ژماره‌ 481

‫ریکالم‬

‫ئێزیدییه‌کان‬ ‫په‌له‌یانه‌ ئه‌و‬ ‫دۆزه‌خ ‌ه جێبهێڵن‬ ‫که‌ پێیده‌گوترێت‬ ‫عێراق‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)481‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/6/2‬‬

‫ئیسالمییەکان‌و‬ ‫کێشەی هاواڵتیبون‬

‫كه‌ڵه‌نوسه‌ره‌كانی‬ ‫تورك بۆ پشتگیری‬ ‫له‌كورد ده‌كه‌ن؟‬

‫‪12‬‬

‫‪14‬‬

‫عه‌دن����ان موفت����ی‌ ئام����اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ الوازبون����ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫له‌قازانج����ی‌ پارتیه‌‌و ن����ه‌ له‌قازانجی‌‬ ‫گۆڕانه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌ناو یه‌كێتیدا‬ ‫باس له‌یه‌كگرتن����ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ گۆڕان‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫"عه‌دنان موفتی‌" له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬

‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌دا رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫ئاس����ایی كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫نێوان یه‌كێت����ی‌‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫پێویس����ته‌ بۆ پاراس����تنی‌ ئاسایش‌و‬ ‫ئه‌منیه‌ت‪ ،‬له‌و رێگه‌یه‌شدا زۆر كه‌س‬ ‫بیر ل����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ده‌ش����ێت‬ ‫ئ����ه‌م نزیكبونه‌وه‌ی����ه‌ زیات����ر بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ن����ده‌ به‌ئیراده‌ی‌ هه‌ردوالو‬ ‫گفتوگ����ۆكان‌و تێڕوانینی‌ هه‌ردوال بۆ‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌فسانه‌ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ مانگرتوه‌کان‪:‬‬ ‫"سه‌ربه‌خۆی‌ ئابوری‌" تا ئیستا وه‌اڵمێكی‌‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی كوردستان دڵخوشكه‌ری‌‬ ‫باوه‌رپێكه‌رمان‬ ‫‪ 19‬وه‌رنه‌گرتوه‌‬ ‫‪4‬‬

‫ئه‌سیل نوجه‌یفی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕانی‌ خسته‌ به‌ره‌یه‌ك‌و‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كگرتوش‬ ‫له‌به‌ره‌یه‌كی‌ تر‬

‫‪7‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬له‌ناو یه‌كێتیدا‬ ‫باس له‌یه‌كگرتنه‌وه‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ گۆڕان ده‌كرێت‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌ نزیكبونه‌وه‌كه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"من بۆچونی‌ گ����ۆڕان نازانم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ناو یه‌كێتیدا ئه‌و بۆچونه‌ دیاره‌ كه‌‬ ‫تا ئاستی‌ یه‌كگرتنه‌وه‌ باسده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ڵوێس����تێكی‌ یه‌كگرتو نیه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ وه‌ك پرس����ه‌كانی‌ دیك����ه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫موفت����ی‌ ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش كرد‬ ‫كه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا س����ڵ‌ له‌به‌ستنی‌‬

‫كۆنگ����ره‌ ده‌كرێت����ه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫متمان����ه‌ نیه‌ به‌رامبه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌ ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌بێت����ه‌ ئاماده‌كارو كێ����ن ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌شداریی‌ كۆنگره‌ ده‌كه‌ن‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ سكرتێری‌ گشتیی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت����ی‌ "ده‌بێ����ت ه����ه‌م ئالیه‌ته‌كانی‌‬ ‫كۆنگره‌ رێكه‌وتنی‌ له‌سه‌ربكرێت‌و هه‌م‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس����یی‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫به‌هه‌ڵوێستێكی‌ یه‌كگرتوه‌وه‌ بچنه‌ناو‬

‫كۆنگ����ره‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا مه‌ترس����ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ كێشه‌یه‌ك بچێته‌ ناو كۆنگره‌و‬ ‫ناكۆكی����ه‌كان قوڵترب����ن‌و زاڵنه‌ب����ن‬ ‫به‌سه‌ریاندا"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌غتی‌ له‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ ئاماده‌كردنی‌ ده‌س����تور له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ بۆی‌ دیاریكراوه‌ قورس����ه‌‬ ‫كاره‌كانی‌ ته‌واو بكات‪ ،‬چونكه‌ بڕیار‬ ‫وایه‌ به‌س����ازان بگه‌نه‌ رێكه‌وتن‪ ،‬ئه‌و‬

‫ئارام قادر‪ %85 :‬كادێره‌كانی‌ كۆمه‌ ‌ڵ خوازیار بون‬ ‫عه‌ل ‌ی باپیر بۆ دو خول ئه‌میر بێت‬ ‫كارگێ���ری‌ پێش���وی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫چاودێ���ری‌‌و به‌دواداچون���ی‌ كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌ "ئارام قادر" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێشبینیان ده‌كرد كۆنگره‌ی‌ كۆمه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌م ده‌ره‌نجام���ه‌ی‌ ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌پێی‌ راپرس���ییه‌كی‌ ب���ه‌ر له‌كۆنگره‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪%85‬ی‌ كادێران له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌بون‬ ‫هه‌مو پۆس���ته‌كان پره‌نسیپی‌ دو خولی‌‬ ‫تیادا بچه‌س���پێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و پره‌نسیپه‌‬ ‫نه‌برایه‌ كۆنگره‌‌و پشتگوێخرا"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ئارام قادر به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د كه‌ پرانس���یپی‌ حیزبی‌ له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امیدا وه‌كو پێویس���ت‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌جۆرێكه‌ نه‌بونی‌ ئه‌و سیس���تمه‌‬ ‫سه‌ریكێش���اوه‌ بۆ كۆمه‌ڵێ���ك قه‌یران‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "یه‌كێ���ك له‌داواكارییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ چاودێ���ری‌‌و به‌دواداچونی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬ده‌ستاوده‌ست كردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بو له‌گ���ه‌ڵ جیاكردنه‌وه‌ی‌‬

‫ده‌سه‌اڵته‌كان‪ ،‬به‌اڵم كۆنگره‌ی‌ سێیه‌می‌‬ ‫كۆم ‌هڵ‌ له‌دوه‌م رۆژیدا جارێكی‌ تر عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫باپیری‌ وه‌ك ئه‌میر دیاریكرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "م‪.‬عه‌ل���ی‌ باپی���ر خ���ۆی‌‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ ك���ه‌ ئه‌ویش به‌دیلی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ تریش به‌دیلیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫ده‌ستاوده‌س���ت كردنی‌ ده‌سه‌اڵت له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و پره‌نسیپانه‌ی‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫كاری‌ پێبكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫پێشوی‌ كۆمه‌ڵ "س���ه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‌"‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵ به‌ك���ۆی‌ ده‌نگ خۆی‌‬ ‫له‌خۆیدا نیشانه‌ی‌ پرسیاره‌‪ ،‬چۆن هه‌مو‬ ‫كۆك بون له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬ئایا كه‌سێك‬ ‫نه‌بو دژ بێت"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫عه‌لی باپیر‬

‫کونسوڵی گشتی به‌ریتانیا له‌هه‌رێمی کوردستان‪:‬‬

‫‌پارت ‌ه کوردیه‌کا ‌ن پێکه‌وه‌ گفتوگۆ بکه‌ن‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ی که‌سێکی بیانی رای خۆی به‌سه‌رتاندا بسه‌پێنێت‬ ‫کونس���وڵی گش���تی به‌ریتانیا له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌کات که‌ باش‬ ‫نییه‌ کورد به‌ته‌نیا هه‌نگاو بۆ سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫بنێت‌و باش���تره‌ قسه‌ له‌گه‌ڵ ناوه‌ند بکات‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "‌پارته‌ کوردی���ه‌کان‌ پێکه‌وه‌‬ ‫گفتوگ���ۆ بکه‌ن‪ ،‬له‌بری ئه‌وه‌ی که‌س���ێکی‬

‫بیانی رای خۆی به‌سه‌رتاندا بسه‌پێنێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ئه‌نکس مکی‪ ،‬کونسوڵی‬ ‫گش���تی به‌ریتانیا له‌هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫ل���ه‌ چاوپێکه‌وتنێکی تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‌‬ ‫رایگه‌یاند که‌ زۆرێک له‌گرژی‌و ناکۆکی ماون‬ ‫له‌نێوان هه‌رێمی کوردستان‌و به‌غدا له‌باره‌ی‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی گه‌ڕه‌کی شۆڕش‪ -‬به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان‬

‫هه‌نارده‌کردنی ن���ه‌وت‌و بودجه‌و داهاته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ به‌ریتانیا هه‌ردوال هانده‌دات بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫پابه‌ندی رێککه‌وتنی نێوانیان بن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی "کۆمپانی���ا جیهانی���ه‌کان‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت ل���ه‌ ش���وێنێکدا کاربکه‌ن که‌‬ ‫سه‌روه‌ری یاسا هه‌بێت‌و دڵنیایان بکاته‌وه‌‬

‫وتی‌ "ئه‌مه‌ش خۆی‌ له‌خۆیدا ئاسان‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئه‌و بیروبۆچونانه‌ی‌ له‌س����اڵی‌‬ ‫‪ 2009‬جیاوازب����ون له‌س����ه‌ر پرۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌س����تور هه‌ب����ون‪ ،‬ئێس����تا هه‌مان‬ ‫بیروبۆچون����ی‌ جیاواز هه‌ی����ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌زه‌حمه‌تی‌ ده‌بینم"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫یه‌کگرتو‪:‬‬ ‫زۆر قه‌رزارین‌‬ ‫س���ه‌رۆکی فراکس���یۆنی یه‌کگرت���و‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی عێراق ب���اس له‌قه‌یرانی‬ ‫دارایی حیزبه‌که‌ی ده‌کات‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"قه‌رزارێکی زۆرین‌و سواڵده‌که‌ین‪ ،‬پار‌ه‬ ‫له‌تورکیا وه‌رناگرین ت���ا بمانخه‌ن ‌ه ژێر‬ ‫فشاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‪ :‬موسه‌نا ئه‌مین‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆکی فراکس���یۆنی یه‌کگرت���و‬ ‫له‌په‌رله‌مانی عێ���راق له‌لێدوانێکیدا بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه باس ل���ه‌و‌ه ده‌کات ک ‌ه قه‌یرانی‬ ‫دارای���ی یه‌کگرتو گه‌یش���تۆت ‌ه لوتکه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی "ئێم���ه‌ پاره‌یه‌ک���ی زۆرمان‬ ‫قه‌رزک���ردوه‌‌و که‌س نه‌م���اوه‌ تا قه‌رزی‬ ‫دیک���ه‌ی لێبکه‌ی���ن‪ ،‬له‌رابردوش���دا ک ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه بودجه‌ی حکومه‌تیش���مان هه‌بوو‬ ‫‪ %30‬کورتهێنان���ی بودجه‌مان هه‌بوو بۆ‬ ‫کاروباره‌کانمان"‪.‬‬ ‫ناوبراو ڕونیشی ده‌کاته‌وه‌ که‌ به‌هۆی‬ ‫ئه‌و دۆخه‌ی ئێستا حیزبه‌که‌یان هه‌یان ‌ه‬ ‫له‌ م���اوه‌ی رابردودا زۆرێ���ک له‌ده‌زگا‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانیان داخس���توه‌‌و کردویان ‌ه‬ ‫به‌ی���ه‌ک‪ ،‬جه‌ختیش ل���ه‌وه‌ ده‌کاته‌و‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌ئێس���تادا کورتهێنان���ی بودجه‌ی‬ ‫حیزبه‌که‌ی بۆ ‪ %90‬به‌رزبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی له‌هه‌ندێ���ک‬ ‫له‌بڕیاره‌کاندا له‌ژێر فش���اری تورکیادان‬ ‫وه‌ک پش���تگیری نه‌ک���ردن له‌البردنی‬ ‫ئه‌س���یل نجێفی وه‌ک پارێزگاری موسڵ‬ ‫ک���ه‌ له‌په‌رله‌مانی عێ���راق ده‌نگیان بۆ‬ ‫نه‌داو به‌شێک له‌میدیاکان ده‌ڵێن له‌سه‌ر‬ ‫خواستی باڵوێزی تورکیا له‌به‌غدا بوه‌‌‪،‬‬ ‫موسه‌نا ئه‌مین جه‌ختی له‌وه‌کرده‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌وان هیچ په‌یوه‌ندیه‌کیان به‌تورکیاو‌ه‬ ‫نیی���ه‪ ،‬ئه‌‌‌و وت���ی "ئێم ‌ه ن��� ‌ه پاره‌مان‬ ‫له‌الی تورکیاو‌ه دێت نه‌ به‌رژه‌وه‌ندیمان‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵی تا بکه‌وین ‌ه ژێر فش���اری‬ ‫تورکیاوه‌"‪.‬‬

‫له‌وه‌ی که‌ کێبڕکێی ره‌واو دروست هه‌یه‌ بۆ کلت���وری‌و ئابوریی���ه‌وه‌ گه‌ش���ه‌ ب���کات‌و‬ ‫س���ه‌رکه‌وتو بێت‪ ،‬پش���ت ده‌به‌س���تێت به‌‬ ‫هه‌مو الیه‌ک"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "خاڵێک که‌ جێگای س���ه‌رنجم میدیای ئ���ازاد که‌ بتوانێت راس���تییه‌کان‬ ‫بوه‌ له‌کوردس���تان بریتی بوه‌ له‌میدیایه‌کی به‌ده‌سه‌اڵت بڵێت"‪.‬‬ ‫پڕ ل���ه‌وزه‌ی هه‌مه‌چه‌ش���ن‪ ،‬بێگومان هه‌ر‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ک بیه‌وێت له‌ڕوی سیاس���ی‪،‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫‪4‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫ئێزدیی ‌ه رزگاربوه‌كان ‌ی ژێرده‌ست ‌ی داعش‪ ،‬ره‌وان ‌هی‌ ئه‌ڵمانیا ده‌كرێن‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ‪ 13‬وه‌جب ‌ه ده‌ب���ن‌و هه‌ر وه‌جبه‌یه‌كیش‬ ‫ی هه‌رێ���م رێكه‌وتنێك ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 80‬كه‌س ده‌بێت‪ .‬تائێس���تا‬ ‫ی نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ئه‌ڵمانیا كردو‌ه به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی ‪ 2‬وه‌جبه‌مان ب���ردوه‌و ئاماده‌كاریی‌ بۆ‬ ‫ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و ئافره‌ت‌و مندااڵنه‌ ‌‬ ‫ی سێه‌م‌و چواره‌م ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی داع���ش رزگاریان بوه‌‌و وه‌جبه‌ ‌‬ ‫له‌ژێرده‌س���ت ‌‬ ‫ی ئه‌و كچ‌و ژن ‌ه‬ ‫ی بناوی‌‪ ،‬تێكڕا ‌‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫ی ‪ 2‬س���اڵ له‌و واڵت ‌ه‬ ‫ده‌توانن بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بمێنن���ه‌وه‌‪ ،‬تائێس���تاش ‪ 2‬وه‌جبه‌یان ئێزدیان ‌هی‌ به‌پێی‌ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا ده‌كرێن‪ ،‬هه‌زار كه‌س ده‌بێت‌و‬ ‫ره‌وانه‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫ی پاسپۆرت ‌ه‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه نه‌بون ‌‬ ‫ی ئێستا كێش ‌ه ‌‬ ‫ی زانیارییه‌كان ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ ‌‬ ‫ی پاس���پۆرت نین‌و‬ ‫ی تائێستا كه‌ زۆربه‌یان خاوه‌ن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ێ ئ���ه‌وه‌ش بڕۆنه‌ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ژێرده‌ستی‌ داعش رزگاریان بو‌ه به‌ژن‌و ناتوان���ن به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫پیاوه‌وه‌ گه‌یشتوه‌ت ‌ه ‪ 1800‬كه‌س‪ ،‬به‌اڵم "بۆی ‌ه چاوه‌ڕوان���ی‌ یارمه‌تی‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی به‌زوترین‬ ‫به‌رنامه‌كه‌ی‌ حكومه‌تی‌ ئه‌ڵمانیا پیاوان هه‌رێ���م‌و به‌غداین بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ناگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها منداڵ‌و ئافره‌ت كات پاسپۆرتیان پێبده‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌وت��� ‌هی‌ رێكخه‌ران���ی‌ به‌رنامه‌ك���ه‌‪ ،‬ئاف���ره‌ت‌و مندااڵن ‌ه ماف ‌‬ ‫ی دو ساڵ له‌ئه‌ڵمانیا بمێننه‌وه‌‌و‬ ‫ی نێ���وان بۆماوه‌ ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و رێككه‌وتن���ه‌ ‌‬ ‫ی دواتر ماوه‌ك��� ‌ه درێژبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬هۆكاری‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و ئه‌ڵمانیا‪ ،‬ژماره‌ ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی بڕیار‌ه ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌و‌ه بكرێن مانه‌وه‌كه‌شیان بۆ چاره‌سه‌ری‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌ هه‌زار كه‌سه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر دوب���ار‌ه راهێنانه‌وه‌یه‌ ت���ا بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی ئێس���تایان‬ ‫ی ناله‌ب���ار ‌‬ ‫به‌رنامه‌ك ‌ه ك ‌ه تا كۆتایی‌ ساڵ ده‌توانن له‌بارودۆخ��� ‌‬ ‫چه‌ند بنێرن‪ ،‬كه‌ پێده‌چێت فریابكه‌ون قوتارببن‪.‬‬ ‫ی وته‌كانی‌ د‪.‬میرزا‪ ،‬ئه‌و ئافره‌تان ‌ه‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫هه‌زار كه‌س بنێرن‪.‬‬ ‫ی سیفه‌تی‌ په‌نابه‌ر وه‌رناگرن‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك‬ ‫ی رێكخراو ‌‬ ‫د‪ .‬میرزا بناوی‌‪ ،‬به‌رپرس ‌‬ ‫ی له‌ئه‌ڵمانیا‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ی هاواڵتیه‌كی‌ كورد ‌‬ ‫ی عێراقی‌‪-‬ئه‌ڵمان��� ‌‬ ‫ی ئاس���مان ‌‬ ‫پ���رد ‌‬ ‫ی ده‌مێننه‌وه‌و هه‌ركات بیانه‌وێت ده‌توانن‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬ئه‌و‌ه به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمانی ‌ه به‌هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ش ك ‌ه پێویس���تیان‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی به‌چاره‌سه‌ری‌ پزیشكیه‌‪ ،‬چاره‌سه‌ریان‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬ب���ۆ بردنه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی بۆده‌كرێ���ت‌و هه‌مو خه‌رجیه‌كیش���یان‬ ‫ئه‌و كچ‌و ژن ‌ه ئێزدیانه‌ی‌ له‌ژێرده‌س���ت ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر حكومه‌تی‌ ئه‌ڵمانیایه‌‪.‬‬ ‫داع���ش رزگاری���ان بوه‌‪ ،‬ك��� ‌ه نزیكه‌ ‌‬

‫"ئێران بۆ ‌ی نیی ‌ه‬ ‫خۆی له‌مه‌سه‌له‌ی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫‌ هه‌ڵقورتێنێت"‬ ‫رۆژنامه‌ی عالم جدیدی نزیک له‌كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران له‌راپۆرتێک���دا‬ ‫ئاش���کرایکردوه‌ که‌ کاربه‌ده‌س���تانی‬ ‫ئێران له‌هه‌وڵی ئ���ه‌وه‌دان یه‌کێتی‌و‬ ‫گ���ۆڕان له‌یه‌کت���ر نزی���ک بکه‌نه‌وه‌‬ ‫به‌ئامانجی‌ گوشارخستنه‌ سه‌ر با‌رزانی‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ له‌زاری س���ه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫ئاگاداره‌وه‌ ئاش���کرایکردوه‌ که‌ ئێران‬ ‫خوازیاره‌ ده‌س���ه‌اڵته‌کانی سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێ���م که‌مکرێت���ه‌وه‌‌و ئه‌وه‌ش���یان‬ ‫به‌به‌رپرس���انی گ���ۆڕان‌و یه‌کێت���ی‬ ‫راگه‌یان���دوه‌‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئێران جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ده‌کاته‌وه‌ ک���ه‌ گه‌ربێت‌و پارتی‬ ‫پێداگری بکات له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‬ ‫بارزان���ی ئه‌وا ده‌بێ���ت ماڵی کوردی‬ ‫رێكبخرێت���ه‌وه‌و وه‌ك راب���ردو "زۆنی‌‬ ‫س���ه‌وز" نه‌كه‌وێت���ه‌ ژێ���ر س���ایه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ پارتیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌وا بوره���ان‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬رۆژنامه‌كه‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ س���ه‌ردانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مدواییه‌ی‌ د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح‌و فریاد‬ ‫ره‌وان���دوزی‌‌و د‪.‬فوئ���اد مه‌عس���وم‬ ‫له‌چاورچێوه‌ی‌ ئه‌م ئامانجه‌دا بون‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م ده‌نگۆیانه‌‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌رکردایه‌تی پارتی‬ ‫"عه‌لی عه‌ون���ی" به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫ک���ه‌ ئێران ناتوانێت ده‌س���تێوه‌ردان‬ ‫له‌کاروباری هه‌رێ���م بکات‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ ئیشی ئێران نییه‌ ده‌ستوه‌ربداته‌‬ ‫دیاریکردنی پۆستی سه‌رۆکی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ کاری الیه‌ن���ه‌ سیاس���یه‌کانه‌‬ ‫که‌ ئه‌و پۆس���ته‌ یه‌کالیی بکه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫نابێت رێگه‌ به‌ده‌ستوه‌ردانی واڵتانی‬ ‫ناوچه‌که‌ بده‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئێره‌ وه‌ک لوبنان نییه‌‬ ‫که‌ ئێران ده‌سه‌اڵت‌و نفوزی‌ هه‌بێت‌و‬ ‫ئێران لێ���ره‌ به‌هۆی نه‌بونی نفوزه‌وه‌‬ ‫ناتوانێت هیچ بکات"‪.‬‬ ‫رۆژنام���ه‌ نزیکه‌ک���ه‌‌ی ئێ���ران‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌کات که‌ ئ���ه‌و واڵته‌‬ ‫مه‌ترسی له‌بارزانی هه‌یه‌ که‌ به‌هۆی‬ ‫نزیکبون���ه‌وه‌ی له‌تورکیا‌و قه‌ته‌ره‌وه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئێ���ران له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان بکه‌وێته‌ مه‌ترس���یه‌وه‌‬ ‫بۆیه‌ ده‌یه‌وێت هه‌رێمێکی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫دروس���ت بکات که‌ له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‬ ‫یه‌کێت���ی‌و گۆڕاندا بێت‌و به‌ئاس���انی‬ ‫کۆنترۆڵی بکات‪.‬‬

‫خێزانێکی ئێزیدی‬

‫هه‌مو كورد چاوی‌ له‌ هه‌ده‌په‌و ئه‌ویش چاوی‌ له‌ئامه‌د‌ه‬ ‫پارت���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ گه‌الن (هه‌ده‌پ) ك ‌ه‬ ‫گه‌وره‌تری���ن پارتی‌ كوردان���ی‌ باكوره‌‌و‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ ‪7‬ی‌ حوزه‌یرانی‌ توركیادا‬ ‫زۆرتری���ن چ���اوی‌ ك���وردان‌و ناوچه‌كه‌و‬ ‫جیهان���ی‌ له‌س���ه‌ره‌و ده‌خ���وازن ل���ه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌دا سه‌ركه‌تن به‌ده‌ستبهێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌م پارته‌ش پێیوایه‌ هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫ئه‌م سه‌ركه‌وتنه‌ی‌ به‌قه‌اڵی‌ شاری‌ ئامه‌ددا‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێت‪.‬‬ ‫ئامه‌د‪ ،‬هونه‌ر عه‌دنان‪ :‬ئامه‌د یه‌كێكه‌‬ ‫له‌شاره‌ گه‌وره‌كانی كورده‌كانی‌ توركیا‌و‬ ‫رێژه‌ی زۆری دانیش���توانی ئه‌و ش���اره‌‬ ‫كوردن‪ ،‬به‌درێژایی خه‌باتی كوردان له‌و‬ ‫واڵته‌‪ ،‬ئه‌و شاره‌ پێگه‌‌و رۆڵێكی گرنگی‬ ‫هه‌بوه‌‌و له‌ئێستاشدا خۆی سازكردوه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی چاره‌نوس���ازو گرنگ كه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی توركیایه‌‪.‬‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ ك���ه‌ گه‌وره‌ترین كۆس���پی‌‬ ‫به‌رده‌می‌ له‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا بردنه‌وه‌ی‌ هه‌ده‌په‌ له‌ئامه‌د‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ باس���ی له‌وه‌‬ ‫‪%10‬ی‌ تێك���ڕای‌ ده‌نگه‌كان���ی‌ توركیایه‌‪ ،‬ك���رد كه‌ "خوێن���ی گه‌نج���ان‌و خه‌ڵكی‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م چ���اوی‌ له‌وه‌یه‌ زۆرینه‌ی‌ ئام���ه‌د ب���ۆ مه‌س���ه‌له‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌كان‬ ‫ده‌نگه‌كانی‌ ئامه‌د بباته‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌شه‌وه‌ هه‌میش���ه‌ زیندوو نه‌ب���ه‌رد بوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌رپرسان‌و سیاسه‌تمه‌دارانی هه‌ده‌په‌ بۆ له‌تۆم���اره‌ مێژوییه‌كان س���ه‌لمێندراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ باس له‌گرنگی‌و رۆڵی ئه‌و شاره‌و هه‌روه‌ها ده‌ڵێ���ت‪%78" :‬ی‌ ده‌نگده‌ری‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی زۆرترین ده‌نگی ئه‌و شاره‌ ئام���ه‌د ب���ۆ هه‌ده‌پ���ه‌ ده‌ن���گ ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌شێكی كه‌می له‌و كه‌سانه‌ی كه‌ پێشتر‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌لما مه‌تی���ن‪ ،‬سیاس���ه‌تمه‌دارو تورك���ه‌كان رایانگواس���تون ب���ۆ ئامه‌د‬ ‫به‌رپرس���ی كاروب���اری ئیداریی‌و ئابوری ك��� ‌ه ‪%5‬ی‌ دانیش���توان پێكدێنن‪ ،‬ئه‌و‬

‫سه‌الحه‌دین دیمیرتاش‬ ‫به‌ش���ه‌ی كه‌ ده‌مێنێت���ه‌وه‌ پێكدێت له‌و‬ ‫كارمه‌ندو پۆلیس���انه‌ی خۆیان له‌ده‌زگا‬ ‫حوكمییه‌كان���ن‪ .‬بۆیه‌ ئێمه‌ ده‌بێت ‪ 8‬بۆ‬ ‫‪ 9‬كورسی به‌ده‌ستبێنین‪ ،‬به‌هۆی پێگه‌و‬ ‫رۆڵی ئه‌و شاره‌ بۆ كورده‌كان"‪.‬‬ ‫هاوكات ئومه‌ر ئونه‌ن‪ ،‬هاوس���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ له‌ئام���ه‌د ب���ۆ ئاوێن���ه‌ وتی‪:‬‬ ‫"ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردن���ه‌ی ‪7‬ی حوزه‌یران بۆ‬ ‫ك���وردو گه‌النی ژێرده‌س���ته‌ زۆر گرنگه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش بۆ ئامه‌د ك���ه‌ پایته‌ختی‬

‫كوردانی باكوره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ له‌وه‌ش ك���رد كه‌ "به‌پێی‬ ‫س���ه‌رژمێری‌و هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی رابردو‪،‬‬ ‫زۆرتری���ن ده‌نگ���ی ك���وردان له‌ئامه‌ده‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌بێ���ت ئێمه‌ زۆرترین كورس���ی‬ ‫به‌ده‌ستبهێنین كه‌ پێشبینی ‪ 9‬ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫داواكاری���ن ك���ه‌ كورده‌كانم���ان به‌بیرو‬ ‫دیرۆكێكی كوردانه‌وه‌ به‌ره‌و سندوقه‌كانی‬ ‫ده‌نگ���دان بچ���ن‌و ده‌ن���گ به‌نوێن���ه‌ره‌‬ ‫كورده‌كانی خۆیان بده‌ن"‪.‬‬

‫هه‌ده‌پ���ه‌ ل���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا خاڵ ‌ه‬ ‫الوازه‌كان���ی‌ پارت���ه‌ ركابه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬دادو‬ ‫گه‌شه‌پێدانی‌ توركیا‪ ،‬بۆخۆی‌ قۆستۆته‌وه‌و‬ ‫پێیوایه‌ شكستی‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ رابردوی‌‬ ‫ئه‌و حزبه‌ واده‌كات له‌شاری‌ ئامه‌د بتوانن‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 9‬كورسی‌ به‌ده‌ستبهێنن‪.‬‬ ‫نورس���ه‌ل ئایدۆغان‪ ،‬كاندیدی هه‌ده‌په‌‬ ‫ب���ۆ په‌رله‌مانی توركیا له‌ش���اری ئامه‌د‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬ئ���ه‌و هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫ب���ۆ ئێم���ه‌ زۆر گرنگ‌و چاره‌نوس���ازه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌بێ���ت ئێمه‌ زۆرترین كورس���ی‬ ‫به‌ده‌س���تبێنین ك���ه‌ ‪ 8‬بۆ ‪ 9‬كورس���ی‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ زیات���ر له‌ ‪ 13‬س���اڵه‌‬ ‫خه‌ڵكی ئه‌و ش���اره‌و ته‌واوی كورده‌كانی‬ ‫باكور‪ ،‬به‌ده‌ست سیاس���ه‌ته‌ توندڕه‌و و‬ ‫نه‌گریسه‌كانی ئاكه‌په‌ ده‌ناڵێنن‪ ،‬خه‌ڵكی‬ ‫ئه‌و ش���اره‌ توش���ی نه‌هامه‌ت���ی‌و ئازارو‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌یه‌كی زۆر هاتون‪ ،‬بۆیه‌ ‪7‬ی‬ ‫حوزه‌یران به‌ده‌نگه‌كانی خۆیان ده‌توانن‬ ‫دژی ئه‌و ئازارو ئه‌شكه‌نجانه‌ بوه‌ستنه‌وه‌و‬ ‫به‌ربه‌ستی هه‌ڵبژاردن تێبپه‌ڕێنن"‪.‬‬ ‫له‌ش���اری‌ ئامه‌د نزیكه‌ ی ‪949.859‬‬ ‫ك���ه‌س ماف���ی ده‌نگدانی���ان هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌ت���ه‌واوی توركیادا نزیكه‌ی‬ ‫‪ 53.741.838‬ك���ه‌س مافی ده‌نگدانی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆ به‌ده‌ستهێنانی هه‌ر كورسییه‌كی‬ ‫په‌رله‌مانی���ش پێویس���ت به‌بردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫‪ 118.669‬ده‌نگ ده‌كات‪.‬‬

‫وه‌زیر ‌ی كشتوكاڵ‪ :‬به‌شێك له‌وانه‌ ‌ی موڵكیان داگیركردو‌ه‬ ‫پاره‌دارو پله‌دار ‌ی ناو حزب‌و حكومه‌تن‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫عه‌بدولستار مه‌جید‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌م‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ ئاوێنه‌دا باس له‌و‬ ‫زه‌ویانه‌ ده‌كات كه‌ به‌شێوه‌یه‌ی‌‬ ‫نایاسایی‌ داگیركراون‌و ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫"به‌شێك له‌وانه‌ی‌ زه‌وی‌ كشتوكاڵییان‬ ‫داگیركردوه‌ پاره‌دارو پله‌داری‌ ناو‬ ‫حزب‌و حكومه‌تن"‪ .‬ئه‌و باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات كه‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌م ژمار‌ه كه‌مه‌ی‌‬ ‫زه‌ویان داگیركردوه‌ ته‌مبێ بكرێن‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر بوێری‌ ناكات ده‌ستدرێژیی‌‬ ‫بكاته‌ سه‌ر زه‌وییه‌كان‪".‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرترین ئ���ه‌و مۆڵكانه‌ی‌ كه‌‬ ‫داگیركراون ده‌كه‌ونه‌ كوێوه‌؟‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جید‪ :‬له‌ش���وێنێكی‌‬ ‫دیاریك���راو نی���ن‪ ،‬له‌ده‌وروبه‌ری‌ هه‌ولێر‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌ده‌وروبه‌ری‌ سلێمانی‌ هه‌یه‌و له‌‬ ‫دهۆكیش هه‌یه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و زه‌ویی���ه‌ داگیركراوانه‌ چ‬ ‫جۆرێكن؟‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جید‪ :‬ئه‌و زه‌ویانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ زیاده‌ڕۆییان ده‌كرێته‌س���ه‌ر یاخود‬ ‫داگیرده‌كرێ���ن‪ ،‬س���ێ جۆری���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكیان په‌یوه‌ن���دی‌ به‌وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫دارایییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌شێكیان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌شاره‌وانیه‌وه‌ هه‌یه‌و ئه‌وانه‌ كه‌ ده‌كه‌ونه‌‬ ‫س���نوری‌ ماس���ته‌رپالنی‌ ش���اره‌وانی‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ه‌كه‌ی‌ تریان زه‌وی‌ كشتوكاڵیه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌وه‌زاره‌تی‌ كش���توكاڵه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬خاوه‌نی‌ موڵكه‌ داگیركراوه‌كان‬ ‫له‌شێوه‌ی‌ تاكه‌كه‌سن یان گروپ؟‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جی���د‪ :‬ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تدرێژی‌ ده‌كه‌نه‌ سه‌ر ئه‌و زه‌ویانه‌‬ ‫دو س���ێ‌ ج���ۆر كه‌س���ن‪ .‬یه‌كه‌می���ان‬ ‫خه‌ڵكێك���ی‌ فه‌قیرو ه���ه‌ژاره‌‪ ،‬له‌به‌ر بێ‌‬ ‫جێگه‌و رێگه‌یی‌‌و ده‌ستكورتی‌ كه‌ توانای‌‬ ‫نی���ه‌ خانو به‌كرێ‌ بگرێ���ت‪ ،‬یان زه‌وی‌‬ ‫بكڕێت له‌ن���اوه‌وه‌و ده‌وروبه‌ری‌ ش���ار‪،‬‬

‫ناچار په‌نای‌ بردوه‌ته‌به‌ر زێده‌ڕۆییكردن‌و‬ ‫زه‌وییه‌ك���ی‌ داگیرك���ردوه‌و خانویه‌كی‌‬ ‫له‌سه‌ر دروس���تكردوه‌‪ .‬به‌شێكی‌ تریان‬ ‫ئه‌وانه‌ن ك���ه‌ پاره‌دارو پل���ه‌دارن له‌ناو‬ ‫حزب‌و حكومه‌ت‪ ،‬كه‌ به‌رپرسی‌ حزبی‌‌و‬ ‫س���ه‌ربازییان تێدایه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ پاره‌یان‬ ‫هه‌یه‌و ئ���ه‌و زه‌وییه‌ كش���توكاڵیانه‌یان‬ ‫كڕیوه‌‪ ،‬كه‌ خۆی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ حكومه‌ته‌‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ردوكیان سه‌رپێچیان كردوه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ كه‌ زه‌ویه‌كه‌ گرێبه‌س���ته‌‬ ‫له‌س���ه‌ری‌‌و ده‌یفرۆش���ێت‪ ،‬ه���ه‌م ئه‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ش كه‌ ده‌یكڕێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫زه‌ویه‌ هی‌ حكومه‌ته‌و موڵكی‌ ئه‌و كه‌سه‌‬ ‫نیه‌ تابتوانێت مامه‌ڵه‌ی‌ پێوه‌بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ پێش���تر باس���ی‌ ئه‌وه‌ت‬ ‫كردوه‌ كه‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ زۆرترین مۆڵكیان‬ ‫داگیرك���ردوه‌ چ���وار كه‌س���ن‪ ،‬ته‌نه���ا‬ ‫ئه‌نده‌یه‌؟‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جی���د‪ :‬كاتێ���ك‬ ‫ده‌وترێ���ت چ���وار یان ش���ه‌ش كه‌س‪،‬‬ ‫ته‌نها بۆ نزیكخس���تنه‌وه‌یه‌ له‌مێش���كی‌‬

‫خه‌ڵك كه‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م���ن‪ ،‬وات���ه‌ به‌دیاریك���راوی‌ ‪ 4‬كه‌س‬ ‫نین‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ ‪ 10‬كه‌س یان ‪ 20‬كه‌س‬ ‫بن‪ ،‬به‌اڵم مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتیان هه‌ی���ه‌و چه‌كداریان‬ ‫به‌ده‌وره‌وه‌یه‌‌و ئه‌وان���ه‌ی‌ به‌بێ‌ گوێدانه‌‬ ‫یاس���ا‌و حكومه‌ت ئ���ه‌و كارانه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌په‌نجه‌كانی‌ ده‌ست ده‌ژمێردرێن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م ژماره‌ كه‌مه‌ ته‌مبێ بكرێن‌و‬ ‫س���نوریان بۆ دابنرێت‌و لێپرس���ینه‌وه‌ی‬ ‫ته‌واوی‌ یاس���اییان له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬ده‌بن‬ ‫به‌په‌ن���دو ئام���ۆژگاری‌ بۆئه‌وانه‌ی‌ تر‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر بوێری‌ ناكات ده‌س���تدرێژیی‌‬ ‫بكاته‌سه‌ر زه‌وی‌ كشتوكاڵی‌‪ ،‬دارایی‌ یان‬ ‫شاره‌وانی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬حكوم���ه‌ت ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌م كه‌س���انه‌دا ده‌ش���كێت تا‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ بكات؟‬ ‫عه‌بدولستار مه‌جید‪ :‬بێگومان ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ت بیه‌وێت حكومه‌تایه‌تی‌ بكات‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بیه‌وێ���ت یاس���او رێنمایه‌كانی‌‬

‫خ���ۆی‌ جێبه‌جێب���كات‪ ،‬زۆر به‌چاك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانێ���ت‪ ،‬به‌مه‌رجێك گ���وێ نه‌داته‌‬ ‫حزب‌و هیچ موزایه‌داتی‌ حزبی‌ نه‌یه‌ته‌ناو‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ریش به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫یاس���اییانه‌و به‌جددی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌سایه‌تیه‌كی‌ دیاریكراو هه‌بوه‌‬ ‫كه‌ زۆرترین ئه‌و موڵكانه‌ی‌ البوبێت؟‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جی���د‪ :‬به‌ڵێ‌ خه‌ڵك‬ ‫هه‌بوه‌و ویس���تویه‌تی‌ شت بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاگادارم���ان كردوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ لێی‌ قبوڵ‬ ‫ناكه‌ی���ن‪ .‬له‌ئه‌نجامیش���دا بانگك���راوه‌و‬ ‫به‌ڵێنی‌ داو‌ه كه‌ وازبهێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆركات باس���ی‌ زه‌وی‌ گردی‌‬ ‫زه‌رگه‌ته‌ی‌ سلێمانی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌مه‌یان‬ ‫چی‌ جۆره‌ موڵكێكه‌؟‬ ‫عه‌بدولس���تار مه‌جید‪ :‬ئ���ه‌م زه‌وییه‌‬ ‫كه‌وتوه‌ت���ه‌ ن���او چه‌قی‌ س���لێمانیه‌وه‌و‬ ‫سه‌ربه‌ شاره‌وانیه‌‪ ،‬به‌اڵم نازانین كه‌ ئایا‬ ‫موڵكی‌ حكومه‌ته‌‪ ،‬كڕدراوه‌‪ ،‬تاپۆكراوه‌‬ ‫له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬نازانین‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬قانونی‌ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫نابێت له‌به‌ر خاتر ‌ی بۆچونی‌ یه‌ك حزب دابڕێژرێت‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"الوازبونی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬نه‌ له‌قازانجی‌‬ ‫پارتیه‌‪ ،‬نه‌ له‌قازانجی‌ گۆڕانه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دوای‌ ‪ 40‬س���اڵ‪ ،‬بارودۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌ وا ئاڵ���ۆز ب���وه‌‪ ،‬ك���ه‌ وێڕای‌‬ ‫بونی‌ چه‌ندین پرس���ی‌ هه‌ستیار‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ مناس���ه‌به‌ بك���ه‌ن بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆببنه‌وه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفت���ی‌‪ :‬دی���اره‌ ماوه‌یه‌كه‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���یی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ دواكه‌وت���وه‌ به‌ه���ۆی‌‬ ‫كێش���ه‌ ناوخۆیه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نهێنی‌ نیه‌‪ .‬له‌بنه‌ڕه‌تیشه‌وه‌ كه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫دروس���تبوه‌‪ ،‬بیروڕای‌ جی���اواز هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر جیاوازیی���ه‌كان م���اون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ت���ه‌وه‌ری‌ ت���ری‌ وه‌رگرت ن���ه‌ك الیه‌نی‌‬ ‫فكری‌‌و سیاس���ی‪ .‬دوركه‌وتنه‌وه‌ی‌ مام‬ ‫جه‌اللیش كاریگه‌رییه‌ك���ی‌ زۆری‌ هه‌بو‬ ‫له‌س���ه‌ر ناكۆكی���ه‌كان‪ .‬ئێس���تا كه‌ ‪40‬‬ ‫س���اڵ‌ تێپه‌ڕده‌بێت به‌سه‌ر دامه‌زراندنی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ی‌ قوربانیان‬ ‫داوه‌‪ ،‬وێڕای‌ ناكۆكیه‌كان‪ ،‬كۆكن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌بێت یه‌كێتی‌ ناو یه‌كێتی‌‬ ‫به‌هێزبكرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ئێس���تا ئه‌و‬ ‫هه‌مو هه‌ڕه‌شانه‌ هه‌ن له‌عێراق‌و ناوخۆی‌‬ ‫كوردس���تانیش‪ .‬بۆیه‌ ئومێده‌وارم دوای‌‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌ی‌ رۆژی‌ (یه‌كش���ه‌ممه‌)‬ ‫كه‌ مام جه‌الل ئاماده‌بو‪ ،‬س���ه‌ره‌تایه‌ك‬ ‫بێت بۆ ده‌س���تپێكردنی‌ كۆبونه‌وه‌كان‌و‬ ‫هه‌ن���گاوی‌ یه‌كممان بێت بۆ به‌س���تنی‌‬ ‫كۆنگره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێش���ه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫قوڵن ك���ه‌ ئێوه‌ نه‌توانن كۆببنه‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫وه‌ك خ���ۆت وت���ت ئه‌گه‌ر فك���ری‌ نین‬ ‫چین؟‬ ‫عه‌دن���ان موفت���ی‌‪ :‬به‌بۆچون���ی‌ من‬ ‫قوڵ نین‪ ،‬ئیراده‌ی���ه‌ك هه‌بێت‌و الیه‌نی‌‬ ‫شه‌خسی‌ لێ ده‌ربهێنین‪ ،‬چی‌ ناكۆكیه‌كی‌‬ ‫تر هه‌یه‌؟ ئه‌گ���ه‌ر ناكۆكیه‌كیش هه‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ یه‌كێتیه‌‪ ،‬كه‌س‬ ‫الری‌ ل���ه‌وه‌ نی���ه‌ چاكس���ازیی‌ بكرێت‌و‬ ‫ئالیه‌ت���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ردن���ی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫رێككه‌وتن���ی‌ له‌س���ه‌ر بكرێ���ت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫پێموایه‌ هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌م بونی‌ متمانه‌یه‌‬ ‫له‌نێوان ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ بتوان���ن‬ ‫كۆببنه‌وه‌و له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا راش���كاوانه‌‬ ‫باس���ی‌ بكه‌ین‪ .‬چونكه‌ پێویست ده‌كات‬

‫ناوبه‌ناو گۆڕانكاریی‌ بكرێت‌و به‌دواداچون‌و‬ ‫عه‌داله‌ت هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ متمانه‌و ئی���راده‌ هه‌بێت‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان ده‌ستپێبكات‪ ،‬پێشموایه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چاره‌س���ه‌رنه‌كردنی‌ كێش���ه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ چ كاریگه‌رییه‌كی‌‬ ‫خراپی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر دۆخی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت سلێمانی‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬ئومێد ده‌كه‌م ش���تی‌‬ ‫وانه‌بێت‪ ،‬راسته‌ كێشه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ بوه‌ته‌‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ .‬له‌وانه‌ مه‌كته‌بی‌ رێكخستن‪،‬‬ ‫راگه‌یان���دن‪ ،‬دارای���ی‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان‌و‬ ‫شه‌هیدان كه‌ توانیویانه‌ به‌رۆڵی‌ خۆیان‬ ‫هه‌ڵبستن‪ .‬كێشه‌كان بریتین له‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫یه‌ك وتاری‌‪ ،‬كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬هه‌ندێكجار له‌س���ه‌ر پێشهاته‌كان‬ ‫كه‌م‌و زۆر مومكینه‌ گوزارش���ت له‌هه‌مو‬ ‫یه‌كێتی‌ نه‌كات‪ ،‬جیاوازییه‌ك ده‌بینرێت‬ ‫لێره‌و له‌وێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ كێش���ه‌یه‌ به‌ڕاستی‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌رده‌وامبێت‪ ،‬زیان���ی‌ ده‌بێت‬ ‫ب���ۆ یه‌كێتی‌ خۆی‌‌و ب���ۆ هه‌مو خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس���تان‪ .‬پێش���موایه‌ الوازبون���ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ن���ه‌ له‌قازانج���ی‌ پارتیه‌‪ ،‬نه‌‬ ‫له‌قازانج���ی‌ گۆڕانه‌‪ .‬وه‌ك مام جه‌اللیش‬ ‫ده‌ڵێت كه‌س���مان لێ زی���اد نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مانكاتیشدا نابێت قۆناغی‌ مێژویی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌س���ه‌ر كه‌س���ێك راوه‌ستێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ربێتو داواكارییه‌كانی‌ نادروست یان‬ ‫بابه‌تی‌ نه‌بو‪ ،‬ئه‌وكات ده‌بێت به‌هه‌مومان‬ ‫تێیبگه‌یه‌نی���ن كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیشه‌ كه‌ ملكه‌چی‌ زۆرینه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ هه‌م���و الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫ناو یه‌كێتی‌ س���ڵ له‌به‌س���تنی‌ كۆنگره‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ متمانه‌ نیه‌ به‌رامب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كێ‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌ ئام���اده‌كارو كێ���ن ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌ش���داریی‌ كۆنگره‌ ده‌كه‌ن‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ س���كرتێری‌ گشتیی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بێ���ت ه���ه‌م ئالیه‌ته‌كان���ی‌ كۆنگره‌‬ ‫رێكه‌وتنی‌ له‌سه‌ربكرێت‌و هه‌م مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌ به‌هه‌ڵوێستێكی‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌وه‌ بچنه‌ ناو كۆنگره‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫مه‌ترسی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كێشه‌یه‌ك بچێته‌ناو‬ ‫كۆنگره‌و ناكۆكیه‌كان قوڵتربن‌و زاڵنه‌بن‬ ‫به‌سه‌ریاندا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لێكنزیكبون���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌ت���دا هی‌ گ���ۆڕان‌و‬ ‫ته‌ره‌فێك���ی‌ ناو یه‌كێتیه‌ ی���ان گۆڕان‌و‬ ‫هه‌مو یه‌كێتیه‌؟‬ ‫عه‌دن���ان موفتی‌‪ :‬خۆم راس���ته‌وخۆ‬

‫عه‌دنان موفتی‬

‫کۆنگره‌ نابه‌سترێت‬ ‫چونکه‌ متمانه‌ نی ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ێ‬ ‫ده‌بێته‌ ئاماده‌كارو‬ ‫كێن ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫به‌شداریی‌ كۆنگر‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‌و چۆنیه‌ت ‌ی‬ ‫دیاریكردن ‌ی‬ ‫سكرتێری‌ گشتیی‬ ‫ئاگاداریی‌ ورده‌كاریی���ه‌كان نیم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاس���اییه‌كردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی���ه‌كان‬ ‫پێویس���ته‌ بۆ پاراس���تنی‌ ئاس���ایش‌و‬ ‫ئه‌منی���ه‌ت‪ ،‬له‌و رێگه‌یه‌ش���دا زۆركه‌س‬ ‫بیر ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ده‌ش���ێت ئه‌م‬ ‫نزیكبونه‌وه‌یه‌ زیاتربێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌نده‌‬ ‫به‌ئی���راده‌ی‌ ه���ه‌ردوالو گفتوگ���ۆكان‌و‬ ‫تێڕوانین���ی‌ ه���ه‌ردوال ب���ۆ چۆنیه‌ت���ی‌‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ك���ه‌‪ .‬من بۆچون���ی‌ گۆڕان‬ ‫نازان���م‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ن���او یه‌كێتی���دا ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌ دیاره‌ كه‌ تائاستی‌ یه‌كگرتنه‌وه‌‬

‫باس���ده‌كرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ڵوێس���تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتو نیه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك پرس���ه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ كۆبونه‌وه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرێ���ك له‌ئه‌ندامه‌كانت���ان‬ ‫له‌دوای‌ مام جه‌الل‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫به‌فریادڕه‌سی‌ یه‌كێتی‌ ده‌زانن‪ ،‬بۆچونی‌‬ ‫تۆ چیه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬ئێمه‌ له‌ناو یه‌كێتین‌و‬ ‫جارێ‌ قسه‌مان نه‌كردوه‌و ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫له‌ناو یه‌كێتی‌ باس���ده‌كرێت‌و كۆنگره‌ش‬ ‫بڕی���اری‌ واده‌دات كه‌ باس���ی‌ یه‌كگرتن‬ ‫ده‌كرێت یان نا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دیداری‌ نێوان نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فاو س���ه‌ركرده‌ بااڵكانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌چ چوارچێوه‌یه‌كدایه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬بڕیارێكی‌ پێش���وی‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���یی‌ یه‌كێتی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان له‌گه‌ڵ گۆڕاندا ئاس���ایی‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ پاش هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ له‌س���لێمانی‌ دروست‬ ‫نه‌بێت له‌س���ه‌ر پۆس���تی‌ پارێ���زگارو‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬له‌ناو یه‌كێتی‌‬ ‫بڕیاردرا په‌یوه‌ندی‌‌و كۆبونه‌وه‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ده‌ستنیش���انی‌ لیژنه‌یه‌كیش‬ ‫ك���را ب���ۆ ئ���ه‌و گفتوگۆیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���یی‌ نه‌كرا‪،‬‬ ‫دیاره‌ ش���ته‌كان راناوه‌ستن بۆیه‌ له‌به‌ر‬ ‫رۆش���نایی‌ ئه‌و بڕیاره‌ من به‌ئاس���ایی‌‬ ‫ده‌بینم كه‌ هه‌ر كۆبونه‌وه‌یه‌ك كرابێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت چه‌ندینجار ئێران بانگهێش���تی‌‬ ‫كردون‌و س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ك���ردوه‌و دانیش���تنی‌ ك���ردوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ لیژنه‌ی‌ ئاماده‌كردنی‌‬ ‫ده‌س���تور له‌و ماوه‌یه‌ی‌ بۆی‌ دیاریكراوه‌‬

‫نابێت قانون‬ ‫دابنێین‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ فاڵن‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یان فاڵن سه‌رۆك ‌‬ ‫حكومه‌ته‌‬ ‫كاره‌كانی‌ ته‌واو بكات؟‬ ‫عه‌دنان موفت���ی‌‪ :‬پێموایه‌ كاره‌كه‌یان‬ ‫قورسه‌‪ ،‬چونكه‌ بڕیاره‌كه‌ وایه‌ به‌سازان‬ ‫بگه‌نه‌ رێكه‌وتن‪ ،‬ئه‌مه‌ش خۆی‌ له‌خۆیدا‬ ‫ئاسان نیه‌‪ ،‬ئه‌و بیروبۆچونانه‌ی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 2009‬جیاوازبون له‌سه‌ر پرۆژه‌ی‌ ده‌ستور‬ ‫هه‌بون‪ ،‬ئێس���تا هه‌م���ان بیروبۆچونی‌‬ ‫جیاواز هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌زه‌حمه‌تی‌ ده‌بینم‪،‬‬ ‫پێشموابوه‌ كه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسیی‌‬ ‫ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ یه‌كالبكه‌ن���ه‌وه‌ یان‬ ‫رێكه‌ون له‌س���ه‌ر ئه‌و دو س���ێ‌ خاڵه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ جیاوازییان هه‌بو‪ ،‬ئینج���ا بیده‌نه‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬ئه‌وكات به‌دو س���ێ‌ هه‌فته‌‬ ‫ته‌واوده‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پرسی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫كه‌متر ل���ه‌ ‪ 3‬مانگی‌ م���اوه‌‪ ،‬ئاینده‌ی‌‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌ به‌ك���وێ‌ ده‌گات‌و پێتوایه‌‬ ‫كوردستان توشی‌ بۆشایی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬ئومێد ده‌كه‌م نه‌گاته‌‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ ئاماژه‌یه‌كی‌ گرنگه‌و‬ ‫پێویسته‌ وه‌ك پڕۆژه‌ی‌ ده‌ستور پێشتر‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌ركردایه‌تی‌ چاره‌سه‌ربكرێت‪،‬‬ ‫رێگه‌نه‌ده‌ن ئه‌و بۆشاییه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌كه‌ پێیانوایه‌‬ ‫گه‌وره‌تری���ن به‌ربه‌س���تی‌ به‌رده‌می���ان‬ ‫سیس���تمی‌ سیاس���ییه‌‪ ،‬گونجاوتری���ن‬ ‫سیستم به‌رای‌ تۆ چیه‌ بۆ ئه‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬سیس���تمی‌ سیاسیی‌‬ ‫له‌پرۆژه‌ك���ه‌ی‌ ‪2009‬ش نوس���راوه‌ ك���ه‌‬ ‫ده‌بێ���ت په‌رله‌مان���ی‌ بێت‪ ،‬كێش���ه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دا نیه‌‪ ،‬كێشه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌ڵبژێردرێت‬ ‫یاخود له‌الی���ه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬باس له‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمیش ده‌كرێت‪،‬‬

‫‪3‬‬

‫وه‌ك وتم هه‌ردوكیان ده‌بێت به‌س���ازان‬ ‫له‌گه‌ڵل الیه‌نه‌كان باسبكرێت‌و یه‌كالیی‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمیش‬ ‫بچینه‌ ناو ورده‌كارییه‌كانی‌‌و خاڵ به‌خاڵ‬ ‫ده‌توانین باس���ی‌ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌م دو خاڵه‌‬ ‫كه‌ ناكۆكی‌ له‌سه‌ره‌‪ ،‬حه‌قه‌ باسبكرێت‌و‬ ‫به‌گفتوگۆی‌ سیاس���یی‌ نێوان الیه‌نه‌كان‬ ‫بگه‌نه‌ سازان‪ ،‬یان ئه‌وانه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫پێده‌درێ���ت به‌لیژنه‌یه‌ك���ی‌ بچوك نه‌ك‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان ب���ۆ ه���ه‌ر پێش���نیارێك‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی‌‌و تا‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ تر ده‌كه‌ن زۆری‌ ده‌وێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویس���ته‌ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫حزبه‌كاندا به‌زویی‌ یه‌كالبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پاش ‪ 10‬س���اڵ سه‌رۆكایه‌تی‌‪،‬‬ ‫پێتباش���ه‌ بارزان���ی‌ له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌ ی���ان كاتی‌ ئ���ه‌وه‌ هاتوه‌‬ ‫كه‌سێكی‌ دیكه‌ جێی‌ بگرێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌دن���ان موفتی‌‪ :‬ئه‌وه‌ په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌ئیراده‌ی‌ خه‌ڵك���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ئیراده‌ی‌ ئه‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌ سیاس���ییه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك په‌یوه‌ستیش���ه‌ به‌یاس���ای‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌وه‌ كه‌ رێگ���ه‌ده‌دات یان‬ ‫هه‌موارده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر بچینه‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ من بۆچونی‌ خ���ۆم ده‌ڵێم‪.‬‬ ‫هه‌ندێكجار وابیرده‌كرایه‌وه‌ كه‌ به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫من س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ب���وم‪ ،‬كه‌ من‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و فكره‌یه‌م‪ ،‬به‌اڵم كاتی‌ خۆی‌‬ ‫كه‌ له‌مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ ئه‌و بۆچونانه‌‬ ‫ك���ه‌ باس���كراوه‌‪ ،‬بۆچونه‌ك���ه‌م له‌الی‌‬ ‫براده‌ران ئاشكرایه‌‪ .‬نابێت قانون دابنێین‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ فاڵن سه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌‬ ‫یان فاڵن سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و په‌رله‌مانه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت یاسایه‌ك دابنێین كه‌ بڕوات پێی‌‬ ‫بێت‌و ده‌گونجێت له‌گ���ه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫لێره‌ كه‌ یاس���ایه‌ك داده‌نێی���ن‪ ،‬دیدی‌‬ ‫حزبایه‌تی‌ به‌سه‌ر زۆر له‌وانه‌ی‌ گفتوگۆ‬ ‫ده‌كه‌ن دیاره‌‪ .‬قانونی‌ س���ه‌رۆكایه‌تیش‬ ‫نابێت له‌به‌ر خاتری‌ بۆچونی‌ یه‌ك حزب‬ ‫دابڕێژرێ���ت‪ .‬یاخود نابێ���ت هه‌ندێكجار‬ ‫له‌به‌ر مه‌ترسی‌ تایبه‌تی‌ یاخود نه‌بونی‌‬ ‫متمانه‌‪ ،‬بۆچونێكی‌ تایبه‌ت فه‌رزبكه‌یت‬ ‫به‌سه‌ر به‌رامبه‌ره‌كه‌ت‌و دواتر ناچاربیت‬ ‫دوای‌ دو ساڵی‌ تر بیگۆڕیت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوایه‌ س���یناریۆی‌ ‪30‬ی‌‬ ‫حوزه‌یران���ی‌ ‪ 2013‬دوب���اره‌ ده‌بێته‌وه‌و‬ ‫بارزانی‌ ماوه‌كه‌ی‌ بۆ درێژده‌كرێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفت���ی‌‪ :‬من له‌ناو په‌رله‌مان‬ ‫نیم‌و ئاگاداری‌ نیم‪ ،‬باوه‌ڕناكه‌م شتی‌ وا‬ ‫دوباره‌بێته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌ش ماوه‌ كه‌ هیوادارم‬ ‫پێش كاتی‌ خۆی‌ ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ یه‌كال‬ ‫ببێته‌وه‌‪.‬‬

‫"هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌ ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ به‌كۆی‌ ده‌نگ خۆی‌ له‌خۆیدا نیشانه‌ی‌ پرسیاره‌"‬

‫ئارام قادر‪ :‬پێشبینیمان ده‌كرد ده‌رئه‌نجام ‌ی كۆنگره‌ چ ‌ی ده‌بێت‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ئێم���ه‌ی‌ ناچاركرد هه‌ڵوێس���ت‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫وه‌ربگری���ن‪ ،‬ئاماژه‌ش���یاندا ب���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫كارگێری‌ پێشوی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ چاودێری‌‌و "له‌الیه‌ن ژماره‌یه‌ك ئه‌ندامانی‌ پش���تیوان‬ ‫لێكراوه‌وه‌ روبه‌روی‌ چه‌ندین ئاس���ته‌نگ‌و‬ ‫به‌دواداچونی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كۆسپ بونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬پێشبینیمان ده‌كرد‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ كارگێ���ری‌ پێش���وی‌‬ ‫كۆنگره‌ به‌چ ئاراسته‌یه‌كدا ده‌ڕوات‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ چاودێری‌‌و به‌دواداچون‪ ،‬ئارام‬ ‫ده‌رئه‌نجامه‌كه‌شی‌ چی‌ ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قادر به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "پرانس���یپی‌‬ ‫ده‌ڵێت "به‌پێی‌ راپرسییه‌كی‌ به‌ر‬ ‫له‌كۆنگره‌ نزیكه‌ی‌ ‪%85‬ی‌ كادیران له‌گه‌ڵ حیزب���ی‌ له‌ناو كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امیدا وه‌كو‬ ‫پێویس���ت نیه‌‪ ،‬به‌جۆرێك���ه‌ نه‌بونی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌وه‌بون هه‌مو پۆسته‌كان پره‌نسیپی‌‬ ‫سیس���تمه‌ سه‌ریكێش���اوه‌ ب���ۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫دو خولی‌ تیادا بچه‌سپێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫پره‌نسیپه‌ نه‌برایه‌ كۆنگره‌‌و پشتگوێخرا"‪ .‬قه‌ی���ران له‌ن���او حیزبه‌كه‌دا ك���ه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫وایكرد ئێمه‌ له‌چوار س���اڵی‌ رابردو وه‌كو‬ ‫به‌رل���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ���ی‌ ده‌س���تپێكردنی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ چاودێ���ری‌‌و به‌دواداچ���ون‬ ‫كۆنگره‌ی‌ س���ێیه‌می‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ چه‌ندین هه‌وڵماندا ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫كوردس���تان ببیس���ترێت س���ه‌دای‌ دو سیستم دابنرێت س���ه‌باره‌ت به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫ش���ه‌پۆلی‌ ناڕه‌زای���ی‌ له‌ناو ئ���ه‌و حیزبه‌ باب���ه‌ت له‌وان���ه‌ چۆنیه‌ت���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌دا ده‌نگیدایه‌وه‌ كه‌ له‌رێی‌ دو ئه‌ن���دام په‌رله‌مان‪ ،‬چۆنیه‌تی‌ كاندیدكردن‬ ‫به‌یاننام���ه‌ی‌ جیاوه‌ هۆكاره‌كانی‌ ناڕه‌زایی‌ بۆ ئه‌و پۆسته‌ حكومیانه‌ی‌ به‌ده‌ستدێت‪،‬‬ ‫ب���ون‌و بڕیاری‌ بایكۆتكردن���ی‌ كۆنگره‌یان هه‌روه‌ها س���ه‌باره‌ت به‌وتاری‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬به‌یاننامه‌ی‌ یه‌كه‌م له‌الیه‌ن ‪ 10‬په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ كه‌‬ ‫كه‌س له‌كارگێری‌‌و ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ئه‌مان���ه‌ كۆمه‌ڵێك بابه‌ت ب���ون هه‌وڵدرا‬ ‫چاودێری‌‌و به‌دواداچون باڵوكرایه‌وه‌‌و تیایدا چاكس���ازی‌ ریش���ه‌ییان تیابكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌یان ئاش���كراكرد پ���اش ئه‌نجامدانی‌ به‌داخ���ه‌وه‌ نه‌گه‌یش���تنه‌ ئه‌نج���ام‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌یان كۆبون���ه‌وه‌‌و توێژن���ه‌وه‌ هیوایه‌ك ئه‌مه‌ش هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ بو كه‌ وایكرد‬ ‫نه‌هێڵرای���ه‌وه‌ بۆ گۆڕانكاری‌‌و چاكس���از ‌ی ئێمه‌ بایكۆتی‌ كۆنگره‌ بكه‌ین"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌‪ ،‬خاڵێكی���ش ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌كۆنگ���ره‌وه‌ ب���و ئه‌وه‌ب���و ك���ه‌ ئێم��� ‌ه‬ ‫پێش���بینیمان ده‌ك���رد ك���ه‌ كۆنگره‌ به‌چ‬ ‫ئاراسته‌یه‌كدا ده‌ڕوات‌و ده‌رئه‌نجامه‌كه‌شی‌‬ ‫چی‌ ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ پێش���بینیمان ده‌كرد‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌ ئێستا هاتوه‌ته‌دی‌‪.‬‬ ‫ئ���ارام ق���ادر وت���ی‌‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كان قۆرغكراب���و له‌مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬واته‌ بۆ هه‌مو بابه‌تێكی‌ ئیداری‌‪،‬‬ ‫بۆ هه‌م���و بابه‌تێكی‌ دارایی‌ ده‌بوایه‌ هه‌مو‬ ‫ئۆرگان���ه‌كان بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ ب���ۆ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ كه‌ ئێستا ئه‌م سیستمه‌ له‌جیهاندا‬ ‫چ له‌كاروب���اری‌ حیزبی���دا‌و چ له‌كاروباری‌‬ ‫رێكخراوه‌ییدا كاری‌ پێناكرێت"‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی‌ ت���ر له‌داواكارییه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌ ده‌ستاوده‌س���تكردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ له‌گ���ه‌ڵ جیاكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كان‪ ،‬به‌اڵم كۆنگره‌ی‌ سێیه‌می‌‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‌ ل���ه‌دوه‌م رۆژی���دا جارێك���ی‌ تر‬ ‫عه‌لی‌ باپی���ری‌ وه‌ك ئه‌میر دیاریكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و پرسه‌‪ ،‬ئارام وت ‌ی "م‪.‬عه‌لی‌‬ ‫باپیر خۆی‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌ ئه‌ویش به‌دیلی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و خه‌ڵكی‌ تری���ش به‌دیلیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌ستاوده‌ست كردنی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌ناو كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫كۆم���ه‌ڵ یه‌كێكه‌ له‌و پره‌نس���یپانه‌ی‌ كه‌‬

‫پێویسته‌ كاری‌ پێبكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "جگه‌ له‌وه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪‌ %85‬ی‬ ‫به‌شدارارنی‌ ئه‌و راپرسییه‌ی‌ به‌ر له‌كۆنگره‌‬ ‫ئه‌نجام���درا له‌ن���او ئه‌ندامان���ی‌ مه‌ڵبه‌ند‌و‬ ‫ئه‌ندام مه‌كت���ه‌ب‌و ئه‌ندامانی‌ ئۆرگانه‌كان‬ ‫ك���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 700‬كه‌س به‌ش���دارییان‬ ‫تیاكرد له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌بون هه‌موو پۆسته‌كان‬ ‫پره‌نس���یپی‌ دو خولی‌ تیادا بچه‌س���پێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و پره‌نس���یپه‌ نه‌خرای���ه‌ ناو‬ ‫كۆنگره‌وه‌‌و باسی‌ لێوه‌نه‌كرا"‬ ‫ئارام قادر راش���یگه‌یاند‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫تێبین���ی‌ س���ه‌ره‌كیمان له‌س���ه‌ری‌ هه‌بو‬ ‫سیستمی‌ كۆنگره‌یه‌‪ ،‬سیستمی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‌و پارته‌كانی‌ دیكه‌ش‬ ‫به‌جۆرێك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ده‌ویس���ترێت هه‌مان ده‌رئه‌نجامی‌ ده‌بێت‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆرین���ه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫كۆنگ���ره‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ دیاریك���راون‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ له‌كۆمه‌ڵ هه‌م���و ئه‌ندام مه‌ڵبه‌ند‌و‬ ‫مه‌كت���ه‌ب‌و هاوئاس���ته‌كانیان ئه‌ندام���ی‌‬ ‫كۆنگره‌ن‪ ،‬واته‌ نزیكه‌ی‌ ‪%60‬ی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫كۆنگره‌ راسته‌وخۆ چونه‌ته‌ ناو كۆنگره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌رئه‌نجامه‌كه‌ش���ی‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ه���اوكات ژماره‌ی���ه‌ك له‌دامه‌زرێنه‌ران‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ سكرتاریه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌‬

‫خوش���كانی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ خۆیان راگه‌یاند‌و به‌هه‌مانشێو‌ه‬ ‫بڕیاریان���دا به‌ش���داری‌ كۆنگ���ره‌ نه‌ك ‌هن‌و‬ ‫هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌شیان‬ ‫بۆ پشتگوێخستنی‌ ئافره‌تان گێڕاوه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتاری‌ پێش���وی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ س���ه‌رگوڵ قه‌ره‌داغ���ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬مێ���ژوی‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كانم���ان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ مانگی‌ حوزه‌یرانی‌ س���اڵی‌‬ ‫راب���ردو ئه‌وكات���ه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن كۆمه‌ڵه‌وه‌‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك كادی���ر له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ بۆ پۆسته‌كان دیاریكران‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا بڕیاربو پشت به‌‪ cv‬ببه‌سترێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و بڕیار‌و پرنسپه‌ پشتگوێخرا‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌هه‌ند وه‌رنه‌گرتنی‌ داخوازی‌‌و‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ ئه‌وان‌و ئه‌و پڕۆژانه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ چاودێ���ری‌‌و به‌دواداچ���ون‬ ‫پێشكه‌شكران وایكرد هه‌ردوالمان نائومێد‬ ‫بوین له‌چاكسازی‌"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ جارێك���ی‌ تر هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫عه‌ل���ی‌ باپیری���ش به‌ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‪ ،‬ته‌نه���ا ئ���ه‌وه‌ی‌ وت ك���ه‌‬ ‫"هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ به‌كۆی‌‬ ‫ده‌نگ خۆی‌ له‌خۆیدا نیشانه‌ی‌ پرسیاره‌‪،‬‬ ‫چۆن هه‌مو كۆك بون له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫كه‌سێك نه‌بو دژ بێت"‪.‬‬

