ژماره‌ 482

‫ریکالم‬

‫سه‌لۆجان‬ ‫به‌ربه‌ستی دیكتای‬ ‫تێكشكاند!‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)482‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/6/9‬‬

‫بۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ندان خرایه‌‬ ‫سه‌ودای‬ ‫‌فرۆشتنه‌وه‌؟‬

‫دانیشتوانی عیراق‬ ‫بێوه‌ژنن‬

‫‪4‬‬

‫‪9‬‬

‫سه‌ڕه‌رای‌ ئه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی دارایی‌ كاریگه‌ریی‬ ‫خراپی له‌سه‌ر ئاوێنه‌ به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���تافی‌ ئاوێنه‌ ده‌یانه‌وێت به‌پش���تیوانی‌‬ ‫خوێن���ه‌ران‌و ئ���ه‌و كه‌س���ایه‌تی‌و هێ���زه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییانه‌ی‌ ك���ه‌ ئه‌زمونی ئاوێنه‌یان‬ ‫ال گرنگ���ه‌‌و خوازیاری‌ ئه‌وه‌ن ئه‌م په‌راوێزه‌‬ ‫له‌ئازادیی‌ بپارێزن‪ ،‬به‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ راگه‌یاندنێك س���ه‌باره‌ت به‌دۆخی‌‬ ‫ئێس���تای‌ باڵو ده‌كاته‌وه‌و تیشك ده‌خاته‌‬ ‫س���ه‌ر گرنگی‌ مانه‌وه‌و ب���ه‌رده‌وام بونی‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ "له‌واڵتی ئێمه‌دا كێشه‌ی‬ ‫ه���ه‌ره‌ س���ه‌ره‌كی ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌لومه‌رجی‬ ‫یه‌كس���ان بۆ ملمالنێیه‌ك���ی دادپه‌روه‌رانه‌‬ ‫له‌نێ���وان میدیا جیاوازه‌كان���دا بونی نییه‌‪.‬‬ ‫میدیای ئازاد ته‌نها پشت به‌خۆی‌و بازاڕی‬ ‫واڵته‌كه‌ی ده‌به‌س���تێت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌ قه‌یرانێك‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ واڵته‌وه‌‪ ،‬راسته‌وخۆ یه‌خه‌ی ئه‌و‬ ‫ده‌گرێت‌و ناتوانێت به‌ئاسانی تێیپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ده‌زگای میدیاییم���ان هه‌یه‌‬

‫بێخه‌مه‌ له‌وه‌ی داهاتی چه‌نده‌‪ ،‬باش���ترین‬ ‫كه‌ره‌سته‌كانی كاری رۆژنامه‌وانی‌و موچه‌ی‬ ‫ب���ه‌رزی بۆ دابی���ن ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌توانێت‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك���ه‌ی به‌نیوه‌ی نرخ���ی تێچونی‬ ‫بفرۆش���ێت‪ ،‬به‌لێش���او ریكالمی بازرگانی‬ ‫له‌حكومه‌ت وه‌رده‌گرێت‪ ،‬كه‌رتی تایبه‌تیش‬ ‫ب���ۆ موجامه‌ل���ه‌ كردنی ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‬ ‫له‌پشتیه‌وه‌ وه‌ستاوه‌ سپۆنسه‌ری ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌ك���ه‌ی‌ ئاوێن���ه‌دا هات���وه‌‬ ‫ك���ه‌ "ئاوێنه‌ پێویس���ته‌ ب���ه‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامبونیش���ی ته‌نها به‌وه‌ سه‌ركه‌وتو‬ ‫نابێ���ت ك���ه‌ ژم���اره‌ی س���تافه‌كه‌مان‬ ‫كه‌مبكه‌ین���ه‌وه‌و ئۆفیس���ه‌كه‌مان بگۆڕین‌و‬ ‫تێچونه‌كان دابه‌زێنین‪ ،‬به‌ڵكو پێویستمان‬ ‫به‌پشتیوانی خوێنه‌ران‌و دڵسۆزانی میدیای‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆو خه‌مخۆرانی ئازادیی نوسینه‌‬ ‫له‌واڵتی ئێمه‌دا‪ .‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ئێمه‌‬ ‫هه‌مو ه���ه‌وڵ‌و ته‌قه‌الیه‌ك ده‌ده‌ین‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫چاالكیش���مان بریتی ده‌بێت له‌كردنه‌وه‌ی‬

‫عه‌بادی‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرێكی‌‬ ‫شكستخواردو‬

‫‪7‬‬

‫ئاراس فه‌تاح‪:‬‬ ‫با پێکەوە ئاوێنە‬ ‫ڕزگاربکەین‬

‫ئاوێن ‌ه به‌رده‌وام ده‌بێت‬

‫‪18‬‬

‫بانكی رافیده‌ین‬ ‫لێكۆڵینه‌و ‌ه له‌دیارنه‌مانی‬ ‫‪ 56‬ملیار دیناری بانكی‬ ‫جه‌له‌والو تلكێف ده‌كات‬

‫‪13‬‬

‫‪2‬‬

‫پێش���انگایه‌كی هونه‌ری���ی ك���ه‌ رۆژی‬ ‫پێنجشه‌ممه‌ ‪ ،٦-١١‬كاتژمێر (‪)٥‬ی ئێوار‌ه‬ ‫له‌ئۆفیسی ئاوێنه‌ سازده‌كرێت"‪.‬‬ ‫راگه‌یاندنه‌كه‌ جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫"س���تافی ئاوێنه‌ ئه‌م دۆخه‌ به‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫كۆتای���ی پڕۆژه‌كه‌ی خۆی نابینێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌كو سه‌ره‌تایه‌كی نوێ ته‌ماشایده‌كات بۆ‬ ‫به‌رده‌وامی���ی پڕۆژه‌كه‌ی‌و پیاچونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ڕه‌خنه‌یی به‌مێژوی خۆیداو چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫ئ���ه‌و خاڵه‌ الوازانه‌ی ك���ه‌ ده‌توانن ئاوێنه‌‬ ‫به‌هێزتر بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات "ئه‌گه‌ری‬ ‫داخستنی ئاوێنه‌ هێمایه‌كی مه‌ترسیداره‌ بۆ‬ ‫له‌ده‌س���تدانی یه‌كێك له‌گرنگترین ئه‌زمونه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆكانی كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌‪ .‬چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌ له‌خوێنه‌رانم���ان ده‌كه‌ین له‌گه‌ڵماندا‬ ‫به‌رگریی له‌م سه‌ربه‌خۆییه‌ بكه‌ن"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫حكومه‌ت بۆ ئازادكردنی‌ هه‌ر دیلێك ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ‪ 5‬ده‌فته‌ر دۆالر ده‌دات به‌داعش‬ ‫لیژنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان جه‌نگێك���ی‌ ده‌رونی‌ له‌گه‌ڵ كه‌س���وكار ‌ی‬ ‫به‌دواداچون بۆ كه‌یسی‌ پێشمه‌رگه‌ دیله‌كانی‌ ئ���ه‌و دیالنه‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تان بكات‪،‬‬ ‫ژێرده‌س���تی‌ داعش ده‌كات‌و بڕی���ارده‌ری‌ ئه‌وه‌نده‌ جددی‌ نیه‌ له‌مه‌سه‌له‌كه‌دا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫لیژنه‌ك���ه‌ش ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ئ���ه‌م بابه‌ته‌ وه‌ك فش���ارێكی‌ سیاس���یی‌‌و‬ ‫له‌رابردودا "وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ ئاماده‌یی‌ ده‌رونی‌ به‌كارده‌هێنێت‌و هه‌رجاره‌ی‌ شتێك‬ ‫هه‌بوه‌ بۆ ئازادكردن���ی‌ هه‌ر دیلێك‪ ،‬پێنج ده‌خاته‌ڕو بۆ ئاڵوگۆڕكردنی‌ دیله‌كان‪".‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ له‌قۆناغه‌كانی‌‬ ‫ده‌فته‌ر بدات‪ ،‬به‌اڵم داعش جددی‌‌و راستگۆ‬ ‫رابردودا چه‌كدارانی‌ داعش باس���یان له‌وه‌‬ ‫نه‌بوه‌ له‌مه‌سه‌له‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬به‌هار عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬كردبو كه‌ ئه‌گه‌ر بۆ ه���ه‌ر دیلێك بڕی‌ ‪20‬‬ ‫بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ه���ه‌زار دۆالر (‪ 2‬ده‌فته‌ر)ی���ان پێبدرێت‪،‬‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬داعش ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ ده‌یه‌وێت ئ���ه‌وا ئازادی���ان ده‌ك���ه‌ن‪" ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬

‫وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌ ئاماده‌ی���ی‌ هه‌بوه‌‬ ‫نه‌ك دو ده‌فت���ه‌ر‪ ،‬پێنج ده‌فته‌ریش بدات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم داعش ج���ددی‌‌و راس���تگۆ نه‌بوه‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ل���ه‌روی‌ ئام���اره‌وه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ دروس���ت له‌به‌رده‌س���تدا نیه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و پێش���مه‌رگه‌ دیالن���ه‌ی‌‬ ‫له‌رابردودا ده‌س���ت داعش كه‌وتون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا ‪ 46‬ونبو هه‌یه‌‌و‬ ‫نازانرێت چه‌ندیان دیلن‌و چه‌ندیان له‌ژیاندا‬ ‫نه‌ماون‪.‬‬

‫له‌چوار مانگی یه‌که‌می‬ ‫ئه‌مساڵدا ژنان‬ ‫‪ 2153‬سكااڵ تۆمارده‌که‌ن‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان‌و ته‌نها له‌چوار‬ ‫مانگی یه‌که‌می ساڵی ‪2015‬دا زیاتر ل ‌ه‬ ‫‪ 2‬هه‌زار ج���ۆر توندوتیژی تۆماركراوه‌‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا ژنان ‪ 2153‬سكااڵیان‬ ‫تۆماركردوه‌‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ���ی ئاماری‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش���تی توندوتیژی دژ‬ ‫به‌ئافره‌تان له‌هه‌مو كوردستاندا‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌مانگ���ی یه‌ك‌و دوو س���ێ‌و چوار‪80 ،‬‬ ‫ژن س���وتاون‪ ،‬ك ‌ه ‪ 28‬ژنیان له‌هه‌ولێرو‬ ‫‪ 18‬له‌ده���ۆك‌و ‪ 17‬له‌س���لێمانی‌و پێنج‬ ‫له‌گه‌رمیان‌و حه‌وت له‌سۆران‌و راپه‌ڕین‬ ‫پێن���ج‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‪ 43‬ژنی���ش خۆیان‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫سوتاندوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی ئه‌و ئامار‌ه له‌ش���اره‌كانی‬ ‫هه‌رێ���م ‪ 21‬ژن ك���وژراون‌و ‪26‬ی دیك ‌ه‬ ‫خۆی���ان كوش���توه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ‪2149‬‬ ‫سكااڵش تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫به‌راورد به‌س���اڵی رابردوش‪ ،‬له‌كۆی‬ ‫ی ساڵی ‪2014‬دا ك ‌ه‬ ‫چوار مانگی سه‌ره‌تا ‌‬ ‫‪ 2111‬جۆر توندوتیژی له‌جۆری كوشتن‌و‬ ‫خۆكوش���تن‌و سوتان‌و خۆس���وتاندن‌و‬ ‫تاوانی سێكسی‌و س���كااڵ تۆماركراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵ توندوتیژی زیادیكردوه‌‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تاریق عه‌زیز‪:‬‬ ‫کورد تا ماون‬ ‫ده‌بێت بۆ‬ ‫که‌رکوک بگرین‬ ‫‪7‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫سااڵن ‌ه ملیارێك دینار ده‌درێت به‌كرێی بینا ‌ی‬ ‫‪ 45‬فه‌رمانگه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گه‌رمیان‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌و‬ ‫‪45‬‬ ‫له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی س���ه‌ر به‌ئیداره‌ی‌‬ ‫گه‌رمی���ان له‌بین���ای‌ كرێ���دان‌و له‌م‬ ‫قه‌یرانی داراییه‌دا سااڵنه‌ یه‌ك ملیار‬ ‫دین���ار ده‌ده‌ن به‌ك���رێ‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‌ س���لێمانیش‬ ‫ده‌ڵێت "ن���ه‌ك له‌گه‌رمی���ان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌س���لێمانی ژماره‌كه‌ زیات���ره‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌نوس���راوێكدا داوام له‌سه‌رۆكایه‌تی‬

‫ئه‌نجومه‌ن كردوه‌ ك���ه‌ له‌م قه‌یرانی‬ ‫داراییه‌دا چاره‌س���ه‌ری به‌په‌له‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬ئیحس���ان م���ه‌ال فوئاد‪:‬‬ ‫ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای‌‬ ‫سلێمانی له‌فراكسیۆنی گۆڕان‪ ،‬غالیب‬ ‫محه‌مه‌د له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ وتی‬ ‫"به‌داخ���ه‌وه‌ له‌م قه‌یران���ی داراییه‌دا‬ ‫حكومه‌ت سااڵنه‌ له‌ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‬

‫یه‌ك ملی���ار دین���ار ده‌دات به‌كرێی‬ ‫ئه‌و فه‌رمانگه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییانه‌ی‌‬ ‫له‌بین���ای‌ كرێ���دان‪ ،‬بۆی���ه‌ داوای‌‬ ‫چاره‌سه‌رم كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتیش���ی "له‌س���لێمانی ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ زۆر زیات���ره‌و پێموایه‌ زیاتر‬ ‫له‌چوار ملیار دینار ده‌درێت به‌كرێی‬ ‫بینا بۆ فه‌رمانگه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكرێ���ت كه‌ به‌نوس���راو‬

‫ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌م‬ ‫ناردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و دۆخه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی ده‌ڵێت "بین���ا هه‌یه‌ چوار‬ ‫نهۆمه‌و ی���ه‌ك فه‌رمانگ���ه‌ی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێت س���ێ فه‌رمانگ���ه‌ كه‌ نزیكن‬ ‫له‌یه‌كتریی���ه‌وه‌ بخرێته‌ ئه‌و بینایه‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو بینایان بۆ دروستده‌كرێت"‪.‬‬

‫به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و ن���ه‌ك گه‌رمیان‌و‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌و حكومه‌ت به‌ده‌س���تیه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنێت‌و چاره‌سه‌ریش���ی ناكات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ل���ه‌م قه‌یرانی داراییه‌دا‬ ‫هه‌ندێك كێش���ه‌ی سه‌ره‌كی‌و الوه‌كی‬ ‫له‌و شێوه‌یه‌ كه‌ بونی هه‌یه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬زۆر به‌مه‌ترس���ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ئابوری‌‌و دارایی هه‌رێم ده‌شكێته‌وه‌‪.‬‬

‫بانكی رافیده‌ین لێكۆڵینه‌و‌ه له‌دیارنه‌مانی‬ ‫پاش حه‌وت مانگ هێشتا‬ ‫جه‌له‌وال ترس ‌ی له‌داعش هه‌یه‌ ‪ 56‬ملیار دیناری بانكی جه‌له‌والو تلكێف ده‌كات‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه به‌شێك له‌میدیا جیهانیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ناكۆك��� ‌‬ ‫هۆش���داریی‌ س���ه‌رهه‌ڵدان ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌و میلیش���یا‬ ‫له‌نێوان هێز ‌‬ ‫ش���یعه‌كان ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌ناوچ ‌ه‬ ‫جێناكۆكه‌كان‪ ،‬له‌و چوارچێوه‌یه‌ش���دا‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫باس له‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه ناكۆك ‌‬ ‫ی ناوچه‌ك���ه‌ له‌نێ���وان كوردو‬ ‫داهات���و ‌‬ ‫شیعه‌دا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یل ‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬پێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌راپۆرتێكدا باس��� ‌‬ ‫مه‌یڵی‌ به‌ریتان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و‌ه ك���ردو‌ه ك ‌ه "له‌ش���ارۆچكه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئێران‪ ،‬كه‌ جه‌له‌والیه‌‪،‬‬ ‫نزیك س���نور ‌‬ ‫ی داعش تێكش���كان‪،‬‬ ‫گروپی‌ چه‌كداران ‌‬ ‫به‌اڵم براوه‌كان خه‌ریكه‌ ده‌س���تده‌نێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كت���ری‌" كه‌ مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫بینه‌قاق���ا ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫له‌ب���راوه‌كان هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌عبیه‌"‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌ر ‌‬ ‫حه‌شد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زانێت شت ‌‬ ‫ناحیه‌ی‌ جه‌له‌وال به‌دور ‌‬ ‫له‌وشێوه‌ی ‌ه روبدات‪.‬‬ ‫جه‌له‌وال به‌ناوچه‌یه‌ك���ی‌ جێ ناكۆك‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫داده‌نرێت له‌نێ���وان حكومه‌ت ‌‬ ‫كوردستان‌و به‌غدا‪ .‬ناحیه‌كه‌ ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ی به‌غدا‪،‬‬ ‫ی خۆرهه‌اڵت��� ‌‬ ‫‪ 90‬كم باك���ور ‌‬ ‫ی ‪2014‬‬ ‫ی تش���رینی‌ دوه‌م ‌‬ ‫ی ‪‌ 23‬‬ ‫ل���ه‌رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئازادك���را‪ .‬ئێس���تا دانیش���توانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌من���ی‌ ناتوانن بگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌هۆكار ‌‬ ‫ی ناحیه‌ك���ه‌‌و‬ ‫ب���ۆ كۆنترۆڵكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی داع���ش‪،‬‬ ‫رزگاركردن���ی‌ له‌بنده‌س���ت ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌و میلیش���یا‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬ ‫شیعه‌كان پێكه‌و‌ه هاوكاربون‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ پێكدادانی‌ هێز‌ه‬ ‫كوردییه‌كان له‌گه‌ڵ میلیشیا شیعه‌كان‌و‬ ‫ی ش���ه‌عبی‌‪ ،‬ئه‌نوه‌ر حسێن‪،‬‬ ‫حه‌ش���د ‌‬ ‫ی جه‌ل���ه‌وال پێیوایه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ری‌ ناحیه‌ ‌‬

‫ی وا روبدات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫"ئه‌س���ته‌مه‌ ش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌شێكن له‌پێكهاته‌ ‌‬ ‫ی شه‌عب ‌‬ ‫حه‌شد ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی‌ عێ���راق‌و پێكه‌و‌ه به‌هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پێش���مه‌رگ ‌ه ناوچه‌كه‌ی���ان‬ ‫رزگاركردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و بۆ ئاوێن ‌ه ده‌ڵێت‪" :‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رجه‌م دام���وده‌زگا حكومییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌ك��� ‌ه س���ه‌رقاڵی‌ ئاماده‌كردن��� ‌‬ ‫راپۆرتێك���ن ك��� ‌ه به‌رزده‌كرێت���ه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران���ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ خستنه‌ڕوی‌ ره‌وش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌كه‌و خه‌ماڵندن��� ‌‬ ‫ئازادكردن��� ‌‬ ‫بڕی‌ بودج���ه‌ی‌ دیاریكراو ب���ۆ دوبار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی شاره‌كه‌و دابینكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بنیاتنانه‌وه‌ ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پێشتر ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ ناحیه‌ ‌‬ ‫جه‌ل���ه‌وال ‪ 86‬هه‌زار ك���ه‌س بون‌و ‪55‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌زاریان له‌ناو شاره‌كه‌دا بون‌و ئه‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ به‌س���ه‌ر ‪ 36‬گوندی‌ ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ناحیه‌كه‌دا دابه‌شبوبون‪.‬‬ ‫ی ش���اره‌كه‌و‬ ‫ی چۆڵ ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری ‌‬ ‫ی پاش‬ ‫ی دانیش���توانه‌كه‌ ‌‬ ‫نه‌گه‌ڕان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 7‬مانگ‪ ،‬حسێن وتی‌‪" :‬هه‌ردو‬ ‫ی جه‌ل���ه‌والو س���ه‌عدی ‌ه ناوچه‌ی‬ ‫ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ داخراون‪ ،‬پێویست ‌ه ره‌وش ‌‬ ‫ی به‌ش���ێوه‌یه‌ك ئ���ارام بێته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌من ‌‬ ‫ی دڵنیابون‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫بگه‌ین به‌قۆناغ ‌‬ ‫له‌جه‌له‌وال خه‌نده‌قێ���ك هه‌ڵده‌كه‌نرێت‬ ‫ی‬ ‫ی داعش‌و دزه‌كردن ‌‬ ‫ی مه‌ترس��� ‌‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌مبكرێته‌وه‌‪ .‬هێش���تا ش���اره‌ك ‌ه هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫چۆڵه‌‪ ،‬چونك ‌ه په‌یوه‌سته‌ به‌مه‌سه‌له‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌منیه‌وه‌‌و له‌گه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ جه‌ل���ه‌والو س���ه‌عدی ‌ه مه‌ترس��� ‌‬ ‫دزه‌كردنی‌ داعش هه‌یه‌"‪.‬‬

‫جه‌له‌وال‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی ك���ورد له‌په‌رله‌مانی‬ ‫عی���راق ب���ۆ ئاوێنه‌ ئاش���كرای كرد كه‌‬ ‫بانك���ی رافیده‌ین���ی عێ���راق جه‌ختیان‬ ‫له‌وه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ ده‌س���تیان كردوه‌‬ ‫به‌لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دیارنه‌مانی پاره‌ی هه‌ردو‬ ‫بانكی ناحیه‌ی جه‌له‌والو تلكێف‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬له‌وباره‌یه‌وه‌ مه‌سعود‬ ‫حه‌ی���ده‌ر ئه‌ندام���ی لیژن���ه‌ی دارای���ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی عیراق بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرای‬ ‫ك���رد كه‌ بانكی رافده‌ین جه‌ختیان له‌وه‌‬ ‫كردوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ هه‌ر بانك���ی جه‌له‌والو‬ ‫تلكێ���ف چه‌ند پاره‌ی تێدابوه‌ فه‌وتاوه‌و‬ ‫دی���ار نه‌م���اوه‌و ب���ۆ ه���ه‌ردو بانكه‌كه‌‬

‫لیژنه‌ دروس���تكراوه‌و لیكۆڵینه‌وه‌ تێیدا‬ ‫به‌رده‌وامه‌و دوای ته‌واوبونی ئاش���كرای‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتیش���ی له‌كاتی ش���ه‌ڕه‌كانی‬ ‫ناحیه‌ی جه‌ل���ه‌وال‪ ،‬له‌الیه‌ن فه‌رمانده‌یی‬ ‫هێزه‌كانی پێش���مه‌رگه‌ی ئه‌و میحوه‌ره‌‬ ‫ش���ه‌هید حس���ێن مه‌نس���ور هه‌وڵدراوه‌‬ ‫پاره‌ی بانكه‌ك���ه‌ بگوازرێته‌وه‌ بۆ بانكی‬ ‫خانقین‪ ،‬به‌الم نه‌توانراوه‌ گره‌نتی الیه‌نی‬ ‫ئه‌منی بكرێت بۆ گواستنه‌وه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌ندامه‌كه‌ی لیژنه‌ی دارایی‌و‬ ‫ئاب���وری په‌رله‌مانی عی���راق لیژنه‌یه‌ك‬ ‫له‌الی���ه‌ن بانكی رافیده‌ی���ن‌و پاریزگای‬

‫دیاله‌و ده‌زگا ئه‌منی‌و په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫دروس���تكراوه‌و تائێس���تا راپۆرت���ی‬ ‫كۆتایی���ان ئاماده‌و ته‌واونه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫واباسده‌كرێت ‪ 21‬ملیار دیناری تێدابوه‌و‬ ‫دیارنه‌ماوه‌و جارێ ده‌س���تی تۆمه‌ت بۆ‬ ‫كه‌س رانه‌كێشراوه‌و چاوه‌ڕوانی ئه‌نجامی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بانكی تلكێفیشه‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ك���رد كه‌ بانك���ی تلكیف ‪ 35‬ملیار‬ ‫دیناری تێدابوه‌و دیارنه‌ماوه‌‪ ،‬بۆیه‌ لیژنه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و بانكه‌ش دروستكراوه‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی ده‌رنه‌كه‌وت���وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێشتا راپۆرتی كۆتایی ته‌واو نه‌بوه‌‪.‬‬

‫"وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌ عێراق الئیحه‌ی‌ یاسای ‌ی‬ ‫بۆ تۆماركردنی‌ سكااڵ له‌سه‌ر هه‌رێم ئاماده‌كردوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫بودجه‌ی‌ ته‌رخانكراو ‌‬ ‫بۆ مانگی‌ ئایار جارێكی‌ تر‬ ‫ی‬ ‫ناتوانرێت موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫پێدابینكرێت‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردیش رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ عێراق رێوشوێن ‌ه‬ ‫نه‌وت ‌‬ ‫یاساییه‌كانیان ئاماده‌كردو‌ه بۆ‬ ‫رێگه‌گرتن له‌هه‌رێم ئه‌گه‌ر هه‌نگاو‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابور ‌‬ ‫به‌ره‌و بژارده‌ ‌‬ ‫بنێت‪.‬‬ ‫دوێن���ێ‌ راگه‌یه‌ن���را كه‌ ئ���ه‌و بڕ‌ه‬ ‫ی رابردو‬ ‫پاره‌یه‌ی‌ وه‌ك بودجه‌ی‌ ئایار ‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ ناوه‌نده‌وه‌ خراوه‌ت ‌ه‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان ‪508‬‬ ‫سه‌ر حساب ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ملی���ار دیناره‌‪ ،‬به‌م���ه‌ش جارێك ‌‬ ‫كه‌متربو ل���ه‌و بڕه‌ی‌ چاوه‌ڕوان ده‌كرا‬ ‫به‌غدا بۆ هه‌ولێری‌ بنێرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫دارای���ی‌‌و ئاب���وری‌‪ ،‬ئه‌حم���ه‌د‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌و ب���ڕ‌ه ‪ 477‬ملیاری‌ ب���ۆ موچه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران‌و ‪ 34‬ملیاریش���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ی پێشمه‌رگه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫خه‌رج ‌‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬دوێنێ‌ پاره‌كه‌ خراوه‌ت ‌ه‬

‫ی‬ ‫ی هه‌رێم‌و له‌چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫سه‌ر حس���اب ‌‬ ‫داهاتوش���دا ده‌گوازرێته‌و‌ه بۆ هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌رجكردنی‌ بۆ موچه‌ ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‪.‬‬ ‫ی بڕ‌ه‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری‌ كه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫پاره‌ك���ه‌ بڕیارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ دارای ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫حاجی‌ ره‌ش���ید به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كرا كه‌متربێت له‌مانگ ‌‬ ‫پێش���بین ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫ی هه‌نارده‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پێشو به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌متر بو له‌مانگی‌ نیسان كه‌ تێكڕا ‌‬ ‫هه‌نارده‌ك���ردن له‌مانگ���ی‌ ئایار ‪448‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیل بوه‌ له‌رۆژێكدا‪.‬‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كیدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫لیژنه‌ی‌ ن���ه‌وت‌و غ���ازی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق عادل عه‌بدولمه‌هدی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت رایگه‌یاندبو ك ‌ه قه‌ره‌بو ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫به‌ش���ه‌ بودجه‌ی‌ بڕدراوی‌ نیسان بۆ‬ ‫هه‌رێ���م ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژماره‌ك ‌ه‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ چاوه‌ڕوانییه‌كان بو‪.‬‬ ‫ی ره‌ش���ید رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫ئه‌حمه‌د حاج ‌‬ ‫بڕیارب���و داهاتی‌ ی���ه‌ك ملیۆن‌و ‪600‬‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌فرۆش���راو ‌‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫هه‌زار به‌رمیل ‌‬ ‫مانگی‌ نیس���ان بخرێته‌س���ه‌ر به‌ش ‌ه‬ ‫بودجه‌ی‌ ئایار‪ ،‬به‌اڵم پێده‌چێت ئه‌م‬ ‫ی بودجه‌ زیاتر‬ ‫مانگ���ه‌ رێژه‌ی‌ بڕین��� ‌‬ ‫ی ئه‌و یه‌ك‬ ‫ل ‌ه ‪ %10‬بێت‪ ،‬ی���ان داهات ‌‬

‫ی ‪%30‬ی‌ بۆ‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 600‬ه���ه‌زاره‌ بڕ ‌‬ ‫ی لێبڕابێت‪.‬‬ ‫ی سیاد ‌‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی به‌ش��� ‌ه‬ ‫ی كه‌م ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌رده‌وام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌بژارده‌ ‌‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌نگاونان به‌ره‌و سه‌ربه‌خۆیی‌ ئابور ‌‬ ‫ێ‬ ‫یاخ���ود واژۆكردنی‌ رێكه‌وتنێكی‌ نو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غ���دا له‌الیه‌ن به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م‌و ش���اره‌زایانه‌و‌ه باس��� ‌‬ ‫لێوه‌ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ عێراق‬ ‫ئه‌و هه‌نگاوانه‌ ب���ه‌دژوار ده‌یبینێت‌و‬ ‫وتی‌‪ ،‬واژۆكردن���ی‌ رێكه‌وتنێكی‌ تاز‌ه‬ ‫زۆر قورس���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه ده‌ستبردن بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و دۆسیه‌یه‌ واته‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پێشو‪.‬‬ ‫رێكه‌وتن ‌ه نه‌وتیه‌كه‌ ‌‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬خاڵێك���ی‌ ت���ر ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م رێكه‌وتن ‌ه‬ ‫ی رێكه‌وتن ‌ه‬ ‫وات��� ‌ه هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ ‌‬ ‫سیاس���یه‌كه‌‌و دواج���ار گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی بودجه‌‪،‬‬ ‫ی یه‌ك ‌هم‌و بڕین ‌‬ ‫چوارگۆشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێك���دا به‌بڕوای‌ م���ن حكومه‌ت ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫هه‌رێم ئه‌گ���ه‌ر بیتوانیایه‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بفرۆش���ێت‌و خۆی‌ بودج ‌ه بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان دابینب���كات‪ ،‬په‌ن���ا ‌‬ ‫نه‌ده‌برده‌به‌ر ئه‌م رێكه‌وتنه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆییش‬ ‫سه‌باره‌ت به‌بژارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌نارده‌ ‌‬

‫ی وت‪ ،‬پێنج فاكته‌ر هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دارای ‌‬ ‫ی هه‌ر پێنجیان هه‌رێم‬ ‫ك ‌ه به‌زامنكردن ‌‬ ‫ی فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫ده‌توانێت زه‌مانه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات‪" ،‬ئه‌وانیش یه‌كه‌میان س���كااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و زانیارییانه‌ ‌‬ ‫یاس���اییه‌ ك ‌ه به‌پێ ‌‬ ‫له‌به‌رپرس���انی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ نه‌وته‌و‌ه‬ ‫پێمگه‌یش���توه‌ ئ���ه‌وان كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫ی‬ ‫الئیحه‌یان ئاماده‌كردوه‌ بۆ تۆماركردن ‌‬ ‫سكااڵ له‌دژی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و له‌ڕو ‌‬ ‫ی تر به‌وته‌ ‌‬ ‫فاكته‌رێك��� ‌‬ ‫سیاسیه‌وه‌‌و وتی‌‪" ،‬ئێمه‌ تاك جه‌مسه‌ر‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ توركی���ا مامه‌ڵ���ه‌ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتدار ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش رونه‌ كه‌ پارت ‌‬ ‫توركیا له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ یه‌كشه‌مم ‌ه‬ ‫ی به‌ده‌ستنه‌هێناوه‌‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ ته‌واو ‌‬ ‫ی ت���ر بكات ‌ه‬ ‫به‌م���ه‌ش ده‌بێت هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئایا ئ���ه‌و هێزه‌ ‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫تر تاچه‌ند ئاماده‌یه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داد‌و گه‌شه‌پێدان به‌رگری‌ له‌پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم ب���كات"‪ .‬هه‌روه‌ها ئایا‬ ‫نه‌وت ‌‬ ‫ی هه‌رێمایه‌تی‌ وه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ ت���ر ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ دروس���تناكات ك ‌ه‬ ‫ئێران گرفت ‌‬ ‫هه‌رێم به‌ته‌نها مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێك���دا ئ���ه‌و ده‌وڵه‌ته‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌عێراق ئی���دار‌ه ده‌درێت ‪%100‬‬ ‫ی ده‌دا‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تێكه‌‌و شیعه‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ش���یدا‪ ،‬ئای���ا ئ���ه‌و نه‌وته‌ ‌‬

‫ی‬ ‫خۆم���ان ده‌یفرۆش���ین داهاته‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫‪ 500‬ملیار ده‌بێ���ت كه‌ له‌به‌غداوه‌ ب ‌‬ ‫كێش��� ‌ه دێت بۆم���ان‪ .‬هه‌روه‌ها ئایا‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ی ئێم���ه‌ مامه‌ڵه‌یان‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ده‌توانین كێبڕكێ ‌‬ ‫ی ئیمتیازی‌ زیاتر‬ ‫عێراق بكه‌ین له‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ئێمه‌یان نه‌داتێ‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ باشترین رێگاچاره‌كانیش‬ ‫ی عێراق‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬له‌ئێس���تادا به‌هۆ ‌‬ ‫عێ���راق الوازه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر فاكته‌ره‌كان‬ ‫ی‬ ‫كۆنتڕۆڵ بكرێ���ن راگه‌یاندنی‌ ئابور ‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ زۆر گونج���اوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫باش���ترین هه‌ن���گاو دانوس���تاندن ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ عێ���راق بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانین‬ ‫به‌هه‌م���و الیه‌ك داه���ات زیادبكه‌ین‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌رێی‌ هاوكاریكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ زیادكردنی‌ كێڵگ���ه‌ نه‌وتیه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ره���ه‌م‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ زیادكردن��� ‌‬ ‫له‌هه‌رێم ك��� ‌ه له‌كۆتایدا س���ودی‌ بۆ‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و ئاینده‌ی‌ عێراقیش‬ ‫ئاینده‌ ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ئه‌و هه‌ن���گاوه‌ی‌ دواییان‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ ه���ه‌ردوالی‌ تیای���ه‌‌و‬ ‫ێ كێشه‌تر‬ ‫سه‌المه‌تتره‌‌و له‌وه‌ده‌چێت ب ‌‬ ‫ی تر‬ ‫بێت‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا بژارده‌كان ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتن تیایاندا زۆر زه‌حمه‌ته‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫ئۆباما له‌باكورو‬ ‫موباره‌كیش له‌باشور‬ ‫هاوكار حسێن‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ پارت���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموك���رات (ه���ه‌ده‌پ) به‌قی���اده‌ی‌‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌میدیا جیهانی���ه‌كان نازناوی‌ ئۆبامای‌‬ ‫كوردی���ان پێبه‌خش���ی‌‪ ،‬له‌ش���اخی‌‬ ‫س���ه‌هۆڵینی‌ ناو زه‌ریا ده‌چێت‪ ،‬به‌شه‌‬ ‫ه���ه‌ره‌ كه‌مه‌ك���ه‌ی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ خودی‌ هه‌ده‌په‌‪ ،‬به‌ش���ه‌‬ ‫هه‌ره‌ گه‌وره‌كه‌ش���ی‌ دیارنیه‌ كه‌ بریتیه‌‬ ‫له‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی‌ له‌پش���ت دروستكردنی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ گه‌ن���ج‌و كاریزمی‌ وه‌ك‬ ‫ده‌میرتاشه‌وه‌یه‌ له‌ماوه‌یه‌كی‌ قیاسیدا‪.‬‬ ‫ده‌میرتاش كاتێك وابه‌س���ته‌ی‌ كاری‌‬ ‫سیاس���یی‌ ده‌بێت‪ ،‬ساڵ ساڵی‌ ‪2007‬ه‌‌و‬ ‫ئه‌وكات حزبه‌كه‌ی‌ ئێستای‌ ناوی‌ پارتی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ دیموك���رات (ده‌ته‌په‌)یه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ته‌نها ‪ 3‬ساڵ ده‌بێته‌ هاوسه‌رۆكی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌‌و ‪ 4‬س���اڵی‌ دواتریش ده‌بێته‌‬ ‫ركاب���ه‌ری‌ به‌هێزترین پیاوی‌ توركیا كه‌‬ ‫ئه‌ردۆگانه‌‪ .‬له‌هه‌ش���ته‌مین ساڵی‌ كاریی‌‬ ‫سیاس���یی‌ خۆی���دا ده‌بێته‌ س���یمبولی‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنێكی‌ مێژویی‌‌و كاراكته‌رێكی‌‬ ‫ئه‌فسانه‌یی‌ گه‌نج‪.‬‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ ئێ���ره‌ (باش���وری‌‬ ‫كوردس���تان) له‌هه‌م���و ش���تێك زیاتر‬ ‫پێویسته‌ له‌خودی‌ ده‌میرتاش رابمێنن‪،‬‬ ‫به‌قوڵی‌ بیر له‌و عه‌قڵیه‌ته‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫چ موعجیزه‌یه‌ك وایكرد حزبێكی‌ كوردی‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 8‬ساڵدا‪ ،‬ئۆجه‌النێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 42‬ساڵ دروستبكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئاپۆی‌ پیر‬ ‫پێڕانه‌گه‌یش���ت بیكات‪ ،‬ئه‌م به‌زیاده‌وه‌‬ ‫كردی‌‪ .‬ده‌بێت له‌دوای‌ ئه‌م ده‌ركه‌وتنه‌ی‌‬ ‫ده‌میرتاشه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو سیاسییه‌ پیره‌كانی‌‬ ‫باشور قڕوقه‌پ له‌تیۆری‌ "نه‌بونی‌ به‌دیل"‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چیتر خواستی‌ سه‌ڵته‌نه‌خوازیی‌‬ ‫خۆیان نه‌خه‌نه‌ ئه‌س���تۆی‌ "دواكه‌وتویی‌‬ ‫عه‌قڵیه‌تی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌"‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌باكور رویدا‪ ،‬له‌س���ه‌ر زه‌مینی‌‬ ‫كوردستان بو‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌و سیاسییانه‌ی‌ له‌باشوری‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ بۆ پش���تیوانی‌ هه‌ده‌په‌‬ ‫چون���ه‌ توركیاو چاوی���ان به‌ده‌میرتاش‬ ‫ك���ه‌وت‪ ،‬تێیاندابو ‪ 45‬س���اڵی‌ ره‌به‌قه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ كاریی‌ سیاسییه‌و چنگه‌كڕێیه‌تی‌‬ ‫له‌ناو حزبه‌ "سۆشیال دیموكرات"ه‌كه‌یدا‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ببێ���ت به‌ره‌قه‌مێكی‌ گه‌وره‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌یان جار مێژو كارتی‌ س���وری‌‬ ‫ب���ه‌ڕودا به‌رزكردوه‌ت���ه‌وه‌و ئ���ه‌م هه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌گه‌ڵ منته‌؟‬ ‫هه‌ر له‌م باش���وره‌‪ ،‬سیاس���یی هه‌یه‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 17‬س���اڵیه‌وه‌ خه‌ریك���ی‌‬ ‫فێربونی‌ سیاس���ه‌ته‌‌و ئێس���تا ته‌مه‌نی‌‬ ‫بوه‌ته‌ ‪ 69‬س���اڵ‌و له‌س���ه‌ر چڵه‌پۆپه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت دانیش���توه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كه‌لی‌‬ ‫ش���ه‌یتان نایه‌ته‌خواره‌وه‌و ده‌ڵێت هه‌تا‬ ‫"كوردس���تانی‌ گ���ه‌وره‌ دروس���تنه‌كه‌م‬ ‫وازناهێنم‪ ،‬هه‌ر له‌ئێستاشه‌وه‌ حیكایه‌تی‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ كه‌ركوكی‌ بۆ نه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫جێهێش���توه‌"‪ ،‬ئه‌م پیره‌ سه‌رۆكه‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر بی���ر له‌دروس���تكردنی‌ ئۆبامایه‌كی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ده‌میرتاش ناكاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێیوای���ه‌ ئۆبامای‌ ئه‌مریكی‌ پێویس���ته‌‬ ‫الس���ایی "حیكمه‌ت‌و سیاس���ه‌ته‌كانی‌"‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م باش���وره‌ سیاسییمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ ‪ 50‬س���اڵ ئه‌زمونی‌ سیاس���یه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���و مێ���ژوی‌ حزبه‌ك���ه‌ی‌ له‌پێناوی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌دا به‌كارهێن���ا "ن���اوی‌ وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ واڵت بچێت���ه‌ مێ���ژوه‌وه‌"‪،‬‬ ‫دوای‌ خۆیش���ی‌‪ ،‬حزبه‌كه‌ی‌ به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫ده‌ردی‌ س���ه‌ره‌تانیه‌وه‌ جێهێشت‌و نه‌ك‬ ‫رێگه‌ی‌ ن���ه‌دا به‌دیلێك ل���ه‌دوای‌ خۆی‌‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵبدات‪ ،‬به‌ڵكو س���ێبه‌ری‌ خۆی‌‬ ‫به‌جۆرێك به‌سه‌ر ئه‌ندامانی‌ حزبه‌كه‌یدا‬ ‫تۆخكرده‌وه‌‪ ،‬ئێستاش هه‌ر به‌و هه‌وایه‌‬ ‫ده‌ژین كه‌ له‌ده‌باشانه‌وه‌ هه‌ڵده‌كات‪.‬‬ ‫سیاسیی‌ واش���مان هه‌یه‌ كه‌ خه‌باتی‌‬ ‫سیاسیی‌ هیچی‌ كه‌متر نیه‌ له‌م دوانه‌ی‌‬ ‫ی گۆڕینی‌‬ ‫كۆتایی‌‌و ‪ 6‬س���اڵێكه‌ م���ژده‌ ‌‬ ‫دنیای‌ ئێمه‌ ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا دۆش‬ ‫داماوه‌و كه‌س���ێك ش���ك نابات له‌دوای‌‬ ‫خۆی‌ سوكانی‌ كه‌شتیه‌كه‌ی‌ بۆ كۆنترۆڵ‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫هه‌مو ئاماژه‌كان به‌و ئاراسته‌یه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌باكوری‌ كوردستان ده‌شێت چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫چه‌ندین ده‌میرت���اش‌و ئۆباماو مێركڵ‌و‬ ‫لیڤنی‌ بكه‌ین‪ ،‬له‌باش���وریش ئه‌س���ه‌دو‬ ‫موباره‌ك‌و بن عه‌لی‌‌و عه‌بدواڵ ساڵحه‌كان‬ ‫تازه‌ به‌تازه‌ له‌ئه‌ی‌ ره‌قیب دان‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫به‌پشتیوانی ئێوه‌ به‌رده‌وام ده‌بین‬ ‫ئاوێنه‌ ماوه‌ی ‪ 10‬س����اڵه‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك پرۆژه‌یه‌ك����ی نوێی ب����واری میدیا‬ ‫ه����ه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای دامه‌زراندنیه‌وه‌ تا‬ ‫ئه‌مڕۆ‪ ،‬ئاوێنه‌ هه‌ڵگری ئه‌و خه‌ونه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌نیش����اندانی ڕاو بۆچونه‌ جیاوازه‌كانی‬ ‫ناو كۆمه‌ڵگای كوردی����ی‪ ،‬له‌به‌دیهێنانی‬ ‫سیس����تمێكی دیموك����رات‌و ش����ه‌فاف‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك����ی ك����راوه‌و فره‌ده‌ن����گ‪،‬‬ ‫فراوانكردن����ی هوش����یاریی هاواڵتیان‌و‬ ‫دروس����تكردنی رایه‌ك����ی گش����تی كارا‬ ‫له‌كوردستاندا‪ ،‬به‌شدار بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ ب����ه‌رده‌وام هه‌وڵیداوه‌ له‌كاری‬ ‫رۆژنامه‌وانی����دا په‌ی����ڕه‌وی له‌ئیتی����ك‌و‬ ‫پره‌نس����یپه‌كانی پیش����ه‌یی بون بكات‌و‬ ‫راس����تگۆیانه‌ فاك����ت‌و روداوه‌كان ب����ۆ‬ ‫خوێنه‌ران����ی بگوازێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕێگ����ه‌ی‬ ‫گه‌یاندنی زانیاریی راس����ت‌و دروسته‌وه‌‬ ‫ئ����ه‌و روب����ه‌ره‌ تاریكان����ه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردستانی بۆ رای گشتی روناك بكاته‌وه‌‬ ‫كه‌ دامه‌زراوه‌ سیاس����یی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و‬ ‫ئابورییه‌كان هه‌وڵی شاردنه‌وه‌یان داوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ هه‌میشه‌ جورئه‌تی ئه‌وه‌ی هه‌بوه‌‬ ‫ك����ه‌ روبه‌ڕوی ئ����ه‌و پێش����ێلكاریانه‌ش‬ ‫بێته‌وه‌ به‌رامبه‌ر به‌مافی مرۆڤ‌و ئازادیی‬ ‫نوسین‌و راده‌بڕین له‌م هه‌رێمه‌دا كراون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ به‌درێژایی سااڵنی رابردو كاری‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ كردوه‌ كلت����وری لێبورده‌یی‌و‬ ‫رێزگرت����ن له‌جیاوازی����ی‌و یه‌كت����ر قبوڵ‬ ‫ك����ردن له‌كوردس����تاندا قوڵبكات����ه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌پێن����اوی هێنانه‌ئ����ارای زه‌مینه‌ی����ه‌ك‬ ‫ب����ۆ پێكه‌وه‌ژیانی ئاش����تییانه‌ی بیروڕا‬ ‫جیاوازو گروپ����ه‌ جی����اوازه‌كان ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌دس����تی هاتوه‌ كردویه‌ت����ی‪ .‬ئاوێنه‌‬ ‫وه‌ك میدیایه‌كی به‌رپرس����یار هه‌وڵیداوه‌‬ ‫به‌های وشه‌ له‌كوردس����تاندا بپارێزێت‌و‬ ‫خۆی ل����ه‌درۆو چاوبه‌س����ت‌و وروژاندن‬ ‫به‌دور بگرێت‪ .‬هه‌وڵیداوه‌ بڵندگۆی ئه‌و‬ ‫ده‌نگانه‌ بێت ك����ه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا‬ ‫په‌راوێزو خه‌فه‌كراون‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌ وه‌ك‬ ‫چۆن توش����ی چه‌ندان كێش����ه‌و گرفت‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌و په‌الماریی كردۆته‌وه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫س����ه‌رمایه‌یه‌كی ره‌مزیی گه‌وره‌شیان بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ڕۆ به‌ه����ۆی به‌رف����راوان بون����ی‬ ‫به‌رده‌وام����ی میدی����ای ئه‌لكترۆن����ی‌و‬ ‫كه‌ناڵ����ه‌ ئاس����مانییه‌كان‌و ت����ۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان����ه‌وه‌‪ ،‬میدیای چاپكراو‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی جیهان له‌قه‌یراندایه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫س����ه‌ره‌رای ئه‌وه‌ش ئه‌م میدیا چاپكراوه‌‬ ‫ت����ا ئێس����تاش به‌گوڕوتین����ی خۆیه‌وه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌و كۆتای����ی نه‌هاتووه‌و گرنگی‬ ‫خۆی له‌ده‌ست نه‌داوه‌و له‌وه‌ش ناچێت‬ ‫له‌ده‌س����تیبدات‪ .‬ئه‌زمونی رۆژنامه‌وانیی‬ ‫واڵتان����ی جیهانیش باش����ترین به‌ڵگه‌ی‬ ‫ئه‌م راس����تییه‌یه‌‪ .‬له‌كوردستاندا‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌م دۆخه‌ گش����تییه‌‪ ،‬قه‌یرانی داراییش‬ ‫كاریگه‌ریی راس����ته‌وخۆی خراپی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌م����وو كه‌رته‌كان����ی كۆمه‌ڵگه‌كه‌مان‪،‬‬ ‫به‌میدیاش����ه‌وه‌ به‌جێهێش����توه‌‪ .‬دی����اره‌‬ ‫رۆژنامه‌ی ئازاد‪ ،‬ته‌نها دو س����ه‌رچاوه‌ی‬ ‫داهات����ی هه‌ی����ه‌‪ :‬یه‌كه‌می����ان فرۆش‌و‬ ‫دووه‌میان ریكالم‪ .‬هه‌ر دوو هۆكاره‌كه‌ی‬ ‫س����ه‌ره‌وه‌ش ئه‌م دو س����ه‌رچاوه‌یه‌یان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو الواز كردووه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وانه‌ش‪ ،‬له‌واڵتی ئێمه‌دا كێشه‌ی‬ ‫هه‌ره‌ س����ه‌ره‌كی ئه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌لومه‌رجی‬ ‫یه‌كس����ان بۆ ملمالنێیه‌كی دادپه‌روه‌رانه‌‬

‫ئه‌گه‌ری داخستنی ئاوێنه‌ هێمایه‌كی مه‌ترسیداره‌ بۆ‬ ‫له‌ده‌ستدانی یه‌كێك له‌گرنگترین ئه‌زمونه‌ سه‌ربه‌خۆكانی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌‪ .‬چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌ له‌خوێنه‌رانمان ده‌كه‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵماندا به‌رگریی له‌م سه‌ربه‌خۆییه‌ بكه‌ن‬ ‫له‌نێوان میدیا جیاوازه‌كاندا بونی نییه‌‪.‬‬ ‫میدی����ای ئ����ازاد ته‌نها پش����ت به‌خۆی‌و‬ ‫بازاڕی واڵته‌كه‌ی ده‌به‌س����تێت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌‬ ‫قه‌یرانێك ده‌كه‌وێته‌ واڵته‌وه‌‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫یه‌خ����ه‌ی ئ����ه‌و ده‌گرێ����ت‌و ناتوانێ����ت‬ ‫به‌ئاس����انی تێیپه‌ڕێنێ����ت‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ده‌زگای میدیاییمان هه‌یه‌ بێخه‌مه‌ له‌وه‌ی‬ ‫داهاتی چه‌نده‌‪ ،‬باشترین كه‌ره‌سته‌كانی‬ ‫كاری رۆژنامه‌وان����ی‌و موچه‌ی به‌رزی بۆ‬ ‫دابین ده‌كرێت‪ ،‬ده‌توانێت به‌رهه‌مه‌كه‌ی‬ ‫به‌نی����وه‌ی نرخی تێچونی بفرۆش����ێت‪،‬‬ ‫به‌لێش����او ریكالمی بازرگانی له‌حكومه‌ت‬ ‫وه‌رده‌گرێ����ت‪ ،‬كه‌رت����ی تایبه‌تی����ش بۆ‬ ‫موجامه‌ل����ه‌ كردن����ی ئه‌و به‌رپرس����ه‌ی‬ ‫له‌پش����تیه‌وه‌ وه‌س����تاوه‌ سپۆنس����ه‌ری‬ ‫ده‌كات‪ .‬له‌هه‌مانكات����دا زۆرب����ه‌ی ده‌رگا‬ ‫ره‌سمی‌و ناڕه‌س����مییه‌كانی بۆ كراوه‌یه‌و‬

‫به‌ئاسانی ده‌ستی به‌زانیاریدا ده‌گات‪...‬‬ ‫هت����د‪ .‬ئه‌م����ه‌ كێش����ه‌یه‌كه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫راس����ته‌وخۆی به‌گه‌نده‌ڵییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬تا‬ ‫حیزب‌و سیاس����ه‌تمه‌دارانی ئێمه‌ توانای‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌بێت له‌داهاتی گشتیی واڵت‬ ‫كه‌ناڵ����ی راگه‌یاندن بۆ خزمه‌تی خۆیان‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی‌و ئامانجه‌ سیاسییه‌كانیان‬ ‫دابمه‌زرێنن‪ ،‬ئه‌م دۆخه‌ ناته‌ندروس����ت‌و‬ ‫نادادپه‌روه‌رانه‌یه‌ هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ دۆخی ته‌ندروست‬ ‫بریتییه‌ له‌وه‌ی له‌سایه‌ی هه‌لومه‌رجێكی‬ ‫یه‌كس����اندا‪ ،‬هه‌مومان له‌روی جۆرایه‌تی‬ ‫ئه‌و به‌رهه‌مه‌وه‌ كه‌ پێشكه‌شی ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ملمالنێیه‌كی پیشه‌ییانه‌ له‌سه‌ر بردنه‌وه‌ی‬ ‫متمانه‌ی خوێنه‌رو بینه‌رو بیسه‌ر بكه‌ین‌و‬ ‫له‌و رێگه‌یه‌ش����ه‌وه‌ داهاتی پێویست بۆ‬ ‫به‌رده‌وامی خۆمان دابین بكه‌ین‪.‬‬

‫ئێمه‌ به‌و توانا دارایی‌و مرۆییه‌ كه‌مه‌ی‬ ‫له‌به‌رده‌ستماندا بو‪ ،‬ئاوێنه‌مان دامه‌زراند‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌سه‌ره‌تاش���ه‌وه‌ مه‌به‌س���تمان‬ ‫قازان���ج نه‌بو‪ ،‬ده‌مانزان���ی به‌ده‌ركردنی‬ ‫ڕۆژنامه‌یه‌ك ده‌وڵه‌مه‌ن���د نابین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئامانج���ی س���ه‌ره‌كییمان بریتی���ی بو‬ ‫له‌ب���ڕه‌ودان به‌ئه‌زمون���ی میدیای ئازادو‬ ‫دروستكردنی روبه‌رێكی سه‌ربه‌خۆ له‌ناو‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریی كوردستاندا‪ .‬روبه‌رێك كه‌‬ ‫تیایدا هاواڵتیان بێ فیلته‌رو سانس���ۆر‬ ‫زانیارییان ده‌ستبكه‌وێت‪ ،‬له‌وه‌ ئاگاداربن‬ ‫چ���ی له‌كۆمه‌ڵگاكه‌یان���دا ده‌گوزه‌رێت‌و‬ ‫ل���ه‌ چ جیهانێكی تایبه‌ت���دا ده‌ژین‪ .‬تا‬ ‫ئه‌م���ڕۆش وایده‌بینین ك���ه‌ به‌رده‌وامیی‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ گه‌ش���ه‌پێدانی ئه‌و په‌راوێزه‌‬ ‫دیموكراتیی���ه‌ی له‌كوردس���تاندا هه‌یه‌و‬ ‫بۆ به‌خش���ینی زانیاری���ی به‌خوێنه‌ران‌و‬

‫ب���ۆ نیش���اندانی ڕاوبۆچوون���ی جیاواز به‌و كه‌س���ایه‌تی‌و هێزه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییانه‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی ڕوداوه‌كان‪ ،‬گرنگێتی خۆی هه‌یه‌ كه‌ ئه‌زمونی ئاوێنه‌یان ال گرنگه‌‪،‬‬ ‫متمانه‌مان به‌و به‌ش���ه‌ی كۆمه‌ڵگاكه‌مان‬ ‫له‌ده‌ستنه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ پێویس���ته‌ ب���ه‌رده‌وام بێت‪ .‬هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ده‌یه‌وێ���ت ئ���ه‌م په‌راوێزه‌‬ ‫به‌رده‌وامبونیشی ته‌نها به‌وه‌ سه‌ركه‌وتو ئازادانه‌ بپارێزێت‪ .‬ئه‌م راستییه‌یه‌ وامان‬ ‫نابێ���ت ك���ه‌ ژم���اره‌ی س���تافه‌كه‌مان لێده‌كات گه‌ش���بین بین كه‌ به‌پشتیوانی‬ ‫كه‌مبكه‌ینه‌وه‌و ئۆفیسه‌كه‌مان بگۆڕین‌و هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ ئاوێن���ه‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫تێچونه‌كان دابه‌زێنین‪ ،‬به‌ڵكو پێویستمان ده‌بێ���ت‪ .‬س���تافی ئاوێنه‌ ئ���ه‌م دۆخه‌‬ ‫به‌پش���تیوانی خوێنه‌ران‌و دڵس���ۆزانی به‌س���ه‌ره‌تای كۆتایی پڕۆژه‌كه‌ی خۆی‬ ‫میدی���ای س���ه‌ربه‌خۆو خه‌مخۆران���ی نابینێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌كو س���ه‌ره‌تایه‌كی‬ ‫ئازادیی نوس���ینه‌ له‌واڵت���ی ئێمه‌دا‪ .‬بۆ نوێ ته‌ماش���ایده‌كات ب���ۆ به‌رده‌وامیی‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش ئێم���ه‌ هه‌مو هه‌وڵ‌و پڕۆژه‌كه‌ی‌و پیاچونه‌وه‌یه‌كی ڕه‌خنه‌یی‬ ‫ته‌قه‌الیه‌ك ده‌ده‌ین‪ ،‬یه‌كه‌م چاالكیشمان به‌مێژووی خۆیداو چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و‬ ‫بریتی ده‌بێت له‌كردنه‌وه‌ی پێشانگایه‌كی خاڵ���ه‌ الوازان���ه‌ی كه‌ ده‌توان���ن ئاوێنه‌‬ ‫هونه‌ریی كه‌ رۆژی پێنجشه‌ممه‌ ‪ ،٦-١١‬به‌هێزتر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ری داخس���تنی ئاوێنه‌ هێمایه‌كی‬ ‫كاتژمێ���ر (‪)٥‬ی ئێ���واره‌ له‌ئۆفیس���ی‬ ‫ئاوێنه‌ سازده‌كرێت‪ .‬پاش ئه‌م چاالكییه‌ مه‌ترس���یداره‌ بۆ له‌ده‌س���تدانی یه‌كێك‬ ‫ده‌مانه‌وێ���ت له‌كۆبون���ه‌وه‌و كه‌مپین���ی له‌گرنگتری���ن ئه‌زمونه‌ س���ه‌ربه‌خۆكانی‬ ‫جیاوازدا كه‌سانی خه‌مخۆرو دڵسۆز له‌م كۆمه‌ڵگه‌ی ئێم���ه‌‪ .‬چاوه‌ڕوان���ی ئه‌وه‌‬ ‫پرۆسه‌یه‌ به‌ش���داری پێبكه‌ین‪ ،‬تاوه‌كو له‌خوێنه‌رانم���ان ده‌كه‌ی���ن له‌گه‌ڵماندا‬ ‫پێكه‌وه‌ گه‌اڵڵه‌ی نه‌خشه‌ڕێگایه‌كی نوێ به‌رگریی له‌م سه‌ربه‌خۆییه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫بكه‌ین ب���ۆ چۆنیه‌ت���ی ده‌ربازبون له‌م‬ ‫ته‌نگه‌ژه‌ ئابورییه‌‪ .‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫نامانه‌وێت ته‌نها رای گشتیی له‌قه‌یرانی‬ ‫ئاوێن���ه‌و گرنگی���ی مانه‌وه‌ی ئ���اگادار‬ ‫بكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌مانه‌وێت خه‌ڵك‬ ‫ئه‌كتیڤان���ه‌ له‌تێپه‌ڕاندنی ئه‌م قه‌یرانه‌دا‬ ‫به‌ش���داریبكه‌ن‪ .‬ئێم���ه‌ متمانه‌م���ان‬ ‫به‌خوێنه‌ره‌كانی خۆمان هه‌یه‌‪ ،‬متمانه‌مان‬

‫له‌هه‌رێم ‌ی كوردستاندا ‪ 50‬هه‌زار خانو به‌زیاده‌ڕه‌وی دروستكراون‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا ‪ 50‬هه‌زار‬ ‫خانو به‌زیاده‌ڕه‌وی‌ هه‌ن‌و سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫شاره‌وانیه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و سلێمانیش‬ ‫دان به‌وه‌دا ده‌نێن كه‌ هێشتا‬ ‫ده‌ستدرێژییكردنه‌ سه‌ر زه‌وییه‌كانی‌‬ ‫شاره‌وانی‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ده‌رچونی‌ یاسایه‌كن‬ ‫له‌په‌رله‌مان‌و په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ "،‬ده‌ستێك هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫حكومه‌تدا ناهێڵێت ئه‌و یاسایه‌‬ ‫ده‌ربچێت"‪.‬‬ ‫عومه‌ر عینایه‌ت‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ئاس���ه‌وارو خزمه‌تگوزارییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫شاره‌وانی‌‌و گواس���تنه‌وه‌و گه‌یاندن‌و‬ ‫گه‌شتوگوزاری‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬یاس���ایه‌كمان‬ ‫به‌ناوی‌ یاسای رێگریی‌ له‌زیاده‌ڕه‌وی‌‬ ‫كه‌ له‌ ‪8‬ی‌ نیسانی‌ رابردوه‌وه‌ ره‌وانه‌ی‌‬

‫لیژن���ه‌ی‌ یاس���ایی‌‌و س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌بیانوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ حكوم���ه‌ت پڕۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬الی‌ خۆی���ان‬ ‫رایانگرتوه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ بۆكراوه‌و راپۆرتی‌ كۆتاییمان‬ ‫له‌باره‌یه‌وه‌ نوسیوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌ش‪،‬‬ ‫ئه‌م پڕۆژه‌یاس���ایه‌ به‌س���ودوه‌رگرتن‬ ‫له‌یاساكانی‌ پێشتری‌ تایبه‌ت به‌ڕێگریی‌‬ ‫له‌زی���اده‌ڕه‌وی‌‪ ،‬رێگری���ی‌ ده‌كات‬ ‫له‌زیاده‌ڕه‌وی‌‌و سزای‌ ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫ده‌دات كه‌ زیاده‌ڕه‌وی‌ ده‌كه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫موڵكه‌كانی‌ سه‌ربه‌حكومه‌ت‪.‬‬ ‫عومه‌ر عینای���ه‌ت ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش‬ ‫كرد ك���ه‌ "به‌ژماره‌ له‌الم���ه‌ له‌هه‌مو‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا ‪ 50‬هه‌زار خانوی‌‬ ‫زیاده‌ڕه‌و هه‌یه‌و ته‌نها له‌ناو سنوری‌‬ ‫شاره‌وانی‌ سلێمانیشدا ‪ 600‬مه‌خزه‌نی‌‬ ‫زیاده‌ڕه‌ویش هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌م یاس���ایه‌ی‌ كه‌‬

‫بڕی���اره‌ ده‌ربچێت‌و ده‌س���تێك هه‌یه‌ كه‌سیش له‌وانه‌ له‌ئاینده‌دا ناتوانێت‬ ‫له‌پش���تیه‌وه‌و رایگرت���وه‌و ناهێڵێت ببێت به‌خاوه‌نی‌ ئه‌و موڵكانه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌ربچێ���ت‪ ،‬ده‌س���ته‌كه‌ش له‌ن���او موڵكی‌ گشتین"‪.‬‬ ‫ه���اوكات عه‌بدولڕه‌حمان ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ ده‌یبینم‪ ،‬ش���مولی‌ ئه‌و‬ ‫باخان���ه‌ش ده‌كات كه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ ش���اره‌وانی‌ هه‌ولێ���ر‬ ‫ش���اره‌كان ته‌لبه‌ندكراون‌و ئه‌وانیش به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د‪ " ،‬زه‌وییه‌كانی‌‬ ‫ب���ێ‌ ع���اره‌ق ده‌رناچ���ن‪ ،‬واتا كه‌س ش���اره‌وانی‌ له‌هه‌ولێر ش���تێكی‌ وانیه‌‬ ‫نی���ه‌ ه���ه‌روا به‌هه‌ڕه‌مه‌ك���ی‌ ببێته‌ كه‌ بڵێین زیاده‌ڕه‌وی‌ له‌سه‌ر كرابێت‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ش���ت ل���ه‌وێ‌‪ ،‬ده‌بێت هه‌مو هه‌ندێ���ك حاڵه‌تی‌ كه‌م هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���تێك رێكبخرێت‪ ،‬هه‌یه‌ الده‌برێت‪ ،‬ئێس���تا كه‌س���ێك زیاده‌ڕه‌وی‌ بكات‬ ‫یه‌كه‌م كه‌س���یش ك���ه‌ زۆر هاوكاریی‌ له‌دروس���تكردنی‌ خان���ودا رێگ���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌و زیاده‌ڕۆیان���ه‌ ده‌كات‪ ،‬حكومه‌ت پێناده‌ی���ن‌و خانوه‌ك���ه‌ تێكده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ ئه‌وانه‌ی‌ پێش���تر‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫خۆیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ب���اخ‌و زه‌ویی���ه‌ ته‌لبه‌ند یاس���ایه‌ك هه‌ی���ه‌ له‌په‌رله‌م���ان‌و‬ ‫كراوه‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬عینایه‌ت ده‌ڵێت‪ :‬چاره‌سه‌ریان ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌و خان���وه‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫"هه‌ر ك���ه‌س زه‌وییه‌كه‌ موڵكی‌ خۆی‌‬ ‫بێت‪ ،‬مافی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ ته‌لبه‌ندی‌ له‌ناوه‌ڕاستی‌ شاری‌ هه‌ولێره‌و ده‌وترێت‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم شوێنێك موڵكی‌ گشتیی‌ روبه‌ره‌كه‌ی‌ ‪ 200‬دۆنمه‌و خاوه‌نه‌كه‌ی‌‬ ‫بێت‪ ،‬دارس���تان بێت‪ ،‬له‌وه‌ڕگا بێت‪ ،‬نێچیرڤ���ان بارزانیه‌‪ ،‬عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫به‌رده‌اڵن بێت‪ ،‬ك���ه‌س مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ وتی‌‪" ،‬ئه‌وه‌ میوانخانه‌یه‌‌و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نی���ه‌ ته‌لبه‌ن���دی‌ ب���كات‪ .‬بۆیه‌ هیچ به‌كه‌سه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬موڵكی‌ شاره‌وانیش‬

