ بون بەوەزیرو بەرپرس لەناو وەزارەتی‬ ‫تەندروستیدا‪ .‬لەماوەیەکی کورتدا لەوەزیری‬ ‫تەندروستیەوە بیگرە تادەگاتە بەڕێوەبەری‬ ‫فەرمانگ����ە تەندروس����تی‌و بەڕێوەب����ەری‬ ‫نەخۆشخانەکان گۆڕانکارییان بەسەردادێت‪.‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە ئەو گۆڕانکارییە ڕوکەشانە‬ ‫هیچیان لەشێوازو میکانیزمەکانی کارکردنی‬ ‫سیستمەکە نەگۆڕی‌و دیسانەوە سیستمەکە‬ ‫توان����ی کەللەڕەقانە خ����ۆی لەگۆڕانکاری‬ ‫ڕیشەیی بپارێزێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫خوێندن‬

‫ڕێنمایی ‪ 80‬پرسیاره‌که‌ بۆ تاقیکردنه‌وه‌ی کۆتایی ساڵ‬

‫چه‌ند زانکۆیه‌ک ڕێنماییه‌کانی وه‌زاره‌تیان له‌بیرچۆته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫دوای دو ساڵ له‌ڕێنماییه‌کی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی بااڵ‪ ،‬به‌شێک له‌زانکۆکان‬ ‫بڕیاری ناو ڕێنماییه‌که‌ جێبه‌جێ ده‌ک ‌هن‌و‬ ‫هه‌ندێک زانکۆش ئاگاداری ڕێنماییه‌که‌‬ ‫نین‪ ،‬وته‌بێژی وه‌زاره‌تیش ئاشکرای‬ ‫ده‌کات که‌ به‌دواداچون ده‌که‌ن بۆ ئه‌و‬ ‫زانکۆیانه‌ی بڕیاره‌که‌ جێبه‌جێ ناکه‌ن‪.‬‬ ‫دو ساڵ پێش ئێستا وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫ب���ااڵی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫ڕێنماییه‌کی بۆ سه‌رجه‌م زانکۆکانی هه‌رێم‬ ‫له‌ب���اره‌ی ش���ێوازی تاقیکردنه‌وه‌کانه‌وه‌‬ ‫ده‌رک���ردوه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی هه‌ندێک‬ ‫له‌زانک���ۆکان ئه‌مس���اڵ ڕێنماییه‌ک���ه‌ی‬ ‫جێبه‌جێ ده‌که‌ن‌و له‌س���ه‌ر ئه‌و ش���ێوازه‌‬ ‫تاقیکردن���ه‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ وه‌زاره‌ت داوای‬ ‫ده‌کات‪ ،‬به‌اڵم به‌شێک له‌زانکۆکانیش تا‬ ‫ئێستا ئاگاداری ڕێنماییه‌کی له‌و شێوازه‌‬ ‫نین‌و له‌ڕێی پرس���یاره‌کانی ئاوێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫یه‌که‌مجار به‌و ڕێنماییه‌ ئاشنابون‪.‬‬ ‫به‌پێی ڕێنماییه‌کی وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫بااڵ که‌ له‌‌‪ 2013/9/25‬به‌ژماره‌ ‪ 20483‬بۆ‬ ‫هه‌مو زانکۆکان ده‌رچوه‌و ئیمزای دکتۆر‬ ‫عه‌لی سه‌عید‪ ،‬وه‌زیری پێشوی خوێندنی‬ ‫بااڵی پێوه‌یه‌‪ ،‬ش���ێوازی تاقیکردنه‌وه‌ی‬ ‫زانکۆکان به‌و ش���ێوه‌یه‌ی ل���ێ دێت که‌‬ ‫مامۆس���تای هه‌ر وانه‌ی���ه‌ک به‌ماوه‌یه‌ک‬ ‫پێ���ش تاقیکردنه‌وه‌ی کۆتایی س���اڵ که‌‬ ‫ل���ه‌دو هه‌فته‌ که‌متر نه‌بێ���ت‪ ،‬ژماره‌یه‌ک‬ ‫پرس���یار ده‌دات���ه‌ خوێندکاره‌کان���ی که‌‬ ‫له‌ڕێنماییه‌ک���ه‌دا به‌(بانک���ی پرس���یار)‬ ‫ناوبراوه‌‪ .‬ئه‌و پرسیارانه‌ النیکه‌م ده‌بێت‬ ‫‪ 80‬پرس���یاربن‌و مامۆستاکان له‌و بانکی‬ ‫پرس���یارانه‌ بۆ تاقیکردنه‌وه‌ی کۆتایی ‪4‬‬ ‫بۆ ‪ 5‬پرسیار هه‌ڵده‌بژێرن‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی بااڵ‪،‬‬ ‫عه‌باس ئه‌کره‌م جه‌ختی له‌س���ه‌ر ڕاستی‬ ‫ئ���ه‌و زانیارییانه‌ ک���ردوه‌و رایگه‌یاند که‌‬ ‫ئامانج له‌و سیس���تمه‌ بۆ تێگه‌یش���تنی‬ ‫زیات���ری خوێندکاران���ه‌ ل���ه‌و بابه‌تانه‌ی‬ ‫خوێندویان���ه‌و ئاش���نابونه‌ به‌ش���ێوازی‬

‫زانکۆی گه‌شه‌پێدانی مرۆیی‬ ‫پرسیاره‌کانی کۆتایی ساڵ‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی ئ���ه‌و ڕێنماییه‌ ئه‌و زانکۆو‬ ‫به‌شانه‌ی سیستمی کۆرس���اتیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫النیکه‌می ئه‌و پرس���یارانه‌ی مامۆستاکان‬ ‫ده‌یده‌نه‌ خوێندکاران‪ 40 ،‬پرسیاره‌‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌وانه‌شی سیستمی خوێندنیان سااڵنه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت له‌‪ 80‬پرسیار که‌متر نه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی به‌دواداچونه‌کانی ئاوێنه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌‪ ،‬ده‌رکه‌وتوه‌ که‌ به‌شێکی که‌م‬ ‫له‌زانکۆکانی هه‌رێم ئه‌و ڕێنماییه‌ جێبه‌جێ‬ ‫ده‌ک ‌هن‌و ئ���ه‌و ش���ێوازی تاقیکردنه‌وه‌یه‌‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و زانکۆیانه‌ی له‌مس���اڵدا ئه‌و‬ ‫شێوازه‌ له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی کۆتایی ساڵدا‬ ‫په‌ی���ڕه‌و ده‌کات‪ ،‬زانکۆی گه‌ش���ه‌پێدانی‬ ‫مرۆییه‌‪ ،‬که‌ زانکۆیه‌کی ئه‌هلییه‌ له‌شاری‬ ‫سلێمانی‪.‬‬ ‫دکتۆر ڕه‌ئ���وف که‌ریم‪ ،‬ڕاگری کۆلێژی‬ ‫زمان له‌زانک���ۆی گه‌ش���ه‌پێدانی مرۆیی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د‬ ‫"به‌ڕێنمای���ی له‌وه‌زاره‌ت���ی خویندنی بااڵ‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬که‌ ده‌بێت هه‌مو مامۆس���تاکان‬ ‫النیک���ه‌م ‪ 80‬پرس���یار دابنێ���ت ب���ۆ‬

‫خوێن���دکاره‌کان له‌ه���ه‌ر بابه‌تێک���داو هی���چ بڕگه‌ی���ه‌ک له‌ڕێنماییه‌ک���ه‌دا نیی ‌ه‬ ‫دوهه‌فت���ه‌ پێ���ش تاقیکردن���ه‌وه‌کان بۆ ئ���ه‌وه‌ی زانکۆکان سه‌رپش���ک کرابن‬ ‫پێش���که‌ش به‌خوێن���دکاره‌کان بکرێت‪ ،‬له‌جێبه‌جێک���ردن یاخ���ود نه‌کردنی ئه‌و‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی به‌رچاو ڕۆش���نتربن له‌باره‌ی بڕیاره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ په‌یوه‌ن���دی ک���رد به‌چه‌ن���د‬ ‫پرسیاره‌کانه‌وه"‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی "ئێمه‌ وه‌ک زانکۆی لێپرسراوێکی زانکۆی س���لێمانییه‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌ش���ه‌پیدانی مرۆیی به‌هۆی ئه‌وه‌ی زۆر به‌دواداچون بۆ ئه‌و بڕیاره‌‪ ،‬به‌اڵم هیچیان‬ ‫پابه‌ندی ڕێنماییه‌کانی وه‌زاره‌تی خوێندنی ئاگاداری بڕیارو ڕێنماییه‌کی له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بااڵین‪ ،‬له‌م بڕگه‌یه‌شدا پابه‌ندبونی خۆمان نه‌بون‪.‬‬ ‫یاریده‌ده‌ری سه‌رۆکی زانکۆ بۆ کاروباری‬ ‫دوپات ده‌که‌ینه‌وه"‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی بڕیاره‌که‌ش���ه‌وه‌ ئه‌و راگری زانس���تی‪ ،‬دکت���ۆر خه‌س���ره‌و عه‌بدواڵ‬ ‫کۆلێژه‌ ئاش���کرای کرد که‌ ساڵی ڕابردو به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د که‌ ئ���ه‌وان ته‌نها‬ ‫وه‌ک ش���ێوه‌ی ئه‌زمونی ئه‌و ش���ێوازی "کۆرس بوک"یان هه‌یه‌ که‌ مامۆس���تاکان‬ ‫تاقیکردنه‌وه‌یه‌ له‌چه‌ند ب ‌هش‌و کۆلێژێکی له‌سه‌ره‌تای س���اڵی خوێندنه‌وه‌ ده‌یده‌نه‌‬ ‫زانکۆکه‌یان���دا په‌یڕه‌وک���راوه‌‪" ،‬ب���ه‌اڵم خوێندکاره‌کان‌و له‌به‌ش���ێکیدا ش���ێوازی‬ ‫ئه‌مساڵ به‌ش���ێوه‌یه‌کی فه‌رمی ده‌چێته‌ پرسیاره‌کانی کۆتایی ساڵی تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌و ڕێنمایی���ه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫ب���واری جێبه‌جێکردن���ه‌وه‌‪ ،‬هی���چ وانه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌کی ل���ێ به‌ده‌رنه‌کرێت‪ .‬بۆ خوێندن���ی بااڵش���ه‌وه‌ رایگه‌یاند که‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ نه‌گه‌یشتوه‌ به‌ئه‌وان‌و له‌و کاته‌شدا‬ ‫سه‌رجه‌م کۆلێژو به‌شه‌کانه"‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی ئایا وه‌زاره‌تی خوێندنی که‌ ئه‌و ڕێنماییه‌ ده‌رچوه‌ "من یاریده‌ده‌ری‬ ‫ب���ااڵ زانکۆکانی سه‌رپش���ک ک���ردوه‌ بۆ زانکۆ نه‌بوم‌و ئاگاداری نیم"‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیاریی���ه‌کان ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫جێبه‌جێکردنی ئ���ه‌و بڕیاره‌ یاخود ئه‌وه‌‬ ‫فه‌رمان���ه‌‪ ،‬دکتۆر ڕه‌ئ���وف رایگه‌یاند که‌ زانکۆی س���ه‌اڵحه‌دینیش له‌شاری هه‌ولێر‬

‫ئ���ه‌و ڕێنماییه‌ی جێبه‌ج���ێ نه‌کردوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌مس���اڵی خوێن���دن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ چه‌ند‬ ‫جارێک په‌یوه‌ندیمان کرد به‌و زانکۆیه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌کان به‌رده‌ست نه‌بون‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا وته‌بێژه‌ک���ه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی ب���ااڵ رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌ ئه‌و‬ ‫بڕی���اره‌ بۆ هه‌مو زانکۆکان���ه‌ به‌ئه‌هلیی‌و‬ ‫حکومییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕێنماییه‌که‌ش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی دڵنیایی‬ ‫ج���ۆری‌و متمانه‌به‌خش���ین له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندن���ی ب���ااڵ ده‌ریک���ردوه‌و له‌ده‌قی‬ ‫بڕیاره‌که‌دا هاتوه‌ "ئه‌م شێوازه‌ به‌مه‌به‌ستی‬ ‫به‌دواداچون‌و زیاتر تێگه‌یشتنی قوتابییه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و کۆرس���ه‌ی وه‌ریده‌گرێت‌و له‌زۆر‬ ‫له‌زانکۆ پێشکه‌وتوه‌کانی جیهانیش ئه‌م‬ ‫شێوازه‌ په‌یڕه‌و ده‌کرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌وه‌ی هه‌ندێک له‌زانکۆکان‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ جێبه‌جێ ناکه‌ن‪ ،‬وته‌بێژه‌که‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ ئاشکرای ده‌کات‬ ‫ک���ه‌ به‌دواداچون���ی بۆ ده‌ک���ه‌ن‪" ،‬هه‌ر‬ ‫بڕیارێ���ک ده‌رده‌چێ���ت به‌دواداچونی بۆ‬ ‫ده‌کرێت ب���ۆ ئه‌وه‌ی بزانرێ���ت تا چه‌ند‬ ‫جێبه‌جێ ده‌کرێت"‪.‬‬

‫ئه‌م شێوازه‌ به‌مه‌به‌ستی‬ ‫به‌دواداچون‌و زیاتر‬ ‫تێگه‌یشتنی قوتابییه‌‬ ‫بۆ ئه‌و کۆرسه‌ی‬ ‫وه‌ریده‌گرێت‌و‬ ‫له‌زۆر له‌زانکۆ‬ ‫پێشکه‌وتوه‌کانی‬ ‫جیهانیش ئه‌م شێوازه‌‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌کرێت‬ ‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫مادلین ئۆڵبرایت‪ :‬كاری‌ له‌پێشین ‌هی‌ كورده‌كانی‌ عێراق‬ ‫دامه‌زراندنی‌ كوردستانێكی‌ سه‌ربه‌خۆیه‌‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫وه‌زیر ‌ی پێشوتر ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی ئه‌مریكا‬ ‫مادلین ئۆڵبرایت‪ ،‬له‌كتێبێكدا باس‬ ‫له‌رۆڵ ‌ی ئایین له‌سیاسه‌ت ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌مریكا‌و چۆنێت ‌ی روبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫رێكخراو ‌ی قاعید‌ه ده‌كات‪ ،‬ئۆڵبرایت‬ ‫ده‌ڵێت "روخان ‌ی راسته‌قینه‌ی ‌ی بۆ‬ ‫ئیسالم له‌و بكوژانه‌و‌ه سه‌رچاو‌ه ده‌گرێت‬ ‫ك ‌ه خۆیان وانیشانده‌ده‌ن موسڵمان ‌ی‬ ‫ئایندارن"‪.‬‬ ‫كتێبی‌(ده‌س���ه‌اڵت‌و ده‌سه‌اڵت ‌ی ره‌ها)‪،‬‬ ‫له‌نوس���ین ‌ی وه‌زیر ‌ی پێشوتر ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌مری���كا مادلین ئۆڵبرایته‌‪ ،‬فوئاد یونس‬ ‫فه‌رحان كردویه‌ت ‌ی به‌ك���وردی‌‌و ده‌زگا ‌ی‬ ‫موكریان���ی چ���اپ‌و باڵویكردۆت���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌ی كتێبه‌ك���ه‌دا نوس���ه‌ر باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات كاتێك له‌س���اڵ ‌ی (‪)1993‬‬ ‫پرۆفیسیۆر ساموێل هه‌نتیكتۆن پێشبین ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی ك���رد ك ‌ه ئه‌و ماوه‌یه‌ ‌ی دوابه‌دوا ‌ی‬ ‫كۆتای��� ‌ی هاتن��� ‌ی جه‌نگ ‌ی س���ارد هات‪،‬‬ ‫به‌گه‌واهیده‌رێك ‌ی باش��� ‌ی به‌ریه‌ككه‌وتن ‌ی‬ ‫ئایین ‌ی شارستانییه‌كان داده‌نرێت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ش���تێكیان ك���ردو‌ه تاوه‌ك���و خۆیان له‌و‬ ‫تیۆریی ‌ه به‌دور بگرن‪.‬‬ ‫رێگاكان ‌ی پاراستن ‌ی ئه‌مریكا‬ ‫به‌بۆچون��� ‌ی ئۆڵبرایت���ی ته‌مه‌ن (‪88‬‬ ‫ساڵ)‪ ،‬س��� ‌ێ رێباز زۆر گرنگ‌و پێویستن‬ ‫ب���ۆ دیموكراتیه‌ت ‌ی ئه‌مریكاو پاراس���تن ‌ی‬ ‫ناس���نامه‌ ‌ی ئه‌مری���كا وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش‪ :‬نه‌بون ‌ی تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی ئایین ‌ی‬ ‫له‌هیچ ئیش‌و كارێك ‌ی گش���تیدا‪ ،‬نه‌بون ‌ی‬ ‫ئاینێك ‌ی دیاریك���راو له‌ده‌وڵه‌ت‪ ،‬نه‌بون ‌ی‬ ‫هیچ پوخته‌یه‌ك له‌ماف ‌ی ئازادی ‌ی ئایین‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ك ‌ه له‌ماوه‌ ‌ی سااڵن ‌ی (‪-1997‬‬ ‫‪ )2001‬وه‌زی���ر ‌ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی ئه‌مری���كا‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌کتێبه‌که‌ی���دا ده‌نوس���ێت "ب���ۆ‬ ‫پێشڕه‌ویكردن ‌ی جیهان‪ ،‬پێویست ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫دانه‌ران ‌ی سیاسه‌ت ‌ی ئه‌مه‌ریكا تا ده‌توانن‬ ‫له‌ئایی���ن فێربب���ن‪ ،‬دوات���ر زانیارییه‌كان‬ ‫له‌گه‌ڵ س���تراتیژه‌كه‌یان یه‌كده‌گرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت "ئێم ‌ه س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫له‌جیه���ان به‌ده‌س���ت ناهێنی���ن تاوه‌كو‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا له‌و كه‌س���ان ‌ه تێنه‌گه‌ین ك ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه پێویس���تمان به‌كاریگه‌رییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی شوێنکه‌وتوان ‌ی ئیسالم"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ئ���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌گه‌ر له‌ئێس���تادا‬ ‫وه‌زی���ر ‌ی ده‌ره‌و‌ه بوای��� ‌ه چی��� ‌ی ده‌كرد‪،‬‬ ‫ئۆڵبرای���ت ده‌نوس���ێت "چیتر له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌ما ‌ی رێس���ای ئاینیه‌كان���ه‌و‌ه به‌دوا ‌ی‬ ‫گفتوگ���ۆ ‌ی ناوبژیكاران��� ‌ه نه‌ده‌كه‌وت���م‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ‌ی هه‌وڵ ‌ی دانوساندن ‌ی رێكه‌وتن ‌ه‬ ‫بازرگانیی ‌ه ئاڵ���ۆزه‌كان‌و په‌یماننامه‌كان ‌ی‬ ‫چه‌ك داماڵینم ده‌كرد"‪.‬‬ ‫ئێران‌و تیرۆر‬ ‫مادلین ئۆڵبرایت به‌ش ‌ی زۆر ‌ی كێتبه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بۆ كێشمه‌كێش��� ‌ه ئایینی���ه‌كان له‌واڵتان ‌ی‬ ‫ناوچه‌ ‌ی رۆژهه‌اڵت ‌ی ناوه‌ڕاس���ت‌و ئه‌فریقا‬ ‫ته‌رخانكردوه‌‪ ،‬به‌ب���ڕوا ‌ی ئه‌و "رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاست ش���وێنێك ‌ه تیایدا برینه‌كان وا‬ ‫به‌ئاسان ‌ی ساڕێژ نابن‪ ،‬غه‌مه‌كان زو له‌بیر‬ ‫ناكرێن‪ ،‬هه‌روه‌ها كاتیش به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ئاسایی‌‪ ،‬هاوڕێیه‌ت ‌ی ئاشتی‌ ناكات"‪.‬‬ ‫له‌م به‌ش���ه‌ ‌ی كتێبه‌كه‌ی���دا به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫ئاماژ‌ه به‌ئێران ده‌كات‪ ،‬لێره‌دا ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ س���ااڵن ‌ی حه‌فتاكان ‌ی سه‌ده‌ ‌ی رابردو‪،‬‬ ‫وات ‌ه سه‌روه‌خت ‌ی س���ه‌رهه‌ڵدان ‌ی شۆڕش ‌ی‬ ‫ئیس�ل�ام ‌ی ئێران‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌نوسێت‬ ‫"ئه‌زمونه‌كان��� ‌ی ئه‌مریكا له‌ڤێتنام‌و ئێران‬ ‫له‌س���ااڵن ‌ی حه‌فتاكان‪ ،‬چه‌ن���د وانه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫پێشكه‌ش���كرد‪ ،‬یه‌ك���ه‌م‪ :‬ئێم ‌ه ده‌بێ‌ زۆر‬ ‫به‌رزت���ر بی���ر له‌خۆمان بكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ر‬ ‫ل���ه‌و كه‌س���انه‌ ‌ی بیرم���ان لێده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئێم��� ‌ه گرنگ��� ‌ی نه‌ری���ت‌و باوه‌ڕ ‌ی‬ ‫موس���ڵمان ‌ه ئێرانیه‌كانمان به‌كه‌م زانیبو‪،‬‬ ‫دوژمنمان دروستكرد كه‌چ ‌ی مه‌به‌ستمان‬ ‫له‌دروستكردنیان نه‌بو"‪.‬‬ ‫نوسه‌ر رێزنه‌گرتن له‌ئایینه‌كان‌و تیرۆر‬ ‫پێكه‌و‌ه ده‌به‌ستێت‌و پێی وای ‌ه ک ‌ه "ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌تێك ڕێ���ز ‌ی كه‌رامه‌ت ‌ی هاواڵتیان ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی نه‌گرت‪ ،‬مانا ‌ی وای ‌ه ڕێز ‌ی كه‌س���انی‬ ‫تر ‌ی ال گرن���گ نییه‌‪ .‬ئه‌و واڵتانه‌ ‌ی كه‌وا‬ ‫چه‌وس���اندنه‌وه‌ ‌ی ئاین ‌ی تێی���دا به‌رچاو‌ه‬ ‫(وه‌ك كۆری���ا ‌ی باكور‪ ،‬ئێ���ران‪ ،‬بۆرماو‬ ‫سودان) ئه‌مان ‌ه سه‌رچاوه‌ ‌ی مه‌ترسیه‌كانن‬ ‫وه‌ك تیرۆری���زم‌و باڵوبون���ه‌وه‌ ‌ی چه‌ك ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵكوژی‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌ی جیاكردن���ه‌وه‌ ‌ی دی���ن‬ ‫له‌ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬مادلین ده‌نوس���ێت "ئێم ‌ه‬