‫به‌پێی‌ راپرسییه‌ك ‌ی‬ ‫به‌ر له‌كۆنگره‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪%85‬ی‌ كادیران‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌بون هه‌مو‬ ‫پۆسته‌كان پره‌نسیپی‌‬ ‫دو خولی‌ تیادا‬ ‫بچه‌سپێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫پره‌نسیپه‌ نه‌برایه‌‬ ‫كۆنگره‌‌و پشتگوێخرا‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫كونسوڵی‌ گشتیی‌ به‌ریتانیا له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ :‬بۆ سه‌ربه‌خۆی ‌ی‬ ‫باشتر وایه‌ قسه‌ له‌گه‌ڵ ناوه‌ند بكه‌ن له‌بری ئه‌وه‌ی به‌ته‌نیا هه‌نگاو بنێن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌نكس مكی‌‪ ،‬كونسوڵی‌ گشتیی‌ به‌ریتانیا‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت به‌هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫تاكالیه‌نه‌ ده‌ڵێت "له‌بازرگانیدا مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫هه‌نارده‌كردن له‌سه‌ر بنه‌مای‌ لێكدانه‌وه‌ی‬ ‫تاكالیه‌نه‌ هه‌میشه‌ جۆرێك له‌مه‌ترسی‌و‬ ‫سه‌ره‌ڕۆیی تیادا بوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌فته‌ی‌ رابردو وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫فه‌ڕه‌نس����ا هۆش����داریی‌ دای����ه‌ كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌باره‌ی‌ دابه‌ش����بونی‌ عێراق‌و‬ ‫س����وریا‪ ،‬بۆچونی‌ تۆ چیه‌ له‌باره‌ی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌نك����س مك����ی‌‪ :‬عێ����راق ب����ۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌ش����وێنێكی‌ جێی‌ ملمالنێدابوه‌‪ ،‬له‌سایه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ پێش����ودا له‌دوای‌ س����اڵی‌ ‪،2014‬‬ ‫گوتارێك����ی سیاس����ی هه‌بو كه‌ به‌ش����داربو‬ ‫له‌دروستكردنی قه‌یران له‌چه‌ند به‌شێكی ئه‌م‬ ‫واڵته‌دا‌و دروستكردنی په‌یوه‌ندییه‌كی ئاڵوز‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ هاوینی‌‬ ‫رابردوش بینیمان‪ ،‬سه‌ركه‌وتنی‌ شۆكهێنه‌ری‌‬ ‫داعش بو كه‌ بوه‌ مایه‌ی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر س����ه‌قامگیری‌ عێراق‪ .‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫داعش هه‌ڕه‌شه‌یه‌ له‌سه‌ر هه‌مومان‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌عێ����راق‌و س����وریاش روده‌دات جێگ����ه‌ی‌‬ ‫نیگه‌رانی‌ هه‌مومانه‌‪ .‬به‌اڵم مایه‌ی‌ خۆشحاڵی‌‬ ‫زۆر بو كه‌ س����اڵی‌ رابردو حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫بو به‌سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‌و پابه‌ندبونی‌‬ ‫خ����ۆی‌ دوپاتك����رده‌وه‌ به‌رامب����ه‌ر تێكڕای‌‬ ‫پێكهاته‌‌و هێزه‌ سیاسییه‌كان‌و چاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان له‌گ����ه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫بنیاتنان����ه‌وه‌ی‌ هێ����زه‌ ئه‌منیه‌كان����ی‌ عێراق‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ دامه‌زراوه‌ نیش����تمانیه‌كاندا‬ ‫ب����ۆ روبه‌روبون����ه‌وه‌ی‌ داع����ش‪ .‬چه‌ندی����ن‬ ‫به‌ره‌وپێش����چونی‌ دیكه‌م����ان بینی‌ له‌وانه‌ش‬ ‫رێككه‌وتنی‌ بودجه‌و نه‌وت����ی‌ نێوان به‌غدا‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و هه‌ندێك سه‌ركه‌وتن‬ ‫له‌مه‌یدانی‌ جه‌نگدا‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌شدا گه‌لێك‬ ‫ش����ت ماون كه‌ بكرێ����ن‪ .‬پێمانوای ‌ه زۆرێك‬ ‫له‌گ����رژی‌‌و ناكۆكی‌ ماون له‌نێ����وان هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‌و به‌غدا له‌باره‌ی‌ هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫نه‌وت‌و بودجه‌و داهات����ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ریتانیا‬ ‫هه‌ردو الیه‌ن هان����ده‌دات بۆئه‌وه‌ی‌ پابه‌ندی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌ بن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬هه‌فت����ه‌ی‌ راب����ردو س����ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم وتی ئه‌مریكا‌و به‌ریتانیا‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت����وه‌كان وه‌ك نێوه‌ندكارێك‬ ‫به‌ش����ێك بون له‌م رێككه‌وتنه‌‪ ،‬ئایا ئه‌ركی‌‬ ‫ئێوه‌ نیه‌ هان����ی‌ جێبه‌جێكردنی‌ ده‌قاوده‌قی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ بده‌ن؟‬ ‫ئه‌نكس مك����ی‌‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم من‬ ‫ناڵێم نێوه‌ندكار‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا راسته‌وخۆ گفتوگۆده‌كه‌ن‪ .‬كاتێكیش‬ ‫ئێم����ه‌ وه‌ك به‌ریتانیاو ئه‌مری����كا‌و یونامی‌‬ ‫قس����ه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غ����دا ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬ه����ه‌ردوال هانده‌ده‌ی����ن‬ ‫بۆئ����ه‌وه‌ی‌ پابه‌ن����دی‌ رێكه‌وتنه‌ك����ه‌ ب����ن‌و‬ ‫سه‌رله‌نوێ‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫بنیاتن����ه‌ر بینابكه‌نه‌وه‌‪ .‬چونك����ه‌ چه‌ندین‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی هاوبه‌ش����یان له‌به‌رده‌مدایه‌ وه‌ك‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ئه‌منی‌ به‌هۆی‌ شه‌ڕی‌ داعشه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‪ ،‬دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وت كه‌ پێده‌چێت زیاتر بێته‌خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها قه‌یرانێكی‌ گ����ه‌وره‌ی مرۆیی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌رتاسه‌ری‌ عێراق به‌هۆی‌ ئاواره‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ دامه‌زراوه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م تاقیردنه‌وه‌یه‌ك����ی س����ه‌ختدان‪.‬‬ ‫كات����ی‌ ئ����ه‌وه‌ هات����وه‌ بڕیاره‌ قورس����ه‌كان‬ ‫بدرێن‌و س����ه‌رچاوه‌ی‌ خه‌رجییه‌كان بۆ نیوه‌‬ ‫كه‌مبكرێن����ه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ش هه‌ردوال هانده‌ده‌ین‬

‫ئه‌نكس مكی‪ ،‬كونسوڵی‌ گشتیی‌ به‌ریتانیا له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬

‫گرنگترین پره‌نسیپ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پارته‌‬ ‫كوردیه‌كان‌و ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكانه‌ی‌ كه‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیان ده‌كه‌ن‬ ‫پێكه‌وه‌ گفتوگۆ‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بكه‌ن كه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ چی پێویسته‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬له‌بری ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌سێكی بیانی رای‬ ‫خۆی به‌سه‌ریاندا‬ ‫بسه‌پێنێ‬

‫پێكه‌وه‌و به‌هاوبه‌شی‌ روبه‌ڕوی ئه‌م پرسانه‌‬ ‫ببنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌ته‌نیا كاركردن چاره‌سه‌ری‬ ‫كێشه‌كان قورستر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئه‌گ����ه‌ر الیه‌نه‌كان����ی‌ عێ����راق‬ ‫نه‌گه‌یش����تنه‌ رێكه‌وتن‪ ،‬پێتوایه‌ بارودۆخی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ له‌باره‌ بۆئ����ه‌وه‌ی‌ كورد بیر‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆیی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬بۆچونی‌ به‌ریتانیا‬ ‫چیه‌ له‌باره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستانه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌نكس مك����ی‌‪ :‬له‌ئێس����تادا ئه‌وله‌ویه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ هه‌م����و الیه‌نه‌كان پێكه‌وه‌ كاربكه‌ن‪،‬‬ ‫حكومه‌تێك له‌به‌غدا هه‌ی����ه‌و وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫هی‌ كوردو عه‌ره‌بن‪ .‬رێككه‌وتنێكیش هه‌یه‌ بۆ‬ ‫كاركردن له‌نێوان حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫ب����ه‌الی‌ منه‌وه‌ گرنگه‌ بۆ ئه‌م مه‌ترس����ییه‌ی‌‬ ‫ئێستا هه‌یه‌‪ ،‬رێكه‌وتنێكی‌ هاوبه‌ش هه‌بێت‬ ‫له‌نێ����وان حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م‌و به‌غ����دادا‪.‬‬ ‫له‌راس����تیدا نازانم داهاتو چی‌ له‌گه‌ڵ خۆیدا‬ ‫بۆ عێراق هه‌ڵگرت����وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌زانم هه‌مان‬ ‫بارودۆخ له‌گه‌لێك ش����وێنی جیهاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ناوچه‌كان‌و هه‌رێمه‌كان بخوازن‬ ‫س����ه‌رله‌نوێ‌ پێناس����ه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان‬ ‫بكه‌نه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ناوه‌ند‪ ،‬باش����تر وایه‌ قسه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ناوه‌ن����د بكه‌ن له‌بری ئه‌وه‌ی به‌ته‌نیا‬ ‫هه‌نگاو بنێن‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر سبه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی‌ رابگه‌یه‌نێ����ت‪ ،‬پێتوای����ه‌‬ ‫كاردانه‌وه‌ ‌ی به‌ریتانیا چی ده‌بێت؟‬ ‫ئه‌نك����س مك����ی‌‪ :‬پێموابێ����ت ئ����ه‌وه‌‬ ‫پرسیارێكی زۆر گریمانه‌ییه‌ بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌هه‌م����و بارودۆخه‌ هاوش����ێوه‌كاندا‬ ‫له‌جیه����ان‪ ،‬گرنگ����ه‌ پرۆس����ه‌یه‌كی‌ گفتوگۆ‬ ‫هه‌بێت له‌ناوخ����ۆی‌ واڵتدا‪ .‬نمونه‌ واڵته‌كه‌ی‌‬ ‫خ����ۆم بهێنمه‌وه‌‪ ،‬چه‌ند مان����گ له‌مه‌وپێش‬ ‫سكۆتله‌ندا راپرس����یه‌كی‌ ئه‌نجامدا كه‌ تێیدا‬ ‫خه‌ڵكی‌ س����كۆتله‌ند بڕیاریاندا وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌شانشینی‌ یه‌كگرتوی‌ به‌ریتانیا بمێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م راپرس����ییه‌ به‌ره‌نجام����ی‌ ماوه‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌گفتوگۆ‌و دانوستانی‌ سیاسیی‌ بو له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كاندا كه‌ دواتر گه‌یش����تنه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ راپرسیه‌كه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬لێر‌ه له‌كوردس����تان مشتومڕێكی‌‬ ‫گه‌رم هه‌ی����ه‌ له‌نێوان پارته‌كان����دا له‌باره‌ی‌‬ ‫سیس����تمی‌ سیاس����ییه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕای‌ تۆ بۆ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی‌ له‌سه‌ره‌تای‌ رێگه‌دان بۆ بنیاتنانی‌‬ ‫دیموكراسی‌‪ ،‬چ جۆره‌ سیستمێكی‌ سیاسیی‌‬ ‫باشترینه‌؟‬ ‫ئه‌نكس مكی‌‪ :‬كاتێك هاوینی‌ ‪ 2014‬هاتم‬ ‫بۆ ئێره‌‪ ،‬س����ێ‌ خاڵ س����ه‌رنجیان راكێشام‬ ‫له‌باره‌ی‌ كلتوری سیاس����یی كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكی����ان ئ����ه‌و ده‌س����تكه‌وتانه‌یه‌ ك����ه‌‬ ‫س����ه‌رباری كه‌موكورتیی����ه‌كان له‌ماوه‌یه‌كی‬ ‫كه‌مدا به‌ده‌س����تهاتون‪ ،‬وه‌ك گه‌ش����ه‌كردنی‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و بنیاتنانی‌ تواناكانی حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان‪ ،‬ئه‌مانه‌ زۆر جێی‌ خۆشحاڵین‪.‬‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ من مێژوییه‌كی‌ دورودرێژی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌ره‌وڕه‌وه‌ی‌ گه‌شه‌سه‌ندنی‌ دیموكراسیدا تا‬ ‫گه‌یشتوه‌ به‌م رۆژگاره‌ی‌ ئێستای‌‪ .‬دوه‌میان‪،‬‬ ‫ئه‌و رۆحیه‌تی‌ پێكه‌وه‌كاركردنی‌ نێوان پارته‌‬ ‫سیاسییه‌ جیاوازه‌كانه‌ كه‌ هه‌ندێكیان پێشتر‬ ‫له‌پێگه‌ی‌ ئۆپۆزسیۆندا بون‌و ئێستا پێكه‌وه‌‬ ‫له‌یه‌ك كابین����ه‌ی حكومه‌ت����دا به‌رۆحیه‌تی‌‬ ‫هاوكارییه‌وه‌ كارده‌كه‌ن بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫ئاسته‌نگه‌ زێده‌ قورسه‌كان‪ .‬ئه‌مه‌ش جێگه‌ی‌‬ ‫خۆش����حاڵییه‌‪ .‬س����ێیه‌مین خاڵ كه‌ جێگه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رنجم بو‪ ،‬بریتی ب����و له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫مه‌ده‌ن����ی‌ چ����االك‌و میدی����ای‌ پڕ ل����ه‌وزه‌ی‬ ‫هه‌مه‌چه‌ش����ن‪ ،‬بێگومان هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك‬ ‫بیه‌وێ����ت ل����ه‌روی‌ سیاس����یی‌‪ ،‬كلتوری����ی‌‌و‬ ‫ئابورییه‌وه‌ گه‌ش����ه‌بكات‌و س����ه‌ركه‌وتوبێت‪،‬‬ ‫پشتده‌به‌ستێت به‌میدیای‌ ئازاد كه‌ بتوانێت‬ ‫راس����تیه‌كان به‌ده‌س����ه‌اڵت بڵێت‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫هه‌ندێك پرسی‌ ئێستاوه‌‪ ،‬پێموایه‌ گرنگترین‬ ‫پره‌نس����یپ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پارت����ه‌ كوردیه‌كان‌و‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ ك����ه‌ نوێنه‌رایه‌تیان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پێك����ه‌وه‌ گفتوگۆ له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ بكه‌ن كه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ چی پێویسته‌ بكرێت‪ ،‬له‌بری ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌س����ێكی بیان����ی رای خۆی به‌س����ه‌ریاندا‬ ‫بس����ه‌پێنێ‪ .‬وه‌ك نوێنه‌رێك����ی‌ به‌ریتانی����او‬

‫هاوڕێیه‌ك����ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان ده‌توانم‬ ‫بڵێ����م‪ ،‬ئه‌و هه‌نگاوانه‌ جێی‌ ده‌ستخۆش����ین‬ ‫ك����ه‌ دام����ه‌زراوه‌كان به‌هێزده‌ك����ه‌ن‌و ئ����ه‌م‬ ‫ئازادییه‌ به‌رزتر راده‌گرن‪ ،‬ئه‌مه‌ش واده‌كات‬ ‫حكومه‌ت باش����تر پێویستیه‌كانی‌ هاواڵتیان‬ ‫به‌دیبێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بۆچون����ت له‌باره‌ی‌ حه‌ش����دی‌‬ ‫ش����ه‌عبیه‌وه‌ چیه‌؟ پێتوای����ه‌ ده‌بنه‌ مایه‌ی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ له‌سه‌ر ئاینده‌ی‌ عێراق؟‬ ‫ئه‌نكس مك����ی‌‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ له‌چه‌ن����د مانگی‌‬ ‫رابردودا له‌عێ����راق به‌دیمان كردوه‌ ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی����ه‌ك گروپ����ی‌ چه‌كداریی‌ ه����ه‌ن كه‌‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ داعش ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ ش����ه‌ڕێكی‌ زۆر‬ ‫پێویسته‌ بۆ نه‌هێش����تنی‌ ئه‌و مه‌ترسییه‌ی‌‬ ‫داعش دروستیكردوه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫پێش����وازیكردنه‌ ئه‌وه‌یه‌ س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬ ‫عێ����راق‌و حكومه‌ت����ی‌ به‌غ����دا كارده‌ك����ه‌ن‬ ‫ب����ۆ رێكخس����تنی‌ گروپ����ه‌ چه‌ك����داره‌كان‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ گرنگه‌ ب����ۆ هێزه‌ ئه‌منی����ه‌كان كه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌یه‌ك����ی‌ قانونی����دا ب����ن‪ .‬ئ����ه‌م‬ ‫رێكخس����تنه‌ قانونییه‌ ب����ۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌ترسییه‌كانی‌ داعش����یش گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌راب����ردودا داع����ش هه‌ندێ����ك له‌گرژیی����ه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ییه‌كان����ی له‌عێراق قۆس����ته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌هێزكردنی‌ خۆی‌‪ .‬به‌اڵم من سه‌رنجێكیشم‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ش����ه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ یه‌كسان له‌ناوه‌ندی‌ شه‌ڕی‌ دژ‬ ‫به‌داعشدان‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند مانگی‌ رابردودا‬ ‫چه‌ندین قوربانییان داوه‌‪ .‬به‌ریتانیاش له‌ریزی‌‬ ‫هه‌ره‌ پێش����ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫بوه‌ بۆ پشتیوانیكردنی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫مه‌شقپێكردنی‌ هه‌زاران پێشمه‌رگه‌و پێدانی‌‬ ‫كه‌ره‌سته‌ی‌ س����ه‌بازیی‌‪ ،‬جگه‌ له‌بۆردومانی‬ ‫رۆژان����ه‌و هه‌فتانه‌ی‌ هاوپه‌یمانان (به‌ هێزی‬ ‫ئاسمانی به‌ریتانیاشه‌وه‌) بۆسه‌ر چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ زۆر گرنگه‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس����یی‌‌و س����ه‌ربازیی‌‪ ،‬دامه‌زراوه‌كان����ی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ به‌هێ����ز بك����ه‌ن‌و پێكهاته‌كه‌ی‌‬ ‫رێكبخه‌ن ت����ا دڵنیایی هه‌بێت له‌یه‌كگرتویی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و مه‌ش����قپێكردن‌و پڕچه‌ككردنی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ یه‌كسان‌و ستاندارد‪ .‬ئه‌مه‌ بۆ‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقیش هه‌ر وایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بێینه‌ س����ه‌ر ب����واری ئابوری‪ ،‬تۆ‬ ‫پێتـوایه‌ ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان‌و به‌ریتانیا له‌ئاس����ت خواست‌و‬ ‫هیواكانی هه‌ردوالدا بێت؟‬ ‫ئه‌نك����س مك����ی‌‪ :‬ن����ا له‌وئاس����ته‌دا نیه‌‪،‬‬ ‫من وه‌ك باڵی����ۆزی گش����تی به‌ریتانیا به‌و‬ ‫ئاس����ته‌ی‌ ئاڵوگ����ۆڕی‌ بازرگان����ی رازی نیم‬ ‫كه‌ ئێس����تا له‌نێ����وان واڵته‌ك����ه‌م‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تاندا هه‌یه‌‪ .‬گه‌ر باس����ی ئاس����تی‬ ‫هاریكاری‌ زانكۆكانی به‌ریتانیاو كوردستان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬یاخود كارو بازرگانی راس����ته‌وخۆ‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌ئاس����تی تموحات����ی ئێم����ه‌ نیه‌‪.‬‬

‫كۆمپانیا جیهانیه‌كان‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌شوێنێكدا‬ ‫كار بكه‌ن ك ‌ه سه‌روه‌ر ‌ی‬ ‫یاسا هه‌بێت‌و دڵنیایان‬ ‫بكاته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫كێبه‌ركێی‌ ره‌واو دروست‬ ‫هه‌یه‌ بۆ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫به‌اڵم من ش����انازی به‌وه‌ش����ه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌‬ ‫ئێس����تا چه‌ن����د كۆمپانیایه‌ك����ی به‌ریتانی‬ ‫له‌كوردس����تاندان‌و له‌ ئاستێكی باشدا كااڵو‬ ‫خزمه‌تگوزاریه‌كانی����ان پێشكه‌ش����ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫یاخود به‌ه����ۆی‌ وه‌به‌رهێنانه‌كانیانه‌وه‌ هه‌لی‌‬ ‫كار دروست ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس����تی هه‌نارده‌كردنی به‌ریتانیا باش����ه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان ش����ێوه‌ بۆ ئابوری‌ كوردستانیش‪.‬‬ ‫ه����اوكات ئه‌م ئاڵوگ����ۆڕه‌ به‌سودیش����ه‌ بۆ‬ ‫كه‌رتی تایبه‌ت له‌كوردستان‪ ،‬كه‌ ئێستا زۆر‬ ‫پێویس����تی به‌وه‌یه‌ س����ه‌رچاوه‌كانی ئابوری‌‬ ‫هه‌مه‌ڕه‌ن����گ بكات‪ .‬من هه‌میش����ه‌ پێم وایه‌‬ ‫ده‌بێـت كۆمپانیای‌ زیاترو س����ه‌رمایه‌گوزاری‌‬ ‫زیاتری‌ به‌ریتانیا بێن بۆ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بۆ س����ود وه‌رگرتن ل����ه‌و ده‌رفه‌تانه‌ی‌ لێره‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم كوردس����تان ئاسته‌نگ‌و گرفتی‬ ‫هه‌یه‌ له‌رازیكردن����ی كۆمپانیا به‌ریتانیه‌كان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌رمایه‌كانیان لێره‌ بخه‌نه‌گه‌ڕ‪.‬‬ ‫چونكه‌ كۆمپانی����ا به‌ریتانیه‌كان‪ ،‬وه‌ك هه‌ر‬ ‫كۆمپانیایه‌ك����ی ت����ری نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی ڕو له‌هه‌ر واڵتێك بكه‌ن‪ ،‬ته‌ماش����ای‌‬ ‫گرنگی‌و ڕۆڵی‌ یاسا ده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌ماشای‌ ئاستی‬ ‫كێبه‌ركێی بازرگانی ره‌واو دروس����ت ده‌كه‌ن‬ ‫له‌ واڵته‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌مانه‌ش ئه‌ركی كوردستانی‬ ‫قورستر كردوه‌‪ .‬من له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردودا‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ هاتبومه‌ ئێ����ره‌ تا په‌یوه‌ندیه‌ك له‌‬ ‫نێوان كۆمپانیا به‌ریتانیه‌كان‌و لۆكاڵیه‌كانی‬ ‫سلێمانی دروست بكه‌م‪ ،‬هه‌مان ئه‌و شته‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌ولێر ده‌مكرد‪ .‬من له‌رۆژانی رابردودا‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ به‌رپرس����انی حكوم����ی‌و حیزبیدا‬ ‫له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌تی هێنانی كۆمپانیای‌ نوێ‌و‬ ‫وه‌به‌رهێنانی نوێ بۆ ئێره‌ قسه‌مكرد‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫پارێزگارو س����ه‌ركرده‌ی‌ پارته‌ سیاسیه‌كاندا‬ ‫گفتگۆی‌ ئه‌وه‌مان كرد چی پێویسته‌ بكرێت‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌رت����ی تایبه‌ت پێش����بخرێت‪،‬‬ ‫هاوكات گفتگوگۆی‌ ئه‌وه‌ش����مان كرد چۆن‬ ‫ئاس����تی توانایی‌ له‌ئیداره‌دان����ی پرۆژه‌كاندا‬ ‫باش����تر بكرێت‪ ،‬یان ئه‌و سیاس����ه‌تانه‌ی كه‌‬ ‫ده‌بێ����ت ریفۆرمیان تیا بكرێ����ت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئاستی خواس����ت‌و داواكاریه‌كانی خه‌ڵكدا‬ ‫بن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ خاڵه‌ الواز‌و به‌هێزه‌كانی‬ ‫ئابوری‌ كوردس����تان چیه‌ بۆ دروستكردنی‬ ‫ژێرخانێك����ی پت����ه‌و‪ ،‬ی����ان گه‌ش����ه‌پێدانی‬ ‫ئابوری‌؟‬ ‫ئه‌نك����س مكی‌‪ :‬هێنده‌ی‌ ك����ه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫ب����ه‌ په‌ره‌پێدانی ئابوری����ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێوه‌ له‌‬ ‫‪ 10‬س����اڵی‌ رابردودا كاری باش����تان كردوه‌‪،‬‬ ‫پالنێكی دورماوه‌ی‌ ب����اش هه‌بوه‌‪ ،‬خه‌ڵكی‬ ‫كوردس����تان ك����راو‌هن‌و ب����اش له‌جیه����ان‌و‬ ‫ده‌وروربه‌ره‌ك����ه‌ گه‌یش����تون‪ .‬گه‌نجه‌كانتان‬ ‫س����ورن له‌س����ه‌ر فێربونی زمانه‌ بیانیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌زۆری‌ ئینگلیزی‪ .‬پیاوانی كار له‌كوردستان‬ ‫ده‌زانن پێداویس����تیه‌كانی ئیشه‌كه‌یان چیه‌‪.‬‬

‫هاوكات ئێوه‌ س����امانی نه‌وتت����ان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێتـ����ه‌ هۆی‌ گه‌ش����ه‌ی‌ ئاب����وری‌‪ .‬كه‌وات ‌ه‬ ‫له‌ ئاس����تی دورماوه‌دا زۆر ش����تی باش له‌م‬ ‫واڵته‌دا هه‌یه‌‪.‬بێگوم����ان ده‌رفه‌ته‌كانی ئێوه‌‬ ‫زیات����ر ده‌بێت ئه‌گه‌ر س����نوره‌كانتان كراوه‌‬ ‫بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬ئێران‌و باكوری‌ سوریا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ زۆر ش����ت وامان لێ����ده‌كات كه‌ بڵێین‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان له‌ ئاینده‌دا ده‌كه‌وێته‌‬ ‫سه‌ر نه‌خش����ه‌ی‌ بازرگانی‌و ئابوری‌ جیهان‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر پرس����یاری‌ ئه‌وه‌ بكرێت ده‌بێت‬ ‫چی بكرێت‪ ،‬بێگومان ئێستا كاتێكی سه‌خته‌‬ ‫ب����ۆ هه‌مو عێ����راق‌و كوردس����تانیش‪ .‬ته‌نها‬ ‫شتێك له‌ ئێس����تادا بۆ ژیاندنه‌وه‌ی‌ ئابوری‌‬ ‫له‌هه‌رێم����ی كوردس����تاندا بكرێـ����ت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ حكومه‌ته‌كه‌تان سیاس����ه‌تێكی ئابوری‌‬ ‫دروس����تی هه‌بێـت بۆ هێنانی وه‌به‌رهێنانی‬ ‫بیان����ی‌و هه‌مه‌ڕه‌نگركردنی س����ه‌رچاوه‌كانی‬ ‫داهات‌و ئاب����وری‪ .‬نه‌وت نیعه‌متێكی مه‌زنه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناكرێت ئابوری‌ واڵتێك ته‌نها پش����ت‬ ‫به‌نه‌وت ببه‌س����تێت‪ .‬من ئه‌زانم حكومه‌ت‌و‬ ‫به‌رپرس����ه‌كانتان به‌ جدی ب����ه‌دوای‌ ئه‌وه‌دا‬ ‫ده‌گه‌ڕێـ����ن كه‌ چی بكرێت ب����ۆ به‌دیهێنانی‬ ‫ئه‌م گه‌ش����ه‌كردنه‌ ئابوریه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش جێگه‌ی‌‬ ‫پێزانین����ه‌‪ .‬به‌اڵم پێش هه‌مو ش����تێك ئێوه‌‬ ‫ده‌بێت رۆڵی‌ یاسا له‌واڵته‌كه‌دا به‌هێزبكه‌ن‪.‬‬ ‫كۆمپانیا جیهانیه‌كان ده‌یانه‌وێت له‌شوێنێكدا‬ ‫كار بك����ه‌ن كه‌ س����ه‌روه‌ری‌ یاس����ا هه‌بێت‌و‬ ‫دڵنیای����ان بكاته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ ك����ه‌ كێبه‌ركێی‌‬ ‫ره‌واو دروست هه‌یه‌ بۆ هه‌مو الیه‌ك‪ .‬دیاره‌‬ ‫له‌ده‌ س����اڵی رابردودا شتی باشتان كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ یاسای‌ وه‌به‌رهێنانی ئێوه‌ سه‌رنجی‬ ‫گه‌لێك كۆمپانیای‌ بیانی راكێش����ا‪ .‬هاوكات‬ ‫ده‌بێ����ت وه‌به‌رهێنان له‌ ب����واری‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫فێركردن����دا بك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ خواس����تێكی‬ ‫دورماوه‌ی‌ گه‌شه‌پێدانی ئابوریه‌‪ .‬نه‌وه‌كانی‬ ‫داهاتو پێویس����تیان به‌ هه‌لی‌ كاری‌ كه‌رتی‬ ‫تایبه‌ت هه‌یه‌‪ ،‬كه‌رتی گشتی ناتوانێـت كار‬ ‫بۆ نه‌وه‌كانی داهاتو دابین بكات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫توان����ای‌ به‌ده‌س����تهێنانی ئه‌م هه‌له‌ش����یان‬ ‫هه‌بێـت بێگومان پێویس����تیان به‌په‌روه‌ده‌و‬ ‫فێركردنێك����ی باش����تر هه‌ی����ه‌‪ ،‬له‌ب����واری‌‬ ‫خوێندنی بااڵو فێربون����ی زمانه‌ بیانیه‌كان‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌خوێندنی ئاماده‌یی‌و زانكۆش����دا‬ ‫ده‌بێـ����ت فێری‌ ئه‌و تواناو لێوه‌ش����اوه‌ییانه‌‬ ‫بكرێن ك����ه‌ كۆمپانیاكانی ئه‌م س����ه‌رده‌مه‌‬ ‫پێویس����تیانه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه‌ش پێویس����تی‬ ‫به‌سه‌قامگیری‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێستا واڵته‌كه‌ی‌ ئێوه‌‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ داعشدایه‌‪ ،‬به‌هاوكاری‌ ئێمه‌ ده‌بێت‬ ‫سه‌قامگیری دابین بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتوای����ه‌ هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆ مافی فرۆش����تنی نه‌وتی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یاخ����ود ده‌بێ����ت ته‌نها له‌ڕێگ����ه‌ی‌ به‌غداوه‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌ ‌ی بفرۆشێت؟‬ ‫ئه‌نك����س مك����ی‌‪ :‬پێموای����ه‌ له‌بازرگانیدا‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی‌ هه‌نارده‌كردن له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫لێكدان����ه‌وه‌ی تاكالیه‌نه‌ هه‌میش����ه‌ جۆرێك‬ ‫له‌مه‌ترس����ی‌و س����ه‌ره‌ڕۆیی تیاداب����وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫مه‌ترس����ی‌و سه‌ره‌ڕۆییه‌ له‌وانه‌یه‌ ببێته‌ هۆی‌‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنی سیاسی كه‌ دۆخه‌كه‌ قورستر‬ ‫ده‌كات‪ .‬ب����ه‌اڵم به‌رژه‌وه‌ن����دی بارزگان����ی‬ ‫ئ����ه‌و كاتانه‌ دروس����تده‌بێـت كه‌ حكوم ‌هت‌و‬ ‫ده‌زگاكانی����ش رێككه‌وتون له‌س����ه‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫كااڵو خزمه‌تگوزاریه‌كان ئازادانه‌ ئاڵوگۆڕیان‬ ‫پێبكرێ����ت‪ .‬هه‌ربۆی����ه‌ پێم وایه‌ هه‌میش����ه‌‬ ‫لێكدان����ه‌وه‌و حس����اباته‌ تاكالیه‌ن����ه‌كان‬ ‫جۆرێك له‌مه‌ترس����ی تیادای����ه‌‪ .‬من پێموایه‌‬ ‫ئ����ه‌م رێكه‌وتنه‌ی‌ ئێس����تای‌ نێ����وان به‌غدا‌و‬ ‫هه‌ولێر زۆر گرنگ����ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌كاتێكی‬ ‫سه‌ختیشدا هات‪ .‬به‌ریتانیا وه‌ك هه‌نگاوێكی‬ ‫باش ده‌یبینێت بۆ چاره‌سه‌ری‌ ناكۆكیه‌كان‪.‬‬ ‫له‌به‌ره‌ژه‌وه‌ن����دی به‌ریتانیادایه‌ هه‌ردوالیه‌نی‬ ‫ناكۆكیه‌كه‌ بگه‌نه‌ رێكه‌وتن له‌س����ه‌ر پرسی‬ ‫نه‌وت‌و داهاته‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫"تا ئیستا وه‌اڵمێكی‌ دڵخوشكه‌ری‌ باوه‌رپێكه‌رمان وه‌رنه‌گرتوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬زریان محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌مڕۆ حه‌وت روژ تێده‌په‌رێت به‌سه‌ر‬ ‫مانگرتنی‌ رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ كه‌م ئه‌ندامبوه‌كانی‌ سه‌نگه‌ر‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‌و کۆمه‌ڵه‌ی رێكخستنی‌‬ ‫دێرینه‌كانی‌ یه‌کێتی نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫كه‌له‌به‌رده‌م بینای‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌کێتی له‌شاری سلیمانی‌ مانیانگرتووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان ده‌ڵێن "به‌رده‌وام ده‌بین له‌مانگرتن‬ ‫تا ئامانجه‌كه‌مان به‌دیده‌هێنین"‪.‬‬ ‫شێركو شێخ نوری‌ لێپرسراوی‌ راگه‌یاندن ‌ی‬ ‫هه‌ر س���ێ‌ كۆمه‌ڵه‌‌كه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند"‬

‫داواكاریه‌كان���ی‌ ئێم���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بو ‪٨/٣‬‬ ‫هەرس���ێ كۆمەڵەك���ە چەن���د پەیامێكمان‬ ‫ئاراس���تەی ه���ەردو جێگ���ران‌و دەس���تەی‬ ‫كارگێری‌و مەكتەبی سیاسی‌و سەركردایەتی‬ ‫(ی‪.‬ن‪.‬ك) ك���رد بەو هیوای���ەی كە بتوانین‬ ‫هەڤااڵن���ی ن���او (ی‪.‬ن‪.‬ك) لەیەكتری نزیك‬ ‫بكەینەوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە وەك‌و پێویس���ت‬ ‫ب���ەدەم پەی���ام‌و داواكاریەكانی هەرس���ێ‬ ‫كۆمەڵەكە نەهاتن بۆیە لەرۆژی ‪2015/5/27‬‬ ‫بڕیارماندا دەست بكەین بەمانگرتن لەبەردەم‬ ‫ب���ارەگای مەكتەب���ی سیاس���ی‌ ی‪.‬ن‪.‬ك‬ ‫لەسلێمانی تا وەاڵم دانەوە‌و جێبەجێ كردنی‬ ‫كۆتا پەیاممان مانگرتنەكەمان نەشكێنین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "چه‌ن���د جارێ���ك ئه‌ندامانی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���مان دیوه‌‪ ،‬هه‌ردوو جێگری‌‬

‫س���كرتێری‌ یه‌كێتی‌و هێروخانم���ان دیوه‌‌و‬ ‫داوامان لێكردون مش���وری‌ ماله‌ گه‌وره‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌کێتی بخون تا متمانه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ناویان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ چیتر بچوك نه‌بیته‌وه‌" ‪.‬‬ ‫ئه‌و س���یێ كومه‌له‌ی���ه‌ داواده‌ك���ه‌ن كه‌‬ ‫ناوه‌ندێك���ی‌ بری���اردان له‌ن���او یه‌کێت���ی‬ ‫دروس���تبیت‌و راگه‌یاندنه‌كان له‌ژێر چه‌تری‌‬ ‫راگه‌یاندنێكی‌ مه‌ركه‌زیدابێت‌و یه‌ك قسه‌كه‌ر‬ ‫هه‌بیت‪ ،‬هه‌رچی‌ داهاتی‌ یه‌كێتیه‌ له‌ئیداره‌ی‌‬ ‫گشتی‌ س���ه‌ر به‌مه‌كته‌بی‌ دارایی‌ بێت‪ ،‬دوای‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئه‌مان���ه‌ بری���ار بدرێت كه‌‬ ‫كۆنگره‌ی‌ یه‌کێتی بكرێت‌و كێشه‌و ملمالنێ‌‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كان له‌كونگره‌دا یه‌كالیبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫شێركۆ جه‌خت ده‌كاته‌وه‌ ئه‌م مانگرتنه‌یان‬ ‫له‌ژێر فشاری‌ هیچ ك ‌هس‌و الیه‌نێك نیه‌ وه‌ك‬

‫هه‌ستێكی‌ پێشمه‌رگانه‌ به‌م كاره‌ هه‌ستاون‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ هێروخ���ان‌و د‪.‬به‌ره���ه‌م‌و‬ ‫کۆسره‌ت ره‌سوڵیان دیوه‌‌و په‌یامی‌ خۆیانیان‬ ‫پێداون ئه‌وانی���ش وتویان���ه‌ "هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫كه‌ بتوانی���ن"‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس���تا وه‌اڵمێكی‌‬ ‫دڵخوش���كه‌ری‌ باوه‌رپێكه‌ریان وه‌رنه‌گرتوه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ل ئه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌ رێكخستن‌و ئه‌ندامانی‌‬ ‫یه‌کێتی به‌شداریان له‌ئاهه‌نگی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫‪ ٤٠‬ساڵه‌ی‌ یه‌کێتی نیش���تمانی‌ كوردستان‬ ‫كرد له‌ یاخسه‌مه‌ر‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م سێ‌ كۆمه‌ڵه‌یه‌‬ ‫نه‌چ���ون‪ ،‬ش���ێركۆ وت���ی‌ "له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫مام ج���ه‌الل له‌مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ باس���ی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���ته‌كه‌مان كراوه‌و ستایش كراوین‌و‬ ‫پشتیوانیش���یان كردوی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نه���ا‬ ‫به‌قسه‌"‪.‬‬

‫الفیته‌یه‌کی پێشمه‌رگه‌ مانگرتوه‌کان‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫سه‌ره‌ڕای چه‌ندین قه‌یران په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫بۆماوه‌ ‌ی مانگێك پشو ده‌دات‌و هیچ یاسایه‌ك ده‌رناكات‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫سه‌ره‌ڕای بونی قه‌یرانی ئه‌منی‌و شه‌ڕی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌و‬ ‫داعش‌و قه‌یرانی دارایی‌و پرس ‌‬ ‫ده‌ستوری هه‌رێم‌و كێشه‌ی نێوان هه‌ولێر‌و‬ ‫به‌غدا‪ ،‬په‌رله‌مانی كوردستان یه‌ك مانگ پشو‬ ‫ده‌دات‌و هیچ كۆبونه‌وه‌ك ئه‌نجامنادات‌و یاسا‬ ‫ده‌رناكات‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتیش ده‌ڵێت‬ ‫"پێشتر پشو دواخراو كرا به‌مانگێك‪ ،‬ئێستاش‬ ‫قسه‌و باس هه‌یه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫به‌فه‌رمی نه‌بوه‌و كاتیش له‌به‌رده‌ستدا ماو‌ه‬ ‫قسه‌ی له‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مو س���اڵێكدا په‌رله‌مانی كوردس���تان دو‬ ‫وه‌رزی پش���ودانی هه‌یه‌ ك ‌ه ده‌كه‌ون ‌ه مانگه‌كانی‬ ‫كانون���ی دوه‌م‌و ش���وبات‪ ،‬ته‌م���وزو ئ���اب‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی فه‌رمی‬ ‫له‌و ماوه‌ی���ه‌دا هی���چ كۆبونه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئه‌نجامنادات‌و هیچ یاسایه‌كیش ده‌رناكات‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌كاتی پێویست‌و بابه‌تێكی نائاساییدا نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه س���ه‌رۆكی لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌فراكس���یۆنی گۆڕان قاره‌مان قادر‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئاوێن ‌ه ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌كات ك��� ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫ل���ه‌وه‌رزی پش���ودا كاره‌كانی خ���ۆی ده‌كات‪،‬‬ ‫ته‌نها كۆبونه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانیی ناكرێت‪" ،‬ئه‌گینا‬ ‫هه‌مو لیژن���ه‌ هه‌میش���ه‌یییه‌كان‌و لیژنه‌كانی تر‬ ‫ی خۆی���ان ئه‌نجامده‌ده‌ن‌و كاره‌كانیان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫راده‌په‌ڕێن���ن‌و هه‌م���و ئیلتزاماتێكی یاس���اییان‬ ‫هه‌ی ‌ه جگ ‌ه له‌ئه‌نجامنه‌دانی كۆبونه‌وه‌ی گش���تی‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫گرنگتری���ن باب���ه‌ت له‌ئێس���تادا ته‌واوكردن‌و‬ ‫ی ده‌س���توره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ پرۆژه‌یاس���ا ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانی‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانتار‌ه ده‌ڵێت "پش���و ‌‬

‫په‌یوه‌ن���دی به‌لیژن���ه‌ ده‌س���تورییه‌كه‌وه‌ نییه‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیه‌و ئه‌ندامه‌كانی له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان پێكهاتون ك ‌ه ‪ 90‬رۆژیان بۆ دانراوه‌و‬ ‫هه‌مو رۆژه‌كانیان بۆ حس���اب ‌ه به‌هه‌ینیش���ه‌وه‌و‬ ‫ده‌بێت كاره‌كانیان ته‌واوبكه‌ن‪".‬‬ ‫ی ئاماده‌كردن‌و‬ ‫كاره‌كانی لیژن ‌ه ‪ 21‬كه‌سییه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌مواركردنی‌ ده‌ستور له‌‪5/25‬وه‌ ده‌ستپێده‌كات‬ ‫تاوه‌كو ‪8/25‬و ده‌بێت له‌و ماوه‌یه‌دا كاره‌كانیان‬ ‫ته‌واو بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی كاروباری‌ په‌رله‌مان‬ ‫ه���اوكات ئه‌ندامی لیژنه‌ ‌‬ ‫له‌فراكسیۆنی س���ه‌وز دلێر ماوه‌تی ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ پش���وی په‌رله‌م���ان كاریگه‌رییه‌كی‬ ‫ئه‌وتۆی نابێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌وه‌ پشو نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫په‌رله‌مان كۆبونه‌وه‌ی‌ فه‌رمی ئه‌نجامنادات‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی "له‌و ماوه‌یه‌دا كه‌ به‌پشو ناوبراوه‌‪،‬‬ ‫لیژنه‌كان كۆمه‌ڵێك پرۆژ‌ه یاسایان الیه‌و ئاماده‌ی‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و ده‌یكه‌ن به‌راپۆرت‌و ئاماده‌ی ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫لیژنه‌ی یاس���ایی‪ ،‬تاوه‌كو دواتر كۆبونه‌وه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان ده‌س���تپێده‌كه‌ن‌و گفتوگۆی له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‌و ده‌خرێته‌ ده‌نگدانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی فراكس���ۆنی سه‌وز ئاماژ‌ه‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ‌‬ ‫به‌وه‌ش���ده‌كات له‌و ماوه‌ی پش���وه‌دا په‌رله‌مان‬ ‫هیچ یاسایه‌ك ده‌رناكات‪ ،‬وتیشی "ئه‌گینا ئێم ‌ه‬ ‫وه‌كو لیژنه‌كه‌مان چه‌ند پرۆژ‌ه یاسایه‌كمان الیه‌و‬ ‫مه‌گه‌ر له‌و ماوه‌ی���ه‌دا بتوانین ئاماده‌ی بكه‌ین‌و‬ ‫بیكه‌ین به‌راپۆرت‌و ب���ه‌رزی بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫زۆركات په‌رله‌مان پرۆژ‌ه یاسای النییه‌ گفتوگۆی‬ ‫له‌سه‌ر بكات‌و بیخاته‌ ده‌نگدانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌تی راشیگه‌یاند‪" ،‬له‌كاتی نائاساییدا یان‬ ‫ی‬ ‫دۆخێكی به‌په‌ل ‌ه بێته‌ پێشه‌و‌ه یان له‌سه‌ر داوا ‌‬ ‫سه‌رۆكی په‌رله‌مان یان به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫یاخود سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬ده‌توانرێت بانگهێشتی‬

‫په‌رله‌م���ان بكرێت ب���ۆ ئه‌نجامدانی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫تایبه‌ت"‪.‬‬ ‫له‌په‌یڕه‌وی نوێی ناوخۆی په‌رله‌ماندا پێشنیار‬ ‫ی كه‌مبكرێته‌و‌ه یان له‌س���اڵێكدا‬ ‫كراوه‌ ماوه‌كه‌ ‌‬ ‫س���ێ مانگ بێت‌و دابه‌ش���بكرێت بۆ سێ كاتی‬ ‫جیاواز له‌ساڵه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫چاودێ���ران پێیانوای��� ‌ه ده‌كرا ل���ه‌م قه‌یرانی‬ ‫دارایی‌و ش���ه‌ڕی داعش‌و كێشه‌ی هه‌رێم‌و به‌غداو‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ده‌ستورو سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم پشوی‬ ‫ی له‌و روه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫په‌رله‌مان دوابخرایه‌‪ ،‬ماوه‌ت ‌‬ ‫"جاری پێشو دواخراو كرا به‌مانگێك‪ ،‬ئێستاش‬ ‫قس���ه‌و باس هه‌یه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا‬ ‫به‌فه‌رمی نه‌ب���وه‌و كاتیش له‌به‌رده‌س���تدا ماو‌ه‬ ‫قسه‌ی له‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫هاوكات په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی زه‌رد عه‌باس‬ ‫غزال���ی میرخان باس له‌وه‌ده‌كات ك ‌ه به‌گش���تی‬ ‫له‌و پشوه‌دا وه‌رزی یاسادانان ده‌وه‌ستێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاری لیژنه‌كان ناوه‌ستێت‌و به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌بار‌هی‌ پێویس���تی ئه‌و پش���و‌ه له‌م كاته‌دا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه ده‌ڵێت "ئه‌و‌ه ئس���وڵێكی‬ ‫په‌رله‌مانییه‌ له‌هه‌مو دونیادا‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی لیژنه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان تاوتوێی ئه‌و پرۆژه‌یاسایانه‌ بكه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی یه‌كه‌می بۆ كراوه‌و دواتر بخرێت ‌ه‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كاره‌وه‌و ده‌نگی له‌سه‌ر بدرێت‌و ببێت‬ ‫به‌رنامه‌ ‌‬ ‫به‌یاسا"‪.‬‬ ‫ی دواخس���تنی واده‌ی پشوی په‌رله‌مان‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا‪ ،‬عه‌باس غزالی وتی‌ "هه‌ر دۆخێكی‬ ‫نائاس���ایی بێـت���ه‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا س���ه‌رۆك‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ده‌توانێت بانگهێشتی‬ ‫ئه‌ندام���ان ب���كات‌و كۆبون���ه‌وه‌ی نائاس���ایی‬ ‫ئه‌نجامبدات‌و له‌خوله‌كانی پێشوش���دا ئه‌م كار‌ه‬ ‫كراوه‌"‪.‬‬

‫له‌په‌یڕه‌وی نوێی‬ ‫ناوخۆی په‌رله‌ماندا‬ ‫پێشنیار كراوه‌ ماوه‌‌ی‬ ‫پش ‌و كه‌مبكرێته‌وه‌ یان‬ ‫له‌ساڵێكدا سێ مانگ‬ ‫بێت‌و دابه‌شبكرێت‬ ‫بۆ سێ كاتی جیاواز‬ ‫له‌ساڵه‌كه‌دا‬

‫تاقیگه‌ گه‌ڕۆكه‌كانی حكومه‌ت فریای‌ به‌نزینخانه‌كان ناكه‌ون‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌و تاقیگه‌ گه‌ڕۆكانه‌ ‌ی وه‌زاره‌تی‌ سامان ‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان به‌سه‌ر شاره‌كانی‌ هه‌رێمدا‬ ‫دابه‌شیكردون‪ ،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ژماره‌یان زۆر كه‌مه‌‌و‬ ‫فریا ‌ی پشكنینی‌ هه‌مو به‌نزینخانه‌كان ناكه‌ون‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانیش گازنده‌ی‌ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ له‌هه‌ندێك شوێن وه‌ك پێویست به‌كارناهێنرێن‪.‬‬

‫به‌نزینخانه‌یه‌ک له‌سلێمانی‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاره‌كان گله‌ی ‌ی ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه له‌شارێك ‌ی‬ ‫وه‌ك هه‌ولێر به‌پاس���اوی‌ نه‌بونی‌ ش���ۆفێره‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ی���ه‌ك تاقیگه‌ی گه‌ڕۆك به‌كارده‌هێنرێت‌و ئه‌وانی تری‬ ‫راگیراون‪.‬‬ ‫عه‌بدولره‌حمان عه‌لی ره‌زا په‌رله‌مانتار له‌فراكسیۆنی‬ ‫گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان���ی كرودس���تان له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ وت���ی‪" ،‬له‌ناو باڵه‌خانه‌ی وه‌زاره‌تی س���امان ‌ه‬ ‫سروش���تیه‌كان چوار تاقیگ���ه‌ی زۆر گرنگی گه‌ڕۆك‬ ‫هه‌ن كه‌ ده‌توانرێت س���ودیان لێوه‌ربگیرێت بۆئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫به‌رده‌وام سه‌رپه‌رش���تی ك���ۆی به‌نزینخانه‌كان بكه‌ن‬ ‫له‌ش���اری هه‌ولێرو له‌كوالێتی به‌نزین ئاگادارببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وان كه‌مته‌رخه‌می���ی ده‌ك���ه‌ن‌و له‌كۆی ‪4‬‬ ‫تاقیگ���ه‌ی گه‌ڕۆك ك ‌ه به‌س���ه‌ر ئۆتۆمبێله‌وه‌ن‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫یه‌ك ئۆتۆمبێلیان به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی هۆكاره‌كه‌ی���ه‌و‌ه ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه‬ ‫ده‌ڵێت‪":‬پرسیاری ئه‌وه‌مان كردوه‌‌و گوایه‌ شۆفێریان‬ ‫نیه‌ به‌كاری���ان بهێنن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ده‌توانن بیانخه‌نه‌كارو‬ ‫ئیش���یان پێبكه‌ن‌و به‌باشترین شێوه‌ سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫ئه‌و به‌نزینخانان ‌ه بكه‌ن‌و ل ‌ه كوالێتیه‌كه‌یان دڵنیابن"‪.‬‬ ‫عه‌بدولره‌حم���ان عل���ی باس��� ‌ی له‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه‬ ‫"به‌داخ���ه‌وه‌ به‌هه‌زاران فه‌رمانبه‌ری بندیوار هه‌ی ‌ه له‌م‬ ‫واڵته‌دا‪ ،‬به‌اڵم به‌بیانوی نه‌بونی ش���ۆفێرو فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ئه‌و تاقیگانه‌یان راگرتوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا شوێنی وا هه‌ی ‌ه‬

‫ده‌یان شۆفێری هه‌یه‌و بێكاریشن‪ ،‬باشتره‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫س���امان ‌ه سروش���تیه‌كان ئه‌وان بێنێت���ه‌ الی خۆی و‬ ‫ئیش���ه‌كه‌یان پێ راییبكات‪ ،‬چه‌ندان كه‌س���یش هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌كان���ی تره‌وه‌ راژه‌ی���ان بگوازنه‌و‌ه بۆ ناو‬ ‫وه‌زاره‌ت"‪.‬‬ ‫هه‌رله‌ب���اره‌ی ئه‌و تاقیگانه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی‬ ‫بازرگانی‌و مافی به‌كاربه‌ر له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ماجد عوس���مان بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪":‬ئ���ه‌وه‌ی ئێمه‌ ‌ی‬ ‫نیگه‌ران كردوه‌‪ ،‬وه‌ستانی ئه‌و تاقیگانه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌كۆی‬ ‫چوار تاقیگ��� ‌ه ته‌نیا یه‌ك دانه‌یان ش���ۆفێری هه‌یه‌و‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬به‌اڵم خۆ مه‌رج نیه‌ كێشه‌ی شۆفێر‬ ‫بێت یان هه‌ر كێشه‌یه‌كی تر‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌وانیش فیول‬ ‫په‌مپیان سوتابێت‌و ئه‌وكات ناتوانرێت به‌كاربهێنرێن‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ داوامانكردوه‌ بخرێنه‌كار تاسه‌رپه‌رش���تی ئه‌و‬ ‫به‌نزینخانان��� ‌ه بكه‌ن‌و ناكرێت تاقیگ���ه‌ كڕدرابێت بۆ‬ ‫خزمه‌تی خه‌ڵك‌و به‌كاریش نه‌هێنرێت‪ ،‬له‌ناو باڵه‌خانه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت رابگیرێن به‌بیانوی جۆراوجۆره‌وه‌"‪.‬‬ ‫گله‌یی‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاران ‌ه له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫كێش���ه‌ی له‌كاركه‌وتن ‌ی فیولپه‌مپ���ی ئۆتۆمبێل‪ ،‬روی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان ك���ردوه‌و به‌هۆی���ه‌و‌ه چه‌ند‬ ‫ئۆتۆمبێلێك س���وتاون‌و به‌هه‌زارانیش فیول په‌مپیان‬ ‫له‌كاركه‌وتوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كێش���ه‌ی دورس���ت كردوه‌ بۆ‬ ‫هاواڵتیان‌و ناڕه‌زایه‌تی گه‌وره‌ی لێكه‌وتۆته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫په‌رله‌مانتاران‪:‬‬

‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان خاوه‌ن���ی‌ ‪12‬‬ ‫تاقیگه‌ی‌ گه‌ڕۆك���ه‌ بۆ سه‌رپه‌رش���تیكردن ‌ی به‌نزین ‌ی‬ ‫به‌نزینخانه‌كان‌و دڵنیابون له‌كوالێتی به‌نزین‪ ،‬له‌پاش‬ ‫سه‌رهه‌ڵدان ‌ی قه‌یرانی‌ سوته‌مه‌نی‌‌و تێكچون ‌ی كوالێت ‌ی‬ ‫به‌نزین���ه‌و‌ه ك ‌ه به‌هۆی���ه‌وه‌ ژماره‌ی���ه‌ك ئۆتۆمبیل‌و‬ ‫خاوه‌نه‌كانی���ان توش��� ‌ی زیانی‌ م���ادی‌‌و گیانی‌ بون‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ س���امان ‌ه سروش���تیه‌كان به‌سه‌ر شاره‌كان ‌ی‬ ‫هه‌رێمدا دابه‌شیكردن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان ‌ی ئاوێنه‌‪ ،‬له‌و ‪ 12‬تاقیگ ‌ه گه‌ڕۆكه‌‪،‬‬ ‫دوانیان ره‌وانه‌ ‌ی دهۆك كراوه‌‪ 6 ،‬دان ‌ه بۆ سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ دانراون‌و چواریش���یان به‌ر پارێزگای‌ هه‌ولێر‬ ‫كه‌وتون‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانت���اران ره‌خنه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌گرن ك���ه‌ ئه‌وانه‌ی‌ هه‌ولێر وه‌ك پێویس���ت‬ ‫سودیان لێوه‌رناگیرێت‪.‬‬ ‫رێواس فای���ه‌ق‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ پیشه‌س���ازیی‌‌و‬ ‫وزه‌و سه‌رچاو‌ه سروشتیه‌كان ‌ی په‌رله‌مان ‌ی كوردستان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬ئه‌و تاقیگ ‌ه گه‌ڕۆكانه‌ ژماره‌یان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ كه‌م ‌ه له‌چاو ژم���اره‌ی‌ به‌نزینخانه‌كاندا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ به‌نزینخانه‌یه‌ك به‌مانگێ���ك دو جار به‌ری‬ ‫نه‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت‪" :‬ئ���ه‌م تاقیگ��� ‌ه گه‌ڕۆكان���ه‌ له‌رو ‌ی‬ ‫كوالێتیه‌و‌ه زۆر باش‌و دروس���تن‪ ،‬به‌اڵم له‌ئیشكردندا‬ ‫خاون‌و ژماره‌شیان كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫پێش���تر ئ���ه‌م تاقیگان��� ‌ه هه‌ب���ون‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك���ی‌ س���وته‌مه‌نی‌ دانه‌یه‌ك بۆ دوان ‌ی‬ ‫له‌به‌رده‌س���تدا بو ئه‌وانی‌ دیكه‌ الی‌ وه‌زاره‌تی‌ سامان ‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان بوه‌‪ ،‬دوای‌ ده‌ركه‌وتنی‌ ئه‌م قه‌یرانانه‌ ‌ی‬ ‫خراپبون��� ‌ی كوالێت ‌ی به‌نزین‪ ،‬بڕیاری‌ دابه‌ش���كردنیان‬ ‫به‌سه‌ر پارێزگاكادا دراوه‌‪.‬‬ ‫رێ���واس له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" ،‬ئاش���تی‌ هه‌ورام ‌ی‬ ‫به‌لیژن���ه‌ی‌ س���امان ‌ه سروش���تیه‌كان ‌ی راگه‌یاندوه‌ ك ‌ه‬ ‫تاقیگه‌كان ده‌نێرن ب���ۆ پارێزگاكان بۆئه‌وه‌ی‌ خۆیان‬ ‫كاره‌ك��� ‌ه بكه‌ن‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانیان داوه‌ته‌ ده‌س���ت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ گش���تی ‌ی به‌رهه‌م��� ‌ه نه‌وتی���ه‌كان‬ ‫له‌پارێ���زگاكان‌و ئۆتۆمبیله‌كانیش���یان ن���اردوه‌ ب���ۆ‬ ‫ئه‌وان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و تاقیگان ‌ه چه‌ند س���اڵێك له‌مه‌وب���ه‌ر له‌رێی‬ ‫گرێبه‌س���تێكه‌وه‌ ك���ڕدراون بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫به‌نزینخان���ه‌كان به‌س���ه‌ر بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێ���ك‬

‫‪5‬‬

‫ی نیگه‌ران‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێم ‌ه ‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬وه‌ستانی ئه‌و‬ ‫تاقیگانه‌یه‌ كه‌ له‌كۆی‬ ‫چوار تاقیگه‌ ته‌نیا یه‌ك‬ ‫دانه‌یان شۆفێری هه‌یه‌و‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‬

‫قۆرخكردنی ئۆپۆزسیون‬ ‫لەپڕۆژەی هەمواری‬ ‫پەیڕەوی ناوخۆی‬ ‫پەرلەمان؟‬ ‫ئەبوكاروان‬ ‫لەخولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا‪ ،‬بۆ ماوەی‬ ‫زیاتر لەساڵێك‌و س���ێ‌مانگ لیژنەی هەمواری پەیڕەوی‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬كە كۆبونەوەی هەفتانەی ئەنجامدەداو لەدوایین‬ ‫كۆبونەوەی خۆی���دا‪ ،‬گەاڵڵەنامەی هەموارەكەی كۆتایی‬ ‫پێهێن���ا‪ ،‬ئ���ەم لیژنەیە ل���ە"‪ "13‬ئەندام���ی پەرلەمان‬ ‫لەفراكسیونەكانی ناو پەرلەمان پێكهاتبو‪.‬‬ ‫بەش���بەحاڵی خۆم ك���ە ئەندامی لیژن���ەی هەمواری‬ ‫پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان بوم‪ ،‬لەتێكڕای‬ ‫كۆبون���ەوەكان تەنها لەیەك كۆبونەوە ئەویش بەمۆڵەت‬ ‫ئامادەنەب���وم‪ ،‬واتا ت���ەواوی كۆبونەوەكانی تر ئامادە‬ ‫بوم‌و بەردەوامیش راو س���ەرنجی خۆم خس���توەتە رو‪،‬‬ ‫ك���ە هەندێ‌جار لەگ���ەڵ بەش���ێك لەڕایەكانی تر كۆك‬ ‫ب���وم‌و هەندێ‌جاریش ناك���ۆك‌و جیاوازب���وم‪ ،‬هەروەك‬ ‫ناش���مەوێ‌لێرەدا گفتوگۆی تێكڕای رای���ە جیاوازەكان‬ ‫بكەم‪ ،‬ئەوە بۆكات‌و شوێنی خۆی جێدێڵم‪.‬‬ ‫ئ���ەم لیژنەیە"لیژنەی هەمواری پەی���ڕەوی ناوخۆی‬ ‫پەرلەمان���ی كوردس���تان" ئەركێكی ق���ورس‌و گرنگی‬ ‫لەسەرش���ان ب���و ك���ە ئەنجامی���دا‪ ،‬ئەم���ەش جێگای‬ ‫دەسخۆش���ی‌و ڕێزلێنان���ە‪ ،‬ب���ەاڵم بەهیچ ش���ێوەیەك‬ ‫ناتوانی���ن ئ���ەوەش بش���ارینەوە‪ ،‬كە رۆح���ی حیقدو‬ ‫تۆڵەسەندنەوەو س���ەنگەرگرتن لەیەكتر‪ ،‬بەشێكی كەم‬ ‫نەبو لەئاراستەكردنی كاری ئەم لیژنەیە‪ ،‬بەڵكو زۆرجار‬ ‫روخساری لیژنەكەی داپۆشیبو‪ ،‬بەتایبەتی لەو خااڵنەی‬ ‫كە پەیوەندیداربو بەپێكهاتە نەتەوەیی‌و ئاینیەكان‌و ئەو‬ ‫حزبانەی كە یەك كورسی پەرلەمانیان هەبو‪.‬‬ ‫لێرە لەس���ەر دوایەمین كۆبونەوەی لیژنەی هەمواری‬ ‫پەیڕەوەكە رادەوەستین‪ ،‬ئەویش كۆبونەوەیەكی سەرپێی‌و‬ ‫بێ‌بەرنامە‪ ،‬كە دەتوانین وای ناوبنێین‪":‬قۆس���تنەوەی‬ ‫فرس���ەت"‪ ،‬ئەنجام دەدرێ‌كە كۆتا كۆبونەوەی لیژنەی‬ ‫هەموارەكەی���ە‪ ،‬لەوێ‌پرۆژەی رەشنوس���ی هەموارەكە‬ ‫دیسان بەس���ەرپێی‌و تەنها لەبڕگەیەكدا نەبێت‪ ،‬ئەویش‬ ‫تایبەتە بەئۆپۆزس���یون‪ ،‬هەمویان جددی‌و گەرم دەبن‌و‬ ‫بەم شێوەیە یەكالیی دەكەنەوە‪.‬‬ ‫لەم���ادەی "‪"129‬ی هەموارەك���ە هاتوەو دەڵێ‌‪ ":‬ئەو‬ ‫فراكسیۆنانەی مەبەستیانە ببنە ئۆپۆزسیون‪ ،‬پێویستە‬ ‫لەدانیشتنێكی ئاسایی پەرلەمان بەیاداشتێكی نوسراو‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی پەرلەمانی خۆیان رابگەیەنن بەمەرجێك‬ ‫ژمارەیان لە‪ 3‬ئەن���دام كەمتر نەبێت"‪ ،‬لە گەڵ چەندین‬ ‫خاڵی تر كە لەمادەی‪130‬ی هەموارەكە رێكخراون‪.‬‬ ‫پێویستە پێش هەمو شتێك بەم پرسیارە كۆنكریتیە‬ ‫لەدەرگای رەتكردن���ەوەو رەخنەكردنی ئەم بڕگەیە‪129‬‬ ‫بدەین‌و بپرس���ین‪ :‬بۆچی س���ێ‌و بۆچی یەك نا؟ ئەگەر‬ ‫حزبێك یەك كورسی هەبێت‌و كاری ئۆپۆزسیۆن بكات‪،‬‬ ‫بۆچی رێ���گای لێبگیرێت؟ كێ‌مافی ئۆپۆزس���یۆن بون‬ ‫دەدات؟ چۆن ماف‌و ئەركی ئۆپۆزسیۆن دیاری دەكرێت؟‬ ‫ئایا ئەو بڕگەیە ‪ 129‬بەراس���ت رێگا تەندروستەكەیە بۆ‬ ‫رێكخستنی كاروباری ئۆپۆزسیۆنی پەرلەمانی؟‬ ‫لێ���رەدا دەبێ���ت بەڕونی ئاماژە ب���ۆ ئەوەبكەین‪ ،‬كە‬ ‫رێكخستنی ئەم بڕگەیە لەپڕۆژەی رەشنوسی هەمواری‬ ‫پەی���ڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردس���تان‪ ،‬ئەوەندەی‬ ‫پەیوەندی بەبایەخگرتنی رۆڵی ئۆپۆزس���یۆنەوە بێت‪،‬‬ ‫زۆرتر ل���ەوە پەیوەن���دی بەتۆڵەكردن���ەوەی "فیكری‌و‬ ‫سیاس���ی"یەوە هەیە‪ ،‬ئەمەش پێش���ێلكارییەكی زەق‌و‬ ‫ئاشكرایە بەرامبەر بەبنەماكانی دیموكراسی‌و سەپاندنی‬ ‫هەژمونی رای زۆرینەیە بەسەر كەمینەدا‪ ،‬بێبەهاكردنی‬ ‫رای جیاوازە لەنێو پرۆسەو كایەی سیاسیدا‪.‬‬ ‫لەهەموش���ی خراپترو ناڕاس���ترو جێ���گای رەخنە‪،‬‬ ‫ئەوەیە بەش���ێك لەئۆپۆزسیۆنی پێشو ئااڵهەڵگری ئەم‬ ‫تێ���زو تیڕوانین���ەن‪ ،‬ئەمە لەكاتێكدا لەخولی پێش���وی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬هەرخۆیان باسی قۆرخنەكردنی‬ ‫پەرلەم���ان‌و ت���ەواوی كای���ەو جومگە سیاس���یەكانی‬ ‫سیستەمی حكومڕانی هەرێمی كوردستانیان دەكردو بۆ‬ ‫پاساوی ئەم دیدەشیان‪ ،‬چەندین رێكاریان دەگرتەبەرو‬ ‫چەندین هۆكاریان دەستنیش���اندەكرد‪ ،‬كەچی ئێس���تا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنبونیش ق���ۆرخ دەك���ەن‌و بەیاس���ا رێگری‬ ‫لێدەكەن؟‬ ‫كەواتە ئەمەی ئەمڕۆ لەپەرلەمانی كوردستان‪ ،‬تایبەت‬ ‫بەپ���ڕۆژەی رەشنوس���ی هەمواری پەی���ڕەوی ناوخۆی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬دەسه‌اڵت‌و ئۆپۆزسیۆنی دوێنێ‌و‬ ‫هاوبەش لەدەسه‌اڵت ئەنجامی دەدەن‪ ،‬جگە لەقۆرخكاری‌و‬ ‫سەپاندنی هەژمونی دیدو بۆچونی حزبەكانیان‪ ،‬هاوكات‬ ‫تۆڵەكردنەوەیە لەو ح���زب‌و الیەنانەی هەریەكەی یەك‬ ‫كورسییان هەیەو هیچیترنیە؟‬ ‫بۆی���ە بەڕونت���رو رەوانت���ر دەڵێ���م‪ ،‬ئەگ���ەر ئەمڕۆ‬ ‫ئ���ەم سیاس���ەتی قۆرخكردنە كە درێژەی ئاراس���تەی‬ ‫كاركردنەكانی س���ەرەتای دەستبەكاربونی ئەم خولەی‬ ‫پەرلەمانە بچێتە س���ەر‪ ،‬لەئایندەدا هی���چ مانایەك بۆ‬ ‫فرەیی سیاس���ی‌و جیاوازی بیروڕاو ئۆپۆزس���یۆنبون‌و‬ ‫لەدەسه‌اڵت بون نامێنێتەوە؟‬ ‫بۆیە رەتكردنەوەی ئەم مادەیەی پڕۆژەی رەشنوسی‬ ‫هەمواری پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬لەپاڵ‬ ‫چەندین مادەی تر‪ ،‬ئەركی پەرلەمانتارە پێشكەوتخوازو‬ ‫رۆشنبیران‌و نوسەران‌و تەواوی خەڵكی ئازادیخوازە‪ ،‬كە‬ ‫نەهێڵن ئەمه‌ تێپەڕبێت‌و بسەپێنرێت‪ ،‬بۆ ئەمەش گرنگە‬ ‫بێنە مەیدان‌و بەهەمو شێوەیەك رەتیبكەنەوە‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫پاش "ئه‌نفالی ‪ .."3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‬

‫عوسمان حاجی مه‌حمود‬ ‫به‌شی سێیه‌م‬ ‫دێی به‌له‌گه‌‪ ...‬خیانه‌ت‌و وه‌فا له‌دو‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ جیاوازدا‬ ‫دێ����ی به‌له‌گ����ه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێ����وان هه‌ردوو‬ ‫گوندی هۆمه‌ربل‌و دوراجی له‌سنوری‌ ناحیه‌ی‬ ‫س����ه‌رقه‌اڵ‪ ،‬جێ����گای ئه‌م گون����ده‌ كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫دامێن����ی ه����ه‌ردی (هۆمه‌رب����ڵ – به‌له‌گه‌)‪،‬‬ ‫له‌خ����وار به‌له‌گ����ه‌وه‌ دێی به‌له‌گ����ه‌ی بچوك‬ ‫دێت‌و دوای ئه‌میش هه‌رده‌و قاته‌كانی كفری‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪ .‬ئه‌م دێیه‌ له‌كاتی‌ شااڵوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نفال����دا كه‌وتبوه‌ ن����او بازن����ه‌ی‌ ئه‌نفالی‬ ‫سێیه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌له‌گ����ه‌و دێیه‌كانی ده‌وروب����ه‌ری به‌وه‌ی‬ ‫له‌روی جوگرافیه‌وه‌ كه‌وتبونه‌ نێوان سنووری‌‬ ‫ه����ه‌ردو ق����ه‌زای‌ كف����ری‌و خورمات����و‪ ،‬نزیك‬ ‫له‌رێگای س����ه‌ره‌كی ئه‌م دوو شاره‌ كه‌ هێڵی‬ ‫جیاكه‌ره‌وه‌ی‌ نێوان ده‌سه‌اڵتی‌ شۆڕش‌و ڕژێمی‌‬ ‫به‌ع����س بو‪ ،‬به‌واتای‌ هێڵ����ی ڕوبه‌ڕوبوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌به‌رده‌وامی ده‌كه‌وتنه‌ به‌ر تۆپباران‌و‬ ‫هێرش����ی س����وپای عێراق‪ .‬له‌دوای س����اڵی‬ ‫‪1985‬ه‌وه‌ ئه‌م دێیه‌و دێیه‌كانی‌ تری‌ سنووری‌‬ ‫ق����ه‌زای‌ كف����ری‌‌و خورماتو ببون����ه‌ ئامانجی‬ ‫سه‌ره‌كی سوپای عێراق‌و زۆربه‌ی‌ كات هێرشی‬ ‫سوپاو جاش‌و تۆپباران‌و په‌الماری‌ كۆپته‌رو‬ ‫فڕۆكه‌ی‌ پیالتۆز‪ ،‬جگه‌ له‌هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زۆر دڕاندانه‌ خه‌ڵكییان ده‌كرده‌‬ ‫ئامان����ج‌و زیان����ی گیانی‌و مادی����ان لێده‌دان‪.‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌و بارودۆخه‌وه‌ له‌نێوان ساڵی ‪1985‬‬ ‫ت����ا س����اڵی ‪ 1988‬ژیان‌و كارو كه‌س����ابه‌تی‬ ‫كش����توكاڵی‌و به‌خێوكردنی م����ه‌ڕو مااڵت زۆر‬ ‫سه‌خت‌و مه‌ترس����یدار بو‪ ،‬جوتیاره‌كان ناچار‬ ‫بون زۆربه‌ی كاری رۆژانه‌یان وه‌ك "كاره‌كانی‬ ‫كش����توكاڵ له‌جوت‌و دروێن����ه‌ی گه‌نم‌و جۆو‬ ‫زه‌رعه‌تداری" به‌شه‌و ئه‌نجامبده‌ن‪ ،‬شوانه‌كان‬ ‫ب����ۆ خۆپاراس����تن له‌هێرش����ی كۆپته‌ره‌كانی‬ ‫به‌عس له‌نزیك ل����ه‌وه‌ڕگاكان له‌ژێ����ر زه‌ویدا‬ ‫حه‌ش����ارگه‌یان دروس����تكردبوو‪ ،‬ت����ا له‌كاتی‬ ‫تۆپباران‌و په‌الماری‌ هه‌لیكۆپته‌ره‌كاندا خۆیان‬ ‫له‌و حه‌ش����ارگایانه‌دا بپارێ����زن‪ ،‬هه‌ندێكجار‬ ‫هه‌لیكۆپته‌ره‌كان بۆردومان����ی‌ ئاژه‌ڵه‌كانیان‬ ‫ده‌ك����ردو چه‌ندین م����ه‌ڕو مااڵت����ی‌ خه‌ڵكیان‬ ‫ده‌كوش����ت‪ .‬به‌شێوه‌یه‌كی گش����تی ژیان له‌و‬ ‫كاتانه‌دا له‌دێی به‌له‌گه‌و دێیه‌كانی‌ تری‌ ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ له‌وپه‌ڕی كوله‌مه‌رگی‌و پڕ كاره‌سات‌و‬ ‫گرانیدا بو‪.‬‬ ‫دانیش����توانی به‌له‌گ����ه‌و دێیه‌كان����ی‌ تر وا‬ ‫راهاتب����وون له‌كات����ی بیس����تن‌و ئاگاداربون‬ ‫له‌هه‌واڵی هێ����رش‌و په‌الماره‌كانی س����وپای‬ ‫عێراق‪ ،‬كه‌لوپه‌لی ناوماڵ‌و پێداویس����تیه‌كانی‌‬ ‫ژیانیان ده‌برده‌ ده‌ره‌وه‌ی دێیه‌كان‌و له‌جێگای‌‬ ‫په‌نادا ده‌یانش����ارده‌وه‌‪ ،‬له‌شااڵوی ئه‌نفالیشدا‬ ‫هه‌مان ش����تیان كرد‪ .‬له‌خواروی دێی به‌له‌گه‌‬