‫‪3‬‬

‫نی���ه‌‌و ژم���اره‌ی‌ موڵكه‌ك���ه‌ داخڵی‌‬ ‫سنوری‌ ش���اره‌وانی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬زانیاریم‬ ‫نیه‌ له‌سه‌ری‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌ندازیار یوسف یاسین‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ش���اره‌وانی‌ س���لێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪" :‬له‌س���نوری‌‬ ‫شاره‌وانی‌ سلێمانیدا زیاده‌ڕه‌وی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ناوچه‌كان���ی‌ به‌كره‌جۆ‪،‬‬ ‫دۆڵه‌میران‪ ،‬قوله‌ره‌یسی‌‌و پشتی‌ مه‌ال‬ ‫داود هه‌ن به‌اڵم زۆر نین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ بكه‌ره‌كان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫زیاده‌ڕه‌ویانه‌وه‌‪ ،‬یاس���ین ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌بێت كه‌متر كه‌س���ی‌‬ ‫حزبی���ن‪ ،‬زیاتر ئه‌وان���ه‌ن كه‌ خۆیان‬ ‫به‌عه‌ش���یره‌ته‌وه‌ ده‌نازن‪ ،‬ئه‌و یاساو‬ ‫رێنماییان���ه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا هه‌بون بۆ‬ ‫البردنی‌ زیاده‌ڕه‌وی‌ زۆر الوازن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ زیاده‌ڕه‌وی‌ ده‌كه‌ن فێربون‬ ‫به‌رده‌وام بن له‌س���ه‌ر ئه‌و كاره‌یان‪،‬‬ ‫گه‌وره‌ترین گه‌نده‌ڵ���ی‌ له‌داگیركردنی‌‬ ‫زه‌ویوزاری‌ حكومه‌تدایه‌"‪.‬‬

‫بكه‌ره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫زیاده‌ڕۆییانه‌‬ ‫كه‌متر كه‌سی‌‬ ‫حزبین‪ ،‬زیاتر‬ ‫ئه‌وانه‌ن‬ ‫كه‌ خۆیان‬ ‫به‌عه‌شیره‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌نازن‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫خه‌ندان ده‌خرێته‌ سه‌ر سه‌ودای‌ فرۆشتن‬

‫‪ 2000‬مه‌تر زه‌وی له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ پێده‌درێت‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫له‌ماوه‌ی رابردودا كۆمه‌ڵێك رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫سه‌رمایه‌دار هه‌وڵی كڕینی ماڵپه‌ری‬ ‫خه‌ندانیان دا‪ ،‬به‌رێوبه‌ری ده‌زگای‬ ‫خه‌ندانیش بێئاگایی خۆی به‌رامبه‌ر به‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌بڕێت‌و ده‌ڵێت "نازانم بۆچی‌ ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ له‌ئێستادا ده‌وروژێنرێت؟!"‪.‬‬

‫به‌رهه‌م كردو‌ه كه‌ سایتی‌ خه‌ندان هه‌واڵی‌‬ ‫خراپ ده‌رب����اره‌ی‌ ئێ����ران باڵوده‌كاته‌وه‌و‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌میش ویستویه‌تی‌ ئه‌و سه‌ریه‌شانه‌‬ ‫له‌كۆڵ‌ خ����ۆی‌ بكات����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ زۆر‬ ‫زه‌حمه‌ته‌ له‌كوردستاندا هیچ سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫هێزێك به‌بی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ خاوه‌نی‌ راگه‌یاندن‬ ‫بێت سیاسه‌ت بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ س����ه‌باره‌ت به‌هۆكاری‌ فرۆشتنی‌‬ ‫ده‌زگای‌ خه‌ندان‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ به‌به‌ڕێوبه‌ری‬ ‫ده‌زگاكه‌ "عارف قوربانی"یه‌وه‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوبراو بێئاگایی خۆی له‌فرۆشتنی ده‌زگای‬ ‫خه‌ندان نیش����انداو نه‌یویس����ت له‌مباره‌وه‌‬ ‫بدوێ����ت‪ ،‬قوربانی‌ ته‌نها ئه‌وه‌ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان����د كه‌ " نازانم له‌ئێس����تادا بۆ ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ ده‌وروژێنرێت؟"‪.‬‬

‫بۆچی‌ خه‌ندان ده‌فرۆشرا؟‬ ‫ده‌زگای‌ خه‌ندان‪ ،‬ك����ه‌ له‌الیه‌ن جێگری‬ ‫س����كرتێری گش����تیی یه‌كێت����ی‪ ،‬به‌رهه‌م‬ ‫س����اڵحه‌وه‌ خاوه‌نداری����ی ده‌كرێ����ت‌و‬ ‫وێبس����ایته‌كه‌ی‌ له‌ئاستی‌ عێراقدا یه‌كه‌مه‌‪،‬‬ ‫له‌چه‌ند هه‌فته‌ی‌ رابردودا بازاڕی‌ قس����ه‌و‬ ‫باسی‌ فرۆش����تنی‌ گه‌رم بو‪ ،‬به‌پێی‌ وته‌ی‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئ����اگادار كه‌ نه‌یویس����ت‬ ‫كێ بون ئه‌وانه‌ی هه‌وڵی كڕینی‬ ‫ناوه‌ك����ه‌ی‌ ئاش����كرا بكرێ����ت‪" ،‬دوای‌‬ ‫خه‌ندانیان دا؟‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ د‪.‬به‌رهه‌م س����اڵح له‌سه‌ردانی‌‬ ‫ب����ه‌ر له‌س����ێ مان����گ له‌رێگ����ه‌ی چه‌ند‬ ‫كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێ����ران مه‌س����ه‌له‌ی‌ كه‌ناڵێك����ی جی����اوازه‌وه‌ چه‌ن����د هه‌وڵێك‬ ‫فرۆش����تنی‌ ده‌زگای‌ خه‌ندان كه‌وته‌ س����ه‌ر ب����ۆ كڕین����ی ده‌زگای خه‌ن����دان دراوه‌‪،‬‬ ‫زاری‌ رۆژنامه‌نوسان‌و ئه‌وانه‌ی‌ سه‌روكاریان به‌گوێره‌ی زانیاریه‌كانی ئاوێنه‌‪ ‌،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ كاری‌ میدیاییدا هه‌ی����ه‌‪ ،‬هۆكاری‌ س����ه‌رمایه‌دار‌و رۆژنامه‌نوس هه‌وڵی كڕینی‬ ‫خستنه‌ سه‌ودای‌ فرۆشتنیشی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ده‌زگای خه‌ندانیان داوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و ده‌زگایه‌‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ له‌كاتی‌ له‌راب����ردودا پێكهاتبو ل����ه‌دو رۆژنامه‌و دو‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ ئێران‪ ،‬كاربه‌ده‌ستانی‌ گۆڤ����ار‌و وێبس����ایتێك‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس����تادا‬ ‫ئه‌و واڵته‌ گلله‌یی‌‌و س����كااڵی‌ ئه‌وه‌یان له‌د‪ .‬ته‌نها ماڵپ����ه‌ری خه‌ندان‌و رادیۆی خه‌ندان‬

‫ماوه‌ته‌وه‌‌و به‌گوێره‌ی پێوه‌ری ئه‌لێكسا پڕ‬ ‫بینه‌رترین ماڵپه‌ری كوردیه‌ له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م كه‌س كه‌ هه‌وڵی كڕینی ماڵپه‌ری‬ ‫خه‌ندان����ی داوه‌‪ ،‬مامۆس����تا محێدین����ه‌‬ ‫كه‌ س����ه‌رمایه‌دارێكی شاری س����لێمانیه‌‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی سه‌رنوس����ه‌ری گۆڤاری ش����ار‪،‬‬ ‫كه‌مال ره‌ئوفه‌وه‌ هه‌وڵیداوه‌ به‌بری ‪500000‬‬ ‫دۆالر (‪ 50‬ده‌فته‌ر) ئه‌و ماڵپه‌ره‌ بكڕێت‪.‬‬ ‫مامۆس����تا محێدی����ن‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬نه‌یش����ارده‌وه‌ ك����ه‌ هه‌وڵی كڕینی‬ ‫خه‌ندانی دابێت‌‪ ،‬ئه‌و وتی "ئه‌وه‌ مێژوه‌كه‌ی‬ ‫بۆ س����ێ مانگ له‌مه‌وپێش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماده‌ نه‌ب����و هیچ زانیاریه‌كی دیكه‌‬ ‫ئاش����كرابكات‌و وتی "په‌یوه‌ندی به‌كه‌مال‬ ‫ره‌ئوفه‌وه‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫كه‌مال ره‌ئوف‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ نه‌یویس����توه‌ ده‌زگای خه‌ندان‬ ‫بۆ خ����ۆی بكڕێت‌‪ ،‬ئه‌و وتی "دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫زانیمان كه‌ خه‌ندان ده‌فرۆشرێت‪ ،‬ویستمان‬ ‫بزانین نرخی چه‌نده‌‪ ،‬ئه‌وان داوای نزیكه‌ی‬ ‫س����ێ ملیۆن دۆالریان كرد‌و په‌یوه‌ندیه‌كه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی ته‌له‌فۆنه‌وه‌ بو‪ ،‬ئێمه‌ وتمان گه‌ر‬ ‫له‌نزیك����ه‌ی ‪ 40‬بۆ ‪ 50‬ده‌فته‌ر دۆالردا بێت‬ ‫ده‌یكڕین"‪.‬‬ ‫كه‌م����ال ره‌ئوف پێی ب����اش نه‌بو ناوی‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ ئاش����كرابكات كه‌ هه‌وڵه‌كه‌یان‬

‫له‌گه‌ڵ����داوه‌ بۆ كڕین����ی ده‌زگای خه‌ندان‌و‬ ‫ته‌نه����ا وتی "ئێم����ه‌ زۆر ج����دی نه‌بوین‌و‬ ‫ئه‌وانی����ش ج����دی نه‌بون‪ ،‬ئه‌گین����ا داوای‬ ‫دانیشتنیان لێده‌كردین"‪.‬‬ ‫یه‌كێكی دیكه‌ ل����ه‌و ده‌وڵه‌مه‌ندانه‌ی كه‌‬ ‫هاوكات خۆی پێش����تر وه‌ك رۆژنامه‌نوس‬ ‫كاریك����رده‌وه‌‌و هه‌وڵی كرین����ی خه‌ندانی‬ ‫داو‌ه‪ ‌،‬هیم����داد حامی����ده‌ ك����ه‌ به‌رێوبه‌ری‬ ‫كۆمپانی����ای س����ولی میدیای����ه‌‌و له‌رێگه‌ی‬ ‫پڕۆپۆزه‌ڵێكه‌وه‌ به‌ه����اوكاری هێمن لهۆنی‌‬ ‫(سه‌رنوسه‌ری ماڵپه‌ری روداو) كه‌ پێشتر‬ ‫خۆی سه‌رنوسه‌ری ماڵپه‌ری خه‌ندان بوه‌‬ ‫هه‌وڵی كڕین����ی ده‌زگای خه‌ندانیان داوه‌‌و‬ ‫له‌و نێوه‌نده‌ش����دا ناوی ره‌نج س����ه‌نگاوی‬ ‫پێشكه‌ش����كاری كه‌ناڵ����ی روداو دێت كه‌‬ ‫ئه‌ویش له‌سه‌ر داوای هێمن لهۆنی هه‌وڵی‬ ‫خۆیداوه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا وه‌ک نێوه‌ند گرێک‬ ‫گه‌وره‌ سه‌رمایه‌دارێكی‌ ش����اری‌ سلێمانی‬ ‫سه‌ردانی‌ د‪.‬به‌رهه‌م ساڵحی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌رێوب����ه‌ری س����ولی میدی����ا‪ ،‬هیمداد‬ ‫حه‌می����د‪ ،‬ئاماده‌ نه‌بو ئاش����كرایبكات كه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی كێوه‌ هه‌وڵیانداوه‌ خه‌ندان بكڕن‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی هه‌وڵی كڕینی خه‌ندانیش����ه‌وه‌ به‌‬ ‫ئاوێنه‌ی وت "راس����ته‌ ئێمه‌ هه‌وڵی كڕینی‬ ‫خه‌ندانم����ان داوه‌‌و پێی����ان وتین‌و ئێمه‌ش‬ ‫ویستمان بیكڕین‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌‬ ‫باس له‌هیچ بڕه‌ پاره‌یه‌ك نه‌كراوه‌"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "من ته‌نها له‌روه‌ بازرگانیه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫خوازیاری‌ كڕینی‌ خه‌ندان بوم‪ ،‬ده‌مویست‬ ‫بۆ ریكالم‌و چه‌ند كارێكی‌ دیكه‌ی‌ بازرگانی‌‬ ‫سودی‌ لێببینم"‪.‬‬ ‫ئایا ده‌زگای خه‌ندان زه‌وی پێدراوه؟‌‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان����ی‌ ئاوێنه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫راب����ردودا‪ ،‬ده‌زگای خه‌ن����دان ڕوبه‌رێك����ی‬ ‫گه‌وره‌ی زه‌وی له‌شاری سلێمانی پێدراوه‌‌و‬ ‫باس له‌وه‌شده‌كرێت به‌شێك له‌هه‌وڵه‌كانی‬ ‫كڕینی ئه‌و ده‌زگایه‌ په‌یوه‌ندی به‌و روبه‌ره‌‬ ‫زه‌ویه‌وه‌ هه‌بوبێت‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ئ����ه‌و زانیاریانه‌‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم پارچه‌ی����ه‌ك زه‌وی به‌ڕوبه‌ری ‪2000‬‬ ‫مه‌تر له‌گه‌ڕه‌كی‌ ئیبراهیم ئه‌حمه‌دی شاری‬ ‫س����لێمانی به‌خه‌ندان داوه‌ ك����ه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫نێوان دو شه‌قامی سه‌ره‌كییه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م زانیارییه‌‬ ‫ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ك����رد به‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئیداری‌ ده‌زگای‌ خه‌ندان "الوك ساڵح"ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناوبراو ئاماده‌ نه‌بو له‌مباره‌یه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه بدوێت‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م قس����ه‌و باس����انه‌دا‬ ‫ده‌زگای خه‌ن����دان له‌رونكردنه‌وه‌یه‌ك����دا‬ ‫رایانگه‌یاند كه‌ "ئه‌وان ده‌زگاكه‌ نافرۆشن‌و‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بن ل����ه‌كاری خۆیان‌و هه‌واڵی‬ ‫فرۆشتنیان ره‌تكرده‌وه‌"‪.‬‬

‫دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫زانیمان كه‌ خه‌ندان‬ ‫ده‌فرۆشرێت‬ ‫ویستمان بزانین‬ ‫نرخی چه‌نده‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫داوای نزیكه‌ی سێ‬ ‫ملیۆن دۆالریان كرد‬

‫‪ HDP‬ته‌خت‌و تاراج ‌ی ئه‌ردۆغانی‌ له‌رزاند‬

‫كورد سه‌ركه‌وتنێكی‌ مێژویی‌ له‌توركیا تۆمار كرد‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫هه‌ڵبژاردنی خولی ‪25‬مینی په‌رله‌مانی‬ ‫توركیا‪ ،‬گۆڕانكاریه‌كی گه‌وره‌ی له‌نه‌خشه‌ی‬ ‫سیاسی هێزه‌كانی توركیادا دروست كرد‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك ئه‌گه‌ر له‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2002‬دا‬ ‫ئه‌كه‌په‌ وه‌ك هێزێكی نوێ‌و ده‌ركه‌وته‌ی‬ ‫ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ ئه‌ژمار بكرێت‌و قۆناغێكی‬ ‫نوێ بوبێت له‌گۆڕینی نه‌خشه‌ی سیاسی‬ ‫ئه‌وكاتی هێزه‌كان‪ ،‬ئه‌وا له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪7‬ی حوزه‌یرانی ‪ 2015‬دا هه‌ده‌په‌ بوه‌‬ ‫سه‌رمه‌شقی گۆڕانكاری له‌نه‌خشه‌ی‬ ‫سیاسی هێزه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌پێ���ی ئه‌نجامی به‌رایی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‬ ‫توركی���ا ئه‌كه‌په‌ (‪ 18‬ملیۆن‌و ‪ 850‬هه‌زارو‬ ‫‪)748‬ی ده‌نگه‌كان���ی هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ی‬ ‫به‌ده‌ست هێناوه‌ به‌ڕێژه‌ی (‪ ،)%41‬هه‌روه‌ها‬ ‫جه‌هه‌په‌ (‪ 11‬ملی���ۆن‌و ‪ 512‬هه‌زارو ‪)830‬‬ ‫ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێناوه‌ به‌ڕێژه‌ی (‪)%25‬‬ ‫و مه‌هه‌پ���ه‌ (‪ 7‬ملیۆن‌و ‪ 516‬هه‌زارو ‪)105‬‬ ‫ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێناوه‌ به‌ڕێژه‌ی (‪)%16‬‬ ‫و هه‌ده‌په‌ (‪ 6‬ملی���ۆن‌و ‪ 51‬هه‌زارو ‪)157‬‬ ‫ده‌نگی به‌ده‌ستهێناوه‌ به‌ڕێژه‌ی (‪. )%13‬‬ ‫ل���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا ل���ه‌ڕوی ده‌ن���گ‌و‬ ‫كورس���یه‌وه‌ هه‌ده‌پ���ه‌و مه‌هه‌پ���ه‌ زیادیان‬ ‫ك���ردوه‌و هه‌رچ���ی ئه‌كه‌په‌و جه‌هه‌په‌ش���ه‌‬ ‫رێژه‌ی كورس���یه‌كانی‌و ده‌نگه‌كانیش���یان‬ ‫كه‌می كردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ ‪ 258‬كورسی‌و جه‌هه‌په‌ ‪ 132‬كورسی‌و‬ ‫مه‌هه‌په‌ ‪ 80‬كورس���ی‌و هه‌ده‌په‌‪ 80‬كورسی‬ ‫په‌رله‌مانی���ان بردۆته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌كۆی ‪ 81‬پارێزگای توركیا ئه‌گه‌په‌‬ ‫‪ 56‬پارێزگا سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ست هێناوه‌و‬ ‫به‌ڕێژه‌ی(‪ )%69‬ی پارێ���زگاكان‌و هه‌ده‌په‌‬ ‫به‌پل���ه‌ی دوه‌م دێ���ت كه‌ ل���ه‌ ‪ 14‬پارێزگا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی به‌ده‌س���تهێناوه‌ به‌ڕێ���ژه‌ی‬ ‫(‪)%17‬ی پارێزگاكانی توركیاو جه‌هه‌په‌ له‌‬ ‫‪ 10‬پارێزگا س���ه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ست هێناوه‌‬ ‫به‌ڕێژه‌ی (‪)%12‬و مه‌هه‌په‌ش له‌ ‪ 1‬پارێزگا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی به‌ده‌س���تهێناوه‌ به‌ڕێ���ژه‌ی‬ ‫(‪.)%1‬‬ ‫به‌راوردی ده‌نگ‌و كورسی له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫‪ 2011‬و ‪2015‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا س���ه‌ركه‌وتنی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی تۆماركرد هه‌ده‌په‌ ب���و دۆڕاوی‬ ‫سه‌ره‌كیش له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ئه‌كه‌په‌ بو‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی له‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2011‬ئه‌كه‌په‌ رێژه‌ی‬ ‫(‪ )%49.8‬ی ده‌نگه‌كان‌و ‪ 327‬كورس���ی‬ ‫له‌په‌رله‌مان هه‌بو ب���ه‌اڵم له‌و هه‌ڵبژاردنه‌دا‬ ‫ئاس���تی ده‌نگه‌كانی بۆ رێ���ژه‌ی (‪)%41‬و‬

‫ئه‌و ده‌نگانه‌ی كه‌ هه‌ده‌په‌ به‌ده‌ستی‬ ‫هێناوه‌ كه‌ (‪ 6‬ملیۆن‌و ‪ 51‬هه‌زارو ‪)157‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌و نیوێكی كۆی دانیشتوانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌‬ ‫كورسیه‌كانیشی بۆ ‪ 258‬كورسی كه‌میكرد‪،‬‬ ‫وات���ا به‌نزیك���ه‌ی (‪)%9‬ی ده‌نگه‌كان‌و ‪69‬‬ ‫كورس���ی كه‌میكرد‪ ،‬به‌و پێیه‌ش ناتوانێت‬ ‫به‌ته‌نها حكوم���ه‌ت پێكبهێنێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێكهێنان���ی حكومه‌ت پێویس���تی به‌(‪50‬‬ ‫‪)1 +‬ی ده‌نگه‌كان���ه‌ وات���ا ‪ 276‬كورس���ی‬ ‫له‌ك���ۆی ‪ 550‬كورس���ی په‌رله‌مانی توركیا‪،‬‬ ‫هه‌رچی جه‌هه‌په‌یه‌ له‌ ‪ 2011‬دا (‪ )%26‬ی‬ ‫ده‌نگه‌كانی به‌ده‌س���ت هێنابو له‌گه‌ڵ ‪135‬‬ ‫كورسی په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا‬ ‫(‪)%25‬ی ده‌نگ���ه‌كان‌و ‪ 132‬كورس���ی‬ ‫به‌ده‌س���ت هێناوه‌ واتا (‪)%1‬ی ده‌نگه‌كان‌و‬ ‫‪ 3‬كورسی كه‌میكردوه‌‪ ،‬هه‌رچی مه‌هه‌په‌یه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2011‬دا (‪%13‬ی ده‌نگه‌كان‌و‬ ‫‪ 53‬كورس���ی په‌رله‌مانی هه‌بوه‌ به‌اڵم له‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌دا (‪)%16‬ی ده‌نگ���ه‌كان‌و ‪80‬‬ ‫كورس���ی په‌رله‌مانی به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬واتا‬ ‫(‪)%3‬ی ده‌نگ���ه‌كان‌و ‪ 28‬كورس���ی زیادی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی به‌ش���ێوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫ئاس���تی ده‌نگ‌و كورسیه‌كانیش���ی زیادی‬ ‫ك���ردوه‌ هه‌ده‌په‌ی���ه‌ كه‌ ل���ه‌ ‪2011‬دا ئه‌و‬ ‫كاره‌كته‌رانه‌ له‌رێگه‌ی كاندیدی سه‌ربه‌خۆوه‌‬ ‫چونه‌ په‌رله‌مان به‌اڵم (‪)%6،6‬ی ده‌نگه‌كان‌و‬ ‫‪ 36‬كورس���یان به‌ده‌س���ت هێناب���و به‌اڵم‬

‫له‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌دا رێژه‌ی ده‌نگه‌كانیان بۆ‬ ‫(‪)%13‬و كورسیه‌كانیشیان بۆ ‪ 80‬كورسی‬ ‫زیادی كرد وات���ا (‪)%7‬ی ده‌نگه‌كان‌و ‪44‬‬ ‫كورس���ی په‌رله‌مان���ی زیادیان ك���رد واتا‬ ‫ئاس���تی ده‌نگه‌كانیان به‌رێژه‌ی (‪)%110‬و‬ ‫رێژه‌ی كورسیه‌كانیشیان به‌رێژه‌ی (‪)%111‬‬ ‫زیادی كردوه‌‪ .‬وه‌ ئاستی ده‌نگه‌كانیان زۆر‬ ‫له‌ئاستی ده‌نگی س���ه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكایه‌تی توركیا زیاتر‬ ‫هێنا به‌و پێیه‌ی سه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش (‪3‬‬ ‫ملیۆن‌و ‪ 965‬هه‌زار) ده‌نگی به‌ده‌ستهێنابو‬ ‫به‌اڵم له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا هه‌ده‌په‌ (‪ 6‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 51‬هه‌زارو ‪ )157‬ده‌نگی به‌ده‌ستهێناوه‌ واتا‬ ‫ئاس���تی ده‌نگه‌كانی به‌نزیكه‌ی له‌(‪)%100‬‬ ‫زیادی كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌نگانه‌ی كه‌ هه‌ده‌په‌ به‌ده‌س���تی‬ ‫هێناوه‌ كه‌ (‪ 6‬ملی���ۆن‌و ‪ 51‬هه‌زارو ‪)157‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌و نیوێكی كۆی دانیشتوانی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانه‌ كه‌ (‪ 4‬ملی���ۆن‌و ‪ 430‬هه‌زار)‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نگه‌ی كه‌ هه‌ده‌په‌ هێناویه‌تی‬ ‫هه‌شت ئه‌وه‌نده‌ی ده‌نگی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تانه‌ كه‌ ل���ه‌ ‪ 2013‬له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تاندا (‪ 743‬هه‌زارو‬ ‫‪ )984‬ده‌نگی به‌ده‌ست هێنابو‪.‬‬

‫كاریگه‌ری ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردن���ی ‪7‬ی حوزه‌یرانی‬ ‫‪ 2015‬كاریگ���ه‌ری راس���ته‌وخۆی له‌س���ه‌ر‬ ‫پرۆس���یه‌ سیاس���ی له‌توركیا ده‌بێت‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی له‌دوای راگه‌یاندنی ئه‌نجامی كۆتایی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‪ ،‬پرۆس���ه‌ی پێكهێنان���ی‬ ‫حكوم���ه‌ت ده‌س���ت پێده‌كات كه‌ پێش���تر‬ ‫ئه‌كه‌په‌ به‌ئاسانی‌و به‌كورسیه‌كانی خۆی كه‌‬ ‫‪ 327‬كورسی بو توانی تاكالیه‌نه‌ حكومه‌ت‬ ‫پێكبهێنێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا كه‌ ‪258‬‬ ‫كورس���ی هه‌یه‌و ناگات���ه‌ (‪ )1+50‬كه‌ ‪576‬‬ ‫كورس���یه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���تی به‌هاوپه‌یمانی‬ ‫ده‌بێت ب���ۆ پێكهێنان���ی حكومه‌تی نوێی‬ ‫توركیا‪ ،‬پێش���تر له‌گه‌ڵ مه‌هه‌په‌و جه‌هه‌په‌‬ ‫ئه‌زمونێك���ی باش���ی نه‌ب���وه‌ له‌پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌ت بۆیه‌ چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێت بژاری‬

‫یه‌كه‌م هه‌وڵ���ی هاوپه‌یمان���ی بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ده‌په‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نگ���ی هه‌ردوكیان ده‌كاته‌‬ ‫‪ 338‬كورس���ی په‌رله‌م���ان كه‌ به‌ئاس���انی‬ ‫ده‌توانن حكومه‌ت پێكبهێنن‌و ده‌ستوریش‬ ‫له‌په‌رله‌مان بخه‌نه‌ راپرسیه‌وه‌ كه‌ پێویستی‬ ‫به‌‪ 330‬كورسی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م نێوه‌ن���ده‌دا ئ���ه‌وه‌ی ده‌توانێ���ت‬ ‫مه‌رجه‌كانی خۆی بس���ه‌پێنێت هه‌ده‌په‌یه‌‬ ‫كه‌ هه‌لی زۆری له‌به‌رده‌س���تدایه‌و ئه‌توانێت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌كه‌په‌ له‌س���ه‌ر زۆرێك له‌پرسه‌كان‬ ‫بگه‌ن���ه‌ ئه‌نج���ام خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر له‌ماوه‌ی‬ ‫یه‌ك هه‌فته‌دا لیس���تی زۆرین���ه‌ نه‌یتوانی‬ ‫حكومه‌ت پێكبهێنێت ئه‌وا س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫‪ 8‬هه‌فته‌ دی���اری ده‌كات ب���ۆ پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌ت ئه‌گه‌ر له‌و ماوه‌یه‌ش���دا حكومه‌ت‬ ‫پێكنه‌هات ئه‌وا س���ه‌رۆك كۆمار په‌رله‌مان‬

‫هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌و بڕیاری هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫نوێ ده‌دات‪.‬‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی هه‌ده‌په‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫توركیادا پرس���ی ك���وردی چه‌ندین قۆناغ‬ ‫برده‌ پێش���ه‌وه‌ به‌جۆرێك ئیتر پرسی كورد‬ ‫له‌باك���ور چیدیكه‌ وه‌ك پرس���ێكی بچوك‌و‬ ‫لۆكاڵی س���ه‌یر ناكرێت‪ ،‬له‌م قۆناغه‌وه‌ ئیتر‬ ‫كورد له‌باكور به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان هه‌نگاو‬ ‫به‌ره‌و خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری ده‌نێت‪ ،‬بۆیه‌ پرسی‬ ‫كورد له‌باشورو رۆژئاواش به‌ره‌و چاره‌سه‌رو‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری رۆیشتوه‌و ته‌نها رۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردس���تان ماوه‌ كه‌ بگاته‌ ئامانجه‌كانی‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر رۆژهه‌اڵتیش دۆخه‌ سیاس���یه‌كه‌ی‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ ئاس���تی باكور ئه‌وا دۆزی كورد‬ ‫هه‌ن���گاوی گه‌وره‌ ده‌نێ���ت‌و ده‌یه‌ی داهاتو‬ ‫ده‌بێته‌ ده‌یه‌ی كورد له‌ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫‪5‬‬

‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئاماده‌بو‌ه بۆ هه‌ر دیلێك ‌ی پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫‪ 5‬ده‌فته‌ر دۆالر بدات به‌داعش‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫لیژنه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان به‌دواداچون بۆ كه‌یس ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ دیله‌كانی‌ ژێرده‌ستی‌ داعش‬ ‫ده‌كات‌و بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌كه‌ش ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌رابردودا داعش بۆ‬ ‫هه‌ر دیلێك بڕی‌ ‪ 20‬هه‌زار دۆالر (‪2‬‬ ‫ده‌فته‌ر)ی‌ داواكردوه‌‪" ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ ئاماده‌یی‌ هه‌بوه‌‬ ‫نه‌ك دو ده‌فته‌ر پێنج ده‌فته‌ریش‬ ‫بدات‪ ،‬به‌اڵم داعش جددی‌‌و راستگۆ‬ ‫نه‌بوه‌ له‌مه‌سه‌له‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫چوارشه‌ممه‌ی‌ رابردو (‪3‬ی‌ حوزه‌یران)‬ ‫لیژنه‌ی‌ كاروباری‌ پێشمه‌رگه‌و شه‌هیدان‌و‬ ‫قوربانیان����ی‌ جینۆس����ایدو زیندانیانی‌‬ ‫سیاس����یی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫سه‌ردانی‌ مسته‌فا سه‌ید قادر‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمیان كرد‬ ‫بۆ تاووتوێكردنی‌ چه‌ند پرسێك‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و بابه‌تان����ه‌ی‌ كه‌ لیژنه‌كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌ باسوخواسیان‬ ‫له‌باره‌وه‌ كرد‪ ،‬چاره‌نوسی‌ ئه‌و پێشمه‌رگه‌‬ ‫دیالنه‌ بو كه‌ هێش����تا له‌ژێر ده‌س����تی‌‬

‫چه‌كدارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیس��ل�امی‌ ناسراو دیله‌كان‪".‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����ار‌ه‬ ‫به‌(داعش)دا ماونه‌ته‌وه‌و كه‌سوكاریان‬ ‫له‌قۆناغه‌كانی‌ رابردودا چه‌كدارانی‌ داعش‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یاندان‪.‬‬ ‫به‌دواداچونی‌ لیژنه‌كه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌ باس����یان له‌وه‌ كردبو كه‌ ئه‌گه‌ر بۆ هه‌ر‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ هات كه‌ له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ دیلێك بڕی‌ ‪ 20‬هه‌زار دۆالر (‪ 2‬ده‌فته‌ر)‬ ‫باس له‌وه‌ك����را گوایه‌ داعش په‌یوه‌ندی‌ یان پێبدرێت‪ ،‬ئ����ه‌وا ئازادیان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌كه‌سوكاری‌ دیله‌ پێش����مه‌رگه‌كانه‌وه‌ "له‌به‌رامب����ه‌ردا وه‌زاره‌تی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫ك����ردوه‌ ب����ۆ ئازادكردنی����ان‪ ،‬ده‌یه‌وێت ئاماده‌یی‌ هه‌بوه‌ نه‌ك دو ده‌فته‌ر پێنج‬ ‫ده‌ستپێش����خه‌ریی‌ ب����كات ب����ۆ ئ����ه‌و ده‌فته‌ریش بدات‪ ،‬به‌اڵم داعش جددی‌‌و‬ ‫مه‌به‌س����ته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌كه‌‌و راستگۆ نه‌بوه‌ له‌مه‌سه‌له‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئام����اژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ "ئه‌م‬ ‫به‌رپرس����انی‌ وه‌زاره‌تی‌ پێش����مه‌رگه‌ش‬ ‫ده‌ڵێن‪" ،‬ئه‌وه‌ی‌ داعش ده‌یكات له‌گه‌ڵ ش����تانه‌ی‌ ئێس����تاش ده‌یخاته‌ڕو ته‌نها‬ ‫ئه‌و پێش����مه‌رگه‌ دیالنه‌‪ ،‬ته‌نها جه‌نگی‌ سیناریۆیه‌و هیچ كاتێك ئه‌وان دیله‌كانی‌‬ ‫خۆیان به‌الوه‌ گرن����گ نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌رونیه‌"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ه����ار عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬داع����ش هی����چ بنه‌مایه‌ك����ی‌ ئه‌خالقی‌‌و‬ ‫بڕی����ارده‌ری‌ لیژن����ه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌ ئینس����انی‌‌و نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ ناپارێزێت‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت له‌راگه‌یاندنه‌كان����ی‌ خۆی����ان‬ ‫"ئ����ه‌وه‌ی‌ پێیگه‌یش����توین ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ ئه‌وه‌یان ئاشكراكردوه‌ كه‌ ئه‌وان ئه‌گه‌ر‬ ‫داعش ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ ده‌یه‌وێت جه‌نگێكی‌ دیله‌كانی‌ خۆیان به‌رده‌س����تبكه‌وێته‌وه‌‬ ‫ده‌رونی‌ له‌گه‌ڵ كه‌سوركاری‌ ئه‌و دیالنه‌و ده‌یانك����وژن‪ ،‬چونكه‌ خۆیان ته‌س����لیم‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان ب����كات‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌روی‌ ئام����اره‌وه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫جددی‌ نی����ه‌ له‌مه‌س����ه‌له‌كه‌دا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌ك فش����ارێكی‌ سیاسیی‌‌و ژماره‌یه‌كی‌ دروس����ت له‌به‌رده‌ستدا نیه‌‬ ‫ده‌رون����ی‌ به‌كارده‌هێنێ����ت‌و هه‌رجاره‌ی‌ س����ه‌باره‌ت به‌و پێش����مه‌رگه‌ دیالنه‌ی‌‬ ‫ش����تێك ده‌خاته‌ڕو ب����ۆ ئاڵوگۆڕكردنی‌ له‌رابردودا ده‌ست داعش كه‌وتون‪ ،‬به‌اڵم‬

‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا ‪ 46‬ونبو هه‌یه‌‌و‬ ‫نازانرێ����ت چه‌ندیان دیل����ن‌و چه‌ندیان‬ ‫له‌ژیاندا نه‌ماون‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌كان����ی‌ راب����ردودا له‌هه‌ندێ����ك‬ ‫ناوه‌ندی‌ راگه‌یاندنی‌ سه‌ر به‌رێكخراوی‌‬ ‫داعش‪ ،‬باس ل����ه‌وه‌ كرابو كه‌ ئاماده‌ن‬ ‫دیله‌كان����ی‌ داع����ش ئازادبك����ه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا چه‌ند مه‌رجێكیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ به‌ردانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئاوه‌ی‌ ده‌چێته‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ژێرده‌ستی‌ داعش‌و له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم����ه‌وه‌ گیراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا پێدان����ی‌ كاره‌ب����ا ب����ۆ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی‌ كاره‌بایان لێبڕاوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ن‪" :‬ده‌یانه‌وێ����ت‬ ‫له‌روی‌ سیاس����ییه‌وه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫تێوه‌بگلێن����ن‌و له‌گه‌ڵ به‌غ����داو واڵتانی‌‬ ‫ناوچه‌ك����ه‌و ته‌نانه‌ت له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیش كێش����ه‌ی‌ بۆ دروس����ت‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬تا بوترێت هه‌رێم كاره‌بای‌ داوه‌‬ ‫به‌داعش یاخود ئاوی‌ بۆ به‌رداوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ داعش جددی‌‬ ‫نیه‌"‪ .‬وتیشی‌‪" :‬وه‌ك فێڵێكی‌ سیاسیی‌‪،‬‬ ‫داع����ش هه‌وڵده‌دات له‌ن����او حزبه‌كاندا‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ به‌هه‌ندێ����ك كه‌س����ایه‌تی‌‬

‫دیاریكراوه‌وه‌ ده‌كات‌و له‌والوه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌یه‌كێك����ی‌ تریانه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫حزبه‌كانیش بدات به‌یه‌كدا"‪.‬‬ ‫ه����اوكات جه‌بار ی����اوه‌ر‪ ،‬ئه‌مینداریی‌‬ ‫گش����تیی‌ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ ته‌ئكید‬ ‫له‌س����ه‌ر وت����ه‌ی‌ ئه‌ندامان����ی‌ لیژن����ه‌ی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ ده‌كات����ه‌وه‌و به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ داعش ده‌یكات‬ ‫جه‌نگ����ی‌ ده‌رونیه‌ به‌رامب����ه‌ر خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس����تان‌و ب����ه‌رده‌وام پڕوپاگه‌نده‌‬ ‫ده‌كه‌ن به‌تایبه‌تی‌ به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫جۆره‌ هه‌وااڵن����ه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ خه‌م بحه‌نه‌‬ ‫ناو دڵی‌ كه‌سوكاری‌ ئه‌و دیالنه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫راگه‌یاندن به‌كارده‌هێنن بۆ ترس����اندن‌و‬ ‫ئه‌و مه‌به‌ستانه‌ی‌ خۆیان هه‌یانه‌"‪.‬‬ ‫ی����اوه‌ر ره‌تیش����ده‌كاته‌وه‌ داعش‬ ‫هیچ ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی‌ بۆ ئازادكردنی‌‬ ‫دیله‌ پێشمه‌رگه‌كان كردبێت‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"هیچ ش����تێكی‌ وانیه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ب����و ك����ه‌ باوك����ی‌ یه‌كێ����ك له‌دیله‌كان‬ ‫ی له‌وه‌ كرد كوڕه‌كه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫باس���� ‌‬ ‫پێوه‌كردوه‌ به‌ته‌له‌ف����ۆن‪ ،‬به‌اڵم داعش‬ ‫هیچ بڕوایه‌كی‌ به‌ڕێسای‌ رێزگرتن له‌دیل‌و‬ ‫جه‌نگ‌و بنه‌مای‌ دیل به‌دیل‌و شه‌ریعه‌تی‌‬ ‫ئیسالم‌و مافی‌ مرۆڤ نیه‌"‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێیگه‌یشتوین‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ داعش‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫جه‌نگێكی‌ ده‌رونی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سوركاری‌‬ ‫ئه‌و دیالنه‌و هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بكات‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ جددی‌ نیه‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌كه‌دا‬

‫لیژنه‌كه‌ ‌ی ده‌ستور‬

‫گه‌شبین نین به‌وه‌ی‌ له‌كات ‌ی خۆیدا كاره‌كه‌یان ته‌واوبكه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫لیژنه‌ی‌ ئاماده‌كردنی‌ ده‌ستور پێیانوای ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تایه‌كی‌ قورسیان ده‌ستپێكردوه‌و‬ ‫گه‌شبین نین به‌وه‌ی‌ بتوانن له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ بۆیان دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستورێكی‌ نوێ بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫دابڕێژن‪ ،‬یه‌كێك له‌ئه‌ندامه‌كانیش‬ ‫ده‌ڵێت‪" ،‬ئه‌گه‌ر ئیراده‌ی‌ حزبه‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌بێت‪ ،‬لیژنه‌ چۆن ده‌توانێت‬ ‫به‌ته‌نیا ئه‌وه‌ بكات؟"‬ ‫دوا واده‌ له‌ب����ه‌رده‌م لیژنه‌ك����ه‌دا ب����ۆ‬ ‫ته‌واوكردنی‌ كاره‌كانی����ان‌و ئاماده‌كردن ‌ی‬ ‫ده‌س����توره‌كه‌ بۆ ئه‌نجامدانی ریفراندۆم‬ ‫له‌سه‌ری‪ ،‬رۆژی ‪ ٢٠‬مانگی ئابی ئه‌مساڵه‌‪،‬‬ ‫تائێستاش لیژنه‌كه‌ چه‌ندین كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‌و ته‌نها ش����تێك كه‌ له‌سه‌ری‌‬ ‫رێككه‌وتون‌و ئه‌نجامیاندابێت‪ ،‬نوسینه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می����ن الپه‌ڕه‌ی‌ ده‌س����توره‌كه‌یه‌ كه‌‬ ‫دیباجه‌كه‌یه‌تی‌‌و پێناس����ه‌و ناس����نامه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ك����وردو پێكهاته‌كانی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان رونده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌دنان عوس����مان‪ ،‬ئه‌ندام����ی‌ لیژنه‌‬ ‫‪ 21‬كه‌س����یه‌كه‌ی‌ ده‌س����تورو نوێن����ه‌ری‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌باره‌ی‌ یارمه‌تیدانی‌‬ ‫حزب����ه‌كان له‌كاره‌كانیان����دا به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د‪" ،‬ئه‌گه‌ر ئی����راده‌ی‌ حزبه‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌بێ����ت‌و الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كان‬ ‫رێكنه‌كه‌وتبن له‌سه‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ میكانیزمی‌ الیه‌ن����ه‌كان پش����تگیری‌ له‌سیس����تمی‌‬ ‫سیس����تمی‌ حكومڕانی‌‌و ده‌سه‌اڵت چۆن په‌رله‌مان����ی‌ ده‌ك����ه‌ن‌و به‌شێكیش����یان‬ ‫بێت‪ ،‬لیژنه‌ چ����ۆن ئه‌توانێ����ت به‌ته‌نیا الیه‌نگری‌ سیستمی‌ سه‌رۆكایه‌تین‪.‬‬ ‫عه‌دن����ان عوس����مان ك����ه‌ حزبه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ب����كات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ لیژنه‌كه‌ به‌ته‌نیا‬ ‫لیژنه‌یه‌ك����ی‌ هون����ه‌ری‌ نی����ه‌‪ ،‬به‌ڵك����و الیه‌نگ����ری‌ سیس����تمی‌ په‌رله‌مانی����ه‌‪،‬‬ ‫سیاس����یی‌‌و ده‌س����تورییه‌و نوێنه‌رایه‌تی‌ ده‌ڵێت‪":‬هه‌م����و الیه‌ن����ه‌كان له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫سیس����تمی‌ په‌رله‌مانی����دا ه����اوڕان‪ ،‬واتا‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌س����ه‌ركرده‌ سیاسییه‌كان‌و الیه‌نێك نیه‌ بڵێت من له‌گه‌ڵ سیس����تمی‌‬ ‫چاودێرانی‌ یاسایی‌‪ ،‬پێیان باشه‌ سه‌ره‌تا په‌رله‌مانی‌ نیم‪ ،‬له‌ره‌شنوسه‌ كۆنه‌كه‌شدا‬ ‫حزبه‌كان له‌ئاستی‌ سه‌ركردایه‌تیدا خاڵه‌ ئام����اژه‌ به‌وه‌ ك����راوه‌ ك����ه‌ په‌رله‌مانیه‌‪،‬‬ ‫ج����ێ ناكۆكه‌كانی����ان یه‌كالبكردایه‌ته‌وه‌ به‌اڵم تێگه‌یش����تنی‌ ئێمه‌ بۆ سیستمه‌كه‌‬ ‫پاش����ان ئه‌ركه‌كه‌ی����ان بدای����ه‌ ده‌س����ت ئه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ سیس����تمی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫باش����ترین به‌رجه‌سته‌یه‌ بۆ پێكهاته‌كانی‌‬ ‫لیژنه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ عه‌دنان ئام����اژه‌ به‌وه‌ كوردس����تان‪ ،‬بۆ سه‌قامگیری‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫ده‌كات كه‌ "ئێس����تاش ده‌رف����ه‌ت هه‌یه‌ ب����ۆ رێگه‌گرت����ن له‌تاكڕه‌وێت����ی‌‌و له‌وه‌ی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان ئه‌و هه‌نگاوه‌ ك����ه‌ الیه‌نێ����ك بیه‌وێ����ت بۆچونی‌ خۆی‌‬ ‫بنێ����ن‌و ده‌توانن هاوكاربن له‌س����ه‌ر ئه‌و بس����ه‌پێنێت‪ ،‬واتا ئه‌گه‌ر سیس����تمه‌كه‌‬ ‫پرسه‌ گرنگانه‌ی‌ په‌یوه‌ستن به‌ماده‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ بێت‪ ،‬ئه‌وا هه‌مو پێكهاته‌كان‌و‬ ‫الیه‌نه‌كان ئاماده‌ییان ده‌بێت له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫ده‌ستوره‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ ئه‌ندامان����ی‌ لیژنه‌كه‌ خاڵی‌ حكومڕانیداو ده‌سه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردنیش‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ ك����ه‌ ده‌كرێت ببێت����ه‌ هۆی‌ به‌سه‌رۆك‌و سه‌رۆكی‌ وه‌زیرانه‌وه‌‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫ناكۆك����ی‌‌و مش����تومڕی‌ تون����د له‌نێوان چوارچێ����وه‌و چاودێری����ی‌ په‌رله‌مان����دا‬ ‫ئه‌ندامان����دا دروس����تبكات‪ ،‬مه‌س����ه‌له‌ی‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ عه‌دنان عوس����مان‪ ،‬قورس����ه‌‬ ‫سیس����تمی‌ سیاس����ییه‌‪ ،‬ك����ه‌ زۆرینه‌ی‌‬

‫لیژنه‌ی‌ ئاماده‌كردنی‌ ده‌ستور پێیانوایه‌ سه‌ره‌تایه‌كی‌ قورسیان ده‌ستپێكردوه‬ ‫ل����ه‌و ماوه‌ی����ه‌ی‌ بۆی����ان دیاریك����راو‌ه‬ ‫بتوان����ن ئه‌ركه‌كه‌ی����ان به‌جێبگه‌یه‌ن����ن‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪":‬هه‌رچه‌نده‌ زوه‌ له‌ئێس����تاوه‌ ئه‌و‬ ‫بڕی����اره‌ بده‌ی����ن‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌ره‌تاكه‌مان‬ ‫س����ه‌ره‌تایه‌كی‌ له‌س����ه‌رخۆ بو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس����تی‌ به‌گفتوگۆیه‌ك����ی‌ دورودرێژ‬ ‫هه‌بو‪ ،‬له‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵێك پره‌نس����یپ‌و‬ ‫هه‌ندێك گفتوگۆی‌ البه‌الی‌ پێویست بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیوادارم له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ داهاتودا‬ ‫گفتوگۆكان خێراتر بڕوات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫رێگ����ره‌كان‌و پێش����نیاره‌كان زۆرب����ن‪،‬‬ ‫به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ س����ێ‌ كات����ی‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ئێستاش بێت فریاناكه‌وێت"‪.‬‬ ‫هاوكات گۆران ئازاد‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ ده‌ستورو نوێنه‌ری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ كوردس����تان پێیوایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حزبه‌كان پرسی‌ سیس����تمی‌ سیاسییان‬ ‫یه‌كالبكردای����ه‌وه‌ ئاس����ایی ب����و‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫پێموانیه‌ ئه‌وان كات����ی‌ ئه‌وه‌یان هه‌بێت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و ورده‌كارییانه‌ قس����ه‌بك ‌هن‌و‬ ‫شاره‌زایی‌ ئه‌وه‌شیان نیه‌ ئه‌و ورده‌كارییه‌‬ ‫یاساییانه‌ باسبكه‌ن‪ ،‬ئه‌وان بنه‌ماكانیان‬ ‫باسكردوه‌و له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش رێكنه‌كه‌وتون‪،‬‬ ‫ده‌كرێت ئێمه‌ رێكبكه‌وین"‪.‬‬

‫گۆران ئ����ازاد به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪ :‬ب����ۆ دروس����تبونی‌ دیكتاتۆریه‌ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫"سیستمی‌ سیاسیی‌ یه‌كێك ده‌بێت له‌و سیستمه‌كه‌ش سه‌رۆكایه‌تی‌ بێت‪ ،‬زیاتر‬ ‫ته‌وه‌ران����ه‌ی‌ زۆرترین قس����ه‌ی‌ له‌باره‌وه‌ هاوكارده‌بێت بۆ دیكتاتۆریه‌تی‌"‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ یاس����ا پێویس����ته‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش ش����تێكی‌ ئاس����اییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ بنه‌چه‌ی‌ ده‌س����تور چه‌سپاندنی‌ س����ێ مانگدا لیژنه‌ك����ه‌ كاره‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫سیس����تمی‌ سیاس����ییه‌‪ ،‬به‌مانایه‌ك����ی‌ ته‌واوب����كات‌و ره‌شنوس����ی ده‌س����توری‌‬ ‫تر ده‌س����تور واتا سیس����تمی‌ سیاسی‪ ،‬كوردس����تان ئاماده‌بكات بۆ راپرس����ی‪،‬‬ ‫وه‌ك چ����ۆن ئێم����ه‌ یاس����ای تیرۆرمان له‌كات����ی‌ ته‌واونه‌بون����ی‌ كاره‌كانیش����ی‌‪،‬‬ ‫هه‌ی����ه‌و تیرۆری‌ رێكخس����توه‌‪ ،‬یاس����ای‌ په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌یه‌ ماوه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫خۆپیشاندانیش چۆنیه‌تی‌ خۆپیشاندانی‌ درێژبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌مدا ئ����ه‌م لیژنه‌یه‌‬ ‫رێكخس����توه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم سیس����ته‌ممان‬ ‫نه‌چه‌سپیوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ یاسای‌ سیستم بڕی����اری دا په‌یڕه‌وێكی‌ ناوخۆی‌ هه‌بێت‌و‬ ‫ش����ه‌ش كه‌س راس����پێردران بۆ نوسینی‌‬ ‫له‌ده‌ستوردا ده‌چه‌سپێت"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ه����ۆكاری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ بۆچی‌ ئه‌و په‌یڕه‌وه‌‪ .‬له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ دوه‌میشدا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ سیس����تمی‌ په‌رله‌مانی‌ دان‪ ،‬ئازاد ره‌شنوسی‌ په‌یڕه‌وه‌كه‌ ئاماده‌كراو دوای‌‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬ئێم����ه‌ به‌پێ����ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ گفتوگۆك����ردن له‌س����ه‌ری‌‪ ،‬رێككه‌وتنی‌‬ ‫واقیعی‌ سیاس����یی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌رێمی‌ له‌س����ه‌ركراو میكانیزمی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬سیستمی‌ په‌رله‌مانی‌ به‌باش كردنی‌ لیژنه‌كه‌ش دیاریكرا‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان كه‌ ه����ه‌ر ‪ 11‬رۆژێك س����ه‌رۆك‌و جێگرو‬ ‫ده‌زانین‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫دام����ه‌زراوه‌ی‌ دیموكراس����ی‌‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ بڕیارده‌ره‌كه‌ی‌ ده‌گۆڕێت‪.‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ سێیه‌میش����دا كه‌ رۆژی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ به‌ته‌واوی‌ نه‌چه‌سپاوه‌‪ ،‬میدیای‌‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆ له‌حاڵه‌تێكی‌ زۆر الوازدایه‌‪ ،‬دوشه‌ممه‌ی‌ رابردو ئه‌نجامدرا‪ ،‬ئه‌و خااڵنه‌‬ ‫دارایی‌ سه‌ربه‌خۆ‌و بازاڕی‌ ئازاد تائێستا ده‌ستیش����انكران كه‌ چۆن ده‌ستبكرێت‬ ‫ی دیباجه‌كه‌‪.‬‬ ‫جیانه‌كراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مانه‌ هاوكارن به‌نوسینه‌وه‌ ‌‬

‫سیستمی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫باشترین به‌رجه‌سته‌یه‌‬ ‫بۆ پێكهاته‌كانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬بۆ‬ ‫سه‌قامگیری‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫بۆ رێگه‌گرتن‬ ‫له‌تاكڕه‌وێتی‌‌و له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ الیه‌نێك بیه‌وێت‬ ‫بۆچونی‌ خۆی‌‬ ‫بسه‌پێنێت‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫پاش "ئه‌نفالی ‪ .."3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‬

‫عوسمان حاجی مه‌حمود‬ ‫به‌شی چواره‌م‬ ‫به‌ڕێكه‌وتن به‌ره‌و ئێران‬ ‫ڕۆیشتنی یه‌كه‌م وه‌جبه‌ی پێشمه‌رگه‌‬ ‫پارتیزانه‌كانی گه‌رمیان بۆ ئێران‬

‫پاش چه‌ند ڕۆژێك له‌گه‌یشتنی ده‌سته‌كه‌ی قۆپ ‌ی قه‌ره‌داغ ـ مانگ ‌ی ‪‌ 11‬ی ‪1990‬‬ ‫كاك مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی‌و كاك ك����وردۆ الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬عه‌داله‌ت عه‌بدولقادر‪ ،‬شه‌هید شاهۆ‪ ،‬جه‌مال مه‌ال ئۆمه‌ری‌‬ ‫قاسم‪ ،‬به‌ش����ێك له‌و ده‌سته‌و پێشمه‌رگانه‌ی‬ ‫ك����ه‌ ماوه‌یه‌ك ب����و له‌گه‌رمی����ان مابوینه‌وه‌‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی پش����ودان‌و حه‌وان����ه‌وه‌‪ ،‬به‌دو‬ ‫‪ -1‬شه‌هید مه‌حمود عه‌زیز مه‌حمود ناسراو مین‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌كاتی پاككردنه‌وه‌ی ڕێگاكه‌دا‬ ‫وه‌جبه‌ به‌ره‌و ئێران به‌ڕێكه‌وتین‪.‬‬ ‫مینێ����ك ب����ه‌كاك هوش����یاردا ده‌ته‌قێته‌وه‌و‬ ‫به‌(مه‌حمودی مامه‌ عه‌زه‌)‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌وه‌جبه‌ی یه‌كه‌مدا ڕۆیشتن‬ ‫‪ -2‬ش����ه‌هید ف����ه‌الح كوێخ����ا عه‌زی����ز كه‌ ده‌بێته‌ ه����ۆی له‌ده‌س����تدانی قاچێكی‪ .‬ئه‌و‬ ‫بریتبوون له‌ده‌سته‌كه‌ی شێخ كه‌ریم‌و شه‌هید (له‌ڕاپه‌ڕینه‌كه‌ی ساڵی ‪ 1991‬له‌گه‌ڵ برایه‌كی ڕوداوه‌ ب����وه‌ هۆی ئ����ه‌وه‌ی كه‌ س����ه‌فه‌ری‬ ‫سه‌ید جه‌وهه‌ر له‌گه‌ڵ به‌شێك له‌ده‌سته‌كه‌ی تری به‌ناوی سه‌الح له‌خانه‌قین شه‌هید بون)‪ .‬كاك عادل‌و پێش����مه‌رگه‌كان شكستبهێنێت‌و‬ ‫ئێمه‌ كه‌ مه‌ال سه‌عیدیان له‌گه‌ڵدا بو‪ ،‬له‌ڕۆژی هه‌ردوكی����ان برای فه‌رمانده‌و پێش����مه‌رگه‌ی جارێك����ی ت����ر بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ئێ����ران‪ .‬كاك‬ ‫‪ 1989/7/14‬له‌گه‌رمیان����ه‌وه‌ به‌ڕێكه‌وتن بۆ دێرین كاك سه‌المی كوێخا عه‌زیزن‪ ،‬برایه‌كی هوشیار كه‌ پێش����مه‌رگه‌یه‌كی خۆنه‌ویست‌و‬ ‫قه‌ره‌داغ‌و پاش����ان به‌ش����ارباژێردا بۆ ئێران‪ .‬تریشیان به‌ناوی مه‌ال عومه‌ر له‌ساڵی ‪ 1981‬فی����داكار ب����و له‌ده‌س����تدانی قاچێكی كۆڵی‬ ‫پاش چه‌ند ڕۆژێكیش ش����ه‌هید حه‌مه‌ ڕه‌ش‌و له‌شه‌ڕێكدا له‌گه‌ڵ سوپای عێراق له‌شاره‌زور پێن����ه‌دا له‌هه‌ڵگرتن����ه‌وه‌ی می����ن‌و خزمه‌تی‬ ‫خه‌ڵ����ك‪ ،‬بۆی����ه‌ له‌پ����اش ڕاپه‌ڕین����ی ‪1991‬‬ ‫ده‌سته‌كه‌ی‌و به‌شێكی تر له‌ده‌سته‌كه‌ی ئێمه‌ شه‌هید بو‪.‬‬ ‫كه‌ شه‌هید ئه‌حمه‌دی حاجی ڕه‌شیدیان له‌گه‌ڵ‬ ‫جارێكی تر له‌كات����ی پاككردنه‌وه‌ی كێڵگه‌ی‬ ‫‪ -3‬شه‌هید حسێن حامد عه‌بدولقادر‬ ‫بو‪ ،‬به‌هه‌مان ڕێگادا روه‌و ئێران به‌ڕێكه‌وتن‪.‬‬ ‫‪ -4‬ش����ه‌هید ئیسماعیل عبدلله‌ حه‌مه‌خان مینی یه‌كێك له‌دێهاته‌كان‪ ،‬قاچه‌كه‌ی تریشی‬ ‫‌تی‬ ‫هه‌ردو ده‌سته‌كه‌ جگه‌ له‌ماندوێتی‌و زه‌حمه‬ ‫ناسراو به‌(شه‌هید هاپۆ)‪ ،‬له‌مانگی ‪ 1993/12‬به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌ی مینێك له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫پاش‬ ‫ڕێگا به‌بێ گیروگرفت گه‌یشتنه‌ ئێران‪.‬‬ ‫‪ -12‬ئه‌حمه‌د مس����ته‌فا ئه‌حمه‌د ناس����راو‬ ‫له‌شه‌ڕی ناوخۆدا له‌كه‌الر شه‌هید بو‪.‬‬ ‫ڕۆیشتنی ئه‌و ده‌سته‌و پێشمه‌رگانه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫‪ -5‬ش����ه‌هید قاسم محه‌مه‌د وه‌هاب ناسراو به‌(ئه‌حمه‌د ئاربیجی)‪ ،‬ئێس����تا پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫كه‌ ماینه‌وه‌ بریتیبوین له‌‪:‬‬ ‫به‌(ش����ه‌هید د‪.‬قاسم)‪ ،‬له‌ش����ه‌ڕی ناوخۆدا خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی عه‌مید‪.‬‬ ‫‪ -13‬ئه‌حم����ه‌د عه‌زیز محه‌مه‌د ناس����راوه‌‬ ‫‪ .1‬ده‌س����ته‌كه‌ی كاك مه‌حمود سه‌نگاوی‌و له‌مانگی ‪ 1993/12‬له‌كه‌الر شه‌هید بو‪.‬‬ ‫كاك كوردۆ قاسم كه‌ (‪ )18‬پێشمه‌رگه‌ بون‪.‬‬ ‫‪ .6‬شه‌هید كه‌مال سه‌عید حه‌مید ناسراو به‌(ئه‌حم����ه‌د حاج����ی عه‌زی����ز)‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫هاوكات ش����ه‌هید حه‌مه‌ ئاخه‌‪ ،‬كه‌ پێش����تر به‌(كه‌مال شێخ له‌نگه‌ری) له‌ڕاپه‌ڕینی مانگی پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی عه‌مید‪.‬‬ ‫‪ -14‬ره‌حم����ان فه‌ت����اح محه‌مه‌د‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫له‌گه‌ڵ ش����ه‌هید حه‌مه‌ڕه‌شدا بو‪ ،‬وه‌ شه‌هید ‪ ،1991/3‬له‌كۆڵه‌جۆی زه‌نگاباد شه‌هید بو‪.‬‬ ‫حه‌مه‌ كادریش كه‌ له‌ده‌س����ته‌كه‌ی ش����ه‌هید‬ ‫‪ -7‬سه‌الم عه‌زیز محه‌مه‌د ناسراو به‌(سه‌الم پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌ به‌ پله‌ی رائید‪.‬‬ ‫كاك‬ ‫س����ه‌ید محه‌مه‌د بو‪ ،‬له‌گه‌ڵ ده‌سته‌كه‌ی‬ ‫كوێخا عه‌زیز)‪.‬‬ ‫مه‌حمودو كاك كوردۆ مانه‌وه‌ به‌مه‌ش ژماره‌ی‬ ‫ڕۆیشتنی وه‌جبه‌ی دوه‌می پێشمه‌رگه‌‬ ‫‪ -8‬سدیق عه‌لی تۆفیق‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان بو به‌‪ 20‬كه‌س‪.‬‬ ‫پارتیزانه‌كان بۆ ئێران‬ ‫‪ -9‬س����ه‌الح محه‌مه‌د نه‌جم مسته‌فا ناسراو‬ ‫له‌سه‌ره‌تای مانگی ‪ 1989/10‬ده‌سته‌كه‌ی‬ ‫‪ .2‬ئه‌و پێش����مه‌رگانه‌ی كه‌ له‌ده‌سته‌كه‌ی به‌(مامۆستا سه‌الح تاڵه‌بانی)‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ماینه‌وه‌ ته‌نیا ده‌ كه‌س بون‪.‬‬ ‫‪ -10‬س����دیق مه‌جی����د محه‌م����ه‌د ناس����راو ئێم����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ ژماره‌مان ‪ 16‬پێش����مه‌رگه‌ بو‪،‬‬ ‫‪ .3‬ش����ه‌ش پێشمه‌رگه‌ له‌ده‌سته‌كه‌ی كاك به‌(سدیق س����ۆفی مه‌جید)‪ ،‬له‌ ساڵی ‪ 1994‬به‌ڕێ����گای ش����اخی خۆش����ك‪-‬به‌مۆ له‌مله‌ی‬ ‫س����ه‌ید محه‌مه‌دیش به‌هه‌مانشێوه‌ نه‌ڕۆیشتن له‌ش����ه‌ڕی ناوخۆدا به‌س����ه‌ختی بریندار بو‪ .‬س����ه‌رته‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌ه����اوكاری‌و چاوس����اغی‬ ‫بۆ ئێ����ران‌و هاتنه‌ الی ده‌س����ته‌كه‌ی ئێمه‌‪ ،‬ئێستا پێش����مه‌رگه‌ی خانه‌نش����ینه‌ به‌پله‌ی ده‌س����ته‌كه‌ی س����ه‌الم كوێخا عه‌زیزو شه‌هید‬ ‫مه‌حم����ود مام����ه‌ ع����ه‌زه‌‪ ،‬روم����ان له‌واڵتی‬ ‫به‌م����ه‌ش ك����ۆی ده‌س����ته‌كه‌مان بوین به‌‪ 16‬لیوا‪.‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ كه‌ بریتیبوین له‌‪:‬‬ ‫‪ -11‬هۆشیار عه‌لی عه‌بدولحه‌سه‌ن ناسراو ئێران كرد‪ .‬له‌وكات����ه‌دا باره‌گاكانی ی‪.‬ن‪.‬ك‬ ‫‪ -1‬ش����ه‌هید مه‌جید ئیبراهیم لفته‌ ناسراو به‌(هوش����یار بیاوێڵه‌ی����ی)‪ ،‬ه����ه‌ردو قاچی له‌ناو كوردس����تانی ئێران بون جگه‌ له‌چه‌ند‬ ‫به‌(مه‌جید دوزی)‪.‬‬ ‫به‌هۆی مینه‌وه‌ له‌ده‌س����تداوه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی باره‌گای����ه‌ك كه‌ له‌ش����ێنێ‌و زه‌ڵێ (س����ه‌ر‬ ‫‪ -2‬شه‌هید ئه‌حمه‌د ساڵح گورجی ناسراو خانه‌نش����ینه‌ به‌پله‌ی لیوا له‌س����ه‌ر میالكی به‌ق����ه‌اڵدزه‌) دانراب����ون‪ .‬هه‌روه‌ه����ا له‌نۆكان‬ ‫به‌(ئه‌حمه‌د زه‌رداوی)‪.‬‬ ‫(كه‌له‌ن����او خاك����ی كوردس����تانی ئێراندایه‌)‬ ‫كه‌مئه‌ندامانی سه‌نگه‌ر‪.‬‬ ‫ناسراو‬ ‫حسێن‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫مح‬ ‫‪ -3‬ش����ه‌هید ساڵح‬ ‫چیرۆك����ی برینداربوونی كاك هوش����یارو و ده‌وروب����ه‌ری ب����اره‌گای پارت����ی‪ ،‬حزب����ی‬ ‫به‌(كاكه‌ توكنی)‪.‬‬ ‫له‌ده‌س����تدانی قاچه‌كان����ی به‌ڕوداوێكی زۆر سۆسیالس����ت‪ ،‬حزبی شیوعی عێراق‪ ،‬حزبی‬ ‫ناسراو‬ ‫فارس‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫هیدای‬ ‫‌ران‬ ‫ه‬ ‫‪ -4‬شه‌هید كام‬ ‫ناخ����ۆش بو‪ ،‬كه‌ له‌مانگ����ی ‪1990/1‬دا بڕیار زه‌حمه‌تكێشانی كوردس����تان‌و‪..‬هتد لێبوو‪.‬‬ ‫به‌(كامه‌ران مامۆستا هیدایه‌ت)‪.‬‬ ‫بو كاك عادل شكورو ده‌سته‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ مامۆس����تا نه‌جم عه‌بدواڵ‪ ،‬كه‌ پێشتر له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ -5‬عوس����مان جه‌می����ل س����اڵح ناس����راو له‌ئێران����ه‌وه‌ به‌ڕێ����گای ئه‌زگڵه‌و س����وورمه‌ڕ كاك كوردۆ قاسم‌و كاك مه‌حمود سه‌نگاوی‬ ‫به‌(عوس����مان مه‌ال جه‌میل)‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی (س����ه‌ر به‌ناحیه‌ی تازاوا ‪-‬ئێران) بۆ مله‌ی بو له‌مانگی ‪ 1989/7‬هاتبوه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‪،‬‬ ‫خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی عه‌قید‪.‬‬ ‫سه‌رته‌ك‌و به‌مۆ سه‌ر به‌خانه‌قین‪ ،‬بگه‌ڕێنه‌وه‌ دواتریش هاته‌ الی ده‌س����ته‌كه‌ی ئێمه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪ -6‬عه‌لی حه‌مید ره‌شید ناسراو به‌(عه‌لی بۆ گه‌رمیان‪ .‬ئه‌و ڕێگایه‌ زۆر به‌چڕی له‌الیه‌ن له‌گ����ه‌ڵ ئێم����ه‌ نه‌هات بۆ ئێ����ران‌و الی كاك‬ ‫غائب)‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی خانه‌نش����ینه‌ به‌پله‌ی س����وپای عێراق����ه‌وه‌ مینڕێژ كراب����و‪ .‬كاك مه‌حمودو كاك سه‌الم مایه‌وه‌‪ .‬دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫عه‌مید‪.‬‬ ‫هوش����یار كه‌ ش����اره‌زای هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی مین كه‌ گه‌یشتینه‌ ئێران له‌باره‌گاكانی مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫‌باح‬ ‫ه‬ ‫‌(س‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ناسراو‬ ‫‌لی‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫عوم‬ ‫‌باح‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫‪-7‬‬ ‫بو‪ ،‬بۆ پاككردنه‌وه‌ی ڕێڕه‌وێك بۆ تێپه‌ڕبونی ی����ه‌ك له‌س����نوری مه‌ری����وان ب����ۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫شێخ حه‌میدی)‪.‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان ده‌ستده‌كات به‌هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی پشوماندا‪.‬‬ ‫‪ -8‬جه‌مال ره‌شید ساڵح ناسراو به‌(جه‌مال‬ ‫شێخ حه‌میدی)‪.‬‬ ‫‪ -9‬حه‌س����ه‌ن حه‌مید حه‌مه‌ عه‌لی ناسراو‬ ‫به‌(حه‌سه‌ن ئۆمه‌ربلی)‪.‬‬ ‫‪ .10‬ره‌شید عه‌لی سه‌عید ناسراو به‌(حه‌مه‌‬ ‫ره‌شید توكنی)‪.‬‬ ‫‪ .11‬حه‌مه‌ سۆران غازی ساالر‬ ‫‪ .12‬س����اڵح حس����ێن كاكه‌ خان ناس����راو‬ ‫به‌(مامۆستا حسێن)‪.‬‬ ‫‪ .13‬كه‌ریم ڕه‌شید ئه‌حمه‌د‬ ‫‪ .14‬مكه‌ره‌م ره‌شید برزۆ‬ ‫‪ .15‬نه‌وزاد كه‌ریم فارس‬ ‫‪ .16‬عوسمان مه‌حمود محه‌مه‌د (عوسمانی‬ ‫حاجی مه‌حمود)‬ ‫به‌هه‌ردوو ده‌سته‌كه‌ ‪ 36‬پێشمه‌رگه‌ بوین‪.‬‬ ‫هاتنی ده‌سته‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ بۆ سنوری‬ ‫شاخی به‌مۆو خۆشك‬ ‫له‌ڕۆژی ‪1989/9/1‬دا‪ ،‬ش����ه‌هید مه‌حمود‬ ‫مامه‌ عه‌زه‌و س����ه‌المی كوێخ����ا عه‌زیز له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س����ته‌یه‌ك پێش����مه‌رگه‌ له‌ن����او ئێرانه‌وه‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ سنوری شاخی به‌مۆو خۆشك‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌و س����نوره‌دا مان����ه‌وه‌و له‌رۆژی‬ ‫‪ 1989/10/19‬گه‌ڕان����ه‌وه‌ ب����ۆ ئێ����ران‪ .‬ئه‌و‬ ‫پێشمه‌رگانه‌ی كه‌ له‌و س����ه‌فه‌ره‌دا هاتبوون‬ ‫بریتیبون له‌‪:‬‬