‫ره‌خن��� ‌ه له‌كاردانه‌وه‌كان ‌ی جۆرج بۆش��� ‌ی‬ ‫سه‌رۆك ‌ی ئه‌مریكا له‌هه‌مبه‌ر ئه‌و په‌المار‌ه‬ ‫ده‌رده‌بڕێت‪ ،‬چونك ‌ه پێیوای ‌ه "په‌الماردان ‌ی‬ ‫ئه‌فغانستان‌و عێراق بون ‌ه هۆ ‌ی فراوانبون ‌ی‬ ‫بۆش���ای ‌ی نێوان موس���ڵمانان‌و ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫ژیانێك ‌ی نوێ ‌ی به‌خشی ‌ه قاعیده‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌مری���كا ‌ی هه‌نگاوێ���ك دورخس���ته‌و‌ه‬ ‫له‌زاڵبون ‌ی به‌سه‌ر تیرۆر ‌ی نێوده‌وڵه‌تیدا"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ب���ۆش زۆر به‌جدییه‌و‌ه‬ ‫به‌ڵێن��� ‌ی به‌س���وپادا كه‌وا هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌ی‬ ‫تیرۆریستان له‌سه‌ر ئه‌مریكاو جیهان كه‌م‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌و س���اته‌ ‌ی س���ه‌دام حسێن‬ ‫چه‌ك ده‌كرێت‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا داگیركردن‌و‬ ‫ش���ه‌ڕكردن ب���و‌ه ه���ۆ ‌ی زیادكردن ‌ی ئه‌م‬ ‫مه‌ترسیانه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫هیچ وه‌زیرێك ‌‬ ‫پێشوی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوا ‌‬ ‫شاكارێك ‌‬ ‫نه‌نوسیوه‬

‫پاڵپش���ت ‌ی له‌جیاكردن���ه‌وه‌ ‌ی كڵێس��� ‌ه به‌مج���ۆر‌ه ده‌ڕوانن��� ‌ه دۆخه‌ك���ه‌"‪،‬‬ ‫له‌واڵت ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز پاڵپشت ‌ی هۆكاره‌كه‌ش��� ‌ی ده‌گێڕێته‌و‌ه بۆ"هاوبه‌ش ‌ی‬ ‫له‌جیاكردنه‌وه‌ ‌ی ب���ه‌زۆر ‌ی ئایین له‌ژیان ‌ی كولت���ور‌ه ئایینییه‌كانی���ان"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ده‌نوسێت "زۆربه‌ ‌ی ئه‌مه‌ریكیه‌كان ئیسالم‬ ‫گشتی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌مان ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌ئاینێك��� ‌ی غه‌ریب‌و ئاڵ���ۆز وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫جیاواز له‌گه‌ڵ نه‌ریت ‌ی مه‌سیحی‌‌و جوله‌كه‌‬ ‫هه‌مو شت جگه‌له‌دیموكراسی‌‬ ‫نوس���ه‌ر ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كات هه‌رچه‌ند‌ه ك ‌ه زۆر پێیانه‌وه‌ ئارام‌و مورتاحن"‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌ی چاره‌س���ه‌ركردن ‌ی كێشه‌ ‌ی‬ ‫ئیس�ل�ام له‌نیمچ ‌ه دورگ���ه‌ ‌ی عه‌ره‌بیه‌و‌ه‬ ‫په‌یداب���وه‌و له‌ئه‌م���ڕۆدا له‌ك���ۆ ‌ی پێن���ج فه‌له‌س���تین‪ ،‬به‌وته‌ ‌ی ئۆڵبرایت له‌سااڵن ‌ی‬ ‫موس���ڵمان ‌ی هه‌م���و جیه���ان یه‌كێكیان (‪ )2000‬له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆك كلینت���ۆن‌و‬ ‫عه‌ره‌ب���ه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی "له‌ك���ۆ ‌ی پێنج عه‌ره‌ب نوێنه‌ران ‌ی ئیسرائیلی‌‌و فه‌ڵه‌ستین ‌ی هه‌وڵ ‌ی‬ ‫ته‌نه���ا یه‌كێكی���ان موس���ڵمانه‌‪ .‬زۆربه‌ ‌ی زۆریان داو‌ه بۆ دۆزینه‌وه‌ ‌ی رێگه‌چاره‌یه‌ك‬ ‫هه‌ر‌ه زۆر ‌ی موس���ڵمانان كه‌وتونه‌ت ‌ه ال ‌ی ب���ۆ البردن ‌ی هه‌م���و ئه‌و به‌ربه‌س���تانه‌ ‌ی‬ ‫دێن��� ‌ه به‌رده‌م به‌رقه‌رابون ‌ی ئاش���تی‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫كیشوه‌ر ‌ی ئاسیا ‌ی باشورو ناوه‌ڕاست"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ ‌ی ئه‌زمون��� ‌ی حوكمڕان ‌ی واڵت ‌ه له‌هه‌مویان زه‌حمه‌تتر شار ‌ی قودس بو‪..‬‬ ‫بوش‌و ئیسالم‌و تیرۆر‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان‪ ،‬ئۆڵبرای���ت ب���ڕوای وای ‌ه ئۆڵبرایت له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت "له‌كات ‌ی ئه‌م‬ ‫سه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ند ‌ی نێوان ئیسالم‌و‬ ‫"ئ���ه‌و واڵتانه‌ ‌ی ك��� ‌ه گه‌وره‌ترین ژماره‌ ‌ی گفتوگۆیانه‌دا‪ ،‬سه‌رۆك كلینتۆن به‌تایبه‌ت تیرۆر‪ ،‬نوس���ه‌ر زۆر راش���كاوان ‌ه ده‌ڵێت‬ ‫موس���ڵمانان ‌ی تێدای���ه‌‪ :‬ئه‌نده‌نوس���یا‪ ،‬كات ‌ی خۆ ‌ی ته‌رخانكردبو بۆ خوێندنه‌وه‌ ‌ی "هیچ ش���تێك نیی ‌ه له‌ناو ئیسالم به‌ناو ‌ی‬ ‫هندس���تان‪ ،‬پاكس���تان‪ ،‬به‌نگالدی���ش‌و به‌شه‌كان ‌ی قورئان‌و ته‌ورات"‪.‬‬ ‫تیرۆری���زم‪ ،‬زه‌حمه‌ت��� ‌ه به‌ه���ۆ ‌ی كار ‌ی‬ ‫توندوتیژ ‌ی هه‌ند ‌ێ كه‌س���ان ‌ی س���ه‌ره‌ڕۆو‬ ‫توركی���ا‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌وان��� ‌ه ئافره‌تێكیان‬ ‫ناتێگه‌یشتو له‌ئیس�ل�ام‪ ،‬ناو ‌ی ملیارێك‌و‬ ‫شیعه‌و سونن ‌ه له‌عێراق‬ ‫هه‌ڵب���ژاردو‌ه وه‌ك س���ه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫عێراق ئه‌و واڵته‌ ‌ی س���ااڵنێك ‌ه ش���ه‌ڕ ‌ی سێسه‌د ملیۆن خه‌ڵك به‌الو‌ه بنێی‌‌و وه‌ك‬ ‫به‌مه‌ش ن ‌ه واڵت ‌ه عه‌ره‌بیه‌كان‌و نه‌ئه‌مریكا‬ ‫مه‌زهه‌ب��� ‌ی نێ���وان ه���ه‌ردو رێب���اوه‌ڕ ‌ی ئه‌م كه‌سان ‌ه حیسابیان بكه‌یت"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌یان قه‌بوڵه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌روداوه‌ دیاره‌كان ‌ی ده‌یه‌ ‌ی‬ ‫مادلی���ن ئۆڵبرایت‪ ،‬ئاش���كرا ‌ی ده‌كات ئیس�ل�ام ‌ی ش���یعه‌و س���ونن ‌ه تێیدا تاوی‌‬ ‫س���ه‌ركرد‌ه ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان له‌كات��� ‌ی س���ه‌ندوه‌‪ ،‬به‌ش���ێك ‌ی دیكه‌ ‌ی كتێبه‌كه‌ ‌ی رابردو‪ ،‬هێرش���ه‌كان ‌ی ‪11‬ی سێپته‌مبه‌ری‬ ‫كۆبونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ سه‌ركرد‌ه عه‌ره‌به‌كان‪ ،‬ئۆڵبرایته‌‪ .‬به‌بۆچون ‌ی نوسه‌ر "سوننه‌كان ‌ی ‪ 2001‬بو بۆ س���ه‌ر تاوه‌ره‌كان ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی‬ ‫قس��� ‌ه له‌ب���اره‌ ‌ی ئ���ه‌و پێویس���تیان ‌ه بۆ عێ���راق كێش���ه‌ ‌ی بون ‌ی س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی بازرگان��� ‌ی ئه‌مریكا له‌نیویۆرك‪ ،‬نوس���ه‌ر‬ ‫حكومه‌ته‌كان��� ‌ی عه‌ره‌ب��� ‌ی ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه به‌ویقاریان هه‌ی ‌ه ك ‌ه هاوشان ‌ی سیستان ‌ی رایده‌گه‌یه‌نێت هیچ نیشانه‌یه‌ك ‌ی خودای ‌ی‬ ‫گونجاوب ‌ێ بۆ ریفۆرم ‌ی سیسته‌مه‌كه‌یان‪ ،‬بێت‪ .‬هه‌ندێك له‌كه‌سایه‌تی ‌ه دیاره‌كانیان له‌و روداو‌ه نابینێت‌‪" ،‬هیچ كاریگه‌رییه‌ك ‌ی‬ ‫زیاتر له‌وه‌ ‌ی كێش���ه‌ ‌ی فه‌ڵه‌ستین ‌ی باس تیرۆرك���راوه‌‪ ،‬ئه‌وانیتر له‌راب���ردودا ناو ‌ی عه‌قی���ده‌ ‌ی ئاین���ی‌‌و هی���چ ویژدانێك��� ‌ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كه‌چ ‌ی "س���ه‌ركرده‌كان ‌ی عه‌ره‌ب ‌ی خۆیان له‌په‌یوه‌ندیكردن له‌گه‌ڵ س���ه‌دام كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌ی له‌هاندانه‌كانیان���ه‌و‌ه نییه‌‪.‬‬ ‫قس ‌ه له‌باره‌ ‌ی هه‌مو ش���تێكه‌و‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬حس���ێن پیسكردبو‪ ،‬هێش���تا هه‌ندێكیان ئه‌نجامده‌ران ‌ی ئه‌م تاوان ‌ه پێویست ناكات‬ ‫دورخراونه‌ته‌وه‌و په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی ئه‌وتۆیان به‌هۆ ‌ی ئه‌م كردارانه‌یان دڵسۆز ‌ی خۆیان‬ ‫جگه‌له‌دیموكراسی‌ نه‌بێ‌"‪.‬‬ ‫بۆ ئیس�ل�ام ده‌رببڕن‪ ،‬به‌ڵكو خیانه‌تیان‬ ‫به‌حیزبه‌كانه‌و‌ه نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫دوانه‌ ‌ی ئه‌مریكاو ئیسرائیل‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ملمالنێ��� ‌ی نێوان ش���یعه‌و له‌فێربون��� ‌ی عه‌قیده‌ك���ه‌ ‌ی خۆیان���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه نوس���ه‌ری کتێبه‌ک��� ‌ه س���وننه‌وه‌‪ ،‬ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات كردوه‌"‪.‬‬ ‫نوسه‌ر هێما بۆ توێژینه‌وه‌یه‌ك ده‌كات‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت له‌گه‌ڵ هه‌ندێ سیاس���ه‌ت ‌ی له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا له‌واش���نتۆن له‌به‌هار ‌ی‬ ‫حكومه‌ت ‌ی ئیس���رائیلیدا كۆك نیه‌‪ ،‬به‌اڵم (‪ ،)2005‬ش���اعه‌بدواڵ ‌ی پادشا ‌ی ئوردن ك ‌ه ده‌ریخستو‌ه "ئه‌وانه‌ ‌ی له‌پشت ته‌قینه‌و‌ه‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه به‌ته‌واو ‌ی پابه‌ند‌ه پێی وت���و‌ه "هه‌رچه‌ند‌ه له‌ناو س���وننه‌و خۆكوژییه‌كان���ن‪ ،‬زۆر به‌ده‌گمه‌ن له‌الیه‌ن‬ ‫به‌پاراس���تن ‌ی بون‌و ئاسایش ‌ی ئیسرائیل‪ ،‬ش���یعه‌كاندا كه‌س���ان ‌ی میانڕه‌و هه‌ن بۆ باوه‌ڕ‌ه ئاینیه‌كانیانه‌و‌ه هانده‌درێن"‪.‬‬ ‫ئه‌م سیاسه‌تمه‌دار‌ه ئه‌مریكیه‌‪ ،‬به‌توند ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "زۆربه‌ ‌ی ئه‌مه‌ریكیه‌كانیش كپكردن��� ‌ی توندڕه‌وییه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێم ‌ه‬

‫ده‌ب ‌ێ حیس���اب ‌ی رودان ‌ی ناكۆك ‌ی نێوانیان‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬ش���ه‌ڕ‌ه قس���ه‌ ‌ی نێوانی���ان بۆ‬ ‫تیرۆركردن ‌ی یه‌كتر به‌كاردێنن‪ ،‬له‌كۆتاییدا‬ ‫ده‌بێت ‌ه پێشبڕكێ ‌ی چه‌ك ‌ی ئه‌تۆم ‌ی نێوان‬ ‫شیعه‌و سوننه‌"‪.‬‬ ‫ئۆڵبرای���ت ك��� ‌ه ل���ه‌(‪،)1998/9/17‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و بارزان ‌ی به‌یه‌ك گه‌یاندو كۆتای ‌ی‬ ‫به‌ش���ه‌ڕ ‌ی ناوخۆ ‌ی نێوان یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی‬ ‫هێن���ا‪ ،‬له‌باره‌ی ک���ورده‌و‌ه له‌کتێبه‌که‌یدا‬ ‫ده‌نوسێت "ئێستا كورده‌كان سه‌قامگیریان‬ ‫به‌خۆو‌ه بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���ینه‌ ‌ی هه‌مو‬ ‫شتێكیان‌و ئامانج ‌ی كۆتاییان‪ ،‬دامه‌زراندن ‌ی‬ ‫كوردستانێك ‌ی سه‌ربه‌خۆیه‌"‪.‬‬

‫تاڵه‌بانی‌و بارزانی‌و‌ ئۆبراینت‪ ،‬واشنگتۆن ‪17‬ی ئه‌یلولی ‪1998‬‬

‫چۆن به‌ره‌نگاری‌ قاعید‌ه ببینه‌وه‌؟‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬ئه‌و بۆچون��� ‌ه ره‌تده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه پێیوای��� ‌ه تیرۆریزم به‌پل���ه‌ ‌ی یه‌ك‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ك ‌ی س���ه‌ربازییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫به‌پێویست ‌ی ده‌زانێت به‌شێواز ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫ده‌رون ‌ی به‌ره‌نگاریان بكرێت‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫له‌کتێبه‌که‌یدا ده‌نوسێت "شێواز ‌ی قاعید‌ه‬ ‫بۆ كار ‌ی تیرۆریست ‌ی ئه‌وكات ‌ه له‌ناوده‌چ ‌ێ‬ ‫ئه‌گه‌ربێت‌و گوتار ‌ی سه‌ره‌كیان له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ ‌ی ك ‌ه باوه‌ڕیان پێ ‌ی هه‌ی ‌ه به‌درۆ‬ ‫بخرێته‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها له‌به‌شێکی دیکه‌شدا‬ ‫ده‌نوس���ێت "له‌نێو تۆڕ‌ه تیرۆریستیه‌كان‬ ‫بیروبۆچون��� ‌ی جیاواز هه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫له‌سه‌رمان هه‌مو هه‌وڵمان بۆ قۆستنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌ بخه‌ینه‌گه‌ڕ"‪.‬‬ ‫له‌به‌شێك ‌ی دیكه‌ ‌ی پێش���نیاره‌كانیدا‪،‬‬ ‫ده‌نوس���ێت "ترس خۆراك��� ‌ی تیرۆریزمه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ئه‌گه‌ر ترس رێگ ‌ه به‌باڵوبونه‌وه‌ ‌ی درا‬ ‫ئه‌وا قاعید‌ه پاڵپشت ‌ی به‌رده‌وامی‌ ده‌بێ‌‪.‬‬ ‫باش���ترین رێگا بۆ زاڵبون به‌سه‌ر قاعید‌ه‬ ‫بێبه‌ش���كردن ‌ی ئه‌م رێكخراو‌ه تیرۆریستی ‌ه‬ ‫له‌پاڵپش���تی‌‌و س���ۆز ‌ی ئ���ه‌و‬