‫جێگای����ه‌ك هه‌یه‌ پێده‌وترێت هه‌رده‌ی س����ێ‬ ‫مه‌ریوان����ه‌‪ ،‬ئه‌م جێگایه‌ به‌ش����ێكه‌ له‌هه‌رده‌و‬ ‫قاته‌كانی كف����ری‪ ،‬سروش����تی خاكه‌كه‌ی وا‬ ‫هه‌ڵكه‌وت����وه‌‪ ،‬ك����ه‌ پێكهاته‌ی����ه‌ك له‌تاوێری‬ ‫گ����ه‌وره‌و به‌ردو چ����ه‌وو گڵ دروس����ت بوه‌‪.‬‬ ‫تاوێره‌كان به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫لێكچونێكی ته‌واو له‌م تاوێرو به‌رده‌اڵنه‌دا نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چه‌ند زنجیره‌یه‌كی هاوته‌ریب‌و درێژیان‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬نێوان زنجیره‌كان بوه‌ته‌ شیوو‬ ‫دۆڵ‪ ،‬ئ����ه‌و به‌ش����ه‌ی كه‌ زۆرتری����ن زنجیره‌و‬ ‫گردۆڵك����ه‌و ك����ون‌و كه‌له‌ب����ه‌ر له‌خۆده‌گرێت‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌ پشتی رێگای خورماتو ـ كفری‪.‬‬ ‫ئه‌و زنجیرانه‌ ناوبه‌ن����او له‌هه‌ندێك جێگادا‬ ‫(ب����ن كاچی) گه‌وره‌یان تێدای����ه‌و له‌هه‌ندێك‬ ‫جێ����گاش ئه‌ش����كه‌وت ـ كه‌ڵ����ۆزی بچ����وك‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ژماره‌یه‌ك كونی‌ گ����ه‌وره‌و بچوك‪.‬‬ ‫سروش����تی‌ ناوچه‌كه‌ وایكردوه‌ كه‌ جێگایه‌كی‌‬ ‫له‌بار بێت بۆ خۆپاراس����تن له‌هێرش‌و شه‌ڕو‬ ‫مه‌ترسی‪.‬‬ ‫ژم����اره‌ی خێزانه‌كانی‌ دێی به‌له‌گه‌ له‌پێش‬ ‫ئه‌نفال ‪ 75‬تا ‪ 80‬خێزان ده‌بون‪ ،‬خه‌ڵكه‌كه‌ی‬ ‫زۆر دڵفراوان‌و نیشتمانپه‌روه‌رو خۆراگر بون‪.‬‬ ‫یه‌كێ����ك له‌كه‌س����ایه‌تیه‌كانی دێیه‌ك����ه‌ كاك‬ ‫حاج����ی محه‌مه‌د ب����و‪ ،‬به‌ه����ۆی پابه‌ندبونی‌‬ ‫به‌هێ����زی‌ به‌دین����داری‌ له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی خۆی‬ ‫ناوی محه‌مه‌د بو‪ ،‬یه‌كێك له‌دو كوڕه‌كه‌ش����ی‬ ‫ناونابو محه‌مه‌د(ئه‌م كوڕه‌ دواتر به‌ر ئه‌نفال‬ ‫ك����ه‌وت)‪ .‬له‌كاتی ش����ااڵوی ئه‌نفالی س����ێدا‬ ‫حاجی محه‌مه‌دو خه‌ڵكی‌ گونده‌كه‌ كه‌لوپ ‌هل‌و‬ ‫پێداویس����تیه‌كانیان بردبوه‌ چه‌می‌ كوناره‌كه‌‬ ‫له‌هه‌رده‌ی‌ س����ێ مه‌ریوانه‌‪.‬حاج����ی محه‌مه‌د‬ ‫كوڕێكی ت����ری‌ هه‌بو به‌ناوی‌ ئه‌حمه‌د‪ ،‬كادری‌‬ ‫ڕێكخس����تنی‌ ناو خه‌ڵك بو‪ .‬پ����اش ڕوخان‌و‬ ‫چۆڵكردنی‌ گونده‌كه‌یان له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكی‬ ‫ت����ر له‌نزی����ك گونده‌كه‌یان له‌هه‌رده‌ی‌ س����ێ‬ ‫مه‌ریوانه‌ ده‌مێننه‌وه‌‪ .‬پاش چه‌ند ڕۆژێك جگه‌‬ ‫له‌ئه‌حمه‌دو ته‌نها یه‌ك كه‌س‪ ،‬خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ تر‬ ‫هه‌موو ناوچه‌كه‌ی����ان چۆڵكرد بو‪ .‬دواتر ئه‌و‬ ‫كه‌س����ه‌ خیانه‌ت له‌ئه‌حمه‌د ده‌كات‌و شه‌هیدی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬پاش����ان ته‌س����لیم به‌ڕژێمی‌ به‌عس‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و خائینه‌ به‌وه‌شه‌وه‌ نه‌وه‌ستابو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ببو به‌چاوس����اغی هێزێك����ی ڕژێم بۆ‬ ‫بردنی‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌ شه‌هید ئه‌حمه‌د‪.‬‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ هه‌واڵی شه‌هید كردنی‌ ئه‌حمه‌دمان‬ ‫بیس����ت‪ ،‬ئێمه‌ له‌ده‌وروبه‌ری‌ دێی كانی‌ عوبێد‬ ‫بوین كه‌ س����ه‌ر به‌ناحیه‌ی‌ ئاوه‌سپی ـ قه‌زای‌‬ ‫كفرییه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ به‌ده‌نگه‌وه‌چونی‌ ڕوداوه‌كه‌‪،‬‬ ‫شه‌هید مه‌جید دوزی‌‌و سه‌باح شێخ حه‌میدی‌و‬ ‫به‌ن����ده‌ به‌ڕێكه‌وتین‌و ل����ه‌ڕۆژی ‪1988/5/13‬‬ ‫گه‌یش����تینه‌ ده‌وروبه‌ری‌ دێ����ی به‌له‌گه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئ����ه‌وكات ورده‌كاری‌ ڕوداوه‌كه‌مان نه‌ده‌زانی‌و‬ ‫ل����ه‌وه‌ ئاگادار نه‌بوین كه‌ ڕژێم به‌چاوس����اغی‬ ‫ئه‌و خۆفرۆش����ه‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌ بردوه‌ بۆ كفری‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌گه‌یش����تنمان یه‌كسه‌ر كه‌وتینه‌ گه‌ڕان‬ ‫به‌دوای‌ ته‌رمه‌كه‌ی شه‌هید ئه‌حمه‌ددا‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و جێگایانه‌ی‌ پێش����بینی‌ ئه‌وه‌مان ده‌كرد‪،‬‬ ‫ته‌رمی‌ ئه‌و شه‌هیده‌ قاره‌مانه‌ی‌ لێبێت چه‌می‌‬ ‫كوناره‌ك����ه‌ بو له‌ه����ه‌رده‌ی‌ س����ێ مه‌ریوانه‌‪.‬‬ ‫كاتێك گه‌یشتینه‌ چه‌مه‌كه‌ دیمه‌نێكمان بینی‌‬ ‫ك����ه‌ له‌ناخه‌وه‌ هه‌س����ت‌و س����ۆزی‌ هه‌ژاندین‌و‬ ‫س����ه‌رله‌به‌ری‌ بیركردنه‌وه‌ش����مانی‌ داگیركرد‪.‬‬ ‫له‌و چه‌مه‌دا سه‌گێكی هه‌وشار ك ‌ه پاسه‌وانی‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ی‌ حاجی محه‌مه‌دی‌ ده‌كرد‪ ،‬په‌الماری‌‬ ‫ده‌داین‌و ڕێگه‌ی‌ نه‌ئه‌دا له‌ماڵه‌كه‌ نزیكبینه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ له‌بنكاچ����ی تاوێرێكدا دانراب����و‪ .‬جوانی‌‬ ‫ئه‌و دیمه‌نه‌ له‌وه‌دا بو كه‌ س����ه‌گێك ئه‌م ‌هك‌و‬ ‫وه‌فای نیش����انداین‪ ،‬ب����ه‌وه‌ی‌ ئاماده‌بو هه‌تا‬ ‫دوا س����اته‌كانی‌ ژیانی‌ پاس����ه‌وانی‌ له‌و ماڵه‌‬ ‫بكات كه‌ نانی‌ لێخواردوه‌‪ .‬س����ه‌گێك له‌دوای‌‬ ‫نه‌مانی خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌و له‌ده‌ش����تێكی‌ وا چۆڵ‌و‬ ‫ترس����ناكدا بێ هی����چ گوش����ارێك پارێزگاری‌‬ ‫له‌ماڵی خاوه‌نه‌كه‌ی‌ ب����كات‪ .‬كه‌چی مرۆڤێك‬

‫ڕاستكردنه‌و‌هی‌ هه‌ڵه‌‬

‫شه‌هید سه‌ید محه‌مه‌د‬ ‫سه‌رده‌می‌ پارتیزان ‌ی پاش ئه‌نفاله‌كان‬ ‫به‌ته‌واوی‌ ئیراده‌ی‌ خۆیه‌وه‌ ده‌س����تی‌ ده‌چێته‌‬ ‫خوێنی‌ هاونیش����تمانی‌‌و هاوس����ه‌نگه‌ره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ش����ه‌هیدی ده‌كاو ته‌رمه‌كه‌ی‌ ته‌سلیم به‌ڕژێم‬ ‫ده‌كات ته‌نیا له‌پێناو هه‌ندێ ده‌سكه‌وت یان‬ ‫ئافه‌رینێكی به‌عسدا‪ .‬له‌ڕاستیدا چیرۆكی‌ ئه‌و‬ ‫سه‌گه‌ هه‌وشاره‌ لێره‌شدا كۆتایی نه‌هات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌قه‌ده‌ری‌ ڕۆژانی‌ س����ه‌ختی‌ ئه‌نفالدا‪،‬‬ ‫س����ه‌گێك به‌ئێس����ك‌و پروس����ك‌و پاشماوه‌ی‌‬ ‫جه‌س����ته‌ی‌ خ����ۆی‌‪ ،‬به‌ئێمه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫پارتیزان بڵێت‪ ،‬من تا دوا س����اته‌كانی‌ ژیان‌و‬ ‫بوون����م به‌وه‌فاداری‌ مام����ه‌وه‌و له‌گه‌ڵ وه‌فادا‬ ‫ژی����ام‪ !...‬چونكه‌ دوای‌ نزیكه‌ی‌ س����ێ مانگ‬ ‫كه‌ چووینه‌وه‌ هه‌مان ش����وێن‪ ،‬پاش����ماوه‌ی‌‬ ‫جه‌سته‌ی‌ سه‌گه‌كه‌مان له‌نزیك كه‌لوپه‌له‌كانی‌‬ ‫ماڵ����ی حاجی بین����ی‌‪ ،‬كه‌ برس����ێتی‌ به‌هۆی‌‬ ‫نه‌مان‌و ته‌واو بونی‌ ئه‌و كه‌مه‌ ئاردو گه‌نمه‌ی‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌گ����ه‌ڵ كه‌لوپه‌لی ماڵه‌كه‌دا ش����ارابۆوه‌و‬ ‫كۆڵی پێن����ه‌داو ده‌س����تبه‌رداری‌ ئه‌ركه‌كه‌ی‌‬ ‫نه‌ب����و‪ ،‬تا له‌هه‌م����ان جێگا برس����ێتی‌ ژیانی‌‬ ‫له‌ناوب����رد‪ .‬ئه‌م دیمه‌ن����ه‌و چه‌ندین چیرۆك‌و‬ ‫بابه‌تی‌ تری‌ هاوش����ێوه‌ له‌چه‌ن����د جێگایه‌كی‌‬ ‫تردا دوباره‌ بۆته‌وه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌ك كه‌ بوه‌ته‌‬ ‫دیارده‌یه‌كی‌ ئه‌و كاره‌س����ات‌و ڕۆژه‌ ڕه‌شانه‌ی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ ئه‌نفال‪.‬‬ ‫هاتنی‌ كاك مه‌حمود سه‌نگاوی‌‌و كاك كوردۆ‬ ‫قاسم بۆ گه‌رمیان‬ ‫له‌ساڵی ‪1988‬دا سه‌ركردایه‌تی‌ به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫پش����ودان‌و حه‌وانه‌وه‌‪ ،‬بڕیاری‌ دابو ناوه‌ ناوه‌‬ ‫ئاڵوگۆر به‌ده‌س����ته‌ پارتیزان����ه‌كان بكات‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س����ت ‌ه له‌مانگی ‪1988/11‬دا‪ ،‬كاك‬ ‫مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی‌و كاك كوردۆ قاس����م‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سته‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ به‌ره‌و گه‌رمیان‬ ‫به‌ڕێكه‌وتن‪ ،‬ئ����ه‌وكات بریار واب����و به‌ڕێگای‬ ‫ش����اخی س����ورێندا له‌ش����اره‌زوره‌وه‌ بگه‌ن����ه‌‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی بونی‌ كێڵگه‌ی‌ مین له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا كه‌ له‌الیه‌ن سوپای عێراق دانرابو‪،‬‬ ‫رودانی ته‌قینه‌وه‌ی‌ مینێك له‌شاخی سورێن‌و‬ ‫بریندار ب����ون‌و له‌ده‌س����تدانی‌ قاچی یه‌كێك‬ ‫له‌چاوس����اغ‌و شاره‌زاكان‪ ،‬كه‌ ناوی مام ناجی‬ ‫بوو‪ ،‬س����ه‌فه‌ره‌كه‌یان شكس����تی هێناو ناچار‬ ‫بوون بگه‌رێنه‌وه‌ بۆ باره‌گای‌ مه‌ڵبه‌ندی یه‌ك‬

‫ی سه‌گرم ‌ه‬ ‫ئه‌شكه‌وتێك له‌شاخ ‌‬ ‫ی ‪1990‬‬ ‫پشتی‌ هه‌ردو دێی‌ زه‌رده‌لیكاوو قه‌اڵی‌ ته‌په‌گه‌ڕوس ـ به‌هار ‌‬ ‫له‌ڕاسته‌وه‌‪ :‬كوردۆ قاسم‪ ،‬شه‌هید حه‌مه‌ چاوجوان‪ ،‬شه‌هید یاسین ئه‌حمه‌د مسته‌فا‪ ،‬شه‌هید حه‌مه‌ ئاخه‌‪ ،‬مه‌حمود سه‌نگاوی‌‬

‫چه‌می‌ قامیش ‌ه نزیكی‌ ئاو‌ه سپ ‌ی مانگ ‌ی ‪1989/7‬‬ ‫الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬مه‌حمود سه‌نگاوی‌‪ ،‬شه‌هید حه‌مه‌ڕه‌ش‪ ،‬عوسمان حاج ‌ی مه‌حمود‬

‫له‌و كاته‌دا ئێم ‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌كی‌وه‌ك‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬كه‌ تا‬ ‫ڕاده‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌هه‌واڵ‌و ئاڵوگۆڕ‌و‬ ‫پێداویستیه‌كانی‌ ژیان‬ ‫دابرابوین‪ ،‬هه‌موو‬ ‫هه‌وڵ‌و ته‌قه‌الیه‌كمان‬ ‫بۆ به‌رده‌وامی‌‬ ‫خۆڕاگری‌‌و مانه‌وه‌ بو‬ ‫له‌دزڵی‌و مه‌رگاوان له‌سنووری‌ مه‌ریوان‪ .‬دوای‌‬ ‫چه‌ند مانگێك بۆ جارێكیتر كه‌وتنه‌وه‌ رێگا تا‬ ‫توانیان له‌مانگ ‌ی ‪1989/7‬دا بگه‌نه‌ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ی����ان بون ب����ه‌دوو به‌ش����ه‌وه‌‌و له‌دو‬ ‫ڕێگای‌ جیاوازه‌وه‌ س����ه‌فه‌ره‌كه‌یان ئه‌نجامدا‪.‬‬ ‫به‌ش����ێكیان له‌‪ 1989/6/24‬به‌ڕێگای شاخی‬ ‫س����ورێندا به‌رێكه‌وتن‪ ،‬ل����ه‌ڕۆژی ‪1989/7/5‬‬ ‫گه‌یشتنه‌ المان له‌شاخی ئاجداغ‪ ،‬به‌شه‌كه‌ی‌‬ ‫دیكه‌یان به‌ڕێگای ش����ارباژێڕدا هاتن‌و ڕۆژی‬ ‫‪ 1989/7/25‬گه‌یشتنه‌ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫ك����ۆی هه‌ردوو گروپه‌كه‌ ‪ 18‬پێش����مه‌رگه‌‬ ‫بون‪ ،‬ل����ه‌و س����ه‌فه‌ره‌دا ناره‌حه‌ت����ی‌و ئازار‌و‬ ‫ناخۆشی زۆریان چه‌ش����تبو‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬ڕۆژ‬ ‫به‌ڕێ����گاوه‌ بون‪ .‬به‌هۆی‌ دوری‌ ڕێگا‌و گه‌رمای‌‬ ‫به‌تین����ی هاوی����ن‌و كه‌مخۆراك����ی له‌الی����ه‌ك‌و‬

‫سه‌ختی‌‌و مه‌ترسی‌ رێگه‌كه‌ له‌الیه‌كیتر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێش����مه‌رگانه‌ كه‌ گه‌یشتنه‌ المان به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫ش����ه‌ك ‌هت‌و ماندو ببون‪ ،‬برس����ێتی‌‌و تینوێتی‌‬ ‫هێزی له‌به‌ر بڕی بون‪ ،‬له‌و بارودۆخه‌دا ئه‌گه‌ر‬ ‫ب����اوه‌ڕی بته‌وی ئ����ه‌و پێش����مه‌رگانه‌ نه‌بوایه‌‬ ‫به‌ره‌وایی‌و ش����ه‌رعی خه‌باته‌كه‌ی����ان‪ ،‬مرۆڤی‬ ‫ئاسایی مه‌حاڵه‌ بتوانێت به‌رگه‌ی ئه‌و هه‌موو‬ ‫چه‌رمه‌س����ه‌ریه‌ بگرێت‪ .‬پێش گه‌یش����تنیان‬ ‫له‌یه‌كێك له‌ئه‌ش����كه‌وته‌كانی‌ شاخی‌ ئاجداغ‬ ‫چاوه‌ڕوانیان بوین‪ ،‬كه‌ ئه‌ش����كه‌وتێكی بچوك‬ ‫بو‪ ،‬ش����ه‌هید حه‌مه‌ڕه‌ش ن����اوی‌ نابو (هه‌ژار‬ ‫ئاوا) جێگای ده‌سته‌كه‌ی خۆی بو‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫جیهازه‌ ڕاكاڵه‌كه‌شی له‌وێ دانابو‪.‬‬ ‫له‌و چه‌ن����د ڕۆژه‌ی‌ كه‌ له‌ش����اخی ئاجداغ‬ ‫چاوه‌ڕێی گه‌یشتنیان بوین‪ ،‬ڕۆژی ‪1989/7/3‬‬ ‫به‌ڕێ����ز مام جه‌الل به‌ جیهاز قس����ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كردین‪ ،‬دوای هه‌واڵ پرس����ین‌و باس����كردنی‌‬ ‫بارودۆخی ناوچه‌كه‌‪ ،‬چه‌ند زانیاری‌و هه‌واڵی‬ ‫بارودۆخ����ی گش����تی‌و گۆڕانكاریه‌كان����ی بۆ‬ ‫باسكردین‪.‬‬ ‫ل����ه‌و كات����ه‌دا ئێم����ه‌ له‌ناوچه‌یه‌كی ‌وه‌ك‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬ك����ه‌ تا ڕاده‌یه‌ك����ی‌ زۆر له‌هه‌واڵ‌و‬ ‫ئاڵوگۆڕ‌و پێداویس����تیه‌كانی‌ ژیان دابرابوین‪،‬‬ ‫هه‌موو ه����ه‌وڵ‌و ته‌قه‌الیه‌كمان بۆ به‌رده‌وامی‌‬ ‫خۆڕاگ����ری‌‌و مان����ه‌وه‌ ب����و‪ ،‬ت����ا بتوانین له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا درێژه‌ به‌خه‌بات‌و به‌رگری‌ بده‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش����مه‌رگانه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵ كاك كوردۆ‬ ‫قاس����م‌و كاك مه‌حمود س����ه‌نگاوی‌دا هاتبون‬ ‫ئه‌مان ‌ه بون‪:‬‬ ‫‪ .1‬مه‌حمود س����ه‌نگاوی‌‪ .‬ئه‌ندامی‌ ئێستای‌‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی ی‪.‬ن‪.‬ك‪.‬‬ ‫‪ .2‬كۆردۆ قاسم‪ .‬ئه‌ندامی‌ ئێستای‌ جڤاتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫‪ .3‬شه‌هید محه‌مه‌د مه‌حمود عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ناس����راو به‌(حه‌م����ه‌ چاوج����وان) ل����ه‌ڕۆژی‬ ‫‪ 2014/8/9‬له‌ش����ه‌ڕی تی����رۆر له‌قه‌ره‌ته‌پ����ه‌‬ ‫شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ .4‬شه‌هید یاسین ئه‌حمه‌د مسته‌فا‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌(مامۆستا یاس����ین) له‌ڕۆژی ‪1990/11/6‬‬ ‫له‌شارباژێر به‌ته‌قینه‌وه‌ی‌ لوغم شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ .5‬ش����ه‌هید هه‌ڵكه‌وت ئه‌حم����ه‌د غێدان‪،‬‬ ‫(له‌ڕاپه‌ڕینی ‪ 1991‬له‌كفری شه‌هید بو)‪.‬‬

‫* له‌به‌ش���ی یه‌كه‌مدا‪ ،‬لیستی‌ ئه‌و ‪12‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ی‌ له‌گوندی‌ مه‌سۆیی به‌رگه‌چ‬ ‫بڕی���اری‌ مانه‌وه‌م���ان دا‪ ،‬ن���اوی‌ جه‌مال‬ ‫ره‌شید س���اڵح (جه‌مال شێخ حه‌میدی)‬ ‫وه‌كو یه‌كێك له‌‪ 12‬پێش���مه‌رگه‌ك ‌ه هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ناو‌ه به‌هه‌ڵ ‌ه نوسیومانه‌و له‌بر ‌ی ئه‌و‬ ‫س���اڵح جه‌میل ساڵح (س���اڵح فه‌رته‌نه‌)‬ ‫ی���ه‌‪ ،‬ك ‌ه یه‌كێك��� ‌ه له‌‪ 12‬پێش���مه‌رگه‌كه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵمان مایه‌وه‌‪ ،‬پاشان له‌لێبوردنه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ڕۆژی ‪ 1988/10/6-1988/9/6‬ته‌سلیم‬ ‫بوه‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌مال ش���ێخ حه‌میدی له‌گه‌ڵ پۆلێك‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌س���نوری‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سێ‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای مانگ��� ‌ی ‪ 1988/9‬هاتنه‌و‌ه‬ ‫بۆ المان‪ .‬پێشتر له‌ڕۆژی ‪1988/4/15‬دا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هێزه‌ك���ه‌ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی ی���ه‌ك‬ ‫ڕۆیشتبون بۆ سنور ‌ی مه‌ڵبه‌ندی‌ سێ‪.‬‬ ‫* له‌به‌ش���ی دوه‌مدا‪ ،‬ڕۆژی ش���ه‌هید‬ ‫بون ‌ی ئه‌ندازی���ار هه‌ڵكه‌وت به‌هه‌ڵه‌ ڕۆژی‬ ‫‪ 1998/10/11‬نوس���راوه‌‪ ،‬ڕاس���تیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ڕۆژی ‪1988/10/11‬ه‌‪ .‬ن���اوی‌ ت���ه‌واوی‌‪:‬‬ ‫هه‌ڵك���ه‌وت ئه‌حمه‌د ئه‌می���ن‪ ،‬له‌دایكبو ‌ی‬ ‫س���اڵی ‪ -1960‬س���لێمانییه‌و ئه‌ندازیار ‌ی‬ ‫كاره‌با ‪-‬به‌شی ئه‌لیكترۆنی بو‪.‬‬ ‫* له‌به‌ش���ی دوه‌م���دا‪ ،‬له‌باس���كردن ‌ی‬ ‫روخانی‌ ئه‌ش���كه‌وتی‌ داری‌ خله‌دا له‌بری‬ ‫وشه‌ی‌ كه‌ڵۆز‪ ،‬به‌هه‌ڵه‌ نوسراوه‌ كه‌وڵۆز‪،‬‬ ‫(وش ‌ه ڕاسته‌كه‌ كه‌ڵۆزه‌)‪.‬‬ ‫‪ .6‬ش����ه‌هید خه‌لی����ل ابراهی����م ناس����راو‬ ‫به‌(هه‌ژاری ئاس����ایش) له‌ڕۆژی ‪2015/4/18‬‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی دژی تیرۆرس����تانی‌ داعش له‌نزیك‬ ‫داقوق شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ .7‬س����هاد داود حه‌مه‌ڕه‌حی����م ناس����راو‬ ‫به‌(سهاد خانه‌قینی)‪ .‬ئێس����تا پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشین ‌ه به‌پله‌ی‌ لیوا‪.‬‬ ‫‪ .8‬میقداد ش����ێخ به‌هادین مح����ی الدین‪،‬‬ ‫ئێستا پێشمه‌رگه‌ی‌ خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی‌ لیوا‪.‬‬ ‫‪ .9‬ماجد عه‌بد ئه‌حمه‌د ناس����راو به‌(ماجد‬ ‫فه‌یلی)‪ ،‬ئێس����تا پێش����مه‌رگه‌ی‌ خانه‌نشینه‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ لیوا‪.‬‬ ‫‪ . 10‬محه‌م����ه‌د عه‌بدولڕحم����ان محه‌مه‌د‬ ‫ناس����راو به‌ (حه‌مه‌ پاریاوڵه‌)‪.‬پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی‌ عه‌مید‪.‬‬ ‫‪ . 11‬نه‌ج����م عه‌بدواڵ عه‌باس ناس����راو به‌‬ ‫(مامۆستا نه‌جم)‪ ،‬ئێس����تا به‌پله‌ی قائیمقام‬ ‫له‌سه‌ر میالكی‌ ئیداره‌ی‌ گه‌رمیانه‌‪.‬‬ ‫‪ .12‬ئیبراهی����م ئه‌حم����ه‌د ق����ادر‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی‌ رائید‪.‬‬ ‫‪ .13‬محه‌م����ه‌د فه‌ره‌ج شاس����وار ناس����راو‬ ‫به‌(حه‌م����ه‌ ئێرانی)‪ ،‬ئێس����تا پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشین ‌ه به‌ پله‌ی‌ لیوا‬ ‫‪ .14‬نبی����ل مول����ود ناس����راو ب����ه‌ (ئازاد‬ ‫قه‌ره‌لوسی)‪ ،‬له‌ س����اڵی ‪ 1996‬به‌ نه‌خۆشی‬ ‫كۆچی دوایی كرد‪.‬‬ ‫‪ .15‬ته‌ڵعه‌ت حه‌س����ه‌ن عه‌لی ناس����راو به‌‬ ‫(شه‌ماڵ)‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی‌ خانه‌نشینه‌ به‌ پله‌ی‌‬ ‫عه‌قید‪.‬‬ ‫‪ .16‬هاوڕێ ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ناسراو به‌(د‪.‬‬ ‫هاوڕێ‌)‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی‌ خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫عه‌مید‪.‬‬ ‫‪ .17‬حه‌س����ه‌ن ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ناس����راو‬ ‫به‌(حه‌س����ه‌ن ش����ێخ له‌نگ����ه‌ری‌)‪ ،‬ل����ه‌ڕۆژی‬ ‫‪ 1990/4/2‬ته‌س����لیم بوه‌وه‌‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشین ‌ه به‌پله‌ی‌ نه‌قیب‪.‬‬ ‫‪ .18‬ش����ه‌هاب ئه‌حمه‌د حه‌س����ه‌ن ناسراو‬ ‫به‌(ش����ه‌هاب خانه‌قینی)‪ ،‬ئێستا فه‌رمانبه‌ره‌‬ ‫له‌گومرك ‌ی گه‌رمیان‪.‬‬

‫ی پوشین‬ ‫شارباژێر ـ دێ ‌‬ ‫‪ 1989/7/19‬ـ رۆیشتن به‌ره‌و ئێران‬ ‫راوه‌س���تاوه‌كان الی‌ راس���ته‌وه‌‪ :‬شه‌هید سه‌ید بابا‪ ،‬حه‌مه‌ چه‌وری‌‪ ،‬كامیل نوری‌‪ ،‬شه‌هید مام ره‌ئوف‪ ،‬غائب له‌لین‪ ،‬سه‌ید جه‌عفه‌ر‪ ،‬جه‌مال مه‌ال ئۆمه‌ری‌‪،‬‬ ‫ێ مسته‌فایی‌‪ ،‬شه‌هید سه‌ید‬ ‫ی فه‌ق ‌‬ ‫حس���ام ش���ێخ عه‌لی‌‪ ،‬شه‌هید فازل شێخانی‌‪ ،‬حه‌سه‌ن ش���ێخ له‌نگه‌ری‌‪ ،‬خوالێخۆشبو ئازاد قه‌ره‌لوسی‌‪ ،‬ش���ه‌هید عه‌ل ‌‬ ‫جه‌وهه‌ر‪ ،‬شه‌هید نادر جوامێر‬ ‫دانیش���توه‌كان‪ :‬د‪.‬هاوڕێ‌‪ ،‬ش���ه‌هید هه‌ڵكه‌وت‪ ،‬بورهان زه‌رداوی‌‪ ،‬شه‌هید مامۆستا یاسین‪ ،‬شێخ كه‌ریم چاوڕه‌ش‪ ،‬حه‌م ‌ه سیاسی‌‪ ،‬شه‌هید یاسین بچكۆل‪،‬‬ ‫ی حسێن‪،‬‬ ‫عادل پیره‌مه‌وه‌نی‌‪ ،‬سهاد خانه‌قینی‌‪ ،‬مه‌ال به‌كر‪ ،‬نه‌ناسراو‪ ،‬ماجد فه‌یلی‌‪ ،‬شه‌ماڵ‌‪ ،‬هوشیار عه‌بدولحه‌مید‪ ،‬نه‌ناسراو‪ ،‬مه‌ال سه‌عید‪ ،‬مه‌ریوان حاج ‌‬ ‫شه‌هید فازل شیره‌مه‌ڕی‌‪ ،‬شه‌هید حه‌م ‌ه چاو جوان‬

‫عێراق‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌سیل نوجه‌یفی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و گۆڕانی‌ خسته‌ به‌ره‌یه‌ك‌و‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كگرتوش له‌به‌ره‌یه‌ك ‌ی تر‬

‫رۆژی‌ پێنجشه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬به‌ده‌نگ ‌ی‬ ‫زۆرینه‌ی‌ په‌رله‌مانتارانی‌ عێراق‪ ،‬ئه‌سیل‬ ‫نوجه‌یفی‌‪ ،‬پارێزگاری موسڵ كه‌ هاوكات‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیستی‌ موته‌حیدونی‌ سوننه‌كانه‌و‬ ‫ب���رای‌ ئوس���امه‌ نوجه‌یف���ی‌ جێگ���ری‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ عێراقه‌‪ ،‬له‌پۆسته‌كه‌ی‌‬ ‫دورخرایه‌وه‌‌و به‌وهۆیه‌شه‌وه‌ گرژی‌ كه‌وته‌‬ ‫نێوان په‌رله‌مانتاران‌و دۆخه‌كه‌ تا ئاستی‌‬ ‫پێكداهه‌ڵپڕژان‌و شه‌ڕه‌بۆكس رۆیشت‪.‬‬ ‫هه‌ر پێنج فراكس���یۆنه‌ كوردییه‌كه‌ش‬ ‫نه‌یانتوانی‌ له‌م پرسه‌دا یه‌كگرتویی‌ خۆیان‬ ‫بپارێزن‌و ناڕاسته‌وخۆ به‌سه‌ر سێ‌ به‌ره‌دا‬ ‫دابه‌ش���بون‪ ،‬خ���ودی‌ په‌رله‌مانتارانیش‬ ‫نایشارنه‌وه‌ كه‌ كاریگه‌ریی‌ كارتێكردنه‌كانی‌‬ ‫توركیا‌و ئێران رۆڵی‌ هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫دابه‌ش���بونه‌ی‌ فراكس���یۆنه‌ كوردییه‌كان‬ ‫كه‌له‌ئێس���تادا خاوه‌ن���ی‌ ‪ 66‬كورس���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی���ن به‌كۆتاكانه‌وه‌ له‌كۆی‌ ‪328‬‬ ‫كورسی‌ ناو په‌رله‌مانی‌ عێراق‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌ دژی‌ له‌كارالدانی‌‬ ‫نوجه‌یف���ی‌ ب���ون‌و یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش پش���تگیری‌ الدانی‌‬ ‫ناوبراو بون‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیش بێالیه‌ن‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زانا رۆس���تایی‌ ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ عێ���راق له‌لیس���تی‌ كۆمه‌ڵی‌‬

‫ئیسالمی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ نوجه‌یف ‌ی‬ ‫باجی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ دا ك���ه‌ نێوان���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان خۆشه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫"په‌یوه‌ن���دی‌ له‌گه‌ڵ هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫باش ب���وه‌و ره‌تیكردوه‌ت���ه‌وه‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ به‌ش���داریی بكه‌ن‬ ‫له‌رزگاركردنه‌وه‌ی‌ موس���ڵ‌و پش���تگیری‌‬ ‫سیاس���ه‌ته‌كانی‌ هه‌رێمی‌ ك���ردوه‌و دژی‌‬ ‫سیاسه‌ته‌كانی‌ ناوه‌ند وه‌ستاوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫رۆستایی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬كوتله‌‬ ‫كوردییه‌كان پێشتر پرس‌و رامان له‌نێوان‬ ‫خۆمان���دا نه‌كرد بۆئ���ه‌وه‌ی‌ چی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫بۆیه‌ دو فراكس���یۆن ل���ه‌دژی‌ بڕیاره‌كه‌‬ ‫وه‌ستانه‌وه‌و دو فراكسیۆنیش پشتگیریان‬ ‫كردو یه‌كێكیشیان بێ‌ الیه‌ن مایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ چاودێ���ران‌و خ���ودی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانی���ش‪ ،‬ئه‌م دابه‌ش���بونه‌ی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ كوردییه‌كان له‌ژێر كاریگه‌ریی‌‬ ‫ئ���ه‌و جه‌مس���ه‌ربه‌ندیه‌یه‌ ك���ه‌ عێراقی‌‬ ‫دابه‌شكردوه‌ به‌سه‌ر دو به‌ره‌ی‌ دژبه‌یه‌كی‌‬ ‫نێوان ئێرانی‌ ش���یعه‌ مه‌زهه‌ب‌و توركیای‌‬ ‫س���وننه‌ مه‌زه���ه‌ب‪ ،‬ل���ه‌و روداوه‌ی‌ ناو‬ ‫په‌رله‌مان���دا به‌رون���ی‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی‌‪ ،‬به‌ئ���اگا بوبێت یان‬ ‫نائاگا‪ ،‬كه‌وتونه‌ته‌ به‌ره‌ی‌ ئێران‪ ،‬پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كگرتوش كه‌وتونه‌ته‌ به‌ره‌ی‌ توركیا‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی هه‌ڵوێس���تی‌ فراكس���یۆنه‌‬ ‫كوردییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬رۆستایی‌ ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫قوڵی بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا دابه‌شبونی‌ ملمالنێ‬ ‫هه‌رێمی���ه‌كان له‌خۆده‌گرێ���ت به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌باره‌ی‌ بۆچونی‌ توركیا‌و ئێران"‪.‬‬ ‫له‌كارالدانی‌ نوجه‌یفی‌‪ ،‬له‌كاتێكدابو كه‌‬ ‫به‌رده‌وام چه‌كدارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ناس���راو به‌داعش له‌پارێ���زگای‌ ئه‌نباری‌‬ ‫خۆرئاوای‌ عێراق روه‌و به‌غدای‌ پایته‌خت‬ ‫له‌پێش���ڕه‌ویدان‪ .‬ئه‌مه‌ش جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان ش���یعه‌و س���وننه‌ی‌‬ ‫هێنده‌ی‌ تر قوڵكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوكات عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق له‌فراكس���یۆنی‌ پارتی‌‬

‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬

‫سه‌ركه‌وتنه‌كانی‌ ئه‌م دواییه‌ی‌ داعش‬ ‫له‌رومادی‌‌و ته‌دمورو چونه‌ لیبیا‌و س���ه‌ر‬ ‫س���نوری‌ لوبنان‌و په‌لهاویشتنی‌ به‌ره‌و‬ ‫خاكی‌ ئه‌فغانس���تان‌و واڵتانی‌ ئاس���یای‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و ئه‌نجامدان���ی‌ زنجیره‌یه‌ك‬ ‫ته‌قین���ه‌وه‌ له‌س���عودیه‌‪ ،‬زه‌نگێك���ی‌‬ ‫مه‌ترس���یداری‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ واش���نتۆن‌و‬ ‫ئێران‌و كوردستانیش‪.‬‬ ‫دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ چه‌ند مانگ به‌س���ه‌ر‬ ‫پێكهێنان���ی‌ هاوپه‌یمان���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ دژ‬ ‫به‌داع���ش به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫بۆردومانی‌ رۆژانه‌ی‌ فڕۆكه‌كانی‌ واڵتانی‌‬ ‫هاوپه‌یمان‪ ،‬هێش���تا داعش گوڕ‌و تینی‌‬ ‫شه‌ڕكردن‌و هێرشكردن ‌ی له‌ده‌ستنه‌داوه‌‪،‬‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ ئه‌و ناوچه‌و واڵتانه‌ی‌ بۆشایی‌‬ ‫ئه‌منیان هه‌یه‌‪ ،‬جێپێی‌ خۆی‌ قایمكردوه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���تگرتنی‌ ئه‌مدوایه‌ی‌ داعش به‌سه‌ر‬ ‫رومادی‌‌و ته‌دموردا‪ ،‬به‌ر له‌هه‌رش���تێك‬ ‫به‌مانای‌ شكس���تی‌ دۆكترینی‌ سه‌ربازی‌‬ ‫ئۆباما به‌رامبه‌ر به‌داعش دێت‪ ،‬كه‌ پشت‬ ‫به‌هێرشی‌ سنوردارو هاوكاری‌ سه‌ربازی‌‌و‬ ‫ناردنی‌ راوێ���ژكارو ره‌وانه‌كردنی‌ چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نی‌ بۆ ئه‌و واڵتانه‌ ده‌به‌س���تێت‬ ‫كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌ راس���ته‌وخۆی‌ داعشیان‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬به‌بێ‌ ره‌وانه‌كردن���ی‌ هێزی‌‬ ‫زه‌مینی‌‪.‬‬ ‫ئۆباما له‌دوا دیداریدا له‌گه‌ڵ‌ گۆڤاری‌‬ ‫"ئه‌تالنتی���ك"ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ راش���كاوانه‌‬ ‫رایگه‌یان���دوه‌ كه‌ "ئه‌مه‌ری���كا ناتوانێت‬ ‫كارێكی‌ ل���ه‌وه‌ زیاتر ئه‌نجامبدات كه‌ تا‬ ‫ئێستا ئه‌نجامیداوه‌"‪ ،‬ئه‌و به‌گۆڤاره‌كه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندوه‌ ك���ه‌ "ئه‌گ���ه‌ر عێراقیه‌كان‬

‫خوازیاری‌ ش���ه‌ڕكردن له‌سه‌ر واڵته‌كه‌ی‬ ‫خۆیان نه‌بن‪ ،‬ئ���ه‌وان با چاواڕوان نه‌بن‬ ‫ئێمه‌ له‌بری‌ ئه‌وان شه‌ڕیان بۆ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئۆباما به‌رامبه‌ر به‌س���وریاش هه‌مان‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ هه‌یه‌و نایه‌وێت له‌وه‌ زیاتر‬ ‫خۆی‌ له‌ش���ه‌ڕی‌ ئه‌و واڵته‌وه‌ بئاڵێنێت‪،‬‬ ‫بۆ ئۆباما "مه‌س���ه‌له‌ی‌ ئه‌تۆمی‌ ئێران"‬ ‫له‌ئه‌وله‌ویه‌تدای���ه‌‌و ش���ه‌ڕی‌ داع���ش‬ ‫له‌عێراق‌و سوریا له‌پله‌ی‌ دو‌هم‌و سێهه‌می‌‬ ‫بایه‌خداندان‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك���ه‌ فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫س���ااڵنی‌ ‪‌2007‬و ‪2008‬ی‌ هێزه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراق "ژه‌ن���راڵ‌ ئۆییرنۆ"‬ ‫به‌رۆژنام���ه‌ی‌ فی���گارۆی‌ فه‌ره‌نس���ی‌‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ ك���ه‌ "توان���ای‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫داعش به‌ئه‌ندازه‌یه‌كه‌ ده‌توانن ش���ه‌ڕی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌و زۆر ق���ورس ئه‌نجامب���ده‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا سوپای‌ عێراق توانای‌‬ ‫به‌رگری‌ كردنی‌ له‌و روبه‌رانه‌ نییه‌ كه‌ تا‬ ‫ئێستا به‌ده‌ستیه‌وه‌یه‌تی‌"‪.‬‬ ‫"ژه‌نراڵ‌ ئۆییرنۆ" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا ئه‌وه‌ بو به‌باشی‌ كوردو‬ ‫س���وننه‌ی‌ پڕ چه‌ك نه‌ك���رد‪ ،‬بارزانی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ س���وننه‌ كه‌ به‌مدواییه‌‬ ‫چونه‌ واشنتۆن سكااڵی‌ ئه‌وه‌یان كردوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و موش��� ‌هك‌و چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ به‌غداوه‌ بۆ ئه‌وان‬ ‫نێ���ردراوه‌‪ ،‬گه‌یش���تنی‌ دواخ���راوه‌ یان‬ ‫ه���ه‌ر به‌ده‌س���تیان نه‌گه‌یش���توه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ته‌نه���ا پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردو‬ ‫س���وننه‌كانیش ده‌توانن شه‌ڕی‌ داعش‬ ‫یه‌كالی���ی‌ بكه‌نه‌وه‌و گره‌ویان له‌س���ه‌ر‬

‫بۆ یه‌كه‌مینجار فراكسیۆنه‌ كوردییه‌كانی‌‬ ‫ناو په‌رله‌مانی‌ عێراق به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاشكرا به‌سه‌ر چه‌ند به‌ره‌یه‌كدا‬ ‫دابه‌شبون‪ ،‬له‌سه‌ر بابه‌تێك كه‌‬ ‫راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‌ به‌كورده‌وه‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاره‌كانیش‬ ‫ئه‌م دابه‌شبونه‌ زیاتر ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ ئیقلیمیه‌كان بوه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كوردستانی‌ بێت‪ ،‬ئه‌ویش پرسی‌‬ ‫له‌كارالدانی‌ پارێزگاری موسڵه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵوێست ‌ی‬ ‫فراكسیۆنه‌ كوردییه‌كان‬ ‫قوڵ بكه‌یته‌وه‌‬ ‫ئه‌وا دابه‌شبونی‌‬ ‫ملمالنێ هه‌رێمیه‌كان‬ ‫له‌خۆده‌گرێت به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌باره‌ی‌ بۆچونی‌‬ ‫توركیا‌و ئێران‬ ‫دیموكرات به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌‪ ،‬فراكسیۆنه‌ كوردییه‌كان هه‌ر‬ ‫كه‌س���ه‌و بۆچونی‌ خۆی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كانیش پشتیوان‌و دژ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌بدولوه‌هاب نایشارێته‌وه‌ كه‌ ئێران‌و‬ ‫توركیا هه‌ژمونیان به‌سه‌ر ئاراسته‌كردنی‌‬ ‫روداوه‌كان���ی‌ عێراقدا هه‌ی���ه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬هه‌ردو واڵته‌كه‌ به‌پێی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ دو واڵتی‌ گه‌وره‌ن‪ ،‬كاریگه‌ریان هه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر عێراق به‌اڵم به‌رێ���ژه‌ی‌ جیاواز‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌ هی‌ ئێران زیاتره‌ له‌توركیا له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ ره‌وشی‌ سیاسی‪ ،‬بێگومان موسڵ‬ ‫سوننه‌ نش���ینه‌و توركیاش رۆڵی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌په‌رله‌مان هه‌ندێك تۆمه‌تباركردن‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬ده‌یانوت پارێزگاری‌ موسڵ‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ زۆر باش���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ توركیا‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ش���وان داودی‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق له‌فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌‪،‬‬

‫ئه‌سیل نوجه‌یفی له‌کاتی هه‌اڵتنی له‌موسڵ‬ ‫دابه‌شبونی‌ فراكس���یۆنه‌كان له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ رونده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬فراكسیۆنی‌‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كگرتو له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌بون ئه‌و‬ ‫بابه‌ت���ه‌ ن���ه‌ڕوات‪ ،‬یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕانیش‬ ‫ده‌نگیاندا بۆ رۆیش���تنی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵیش بێ‬ ‫الیه‌نبون‪ ،‬ئێمه‌ پێشتر بڕیارمان دابو كه‌‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا قس���ه‌ناكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم له‌دژی‌‬ ‫ده‌نگ ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ش���وان داودی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"ئێم���ه‌ وه‌ك یه‌كێتی‌ تێبین���ی‌ زۆرمان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پیاوه‌ هه‌ی���ه‌‌و مافی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫خواردوه‌ له‌موس���ڵ‪ ،‬جێگ���ری‌ پارێزگارو‬ ‫دو قائیمق���ام پش���كی‌ ئێمه‌ ب���و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و له‌گ���ه‌ڵ براده‌رانی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان رێكه‌وت‌و پشكه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫ن���ه‌دا‪ ،‬بۆی���ه‌ وه‌ك یه‌كێت���ی‌ مافم���ان‬ ‫به‌سه‌ریه‌وه‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت ‌ه ‌ی داود ‌ی "به‌شێك له‌په‌رله‌مانتاران ‌ی‬ ‫پارتیش ده‌نگیان له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ نوجه‌یفی‌‬

‫نه‌داوه‌‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ی‌ پارتی‌ به‌كۆتاكانه‌وه‌ له‌ه���ه‌ر پارێزگارێ���ك وه‌ربگرێت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫‪ 28‬كورس���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬خۆده‌بێت ‪15‬یان سه‌رۆك وه‌زیران داوابكات‪.‬‬ ‫دواب���ه‌دوای‌ ده‌رچون���ی‌ بڕیاره‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫ده‌نگیان پێی دابێت"‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌ئه‌ندامانی‌ لیستی‌ موته‌حیدون‪ ،‬نوجه‌یف���ی‌ له‌راگه‌یه‌نراوێك���دا وتی‌‪" ،‬من‬ ‫هۆكاری‌ له‌كارالدانی‌ نوجه‌یفی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ شه‌ڕی‌ پۆست ناكه‌م‪ ،‬وه‌ك پارێزگاریش‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ناوب���راو له‌الیه‌ن زۆرینه‌ی‌ ده‌مێنم���ه‌وه‌ ت���ا ئه‌وكاته‌ی‌ به‌ڕه‌س���می‌‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كانی‌ ناو حكومه‌ته‌وه‌ كه‌سێكی‌ بڕیاره‌ك���ه‌م پێده‌گات‪ ،‬دواتر ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫بێزراو بوه‌و ویستویانه‌ ئۆباڵی‌ شكست‌و راده‌س���تی‌ جێگ���ری‌ یه‌كه‌م���ی‌ خ���ۆم‬ ‫كه‌وتنی‌ موس���ڵ بۆ ژێرده‌س���تی‌ داعش‪ ،‬ده‌كه‌م‪ .‬له‌پاش���ان‪ ،‬من وه‌ك سیاسییه‌ك‬ ‫بخه‌نه‌ ئه‌س���تۆی‌ ئه‌و‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ی‌ له‌پارێزگاك���ه‌دا كارده‌ك��� ‌هم‌و ده‌بم���ه‌‬ ‫به‌رپرس���یاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ بو له‌و روداوه‌ شه‌ڕكه‌رێكی‌ پرۆس���ه‌ی‌ رزگاركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ س���وپا ب���و‪ ،‬هۆكارێكی‌ موسڵ"‪.‬‬ ‫ئه‌س���یل نوجه‌یفی‌‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 57‬ساڵ‪،‬‬ ‫دیكه‌ش په‌یوه‌ندی‌ هه‌ب���وه‌ به‌داواكاریی‌‬ ‫‪ 23‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ موسڵ له‌خێزانێك���ی‌ موس�ڵ�اوی‌ له‌دایكب���وه‌و‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2009‬ه‌وه‌ تاكه‌وتن���ی‌ ش���اری‌‬ ‫كه‌ داوای‌ البردنیان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‪ ،‬موسڵ پارێزگاری ش���اره‌كه‌ بو‪ ،‬له‌رۆژی‌‬ ‫پشتئه‌س���توره‌ به‌یاس���ای‌ ژم���اره‌ ‪21‬ی‌ ‪28‬ی‌ ئای���اری‌ ‪ 2015‬له‌الیه‌ن په‌رله‌مانی‌‬ ‫پارێزگاكان كه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئه‌وه‌ ده‌دات ‌ه عێراق���ه‌وه‌و به‌زۆری‌ ده‌نگی‌ ش���یعه‌كان‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت له‌پۆسته‌كه‌ی‌ دورخرایه‌وه‌‪.‬‬

‫داعش‬

‫ی مه‌ترسییه‌كی‌ گه‌وره‌تر‬ ‫زه‌نگ ‌‬ ‫پرۆفایل‬ ‫ده‌كرێت‌و چونكه‌ هێرش���ی‌ ئاس���مانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا چاره‌نوسساز نییه‌ بۆ یه‌كالی ‌ی‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ شه‌ڕه‌كه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا داعش‬ ‫مه‌ترس���یدارتر‬ ‫به‌ته‌ڵه‌زگه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫له‌قاعیده‌ ناوده‌بات‪ ،‬به‌اڵم به‌په‌له‌ نییه‌‬ ‫له‌كۆتایپێهێنانیدا‪ ،‬چونكه‌ باش ده‌زانێت‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ داعش‬ ‫ناڕه‌زایی‌ ‪ 30‬ملیۆن سوننه‌ی‌ نیشته‌جێی‌‬ ‫نێوان موس���ڵ‌‌و دیمه‌ش���قه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ داعش هێزێكه‌ خۆی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫جوگرافیای‌ سیاسی‌ س���ه‌لماندوه‌و ئه‌و‬ ‫روبه‌ره‌ی‌ به‌ده‌س���تیه‌وه‌یه‌تی‌ له‌سوریا‌و‬ ‫عێ���راق‪ ،‬له‌روب���ه‌ری‌ واڵتێك���ی‌ وه‌ك‬ ‫به‌ریتانیا گه‌وره‌تره‌‪.‬‬ ‫سیناتۆری‌ ئه‌مه‌ریكی‌ "جۆن مه‌كین"‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ به‌رفراوانبون���ه‌وه‌ی‌ نفوزی‌‬ ‫داعش له‌ئه‌فغانستان هۆشدار كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "بۆشایی‌ ئه‌منی‌ له‌كوێدا بێت‪،‬‬ ‫داعش خۆی‌ تێده‌خزێنێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ پێش���وی‌ ‪ CIA‬له‌ئیسالم‬ ‫ئاب���اد نیگه‌رانی‌ خ���ۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌وه‌‬ ‫ده‌ربڕی‌ كه‌ داعش كار ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌فغانستان بكاته‌ بنكه‌یه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫كارو چاالكی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫واڵتان���ی‌ موس���ڵمانی‌ ئاس���یای‌‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬تاجیكستان‌و ئۆزبه‌كستان‌و‬ ‫كازاخس���تان‌و‬ ‫توركمانس���تان‌و‬ ‫قه‌ره‌غیزس���تان‪ ،‬نیگه‌ران���ن ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژ به‌رۆژ زیاتر مه‌ترس���ی‌ داعش���یان‬ ‫لێنزیكده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت به‌ش���ێك‬

‫ئه‌فغانستان‬ ‫له‌میدی���اكان ب���اس له‌هه‌ڵكردنی‌ ئااڵی‌‬ ‫داعش له‌تاش���قه‌ندو بوخ���ارا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ تاجیكس���تان رایگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫‪ 400‬كه‌سی‌ هاواڵتی‌ تاجیك چونه‌ته‌ ناو‬ ‫ریزه‌كانی‌ داعش‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌فغانستان هه‌زاران كیلۆمه‌تر سنوری‌‬ ‫هاوبه‌شی‌ سه‌خت‌و پڕ له‌توله‌ڕێی‌ باریكی‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ تاجیكس���تان‌و ئۆزبه‌كس���تان‌و‬ ‫توركمانس���تان هه‌ی���ه‌و كۆنتڕۆڵكردنی‌‬ ‫له‌الیه‌ن هێزی‌ س���ه‌ربازی‌ ئه‌و واڵتانه‌وه‌‬ ‫گران‌و زه‌حمه‌ته‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م مه‌ترس���یانه‌دا‪،‬‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان رایگه‌یان���د‬ ‫ك���ه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ س���اڵی‌ ‪2014‬ه‌وه‌‬ ‫ت���ا ناوه‌ڕاس���تی‌ س���اڵی‌ ‪ 2015‬رێژه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ چونه‌ته‌ ناو‬

‫داعش���ه‌وه‌ ‪ %71‬زیادی‌ كردوه‌‪ .‬نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان ده‌ڵێت "ئێستا زیاتر له‌‪25‬‬ ‫هه‌زار ش���ه‌ڕكه‌ری‌ ده‌ره‌كی‌ كه‌ هاواڵتی‌‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 100‬واڵتن شانبه‌ش���انی‌ داعش‬ ‫له‌پێن���او زیندوكردن���ه‌وه‌ی‌ خه‌الفه‌تی‌‬ ‫ئیسالمیدا ده‌جه‌نگن"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر داعشدا كه‌ به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ش���یعه‌ی‌ كردوه‌ت���ه‌ ئامان���ج‪ ،‬كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران خه‌ون به‌زیندوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیمپراتۆریه‌ت���ه‌وه‌ ده‌بینێت كه‌ پش���ت‬ ‫به‌هه‌ڵس���انه‌وه‌ی‌ شیعه‌كان ده‌به‌ستێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مه‌ترسی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئه‌م خه‌ونه‌ی‌ ئێرانی‌ دروستكردوه‌‪ ،‬كارو‬ ‫چاالكی‌ داعش���ه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئێران هه‌مو‬ ‫هه‌وڵێكی‌ له‌پێناو دورخس���تنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫مه‌ترسیه‌ له‌س���نوره‌كانی‌ خس���توه‌ته‌‬

‫گ���ه‌ڕ‪ ،‬ل���ه‌م چوارچێوه‌یه‌ش���دا چه‌ند‬ ‫رۆژێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر دانیش���تن له‌نێوان‬ ‫كاربه‌ده‌س���تانی‌ س���وپای‌ پاس���داران‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ تاڵیبان ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ئێران‬ ‫نیگه‌رانی‌ ئه‌وه‌ن كه‌ الوازبونی‌ تاڵیبان‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ ناوه‌ن���دی‌ ئه‌فغانس���تان‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداریی‌ هێ���زی‌ توندڕه‌وت���ر‬ ‫له‌تاڵیبانی‌ لێبكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌فغانس���تان‬ ‫‪ 950‬كیلۆمه‌تر سنوری‌ هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئێران هه‌یه‌‪ ،‬په‌لهاویشتنی‌ داعش به‌ره‌و‬ ‫ئه‌فغانستان‌و جێ‌ لێژكردنی‌ به‌هێزه‌كانی‌‬ ‫تاڵیب���ان جێی‌ نیگه‌رانی���ه‌‪ ،‬گه‌ر داعش‬ ‫له‌ئه‌فغانس���تاندا جێ‌ پێ���ی‌ قایم بكات‬ ‫ئه‌وا له‌هه‌ردو دیوی‌ س���نوره‌كانیانه‌وه‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاواش���ه‌وه‌‪ ،‬روبه‌روی‌‬ ‫گرفت‌و كێشه‌ی‌ گه‌وره‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫پڕۆژه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت بۆ قه‌رز په‌رله‌مانتاران ده‌كات به‌دو به‌شه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم پرۆژه‌یاسایه‌ك بۆ‬ ‫راكێشانی‌ قه‌رز له‌بانكه‌كانی‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫ئاراسته‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێك له‌په‌رله‌مانتاران ده‌ڵێن‬ ‫قه‌رزكردن ئاینده‌ی‌ هه‌رێم ده‌خاته‌‬ ‫به‌رده‌م مه‌ترسییه‌وه‌ به‌هۆی‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫نه‌توانینی‌ دانه‌وه‌ی‌‌و كه‌ڵه‌كه‌بونی‌‬ ‫پاره‌كه‌‪ ،‬پشتیوانانی‌ ئه‌و هه‌نگاوه‌ش‬ ‫ده‌ڵێن‪ ،‬ئه‌زمونێكی‌ نوێیه‌و پشتیوانی‌‬ ‫سیاسی‌ بۆ هه‌رێم ده‌هێنێته‌دی‌‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ ئه‌مڕۆ سێش���ه‌ممه‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان گفتوگۆ له‌سه‌ر پرۆژه‌یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫راكێشانی‌ مایه‌ (قه‌رز) بخاته‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌یه‌وه‌ ك���ه‌ مه‌به‌س���ت لێی‌‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ ده‌ستی‌ حكومه‌ته‌ له‌راكێشانی‌‬ ‫قه‌رز له‌بانكی‌ واڵتانی‌ جیهان به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ پرۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌ر له‌خوێندنه‌وه‌‌و گفتوگۆكردنی‌‪،‬‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی‌ بوه‌ مایه‌ی‌ دابه‌شبونی‌ رای‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران له‌نێوان دژ‌و پشتیوان‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ لیژنه‌ی‌ دارای���ی‌‌و كاروباری‌‬ ‫ئاب���وری‌‌و وه‌به‌رهێنان���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬شێركۆ جه‌وده‌ت به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬ب���ۆ وه‌رگرتنی‌ ق���ه‌رز چه‌ند‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌ زانس���تی‌ هه‌ی���ه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫بێنه‌دی‌‪ ،‬یه‌كێك له‌وانه‌ توانای‌ دانه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌رزه‌‪ ،‬یه‌كێكی‌ تر ئاس���تی‌ سه‌ركه‌وتنه‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن���ی‌ پ���رۆژه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ ك���ه‌ وه‌رده‌گیرێ���ت ده‌بێت بۆ‬ ‫پرۆژه‌ بێ���ت‪ ،‬پرس���یاره‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫ئێم���ه‌ س���ه‌ركه‌وتوین له‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫پرۆژه‌كانم���ان تاوه‌كو س���ه‌ركه‌وتوبین‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژان���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫پاره‌كه‌ی‌ به‌قه‌رز وه‌رگیراوه‌؟‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬خاڵێكی‌ ترئه‌وه‌یه‌ سیستمێكی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و بانكی وامان نی���ه‌ كه‌ بتوانێت‬ ‫به‌ش���ێوازێكی‌ س���ه‌ركه‌وتو ئی���داره‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌كان بكات‌و له‌ده‌رئه‌نجامدا س���لفه‌‌و‬ ‫مس���ته‌حه‌قاته‌كان دوانه‌كه‌وێت‌و بتوانین‬

‫پ���رۆژه‌ی‌ س���ه‌ركه‌وتو جێبه‌جێ‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا داتاكان پێم���ان ده‌ڵێن ئێمه‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی‌ پرۆژه‌ له‌روی‌ داراییه‌وه‌‬ ‫بێت یان ل���ه‌روی‌ كارگێ���ری‌‌و مه‌یدانی‌‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ به‌پێی‌ پێویس���ت له‌زۆرێك‬ ‫له‌پارێزگاكان���دا س���ه‌ركه‌وین‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫پارێزگا هه‌بوه‌ ‪%50‬ی‌ بودجه‌ی‌ س���اڵی‌‬ ‫‪2013‬ی‌ گێڕاوه‌ت���ه‌وه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ له‌و‬ ‫ساڵه‌دا پێی‌ جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌به‌رهێنانیش ش���ێركۆ‬ ‫جه‌وده‌ت وتی‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ش���ه‌ڕی‌ داعش‌و‬ ‫به‌هۆی‌ زۆری‌ بیرۆكراس���یه‌ت‌و چه‌ندین‬ ‫كه‌موكورتی‌ ت���ر له‌سیس���تم‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان���دا له‌هه‌رێ���م‪ ،‬ناتوانی���ن‬ ‫بڵێی���ن ژینگه‌یه‌ك���ی‌ وه‌به‌رهێنان���ی‌‬ ‫ته‌واو س���ه‌ركه‌وتو هه‌یه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫پ���ڕۆژه‌كان له‌رێ���ی‌ وه‌به‌رهێنانه‌وه‌ پاره‌‬ ‫په‌یدابكه‌ن���ه‌وه‌‌و س���ه‌رئه‌نجام بتوانی���ن‬ ‫قه‌رزه‌كان بده‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ پێیوایه‌ له‌جیاتی‌‬ ‫قه‌رزك���ردن ئه‌لته‌رناتیڤی‌ ت���ر هه‌یه‌ كه‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ده‌توانێت په‌ی���ڕه‌وی‌ بكات‌و‬ ‫سه‌رئه‌نجام پاره‌ به‌ده‌ستبهێنێت‌و وتی‌‪،‬‬ ‫له‌جیاتی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ قه‌رز بكه‌ین ده‌توانین‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانی���اكان رێكبكه‌وی���ن كه‌‬ ‫پرۆژه‌مان بۆ جێبه‌جێبكه‌ن‌و به‌قیس���ت‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ درێژخای���ه‌ن بیانده‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌توانین ئه‌و كه‌موكورتیانه‌ی‌ له‌سیستمی‌‬ ‫دارایدا هه‌یه‌ چاره‌س���ه‌ربكه‌ین‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫ئه‌و پاره‌ زۆره‌ی‌ بۆ دابینكردنی‌ گازوایل‬ ‫بۆ وێستگه‌كانی‌ كاره‌با خه‌رجده‌كرێت كه‌‬ ‫س���ااڵنه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 3‬ب���ۆ ‪ 4‬ملیار دۆالره‌‬ ‫كه‌مبكه‌ین���ه‌وه‌ له‌رێ���ی‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌‬ ‫كاره‌با به‌غازی‌ سروش���تی‌ كه‌ به‌هۆیه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌و ملیاره‌ه���ا دۆالره‌ بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫بودجه‌ی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫ره‌تیشیده‌كاته‌وه‌ هه‌رێم له‌روی‌ سیاسیه‌وه‌‬ ‫سود له‌قه‌زركردن له‌ده‌ره‌وه‌ وه‌ربگرێت‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئای���ا ل���ه‌روی‌ سیاس���یه‌وه‌‬ ‫حكومه‌تێك قه‌رزاربێت ئ���ازادی‌ زیاتره‌‬ ‫یان حكومه‌تێك كه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابوری‌‬

‫خاڵێك���ی‌ زۆر ئیجابی���ش ده‌بێ���ت ب���ۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ به‌رگ���ری‌ له‌پرۆژه‌‬ ‫یاس���اكه‌ش كردو وتی‌‪ ،‬من وه‌كو یاسای‌‬ ‫فرۆشتنی‌ نه‌وت‌و غاز ده‌یبینم كه‌ "چه‌ند‬ ‫گرن���گ ب���و"‌و له‌رێی���ه‌وه‌ كۆمپانیاكان‬ ‫هاتنه‌ ن���او هه‌رێم‌و ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ش كه‌‬ ‫كۆمپانیاكانیان روی���ان له‌هه‌رێم كردوه‌‬ ‫پاڵپشتی‌ ئێمه‌ ده‌بن‪ .‬بۆیه‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ش‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر وه‌ك ئ���ه‌و س���وده‌كه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫سیاسیه‌وه‌ زیاتر نه‌بێت كه‌مترنیه‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ سوده‌كانیش���ی‌ له‌ناوخۆدا‬ ‫وت���ی‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌ت ب���ۆ هه‌ندێك‬ ‫پ���رۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان���ی‌ كورتخای���ه‌ن‬ ‫به‌كاریبهێنێ���ت كه‌ بتوانێ���ت به‌زوترین‬ ‫كات قه‌رزه‌كه‌ی‌ خۆی‌ بداته‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا كه‌ نه‌وتمان هه‌یه‌‌و ده‌توانین نه‌وت‬ ‫بفرۆش���ین‌و قه‌رزه‌كه‌ بده‌ینه‌وه‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ مه‌ترس���ی‌‬ ‫له‌الیه‌نه‌ س���لبییه‌كانیش نه‌ش���ارده‌وه‌‌و‬ ‫وت���ی‌‪ ،‬ل���ه‌روی‌ دان���ه‌وه‌ی‌ قه‌رزه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئایا حكوم���ه‌ت هه‌تا چ ئاس���تێك‬ ‫ده‌توانێت س���ود له‌ئه‌زمونی‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫دیكه‌ وه‌ربگرێ���ت كه‌ قه‌رزیان وه‌رگرتوه‌‬ ‫وه‌ك ده‌وڵه‌تی‌ كۆریای‌ باشور كه‌ له‌رێی‌‬ ‫قه‌رزه‌وه‌ توانی‌ به‌ره‌و پێش���ه‌و‌ه بچێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر حكوم���ه‌ت به‌زیره‌كانه‌‬ ‫هه‌بێت‌و پشت به‌خۆی‌ ببه‌ستێت"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بڕی���ارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ دارایی‌ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ بكات ئه‌وه‌ باش���ترین‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬هیڤ���ا حاجی‌ یاس���ا ده‌بێت ك���ه‌ ئێم���ه‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫میرخان رایه‌ك���ی‌ پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌یه‌‌و له‌و كوردستان تێیده‌په‌ڕێنین‪.‬‬ ‫هیڤا حاجی‌ میرخان وتیشی‌‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫باره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬مه‌به‌ست‬ ‫له‌پێشكه‌ش���كردنی‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ له‌الیه‌ن هه‌رێمیش كه‌ له‌راب���ردو ئه‌زمونی‌ زۆری‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ب���و‪ ،‬بۆ خ���ۆی‌ گه‌یش���توه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ دیك���ه‌ی‌ داهات كه‌ هه‌ڵه‌كانی‌ راب���ردو دوباره‌ ناكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و هه‌وڵ ده‌دات له‌رێ���ی‌ راوێژكار‌و‬ ‫په‌یدابكات‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪" ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌یه‌وێت كه‌سانی‌ شاره‌زا رێگای‌ باشتر‌و ئه‌زمونی‌‬ ‫یاس���ایه‌كی‌ هه‌بێت كه‌ پشتیوانی‌ بكات‌و ن���وێ‌ به‌كاربهێنێت چونك���ه‌ وه‌ك ئه‌و‬ ‫ناوی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌رێته‌ ناو لیستی‌ وت���ی‌ هه‌ر حكومه‌تێك ده‌یه‌وێت تا كۆتا‬ ‫جیهانی‌ له‌وه‌رگرتن���ی‌ قه‌رز كه‌ ئه‌مه‌ش له‌ده‌س���ه‌اڵتدا بمێنێت‪ ،‬بۆ گه‌یشتنه‌ ئه‌و‬ ‫له‌روی‌ سیاس���یه‌وه‌ ده‌بێته‌ پاڵپش���تی‌‌و مه‌به‌س���ته‌ش هه‌وڵده‌دات رای‌ گش���تی‌‬ ‫زیاتر پش���تگیری‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و له‌خۆی‌ رازیبكات‪.‬‬

‫به‌هۆی‌ شه‌ڕ ‌ی‬ ‫داعش‌و به‌هۆی‌‬ ‫زۆری‌ بیرۆكراسیه‌ت‌و‬ ‫چه‌ندین‬ ‫كه‌موكورتی‌ تر‬ ‫له‌سیستم‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێناندا‬ ‫له‌هه‌رێم‪ ،‬ناتوانین‬ ‫بڵێین ژینگه‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ ته‌واو‬ ‫سه‌ركه‌وتو هه‌یه‌‬