‫شاخی‌ خۆشك ـ مانگ ‌ی ‪‌ 10‬ی ‪1989‬‬ ‫رۆیشتن به‌ره‌و ئێران‬ ‫الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬حه‌مه‌ره‌شید تۆكنی‌‪ ،‬شه‌هید كامه‌ران مامۆستا هیدایه‌ت‪ ،‬شه‌هید د‪.‬قاسم‪ ،‬عوسمان حاجی‌ مه‌حمود‪ ،‬شه‌هید مه‌حمود‬ ‫مامه‌ عه‌زه‌‪ ،‬سه‌الم كوێخا عه‌زیز‪ ،‬حه‌سه‌ن هۆمه‌ربلی‌‬ ‫له‌ڕاس����تیدا باس����كردنی ژی����ان‌و مانه‌وه‌و‬ ‫مه‌ترس����ی‌و چۆنیه‌ت����ی رۆژ به‌س����ه‌ربردن‬ ‫له‌گه‌رمیان‌و جه‌وله‌و گه‌ڕان‌و س����ه‌فه‌ركردن‌و‬ ‫په‌رین����ه‌وه‌و هاتوچ����ۆی نێ����وان گه‌رمیان‌و‬ ‫ئێ����ران‪ ،‬ئه‌مان����ه‌و چه‌ندی����ن ڕوداوو بابه‌تی‬ ‫تر‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌ وێس����تگه‌یه‌كن كه‌ هه‌ریه‌ك له‌و‬ ‫ویستگانه‌ به‌س����ه‌رهات‌و چیرۆكێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ش����ێ له‌داهاتودا باش����ترو‬ ‫وردتر له‌س����ه‌ر ئه‌و وێستگه‌و بابه‌تانه‌ باسی‬ ‫تایبه‌ت بنوسرێن‪ .‬له‌ڕاستیدا سیماو رواڵه‌تی‬ ‫گه‌رمیان‌و سه‌رجه‌م ناوچه‌كانی كوردستان له‌و‬ ‫س����اته‌وه‌ختانه‌دا له‌وحه‌یه‌ك بوو له‌شكست‌و‬ ‫نائومێ����دی‪ ،‬له‌برین‌و ئ����ازارو ژان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫وێنانه‌و پاشماوه‌كانی وێرانكردنی گونده‌كان‌و‬ ‫یاده‌وه‌ریه‌ پڕ سه‌روه‌ریه‌كانی رۆژانی رابردو‬ ‫هاوكات ره‌وایی كێشه‌ی گه‌له‌كه‌مان‪ ،‬پێكه‌وه‌‬ ‫بب����ون به‌و باوه‌ڕه‌ی ن����ه‌ك كۆڵی پێنه‌داین‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌مو ت����رس‌و دله‌ڕاوكێیه‌كیان له‌بیر‬ ‫بردبوینه‌وه‌و زیات����ر هانیداین بۆ خۆڕاگری‌و‬ ‫سووربون له‌س����ه‌ر خه‌بات له‌دژی داگیركه‌ر‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م����ه‌ش وایكردبو‪ ،‬كه‌ ده‌چوینه‌ ئێران‬ ‫بۆ پش����ودان زۆر نه‌ده‌ماینه‌وه‌و پێمانخۆشبو‬ ‫به‌خێرایی بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌مان بۆ گه‌رمیان‬ ‫پ����اش ئ����ه‌وه‌ی چه‌ند مانگێ����ك له‌ئێران‬ ‫ماینه‌وه‌و پشوومان دا‪ ،‬به‌ئاگاداری‌و بڕیاری‬ ‫سه‌ركردایه‌تی به‌مه‌به‌ستی گۆڕینی ده‌سته‌كه‌ی‬ ‫كاك مه‌حمود سه‌نگاوی‌و كاك كوردۆ قاسم‪،‬‬ ‫جارێكیت����ر گه‌ڕاینه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‪ .‬ش����ه‌وی‬ ‫‪ 29‬له‌س����ه‌ر ‪ 1990/3/30‬له‌گون����دی بله‌كێی‬ ‫كوردس����تانی ئێرانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وكات باره‌گای‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی دوی لێبو‪ ،‬به‌ڕێكه‌وتین تا له‌ڕێگای‬ ‫شارباژێره‌وه‌ پاش سه‌فه‌رێكی چه‌ند ڕۆژی‪،‬‬ ‫له‌ڕۆژی ‪ 1990/4/4‬گه‌یش����تینه‌وه‌ گه‌رمیان‌و‬ ‫له‌ئه‌ش����كه‌وتێك له‌زنجیره‌ ش����اخی سه‌گرمه‌‬ ‫پشتی گونده‌كانی زه‌رده‌لیكاو‪ ،‬قه‌اڵ جارێكیتر‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ یه‌كمانگرته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫پێش����مه‌رگانه‌ی كه‌ گه‌ڕاین����ه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‬ ‫بریتیبوین له‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬ش����ه‌هید عه‌لی محه‌مه‌د كه‌ره‌م ناسراو‬ ‫به‌(عه‌لی فه‌قێ مسته‌فایی)‪.‬‬ ‫‪ -2‬ش����ه‌هید مه‌جید ابراهیم لفته‌ ناس����راو‬ ‫به‌(مه‌جید دوزی)‬ ‫‪ -3‬شه‌هید ره‌مه‌زان ئه‌حمه‌د ره‌زا ناسراو‬ ‫به‌(ره‌م����ه‌زان كوڵه‌جۆیی) له‌س����اڵی ‪1995‬‬ ‫له‌شه‌ڕی ناوخۆدا شه‌هید بو‪.‬‬

‫‪ -4‬شه‌هید كامه‌ران هیدایه‌ت فارس ناسراو‬ ‫به‌(كامه‌ران مامۆستا هیدایه‌ت)‬ ‫‪ -5‬س����ه‌عید ئه‌حم����ه‌د محه‌مه‌د ناس����راو‬ ‫به‌(مه‌ال سه‌عید)‬ ‫‪ -6‬محه‌م����ه‌د س����ابر ئه‌حم����ه‌د ناس����راو‬ ‫به‌(جه‌مال مه‌ال ئۆمه‌ری)‬ ‫‪ -7‬عه‌ب����اس محه‌م����ه‌د ئه‌می����ن ناس����راو‬ ‫به‌(م��ل�ازم عه‌باس) ماوه‌ی����ه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پۆلیسی خورماتو بو‪.‬‬ ‫‪ -8‬نه‌وش����ێروان حاجی ئه‌حمه‌د‪ ،‬جێگری‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری ئاسایشی گه‌رمیانه‌ به‌پله‌ی لیوا‪.‬‬ ‫‪ -9‬سه‌باح عومه‌ر وه‌لی ناسراو به‌(سه‌باح‬ ‫شێخ حه‌میدی)‪.‬‬ ‫‪ -10‬جه‌مال ره‌شید ساڵح ناسراو به‌(جه‌مال‬ ‫شێخ حه‌میدی) ‪.‬‬ ‫‪ -11‬حه‌س����ه‌ن حه‌مید حه‌مه‌ عه‌لی ناسراو‬ ‫به‌(حه‌سه‌ن هۆمه‌ربلی)‪.‬‬ ‫‪ -12‬عوس����مان مه‌حمود محه‌مه‌د ناس����راو‬ ‫به‌(عوسمانی حاجی مه‌حمود)‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی كاك كوردۆ قاسم‌و كاك‬ ‫مه‌حمود سه‌نگاوی‌و ده‌سته‌كه‌یان بۆ ئێران‬ ‫چه‌ن����د ڕۆژێ����ك پ����اش گه‌یش����تنی ئێمه‌‬ ‫ده‌س����ته‌كه‌ی كاك مه‌حمود سه‌نگاوی‌و كاك‬ ‫كوردۆ به‌ڕێ����گای ش����ارباژێڕدا گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئێران‪ .‬به‌اڵم سێ پێشمه‌رگه‌یان له‌گه‌ڵ ئێمه‌‬ ‫مانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ بون‪:‬‬ ‫‪ .1‬شه‌هید محه‌مه‌د حسێن سلێمان ناسراو‬ ‫به‌(حه‌مه‌ ئاخه‌)‪.‬‬ ‫‪ .2‬شه‌هید هه‌ڵكه‌وت ئه‌حمه‌د غێدان‬ ‫‪ .3‬ساڵح محه‌مه‌د حسێن ناسراو به‌(كاكه‌‬ ‫توكنی)‪.‬‬ ‫پاش ڕۆیش����تنی كاك مه‌حمود سه‌نگاوی‌و‬ ‫كاك ك����وردۆو ده‌س����ته‌كه‌یان‪ ،‬له‌گه‌رمیاندا‬ ‫ته‌نها ‪ 15‬پێشمه‌رگه‌ مابوینه‌وه‌‪.‬‬ ‫هاتنی دوو پێشمه‌رگه‌ی دێرین له‌شاره‌وه‌‬ ‫له‌مانگی ‪1990/5‬دا جومعه‌ مه‌جید داودی‌و‬ ‫فایه‌ق كه‌الری‪ ،‬كه‌ دو پێش����مه‌رگه‌ی دێرینی‬ ‫تیپی ‪53‬ی شێروانه‌ بون‪ ،‬له‌ئه‌نفالدا ته‌سلیم‬ ‫ببون����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم جارێكیت����ر گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫پێش����مه‌رگایه‌تی‌و له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا له‌و ناوچانه‌‬ ‫مانه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕاستیدا ئه‌م دو پێشمه‌رگه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ناو شاریش����دا بون‪ ،‬په‌یوه‌ندیان له‌گه‌ڵمان‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وام بوو‪.‬‬

‫رێكخستنه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس����تی س����اڵی ‪1990‬دا‪ ،‬هێ����زی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ به‌ش����ێوه‌ ڕێكخس����تنێكی نوێ‬ ‫ڕێكخرایه‌وه‌و كرا به‌سێ‌ به‌ش یان سێ جۆر‪،‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌‪:‬‬ ‫ هێزی تایبه‌ت (پارتیزانه‌كان)‬‫ هێزی به‌تالیۆنه‌كان‬‫ هێزی یه‌ده‌ك‬‫ئ����ه‌و به‌ش����انه‌ به‌پراكتیك����ی له‌یه‌كتری‬ ‫جیاكران����ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكات����دا هه‌یئه‌تێكیش‬ ‫پێكهێنرا بۆ سه‌رپه‌رش����تی‌و به‌ڕێوه‌بردنیان‬ ‫به‌ن����اوی (فه‌رمانده‌یی‌ گش����تیی)و باره‌گای‬ ‫هه‌یئه‌ته‌ك����ه‌ له‌گوندی زه‌ڵێ دانرا كه‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌ق����ه‌زای قه‌اڵدزه‌ی����ه‌‪ .‬له‌پاش پرۆس����ه‌ی‬ ‫ئه‌نفال گونده‌كانی شێنێ‪ ،‬زه‌ڵێ‪ ،‬ناوزه‌نگ‪،‬‬ ‫كه‌ له‌س����ه‌ر س����نوری ئێران نزیك����ن‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی شۆڕشدا مانه‌وه‌و له‌و سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫له‌ژێر ده‌س����ه‌اڵتی شۆڕش‌و پێشمه‌رگه‌دا به‌ر‬ ‫شااڵوی ئه‌نفال نه‌كه‌وتن‪.‬‬ ‫پێكهات����ه‌ی هێزی تایبه‌ت (پارتیزانه‌كان)‬ ‫بریتیبو له‌و مه‌فره‌زه‌و ڕه‌تڵ‌و پێشمه‌رگانه‌ی‬ ‫شارباژێڕ ـ دێ ‌ی وێڵه‌‬ ‫كه‌ له‌كاره‌س����اتی ئه‌نفاله‌وه‌ هه‌تا ڕاپه‌ڕینی‬ ‫‌رمیان‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫بۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ئێران‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫‪ 1990/4/1‬ـ گه‌ڕانه‬ ‫به‌ه����اری ‪ 1991‬له‌كوردس����تانی وێرانكراوو‬ ‫‌وشیروان‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌باس‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫مالزم‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫دوز‬ ‫‌جید‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫‌هید‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ئۆم‬ ‫‌ال‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫‌مال‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫‌ق‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌ق‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫سور‬ ‫ئاكۆ‬ ‫‌هید‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫‌‪:‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫راست‬ ‫راوه‌ستاوه‌كان الی‌‬ ‫ئه‌نفالكراودا خه‌باتیان له‌دژی ڕژێمی به‌عس‌و‬ ‫حاجی‌ ئه‌حمه‌د‪ ،‬شه‌هید كامه‌ران مامۆستا هیدایه‌ت‪ ،‬عوسمان حاج ‌ی مه‌حمود‪ ،‬مه‌ال سه‌عید‬ ‫س����وپاكه‌ی ده‌كرد‪ .‬به‌هۆی سه‌ختی خه‌باتی‬ ‫دانیش���توه‌كان الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬خوالێخۆش���بو عه‌به‌ ره‌ق‪ ،‬سه‌باح شێخ مه‌حیدی‌‪ ،‬شه‌هید ره‌مه‌زان كۆڵه‌جۆیی‌‪ ،‬جه‌مال شێخ حه‌میدی‌‪ ،‬ئه‌و قۆناغ����ه‌وه‌ پارتیزانه‌كان هه‌ڵبژارده‌ بون‬ ‫له‌نمونه‌ی پێش����مه‌رگه‌ی به‌توان����او لێهاتوو‪،‬‬ ‫شه‌هید عه‌لی‌ فه‌ق ‌ێ مسته‌فایی‌‪ ،‬جه‌الل سیر‌ه مێرگی‌‬

‫كه‌ زۆربه‌یان له‌فه‌رمانده‌و كادیرو پێشمه‌رگه‌‬ ‫گه‌ن����ج‌و س����ه‌ڵته‌كانی ئه‌و س����ه‌رده‌مه‌ بون‪.‬‬ ‫به‌بڕیاری سه‌ركردایه‌تی ده‌سته‌یه‌كی تایبه‌ت‬ ‫له‌و كاته‌دا دانرا بۆ سه‌رپه‌رش����تیكردنی ئه‌م‬ ‫هێ����زه‌‪ ،‬كاك حامی����دی حاج����ی غالی وه‌ك‬ ‫لێپرس����راوی ده‌س����ته‌كه‌ دیاریكرا‪ .‬هاوكات‬ ‫ب����اره‌گای ده‌س����ته‌كه‌و هێزه‌ك����ه‌ش له‌زه‌ڵێ‬ ‫دانرا‪.‬‬ ‫پ����اش پێكهێنانی ئه‌م ده‌س����ته‌یه‌ هه‌مو‬ ‫ئی����ش‌وكاری پارتیزان����ه‌كان ڕوبه‌ڕوی ئه‌مان‬ ‫ده‌كرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژی ‪ 1990/7/10‬كاك نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فا‪ ،‬نامه‌یه‌كی بۆ نوسیبوم‪ ،‬له‌یه‌كێك‬ ‫له‌خاڵه‌كانیدا باس����ی ئه‌و ڕێكخستنه‌ نوێیه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هاوپێچی نامه‌كه‌ كڵێشه‌یه‌كیش����ی‬ ‫بۆ ناردبوم‪ ،‬جۆری ڕێكخس����تنه‌وه‌كه‌ی تێدا‬ ‫ڕونكرابۆوه‌‪( .‬نامه‌كه‌و كڵێشه‌كه‌ ماون)‬ ‫هاتنی كاك شاهۆ‬ ‫له‌مانگی ‪1990/7‬دا پێشمه‌رگه‌و فه‌رمانده‌ی‬ ‫دێرین‌و ناس����راو شه‌هید ش����اهۆ (محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌حم����ه‌د مه‌حم����ود) ناس����راو به‌(حه‌مه‌ی‬ ‫ته‌له‌)كه‌ له‌ئه‌نفالی س����ێدا به‌ناچاری ته‌سلیم‬ ‫ببوه‌وه‌‪ ،‬له‌ش����اره‌وه‌ هاته‌وه‌ بۆ المان‪ .‬كاك‬ ‫شاهۆ له‌س����اڵی ‪1976‬وه‌ پێش����مه‌رگه‌ بو‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی دێی ده‌ره‌ دۆینی نزیكی ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫ب����و‪ .‬یه‌كێك ب����و له‌پێش����مه‌رگه‌و فه‌رمانده‌‬ ‫ناس����راوه‌كان‪ .‬له‌س����اڵی ‪1980‬دا له‌شه‌ڕێكدا‬ ‫به‌س����ه‌ختی بریندار ببو‪ .‬له‌پ����اش ڕاپه‌ڕین‬ ‫به‌ڕووداوی ئۆتۆمبێل گیانی له‌ده‌ستدا‪ .‬كاك‬ ‫هادی‌و كاك عه‌تای براشی له‌ڕاپه‌ڕینی مانگی‬ ‫‪1991/3‬دا له‌خانه‌قین شه‌هید بون‪.‬‬ ‫هاتنی كاك سه‌ید جه‌وهه‌رو كاك ره‌یس‬ ‫له‌مانگی ‪1990/7‬دا سه‌ید جه‌وهه‌رو ره‌یسی‬ ‫قه‌ره‌داغ‪ ،‬له‌گه‌ڵ دو ده‌سته‌ پێشمه‌رگه‌ له‌دو‬ ‫كاتی جیادا له‌ئێرانه‌وه‌ به‌ڕێگای شارباژێڕدا‬ ‫هاتنه‌وه‌‪ ،‬كاك س����ه‌ید جه‌وهه‌رو ده‌سته‌كه‌ی‬ ‫ڕۆیش����تن بۆ گه‌رمیان بۆ سنوری قادركه‌ره‌م‬ ‫ چه‌مچه‌ماڵ‌و كاك ره‌یس‌و ده‌س����ته‌كه‌ی بۆ‬‫سنوری قه‌ره‌داغ‪.‬‬ ‫ده‌س����ته‌كه‌ی كاك س����ه‌ید جه‌وه����ه‌ر ئه‌م‬ ‫پێشمه‌رگانه‌ بون‪:‬‬ ‫‪ -1‬ش����ه‌هید جه‌وه����ه‌ر له‌تی����ف محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫فه‌رمانده‌ی دیارو ناسراو (سه‌ید جه‌وهه‌ر)‪،‬‬ ‫له‌مانگی ‪ 1997 /10‬له‌شه‌ڕی ناوخۆدا شه‌هید‬ ‫بو‪ .‬برایه‌كی به‌ناوی حه‌مید له‌تیف محه‌مه‌د‬ ‫له‌شه‌ڕی دێی زنانه‌‪-‬خورماتوو له‌ساڵی ‪1985‬‬ ‫شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -2‬شه‌هید یاسین عه‌بدول محه‌مه‌د ناسراو‬ ‫به‌(یاسینه‌ بچكۆل)‬ ‫‪ -3‬شه‌هید دكتۆر ئاتیال سه‌عدواڵ خه‌لیل‪،‬‬ ‫له‌ڕۆژی ‪ 1991/10/5‬له‌هێرشی سوپای عێراق‬ ‫بۆ كفری‪-‬سه‌رقه‌اڵ شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -4‬شه‌هید به‌رزان محه‌مه‌د عه‌زیز ناسراو‬ ‫به‌(به‌رزان قایش پاشایی) له‌ڕاپه‌ڕینی ‪1991‬‬ ‫له‌كه‌ركوك شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -5‬محه‌م����ه‌د كه‌ری����م مه‌حمود‪ ،‬ناس����راو‬ ‫به‌(حه‌مه‌ چه‌وری)‪.‬‬ ‫‪ -6‬جه‌مال موحس����ین جه‌وهه‌ر ناس����راو‬ ‫به‌(جه‌مال وارانی)‪.‬‬ ‫‪ -7‬غائب حس����ێن عه‌لی ناسراو به‌(غائب‬ ‫له‌لبن)‪.‬‬ ‫‪ -8‬ئه‌ن����وه‌ر محه‌م����ه‌د عه‌ل����ی ناس����راو‬ ‫به‌(ئه‌نوه‌ر ده‌ره‌وه‌یانی)‪ ،‬ئێستا پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی عه‌مید‪.‬‬ ‫‪ -9‬جه‌می����ل حس����ێن حه‌س����ه‌ن ناس����راو‬ ‫به‌(جه‌میل ش����ێخ له‌نگه‌ری)‪ .‬پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی مقه‌ده‌م‬ ‫ئه‌و كات ڕه‌ش����ید عه‌لی س����ه‌عید ناسراو‬ ‫به‌(حه‌مه‌ ره‌ش����ید توكنی) له‌گه‌ڵ س����ه‌ید‬ ‫جه‌وهه‌ردا هاتبۆوه‌‪ ،‬تا بێته‌ الی ده‌سته‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫عه‌بادی‪ ،‬سه‌رۆك وه‌زیرێكی‌ شكستخواردو‬

‫‪7‬‬

‫په‌رله‌مانتارێكی كورد‪ :‬له‌کاتی سه‌رۆكایه‌تی لیژنه‌ی‌ داراییدا چه‌ندین كێشه‌مان له‌گه‌ڵ عه‌بادی هه‌بو‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫بون به‌سه‌رۆک وه‌زیریی عه‌بادی له‌یه‌ك‬ ‫ساڵ نزیكده‌بێته‌وه‌‪ ،‬تائێستا ده‌یان‬ ‫كێشه‌ی له‌گه‌ڵ كوردو سونه‌و ناوخۆی‬ ‫شیعه‌و حزبه‌كه‌ی‌ چاره‌سه‌ر نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی له‌و ساڵه‌دا روبه‌ڕوی‬ ‫ده‌یان قه‌یرانی وه‌كو دارایی‌و داعش‌و‬ ‫دابه‌زینی نرخی نه‌وت بوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫د‪ .‬مه‌حمود عوسمان په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫پێشوی عێراق ده‌ڵێت "تا ئێستا‬ ‫عه‌بادی‌ له‌كارو ئه‌رك‌و ئامانجه‌كانیدا‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوس���مان سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ پێش���وی عی���راق‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌بادی‬ ‫تاوه‌كو ئێستا سه‌كه‌وتو نه‌بوه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ مالیكی‪ ،‬عه‌بادی كێشه‌كانی‬ ‫له‌گه‌ڵ كوردو سوننه‌ چاره‌سه‌ر بكردایه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ هیچ كێش���ه‌یه‌ك چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌بوه‌و ته‌نها باس���ی موچه‌و پاره‌ ناردن‬ ‫یان نه‌ناردن‌و مانگانه‌ خه‌ڵك چاوه‌ڕوانه‌‬ ‫بزانن كه‌ی بڕه‌ پاره‌یه‌ك ده‌نێردرێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی "عه‌بادی به‌رامبه‌ر به‌عه‌ره‌بی‬ ‫سونه‌ش نه‌یتوانیوه‌ كێشه‌كان چاره‌سه‌ر‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌داعش���یش نه‌یتوانیوه‌ وه‌كو پێویست‬ ‫به‌ره‌نگاری ببێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بوایه‌ ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ی رێككه‌وتنی له‌سه‌ر كرا به‌وه‌ی‬ ‫عه‌بادی جێبه‌جێی بكات‪ ،‬نه‌یكردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و كێشانه‌ی‌ روبه‌ڕوی عه‌بادی‬ ‫بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌ناو خودی شیعه‌شدا‬ ‫به‌ربه‌س���ت هه‌یه‌ به‌رامب���ه‌ر به‌عه‌بادی‌و‬ ‫ره‌نگه‌ مالیكی‌و ده‌س���ته‌كه‌ی‌ نه‌یانه‌وێت‬ ‫س���ه‌ربكه‌وێت‪ ،‬خۆیش���ی هێزێك���ی وای‬ ‫نییه‌ بتوانێت كاره‌كانی بكات‪ ،‬به‌كورتی‬ ‫قسه‌ی باش���یان وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌كرده‌وه‌‬ ‫هیچیان نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و به‌ربه‌ستانه‌ی‌ روبه‌ڕوی‬ ‫ویالیه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌ب���ادی بوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬د‬ ‫مه‌حمود رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ‬

‫عه‌بادی له‌كاركردندا‬ ‫جیاوازی زۆره‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مالیكی‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌بیروباوه‌ڕ‬ ‫جیاوازییه‌كی وایان‬ ‫نییه‌‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‬ ‫كوردو سونه‌ نه‌توانێت رێكبكه‌وێت‌و له‌ناو‬ ‫ش���یعه‌دا كۆمه‌ڵێكی زۆر هه‌بن دژایه‌تی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌ به‌ربه‌ستن"‪.‬‬ ‫ئه‌و سیاسه‌تمه‌داره‌ی‌ كورد له‌به‌راوردی‬ ‫مالیك���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ عه‌ب���ادی به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌كورد‪ ،‬وتی "یه‌كه‌م رۆژ كه‌ عه‌بادی بو‬ ‫به‌سه‌رۆك‪ ،‬وتم هیچ جیاوازییه‌كیان نییه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مالیكی‌و هه‌مان فیكرو بۆچونیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ عه‌بادی پێشتر بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌شت س���اڵ س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی‌ دارایی‬ ‫په‌رله‌مان بوه‌و ئێمه‌ چه‌ندین كێش���ه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵی���دا هه‌بوه‌‪ ،‬په‌نام���ان ده‌برده‌ به‌ر‬ ‫مالیكی بۆی چاره‌سه‌ر ده‌كردین"‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ عه‌بادی‌و مالیك���ی له‌هه‌ندێك‬ ‫كرده‌وه‌و بیركردنه‌وه‌دا جیاوازیان هه‌بێت‪،‬‬

‫وه‌ك د‪ .‬مه‌حم���ود ده‌ڵێ���ت "عه‌ب���ادی‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ كاركردن���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ مالیكیدا‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ قس���ه‌ی توندو هێرش‬ ‫ن���اكات‪ ،‬مامه‌ڵه‌یه‌كی جی���اوازی هه‌یه‌و‬ ‫خوێنده‌وارت���رو تاڕاده‌ی���ه‌ك زیره‌كتره‌و‬ ‫توانیویه‌ت���ی تاڕاده‌یه‌كی زۆر په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ دروس���تبكات‪ ،‬به‌گشتی‬ ‫له‌كاركردن���دا جی���اوازی زۆره‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫مالیكی‪ ،‬به‌اڵم به‌بیروباوه‌ڕ جیاوازییه‌كی‬ ‫وایان نییه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات په‌رله‌مانتارێك���ی ئێس���تای‌‬ ‫ك���ورد له‌په‌رله‌مان���ی عێ���راق ب���اس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات كه‌سه‌رده‌می عه‌بادی‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ستبه‌كاربونیدا‪ ،‬واڵت به‌ته‌واوی وێران‬ ‫ببو‪ ،‬كێش���ه‌یه‌كی زۆری هه‌ڵپه‌سێردراو‬

‫بونی هه‌بو‪ ،‬له‌س���ه‌روی هه‌موش���یانه‌وه‌‬ ‫ش���ه‌ڕی داع���ش‌و ئاواره‌بون���ی‌ خه‌ڵكی‬ ‫چه‌ن���د ناوچه‌یه‌كی عی���راق‪ ،‬بۆیه‌ ره‌نگه‌‬ ‫قورستر بێت بۆ ئه‌و چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دۆخه‌كه‌دا بكات‪.‬‬ ‫ئااڵ تاڵه‌بان���ی په‌رله‌مانت���اری‌ عێراق‬ ‫له‌فراكس���یۆنی س���ه‌وز بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌راس���تیدا ل���ه‌و س���اڵه‌دا كارێكی زۆر‬ ‫گه‌وره‌و به‌رچ���او نه‌كراوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫پێش���بینی ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕای دۆخه‌‬ ‫ئه‌منییه‌ك���ه‌ ده‌كرێ���ت بڵێی���ن عه‌بادی‬ ‫هه‌وڵێك���ی زۆری���داوه‌ ك���ه‌ رێككه‌وتنی‌‬ ‫سیاسی رابگرێت‪ ،‬چونكه‌ تاوه‌كو ئێستا‬ ‫هی���چ كوتله‌ی���ه‌ك بایكۆت���ی نه‌كردوه‌و‬ ‫نه‌هاتوه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ له‌حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌‌و‬

‫بی���ری ل���ه‌وه‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌ هه‌ڵوێس���ت‬ ‫وه‌ربگرێت به‌رامبه‌ری"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هاتنه‌ س���ه‌رحوكمی‌ حه‌یده‌ر‬ ‫عه‌ب���ادی‪ ،‬عێ���راق بو به‌كانگای ش���ه‌ڕو‬ ‫ملمالنێی الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‌و دابه‌زینی‬ ‫نرخی نه‌وت‌و داڕوخان���ی ئابوری واڵت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌س���ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫توندی نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫پێیوای���ه‌ تائێس���تا هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای هه‌بون���ی چه‌ندین كێش���ه‌و‬ ‫رازینه‌بون له‌ته‌واوی پرۆسه‌كه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫بابه‌ت���ی بودجه‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬بۆ س���ونه‌كان‬ ‫بابه‌ت���ی پڕچ���ه‌ك نه‌كردنی‌ عه‌ش���ایه‌ر‬ ‫ب���ۆ پارێزگاریك���ردن له‌ناوچه‌كه‌ی���ان‪،‬‬

‫له‌گه‌ڵ هه‌مو ئه‌مان���ه‌دا هه‌موی پێیوایه‌‬ ‫فرس���ه‌تێك بدرێت به‌عه‌ب���ادی‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌رچۆنێك بێت هه‌وڵی���داوه‌ رێككه‌وتن‬ ‫بهێڵێته‌وه‌و به‌رده‌وامی���ی هه‌بوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان‪ ،‬هیچ نه‌بێت به‌ش���داری‬ ‫به‌رده‌وامی هه‌بوه‌ له‌كۆبونه‌وه‌كانی س���ێ‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌و به‌راشكاوانه‌ قسه‌ی‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی "جگه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌ركاتێك‬ ‫په‌رله‌مان بانگهێشتی كردبێت‪ ،‬چ به‌ناوی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ فه‌رمی‌و چ ب���ۆ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك���ی تایبه‌ت یان س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌م���ان ئاماده‌یی هه‌بوه‌‪ ،‬به‌گش���تی‬ ‫ئه‌م توانیویه‌تی رێككه‌وتنه‌كان رابگرێت‌و‬ ‫هه‌وڵی راگرتنی‌ بااڵنس���ی داوه‌و گوێیش‬ ‫ده‌گرێ���ت ب���ۆ نمون���ه‌ له‌دامه‌زران���دن‌و‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ پۆس���ته‌كان‌و راوێژكردنی‌‬ ‫به‌الیه‌نه‌كان���ی تر‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌حكومه‌تی‌‬ ‫پێشوی مالیكی مانا بۆ رێككه‌وتن نه‌ماو‬ ‫حسابی بۆ هاوبه‌شه‌كانی نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ به‌ربه‌س���ته‌كانی ب���ه‌رده‌م‬ ‫عه‌ب���ادی‪ ،‬تاڵه‌بان���ی ده‌ڵێت "ش���ه‌ڕی‬ ‫تیرۆرو الوازی هێزو بونی میلیش���یایه‌كی‬ ‫زۆر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی یاس���ا كه‌ ئ���ه‌و وه‌كو‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان كۆنترۆڵی‬ ‫نیی���ه‌ به‌س���ه‌ریانه‌وه‌‪ ،‬خ���ۆی زۆر جار‬ ‫وتویه‌تی داواو تكام له‌حه‌ش���دی شه‌عبی‬ ‫كردوه‌ ك���ه‌ وابكه‌ن‌و وا نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌موی به‌ربه‌سته‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕای په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ یه‌كێتی عه‌بادی‬ ‫حساب بۆ ره‌خنه‌ ده‌كات‌و گوێگری هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كانه‌‪ ،‬وتی "ئه‌م���ه‌ش زۆر گرنگه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ چه‌ند جارێك رۆش���توینه‌ته‌ الی‌و‬ ‫به‌هه‌نده‌وه‌ قسه‌كانمانی وه‌رگرتوه‌و هه‌ر‬ ‫كاتێك بمانه‌وێت بچینه‌ الی یان په‌یوه‌ندی‬ ‫پێوه‌ بكه‌ین ئاس���انتره‌‪ ،‬به‌گش���تی ئه‌م‬ ‫ده‌زانێت ئه‌وه‌ی پێش خۆی چه‌ند هه‌ڵه‌ی‬ ‫كردوه‌و به‌هه‌ستیارییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ ده‌كات‌و‬ ‫هه‌مو جارێكیش جه‌خ���ت ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫نابێت هه‌ڵه‌كانی پێشو دوباره‌ بكاته‌وه‌و‬ ‫نایه‌وێت الیه‌نه‌كان پشتگوێ بخات‪ ،‬به‌الی‬ ‫منه‌وه‌ ئه‌وه‌ گرنگترین خاڵه‌"‪.‬‬

‫تاریق عه‌زیز‬

‫پیاوی‌ متمانه‌پێكراوی‌ سه‌دام‬ ‫پرۆفایل‬

‫میخائیل یۆحه‌نا عه‌زیز‪ ،‬راوێژكاری‌ هه‌ره‌‬ ‫نزیك‌و متمانه‌پێكراوی‌ س���ه‌دام حسێن‪،‬‬ ‫تاكه‌ مه‌س���یحی‌ نێو كابینه‌ یه‌ك له‌دوای‌‬ ‫یه‌كه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ به‌عس‪ ،‬هه‌ینی‌ رابردو‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 79‬ساڵیدا گیانی‌ سپارد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رۆژگارێك ك ‌ه له‌لوتكه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتدا بو‬ ‫به‌كوردی‌ وت "تا هه‌زار ساڵی‌ تر ده‌بێت‬ ‫بۆ كه‌ركوك بگرین‪ ،‬وه‌ك چۆن عه‌ره‌ب تا‬ ‫ئێستاش شین بۆ ئه‌نده‌لوس ده‌كات"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ ساڵێكه‌ ئه‌و شارۆچكه‌ مه‌سیحی‌‬ ‫نش���ینه‌ی‌ ده‌شتی‌ موس���ڵ‌ كه‌ ‪ 79‬ساڵ‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر تاریق عه‌زیز چاوی‌ به‌دنیا تێدا‬ ‫پشكوت‪ ،‬له‌ژێر ده‌س���تی‌ شه‌ڕه‌نگێزترین‬ ‫گروپی‌ تون���ده‌ڕه‌وی‌ ئیس�ل�امیدایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ ناسریه‌‬ ‫ماڵئاوای���ی‌ له‌ژی���ان ده‌كات‪ ،‬عێراق پڕه‌‬ ‫له‌ملمالنێ‌‌و ش���ه‌ڕ‌و كاره‌س���ات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌ره‌نجامی‌ سیاسه‌تێك بو ك ‌ه به‌عسیه‌كان‬ ‫سه‌رده‌مانێك له‌عێراقدا په‌یڕه‌ویان كردو‬ ‫ئه‌میش یه‌كێك بو له‌داڕێژه‌رانی‌‪.‬‬ ‫عه‌زیز ك���ه‌ له‌كۆتایی‌ ده‌یه‌ی‌ ‪1950‬ه‌وه‌‬ ‫س���ه‌دام ناس���یوه‌‪ ،‬بوه‌ به‌هاوڕێی‌ گیانی‌‬ ‫به‌گیانی‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ زۆربه‌ی‌ مه‌س���یحیه‌‬ ‫كلدانیه‌كان���ی‌ عێراق له‌و س���ه‌رده‌مانه‌دا‬ ‫هه‌واداری‌ بیری‌ چه‌پ‌و حیزبی‌ ش���یوعی‌‬ ‫بون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌م ب���وه‌ به‌هاوڕێی‌ ئه‌و‬ ‫به‌عس���یانه‌ی‌ بیری‌ ناس���یۆنالیزم‌و پان‬ ‫عه‌ره‌بیزمیان له‌مێش���كدا ب���وه‌‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫هاتنه‌ س���ه‌ر كاری‌ به‌عسیه‌كاندا له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1968‬ب���وه‌ به‌سه‌رنوس���ه‌ری‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫"س���ه‌وره‌"ی‌ زمانحاڵ���ی‌ حیزبی‌ به‌عس‌و‬ ‫دواتری���ش وه‌زیری‌ راگه‌یاندن‌و ماش���ێنی‌‬

‫پڕوپاگه‌ن���ده‌و راگه‌یاندن���ی‌ حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫حیزبی‌ به‌عس به‌ڕێوه‌بردوه‌‪.‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1979‬كه‌ سه‌دام ده‌بێته‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ عێ���راق‪ ،‬تاریق عه‌زی���ز ده‌بێته‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ "ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫شۆڕش"‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪1980‬شدا له‌سه‌روه‌ختی‌‬ ‫هاتنه‌ سه‌ركاری‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ له‌ئێران‪،‬‬ ‫كه‌ كێشه‌و ملمالنێكانی‌ نێوان حكومه‌تی‌‬ ‫به‌ع���س‌و حكومه‌تی‌ ت���ازه‌ دام���ه‌زراوی‌‬ ‫خومه‌ینی له‌په‌ره‌س���ه‌ندندا ب���و‪ ،‬تاریق‬ ‫عه‌زیز له‌ده‌روازه‌ی‌ زانكۆی‌ موسته‌نسریه‌دا‬ ‫روبه‌روی‌ هه‌وڵی‌ تیرۆركردن بۆوه‌‪ ،‬سه‌دام‬ ‫حسێن هه‌ر هه‌مان رۆژ "ئێران"‌و "حیزبی‌‬ ‫ده‌عوه‌"ی‌ نزی���ك له‌ئێرانی‌ تۆمه‌تبار كرد‬ ‫به‌وه‌ی‌ ده‌ستیان هه‌بوه‌ له‌و هه‌وڵه‌دا‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1983‬دا‪ ،‬س���ه‌دام حس���ێن‬ ‫پۆس���تی‌ وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ به‌تاری���ق‬ ‫عه‌زی���ز ده‌س���پێرێت‪ ،‬ك���ه‌ گه‌رم���ه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ دژواری‌ عێ���راق‌و ئێرانه‌‪ ،‬عه‌زیز‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ كارامه‌ییه‌وه‌ ئیداره‌ی‌ دۆسیه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق ده‌كات‪،‬‬ ‫پش���تیوانی‌ رۆژئاواو ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراق‬ ‫دژ به‌ئێران ده‌سته‌به‌ر ده‌كات‌و دواتریش‬ ‫له‌دانوستانه‌كانی‌ راوه‌س���تانی‌ شه‌ڕیشدا‬ ‫كه‌ به‌سه‌رپه‌رشتی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫ئه‌نجامدرا‪ ،‬نوێنه‌رایه‌تی‌ عێراقی‌ كرد‪.‬‬ ‫له‌كاتی‌ داگیركردنی‌ كوه‌یتیشدا له‌الیه‌ن‬ ‫سوپای‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬عه‌زیز رۆڵێكی‌ گرنگی‌‬ ‫له‌دانوس���تانه‌كانی‌ په‌یوه‌ست به‌و قه‌یرانه‌‬ ‫بین���ی‌ كه‌ سه‌رتاس���ه‌ی‌ جیهان���ی‌ پێوه‌‬ ‫س���ه‌رقاڵ‌ ب���و‪ ،‬چه‌ن���د كاتژمێرێك به‌ر‬ ‫له‌راگه‌یاندنی‌ جه‌نگی‌ واڵتانی‌ هاوپه‌یمان‬

‫دژ به‌عێراق له‌هاوین���ی‌‪1990‬دا‪ ،‬وه‌ك دوا‬ ‫هه‌وڵدان بۆ كش���انه‌وه‌ی‌ عێراق له‌كوه‌یت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ دبلۆماس���یه‌وه‌‪ ،‬جیمس بیكه‌ری‌‬ ‫وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێ���راق‌و تاریق عه‌زیز‬ ‫كۆبونه‌وه‌‪ .‬بیكه‌ر له‌یاداشته‌كانیدا ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ده‌س���تپێكی‌ كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا به‌تاریق‬ ‫عه‌زیزم وت نامه‌یه‌كم پێیه‌ له‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ویالیه‌ت���ه‌ یه‌كگرتوه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌‬ ‫بۆ س���ه‌رۆك سه‌دام حس���ێن‪ ،‬پێمخۆشه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ به‌راده‌ستكردنی‌ ئه‌م نامه‌یه‌‬ ‫ده‌س���تپێبكه‌م‪ .‬عه‌زیز وت���ی‌‪ :‬كۆپییه‌كت‬ ‫پێی���ه‌ بتوانم بیخوێنم���ه‌وه‌؟ وتم‪ :‬به‌ڵێ‌‪.‬‬ ‫وه‌ریگرت‌و خوێندی���ه‌وه‌‪ ،‬خوێندنه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 10‬ده‌قه‌ی‌ خایاند‪ .‬پاش���ان وتی‌‪ :‬ناتوانم‬ ‫ئه‌م نامه‌یه‌یه‌ وه‌ربگرم چونكه‌ به‌زمانێك‬ ‫نوس���راوه‌ كه‌ شایسته‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫سه‌رۆكی‌ واڵتان نییه‌"‪.‬‬ ‫بیك���ه‌ر باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "تاریق‬ ‫عه‌زیز له‌و كۆبونه‌وه‌ی���ه‌دا چاودێرییه‌كی‌‬ ‫توندی‌ له‌س���ه‌ر ب���و‪ ،‬بارزان���ی‌ زڕ برای‌‬ ‫سه‌دام‌و باڵوێزی‌ عێراق له‌باره‌گای‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫تاریق عه‌زیز‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان له‌جنێڤ له‌الی‌ راس���تیه‌وه‌‬ ‫دانیش���تبو‪ ،‬وه‌رگێ���ڕه‌ تایبه‌ته‌ك���ه‌ی‌ پیاوێكی‌ دیكتاتۆری‌ وه‌ك سه‌دام حسێن له‌گ���ه‌ڵ‌ كه‌ناڵ���ی‌ "عه‌ره‌بیه‌"‪ ،‬س���ه‌دامی‌ كه‌ركوكیان كردبو‪ ،‬پێیوتبون "ده‌بێت تا‬ ‫به‌"ب���راو هاوڕێ���ی‌ ئازی���ز"ی‌ ناوب���ردو هه‌زار ساڵی‌ تر بۆ كه‌ركوك بگرین‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بیت"‪.‬‬ ‫سه‌دامیش له‌الی‌ چه‌پیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫گوێڕایه‌ڵ���ی‌‌و ملكه‌چ���ی‌ عه‌زیز هه‌رگیز ئیعدامكردن���ی‌ س���ه‌دامی‌ به‌"دژوارترین‌و چۆن ئێمه‌ی‌ عه‌ره‌ب تا ئێستاش شین بۆ‬ ‫تاری���ق عه‌زیز ك���ه‌ به‌ش���ی‌ ئینگلیزی‌‬ ‫له‌زانك���ۆی‌ به‌غ���دا ته‌واو كردب���و‪ ،‬له‌نێو له‌الی‌ س���ه‌دام حسێن جێی‌ گومان نه‌بو‪ ،‬ناخۆشترین ساته‌وه‌ختی‌ ژیان"ی‌ ناوبرد‌و ئه‌نده‌لوس ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫تاریق عه‌زیز كه‌ ژماره‌ ‪ 43‬بو له‌پله‌به‌ندی‌‬ ‫پیاوانی‌ رژێمی‌ س���ه‌دامدا ك���ه‌ زۆربه‌یان ته‌نانه‌ت ئه‌و ك���وڕی‌ دوه‌می‌ خۆی‌ ناونا پێیوابو "ئیعدام كردن ‌ی سه‌دام‪ ،‬كوشتنی‌‬ ‫‪ 55‬داواك���راودا له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه‌ دوای‌‬ ‫تكریتی‌‌و سونی‌ مه‌زهه‌ب بون روخسارێكی‌ س���ه‌دام‪ ،‬له‌س���اڵی‌ ‪1968‬ه‌و‌ه ت���ا ‪ 2003‬عێراق بو"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پیاوه‌ سه‌رس���پییه‌ كه‌ له‌س���ه‌ر داگیر كردن���ی‌ عێراق له‌‪2003‬دا‌و پاش دو‬ ‫ده‌گمه‌ن‌و به‌تواناو كارامه‌ بو‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك یه‌كێك بو له‌كه‌س���ه‌ نزیكه‌كانی‌ س���ه‌دام‬ ‫غه‌سان ش���ه‌ربلی‌ رۆژنامه‌نوسی‌ ناوداری‌ حس���ێن‌و له‌كاتی‌ دادگای���ی‌ كردنه‌كه‌یدا‪ ،‬راگواستن‌و سه‌ركوتكردنی‌ كورد‌و پرۆسه‌ی‌ هه‌فته‌ له‌كه‌وتنی‌ به‌غدا خۆی‌ راده‌س���تی‌‬ ‫ع���ه‌ره‌ب ده‌ڵێ���ت "زیره‌ك���ی‌‌و كارامه‌یی‌ س���ه‌دامی‌ به‌"هاوڕێی‌ س���ه‌نگه‌ر" ناوبردو ئه‌نفال حوكمدرابو‪ ،‬س���اڵی‌ ‪ 1991‬كاتێك هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ریكا كرد‪ ،‬س���ێ‌ منداڵی‌‬ ‫كه‌ڵك���ی‌ چیه‌ ك���ه‌ وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ دواتری���ش له‌میان���ه‌ی‌ چاوپێكه‌وتنێكیدا كه‌ ش���اندی‌ دانوس���تانكاری‌ كورد باسی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫له‌پێنج مانگ ‌ی رابردودا داهاتی‌ فرۆشتنی‌ چیمه‌نتۆ‬ ‫زیاتر له‌چوار ملیار دینار بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫داهاتی‌ فرۆشتنی‌ به‌شه‌ چیمه‌نتۆی‌‬ ‫حكومی‌ له‌كارگه‌ی‌ تاسڵوجه‌ له‌پێنج‬ ‫مانگی‌ رابردودا زیاتر له‌چوار ملیار‬ ‫دینار بوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فرۆشتنی‌‬ ‫چیمه‌نتۆش ده‌ڵێت‪ ،‬به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫داراییه‌وه‌ له‌ئێستادا چیمه‌نتۆ زۆره‌‌و‬ ‫خواست كه‌مه‌‪.‬‬

‫ئه‌و جموجوڵی‌‬ ‫بیناسازییه‌ی‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌ولێر‌و دهۆك‬ ‫نیه‬

‫له‌ساڵی‌ ‪2006‬ه‌وه‌كارگه‌ی‌ چیمه‌نتۆی‌‬ ‫تاس���ڵوجه‌ به‌پێی‌ گرێبه‌س���تێك ك ‌ه‬ ‫ماوه‌كه‌ی‌ ‪ 10‬س���اڵه‌ دراوه‌ به‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و كارگه‌كه‌ له‌الیه‌ن كۆمپانیای‌‬ ‫الڤاجی‌ فه‌ره‌نسییه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا كۆمپانیاكه‌ به‌شێك‬ ‫له‌چیمه‌نت���ۆی‌ هه‌رس���ێ‌ پارێزگاكه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم دابینده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فرۆش���تنی‌ چیمه‌نتۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێزه‌ غه‌ریب به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬به‌پێ���ی‌ گرێبه‌س���ته‌كه‌‬ ‫كۆمپانی���ای‌ ناوبراو رۆژانه‌ هه‌زار ته‌ن‬ ‫چیمه‌نتۆ به‌حكومه‌ت ده‌دات‌و له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان���ی‌ فرۆش���تنه‌وه‌‬ ‫ده‌درێته‌ هاواڵتیان‪ .‬ئاماژه‌شیدا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ب���ڕه‌ چیمه‌نتۆیه‌ رێ���ژه‌ی‌ ‪%43‬ی‌ بۆ‬ ‫سلێمانی‌‪%37 ،‬ی‌ بۆ هه‌ولێر‪%20 ،‬ی‌‬ ‫بۆ دهۆك ته‌رخانده‌كرێت‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ مه‌رجه‌كان���ی‌ پێدان‌و‬ ‫فرۆش���تنه‌وه‌ی‌ به‌هاواڵتیانیش وتی‌‪،‬‬ ‫هه‌ر هاواڵتیه‌ك مۆڵه‌تی‌ دروستكردنی‌ شاره‌كان مافی‌ سودمه‌ندبونیان هه‌یه‌‬ ‫بینای‌ وه‌رگرتبێ���ت ده‌توانێت داوای‌ هه‌تا بڕی‌ ‪ 25‬ته‌ن‪ ،‬نیش���ته‌جێبوانی‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ چیمه‌نت���ۆ بكات‪ ،‬له‌الیه‌ن ش���ارۆچكه‌كانیش هه‌ت���ا ‪ 20‬ت���ه‌ن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌ش���یانه‌وه‌ پ���اش گوندنش���ینانیش هه‌ت���ا ‪ 15‬ته‌نیان‬ ‫ده‌رچونی‌ لیژنه‌ی‌ پشكنین‌و خه‌ماڵندن پێده‌درێت‌و س���ه‌رجه‌م پارێزگاكانیش‬ ‫بڕی‌ پێویستی‌ چیمه‌نتۆی‌ پێده‌درێت‪ .‬وه‌ك یه‌ك ده‌بن‌و چیمه‌نتۆكه‌ش���یان‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت‪ ،‬لیژنه‌ی‌ پشكنین بۆ له‌الی���ه‌ن كارگ���ه‌ی‌ تاس���لوجه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌ر مه‌تر دوجایه‌ك ‪ 150‬كیلۆ داده‌نێت‌و دابینده‌كرێ���ت ك���ه‌ به‌وت��� ‌هی‌ ئاوێزه‌‬ ‫پاش كۆتایی‌ هاتنی‌ خه‌ماڵندنیش هه‌ر غه‌ری���ب‪" ،‬كوالێت���ی‌ چیمه‌نتۆكه‌ زۆر‬ ‫ته‌نێك له‌چیمه‌نتۆ به‌ ‪ 60‬هه‌زار دینار باش���ه‌‌و وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ ش���اره‌زایان‬ ‫باسیده‌كه‌ن باشترین جۆره‌ بۆ سه‌قف ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌فرۆشرێته‌ هاواڵتی‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ بڕیاری‌ وه‌زاره‌تی‌ بازرگانی‌‌و بینا به‌كاربهێنرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ له‌س���ااڵنی‌ راب���ردودا‬ ‫پیشه‌سازی‌ هاواڵتیانی‌ نیشته‌جێی‌ ناو‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی فرۆشتنی چیمه‌نتۆ‬ ‫هاواڵتی���ان ب���ۆ وه‌رگرتن���ی‌ ب���ڕه‌ رابردوش ئاوێزه‌ غه‌ری���ب رایگه‌یاند‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك���ه‌ كه‌متری���ن بڕه‌ بۆ هه‌م���ان موڵك یان هه‌ر موڵكێكی‌‬ ‫چیمه‌نتۆی‌ بڕی���اردراو چه‌ند مانگێك له‌پێن���ج مانگی‌ رابردودا كۆی‌ داهاتی‌ نه‌س���رییه‌ی‌ بۆ ته‌رخانك���راوه‌‌و وه‌ك تر‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئاوێزه‌ غه‌ری���ب وتی‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫له‌چاوه‌ڕوانی���دا ده‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم فرۆش���تنی‌ چیمه‌نت���ۆ له‌هه‌رس���ێ‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌ رایگه‌یاند‪ ،‬نه‌سریه‌ی‌‬ ‫له‌ئێستادا به‌هۆی‌ بارودۆخی‌ ئابوری‌‌و پارێزگاكه‌ گه‌یش���توه‌ته‌ چوار ملیار‌و مانگانه‌مان ‪ 800‬هه‌زار دیناره‌و وتیشی‌‪ ،‬داواكارییه‌كی���ان به‌رزكردوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ پشكنینی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ شاریان به‌مه‌به‌س���تی‌ كارئاس���انی‌ زیات���ر‬ ‫وه‌س���تاندنی‌ پێش���ینه‌ی‌ خانوب���ه‌ره‌ ‪ 183‬ملیۆن‌و ‪ 660‬هه‌زار دینار‪.‬‬ ‫ب���ۆ هاواڵتی���ان له‌وان���ه‌ داواك���راوه‌‬ ‫رونیشیكرده‌وه‌‪ ،‬داهاتی‌ چیمه‌نتۆی‌ راگرتوه‌‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ هاوكێش���ه‌كه‌‬ ‫كۆتایی‌ س���اڵی‌ راب���ردو وه‌زاره‌تی‌ نرخ���ی‌ فرۆش���تنه‌وه‌ به‌هاواڵتی���ان‬ ‫پێچه‌وانه‌ بوه‌ته‌وه‌‌و وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فرۆش���راو له‌مانگی‌ كانونی‌ دوه‌م ‪410‬‬ ‫ی دابه‌زێنرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها مه‌رجه‌كان بۆ‬ ‫فرۆش���تنی‌ چیمه‌نتۆ وتی‌‪ ،‬له‌ئێستادا ملی���ۆن‌و ‪ 340‬هه‌زار دینار‪ ،‬ش���وبات بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ بڕیارێكی‌ نوێ ‌‬ ‫چیمه‌ت���ۆ زۆره‌‌و خواس���ت كه‌م���ه‌‪ 504 .‬ملی���ۆن‌و ‪ 960‬هه‌زار‪ ،‬ئازار ‪ 282‬ده‌ركرد كه‌ له‌یه‌كێ���ك له‌خاڵه‌كانیدا ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‌ پێنج س���اڵ به‌سه‌ر‬ ‫رونیش���یكرده‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و جموجوڵ���ی‌ ملیۆن‌و ‪ 480‬هه‌زار‪ ،‬نیسان دو ملیار‌و هات���وه‌ هه‌ر هاواڵتییه‌ك پێنج س���اڵ وه‌رگرتن���ی‌ چیمه‌نت���ۆی‌ یه‌كه‌میاندا‬ ‫بیناس���ازییه‌ی‌ له‌س���لێمانی‌ هه‌ی���ه‌‪ 393 ،‬ملیۆن‌و ‪ 200‬هه‌زار دینار‌و ئایار تێپه‌ڕبوبێت به‌سه‌ر س���ودمه‌ندبونی‌ تێپه‌ڕب���وه‌ كه‌مبكرێته‌وه‌ ت���ا بڕێكی‌‬ ‫‪ 592‬ملیۆن‌و ‪ 680‬هه‌زار دینار بوه‌‪ .‬به‌وه‌رگرتنی‌ چیمه‌نتۆی‌ حكومی‌ مافی‌ زیاتر به‌ئاس���انكاری‌ زیاتره‌وه‌ بدرێته‌‬ ‫له‌هه‌ولێر‌و دهۆك نیه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌و داهاتان���ه‌ دوباره‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ چیمه‌نتۆی‌ هه‌یه‌ خوازیاران‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌داهاتی‌ چه‌ند مانگی‌‬

‫ئاگركه‌وتنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫زیان ‌ی ‪ 51‬ملیۆن دینار ‌ی لێده‌كه‌وێته‌وه‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئا‪ :‬شیروان‬

‫‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌كدا زیاتر له‌ ‪ 250‬حاڵه‌تی‌‬ ‫ئاگركه‌وتنه‌وه‌ له‌سلێمانی‌ روده‌دات‌و‬ ‫ئاگره‌كه‌ی‌ كۆتایی‌ هه‌فته‌ی‌ رابردوش زیانی‌‬ ‫‪ 51‬ملیۆن دینار به‌هاواڵتیان ده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌و زیانانه‌ی‌ به‌داره‌ سروشتییه‌كان‬ ‫گه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌كدا زیاتر له‌ ‪ 250‬حاڵه‌تی‌‬ ‫ئاگركه‌وتنه‌وه‌ له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمان ‌ی‬ ‫تۆماركراون‌و به‌هۆیه‌وه‌ س���ه‌دان دۆنم زه‌وی‌‬ ‫سوتاون‪.‬‬ ‫كه‌وتن���ه‌وه‌ی‌ ئاگر به‌ه���ۆی‌ هاتنی‌ وه‌رزی‌‬ ‫گه‌رم���ا یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و روداوانه‌ی‌ س���ااڵنه‌‬ ‫روده‌ده‌ن‌و به‌هۆیه‌وه‌ زیانی‌ سه‌دان ملیۆنیان‬ ‫لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌ جگه‌ ل���ه‌و زیانانه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫سروشتی‌‌و ژینگه‌ییه‌وه‌ لێی‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دواین گه‌وره‌ روداوی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌ رۆژی‌‬ ‫پێنجش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو له‌نێ���وان خانوه‌كانی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ نه‌وزاد‌و گوندی‌ گێله‌یه‌ر هه‌اڵیساو‬ ‫دواتر ته‌شه‌نه‌ی‌ سه‌ند بۆ به‌شێكی‌ چیاكانی‌‬ ‫ئه‌زمه‌ڕ‌و گۆێژه‌‌و دواتریش شۆڕبوه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫ناوچه‌كانی‌ دوكانیان‌و سیته‌ك‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ وته‌بێ���ژی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫به‌رگری‌ شارستانی‌ سلێمانی‌‪ ،‬رێكان جه‌مال‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬روداوه‌كه‌ "به‌ئه‌نقه‌ست"‬ ‫له‌الی���ه‌ن دو مێردمنداڵه‌وه‌ كرابوه‌وه‌ كه‌ بوه‌‬ ‫هۆی‌ س���وتانی‌ به‌ش���ێكی‌ زۆر له‌ڕ‌هز‌و باخ‌و‬ ‫پوش‌و پاوان‌و كوژاندنه‌وه‌ش���ی‌ ماوه‌ی‌ زیاتر‬ ‫له‌دو رۆژی‌ خایاند‪.‬‬

‫میكانیزمه‌كان ‌ی گواستنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫داهاتی‌ نه‌وت بۆ وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫دارای ‌ی ده‌ستپێده‌كات‬ ‫بڕیاری‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ داهاتی‌ نه‌وت‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌ دارایی ده‌كه‌وێته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و وته‌بێژی‌‬ ‫دارایش ده‌ڵێت‪ ،‬كار له‌سه‌ر‬ ‫میكانیزمه‌كانی‌ بڕیاره‌كه‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫ده‌رباره‌ی‌ زیانه‌كان���ی‌ روداوه‌كه‌ش وتی‌‪،‬‬ ‫زیانی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌كه‌ ته‌نها بۆسه‌ر هاواڵتیان‬ ‫به‌ ‪ 51‬ملیۆن دین���ار ده‌خه‌مڵێندرێت‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌و زیانانه‌ی‌ به‌ر داره‌ سروش���تیه‌كان‌و داره‌‬ ‫چێنراوه‌كانی‌ س���نه‌وب ‌هر‌و به‌ڕو گه‌یشتوه‌ كه‌‬ ‫بۆ زانینی‌ بڕی‌ زیانی‌ ئه‌و دارانه‌ پێویس���ته‌‬ ‫راوێژ له‌گ���ه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ كش���توكاڵی‌‬ ‫سلێمانی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ چۆنیه‌ت���ی‌ خه‌ماڵندن���ی‌‬ ‫زیانه‌كانی���ش رێ���كان جه‌م���ال رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تا روبه‌ری‌ ره‌زه‌كان‌و دواتریش ته‌مه‌نی‌‬ ‫ره‌ز‌و نه‌مامه‌كان���ی‌ به‌پێ���وه‌ر وه‌رده‌گیرێت‌و‬

‫له‌الیه‌ن ئه‌و بنكه‌یه‌ی‌ ئاگره‌كه‌ كۆنتڕۆڵده‌كات وته‌بێژی‌ به‌رگری‌ شارستانی‌ سلێمانی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی‌ داراییه‌و‌ه‬ ‫بڕه‌كه‌ی‌ ده‌خه‌مڵێنرێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬به‌ره‌به‌یانی‌ ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو داوایان لێكراوه‌ خه‌رجییه‌كان كه‌مبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫توان���را ئاگره‌كه‌ كۆنتڕۆڵبكرێت پاش ئه‌وه‌ی‌ به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ فه‌رمانگه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌كوژاندنه‌وه‌ی���دا تیمه‌كان���ی‌ ئاگركوژێنه‌وه‌ به‌پێشكه‌شكردنی‌ خزمه‌تگوزارین ناتوانن ئه‌و‬ ‫به‌س���ه‌رجه‌م بنكه‌كانیان���ه‌وه‌ به‌ه���اوكاری‌ بڕیاره‌ جێبه‌جێبكه‌ن‪.‬‬ ‫ره‌تیشیكرده‌وه‌ له‌ئه‌نجامدانی‌ كاره‌كانیاندا‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ پۆلی���س‌و پۆلیس���ی‌ چاالكییه‌‬ ‫مه‌ده‌نی���ه‌كان‌و لی���وای‌ پاراس���تنی‌ یه‌ك���ی‌ گرفتی‌ دارایی���ان بۆ دروس���تبوبێت‌و وتی‌‪،‬‬ ‫س���لێمانی‌‌و س���كرتارییه‌تی‌ م���ام ج���ه‌الل هه‌ت���ا ئێس���تا پ���اره‌ی‌ پێویس���تیان ب���ۆ‬ ‫دابینك���راوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌الی���ه‌ن پارێزگای‌‬ ‫به‌شدارییان كرد‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ ده‌رباره‌ی‌ كاریگه‌رییه‌كانی‌ سلێمانیه‌وه‌ پێداویستیه‌ سه‌ره‌كییه‌كانیان بۆ‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ له‌سه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان‪ ،‬فه‌راهه‌مكراوه‌‪.‬‬