‫‪17‬‬

‫كه‌سانه‌ ‌ی ك ‌ه له‌نێو موسڵمانانن‌و قاعید‌ه‬ ‫هۆش ‌ی ئه‌وان ‌ی بۆ خۆ ‌ی كێشكردوه‌"‪ .‬دواتر‬ ‫ده‌ڵێت "س���ه‌ركه‌وتن ‌ی راسته‌قین ‌ه به‌سه‌ر‬ ‫تیرۆریزم به‌بێده‌نگكردن ‌ی خه‌ڵكان نایه‌ت ‌ه‬ ‫بون‪ ،‬به‌ڵك���و له‌ڕێگ���ه‌ ‌ی گه‌وره‌تركردن ‌ی‬ ‫ده‌نگ ‌ه عه‌قاڵنیه‌كانه‌و‌ه ده‌بێ‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رۆڵ ‌ی واڵت ‌ه عه‌ره‌بیه‌كان‪،‬‬ ‫مادلین ده‌ڵێت "له‌ڕاستیدا ئه‌مریكا به‌ب ‌ێ‬ ‫ت به‌س���ه‌ر‬ ‫یارمه‌ت��� ‌ی عه‌ره‌به‌كان ناتوانێ ‌‬ ‫قاعی���ده‌دا زاڵ بێ���ت‪ ،‬عه‌ره‌به‌كانی���ش‬ ‫به‌ب��� ‌ێ وه‌به‌رهێنه‌كان ‌ی رۆژئ���اوا ناتوانن‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌ی ئابور ‌ی خۆی���ان بپارێزن‪،‬‬ ‫كه‌وات ‌ه هیچ ش���ت ‌ێ له‌ئارادا نیی ‌ه به‌ناو ‌ی‬ ‫شه‌ڕ ‌ی پیرۆز‪ :‬جیهاد"‪.‬‬ ‫نوسه‌ر داڕوخان ‌ی ئیسالم ده‌به‌سێته‌و‌ه‬ ‫به‌خۆكوژه‌كان ‌ی قاعی���ده‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت "روخان��� ‌ی راس���ته‌قینه‌ی ‌ی ب���ۆ‬ ‫ئیسالم له‌و بكوژانه‌و‌ه سه‌رچاو‌ه ده‌گرێت‬ ‫ك ‌ه خۆیان وانیش���انده‌ده‌ن موس���ڵمان ‌ی‬ ‫ئایندارن‪ ،‬هه‌ڵده‌س���تن به‌دروس���تكردن ‌ی‬ ‫وێنه‌یه‌ك ‌ی ناشرین بۆ ئیمانه‌كه‌یان‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫عه‌ره‌بستان ‌ی سعود ‌ی ده‌یه‌وێت پێشڕه‌و ‌ی‬ ‫ب���كات له‌به‌رگریكردن ‌ی ئیس�ل�ام‪ ،‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫دوژمنن پێویس���ت ‌ه له‌س���ه‌ره‌تادا به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وانه‌د‌ا زاڵ بێت"‪.‬‬ ‫له‌ستایش ‌ی ئه‌م كتێبه‌دا‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی پێش���وتر ‌ی ئه‌مری���كا بیل‬ ‫كلینتۆن‪ ،‬له‌باره‌ ‌ی ئه‌م كتێبه‌و‌ه نوسیویه‌ت ‌ی‬ ‫"له‌م كتێبه‌دا ئۆڵبرایت به‌ڕاش���كاوییه‌ك ‌ی‬ ‫س���ه‌یره‌و‌ه هه‌مو ورده‌كارییه‌كانی‌ رۆڵ ‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت��� ‌ی ئه‌مریكا له‌جیهاندا ده‌خات ‌ه‬ ‫به‌رده‌س���ت ‌ی خوێنه‌ره‌كان���ی‌‪ ،‬ئایی���ن‪،‬‬ ‫ئاكارزانی‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌و والیه‌ت ‌ه پارچ ‌ه‬ ‫پارچه‌كراوان���ه‌ ‌ی ئێس���تا ‌ی جیه���ان‪...‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ ‌ی زانیار ‌ی خۆم تائێس���تا هیچ‬ ‫وه‌زیرێك ‌ی پێش���وی ده‌ره‌و‌ه ش���اكارێك ‌ی‬ ‫ئاوای‌ نه‌نوسیوه"‌‪.‬‬

‫ئۆلبرایت‪ ..‬ئه‌و خانمه‌‌ی‬ ‫بارزانی‌و تاڵه‌بانی ئاشت کرده‌وه‌‬ ‫مادلین ئۆلبرایت له‌س���اڵی ‪1937‬‬ ‫له‌پراگی پایته‌ختی چیکۆس���لۆفاکیا‬ ‫له‌خێزانێکی جوله‌ک��� ‌ه له‌دایکبوه ک ‌ه‬ ‫دواتر به‌هۆی هه‌ڕه‌شه‌ی نازییه‌کانه‌و‌ه‬ ‫بون به‌مه‌س���یحیی کاسۆلیکی‌‪ .‬دوای‬ ‫ماوه‌یه‌کی که‌م له‌وه‌ی ئه‌و شار‌ه که‌وت ‌ه‬ ‫ده‌س���ت نازییه‌کانه‌و‌ه له‌سه‌ره‌تاکانی‬ ‫هه‌ڵگیرس���اندنی له‌جه‌نگ���ی جیهانی‬ ‫دوه‌مدا‪ ،‬خێزانه‌که‌ی ئۆلبرانت به‌ره‌و‬ ‫له‌ن���ده‌ن کۆچی���ان ک���رد‪ .‬ل���ه‌دوای‬ ‫ته‌واوبونی ئه‌و جه‌نگه‌شه‌وه‌‪ ،‬ئۆلبرات‌و‬ ‫خێزانه‌ک���ه‌ی گه‌ڕانه‌و‌ه زێدی خۆیان‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1948‬له‌کات���ی کوده‌تای‬ ‫ش���یوعییه‌کاندا له‌چیکس���لۆفاکیا‪،‬‬ ‫جارێکی دی ئه‌و خێزان ‌ه ناچار ده‌بن‬ ‫کۆچ بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌یان به‌ره‌و‬ ‫کیش���ورێکی دیکه‌‪ ،‬ب���ه‌ره‌و ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مه‌ریکا‪.‬‬ ‫مادلی���ن ئۆلب���رات له‌ئه‌مه‌ری���کا‬ ‫ئه‌س���تێره‌ی به‌ختی ده‌دره‌شێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وێ له‌کۆلێژی ولیس���لی‪ ،‬زانس���تی‬ ‫سیاسیی‌و یاس���ا ده‌خوێنێت‪ .‬دواتر‬ ‫زانستیی ‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان له‌زانکۆی‬ ‫کۆڵۆمبیا ده‌خوێنێت‌و له‌ساڵی ‪1976‬‬ ‫ته‌واوی ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌ژیان���ی سیاس���ییدا‪ ،‬ئۆلب���رات‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1993‬ده‌بێت��� ‌ه نوێن���ه‌ری‬

‫ئه‌مه‌ریکا له‌نه‌ت���ه‌و‌ه یه‌کگرتوه‌کان‪،‬‬ ‫دوای س���ێ س���اڵ له‌وه‌رگرتنی ئه‌و‬ ‫پۆسته‌‪ ،‬له‌الیه‌ن کلینتۆنی سه‌رۆکه‌و‌ه‬ ‫کاندیدک���را ب���ۆ وه‌رگرتنی پۆس���تی‬ ‫وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریکا‪ ،‬دواجار‬ ‫له‌‪23‬ی کانون���ی دوه‌می ‪ 1997‬وه‌ک‬ ‫یه‌که‌مین ژن‪ ،‬به‌وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫زلهێزترین واڵتی دونیا‪ ،‬دیارییکرا‪.‬‬ ‫جگ��� ‌ه له‌ئۆلبرای���ت‪ ،‬له‌ئه‌مریکادا‬ ‫که‌س���انی به‌ڕه‌گه‌ز جوله‌که‌‪ ،‬پۆستی‬ ‫هه‌س���تیارو گرنگیان پێ به‌خشراوه‌‪.‬‬ ‫جوله‌که‌کان���ی ئه‌مه‌ری���کا رۆڵێک���ی‬ ‫به‌رچاوی���ان هه‌ی��� ‌ه له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫ئاسایش���ی ئه‌مه‌ری���کادا‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫هێن���ری کیس���نجه‌ر ک��� ‌ه یه‌کێک بو‬ ‫له‌وه‌زیره‌کان���ی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریکا‪،‬‬ ‫به‌ڕه‌گه‌ز جوله‌که‌بوه‌‪.‬‬ ‫مادلی���ن ئۆلبرای���ت یه‌کێک بو له‌و‬ ‫که‌سایه‌تیی ‌ه گرنگانه‌ی ده‌ستی هه‌بو‬ ‫له‌کۆتاییهێن���ان به‌ش���ه‌ڕی ناوخۆی‬ ‫هه‌رێمی کوردس���تان له‌نێوان هه‌ردو‬ ‫حیزب���ی یه‌کێتی نیش���تمانی‌و پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تان‪ ،‬تا دواجار‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌و مه‌س���عود بارزانی‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌و خانمه‌دا‪ ،‬له‌ساڵی‬ ‫‪ 1998‬کۆتای���ی ش���ه‌ڕی ناوخۆی���ان‬ ‫ڕاگه‌یاند‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫‌موانه‌)بێت كورد توركیا ده‌گۆڕێت‬ ‫با (هه‌ده‌پ‬ ‫خه‌می هه‬

‫بۆ په‌رله‌مانی كوردستان‬

‫هه‌ڵبژاردنی داهاتو چاره‌نوسی پرۆسه‌ی ئاشتی یه‌كالده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬

‫به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌‬ ‫سه‌رخستنی هه‌ده‌په‌‪ ،‬له‌گۆڕنانی‬ ‫خه‌ون���ی دوژمنان���ی ك���ورده‌‪،‬‬ ‫هه‌ستانه‌وه‌ی هیواو ناسیۆنالیزمی‬ ‫هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تیه‌‪ ،‬بۆی ‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫به‌و ئاراس���ته‌یه‌ هه‌نگاوبنێین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هیواكان‌و خه‌مه‌كانی كورد له‌كوێ‬ ‫بێ���ت هه‌موان ب���ه‌و ئاراس���ته‌ی ‌ه‬ ‫خۆرببینین‌و روی تێبكه‌ین‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫ئااڵی ‌ه هه‌ڵبگرین ك ‌ه هه‌موان بۆئه‌و‬ ‫ئااڵی��� ‌ه كه‌ ئااڵیی كورده‌ خوێنمان‬ ‫بۆداوه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا هاونیش���تیمانیانمان‬ ‫له‌باك���وری كوردس���تان چاویان‬ ‫له‌ده‌س���ت‌و ب���ازو و یه‌كده‌نگ���ی‬ ‫ئێمه‌ی���ه‌‪ ،‬تاوه‌ك���و پرس���ی كورد‬ ‫گشتگیرتربكرێت‌و هه‌موان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫بتوانین ئه‌وناس���یۆنالیزمه‌ی كورد‬ ‫ب���ه‌ره‌و كه‌ن���اری ئ���ارام به‌رین‪،‬‬ ‫بۆیه‌ گرنگ ‌ه ل���ه‌م چوارچێوه‌یه‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان وه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ك��� ‌ه وێن���ه‌ی ه���ه‌ر‬ ‫چوارپارچه‌ك���ه ‌ده‌كات‪ ،‬به‌ئه‌ركی‬ ‫به‌رپرس���یارانه‌ی خۆی هه‌ستێت‌و‬ ‫هاوپشتی‌و هاوپش���تیوانی خۆی‬ ‫بۆ هاونیش���تیمانیانمان له‌باكوری‬ ‫كوردستان به‌ئاراسته‌ی ده‌نگدانیان‬ ‫به‌(هه‌ده‌په‌) ده‌رببڕن‪.‬‬ ‫به‌ڵ���ی به‌رێ���زان ده‌نگ���دان‌و‬ ‫پشتیوانی له‌هه‌ده‌په‌‪ ،‬هیچ نه‌نگی‌و‬ ‫ناتێڕوانینی سیاس���ی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بێده‌نگبون‌و سه‌ركزكردن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌م پرس ‌ه چاره‌نوسساز‌ه نه‌نگی‌و‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می ‌ه له‌هاونیشتیمانیانمان‬ ‫له‌باكور‪.‬‬ ‫ئه‌ی هاونیشتیمانیانمان له‌باكور‪،‬‬ ‫ئێم��� ‌ه ل���ه‌م دوره‌وه‌ له‌گه‌ڵتانین‌و‬ ‫خه‌مه‌كانتان له‌گه‌ڵ به‌شده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ل���ه‌م بێده‌نگی���ه‌دا بێده‌نگ���ی‬ ‫ده‌ش���كێنین‌و ه���اوار ده‌كه‌ی���ن‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتن بۆئێوه‌یه‌‪.‬‬

‫هه‌مو ئاماژه‌كان به‌و ئاراسته‌یه‌ن‬ ‫كه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی داهاتودا پارتی‬ ‫دیموكراتی گه‌الن (‪ ) HDP‬ئه‌توانێت‬ ‫رێژه‌ی ‪%10‬ی ده‌نگه‌كان بهێنێت‌و‬ ‫وه‌ك فراكسیۆنێكی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫بچێته‌ ناو په‌رله‌مانی توركیاوه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستهێنان یاخود به‌ده‌ستنه‌هێنانی‬ ‫ئه‌و رێژه‌یه‌ كاریگه‌ری راسته‌وخۆ‬ ‫له‌سه‌ر پرۆسه‌ی ئاشتی دروست‬ ‫ده‌كات به‌و پێیه‌ی ئه‌گه‌ر هه‌ده‌په‌‬ ‫‪ %10‬ده‌نگه‌كان بهێنێت ئه‌وا‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت كورد له‌باكور‬ ‫سیاسه‌تی خۆی بگۆڕێت‌و په‌كه‌كه‌ش‬ ‫چه‌ك دابنێت‌و بچێته‌ ناو پرۆسه‌‬ ‫سیاسیه‌كه‌وه‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و رێژه‌یه‌‬ ‫نه‌هێنێت ئه‌وا كاریگه‌ری نه‌رێنی‬ ‫له‌سه‌ر پرۆسه‌ی ئاشتی دروست‬ ‫ده‌كات‌و پرۆسه‌ی ئاشتی توركیا به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ی ئێستا نامێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كورد له‌باكور‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای جه‌نگ����ی یه‌كه‌م����ی‬ ‫جیهانی����ه‌وه‌ ده‌وڵه‌ت����ه‌ زلهێ����زه‌كان‬ ‫له‌رێكه‌وتننامه‌كانیاندا بۆ دابه‌شكردنی‬ ‫ناوچه‌كان����ی ژێ����ر ده‌س����ه‌اڵتی پیاوه‌‬ ‫نه‌خۆش����ه‌كه‌(ده‌وڵه‌تی عوس����مانی)‬ ‫كوردس����تانیان دابه‌ش����كرد‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌رێكه‌وتننامه‌ی سایكس بیكۆ ‪1916‬‬ ‫و دوات����ر په‌یمان����ی لۆزان����ی‌ ‪، 1923‬‬ ‫ئیتر له‌وێوه‌ زم����ان‌و كولتورو ئه‌ده‌بی‬ ‫كوردی قه‌ده‌غه‌ كراو شۆرش‌و راپه‌رین‬ ‫س����ه‌ری هه‌ڵدا له‌دیارترینیان شۆڕشی‬ ‫ش����یخ س����ه‌عیدی پیران ل����ه‌ ‪1925‬و‬ ‫شۆڕشی سه‌ید ره‌زای ده‌رسیم ‪،1937‬‬ ‫دیارترینیشیان كه‌ تا ئه‌مرۆ به‌رده‌وامه‌‬ ‫خه‌باتی چه‌ك����داری پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستانه‌ له‌ ‪.1984‬‬ ‫روبه‌ری باكوری كوردس����تان زیاتر‬ ‫له‌( ‪ 216‬ه����ه‌زار ) كم‪ 2‬واتا (‪)%28‬‬ ‫ی خاك����ی توركی����ا ك����ه‌ روبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫(‪ )783562‬كم‪ ،2‬ژماره‌ی دانیشتوانی‬ ‫باكوری كوردس����تان له‌نێوان (‪ 18‬بۆ‬ ‫‪ 20‬ملیۆن) كه‌س����ه‌ واتا ‪%25‬ی كۆی‬ ‫دانیشتوانی توركیایه‌‪ ،‬كه‌ دانیشتوانی‬ ‫توركیا (‪ 77‬ملی����ۆن و ‪ 695‬هه‌زار)‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬كورد له‌زیاتر له‌ ‪ 25‬پارێزگای‬ ‫توركی����ا هه‌ی����ه‌ ك����ه‌ توركی����ا له‌ ‪81‬‬