‫شاره‌زایه‌ك‪ :‬دۆخ ‌ی ئابوری‌ هه‌رێم له‌لێوار ‌ی كاره‌ساتدایه‌‬ ‫له‌كۆتا ئاستی‌ قه‌یرانه‌كه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬شیروان‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ی‌ زانكۆ رونیشیكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌روی‌ زانستییه‌وه‌ پێنج ئاستمان هه‌یه‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بۆ قه‌یران‪ ،‬ئه‌و قه‌یرانی‌ داراییه‌ی‌ ئێستای‌‬ ‫گه‌یشتوه‌ته‌ دوا ئاستی‌‌و به‌مه‌ش‬ ‫له‌دۆخی‌ كاره‌سات نزیكده‌بێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌رێم له‌ئاس���تی‌ پێنجه‌مدایه‌‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫دۆخی‌ ئابوری‌ هه‌رێم له‌قه‌یرانه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ شاره‌زایه‌كی‌ بواری‌ كارگێڕی‌‬ ‫لێواری‌ كاره‌سات نزیكده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫باسی‌ ده‌كات‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌نه‌وتیش‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و چاره‌س���ه‌رییانه‌ش‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬ناتوانیت چاره‌نوسی‌ میله‌تێك‬ ‫ك���ه‌ ده‌وترێ���ت له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫ببه‌ستیت به‌ته‌نها كااڵیه‌كه‌وه‌ كه‌‬ ‫گیراوه‌ته‌به‌ر وتی‌‪" ،‬هیچیان چاره‌سه‌ری‌‬ ‫له‌ژینگه‌ی‌ ئابوریدا له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ریشه‌یی‌‌و زانستی‌ نین‪ ،‬به‌ڵكو هه‌مویان‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌‌و دابه‌زیندایه‌‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ روكه‌شن‌و جۆرێكن له‌پینه‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ناوبه‌ناو باس له‌وه‌ ده‌كرێت په‌ڕۆكردن"‪ .‬ئاماژه‌ش���یدا‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫كه‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ زیادبونی‌ له‌جیات���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت س���ه‌دان‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‌و هه‌ن���ارده‌ی‌ نه‌وت روه‌و هه‌زار فه‌رمانبه‌ری‌ وه‌همی‌ نه‌هێڵێت كه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رده‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم شاره‌زایه‌كی‌ موچه‌یه‌كی‌ زۆر وه‌رده‌گرن‌و برێكی‌ زۆر‬ ‫بواره‌ك���ه‌ بۆچونێكی‌ پێچه‌وانه‌ی‌ هه‌یه‌‌و له‌خه‌رجی‌ گشتی‌ ده‌به‌ن‪ ،‬به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و رێگاچارانه‌ش سه‌باره‌ت به‌قه‌یرانه‌كه‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ر ده‌وه‌ستێنن‌و دوایش‬ ‫باس���ی‌ لێوه‌ده‌كرێ���ت به‌نازانس���تی‌ ه���ه‌ر خۆیان پ���اش هه‌فته‌ی���ه‌ك لێی‌‬ ‫په‌شیمان ده‌بنه‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش الوازییه‌‬ ‫ناوده‌بات‪.‬‬ ‫شاره‌زای‌ كارگێڕی‌‌و مامۆستای‌ زانكۆ‪ ،‬له‌پرۆسه‌ی‌ بڕیاردانی‌ كارگێڕی‌‌و هونه‌ری‌‬ ‫ئاسۆ حه‌مه‌س���اڵح به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬له‌ناو ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ش���اره‌زای‌ كارگێڕیی���ه‌‬ ‫گرفت���ی‌ دارای���ی‌ هه‌رێم كێش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫درێژم���ه‌ودا‌و ئاڵ���ۆز‌و فره‌ره‌هه‌نده‌ كه‌ وتیش���ی‌"حكوم���ه‌ت ژورێكی���ان ب���ۆ‬ ‫له‌مامه‌ڵ���ه‌ی ‌هه‌ڵ���ه‌ی‌ چه‌ندین س���اڵ به‌ڕێوه‌بردنی‌قه‌یرانه‌ك���ه‌ نی���ه‌‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫حكومڕان���ی‌ هه‌رێمه‌وه‌ س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬ده‌چێت هه‌ر نه‌ش���زانن مان���ای‌ چییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌رحكومه‌ت بانگه‌ش���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ چونكه‌ له‌جیاتی‌ ئه‌م هه‌نگاوه‌ الوه‌كییانه‌‬ ‫ب���كات ك���ه‌ له‌ماوه‌یه‌كی‌ كورت���دا یان ده‌یان رێگه‌چاره‌ی‌ تر هه‌یه‌ كه‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ مام ناوه‌ن���ددا ده‌توانێت كێشه‌كه‌ی‌ پێ‌ چاره‌سه‌ربكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیارترین كێش���ه‌كانی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ بكات‪ ،‬من به‌بانگه‌شه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رده‌م ئابوری‌ هه‌رێم مامۆس���تا ئاسۆ‬ ‫ده‌زانم كه‌ له‌شوێنی‌ خۆیدا نیه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬له‌چه‌ن���د س���اڵی‌ رابردودا حه‌مه‌س���اڵح وت���ی‌‪ ،‬یه‌كه‌می���ان بونی‌‬ ‫حكومه‌ت ب���ۆ دابینكردن���ی‌ خه‌رجییه‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌فه‌رمانبه‌ری‌ وه‌همی‌‌و‬ ‫گش���تیه‌كانی‌ به‌ته‌واوی‌ پشتی‌ به‌ستبو خانه‌نش���ینی‌ وه‌همی‌ كه‌ ژماره‌یان زیاد‬ ‫به‌داهات���ی‌ نه‌وت‌و ئ���ه‌و بودجه‌یه‌ی‌ كه‌ له‌ ‪ 100‬هه‌زار كه‌سه‌ به‌موچه‌یه‌كی‌ زۆر‪،‬‬ ‫له‌به‌غ���داوه‌ ده‌ه���ات‪ ،‬ه���ه‌ر واڵتێكیش كه‌ بوه‌ته‌ خه‌رجی‌ جێگیرله‌سه‌ر بودجه‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر پش���ت ببه‌س���تێت به‌یه‌ك جۆر مانگانه‌‌و س���ااڵنه‌ دوباره‌ده‌بێته‌وه‌‌و هیچ‬ ‫داه���ات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ داهاتی‌ فرۆش���تنی‌ به‌شدارییه‌كیش���ی‌ نی���ه‌ له‌په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫م���ادده‌ی‌ خامی‌ وه‌ك ن���ه‌وت‌و ئاڵتون‌و بنه‌ماكانی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫هاوشێوه‌كانیان‪ ،‬ئابورییه‌كه‌ی‌ له‌به‌رده‌م له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫ده‌یان مه‌ترسیدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا حكومه‌تی‌ جۆرێكه‌ له‌به‌رخۆری‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ه���ه‌ردو كێش���ه‌ی‌ دوه‌م‌و‬ ‫ی بوه‌ كه‌‬ ‫هه‌رێم توشی‌ قه‌یرانێكی‌ دارای ‌‬

‫سااڵنه‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆر له‌بودجه‌ی‌ هه‌رێم ده‌بڕدرێت بۆ حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراقی‌ فیدراڵ‌و دواتریش حكوم ‌هت‌و په‌رله‌مانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫پاشانیش ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان‌و ئه‌نجومه‌نی‌ شاره‌وانییه‌كان‬ ‫الوازی‌ له‌ئاس���تی‌ وه‌به‌رهێنان���ی‌‬ ‫سێیه‌میش بریتین له‌خراپی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫م���اڵ‌و دارایی‌ گش���تی‌و خراپی‌ مۆدێلی‌ ده‌ره‌ك���ی‌‌و راكێش���انیان ب���ۆ هه‌رێ���م‬ ‫حوكمڕانیكردن له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ .‬یه‌كێكی‌ ت���ره‌ له‌هۆكاری‌ دۆخی‌ ئابوری‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌مه‌ی‌ دواییان رونیكرده‌وه‌‪ ،‬دژواری‌ هه‌رێ���م ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و الیه‌نه‌ش‬ ‫"سااڵنه‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆر له‌بودجه‌ی‌ هه‌رێم مامۆس���تا ئاس���ۆ وت���ی‌‪ ،‬نه‌مانتوانیوه‌‬ ‫ده‌بڕدرێ���ت بۆ حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌مانی‌ هان���ی‌ وه‌به‌رهێنان بده‌ین‌و س���ه‌رمایه‌‌و‬ ‫عێراقی‌ فی���دراڵ‌و دواتریش حكومه‌ت‌و ش���اره‌زایی‌‌و ته‌كنه‌لۆجی���ای‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ هه‌رێم‌و پاشانیش ئه‌نجومه‌نی‌ بهێنین‪ ،‬چونكه‌ دادگایه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆمان‬ ‫پارێزگاكان‌و ئه‌نجومه‌نی‌ شاره‌وانییه‌كان‪ .‬نی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ رێكخراوه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌م شێوازی‌ حوكمڕانیكردنه‌ مه‌ده‌نی‌ زۆر الوازن‪ ،‬هه‌روه‌ها تاراده‌یه‌ك‬ ‫له‌هیچ ش���وێنێكی‌ دواكه‌وتوی‌ دونیاشدا میدیاش الوازه‌‪ ،‬ئه‌كادیمیه‌كانیش الوازن‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ یان ده‌بێ���ت ئه‌نجومه‌نی‌ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئازادییان نیه‌‪ .‬كه‌س���انی‌‬ ‫ش���اره‌وانیت هه‌بێ���ت‪ ،‬ی���ان ده‌بێ���ت ئه‌كادیمی‌ ناتوانن باس له‌زۆر له‌دیارده‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگات هه‌بێ���ت‪ ،‬یان كێش���ه‌كان بك���ه‌ن له‌ترس���ی‌ دادگا‪،‬‬ ‫ئه‌بێ���ت هه‌رێمت هه‌بێت‪ ،‬ئێس���تا ئێمه‌ له‌ترسی‌ ده‌ستوه‌ردانی‌ حیزبه‌كان له‌ناو‬ ‫هه‌ر سێكیمان هه‌یه‌‌و هه‌رسێكیششیان زانكۆكان‪ ،‬میدیاكانی���ش ناتوانن هه‌مو‬ ‫بونه‌ته‌ بارگرانیه‌كی‌ گه‌وره‌ به‌سه‌ر ماڵ‌و ش���تێك باڵوبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ره‌نگه‌‬ ‫دواتر له‌دادگاكان ش���كاتیان لێبكرێت‌و‬ ‫دارایی‌ گشتیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ی‌ زانكۆ ی���ان ل���ه‌روی‌ ئابوریی���ه‌وه‌ بكه‌ونه‌ ژێر‬ ‫یه‌كێك���ی‌ ت���ر له‌سیاس���ه‌ته‌ هه‌ڵه‌كانی‌ فشار‌و گه‌مارۆی‌ ئابوری‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬یه‌كێكی‌ تر له‌و هۆكارانه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م سیاس���ه‌تی‌‬ ‫پشتیوانیكردنی‌ خزمه‌تگوزارییه‌‌و وتی‌‪ ،‬نه‌مانتوانی���وه‌ هان���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫"ب���ۆ نمونه‌ له‌سیاس���ه‌تی‌ پش���تیوانی‌ بده‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ سیس���تمێكی‌ بانكی‌‬ ‫كاره‌بادا س���ااڵنه‌ نزیك���ه‌ی‌ پێنج ملیار پێشكه‌وتومان نیه‌‪ ،‬دیوانێكی‌ چاودێری‌‬ ‫دۆالر خه‌رجده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌نرخێكی‌ دارایی‌ الوازمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ه���ه‌رزان ده‌فرۆش���رێته‌ هاواڵتی‌‪ ،‬هه‌ر دادگای‌ كارگێری‌ بونی‌ نه‌بو‪ ،‬واته‌ كاری‌‬ ‫ش���تێكیش نرخی‌ هه‌رزان بێت‌و نرخی‌ دامه‌زراوه‌یی‌ له‌م واڵته‌ الوازه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر كاتێك باس له‌ره‌وش���ی‌ خراپی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ خۆی‌ نه‌بو خه‌ڵك له‌به‌های‌‬ ‫ئابوری‌ بكرێ���ت‪ ،‬موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫نازانێت‌و خراپ به‌كاریده‌هێنێت"‪.‬‬

‫كه‌رت���ی‌ حكوم���ی‌ دێته‌به‌رب���اس ك���ه‌‬ ‫له‌چه‌ندی���ن روه‌وه‌ گرفت���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تیابه‌دیده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌‪ ،‬سیس���تمی‌‬ ‫موچه‌ له‌عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫سیس���تمێكی‌ زۆر الواز‌و هه‌ڵ���ه‌‌و پ���ڕ‬ ‫نادادپه‌روه‌رییه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ ره‌نگه‌ ده‌یان‬ ‫هه‌زار كه‌س هه‌بێت ك���ه‌ به‌موچه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر ب���ه‌رز له‌حكومه‌تدا ئی���ش بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌بازاڕی‌ كاردا نه‌توانن ‪%10‬ی‌ ئه‌و‬ ‫موچه‌ی���ه‌ په‌یدابكه‌نكه‌ ئه‌مه‌ش جۆرێكه‌‬ ‫له‌به‌هه‌ده‌ردانی‌ سامانی‌ گشتی‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كه‌رتی‌ نه‌وتیش مامۆس���تا‬ ‫ئاسۆ رایگه‌یاند‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر گه‌وره‌ی���ه‌ گه‌ر پش���ت ببه‌س���تیت‬ ‫به‌یه‌ك جۆر له‌داهات‪ ،‬یه‌ك جۆر له‌كااڵ‪،‬‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و كااڵی���ه‌ له‌ژینگ���ه‌ی‌ ئابوریدا‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ئه‌گ���ه‌ری‌ به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫خواست‌و خس���تنه‌ڕوو چه‌ندین هۆكاری‌‬ ‫تردایه‌‌و به‌هۆیه‌وه‌ ناتوانیت چاره‌نوسی‌‬ ‫میله‌تێك ببه‌س���تیت پێ���وه‌ی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت هه‌وڵبدرێت له‌س���ه‌ر ئاس���تێك‬ ‫هاوسه‌نگی‌ ئابوری‌ دروستبكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پیشه‌س���ازی‌ ن���ه‌وت له‌هه‌رێم هه‌رچه‌ند‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ ش���ه‌فافیه‌تی‌ تیانه‌ب���و‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا گومان���ی‌ زۆری‌ له‌س���ه‌ربو‪،‬‬ ‫له‌چه‌ن���د روی‌ تریش���ه‌وه‌ كه‌موك���وڕی‌‬ ‫تیایه‌ بۆ نمونه‌ پشت به‌وه‌به‌ستراوه‌ كه‌‬ ‫نه‌وتی‌ خام بنێردرێته‌ ده‌ره‌وه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌ندێ جار له‌ناوخۆدا كێشه‌ی‌ به‌نزین‌و‬

‫كێشه‌ی‌ نه‌وت سه‌رهه‌ڵده‌دات‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ گرفته‌كان���ی‌ ت���ری‌ ئه‌و‬ ‫كه‌رت���ه‌ش وت���ی‌‪ ،‬به‌رهه‌مه‌كانی‌ نه‌وت‬ ‫له‌روی‌ چلۆنایه‌تیه‌وه‌ باش نین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌توان���راوه‌ پااڵوگ���ه‌ی‌ پێش���كه‌وتوو‬ ‫مۆدێ���رن دروس���تبكرێت‌و له‌رێی���ه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌ نه‌وتییه‌كان به‌نرخی‌ گونجاوو‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ گونج���او له‌كات‌و ش���وێنی‌‬ ‫گونجاودا بگه‌یه‌نرێته‌ ده‌س���ت هاواڵتی‌‪،‬‬ ‫له‌جیاتی‌ ئه‌وه‌ ته‌نها بیر له‌وه‌كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ چ���ۆن نه‌وت���ی‌ خاوده‌ربهێنرێت‌و‬ ‫به‌ته‌نكه‌ر دابه‌ش���بكرێت یان به‌ته‌نكه‌ر‬ ‫ببرێته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪.‬‬ ‫به‌ریتانیه‌كان له‌س���اڵی‌ ‪ 1927‬كاتێك‬ ‫نه‌وتیان له‌كه‌ركوك دۆزییه‌وه‌ راسته‌وخۆ‬ ‫هێڵێك���ی‌ نه‌وتیان ب���ۆ ناوچه‌ی‌ حه‌یفا‬ ‫له‌فه‌له‌س���تین راكێشا‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫س���اڵه‌ ن���ه‌وت به‌تانكه‌ر ب���ه‌ره‌و ئێران‬ ‫هه‌نارده‌ده‌كات تائێس���تا بی���ری‌ له‌وه‌‬ ‫نه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌ هێڵێكی‌ ن���ه‌وت به‌ره‌و‬ ‫ئه‌و واڵته‌ رابكێش���ێت‪ ،‬ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫ئاسۆ حه‌مه‌س���اڵح وتی‌‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫زۆر نائابورییانه‌ی���ه‌ ك���ه‌ تێچویه‌ك���ی‌‬ ‫زۆر‌و مه‌ترس���ی‌و گرفتێكی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ل���ه‌روی‌ ئابوریش���ه‌وه‌ س���ودی‌ نی���ه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ داهاتێكی‌ زۆر له‌گواس���تنه‌وه‌یدا‬ ‫خه‌رجده‌كرێت‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌سوده‌كانی‌ نه‌وت به‌رهه‌مه‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كانیه‌تی‌ كه‌ ده‌توانرێت ‪400‬‬ ‫ماده‌ی‌ لێدروستبكرێت‪ ،‬مامۆستا ئاسۆ‬ ‫وتی‌‪ ،‬له‌رێی‌ به‌گه‌ڕخستنی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫نه‌وت ده‌توانرێت ته‌كنه‌لۆجیای‌ واڵتانی‌‬ ‫تر په‌لكێش���بكرێت‌و به‌هۆی���ه‌وه‌ نه‌وتی‌‬ ‫واڵته‌كه‌ به‌خه‌س���ار نادرێ���ت‌و له‌هه‌مان‬ ‫كاتیش���دا ده‌توانرێ���ت ده‌س���تی‌ كاری‌‬ ‫خۆماڵی���ش بخه‌یته‌كار‪ .‬ك���ه‌ له‌رێیه‌وه‌‬ ‫بێكاری‌ راسته‌قینه‌‌و بێكاری‌ روپۆشكراو‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌كاندا جارێكی‌ تر بخه‌یته‌وه‌كار‌و‬ ‫هه‌روه‌ها جۆرێك له‌ئاسایش���ی‌ وزه‌ بۆ‬ ‫واڵته‌كه‌ت دابینبكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم هه‌وڵێكی‌‬ ‫وا له‌هه‌رێم به‌دیناكرێت‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫‪9‬‬

‫دو منداڵی ئێزیدی‬

‫متمانه‌ی‌ ئێزیدییه‌كان به‌مانه‌وه‌ یه‌كسانه‌ به‌سفر‬ ‫وه‌رزی‌ كۆچكردنیان به‌ره‌و ئه‌ڵمانیایه‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئێزیدیه‌كان په‌له‌یانه‌ تا رۆژێك زوتر‬ ‫ئه‌و دۆزه‌خه‌ به‌جێبهێڵن كه‌ ناوی‌‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬ئه‌وان له‌هه‌ر كوێی‌ كوردستان‬ ‫بن یه‌ك شت كه‌ بیری‌ لێبكه‌نه‌وه‌‬ ‫رۆشتن‌و به‌جێهێشتنی‌ واڵته‌‪.‬‬ ‫ش����ه‌نگال گه‌نجێك����ی‌ ته‌م����ه‌ن ‪17‬‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌ كۆتایی‌ وه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫دوه‌م����ی‌ خوێندنی‌ ئه‌مس����اڵی‌ ‪2015‬دا‬ ‫به‌ش����داری‌ نه‌كرد‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ن����د مانگێكه‌ باوك����ی‌ وه‌ك په‌نابه‌ر‬ ‫روی‌ كردوه‌ت����ه‌ ئه‌ڵمانی����او هه‌واڵی‌ بۆ‬ ‫ن����اردون كه‌ مانگی‌ داهات����و‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫له‌كوردس����تانه‌وه‌ ده‌بات بۆ ئه‌و واڵته‌ی‌‬ ‫ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫شه‌نگال‪ ،‬كه‌ خێزانه‌كه‌یان ئێزیدیه‌و‬ ‫چه‌ن����د س����اڵێكه‌ به‌ه����ۆی‌ ئینتیمای‌‬ ‫سیاس����ی‌ باوكی‌‌و ئیش‌وكاری‌ حیزبی‌‌و‬ ‫حكومییه‌وه‌ له‌س����لێمانی‌ ده‌ژین‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئێزیدی����ه‌ك هیوا‌و متمان����ه‌ی‌ به‌مانه‌وه‌‬ ‫له‌عێراق‌و له‌كوردستانیشدا نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫وتی‌ "رۆیشتن بۆ ئێزیدیه‌كان باشترین‌و‬ ‫شیاوترین چاره‌سه‌ره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ بیركردن����ه‌وه‌و بۆچونه‌ی‌‬ ‫ش����ه‌نگال‪ ،‬بیركردن����ه‌وه‌ی‌ زۆرب����ه‌ی‌‬ ‫هه‌ره‌ زۆری‌ ئێزیدیه‌كانی‌ نیش����ته‌جێی‌‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬رۆژ نییه‌ ئه‌وان كوردستان‬ ‫به‌ره‌و توركیاو له‌وێشه‌وه‌ به‌ره‌و ئه‌وروپا‬ ‫به‌جێنه‌هێڵن‪.‬‬ ‫به‌هزاد فه‌رحان‪ ،‬به‌رپرسی‌ سه‌نته‌ری‌‬ ‫به‌رخ����ودان ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئێزیدی����ه‌كان له‌كۆچێكی‌ به‌رده‌وامدان‪،‬‬ ‫ك����ێ‌ ده‌رفه‌ت����ی‌ چون����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫بڕه‌خس����ێت ده‌ڕوات‪ ،‬ئ����ه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "ئێزیدی����ه‌كان متمانه‌یان‬ ‫به‌هیچ ش����تێك نه‌م����اوه‌ ئه‌م����ڕۆ یان‬ ‫س����به‌ی‌ بیانپارێزێت له‌ده‌س����ت گروپه‌‬ ‫تون����دڕه‌وه‌كان‪ ،‬بیر ل����ه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر داعش����یش نه‌مێنێ‌ هێزێكی‌ تر‬ ‫دێت‌و نایه‌ڵن لێره‌ دانیشن"‪.‬‬ ‫به‌ه����زاد ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌‬ ‫هه‌مو ئێزیدیه‌ك دوای‌ ئه‌و كاره‌س����اته‌‬ ‫گه‌وره‌ی����ه‌ی‌ به‌س����ه‌ریانهات‪ ،‬له‌خ����ۆی‬ ‫ده‌پرسێت كه‌ "چی‌ بكه‌م لێره‌؟"‪.‬‬

‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "هێ����رش‌و په‌الم����ار‬ ‫دراین‪ ،‬س����ه‌ریانبڕین‪ ،‬مه‌زارو ش����وێن ‌ه‬ ‫پیرۆزه‌كانم����ان كاول ك����ران‪ ،‬ژن‌و‬ ‫منداڵمان وه‌ك كۆیله‌ بران‌و فرۆشران‪،‬‬ ‫ته‌نه����ا له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێزیدی‌ بوین‪ ،‬ئیتر‬ ‫چۆن دڵمان به‌م واڵته‌ خۆش بێت؟!"‬ ‫وتیش����ی‌ "ن����ه‌ك ه����ه‌ر ئێزیدیه‌كانی‌‬ ‫ش����ه‌نگال‪ ،‬به‌ڵكو له‌هه‌مو ناوچه‌كانی‌‬ ‫تریشه‌وه‌ ده‌ڕۆن‪ ،‬ئێزیدی‌ له‌هه‌ر كوێی‌‬ ‫كوردستان بێت بیر له‌رۆشتن ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫زۆربه‌یان به‌ره‌و ئه‌ڵمان ده‌ڕۆن"‪.‬‬ ‫به‌و پێی����ه‌ی‌ ئه‌ڵمانی����ا گه‌وره‌ترین‬ ‫ره‌وه‌ندی‌ كوردی‌ ئێزیدیی‌ له‌خۆده‌گرێت‬ ‫له‌ئه‌وروپادا‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‌ ئه‌و ئێزیدیانه‌ی‌‬ ‫به‌درێژایی‌ س����ااڵنی‌ راب����ردو له‌باكورو‬ ‫باشوری‌ كوردس����تان‌و واڵتانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫س����ۆڤیه‌تی‌ جاران����ه‌وه‌ رویانكردوه‌ته‌‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬له‌ئه‌ڵمانیا كۆبونه‌ته‌وه‌و ئێستا‬ ‫شوێنی‌ نیش����ته‌جێبونی‌ كه‌س����ایه‌تیه‌‬ ‫دیاره‌كانیان‌و میری‌ ئێزیدیانیشه‌‪.‬‬ ‫به‌ه����زاد كه‌ خه‌ریك����ی‌ ئاماده‌كردنی‌‬ ‫فیلم����ی‌ دۆكۆمێنتاریی����ه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات گوندێك����ی‌ ئێزی����دی‌ به‌ن����اوی‌‬

‫"ره‌خیتاكا"‪ ،‬كه‌ ژماره‌ی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 100‬كه‌س بون‪ ،‬هه‌ر هه‌مویان به‌قاچاخ‬ ‫كوردستانیان به‌جێهێشتوه‌و رۆشتون‪،‬‬ ‫ناوبراو وتی‌ "ئه‌و ‪ 100‬كه‌س����ه‌ ملیۆنێك‬ ‫دۆالری����ان دا به‌قاچخچ����ی‌‪ ،‬یه‌ك����ی‌‬ ‫ده‌فته‌رێ����ك دۆالر‪ ،‬قاچاغچی‌ به‌وه‌جبه‌‬ ‫هه‌مویانی برد"‪.‬‬ ‫ئێزیدیه‌كان په‌له‌یانه‌ تا رۆژێك زوتر‬ ‫ئ����ه‌و دۆزه‌خ����ه‌ به‌جێبهێڵن ك����ه‌ ناوی‌‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬رۆژانه‌ ئه‌وان خانوو ئوتومبێل‌و‬ ‫هه‌مو كه‌لوپه‌ل‌و شتێكی‌ به‌نرخی‌ خۆیان‬ ‫ده‌فرۆشن‌و به‌فه‌رمی‌‌و به‌قاچاخ ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ كاروباری‌ ئێزیدیان‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقافی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬خه‌یری‌ بوزانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ كۆچكردن����ی‌ ئێزیدیه‌كان‬ ‫بوه‌ به‌دیارده‌و حاڵ����ه‌ت نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژماره‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كوردستان به‌جێده‌ڵن‬ ‫زۆره‌‌و ب����ه‌رده‌وام خه‌ڵك����ی‌ ئێزی����دی‌‬ ‫له‌كۆچكردن����دان‪ ،‬ئ����ه‌و وت����ی‌ "هاتنی‌‬ ‫داعش متمانه‌‌و هیوای‌ خه‌ڵكی‌ ئێزیدی‌‬ ‫به‌مان����ه‌وه‌ له‌م واڵته‌دا یه‌كس����ان كرد‬ ‫به‌سفر"‪.‬‬

‫وتیش����ی‌ "ئه‌گه‌ر دۆخه‌كه‌ وا بڕوات‪،‬‬ ‫به‌ڕاس����تی‌ دیارده‌یه‌كی‌ مه‌ترس����یداره‌‪،‬‬ ‫بون����ی‌ ئێزی����دی‌ له‌مه‌ترس����یدایه‌‌و‬ ‫كوردس����تان‌و عێراق به‌ت����اڵ‌ ده‌بنه‌وه‌‬ ‫له‌ئێزیدی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌كۆمه‌ڵێك فاكته‌ر ده‌كات‬ ‫كه‌ هانده‌رن بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئێزیدیه‌كان بڕۆن‪:‬‬ ‫له‌به‌شێك له‌واڵتانی‌ ئه‌وروپا به‌ئاسانی‌‬ ‫وه‌رده‌گیرێ����ن‪ ،‬له‌ڕوی‌ ئابوریه‌وه‌ دۆخی‌‬ ‫هه‌رێم‌و عێراق تا دێت خراپتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ناوچه‌كانی����ان وه‌ك زۆرب����ه‌ی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫كه‌مایه‌تی����ه‌كان گۆڕه‌پان����ی‌ ش����ه‌ڕ‌و‬ ‫پێكدادانی‌ پێكهاته‌ به‌هێزو گه‌وره‌كانه‌‪،‬‬ ‫له‌كچ‌و منداڵ‌‌و پاش����ه‌ڕۆژیان ده‌ترسن‪،‬‬ ‫میر‌و گه‌وره‌كانیان رۆیشتن‌و خه‌ڵكیش‬ ‫چاویان لێده‌كات‪.‬‬ ‫بوزانی‌ وتی‌ "ئه‌وانه‌ی‌ ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫دواتر هه‌مو خێزانه‌كه‌یان كۆده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫ده‌یبه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێمه‌ ده‌ترس����ین باشوری‌‬ ‫كوردس����تان وه‌كو كوردستانی‌ باكوری‌‬ ‫لێبێت‪ ،‬كه‌ ئێستا ‪ 100‬ئێزیدی‌ له‌هه‌مو‬ ‫باكوردا نه‌ماون"‪.‬‬

‫ئێزیدیه‌كان په‌له‌یان ‌ه‬ ‫تا رۆژێك زوتر ئه‌و‬ ‫دۆزه‌خه‌ به‌جێبهێڵن‬ ‫كه‌ ناوی‌ عێراق ‌ه‬ ‫رۆژانه‌ ئه‌وان خانوو‬ ‫ئوتومبێل‌و هه‌مو‬ ‫كه‌لوپه‌ل‌و شتێك ‌ی‬ ‫به‌نرخی‌ خۆیان‬ ‫ده‌فرۆشن‌و به‌فه‌رمی‌‌و‬ ‫به‌قاچاخ ده‌ڕۆن‬

‫ئه‌ندازیارێكی كورد ‪ 11‬ساڵ له‌زیندانی ته‌دموردا‬ ‫"به‌‪ 250‬زیندانی خرابوین ‌ه ژورێكی ‪ 20‬مه‌ترییه‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌سعود شێخموس‬ ‫محه‌مه‌د سه‌عید حه‌سه‌ن پیاوێكی‬ ‫كوردی رۆژئاوایه‌و له‌ژورێكدا له‌سه‌ر‬ ‫جێگا كه‌وتوه‌ كه‌ ته‌نها یه‌ك كه‌ره‌سته‌ی‌‬ ‫چاره‌سه‌رو ژیانیشی تێدا نییه‌‌و به‌گشت‬ ‫دڵێكه‌وه‌ ئاره‌زو ده‌كات بمرێت‪ ،‬ئه‌و بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "به‌هۆی ئه‌وه‌ی به‌‪250‬‬ ‫زیندانییه‌وه‌ خرابوینه‌ ژورێكی ‪20‬‬ ‫مه‌ترییه‌وه‌‪ ،‬توشی چه‌ندین نه‌خۆشی‌و‬ ‫نابینایی بوم‪ ،‬هاتمه‌ كوردستانیش‬ ‫هیچیان بۆ نه‌كردم"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د توشی نه‌خۆشی باركنسۆن بوه‌‬ ‫كه‌ پێیده‌وترێت مردنی له‌سه‌رخۆ‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌ توش����بوه‌ ك����ه‌ له‌زیندانی‬ ‫ته‌دموری‌ س����وریا لێیدراوه‌و به‌رس����ه‌ری‬ ‫كه‌وت����وه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌ خۆی ب����ۆ ماوه‌ی‌ ‪11‬‬ ‫س����اڵ له‌و زیندانه‌ جۆره‌ها سزای‌ قورسی‬ ‫جه‌س����ته‌یی‌و ده‌رون����ی دراوه‌‪ ،‬به‌تۆمه‌تی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی په‌یوه‌ن����دی له‌گ����ه‌ڵ ئیخ����وان‬ ‫موسلمیندا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "له‌س����اڵی ‪1975‬‬ ‫خوێندكار بوم له‌كۆلێژی ئه‌ندازیاری‌ كاره‌با‬ ‫له‌زانكۆی حه‌ڵه‌ب‪ ،‬هه‌ر له‌و شاره‌ خانویه‌كم‬ ‫به‌ك����رێ گرت‪ ،‬ب����ه‌اڵم نه‌مزان����ی خاوه‌ن‬ ‫خانوه‌ك����ه‌ به‌تۆمه‌تی په‌یوه‌ن����دی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیخوان موس����لمیندا له‌الی����ه‌ن حكومه‌تی‌‬

‫ئه‌س����ه‌ده‌وه‌ داواكراوه‌و م����اوه‌ی‌ جارێك‬ ‫به‌نهێنی‌و شاراوه‌یی سه‌ردانی خێزانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ك����رد‪ ،‬كاتێ����ك م����ن له‌س����اڵی ‪1980‬‬ ‫خوێندن����ی زانكۆم ته‌واوكرد‪ ،‬گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ‬ ‫ش����اری رمێالن‌و بوم به‌فه‌رمانبه‌ر‪ ،‬كه‌چی‬ ‫پاش ماوه‌یه‌ك‌و له‌ساڵی ‪ 1981‬حكومه‌ت‬ ‫خاوه‌ن خانوه‌كه‌ی‌ ده‌ستگیركرد"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "ئیدی حكوم����ه‌ت هه‌مو ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌شی ده‌س����تگیركرد كه‌ ئه‌و پیاوه‌‬ ‫ده‌یناس����ین‪ ،‬منی����ش یه‌كێ����ك ب����وم له‌و‬ ‫كه‌س����انه‌و بردیانم بۆ زیندان����ی ته‌دمور‪،‬‬ ‫كه‌ به‌پیس����ترین‌و مه‌ترسیدارترین زیندانی‬ ‫ناسراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌درێ����ژه‌ی‌ گێڕانه‌وه‌كه‌یدا وتی "كاتێك‬ ‫چومه‌ زانكۆو به‌ش����ی ئه‌ندازیاری‌ كاره‌با‪،‬‬ ‫ئامانجم ئه‌وه‌بو ده‌بم به‌ئه‌ندازیارو خزمه‌تی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا ده‌ك����ه‌م‪ ،‬كه‌چ����ی له‌كۆتاییدا‬ ‫نه‌خۆش����ێكی بارگ����ران ده‌رچوم به‌س����ه‌ر‬ ‫خێزانه‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬له‌كاره‌كه‌م بێبه‌ری كرام‌و‬ ‫كه‌وتمه‌ س����ه‌ر جێگا‪ ،‬ئێس����تا به‌شه‌كانی هه‌فت����ه‌ی‌ یه‌ك جار بو ماوه‌ی‌ ‪ 15‬خوله‌ك‬ ‫له‌ش����م له‌ده‌س����تداوه‌و ماوه‌ی‌ ‪ 10‬س����اڵه‌ له‌حه‌مام خۆیان بشۆن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ته‌نها نه‌خۆش����ییه‌كی نه‌بو‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌ئاگری‌ جه‌هه‌نمدا ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌م"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و پیاوه‌ ماوه‌ی‌ پێنج س����اڵه‌ خ����ۆی وت����ی "به‌ه����ۆی كه‌مخۆراكییه‌وه‌‬ ‫توشی نابینایی بوه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆی لێدان له‌زیندان توش����ی نه‌خۆشی گه‌ده‌ش بوم‪،‬‬ ‫له‌چاوه‌كانی له‌كاتی لێكۆڵینه‌وه‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها چونكه‌ له‌زیندان رۆژانه‌ چه‌ند زه‌یتونێك‌و‬ ‫توشی نه‌خۆش����ی ره‌قبونی جه‌سته‌ بوه‌‪ ،‬نیو هێلكه‌یان پێده‌داین‪ ،‬ئیدی رۆیش����تم‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی به‌‪ 250‬زیندانییه‌وه‌ خرابونه‌ له‌گۆڕه‌پانی زیندانه‌كه‌ پارچه‌یه‌ك ئاس����نم‬ ‫ژورێكی ‪ 20‬مه‌ترییه‌و ته‌نها رێگه‌یان ده‌دان هێناو ب����ۆ ماوه‌ی‌ ‪ 4‬كاتژمێر ده‌مخس����ته‌‬

‫دڵم خۆشبو لێر‌ه چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێم‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫كه‌سێك گرنگیم پێنادات‪،‬‬ ‫من ده‌مه‌وێت ته‌نها هێزو‬ ‫قاچه‌كانم بۆ بگه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی به‌ڕێگادا بڕۆم‌و‬ ‫منداڵه‌كانم له‌باوه‌ش بگرم‬

‫محمه‌مه‌د سه‌عید‬ ‫ئ����اوه‌وه‌و ئنج����ا ئاوه‌كه‌م ده‌خ����وارد‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی مادده‌ی‌ ئاس����ن بچێته‌ له‌شمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ پزیش����كێك پێیوتم ك����ه‌ له‌زیندان‬ ‫له‌گه‌ڵماندابو"‪.‬‬ ‫محه‌م����ه‌د له‌س����اڵی ‪ 1991‬به‌لێبوردنی‬ ‫سه‌رۆكی س����وریا (حافز ئه‌س����ه‌د) ئازاد‬ ‫ده‌كرێ����ت‌و بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 15‬رۆژ چاره‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌كرێ����ت‌و خواردن����ی پێده‌درێت‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫كه‌مێك ته‌ندروستی باش ده‌بێت‪.‬‬

‫مامه‌ محه‌مه‌د به‌ده‌م گریان‌و فرمێس����ك‬ ‫ڕش����تنه‌وه‌ ده‌ڵێت "هه‌رگیز ئ����ه‌و رۆژانه‌م‬ ‫له‌یاد ناچێت كاتێك ئازادكرام‪ ،‬ئه‌فسه‌رێك‬ ‫له‌سه‌ر كورس����ییه‌ك دانیشتبو پێده‌كه‌نی‌و‬ ‫پێیوتم هه‌ی ئاژه‌ڵ ش����له‌مه‌نی بخۆره‌وه‌و‬ ‫خواردنی ب����اش بخۆ‪ ،‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی كه‌س‬ ‫نه‌زانێ����ت ئێمه‌ ئ����ه‌م ‪ 10‬س����اڵه‌ چیمان‬ ‫لێكردویت‪ ،‬منیش وتم به‌چاوان گه‌وره‌م"‬ ‫وتیش����ی "كاتێك گه‌ڕام����ه‌وه‌ بۆ ماڵ‌و‬

‫خێزان‌و منداڵه‌كه‌م����م بینی‪ ،‬پێموت وه‌ر‌ه‬ ‫با له‌ئامێزت بگرم‪ ،‬لێم ترس����او رایكرد بۆ‬ ‫باوه‌شی دایكی"‪.‬‬ ‫پاش ماوه‌یه‌ك فه‌رمانی فه‌س����ڵكردنی‬ ‫كاره‌كه‌ی ده‌رده‌كرێت‌و ده‌رچونی له‌سوریا‬ ‫لێ قه‌ده‌غه‌ده‌كرێت‪"،‬خێزانه‌كه‌شم له‌كاری‌‬ ‫حكوم����ی‌ قه‌ده‌غه‌كرا‪ ،‬ئه‌م����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫مانگانه‌ س����ێ جار لێكۆڵینه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كرا بزانن نوێژ ده‌كه‌م‌و رۆژو ده‌گرم یان‬ ‫په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ ئیخوان هه‌یه‌‪ 22 ،‬ساڵ‬ ‫چاودێری ماڵه‌كه‌م كرا‪ ،‬له‌ترسا په‌یوه‌ندیم‬ ‫ك����رد به‌هاوڕێكانمه‌وه‌ س����ه‌ردانم نه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ گه‌مارۆی ئه‌منی ماڵه‌كه‌م درابو"‪.‬‬ ‫ده‌یگێڕێت����ه‌وه‌ پاش ئ����ه‌وه‌ی له‌زیندان‬ ‫ده‌رده‌چێت‪ ،‬نه‌خۆشی هێرشی بۆ ده‌بات‌و‬ ‫هه‌مو هێزی جه‌س����ته‌ی له‌ده‌س����تده‌دات‪،‬‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ده‌كات ئێس����تا ناتوانێت‬ ‫به‌ڕێگادا ب����ڕوات‌و بجوڵێته‌وه‌و منداڵه‌كانی‬ ‫له‌ئامێز بگرێت‪ ،‬به‌وته‌ی‌ خۆی "وا خه‌ریكه‌‬ ‫قوڕگیشم له‌ده‌ستده‌ده‌م‌و ناتوانم خواردن‬ ‫بخۆم‌و توانای قسه‌كردنیشم نامێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ له‌ساڵی ‪2014‬وه‌ وه‌كو په‌نابه‌ر‬ ‫هاتوه‌ته‌ هه‌رێمی كوردستان‌و ده‌ڵێت "دڵم‬ ‫خۆشبو لێره‌ چاره‌سه‌ر ده‌كرێم‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫كه‌س����ێك گرنگیم پێنادات‪ ،‬من ده‌مه‌وێت‬ ‫ته‌نها هێزو قاچه‌كان����م بۆ بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌ڕێگادا بڕۆم‌و منداڵه‌كانم له‌باوه‌ش‬ ‫بگرم‪ ،‬به‌اڵم توانای‌ ماددیم نییه‌"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫میحرابی عه‌شق"‬ ‫و‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫هون ‌ه‬ ‫چیرۆ رمه‌ند حه‌م ‌ه‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫‌ئ‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫ک‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ی ی ‌هکێک له‌گۆران رکوکی‬ ‫یی ‌ه‬ ‫ب ‌هناوبان‬ ‫ده‌گێڕێ گه‌کانی خۆ‬ ‫ی‬ ‫ب‬ ‫ۆ‬ ‫ئا‬ ‫وێ‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫‌ه‬ ‫‌هو‌هو ئاشکرا‬ ‫ئ ‌هو گۆرانییه‌ ته‌نها ل ‌هی ده‌کات ک ‌ه‬ ‫ماو‬ ‫له‌دایکبوه‌‪.‬‬ ‫‌هی ‪ 5‬رۆژدا‬

‫"میحر‬ ‫اوداره‌کاابی عه‌ش���ق‬ ‫"‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ک‬ ‫ێ‬ ‫ک‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫حه‌م ‌هر ن���ی هون ‌هرمه‌ن���د ه‌گۆرانیی ‌ه‬ ‫ب���ا ه‌ئوف ک ‌هرکوکی‪ .‬ئ ‌هو ی گۆرانیبێژ‬ ‫گه‌یا ر‌هی ئ��� ‌هو گۆرانیی��� ‌هو هون ‌هرمه‌ند‌ه‬ ‫کان� ن���د "میحرابی عه‌ش���ق‌ه به‌ئاوێن ‌هی‬ ‫دا ��ی خه‌یاتییه‌که‌م ب���و‪ .‬له‌دایکبوی‬ ‫ب ‌هر‬ ‫له‌ماو‌هی ‪5‬‬ ‫ۆن���راوهه‌م هاتوه‌"‪.‬‬ ‫‌هی ئ‬ ‫‌هو گۆرانییه‌‬ ‫د‬ ‫ت م ‌هجید فه‌ر‌هج‪‌-‬ه‪ ،‬ک ‌ه به‌ له‌نوس���ینی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫س‬ ‫ق‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ن ‌هی‬ ‫هاتێکی‬ ‫ش���اعیر‌ه‪،‬‬ ‫ه‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت "کاتێک که‌رکوکی���ی‬ ‫‪ ،‬زۆرم به‌دڵ بو‪ ،‬بۆی� هۆنراوه‌که‌م‬ ‫ڕۆژدا ئاوازم بۆ دان���ا ��ه‌ ل ‌هماو‌هی‬ ‫مه‌ند ئه‌نوه‌ر ق ‌هره‌داغ و په‌یوه‌ندیم‬ ‫له‌ماوه‌ی رۆژدا کاری یی ‌هوه‌ کردو‬ ‫د‪ ،‬پاشان ه ‌هر ل ‌هژێ موزیکه‌ک ‌هی‬ ‫ئه‌ن���و‌هر ق ‌هره‌داغ رز‌همینه‌ک ‌هی‬ ‫مان بۆ کرد"‪ .‬ی���دا کاری‬ ‫ی‬ ‫ش�باس ل ‌هو‌هش‬ ‫د‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫کا‬ ‫ت‬ ‫ک‬ ‫��یع‬ ‫اتێک‬ ‫� ‌ه ‌ ره‌که‌ هاتوه‌‬ ‫یو پێ���ش باڵت��� ‌ه دوکانی‬ ‫گۆرانیی ‌هکه‌بو‌ه‪ ،‬وبون���ه‌و‌هی‬ ‫وه‌ی ‌هکی که‌مدا ئ سه‌رس���ام‬ ‫‌هو به‌رهه‌مه‌‬

‫كچێك لەشاخی كێوەڕەش دەفڕێت‌و‬ ‫لەدەشتی بیتوێن دەنیشێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬په‌رێز ناسڕ‬ ‫کچێکی دانیشتوی شاری ڕانییه‌ له‌ڕێی‬ ‫په‌ڕه‌شوته‌وه‌ له‌شاخی کێوه‌ڕه‌شه‌وه‌ ده‌فڕێت‌و‬ ‫له‌ده‌شتی بتوێن ده‌نیشێته‌وه‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫که‌ له‌ماوه‌ی داهاتودا له‌ڕێی‬ ‫پرۆژه‌یه‌که‌وه‌ هه‌وڵ ده‌دات‬ ‫‪ 3‬کاتژمێر له‌ئاسماندا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫مه‌الیه‌کی‬ ‫کیک بۆکسێن‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫هه‌مو هه‌ینیه‌ک وتاری ئاینی پێشکه‌ش‬ ‫ده‌کات‪ ،‬له‌رادیۆ کارده‌کات‌‌و سه‌رقاڵی‬ ‫وه‌رگێڕانیشه‪ ،‬هه‌مو رۆژێکیش بانگ بۆ‬ ‫خه‌ڵکی گونده‌که‌ی ده‌دات‌‪ ،‬جگه‌ له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌‪ ،‬راهێنه‌ری کیک بۆکسێنیشه‌‪ ،‬مه‌ال‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د هه‌مو ئه‌مانه‌ی له‌خۆیدا‬ ‫کۆکردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌ال عیماد گه‌نجێک���ی باریکه‌له‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌ی���ه‌ک کاتدا زۆر کار ده‌کات‌و ده‌ش���ڵێت‬ ‫مامۆس���تایه‬ ‫‌‌‬ ‫کاتی بۆ هه‌مو ئه‌وان ‌ه هه‌یه‌‪.،‬‬ ‫ل��� ‌ه ناوه‌ن���دی ئه‌وقافی كف���ری هه‌روه‌ها‬ ‫پێش نوێ���ژو وتارخوێنی مزگه‌وتی گوندی‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی ده‌م به‌پێكه‌نینن‌و حه‌ز ب ‌ه‬ ‫كه‌سانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تێكه‌ڵبون ده‌كه‌ن‪ ،‬كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك ‌‬ ‫باش ده‌ناسن ئه‌م ماوه‌ی ‌ه كه‌ سودیان‬ ‫بۆتان ده‌بێت‪.‬‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫ڕێژی����ن محه‌مه‌دی ته‌مه‌ن ‪ 26‬س����اڵ‪،‬‬ ‫هه‌فته‌ی پێشو له‌ڕێی په‌ڕه‌شوته‌وه‌ توانی‬ ‫گه‌شتێک به‌ئاسمانی شاری ڕانیه‌و ده‌شتی‬ ‫بتوێندا بکات‪.‬‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‬ ‫رێژی����ن‬

‫راگه‌یان����د که‌ سوپاس����ی دای����ک‌و باوکی‬ ‫ده‌کات بۆ ئ����ه‌وه‌ی یارمه‌تی����ده‌ری بون‬ ‫له‌هێنانه‌د‌ی ئه‌و ئاوات����ه‌ی که‌ فڕین بو‌ه‬ ‫به‌ئاسماندا‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و خانمه‌ که‌ هاوکات پێش����مه‌رگه‌ی ‌ه‬ ‫له‌فه‌وجی هێ����زی ژنان‪ ،‬ئه‌م����ه‌ دوه‌مین‬ ‫جاریه‌تی له‌رێی په‌ڕه‌ش����وته‌وه‌ ده‌چێت ‌ه‬ ‫ئاس����مان‌و ج����اری یه‌که‌م له‌ش����اخی‬ ‫گۆیژه‌ی شاری سلێمانییه‌و‌ه به‌ره‌و‬ ‫تانجه‌رۆ به‌ئاسماندا رۆیشتوه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫رێژی����ن گله‌ی����ی ئ����ه‌وه‌ ده‌کات که‌ تا‬ ‫ئێستا وه‌ک پێویست پش����تیوانی نه‌بو‌ه‬ ‫له‌کاره‌که‌یداو کێش����ه‌ی مادی کاریگه‌ری‬ ‫زۆری کردوه‌ت����ه‌ س����ه‌ری‌و نه‌یتوانی����و‌ه‬ ‫به‌شداری خوله‌کانی فڕین بکات‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای ئ����ه‌وه‌ش ئ����ه‌و خانم���� ‌ه‬ ‫له‌به‌رنامه‌یدای ‌ه له‌داهاتودا بچێته‌ خولێکی‬ ‫فڕین����ه‌و‌ه به‌ناوی "په‌ڕه‌مات����ۆڕ" که‌ له‌و‬ ‫رێگه‌ی����ه‌وه‌ ده‌توانێ����ت ب����ۆ ‪ 3‬کاتژمێر‬ ‫له‌بۆشایی ئاسماندا بمێنیته‌وه‪‌.‬‬

‫دیاری قه‌ره‌داغی‪ ..‬گۆرانیبێژی نیشتیامن‌و خۆشه‌ویستی‬

‫صاحیه‌ی ‌ه سه‌ر به‌قه‌زای کفری‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫" هه‌فتان ‌ه ‪ 3‬جار ڕاهێنان به‌یاریزانانی تیپی‬ ‫كیكبۆكسینگ ده‌كه‌م هه‌فته‌ی دو ته‌مرینی‬ ‫له‌شجوانی ده‌كه‌م بۆخۆم‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌یانیان‬ ‫له‌قوتابخانه‌م هه‌روه‌هاهه‌مو یه‌كشه‌ممانێك‬ ‫یه‌ك یان دو به‌رنامه‌ی ڕادیۆ له‌نوسینگه‌ی‬ ‫كف���ری ڕادیۆی گه‌رمی���ان تۆمارده‌كه‌م بۆ‬ ‫ئه‌و زنجیر‌ه به‌رنامه‌یه‌ی ك ‌ه ناومان لێناو‌ه‬ ‫(مافه ئیسالمیه‌كان )"‬ ‫ئه‌و ب���اس له‌و‌ه ده‌کات که‌ وه‌رزش���یش‬ ‫به‌عیب���اده‌ت ده‌زانێت‌و ده‌ڵێت " كه‌س���ی‬ ‫وه‌رزشكار چاالكتر‌ه له‌كه‌سێك كه‌وه‌رزش‬ ‫نه‌كات جه‌سته‌ی به‌هێزتره‌و پشودرێژیشه‌‪.‬‬ ‫په‌رس���تش واتایه‌كی فره‌وانی هه‌یه ‌ته‌نها‬ ‫بریتی نیه‌له‌نوێژو ڕۆژو"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ ح���ه‌ز به‌تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌و‌ه‬ ‫ئه‌كه‌ی���ت به‌رامب���ه‌ر به‌كه‌س���ێك ك ‌ه‬ ‫ی به‌رامبه‌رت كردوه‌‪،‬‬ ‫پێشتر هه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫وریابه‌ هه‌ڵه‌ نه‌كه‌یت‪.‬‬

‫دیاری محه‌مه‌د زاه���د عومه‌ر قه‌ره‌داغی‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1967‬له‌گه‌ڕه‌ك���ی مه‌ڵكه‌ن���دی‬ ‫له‌س���لێمانی له‌دایكبوه‌ خاوه‌نی بڕوانامه‌ ‌ی‬ ‫به‌كالۆریۆسه‌ له‌كۆلێژی زمان به‌شی كوردی‬ ‫زانكۆی سلێمانی‪ ،‬ئه‌و خێزانداره‌و خاوه‌نی‬ ‫دو كوڕه‌ به‌ناوه‌کانی (ئه‌له‌ندو ئاریا)‪).‬‬ ‫ده‌س���تپێكی كاره‌ هونه‌رییه‌كانی دیار ‌ی‬ ‫قه‌ره‌داغی‌ بۆ سااڵنی هه‌شتاكان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه‌ كه‌ رۆڵی خانه‌وا‌ده‌كه‌ی‬ ‫زۆر كاریگ���ه‌ر ب���وه‌ بۆ دروس���تبونی ئه‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیی ‌ه هونه‌رییه‌‪.‬یه‌كه‌م ئه‌لبومی‌ خۆ ‌ی‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1994‬به‌ناوی (سه‌راب) ده‌ركرد‪،‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1996‬ئه‌لبومی (عه‌ش���ق لێره‌)‪،‬‬ ‫س���اڵی ‪1997‬ش ئه‌لبومی سێهه‌می به‌ناوی‬ ‫(س���ه‌ده‌یه‌ك بێ‌ ئارامی)‌و س���اڵی ‪1998‬‬ ‫ئه‌لبومی‌ (بێده‌نگی ده‌ش���كێنم)‌و له‌ساڵی‬ ‫‪ 2000‬س���یدی (بۆنی خاك)ی باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی ‪ 2003‬س���یدی‌ (نیش���تمانێك له‌‬ ‫گوڵ)‌و س���اڵ ‌ی ‪ 2007‬سیدی (سه‌رده‌مێكی‬ ‫تر)‌و ساڵی ‪ 2012‬س���یدی (رێی باران) ی‬ ‫باڵوكردوه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬گۆران ‌ی بۆن���ی‌ خاك ك ‌ه‬ ‫یه‌كێك���ه‌ گۆرانیی���ه‌ ناس���راوه‌كانی‌ دیار ‌ی‬ ‫له‌س���اڵی ‪2001‬دا له‌فیس���تیڤاڵی یه‌كه‌م���ی‬ ‫چوارچ���را‪ ،‬دو پله‌ی یه‌كه‌می بۆ ئاوازو ئه‌دا‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌گۆرانی‌ وتن دیاری خاوه‌نی س���ێ‬ ‫كتێبی تایبه‌ت���ی خۆیه‌تی له‌س���ه‌ر بواری‬ ‫میوزیك‌و گۆرانی‪.‬هاوكات چه‌ند ئه‌زمونێك ‌ی‬ ‫له‌بواری‌ رۆژنامه‌نوسیش تاقیكردوه‌ته‌وه‌‌و بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك سه‌رنوسه‌ری رۆژنامه‌ی هارمۆنی‌و‬ ‫جێگ���ری سه‌رنوس���ه‌ری گۆڤاری ش���اكار‌و‬ ‫لێپرس���راوی پاش���كۆی ش���ه‌به‌نگی ئاسۆ‬ ‫بوه‌ ك��� ‌ه رۆژنامه‌ی ئاس���ۆ ده‌ریده‌كرد‪.‬ئه‌و‬ ‫له‌ئاماژه‌یه‌كدا ب���ۆ نه‌بون ‌ی به‌رهه‌می‌ تازه‌ ‌ی‬ ‫هون���ه‌ری‌ له‌په‌یامێك���دا ده‌ڵێ���ت‪" ،‬زۆرجار‬ ‫بێده‌نگ���ی له‌زه‌مه‌نێک���ی هونه‌ریدا بۆ خۆی‬ ‫ئاوازێکی مه‌زنه‌"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێریكردنی‌ له‌راده‌به‌ده‌ر ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت كێش��� ‌ه ئه‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫نێوان تۆو خۆشه‌ویسته‌كه‌ت ئه‌مه‌ش‬ ‫ناڕه‌حه‌تت ئه‌كات‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی له‌كاره‌كانت مه‌ترس��� ‌ه‬ ‫زۆر وری���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‌‪ .‬ت���ۆ كه‌س���ێك ‌‬ ‫چاالكی���ت‌و س���ه‌رده‌كه‌یته‌ س���ه‌ر‬ ‫هه‌موان‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫پێویسته‌ ده‌س���توبرد بكه‌یت له‌هه‌ر‬ ‫ی بیكه‌ی���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كارێ���ك به‌ته‌ما ‌‬ ‫كێشه‌یه‌ك دێت ‌ه پێشت هه‌مو شتێكت‬ ‫دوا ئه‌خات‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر بیر ده‌كه‌یت���ه‌وه‌و هه‌ر له‌خه‌یاڵ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ژی���ت‪ ،‬باش���تره‌ تۆزێ���ك واقیع ‌‬ ‫ی باش‬ ‫ت���ر بیت‌و و هه‌وڵ‌و كۆشش��� ‌‬ ‫له‌ژیاندا بده‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫چۆن‬ ‫قژم بپارێزم‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫حه‌مه‌ره‌ئوف که‌رکوکی‪ :‬گۆرانی "م‬ ‫له‌دوکانی خه‌یاتیه‌که‌مدا له‌دایکبو‬

‫ی هه‌موو خانمێكه‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ی جوان‌و بریقه‌دار به‌دڵنیایه‌و‌ه خه‌ون ‌‬ ‫قژێك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بزانین كه‌ قژ به‌كۆمه‌ڵێك هۆكار ناشیر ده‌بێت هه‌ربۆی ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫خۆمان له‌و هۆكاران ‌ه بپارێزی���ن ئه‌ویش ب ‌ه په‌پره‌و كردنی‌ ئه‌م خااڵنه‌ ‌‬ ‫خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پر له‌ ڤیتامین‌و‬ ‫ی جوان پێویسته‌ خۆراك ‌‬ ‫ی قژێك ‌‬ ‫ بۆ ده‌س���ت كه‌وتن ‌‬‫كالس���یۆم‌و ئاس���ن بخورێت هه‌روه‌ها دوربكه‌ویته‌و‌ه له‌ خواردنی‌ چه‌ور‬ ‫وخی���راكان‪ .‬باش���ترین خواردنی���ش بریتی ‌ه ل ‌ه س���پناغ‪ ،‬هێلكه‌‪ ،‬پاقله‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫فاس���ۆلیاو قه‌رنابی���ت‌و چه‌ندی���ن خۆراكی‌ تر‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا زۆر خواردن ‌‬ ‫ی ئاو رۆژان ‌ه ‪ 8‬پارداغ گه‌ر بكرێت زیاتر چونكه‌ قژ‬ ‫ش���له‌مه‌نی‌ به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫شێدار ئه‌كات‪.‬‬ ‫ی جۆره‌كه‌ی‌ بشۆ‪ ،‬ئه‌گه‌ر قژت چه‌وربوو ئه‌و‌ه باشتر وای ‌ه‬ ‫ قژت به‌ پێ ‌‬‫ی مام ناوه‌ند ده‌بێت ‪ 2‬بۆ ‪3‬‬ ‫‪ 3‬بۆ ‪ 4‬جار ل ‌ه هه‌فته‌یه‌كدا بش���ۆرێت‪ ،‬قژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وش���كه‌ پێویس���ته‌ كه‌متر ل ‌ه جۆره‌كان ‌‬ ‫ی قژ ‌‬ ‫جار له‌هه‌فته‌یه‌ك‪ ،‬هه‌رچ ‌‬ ‫تر بشۆردرێت‪.‬‬ ‫ باش���تر وایه‌ زۆر به‌كه‌م���ی‌ موجه‌فیفه‌ به‌كار بهێنیت بۆ قژ وش���ك‬‫كردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر زۆر پێویس���تت بوو ئه‌وه‌ باشتر وای ‌ه جارێك قژه‌ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫ی تاراده‌یه‌ك وش���ك بكرێته‌وه‌‪ ،‬دواتر ب��� ‌ه موجه‌فیفه‌‪ ،‬هه‌ركیز بیر‬ ‫خاول ‌‬ ‫ی وش���ك‬ ‫ی زۆره‌و‌ه بخه‌یت ‌ه پێش ئامێر ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ مه‌كه‌ره‌و‌ه قژت به‌ته‌ریه‌ك ‌‬ ‫كه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی شان ‌ه كردن ش���انه‌ی‌ ده‌نك گه‌ور‌ه به‌كار بێنه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ب ‌ه‬ ‫ له‌كات ‌‬‫ی قژت شان ‌ه مه‌ك ‌ه چونكه‌ له‌و كات ‌ه قژ زۆر ناسكه‌و ده‌بچرێت‪.‬‬ ‫ته‌ر ‌‬ ‫ی خه‌وتن پێویسته‌ هیچ كرێمو جێڵیك به‌ قژه‌وه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ له‌كات ‌‬‫ێ بۆی ‌ه پێویسته‌ ل ‌ه كاتی‌ گه‌رماو هه‌تاو‬ ‫ی زۆریش قژ ده‌سوتێن ‌‬ ‫ هه‌تاو ‌‬‫كاڵو له‌سه‌ر بكه‌یت‪.‬‬

‫نا‬ ‫ح‬ ‫له‌ب‬ ‫راگ‬ ‫دوک‬ ‫ڕۆژد‬ ‫هۆ‬ ‫خالید‬ ‫ڕاس���ت‬ ‫له‌وباره‌‬ ‫بین���ی‪،‬‬ ‫ی��� ‌هک ڕ‬ ‫به‌هون ‌هرم‬ ‫ئه‌ویش ل‬ ‫ته‌واو کرد‬ ‫ماڵ���ی ئ‬ ‫تۆمارکردنم‬ ‫ک ‌هرکوکی‬ ‫خاو‌هن���ی ش‬ ‫خه‌یاتییه‌ک���‬ ‫بگوێبیس���تی‬ ‫ته‌و‌ه که‌ ل ‌هماو‬ ‫واوبوه‌‪.‬‬

‫تارا عومه‌ر‪ ،‬خاوه‌نی ئارایشتگای الله‌لی‬ ‫بۆ جوانکردنی خانمان له‌گه‌ڕه‌کی ئاشتی‬

‫نوژه‌نکردنه‌و ‌ه سمبولی میرنشینی بابان‬ ‫کۆتایی نایه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫چه‌ند ساڵێکه‌سه‌رای سلێمانی ک ‌ه‬ ‫یه‌کێکه‌ له‌ شوێنه‌ مێژوییه‌کان‌و‬ ‫له‌سه‌رده‌می ئه‌ماره‌تی باباندا‬ ‫بنیاتنراوه‌‪ ،‬نۆژه‌نده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫ئێستا ئه‌و نۆژه‌نکردنه‌وه‌یه‌ کۆتایی پێ‬ ‫نه‌هاتو‌ه ئه‌گه‌رچی به‌فه‌رمی پێشتر‬ ‫کرایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا هاواڵتیان‬ ‫ده‌رگاکانیان به‌سه‌ردا داخراوه‌‌و که‌س‬ ‫بۆی نییه‌ بچێت ‌ه ژوره‌وه‌‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫ی كه‌وتۆت ‌ه‬ ‫كۆمه‌لێك به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ر ش���انت‪ ،‬ئه‌مه‌ش زۆر قه‌له‌ق ‌‬ ‫ی ك ‌ه ناتوانیت بڕیار له‌س���ه‌ر‬ ‫كردو ‌‬ ‫ئه‌نجام دانیان بده‌یت‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ش���وێنه‌واری ک���ه‌الر‌و‬ ‫ئه‌ندام���ی پ���رۆژه‌ی نۆژه‌نکردن���ه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌رای س���لێمانی‪ ،‬حه‌س���ه‌ن جاف‪،‬‬ ‫له‌هۆکاره‌کان���ی دواکه‌وتن���ی پرۆژه‌ی‬ ‫نۆژه‌نکردن���ه‌وه‌ی س���ه‌را ده‌دوێت‌و ده‌‬ ‫ڵێت"كێشه‌كانزۆرنبۆته‌واوكردنی‌س���ه‌‬ ‫رای‌سلێمانی‌به‌ده‌رله‌كێش���ه‌داراییه‌کان‬ ‫کێشه‌ی ئیدارییه‌‪ ,‬ئه‌و کێشانه‌یه‌ وه‌ک‬ ‫بیناوئیشی‌نۆژه‌نکردنه‌وه‌ ته‌واو بوه‌‪ ,‬س‬ ‫ه‌راته‌نهاخۆی‌نیه‌به‌ڵکوپرۆژه‌كانی‌س���ه‌را‬ ‫ی‌س���لێمانی‌و باره‌گای‌مه‌لیكمه‌حموده‌‪,‬‬

‫گا‬

‫ی پرۆژه‌كانی‌بریتیی ‌ه له‌بینایسه‌را‬ ‫نمونه‌ ‌‬ ‫كۆنه‌كه‌وئاماده‌كردنی‌به‌شی‌پێشه‌وه‌ی‌‪,‬‬ ‫دروستكردنی‌به‌ش���ێكبۆ قاوه‌خان���ه‌ی‬ ‫ه‌كی‌كلتور ی‌وبه‌شی‌پش���ته‌و ه‌ی‌كه‌دی‬ ‫زاینمانكردوه‌ده‌بێتبكرێت���ه‌ پ���ارک‪,‬‬ ‫وه‌ده‌رخسته‌ونرخاندنی‌بۆ كراوه‌له‌به‌ربو‬ ‫دجه‌كاره‌كانمانراگیراوه‌"‬ ‫جاف رونیده‌کات���ه‌و‌ه که‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و گرێبه‌س���تانه‌ی ک��� ‌ه‬ ‫له‌س���لێمانی ئیم���زا ده‌کرێ���ن‌و ه���ه‌ر‬ ‫میوانێک س���ه‌ردانی س���لێمانی بکات‬

‫دوانه‌‬

‫ی خۆت به‌ته‌واوه‌تی‌ سه‌رقاڵی‌ وه‌رزش‌و‬ ‫پێش���نیاره‌كانت بگه‌ین���ه‌ ش���وێن ‌‬ ‫مه‌به‌س���ت‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ بتوانی���ت راهێنان كردوه‌‪ ،‬بیرۆكه‌كه‌ت باشه‌‬ ‫به‌بۆچونه‌كانت س���ود به‌ده‌وروبه‌رت ب����ۆ خۆده‌ربازك����ردن ل����ه‌و هه‌مو‬ ‫كاره‌ت‪.‬‬ ‫بگه‌یه‌نیت‪.‬‬

‫له‌کوردستان باوی‬ ‫ره‌نگی زه‌ق‌و عه‌زی درێژه‌‬

‫له‌سه‌رای س���لێمانی پێشوازی بکرێت‌و‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌کیش���دا رۆژێ���ک پارێزگاری‬ ‫سلێمانی له‌سه‌را ده‌وامی خۆی بکات‌و‬ ‫چاوی به‌هاواڵتیان بکه‌وێت‪ ،‬جه‌ختیشی‬ ‫له‌وه‌ ک���رده‌وه‌ ک ‌ه چه‌ند کێش���ه‌یه‌کی‬ ‫ئیداریان هه‌یه‌‌‪.‬‬ ‫کچان به‌هۆی ره‌مه‌زانه‌وه‌ جلی درێژ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌کات‬ ‫ه‬ ‫‌ش���د‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌خ���ت‬ ‫ناوب���راو جه‬ ‫ده‌پۆشن‬ ‫‌رێم‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫دارایی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌یران���‬ ‫ه‬ ‫ک ‌ه گه‌ر ئه‌و ق‬ ‫به‌جیاواز له‌گه‌ڵ هاوینه‌کانی‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫کات‬ ‫‌زوتری���ن‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ک���را‬ ‫نه‌بوای���ه‌ ده‬ ‫دیک���ه‌دا ئه‌مس���اڵ ع���ه‌زی‬ ‫‌بونی‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌واوبکرای‬ ‫ه‬ ‫پرۆژه‌ی��� ‌ه ت‬ ‫درێژ‌و ته‌نوره‌ی درێژ‌و بۆدی‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫دواخستو‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌ک‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌نکردن‬ ‫ه‬ ‫بودجه‌ نۆژ‬ ‫قۆڵدرێژ زیاترین فرۆش���یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬کچان به‌ش���ێوازێکی‬ ‫به‌رباڵو رویان له‌و ش���ێوه‌‬ ‫جلوبه‌رگان���ه‌ ک���ردوه‌‪،‬‬ ‫فر ۆ ش���یا ر ێکیش‬ ‫هۆکاره‌ک���ه‌ی ب���ۆ‬ ‫نز یکبو ن���ه‌و ه‌ی‬ ‫مانگ���ی ره‌م���ه‌زان‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬که‌‬ ‫کچ���ان له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵکه‌وه‌ تانه‌یان‬ ‫لێنه‌درێ���ت جلوبه‌رگ���ی درێژ‬ ‫ده‌پۆشن‪.‬‬ ‫راژان ش���ێخ ناس���ح‪ ،‬فرۆش���یاری‬ ‫جلوبه‌رگه‌ له‌بازاری ده‌بۆکه‌ی شاری‬ ‫س���لێمانی‌و هێما بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات که‌‬ ‫ته‌ن���وره‌ی درێژ‌و ب���ۆدی قۆڵدرێژ‬ ‫زیاترین خواس���تی له‌سه‌ره‌ وتی‬ ‫"به‌ه���ۆ نزیکبون���ه‌وه‌ی مانگی‬ ‫ره‌مه‌زانه‌وه‌ زیاتر ده‌یانه‌وێت‬ ‫بۆدیه‌کانی���ان قۆڵی درێژ‬ ‫بێت‪".‬‬ ‫وتیش���ی ب���ه‌اڵم‬ ‫سه‌رای سلێمانی‬ ‫جگ���ه ‌‬

‫له‌گ���ه‌ڵ هاتنی وه‌رزی نوێ���دا‪ ،‬جارێکی‬ ‫دیکه‌ بازاڕی جلوبه‌رگی ژنان له‌کوردستان‬ ‫گه‌رموگوڕی تێکه‌وتۆت���ه‌وه‌‌و ره‌نگی زه‌ق‌و‬ ‫عه‌زی درێژ زیاترین فرۆشی هه‌یه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫كۆمه‌ڵێ���ك به‌ربه‌س���ت له‌ژیانت هه‌ن ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ تاراده‌ی���ه‌ك دڵخۆش‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه تۆ بیرت لێنه‌كردۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌س���ت ده‌بی���ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌م���ه‌ش په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی خۆته‌و‌ه هه‌بێت‌و حه‌ز‬ ‫به‌ كه‌مته‌رخه‌می‌ خ���ۆت ناكه‌یت له‌و به‌تایبه‌تمه‌ند ‌‬ ‫ی تر بزانێت‪.‬‬ ‫نه‌كه‌یت كه‌س ‌‬ ‫بواره‌‪.‬‬