‫وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و ئابوری‌‪،‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د عه‌بدولڕه‌حم���ان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬له‌ئێس���تادا وه‌زاره‌ته‌كه‌یان‬ ‫كار له‌سه‌ر هه‌ردو هه‌نگاوی‌ زیادكردنی‌‬ ‫داهاتی‌ ناوخۆو سیاسه‌تی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌رجی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ه���ه‌ردو هه‌نگاوه‌كه‌ كاری‌‬ ‫پێویستی‌ له‌سه‌ركراوه‌‌و تائێستا ئه‌نجامی‌‬ ‫ئه‌رێنی‌ لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‌و تائاستێكی‌ باش‬ ‫رۆڵی‌ خۆی‌ هه‌بوه‌ له‌ئیداره‌دانی‌ گرفتی‌‬ ‫دارایی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫كۆتای���ی‌ مانگی‌ راب���ردو ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ بۆ نه‌وت‌و گاز بڕیاریدا سه‌رجه‌م‬ ‫داهاتی‌ نه‌وت‌و س���وته‌مه‌نی‌ فرۆش���راو‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌‌و ناوه‌وه‌ی‌ هه‌رێم له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫س���امانه‌ سروش���تیه‌كانه‌وه‌ بخرێته‌ ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و ئابوری‌‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫وتی‌‪ ،‬بڕیارێكی‌ باش بو كه‌ شه‌فافیه‌تی‌‬ ‫زیات���ر ده‌داته‌ داهات���ی‌ هه‌رێم‌و ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ یه‌كخستنی‌ خه‌زێنه‌ی‌ حكومه‌ت‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئایا له‌ئێس���تادا‬ ‫بڕیاره‌كه‌ چوه‌ته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌یدا‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ناوه‌رۆكی‌ بڕیاره‌كه‌‬

‫هه‌ر كاتێك بڕیاری‌‬ ‫ده‌ستپێكردنی‌‬ ‫دابه‌شكردنی‌ موچه‌‬ ‫درا چه‌ند رۆژێك‬ ‫پێشتر له‌الیه‌ن‬ ‫میدیاكانه‌وه‌‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‬ ‫ل���ه‌ ‪31‬ی‌ ئای���اره‌وه‌ چوه‌ت���ه‌ ب���واری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌كرده‌ی ‌ی‬ ‫پێویستی‌ به‌چه‌ند رێوشوێن‌و میكانیزمی‌‬ ‫گونجاو هه‌ی���ه‌ كه‌ له‌ئێس���تادا هه‌نگاو‬ ‫به‌ره‌و ئه‌و ئامانجه‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌باره‌ت به‌پالنی‌ وه‌زاره‌ت بۆ‬ ‫دابه‌شكردنی‌ موچه‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای���ی‌ ره‌تیكرده‌وه‌ ه���ه‌ر زانیارییه‌ك‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ بدات‌و وت���ی‌‪ ،‬هه‌ر كاتێك‬ ‫بڕیاری‌ ده‌س���تپێكردنی‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫موچه‌ درا چه‌ند رۆژێك پێشتر له‌الیه‌ن‬ ‫میدیاكانه‌وه‌ باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫‪ %4‬دانیشتوانی عیراق بێوه‌ژنن‬

‫‪9‬‬

‫وه‌زیری كاروباری‌ ژنان‪ :‬له‌هه‌مو پرۆژه‌یه‌كی نیشته‌جێبون ‪ %10‬ده‌درێت به‌بێوه‌ژنان‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان‬

‫به‌پێی ئامارێكی وه‌زاره‌تی پالندانان‌و‬ ‫كاروباری‌ ژنانی عیراق‪ ،‬له‌كۆی‬ ‫هاواڵتیان‌و دانیشتوانی عیراق‬ ‫به‌گشتی نزیكه‌ی‌ یه‌ك ملیۆن بێوه‌ژن‬ ‫ی‬ ‫بونی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاماژه‌ به‌ژماره‌ ‌‬ ‫بێوه‌ژنان له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬وه‌زیری ده‌وڵه‌ت بۆ‬ ‫كاروباری ژنان له‌عیراق به‌یان نوری‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و ئامار‌ه باسی‬ ‫كوردستانی تێدا نییه‌و په‌یوه‌ست‬ ‫نییه‌ به‌وانه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها په‌یوه‌ندی‬ ‫به‪ 15‬پارێزگاكه‌ی‌ عیراقه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌رێم له‌هه‌مو بوارێكدا‬ ‫سه‌ربه‌خۆیه‌"‪.‬‬ ‫به‌ی���ان نوری وه‌زی���ری ده‌وڵه‌ت بۆ‬ ‫كاروباری‌ ژن���ان له‌عیراق كه‌ به‌ڕه‌گه‌ز‬ ‫كورده‌ له‌سه‌ر یه‌كگرتوی ئیسالمی‪ ،‬بۆ‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫ئاوێن ‌ه ده‌یگێڕێته‌و‌ه كه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ملیۆن بێوه‌ژن له‌عیراقدا بونی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی وه‌زیری كاروباری‌ ژنان ئه‌و‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫ئامار‌ه باس���ی كوردستانی تێدا نییه‌و‬ ‫په‌یوه‌س���ت نییه‌ به‌هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ته‌نها په‌یوه‌ندی ب��� ‌ه ‪ 15‬پارێزگاكه‌ ‌‬ ‫عیراقه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی "له‌ئاماره‌كاندا باسمان‬ ‫له‌وه‌ كردو‌ه ك ‌ه له‌ساڵی ‪1980‬و‌ه تاوه‌كو‬ ‫‪ 2015‬له‌ك���ۆی ژماره‌ی‌ دانیش���توان‌و‬ ‫هاواڵتیان���ی عیراق ئه‌و ژمار‌ه بێوه‌ژن ‌ه‬ ‫ی ‪%4‬‬ ‫بونی هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ ده‌كاته‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫دانیشتوانی عیراق"‪.‬‬ ‫ی كه‌ ئای���ا ته‌نها‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫به‌هۆی ش���ه‌ڕه‌و‌ه بێوه‌ژن بون‪ ،‬به‌یان‬

‫ن���وری وتی "بێوه‌ژنان هه‌م���و ئه‌وان ‌ه‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ مێرده‌كانیان كوژراون‌و‬ ‫م���ردون‪ ،‬ئیتر به‌گیان له‌ده‌س���تدان‌و‬ ‫نه‌خۆشی‌و شه‌ڕو هه‌مو جۆره‌كانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاره‌كان���ی بێوه‌ژنبونی‬ ‫ئه‌و ژمار‌ه ژن ‌ه له‌عیراق ده‌ڵێت "یه‌كێك‬ ‫له‌هۆكاره‌كان ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌دا به‌رده‌وام له‌عیراقدا شه‌ڕ‬ ‫بوه‌و به‌رده‌وامیشه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌میشه‌ ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ گۆڕانكاری به‌سه‌ردێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی ئای���ا هی���چ‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كی���ان هه‌یه‌ بۆ ئ���ه‌و ژمار‌ه‬ ‫بێوه‌ژن���ه‌ی له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫بون���ی هه‌یه‌‪ ،‬وه‌زیری ژن���ان له‌عیراق‬ ‫وت���ی "هه‌رێمی كوردس���تان له‌هه‌مو‬ ‫بوارێك���دا س���ه‌ربه‌خۆیه‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌عیراقه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ ناتوانین‬ ‫ده‌ستوه‌ربده‌ینه‌ كاره‌كانیان"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه پتر هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫پش���كی بودجه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن به‌غداو‌ه‬ ‫دابینده‌ك���را‌و له‌زۆرب���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫بواره‌كاندا له‌گه‌ڵ عیراقدا له‌زۆر كاردا‬ ‫تێكهه‌ڵكێش بون‌و ئه‌وان پێداویستیان‬ ‫دابین ده‌كردن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی بڕینی‬ ‫ی هه‌رێم له‌الیه‌ن مالكییه‌و‌ه‬ ‫به‌ش ‌ه بودجه‌ ‌‬ ‫له‌ساڵی ‪ ،2014‬هه‌رێم له‌هه‌مو بوارێكدا‬ ‫له‌عیراق بێبه‌شكراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا بێوه‌ژنانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانیش به‌وهۆیه‌و‌ه‬ ‫له‌ماف‌و به‌ركه‌وته‌كان بێبه‌شكراون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ م���اف‌و دابینكردن��� ‌‬ ‫پێداویس���تییه‌كانی بێوه‌ژنان‪ ،‬وه‌زیری‬ ‫ی‬ ‫كاروباری‌ ژن���ان وتی "یه‌كه‌م ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫كه‌ فه‌رمانبه‌ر نین‌و هیچ كارێكی تایبه‌ت‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬بیمه‌یه‌ك���ی كۆمه‌اڵیه‌تییان بۆ‬ ‫بڕاوه‌ته‌وه‌و مانگان���ه‌ پێیان ده‌درێت‌و‬

‫به‌یان نوری‬ ‫ی فه‌رمانبه‌رن‬ ‫وه‌ریده‌گرن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ی بیمه‌ ‌‬ ‫نایانگرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ خۆیان خاوه‌نی‬ ‫موچه‌ن"‪.‬‬ ‫خاڵێكی تر ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌ر پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫نیشته‌جێبون له‌عیراق دروست بكرێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ‪ %10‬ده‌درێت به‌بێوه‌ژنان‌و ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌یاس���ا رێكخراوه‌‪ ،‬كاتێك ئه‌و یه‌ك ‌ه‬ ‫نیش���ته‌جێبونه‌یان پێده‌درێ���ت‪%25 ،‬‬ ‫پاره‌كه‌ی���ان لێوه‌رده‌گیرێته‌وه‌و ‪%75‬‬ ‫ی‬ ‫داده‌شكێنرێت بۆیان‪ ،‬ئه‌ویش له‌ماوه‌ ‌‬ ‫‪ 50‬س���اڵدا لێیان وه‌رده‌گیرێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ده‌كات���ه‌ مانگانه‌یه‌ك���ی زۆر كه‌م واتا‬ ‫ل���ه‌‪ 100‬ه���ه‌زار دینار كه‌مت���ره‌‪ ،‬واتا‬ ‫ی پاره‌ك ‌ه به‌پێی نرخی‬ ‫لێوه‌رگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌ك���ه‌ دیاریكراوه‌و ره‌نگه‌ بكاته‌ ‪50‬‬ ‫هه‌زار دیناریش بۆ مانگانه‌‪.‬‬

‫ژنان قوربانی ئاسه‌واره‌کانی شه‌ڕن‬ ‫له‌ئێس���تادا وه‌زاره‌ت���ی ناوب���راو‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیدایه‌ له‌گه‌ڵ چه‌ند واڵتێكدا‬ ‫وه‌كو كرواتیاو هۆڵه‌ندا‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫هاوكاریكردن���ی ئه‌و ژنان���ه‌ی قوربانی‬ ‫ده‌ستی ش���ه‌ڕو ملمالنێكانن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌هۆی ش���ه‌ڕی داعش���ه‌وه‌ له‌عیراق‬ ‫ی بێوه‌ژنبون له‌زیادبوندایه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ ‌‬ ‫ی ژنان به‌یان نوری‬ ‫وه‌زیری كاروبار ‌‬ ‫باس له‌وه‌ش���ده‌كات ئێس���تا پرۆژه‌ی‬ ‫ی خول‌و‬ ‫بچوك هه‌ی ‌ه وه‌ك���و كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫راهێن���ان‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی فێربون���ی‬ ‫كارێك���ی تایب���ه‌ت‪ ،‬ه���ه‌ر بێوه‌ژنێك‬ ‫حه‌ز بكات فێ���ری كارێك ببێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ل���ه‌و خوالنه‌ وه‌ده‌گیرێ���ت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بتوانێت به‌ڕه‌نجی شانی خۆی بژێوی‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ دابین ب���كات‪ ،‬یان فێری‬ ‫پرۆژه‌ ده‌كرێن‪.‬‬

‫ئ���ه‌و وه‌زیره‌ كورده‌ وتیش���ی "ئه‌و‬ ‫بێوه‌ژنان���ه‌ش ك���ه‌ له‌قوتابخان���ه‌و‬ ‫فه‌رمانگاكاندا به‌گرێبه‌ست كار ده‌كه‌ن‌و‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی بڕیاردرا گرێبه‌س���ته‌كان‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ وه‌كو وه‌زاره‌تی‬ ‫خۆم���ان داوام���ان ك���ردو‌ه به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌ژمار بكرێن‌و گرێبه‌س���ته‌كانیان بۆ‬ ‫نوێ بكرێته‌وه‌‌و له‌هی���چ وه‌زاره‌تێكدا‬ ‫هه‌ڵنه‌وه‌شێنرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر بۆی��� ‌ه به‌ه���ۆی ئام���ار‌ه‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كانی زیادبون���ی ژماره‌ی‌‬ ‫بێوه‌ژنان له‌عیراق‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ پێش���ودا‬ ‫په‌رله‌مانی عیراق كۆنگره‌یه‌كی فراوانی‬ ‫له‌ژێر دروش���می (ژیانێك���ی باش بۆ‬ ‫ی عیراقه‌)‪،‬‬ ‫بێوه‌ژنان گه‌ره‌نتی ئایینده‌ ‌‬ ‫ئه‌نجام���دا‪ ،‬پاش���ان به‌یاس���ا ماف‌و‬ ‫كاروباره‌كانیانی رێكخست‪.‬‬

‫بێوه‌ژنان هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫مێرده‌كانیان كوژراون‌و‬ ‫مردون‪ ،‬ئیتر به‌گیان‬ ‫له‌ده‌ستدان‌و نه‌خۆشی‌و‬ ‫شه‌ڕو هه‌مو جۆره‌كانه‌وه‬

‫ته‌نها له‌چوار مانگی ئه‌مساڵدا ژنان ‪ 2153‬سكااڵیان تۆماركردوه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬په‌رله‌مان پرسه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی پشتگوێخستوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ئامارێكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی‬ ‫به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ توندوتیژی‬ ‫دژ به‌ئافره‌تان سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ ده‌ریده‌خات‪ ،‬له‌سنوری‌‬ ‫شه‌ش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و ته‌نها له‌چوار مانگی‬ ‫ساڵی ‪2015‬دا ‪ 2376‬جۆر توندوتیژی‬ ‫له‌جۆری كوشتن‌و خۆكوشتن‌و‬ ‫سوتان‌و خۆسوتاندن‌و تاوانی‬ ‫سێكسی‌و سكااڵ تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی ئام����اری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫گش����تی توندوتی����ژی دژ به‌ئافره‌تان‬ ‫له‌هه‌مو كوردس����تاندا ته‌نها له‌مانگی‬ ‫یه‌ك‌ودوو سێ‌و چوار‪ 80‬ژن سوتاون‪،‬‬ ‫كه‌ ‪ 28‬ژنیان له‌هه‌ولێرو ‪ 18‬له‌دهۆك‌و‬ ‫‪ 17‬له‌س����لێمانی‌و پێنجله‌گه‌رمی����ان‌و‬ ‫ح����ه‌وت له‌س����ۆران‌و راپه‌ڕی����ن پێنج‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها‪ 43‬ژنیش خۆیان سوتاندوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ‪15‬یان له‌هه‌ولێرو هه‌شت له‌دهۆك‌و‬ ‫‪ 10‬له‌س����لێمانی‌و حه‌وتله‌گه‌رمیان‌و دو‬ ‫له‌سۆران‌و یه‌ك له‌راپه‌ڕین‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ توێ����ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫كارزان فوئ����اد رونیده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫له‌قه‌یرانی دارایی هه‌ر واڵتێكدا پشكی‬ ‫هه‌ر گه‌وره‌ی به‌ر خێزانه‌كان ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ بنه‌م����ای داهاتی ژیانی خێزان‬ ‫ئابورییه‌‪ ،‬كاتێك قه‌یران دروستده‌بێت‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ گه‌روه‌ی‌ ده‌بێت له‌س����ه‌ر‬ ‫تێكدانی ش����یرازه‌ی‌ خێزان‌و ناكۆكی‬ ‫له‌نێویان����دا س����ه‌رهه‌ڵده‌دات‌و ئه‌ركی‬ ‫قورس����تر ده‌كه‌وێت����ه‌ س����ه‌ر خێزان‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ له‌رانه‌په‌ڕاندنیدا گرژی‌و ئاڵۆزی‬ ‫دروستده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی "من ئاگام لێیه‌ كه‌ به‌هۆی‬ ‫قه‌یران����ی داراییه‌وه‌ رێژه‌ی جیابونه‌وه‌‬ ‫زیادیك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ ته‌نها هۆكار‬ ‫نیی����ه‌و كۆمه‌ڵێك ه����ۆكاری تر هه‌یه‌‬ ‫له‌زیادبونی توندوتیژییه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌و توێ����ژه‌ره‌ ره‌خنه‌ له‌به‌ش����ێكی‬ ‫زۆر له‌رێكخ����راوه‌كان ده‌گرێت به‌وه‌ی‬ ‫كار له‌س����ه‌ر ئافره‌ت ده‌كه‌ن‌و بونه‌ته‌‬ ‫ه����ۆی ش����ێواندنی بی����ری ئافره‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ كاریان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كردوه‌‬

‫په‌رله‌مان‌و‬ ‫لیژنه‌كه‌ی‌ ئێمه‌‌و‬ ‫حكومه‌تیش‬ ‫به‌رامبه‌ر‬ ‫توندوتیژییه‌كانی‬ ‫ژنان كه‌مته‌رخه‌م‌و‬ ‫خه‌مساردن‬

‫هه‌ستمان كردو‌ه‬ ‫كه‌ حاڵه‌ته‌كانی‬ ‫توندوتیژی‬ ‫ئه‌مساڵ به‌راورد‬ ‫به‌ساڵی پار‬ ‫زیادیكردوه‬ ‫ناڕه‌زایی ده‌ربڕین دژی کوشتنی ژنان‬ ‫ئافره‌تێكی ته‌ندروست به‌رهه‌مبهێنن‌و‬ ‫بیانخه‌نه‌وه‌ ناو كۆمه‌ڵگا‌و كێشه‌كانیان‬ ‫قوڵتر كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی كۆمه‌ڵێ����ك رێكخراو‬ ‫دروس����ت بون له‌بری ئه‌وه‌ی ئافره‌ت‬ ‫وش����یار بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬هات����ون ئافره‌تیان‬ ‫یاخی ك����ردوه‌ ب����ه‌و مانای����ه‌ی نه‌ك‬ ‫داوای‌ ماف����ی خۆی ن����ه‌كات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌و ش����ێوه‌یه‌ی ئافره‌تیان خستوه‌ته‌‬ ‫س����ه‌نگه‌رێكه‌وه‌ دژی پیاوان‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كارێكی ناته‌ندروسته‌‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی ئه‌و ئاماره‌ له‌شاره‌كانی‬ ‫هه‌رێم ‪ 21‬ژن ك����وژراوه‌و ‪26‬ی دیكه‌‬ ‫خۆیان كوش����توه‌‪ ،‬كه‌ به‌ته‌نها ‪17‬یان‬ ‫له‌هه‌ولێ����رو هه‌ش����ت له‌ده����ۆك‌و ‪10‬‬ ‫له‌سلێمانی‌و پێنجله‌گه‌رمیان‌و سۆران‬ ‫یه‌ك‌و راپه‌ڕی����ن یه‌ك‪،‬هه‌روه‌ها ‪2149‬‬ ‫سكااڵش تۆماركراوه‌ كه‌ به‌ته‌نها ‪724‬‬ ‫س����كااڵیان له‌هه‌ولێرو ‪ 565‬له‌دهۆك‌و‬ ‫‪ 344‬له‌س����لێمانی‌و ‪ 305‬له‌گه‌رمیان‌و‬ ‫‪ 153‬له‌راپه‌ڕین‌و ‪ 58‬له‌سۆران بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌‪ 51‬تاوان‌و ده‌سترێژی‬

‫سێكسی كه‌ سێ له‌هه‌ولێرو ‪ 12‬له‌دهۆك‌و‬ ‫‪ 23‬له‌س����لێمانی‌و ‪ 10‬له‌گه‌رمیان‌و دو‬ ‫له‌سۆران‌و یه‌كله‌راپه‌ڕین تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫به‌راورد به‌س����اڵی پار له‌كۆی چوار‬ ‫مانگی س����ه‌ره‌تای‌ س����اڵی ‪2014‬دا كه‌‬ ‫‪ 2111‬ج����ۆر توندوتی����ژی له‌ج����ۆری‬ ‫كوش����تن‌و خۆكوش����تن‌و س����وتان‌و‬ ‫خۆسوتاندن‌و تاوانی سێكسی‌و سكااڵ‬ ‫تۆماركراوه‌‪ ،‬ئه‌مساڵ ‪ 2015‬توندوتیژی‬ ‫زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫هاوكات جێگری س����ه‌رۆكی لیژنه‌ی‌‬ ‫به‌رگری له‌مافی ئافره‌ت له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس����تان كه‌ژاڵ هادی ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت����ی "ئێمه‌ش هه‌س����تمان كردوه‌ كه‌‬ ‫حاڵه‌ته‌كان����ی توندوتیژی ئه‌مس����اڵ‬ ‫به‌راورد به‌س����اڵی پ����ار زیادیكردوه‌و‬ ‫ئام����اره‌كان رۆژب����ه‌ڕۆژ گۆڕانكارییان‬ ‫به‌سه‌ردا دێت‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنین����ه‌وه‌ بۆ كۆمه‌ڵێك خاڵ كه‌‬ ‫یه‌كێ����ك له‌وانه‌ ئ����ه‌م قه‌یرانی داراییه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك قه‌یران����ی تری‌ ب����ه‌دوای‬ ‫خۆیدا هێناوه‌و هۆشداریشمان داوه‌ته‌‬

‫حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ پێیوایه‌ نه‌ك‬ ‫ئێس����تا هه‌س����ت به‌م قه‌یران‌و كێشه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییان����ه‌ ده‌كرێ����ت‪ ،‬به‌ڵك����و‬ ‫له‌داهات����ودا به‌گه‌وره‌ی����ی هه‌س����تی‬ ‫پێده‌كرێت وه‌ك����و لێكترازانی خێزان‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌كان����ی توندوتیژی‌و منداڵی بێ‬ ‫دایك‌و باوك سه‌رهه‌ڵده‌دات‪.‬‬ ‫ب����ه‌رای په‌رله‌مانتاره‌ك����ه‌ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫ئافره‌ت����ان هۆكارێكی ت����ری زیادبونی‬ ‫توندوتیژیی����ه‌كان ئه‌وه‌ی����ه‌ ئه‌م����ڕۆ‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی فراوان چه‌ك له‌مااڵندا‬ ‫بون����ی هه‌یه‌و به‌ئاس����انی به‌ده‌س����ت‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬بۆمان ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ ئێستا‬ ‫ب����ۆ حاڵه‌ته‌كانی خۆكوش����تنی ژنان‬ ‫رێگای ئاس����انتریان له‌خۆس����وتاندن‌و‬ ‫خۆخنكاندن له‌به‌رده‌ستدایه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌كارهێنانی چه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێمانباش����ه‌‬ ‫یاس����ای ژم����اره‌ ‪ 21‬هه‌ڵگرتنی چه‌ك‬ ‫هه‌م����وار بكرێته‌وه‌و به‌و ره‌هاییه‌ بونی‬ ‫چه‌ك له‌مااڵندا نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وتیش����ی "له‌به‌دواداچونه‌كانم‬

‫فۆتۆ‪ :‬حه‌مه‌ سور‬

‫ب����ۆم ده‌ركه‌وتوه‌ ژنان له‌خۆكوش����تدا‬ ‫په‌ن����ا ده‌به‌نه‌ به‌ر به‌كارهێنانی چه‌ك‌و‬ ‫به‌فیش����ه‌كێك كۆتایی به‌ژیانی خۆی‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ به‌جیدی كار‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ بكرێت‌و هه‌ڵگرتنی‬ ‫چه‌ك له‌مااڵندا كه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بوه‌ته‌ ئاسانترین رێگه‌ی‌ خۆكوشتن"‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا له‌هه‌م����و هه‌رێم����ی‬ ‫كوردستاندا ش����ه‌ش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌و‬ ‫‪ 25‬نوس����ینگه‌ی به‌ره‌نگاربون����ه‌وه‌ی‌‬ ‫توندوتیژی دژ به‌ئافره‌تان‌و سه‌نته‌رێكی‬ ‫راوێژكاری‌ خێزان بونی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كاركردن بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫توندوتیژییه‌كانی ژنان كه‌ ساڵ به‌ساڵ‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ وتی‬ ‫"به‌ڕای من په‌رله‌مان‌و لیژنه‌كه‌ی‌ ئێمه‌‌و‬ ‫حكومه‌تیش به‌رامبه‌ر توندوتیژییه‌كانی‬ ‫ژنان كه‌مته‌رخه‌م‌و خه‌مساردن‪ ،‬ده‌كرا‬ ‫لیژنه‌كه‌م����ان به‌دواداچونه‌كانی چڕتر‬ ‫بكردایه‌و یاس����اكانی‌ باش����تر هه‌موار‬ ‫بكردایه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چه‌ندین س����اڵه‌‬ ‫ب����اس له‌كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ توندوتیژی‬

‫ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬ئێس����تا روم����ان نای���� ‌هت‌و‬ ‫ش����ه‌رم ده‌كه‌ین باسی بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر بنه‌بڕم����ان نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ به‌پێی پێویست كه‌میشی‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ره‌خنه‌ له‌لیژنه‌كه‌ی‌ خۆیان ده‌گرێت‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ده‌بێ����ت لیژنه‌ك����ه‌ی ئێمه‌‬ ‫ك����ه‌ خۆم جێگری س����ه‌رۆكم‪ ،‬خۆمان‬ ‫تۆكمه‌تر بكه‌ی����ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت كاركردن‬ ‫پرسی ژنان په‌یوه‌ست نییه‌ به‌قه‌یرانی‬ ‫دارایی‌و ته‌نها به‌دواداچونكردنه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌كرێت له‌مه‌ودوا لیژنه‌كانی په‌رله‌مان‬ ‫به‌به‌رنامه‌ترو سیس����تمێكی تر جدیتر‬ ‫كار له‌سه‌ر پرس����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌كۆتای����ی قس����ه‌كانیدا كه‌ژاڵ وتی‬ ‫"له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك����ی په‌رله‌مان ره‌خنه‌م‬ ‫له‌سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان گرت به‌وه‌ی‬ ‫گرنگی به‌پرس����ی دارایی‌و سیاس����ی‬ ‫ده‌دات‌و پرس����ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان����ی‬ ‫پشتگوێ خستوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م ره‌خنه‌یه‌ی‬ ‫منی پێ قورس بو"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫ئه‌لبومه‌ نوێیه‌که‌ی‬ ‫عه‌دنان که‌ریم پڕفرۆشرتینه‌‬

‫کوردستان محه‌مه‌د‬ ‫حاجی مه‌حمود‪:‬‬ ‫ده‌بم‬ ‫به‌پێشمه‌رگه‌و‬ ‫تۆڵه‌ی براکه‌م‬ ‫ده‌که‌مه‌وه‌‬

‫ئه‌لبوم���ه‌ نوێیه‌که‬ ‫مانگی س���ه‌ره‌تای ئ‌ی عه‌دن���ان که‌ریم له‌چوار‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬س���ی دی ه‌مس���اڵدا زیاترین فرۆشی‬ ‫گۆرانیبێ���ژه‌ میللیه‌کانیش‬ ‫پڕفرۆشترینن‪.‬‬ ‫ری‬ ‫به‌ڕێوه‌ب��� ‌ه س���‬ ‫له‌س���ه‌نته‌ره‌گه‌وره‌کا ه‌نت ‌هری ئارۆ ک��� ‌ه یه‌کێک ‌ه‬ ‫هون ‌هرمه‌ندان ئاش���کنی باڵوکردنه‌وه‌ی ئه‌لبومی‬ ‫ئه‌لب���وم باڵوبۆته‌وه رایکرد‪ ،‬که‌ ئه‌مساڵ پێنج‬ ‫ئه‌لب���وم ئاماده‌یه‌ بۆ‌‌و ته‌نه���ا الی ئه‌وانیش ‪10‬‬ ‫قه‌یران���ی داراییه‌وه‌ باڵوکردنه‌و‌ه ب ‌هاڵم به‌هۆی‬ ‫چونکه‌ دڵنیاین زه‌ره"ناوێری���ن باڵویبکه‌ینه‌وه‌‌و‬ ‫‌رێکی زۆرده‌که‌ین"‪.‬‬ ‫ره‌نج جه‌مال‪ ،‬به‌ڕ‬ ‫س���ه‌نته‌ره‌که‌ ب ‌ه ئا ێوب ‌هری کاره‌ هونه‌ریه‌کانی‬ ‫له‌و ئه‌لبومانه‌ی باڵووێنه‌ی راگه‌یاند "له‌م ساڵدا‬ ‫گوڵره‌نگی دوی عه‌دنکراونه‌ته‌و‌ه ئه‌لبومی باده‌ی‬ ‫ان ک ‌هریم زۆرترین فرۆشی‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ره‌نج رونیشیکرده‌و‬ ‫فرۆش���یان زۆر زیاتر‌ه که‌ گۆرانیبێژه‌ میلییه‌کان‬ ‫ش���ه‌یدا‌و ش���یروان ه‌و وتی "گه‌عده‌کانی ئارام‬ ‫له‌ئه‌لبومه‌که‌ی عه‌دن عه‌بدواڵو کاروان خه‌باتی‪،‬‬ ‫ان که‌ریم فرۆش���یان زیاتر‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵ هه‌ریه‌که‌ ل‬ ‫نه‌جمه‌دینی غواڵمی‌و ه‌عه‌دنان که‌ریم‌و کۆمسای‌و‬ ‫عه‌باس ئه‌لبوم���ی گ ناس���ری ر‌هزازی‌و سیڤان‬ ‫گۆرانیبێژێکی���ش به ۆرانیان باڵوکرده‌وه‌‌و چه‌ند‬ ‫روی له‌هه‌رێم کردو‌ه‌هۆی ئه‌و قه‌یران ‌ه داراییه‌ی‬ ‫ئه‌لبومێک باڵونه‌که‌ن بڕیاریانداو‌ه ئ ‌همساڵ هیچ‬ ‫باڵوکردنه‌وه‌ی هونه ه‌وه‌‪ ،‬سه‌نته‌رێکی گه‌وره‌ی‬ ‫‌ریش له‌ش���اری س���لێمانی‬ ‫داده‌خرێت‪.‬‬

‫کوردس���تان خۆشه‌ویس���ترین منداڵ���ی محه‌مه‌دی‬ ‫حاجی مه‌حموده‌‪ ،‬ئه‌و ده‌یه‌وێت ببێت به‌پێش���مه‌رگه‌‌و‬ ‫تۆڵه‌ی براکه‌ی بکاته‌و‌ه ک ‌ه له‌به‌ره‌کانی جه‌نگدا گیانی‬ ‫سپارد‪.‬‬ ‫کوردس���تان ک��� ‌ه ته‌مه‌ن���ی ‪ 11‬س���اڵه‌‪ ،‬زۆرکات‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ باوکی���دا ده‌چێت بۆ به‌ره‌کان���ی جه‌نگ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت ده‌یه‌وێت ببێ���ت به‌پێش���مه‌رگه‌و پارێزگاری‬ ‫له‌نیشتیمانه‌که‌ی بکات‪" ،‬هه‌ر له‌منداڵیه‌و‌ه که‌سه‌یری‬ ‫باوکم‌و براکه‌م ده‌کرد حه‌زم ده‌کرد منیش وه‌ک ئه‌وان‬ ‫وابم‌و ببم به‌پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و زۆرکات له‌گه‌ڵ باوکی���دا ده‌چێت بۆ به‌ره‌کانی‬ ‫جه‌نگ‪ ،‬ئه‌و حه‌زده‌کات که‌ گه‌وره‌بو ببێت به‌پارێز‌هر‌و‬ ‫ه���اوکات وه‌ک پێش���مه‌رگه‌یه‌کی خۆبه‌خش کاربکات‬ ‫"ده‌مه‌وێ���ت بب���م به‌پارێزه‌ر تا پارێ���زگاری له‌منداڵی‬ ‫شه‌هیدان‌و دایکان بکه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌و زۆر دڵته‌نگه‌ براک���ه‌ی له‌به‌ره‌کانی جه‌نگ دژی‬ ‫داعش ش���ه‌هید بوه‌ به‌اڵم ده‌ڵێت ک ‌ه ش���انازی پێو‌ه‬ ‫ده‌کات‌و ده‌یه‌وێت وه‌ک ئه‌و بێت‪.‬‬

‫له‌سلێامنی‬ ‫زیاترین خواست له‌سه‌ر‬ ‫درێسی ریاڵ مه‌دریده‌‬

‫ئه‌گه‌رچی ئه‌م وه‌رزه‌ یانه‌ی به‌رشه‌لۆن ‌ه‬ ‫توانی س����ێ نازناوی گه‌وره‌ی تۆپی پێ‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬رکابه‌ره‌ سه‌رسه‌خته‌که‌ی‬ ‫ئه‌گه‌رچی ئ����ه‌م وه‌رزه‌ هی����چ نازناوێکی‬ ‫به‌ده‌ست نه‌هێنا‪ ،‬به‌اڵم درێسه‌که‌ی یانه‌ی‬ ‫شاهانه‌ زیاترین خواستی له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫هادی ئه‌مین که‌ فرۆشیاری جلوبه‌رگی‬ ‫وه‌رزش����ییه‌ له‌ش����اری س����لێمانی باسی‬ ‫له‌وه‌کرد که‌ جلوبه‌رگی یانه‌ وه‌رزشیه‌کانی‬ ‫ئیس����پانیا‪ ،‬خواستی زۆری له‌سه‌ره‌و وتی‬ ‫"به‌پل����ه‌ی یه‌که‌م یانه‌ی ریاڵ مه‌درید زۆر‬

‫زۆر ده‌فرۆشرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫دارایی����ه‌ش کاریگ����ه‌ری له‌س����ه‌ر فرۆش‬ ‫هه‌ب����وه‌‌و دوای ئه‌وی����ش درێس����ی یانه‌ی‬ ‫دوه‌می شاری مه‌درید‪ ،‬ئه‌تله‌تیکۆ مه‌درید‬ ‫زۆر ده‌فرۆشرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆشیاره‌ وتیشی سه‌رکه‌وتنه‌کانی‬ ‫یانه‌ی به‌رش����ه‌لۆنه‌ نه‌بۆته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫که‌ درێس����ی ئه‌و یانه‌یه‌ زیاتر بفرۆشرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵکو "هه‌ر شه‌وێک ریاڵ مه‌درید دۆڕابێت‬ ‫درێسی ئه‌و یانه‌یه‌ بۆ رۆژی دواتر زیاترین‬ ‫فرۆشی هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫زۆر گۆڕان���كاری‌ به‌س���ه‌ر ژیانت دێت‬ ‫ك ‌ه هه‌ندێكی���ان بۆ تۆ قورس ده‌بێت‬ ‫ی بوێت بۆ راهاتن‬ ‫كه‌ره‌نگ��� ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌سه‌ری‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫دوپشک‬ ‫كێش����ه‌ س����ۆزداریه‌كانت به‌ره‌و‬ ‫كۆتای����ی‌ ده‌چێ����ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر چی‬ ‫كێش����ه‌كانت به‌باشی‌ چاره‌سه‌رت‬ ‫بۆ نه‌دۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی‪ ..‬ناودارترین رۆماننوسی "نیشتیامن"‬ ‫س���اڵی ‪ 1983‬قه‌س���یده‌ی نیشتمانی‬ ‫نوس���ی‪ ،‬دوای ‪ 9‬س���اڵ بڕیاری���دا‬ ‫باڵویبکات���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌و‬ ‫نه‌سل ‌ه باوه‌ی هه‌بو ستایشی نیشتیمانی‬ ‫نه‌ک���رد‪ ،‬ئه‌و به‌هێمنی هات‪ ،‬ئه‌و ده‌یزانی‬ ‫نوسه‌رێکی پڕکار ده‌بێت‪ ،‬دوای ‪ 32‬ساڵ‬ ‫ئێستا پڕخوێنه‌رترین نوسه‌ری کورده‌‌‪.‬‬ ‫ئه‌و زیاد له‌بوارێکدا ده‌نوسێت هه‌ندێک‬ ‫جار به‌وتاره‌کانی سه‌رس���اممان ده‌کات‌و‬ ‫هه‌ندێ���ک جاریش له‌س���ات ‌ه تایبه‌ته‌کاندا‬ ‫ش���یعر ده‌نوسێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی زۆر پێی‬ ‫ناسراو‌ه رۆمانه‌کانیه‌تی‪.‬‬ ‫به‌ختیار عه‌لی لەس���لێمانی لەدایکبوەو‬ ‫ھەر ل���ەوێ خوێندن���ی س���ەرەتایی‬ ‫لەقوتابخانەی ش���ێخ سەالم تەواوکردوە‪،‬‬ ‫دوات���ر لە« ناوەندی ئەزمڕ» خوێندوێتی‬ ‫و ئامادەییشی لە «ئامادەیی ھەڵکەوت»‬ ‫تەواوکردوە‪ ،‬لەزانکۆی سلێمانی‌و ھەولێر‬ ‫لەکۆلێ���ژی زانس���تی بەش���ی جیۆلۆجی‬ ‫خوێندکارب���وە‪ .‬لەس���اڵی ‪ ١٩٨٣‬دا‬ ‫لەخۆپیش���اندانی زانکۆدا برینداردەبێت‌و‬ ‫زانکۆ جێدەھێڵێت‪.‬‬ ‫ئه‌و یه‌کێ���ک بو له‌و نوس���ه‌رانه‌ی ک ‌ه‬ ‫گۆڤاری ره‌هه‌ندی دامه‌زراند ک ‌ه یه‌کێک بو‬ ‫له‌ناسراوترین گۆڤار‌ه فیکریه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬لەپاییزی س���اڵی ‪ ١٩٨٩‬دا‬ ‫یەکەمین وتاری بەدو بەش بەناونیشانی‬ ‫«قس���ەکردن لەپەراوێ���زی بێدەنگ���ی»‬ ‫دا لەڕۆژنام���ەی «پاش���کۆی عێراق»دا‬ ‫باڵودەبێت���ەوە‪ .‬لەڕۆژان���ی س���ەرەتای‬ ‫ڕاپەڕیندا‪ ،‬لەگەڵ کۆمەڵێک نوسەری تردا‬ ‫ژمارە یەکی " گۆڤاری ئازادی" دەردەکەن‬ ‫کە دواتر پێنج ژمارەی لێ باڵودەبێتەوە‪.‬‬ ‫به‌ختیار دوای س���ەرھەڵدانی ش���ەڕی‬ ‫ناوخۆ لە ئەیلولی ‪ ١٩٩٤‬دا کوردس���تان‬ ‫بەجێدەھێڵێت‌و ڕو دەکاتە س���وریا‪ ،‬پاش‬ ‫نۆ مان���گ ژی���ان لەدیمەش���قدا دەگاتە‬

‫که‌‌وان‬ ‫مه‌رج����ی‌ به‌ش����داری‌ كردنت بۆ‬ ‫كاره‌ نوێیه‌ك����ه‌ تۆزێك قورس����ه‌‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ ره‌چاوی‌ باری‌ دارایی‌‬ ‫ئێستا بكه‌یت‪.‬‬

‫ئەڵمانی���او تاس���اڵی ‪ ١٩٩٩‬لەفرانکفۆرت‬ ‫نیش���تەجێ دەبێت‪ ،‬لەساڵی ‪ ١٩٩٨‬یشدا‬ ‫ڕۆمانی «ئێوارەی پەروانە» دەنوس���ێت‬ ‫ئه‌وه‌ش دوای یه‌که‌مین رۆمانی که‌ مه‌رگی‬ ‫تاقانه‌ی دوه‌م بو‪.‬‬ ‫به‌ختیار عه‌لی له‌دوای نوسینی رۆمانی‬ ‫دواهه‌مین هه‌ن���اری دونیا ده‌بێت ‌ه یه‌کێک‬ ‫له‌ناسراوترین رۆماننوس���ه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان‌و دواتریش شاری مۆسیقار‌ه‬ ‫سپییه‌کان ده‌نوسێت که‌ باسی سه‌رده‌می‬ ‫ئه‌نف���ال ده‌کات‪ ،‬دوات���ر رۆمانێکی دیک ‌ه‬ ‫که‌ له‌ژێرزه‌مین ‌ه تاریکه‌کانی ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫کوردی���ه‌وه‌ هاتۆت���ه‌ده‌ر ده‌نوس���ێت‬ ‫ک��� ‌ه پێیه‌ک���ی له‌ن���او ش���یعرو خه‌یاڵ‌و‬ ‫ئه‌فسانه‌کاندایه‌و پێیه‌کیشی له‌ناو خه‌ونی‬ ‫سیاس���یه‌کاندایه‌ ب���ۆ ده‌س���ته‌مۆکردنی‬ ‫خه‌یاڵ‪ ،‬دوات���ر که‌ڵکه‌ڵه‌ی بینینی دنیا‌و‬ ‫جه‌نگه‌ نه‌براوه‌کانی عێراق‌و کوردس���تان‬ ‫ده‌بێت���ه‌ تێمایه‌ک���ی دیکه‌ی نوس���ینی‬ ‫رۆمانێک���ی دیک���ه‌ که‌ ئه‌ویش کۆش���کی‬ ‫باڵنده‌غه‌مگین���ه‌کان ب���و‪ ،‬ک��� ‌ه به‌ختیار‬ ‫به‌وردیه‌کی زۆره‌وه‌ باس له‌خه‌ونی بینینی‬ ‫دنیاو عه‌ش���ق ده‌کات‪ ،‬باس له‌س���ه‌فه‌ر‌و‬ ‫بێماڵ���ی ده‌کات‪ ،‬دوات���ر له‌ناوه‌راس���تی‬ ‫رۆمانێکی درێژدا ده‌وه‌س���تێت‌و جه‌مشید‬ ‫خانی مام ده‌نوسێت که‌ کورترین رۆمانی‬ ‫ئ���ه‌و نوس���ه‌ره‌یه‌و خۆی ده‌ڵێ���ت "وه‌ک‬ ‫دروستکردنی کۆش���کێک وابو‌ه له‌قاوغ ‌ه‬ ‫شقارته‌یه‌کدا"‪ ،‬دوابه‌دوای ئه‌و‌ه به‌ختیار‬ ‫درێژتری���ن رۆمانی خۆی ده‌نوس���ێت ک ‌ه‬ ‫که‌شتی فریشته‌کانه‌و تا ئێستا دو به‌رگی‬ ‫لێباڵوکراوه‌ته‌وه‌‌و له‌ چوار به‌رگ پێکدێت‪،‬‬ ‫دواهه‌مین رۆمانی ئه‌م نوس���ه‌ره‌ پڕکار‌ه‬ ‫هه‌وره‌کان���ی دانێڵه‌‪ ،‬ک ‌ه ‌ئ���ه‌م رۆمانه‌ی‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی رۆمانه‌کان���ی دیکه‌ی���ه‌و‌ه‬ ‫ته‌عبی���ر له‌هی���چ جێگه‌یه‌ک���ی دیاریکراو‬ ‫ناکات‪ ،‬جگه‌ له‌خۆرهه‌اڵت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫زۆر بێتاقه‌ت ده‌رئه‌كه‌ویت‌و په‌ستان ‌‬ ‫كارو ژیانت زۆر له‌سه‌ره‌‪ ،‬تۆزێك ئارام‬ ‫ی ته‌ندروس���تیت بۆ‬ ‫بگره‌ با كێش���ه‌ ‌‬ ‫دروست نه‌بێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی پ���ڕ له‌به‌خت��� ‌ه ب���ۆ‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئه‌م بورجه‌‪ ،‬ده‌توانن زۆر‬ ‫له‌دایكبوان ‌‬ ‫ی كاره‌كانتانی‌ تیدا ئه‌نجام بده‌ن‬ ‫ب���ه‌ ‌‬ ‫ێ دودڵی‌‪.‬‬ ‫به‌ب ‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫كارێكی‌ خراپ ئه‌كه‌یت خۆت تێكه‌ڵ ‌‬ ‫ی نزیكت‬ ‫ی كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی خێزان ‌‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌كه‌ی���ت‪ ،‬تۆ به‌م كار‌ه كێش��� ‌ه بۆ‬ ‫خۆت دروست ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫مه‌هێڵ ‌ه‬ ‫پێستت چرچ بێت‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫د‪.‬ره‌وا له‌‪ 2014‬ئه‌لبومێکی‬ ‫به‌رهه‌م هێناوه‌‌و له‌ ‪2015‬دا‬ ‫به‌دوای سپۆنسه‌ردا ده‌گه‌ڕێت‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د ره‌وا جه‌م���ال‬ ‫ئه‌لبومێک���ی نوێ���ی گۆران���ی‬ ‫ئاماده‌ک���ردو‌ه بۆ باڵوکردنه‌وه‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌و‌ه‬ ‫تا ئێستا باڵوینه‌کردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیاریه‌کانی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���اڵی رابردو‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند ره‌وا جه‌مال‬ ‫ئه‌لبومێک���ی نوێ���ی‬ ‫گۆرانی ئاماده‌کردو‌ه‬ ‫که‌ له‌هه‌ش���ت تراک‬ ‫پێکدێت‌و زۆرینه‌ی‬ ‫ئا و ا ز ه‌کا ن���ی‬ ‫له‌ال ی���ه‌ن‬ ‫موفتی���زاد ه‌و ه‌‬ ‫دانراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تا د ا‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د ره‌وا‬ ‫جه‌مال له‌هه‌وڵدای ‌ه بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی سپۆنس���ه‌رێک‬ ‫بۆ ئه‌لبومه‌که‌ی‌و تا ئێستاش‬ ‫ناوی ب���ۆ ئه‌لبومه‌که‌ی دیاری‬ ‫نه‌کردوه‌‪.‬‬

‫ی هه‌مو خانمێكه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ی و گه‌نج���ی‌ خه‌ون ‌‬ ‫ی پێس���ت به‌جوان ‌‬ ‫مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناره‌حه‌تی‌ بۆت‪،‬‬ ‫پێس���ت له‌كاتێكی‌ زودا چرچ ده‌بێت ئه‌و‌ه ئه‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی ژیان تاراده‌یه‌ك پێستمان‬ ‫ێ له‌رۆتینه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌ند ‌‬ ‫به‌اڵم ده‌كرێت به‌گۆڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خواره‌وه‌ چه‌ند نمونه‌یه‌كن بۆ پاراس���تن ‌‬ ‫له‌پیربون بپارێزین‪ ،‬ئه‌مانه‌ ‌‬ ‫پێست له‌ پیربون‪.‬‬ ‫‪.1‬شتنی‌ ده‌موچاو‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت ‌ه ئه‌وه‌ بزانیت ك��� ‌ه نابێت زیاده‌ره‌وی‌ بكه‌یت له‌زۆر ش���تن ‌‬ ‫ی پێسته‌كه‌و‬ ‫ی له‌ناوبردنی‌ زه‌یتی‌ سروش���ت ‌‬ ‫ده‌موچاو ‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫دواتر وش���كبونی‌‪.‬ئه‌و كات پێس���ته‌كه‌ به‌هۆی‌ وش���ك بونیه‌وه‌ زو چرچ‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی چاوه‌كانت پێویسته‌‬ ‫‪.2‬ته‌ندروست ‌‬ ‫ی چاوت هه‌ی ‌ه به‌تایبه‌تی‌ كزبون‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫كاتێك هه‌س���ت ده‌كه‌یت كێشه‌ ‌‬ ‫ی چاویلكه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێویس���ته‌ زو سه‌ردانی‌ پزیش���ك بكه‌یت بۆ وه‌گرتن ‌‬ ‫ی چاوه‌وه‌ ل ‌ه سه‌یركردنی‌ شتێك ورد ده‌بیته‌وه‌ ئه‌وكات ‌ه‬ ‫ی كز ‌‬ ‫كاتێك به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاوت ك���رژ ده‌بنه‌وه‌و ئه‌م یاریكردن ‌ه به‌ماس���ولكه‌كان ‌‬ ‫ماس���ولكه‌كان ‌‬ ‫ی چاو‪،‬‬ ‫چاو له‌گ���رژ كردن‌و خاوكردن���ه‌و‌هی‌ ماس���ولكه‌كانی‌ ده‌ورو به‌ر ‌‬ ‫ی هه‌تاو‬ ‫ئه‌بێته‌ هۆی‌ چرچی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها پێویس���ت ‌ه چاویلكه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌كار بهێنی���ت له‌چونه‌ ده‌ره‌وه‌ت چونكه‌ هه‌تاو كارده‌كات ‌ه س���ه‌ر چاو‬ ‫ی پێشو‬ ‫به‌وه‌ش ماس���ولكه‌كانی‌ چاو خۆی‌ كرژ ده‌كات به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ماسولكه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌ چاو پیر ده‌بن‪.‬‬ ‫ی خه‌وتن‪.‬‬ ‫‪.3‬شێواز ‌‬ ‫ی پێس���ت هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر چرچ بون ‌‬ ‫ی خه‌و زۆر كاریگه‌ر ‌‬ ‫ش���ێوازه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژین���ه‌وه‌كان ده‌ڵێن خه‌وتن له‌س���ه‌ر الكان‌و س���ه‌ر ده‌م ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێس���ت به‌جوان ‌‬ ‫چرچی‌‪ ،‬باش���ترین رێگ���ه‌ش ریگای‌ خه‌و بۆ مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ر پشت‪.‬‬ ‫بریتیه‌ له‌خه‌و ‌‬ ‫تارا عومه‌ر‪ ،‬خاوه‌نی ئارایشتگای الله‌لی‬ ‫بۆ جوانکردنی خانمان له‌گه‌ڕه‌کی ئاشتی‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوێی ڕۆشنبیریی‌وهونه‌ری سلێامنی‪:‬‬ ‫له‌ئێستادا بۆ ده‌زگا ڕۆشنبیریه‌کان هیچ پاره‌یه‌ک نیه‌‬ ‫هه‌رپاره‌یه‌ک بۆ مه‌سه‌له‌ی هونه‌ریی‬ ‫ته‌رخ����ان بکرێ����ت م����ن پارێ����زگاری‬ ‫لێده‌که‌م‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری نوێی ڕۆش����نبیریی‌و‬ ‫هون����ه‌ری س����لێمانی له‌گفتوگۆیه‌کی‬ ‫ئاوێنه‌دا ب����اس له‌به‌رنامه‌و کاره‌کانی‬ ‫خۆی ده‌کات بۆ ش����اری س����لێمانی‪،‬‬ ‫ه����اوکات رایده‌گه‌یه‌نێت ک����ه‌ له‌ڕوی‬ ‫هونه‌رییه‌وه‌ سلێمانی شایسته‌ی له‌وه‌‬ ‫زیاتره‌ بۆی بکرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تیی رۆشنبیریی‌و‬ ‫هونه‌ری سلێمانی‪ ،‬بابه‌کر دڕه‌یی پێی‬ ‫وای���� ‌ه له‌س����ه‌رده‌می ته‌کنه‌لۆژیادا که‌‬ ‫وێنه‌و ده‌نگ‌و ڕه‌نگ به‌خێرایی تیشک‬ ‫ده‌گوازرێن����ه‌وه‌ ناتوانێ����ت به‌هه‌مان‬ ‫میکانیزمه‌کانی پێشوو بیر له‌هونه‌رو‬ ‫کولتور بکرێته‌وه‌‪" ،‬ئه‌م����ه ‌وایکردوه‌‬ ‫که‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی ن����ه‌وه‌ی نوێ زۆر‬ ‫ساناتر بێ‪ ،‬وایکردوه‌ منداڵی من‌و تۆو‬ ‫زۆرینه‌ی کۆمه‌ڵگه‌ له‌نێوان حه‌س����ه‌ن‬ ‫زیره‌ک‌و ڕه‌فیق چاالک‌و مایکڵ جاکسن‬ ‫ده‌که‌وێته‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها دڕه‌یی ده‌ڵێ����ت "پێموایه‌‬ ‫نۆس����تالۆژیا بۆڕابردو شتێکی خراپه‪‌.‬‬ ‫به‌پێ����ی هه‌واڵێکی ئه‌مریکی له‌س����ه‌د‬ ‫س����اڵی داهاتودا ‪ %90‬زمانه‌کانی دنیا‬ ‫تو‌ کولتوره‌کانیش نامێنێت‪.‬‬ ‫نامێنێ���� ‌‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م هه‌واڵه‌ زۆر گرنگه‌ میلله‌تی‬ ‫ئێم����ه‌ بیزانن ئه‌گ����ه‌ر ئێمه‌ هه‌وڵێکی‬ ‫باش نه‌ده‌ین بۆ ده‌ستگرتن به‌هونه‌رو‬ ‫کولت����ورو زمان����ی خۆمان����ه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی کولتوری ئینگلیزو ئه‌مریکا‬

‫کاوڕ‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ زۆر بێتاقه‌ت���ی‌ ئه‌ویش‬ ‫به‌هۆی‌ له‌ده‌ستدانی‌ ئه‌و كار‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و خۆتت‬ ‫پێو‌ه سه‌رقاڵ كردوه‌‪.‬‬

‫وه‌ک به‌فرم����اڵ کولت����وری ئێم����ه‌ش‬ ‫ڕائه‌ماڵێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر چینی بژارده‌و‬ ‫ڕۆشنبیر هه‌وڵی خۆمان نه‌خه‌ینه‌گه‌ڕ‬ ‫ناتوانین کولتورمان بپارێزین"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ نوێیه‌که‌ی رۆش����نبیریی‬ ‫س����لێمانی جه‌خت له‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌‬ ‫هونه‌ر ده‌توانێت کیانی سیاس����ییش‬ ‫بپارێزێت‪" ،‬ئه‌وه‌ی که‌پێی ده‌گوترێت‬ ‫دروس����تبونی ده‌وڵه‌ت ی����ان میلله‌ت‬ ‫چه‌ند کۆڵه‌که‌یه‌کی هه‌یه‌ جگه‌ له‌بونی‬ ‫بواره‌ ئابوریی‌و سیاسییه‌کان‪ ،‬هه‌بونی‬ ‫سیمبولی ئه‌ده‌بیی‌و هونه‌ریی خاڵێکی‬ ‫دیکه‌ی به‌هێزه‌‪ ،‬کاتێک واڵت دروست‬ ‫ده‌بێت ک����ه‌ پایه‌ی هونه‌ریی‌و ئه‌ده‌بی‬ ‫به‌هێ����زی بێ����ت‪ .‬هه‌بون����ی ناوه‌ندی‬ ‫ئابوری‌و سیاسی سه‌د له‌سه‌د نیه‌ بۆ‬ ‫دروس����تبونی ده‌وڵه‌ت به‌اڵم هه‌بونی‬ ‫کولتوری به‌هێز شانه‌یه‌ بۆ دروستبونی‬ ‫ده‌وڵه‌ت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئاس����تی هونه‌ریی ش����اری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬که‌ ئه‌م به‌م دواییه‌ به‌رزترین‬ ‫پۆس����تی هونه‌ری����ی‌و رۆش����نبیریی‬ ‫پارێزگاک����ه‌ی وه‌رگرت‪ ،‬بابه‌کر دڕه‌یی‬ ‫ده‌ڵێت "من به‌ش����ێوه‌یه‌کی گش����تی‬ ‫له‌هه‌مو ئاس����ته‌کانی هونه‌ر به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌س����لێمانیدا هه‌س����ت ده‌ک����ه‌م که‌‬ ‫پێویس����ته‌ باش����تر خزم����ه‌ت بکرێن‌و‬ ‫ده‌رفه‌تی باش����تریان بۆ بڕه‌خسێنن‌و‬ ‫بودجه‌یه‌ک����ی باش����تریان هه‌بێت‪ .‬بۆ‬ ‫بواره‌کانی ش����انۆو سینه‌ماش هه‌مان‬ ‫ده‌ردو کێش����ه‌مان هه‌یه‌و‌ ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫ده‌زانم که‌ س����لێمانی شارێکی گرنگی‬ ‫کوردس����تانی گه‌وره‌یه‌ شایسته‌ی زۆر‬

‫گا‬

‫لێپرس����راوی ئه‌وه‌ن����ده‌ هه‌ڵده‌گرم ک ‌ه‬ ‫له‌وه‌ زیاتره‌ که‌ ئێستا ده‌کرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی به‌هه‌ده‌ردانی به‌شێک له‌و خۆمی تێدام‪ ،‬له‌ئێستادا هیچ پاره‌یه‌ک‬ ‫بودجه‌ی����ه‌ی بۆ ژێرخان����ی کولتوری نیه‌ بۆ ده‌زگا ڕۆش����نبیرییه‌کان ته‌نها‬ ‫س����لێمانی ته‌رخانک����را ل����ه‌دوای پاره‌ی کارمه‌ن����ده‌کان نه‌بێت ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ستنیش����انکردنی وه‌ک پایته‌ختی چه‌ند مانگێ����ک دواده‌که‌وێت‌و ‌ئه‌گه‌ر‬ ‫رۆشنبیریی سلێمانی‪ ،‬دڕه‌یی بێئاگایی به‌م شێوه‌یه‌ بێت هیچی تریش نابێت‪،‬‬ ‫خۆی پیش����انئه‌دات له‌ته‌رخانکردنی به‌اڵم دڵنیاتان ده‌که‌مه‌وه‌ هه‌رپاره‌یه‌ک‬ ‫پاره‌و دیارنه‌مان����ی‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "من بۆ مه‌سه‌له‌ی هونه‌ریی ته‌رخان بکرێت‬

‫دوانه‌‬

‫پێویستت به‌پشكنینی‌ ته‌ندروستی هه‌لومه‌رجی‌ ژیانت وا پێویس����ت‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ماوه‌یه‌ك����ه‌ باری‌ ده‌كات كه‌ به‌ته‌نه����ا هیچ كارێك‬ ‫ته‌ندروس����تیت زۆر ناڕه‌حه‌ت����ی‌ نه‌كه‌یت‌و داوای‌ هاوكاری‌ له‌ ده‌ورو‬ ‫به‌رت بكه‌‪.‬‬ ‫كردوی‌ ‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫من پارێزگاری لێده‌که‌م"‪.‬‬ ‫بابه‌ک����ر دڕه‌ی����ی رایده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه‬ ‫پێشنیارێک هه‌بوه‌ بۆ بانگهێشتکردنی‬ ‫هونه‌رمه‌ند ش����ه‌جه‌ریان بۆ ش����اری‬ ‫سلێمانی‌و گفتوشیان له‌گه‌ڵدا کردوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌هۆی ڕوداوێک����ی هاتوچۆوه‌‬ ‫نوێنه‌ره‌که‌ی شه‌جه‌ریان برینداربوه‌و‬ ‫ئه‌و کاره‌ دواکه‌وتوه‌‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫دور نی���ه‌ ك���ه‌ زۆربه‌ی‌ هه‌ل���ه‌كان ك ‌ه به‌هه‌ماهه‌نگ��� ‌‬ ‫له‌ده‌س���تت داب���و ب���ۆت بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌شێك له‌كێشه‌ دارایه‌كانت چاره‌سه‌ر‬ ‫ی ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا پاڵپش���تیت‬ ‫ی هه‌واڵ���ی‌ خۆش���ب ‌ه هه‌ین ‌‬ ‫چاوه‌رێ��� ‌‬ ‫ئه‌وێت‪.‬‬ ‫به‌ختی‌ تۆیه‌‪.‬‬

‫هه‌روه‌ه����ا له‌به‌رنامه‌ش����یاندا هه‌یه‌‬ ‫فیس����تیڤاڵێکی هونه‌ری����ی له‌س����ه‌ر‬ ‫گۆڕی حه‌س����ه‌ن زیره‌ک ئه‌نجامبده‌ن‪،‬‬ ‫"له‌و باره‌یه‌وه‌ له‌گه‌ڵ کاربه‌ده‌س����تانی‬ ‫کۆماری ئیسالمی ئێران له‌گفتوگۆداین‌و‬ ‫ئومێدم����ان هه‌ی����ه‌ ئ����ه‌م پرۆژه‌ی����ه‌‬ ‫س����ه‌ربگرێت له‌ئه‌مس����اڵ یان ساڵی‬ ‫داهاتودا"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫مه‌به‌س����تت یارمه‌تیدانی‌ خه‌ڵك ‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ كێشه‌ داراییه‌كانی‌‬ ‫خۆت����ه‌وه‌ ناتوانیت هیچ ش����تێك‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫مه‌رگ ‌ی ئازادی‌ ‪..‬مه‌رگ ‌ی كۆمه‌ڵگه‌‬