‫پارێزگا پێكهاتوه‌‪ ،‬كه‌ كوردانی باكور‬ ‫نزیكه‌ی ‪%56‬ی كۆی كوردانی جیهان‬ ‫پێكدێنن‪.‬‬ ‫كورد له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی رابردودا‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند س����اڵێكه‌ گه‌لی كورد‬ ‫له‌باكوری كوردس����تان به‌ش����داریه‌كی‬ ‫ج����دی هه‌یه‌ له‌پرۆس����ه‌ی سیاس����ی‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‌و شاره‌وانیه‌كان‌و‬ ‫له‌ساڵی رابردوشدا به‌كاندید به‌شدار بو‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی توركیا‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا كورد به‌كاندیدی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫‪ 35‬ئه‌ندام����ی له‌په‌رله‌مان����ی توركیادا‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪2011‬دا‬ ‫به‌ده‌س����تی هێنا‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪ 2007‬دا ‪ 24‬په‌رله‌مانتاریان هه‌بوه‌‪ ،‬واتا‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 4‬ساڵدا ئاستی كورسیه‌كانی‬ ‫به‌رێ����ژه‌ی ‪ %30‬زیادی ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی چه‌ندین نوێنه‌ری‬ ‫دیكه‌ی ك����ورد له‌په‌رله‌مانی توركیایه‌‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌فراكس����یۆنه‌كانی ئه‌كه‌په‌و‬ ‫پارته‌كانی دیكه‌دایه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی شاره‌وانیه‌كانیش����دا‬ ‫ئاستی سه‌رۆكایه‌تیه‌كانیان به‌رێژه‌یه‌كی‬ ‫به‌رچ����او زیادی كردوه‌‪ ،‬ب����ه‌و پێیه‌ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی س����الی ‪ 2006‬دا پارته‌‬ ‫كوردیه‌كان ‪ 58‬س����ه‌رۆك شاره‌وانیان‬ ‫بردۆته‌وه‌ ب����ه‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی ‪2010‬‬ ‫دا بوه‌ به‌‪ 100‬س����ه‌رۆك ش����اره‌وانی‌و‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 2014‬دا بوه‌ به‌ ‪115‬‬ ‫س����ه‌رۆك ش����اره‌وانی وات����ا له‌نێوان‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی ‪ 2006‬ب����ۆ ‪ 2014‬پارته‌‬ ‫كوردیه‌كان ‪ 57‬س����ه‌رۆك شاره‌وانیان‬ ‫زی����اد ك����ردوه‌ وات����ا زیادكردنه‌كه‌یان‬ ‫به‌ڕیژه‌ی ‪ %100‬بوه‌‪.‬‬ ‫كورد له‌هه‌ڵبژاردنی داهاتودا‬ ‫كورد له‌هه‌ڵبژاردنی ‪7‬ی حوزه‌یرانی‬ ‫‪ 2015‬به‌وپه‌ڕی گه‌رموگوڕیه‌وه‌ چۆته‌‬ ‫ناو پرۆسه‌كه‌وه‌و ده‌یه‌وێت به‌ربه‌ستی‬ ‫‪ %10‬تێپه‌ڕێنێ����ت‌و وه‌ك فراكس����یۆنی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ بچێته‌ په‌رله‌مانی توركیاوه‌‪،‬‬ ‫ل����ه‌م هه‌ڵبژاردن����ه‌ی توركی����ادا ك����ه‌‬ ‫(‪56‬ملی����ۆن‌و ‪ 632‬ه����ه‌زارو ‪)889‬‬ ‫ك����ه‌س به‌ش����داری تێ����دا ده‌كات‪ ،‬بۆ‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی ‪ 550‬كورسی په‌رله‌مانی‬ ‫توركیا كه‌ ئه‌س����ته‌نبول ‪ 88‬زۆرترین‬ ‫ئه‌ندام����ی ش����اره‌كانه‌و ئه‌نق����ه‌ره‌ ‪32‬‬ ‫ئه‌ندامی به‌رده‌كه‌وێ����ت‪ ،‬به‌و پێیه‌ش‬

‫ئه‌گه‌ر كورد نه‌توانن‬ ‫ئه‌و به‌ربه‌سته‌‬ ‫تێكبشكێنن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ره‌نگه‌ ده‌ستبه‌رداری‬ ‫خه‌باتی چه‌كداری‬ ‫نه‌بن‌و ته‌واوی‬ ‫هێلكه‌كه‌یان‬ ‫نه‌خه‌نه‌ سه‌به‌ته‌ی‬ ‫سیاسیانه‌وه‬ ‫ه����ه‌ر هێزێك ‪ 276‬كورس����ی بهێنێت‬ ‫ئه‌توانێ����ت حكوم����ه‌ت پێكبهێنێ����ت‬ ‫واتا (‪ ،)1+50‬ه����ه‌ر الیه‌نێكیش ‪330‬‬ ‫كورس����ی به‌ده‌س����تهێنا (دوو له‌سه‌ر‬ ‫س����ێ)ی ده‌نگه‌كان به‌ده‌ست بهێنێت‬ ‫ئه‌توانێ����ت داوای هه‌مواری ده‌س����تور‬ ‫بكات له‌رێگه‌ی راپرس����یه‌وه‌‪ ،‬وه‌ هه‌ر‬ ‫الیه‌نێكیش ‪ 367‬كورس����ی به‌ده‌ست‬ ‫بهێنێت ئه‌توانێت ده‌س����تور بگۆڕێت‬ ‫به‌ب����ێ راپرس����ی‪ .‬له‌م نێوه‌نده‌ش����دا‬ ‫پارتی دادو گه‌شه‌پێدان ‪ 327‬كورسی‬

‫په‌رله‌مانی هه‌یه‌ به‌رێژه‌ی (‪)%59.5‬‬ ‫ی ك����ۆی كورس����یه‌كانی په‌رله‌مان����ی‬ ‫توركیا ل����ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش����دا چاوی‬ ‫له‌سه‌ر به‌ده‌س����تهێنانی ‪ 230‬كورسی‬ ‫په‌رله‌مانه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێ به‌ئاسانی‬ ‫ده‌ستور بگۆڕێت‌و هه‌مواری بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی راپرس����یه‌كی ده‌زگای‬ ‫لێكۆڵێنه‌وه‌ی كۆن����دای توركی پارتی‬ ‫دادوگه‌شه‌پێدان له‌‪ %40.5‬ده‌نگه‌كان‬ ‫به‌ده‌س����تدێنێت ك����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردن����ی‬ ‫‪2011‬ی رابردوودا ‪%49.8‬ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫به‌ده‌س����تهێنابو‪ ،‬ه����اوكات هه‌ده‌پ����ه‌‬ ‫‪%11.5‬ی ده‌نگه‌كان به‌ده‌ستده‌هێنێت‪،‬‬ ‫كه‌ له‌هه‌ڵبژاردن����ی رابردودا ‪%5.7‬ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی به‌ده‌ستهێنابو ‪ 35‬كورسی‬ ‫په‌رله‌مان����ی بو‪ ،‬خۆ ئه‌گ����ه‌ر هه‌ده‌په‌‬ ‫بتوانێت ‪%10‬ی ده‌نگه‌كان به‌ده‌س����ت‬ ‫بهێنێت‪ ،‬ده‌بێت له‌كۆی ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫مافی ده‌نگدانی����ان هه‌یه‌ له‌توركیا كه‌‬ ‫زیاتر له‌(‪ 56‬ملیۆن) كه‌س����ه‌ ده‌بێت‬ ‫(‪ 6‬ملیۆن ده‌نگ) به‌ده‌س����ت بهێنێت‬ ‫ك����ه‌ ‪ 56‬كورس����ی په‌رله‌مانی توركیا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك����ه‌ كورد زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 10‬ملی����ۆن ده‌نگی هه‌یه‌ له‌توركیا‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌كات����ه‌ ‪%18‬ی ك����ۆی ئه‌وانه‌ی‬ ‫مافی ده‌نگدانیان هه‌یه‌ له‌توركیادا كه‌‬ ‫به‌شی زیاتر له‌ ‪ 100‬كورسی په‌رله‌مانی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ هه‌ده‌په‌ پێویستی به‌ته‌نها‬ ‫‪ 56‬كورس����ی په‌رله‌مانی توركیا هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ده‌كاته‌ ‪%10‬ی كۆی كورس����یه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان����ی توركیا‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگه‌كانی‬ ‫كورد له‌هه‌ڵبژاردنی رابردوودا دابه‌ش‬ ‫بوبو به‌س����ه‌ر الیه‌نه‌كانی دیكه‌دا جگه‌‬ ‫له‌كورد ك����ه‌ به‌پێ����ی لێكۆڵینه‌وه‌كان‬

‫له‌هه‌ڵبژاردنی رابردودا نزیكه‌ی ‪%45‬ی‬ ‫ده‌نگی كورد دراوه‌ به‌پارتی ئاش����تی‌و‬ ‫دیموكراتی‌و پارتی كۆمه‌ڵگه‌ی گه‌الن‌و‬ ‫‪%42‬ی����ش ده‌نگی����ان داوه‌ به‌پارت����ی‬ ‫دادوگه‌شه‌پێدان‌و ده‌نگه‌كانی دیكه‌ش‬ ‫بۆ الیه‌نه‌كانی دیكه‌ رۆیشتوه‌‪.‬‬ ‫زۆرێ����ك له‌لێكۆڵ����ه‌ران‌و ده‌زگاكانی‬ ‫راپرس����ی پێی����ان وای����ه‌ هه‌ده‌پ����ه‌‬ ‫ئه‌توانێ����ت رێ����ژه‌ی ‪%10‬ی ده‌نگه‌كان‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆی‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ /‬له‌هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫توركی����ا كه‌ س����ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫كاندی����د بو توانی رێ����ژه‌ی ‪ %9.8‬ی‬ ‫ده‌نگه‌كان به‌ده‌ست بهێنێت‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ /‬هه‌ده‌په‌ سه‌ره‌ڕای پێكهاته‌ی‬ ‫كورد پێكهاته‌ی عه‌ره‌ب‌و توركمانیش‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت‌و به‌شێك له‌كاندیده‌كانی‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌وانه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ره‌كانی به‌ده‌س����تهێنانی‬ ‫‪ %10‬ب����ۆ هه‌ده‌په‌ نزیكه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و رێژه‌یه‌ به‌ده‌س����ت نه‌هێنێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ك����ورد ل����ه‌م خول����ه‌دا په‌رله‌مانتاری‬ ‫نابێت‌و هاوكات ئه‌م پرسه‌ كاریگه‌ری‬ ‫راس����ته‌وخۆی له‌سه‌ر پرۆسه‌ی ئاشتی‬ ‫ده‌بێت ب����ه‌و پێی����ه‌ی كوردانی باكور‬ ‫چاوی����ان له‌وه‌یه‌ له‌ڕێگه‌ی پرۆس����ه‌ی‬ ‫ئاش����تی‌و دیموكراس����یه‌وه‌ بچنه‌ ناو‬ ‫ناوه‌نده‌ سیاسیه‌كانه‌وه‌و پرسی كورد‬ ‫چاره‌س����ه‌ر بكه‌ن‌و ئه‌وكاتیش پرسی‬ ‫چه‌كدانانی په‌كه‌كه‌ ئاس����انتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌گ����ه‌ر ك����ورد نه‌توان����ن ئه‌و‬ ‫به‌ربه‌سته‌ تێكبش����كێنن‪ ،‬ئه‌وا ره‌نگه‌‬ ‫ده‌س����تبه‌رداری خه‌بات����ی چه‌كداری‬ ‫نه‌بن‌و ت����ه‌واوی هێلكه‌كه‌یان نه‌خه‌نه‌‬ ‫سه‌به‌ته‌ی سیاسیانه‌وه‌‪.‬‬

‫كورد لەبەردەم دەرفەت‌و مەترسیدا كامیان هەڵدەبژێرێت؟‬

‫فەرحان جەوهەر‬ ‫رەنگە هەندێك كەس لەخوێندنەوەی‬ ‫مانش���ێتی ئەم وت���ارەدا‪ ،‬بڵێن بۆچی‬ ‫كەس هەی���ە لەبەردەم دو هەڵبژاردەی‬ ‫وادا خراپه‌که‌ی���ان هەڵبژێرێت؟ مەگەر‬ ‫ئەو كەس‌و الیەنە شێت بوبێت‪ .‬ئەگەر‬ ‫خوێندنەوەیەك���ی مێژویی ب���ۆ روداوە‬ ‫سیاسیەكانی جواڵنەوەی رزگاریخوازی‬ ‫كوردی هەر لەس���ااڵنی شەستەكانەوە‬ ‫تاك���و ش���ەڕی ناوخ���ۆی هەرێم���ی‬ ‫كوردس���تان بكەی���ن‪ ،‬هەمیش���ە كورد‬ ‫بژاردەی مەترس���یەكانی هەڵبژاردوە‪،‬‬ ‫هەربەم هۆیەش���ەوە ب���وە بەدرێژایی‬ ‫مێژوی كۆن‌و نوێ‌ كورد نەبۆتە خاوەن‬ ‫ماف‌و دەس���ەاڵتی خۆی‪ ،‬لەخاسیەتە‬ ‫ه���ەرە خراپەكانی ك���ورد ئەوەیە كە‬ ‫هی���چ روداوێك���ی ن���او مێ���ژوی خۆی‬ ‫رایناچڵەكێنێ‌و ناتوانێت بیكاتە خاڵێكی‬ ‫بەهێز بۆ داهاتو‪ ،‬سەیركەن هەر دوای‬ ‫ش���ەش س���اڵ لەئەنفال‌و كیمیاباران‌و‬ ‫گەورەتری���ن پرۆس���ەی راگواس���تن‌و‬ ‫بەع���ەرەب كردن‪ ،‬لەیەك���ەم دەرفەتدا‬ ‫كە بۆی دێت‪ ،‬دەس���ت بۆ گەورەترین‬ ‫مەترسی دەبات‪ ،‬ئەویش شەڕی ناوخۆ‬ ‫بو‪ ،‬ئەگەر بەهەوڵی دۆس���تان‌و واڵتانی‬ ‫رۆژئاواو ئەمریكا نەبایە‪ ،‬ئێستا ناومان‬

‫لەكولەكەی تەڕیشدا نەدەهات‪ .‬سەیری‬ ‫مێژوی گەالنی وەك ئێمە بكەن‪ ،‬بزانن‬ ‫هیچ میللەتێك بوە وەك ئێمەی بەسەر‬ ‫هاتبێت‌و هیچ پەندێكی وەرنەگرتبێت‪،‬‬ ‫جولەكە دوای هۆلۆكۆس���ت چی كرد؟‬ ‫لەو مێژوەی تاكو ئێستا چوار جولەكە‬ ‫بەدەستی یەكتر نەكوژراون‪ ،‬نەك هەر‬ ‫ئەمە بەڵكو بون���ە خاوەن دەوڵەتێكی‬ ‫بەهێز‪ ،‬راس���تە ك���ورد گەلێكی مەردە‬ ‫رۆحی قوربانیدانی لەپێناو ناس���نامەو‬ ‫خاكەك���ەی تێ���دا بەهێ���زە‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫ێ یادەوەری‌و‬ ‫لەهەمانكاتیشدا گەلێكی ب ‌‬ ‫ناك���ۆك‌و خۆش���باوەڕە‪ ،‬بۆیە دەبینین‬ ‫هەمیشە دوژمنەكانی سودیان لەو خاڵە‬ ‫الوازەی ئەو نەتەوەیە وەرگرتوە‪.‬‬ ‫گەورەترین‌و نوێترین شۆڕش���ی كورد‬ ‫لەمێژوی خۆیدا شۆڕش���ی ئەیلول بوە‪،‬‬ ‫بۆیەك���ەم جار بو شۆڕش���ێك لەالیەن‬ ‫پارتێكی سیاس���ی‌و خ���اوەن بەرنامه‌و‬ ‫پڕنس���یپ س���ەركردایەتی دەك���را‪،‬‬ ‫ێ بەبڕو‬ ‫ب���ەاڵم دەبینی���ن زۆر ناخایەن ‌‬ ‫بیانوی ئ���ەوەی رابەرەكەی خێڵەكی‌و‬ ‫دیكتاتۆرە‪ ،‬نوخبە رۆش���نبیرەكەی ناو‬ ‫ئەو حزبە دەست بۆ كارێكی مەترسیدار‬ ‫دەبات‪ ،‬ئەوی���ش كەرتبون‌و لێكترازانی‬ ‫ه���ەم حزب‌و ه���ەم شۆڕش���ەكەی بو‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا هیچ شۆڕشێك لەدنیا نەبوە‬ ‫س���ەركەوتوبێت بەب���ێ‌ دیكتات���ۆری‌و‬ ‫ستەمكاری‪ ،‬س���ەیری مێژوی شۆڕشی هەر لەناو ئەنجومەن‌و لەدواوە دەستیان‬ ‫گەالن بكەن‪ ،‬ئەوە توركیا لەتەنیشتمانە خستە سەر قوڕگی یەكێك لەئەندامەكانی‬ ‫مێژوەكەی بخوێننەوە‪ ،‬ئەتاتۆرك چۆن تاكو گیان���ی دەرچو‪ ،‬ه���ەردوای ئەو‬ ‫شۆڕشەكەی بەڕێوەبردو دەوڵەتی نوێی دیمەن���ە ئەندامانی تر گوتیان پاش���ا‬ ‫ێ هەندێك ئێس���تا زانیمان بۆ س���ەپاندنی راستی‬ ‫توركیای دروس���ت كرد‪ ،‬كات ‌‬ ‫لەئەندامان���ی ئەنجومەن���ی گەورەی���ی هەندێكج���ار هێز پێویس���تە‪ ،‬بیهێننە‬ ‫نیشتمانی‪ ،‬ناڕازیبونی خۆیان دەربڕی بەرچاوی خۆت���ان توركیایەك بەر لەو‬ ‫لەبەرامبەر هەڵوەشاندنەوەی خەالفەت‪ ،‬مێ���ژوە نزیكەی هەزار س���اڵ دەوڵەت‬

‫ئەو دەستەبژێرە‬ ‫سیاسیەی كاتی خۆی‬ ‫لەپارتی‌و مەالمستەفا‬ ‫جیابونەوە‪ ،‬بەشێكیان‬ ‫نەماون‌و بەشێكیشیان‬ ‫ئێستا دەیانەوێت‬ ‫بەهەمان ئاڕاستە‬ ‫بۆ هەمان مەبەستە‬ ‫شاراوەكانی جاران‬ ‫چواچێوەی ناكۆكییەكان‬ ‫فراوان بكەن‬

‫بوە‪ ،‬كەچ���ی نوخبە رۆش���نبیرەكەی‬ ‫كورد‪ ،‬لەگەرمەو سەرەتای هەڵگیرسانی‬ ‫شۆڕش دەست بۆ كودەتاو لێكترازانی‬ ‫ح���زب‌و شۆڕش���ەكەی دەب���ات‌و دواتر‬ ‫هەنگاو بەرەو دژە ش���ۆڕش دەهاوێژێ‌‪،‬‬ ‫ئیدی واز لەو عەقڵیەتە ناهێنێت‌و تاكو‬ ‫ئێستاشی لەگەڵدابێت ئەم رق‌وكینەی ‌ه‬ ‫بەجۆرێك لەج���ۆرەكان لەقۆناغێك بۆ‬ ‫قۆناغێكی ترو هەرجارە بەبەرگێكی تر‬ ‫سەر هەڵدەداتەوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا دەرفەتێك���ی زێڕی���ن ب���ۆ‬ ‫ك���ورد هاتۆتە پێش‪ ،‬ب���ەاڵم ناكۆكیە‬ ‫سیاس���یەكانی دیس���ان بەرۆكی���ان‬ ‫گرتۆتەوەو هەمان درێژكراوەی مێژوی‬ ‫جارانە‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەرگێكی تردا‪ ،‬ئاخر‬ ‫میللەتێ���ك هێش���تا چوارچێوەیەك���ی‬ ‫یاس���ایی گرەنتی بۆ پاراس���تی خۆی‬ ‫مسۆگەر نییەو لەبەردەم دوژمنێكی وا‬ ‫هاروهاج���دا بێت‌و ئابڵۆقەیەكی ئابوری‬ ‫گەورەشی لەس���ەربێت‪ ،‬كەچی بەناوی‬ ‫پەرلەمانی‌و س���ەرۆكایەتی دەس���ت بۆ‬ ‫خۆكوژی ببات‌و ناكۆكی مەزن دروست‬ ‫ب���كات ‪ ،‬بەبیان���وی ئ���ەوەی هێزێك‬ ‫دەیەوێ���ت پەرلەمان���ی بێ���ت‌و ئەوەی‬ ‫تریان سەرۆكایەتی‪ ،‬لەم ئانوساتە ئەوە‬ ‫ێ واڵت‪ ،‬لەبەردەم‬ ‫دێنێ‌ میللەتێكی ب��� ‌‬ ‫دەرفەتێكدا بێت‪ ،‬كەچی كێشەی وا بۆ‬ ‫خۆی دروست بكات؟ ئەوەی عاقڵ بێت‬ ‫تێدەگات كێشەكە ئەوە نییە‪ ،‬سیستەم‬ ‫س���ەرۆكایەتی بێت ی���ان پەرلەمانی‪،‬‬ ‫بەڵكو قبوڵنەكردنی یەكترەو تەنها بۆ‬ ‫ئەوەی مەترس���ی هەڵبژێرین‌و دەرفەت‬ ‫لەكیس بدەی���ن‪ ،‬لەئێس���تادا لەهەمو‬ ‫رویه‌كە چانس لەدەرگەی كوردی داوەو‬ ‫كاتێكی گونجاوە‪ ،‬ب���ۆ ئەوەی كۆتایی‬ ‫بەو گ���رێ‌ مێژوییەمان بێنین كە ناوی‬