‫له‌و ش���ێوازانه‌‪ ،‬کچ���ان به‌رێژه‌یه‌کی که‌متر‬ ‫س���ترێجی که‌مه‌ر درێژ ده‌ک���ڕن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫س���ایزی گه‌وره‌ زۆر ده‌فرۆش���رێت‪ ،‬چونکه‌‬ ‫کچان���ی کورد زۆربه‌ی ئه‌و س���ایزانه‌یان بۆ‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئ���االن ک���ه‌ فرۆش���یارێکی دیکه‌یه‌ باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌کات که‌ ئ���ه‌و عه‌زیه‌ درێژانه‌ جگه‌‬ ‫له‌ئاهه‌نگ له‌ئێس���تادا کچان بۆ ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫له‌به‌ری ده‌که‌ن‌و س���تایلی ئه‌مساڵی وه‌رزی‬ ‫هاوینیشه‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ زه‌قه‌کان فرۆشی زۆره‌‬ ‫چه‌ند ساڵێکه‌ له‌بازاره‌کانی‬ ‫کوردس���تان ره‌نگی زه‌ق‬ ‫فرۆش���ێکی زۆری هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌دیاریک���راوی‬ ‫ئه‌مس���اڵ به‌هیچ جۆرێک‬ ‫دیک���ه‌‬ ‫ره‌نگه‌کان���ی‬ ‫نافرۆشرێت‌و ڕاژان ده‌ڵێت "‬ ‫ئه‌مس���اڵ زیاتر ره‌نگی زه‌ردی‬ ‫فس���فۆری‌و ره‌نگی پرته‌قاڵی‬ ‫فرۆش���ی هه‌یه‌" ده‌شڵێت که‌‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ره‌نگی ره‌ش‌و‬ ‫ره‌نگی نیلی نافرۆشرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆش���یاره‌ی دیکه‌ی‬ ‫جلوبه‌رگی���ش جه‌خ���ت‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌م���ان زانیاری‬ ‫ده‌کات���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫زۆرین���ه‌ی دوکان���ه‌کان‬ ‫ره‌نگی سه‌وزی زه‌ردباو‬ ‫ئه‌وه‌ی پێی ده‌وترێت‬ ‫دۆندرمه‌یان هێناوه‌‬ ‫چونک���ه‌ کڕیارێکی‬ ‫زۆری هه‌یه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی خۆت���ه‌و‌ه زۆر‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ل���ه‌رو ‌‬ ‫كێش���ه‌ت نیه‌و هه‌س���ت به‌باش بون‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت‬ ‫ئه‌كه‌یت‪ ،‬به‌اڵم كه‌سێك ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ تێكئه‌چێت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ده‌ستورێك بۆ قۆناغی ڕاگوزه‌ری‌و‬ ‫زه‌مین ‌ه سازكردن بۆ سه‌ربه‌خۆیی‬

‫ئیسالمییەکان‌و کێشەی هاواڵتیبون‬ ‫تا ئێس���تا چەند جارێک لەس���ەر کێش���ەی‬ ‫تێگەیشتنی ھێزە ئیسالمییەکان بۆ مەسەلەی‬ ‫دەوڵەت دواوم‪ ،‬باس���م لەوەکردوە کە گرفتی‬ ‫گەورەی ئیس�ل�امییەکان لەوه‌دای���ە دەوڵەت‬ ‫وەک "ئامێرێکی بێالیەن‌و س���ەربەخۆ" نابینن‪،‬‬ ‫وەک "ڕوبەرێک���ی گش���تیی"و "هاوب���ەش"‬ ‫لەنێ���وان "هه‌م���و ئەندامان���ی کۆمەڵ���گا"دا‬ ‫وێن���ای ناکەن‪ .‬لێرەدا دەس���تەواژەی "هه‌مو"‬ ‫دەستەواژەیەکی بنەڕەتیی زۆر گرنگە‪ ،‬چونکە‬ ‫کە باس لەدەوڵ���ەت دەکەین باس لەدەوڵەتی‬ ‫"هه‌م���و" کۆمەڵگا دەکەین‪ ،‬ن���ەک دەوڵەتێک‬ ‫ک���ە ھی"زۆرین���ە" یان "کەمین���ە"ی کۆمەڵگا‬ ‫بێت‪ ،‬دەوڵ���ەت وەک دەزگاو چوارچێوەیەکی‬ ‫سەرەکیی دەوڵەتی "زۆرینە"ی یان "کەمینە"ی‬ ‫کۆمەڵگا نییە‪ ،‬بەڵکو ھی "هه‌مو" کۆمەڵگایە‪،‬‬ ‫ھی هه‌مو ئەوانەی وەک "هاواڵتیی" یەکس���ان‬ ‫ل���ەو کۆمەڵگه‌ی���ەدا دەژین‪ .‬دەوڵ���ەت لێرەدا‬ ‫لەدورییەکی دەس���توریی‌و یاسایی‌و ئەخالقیی‬ ‫یەکسانەوە سەیری هه‌موان‌و داوەریی هه‌موان‬ ‫دەکات‪ .‬کێشەکە لەوەدایە دیدی ئیسالمییەکان‬ ‫بۆ دەوڵەت پێچەوانەی ئەم دیدەیە‪ ،‬الی ئەوان‬ ‫دەوڵ���ەت یەکێکە لەئامرازە س���ەرەکییەکانی‬ ‫پاراستنی ش���وناس‪ ،‬ئەو شوناس���ەی ئەوان‬ ‫بە"شوناسی ئیسالمیی" کۆمەڵگای دەزانن‪ .‬کە‬ ‫باس لەم شوناسە ئیسالمییەش دەکەن‪ ،‬باس‬ ‫لە"ئیس�ل�امێکی ئەبس���تراکت"ی "نامێژویی"و‬ ‫"ناکۆنکریت" دەکەن‪ ،‬لەکاتێکدا خۆیان ھێزی‬ ‫مێژوی���ی کۆنکریت���ی تایبەت���ن‌و لەناوخۆیاندا‬ ‫تەواو جی���اوازو بەیەکت���ری ناکۆکن‪ ،‬تاڕادەی‬ ‫تەکفیرکردنی یەکت���ری‪ .‬بەکورتی خەلەلێکی‬ ‫گ���ەورە لەدیدی ئیس�ل�امییەکاندا بۆ دەوڵەت‬ ‫هه‌یە‪ ،‬خاڵی سەرەکیی ئەم خەلەلەش ئەوەیە‬ ‫ئەوان دەوڵەت وەک ئەو چوارچێوە هاوبەش���ە‬ ‫نابینن کە موڵکی ھی���چ ھێزێکی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫بەته‌نه���او ھی���چ "زۆرین���ە"و "کەمینەیەک"ی‬ ‫دینی���ی‌و ئایدیۆلۆژی���ی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو موڵکی‬ ‫هه‌موان���ە‪ ،‬هه‌موانی���ش بەمان���ای هه‌م���وان‪.‬‬ ‫لۆژیک���ی ئیش���کردن‌و بیکردن���ەوەی دەوڵەت‬ ‫لۆژیکی ئەم یان ئ���ەو "جەماعەت"و "گروپ"و‬ ‫"ھێز" نییە‪ ،‬بەڵکو "لۆژیکێکی گش���تیی"ە کە‬ ‫لەسەروو لەدەرەوەی هه‌مو جەماعەت‌و گروپ‌و‬ ‫دەستەیەکی کۆمەاڵیەتیی تایبەتدایە‪.‬‬ ‫مەس���ەلەیەکی گرنگ���ی ت���ر ک���ە لەدیدی‬ ‫ئیس�ل�امییەکاندا کێش���ەیەکی گەورەی���ە‬ ‫مەس���ەلەی هاواڵتیبون���ە‪ ،‬ه���ه‌م داعش‌و هه‌م‬ ‫بڕێ���ک لەس���ەلەفییەکان نیش���انیانداین ک���ە‬ ‫ھێش���تا ئەمجۆرە گروپان���ە بەلۆژیکی "ئەھلی‬ ‫زیم���ە"و "دین���دار"و "بێدی���ن" بیردکەن���ەوە‪.‬‬ ‫ئەوانیتریش���یان دیدێک���ی ڕون‌و ئاش���کرایان‬ ‫بۆ مەس���ەلەی هاواڵتیب���ون‌و دەرەنجامەکانی‬ ‫بۆ چۆنیەت���ی ڕێکخس���تنی پەیوەندیی نێوان‬ ‫دی���ن‌و دەوڵ���ەت‪ ،‬نیی���ە‪ .‬نەبون���ی دیدێکی‬ ‫ڕۆش���نیش س���ەبارەت بەهاواڵتیبون پابەستی‬ ‫ئ���ەو ڕوانینە ش���ێواوەی ئیس�ل�امیەکانە بۆ‬ ‫مەسەلەی دەوڵەت‪ .‬ئیسالمییەکان تائێستاش‬ ‫لەباتی بیر لە"دەوڵەت���ی هاواڵتیی" بکەنەوە‪،‬‬ ‫بی���ر لە"دەوڵەتی کۆمەڵگایەکی موس���ڵمان"‬ ‫دەکەن���ەوە‪ .‬ئ���ەم دو ش���ێوە دەوڵەتەش دو‬ ‫ش���ێوە دەوڵەت���ی ت���ەواو جی���اوازن‪ .‬لەڕوی‬ ‫کردەییەوە"دەوڵەت���ی کۆمەڵگای موس���ڵمان"‬ ‫بەبەردەوام���ی کورتدەبێتەوە بۆ دەوڵەتی ئەو‬ ‫"گروپ"و "جەماع���ەت"و "تائیفە" دینییەی کە‬ ‫خۆی بەگروپ‌و جەماعەت‌و تائیفەی ڕاستەقینەو‬ ‫فری���ادڕەس دەزانێت‪ .‬لەدوا دەرەنجامیش���دا‬ ‫"دەوڵەتێک���ی تائیفی���ی" دروس���تدەبێت کە‬ ‫بەزۆر دیدی تائیفە دینییەکەی خۆی بەس���ەر‬ ‫دینداران‌و بێدیناندا دەسەپێنێت‪.‬‬ ‫ماناکان���ی چەمکی "هاواڵتی���ی"ش جیاوازە‬ ‫لەماناکانی دابەشکردنی کۆمەڵگا بۆ "دیندار"و‬ ‫"بێدین"‪" ،‬ئیس�ل�ام"و "نائیسالم"‪ .‬هاواڵتیبون‬ ‫ھێما ب���ۆ کۆمەڵێک م���اف‌و بەرپرس���یارێتی‬ ‫یەکس���ان دەکات کە پەیوەندییان بەبونی یان‬ ‫نەبونی دین���ەوە نییە‪ ،‬بەڵک���و پەیوەندییان‬ ‫بەمامەڵەکردن���ی مرۆڤ���ەوە هه‌ی���ە وەک‬ ‫تاکەکەس���ێکی خ���اوەن م���اف‪ .‬ڕوانین���ە بۆ‬ ‫مرۆڤ وەک تاکەکەس���ێکی سەربەخۆو دابڕاو‬ ‫لەه���ه‌ر ئینتیمایەک���ی دینی���ی‌و ئایدیۆلۆژیی‬ ‫دەس���تەجەمعیی‪ .‬هاواڵتی���ی تاکەکەس���ێکی‬ ‫ئەبس���تراکتەو مافەکانیشی وەک هاواڵتیی بەو‬ ‫بونە ئەبستراکتەوە گرێدراوە‪ .‬بەاڵم دواتر ئەم‬ ‫هاواڵتیی���ە دەبێتە خاوەن دین یان نا‪ ،‬دەبێتە‬ ‫موس���ڵمان یان مەس���یحی دەبێت���ە کاکەیی‬ ‫یان ئێزیدیی‪ ،‬لەناو ئیس�ل�ام خۆشیدا دەبێت‬ ‫بەسەلەفیی یان بەس���وفیی‪ ،‬بەئیخوانیی یان‬ ‫موس���ڵمانێکی کولتوریی‪ ،‬ی���ان دەیەوێت هه‌ر‬ ‫لەبنەڕەته‌وە بەبێ دین بژیی‌و ببێت بە"هه‌واداری‬ ‫بەرش���لۆنە" ی���ان "ڕیاڵ"‪ ،‬ئەوان���ە کۆمەڵێک‬ ‫هه‌ڵبژاردنن دوای هاواڵتیبون دێن‪ .‬هاواڵتیبون‬ ‫جۆرێکە لەبونی کۆمەاڵیەتیی‌و ئینس���انیی کە‬ ‫دەکەوێت���ە پێش ئەو شوناس���انەوە‪ .‬ئیش���ی‬ ‫دەوڵەت ئەوەیە هه‌م���وان وەک ئەو هاواڵتییە‬ ‫ببینێت‌و مامەڵەبکات‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫هاواڵتیبون‬ ‫ژێرخانی هه‌مو ئەو‬ ‫شوناسانەی ترە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو شوناسانە‬ ‫ھیچیان ژێرخانی‬ ‫هاواڵتیبون نین‪.‬‬ ‫گەر هاواڵتیبون‬ ‫بونی نەبێت‪ ،‬بونی‬ ‫ئەو شوناسانەی تر‬ ‫بونێکی نەفیکەرو‬ ‫توندوتیژ دەبێت‬ ‫کە ب���اس لەهاواڵتیبون دەکەی���ن ناتوانین‬ ‫ب���اس لە"کەمینە"و "زۆرینە" بکەین‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫مەس���یحییەکان‌و کاکەیی���ەکان‌و ش���یعەکان‬ ‫لەکوردس���تاندا کەمین���ەن‪ ،‬ب���ەاڵم ه���اوکات‬ ‫س���ەلەفییەکان بەبەراورد بەناس���ەلەفییەکان‬ ‫کەمینەن‪ ،‬ئیس�ل�امی سیاس���یی بەب���ەراورد‬ ‫بەئیس�ل�امی میلی کەمینەیە‪ ،‬کۆمۆنیس���ت‌و‬ ‫دژەدین‌و نادین لەکوردستاندا کەمینەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هه‌م���و ئەم کەمینەبونانە مانای ئەوە نییە ئەو‬ ‫کەسانە هه‌مان ماف‌و هه‌مان بەرپرسیاریەتیان‬ ‫نییەو دەوڵەت بەیەک چاو مامەڵەیان نەکات‪.‬‬ ‫ش���تێک کە ناکرێت نکوڵی لێبکەین ئەوەیە‬ ‫تا ئەمڕۆش "دەوڵەتی نەتەوە" ئەو چوارچێوە‬ ‫سیاس���یی‌و فەرهه‌نگیی���ە س���ەرەکییە ک���ە‬ ‫مرۆڤ���ەکان لەناو س���نورەکانیدا کۆبونەتەوە‪،‬‬ ‫بۆی���ە مەس���ەلەی هاواڵتیبون لەم���ڕۆدا‪ ،‬بەر‬ ‫لەهه‌مو ش���تێک‪ ،‬بریتییە ل���ەو پەیوەندییەی‬ ‫لەنێوان تاکەکەس‌و دەوڵەتدا دروس���تدەبێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم پەیوەندیی���ەش پەیوەندییەک���ی دینیی‬ ‫نییە‪ ،‬وەکچۆن پەیوەندییەک���ی ئایدیۆلۆژیش‬ ‫نیی���ە ب���ەو مانایەی کە دەوڵ���ەت ته‌نها گوێ‬ ‫لەهه‌ڵگران���ی ئایدیۆلۆژییایەک���ی دیارک���راو‬ ‫دەگرێت‪ .‬لەڕاس���تیدا خ���ودی پەیوەندییەکە‬ ‫خۆی جەوهه‌ری هاواڵتیبون نیشانئەدات‪ .‬بۆیە‬ ‫لەدونیای ئەمڕۆدا مەرجەعیاتی هه‌مو شتەکانی‬ ‫تر‪ ،‬ئیتر لەمەرجەعیەتی یەکس���انییەوە بیگرە‬ ‫بۆ مەرجەعیەتی دادپەروەریی‌و لەوانیش���ەوە‬ ‫بۆ مەرجەعیەتی بەرپرس���یارێتیی‌و مافەکان‪،‬‬ ‫مەرجەعیەت���ی ه���ه‌ر هه‌موی���ان مەس���ەلەی‬ ‫هاواڵتیبون���ە‪ .‬ئ���ەوەش ک���ە کۆمەڵگایەک���ی‬ ‫دادپەرەوەرو یەکسان‌و بەرپرسیار دروستدەکات‬ ‫بون یان نەبونی هاواڵتیبونە‪.‬‬ ‫بەکورتی هه‌مو شوناس���ەکان‪ ،‬جا شوناسی‬ ‫دینی���ی‌و ئیس�ل�امیی بێ���ت ی���ان شوناس���ی‬ ‫نادینی���ی‌و نائیس�ل�امیی‪ ،‬دوای مەس���ەلەی‬ ‫هاواڵتیبون دروس���تدەبن‪ .‬م���رۆڤ یەکەمجار‬ ‫هاواڵتییەکی یەکس���انی ن���او دەوڵەتە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫هه‌مو تاکەکانی ناو ئەو دەوڵەتەدا یەکس���انەو‬ ‫دەوڵەت بەهه‌مان ڕادە موڵکی ئەوە وەک چۆن‬ ‫موڵکی ئەوانیتریشە‪ .‬س���ەرەتای سەرەتاکان‬ ‫ئامادەگیی ئەم هاواڵتیبونەیە‪ ،‬شوناس���ەکانی‬ ‫تر دوای ئەو دروس���تدەبن‪ .‬دوای هاواڵتیبون‬ ‫کەسانێک دەبنە دیندارو کەسانێک بەبێ دین‪،‬‬ ‫کەسانێک بەس���وفیی‌و کەسانێک بەسەلەفیی‪،‬‬ ‫یەکێ���ک بەکاکەی���ی‌و یەکێ���ک بەئێزیدی���ی‪،‬‬ ‫یەکێ���ک بەکۆمۆنیس���ت‌و یەکێ���ک بەلیبرال‪.‬‬ ‫کێشەکان ئەوکاتە دەستپێدەکات کە شوناسی‬ ‫هاواڵتیب���ون پابەس���تی ئەو شوناس���انەی تر‬ ‫بێت‪ .‬یانی مرۆڤ ناچاربکرێت بۆئەوەی ببێت‬ ‫بەهاواڵتیی‪ ،‬پێویست بێت وەهابی یان سوفیی‬ ‫یان سەلەفیی یان ئیخوانیی بیت‪ ،‬یان پێویست‬ ‫بێت مارکس���یی‪ ،‬یان عەلمانی���ی‪ ،‬یان بێدین‪،‬‬ ‫بی���ت‪ .‬هاواڵتیبون لەو شوناس���ە تایبەتانەوە‬ ‫نایەتە دەرەوە‪ ،‬بەڵکو سەرجەمی ئەو شوناسە‬ ‫تایبەتان���ە لەهاواڵتیبون���ەوە دێن���ەدەرەوە‪.‬‬ ‫هاواڵتیبون ژێرخانی هه‌مو ئەو شوناس���انەی‬ ‫ت���رە‪ ،‬بەاڵم ئەو شوناس���انە ھیچیان ژێرخانی‬ ‫هاواڵتیبون نین‪ .‬گەر هاواڵتیبون بونی نەبێت‪،‬‬ ‫بونی ئەو شوناس���انەی تر بونێکی نەفیکەرو‬ ‫توندوتیژ دەبێت‪ ،‬بەشێکی گەورەی کێشەکانی‬ ‫ئەم ناوچەیە پابەس���تی ئەم غیابە ترسناکەی‬ ‫هاواڵتیبونە‪.‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫ده‌ستپێكردنی هه‌وڵی هێزه‌ سیاسیه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس����تان بۆ س����ازان له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌س����تورو به‌ده‌س����توریكردنی ژیان����ی‬ ‫سیاس����یمان‪ ،‬هاوكاته‌ له‌گ����ه‌ڵ نزیكبونه‌وه‌و‬ ‫هه‌نگاونانه‌ به‌ره‌و به‌ركه‌وته‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫مێژویی‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش س����ه‌ربه‌خۆیی باشوری‬ ‫كوردس����تان‌و دامه‌زراندنی یه‌كه‌مین قه‌واره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ی س����ه‌ربه‌خۆو بون����ه‌ ئه‌ندام����ی‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆی كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تییه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫س����اته‌وه‌خته‌ مێژوییه‌ گرنگ‌و هاوكاتبونه‌ش‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬له‌پرۆسه‌ی نوس����ینه‌وه‌ی ده‌ستورو‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی ئه‌ندامان����ی لیژن����ه‌ (‪)21‬‬ ‫كه‌سیه‌كه‌‌و سه‌ركرده‌ سیاسی‌و حیزبییه‌كان‌و‬ ‫سازان له‌سه‌ر كردنی ئاماده‌ بێت‪.‬‬ ‫به‌كورت����ی ئه‌گ����ه‌ر ئه‌م ده‌س����توره‌ پێش‬ ‫ش����ه‌ڕی داعش‌و گۆڕانكاریه‌ چۆنایه‌تیه‌كانی‬ ‫ناو عێراق‌و ناوچه‌كه‌ بنوس����رایه‌ته‌وه‌‪ ،‬ڕه‌نگه‌‬ ‫له‌هه‌ندێ ڕوه‌وه‌ به‌و جۆره‌ نه‌بوایه‌ كه‌ ئێستا‬ ‫گه‌اڵڵ ‌ه ده‌كرێت‌و هه‌وڵی ڕاپرسی له‌سه‌ركردنی‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫جه‌وه����ه‌ری ئ����ه‌م پرس����ه‌ش ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌‬ ‫ده‌ستوره‌كه‌ بۆ قۆناغی ڕاگوزه‌ری بنوسرێ‪،‬‬ ‫قۆناغێك كه‌ دۆخی كوردستان له‌هه‌رێمێكی‬ ‫ن����او ده‌وڵه‌ت����ی فیدڕاڵ����ی به‌فی����دڕاڵ نه‌بو‬ ‫بگوازرێت����ه‌وه‌ بۆ خۆئاماده‌ك����ردن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌لی كوردس����تانی باش����ور بتوانێت س����ود‬ ‫له‌ماف����ی چ����اره‌ی خۆنوس����ین وه‌ربگرێت‌و‬ ‫خه‌ونه‌ك����ه‌ی دوێن����ێ‪ ،‬واته‌ س����ه‌ربه‌خۆیی‪،‬‬ ‫بكات به‌ئامانج����ی سیاس����ی‌و ئامانجه‌كه‌ش‬ ‫به‌ره‌و جێبه‌جێكردنی به‌كرده‌وه‌ به‌رێت‪ .‬واته‌‬ ‫ئێمه‌ نابێت به‌ناوی ئه‌وه‌ی‌كه‌ تاكو ئێس����تا‬ ‫به‌شێكین له‌عێراق‪ ،‬ده‌بێت ده‌ستوره‌كه‌شمان‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ی ده‌س����توری عێ����راق نه‌بێ����ت‪،‬‬ ‫ده‌س����تورێك بنوس����ینه‌وه‌و ڕاپرسی له‌سه‌ر‬ ‫بكرێ����ت‪ ،‬كه‌ ه����ی ئ����ه‌م قۆناغ����ه‌ نه‌بێت‌و‬ ‫نه‌بێت����ه‌ هه‌ڵگری خواس����تی س����ه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫ده‌ستی گه‌لی كوردستان‌و س����ه‌ركردایه‌تییه‌‬ ‫سیاسییه‌كه‌ی به‌مه‌به‌ستی دیاریكردنی مافی‬ ‫چاره‌نوس‌و ڕاپرس����ی وااڵكات‌و به‌ده‌س����تی‬

‫خۆمان كۆتوبه‌ند بۆخۆم����ان دابنێین‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م خواس����ت‌و داواكاری‌و پێویستیه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫ناگه‌یه‌نێت كه‌ به‌ته‌واوه‌تی ده‌ستوری عێراق‌و‬ ‫واقیعی ئێستای هه‌رێم له‌چوارچێوه‌ی عێراقدا‬ ‫فه‌رامۆش بكه‌ین‌و وابزانین له‌دوای ڕاگه‌یاندنی‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌وه‌ ده‌ستور ده‌نوسینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌جۆرێكی تر هه‌ندێ شڵه‌ژاوی‌و كات‬ ‫به‌فیڕۆدانمان بۆ دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ل����ه‌م ڕوه‌وه‌ مه‌به‌س����تمانه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌س����تور (تكری����س) ی واقیعی ئێس����تای‬ ‫هه‌رێم‌و جۆری په‌یوه‌ندیم����ان له‌گه‌ڵ به‌غداو‬ ‫به‌شه‌كه‌ی تری عێراقدا نه‌كات‪ .‬چونكه‌ عێراق‬ ‫ته‌نه����ا له‌چوارچێوه‌ی یاس����ای نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫بونی م����اوه‌‪ ،‬ده‌ن����ا له‌ناوخۆدا به‌ك����رده‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����اوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌رچ����ی په‌یوه‌ندی به‌م‬ ‫خاڵ����ه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ده‌بێت عه‌قڵی یاس����ایی‌و‬ ‫سه‌لیقه‌ی سیاس����یمان بكه‌وێته‌ كارو وا كار‬ ‫بكه‌ی����ن ك ‌ه ده‌س����توره‌كه‌ به‌ڕواڵ����ه‌ت له‌ڕوی‬ ‫ش����كڵییه‌وه‌ جیاوازی قوڵی له‌گه‌ڵ ده‌ستوری‬ ‫عێراق����دا نه‌بێ����ت‪ .‬ب����ه‌اڵم له‌ناوه‌ڕۆك����دا بۆ‬ ‫تێپه‌ڕاندنی ئه‌و بێت‪.‬‬ ‫ئه‌م كاره‌ش هێنده‌ زه‌حمه‌ت نییه‌و به‌هه‌ندێ‬ ‫تێڕامان‌و به‌خه‌رجدانی س����ه‌لیقه‌ی یاسایی‌و‬ ‫فكری یاس����ایی‌و ورده‌كاری ده‌توانین له‌ڕێی‬ ‫دوباره‌ داڕش����تنه‌وه‌ی هه‌ندێ بڕگه‌و مادده‌ی‬ ‫ده‌س����توری عێراق‌و س����ودوه‌رگرتن له‌هه‌ندێ‬ ‫چه‌م����ك‌و ده‌س����ته‌واژه‌ی‪ ،‬ئامانجه‌كه‌م����ان هه‌رێمی كوردس����تان له‌چوارچێوه‌ی عێراقدا‬ ‫بێنه‌دی‪ .‬به‌وه‌ش له‌ڕێی دوباره‌ خوێندنه‌وه‌ی په‌یوه‌سته‌ به‌پیاده‌كردنی ده‌ستورو سیستمی‬ ‫ده‌س����توری عێ����راق له‌چوارچێ����وه‌ی دۆخه‌ په‌رله‌مانی فیدڕاڵی‌و دیموكراسی‪ .‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫نوێكاندا‪ ،‬بكه‌ینه‌ ئامڕازێكی ده‌س����تمان بۆ بنوس����رێت‪ ،‬هه‌ر كاتێك گه‌لی كوردس����تان‬ ‫ده‌س����تورێكی به‌جه‌وه����ه‌رو په‌ی����ام‌و ئه‌رك‪ ،‬هه‌س����تی كردو گه‌یش����ته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی كه‌‬ ‫له‌ڕوی په‌یوه‌ندیمان به‌عێراقه‌وه‌‪ ،‬ڕاگوزه‌ری‪ .‬ده‌س����ه‌اڵتداران له‌به‌غدا پابه‌ندی ده‌س����تور‬ ‫هه‌ر بۆ نمونه‌و زیاتر تیشك خستنه‌ سه‌ر ئه‌م نابن‌و له‌بنه‌ماكانی فیدراڵی ‌هت‌و دیموكراس����ی‬ ‫ڕه‌هه‌نده‌و جۆری س����ودوه‌رگرتن له‌ده‌ستوری الیان����داوه‌ ماف����ی خۆیه‌تی له‌ڕێی ڕاپرس����ی‬ ‫عێ����راق ب����ۆ تێپه‌ڕاندنی‪ ،‬ده‌توانی����ن ئاماژه‌ گش����تییه‌وه‌ له‌تێكڕای باشوری كوردستاندا‪،‬‬ ‫بڕی����ار له‌ماف����ی چاره‌نوس����ی خ����ۆی بدات‌و‬ ‫به‌هه‌ندێ خاڵ بكه‌ین له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬تۆخكردن����ه‌وه‌ی مه‌س����ه‌له‌ی س����ه‌رله‌نوێ په‌یوه‌ندی خۆی له‌گه‌ڵ قه‌واره‌ی‬ ‫ئاره‌زومه‌ندبون����ی په‌یوه‌ن����دی هه‌رێم‌و گه‌لی عێراقی پێناسه‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫دی����اره‌ ده‌توانرێت له‌ڕوی سیاسیش����ه‌وه‌‬ ‫كوردستانی باش����ور له‌گه‌ڵ قه‌واره‌ی عێراق‪،‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ك ده‌زانرێت له‌دێباجه‌ی ده‌س����توری ئه‌م خاڵ����ه‌ بكرێت به‌یه‌كێ له‌پاس����اوه‌كانی‬ ‫عێراقدا ئاماژه‌ به‌ئاره‌زومه‌ندبونی په‌یوه‌ندی ئه‌نجامدان����ی ڕاپرس����ی‌و كۆتاییهێن����ان به‌و‬ ‫گه‌لی كوردستانی باش����ور به‌به‌شه‌كه‌ی تری په‌یوه‌ندیه‌ی ئێستا له‌گه‌ڵ عێراقدا هه‌مانه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬ده‌كرێ����ت له‌دیباج����ه‌دا‪ ،‬یاخ����ود گه‌ر‬ ‫عێراق����ه‌وه‌ كراوه‌‪ .‬ڕونیش����ه‌ ئاره‌زومه‌ندبونی‬ ‫چونه‌ ن����او په‌یوه‌ندییی����ه‌ك ئاره‌زومه‌ندبون‌و كرا له‌مادده‌یه‌كی ده‌س����توره‌كه‌دا په‌یوه‌ندی‬ ‫پته‌و و به‌یه‌كداچوی مه‌س����ه‌له‌ی جینۆسایدو‬ ‫ئازادبونیش بۆ ده‌رچون لێی ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫چونك����ه‌ زۆرلێك����ردن‌و به‌كارهێنان����ی ماف����ی چاره‌نوس به‌ده‌س����توری بكرێت‪ .‬به‌و‬ ‫هێ����ز ب����ۆ پارێزگاریك����ردن له‌په‌یوه‌ندییه‌كه‌ مانای����ه‌ی‌جینۆس����ایدكردنی چه‌ن����د جاره‌ی‬ ‫گه‌لی كوردس����تان له‌چوارچێ����وه‌ی قه‌واره‌ی‬ ‫ڕه‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬دوباره‌ داڕش����تنه‌وه‌ی ئه‌و په‌ره‌گرافه‌ی عێراق����دا‪ ،‬مافی په‌نابردنه‌ ب����ه‌ر دیاریكردنی‬ ‫له‌ده‌ستوردا هاتوه‌و ده‌ریده‌خات كه‌ مانه‌وه‌ی مافی چاره‌نوس به‌گه‌لی كوردس����تانی باشور‬

‫له‌دیباجه‌ی‬ ‫ده‌ستوره‌كه‌دا ئاماژ‌ه‬ ‫به‌په‌یمانی سیڤه‌رو‬ ‫به‌زۆر لكاندنی باشوری‬ ‫كوردستان به‌قه‌واره‌ی‬ ‫عێراقه‌وه‌ بكرێت‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ له‌ڕوی مێژوییه‌و‌ه‬ ‫به‌شێک نه‌بوین‬ ‫له‌عێراقی عه‌ره‌بی‌‬

‫ده‌به‌خشێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬هه‌وڵ����دان بۆ جێكردنه‌وه‌ی ڕاپرس����یی ‌ه‬ ‫نافه‌رمییه‌كه‌ی ساڵی (‪ )2005‬ی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ڕاپرس����ی ڕیفران����دۆم‪ ،‬له‌كوردس����تان له‌مه‌ڕ‬ ‫سه‌رپش����كکردنی هاواڵتی����ان له‌ده‌نگدان بۆ‬ ‫مانه‌وه‌ له‌گ����ه‌ڵ عێراق یاخ����ود جیابونه‌وه‌و‬ ‫ده‌نگدان بۆ قه‌واره‌ی س����ه‌ربه‌خۆو ده‌نگدانی‬ ‫‪ 98\8‬به‌ش����دارانی ڕاپرس����ییه‌كه‌ به‌‌قازانجی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬له‌دیباجه‌دا یاخود له‌مادده‌یه‌كی‬ ‫ده‌ستوریدا‪ .‬ده‌كرێت پێش ئه‌وه‌ش وه‌ك ڕێگا‬ ‫خۆش����كردنێك بۆ ته‌وزیفكردنی سیاسیانه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و كاره‌ مه‌زن����ه‌ی بزوتنه‌وه‌ی ڕاپرس����ی‌و‬ ‫پێش����ینه‌ ڕاپرس����ییه‌‪ ،‬به‌بڕیارێ����ك له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مان����ی كوردس����تانه‌وه‌‪ ،‬به‌فه‌رمی دانی‬ ‫پێدابنرێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬له‌دیباج����ه‌ی ده‌س����توره‌كه‌دا ئام����اژه‌‬ ‫به‌په‌یمانی س����یڤه‌رو به‌زۆر لكاندنی باشوری‬ ‫كوردستان به‌قه‌واره‌ی عێراقه‌وه‌ بكرێت‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ له‌ڕوی مێژوییه‌وه‌‬ ‫به‌ش����ێک نه‌بوین له‌عێراقی عه‌ره‌بی‌و به‌زۆرو‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی خواس����تی خۆمان����ه‌وه‌ ئ����ه‌و‬ ‫واقیعه‌مان به‌س����ه‌ردا س����ه‌پێنراوه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫له‌حاڵه‌تی دابه‌ش����بونی عێراقدا‪ ،‬له‌جه‌وهه‌ردا‬ ‫عێ����راق دابه‌ش نابێت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و به‌ش����ه‌ی‬ ‫به‌زۆر پێوه‌ی لكاوه‌ ده‌چێته‌وه‌ دۆخی پێش‬ ‫دروستبوونی قه‌واره‌كه‌‪.‬‬ ‫بایه‌خ����ی ئ����ه‌م ج����ۆره‌ بیركردن����ه‌وه‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌‌ش‪ ،‬ته‌نها ل����ه‌وه‌دا نییه‌ كه‌ زه‌مینه‌‬ ‫بۆ ڕاپرس����ی‌و كاراكردنی ئ����ه‌و مافه‌ی گه‌لی‬ ‫كوردستان س����از ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو له‌وه‌شدایه‌‬ ‫كه‌ له‌ڕوی سیاس����ی‌و له‌به‌رچاوی ڕای گشتی‬ ‫عه‌ره‌ب����ی‌و جیهان����ی‪ ،‬ئۆباڵی دابه‌ش����كردنی‬ ‫عێراق ده‌خه‌ینه‌ ئه‌ستۆی سیاسه‌ته‌ هه‌ڵه‌كانی‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی به‌غداو پێش����ێلكردنیان بۆ‬ ‫ده‌س����تورو س����ه‌ره‌نجام ش����كاندنی په‌یمان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ستور بۆ باشوری كوردستان نه‌ك‬ ‫ته‌نها هه‌رێم ده‌نوسین‪.‬‬ ‫ڕێكه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌م شێوازه‌ له‌بیركردنه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ ڕێكه‌وت����ن له‌س����ه‌ر به‌ئامانجكردن����ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی له‌نێوان هێزه‌كان‌و به‌كرده‌وه‌ كار‬ ‫ب����ۆ به‌دیهێنانی ده‌خوازێت‪ ،‬كاری لیژنه‌كه‌ش‬ ‫هه‌ماهه‌نگترو ئاسانتر ده‌كات‪.‬‬ ‫چونكه‌ بوار ده‌دات عه‌قڵ‌و ڕوحی ئه‌ندامانی‬ ‫لیژنه‌ك����ه‌و له‌پێش ئه‌وانیش����ه‌وه‌ س����ه‌ركرده‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان‪ ،‬له‌پانتاییه‌كی پ����ڕ له‌ئومێدو‬ ‫متمان����ه‌ به‌خۆبونی زیات����ره‌وه‌‪ ،‬بیربكه‌نه‌وه‌و‬ ‫بجوڵێن‌و خه‌یاڵ بكه‌ن‌و روحیه‌ت بخوڵقێنن‪.‬‬ ‫كاریش ده‌كاته‌ سه‌ر ئاسانتر چاره‌سه‌ركردن‌و‬ ‫گه‌یشتن به‌س����ازان له‌سه‌ر ئه‌و خااڵنه‌ی تری‬ ‫ده‌ستوره‌كه‌ جێی جیاوازی هێزه‌كانه‌‪.‬‬

‫بەرەو تاکگەرایی‬ ‫د‪ .‬سالم ئیبراهیم‬ ‫ئ���ارەزوو بەرژەوەندیەکان���ی خ���ود‪ ،‬یان‬ ‫خۆگونجاندن‌و هاوڕێڕەوی لەگەڵ کۆمەڵگە؟‬ ‫چ���ۆن بژی���ن؟ ژینێک���ی تاکگەرای���ی‪ ،‬یان‬ ‫کۆمەڵگەرایی؟ کامەیان باشترین ڕێگەیە بۆ‬ ‫ژیان؟ ئەمە یەکێکە لەو پرسیارە گرنگانەی‬ ‫کە ڕەنگ���ە ڕوبەڕوی زۆربەم���ان بوبێتەوەو‬ ‫ڕەنگە زۆربەش���مان تینوی وەاڵمێکی فیکری‬ ‫یەکالکەرەوە بین بۆی‪.‬‬ ‫تاکگەرایی مۆدێلێکی سەردەمیانەی ژیانە‬ ‫کە تێێدا گرنگی‌و بەهاکانی ژیان لەخودەوە‬ ‫س���ەرچاوەدەگرن‪ ،‬ن���ەک لەکۆمەڵگ���ە‪.‬‬ ‫بەواتایەکی دی‪ ،‬تاکگەرایی بریتیە لەژیانێک‬ ‫کە تێیدا تاک‪ ،‬پشتبەس���ت بەخۆی‪ ،‬خودی‬ ‫خۆی بڕیار لەس���ەر ئێستای ژیانی‌و ئایندەی‬ ‫دەدات‪ ،‬دور لەکاریگ���ەری نەری���ت‌و بەه���ا‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و چاوەڕوانیەکان���ی کۆمەڵگە‪،‬‬ ‫ژیانێ���ک کە تێیدا ت���اک ب���ەدوای ئارەزوو‬ ‫بەرژەوەندیەکانی خودی خۆیەتی‪ ،‬نەک هی‬ ‫کۆمەڵگە‪ ،‬ژیانێک کە تێیدا تاک خودی خۆی‬ ‫مانا بەژیان دەبەخشێت لەڕێگەی ئەو ئارەزو‬ ‫بەهایان���ەی کە بەالی ت���اک خودی خۆیەوە‬ ‫گرنگ���ن‪ ،‬ن���ەک لەڕێگ���ەی خۆگونجان���دن‌و‬ ‫هاوڕێڕەویب���ون لەگەڵ ئەو بەهاو ئارەزوانەی‬ ‫کە بەالی کۆمەڵگەوە گرنگن‪ ،‬ژیانێک کە تێیدا‬ ‫تاک ژینێکی ڕەس���ەنی دور لەنواندنی هەیە‪،‬‬

‫ژیانێک کە تێیدا تاک خودی خۆیەتی‪ ،‬نەک‬ ‫کۆمەڵگە‪ .‬جیاواز لەتاکگەرایی گۆش���ەگیری‬ ‫یان دورەپەرێزی‪ ،‬ئەم���ە جۆرە تاکگەراییە‪،‬‬ ‫هەرچەند خۆپەرس���ت لەهەندێک ڕوانگەوە‪،‬‬ ‫مۆدێلێکی تەندروستە‪.‬‬ ‫تاکگەرایی گۆش���ەگیری یان دورەپەرێزی‪:‬‬ ‫لەم مۆدێلەی تاکگەراییدا‪ ،‬تاک بەشێوەیەکی‬ ‫بەرچ���او پاشەکش���ێ لەکۆمەڵگ���ەو بۆن���ە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و نەریت���ە کەلتوری���ەکان‌و‬ ‫بەش���داربون لەپڕۆس���ەکانی دیموکراس���ی‌و‬ ‫بەڕێوەبردن���ی واڵت دەکات‪ .‬ئەمەی���ان‬ ‫تاکگەراییەکی ناتەندروس���تە بۆ سیستەمی‬ ‫سیاسی‌و پرۆسەی بەڕێوەبردنی واڵت‪.‬‬ ‫بەواتایەک���ی دی‪ ،‬ئەم ج���ۆرە تاکگەراییە‬ ‫قەیران لەبەردەم ئەرک���ە ئاکاری‌و مەدەنی‌و‬ ‫نیشتیمانیەکان دروستدەکات‪ ،‬ئەو ئەرکانەی‬ ‫کە تاک‪ ،‬بەس���یفەتی هاواڵتیبونی‪ ،‬چاوەڕێی‬ ‫جێبەجێکردنی لێدەکرێت لەالیەن کۆمەڵگەو‬ ‫دەوڵ���ەت‪ .‬ئەم���ە جگ���ە لەدروس���تکردنی‬ ‫هەڕەشە لەس���ەر پێکەوەلکانی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ڕوبەڕوبونەوەی ئەو مەترسیانەی کە هەڕەشە‬ ‫لەسەر مانەوەی دەوڵەت‌و دواتر خودی تاک‌و‬ ‫هەمو ئەو دامودەزگایەنەی کە ڕێخۆشکەرن‬ ‫بۆ دروستکردنی تاکگەرایی خودی خۆی‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەو ج���ۆرە چاوەڕوانیانە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫کۆمەڵگ���ە ی���ان دەوڵ���ەت‪ ،‬بەش���ێکنین‬ ‫لەپێکهاتەی سەرەکی مەفهومی تاکگەرایی‪.‬‬ ‫بۆیە پێویس���تە پێناسەی تاکگەرایی دوبارە‬ ‫دابڕێژرێتەوە لەچوارچێ���وەی بەرژەوەندی‌و‬ ‫ئارەزوەکانی تاک‌و ئەرکە ئاکاریەکان‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بمانەوێت ت���اک لەکۆمەڵگە تاکگەراییەکاندا‬ ‫یەکەیەکی کارابێت لەپڕۆس���ەی پاراس���تن‌و‬ ‫بەڕێوەبردنی دەوڵەت‪.‬‬ ‫پرس���ی تاکگەرایی لەژیان دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫س���ەردەمی "س���وکڕات"‪ ،‬کاتێک ئەم گەورە‬ ‫ڕوناکبیرەی یۆنان‪ ،‬تاکی سەرش���ەقامەکانی‬

‫لەو کۆمەڵگایانەی کە‬ ‫بەهاکانی پێکەوەژیان‬ ‫تێیاندا ئاوێتەو‬ ‫پێکهاتەی پرەنسیپی‬ ‫ئاینین‪ ،‬یان تۆتالیتاری‌و‬ ‫نادادپەروەرن ئازادی‌و‬ ‫مافە ئاکاری‌و‬ ‫سروشتیەکانی تاک‬ ‫هەمیشە لەژێر‬ ‫هەڕەشەی لەناوچوندان‬ ‫ئەسینای وشیاردەکردەوەو ئاشنای دەکردن‬ ‫بەپرسی تاک‪ ،‬ژیان‪ ،‬جوانی‪ ،‬ماف‌و ئازادی‌و‬ ‫هان���ی دەدان کە خ���ودی خۆی���ان بەدوای‬ ‫ڕاستی‌و زانیندا بگەڕێن‌و هەر خودی خۆشیان‬ ‫مانا بەژیان ببەخشن‪.‬‬ ‫بەاڵم تاکگەرایی لەژیان‪ ،‬وەک دیاردەیەکی‬ ‫باو لەناو کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکان‪ ،‬دوابەدوای‬ ‫شۆڕش���ی پیشەس���ازی‌و لەدوای س���ەدەی‬ ‫نۆزدەوە سەریهەڵداو دواتر هۆگری‌و پشتگیری‬

‫زۆری ڕوناکبیران���ی ڕۆژئاوای بەدەس���تهێنا‪،‬‬ ‫لەوانە نیچەو هایدیگەرو س���ارتەر‪ .‬س���ارتەر‬ ‫پێیواب���و "دۆزەخ کۆمەڵگەی���ە"‪ ،‬بۆیە الی‬ ‫ه���ەر یەک لەس���ارتەرو هایدیگەرو نیچە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی تاک بون‌و ژیانێکی ڕەسەنی هەبێت‪،‬‬ ‫دەبێ���ت تاک خۆی مانا بەژیان ببەخش���ێت‬ ‫لەڕێگای ئەو بەهایانەی کە گرنگیان لەخودی‬ ‫خۆیەوە سەرچاوەدەگرن‪ ،‬نەک لەکۆمەڵگە‪.‬‬ ‫بەواتایەکی دی‌و لەم ڕوانگەیەوە‪ ،‬بون‌و ژیانی‬ ‫ڕەسەن لەتاکگەراییەوە سەرچاوەدەگرێت‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی خ���ود بتوانێ���ت تاکگەراییانە‬ ‫بژی‪ ،‬جگ���ە لەب���ازاڕی ئازاد‪ ،‬سیس���تەمی‬ ‫سیاس���ی پێویس���تە ئ���ازادی‌و دادپەروەری‬ ‫دەس���تەبەربکات بۆ ت���ەواوی کۆمەڵگە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی هەمو تاکێک‪ ،‬نەک چەند بژاردەیەک‬ ‫لەکۆمەڵگە‪ ،‬بتوانێت پشت بەخۆی بەستێت‌و‬ ‫س���ەربەخۆیانە بژێت‪ .‬بەاڵم ئ���ەم بەهایانە‬ ‫لەکۆمەڵگە نامەدەنیەکان بونیان نیە‪.‬‬ ‫لەو کۆمەڵگایانەی کە بەهاکانی پێکەوەژیان‬ ‫تێیاندا ئاوێتەو پێکهاتەی پرەنسیپی ئاینین‪،‬‬ ‫یان سیستەمی سیاسی تێیاندا پێکهاتەیەکی‬ ‫تۆتالیتاری یان نادادپەروەرە‪ ،‬ئازادی‌و مافە‬ ‫ئاکاری‌و سروشتیەکانی تاک هەمیشە لەژێر‬ ‫هەڕەشەی لەناوچوندان‪ .‬بەواتایەکی دی‪ ،‬لەو‬ ‫کۆمەڵگایانەی کە سیس���تەمێکی زۆرەملێیی‬ ‫خۆس���ەپێنەری نادادپەروەر بەرۆکی خەڵکی‬ ‫گرتوە‪ ،‬ئاس���ودەیی‌و خۆش���گوزەرانی تاک‬ ‫هەمیشە وەک وەسیلەیەک بۆ درێژەدان بەو‬ ‫سیستەم‌و شێوازەژیانە سەیر دەکرێت‪ ،‬نەک‬ ‫مەبەست یان ئامانج‪.‬‬ ‫ئەم ج���ۆرە سیس���تەمانە ئیش لەس���ەر‬ ‫پەکخس���تن‌و بەقەیرانکردنی ت���اک دەکەن‪،‬‬ ‫لەڕێگ���ەی پەیوەس���تکردنی بژێ���وی ژیانی‬ ‫تاک بەپابەندبونی بەپرەنس���یپ‌و مانەوەی‬ ‫سیستەمەکە‪ .‬بۆیە خود‪ ،‬زۆرینەی ناتوانێت‬ ‫لەم کۆمەڵگایانەدا تاکگەراییانە بژی‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫هەدەپە‪ ،‬دۆڕاندنی یان بردنەوەی لەهەڵبژاردن‬ ‫كامیان قازانجی زیاترە‬ ‫فوئاد سدیق‬ ‫چەند رۆژێكە جگە ل���ەوەی هەمو كورد‬ ‫بەسیاس���یی‌و ناسیاس���یەكانییەوە چاویان‬ ‫لەس���ەر ش���ێوازی بانگەش���ەو ئاراستەی‬ ‫گوتاری سیاسییە لەتوركیا‪ ،‬هەمو رۆژئاواش‬ ‫بەتایبەت ئەوروپاو ئەمریكا‪ ،‬ئێس���تا زومی‬ ‫كامێراكەیان خستۆتە سەر توركیا‪.‬‬ ‫كورد تا ئێستا بەدو جۆر بیردەكاتەوە‪،‬‬ ‫یەكەمیان پێیوایە ئەگەر ئەوجارە هەدەپە‬ ‫دەنگی پێویستی هێنا لەو هەڵبژاردنە‪ ،‬ئەوا‬ ‫كێشەی كورد تا ئاستێكی زۆر بەرز دەچێتە‬ ‫پێش���ەوە‪ ،‬بێگومان هەرگیز تا ئەو رادەیە‬ ‫راست نییە‪ .‬دوەمیش���یان پێیوایە ئەگەر‬ ‫كورد نەیتوان���ی بچێتە پەرلەمان ئەوا ژیان‬ ‫دەوەس���تێت‌و دۆزو كێشەی كورد لەتوركیا‬ ‫چەقبەس���تو دەبێت یان ل���ەوەش زیاتر بۆ‬ ‫دواوە دەكش���ێتەوە‪ ،‬كە ئەمەشیان بەهیچ‬ ‫ش���ێوەیەك راست نییەو س���ەری ئاسمان‬ ‫بەپوش نەگیراوە‪ ،‬تا وەها بیر بكەینەوە‪.‬‬ ‫دیارە ئەگەر ك���ورد بچێتە پەرلەمانی‬ ‫توركی���ا ئ���ەوا پرۆس���ەی دیموكراس���ی‬ ‫ئاراس���تەیەكی نوێتر لەئێس���تا بەخۆیەوە‬ ‫دەبینێت‌و پەرلەمان زیاتر لەئێس���تا دەبێتە‬ ‫ش���وێن‌و ناوەن���دی ملمالنێ���ی سیاس���ی‪،‬‬ ‫ئ���ەوكات ئەردۆگان‌و ئاكپارتیش لەئێس���تا‬ ‫زیاتر ماندودەبن‌و رۆژانە گوتاری پێچەوانە‬ ‫بەرامبەری���ان دەبێتەوە‪ ،‬چونكە لەبنەڕەتدا‬ ‫ئ���ەردۆگان‪ ،‬بڕوای بەدەس���ەاڵتی ناوەندی‬ ‫هەی���ەو لەگەڵ ف���رە دەس���ەاڵتیدا نییەو‬ ‫بێگومان لەگەڵ بنەماكانی دیموكراسیش���دا‬ ‫نیی���ە‪ ،‬چونكە ئەو كابرایە تا ئێس���تا هەر‬ ‫خ���ەون بەئیمپراتۆریایەك دەبینێ كە خۆی‬ ‫س���وڵتان بێت‪ ،‬بەاڵم لەدیوی ئەمالش���ەوە‬ ‫دەبێ���ت ئەوە بزانرێ‪ ،‬هەدەپە‪ ،‬كە دەیەوێ‬ ‫بچێتە پەرلەمان‪ ،‬مەبەس���تی ئەوە نییە دو‬ ‫وەزیرو چوار گزیری لەحكومەتی ئەردۆگان‬ ‫هەبێت‪ ،‬هەدەپە هیچ پۆستێكی كارگێڕی‌و‬ ‫حوكمڕانی ناوێ‪ ،‬چاویشیان لەوە نییە بەهۆی‬ ‫بەشداریكردنیان لەحكومەتەوە بەناشەرعی‬ ‫دەوڵەمەند ببن‪ ،‬ئەوەن���دە تەنگەنەفەس‌و‬ ‫هەناسەس���وار نین بۆ گەیش���تنیان بۆسەر‬ ‫كورس���ی دەس���ەاڵت‪ ،‬ئەوەندەش كورتبین‬

‫نین‪،‬تەنیا بیر لەئەم���ڕۆی خۆیان بكەنەوە‬ ‫لەهەوڵی ئەوەب���ن هەرچۆنێك بێت دەبێت‬ ‫بگەن���ە پەرلەمان‌و لەوێ���وەش خۆت بگرە‬ ‫كورسی دەس���ەاڵت ئەوا هاتین‪ .‬نەخێر ئەو‬ ‫هەڵوێستە سیاس���ییەو ئەوجۆرە بیرۆكەیە‬ ‫بەت���ەواوی الی هەدەپ���ە رەتكراوەت���ەوە‪.‬‬ ‫تەنانەت ئەگەر سەدا پازدەی دەنگەكانیش‬ ‫بهێنن‪،‬ه���ەر ناچنە ناو دەس���ەاڵتەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫مەبەستی هەدەپە بۆ گەیشتن بەپەرلەمان‬ ‫تەنی���ا ئەوەندەیە كێش���ەی ك���ورد زیاتر‬ ‫بكاتە كێش���ەیەكی سیاس���ی‌و بەرێگایەكی‬ ‫دیموكراسی چارەسەری بۆ بدۆزێتەوە‪،‬ئەوان‬ ‫راس���تە ئەزمونێك���ی یەكج���ار درێژی���ان‬ ‫لەخەباتی سیاس���ی نییە‪ ،‬بەاڵم كەس���انی‬ ‫خ���اوەن ئەقڵی���ان لەگەڵدایە‪،‬ئەوان خۆیان‬ ‫بەپاشماوەی ساسانی‌و لولویی و گوتیەكان‬ ‫دەزانن‪ ،‬ئەوان شارس���تانێتی میزوپۆتامیا‬ ‫بەشارستانێتی خۆیان دەزانن‪ ،‬بۆیە لەكاری‬ ‫سیاسیش���دا هەناس���ەدرێژن‌و دەزانن ئەم‬ ‫هەورازە س���ەختە‪ ،‬سەركەوتنی پشودرێژی‬ ‫دەوێ���ت‪ ،‬چونك���ە زۆرمان بین���ی ئەوانەی‬ ‫بەپەلەپەل‌و بەغاردانێ بەسەر ئەم هەورازە‬ ‫سەركەوتن‪ ،‬توش���ی نەك دڵەكوتێ بەڵكو‬ ‫توش���ی وەس���تانی دڵ هاتن‪،‬خاڵی گرنگی‬ ‫هەدەپە ئەوەیە هەڵپ���ەی ناو حكومەتیان‬ ‫نیی���ەو ه���ەر بیریش���یان لێینەكردۆتەوە‪،‬‬ ‫چونك���ە دەزانن بچنە ناو حكومەتی توركیا‬ ‫تەنیا بەس���وودی حكومەتەكەی ئەردۆگان‌و‬ ‫بەزیان���ی خۆیان‌و پرس���ە نەتەوەییەكەیان‬ ‫تەواو دەبێت‪ ،‬بۆیە هەڵەی وا گەورە ناكەن‪.‬‬ ‫ئەم هەڵوێستەش���یان لەوەوە سەرچاوەی‬ ‫گرتوە‪ ،‬كە ئەوان سیاسەت بەفیكر دەكەن‪،‬‬ ‫فیك���ر بناخەداڕێژەری سیاس���ەتەكەیانە‪.‬‬ ‫هەر حیزبێ���ك‌و هەر حكومەتێكیش فیكری‬ ‫نەبێت بایەقوش تیایدا دەخوێنێ‪ .‬ئێمە لەم‬ ‫هەرێمەدا ئەزمونێك���ی تاڵمان لەوبارەیەوە‬ ‫هەیە‪ .‬ئۆپۆزیس���یۆنێكمان هەبو‪ ،‬بەهەزار‬ ‫ن���اری عەل���ی توانی چ���وار س���اڵ تەواو‬ ‫بكات‪،‬زیاتر بەرگەی نەگرت‪.‬‬ ‫باش���ە ئ���ەی ئەگ���ەر ئەمجارەی���ان‬ ‫هەدەپە لەو هەڵبژاردنەدا نەگەیشتە رێژەی‬ ‫پێویس���ت‌و نەیتوانی بچێتە ناو پەرلەمانی‬ ‫توركیا‪ ،‬ئایا ئەوە كۆتایی مێژوە؟ ئایا ئیدی‬ ‫هەدەپەو كورد ئەوەندە زەرەرمەند دەبن كە‬ ‫ناتوانن بەئاسانی قەرەبوی بكەنەوە؟‬ ‫بۆ وەاڵمی ئەو پرس���یارە‪ ،‬دەبێ ئێمە‬ ‫دۆخ���ی سیاس���ی‌و فیك���ری‌و كۆمەاڵیەتی‬ ‫كوردانی باكور بەوردی بخوێنینەوە‪ ،‬بزانین‬ ‫ئ���ەوان لەپێن���او ئازادی���دا چ قوربانییەك‬ ‫دەدەن‪ ،‬بێئ���ەوەی رۆژێك بەرپرس���ێكیان‬ ‫گەندەڵ بوبێت‪ .‬بێئەوەی تێكۆش���انیان بۆ‬ ‫بەرژەوەندییە كەسییەكانیان بوبێت‪ ،‬چونكە‬

‫مرۆڤی تێكۆش���ەر ناتوانێ‌و ناشكرێ لەیەك‬ ‫كاتدا تێكۆش���ەر بێ���ت‌و گەندەڵیش بێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی هەندێجار گوێم���ان لێیدەبێت كە‬ ‫ئەوانەی زێدەڕۆییان بۆ سەر موڵكی گشتی‬ ‫كردوە‪ ،‬ئەوانە خەڵكانی تێكۆش���ەرن بەاڵم‬ ‫ئەو كارە خراپەشیان كردوە‪ ،‬ئەوەی قسەی‬ ‫لەمج���ۆرە بکات هەر لەبنەڕەت���ەوە نازانێ‬ ‫تێكۆش���ەر چییەو گەندەڵكاری���ش كێیە‪،‬‬ ‫ئەم���ە فەقیرحاڵی سیاس���ییەكانی ئێمەن‬ ‫كە بەداخەوە هێش���تا لەزانستی سیاسەت‌و‬ ‫لەزانستی ش���ۆڕش تێنەگەیشتون‪ ،‬لەهەمو‬ ‫دونی���ادا مرۆڤێك نادۆزیت���ەوە لەیەككاتدا‬ ‫تێكۆشەریش بێت‌و گەندەڵیش بێت‪ .‬دێینەوە‬ ‫سەر وەاڵمی پرس���یارەكە‪ ،‬ئەگەر هەدەپە‬ ‫دەنگی پێویس���تی نەهێنا تۆ بڵێی هەدەپە‬ ‫دۆش���دابمێنێ‌و ماوەی���ەك كاری سیاس���ی‬ ‫س���ڕ بكرێ؟ی���ان دۆخێكی خراپ بەس���ەر‬ ‫باری دەرونیی سیاس���ییەكانیان‌و تەنانەت‬ ‫جەماوەرەكەشیاندا بێت؟ بێگومان لەماوەی‬ ‫یەك س���اڵی راب���ردودا‪ ،‬هەدەپە‪ ،‬پەكەكە‪،‬‬ ‫یەپەگ���ە‪ ،‬قۆناخ���ی زۆر گرنگی���ان بڕیوە‪،‬‬ ‫ئێستا زومی ئەوروپاو ئەمریكایاشیان بۆالی‬ ‫خۆیان وەرس���وڕاندوە‪ ،‬بڕینی ئەم هەنگاوە‬ ‫گەورانەش لەئەنجامی شەڕێكی زۆر سەخت‬ ‫بو‪ ،‬كە لەراس���تیدا شەڕی مان‌و نەمان بو‪،‬‬ ‫ئێستا ئەمریكاو رۆژئاوا‪ ،‬زۆر بەڕونی دیارە‬ ‫كە یارمەتیدانەكانیان بۆ یەپەگە لەئاستێكی‬ ‫یەكجار باشدایەو سەركەوتنە بەردەوامەكانی‬ ‫یەپەگەش توانیویەت���ی درێژەو بەردەوامی‬ ‫ب���ەو یارمەتیدانە بدات‪ ،‬ك���ە توركیا خوای‬ ‫نەماوە لەم هاوكاریكردنە‪ ،‬بەتایبەت ئێستا‬ ‫یەپەگ���ە بەه���اوكاری ئەمریكاو فەڕەنس���ا‬ ‫لەشەڕێكی توندایە بۆ ئەوەی تەواوی خاڵە‬ ‫سنوورییەكانی توركیا لەبن دەستی داعش‬ ‫دەربهێنێ���ت‪ ،‬كە ئەوكات���ە كارتی توركیاو‬ ‫حكومەتەكەی ئەردۆگان هیچ دەسەاڵتێكی‬ ‫داعش بەتەواوی كۆتایی دێت‪.‬‬ ‫لەبیرمان���ە ئەوكات���ەی كۆبان���ی فیعل���ی لەباكووری كوردس���تان نامێنێت‌و‬ ‫لەس���اتەوەختی م���ان‌و نەمان���ی كەوتن‌و زیانی دەیان ملیار دۆالریش���ی لێدەكەوێت‌و‬ ‫نەكەوتنی���دا ب���و‪ ،‬هەڵوێس���تی توركیاش روبەڕوی قەیرانێكی قوڵیش دەبێتەوە‪ ،‬كە‬ ‫خراپ بو‪ ،‬هەمو كوردان���ی باكور لەماوەی پێموایە ئەوكاتە هەدەپە قۆناخێكی دیكەی‬ ‫چەند رۆژێك���دا راپەڕی���ن‌و توانیان لەڕوی زۆر گەورەت���ر دەبڕێت لەئێس���تا‪ ،‬چونكە‬ ‫سیاسییەوە شكۆی توركیا بشكێنن‌و لەڕوی بینیم���ان لەم���اوەی یەك س���اڵی رابردو‪،‬‬ ‫مادیش���ەوە س���ەدان ملیۆن دۆالر هەندێ بەهۆی ش���ەڕی داعش هەر بەتەنیا یەپەگە‬ ‫س���ەرچاوە ئاماژە بۆ نزیك���ەی یەك ملیار قۆناخی گەورەی نەبڕیوە‪ ،‬بەڵكو هەدەپەو‬ ‫دۆالر دەكەن كە زیانیان بەدەس���ەاڵتەكەی پەكەك���ەش ئەو قۆناخە گرنگانەیان بڕیوە‪،‬‬ ‫ئ���ەردۆگان گەیاند‪ ،‬ئەمە تەنی���ا لەماوەی كەوابێ دیس���ان بەهۆی ئ���ەو ئاڵۆزییانەی‬ ‫چەن���د رۆژێك بوو كە بەپەنجەی دەس���ت دروس���ت دەبن‌و توركیاش دەستەوەستان‬ ‫دەژمێردران‪ ،‬باش���ە ك���ێ دەتوانێ گرەنتی دەبێ���ت لەبەرامبەری چونك���ە ناتوانێ بەو‬ ‫ئەوە بكات‪ ،‬ئەگەر لەم هەڵبژاردنەدا هەدەپە ئەقڵیەتە سوڵتانییە چارەسەری گرفتەكانی‬ ‫نەگەیشتە پەرلەمان ئەوا هەمو كوردستانی خۆی بكات‪ ،‬كەواتە لەالیەك توركیا لەروی‬ ‫باك���ور بەئەستەنبۆلیش���ەوە‪ ،‬روب���ەڕوی مادی‌و مەعنەوییەوە زەرەرێكی یەكجار زۆر‬ ‫گەورەترین ئاڵۆزی نابێتەوە‪ ،‬ئاڵۆزییەك كە دەكات‪ ،‬لەالیەكی تریشەوە هەدەپە دەچێتە‬

‫ئەگەر هەدەپە‬ ‫دەنگی لەناو هۆڵی‬ ‫پەرلەمانی توركیاش‬ ‫نەبێت‪ ،‬هیچ گرنگ‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە ئەوكاتە‬ ‫دەنگی هەدەپە لەهەمو‬ ‫شارو شارۆچكەكان‌و‬ ‫لەشەقامە‬ ‫بەناوبانگەكانی‬ ‫ئەستەنبۆڵ‌و ئەنقەرەش‬ ‫دەنگدەداتەوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەمەیان بۆ ئاكپارتی‌و‬ ‫دەسەاڵتی ئەردۆگان‬ ‫زۆر مەترسیدارترە‬

‫قۆناخێكی زۆر بااڵترەوەو ئەو هەمو كوردەی‬ ‫لەباكوری كوردس���تانن بەناوی ئیس�ل�ام‌و‬ ‫بەناوی چەندی���ن زاراوەی دیكەی درۆزنانە‬ ‫كە ئەردۆگان بەب���ااڵی حیزبەكەیدا بڕیوە‪،‬‬ ‫فریویان خ���واردوە‪ ،‬پێموابێت ش���ەرمەزار‬ ‫دەب���ن‌و وردە وردە ریزەكان���ی ئاكپارت���ی‬ ‫جێدەهێڵ���ن‪ ،‬چونكە هەدەپ���ە توانیویەتی‬ ‫بەفیكر‪ ،‬سیاس���ەت بكات‪ ،‬هەدەپە لەقوڕی‬ ‫سورەكراوەوە سیاسەتی خۆی نەخشاندوە‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی ئێمە كە سیاس���ەتمان لەسەر‬ ‫پارچە پ���ەڕۆو كاغ���ەزە‪ ،‬ئ���ەوەی ئاگای‬ ‫لەشارستانێتی سۆمەرییەكان بێت تێدەگات‬ ‫من دەڵێم چی‪.‬‬ ‫سەیرم پێدێت زۆرجار سەركردەكانمان‬ ‫باس���ی قڕكردن دەك���ەن‌و دەڵێ���ن هەمو‬ ‫حكومەتە دیكتاتۆرە یەك لەدوای یەكەكان‬ ‫هەوڵی س���ڕینەوەیان داین‪ ،‬بەاڵم كورد هەر‬ ‫مقاوەمەتی ك���ردو مایەوە‪ ،‬كام مقاوەمەت‌و‬ ‫كام مان���ەوە؟ ئایا مانەوە تەنیا ئەوەیە كە‬ ‫كۆمەڵ���ە خەڵكێك ماوەو ناوی���ان كوردەو‬ ‫خاوەنی هیچ نین؟ ژیانێكی ژێردەستەو پڕ‬ ‫لەقوربانی ب���ەردەوام؟ ژیانێك كە نازانین‬ ‫رێگاكان���ی تێكۆش���ان كامان���ەن؟ نازانین‬ ‫چۆن فیك���ر بكەین بەسیاس���ەت؟ نازانین‬ ‫رێگاكانی پێش���كەوتنی كۆمەاڵیەتی چۆن‬ ‫بۆ خەڵكی خۆمان مس���ۆگەر بكەین؟ ئایا‬ ‫ئەمە جێی شانازییە كە كورد وەك نەتەوە‬ ‫نەفەوتاوە؟‬ ‫ئێم���ە خاوەنی كولتورێكی���ن‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫تێكۆشانی زۆرمان كردوە‪ ،‬بەاڵم نەمانتوانی‬ ‫پێناس���ەیەك ب���ۆ ئینتیما بنوس���ینەوە‪،‬‬ ‫نەمانتوان���ی هەس���تی نیش���تمانپەروەری‬ ‫بەنەوەكان���ی خۆم���ان بڵێین���ەوە‪ ،‬ت���ا‬ ‫بۆم���ان بك���رێ زیان بەس���امانی گش���تی‬ ‫نیش���تمانی دەگەیەنین‪،‬ئەمە چ مانەوەیەكە‬ ‫خۆخۆرین‌و لەنێوان شەووڕۆژێكدا بەرپرسە‬ ‫ورگنەكانمان دەب���ن بەملیۆنێر‪ ،‬گەورەترین‬ ‫كۆمپانیا‪،‬باشترین‌و بەرفراوانترین زەویوزار‪،‬‬ ‫هەموی تەنیا بۆ بەرپرسەكان قۆرخكراوە‪،‬‬ ‫ئەوە مانە‪ ،‬یان لەبنەڕەتدا نەمانە؟ ئێمە تا‬ ‫ئێس���تاش هەر ئەقڵیەتێكی نەزۆك پەیڕەو‬ ‫دەكەین‪ ،‬ئەم ئەقڵیەتە نەزۆكەیە وایكردوە‪،‬‬ ‫یەك س���اڵ زیات���رە بەغدا قوت���ی خەڵكی‬ ‫كوردس���تانی بڕیوە‪ ،‬كەچ���ی نەمانتوانیوە‬ ‫واڵتانی زلهێز بهێنینە سەر خەت‌و داكۆكیمان‬ ‫لێبكەن‪ .‬هەدەپە وای نەكرد‪ ،‬بەپێچەوانەی‬ ‫ئێمە‪ ،‬لەماوەی ئەو شەڕو ئاڵۆزییەی بەهۆی‬ ‫داعشەوە رویدا‪ ،‬راس���تە شەهیدی زۆر دا‪،‬‬ ‫بەاڵم زۆرترین قازانجی كردوە‪،‬ئەم قازانجە‬ ‫بەپلەی یەكەم پەكەكە سودی لێوەرگرتوە‪،‬‬ ‫ئینج���ا هەدەپەو یەپەگە‪،‬ئەم���ە كورتبینی‬ ‫سیاس���ییە ئەگ���ەر وا تێبگەی���ن پەكەكە‬