‫"شه‌ڕه‌ك ‌ه زۆر له‌وه‌ گه‌وره‌تر‌ه هاوڕ ‌ێ با ئاوێنه‌ به‌جێنه‌هێڵین"‬

‫شتێک دەربارەی ئومێد‬ ‫ئای���ا دەکرێت لەناو ئەو ش���انۆ گەورەیەی‬ ‫کوشتن‌و س���وتاندن‌و وێرانکردنەی ئەمڕۆکەی‬ ‫ناوچەکەدا ئومێدمان ھەبێت‌و بیر لەئایندەیەکی‬ ‫باش���تر بکەینەوە؟ ئایا دەکرێت ھیوایەکمان‬ ‫ھەبێ���ت بتوانین ھەڵیبگرین‌و بوێرین بەرگریی‬ ‫لێبکەین؟ ئایا ش���تێک ماوە ل���ەم ناوچەیەدا‬ ‫ناوی ئومێد بێت؟‬ ‫ب���ەر لەھەمو ش���تێک با لەو ڕاس���تییەوە‬ ‫دەس���تپێبکەم کە "کۆمەڵناسیی ئومێد" ئەو‬ ‫بەشەی زانستی کۆمەڵناس���ییە‪ ،‬کە لەھەمو‬ ‫بەش���ەکانی تری کۆمەڵناس���یی کەمتر کاری‬ ‫تێداکراوە‪ .‬بەبەراوردکردنی بەکۆمەڵناس���یی‬ ‫ڕیس���ک‪ ،‬ی���ان کۆمەڵناس���یی ت���رس‪ ،‬یان‬ ‫کۆمەڵناس���یی نەخۆش���کەوتن‌و فەش���ەل‪،‬‬ ‫"کۆمەڵناس���یی ئومێ���د" لەھەم���وان کەمتر‬ ‫گەشەکردوترە‪ .‬تا ئەمڕۆش کایەیەکی زانستیی‬ ‫پێش���کەوتو لەس���ەر لێکۆڵینەوە دەربارەی‬ ‫ئومێ���د بونی نییە‪ .‬ئ���ەوەی ھەیە کۆمەڵێک‬ ‫نوسینە بەشێکی زۆری دەچێتە چوارچێوەی‬ ‫"کۆمەڵناسیی پزیشکیی‌و تەندروستیی"ەوەو‬ ‫زیات���ر لەو پەیوەندییە ئەدوێ���ت کە لەنێوان‬ ‫نەخۆش‌و ئومێددا دروس���تدەبێت‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫نەخۆشێک کە ئومێدی چاکبونەوەی کەم یان‬ ‫نەبێت‪ .‬لەم بوارەدا جۆرێک لە"سایکۆلۆژیای‬ ‫ئومێ���د" دروس���تبوە کە پەیوەندی���ی نێوان‬ ‫نەخۆش���یی دەرونیی‌و نەبون���ی ئومێد‪ ،‬یان‬ ‫نێوان نائومێدیی‌و نەخۆش���کەوتنی دەرونیی‪،‬‬ ‫لێکئەداتەوە‪ .‬ئەم شێوازە تایبەتە لە"ئومێد"‬ ‫ئومێدێکی شەخسیی بەتایبەتیکراوە‪ ،‬ئومێدێکە‬ ‫بەستراوەتەوە بە"خودی تاکەکەس" خۆیەوەو‬ ‫دابڕاوە لەکۆمەڵگاو لەو ژینگە کۆمەاڵیەتییەی‬ ‫لەدەرەوەی تاکەکەسدا ئامادەیە‪.‬‬ ‫ئەوەی من دەمەوێت باسیبکەم ئەم دۆخە‬ ‫تایبەتەی ئومێد نییە‪ ،‬ڕوکارە شەخسییەکه‌ی‬ ‫ئومێد نییە‪ ،‬بەڵکو ئومێدە وەک دیاردەیەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‪ ،‬وەک بەشێک لە"سایکۆلۆژیای‬ ‫دەس���تەجەمعیی"‪ ،‬وەک ڕەگەزێ���ک ل���ە‬ ‫"ڕۆحیەت���ی کۆمەاڵیەتی���ی"‪ .‬خۆش���حااڵنە‬ ‫ل���ەم بوارەش���دا کۆمەڵێک نوس���ینی گرنگ‬ ‫ھەیە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوانیش ناچن���ە قاڵبی بون‌و‬ ‫ئامادەگیی کایەیەکی زانستیی گەشەکردوەوە‬ ‫ب���ۆ قس���ەکردن لەس���ەر ئومێد‪ .‬لەس���ااڵنی‬ ‫دوای جەنگ���ی یەکەم‌و دوەم���ی جیھانییەوە‬ ‫بڕێک���ی بەرچ���او لەنوس���ین لەس���ەر ئومێد‬ ‫بەمان���ا کۆمەاڵیەتیی‌و دەس���تەجەمعییەکەی‬ ‫نوس���ران‪ .‬ئ���ەو نوس���ینانە پەیوەندییەکی‬ ‫ڕاس���تەوخۆیان بەوێرانکاری���ی‌و کوش���تن‌و‬ ‫بەکارھێنان���ە بەرفراوانەکانی توندوتیژیی ئەو‬ ‫سەردەمەوە ھەیە‪ .‬بەتایبەتی کاتێک مرۆڤ‌و‬ ‫کۆمەڵ���گاکان لەوە ئاگاداربون���ەوە کە ھێزی‬ ‫گەورەی وێرانکاریی لەن���او دونیای مۆدێرندا‬ ‫ئامادەیە‪ .‬بەگژاچونەوەی ئەزمونی فاش���یزم‪،‬‬ ‫بەتایبەتی بەگژاچونەوەی "ئومێدە ناڕاست"و‬ ‫"ساختەکان"ی فاشیزم ھۆکارێکی سەرەکیی‬ ‫گرنگیدانی ئەو نوسەرانەیە بەئومێد‪ .‬ئێرنست‬ ‫بلۆخ‌و ئاریک فروم لەم ڕوەوە بەش���دارییەکی‬ ‫بەرچاوی���ان ھەی���ە‪ .‬ئەم دو نوس���ەرە لەناو‬ ‫کوش���تارە گەورەکان���ی س���ەردەمی جەنگ‌و‬ ‫وێرانەکان���ی دوای جەنگدا پێ لەس���ەر ئەوە‬ ‫دادەگرن کە ئەگەری دەربازبون لەکوش���تن‌و‬ ‫وێرانکاری���ی لەبەردەم مرۆڤایەتیدا ئەگەرێکی‬ ‫کراوەیە‪ .‬بلۆخ پێیوایە ئومێد‪ ،‬کە پەیوەندی‬ ‫بەپێش���بینیکردنی مێژوەوە ھەی���ە‪ ،‬یەکێکە‬ ‫لەئ���اکارە گرنگەکانی م���رۆڤ‪ .‬مرۆڤ جیاواز‬ ‫لەگیانلەبەرەکان���ی ت���ر‪ ،‬بونەوەرێکی خاوەن‬ ‫ئومێدە‪ .‬ئەم نوس���ەرە تا ئەو شوێنە دەڕوات‬ ‫ک���ە ئومێ���د وەک غەریزەیەکی ئینس���انیی‬ ‫ببینێت‪ ،‬ب���ەاڵم غەریزەیەک م���رۆڤ دەبێت‬ ‫فێرببێ���ت بەکاریبھێنێ���ت‪ .‬الی بلۆخ ئومێد‬ ‫بەتەنھا بەس نییە ب���ۆ ڕزگارکردنی مرۆڤ‪،‬‬ ‫بەڵکو پێویستە ببەس���ترێتەوە بەمەسەلەی‬ ‫گۆڕان���ی دونی���اوە‪ .‬وەک دەبینین ئومێد الی‬ ‫ئەم نەوەیە دیاردەیەکی تاکەکەس���یی نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو بەشێکە لەژیانی کۆمەاڵیەتیی‌و بەشێکە‬ ‫لەمێ���ژو‪ .‬ل���ەم ڕوانینەدا م���رۆڤ دەتوانێت‬ ‫گۆڕانکاری���ی پیادەب���کات‪ ،‬پێش���بکەوێت‪،‬‬ ‫کۆمەڵگا بەش���ێوەیەکی باش���ترو ئینسانیتر‬ ‫ڕێکبخات���ەوەو کۆتای���ی بەچەوس���اندنەوە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان بھێنێت‪ .‬تاکەکەس���یش‬ ‫دەتوانێت ئازادیی خ���ۆی بپارێزێت‌و بەرگری‬ ‫لێبکات‪ .‬ئومێد لێرەدا بەش���ێکە لەدو کایە‪:‬‬ ‫یەکەمی���ان کایەی ڕەخن���ەی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و فەرھەنگییە‪ .‬دوەمی���ان کایەی‬ ‫ئەخالقە‪ .‬ئومێد ھەم بەشێکە لەئەخالق‌و ھەم‬ ‫بەشێکە لەدیدێکی ڕەخنەیی‪.‬‬ ‫بەبۆچون���ی م���ن ئومێ���د بەش���ێوەیەکی‬ ‫ڕاس���تەوخۆ گرێ���دراوە بەب���اوەڕو ئیرادەی‬ ‫مرۆڤەوە‪ ،‬باوەڕو ئیرادەیەک لەوە ئاگاداربێت‬ ‫ک���ە م���رۆڤ ھەمیش���ە ش���تێک لەتوان���ای‬ ‫ھەڵبژاردنی لەنێ���وان ڕێگاو پێدراو و پێگەی‬ ‫ئەخالقیی جی���اوازدا لەبەردەمدایە‪ ،‬ھەروەھا‬ ‫بەوەشەوە گرێدراوە کەسێک یان کۆمەڵگایەک‬ ‫ئەو باوەڕە ناوەکییەی تێدابێت ئەوەی بڕیاری‬

‫ئایندە دوژمنی‬ ‫زۆری ھەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ترسناکترین ئەوانەن‬ ‫ئەو قەناعەتمان‬ ‫تیادا دەچێنن کە‬ ‫ناشێت ئایندە‬ ‫لەئێستا جیاوازبێت‬ ‫کە سبەینێ وەک‬ ‫ئەمڕۆیەو کە ئەمڕۆش‬ ‫بۆ ھەتاھەتایە‬ ‫بەئەمڕۆیی خۆی‬ ‫دەمێنێتەوە‬ ‫لێئەدات‌و دەستی بۆدەبات‪ ،‬دەتوانێت شتێکی‬ ‫جیاوازتری لێدروس���تببێت لەوەی کە ھەیه‌و‬ ‫لەئارادایە‪ .‬لەھیچ ش���وێنێکدا ئومێد لەخاڵی‬ ‫س���فرەوە دەستپێناکات‪ ،‬لەڕاس���تیدا شتێک‬ ‫لەژیان���ی کۆمەاڵیەتیدا بونی نییە ناوی خاڵی‬ ‫س���فر بێت‪ ،‬لەدونیای کۆمەاڵیەتیدا ھەمیشە‬ ‫واقیعێک ھەیە بەکۆمەڵێک ڕێگرو بەکۆمەڵێک‬ ‫ئەگەرەوە بۆ گۆڕان‪ .‬باوەڕ بەوەی کە کردەی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی دەش���ێت ئەو ئەگەرانەی گۆڕان‬ ‫بخاتەکارو شتێک دروستبکات جیاواز لەوەی‬ ‫لەئێس���تاو لەڕابردودا بااڵدەستبوە‪ ،‬بەشێکە‬ ‫لەئەگەرەکانی گۆڕان‌و س���ەرەتایەکی بچوکە‬ ‫بەرەو ئومێد‪ .‬بەاڵم ئەم باوەڕە نابێت تەنھا‬ ‫باوەڕێکی سایکۆلۆژیی تاکەکەسیی بێت‪ ،‬کە‬ ‫پەیوەندیی بەدۆخ���ی دەرونیی ئەم یان ئەو‬ ‫تاکەکەسەوە ھەبێت‪ ،‬بەڵکو پێویستە بەشێک‬ ‫بێ���ت لە"سیاس���ەتی ئومێد"‪ .‬سیاس���ەتێک‬ ‫فەلسەفەکەی ئەمەبێت‪":‬ئەوەی ئێستا ھەیەو‬ ‫لەئارادایە دروستکراوێکی سروشتیی‌و حەتمیی‬ ‫نییە‪ ،‬ش���تێک نیی���ە ھێزێک���ی میتافیزکیی‬ ‫س���ەپاندبێتی‪ ،‬بەڵک���و دروس���تکراوێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەو بڕی���ارو کردەی ھاوبەش���یی‬ ‫مرۆڤەکان ل���ە ڕەوتێکی مێژوویی دیاریکراودا‬ ‫دروس���تیکردوە"‪ .‬بۆیە ھاتنەکای���ەی بڕیارو‬ ‫ڕوانین‌و تێگەیش���تن‌و ک���ردەی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫جیاواز دەش���ێت دەرگا لەس���ەر گۆڕانی ئەو‬ ‫دونیا دروستکراوە بکاتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ئەمڕۆکە تێبین���ی دەکرێت غیابی‬ ‫تەواوی ئەو زمانەیە ب���ەم "ڕێزمانی ئومێد"ە‬ ‫قس���ەبکات‪ .‬ئەوانەی ئەمڕۆ لەدونیای ئێمەدا‬ ‫ئومێدفرۆش���ن‌و م���ژدە بەئایندەیەک���ی باش‬ ‫ئەدەن دو بکەری���ی کۆمەاڵیەتین کە لەھەمو‬ ‫ش���وێنێکی کۆمەڵ���گای ئێم���ەدا ئامادەن‪.‬‬ ‫یەکەمیان‪ ،‬سیاس���ییەکانن‪ ،‬ک���ە زۆرینەیان‬ ‫مژدەکانیان س���اختەو کەمتەم���ەن‌و پڕکراوە‬ ‫لەتەماحی شەخسیی‪ .‬دوەمیان پیاوانی دینن‬ ‫کە مژدەکانیان درێژخایەنن‪ ،‬بەاڵم مژدەیەکن‬ ‫س���ەر بەم دونیا نیین‪ .‬پیاوانی دین ئومێدی‬ ‫گەیش���تن بەبەھەش���تێک دەدەن پڕ حۆریی‌و‬ ‫ڕوبارە ھەنگوین‌و ڕوبارە ش���یر‪ ،‬نەک ڕوبارە‬ ‫"شیرمیز"‪ .‬بەھەش���تێک لەدەرەوەی زەمەن‌و‬ ‫ل���ەدەرەوەی مێ���ژو و ل���ەدەرەوەی دونیادا‪.‬‬ ‫بەھەشتێک بێگومان ھاوڕاو تەریب به‌ھەڕەشەو‬ ‫تۆقاندنێکی بێسنور بەجەھەنەم‪ .‬ئەو زمانەی‬ ‫ئەم دو توێژە باسی ئومێدی پێدەکەن زمانی‬ ‫ری���کالم‌و پڕوپاگەندەی���ە‪ ،‬ڕس���تەی کورت‌و‬ ‫بەڵێن���ی کورت‌و مژدەی کورت‌و ھەڕەش���ەی‬ ‫کورت ڕێزمانەکەیەتی‪ .‬ئەمانە ھەرچییەک بن‬ ‫بەشێک نین لە"سیاسەتی ئومێد"‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی م���ن دەمەوێت بەرگری���ی لێبکەم‬ ‫ئومێدس���ازییەکی س���اختە نییە‪ ،‬بەڵکو ئەو‬ ‫باوەڕە س���ادەیەیە کە لەن���او ھەر کردەیەکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���دا ڕەھەندێک���ی ئایندەیی ھەیە‪،‬‬ ‫مرۆڤ لەدروس���تکردنی "ئێس���تادا" ھەمیشە‬ ‫خەریکی دروس���تکردنی "ئایندە"ش���ه‌‪ .‬ئەمە‬ ‫وادەکات ھەر یەکێ���ک لەئێمە پەیوەندییەکی‬ ‫دیاریکراوی بەئاین���دەوە ھەبێت‪ ،‬جا چ وەک‬ ‫ڕێگر یان وەک ڕێخۆش���کەر‪ .‬ئایندە دوژمنی‬ ‫زۆری ھەی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم ترس���ناکترین ئەوانەن‬ ‫ئ���ەو قەناعەتمان تیادا دەچێنن کە ناش���ێت‬ ‫ئاین���دە لەئێس���تا جیاوازبێت‪ ،‬کە س���بەینێ‬ ‫وەک ئەمڕۆیەو کە ئەم���ڕۆش بۆ ھەتاھەتایە‬ ‫بەئەمڕۆیی خۆی دەمێنێتەوە‪.‬‬

‫بێنه‌ پێش���چاوی‌ خۆت به‌یانییه‌ك‬ ‫له‌خه‌و هه‌ستین‌و سه‌رجه‌م رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤ���ارو كه‌ناڵه‌كان���ی‌ میدیای‌ ئازاد‬ ‫داخراب���ن‪ ،‬پێكڕا به‌ه���ۆی‌ باردۆخی‌‬ ‫خراپی‌ ئابوری‌‌و هه‌ژمونی‌ نائه‌خالقی‌‌و‬ ‫ناشارستانی‌ حیزبه‌ زه‌به‌الحه‌كانه‌وه‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێن���ه‌و لڤین‌و هاواڵتی‌‌و‬ ‫س���پی‌ نیوزو ش���ارپرێس‌و رادیۆی‌‬ ‫نه‌واوو كه‌ناڵی‌‪‌NRT‬و ‪‌KNN‬و ناوه‌ندی‌‬ ‫ئه‌ندێش���ه‌ داخ���راون‌و بیناكانی���ان‬ ‫لێس���ه‌ندراوه‌ته‌وه‌! ئ���ه‌م روداوه‌ تا‬ ‫چه‌ند رامانده‌چڵكێنێت‌و خورپه‌یه‌كی‌‬ ‫شارس���تانی‌‌و فه‌رهه‌نگیم���ان ب���ۆ‬ ‫دروس���تده‌كات‪ ،‬ره‌نگه‌ باس���كردنی‌‬ ‫ئه‌م پێش���هاته‌ به‌قس���ه‌كردن ئاسان‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم درۆیه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆمان ل���ه‌م حه‌قیقه‌ت���ه‌ زیندووانه‌‬ ‫البده‌ین‪:‬‬ ‫كاتێ���ك میدی���ا ئ���ازاد به‌هه‌وڵ‌و‬ ‫هاوخه‌می‌ مرۆڤدۆستانه‌ دروستده‌كرا‪،‬‬ ‫حیزبه‌كان له‌ئه‌وج���ی‌ داگیركاریی‌‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبون‌و بوغزی‌ توندوتیژی‌‌و‬ ‫پێشێلكاریدابون به‌رامبه‌ر كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫نیشتیمان‪.‬‬ ‫كاتێ���ك میدیای‌ ئازاد س���ه‌رقاڵی‌‬ ‫راپۆرت���ی‌ ش���یكاریی‌‌و به‌دواداچونی‌‬ ‫پ���ڕ مه‌ترس���ی‌ رۆژنامه‌گه‌ریدا بو بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ حه‌قیقه‌ته‌ ش���اراوه‌كان‌و‬ ‫ئه‌و دۆزه‌خ ‌ه په‌نهانه‌ی‌ كه‌ حیزب بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئاماده‌كردبو‪ ،‬میدیاكانی‌‬ ‫حیزب له‌ترۆپكی‌ براكوژی‌‌و ره‌زاله‌تی‌‬ ‫ئه‌كادیمیدا بون‪.‬‬ ‫كاتێك رۆژنامه‌نوسه‌ سه‌ربه‌خۆكانی‌‬ ‫میدیای‌ ئازاد له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫توندوتی���ژی‌‌و كوش���تن‌و رفان���دن‌و‬ ‫داپڵۆسیندا بون به‌هۆی‌ ئاشكراكردنی‌‬ ‫وه‌حشیگه‌ریی‌‌و هه‌مه‌جیه‌تی‌ حیزب‌و‬ ‫مافیاكان���ی‌ بودجه‌و س���وته‌مه‌نی‌‌و‬ ‫داهاتی‌ نیشتیمان‪ ،‬میدیاكانی‌ حیزب‬ ‫له‌ئه‌وجی‌ بێده‌نگیدا بون‪.‬‬ ‫كاتێ���ك نوس���ه‌رو رۆش���نبیره‌‬ ‫جیدیی���ه‌كان ره‌خن���ه‌ی‌ ئه‌كادیمی‌‌و‬ ‫شارس���تانیان ل���ه‌و سیس���تمه‌‬ ‫ناشارس���تانی‌‌و ناعادی���ل‌و وێران���ه‌‬ ‫ده‌گرت كه‌ به‌رهه‌می‌ حیزبس���االری‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌گه‌ری���ی‌‌و وه‌حش���یگه‌ریی‌‬ ‫بو ئۆپۆزس���یۆن له‌هی���چ كونێكه‌وه‌‬ ‫دیارنه‌ب���و‪ ،‬درۆیه‌ك���ی‌ گه‌وره‌یه‌ گه‌ر‬ ‫پێمانوابێت ئۆپۆزس���یۆن به‌رهه‌می‌‬ ‫لێكترازان���ی‌ حیزب���ی‌‌و سیاس���ییه‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا‪ ،‬نه‌خێر دروستبونی‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن یه‌كێكه‌ له‌به‌رهه‌مه‌كان‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‌ چه‌ندین س���اڵه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌مو ره‌خنه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ ئاكادیمی‌‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگ���ی‌‌و رۆش���نبیرییانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ره‌هه‌ندییه‌كانه‌وه‌ ده‌س���تیپێكرد تا‬ ‫میدیای‌ ئازادو فشاری‌ راسته‌قینه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك‌و رۆژنامه‌نوس���ان‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئه‌و پرۆس���ه‌ گه‌وره‌یه‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫دروستبو‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌رئه‌نجام ئه‌گه‌ر میدیای‌‬ ‫ئ���ازادو ئه‌هل���ی‌ بك���ه‌ون‌و دابخرێن‬ ‫به‌هه‌م���و كه‌موكوڕییه‌كانیان���ه‌وه‌‬ ‫كاره‌س���اتێكی‌ گه‌وره‌ی���ه‌ ل���ه‌ڕوی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م‬ ‫مۆنۆپۆلكردن���ی‌‬ ‫زانیاری���ی‌‌و روداو‌و حه‌قیقه‌ت���ه‌كان‬ ‫له‌الی���ه‌ن میدی���ا زه‌به‌الحه‌كان���ی‌‬ ‫حی���زب‌و س���ێبه‌ره‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫خۆدانه‌ده‌س���ت قه‌ده‌ری‌ گ���ه‌وره‌ی‌‬ ‫چه‌واشه‌كاریی‌‌و ماكیاژكردنی‌ حیزب‌و‬ ‫شاردنه‌وه‌ی‌ راس���تییه‌كان‌و ونكردنی‌‬ ‫حه‌قیقه‌ته‌كان‪.‬‬ ‫كه‌وتنی‌ میدیای‌ ئازاد واته‌ مه‌رگی‌‬ ‫هه‌مه‌ڕه‌نگی‌‌و هه‌مه‌جیاوازی‌ كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫نیشتیمان‪ .‬نیش���تیمان به‌بێ‌ فه‌زای‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئازادییه‌كانی‌ یه‌كتریی‌‬ ‫واته‌ مه‌رگی‌ ئه‌و روبه‌ره‌ شارستانی‌‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگییه‌ی‌ كه‌ ناوی‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪...‬‬ ‫ئ���ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه‌ی‌ كه‌ هه‌مه‌ڕه‌نگی‌‬ ‫ئازادییه‌كانی‌ تیادا خه‌فه‌كراوه‌ دواجار‬ ‫بوه‌ته‌ س���ه‌رزه‌مێنێكی‌ قفڵ���دراوی‌‬ ‫دیكتات���ۆری‌ یان عه‌س���كه‌ریی‌ یان‬ ‫مه‌زهه‌بی‌ یا وه‌حشیگه‌ریی‌‪.‬‬ ‫شه‌ڕێكی‌ قێزه‌ون‬ ‫میدی���ای‌ زه‌به‌الح���ی‌ حی���زب‬ ‫به‌ه���ۆی‌ داگیركردنی‌ س���ه‌رله‌به‌ری‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ داه���ات‌و بودجه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌وه‌ له‌الی���ه‌ن زلحیزبه‌كانه‌وه‌‬ ‫توان���ای‌ له‌راده‌ب���ه‌ری‌ كڕی���ن‌و‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌س���ته‌مۆكردنی‌‬ ‫ئابورییه‌كان���ی‌ میدی���ای‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر‬

‫له‌كڕینی‌ ریكالمه‌كانه‌وه‌ به‌پاره‌یه‌كی‌‬ ‫خه‌یاڵی‌‪ ،‬تاده‌گاته‌ ده‌ركردنی‌ سه‌دان‬ ‫گۆڤارو رۆژنامه‌و ته‌فزیۆنی‌ سێبه‌رو‬ ‫ته‌موم���ژاوی‌ ب���ۆ چه‌واش���ه‌كردنی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك‌و داگیركردن���ی‌ روبه‌رێك���ی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌و كڕین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫پش���ك‌و ده‌زگاكان‪ .‬میدیای‌ حیزب‬ ‫له‌كوردس���تاندا بودجه‌یه‌كی‌ خه‌یاڵی‌‬ ‫وه‌ك غه‌نیمه‌یه‌ك له‌داهات‌و بودجه‌ی‌‬ ‫دزراوی‌ خه‌ڵك���ی‌ له‌به‌رده‌س���تدایه‌‬ ‫ب���ۆ كڕینی‌ رۆژنامه‌نوس‌و نوس���ه‌رو‬ ‫رۆش���نبیره‌كان‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ بۆخۆی‌‬ ‫كاره‌س���اته‌و ئاوێنه‌و سه‌رجه‌م مێدیا‬ ‫ئ���ازاده‌كان ناتوان���ن نێچی���ره‌كان‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ ئه‌م جانه‌وه‌ره‌ زه‌به‌الحه‌‬ ‫رزگاربكه‌ن‪.‬‬ ‫میدی���ای‌ ئازاد ب���ه‌م چه‌كه‌ كۆن‌و‬ ‫ستراتیژه‌ كورتخایه‌ن‌و رۆمانسیه‌ته‌وه‌‬ ‫ناتوانێت به‌ڕه‌نگاریی‌ ئه‌م چه‌كه‌ دڕنده‌‌و‬ ‫ستراتیژه‌ جه‌هه‌نه‌میانه‌ی‌ میدیاكانی‌‬ ‫حی���زب بێت���ه‌وه‌‪ .‬میدی���ای ئه‌هلی‌‬ ‫ده‌بێت بیر له‌پ���رۆژه‌ی‌ به‌رهه‌مهێن‌و‬ ‫داهات���ی‌ ماددی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ خۆی‌‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك پرۆژه‌ی‌ فه‌نده‌ڕایزین‬ ‫وات���ه‌ كۆمه‌ككۆكردن���ه‌وه‌ی‌ له‌ڕێی‌‬ ‫خه‌ڵك‌و ده‌وڵه‌مه‌ندو كۆمپانیاكانه‌وه‌‪،‬‬ ‫دۆزین���ه‌وه‌ی‌ هه‌رچ���ی‌ زیات���ری‌‬ ‫ب���ازاری‌ ریكالمه‌كان���ه‌‪ ،‬دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندی‌ پشتیوان‪ ،‬دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫پش���كی‌ زیاتر‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تیبونه‌وه‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ پ���رۆژه‌ی‌ بچ���وك‌و‬ ‫به‌ش���داریكردن له‌پ���رۆژه‌ی‌ ئابوریدا‬ ‫ب���ۆ وه‌رگرتن���ی‌ پش���ك‌و قازانجی‌‬ ‫به‌رده‌وام‪ .‬وروژان���دن‌و ره‌خنه‌گرتن‌و‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ زۆرترین زانیاریی‌‬ ‫ش���اراوه‌و به‌رهه‌مهێنان���ی‌ ملمالنێی‌‬ ‫ستراتیژی‌‌و به‌رده‌وام‪.‬‬

‫كاتێك میدیا‬ ‫ئازاد به‌هه‌وڵ‌و‬ ‫هاوخه‌می‌‬ ‫مرۆڤدۆستانه‌‬ ‫دروستده‌كرا‬ ‫حیزبه‌كان‬ ‫له‌ئه‌وجی‌‬ ‫داگیركاریی‌‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبون‌و‬ ‫بوغزی‌‬ ‫توندوتیژی‌‌و‬ ‫پێشێلكاریدابون‬ ‫به‌رامبه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫نیشتیمان‬ ‫كاتێك حی���زب ده‌بێت���ه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫بێقه‌ید‌و ش���ه‌رتی‌ هه‌رچی‌ سه‌رچاو‌ه‬ ‫ئابوری‌‌و ژیاری‌‌و سیاسی‌‌و فه‌رهه‌نگی‌‌و‬ ‫رۆشنبیرییه‌كان‪ ،‬كاتێك حیزب ده‌بێت‬ ‫به‌عه‌راب���ی‌ س���ه‌رله‌به‌ری‌ دامه‌زراوه‌‬ ‫ئابوری‌‌و كۆمپانیا‌و پ���ڕۆژه‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫بچوك���ه‌كان‪ ،‬ئه‌وكات���ه‌ ئیتر حیزب‬ ‫له‌جانه‌وه‌رێكی‌ زه‌به‌الحی‌ هه‌مه‌جییه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت به‌داگیركار‌و كوش���نده‌یه‌كی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ س���ه‌رله‌به‌ری‌ پێكهاته‌‌و‬ ‫جومگه‌ زیندووه‌كانی‌ نێو كۆمه‌ڵگه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وكاتانه‌ ئیتر میدیای‌ زه‌به‌الح وه‌ك‬ ‫میدیایه‌كی‌ نه‌خۆش‌و بێ‌ مه‌عریفه‌ت‌و‬ ‫خاڵی‌ له‌ه���ه‌ر بنه‌مایه‌كی‌ ئه‌خالقی‌‌و‬ ‫شارستانی‌ خۆی‌ ده‌كات به‌زمانحاڵی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌‌و نیش���تیمان‌و خه‌ڵ���ك‌و‬ ‫روداوه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندازه‌س���ازییه‌ نامه‌عریفی‌‌و‬

‫نالۆژیكیی���ه‌ی‌ تائه‌وڕۆك���ه‌ وه‌ك‬ ‫نه‌خش���ه‌یه‌كی‌ ناش���رینی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫حیزب���ی‌‌و كارگێ���ڕی‌‌و رۆش���نبیریی‌‬ ‫كاری‌ له‌س���ه‌رده‌كرێت بریتیی���ه‌‬ ‫له‌به‌رجه‌س���ته‌كردنی‌ كۆمه‌ڵگه‌ له‌ناو‬ ‫كایه‌كی‌ بچوك‌و هه‌زیلی‌ وه‌ك حیزبدا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م كڵێشه‌س���ازییه‌ نائینس���انی‌‌و‬ ‫ناشارس���تانییه‌ درێژك���راوه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫سته‌مكارییه‌ مێژویی‌‌و حیزبگه‌راییه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌رهه‌می‌ به‌لشه‌فیزم‌و ستالینیزم‌و‬ ‫نازی���زم‌و ش���ۆفێنیزم‌و به‌عس���یزم‌و‬ ‫مه‌زهه‌بگه‌رای���ی‌‌و ئاینگه‌رایی‌ رژێمه‌‬ ‫تۆتالیت���اری‌‌و دیكتاتۆرییه‌كان���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وڕۆكه‌ ئه‌م به‌رهه‌مه‌ ناشارستانی‌‌و‬ ‫س���ته‌مگه‌راییه‌ به‌می���رات ب���ۆ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ حیزبگ���ه‌را‌و خێڵه‌كی‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌په‌رس���ت‌و عه‌شره‌تپه‌رست‌و‬ ‫سته‌مكاره‌كان به‌جێماوه‌‪ .‬ئه‌م میراته‌‬ ‫پێكڕا گه‌نجینه‌یه‌ك���ی‌ گه‌وره‌وگرانی‌‬ ‫ئ���ه‌و كه‌ره‌س���ته‌‌و لۆژیكانه‌ی���ه‌ كه‌‬ ‫تائه‌ندازه‌یه‌كی‌ بێ‌ مانا‌و بێ‌ س���نور‬ ‫له‌توانایدایه‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و س���ه‌رله‌به‌ری‌‬ ‫پێكهات���ه‌ زیندوه‌كان���ی‌ كۆنت���رۆڵ‌و‬ ‫مۆنۆپۆل بكات‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا س���ه‌یركردنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫به‌دید‌و دنیابینییه‌كی‌ حیزبیانه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫س���ه‌یرنه‌كردنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و نابینایی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر خودی‌ ئه‌و پێكهاته‌ گه‌وره‌یه‌ی‌‬ ‫كه‌ حیزب تیایدا بێجگه‌ له‌یه‌كه‌یه‌كی‌‬ ‫بچوكی‌ هه‌ڵتۆقیو هیچی‌ دیكه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ زیندوه‌كان���دا كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫حیزب كۆنت���رۆڵ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگایانه‌دا كه‌ حیزب ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫موتڵه‌ق���ه‌ یان له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتێكی‌‬ ‫دیكتاتۆری���ی‌ ی���ان مه‌زهه‌بگه‌رایی‌‌و‬ ‫ئیمانپه‌روه‌ری���دان‪ ،‬كۆمه‌ڵگ���ه‌ وه‌ك‬ ‫كیانێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‌و زین���دو بونی‌‬ ‫نییه‌‌و حیزب���ی‌ حاك���م داگیركاریی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ زین���دو‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌‬ ‫موتڵه‌ق���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و س���ه‌رله‌به‌ری‌ مردودا‪ ،‬هه‌ر ل���ه‌ڕوی‌ فه‌رهه‌نگییه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ شارس���تانییه‌كانه‌‪ .‬كه‌ تاده‌گاته‌ م���ۆرال‌و تاده‌گاته‌ روانین‌و‬ ‫دواج���ار مه‌رگ���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ ل���ه‌م دنیابین���ی‌‌و هه‌س���ت‌و درك‌و زه‌وق‌و‬ ‫چه‌ش���ه‌ی‌ كولتوری‌‌و ئیس���تاتیكی‌‌و‬ ‫هاوكێشانه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ده‌گرن‪.‬‬ ‫له‌ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵت‌و هه‌مه‌جیه‌تی‌ تاده‌گات���ه‌ فه‌نتازی���ا‌و بیركردنه‌وه‌‌و‬ ‫حیزبگه‌رایی���دا كۆمه‌ڵگ���ه‌ وه‌ك گ���ۆڕان‌و وه‌رچه‌رخان���ی‌ گ���ه‌وره‌‪.‬‬ ‫كیانێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆ‌و زیندو وجودی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ زیندو كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ پڕ‬ ‫نامێنێ���ت‪ ،‬س���رینه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ له‌گۆڕانكاری‌‌و كار‌و كاریگه‌ریی‌ هزر‌و‬ ‫یه‌كێك���ه‌ له‌مه‌هام���ه‌ ه���ه‌ره‌ گرنگ‌و روانینه‌ ناكۆك‌و ته‌با‌و جیاوازه‌كانه‌‪،‬‬ ‫بنچینه‌ییه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌ موتڵ ‌هق‌و واته‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی‌ ماڵتی‌ روانین‌و‬ ‫دیكتات���ۆر‌و دیماگۆج���ه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌م فره‌ جیهانبینییه‌‪ ،‬به‌اڵم كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫پڕۆسه‌ی‌ س���ڕینه‌وه‌یه‌ ته‌نها بریتییه‌ مردو ته‌واو جیاوازتره‌ به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫نییه‌ له‌سڕینه‌وه‌ی‌ شوناس‌و زیندوێتی‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ وه‌كیه‌ك بیركه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ وه‌ك روبه‌رێكی‌ به‌رهه‌مهێن‌و وه‌كی���ه‌ك تێڕوانی���ن‌و وه‌كی���ه‌ك‬ ‫كاریگ���ه‌ر‌و په‌یوه‌ندیدار‪ ،‬نه‌خێر ئه‌م ته‌ماش���اكردنی‌ دنی���ا‌و‪ ،‬دواج���ار‬ ‫پڕۆسه‌یه‌ بریتییه‌ له‌گۆڕینی‌ شوناس‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ه‌ ب���ۆ كوش���تنی‌‬ ‫مه‌هامی‌ كۆمه‌ڵگه‌ له‌سه‌ربه‌خۆییه‌وه‌ جیاوازییه‌كان‪ ،‬بۆنمونه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ژێر‬ ‫ب���ۆ وابه‌س���ته‌یی‌و پاش���كۆیی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌ ده‌سه‌اڵته‌ دیكتاتۆره‌كان‬ ‫له‌روبه‌رێكی‌ زیندوه‌وه‌ بۆ پانتاییه‌كی‌ یان تۆتالیتارییه‌كان یان ده‌س���ه‌اڵته‌‬ ‫م���ردوو‪ ،‬له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ خۆژێنه‌وه‌ مه‌زهه‌بگه‌را‌و حیزبس���االره‌كان روت‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ به‌كاربه‌ر‌و موحتاج‌و ده‌كرێن���ه‌وه‌ له‌ئه‌كتیڤتی‌‌و جیاوازی‌‌و‬ ‫موچه‌خ���ۆر‪ ،‬گۆڕین���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ ئه‌بس���تراكت ده‌بنه‌وه‌ ب���ۆ تاكه‌یه‌ك‬ ‫له‌پێكهاته‌یه‌كی‌ ف���ره‌ جومگه‌‌و فره‌ دنیابینی‌ هاوش���ێوه‌‌و هاومه‌به‌ست‌و‬ ‫ره‌نگه‌وه‌ ب���ۆ كوتله‌یه‌كی‌ كۆنكرێتی‌ هاوئی���راده‌‪ ،‬وات���ه‌ دروس���تكردنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ وه‌كیه‌كی‌ له‌كوتله‌یه‌كی‌‬ ‫بێقسه‌‌و بێده‌نگ‌و خامۆش‪.‬‬ ‫ئای���ا میدی���اكان ته‌نه���ا بریتین كۆنكرێت���ی‌ سیاس���ی‌‌و ئاب���وری‌‌و‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێ���ك رۆژنام���ه‌‌و رادی���ۆو رۆش���نبیری‌‌و فه‌رهه‌نگیدا‪ .‬هاوكات‬ ‫ته‌له‌فیزیۆن‌و سایت له‌پۆلێنكارییه‌كی‌ له‌و كۆمه‌ڵگایه‌نه‌ش���دا كه‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ساده‌وس���اكاردا‪ ،‬ی���ان میدی���اكان راوڕوت���ی‌ حیزب���ی‌‌و عه‌نته‌ریات���ی‌‬ ‫ی دیالۆگ‌و مافیاگه‌ری‌ حیزبی‌ ده‌گاته‌ دوا ترۆپكی‌‬ ‫هێزێكن ب���ۆ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ره‌خنه‌‌و روانین‌و شیكاری‌‌و روانگه‌ی‌ چێژی‌ داگیركردن‌و ده‌ره‌به‌گخوازی‌‌و‬ ‫جی���اواز‪ ،‬ئایا میدی���اكان كۆمه‌ڵێك پاڵه‌وانبازیی‌ ناعه‌داله‌تی‌ تائه‌وپه‌ری‌‬ ‫باڵوك���راوه‌ی‌ م���ردون له‌فه‌زایه‌ك���ی‌ دامركانه‌وه‌ی‌ زه‌وقی‌ ده‌ره‌به‌گخوازی‌‬ ‫دوب���اره‌‌و بێبه‌رنامه‌‌و بێس���تراتیژ‌و حیزب���ی‌‌و به‌تاڵكردن���ه‌وه‌ی‌ ژی���ان‬ ‫بێنه‌خش���ه‌‌و دنیابینی‌‪ ،‬نه‌خێر میدیا له‌به‌ها‌و نرخه‌ مرۆیی‌و شارس���تانی‌‌و‬ ‫به‌رله‌وه‌ی‌ روانینێك بێ نه‌خشه‌یه‌كی‌ روحیی���ه‌كان‪ ،‬ده‌ره‌نجام خوڵقاندنی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگ���ی‌‌و مه‌عریف���ی‌ دیاریكراوه‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی‌ م���ردوه‌‪ ،‬وات���ه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ دنیابینییه‌كی‌ ئاشكرای‌ خوڵقاندن���ی‌ روبه‌رێك���ی‌ گ���ه‌وره‌‬ ‫له‌بێبایه‌خی‌‌و كوش���تنی‌ گۆڕانكاری‌‌و‬ ‫ستراتیژی‌‌و لۆژیكی‌ به‌رده‌وام‪....‬‬ ‫ئازادی‌ راده‌ربڕی���ن په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ئی���راده‌‌و دنیابینییه‌ جی���اوازه‌كان‪،‬‬ ‫قوڵ‌و كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌ به‌كۆمه‌مڵێك روبه‌رێ���ك لێوانلێ���و له‌كۆنخوازی‌‪،‬‬ ‫تێ���ز‌و چه‌مكی‌ گرینگ���ه‌وه‌‪ ،‬بۆنمونه‌ ب���ه‌اڵم خاڵ���ی‌ له‌گۆڕان���كاری‌ نوێ‌‌و‬ ‫به‌بێ‌ سه‌روه‌ری‌ یاسا‌و سه‌ربه‌خۆیی‌ وه‌رچه‌رخانی‌ فه‌رهه‌نگی‌‌و گه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫دادگا‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌ گشتی‌‌و شارستانی‌‪.‬‬ ‫دواج���ار كۆمه‌ڵگه‌ی‌ زین���دو به‌بێ‌‬ ‫په‌رله‌مانێك���ی‌ ئه‌كتی���ڤ‌و گوێگ���ر‪،‬‬ ‫ئ���ازادی‌ راده‌ربڕی���ن بون���ی‌ نابێت‪ .‬ملمالنێی‌ فه‌رهه‌نگی‌‌و رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫وه‌كچ���ۆن ئازادی���ی مرۆڤ���ه‌كان شارس���تانی‌‪ ،‬به‌بێ‌ زیندوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌جۆری‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ خان���ه‌و یه‌ك���ه‌ هه‌مه‌ڕه‌ن���گ‌و‬ ‫تاك���ه‌كان‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌‌و جه‌به‌روتی‌ هه‌مه‌جیاوازه‌كانیه‌وه‌ به‌بێ‌ جه‌نگێكی‌‬ ‫ئه‌خ�ل�اق‌و داخ���ران‌و كران���ه‌وه‌ی‌ س���تراتیژی‌ ب���ۆ روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌‪ ،‬ئاوه‌هاش ئازادی‌ بیروڕا‌و نه‌ریتگه‌رایی‌‌و دۆگمایی‌‌و هه‌مه‌جیه‌ت‌و‬ ‫راده‌ربڕی���ن بێئه‌ندازه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ داگیركاریی‌ وجودی‌ نییه‌‪ .‬كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌‌و شارس���تانی‌‌و هه‌مه‌ڕنگی‌ زیندو به‌بێ‌ جیهانبینیه‌كی‌ مۆدێرن‌و‬ ‫هه‌یه‌ به‌س���ه‌رله‌به‌ری‌ كایه‌و پێكهاته‌ جی���اوازو هه‌مه‌ڕه‌ن���گ له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫بچوكتری���ن هه‌ڕه‌ش���ه‌و زه‌لیلتری���ن‬ ‫ژیاری‌‌و گشتی‌‌و تایبه‌ته‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫جیاوازی‌ گ���ه‌وره‌ هه‌ی��� ‌ه له‌نێوان دوژمندا شكستده‌هێنێت‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر میدیای‌ ئازادو‬ ‫ئه‌هل ‌ی بكه‌ون‌و‬ ‫دابخرێن به‌هه‌مو‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫كاره‌ساتێكی‌ گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫له‌ڕو ‌ی مۆنۆپۆلكردن ‌ی‬ ‫سه‌رجه‌م زانیاریی‌‌و‬ ‫روداو‌و حه‌قیقه‌ته‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن میدیا‬ ‫زه‌به‌الحه‌كان ‌ی حیزب‌و‬ ‫سێبه‌ره‌كانیانه‌وه‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫با پێکەوە ئاوێنە ڕزگاربکەین‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫گفتوگۆی بەس���ەرچونی س���ەدەی‬ ‫ڕۆژنامەگەری���ی تەقلیدی���ی ھێش���تا‬ ‫بەش���ێوەیەکی جیدیی نەگەیشتۆتە‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬ب���ەاڵم دەرکەوتەکانی‬ ‫ماوەیەکە بەرۆکی میدیای کوردیشی‬ ‫گرتۆت���ەوە‪ .‬گومانی تێ���دا نییە‪ ،‬کە‬ ‫میدی���ای کوردس���تان مۆدێلێکی زۆر‬ ‫ک���ۆن‌و خراپ���ی میدی���ای دەوڵەتە‬ ‫حیزبییەکانەو کوالیتییەکەشی بەقەد‬ ‫قسەکردنی دیکتاتۆرێک لەدیموکراسیی‬ ‫باشتر نییە‪ .‬ئەوەی جێگای سەرنجە‬ ‫کە مردن لەواڵتی ئێمەدا کەس شۆک‬ ‫ناکات‪ ،‬چونکە کردەی کوشتن کە تا‬ ‫ئەوپەڕی پلە میت���ۆدی توندوتیژیی‬ ‫تێدا بەکاردەھێنێت‪ ،‬جێگای بەمردنی‬ ‫ئاسایی چۆڵکردوەو ویژدانی ئینسانی‬ ‫ئێمەی کولکردوە‪ .‬لەدونیای میدیاشدا‬ ‫مردن���ی الپەڕەو وش���ەکان ھیچ ھێزو‬ ‫کەسێک توشی شۆک ناکات‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫لەجەنگ���ی گش���ت لەگەڵ گش���تدا‬ ‫وی���ژدان‌و بەرپرس���یارێتی بەرامبەر‬ ‫بەژیانی ئابوریی دونیای سەربەخۆی‬ ‫وشە بونی نامێنێت‪.‬‬ ‫داخس���تنی ڕۆژنامەکان‌و خستنیان‬ ‫ب���ۆ ن���او ب���ازاڕی کڕین‌و فرۆش���تن‬ ‫لەالیەن سەرمایەدارەکانەوە‪ ،‬ھێندەی‬ ‫پەیوەندی بەس���ەرهه‌ڵدانی قەیرانی‬ ‫سەردەمی میدیای دیگیتالەوە هه‌یە‪،‬‬ ‫ئەوەن���دە پەیوەن���دی بەکوالیتی���ی‬ ‫ڕۆژنامەکانەوە نییە‪ ،‬ھێندەی پەیوەندی‬ ‫بەلەدەستچونی ئەو فرسەتەوە هه‌یە‬ ‫کە ئ���ەو دەزگایانە لەکات���ی خۆیدا‬ ‫مەترس���یی‌و گرنگییەکان���ی میدیای‬ ‫نوێیان نەدەبینی‪ ،‬ئەوەندە پەیوەندی‬ ‫بەخراپیی ناوەڕۆکەوە نییە‪ .‬دونیای‬ ‫ئێس���تامان پڕە لەکوانوی زانیاریی‪،‬‬ ‫بەچەشنێک کە زانیاریی ڕۆژنامەکان‬ ‫کۆنتری���ن زانیاریی���ن کاتێک دەگەنە‬ ‫دەس���ت خوێن���ەر‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوەی‬ ‫گرنگیی ڕۆژنام���ە دەھێڵێتەوە ھێزی‬ ‫گەیاندنی خێرای زانیارییەکان نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و ھێ���زی کەش���فکردنی دیوە‬ ‫نەبینراوەکانی ڕوداوەکان‌و نیشاندانی‬

‫میکانیزمی ئیش���کردنی سیاس���ەت‌و‬ ‫کۆمەڵگاو کولتورە‪ .‬واتە دروستکردنی‬ ‫وش���یارییەکی ئەڵتەرناتیڤ���ە ب���ۆ‬ ‫دونیای س���ەتحییبونی خوێندنەوەو‬ ‫لێکدانەوەکان‪.‬‬ ‫هه‌فتەنام���ەی ئاوێنەش کاتێک کە‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬یەکێک لەخواس���تەکانی‬ ‫بریتیی بو لەبەش���داربون لەپرۆسەی‬ ‫دروس���تکردنی ڕای گش���تییەکی‬ ‫ئەڵتەرناتی���ڤ بەرامب���ەر بەمیدیای‬ ‫حیزبیی‌و تاکڕەهه‌ندییەکەی لەدونیای‬ ‫ڕۆژنامەگەریی ئێمەدا‪ .‬ئەم لەدایکبونە‬ ‫کاریگەری���ی گەورەی هه‌بو لەس���ەر‬ ‫دروس���تکردنی روبەرێکی سەربەخۆ‬ ‫بۆ نوسین‌و گفتوگۆ‪ .‬ھۆکارێک بو بۆ‬ ‫فراوانکردنی وش���یاریی تاکی ئێمەو‬ ‫کردن���ی بەبکەرێک���ی پرس���یارکەرو‬ ‫تاکێک���ی ئەکتی���ڤ‌و خوێنەرێک���ی‬ ‫جیدیی‪.‬‬ ‫مۆدێلی کردنی ئاوێنە بەدەزگایەکی‬ ‫پشکدار‪ ،‬مۆدێلێک بو بۆ ئەو سەردەمەی‬ ‫خۆی گرنگیی گەورەی هه‌بو‪ ،‬تاوەکو‬ ‫بتوانێت بەردەوامیی بەژیانی میدیای‬ ‫ئ���ازاد لەکۆمەڵگای ئێم���ەدا بدات‪.‬‬ ‫لەمڕۆش���داو پاش تێپەڕبونی‪ ١٠‬ساڵ‬ ‫بەسەر ئەم ئەزمونەدا ئاوێنە ڕوبەڕوی‬ ‫تەنگه‌ژەیەکی ئابوریی گەورە هاتوە‪.‬‬ ‫ئەم تەنگەژەیەش بەشێکی گەورەی‬ ‫پەیوەن���دی ب���ەو دۆخ���ە ئابورییە‬ ‫وێرانەیەوە هه‌یە کە سیاسەت لەواڵتی پێکدەھێن���ن‪ ،‬بەاڵم من وایدەبینم کە گ���ەورەکان تاوەکو ‪% ٨٠‬ی داهاتیان‬ ‫ئێمەدا بەرهه‌میھێناوەو بەش���ەکەی لەگەڵ هه‌مو قەیرانێکدا شانسێکیش لەڕیکالم���دا پەیدادەک���ەن‌و نمونەی‬ ‫تریش���ی بەڕای من پابەندی ئەوەیە لەدایکدەبێ���ت ب���ۆ زیندوبون���ەوە‪ .‬تریش���مان هه‌یە کە ڕیکالم مۆتۆڕی‬ ‫کە ئاوێن���ە‪ ،‬وەکو زۆرێ���ک لەدەزگا دەرچون لەم قەیران���ەش بەڕای من مان���ەوەی نیی���ە لەژیان���دا‪ .‬لەواڵتی‬ ‫گەورەکان���ی تری ناو دونیای میدیای ته‌نها بەهاندان���ی کڕین‌و دۆزینەوەی ئەڵمانیادا نمون���ەی یەکەم لە ‪FAZ‬‬ ‫خۆرئاوا‪ ،‬دواکەوت���وە لەدۆزینەوەی خوێنەر ب���ۆ ئاوێنە دروس���تنابێت‪ ،‬و ‪ SZ‬و ئەوان���ی ت���ردا دەبینین کە‬ ‫مۆدێل���ی ن���وێ‌و کاری ئەڵتەرناتیڤ گەرچ���ی دو کۆڵەک���ه‌ی زۆر گرنگی دو ڕۆژنامەی کۆنزەرڤاتیڤ‌و لیبراڵی‬ ‫بۆ سەردەمی دیگیتاڵبونی زانیاریی‌و ئاوێن���ەو هه‌م���و ڕۆژنامەیەک���ی تر ئەڵمانین‪ ،‬نمونەی تریشمان هه‌یە وەکو‬ ‫داگیرکردن���ی لەالیەن فەیس���بوک‌و پێکدەھێنێت‪ ،‬بەڵک���و لەپاڵ ئەمەدا ‪ taz‬ک���ە ڕۆژنامەیەکی ئەڵتەرناتیڤی‬ ‫تویتەرو هاووێنەکانییەوە‪.‬‬ ‫پێویس���تمان بەمۆدێل���ی تر هه‌یە بۆ ئەڵمانیی���ەو پش���ت بەخوێنەرەکانی‬ ‫دیارە ئەم وتارە جێگای تاوتوێکردنی خۆڕێکخستن‌و کارکردن‪ ،‬تاوەکو لەم دەبەستێت‪ .‬ڕۆژنامەی ‪ taz‬لەسەرەتای‬ ‫کەموکوڕیی‌و ھۆکارەکان نییە‪ ،‬ھێندەی قەیرانە بونیادییە ڕزگارمان بێت‪.‬‬ ‫نەوەدەکانی س���ەدەی پێشودا توشی‬ ‫هه‌وڵێکە بۆ بەشداربون لەدۆزینەوەی‬ ‫ئێمە لەئەزمونی دونیای خۆرئاوادا قەیرانێکی گ���ەورەی دارایی بوەوەو‬ ‫مۆدێلێکی نوێ بۆ ڕزگارکردنی ئاوێنەو دونمون���ەی زۆر لەی���ەک جیاوازامان نەیویس���ت دژ بەپرنس���یپەکانی‬ ‫بەردەوامێتیپێدانی‪ .‬گومانی تێدانییە هه‌یە کە دەکرێت بۆ ئەزمونی ئاوێنە خ���ۆی‪ ،‬لەڕێ���گای ڕێکالم���ەوە‬ ‫کەمبون���ەوەی خوێن���ەرو ڕی���کالم‪ ،‬س���ودی گەورەم���ان پێبگەیەنێ���ت‪ .‬ڕۆژنامەکە ل���ەو قەیرانە ڕزگاربکات‪،‬‬ ‫دوکۆڵەک���ەی گرنگی ئ���ەم قەیرانە یەکەمیان ئەوەیە کە زۆرینەی ڕۆژنامە بەڵک���و هه‌ڵس���ان بەدۆزین���ەوەی‬

‫ئەگەری کەوتنی‬ ‫میدیای ئێمە‬ ‫خەریکە بەتەواوی ئاوێنە زەنگێکی‬ ‫سەربەخۆیی خۆی مەترسیدارە بۆ‬ ‫کەوتنی یەکێک‬ ‫لەدەستدەدات‌و‬ ‫لەگرنگترین پنتە‬ ‫میدیای سێبەر‬ ‫سەربەخۆکانی‬ ‫بڕێکی زۆر‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە‬ ‫لەڕۆژنامەنوس‌و‬ ‫نوسەرانمان‬ ‫بکرێت‌و بەپارەی‬ ‫نەوتی حیزبیی‬ ‫السیانبدات‬

‫مۆدێلێکی ن���وێ لەبەدەزگاییکردنی‬ ‫ڕۆژنامەکەیان‪ .‬ئەم مۆدێلەش بریتیی‬ ‫ب���و لەدروس���تکردنی رێکخراوێک���ی‬ ‫هه‌رەوەرزی���ی ک���ە بەئەڵمانییەکەی‬ ‫دەبێ���ت ب���ە ‪Genossenschaft‬‬ ‫و بەئینگلیزییەک���ەی دەبێ���ت ب���ە‬ ‫‪ .Cooperative‬ئەم مۆدێلە بریتییە‬ ‫لەدروس���تکردنی رێکخراوێ���ک ک���ە‬ ‫خۆبەخشانە لەپێناوی دەستکەوتێکی‬ ‫ئابوری ی���ان کۆمەاڵیەتی���ی یاخود‬ ‫ڕۆش���نبیریی دروس���تدەکرێت‪ .‬واتە‬ ‫رێکخراوێک کە مەبەس���تی سەرەکیی‬ ‫س���ود نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و خزمەتکردنی‬ ‫ئامانجێکی دیاریکراوی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫بێبەرامبەرە‪ .‬ئەم مۆدێلە لەخۆرئاوادا‬ ‫مێژویەک���ی کۆنی هه‌یە‪ ،‬لەمڕۆش���دا‬ ‫ب���وە بەیەکێ���ک لەکۆڵەکەکان���ی‬ ‫خۆبەڕێوەب���ردن‌و خۆڕێکخس���تن کە‬ ‫ژمارەی���ان لەئەڵمانی���ای ئەم���ڕۆدا‬ ‫گەیشتۆتە س���ەروی ‪ ٧٠٠٠‬رێکخراو‪.‬‬ ‫ڕۆژنامەی ‪ taz‬ئەم مۆدێلەی هه‌ڵبژاردو‬ ‫لەم هه‌نگاوەشیدا سەرکەوتوبو‪ .‬واتە‬ ‫کردنی ڕۆژنامەکە بەڕۆژنامەی خەڵک؛‬ ‫بەمانایەکی تر هه‌ر کەس���ێک بیەوێت‬ ‫ببێت بەئەندام تیایدا‪ ،‬دەبوایە کەمتر‬ ‫لە‪ ١٠٠٠‬مارک نەدات‌و زیاتریش لە‪٢٥‬‬ ‫هه‌زار نەخاتە ناو دەزگاکەوە‪ ،‬تاوەکو‬ ‫بااڵنس���ی ھێز رابگیردرێت‪ .‬لەمڕۆشدا‬ ‫ب���ڕی ئەم پارەیە بوە ب���ە‪ ٥٠٠‬یۆرۆ‪.‬‬ ‫هه‌م���و ئەندامێک ل���ەم رێکخراوەدا‪،‬‬ ‫بەبێ جیاوازی���ی‪ ،‬دەبێت بەخاوەنی‬ ‫ی���ەک دەن���گ‌و هه‌م���و س���اڵێکیش‬ ‫دەتوانێ���ت لەکۆبونەوەی س���ااڵنەی‬ ‫گشتییدا بەشداربێت‪.‬‬ ‫من وایدەبینم ئەم مۆدێلە گرنگییەکەی‬ ‫ته‌نها ل���ەوەدا نیی���ە کەلەڕێگایەوە‬ ‫ڕۆژنامەی���ەک ڕزگاردەکرێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەپاڵ مۆدێلی دۆزینەوەی خوێنەری‬ ‫بەردەوام���دا‪ ،‬مۆدێلێک���ی نوێ���ی‬ ‫پێکەوەکارکردنی دەس���تەجەمعیی‌و‬ ‫بەرپرس���یارێتی دەھێنێتەکایەوە کە‬ ‫بەته‌نها نابێت بەھۆکارێک بۆ ڕاگرتنی‬ ‫پڕۆژەیەک لەدۆخی مەمرەو مەژییدا‪،‬‬ ‫بەڵکو دەبێت بەنەخش���ەڕێگایەک بۆ‬ ‫یارمەتی���دان لەپێن���اوی یارمەتیدانی‬ ‫خۆ‪ ،‬ئەوەی کە پێیدەڵێن ‪Capacity‬‬

‫‪13‬‬

‫‪ .building‬ڕۆژنام���ەی ‪ taz‬توان���ی‬ ‫لەماوەیەک���ی کەمدا پتر لە ‪ ٣٠‬هه‌زار‬ ‫ئەن���دام کۆبکات���ەوەو زیاتر لە ‪٧٠٠٠‬‬ ‫کەس���یش پارەی س���اڵێکی کڕینی‬ ‫پێش���وەخت بدەن‪ .‬ئەم هه‌نگاوەش‬ ‫ب���و بەمۆدێلێ���ک ب���ۆ ڕزگارکردنی‬ ‫ڕۆژنامەک���ە لەکەوتن‌و سەرخس���تنی‬ ‫مۆدێل���ی هاوکاری���ی هه‌رەوەرزی���ی‬ ‫لەدونی���ای بێبەزەی���ی کەپیتال���دا‪،‬‬ ‫لەپێناو مانەوەی پرۆژەیەکی میدیایی‬ ‫ئەڵتەرناتیڤ‪ .‬ئاوێنەش پێویستە وەکو‬ ‫ڕۆژنامەیەکی ئەھلی بەڕاستیی بکرێت‬ ‫بەموڵکی خەڵک‌و خەڵکیش بەموڵکی‬ ‫خ���ۆی بزانێت‪ .‬ئ���ەم هه‌ن���گاوەش‬ ‫ئ���ەو بەرپرس���یارێتیی‌و وش���یارییە‬ ‫لەکۆمەڵ���گای ئێمەدا دروس���تدەکات‬ ‫کە پ���رۆژە ئەھلییە س���ەربەخۆکان‬ ‫بەزەحمەتی لەدایکنەبن‌و بەئاسانیی‬ ‫نەمرن‪.‬‬ ‫مانەوەی ئاوێنە ته‌نها بۆ مانەوەی‬ ‫ئ���ەو پەراوێ���زە دیموکراتییە گرنگ‬ ‫نییە کە چەندین س���اڵە ئینس���انی‬ ‫ئێم���ە ش���ەڕی لەپێن���اودا دەکات‪،‬‬ ‫بەڵکو لەهه‌م���وی گرنگتر ئەوەیە کە‬ ‫ئەم پەراوێ���زە دیموکراتییە بەرگریی‬ ‫لەس���ەربەخۆییبونی خ���ۆی بکات‪.‬‬ ‫میدی���ای ئێم���ە خەریک���ە بەتەواوی‬ ‫س���ەربەخۆیی خۆی لەدەستدەدات‌و‬ ‫میدی���ای س���ێبەر بڕێک���ی زۆر‬ ‫لەڕۆژنامەنوس‌و نوسەرانمان بکرێت‌و‬ ‫بەپارەی نەوتی حیزبیی السیانبدات‪.‬‬ ‫ئێمەی نوسەران دەتوانین لەشوێنی‬ ‫خۆمانەوە لەپاداشتی نوسینەکانمان‬ ‫خۆش���بین‪ ،‬وەک���و ماوەیەک���ی زۆر‬ ‫لەراب���ردودا کردومانەو لەئێستاش���دا‬ ‫لەگ���ەڵ ڕۆژنامەکەمان���دا دەیکەین‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەمە پێنەدۆزییە بۆ گرفتێکی‬ ‫بونیادیی‪.‬‬ ‫ئەگەری کەوتن���ی ئاوێنە زەنگێکی‬ ‫مەترس���یدارە ب���ۆ کەوتن���ی یەکێک‬ ‫لەگرنگتری���ن پنتە س���ەربەخۆکانی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە‪ .‬با پێکەوە بەرگریی‬ ‫ل���ەم س���ەربەخۆییە بکەین‪ .‬ئەمەش‬ ‫کاریک���ی مەحاڵ نیی���ە‪ ،‬چونکە گەر‬ ‫س���ەربەخۆیی بەپ���ارە رزگاربکەین‪،‬‬ ‫باشترە لەوەی بەخوێن رزگاریبکەین‪.‬‬

‫دەستور لەئەمارەتی حیزبیدا نانوسرێت‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫دیسان لەماوەی پێش����ودا مەسەلەی‬ ‫داڕش����تنەوەی دەس����تورو ئامادەکردنی‬ ‫ب����ۆ راپرس����ی هاتۆت����ە پێش����ێ‪ .‬پاش‬ ‫بگرەو بێنەیەکی زۆر دواجار بڕیاردراوە‬ ‫لیژنەیەک����ی‪ ٢١‬کەس����ی پێکبهێنرێ����ت‬ ‫ب����ۆ ئ����ەوەی بەدەس����توردا بچێتەوەو‬ ‫بەجۆرێک رێکەوتنی لەسەر دروستبکات‬ ‫ک����ە ئامادەبێ����ت ب����ۆ ئ����ەوەی بخرێتە‬ ‫راپرسیەوە‪.‬‬ ‫بۆچونی من بەپێچەوانەی زۆر هاوڕێوە‬ ‫ئەوەیە ئێمە لەکوردس����تانی باش����ورو‬ ‫لەم دۆخە سیاس����یە ناتەندروستەدا نە‬ ‫پێویستمان بەدەستورەو نە لەدۆخێکی‬ ‫سیاسی تەندروستداین کە ئامادەبێت بۆ‬ ‫ئەوەی دەستور بنوسێتەوە‪:‬‬ ‫‪ .1‬پێویس����تمان بەدستور نیە چونکە‬ ‫بەب����ێ دەس����توریش ئەتوانی����ن ژیانی‬ ‫سیاسیمان بەشێوەیەکی رێکوپێک‌و بێ‬ ‫گرفتێکی گ����ەورە لەرێی پەرلەمان‌و ئەو‬ ‫دەسەاڵتانەوە کە هەیەتی رێکبخەین‪ .‬خۆ‬ ‫گەر کار یان بڕیارێکی ئەم پەرلەمانەش‬ ‫خراپ‌و بێ کەڵک بو‪ ،‬ئەتوانین بەئاسانی‬ ‫لەدەورەیەک����ی پەرلەمان����ی ت����ردا یان‬ ‫تەنانەت لەهەم����ان دەورەداو لەڕێگەی‬ ‫کۆکردنەوەی ئەو دەنگانەی بۆ گوڕینی‬ ‫یاسایەک پێویستە‪ ،‬بەئاسانی دەستکاری‬ ‫بکەی����ن‪ .‬لەحاڵەتێک����دا گەر دەس����تور‬ ‫بنوس����رێت‌و مادە یان چەند مادەیەکی‬ ‫خراپی تێدابێت‪ ،‬گۆڕینی هێندە ئەستەمە‬ ‫ک����ە پتر لەمەحاڵ ئەچێ����ت‪ .‬لەم دۆخە‬ ‫ناجێگیرە سیاسیەی کوردستاندا کە پڕە‬ ‫لەدژایەتی‌و دوژمنایەتی ش����اراوە‪ ،‬هێچ‬ ‫پێویست ناکات ش����تی جێگیرو بڕیاری‬ ‫جێگی����ر بدەین کە نەتوانین بەئاس����انی‬ ‫بیگۆڕین‌و چاکی بکەینەوە‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئەو بۆچونە هەمیش����ەو هەموکات‬ ‫راست نیە کە بونی دەستور سەقامگیری‌و‬ ‫دەوڵەتی یاسا دروست ئەکات‪ .‬ئەزمونە‬ ‫سیاس����یەکانی ئەم ناوچانە پێچەوانەی‬

‫ئەم قس����ەیە ئەسەلمێنن‌و دەستور نەک‬ ‫دەوڵەتی یاس����ای دروس����ت نەکردوە‪،‬‬ ‫بەڵکو بوەت����ه‌ بەڵگەنامەیەک کە تەنها‬ ‫رەوایەتی بۆ حوکمڕانی ناڕەوا دروس����ت‬ ‫کردوە (دەستوری س����وریاو دەستوری‬ ‫میس����ری حوس����نی موبارەک باشترین‬ ‫نمون����ەن)‪ .‬بگ����رە زۆرج����ار دەس����تور‬ ‫لەبری س����ەقامگیری‌و دەوڵەتی یاس����ا‪،‬‬ ‫ناس����ەقامگیری‌و ئ����اژاوەو ئەگەرەکانی‬ ‫شەڕی ناوخۆ بەهێز ئەکات‪ .‬دەستورێک‬ ‫(وەک رەشنوس����ەکەی دەس����توری‬ ‫هەرێم) کە النیکەمی ئازادی‌و مافەکانی‬ ‫نەس����ەلماندبێت‪ ،‬هەم����و رێگاکان����ی‬ ‫دروس����تبونی دیکتات����ۆری بەتۆپ����زی‬ ‫کردبێت����ەوە‪ ،‬بەزۆرینەیەکی س����ادەش‬ ‫ببێت بەدەستوری هەمومان‪ ،‬درەنگ یان‬ ‫زو نەک سەقامگیری‪ ،‬بەڵکو کەرتبون‌و‬ ‫ناکۆکی‌و دوژمنایەتی دروست ئەکات‪.‬‬ ‫‪ .3‬دەس����تور لەم دۆخانەدا نانوسرێت‬ ‫کە حوکمڕانیەکی هەیە پتر لەحوکمڕانی‬ ‫ئیمارات����ی حیزب����ی ئەچێ����ت‪ ،‬ن����ەک‬ ‫حوکمڕانیەکی بەدەزگایی بو‪ .‬کارەکتەری‬ ‫نوسینەوەی دەستور لەم دۆخانەدا هەر‬ ‫ئەو بکەرە سیاسیانە ئەبن کە دەسەاڵتی‬ ‫یەکەم‌و دوەمیان لەم ئیماراتە حیزبیەدا‬ ‫هەی����ە‪ .‬هەر لەبەرئەم����ەش لەهەوڵێکی‬ ‫بەردەوام����دا ئەبن بۆ ئ����ەوەی جۆرێک‬ ‫دەس����تور بنوس����رێت کە لەبەرژەوەندی‬ ‫ئیمارەت����ە حیزبیەکەیان����دا بێ����ت‪ .‬بۆ‬ ‫سەلماندی ئەم بۆچونەش هەر ئەوەندە‬ ‫بەسە تەماشای ئەو رەشنوسی دەستورە‬ ‫بکەین کە تاپێش ماوەیەکیش ئەیانویست‬ ‫بیخەنە راپرسیەوە‪ .‬چیرۆکی بەسەرهاتی‬ ‫نوس����ینی ئەو رەشنوس����ی دەستورەو‬ ‫ش����ێوازی تێپەڕاندن����ی لەپەرلەم����ان‌و‬ ‫هەوڵدان����ی ب����ۆ خس����تنە راپرس����یەوە‬ ‫لەکاتێک����دا دەی����ان‌و س����ەدان هاواڵتی‬ ‫ئ����ەم واڵت����ە لەهەمو چی����ن‌و توێژەکان‬ ‫دژی راوەس����تان‪ ،‬بەس����ن ب����ۆ ئەوەی‬ ‫دەریبخ����ەن کە چ نابەرپرس����یارێتیەکی‬ ‫گەورە لەو کاربەدەست‌و بەرپرسیارانەدا‬ ‫هەی����ە کە بڕی����اری سیاس����ی بەتۆپزی‬