‫دەوڵەت���ە‪ ،‬ب���ەاڵم ناكۆكی سیاس���ی‬ ‫بەرۆكمان بەرنادات‪ ،‬ناكۆكییەكانی نێو‬ ‫جواڵنەوەی بزاڤی رزگاریخوازی كوردی‬ ‫لەوە دەرچوە ناكۆكی سیاس���ی بێت‪،‬‬ ‫بەڵكو هەڵگری توخمگەلێكی ناوچەیی‌و‬ ‫خێڵەكی‌و مێژوین‪.‬‬ ‫ئەو دەس���تەبژێرە سیاس���یەی كاتی‬ ‫خۆی لەپارتی‌و مەالمستەفا جیابونەوە‪،‬‬ ‫بەس���ەركردایەتی برای���م ئەحم���ەد‪،‬‬ ‫بەش���ێكیان نەم���اون‌و بەشێكیش���یان‬ ‫ئێستا دەیانەوێت بەهەمان ئاڕاستە بۆ‬ ‫هەمان مەبەستە ش���اراوەكانی جاران‬ ‫چواچێوەی ناكۆكییەكان فراوان بكەن‪،‬‬ ‫بەاڵم بەبیان���وی جیاوازت���ر‪ ،‬ئەگەرنا‬ ‫میللەتێ���ك لە ئێس���تادا گەیش���تبێتە‬ ‫قوناغێكی وا پێش���كەوتو پێویس���تی‬ ‫بەتەبای���ی‌و پێكەوەبون���ە‪ ،‬ئەگ���ەر‬ ‫كەموكوڕیش هەبێت بەاڵم بۆ گەیشتن‬ ‫بەئامانجی گەل‪ ،‬پێویستە واز لەحەزە‬ ‫تایبەتییەكان بێنین‪.‬‬ ‫ی���ەك ل���ەو كاراكت���ەرە گرنگانەی‬ ‫كاتی خۆی بەش���ێكی گرنگ‌و سەرەكی‬ ‫ئ���ەو جیابون���ەوەو ناكۆكیان���ەی نیۆ‬ ‫جواڵنەوەی رزگاریخوازی كوردی بو‪ ،‬لە‬ ‫شەستەكانی س���ەدەی رابردو‪ ،‬جەنابی‬ ‫م���ام جەالل ب���و‪ ،‬بەاڵم ل���ەم دواییەو‬ ‫لەچەندین بۆن���ەدا جەنابی مام جەالل‬ ‫پەش���یمانی خ���ۆی ل���ەو لێكترازانەی‬ ‫لەگەڵ بارزان���ی دەردەبڕی‌و بەهەڵەی‬ ‫دەزانی‌و پێیوابو ئەوكاتە ئەوان كارێكی‬ ‫هەڵەیان كردوەو تێكدان لەگەڵ ماڵباتی‬ ‫بارزان���ی لەبەرژەوەندی ك���وردا نییە‪،‬‬ ‫هەربۆیەش دەبینین لەس���ەردەمی مام‬ ‫جەالل پەیوەندیەكانی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫دەگەن���ە ئەوپ���ەڕی تەبای���ی‌و تاوای‬ ‫لێه���ات لەكاتی هەڵمەت���ی هەڵبژاردن‬

‫بۆ س���ەرۆكی هەرێم‪ ،‬خۆی بەشەخسی‬ ‫ئەو هەڵمەتە بكات‪ ،‬هەرەوەها لەهەمو‬ ‫چاوپێكوتنەكانیشیدا سەرسامی خۆی‬ ‫بەكەسایەتی مەالمستەفا نەدەشاردەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای ئەوەی بەهۆی نەخۆش���ی‬ ‫رۆڵ���ی سیاس���ی ئ���ەو نامێنێ���ت‪،‬‬ ‫پەیوەندیەكانی ئەو حزبە لەگەڵ پارتی‬ ‫خەریك���ە دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ دۆخێكی‬ ‫خراپ‪ ،‬بەتایبەتی ئێس���تا لەغیابی مام‬ ‫جەالل‌و ئ���ەو ناكۆكییەی نێو باڵەكانی‬ ‫ئەو حزبە‪ ،‬كاك نەوش���یروان بەشێكی‬ ‫گرنگی ئەو حزبە دەجوڵێنێت‌و بەفعلی‬ ‫س���ەركردایەتیان دەكات‪ ،‬دەیەوێت لەو‬ ‫ناكۆكیان���ەدا لەگ���ەڵ حزبەكەی خۆی‬ ‫لەدژی پارتی بەكاریان بهێنێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫ئ���ەوەش بڵێین كە كاك نەوش���یروان‬ ‫یەك لەو كادرانەی لێكترازانی س���ااڵنی‬ ‫شەس���تەكانی نێو جواڵنەوەی كوردیە‪،‬‬ ‫راس���تە كارەكتەرێكی سەرەكی نەبوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەدیدو بۆچونەكانی گەلێك لەوان‬ ‫توند تربوە‪ ،‬دیس���ان لێكترازانیش���ی‬ ‫لەیەكێت���ی‌و مام جەالل ل���ەم دواییەدا‬ ‫ئەوەنده‌ی لەسەر نزیكبونەوەی پارتی‌و‬ ‫یەكێت���ی ب���وە‪ ،‬نیو ئەوەندە لەس���ەر‬ ‫پرس���ی چاكس���ازی نەبوە‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئەم���ەی وەك كراس���ی عوس���مان‬ ‫بەكارهێن���اوە بۆ خەڵ���ك كۆكردنەوە‬ ‫لەدەوری خۆی‪ ،‬بۆیە لەئێستادا غیابی‬ ‫مام ج���ەالل بەهه‌ل دەزانێت بۆ ئەوەی‬ ‫هەم���و تواناكان كۆبكاتەوە بۆ دژایەتی‬ ‫بارزانی‪ ،‬كە بەڕای من ئەم سیاس���ەتە‬ ‫جگ���ە لەكارەس���ات بۆ گەل���ی كوردو‬ ‫ئەزمونەكەی هیچ س���ودێكی بۆ كەس‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬جگەلەوەش ئەم سیاس���ەتە‬ ‫پێش���تر تاقی كراوەت���ەوەو ئەنجامی‬ ‫نەبوە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )480‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/5/26‬‬

‫پاش "ئه‌نفالی ‪ .."3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫‪ .4‬ده‌سته‌ی شه‌هید مه‌حمود مامه‌ عه‌زه‌‬ ‫‪ -1‬ش���ه‌هید مه‌حم���ود عه‌زی���ز مه‌حمود‬ ‫(مه‌حم���ود مامه‌ ع���ه‌زه‌) له‌ش���ه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1996‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -2‬كاك س���دیق عه‌لی تۆفیق‪ ،‬ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫به‌پله‌ی عه‌قید له‌س���ه‌ر میالك���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -3‬كاك محه‌مه‌د عه‌بدولڕه‌حمان محه‌مه‌د‬ ‫(حه‌مه‌ پاریاوڵه‌)‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬كاك ره‌م���ه‌زان محه‌م���ه‌د عه‌ل���ی‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬كاك تۆفیق ره‌ش���ید‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬كاك به‌گ موراد ش���ا موراد خواموراد‬ ‫(مام ب���ه‌ول) پاش ڕاپه‌ڕی���ن كۆچی دوایی‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫‪.5‬ده‌سته‌ی كاك شێخ كه‌ریم‌و شه‌هید سه‌ید‬ ‫جه‌وهه‌ر‬ ‫‪ -1‬ش���ه‌هید جه‌وه���ه‌ر له‌تی���ف محه‌مه‌د‬ ‫(سه‌ید جه‌وهه‌ر) له‌ش���ه‌ڕی ناوخۆ له‌ساڵی‬ ‫‪ 1997‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -2‬كاك كه‌ری���م ئه‌حم���ه‌د خدر (ش���ێخ‬ ‫كه‌ریم)‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬ش���ه‌هید محه‌مه‌د حس���ێن س���لێمان‬ ‫(حه‌م���ه‌ ئاخه‌)له‌ ش���ه‌وی ‪16‬له‌س���ه‌ر‪/17‬‬ ‫‪ 1991/12‬ل���ه‌ به‌رگری هێرش���ی دوژمن‪ ،‬بۆ‬ ‫س���نووری چه‌مچه‌ماڵ له‌بان جه‌باری شه‌هید‬ ‫بو‪ .‬هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌و دوو منداڵی‌و سێ برای‬ ‫ئه‌نفالن‪.‬‬ ‫‪ -4‬ش���ه‌هید فازڵ ئه‌حمه‌د خ���در (برای‬ ‫كاك شێخ كه‌ریم) له‌‪ 1993/12/27‬له‌شه‌ڕی‬ ‫ناوخۆ شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -5‬شه‌هید س���ه‌ید بابا محه‌مه‌د سه‌عید‪،‬‬ ‫له‌شه‌ڕی ناوخۆ له‌ساڵی ‪ 1994‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -6‬شه‌هید نادر مه‌جید جوامێر‪ ،‬له‌ڕاپه‌ڕینی‬ ‫‪ 1991‬له‌خورماتو شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -7‬شه‌هید یاسین عه‌بدول محه‌مه‌د (یاسین‬ ‫بچكۆل) له‌ڕاپه‌ڕین له‌ڕۆژی ‪ 1991/3/20‬له‌ناو‬ ‫كه‌ركوك له‌گه‌ڕه‌كی شۆرجه‌ شه‌هید بو‪ ،‬كاك‬ ‫بورهان سه‌ر سپی براشی له‌ڕاپه‌ڕین له‌ڕۆژی‬ ‫‪ 1991/3/11‬له‌بان مه‌قان شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -8‬كاك ع���ادل عه‌بدولقادر ره‌حیم (عادل‬ ‫پیره‌مه‌وه‌ن���ی) هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌و دو براو دو‬ ‫خوشكی ئه‌نفالن‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -9‬كاك ن���ازم نه‌ج���م ئه‌حم���ه‌د (ن���ازم‬ ‫كه‌ركوك���ی) پێش���مه‌رگه‌ی خانه‌نش���ینه‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆشه‌‌و به‌و هۆیه‌وه‌ له‌‌واڵتی سویده‌‪.‬‬ ‫‪ -10‬كاك جه‌عفه‌ر له‌تیف محه‌مه‌د (سه‌ید‬ ‫جه‌عفه‌ر) پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -11‬كاك جه‌م���ال موحس���ین جه‌وه���ه‌ر‬ ‫(جه‌مال وارانی) ئه‌فس���ه‌ره‌ به‌پله‌ی عه‌قید‬ ‫له‌سه‌ر میالكی هێزه‌كانی ‪.70‬‬ ‫‪ -12‬كاك محه‌م���ه‌د كه‌ری���م مه‌حم���ود‬ ‫(محه‌مه‌د چه‌وری) ئه‌فسه‌ره‌ به‌پله‌ی نه‌قیب‬ ‫له‌سه‌ر میالكی هێزه‌كانی ‪.70‬‬ ‫‪ -13‬موحس���ین مه‌دحه‌ت دح���ام (كاك‬ ‫موحس���ین له‌كی) له‌مانگی ‪ 1989/3‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كاك سه‌ید جه‌وهه‌ر قس���ه‌مان له‌گه‌ڵ كردو‬ ‫بڕیارماندا ته‌س���لیم ببێته‌وه‌‪ ،‬تا له‌خورماتو‬ ‫ئیشمان بۆ بكات‪ ،‬له‌ئه‌نجامدانی ئه‌ركه‌كه‌یدا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو نه‌ب���و‪ ،‬ئێس���تا پێش���مه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -14‬كاك عه‌ب���دواڵ نامی���ق ره‌حیم كه‌ریم‬ ‫(عه‌ب���دواڵ قه‌یتولی) س���اڵی ‪ 2008‬به‌هۆی‬ ‫نه‌خۆشییه‌وه‌ كۆچی دوایی كرد‪.‬‬ ‫‪.6‬ده‌سته‌ی شه‌هید ئازاد عه‌بدواڵ به‌رغه‌ش‬ ‫‪ -1‬شه‌هید ئازاد عه‌بدواڵ به‌رغه‌ش‬ ‫‪ -2‬ش���ه‌هید ئاس���ۆ (تاهی���ر عه‌بدولقادر‬ ‫محه‌مه‌د)‬ ‫‪ -3‬شه‌هید جه‌الل جه‌بار ساڵح‬ ‫هه‌رس���ێكیان ل���ه‌رۆژی ‪1988/10/12‬‬ ‫له‌هه‌رده‌ی دوڕاجی‪-‬خورماتو به‌هۆی په‌الماری‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ر شه‌هید بون‌و ته‌رمه‌كانیان بردن‌و‬

‫شوێنبزر كران‪.‬‬ ‫‪.7‬ده‌سته‌ی عوسمان حاجی مه‌حمود‬ ‫‪ -1‬ش���ه‌هید ئه‌حم���ه‌د ره‌ش���ید عه‌باس‬ ‫(ئه‌حمه‌د حاجی ڕه‌شید) له‌مانگی ‪1993/12‬‬ ‫له‌شه‌ڕی ناوخۆدا شه‌هید بو‪ ،‬هاوسه‌ره‌كه‌ی‌و‬ ‫حه‌وت منداڵی‌و خوشك‌و برایه‌كی ئه‌نفالن‪.‬‬ ‫‪ -2‬شه‌هید ساڵح حوسێن (كاكه‌ توكنی)‬ ‫له‌ڕاپه‌ڕینی ‪ 1991‬له‌خورماتو شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -3‬ش���ه‌هید قادر محه‌مه‌د فه‌ره‌ج (مامه‌‬ ‫قاله‌ی هۆمه‌ربل)‪.‬‬ ‫‪ -4‬ش���ه‌هید كام���ه‌ران س���ه‌عید محه‌مه‌د‬ ‫(كام���ه‌ران هۆمه‌ربل���ی) له‌ش���ه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫له‌مانگی ‪ 1994/12‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -5‬ش���ه‌هید كام���ه‌ران هیدای���ه‌ت فارس‬ ‫(كام���ه‌ران مامۆس���تا هیدایه‌ت) له‌ش���ه‌ڕی‬ ‫ناوخۆ له‌مانگی ‪ 1993/12‬شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -6‬ش���ه‌هید مه‌جی���د ئیبراهی���م لفت���ه‌‬ ‫(مه‌جید دوزی) له‌ڕاپه‌ڕینی ‪ 1991‬له‌زنجیره‌‬ ‫به‌رزایه‌كانی كفری‪-‬خورماتو له‌غه‌ڕه‌ شه‌هید‬ ‫بو‪.‬‬ ‫‪ -7‬كاك جه‌مال ڕه‌ش���ید ساڵح (جه‌مال‬ ‫ش���ێخ حه‌می���دی)‪ ،‬ئێس���تا پێش���مه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -8‬كاك س���ه‌عید ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د (مه‌ال‬ ‫س���ه‌عید)‪ ،‬له‌ڕاپه‌ڕین له‌خورماتو به‌سه‌ختی‬ ‫برین���دار بو‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌ك سه‌رپه‌رش���تیاری‬ ‫ئیداره‌ی گه‌رمیان بو‪ ،‬ئێستا خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -9‬كاك عوسمان عه‌لی سه‌مین (عوسمان‬ ‫تلیش���انی) له‌مانگ���ی ‪ 1989/8‬به‌ه���ۆی‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌وه‌ ته‌س���لیم ب���وه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕۆژی‬ ‫‪ 1991/10/6‬له‌كاتی هێرشی سوپای عێراق‬ ‫بۆ كفری‪-‬س���ه‌رقه‌اڵ به‌س���ه‌ختی بریندار بو‪،‬‬ ‫ئێستا خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪-10‬كاك ش���كور محه‌مه‌د سلێمان (شكور‬ ‫قه‌ره‌باڵغی) ئه‌فس���ه‌ره‌ به‌پل���ه‌ی (عه‌مید)‬ ‫له‌سه‌ر میالكی ئاسایشی گه‌رمیان‪.‬‬ ‫‪ -11‬كاك عه‌ل���ی ن���وری ده‌روێ���ش‬ ‫(عه‌لی هۆمه‌ربلی)‪ ،‬ئێس���تا پێش���مه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -12‬كاك عه‌ل���ی حه‌مید ڕه‌ش���ید (عه‌لی‬ ‫غائب)‪ ،‬ئێستا پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -13‬كاك سباح عومه‌ر وه‌لی (سه‌باح شێخ‬ ‫حه‌میدی)‪ ،‬ئێستا پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -14‬كاك غائ���ب حس���ێن (غائب له‌لبن)‪،‬‬ ‫ئێستا پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -15‬كاك شكور ئیسماعیل عه‌لی‪ ،‬له‌مانگی‬ ‫‪ 1989/3‬ته‌س���لیم ب���وه‌وه‌و چه‌ند مانگێك‬ ‫زیندانی كرا‪ ،‬پاش���ان ئازادك���را‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی‬ ‫ڕۆیشتبو بۆ ته‌سلیم بونه‌وه‌ جگه‌ له‌تفه‌نگ‌و‬ ‫تاقمی مه‌خزه‌ن‌و فیش���ه‌كه‌كانی‪ ،‬نامه‌یه‌كی‬ ‫بۆ به‌جێهێشتبوم‪ ،‬باس���ی هۆكاری ته‌سلیم‬ ‫بونه‌وه‌ی ده‌كات (نامه‌كه‌ ماوه‌)‪.‬‬ ‫‪ -16‬كاك حه‌س���ه‌ن حه‌می���د حه‌مه‌ عه‌لی‬ ‫(حه‌س���ه‌ن هۆمه‌ربلی) ئه‌فس���ه‌ره‌ به‌پله‌ی‬ ‫(عه‌مید) له‌سه‌ر میالكی پۆلیسی سنور‪.‬‬ ‫‪ -17‬كاك بورهان عه‌بدولره‌حمان (بورهان‬ ‫زه‌رداوی)‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ری به‌ڕێوبه‌رایه‌تی پۆسته‌و‬ ‫گه‌یاندنی گه‌رمیانه‌‪.‬‬ ‫‪ -18‬كاك ره‌ش���ید عه‌لی سه‌عید (حه‌مه‌‬ ‫ره‌شید توكنی)‪ ،‬باوك‌و دایك‌و برایه‌ك‌و چوار‬ ‫خوشكی ئه‌نفاله‌‪ ،‬ئه‌فسه‌ره‌ به‌پله‌ی (عه‌مید)‬ ‫له‌سه‌ر میالكی وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -19‬كاك جه‌م���ال س���ابر (جه‌مال مه‌ال‬ ‫ئۆمه‌ری)‪ ،‬باوكی ئه‌نفاله‌‪ ،‬ئێس���تا ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫به‌پل���ه‌ی مقدم له‌س���ه‌ر میالك���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -20‬كاك عوسمان جه‌میل ساڵح (عوسمان‬ ‫مه‌ال جه‌میل) دایك‌و دو خوش���ك‌و دو برای‬ ‫ئه‌نفالن‪ ،‬ئێستا پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -21‬كاك ره‌حیم ره‌ش���ید محه‌مه‌د (مه‌ال‬ ‫ره‌حیم) ماوه‌یه‌ك قائمقامی كفری بو‪ ،‬ئێستا‬ ‫خانه‌نشینه‌‪.‬‬ ‫‪ -22‬كاك عه‌لی محه‌م���ه‌د كه‌ره‌م (عه‌لی‬ ‫فه‌قێ مسته‌فایی)‪ ،‬له‌س���اڵی‌ ‪ 2008‬شه‌هید‬