‫‪13‬‬

‫ش���تێكە جیاوازە لەهەدەپە‪،‬ی���ان جیاوازە‬ ‫لەیەپەگە‪ .‬هەدەپە هەمو تێكۆش���انی خۆی‬ ‫نەخس���تۆتە ناو یەك س���ەبەتەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ل���ەو هەڵبژاردن���ەش دەرنەچ���ێ‪ ،‬پەكەكە‬ ‫لەچیای���ەو نایەنە خ���وارەوە‪ ،‬واتا هەدەپە‬ ‫ل���ەدو قۆڵ���ەوە لەملمالنێی س���ەختدایە‪،‬‬ ‫یەكێكی���ان س���ندوقی هەڵبژاردن���ە‪ ،‬ك���ە‬ ‫ئەمە رویەك���ی جوانی بۆ دروس���تكردوە‪،‬‬ ‫دوەمیش���یان خەبات���ی چەكداریی���ە‪ ،‬كە‬ ‫دەتوانێ روبەڕوی ئەو مەترس���یانە ببێتەوە‬ ‫كە یەخ���ەی دەگرن‪ ،‬ئێمە لەكوردس���تانی‬ ‫باش���ور وا نەبوی���ن‪ ،‬ی���ان دەبو ش���ۆڕش‬ ‫بكەی���ن‪ ،‬یان دەبو شكس���ت بخۆین‪،‬ئەگەر‬ ‫نمون���ەی نیكاراگ���وا بهێنین���ە بەرچ���اوی‬ ‫خۆمان‪ ،‬نیكاراگوا لەساڵی ‪ 1979‬بەرێگای‬ ‫تفەنگ س���ەركەوت‌و ساندینیس���تیونەكان‬ ‫گەیشتنە دەس���ەاڵت‪ ،‬بەاڵم لەساڵی ‪1987‬‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنی لێ دروستبو‪ ،‬ئیدی لەسێ‬ ‫هەڵبژاردندا كە س���ااڵنی‪1990،1996،2001‬‬ ‫س���ەرنەكەوتن‌و دۆڕان‪ ،‬تا لەس���اڵی ‪2006‬‬ ‫گەڕانەوە دەس���ەاڵت‌و س���ەركەوتن‌و دانیال‬ ‫ئورتی���گا س���افیدرا گەڕایەوە دەس���ەاڵت‪.‬‬ ‫هەدەپ���ە ئەگەر بش���دۆڕێنێ جارێكی دیكە‬ ‫پەكەك���ە بەهێزدەكاتەوە‪ ،‬هێزو گوش���اری‬ ‫ناوخ���ۆی توركیا بەتایبەت لەكوردس���تانی‬ ‫باك���ور زۆر پەرەدەس���ێنێت‌و حكومەت���ی‬ ‫ئ���ەردۆگان ل���ەو ناوچ���ە كوردییانە پەكی‬ ‫دەكەوێ���ت‪ ،‬ئەمریكاو ئەوروپا پش���تگیری‬ ‫لەدۆزی كورد لەباكورو رۆژئاوای كوردستان‬ ‫دەكەن‪ ،‬ك���ە ئ���ەو پش���تگیرییەی ئەوان‬ ‫ئێس���تا رەهەندی گەورەی لێ كەوتۆتەوە‪،‬‬ ‫كەواب���ێ ئەگەر هەدەپە دەنگی لەناو هۆڵی‬ ‫پەرلەمان���ی توركیاش نەبێ���ت‪ ،‬هیچ گرنگ‬ ‫نیی���ە‪ ،‬چونك���ە ئەوكاتە دەنگ���ی هەدەپە‬ ‫لەهەمو ش���ارو ش���ارۆچكەكان‌و لەشەقامە‬ ‫بەناوبانگەكان���ی ئەس���تەنبۆڵ‌و ئەنقەرەش‬ ‫دەنگدەداتەوە‪ ،‬ك���ە ئەمەیان بۆ ئاكپارتی‌و‬ ‫دەس���ەاڵتی ئەردۆگان زۆر مەترس���یدارترە‬ ‫ل���ەوەی كە هەدەپە بەهەڵبژاردن‌و بەرێگای‬ ‫دیموكراس���یانە ملمالنێی سیاس���ی بكات‪،‬‬ ‫چونكە زۆرجاریش ش���ەڕ لەناو قەیرانەكان‬ ‫قورت���ارت دەكات‪ ،‬لەوەتەی رۆش���نگەری‬ ‫لەسەدەی ‪ 18‬س���ەریهەڵداوە‪ ،‬نزیكەی ‪140‬‬ ‫دەوڵەت دروس���تبون كە بەرێگای شەڕ بو‪،‬‬ ‫نەك س���ندووقی هەڵبژاردن‪،‬دوای ش���ەڕی‬ ‫جیهان���ی دوەمیش بینیم���ان مافی چارەی‬ ‫خۆنوس���ین چ���ۆن گەش���ەی ك���رد‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئ���ەردۆگان هەڵەیەكی گەورە دەكات ئەگەر‬ ‫پێیوابێ���ت كوردان���ی باك���وور لەپەرلەمان‬ ‫دەنگیان نەبێت‪ ،‬ئەوا توركیا دەبێتە شامی‬ ‫شەریف‪ ،‬هەرگیز وانییە‪ ،‬ئەوكاتە ئەردۆگان‬ ‫زیاتر توشی هێستریا دەبێت‪.‬‬

‫‪ CV‬و كۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫د‪.‬رعد رفع ‌ه محمد *‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی باس����ی ئه‌م بابه‌ته‌ بكه‌ین‬ ‫به‌پێویس����تی ده‌زانم كورته‌ پێناس����ه‌یه‌كی‬ ‫‪ cv‬بكه‌ین‪ .‬دی����اره‌ ‪ cv‬كورتكراوه‌ی هه‌ردو‬ ‫وشه‌ی التینی (‪ )Curriculum Vitae‬ــه‌‪،‬‬ ‫واته‌ "ژیاننامه‌ی كه‌سی" كه‌ بۆ یه‌كه‌م جار‬ ‫به‌كارهێنرا له‌ساڵی ‪1633‬ز‪ .‬سیڤی بریتیه‌‬ ‫له‌نوسینی كورته‌ ژیانی زانستی‌و پیشه‌یی‌و‬ ‫كاروچاالك����ی‌و ئه‌زمون له‌بوارێكی دیار یان‬ ‫زیاتر له‌الیه‌ن پێشكه‌ش����كاری پۆست یان‬ ‫كار‪ .‬دوای تاوتوێكردنێك����ی بابه‌تیان����ه‌و‬ ‫زانستیانه‌ی س����یڤیه‌كان له‌الیه‌ن دامه‌زراوه‌‬ ‫یان كۆمپانیاكه‌ باش����ترین خاوه‌ن س����یڤی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێ بۆ كار یان پۆست‪.‬‬ ‫له‌كوردستان پرسی ‪ cv‬هێشتا له‌هه‌نگاوه‌‬ ‫زۆر س����ه‌ره‌تاییه‌كانیدایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی لێره‌و‬ ‫ل����ه‌وێ ب����اس له‌به‌هێزكردنی ئ����ه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ده‌كرێت به‌اڵم به‌هۆی دابه‌شكاری حیزبی‌و‬ ‫له‌ن����او حیزبیش ب����اڵ‌و كوتل����ه‌و ناوچه‌و‬ ‫ده‌ڤ����ه‌ره‌كان هی����چ متمانه‌یه‌كی ئه‌وتۆ به‌م‬ ‫ش����ێوازه‌ نیه‌ بۆ دامه‌زراندنی كه‌س����ه‌كان‪،‬‬ ‫له‌كۆنگ����ره‌ی په‌روه‌رده‌ی����ی جارێك����ی تر‬ ‫پرس����ی به‌هێزكردنی رۆڵ����ی ‪ cv‬هێنرایه‌وه‌‬ ‫به‌رب����اس‪ ،‬له‌ڕۆژان����ی ‪2015/5/11-9‬‬ ‫به‌چاودێ����ری نێچیرڤان بارزانی س����ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان به‌دروشمی‬ ‫"گه‌ش����ه‌پێدان‪ -‬به‌هامرۆییه‌كان" وه‌زاره‌تی‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ كۆنگ����ره‌ی خ����ۆی له‌هه‌ولێری‬ ‫پایته‌خ����ت ئه‌نجام����دا‪ .‬هه‌روه‌ك����و ه����ه‌ر‬ ‫كۆنفراس����ێكی تر‪ ،‬ئه‌م كۆنفراس����ه‌ چه‌ند‬ ‫راس����پارده‌یه‌كی هه‌بو له‌و شه‌ش ته‌وه‌ره‌ی‬

‫كه‌ له‌خۆی گرتبو‪ ،‬گرنگترینیان راسپارده‌ی‬ ‫ت����ه‌وه‌ره‌ی به‌ڕێوه‌ب����ردن ب����و‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫راس����پارده‌ی ئه‌م ته‌وه‌ره‌یه‌ خاڵی ئیجابی‬ ‫له‌خۆگرتب����و‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی زۆر س����ه‌رنجی‬ ‫راكێش����ام خاڵ����ی دانان����ی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫قوتابخانه‌كان بو له‌رێگای ‪.cv‬‬ ‫دی����اره‌ له‌كوردس����تان زۆرجار باس����ی‬ ‫س����یڤی ده‌كرێت‪ ،‬زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی باس����ی‬ ‫ده‌كه‌ن دو جۆر كه‌سن‪ ،‬یه‌كه‌میان خاوه‌ن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپانیاكانی كه‌رتی تایبه‌تن‌و‬ ‫دوه‌می����ان به‌رپرس����ه‌كانی حكومی كه‌رتی‬ ‫گش����تی هه‌رێم����ن‪ .‬له‌ه����ه‌ردو حاڵه‌تی����ش‬ ‫خاوه‌ن كارو حكوم����ه‌ت پێش ئه‌نجامدانی‬ ‫پرۆسه‌ی تاوتوێكردنی سیڤیه‌كان كه‌سێكی‬ ‫دیاریكراویان ئاماده‌كردوه‌ بۆ ش����وێنه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئامانجیش له‌م چه‌واشه‌كردنه‌‪:‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌كه‌رتی تایبه‌ت به‌مه‌به‌ستی‬ ‫ریكالمكردن‌و جوانكردنی ڕوه‌ ناشرینه‌كه‌ی‬ ‫كۆمپانیاكه‌یه‌ت����ی‪ ،‬یان به‌و ڕێگایه‌ ده‌یه‌وێ‬ ‫پیش����انی بدات ئه‌و هه‌ل بۆ گه‌نجی بێكاری‬ ‫ناوخۆ دابین ده‌كات‌و له‌كاركردن شه‌فافه‌و‬ ‫بنه‌م����ا زانس����تیه‌كان له‌دامه‌زراندن ڕه‌چاو‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی كه‌رت����ی گش����تی‌و حكومی����ش‬ ‫روی‬ ‫ش����اردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‬ ‫راس����ته‌قینه‌ی حزبایه‌ت����ی‌و خزمایه‌ت����ی‌و‬ ‫ناوچه‌گه‌رێتی‌و خه‌تخه‌تێنه‌و نادادپه‌روه‌ری‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنی كه‌س����ی نه‌ش����یاو و نابه‌جێی‬ ‫هه‌ڵبژارده‌كه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێی س����ه‌رنجه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆس����ه‌ی‬ ‫چه‌واش����ه‌كاریه‌ له‌كه‌رت����ی حكومی به‌ناوی‬ ‫س����یڤیه‌وه‌ ده‌كرێ����ت‪ ،‬به‌به‌رگێك‌و رویه‌كی‬ ‫یاس����ایی داپۆش����راوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌كاتی‬

‫راگه‌یاندنی هه‌ر پۆستێكی حكومی له‌پله‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رو س����ه‌روتر ده‌بێت سیڤیه‌كان بۆ‬ ‫لیژنه‌یه‌ك به‌رزبكرێته‌وه‌و پاش����ان له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌م لیژنه‌یه‌ (‪ )3‬سیڤی به‌رزده‌كرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم یان ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫یان وه‌زاره‌ت‌و هه‌ر له‌وێش"باشترین" خاوه‌ن‬ ‫سیڤی له‌نێوانیاندا هه‌ڵده‌بژێرێت‌و فه‌رمانی‬ ‫بۆ ده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی له‌س����ه‌ره‌وه‌ باس ك����ران روه‌‬ ‫یاس����ایی‌و پروپاگانده‌كه‌ی پرۆسه‌ی سیڤی‬ ‫ب����و‪ .‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی به‌واق����ع‌و كرداریی‬ ‫ده‌گ����وزه‌رێ زۆر له‌روكه‌ش����ه‌كه‌ی دوره‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر هاواڵتی����ه‌ك ده‌زان����ێ‌و به‌چ����اوی‬ ‫خ����ۆی دیوه‌یه‌ت����ی‌و له‌مامه‌ڵ����ه‌ی رۆژانه‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری فه‌رمانگه‌كان����ی حكوم����ه‌ت‬ ‫هه‌ستی پێكردوه‌ كه‌ بچوكترین به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫هه‌ر فه‌رمانگه‌ی����ه‌ك –زۆربه‌ی هه‌ره‌زۆری‪-‬‬ ‫له‌س����نوری ده‌سه‌اڵتی پارتی ده‌بێت پارتی‬ ‫بێت‌و له‌سنوری ده‌سه‌اڵتی یه‌كێتی ده‌بێت‬ ‫یه‌كێت����ی بێ����ت‌و ته‌نانه‌ت له‌یه‌كتریش����ی‬ ‫قبوڵ ناكه‌ن له‌س����نوری یه‌كێكیان س����ه‌ر‬ ‫به‌پارته‌ك����ه‌ی تر بێت‌و ئه‌گه‌ر كه‌س����ێكی‬ ‫حزبی عه‌یار ‪ 24‬یشیان نه‌دۆزیه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫جه‌ناب����ی به‌ڕێوه‌به‌ر حزب����ی نه‌بێت به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت له‌ژێ����ر هه‌ژمونی حزب ده‌رنه‌چێت‌و‬ ‫ئه‌جێندای حزب‌و كه‌سانی حزبی جێبه‌جێ‬ ‫بكات‪ .‬ئه‌م ده‌رده‌ ته‌نه����ا یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫نه‌گرتۆته‌وه‌ به‌ڵكو حزبه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانی‬ ‫جارانی����ش هه‌م����ان ده‌ردی����ان گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌ داموده‌زگاكانی حكومه‌ت بۆ‬ ‫حزبه‌كان قۆرغكراوه‌‪.‬‬ ‫م����ن لێ����ره‌دا دو نمون����ه‌و دانپێدانان����ی‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و په‌رله‌م����ان ده‌هێنم����ه‌وه‌ ب����ۆ‬

‫سه‌لماندنی ئه‌م راستیه‌‪:‬‬ ‫نمونه‌ی یه‌كه‌م‪ :‬به‌ڕێز د‪.‬دالوه‌ر عه‌الئه‌دین‬ ‫وه‌زی����ری خوێندنی بااڵی پێش����وتر كاتێك‬ ‫له‌پۆس����ته‌كه‌یدا بو له‌وه‌اڵمی پرسیاره‌كانی‬ ‫پێشكه‌شكاری به‌رنامه‌ی كه‌ناڵێكی ئاسمانی‬ ‫به‌ڕاش����كاوانه‌ رایگه‌یاند كه‌ ته‌نها سه‌رۆك‬ ‫وه‌زی����ران ك����ه‌ پارتیه‌و جێگری س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران كه‌ یه‌كێتیه‌ ده‌سه‌اڵتی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫دانانی راگرو به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی‌و پۆستی‬ ‫سه‌روتریان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫نمونه‌ی دوه‌م‪ :‬كاتێك په‌رله‌مان ده‌رگای‬ ‫خۆپااڵوتن����ی كرده‌وه‌ له‌رێگای س����یڤی بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌ندامانی كۆمس����یۆنی بااڵی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌رزو حزبه‌كان ڕوی راس����ته‌قینه‌ی خۆیان‬ ‫پیش����انداو كاری����ان به‌س����یڤیه‌كان نه‌كردو‬ ‫كه‌س����انی حزبییان له‌پۆسته‌كان داناو زۆر‬ ‫به‌ڕاش����كاوانه‌ له‌میدی����اكان رایانگه‌یاند كه‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی س����یڤی ته‌نها بۆ خۆگونجاندن‬ ‫ب����و له‌گه‌ڵ یاس����ای كۆمس����یۆن‌و ئه‌گه‌رنا‬ ‫ئه‌ندامانی كۆمسیۆن له‌حزبه‌كان داده‌نرێن‌و‬ ‫به‌ب����ێ ش����ه‌رمانه‌ داوای لێبوردنی����ان كرد‬ ‫له‌پێشكه‌شكارانی سیڤیه‌كان!!!‬ ‫ئێس����تاش له‌كۆنگ����ره‌ی په‌روه‌رده‌ی����ی‬ ‫داكۆكی ده‌كرێت له‌س����ه‌ر سیڤی بۆ دانانی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخان����ه‌كان‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫جگ����ه‌ ل����ه‌وه‌ی ش����ه‌رعیه‌ت‌و به‌رده‌وام����ی‬ ‫ده‌به‌خش����ێت به‌كۆنترۆڵكردن����ی ح����زب‬ ‫ب����ۆ گش����ت دام����ه‌زراوه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كان‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت����ه‌وه‌ تاكو باخچه‌ی س����اوایان‪،‬‬ ‫مانایه‌ك����ی تریش ده‌به‌خش����ێت‪ ،‬ئه‌ویش‪:‬‬ ‫ناكامڵبونی سیاس����ی‌و نه‌بون����ی ئه‌زمونی‬ ‫كارگێ����ڕی‌و ساده‌وس����اویلكه‌یی مامه‌ڵه‌ی‬

‫حزبه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی جارانه‌ له‌مه‌ڕ پرس ‌ه‬ ‫گرنگه‌كانی به‌دامه‌زراوه‌یی كردنی دامه‌زراوه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌م حزبانه‌ نه‌ له‌كارنامه‌ی كابینه‌ی هه‌شتی‬ ‫بنكه‌ فراوان‌و نه‌ به‌یاس����ای په‌رله‌مان‌و نه‌‬ ‫به‌بڕیاری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫باسی سه‌ربه‌خۆیی دامه‌زراوه‌ په‌روه‌رده‌یی‌و‬ ‫زانس����تیه‌كانی وه‌زاره‌ت����ی پ����ه‌روه‌رده‌و‬ ‫زانكۆكانی كوردس����تان بس����ه‌لمێنن‌و ئه‌م‬ ‫راس����پارده‌ی كۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌ییش دێت‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ی دوا گۆڵی سیاس����ی‌و كارگێڕی‬ ‫له‌میلله‌ت بكرێ����ت له‌رێگای نه‌زانینی حزبه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌كان‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ له‌و دۆخه‌ی ئێس����تا بونی‪ cv‬هیچ‬ ‫خزمه‌تێكی ئه‌وتۆ به‌پرۆسه‌ی به‌دامه‌زراوه‌یی‌و‬ ‫ش����ه‌فاف كردنی دام����وده‌زگا حكومیه‌كان‬ ‫ناكات‪ ،‬ئه‌و رۆڵه‌ی ئێس����تا ‪ cv‬ده‌یگێڕێت‬ ‫رێ����ك پێچه‌وانه‌یه‌ ب����ه‌وه‌ی چۆته‌ خزمه‌ت‬ ‫ش����اردنه‌وه‌ی حیزب حزبێنه‌ له‌دابه‌شكاری‬ ‫پۆس����ته‌كان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان بۆئه‌وه‌ی ئه‌وه‌‬ ‫بشارنه‌وه‌ كه‌ كه‌س����ه‌كان له‌رێگای حیزب‌و‬ ‫خزم خزمێن����ه‌ داده‌مه‌زرێن چه‌ند ‪ cv‬یه‌ك‬ ‫وه‌رده‌گرن به‌بێ ئه‌وه‌ی بیخه‌نه‌ كێبركێ ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ هه‌ڵده‌بژێرن كه‌ خۆیان مه‌به‌ستیانه‌‪،‬‬ ‫له‌راگه‌یاندیش ده‌ڵێن پرۆسه‌كه‌ به‌شه‌فافی‌و‬ ‫له‌رێگای كێبڕكێ����ی ‪ cv‬ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫له‌و دۆخه‌ نه‌بونی ‪ cv‬زۆر باش����تره‌ له‌وه‌ی‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ هه‌بێت‌و پێویسته‌ رێگاچاره‌ی‬ ‫ت����ری زانس����تی‌و كارگێ����ڕی‌و ش����ه‌فافترو‬ ‫دادپه‌روه‌ران����ه‌ی تر بگرێته‌ب����ه‌ر بۆ دانانی‬ ‫به‌رپرس له‌پۆسته‌كانی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫* چاودێری كاروباری حكومه‌ت‬

‫له‌و دۆخه‌ی ئێستا بونی‬ ‫‪ cv‬هیچ خزمه‌تێكی‬ ‫ئه‌وتۆ به‌پرۆسه‌ی‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌یی‌و شه‌فاف‬ ‫كردنی داموده‌زگا‬ ‫حكومیه‌كان ناكات‪،‬‬ ‫ئه‌و رۆڵه‌ی ئێستا‬ ‫‪ cv‬ده‌یگێڕێت رێك‬ ‫پێچه‌وانه‌یه‌ به‌وه‌ی‬ ‫چۆت ‌ه خزمه‌ت‬ ‫شاردنه‌وه‌ی حیزب‬ ‫حزبێن ‌ه له‌دابه‌شكاری‬ ‫پۆسته‌كان‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک‬ ‫"جه‌لیل ئازادیخواز" ده‌ینوسێت‬

‫کێلەشین‌و میدیا‬ ‫ڕوداوی ئ����ەم دوایی����ەی‌‌هێرش����ی‌هێزی‬ ‫گه‌ری��ل�ای پارت����ی کرێکارانی کوردس����تان‬ ‫بۆ س����ەر هێزێک����ی پێش����مەرگەی حیزبی‬ ‫دیموکراتی کوردس����تانی ئێ����ران لەناوچەی‬ ‫کێلەش����ین‪ ،‬س����ەرەڕای بەڕۆژەڤکردنی زۆر‬ ‫ب����اس‌و بابەتی س����ەرنراوەی ن����او هەناوی‬ ‫سیاس����ەت‌و هزری کوردیی‪ ،‬باس‌و بابەتی‬ ‫میدیای بەرپرس‌و پیش����ەیی زۆر بەتوندی‬ ‫هەژان����دو هێنایە رۆژەڤەوە‪ .‬زۆرلێکدانەوەی‬ ‫شیاو و نەشیاو بۆ ئەم چەمکە کراو‪ ،‬لەزۆر‬ ‫فۆرمدا هەوڵدرا ش����رۆڤەو پێناس����ەی ئەم‬ ‫چەمکە بکرێت‪ .‬نایش����ارمەوە بەشی زۆری‬ ‫ئ����ەم ه����ەوڵ‌و لێکدانەوەو ش����رۆڤەکردنانە‬ ‫ئەوەن����دەی دەرهەس����تی‌و ناپیش����ەیی‌و‬ ‫ڕامیاریی‌و ئیدلۆژیک بون‪ ،‬هەرگیز ئەوەندە‬ ‫پیش����ەیی‌و ئاکادمیک‌و بێالیەنانەو هاوساز‬ ‫لەگەڵ پێوەرەکانی ئازادو پیشەیی‌و سڤیلی‬ ‫ئەم چەمکە نەبون‪ .‬لەم کورتە نوس����ینەدا‬ ‫هەوڵ����دەدەم ت����ا ئەوجێگای����ه‌ی دەکرێت‬ ‫ئ����ەرک‌و بەرپرس����یاریەتی‌و ئیتیکی میدیاو‬ ‫ڕۆژنامەوانی پیشەیی بێنمە بەرباس‪ ،‬رونە‬ ‫لێره‌دا هێندەی مەبەس����ت میدیای دیداری‌و‬ ‫نوس����راوەییە هەرگیز نیوهێندە مەبەس����تم‬ ‫سۆسیالمیدیا نیە‪.‬‬ ‫سەرەتا پێمباشە بەراشکاوی بەم ڕستەو‬ ‫بڕگەی����ە دەس����ت پێبکەم ك����ه‌ لەڕوانگەی‬ ‫خۆم����ەوە لەدورو نزیک ب����اوەڕم بەمیدیای‬ ‫س����ەربەخۆ نەب����وەو نیە‪ .‬لەراس����تیدا ئەم‬ ‫بڕگەیە زۆرتر لەداڕش����تنێکی ئەفسانەیی‌و‬ ‫ڕۆمانتیک دەچێت تا شرۆڤەی بونێکی ڕیال‌و‬ ‫ئامادە‪ .‬زاراوەکانی میدیای سڤیل‪ ،‬بێالیەن‪،‬‬ ‫ناپاش����کۆو ت����ا رادەیەک‌و بەش����ێوەیەکی‬ ‫رێژەیی ئازاد گونجاون‌و دەتوانن لەجیهانی‬ ‫میدیاو باڵوکراوەکاندا بونیان بێت‪ .‬دەتوانم‬ ‫بڵێم لەجیهانی ئێس����تەو مێژوی باڵوکراوە‬ ‫گش����تیەکاندا هی����چ گەیەنەرێکی گش����تی‬ ‫نەبوەو نابێت کە ئەجندایەک لەپش����تیەوە‬ ‫نەبوبێت‌و نەبێت‪ .‬داڕش����تن‌و رەچاوکردنی‬ ‫ئاس����ۆو ئاراستەی س����تراتیژیەکی داڕێژراو‬ ‫بۆ میدیا‪،‬کە لەپش����ت هەم����و میدیایەکەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەهەم����و جۆرەکانیەوە لەڕاس����تیدا‬ ‫خەون یا ئەفس����انەی سەربەخۆبونی میدیا‬ ‫پوچەڵده‌کاتەوە‪ .‬لەزۆر ڕوبەریشدا هەر ئەم‬ ‫روانینە وادەکات میدیا بێالیەن‪ ،‬یا سڤیل‌و‬ ‫ئ����ازاد ناوزەدکەی����ن‪ .‬تێکەڵکردنی ئیتیکی‬ ‫پیش����ەیی‌و پێناسەی س����ەربەخۆبون ئەو‬ ‫هەڵە زەقەیە کە بەزۆری‌و بۆ پاس����اوی ترو‬ ‫ئاراستەی دیکە بەکاریدێنن‌و تێکەڵی دەکەن‪.‬‬ ‫ڕاستە کە کۆدەنگیەك بۆ پەیوەندی نێوان‬ ‫میدیا دروستبون‌و سازدانی ترس‌و مەترسی‬ ‫نیە‪ .‬بەاڵم بێگوم����ان پەیوەندی نێوان ئەم‬ ‫دوانە بەرجەسته‌یەو ناشارێتەوە‪ .‬باڵوکراوە‬ ‫گش����تیەکان لەدروس����تکردنی مەترس����ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ڕەوانەوەی ئەم مەترس����یەدا‬ ‫ڕۆڵ����ی بەرچاودەبین����ن‪ .‬ڕۆژانەه����ەواڵ‌و‬ ‫لێکدان����ەوە ک����ۆی کاری ئ����ەم باڵوکراوانە‬ ‫کاریگەری نایەکس����ان‌و جۆراوجۆری لەسەر‬ ‫جەماوەرو لەس����ەر مەترس����ی‌و فامکردنیان‬ ‫لەم ڕەهەندە بەجێدێڵن‪ .‬کۆی بەرنامەکانی‬ ‫ئەمان����ە ک����ە ب����ڕە زانیاریەک����ی ش����یاو‬ ‫دەستەبەردەکات کە لەناسینی هۆکارەکانی‬ ‫مەترسی‌و چۆنیەتی دابەشبونی کۆمەاڵیەتی‬ ‫ئەم دی����اردەو س����ەرچاوەکانی کەڵکی لێ‬ ‫وەردەگرێ����ت‪ .‬لەس����ەر بنەمای ناس����نامەو‬ ‫وش����یاری گش����تی کۆمەڵگاو کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫ناسینی میکانیزمەکانی شڵەژان‌و دڵەڕاوکەی‬ ‫کۆمەاڵیەت����ی‌و هۆکارەکانی ش����پرزەکردنی‬ ‫بنەماکان����ی ئ����ەم ناس����نامەو دڵەڕاوکەیەو‬ ‫لەبه‌ینچون‌و الوازبونی قەڵغانی ئەم بەهایانە‬ ‫لەو دەستەو چەمکانەن کە میدیا کاریگەری‬ ‫ڕاستەوخۆی لەسەریان هەیە‪.‬‬ ‫ڕۆژنام����ەوان بەرپرس����یاری پەیمانێکی‬ ‫نەنوس����راوە لەنێ����وان خ����ۆی‌و بەردەنگدا‪،‬‬ ‫ل����ەم پەیمان����ەدا بەردەنگ‌و بین����ەر مافی‬ ‫نوێنەرایەت����ی خۆیداوەت����ە خاوەنداران����ی‬ ‫ئەم پیش����ەیە کە لەدرکاندن����ی زانیاری‌و‬ ‫ئاس����انکردنی رێگاکانی دەستڕاگەیش����تنە‬ ‫بەزانیاری نوێنەرایەتی بکات‪ .‬لەگوێزانەوەی‬ ‫ه����ەواڵ‌و ڕوداو و کارەس����ات‌و باس����ەکاندا‬ ‫ئەمانەتداری‪ ،‬راس����تبێژیی‪ ،‬ب����ێ الیەنیی‪،‬‬ ‫واقیعبێژی‌و وەک خ����ۆی گوێزانەوەی کۆی‬ ‫بابەته‌کان بێ ده‌س����کاریی‪ ،‬تەنیا لەپێناوی‬ ‫گەیاندن����ی زانیاریدا نوێنەرایەتی ئەو وکۆی‬ ‫گش����تی ویژدانی کۆمەاڵیەتی بکات‪ .‬ئەرکی‬ ‫دوالیەنەی پاراستنی مافی تاک‌و کۆمەڵگاو‬ ‫ڕەچاوکردنی ئاقاری تایبەتی‌و جیاکردنەوەی‬ ‫لەئاقاری گشتی بەشێکن لەبنەماکانی ئەم‬ ‫پەیمان����ە نەنوس����راوە‪ .‬ژێرپێنانی هەرکام‬ ‫لەم پێوەرانەو ش����کاندنی هەریەکەیان واتە‬ ‫هەره‌سی باوەڕبەیەکبون لەنێوان بەردەنگ‌و‬ ‫میدیاو میدیاکارادا ‪ .‬بەرجەس����تەکردنەوەی‬ ‫ویژدان����ی کۆمەاڵیەتی کۆمەڵ����گا لەملمالنێ‬ ‫ڕامیاری‌وکێش����ەو دیاردەکۆمەاڵیەتیەکاندا‬ ‫بەش����ێکن لەم ئەرک‌و پەیمانە‪ .‬ڕوداو و ئەو‬ ‫پێشهاتانەی کە لەس����ەر چارەنوسی گەل‪،‬‬

‫کۆمەڵگا‪ ،‬ناس����نامەو ئاسایشی نەتەوەیی‌و‬ ‫ئارامشی رەوانی کۆمەڵگاو بەهاکانی گەشەو‬ ‫پێشکەوتن‌و ئاشتی‌و دیموکراسی نەتەوەیی‌و‬ ‫جیهانی کاریگەریی����ان هەیەو دەتوانن ئەم‬ ‫ئاراس����تانە بەرەو هەڵدێر ب����ەرن‪ ،‬یا بەرەو‬ ‫پێشکەوتن دەبەن‪ .‬کەوابو دەتوانین بڵێین‬ ‫لەنێ����وان دەرئەنجام����ی کاری ئەم چەمکە‬ ‫ئەو بابەتان����ەدا لەڕاس����تیدا پەیوەندیەکی‬ ‫تۆکم����ەی دیالیکتیی هەیە کەوابو ده‌توانین‬ ‫بڵێی����ن کە رەوەن����دو ئاراس����تەی ملمالنێ‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ەکان‌و کاروکاردان����ەوەی ئەم‬ ‫زۆرانبازیانە لەئاستی نەتەوەیی‌و ناوچەیی‌و‬ ‫جیهانیدای����ە کە لەڕوبەرەکانی کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫رامیاری‪ ،‬کولت����وری‪ ،‬ئابوری����ی‌و تەنانەت‬ ‫رەوشتی گشتیش����ەوە دەتوانێ کاردانەوەی‬ ‫پوزەتی����ڤ ی����ا نێگه‌تیفیان بێ����ت‪ .‬لێرەوە‬ ‫دەردەکەوێت کە ئەم پیشەیە چ پیشەیەکی‬ ‫هەستیارو پڕلەبەرپرسایەتیە‪ .‬لەم پێناوەدا‬ ‫دەتوانی����ن بڵێین کە دەبێ میدیاو میدیاکار‬ ‫ئەم پرێنس����یپانە وەک بەش����ێک لەئیتیکی‬ ‫پیشەیی بپارێزێت کە بریتین لە‪:‬‬ ‫‪ ٠‬پاراس����تنی یاس����او ڕەچاوکردن����ی‬ ‫بنەمای بێالیەنی‌و پاراس����تنی س����ەروەری‌و‬ ‫بەرژەوەندیە بااڵکانی نەتەوەیی‌و نیشتمانی‌و‬ ‫نێونەتەوەیی‪.‬‬ ‫‪ ٠‬دورگرتن‌و خۆپاراستن لەلەرزۆککردنی‬ ‫بنەماکانی ئاشتی کۆمەاڵیەتی‌و نەتەوەیی‌و‬ ‫پێکەوەژیان‪ ،‬ئاسانگیری‌و هاوژیانی بەرابەرو‬ ‫بێ هەاڵواردن‪.‬‬ ‫‪٠‬ڕەچاوکردن����ی جۆرو ش����ێوەکانی کاری‬ ‫میدیاو نۆرمە باوەڕپێکراوەکانی ئەم چەمکە‬ ‫لەپێن����اوی بەهێزکردنی ه����اوکاری‌و گیانی‬ ‫هەرەوەزی‌و پیشەیی‪.‬‬ ‫‪ ٠‬دورگرت����ن لەتێکەڵکردن����ی بۆچون����ی‬ ‫تایبەتی‌و سەلیقەی شەخسی‌و داوەریکردن‌و‬ ‫هەڵگۆزینی ئەنج����ام‌و بەرئەنجام لەهەواڵ‌و‬ ‫شرۆڤەکاندا‪.‬‬ ‫‪ ٠‬بەباوەڕگەیش����تن لەمەڕ راستی هەواڵ‌و‬ ‫ڕوداوەکان‌و باڵوکردن����ەوەی وەک خۆو بێ‬ ‫الیەنانەیان‪.‬‬ ‫‪ ٠‬ئاگادارکردنەوەی کەسان‪ ،‬بەرپرسان‌و‬ ‫کاربەدەس����تان‌و هاواڵتیان‌و بکەرانی کردە‬ ‫لەبارەی هەڵگرتنی دەنگیان‌و ڕەنگیانەوە‪.‬‬ ‫‪ ٠‬باڵونەکردنەوەی دەنگۆ یاکۆکردنەوەی‬ ‫زانیاری لەبەرژەوەندی کەس����ان‌و رێکخراوی‬ ‫دەرەوەی بازن����ەی کاری ڕۆژنامەوان����ی‌و‬ ‫میدیاکان‪.‬‬ ‫‪ ٠‬ڕێزگرتن لەبنەمای سەرەکی پاکی‌و بێ‬ ‫تاوانی هەرکەس‌و هەموان‌و خۆدورخستنەوە‬ ‫لەهەر داوەریکردنێک‪.‬‬ ‫‪ ٠‬خۆپاراس����تن لەوەرگرتن����ی هەر پارەو‬ ‫پێشکەش����ێک بۆ باڵوکردن����ەوەی هەواڵ‌و‬ ‫ڕوماڵکردنی هەردیاردەو ڕوداوێک‪.‬‬ ‫‪ ٠‬ڕەچاوکردنی ئابڕو ماف‌و پێگەی کەس‌و‬ ‫کەس����ان‌و ناوەندو ڕێکخ����راوەکان‌و ناوەندە‬ ‫دەوڵەتی‌و نادەوڵەتیەکان‪.‬‬ ‫‪ ٠‬لەئەستۆگرتنی هەمو بەرپرسیاریەتیە‬ ‫یاس����اییەکانی نوسین‌و باڵوکراوه‌کانی خۆی‬ ‫لەچوارچێوەی یاساو ڕێسادا‪.‬‬ ‫دەتوانرێت زۆر خ����اڵ‌و ژێرخاڵی دیکەی‬ ‫جێ����گای باس بۆ ئەم خااڵن����ە زیادبکرێت‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئەمان����ە دەتوانن لەس����ەره‌کیترین‌و‬ ‫بنەماییترین بەرپرس����ایەتی‌و ڕەوش����ەکانی‬ ‫کارو پیشەی میدیاو میدیاکارانن‪ .‬لەڕوداوی‬ ‫کێلەشیندا بۆ دۆزینەوەی میدیای بەرپرس‌و‬ ‫پیش����ەیی کە توانیبێتی ئ����ەم چوارچێوەو‬ ‫خاڵە س����ەرەکی‌و بنەمایی‌و پیش����ەییانەی‬ ‫ئ����ەم بەس����تێنەی ڕەچاوکردبێ����ت‪ ،‬هێندە‬ ‫بەسە‪ ،‬بەوشیاری‌و واقعبینیەوە ئاوڕ لەکۆی‬ ‫باس‌و ه����ەواڵ‌و ش����رۆڤەو ڕوماڵکردنەکانی‬ ‫کۆی میدیای کوردیی لەکۆی کوردس����تاندا‬ ‫بدەین‪ .‬ئاسایش����ی نەتەوەیی‌و ئارامش����ی‬ ‫رەوانی گەل‌و بەرجەستەکردنەوەی ویژدانی‬ ‫گش����تی کۆمەڵگاو هەوڵ بۆ نەش����کاندنی‬ ‫بەهاکان����ی یەکێت����ی نەتەوەیی‌و ئاش����تی‪.‬‬ ‫گوێزان����ەوەی وەک خ����ۆی هەواڵەک����ەو‬ ‫دورکەوتن����ەوە لەقاوس����االری‌و قەرەباڵغی‬ ‫حی����زب‌و س����ەنگەرگرتنی ئایدۆل����ۆژی‌و‬ ‫ملکەچبونی ڕوانگەی پۆپۆلیستی‌و لێڕوانینی‬ ‫ڕۆمانتیکانەی کێش����ەکانی نەتەوەی کوردو‬ ‫نیشتمان‌و هەڵپەکانی دەسەاڵت‪ ،‬پێکهاتەو‬ ‫بونی����ادی گوت����اری نەتەوەی����ی‌و کولتوری‬ ‫نەتەوەییمان‌و ئاستی شارستانیەتی کورد لەم‬ ‫بوارو بۆسەیەدا لەمیدیاو کاری میدیاییماندا‬ ‫چەندە ڕەنگیدایەوەو بەرجەستەبوە‪ .‬چەندە‬ ‫لەرزۆک����ی‌و ناس����ەقامگیرو خێڵەکی بون‌و‬ ‫کەمتر شارس����تانیبونی گوتارو کەلتورمان‬ ‫بەڕونی خۆی نواند‪ .‬لەراستیدا لەوەستانێ‬ ‫لەسەر ڕوبەری میدیای کوردیی‌و هەڵوێستی‬ ‫میدیاکارەکانمان����دا تاڕاده‌یەک����ی یەکج����ار‬ ‫زۆر خ����ۆی دەنوێنێ‪ .‬لەهەموی س����ەیرتر‬ ‫هەڵوێس����تی ڕوناکبیریمان ک����ە لەدوتوێی‬ ‫میدیادایە‪ ،‬باش����ترین نمونەی����ە بۆ دیتنی‬ ‫ئەم خەس����ارانەو کۆی بەرپرسیاریەتی ئەم‬ ‫چەمکەو ئیتیکی ڕۆژنامەوانیمان‪.‬‬

‫كه‌ڵه‌نوسه‌ره‌كانی تورك‬ ‫بۆ پشتگیری له‌كورد ده‌كه‌ن؟‬

‫بیرورا‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای دروستبونی‌ شۆڕشی چه‌كداری‬ ‫ك����ورد له‌واڵتی توركیا هه‌ندێك نوس����ه‌ری‬ ‫ت����ورك هه‌بون زیات����ر له‌كوردێك خزمه‌تیان‬ ‫به‌دۆزی ڕه‌وای كورد كردوه‌‪ .‬له‌كوردێك زیاتر‬ ‫به‌رگریان له‌مافه‌كانی كردوه‌و زۆربه‌ی خه‌ڵك‬ ‫وایان زانیوه‌ ئه‌و نوسه‌رانه‌ به‌ڕه‌گه‌ز كوردن‌و‬ ‫ب����ه‌درۆوه‌ خۆیان كردوه‌ به‌تورك‪ .‬دیاره‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌ی ڕۆش����نبیرانی تورك كارێكی‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ئاس����ان نه‌بوه‌ كه‌ به‌هه‌مو ك����ه‌س بكرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌به‌رامبه‌ر ژیانی‌ خۆیاندا هه‌س����تاون‬ ‫به‌ئه‌نجامدان����ی كارێكی‌ وه‌ها مه‌ترس����یدارو‬ ‫سه‌خت‪.‬‬ ‫ئه‌م نوس����ه‌رانه‌ زۆر بێڕه‌حمانه‌ كه‌وتونه‌ته‌‬ ‫ژێ����ر نه‌ش����ته‌ری ڕه‌خنه‌ی نه‌ژادپه‌رس����تانی‌‬ ‫تورك‌و به‌خاین‌و خۆفرۆش‌و جاش‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌به‌كرێگی����راوی ده‌ره‌ك����ی له‌قه‌ڵه‌م دراون‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا له‌الیه‌ن كوردانیش����ه‌وه‌ زۆر جار‬ ‫به‌چ����اوی ڕێزه‌وه‌ س����ه‌یرنه‌كراون‌و گومانیان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی تورك به‌مه‌به‌ستێكی‌‬ ‫دیارك����راو ئ����ه‌و قه‌ڵه‌مان����ه‌ی هاندابێت بۆ‬ ‫چه‌واشه‌كردنی‌ ڕای گشتی‌ كۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫ئیس����ماعیل بێش����كچی‌و ئه‌حمه‌د ئاڵتان‌و‬ ‫جه‌نگی����ز چان����دارو مورات به‌لگ����ه‌و عومه‌ر‬ ‫الچین����ه‌رو حه‌س����ه‌ن جه‌م����ال هه‌میش����ه‌‬ ‫پش����تیوانی دۆزی‌ ڕه‌وای كوردی����ان كردوه‌‪،‬‬ ‫گه‌رچ����ی له‌ته‌ره‌فی ك����وردو توركیش ڕێزی‬ ‫ته‌واویان لێنه‌گیراوه‌‪ .‬واته‌ به‌نوس����ینه‌كانیان‬ ‫له‌ه����ه‌ردو جه‌ژنه‌كه‌ بون‌و تا یه‌ك دو س����اڵ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر قس����ه‌كانیان له‌ نێوان كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫توركیا بایه‌خێكی‌ ئه‌وتۆی نه‌بو‪ .‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ستانه‌ س����ه‌رپێی قۆناغی ئاشتی‌ له‌نێوان‬ ‫په‌كه‌كه‌و ده‌وڵه‌تی تورك‪ ،‬ئیدی بۆ هه‌ردوال‬ ‫بۆیان ده‌ركه‌وت له‌دوای‪ 30‬س����اڵ كوش����تن‌و‬ ‫یه‌كتربڕی����ن‪ ،‬هیچ ڕێگایه‌ك نه‌م����اوه‌ بیگرنه‌‬ ‫به‌ر جگه‌ له‌ڕێچكه‌ی‌ قه‌ڵه‌می ئه‌و كه‌س����انه‌ی‬ ‫به‌"خاین‌و خۆف����رۆش‌و ده‌س����تی‌ ده‌ره‌كی"‬ ‫له‌قه‌ڵه‌میان داون له‌ڕابردودا‪.‬‬ ‫كاتێ����ك ئیس����ماعیل بێش����كچی ئ����ه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رچاوده‌گرێت بچێته‌ زیندانه‌وه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌حمه‌د ئاڵتان ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو ده‌گرێت‬ ‫له‌شوێنی‌ كاری خۆی به‌ده‌ركردن بدرێت یان‬ ‫نانبڕاو بكرێت‪ ،‬نوسه‌رانی تر به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ له‌به‌رچاو ده‌گرن خۆی����ان بخه‌نه‌ ژێر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی كوش����تن‌و نان بڕینه‌وه‌‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫ئه‌وه‌بو ئه‌م جه‌نگه‌ نه‌گریسه‌ی نێوان كوردو‬ ‫تورك كۆتایی بێت‪.‬‬ ‫قه‌ده‌ر وابو ڕۆژێك به‌خزمه‌تی بێش����كچی‬ ‫گه‌یش����تم‌و لێمپرسی‪ ":‬ئێوه‌ی به‌ڕێز خه‌ڵكی‌‬ ‫چۆرومن‌و له‌ش����اری ئه‌نق����ه‌ره‌ له‌دایك بون‪،‬‬ ‫دایك‌و باوكیش����ت كورد نه‌ب����ون‪ ،‬ئیدی بۆ‬ ‫ئه‌و هه‌مو به‌رگری����ه‌ت له‌كورد كرد تا بگاته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زیندانت بكه‌ن؟ بۆ وه‌ك نوسه‌ره‌كانی‬ ‫تر جارێك ته‌ره‌فی ك����وردو جارێك ته‌ره‌فی‬ ‫توركت نه‌گرت بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌بیت به‌ژێر باری‬ ‫ئه‌و هه‌مو ڕه‌خنه‌یه‌وه‌؟!‬ ‫له‌ وه‌اڵمدا پێی وتم‪ ":‬من له‌ گۆش����ه‌نیگای‬ ‫ت����ورك‌و كوردبون����ه‌وه‌ س����ه‌یری بابه‌ته‌كه‌م‬ ‫نه‌ك����ردوه‌ هی����چ كاتێ����ك‪ ،‬له‌زانس����تی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ فێربوم كه‌ كێشه‌ی نێوان دو‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یان دو مه‌زهه‌ب به‌جه‌نگ چاره‌ نابێت‌و‬ ‫خۆشگوزه‌رانی بۆ هیچ الیه‌ك لێبه‌دینایه‌ت‪،‬‬ ‫من هه‌مو كات الیه‌نگری چاره‌سه‌ری زانستی‌‬ ‫بوم بۆ كێشه‌كه‌‪ ،‬نه‌ك الیه‌نگری كورد بكه‌م‬

‫له‌زانستی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ فێربوم‬ ‫كه‌ كێشه‌ی نێوان دو‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یان دو مه‌زهه‌ب‬ ‫به‌جه‌نگ چاره‌ نابێت‌و‬ ‫خۆشگوزه‌رانی بۆ هیچ‬ ‫الیه‌ك لێبه‌دینایه‌ت‪ ،‬من‬ ‫هه‌مو كات الیه‌نگری‬ ‫چاره‌سه‌ری زانستی‌‬ ‫بوم بۆ كێشه‌كه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫الیه‌نگری كورد بكه‌م‬ ‫یاخود تورك‬ ‫یاخود تورك‪".‬‬ ‫تا ئه‌وكاته‌ی ئه‌م وه‌اڵم����ه‌م وه‌رگرت ئه‌م‬ ‫نوس����ه‌ره‌م خۆشده‌ویس����ت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫الیه‌نگری ك����ورد ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوای ئه‌و‬ ‫وه‌اڵمه‌ تێگه‌یش����تم كه‌ ئه‌م نوسه‌رانه‌ مرۆڤن‬ ‫به‌واتا تێرو ته‌س����ه‌له‌كه‌ی‪ ،‬ن����ه‌ك كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌س����ی وه‌ك من‌و دژه‌كانم ك����ه‌ ڕوانینیان‬ ‫له‌گۆش����ه‌نیگای ته‌ره‌فگیریه‌وه‌یه‌‪ .‬تێگه‌یشتم‬ ‫ل����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ئ����ه‌م نوس����ه‌رانه‌ توانایه‌كی‬ ‫له‌ڕاده‌ب����ه‌ده‌ری ته‌له‌پاتی واته‌ خۆخس����تنه‌‬ ‫ش����وێنی‌ كه‌س����ی جیاواز له‌خۆی����ان هه‌یه‌و‬ ‫ده‌توانن له‌بیری ئه‌و كه‌س����انه‌ش تێبگه‌ن كه‌‬ ‫وه‌ك خۆیان بیرناكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕێم ده‌كرد بێشكچی بڵێ من به‌رگریم‬ ‫له‌كورد كرد له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ دۆزه‌كه‌یان ڕه‌وایه‌‬ ‫یان بڵێ من نه‌ته‌وه‌ی كوردم خۆش����ده‌وێت‌و‬ ‫به‌به‌شێك له‌خۆمیان ده‌زانم‪ ،‬به‌اڵم بێشكچی‬ ‫گه‌وره‌ی����ی خۆی به‌وه‌اڵمه‌ك����ه‌ی‌ جارێكی تر‬ ‫سه‌لمانده‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕاس����ته‌ ئ����ه‌وان به‌ڕه‌گه‌ز تورك����ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌مو كاتێك ئه‌و ڕاس����تیه‌ دوپات ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ مرۆڤب����ون له‌پێ����ش هه‌م����و ڕه‌گ����ه‌زو‬ ‫ئایدۆلۆژیه‌كه‌وه‌یه‌‪ .‬كاتێك كوردێك له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌س����تی‌ توركێ����ك ده‌چه‌وس����ێنرێته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڕه‌تێنرێت‪ ،‬ئه‌م نوسه‌رانه‌ تورك‌و كوردێك‬ ‫نابینن‪ ،‬به‌ڵكو "مرۆڤێ����ك" ده‌بینن ڕه‌گه‌زی‬ ‫خ����ۆی ده‌كوژێت‌و كۆمه‌ڵكوژی ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گه‌ر وابێته‌ پێش چاوی‌ ئێمه‌ كه‌ پش����تگیری‬ ‫له‌كورد ده‌كه‌ن ئه‌وا به‌هه‌ڵه‌دا ده‌چین‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫پشتگیری له‌مرۆڤبون‌و له‌ئازاره‌كانی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان ش����ێوه‌ گه‌ر كورد بونایه‌و كورد‬ ‫توركی بچه‌وس����انایه‌ته‌وه‌ به‌هه‌مان ش����ێوه‌‬ ‫پشتگیریان له‌تورك ده‌كرد‪ .‬واته‌ مرۆڤبونیان‬

‫پێش هه‌م����و پێناس����ه‌ ئیتنیك����ی‌و ئاینی‌و‬ ‫مێژویه‌كانیانه‌‪.‬‬ ‫له‌م����ه‌وه‌ ده‌بێ����ت فێ����ری ئه‌وه‌بی����ن كه‌‬ ‫ئێمه‌ش خۆمان بخه‌ینه‌ ش����وێنی‌ توركمان‌و‬ ‫كلدو ئاش����ورو ئه‌رمه‌ن‪ ،‬له‌خواس����ت‌و ئازارو‬ ‫هیواكانیان تێبگه‌ین‪ .‬گه‌ر نیوه‌یانمان به‌پاره‌‬ ‫بێده‌نگ كرد ئیدی ب����ۆ هه‌تاهه‌تایه‌ بێده‌نگ‬ ‫نابن‌و گه‌ره‌نتی ش����تێكی‌ وه‌هاشمان ال نیه‌‪.‬‬ ‫ڕاس����ته‌ سروش����تی توركمانێك یان ئاشورو‬ ‫كلدانێك وایه‌ كه‌ به‌رخودانی چه‌كداری ناكات‬ ‫له‌پێن����او ماف‌و هیواكانی له‌باری ئێس����تادا‪.‬‬ ‫به‌اڵم پیاوه‌ت����ی‌و كارامه‌یی بۆ كورد له‌وكاته‌‬ ‫هه‌ژمار ده‌كرێت كه‌ مافی ده‌س����توری ئه‌مان‬ ‫بدات پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆیان داوای بكه‌ن‪ .‬گه‌ر‬ ‫ڕۆژێك هات‌و نێوانمان ته‌قه‌ی تێكه‌وت ئیدی‬ ‫مافه‌كانیشیان به‌زیادیش����ه‌وه‌ پێبده‌ین هیچ‬ ‫نرخ‌و به‌هایه‌كی نامێنێت‪.‬‬ ‫گه‌ر ئه‌مڕۆ توركیا مافی كوردی دا‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌و هه‌م����و خوێنه‌ چ واتای����ه‌ك چ نرخێكی‬ ‫ده‌بێ����ت؟! ئه‌حمه‌د ئاڵتان له‌س����اڵی ‪1995‬‬ ‫له‌س����ه‌ر وتارێكی له‌ژێر ناوی(ئه‌تاكورد) كه‌‬ ‫به‌ش����ێوازێكی‌ ئیرۆنی گاڵته‌ به‌ئه‌قڵی تورك‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ساڵێك‌و ‪ 8‬مانگ زیندانی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ دادگا عه‌س����كه‌رتاریه‌كانی تورك‬ ‫تاوانباری ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌ هه‌وڵی له‌تله‌تكردنی‬ ‫خاك����ی توركیا ده‌دات‪ .‬ئه‌م وت����اره‌ له‌ ‪100‬‬ ‫س����اڵی ڕابردودا له‌و مانش����ێته‌ ده‌گمه‌نانه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌قه‌ده‌ر شۆڕش����ێكی چه‌كداری خزمه‌تی‬ ‫به‌دۆزی ڕه‌وای كورد كردوه‌‪.‬‬ ‫تورك����ه‌ نه‌ژادپه‌رس����ته‌كان كوردیان وه‌ك‬ ‫بولبولێك س����ه‌یركردوه‌ كه‌ ده‌بێت قه‌فه‌سی‬ ‫بۆ دروس����ت بكه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵنه‌فڕێت‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ڕۆش����نبیرانی ت����ورك وه‌ك مرۆڤێك‬ ‫ته‌ماش����ایان ك����ردوه‌و پێیان واب����وه‌ ته‌نیا‬ ‫دابینكردنی ئ����ازادی‌و دیموكراس����ی له‌گه‌ڵ‬ ‫مافی چاره‌ی خۆنوس����ین وا له‌كورد ده‌كات‬ ‫له‌توركی����ا جیانه‌بێته‌وه‌‪ .‬نه‌ژادپه‌رس����ته‌كان‬ ‫هه‌رگی����ز بیری����ان ل����ه‌وه‌ نه‌كردۆت����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫دروس����تكردنی كۆت‌و به‌ندو قه‌فه‌س پاڵنه‌ره‌‬ ‫بۆ لێكترازان‌و جیابونه‌وه‌و به‌ده‌ستی‌ خۆیان‬ ‫وا له‌كورد ده‌كه‌ن ئاره‌زوی هه‌ڵفڕین‌و ڕاكردن‬ ‫بكات‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ نه‌ژادپه‌رس����ته‌كان خۆیان‬ ‫به‌دڵس����ۆزی تورك ده‌زانن‌و كه‌س����انی وه‌ك‬ ‫ئاڵتان به‌خای����ن ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاس����تیدا‬ ‫ئاڵت����ان وا ده‌كات ك����وردو ت����ورك له‌یه‌ك‬ ‫نه‌ترازێن‌و پێكه‌وه‌ به‌رده‌وامی به‌ژیان بده‌ن‪.‬‬ ‫ئاڵتان‌و هاوڕێكانی ده‌یانه‌وێت مافی چاره‌ی‬ ‫خۆنوس����ین بدرێت به‌ك����ورد له‌پێناو ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كورد خ����ۆی به‌دیل����ی قه‌ف����ه‌س نه‌زانێت‌و‬ ‫هه‌وڵی ڕاكردن ن����ه‌دات‪ .‬ده‌یانه‌وێت پێكه‌وه‌‬ ‫كوردو تورك خاكێكیان هه‌بێت‌و هه‌ردوكیان‬ ‫هاوبه‌ش بن له‌سه‌ری‪ .‬ئێستا ده‌پرسم كام له‌م‬ ‫دو توركه‌ خزمه‌ت به‌توركیاو نه‌ته‌وه‌ی تورك‬ ‫ده‌كات؟ كامیان هه‌نگاو ده‌نێت به‌ره‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫توركیا لێكنه‌ترازێت‌و لێكجیانه‌بێته‌وه‌؟‬ ‫ده‌بێت ئه‌و په‌نده‌م����ان له‌بیر نه‌چێت كه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ ":‬هیچ ش����تێك به‌قه‌ده‌ر شته‌ ساده‌و‬ ‫ساكاره‌كانی كه‌ له‌به‌رچاومان ڕاده‌گوزه‌رێت‬ ‫فری����وده‌رو هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنه‌ر نیه‌‪ ".‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌توركیا خۆی وا پیشان ده‌دات كه‌ ناهێڵێت‬ ‫خاك����ی توركی����ا په‌رتبێ����ت‌و لێكجیابونه‌وه‌‬ ‫ڕوب����دات‪ ،‬بزانه‌ ئه‌وه‌ یه‌كه‌م كه‌س����ه‌ هه‌وڵی‬

‫ئه‌نجامی دوا ڕاپرسیه‌كانی واڵتی توركیا پێش هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪ 7‬ی حوزه‌یران‬

‫جیابون����ه‌وه‌و په‌رتبون ده‌دات‪ .‬هه‌وڵ ده‌دات‬ ‫به‌ده‌س����تی خۆی كورد له‌هاوكێشه‌كه‌ بكاته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م نوس����ه‌رانه‌ی كه‌ ناومان هێنان به‌بێ‬ ‫ترس‌و س����ڵه‌مینه‌وه‌ ئه‌وه‌یان ڕاگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫پشتگیری له‌هه‌ده‌په‌ ده‌كه‌ن له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫‪7‬ی حوزه‌یراندا‪ .‬هه‌روه‌ها نوسینه‌كانی ئه‌م‬ ‫كه‌ڵه‌نوسه‌رو ڕۆشنبیرانه‌یه‌ وا ده‌كات توركه‌‬ ‫چه‌پ����ڕه‌وه‌كان یارمه‌تی هه‌ده‌پ����ه‌ بده‌ن بۆ‬ ‫بڕینی به‌ربه‌س����تی ‪%10‬ی كه‌ن����ان ئێڤره‌نی‬ ‫كوده‌تاچی‪.‬‬ ‫ئه‌م نوس����ه‌رانه‌ بون كاریگه‌ریان له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌ده‌په‌ دانا كه‌ به‌ره‌و توركیایی بون هه‌نگاو‬ ‫بنێ����ت‪ ،‬هه‌روه‌ها وایان ك����رد كه‌ كورد له‌ناو‬ ‫هاوكێش����ه‌ی توركیا ژماره‌یه‌ك بێت‪ .‬چونكه‌‬ ‫باش ده‌زان����ن گه‌ر ڕۆژێك دیموكراس����ی بۆ‬ ‫توركیا بێت ئه‌وا ده‌بێت له‌ئامه‌دو ش����رناخ‌و‬ ‫هه‌كاری����ه‌وه‌ بێت����ه‌ ن����اوه‌وه‌‪ .‬له‌كۆتایی����دا‬ ‫حه‌زده‌كه‌م دوا ڕاپرس����یه‌كانی واڵتی توركیا‬ ‫بخه‌مه‌ پێشچاوی خوێنه‌ر كه‌ هه‌مویان مژده‌ی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌ده‌ن كه‌وا هه‌ده‌په‌ به‌ربه‌س����ته‌كه‌ی‬ ‫بڕیوه‌‪ ،‬جا گه‌ر پێچه‌وانه‌كه‌ی ده‌رچو ده‌بێت‬ ‫له‌وه‌ دڵنیابین كه‌ ئه‌نجامه‌كه‌ له‌الیه‌ن پشیله‌‬ ‫دوپێكان����ی ده‌زگای میته‌وه‌ گ����ۆڕاوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن له‌هه‌ڵبژاردنی شاره‌وانیه‌كان چونه‌ ناو‬ ‫محه‌ویله‌ی كاره‌باوه‌و پاشان ده‌نگی ئاكه‌په‌‬ ‫سه‌ركه‌وت به‌سه‌ر جه‌هه‌په‌ له‌دوای هاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫كاره‌با!‬

‫توركه‌ نه‌ژادپه‌رسته‌كان‬ ‫كوردیان وه‌ك‬ ‫بولبولێك سه‌یركردوه‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت قه‌فه‌سی‬ ‫بۆ دروست بكه‌یت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ڵنه‌فڕێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم ڕۆشنبیرانی‬ ‫تورك وه‌ك مرۆڤێك‬ ‫ته‌ماشایان كردوه‌و‬ ‫پێیان وابوه‌ ته‌نیا‬ ‫دابینكردنی ئازادی‌و‬ ‫دیموكراسی له‌گه‌ڵ‬ ‫مافی چاره‌ی خۆنوسین‬ ‫وا له‌كورد ده‌كات‬ ‫له‌توركیا جیانه‌بێته‌وه‌‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫خۆت رزگار بك ‌ه‬ ‫ی پشتت‬ ‫له‌ئازار ‌‬

‫به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫ئازاری‌ ددانت كه‌م بكه‌ره‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی دان ئێش��� ‌ه ده‌بین‪.‬له‌م كاته‌ش بۆته‌ هۆ ‌‬ ‫ی ناوه‌خت‌و ش���ه‌وان یاخود دور له‌پزیش���ك توش ‌‬ ‫زۆربه‌مان له‌كات ‌‬ ‫ی ددان ئێش���ه‌ بویت‌و دوربویت له‌پزیشك ئه‌و‌ه به‌م شێوه‌ی ‌ه ئازاره‌كه‌ت‬ ‫ناره‌حه‌تی‌ بۆمان‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌گه‌ر توش��� ‌‬ ‫كه‌م بكه‌ره‌وه‌‪:‬‬

‫‪15‬‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌ست به‌ئازاری‌ پشت ئه‌كه‌یت ئه‌و‌ه ده‌توانیت زۆر سود له‌م دو وه‌رزشه‌ی‌ خواره‌و‌ه وه‌رگریت‌و رۆژان ‌ه‬ ‫ئه‌نجامی‌ بده‌یت‪:‬‬

‫ی یه‌كه‌م‬ ‫راهێنان ‌‬ ‫ وه‌ك له‌وێنه‌كه‌دا ده‌یبینیت به‌رێكی‌ بوه‌سته‌و هه‌ردو‬‫ده‌ستت به‌ره‌ بۆسه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راس���ت و بۆماوه‌ ‌‬ ‫ جارێك خۆت بچه‌مێنه‌و‌ه بۆال ‌‬‫‪ 5‬بۆ ‪ 10‬چركه‌ بمێنه‌ره‌و‌ه دواتر وه‌ره‌و‌ه بۆ ناوه‌راس���ت‬ ‫ی‬ ‫واتا رێك بوه‌سته‌وه‌‪ .‬پاش���ان خۆت بچه‌مێنه‌وه‌ بۆال ‌‬ ‫ی ‪ 5‬بۆ ‪ 10‬چركه‌ بمێن���ه‌وه‌‪ .‬دواتر‬ ‫چ���ه‌پ بۆ بۆم���اوه‌ ‌‬ ‫وه‌ره‌و‌ه بۆ ناوه‌راست‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ئ���ه‌م راهێنان��� ‌ه ‪ 5‬ج���ار له‌هه‌م���ان كات دوبار‌ه ‌‬‫بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ی دوه‌م‬ ‫راهێنانه‌ ‌‬

‫خوێ‌‌و ئاو‬

‫سه‌هۆڵ‬

‫ڤانێال‬

‫ێ ئاوی‌ ش���له‌تێن‬ ‫تۆزێك خوێ‌‌و هه‌ند ‌‬ ‫تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بك���ه‌و غه‌رغه‌ری‌ پێبك ‌ه‬ ‫چه‌ند جارێ���ك‪ ،‬ئه‌م ‌ه ه���ه‌م ئازاره‌ك ‌ه‬ ‫ی ناوده‌م له‌ناو‬ ‫ئه‌شكێنێت هه‌م میكرۆب ‌‬ ‫ئه‌بات‪.‬‬

‫كاتێك ئازار له‌ ددانت هه‌بو ئه‌وه‌ هه‌ڵ‬ ‫بد‌ه پارچه‌ س���ه‌هۆڵێك بخه‌ره‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫ددانه‌ی‌ ك ‌ه ئه‌یه‌ش���ێت‪ ،‬پاش ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی ددان ئێش���ه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌س���ت به‌نه‌مان��� ‌‬ ‫ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ش یه‌كێكه‌ له‌و ماددانه‌ی‌ كه‌ ئازار ‌ی‬ ‫ددان كه‌م ئه‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌توانیت هه‌ندێك‬ ‫ڤانێ��ل�ا بخه‌یته‌ س����ه‌ر لۆكه‌یه‌ك����ی‌ پاك‌و‬ ‫بیخه‌یته‌ س����ه‌ر ددانت‪ .‬به‌م����ه‌ش ئازاری‌‬ ‫ددانت نامێنێت‌و پاشان ده‌توانیت له‌كاتی‌‬ ‫گونجاو سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫ه‌ته‌‬ ‫ی تایب کان‬ ‫ه‌ک شیه‌‬ ‫ۆشه‌ی خۆ‬ ‫گ ه‌ن ‌ه‬ ‫ب‬

‫پرسیاری‌ نه‌خۆش‌و وه‌اڵمی پزیشك‬

‫زیاد بون ‌‬ ‫ی‬ ‫كالسیۆم له‌له‌شدا‬

‫نه‌خۆش‪ :‬كالسیۆم چیه‌؟‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬یه‌كێك����ه‌ له‌م����ادد ‌ه‬ ‫گرینگ����ه‌كان ك����ه‌ له‌ش س����ودی‌‬ ‫لێوه‌رده‌گرێ����ت بۆ دروس����تكردنی‌‬ ‫ئێس����ك‌و ددان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا ب����ۆ‬ ‫رێكخس����تنی‌‌و رش����تنی‌ هه‌ن����دێ‌‬ ‫له‌هۆرمۆن����ه‌ گرینگه‌كان����ی‌ له‌ش‪،‬‬ ‫كالس����یۆم هۆرمۆن����ی‌ رژێن����ه‌‬ ‫ده‌ره‌قیه‌كان ده‌یرژن كه‌ له‌به‌شی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ مله‌‪ ،‬هه‌مو ته‌مه‌نه‌كانیش‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توش����بونیان به‌زیادبونی‌‬ ‫كالسیۆم هه‌یه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬نیشانه‌كانی‌ زیادبونی‌‬ ‫كالسیۆم چیه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬بریتیه‌ له‌دڵ تێكه‌ڵهاتن‪،‬‬ ‫نه‌مان����ی‌ ئ����اره‌زوی‌ خ����واردن‪،‬‬ ‫ئازاری‌ س����ك‪ ،‬دروس����تبونی‌ به‌رد‬ ‫له‌گورچیل����ه‌‪ ،‬زۆر می����ز ك����ردن‪،‬‬ ‫له‌بیرچون����ه‌وه‌‪ ،‬خه‌مۆكی‌‌و چه‌ند‬ ‫نیش����انه‌یه‌كی‌ ئێسك وه‌ك ئازاری‌‬ ‫ئێسك و شكان و‪ ..‬هتد‪.‬‬ ‫نه‌خ����ۆش‪ :‬ه����ۆكاری‌ زۆربونی‌‬

‫كالسیۆم له‌له‌شدا؟‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬زی����اد رش����تن ‌‬ ‫ی‬ ‫هۆرمۆن����ی‌ ده‌ره‌ق����ی‌ به‌هۆی‌ هه‌ر‬ ‫نه‌خۆش����ییه‌كه‌وه‌ بێت‪ ،‬سس����تی‌‬ ‫گورچیله‌‪ ،‬ش����ێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك‪،‬‬ ‫زیادبونی‌ ڤیتامین دی‌‪...‬هتد‪.‬‬ ‫نه‌خ����ۆش‪ :‬ئاكام����ه‌ خراپه‌كانی‌‬ ‫زیادبونی‌ كالسیۆم چین؟‬ ‫دكت����ۆر‪ :‬زوش����كانی‌ ئێس����ك‪،‬‬ ‫چه‌مان����ه‌وه‌ی‌ برب����ره‌ی‌ پش����ت‪،‬‬ ‫دروس����تبونی‌ ب����ه‌رد له‌گۆرچیله‌‪،‬‬ ‫خه‌مۆك����ی‌‌و دڵه‌ڕاوك����ێ‌‪ ،‬نارێكی‌‬ ‫له‌لێدانی‌ دڵ‪.‬‬ ‫نه‌خۆش‪ :‬ئایا چاره‌س����ه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشییه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫دكتۆر‪ :‬به‌ڵ����ێ‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌پێی‬ ‫ق����ورس‌و س����وكیی‌ حاڵه‌ته‌ك����ه‌‬ ‫ده‌بێ����ت كه‌ هه‌ندێ‌ ج����ار ده‌گاته‌‬ ‫ئاستی‌ ششتنی‌ گورچیله‌‪ .‬هه‌ندێ‌‬ ‫جاریش به‌هۆی‌ بونی‌ گرێ له‌غوده‌‬ ‫ده‌ره‌قێك����ه‌ وا پێویس����ت ده‌كات‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ بۆ بكرێت‪.‬‬

‫ ئه‌م راهێنانه‌ به‌ دانیشتنه‌و‌ه ده‌كرێت‪.‬‬‫ وه‌ك ل��� ‌ه وێنه‌كه‌دا ده‌یبینیت هه‌ردوو ده‌س���تت‬‫ی راست‬ ‫باڵو بكه‌ره‌وه‌‪ ،‬جارێك خۆت بس���وڕێنه‌ بۆال ‌‬ ‫دواتر وه‌ره‌وه‌ بۆ ناوه‌راس���ت‌و ئینجا خۆت بسوڕێن ‌ه‬ ‫ی چه‌پ‪.‬‬ ‫بۆال ‌‬ ‫ ئه‌م راهێنان ‌ه ‪ 5‬جار له‌هه‌مان كات ئه‌نجام بده‌و‬‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌توانیت رۆژانه‌ چه‌ن���د جارێك دوباره‌ ‌‬ ‫بكه‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌و میوانه‌ی‌ ك ‌ه توشبوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌كره‌ ده‌توانن بیانخۆن‬ ‫نه‌خۆش ‌‬ ‫وه‌ك ئاشكرای ‌ه ك ‌ه نه‌خۆشی‌ شه‌كر‌ه‬ ‫یه‌كێك��� ‌ه ل���ه‌و نه‌خۆش���یانه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫كه‌س���ی‌ توش���بو خ���ۆی‌ له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫خ���واردن بپارێزێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌هێڵێت‬ ‫ی شه‌كره‌كه‌ی‌ به‌رز بێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی خۆراك ئاماژه‌یان‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫ش���اره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌ندێ‌ میو‌ه كردو‌ه كه‌ بۆ نه‌خۆش ‌‬ ‫ی خواره‌وه‌ش‬ ‫شه‌كره‌ خراپ نین‪ .‬ئه‌مانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێكن له‌و میوانه‌ی‌ كه‌ توشبوان ‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌ ده‌توانن بیانخۆن‪.‬‬