‫لەدەستیاندایە‪.‬‬ ‫لەراس����تیدا ئەو رەشنوس����ە ئەوەندە‬ ‫تەڵ����ەی دژ بەئ����ازادی‌و ئەوەن����دەش‬ ‫رێخۆشکردنی بۆ س����تەمکاری هەیە کە‬ ‫هیچ جێگەیەک بۆ خۆشبینی ئەو کەسانە‬ ‫ناهێڵێت����ەوە کە ئەیانەوێت جارێکی دی‬ ‫هەمان ئەو بکەرە سیاس����یانە دەستور‬ ‫بنوس����نەوە‪ .‬س����ەبارەت بەئازادیەکان‬ ‫لەم����ادەی ‪ ١٩‬ی ئ����ەم ڕەشنوس����ەو‬ ‫لەبڕگەی‪ ١٠‬دا بەدەق هاتوە‪:‬‬ ‫هەمو کەس مافی ئازادی رادەربڕینی‬ ‫هەیە‪ ،‬پێویس����تە ئازادی رۆژنامەنوسی‌و‬ ‫هۆیەکان����ی رادەربڕی����ن‌و راگەیان����دن‌و‬ ‫فرەالیەنیی����ان مس����ۆگەر بکرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم مافە توانج‌و تەش����ەرەو "هاندان بۆ‬ ‫توندوتیژی‌و برەوپێدانی رق‌و کینە لەنێو‬ ‫پێکهاتەکانی گەلی کوردس����تان‪-‬عێراقدا‬ ‫ناگرێتەوە"‪.‬‬ ‫ه����ەر دوا دەربڕینی ئ����ەم بڕگەیە کە‬ ‫ئاوارت����ەی ئەو نوس����ینانەی کردوە کە‬ ‫هان����ی توندوتیژی ئ����ەدەن‌و رق‌و کینە‬ ‫باڵوئەکەنەوە‪ ،‬بەئاسانی‌و زۆر بەیاسایی‬ ‫دەس����تی برادەران ئەکاتەوە بۆ ئەوەی‬ ‫هەم����و ئازادیەک����ی بی����روڕا لەناوبەرن‌و‬ ‫هەمو نوس����ینێکی رەخن����ەی توند یان‬ ‫ن����ەرم دژی سیاس����ەت‌و حومکڕانیان‪،‬‬ ‫ب����ەم تۆمەتە تاوانباربک����ەن‌و قەدەغەی‬ ‫بکەن‌و نوسەرەکەش����ی توش����ی دادگاو‬ ‫زیندانیکردن بکەن‪.‬‬ ‫لەبڕگەی حەڤدەی����ەم‌و خاڵی دوەمی‬ ‫هەمان مادەدا بەدەق هاتوە‪:‬‬ ‫(ئەو کۆمەاڵنە قەدەغ����ە ئەکرێن کە‬ ‫ئامانجی����ان ی����ان کردەوەکانیان لەگەڵ‬ ‫حوکمەکانی ئەم دەس����تورەو یاساکان‬ ‫ناک����ۆک بن یان هەڵوێس����تێک وەربگرن‬ ‫ک����ە دژی پێکەوەژیانی ئاش����تیخوازانەو‬ ‫لێکنزیبون����ەوەی پێکهات����ە نەتەوەیی‌و‬ ‫ئاینیەکان����ی گەلی کوردس����تان‪ -‬عێراق‬ ‫بێت)‪.‬‬ ‫لێرەش����دا دوا دەربڕی����ن کە باس����ی‬ ‫پێکەوە ژیانی ئاشتیخوازانە ئەکات‪ ،‬زۆر‬ ‫بەیاسایی دەستی برادەران ئەکاتەوە بۆ‬

‫دەستور لەم دۆخانەدا‬ ‫نانوسرێت کە‬ ‫حوکمڕانیەکی هەیە‬ ‫پتر لەحوکمڕانی‬ ‫ئیماراتی حیزبی‬ ‫ئەچێت‪ ،‬نەک‬ ‫حوکمڕانیەکی‬ ‫بەدەزگایی بو‬ ‫کارەکتەری‬ ‫نوسینەوەی دەستور‬ ‫لەم دۆخانەدا هەر ئەو‬ ‫بکەرە سیاسیانە ئەبن‬ ‫کە دەسەاڵتی یەکەم‌و‬ ‫دوەمیان لەم ئیماراتە‬ ‫حیزبیەدا هەیە‬ ‫ئەوەی هەر کۆمەڵەیەک کە بەدڵی ئەوان‬ ‫نیە‪ ،‬قەدەغە بکەن‪.‬‬ ‫بڕگ����ەی هەژدەهەم لەهەم����ان مادە‬ ‫س����ەبارەت بەحیزب‌و رێکخراوی سیاسی‬ ‫لەخاڵی سێدا بەدەق هاتوە‪:‬‬ ‫(ئ����ەو حیزبەی هەوڵب����دات لەرێگەی‬ ‫ئامانجەکان����ی ی����ان چاالک����ی‪ ،‬زی����ان‬

‫بەسیس����تەمی بنەڕەت����ی دیموکرات����ی‬ ‫هەرێمی کوردس����تان بگەیەنێت یان الی‬ ‫بەرێت‪ ،‬ی����ان هەڕەش����ە لەیەکپارچەیی‬ ‫هەرێم‪ ،‬یان پێکەوەژیانی ئاشتیخوازانەی‬ ‫پێکهات����ە نەتەوەی����ی‌و ئاینیەکانی بکا‪،‬‬ ‫بەس����ەرپێچکاری دەس����تور دادەنرێت‌و‬ ‫دادگای دەستوریش الیەنی پەیوەندیدارە‬ ‫ب����ۆ بڕیاردان لەس����ەر ئەو س����ەرپێچیە‬ ‫دەس����توریەی دراوەت����ە پاڵ����ی‌و رادەی‬ ‫سەرپێچیەکە)‪.‬‬ ‫هەم����و ئ����ەو دەربڕینان����ەی لەالیەن‬ ‫نوس����ەری ئەم وتارەوە تۆخکراونەتەوە‬ ‫بەسن بۆ ئەوەی زۆر بەئاسانی برادەران‬ ‫بتوان����ن هەمو حیزب ی����ان رێکخراوێک‬ ‫قەدەغ����ە بکەن کە بەدڵی ئەوان قس����ە‬ ‫ناکات یان مەترس����ی ئ����ەوەی لێئەکەن‬ ‫لەسەنگ‌و مەحەکیان لەهەڵبژاردندا کەم‬ ‫ئەکاتەوە‪ .‬برادەران زۆر بەئاسانی ئەتوانن‬ ‫هەمو مەترس����یەک بۆ سەر خۆیان وەک‬ ‫مەترسی بۆ سەر دیموکراسی کوردستان‬ ‫وێنا بکەن‌و هەر ب����ەم تۆمەتەش هەمو‬ ‫نەیارە سیاس����یەکانیان لەکاری سیاسی‬ ‫قەدەغە بکەن‪.‬‬ ‫ب����ۆ ئەوان����ەش کە دڵیان ب����ەدادگای‬ ‫دەستوری خۆشەو پێیان وایە الیەنێکی‬ ‫بێالیەن بڕیار لەتەفس����یری ئەم مادانە‬ ‫ئ����ەدات ب����ا ب����ەوردی م����ادەی‪ ٩٢‬ئەم‬ ‫دەس����تورە بخوێنەوە کە لەس����ێ خاڵ‬ ‫پێکهات����وە‪ .‬خاڵی یەکەم باس����ی ئەوە‬ ‫ئ����ەکات ک����ە ئەندامانی ئ����ەم دادگایە‬ ‫لەناو دادوەران‌و مامۆس����تایانی یاس����او‬ ‫پارێزارانێکدا هەڵئەبژێردرێن کە بیس����ت‬ ‫س����اڵە ئەم کارە ئەکەن‪ .‬بەاڵم لەخاڵی‬ ‫دوەمیدا بەدەق هاتوە‪:‬‬ ‫( سەرۆکی هەرێم بەراوێژکردن لەگەڵ‬ ‫ئەنجومەنی دادوەری ئەندامانی دادگای‬ ‫دەستوری ئەپاڵێوێت)‬ ‫هەرک����ەس تۆزێ����ک چ����اوی بکاتەوە‬ ‫ئەو راس����تیە ئەبینێت کە دەس����ەاڵتی‬ ‫پااڵوتن����ی ئ����ەم دادگای����ە لەدەس����ت‬ ‫سەرۆکی هەرێمدایەو دەوری ئەنجومەنی‬ ‫دادوەریش تەنها راوێژکردنە‪ .‬راوێژکردن‬

‫هیچ ئیلتزامێک ناخاتە س����ەر سەرۆک‌و‬ ‫ئەتوانێت گوێ ل����ەو راوێژە بگرێت یان‬ ‫نەگرێ����ت‪ .‬بەکورتی‌و بەک����وردی کەس‬ ‫نابێتە ئەندامی دادگای دەس����توری گەر‬ ‫سەرۆک نەیپاڵێوێت‌و لێی رازی نەبێت‪.‬‬ ‫پاش ئ����ەم پااڵوتنە لەخاڵی س����ێهەمدا‬ ‫ئەچێت����ە پەرلەمان‌و ئەبێت دو لەس����ەر‬ ‫س����ێی پەرلەمان دەنگی بۆ بدات‪ .‬ئەی‬ ‫ئەگەر پاڵێوراوەکانی س����ەرۆک دەنگی‬ ‫پێویس����تیان نەهێنا چی؟ هیچ وەاڵمێک‬ ‫بۆ ئەم پرسە لەم رەشنوسەدا نەهاتوەو‬ ‫پرۆسەکە جارێکی دی دوبارە ئەبێتەوە‪.‬‬ ‫سەرۆک ژمارەیەک پاڵێوراوی تر ئەنێرێت‬ ‫تا ئەوکاتەی دو لەس����ەر سێ ئەهێنن‪،‬‬ ‫گ����ەر نەش����یان هێنا ئەوا ب����ێ دادگای‬ ‫دەس����توری ئەبین‪ .‬بەکورت����ی‌و کوردی‬ ‫سەرۆک دادگای دەستوری دائەنێت کە‬ ‫کاری ئەم دادگایە تەفس����یری دەستورو‬ ‫تەنانەت لێپێچینەوەیە لەو شکاتەی کە‬ ‫رەنگە لەس����ەرۆک بکرێت‪ .‬دادگایەکیش‬ ‫کە س����ەرۆک دایبنێ����ت‪ ،‬بێالیه‌نی خۆی‬ ‫لەدەست ئەدات وەک دادگای دەستوری‬ ‫ک����ە مالکی داینا‪ ،‬تەنه����ا کارێک بیکات‬ ‫ئەوەی����ە دەس����تور بەمەیل‌و ئ����ارەزوی‬ ‫سەرۆک تەفسیر ئەکات‪.‬‬ ‫ئەمە ئەو رەشنوس����ەیە ئ����ەو بکەرە‬ ‫سیاسیانە نوسیان کە ئێستاش بەهەمان‬ ‫هێ����زەوە بەش����دارن لەداڕش����تنەوەی‬ ‫دەس����توردا‪ .‬ئای����ا خۆش����باوەڕیەکی‬ ‫ساوێلکانە نیە وێنای ئەوە بکەین شتی‬ ‫باش����تر لەمە لەهەگبەی ئەم عەقڵیەتە‬ ‫زاڵەوە دێتە دەرێ؟‬ ‫هەستئەکەم گەر کەمێک بەرپرسیارانە‬ ‫تەماش����ای دۆخەک����ە بکەی����ن‌و کەمێک‬ ‫بەدڵس����ۆزیەوە تەماش����ای گرنگ����ی‌و‬ ‫مەترس����یەکانی دەس����تور بکەین‪ ،‬لەم‬ ‫دۆخەداو لەبونی کارەکتەری وابەهـێزدا‬ ‫ب����ەم عەقڵیەت����ە خراپ����ەوە‪ ،‬دەس����ت‬ ‫بەنوس����ینی دەس����تور ناکەی����ن‌و لێ����ی‬ ‫ئەگەڕێین بۆ دۆخێکی تر کە تیایدا هێزی‬ ‫بەرپرسیارترو کارەکتەری بەرپرسیارتر‬ ‫ئامادەبن‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫دور‬ ‫گۆشه‌یه‌که‬ ‫‌ سه‌ردار عه‌زیز ده‌ینوسێت‬

‫نزیک قه‌یرانه‌كه‌ی ئاوێنه‌‬

‫تورکیا به‌ره‌و چ وه‌رچه‌رخانێک‬ ‫هه‌ڵبژاردنی تورکیا‪ ،‬ئه‌و واڵته‌ی خستوه‌ته‬ ‫ب���ه‌رد‌‌ه‌م کۆمه‌ڵێک ئه‌گ���ه‌ری گۆڕانکاری‌و‬ ‫وه‌رچه‌رخ���ان‪ ،‬له‌هه‌ردو ئاس���تی ناوه‌وه‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌دا‪ .‬له‌به‌ر گرنگی تورکیا بۆ ئه‌وروپاو‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت به‌ڕاس���ته‌‌وخۆیی‌و‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ هاوسه‌نگی زلهێزه‌كانی جیهان‬ ‫ه���ه‌ر گۆڕانکاری���ه‌ك له‌و واڵته‌دا س���ه‌نگی‬ ‫خۆی‌و کاریگه‌ری فره‌ئاس���تی ده‌بێت‪ .‬بۆیه‬ ‫هه‌ڵبژاردنی تورکیا ئه‌مڕۆ له‌هه‌ر ساتێکی تر‬ ‫زیاتر جێگای بایه‌خی دونیایه‪ .‬ئایا تورکیا‬ ‫ئه‌و پێگه س���ه‌قامگیره‌یه که لێیه‌وه هه‌وڵی‬ ‫سه‌قامگیری رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست بدرێت؟‬ ‫ئه‌مه پرسیارێکه له‌ناوه‌نده دیپلۆماتیه‌کانی‬ ‫رۆژئ���اوادا ده‌كرێت‪ .‬ی���ان تورکیاش به‌ره‌و‬ ‫ناس���ه‌قامگیری ناوخۆی���ی هه‌نگاوده‌نێت‪،‬‬ ‫که ترس���ێکی ڕاوه‌دوی سیاس���ه‌ت داڕێژان‬ ‫ده‌نێ���ت ده‌رباره‌ی ناوچه‌ك���ه‪ .‬ئه‌وه‌ی رونه‬ ‫که ده‌رئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه ئاڵۆزه‪،‬‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک ئه‌گ���ه‌ر له‌ئارادایه ک���ه لێره‌دا‬ ‫هه‌ندێکیان ڕاڤه‌ ئه‌که‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر یه‌ک���ه‌م‪ ،‬تورکیا زیات���ر به‌ره‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتگه‌رایی‌و به‌تایبه‌تی ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫تاکه‌که‌س���ی ده‌ڕوات‪ .‬ئه‌مه وه‌ها ده‌کات که‬ ‫ده‌رئه‌نجامی ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردنه کاریگه‌ربێت‬ ‫له‌س���ه‌ر پرس���ی ئه‌وه‌ی ئایا تورکیا به‌ره‌و‬ ‫کوێ؟ به‌ره‌و چ سیس���ته‌مێک؟ له‌ئه‌نجامدا‬ ‫ب���ه‌ره‌و چ کۆمه‌ڵگای���ه‌ك‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌نجام‬ ‫هه‌رچ���ی بێ���ت‪ ،‬ده‌رئه‌نجام���ه‌كان دیارن‪.‬‬ ‫س���ه‌رده‌می زێرینی پارتی دادوگه‌شه‌پێدان‬ ‫به‌سه‌رچو‪ .‬ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له‌دونیادا جێگای‬ ‫سه‌رنجه له‌و واڵته‌‌دا پارتی دادوگه‌شه‌پێدان‬ ‫نیه که خاوه‌ن چه‌ندین چیرۆکی کاریگه‌ربو‬ ‫له‌سه‌ره‌تای هاتنیه‌وه هه‌تا دوا هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پێشو‪ :‬چیرۆکی وه‌ك ئیسالمی دیموکراسی‪،‬‬ ‫دۆس���تی ئه‌وروپا‪ ،‬کراوه به‌ره‌و بازاڕو زۆری‬ ‫تر‪ .‬ئه‌وه‌ی خاوه‌ن چیرۆکه ئه‌مڕۆ هه‌ده‌په‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری دوه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر ج���اران تورکیا‬ ‫بو که پارتی دادوگه‌ش���ه‌پێدان گۆڕانکاری‬ ‫تی���ادا روده‌دا‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌مڕۆ ئ���ه‌وه پارتی‬ ‫دادوگه‌ش���ه‌پێدان خۆیه‌ت���ی به‌گۆڕانکاری‬ ‫گه‌وره‌دا تێده‌په‌ڕێت‪ .‬ئه‌م گۆڕانکاریانه هه‌ر‬ ‫له‌زاڵبونی زیاتری ده‌س���ه‌اڵتی ناده‌ستوری‬ ‫ئه‌ردۆگان‪ ،‬له‌ده‌س���تێوه‌ردانی له‌حکومه‌ت‪،‬‬ ‫له‌بێڕێزی به‌رامبه‌ر سه‌رۆکوه‌زیرو وه‌زیران‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دۆخ���ه وه‌ه���ا ده‌كات ک���ه پارت���ی‬ ‫دادوگه‌ش���ه‌پێدان بکاته پارتی ئه‌ردۆگان‪،‬‬ ‫نه‌مان���ی ئ���ه‌ردۆگان یانی نه‌مان���ی پارتی‬ ‫دادوگه‌ش���ه‌پێدان‪ .‬پارتی دادوگه‌شه‌پێدان‬ ‫ئه‌زمونێک���ی ناوازه‌ب���و له‌پێکه‌وه‌گرێدان���ی‬ ‫ڕاس���تڕه‌وی میان���ڕه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫‌‌‬ ‫ده‌نگ���ده‌ری‬ ‫ئاینداره‌کان���دا‪ ،‬به‌تێکه‌ڵی له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک‬ ‫لیبرالی ڕاس���تڕه‌و و لیبرالی چه‌پڕه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫زۆرێک له‌وانه‌ی ک���ه خه‌می ژیانیان بژێوی‬ ‫دابینکردن���ه‪ .‬ئه‌وه‌ی جێ���گای تێڕامانه که‬ ‫پارتی دادوگه‌شه‌پێدان هێزه ئیسالمیه‌كانی‬ ‫له‌پارتی سیاس���ی شوناس���گه‌را رزگارکردو‬ ‫کردنی به‌پارتی سیاس���ی گشتگیر‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ئه‌ده‌بیاتی سیاسیدا پێیده‌وترێت ‪catch‬‬ ‫‪ .all party‬جێ���گای س���ه‌رنجی که پارتی‬ ‫گه‌الن یان ه���ه‌ده‌پ له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه که‬ ‫به‌هه‌م���ان ئه‌زمون���دا تێپه‌ڕێ���ت‪ ،‬له‌پارتی‬ ‫شوناس���گه‌را‪ ،‬که پارتی نوێنه‌رایه‌تی کورد‬ ‫یان پارتی سیاسی ئیتنی بگۆڕێت بۆ پارتی‬ ‫سیاسی گش���تگیر‪ .‬ئه‌مه ده‌رئه‌نجامی ئه‌و‬ ‫پێکهاته ئاڵۆزه‌ی کۆمه‌ڵگای تورکیایه‪ ،‬که‬ ‫پره له‌چی���ن‌و پێکهاتهو پێکه‌وه‌بوی گروپی‬ ‫جیاواز جیاواز‪ .‬بۆیه ده‌بینین هه‌مو پارتێکی‬ ‫سیاسی له‌تورکیا جوگرافیای تایبه‌تی خۆی‬ ‫هه‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری س���ێیه‌م‪ ،‬حکومه‌تێک���ی‬ ‫ناس���ه‌قامگیر‪ .‬ئه‌گه‌ری ئ���ه‌وه هه‌یه پارتی‬ ‫دادوگه‌ش���ه‌پێدان ن���ه‌ک زۆرین���ه‌ی زۆر‬ ‫نه‌هێنێت هه‌تا به‌ئاس���انی به‌ته‌نها ده‌ستور‬ ‫بگۆڕێت به‌اڵم قسه له‌س���ه‌ر ئه‌وه ده‌كرێت‬ ‫که ڕه‌نگه پارتی دادوگه‌شه‌پێدان ناچاربێت‬ ‫حکومه‌ت���ی هاوپه‌یمان���ی دابمه‌زرێنێ���ت‪.‬‬ ‫حکومه‌ت���ی هاوپه‌یمان���ی له‌تورکیا خاوه‌ن‬ ‫مێژویه‌ك���ی خراپه‪ ،‬مه‌گ���ه‌ر واڵتێکی وه‌ك‬ ‫ئیتاڵی���ا بتوانێ���ت شانله‌ش���انی تورکی���ا‬ ‫ب���دات له‌ناس���ه‌قامگیری حکومه‌تدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ویژدان���ه‌وه ئیتاڵی���ا زۆر زۆر خراپت���ره‬ ‫(ئه‌وه‌ش وه‌ها‌ی له‌سه‌رۆکوه‌زیرانی ئیتاڵیا‬ ‫کردوه که هه‌وڵی ئه‌وه‌بدات سیس���ته‌مێک‬ ‫دیزاین بکات که حکومه‌تی هاوپه‌یمانی له‌و‬ ‫واڵته‌دا نه‌یه‌ته ئاراوه)‪.‬‬ ‫قس���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه ده‌كرێت که پارتی‬ ‫دادوگه‌ش���ه‌پیدان ئه‌گ���ه‌ری زۆری هه‌‌یه که‬ ‫له‌گه‌ڵ پارت���ی نه‌ژادپه‌رس���تی باخچه‌ڵیدا‬ ‫حکومه‌ت���ی هاوپه‌یمان���ی دابمه‌زرێنێ���ت‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه ل���ه‌دو ڕوانگ���ه‌وه مه‌ترس���یداره‪،‬‬ ‫یه‌ک���ه‌م‪ ،‬پارتی نه‌ژادپه‌رس���تی مه‌هه‌پ دژ‬ ‫به‌ک���وردو بونی کورده‪ ،‬ئه‌گه‌ر ته‌ماش���ای‬ ‫نه‌خش���ه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی بکه‌یت به‌هیچ‬

‫هه‌ڵکشانی هێزی‬ ‫کورد ده‌بێته‌ مایه‌ی‬ ‫به‌ره‌وپێشچونی دۆزی‬ ‫کورد له‌ناوچه‌كه‬ ‫ئه‌م هه‌نگاوه ته‌نها‬ ‫له‌ئاستی کوردستانی‬ ‫باکور نابێت به‌ڵکو‬ ‫کاریگه‌ری له‌باشورو‬ ‫رۆژئاواو واڵتانی‬ ‫ده‌وروبه‌ریش هه‌یه‬ ‫شێوه‌یه‌ک هیچ کاندیدێکی سه‌ردانی ناوچه‬ ‫کوردیه‌کانی نه‌كردوه‪( .‬نه‌خشه‌ی سه‌ردانی‬ ‫به‌رپرسه‌کان بۆ ش���اره‌کان له‌الیه‌ن خانه‌ی‬ ‫بیری جیمس‌تاون���ه‌وه دابینک���راوه)‪ .‬به‌م‬ ‫جۆره ئه‌گه‌ری وه‌س���تان یان په‌کخس���تنی‬ ‫پرۆسه‌ی ئاش���تی یان دانوس���تانی هه‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌مه له‌کاتێکدا ئه‌گه‌ر هاتو هه‌ده‌پ ده‌نگی‬ ‫پێویس���ت نه‌هێنێ���ت له‌ئه‌نجامدا ش���ه‌قام‬ ‫بوروژێ���ت‪ ،‬ده‌بێت���ه ه���ۆی چاالکبونه‌وه‌ی‬ ‫س���وپا‪ ،‬که زۆر له‌مه‌هه‌په‌وه نزیکن‪ .‬لێره‌دا‬ ‫گه‌رانه‌وه‌یه بۆ ڕابردو‪ ،‬به‌هێزبونی س���وپا‪،‬‬ ‫الوازبونی کورد‪ ،‬ناسه‌قامگیری هتد‪.‬‬ ‫دیاره پارت���ی دادوگه‌ش���ه‌پیدان له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌هه‌پدا هاوپه‌یمان���ی ناکات‪ .‬چونکه هیچ‬ ‫ه���ه‌ردو پارت���ی کۆناکات���ه‌وه‪ ،‬هه‌رچه‌نده‬ ‫له‌مێ���ژوی تورکی���ادا زۆر روی���داوه که دو‬ ‫پارتی ته‌واو پێچه‌وانه‌ی یه‌كتر بههاپه‌یمانی‬ ‫حکومه‌تی���ان پێکهێناوه‪ .‬به‌اڵم هه‌میش���ه‬ ‫کورتخایه‌ن‌و قه‌یراناوی بوه‪.‬‬ ‫ئای���ا ئ���اک پارت���ی‌و ه���ه‌‌ده‌پ ده‌چنه‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌وه؟ زۆرێک بڕوایان وه‌هایه که‬ ‫به‌ڵێ‪ ،‬ده‌كرێ���ت‌و ئه‌گه‌ریش هه‌یه‪ .‬زۆریش‬ ‫له‌‌و بڕوایه‌دان ک���ه نه‌خێر‪ ،‬چونکه هه‌ده‌پ‬ ‫کار له‌س���ه‌ر ئازادیه تاکیه‌كان‌و دیموکراسی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ل���ه هه‌مانکاتدا زۆربه‌ی ده‌نگه‌كانی‬ ‫له‌دژایه‌ت���ی ئاک پارتی کۆکردوه‌ته‌وه‪ ،‬بۆیه‬ ‫سه‌رکێشیه‌كی گه‌وره‌یه‪ .‬به‌اڵم بۆ پرۆسه‌ی‬ ‫ئاش���تی باش ده‌بێت ئه‌گ���ه‌ر هه‌د‌هپ‌و ئاک‬ ‫پارت���ی له‌حکومه‌ت���دا بن‪ .‬س���ه‌رکه‌وتنی‬ ‫پرۆسه‌ی ئاش���تی کارێکی ستراتیژیه نه‌ك‬ ‫بردنه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردنێک یان دو‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا قس���ه له‌س���ه‌ر حکومه‌تی‬ ‫که‌مین���ه ده‌كرێ���ت‪ .‬حکومه‌ت���ی که‌مینه‬ ‫بریتی���ه له‌جۆرێک حکوم���ه‌ت که پارتێکی‬ ‫سیاس���ی براوه‌یه به‌اڵم زۆرینه‌ی نیه‪ .‬به‌م‬ ‫پێی���ه حکومه‌ت پێکدێت به‌اڵم به‌ئاس���انی‬ ‫کاری بۆ به‌ڕێوه ناچێت چونکه به‌ئه‌س���ته‌م‬ ‫ده‌توانێت له‌په‌رله‌ماندا یاس���ا تێپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ج���ۆره حکومه‌ته بۆ تورکیا باش نیه‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا ئه‌ن���دام په‌رله‌مانانی تورک‬ ‫حه‌ز به‌وه‌ناکه‌ن که حکومه‌ت پاش ساڵێک‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‪،‬چونکه تێچونی هه‌ڵبژاردن‬ ‫زۆره به‌جۆرێ���ک ه���ه‌ر ئه‌ندامپه‌رله‌مانێک‬ ‫ته‌نها دوای سێ س���اڵ ده‌توانێت سه‌رجه‌م‬ ‫تێچونه‌‌کانی ده‌ست بکه‌وێته‌وه‪.‬‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه له‌سه‌ر گره‌وی ئه‌وه وه‌ستاوه‬ ‫که پارتی دادوگه‌شه‌پێدان ده‌نگه‌کانی که‌م‬ ‫ب���کات‪ ،‬که زۆر ڕاپرس���یه‌‌کان ئاماژه‌ی پێ‬ ‫ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫بۆیه تورکیا له‌به‌رده‌م دوڕیانی گۆڕانکاری‬ ‫یان قه‌یراندایه‪.‬‬ ‫هه‌ڵکش���انی هێزی ک���ورد ده‌بێته‌ مایه‌ی‬ ‫به‌ره‌وپێشچونی دۆزی کورد له‌ناوچه‌كه‪ .‬ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه ته‌نها له‌ئاستی کوردستانی باکور‬ ‫نابێت به‌ڵکو کاریگه‌ری له‌باش���ورو رۆژئاواو‬ ‫واڵتان���ی ده‌وروبه‌ریش هه‌ی���ه‪ .‬هه‌رچه‌نده‬ ‫ڕه‌نگه تێکۆشانی کوردی به‌سه‌ر ئاستێکی‬ ‫تردا بکرێته‌وه‪ ،‬ئه‌وی���ش به‌تورکیایی بونی‬ ‫هێزی کوردیه‪ .‬ئایا ئ���ه‌م گۆڕانکاریه چۆن‬ ‫کاریگه‌‌‌ری ده‌بێت له‌س���ه‌ر به‌شه‌كانی تری‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬به‌تایبه‌ت باش���ورو رۆژئاوا‪.‬‬ ‫له‌باش���ور خراپی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ به‌غدا‪،‬‬ ‫تورکیا ده‌كاته ئه‌و رێچکه‌یه‌ی که کوردستان‬ ‫ده‌بێ���ت بۆ ب���ازاڕو داهات‌و رێڕه‌و پش���تی‬ ‫پێببه‌س���تێت‪ .‬بونی هێزی به‌هێزی کوردی‬ ‫سودی ئه‌رێنی ڕاسته‌وخۆی هه‌یه بۆ باشور‪.‬‬ ‫ئه‌مه به‌زۆری بۆ ڕۆژئاواش ڕاسته‪.‬‬

‫هیوا ره‌سوڵ‬

‫له‌ئێس���تادا ده‌نگۆی قه‌یرانی رۆژنامه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌ بابه‌تێكی گه‌رم���ه‌و هه‌مو ئه‌وانه‌ی‬ ‫خه‌می میدی���ای ئازادیان هه‌یه‌و نایه‌نه‌وێت‬ ‫ده‌نگی ئازاد له‌ناو بچێت له‌خه‌می ئه‌وه‌دان‬ ‫رۆژنام���ه‌ی ئاوێنه‌و هیچ ناوه‌ندێکی میدیاو‬ ‫رۆژنامه‌و گۆڤارو س���ایتێك كه‌ نه‌فه‌س���ی‬ ‫ئازادی تێدابێت دانه‌خرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێدایه‌ كه‌ هیچ ناوه‌ندێكی میدیا‬ ‫نیه‌ به‌بێ كه‌موکورتی‌و به‌ده‌رنیه‌ له‌ره‌خنه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رگیز ره‌خن���ه‌و بونی كه‌موكورتی‬ ‫نابێ���ت ببێته‌ ه���ۆی ئه‌وه‌ی ش���ه‌رعیه‌ت‬ ‫به‌داخس���تنی رۆژنامه‌یه‌ك بده‌ین كه‌ هیچ‬ ‫نه‌بێت چه‌ندان قه‌ڵه‌می ئ���ازاد توانیویانه‌‬ ‫له‌روبه‌ری رۆژنامه‌كه‌دا بیرو بۆچونه‌كانیان‬ ‫ده‌رببڕن‌و ته‌عبی���ر له‌بۆچونێك بكه‌ن كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ نه‌توانن له‌شوێنی تر ده‌ریببڕن ‪.‬‬ ‫من ك���ه‌ چه‌ند نوس���ینێكم له‌رۆژنامه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌و سایتی ئاوێنه‌ باڵوكردۆته‌وه‌ ده‌توانم‬

‫ئه‌وه‌ بڵێم كه‌ به‌گش���تی هه‌م رۆژنامه‌كه‌و‬ ‫هه‌میش سایتی ئاوێنه‌ هیچ به‌ربه‌ستێكیان‬ ‫له‌به‌رده‌م بۆچونی رۆژنامه‌نوس���اندا نه‌بوه‌‬ ‫م���ن كه‌ وه‌ك رۆژی رون ئینتمام دیاره‌ كه‌‬ ‫سه‌ر به‌چ حیزبێكم به‌اڵم هه‌میشه‌ توانیومه‌‬ ‫له‌ئاوێنه‌دا بیروبۆچونه‌كانی خۆم ده‌ربببڕم‌و‬ ‫ره‌خنه‌ی جدی بگرم‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌مه‌ پێویس���ته‌ هه‌مومان له‌خه‌می‬ ‫ئه‌و ناوه‌نده‌ میدیاییانه‌ بین كه‌ نه‌فه‌س���ی‬ ‫ئه‌هلی بونیان تێدایه‌و ئه‌گه‌ر مه‌به‌س���تمان‬ ‫بێت زۆر ئاس���ان ده‌توانی���ن ئه‌و رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤارانه‌ له‌یه‌كتر جیابكه‌ینه‌وه‌ كه‌ ئه‌هلی‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆن یان س���ێبه‌رن‌و له‌الیه‌ن ئه‌م‌و‬ ‫ئه‌وه‌وه‌ ده‌ستیان له‌پشت ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ له‌هه‌رقۆناغێكدابین پێویس���تمان‬ ‫به‌میدیای ئازاد هه‌یه‌و پێویستمان به‌وه‌یه‌‬ ‫ناوه‌ن���دی میدیای ئازادمان هه‌بێت‌و س���ڵ‬ ‫له‌م‌و له‌و نه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌رمیشه‌ له‌هه‌رێمێكدا كه‌ به‌ملیاره‌ها‬ ‫دۆالر له‌ژێرزه‌مینه‌كانی���دا بێ���ت‌و چه‌ندین‬ ‫ب���ۆری نه‌وتی ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی تاكه‌كه‌س‬

‫به‌كاربهێنرێ���ت‌و به‌ پاره‌ی ئ���ه‌و میلله‌ته‌‬ ‫ت���ۆڕی میدیایی دروس���تبكرێت‌و دژایه‌تی‬ ‫ك���وردی پارچه‌كانی پێبكرێ���ت‌و موچه‌ی‬ ‫كارمه‌نده‌كان���ی وه‌ك موچ���ه‌ی وه‌زی���رو‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كانی ئ���ه‌م واڵته‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوه‌ندێكی میدی���ا كه‌ توانیویه‌تی خزمه‌ت‬ ‫به‌رۆژنامه‌گ���ه‌ری ك���وردی ب���كات له‌به‌ر‬ ‫قه‌یرانی دارایی له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ری داخستن‌و‬ ‫ماڵئاواییدا بێت‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌مومان النیكه‌م ئه‌وانه‌ی‬ ‫باوه‌ڕم���ان به‌ئ���ازادی هه‌ی���ه‌و پێمانوایه‌‬ ‫ده‌بێ���ت میدی���ای ئ���ازاد بون���ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌كڕین���ی رۆژنامه‌یه‌كیش بێ���ت ده‌توانین‬ ‫ه���اوكاری رۆژنامه‌ك���ه‌ بكه‌ی���ن‌و تاوه‌كو‬ ‫تی���راژی رۆژنامه‌ک���ه‌‌به‌رزبێت���ه‌وه‌و خۆی‬ ‫خ���ۆی به‌ڕێوه‌به‌رێ���ت‪ ،‬ده‌بێت ئ���ه‌وكاره‌‬ ‫بكه‌ین چونكه‌ ئه‌م���ه‌ گه‌وره‌ترین خزمه‌ت‬ ‫به‌رۆژنامه‌ی ئازادو ئه‌هل���ی ده‌كات‌و دژی‬ ‫هه‌مو ئ���ه‌و هه‌واڵنه‌ش ده‌وه‌س���تنه‌وه‌ كه‌‬ ‫خه‌ریكی خنكاندنی نه‌فه‌س���ی ئازادن له‌م‬ ‫واڵته‌دا‪.‬‬

‫ئێم ‌ه‬ ‫له‌هه‌رقۆناغێكدابین‬ ‫پێویستمان به‌میدیای‬ ‫ئازاد هه‌یه‌و‬ ‫پێویستمان به‌وه‌یه‌‬ ‫ناوه‌ندی میدیای‬ ‫ئازادمان هه‌بێت‌و‬ ‫سڵ له‌م‌و له‌و‬ ‫نه‌كاته‌وه‬

‫پەرلەمان تەالری بەرپرسیارێتی‬ ‫ئاالن رەئوف‬ ‫دامەزراوەیەك���ی‬ ‫پەرلەم���ان‬ ‫گرنگ���ی تەش���ریعە لەكوردس���تان‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارانیش نوێنەری راستەقینەی‬ ‫خەڵك���ن لەو پەرلەمان���ە بەوەی كە‬ ‫ئەوان راستەوخۆ بەدەنگ‌و متمانەی‬ ‫دەنگدەرانیان چونەت���ە پەرلەمان‪,‬‬ ‫داكۆكیك���ردن لەماف���ی هاواڵتیان‌و‬ ‫نەهێش���تنی بێدادی‌و چاودێریكردن‌و‬ ‫رێكخس���تن‌و بەهەدەرنەدانی داهات‌و‬ ‫بودج���ەی گش���تی لەئەولەویەت���ی‬ ‫ئەركەكان���ی پەرلەمانتاران���ە چجای‬ ‫ئەوەی پەرلەمانتار خۆی سەرچاوەی‬ ‫ئەو بەهەدەردانەبێت ‪.‬س���اتەوەختی‬ ‫دەركەوتنی بەرژەوەندیە شەخسیەكانی‬ ‫پەرلەمانتار س���اتەوەختی ئاوابونی‬ ‫بەرژەوەندییە گشتیەكان‌و بێئومێدی‬ ‫خەڵك���ە لەنوێنەرەكانی‪ ,‬بەش���ێكی‬ ‫زۆری پێشخس���تن‌و لەبەرچاوگرتنی‬ ‫ئ���ەو بەرژەوەندی���ە شەخس���یانە‬ ‫لەئێستادا سوچ‌و گوناهی كاندیدان‌و‬ ‫پەرلەمانت���اران نییە بەڵكو بەرهەمی‬ ‫ئ���ەو دۆخ���ە ناواقعی‌و پڕ كێش���ە‌و‬ ‫ملمالنێ ناتەندروستەیە كە لەماوەی‬ ‫چەن���د س���اڵی راب���ردودا لەنێ���وان‬ ‫دەس���ەاڵت‌و ئۆپۆزس���یۆندا هەبوە‌و‬ ‫تائەم���رۆش بەردەوام���ی هەیە لەم‬ ‫پێناوەش���دا دەرنەچون‌و پەكخستنی‬ ‫چەندی���ن پ���رس‌و پ���رۆژەی گرنگ‌و‬ ‫پێویس���ت بونەتە قوربانی ئەو دۆخە‬ ‫ناسروش���تییە‪ .‬یەكێك ل���ەو پرۆژە‌و‬ ‫پرس���ە راگیراوانە راس���تكردنەوەی‬

‫نابەرامبەری موچەی پەرلەمانتارانە‬ ‫بەموچەخۆرانی تر‌و خانەنشینكردنیانە‬ ‫بەموچەیەكی موفت‪.‬ئێستاش درەنگ‬ ‫نییە ب���ۆ گەاڵڵەكردن���ی پرۆژەیەكی‬ ‫هاوب���ەش لەالیەن س���ەرجەم هێزە‬ ‫سیاس���یەكان‌و پەرلەمانتارانی خولی‬ ‫داهاتوی پەرلەمان بۆ راستكردنەوەی‬ ‫ئەو ناهاوس���ەنگیە‌و رەوینەوەی ئەو‬ ‫نیگەرانیانە نەك بەتەنها لەبەرئەوەی‬ ‫س���ااڵنە چەندین ملیۆن دۆالر بۆ ئەم‬ ‫مەس���ەلەیە لەبودجەی گشتی خەرج‬ ‫دەكرێت‌و لەس���ەر قوتی خەڵك زۆر‬ ‫دەكەوێ���ت كە ئەمەش���یان گرنگە‪,‬‬ ‫بەڵكو بۆتە بارگرانی‌و ئیحراجیەكیش‬ ‫ب���ۆ هێ���زە سیاس���یەكان خۆی���ان‬ ‫كەلەگ���ەڵ دەنگۆی نزی���ك بونەوەی‬ ‫وادەی هەڵبژاردن���ی پەرلەم���ان‬ ‫ژمارەیەیكی هێج���گار زۆر لەئەندام‌و‬ ‫دۆس���تان‌و كادرانی حزبەكان داوای‬ ‫بونە پەرلەمانتار پێش���كەش دەكەن‬ ‫ب���ەوەش پرۆس���ەی دیاریكردن���ی‬ ‫كاندیدكردنەكە لەراس���تەڕێی خۆی‬ ‫الدەدات‌و ملمالنێیەكی قوڵ لەئاستە‬ ‫بااڵكان���ی ح���زب‌و ناوەندەكانی تردا‬ ‫دروس���تدەكات ت���ارادەی زویربون‌و‬ ‫تۆخبونەوەی دەس���تەگەری‌و زۆرجار‬ ‫ملش���كاندنیش‪.‬لەالیەكی تریش���ەوە‬ ‫ئەم مەس���ەلەی موچە زۆرو زەوەندە‬ ‫ئیحراجیەك���ی ت���ری ب���ۆ كاندیده‌ بەاڵم ئەوانەش خواستی شەخسین‌و‬ ‫دڵس���ۆز‌و خەمخۆرەكانی س���ەرجەم نەبونەتە یاس���او دەترسن لەوەی كە‬ ‫لیس���تەكان دروس���تكردوە پێشتر‌و قبوڵكردن���ی ئ���ەو ئیمتیازاتە زۆرانە‬ ‫ئێس���تاش لێرەولەوێش ئ���ەو دەنگە خواس���ت‌و پرۆژە‌و خەونەجوانەكانی‬ ‫خاوەن ویژدانانە دەبیستین كە داوای ئ���ەو كاندیدان���ە بەب���ااڵی موچ���ە‬ ‫چاوخشانەوە بەو ئیمتیازاتانە دەكەن زۆرەكانیان بپێورێن‌و ناشرین بكرێن‬

‫گەر كار وابروات‬ ‫ئەوا چەند ساڵێكی‬ ‫تر لەشكرێك‬ ‫پەرلەمانتاری‬ ‫خانەنشین بۆ‬ ‫نەوەكانی داهاتو‬ ‫بارگرانیەك بۆسەر‬ ‫بودجەی گشتی ئێستا‌و‬ ‫داهاتو جێدەهێڵین‬ ‫ئەوكات مێژو رەحم‬ ‫بەكەس ناكات وەك‬ ‫چۆن نەیكردوە‬

‫یان لێكدان���ەوەی ناماقوڵی بۆبكرێت‬ ‫ئ���ەوەش نیگەرانی���ی‌و بێمتمانەیی‬ ‫گەورەت���ر الی دەنگدەران دەخاتەوە‬ ‫كە دەنگدان بەپەرلەمانتار یەكس���ان‬ ‫بێ���ت بەدەنگ���دان بەباش���تركردنی‬ ‫ژیان‌و گوزەرانی پەرلەمانتار خۆی ‪.‬‬ ‫كەواتە مادام ئەم پرس���ە لەو ئاستە‬ ‫جیاجیایانەدا روبەروی كێشە‌و گرفت‬ ‫بۆتەوە‌و پرس���یاری لەس���ەر مافی‬ ‫خۆكاندیدكردنی پەرلەمانتاران داناوە‌و‬ ‫پەس���ەندنكردنی هەر پرۆژەیاسایەك‬ ‫بۆ ئەم مەبەس���تە حەساسیەتی الی‬ ‫دەسەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن دروستكردوە‬ ‫جێگ���ەی خۆیەتی لەم خولە نوێیەدا‬ ‫بێگوێدان���ە موزای���ەدەی سیاس���ی‌و‬ ‫ئینتیخابی هەم���و الیەنەكان پێكەوە‬ ‫پرۆژەیەك���ی هاوبەش بۆ ئەم بابەتە‬ ‫بخەنەرو باشتریش���ە كاندیدانی نوێی‬ ‫ئەم خولە پێكەوە ئەو س���ەروەرییە‬ ‫بۆخۆی���ان‌و ناوبانگیان‌و خەمخۆریان‬ ‫بۆ بەهەدەرنەدانی بودجەی گشتی‌و‬ ‫راس���تكردنەوەی ئ���ەو ب���ارەالرە‬ ‫تۆماربك���ەن‌و ب���ەدەر لەخواس���تی‬ ‫حزبەكانیان وێ���رای جیاوازی حزب‌و‬ ‫لیس���ت‌و بیروبۆچون بڵێن بەڵێ بۆ‬ ‫بونە پەرلەمانتار نا بۆ کڕینی ویژدان‌و‬ ‫ئیرادە‌وشكاندنی شكۆی پەرلەمانتار‪.‬‬ ‫چونكە گ���ەر كار وابروات ئەوا چەند‬ ‫ساڵێكی تر لەشكرێك پەرلەمانتاری‬ ‫خانەنش���ین ب���ۆ نەوەكان���ی داهاتو‬ ‫بارگرانیەك بۆس���ەر بودجەی گشتی‬ ‫ئێس���تا‌و داهاتو جێدەهێڵین ئەوكات‬ ‫مێژو رەحم بەكەس ناكات وەك چۆن‬ ‫نەیكردوە‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌ت ‌ی كورد ‌ی یان ده‌وڵه‌ت ‌ی كوردستان؟‬

‫عه‌بدولواحید گوانی‌‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪ 2005‬له‌س����ه‌ر داوه‌ت����ی‌‬ ‫رێكخ����راوی‌ لیلیانا فوندس����ی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌مندااڵنی‌ كه‌مئه‌ندام له‌واڵتی‌ هۆڵه‌ندا‬ ‫بوم‪ ،‬خات����وو "لینی‌" كه‌ به‌رپرس����ی‌‬ ‫دۆس����یه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست بو‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ پڕۆگرامی‌ سه‌فه‌ری‌ منی‌‬ ‫ده‌ك����رد‪ ،‬پێمگ����وت‪ :‬حه‌زده‌كه‌م ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ی‌ له‌هۆڵه‌ندام هه‌ر ش����ه‌وه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ردانی‌ ماڵێكی‌ هۆڵه‌ندی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌م����ه‌وێ بزان����م هۆڵه‌ندییه‌كان چۆن‬ ‫ده‌ژین‌و م����اڵ‌و حاڵیان ببینم‪ ،‬قۆناغ‌و‬ ‫دیوه‌خانی����ان‪ ،‬كولتورو ش����ێوه‌زاریان‬ ‫بزانم زیاتر ش����اره‌زای داب‌و نه‌ریتیان‬ ‫بم‪.‬‬ ‫ئیدی‌ یه‌ك له‌و شه‌وانه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خاتو لینی‌ ده‌گه‌ڕاین‪ ،‬له‌ماڵێك میوان‬

‫بوین ژن‌و پیاوێ����ك‌و دو منداڵ بون‪ ،‬به‌هی‌ خۆیان نازانن‌و به‌ئاسانی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئیت����ر ئێم����ه‌ش گفتوگۆمان له‌س����ه‌ر نه‌یارانی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌ت����ه‌ راگه‌یه‌ندراوه‌‬ ‫وه‌زعی‌ كوردس����تان ده‌ك����رد‪ ،‬خاوه‌ن (اس����تغالل) ده‌كرێن‌و كێشه‌و گرفت‬ ‫ماڵه‌ك����ه‌ گوتی‌‪ :‬ئێ����وه‌ هه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن دروس����ت ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مان كاتیش����دا‬ ‫كه‌ داوای‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ كوردی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌بنه‌ دارده‌ستی‌ نه‌یاران بۆ نانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڵكو پێویسته‌ ئێوه‌ داوای‌ ده‌وڵه‌تی‌ كێشه‌و ئاژاوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردس����تان وات����ه‌ "ده‌وڵه‌تی‌ خاك" كوردس����تان رابگه‌یه‌نی����ن به‌مان����ای‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ چه‌ندین نه‌ته‌وه‌ی‌ دیكه‌ راگه‌یاندن����ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ خاك����ه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كورد ده‌ژی����ن‪ ،‬ئێوه‌ كه‌ داوای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ر ئ����ه‌و خاك����ه‌ ده‌ژی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ ده‌كه‌ن خه‌ڵكی‌ دیكه‌ به‌ده‌وڵه‌ت����ی‌ خۆی‌ ده‌زان����ێ‌و به‌رگری‌‬ ‫ئیح����راج ده‌كه‌ن‌و دوژم����ن‌و نه‌یار بۆ لێده‌كات‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای‌ مۆدێرن����ی‌ ئه‌مریكی‌‌و‬ ‫خۆتان په‌یدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و ڕایه‌ نمونه‌ی‌ كه‌سێكی‌ مۆدێرنی‌ ئه‌وروپی‌ باشتر پێشوازی‌ له‌ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئه‌وروپی‌ بو كه‌ شاره‌زا بو له‌بنه‌ماكانی‌ كوردس����تان ده‌كات‪ ،‬ن����ه‌ك ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫مافی‌ مرۆڤ‌و دیمۆكراس����ی‌‪ ،‬بێگومان ك����وردی‌‪ .‬بۆی����ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌و‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ ده‌وڵ����ه‌ت ل����ه‌و هه‌رێمه‌ ده‌وڵه‌ته‌ راگه‌یه‌ندراوه‌ دایه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌ك����ی‌ قوڵ����ی‌ ده‌وێ‌‪ ،‬بنه‌ماكانی‌ مافی‌ مرۆڤ و دیموكراسی‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌و ش����وێنه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ تێدا یه‌كبگرێته‌وه‌و كۆمه‌ڵگای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نین به‌نه‌ی����ار گه‌مارۆ دراوه‌‪ ،‬پش����تیوانی‌ لێبكات‪ ،‬باشتر وایه‌ هه‌ر‬ ‫نابێ����ت به‌ده‌س����تی‌ خۆم����ان نه‌یاری‌ له‌ ئێستاوه‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ سیاسیی‌‬ ‫ی كوردو نوخبه‌ی‌ سیاس����ی‌‌و رۆشنبیرو‬ ‫دیكه‌ی‌ بۆ زیاد بكه‌ین‪ ،‬واته‌ راگه‌یاندن ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان ده‌بێ سیاس����ه‌توانان كه‌ باس له‌راگه‌یاندنی‌‬ ‫هه‌م����و ئه‌وانه‌ی‌ دانیش����توی‌ هه‌رێمی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ده‌كه‌ن له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كوردس����تانن ره‌زامه‌ندب����ن‌و ن����او و به‌ده‌وڵه‌تی‌ كوردس����تان ناوی‌ ببه‌ن‪،‬‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وان دڵخۆش بكات‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتگیر ئه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی‌ كوردیمان راگه‌یاند ناوه‌ ببێته‌ ئامانجی‌ سه‌ره‌كی‌‌و فه‌رمی‌‬ ‫توركمان‌و ئاش����وری‌‌و كلدان‌و عه‌ره‌ب خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬

‫ئێوه‌ داوای‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردستان واته‌‬ ‫"ده‌وڵه‌تی‌ خاك"‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ چه‌ندین‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی‌ دیكه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كورد ده‌ژین‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫ی سكی‌‬ ‫ی خواره‌و ‌ه باو بژ ‌‬ ‫ئه‌مانه‌ ‌‬ ‫منداڵه‌ ساواكه‌ت ناهێڵێت‬ ‫زۆر به‌كه‌م����ی‌ منداڵی‌ س����اوا هه‌یه‌‬ ‫توشی‌ باوبژی‌ ناوسك( غازات) نه‌بێ‌و‬ ‫نه‌بێته‌ ه����ۆی‌ ناڕه‌حه‌تی‌‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫دایكان ئه‌وه‌ بزانن كه‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌و باو‬ ‫بژانه‌ به‌چه‌ند شێالنێك‌و په‌یڕه‌وكردنی‌‬ ‫ئه‌م خااڵنه‌ی‌ الی‌ خ����واره‌وه‌ نامێنێت‬ ‫كێشه‌ی‌ منداڵه‌كه‌ی‌ كه‌م ئه‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫ڕەگە مێژوییەکانی‬ ‫سیستمی تەندروستی‬ ‫پێویسته‌ س����ه‌ری‌ مه‌مه‌ی‌ منداڵه‌كه‌ت‬ ‫زۆر گ����ه‌وره‌ نه‌بێت‌و ش����یر به‌خێرای ‌‬ ‫ی‬ ‫بێته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌په‌له‌ خواردنی‌‬ ‫ش����یر له‌الیه‌ن منداڵه‌وه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ غازات له‌سكی‌‪.‬‬ ‫‪ .1‬جۆری‌ خه‌وتن‬ ‫باش����تروایه‌ منداڵه‌كه‌ت له‌سه‌ر ده‌م‬ ‫بخه‌وێت چونكه‌ غازاته‌كه‌ زۆر به‌باشی‌‬ ‫دێته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬یاخود دایكه‌كه‌ منداڵه‌كه‌‬ ‫بخاته‌ س����ه‌ر قاچه‌كانی‌ خۆی‌‌و له‌سه‌ر‬ ‫ده‌م‌و به‌ده‌سته‌كانی‌ پشتی‌ بۆ بشێڵیت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و باوبژه‌ بێته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫‪ .1‬قرقێنه‌‬ ‫پ����اش ئ����ه‌وه‌ی‌ ش����یر ده‌ده‌ی����ت‬ ‫به‌منداڵه‌كه‌ت ئیتر هه‌ر جۆره‌ شیرێك‬ ‫بێت قوتو یاخود ش����یری‌ خۆت‪ .‬پاش‬ ‫ته‌واوبونی‌ شیرخواردنه‌كه‌ منداڵه‌كه‌ت‬ ‫به‌رزك����ه‌ره‌وه‌و بیده‌ به‌س����ه‌ر ش����انت‬ ‫پاشان به‌هێواشی‌ چه‌ند جارێك بیده‌‬ ‫‪ .2‬شێالنی‌ سك‬ ‫به‌پش����تیدا تۆزێك بوه‌س����ته‌ تاوه‌كو‬ ‫به‌م ش����ێوه‌یه‌ منداڵه‌كه‌ت بش����ێله‌‪.‬‬ ‫قرقێنه‌ی����ه‌ك ئ����ه‌كات‪ ،‬ره‌نگه‌ تۆزێك منداڵه‌ك����ه‌ت بخ����ه‌ره‌ س����ه‌ر پش����ت‌و‬ ‫قرقێنه‌كه‌ی‌ دره‌نگ بێ����ت له‌وانه‌یه‌ ‪ 1‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ بازنه‌ی����ی‌و به‌س����ه‌ری‌‬ ‫بۆ ‪ 2‬خوله‌ك دوا بكه‌وێت پێویس����ته‌ په‌نجه‌كان����ت‌و به‌ئاراس����ته‌ی‌ چوكڵه‌ی‌‬ ‫تۆزێك چ����اوه‌ڕوان بیت په‌له‌نه‌كه‌یت‪ ،‬كاتژمێر پاش����ان بێهێنه‌ بۆ خواره‌وه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ناهێڵێت غازات له‌ناوس����كی‌ تۆزێ����ك په‌س����تان له‌س����ه‌ر ناوكه‌كه‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ كۆبێته‌وه‌و دێته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫دروس����ت بكه‌‪ .‬چه‌ند جارێك دوباره‌ی‌‬ ‫بك����ه‌ره‌وه‌ تاوه‌كو ئه‌و ب����او بژه‌ دێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .1‬گۆڕینی‌ شیری‌ منداڵ‬ ‫جوڵه‌ی‌ پاسكیل‬ ‫‪ .3‬‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ ش����یری‌ قتو ئه‌خۆن‬ ‫منداڵه‌ك����ه‌ت بخه‌ره‌ س����ه‌ر پش����ت‌و‬ ‫زیاتر توش����ی‌ باوبژی‌ ناوس����ك ده‌بن‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ ئه‌گ����ه‌ر هه‌س����تت ك����رد قاچه‌كان����ی‌ بجوڵێن����ه‌ به‌ش����ێوه‌ی‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت غازات����ی‌ زۆره‌و به‌رده‌وام پاسكیل‪ ،‬ئه‌م جوڵه‌یه‌ یارمه‌تی‌ جوڵه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌تی‌ ئه‌وه‌ داوا له‌پزیشكه‌كه‌ت بكه‌ ریخۆڵه‌كان ئه‌دات بۆ هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫با جۆری‌ شیره‌كه‌ی‌ بگۆڕێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و باو بژه‌ په‌نگخواردوه‌ی‌ ناوسك‪.‬‬

‫ئه‌م ‪ 3‬خواردن ‌ه به‌ری‌ دڵت ده‌گرن‬ ‫گه‌رده‌ته‌وێت كێشت كه‌م بكه‌یت ئه‌وه‌‬ ‫ده‌توانی���ت ئه‌م خواردنان���ه‌ی‌ خواره‌و‌ه‬ ‫بخۆی���ت‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌م خۆراكانه‌ به‌ری‌‬ ‫دڵ ده‌گرن‌و ناهێڵن بڕێكی‌ زۆر خواردنی‬ ‫تر بخۆی���ت‪ .‬خۆراكه‌كانی���ش ئه‌مانه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌ن‪:‬‬

‫باشرتین رێگه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رونی‌‬ ‫خۆت له‌په‌ستان ‌‬ ‫دوربخه‌یته‌وه‌‬

‫‪ .1‬خواردنه‌وه‌ی‌ ئاو‬ ‫ئه‌گه‌ر برسیت بو هه‌وڵبده‌ په‌رداخێك‬ ‫ئاو بخۆره‌وه‌‪ .‬پاش ‪ 10‬خوله‌ك هه‌س���ت‬ ‫ئه‌كه‌یت برس���ێتییه‌كه‌ت ك���ه‌م بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش په‌نا بۆ نان خواردن نابه‌یت‪.‬‬ ‫‪ .2‬خواردنی‌ سه‌وزه‌وات‬ ‫گه‌ر ده‌ته‌وێت هه‌ست به‌تێری‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌توانێت سود له‌خواردنی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌سه‌وزه‌وات ببییت وه‌ك كاهو و كه‌له‌رم‌و‬ ‫خه‌یارو ترۆزی‌‌و سه‌وزه‌ی‌ گه‌اڵگه‌وره‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ بڕێكی‌ كه‌م كه‌لۆری���ان تێدایه‌و‬ ‫هه‌رچه‌ن���د بیخۆی‌ كێش���ت پێ���ی‌ زیاد‬ ‫ناكات‌و هه‌ست به‌ تێربونیش ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫‪ .3‬خواردنی‌ سێو‬ ‫هه‌وڵبده‌ پێش نان خواردن س���ێوێك‬ ‫بخۆیت چونكه‌ خواردنی‌ سێوێك ئه‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ تێربون‪ ،‬ئه‌مه‌ش وات لێده‌كات كه‌‬ ‫له‌كاتی‌ نان خواردن كه‌متر بخۆیت‪.‬‬

‫ئایا تۆ خه‌مۆكیت هه‌یه‌؟‬ ‫نه‌خۆش��� ‌ی خه‌مۆك��� ‌ی توش���ی‌ م���رۆڤ‬ ‫ده‌بێت به‌ب���ێ جیاوازی‌ ڕه‌گ���ه‌زو نه‌ته‌وه‌و‬ ‫دی���ن‌و ده‌وڵه‌مه‌ن���دو ه���ه‌ژارو ڕۆش���نبیرو‬ ‫نه‌خوێنده‌وار‪.‬‬ ‫لێره‌دا خوێنه‌ر ‌ی به‌ڕێز ده‌مه‌وێت سه‌رنج ‌ی‬ ‫به‌ڕێزتان ڕابكێش���م چ���ۆن بزانین خۆمان‬ ‫یان ئه‌وكه‌س���انه‌ ‌ی لێمانه‌وه‌ نزیكن توش ‌ی‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ خه‌مۆك ‌ی بون ك ‌ه له‌م خااڵنه‌ ‌ی‬ ‫خواره‌وه‌ باس��� ‌ی ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌مه‌رجێك ئه‌م‬ ‫دی���ارده‌و نیش���انانه‌ بۆ م���اوه‌ی دو هه‌فت ‌ه‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بن‌و ئه‌گه‌ر پێن���چ به‌به‌ڵێ وه‌اڵم‬ ‫بده‌نه‌وه‌ پێویس���ته‌ س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك ‌ی‬ ‫پسپۆری‌ ده‌رون ‌ی بكه‌یت‪:‬‬ ‫• ئایا زۆربه‌ی‌ كات هه‌س���تده‌كه‌یت ك ‌ه‬ ‫مرۆڤێكی‌ س���ه‌رنه‌كه‌وتوویت‌و بێ توانایت؟‬ ‫به‌ڵێ ‪ ..........‬نه‌خێر‪...........‬‬ ‫• ناتوانی���ت ته‌ركیز بكه‌یت بڕیار بده‌یت‬ ‫ته‌نانه‌ت بڕیارێكی‌ ئاس���انیش بێت؟ به‌ڵێ‬ ‫‪ ....‬نه‌خێر‪......‬‬ ‫• هه‌س���ت به‌ماندوب���ون‌و دڵه‌ڕاوك���ێ‬ ‫ده‌كه‌یت؟ به‌ڵێ‪ .......‬نه‌خێر‪.......‬‬ ‫• كه‌مبونه‌وه‌ ‌ی خۆشی‌‌و چێژوه‌رگرتن له‌و‬ ‫ڕه‌فتارانه‌ ‌ی ك ‌ه پێشتر دڵیان خۆشكردویت؟‬

‫به‌ڵێ ‪ ........‬نه‌خێر‪........‬‬ ‫• له‌ده‌س���تدانی‌ متمانه‌ به‌خود ‌ی خۆت؟‬ ‫به‌ڵێ‪ ........‬نه‌خێر‪........‬‬ ‫• هه‌س���تكردن به‌گوناه‌و خۆلۆمه‌كردن؟‬ ‫به‌ڵێ‪ .......‬نه‌خێر‪..........‬‬ ‫• ڕه‌ش���بین ‌ی كه‌ هه‌مو ژیان ‌ی داپۆشیو‌ه‬ ‫له‌ئێس���تاو ل���ه‌دواڕۆژدا؟ به‌ڵ���ێ‪.......‬‬ ‫نه‌خێر‪.........‬‬ ‫• خه‌مۆكی‌ له‌به‌یانیاندا زیاتر ئه‌بێت وه‌ک‬ ‫له‌كاته‌كانی‌ تردا؟ به‌ڵێ‪ .....‬نه‌خێر‪.....‬‬ ‫• تێكچونی‌ خ���ه‌و هه‌روه‌ها خه‌وزڕاندن؟‬

‫به‌ڵێ‪ .......‬نه‌خێر‪........‬‬ ‫• دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌خه‌ڵك‌و گۆشه‌گیربون؟‬ ‫به‌ڵێ‪ .....‬نه‌خێر‪......‬‬ ‫• بونی‌ نیش���انه‌ی‌ جه‌سته‌ی ‌ی به‌بێ بون ‌ی‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كی‌ ئۆرگان���ی‌؟ به‌ڵ���ێ‪........‬‬ ‫نه‌خێر‪.........‬‬ ‫• كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ ئ���اره‌زوی‌ خواردن یان‬ ‫نه‌مانی‌ ئاره‌زوی‌ خواردن؟ به‌ڵێ‪..........‬‬ ‫نه‌خێر‪........‬‬ ‫• كه‌مبونه‌وه‌و نه‌مانی‌ ئاره‌زوی‌ سێكسی‌؟‬ ‫به‌ڵێ‪ ......‬نه‌خێر‪.....‬‬

‫‪15‬‬

‫ی ده‌رونی���ت هه‌بو‬ ‫كاتێ���ك په‌س���ان ‌‬ ‫به‌هه‌رهۆیه‌ك له‌هۆیه‌كان ئه‌وه‌ ده‌توانیت‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ی‌ خواره‌و‌ه په‌ستانه‌كه‌ت‬ ‫كه‌م بكه‌یته‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬وه‌رزش���كردن وه‌ك مه‌له‌ك���ردن‌و‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ یان هه‌ر‬ ‫رێكردن به‌پێ‌ له‌هه‌وا ‌‬ ‫ی تر زۆر گرینگه‌ بۆ رزگاربون‬ ‫وه‌رزشێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رونی‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌كات ‌‬ ‫له‌په‌س���تان ‌‬ ‫ی زۆر له‌سه‌رت ئه‌و‌ه‬ ‫بونی‌ په‌س���تانێك ‌‬ ‫وه‌رزش بكه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬خواردن‬ ‫هه‌ندێ‌ خواردن په‌ستانت له‌سه‌ر كه‌م‬ ‫ئه‌كه‌نه‌وه‌ وه‌ك مه‌گنس���یۆم‌و ڤیتامین‬ ‫بی‌‌و كالس���یۆم‪ .‬وه‌ك م���ۆزو بروكلی‌‌و‬ ‫ی ش���یرو گوێ���ز‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌رهه‌مه‌كان ‌‬ ‫خواردنی‌ ش���وكه‌اڵت ‌ه زۆر باشه‌ چونك ‌ه‬ ‫ی به‌رز ده‌كاته‌وه‌و هه‌ست‬ ‫ی شاد ‌‬ ‫هۆرمۆن ‌‬ ‫به‌دڵخۆشی‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫‪ .3‬پێكه‌نین‬ ‫پێكه‌نی���ن زۆر پێویس���ت ‌ه ب���ۆ خۆ‬ ‫ی ده‌رونی‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫رزگاركردن ل ‌ه په‌ستان ‌‬ ‫ی س���یرۆتۆنین‬ ‫ی پێكه‌نین مادده‌ ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫زی���اد ده‌كات‌و یارمه‌تی‌ رێكخس���تن ‌‬ ‫م���ه‌زاج ده‌دات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مه‌ش نه‌بو‬

‫ئه‌وه‌ ده‌توانیت هه‌ردو چاوت دابخه‌یت‌و‬ ‫پشویه‌ك وه‌رگریت‌و پێبكه‌نی‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬چا‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ كوپێك چا زۆر به‌سود‌ه‬ ‫بۆ هێوركردنه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵ بده‌ ئه‌و كوپ ‌ه‬ ‫چایه‌ به‌دانیشتنه‌وه‌ بخۆیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ێ كات بۆ خۆت دابنێ‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬هه‌ند ‌‬ ‫هه‌ولب���ده‌ كتێبێ���ك ی���ان گۆڤارێك‬ ‫بخوێنیته‌وه‌ یاخود س���ه‌فه‌رێك بكه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌فته‌ ‌‬ ‫ش���وێنێك‪ ،‬یان ئه‌وكاران���ه‌ ‌‬ ‫پێشو نه‌تكردو‌ه ئێستا بیانكه‌یت‪.‬‬ ‫‪ .6‬به‌باشی‌ بخه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مخ���ه‌وی‌ هۆكارێكه‌ بۆ په‌س���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫ی زۆربه‌ ‌‬ ‫ده‌رونی‌‌و تێكچون ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌س���ته‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌وڵبد‌ه خه‌وێك ‌‬ ‫باش بكه‌‪.‬‬ ‫ی دوربخه‌ره‌وه‌‬ ‫‪ .7‬خۆت له‌هۆكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی په‌س���تان ‌ه‬ ‫گ���ه‌ر ده‌زانی‌ ه���ۆكار ‌‬ ‫ده‌رونیه‌ك���ه‌ت چه‌ن���د ش���تێكه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫هه‌وڵبده‌ خۆتی‌ لێبه‌دوربگریت‪.‬‬ ‫‪ .8‬چێشتلێنان‬ ‫خۆ س���ه‌رقاڵكردن به‌چێشتلێنانه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌رونی���ت له‌س���ه‌ر ك���ه‌م‬ ‫په‌س���تان ‌‬ ‫ئه‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫(‪)٦‬‬ ‫لەخوێندن���ەوە مێژوییەکان���ی زنجی���رە‬ ‫وتارەکانی پێش���ودا دەتوانین دەستەبژێری‬ ‫پزیشک‪-‬سیاس���ی دابەشبکەین بۆ سەر سێ‬ ‫گروپی دیاریکراو‪ .‬هەرچەندە بۆ مەبەس���تی‬ ‫تێگەیش���تنی زیات���ر لەدەس���تەبژێرەکە‪،‬‬ ‫سنوربەندیەکی ڕون لەنێوان ئەو سێ بەشە‬ ‫دادەنێین‪ ،‬بەاڵم ئەم هێڵکارییە دەستکردە‬ ‫مان���ای ئەوە نیە ک���ە هی���چ ئاڵۆگۆرێک‌و‬ ‫جێگۆڕکێ���ک لەنێوان گروپەکان���دا نەبوە‪.‬‬ ‫بەپێچەوان���ەوە وەکو لەم وت���ارە دەیبینین‬ ‫هاموش���ۆیەکی بەردەوام لەنێوان ئەو سێ‬ ‫گروپەدا هەب���وەو هەریەکەیان کاره‌کتەری‬ ‫بەوەی تریان بەخشیوە‪.‬‬ ‫گروپ���ی یەک���ەم‪ ،‬ت���ا ئەندازەیەکی زۆر‬ ‫گروپێکی سیاس���یە‪ .‬کاره‌کتەرەکانی سەر‬ ‫ب���ەم گروپ���ە هەرچەندە پزیش���کن بەاڵم‬ ‫بەشێویەکی کاتی یاخود هەتاهەتایی وازیان‬ ‫لەپیشەی پزیش���کی هێناوەو بون بەکادیرو‬ ‫بەرپرس‌و س���ەرکردەی سیاسی‪ .‬دەتوانین‬ ‫چەند ناوێکی وەکو د‪ .‬مەحمود عوسمان یا‬ ‫د‪ .‬نجم الدین کەریم وەکو نمونەی ئەم گروپە‬ ‫بناسێنین‪ .‬کاره‌کتەرەکانی سەر بەم گروپە‪،‬‬ ‫پیش���ە پزیش���کیەکەیان دەخەنە خزمەتی‬ ‫ئامانج‌و مەبەستی سیاسیەوە‪ .‬ئەو پرستیژو‬ ‫بااڵدەستیە کۆمەاڵیەتیەی پزیشک‌و ناوەکەی‬ ‫دەیبەخشێت‪ ،‬س���ەرمایەیەکی سیمبولی بۆ‬ ‫ئ���ەم کاره‌کتەرانە فەراه���ەم دەکات‌و چونە‬ ‫پێش���ەوەیان لەناو حیزب ئاسانتر دەکات‪.‬‬ ‫هاوکات‪ ،‬کەمیی ژمارەی ئەوانەی کە زمانی‬ ‫ئینگلیزی دەزانن لەسەرەتاکانی بزوتنەوەی‬ ‫سیاسی کوردی‪ ،‬پزیشک دەکاتە بونەوەرێکی‬ ‫دەگمەن‌و پێویس���ت ب���ۆ پەیوەندی لەگەڵ‬ ‫دنی���ای دەرەوە‪ .‬لەپ���اڵ ئەمەش���دا‪ ،‬وەکو‬ ‫چۆن سەندرس���ن پاش���ا دەبێتە پزیشکی‬ ‫تایبەتی خێزانی شاهانەی عێراق‪ ،‬پزیشکە‬ ‫کوردەکان���ی نزیک لەبزوتنەوەی سیاس���ی‬ ‫کوردەوە دەبن بەپزیشکی تایبەتی سەرکردە‬ ‫سیاسیەکان‪.‬‬ ‫گروپی دوەم‪ ،‬لەمەسافەیەکی دیاریکراوی‬ ‫نێوان پزیش���کیی‌و سیاس���ەتدا هاموش���ۆ‬ ‫دەکات‪ .‬هەرچەن���دە ئ���ەم گروپە خۆی بۆ‬ ‫پزیشكی یەکالکردوەتەوەو پراکتیزەی کاری‬ ‫پزیش���کی دەکات بەاڵم ه���اوکات لەکایەی‬ ‫سیاس���یدا چاالکی هەیەو بەشدارە لەکاری‬ ‫سیاس���ی‪ .‬د‪ .‬فایق گوڵپی نمونەیەکی سەر‬ ‫بەم گروپەیە‪ .‬وەکو گروپی یەکەم‪ ،‬ئەمیش‬ ‫پرس���تیژو ناوبانگی پزیش���ک بۆ مەبەستی‬ ‫سیاس���ی بەکاردەهێنێ���ت‪ .‬ب���ەاڵم جیاواز‬ ‫ل���ەوەی یەکەم‪ ،‬ناوبانگە سیاس���یەکەی بۆ‬ ‫مەبەس���تی پزیش���کیش تەوزیف دەکات‪.‬‬ ‫وەکو هەر کارکتەرێکی تر کە حەزو ئارەزو‬ ‫و بیرکردن���ەوەو چاالکییەکان���ی لەنێ���وان‬ ‫دو کایە ی���ا زیاتر دابەش���بوە‪ ،‬کاریگەریە‬ ‫پراکتیکەکان���ی ئەم گروپ���ە لەچاو گروپی‬ ‫یەکەم یا سێیەم کەمترە‪ .‬بەاڵم ئەم گروپە‬ ‫ئاوسە بەکۆمەڵێک ئەگەری گرنگی داهێنان‌و‬ ‫بیرکردنەوەو چاالکی جیاواز‪.‬‬ ‫گروپی س���ێیەم زۆربەی چاالکی‌و کات‌و‬ ‫هێزی لەناو کایەی پزیش���کی‌و سیس���تمی‬ ‫تەندروس���تیدا چڕکردووەتەوە‪ .‬ئەم گروپە‬ ‫ئەندامبون لەحیزبی سیاس���ی‌و باکگراوەندە‬ ‫سیاسیەکە بۆ بااڵدەستی‌و دەستڕۆیشتویی‬ ‫لەناو سیستمی تەندروستیدا بەکاردەهێنێت‪.‬‬ ‫وەزیری تەندروستی‌و بەڕێوەبەرە گشتیەکان‬ ‫س���ەر بەم گروپەن‪ .‬هەرچەن���دە گروپەکە‬ ‫کار ب���ۆ حیزبێک���ی سیاس���ی دیاریک���راو‬ ‫دەکات‌و بەرژەوەندییەکان���ی حی���زب‌و‬ ‫کاره‌کتەرەکانی دەپارێزێت‪ ،‬بەاڵم ئامانجی‬ ‫س���ەرەکی ئەمانەی دوایی نیی���ە‪ .‬ئامانجە‬ ‫س���ەره‌کییەکەی ئ���ەم گروپە پاراس���تن‌و‬ ‫پەرەپێدان‌و فراوانکردنی بەرژەوەندییەکانی‬ ‫خۆیەتی لەناو سیس���تمی تەندروس���تیداو‬ ‫بەکارهێنانی کایەی سیاسیە بۆ ئەو ئامانج‌و‬ ‫مەبەس���تە‪ .‬یەکێک ل���ەو بەڵگانەی کە ئەم‬ ‫گریمانەیەی س���ەرەوە پشتڕاستدەکاتەوە‪،‬‬ ‫پەیوەن���دی کاره‌کتەرەکانی ئ���ەم گروپەیە‬ ‫کە س���ەر بەحیزب���ی سیاس���ی جیاجیان‪.‬‬ ‫کاره‌کتەرەکان���ی ئەم گروپە قورس���اییەکی‬ ‫ئەوت���ۆ بۆ س���نوربەندی حیزب���ی دانانێن‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا پەیوەندییەکانی کاره‌کتەرەکانی‬ ‫ئەم گروپە کە س���ەر بەحیزب���ی جیاجیان‬ ‫زۆر ج���ار بەهێزت���رە لەپەیوەن���دی نێوان‬ ‫کاره‌کتەرەکان���ی هەمان حی���زب‪ .‬بۆ نمونە‬ ‫پەیوەن���دی وەزی���ری تەندروس���تی لەگەڵ‬ ‫ئەندامێکی گروپەکە لە ناو پارتی یا گۆڕان‬ ‫زۆر بەهێزت���رە ل���ە پەیوەن���دی ئەندامانی‬ ‫گروپەکە کە سەر بەگۆڕان یا پارتین‪.‬‬ ‫تێگەیش���تن ل���ەم گروپان���ەو هەڵهێنانی‬ ‫مەتەڵ���ی پەیوەندی‌و ش���ێوازو میکانیزمی‬ ‫کارکردنی���ان گرنگ���ن ب���ۆ دۆزین���ەوەی‬ ‫ڕێگەچارەی���ەک ب���ۆ ئەوەی لەسیس���تمی‬ ‫تەندروستی دەگوزەرێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫خوێندن‬

‫ئه‌ندازیارێك ‌ی پرۆگرامسازی‌‪ :‬تا ئێستا زانكۆ ‌ی سلێمان ‌ی‬ ‫سیمینارو كۆنفرانس له‌یه‌ك جیا ناكاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫م‪.‬بریار گه‌اڵڵی‌‪ ،‬كه‌ هه‌ڵگری‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫ماسته‌ره‌ له‌ئه‌ندازیاری‌ پرۆگرام سازی‌‬ ‫– زانكۆی‌ ساوزئه‌مپتن – به‌ریتانیا‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ چوار بڕوانامه‌ی‌ جیهانی‌ ئۆراكڵه‌‬ ‫له‌ بواری‌ داتابه‌یس‌و دیڤه‌ڵۆپمێنت‬ ‫له‌زانكۆی‌ ئۆراكڵ – ئه‌مه‌ریكا‌و توێژه‌ره‌‬ ‫له‌ده‌سته‌ی‌ كوردستانی‌ بۆ تۆژینه‌وه‌ی‌‬ ‫ستراتیجی‌‌و زانستی‌‌و مامۆستایه‌ له‌زانكۆی‌‬ ‫پۆلیته‌كنیكی‌ سلێمانی‌‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "گرنگترین هۆكار بۆ‬ ‫هوشیاركردنه‌وه‌‌و هاندانی‌ كارمه‌ندانی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬به‌ره‌و به‌ئه‌لیكترۆنی‌ كردنی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬حكومه‌ت���ی‌ ئه‌لیكترۆنی‌ چییه‌و‬ ‫به‌چی‌ حكومه‌تێ���ك ده‌وت���رێ حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌لیكترۆنی‌؟‬ ‫م‪.‬بڕیار گه‌اڵڵ���ی‌‪ :‬حكومه‌تی‌ ئه‌لكترۆنی‌‬ ‫بریتیی���ه‌ له‌به‌كارهێنان���ی‌ ته‌كنه‌لۆجی���ای‌‬ ‫زانی���اری‌‌و په‌یوه‌ن���دی‌ ب���ۆ ئاس���انكردن‌و‬ ‫باش���تركردنی‌ كاروباره‌كان���ی‌ ئۆرگانه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئه‌لكترۆن���ی‌ بریتیی���ه‌ له‌به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجی���ای‌ زانی���اری‌‌و په‌یوه‌ن���دی‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ئه‌لكترۆن���ی‌ س���ێ دۆمه‌ین���ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌گرێت���ه‌وه‌‪ :‬یه‌ك���ه‌م دۆمه‌ین‪،‬‬ ‫بریتیی���ه‌ له‌به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ ئه‌لكترۆن���ی‌ كه‌‬ ‫هه‌ڵده‌س���ێت به‌باش���تر كردن���ی‌ پرۆس���ه‌‬ ‫كارگێڕییه‌كانی‌ حكوم���ه‌ت‪ .‬دوه‌م دۆمه‌ین‪،‬‬ ‫بریتیی���ه‌ له‌خزمه‌تگ���وزاری‌ ئه‌لكترۆنی‌ كه‌‬ ‫ئام���اژه‌ به‌په‌یوه‌ن���دی‌ نێ���وان حكوم ‌هت‌و‬ ‫هاواڵتیان ده‌كات‪ .‬سێیه‌م دۆمه‌ین‪ ،‬بریتییه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���گای‌ ئه‌لكترۆن���ی‌ ك���ه‌ ئام���اژه‌‬ ‫به‌په‌یوه‌ن���دی‌ نێ���وان حكوم���ه‌ت‌و ده‌زگا‬ ‫ناحكومییه‌كان���ی‌ وه‌ك كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫ڕێكخراوه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ���ی‌ گرنگ���ه‌ له‌ئێس���تادا بۆ‬ ‫به‌ئه‌لیكترۆنی‌ كردن���ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان؟‬ ‫م‪.‬بریار گه‌اڵڵی‌‪ :‬گرنگترین ش���ت لێره‌دا‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌ستپێبكه‌ین یان ئه‌و پڕۆژانه‌ی‌‬ ‫كه‌ كه‌وتونه‌ت���ه‌ ب���واری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‬

‫بریار گه‌اڵڵی‬ ‫به‌رده‌وامی‌ پێبده‌ین‪ .‬بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش‬ ‫پێوستمان به‌پشتگیری‌ مادی‌‌و مه‌عنه‌وییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌ پێویس���ته‌ پشتگیری‌ مادی‌‬ ‫بكرێ���ت له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ه‌وه‌ به‌دابین‬ ‫كردن���ی‌ ڕێژه‌ی���ه‌ك له‌بوج���ه‌ی‌ س���ااڵنه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫به‌ب���ێ پش���تگیری‌ مه‌عن���ه‌وی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و وه‌زیرو به‌ڕێوبه‌ره‌ گش���تییه‌كان‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌ ب���ه‌ره‌و پێش ب���ڕوات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان بڕیار به‌ده‌س���تن‌و گرنگترین هۆكارن‬ ‫بۆ هوش���یاركردنه‌وه‌و هاندانی‌ كارمه‌ندانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ب���ه‌ره‌و به‌ئه‌لیكترۆن���ی‌ كردنی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌بۆچوون���ی‌ ت���ۆ ئێس���تا‬ ‫كوردس���تان له‌چی‌ قۆناغێك���ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئه‌لیكترۆنیدایه‌؟‬

‫حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌لكترۆن ‌ی بریتیی ‌ه‬ ‫له‌به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیا ‌ی‬ ‫زانیاری‌‌و په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫بۆ ئاسانكردن‌و‬ ‫باشتركردن ‌ی‬ ‫كاروباره‌كان ‌ی‬ ‫ئۆرگانه‌كان ‌ی‬ ‫حكومه‌ت‬ ‫م‪.‬بری���ار گه‌اڵڵ���ی‌‪ :‬دی���اره‌ ماوه‌یه‌ك��� ‌ه‬ ‫به‌ئه‌كترۆن���ی‌ كردن���ی‌ داموده‌زگاكان���ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌ستیپێكردووه‌ هه‌ر له‌كارو‬ ‫چاالكی‌ وه‌كو س���یمپزیۆم‌و پڕۆژه‌ی‌ بچوك‌و‬ ‫مام ناوه‌ند له‌س���ه‌ر ئاستی‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ گشتی‌و ده‌سته‌و زانكۆكان‪.‬‬ ‫تا ئێستا له‌س���ه‌ر دۆمه‌ینی‌ خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫ئه‌لكترۆن���ی‌‌و به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ ئه‌لكترۆن���ی‌‬ ‫كار كراوه‌‪ .‬به‌ش���ێكی‌ كه‌میان ته‌واو بوه‌و‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‌و به‌شێكی‌ زۆریان پالنی‌ بۆ‬ ‫دانراوه‌و چوه‌ته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌سته‌ی‌ كوردستانی‌ ماوه‌ی‌ دو‬ ‫س���اڵه‌ به‌ئه‌لیكترۆنی‌ كراوه‌و تۆ به‌ڕێوبه‌ری‌‬ ‫سیس���ته‌مه‌كه‌ی‌‪ .‬ئه‌كرێت زانی���اری‌ زیاتر‬ ‫بده‌یت له‌و باره‌یه‌وه‌؟‬ ‫م‪.‬بریار گه‌اڵڵی‌‪ :‬ده‌س���ته‌ی‌ كوردستانی‌‬

‫وه‌ك پێشه‌نگ له‌ته‌كنه‌لۆجیاو بواری‌ سۆفت‬ ‫وێر سیسته‌می‌ خودكاری‌ ئازیا به‌كارئه‌هێنێت‬ ‫كه‌ به‌رهه‌مێكی‌ لۆكاڵییه‌ له‌الیه‌ن كۆمپانیای‌‬ ‫(ئه‌ی‌ بی‌ پرۆ)وه‌ دابینكراوه‌‪ .‬سیس���ته‌می‌‬ ‫خودكاری‌ ئازیا كۆمه‌ڵه‌ به‌رنامه‌یه‌كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ وێب له‌بواره‌كانی‌ ئۆتۆماس���یۆنی‬ ‫ئی���داری‪ ،‬دارایی‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری س���ه‌رچاوه‌‬ ‫مرۆیی���ه‌كان‌و لۆجس���تیك به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫یه‌كپارچ���ه‌ به‌ئامانج���ی به‌میكانیزمكردن‌و‬ ‫به‌ئه‌لكترۆنی‌ كردن پرۆس���ه‌ گشتییه‌كانی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كان‪ .‬ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییه‌ی ئازیا‬ ‫توانای به‌ڕێوه‌ب���ه‌ران‪ ،‬فه‌رمانب���ه‌ران یان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان‪ ،‬دوور له‌نووس���ینگه‌ی‬ ‫ناوه‌ندی بۆ ده‌ستگه‌یشتن به‌زانیارییه‌كان‪،‬‬ ‫دابینده‌كات‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا پاراس���تنی‬ ‫زانیارییه‌كانی���ش ب���ه‌ به‌رزتری���ن ئاس���ت‬ ‫له‌به‌رچاو گیراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆركات باس له‌س���یكوریتی‌‬ ‫سیس���ته‌مه‌كانی‌ س���ۆفت وێ���ر ئه‌كرێت‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت بۆته‌ جێگای‌ ترس له‌الی‌ هه‌ندێك‬ ‫كه‌س‪ ،‬ت���ا چی‌ راده‌یه‌ك سیس���ته‌مه‌كانی‌‬ ‫ب���واری‌ حكومه‌ت���ی‌ ئه‌لیكترۆن���ی‌ له‌ڕووی‌‬ ‫س���ێكوریتیه‌وه‌و پاراس���تنی‌ زانیاری���ه‌وه‌‬ ‫پارێزراوه‌؟‬ ‫م‪.‬بری���ار گه‌اڵڵی‌‪ :‬راس���ته‌ ئه‌م���ه‌ بۆته‌‬ ‫جێی‌ باس له‌م واڵت���ه‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌ حاڵه‌تێكی‌‬ ‫پارادۆكسییه‌‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ئه‌م ترسه‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌كارهێنه‌رانه‌وه‌ دروس���تبووه‌ كه‌‬ ‫پێده‌چێت له‌ئه‌نجامی‌ نه‌شاره‌زاییه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌ ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خراپی‌‬ ‫ئاس���تی‌ س���ێكوریتی‌ هه‌ندێ سیسته‌م كه‌‬ ‫پێئه‌چێت په‌یڕه‌وی‌ ستانداردی‌ سێكوریتی‌‬ ‫نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬وه‌ك به‌كارهێنانی‌ ئه‌لگۆریس���می‌‬ ‫به‌هێزی‌ بواری‌ س���ێكوریتی‌‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫تۆكن بۆ به‌كارهێنه‌رانی‌ سیسته‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سوده‌كانی‌ ئه‌م سیسته‌مه‌ چین؟‬ ‫م‪ .‬بری���ار گه‌اڵڵ���ی‌‪ :‬ئ���ه‌م سیس���ته‌مه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ رۆڵێكی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌ب���وه‌ له‌ئاس���انكردن‌و باش���تركردنی‌‬ ‫كاروب���اره‌كان له‌ده‌س���ته‌ی‌ كوردس���تانی‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫وه‌ره‌قه‌و په‌ڕاوگ���ه‌‪ .‬به‌پێی‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌ پار ئه‌نجامم دا‪ ،‬ئه‌م سیسته‌مه‌ به‌ڕێژه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌دا حه‌فتای‌ كاره‌كانی‌ له‌ده‌س���ته‌ی‌‬

‫كوردستانی خێرا كردووه‌و به‌ڕێژه‌ی‌ له‌سه‌دا‬ ‫حه‌فت���ا بۆ هه‌ش���تا به‌كارهێنانی‌ وه‌ره‌قه‌و‬ ‫په‌ڕاوگه‌ كه‌م كردۆته‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ پاره‌یه‌ك���ی‌ زۆر بۆ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چی‌ ش���تێك ئه‌م‌ سیسته‌مه‌ جیا‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ له‌سیسته‌مه‌كانی‌ تر؟‬ ‫م‪.‬بریار گه‌اڵڵی‌‪ :‬گرنگترین خه‌سڵه‌ته‌كانی‌‬ ‫ئه‌م سیسته‌مه‌ له‌سێ‌ خاڵدایه‌‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬ئه‌م‬ ‫سیسته‌مه‌ سیسته‌مێكی‌ لۆكاڵییه‌و له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمپانیایه‌ك���ی‌ لۆكاڵیی���ه‌وه‌ دابینكراوه‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ ،‬ئه‌م سیس���ته‌مه‌ وه‌شانی‌ كوردی‌و‬ ‫عه‌ره‌بی‌ هه‌یه‌‪ .‬س���ێیه‌م‪ ،‬ئه‌م سیس���ته‌مه‌‬ ‫له‌سه‌ر ستانداردی‌ سیسته‌می‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫كوردستان‌و عێراق دروستكراوه‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر گونج���اوه‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫كارگێڕی‌ ئه‌م واڵته‌دا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جگه‌ له‌ ئێ���وه‌ هیچ ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫تری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئه‌م سیس���ته‌مه‌ به‌‬ ‫كارده‌هێنن تا ئێستا؟‬ ‫م‪.‬بری���ار گه‌اڵڵی‪ :‬ئێم���ه‌ یه‌كه‌م ده‌زگای‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م بوین كه‌ هه‌س���تاین‬ ‫به‌جێبه‌جێك���ردن‌و به‌كارهێنان���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫سیسته‌مه‌و ئه‌وه‌ی‌ من لیێئاگادار بم ده‌زگاو‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی‌ دیكه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌م‬ ‫كات���ه‌دا هه‌س���تاون به‌جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌م‬ ‫سیس���ته‌مه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت زۆر له‌كۆمپانیاكانی‌‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌تش پالنی‌ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌م‬ ‫سیسته‌مه‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چی‌ ڕاده‌یه‌ك ئه‌و چاالكیانه‌ی‌‬ ‫ئه‌نج���ام دراوه‌ له‌ زانك���ۆی‌ پۆلیته‌كنیكی‌‬ ‫سلێمانی‌ و ده‌س���ته‌ی‌ كوردستانی‌ رۆڵیان‬ ‫هه‌بووه‌؟‬ ‫م‪.‬بری���ار گه‌اڵڵی‌‪ :‬ئه‌و ج���ۆره‌ چاالكیانه‌‬ ‫تا ڕاده‌یه‌كی‌ زۆر س���ودی‌ هه‌ب���ووه‌ له‌دوو‬ ‫رووه‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬گرنگییه‌كی‌ زۆری‌ هه‌بووه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ كرانه‌وه‌و ڕۆشنبیركردنی‌ به‌رپرسان‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ حكومه‌ت به‌روی‌ ته‌كنه‌لۆجیاو‬ ‫به‌ئه‌لیكترۆنی‌ كردنی‌ حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌تا ئێس���تا جۆرێك له‌نه‌ویس���تن‌و ترس‬ ‫هه‌یه‌ له‌الی���ه‌ن فه‌رمانبه‌رانی‌ حكومه‌ت بۆ‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ سیس���ته‌مه‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ئه‌لكترۆن���ی‌‪ .‬دووه‌م‪ ،‬ئ���ه‌م چاالكیانه‌ بۆته‌‬ ‫ده‌روازیه‌كی‌ گرنگ بۆ ئاڵوگۆڕ كردنی‌ بیروڕا‬

‫له‌نێوان كۆمپانیا ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كییه‌كان‌و‬ ‫داموده‌زگاكان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كه‌ س���ودێكی‌ زۆری‌ گه‌یاندوه‌‬ ‫به‌ به‌ره‌و پێشچوونی‌ ئه‌م پرۆسه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌دواین چاالكیدا زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫كۆنفڕانسێكی‌ ڕێك خس���ت له‌ژێر ناوی‌ ب‬ ‫ئه‌لیكترۆنی‌ كردنی‌ حكومه‌ت له‌س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنی‌؟‬ ‫م‪.‬بریار گه‌اڵڵی‌‪ :‬سه‌ره‌تا ده‌مه‌وێت ئه‌وه‌‬ ‫رون بێت كه‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���را ده‌كرێ ناوبنرێ‬ ‫س���یمپزیۆم نه‌ك كۆنفران���س چونكه‌ ئه‌وه‌‬ ‫كۆنفرانس نه‌بو‪ ،‬هیچ بنه‌مایه‌كی‌ زانس���تی‌‬ ‫كۆنفرانس��� ‌ی تیا نه‌بو‪ .‬به‌داخه‌وه‌ تا ئێستا‬ ‫زانكۆی‌ س���لێمانی‌ س���یمینارو كۆنفرانس‬ ‫له‌یه‌ك جیا ناكاته‌وه‌‪ .‬دواتر ئه‌و چاالكیه‌ی‌‬ ‫كه‌ ك���را له‌الیه‌ن زانكۆی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ئاگاداربوون���ی‌ بۆردی‌ به‌ئه‌لیكترۆنی‌ كردنی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌ بو‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌ندامانی‌‬ ‫بۆردی‌ به‌ئه‌لیكترۆنی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ بواری‌ حكومه‌تی‌ ئه‌لیكترۆنی‌‬ ‫وه‌ك میوانی���ش بانگهێش���ت نه‌ك���ران‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌ باس���ی‌ لێوه‌ك���راو بینرا‬ ‫له‌میدیاكانه‌وه‌ زیاتر كارێكی‌ ته‌شریفی‌ بو‪ ،‬چ‬ ‫له‌روی‌ كوالێتی‌‌و توانای‌ پێشكه‌شكاره‌كان‌و‬ ‫بابه‌ته‌كانی���ان‌و چ له‌بانگهێش���ت كردن���ی‌‬ ‫میوان���ه‌كان‪ ،‬ئ���ه‌م ج���ۆره‌ چاالكیانه‌ ناو‬ ‫ده‌نێم كۆبوونه‌وه‌ی‌ ته‌ش���ریفی‌ موجامه‌له‌ی‌‬ ‫چه‌ند به‌رپرسێك بۆ به‌فیڕۆدانی‌ پاره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ كه‌ كوردس���تانی‌‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی‌ ب���ۆردی‌ به‌ئه‌لیكترۆنی‌‬ ‫كردنی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ كرد‪ ،‬بۆچی‌ ئه‌م‬ ‫بۆرده‌ پێكهێنراو ئه‌ركی‌ چییه‌؟‬ ‫م‪.‬بریار گه‌اڵڵی‌‪ :‬ئ���ه‌م بۆرده‌ به‌فه‌رمانی‌‬ ‫به‌ڕێ���ز پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ پێكهێن���را‬ ‫به‌مه‌به‌ستی سه‌رپه‌رشتیكردن‌و پێشخستنی‬ ‫سیس���ته‌مه‌كانی‌ حكومه‌ت���ی‌ ئه‌لكترۆن���ی‬ ‫له‌ڕێگای دروستكردنی پالنی ستراتیژی بۆ‬ ‫ئه‌م كه‌رته‌ گرنگه‌ به‌ده‌ستهێنانی هه‌ماهه‌نگی‬ ‫زیاتر له‌نێ���وان به‌كارهێنه‌ران‌و دابینكه‌رانی‬ ‫به‌ش���ه‌ جیاوازه‌كانی ئه‌م سیس���ته‌مه‌و كه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی باشتركردنی خزمه‌تگوزاری بۆ‬ ‫هاواڵتی���ان له‌داموده‌زگاكانی حكومیه‌كان‌و‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌تدا‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫‪17‬‬

‫"پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم جلوبه‌رگ ‌ی كوردی‌ له‌به‌رده‌كرد"‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬وتویه‌ت���ی‌‪ :‬چه‌ندینجار‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫ی ئیبراهیم گه‌یشتوم‪،‬‬ ‫ی حه‌زره‌ت ‌‬ ‫به‌دیدار ‌‬ ‫ی له‌به‌ردا‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫ی جلوبه‌رگ ‌‬ ‫ده‌م���د ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دوتوێی‌ كتێبێكدا‪ ،‬نوسه‌رێك ‌‬ ‫ی ئه‌م وته‌یه‌ش‪ ،‬نوس���ه‌ر‬ ‫بوه‌‪ .‬ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێباز ‌‬ ‫ئێرانی‌ ته‌واوی‌ نهێنیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ده‌گونجێت پۆش���اك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌قشبه‌ندی‌‌و سۆفیگه‌ری‌ به‌جۆرێك ‌‬ ‫ئ���ه‌و حه‌زره‌ت��� ‌ه هێما بێت ك��� ‌ه ئه‌وان‬ ‫زانستیانه‌ بۆ خوێنه‌ران ده‌خاته‌ڕو‪.‬‬ ‫ی ك���ورد بوبن‌و ب���ه‌و جۆر‌ه‬ ‫به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی ش���ێخ عوس���مان‬ ‫ی بۆ حه‌زره‌ت ‌‬ ‫ی له‌كوردس���تان‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫كتێب ‌‬ ‫ی ده‌رخستبێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌میر وه‌زیری‌‌و وه‌رگێڕان ‌‬ ‫له‌نوس���ین ‌‬ ‫ی میرزا ع���ارف هه‌ورامیه‌‌و له‌الیه‌ن‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی وش ‌هی‌ نه‌قشبه‌ند‬ ‫بنه‌چ ‌ه ‌‬ ‫ی چاپ‌و‬ ‫ی وه‌رگێڕان له‌س���لێمان ‌‬ ‫خان��� ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌قشبه‌ند‪،‬‬ ‫ی وش ‌ه ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مانا ‌‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌م كتێب ‌ه لێكۆڵینه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی (تنویر‬ ‫له‌مێ���ژو و ره‌فتارو ئ���اكارو رێنمایی‌‌و نوس���ه‌ر ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ كتێب ‌‬ ‫ی شێخ محه‌مه‌د ئه‌مین كوردی‌‌و‬ ‫ئ���اداب‌و رێوڕه‌س���م‌و گۆڕانكارییه‌كانی‌ القلوب) ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌قشبه‌ند‪ ،‬هێشتنه‌و‌ه ‌‬ ‫رێوڕه‌چ ‌هی‌ نه‌قشبه‌ندی‌ له‌كوردستاندا‪ .‬ده‌ڵێت‪ :‬مانا ‌‬ ‫نه‌خش ‌ه ك ‌ه بریتی ‌ه له‌و وێنه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫مۆم ده‌نه‌خش���ێنرێت‌و ناسڕێته‌وه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫نه‌قشبه‌ندی‌ چۆن په‌یدا بو؟‬ ‫ێ نه‌قشبه‌ند‪،‬‬ ‫ی نوس���ه‌ر‪ ،‬گه‌ش���ه‌كردن‌و بۆی ‌ه ب ‌ه به‌هائه‌دین ده‌وتر ‌‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی به‌دڵ‬ ‫ی خ���ودا ‌‬ ‫ی چونك��� ‌ه ئه‌وه‌ند‌ه یاد ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫ی رێب���از ‌‬ ‫په‌ره‌س���ه‌ندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (الله‌) له‌س���ه‌ر دڵ ‌‬ ‫ی ك���ردو‌ه وش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ه���زرو رێنماییه‌كان��� ‌‬ ‫له‌یه‌كگرتن��� ‌‬ ‫ی به‌ستوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی ده‌ركه‌وتوه‌‌و نه‌خش ‌‬ ‫ی غوجدان���ی‌‌و به‌هائه‌دین ‌‬ ‫عه‌بدولخاق��� ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت‪ :‬جگ ‌ه له‌مان���ا زمانه‌وانیه‌ك ‌هی‌‪،‬‬ ‫ی گرتوه‌و له‌خاك ‌‬ ‫ی سه‌رچاو‌ه ‌‬ ‫بوخارای ‌‬ ‫ی هونه‌ریی���ه‌و‬ ‫ی دیك ‌ه نه‌قش���به‌ند زاراوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئێران���ه‌و‌ه ب���ه‌ره‌و ناوچه‌كان��� ‌‬ ‫ی (‪)10 -8‬‬ ‫ی س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫ی له‌تێكس���ته‌كان ‌‬ ‫تێپه‌ڕی���وه‌و باڵوبوه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌م جۆر‌ه هاتوه‌‪ :‬نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫ی ئه‌م رێبازه‌ش به‌كوردستان‪ ،‬كۆچ ‌‬ ‫گه‌یشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خشه‌كێش���ان‌و وێنه‌كار ‌‬ ‫نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م رێباز‌ه پێش مه‌والنا هون���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر قوماش بوه‌‪.‬‬ ‫خالید له‌كوردس���تاندا بون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كات رێباز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سونن ‌‬ ‫ی كوردس���تان رێباز ‌‬ ‫له‌ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫ی رێباز ‌‬ ‫ی رێگربون له‌په‌ره‌سه‌ندن ‌‬ ‫قادر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌بوبه‌ك���ر ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام‌و له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی سه‌د‌ه ‌‬ ‫نه‌قشبه‌ندی‌‪ .‬به‌اڵم له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بایه‌زید ‌‬ ‫ی س���دیقه‌و‌ه ت���ا س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫ی (كۆتای��� ‌‬ ‫ی كۆچ��� ‌‬ ‫(‪‌ )13‬‬ ‫ی به‌"س���دیقیه‌" ناوزه‌دكراوه‌‪،‬‬ ‫ی به‌س���تام ‌‬ ‫ی مه‌والن���ا خالید ‌‬ ‫‪ 19‬زاین���ی‌) به‌هۆ ‌‬ ‫ی خواج ‌ه‬ ‫ی دواتر به‌ته‌یفورییه‌و له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی له‌ناوچ ‌ه كوردنشینه‌كان ‌‬ ‫نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫ی به‌خواجه‌كان‌و‬ ‫ی غوجدان��� ‌‬ ‫ی عه‌بدولخاق ‌‬ ‫ئێران‌و عێراق‌و توركیاو سوریا به‌فراوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوخارای ‌‬ ‫ی به‌هائه‌دین��� ‌‬ ‫ی كتێبه‌كه‌ش له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫باڵوكرای���ه‌وه‌‪ .‬وه‌رگێ���ڕ ‌‬ ‫جه‌خ���ت له‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه له‌كوردس���تان به‌نه‌قشبه‌ندی‌ ناسراوه‌و باڵوبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ڕان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫مه‌والن���ا خالی���د دوا ‌‬ ‫ی سه‌رهه‌ڵدانی‌ نه‌قشبه‌ندی‌‬ ‫ی (‪1811‬ز)‪ ،‬هۆكاره‌كان ‌‬ ‫له‌هیندس���تانه‌و‌ه له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێرش��� ‌‬ ‫ی نوس���ه‌ر دوا ‌‬ ‫به‌بۆچون ‌‬ ‫توانی‌ ئه‌و رێبازه‌ باڵوبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی كوردستان مه‌غۆل���ه‌كان‌و كۆتایهاتن ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ندییان ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ته‌یموردا هه‌نگاو‬ ‫ی ت���ر خه‌الفه‌ت‪ ،‬له‌چه‌رخ ‌‬ ‫ی واڵتان��� ‌‬ ‫له‌نه‌قش���به‌ندیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بره‌و ‌‬ ‫ی شیعه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی به‌هه‌نگاو مه‌زهه‌ب ‌‬ ‫جیاده‌كاته‌و‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه نه‌قشبه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ویش شیعه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی مردن ‌‬ ‫ی پێدراوه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی مه‌زهه‌ب ‌‬ ‫كوردستان تێكڕا له‌په‌یڕه‌وان ‌‬ ‫ی به‌رچاو‬ ‫ی له‌ناو سۆفیه‌كاندا به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی شافیعین‪ ،‬به‌اڵم نه‌قشبه‌ندییان ‌‬ ‫ئیمام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌ره‌یس���ه‌ندو ئه‌م���ه‌ش بۆت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫ئه‌فغانس���تان‌و هندس���تان‌و واڵتان��� ‌‬ ‫ی "ش���یعه‌و سۆفیگه‌رێتی‌"‪،‬‬ ‫ی ئیمام ئه‌بو تێكه‌اڵوبون ‌‬ ‫ی ناوه‌ند له‌په‌یڕه‌وان ‌‬ ‫ئاسیا ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه نوس���ه‌ر ده‌ڵێت"له‌ڕاستیدا رێباز ‌‬ ‫حه‌نیفه‌ن‪.‬‬ ‫ی كاردانه‌و‌ه بو به‌رانبه‌ر به‌و‬ ‫وه‌زیری‌‪ ،‬ب���اس له‌وه‌ده‌كات ش���ێخ نه‌قشبه‌ند ‌‬ ‫ی ك ‌ه یه‌كێك بو‌ه جۆر‌ه بارودۆخه‌"‪.‬‬ ‫ی سیراجه‌دین ‌‬ ‫عوسمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆچ ‌‬ ‫ی نۆهه‌م ‌‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌قشبه‌ند ‌‬ ‫ی رێباز ‌‬ ‫له‌ڕابه‌ر‌ه دیاره‌كان ‌‬

‫ی سیاسی‌‌و‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی زێڕین ‌‬ ‫به‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ندی‌‌و‬ ‫ی رێب���از ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی ده‌ژمێرێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫ش���ێخه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی میرو میرزاده‌كان ‌‬ ‫"زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی موریدو وابه‌سته‌و‬ ‫ی ته‌یمور ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی رێبازه‌كه‌ بون"‪.‬‬ ‫شوێنكه‌وته‌ ‌‬ ‫تیغبازی‌ له‌قادری‌‌و نه‌قشبه‌ندیدا‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م كتێبه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یالنیه‌و‌ه تا ناوه‌ڕاست ‌‬ ‫عه‌بدولقادر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆچی‌‪ ،‬له‌بازن ‌ه ‌‬ ‫ی چواره‌م ‌‬ ‫س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قادریدا به‌هیچ جۆرێك تیغباز ‌‬ ‫رێباز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێوڕه‌س���م ‌‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ .‬دروس���تبون ‌‬ ‫ی‬ ‫تیغبازی‌‌و شوش��� ‌ه كرماندن له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روێشان ‌‬ ‫ی توند ‌‬ ‫هه‌ڵچون‌و جه‌زب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ریفاعی‌) به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫(س���ه‌ید ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫له‌كوردستانی‌ عێراقه‌و‌ه سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌باره‌ت به‌رێب���از ‌‬ ‫هه‌رچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوخارای ‌‬ ‫نه‌قش���به‌ندییه‌‪ ،‬به‌هائه‌دین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫هه‌س���تا به‌الدان‌و س���ڕینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ۆفیگه‌ری‌‪ ،‬له‌بوار ‌‬ ‫رێوڕه‌سمه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رزو ئاشكرا له‌زیكرو چۆنێت ‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵوه‌ت‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی ئه‌نجی���ر فه‌غنه‌ویدا‬ ‫خواجه‌مه‌حم���ود ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕانكار ‌‬ ‫ی په‌نهان��� ‌‬ ‫ی زیكر ‌‬ ‫رێ���ڕه‌و ‌‬ ‫به‌س���ه‌رداهێنراو زیك���ر به‌ئاش���كراو‬ ‫به‌ده‌نگی‌ به‌رز ده‌كرا‪.‬‬ ‫ی قادری‌‌و‬ ‫جیاوازی‌‌و لێكچون ‌‬ ‫نه‌قشبه‌ندی‌‬ ‫نوس���ه‌ر چه‌ن���د خاڵێ���ك وه‌ك���و‬ ‫ی نێ���وان ق���ادری‌‌و‬ ‫جیاوازییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬له‌وان ‌ه رێباز ‌‬ ‫نه‌قشبه‌ند ‌‬ ‫ی رێبازه‌ك ‌ه‬ ‫ی ش���ێخان ‌‬ ‫ی زنجیر‌ه ‌‬ ‫ق���ادر ‌‬ ‫ی ئه‌بو‬ ‫ی كوڕ ‌‬ ‫ده‌گێڕنه‌و‌ه بۆ پێشه‌وا عه‌ل ‌‬ ‫ی موس���ڵمانان‌و‬ ‫تاڵیب چواره‌م خه‌لیف ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوڕی‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫حه‌س���ه‌ن ‌‬ ‫زنجیره‌كه‌یان ده‌به‌نه‌و‌ه س���ه‌ر پێشه‌وا‬ ‫ی‬ ‫ی كوڕ ‌‬ ‫ی س���دیق‌و حس���ێن ‌‬ ‫ئه‌بوبه‌كر ‌‬ ‫ی دیكه‌یان ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫عه‌لی‌‪ .‬جیاوازییه‌كان ‌‬ ‫له‌قادریدا به‌ئاشكرا زیكر ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی نهێنیه‌‪.‬‬ ‫له‌نه‌قشبه‌ندیدا به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "موریدی‌"ی ‌ه‬ ‫ی رێبازێك ‌‬ ‫هه‌روه‌ها قادر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "مورادییه‌"‪ .‬خاڵ ‌‬ ‫به‌اڵم نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی ئه‌م دو رێب���ازه‌ش ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌هه‌مو كات‌و س���ه‌رده‌مێكدا‌و له‌هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫شته‌كاندا هه‌ردوالیان ئیمام جه‌عفه‌ر ‌‬ ‫سادق به‌پشتیوان‌و یارمه‌تیده‌ر ده‌زانن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌به‌ن‌و یاد ‌‬ ‫به‌(مجمع البحرین) ناو ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ته‌سه‌وف له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیسالمبونی‌ كوردا‬ ‫ی‬ ‫بو‌ه سه‌رمایه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گرنگ‪ ،‬به‌درێژای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫مێژو ‌‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫له‌خزمه‌تی‌ به‌ره‌و‬ ‫پێشبردن‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردن ‌‬ ‫ئه‌ده‌بیات‌و‬ ‫ی‬ ‫زانیاری‌ عیرفان ‌‬ ‫گه‌له‌كه‌ماندا بوه‌‬ ‫سیری‌‪ ،‬غیاسی‌‪ ،‬شه‌هبازی‌‪ ،‬دیانه‌ت‪.‬‬ ‫ی كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫له‌به‌شێك ‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌و كه‌سایه‌تیه‌ ناوداره‌كان‬ ‫ی كورد‌و‬ ‫ی ئه‌م ش���اعیرو نوسه‌ران ‌ه ‌‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دیارترین ئه‌و بنه‌مااڵن ‌ه ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬كورته‌یه‌ك له‌ژیاننامه‌كانیان ده‌هێنێت‪،‬‬ ‫ی قادر ‌‬ ‫په‌یڕه‌وییان له‌رێب���از ‌‬ ‫ی بون‬ ‫ی نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵه‌كانی‌‪ :‬شه‌مزینان‪ ،‬ك ‌ه له‌س���ه‌ر رێباز ‌‬ ‫نوسه‌ر ناو ‌‬ ‫ی نۆدش���ی‌‪،‬‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬بریفكانی‌‪ ،‬زه‌نبیل‪ ،‬ش���ێخ ئه‌وانی���ش‪ :‬مه‌ال ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫به‌هائه‌دی���ن كه‌ف���راوی‌‪ ،‬ش���ێخ فه‌هیم بێس���ارانی‌‪ ،‬ش���ێخ محه‌م���ه‌د ئه‌مین‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ربیلی‌‪ ،‬م���ه‌ال عه‌بدولقادر ‌‬ ‫ی ش���ێخ ك���ورد ‌‬ ‫ئاروس���ی‌‪ ،‬س���ه‌ندۆاڵن‪ ،‬حاج ‌‬ ‫ی سنه‌یی‌‪ ،‬مه‌ال‬ ‫ی ده‌رگا موده‌ڕیس‪ ،‬موجته‌هید ‌‬ ‫ی كۆكه‌یی‌‪ ،‬شێخ عه‌ل ‌‬ ‫مسته‌فا ‌‬ ‫ی موده‌ریس‪ ،‬مه‌وله‌وی‌‪،‬‬ ‫شێخانی‌‪ ،‬چوێسه‌‪ ،‬خالیسی‌‪ ،‬ده‌هێنێت‪ ،‬عه‌بدولكه‌ریم��� ‌‬ ‫ی نال���ی‌‪ ،‬مه‌حوی‌‪ ،‬وه‌فای���ی‌‪ ،‬ناری‌‪ ،‬تایر‬ ‫ی رێباز ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵه‌كان ‌‬ ‫هه‌روه‌ها له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی جاف‪ ،‬بێخود‪ ،‬قانع‪ ،‬حه‌ریق‪.‬‬ ‫ی له‌كوردس���تان ئه‌م ناوان ‌ه به‌گ ‌‬ ‫نه‌قشبه‌ند ‌‬ ‫ی شه‌مزینی‌‪،‬‬ ‫ی نه‌هر ‌‬ ‫ده‌هێنێت‪ :‬خانه‌دان ‌‬ ‫ته‌سه‌وف له‌كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێخ بورهان‪ ،‬سه‌یده‌كان ‌‬ ‫بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫ی نێ���وان كوردو‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی چه‌مپاراو‪،‬‬ ‫زه‌نبیل‪ ،‬ش���ێخ مه‌ال قادر ‌‬ ‫ی بیجیلی‌‪ ،‬دۆزه‌خ ده‌ره‌‪ ،‬ته‌س���ه‌وفه‌وه‌‪ ،‬ئازاد ئه‌مین عه‌الئه‌دین‬ ‫بارزان‪ ،‬شێخان ‌‬

‫دوه‌مین رۆمانی به‌کوردیی باڵوکرایه‌وه‌‬

‫جان دۆست به‌وشه‌ په‌یوه‌ندی له‌نێوان‬ ‫رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوادا دروست ده‌کات‬ ‫وه‌رگێ���ڕان‌و گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ واڵته‌کانی‬ ‫ ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫ڕۆمانه‌ک ‌ه چیرۆکی الوێکی دانیشتوانی‬ ‫دوه‌مین رۆمانی نوسه‌ری رۆژئاوای‬ ‫شام به‌ناوی "عه‌شیق" ده‌گێڕێته‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫کوردستان "جان دۆست" به‌کوردیی‬ ‫له‌سه‌ره‌تای عه‌شقێکی کامڵ نه‌بویدای ‌ه‬ ‫باڵوکرایه‌وه‌ ک ‌ه رۆمانێک ‌ه باس‬ ‫له‌گه‌ڵ کچ ‌ه جوله‌که‌یه‌ک‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی کلتوریی‌و رۆشنبیریی‬ ‫رۆژئاواو رۆژهه‌اڵت‌و عه‌شق ‌ه ناکامه‌کانی ویس���تی باوکیی���ه‌و‌ه ئ���ه‌و الو‌ه ناچار‬ ‫ده‌بێت به‌که‌ش���تیی سه‌فه‌ر به‌ره‌و ڕۆما‬ ‫سه‌ده‌ی نۆزده‌ ده‌کات‪.‬‬ ‫بکات‌و ده‌ست له‌عه‌شقه‌که‌ی هه‌ڵگرێت‬ ‫کۆتای���ی مانگ���ی ڕاب���ردو‪ ،‬رۆمانی له‌پێناو ئ���ه‌و خواس���ته‌ی باوکیدا ک ‌ه‬ ‫"عه‌ش���یقی وه‌رگێڕ" به‌زمانی کوردیی فێربونی زمانی التینییه‌و له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫س���ۆرانی باڵوکرای���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م رۆمان ‌ه الوی���دا باوکی هه‌م���ان خه‌ونی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫دوه‌می���ن رۆمان���ی نوس���ه‌ری کوردی ب���ه‌اڵم نه‌یتوانی���و‌ه ب���ه‌دی بهێنێت‌و‬ ‫رۆژئاوا "جان دۆس���ت"‌ه ک ‌ه له‌باشوری له‌وکاته‌دا ده‌یه‌وێت خه‌ونه‌که‌ی خۆی‪،‬‬ ‫کوردستان‌و به‌س���ۆرانی باڵوبکرێته‌وه‌‪ .‬له‌کوڕه‌که‌یدا به‌دی بهێنێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌و کات���ه‌ی "عه‌ش���یق" ب���ه‌ره‌و‬ ‫پێشتریش سه‌باح ئیسماعیلی وه‌رگێڕی‬ ‫ئه‌م رۆمانه نوێیه‌‌‪ ،‬رۆمانی "میرنامه‌"ی س���ه‌فه‌ر ده‌ڕوات‌و به‌هۆیه‌و‌ه له‌عه‌شقی‬ ‫جاندۆس���تی له‌زمان���ی عه‌ره‌بیی���ه‌و‌ه "ئیسته‌ر"ی جوله‌ک ‌ه ده‌بێت‪ ،‬به‌زمانێکی‬ ‫وه‌رگێڕابو‪ ،‬ک ‌ه ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی باشی ش���اعیرانه‌‪ ،‬ک ‌ه له‌ت���ه‌واوی رۆمانه‌که‌دا‬ ‫له‌نێ���و نێوه‌ندی رۆش���نبیریی کوردیدا بااڵده‌سته‌‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌و شه‌وه‌دا سودی‬ ‫نه‌بو به‌باوکم بڵێم‪ ،‬باو‌ه خۆشه‌ویستی‬ ‫دروستکرد‪.‬‬ ‫"عه‌ش���قی و‌هر‌گێڕ" رۆمانێکی قه‌بار‌ه پله‌و پای ‌ه نازانێت‌و خۆی پایه‌ی بااڵیه‌‪،‬‬ ‫بچوک ‌ه ک ‌ه به‌زمانێکی بااڵی ش���یعریی هه‌روه‌ها که‌ڵکی نه‌بو بۆی ڕونبکه‌مه‌و‌ه‬ ‫نوسراوه‌ته‌و‌ه که له‌سه‌ر ئاستی زمان‌‪ ،‬ک��� ‌ه عه‌ش���ق ئاگرێک��� ‌ه وه‌ک ئاگ���ری‬ ‫زۆر نزیکه‌ له‌هه‌مان رۆمانی "میرنامه‌"‪ .‬مسگه‌ران‪ ،‬هه‌ر دڵێک په‌رده‌ی درابێت‬ ‫ژه‌نگه‌که‌ی هه‌ڵده‌گرێت‌و وای لێ ده‌کات‬ ‫چیرۆکی رۆمانه‌ک ‌ه باس له‌س���ه‌فه‌ری وه‌ک زیو بدره‌وش���ێته‌وه‌‪ .‬بێ سود بو‬ ‫چه‌ند گه‌نجێکی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت بمگوتایا‪ ،‬باوک ‌ه ئه‌وین یاسایه‌ک ‌ه هه‌مو‬ ‫ده‌کات ک ‌ه له‌س���ه‌ده‌ی نۆزده‌دا به‌ره‌و یاساکان له‌و ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه نوسه‌ری رۆمانه‌که‌‪ ،‬جان‬ ‫ڕۆما ده‌ڕۆن بۆ فێربونی زمانی التینی‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی ش���اره‌زابون له‌هونه‌ری دۆس���ت هاواڵتی رۆژئاوای کوردستانه‌و‬

‫له‌دایکبوی ش���اری کۆبانێی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫کاره‌کت���ه‌رو پاڵه‌وانه‌کانی "عه‌ش���یقی‬ ‫وه‌رگێڕ" هه‌موی���ان به‌ڕه‌گه‌ز عه‌ره‌بن‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌کاره‌کته‌رێکی الوه‌کیی نه‌بێت‪.‬‬ ‫شوێنی ڕوداوه‌کانی نێو رۆمانه‌که‌ش‪،‬‬ ‫ش���امی کۆنه‌‪ ،‬ئه‌و خاکه‌ی له‌ئێس���تادا‬ ‫جگ��� ‌ه له‌باروت‌و خوێ���ن هیچی دیکه‌ی‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌رۆمانه‌که‌دا "گردی‬ ‫مش���ته‌نور"و "کانیی عه‌ره‌بان" له‌بری‬ ‫ده‌نگی گوللــه‌ هاواری عه‌ش���ق‌و له‌بری‬ ‫بۆن���ی خوێ���ن‪ ،‬بۆنی خۆشه‌ویس���تی‬ ‫ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫رۆمانه‌ک ‌ه وه‌ک له‌پێشه‌کییه‌که‌ش���یدا‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێ���ت له‌ڕێی وه‌رگێڕانه‌وه‌‪،‬‬ ‫باس له‌ئاڵوگۆڕی ڕۆشنبیریی‌و کلتوری‬ ‫رۆژئ���اواو رۆژه���ه‌اڵت ب���کات‪ ،‬ب���اس‬ ‫له‌ملمالنێ‌و ش���ه‌ڕی نه‌ته‌وه‌و ئاینه‌کان‬ ‫ب���کات له‌ڕێگه‌ی وش���ه‌و کاغ���ه‌زه‌وه‌‪،‬‬ ‫"ئێ���وه‌و نه‌وجه‌وانان���ی فه‌ڕه‌نگزمان‪،‬‬ ‫پرده‌یلێ���ک بنیاتده‌نێن جه‌نگه‌کان‌و ڕق‬ ‫ڕوخاندویانن‪ .‬ده‌بن ‌ه بایه‌لێک هه‌اڵڵ ‌ه بۆ‬ ‫کێڵگه‌کانی ئاوه‌ز بۆ رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوا‬ ‫ده‌نێ���رن‪ ،‬با ئیتر جه‌نگ���ه‌کان جه‌نگی‬ ‫خامه‌و کاغه‌زو گفتوگۆبن‪ ،‬نه‌ک خوێن‌و‬ ‫مه‌یدانی شه‌ڕ‪ .‬ده‌با ئاینه‌کان به‌به‌ڵگه‌و‬ ‫نیشانه‌و‌ه په‌یڤین له‌سه‌ر کاغه‌ز بکه‌ن‪،‬‬ ‫نه‌ک به‌ملمالنێ���ی پاڵه‌وانان له‌مه‌یدانی‬ ‫جه‌نگدا‪ .‬ده‌با نه‌ته‌وه‌کان بجه‌نگن‪ ،‬نه‌ک‬ ‫به‌شمشێر به‌ڵکو به‌پیته‌کان"‪.‬‬ ‫رۆمانه‌ک��� ‌ه له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه به‌چه‌ندین‬ ‫روداو ده‌س���تپێده‌کات‌و له‌گ���ه‌ڵ به‌ره‌و‬

‫پێشچونی الپه‌ڕه‌کانیشدا ڕوداوی زیاتر‬ ‫دێت ‌ه پێشه‌وه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ک وا له‌خوێنه‌ر‬ ‫ده‌کات ب���ه‌وردی ب���ه‌دوای چاره‌نوس‌و‬ ‫چیرۆک���ی پاڵه‌وانه‌کاندا بڕوات‪ ،‬کورد‌ه‬ ‫گالیس���که‌وانه‌که‌‌و چیرۆک���ی عه‌ش���ق ‌ه‬ ‫ش���ه‌یداییه‌که‌ی بۆ "مه‌یاسه‌"‪ ..‬یونسی‬ ‫نۆک ‌هر‌و ئه‌گه‌ری فێربونی زمانی التینی‪..‬‬ ‫چیرۆکی الو‌ه رۆژهه‌اڵتییه‌کان له‌رۆماو‬ ‫کاروانی فێڕبونی زمانی التینی‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌رۆمانه‌که‌دا هی���چ کام له‌و‬ ‫چیرۆکان��� ‌ه ناگه‌ن ‌ه که‌ماڵ‌و به‌ناته‌واویی‬ ‫ده‌مێنن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌ه���ۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫رۆمانه‌ک ‌ه به‌شێکی دیکه‌ی ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و به‌ش���ی دوه‌م ‌ه تا ئێستا به‌زمانی‬ ‫عه‌ره‌بیش باڵونه‌کراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫هی���چ ده‌نگێ���ک بۆ‬ ‫نو سینیش���ی‬ ‫نییه‌‪.‬‬

‫ی ئه‌م كتێبه‌دا‬ ‫ی له‌پێش���ه‌ك ‌‬ ‫نه‌قشبه‌ند ‌‬ ‫نوس���یویه‌تی‌‪ :‬ته‌س���ه‌وف له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی كوردا بو‌ه سه‌رمایه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئیس�ل�امبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی مێ���ژو ‌‬ ‫گرن���گ‪ ،‬به‌درێژای��� ‌‬ ‫ی ب���ه‌ره‌و‬ ‫له‌كوردس���تاندا له‌خزمه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌ده‌بیات‌و‬ ‫پێشبردن‌و ده‌وڵه‌مه‌ندكردن ‌‬ ‫ی گه‌له‌كه‌ماندا بوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی عیرفان ‌‬ ‫زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌حوجره‌و خانه‌ق���او ته‌كیه‌كاندا رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بوه‌‪ .‬به‌اڵم جێگ ‌ه ‌‬ ‫گرنگ‌و سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫داخ‌و نیگه‌رانی��� ‌ه زۆرێك له‌ئێم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م زانس���ت ‌ه گرنگ ‌ه شتێك ‌‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی به‌ئ���اگا نیین‪،‬‬ ‫ئه‌وت���ۆ نازانی���ن‌و لێ ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌یشدا خاوه‌ن ‌‬ ‫ی خۆمانه‌و‌ه ده‌رچوه‌و‬ ‫زانس���ته‌ین‌و له‌ال ‌‬ ‫ی روناك‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫پرش���نگ ‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )482‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/9‬‬

‫سه‌لۆجان به‌ربه‌ستی دیكتای تێكشكاند!‬

‫زانا تۆفیق‬ ‫قه‌ده‌ری ك���ورد له‌دێ���ر زه‌مانه‌وه‌‬ ‫تا ئێس���تا وابوه‌ هێزی یه‌كالكه‌ره‌و‌ه‬ ‫بێت له‌هاوكێشه‌كانی مێزۆپۆتامیادا‪.‬‬ ‫هۆالك���ۆو زوحاك‌و نه‌مرود له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ستی كورد یه‌كه‌مین سه‌رشۆڕییان‬ ‫چه‌شتوه‌‪ .‬عوس���مانی‌و سه‌فه‌ویه‌كان‬ ‫ش���ه‌ڕیان بوه‌ له‌س���ه‌ر ڕاكێش���انی‌‬ ‫ده‌ره‌به‌گه‌كانی كورد به‌الی خۆیاندا‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ دڵنیاب���ون ل���ه‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫یه‌كالی���ی هاوكێش���ه‌ ئاڵۆزه‌كان���ی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ .‬له‌س���ه‌رده‌می‬ ‫نوێش���دا دیكتاتۆرێكی‌ وه‌ك سه‌ددام‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌س���تی ك���ورد دادگایی‬ ‫ده‌كرێت‌و فه‌رمانی په‌تی س���ێداره‌ی‬ ‫به‌واژۆی كوردێ���ك بۆ ده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫كاریزم���ای خه‌لیفه‌ی داعش���یش كه‌‬ ‫وه‌كو ئه‌فسانه‌یه‌ك له‌ناوچه‌كه‌دا ته‌ڕو‬ ‫وشكی‌ ده‌ماڵی بۆ یه‌كه‌م جار له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ستی‌ كورد له‌كۆبانی ژێر پێخرا‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆش به‌هه‌مان شێوه‌ سه‌لۆجان‬ ‫له‌ده‌رگا گه‌وره‌ك���ه‌ی مێژوه‌وه‌ خۆی‬ ‫كرد به‌ژورداو بۆ یه‌كه‌م جار به‌ربه‌ستی‌‬ ‫دیكتای كه‌ن���ان ئێڤره‌نی كوده‌تاچی‬ ‫پارچه‌ پارچه‌كرد‪ .‬ئه‌و به‌ربه‌س���ته‌ی‬ ‫ك���ه‌ چه‌ندین س���اڵ بو پرۆس���ه‌ی‬ ‫دیموكراسی توركیای له‌كه‌داركردبو‪.‬‬ ‫سه‌لۆجان ئه‌و نازناوه‌یه‌ كه نه‌ک هه‌ر‬ ‫به‌ته‌نی���ا‌ كورده‌كان ب���ۆ ده‌میرتاش‌‬ ‫به‌ڕه‌وای ده‌بینن‪ ،‬به‌ڵکو توركه‌كانیش‬ ‫هه‌مان ڕاوبوچونیان هه‌یه‌و به‌ڕێزه‌وه‌‬ ‫ل���ه‌و ده‌ڕوانن‪ .‬س���ه‌لۆجان به‌واتای‬ ‫(سه‌اڵح گیان) ته‌نیا گیانی به‌به‌ری‬ ‫ئاواتی كوردی توركیا نه‌كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و له‌هه‌م���وان زیات���ر ئاهێكی‌‬ ‫به‌به‌ری الیه‌نگرانی جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌په‌‬ ‫هێنایه‌وه‌ كه‌ پێده‌چێ���ت بۆ یه‌كه‌م‬ ‫جار دوای هه‌ڵبژاردنێك هه‌س���تیان‬ ‫به‌خۆشی كردبێت‪.‬‬ ‫ئه‌مش���ه‌و هه‌ده‌پ���ه‌ به‌بڕین���ی‬ ‫به‌ربه‌ستی دیكتا ته‌نیا دڵی له‌ ‪%13‬ی‬ ‫هانده‌ران���ی خۆش���نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌واوی توركیا بێجگه‌ له‌ ‪%40‬ئاكه‌په‌‬ ‫ب���ه‌م ئه‌نجامه‌ دڵخۆش‌و ش���ادمانن‪.‬‬ ‫مه‌هه‌په‌ ك���ه‌ پارتێكی‌ دژ به‌كورده‌و‬ ‫به‌ئاشكرا دوژمنایه‌تی كورد ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆ یه‌كه‌م ج���ار له‌هه‌موكه‌س زیاتر‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتنی كورد دڵخۆشه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئاكه‌په‌ به‌ته‌نی���ا ناتوانێت حكومه‌ت‬ ‫پێكبهێنێت‌ونزیكتری���ن كه‌س���یش‬ ‫له‌ئاكه‌په‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌تێكی‌‬ ‫بنكه‌ف���راوان مه‌هه‌پ ‌ه ده‌بێت‪ .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫جه‌هه‌په‌ س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ده‌نگی‬ ‫ئه‌وتۆی نه‌هێناوه‌ ب���ه‌اڵم له‌هه‌ده‌په‌‬ ‫دڵخۆش و شادمانتره‌ به‌وه‌ی‌ خه‌ونی‬ ‫سیسته‌می س���ه‌رۆكایه‌تی ئێردۆگان‬ ‫وه‌كو سه‌رابی سه‌رئاوی لێهاتوه‌‪.‬‬ ‫پێده‌چێ���ت هه‌ندێ���ك الیه‌نگ���ری‬ ‫ئاكه‌پ���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌ندێ���ك كوردی‬ ‫كاڵفام‌و پێنه‌گه‌یشتوله‌ڕوی هه‌ستی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی���ه‌وه‌ ب���ه‌م س���ه‌ركه‌وتنه‌‬ ‫قه‌ڵ���س‌و توڕه‌بن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وانیش‬ ‫ڕۆژێ���ك دێت له‌وات���ای گرنگی ئه‌م‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنه‌ مێژویی‌و پرش���نگداره‌‬ ‫تێده‌گه‌ن‪ .‬به‌كورت���ی ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ‬

‫سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫دڵخۆش���ه‌ كه‌س���انێكن كه‌ الیه‌نگری‬ ‫سته‌ملێكراو و لێقه‌ماوانن‪ ،‬كه‌سانێكی‌‬ ‫دیموكراس���یخوازو ئازادیخ���وازن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی دڵی ناخۆش���ه‌ الیه‌نگری‬ ‫زۆرو سته‌م‌و دیكتاتۆریه‌تن‪.‬‬ ‫كاتێك جادو له‌جادوباز‬ ‫هه‌ڵده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫به‌ربه‌س���تی‌ له‌‪%10‬له‌ ساڵی ‪1981‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن جه‌نه‌ڕاڵێكی‌ عه‌س���كه‌ری‬ ‫كوده‌تاچی به‌ناوی كه‌نان ئێڤره‌نه‌وه‌‬ ‫خرایه‌ ده‌ستوری كۆماری توركیا‪.‬ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ی ئێڤ���ره‌ن وه‌ك كوته‌كێك‬ ‫به‌سه‌ر سه‌ری كورده‌وه‌ بوه‌و هه‌موكات‬ ‫ڕێگربوه‌ له‌وه‌ی‌ نوێنه‌ری ڕاسته‌قینه‌ی‬ ‫خۆی بكات له‌په‌رله‌مان‪.‬ئه‌و میراته‌ی‬ ‫كه‌ ئێڤره‌ن دوای خۆی جێیهێشت بۆ‬ ‫كورد‪ ،‬هێشتا به‌زیندویی ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫كه‌س حه‌زی به‌هه‌ڵگرتنی نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌مو پارته‌ فاشیس���ته‌كان‬ ‫پێیان باش���بوه‌ ئ���ه‌م به‌ربه‌س���ته‌‬ ‫له‌به‌رده‌م كورد ببێت به‌كۆس���پێكی‌‬ ‫مه‌حاڵ ب���ۆ چونه‌ ن���او په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫پارته‌ فاشیسته‌كانی توركیا حه‌زیان‬ ‫به‌بینینی كورد نه‌كردوه‌ له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫وه‌كو ئه‌تات���ورك كوردیان به‌زاده‌ی‬ ‫شاخ زانیوه‌‪ .‬حه‌زیان كردوه‌ ته‌واوی‬ ‫كورد له‌شاخ بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌بیانوی‌‬ ‫تیرۆر له‌ناویان به‌رن‌و كۆمه‌ڵكوژیان‬ ‫بكه‌ن‪.‬هیچ���كات ئه‌وه‌ی���ان به‌خه‌یاڵ‬ ‫نه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ ئه‌م به‌ربه‌س���ته‌ ڕۆژێك ده‌بێته‌‬ ‫شمش���ێرێكی‌ بڕن���ده‌و خۆیانی پێ‬ ‫بریندار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاكه‌په‌ ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای گرتنه‌‬ ‫ده‌س���تی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ بانگه‌شه‌ی‬ ‫ده‌كرد بۆ البردنی ئه‌م به‌ربه‌س���ته‌و‬ ‫به‌له‌كه‌یه‌ك بۆ سه‌ر دیموكراسی ناوی‬ ‫ده‌برد‪ .‬به‌اڵم دوای چه‌ند ساڵێك خۆی‬ ‫له‌پشت ئه‌م به‌ربه‌سته‌وه‌ حه‌شارداو‬ ‫خه‌ونی دروس���تكردنی سیس���ته‌می‬ ‫سوڵتانی له‌سه‌ر هه‌ڵچنی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫هه‌ن���گاوه‌ ن���ه‌ك خه‌ونه‌كه‌ی لێ تاڵ‬

‫ده‌میرتاش‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‬ ‫توركیا وتارێكی‬ ‫مێژویی پێشكه‌ش‬ ‫كرد سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئه‌ردۆگان كه‌ ته‌نیا‬ ‫له‌یه‌ك دێڕ پێكهاتبو‬ ‫ئه‌ویش‪:‬ئێمه‌‬ ‫ناتكه‌ین به‌سه‌رۆك‬ ‫ئێمه‌ ناتكه‌ین‬ ‫به‌سه‌رۆك‪،‬ئێمه‌‬ ‫ناتكه‌ین به‌سه‌رۆك‬ ‫كردن به‌ڵكو بوه‌ هۆی له‌ده‌س���تدانی‬ ‫زۆرینه‌ی دروستكردنی حكومه‌ت‌و بۆ‬ ‫یه‌كه‌م جار پێویس���تیان به‌پارتێكی‬ ‫دی ده‌بێت بۆ دروس���تكردنی‪ .‬واته‌‬ ‫ئاكه‌په‌ بۆ ڕیش چو به‌اڵم سمێڵیشی‬ ‫نای���ه‌ بانی‪ .‬وه‌كو خۆش���یان ده‌ڵێن‬ ‫ب���ۆ خواردنی برنجی میدیات كه‌وتنه‌‬ ‫ڕێگا به‌اڵم له‌ساوه‌ره‌كه‌ی ماڵه‌وه‌ش‬ ‫بێبه‌ش بون‪.‬‬ ‫نه‌خشه‌ی توركیا بو به‌دو پارچه‌‬ ‫كاتێك س���ه‌یری نه‌خشه‌ی عێراق‬ ‫ده‌كه‌یت به‌ئاشكرا ‪ 3‬پارچه‌ی جیاوازو‬ ‫ناكۆك به‌یه‌كتر ده‌بینی‪ .‬گه‌رچی له‌‬

‫یه‌كێك له‌و كێش ‌ه‬ ‫گه‌ورانه‌ی توشی‬ ‫سه‌اڵحه‌دین‬ ‫ده‌میرتاش ده‌بێت‬ ‫گه‌وره‌بونێتی‬ ‫له‌ناو هاوكێشه‌‬ ‫سیاسیه‌كان‬ ‫به‌ڕاده‌یه‌ك كه‌‬ ‫عه‌رشی ئۆچئاالن‬ ‫ده‌هه‌ژێنێت‪.‬‬ ‫ئێستا ژماره‌‬ ‫یه‌ك له‌واقیعدا‬ ‫ده‌میرتاشه‬

‫سه‌ر كاغه‌ز عێراق به‌یه‌كپارچه‌ وێنا كه‌ ڕێخۆش���كه‌ره‌ بۆ جیابونه‌وه‌ یان له‌ناو ك���وردان‌و توركه‌كانی توركیا‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬ئه‌م���ڕۆ دوای ده‌ركه‌وتنی دروستكردنی ناوچه‌یه‌كی ئۆتۆنۆمی قه‌ندی���ل پاس���یڤ ده‌كات‌و واتایه‌ك‬ ‫ئه‌نجامه‌كان���ی هه‌ڵبژاردن���ی توركیا له‌داهاتودا‪.‬‬ ‫بۆ بون���ی‌ ئه‌وان له‌ش���اخ ناهێڵێت‪،‬‬ ‫به‌ئاش���كرا جیابون���ه‌وه‌ی‌ ناوچ���ه‌‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ ده‌میرتاش ی���ان ده‌بێت‬ ‫كوردیه‌كان له‌نه‌خشه‌ی توركیا به‌دی‬ ‫له‌گه‌ڵ قه‌ندی���ل هاوته‌ری���ب جوڵه‌‬ ‫ده‌میرتاش یان ئۆچئاالن ده‌بێته‌‬ ‫ده‌كه‌ین‌و دو نه‌ته‌وه‌ی‌ جیاواز له‌سه‌ر‬ ‫بكات كه‌ ئه‌مه‌ پێگه‌ی خۆی پێالواز‬ ‫ژماره‌ یه‌ك؟‬ ‫خاكێك���ی "یه‌كپارچه‌" به‌دیده‌كرێت‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و كێش���ه‌ گه‌ورانه‌ی ده‌كات‪ ،‬ی���ان ده‌بێت ل���ه‌ نێوان دو‬ ‫به‌نمونه‌ ئاكه‌په‌ له‌دیاربه‌كر له‌سااڵنی توش���ی س���ه‌اڵحه‌دین ده‌میرت���اش به‌رداش���ی قه‌ندیل‌و ئیمڕاڵی درێژه‌‬ ‫ڕابردو له‌گه‌ڵ پارته‌ كوردیه‌كه‌ سه‌ر ده‌بێت گه‌وره‌بونێتی له‌ناو هاوكێشه‌ به‌گه‌مه‌یه‌كی مه‌ترسیدار بدات‪ .‬بۆیه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌ڕۆش���ت‌و‪%40‬تا ‪ %50‬له‌ سیاسیه‌كان به‌ڕاده‌یه‌ك كه‌ عه‌رشی له‌ڕۆژانی داهاتو ده‌میرتاش پێده‌نێته‌‬ ‫نێوان هه‌ردوال به‌ش���ببوو‪ .‬به‌اڵم له‌م ئۆچئاالن ده‌هه‌ژێنێت‪ .‬ئێستا ژماره‌ قۆناغێكی‌ زۆر س���ه‌خت‌و سه‌ركه‌وتن‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌دا س���ڕینه‌وه‌ی‌ ته‌واوی یه‌ك له‌واقیعدا ده‌میرتاش���ه‌‪ ،‬چونكه‌ تێیدا به‌قه‌ده‌ر س���ه‌ركه‌وتن له‌بڕینی‬ ‫ئاكه‌په‌ له‌دیاربه‌كر ده‌بینین‌و له‌كۆی له‌ن���او ك���وردو تورك به‌ی���ه‌ك ڕاده‌ به‌ربه‌س���تی‌ ‪%10‬زه‌حمه‌ت‌و دژوارتر‬ ‫‪ 11‬ئه‌ن���دام په‌رله‌م���ان ته‌نیا یه‌ك هاوسه‌نگی خۆی ڕاگرتوه‌و توانیوێتی‌ ده‌بێ���ت‪ .‬ئه‌مج���اره‌ش ق���ه‌ده‌ری‬ ‫ئه‌ندام���ی ده‌چێته‌ په‌ڕله‌م���ان‪ .‬وه‌ به‌كاریزما بێوێنه‌كه‌ی وێنایه‌كی نوێ ده‌میرت���اش وایه‌ ك���ه‌ ده‌بێت قومار‬ ‫گه‌ر پێش���بینی ڕۆش���تنی‌ ئێردۆگان بۆ كێش���ه‌ی كوردو دۆزه‌كه‌ی بكات‪ .‬بكات له‌گ���ه‌ڵ قه‌ندی���ل‌و ئیمڕاڵی‌و‬ ‫بكه‌ین له‌چه‌ند س���اڵی داهاتودا ئه‌وا پێش چه‌ند مانگێك له‌ ده‌ستپێكردنی ی���ان له‌هه‌ردوكیان ده‌بات���ه‌وه‌ یان‬ ‫ده‌توانین ئه‌و ڕاس���تیه‌ به‌ئاش���كرا هه‌ڵبژاردنه‌كانی توركیا‪ ،‬ده‌میرتاش به‌هه‌ردوكیان ده‌دۆڕێنێت‪ .‬قوماركردن‬ ‫بهێنینه‌ به‌رچ���اوی خۆمان كه‌ دوای له‌په‌رله‌مان���ی توركی���ا وتارێك���ی له‌گ���ه‌ڵ ئیمڕاڵ���ی‌و قه‌ندیل به‌قه‌ده‌ر‬ ‫ئێردۆگان جارێكی‌ تر هیچ پارتێك ‌‬ ‫ی مێژویی پێش���كه‌ش ك���رد كه‌ ته‌نیا قوماركردن له‌گه‌ڵ ئێردۆگان ئاسان‬ ‫توركی ناتوانێت له‌ناوچه‌ كوردیه‌كان له‌یه‌ك دێ���ڕ پێكهاتبو ئه‌ویش‪":‬ئێمه‌ نیه‌‪ .‬چونكه‌ ئه‌وان ده‌ستیان كراوه‌یه‌‬ ‫ده‌نگ بهێنێت‪ .‬ئێس���تا له‌ ‪ 14‬شاری ناتكه‌ین به‌س���ه‌رۆك‪ ،‬ئێمه‌ ناتكه‌ین به‌رامبه‌ر ده‌میرتاش‌و پێچه‌وانه‌كه‌ی‬ ‫ك���وردی توركی���ا پارت���ی یه‌ك���ه‌م به‌سه‌رۆك‪،‬ئێمه‌ ناتكه‌ین به‌ سه‌رۆك" له‌واقیعدا نابینرێت!‬ ‫هه‌ده‌په‌ی���ه‌و ئاكه‌په‌ له‌ش���اره‌كانی بو‪ .‬به‌م وتاره‌ خۆشه‌ویستی‌ دوژمنه‌‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ دوگیانه‌‬ ‫ه���ه‌كاری‌و ئاگری‌و ئیغدرو ش���رناخ‌و سه‌رسه‌خته‌كانی ئێردۆگانی برده‌وه‌و‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خت‬ ‫تونجه‌ل���ی ته‌نان���ه‌ت ی���ه‌ك ئه‌ندام توانی به‌ده‌نگی ئه‌وان به‌ربه‌س���ته‌كه‌‬ ‫ئه‌م ئه‌نجامه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان هیچ‬ ‫په‌رله‌مانیشی ده‌رنه‌چوه‌‪ .‬له‌كۆی ‪ 9‬ببڕێ���ت‪ .‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌م گه‌وره‌بونه‌ی‬ ‫شاره‌كه‌ی تریش له‌هیچكامیاندا له‌ ‪ 1‬ده‌میرت���اش له‌هاوكێش���ه‌كاندا هه‌م كه‌سێكی‌ به‌ قه‌ده‌ر ئێردۆگان قه‌ڵس‌و‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مان زیاتری ده‌رنه‌چوه‌‪ .‬ئۆچئاالن ناڕه‌حه‌ت ده‌كات له‌الیه‌ك‌و ت���وڕ‌ه نه‌ك���ردوه‌‪ .‬چونك���ه‌ خه‌ونی‬ ‫ده‌رچون���ی ئاكه‌پ���ه‌ له‌دو ش���اری ه���ه‌م قه‌ندیلیش له‌الیه‌ك���ی تره‌وه‌‪ .‬دروستكردنی سیسته‌مێكی خه‌الفه‌ت‬ ‫وه‌كو گازیئه‌نت��� ‌هپ‌و ئورفا بۆ بونی گه‌ر ئێردۆگان نه‌بێته‌ س���ه‌رۆك ئه‌وا كه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی ناوی ده‌بات‪،‬كه‌وته‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی وه‌كو عه‌ره‌ب ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ئۆچئاالنیش له‌هاوكێشه‌كه‌ ده‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هاوكێش���ه‌كان‪ .‬وه‌ گه‌ر له‌‬ ‫ك���ه‌ زۆربه‌یان الیه‌نگ���ری ئاكه‌په‌ن‪ .‬ده‌ره‌وه‌و واتای���ه‌ك بۆ ڕێنمونیه‌كانی ‪ 45‬ڕۆژی داهاتودا ئاكه‌په‌ نه‌یتوانی‬ ‫پێش���ده‌چێت بونی ژماره‌یه‌كی زۆر نامێنێ���ت‪ .‬ل���ه‌م ب���اره‌دا ئۆچئاالن ڕێبكه‌وێت له‌گه‌ڵ ‪ 3‬پارته‌كه‌ی تری‬ ‫له‌ئاواره‌ی س���وری له‌م دو شاره‌ ئه‌و خه‌باتی چه‌ند س���اڵه‌ی خۆی‌و پێگه‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت‬ ‫گومانانه‌ پشت ڕاس���ت بكاته‌وه‌ كه‌ كه‌موێنه‌ك���ه‌ی هه‌روا به‌ئاس���انی بۆ ئه‌وا ئێردۆگان بێ سڵه‌مینه‌وه‌ بڕیاری‬ ‫پێش هه‌ڵبژاردنه‌كان ئاماژه‌یان به‌وه‌ ده‌میرت���اش چۆڵ ن���اكات‪ .‬وه‌ گه‌ر هه‌ڵبژاردنێكی‌ تر ده‌دات‪ .‬وه‌ دوریش‬ ‫ده‌دا كه‌ ئاواره‌ی سوریش به‌ساخته‌ ئێردۆگانیش بكات به‌سه‌رۆك به‌وه‌ی‌ نیه‌ ئێردۆگان واز له‌سه‌رۆك كۆماری‬ ‫به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌كات‌و له‌گه‌ڵیدا حكوم���ه‌ت پێكبێنێت ئه‌وا بهێنێت‌و جارێكی‌ تر وه‌ك س���ه‌رۆك‬ ‫ڕۆڵ���ی ده‌بێ���ت له‌یه‌كالیكردنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ی توركه‌كان له‌ده‌ست ده‌دات‌و وه‌زیران بگه‌ڕێته‌وه‌ مه‌یدان‪ .‬چونكه‌‬ ‫ئه‌نجام���ه‌كان‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا جارێكی‌ دی ناتوانێت خه‌و به‌بڕینی هه‌ركه‌س���ێك بخات���ه‌ ش���وێنه‌كه‌ی‬ ‫به‌ئاش���كرا ده‌بینرێ���ت پارچه‌ بونی به‌ربه‌س���ته‌كه‌ ببینێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا دادودئۆگلو‪ ،‬س���ه‌ركه‌وتنێكی‌ زیاتر‬ ‫توركیا بۆ دو به‌شی كوردی‌و توركی به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ كاریزمای ده‌میرتاش له‌وه‌ی‌ داودئۆگلوی لێناچنێته‌وه‌‪.‬‬

‫هاوڕێ ئاگادارب ‌ه ڕێسه‌ك ‌ه نه‌كه‌نه‌وه‌ به‌خوری‌‬ ‫گرنگه‌ ك����ورد كه‌ڵك ل����ه‌م ده‌رفه‌ته‌‬ ‫خه‌بات نه‌وزاد‬ ‫وه‌ربگرێت‌و له‌نێو هه‌مو ئه‌و ره‌گه‌زپه‌رست‌و‬ ‫نه‌ژادپه‌رس����تانه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ توركیادا‬ ‫س����ه‌ركه‌وتنی‌ هه‌ده‌په‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌ ئه‌و كورس����یانه‌ی‌ هێناویه‌ت����ی‌ بكاته‌‬ ‫په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‌ توركیاو تێكش����اندنی‌ ده‌نگێك بۆ پێشخستنی‌ ئه‌و كه‌یسه‌ی‌‬ ‫به‌ربه‌س����تی‌ له‌س����ه‌دا ده‌ له‌الی����ه‌ن چه‌ندس����اڵێكه‌ له‌توركی����ا به‌ن����اوی‌ "‬ ‫ك����ورده‌وه‌ هه‌موانی‌ دڵخۆش����كرد‪ ،‬ئه‌م چاره‌س����ه‌ری‌ ئاشتیانه‌ی‌ كێشه‌ی‌ كورد‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌ س����ه‌ركه‌وتنێكی‌ ئاساییی‌ " كراوه‌ته‌وه‌ ‪.‬‬ ‫ب����ڕوای‌ ته‌واوم هه‌یه‌ گ����ه‌ر ئاكپارتی‌‬ ‫نیه‌ چونكه‌ به‌درێژایی‌ زیاد له‌‪ 60‬ساڵی‌‬ ‫رابردو هیچ����كات كورد نه‌یتوانیوه‌ به‌م نه‌بوایه‌ له‌ماوه‌ی‌ چه‌ندس����اڵی‌ رابردودا‬ ‫قورس����اییه‌وه‌ بچێته‌ نێ����و په‌رله‌مانی‌ هیچكات كێش����ه‌ی‌ كورد ل����ه‌و واڵته‌دا‬ ‫ی وه‌ها ده‌روازه‌یه‌كی‌ به‌ڕودا نه‌ده‌كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫توركی����ا‪ ،‬په‌رله‌مانێ����ك ك����ه‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫سااڵنی‌ رابردو سیخناخ بوه‌ به‌نه‌یارانی‌ چاوخش����اندن به‌مێ����ژوی‌ ئ����ه‌و واڵته‌‬ ‫ئه‌وه‌مان به‌ڕونی‌ پێده‌ڵێت‪.‬‬ ‫كورد ‪.‬‬

‫بۆیه‌ زۆرگرنگه‌ هه‌وای‌ س����ه‌ركه‌وتن‬ ‫ئامانجه‌ س����ه‌ركیه‌كه‌ی‌ هه‌ده‌په‌و كورد‬ ‫به‌گش����تی‌ له‌به‌رچاو ون نه‌كات‪ .‬ده‌بێت‬ ‫هه‌ده‌په‌ به‌وردی‌ به‌دوای‌ ئه‌وكه‌س����انه‌‬ ‫بگه‌ڕێ����ت له‌خزمه‌ت ئه‌و كێش����ه‌یه‌بن‌و‬ ‫چه‌ند هه‌نگاوێكی‌ جدیانه‌ دۆزی‌ ره‌وای‌‬ ‫ك����ورد له‌باك����وری‌ كوردس����تان به‌رنه‌‬ ‫پێشێ‌‪.‬‬ ‫شۆك گرتمی‌ كاتێ‌ بیستم سه‌الحه‌دین‬ ‫ده‌میرتاش جه‌نه‌ڕاڵی‌ ئه‌م سه‌ركه‌وتنه‌ی‌‬ ‫باك����وری‌ كوردس����تان له‌ئاهه‌نگ����ی‌‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ س����ه‌ركه‌وتنه‌كه‌دا وت����ی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ له‌گه‌ڵ ئاكپارتی‌ نابه‌س����تن‬ ‫( ب����راوه‌ی‌ یه‌كه‌م����ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌و‬

‫ئ����ه‌و الیه‌نه‌ی‌ خ����ۆی‌ به‌خاوه‌نی‌ دۆزی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ده‌زانێت)‪.‬‬ ‫تێناگه‌م ده‌میرتاش نیازمه‌نده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كێ‌ بچێت����ه‌ هاوپه‌یمان����ی‌ (جه‌هه‌په‌و‬ ‫مه‌هه‌پ����ه‌) ئای����ا ئه‌و هی����چ گرنتیه‌كی‌‬ ‫له‌و ره‌گه‌زپه‌رس����ته‌ توركانه‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫ت����ا نی����وه‌ی‌ ئاكپارتی‌ كێش����ه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌چاره‌سه‌ر بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫هه‌رگیز له‌گه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ توركیا بۆ‬ ‫سه‌رده‌می‌ س����وڵتانیزم‌و عوسمانیه‌كان‬ ‫نی����م وه‌لێ‌ ل����ه‌وه‌ دڵنیام له‌ئێس����تادا‬ ‫له‌نێوان جه‌هه‌پ����ه‌و مه‌هه‌په‌و ئاكپارتی‌‬ ‫هی����چ ك����ه‌س هێن����ده‌ی‌ ئه‌ردۆغ����ان‌و‬ ‫هاوڕێكان����ی‌ ناتوانێت كێش����ه‌ی‌ كورد‬

‫ب����ه‌ره‌و چاره‌س����ه‌ر به‌رێ����ت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ده‌میرتاشیش ئه‌مه‌ باش بزانێت‌و به‌ره‌و‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ له‌گه‌ڵ ئاكه‌پ����ه‌ بڕوات‌و‬ ‫ببێته‌ به‌شێكی‌ گرنگ له‌توركیاو ئاستی‌‬ ‫داخوازیه‌كانیش له‌دانوستانه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاكه‌په‌ به‌رزبكاته‌وه‌ به‌ره‌و هه‌نگاونانی‌‬ ‫جدی‌ بۆ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌دوری‌ نازان����م ئ����ه‌م هه‌نگاوان����ه‌‬ ‫هێنان����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عه‌ب����دواڵ ئۆجه‌النی‌‬ ‫له‌ئیمرالی����ه‌وه‌ لێبكه‌وێت����ه‌وه‌و ب����ه‌ره‌و‬ ‫ئ����ازادی‌ ئۆجه‌الن بچن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫پێچه‌وانه‌ بێت هه‌س����ت ده‌كه‌م هه‌ده‌په‌‬ ‫هه‌م����و ڕیس����ه‌كه‌ بكات����ه‌وه‌ به‌خوری‌‌و‬ ‫بچینه‌وه‌ خاڵی‌ سفر ‪.‬‬

‫زۆرگرنگه‌ هه‌وا ‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتن ئامانج ‌ه‬ ‫سه‌ركیه‌كه‌ی‌ هه‌ده‌په‌و‬ ‫كورد به‌گشتی‌ له‌به‌رچاو‬ ‫ون نه‌كات‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )482‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/9‬‬

‫مانسفێڵدو کورد‬ ‫علی حسێن کەریمی(سەرتیپ)‬ ‫لەبیرم����ە بەیانیەک����ی زو ب����و‪،‬‬ ‫پاس����پۆرتەکەم دەس����تدایەو بڕی����اری‬ ‫جێهێشتنی نیشتیمانەکەم دا‪ .‬دەمزانی‬ ‫زۆر دور دەڕۆم ب����ەاڵم نەمدەزان����ی‬ ‫بەرەو کوێ‪ .‬چەن����د کاتژمێرێک پێش‬ ‫ئ����ەوەی جانتای س����ەفەرم بپێچمه‌وه‌‬ ‫چوم����ە مزگەوتێ����ک دو رکات نوێ����ژم‬ ‫کرد‪ .‬بۆئەوەی خ����ودا یارمەتیم بدات‪.‬‬ ‫بەاڵم زۆر دەترس����ام‌و بەرەش����بینیەوە‬ ‫دەمڕوانیە هەمو دونیا‪ ،‬هەستم دەکرد‬ ‫ئەوەی لێ����ی رادەکەم خەمناکم دەکات‬ ‫بەوەی نەیبینمەوە‪ .‬ئەمە تراجیدیایەکی‬ ‫س����ەیرە فرمێسک بۆ شتێک بڕێژی کە‬ ‫هەس����ت دەکەی هۆکاری سەرەکیە بۆ‬ ‫راکردن����ت‪ .‬وێن����ەی کۆمەڵگاکەم وەک‬ ‫کەس����ێکی پر بازو دەهاتە بەرچاو کە‬ ‫بەشێوەیەکی سروشتی ئازاری جەستەی‬ ‫خ����ۆی دەدات‪ ،‬ئ����ەو جەس����تەیەش‬ ‫من����م‪ .‬دەڕۆیش����تم‌و دەریاکانم دەبڕی‬ ‫خەمناکتر دەبوم‪ .‬لەس����ەر شەقامەکان‬ ‫دەخەوت����م پ����ارەم پێنەدەم����ا بەاڵم‬ ‫بی����رم لەگەڕانەوە نەدەک����ردەوە‪ .‬هەتا‬

‫نەمدەویست داوا لەهیچ کوردێک بکەم‬ ‫یارمەتیم ب����دات‪ .‬لەگوندێکی هێمنەوە‬ ‫ب����ەرەو جەنجاڵیەک����ی دورو بەردرێژو‬ ‫شارە قەرەباڵخەکان ملم دەنا‪ .‬سنوری‬ ‫واڵتانم دەبڕی بەشێوەیەکی نایاسایی‪،‬‬ ‫دەزانن هەم����وی بەتەنیا بوم‪ .‬پۆلیس‬ ‫دەیگرت����م ه����ەر تەنیا ب����وم‪ ،‬دەچومە‬ ‫دوکان����ەکان هەر تەنیا بوم‪ ،‬لەس����ەر‬ ‫ش����ەقامەکان دەخەوتم هەر تەنیا بوم‪.‬‬ ‫بیرم دەکردەوە نەمدەزانی بۆ الی کێ‬ ‫بگەڕێم����ەوە‪ ،‬تەنها وێنە خەمناکەکەی‬ ‫خۆم����م دەدی بەجلێک����ی الدێی����ەوە‪.‬‬ ‫لەبیرمە گریام بۆ ئەو وێنەیە‪ ،‬وامزانی‬ ‫غەریبی نیش����تیمانەکەم کردوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫وا نەبو باش دەزانم‪ .‬ش����ەپۆلی دەریا‬ ‫گەورەکانم دەدی‪ ،‬دەترس����ام رۆژێکی‬ ‫خ����ۆش بو‪ ،‬خەڵک س����ەرقاڵی کەیف‌و‬ ‫رۆژێکی ئاس����ایی بون‪ ،‬من دەترس����ام‬ ‫نەمدەزانی بۆچییە‪ .‬گەیشتمە واڵتێکی‬ ‫ئەوروپ����ی‌و دوای چەن����د س����اڵێک‬ ‫لەناخۆشی لەدەردەس����ەری ئازارەکان‬ ‫بەردەوامن‪ ،‬بەاڵم پڕ هیوام‪ ،‬گەشبینم‪،‬‬ ‫ناترس����م‪ ،‬هێ����زم ش����ەپۆل دەدا‪ .‬هیچ‬ ‫کاتێکی����ش وەک ئێس����تا بیرم لەمردن‬ ‫نەکردۆت����ەوە‪ .‬ب����ەاڵم دەمەوێت خۆم‬

‫نمایش بکەم ‪.‬‬ ‫ئێوارەیەک لەیوتوبەوە بەدوای وشەی‬ ‫ک����ورددا گەڕام‪ ،‬بەزوبان����ی ئینگلیزی‪،‬‬ ‫ئۆپش����نێکی زۆری داپێم ناونیشانێک‬ ‫س����ه‌رنجی راکێش����ام‪ ،‬ئەویش ستیفن‬ ‫مانس����فێڵد‪ ،‬ئ����ەو نوس����ەرەی کتێبی‬ ‫موعجیزەی کوردەکانی نوسیوە‪ .‬دوای‬ ‫کلیک کردن بینیم‪ ،‬لەگفتوگۆیەکی زۆر‬ ‫گەرموگوڕدا بەس����ەرهاتی کوردەکانی‬ ‫دەگێڕای����ەوە‪ ،‬دەی����وت خاوەن����ی‬ ‫شارس����تانیەکی پرۆ مۆدێرنەن‪ ،‬بەرەو‬ ‫ئازادی هەنگاو دەنێن‪ .‬دوای وردە وردە‬ ‫شارەزایم لەبارەی س����تیفن پەیداکرد‪.‬‬ ‫دەزان����ن پەرتوک����ی زۆر نوس����ەری‬ ‫ئەوروپ����ی‌و ئەمریکیم خوێندۆتەوە‪ ،‬کە‬ ‫لەبارەی کوردەوە نوسیویانە‪ .‬لێدوانی‬ ‫زۆر نوسەرو رۆژنامەنوس‌و میدیاکاری‬ ‫ئەوروپیم بیستوە‪ .‬بەاڵم هیچیان وەک‬ ‫مانسفێڵد بەالمەوە سه‌رنجراکێش نەبون‪،‬‬ ‫چونکە یەکەم زۆر بەئاش����کرا کوردی‬ ‫هەڵبژاردبو بەسەر هەمو میللەتەکانی‬ ‫ناوچەکە‪ ،‬واتا رۆژهەاڵتی ناوەراس����ت‪.‬‬ ‫دوەم لەناخەوە‪ ،‬بەهێزەوە‪ ،‬بەبڕواوە‪،‬‬ ‫بەویژدانێکی سەرسورهێنەرەوە باسی‬ ‫پاڵەوانیتیەکان����ی ک����وردی دەک����رد‪.‬‬

‫بەشێوازێک سەرسامی خۆی دەردەبڕێت‪،‬‬ ‫سەبارەت بەکورد کە هێزێکی گەورەی‬ ‫لەپەناوەیە‪ .‬زۆرجار دەڵێم سەرسامبون‬ ‫بەو کلتورەی کورد ئاسانە‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫بەس����ەخاوەتەوە دەرگای ماڵەکەی بۆ‬ ‫بێگانە دەکاتەوە‪ .‬بەاڵم ئایا دیوەکەی‬ ‫ت����ری کوردتان دیوە؟ ئ����ەو میللەتەی‬ ‫هێندەی دوژمنان لەیەکتریان کوشتوە‪.‬‬ ‫لەو کۆمەڵگایەدا هەمو شتێک دیواری‬ ‫بۆکراوە‪ ،‬حەیاو شەرم‌و گوناح‪ ،‬رەگ‌و‬ ‫ریش����ەو فێندەمێنتاڵی ئیرادەی تاکی‬ ‫کوردی دەرهێن����اوە‪ .‬ئەو تاکەی خۆی‬ ‫دەس����وتێنێ خ����ۆی دەک����وژێ رۆژانە‬ ‫بەهۆی بێزاری لەژیان‪ .‬باشە پێم بڵێن‬ ‫چ کارەس����اتێک لەمە گەورەترە‪ ،‬تاک‬ ‫بگات����ە ئەو حاڵەتەی خۆی خۆی لەناو‬ ‫بب����ات‪ .‬ئیرادەی تاک بڕبرەی پش����تی‬ ‫کۆمەڵگایە‪ .‬بەبروای من هیچ ش����تێک‬ ‫هێن����دەی ت����اک نرخدار نی����ە‪ .‬دەزانن‬ ‫لەکۆمەڵ����گای کوردیدا هەمو ش����تێک‬ ‫عەیبە تەنانەت لەسەدا پەنجای ئیش‌و‬ ‫کارەکانی����ش عەیبە‪ .‬بۆی����ە عەرەب‌و‬ ‫فلیپینی‌و ئەس����یوپی شارێکی نوێ بۆ‬ ‫خۆیان بنی����ات دەنێن لەم هەرێمە خۆ‬ ‫بەئەفسانە بینیوە‪ ،‬خۆبون قورسترین‬

‫کارە لەكۆمەڵگای کوردیدا‪ .‬کەواتە کە‬ ‫خۆت نەبوی بەهەمو ماناکانەوه‌‪ ،‬هێزی‬ ‫ئینس����انبونت دەکەوێت����ە گومانەوە‪.‬‬ ‫هەرچی کوردە رادەکا بۆ ئەوەی بگاتە‬ ‫ئەوروپا‪ .‬لەئەوروپا بەدوای موعجیزەدا‬ ‫دەگەڕێ‪ .‬بەاڵم دواج����ار دەبێت لەکار‬ ‫واشێکدا خۆی ببینێتەوە‪ ،‬ئەو پاڵەوانەی‬ ‫کە زۆر کاری نەدەکرد چونکە پێی وابو‬ ‫لەشەخس����یاتی کەسایەتی کەمدەکات‪.‬‬ ‫دەزان����ن لەئەوروپا دەبێ����ت ئۆتۆمبیل‬ ‫بۆ ئەوروپیەکان بشوات‪ .‬دەزانن کاری‬ ‫واش لەئەوروپا بەکارێکی دۆجی سەیر‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫زۆر ج����ار دەڵێم مانس����فێڵد‪ ،‬عەلی‬ ‫بوایە ل����ە گوندەک����ەی رایکردباو ئەو‬ ‫هەمو حەسودی ركابەری‌و لەکەسایەتی‬ ‫یەکتردان‌و دڵخۆش����بون بەتێکشکانی‬ ‫یەکت����ری بینیب����ا‪ ،‬ئای����ا موعجیزەی‬ ‫کوردەکانی دەنوس����ی؟ یان س����تیفن‬ ‫ئەحم����ەدو کارزان‌و رەس����و و هتدد‪...‬‬ ‫بوایەو لەگوندەکەی عه‌لی (من) لەدایک‬ ‫بوایە موعجیزەی کوردەکانی دەنوسی؟‬ ‫ب����روا ناک����ەم‪ .‬ب����ەداوای لێبوردنەوە‬ ‫لەمانس����فێڵد ئێمە ناتوانین موعجیزە‬ ‫بخوڵقێنین‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫خۆبون قورسترین‬ ‫کارە لەكۆمەڵگای‬ ‫کوردیدا‪ .‬کەواتە‬ ‫کە خۆت نەبوی‬ ‫بەهەمو ماناکانەوه‌‪،‬‬ ‫هێزی ئینسانبونت‬ ‫دەکەوێتە گومانەوە‬

‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم گه‌وره‌ترین هه‌ڵ ‌ه ‌ی ئابوری‌‌و سیاس ‌ی ده‌كات‬ ‫گه‌ر قه‌رزه‌ك ‌ه بكات‬ ‫ساالر حه‌سه‌ن *‬ ‫ق���ه‌رزی‌ گش���تی‌‪ :‬به‌مه‌فهوم��� ‌ه‬ ‫ئابورییه‌ك���ه‌ی‌ بریتیه‌ له‌بڕێك پاره‌ كه‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت یان یه‌كێك له‌داموده‌زگاكانی‌‬ ‫ده‌ی���كات‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كورتهێنانی‌ بودجه‌ یان ته‌رخانكردنی‌‬ ‫بۆ ته‌واوكردنی‌ پرۆژه‌كانی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫یان بنیادنانی‌ پرۆژه‌ی‌ نوێ‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ان كاتێ���ك ق���ه‌رز ده‌كه‌ن‬ ‫هه‌رگیز ئه‌و ق���ه‌رزه‌ بۆ بوای‌ خه‌رجی‌‬ ‫به‌كارخستنی‌ ته‌رخان ناكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كاتێ���ك ئ���ه‌م ق���ه‌رزه‌ ب���ۆ خه‌رجی‌‬ ‫به‌كارخس���تن (موچ���ه‌و راییكردن���ی‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ داموده‌زگاكانی‌ ده‌وڵه‌ت)‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌و پاره‌یه‌ راس���ته‌وخۆ ده‌چێته‌‬ ‫ب���ازاڕه‌وه‌و ده‌بێته‌ هۆی‌ دروس���تبونی‌‬ ‫هه‌اڵوسانی‌ نرخه‌كان له‌بازاڕدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كاتێك ئه‌م پاره‌ی���ه‌ ته‌رخان ده‌كرێت‬ ‫بۆ به‌گه‌ڕخس���تن ئ���ه‌وا دو پێكهاته‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ خواستی‌ گشتی‌ كه‌ خواستی‌‬ ‫حكومی‌‌و خواس���تی‌ تاكه‌كان���ه‌ زیاد‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌وكات���ه‌دا ئه‌و دو پێكهاته‌یه‌‬ ‫ڕو له‌بازاڕ ده‌ك���ه‌ن‌و هه‌مو پاره‌كانیان‬ ‫خ���ه‌رج ده‌ك���ه‌ن به‌تایب���ه‌ت له‌واڵته‌‬ ‫دواكه‌وتوه‌كان���دا (بێگوم���ان عێراق‌و‬ ‫له‌نێویش���یدا كوردستان ده‌كه‌وێته‌ ئه‌و‬ ‫ئاسته‌وه‌) ئاره‌زوی‌ پاش���ه‌كه‌وتكردن‬ ‫زۆر الوازه‌ یان هه‌ر نیه‌و له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ئاره‌زوی‌ به‌كاربردن زۆر به‌رزه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م خه‌رجكردن���ه‌ش ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫زیادبونی‌ خستنه‌ڕوی‌ دراو و له‌ڕوانگه‌ی‌‬ ‫زانس���تی‌ ئابوریی���ه‌وه‌ هه‌روه‌خ���ت‬ ‫خس���تنه‌ڕوی‌ دراو به‌رز ببێته‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫راس���ته‌وخۆ به‌هاكه‌ی‌ داده‌به‌زێت واته‌‬ ‫هه‌اڵوس���انی‌ لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌‬ ‫له‌الیه‌ك‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ ت���ره‌وه‌ واڵتانی‌ دواكه‌وتو‬ ‫هه‌رگیز نه‌یانتوانیوه‌ سود له‌و بڕه‌قه‌رزه‌‬ ‫وه‌ربگ���رن كه‌ كردویان���ه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌م‬ ‫واڵتان���ه‌دا به‌هۆی‌ كه‌می‌ ی���ان نه‌بونی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ ناوخۆ ئه‌وا سه‌رجه‌م پاره‌كان‌و‬ ‫خواس���ته‌كه‌ش به‌ئاراس���ته‌ی‌ كڕینی‌‬ ‫كااڵی‌ بیانی‌ ده‌ڕوات‌و س���ه‌ره‌نجامیش‬ ‫هه‌مو پاره‌كه‌ ده‌ڕواته‌ گیرفانی‌ واڵتانی‌‬ ‫تره‌وه‌و به‌م���ه‌ش واڵت���ی‌ قه‌رزوه‌رگر‬ ‫له‌كاتی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ قه‌رزه‌كه‌دا توش���ی‌‬ ‫گه‌وره‌تری���ن گرفت ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫نه‌بونی‌ توان���ای‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ قه‌رزه‌كه‌و‬ ‫بڕی‌ سوه‌كه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫سه‌ره‌نجامی‌ ئه‌مه‌ش واڵت ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ژێر باری‌ قه‌رزو سویه‌كی‌ كه‌ڵكه‌بوه‌وه‌و‬

‫نه‌وه‌كان���ی‌ داهات���وش زه‌ره‌مه‌ن���دی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌و ق���ه‌رزه‌ بۆ‬ ‫خزمه‌ت���ی‌ ن���ه‌وه‌ی‌ ئێس���تا ده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌بێت له‌داهاتودا له‌گیرفانی‌ نه‌وه‌كانی‌‬ ‫داهاتو بگیرێت���ه‌وه‌ تاوه‌كو قه‌رزه‌كه‌و‬ ‫سوه‌كه‌شی‌ بگێڕدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی‌ زانس���تی‌ ئاب���وری‌‌و‬ ‫دارایی‌ گش���تیه‌وه‌ ده‌بێ���ت قه‌رزه‌كه‌‬ ‫ته‌رخ���ان بكرێ���ت ب���ۆ ته‌مویلكردنی‌‬ ‫پرۆژه‌كان���ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫كه‌رته‌ به‌رهه‌مداره‌كانی‌ "كش���توكاڵ‌‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و گه‌شتیاری‌" بكرێت‪.‬‬ ‫ته‌رخانكردنی‌ قه‌رزه‌كه‌ بۆ ئه‌و كه‌رتانه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك لێكه‌وته‌ی‌ ئیجابی‌ بۆس���ه‌ر‬ ‫ئابوری‌‌و كۆی‌ كۆمه‌ڵگه‌ ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ بنیادنانی‌ پرۆژه‌ی‌ نوێ‌‌و‬ ‫به‌كارخس���تنی‌ پرۆژه‌كانیش پێویستی‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ كار هه‌یه‌‪ ،‬كه‌واته‌ بێكارییش‬ ‫كه‌م ده‌كاته‌وه‌‌و سه‌ره‌نجامیش هۆكاره‌‬ ‫بۆ زیادبونی‌ ئاستی‌ به‌رهه‌می‌ ناوخۆ‪،‬‬ ‫به‌م جۆره‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ پاره‌كه‌ بڕواته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ له‌ناوخۆدا ده‌مێنێته‌وه‌ ئابوری‌‬ ‫واڵت خوێنی‌ زیاتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌گش���تی‌ قه‌رزی‌ گشتی‌ سێ‌ جۆری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ هه‌یه‌ له‌روانگ���ه‌ی‌ كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌وانی���ش ق���ه‌رزی‌ كورتخای���ه‌ن كه‌‬ ‫ماوه‌كه‌ی‌ كه‌متره‌ له‌یه‌ك ساڵ‌‪ ،‬قه‌رزی‌‬ ‫ماوه‌ مامناوه‌ند ك���ه‌ ماوه‌كه‌ی‌ زیاتره‌‬ ‫له‌یه‌ك ساڵ‌و كه‌متره‌ له‌پێنج "هه‌ندێك‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئام���اژه‌ به‌حه‌وت س���اڵ‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ ،‬هه‌روه‌ها قه‌رزی‌ درێژخایه‌ن‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ه‌روی‌ پێن���ج ی���ان حه‌وت‬ ‫ساڵه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌و پۆلێنكردنه‌ قه‌رزی‌‬ ‫ئاره‌زومه‌ندان���ه‌و زۆره‌مل���ێ‌‌و ق���ه‌رزی‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كیشمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ مه‌به‌س���تی‌ من���ه‌ بریتیه‌‬ ‫له‌تیش���ك خستنه‌س���ه‌ر ئ���ه‌و یاس���ا‬ ‫"مای���ه‌" كه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌رچوێن���دراوه‌و ب���ه‌راورد كردنێت���ی‌‬ ‫به‌رێچكه‌ زانستیه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا یه‌كێ���ك له‌هه‌ڵ���ه‌‬ ‫كوشنده‌كانی‌ په‌رله‌مان كه‌ كردویه‌تی‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ كاركردنی‌ هه‌مو خوله‌كانیدا‬ ‫به‌ڕای‌ من ده‌ركردنی‌ ئه‌م یاس���ایه‌یه‌و‬ ‫گ���ه‌ر حكومه‌تیش یاس���اكه‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫ب���كات گه‌وره‌ترین هه‌ڵ���ه‌ی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫سیاس���ی‌ ده‌كات‌و ن���ه‌ك هه‌رێ���م له‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ رزگاری‌ نابێت به‌ڵكو قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫قوڵتر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫روب���ه‌ڕوی‌ قه‌یرانێك���ی‌ دارای���ی‌ قوڵ‌‬ ‫بوه‌وه‌ له‌سه‌ره‌تاكانی‌ ساڵی‌ ‪2014‬ه‌وه‌و‬

‫دانیشتنێکی په‌رله‌مان‬ ‫تائێستا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و رێگه‌چارانه‌ی‌ كه‌ به‌نیاز‌ه‬ ‫بیگرێته‌به‌ر بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫بریتیه‌ له‌قه‌رزكردن‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫له‌سه‌ر پێشنیاری‌ حكومه‌ت په‌رله‌مان‬ ‫یاس���ایه‌كی‌ تایبه‌تی‌ به‌و بواره‌ ده‌ركرد‬ ‫به‌ناوه‌ی‌ یاسای‌ "مایه‌"‪.‬‬ ‫له‌راستیدا خودی‌ ناونیشانی‌ یاساكه‌‬ ‫ناكۆكه‌ له‌گه‌ڵ‌ ناوه‌ڕوكی‌ یاس���اكه‌دا‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ س���ه‌رله‌به‌ری‌ یاس���اكه‌ باس‬ ‫له‌قه‌رزكردنی‌ ده‌كات‌و ده‌توانین بڵێت‬ ‫ئه‌و ناونیش���انه‌ ته‌نها ب���ۆ دڵنه‌وایی‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌یه‌ كه‌ له‌ڕوانگه‌ی‌ ئاینی‌‬ ‫ئیسالمه‌وه‌ دژایه‌تی‌ یاساكه‌یان ده‌كردو‬ ‫له‌ترس���ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌‬ ‫كوردییه‌ كه‌ زۆرینه‌ موسڵمانه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ك ‌هم‌و كورتیه‌ له‌یاس���اكه‌دا‬ ‫به‌رای‌ من خۆی‌ ده‌بینێته‌وه‌ له‌خاڵێكی‌‬ ‫زۆر جه‌وهه‌ری‌ كه‌ ئه‌ویش ئاماژه‌نه‌دانه‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ قه‌رزه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆی‌ ه���ه‌ر دوان���زه‌ مادده‌كه‌ كه‌‬ ‫ب���اس له‌ش���ێوازی‌ قه‌رزكردنه‌ك���ه‌و‬ ‫ب���ڕی‌ قه‌رزه‌ك���ه‌و ده‌سه‌اڵتبه‌س���تی‌‬ ‫قه‌رزوه‌رگره‌كه‌و هه‌ندێك شتیتر ده‌كات‬ ‫به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك خ���ۆی‌ له‌قه‌ره‌ی‌‬ ‫مه‌به‌ستی‌ قه‌رزه‌كه‌ نه‌داوه‌‪.‬‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫خه‌له‌لی‌ نه‌بونی‌ مه‌به‌ستی‌ قه‌رزه‌ك ‌ه‬ ‫له‌وه‌دای���ه‌ ئه‌م یاس���ایه‌ ته‌نها بۆ یه‌ك‬ ‫یان دو جار قه‌رزك���ردن ده‌رنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو یاسایه‌كه‌ ئیتر حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌توانێت س���ااڵنه‌ ب���ۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كورتهێنان���ی‌ بودج���ه‌ س���ودی‌ ل���ێ‌‬ ‫وه‌ربگرێ���ت ‪ ،‬بۆی���ه‌ كاتێك حكومه‌ت‬ ‫به‌په‌رله‌مان ده‌ڵێ���ت ئێمه‌ بۆ پرۆژه‌ی‌‬ ‫س���تراتیجیمانه‌و به‌راپۆرت ده‌یده‌ینه‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬خۆ ناكرێت هه‌مو س���اڵێك‬ ‫یان هه‌ر ج���اره‌ حكومه‌ت قه‌رزی‌ كرد‬ ‫به‌لیستێكی‌ جیاواز له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ بودجه‌‬ ‫ئه‌و پرۆژانه‌ بخاته‌ به‌رده‌م په‌رله‌مان؟‬ ‫بۆیه‌ ئه‌مه‌ خه‌له‌لێك بو به‌سه‌ر ته‌واوی‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اران‌و لیژنه‌كانی‌ یاس���ایی‌‌و‬ ‫دارایی‌‌و ئابورییدا تێپه‌ڕی‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك���ی‌ ت���ر له‌خراپیه‌كان���ی‌ ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ئه‌زمونێكی‌ دورودرێژی‌ هه‌یه‌ له‌یاریكردن‬ ‫به‌بڕگه‌كان���ی‌ بودجه‌و گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫پ���اره‌ی‌ ته‌رخانك���راو له‌بابێك���ی‌ نێو‬ ‫بودج���ه‌وه‌ بۆ بابێكی‌ ت���ر‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ی‌ ته‌رخانك���راو‬ ‫ب���ۆ پ���رۆژه‌كان ب���ۆ خه‌رجیه‌كان���ی‌‬ ‫به‌كارخس���تن‪ ،‬بۆیه‌ هیچ چاروه‌ڕوانی‌‬ ‫ئه‌وه‌ له‌حكومه‌ت ناكرێت ئه‌و پارانه‌ بۆ‬

‫لیستێك پرۆژه‌ له‌جێگه‌ی‌ خۆیدا خه‌رج‬ ‫بكات‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌و پابه‌ندی‌ یاسای‌‬ ‫بودج���ه‌ نه‌ده‌بو‪ ،‬چ جای‌ یاس���ایه‌كی‌‬ ‫له‌به‌رده‌س���تابێت ك���ه‌ ب���ۆی‌ دیاری‌‬ ‫نه‌كردبێت قه‌رزه‌كه‌ بۆچ مه‌به‌س���تێك‬ ‫به‌كاربهێنێت‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم رێگه‌چاره‌ی‌ زۆری‌‬ ‫له‌به‌رده‌مدا بو بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ ته‌نانه‌ت چاره‌سه‌ركردنیش���ی‌‌و‬ ‫ده‌بوایه‌ ئاخر چاره‌سه‌ر په‌نای‌ بۆ قه‌رز‬ ‫ببردایه‌‪.‬‬ ‫گرنگیتری���ن ئ���ه‌و هه‌نگاوانه‌ی‌ كه‌‬ ‫حكومه‌ت ده‌یتوان���ی‌ وه‌كو رێگه‌چاره‌‬ ‫بیگرێته‌به‌ر رێكس���ختی‌ لیستی‌ موچه‌و‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ موچ���ه‌ی‌ پله‌بااڵكان‌و‬ ‫پاككردن���ه‌وه‌ی‌ لیس���تی‌ موچ���ه‌‬ ‫له‌موچه‌خۆرانی‌ نایاسایی‌‌و دوباره‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ داهات���ی‌ ناوخ���ۆ‬ ‫ه���ه‌ر له‌ڕه‌س���می‌ گومرگ���ی‌‌و باج���ی‌‬ ‫كۆمپانیاكان‌و رسوماتی‌ ناوخۆی‌ ئاو و‬ ‫كاره‌باو غه‌رامات‌و رسوماتی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كانی‌ ترو ده‌رهێنانیان‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ حزب‌و كه‌س���انی‌ گه‌نده‌ڵ‌‌و‬ ‫به‌هه‌ده‌رده‌ر‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ش ش���ه‌فاف بون‬

‫له‌داهات���ی‌ ئ���ه‌و نه‌وته‌ی‌ ك���ه‌ رۆژانه‌‬ ‫به‌تانك���ه‌ر هه‌ن���ارده‌ی‌ توركیاو ئێران‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و گه‌ڕاندن���ه‌وه‌ی‌ داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ خه‌زێنه‌ی‌ حكوم ‌هت‌و شه‌فافكردنی‌‬ ‫داهاتی‌ فرۆشتنی‌ به‌رهه‌مه‌ نه‌وتیه‌كان‬ ‫له‌ناوخۆدا كه‌ چونكه‌ ئه‌مانه‌ داهاتێكی‌‬ ‫زۆریان هه‌یه‌و به‌اڵم نادیارن‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌و چاره‌س���ه‌رانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌كراو ئێس���ته‌ش ده‌كرێت حكومه‌ت‬ ‫بیگرێته‌به‌ر قه‌رزكردنه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫پێدان���ی‌ ن���ه‌وت به‌الیه‌نی‌ ق���ه‌رزده‌ر‬ ‫هه‌روه‌ك���و س���اڵی‌ راب���ردو ئه‌م���ه‌ی‌‬ ‫ك���ردوه‌و دواجاریش فرۆش���تنی‌ نه‌وت‬ ‫به‌سه‌ربه‌خۆییانه‌‪.‬‬ ‫بێگومان گه‌ر بێت‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌م هه‌نگاوانه‌ی‌ بگرێته‌به‌رو ش���ه‌فافی‌‬ ‫ت���ه‌واو مس���ۆگه‌ر ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌وا به‌و‬ ‫داهاتانه‌ نه‌ك توانای‌ دابینكردنی‌ موچه‌‬ ‫به‌ڵكو ده‌توانێ���ت بودجه‌ی‌ ته‌واوه‌تی‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ بنێ���ت‌و س���ه‌رجه‌م پرۆژه‌‬ ‫له‌كاركه‌وتووه‌كان بخاته‌وه‌ س���ه‌رپێ‌‌و‬ ‫پرۆژه‌ی‌ نوێش ئه‌نج���ام بدات‌و هه‌رێم‬ ‫له‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ ده‌ربازی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫* به‌كالۆریۆس له‌ئابوری‌‬

‫ونبون‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (نه‌زیر‌ه که‌ریم عبدالل ‌ه ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ک ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* پاسپۆرتێ ‌‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫گریمانه‌به‌ده‌که‌‪!...‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌کانی تورکیا‬

‫ دالوه‌ر قه‌ره‌داغی‬ ‫من ت����ا ڕاده‌یه‌ک له‌نزیکه‌وه‌ئ����اگادارم که‌م����اوەی دوو مانگێکە مقۆمقۆی‬ ‫داخستنی هه‌فته‌نامه‌ی "ئاوێنه"‌‌لەنێو هاوڕێیانی هه‌فته‌نامه‌که‌دا له‌ئارادایە‪.‬‬ ‫مقۆمقۆیه‌ک که‌س����ه‌ره‌تا ئاوێته‌بوو به‌ش����ه‌رم‌و پاشان په‌رده‌پۆش به‌ترس‌و‬ ‫دواجاریش ئاوێزان به‌ڕاشکاوییه‌کی خۆپارێزانه‌‌‪ ،‬تا ئیدی له‌م چه‌ند ڕۆژه‌ی‬ ‫پێشوودا مقۆمقۆکه‌ بووه‌هه‌واڵ‌و نووسین‌و له‌تۆڕ‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبووکدا‬ ‫قس����ه‌وباس‌و پشتگیرییه‌کی تا ڕاده‌یه‌ک باش����ی بۆ مانه‌وه‌ی هه‌فته‌نا‌مه‌که‬ ‫‌به‌دوای خۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫به‌بڕوای من شه‌رمی سه‌ره‌تای ئاوێنه‌ بۆ ڕاگه‌یاندنی هه‌واڵه‌که؛‌‌به‌ر له‌وه‌ی‬ ‫‌ش����ه‌رم بووبێ له‌هه‌ر ش����تێک‪ ،‬ش����ه‌رم بووه‌له‌و خوێنه‌ره‌ی که‌ئه‌م ده‌نگه‬ ‫‌ئازاده‌‌ی له‌پێناودا دروست بووه‌‪ ،‬شه‌رم بووه‌له‌خوێنه‌رێک که‌ده‌نگی ئه‌و‌و‬ ‫ڕه‌نگی ئه‌و‌و ئاخێوه‌ری قس����ه‌ی دڵی ئه‌و ب����ووه‌‪ ،‬ئاخر له‌بری ئه‌وه‌ی له‌م‬ ‫دۆخه‌ئاڵۆزه‌‌سیاسیی‌و ئابووری‌و قه‌یراناوییه‌دا به‌به‌خشش‌و موفاجه‌ئاتی‬ ‫ڕۆژنامه‌وانیی تازه‌وه‌ له‌خزمه‌تیدا بێت‌و له‌ئاس����ت چاوه‌ڕوانییه‌کانیدا بێت‪،‬‬ ‫که‌چی دێت‌و نوقاڵنه‌ی که‌وتنی خۆی پێده‌دا‪ .‬هه‌رچی ترسه‌که‌‌شه‌ به‌بڕوای‬ ‫من‪‌،‬به‌رله‌وه‌ی ترس بووبێت له‌هه‌ر ش����تێک‪ ،‬ت����رس بووه‌له‌لێکدانه‌وه‌گه‌لی‬ ‫خ����راپ‌و وتیوتی له‌باره‌ی ته‌س����لیم بوون به‌واقیعی حاڵ‌و پێخزان‌و ش����ان‬ ‫خاڵیی کردن‌و ڕاکردن له‌به‌رپرسیاریی‪.‬‬ ‫به‌اڵم وێڕای ئه‌وانه‌ش‪ ،‬چ ش����تێک له‌وه‌ناخۆش����تر‌و بەسۆترە کە مرۆڤ لە‬ ‫نزیکەوە ش����ایەتحاڵی مردن����ی هێدی هێدی ئازیزێکی بێت؟ ش����ایەتحاڵی‬ ‫پیربوون‌و ژاکانی نیگا‌و هەڵوەرینی پەنجەکانی بێت؟ شایه‌تحاڵی ئه‌وه‌بێ‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌ری دونیای لێهاتبێته‌وه‌یه‌ک‌و نه‌زانێت چی بۆ ڕزگارکردنی بکات‌و‬ ‫ڕوو له‌ک����ێ بن����ێ‌و په‌نا بۆ چیی ببات؟ به‌ڵکو ته‌نی����ای ته‌نیا‪ ،‬ناچاره‌ خۆ‬ ‫ته‌س����لیمی ئه‌و قه‌ده‌ره‌ بکا که‌هەر ڕۆژێک‌و تێده‌پەڕێ‪ ،‬ببینێ‪ :‬خش����تێک‬ ‫له‌ساپیته‌ی ماڵه‌که‌ی دەکەوێتە خوارەوە‪ ،‬هه‌ر ڕۆژێک‌و تێده‌په‌ڕێ‪ ،‬ببینێ‪:‬‬ ‫نەمامێک����ی با‌خه‌که‌ی وش����ک دەکا‌و دره‌ختێکی دەکەوێ‪ ،‬هه‌ر ش����ه‌وێک‌و‬ ‫تێده‌پ����ه‌ڕێ‪ ،‬گوێیلێبب����ێ‪ :‬دڵێکی دەش����کێ‌و ئەس����تێرەیەکی هاڕە دەکا‌و‬ ‫چرایەکی خامۆش دەبێ‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر قووڵ بۆی دانه‌چین‌و گریمانه‌ به‌ده‌که‌ وه‌ربگرین‌و دووربا ئاوێنه‌درز‬ ‫ببا‌و بش����کێ‪ ،‬ئه‌وا یه‌کێک له‌هه‌ره‌ ده‌نگه‌جیددییه‌بوێر‌و هاوس����ه‌نگه‌کان‌و‬ ‫یه‌کێک له‌س����یما ئازاد‌و شارستانییه‌ته‌کانی ئه‌م واڵته‌ درز ده‌با‌و وردوخاش‬ ‫ده‌ب����ێ‌و ده‌ک����ه‌وێ‪ .‬جا ئه‌گه‌ر ئێس����تا له‌م له‌حزه‌ی����ه‌دا‌و گه‌رماو گه‌رمیش‬ ‫ده‌نگی وردوخاش بوونی ئاوێنه‌و درزبردن‌و هاڕه‌یکه‌وتن‌و ش����کانی ده‌زگا‌و‬ ‫بنکه‌و س����ه‌نته‌ره‌ئه‌ده‌بیی‌و کولتوورییه‌کانی تری وه‌ک س����ه‌رده‌م‌و ئاراس‌و‬ ‫هاواڵتی‌و ئه‌ندێشه‌و گه‌الوێژ‌و غه‌زه‌لنووس‌و ئه‌وانی تر‪ ،‬نه‌ژنه‌و‌ین‪ ،‬ئه‌وا ورده‬ ‫‌ورده‌و له‌ماوه‌ی چه‌ند س����اڵێکی تردا‪ ،‬زرمه‌یه‌کی هێند گه‌وره‌ له‌داڕوخانی‬ ‫ئ����ه‌م نه‌خته‌بونیادی کولتوورییه‌مان ده‌ژنه‌و‌ی����ن‪ ،‬که‌تا چه‌ند ده‌یه‌‌یه‌کیش‬ ‫له‌گوێماندا ده‌نگ ده‌داته‌وه‌‌‪ .‬دیاره‌ به‌بێ ئه‌و سیما کولتوورییانه‌‌ش‪،‬خاوه‌نی‬ ‫هیچ نابین جگه‌ له‌چه‌ند ڕیزه‌مۆڵ‌و کۆش����ک‌و هۆتێلی ناقۆاڵ‌و ئه‌رش����یفێکی‬ ‫درێژ له‌ بوغز‌و دڵڕه‌قیی‌و پاره‌سپیکردنه‌وه‌‌و بازرگانیی ژێربه‌ژێر‪ ،‬ئه‌وانه‌ش‬ ‫دواجار شتگه‌لی ئه‌وه‌نده‌ دزێون‪ ،‬که‌ که‌س له‌ ئاینده‌دا رووی نایه‌ت پیشانی‬ ‫که‌سیان بدات‪ ،‬چجای خۆی به‌خاوه‌نیان بکات‪.‬‬

‫له‌چه‌ند شار یه‌که‌م بون‬

‫‪MHP‬‬

‫‪CHP‬‬

‫‌‪HDP‬‬

‫‪AKP‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫‪14‬‬

‫‪56‬‬

‫ژماره‌ی کورسییه‌کان‬

‫ژماره‌ی کورسییه‌کان‬

‫ژماره‌ی کورسییه‌کان‬

‫ژماره‌ی کورسییه‌کان‬

‫ریکالم‬

‫ئاگاداریەک سەبارەت بە شوقەی مامۆستایانی زانکۆ‬ ‫ئۆفەری تایبەت بۆ مامۆستایانی زانکۆ لە شوقەکانی قەیوان سیتی دوو ئەمرۆ ‪ 2015-5-24‬چوار رۆژ تێپەراندوە‬ ‫بەشێک لە مامۆستایانی بەرێز بە هۆی تاقیکردنەوەکانەوە لەم ئۆفەرە ئاگادار نەبوون یاخود دەرفەتیان نەبوە سەردان بکەن هەربۆیە لێرەوە‬ ‫پێیان را دەگەیەنین کە ئوفەرەکە ‪ 12‬رۆژ بەردەوام دەبێت و رۆژانە (‪ )5:00 _ 8:30‬دەتوانن س����ەردانمان بکەن وە بۆ زانیاری هەموو الیەک‬ ‫ئەم شوقانە هیچ پەیوەندیەکیان بە سوود مەند بونەوە نیە ‪.‬‬ ‫ش����ایەنی باسیش����ە ئیدارەی قەیوان سیتی ژمارەیەکی دیاری کراو ش����وقەی تەواوکراوی وەک ئۆفەر تایبەت بە مامۆستایانی زانکۆ پێشکەش‬ ‫کردوەبە قیس����تی درێژ خایەن لە پێش����ەکی ‪ ٢٧٥٠٠$‬بیست و حەوت هەزار و پێنس����ەد دۆالر دەست پێ دەکات کەبەجوانترین و باشترین‬ ‫کواڵیتی سەردەم دروست کراوە‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بەم ژمارە تەلەفۆنەوە‬ ‫‪ 07708600002‬ئیدارەی قەیوان سیتی‬