‫بو‪.‬‬ ‫‪ -23‬عوسمان مه‌حمود محه‌مه‌د (عوسمان‬ ‫حاجی مه‌حمود)‪ ،‬وه‌زیری خانه‌نشین‪.‬‬ ‫هه‌موو ده‌سته‌كان ژماره‌مان ‪ 92‬پێشمه‌رگه‌‬ ‫بوی���ن ئه‌م ژماره‌یه‌ش وه‌كو خۆی نه‌مایه‌وه‌و‬ ‫گۆڕانكاری به‌س���ه‌ردا ه���ات‪ .‬الی خواره‌وه‌‬ ‫ڕونیده‌كه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌می الهێز‬ ‫په‌الماری ڕۆژی ‪1988/10/11‬‬ ‫ش���ه‌وی ‪ 10‬له‌س���ه‌ر ‪ ،1988/10/11‬كاك‬ ‫ئ���ازادی س���ه‌گرمه‌‌و ش���ه‌هید حه‌مه‌ ڕه‌ش‌و‬ ‫كاك ڕۆس���ته‌م‪ ،‬له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك فه‌رمانده‌‌و‬ ‫كادر‌و پێش���مه‌رگه‌ له‌یه‌كێك له‌كه‌ڵۆزه‌كانی‬ ‫(ئه‌ش���كه‌وته‌كانی) چه‌می الهێز بون‪ ،‬ئه‌م‬ ‫جێگای���ه‌ ده‌كه‌وێته‌ قواڵیی گه‌رمیان له‌نێوان‬ ‫گونده‌كانی فه‌قێ مس���ته‌فا‪ ،‬كه‌ڵۆز لوقمان‪،‬‬ ‫هه‌ردو قولیجان‪ .‬هه‌مان ش���ه‌و به‌نده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دو پێش���مه‌رگه‌ گه‌یش���تینه‌ الیان‪ .‬بۆ سه‌ر‬ ‫له‌به‌یان���ی ‪ 1988/10/11‬به‌ن���ده‌‌و ه���ه‌ردو‬ ‫هاوڕێكه‌م به‌ئاڕاسته‌ی داری خله‌ به‌ڕێكه‌وتین‪،‬‬ ‫كاك ئازادی س���ه‌گرمه‌‌و شه‌هید حه‌مه‌ڕه‌ش‌و‬ ‫كاك ڕۆس���ته‌م‌و براده‌رانی تر بارگه‌‌و بنه‌یان‬ ‫پێچای���ه‌وه‌‌و له‌چه‌ند واڵخێ���ك باریان كرد‪،‬‬ ‫واڵخ���ه‌كان ئێس���تر‌و مای���ن‌و گوێدرێژ بون‪.‬‬ ‫به‌ئاڕاسته‌ی چه‌می ئاوه‌ سپی رۆیشتن‪ ،‬هه‌ردو‬ ‫المان به‌دو ئاڕاس���ته‌ی پێچه‌وانه‌ ڕۆیشتین‪.‬‬ ‫پاش ماوه‌یه‌ك له‌ به‌ڕێگادا ڕۆیش���تن له‌ناكاو‬ ‫چه‌ند هه‌لیكۆپته‌رێك په‌یدابون‪ ،‬دوای چه‌ند‬ ‫جارێك س���وڕانه‌وه‌ ته‌قه‌ی���ان له‌كاروانه‌كه‌ی‬ ‫كاك ئازادی سه‌گرمه‌‌و براده‌ران كرد‪ ،‬شه‌ڕ‌و‬ ‫به‌رگری ده‌س���تیپێكرد‪ ،‬به‌اڵم ش���ه‌ڕێكی نا‬ ‫به‌رامبه‌ر بو (ناچمه‌ ناو ورده‌كاریه‌كان)‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجامی ش���ه‌ڕه‌كه‌دا س���ێ پێشمه‌رگه‌‬ ‫شه‌هید بون‪:‬‬ ‫‪ -1‬شه‌هید حسێن عه‌بدواڵ (شێركۆ)‬ ‫‪ -2‬شه‌هید مهندس هه‌ڵكه‌وت‬ ‫‪ -3‬شه‌هید شێرزاد عه‌ریف ره‌مه‌زان‬ ‫كاك ئازادی س���ه‌گرمه‌ به‌سه‌ختی بریندار‬ ‫بوو قاچێكی ش���كا‪ ،‬كاك ته‌های برای كاك‬ ‫ئازاد‌و كاك سه‌ركه‌وتی پورزای‌و كاك ساماڵ‬ ‫ره‌حیم كاكه‌واڵ بریندار بون‪ ،‬برینی ئه‌م سیانه‌‬ ‫تا ڕاده‌یه‌ك س���وك بو‪ .‬هه‌لیكۆپته‌ره‌كان بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك ئاس���مانی ناوچه‌كه‌یان به‌جێهێشت‬ ‫به‌ئاڕاسته‌ی س���ه‌نگاو‌و چه‌مچه‌ماڵ ڕۆیشتن‪،‬‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌دا توانرا كاك ئازادی س���ه‌گرمه‌‌و‬ ‫برینداره‌كان���ی ت���ر دور بخرێن���ه‌وه‌‪ ،‬پاش‬ ‫ماوه‌یه‌ك جارێكیتر هاتن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان‬ ‫‪ 8‬هه‌لیكۆپته‌ر بون‪ ،‬دوی ش���ه‌ڕكه‌رو شه‌ش‬ ‫دان���ه‌ی حه‌ماڵ‪ .‬ڕۆیش���تنه‌ س���ه‌ر مه‌یدانی‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌و هێزی تایبه‌ت‌و جاشیان دابه‌زاند‪،‬‬ ‫ته‌رمی ش���ه‌هیده‌كان‌و ب���اری واڵخه‌كانیان‬ ‫برد‪ ،‬له‌و ش���ه‌ڕه‌دا دوژمن زیانی هه‌بو‪ ،‬ئه‌م‬ ‫زانیاریه‌ پاش ڕاپه‌ڕین به‌هۆی ده‌س���كه‌وتنی‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كه‌وه‌ ئاش���كرا بو‪ ،‬به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‬ ‫الی كاك ئازادی سه‌گرمه‌یه‌‪ .‬له‌به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‬ ‫نوس���راوه‌ عه‌می���دی روك���ن (ئیس���ماعیل‬ ‫عه‌بدولقادر جه‌بوری) له‌و شه‌ڕه‌دا كوژراوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ فه‌رمانده‌ی هێزی پاراس���تنی كه‌ركوك‬ ‫بو‪ .‬هه‌ر به‌و هۆی���ه‌ش هه‌لیكۆپته‌ره‌كان بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك ناوچه‌كه‌یان به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫ب���ۆ كاك ئازادی س���ه‌گرمه‌‌و برینداره‌كان‬ ‫له‌وكاته‌دا هی���چ ده‌رمان‌و كه‌ره‌س���ته‌یه‌كی‬ ‫پزیشكیمان النه‌بو‪ ،‬به‌تایبه‌ت برینه‌كه‌ی كاك‬ ‫ئازاد قورس بو ئێس���كی ش���كا بو‪ ،‬خوێنی‬ ‫زۆری لێڕۆیشتبو‪ ،‬پشتوێن‌و هه‌ندێ په‌ڕۆمان‬ ‫به‌كارهێنا بۆ به‌ستنی برینه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫بۆ سه‌ر له‌ئێواره‌ی ‪ 11‬له‌سه‌ر ‪1988/10/12‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���ه‌هید حه‌مه‌ ڕه‌ش‌و كاك ڕۆسته‌م‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان‪ ،‬به‌هۆی واڵخه‌وه‌ كاك ئازادی‬ ‫سه‌گرمه‌‌و برینداره‌كانی ترمان گواسته‌و‌ه بۆ‬ ‫الی حه‌شارگه‌كه‌ی كاك مه‌ال ئه‌حمه‌د‌و كاك‬ ‫سه‌ید محه‌مه‌د‌و كاك عه‌دنان حه‌مه‌ی مینا‪،‬‬ ‫له‌نزی���ك دێی حه‌مه‌ی عه‌بدلكه‌ریمه‌ س���وره‌‬ ‫س���ه‌ر به‌ناحیه‌ی باوه‌نور‪ ،‬ئه‌م گواستنه‌وه‌یه‌‬

‫به‌شه‌و‌و به‌ناوچه‌یه‌كی هه‌رده‌و هه‌ڵه‌تدا‪ ،‬به‌و‬ ‫هه‌مو برینه‌وه‌ زه‌حمه‌تی‌و ئازارێكی به‌س���وێ‬ ‫بو بۆ كاك ئازاد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی كه‌ پێویسته‌‬ ‫بوترێت كاك ئازادی سه‌گرمه‌ وه‌كو هه‌میشه‌‬ ‫نمون���ه‌ی خۆڕاگ���ری‌و جوامێ���ری‌و خاوه‌ن‬ ‫ئیراده‌ی به‌هێز بو‪.‬‬ ‫كاتێك گه‌یش���تینه‌ الی ب���راده‌ران‪ ،‬كاك‬ ‫عه‌دنانی حه‌مه‌ی مین���ا جانتایه‌ك ده‌رمان‌و‬ ‫پێداویستی پزیش���كی البو‪ ،‬خۆشی هه‌ندێ‬ ‫ش���تی س���ه‌ره‌تایی ده‌زان���ی له‌چۆنیه‌ت���ی‬ ‫به‌كارهێنانی���ان‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ی توان���را كاك‬ ‫عه‌دنان برینه‌كانی كاك ئازادی س���ه‌گرمه‌ی‬ ‫پاك كرده‌وه‌و به‌ستی‪ ،‬هه‌روه‌ها تیماركردنی‬ ‫برینداره‌كان���ی تریش‪ ،‬پ���اش چه‌ند ڕۆژێك‬ ‫ڕیكخ���راوی ش���ار كاك ش���ێخ س���دیقیان‬ ‫به‌ده‌رمانه‌وه‌ نارد بۆ المان‪ ،‬كاك شێخ سدیق‬ ‫فه‌رمانبه‌ری ته‌ندروس���تی‌و ئه‌ندامی كۆمه‌ڵه‌‬ ‫ب���و‪ ،‬بێگومان هاتن���ی له‌وكات���ه‌دا كارێكی‬ ‫ئازایانه‌‌و خۆنه‌ویس���تانه‌ بو‪ ،‬كاك ئازاد به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بۆ ماوه‌ی ‪ 26‬ڕۆژ مایه‌وه‌‪ ،‬تا شه‌وی‬ ‫‪ 7‬له‌سه‌ر ‪ 1988/11/8‬له‌ده‌واجنه‌كه‌ی كاك‬ ‫حه‌مه‌ی وه‌لی‪ ،‬به‌هۆی براده‌رانی ڕێكخس���تن‬ ‫گوێزرایه‌وه‌ بۆ شاری سلێمانی‪ ،‬له‌و سه‌رده‌مه‌‬ ‫دژواره‌دا كاك حه‌م���ه‌ی وه‌لی ده‌واجنه‌كه‌ی‬ ‫ته‌رخان كردبو وه‌كو جێگایه‌ك بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان پارتیزانه‌كان‌و ڕێكخس���تنی‬ ‫ش���ار‪ ،‬هه‌ر به‌و هۆیه‌وه‌ گیرا‌و زیندانی كرا‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌واجنه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێوان ده‌ربه‌ندیخان‪-‬‬ ‫باوه‌نور‪ ،‬نزیك چه‌می سیروان‪.‬‬ ‫باسكردنی ته‌واوی ڕوداو‌و ورده‌كاریه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌م ش���ه‌ڕه‌ زۆری ده‌وێ‌و به‌چه‌ند دێڕێك‬ ‫ناتوانی���ن هه‌قی هه‌م���و دیمه‌نه‌كانی بده‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌كرێت له‌داهاتودا زیاتر‌و باش���تری له‌سه‌ر‬ ‫بنوسرێت‪.‬‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ر‬ ‫هه‌لیكۆپت���ه‌ر به‌درێژای���ی ش���ۆڕش‌و‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی چه‌كێكی ترسناك‌و كاریگه‌ر‬ ‫بو‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت له‌پاش ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‬ ‫ش���ۆڕش له‌س���اڵی ‪1975‬دا‪ ،‬زۆرترین زیان‬ ‫ك���ه‌ له‌هێ���زی پێش���مه‌رگه‌ دراوه‌ به‌ه���ۆی‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ره‌وه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫له‌قۆناغی پارتیزانی پاش ئه‌نفاله‌كانیشدا‬ ‫ئه‌م چه‌ك���ه‌ به‌هه‌مان كاریگ���ه‌ری زیاتره‌وه‌‬ ‫به‌كارهێن���را‪ ،‬ل���ه‌و كات���ه‌دا چه‌كێك���ی‬ ‫ئه‌وتۆمان نه‌بو كه‌ به‌رگ���ری پێبكه‌ین دژی‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ر‪.‬‬ ‫هه‌رده‌ی دوڕاجی (خورماتو) ‪ --‬په‌الماری‬ ‫ڕۆژی ‪1988/10/12‬‬ ‫ده‌س���ته‌كه‌ی ش���ه‌هید ئ���ازاد به‌رغ���ه‌ش‬ ‫كه‌ س���ێ كه‌س ب���ون‪ ،‬له‌هه‌رده‌كانی نێوان‬ ‫خورماتو‪ -‬دێی قوڕیچایی چه‌ند جێگه‌یه‌كیان‬ ‫كردبوه‌ حه‌ش���ارگه‌‪ ،‬له‌ڕۆژی ‪1988/10/12‬‬ ‫به‌هۆی گه‌ڕان‌و سوڕانه‌وه‌و چاودێری كردنی‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ره‌وه‌‪ ،‬ئاشكرا كران‌و په‌المار دران‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامدا هه‌رس���ێكیان شه‌هید بون‪ ،‬دواتر‬ ‫هه‌لیكۆپت���ه‌ره‌كان دابه‌زی���ن‌و ته‌رمه‌كانیان‬ ‫بردن‪.‬‬ ‫شه‌هیده‌كان‪:‬‬ ‫‪ .1‬شه‌هید ئازاد عه‌بدواڵ به‌رغه‌ش‬ ‫‪ .2‬شه‌هید جه‌الل حاجی جه‌بار‬ ‫‪ .3‬شه‌هید تاهیر عه‌بدولقادر (ئاسۆ)‬ ‫ڕۆیشتنی ژماره‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ بۆ‬ ‫باره‌گاكانی ناو كوردستانی ئێران‬ ‫ڕێ���گای هاتن‌و چون بۆ ئێ���ران گرفتێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ ب���و‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ش ڕۆژی‬ ‫‪ 1988/11/17‬به‌ئاگاداری‌و ته‌نس���یق كردن‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌ركردایه‌تی‪ ،‬ژماره‌یه‌ك فه‌رمانده‌و‬ ‫كادرو پێش���مه‌رگه‌ به‌ڕێگای ش���اخی به‌مۆ‬ ‫(ده‌ربه‌ندی بێلول���ه‌) به‌ڕێكه‌وتن بۆ ئێران‪،‬‬ ‫دوای چاوه‌ڕوانی‌و برس���ێتیی‌و ماندوبونێكی‬ ‫زۆر له‌‪ 1988/12/5‬گه‌یشتنه‌ ئێران‪.‬‬ ‫بریتی بون له‌م ناوانه‌‪:‬‬

‫ئه‌ڤاستینی‌ فیت په‌مپ (فیوڵ په‌مپ)‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌رێ ئێوه‌ له‌خه‌ڵك‌و پارله‌مان سڵناكه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌خوداش ناترسن؟ به‌اڵم ئیتر بێئومێد بوم‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌ڕێزت ب���ه‌داوای‌ ئێمه‌ نایه‌یته‌‬ ‫پارله‌مان‌و هه‌ركاتێ بته‌وێ دێیت‌و كێت بوێ‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌بینی‌‌و ل���ه‌وه‌ ده‌چێ ئێوه‌ چاودێری‌‬ ‫پارله‌مان بن نه‌ك ئێمه‌ چاودێری‌ ئێوه‌‪ ،‬من‬ ‫ئه‌و راس���تیه‌ ده‌زانم كه‌ به‌پێی یاسای ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ پارله‌م���ان له‌حكومه‌ت‬ ‫زیات���ره‌و س���ه‌رۆكی‌ پارله‌مان له‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت پله‌به‌رزتره‌و پارله‌مانتار له‌وه‌زیر‬ ‫پله‌ به‌رزتره‌ به‌اڵم نوس���ین شتێكه‌و واقیع‬ ‫شتێكی‌ دی‌‪ .‬راس���تیه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌ له‌پارله‌مان به‌رزت���رو بااڵتره‌و‬ ‫وه‌زیره‌كان خۆیان پێ گه‌وره‌تره‌ له‌پارله‌مان‌و‬ ‫الی‌ خه‌ڵكیش هه‌روا كه‌وتوه‌ته‌وه‌و خه‌ڵكیش‬ ‫ئه‌وانی‌ پێ گرنگتره‌‪ ،‬ئه‌ی‌ ئه‌وه‌ نیه‌ له‌سه‌ر‬ ‫سه‌یاره‌ی‌ پارله‌مانتار گشت رۆژنامه‌نوسان‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ خه‌ڵك كردیان به‌هه‌را به‌اڵم كاتێك‬ ‫ره‌تڵ���ی‌ س���ه‌یاره‌كانی‌ ت���ۆو جێگره‌كه‌ت‌و‬ ‫ده‌سته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان‌و وه‌زیرو‬ ‫جێگروه‌زی���رو به‌ڕێوه‌به‌ره‌گش���تیه‌كان‌و‬ ‫راوێژكارو ته‌نانه‌ت به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌ ئاساییش‬ ‫ده‌بینن كه‌ هه‌ندێكیان بۆ س���ه‌یران‌و كاری‌‬

‫تایبه‌تیش پێیانه‌ كه‌س نق���ه‌ی‌ لێوه‌ نایه‌‪،‬‬ ‫به‌رۆژنامه‌نوسه‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬ئێوه‌ كێش���ه‌ ‌ی‬ ‫فیوڵ په‌مپتان نی���ه‌!! چونكه‌ یان به‌نزینی‌‬ ‫محس���ن وه‌رده‌گ���رن ی���ان ئه‌گ���ه‌ر په‌مپی‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كه‌ت���ان وه‌س���تا ئۆتۆمبێله‌ك���ه‌‬ ‫ده‌گۆڕن ئه‌گه‌ر په‌مپه‌كه‌ش چاككه‌ن پاره‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم خاوه‌ن تاكسیه‌ك كه‌‬ ‫له‌رۆژێكدا ‪ 30‬هه‌زار دینار په‌یدا ناكات‪ ،‬ئه‌وه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن تاكسی‌و كارمه‌نده‌ بێموچه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ن كه‌ باجی‌ ئه‌و خیانه‌ته‌ ده‌ده‌ن كه‌‬ ‫له‌به‌نزینه‌كه‌ی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌هاتنتان بۆ لێپرس���ینه‌وه‌‬ ‫له‌پارله‌مان بێئومێد ب���وم‪ ،‬به‌ ناچاری‌ به‌م‬ ‫نوس���ینه‌ له‌سه‌ر كه‌یسی‌ ئه‌ڤاستینی‌(‪Fuel‬‬ ‫‪ )Pump‬پێت���ان بڵێم ئایا جگه‌ له‌به‌ڕێزت‌و‬ ‫جێگره‌كه‌ت‌و وه‌زیری‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‌و‬ ‫كۆمپانیا حیزبیه‌كانی‌ ب���واری‌ نه‌وت‌و غاز‪،‬‬ ‫كێ به‌رپرسه‌ له‌م دیارده‌یه‌؟! كه‌ به‌سه‌دان‬ ‫ملی���ۆن دینار له‌گیرفان���ی‌ هاواڵتیان دراوه‌‬ ‫به‌په‌مپی‌ بانزین‪ ،‬سه‌رباری‌ ئه‌و زیانانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ئاین���ده‌دا له‌مۆتۆڕه‌كانی‌ ئه‌م ئۆتۆمبێالنه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬م���ن ه���ه‌ر بۆ خ���ۆم یه‌ك‬ ‫ملی���ۆن دینارم ل���ه‌م ماوه‌یه‌دا ب���ۆ دوجار‬

‫گۆڕینی‌ په‌مپ���ی‌ به‌نزین���ی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌م‬ ‫خه‌رج كردوه‌؟ كێ قه‌ره‌ب���وی‌ ئه‌م خه‌ڵك ‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ش ده‌رزی‌ ئه‌ڤاستینی‌‬ ‫ئۆتۆمبێ���ل نی���ه‌؟ ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌ی���ان دڵی‌‬ ‫ئۆتۆمبێل ده‌وه‌ستێنێ ئه‌وه‌ی‌ پێشو چاوی‌‬ ‫مرۆڤ���ی‌ كوێر ك���رد‪ ،‬بێگومان���م ئه‌مه‌ش‬ ‫وه‌ك ده‌رزی‌ ئه‌ڤاستینه‌كه‌ دیزه‌به‌ده‌رخونه‌‬ ‫ده‌كه‌ن؟ ب���ۆ له‌وه‌زیره‌ نازداره‌كه‌ت وه‌زیری‌‬ ‫سامانه‌ سروش���تیه‌كان ناپرسیت له‌ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ند رۆژێكدا جۆری‌ ئه‌م به‌نزینه‌ بۆ خراپ‬ ‫بو كێ به‌رپرس���ه‌؟ كێ قه‌ره‌بوی‌ هاواڵتیان‬ ‫ئه‌دات���ه‌وه‌؟ به‌‪ 10‬ملی���ۆن دۆالری‌ بودجه‌ی‌‬ ‫گشتی‌ قوربانیانی‌ ده‌رزی‌ ئه‌ڤاستین بێده‌نگ‬ ‫كران‪ ،‬ك���ه‌ ده‌بوایه‌ كۆمپانیای‌ هاورده‌كه‌ری‌‬ ‫ئه‌و ده‌رزی���ه‌ یان ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌هه‌ڵه‌ به‌كاری‌‬ ‫هێنابو قه‌ره‌بوه‌كه‌ی‌ بدایه‌ به‌اڵم له‌بودجه‌ی‌‬ ‫گشتی‌ درا‪ ،‬یه‌كێك له‌و هاوڕێیانه‌ی پارله‌مانم‬ ‫ك���ه‌ مۆڵه‌تی‌ بینینی‌ تۆو ئاش���تی‌ هه‌ورامی‌‬ ‫پێدرابو له‌دانیش���تنێكدا به‌ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‬ ‫وتوه‌ بۆ پااڵوگه‌ نایاس���اییه‌كان داناخه‌ن؟‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا وتویه‌ت���ی‌ خۆ م���ن پۆلیس نیم‬ ‫ب���ڕۆ به‌وه‌زی���ری‌ ناوخۆ بڵێ���ن‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ه���اوڕێ پارله‌مانتاره‌ك���ه‌م نه‌یتوانیبو پێی‬

‫بڵ���ێ‪ :‬ئایا ئه‌گه‌ر ئاش���تی‌ هه‌ورامی‌ نه‌وتی‌‬ ‫خاو نه‌داته‌ ئه‌و پااڵوگه‌ نایاس���اییانه‌ ئه‌وان‬ ‫چۆن ده‌توان���ن كار بكه‌ن‌و به‌رهه‌می‌ خراپ‬ ‫ده‌ربك���ه‌ن؟ ده‌ش���گونجێ هه‌ندێكیان بیره‌‬ ‫نه‌وتیان هه‌بێ؟! خۆ ئ���او ناپاڵێون؟ ئه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێ���زت به‌رپرس���یی‌ یه‌كه‌م نی���ت بۆ ئه‌م‬ ‫پااڵوگانه‌؟ ب���ۆ دایانناخه‌یت؟ بۆیه‌ لێره‌وه‌‬ ‫ناچ���ارم به‌به‌ڕێزت بڵێ���م بائیتر به‌س بێ‌و‬ ‫ئه‌م وه‌زیره‌ نازداره‌ كه‌ ‪ 8‬س���اڵه‌ گازنده‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ره‌و هه‌ر به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌م جاره‌ بیكه‌ره‌‬ ‫قوربانی‌ فیوڵ په‌مپێكی‌ خاوه‌ن ته‌كسیه‌ك‌و‬ ‫له‌كاری بخه‌و خ���ۆت‌و پارته‌كه‌ت‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستانیش له‌ده‌س���ت ئه‌م بلیمه‌ته‌! كه‌‬ ‫جگه‌ له‌چاوپۆش���ی‌ به‌بازرگان���ی‌ به‌نه‌وتی‌‬ ‫قاچاغ بۆ كۆمپانیا حیزبیه‌كان‪ ،‬گه‌لی‌ كورد‬ ‫هیچ س���ودێكی‌ لێنه‌دیوه‌و با بۆ یه‌كه‌م جار‬ ‫وه‌زیرێك له‌هه‌مو جیهاندا له‌سه‌ر دڵی‌ مرۆڤ‬ ‫نا له‌سه‌ر دڵی‌ ئۆتۆمبیل كه‌ زمانه‌ گشتیه‌كه‌‬ ‫پێی ده‌ڵین (فیت په‌مپ) ده‌ربكرێ‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دڵی‌ ده‌یان هه‌ژار له‌داخی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و بوه‌ستێ‪ ،‬حسابی ئێوه‌ش لێده‌گه‌ڕێین‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی‌ داهات���و بزانی���ن خه‌ڵك‬ ‫به‌په‌نجه‌كانیان چ بڕیارێ ئه‌ده‌ن!‬

‫‪ .1‬ش���ه‌هید مه‌حم���ود عه‌زی���ز مه‌حمود‬ ‫(شه‌هید مه‌حمود مامه‌ عه‌زه‌)‬ ‫‪ .2‬كاك ڕۆسته‌م‬ ‫‪ .3‬كاك عه‌دنان حه‌مه‌ی مینا‬ ‫‪ .4‬مام جه‌الل ئه‌مین كاكه‌‬ ‫‪ .5‬شه‌هید بورهان محه‌مه‌د قادر (بورهان‬ ‫حه‌مه‌ی مینا)‬ ‫‪ .6‬كاك محه‌مه‌د عه‌بدولڕه‌حمان محه‌مه‌د‬ ‫(حه‌مه‌ پاریاوڵه‌)‬ ‫‪ .7‬كاك سدیق عه‌لی تۆفیق‬ ‫‪ .8‬كاك س���ه‌الم ره‌س���وڵ قادر(س���ه‌الم‬ ‫شوشه‌)‬ ‫‪ .9‬كاك حه‌م���ه‌ ره‌حی���م ق���ادر (حه‌مه‌‬ ‫ره‌حیمی جیهاز)‬ ‫‪ .10‬كاك كه‌ریم مه‌حمود س���ه‌مین (مه‌ال‬ ‫كه‌ریم)‬ ‫‪ .11‬كاك عوس���مان حه‌سه‌ن قادر(حاجی‬ ‫عوسمان)‬ ‫‪ .12‬كاك هه‌یاس حسێن فه‌تاح‬ ‫‪ .13‬كاك ش���ێخ مه‌حمود عه‌بدولسه‌مه‌د‬ ‫حه‌مه‌خان (شێخ مه‌حمود درێژ)‬ ‫‪ .14‬كاك خواڕه‌حم ساڵح كه‌ریم (چاالك)‬ ‫‪ .15‬مام س���اڵح محه‌م���ه‌د عه‌لی ئیبراهیم‬ ‫(وڕه‌دین)‬ ‫‪ .16‬كاك ساماڵ ڕه‌حیم كاكه‌واڵ‬ ‫‪ .17‬كاك ره‌مه‌زان محه‌مه‌د عه‌لی‬ ‫‪ .18‬كاك تۆفیق ره‌شید‬ ‫‪ .19‬كاك به‌هادین شێخ كه‌ریم‬ ‫‪ .20‬كاك به‌گ موراد خواموراد ش���ا موراد‬ ‫(مام به‌ول)‬ ‫‪ .21‬كاك سامی سه‌مین سه‌عید‬ ‫روخانی ئه‌شكه‌وتی داری خله‌‌و‬ ‫شه‌هید بونی پۆلێك پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫داری خله‌ تاكه‌ داربه‌ڕویه‌كه‌ له‌سه‌ر یه‌كێك‬ ‫له‌گرده‌كانی زنجیره‌ به‌رزاییه‌كانی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫دێ���ی زاوت���ی س���ه‌ر به‌ناحی���ه‌ی باوه‌نور‪،‬‬ ‫له‌س���نووری قه‌زای كه‌الر‪ ،‬ئه‌شكه‌وتی داری‬ ‫خله‌‪ ،‬ده‌كه‌وێته‌ دامێنی ئه‌و زنجیره‌ به‌رزاییه‌‪،‬‬ ‫له‌راس���تیدا به‌مانای ئه‌ش���كه‌وت (كه‌ولۆز)‪،‬‬ ‫وه‌كو جێگایه‌كی سروش���تكرد ئه‌و ش���وێنه‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌وت نییه‌‪ .‬ئه‌م جێگایه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫وا هه‌ڵكه‌وت���وه‌ ئه‌كه‌وێت���ه‌ یه‌كێك له‌الكانی‬ ‫دۆڵێكی ق���وڵ كه‌ ئه‌مبه‌ر‌و ئه‌وبه‌ری دۆڵه‌كه‌‬ ‫به‌رزای���ی‌و گ���رده‌‌و پێكهات���ه‌ی خاكه‌كه‌ی‬ ‫خۆڵ‌و به‌رد‌و تاوێر‌و زیخه‌‪.‬الی س���ه‌ره‌وه‌ كه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تای ده‌ستپێكی دۆڵه‌كه‌یه‌ ته‌نگ‌و به‌ر‬ ‫ته‌سكه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ره‌ به‌ره‌ به‌رفراوان ده‌بێت‪،‬‬ ‫تا ده‌بێته‌ شیوێك‪ ،‬له‌زستان‌و به‌هاراندا ئاوی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئاوه‌كه‌ی ده‌ڕژێته‌ ناو چه‌مێك له‌نێوان‬ ‫ه���ه‌ردو دێی وڕێڵه‌‌و دێی ڕۆس���ه‌ی ش���امار‬ ‫ك���ه‌ نزیك���ی داری خله‌یه‌‪ .‬ل���ه‌‌وه‌رزی باران‬ ‫باریندا ئ���او له‌به‌رزاییه‌كی بڵنده‌وه‌ ده‌ڕژێته‌‬ ‫ناو دۆڵه‌ك���ه‌‪ ،‬پاڵه‌په‌س���تۆی باراناو له‌گه‌ڵ‬ ‫تێپه‌ڕبونی ڕۆژگار‪ ،‬الی ڕۆژهه‌اڵتی دۆڵه‌كه‌ی‬ ‫دڕیوه‌و بنكه‌ندی كردوه‌‪ .‬ئه‌م جێگایه‌ به‌هۆی‬ ‫قایم���ی‌و نه‌بینراویه‌وه‌ له‌الیه‌ن كاك عه‌دنان‌و‬ ‫ش���ه‌هید س���ه‌ید محه‌م���ه‌د‌و ش���ه‌هید مه‌ال‬ ‫ئه‌حمه‌د‌و ده‌س���ته‌كه‌یان گه‌وره‌ كراو ڕێكخرا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك كه‌ به‌چه‌ند چین���ه‌ به‌ردێكی‬ ‫گه‌وره‌ به‌رده‌مه‌كه‌ی���ان هه‌ڵچنیو دیوارێكیان‬ ‫لێدروس���تكرد‪ ،‬پاش���ان ڕێڕه‌وی ئاوه‌كه‌یان‬ ‫ده‌ستكاری كرد‪ .‬له‌ئه‌نجامی ئه‌و گۆڕانكاریانه‌‬ ‫بو به‌ئه‌شكه‌وت‌و جێگای ‪ 15 -14‬كه‌سی تێدا‬ ‫ده‌ب���وه‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ جێگاكه‌ له‌زس���تاندا‬ ‫هه‌تاوی كه‌م به‌رده‌كه‌وت‌و نسرم‌و سارد بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌روی ئه‌منیه‌وه‌ حه‌شارگه‌یه‌كی باش‬ ‫بو بۆ حه‌وانه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬شوێنێكی كپ‌و‬ ‫دوره‌ده‌ست بو‪ .‬پاش ڕۆیشتنی كاك عه‌دنان‬ ‫بۆ ئێران له‌مانگی ‪1988/11‬دا‪ ،‬ش���ه‌هیدان‬ ‫مه‌ال ئه‌حمه‌د‌و سه‌ید محه‌مه‌د‌و ده‌سته‌كه‌یان‬ ‫زۆربه‌ی كات ل���ه‌و جێگه‌یه‌ ده‌مانه‌وه‌‪ .‬ڕۆژی‬ ‫‪ 1989/2/19‬كاك سه‌ید محه‌مه‌د‌و كاك مه‌ال‬ ‫ئه‌حمه‌د‌و ‪ 7‬پێشمه‌رگه‌ له‌ئه‌شكه‌وته‌كه‌ بون‪،‬‬ ‫پێش س���اته‌وه‌ختی روخانی ئه‌شكه‌وته‌كه‌‪،‬‬

‫‪19‬‬

‫كه‌ كاتژمێر ‪5:30-5:20‬ی س���ه‌ر له‌ئێواره‌ی‬ ‫‪ 19‬له‌س���ه‌ر ‪ 1989/2/20‬بو‪ ،‬كاك س���ه‌ید‬ ‫محه‌مه‌د‌و كاك سۆران غازی ساالر‪ ،‬دوقۆڵی‬ ‫له‌ئه‌شكه‌وته‌كه‌ ده‌رده‌چن‌و ده‌چن تا به‌جیهاز‬ ‫په‌یوه‌ن���دی له‌گه‌ڵ ده‌س���ته‌كانی تر بكه‌ن‪.‬‬ ‫(ئه‌وكات���ه‌ ‪ 24‬كاتژمێ���ر جارێ���ك به‌هۆی‬ ‫جیهازی بچوك وه‌كو تلفونكن‌و پی ئاڕ سی‪،‬‬ ‫س���ه‌ر له‌ئێواران یان ش���ه‌وان په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كتر ده‌كرد)‪.‬‬ ‫دوای ته‌واوبونی په‌یوه‌ندی‪ ،‬كاك س���ه‌ید‌و‬ ‫كاك سۆران ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ الی ئه‌شكه‌وته‌كه‌‪،‬‬ ‫ده‌بینین ش���وێنه‌كه‌یان به‌ته‌واوه‌تی ڕوخاوه‌‌و‬ ‫ده‌نگی هاوڕێكانیش���یان نابیس���تن‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫به‌خه‌مباری ده‌مێننه‌وه‌‌و ده‌زانن كه‌ هیچیان‬ ‫بۆ ناكرێت‪ ،‬چونكه‌ به‌جۆرێك روخابو هیچی‬ ‫له‌گه‌ڵدا نه‌ده‌كراو‪ ،‬پێداویس���تیه‌كی ئه‌وتۆش‬ ‫له‌به‌رده‌ستدا نه‌بو‪.‬‬ ‫ب���ۆ ڕۆژی دوه‌م وات���ه‌ س���ه‌ر له‌ئێواره‌ی‬ ‫‪ ،1989/2/20‬له‌كات���ی په‌یوه‌ندی���دا‪ ،‬كاك‬ ‫سه‌ید محه‌مه‌د له‌روداوه‌كه‌ ئاگاداری كردین‪،‬‬ ‫س���اته‌وه‌ختی ئاگادار كردنه‌وه‌مان ش���ه‌هید‬ ‫حه‌مه‌ڕه‌ش‌و كاك ش���ێخ كه‌ریم‪ ،‬له‌ش���اخی‬ ‫ئاج���داغ بون س���ه‌ر به‌ناحیه‌ی س���ه‌نگاو‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش له‌نێوان هه‌ردو گوندی جوامێرئاغا‌و‬ ‫هۆمه‌ربل بوین سه‌ر به‌قه‌زای كفری‪ ،‬شه‌هید‬ ‫سه‌ید جه‌وهه‌ر له‌سنوری خورماتو بو‪ .‬دوری‬ ‫نێوان هه‌ر الیه‌كمان له‌جێگای روداوه‌كه‌ ‪-12‬‬ ‫‪ 14‬كاتژمێر ده‌بو بۆی���ه‌ هیچمان بۆنه‌ده‌كرا‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ی بڕیارماندا بچین بۆ ش���وێنی‬ ‫روداوه‌كه‌ تا له‌نزیك���ه‌وه‌ روداوه‌كه‌ ببینین‪.‬‬ ‫پ���اش ئاگاداركردنه‌وه‌م���ان له‌هه‌واڵه‌ك���ه‌‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌ الی خۆمانه‌وه‌ به‌ڕێكه‌وتین‌و پاش‬ ‫نی���وه‌ڕۆی ‪ 1989/2/21‬له‌گ���ه‌ڵ ش���ه‌هید‬ ‫حه‌مه‌ ڕه‌ش‌و كاك ش���ێخ كه‌ریم گه‌یشتینه‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌‪ ،‬له‌وێ كاك سه‌ید محه‌مه‌د‌و‬ ‫باقی ده‌س���ته‌كه‌یانمان بین���ی‪ ،‬به‌هۆی ئه‌و‬ ‫س���ه‌دان ته‌ن گڵ‌و خۆڵ‌و به‌رده‌ی به‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا داڕوخا ب���و‪ ،‬نه‌بونی هیچ‬ ‫جۆره‌ پێداویس���تیه‌ك‪ ،‬ده‌سه‌وس���ان بوین‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ نه‌مانده‌توان���ی هه‌وڵ���ی ده‌رهێنانی‬ ‫ته‌رمه‌كانیان بده‌ین‌و به‌و ش���ێوه‌یه‌ مایه‌وه‌‪.‬‬ ‫پ���اش ڕاپه‌ڕی���ن ل���ه‌ڕۆژی ‪1991/10/31‬دا‬ ‫ته‌رم���ی ش���ه‌هیده‌كانمان ده‌رهێناو له‌ڕۆژی‬ ‫‪1991/11/1‬دا له‌مه‌راس���یمێكی جه‌ماوه‌ری‬ ‫گ���ه‌وره‌دا‪ ،‬ه���ه‌ر حه‌وتی���ان به‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫له‌گۆڕستانی كه‌الری كۆن نێژران‪.‬‬ ‫شه‌هیده‌كان‪:‬‬ ‫‪ -1‬شه‌هید ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ئه‌مین (شه‌هید‬ ‫مه‌ال ئه‌حمه‌د)‬ ‫‪ -2‬ش���ه‌هید دارا قادر س���ه‌مین عه‌زیز (دارا‬ ‫نارێنی)‬ ‫‪ -3‬ش���ه‌هید س���ه‌الم محه‌مه‌د حسێن ساڵح‬ ‫(سه‌الم نارێنی)‬ ‫‪ -4‬ش���ه‌هید ن���وری قادر خورش���ید (پۆاڵ‬ ‫نارێن���ی) ‪ -‬نارێن دوا گوندی كورده‌ له‌بناری‬ ‫زنجیره‌ چیای حه‌مرین‪.‬‬ ‫‪ -5‬ش���ه‌هید حه‌می���د قادر(حاجی حه‌مید)‪،‬‬ ‫هاوسه‌رو كچ‌و كوڕێكی ئه‌نفال كران‪.‬‬ ‫‪ -6‬شه‌هید حه‌یده‌ر حه‌مید سه‌لیم (حه‌یده‌ر‬ ‫شۆراوه‌یی)‬ ‫‪ -7‬شه‌هید ره‌حیم ره‌شید ئه‌حمه‌د (ره‌حیم‬ ‫كه‌الری)‬ ‫* شه‌ش پێش���مه‌رگه‌مان ته‌سلیم بوونه‌و‌ه‬ ‫(چۆنیه‌تی ته‌سلیم بوونه‌وه‌یان‪ ،‬له‌ لیسته‌كان‬ ‫ڕون كراوه‌ته‌وه‌)‬ ‫پاش ئه‌و ڕودا‌وو به‌سه‌رهات‌و ئاڵوگۆڕانه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌م���وو ده‌س���ته‌كان ‪ 49‬پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ماینه‌وه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‬ ‫داواكارم له‌خوێنه‌ران���ی به‌ڕێز ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫سه‌رنج‌و ڕاو پێشنیارێكیان هه‌یه‌ به‌سوپاسه‌وه‌‬ ‫بینێرن بۆ ئه‌م ئیمه‌یله‌‪:‬‬ ‫‪partizan.garmian@gmail.com‬‬

‫به‌هاری ژنان‌و‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ماوه‌ته‌و‌ه بڵێین ئه‌مان ‌ه هه‌مو پێش���بینین‌و‬ ‫رۆژی ده‌نگدان بڕیاری كۆتایی له‌چاره‌نوس���ی‬ ‫هه‌ده‌په‌و ته‌واوی پارته‌كان���ی تر له‌توركیادا‬ ‫ده‌درێ‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی ك��� ‌ه وه‌ك چاودێرێك���ی‬ ‫سیاسی‌و شاره‌زا له‌بواری پارت ‌ه سیاسیه‌كان‌و‬ ‫سیس���ته‌می پارته‌كان لێی دڵنی���ام‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫زه‌مینله‌رزه‌یه‌ك���ی به‌هێزی سیاس���ی توركیا‬ ‫راده‌چه‌ن���ێ له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی هه‌ده‌په‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هاوشێوه‌ی هه‌ندێ له‌حزبه‌كانی باشوری واڵت‪،‬‬ ‫ئاك پارتیش فێری ته‌زویرو زیندو كردنه‌وه‌ی‬

‫لیستی سه‌رقه‌بران نه‌بێ ئه‌وا هه‌ده‌په‌و پارت ‌ه‬ ‫چه‌په‌كانی توركیا له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌مساڵدا‬ ‫سه‌ركه‌وتنی به‌رچاو به‌ده‌ستده‌هێنن‪.‬‬ ‫خوێن���دكاری دكتۆرا له‌بواری سیس���ته‌می‬ ‫پارت ‌ه سیاسیه‌كان له‌عێراق‌و رۆژهه‌اڵتی ناوین‬ ‫زانكۆی ڤالێنسیا‪ ،‬ئیسپانیا‬ ‫سه‌رچاوه‌كان؛‬ ‫سود له ‌‪www.jamesinturkey.com‬‬ ‫بۆ داتاكان وه‌رگیراوه‌‬

‫ونبون‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌ی (به‌رزان باقی علی)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی س���لێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌ی (که‌یوان عزت رحیم‬ ‫رحمان) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌کی کۆمپانیای تۆریست ونبو‌ه به‌ناوی (پشتیوان محمد عزیز) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* منفێس���تێکی ئۆتۆمبێ���ل ونبو‌ه به‌ن���اوی ( صادق عبدالکری������م محمد) ژمار‌ه‬ ‫(‪ )mkd1992‬له‌ج���ۆری (فۆک���س ڤاگ���ن مۆدی���ل ‪ )2002‬ژم���اره‌ی شانس���ی‬ ‫(‪ )wwwzzzimzzv045076‬هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ده‌ستور وه‌ك مه‌ترسی‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ فه‌رمان ڕه‌شاد‬ ‫ڕه‌نگه‌ پرس����یارێكی گرنگ بێت بگه‌ڕێینه‌وه‌ خانه‌ی س����ه‌ره‌تاو بڵێین ده‌ستور له‌و ده‌مه‌‬ ‫له‌پ����ای چی؟ وه‌اڵمی سیاس����ه‌كان ڕونه‌ به‌وه‌ی ب����ۆ ته‌واوكردن����ی بنه‌مایه‌كی گرنگی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی قانونی هه‌رێمی كوردستان پێویستمان به‌ده‌ستوره‌و ناكرێت ئیتر دوای ‪24‬‬ ‫ساڵ ئه‌و پرسه‌ زیاتر دوابخرێت!‬ ‫له‌ڕاستیدا ده‌ستور له‌بونی خۆیدا بۆ هه‌رێمی كوردستان گرنگیه‌كی زۆری هه‌یه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫كه‌ كورد له‌قۆناغی ڕزگاری نیشتیمانیدایه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ ئه‌وه‌ی به‌الی خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫گرنگ بێ ئه‌و ده‌س����توره‌ ئه‌گه‌ر له‌دۆخی ئێس����تا ده‌رچێ����ت چ خزمه‌تێك به‌ڕه‌وڕه‌وی‬ ‫دیموكراسی‌و ئاڵوگۆڕی ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌اڵت ده‌كات؟! ئایا ده‌بێته‌ سه‌ره‌تای چه‌سپاندنی‬ ‫بنه‌ما به‌هێزه‌كانی ئه‌و دیموكراتیه‌ سه‌ره‌تاییه‌ی كه‌ چه‌ندین ساڵه‌ له‌هه‌رێم پێگه‌ی خۆی‬ ‫قایم نه‌كردوه‌؟ ئه‌گه‌ر كوردس����تان بوه‌ خاوه‌نی ده‌س����تورو ئه‌و ده‌ستوره‌ چوه‌ خزمه‌ت‬ ‫به‌هێزكردنی كورسی ده‌سه‌اڵتداران چ زیانێكی بۆ پێگه‌ی ده‌ستور ده‌بێت؟‬ ‫به‌ش����به‌حاڵی خۆم پێ����م وانیه‌ ئه‌و ده‌س����توره‌ی قه‌راره‌ ده‌رچێ����ت خزمه‌تێكی ئه‌وتۆ‬ ‫به‌پرۆسه‌ی ئاڵوگۆڕی ده‌سه‌اڵت بكات‌و بنه‌ما گرنگه‌كانی بچه‌سپێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ڕواڵه‌ت‬ ‫س����ه‌یربكه‌ین پێداگری پارتی له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ زیاتر بۆ پاراستن‌و هێشتنه‌وه‌ی خودی‬ ‫س����ه‌رۆكی ئێس����تای هه‌رێمه‌‪ ،‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ش ده‌ڵێن درێژكردنه‌وه‌ ڕه‌ت ده‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان خه‌ون به‌وه‌ ده‌بینن ده‌س����تور بچه‌س����پێت به‌وه‌ش ‪ 2‬خولی تر ده‌رگا له‌به‌رده‌م‬ ‫بارزانی وااڵ بێت بۆ خۆ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌! ئه‌گه‌رچی له‌درێژكردنه‌وه‌ی ‪ 30‬حوزه‌یران ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ كرابو كه‌ دوای ئه‌و درێژكردنه‌وه‌یه‌ هیچ ده‌رفه‌تێكی تر ناڕه‌خس����ێندرێت بۆ‬ ‫مانه‌وه‌ی بارزانی‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا هه‌مو هه‌وڵی پارتی له‌ش����ه‌ڕی ده‌ستور وه‌رگرتنی ئه‌و‬ ‫گره‌نتیه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌ڵوێسته‌كانیش����یان واده‌رده‌خه‌ن ئه‌وان ئه‌و پرسه‌یان چاره‌سه‌ركردوه‌و‬ ‫ئێس����تا خه‌باتی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن زۆرترین ده‌س����ه‌اڵت له‌ده‌س����تور بۆ سه‌رۆك بچه‌سپێنن‪،‬‬ ‫له‌پێن����او ئه‌وه‌ش له‌و قانونه‌ی بۆ لیژنه‌ی ده‌س����تور ده‌رچو ئه‌وه‌یان چه‌س����پاند ده‌بێ‬ ‫بڕی����اره‌كان به‌ك����ۆی ده‌نگ بێت واتا ه����ه‌ر ئه‌ندامێك مافی ڤیتۆی هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر هه‌ر‬ ‫بڕگه‌یه‌كی پرۆژه‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌یش����تنه‌ ئه‌و بڕوایه‌ی به‌زۆرینه‌و كه‌مینه‌ سه‌ركه‌وتو نابن‬ ‫ئیتر باش����ترین چاره‌س����ه‌ر ته‌وافقه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی لیژنه‌كه‌ ش����ه‌ڕی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم بكه‌ن‪.‬‬ ‫حیزبه‌كانی تریش له‌ڕواڵه‌ت وای پیش����ان ده‌ده‌ن كه‌ ش����ه‌ڕی گه‌وره‌ مانه‌وه‌ی بارزانی‬ ‫نیه‌ به‌قه‌ده‌ر ئه‌وه‌ی ش����ه‌ڕه‌كه‌ شه‌ڕی سیس����ته‌مه‌‪ ،‬من پێموایه‌ سیسته‌می په‌رله‌مانی‬ ‫زۆر گونجاوه‌ وه‌ك ئه‌و حیزبانه‌ ده‌یڵێن‪ ،‬به‌هه‌مان ئه‌ندازه‌ش سیس����ته‌می سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫گونجاوه‌ وه‌ك پارتی ده‌یڵێت‪ ،‬ده‌بێ ئه‌وه‌ ڕون بێ ئه‌و دو سیس����ته‌مه‌ هه‌ردوكی له‌دنیا‬ ‫نمونه‌ی س����ه‌ركه‌وتو هه‌روه‌ها نمونه‌ی شكستخواردوش����ی هه‌یه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی رۆڵ ده‌بینێ‬ ‫تێڕوانینی حیزبه‌كان‌و كه‌ش����ی دیموكراسیه‌ له‌سه‌ر كاریگه‌ری ئه‌و دوانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پارتی‬ ‫مل بدا بۆ ئاڵوگۆڕی ده‌س����ه‌اڵت به‌بڕوای من هیچ كێش����ه‌ نیه‌ ده‌س����تور به‌و ش����ێوه‌یه‌‬ ‫بێت كه‌ ئه‌و ده‌یخوازێ سیس����ته‌می تێكه‌ڵ‪ ،‬ئه‌گه‌ریش كار بۆ مانه‌وه‌ی بارزانی بكات‌و‬ ‫س����ه‌ره‌تایه‌كی خ����راپ درێژه‌ پێبدات وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی له‌ ‪ 30‬حوزه‌ی����ران كردی‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫گرنگیه‌ك����ی ئه‌وت����ۆ نامێنێ بۆ به‌په‌رله‌مانی بونی ده‌س����تور‪ ،‬نه‌ك ه����ه‌ر ئه‌وه‌ ئه‌وكات‬ ‫ده‌ستور ده‌بێته‌ مه‌ترسیه‌ك بۆ چه‌سپاندنی مۆنۆپۆڵكردنی ده‌سه‌اڵت له‌الیه‌ن كه‌سێكه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌سروش����تی خۆشی مانه‌وه‌ی كه‌س����ێك بۆ ماوه‌یه‌كی درێژ له‌ده‌سه‌اڵت دیكتاتۆری‬ ‫ره‌ها به‌رهه‌م ده‌هێنێ! واته‌ له‌و نێوانه‌ ش����ه‌ڕی شه‌خس����ه‌ نه‌ك ش����تی تر‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫په‌س����ه‌ندكردنی ده‌ستور به‌و ش����ێوه‌یه‌ی له‌خه‌یاڵی پارتیه‌ له‌ئێستا نه‌ك هه‌ر خزمه‌ت‬ ‫به‌پرۆس����ه‌ی دیموكراس����ی‌و چه‌س����پاندنی ناكات‪ ،‬به‌ڵكو ڕێك پێچه‌وانه‌ رۆڵێكی خراپ‬ ‫ده‌گێڕێت بۆ ئه‌وه‌ی ئاڵوگۆڕێكی ئاشتیانه‌ له‌ده‌سه‌اڵت ڕوبدات‪ ،‬كه‌ خۆیشی ئه‌وه‌ كڕۆكی‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌یه‌ له‌ئێستای كوردستان‪.‬‬ ‫به‌هۆی ناكامڵی سیسته‌می سیاسی كوردستان ئێمه‌ هه‌رچیه‌ك له‌ڕوی تیۆریه‌وه‌ بیخوازین‬ ‫دانابه‌زێته‌ سه‌ر ئه‌رزی واقیع‪ ،‬چونكه‌ تائێستا ئه‌وه‌ی بڕیارده‌دات مه‌نتقی هێزه‌‪ ،‬مه‌نتقی‬ ‫ده‌ن����گ‌و زۆرینه‌و كه‌مین����ه‌ ئه‌وكاته‌ كاریگه‌ری ده‌بێت كه‌ مه‌نتقی هێز له‌پش����تی بێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ دواجار ئه‌وه‌ی به‌الی منه‌وه‌ گرنگه‌ ئه‌و ده‌س����توره‌ ببێته‌ هۆی ئاڵوگۆڕی ئاشتیانه‌‬ ‫له‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و رۆڵه‌ نه‌بینێ كاریگه‌ری ده‌ستوره‌كه‌ هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی ده‌س����توری واڵته‌ نادیموكراسیه‌كان ده‌بێت كه‌ هه‌ر كاتێك بیانه‌وێ به‌بااڵی‬ ‫سه‌رۆك ده‌ستكاری ده‌كرێت!‬

‫زیاتر ل ‌ه ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫کاری سه‌ربه‌خۆ ده‌که‌ن‬

‫‪1.9‬ملیار له‌نێوان ته‌مه‌نی‬ ‫‪ 1‬تا ‪ 15‬ساڵیدان‬

‫زیاتر ل ‌ه ‪ 430‬ملیۆن‬ ‫بێکارن‬ ‫‪ 577‬ملیۆن ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌سه‌رو ‪ 64‬ساڵه‌وه‌یه‌‬

‫ملیار مرۆڤ له‌جیهاندا‬ ‫چی ده‌که‌ن؟‬

‫‪1.7‬ملیار سه‌رقاڵی کاری‬ ‫خزمه‌تگوزارین‬

‫‪ 800‬ملیۆن به‌کاری‬

‫پیشه‌سازییه‌و ‌ه خه‌ریکن‬

‫‪1.4‬ملیار سه‌رقاڵی کاری‬ ‫کشتوکاڵین‬

‫ریکالم‬

‫ئاگاداریەک سەبارەت بە شوقەی مامۆستایانی زانکۆ‬ ‫ئۆفەری تایبەت بۆ مامۆستایانی زانکۆ لە شوقەکانی قەیوان سیتی دوو ئەمرۆ ‪ 2015-5-24‬چوار رۆژ تێپەراندوە‬ ‫بەشێک لە مامۆستایانی بەرێز بە هۆی تاقیکردنەوەکانەوە لەم ئۆفەرە ئاگادار نەبوون یاخود دەرفەتیان نەبوە سەردان بکەن هەربۆیە لێرەوە‬ ‫پێیان را دەگەیەنین کە ئوفەرەکە ‪ 12‬رۆژ بەردەوام دەبێت و رۆژانە (‪ )5:00 _ 8:30‬دەتوانن س����ەردانمان بکەن وە بۆ زانیاری هەموو الیەک‬ ‫ئەم شوقانە هیچ پەیوەندیەکیان بە سوود مەند بونەوە نیە ‪.‬‬ ‫ش����ایەنی باسیش����ە ئیدارەی قەیوان سیتی ژمارەیەکی دیاری کراو ش����وقەی تەواوکراوی وەک ئۆفەر تایبەت بە مامۆستایانی زانکۆ پێشکەش‬ ‫کردوەبە قیس����تی درێژ خایەن لە پێش����ەکی ‪ ٢٧٥٠٠$‬بیست و حەوت هەزار و پێنس����ەد دۆالر دەست پێ دەکات کەبەجوانترین و باشترین‬ ‫کواڵیتی سەردەم دروست کراوە‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بەم ژمارە تەلەفۆنەوە‬ ‫‪ 07708600002‬ئیدارەی قەیوان سیتی‬