‫لیمۆو پرته‌قاڵ‌و سندی‌‬ ‫لیمۆ بڕێكی‌ زۆر ڤیتامین ‪ C‬تێدای ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌وڵه‌مه‌ن���د‌ه به‌هه‌ری���ه‌ك‬ ‫ی ‪‌A.B‬و مه‌گنس���یۆم‌و‬ ‫له‌ڤیتامینه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش ریشاڵ ‌‬ ‫سۆدیۆم‌و هه‌روه‌ها بڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تێدای ‌ه ك ‌ه زو ده‌توێنه‌وه‌و ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی رێژ‌هی‌ ش���ه‌كر له‌خوێندا‪.‬‬ ‫رێكخستن ‌‬ ‫هه‌وه‌ها پرته‌قاڵ‌و س���ندی‌ له‌میوه‌ زۆر‬ ‫باشه‌كانن ك ‌ه رێژه‌یه‌كی‌ كه‌م شه‌كریان‬ ‫ی باش ڤیتامین‬ ‫تێدای���ه‌و هه‌روه‌ها بڕێك ‌‬ ‫‪ C‬بۆله‌ش دابین ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫سێو‬ ‫له‌هه‌م���و وه‌رزێك هه‌یه‌و مه‌ترس��� ‌ه‬ ‫ی دژ‌ه‬ ‫له‌خواردن���ی‌‪ ،‬توێكله‌كه‌ی‌ مادده‌ ‌‬ ‫ی باش ریشاڵی تێدای ‌ه‬ ‫ئۆكسانی‌‌و بڕێك ‌‬ ‫ك ‌ه یارمه‌تی‌ هه‌رس ده‌دات‪.‬‬ ‫قه‌یسی‌‬ ‫ی تێدایه‌و‬ ‫ی ك���ه‌م كاربۆهیدرات ‌‬ ‫بڕێك ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌وڵه‌مه‌ن���د‌ه به‌ریش���اڵ‌و‬ ‫ڤیتامین ‪. A‬‬ ‫شلیك‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئه‌م میوه‌ی ‌ه یه‌كێك��� ‌ه له‌و میوانه‌ ‌‬ ‫ی شه‌كره‌ س���ودی‌ لێده‌بینن‪،‬‬ ‫توشبوان ‌‬ ‫چونكه‌ مادده‌ی‌ دژه‌ ئۆكسانی‌ تێدایه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫خوێندن‬

‫كامێرا چاودێرییه‌كانی‌ زانكۆ ‌ی گه‌شه‌پێدان‬ ‫تا ناو هۆڵه‌كانی‌ خوێندن رۆیشتون‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بونی‌ كامێرای‌ چاودێری‌ له‌ناو هۆڵه‌كان ‌ی‬ ‫خوێندنی‌ زانكۆدا‪ ،‬له‌ناو مامۆستایان‌و‬ ‫خوێندكارانیشدا‪ ،‬هه‌م الیه‌نگری‌ هه‌یه‌و‬ ‫هه‌م دژ‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ الیه‌نگری‌ ده‌كه‌ن‬ ‫پاساوی‌ خۆیان هه‌یه‌و دژه‌كانیش‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌‪ ،‬به‌اڵم گرفتی‌ ئه‌م كار‌ه‬ ‫الیه‌نی‌ یاسایی‌‌و ئه‌و بنه‌مایه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫پشت ‌ی پێبه‌ستراوه‌ بۆ دانانی‌ كامێراكان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌هۆڵه‌كانی‌ خوێندندا‪.‬‬ ‫زانك���ۆی‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مرۆی���ی‌ ك��� ‌ه‬ ‫زانكۆیه‌ك ‌ی ئه‌هلیه‌ له‌س���لێمانی‌‌و له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كی‌ ئاینی‌ كورده‌وه‌ دامه‌زراوه‌و‬ ‫له‌ژێ���ر سه‌رپه‌رش���تی وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫ب���ااڵو‌ توێژین���ه‌وه‌ی زانس���تی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م دای���ه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌ ل���ه‌و زانكۆیانه‌ ‌ی‬ ‫به‌ده‌ر ل���ه‌وه‌ ‌ی له‌ناو گۆڕه‌پان‌و ش���وێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌كانی‌ زانكۆكه‌دا كامێرایی‌ چاودێری ‌ی‬ ‫دانراوه‌‪ ،‬له‌ناو هۆڵه‌كانی‌ وانه‌وتنه‌وه‌ش���دا‬ ‫بونیان هه‌یه‌و ئه‌مه‌ش ناڕه‌زایی‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌خوێندكاران‌و مامۆس���تایانی‌ زانكۆكه‌ ‌ی‬ ‫لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫تارا‪ ،‬كچه‌ خوێندكارێكی‌ كۆلێژی‌ ژمێریا ‌ی‬ ‫زانكۆ ‌ی گه‌شه‌پێدان ‌ی مرۆییه‌‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌ وتی‌‪" :‬وه‌ك خۆم پێم باش نی ‌ه‬ ‫له‌ن���او هۆڵی‌ خوێندندا كامێرای‌ چاودێری ‌ی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه هه‌س���ت ده‌كه‌یت هه‌میش ‌ه‬ ‫له‌ژێ���ر چاودێریی‌ دایت‪ ،‬به‌اڵم له‌ش���وێن ‌ه‬ ‫گشتیه‌كاندا ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ره‌نگ ‌ه هه‌ندێكجار‪ ،‬وه‌ك‬ ‫په‌رچه‌ك���ردار به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و كامێرایان ‌ه‬ ‫خوێندكار هه‌ندێك هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ نه‌شیاو‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئێمه‌ هه‌موم���ان بڕێك پاره‌ی‌ زۆر‬ ‫ده‌ده‌ین‌و مه‌به‌ستمان ته‌نها خوێندنه‌"‪.‬‬ ‫س���اكار‪ ،‬خوێندكارێك ‌ی دیكه‌ی‌ كۆلێژ ‌ی‬ ‫كۆمپیوت���ه‌ره‌و بوچنێك���ی‌ دیكه‌ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬ئ���ه‌و كامێرایانه‌ باش���ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫خراپیش ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬باش���یه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌توانیت له‌كاتی‌ رودان ‌ی هه‌ندێك ش���تدا‪،‬‬ ‫راس���ته‌كان ئاش���كرابكات‪ ،‬خراپیه‌كه‌ش ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌رده‌وام هه‌ست ده‌كه‌یت له‌ژێر‬

‫چاودێریدایت"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ر‪ .‬م‪ .‬ك���ه‌ خوێندكارێك ‌ی دیكه‌ ‌ی‬ ‫زانس���ته‌ سیاس���ییه‌كانی‌ هه‌مان زانكۆیه‌‪،‬‬ ‫بۆچون���ی‌ پێچه‌وانه‌ ‌ی هه‌ی���ه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند‪" :‬من پێموای���ه‌ هیچ زیانێكی‌ بۆ‬ ‫خوێن���دكار نیه‌‪ ،‬چونك���ه‌ رۆژێك له‌رۆژان‬ ‫به‌رپرسانی‌ زانكۆ نه‌هاتون به‌خوێندكارێك‬ ‫بڵێن تۆ به‌و شێوه‌ی ‌ه هه‌ڵسوكه‌وتت كردو‌ه‬ ‫له‌كاتی‌ خوێندنی‌ وانه‌كاندا‪ ،‬وات ‌ه تائێستا‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ئ���ه‌و كامێرایانه‌وه‌ هیچ رێكارێك‬ ‫به‌رامبه‌ر خوێندكار ئه‌نجامنه‌دراوه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات مامۆستایه‌ك ‌ی هه‌مان زانكۆ ك ‌ه‬ ‫نه‌یویس���ت ناوی‌ بهێنرێت‪ ،‬وت���ی‌‪" :‬بون ‌ی‬ ‫كامێرای‌ چاودێر ‌ی به‌درێژای ‌ی ‪ 24‬كاتژمێر‪،‬‬ ‫داگیركردن���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌ی تایبه‌تمه‌ندی‌ ئه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ی���ه‌‌و ته‌نها له‌م زانكۆیه‌ش���دا‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌مو دنیاشدا له‌زانكۆكاندا‬ ‫ده‌ش���ێت له‌ناو كتێبخانه‌ یاخود گۆڕه‌پان ‌ی‬ ‫زانك���ۆ كامێ���رای‌ چاودێری���ی‌ دابنرێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌به‌ریتانیا ك ‌ه خاوه‌ن ‌ی ژماره‌یه‌ك ‌ی‬ ‫پێوانه‌یی���ه‌ له‌دانانی‌ كامێ���رای‌ چاودێری‌‪،‬‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌ له‌ن���او هۆڵه‌كان���ی‌ خوێندن ‌ی‬ ‫زانكۆكانیدا شتی‌ وا هه‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ ‌ی به‌رپرسانی‌ زانكۆكه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫سودیان له‌پێشنیارێكی‌ پارێزگاری‌ سلێمان ‌ی‬ ‫وه‌رگرت���وه‌ ب���ۆ دانانی‌ ئ���ه‌و كامێرایانه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ رێبوار كه‌الریم‪ ،‬به‌رپرس��� ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ زانكۆی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌ی‬ ‫مرۆی��� ‌ی به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی راگه‌یان���د‪" ،‬وه‌ك‬ ‫شوێنێكی‌ گشتیی‌ ئه‌وه‌مان جێبه‌جێكردوه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م كاره‌ش له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫خوێندنی‌ بااڵو توێژینه‌وه‌ی‌ زانس���تیه‌وه‌‪،‬‬ ‫سوپاسنامه‌مان بۆ هاتۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌ كه‌ نه‌یویس���ت ناو ‌ی‬ ‫بهێنرێت به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی راگه‌یاند‪" ،‬په‌یڕه‌و ‌ی‬ ‫خوێندن ‌ی بااڵ ئه‌وه‌ دیاریده‌كات‪ ،‬یاساكه‌ ‌ی‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‌و یاس���ای‌ ژم���ار‌ه‬ ‫‪3‬ی‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی پارێزگاكان ‌ی هه‌رێم به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك بۆ ‌ی نیه‌‪ ،‬ده‌ستوه‌ربدات ‌ه زانكۆو‬ ‫دادگاو پێش���مه‌رگه‌ بكات‪ ،‬بۆیه‌ زانكۆكان‬ ‫خۆیان سه‌ربه‌س���تن‌و ئۆتۆنۆم ‌ی زانكۆییان‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌وه‌ ‌ی چ رێوشوێنێك ده‌گرنه‌به‌ر بۆ‬

‫زانکۆی گه‌شه‌پێدان مرۆیی‬ ‫كاركردنیان"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌ ‌ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی پارێزگا‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌ش كرد كه‌ "له‌هۆڵی‌ خوێندندا‬ ‫پێوست به‌چاودێری‌ ناكات‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وان ‌ه‬ ‫له‌ئاستێكی‌ خوێندنی‌ ئه‌كادیمیدان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ب���ۆ دڵنیایی‌ جۆری بێ���ت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫شتێكی‌ دیكه‌یه‌‪ ،‬ده‌شێت له‌ناو راڕه‌وه‌كان ‌ی‬ ‫خوێندندا هه‌بێ���ت بۆ ره‌چاوكردنی‌ الیه‌ن ‌ی‬ ‫ئه‌منی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌مبیس���توه‌ له‌هۆڵه‌كان ‌ی‬ ‫خوێندندا كامێرای چاودێری‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ دانان ‌ی ئه‌و كامێرایانه‌و‌ه‬ ‫كه‌ریم ده‌ڵێت‪" ،‬مه‌به‌ستمان الیه‌نی‌ ئه‌منیه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت بۆناو هۆڵه‌كان���ی‌ خوێندنیش‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه هه‌ر ش���وێنێك به‌باش���مان زان ‌ی‬ ‫كه‌ زانكۆو خه‌ڵك س���ودمه‌ند ده‌بێت لێی‌‪،‬‬

‫كامێرای‌ چاودێری‌ لێ داده‌نێین‌و ش���تێك ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه قورس نیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌‪" :‬ئێس���تا كه‌ دامان ناو‌ه‬ ‫زۆر به‌س���ود ب���وه‌و خوێن���دكاران خۆیان‬ ‫زۆر ئاس���وده‌ن پێی‌‌و زۆر ده‌ستخۆش���یان‬ ‫لێكردوین‌و پاڵپشتیان كردوین‪ ،‬وه‌زاره‌تیش‬ ‫پاڵپش���تی كردوی���ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر چه‌ن���دن‬ ‫خوێندكارێكی���ش ناڕازیبن له‌و بابه‌ته‌‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌دڵفراوان ‌ی وه‌ریده‌گری���ن‌و مافی‌ خۆیان ‌ه‬ ‫ئه‌و بۆچون ‌ه ده‌رببڕن"‬ ‫ه���اوكات د‪.‬جوان ئیس���ماعیل‪ ،‬جێگر ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندن ‌ی‬ ‫ب���ااڵو توێژینه‌وه‌ی‌ زانس���ت ‌ی له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دای��� ‌ه كامێرای‬ ‫چاودێری‌ له‌هۆڵه‌كان��� ‌ی خوێندن هه‌بێت‌و‬

‫ده‌ڵێ���ت‪" :‬من ئ���ه‌و‌ه به‌ش���تێكی‌ خراپ ‌ی به‌اڵم ناوبراو باس���ی‌ ل���ه‌و‌ه كرد ك ‌ه ئه‌و‬ ‫نازانم ئه‌گه‌ر كامێ���رای چاودێری‌ له‌هۆڵ ‌ی بابه‌ت ‌ه په‌یوه‌ست ‌ه به‌شی‌ دڵنیای ‌ی جۆری‌‌و‬ ‫خوێندن هه‌بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر مامۆستا زانیار ‌ی پێویستی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫متمانه‌ ‌ی به‌خۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬من پێش ئه‌وه‌ ‌ی نه‌ب���و‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ ‌ی وت كه‌ "بڕواناكه‌م‬ ‫ببم ‌ه په‌رله‌مانتار چه‌ندین ساڵ مامۆستا ‌ی ئه‌م بابه‌ته‌ به‌مشێوه‌ زه‌قه‌ باسكرابێت‪".‬‬ ‫زانكۆی گه‌ش���ه‌پێدانی مرۆیی‪ ،‬له‌ساڵی‬ ‫زانكۆ بوم‌و ئێستاش كه‌یفم به‌و كامێرایان ‌ه‬ ‫‪٢٠٠٨‬دام���ه‌زراوه‌و مۆڵه‌ت���ی فه‌رم���ی‬ ‫دێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ب���ێ ئاگایی‌ خۆی‌ ل���ه‌و‌ه راگه‌یاند له‌وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی ب���ااڵ وه‌رگرتوه‌‌و‬ ‫كه‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ خوێندن ‌ی بااڵ ‌ی ئه‌و كاره‌ ‌ی به‌بڕیاری ژماره‌ (‪ )١٩٢١١/٣‬و ل ‌ه به‌رواری‬ ‫سه‌پاندبێت‪" ،‬به‌اڵم په‌یوه‌ست ‌ه به‌چۆنیه‌ت ‌ی ‪ ٢٧‬كانونی یه‌كه‌م���ی ‪٢٠٠٨‬دا كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫رێكخس���تنی‌ كاره‌كان له‌كۆلێژو زانكۆكاندا هه‌روه‌ه���ا وه‌زاره‌ت���ی خوێندن���ی ب���ااڵ و‬ ‫توێژینه‌وه‌ی زانستی حكومه‌تی عێراقیش‪،‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئه‌و په‌یڕه‌وه‌ی‌ ك ‌ه هه‌یانه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن ‌ه په‌یوه‌ندیكرد به‌عه‌باس ئه‌كره‌م‪ ،‬به‌ بڕیاڕی ژمار‌ه (‪ )٩٦٦٧/٥‬ل ‌ه به‌رواری‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌ی وه‌زاره‌ت���ی‌ خوێندن���ی‌ ب���ااڵو (‪ )٢٠/٥/٢٠١٣‬دان���ی ب���ه‌ بڕوانامه‌كانیدا‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی‌ زانس���ت ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬ناوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مریكا‪:‬‬

‫‪17‬‬

‫كورده‌كان حه‌فتا ساڵ ‌ه كار بۆ ده‌وڵه‌تێكی‌ سه‌ربه‌خۆ ده‌كه‌ن‬

‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ژماره‌یه‌ك به‌ڵگه‌نامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مریكا له‌به‌غدا كه‌‬ ‫له‌دوتوێی‌ كتێبێكدا باڵوكراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆك هۆزو كه‌سایه‌تی‌‌و پارته‌‬ ‫كوردییه‌كان حه‌فتا ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫داوای‌ ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆیان كردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماده‌بون له‌و ده‌وڵه‌ته‌دا‬ ‫مافه‌ سیاسی‌‌و كلتورییه‌كانی‌‬ ‫كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كانیش بده‌ن‪.‬‬ ‫كتێب���ی‌ (گه‌ل���ه‌ به‌ش���خوراوه‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ :‬به‌ڵگه‌نامه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌بات‌و تێكۆش���ان له‌پێناوی‌ مانه‌وه‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ ك���وردو ئاش���وری‌‌و‬ ‫كه‌مینه‌كان���ی‌ ت���ری‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست) له‌كۆكردنه‌وه‌و ئاماده‌كردنی‌‬ ‫ده‌یڤد ئه‌ندروسه‌‪ ،‬محه‌مه‌د حه‌مه‌ساڵح‬ ‫تۆفیق كردویه‌ت���ی‌ به‌كوردی‌‌و له‌الیه‌ن‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ كورۆدلۆجی‌ س���لێمانیه‌وه‌‬ ‫چ���اپ‌و باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م كتێبه‌‬ ‫بریتی���ه‌ له‌كۆمه‌ڵێ���ك بروس���كه‌ی‌‬ ‫باڵیۆزخان���ه‌ی‌ ئه‌مری���كا له‌به‌غدا كه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ س���ااڵنی‌ (‪)1947 - 1945‬‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ له‌واشنتۆن‬ ‫كراون‪ ،‬بروسكه‌كانیش تایبه‌تن به‌دۆخی‌‬ ‫كوردستان‌و عێراق‌و ئێران‪.‬‬ ‫ئاماده‌كاری‌ كتێبه‌كه‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ت���ه‌واوی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌ به‌ئه‌مانه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌تۆم���اره‌ باوه‌ڕپێك���راوو نهێنیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌رش���یفی‌ حكومه‌ت���ی‌ ئه‌مری���كا‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ "هه‌ندێ���ك‬ ‫تیش���ك خس���تنه‌ س���ه‌ر مه‌ینه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ئ���ازارو تاڕاده‌ی���ه‌ك نائومێدیی‌ گروپه‌‬ ‫كه‌مینه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌راست"‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئه‌و كه‌مینه‌كان له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌راس���تدا "ته‌نه���ا وه‌ك بارمت���ه‌‬ ‫به‌كارهێن���راون له‌الیه‌ن ئه‌و گروپانه‌وه‌‬ ‫كه‌ گه‌وره‌ت���رو به‌هێزتربون‪ ،‬له‌رابردودا‬ ‫ئه‌مه‌ چاره‌نوس���یان ب���وه‌و پێده‌چێت‬ ‫له‌داهاتوشدا هه‌روابێت"‪.‬‬ ‫ئاغاكانی‌ هه‌ولێرو سه‌ربازگه‌ی‌ ئاكرێ‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌ك له‌پیاوماقوڵ‌و‬ ‫ئاغاكانی‌ هه‌ولێر نامه‌یه‌ك ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مریكا له‌به‌غدا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫رۆژی‌ (‪ )1945/3/22‬باڵیۆزخان���ه‌‬ ‫نامه‌ك���ه‌ ره‌وانه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌و نامه‌یه‌دا ئه‌و كه‌سایه‌تیانه‌‬ ‫باس ل���ه‌ "س���ته‌مكاری‌‌و سیاس���ه‌ته‌‬ ‫ناڕه‌واكانی‌ حكومه‌تی‌ ئێستاو پێشوی‌‬ ‫عێراق" ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها داوا له‌هێزه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ دونیا ده‌ك���ه‌ن "قه‌ره‌بوی‌‬ ‫هه‌ڵه‌كانی‌ پێشویان بكه‌نه‌وه‌ كه‌ ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌ك���ورد كردویان���ه‌‪ ،‬ب���ۆ دابینكردنی‌‬ ‫پێگه‌و ش���وێنێك بۆ كورده‌كان له‌نێو‬ ‫گه‌النی‌ ئ���ازادی‌ دنیادا‪ ،‬ئه‌و پێگه‌یه‌ش‬ ‫النیك���ه‌م خودموختاری‌ یان ئۆتۆنۆمی‌‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌مری���كاو واڵتان��� ‌‬ ‫ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كات ‌ه ك���ردوه‌‪ ،‬له‌خاڵ ‌‬ ‫زلهێ���ز ‌‬ ‫ی داواكارییه‌كانیاندا ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫كه‌مینه‌كانی���ش ده‌بێت ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی���ان هه‌بێت له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی كه‌م ‌ه‬ ‫ی ئۆتۆنۆمیدا‪ ..‬زمان ‌‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌مینه‌ ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانیش له‌و شوێنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێدا نیشته‌جێیه‌ فه‌رم ‌‬ ‫غه‌یر‌ه كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ده‌بێت‌و له‌به‌رانب���ه‌ردا زمان ‌‬ ‫ی دوه‌م له‌قوتابخانه‌كانیاندا‬ ‫وه‌ك زمان ‌‬ ‫ده‌خوێنرێت‪.‬‬

‫به‌رپرسه‌ به‌ریتانییه‌کان‬ ‫ده‌ڵین كوردستانێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ جێی‌ گاڵته‌و‬ ‫پێكه‌نینه‬

‫ناوچه‌ییه‌"‪.‬‬ ‫هاوپێ���چ له‌گه‌ڵ ناردن���ی‌ نامه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫كاربه‌ده‌س���تێكی‌ باڵیۆزخان���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫به‌س���ه‌رهاته‌ش ده‌گێڕێته‌وه‌‪ :‬موقه‌ده‌م‬ ‫داغس���تانی‌ كه‌ فه‌رمانده‌ی‌ فه‌وجێكی‌‬ ‫س���وپاو پۆلی���س ب���وه‌و هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫(‪ )800‬چه‌ك���دار ب���ون له‌ئاك���رێ‌‪ ،‬به‌‬ ‫مۆڵ���ه‌ت گه‌ڕای���ه‌وه‌ بۆ به‌غ���دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كس���ه‌ر وه‌زیری‌ به‌رگری‌ ئ���اگاداری‌‬ ‫ك���رده‌وه‌ بگه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ (‪)150‬‬ ‫كه‌سی‌ عه‌شیره‌ته‌كه‌ی‌ مه‌ال مسته‌فای‌‬ ‫بارزانی‌ ده‌یانه‌وێت په‌الماری‌ بنكه‌كانی‌‬ ‫پۆلیس بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم كاتێك داغستانی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ده‌بینێ���ت ته‌نها (‪)12‬‬ ‫كه‌س���ن‌و ب���ۆ پرس���یاركردن له‌باره‌ی‌‬ ‫هێستری‌ دزراوه‌وه‌ هاتون‪.‬‬ ‫هیوای‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫له‌بروس���كه‌یه‌كدا ك���ه‌ مێژوه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫(‪ )1945/4/6‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬باڵیۆزخانه‌‬ ‫داواكارییه‌كی‌ شه‌ش سه‌رۆك عه‌شیره‌تی‌‬ ‫كوردانی‌ ئێران‌و یاداشتێكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫هی���وا ره‌وان���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌و كاربه‌ده‌سته‌ی‌ باڵیۆزخانه‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م داواكارییانه‌ی‌ بۆ واش���نتۆن‬ ‫ناردوه‌‪ ،‬ده‌نوسێت‪ :‬كورده‌كان به‌ته‌مان‬ ‫ببنه‌ خاوه‌ن ده‌وڵه‌تێكی‌ كوردی‌ به‌پێی‌‬ ‫هه‌لومه‌رج���ی‌ الئیح���ه‌ی‌ ئه‌تڵه‌س���ی‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ حكومه‌تی‌ عێ���راق كه‌ له‌الیه‌ن‬

‫بریتانیه‌كان���ه‌وه‌ یارمه‌ت���ی‌‌و هاوكاری‌‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬له‌هه‌وڵی‌ نه‌هێش���تنی‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌گه‌رێكدای���ه‌ ب���ۆ ئۆتۆنۆمیی‌ كورد‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌رۆك عه‌شیره‌ته‌ كورده‌كان‬ ‫نوس���یویانه‌‪ :‬هیتل���ه‌ر له‌په‌خش���ێكی‌‬ ‫رادیۆییدا وتویه‌تی‌ كه‌ نیازی‌ قڕكردنی‌‬ ‫كورده‌‪ ،‬هه‌ركاتێ‌ گه‌یشته‌ ئێران‪.‬‬ ‫عێراقی‌ باش‌و كوردستانی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫رۆب���ه‌رت مێمینگ���ه‌ر ك���ه‌ یه‌كێك‬ ‫ب���وه‌ له‌كاربه‌ده‌س���تانی‌ باڵیۆزخانه‌‪،‬‬ ‫گفتوگۆیه‌كی‌ له‌گه‌ڵ جی‌ ئێچ تۆمپسنی‌‬ ‫كاربه‌ده‌س���تی‌ به‌رپرس���ی‌ به‌ریتان���ی‌‬ ‫له‌عێراق ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬له‌(‪)1945/9/13‬‬ ‫ناوه‌ڕۆك���ی‌ گفتوگۆك���ه‌ی‌ ره‌وان���ه‌ی‌‬ ‫واش���نتۆن كردوه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫بریتانی���ای‌ م���ه‌زن هی���چ ده‌س���ت‬ ‫له‌پشتدان‌و پارێزگارییه‌ك دابین ناكات‬ ‫ب���ۆ كه‌مینه‌كان ل���ه‌م واڵت���ه‌دا‌و پێی‌‬ ‫خۆش���ه‌ هه‌مو ببنه‌ عێراقیه‌كی‌ باش‪..‬‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی‌ بریتانیا مه‌ال مس���ته‌فای‌‬ ‫ئاگاداركرده‌وه‌ كه‌ به‌ته‌مای‌ پشتگیری‌‬ ‫بریتانیا نه‌بێت‪ .‬به‌رپرس���ه‌ بریتانیه‌كه‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردیی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رۆبه‌رتی‌ راگه‌یاندوه‌‪ :‬كوردستانێكی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ جێی‌ گاڵت���ه‌و پێكه‌نینه‌‪،‬‬ ‫گروپ���ه‌ كه‌مینه‌كان لێ���ره‌ ده‌بێت له‌و‬ ‫راس���تیه‌ بگه‌ن كه‌ ئ���ه‌وان عێراقین‌و‬ ‫ناتوان���ن پش���ت به‌بریتانیا ببه‌س���تن‬ ‫له‌پشتگیری‌ یان پاراستنیاندا‪.‬‬

‫(‪ )300‬هه‌زار دۆالر بۆ وه‌سی‌‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و گفتوگۆیه‌دا‪ ،‬تۆمپس���ن‬ ‫ی عه‌بدولئیال‬ ‫ی كرو‌ه وه‌س��� ‌‬ ‫ئاش���كرا ‌‬ ‫له‌پێش گه‌ش���ته‌كه‌یدا ب���ۆ ئه‌مریكا‬ ‫ی س���ه‌د ه���ه‌زار دۆالری دراوه‌تێ‌‪،‬‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی خه‌رج‌و‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌مری���كا ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئه‌س���تۆ گرتوه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫مه‌سره‌ف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )200‬ه���ه‌زار دۆالر ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫كردوه‌و تۆمپس���ن ده‌ڵێ���ت "ئه‌مه‌ش‬ ‫ی ئه‌قڵ‌و لۆجیكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫بڕ‌ه پاره‌ی ‌ه ئیزافی���ه‌م ره‌تكرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫كاربه‌ده‌ست ‌ه ئه‌مریكیه‌كه‌ش ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاگاداربو له‌كڕین ‌‬ ‫تۆمپسن به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی (‪)225‬‬ ‫ی نرخ��� ‌‬ ‫ئه‌و خش���ڵ‌و زێڕه‌ ‌‬ ‫هه‌زار دۆالر بو له‌الیه‌ن وه‌سیه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ی كارتیر له‌نیویۆرك‪.‬‬ ‫بازاڕ ‌‬

‫ی‬ ‫تۆفیق وه‌هبی‌‌و مه‌عروف چیاوك‌و نور ‌‬ ‫ی تر‪ ،‬داوا له‌كورده‌كان‬ ‫باویل‌و كه‌سان ‌‬ ‫ی بارزانیه‌كان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌كه‌ن شه‌ڕ ‌‬ ‫ل���ه‌(‪ )1946/1/22‬باڵیۆزخان��� ‌ه‬ ‫ی ناردوه‌‪،‬‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫یاداش���تێك ‌‬ ‫ی س���ه‌رچاو‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌ریتانیه‌و‌ه‬ ‫عێراقی���ه‌كان‌و هه‌واڵگر ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫هی���چ زانیارییه‌كیان له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫پارت ‌ه ده‌ستنه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌یاننامه‌كیاندا نوسیویانه‌‪ :‬میلله‌ت ‌‬ ‫ی ئاشتی ‌ه‬ ‫ی زۆر سه‌ره‌ك ‌‬ ‫كورد توخمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م به‌ش��� ‌ه گرن���گ‌و س���تراتیجیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جیهاندا‪ ،‬رزگاربون‌و سه‌ربه‌خۆیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ ئاشت ‌‬ ‫پش���ت به‌مه‌ودایه‌ك ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫ده‌به‌س���تێت له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی دنیادا‪.‬‬ ‫وه‌ك ئه‌نجامیش له‌ته‌واو ‌‬

‫ی كوردی‌‬ ‫ئاشورییه‌كان‌و ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ل���ه‌(‪ ،)1945/4/11‬واڵته‌ر ده‌بلیو‬ ‫ی‬ ‫بی���رگ یه‌كێ���ك له‌كاربه‌ده‌س���تان ‌‬ ‫ی ئه‌مری���كا‪ ،‬داواكاری‌‬ ‫باڵیۆزخان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫سه‌ركرد‌ه ئاشورییه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه تیایدا‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئاشورییه‌كان داوایانكردو‌ه دۆزه‌كه‌یان‬ ‫بدرێت ‌ه نه‌ت���ه‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان‪ .‬بیرگ‬ ‫ی راستی‌‌و سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫شیوعی‌‌و رزگاری‌‪ :‬ئاشتی‌‌و خیانه‌ت‬ ‫ی قوڵ‌و‬ ‫ی ده‌نوس���ێت‪ :‬رق‌و كینه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ل���ه‌(‪ )1947/3/27‬كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫ی ده‌س���كه‌وتن ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی له‌نێوان ئاش���ورییه‌كان‌و‬ ‫ی كورد نامیله‌كه‌یه‌ك بێمتمانه‌ی ‌‬ ‫ی راس���ت ‌‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫ی شیوع ‌‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫باڵوكراوه‌و به‌یاننامه‌ ‌‬ ‫ی موس���ڵمان ‌ه عه‌ره‌ب��� ‌ه عێراقیه‌كان���دا‬ ‫عێراق‪ ،‬باڵیۆزخان ‌ه له‌(‪ )1945/9/27‬باڵوده‌كاته‌وه‌و باڵیۆزخان ‌ه وێنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���ورییه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌نێریت بۆ وه‌زاره‌ت‪ ،‬ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ی ‌ه هه‌ی���ه‌‪ ..‬زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫ی شیوعیه‌كان‪ ،‬ره‌وانه‌ ‌‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كورد ده‌ڵێن‪ :‬عێراق ده‌خوازن كۆچ بكه‌ن بۆ واڵت ‌ه‬ ‫ی داواكارییه‌كان ‌‬ ‫ی له‌باره‌ ‌‬ ‫واش���نتۆن ده‌كات ك ‌ه تیایدا ئیدانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی عێراقدا مه‌سیحیه‌كان‪ ....‬له‌به‌ر رۆشنای ‌‬ ‫ی ئۆتۆنۆمیه‌ك له‌ناو ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی عێراق به‌پاڵپشت ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫هێرش ‌‬ ‫ی ك ‌ه كورده‌كان له‌ئێستادا‬ ‫ی راس���تیه‌ ‌‬ ‫ی بارزان‌و گونجاوتری���ن دۆخه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫بریتانیا بۆ س���ه‌ر عه‌شیره‌ت ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی كار بۆ حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌تێك ‌‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی ره‌ها ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی هاوس���ێی‌‌و ئیدان���ه‌ ‌‬ ‫گونده‌كان��� ‌‬ ‫ی ت���ه‌واو دێنێت ‌ه هه‌ندێك قس ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی كه‌سایه‌تی ‌ه كورده‌كان كوردی ‌‬ ‫ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫ئاش���وریی ‌ه عێراقیه‌كان بخرێن ‌ه سه‌ر‬ ‫ی شیوعیدا پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌كات‪ .‬هه‌ر ل ‌ه به‌یانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كوردی‌ سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫ئه‌م رێكخراو‌ه ژماره‌یه‌ك داواكارییان ده‌وڵه‌تێكی‌ نوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد چه‌شن ‌‬ ‫هاتوه‌‪ :‬به‌كرێگیراوان ‌‬

‫خۆری خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راست ئاواده‌بێت‬ ‫ ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫کتێبی "کۆتایی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راست"‬ ‫کۆکراوه‌ی وتاری چه‌ند نوسه‌رێکی‬ ‫دیاره‌ که‌ تێکڕا پێیانوایه‌ که‌‬ ‫گۆڕانکاریه‌کی گه‌وره‌ له‌خۆرهه‌اڵتدا‬ ‫رویداوه‌‌و ئه‌مریکاش به‌دیدێکی دیکه‌وه‌‬ ‫له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ده‌ڕوانێت‌و‬ ‫ده‌یه‌وێت گه‌مه‌کانی له‌م ناوچه‌یه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئێرانه‌وه‌ بکات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫باس له‌کرانه‌وه‌ی بۆچونی گه‌نجانی‬ ‫خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ده‌که‌ن‌و زۆرێک‬ ‫له‌و نوسه‌رانه‌ پێداگرن له‌سه‌رئه‌وه‌ی‬ ‫که‌ زۆرێک له‌گه‌نجان له‌خۆرهه‌اڵتدا‬ ‫به‌هۆی هاتنی ده‌وڵه‌تی ئیسالمیه‌وه‌‪،‬‬ ‫پشتیان له‌ئاینکردوه‌‌و له‌هه‌ندێک‬ ‫شوێنیشدا به‌ده‌نگی به‌رز دژی ئاین‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌وه‪‌.‬‬ ‫ئه‌مریکا پشت له‌خۆرهه‌اڵت ده‌کات‬ ‫زۆرێک له‌وتاره‌کانی ئه‌و کتێبه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫دیدی والیه‌ت���ه‌ یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا‬ ‫بۆ خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راس���ت‪ ،‬له‌پێشه‌کی‬ ‫ئه‌و کتێبه‌دا هاتوه‌ "له‌دیدی ئه‌مریکاوه‌‪،‬‬ ‫به‌های ستراتیژیی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫الواز بوه‌"‪.‬‬

‫به‌ش���ێک له‌ نوس���ه‌رانی ئه‌و کتێبه‌‬ ‫پێداگ���ری له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌ک���ه‌ن ک ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تای کۆتایی بایه‌خی خۆرهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌راس���ت الی ئه‌مری���کا ده‌رکه‌وتوه‌‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌کانی کۆشکی سپی به‌کرانه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ڕوی کۆم���اری ئیس�ل�امی ئێران‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌یام���ه‌ ده‌گه‌یه‌ن���ن ک���ه‌ ئه‌وان‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌ئاینده‌دا له‌ڕێگه‌ی تارانه‌وه‌‬ ‫ستراتیژیه‌کانی خۆیان به‌ڕێوه‌به‌رن‪.‬‬ ‫تۆم���اس فریدمان‪ ،‬نوس���ه‌ری دیاری‬ ‫ئه‌مریکا‪ ،‬له‌وتارێکیدا ک���ه‌ له‌وکتێبه‌دا‬ ‫باڵوکراوه‌ت���ه‌وه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ ئه‌مری���کاو هاوپه‌یمانه‌کانی خه‌ونی‬ ‫جیاوازی���ان هه‌ی���ه‌ له‌خۆرهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌راس���تدا‌و ئه‌س���ته‌مه‌ ب���ه‌و دیدگا‬ ‫جیاوازان���ه‌وه‌ بتوان���ن کوردس���تان‌و‬ ‫ئ���ه‌رده‌ن‌و لوبن���ان‌و ئه‌بوزه‌بی‌و عه‌مان‬ ‫له‌داعش بپارێزن‪.‬‬ ‫تۆم���اس فریدم���ان پێش���ی وایه‌ که‌‬ ‫خه‌ون���ی ئه‌مری���کا‌و هاوپه‌یمانه‌کان���ی‬ ‫ب���ۆ خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌رونش���یکارێکی وه‌ک فرۆیدیش پێی‬ ‫لێکنادرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌یڤید ئیگناتۆس نوسه‌ری رۆژنامه‌ی‬ ‫واشتۆن پۆس���ت باس له‌وه‌ ده‌کات که‌‬ ‫ئۆباما راڕایه‌ له‌تێروانینیدا س���ه‌باره‌ت‬

‫به‌خۆره���ه‌اڵت‌و به‌ش���ێوه‌یه‌کی "نه‌رم"‬ ‫پاشه‌کشه‌ی کردوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "سیاسه‌تی‬ ‫ئۆباما خ���ۆالدان بوه‌ له‌سه‌رکێش���ی‌و‬ ‫پێداچونه‌وه‌بو که‌ هه‌ندێک وه‌ک الوازی‌و‬ ‫کشانه‌وه‌ لێکیان ده‌دایه‌وه‌"‪ .‬جه‌ختیش‬ ‫له‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ ک���ه‌ مامه‌ڵه‌ی ئه‌مریکا‬ ‫له‌گه‌ڵ مالیکی‌و ئۆپۆزس���یۆنی سوریا‬ ‫وایک���ردوه‌ ک���ه‌ داعش به‌ئاس���انی له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ گه‌شه‌ بکات‪.‬‬ ‫داعش‌و خۆرهه‌اڵت‬ ‫به‌شێکی زۆری وتاره‌کانی ئه‌م کتێب ‌ه‬ ‫ته‌رخانک���راوه‌ ب���ۆ ده‌رکه‌وتنی داعش‬ ‫له‌خۆرهه‌اڵتدا‪ ،‬تۆماس فریدمان له‌چه‌ند‬ ‫وتارێکی ئه‌م کتێبه‌دا باس له‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ داعش له‌ڕوی سیسته‌می ژینگه‌ییه‌‌وه‌‬ ‫به‌عێ���راق‌و س���وریا نام���ۆن‌و هه‌رگیز‬ ‫له‌و دو ش���وێنه‌دا گه‌ش���ه‌ی نه‌کردوه‪‌،‬‬ ‫به‌ڵکو گه‌ش���ه‌کردنه‌که‌ بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫گوێزراوه‌ته‌وه‌ گه‌رنا ده‌رکه‌وته‌ی داعش‬ ‫هه‌ڵگری شوێنێکی دیکه‌یه‌‪ .‬فریدمان پێی‬ ‫وایه‌ ک���ه‌ کۆبونه‌وه‌ی خه‌ڵکی "چیچان‪،‬‬ ‫لیبیا‪ ،‬به‌ریتانیا فه‌ره‌نسا‪ ،‬ئوستورالیا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت س���عودیه‌‪ .‬ژینگه‌ی شێواوی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی عێراق‌و سوریا وایکردوه‌ ک ‌ه‬ ‫هاوپه‌یمانێتیه‌ک له‌نێوان ئه‌م شه‌ڕوان ‌ه‬

‫پارله‌مانتار‌ه كورده‌كان خه‌وتبون‬ ‫ل��� ‌ه (‪ )1947/1/23‬باڵیۆزخان��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���وپا ‌‬ ‫ی حیزب��� ‌‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ك���ورد ره‌وانه‌ ‌‬ ‫دیموكرات ‌‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌م پارت��� ‌ه باس‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌كو نوێنه‌ر ‌‬ ‫له‌وه‌ده‌كات ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫كورد له‌پارله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ورد ناك���ه‌ن‪ ،‬ب���ۆ به‌ڵگاندن��� ‌‬ ‫وته‌كانیش���یان ئه‌م به‌س���ه‌رهاته‌یان‬ ‫ی ن���او‬ ‫نوس���یوه‌‪ :‬له‌مش���تومڕێك ‌‬ ‫پارله‌ماندا نوێنه‌ر‌ه كورده‌كان خه‌ویان‬ ‫ی‬ ‫لێكه‌وتب���وو‪ ،‬به‌اڵم كاتێ���ك پرۆژه‌ ‌‬ ‫یاس���ایه‌ك كه‌وت��� ‌ه ده‌نگدانه‌و‌ه له‌پڕ‬ ‫له‌خه‌و راپه‌ڕین‌و ده‌ستیان به‌رزكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی یاساكه‌‪ ،‬بێئه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆ په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫ی بزانن‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ناوه‌كه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وكات ‌‬ ‫ئ���ه‌م پارت��� ‌ه قایمقام��� ‌‬ ‫ی به‌"س���یخوڕو‬ ‫ی نور ‌‬ ‫رانی ‌ه عه‌بدولباق ‌‬ ‫ی عێ���راق‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫به‌كرێگرت���ه‌" ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوده‌بات‪ ،‬پاشان ده‌ڵێن "حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ن���اردو‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق ن���ور ‌‬ ‫ی ئێراندا‬ ‫ی ناو خاك ‌‬ ‫ی لیوه‌تان ‌‬ ‫له‌گوند ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌رۆك ه���ۆز‌ه كورده‌كان‬ ‫چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫بكه‌وێت‪ ،‬تاوه‌ك���و به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق���ه‌و‌ه هانیان بدات ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵكوتن��� ‌ه س���ه‌ر بنكه‌و ب���اره‌گا ‌‬ ‫كۆماری‌ مهاباد"‪.‬‬

‫بیانیانه‌‌و که‌س���انی عه‌لمانی‪ ،‬ره‌سه‌نی‬ ‫عێراقیی‌و سوریی‪ ،‬عه‌شایه‌ری ناوچه‌که‌و‬ ‫فه‌رمانده‌ کۆنه‌به‌عسیه‌کان پێکبێت که‌‬ ‫خه‌می ئه‌م���ه‌ی دوایی���ان ئاینی نه‌بو‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ئه‌وه‌ بو که‌ چۆن حوکمی عێراق‌و‬ ‫سوریا بکرێت"‬ ‫تۆماس پێی وایه‌ که‌ ناکرێت ئه‌مریکا‬ ‫هه‌م���ان هه‌ڵه‌ی ک���ه‌ له‌لیبی���ا کردی‬ ‫به‌رامب���ه‌ر داعش دوب���اره‌ی بکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت رێبه‌ریک���ردن له‌ریزه‌کانی‬ ‫دواوه‌ وه‌ک بینیمان له‌لیبیا سه‌رکه‌وتو‬ ‫نه‌بو‪ ،‬هه‌روه‌ها رێبه‌ریکردن له‌پێشه‌وه‌ی‬ ‫هێرشدا به‌هه‌مانشێوه‌ سه‌رکه‌وتو نه‌بو‬ ‫وه‌ک ئه‌وه‌ی س���ه‌رۆک ب���ۆش له‌عێراق‬ ‫کردی‪ ،‬ئه‌و نوس���ه‌ره‌ پێی وایه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌مری���کا س���تراتیژه‌ مه‌زنه‌که‌ی خۆی‬ ‫به‌کاربهێنێت ک���ه‌ ئه‌ویش رێبه‌ریکردنه‌‬ ‫له‌ناوه‌وه‌‪.‬‬ ‫فه‌رید زه‌که‌ریا که‌ نوسه‌رێکی گه‌وره‌ی‬ ‫ئه‌مریکای���ه‌ پێداگری ل���ه‌وه‌ ده‌کات که‌‬ ‫داعش زۆر له‌ئه‌لقاعیده‌ ئاڵۆزتره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الوازیه‌کی بنه‌ڕه‌تی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫قاعیده‌ رێکخراوی پان ئیس�ل�امی بوه‌‌و‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ ده‌ستی به‌هه‌مو موسوڵمانان‬ ‫رابگات به‌اڵم داعش گروپێکی تائیفیه‌‌و‬ ‫مسوڵمانان ده‌کات به‌دوژمنی یه‌ک‪.‬‬

‫خه‌ونی ئه‌مریکا‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌کانی‬ ‫بۆ خۆرهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‬ ‫ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌رونشیکارێکی‬ ‫وه‌ک‬ ‫فرۆیدیش پێی‬ ‫لێکنادرێته‌وه‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )481‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/2‬‬

‫ئیبراهیمی‌ عه‌لیزاده‌‪ :‬حیزبه‌كان ‌ی رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان نه‌یانتوانی‌ ده‌وری‌ ناوبژیوان بگێڕن‬

‫حیزب ‌ی دیموكرات‌و په‌كه‌كه‌ش هه‌ڵه‌ بون‬ ‫ئا‪ :‬گۆران عه‌لی‌‬ ‫به‌ره‌به‌یانی‌ ڕۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ ‪3‬ی‌‬ ‫جۆزه‌ردان تێكهه‌ڵچونێكی‌ چه‌كدارانه‌‬ ‫له‌نێوان پێشمه‌رگه‌كانی‌ حیزبی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستانی‌ ئێران‌و‬ ‫گه‌ریالكانی پارتی كرێكارانی‌كوردستان‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌چیاكانی‌ قه‌ندیل رویدا‪ ،‬كه‬ ‫‌له‌ئاكامدا پێشمه‌رگه‌یه‌كی‌ دیموكرات‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌ستداو سێ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫تریش بریندار بون هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئاڵۆزی له‌نێوان ئه‌م دو حیزبه‌دا تا‬ ‫راده‌یه‌ك هێوربۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫چاره‌سه‌رێكی‌ كۆتایی‌ بۆئه‌م كێشه‌یه‌‬ ‫نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئیبراهیمی‌ عه‌لیزاده‌‬ ‫سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ ـ حیزبی‌ كۆمۆنیستی‌‬ ‫ئێران‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"به‌بێ‌ ده‌رس وه‌رگرتن له‌و هه‌اڵنه‌ی‌ له‌م‬ ‫پێكهه‌ڵبژانه‌ی‌ نێوان په‌كه‌كه‌و حیزبی‌‬ ‫دیموكراتدا رویدا‪ ،‬ناتوانین گره‌نتی‌ ئه‌وه‌‬ ‫بكه‌ین دووپات نه‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ا ئێس���تا حی���زب‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ كوردس���تانی‌ هه‌م���و‬ ‫پارچه‌كان له‌هه‌وڵ���دان بۆئه‌وه‌ی‌ گرژی‌‌و‬ ‫ناكۆكیه‌كان���ی‌ نێوان په‌كه‌ك���ه‌و حیزبی‌‬ ‫دیموكرات كۆتاییپێبێ���ت‪ ،‬ئایا ده‌رفه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ هاوبه‌ش له‌الی���ه‌ن حیزب‌و‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی كوردستان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كه‌ت���ان به‌ڵێیه‌‪ ،‬تا‬ ‫ئێستا چیكراوه‌؟‬ ‫ئیبراهیمی‌ عه‌لیزاده‌‪ :‬ئێمه‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ئومێده‌واربوی���ن ئ���ه‌و ئیمكان���ه‌ هه‌بێت‌و‬ ‫به‌ش���به‌حاڵی‌ خۆم���ان ت���ا راده‌یه‌كیش‬ ‫هه‌وڵم���ان بۆدا‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ زۆر زو‬ ‫هه‌س���تمانپێكرد كه‌ حیزبه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ئێ���ران ئ���ه‌و زه‌رفیه‌ته‌یان‬ ‫له‌خۆیان نیشان نه‌دا كه‌ ده‌وری‌ ناوبژیوان‬ ‫بگێڕن‪ ،‬هه‌ڵوێس���ت وه‌رگرتنیان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ڕوداوه‌كه‌ جۆرێ���ك له‌الیه‌نگیری‌ تێدابو‬ ‫ك���ه‌ توان���ای ناوبژیوانی‌ له‌بارب���رد‪ .‬ئه‌م‬ ‫روداوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ نه‌ده‌ب���و بچێته‌ خانه‌ی‬ ‫گه‌له‌كومه‌ك���ی الیه‌نێ���ك دژ به‌الیه‌نێكی‬ ‫دیكه‌‪ .‬هه‌رچه‌شنه‌ ریزبه‌ندیه‌ك به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا كه‌ رێگاچاره‌ی سه‌رڕاستتر‬ ‫بۆ كێش���ه‌كه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئاگ���ری ناكۆكیه‌كه‌‬ ‫باوه‌ش���ێن ده‌كات‌و ره‌وا نییه‌‪ .‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫حیزبه‌كانی كوردستانی ئێران نه‌یانتوانی‬ ‫ده‌وری نێوبژیوانی ببیینن‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫هه‌یئه‌تی پارله‌مانی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫له‌به‌یندای���ه‌و ئێم���ه‌ هیواداری���ن ئ���ه‌وان‬ ‫بتوانن ئه‌و ده‌وره‌ ببینن‌و چاره‌س���ه‌رێكی‬ ‫گونجاو بۆ ئاڵۆزیه‌ك���ه‌ بدۆزنه‌وه‌‪ .‬خه‌ڵك‬ ‫له‌هه‌مو پارچه‌كانی كوردستان‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌كوردستانی ئێران به‌و كێشه‌یه‌ ماندون‌و‬ ‫چاوه‌ڕێی چاره‌سه‌ری به‌په‌له‌ ده‌كه‌ن‪ .‬ئێمه‌‬ ‫خۆش���مان وه‌كو الیه‌نێك ك���ه‌ جه‌رگمان‬ ‫به‌وج���ۆره‌ تێكهه‌ڵچونان���ه‌ ژان ده‌كات‪.‬‬ ‫بیره‌وه‌ری‌ تاڵمان هه‌یه‌ له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆو‬ ‫خۆمان به‌جۆرێك له‌ج���ۆره‌كان قوربانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆبوی���ن‪ ،‬حه‌ساس���یه‌تمان‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌رامبه‌ر ب���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌و چی‌‬ ‫له‌تواناماندابێ���ت ب���ۆ هێوركردن���ه‌وه‌و‬ ‫ئاسایكردنه‌وه‌و دۆزینه‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌رێكی‌‬

‫ئیبراهیمی عه‌لیزاده‌‬ ‫درێژماوه‌ بۆ ئه‌م روداوه‌ كۆتا ناكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌م تێكهه‌ڵچون���ه‌ چه‌كداری ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ك���ه‌ له‌میدیاكان���ه‌وه‌ باڵوبوه‌وه‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ جۆراوجۆره‌كان باس���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ك���ه‌ن له‌بنه‌ڕه‌تدا گوایه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬كه‌ كه‌ڵك وه‌ربگیرێت له‌س���نوره‌كان‬ ‫بۆ درێ���ژه‌دان به‌خه‌باتی‌ چه‌كدارانه‌ دژی‬ ‫كۆماری ئیس�ل�امی‪ ،‬مه‌به‌س���تی حیزبی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تانی ئێران له‌ناردنی‬ ‫ئه‌و پۆله‌ پێش���مه‌رگه‌یه‌ بۆ س���ه‌ر سنور‬ ‫هه‌رچی بوبێت‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی ئێوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌س���نوره‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان بۆ درێژه‌ی خه‌باتی چه‌كداری‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ئیبراهی���م عه‌لیزاده‌‪:‬ب���ه‌الی ئێم���ه‌وه‌‬ ‫هیچ س���نورێك ن���ه‌ له‌كوردس���تان‌و نه‌‬ ‫له‌هیچ ش���وێنێكی‌ جیهاندا پیرۆزی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫مێ���ژو پێمانده‌ڵێت ك���ه‌ ئه‌و س���نورانه‌‬ ‫چ���ۆن دیاریكراون‪ .‬ه���ه‌ر ده‌وڵه‌تێك هه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارێك چه‌نده‌ تیخی بڕیبێتی چه‌نده‌‬ ‫له‌ش���كری بڕی كردبێ���ت‪ ،‬چه‌نده‌ توانای‬ ‫هه‌بوبێت‪ ،‬سنوره‌كانی خۆی په‌ره‌پێداوه‌‪.‬‬ ‫كه‌م نین ژماره‌ی ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی كه‌ ناوی‬ ‫ئه‌م سنورانه‌یان ناوه‌ سنوری میلله‌ته‌كه‌ی‬ ‫خۆم���ان‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ پێكهاته‌یه‌كی‌ كه‌‬ ‫له‌ناو ئ���ه‌و واڵته‌دا هه‌بوبێت‪ ،‬هه‌وڵیانداوه‌‬ ‫به‌ن���اوی میلله‌ت���ی‌ خۆیان پێناس���ه‌یان‬ ‫بك���ه‌ن‌و بیانتوێننه‌وه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ س���نور‬ ‫به‌الی ئێمه‌وه‌ خۆی له‌خۆیدا پیرۆزییه‌كی‌‬ ‫نییه‌ كه‌ پێویس���ت بێت بیپاریزێت‪.‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بكرێت‌و بگونجێ���ت‪ ،‬ده‌مانه‌وێت‬ ‫هه‌مو س���نورێك به‌ره‌و روی ئینسانه‌كان‬ ‫ك���راوه‌ بێت‪ .‬كاتێكیش ده‌س���ه‌اڵتدارێكی‬ ‫زاڵ���م له‌رێگای خه‌بات���ی ره‌واو عادالنه‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ س���نور داده‌نێ���ت‪ ،‬بۆم���ان هه‌یه‌‬

‫ئه‌م س���نورانه‌ ببه‌زێنی���ن‪ .‬ئه‌وه‌ بۆچۆنی‬ ‫ئوس���وڵی ئێمه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم دی���ار‌ه له‌نێوان‬ ‫ئوسوڵ‌و حه‌زو ئارزوی ئێمه‌و واقیعه‌یه‌ت‬ ‫فاس���له‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی كه‌ به‌چ مه‌به‌ستێك‬ ‫س���نور ده‌به‌زێنێن‌و هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ئایا به‌زاندنی سنور به‌عه‌مه‌لی له‌ئیمكاندا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ردوكیان پرس���یاری واقیعین‪.‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ند له‌گه‌ڵ ئه‌م كێشه‌ دیاریكراوه‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌اڵمی پرسیاری یه‌كه‌م ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌مانهه‌وێت له‌كوردستانی ئێران خه‌باتی‬ ‫چه‌كداری ببوژێنینه‌وه‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌‬ ‫پێویس���تیمان به‌ س���نور هه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫پێشتر جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردستانمان‬ ‫ل���ه‌م س���تراتێژه‌ی خۆم���ان ئ���اگادار‬ ‫كردبێت���ه‌وه‌‪ .‬خه‌باتی چه‌كداری به‌ نهێنی‬ ‫نابوژیت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و خه‌باته‌ ب���ه‌ ته‌بیعه‌تی‬ ‫خۆی حه‌ره‌كه‌تێكی ئاشكرایه‌‪ .‬سه‌ره‌رای‬ ‫ئه‌وه‌ پێویس���ته‌ جه‌م���اوه‌ری خه‌ڵك لێی‬ ‫ئاگادار ب���ن‪ ،‬چۆنكه‌ ده‌بێت پش���تیوانی‬ ‫لێ بكه‌ن‪ ،‬پیداویستیه‌كانی دابین بكه‌ن‪،‬‬ ‫زانیاری پ���ێ بگه‌یه‌نن‪ ،‬بیپارێزن‪ .‬هه‌موی‬ ‫ئه‌وانه‌ وا هه‌ڵده‌گرێ كه‌ خه‌ڵك به‌س���ه‌ر‬ ‫روداوێك���ی چاوه‌ڕواننه‌ك���راودا نه‌كه‌ون‪،‬‬ ‫غافڵگیر نه‌بن‪ .‬نه‌مانبیس���توه‌ كه‌ حیزبی‬ ‫دیموكرات به‌ش���ه‌فافی بۆ ئه‌و قۆناغه‌ ئه‌و‬ ‫س���تراتێژه‌ی دیاریكردبێت‪ .‬دوه‌م پرسیار‬ ‫ئه‌وه‌ب���و كه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ی كه‌ ئه‌و‬ ‫س���تراتێژه‌ دیاریكرابێت ی���ان نه‌كرابێت‪،‬‬ ‫ئایا له‌ڕوی كرداریی���ه‌وه‌ كه‌ڵك وه‌رگرتن‬ ‫له‌و س���نورانه‌ ئیمكانی هه‌یه‌؟ ئیمكانیش‬ ‫له‌ئوس���وڵی‌ ئێم���ه‌ ده‌رنای���ه‌ ئیم���كان‬ ‫له‌واقعیه‌ت���دا ده‌ردێت ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم چه‌كداری له‌و سنوره‌ داناوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حگومه‌ت���ی هه‌رێ���م به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لێكی‬ ‫هه‌ی���ه‌ ناتوانێ ئه‌و ئیمكان���ه‌ به‌ تۆ بدات‬

‫هه‌ڵ ‌هی‌ په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌بو ك ‌ه‬ ‫نه‌یتوانی‌ ئه‌م‬ ‫روداوه‌ ئیدار‌ه‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌رۆشن ‌‬ ‫‌وتنه ناو‬ ‫‌هه‌ردوال كه ‌‌‬ ‫داوی‌ پالنێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ توركی‌و‬ ‫ی‌‬ ‫جمهوری‌ ئیسالم ‌‬ ‫تێدایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر فاڵنه‌ هێز له‌فاڵنه‌ شوێن دانیشتوه‌‬ ‫ئیمكان���ی‌ ئ���ه‌وه‌ت پێن���ادات تێپه‌ڕبیت‪.‬‬ ‫ده‌زانی���ن كه‌ هه‌ریمی كوردس���تان چه‌ند‬ ‫س���ه‌د كیلومه‌تر سنوری هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كوردستانی ئێران هه‌یه‌‪ .‬به‌شێكی بچوك‬ ‫له‌و سنوره‌ له‌ژێر كونتروڵی په‌که‌که‌ دایه‌و‬ ‫به‌شی هه‌ره‌زۆریش���ی له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‬ ‫پاراس���تنی س���نوری حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ كونتروڵ ده‌كرێت‪ .‬په‌که‌که‌‬ ‫به‌پشت به‌س���تن به‌ هێزێكی زۆر كه‌ له‌و‬ ‫سنوره‌ جێگیری كردون‪ ،‬به‌بێ هیچ چه‌شنه‌‬ ‫رێككه‌وتنێكی ره‌س���می له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬كونتروڵ���ی ئه‌و‬ ‫به‌شه‌ی سنوری به‌ده‌سته‌وه‌ گرتوه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫هێزێك���ی دیكه‌ش كه‌ به‌گونجاوی بزانێت‪،‬‬ ‫ب���ۆ س���تراتێژیه‌كه‌ی خۆی به‌پێویس���تی‬ ‫بزانێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتو به‌ش���ێك له‌سنوری‬ ‫گرته‌ ژێر كونتروڵ���ی خۆی‪ ،‬ئه‌وه‌ قابیلی‬ ‫ده‌ركه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم مه‌س���ه‌له‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫الیه‌نێك حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‌و‬ ‫په‌که‌که‌ی برده‌ خانه‌ی دۆس���ته‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫پێویس���ته‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر وه‌ها مه‌به‌س���تێكی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬نه‌ك له‌رێگای كۆكردنه‌وه‌ی هێزو‬ ‫به‌زۆر به‌ڵك���و له‌رێ���گای گفتوگۆوه‌ ئه‌و‬ ‫ئیمكانه‌ بۆ خۆی مس���ۆگه‌ر بكات‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتو گفتوگۆ چاره‌ی مه‌سه‌له‌كه‌ی نه‌كرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و جار ده‌كرێت جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی لێ‬ ‫تێبگه‌ینێت‌و رێگای خه‌باتێكی سیاسی بۆ‬ ‫مس���ۆگه‌ركردنی ئه‌و مافه‌ی خۆت بگرێته‌‬ ‫به‌ر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ ئه‌م سیاسه‌ته‌ ئوسوڵییه‌ی‬ ‫ك���ه‌ باس���ی ده‌كه‌ن چ���ۆن ب���ۆ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫رایده‌په‌ڕێنن؟‬ ‫ئیبراهیم���ی‌ عه‌لیزاده‌‪:‬ئه‌و سیاس���ه‌ته‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ ئیمكان���ه‌‪ ،‬بۆنمونه‌‬

‫ئێم���ه‌ وتومانه‌ ش���ه‌ڕمان له‌گه‌ڵ كوماری‬ ‫ئیس�ل�امی رانه‌گرتوه‌‪ .‬كاتێك كه‌ كوماری‬ ‫ئیس�ل�امی به‌زه‌رب���ی چ���ه‌ك‌و گرت���ن‌و‬ ‫زین���دان‌و ئه‌شكه‌نجه‌وكوش���تن ب���ه‌ره‌و‬ ‫روی داوا ره‌واكان���ی ئێم���ه‌و خه‌ڵك���ی‬ ‫كوردس���تان ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌مافی خۆمانی‬ ‫ده‌زانی���ن كه‌ له‌زه‌م���ان‌و مه‌كانی گونجاو‬ ‫به‌ئامرازگه‌لێك���ی كه‌ به‌ده‌س���تی دێنێن‬ ‫خه‌باتی چه‌كداری له‌كوردس���تانی ئێران‬ ‫ببوژێنینه‌وه‌‪ .‬ده‌ستبردن بۆ چه‌ك یه‌كێك‬ ‫له‌و رێگایانه‌یه‌ كه‌ هه‌میشه‌ خه‌ڵكی‌ كورد‬ ‫له‌كوردستانی‌ الی‌ ئێمه‌و له‌هه‌مو به‌شه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تانیش له‌ب���ه‌ر ده‌س���تیان بوه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ نه‌بن ‌ه قۆچی‌ قوربانی‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫دوژمنانیاندا‪ .‬به‌اڵم له‌بارودوخی ئێستادا‬ ‫بۆ ئێمه‌ ناگۆنجێت كه‌ سنوره‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬سه‌ربه‌خۆ له‌بڕیاری ئه‌وانه‌ی‬ ‫س���نوره‌كان ده‌پارێزن‌و رێگای هاتوچونی‬ ‫چه‌كدارانه‌مان پێ ناده‌ن‪ ،‬ئه‌و سنورانه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ به‌كاربێنێن‪ .‬كاتێك له‌ساڵی‬ ‫‪1980‬خه‌باتی چه‌كداری ئێمه‌ له‌كوردستانی‬ ‫ئێران ده‌س���تیپێكرد‪ ،‬ته‌نیاو ته‌نیا له‌روی‬ ‫زه‌روره‌ت بو به‌پشتیوانی جه‌ماوه‌ر‪ ،‬به‌بێ‬ ‫به‌هره‌مه‌ندبون له‌ئاسانكاری هیچ سنورێك‬ ‫به‌ڕێوه‌مان برد‪ .‬له‌ده‌وره‌ی شه‌ڕی هه‌شت‬ ‫س���اڵه‌ی ئێران‌و عێ���راق‌و له‌ده‌ورێكدا كه‌‬ ‫س���نوره‌كانی ئه‌و دو به‌شه‌ی كوردستان‪،‬‬ ‫له‌ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی ده‌وڵه‌ت���ی عێراق���دا‬ ‫نه‌ب���ون‪ ،‬بۆ ده‌وره‌یه‌ك كه‌ڵ���ك وه‌رگرتن‬ ‫له‌و س���نورانه‌ ئیمكانی هه‌بو‪ .‬جگه‌ له‌وه‌‬ ‫به‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی ئێمه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ك���ه‌ خه‌باتی چه‌ك���داری له‌كوردس���تانی‬ ‫ئێران ده‌توانێت هه‌روا له‌ده‌ستوری كاردا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬بارودۆخی ناوخۆی كوردستان‬ ‫كه‌ تێیدا تا راده‌یه‌كی دڵخۆشكه‌ر خه‌باتی‬ ‫مه‌ده‌ن���ی‌و بزوتن���ه‌وه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‬ ‫وه‌كو بزوتنه‌وه‌ی كرێكاران‪ ،‬ژنان‪ ،‬الوان‪،‬‬ ‫ژینگه‌پاریزان‪ ،‬هونه‌رمه‌ندان‌و رۆشنبیران‪،‬‬ ‫له‌بوژاندنه‌وه‌دای���ه‌‪ ،‬خه‌بات���ی چه‌كداری‬ ‫نه‌هاتوه‌ته‌ ئه‌وله‌ویه‌تی ئێمه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێمه‌ سه‌رنجمان دایه‌ ئه‌م روداوه‌‬ ‫به‌بڕوای‌ ئێوه‌ هه‌ڵه‌و كه‌موكوڕیه‌كانی‌ هه‌ردو‬ ‫الیه‌ن���ی‌ حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫ئێران‌و په‌كه‌كه‌ ل���ه‌م روداو‌ه كه‌ده‌توانین‬ ‫ته‌جروبه‌ی‌ لێوه‌رگرین ب���ۆ دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌دوپات بونه‌وه‌ی‌ ئاوا روداوێك كامانه‌ن‬ ‫كه‌ ده‌توانین ئاماژه‌ی‌ پێبكه‌ین؟‬ ‫ئیبراهیم���ی‌ عه‌لیزاده‌‪ :‬پێ���ش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌من باس���ی‌ هه‌ڵه‌كان بك���ه‌م ده‌مه‌وێت‬ ‫ئاماژه‌ به‌خاڵێكی‌ گرنگ بكه‌م ئه‌ویش كه‌‬ ‫دوژمنان���ی‌ خه‌ڵكی‌ كورد‪ .‬واتا ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫داگیركه‌ری‌ كوردس���تان ده‌وڵه‌تی‌ ئێران‌و‬ ‫توركیا وه‌ختێك په‌یوه‌ندی‌ده‌گرن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م حیزب‌و ئه‌و حیزب عاشقی‌ چاووبرۆی‌‬ ‫ئ���ه‌م هێزان���ه‌ نی���ن‪ ,‬به‌رژه‌وه‌ندیه‌كیان‬ ‫هه‌یه‌و ئ���ه‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌ی���ان چاودێری‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌وله‌پێناوی‌ ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندیانه‌یدا كه‌‬ ‫ئاسانكارییه‌ك ده‌كه‌ن ئیمكانێك ده‌ده‌ن‌و‬ ‫چاوپۆش���یه‌ك ده‌كه‌ن ئه‌وكاته‌ مه‌س���ه‌له‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ئێم���ه‌ چه‌ندێ���ك ده‌توانی���ن‬ ‫س���نوره‌كانی‌ باوه‌ڕو عه‌قیده‌مان‪ ،‬سنوری‌‬ ‫به‌رنامه‌و رێبازمان‪ ،‬س���نوری‌ ئه‌خالقمان‪،‬‬ ‫نه‌به‌زێنی���ن‌و چه‌ن���ده‌ به‌وان���ه‌ پابه‌ندین‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌ بڵێ���م وه‌ختێ‌ ئام���اده‌كاری بۆ‬

‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی ده‌كرا‪ ،‬یه‌كێك له‌و‬ ‫خاڵ���ه‌ س���ه‌ره‌كیانه‌ی‌ كه‌ ئێم���ه‌ ناكۆك‬ ‫بوین له‌گه‌ڵ هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان ئه‌وه‌بوكه‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی دیك���ه‌ ده‌یانوت با ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫داگیرك���ه‌ری‌ كوردس���تانیش بێ���ن ل���ه‌و‬ ‫كۆنگره‌ی���ه‌دا ئاماده‌بن‪.‬ئێم���ه‌ ده‌مانگۆت‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نه‌قس���ی غ���ه‌ره‌زه‌ مه‌گ���ه‌ر ئه‌و‬ ‫كۆنگره‌یه‌ بۆ پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌ پالنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وان نی���ه‌؟ به‌داخه‌وه‌ س���نوری حیزبه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی هه‌مو پارچه‌كانی كوردستان‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌ده‌س���تتێوه‌ردانی ده‌وڵه‌تانی‬ ‫دوژمن���ی گه‌ل���ی ك���ورد الوازه‌‪ .‬ل���ه‌وه‌‬ ‫بگوزه‌ری���ن‪ ،‬پرس���یاری هه‌ڵه‌كانتان كرد‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫ئێران له‌و قه‌زیه‌دا ئه‌وه‌بو كه‌پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هێ���ز بنێرێت‪ ،‬چونك���ه‌ نه‌ویس���تویه‌تی‌‬ ‫قه‌ندیل‌و كێله‌ ش���ین داگیربكات به‌هێزی‌‬ ‫خۆی‌‌و هێزه‌كه‌ش���ی‌ ئه‌وه‌ نه‌بوه‌و ده‌یزانی‬ ‫له‌وانه‌یه‌ به‌ربه‌ستی‌ بۆ پێكبێت‪ .‬ده‌بوایه‌‬ ‫پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ هێز بنێرێ���ت بۆئه‌و خاڵه‌‬ ‫بۆه���ه‌ر مه‌به‌س���تێك چ ب���ۆ تێپه‌ڕبونی‌‬ ‫س���نوربێت ی���ان ب���ۆ دانان���ی‌ مقه‌ڕبێت‬ ‫ده‌بوایه‌ گفتوگۆی كردبا له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌و‬ ‫به‌جۆرێك له‌رێككه‌وتن بگه‌یشتنبان‪ .‬خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ری���ش رێكنه‌كه‌وتبان ئ���ه‌وا حیزبی‬ ‫دیموكرات ده‌یتوانی راس���تی مه‌سه‌له‌كه‌‬ ‫به‌خه‌ڵكی كوردستان رابگه‌ینێ‌و بچێته‌ ناو‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی سیاسیه‌وه‌ بۆ مه‌به‌سته‌كه‌ی‪.‬‬ ‫ش���ك له‌وه‌دانی���ه‌ هه‌م���و حیزبه‌كان���ی‌‬ ‫كوردستان‌و په‌كه‌كه‌ش پاوه‌نخوازی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌و دیاریشه‌ قسه‌ له‌سه‌رئه‌وه‌ نیه‌ قسه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وه‌ختێ نه‌س���نوره‌كه‌‬ ‫ب���ۆ په‌كه‌كه‌ نه‌ب���ۆ حیزب���ی‌ دیموكرات‬ ‫پیرۆزه‌ نه‌بۆ ئێمه‌‪ ,‬به‌ڵكوس���نورگه‌لێكی‬ ‫ده‌س���تكرده‌ به‌بڕوای‌ من هه‌ڵه‌ ‌ی حیزبی‌‬ ‫دیموكراته‌و هه‌روه‌ها جوڵه‌ی‌ هێزه‌كه‌شیان‬ ‫بۆجوڵه‌ی‌ هه‌ر هێزێك‪ ،‬بۆنمونه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌بێت ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫ده‌زگای‌ حكوم���ه‌ت وه‌ربگریت ده‌بێت بۆ‬ ‫ئه‌وانیش ره‌زامه‌ندی‌ ئ���ه‌وان وه‌ربگیرایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌وانه‌یه‌ ره‌زامه‌ن���د نه‌بن‌وناتوانم‬ ‫به‌هێزی‌ خۆم ئه‌و ناوچه‌یه‌ كۆنتڕۆڵ بكه‌م‬ ‫ده‌گه‌ڕامه‌وه‌ به‌خه‌ڵكی‌ كوردستانم ده‌وت‪،‬‬ ‫ده‌مانه‌وێت له‌و مه‌رزه‌ تێپه‌ڕبین له‌خواره‌وه‌‬ ‫هیچ رێگه‌یه‌كم���ان نیه‌‪ .‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ناهێڵێت تێپه‌ڕین له‌س���ه‌ره‌وه‌ش په‌كه‌كه‌‬ ‫رێگ���ه‌ی‌ لێگرتوین گفتوگۆش���مان له‌گه‌ڵ‬ ‫كردون رێگه‌ ناده‌ن ئێوه‌ قه‌زاوه‌ت بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ په‌كه‌كه‌ ئه‌وه‌بو كه‌ نه‌یتوانی‌ ئه‌م‬ ‫روداوه‌ مودیریه‌ت بكات من ناڵێم پالنێكی‌‬ ‫شكڵگرتوی‌ دوالیه‌نه‌ له‌گۆڕێدابو به‌رۆشنی‌‬ ‫ده‌توان���م ببین���م كه‌ه���ه‌ردوال ده‌توان���ن‬ ‫كه‌وتبن���ه‌ ناو داوی‌ پالنێك���ه‌وه‌‪ ،‬پالنێك‬ ‫كه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ ده‌وڵه‌تی‌ توركی‌ تێدایه‌و‬ ‫ئه‌مه‌ له‌الیه‌ك له‌الیه‌كی‌ تریش به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫جمهوری‌ ئیسالمی‌ تێدایه‌‪ .‬مودیریه‌تكردنی‌‬ ‫دروس���تی‌ ئه‌م روداوه‌ هه‌رله‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ده‌یتوانی نه‌هێڵێت ئه‌و پالنه‌شكڵ بگرێت‬ ‫پوچه‌ڵ���ی‌ بكاته‌وه‌ ته‌قه‌كردن‌و ده‌س���ت‬ ‫پێشخه‌ریكردن له‌شه‌ڕئه‌ویش له‌كاتێكدا تۆ‬ ‫هێزێكی‌ گه‌وره‌ی‌ بااڵده‌ستی له‌ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك پێویست‌و ره‌وا نه‌بو‪.‬‬ ‫به‌بێ‌ ده‌رس وه‌رگرتن له‌و هه‌اڵنه‌ ناتوانین‬ ‫گرنتی‌ ئه‌وه‌ بكه‌ین دوپات نه‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوری‌ هه‌رێم‌و راپرسی!‬ ‫فه‌الح مسته‌فا سدیق*‬ ‫وه‌ك���و ئاش���كرایه‌ ش���ێواز‌ه‬ ‫دیموكراس���ییه‌كانی‌ نوس���ینه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تور بریتی��� ‌ه له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌كی بنه‌ڕه‌ت���ی‌ (الجمعی���ه‌‬ ‫التاسیس���یه‌) كه‌ له‌الی���ه‌ن خه‌ڵكه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێن‌و ئه‌ركیان نوس���ینه‌وه‌ی‬ ‫ده‌س���توره‌‪ ،‬پاش نوس���ینی‌ ده‌ستور‬ ‫كاریان كۆتایی پێدێت‪.‬‬ ‫بریتی���ه‌‬ ‫دوه‌م‬ ‫ش���ێوازی‌‬ ‫له‌ده‌ستنیش���انكردنی لیژنه‌ی���ه‌ك كه‌‬ ‫كاری نوس���ینه‌وه‌ی‌ ده‌ستوره‌‪ ،‬پاش‬ ‫نوس���ینی‌ ده‌س���تور ئه‌ركیان كۆتایی‬ ‫پێدێ���ت‌و ده‌س���توره‌كه‌ ده‌خرێت���ه‌‬ ‫راپرس���ییه‌وه‌و رای‌ هاواڵتیانی له‌سه‌ر‬ ‫وه‌رده‌گیرێ���ت به‌به‌ڵی ی���ان نه‌خێر‪،‬‬ ‫به‌پێی ئه‌نجامی‌ راپرس���ییه‌كه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ده‌ستوره‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫ئ���ه‌و هه‌نگاوان���ه‌ی‌ له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان كاری‌ له‌س���ه‌ر ده‌كرێت‬ ‫بۆ به‌دیهێنانی‌ ده‌س���تور‪ ،‬ش���ێوازی‌‬ ‫دوه‌مه‌ به‌پێی‌ به‌رنام���ه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جێی باس���كردنه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چ جۆره‌‬ ‫ده‌س���تورێك بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫گونج���اوه‌؟ ئایا ته‌نه���ا دیاریكردنی‬ ‫ش���ێوازی‌ حوكمڕانی‌ هه‌رێم كێشه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‬ ‫بێت یان سه‌رۆكایه‌تی‌؟ ئایا ده‌ستور‬ ‫بۆ چ مه‌به‌ستێك له‌واڵتان داده‌نرێت؟‬ ‫ده‌س���تور گرێبه‌س���تێكه‌ له‌نێ���وان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداران‌و میلله‌ت‪ ،‬به‌پێی ئه‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ ده‌سه‌اڵتداران به‌ڵێن ده‌ده‌ن‬ ‫م���اف‌و ئ���ازادی تاك���ه‌كان بپارێزن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا بۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتداران‬ ‫نه‌بن���ه‌ دیكتات���ۆر پێویس���ته‌ ئ���ه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ی‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتداران هه‌یانه‌‬ ‫له‌یه‌كت���ر جیابكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێ���ی‬

‫بنه‌مایه‌ك كه‌پێ���ی ده‌وترێت بنه‌مای‌‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان (مبدا‬ ‫الفص������ل بین الس������لطات)‪ ،‬ك���ه‌ هه‌مو‬ ‫ده‌س���تورێكی‌ دیموكراس���ی كار به‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌مو ده‌س���تورێك ئ���ه‌م بابه‌تانه‌‬ ‫له‌خۆده‌گرێ���ت‪ :‬ش���ێوازی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫واڵت‪ ،‬دیاریكردن���ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ نێ���وان ده‌س���ه‌اڵته‌كان‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ماف‌و ئ���ازادی‌ تاكه‌كان‪ ،‬جگه‌ له‌مانه‌‬ ‫پێویسته‌ ده‌ستور ئه‌م بابه‌تانه‌ له‌خۆ‬ ‫بگرێت‪:‬‬ ‫‪ -1‬دادگای‌ ده‌ستوری‌‪ :‬ئه‌م دادگایه‌‬ ‫به‌رزترین ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌رییه‌ كار‬ ‫له‌پێناو پاراس���تنی‌ ده‌ستور ده‌كات‪،‬‬ ‫ل���ه‌و ته‌جاوزان���ه‌ی‌ ده‌كرێته‌ س���ه‌ری‬ ‫له‌الی���ه‌ن ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێ���كار‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ یاسادانانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬سیستمی‌ هه‌ڵبژاردن‪ :‬پێویسته‌‬

‫هه‌م���و ده‌س���تورێكی‌ دیموكراس���ی‬ ‫سیس���تمی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ تی���ادا‬ ‫بچه‌س���پێت‪ ،‬ب���ۆ پاراس���تنی‌ مافی‬ ‫ده‌نگ���ده‌ر له‌ته‌جاوزاتی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫جێبه‌جێكارو یاسادانان‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ سیستمی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬ه���ه‌ر چه‌ند س���اڵێك‬ ‫به‌جۆرێك ك���ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ حیزبی‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ناو په‌رله‌مان بێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬ڕاگرتن���ی هاوس���ه‌نگی‌ له‌نێوان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكارو یاسادانان‪،‬‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ پێش���نیاری پرۆژه‌یاس���ا‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكار بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ركردنی‌ بڕی���اری‌ كارگێری‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكاره‌وه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ جێبه‌جێكردنی‌ یاس���اكان‬ ‫بێت كه‌ له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ ده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬شێوازی‌ چاودێریكردنی‌ یاساكان‬ ‫پێش���وه‌ختی‌ بێت‪ ،‬واته‌ پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یاس���اكانی‌ په‌رله‌مان بچێت���ه‌ بواری‌‬

‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌ چاودێ���ری‌ بكرێت‬ ‫له‌الی���ه‌ن دادگای ده‌س���تورییه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكار‬ ‫ملكه‌چ���ی جێبه‌جێكردنی‌ یاس���ایه‌ك‬ ‫نه‌بێت كه‌ ناده‌ستوری‌ بێت‪.‬‬ ‫‪ -5‬هه‌مو سیستمێكی‌ سیاسی له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ند پایه‌یه‌ك ده‌وه‌س���تێت‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫حكومه‌ت به‌مانا فراوانه‌كه‌ی‌‌و حیزبی‬ ‫سیاس���ی‌و رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و تاكه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‪ ،‬باس���ی‬ ‫ریكخس���تنی‌ حكومه‌ت‌و ماف‌و ئازادی‬ ‫تاكه‌كانمان كرد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌‬ ‫له‌ده‌س���تور ب���اس بكرێت ش���ێوازی‌‬ ‫رێكخس���تنی‌ حیزبی‌و پاراستنی‌ مافی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانه‌ كه‌ ڕۆڵی موعاره‌زه‌‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬هه‌روه‌ها شێوازی‌ ڕێكخستنی‌‬ ‫كاری‌ رێكخراوه‌ی���ی‌و پاراس���تنی‌‬ ‫مافه‌كانیان بكرێت له‌ده‌ستوردا‪.‬‬ ‫‪ -6‬دیموكراسییه‌ت‌و ئایین‪ :‬ناكرێت‬ ‫ده‌س���توری‌ واڵت عه‌لمان���ی‌ بێ���ت‌و‬

‫ئیس�ل�امی‌ بێت له‌هه‌مانكاتدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئایدۆلۆژیاكانیان جیاوازه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م بابه‌تان���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ هه‌مو‬ ‫پێویستن بۆ زامنكردنی‌ ده‌ستورێكی‌‬ ‫دیموكراس���ی‪ ،‬ك���ه‌ ماف‌و ئ���ازادی‌‬ ‫تاكه‌كان���ی‌ تیادا ب���ه‌دی بكرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫لیژنه‌ به‌ڕێزه‌ی‌ كه‌ ئه‌ركی‌ نوسینه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌گرنه‌‬ ‫ئه‌ستۆ‪ ،‬له‌س���ه‌ریانه‌ كار له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌تان���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نه���ا گفتوگۆكانی���ان ببه‌س���تنه‌وه‌‬ ‫به‌دیاریكردن���ی‌ ش���ێوازی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫هه‌رێ���م ب���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ بێ���ت‬ ‫یان س���ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬ب���ۆ زامنكردنی‌‬ ‫ده‌س���تورێك له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫كه‌ هیچ نه‌بێ تاچه‌ند س���اڵێك به‌بێ‬ ‫كێش���ه‌ ب���ه‌رده‌وام بێت‌و پێویس���تی‌‬ ‫به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫* ماسته‌ر له‌یاسای‌ گشتی‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )481‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/2‬‬

‫ئه‌فسانه‌ی‌ "سه‌ربه‌خۆ ‌ی ئابوری‌" له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫سـامـان عـه‌زیز*‬ ‫له‌س���ه‌روبه‌ندی‌ گرنگیدان���ی‌ هه‌رێم��� ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌وه‌به‌رهێنان له‌س���ه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتیه‌كانی‌ هه‌رێمدا‪ ،‬باسی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئاب���وری‌ كه‌وت���ه‌ به‌رب���اس‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ ئه‌م باسه‌ ته‌واو سیاسیانه‌یه‌و‬ ‫بنه‌ما زانس���تی‌‌و ش���یكارییه‌كانی‌ ئێجگار‬ ‫الوازن‪ .‬بونی‌ دیدگایه‌كی‌ رۆش���ن له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫"سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابوری‌" روئیایه‌كی‌ به‌جێیه‌و‬ ‫ئامانجێكی‌ ته‌واو په‌سه‌نده‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جێگه‌ی‌ مش���تومڕه‌ ئه‌و دونیابینیه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ كێشانی‌ هێڵێكی‌ بۆری‌ نه‌وته‌وه‌‬ ‫پێمان وابێت‪ ،‬ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ ئابوریه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ ده‌بێت‌و له‌پاشكۆبونی‌ ئابوری‌‬ ‫واڵتانی‌ ت���ر رزگاری‌ ده‌بێت‪ .‬گومانی‌ تێدا‬ ‫نیه‌ كه‌ له‌سیسته‌می‌ نوێی‌ جیهانیدا ئابوری‌‬ ‫رابه‌رایه‌تی‌ سیاس���ه‌ت ده‌كات‌و به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ پارس���ه‌نگی‌ ملمالنێ سیاسیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئابوری‌ یه‌كالیی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫جێی‌ بایه‌خه‌ بزانرێت كه‌ پشتبه‌س���تن‬ ‫به‌ده‌ستخستنی‌ داهات له‌یه‌ك سه‌رچاوه‌‪،‬‬ ‫وه‌ به‌تایبه‌تی‌ نه‌وت���ی‌ خاو(‪)Crude oil‬‬ ‫وا ده‌كات ئاب���وری‌ واڵت ببێته‌ ئابوریه‌كی‌‬ ‫له‌رزۆك (‪ ،)Fragile‬كه‌ زۆر هه‌س���تیاره‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر گۆڕانكاریه‌ سیاس���ی‌‌و ئابوریه‌‬ ‫جیهانیه‌كان‌و به‌ئاس���انی‌ توش���ی‌ قه‌یران‬ ‫ده‌بێ���ت‌و هه‌ندێ‌ كات ئه‌م حاڵه‌ته‌ ئه‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی‌ پش���ێوی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ له‌واڵتدا‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ئێستادا له‌ڕه‌وشی‌‬ ‫سیاسی‌‌و به‌تایبه‌تی‌ ئابوری‌ له‌كوردستاندا‬ ‫روده‌دات‪ ،‬پاش���كۆبونێكی‌ ئابوریان���ه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمه‌ به‌سیاس��� ‌هت‌و بڕیاره‌كانی‌ واڵتانی‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌ر‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌دوای‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ 2003‬ه‌وه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ به‌ش���داری‌ كورده‌وه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ عێراق���دا‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌‬

‫سیاس���ی‌ كورد بێ‌ لێكدانه‌وه‌ بۆ مه‌ترسی‬ ‫به‌ستنه‌وه‌و به‌پاش���كۆبونی‌ دارایی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌بودج���ه‌ی‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ن���ده‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ب���و به‌تاكه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ ده‌ستخس���تنی‌‬ ‫سه‌رجه‌م داهاتی‌ نیش���تیمانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬ده‌رئه‌نج���ام ئ���ه‌م بودجه‌ی���ه‌‬ ‫له‌هه‌رێم���دا ب���و به‌ه���ۆی‌ دامه‌زراندنێكی‌‬ ‫بێش���ومار له‌كه‌رت���ی‌ گش���تی(‪Public‬‬ ‫‪)sector‬و زیادكردن���ی‌ قه‌باره‌ی‌ خه‌رجی‬ ‫به‌كاربردن‌و كه‌متری���ن بودجه‌ ته‌رخانكرا‬ ‫بۆ وه‌به‌رهێنانی‌ س���تراتیژی‌‌و بونیادنانی‌‬ ‫ژێرخانی‌ ئاب���وری‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وایكرد كه‌‬ ‫هاواڵتیانی‌ كوردس���تان به‌پله‌ یه‌ك پشت‬ ‫به‌سه‌رچاوه‌ی‌ داهاتی‌ حكومه‌ت ببه‌ستن‪،‬‬ ‫له‌مه‌ش زیاتر ئه‌و بێكاریه‌ روپۆشكراوه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌كه‌رتی‌ گش���تیدا بونی‌ هه‌یه‌ به‌پێی‌‬ ‫هه‌ندێ‌ س���ه‌رچاوه‌ رێ���ژه‌ی‌ بێكاری‌ له‌ناو‬ ‫حكومه‌تدا نزیكه‌ی‌ (‪ )%58‬ه‌ واته‌ ده‌یان‬ ‫ه���ه‌زار فه‌رمانبه‌ر بێ���كارن له‌حكومه‌تدا‬ ‫ك���ه‌ به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر له‌ش���وێنی‌‬ ‫ش���یاوی‌ كاركردندا به‌گ���ه‌ڕ بخرێن ئه‌بنه‌‬ ‫ه���ۆی‌ بوژاندن���ه‌وه‌و به‌رهه‌مهێنانی‌ زیاتر‬ ‫له‌سیسته‌می‌ ئابوریدا‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا به‌هۆی‌‬ ‫الواز ‌ی كه‌رتی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و وه‌به‌رهێنان‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵ���ك ب���ون به‌به‌كاربه‌رێكی‌‬ ‫پاسیڤی‌ (‪ )Passive consumer‬كااڵی‌‬ ‫واڵتان���ی‌ ده‌وروب���ه‌رو(‪ )%50‬كارگه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت داخ���ران‪ .‬به‌پێ���ی‌ راپۆرتێكی‌‬ ‫رێكخ���راوی‌ (‪)USAID‬ی‌ ئه‌مریكی‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌(‪ )%80‬ی‌ به‌رهه‌می‌ سه‌ره‌كی‌ خواردنی‌‬ ‫هه‌رێ���م ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ه���اورده‌ ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌ماوه‌ی‌‬ ‫سااڵنی‌ گه‌مارۆی‌ ئابوریدا تاراده‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ئاسایش���ی‌ خۆراكی‌ به‌رقه‌راربو‪ .‬به‌گشتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاماره‌كان ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ قه‌باره‌ی‌ ه���اورده‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫س���ااڵنه‌ ‪ 30-25‬ملیار دۆالره‌و بااڵنس���ی‌‬ ‫هاورده‌و نێرده‌ی‌ به‌ڕه‌های‌ ناهاوس���ه‌نگه‌‬ ‫كه‌ به‌جۆرێكه‌ قه‌ب���اره‌ی‌ هاورده‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )%99‬و نێرده‌ن���ی‌ نزیك���ه‌ی‌ ( ‪)%1‬‬ ‫ه‌‪ ،‬وات���ه‌ الس���ه‌نگیه‌كی‌ ئێج���گار گه‌وره‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌قه‌ب���اره‌ی‌ (‪Gross Domestic‬‬ ‫‪ )Product‬هاورده‌و نێرده‌نی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ڕون���ه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌رێم له‌دو الیه‌ن���ه‌وه‌ پالنی‌ بۆ دابنرێت‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ قوتاركردنی‌ پاش���كۆبونی‌‬

‫یۆتۆپیا ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابوری‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫داهاتی‌ نه‌وت‬ ‫یان"مشه‌خۆری‌‬ ‫نه‌وت" بێت‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌موكورت‌و‬ ‫ده‌ڵه‌مه‌یه‬ ‫ئاب���وری‌ هه‌رێ���م‪ ،‬یه‌كه‌م‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ ‌ی‬ ‫نه‌ختێنه‌ی‌ هه‌رێم وابه‌س���ته‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌ویش نزیك���ه‌ی‌ ‪%95‬‬ ‫وابه‌سته‌ی‌ داهاتی‌ نه‌وته‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌‬ ‫هه‌رێم پاش���كۆی‌ ئابوری‌ توركیاو ئێرانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ریك له‌م دو واڵته‌ زیاتر له‌روانگه‌ی‌‬ ‫پاراستنی‌ سیاس���ه‌تی‌ تایبه‌تی‌ خۆیانه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمدا ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رێكی‌‬ ‫به‌هێ���زه‌ كه‌ له‌كات���ی‌ ه���ه‌ر جوڵه‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌رێم���دا ناته‌ب���ا به‌سیاس���ه‌تی‌ ئ���ه‌وان‬ ‫س���ه‌رجه‌م ده‌روازه‌ ئابوریه‌كان���ی‌ خۆیان‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمدا هه‌ڵپه‌سێرن كه‌ ده‌رئه‌نجام‬ ‫دور نیه‌ ببێته‌ هۆی‌ دروس���تبونی‌ بشێوی‌‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌كوردستان‪.‬‬ ‫ش���ایانی‌ باس���ه‌ جگه‌ له‌مه‌ترسیه‌كانی‌‬ ‫پشتبه‌س���تن به‌داهات���ی‌ ن���ه‌وت‪،‬‬ ‫تویژینه‌وه‌یه‌كی‌ پڕ بایه‌خی‌(‪Center on‬‬ ‫‪Democracy, Development, and‬‬ ‫‪The Rule of Law Freeman Spogli‬‬

‫‪)Institute for International Studies‬‬ ‫زانكۆی‌ ستانفۆرد‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬

‫منداڵ وه‌ك قوربان ‌ی‬ ‫خالید عه‌بدولكه‌ریم‬

‫له‌و واڵتانه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ سیاسی‌و تایفی‌‌و‬ ‫ئاین���ی‌ به‌رده‌وام���ه‌و ی���ان بونیاده‌كان���ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ له‌س���ه‌ر یه‌كێ���ك له‌بنه‌ماكانی‌‬ ‫ده‌مارگیری‌ دروستبون‪ ،‬قوربانی‌ فه‌لسه‌فه‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كی‌ ڕۆژانه‌و ئاشكرا یان هه‌ندێجار‬ ‫ش���اراوه‌یی‌ ئ���ه‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌و واڵتانه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆندا ئاینه‌كان ڕه‌وایه‌تیه‌كی‌ زۆریان ده‌دا‬ ‫به‌قوربانی‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت قوربانی‌ به‌خش���ین‬ ‫بۆ پادش���او فه‌رمان���ڕه‌واو پیاوانی‌ ئاینی‌‪،‬‬ ‫ده‌یان چیرۆك‌و دۆكیومێنتی‌ مێژویی‌ باسی‌‬ ‫ئ���ه‌و قۆناغانه‌مان بۆده‌ك���ه‌ن كه‌ قوربانی‌‬ ‫به‌رفراوانتری���ن بیروب���اوه‌ڕی‌ خه‌ڵكی‌ بوه‌‬ ‫بۆ ئه‌و ئاین‌و س���ه‌ركردانه‌ی‌ كه‌ په‌یدابون‪،‬‬ ‫له‌نێو ئه‌و فه‌لسه‌فه‌ی‌ قوربانیه‌شدا ئافره‌ت‬ ‫یاخود منداڵ باشترین كه‌ره‌سته‌ی‌ پرۆسه‌و‬ ‫فه‌لسه‌فه‌كه‌ بونه‌و به‌ئاسانی‌ به‌كارهێنراون‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ له‌سه‌رده‌می‌ ئێستاشدا به‌كارهێنانی‌‬ ‫من���داڵ وه‌ك���و قوربانی‌ درێ���ژه‌ی هه‌یه‌و‬ ‫به‌ش���ێوازی‌ جیاجی���ا ده‌بینرێ���ت مه‌گه‌ر‬ ‫م���رۆڤ و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ هۆش���یار به‌وردی‌‬ ‫تێڕوانین���ی‌ به‌تایبه‌ت دوای‌ س���ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕو كوش���تار یان ملمالنێی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابوریه‌كان ئه‌وكات به‌ئاسانی‌‬ ‫ده‌توانێت قوربانیه‌ك���ه‌ بدۆزێته‌وه‌و دیاری‌‬ ‫بكات كه‌ هه‌ندێجار وه‌كو كاره‌ساتی‌ گه‌وره‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2014‬ڕیكخراویی‌ یونسێف ده‌ڵێت‬ ‫به‌رده‌وام ‪ 7‬ملیون منداڵ له‌عێراقدا قوربانین‬ ‫یان مه‌ترس���ی‌ ش���ه‌ڕو ممالنێ سیاس���ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابورییان له‌سه‌ره‌‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ ئه‌و ڕیكخراوه‌ هه‌مان ساڵ به‌ساڵی‌‬ ‫ترس‌و تۆقین بۆ مندااڵنی‌ عێراق ناوده‌بات‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات هه‌تاوه‌كو پریشكی‌‬ ‫ش���ه‌ڕو ناكۆكیه‌كان توندترو به‌رده‌وامترو‬ ‫س���نوره‌كانی‌ فراوانتربن ئه‌وه‌ن���ده‌ زیاتر‬

‫جه‌س���ته‌ی‌ مندااڵن‌و چاره‌نوسیان شه‌اڵڵ ‌ی‬ ‫خوێن ده‌بن‌و ده‌كه‌ونه‌ به‌رده‌م چاره‌نوسێكی‌‬ ‫ترسناك‌و ڕه‌ش���تر له‌شه‌ڕو كوشتار‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ڕاسته‌وخۆ دوای‌ شه‌ڕو ملمالنێكان هه‌ستی‌‬ ‫پێناكرێ���ت دوای‌ ماوه‌یه‌ك ش���وێنه‌واری‌‬ ‫به‌سه‌ر جه‌سته‌ی‌ كۆمه‌ڵكه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌ون‬ ‫كه‌ من���دااڵن ل���ه‌چ دۆخێك���ی‌ ناهه‌موارو‬ ‫دژوارو نا ئاینده‌ییدا ده‌ژین‪ ،‬له‌ده‌س���تدانی‌‬ ‫باوك یا به‌خێوكه‌ر‪ ،‬بێوه‌ژنكه‌وتنی‌ دایك‌و‬ ‫له‌ئه‌س���تۆگرتنی‌ ئه‌ركی‌ خێ���زان له‌الیه‌ن‬ ‫دایكه‌وه‌‪ ،‬ئاواره‌یی‌‌و له‌ده‌س���تدانی‌ شوێن‪،‬‬ ‫له‌ده‌ستدانی‌ مافی‌ خوێندن‌و په‌روه‌رده‌یی‌‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ قه‌یرانی‌ ئابوریی‌‌و هه‌ژاركه‌وتنی‌‬ ‫خێزان‪ ،‬ده‌نگی‌ ش���ه‌ڕو فڕۆك���ه‌و دوك ‌هڵ‌و‬ ‫هه‌واڵ‌و وێنه‌ی‌ ش���ه‌ڕو له‌نزیكه‌وه‌ بینینی‌‬ ‫ڕوداوه‌كان ی���ان به‌ركه‌وت���ن‌و برینداربون‌و‬ ‫بون���ه‌ قوربان���ی‌ ئه‌ندامێك���ی‌ جه‌س���ته‌‬ ‫له‌شه‌ڕه‌كاندا‪ ،‬ش���وێنگوڕكێ‌و له‌ده‌ستدانی‌‬ ‫یاری���ی‌‌و ش���وێنی‌ تایب���ه‌ت‌و په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫تایب ‌هت‌و ڕاهاتو له‌س���ه‌ری‌‪ ،‬دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌ژینگ���ه‌ی‌ ڕه‌س���ه‌ن…‪.‬تد ئه‌مانه‌ وه‌كو‬ ‫شوێنه‌واره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ملمالنێ‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ئابوری���ی‌‌و سیاس���یه‌كان‬ ‫كه‌مترنین له‌ش���وێنه‌واره‌كانی‌ شه‌ڕ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌س���ه‌رخۆترو دورمه‌ودات���ر ده‌رده‌كه‌ون‪،‬‬ ‫له‌ملمالن���ێ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و تایه‌ف���ی‌‌و‬ ‫ئاینیه‌كان���دا‪ ،‬ده‌ی���ان چی���رۆك‌و ڕوداو و‬ ‫هه‌واڵ ده‌بینین‌و ده‌بیس���تین‌و دۆكیومێنت‬ ‫ك���راون‪ ،‬به‌ناش���یرینترین ش���ێواز منداڵ‬ ‫داماڵ���ڕاوه‌ له‌مافه‌كانی‌‌و وه‌ك���و قوربانی‌‬ ‫ئ���ه‌و ملمالنێیانه‌ به‌كارهات���ون‪ ،‬دواهه‌مین‬ ‫ده‌رئه‌نجامی‌ كاره‌ساتباری‌ قۆناغی‌ ملمالنێ‬ ‫ناته‌ندروسته‌كان له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی‌ عێراقی‌‌و‬ ‫كوردی���ی‌‪ ،‬باڵوبونه‌وه‌ی‌ وێن���ه‌ی‌ منداڵێكه‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ باوكێكه‌وه‌ گوایه‌ ئاماده‌یه‌ بیكاته‌‬ ‫قوربانی‌ مانه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك‌و حزبێك‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م وێنه‌‌و هه‌وااڵنه‌ش ڕاس���ت نه‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ناوی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ كوردیی‌ پڕیه‌تی‌ له‌و‬

‫كه‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌ پشت به‌نه‌وت ده‌به‌ستن‬ ‫زیات���ر له‌واڵتان���ی‌ تر گی���رۆده‌ی‌ خراپی‌‬ ‫ئه‌دای‌ ئاب���وری‌‪ ،‬هه‌ژاری‌‪ ،‬حوكمی‌ خراپ‪،‬‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌‌و كێشمه‌كێش‌و ملمالنێن‪.‬‬ ‫ناڕون���ی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ ئاب���وری‌ هه‌رێم‬ ‫جۆرێك له‌فه‌وزای‌ دروس���تكردوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دركی‌ پێده‌كرێت به‌گشتی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ تا ئێستا ئابوریه‌كی‌ نیشتیمانیان نیه‌و‬ ‫بگ���ره‌ رون نیه‌ ئابوری‌ ئه‌م واڵته‌ ئابوری‌‬ ‫لیبراڵ‌و بازاڕی‌ ئازاده‌ یان سۆشیالیستیه‌و‬ ‫حكومه‌ت سه‌نته‌رو ئاراسته‌كاری‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫ئابوری‌ واڵته‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌ نیگه‌رانیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ س���ه‌رباری‌ ئه‌و دی���ده‌ی‌ كه‌‬ ‫ئابوری‌ كوردستان تاڕاده‌یه‌ك له‌ئابوریه‌كی‌‬ ‫ئازاده‌وه‌ نزیك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م ت���ا دێت قه‌ب���اره‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بێ���ت‌و دامه‌زراندن زیاد ده‌بێت‌و‬ ‫له‌هه‌مان كات���دا تایبه‌تكردن(خصخصه‌‪-‬‬ ‫‪ )Privatization‬زۆر الوازه‌و له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫ئه‌دای‌ حكوم���ه‌ت (‪ )Performance‬زۆر‬ ‫به‌الوازی‌ ئه‌بینرێت‌و گازنده‌و س���كااڵیه‌كی‌‬ ‫زۆر هه‌یه‌ له‌به‌ڕێوه‌چون���ی‌ كاروباره‌كانی‌‬ ‫پ���رۆژه‌و خزمه‌تگوزاری���ه‌ گش���تیه‌كانی‌‬ ‫هاواڵتی���ان‪ .‬بۆیه‌ ل���ه‌م روه‌وه‌ هه‌نگاوی‌‬ ‫پراكتیك���ی‌ پێویس���ته‌ به‌ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌ ئابوری‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫كش���انه‌وه‌ی‌ حكوم���ه‌ت ل���ه‌زۆر كه‌رتی‌‬ ‫كاركردندا كه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫تێچ���وی‌ گش���تی‌‌و پێدانی‌ ب���واری‌ زیاتر‬ ‫به‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت بۆ چاالكی‌ زیاتر له‌بواری‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‌و وه‌به‌رهێنانی‌ درێژمه‌ودادا‪.‬‬ ‫دیوێك���ی‌ ت���ری‌ الواز له‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئابوری‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌وه‌دایه‌ كه‌ ئابوری‌ به‌هێز‬ ‫پێویستی‌ به‌گه‌ش���ه‌پێدان هه‌یه‌ له‌بواری‌‬ ‫(س���ه‌رمایه‌ی‌ مرۆیی���دا)‪ ،‬كۆڵه‌كه‌كان���ی‌‬ ‫ئ���ه‌م س���ه‌رمایه‌ مرۆییه‌ بریتی���ه‌ له‌بونی‌‬ ‫سیس���ته‌مێكی‌ مۆدێرن‌و تۆكمه‌ له‌بواری‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و په‌روه‌رده‌ (‪Health and‬‬ ‫‪ ،)education‬ئه‌گ���ه‌ر تێبینی‌ بكه‌ین له‌م‬ ‫روه‌وه‌ هه‌ری���ه‌ك له‌واڵتانی‌ یابان‌و كۆریای‌‬ ‫باش���ورو مالیزی���او ئیس���رائیل هه‌نگاوی‌‬ ‫به‌رچاویان ن���اوه‌ له‌ب���واری‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫مرۆییدا ك���ه‌ گرنگترینی���ان به‌هێزكردنی‌‬ ‫سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌و فێركردن‌و گرنگیدان‬ ‫بوه‌ به‌توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ پته‌وكردنی‌ ژێرخانی‌‬

‫ئاب���وری‌ واڵته‌كانی���ان بوه‌‪ .‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫واڵتێك���ی‌ وه‌ك ئیس���رائیل ك���ه‌ ڕوبه‌ر ‌ی‬ ‫خاكه‌ك���ه‌ی‌ نیوه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌‬ ‫(جگه‌ له‌ناوچه‌ داب���ڕاوه‌كان) وه‌ به‌راورد‬ ‫به‌هه‌رێم سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ سروشتی‌ ئێجگار‬ ‫كه‌می‌ هه‌یه‌و ته‌نانه‌ت گه‌وره‌ترین كێشه‌ی‌‬ ‫كه‌مئاویی���ان هه‌یه‌ به‌اڵم س���ااڵنه‌ ‪50-45‬‬ ‫ملیار دۆالر كه‌ره‌سته‌و شتومه‌ك‌و خۆراك‬ ‫نێرده‌ی‌ واڵتان ده‌كه‌ن‪ ،‬یه‌كێك له‌هۆكاره‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌ بونی‌ ئه‌م ئابوریه‌ تۆكمه‌یه‌‬ ‫"سه‌رمایه‌ی‌ مرۆیی‌ "یه‌ پێشكه‌وتوه‌كه‌یه‌تی‌‬ ‫كه‌ ده‌رهاوێش���ته‌ی‌ بونی‌ سیس���ته‌مێكی‌‬ ‫خوێندنی‌ مۆدێرن‌و زانكۆی‌ پڕ زانس���ت‌و‬ ‫سیسته‌مێكی‌ ته‌ندروستی‌ گه‌شه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و دی���ارده‌ نه‌خوازراوانه‌ی‌ كه‌‬ ‫دوای‌ پرۆگرام���ی‌ نه‌وت به‌رامبه‌ر خۆراك‌و‬ ‫به‌تایبه‌تتر دوای‌ سااڵنی‌ ‪2000‬ه‌وه‌ تێبینی‌‬ ‫كرا‪ ،‬پوكان���ه‌وه‌ی‌ چینی‌ ناوه‌ند(‪Middle‬‬ ‫‪)class‬ی‌ هه‌ره‌ كارامه‌و ده‌س���تڕه‌نگین‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنی‌ بو كه‌ له‌هه‌مو سیسته‌مێكی‌‬ ‫ئابوری‌ پشتبه‌خۆبه‌س���تودا ش���اده‌ماری‌‬ ‫به‌رهه‌مهێن���ان‌و داهێنانن‪ .‬كااڵی‌ هه‌رزانی‌‬ ‫كواڵیتی‌ خراپی‌ واڵتانی‌ ده‌وروبه‌رو نه‌بونی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ حكومه‌ت بۆ پشتگیریكردن‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ ناوخۆ هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫نه‌مانی‌ ئه‌م چینه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و "ئابوری���ه‌ س���ه‌ربه‌خۆیه‌"ی‌ كه‌‬ ‫بۆڕیه‌كی‌ نه‌وت بۆمان ده‌س���ته‌به‌ر ئه‌كات‬ ‫دروس���ته‌ وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ داه���ات‬ ‫س���ه‌یر بكرێ���ت ن���ه‌ك وه‌ك "ئابوریه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ" كه‌ سۆزمان ختوكه‌ بدات بۆ‬ ‫سه‌ركێشیكردن بۆ دروستكردنی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی‌ ن���ه‌وت وه‌ك تاكه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابوری‌ به‌سه‌ بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ ئه‌م ئامانجه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫كوردستان زیاتر ئه‌كاته‌ پاشكۆی‌ ئابوری‌‬ ‫واڵتانی‌ ده‌وروبه‌ر‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌ بیزانین‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ ئاب���وری‌ ره‌گه‌‬ ‫قوڵه‌كان���ی‌ له‌بنیاتنانی‌ ژێرخانی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫س���ه‌رمایه‌ی‌ مرۆی���ی‌‌و به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ خۆماڵ���ی‌‌و زیندوكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫چینی‌ ناوه‌ندی‌ به‌رهه‌مهێن‌و نه‌هێش���تنی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیدایه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌خس���تنه‌ گ���ه‌ڕی‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫مرۆی���ی‌‌و سروش���تیه‌كانی‌ هه‌رێ���م بونی‌‬ ‫یاسای‌ ش���یاوه‌ له‌بواره‌ جۆراوجۆره‌كاندا‪،‬‬

‫‪19‬‬

‫وه‌ك‪ :‬دابینكردن���ی‌ ئاسایش���ی‌ خۆراكی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ڕێگه‌ی‌ بوژاندنه‌وه‌ مۆدێرنكردن ‌ی‬ ‫كه‌رتی‌ كشتوكاڵه‌وه‌ به‌ده‌ستی‌ جوتیاریی‌‬ ‫لێهات���وی‌ كوردس���تان‪ ،‬پش���تگیریكردن‬ ‫له‌به‌رهه‌می‌ كارگه‌كان���ی‌ ناوخۆ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ پش���تیوانیكردن له‌به‌رهه‌می‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬بچوكردنه‌وه‌ی‌ قه‌باره‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫یان به‌مانایه‌كی‌ تر كش���انه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگا‪ ،‬دابینكردنی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ وزه‌ی‌‬ ‫هه‌رزان بۆ هاواڵتیان‌و كه‌رتی‌ به‌رهه‌مهێنان‬ ‫له‌نه‌وت‌و به‌تایبه‌تی‌ غازی‌ سروش���تی‌ كه‌‬ ‫هاوڕێی‌ ژینگه‌ی���ه‌و كه‌مترین زیانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دامه‌زراندنی‌ كارگ���ه‌ی‌ پیترۆكیمیاوی‌ كه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ س���ه‌دان به‌رهه‌می‌ پێویستی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌ كه‌ ئێستا له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم ه���اورده‌ ده‌كرێ���ت‪ .‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئه‌م هه‌نگاوانه‌ ده‌بێت به‌یاسا‬ ‫رێكبخرێن‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم ناچاربكرێت‬ ‫به‌جێبه‌جێكردنی���ان‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫لێره‌دا باسكراوه‌ چه‌ند بیرۆكه‌یه‌كی‌ كه‌م‌و‬ ‫س���اده‌ن‌و ئه‌م بابه‌ته‌ هه‌رگیز به‌وتارێكی‌‬ ‫رۆژنامه‌مه‌وان���ی‌ س���ه‌رجه‌م ره‌هه‌نده‌كانی‌‬ ‫روماڵ ناكرێت‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی‌‪ ،‬یۆتۆپی���ای‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئابوری‌ كوردس���تان‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫داهاتی‌ نه‌وت یان"مشه‌خۆری‌ نه‌وت" بێت‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ كه‌موك���ورت‌و ده‌ڵه‌مه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ پێویسته‌ نه‌خشه‌رێگایه‌ك‬ ‫هه‌بێت به‌مه‌به‌ستی‌ بوژاندنه‌وه‌ی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫كه‌رته‌كان���ی‌ تری‌ واڵت بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببنه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ داهات‌و وابكرێت له‌كوردستان‬ ‫كه‌متری���ن هاواڵت���ی‌ ببه‌س���ترێته‌وه‌ به‌و‬ ‫داهاته‌ی‌ ك���ه‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫ی���ان كه‌رت���ی‌ گش���تی‌ بێ���ت‌و له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا ئه‌م نه‌خش���ه‌رێگایه‌ ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ ئامارێكی‌ دروس���ت بێت‌و له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌س���انی‌ ش���اره‌زاوه‌ گه‌اڵڵ���ه‌ بكرێ���ت‌و‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانی‌ نازانس���تی‌‌و سیاس���ی‌‬ ‫دور نیه‌ هه‌م���و ئه‌نجام���ه‌كان پێچه‌وانه‌‬ ‫بكات���ه‌وه‌‪ ،‬گرنگ���ی‌ ئه‌م���ه‌ش له‌پێن���او‬ ‫فۆرمه‌له‌كردن‌و په‌یڕه‌وكردنی‌ ستراتیژێكه‌‬ ‫بۆ س���ه‌ربه‌خۆیكردنی‌ ئابوری‌ كوردستان‬ ‫ك���ه‌ ه���ه‌ر ئه‌م���ه‌ش هه‌وێن���ی‌ كیانێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیه‌ بۆئاینده‌ی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫*ماسته‌ر له‌په‌ره‌پێدان‌و کشتوکاڵ‬

‫كۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی كه‌وته‌هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌وه‌‬ ‫وێنه‌ حه‌قیقیانه‌‪ ،‬كه‌ چۆن مندااڵن كراونه‌ت ‌ه‬ ‫قوربانی‌ ملمالنێ تایب ‌هت‌و به‌رته‌سكه‌كان‪،‬‬ ‫بۆ س���ه‌ركه‌وتنی‌ س���ه‌ركرده‌ ی���ا حزبێك‪،‬‬ ‫ب���ۆ بردنه‌وه‌ی‌ حزبێ���ك له‌هه‌لبژاردن‪ ،‬یان‬ ‫نه‌دۆڕاندنی‌ له‌قۆناغێك���ی‌ ملمالنێدا ‪ ،‬یان‬ ‫زۆرجار كه‌س���ێك ترس���اوه‌ كورسیه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ده‌ستبدات له‌ملمالنێیه‌كه‌دا…تد منداڵ‬ ‫وه‌كو قوربان���ی‌ به‌كارهات���وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆ چه‌قۆكه‌ش نه‌خرابێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ملی‌ به‌اڵم به‌ناڕاس���ته‌وخۆ كۆمه‌ڵێك مافی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ منداڵه‌كه‌ پێشێلكراوه‌‪.‬‬ ‫زۆرجاریش كۆمه‌ڵگ ‌ه پڕچه‌ككراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و حزبانه‌ی‌ ویستی‌ مانه‌وه‌یان له‌سه‌ر هێزو‬ ‫ڕابردو شۆڕش‌و ڕاپه‌رین بیناكردوه‌و چه‌ك‬ ‫وه‌كو ته‌نها هۆكارو شارس���تانیه‌تی‌ مانه‌وه‌‬ ‫ده‌زان���ێ‌‪ ،‬چه‌كی‌ به‌خش���یوه‌و باڵوبۆته‌وه‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت چه‌ك���ی‌ بچ���وك هه‌ڵگرتن���ی‌‬ ‫ئاس���انه‌ وه‌كو ده‌مانچه‌و مندااڵن ده‌توانن‬ ‫ب���ه‌كاری‌ بهێنن‌و ده‌توانن بچنه‌ هه‌مو ماڵ‌و‬ ‫شوێنێكه‌وه‌ له‌گه‌ڵ گڕگرتنی‌ ناكۆكیه‌كان‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت گه‌رمبونی‌ ش���ه‌ڕی‌ ڕاگه‌یاندن یان‬ ‫ئاهه‌نگی‌ حزبێكدا ڕاس���ته‌وخۆ منداڵ وه‌ك‬ ‫یه‌كێك له‌و بونه‌وه‌ران���ه‌ی‌ ده‌بنه‌ قوربانی‌‬ ‫مان���ه‌وه‌ی‌ حزب���ه‌كان كه‌وتۆته‌ ب���ه‌ر ئه‌و‬ ‫مه‌ترسیه‌و ڕاسته‌وخۆ كاریتێكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ من���داڵ وه‌ك���و قوربانی‌‬ ‫به‌ش���ێوازی‌ جیاجی���ا به‌رده‌وام���ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌واڵتانی‌ پێشكه‌وتو و میلله‌تانی‌ هۆشیاردا‬ ‫ڕۆژانه‌ پالن���ی‌ باش‌و درێژم���اوه‌ داده‌نێن‬ ‫تاوه‌ك���و چ���ۆن بتوانن من���دااڵن له‌زیان‌و‬ ‫شوێنه‌واری‌ ملمالنێكان بپارێزن‌و جه‌سته‌و‬ ‫ده‌رونی���ان ته‌ندروس���ت ب���ێ‌‌و نه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫س���اغڵه‌م‌و ئاینده‌ییان لێ‌ ده‌ربچێ‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ خۆش���ماندا زۆرج���ار بیر‬ ‫له‌منداڵ ده‌كرێته‌وه‌ چ���ۆن به‌كاربهێنرێت‬ ‫له‌ش���ه‌ڕی‌ ئایدۆلۆژی‌‌و سیاس���ی‌‌و ئاینی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و زۆرجار به‌رژه‌وه‌نده‌ی‌ ته‌نها‬ ‫كه‌سێك‌و كورسیه‌كه‌دا‪..‬‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی ـ كه‌مال مه‌حمود‬

‫په‌روه‌رده‌ی كوردس���تان نه‌ك چه‌ند س���اڵ‬ ‫جارێ���ك‪ ،‬به‌ڵكو هه‌مو س���اڵێك پێویس���تی‬ ‫به‌پیاچوونه‌وه‌و گۆڕان���كاری بنه‌ڕه‌تی هه‌یه‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی ئه‌و گۆڕانكاریه‌سه‌ره‌كیانه‌نه‌له‌رابرد‬ ‫وداو نه‌له‌ئێستاداوه‌كو پێویست نه‌بون‌و نین‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی كه‌كراوه‌هه‌وڵی بچووك بچووك بون‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا نابێ هه‌وڵ‌و ماندوبونی ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌نادیده‌بگی���رێ‪ ،‬كه‌هیالك بون‌و هه‌وڵی‬ ‫دڵسۆزانه‌یان داوه‌بۆ ئه‌وه‌ی په‌روه‌رده‌له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان گه‌ش���ه‌كردن‌و پێش���كه‌وتن‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ببینێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌به‌ش���ێك‬ ‫ل���ه‌و خاڵه‌گرنگان���ه‌ی كه‌له‌كۆنفرانس���ی‬ ‫پارێزگاكان���دا گه‌اڵڵه‌كراب���وو نه‌خرایه‌ن���او‬ ‫ته‌وه‌ره‌كان���ی كۆنگره‌وه‌ك مامۆس���تا عومه‌ر‬ ‫ئه‌مین به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌ژماره‌(‪478‬‬ ‫له‌ب���ه‌رواری ‪12‬ـ‪5‬ـ ‪ )2015‬ده‌ڵێت‪(:‬ئ���ه‌و‬ ‫پاكێجانه‌ی ئاماده‌كرابون له‌كۆنفرانس���ه‌كاندا‬ ‫وه‌ك خۆی���ان نه‌خرابونه‌ته‌وه‌ره‌كانی كۆنگره‌)‬ ‫هه‌ر ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌به‌س���ه‌بۆئه‌وه‌ی بۆمان‬ ‫بس���ه‌لمێت كه‌وه‌زاره‌ت���ی په‌روه‌رده‌خ���ۆی‬ ‫چ���ی مه‌به‌س���ت بو‪‌،‬ئه‌وه‌ده‌خاته‌به‌رب���اس‌و‬ ‫پێشتریش به‌ش���ێك له‌ئه‌نجامه‌كه‌ی ده‌زانێت‪،‬‬ ‫چونكه‌خ���ۆی ده‌زانێت كێی بان���گ كردوه‌بۆ‬ ‫ناو هۆڵ���ی كۆنگ���ره‌؟! به‌هه‌رح���اڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌لێره‌دا تیش���كی ده‌خه‌ینه‌سه‌ر بریتیه‌له‌و‬ ‫هه‌ڵه‌زه‌ق���ه‌ی كه‌كۆنگره‌تێیكه‌وت���وه‌و ئه‌ویش‬ ‫بریتیه‌له‌دوخ���اڵ‪ ،‬یه‌كه‌میان وه‌ك له‌ته‌وه‌ره‌ی‬ ‫ئه‌زمونه‌كان���داو له‌خاڵی یه‌كه‌م���دا ئاماژه‌یب‬ ‫ۆكراوه‌بریتیه‌له‌(تاقیكردن���ه‌وه‌كان له‌س���اڵی‬ ‫داهاتوه‌وه‌له‌س���ه‌دا چلی نوسینه‌كی‌و له‌سه‌دا‬ ‫شه‌ستی هه‌ڵبژاردن ده‌بێت‪ ،‬واته‌له‌سه‌داسه‌د‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن نامێنێت‪،‬جگه‌له‌تاقیكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫ن���ۆی بنه‌ڕه‌ت���ی‌و دوانزه‌یه‌م���ی ئاماده‌ی���ی‬ ‫ك���ه‌وه‌ك خ���ۆی ماوه‌ت���ه‌وه‌و له‌سه‌داس���ه‌د‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ده‌بێت)‌هه‌ڵ���ه‌ی گه‌وره‌لێ���ره‌دا‬

‫ئه‌وه‌یه‌كه‌كۆنگره‌خوێن���دكار ئاماده‌ن���اكات‬ ‫بۆ پۆل���ی دوانزه‌یه‌م كه‌بریتیه‌له‌(پرس���یاری‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن) به‌تایبه‌ت���ی له‌قۆناغ���ی‬ ‫ده‌ویان���زه‌ی ئاماده‌یی���دا‪ ،‬چونكه‌ئاماده‌ی���ی‬ ‫ن���اوی خ���ۆی به‌خۆیه‌وه‌یه‌ت���ی واته‌ت���ۆ‬ ‫خوێن���دكار ئاماده‌ده‌كه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی له‌پۆلی‬ ‫دوانزه‌س���ه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت‌و ئاماده‌یی‬ ‫باشی تیاهه‌بێت بۆ قۆناغی زانكۆو په‌یمانگا‪،‬‬ ‫به‌ڕای ئێمه‌ده‌بو هیچ نه‌بێت له‌قۆناغی یانزه‌و‬ ‫دوانزه‌س���ه‌راپای پرس���یاره‌كانی وه‌رزه‌كان‬ ‫هه‌ڵبژاردن بێت‪ ،‬مادام قۆناغی دوانزه‌یه‌م له‌تا‬ ‫قیكردنه‌وه‌گشتیه‌كاندا(به‌كالۆریا) هه‌ڵبژاردنه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ئه‌م بۆچونه‌بۆ قۆناغی هه‌شت‌و نۆی‬ ‫بنه‌ڕه‌تیش هه‌ر راس���ته‌‪ ،‬به‌اڵم چونكه‌جه‌غت‬ ‫له‌س���ه‌ر قۆناغ���ی ن���ۆ ناكه‌ینه‌وه‌چونكه‌له‌و‬ ‫قۆناغ���ه‌دا ره‌نجی خوێندنگه‌و كۆتایی س���اڵ‬ ‫دابه‌ش���ی دو ده‌كرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوانزه‌یه‌می‬ ‫ئاماده‌یی دابه‌ش���ی دو ناكرێت‌و چاره‌نوس���ی‬ ‫خوێن���دكاری پێوه‌به‌ن���ده‌‪ ،‬بائه‌ندامان���ی‬ ‫كۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی‌و خوێنه‌رانی به‌ڕێزیش‬ ‫ئه‌وه‌ب���اش بزان���ن كه‌خوێندنگه‌یه‌كه‌می���ن‌و‬ ‫له‌هه‌ره‌باشه‌حكومیه‌كان له‌پێناوی مانه‌وه‌یان‬ ‫له‌ئاس���تێكی به‌رزت���ردا هه‌رگی���ز پابه‌ن���د‬ ‫ناب���ن ب���ه‌م بڕی���اره‌وه‌‪ ،‬باش���ترین به‌ڵگه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌له‌و خوێندنگه‌ئاس���ت به‌رزانه‌خوێندكار‬ ‫ل���ه‌روی پرۆگرامه‌وه‌له‌پۆلی یان���زه‌دا نیوه‌ی‬ ‫پرۆگرام���ی دوانزه‌ته‌واوده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌كورت���ی‬ ‫مه‌نهه‌ج���ی یانزه‌كه‌م ده‌كه‌ن���ه‌وه‌و مه‌نهه‌جی‬ ‫دوانزه‌ده‌خوێن���ن‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی كه‌چوه‌پۆلی‬ ‫دوانزه‌ش���ته‌كانی زۆر ال ئاسان بێت كه‌هه‌ست‬ ‫بكات ئه‌مه‌دو س���اڵه‌یه‌و الپه‌ڕه‌كان نامۆ نین‬ ‫الی‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌دێڕێكدا كورتتری بكه‌ینه‌وه‌(ل‬ ‫ه‌خوێندنگه‌به‌ناوبانگه‌حكومیه‌كاندا له‌رابردودا‬ ‫پاپه‌ن���د نه‌ب���ون به‌پرۆگرام���ه‌وه‌و له‌پۆل���ی‬ ‫یانزه‌دا مه‌نهه‌جی پۆلی دوانزه‌یه‌م ده‌خوێنن‪،‬‬ ‫كه‌واته‌خوێندنگه‌ی���ه‌ك ئاماده‌نه‌بێت پرۆگرام‬ ‫جێبه‌جێ بكات ئه‌وا ئاماده‌ش نیه‌پرس���یاری‬ ‫وه‌رزه‌كانی یانزه‌و دوانزه‌بكات به‌نوسینه‌كی‌و‬ ‫راڤه‌كردن) ئه‌وه‌ی كه‌زه‌ره‌ر ده‌كات خوێندنگه‌ی‬

‫ناوچه‌ی‌شه‌عبی‌و هه‌ژاره‌كانن‪.‬له‌خاڵی چواره‌می‬ ‫ته‌وه‌ری ئه‌زمونه‌كان���دا هاتوه‌و ده‌ڵێت‪( :‬بۆ‬ ‫ئەوەی بەشێک لەو گلەییانە نەمینێت لەسەر‬ ‫مامۆستایان کە گوایە نادادپەروەرن لەپێدانی‬ ‫نمرەی پۆلی ‪١٠‬و ‪ ، ١١‬بڕیاردرا تاقیکردنەوەی‬ ‫هەردو وەرزی یەکەم‌و دوەمی پۆلی‪ ١٠‬و ‪ ١١‬ی‬ ‫ئامادەیی ببێتە ( مەرکەزی) ‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ڕون‬ ‫نیه‌كه‌مه‌به‌ست له‌وه‌رزی یه‌ك ‌هم‌و دوه‌م چیه‌؟‬ ‫ئایا كۆتایی وه‌رزه‌ی���ان نیوه‌ی وه‌رزه‌؟ به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌شكمان بۆ ئه‌وه‌ده‌چێت كه‌تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫كۆتای���ی وه‌رز واته‌ئ���ه‌وه‌ی پێ���ی ده‌ڵێ���ن‬ ‫(شه‌س���ته‌كه‌) بێ���ت‪ ،‬هه‌ڵه‌ی گ���ه‌وره‌و زه‌ق‬ ‫لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌كه‌كۆنگره‌له‌پێناوی نه‌هێش���تنی‬ ‫نادادپ���ه‌روه‌ری هاتوه‌تاقیكردنه‌وه‌ی كۆتایی‬ ‫وه‌رزه‌كانی پۆلی ده‌ویانزه‌ی كردوه‌به‌مه‌ركه‌زی‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا بێئاگایه‌ل���ه‌وه‌ی كه‌نادادپه‌روه‌ری‬ ‫له‌تاقیكردن���ه‌وه‌ی شه‌س���ته‌كه‌نیه‌‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫ه���اواری خه‌ڵك ب���ۆ نه‌مان���ی نادادپه‌روه‌ری‬ ‫له‌س���ه‌ر چله‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬واته‌ئ���ه‌وه‌ی پێ���ی‬ ‫ده‌وت���رێ (هه‌ڵس���ه‌نگاندنی رۆژانه‌ـ زاره‌كی)‬ ‫چونكه‌مامۆس���تا هه‌یه‌نم���ره‌زۆر ده‌دات‬ ‫هه‌شه‌زۆركه‌م‪ ،‬بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌م خاڵه‌به‌ڕای‬ ‫ئێمه‌ئه‌گه‌ربت���ه‌وێ دادپ���ه‌روه‌ری هه‌بێت ئه‌وا‬ ‫پۆلی ده‌ویانزه‌وه‌كو دوانزه‌ی لێبكرێت (به‌اڵم‬ ‫به‌دیراس���ه‌ی ورده‌وه‌)‪ ،‬ئه‌وكاته‌دادپ���ه‌روه‌ری‬ ‫تاراده‌یه‌ك ده‌چه‌سپێت‌وهه‌موان پابه‌ند ده‌بن‬ ‫به‌مه‌نهه‌جه‌وه‌و وه‌كو له‌خاڵی یه‌كه‌مدا باسمان‬ ‫كردوه‌كه‌خوێندنگه‌خواپێداوه‌كان حس���اب بۆ‬ ‫كه‌س ناكه‌ن‌و له‌پۆل���ی یانزه‌مه‌نهه‌جی پۆلی‬ ‫دوانزه‌ده‌خوێن���ن‪ .‬له‌خاڵی نۆیه‌م���دا هاتوه‌و‬ ‫ده‌ڵێ‪(:‬تاقیکردنەوەی گش���تی بۆ پیش���ەیی‬ ‫نامێنێ���ت‪ ،‬تەنه���ا ب���ۆ ئ���ەو خوێندکارانەی‬ ‫ئ���ارەزووی خوێندنی���ان هەی���ە لەزانک���ۆو‬ ‫پەیمانگاکان تاقیکردنەوەی گش���تی ئەنجام‬ ‫دەدەن بەمەبەس���تی کێبڕک���ێ ب���ۆ زانکۆو‬ ‫پەیمان���گا) هه‌ڵه‌ی ئ���ه‌م خاڵه‌ئه‌وه‌یه‌به‌وردی‬ ‫ده‌ستنیش���انی نه‌‌كردوه‌كه‌كێن ئه‌وانه‌ی مافی‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌یه‌به‌ش���داری به‌كالۆریا بكه‌ن‪ ،‬یان‬ ‫نا؟ ئایا ئاره‌زوومه‌ندانه‌یه‌بۆ هه‌مووان‪ ،‬یان بۆ‬

‫ونبون‬ ‫ی (حسێن عثمان عبدالرحمان) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوری بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫خودا‪ ،‬قورئان‪ ،‬ئه‌میر‬ ‫ ئاكۆ هه‌ركی‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت له‌كوردستاندا جگ ‌ه‬ ‫ی دیموكراس���ی‌‌و ده‌ستاوده‌ست كردن ‌‬ ‫باس كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫ی تر نییه‌‪ ،‬باشترین به‌ڵگ ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌تا ‌ڵ كوتان هیچ ‌‬ ‫له‌ته‌نه‌ك ‌ه ‌‬ ‫باپیر‌ه بۆ جاری‌ سێهه‌م به‌ئه‌میر‪.‬‬ ‫ی ده‌كرا‪،‬‬ ‫ی مه‌سعود بارزان ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ماو‌ه ‌‬ ‫به‌مدوایی ‌ه ك ‌ه باس له‌كۆتاییهاتن ‌‬ ‫ی خۆش بو‪ ،‬ك ‌ه زۆر‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی ئه‌میر ‌‬ ‫ی قسه‌كردن ‌‬ ‫زۆرێك دڵیان به‌تۆن ‌‬ ‫ی مه‌سعود‬ ‫ی دوپات ده‌كرده‌و‌ه ك ‌ه "له‌كوردستاندا سه‌د به‌دیل ‌‬ ‫راش���كاوان ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫ی ئیسالمیدا به‌دیلێك ‌‬ ‫ی باش��� ‌ه خێر‌ه وا له‌ناو كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌"‪ ،‬ئ ‌ه ‌‬ ‫بارزان ‌‬ ‫باپیر نییه‌؟!‬ ‫ی دیموكراسی‌‌و ده‌ستاوده‌ست‬ ‫ی خوازیارن له‌كوردس���تاندا بنه‌ماكان ‌‬ ‫ئه‌و هێزان ‌ه ‌‬ ‫ی خۆیاندا‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت بچه‌س���پێت‪ ،‬ده‌بێت به‌ر له‌هه‌ر ش���تێك له‌ناوخۆ ‌‬ ‫كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫نمونه‌یه‌ك له‌و ده‌ستاوده‌س���ت كردن ‌ه پێشكه‌ش به‌را ‌‬ ‫ب���اوه‌ڕو متمانه‌یان پێبكرێت‪ ،‬جا ئه‌گه‌ر ئه‌وان خۆیان ئاماد‌ه نه‌بن ئه‌و بنه‌مای ‌ه‬ ‫ی تر بك���ه‌ن تا كار به‌و‬ ‫ێ بك���ه‌ن‪ ،‬ئیتر چۆن ده‌توان���ن داوا له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫جێبه‌ج��� ‌‬ ‫پره‌نسیپ ‌ه بكه‌ن؟!‬ ‫ی كورد‬ ‫ی سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی ك ‌ه پێداگر ‌‬ ‫ی گه‌یش���تونه‌ت ‌ه ئه‌و باوه‌ڕ‌ه ‌‬ ‫ده‌مێك ‌ه خه‌ڵكی ‌‬ ‫ی زل‌و‬ ‫ی گۆڕانكاری‌‌و نوێبونه‌وه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌قس ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر دیموكراس���ی‌‌و پێویس���ت ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی تر نیه‌‪ ،‬ئه‌زمون س���ه‌لماندویه‌ت ‌‬ ‫فریودان‌و نمایش كردن هیچ ‌‬ ‫ی حیزبه‌كانیان یان كوردس���تان داده‌نیشن‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵێن‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كورس ‌‬ ‫"مه‌گه‌ر فیل له‌س���ه‌ر ئه‌و كورس���یی ‌ه هه‌ڵیانس���ێنێت"‪ ،‬ره‌نگ ‌ه تاك ‌ه نمونه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی لێكردن بێت‪ ،‬ده‌س���ت له‌كاركێشانه‌وه‌و وازهێنان ‌‬ ‫ی ده‌ستخۆش ‌‬ ‫ك ‌ه شایست ‌ه ‌‬ ‫"م‪.‬سه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین" بێت له‌ئه‌مینداریی‌ یه‌كگرتو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پێ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئیسالمییه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی باپیر پانز‌ه س���اڵ ‌ه ئه‌میر ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی كۆمه‌ ‌ڵ له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌دابون ك ‌ه‬ ‫ی كادێران ‌‬ ‫ی هه‌ر‌ه زۆر ‌‬ ‫راپرس���ییه‌كیش زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی شه‌خسه‌كان له‌ئۆرگان‌و پۆست ‌ه حیزبیه‌كاندا له‌دو خول زیاتر نه‌بێت‪،‬‬ ‫مانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی س���ێهه‌م ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬بۆ جار ‌‬ ‫ی باپیر به‌دیل ‌‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌بیانو ‌‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫ی حیزبه‌ك ‌هی‌‌و كوردستاندا‬ ‫ی ئه‌م بڕیاره‌ش له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ی به‌لێكه‌وت ‌ه ‌‬ ‫به‌ئه‌میر‌و باك ‌‬ ‫ی تێدا په‌كخراوه‌‌و‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی ده‌ستاوده‌س���ت كردن ‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌مێك ‌ه پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆكه‌كان‌و ماو‌ه بۆ درێژكردنه‌وه‌ش���یان زی���اد له‌ماو‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكتاتۆریه‌ت ‌‬ ‫ێ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی سه‌رله‌نو ‌‬ ‫ی خۆیان‪ ،‬مه‌ترس ‌‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫دیاریكراو ‌‬ ‫لێده‌كرێت!‬ ‫ی باپیر پیاوێك ‌ه به‌و‌ه ناس���راو‌ه ك ‌ه زۆر خه‌ون ده‌بینێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و‬ ‫م‪.‬عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) گێڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌ون ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر خه‌وبینین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكیه‌كان بوه‌‪ ،‬خودا ‌‬ ‫ی له‌زیندان��� ‌‬ ‫ی گێڕاوه‌ته‌و‌ه ك ‌ه "ئه‌و كات ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی گرتوه‌و ژوراو ژور گێڕاویه‌تی‌‌و‬ ‫په‌روه‌ردگار له‌ئاسمانه‌و‌ه هاتۆت ‌ه خوار‌و ده‌ست ‌‬ ‫ی هاتوه‌ته‌دی‌‌و له‌زیندان‬ ‫ی به‌ڕاست ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش خه‌ونه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی بردویه‌تی ‌ه د‌هر‌و دوا ‌‬ ‫دوای ‌‬ ‫رزگاری‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫جا پیاوێك به‌و راده‌ی ‌ه نورانی‌‌و پیاوچاك بێت‪ ،‬چۆن له‌ناو حیزبه‌كه‌یدا به‌دیل ‌‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه نابێته‌و‌ه به‌ئه‌میر؟ وه‌ك‬ ‫ی خوا ‌‬ ‫ده‌بێت؟ چۆن به‌پش���تیوانی‌‌و فه‌رمان ‌‬ ‫ی به‌تایبه‌ت بۆ حیزبه‌كانیان‌و بۆ ئه‌م‬ ‫ی خوداوه‌ند ئه‌م سه‌رۆك‌و سه‌ركردان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫نیشتمان‌و هاواڵتیه‌ به‌دبه‌ختان ‌ه دروست كردبێت تا له‌به‌ریاندا بحه‌سێنه‌وه‌!‬ ‫ی زیاتر به‌س���ێبار‌ه‬ ‫ی ش���ه‌رعیه‌تێك ‌‬ ‫ی باپیر بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وا چاك��� ‌ه مامۆس���تا عه‌ل ‌‬ ‫ی بگێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی دیك ‌ه ببینێت‌و بۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ب���دات‪ ،‬خه‌ونێك ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه ‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و‌هی‌ ك ‌ه خوداوه‌ند یان پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) هاتونه‌ت ‌ه خه‌وی‌‌و پێیانوتو‌ه‬ ‫ی ببێت به‌"خودا‌و‬ ‫ی بۆ ئه‌به‌دی‌‌و جاویدان��� ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ده‌بێت دروش���م ‌‬ ‫ی قورس‌و‬ ‫ی نه‌ك هه‌ر بۆ ئه‌ندام‌و هه‌واداران ‌‬ ‫قورئان‌و ئه‌میر"! جا باوه‌ڕ پێكردنیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قورس‌و گران نیه‌! چونك ‌ه مامۆس���تا عه‌ل ‌‬ ‫زه‌حمه‌ت نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ خۆش��� ‌‬ ‫ی ده‌یانبینم هه‌مویان‬ ‫ی ده‌فه‌رموێت "بۆم ده‌ركه‌وتو‌ه ئ���ه‌و خه‌ونان ‌ه ‌‬ ‫باپی���ر خۆ ‌‬ ‫راستن"!‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬ ‫ناوچه‌ی ژێر کۆنترۆڵی‬ ‫داعش شوێنه‌ مێژوییه‌کان‬ ‫حکومه‌تی ئه‌سه‌د‬ ‫حکومه‌تی ئه‌سه‌د‪/‬داعش (پێکدادان)‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی سوریا‬ ‫شه‌ڕڤانانی یه‌په‌گه‌‬ ‫سوپای عێراق‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی کوردستان‬

‫مه‌الیه‌کی کیک بۆکسێن‬

‫هه‌مو هه‌ینیه‌ک وتاری ئاینی پێشکه‌ش‬ ‫ده‌کات‪ ،‬له‌رادیۆ کارده‌کات‌‌و سه‌رقاڵی‬ ‫وه‌رگێڕانیشه‪ ،‬هه‌مو رۆژێکیش بانگ بۆ‬ ‫خه‌ڵکی گونده‌که‌ی ده‌دات‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌‪ ،‬راهێنه‌ری کیک بۆکسێنیشه‌‪ ،‬مه‌ال‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د هه‌مو ئه‌مانه‌ی له‌خۆیدا‬ ‫کۆکردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ئاگاداریەک سەبارەت بە شوقەی مامۆستایانی زانکۆ‬ ‫ئۆفەری تایبەت بۆ مامۆستایانی زانکۆ لە شوقەکانی قەیوان سیتی دوو ئەمرۆ ‪ 2015-5-24‬چوار رۆژ تێپەراندوە‬ ‫بەشێک لە مامۆستایانی بەرێز بە هۆی تاقیکردنەوەکانەوە لەم ئۆفەرە ئاگادار نەبوون یاخود دەرفەتیان نەبوە سەردان بکەن هەربۆیە لێرەوە‬ ‫پێیان را دەگەیەنین کە ئوفەرەکە ‪ 12‬رۆژ بەردەوام دەبێت و رۆژانە (‪ )5:00 _ 8:30‬دەتوانن س����ەردانمان بکەن وە بۆ زانیاری هەموو الیەک‬ ‫ئەم شوقانە هیچ پەیوەندیەکیان بە سوود مەند بونەوە نیە ‪.‬‬ ‫ش����ایەنی باسیش����ە ئیدارەی قەیوان سیتی ژمارەیەکی دیاری کراو ش����وقەی تەواوکراوی وەک ئۆفەر تایبەت بە مامۆستایانی زانکۆ پێشکەش‬ ‫کردوەبە قیس����تی درێژ خایەن لە پێش����ەکی ‪ ٢٧٥٠٠$‬بیست و حەوت هەزار و پێنس����ەد دۆالر دەست پێ دەکات کەبەجوانترین و باشترین‬ ‫کواڵیتی سەردەم دروست کراوە‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بەم ژمارە تەلەفۆنەوە‬ ‫‪ 07708600002‬ئیدارەی قەیوان سیتی‬

‫هه‌ولێر‬

‫شه‌نگال‬

‫که‌رکوک‬

‫سوریا‬ ‫عێراق‬

‫كچێك‬ ‫لەدەشتی‬ ‫بیتوێن‬ ‫دەنیشێتەوە‬

‫کچێکی دانیشتوی شاری ڕانییه‌‬ ‫له‌ڕێی په‌ڕه‌شوته‌وه‌ له‌شاخی‬ ‫کێوه‌ڕه‌شه‌وه‌ ده‌فڕێت‌و له‌ده‌شتی‬ ‫بتوێن ده‌نیشێته‌وه‌و رایده‌گه‌یه‌نێت که‌‬ ‫له‌ماوه‌ی داهاتودا له‌ڕێی پرۆژه‌یه‌که‌وه‌‬ ‫هه‌وڵ ده‌دات ‪ 3‬کاتژمێر له‌ئاسماندا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫ریکالم‬