ژماره‌ 484

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)484‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/6/23‬‬

‫سه‌رۆک‌و‬ ‫خودئه‌ڤینیی‬

‫‪13‬‬

‫ی‬ ‫گفتوگ���ۆكان س���ه‌باره‌ت به‌پرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم به‌ره‌و ئاڕاسته‌یه‌ك ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫توندتر ده‌چن‪ ،‬دوای‌ شه‌ش سا ‌ڵ له‌یه‌كتر‬ ‫ی‬ ‫داب���ڕان‪ ،‬گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ له‌پرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا به‌رامبه‌ر به‌پارت ‌‬ ‫یه‌كده‌گرنه‌وه‌‪ ،‬دو الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌كه‌ش‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ نێوه‌ندگیری���ی‌‌و س���ازاندان‪،‬‬ ‫ی كوردستان ده‌ڵێت‬ ‫سكرتێری‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی ئیس���تفزاز ب���وه‌و ده‌ڵێت ئێو‌ه‬ ‫"پارت ‌‬ ‫چوار الیه‌ن یه‌كتانگرتوه‌"‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ دوێن ‌‬

‫ی په‌رله‌مان بڕیاری‌ دا ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ‪ 6/23‬له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫خوێندنه‌و‌هی‌ یه‌كه‌م بۆ پڕۆژ‌ه یاساكان ‌‬ ‫ی هه‌رێم بكرێت‪،‬‬ ‫هه‌مواری‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫به‌درێژایی‌ رۆژی‌ دوێنێ‌‌و تا به‌ره‌به‌یانیی‬ ‫ی پارتی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌مڕۆ‪ ،‬زیاد له‌به‌رپرسێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫هێ ‌ڵ بون ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌مڕۆی‌ په‌رله‌م���ان دوا بخرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مو ئه‌وانه‌ش بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ڕه‌را ‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ س���ور بون له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ئه‌مڕۆ ئه‌نجامبدرێت‌و‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬

‫‪20‬‬

‫‪ Wikileaks Saudi‬محه‌مه‌دی حاجی مه‌حمود‪ :‬لیژنه‌ی وزه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫خۆم کاندید ده‌که‌م بۆ ده‌ستی له‌چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫جارێکیرت گۆمه‌ک ‌ه‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫کێشه‌ی کاره‌با شتوه‌‬ ‫ده‌شڵه‌قێنێت‬

‫هه‌ولێر‪ ..‬لەپایتەختی‬ ‫گەشتیاریەوە بۆ‬ ‫پایتەختێکی بێ‬ ‫گەشتیار‬

‫‪8‬‬

‫رۆژ ‌ه سه‌رۆکه‌‬

‫‪7‬‬

‫‪3‬‬

‫له‌پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ به‌رامبه‌ر به‌پارتی‌ یه‌كده‌گرنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‌و هێ���رۆ ئیبراهیم‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و هه‌واڵن ‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ پێداگری‌ له‌هه‌مواری‌ یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم‌و گۆڕینی‌ سیسته‌م ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫كوردس���تان له‌س���ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان��� ‌‬ ‫ێ زیاد له‌جارێك‬ ‫ی دوێن ‌‬ ‫نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌فه‌خره‌دین قادر سكرتێر ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬

‫ی الیه‌ن یه‌كتان گرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌راس���تیدا‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌و‌ه كردو‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئیمزا ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پرۆژه‌یاس���اكه‌ بكێش���ێته‌و‌ه به‌وش���ێوه‌ی ‌ه نیه‌و ته‌نه���ا ده‌مانه‌وێت‬ ‫ی یه‌كه‌م بۆ ئ���ه‌و پرۆژان ‌ه‬ ‫ی یاس���اییه‌و‌ه كۆبونه‌وه‌ك ‌ه خوێندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ت���ا ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی دو ئه‌ندام بكه‌ین‪ .‬به‌اڵم ئه‌وان س���ورن له‌س���ه‌ر‬ ‫په‌كبخرێ���ت ب���ه‌و پێی��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ كه‌ پێیان قبوڵناكرێت‪".‬‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ێ ئه‌ندام ‌‬ ‫له‌كۆی‌ س��� ‌‬ ‫له‌بار‌هی‌ ئ���ه‌و‌هی‌ ك��� ‌ه كۆبونه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ئیمزایان له‌س���ه‌ر نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ئه‌نجامده‌درێ���ت‪ ،‬فه‌خره‌دین قادر وت ‌‬ ‫به‌اڵم ناوبراو نه‌چوه‌ت��� ‌ه ژێر بار ‌‬ ‫"ئێمه‌ ئه‌مڕۆ ئاماد‌ه ده‌بین‌و هیوادارین‬ ‫خواست‌و فشاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دورستنه‌بێت‪،‬‬ ‫ی نائاسای ‌‬ ‫ی هیچ حاڵه‌تێك ‌‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ ،‬سكرتێری‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی ت���ا بتوانین كۆبون���ه‌وه‌ ئاس���اییه‌ك ‌ه‬ ‫كوردستان به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند‪" ،‬پارت ‌‬ ‫ئیس���تفزاز ب���وه‌و ده‌ڵێت ئێ���و‌ه چوار ئه‌نجامبده‌ین"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‪ ،‬ئومێ���د خۆش���ناو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسیۆن ‌‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫"ئێم ‌ه بڕی���اری‌ پێش���وه‌خته‌مان نیه‌و‬ ‫هه‌م���و ئه‌و ده‌نگۆیان��� ‌ه ره‌تده‌كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌وش��� ‌‬ ‫ك���ه‌ له‌میدیاكانه‌وه‌ له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی له‌باره‌و‌ه‬ ‫ناو په‌رله‌مانه‌و‌ه قسه‌وباس��� ‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ته‌كس���اس نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی په‌رله‌مان به‌شێك ‌ه له‌شه‌ره‌ف‌و‬ ‫حه‌ره‌م ‌‬ ‫شكۆی‌ ئێمه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ ورده‌کاری چۆنیه‌تی دزه‌کردنی پرسیاره‌کانی پۆلی ‪ 12‬باڵوده‌کاته‌وه‌‬

‫‪3‬‬

‫‪16‬‬ ‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬

‫ئیسالمییه‌کان له‌گه‌ڵ نێوه‌ندگیریی‌و سازاندان‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫له‌سه‌ر پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫هه‌مواری یاساکه‌ی‪ ،‬ڕوداوه‌کان‬ ‫به‌ئاراسته‌ی ئاڵۆزبون‌و گرژیدا ده‌ڕۆن‪،‬‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌کانی کوردستان‬ ‫داوای سازان‌و کۆبونه‌وه‌ی پێنج قۆڵی‬ ‫ده‌که‌ن بۆ چاره‌سه‌ری پرسه‌که‌‪.‬‬ ‫رۆژ ب���ه‌رۆژ له‌گ���ه‌ڵ نزیکبونه‌وه‌ی‬ ‫کۆتای���ی هاتن���ی ماوه‌ی س���ه‌رۆکی‬ ‫ئێس���تای هه‌رێ���م‪ ‌،‬دۆخی سیاس���یی‬ ‫هه‌رێ���م ب���ه‌ره‌و ئاڵۆزب���ون ده‌چێت‌و‬ ‫پێشکه‌ش���کردنی ‪ 4‬پرۆژه‌ یاس���اش‬ ‫له‌الی���ه‌ن فراکس���یۆنه‌ جی���اوازه‌کان‬ ‫هێنده‌ی تر دۆخه‌ک���ه‌ی ئاڵۆزکردوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌کاتێکدا پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردس���تان ک ‌ه خاوه‌ن���ی گه‌وره‌ترین‬

‫"‪‌ ٪٧٠‬ی‬ ‫كۆمپانیاكان ‌ی‬ ‫سلێمان ‌ی بێكارن"‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری تۆم���اری كۆمپانیاكان‬ ‫له‌ش���اری سلێمانی ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ نه‌توانراوه‌ خوێندنه‌وه‌یه‌كی ئابوریانه‌‬ ‫ب���ۆ كه‌رت���ی بازرگان���ی‌و وه‌به‌رهێنان‬ ‫بكرێ���ت بۆیه‌ ئێس���تا حكومه‌ت باجی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌دات‌و ترس���ی ل���ه‌وه‌ش هه‌یه‌‬ ‫كوردس���تان ببێته‌ یۆنان���ی دوه‌م‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "‪٪٧٠‬ی‌ كۆمپانیاكانی‌ سلێمانی‌‬ ‫بێكارن"‪.‬‬ ‫زری���ان محه‌م���ه‌د‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ۆران‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئیس���ماعیل به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫تۆماركردنی كۆمپانیاكان له‌س���لێمانی‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ زۆرب���ه‌ی‌ كۆمپانیاكان‬ ‫شكستیان هێناوه‌و توشی كێشه‌ بون‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "زیاتر له‌‪٪٧٠‬ی‌ كۆمپانیاكان‬ ‫بێكارن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی كاریشیان هه‌یه‌ توشی‬ ‫كێشه‌ بون له‌م قه‌یرانی داراییه‌دا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠١٤‬دا ب���ه‌راورد به‌س���اڵی‬ ‫‪ ٢٠١٣‬نیواونیو تۆماركردنی كۆمپانیاو‬ ‫كارو چاالكیه‌كان���ی كۆمپانیاكان كه‌می‬ ‫كردوه‌ به‌ه���ۆی قه‌یرانه‌كه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی ‪٢٠١٥‬ه‌وه‌ قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫تۆخت���ر بوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش كاری‬ ‫كردوه‌ته‌ سه‌ر بێكاربونی كۆمپانیاكان‌و‬ ‫ناردنه‌وه‌ی كارمه‌ن���دان‌و بێكاربونیان‌و‬ ‫زیادبونی رێژه‌ی‌ بێكاری"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "كه‌رت���ی تایبه‌ت توش���ی‬ ‫شكس���ت‌و زیانێك���ی ت���ه‌واو ب���وه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی خوێندنه‌وه‌ی‌ نادروستی‬ ‫رابردوه‌ له‌ب���واری وه‌به‌رهێناندا چونكه‌‬ ‫واده‌زانرا به‌خشینی سه‌روه‌ت‌و سامانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و ته‌خش���ان‌و په‌خش���انكردنی‬ ‫واڵت ده‌بوژێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری تۆم���اری كۆمپانیاكان‬ ‫ترس���ی خۆی نه‌ش���ارده‌وه‌ له‌وه‌ی كه‌‬ ‫كوردس���تان نه‌بێ���ت به‌یۆنانی دو‌هم‌و‬ ‫توش���ی ئیفالس���بونی گه‌وره‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌وڵه‌ت قه‌رزاره‌و داهاتیش���ی‬ ‫به‌ره‌و كه‌می رۆیشتوه‌‪.‬‬

‫فراکس���یۆنه‌ له‌په‌رله‌ماندا‪ ،‬ڕازی نیی ‌ه دیک���ه‌‪ ،‬قه‌اڵدزه‌یی ده‌ڵێت "پرۆژه‌که‌ی‬ ‫ئه‌و یاسایه‌ هه‌موار بکرێته‌وه‌و قسه‌ی ئێم��� ‌ه ش���تێکی تایبه‌تیی���ه‌و ئه‌مڕۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی ب���ۆ ده‌کرێت‌و ماده‌کانی‬ ‫له‌باره‌و‌ه بکرێت‪.‬‬ ‫له‌و نێوه‌نده‌دا الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌کانی باڵوده‌کرێته‌وه"‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ه���ه‌ردو فراکس���یۆنی‬ ‫کوردس���تانیش پرۆژ‌ه یاسای خۆیان‬ ‫پێشکه‌ش به‌س���ه‌رۆکایه‌تی په‌رله‌مان یه‌کێت���ی‌و گ���ۆڕان پرۆژه‌کانی���ان‬ ‫له‌میدیاکاندا باڵوکردوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫کردوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی فراکس���یۆنی بزوتنه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ئیسالمییه‌کان باڵونه‌بوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی فراکس���یۆنی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی له‌په‌رله‌مانی کوردس���تان‪،‬‬ ‫ش���وان قه‌اڵدزه‌ی���ی ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ ئیس�ل�امی رایده‌گه‌یه‌نێت ک��� ‌ه ئه‌وان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێم ‌ه وه‌ک الیه‌ن ‌ه ل���ه‌ پرۆژه‌ک���ه‌دا داوای سیس���تمی‬ ‫ئیس�ل�امییه‌کان پرۆژه‌مان پێشکه‌ش په‌رله‌مانییان ک���ردوه‌و داوایان کردو‌ه‬ ‫کردوه‌و ه���ه‌ر حیزب‌و فراکس���یۆنێک س���ه‌رۆکی هه‌رێ���م له‌په‌رله‌مان���ه‌و‌ه‬ ‫تێڕوانین���ی خ���ۆی له‌باره‌ی پرس���ی هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬نه‌ک له‌الیه‌ن راس���ته‌وخۆ‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمه‌و‌ه له‌پرۆژه‌یه‌کدا له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوێن���ێ‪ ،‬دوش���ه‌ممه‌‪ ،‬یه‌کگرت���وی‬ ‫ده‌بڕیوه"‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی جیاوازی نێ���وان پرۆژه‌‌ی ئیسالمی له‌س���ه‌ر ئاستی فراکسیۆن‌و‬ ‫ئیس�ل�امییه‌کان‌و ئ���ه‌وه‌ی الیه‌نه‌کانی مه‌کته‌ب���ی سیاس���یی دو به‌یاننامه‌ی‬

‫گه‌نج ‌ه كه‌نه‌دییه‌ك ‌ه داوا ‌ی لێبوردن له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ ‌ی ده‌كات كه‌خۆی‌ خنكاندوه‌‬ ‫به‌ره‌به‌یان���ی‌ دوێنێ‌ (دوش���ه‌ممه‌)‪،‬‬ ‫هه‌واڵێك���ی‌ سه‌رس���وڕهێنه‌ر خه‌ڵكی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ شوقه‌یه‌كی‌ ش���اری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌خه‌به‌رهێنایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ناوبه‌ناو‬ ‫هه‌واڵ���ی‌ له‌مش���ێوه‌یه‌ له‌ش���اره‌كه‌دا‬ ‫روده‌دات‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌مجاره‌‬ ‫روداوه‌ك���ه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌كه‌س���ێكی‌‬ ‫بیانیه‌وه‌ هه‌بو‪ ،‬هه‌موان ده‌یانپرس���ی‌‪:‬‬ ‫بۆچی‌؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‪ :‬هه‌واڵه‌كه‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫خۆخنكاندنی‌ گه‌نجێك���ی‌ كه‌نه‌دییه‌وه‌‬ ‫بو كه‌ به‌په‌تێك���ه‌وه‌ خۆی‌ به‌باڵكۆنی‌‬ ‫شوقه‌كه‌وه‌ هه‌ڵواس���یبو‪ .‬ئه‌و گه‌نجه‌‬ ‫ن���اوی‌ رای���ان كرێس���ته‌‌و ته‌مه‌نی‌ ‪31‬‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬له‌كه‌نه‌داوه‌ هاتبوه‌ سلێمانی‌ بۆ‬ ‫كاركردن له‌گه‌ڵ كۆمپانیایه‌ك به‌ناوی‌‬ ‫هالی‌ پرۆتۆن‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ش���ایه‌تحاڵه‌كان‪ ،‬كرێستی‌‬ ‫شه‌و تا دره‌نگانێك‌و تا كاژێر ‪ 11‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوڕێك���ه‌ی‌ له‌باڵكۆنه‌كه‌ دانیش���تون‪،‬‬ ‫كاتێك هاوڕێك���ه‌ی‌ ده‌چێته‌ ژوره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬به‌اڵم كرێس���تی‌ ك���ه‌ ژوره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ب���ه‌رده‌م باڵكۆنه‌كه‌‪ ،‬خۆی‌‬ ‫به‌به‌ربه‌س���تی‌ باڵكۆنه‌كه‌ هه‌ڵواسیوه‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ نامه‌كانی‌ جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌نزیك ماڵه‌وه‌ رایان‬ ‫كرێستیان بینیوه‌‪ ،‬وا باسیی‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌مه‌و ئێواران به‌جلی‌ ماڵه‌وه‌‬ ‫هاتوه‌ته‌ده‌ره‌وه‌و له‌ده‌وری‌ شوقه‌كه‌یان‬ ‫پیاسه‌ی‌ كردوه‌‪ .‬ئه‌وان ده‌ڵێن‪" :‬رایان‬ ‫ریشێكی‌ ته‌نكی‌ زه‌ردی‌ هه‌بو‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ سێ‌ چوار كه‌سی‌ دیكه‌دا بو"‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌پاسه‌وانه‌كانی‌ شوقه‌كانی‌‬ ‫به‌هاران���ی‌ نزیك س���ه‌رچنار كه‌ رایان‬ ‫له‌ش���وقه‌ی‌ ژم���اره‌ ‪7‬دا ده‌ژی���ا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ باس���ی‌ له‌وه‌ ك���رد كه‌" كاتێك‬ ‫هاوڕێكان���ی‌ ئێمه‌ به‌یان���ی‌ زو كاژێر ‪5‬‬ ‫هاتبون‪ ،‬روداوه‌كه‌ رویدابو ده‌ستبه‌جێ‌‬ ‫پۆلیسیان ئاگاداركردبوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬یه‌كێ���ك له‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵیدابو باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌و‬ ‫س���ێ‌ نامه‌ی‌ له‌پاش خۆی‌ جێهێشتوه‌‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ی ک ‌ه‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێكیان بۆ دایكیه‌ت���ی‌‌و یه‌كی‌‬ ‫تریان بۆ هاوڕێ‌ كچه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش ك���رد‬ ‫به‌اڵم سه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‪ ،‬وته‌بێژی‌ بێ���ت‪ ،‬دادوه‌ر داوای‌ وه‌رگێڕی‌ قانونی‌ لێ���ی‌ تێگه‌یش���توین‪ ،‬داوای‌ لێبوردن‬ ‫پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ بۆ ئاوێنه‌ ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆی‌ وه‌ربگێڕێت‪ ،‬له‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ی‌‌و كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ ك���ه‌ هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌و‬ ‫واده‌رده‌كه‌وێ���ت كێش���ه‌ی‌ هه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬وه‌سێتنامه‌كه‌ ئه‌گه‌ر قانونی‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ وه‌ك الیه‌نی‌ پۆلیس ده‌كات كه‌ هه‌ستاوه‌ به‌م كاره‌"‪.‬‬

‫عیماد ئه‌حمه‌د‪:‬‬

‫خااڵنه‌ ئاش���کرا بکات که‌له‌سه‌ری ناکۆک ل���ه‌و کۆبونه‌وه‌ی���ه‌دا پارت���ی به‌فه‌رمی‬ ‫داوای دواخس���تنی کۆبونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆی‬ ‫بون‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناوه‌ڕۆک���ی کۆبونه‌وه‌ی په‌رله‌مانی���ان کردوه‌و هه‌روه‌ه���ا وتیانه‌‬ ‫ئه‌م���ڕۆی یه‌کێت���ی له‌گ���ه‌ڵ هه‌ریه‌ک���ه‌ "ده‌بێت یه‌کێتی له‌نێوان گۆڕان‌و پارتیدا‬ ‫له‌یه‌کگرت���وی ئیس�ل�امی‌و کۆمه‌ڵ���ی یه‌کێکیان هه‌ڵبژێرێت"‪.‬‬ ‫دوێن���ێ مەکتەب���ی سیاس���ی پارتی‌‬ ‫ئیس�ل�امی پرسی س���ه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪،‬‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د نه‌یشارده‌وه‌ کۆبونه‌وه‌که‌ دیموکراتی‌ کوردستان‌و یەکێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫بۆ ئه‌و پرس���ه‌و قسه‌کردنه‌ له‌سه‌ر چه‌ند کوردس���تان لەماڵی نێچیرڤان بارزانی‪،‬‬ ‫جێگ���ری‌ س���ەرۆکی‌ پارت���ی‌ لەهەولێر‬ ‫پرسێکی دیکه‌ش‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیاریه‌کان���ی ئاوێن���ه‌ کۆبونەوە‪.‬‬

‫سوپاس‌و پێزانینی‌ خۆمان ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"چاپخان���ه‌ی‌ كوردس���تان"ی‌ به‌ڕێز‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬كه‌ له‌چه‌ند مانگی‌ رابردودا‬ ‫به‌ته‌نگمان���ه‌وه‌ هاتون‌و س���ه‌ڕه‌رای‌‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‌ قه‌رزێك���ی‌ زۆری‌‬ ‫پاره‌ی‌ چاپ‌و دواكه‌وتنی‌ گه‌یشتنی‌‬ ‫الپ���ه‌ڕه‌كان به‌چاپخان���ه‌‪ ،‬درێغییان‬ ‫نه‌كردوه‌ له‌هاوكاری‌ كردنمان‪ .‬به‌بێ‌‬ ‫هاوكاری‌ ئه‌و به‌ڕێزانه‌ به‌رده‌وامبونی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ زه‌حمه‌ت ب���و‪ ،‬هاوكارییان‬ ‫جێی‌ رێزو سوپاسه‌‪.‬‬ ‫ ئاوێنه‌‬

‫رایان كرێست لێ خۆهه‌ڵواسیبو‬ ‫"ئه‌وانه‌ش���ی‌ له‌گه‌ڵی���دان ب���اس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ بارودۆخ���ی‌ ده‌رونی‌ ته‌واو‬ ‫نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و که‌سانه‌ی هاوکاری ئاوێنه‌یان کرد‬

‫سوپاسنامه‌‬

‫له‌چه‌ند خاڵێکدا له‌گه‌ڵ پارتی ناکۆکین‬

‫وته‌بێ���ژی مه‌کته‌بی سیاس���ی یه‌کێتی‬ ‫ئاش���کرایده‌کات له‌کۆبونه‌وه‌‌که‌ی دوێنێ‬ ‫(دوشه‌ممه‌) مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی‌و‬ ‫پارتی له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێک ناکۆک بون‪.‬‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬عیم���اد ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫وته‌بێ���ژی مه‌کته‌ب���ی سیاس���ی یه‌کێتی‬ ‫له‌لێدوانێکی تایبه‌تدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"دوێن���ێ له‌کۆبونه‌وه‌که‌دا له‌س���ه‌ر چه‌ند‬ ‫خاڵێک ناکۆک‌و له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێکیش‬ ‫کۆک بوین"‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاماده‌بێت ئه‌و‬

‫جیاوازی له‌س���ه‌ر پرسی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫هه‌رێم باڵوکرده‌وه‌‪ .‬یه‌کگرتو داوا ده‌کات‬ ‫الیه‌نه‌کان به‌په‌ل��� ‌ه کۆبونه‌وه‌ی پێنج‬ ‫قۆڵی ئه‌نجامبده‌ن بۆ چاره‌س���ه‌کردنی‬ ‫کێشه‌ی پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسیی یه‌کگرتوی‬ ‫ئیسالمیی کوردستان‪ ،‬سه‌میر سه‌لیم‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێم ‌ه‬ ‫پێمان وایه‌ پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت له‌ڕێی س���ازانی نیش���تیمانی‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بکرێت‪ ،‬بۆ ئه‌و سازانه‌ش‬ ‫ئێم ‌ه داوامان کردو‌ه کۆبونه‌وه‌ی پێنج‬ ‫قۆڵی ئه‌نجامبدرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌میر س���ه‌لیم پێ���ی وا نییه‌ ک ‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان به‌ته‌نه���ا بتوانێ���ت ئ���ه‌و‬ ‫پرس��� ‌ه یه‌کالیی بکاته‌و‌ه "پێمان وای ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ناتوانێت ئه‌و پرسه‌ یه‌کالیی‬ ‫بکاته‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌پش���ت هه‌مو‬

‫فراکسیۆنه‌کانه‌وه‌ حیزبێک ئاماده‌یه‌و‬ ‫هه‌ر حیزبێکیش به‌رنامه‌و روئیای خۆی‬ ‫هه‌یه‌ تاوه‌کو حیزبه‌کان کۆبونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫پێنج قۆڵی هاوب���ه‌ش نه‌که‌ن‪ ،‬پێمان‬ ‫وانییه‌ له‌په‌رله‌ماندا بگه‌نه‌ رێکه‌وتن"‪.‬‬ ‫ش���وان قه‌اڵدزه‌ی���ی نیگه‌ران��� ‌ه له‌و‬ ‫دۆخه‌ی ئێس���تا به‌هۆی ئه‌و پرسه‌و‌ه‬ ‫هاواڵتیانی هه‌رێم���ی گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "دۆخه‌که‌ زۆر ئاڵۆزبوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫هاواڵتیانی کوردس���تان له‌س���ه‌رده‌می‬ ‫ش���ه‌ڕی ناوخۆ نیگه‌رانتره‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫پێویس���ته‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌کان قسه‌ی‬ ‫جددی له‌وباره‌یه‌و‌ه بکه‌ن‪ ،‬نه‌ک قسه‌ی‬ ‫شه‌رمنانه‌‪ .‬ئه‌م بابه‌ته‌ هی ئه‌وه‌ نیی ‌ه‬ ‫الیه‌نه‌کان به‌خامۆش���ی‌و شه‌رمنانه‌و‌ه‬ ‫قس���ه‌ی ل���ێ بکه‌ن‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی هه‌م‬ ‫له‌بۆشایی یاسایی به‌دوربین‪ ،‬هه‌م یاسا‬ ‫بتوانێت رێوشوێنی خۆی بگرێت"‪.‬‬

‫له‌باره‌ی بونی فش���ار له‌سه‌ریان بۆ‬ ‫پاش���گه‌زبونه‌وه‌یان له‌پرۆژه‌که‌ی���ان‌و‬ ‫له‌هه‌ڵوێس���تیان‪ ،‬قه‌اڵدزه‌یی جه‌ختی‬ ‫ل���ه‌وه‌ ک���رده‌و‌ه که‌ "خ���اوه‌ن بڕیاری‬ ‫خۆمانین‌و هیچ فش���ارێک کاریگه‌ریی‬ ‫نابێت له‌سه‌رمان"‪.‬‬ ‫دوێنیش ده‌نگۆیه‌ک باڵوبوه‌وه‌ که‌‬ ‫گوای���ه‌ فراکس���یۆنی یه‌کگرتو له‌ژێر‬ ‫فش���اردا ئیمزای خۆی کشاندوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پرۆژه‌که‌یان ب���ۆ هه‌مواری‬ ‫یاسای س���ه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌یاننامه‌که‌یان���دا‪ ،‬فراکس���یۆنی‬ ‫یه‌کگرت���و ئ���ه‌وه‌ی به‌تون���دی‬ ‫ڕه‌تکردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌میر سه‌لیم له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"فراکسیۆنه‌که‌مان رۆڵی خۆی بینیوه‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی کرا پروپاگه‌نده‌یه‌کی بێ مانا‬ ‫بو به‌رامبه‌ر به‌فراکسیۆنه‌که‌مان"‪.‬‬

‫ژ‬

‫ناو‬

‫دینار‬

‫دۆالر‬ ‫‪100‬‬

‫‪1‬‬

‫ئه‌نوه‌ر ساڵح شه‌ریف‬

‫‪2‬‬

‫که‌مال سه‌عید خدر‬

‫‪50000‬‬

‫‪3‬‬

‫نه‌وزاد ئه‌حمه‌د‬

‫‪25000‬‬

‫‪4‬‬

‫به‌ڕێزێک نه‌یویست ناوی‬ ‫باڵوبکرێته‌وه‌‬

‫‪5‬‬

‫کامه‌ران محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‬ ‫(کۆمپانیای گۆیژه‌)‬

‫‪6‬‬

‫به‌ڕێزێک له‌شاری سۆران‬

‫‪100‬‬

‫‪7‬‬

‫جوتیار عه‌لی بۆسکانی‬

‫‪500‬‬

‫‪10000‬‬ ‫‪3000000‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫شه‌ڕ ‌ی ئیراده‌كان له‌په‌رله‌مان ‌ی كوردستان یه‌كالده‌كرێته‌وه‌‬

‫‪3‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د سورن له‌سه‌ر هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌ی یاسا ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئه‌مڕۆ په‌رله‌مانی‌ كوردستان روداوێكی‌‬ ‫مێژویی‌ گرنگ به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت‪،‬‬ ‫كه‌ یه‌كه‌م خوێندنه‌وه‌ بۆ پرۆژه‌كانی‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬پارتی‌ ناڕازییه‌و گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتیش سورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌كه‌ رێچكه‌ی‌ یاسایی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫دوێن���ێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫به‌ئیمزای‌ د‪.‬یوس���ف‌و فه‌خره‌دین قادر‬ ‫بڕی���اری‌ دا هه‌رس���ێ پرۆژه‌ یاس���ای‬ ‫هه‌مواری سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم (گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌و ئیس�ل�امییه‌كان) بخات���ه‌‬ ‫خشته‌ی كاری كۆبوونه‌وه‌ی سبه‌ینێوه‌‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ جه‌عفه‌ر ئمینكی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ئاماده‌ بێت ئیمزای‌‬ ‫خۆی‌ بخاته‌ سه‌ر ئه‌و پرۆژه‌یاسایه‌ كه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌درێژای���ی‌ رۆژی‌ دوێن���ێ‌‌و ت���ا‬ ‫به‌ره‌به‌یانی���ی ئه‌م���ڕۆ ‪ ،6/23‬زی���اد‬ ‫له‌به‌رپرس���ێكی‌ پارتی‌ له‌س���ه‌ر هێڵ‌‬ ‫بون بۆ ئه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان دوا بخرێ���ت به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌ ك���ه‌ له‌چه‌ندین‬ ‫ڕێگه‌ی‌ جیاوازه‌وه‌ هه‌وڵی‌ داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫س���ه‌ڕه‌رای‌ هه‌مو ئه‌وانه‌ش بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‌و ئیس�ل�امییه‌كان سور‬ ‫بون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‪.‬‬ ‫له‌زۆرانب���ازی‌ ئی���راده‌ی‌ پارت���ی‌‌و‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ركه‌به‌ریدا‪ ،‬وا ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و هێ���رۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و هه‌واڵنه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ پێداگری‌ له‌هه‌مواری‌ یاسای‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و گۆڕینی‌ سیسته‌می‌‬ ‫كوردس���تان له‌س���ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌ زی���اد له‌جارێك‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌فه‌خره‌دین قادر سكرتێری‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ كردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئیمزای‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پرۆژه‌یاس���اكه‌ بكێش���ێته‌وه‌‬ ‫تا ل���ه‌ڕوی‌ یاس���اییه‌وه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫په‌كبخرێت به‌و پێیه‌ی‌ دو ئه‌ندام له‌كۆی‌‬ ‫سێ‌ ئه‌ندامی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ئیمزایان له‌سه‌ر نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو‬ ‫نه‌چوه‌ته‌ ژێر باری‌ ئه‌وه‌وه‌‪.‬‬ ‫فه‌خره‌دی���ن ق���ادر‪ ،‬س���كرتێری‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د‪" ،‬پارت���ی‌ ئیس���تفزاز بوه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت ئێوه‌ چ���وار الی���ه‌ن یه‌كتان‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌راس���تیدا به‌وشێوه‌یه‌‬

‫نیه‌و ته‌نه���ا ده‌مانه‌وێت خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌م بۆ ئ���ه‌و پرۆژانه‌ بكه‌ین‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وان سورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێیان‬ ‫قبوڵناكرێت‪".‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ���ت‪ ،‬فه‌خره‌دی���ن ق���ادر‬ ‫وت���ی‌ "ئێم���ه‌ ئه‌مڕۆ ئام���اده‌ ده‌بین‌و‬ ‫هیوادارین هیچ حاڵه‌تێكی‌ نائاس���ایی‌‬ ‫دورس���تنه‌بێت‪ ،‬تا بتوانین كۆبونه‌وه‌‬ ‫ئاساییه‌كه‌ ئه‌نجامبده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك���ه‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫له‌ژێر فشاریی‌ سیاس���یدان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌حزبه‌كانی‌ خۆش���یانه‌وه‌و الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و كۆبونه‌وه‌ چاره‌نوسسازه‌ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ به‌رده‌وام له‌سه‌ر خه‌ت بون‪.‬‬ ‫فه‌خره‌دین قادر ئه‌وه‌ ناش���ارێته‌وه‌و‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬م���ن له‌الیه‌ن‬ ‫حزبه‌ك���ه‌ی‌ خۆم���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی���م‬ ‫پێوه‌كراوه‌و ده‌ڵێن داوامان لێكراوه‌ كه‌‬ ‫سكرتێری‌ په‌رله‌مان ده‌بێت ئیمزاكه‌ی‌‬ ‫بكش���ێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمی‌ من ئه‌وه‌‬ ‫ب���وه‌ كه‌ ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ به‌واژۆی‌ من‬ ‫ته‌واو نابێت‌و بڕیاری‌ له‌سه‌ر دراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ "ئێس���تا‬ ‫كاته‌ك���ه‌ دره‌نگ���ه‌و چه‌ن���د پ���رۆژه‌‬ ‫یاس���ایه‌كیش پێشكه‌ش���كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ حاڵه‌تێكی‌ دور له‌ئیس���تفزازی‌‬

‫سیاس���یی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ ب���ۆ پارتی‌‌و‬ ‫هه‌ر الیه‌نێكی‌ تر‪ .‬ئێمه‌ له‌سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان كاتێ���ك ویس���تمان ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌یاسایانه‌ بخه‌ینه‌ كاری‌ دانیشتنی‌‬ ‫ئه‌مڕۆوه‌ كه‌ له‌الیه‌ن فراكسیۆنه‌كانه‌وه‌‬ ‫پێشكه‌ش���كراوه‌‌و كاتێ���ك پارت���ی‌‬ ‫دیموك���رات ئه‌مه‌ی���ان بیس���ت‪ ،‬زۆر‬ ‫نیگه‌ران بون"‪.‬‬ ‫به‌اڵم فراكسیۆنی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ به‌ئاس���ایی‌ ناوده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم تا‬ ‫كاژێرێك ب���ه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ بڕیاریان‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬به‌ش���داریی‌ ده‌ك���ه‌ن یاخود‬ ‫نا‪ ،‬یه‌كێك له‌ئه‌گ���ه‌ره‌كان ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ كار له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ بكات له‌ڕوی‌‬ ‫ت���ه‌واو نه‌بون���ی‌ نه‌س���ابی‌ قانوییه‌وه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌م���ڕۆی‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫په‌كبخات‪.‬‬ ‫ئومێد خۆشناو‪ ،‬سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ئه‌مڕۆ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ ئاس���اییه‌كان‌و ئێمه‌ش‬ ‫وه‌ك فراكس���یۆنی‌ پارتی‌ س���ه‌عاتێك‬ ‫پێش���تر كۆبونه‌وه‌ی‌ خۆمان ده‌كه‌ین‌و‬ ‫بڕیارده‌ده‌ی���ن ت���ا ب���ه‌چ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌ش���داریی‌ ده‌كه‌ین‌و هه‌ڵس���وكه‌ت‌و‬ ‫كاره‌كانمان چی‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت‪" ،‬ئێم���ه‌ بڕی���اری‌‬

‫پێش���وه‌خته‌مان نی���ه‌و هه‌م���و ئ���ه‌و‬ ‫ده‌نگۆیان���ه‌ ره‌تده‌كه‌ین���ه‌وه‌ ك��� ‌ه‬ ‫له‌میدیاكان���ه‌وه‌ له‌باره‌ی‌ ره‌وش���ی‌ ناو‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌وه‌ قسه‌وباس���ی‌ له‌باره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ته‌كس���اس نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫حه‌ره‌می‌ په‌رله‌مان به‌شێكه‌ له‌شه‌ره‌ف‌و‬ ‫شكۆی‌ ئێمه‌"‪ .‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌و پرۆژانه‌ش���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫بۆ هه‌مواری‌ یاس���ای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫خۆش���ناو‬ ‫پێشكه‌ش���كراون‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪" :‬ئه‌وانه‌ی ئ���ه‌و پڕۆژانه‌یان‬ ‫پێشكه‌ش���كردوه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وانه‌ن باسی‌‬ ‫پش���ێوی‌‌و باری‌ نائاس���ایی‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پڕۆژه‌كانیش مه‌به‌س���تێكی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌بو كه‌ گفتوگۆو دانوستانه‌كانی‌‬ ‫نێوان الیه‌نه‌كان‌و لیژنه‌ی‌ ده‌س���توریی‌ ‬ ‫په‌كبخ���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ جگ���ه‌ له‌موزایه‌ده‌‬ ‫هچی‌ دیكه‌ نه‌بو‪ ،‬خۆزگه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانیش نه‌یخس���تایه‌ته‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م���ڕۆ له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردستان روده‌دات‪ ،‬شه‌ڕی‌ ئیراده‌ی‌‬ ‫حیزبه‌كانه‌‪ ،‬پارت���ی‌ له‌الیه‌ك‌و گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ئیس�ل�امییه‌كانیش له‌الیه‌كی‌‬ ‫ت���ر‪ ،‬له‌نێو ئه‌م هێزان���ه‌دا ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫پارتییه‌ كه‌ پرۆژه‌ی‌ نییه‌ بۆ هه‌مواری‌‬ ‫یاس���ایی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و هیچ‬ ‫ده‌ستپێشخه‌رییه‌كیشیان نییه‌‪.‬‬

‫پارتی‌ ئیستفزاز‬ ‫بوه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئێوه‌ چوار الیه‌ن‬ ‫یه‌كتان گرتوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌راستیدا‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ نیه‌و‬ ‫ته‌نها ده‌مانه‌وێت‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م بۆ ئه‌و‬ ‫پرۆژانه‌ بكه‌ین‬

‫ته‌نها گۆڕان پێداگریی‌ له‌سه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌كات‬

‫محه‌مه‌د ‌ی حاج ‌ی مه‌حمود‪ :‬ئه‌گه‌ر حزب پڕۆژ‌ه ده‌دات به‌په‌رله‌مان‪ ،‬بۆچ ‌ی سه‌رۆك ‌ی حزبه‌كه‌ نابێت به‌په‌رله‌مانتار؟‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حمود‪ ،‬سكرتێری‌‬ ‫حزبی‌ سۆشیالیست دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌پرسێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫حزب پڕۆژه‌ ده‌دات به‌په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫بۆچی‌ سه‌رۆكی‌ حزبه‌كه‌ نابێت‬ ‫به‌په‌رله‌مانتار؟"‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت‪ :‬من‬ ‫پێمباشه‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌‬ ‫كه‌ باسی‌ سیستمی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بڕۆن بخوێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫ته‌نها بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان پێداگریی‌‬ ‫له‌سه‌ر كۆبونه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌كات‬ ‫له‌سه‌ر پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌نێو ئه‌م ته‌ش���ه‌نوجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌الیه‌نه‌كان���ه‌وه‌ دی���اره‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پرس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌رای‌‬ ‫ت���ۆ له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌م���ڕۆدا چی‌‬ ‫روده‌دات؟‬ ‫محه‌مه‌د حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬پێموایه‌‬ ‫ه���ه‌ر یه‌كێك له‌الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ قورسی له‌سه‌ر شانه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ئێس���تادا كه‌ كوردس���تان‬ ‫دوچ���اری‌ ش���ه‌ڕێكی‌ درێژخای���ه‌ن‬ ‫هات���وه‌و قه‌یرانێكی‌ دارای���ی‌‌و به‌نزین‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاریی‌‌و كێش���ه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌م واڵته‌ كێ‌ به‌رپرس ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ پێویس���تی‌ به‌رێكه‌وتن���ی‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانه‌‪ .‬چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ هێزه‌ سیاس���یه‌كاندا‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان خۆی‌ پێشنیاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان هاوشێوه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫ئه‌و هێزه‌ی‌ نیه‌ كه‌ سه‌رۆكی‌ حزبه‌كان‬ ‫له‌ن���او په‌رله‌ماندا ب���ن‪ ،‬بۆیه‌ داوایكرد‬ ‫ژوری‌ عه‌مه‌لیات دروس���تبكرێت‪ ،‬واته‌‬ ‫بڕی���اره‌كان بگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ حزبه‌كان‪.‬‬ ‫مانای‌ وایه‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان خۆی‌‬ ‫ب���ڕوای‌ وانیه‌ ك���ه‌ بڕی���اره‌كان له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان���دا هه‌م���وی‌ جێبه‌جێبكرێت‪.‬‬ ‫پێویسته‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتیی‌‌و میلله‌ت‬ ‫بخرێته‌ س���ه‌رو به‌رژه‌وه‌ندی‌ حزبیه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ ئێس���تا ك���ورد له‌دوڕێیانی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی‌ ناڕازییه‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ‪ ،‬ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ بكرێت‪ ،‬هیچ‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ك له‌ئارادایه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێك هۆشداریی‌ له‌باره‌وه‌ ده‌ده‌ن؟‬ ‫محه‌م���ه‌د حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬خۆی‌‬

‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌ناو خه‌ڵكدا‬ ‫بكرێت خۆم كاندید‬ ‫ده‌كه‌م‪ .‬به‌اڵم له‌ناو‬ ‫په‌رله‌ماندا یه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانتارمان‬ ‫هه‌یه‬

‫ی مه‌حمود‬ ‫محه‌مه‌د حاج ‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا مه‌سه‌له‌كه‌ به‌وشێوه‌یه‌ نیه‌‬ ‫په‌رله‌مان زۆرینه‌ بێت‌و بڕیارێك بدات‌و‬ ‫جێبه‌جێبكرێت‪ ،‬به‌ڵك���و لێره‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ‪ 100‬كورسیش���ی‌ هه‌بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫بڕیاربدات‌و پارتی‌ جێبه‌جێینه‌كات‪ ،‬واتا‬ ‫جێبه‌جێناكرێ���ت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا گۆڕانیش هاتوه‌ته‌ پێش���ه‌وه‌و‬ ‫بوه‌ت���ه‌ س���ێكوچكه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫ئه‌م س���ێ‌ هێزه‌ له‌رێگ���ه‌ی‌ گفتوگۆوه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ مه‌س���ه‌له‌كان بك���ه‌ن‪.‬‬ ‫خ���ۆ ره‌نگه‌ الیه‌نێك له‌ن���او په‌رله‌مان‬ ‫بتوانن ده‌نگی‌ زیات���ر بهێنن‌و بڕیارێك‬ ‫بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئایا له‌س���ه‌ر ئه‌رزی‌ واقع‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان جێبه‌جێده‌كرێت؟‬ ‫بێگومان نه‌خێر‪ .‬له‌م حاڵه‌ته‌شدا ده‌بێت‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ چوارگۆش���ه‌ی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫دو ئیداره‌ی���ی‌ كه‌ بڕواناك���ه‌م خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان ئه‌مه‌ قبوڵبكات‪ .‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا كام الیه‌ن زۆر پێداگره‌‬

‫كه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان بكرێت؟ ‬ ‫محه‌مه‌د حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬به‌نزیكه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌كان بۆچون���ی‌ جیاجیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ته‌نها بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان پێداگریی‌ له‌س���ه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌رچه‌ند قسه‌ش���مان له‌گه‌ڵ‬ ‫كردون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان پێداگرن له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ بۆ خوێندنه‌و‌هی‌‬ ‫یه‌كه‌م بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پرس���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ گرنگه‌ كه‌ ئێستا له‌م كاتی‌‬ ‫قه‌یرانانه‌دا ده‌هێنرێته‌به‌ر باس؟ ‬ ‫محه‌م���ه‌د حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪ :‬ئێمه‌‬ ‫شته‌كانمان كه‌ كاتێك ده‌گاته‌ كۆتایی‌‪،‬‬ ‫ئینج���ا باس���ی‌ ده‌كه‌ین‪ 24 ،‬س���اڵه‌‬ ‫ل���ه‌م واڵت���ه‌ حاكمی���ن‪ ،‬نه‌مانتوانیوه‌‬ ‫ده‌س���تورێك بۆ خۆم���ان دابنێین كه‌‬ ‫ئه‌سڵی‌ بابه‌ته‌كانه‌‪ ،‬كه‌ ده‌ستورێكیشت‬ ‫نه‌بو‪ ،‬پێوه‌رێك نابێ���ت بۆئه‌وه‌ی‌ كێ‌‬

‫ده‌بێ���ت به‌په‌رله‌مانتار‪ ،‬ك���ێ‌ ده‌بێته‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ واڵت‌و وه‌زیر‪...‬هتد‪ .‬خاڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ر په‌یوه‌س���ته‌ به‌پێكهێنان���ی‌ ئه‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ی‌ ئێستا‪ ،‬كه‌ خۆیان له‌كاتی‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردندا ناویان نابو چوار‬ ‫ساڵی‌ ئارامی‌‌و پێكه‌وه‌ژیان‌و ئاوه‌دانی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 2‬س���اڵه‌ خه‌ڵك‬ ‫توشی‌ چه‌ندین گرفت‌و ماڵوێرانی‌ بوه‌‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ دواوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ت���ۆ پێتباش���ه‌ میكانیزمی‌‬ ‫دیاریكردن���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م به‌چ‬ ‫شێوه‌یه‌ك بێت؟‬ ‫محه‌م���ه‌د حاج���ی‌ مه‌حم���ود‪ :‬من‬ ‫پێمباش���ه‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئ���ه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌‬ ‫كه‌ باس���ی‌ سیستمی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بڕۆن بخوێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫سیس���تمی‌ سیاس���یی‌ له‌كوردس���تان‬ ‫سیس���تمێكی‌ تێكه‌ڵ���ه‌‪ ،‬چونكه‌ چونی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ بۆ كوبانێ‌ له‌س���ه‌ر داوای‌‬

‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بوه‌‪ ،‬په‌رله‌مان بڕیاری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر داوه‌و وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫جێبه‌جێیك���ردوه‌‪ ،‬وات���ا هه‌رس���ێ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ به‌ش���داربون تێیدا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین سیس���تمه‌كه‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ناو خه‌ڵك���دا هه‌ڵبژێردرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ دیموكراسی‌ تر بێت‪ .‬خه‌ڵك‬ ‫كه‌ په‌رله‌مانی‌ هه‌ڵبژاردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ بوه‌‬ ‫یاس���ا ده‌رب���كات‌و چاودێری‌ حكومه‌ت‬ ‫بكات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ هه‌ڵنه‌بژێردراوه‌ له‌بری‌‬ ‫‪ 6‬ملیۆن كورد‪ ،‬سه‌رۆكێك هه‌ڵبژێرێت‬ ‫له‌ژورێك���دا‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م���ه‌ روبدات‪3 ،‬‬ ‫ح���زب له‌ژورێكدا رێكده‌ك���ه‌ون له‌بری‌‬ ‫هه‌مو خه‌ڵكی‌ كوردستان راده‌رده‌بڕن‌و‬ ‫بیرده‌كه‌ن���ه‌وه‌و داهات���ی‌ كوردس���تان‬ ‫دابه‌شده‌كه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ش لێره‌وه‌ سه‌یریان‬ ‫بكه‌ی���ن‪ .‬ته‌نانه‌ت ئیش���ی‌ په‌رله‌مانتار‬ ‫ئێس���تا بوه‌ ب���ه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێ���ن‪ :‬ئه‌وه‌‬

‫پاره‌كه‌ له‌به‌غ���دا هات‪ ،‬ئه‌وه‌ ته‌یاره‌كه‌‬ ‫به‌رێكه‌وت‪ ،‬ئه‌وه‌ س���ه‌یاره‌كه‌ په‌نچه‌ر‬ ‫بو‪ ،‬كلیله‌ك���ه‌ له‌بانك نه‌ما‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌م س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم هه‌ر‬ ‫كه‌س���ێك بێت ده‌بێت له‌ن���او خه‌ڵكدا‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت‪ .‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن بۆ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ناو خه‌ڵكدا بكرێت‪ ،‬تۆ خۆت‬ ‫كاندید ده‌كه‌یت؟ ‬ ‫محه‌م���ه‌د حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬هه‌رچه‌ند‬ ‫زوه‌ بۆ ئه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ته‌ئكید ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن له‌ناو خه‌ڵكدا بكرێت خۆم‬ ‫كاندید ده‌كه‌م‪ .‬به‌اڵم له‌ناو په‌رله‌ماندا‬ ‫یه‌ك په‌رله‌مانتارمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوایه‌ مان���ه‌وه‌ی‌ بارزانی‌‬ ‫له‌پۆس���ته‌كه‌یدا پێویس���ته‌ ب���ۆ ئه‌م‬ ‫قۆناغه‌‪ ،‬وه‌ك پارتی‌ باسی‌ ده‌كات؟ ‬ ‫محه‌م���ه‌د حاجی‌ مه‌حم���ود‪ :‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ زیات���ر په‌یوه‌ندی‌ ب���ه‌و پێنج‬ ‫حزبه‌وه‌ هه‌بێت كه‌ له‌س���ه‌ر زۆر ش���ت‬ ‫رێككه‌وت���ون‪ ،‬چونك���ه‌ ئێم���ه‌ له‌ناو‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌و حكومه‌ت‌و هیچ ش���تێكدا‬ ‫به‌شدارنین‪ .‬ئێس���تا كوردستان توشی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك قه‌یرانی‌ ق���وڵ بوه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫هه‌مو كه‌س���ێك ئاس���ان نه‌بێت خۆی‌‬ ‫ب���دات له‌قه‌ره‌ی‌ ئه‌و به‌رپرس���یارێتیه‌‪.‬‬ ‫پێموایه‌ هه‌مو حزبه‌كان حه‌قه‌ كاندیدی‌‬ ‫خۆیان هه‌بێت بۆ هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونی‌ تۆ چیه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ هاوبه‌شه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان؟‬ ‫محه‌مه‌د حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬من له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نیم ح���زب پ���رۆژه‌ی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر په‌رله‌م���ان په‌رله‌مانه‌‪ ،‬حزب‬ ‫بۆ پرۆژه‌ی‌ هه‌ی���ه‌؟ په‌رله‌مان باخۆی‌‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر حزبیش‬ ‫هه‌یه‌تی‌ باته‌س���لیمی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ بكات‌و ئه‌ویش نه‌ڵێت له‌حزبه‌كه‌م‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ .‬واتا ئه‌گه‌ر ح���زب پڕۆژه‌‬ ‫ده‌دات به‌په‌رله‌مان‪ ،‬بۆچی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ نابێت به‌په‌رله‌مانتار؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئێران رۆڵی���ان هه‌یه‌ له‌ وروژاندنی‌ ئه‌م‬ ‫پرسه‌دا؟ ‬ ‫محه‌مه‌د حاجی‌ مه‌حمود‪ :‬له‌كۆنه‌وه‌‬ ‫م���ن بۆچون���م واب���وه‌‪ ،‬ك���ه‌ تاوانه‌كه‌‬ ‫نه‌خه‌ینه‌ س���ه‌ر هیچ كه‌س���ێك‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆم���ان رێكبین هیچ كه‌س���ێك نایه‌ت‬ ‫كێشه‌مان بۆ دروس���تبكات‪ ،‬به‌اڵم كه‌‬ ‫بۆشاییه‌ك دروس���تبو‪ ،‬ره‌نگه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫تریش بێته‌ ن���اوه‌وه‌‪ ،‬یان تۆ ده‌چیت‬ ‫پرس���ی‌ پێبكه‌یت‪ ،‬ئه‌ویش ده‌ڵێت بڕۆ‬ ‫فاڵن شت بكه‌‪ .‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫سه‌رۆكی هه‌رێم له‌ناو پرۆژه‌یاسای الیه‌نه‌كاندا‪..‬‬

‫ئایا یاساكان رێ به‌سێبار‌ه كاندیدكردنه‌وه‌ی بارزانی ده‌ده‌ن؟‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫پرسی كۆتایی هاتنی ویالیه‌تی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ل ‌ه‬ ‫‪ 2015/8/19‬دۆخێكی هه‌ستیاری‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك قورسه‌ بۆ الیه‌نه‌كان‬ ‫خۆیان یه‌كالبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌ نێوان‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم له‌ناو په‌رله‌ماندا بێت یاخود‬ ‫راسته‌وخۆ له‌ناو خه‌ڵكدا‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی له‌ئێستادا پارتی ته‌واوی‬ ‫هه‌وڵ‌و فشاره‌كانی چڕكردۆته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی یاساكان به‌به‌ری به‌رزانیدا‬ ‫بدورێت كه‌ نیازیانه‌ دوای دو خول‌و‬ ‫دو ساڵ درێژكردنه‌وه‌ جارێكی دیكه‌‬ ‫بیخه‌نه‌ سه‌ر ته‌ختی پاشایه‌تی‪.‬‬ ‫سه‌رۆك له‌ناو پرۆژه‌كاندا‬ ‫له‌دوای پرۆژه‌كه‌ی گۆڕان كه‌ به‌ڕونی‬ ‫جه‌خت ده‌كاته‌و‌ه له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌ن���او په‌رله‌مان‌و‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‪،‬‬ ‫یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تانیش‬ ‫پرۆژه‌ی خۆی بۆ هه‌مواری یاس���ای‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی خسته‌ ڕو ‪.‬‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ی له‌م���اده‌ی دوه‌می‬ ‫یاس���ای هه‌مواره‌كه‌ی گۆڕاندا هاتوه‌‬ ‫(په‌رله‌مان���ی كوردس���تان له‌نێ���و‬ ‫پاڵێوراوه‌كاندا له‌ڕێی ده‌نگدانی نهێنی‬ ‫به‌زۆرینه‌ی دو سێیه‌كی ئه‌ندامه‌كانی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌پرۆژه‌ك���ه‌ی یه‌كێتی���دا ش���ێوازی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی جیاوازت���ره‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌ماده‌ی سێیه‌می پرۆژه‌كه‌یاندا هاتوه‌‬ ‫كه‌ هه‌مواری ماده‌ی دوه‌می یاس���ای‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌ ده‌ڵێت (ده‌س���ته‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن له‌ئه‌ندامان���ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان‌و ئه‌ندامانی كوردستان‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌ران���ی عێراق‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان���ی هه‌رێ���م‬ ‫پێكدێت‌و به‌دو له‌سه‌ر سێی ژماره‌ی‬ ‫ئه‌ندامه‌كان���ی له‌ده‌نگدان���ی نهێنیدا‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم هه‌ڵده‌بژێردرێت)‬ ‫ئه‌م بژارده‌ی���ه‌ی یه‌كێتی فۆرمێكی‬ ‫نوێیه‌ له‌ده‌نگدان‌و له‌وێشدا قه‌یرانێكی‬ ‫نوێ دروس���ت ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌وه‌ی هیچ‬ ‫یه‌ك له‌هێزه‌كان ناتوانن دو له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ێی ده‌نگه‌كان به‌ده‌س���ت بێنێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ته‌واوی ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان‌و عێ���راق‌و ئه‌نجومه‌نی‬

‫یه‌كێتیش���دا ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم زیاتر ته‌ش���ریفاتین‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌پرۆژه‌كه‌ی یه‌كێتی���دا فه‌رمانده‌یی‬ ‫هێزه‌ چه‌كداره‌كان له‌سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ده‌س���ێنێته‌وه‌ ده‌یسپێرێ به‌سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك له‌ماده‌ی ‪15‬ی‬ ‫پرۆژه‌ی هه‌مواره‌كه‌ی یه‌كێتیدا هاتوه‌‬ ‫(س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران‬ ‫فه‌رمانده‌ی گشتی هێزی پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫كوردس���تان‌و هێزه‌كانی ئاساییش���ی‬ ‫ناوخۆی هه‌رێمی كوردستان– عێراق‬ ‫ده‌بێت)‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مه‌رجه‌كانی پااڵوتی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫له‌ پرۆژه‌ك���ه‌ی یه‌كێتی���دا خاڵێكی‬ ‫زه‌ق‌و دیار نوس���راوه‌ ك���ه‌ ئاماژه‌یه‌‬ ‫به‌خیانه‌تی حیزب���ه‌كان كه‌ له‌خاڵی‬ ‫حه‌وتی م���اده‌ی شه‌ش���ه‌می پرۆژه‌‬ ‫هه‌مواره‌ك���ه‌ی یه‌كێتی���دا هات���وه‌‬ ‫(به‌ش���دار‌و ه���اوكار نه‌بوبێت له‌هیچ‬ ‫پرۆسه‌یه‌ك كه‌له‌الیه‌ن رژێمی به‌عس‌و‬ ‫هێزه‌ داگیركه‌ره‌كانی كوردس���تان دژ‬ ‫به‌خاك‌و خه‌ڵكی كوردس���تان ئه‌نجام‬ ‫درابێت) لێكدانه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌م بڕگه‌یه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی ناڕاسته‌وخۆ ‪31‬ی ئابی‬ ‫پارتی بێت كه‌ ده‌ڵێن تاكه‌ كاندیدیان ‪1996‬ی بارزانی ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ هێزی‬ ‫ته‌نه���ا بارزانیه‌ ته‌نها (‪ )89‬ئه‌ندامی به‌عسی هێنایه‌ سه‌ر هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی له‌بڕگه‌ی‬ ‫هه‌یه‌و به‌اڵم هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م پێویس���تی ب���ه‌ ‪ 164‬ده‌نگ دوه‌م له‌م���اده‌ی ‪10‬ی هه‌مواره‌ك���ه‌ی‬ ‫یه‌كێتیدا جه‌خت كراوه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی ئه‌وه‌ی (سه‌رۆكی هه‌رێم‌و جێگره‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم ك���ه‌ دوه‌م مه‌رجی تاكۆتایی م���اوه‌ی ویالیه‌ته‌كه‌یان واز‬ ‫الیه‌نه‌كان���ه‌ ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی ل���ه‌ كاری حیزب���ی ده‌هێنن) كه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێ���م ل���ه‌دوای هه‌ڵبژاردنی له‌ ناو بڕگه‌ی���ه‌ ب���ۆ مه‌س���عود بارزانی زۆر‬ ‫په‌رله‌مان���دا گۆڕان جه‌خت ده‌كاته‌وه‌ س���ه‌خت ده‌بێت چونك���ه‌ به‌درێژیی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی س���ه‌رۆكی هه‌رێمی مێژو له‌سه‌رده‌می مه‌ال مسته‌فاشه‌وه‌‬ ‫كوردس���تان پرۆتۆكۆڵ���ی بێ���ت‌و ئه‌وان پۆسته‌ حیزبیه‌كه‌یان له‌پۆسته‌‬ ‫ب���ه‌ هه‌م���ان ش���ێوه‌ له‌پرۆژه‌ك���ه‌ی حكومیه‌كان ال گرنگتر بوه‌‪.‬‬

‫پارتی هه‌وڵ ده‌دات وازهێنان له‌ كاری‬ ‫حیزبی بۆ مه‌سعود‬ ‫الیه‌نه‌كان‬ ‫رازیبۆ بارزانی زۆر سه‌خت‬ ‫بكات بارزانی‬ ‫ده‌بێت چونكه‌ به‌درێژیی‬ ‫دو ساڵی‬ ‫دیكه‌درێژ مێژو له‌سه‌رده‌می مه‌ال‬ ‫ویالیه‌ته‌كه‬ ‫‌یه‌هه‌ر مسته‌فاشه‌وه‌ ئه‌وان‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬ب‬ ‫پۆسته‌ حیزبیه‌كه‌یان‬ ‫رێگه‌و یاسایه‌ك‬ ‫له‌پۆست ‌ه حكومیه‌كان‬ ‫بێت‬ ‫ال گرنگتر بوه‬ ‫پارێ���زگاكان (‪ )245‬ئه‌ندام���ه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان ‪ 111‬ئه‌ندام‌و‬ ‫عێ���راق ‪ 62‬ئه‌ن���دام‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫پارێزگاكانی���ش ‪ 90‬ئه‌ن���دام‪ ،‬ل���ه‌و‬ ‫نێوه‌نده‌ش���دا پارتی (‪ )89‬ئه‌ندام‌و‬ ‫یه‌كێتی (‪‌)48‬و گۆڕان (‪ )50‬ئه‌ندام‌و‬ ‫یه‌كگرتو (‪ )20‬ئه‌ن���دام‌و كۆمه‌ڵیش‬ ‫(‪ )13‬ئه‌ندام‌و كۆتاش (‪ )19‬ئه‌ندام‌و‬ ‫حیس���ك (‪ )2‬دو ئه‌ن���دام‌و هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌ش���یوعی‌و بزوتنه‌وه‌و ئاراس���ته‌ی‬ ‫س���ێیه‌م‌و ب���ه‌ره‌ی توركمانی یه‌كی‬ ‫(یه‌ك) ئه‌ندام ‪.‬‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن���ی كاندیدی‬

‫چاره‌نوسی كورسیه‌كه‌ی بارزانی‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی پارت���ی دیموكرات���ی‬ ‫كوردس���تان هه‌م���و هه‌وڵێك���ی بۆ‬ ‫دانان���ه‌وه‌ی بارزانی���ه‌ به‌اڵم رێس���ا‌و‬ ‫یاساكان به‌ڕونی ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ بارزانی ناتوانێ���ت خۆی كاندید‬ ‫بكاته‌وه‌ ‪.‬‬ ‫له‌یاسای ژماره‌ (‪)19‬ی رۆژی ‪30‬ی‬ ‫حوزه‌یران���ی ‪ 2013‬داو په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان ماوه‌ی ویالیه‌تی بارزانی‬ ‫درێژكرده‌وه‌ به‌اڵم به‌ومه‌رجه‌ی جارێكی‬ ‫دیكه‌ ب���ۆی درێژنه‌كرێته‌وه‌ له‌ماده‌ی‬ ‫دوه‌می یاساكه‌دا هاتوه‌ (ویالیه‌تی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم درێژده‌كرێته‌وه‌ تا‬ ‫(‪ )2015/8/19‬ك���ه‌ ئیت���ر بۆ دوه‌م‬ ‫جار یارای درێژكردنه‌وه‌ی نیه‌‪ .‬واتا‬ ‫به‌پێی یاسا مه‌س���عود بارزانی بۆی‬ ‫نیه‌ ویالیه‌ته‌كه‌ی بۆ درێژبكرێته‌وه‌)‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ی بۆ‬ ‫خولێك���ی دیكه‌ كه‌ زۆرجار ده‌وترێت‬ ‫بارزان���ی خولێك له‌ن���او په‌رله‌مان‌و‬ ‫خولێكیش له‌ناو هاواڵتیان بوه‌ بۆیه‌‬ ‫یه‌ك خولی بۆ ئه‌ژمار ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕونی له‌یاسای ژماره‌ یه‌كی ساڵی‬ ‫‪ 2005‬یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ ك���ه‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م دو خول���ه‌ له‌ناو‬ ‫هاواڵتیان هه‌ڵده‌بژێردرێت‪ .‬به‌اڵم له‌م‬ ‫خوله‌دا وات���ا ‪ 2005‬له‌ناو په‌رله‌ماندا‬ ‫ده‌بێ���ت ب���ه‌و پێی���ه‌ی له‌وكات���ه‌دا‬ ‫ئاماده‌كاریه‌كان نه‌كرا بۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬بۆیه‌ ب���ۆ بارزانی‬ ‫ه���ه‌ردو خوله‌كه‌ ئه‌ژم���ار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی له‌ماده‌ی سێیه‌مدا هاتوه‌‬ ‫(‌ویالیه‌تی س���ه‌رۆكی هه‌رێم بۆ چوار‬ ‫س���اڵه‌و ده‌ش���ێ بۆ جاری دوه‌میش‬ ‫هه‌ڵبژێردرێته‌وه‌) وات���ا بۆ دو خوله‌‬ ‫له‌ماده‌ی دوه‌می یاسای سه‌رۆكایه‌تی‬

‫هه‌رێم���دا هات���وه‌ (هاواڵتیان���ی‬ ‫كوردس���تانی عێ���راق به‌ده‌نگدانێكی‬ ‫گشتی‌و نهێنی‌و راسته‌وخۆ سه‌رۆكێ‬ ‫بۆ هه‌رێم هه‌ڵده‌بژێرن) به‌الم له‌ماده‌ی‬ ‫‪17‬ی یاس���اكه‌دا هات���وه‌ (ب���ه‌ده‌ر‬ ‫له‌حوكم���ی ماده‌ی دوه‌می یاس���اكه‌‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نیشتیمانی كوردس���تان ــ عێراقه‌وه‌‬ ‫به‌زۆرین���ه‌ی ده‌نگ���ی ئه‌ندامه‌كان���ی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت بۆ ویالیه‌تی یه‌كه‌م)‬ ‫وات���ا به‌پێی ت���ه‌واوی یاس���اكان‬ ‫مه‌سعود بارزانی بۆی نیه‌ بۆ خولێكی‬ ‫دیكه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی خۆی كاندید‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ته‌واوی ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان له‌ ‪ 40‬ساڵ‌و به‌ره‌وژوره‌‬ ‫ده‌توان���ن خۆیان كاندی���د بكه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌كۆی دانیشتوانی هه‌رێم كه‌ به‌پێی‬ ‫ئاماری وه‌زاره‌ت���ی پالندانانی هه‌رێم‬ ‫‪ 5‬ملیۆن‌و ‪ 300‬هه‌زار كه‌سه‌ نزیكه‌ی‬ ‫‪ 1‬ملی���ۆن‌و ‪ 500‬ه���ه‌زاری ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌سه‌رو ‪ 40‬س���اڵه‌وه‌یه‌ واتا ده‌توانن‬ ‫خۆی���ان كاندید بكه‌ن بۆ پۆس���تی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی پرۆژه‌یاس���اكه‌ی گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی ده‌بێت هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تاندا ببێ���ت‌و به‌كۆتای���ی‬ ‫هاتن���ی خولی په‌رله‌مانیش ویالیه‌تی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمیش كۆتایی بێت‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ئێستادا خولی چواره‌می په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان دو س���اڵی م���اوه‌ واتا‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌ناو‬ ‫په‌رله‌ماندا بێت یاخود له‌ناو خه‌ڵكیدا‬ ‫بۆ دو س���اڵه‌ بۆیه‌ ئه‌گه‌ره‌كان زۆرن‬ ‫پارتی هه‌وڵ ب���دات الیه‌نه‌كان رازی‬ ‫ب���كات بارزانی بۆ دو س���اڵی دیكه‌‬ ‫ویالیه‌ته‌كه‌ی درێژ بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌ر‬ ‫رێگه‌و یاسایه‌ك بێت‪.‬‬

‫پرۆژه‌كانی گۆڕان‌و یه‌كێتی‪ ،‬جیاوازییان نیه‌‬

‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی‪ :‬گۆڕان‌و یه‌كێتی بۆ سه‌فقه‌ی‌ سیاسی ئه‌و پرۆژانه‌یان ئاماده‌كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫له‌ئێستادا هه‌ریه‌ك له‌گۆڕان‌و یه‌كێتی‌و‬ ‫ئیسالمییه‌كان پرۆژ‌ه یاسایه‌كیان‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫بۆ هه‌موار ‌‬ ‫ئاماده‌كردوه‌و بڕیاروایه‌ په‌رله‌مان‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌میان بۆ بكات‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتیش ئاماژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ده‌كات كه‌ له‌بنه‌مادا زۆربه‌ ‌‬ ‫پرۆژه‌كان له‌یه‌كده‌چن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی پێیوایه‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی به‌مه‌به‌ستی سه‌فقه‌ی سیاسی‬ ‫ئه‌و پرۆژانه‌یان ئاماده‌كردوه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌كانیان ‪ %90‬له‌یه‌كده‌چن‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌فراكس���یۆنی س���ه‌وز‬ ‫ی‬ ‫ساالر مه‌حمود پێیوای ‌ه پرۆژه‌یاساكه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه بۆش���ایی یاس���ایی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان دروست نه‌بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ل���ه‌‪ 8/20‬ویالیه‌تی س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم كۆتاییدێت‌و پێویس���ت ‌ه به‌یاسا‬ ‫ئ���ه‌و بۆش���اییه‌ چاره‌س���ه‌ر بكرێ���ت‪،‬‬ ‫ی ئه‌و بۆش���اییه‌ش‬ ‫ب���ۆ پڕكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌موار ‌‬ ‫كاركردنه‌ به‌پرۆژ‌ه یاس���اكان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه وتیش���ی "ناكرێت‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م له‌نێ���و خه‌ڵكه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت‌و كۆمس���یۆنیش وه‌اڵمی‬

‫ئ���ه‌وه‌ی دایه‌وه‌و ئ���ه‌و بابه‌ت��� ‌ه زیاتر‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌په‌رله‌مانه‌وه‌و پێویست ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانیش نه‌هێڵێت بۆشایی یاسایی‬ ‫دروستببێت‪".‬‬ ‫له‌ئێستادا هه‌مو الیه‌نه‌ به‌شداربوه‌كانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت جگ���ه‌ له‌پارتی پ���رۆژه‌ی‬ ‫هه‌م���واری س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی���ان‬ ‫راگه‌یاندوه‌‌و ب���اس له‌وه‌ده‌كرێت گوای ‌ه‬ ‫پارت���ی هیچ پرۆژه‌یه‌ك���ی له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت بۆش���ایی یاس���ایی‬ ‫دروست ببێت‌و دواتر الیه‌نه‌كان بكه‌ون ‌ه‬ ‫ئه‌م���ری واقیعه‌وه‌و ویالیه‌ت���ی بارزانی‬ ‫ی‬ ‫درێژبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم په‌رله‌مانتاره‌كه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی ده‌ڵێت "پارت���ی تێڕوانینێكی‬ ‫جی���اوازی هه‌ی���ه‌ له‌الیه‌نه‌كان���ی ترو‬ ‫پێیوای ‌ه ده‌بێت س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌ناو‬ ‫خه‌ڵك���ه‌و‌ه هه‌ڵبژێردرێ���ت‌و بارزانیش‬ ‫ی ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی كردوه‌‪،‬‬ ‫داوا ‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی تر به‌پێچه‌وانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی گۆڕان‌و‬ ‫الی خۆی���ه‌وه‌ په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی ده‌ستور‬ ‫ی نوس���ینه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ ‌‬ ‫به‌ه���ار مه‌حمود بۆ ئاوێن��� ‌ه وتی"ئه‌م ‌ه‬ ‫پرس���ێكی ده‌س���تورییه‌و ده‌بێت له‌ناو‬ ‫ده‌ستوردا چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ی نوس���ینه‌وه‌ی‬ ‫وه‌كو ئه‌ندامێكی لیژنه‌ ‌‬ ‫ده‌ستور دڵنیام بۆ ‪ 8/20‬ناتوانین ئه‌و‬ ‫ده‌س���توره‌ ئاماده‌ بكه‌ین‌و ناشتوانرێت‬ ‫هه‌ڵبژاردن بكرێت له‌و ماوه‌یه‌داو ده‌زانین‬

‫سیاسییه‌كان پێشوه‌خت رێككه‌وتنیان‬ ‫بۆشایی یاسایی دروست ده‌بێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بكردای ‌ه له‌سه‌ر چۆنێتی چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫چاره‌سه‌ری به‌دیل ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ به‌ئه‌ركی‬ ‫كێش���ه‌كان‌و دوات���ر هه‌موی���ان ی���ه‌ك‬ ‫خۆمانمان زانیوه‌و پرۆژه‌یه‌كمان بۆ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یان ئاماده‌ بكردایه‌"‪.‬‬ ‫مه‌به‌سته‌ پێشكه‌شكردوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك���و باس���ده‌كرێت پرۆژه‌كان��� ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان ئام���اژ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی زۆر له‌یه‌كده‌چ���ن‪،‬‬ ‫به‌وه‌ده‌كات ك ‌ه س���ه‌ره‌تا پارتی وتیان‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانتار‌هی‌ یه‌كێت���ی پێیوای ‌ه‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن بكرێ���ت‌و له‌ده‌س���توردا‬ ‫ی پ���رۆژه‌كان له‌یه‌ك‬ ‫له‌بنه‌م���ادا زۆرب ‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری ئه‌و پرس���ه‌ بدۆزرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌چن‌و هاوبه‌ش���ن‪ ،‬ته‌نها جیاوازییه‌ك‬ ‫به‌اڵم كۆمس���یۆن وت���ی ناتوانرێت له‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه له‌پرۆژه‌ك ‌هی‌ گۆڕان دو جێگری‬ ‫ماوه‌یه‌دا هه‌ڵبژاردن بكرێت‪ ،‬بۆی ‌ه ئیتر‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م دان���راوه‌و ئێمه‌ش‬ ‫پێویست ‌ه وه‌كو هێزی یه‌كه‌م تێڕوانینی‬ ‫پێمانوای ‌ه مادام ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی‬ ‫خۆیان هه‌بێت‪ ،‬نه‌بونی تێڕوانینی پارتی‬ ‫هه‌رێم ته‌شریفاتی بن‪ ،‬پێویست ناكات‬ ‫والێكده‌درێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ ده‌یانه‌وێت ئه‌و‬ ‫دو جێگری هه‌بێت‪.‬‬ ‫پرسه‌ به‌ئاڵۆزی بمێنێته‌وه‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫ی لێكچونه‌كان���ی ه���ه‌ردو‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫بۆ دانه‌نرێت‌و خۆش���یان چاره‌سه‌ریان‬ ‫ی‬ ‫پرۆژه‌كه‌وه‌‪ ،‬وتی "به‌ته‌ش���ریفاتكردن ‌‬ ‫پێنییه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ده‌ستوریش فریای‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬له‌روی‬ ‫‪ 8/20‬ناكه‌وێ���ت‪ ،‬ك ‌ه فریا ناكه‌وێت خۆ‬ ‫سیاسییه‌وه‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێم به‌رامبه‌ر‬ ‫كفر نیی ‌ه یاسایه‌كی تر هه‌مواربكرێته‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ده‌س���ه‌اڵت‌و به‌رپرس���ارێتی‬ ‫تاوه‌كو ده‌ستور هه‌موار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌و ماددانه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ردو په‌رله‌مانتاره‌كه‌ ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫داڕێژراون ك ‌ه په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵتی هه‌بێت‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی‪ ،‬م���ه‌ردان خ���در‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك��� ‌هی‌ پارتی وتیش���ی به‌سه‌ر كۆی ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ پارت���ی ده‌ڵێت "ئه‌وان‬ ‫مه‌به‌س���تیان ئه‌وه‌ی��� ‌ه ب���ه‌و پرۆژان��� ‌ه "پێشكه‌ش���كردنی‌ ئه‌و پرۆژانه‌‪ ،‬زیاتر به‌واتای‌ له‌هه‌ردو پرۆژه‌كه‌دا په‌رله‌مان‬ ‫ی مه‌رجه‌عه‌ سیاسییه‌كه‌ی بۆ‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پارتی هه‌ندێك ده‌ستكه‌وتی قورس���كردنی‌ كێش���ه‌كانه‌‌و پرس���ی به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫سیاسی به‌ده‌س���تبهێنن‪ ،‬ئه‌گینا جگ ‌ه س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م به‌و ش���ێوه‌ی ‌ه گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوكات به‌ه���ار مه‌حم���ود له‌باره‌ ‌‬ ‫له‌س���ه‌فقه‌ی‌ سیاس���ی هیچی تر نییه‌و چاره‌سه‌ر نابێت‪ ،‬ناكرێت هه‌ر كه‌سێك‬ ‫له‌كۆتایی���دا هیچ رێگای���ه‌ك نیی ‌ه جگ ‌ه له‌خۆی���ه‌وه‌ پ���رۆژ‌ه پێشكه‌ش���بكات‪ ،‬لێكچونی پرۆژه‌كانی ئه‌وان‌و یه‌كێتییه‌و‌ه‬ ‫له‌رێككه‌وتن‌و لێكتێگه‌یشتن‌و گفتوگۆ"‪ .‬ده‌كرا به‌ڕێگای ده‌س���تور ی���ان الیه‌ن ‌ه وتی "هه‌ردوالمان كۆكین كه‌ سیس���تم‬

‫گۆڕان‪ :‬دڵنیاین‬ ‫بۆ ‪ 8/20‬ناتوانین‬ ‫ده‌ستور ئاماد‌ه‬ ‫بكه‌ین‌و ده‌زانین‬ ‫بۆشایی یاسایی‬ ‫دروست ده‌بێت‬

‫په‌رله‌مانی بێت‌و ده‌س���ه‌اڵتی سه‌رۆك‬ ‫ته‌ش���ریفاتی بێت"‪ ،‬رونیشیكرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫خاڵی ناكۆك له‌نێوان ئه‌و دو پرۆژه‌یه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ئێم ‌ه وتومانه‌ س���ه‌رۆك له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌و‌ه هه‌ڵبژێردرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫یه‌كێت���ی ده‌ڵێ���ت هه‌م���و ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان‌و په‌رله‌مانتارانی‬ ‫كورد له‌عێ���راق‌و ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان ده‌نگ له‌س���ه‌ر س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌لێكچون‌و جیاوازی هه‌ردو‬ ‫ی یه‌كێتی‌و گۆڕان‪ ،‬خدر پێیوای ‌ه‬ ‫پرۆژه‌كه‌ ‌‬ ‫جیاوازییه‌كی ئه‌وت���ۆ له‌نێویاندا نییه‌و‬ ‫ناوه‌ڕۆكاكانیان ‪ %90‬له‌یه‌كده‌چن‪.‬‬ ‫لێدوانه‌كه‌ی���دا‬ ‫له‌كۆتای���ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك��� ‌هی‌ پارت���ی ده‌ڵێ���ت‬ ‫"مه‌به‌س���تمان نییه‌ بۆش���ایی یاسایی‬ ‫دروس���تببێت‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌و ش���ێوازی‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژ‌ه ئاڵۆزكردن ‌‬ ‫پێشكه‌ش���كردنه‌ ‌‬ ‫پرس���ه‌كه‌یه‌‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی چاره‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌كرێت‌و بۆش���ایی یاس���ایی دروست‬ ‫ببێ���ت‪ ،‬ئه‌گین���ا پارت���ی رای خ���ۆی‬ ‫نه‌سه‌پاندوه‌و مه‌به‌س���تێتی الیه‌نه‌كان‬ ‫گفتوگۆ بكه‌ن‌و سازانبكرێت‪ ،‬خۆ پارتی‬ ‫ئه‌م دۆخ ‌هی‌ دروس���تنه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫س���ه‌رۆكی پارتی‌و هه‌رێمی كوردستان‬ ‫داوایكردوه‌ ئه‌گه‌ر به‌ش���ێوه‌ی یاسایی‬ ‫نه‌بێت نامه‌وێت ببمه‌و‌ه به‌سه‌رۆك"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان به‌گه‌رمی‌‌و پارتی‌ به‌ساردی‌‌و‬ ‫ئیسالمیه‌كان به‌دودڵی‌‪،‬پۆست ‌ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم تاوتوێده‌كه‌ن‬ ‫‌‬

‫ئه‌مڕۆ په‌رله‌مانی‌ كوردستان یه‌كه‌مین كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫خۆی‌ له‌سه‌ر هه‌ستیارترین پرس ده‌كات‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬كه‌ پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو الیه‌نه‌ سه‌ره‌كیه‌كان‬ ‫به‌پڕۆژه‌وه‌ له‌م كۆبونه‌وه‌یه‌دا به‌شدارده‌بن‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪.‬‬

‫پارتی پڕۆژه‌که‌ی ناباته‌ په‌رله‌مان‌‬ ‫ئیمزاك���ه‌ی‌ خۆی‌ نه‌كش���اندوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ روبدات ده‌بێت یاداشتێك بده‌ن به‌سكرتێری‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و منیش ده‌یده‌م به‌لیژنه‌ی‌ یاس���ایی‌‌و‬ ‫له‌رۆژی‌ كۆبونه‌وه‌ش���دا ناوه‌كانیان ده‌خوێنرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌مانه‌ كشاونه‌ته‌وه‌ له‌پڕۆژه‌كه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاخۆ پارتی‌ پڕۆژه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تیه‌وه‌‪ ،‬قادر وتی‌‪" ،‬پارتی‌‬ ‫هیچ پرۆژه‌یه‌كی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ پێشكه‌ش���نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ش جگه‌ له‌و چ���وار پڕۆژه‌یه‌ ك���ه‌ رێكاریی‌‬ ‫یاس���ایی‌ له‌سه‌ر بكه‌ین له‌په‌رله‌مان‪ ،‬هیچی‌ ترمان‬ ‫النیه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێن���ه‌‪ ،‬پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان پڕۆژه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و به‌نیازه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كانی���دا له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ ،‬بیخاته‌ڕو بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم كه‌ به‌ئاشكرا خواستی‌‬ ‫ئه‌وه‌یان نیش���انداوه‌ كه‌ بارزانی‌ بۆ چه‌ند ساڵێكی‌‬ ‫دیكه‌ له‌پۆسته‌كه‌یدا بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ه���ه‌ردو پڕۆژك���ه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕانیش���دا‪،‬‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ نوكی‌ رم���ه‌كان رو له‌وه‌یه‌ كه‌ بارزانی‌‬ ‫له‌ن���او په‌رله‌مان���دا هه‌ڵبژێردرێ���ت‌و سیس���تمی‌‬

‫سیاس���یش بكرێت���ه‌ په‌رله‌مانی‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫په‌رله‌م���ان بتوانێت له‌هه‌ركاتێكدا كه‌ پێویس���ت‬ ‫بكات لێپرس���ینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم شه‌ڕی‌ ئێس���تای‌ پارتی‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌م خواس���ته‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌ربازبكات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێس���تا له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫هه‌س���تیپێده‌كرێت‪ ،‬دروس���تبونی‌ دو به‌ره‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكی���ان گۆڕان رابه‌رایه‌ت���ی‌ ده‌كات‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫دو الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌كه‌ی‌ یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ تێیدا‬ ‫هاوبه‌ش���ن‪ ،‬به‌ره‌ی‌ دوه‌م پارتی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات‌و كه‌مه‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌ ناو په‌رله‌مان پاڵپشتیی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫چاودێران���ی‌ سیاس���یی‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ب���ه‌ره‌ی‌ یه‌ك���ه‌م له‌روی‌ قه‌ب���اره‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌ له‌وه‌ی‌ دوه‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌ره‌یه‌كه‌ ده‌ش���ێت‬ ‫له‌هه‌ركاتێك���دا هه‌ڵبه‌زوداب���ه‌زی‌ چاوه‌ڕواننه‌كراو‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ ببینێت‪ ،‬رۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ش نیشانه‌كانی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتن‪ ،‬كاتێك ئه‌ندامێكی‌ به‌ره‌كه‌ (یه‌كگرتو)‬ ‫توشی‌ ساردبونه‌وه‌ هات‪ .‬هه‌رچی‌ به‌ره‌ی‌ دوه‌مه‌‪،‬‬ ‫به‌ره‌یه‌كی‌ پته‌وه‌و الیه‌نگرانی‌ به‌توندی‌ په‌یوه‌ستن‬ ‫به‌داواو خواستی‌ پارتیه‌وه‌‪.‬‬

‫ئاڕاسته‌ی مه‌كته‌ب ‌ی‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كگرتو وابو‬ ‫كه‌ گوایه‌ ئه‌ندامه‌كانیان‬ ‫بكشێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێك له‌ئه‌ندامه‌كانیان‬ ‫ده‌ڵێن ئێمه‌ واژۆی‌‬ ‫خۆمان ناكشێنینه‌وه‬

‫عه‌لی حه‌م ‌ه ساڵح‪ :‬لیژنه‌ی وزه ده‌ستی له‌چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی کاره‌با شتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی وزه‌و سامانه‌سروش���تیه‌کان‪،‬‬ ‫عیزه‌ت سابر له‌لێدوانێکیدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫که‌ده‌س���تیان به‌کۆکردن���ه‌وه‌ی ئیمزاکردوه‌ بۆ‬ ‫بانگهێش���تکردنی ئاش���تی هه‌ورام���ی وه‌زیری‬ ‫سامانه ‌سروشتیه‌کان‪ ،‬بۆ لێپرسینه‌وه‌ له‌دابین‬ ‫نه‌کردنی گازوایل بۆ وێستگه‌کانی کاره‌با"‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی په‌رله‌مان باس���ی له‌وه‌ش���کرد‬ ‫که‌ له‌ئێس���تادا هیچ کۆمپانیایه‌ک ئاماده‌نییه‌‪،‬‬ ‫گاز به‌ق���ه‌رز به‌ حکومه‌ت���ی هه‌رێم بدات‌و وتی‬ ‫" هه‌ڵه‌ی گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌هۆی ئه‌و کێش���ه‌یه‌ی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێم له‌گه‌ڵ کۆمپانیای داناغاز که‌‬ ‫زه‌ره‌ری ‪ 10‬ملی���ۆن دۆالری له‌ئابوری هه‌رێمدا‪،‬‬ ‫گاز به‌چه‌کی به‌تاڵ به‌حکومه‌ت بدات"‪.‬‬ ‫عیزه‌ت س���ابر جه‌ختی له‌وه‌شکرده‌وه‌ هه‌مو‬ ‫هه‌وڵێک ده‌ده‌ن که‌ وه‌زیری سامانه‌سروشتیه‌کان‬ ‫به‌رله‌کۆتایی هاتنی پشوی په‌رله‌مان بانگهێشتی‬ ‫په‌رله‌م���ان بکه‌ن‌و دواتر وه‌زی���ری کاره‌باش بۆ‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫ئه‌بوكاروان‬

‫وه‌زیری سامانه‌سروشتیه‌کان‌و کاره‌با بانگهێشتی په‌رله‌مان ده‌کرێت‬ ‫بۆ بانگهێشتکردنی وه‌زیری‬ ‫سامانه‌سروشتیه‌کان‌و کاره‌با په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان ئیمزا کۆده‌که‌نه‌وه‌ تا له‌سه‌ر‬ ‫قه‌یرانی دابینه‌کردنی گاز بۆ وێستگه‌کانی‬ ‫کاره‌با لێکۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا بکرێت‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارێکیش ده‌ڵێت"لیژنه‌ی وزه‌ ده‌ستی‬ ‫له‌چاره‌سه‌کردنی کێشه‌ی کاره‌با شتوه‌"‪.‬‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫په‌رله‌مان‌و‬ ‫سرودی‌ ئه‌ی‌ ره‌قیب؟!‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‬

‫له‌دانیش���تنه‌كه‌ی‌ ئه‌م���ڕۆدا‪ ،‬په‌رله‌م���ان‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ب���ۆ ‪ 9‬پرۆژه‌یاس���ا ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫چواریان تایبه‌تن به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاس���ایه‌ك‬ ‫كه‌ له‌ئاین���ده‌دا چۆنیه‌تی‌ دیاریكردنی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ ده‌نه‌خش���ێنێت‪ ،‬له‌نێو‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كانیش���دا یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان له‌هه‌موان‬ ‫گه‌رموگوڕترن له‌م پرسه‌دا‪.‬‬ ‫له‌كۆی‌ چوار پڕۆژه‌یاس���ا بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاس���ای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان كه‌‬ ‫به‌یاس���ای‌ ژماره‌ ‪1‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 2005‬ناسراوه‌‪ ،‬گۆڕان‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ پێشكه‌شكردوه‌و یه‌كێتی‌ دوان‌و الیه‌نه‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كانیش پڕۆژه‌یه‌ك‪ .‬به‌اڵم ئیسالمیه‌كان‬ ‫پێناچێ���ت له‌س���ه‌ر پڕۆژه‌كه‌ی���ان كۆده‌نگییه‌كی‌‬ ‫به‌هێزیان هه‌بێت له‌م پرسه‌دا‪.‬‬ ‫رۆژی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌‪ ،‬پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ خودی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كوردستانی‌ له‌ئاستی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌‌و فراكسیۆنه‌كه‌ كرد به‌دو به‌ره‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫باس له‌وه‌كرا كه‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���یی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌‬ ‫بوه‌ له‌و پڕۆژه‌یه‌ بكشێنه‌وه‌ كه‌ به‌هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیسالمیه‌كان پێشكه‌شیان كردوه‌‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫فراكسیۆنه‌كه‌شیان ره‌تیانكردوه‌ته‌وه‌ بكشێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کگرتوی ئیسالمی له‌شاری‬ ‫هه‌ولێر کۆبوه‌وه‌ ب���ۆ کۆتایهێنان به‌و ناکۆکیانه‌ی‬ ‫له‌نێو ئه‌و حیزبه‌دا له‌س���ه‌ر سیس���ته‌می سیاسی‬ ‫هه‌رێ���م هه‌یه‌‪ ،‬که‌تێی���دا دو بۆچ���ون له‌ئارادان‬ ‫یه‌کێکی���ان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دای���ه‌ که‌سیس���ته‌می‬ ‫سیاس���ی په‌رله‌مانی بێت‌و سه‌رۆک له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ���ت‪ ،‬الیه‌نێکیش���یان جه‌خ���ت ل���ه‌وه‌‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌ که‌ سیس���ته‌می سیاسی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ن���او په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ پشتڕاس���تكرده‌وه‌ كه‌ به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ ئه‌ندامانی‌ یه‌كگرتو له‌په‌رله‌مانی‌ كرودستان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ نه‌بون ئیمزاكانیان له‌سه‌ر پڕۆژه‌كه‌یان‬ ‫بكش���ێنه‌وه‌‪" ،‬چونكه‌ ئه‌وان ترسیان هه‌یه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ت ‌هی‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 2013‬توشی‌ یه‌كێتی‌ بو‬ ‫به‌هۆی‌ پشتیوانیكردنی‌ له‌مانه‌وه‌ی‌ بارزانی‌‪ ،‬توشی‌‬ ‫ئه‌مانیش ببێت"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ فه‌خره‌دی���ن ق���ادر‪ ،‬س���كرتێری‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"ئاڕاس���ته‌ی مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ یه‌كگرتو وابو كه‌‬ ‫گوایه‌ ئه‌ندامه‌كانیان بكش���ێنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێك‬ ‫له‌ئه‌ندامه‌كانی���ان ده‌ڵێ���ن ئێم���ه‌ واژۆی‌ خۆمان‬ ‫ناكشێنینه‌وه‌‪ ،‬تارۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ هیچ ئه‌ندامێكیان‬

‫‪5‬‬

‫‌کۆمپانیاکان ئاماده‌نین گازوایل بده‌ن به‌حکومه‌ت‌و‬ ‫بۆ به‌گه‌ڕخستنی سه‌رجه‌م وێستگه‌کان وه‌زاره‌تی‬ ‫کاره‌با که‌پێویستی به‌‪ 90‬ملیۆن لیتر گازوایل هه‌یه‬ ‫هه‌مان پرس بانگهێشتی په‌رله‌مان ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌کاتێکدا دێت که‌ وته‌بێژی وه‌زاره‌تی‬ ‫کاره‌با‪ ،‬یاس���ین حه‌س���ه‌ن رایگه‌یاند که‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ گازوایل بۆ وێس���تگه‌کانیان دابین‬ ‫نه‌کرێت کاره‌با بۆ ‪ 9‬کاتژمێر که‌مده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی حه‌مه‌ س���اڵح‪ ،‬ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی وزه‌‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ده‌کاته‌وه‌ ک���ه‌ لیژنه‌که‌یان هیچی‬ ‫له‌ده‌س���ت نایه‌ت بیکات‌و ده‌ڵێت " لیژنه‌ی وزه‬ ‫ده‌س���تی له‌چاره‌س���ه‌رکردنی کێش���ه‌ی کاره‌با‬ ‫ش���توه‌‪ ،‬چونکه‌ گه‌ر یه‌خه‌ی وه‌زاره‌تی کاره‌با‬ ‫بگرین ده‌ڵێن گازوایلمان بۆ دابین نه‌کراوه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫به‌وه‌زاره‌تی سامانه‌سروشتیه‌کان بڵێین ده‌ڵێت‬

‫پاره‌مان نییه‌ بۆ دابینکردنی گازوایل"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ کێش���ه‌که‌ی ب���ۆ ئه‌و‌ه‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ که‌کۆمپانی���اکان ئاماده‌نین گازوایل‬ ‫بده‌ن به‌حکومه‌ت‌و بۆ به‌گه‌ڕخس���تنی سه‌رجه‌م‬ ‫وێستگه‌کان وه‌زاره‌تی کاره‌با که‌ پێویستی به‌‪90‬‬ ‫ملیۆن لیتر گازوایل هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و هه‌وااڵنه‌ی باس له‌یه‌کگرتنی‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌سروشتیه‌کان‌و وه‌زاره‌تی کاره‌با‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬عه‌لی حه‌مه‌ساڵح رایگه‌یاند "حیکمه‌ت‬ ‫چیی���ه‌ وه‌زاره‌تی کاره‌با له‌ئێس���تادا نه‌توانێت‬ ‫کاره‌ب���ا به‌رهه‌م بهێنێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی سامانه‌سروش���تیه‌کاندا یه‌کبگرێت‬

‫بتوانێ���ت کاره‌با به‌رهه‌م بهێنێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی یه‌کگرتنه‌وه‌ی ئه‌و دو وه‌زاره‌ته‌ پێویستی‬ ‫به‌ده‌س���تکاریکردنی دو یاسا هه‌یه‌ له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫که‌ تائێستا هیچ پرۆژه‌یه‌ک بۆ ده‌ستکاریکردنی‬ ‫ئه‌و یاسایانه‌ پێشکه‌شنه‌کراوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ئه‌وه‌ش���ی نه‌ش���ارده‌وه‌‬ ‫که‌ده‌بوایه‌ سیس���ته‌می وه‌به‌رهێنانی کاره‌بایان‬ ‫هاوشێوه‌ی عێراق بکردایه‌ به‌گازی سروشتی بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌میش���ه‌ وه‌زاره‌ت بتوانێت سوته‌مه‌نی‬ ‫بۆ ئه‌و وێس���تگانه‌ دابین بکات‌و قه‌یرانی کاره‌با‬ ‫دروست نه‌بێت"‪.‬‬ ‫حه‌مه‌س���اڵح نه‌یش���ارده‌وه‌ که‌ ئ���ه‌وان ته‌نها‬ ‫له‌میدیاکانه‌وه‌ بیس���تویانه‌ کاره‌با بۆ ‪ 9‬کاتژمێر‬ ‫که‌مبکرێته‌وه‌‌و ئه‌و وتی "وه‌زاره‌تی کاره‌با پێیان‬ ‫وتوین کاره‌با بۆ ‪ 12‬کاتژمێر که‌مده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی لیژنه‌ی وزه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ڕونیش���ی کرده‌وه‌ گازوای���ل دابینبکرێت یان نا‬ ‫کاره‌با بدرێت به‌خه‌ڵک یاخود ئه‌و کۆمپانیایه‌ی‬ ‫که‌ حکومه‌ت گرێبه‌س���تی له‌گه‌ڵ کردوه‌ پاره‌ی‬ ‫خۆی وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫له‌یه‌ک���ه‌م رۆژی هاتنی مانگ���ی ره‌مه‌زانه‌وه‌‬ ‫قه‌یرانی کاره‌با له‌هه‌رێمی کوردستان به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫به‌رچاو سه‌ریهه‌ڵدایه‌وه‌‌و هه‌موشه‌وێک بۆ ماوه‌ی‬ ‫دو کاتژمێر کاره‌با له‌دوای کاتژمێر‪12‬ی ش���ه‌وه‌‬ ‫ده‌بڕێت‌و به‌گوێره‌ی بڕیارێکی وه‌زاره‌تی کاره‌با‬ ‫ده‌بێت مۆلی���ده‌ ئه‌هلی���ه‌کان له‌وکاته‌دا کاره‌با‬ ‫دابین بکه‌ن‪.‬‬

‫كاتێك ئه‌م وتاره‌ ده‌نوس���م‪ ،‬زۆر شت یاخه‌گیرم بون‌و‬ ‫هه‌ڵده‌گرن هه‌ڵوێس���ته‌یان له‌س���ه‌ربكرێ‌‪ ،‬باس���ه‌كه‌مان‬ ‫سرودی‌ ئه‌ی‌ ره‌قیبه‌ له‌گفتوگۆكانی‌ نێو په‌رله‌مان‌و لیژنه‌ی‌‬ ‫هه‌مواری‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخ���ۆی‌ په‌رله‌مانه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌مه‌وێ‌‬ ‫پێش ئه‌م باسه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ بكه‌م كه‌ مه‌ترسییه‌كی‌ زۆرم‬ ‫له‌دۆخی‌ سیاس ‌ی هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌ تا ئه‌وئاسته‌ی‌‬ ‫كه‌ پێموای���ه‌ به‌ریه‌ككه‌وتن���ی‌ خراپ���ی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێشوتریش له‌چه‌ندین وتارو دیداری‌ رۆژنامه‌وانیدا ئاماژه‌م‬ ‫پێكردوه‌و له‌وتارێكیش���دا به‌م شێوه‌یه‌ گوزارشتم لێكردو‬ ‫وت���م " دابه‌ش���كردنی‌ ئه‌م كێك ‌ه له‌نێ���و پێنج حزبه‌كه‌دا‬ ‫تاس���ه‌ر ناڕوا"‪ ،‬ئێس���تاش ده‌ڵێم هی���وادارم ئه‌م زه‌نگه‌‬ ‫ترس���ناكه‌ی‌ واقیعی‌ ئێستای‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌دیوی‌‬ ‫ئه‌رێنی‌ كۆتایی‌ بێت نه‌ك پێچه‌وانه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫دێمه‌وه‌ س���ه‌ر ئه‌س���ڵی‌ مه‌به‌س���ت‪ ،‬ئه‌وی���ش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌دانیش���تنی‌ ژماره‌ "‪ "14‬رۆژی‌ ‪ 2015-6-9‬له‌به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كارداو له‌خاڵی‌ دوه‌مدا به‌م شێوه‌یه‌ هاتبو(گفتوگۆكردنی‌‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ ناوخ���ۆی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ كات���ی‌ ب���ۆ پێداچون���ه‌وه‌ی‌ په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخۆ‬ ‫ئاماده‌كراوه‌‪ ،‬به‌پێی‌ بڕیاری‌ ژماره‌ "‪"26‬ی‌ س���اڵی‌ ‪2014‬و‬ ‫بڕگه‌ی‌ "‪ "8‬له‌ماده‌ی‌"‪"56‬ی‌ یاسای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ژماره‌ "‪"1‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 1992‬ی‌ هه‌مواركراو"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌م خاڵه‌و گفتوگۆ له‌س���ه‌ركردنی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫به‌الڕێدا براو له‌جیاتی‌ گفتوگۆكردنی‌ بابه‌تیانه‌ كه‌ش���ێكی‌‬ ‫سیاسی‌‌و گۆشه‌نیگای‌ سیاس���ی‌ ته‌سك هه‌ژمونی‌ خۆی‌‬ ‫سه‌پاند‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش ناڕاستترین‌و خراپترین ئاراسته‌یه‌كه‌‬ ‫ك���ه‌ دانیش���تنه‌كانی‌ په‌رله‌م���ان‌و لیژن���ه‌ تایبه‌ته‌كانی‌‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ی‌ ده‌كه‌ن‌و ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مان په‌یڕه‌وی‌‬ ‫لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كار گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ نیوكاتژمێر رابگرێ‌‪ ،‬به‌ مه‌به‌ستی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ده‌س���ته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌كان بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ رێكارو رێگه‌چاره‌ی‌ گونجاو‪،‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌كانیشدا دیسان به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان گفتوگۆكان درێژه‌ی‌ كێش���ا‪ ،‬تا كارگه‌یش���ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان به‌ئاش���كراو به‌ڕونی‌ بڵێ‌"‪:‬‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌مانزانی‌ ئه‌و خاڵه‌ی‌ كه‌ له‌به‌رنامه‌ی‌ كاردا هاتوه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخ���ۆ كۆتایی‌ نایه‌ت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫نه‌بونی‌ پرۆژه‌یاس���او بڕیارو پرس���ی‌ گرنگ ئه‌و خاڵه‌مان‬ ‫خسته‌ ناو به‌رنامه‌ی‌ كاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫لێره‌دا به‌پێویس���تی‌ ده‌زانم ئه‌وه‌ بڵێم كه‌ كاتێك گوێم‬ ‫له‌م رونكردنه‌وه‌یه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان بو‪ ،‬ناچار وه‌ك‬ ‫هه‌مو جارێك وه‌اڵم بده‌مه‌وه‌و ڕوی‌ پرس���یاریان لێبكه‌م‌و‬ ‫بپرس���م‪ ":‬پرۆژه‌یاسای‌ سرودی‌ نیشتمانی‌ "ئه‌ی‌ ره‌قیب"‬ ‫ب���ه‌الی‌ ئێ���وه‌وه‌ گرنگ نی���ه‌؟ پرۆژه‌یاس���ای‌ هه‌مواری‌‬ ‫وه‌ربه‌رهێن���ان گرنگ نیه‌ الی‌ ئێ���وه‌؟ له‌كاتێكدا چه‌ندین‬ ‫پرۆژه‌یاساو بڕیارتان له‌به‌رده‌سته‌؟"‬ ‫م���ن ده‌زانم ته‌وژمی‌ ته‌س���كی‌ سیاس���ی‌‌و حزبی‌ له‌م‬ ‫خول���ه‌ی‌ په‌رله‌م���ان به‌ب���ه‌راوردی‌ خوله‌كانی‌ پێش���وتر‬ ‫زاڵتره‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كاریگه‌ری‌ ئیس�ل�امیه‌كان له‌ده‌س���ته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و ناو هۆڵی‌ په‌رله‌ماندا‪ ،‬به‌اڵم ده‌مه‌وێ‌ ئه‌وه‌‬ ‫بۆ خوێنه‌رو خه‌ڵك‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان رون بكه‌مه‌وه‌‬ ‫كه‌ دو پرۆژه‌یاس���ای‌ گرنگ تایبه‌ت به‌سرودی‌ نیشتمانی‌‬ ‫ئه‌ی‌ ره‌قیب پێشكه‌ش كراوه‌ له‌‪ 2014-12- 9‬خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ له‌ بۆك���راوه‌و ‪ 2014-12-14‬ئاراس���ته‌ی‌ لیژنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان كراوه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رهه‌مان بابه‌ت له‌رۆژی‌‬ ‫‪ 2015-1-19‬لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیری‌‌و راگه‌یان���دن‌و هونه‌ر‬ ‫راپۆرتی‌ خۆی‌ كۆتایی‌ پێهێناوه‌و ئاراسته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها لیژنه‌ی‌ كاروباری‌ یاس���ایی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌مان پرس به‌نوسراوی‌ ژماره‌ "‪ "65‬له‌به‌رواری‌‬ ‫‪ 2015-5-5‬راپۆرت���ی‌ خ���ۆی‌ ئاراس���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان كردوه‌‪ ،‬واتا له‌ ‪ 2015-5-5‬وه‌ ئه‌م پرۆژه‌یاسایه‌‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌ بخرێته‌ به‌رنامه‌ی‌ كاره‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ردو پرۆژه‌كه‌‬ ‫یه‌كێكیان "‪ "30‬په‌رله‌مانتار واژۆی‌ له‌س���ه‌ركردوه‌و ئه‌وی‌‬ ‫تریشیان "‪ "19‬په‌رله‌مانتار واژۆی‌ له‌سه‌ركردوه‌‪.‬‬ ‫پرس���یارو تێبینی‌ جه‌وه���ه‌ری‌ ئێم���ه‌ لێره‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫پرۆژه‌یاسای‌ سرودی‌ نیشتمانی‌ بۆ فراكسیۆنه‌كانی‌ زه‌ردو‬ ‫س���ه‌وزو نیلی‌‌و ئه‌وانی‌ تریش گرن���گ نیه‌؟ ئه‌گه‌ر گرنگه‌‬ ‫بۆچی‌ بێده‌نگن؟ یان ئه‌گه‌ر گرنگ نه‌بو به‌التانه‌وه‌ بۆچی‌‬ ‫پرۆژه‌تان بۆ ئاماده‌كردو واژۆتان بۆ كۆكرده‌وه‌؟‬ ‫عه‌یب���ه‌و نوقس���انیه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌ی���ه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ وا گرنگ كه‌ سیمبولی‌ نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌‬ ‫ب���ه‌م خوێنس���اردی‌‌و نابه‌رپرس���یارێتیه‌ مامه‌ڵه‌ بكرێ‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك ئه‌م���ه‌ عه‌یبه‌یه‌ بۆ ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و حزبه‌ بااڵده‌س���ته‌كانی‌ ناو په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یاس���ایه‌ك یان پرۆژه‌بڕیارێك رێكه‌وتن‌و ته‌وافوقی‌‬ ‫له‌س���ه‌ربكه‌ن تێی‌ ده‌په‌ڕێنن‪ ،‬ئه‌گه‌ر رێكه‌وتن‌و ته‌وافوقی‌‬ ‫له‌سه‌رنه‌كه‌ن هه‌زارو یه‌ك پاساوی‌ بۆ دێننه‌وه‌و ده‌یخه‌نه‌‬ ‫په‌راوێزه‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ سێ‌ پرۆژه‌بڕیاری‌ تایبه‌ت به‌تاوان‌و‬ ‫جینۆسایدی‌ ئێزدییه‌كان ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌الی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌له‌مانه‌ كه‌چی‌ ئاماده‌نین وه‌ك پێویست‬ ‫بیخه‌نه‌ به‌رنامه‌ی‌ كاره‌وه‌و بڕیاری‌ له‌باره‌وه‌ بده‌ن‪.‬‬ ‫كێ‌ به‌رپرس���یارێتی‌ ئه‌م خه‌مس���اردییه‌ هه‌ڵده‌گرێ‌؟‬ ‫بۆچی‌ بابه‌ته‌ گرنگه‌ نیش���تمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان ده‌كرێنه‌‬ ‫قوربان���ی‌ هه‌ژموونی‌ ته‌س���كی‌ حزبی‌؟ ئای���ا ئیتر به‌س‬ ‫نیه‌ ئه‌م سیاس���ه‌تی‌ خۆڵكردنه‌ چ���اوی‌ خه‌ڵكه‌ له‌پێناو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ ته‌سكی‌ حزبی‌‌و سیاسی‌؟‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫پاش "ئه‌نفالی ‪ .."3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‬

‫عوسمان حاجی مه‌حمود‬ ‫به‌شی شه‌ش ‌هم‌و كۆتایی‬

‫ده‌بوی����ن زۆرجار ل����ه‌و خۆراكه‌ پیس‌و ماوه‌‬ ‫به‌سه‌رچوانه‌ به‌كاربهێنین‪.‬‬ ‫‪ -2‬به‌هۆی‌وێس����تگه‌و س����ه‌رچاوه‌كانی‬ ‫ڕێكخس����تن‪ ،‬بڕێ����ك له‌ئازوق����ه‌‌و ك����ه‌ل‌و‬ ‫پ����ه‌ل‌و پێداویس����تی ترمان پێده‌گه‌یش����ت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئ����ه‌و هه‌ڤااڵنه‌ی كه‌ ئه‌م كاره‌یان‬ ‫له‌ئه‌س����تۆگرتبوو‪ ،‬ئه‌وپه‌ڕی هه‌وڵی خۆیان‬ ‫ده‌دا‌و خۆیان ده‌خس����ته‌ به‌رده‌م مه‌ترس����ی‬ ‫گه‌وره‌و ترس����ناك‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی بارودۆخی‬ ‫ئه‌من����ی‌و ئه‌و هه‌م����وو پ��ل�ان‌و چاودێریه‌ی‬ ‫دوژم����ن‪ ،‬دوری نێوان ئ����ه‌و جێگایانه‌ی كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڤااڵنی ڕێكخستن یه‌كترمان ده‌بینی‬ ‫له‌گه‌ڵ جێگای حه‌شارگه‌‌و شوێنی مانه‌وه‌مان‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌ب����و ئازوق����ه‌‌و پێداویس����تیه‌كانی بۆ‬ ‫بگوێزینه‌وه‌ كۆسپ‌و ئاسته‌نگێكی ترمان بو‪.‬‬ ‫به‌و هۆیانه‌وه‌ نه‌ده‌ك����را‌و نه‌ده‌توانرا ته‌واوی‬ ‫پێداویس����تیه‌كانمان جێبه‌جێ بكرێت‌و هه‌ر‬ ‫ئه‌ونده‌ له‌توانادا هه‌بو‪.‬‬ ‫‪ -3‬به‌ه����ۆی دۆس����تایه‌تی‌و خزمایه‌ت����ی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی تایبه‌تی پێش����مه‌رگه‌‌و ده‌س����ته‌‬ ‫پارتیزان����ه‌كان‪ ،‬بڕێكی تر خ����ۆراك‌و ئازوقه‌‬ ‫دابینده‌كرا‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌ش به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر‬ ‫كه‌م‌و ناوبه‌ناو بو‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌ندێجار سودمان له‌ڕاوكردنی ئاژه‌ڵی‬ ‫كێوی ده‌بین����ی‪ ،‬به‌اڵم به‌ه����ۆی بارودۆخی‬ ‫ئه‌منیه‌‌وه‌ زۆر به‌كه‌می ڕاومانده‌كرد‪.‬‬ ‫‪ -5‬خواردن����ی ڕوه‌ك����ه‌ به‌هاریه‌كان‪‌،‬وه‌كو‬ ‫دۆمه‌اڵن‪ ،‬كنگر‪ ،‬تۆڵه‌كه‌‪...‬هتد‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گشتی دابینكردنی خۆراك‌و‬ ‫ئازوق����ه‌‌و پێداویس����تییه‌ جۆراوجۆره‌كان����ی‬ ‫تر‪ ،‬ئه‌ركێكی گ����ران‌و ته‌حه‌دایه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫ژیانمان بو‪ ،‬به‌اڵم باسكردن‌و ڕوونكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئ����ه‌م بابه‌ته‌ پێویس����تی به‌باس����ی تایبه‌ت‌و‬ ‫ورده‌كاری زیاتر هه‌یه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی له‌ئامانجی‬ ‫ئه‌م نوسینه‌ دور نه‌كه‌ومه‌وه‌ بۆ ده‌رفه‌تێكی‬ ‫تری هه‌ڵده‌گرم‪.‬‬ ‫پ����اش داگیركردنی كوێ����ت بارودۆخه‌كه‌‬ ‫گۆڕانی به‌س����ه‌رداهات‌و چاودێری‌و پشكنین‌و‬ ‫كێوماڵكردن����ی س����وپای عێ����راق‌و ج����اش‌و‬ ‫به‌كرێگیراوه‌كان����ی تری����ان له‌ناوچه‌ك����ه‌دا‬ ‫كه‌مبوه‌وه‌‪ ،‬تێكچ����ون‌و خراپی باری ئابوری‬ ‫عێراق به‌هۆی ئابڵوقه‌ی ئابوری نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫مه‌ترسی لێدانی سوپاو ڕژێمی عێراق له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مری����كا‌و هاوپه‌یمانانه‌وه‌‪ ،‬بوه‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌نگاو به‌هه‌ن����گاو بڕی����اری قه‌ده‌غه‌كردنی‬ ‫كش����توكاڵكردن‌و ئاژه‌ڵ����داری‌و به‌خێوكردنی‬ ‫مه‌ڕومااڵت‌و سه‌ردانی ناوچه‌ ئه‌نفالكراوه‌كان‬ ‫هه‌ڵبوه‌ش����ێننه‌وه‌‪ ،‬دواجار له‌پاییزی ‪1991‬دا‬ ‫ڕێگایان به‌جاش‌و مسته‌شاره‌كاندا تا له‌زه‌وی‬ ‫دێهات����ه‌ ڕوخاو‌و‌وێرانكراوه‌كاندا كش����توكاڵ‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌هۆی ئ����ه‌و گۆڕانكاریانه‌وه‌ جوڵه‌و‬ ‫هاتوچۆمان ئاسانتر بو‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك له‌مانگی‬ ‫‪‌11‬و ‪1990/12‬دا ش����ه‌هید حه‌م����ه‌ڕه‌ش‌و ئه‌و‬ ‫هێزه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵیدا بو‪ ،‬له‌كاتی هاتنه‌وه‌یان‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان له‌س����ه‌ر س����نوره‌وه‌‪،‬‬ ‫توانی����ان باری چه‌ن����د ‌واڵخێك خ����واردن‌و‬ ‫ئازوقه‌‌و پێداویس����تی به‌چه‌ن����د ‌وه‌جبه‌یه‌ك‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ خۆیاندا بهێنن كه‌ ب����ۆ ئه‌وكاته‌ زۆر‬ ‫به‌سود‌و به‌كه‌ڵك بو‪.‬‬

‫هێنانی ئازوقه‌ له‌ئێرانه‌وه‌‬ ‫له‌پ����اش ئه‌نف����ال له‌ناوچ����ه‌ چۆڵك����راوو‬ ‫‌وێرانكراوه‌كان����دا‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌ی په‌یداكردن‌و‬ ‫دابینكردنی خۆراك‌و ئازوقه‌‌و پێداویستیه‌كانی‬ ‫تری ده‌سته‌ پارتیزانه‌كان‪ ،‬گرفتێكی گه‌وره‌و‬ ‫ئه‌ركێكی گ����ران‌و پڕ له‌زه‌حمه‌ت بو‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌ناوچ����ه‌ی گه‌رمیاندا‪ ،‬جگه‌ له‌ش����ارۆچكه‌و‬ ‫ئ����ۆردوگاكان‪ ،‬هیچ دێیه‌كی ئاوه‌دان نه‌مابو‪،‬‬ ‫ژیانی الدێنش����ینی به‌ت����ه‌واوی له‌ناوبرابوو‪،‬‬ ‫ته‌نه����ا چه‌ن����د كێڵگه‌یه‌ك����ی به‌خێوكردنی‬ ‫مریشك له‌شوێنی جیاجیا‪ ،‬هه‌ندێ جێگه‌ بۆ‬ ‫ئاژه‌ڵداری له‌نزیكی شارۆچكه‌‌و ئۆردوگاكاندا‬ ‫ماب����ون‪ .‬س����ه‌ره‌ڕای پێداویس����تی زۆرمان‬ ‫به‌ئازوقه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ه����ۆی چاودێری‌و دانانی‬ ‫بۆس����ه‌ له‌الیه‌ن هێزه‌كان����ی دوژمن له‌نزیك‌و‬ ‫ده‌روب����ه‌ری ئه‌وجۆره‌ جێگایان����ه‌‌و په‌الماری‬ ‫له‌ناكاوی مه‌فره‌زه‌ی ئه‌من‌و ته‌واری‌و جاش‪،‬‬ ‫نه‌ده‌ك����را‌و نه‌مانده‌توان����ی ب����ه‌ به‌رده‌وامی‌و‬ ‫به‌پێی پێویست سودیان لێببینین‪ .‬سه‌رباری‬ ‫ئه‌وان����ه‌ش دوژمن كه‌ش����ێكی پ����ڕ له‌ترس‌و‬ ‫تۆقاندن‌و دڵه‌ڕاوكێی به‌سه‌ر خه‌ڵكدا سه‌پاند‬ ‫ب����و‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌ هاوكاری‌و كارئاس����انی بۆ‬ ‫ده‌سته‌ پارتیزانه‌كان له‌الیه‌ن ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‬ ‫ك����ه‌ له‌و جێگایان����ه‌دا بون كارێك����ی دژوار‌و‬ ‫مه‌ترس����یدار بو‪ .‬ل����ه‌و كات����ه‌دا به‌بڕیارێكی‬ ‫(ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی شۆڕشی به‌عس)‬ ‫وه‌كو ناوچه‌ی قه‌ده‌غه‌ك����راو مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوچه‌ ئه‌نفالكراوه‌كاندا ده‌كرا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاشكرا‬ ‫ببوایه‌ كه‌س����ێك هاتوچۆی ئ����ه‌و ناوچانه‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌پێی هه‌مان بڕیار له‌سێداره‌ده‌درا‪.‬‬ ‫ب����ه‌و هۆیه‌وه‌ س����ه‌ردان‌و ه����ات‌و چۆی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ س����ه‌رچڵی‌و یاری ك����ردن بو له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌رگ‪ .‬له‌و س����ه‌رده‌مه‌دا سه‌رچاوه‌ی دابین‬ ‫كردنی خۆراك‌و ئازوقه‌ بریتی بو له‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌و خۆراك‌و ئازوقانه‌ی كه‌ پاش ته‌واو‬ ‫بونی ش����ااڵوی ئه‌نفالی س����ێ له‌ناو دێهاته‌‬ ‫ڕوخاوه‌كان ی����ان ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی دێهاته‌كاندا‬ ‫به‌جێماب����ون‪ .‬پ����اش بڕی����اری مانه‌وه‌مان‪،‬‬ ‫ڕۆژان����ه‌ ل����ه‌و ئازوقانه‌مان كۆده‌ك����رده‌وه‌و‬ ‫ب����ه‌‌واڵخ ده‌م����ان گواس����ته‌وه‌ ب����ۆ جێگای‬ ‫هاتنی خه‌ڵك بۆ پێشمه‌رگایه‌تی‬ ‫په‌ناو دور له‌دێهاته‌ روخ����اوه‌كان‪ ،‬به‌ڕێژه‌ی‬ ‫له‌پ����اش گۆڕانی بارودۆخه‌ك����ه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ك����ه‌م ك ‌هم‌و له‌جێ����گای جی����ا‌و دور له‌یه‌كتر‬ ‫هه‌ڵمانده‌گرتن‌و ده‌مانشاردنه‌وه‌ (هه‌رچه‌نده‌ ل����ه‌و پێش����مه‌رگه‌ دێرینانه‌ی كه‌ له‌ش����ارو‬ ‫ل����ه‌ڕوی ده‌رونییه‌وه‌ كارێك����ی زۆر ناخۆش‌و شارۆچكه‌كاندا خۆیان په‌نادابو یان ته‌سلیم‬ ‫ئازاربه‌خش بو بۆم����ان)‪ ،‬به‌اڵم ناچار بوین‌و بوبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ چه‌ندین كه‌سی تر په‌یوه‌ندیان‬ ‫بژارده‌و چاره‌س����ه‌رێكی ترمان نه‌بو‪ ،‬له‌گه‌ڵ پێوه‌ ده‌كردین‌و داوایان ده‌كرد بێن بۆ المان‬ ‫ئه‌وه‌شدا جێگای به‌شێك له‌و ئازوقانه‌ پاش تا ببن به‌پێشمه‌رگه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ڕێنماییمان‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ ده‌ش����اردرانه‌وه‌ له‌كاتی پشكنین‌و ده‌كردن كه‌ له‌ئۆردوگاو شارو شارۆچكه‌كاندا‬ ‫كێوماڵكردن����ی س����وپای عێ����راق‌و ج����اش‌و بمێنن����ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌كرێگیراوه‌كانیدا ده‌دۆزرانه‌وه‌و له‌ناوده‌بران‪ .‬به‌خه‌ڵك����ه‌و‌ه بكه‌ن‪ ،‬چونك����ه‌ له‌وكاته‌دا زۆر‬ ‫بۆی����ه‌ چۆنیه‌ت����ی هه‌ڵگرتن‌و ش����اردنه‌وه‌ی پێویستمان به‌ئاماده‌كاری‌و سازدانی جه‌ماوه‌ر‬ ‫ئازوق����ه‌‌و چۆنیه‌تی پاراس����تنیان له‌هه‌تاو‌و هه‌بو ب����ۆ ئ����ه‌و ئه‌گه‌رانه‌ی ك����ه‌ له‌به‌رچاو‬ ‫ب����اران‌و ئاژه‌ڵی كێوی‌و مێ����روو پیس بون‪ ،‬گیرابون‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌ هێشتا بارودۆخی‬ ‫زه‌حمه‌تێكی ترو ئه‌رك‌و خه‌مێكی ترمان بو‪ .‬ناوچه‌كه‌و دابینكردنی پێویس����تیه‌كانی ژیان‬ ‫بڕێكی تریش له‌ئازوقه‌ شاردراوه‌كان به‌پێی بۆ ده‌سته‌ پارتیزانه‌كان ئاسته‌نگ‌و كێشه‌ی‬ ‫تێپه‌ڕبونی كات‪ ،‬جگ����ه‌ له‌پیس بون ماوه‌ی له‌به‌رده‌م����دا بو‪ ،‬بۆیه‌ داوامان له‌و كه‌س����انه‌‬ ‫به‌كارهێنانیان به‌س����ه‌رده‌چو بۆیه‌ به‌كه‌ڵكی ده‌كرد كه‌ له‌ش����وێنه‌كانی خۆیان بمێننه‌وه‌و‬ ‫خواردن نه‌ده‌هاتن‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ناچار ‌وره‌ی خه‌ڵ����ك ب����ه‌رز بكه‌ن����ه‌وه‌‌و ئام����اده‌و‬

‫شارباژێڕ – ‪1989/7/18‬‬ ‫الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬شه‌هید فازل ئه‌حمه‌د خدر‪ ،‬شێخ حسام داربه‌ڕو‪ ،‬شه‌هید سه‌ید جه‌وهه‌ر‬

‫ڕاستكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك‬

‫شه‌هید حه‌مه‌ ره‌ش‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیان بك����ه‌ن‪ ،‬ش����انه‌ی چه‌كدار‬ ‫له‌ناویاندا پێكبهێنن‪ .‬سه‌ره‌ڕای ئه‌و داوایه‌ی‬ ‫ئێمه‌ ژماره‌یه‌ك له‌و كه‌سانه‌ له‌شاره‌وه‌ ڕویان‬ ‫له‌باره‌گاكانی سه‌ر س����نور ده‌كرد له‌شێنێ‌و‬ ‫زه‌ڵ����ێ‌و‪ ،‬ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌میش����یان هاتنه‌‬ ‫الی ده‌سته‌ پارتیزانه‌كان‌و بون به‌پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫كه‌ بریتی بون له‌م ناوانه‌ی خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌ن����وه‌ر محه‌مه‌د ڕه‌س����وڵ‪ ،‬ناس����راو‬ ‫به‌(ئه‌ن����وه‌ر عه‌لیاوه‌ی����ی)‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی مقه‌ده‌م‪.‬‬ ‫‪ -2‬محه‌م����ه‌د عه‌بدواڵ س����ه‌مین‪ ،‬ناس����راو‬ ‫به‌(حه‌مه‌ی عه‌به‌ی س����ه‌مین)‪ ،‬ئه‌فس����ه‌ره‌‬ ‫به‌پله‌ی عه‌میدو به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ڕه‌گه‌زنامه‌ی‬ ‫گه‌رمیان����ه‌‪ .‬هه‌ردوكی����ان ڕۆیش����تنه‌ الی‬ ‫ده‌سته‌كه‌ی كاك ره‌یس‪.‬‬ ‫‪ -3‬ش����كور ره‌حیم عه‌بدولكه‌ریم‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌(ش����كور عه‌لیانی) دایكی‌و خوش����كێكی‌و‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌و س����ێ منداڵی ئه‌نفال كران‌و‬ ‫خۆش����ی له‌مانگ����ی ‪٣‬ی‌ ‪ ١٩٩١‬له‌ڕاپه‌ڕی����ن‬ ‫له‌خورماتو شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -4‬ساڵح جه‌میل ساڵح‪ ،‬ناسراو به‌(ساڵح‬ ‫مه‌ال جه‌میل)‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ی خانه‌نش����ینه‌‬ ‫به‌پله‌ی مقه‌ده‌م‪.‬‬ ‫‪ -5‬عه‌زیز عه‌لی سه‌عید‪ ،‬ناسراو به‌(عه‌زیز‬ ‫توكنی)‪ ،‬پۆلیسی خانه‌نشینه‌ به‌پله‌ی مفه‌وه‌ز‬ ‫له‌سه‌ر میالكی‌وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬ش����ه‌هید عومه‌ر مه‌حم����ود محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫ناس����راو به‌(عومه‌ر حاج����ی مه‌حمود) برای‬ ‫به‌ن����ده‌ بو له‌گه‌ڵ باوكم‌و ‪ ٢٥‬پێش����مه‌رگه‌و‬ ‫خه‌ڵك����ی ت����ر‪ ،‬ل����ه‌ ڕۆژی ‪ ١٩٩١ -٣ -١١‬له‌‬ ‫س����ێڕیانی خورماتو‪ -‬به‌غدا‪ -‬كفری‪ ،‬كه‌وتنه‌‬ ‫بۆس����ه‌ی (هێزه‌كان����ی موجاهدینی خه‌لكی‬ ‫ئێران)‌و هه‌مویان پێكه‌وه‌ شه‌هید كران‪.‬‬ ‫ئه‌و چوار كه‌س����ه‌ هاتنه‌ الی ده‌سته‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ئه‌حم����ه‌د عه‌لی عوس����مان‪ ،‬ناس����راو‬ ‫به‌(ئه‌حمه‌د مالیه‌)‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی خانه‌نشینه‌‬ ‫به‌پله‌ی عه‌مید‪.‬‬ ‫‪ -٨‬ش����ه‌هید كه‌ریم محه‌مه‌د‌وه‌یس‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌(كه‌ریم گه‌اڵڵ كه‌وه‌یی)‪.‬‬ ‫هه‌ردوكیان ڕۆیش����تنه‌ الی ده‌س����ته‌كه‌ی‬ ‫شه‌هید حه‌مه‌ڕه‌ش‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی له‌بی����رم مابێ����ت له‌مانگه‌كانی‬ ‫‪‌،١١ ،١٠‬و ‪١٢‬ی س����اڵی ‪ ١٩٩٠‬ته‌نی����ا ئ����ه‌و‬ ‫هه‌ش����ت كه‌سه‌ی س����ه‌ره‌وه‌ له‌كات‌و شوێنی‬ ‫جیاجیاوه‌ هاتن بۆ پێش����مه‌رگایه‌تی‪ .‬ئه‌مانه‌‬ ‫پێشتریش په‌یوه‌ندیان له‌گه‌ڵ پارتیزانه‌كاندا‬ ‫به‌رده‌وامبو‪.‬‬ ‫سه‌ردانی ئێران له‌سه‌ر داوای كاك‬ ‫نه‌وشیروان‬ ‫له‌ڕۆژی ‪ ،١٩٩٠/١١/١٤‬كاك نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فا نامه‌یه‌ك����ی بۆ نوس����یبوم له‌گه‌ڵ‬

‫گه‌رمیان – دێی‌ روخاوی‌ واران ‌ی سه‌ر به‌ناحیه‌ ‌ی زنان ‌ه – قه‌زای‌ خورماتو‬ ‫ال ‌ی چه‌په‌وه‌‪ :‬شه‌هید سه‌ید جه‌وهه‌ر‪ ،‬نازم وه‌ستا شه‌ریف‪ ،‬شه‌هید هومه‌ر حاج ‌ی مه‌حمود‬ ‫هاتن����ه‌وه‌ی ش����ه‌هید حه‌م����ه‌ ڕه‌ش ب����ۆ‬ ‫گه‌رمیان به‌ده‌ستمگه‌یشت‪ .‬له‌نامه‌كه‌دا كاك‬ ‫نه‌وشیروان داوای كردبو سه‌ردانی باره‌گای‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی بكه‌م له‌ئێ����ران‪ ،‬له‌و كاته‌دا‬ ‫س����ه‌ردان‌و هاتوچ����ۆ ئاس����انتر‌و ڕێگاكه‌ش‬ ‫نزیكتر بو (نامه‌كه‌م الی خۆم پاراستوه‌)‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ له‌مانگی ‪١٢‬ی‌ ‪ ١٩٩٠‬له‌گه‌ڵ كاك‬ ‫مه‌ال سه‌عیدو چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌ك به‌ڕێگای‬ ‫(ته‌په‌ڕه‌ش‪ -‬تیله‌كۆ) له‌س����نوری قه‌س����ری‬ ‫شیرینه‌وه‌ به‌ره‌و ئێران به‌ڕێكه‌وتین‪ .‬ئامانجی‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ باس����كردن بو له‌سه‌ر چۆنیه‌تی‬ ‫خۆئاماده‌كردن بۆ ئه‌و گۆڕانكاری‌و بارودۆخه‌‬ ‫تازه‌یه‌ی كه‌ هاتبوه‌ كایه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌ندێ‬ ‫بابه‌تی تر‪ ،‬پ����اش گه‌یش����تنمان بۆ ئێران‬ ‫ماوه‌یه‌ك بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ماینه‌وه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫به‌هه‌م����ان ڕێگادا گه‌ڕاین����ه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‌و‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ش����ه‌هید حه‌مه‌ ڕه‌ش‌و ده‌س����ته‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ پارتیزان����ه‌كان‌و ڕێكخس����تنی‬ ‫شاره‌كان‌و كه‌سانی تردا كه‌وتینه‌ كاركردن‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنی به‌رنامه‌ی ڕاپه‌ڕین‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی له‌و سه‌فه‌ره‌كه‌دا پێكه‌وه‌ بوین‪:‬‬ ‫‪ -١‬شه‌هید ڕه‌مه‌زان ئه‌حمه‌د ڕه‌زا‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌(ڕه‌مه‌زان كوڵه‌جۆیی)‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ش����ه‌هید یاس����ین عه‌بدول محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫ناسراو به‌(یاسینه‌ بچكۆل)‪.‬‬ ‫‪ -٣‬شه‌هید ش����كور ڕه‌حیم عه‌بدولكه‌ریم‪،‬‬ ‫ناسراو به‌(شكور عه‌لیانی)‪.‬‬ ‫‪ -٤‬س����ه‌عید ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د‪ ،‬ناس����راو‬ ‫به‌(مه‌ال سه‌عید)‪.‬‬ ‫‪ -٥‬عه‌زیز سه‌عید عه‌لی‪ ،‬ناسراو به‌(عه‌زیز‬ ‫توكنی)‪.‬‬ ‫‪ -٦‬جه‌م����ال محس����ن جه‌وهه‌ر‪ ،‬ناس����راو‬ ‫به‌(جه‌مال‌وارانی)‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ساڵح جه‌میل ساڵح‪ ،‬ناسراو به‌(ساڵح‬ ‫مه‌ال جه‌میل)‪.‬‬ ‫‪ -٨‬عوس����مان مه‌حمود محه‌مه‌د ناس����راو‬ ‫به‌(عوسمانی حاجی مه‌حمود)‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌شی ك ‌ه گه‌ڕاینه‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -١‬شه‌هید ش����كور ره‌حیم عه‌بدولكه‌ریم‪،‬‬ ‫ناسراو به‌(شكور عه‌لیانی)‪.‬‬ ‫‪ -٢‬شه‌هید شێرزاد عزالدین میرزا‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌(شێره‌ی نه‌قیب) له‌ساڵی ‪ ٢٠٠١‬له‌شه‌ڕی‬ ‫دژی تیرۆردا له‌ش����اخی ش����نروێ له‌قه‌زای‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ شه‌هید بو‪.‬‬ ‫‪ -٣‬شه‌هید ره‌مه‌زان ئه‌حمه‌د ره‌زا‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌(ره‌مه‌زان كوڵه‌جۆیی)‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ساڵح جه‌میل ساڵح‪ ،‬ناسراو به‌(ساڵح‬ ‫مه‌ال جه‌میل)‪.‬‬ ‫‪ -٥‬عه‌زیز سه‌عید عه‌لی‪ ،‬ناسراو به‌(عه‌زیز‬ ‫توكنی)‪.‬‬ ‫‪ -٦‬عوس����مان مه‌حمود محه‌مه‌د‪ ،‬ناسراو‬

‫به‌(عوسمانی حاجی مه‌حمود)‪.‬‬ ‫خوێنه‌ری به‌ڕێز‪:‬‬ ‫باس����كردنی هه‌مو یان زۆرب����ه‌ی ڕوداو‌و‬ ‫به‌س����ه‌رهاته‌كانی پ����اش ئه‌نفالی س����ێ تا‬ ‫ڕاپه‌ڕین����ی به‌ه����اری ‪ ،1991‬ك����ه‌ چه‌ندین‬ ‫الی ‌هن‌و دیمه‌ن‌و باس‌و به‌س����ه‌رهاتی جیاجیا‬ ‫له‌خۆده‌گرێ����ت‪ ،‬له‌نوس����ینێكی‌وا كورت����دا‬ ‫جێ����گای نابێت����ه‌وه‌و ناتوانی����ن به‌ته‌واوی‬ ‫حه‌ق����ی خۆی بده‌ین����ێ‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر بمانه‌وێ‬ ‫به‌تێر‌و ته‌س����ه‌لی باس����ی ڕوداوه‌كانی ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا زۆرتر‌و زیاتری ده‌وێت‌و‬ ‫له‌ئامانجی ئه‌م نوسینه‌ دورمان ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌شێ له‌داهاتودا له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌تانه‌ زیاتر‬ ‫بنووسرێت‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ هه‌ندێ����ك له‌خوێنه‌ران����ی به‌ڕێز‪،‬‬ ‫یاخ����ود هه‌ن����دێ له‌پارتیزان����ه‌كان‌و ئ����ه‌و‬ ‫به‌ڕێزانه‌ی ك����ه‌ له‌ڕوداوه‌كانی ئه‌و قۆناغه‌دا‬ ‫به‌شداربون یان به‌ش����ێوه‌ی جیاجیا بۆیان‬ ‫گێردراوه‌ته‌وه‌‌و بیس����تویانه‌‪ ،‬بپرسن‌و بڵێن‬ ‫بۆچی باس����ی فاڵن ڕووداوی نه‌كردوه‌؟ یان‬ ‫له‌گێڕانه‌وه‌و باسكردنی ڕوداوه‌كاندا نه‌چوه‌ته‌‬ ‫ناو ‌ورده‌كاریه‌كانه‌وه‌؟ ئه‌مانه‌و پرس����یاری‬ ‫تریش؟ بۆیه‌ به‌پێویس����تی ده‌زانم له‌كۆتایی‬ ‫ئه‌م به‌شه‌دا جارێكیتریش ئاماژه‌ به‌وه‌ بكه‌م‬ ‫كه‌ مه‌به‌س����تم له‌نوسینی ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌‬ ‫له‌م خااڵنه‌ی الی خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬باس����كردن‌و رونكردنه‌وه‌ی چۆنیه‌تی‬ ‫بڕی����اری مانه‌وه‌ی پێش����مه‌رگه‌‌و ده‌س����ته‌‬ ‫پارتیزان����ه‌كان له‌پاش ته‌واوبونی ش����ااڵوی‬ ‫ئه‌نفالی سێ له‌به‌شێكی گه‌رمیاندا‪.‬‬ ‫‪ -2‬باڵوكردنه‌وه‌و خستنه‌ڕووی ناوی ئه‌و‬ ‫فه‌رمانده‌و كادر‌و پێشمه‌رگانه‌ی كه‌ به‌كات‌و‬ ‫ماوه‌ی جیاجیا به‌شداری ئه‌و قۆناغه‌یان كرد‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی ل����ه‌دوای كۆتایی هاتنی‬ ‫ماوه‌ی لێبوردنه‌ گشتیه‌كه‌ی ڕژێمی به‌عس‬ ‫مان����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌نێوان ڕۆژی ‪ 1988/9/6‬بۆ‬ ‫‪1988/10/6‬ب����و‪ .‬ئه‌و پێش����مه‌رگانه‌ی كه‌‬ ‫له‌دوای كش����انه‌وه‌ی هێزه‌كان����ی مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫یه‌ك له‌‪ 1988/4/15‬بۆ سنووری مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫س����ێ‪ ،‬به‌‌وه‌جب����ه‌ی جیاجی����ا له‌ش����وێن‌و‬ ‫ڕێگای جیاوازه‌وه‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌و ده‌س����ته‌و پێش����مه‌رگانه‌ی كه‌‬ ‫له‌باره‌گاكانی ناو ئێران����ه‌وه‌ ده‌هاتنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاڵوگۆڕی ده‌سته‌ پارتیزانه‌كان‪‌،‬واته‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌و هاتن‌و ڕۆیشتن‌و ئاڵوگۆڕانه‌ی كه‌ یه‌كه‌م‬ ‫‌وه‌جبه‌ی پێش����مه‌رگه‌ هاتن بۆ گه‌رمیان تا‬ ‫كۆتای مانگی ‪.1990/12‬‬ ‫ڕه‌نگ����ه‌ له‌ئاكام����ی باڵوكردن����ه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫نووس����ینه‌دا پرس����یارێك بێته‌ كایه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بۆچی له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ هه‌ت����ا كۆتایی ته‌نها‬ ‫ئه‌و دوو ب����ه‌رواره‌‌واتا (پ����اش ته‌واوبونی‬ ‫لێبوردنه‌ك����ه‌ی ‪ 1988‬ت����ا كۆتایی مانگی‬

‫له‌به‌ش���ی چواره‌م���دا‪ ،‬له‌به‌ش���ی‬ ‫ڕێكخس���تنه‌وه‌ی هێزی پێش���مه‌رگه‌دا‪،‬‬ ‫له‌باس���ی پێكهات���ه‌ی هێ���زی تایبه‌ت‬ ‫(پارتیزان���ه‌كان)دا له‌كات���ی چاپكردن‬ ‫دێڕێ���ك چاپ نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ڕاستكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌كه‌ رون‌و دیار بێت‬ ‫جارێكیتر ئه‌و په‌ره‌گرافه‌و ئه‌و دێڕه‌ش‬ ‫ك ‌ه چاپنه‌كراوه‌ ده‌نوسینه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێكهات���ه‌ی هێ���زی تایب���ه‌ت‬ ‫(پارتیزان���ه‌كان) بریت���ی ب���و ل���ه‌و‬ ‫مه‌ف���ره‌زه‌و ڕه‌تڵ‌و پێش���مه‌رگانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌كاره‌س���اتی ئه‌نفاله‌و‌ه هه‌تا ڕاپه‌ڕینی‬ ‫به‌هاری ‪ 1991‬له‌كوردستانی وێرانكراوو‬ ‫ئه‌نفالكراودا خه‌باتی���ان له‌دژی ڕژێمی‬ ‫به‌عس‌و س���وپاكه‌ی ده‌كرد‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌و فه‌رمانده‌و كادرانه‌ی تر ك ‌ه‬ ‫ل ‌ه ناو هێزی پێشمه‌رگه‌دا ده‌ستنیشان‌و‬ ‫ئاماد‌ه كرابون بۆ ئه‌و هێزه‌‪.‬‬ ‫‪1990/12‬دانراوه‌)!‌وه‌اڵمه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌‪:‬‬ ‫* ب����ه‌ر له‌لێبوردنه‌ گش����تیه‌كه‌ی ڕژێمی‬ ‫به‌عس له‌س����اڵی ‪١٩٨٨‬دا‪ ،‬ژماره‌یه‌كی زۆر‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ له‌گه‌رمیان����دا مابونه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی ئ����ه‌وه‌ی كه‌ ن����اوی زۆرب����ه‌ی ئه‌و‬ ‫پێشمه‌رگانه‌ له‌به‌رده‌ستدا نیه‌‪ ،‬له‌ڕوویه‌كی‬ ‫تریش����ه‌وه‌ ژماره‌ی����ان زۆرو پ����ه‌رت‌و باڵو‬ ‫ب����ون‌و به‌ ماوه‌ی جیاجی����ا مانه‌وه‌ تا كاتی‬ ‫لێبوردنه‌كه‌ی س����اڵی ‪ ،1988‬كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫زانیاری ڕاست‌و دروست بۆ ئه‌و ژماره‌ زۆره‌و‬ ‫ئه‌و ماوه‌ كورته‌ ئاسان نییه‌‪.‬‬ ‫* له‌س����ه‌ره‌تای س����اڵی ‪‌١٩٩١‬وه‌ به‌هۆی‬ ‫داگیركردن����ی كوێت����ه‌وه‌ بارودۆخه‌ك����ه‌‬ ‫گۆڕانكاری به‌س����ه‌ردا هات‌و به‌ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫عه‌مه‌ل����ی ئاماده‌كاری بۆ به‌رنامه‌ی ڕاپه‌ڕین‬ ‫ده‌ستیپێكرد‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ژماره‌یه‌كی‬ ‫زۆر ل����ه‌ فه‌رمان����ده‌و كادیرو پێش����مه‌رگه‌‬ ‫نێردرانه‌وه‌ بۆ گه‌رمی����ان‌و ناوچه‌كانی تری‬ ‫كوردس����تان كه‌ دیس����ان به‌هۆی ئه‌و ماوه‌‬ ‫كه‌م����ه‌و زۆری ژماره‌ی پێش����مه‌رگه‌كانه‌وه‌‬ ‫زانیاری پێویست‌و وردم له‌به‌رده‌ستدا نه‌بو‬ ‫تا باسی ئه‌و پێش����مه‌رگه‌و ده‌ستانه‌ بكه‌م‬ ‫كه‌ له‌ سه‌ره‌تای ساڵی ‪1991‬وه‌ به‌مه‌به‌ستی‬ ‫كارك����ردن بۆ جێبه‌جێ كردن����ی به‌رنامه‌ی‬ ‫ڕاپه‌ڕین‪ ،‬هاتنه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫له‌كۆتای����دا زۆر سوپاس����ی هه‌م����و ئه‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ پارتیزانانه‌ ده‌كه‌م كه‌ له‌كاتی‬ ‫ئاماده‌كردن����ی ئ����ه‌م بابه‌ته‌ی ك����ه‌ له‌چه‌ند‬ ‫به‌شێكدا باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌له‌فۆن په‌یوه‌ندیم‬ ‫پێوه‌ ك����ردن‌و له‌ڕوی زانیاریه‌وه‌ هاوكارییان‬ ‫كردم‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌م نوس����ینه‌ تایبه‌ته‌ به‌قۆناغێكی‬ ‫تراژیدی مێژوی كوردس����تان‌و له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫خۆڕاگ����ری‌و تێكۆش����انی گه‌له‌كه‌م����ان‌و‬ ‫هێزی پێش����مه‌رگه‌ی كوردس����تان‪ ،‬كه‌ له‌م‬ ‫ساته‌‌وه‌خته‌ی ئێستاشدا هێزی پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫هێزه‌كانی ئاسایش����ی ناوخۆو خۆبه‌خش����ه‌‬ ‫دڵس����ۆزه‌كان‪ ،‬له‌پێن����اوی پاراس����تنی‬ ‫كوردس����تان له‌دژی تێرۆریس����تانی داعش‬ ‫له‌به‌ره‌ جیاجیاكانی ش����ه‌ڕ‪ ،‬ڕۆژانه‌ به‌رگری‬ ‫ده‌كه‌ن‌و خوێن ده‌به‌خش����ن‌و شه‌هید ده‌بن‪.‬‬ ‫س����ه‌ری رێز بۆ ش����ه‌هیدانی ش����ه‌ڕی دژی‬ ‫تێرۆریس����تانی داعش‌و سه‌رجه‌م شه‌هیدانی‬ ‫كوردس����تان داده‌نه‌وێنم‪ ،‬هیوای چاكبونه‌وه‌‬ ‫بۆ برینداره‌كان ده‌خوازم‌و ساڵو له‌خۆڕاگری‌و‬ ‫ئازایه‌ت����ی پێش����مه‌رگه‌ قاره‌مانه‌كان����ی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫داواكارم له‌خوێنه‌رانی به‌ڕێز‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫سه‌رنج‌و ڕاو پێشنیارێك هه‌یه‌ به‌ سوپاسه‌وه‌‬ ‫بینێرن بۆ ئه‌و ئیمه‌یله‌‪:‬‬ ‫‪partizan.garmian@gmail.com‬‬

‫گه‌رمیان – سه‌ر له‌ئێواره‌ ‌ی ‪1989/6/29‬‬ ‫كانی‌ جان ئاغا له‌هه‌رده‌ی‌ گۆپان عه‌ره‌ب سه‌ر به‌كفر ‌ی‬ ‫الی‌ راسته‌وه‌‪ :‬سه‌باح شێخ حه‌میدی‌‪ ،‬مه‌ال ره‌حیم‪ ،‬حه‌مه‌ ره‌شید توكنی‌‪ ،‬شه‌هید مه‌جید دوزی‌‪ ،‬عه‌ل ‌ی هۆمه‌ربلی‌‪ ،‬شه‌هید كامه‌ران هۆمه‌ربلی‌‪،‬‬ ‫شكور قه‌ره‌باڵغی‌‪ ،‬عوسمان مه‌ال جه‌میل‪ ،‬شه‌هید ئه‌حمه‌د حاجی‌ ره‌شید‬

‫عێراق‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫‪7‬‬

‫‪Wikileaks Saudi‬‬ ‫سعود فه‌یسه‌ڵ‪ :‬دۆستی بارزانی‌‌و دوژمنی مالیکین‬ ‫سعود فه‌یسه‌ڵ‌ داوا ده‌كات شای‌‬ ‫سعودیه‌ پێشوازی‌ له‌بارزانی‌ بكات‬ ‫له‌م به‌ڵگه‌نامانه‌دا ئه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌ س���عودیه‌ "به‌وه‌زارت���ی‌ ده‌ره‌وه‌یی‌‌و‬ ‫مخابه‌راتیه‌وه‌" شێلگیرانه‌ كاری‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كردوه‌ له‌پش���ت بارزانیه‌وه‌ بوه‌س���تێت‬ ‫له‌دوژمنایه‌تی‌ كردنی‌ مالكیدا‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ س���عود فه‌یسه‌ڵ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ی‌ س���عودیه‌‬ ‫وه‌زیری‌ پێش���و ‌‬ ‫له‌په‌یامێكدا پێش���نیاری‌ ئه‌وه‌ی‌ كردوه‌‬ ‫كه‌ ش���ا عه‌بدواڵ میوانداری مه‌س���عود‬ ‫بارزانی بكات له‌عه‌ره‌بس���تانی سعودیه‌‬ ‫ك���ه‌ زۆر دژ به‌مالكییه‌‪ ،‬كارێكی‌ باش���ه‌‬ ‫بۆ سعودیه‌ به‌مه‌به‌ستی روبه‌روبونه‌وه‌ی‬ ‫مالكی‌و پش���تیوانی‌ كردن له‌هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫بارزان���ی‌ ب���ۆ متمان���ه‌وه‌ س���ه‌ندنه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رۆك وه‌زیری‌ ئه‌وكاتی‌ عێراق‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌نام���ه‌كان ب���اس له‌ناكۆك���ی‌‌و‬ ‫جی���اوازی‌ نێ���وان پارت���ی‌‌و بارزان���ی‌‬ ‫له‌الیه‌ك‌و یه‌كێت���ی‌‌و تاڵه‌بانی‌ له‌الیه‌كی‌‬ ‫تره‌وه‌ ده‌كه‌ن سه‌باره‌ت به‌لێسه‌ندنه‌وه‌ی‬ ‫متمانه‌ له‌نوری‌ مالكی‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫جولیان ئه‌سانژ جارێكیتر بۆمبێكی‬ ‫دیجیتالی دیكه‌ی به‌ڕوی جیهاندا‬ ‫ته‌قانده‌وه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌ عه‌ره‌بستانی‬ ‫سعودی كرده‌ نیشانه‌‪ .‬ئێواره‌ی‌ هه‌ینی‌‬ ‫رابردو‪ ،‬ئه‌سانژ له‌نێو حه‌شارگه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌باڵیۆزخانه‌ی ئیكوادۆر له‌له‌نده‌ن‪،‬‬ ‫‪ 60‬هه‌زار په‌یامی‌ دیبلۆماسی‌ له‌كۆی‌‬ ‫نیو ملیۆن به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ نهێنی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌و مخابه‌راتی‌ سعودی‌‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌شێكیان باس‬ ‫له‌حیزب‌و كه‌سایه‌تیه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫كوردستان‌و عێراق ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪..‬‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ زۆرانبازی‌‬ ‫ی ویكلیكس‬ ‫ئه‌م به‌ڵگه‌نامان ‌ه ك ‌ه وێبسایت ‌‬ ‫به‌زمان����ی عه‌ره‌ب����ی باڵویكردونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫زۆربه‌یان لێیاننوس����راوه‌ "به‌په‌له‌" یان‬ ‫"نهێنی"‪ ،‬گوزارشت له‌ملمالنێی توندی‌‬ ‫نێوان عه‌ره‌بس����تانی‌ سعودی‌و كۆماری‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ ئێران ده‌ك����ه‌ن له‌روبه‌رێكی‌‬ ‫فراوان����ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����تدا كه‌‬ ‫له‌لوبنان‌و س����وریاوه‌ درێژده‌بێته‌وه‌ تا‬ ‫پاكستان‌و ئه‌فغانستان‪.‬‬ ‫له‌م روبه‌ره‌دا كه‌ س����اڵه‌های‌ س����اڵه‌‬ ‫س����وننه‌و ش����یعه‌كان له‌ملمالن����ێ‌‌و‬ ‫زۆرانبازیدان‪ ،‬له‌ڕوی‌ ژماره‌وه‌ له‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫نزیك����ن‪ ،‬ش����یعه‌ له‌عێ����راق‌و ئێ����ران‌و‬ ‫ئازه‌ربایجان����دا زۆرینه‌ی‌ دانیش����توانن‌و‬ ‫له‌لوبنان‌و سوریا‌و س����عودیه‌و یه‌مه‌ن‌و‬ ‫پاكستانیشدا‪ ،‬رێژه‌یه‌كی‌ گرنگ‌و به‌رچاو‬ ‫له‌دانیشتوان پێكده‌هێنن‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیاری‌ ئه‌م زۆرانبازییه‌ی‌‬ ‫سوننه‌و شیعه‌‪ ،‬س����عودیه‌و ئێرانن‪ ،‬كه‌‬ ‫مه‌زه����ه‌ب‌‌ وه‌ك ئامڕازێكی‌ سیاس����ه‌تی‌‬ ‫مخابه‌راتی����ان‬ ‫كاری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و‬ ‫به‌كارده‌هێن����ن ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌ژمونی‌‬ ‫خۆیان به‌س����ه‌ر رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا‬ ‫بس����ه‌پێنن‪ .‬به‌پێی‌ ئ����ه‌م به‌ڵگه‌نامانه‌‪،‬‬ ‫س����عودیه‌ پش����تیوانی له‌ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫سوری‌و روخانی‌ به‌شار ئه‌سه‌د ده‌كات‪،‬‬ ‫پشتگیری‌ له‌به‌شێك له‌الیه‌نه‌ سیاسی‌و‬ ‫كه‌س����ایه‌تییه‌كانی س����وننه‌ی‌ عێ����راق‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ په‌كخستنی‌ ئه‌جنده‌و پرۆژه‌‬ ‫سیاسی‌‌و سه‌ربازی‌‌و ئابوریه‌كانی‌ ئێران‬ ‫له‌عێ����راق‌و ئیحتیواكردنی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫ش����یعه‌كان‪ ،‬هه‌وڵی‌ په‌راوێزخس����تنی‌‬ ‫ئیخوانه‌كان����ی‌ میس����ر ده‌دات‌و‬ ‫ده‌ستخۆش����ی‌ له‌سوپای میسر ده‌كات‪،‬‬ ‫سه‌رس����ه‌ختانه‌ دوژمنایه‌ت����ی به‌رنامه‌‬ ‫ئه‌تۆمیه‌كانی ئێران ده‌كات‪ ،‬ده‌س����تی‌‬ ‫به‌هاوپه‌یمانه‌كانیه‌وه‌یه‌ت����ی‌ له‌لوبنان‌و‬ ‫ده‌یه‌وێ����ت له‌به‌رامب����ه‌ر حیزب����واڵدا‬ ‫به‌هێزیان بكات‪.‬‬ ‫له‌عێراقدا‬ ‫ئێران به‌هێزو سعودیه‌ الواز‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌ش����ێك له‌م‬ ‫به‌ڵگه‌نامانه‌دا ئ����ه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫عه‌ره‌بستانی‌ سعودیه‌و ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌ ویستویه‌تی‌ به‌دواداچونی ورد‬ ‫بۆ كۆبونه‌وه‌ی سه‌ركرده‌ عێراقیه‌كان‌و‬ ‫جموجۆڵی����ان‌و س����ه‌ردانكردنیان ب����ۆ‬ ‫واڵتانی ده‌وروبه‌ر بكات‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫گشتی ئیستیخبارات له‌نزیكه‌وه‌ ئاگای‌‬ ‫له‌دوا گۆڕانكاریه‌كان له‌سه‌ر گۆڕه‌پانی‬ ‫عێراق����ی‌و به‌دیاریك����راوی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ولێر به‌ئاماده‌بون����ی بارزانی‌و ئه‌یاد‬ ‫عه‌الوی‌و ئوسامه‌ نجێفی بێت‌و زانیاری‌‬

‫شا عه‌بدواڵو بارزانی‬

‫كۆی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كان‬ ‫سعودیه‌و ئێرانن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌ژار ‌ی سه‌رچاوه‌كان ‌ی مه‌زهه‌ب‌ وه‌ك ئامڕازێك ‌ی‬ ‫زانیاریان پێوه‌ دیاره‌‌و سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫الوازیی سعودی ‌ه‬ ‫كاری‌ مخابه‌راتیان‬ ‫ده‌رده‌خه‌ن له‌به‌رامبه‌ر به‌كارده‌هێنن بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان‌و پێگه‌ی هه‌ژمونی‌ خۆیان به‌سه‌ر‬ ‫به‌هێزی ئێران له‌عێراق‌و رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا‬ ‫بسه‌پێنن‬ ‫كوردستانیشدا‬ ‫ی پێكهێنان ‌‬ ‫كۆكردوه‌ته‌و‌ه له‌سه‌ر چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی س����ه‌رۆك وه‌زیری‌ پێشوی‌ عێراق بوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رێم‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ق‬ ‫كابینه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ عێرا‬ ‫له‌میان����ه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كی����دا له‌گه‌ڵ‌‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫���ان‪،‬‬ ‫كوردس����تان‌و وه‌زیره‌كانی�‬ ‫به‌رپرسانی‌ كۆش����كی‌ سپی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫زانیار‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌ژار‬ ‫كۆی‌ به‌ڵگه‌نام����ه‌كان هه‬ ‫ه����ۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ربڕی����وه‌ كه‌ بۆچی‌‬ ‫‌‌و‬ ‫دیاره‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پێو‬ ‫زانیاریان‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫ئاماده‌ نییه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك پێشوازی‌‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌رامب‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌خ‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫الوازیی سعودی ‌ه‬ ‫له‌نوری مالكی بكات؟‬ ‫ئێران‬ ‫‌هێزی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫پێگ‬ ‫‌و‬ ‫ده‌س����تێوه‌ردان‬ ‫ش����ا عه‌بدواڵ راش����كاوانه‌ وتویه‌تی‌‬ ‫‌ڕوی‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫���دا‪،‬‬ ‫�‬ ‫كوردستانیش‬ ‫له‌عێ����راق‌و‬ ‫"مالك����ی‌ به‌كرێگی����راوی ئێرانه‌‌و هیچ‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫بازرگانیی‬ ‫‌‌و‬ ‫سیاسی‬ ‫ئه‌منی‌و‬ ‫متمانه‌یه‌ك����م پێ����ی‌ نیه‌و ئام����اده‌ نیم‬ ‫بیبینم"‪.‬‬ ‫شای‌ سعودیه‌‪:‬‬ ‫له‌یه‌كێك له‌په‌یامه‌ دبلۆماسیه‌كانیشدا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێران‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كرێگیراو‬ ‫نوری‌ مالیكی‌ به‬ ‫باس له‌وه‌ كراوه‌ كه‌ مالكی‌ ویستویه‌تی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌بدواڵ‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫شا‬ ‫‌ك‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نام‬ ‫به‌هاوكاری ئێ����ران‌و رێكخراوی‌ قاعیده‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫سنور‬ ‫دوا‬ ‫تا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫سعودی‬ ‫شای‌ پێش����وی‌‬ ‫شازاده‌ نایفی‌ كوڕی عه‌بدولعه‌زیز تیرۆر‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫مالیك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نور‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫كین‬ ‫‌و‬ ‫ق‬ ‫رق لێبونه‌وه‌ ر‬ ‫بكات‪.‬‬

‫ی داعش ملیارێك دۆالره‌‬ ‫ی هه‌فتانه‌ ‌‬ ‫‪ :FRI‬داهات ‌‬ ‫ی س���ینای‌ میس���ردا چاالكه‌‪ ،‬ل���ه‌ڕوی‌‬ ‫س���اڵێك دوای‌ راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫خه‌الفه‌ت له‌الیه‌ن چه‌كدارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‌‌و س���ه‌ربازییه‌و‌ه‬ ‫ئیس�ل�امی‌ له‌عێراق‌و ش���ام‪ ،‬ناس���راو به‌ده‌وڵه‌مه‌ندترین گروپی‌ تیرۆریستی‌‬ ‫به‌خه‌الفه‌ت‪ ،‬ئاژانسی‌ هه‌واڵی‌ فه‌ڕه‌نسا له‌جیهان داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ "داعش‬ ‫‪ FRI‬جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندتری���ن گروپی‌ تیرۆریس���تی‌‬ ‫داع���ش ئی���داره‌ی‌ بازرگان���ی‌ نێوان‬ ‫جیهانه‌"‪.‬‬ ‫س���وریا‌و ئ���ه‌رده‌ن‌و عێ���راق ده‌كات‌و‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرتی‌ ئاژانس���ی‌ ناوبراو‪ ،‬داهاتی‌ هه‌فتانه‌ی‌ ملیارێك دۆالره‌‪ ،‬كه‌‬ ‫داعش له‌ئێس���تادا كه‌ ده‌ستی‌ گرتوه‌ ئه‌م داهاته‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌سه‌ر ناوچه‌یه‌كی‌ فراوان‌و پڕ بایه‌خی‌ له‌رێگه‌ی‌ فرۆش���ی‌ نه‌وت‌و قاچاغچێتی‌‬ ‫عێراق‌و س���وریاداو په‌لی‌ هاویش���توه‌ كردن به‌ئاسه‌واره‌ دێرینه‌ به‌هاداره‌كان‌و‬ ‫ب���ۆ باك���وری‌ ئه‌فه‌ریق���او له‌لیبی���ا‌و كۆنتڕۆڵی‌ بانكه‌كان‌و باج‌و گومرگه‌وه‌‬

‫ده‌ستده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كه‌ باس له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه‬ ‫له‌سایه‌ی‌ ئه‌م داهاته‌ زۆره‌دا پێشبینی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناكرێت له‌ئاینده‌ی‌ نزیكدا داعش‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ی‌ له‌ده‌ستبدات كه‌ ئێستا‬ ‫له‌ژێر ده‌ستیدایه‌‪.‬‬

‫سه‌ركه‌وتنی‌ سوننه‌كانی‌ عێراق‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ سعودیه‌یه‌‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه‌ عه‌ره‌بستانی‌‬ ‫س���عودی‌ كارێك���ی‌ زۆری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌هێزكردنی‌ سوننه‌كانی‌ عێراق كردوه‌‌و‬ ‫له‌زاری سعود كوڕی فه‌یسه‌ڵی وه‌زیری‬ ‫پێش���وی ده‌ره‌وه‌ی س���عودیه‌وه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ كراوه‌ كه‌ سه‌ركه‌وتنی‌ سوننه‌كان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ ‪2010‬دا س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫سعودیه‌یه‌‪.‬‬ ‫سعودیه‌ له‌سه‌رتاسه‌ری‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ملمالنێی‌ س���وننه‌و ش���یعه‌یان تێدا‬ ‫به‌هێ���زه‌‪ ،‬ه���ه‌ر له‌س���وریاو لوبنانه‌وه‌‬ ‫بگ���ره‌ تا ده‌گات به‌عێراق‌و پاكس���تان‌و‬ ‫ئه‌فغانس���تان‪ ،‬پش���تیوانی له‌گروپ���ه‌‬ ‫سونییه‌كان كردوه‌ بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵكشانی شیعه‌‪.‬‬ ‫له‌و پێناوه‌ش���دا‪ ،‬پش���تیوانی‌ مادی‌‌و‬ ‫پ���اره‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌كارهێن���اوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ رێوش���وێنی‌ گزنجاو بۆ س���ه‌ردانی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌ گرنگه‌كانی‌ وه‌ك ئوسامه‌‬ ‫نجێف���ی‌و ئه‌حم���ه‌د عه‌لوان���ی‌و تاریق‬ ‫هاشمی‌و عه‌لی حاته‌م دلێمی‌و چه‌ندین‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ سیاس���ی‌ دیكه‌ی‌ سوننه‌ بۆ‬ ‫سعودیه‌ فه‌راهه‌م كراوه‌‪.‬‬ ‫‪ 2‬ملیار ریال بۆ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‬ ‫وێبس���ایتی‌ ویكیلیكس له‌یه‌كێك له‌و‬ ‫به‌ڵگه‌نامان���ه‌دا ك���ه‌ باڵویكردونه‌ته‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ساڵی ‪٢٠١٢‬دا‬ ‫س���عودیه‌ بڕی ‪ 2‬ملیار ریاڵی‌ س���عودی‌‬ ‫كه‌ ده‌كاته‌ زیات���ر له‌ ‪ ٥٠٠‬ھه‌زار دۆالر‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر پێشنیاری‌ مخابه‌راتی‌ ئه‌و واڵته‌‬ ‫به‌خش���یوه‌ به‌بزوتن���ه‌وه‌ی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كه‌‪ ،‬ئیس���تیخباراتی‬ ‫سعودیه‌ تیشكی سه‌وزی بۆ یارمه‌تیدانی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی ئیس�ل�امی هه‌ڵك���ردوه‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫گش���تی دامه‌زراوه‌ی (الب���ر والخدمات‬ ‫االجتماعی���ه‌)ی س���ه‌ر بزوتن���ه‌وه‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی داوای ه���اوكاری كردوه‌ بۆ‬ ‫پرۆژه‌ خێرخوازییه‌كانی‪ ،‬ئیستیخباراتی‌‬ ‫س���عودیه‌ش ڕازیب���وه‌ به‌پێدان���ی ئه‌و‬ ‫هاوكاریی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌عه‌ره‌بس���تانی‌ س���عودیه‌‬ ‫ئیجابی‌ بوه‌‪.‬‬

‫سعود فه‌یسه‌ڵ‌‬ ‫ی ‪ 75‬ساڵه‌‪،‬‬ ‫ی س���عودی ‌ه بو‪ ،‬ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی عه‌ره‌بس���تان ‌‬ ‫ی پێش���وی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی س���عودی ‌ه بو‪ ،‬هه‌م وه‌زیر ‌‬ ‫ی له‌یه‌ك كاتدا هه‌م شا ‌‬ ‫ی باب ‌‬ ‫فه‌یس���ه‌ڵ ‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌‪.‬‬ ‫ی برنس���تۆن‬ ‫ی له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی س���عود فه‌یس���ه‌ڵ‌ به‌كالۆریۆس��� ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‪ ،‬ساڵ ‌‬ ‫ی نه‌وتدا كار ‌‬ ‫ی نیوجرسی‌ ئه‌مه‌ریكا ته‌واوكرد‪ ،‬له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫له‌ویالیه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌هی‌ سعودیه‌‪.‬‬ ‫ی بوه‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ی مه‌رگی‌ باوك ‌‬ ‫‪ 1975‬دوا ‌‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵ (‪ 1975‬تا ‪)2015‬‬ ‫به‌پێی‌ ویكیبیدیا‪ ،‬س���عود فه‌یسه‌ڵ‌ ك ‌ه بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی كردوه‌‌و له‌س���ه‌ر ئاستی دنیا ناسراوه‌‪،‬‬ ‫ی كاروباری ده‌ره‌وه‌ی س���عودیه‌ ‌‬ ‫ئیداره‌ ‌‬ ‫ی دیك ‌ه ده‌زانێت‪ :‬ئینگلیزی‌‪ ،‬فه‌ره‌نس���ی‌‪،‬‬ ‫جگ��� ‌ه له‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬حه‌وت زمان ‌‬ ‫ئیتاڵی‌‪ ،‬ئه‌ڵمانی‌‪ ،‬ئیسپانی‌‌و عبری‌‪.‬‬

‫ی سعودیه‌‬ ‫عه‌ره‌بستان ‌‬ ‫ی به‌هێزی‌ س���عودیه‌ له‌وه‌دا چڕ‬ ‫خاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك له‌چوار ‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌و‌ه كه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ی نه‌وتی‌ جیهان‌و گه‌وره‌ترین‬ ‫كۆی‌ یه‌ده‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌ری نه‌وته‌‌و به‌نه‌خشه‌داڕێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌تی‌ ئۆپێك داده‌نرێت ك ‌ه نرخ ‌‬ ‫نه‌وت له‌جیهاندا دیاریده‌كات‪ .‬هاوكات‬ ‫گرنگترین شوێن ‌ه پیرۆزه‌كانی ئیسالم‬ ‫له‌خۆده‌گرێت ك��� ‌ه مه‌ككه‌و مه‌دینه‌ن‌و‬ ‫به‌ماڵی‌ خ���ودا ناوده‌برێ���ت له‌الیه‌ن‬ ‫موسڵمانانانه‌وه‌‌و س���ااڵن ‌ه به‌ملیۆنه‌ها‬ ‫ی ئه‌و ش���وێنان ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌س زیاره‌ت ‌‬ ‫ی ح ‌هج‌و عه‌م���ر‌ه كردن‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ‌‬

‫ی‬ ‫ی له‌دوا ‌‬ ‫ی سعود ‌‬ ‫هه‌روه‌ها عه‌ره‌بستان ‌‬ ‫جه‌نگی‌ دوه‌می‌ جیهانیه‌و‌ه تا ئێس���تا‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫یه‌كێك���ه‌ له‌هاوپه‌یمانه‌كان ‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‪.‬‬

‫ویكیلیكس‬

‫گه‌وره‌ی‌ به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬كه‌ نزیكه‌ی ‪٤٠٠‬‬ ‫هه‌زار به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ ده‌رباره‌ی‌ جه‌نگی‬ ‫ئه‌مریكا له‌عێراق باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ماڵپ���ه‌ڕی ویكیلیكس له‌س���اڵی‬ ‫‪٢٠٠٨‬دا له‌الی���ه‌ن گۆڤ���اری‬ ‫ئیكۆنۆمیس���ته‌وه‌ خه‌اڵتی باشترین‬ ‫میدیای پێدرا‪.‬‬ ‫ێ ساڵ ‌ه‬ ‫ی س‌‬ ‫جولیان ئاسانژ ماوه‌ ‌‬ ‫وێبس���ایت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ویكیلیكس له‌س���اڵی په‌نای‌ بردوه‌ته‌ ب���ه‌ر باڵوێزخانه‌ ‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌سانژ‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫جولیان‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌الی‬ ‫‪٢٠٠٦‬ه‌و‌ه له‬ ‫ی‬ ‫ئیك���وادۆر ل��� ‌ه له‌ن���ده‌ن‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌باڵوكردن‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‪٢٠١٠‬‬ ‫ساڵی‬ ‫دامه‌زرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫داوایه‌ك���ه‌و‌ه كه‌ له‌الی���ه‌ن دادگا ‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌بار‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌مری���كا‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌كان���ی‬ ‫ه‬ ‫‌نام‬ ‫به‌ڵگه‬ ‫س���ویده‌و‌ه له‌س���ه‌ری‌ تۆماركراوه‌‪،‬‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫جیهان‬ ‫ناوبانگێكی‬ ‫عێ���راق‬ ‫‌نگی‬ ‫جه‬ ‫ی گێچه‌ڵ كردن به‌ژنێك‪.‬‬ ‫به‌تۆمه‌ت ‌‬

‫ی یه‌ك؟‬ ‫بۆچی‌ رۆڵه‌كانی‌ پێغه‌مبه‌ر به‌ربونه‌ت ‌ه گیان ‌‬ ‫گۆڤاره‌كه‌ هه‌وڵده‌دات كه‌ وه‌اڵمی‌ ئیمامی‌ حسێن‌و كاره‌ساتی‌ كه‌رب ‌هال‌و‬ ‫گۆڤاری‌ لۆپسی‌ فه‌ره‌نسی‌‪ ،‬بابه‌تی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ دوا ژماره‌ی‌ خۆی‌ ته‌رخان ئه‌م پرسیارانه‌ بداته‌وه‌ كه‌ چ كاتێك‌و پاش���ان باس له‌ڕوانین���ی‌ پڕ له‌ڕق‌و‬ ‫كردوه‌ بۆ زۆرانبازی‌‌و كێش���مه‌كێش‌و بۆچی‌ ئ���ه‌م ناكۆكیه‌ مێژویانه‌ كه‌وته‌ قین���ی‌ س���وننه‌و ش���یعه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫خوێنڕش���تنی‌ نێ���وان موس���ڵمانانی‌ نێوان شیعه‌و س���وننه‌وه‌؟ له‌ئێستادا زیاتر له‌هه‌زار ساڵ‌ به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر‬ ‫رۆڵ���ی‌ ئێ���ران‌و س���عودیه‌ وه‌ك دو ده‌كات‪.‬‬ ‫شیعه‌و سوننه‌‪.‬‬ ‫لۆپس هاوكات ئاماژه‌ به‌گرته‌یه‌كی‌‬ ‫كریس���تۆڤ بولتانس���كی‌‌و س���ارا ده‌وڵه‌تی‌ ئایینی‌ له‌ته‌شه‌نه‌س���ه‌ندنی‌‬ ‫دانیال له‌لێكۆڵینه‌وه‌و به‌دواداچونێكی‌ ناكۆك���ی‌ نێوان ئ���ه‌م دو مه‌زهه‌به‌دا ڤیدیۆیی‌ ده‌كات كه‌ به‌مدواییه‌ له‌تۆڕی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ چییه‌؟ س���ه‌ره‌نجام چۆن له‌هه‌ناوی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوك باڵوبۆته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ك پرۆتستانت‌و كاسۆلیكه‌كانی‌ ئه‌م ناكۆكیانه‌وه‌ ئه‌ژدیهایه‌كی‌ وه‌كو تیایدا وتارخوێنێكی‌ قه‌ته‌ری‌ له‌نوێژی‌‬ ‫جه‌ماعه‌تی‌ هه‌ینیی���دا عه‌له‌وییه‌كانی‌‬ ‫ی داعش سه‌ریهه‌ڵدا؟‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ ش���انزه‌هه‌م‪ ،‬موس���ڵمان ‌‬ ‫ی س���وریا له‌جوله‌كه‌و مه‌س���یحییه‌كان‬ ‫لۆپ���س ئام���اژه‌ به‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ش���یعه‌و س���وننه‌ دوژمنایه‌تییه‌ك���ی‌‬ ‫كۆنیان هه‌ی���ه‌و رۆژ به‌رۆژیش زیاتر سه‌رهه‌ڵدانی‌ ئه‌م ناكۆكییه‌ مێژویانه‌ به‌كافرتر ناوده‌بات‌و داوا له‌موسڵمانان‬ ‫ی عه‌ل���ی‌‌و ده‌كات كه‌ هه‌مویان بكوژن‪.‬‬ ‫ده‌كات‌و ب���اس له‌ئیمام��� ‌‬ ‫لێكده‌ترازێن‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫هه‌ولێر‪ ..‬لەپایتەختی گەشتیاریەوە بۆ پایتەختێکی بێ گەشتیار‬ ‫زیاتر لە ‪ 100‬میوانخانە بەھۆی نەبونی گەشتیارەوە داخراون‬ ‫ئا‪ :‬زریان‪ ،‬رەوا‬ ‫بەبەراورد بەساڵی رابردو رێژەی‬ ‫گەشتیار لەهه‌رێمی کوردستان‬ ‫کەمیکردەوە‌‌و زیاتر لە ‪ 100‬میوانخانە‬ ‫بەھۆی نەبونی گەشتیارەوە‬ ‫داخراون‌‪ ،‬دەستەی گەشتوگوزاریش‬ ‫رایدەگەیەنێت "لەمانگی رەمەزاندا‬ ‫رێژەی گەشتیار بەرێژەیەکی بەرچاو‬ ‫دادەبەزێت"‪.‬‬ ‫وتەبێ���ژی وەزارەتی ش���ارەوانی‌و‬ ‫گەش���ت‌و گ���وزار‪ ،‬ن���ادر رۆس���تی‬ ‫جەختیکردەوە لەس���ەر ئ���ەوەی کە‬ ‫رێژەی گەش���تیار بەبەراود بەس���اڵی‬ ‫رابردو کەمیکردوە‌و وتی "لەمس���اڵدا‬ ‫گەشتیاری ناوچەکانی خواروی عێراق‬ ‫ب���ەھۆی ئەو ب���ارە ئەمنی���ەی هه‌یە‬ ‫ناتوانن بێنە هه‌رێمی کوردستانەوە‌و‬ ‫لێرەش لەبازگەکان بەئاسانی رێگەیان‬ ‫پێنادرێت"‪.‬‬ ‫رۆس���تی ئاشکراشیکرد کە جوڵه‌ی‬ ‫گەش���تیاری لەمانگ���ی رەمەزان���دا‬ ‫دادەبەزێ���ت‌و وتی "ب���ەھۆی ئەوەی‬ ‫زۆرینەی ئەو گەشتیارانەی رو لەهه‌رێم‬ ‫دەکەن موسوڵمانن ئەوا لەم مانگەدا‬ ‫گەش���تناکەن‌و ئەمەش دەبێتە ھۆی‬ ‫کەمتربونەوەی رێژەی گەشتیاری"‪.‬‬ ‫وتەبێژەک���ەی وەزارەتی گەش���ت‌و‬ ‫گوزار ئاشکرایکرد هه‌موو هه‌وڵێکیان‬ ‫ئەوەی���ە ک���ە دوای ج���ەژن ڕێژەی‬ ‫گەش���تیاری بەرزبکەنەوە‌و لەمانگی‬ ‫س���ێی ئەمس���اڵەوە لەهه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫ئ���ەوەی لەگەڵ کۆمەڵێ���ک کۆمپانیا‬ ‫رێ���ک بکەون تا متمانەی گەش���تیار‬ ‫بۆ هه‌رێمی کوردس���تان بگەڕێننەوە‪،‬‬ ‫ئەو وتی " بەھۆی ش���ەڕی داعشەوە‬ ‫متمان���ەی گەش���تیار بەهه‌رێم���ی‬ ‫کوردستان الواز بوە بۆیە لەهه‌وڵداین‬ ‫متمان���ەی گەش���تیار بگەڕێنینەوە‌و‬ ‫گروپی گەشتیاری دروست بکەین بۆ‬ ‫ئەوەی سەردانی کوردستان بکەن"‪.‬‬

‫ئەندام���ی لیژنەی گەش���ت‌و گوزار‬ ‫لەپەرلەمان���ی کوردس���تان‪ ،‬ماج���د‬ ‫عوس���مان ئام���اژەی ب���ۆ ئەوەکرد‬ ‫لەمساڵدا دۆخی گەش���تیاری هه‌رێم‬ ‫ب���ەرەو الوازی چ���وە‌و وت���ی "ئێمە‬ ‫تەنه���ا س���ودمان لەهه‌ندێک ناوچەی‬ ‫گەش���تیاری وەک گەلی عەلی بەگ‌و‬ ‫بێخاڵ بینیوە‌و بەھیچ جۆرێک سودمان‬ ‫لەگەش���تیاری ئاین���ی‌و گەش���تیاری‬ ‫مێژویی نەبینیوە"‪.‬‬ ‫بەکاریگەریەکان���ی‬ ‫س���ەبارەت‬ ‫کەمبون���ەوەی گەش���تیار س���ه‌رۆكی‌‬ ‫كومه‌ڵه‌ی‌ میوانخانه‌و چیشتخانه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان ئاشکرایدەکات‬ ‫کەزیاتر ل���ە‪ 100‬میوانخانە لەهه‌رێمی‬ ‫کوردس���تاندا داخراون‌و پێش���بینی‬ ‫داخرانی ژمارەیەکی زیاتر دەکەن گەر‬ ‫دۆخەکە بەم شێوەیە بەردەوام بێت‪.‬‬ ‫هێرش ئه‌حمه‌د چاوش���ین سه‌روكی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ میوانخانه‌و چێشتخانه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ئام���اژە بەوە‬ ‫دەکات بەھۆی نەمانی گەش���تیارەوە‬ ‫ژمارەیەک���ی زۆر کارمەند بێکار بون‌‌و‬ ‫دەڵێت " هه‌رێمی‌ كوردستان به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌و نه‌هاتنی‌ گه‌ش���تیار‬ ‫ژماره‌ی‌ میوانخانه‌و چێشتخانه‌كانمان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان زیاتر له‌ ‪١٠٠‬‬ ‫میوانخانه‌ داخراون له‌ب���ه‌ر نه‌هاتنی‌‬ ‫گه‌ش���تیار وه‌ ئ���ه‌و میوانخانانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ماونه‌ت���ه‌وه‌ ‪ ٪٨٠‬كاریان كه‌میكردوه‌‬ ‫ب���ه‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌‪ ٪٦٠‬كارمه‌ندان���ی‌‬ ‫ئه‌و میوانخانان���ه‌ نێردراونه‌ته‌ماڵه‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌هه‌زاران‬ ‫كه‌س بێكاربن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا به‌هۆی‌ نه‌هاتنی‌‬ ‫گه‌شتیار زه‌ره‌رمه‌ندی‌ یه‌كه‌م له‌ئاستی‌‬ ‫كوردستان میوانخانه‌كانن‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ داوا‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌كات" رێگه‌چاره‌ی���ه‌ك بدۆزێته‌وه‌و‬ ‫پالنێكی‌ تۆكمه‌دابنێت بۆ بوژاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م كه‌رته‌ چونكه‌ له‌ئێس���تادا ئه‌م‬

‫هێڵەگەرمەکەی کرێکارە‬ ‫بیانیەکان ساردبۆتەوە‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫ماوەی دو ساڵە هێڵێکی ته‌له‌فۆنی‬ ‫تایبه‌ت بەو کرێکارە بیانیانە‬ ‫هه‌یه کە لەھەرێمی کوردستان‬ ‫کاردەکەن‌‪ ،‬وەزارەتی کار‌و کاروباری‬ ‫کۆمەاڵیەتیش ئاشکرایدەکات‬ ‫کەئه‌و هێڵه‌ کەمترین پەیوەندی‬ ‫پێوەدەکرێت‪.‬‬ ‫جێگری بەڕێوبەری وەزارەتی کار‌و‬ ‫کاروباری کۆمەاڵیەتی‪ ،‬نەزمی موس���ا‬ ‫لەلێدوانێکی���دا بۆ ئاوێن���ە رایگەیاند‬ ‫"ژمارەی ئەو ھێڵە ‪‌5500‬و بەسێ زمان‬ ‫وەاڵمی پەیوەندی���ەکان دەدرێتەوە‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر به‌که‌م���ی په‌یوه‌ن���دی‬ ‫به‌هێڵه‌که‌وه‌ ده‌کرێت"‪.‬‬ ‫نه‌زمی موس���ا باسی له‌وه‌شکرد که‬ ‫ئه‌و چه‌ند کرێکار‌ه که‌مه‌ی که‌په‌یوه‌ندی‬ ‫ده‌که‌ن زۆرینه‌یان پرس���یار له‌س���ه‌ر‬ ‫خانه‌نشین بون ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫مونی���ره‌ ره‌همه‌ن���دان کچێکی ‪34‬‬ ‫س���اڵه‌ که‌وه‌ک خزمه‌تکار له‌ماڵێکدا‬ ‫له‌ش���اری ده���ۆک کارده‌کات ئ���ه‌و‬ ‫نه‌یزان���ی ک��� ‌ه ژماره‌یه‌ک���ی تایبه‌ت‬ ‫هه‌بێت به‌وان‌و وتی"ئه‌م ‌ه یه‌که‌مجار‌ه‬ ‫ده‌زانم ژماره‌یه‌کی له‌و شێوه‌ی ‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌کوردس���تان‪ ،‬من ماوه‌ی ‪ 6‬س���اڵ ‌ه‬ ‫لێ���ره‌م‌و نه‌مزانی���وه‌ ژماره‌یه‌کی له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫عوس���مان زیندان���ی‪ ،‬س���ه‌رۆکی‬ ‫یه‌کێتی بیناس���ازانی کوردستان باس‬ ‫له‌وه‌ده‌کات که‌ حکومه‌ت که‌مته‌رخه‌م ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌ی ئه‌و ژماره‌یه‌ به‌باش���ی له‌ناو‬ ‫کرێکاران���دا باڵوبکات���ه‌وه‌‌و وتی "ئه‌و‬

‫کرێکاران���ه‌ی دێن��� ‌ه هه‌رێمه‌و‌ه له‌الی‬ ‫س���ه‌ندیکا ناوه‌کانیان تۆمارناکرێت‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی کار نایانێرن تا س���ه‌ندیکا‬ ‫بتوانێت به‌رگرییان لێبکات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس���ی له‌وه‌ش���کرد ئه‌و‬ ‫هێڵ ‌ه گه‌رمان ‌ه له‌ئێس���تادا وه‌ک هێڵی‬ ‫ساردیان لێهاتوه‌و کرێکاران زانیاریان‬ ‫نیی ‌ه له‌س���ه‌ر ئه‌و هێاڵنه‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫حکوم���ه‌ت رێگه‌ی���ه‌ک بدۆزێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و کرێکار‌ه بیانیان ‌ه زانیاریان‬ ‫هه‌بێت‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ بۆ زانینی کارایی ئه‌و هێڵ ‌ه‬ ‫گه‌رمه‌ له‌چه‌ن���د کاتێک���ی جیاوازدا‬ ‫په‌یوه‌ندی کرد به‌اڵم هیچ که‌س���ێک‬ ‫وه‌اڵم���ی په‌یوه‌ندییه‌ک���ه‌ی ئاوێنه‌ی‬ ‫نه‌دای���ه‌وه‌‌‪ ،‬ده‌بێ���ت چه‌ن���د کرێکار‬ ‫گرفتی هه‌بوبێت‌و په‌یوه‌ندی به‌و هێڵ ‌ه‬ ‫گه‌رم���ه‌ی وه‌زاره‌تی کاره‌و‌ه کردبێت‌و‬ ‫که‌س وه‌اڵمێکی نه‌دابنه‌وه‪.‬‬

‫ماوه‌ی ‪ 6‬ساڵ ‌ه‬ ‫لێر‌هم‌و نه‌مزانیو‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌کی له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ هه‌بێت‬

‫سه‌ردانکردنی گه‌شتیار به‌گوێره‌ی پارێزگاکانی هه‌رێم‬

‫كه‌رته‌ به‌ره‌و روخاندن ده‌روات ئه‌گه‌ر‬ ‫بشڕوخێت مه‌حاڵه‌ هه‌ستانه‌وه‌ی‌ نی ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ باش"‬ ‫به‌دۆزین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫رێگه‌چاره‌ی���ه‌ك ب���ۆ مان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫میوانخانه‌كان‌و دانه‌خس���تنیانده‌ڵێت"‬ ‫داوامان له‌حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم كردوه‌‬ ‫ك��� ‌ه گه‌ش���تیارو ئ���اواره‌ له‌یه‌كت���ر‬ ‫فی���زای‌‬ ‫جیابكاته‌وه‪‌.‬گه‌ش���تیار‬ ‫گه‌ش���تیاری‌ پێبدری���ت له‌بازگه‌كان‌و‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌كان���دا‪ ،‬چونك���ه‌ ئێس���تا‬ ‫وامانلێهاتوه‌ له‌بازگه‌كاندا گه‌ش���تیار‬ ‫ناتوانن بێنه‌ ژوره‌وه‌ به‌هۆی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫داعش���ه‌وه‌ بۆیه‌ پێویس���ته‌ بیر له‌وه‌‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌ كه‌ گه‌ش���تیار له‌خواروی‌‬ ‫عێراق���ه‌وه‌ بێته‌ كوردس���تان چونكه‌‬ ‫‪ ٪٨٥‬گه‌شتیاری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌خواروی‌ عێراقه‌وه‌ دێنه‌ كوردستان"‬

‫کۆی گشتی گه‌شتیاران به‌گوێره‌ی ساڵه‌کان‬

‫‪30/9/2014‬‬

‫‪2013‬‬

‫‪2012‬‬

‫‪2011‬‬

‫‪2009‬‬

‫‪2010‬‬

‫‪2008‬‬

‫‪2007‬‬

‫به‌هۆی ناجێگیریی نرخی دۆالره‌و‌ه‬ ‫بازرگانانی سلێمانی ده‌یان ده‌فته‌ر دۆالر زیان ده‌که‌ن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫خاوه‌نی نوسینگه‌یه‌کی دراو ئاشکرای‬ ‫ده‌کات ک ‌ه ‪ 15‬بازرگانی شاری‬ ‫سلێمانی هه‌ریه‌که‌و بڕی ده‌یان‬ ‫ده‌فته‌ر دۆالر زیانیان پێگه‌یشتو‌ه‬ ‫له‌به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالر‪،‬‬ ‫ئابوریناسێکیش رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫حکومه‌تی عێراق بتوانێت به‌رده‌وامبێت‬ ‫له‌خستن ‌ه بازاڕی دۆالر به‌ڕێژه‌یه‌کی‬ ‫زۆری ڕۆژانه‌‪ ،‬ئه‌وا کێشه‌ی که‌می‬ ‫دۆالر له‌بازاڕدا چاره‌سه‌ر ده‌بێت‌"‪.‬‬ ‫خاوه‌نی نوسینگه‌ی ستان‪ ،‬له‌بازاڕی‬ ‫دۆالره‌که‌ی ش���اری س���لێمانی شه‌هاب‬ ‫عه‌بدولکه‌ری���م به‌ئاوین���ه‌ی راگه‌یان���د‬ ‫"به‌ه���ۆی یاریک���ردن‌و ب���ه‌رزی‌و نزمی‬ ‫نرخی دۆالره‌وه‌ له‌هه‌فته‌ی ڕابردودا‪15 ،‬‬ ‫بازرگانی شاری س���لێمانی هه‌ر یه‌که‌و‬ ‫بڕی ‪ 50‬بۆ ‪ 60‬ده‌فت���ه‌ر دۆالر زیانیان‬ ‫به‌رکه‌وتوه"‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌کان‪ ،‬ئ���ه‌و زیانان ‌ه‬ ‫ته‌نها هاواڵتی���ان‌و بازرگانانی هه‌رێمی‬ ‫نه‌گرتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵک���و ژماره‌یه‌ک���ی‬ ‫زۆر له‌بازرگانان���ی به‌غداو ش���اره‌کانی‬ ‫دیکه‌ی عێراقیش ڕوب���ه‌ڕوی ئه‌و زیان ‌ه‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و خ���اوه‌ن نوس���ینگه‌یه‌ پێ���ی‬ ‫وای��� ‌ه ک��� ‌ه چاککردن���ی ئ���ه‌و دۆخ ‌ه‬ ‫له‌توانای حکومه‌ت���ی عێراقییدا نییه‌و‬ ‫به‌ده‌س���تگیردنی چه‌ن���د مافیای���ه‌ک‬ ‫چاره‌س���ه‌ر نابێت که‌ ده‌س���تیانگرتو‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر دۆالرداو به‌ئ���اره‌زوی خۆیان‬ ‫مامه‌ڵه‌ی پێوه‌ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پێی وای ‌ه ک��� ‌ه هۆکارێکی‬

‫چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫ئه‌و دۆخ ‌ه‬ ‫له‌توانای حکومه‌تی‬ ‫عێراقدا نییه‌و‬ ‫به‌ده‌ستگیردنی‬ ‫چه‌ند مافیایه‌ک‬ ‫چاره‌سه‌ر نابێت‬ ‫دیک���ه‌ی به‌رزبون���ه‌وه‌ی نرخ���ی دۆالر‬ ‫هاواڵتیان خۆیان���ن‪" ،‬له‌کاتێکدا نرخی‬ ‫دۆالر له‌گۆڕاندایه‌و به‌رزو نزم ده‌بێت‪ ،‬له‌و‬ ‫کاته‌شدا هاواڵتیان خۆیان هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫زۆرترین رێ���ژه‌ی دۆالر له‌بازاڕدا بکڕن‌و‬ ‫بیشارنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای عه‌بدواڵ ڕه‌ئوف ک ‌ه فرۆشیار‌ه‬ ‫له‌بازاڕی دۆالره‌که‌ی ش���اری سلێمانی‪،‬‬ ‫ه���ۆکاری ب���ه‌رزو نزمی نرخ���ی دۆالر‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ بانکی ناوه‌ندی عێراق‪،‬‬ ‫ک ‌ه پێش ئ���ه‌و بارودۆخه‌ی ئێس���تای‬ ‫ت ‪ 500‬ملیۆن دۆالری‬ ‫عێ���راق حکوم��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌خس���ته‌ بازاڕه‌وه له‌ه���ه‌ر رۆژێکدا‌‪،‬‬

‫فرۆشیارێکی دراو له‌شاری سلێمانی‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانتاران ئ���ه‌و رێژه‌یه‌یان‬ ‫به‌بانک���ی ناوه‌ندی بۆ ‪ 75‬ملیۆن دۆالر‬ ‫که‌مکردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای ئ���ه‌و فرۆش���یاری دۆالر‌ه‬ ‫ئه‌و چاره‌س���ه‌ره‌ی ئێس���تا ک���راو‌ه بۆ‬ ‫به‌رزبون���ه‌وه‌ی نرخی دین���ار به‌رامبه‌ر‬ ‫ب���ه‌دۆالر کاتیی���ه‌و حکومه‌ت���ی عێراق‬ ‫ناتوانێت به‌ش���ێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام ئه‌و‬ ‫بڕ‌ه دۆالر‌ه بخاته‌ بازاڕه‌وه‌ که‌ ئێستا بۆ‬ ‫نزمبونه‌وه‌ی دۆالر ده‌یخات ‌ه بازاڕه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئابوریناس‪ ،‬فه‌یس���ه‌ڵ‬ ‫عه‌لی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‪" ،‬به‌رزبونه‌وه‌ی‬ ‫دۆالر په‌یوه‌نده‌ی به‌و بارودۆخه‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬

‫که‌ عێراقی تێکه‌وتوه‌‪ ،‬به‌هۆی ش���ه‌ڕی‬ ‫داع���ش‌و دابه‌زین���ی نرخ���ی نه‌وته‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و به‌رزبونه‌وه‌ی ‌ه ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئێس���تا به‌هۆی بڕیاره‌که‌ی‬ ‫حکومه‌ت���ی عێراق���ه‌و‌ه که‌مێک نرخی‬ ‫دین���ار به‌رزبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ک��� ‌ه بریتیی��� ‌ه‬ ‫له‌خستنه‌بازاڕی بڕێکی زۆر‌دۆالر"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ئ���ه‌و ئابوریناس���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫حکومه‌تی عێراق بتوانێت به‌رده‌وامبێت‬ ‫له‌خس���تنه‌ ب���ازاڕی دۆالر به‌ڕێژه‌یه‌کی‬ ‫زۆری ڕۆژانه‌‪ ،‬ئه‌وا کێشه‌ی که‌می دۆالر‬ ‫له‌بازاڕدا چاره‌س���ه‌ر ده‌بێ���ت‌‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫پێناچێت به‌رده‌وام بێت"‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫‪9‬‬

‫ژنێك به‌‪ 15‬فیشه‌ك ده‌كوژرێت‌و لیژنه‌ ‌ی ئافره‌تانی په‌رله‌مان بێئاگایه‌‬ ‫ته‌نها له‌چوار مانگی سه‌ره‌تای ئه‌مساڵدا ‪ 47‬ژن كوژراون‌و خۆیان كوشتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫شه‌وی چوارشه‌ممه‌ ‪ 6/17‬واتا‬ ‫له‌یه‌كه‌م شه‌وی مانگی ره‌مه‌زاندا‬ ‫له‌شاری كفری‌و له‌ناو ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫زیاتر له‌‪ 15‬فیشه‌كی كاڵشینكۆف‬ ‫ده‌نرێت به‌جه‌سته‌ی ژنێكه‌وه‌و كۆتایی‬ ‫به‌ژیانی ده‌هێنرێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫نوسینگه‌ی كفری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی دژ به‌ئافره‌تانیش‬ ‫ده‌ڵێت "الشه‌ی‌ ژنه‌كه‌ ره‌وانه‌ی‌‬ ‫پزیشكی دادوه‌ری‌ كراوه‌و به‌هۆی‬ ‫روداوه‌كه‌وه‌ چوار كه‌سی نزیكی ئه‌و‬ ‫ژنه‌ ده‌ستگیركراون‌و لێكۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ژنه‌ك���ه‌ خاوه‌نی‌ چه‌ن���د منداڵێكه‌و‬ ‫ناوی (ژ‪ ،‬ع‪ ،‬م)ه‌ ته‌مه‌نی ‪ 36‬س���اڵه‌و‬ ‫دانیشتوی گه‌ڕه‌كی ئه‌نفاله‌كانه‌ له‌قه‌زای‌‬ ‫كفری سه‌ر به‌ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌قیب فریاد به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫نوس���ینگه‌ی كفری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی دژ به‌ئافره‌تان روداوه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌مش���ێوه‌یه‌ ب���ۆ ئاوێن���ه‌ گێڕایه‌وه‌و‬ ‫وت���ی "نزیكه‌ی‌ كاتژمێ���ر ‪ 8:00‬ئێواره‌‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ ته‌قه‌كردن روی���داو پاش‬ ‫روداوه‌كه‌ ئاگاداركراینه‌وه‌و مه‌فره‌زه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌و ئاس���ایش‌و پۆلیس گه‌یش���تینه‌‬ ‫ش���وێنی‌ روداوه‌كه‌و بینیمان ئافره‌تێك‬ ‫ك���وژراوه‌و فیش���ه‌كێكی زۆری پێ���وه‌‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌روداوه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ بنكه‌ی‌ پۆلیس���ی كفری‬ ‫ئ���اراس كه‌ریم بۆ ئاوێن���ه‌ وتی "هه‌مو‬ ‫دۆس���یه‌یه‌كی لێكۆڵینه‌وه‌ له‌كوشتن‌و‬ ‫توندوتی���ژی به‌رامب���ه‌ر ئافره‌تان الی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان���ی توندوتی���ژی‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ���ت‌و په‌یوه‌ندی به‌ئێمه‌وه‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ چه‌ند كه‌س���ێكمان‬ ‫ده‌س���تگیركردوه‌ كه‌ كوڕ‌و براژنیش���ی‬ ‫تێدای���ه‌و راده‌س���تی توندوتیژیم���ان‬ ‫كردون"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ئه‌نجامدانی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك���ه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ كفری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫توندوتی���ژی وتی "تائێس���تا راس���تی‬ ‫روداوه‌كه‌مان ب���ۆ رون نه‌بوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئایا ئه‌و ئافره‌ته‌ خۆی كوش���توه‌ یان‬ ‫كوژراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم الی خۆمانه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫نوسینگه‌ ده‌ستمانكردوه‌ به‌لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌روداوه‌كه‌و چوار كه‌س له‌خانه‌واده‌ی‌‬ ‫ئافره‌ته‌كه‌ ده‌ستگیركراون به‌مه‌به‌ستی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵیاندا"‪.‬‬

‫خۆپیشاندانێک دژی کوشتنی ژنان‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی توندوتیژی وتیشی‬ ‫"پێشتر ئه‌و ژنه‌ هیچ كه‌یسێكی سكااڵی‬ ‫نه‌هاتوه‌ته‌ الی ئێمه‌و هیچ كێشه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌وتۆی نه‌بوه‌ كه‌ شایه‌نی باس بێت‌و‬ ‫بڵێین هۆكاری ئه‌و روداوه‌ ئه‌مه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاس���ه‌واری‌ ئه‌شكه‌نجه‌‬ ‫به‌له‌شیه‌وه‌‪ ،‬فریاد وتی "ئه‌وه‌ له‌پزیشكی‬ ‫دادوه‌ری‌ ده‌رده‌كه‌وێت‌و دواتر راپۆرتێك‬ ‫ره‌وان���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ له‌م‬ ‫قس���انه‌ زیاتر ناكه‌ین تاوه‌كو ئه‌نجامی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌رنه‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌هید خالید گه‌رمیانی نه‌یویس���ت‬ ‫ناوی باڵوبكرێته‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ زیاتر له‌‪ 15‬فیشه‌ك به‌ئافره‌ته‌كه‌وه‌‬ ‫بوه‌و دواتر ره‌وانه‌ی‌ پزیشكی دادوه‌ری‌‬ ‫كراوه‌ له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئام���اری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‬ ‫گش���تی توندوتی���ژی دژ به‌ئافره‌ت���ان‬ ‫سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪ ،‬ته‌نها له‌چوار‬

‫مانگ���ی س���ه‌ره‌تای ‪2015‬دا له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تاندا ‪ 21‬ژن ك���وژراون‌و ‪26‬‬ ‫دیكه‌ خۆیان كوشتوه‌ كه‌ له‌و ژماره‌یه‌‬ ‫پێنجیان له‌گه‌رمیان بوه‌‪.‬‬ ‫هاوكات ئه‌ندامی لیژنه‌ی‌ داكۆكیكردن‬ ‫له‌مافی ئافره‌ت له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫مریه‌م سه‌مه‌د بێئاگایی خۆی له‌كوشتنی‬ ‫ئه‌و ژن���ه‌ ده‌ربڕی‌و بۆ ئاوێنه‌ وتی "من‬ ‫ئ���اگاداری‌ كوش���تنی ئه‌و ژن���ه‌ نیم‌و‬ ‫نازانم هاوڕێكان���م له‌لیژنه‌كه‌ ئاگادارن‬ ‫یان ن���ا‪ ،‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ماندا باسی ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا قه‌یرانه‌ جۆراوجۆره‌كان‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆری كردوه‌ته‌ سه‌ر زۆربه‌ی‌‬ ‫بابه‌ت���ه‌كان له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك گه‌یش���توه‌ته‌ ئه‌وه‌ی به‌بێ‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌و كارك���ردن له‌س���ه‌ری‬ ‫تێبپه‌ڕێت‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامی لیژن���ه‌ی‌ داكۆكیكردن له‌مافی‬ ‫ئافره‌ت پێیوایه‌ قه‌یرانه‌كان زۆر كاری‬

‫كردوه‌ته‌ سه‌ر كاری لیژنه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫وتیشی "له‌ئێس���تادا قه‌یرانێكی زۆر‬ ‫هاتوه‌ته‌ ئاراوه‌ وه‌كو قه‌یرانی دارایی‌و‬ ‫داع���ش‌و مه‌س���ه‌له‌ی‌ ژنان���ی ئێزدی‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك كار كه‌ له‌به‌رده‌س���تماندایه‌‪،‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ نه‌مانتوانی���وه‌ وه‌ك���و‬ ‫پێویس���ت كاری���ان له‌س���ه‌ر بكه‌ین‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ لیژنه‌كه‌م���ان زۆر كه‌می���ن‌و‬ ‫ناتوانی���ن كاره‌كانم���ان رابپه‌ڕێنی���ن‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی لیژنه‌كه‌ رێكاری یاس���ایی‬ ‫خ���ۆی وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬دو پی���او هاتون‬ ‫بونه‌ته‌ ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی به‌رگریكردن‬ ‫له‌ئافره‌تان"‪.‬‬ ‫مریه‌م س���ه‌مه‌د ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫كه‌ ئێس���تا ته‌نها كار له‌س���ه‌ر بابه‌ته‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان ده‌كرێت‌و بوه‌ته‌ بابه‌تی‬ ‫كاركردنی‌ هه‌م���و په‌رله‌مانتاران‪ ،‬وتی‬ ‫"له‌ئێستادا زۆر دۆس���ێی گرنگ هه‌یه‌‬ ‫كاری له‌سه‌ر بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و قه‌یرانانه‌‬ ‫وای‌ كردوه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ سه‌رقاڵی بابه‌ته‌‬

‫سیاس���ییه‌كانین كه‌مت���ر په‌رژاوینه‌ته‌‬ ‫سه‌ر كاره‌كانی په‌یوه‌ست به‌لیژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆمان كه‌ په‌یوه‌ندی به‌ژنانه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌پێی توانا كارمان كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك مه‌س���ه‌له‌و هه‌واڵ هه‌یه‌‬ ‫وه‌كو ئه‌وه‌ی كف���ری به‌داخه‌وه‌ پێمان‬ ‫ناگات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ل���ه‌م دۆخ���ه‌ ئاڵ���ۆزه‌دا‬ ‫ده‌بێتـ���ه‌ قوربانی به‌الیه‌ن���ی زۆره‌وه‌‬ ‫ژنان���ن‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ داكۆك���ی له‌ئافره‌تان ده‌ڵێت‬ ‫"به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ل���ه‌م دۆخ���ه‌دا ژنان‬ ‫به‌گشتی‌و ژنانی كه‌سوكاری‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫ش���ه‌هیده‌كان بونه‌ته‌ قوربانی‌و ئێستا‬ ‫له‌دۆخێك���ی زۆر خراپ���دان‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ شه‌هید بوه‌ یان له‌به‌ره‌ی‬ ‫جه‌نگدایه‌‌و له‌والوه‌ كرێی خانو كه‌وتوه‌‬ ‫به‌سه‌ریدا‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ له‌هه‌مو الیه‌كه‌وه‌‬ ‫نه‌هامه‌تییه‌كه‌ بۆ ژنانه‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬حه‌مه‌ سور‬

‫لیژنه‌ی ئافره‌تانی‬ ‫په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ‌ی سه‌رقاڵی‬ ‫بابه‌ت ‌ه سیاسییه‌كانن‬ ‫كه‌متر په‌رژاونه‌ت ‌ه سه‌ر‬ ‫كاره‌كانی په‌یوه‌ست‬ ‫به‌ئافره‌تانه‌وه‌‬

‫رێژه‌ی جیابونه‌وه‌‌و هاوسه‌رگیری خوار ته‌مه‌ن ‪ 18‬ساڵ زیادیكردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ڕه‌وا بورهان‬ ‫هاوسه‌رگیری خوار ته‌مه‌نی ‪ 18‬ساڵ‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان زیادیكرد‌‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی توندوتیژی دژ‬ ‫به‌ئافره‌تانیش رایده‌گه‌یه‌نێت دایك‌و‬ ‫باوكان ده‌یانه‌وێت له‌ته‌مه‌نێكی منداڵدا‬ ‫منداڵه‌كانیان هاوسه‌رگیری بكه‌ن‪.‬‬ ‫كورده‌ عوم���ه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی‬ ‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ توندوتی���ژی دژ‬ ‫به‌ئافره‌تان له‌هه‌رێمی كوردستان ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا هاوسه‌رگیری‬ ‫پێش���وه‌خته‌و له‌ته‌مه‌نی خ���وار ‪20-18‬‬ ‫س���اڵی به‌رێژه‌ی به‌رچاو روی له‌زیادبون‬ ‫ك���ردوه‌‌و هه‌ندێك جاری���ش توندوتیژی‌‬ ‫لێكه‌وتۆته‌وه‌‌و زۆرینه‌ش���ی به‌جیابونه‌وه‌‬ ‫كۆتایی هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوب���ه‌ره‌ی توندوتی���ژی دژ‬ ‫به‌ئافره‌تان جه‌خ���ت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی���ا رۆڵێكی خراپ���ی هه‌بوه‌‌و‬ ‫وایكردوه‌ كه‌ هاوس���ه‌رگیری پێشوه‌خته‌‬ ‫زیاد بكات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هاوس���ه‌رگیری‬ ‫له‌ته‌مه‌نێكی منداڵدا زۆر زیادیكردوه‌‌ كه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی فه‌یس���بوك‌و مۆبایله‌وه‌ یه‌كتر‬ ‫ده‌ناسن‌و هاوس���ه‌رگیری ده‌كه‌ن‪ ،‬دواتر‬ ‫به‌یه‌كێك له‌ه���ۆكاره‌ س���ه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫جیابونه‌وه‌ كۆتایی پێده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ی به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫توندوتی���ژی دژ به‌ئافره‌ت���ان ب���اس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات كه‌ دایكان‌و باوكان به‌حسابی‬

‫رێژه‌ی جیابونه‌وه ساڵ دوای ساڵ له‌زیادبوندایه‌‌‬ ‫خۆیان بۆ ئ���ه‌وه‌ی ئابڕوی���ان نه‌چێت‌و به‌ئافره‌تان ئاشكرای ده‌كات كه‌ له‌ساڵی‬ ‫گوای���ه‌ ب���ه‌وه‌ ئابڕوی���ان ده‌پارێزن‪ ،‬بۆ راب���ردو ‪2014‬دا رێ���ژه‌ی جیابون���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی كچه‌كه‌یان نه‌ڕوات‪ ،‬پێیان باش���ه‌ له‌ته‌واوی‌ شاره‌كانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫به‌ش���ویان بده‌ن‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بینین دواتر گه‌یش���تۆته‌ ‪ ‌8500‬حاڵه‌ت‌و پێش���بینی‬ ‫كێش���ه‌ له‌نێوان ئه‌و ژن‌و مێرده‌ ته‌مه‌ن ده‌كات ئه‌و رێژه‌یه‌ بۆ ئه‌مساڵ زیاتر به‌رز‬ ‫منداڵ���ه‌ دروس���تده‌بێت‌و به‌جیابونه‌وه‌ ببێته‌وه‌‌‪ ،‬ئه‌و وتیشی "به‌رزبونه‌وه‌‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ سروش���تی نییه‌‌و له‌راده‌ی خۆی‬ ‫كۆتایی پێده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ناوبراو زیانه‌كانی ئه‌و هاوس���ه‌رگیرییه‌ زۆر زیاتره‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات پارێ���زه‌ری كه‌یس���ه‌كانی‬ ‫پێش���وه‌خته‌ رونده‌كات���ه‌وه‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"ده‌بینین كچان ك���ه‌ قوتابی ئاماده‌یین جیابونه‌وه‌ رازاو عه‌ب���دول له‌لێدوانێكدا‬ ‫یاخود له‌س���ه‌ره‌تای خوێندنی په‌یمانگا ب���ۆ ئاوێنه‌ هۆكاری به‌رزبونه‌وه‌ی رێژه‌ی‬ ‫یان زانكۆدان‪ ،‬پێشوه‌خت هاوسه‌رگیری جیابوه‌نه‌وه‌ بۆ هه‌ردو كێش���ه‌ی دارایی‌و‬ ‫ده‌كه‌ن‌و به‌وهۆیه‌وه‌ پرۆس���ه‌ی خوێندن خیانه‌تی هاوس���ه‌رگیری ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬كه‌چی پ���اش ماوه‌یه‌كی ئه‌و ده‌ڵێت "هۆكاری سه‌ره‌كی جیابونه‌وه‌‬ ‫كورت له‌هاوسه‌ره‌كانیان جیاده‌بنه‌وه‌"‪ .‬له‌ئێس���تادا خیانه‌تی هاوسه‌رگیرییه‌ كه‌‬ ‫به‌رێوب���ه‌ری گش���تی توندوتیژی دژ زۆر زیادیكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌ئێس���تادا‬

‫له‌ساڵی ‪2014‬دا‬ ‫رێژه‌ی جیابونه‌و‌ه‬ ‫له‌هه‌رێم گه‌یشتۆت ‌ه‬ ‫‪ 8‌ 500‬حاڵه‌ت‌‬ ‫خه‌ریكه‌ خیانه‌تكردن ئاسایی ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ زۆر كات پی���اوان ب���ه‌دوای‬ ‫رێگه‌یه‌كی ئاسانتردا ده‌گه‌ڕێن كه‌ هه‌مان‬ ‫ئه‌و شته‌ی له‌خێزاندا ده‌ستیان ده‌كه‌وێت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ش به‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م ده‌ستیان‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت‌و له‌پێن���او حه‌زێك���ی كاتیدا‬ ‫ئاماده‌نین به‌رپرس���یارێتی خێزانه‌كه‌یان‬ ‫هه‌ڵبگ���رن‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌م���ه‌ جیابونه‌وه‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌و دۆس���ێیانه‌ی‌ دێته‌ الی‬ ‫ئێمه‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌وانه‌یه‌ ك���ه‌ پیاوه‌كان‬ ‫الیانداوه‌ له‌خێزانه‌كانیان‌و چون ش���وێن‬ ‫ئافره‌تێكی‌ تر كه‌وتون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پارێ���زه‌ر‌ه الیه‌ن���ی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫به‌كه‌مته‌رخ ‌هم‌و هۆكارێكی تر ده‌زانێت‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ده‌س���ه‌اڵت بۆ ئ���ه‌وه‌ی كاره‌‬

‫ناڕێكیی‌و پۆخڵه‌واته‌كانی ده‌رنه‌كه‌وێت‌و‬ ‫خه‌ڵك بیروهۆش���ی بۆ الی قه‌یرانه‌كان‬ ‫نه‌چێت‪ ،‬هاتوه‌ كاری‌ له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگا‬ ‫ك���ردوه‌ كه‌ هه‌موی به‌دوای‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سێكسێكی‌ كاتییه‌وه‌یه‌و هه‌مو سنورێكی‌‬ ‫بۆی‌ فه‌راهه‌م كردوه‌"‪.‬‬ ‫رازاو عه‌بدول جه‌خت له‌وه‌شده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ الدانی خێزانیی له‌ئێستادا رێژه‌كه‌ی‬ ‫زۆر روی له‌به‌رزبون���ه‌وه‌ ك���ردوه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "زۆرینه‌ی ئه‌و كه‌یس���انه‌ی كه‌‬ ‫له‌دادگاكان دێته‌ به‌رده‌ستمان په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌الدان���ی خێزانییه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‌و زۆركات‬ ‫ژن���ان ب���ه‌و ه���ۆكاره‌ داوای جیابونه‌وه‌‬ ‫له‌هاوسه‌ره‌كانیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هۆكاره‌كانی به‌رزبونه‌وه‌ی‬ ‫ڕێژه‌ی هاوس���ه‌رگیری پێشوه‌خت‪ ،‬رازاو‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ئێستادا به‌هۆی ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ كۆمپانی���اكان به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆیان‬ ‫هێناویانه‌و لۆدی له‌سه‌ر نییه‌و ماڵه‌كان‬ ‫ناتوان���ن چاودێریی بك���ه‌ن‌و منداڵه‌كان‬ ‫خه‌ریك���ه‌ له‌ته‌مه‌ن���ی ‪ 10‬س���اڵییه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌ڕۆن‪ ،‬م���ن به‌رده‌وام‬ ‫له‌ناو خێزانه‌كان���دام ده‌ڵێن نازانین چی‬ ‫له‌منداڵه‌كانمان بكه‌ین‌و خه‌ریكه‌ ده‌بینه‌‬ ‫پاسه‌وانیان‌و هه‌میشه‌ به‌شوێنیانه‌وه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ش وایك���ردوه‌ كه‌‬ ‫خێزانه‌كان حه‌ز ده‌ك���ه‌ن منداڵه‌كانیان‬ ‫به‌زوتری���ن كات‌و له‌ته‌مه‌نێك���ی منداڵدا‬ ‫هاوس���ه‌رگیری بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ توشی‬ ‫خراپه‌ نه‌بن"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و پارێزه‌ره‌ له‌ئێس���تادا‬

‫هاوس���ه‌رگیری ته‌مه‌نی خوار ‪ 18‬ساڵ‌و‬ ‫پێش���وه‌خت ڕو له‌زیادب���ون ك���ردوه‌‌و‬ ‫خێزان���ه‌كان ئێس���تا ده‌یانه‌وێت به‌زویی‬ ‫منداڵه‌كانی���ان هاوس���ه‌رگیری بك���ه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ الدانی سێكسی زیادیكردوه‌‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی په‌یمانگای وه‌رزش���ی‬ ‫سلێمانی باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌له‌ئێستادا‬ ‫زۆرێك له‌خوێندكاره‌كانی���ان له‌قۆناغی‬ ‫یه‌كه‌م���ی په‌یمان���گادان هاوس���ه‌رگیری‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌ڵێ���ت "زۆرێ���ك له‌كچ���ه‌‬ ‫خوێندكاره‌كانم���ان ل���ه‌‪ 15‬س���اڵیدا‬ ‫كاتێ���ك دێن���ه‌ په‌یمان���گا ته‌نها پاش‬ ‫ساڵێك هاوس���ه‌رگیری ده‌كه‌ن‌و زۆركات‬ ‫له‌قۆناغی دوه‌م‌و س���ێیه‌مدا به‌هۆی ئه‌و‬ ‫هاوسه‌رگیریه‌وه‌ ناتوانن به‌رده‌وام بن"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایه‌ ك���ه‌ داوایكرد ناوی‬ ‫باڵونه‌كرێته‌وه‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌ وانه‌كانمان‬ ‫جگه‌ له‌تیۆری���ی‪ ،‬زۆربه‌یان پراكتیكین‌و‬ ‫ده‌بێت ئه‌و كچانه‌ خۆیان وه‌رزش بكه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی دوگیانیان���ه‌وه‌ ناتوانن‬ ‫به‌ئه‌ركه‌كانی خۆیان هه‌ڵس���تن‌و ئێمه‌ش‬ ‫نازانین چ���ۆن مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ بكه‌ین‬ ‫‪ ،‬ناش���كرێت كه‌ ئه‌وان ئه‌و وه‌رزش���انه‌‬ ‫نه‌كه‌ن‌و ئێمه‌ نمره‌یان بده‌ینێ‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫بۆ ئێمه‌ كارێكی زۆر ناخۆشه‌"‪.‬‬ ‫تائێس���تا ئامارێكی ورد له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬كه‌ رێژه‌ی هاوسه‌رگیری پێشوه‌خت‬ ‫ئاش���كرابكات‪ ،‬چونك���ه‌ زۆرین���ه‌ی ئه‌م‬ ‫هاوس���ه‌رگیریانه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی دادگاكان‌و‬ ‫ته‌نه���ا ل���ه‌الی مامۆس���تایانی ئایین���ی‬ ‫ئه‌نجامده‌درێن‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫باڵنده‌کان‬

‫ت‬ ‫ه‌‬

‫ن‌و‬ ‫دا‬ ‫ی‌‬ ‫ن‬

‫م‬ ‫ن‬

‫به‌رپرس���ی رێکخراوی الله‌زار بۆ پرسی‬ ‫ژینگ���ه‌ له‌کوردس���تان‪ ،‬مه‌زه���ه‌ر که‌ریم‬ ‫له‌باره‌ی پرۆژه‌که‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌‬ ‫پرۆژه‌که‌ به‌بڕی ‪ 4000‬دۆالر دروس���تکراوه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندی په‌یکه‌رت���اش‪ ،‬زیره‌ک میره‌‬ ‫هه‌ڵساوه‌ به‌دروستکردنی کاره‌که‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ی به‌وه‌ش���کرد که‌ له‌و‬ ‫هێالنه‌ی���ه‌دا نزیک���ه‌ی‪ 100‬کۆت���ر ده‌ژین‌و‬ ‫بیرۆک���ه‌ی کاره‌ک���ه‌ش ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫رێبواری ده‌الک‌و توانا حه‌مه‌و دکتۆر ئارام‬ ‫جه‌مالیش سپۆنسه‌ری کاره‌که‌ی کردوه‌‪.‬‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫هێرۆ‌و فریا "دوبه‌دو" باڵوده‌که‌نه‌وه‬

‫‪11‬‬

‫‌فریا‪ :‬ئاوازه‌کامنان زۆر ده‌گمه‌نن‬

‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫هه‌میش ‌ه پێکه‌وه‌ن‪ ،‬به‌سه‌بکێکی‬ ‫خۆرئاوایی گۆرانی ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫به‌ئه‌لبومی "رێگه‌ی ماڵ"‬ ‫ده‌ستیان پێکرد‌و بریار‌ه‬ ‫"دوبه‌دو" باڵوبکه‌نه‌وه‌‪ ،‬هێرۆ‌و‬ ‫فریا له‌چاوپێکه‌وتنێکیاندا له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ BBC‬باس له‌ئه‌زمونی چوار ساڵ‬ ‫کارکردنیان ده‌که‌ن‪.‬‬

‫به‌ش���ی فارس���ی رادی���ۆی‬ ‫چاوپێکه‌وتنێک���ی له‌گ���ه‌ڵ ه���ه‌ردو‬ ‫هونه‌رمه‌ند‌ هێرۆو فریا ئه‌نجامداوه‌و‬ ‫تێیدا فریا ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌کات ک ‌ه‬ ‫ئاوازه‌کانیان زۆرده‌گمه‌نن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دو هونه‌رمه‌ن���ده‌ له‌ئێ���ران‬ ‫له‌دایکبون ب���ه‌اڵم یه‌که‌م ئه‌لبومیان‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردس���تان باڵوکرده‌وه‌‪،‬‬ ‫گروپه‌که‌یان له‌چه‌ند که‌س���ێک پێک‬ ‫دێ���ت‪ ،‬گرنگترینی���ان هێرۆی���ه‌ ک ‌ه‬ ‫‪BBC‬‬

‫گۆران���ی ده‌ڵێت‌و فریای��� ‌ه که‌وه‌ک‬ ‫ئاوازدان���ه‌ر‌و گۆرانیبێ���ژی دوه‌می‬ ‫گروپه‌که‌ کارده‌کات‪.‬‬ ‫ئاوازدانه‌ر‌ه گه‌نجه‌که‌‪ ،‬که ‌زۆرکات‬ ‫به‌ڕیش���ێکی درێ���ژی س���ۆفیانه‌و‌ه‬ ‫ده‌بینرێ���ت‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ گیتاره‌که‌ی���دا‬ ‫زۆرین���ه‌ی ئاوازه‌کان���ی گروپه‌ک��� ‌ه‬ ‫داده‌نێ���ت‪ ،‬ئه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌کات‬ ‫ک���ه‌ بۆک���ورد گۆران���ی ده‌ڵێ���ن‪،‬‬ ‫‪"‎‬گۆرانیه‌کانمان حه‌زێکی مندااڵنه‌ی‬

‫تێدای���ه‌"‪ ،‬زۆرین���ه‌ی گۆرانیه‌کانیان‬ ‫بابه‌ت���ی کۆمه‌اڵیه‌تی���ن‪ ،‬ئ���ه‌وان‬ ‫له‌گۆرانی‌و ئاوازه‌کانیاندا زیاتر باس‬ ‫له‌خۆیا ‌ن ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌و رۆح ‌ه میوزیک ‌ه‬ ‫گه‌نجانه‌ی ‌ه که‌له‌گ���ه‌ڵ باڵوبونه‌وه‌ی‬ ‫یه‌که‌م گۆرانیاندا به‌باشی ناساندی‪.‬‬ ‫ئه‌وان پێش���تر ویستویان ‌ه له‌ئێران‬ ‫گۆران���ی بڵێن‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫گۆرانیبێ���ژی س���ه‌ره‌کی گروپه‌ک��� ‌ه‬ ‫کیژێکه‪ ‌،‬ئه‌و‌ه له‌ئێستادا زۆر ئه‌سته‌م ‌ه‬

‫بۆیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ببینرێن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫کاربک ‌هن‌و بناسرێن رێگه‌یه‌کی دیک ‌ه‬ ‫ده‌گرنه‌ به‌ر؛ کوردستانی عێراق‪.‬‬ ‫فری���ا له‌کۆتایی به‌ش���داریکردنی‬ ‫له‌پرۆگرامی "دیواری سه‌وتی" ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ده‌کات ده‌یانه‌وێت به‌م نزیکان ‌ه‬ ‫ئه‌لبوم���ی دوه‌می���ان باڵوبکه‌ن���ه‌و‌ه‬ ‫به‌ناوی "دوبه‌دو" ک ‌ه هه‌مان ستایلی‬ ‫ئه‌لبومه‌ک���ه‌ی‌ پێش���ویانه‌‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫بێگومان جیاوازی خۆیشی هه‌یه"‌‪.‬‬

‫زاهیر عەبدواڵ‪ :‬دڵم له‌سلێامنی نه‌شکاوه‌‬

‫ه‌کاندا‬

‫له‌ب���ارەی چۆنیەت���ی ناس���ین‌و‬ ‫بەدەس���هێنانی ئ���ەو ج���ۆرە گیایەش‬ ‫عەبدولرەزاق ئەحمەد باپیر چیرۆكێكی‬ ‫راس���تەقینەی لەم بارەیەوە گێڕایەوەو‬ ‫‌وت���ی "زۆر چیرۆك���ی ڕاس���تەقینە‬ ‫لەب���ارەی بەدەس���ت هێنان���ی (گیای‬ ‫بۆغ���او) لەناوچەكە ب���اون‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫ئ���ەو ئەوچیرۆك���ەی كە دانیش���توانە‬ ‫بەتەمەنەكانی دەڤەرەكە دەیگێڕنەوەو‬ ‫دەڵێ���ن‪ :‬بەكۆم���ەڵ چەند كەس���ێك‬ ‫ێ‬ ‫دەڕۆیش���تن بۆ سەر ش���اخەكەو لەو ‌‬ ‫له‌ڕێی گوریسه‌وه‌‌ خۆیان شۆڕدەكردەوە‬ ‫تەنها ب���ۆ پەیداكردن���ی چەند پنجێك‬ ‫گی���ای بۆغاو‪ ,‬ئەوەش گرنگی گیایەكە‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫باالنس���ێك راده‌گ���ری له‌نێ���وان‬ ‫خێزان���ت‌و كاره‌كان���ت‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫كێش���ه‌كان له‌خ���ۆت ب���ه‌دور‬ ‫ده‌گریت‪.‬‬

‫نیشان دەدات لەناوچەكە"‪.‬‬ ‫‌وتیشی "ئێس���تاش زۆرێك له‌خەڵكی‬ ‫ناوچەكە به‌ش���ێوەی جیاجیا سەردانی‬ ‫ئەو زنجیرە شاخە دەكەن بۆ مەبەستی‬ ‫بەدەست هێنانی ئەو گیا دەگمەنە"‪.‬‬ ‫ئەو هاواڵتیە به‌پێویستیشی زانی كە‬ ‫لێكۆڵەرە ناوخۆیی‌و بیانیەكان سەردانی‬ ‫ئەو ناوچەیە بك���ەن‌و لێكۆڵینەوە لەو‬ ‫گیایە بكەن‪ .‬به‌گوتەی ناوبراویش چەند‬ ‫لێكۆڵەرێك به‌نیازن له‌ماوەیەكی نزیكدا‬ ‫بچنە ناوچەكەو لێكۆڵینەوە لەسەر ئەو‬ ‫گیایە ئەنجامبدەن‌و دواتر به‌شێوەیەكی‬ ‫مۆدێرن‌و به‌ش���ێوەی جیاجیا س���ودی‬ ‫لێوەردەگرن‌و بەكاری دەهێنن‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ئ����ه‌م چه‌ن����د رۆژه‌ زۆر بێ����زار‬ ‫ده‌رده‌كه‌ویت هه‌مو ئه‌و بێزاریه‌ت‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌كه‌سێكه‌وه‌یه‌و خۆت‬ ‫ئه‌یزانی‌‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌ندی بواری نواندنی شاری س���لێمانی‌و بەرنام���ەی بەرنام���ەی‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬زاهیر عه‌بدواڵ له‌س���ااڵنێکی کەناڵی کوردسات‪ .‬لەشەڕی ناوخۆدا‬ ‫زوه‌وه‌ له‌بواری ش���انۆو درامادا کاری کە بەئومێ���دم ئیتر نەیات���ەوە‪ ،‬من‬ ‫هونه‌ری���ی ده‌کات‌و ده‌بێت���ه‌ میوانی هاتم���ە س���لێمانی داوای���ان لێکردم‬ ‫کە لەبەرنامەی بەرنام���ەدا کاربکەم‬ ‫شاشه‌و شانۆکان‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و کارانه‌ی ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه لەساڵی ‪ .1997‬ماوەی چەند ساڵێک‬ ‫تێیدا به‌ش���داربوه‌‪ ،‬ش���انۆیی "هه‌بو بەرنامەکە بەسەرکەوتویی به‌ڕێوه‌چو‪،‬‬ ‫نه‌ب���و"ه‌‪ ،‬ک���ه‌ له‌س���ه‌رده‌می خۆیدا دوای س���اڵی‪ 2007‬کە من گەڕامەوە‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی باشی به‌دوای خۆیدا زێ���دی خ���ۆم لەهەولێ���ر دومانگیش‬ ‫لەگەڵیاندا بوم‪ ،‬بەاڵم وتم برادەرێکی‬ ‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌و ش���انۆییه‌و‌ه زاهیر تر بخەنە جێگای من چونکە هاتوچۆی‬ ‫عه‌بدواڵ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند " ئەم سلێمانی بۆ هەولێر بەمن ناکرێ"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی باس���یان‬ ‫کارە ش���انۆییە س���ەرەتا ل���ە الیەن‬ ‫هونەرمەندی عێراقی قاسم محمدەوە له‌وه‌ ده‌کرد ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ له‌سلێمانی‬ ‫نوس���راوە لەو کات���ەدا ئێمەش تیپی زویربوه‌و دڵی ش���کاوه‌‪ ،‬زاهیرعه‌بدواڵ‬ ‫هونەری نەتەوەییمان دامەزراند یەکەم ئه‌وه‌ ره‌ت ده‌کاته‌وه‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫کارمان ئ���ەم چیرۆکەبو ئەتوانم بڵێم "من خۆم بەخەڵکی سلێمانی دەزانم‌و‬ ‫کارێکە شانازی پێوە دەکەم لەمێژوی ماوەی چەند ساڵێک لەسلێمانی بوم‬ ‫هونەری خۆمدا چونکە تائێس���تاش ڕێزێکی گەورەی���ان لێگرتم‪ .‬تەنانەت‬ ‫ل���ەڕوە کۆمەاڵیەتیەکەش���ەوە م���ن‬ ‫لەزاکیرەی خەڵکدا ماوەتەوە"‪.‬‬ ‫ئه‌وکاته‌ی له‌س���اڵی ‪ 1983‬یه‌کێتی کچێکم داوە بەکوڕێکی س���لێمانی کە‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان له‌ش���اخ دروس���ت ئێس���تا دومنداڵیان هەیەو ژیانیشیان‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬له‌و کاته‌ش���دا یه‌کێتییه‌ک ‌ه زۆر بەباش���ی دەڕوات‪ .‬پارس���اڵیش‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌چه‌ن���د هونه‌رمه‌ندێکی لەگەڵ کاک بەکر ڕەشیدی دەرهێنەر‬ ‫شاری هه‌ولێره‌و‌ه ده‌کات‪ ،‬ک ‌ه یه‌کێک درامایەکمان کردو سەرکەوتوش بو‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ زاهیر عه‌بدواڵ ده‌بێت‪ ،‬ئه‌ویش لەگەردەلول بەش���ی س���ێش خۆم‌و‬ ‫له‌وکاته‌دا به‌نهێن���ی ده‌بێت ‌ه ئه‌ندامی خێزانەکەم بەشداربوین"‪.‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی س���اڵی ڕابردو زاهیر‬ ‫یه‌کێتی هونه‌رمه‌ندان‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ن���د‌ه عه‌ب���دواڵ به‌ش���داری درامه‌یه‌کی کرد‬ ‫خه‌ڵکی ش���اری هه‌ولێره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو له‌ده‌رهێنانی به‌کر ره‌شیدو پێشتریش‬ ‫کوردس���تان‌و ش���اری سلێمانیش���دا خۆی‌و خێزانه‌که‌ی له‌به‌ش���ی س���ێی‬ ‫هونه‌رمه‌ندێک���ی ناس���راوه‌‪ ،‬ئه‌ویش درامای گه‌رده‌لول به‌ش���دارییان کرد‪،‬‬ ‫به‌هۆی به‌ش���داریکردنی له"‌به‌رنامه‌ی به‌شداریکردنی له‌فیلمێکی سینه‌مایی‬ ‫به‌ن���اوی "مه‌مله‌که‌ت���ی مێروله‌کان"‬ ‫به‌رنامه‌"‪.‬‬ ‫زاهیر عه‌ب���دواڵ له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت دواین چاالکی هونه‌رییه‌تی‪.‬‬ ‫"وێس���تگەیەکی گرنگی دیکه‌ی ژیانی‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫م���ن کارکردن بو لە گ���ەڵ برادەرانی‬

‫که‌‌وان‬ ‫ێ گۆڕانكاریت ك���ردوه‌ له‌ژیانت‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر كه‌من‌و پێویس���ت ‌ه زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ی جد ‌‬ ‫پالنی‌ بۆ دابنێی���ت‌و هه‌نگاو ‌‬ ‫بنێیت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫بێ���زارو ناڕه‌ح���ه‌ت مه‌ب��� ‌ه دڵنیاب��� ‌ه‬ ‫هاوڕێكان���ت پش���تت ده‌گ���رن‌و‬ ‫ی‬ ‫هاوكارت ده‌بن بۆ به‌ره‌و پێش���چون ‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌ت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫پێویس���ت ‌ه ب���ڕوات به‌خ���ۆت‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت هه‌بێت‌و ئه‌و‌ه بزانیت‬ ‫ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ پاڵپش���تیت ئه‌وێت‬ ‫له‌ژیان‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئ���ه‌و گرفت���ه‌ دارایی���ه‌‬ ‫كه‌ توش���ت بوه‌ به‌ش���ێك بێت‬ ‫له‌ماندوێتی���ت‌و ناڕه‌حه‌تی���ت‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیت باشه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫له‌ره‌مه‌زاندا‬ ‫پێستت بپارێزه‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫له‌سلێامنی ماڵ بۆ ب‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی دروستده‌کرێت‬

‫ی گه‌رمو‬ ‫ی ئه‌مس���اڵ له‌وه‌رزێك ‌‬ ‫ی كه‌ ره‌مه‌زان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫وش���كدای ‌ه هه‌ر بۆی ‌ه زیان به‌پێس���ت ده‌گه‌یه‌نێ���ت‌و هیالك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ .‬چونك��� ‌ه هه‌ت���او گه‌رما ناهێڵێت پێس���ت پرۆتین ‌‬ ‫پێویست دروست بكات‪ .‬هه‌روه‌ها له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پێست له‌رۆژدا‬ ‫ی‬ ‫ی پێویس���ت وه‌رنه‌گرێت هه‌ربۆی ‌ه ده‌كرێت له‌دوا ‌‬ ‫خۆراك ئاو ‌‬ ‫رۆژو شكاندن ئه‌مانه‌ت بیر نه‌چێت‪.‬‬ ‫ی ئاو چونك ‌ه له‌ رۆژدا‬ ‫ی زۆر بخۆره‌وه‌ به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ ش���له‌مه‌ن ‌‬‫له‌ش زۆر ش���له‌ ون ده‌كات به‌مه‌ش پێس���ت وش���ك ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی پێستت شێدار بكه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ به‌زۆر خواردنه‌و‌هی‌ شله‌مه‌ن ‌‬ ‫ سه‌وزه‌و میو‌ه زۆر بخۆ‪.‬‬‫ی به‌سود‬ ‫ ئۆمیگا ‪ 3‬زۆر پێویسته‌ له‌م مانگ ‌ه چونك ‌ه چه‌ور ‌‬‫بۆ پێست دروست ده‌كات‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌رێی خواردن ده‌ستمان‬ ‫ئه‌كه‌وێت وه‌ك ماسی‌‌و تۆی‌ كه‌تان‌و چه‌ره‌سات‌و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ی تایبه‌ت به‌رۆژو به‌ش���ه‌و‬ ‫ رۆژانه‌ ده‌موچاوت بش���ۆ كرێم ‌‬‫به‌كاربهێنه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ به‌كرێمێ���ك ده‌وروبه‌ری‌ چاوت چه‌وربكه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬‫ی خوێن باش بێت‬ ‫بازنه‌یی‌ مه‌س���اجی‌ بكه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ جوڵه‌ ‌‬ ‫له‌و ناوچه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی گۆڵ به‌لۆك ‌ه له‌ده‌موچاوت بده‌‪.‬ئه‌گه‌ر پێستت وشك‬ ‫ ئاو ‌‬‫بێت ئه‌و‌ه ئاوی‌ گۆڵ ده‌یبوژێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و میوانه‌ی‌ ك ‌ه ده‌یخۆیت له‌ده‌موچاوت ‌‬ ‫ ده‌توانیت زۆربه‌ ‌‬‫ی خه‌یارو مۆزو پرته‌قاڵ‪.‬‬ ‫بده‌یت به‌تایبه‌ت ‌‬

‫که‌مبون���ه‌وه‌ چ���وه‌و به‌ئه‌س���ته‌م چاوت‬ ‫ئا‪ :‬الما‬ ‫به‌باڵن���ده‌ ده‌که‌وێت له‌ش���ه‌قام‌و ش���وێن ‌ه‬ ‫گشتییه‌کاندا‪.‬‬ ‫له‌گۆشه‌یه‌کی باخی گشتییدا‪،‬‬ ‫ب���ۆ به‌رگرت���ن له‌نه‌مانی باڵن���ده‌کان‌‬ ‫هێالنه‌یه‌کی گه‌وره‌ی باڵنده‌ به‌دی‬ ‫بوژانه‌وه‌ی ئه‌و جۆره‌ باڵندانه‌ی له‌پێشود‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌و هێالنه‌یه‌ وه‌ک پرۆژه‌یه‌ک‬ ‫هه‌بون‪ ،‬چه‌ند که‌س���ێک له‌شاری سلێمانی‌‬ ‫له‌ژێر ناونیشانی "ئاشتبونه‌وه‌ی ئێمه‌و‬ ‫هێالنه‌یه‌ک���ی گه‌وره‌ی���ان ب���ۆ باڵنده‌کان‬ ‫باڵنده‌کان" دروستکراوه‌و زیاتر له‌‪100‬‬ ‫دروستکردوه‌‪.‬‬ ‫کۆتر تێیدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫هێالنه‌که‌ که‌ هه‌م وه‌ک سیمبولێک‌و هه‌م‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند ساڵێکه‌ به‌هۆکاری جیاواز وه‌ک ش���وێنێک بۆ پاراس���تنی باڵنده‌کان‬ ‫رێژه‌ی باڵنده‌کان له‌ناو ش���اره‌کاندا به‌ره‌و به‌کاردێت‪ ،‬له‌باخی گشتیدا دانراوه‌‪.‬‬

‫تارا عومه‌ر‪ ،‬خاوه‌نی ئارایشتگای الله‌لی‬ ‫بۆ جوانکردنی خانمان له‌گه‌ڕه‌کی ئاشتی‬

‫بۆغاو‪..‬‬ ‫دوای ‪ 7‬ساڵ له‌کۆچی‪،‬‬ ‫عه‌لی له‌تیف به‌پێشانگایه‌ک گیایه‌کی بۆنخۆش له‌شاخه‌ به‌رزه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬

‫له‌ی���ادی ‪ 7‬س���اڵه‌ی رایگه‌یاند ک ‌ه پێش���انگاک ‌ه‬ ‫کۆچیی دوایی هونه‌رمه‌ندی تایبه‌ت ده‌بێت به‌تابلۆکانی‬ ‫ش���ێوه‌یه‌کار عه‌لی له‌تیف‪ ،‬ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ن���ده‌و وه‌ک‬ ‫پێش���انگایه‌ک بۆ تابلۆکانی وه‌فایه‌ک بۆ کارو خزمه‌تی‬ ‫ئه‌و ش���ێوه‌کار‌ه له‌ش���اری عه‌ل���ی له‌تی���ف له‌هونه‌ری‬ ‫ش���ێوه‌کاری کوردیدا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سلێمانی ده‌کرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی له‌سه‌ره‌تای پێشانگای ‌ه ساز ده‌کرێت‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ندی ش���ێوه‌کار‬ ‫ئه‌مساڵدا له‌شاری سلێمانی‬ ‫گه‌له‌ری���ی عه‌ل���ی له‌تی���ف عه‌لی له‌تیف له‌ساڵی ‪1944‬‬ ‫کرای���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ئێستاش���دا له‌شاری سلێمانی له‌دایکبوه‌و‬ ‫ئاماده‌کاری���ی ده‌کرێت بۆ له‌ماوه‌ی ژیانی���دا چه‌ندین‬ ‫کردن���ه‌وه‌ی پێش���انگایه‌ک پێش���انگای ش���ێوه‌کاریی‬ ‫بۆ یادی ‪ 7‬س���اڵه‌ی کۆچی له‌ن���اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫کردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوایی ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژی ‪18‬ی ته‌موزی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ده‌زگای‬ ‫رۆشنبیریی جه‌مال عیرفان‪ 2009 ،‬له‌واڵت���ی ئه‌ڵمانی���ا‬ ‫به‌ختیار سه‌عید له‌وباره‌یه‌و‌ه کۆچی دوایی کرد‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫ی زۆر به‌ده‌موچاوت���ه‌و‌ه‬ ‫دڵخۆش��� ‌‬ ‫ی ئه‌كه‌یت‌و‬ ‫دیاره‌و هه‌س���ت به‌ئارام ‌‬ ‫ی ت���ازه‌ت له‌ژیان���ت‬ ‫الپه‌ره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫هه‌ڵداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫عەبدول���رەزاق ئەحم���ەد باپیر‪ ،‬كە‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حەمەد رابی‬ ‫هاواڵتییەكی نیشتەجێی باڵەكایەتیە بۆ‬ ‫‌ئاوێنە جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كە‬ ‫لەزنجیرە چیایەكی دەڤەری‬ ‫دەڤەری باڵەكایەت���ی زۆر دەوڵەمەندە‬ ‫باڵەكایەتی جۆرە گیاییەكی‬ ‫سەرنجراكێش‌و تایبەت دەدۆزرێتەوە بەجۆرەكانی گوڵ‌و گژوگیای تایبەت‪,‬‬ ‫كە دەتوانرێت سودی لێوەربگیرێت ك���ە لەدێرزەمان���ەوە ب���ۆ مەبەس���تی‬ ‫بۆنخۆش���كردنی جلوب���ەرگ‌و هەروەها‬ ‫بۆ بۆنخۆشكردنی جل‌و بەرگ‪،‬‬ ‫داودەرم���ان س���ودیان لێوەرگی���راوەو‬ ‫بەگوتەی هاواڵتییەكی نیشتەجێی‬ ‫بەكارهێنراون‪.‬‬ ‫ناوچەكەش ئەو جۆرە گیایە پێی‬ ‫‌وەك ئەو هاواڵتیە باس���یكرد یەكێك‬ ‫دەڵێن "بۆغاو"‪ ،‬كە بۆنێكی زۆر‬ ‫ل���ەو ج���ۆرە گژوگیا سروش���تیانە كە‬ ‫خۆش‌و دەگمەن‌و درێژخایەنی‬ ‫س���ودی لێوەردەگیرێت گیای بۆغاوە‪.‬‬ ‫هەیەو بۆ ماوەیەكی زۆر‬ ‫ناوب���راو لەوبارەیەوە‌وت���ی "ئەو گیایە‬ ‫دەمێنێتەوە‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی كار ئه‌كه‌یت هه‌س���ت به‌ئ���ازادی‌ ناكه‌ی���ت‌و زۆر‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ب���واری‌ ژمێریار ‌‬ ‫ئه‌وه‌ زۆر به‌وریاییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ یاس���اكان ه���ه‌وڵ ئه‌ده‌یت ل���ه‌و ب���واره‌‪ ،‬بیر‬ ‫ی كێش��� ‌ه له‌رێگه‌چاره‌ی���ه‌ك ده‌كه‌یت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫مامه‌ڵ ‌ه بكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ توش��� ‌‬ ‫ژیانت‪.‬‬ ‫نه‌بیت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی هه‌ت��� ‌ه به‌رامب���ه‌ر‬ ‫ل����ه‌روی‌ س����ۆزداریه‌وه‌ هه‌س����ت ئ���ه‌و بڕوای���ه‌ ‌‬ ‫به‌س����اردیه‌ك ده‌كه‌ی����ت كه‌وتبێت ‌ه به‌هاورێكانت له‌شوێنی‌ كاره‌كه‌ت بۆت ‌ه‬ ‫ی زۆر به‌باش���ی‌ كارت بۆ‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ه���ۆ ‌‬ ‫نێۆان تۆو خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫ل���ەگڵ‌و زەوی ناڕوێ���ت‪ ،‬بەڵكو تەنها‬ ‫له‌درزە ش���اخی بەرزو نیمچە ش���ێدار‬ ‫یاخود نی���وە تەڕ دەڕوێ���ت‪ ,‬بۆنێكی‬ ‫دەگمەن‌و زۆر خۆش‌و درێژخایەنی هەیە‪،‬‬ ‫لەسەردەمانێكی زوەوە بەكارهێندراوە‬ ‫بۆ بۆنداركردنی جلوبەرگ زۆر جاریش‬ ‫دەخرایه‌ نێو بالیف‌و پێخەفەكان"‪.‬‬ ‫ئەو هاواڵتیە ئەوەش���ی‌وت كە "گیای‬ ‫(بۆغاو) له‌ش���اخێك بەناوی (شاخی‬ ‫بۆغاو) دەڕوێت لەس���ەروی گوندەكانی‬ ‫گرت���ك‌و ڕوس���ت ب���ەدوری نزیك���ی‬ ‫کیلۆمه‌ترێک لەبەشی باكورەوە‪ ,‬لەبن‬ ‫زنجیرە چیای حەسار ڕوست"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ هاوڕێیانه‌ دروست‬ ‫ده‌كه‌ن ك���ه‌ زۆر پێی‌ دڵ خۆش‬ ‫ئه‌بی���ت‌و یادگاریی���ه‌كان ب���اس‬ ‫ئه‌كه‌ن‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌و پرسیارانه‌ی پێویست ‌ه دوای‬ ‫سه‌ركه‌وتنی هه‌ده‌پ ‌ه وه‌اڵم بدرێنه‌وه‌؟‬

‫نەتەوە لەنێوان شەرم‌و غروردا‬ ‫نەتەوە کارخانەیەکی گەورەی بەرهەمهێنانی‬ ‫هەس���ت‌و نەستی جیاوازو ناکۆک بەیەکە‪ ،‬دو‬ ‫جۆر لەو هەس���تکردنانە لەڕیزی پێش���ەوەن‪،‬‬ ‫یەکەمی���ان هەس���تکردنە بەش���کۆو غروری‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬دوەمیان هەس���تکردنە بەش���ەرم‬ ‫لەنەتەوە‪ .‬نەتەوە لەهەندێک کەس���دا هەستی‬ ‫ش���کۆو س���ەربەرزیی‌و غرورو س���ەرفرازیی‬ ‫دروستدەکات‌و ئەو کەسانە خۆشحااڵنە خۆیان‬ ‫وەک ئەندام���ی ئ���ەو نەتەوەیە دەناس���ێنن‌و‬ ‫ئینتیمایان بۆ ئەو بەئینتیمای سەرەکیی یان‬ ‫هەرەس���ەرەکیی دەزانن‪ .‬زۆربەی کاتیش ئەم‬ ‫جۆرە کەسانە بەشێوازی جیاواز بەرگریی لەو‬ ‫ش���کۆمەندیی‌و غرورو سەربەرزییە نەتەوەییە‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫بۆ نمونە دەش���ێت کوردێک بەوە بەرگریی‬ ‫لەهەس���تی ش���کۆمەندیی‌و غروری نەتەوەیی‬ ‫خۆی ب���کات کە بڵێت "ئێم���ە نەتەوەیەکین‬ ‫لەوەت���ەی هەین بۆ ئازادیی ش���ەڕدەکەین"‪،‬‬ ‫"لەم پێن���اوەدا قوربانییەک���ی بێئەندازەمان‬ ‫داوە‪ ،‬کوژراوی���ن‌و ڕاونراوی���ن‌و دەرکراوی���ن‪،‬‬ ‫بەاڵم تەس���لیم نەبوین‌و وازم���ان نەهێناوە"‪.‬‬ ‫ب���اس لەلیس���تی درێ���ژی ش���ەهیدەکان‌و‬ ‫کۆستەکان‌و وێرانەکان‌و قوربانییەکان بکات‪،‬‬ ‫دەش���ێت باس لەجەنگاوەرانی کوبانی بکات‌و‬ ‫بڵێت‪":‬ببینن ژنانی ئێم���ە چۆن دەجەنگن"‪.‬‬ ‫دەش���ێت بگەڕێتەوە بۆ ئەفس���انەی کاوەی‬ ‫ئاسنگەرو ئەم ئاسنگەرە "کورد"ە بەیەکەمین‬ ‫شۆڕشگێڕی ناو مێژو بناسێنێت‪ .‬دەشێت باس‬ ‫لەس���ەاڵحەدینی ئەیوبی بکات‌و بەڕزگارکەری‬ ‫ئیس�ل�امی بزانێت‪ .‬یان باس لەش���ەهیدبونی‬ ‫ق���ازی محەمەدو عەبدولره‌حمانی قاس���ملو و‬ ‫شێخ س���ەعیدی پیران بکات‪ .‬دەشێت هێما‬ ‫بۆ ئەدەبیاتی کوردی بکات‪ ،‬باس لەنوس���ەرو‬ ‫هونەرمەندەکان‌و مۆسیقارەکان بکات‪ ،‬یان ناوی‬ ‫ئەم یان ئەو گۆرانیبێژو وەرزشەوان بهێنێت‪،‬‬ ‫دەش���ێت تەنانەت باس لەسروشت‌و ژینگەی‬ ‫کوردستان بکات‪ .‬یاس���ایەک نییە پێمانڵێت‬ ‫ئەم شکۆو غرورە بە چ ئاراستەیەكدا دەڕوات‪،‬‬ ‫بۆی���ە هەم دەش���ێت باس لەکارەس���اتەکان‬ ‫بکرێ���ت‌و ه���ەم ب���اس لەس���ەروەرییەکان‪.‬‬ ‫ئەوەی لێ���رەدا ڕودەدات جۆرێک���ی تایبەتە‬ ‫لەڕازیبون‪ ،‬ڕازیبونی ئ���ەم خودە نەتەوەییە‬ ‫بەرامبەر بەخۆی‌و بەمێ���ژوە نەتەوەییەکەی‪،‬‬ ‫ه���اوکات بونی خۆی‌و بونی نەتەوەکەی وەک‬ ‫بونێک���ی پۆزەتیڤ قبوڵ���دەکات‪ .‬ئەم خودە‬ ‫ه���ەم لەخۆبەراوردکردنیدا بەرامبەر بەوانیترو‬ ‫ه���ەم لەب���ەردەم چاوەڕوانییەکانیدا لەخۆی‪،‬‬ ‫ڕوانینێکی پۆزەتیڤی هەیە‪ .‬ئەم غرورو شکۆیە‬ ‫دەشێت تا دۆخی شۆڤێنیزم‌و ڕاسیزمی ڕوت‌و‬ ‫بێپەردە بڕوات‪ ،‬ڕق لەوانیتر ئاراستەی بکات‪،‬‬ ‫هەس���تێکی بوغزاوی وایلێبکات جگە لەخۆی‬ ‫ژمارەیەک���ی زۆر لەنەتەوەکانی تر بە"پیس"و‬ ‫"بەربەری���ی"و "گەمژە" دابنێ���ت‌و وێناکردنی‬ ‫بۆیان کەمتربێت لەوێناکردنیان وەک مرۆڤ‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم نەتەوە هەس���تی ش���ەرمکردنیش‬ ‫لەتاکەکەس���ەکاندا دروستدەکات‌و پێچەوانەی‬ ‫هەمو ئەوانەی لەسەرەوە باسکرا بسەلمێنێت‪.‬‬ ‫بۆنمون���ە کوردێ���ک دەتوانێت بڵێ���ت "ئێمە‬ ‫نەتەوەیەک���ی هی���چ‌و بێمانای���ن"‪" ،‬بەردەوام‬ ‫ژمارەی جاشەکانمان چەندان جار لەژمارەی‬ ‫پێشمەرگەکانمان زیاتر بوە"‪" ،‬درێژیی مێژوی‬ ‫شەڕکردنی کورد لەناو خۆیداو لەگەڵ یەکتریدا‬ ‫هیچ���ی کەمتر نیی���ە‪ ،‬ئەگەر زیات���ر نەبێت‪،‬‬ ‫لەمێژوی ش���ەڕکردنیان لەگ���ەڵ دوژمناندا"‪.‬‬ ‫دەشێت بڵێت "شەرم لەو سەرکردانە دەکەم‬ ‫کە نیش���تیمان وەک کۆمەڵێک چاڵ‌و بۆرییە‬ ‫ن���ەوت‌و وەک دەغیلەیەک���ی حیزبی گەورەی‬ ‫ژێ���ر دەس���ەاڵتی خۆیان تەماش���ا دەکەن"‪.‬‬ ‫پێیوابێت"نەتەوەیەکی���ن دزی���ی‌و جەردەیی‬ ‫گەندەڵی���ی لەن���او هەم���و ش���تێکماندایە‪،‬‬ ‫لەئابورییەوە بۆ ئەخالق‌و لەسیاسەتەوە بۆ دین‌و‬ ‫لەدەزگاکان���ی حوکمڕانییەوە و بۆ دەزگاکانی‬ ‫کۆمەڵگای مەدەنیی"‪ .‬خاوەنی میدیایەکی پڕ‬ ‫لەدرۆو تۆمەت‌و ساختەکاریی بێوێنەین‪ .‬ئەم‬ ‫ک���وردە دەتوانێت بڵێ "ش���ەرم لەوە دەکەم‬ ‫کە نەتەوەیەکی دواکەوتوین‌و لەهیچ بوارێکی‬ ‫ژیانی شارس���تانیی‌و تەکنۆلۆژیدا ش���تێکمان‬ ‫نیی���ەو نەکردوە مرۆڤ دڵی پێیخۆش���بێت"‪.‬‬ ‫"زانکۆکان‌و دەزگا زانس���تییەکانمان لەڕیزی‬ ‫ه���ەرەدواوەی دونی���ادان‌و لەهی���چ بوارێکی‬ ‫زانستیدا ش���تێکمان نەخستۆتە سەر مێژوی‬ ‫زانس���ت لەدونیادا"‪ .‬هەروەها دەکرێت بڵێت‬ ‫"ئێم���ە نەتەوەیەکی���ن ژمارەیەکی زۆر ژنمان‬ ‫لەس���ەر س���ێکس‌و ش���ەرەف‌و گومانلێکردن‬ ‫کوشتوەو دەکوژین"‪" ،‬بەزۆر قورئان بەمندااڵن‬ ‫لەبەردەکەین‌و هەر لەمناڵییش���ەوە نێرو مێ‬ ‫لەیەکت���ری جیادەکەین���ەوە"‪ .‬دەکرێت بڵێت‬ ‫"شەرم لەو ڕۆشنبیرانەی واڵتەکەم دەکەم کە‬ ‫ئەمڕۆ شتێک دەڵێن‌و سبەینێ پێچەوانەکەی‪،‬‬ ‫ئەمڕۆ شۆڕش���گێڕن‌و س���بەی سازش���کەر‪،‬‬ ‫لەبەردەم خێزانە سیاسییە دەسەاڵتدارەکاندا‬ ‫بەچۆکدادێ���ن‌و هەندێکی���ان تا ئەو ش���وێنە‬ ‫دەڕۆن نەخوێندەواربون���ی سیاس���ییەکان‬

‫شەرمکردن لەوەی‬ ‫کە حکومەتێکی‬ ‫بێشەرمت ھەیە‪ ،‬کە‬ ‫سیاسیی بێشەرمت‬ ‫ھەیە‪ ،‬کە میدیای‬ ‫بێشەرمت ھەیە‪ ،‬کە‬ ‫ڕۆشنبیریی بێشەرمت‬ ‫ھەیە‪ ،‬ھەمویان‬ ‫بەشێکن لەدیوی‬ ‫ئەودیوی ھەستێک‬ ‫کە دروستکردنی‬ ‫حکومەت‌و سیاسیی‌و‬ ‫میدیاو ڕۆشنبیری‬ ‫باش‌و بەرپرسیارو‬ ‫ڕاستگۆی دەوێت‬ ‫بەنرخی فیکرو فەلسەفەو حیکمەت بفرۆشن"‪.‬‬ ‫ئەم وێناکردنە نێگەتیڤە بۆ خود دەش���ێت تا‬ ‫ئەو ش���وێنە بڕوات بگۆڕێت بۆ نەفرەتکردن‌و‬ ‫ڕقبونەوە لەخود‪ .‬یانی ببێت بەنەخۆشییەکی‬ ‫س���ایکۆلۆژیی کە ن���اوی "خودنەفرەتیی"ە‪.‬‬ ‫بەکورتی وەکچۆن شکۆی نەتەوەیی دەشێت‬ ‫تا ئاس���تی نارس���یزم‌و ڕاس���یزم‌و شۆفێنیزم‬ ‫بڕوات‪ ،‬ئاواش ش���ەرمکردن لەنەتەوە دەشێت‬ ‫تا ئاس���تی "خودنەفرەتیی" ب���ڕوات‪ .‬لەڕوی‬ ‫زانستیش���ەوە "خودنەفرەتیی"بەزۆری لەناو‬ ‫ئەو کەمایەتیی‌و میللەتانەدا دروستدەبێت کە‬ ‫ماوەیەکی درێژ بەدەست الوازیی‌و دابەشبون‌و‬ ‫تێکش���کانەوە دەناڵێن‪ .‬ئ���ەم دیاردەیە لەناو‬ ‫خوێندەوارە جولەکەکان���دا ئامادەبوە‪ ،‬کارل‬ ‫مارک���س یەکێکە ل���ەو نوس���ەرانەی لەالیەن‬ ‫زۆرێک لەجولەکەکان���ەوە بە"خودنەفرەتیی"‬ ‫تاونباردەکرێت‪ .‬ئەوەی ش���وێنی س���ەرنجە‬ ‫ئەوەیە دەش���ێت هەم���ان ئەم دو هەس���تە‬ ‫ناکۆکە‪ ،‬هەس���تی ش���کۆو هەس���تی شەرم‪،‬‬ ‫لەناو یەک کەس���دا لەس���اتەوەختی جیاوازدا‬ ‫ئامادەبێت‪.‬‬ ‫لەدۆخی شەرمکردندا هەستکردن بەبچوکی‪،‬‬ ‫بەهیچی���ی‪ ،‬بەڕیس���وایی‪ ،‬بەخەجاڵەتب���ون‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬پەیوەندیی���ەک هەیە بەخود خۆی‬ ‫بەویترەوە تەواو نێگەتیڤە‪ .‬لەشەرمدا دۆخی‬ ‫خۆبەراوردکردن بەوانیتر دۆخێکی ناڕەحەت‌و‬ ‫نایەکس���انە‪ ،‬تیایدا خود لەم بەراوردەدا وەک‬ ‫شتێکی بێنرخ‌و بێبەهاو بچوک دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫خاڵێ���ک گرنگ���ە بیزانین ئەوەی���ە لەدۆخی‬ ‫ش���ەرمکردندا هەمیش���ە نەفیکردن���ی خود‬ ‫ئامادەنییە‪ ،‬ئ���ەوەی هەیە هەس���تکردنێکی‬ ‫نێگەتی���ڤ‌و ناڕەح���ەت‌و تاریک���ە بەرامبەر‬ ‫بەخود‪ .‬کەس���ێک کە ش���ەرم لەنەتەوەکەی‬ ‫دەکات‪ ،‬مەرج نییە ئەو نەتەوەیە نەفیبکات‪،‬‬ ‫وەک چوارچێوەیەک���ی دیاریکراوی ش���وناس‬ ‫قبوڵ���ی نەبێت‪ ،‬ئ���ەوەی هەیە هەس���تێکی‬ ‫نێگەتیڤ‌و خراپە بەرامبەر بەدۆخ‌و ئاس���تی‬ ‫گەش���ەکردن‌و ش���ێوازی ئامادەبون���ی ئ���ەو‬ ‫نەتەوەیە لەناو دونیادا‪ .‬س���اتەوەختی شەرم‬ ‫س���اتەوەختی هەستکردن‌و هۆش���یاربونێکی‬ ‫فراوان���ی خودە بەئه‌وانیت���ر‪ ،‬ئەوانیترێک کە‬ ‫لەخود باش���ترو پێش���کەوترو مافپەروەرترو‬ ‫ئینس���انیترو دیموکراس���یترو ڕاس���تگۆترن‪،‬‬ ‫هتد‪ ...‬زۆرجار لەپش���تی شەرمکردنەوە ئەو‬ ‫شێوازە لەهەس���تکردن‌و هۆشیاریی ئامادەیە‬ ‫کە پێیوایە نابێت ش���تەکان بەوجۆرە بن کە‬ ‫هەن‌و پێویستە بگۆڕدرێن‌و دەسکاری بکرێن‪.‬‬ ‫شەرمکردن لەوەی کە حکومەتێکی بێشەرمت‬ ‫هەی���ە‪ ،‬کە سیاس���یی بێش���ەرمت هەیە‪ ،‬کە‬ ‫میدیای بێش���ەرمت هەیە‪ ،‬کە ڕۆش���نبیریی‬ ‫بێش���ەرمت هەیە‪ ،‬هەمویان بەشێکن لەدیوی‬ ‫ئەودی���وی هەس���تێک ک���ە دروس���تکردنی‬ ‫حکومەت‌و سیاسیی‌و میدیاو ڕۆشنبیری باش‌و‬ ‫بەرپرسیارو ڕاستگۆی دەوێت‪.‬‬

‫ئه‌بوبه‌کر عه‌لی‬ ‫دوای ئ����ه‌و ده‌نگانه‌ی هه‌ده‌په‌ به‌ده‌س����تی‬ ‫هێنان‪ ،‬كات����ی ئه‌وه‌ هاتوه‌ هه‌وڵبدرێت ئامڕاز‬ ‫نه‌بێت����ه‌ ئامان����ج‌و پرس����یار له‌وه‌به‌رهێنانی‬ ‫سیاس����ی ئه‌و ده‌ن����گ‌و كورس����یانه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫تێپه‌ڕاندنی به‌ربه‌ستی له‌ ‪ 10%‬گه‌رچی له‌كاتی‬ ‫هه‌ڵمه‌ت����ی هه‌ڵبژاردن����دا وه‌ك ئامان����ج خۆی‬ ‫ده‌نواند‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاس����تیدا ئامڕازه‌‪ ،‬بۆ چونه‌‬ ‫ناو په‌رله‌مان‌و به‌هێزكردنی پێگه‌ی سیاسی‌و‬ ‫ب����ون به‌به‌ش����ێكی كاریگه‌رتر له‌ده‌س����ه‌اڵتی‬ ‫یاس����ادانانی ئ����ه‌و واڵت����ه‌دا‪ .‬ئه‌م قس����انه‌ش‬ ‫ڕه‌وایه‌ت����ی له‌وێ����وه‌ په‌یداده‌ك����ه‌ن كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنێكی هاوس����ه‌نگ‌و وردی ئه‌و دۆخه‌‬ ‫نوێی����ه‌ نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ری هه‌ی����ه‌ ببێته‌ هۆی‬ ‫زیانگه‌یاندن ب����ه‌‌و په‌یامه‌ی خودی هه‌ده‌په‌ی‬ ‫له‌پێناودا دروس����تبوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی ئه‌م ئه‌گه‌ره‌ش‬ ‫ده‌كات به‌بابه‌تی بیرلێكردن����ه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌نگ‌و كورسییه‌كانی هه‌ده‌په‌ به‌پله‌ی یه‌كه‌م‬ ‫له‌س����ه‌ر حیس����ابی ئه‌كه‌په‌ ب����وه‌‪ .‬هه‌ڵمه‌تی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی هه‌ده‌پ����ه‌ش ڕوی له‌ئه‌كه‌په‌ بو‪،‬‬ ‫ن����ه‌ك دو هێزه‌كه‌ی ت����ر؟! وات����ه‌ جه‌هه‌په‌و‬ ‫مه‌هه‌پ����ه‌ لێره‌ش����ه‌وه‌ ڕه‌وایه‌ بپرس����ین داخۆ‬ ‫پاشه‌كشه‌ی ئه‌كه‌په‌ پێویستییه‌كی كوردییه‌؟‬ ‫واته‌ به‌رژه‌وه‌ندی كورد له‌باكوری كوردستان‬ ‫كه‌ له‌ئێس����تادا له‌پرۆسه‌ی ئاشتی‌و كرانه‌وه‌ی‬ ‫دیموكراسیدا خۆی ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬به‌پاشه‌كشه‌ی‬ ‫ئه‌كه‌پ����ه‌ پارێزراوت����ر ده‌بێ����ت؟ به‌مانایه‌كی‬ ‫تر ئای����ا دۆڕانی ڕێژه‌یی ئه‌كه‌پ����ه‌ بردنه‌وه‌ی‬ ‫ك����ورده‌؟ واته‌ براوه‌ی پرۆس����ه‌ی ئاش����تی‌و‬ ‫كرانه‌وه‌ی دیموكراسی؟ داخۆ هاوكێشه‌یه‌كی‬ ‫له‌م جۆره‌ له‌به‌ر ڕوناكی نه‌خشه‌ی هێزه‌كان‌و‬ ‫تیزی سیاس����ی‌و ئایدۆلۆژیان‌و ڕابردوی واڵت‪،‬‬ ‫قابیلی پش����ت ڕاستكردنه‌وه‌و س����ه‌لماندنه‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر س����تراتیژی هه‌ده‌په‌ ڕوخاندنی ئه‌كه‌په‌‬ ‫بوبێت‪ ،‬داخۆ حیس����ابی ب����ۆ جێگره‌وه‌كه‌ی‬ ‫ك����ردوه‌؟ ئای����ه‌ جێگره‌وه‌ك����ه‌ی حكومه‌ت����ی‬ ‫هاوبه‌شی نێوان ئه‌كه‌په‌و هه‌ده‌په‌یه‌و بۆ ئه‌وه‌‬ ‫تێده‌كۆش����ێ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئ����ه‌م حیزبه‌ ببێته‌‬ ‫به‌ش����ێكی ئۆرگان����ی‌و گرنگی دروس����تكردنی‬ ‫بڕیاره‌ سیاس����ی‌و حكومییه‌كان‌و به‌ره‌و پێش‬ ‫بردنی پرۆسه‌ی ئاشتی‌و چاره‌سه‌ری كێشه‌ی‬ ‫ك����ورد؟ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ی نه‌كردو ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ی‬ ‫له‌كیسدا‪ ،‬داخۆ ناچاركردنی ئه‌كه‌په‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫س����ازش بۆ مه‌هه‌په‌و جه‌هه‌په‌ ب����كات داخۆ‬ ‫ده‌ڕژێته‌ خانه‌ی به‌رژه‌وه‌نده‌ی یه‌كانی كوردی‬ ‫باك����ورو ده‌نگده‌رانی هه‌ده‌په‌‌وه‌؟‌ ئایا كۆتایی‬ ‫هێن����ان به‌حوكمی تاك حیزبی دیموكراس����ی‬ ‫له‌توركی����ا‪ ،‬ب����ێ بونی هی����چ جێگره‌وه‌یه‌ك‌و‬ ‫حیس����ابكردن بۆ سیناریۆكان‪ ،‬خۆی له‌خۆیدا‬ ‫ئه‌و ئامانجه‌ سیاسی گرنگه‌یه‌ هه‌ده‌په‌و كوردو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ سیاس����ییه‌كه‌ی خه‌باتی بۆ بكه‌ن؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ئامانج وه‌گه‌ڕخس����تنه‌وه‌و چاالکكردنی‬ ‫پرۆسه‌ی ئاش����تی بێت ئایا تاكو ئێستا هیچ‬ ‫هاوپه‌یمانێكی باش����تر له‌ئه‌كه‌په‌ بۆ هه‌ده‌په‌‬ ‫هه‌یه‌؟ به‌ڵكو ئه‌گه‌ر ئامانج به‌ئایدۆلۆژیكردنی‬ ‫پرسی دیموكراسی بێت له‌توركیا له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ئه‌كه‌په‌ هاوپه‌یمانێكی باش����تر نیی ‌ه به‌به‌راورد‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ جه‌هه‌په‌و مه‌هه‌په‌؟ داخۆ ئه‌و هه‌ندێ‬ ‫ئاڵوگۆڕو خۆبیسمیلكردنه‌ی جه‌هه‌په‌ له‌خۆی‬ ‫نیشان ده‌دات‌و ده‌خوازێت خۆی به‌چاره‌دۆزی‬ ‫كێشه‌ی كوردان بناسێنێ‪ ،‬له‌ژێر فشاری ئه‌و‬ ‫واقیع����ه‌دا نییه‌ ‪ ،‬كه‌ له‌پ����اڵ خه‌باتی كوردان‬ ‫خۆیان ئه‌كه‌پ����ه‌ هێناویه‌تییه‌ كایه‌وه‌؟ داخۆ‬ ‫داوا له‌جه‌هه‌په‌ كراوه‌ جۆری چاره‌سه‌ره‌كه‌یان‬ ‫بۆ كێشه‌ی كورد بخه‌نه‌ ڕو؟‬ ‫داخ����ۆ حكومه‌تی تاكپارتی دیموكراس����ی‬ ‫ئه‌كه‌پ����ه‌ له‌قۆناغ����ی ڕاب����ردودا ب����ۆ كوردو‬ ‫دیموكراسی باش بوه‌ یان خراپ ؟ ئایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و هه‌ژمون‌و پێگه‌ی����ه‌ نه‌بوایه‌و ناچار بوایه‌‬ ‫حكومه‌ت له‌گه‌ڵ هێزێكی تری نه‌ته‌وه‌په‌رست‬ ‫یاخود كه‌مالی به‌چه‌پ‌و‌ لیبڕاڵ ڕوكه‌ش����كراو‬ ‫پێكبهێنایه‌‪ ،‬ده‌یتوانی ئه‌و هه‌نگاوانه‌ بنێت كه‌‬ ‫نای‌و یه‌كێ له‌به‌رهه‌مه‌كانیشی ده‌رگا كردنه‌وه‌‬ ‫بو له‌به‌رده‌م گه‌وره‌بونی بزوتنه‌وه‌ی سیاس����ی‬ ‫مه‌ده‌ن����ی ك����وردی له‌باك����ورداو له‌خۆگرتنی‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی سیاس����یدا؟ ئای����ا گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫ب����ه‌ره‌و توركیای ك����ۆن‪ ،‬وات����ه‌ هاوپه‌یمانیی‬ ‫له‌رزۆكی حیزبه‌ سیاسییه‌كان‪ ،‬له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫كوردو كێشه‌كه‌دایه‌؟ ئایه‌ هه‌ده‌په‌ ده‌توانێت‬ ‫جیاوازی له‌نێوان س����ه‌رۆك كۆمار ئۆردوگان‌و‬ ‫ئه‌كه‌په‌دا بكات؟ دوای هه‌مو ئه‌م پرسیارانه‌و‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری سوربونی هه‌ده‌په‌ له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‬ ‫ڕه‌تكردن����ه‌وه‌ی پێكهێنان����ی حكومه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌كه‌په‌و زیاد له‌پێویست به‌دوژمنكردنی ئه‌م‬ ‫هێزه‌ له‌كاتی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن‌و مه‌س����ه‌له‌‬ ‫ئایدۆلۆژیی����ه‌كان‪ ،‬ک����ه‌ ده‌رگا ده‌كات����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی مه‌هه‌په‌و جه‌هه‌پ����ه‌ پێگه‌یان به‌هێز‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬داخۆ ئه‌م ده‌نگه‌كانه‌ ده‌بن به‌ئاماژه‌ی‬ ‫بوژان����ه‌وه‌ی چ����ه‌پ یاخود به‌ره‌وپێش����چونی‬ ‫پرۆسه‌ی ئاش����تی‌و كێشه‌ی كورد‌و خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫بوترێت هه‌مو پێش����كه‌وتنێكی چه‌پ یه‌كسانه‌‬ ‫به‌پێش����كه‌وتنی كورد ‪ ،‬ئه‌وا به‌ئاس����انی ئه‌م‬ ‫دۆعایه‌ بوترێ����ت ئامین‪ ،‬چونكه‌ چه‌پی تورك‬ ‫له‌ڕابردودا‪ ،‬هه‌ڵوێستی به‌رامبه‌ر به‌كورد باش‬ ‫نه‌ب����وه‌و ئێس����تاش هێزێكی كاریگ����ه‌ر نییه‌و‬

‫ئه‌گه‌ر ئامانج‬ ‫وه‌گه‌ڕخستنه‌وه‌و‬ ‫چاالکكردنی پرۆسه‌ی‬ ‫ئاشتی بێت ئایا‬ ‫تاكو ئێستا هیچ‬ ‫هاوپه‌یمانێكی باشتر‬ ‫له‌ئه‌كه‌په‌ بۆ هه‌ده‌پ ‌ه‬ ‫هه‌یه‌؟ به‌ڵكو ئه‌گه‌ر‬ ‫ئامانج به‌ئایدۆلۆژیكردنی‬ ‫پرسی دیموكراسی بێت‬ ‫له‌توركیا له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ئه‌كه‌په‌ هاوپه‌یمانێكی‬ ‫باشتر نییه‌ به‌به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ جه‌هه‌په‌و‬ ‫مه‌هه‌په‌؟‬ ‫جه‌هه‌په‌ش خۆی به‌نوێنه‌ری چه‌پ ده‌زانێت‌و‬ ‫زۆر شتی تریش له‌م ڕوه‌وه‌‌ له‌ئارادان‌‪.‬‬ ‫لێره‌ش����ه‌وه‌ مه‌س����ه‌له‌ی خۆپێناسه‌كردن‌و‬ ‫ناس����نامه‌ی هه‌ده‌په‌ بۆ دیاریكردنی ستراتیژو‬ ‫سیاس����ه‌ته‌كانی‌و دیاریكردن����ی هاوپه‌یمان‌و‬ ‫ج����ۆری به‌ڕێوه‌بردن����ی دۆس����ت‌و مامالنێكان‬ ‫بایه‌خ����ی تایبه‌ت����ی خۆی هه‌ی����ه‌‪ .‬واته‌ داخۆ‬ ‫هه‌ده‌پ����ه‌ حیزبێك����ی كوردس����تانییه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫چه‌پێك����ی كوردس����تانییه‌؟ ی����ان به‌وجۆره‌ی‬ ‫له‌ڕوی یاسایی‌و بۆ ڕای گشتی خۆی پێناسه‌‬ ‫ده‌كات چه‌پێك����ی توركیایی����ه‌؟ ئه‌م قس����انه‌‬ ‫له‌وێوه‌ س����ه‌رچاوه‌ ده‌گرن كه‌ س����ه‌ركه‌وتنی‬ ‫هه‌ده‌په‌ چۆن لێكبدرێته‌وه‌؟ هه‌ده‌په‌ به‌پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌م خه‌می چه‌پی ده‌بێت یاخود ئاش����تی‌و‬ ‫كێشه‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ی؟‬ ‫ئای����ه‌ هه‌ده‌پ����ه‌ عه‌لمانی بون����ی ال گرنگه‌‬ ‫یاخود دیموكراسی‌و مافی میلله‌ته‌كه‌ی؟ داخۆ‬ ‫عه‌لمانیه‌ت له‌ڕابردودا چوارچێوه‌یه‌ك بوه‌ بۆ‬ ‫گه‌ش����انه‌وه‌ی ناسنامه‌ی كوردو ڕێگری كردوه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر كوتكردنی؟ وه‌ ئه‌گ����ه‌ر عه‌لمانیه‌ته‌‬ ‫ته‌قلیدیه‌كان پێگه‌یان له‌سیاس����ه‌تی توركیادا‬ ‫به‌هێز بێته‌وه‌‪ ،‬داخ����ۆ عه‌لمانی بونی توندی‬ ‫هه‌ده‌په‌ هیچ تكای بۆ ده‌كات؟ هه‌روه‌ك چۆن‬ ‫پێشتر بۆ په‌كه‌كه‌ی نه‌كرد؟ له‌ڕویه‌كی تره‌وه‌‬ ‫مه‌گه‌ر ئه‌كه‌پ����ه‌ش عه‌لمانیه‌ك����ی میانڕه‌وی‬ ‫واڵته‌كه‌ی����ان نی����ن؟ داخ����ۆ عه‌لمان����ی بون‬ ‫له‌سیاس����ه‌ت‌و دینداری له‌ژیانی تاكه‌كه‌سی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و ڕێزگرتن له‌ناس����نامه‌و ئازادی‬ ‫ئاینی تاكه‌كان‌و كۆمه‌ڵگا دژ به‌یه‌كن؟‬ ‫له‌ڕویه‌ك����ی ت����ره‌وه‌ ئه‌گه‌ر به‌ه����ۆی باش‬ ‫هه‌ڵنه‌س����ه‌نگاندنی دۆخه‌ك����ه‌و ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‬ ‫پێكهێنان����ی حكوم����ه‌ت له‌الی����ه‌ن ئه‌كه‌پ����ه‌و‬ ‫هێزێكی تره‌وه‌‪ ،‬یاخ����ود مه‌هه‌په‌و جه‌هه‌په‌و‬ ‫مانه‌وه‌ی هه‌ده‌په‌ وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫ڕه‌خنه‌گرتن له‌ئه‌كه‌په‌ یاخود ئه‌و دو پارته‌ی تر‪،‬‬ ‫به‌هه‌ده‌په‌ به‌ناوتربێن‪ ،‬ده‌رفه‌تت له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫بو به‌جۆرێكی ت����ر حكومه‌ت پێكبێت‌و خۆت‬ ‫به‌ش����ێكی س����ه‌ره‌كی دروس����تكردنی بڕیاری‬ ‫سیاسی بیت‌و ئه‌مه‌ی ئێس����تات له‌چی؟ ئایا‌‬ ‫ده‌ش����ێ ده‌رفه‌تی بون به‌هاوب����ه‌ش له‌بڕیاری‬ ‫سیاس����یدا‪ ،‬به‌تایبه‌تیش بۆ خاوه‌ن پرسێكی‬ ‫وه‌ك هه‌ده‌پ����ه‌‪ ،‬بگۆڕیت����ه‌وه‌ به‌ڕه‌خنه‌گرت����ن‬ ‫له‌پێگه‌ی ئۆپۆزیسیۆن بونه‌وه‌؟‬ ‫خ����ۆ ئه‌گه‌ر ده‌وترێت هه‌ده‌پ����ه‌ به‌‌جارێكی‬ ‫ترو له‌هه‌ڵبژاردن����ی داهاتودا ده‌نگه‌كانی زیاد‬ ‫ده‌كات‌و ده‌یكات����ه‌ (‪)15‬و زیات����ر ئه‌م����ه‌ چ‬ ‫گره‌نتییه‌ك����ی هه‌یه‌؟ ئه‌ی نابێ حس����اب بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش بكرێت به‌شێ له‌ده‌نگده‌رانی قایلبكرێن‬ ‫ب����ه‌وه‌ی نه‌یتوان����ی وه‌به‌رهێنانی سیاس����ی‬ ‫به‌ده‌نگه‌كانه‌وه‌ بكات؟ به‌تایبه‌تیش ده‌نگده‌ری‬ ‫كورد كه‌ ئامانجی هه‌یه‌ له‌ده‌نگدان به‌هه‌ده‌په‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ئاش����تی‌و چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌ی‌و‬ ‫ناس����نامه‌ گرۆكی پابه‌ندییه‌كه‌‌یه‌تی؟ به‌ش����ێ‬ ‫له‌ده‌نگده‌رانی����ش مه‌رج نیه‌ تا س����ه‌ر متمانه‌‬ ‫ببه‌خش����نه‌وه‌‪ .‬به‌ڵكو له‌ڕوانگ����ه‌ی دۆخه‌كه‌و‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌ی هێزه‌كانه‌وه‌ ئاماده‌ی گۆڕانی‬ ‫ئاڕاس����ته‌ی خۆیان����ن‪ .‬به‌تایبه‌تیش بۆ دۆخی‬ ‫توركیا كه‌ له‌قۆناغی ڕابردودا ئه‌كه‌په‌ ڕه‌مزی‬ ‫س����ه‌قامگیری‌و بوژانه‌وه‌ی ئابوری‌و باشبونی‬

‫گوزه‌رانی خه‌ڵك‌و ڕیفۆرمی دیموكراسی بوه‌و‬ ‫به‌ش����ێ له‌و كێش����ه‌یه‌ی بۆی دروس����ت بوه‌‪،‬‬ ‫هێنده‌ی په‌یوه‌سته‌ به‌س����ه‌رۆكه‌ پێشوه‌كه‌ی‬ ‫له‌پێگ����ه‌ی س����ه‌رۆك كۆمارو باج����ی هه‌ندێ‬ ‫له‌هه‌ڵه‌كان����ی ئه‌و ده‌دات هێن����ده‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌سیاس����ه‌ت‌و گوتاری خ����ودی حیزبه‌كه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫پرس����یار لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر ده‌نگده‌ری‬ ‫ك����ورد هه‌س����تبكات ده‌نگه‌كانی پرۆس����ه‌ی‬ ‫ئاشتی‌و چاره‌س����ه‌ری كێشه‌ی كوردی نه‌برده‌‬ ‫پێش����ه‌وه‌و زیان به‌س����ه‌قامگیری‌و بوژانه‌وه‌ی‬ ‫ئابوری‌و ژیان‌و گوزه‌رانیشی كه‌وت‪ ،‬سه‌رله‌نوێ‬ ‫ڕه‌فتاری ده‌نگدانی خۆی ناخاته‌ ژێر پرسیارو‬ ‫النیكه‌م ئه‌و به‌ش����ه‌ی پێشتر ده‌نگیان به‌ئاك‬ ‫پارتی داوه‌و پابه‌ن����دی ئایدۆلۆژی‌و حیزبیان‬ ‫نییه‌؟‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندیی����ه‌ ده‌ره‌كیه‌كانی‬ ‫توركیاش له‌گ����ه‌ڵ ده‌رودراوس����ێ‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫خۆرئاواش داخۆ به‌ش����ێوه‌یه‌كی گشتی(نه‌ك‬ ‫به‌جوزئی) دژ به‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی كورد بوه‌؟‬ ‫داخۆ ئه‌گه‌ر توركیا س����تراتیژی ڕوخاندنی‬ ‫ڕژێمی به‌ش����ار ئه‌س����ه‌دی نه‌گرتایه‌ته‌ پێش‌و‬ ‫پش����تیوانی له‌شۆڕش����ی ئه‌و واڵته‌ نه‌كردایه‌‬ ‫هه‌رگیز ئه‌و بۆشاییه‌ ستراتیژییه‌ دروست ده‌بو‬ ‫‪ ،‬تاكو كورد به‌وجۆره‌ی ئێستاو به‌ڕێبه‌رایه‌تی‬ ‫خودی په‌كه‌كه‌ پڕی بكاته‌وه‌و له‌و به‌ش����ه‌ی‬ ‫كوردس����تاندا ببێت به‌و هێزه‌ی زۆر ده‌وڵ ‌هت‌و‬ ‫الیه‌ن حسابی بۆ بكات؟ ئه‌گه‌ر سیاسه‌ته‌كانی‬ ‫له‌مه‌ڕ عێ����راق به‌هێزكردنی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم نه‌بوایه‌و كێشه‌ی له‌گه‌ڵ به‌غدا نه‌بوایه‌‬ ‫وه‌ك به‌شێ له‌به‌ره‌به‌ندییه‌كی هه‌رێمایه‌تی دژ‬ ‫به‌خۆی‪ ،‬كوردی باش����ور ده‌یتوانی به‌شێ له‌و‬ ‫هه‌نگاوانه‌ بنێت كه‌ ئێس����تا ناویه‌تی؟ به‌ڵكو‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌م سااڵنه‌ی دواییدا توركیا په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا سارد بوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش نه‌چۆته‌وه‌‬ ‫خزمه‌ت ك����وردو جارێكی تر خودی هه‌ده‌په‌و‬ ‫دۆسێی كورد له‌و واڵته‌و كوردستانی ڕۆژئاوادا‬ ‫نه‌چۆته‌ بواری بیرلێكراوی سیاسه‌تداڕێژه‌رانی‬ ‫واش����نتۆنه‌وه‌ ؟ له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌گ����ه‌ر كۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران‌و عێراق‌و سوریاو میسر یه‌خه‌‬ ‫له‌ئۆردوگان‌و ئه‌كه‌پ����ه‌ دادڕن هه‌قی خۆیانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ی كورد بۆ؟ لێره‌دا مه‌به‌ستم نییه‌‬ ‫پاكانه‌ بۆ ئه‌كه‌په‌ بك����ه‌م هێنده‌ی ده‌مه‌وێت‬ ‫بڵێ����م ئه‌گ����ه‌ر وا دانێی����ن حكومه‌ت����ێ هاته‌‬ ‫كای����ه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوباره‌ بو‌ژانه‌وه‌ی ئه‌س����ه‌دو‬ ‫به‌هێزكردنه‌وه‌ی به‌غدا بێ����ت‪ ،‬داخۆ ده‌ڕژێته‌‬ ‫خزمه‌ت دۆزی كورد له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستداو‌‬ ‫واش����ینتۆن؟ گریمان واش����ینتۆن به‌گه‌رمی‬ ‫پش����تیوانی له‌حكومه‌تی نوێی ئه‌نقه‌ره‌ كرد‪،‬‬ ‫ئایا‌ مه‌رجه‌ ئه‌مه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئێمه‌دا بێت؟‬ ‫مه‌گ����ه‌ر زۆربه‌ی كات واش����ینتۆن په‌یوه‌ندی‬ ‫نزیك‌و گه‌رموگوڕی له‌گه‌ڵ توركه‌كان نه‌بوه‌و‬ ‫ئێمه‌ش له‌خراپتری����ن دۆخدا بووین؟ ئه‌مه‌ با‬ ‫وازبێنین له‌وه‌ی كه‌ به‌ش����ێ له‌م پرس����یارانه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیان به‌باشوریشه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬واته‌ داخۆ‬ ‫الوازبونی ئه‌كه‌په‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی كوردستانی‬ ‫باش����وردایه‌؟ ئه‌گه‌ر سیاس����ه‌تمه‌دارانی ئێره‌‬ ‫ده‌ڵێ����ن له‌به‌رژه‌وه‌ندیماندا نییه‌‪ ،‬داخۆ الوازی‬ ‫باش����ور ده‌چێته‌ خزم����ه‌ت به‌هێزبونی باكور‬ ‫یاخود به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌ ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر الوازكردنی‬ ‫پارتی به‌به‌رژه‌وه‌ندی دابنرێت؟‬ ‫ئه‌مه‌ی وتم هه‌مو ئه‌و پرس����یارانه‌ نین كه‌‬ ‫پێویس����ته‌ له‌دوای س����ه‌ركه‌وتنی هه‌ده‌په‌وه‌‬ ‫بكرێ����ت؟ به‌ڵكو زۆر پرس����یاری ت����ر ماون‌و‬ ‫پێویسته‌ س����ه‌ركرده‌كانی ئه‌و حیزبه‌و عه‌قڵه‌‬ ‫فكری‌و سیاسییه‌ كوردییه‌كان له‌خۆیانی بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و پرسیارانه‌ش����مان نه‌كردن كه‌ په‌یوه‌ندیان‬ ‫به‌ڕه‌نگدان����ه‌وه‌ی واقیع����ی نوێ����ی هه‌ده‌په‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر جۆری په‌یوه‌ندی به‌قه‌ندیل‌و په‌كه‌كه‌و‬ ‫ئیمڕاڵییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌س����ه‌ر وه‌س����تانیان‬ ‫ده‌وێ����ت‪ .‬مه‌به‌ستیش����مان له‌م پرس����یارانه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ‪ ،‬كه‌ ده‌بێت بسه‌لمێت ده‌توانرێت ئه‌م‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌ ببێته‌ ئامڕازی به‌دیهێنانی ئامانجه‌‬ ‫سیاسی‌و گش����تییه‌كانی ئه‌م قۆناغه‌‪ .‬ده‌بێت‬ ‫س����ه‌یركه‌ین چ جۆره‌ حكومه‌تێك‌و له‌سه‌ر چ‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ك له‌ئه‌نكه‌ره‌ پێكدێن؟‬ ‫چاره‌نوس����ی پرۆسه‌ی ئاش����تی‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫چیان به‌سه‌ردێن‌و چ پێشكه‌وتنێك له‌و ڕوه‌وه‌‬ ‫دێته‌ دی‪ .‬گۆڕانی ده‌س����تورو فۆرمی داهاتوی‬ ‫سیستم‌و پێگه‌ی پێكهاته‌كانی ئه‌و واڵته‌ چیان‬ ‫به‌سه‌ردێت؟‬ ‫له‌كۆتای����دا ده‌ڵێی����ن تۆبڵێ����ی هه‌ده‌پ����ه‌‬ ‫بتوان����ێ له‌ك����ۆت‌و ئه‌س����اره‌تی ئه‌و به‌ش����ه‌‬ ‫له‌بنكه‌ جه‌م����اوه‌ری‌و ده‌نگه‌كان����ی ده‌ربچێت‬ ‫كه‌ له‌س����ه‌ر بناغ����ه‌ی به‌ش����ه‌یتانكردنی ئاك‬ ‫پارت����ی ده‌نگی����ان پێ����داوه‌و ئام����اده‌ی هیچ‬ ‫س����ازش‌و پێكهێنانێكی هه‌ده‌پ����ه‌ نین له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌كه‌پ����ه‌دا؟ خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ ڕویدا ڕازیكردنی‬ ‫به‌ش����ێ له‌بنكه‌ی جه‌ماوه‌ری‌و ده‌نگده‌ره‌كه‌ی‬ ‫حی����زب به‌ش����وێنی به‌دیهێنان����ی ئامانج����ه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان ناگرێته‌وه‌و ئۆپۆزیس����یۆنیش‬ ‫ناكات به‌بژارده‌یه‌كی داسه‌پاوی هه‌مو كاته‌ی‬ ‫ناسیاسی؟ بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ به‌هه‌مو ئه‌م پرس‌و‬ ‫پرس����یارانه‌ با چاوه‌ڕێی ئاینده‌و هه‌ڵوێستی‬ ‫فه‌رمی س����ه‌ركردایه‌تی هه‌ده‌پ����ه‌و چۆنیه‌تی‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنی دۆس����تی نیش����تیمانه‌كان بین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنی پێش����وه‌خت كارێ نه‌كات‬ ‫هه‌موان ناچاربن له‌نوكه‌وه‌ تێهه‌ڵچنه‌وه‌؟‬

‫بیروڕا‬

‫هه‌ڵبژاردن له‌نێوان‬ ‫ده‌سته‌بژێرو جه‌ماوه‌ردا‬ ‫فه‌رحان جه‌وهه‌ر ـ ئه‌ندام‌ په‌رله‌مان‬ ‫نوخبه‌ یا ده‌سته‌بژێر بریتیه‌‪ :‬له‌كۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫ی تر‪،‬‬ ‫كه‌سانێك ك ‌ه به‌تواناترن له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر بریتیه‌ له‌كۆمه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫یا به‌واتایه‌ك ‌‬ ‫بچوك ك ‌ه ده‌س���تیان گرتوه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و دارای���ی‌‪،‬‬ ‫جومگه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌سته‌بژێری‌ سیاسی‌‪ ،‬ئابوری‌‪ ،‬ئاینی‌‪،‬‬ ‫رۆشنبیری‌ له‌هه‌مو كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌هه‌مو س���ات‌و سه‌رده‌مێكدا‬ ‫ی زۆر ل���ه‌و ده‌س���ته‌بژێر‌ه‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندخ���وازه‌و‬ ‫هه‌لپه‌رس���ت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی خواس���ته‌كان ‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬بۆ پاراس���تن ‌‬ ‫هه‌ن���گاو ده‌نێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم جه‌ماوه‌ر هه‌ر‬ ‫هه‌نگاوێ���ك بنێ���ت به‌راس���تگۆیی‌‌و بۆ‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشت ‌‬ ‫جارجار‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه ناو هه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن له‌نێوان ده‌س���ته‌بژێرو‬ ‫جه‌م���اوه‌ردا زۆر لێكجی���اوازن‪ ،‬زۆرجار‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‌هی‌ جه‌ماوه‌ر ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌نێو ده‌سته‌بژێر هه‌ڵده‌بژێردرێت یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ناگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ته‌بژێر زۆرجار ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫خۆیان كه‌سانێك هه‌ڵده‌بژێرن‪ ،‬باكیان‬ ‫ی‬ ‫نییه‌ ئه‌و كه‌س ‌ه چه‌نده‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی كار ده‌كات‪ ،‬جگ���ه‌ له‌م���ه‌ش‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫ی به‌خیلیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س���ته‌بژێر ب ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی به‌توان���ا هه‌ڵنابژێرن‪،‬‬ ‫یه‌كت���ر كه‌س��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫هه‌میشه‌ حه‌زده‌كه‌ن كه‌سانێك بێت‪ ،‬ب ‌‬ ‫ێ جه‌م���اوه‌ر‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ڵبژاردن‬ ‫تواناو ب ‌‬ ‫له‌نێو په‌رله‌م���ان له‌گ���ه‌ڵ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌نێ���و جه‌م���اوه‌ردا زۆر لێكجیاوازن‪،‬‬ ‫م���ه‌رج نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌نێ���و په‌رله‌مان‬ ‫ده‌رده‌چێت له‌نێو جه‌ماوه‌ردا ده‌ربچێت‪،‬‬ ‫ی هه‌ر راس���ته‌‪ ،‬له‌مه‌دا‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫بۆ م���ان ده‌رده‌كه‌وێت ك���ه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌نێو خه‌ڵكدا زۆر راست‌و شه‌رعی تر‌ه‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌نێو په‌رله‌ماندا‪ ،‬بۆ ئه‌م‬ ‫ی زۆر زیندو‬ ‫قسانه‌شمان ئه‌رگیۆمێنتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫و نزیكمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی عێراقه‌‪ ،‬له‌نێ���وان هه‌ریه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌كاك فواد مه‌عس���وم‌و دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫ێ ئه‌و هه‌ردو به‌رێزه‌ خۆیان‬ ‫سالح‪ ،‬كات ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێو ئه‌ندام���ه‌ كورده‌كانی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫عێراق هه‌ڵب���ژارد‪ ،‬بینیمان دكتۆر فواد‬ ‫ی‬ ‫مه‌عسوم ده‌رچو‪ ،‬كه‌چی‌ له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫پێشووی‌ عێراق له‌ناو جه‌ماوه‌ردا دكتۆر‬ ‫ی په‌رله‌مانیش ده‌رنه‌چو‪،‬‬ ‫فواد به‌ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ر هاتب���او هه‌ڵبژاردن بۆ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫عێراق له‌ناو جه‌م���اوه‌ر بایه‌و هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌دكتۆر فواد مه‌عسوم‌و دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫خۆیان هه‌ڵبژاردایه‌‪ ،‬به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫دكتۆر فواد مه‌عسوم نه‌ده‌بو‌ه سه‌رۆك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو به‌رهه‌م س���الح ده‌بو‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫ئێستای‌ عێراق‪.‬‬ ‫لێ���ردا بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێ���ت ك��� ‌ه‬ ‫ی چه‌ن���د دور‌ه‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ده‌س���ته‌بژێر ‌‬ ‫له‌جه‌ماوه‌رو چه‌ن���د‌ه به‌رژه‌وه‌ندخوازه‌‪،‬‬ ‫ی دكتۆر‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌موی���ان ده‌یانزان ‌‬ ‫به‌رهه‌م س���الح بۆ سه‌رۆكی‌ عێراق زۆر‬ ‫ی‬ ‫له‌فواد مه‌عس���وم به‌تواناتره‌و بۆ گه‌ل ‌‬ ‫كوردس���تانیش به‌س���ودتر ده‌بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌ به‌رژوه‌ن���د ‌‬ ‫ده‌س���ته‌بژێر ‌‬ ‫ی ره‌چاو نه‌كرد‪ ،‬بۆی ‌ه له‌ئێستاش���دا‬ ‫گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌یانه‌وێ له‌هه‌رێم هه‌مان س���یناریۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق دوب���اره‌ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌وافوقات ‌‬ ‫ژێ���ر به‌ژێ���رو ئیمتیازوه‌رگرت���ن‌و ب���ۆ‬ ‫ی سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫ی ده‌س���ته‌بژێر ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك بێننه‌و‌ه بۆ نێو‬ ‫هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی نوخبه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌زه‌وقی‌ خۆی‌‌و چۆنی‌ بوێت كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی وه‌ده‌ست‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ حزبی‌‌و كه‌س��� ‌‬ ‫بێنێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ده‌زان���ن ئه‌گه‌ر له‌نێو‬ ‫میلله‌ت بو‪ ،‬ئه‌وا له‌ده‌ست ئه‌وان نامێنێت‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر به‌راس���تگۆیی‌ سه‌رۆكێك بۆ‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬ته‌نانه‌ت ناتوانن‬ ‫خۆی‌ دی���ار ‌‬ ‫زۆرێ���ك له‌كادیره‌كانیش���یان كۆنترۆڵ‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ رابردو ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كاتێك گۆڕان كه‌مال میراوده‌ل ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر سه‌رۆك‬ ‫كرد‌ه كاندیدی‌ خۆ ‌‬ ‫ی به‌رپرس‌و‬ ‫بارزان���ی‌‪ ،‬زۆرێك له‌خ���ود ‌‬ ‫كادیرانی‌ گۆڕان ده‌نگیان به‌بارزانی‌ دا‪،‬‬ ‫ی نه‌كرد‪ ،‬ده‌نگ‬ ‫چونكه‌ ویژدانیان قبوڵ ‌‬ ‫به‌كه‌س���ێك بده‌ن كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ی ئه‌و پۆس���ته‌ نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫شیاو ‌‬ ‫ی حزبه‌كه‌ش���یان بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫كاندید ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫حزبان��� ‌هی‌ ئێس���تا داوا ‌‬ ‫سه‌رۆك ده‌كه‌ن له‌نێو په‌رله‌مان‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ی تر‪ ،‬چونك ‌ه باش‬ ‫ئه‌م هۆكاره‌یه‌و هیچ ‌‬ ‫ده‌زانن نه‌ك جه‌م���اوه‌ر به‌ڵكو ناتوانن‬ ‫زۆێك ل��� ‌ه كادره‌كانیش���یان كۆنترۆڵ‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫له‌ئه‌كته‌ره‌كانی (هۆڵیود) به‌تواناتر!‬ ‫ئه‌م واڵته‌ به‌هیچ راست نابێته‌وه‌!‬ ‫ كه‌س����ێك (ده‌) كتێب����ی له‌س����ه‌ر‬‫سیاس����ه‌ت نه‌خوێندۆت����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ����ی‌‬ ‫ئاماده‌ی����ه‌ له‌ب����ه‌رده‌م كامێره‌كان����داو‬ ‫ب����ۆ ه����ه‌ر كه‌ناڵێك بێت باس����ی ژیانی‌‬ ‫میكاڤیللی����ت بۆ بكات‌و ش����یكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خ����ۆی‌ ب����ۆ قه‌یرانی‌ كه‌مبون����ه‌وه‌ی‌ ئاو‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راستدا هه‌یه‌و‬ ‫ب����ۆی‌ بكرێ����ت موحازه‌ره‌یه‌ك له‌س����ه‌ر‬ ‫دانوس����تانه‌كانی‌ نێوان رێكخراوی‌ وزه‌ی‌‬ ‫ئه‌تۆم����ی جیهانیی‌و ئێران پێش����كه‌ش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌ر ئه‌و ئازیزه‌ بۆ دۆڕاندنه‌كانی‌‬ ‫د‪ .‬یه‌حیا عومه‌ر رێشاوی‬ ‫ری����ال مه‌دریدو قه‌رزی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌بانك����ه‌ جیهانی����ه‌كان‌و قه‌یرانی‌ كه‌می‬ ‫ كه‌س����ێك له‌په‌ن����ا حیزبێكدا (‪ )20‬به‌نزی����ن‌و ئه‌نفلۆنزای‌ باڵنده‌ش بۆچون‌و‬‫س����اڵه‌ موچه‌ی بندی����وار وه‌رده‌گرێت‌و شرۆڤه‌‌و چاره‌سه‌ری‌ خێرای‌ پێیه‌!‬ ‫ كه‌س����ێك له‌بڕگ����ه‌ی نانخ����واردن‌و‬‫وه‌ك دیاری‌‌و جه‌ژنانه‌ پۆستی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫ده‌پژێ����ت‌و له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا له‌پێناو بۆفیه‌ی مه‌فتوحی كۆنفراسێكی زانستیی‬ ‫هه‌ڵكش����انی‌ ده‌نگه‌كان����ی‌ ئ����ه‌و حیزبه‌ له‌ناكاو په‌یدا ده‌بێ����ت‌و رێك پاش تێر‬ ‫هه‌رچی‌ هونه‌ره‌كانی‌ ساخته‌كاریه‌ تاقی خورادن‌و م����ڕ بون‪ ،‬مۆبایله‌كه‌ی ده‌گرێ‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ له‌كۆڕو كۆبونه‌وه‌كاندا به‌گوێچكه‌یه‌وه‌ و پاش ئه‌وه‌ی‌ دو س����ێ‬ ‫مه‌جالی‌ تۆ ن����ادات كه‌مێك داخی‌ دڵی‌ لۆچ ده‌خاته‌ ده‌موچاوی����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ئاماژه‌‬ ‫خۆت هه‌ڵڕێژی‌‌و باسێكی‌ گه‌نده‌ڵیه‌كانی‌ تێم����ان ده‌گه‌یه‌نێ����ت ك����ه‌ (به‌ڕێزیان)‬ ‫حیزبه‌ك����ه‌ی‌‌و به‌هه‌ده‌ردان����ی‌ س����امانی‌ مه‌وعیدێكی له‌ناكاوی بۆ دروس����ت بوه‌و‬ ‫گشتی‌‌و پژاندنی‌ پله‌و پۆست بۆ جه‌ماعه‌ت به‌ناچاری ده‌بێت بڕوات؟! پاش����تریش‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬ئ����ه‌و له‌تۆ نیگه‌رانتره‌و هه‌رچی‌ به‌ته‌له‌فونێ����ك داوای‌ (بڕوانام����ه‌ی‌‬ ‫ده‌ڵێ����ی‌ ئه‌و به‌ڵگه‌ی‌ مه‌لموس����ی‌ الیه‌و به‌ش����داربون) له‌رێكخه‌رانی‌ كۆنفراسه‌كه‌‬ ‫به‌ئاهو حه‌س����ره‌تێكه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬به‌خوا ده‌كات!‬

‫ كه‌س����ێك كاس����پی ش����ه‌و و رۆژی‬‫بوه‌ به‌باس����كردنی تۆو ته‌نانه‌ت ئیره‌یی‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌و جانتاكه‌ی‌ ده‌ست‌و ره‌نگی‬ ‫جله‌كانیش����ت ده‌بات‌و ئیشێكی‌ نه‌ماوه‌‬ ‫جگ����ه‌ له‌چاڵهه‌ڵكه‌ندن بۆ ئ����ه‌م‌و ئه‌و‪،‬‬ ‫كه‌چی كه‌ له‌موناسه‌به‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫پێت ده‌گات خه‌ریكه‌ له‌ب����ه‌رده‌م پێتدا‬ ‫بتوێت����ه‌وه‌و له‌موجامه‌ل����ه‌دا كۆڵ����ی‬ ‫خه‌جاڵه‌تت ده‌كات ! ئه‌مه‌نده‌ وش����ه‌ی‌‬ ‫دیبلۆماس����ی له‌حزورتدا به‌كارده‌هێنێت‬ ‫گومان له‌خۆت ده‌كه‌یت‌و به‌خۆت ده‌ڵێی‌‬ ‫تۆ بڵێی‌ له‌گه‌ڵ‌ منی بێت؟!‬ ‫ كه‌س����ێك له‌ده‌ره‌وه‌ ی����ه‌ك پارچه‌‬‫موجامه‌له‌و هه‌مو گیانی‌ نوكته‌و پێكه‌نین‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ له‌ماڵه‌وه‌ ی����ه‌ك پارچه‌ توڕه‌یی‌و‬ ‫بێزاری����ی‌و بێده‌نگیی! له‌نێ����و براده‌رو‬ ‫هاوكاره‌كانی����دا مه‌جالی‌ كه‌س نادات دو‬ ‫قس����ه‌ بكه‌ن‌و ئه‌وانیش له‌ناواخندا شتێ‬ ‫بڵێن‪ ،‬كه‌چ����ی‌ له‌چواردی����واری‌ ماڵه‌وه‌‬ ‫كش‌و مات‌و سایلێنێت !! هه‌ر ئه‌و كه‌سه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ كه‌س����ایه‌تیه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫پڕ له‌میهره‌بانیی‌‪ ،‬كه‌چی‌ بۆ خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆت����ه‌ دێوه‌زم����ه‌و جه‌س����ته‌یه‌كی‌ پ����ڕ‬ ‫له‌خه‌شم‌و نیگه‌رانیی!‬ ‫ئ����ه‌م نمونان���� ‌ه له‌ژیان����ی‌ سیاس����ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیمان����دا زۆر ج����ار دوب����اره‌‬ ‫ده‌بن����ه‌وه‌و نمای����ش‌و ئه‌كته‌ریی‌و هه‌ر‬ ‫له‌خۆیان دێت‌و به‌س!!‬

‫كه‌سێك له‌په‌نا‬ ‫حیزبێكدا (‪ )20‬ساڵ ‌ه‬ ‫موچه‌ی بندیوار‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌ كه‌چی‌‬ ‫له‌كۆڕو كۆبونه‌وه‌‌كاندا‬ ‫ئه‌و له‌تۆ نیگه‌رانتره‌و‬ ‫هه‌رچی‌ ده‌ڵێی‌ ئه‌و‬ ‫به‌ڵگه‌ ‌ی مه‌لموسی‌ الیه‌و‬ ‫به‌ئاهو حه‌سره‌تێكه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬به‌خوا ئه‌م‬ ‫واڵته‌ به‌هیچ راست‬ ‫نابێته‌وه‌!‬

‫گه‌مه‌ی‌ بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان‌و پارتی‌‪:‬‬

‫كش مه‌لیك‬ ‫یاسین ره‌سول عوسمان‬

‫دواج���ار وه‌ك الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‌و‬ ‫چاودێران پێشبینیان ده‌كرد‪،‬سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ ‪ 13‬حوزه‌یران ‪2015‬و پاڵپشت‬ ‫به‌یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ژماره‌ (‪)1‬‬ ‫ی‌ ساڵی‌ ‪ 2005‬ی‌ هه‌موار كراو به‌فه‌رمانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ ژماره‌ (‪ )91‬ساڵی‌ ‪ 2015‬بڕیاریدا‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گشتی‌ بۆ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ئه‌نج���ام بدرێت ل���ه‌ڕۆژی‌‬ ‫‪ .2015/8/20‬ئه‌م هه‌نگاوه‌ ده‌كرێت وه‌ك‬ ‫بڕی���اری‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫نه‌وه‌كو‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی‌ بۆ بكرێ���ت‬ ‫بڕیاری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و ڕاسته‌وخۆش‬ ‫پاش پرۆژه‌كه‌ی‌ فراكسیونی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان هات كه‌پێشكه‌ش���ی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫ك���ردو ده‌توانین وه‌ك (ك���ش مه‌لیك)‬ ‫ی‌ گۆڕان بۆس���ه‌رۆكی‌ پارت���ی‌ ئه‌ژماری‌‬ ‫بكه‌ین ‪ .‬دۆزی‌ ده‌س���تورو مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم له‌نێوان بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و پارتیدا وه‌ك گه‌مه‌ی‌ شه‌تره‌نجی‌‬ ‫لێهاتوه‌‪ ،‬له‌م گه‌مه‌دا هه‌ریه‌ك نه‌یاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫باكراون���دی‌ بیركردن���ه‌وه‌ی‌ زۆرب���اش‬ ‫ده‌ناس���ێت‌و دو گه‌مه‌كاری‌ هاوس���ه‌نگن‬ ‫له‌ڕوی‌ گه‌مه‌ی‌ سیاس���یه‌وه‌‪،‬پارتی‌ دۆزی‌‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ له‌كاره‌كته‌ری‌‬ ‫دانانه‌وه‌ ‌‬ ‫مه‌س���عود بارزانی���دا چڕكردوه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫كردویه‌تیه‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ پره‌نس���یپی‌‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕ‪،‬چونكه‌ بارزان���ی‌ له‌دوكترینی‌‬ ‫سیاس���ی‌ ئه‌ندامانی‌ پارتی���دا كاریزماو‬ ‫س���یمبول‌و ب���ێ‌ هاوت���او ئه‌لته‌رناتیفه‌‬ ‫‪،‬نهێنی‌ سوربون‌و مكوڕی‌ بارزانی‌‌و پارتی‌‬ ‫له‌سه‌ر مانه‌وه‌ له‌پۆس���تی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا گه‌ڕانه‌ به‌دوای‌ ش���كۆو نه‌مریدا‬ ‫ڕاگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردس���تان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌س���تی‌ بارزانی‌ شه‌ره‌ف‌و شكۆداریه‌كی‌‬ ‫مێژویی���ه‌‪ ،‬نابێ���ت ب���ۆ كه‌س���ێكی‌ تر‬ ‫بێت پێویس���ته‌ بچێته‌ نێو كه‌ش���كۆڵی‌‬ ‫خێزانه‌كه‌یان‪،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان گۆڕین���ی‌ سیس���تمی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫هه‌رێم‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كردوه‌ته‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ پره‌نس���یپی‌‌و بیروباوه‌ڕو‬ ‫ناتوانێت پاشه‌كش���ێی‌ لێب���كات به‌هۆی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���ته‌ تونده‌كان ‌ی له‌خولی‌ پێشوی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و به‌تایب���ه‌ت له‌ڕوداوه‌كه‌ی‌ ‪30‬‬ ‫حوزه‌یراندا‪،‬گۆڕان پی���رۆزی‌ ناداته‌ هیچ‬ ‫كاره‌كته‌رێ���ك‌و ده‌یه‌وێت پیرۆزی‌ داڕنێت‬ ‫له‌كه‌سایه‌تیه‌كان‌و له‌چوارچێوه‌ی‌ مرۆڤ‬ ‫بونیان���دا مامه‌ڵه‌یان بكرێت‪،‬به‌اڵم س���ێ‌‬ ‫حزبه‌ك���ه‌ی‌ ت���ر (یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‌و‬ ‫كۆم��� ‌هڵ‌و یه‌كگرت���و) ل���ه‌م گه‌م���ه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌تره‌نجه‌دا ته‌نه���ا ڕۆڵ���ی‌ بین���ه‌رو‬ ‫ته‌ماش���اكار ده‌گێرن‪،‬یه‌كێتی‌ براگماتیانه‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ ده‌كات‌و پارت���ی‌ ئه‌زمون���ی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵی���داو ده‌كرێ���ت به‌هه‌ندێك‬ ‫ئیمتیازات سازش بكات‪ ،‬هاوكات پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ عێراقی‌ له‌به‌رامبه‌ر پۆستی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ پارتی‌ ففتی‌‬

‫به‌ففت���ی‌ به‌ش كردوه‌ ‪،‬ب���ه‌اڵم دو حزبه‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كه‌ له‌ژێر په‌رچه‌می‌ پارتیدان‌و‬ ‫ناتوان���ن له‌س���ۆنگه‌و خولگ���ه‌ی‌ پارتی‌‬ ‫ده‌رچ���ن‌و ده‌توانرێت به‌قس���ه‌ی‌ خۆش‌و‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پێیان بڵێ���ن (ئێوه‌ كوڕی‌‬ ‫چاك���ن) و به‌پاس���اوی‌ خه‌مخ���ۆری‌ بۆ‬ ‫دۆزه‌كه‌و تێكنه‌چونی‌ ڕه‌وش���ی‌ سیاسی‌‬ ‫كوردس���تان به‌بێ‌ ئیمتیازاتێك شایانی‌‬ ‫ب���اس بێ���ت له‌هاوكێش���ه‌كه‌ ده‌كرێن���ه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌زمونه‌كان���ی‌ پێش���ومان‬ ‫له‌به‌رچ���اوه‌و له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و دو حزبه‌و‬ ‫(حزبه‌كان���ی‌ تریش) هه‌رگی���زاو هه‌رگیز‬ ‫پاڵێوراویان نه‌بوه‌و نیه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و كێبه‌ركێی‌ پاڵێ���وراوی‌ پارتی‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬دواتریش له‌م هه‌لومه‌رجه‌ش���دا‬ ‫ك���ه‌س به‌گونجاوتر نازانن له‌مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌زمونی‌ تاڵ‌و دژواریان له‌گه‌ڵ س���ته‌م‌و‬ ‫چه‌وس���اندنه‌وه‌كانی‌ پارت���ی‌‪ .‬له‌به‌ر ئه‌م‬ ‫فاكته‌رانه‌ پاڵپشتی‌ بارزانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌ك وتمان پارتی‌‌و گۆڕان خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫وردیان هه‌یه‌ بۆ باكگراوندی‌ بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كدی‌‌و حساب‌و لێكدانه‌وه‌ی‌ وردیان بۆ‬ ‫جوڵه‌ ش���ه‌تره‌نجیه‌كانی‌ یه‌كدی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌چركه‌س���اتی‌ ڕاگه‌یاندن���ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان تا هه‌نوكه‌ گه‌مه‌ی‌ ش���ه‌تره‌نجی‌‬ ‫ئه‌م دو حزب���ه‌ به‌رده‌وامه‌و چه‌ندین جار‬ ‫گۆڕان هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ جوڵه‌ی‌ كش مه‌لیكی‌‬ ‫كردوه‌و پارتیش هه‌مو به‌یده‌ق‌و ئه‌سپ‌و‬ ‫فی���ل‌و ق���ه‌اڵو دواج���ار له‌به‌رامبه‌ر كش‬ ‫مه‌لیكی‌ گۆڕاندا وه‌زیریشی‌ به‌كارهێنا كه‌‬ ‫بڕیاری‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌روكایه‌تی‌ هه‌رێمه‌‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬وات���ه‌ جه‌خت‬ ‫كردنه‌و‌ه له‌سه‌ر سیستمی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫گوێن���ه‌دان به‌كش مه‌لیكه‌ك���ه‌ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ حزبێكی‌ به‌هێزی‌‬ ‫ئابوری‌‌و سه‌ربازییه‌له‌ڕوی‌ چه‌ندایه‌تیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هی���چ كاتێك هێنده‌ی‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫الوازو بێ‌ مانۆڕ نه‌بوه‌ له‌ڕوی‌ یاس���ایی‌‌و‬ ‫سیاسیه‌وه‌‪،‬پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ئای���ا‬ ‫له‌م ك���ش مه‌لیك���ه‌ی‌ گۆڕان���دا مه‌لیك‬ ‫له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌ ده‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌؟ شایانی‌‬ ‫باسه‌ به‌كارهێنانی‌ جوڵه‌ی‌ وه‌زیر له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی���ه‌وه‌ له‌كاتێكدایه‌ زۆر باش ده‌زانن‬ ‫كۆمس���یونی‌ ب���ااڵی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌‬ ‫هه‌رێم هه‌رگی���ز ناتوانێت ل���ه‌و به‌رواره‌‬ ‫و له‌م هه‌لومه‌رج‌و ڕه‌وش���ه‌دا پرۆس���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ئه‌نجام بدات به‌هۆی‌ گه‌له‌ك‬ ‫له‌مپه‌رو ئاس���ته‌نگی‌ ئابوری‌‌و ته‌كنیكی‌‌و‬ ‫لۆجس���تیه‌وه‌‪ .‬پرسیاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ پارتی‌‬ ‫ئه‌م جوڵه‌ شه‌تره‌نجیه‌ی‌ بۆچی‌ ئه‌نجام‬ ‫داوه‌؟!‬ ‫ش���انه‌ی‌ تاوتوێكردن���ی‌ قه‌ی���ران‬ ‫له‌س���ه‌نته‌ری‌ لێكۆلینه‌وه‌ی‌ س���تراتیژی‌‬ ‫كوردستان له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ ژماره‌ ‪469‬‬ ‫ی‌ ‪ 2015/3/10‬ڕاپۆرتێكی‌ پڕ ورده‌كاری‌‬ ‫له‌م���ه‌ڕ پرس���ی‌ كۆتایی‌ هاتن���ی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌تی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ش���ه‌ش ئۆپش���ن‌و بژارده‌دا خسته‌ڕو‪،‬‬

‫دڵنیاین هاش‌و هوش ‌ی‬ ‫میدیاكان بۆئیستهالكی‌‬ ‫لۆكاڵیه‌و هه‌مو حزبه‌كان‬ ‫به‌پاساو ‌ی تێكنه‌چون ‌ی‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌كه‌‌و ناسك ‌ی‬ ‫ڕه‌وشی‌ سیاسی‌ كوردو‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش‌و ناله‌بار ‌ی‬ ‫دۆزی‌ ئابوری‌‪ ،‬داوای‌‬ ‫سازان ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن‌و مه‌سعود‬ ‫بارزانی‌ ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫گه‌ر ب���ه‌وردی‌ ئۆپش���نه‌كان بخوێنینه‌وه‌‬ ‫به‌ڕونی‌ وه‌اڵمی‌ گه‌مه‌ كردنی‌ شه‌تره‌نج ‌ی‬ ‫پارتی‌ له‌ئۆپشنی‌ چواره‌مدا ده‌دۆزینه‌وه‌و‬ ‫تیایدا هاتوه‌‪":‬ئه‌گ���ه‌ر پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان ئ���اره‌زوی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌بێت‬ ‫چانس���ێكی‌ تر بدرێت به‌سه‌رۆكه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫ویالیه‌تی‌ س���ێیه‌م پێویس���ته‌ چاوه‌ڕێی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بكات كه‌ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵێك مه‌رجی‌ ب���ۆ دانێن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پێدانی‌ ئه‌و چانس���ه‌ به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ب���ۆ ویالیه‌تی‌ س���ێیه‌م ئه‌گ���ه‌ری‌ زۆری‌‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ مه‌رجه‌كان چه‌ن���د بوارێك‬ ‫بگرنه‌وه‌ له‌چه‌شنی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ن���او په‌رله‌مان ن���ه‌ك له‌ڕێگای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ گش���تیه‌وه‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ به‌و جۆره‌ی‌ له‌سیستمه‌‬ ‫په‌رله‌مانییه‌كان���دا كاری‌ پێده‌كرێ‌‪ ،‬یانی‌‬ ‫پێدانی‌ ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی‌ هاوش���ێوه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆك له‌سیستمی‌‬ ‫سیاسی‌ عیراقیداو گواستنه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ ب���ۆ س���ه‌ره‌ك وه‌زیران‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ئه‌و دۆخه‌ پێویس���تی‌ به‌وه‌بێت‬ ‫چ���او به‌پێكهاته‌ی‌ ئیس���تای‌ حكومه‌ت‬ ‫بخش���ێنرێته‌وه‌و پێداچون���ه‌وه‌ به‌دۆخی‌‬ ‫یاس���ایی‌ هه‌ندێك دام���وده‌زگا بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و س���یناریۆیه‌ له‌گه‌ڵ ئاره‌زوی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ كوردس���تاندا ده‌گونج���ێ‌‬ ‫‪،‬ك���ه‌ ده‌ی���ه‌وێ‌ چانس به‌س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‌‬

‫بدرێ‌ ب���ۆ ویالیه‌تی‌ س���ێیه‌م هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتێكی‌ كه‌متریشه‌وه‌ بێت‪،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌گه‌ڵ خواس���ته‌كانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس���تان‌و بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش���دا‬ ‫ده‌گونج���ێ‌ كه‌ پروتۆكۆڵێك���ی‌ هاوبه‌ش‬ ‫كۆی���ان ده‌كاته‌وه‌ و تیای���دا هه‌ردوكیان‬ ‫خوازی���ارن س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م له‌ن���او‬ ‫په‌رله‌مان به‌پێی‌ سیس���تمی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ���ت‪ .‬ل���ه‌ڕوی‌ ته‌كنیكی���ه‌وه‌‬ ‫ده‌توان���رێ‌ هه‌مواركردنی‌ یاس���ای‌ ژماره‌‬ ‫(‪ )1‬ی‌ س���اڵی‌ ‪ 2015‬هاوته‌ری���ب ب���ێ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مواركردنی‌ مادده‌ی‌ س���ێیه‌می‌‬ ‫ئه‌و یاس���ایه‌ ك���ه‌ ڕێ‌ ده‌دا س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ���م ته‌نها بۆ دو ج���ار هه‌ڵبژێردرێ‌‬ ‫‪،‬دی���اره‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫زۆر به‌زه‌حمه‌ت ئه‌و مه‌رجانه‌ په‌س���ه‌ند‬ ‫ده‌كات به‌اڵم ئه‌و دۆخه‌ی‌ تیایدایه‌ ڕێگای‌‬ ‫پێنادات ئه‌لته‌رناتیفی‌ وا پێشكه‌ش بكات‬ ‫كه‌ جێگای‌ ڕه‌زامه‌ندی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تر بێت‪".‬‬ ‫دواج���ار ده‌ڵێین ئه‌م حزب���ه‌ كوردیانه‌‬ ‫ته‌نها خه‌ریكی‌ س���ه‌ر ئیش���ه‌ دروس���ت‬ ‫كردن���ن ب���ۆ ڕای‌ گش���تی‌‪ ،‬میدیاكانیان‬ ‫دونیا س���ه‌ر قاڵده‌كه‌ن به‌كێش���ه‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫دواتریش س���ه‌ری‌ له‌خشه‌وه‌ ده‌رده‌چێت‬ ‫‪،‬ئه‌وه‌تا سه‌رس���ه‌ختترین داكۆكی‌ كاری‌‬ ‫گۆڕینی‌ سیستمی‌ حوكمڕانی‌ كوردستان‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌‪،‬س���ه‌رنجی‌ گوته‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ جڤات���ی‌ گش���تیه‌كه‌ی‌ بده‌ین‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ ك���ه‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ڕاش���كاوانه‌ ده‌ڵێت (ئه‌گه‌ر ده‌ستوره‌كه‌‬ ‫به‌و ئاراسته‌یه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێ‌ بكرێته‌‬ ‫سیس���تمێكی‌ په‌رله‌مان���ی‌ به‌المان���ه‌وه‌‬ ‫ئاس���اییه‌ ب���ۆ قۆناغێكی‌ تر س���ه‌رۆك‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێ���ك له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێ‌‌و كۆده‌نگی‌ له‌س���ه‌ر بێ‌‪ ،‬به‌ڵێ‌‬ ‫به‌المانه‌وه‌ ئاس���اییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌و كاته‌‬ ‫س���ه‌رۆك پابه‌ن���د ده‌ب���ێ‌ به‌بڕیاره‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌و سه‌رۆك ناتوانێ‌ تاكڕه‌وی‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬ڕه‌نگه‌ ئه‌م���ه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك بێ‌ به‌تایب���ه‌ت ل���ه‌م قۆناغه‌ی‌‬ ‫ئێستادا كه‌ناوچه‌كه‌ شلۆقه‌)‪.‬‬ ‫دڵنیای���ن ه���اش‌و هوش���ی‌ میدیاكان‬ ‫بۆئیس���تهالكی‌ لۆكاڵیه‌و هه‌مو حزبه‌كان‬ ‫به‌پاس���اوی‌ تێكنه‌چونی‌ هه‌لومه‌رجه‌كه‌‌و‬ ‫ناسكی‌ ڕه‌وشی‌ سیاس���ی‌ كوردو شه‌ڕی‌‬ ‫داعش‌و ناله‌ب���اری‌ دۆزی‌ ئابوری‌‪ ،‬داوای‌‬ ‫س���ازانی‌ نیش���تمانی‌ ده‌كه‌ن‌و مه‌سعود‬ ‫بارزان���ی‌ ده‌بێته‌وه‌ به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئی���دی‌ ماوه‌ك���ه‌ی‌ چه‌ن���د س���اڵ بێت‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ چ���ۆن ب���ن‪ .‬ئه‌مه‌ ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌یه‌ كه‌ دواجار حزبه‌كان س���ه‌وداو‬ ‫دانوس���تاندنی‌ له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫قابیلی‌ سازشكردنی‌ سیاسیه‌و سیاسه‌ت‬ ‫بریتی‌ له‌هون���ه‌ری‌ كارگێڕی‌ مومكینات‌و‬ ‫دۆس���ت‌و دوژمنی‌ هه‌میشه‌یی‌ نیه‌ به‌ڵكو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌میش���ه‌یی‌ هه‌ی���ه‌و ئێمه‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ‪30‬ی حوزه‌یرانێك���ی‌ ترداین‬ ‫به‌فۆرمێكی‌ جیاوازو هیچی‌ تر‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫سەرۆک‌و خودئەڤینیی‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫ھی���چ س���ەرۆکێک نیی���ە وێن���ەی‬ ‫لەچوارچێ���وە نەگیرابێ���ت‪ .‬س���ەرۆک‬ ‫ھەیە ب���ۆ ماوەیەکی سیاس���یی کورت‬ ‫وێنەکان���ی لەچوارچێ���وەدا دادەنرێت‌و‬ ‫س���ەرۆکیش ھەی���ە تەنان���ەت دوای‬ ‫مردنیش چوارچێوەکان بەجێناھێڵێت‪.‬‬ ‫باڵوکردن���ەوەی وێن���ەو پەیک���ەری‬ ‫س���ەرۆکەکان لەناو روبەری گشتییدا‪،‬‬ ‫لەالی���ەک ئام���اژە بەئیدمانێکی قوڵی‬ ‫دەسەاڵت الی س���ەرکردەکان دەکات‌و‬ ‫لەالیەک���ی ت���رەوە بەدمەس���تییەکی‬ ‫مەترس���یداری ھێزی���ش الی حی���زب‌و‬ ‫الیەنگران���ی بەرجەس���تەدەکات‪ .‬ھیچ‬ ‫س���ەرۆکێک نییە ئەو حەزە گەورەیەی‬ ‫تێدا نەبێت کە الی خەڵک خۆشەویست‬ ‫بێ���ت‌و ڕەزامەن���دی زۆرین���ەی خەڵک‬ ‫وەدەس���تبھێنێت‪ .‬ئ���ەم ح���ەزە الی‬ ‫س���ەرۆکە دیکتات���ۆرەکان رەھەن���دی‬ ‫‪Narcissism‬‬ ‫خودئەڤینییەک���ی‬ ‫نەخۆش���انە لەخۆی دەگرێ���ت‪ .‬ئەوان‬ ‫مەس���تن بەوێنەی خۆیان‪ ،‬بەردەوامیی لەس���ەروی واقیعەوەیە‪ ،‬بەڕادەیەک کە‬ ‫ماناوەی���ان لەیادەوەری���ی خەڵک���دا دەگاتە ئاستی دێوانەیی بۆ دەسەاڵت‪.‬‬ ‫وابەس���تەی پڕکردنی روبەری گشتییە ئەو وادەزانێت کە خۆشەویس���تە‪ ،‬ئەم‬ ‫ھەڵبژاردن���ەوەی خۆشەویس���تییەش ھێندەی بەرھەمی‬ ‫لەوێنەکانی���ان‌و‬ ‫بەردەوامیان لەپرۆس���ەی سیاس���ییدا‪ .‬دێوانەیی خۆیەتی بۆ دەسەاڵت‪ ،‬ھێندە‬ ‫ئەوان وای نیش���اندەدەن کە ئاگاداری بەرھەمی ئەڤینی خەڵک نییە بۆ ئەو‪.‬‬ ‫ئەوە نی���ن واڵت پڕ ب���وە لەوێنەیان‪،‬‬ ‫زۆرین���ەی س���ەرۆکەکان جورع���ەی‬ ‫چونکە لەو وەھم���ەدا دەژین کە ئەمە‬ ‫خۆشەویس���تیی خەڵک���ەو لەڕێ���گای جیاوازی���ان لەخودئەڤینی ھەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫حیزبەوە خ���ۆی بەرجەس���تەدەکات‪ .‬ئ���ەم خودئەڤینیی���ە کاتێ���ک دەبێت‬ ‫ئ���ەم فەنتازی���ای دەس���ەاڵتە دەگاتە بەھێزێکی تێکشکێنەر کە سەرۆکەکان‬ ‫ئاس���تێک کە ئەوان خۆی���ان بێبەریی س���ەرکەوتنەکانی خۆیان لەسیاس���ەت‬ ‫دەک���ەن لەخواس���تی ئەبەدییبون���ی بەدەس���تکەوتی تاک‌و تەنھای خۆیان‬ ‫سەرۆکایەتییان‌و وای نماییشدەکەن کە دەبین���ن‌و وادەزانن گەر ئ���ەوان نەبن‪،‬‬ ‫ئەوە خەڵکە داوای مانەوەیان دەکات؛ واڵت وێ���ران دەبێ���ت‌و گەلەکەش���ی‬ ‫ئ���ەوە زەرورەت���ی مێژویی���ە کە ئەم لەمێژودا بێکەس دەمێنێتەوە‪ .‬یەکێک‬ ‫واقیعە سیاس���ییەی س���ەپاندوە‪ ،‬نەک لەخەسڵەتە س���ەرەکییەکانی سەرۆکی‬ ‫خودئەڤی���ن ئەوەی���ە کەس���انگەلێک‬ ‫ئیدمانبونیان بەدەسەاڵت‪.‬‬ ‫لەدەوری خۆی کۆدەکاتەوە کە دژایەتی‬ ‫س���ەرۆکی خودئەڤی���ن ھێن���دەی نەکەن‌و ھەمیشە دەست بەالملی خۆیاندا‬ ‫خۆی خۆش���دەوێت ئەوەن���دە خەڵکی بکێشن‌و راستیی قسەکانی بسەلمێنن‪.‬‬ ‫خۆشناوێت‪ .‬ئەو خودئەڤینیی خۆی لێ س���ەرۆکی خودئەڤین ئەو کەس���انەی‬ ‫بوە بەخۆشەویستیی خەڵک بۆی‪ .‬من خۆشدەوێت کە قسە لەقسەیدا ناکەن‌و‬ ‫وایدەبینم کە مێژوی سیاسیی لەدونیای بەرامبەری ناوەستن‪ .‬ئەم فەزایە تەنھا‬ ‫ئێم���ەدا بەب���ێ مێ���ژوی خودئەڤینیی فو بەو خودە نەخۆش���ەی س���ەرۆکدا‬ ‫س���ەرۆکەکان ناخوێنرێت���ەوەو بەب���ێ ناکات کە دەسەاڵت بۆی دروستکردوە‪،‬‬ ‫ئامادەبونی لەش���کرێکیش لەخوێنەوار بەڵکو جەغ���د لەس���ەر گرنگیی بونی‬ ‫کە پیش���ەیان ستایش���ی راستەوخۆو مێژویی‌و سیاسیی ئەو دەکاتەوە‪.‬‬ ‫ناڕاستەوخۆی سەرۆکە‪ ،‬لێکنادرێتەوە‪.‬‬ ‫حیزب���ە دیکتاتۆرەکان س���تراتیژیان‬ ‫لەسایکۆلۆژیس���تە قوڵکردن���ەوەو گەورەکردنی کولتوری‬ ‫یەکێ���ک‬ ‫بەناوبانگەکانی ئەڵمانیا بەناوی (ھانز‪ -‬باوکایەتیی���ە لەکۆمەڵگادا‪ .‬کولتورێکی‬ ‫یورگن ڤیرت)‪ ،‬لەساڵی ‪2002‬دا‪ ،‬کتێبێکی سیاس���یی ڕەنگڕێژ دەک���ەن کە تیایدا‬ ‫سەرنجڕاکێش���ی بەناوی "دەس���ەاڵت‌و پەیوەندی س���ەرۆک‌و کۆمەڵگا لەسەر‬ ‫خودئەڤین���ی" ‪ Narcissism and‬بناغ���ەو مۆدێل���ی پەیوەن���دی منداڵ‌و‬ ‫‪ Power‬بەزمانی ئەڵمانی باڵوکردەوە‪ .‬باوک دابڕێژێت‪ .‬کورتەی ئەم کولتورە‬ ‫ئەوەی ب���ۆ من لەم کتێب���ەدا جێگای پێمان دەڵێت باوکێکی خراپ باش���ترە‬ ‫س���ەرنج بو‪ ،‬تەنھا لێکدان���ەوەی ئەو لەھەتیویی‪ .‬کولتوری شەخسپەرستیی‬ ‫رەھەندە گرنگان���ەی پەیوەندی نێوان کە بەش���ێکی دانەبڕاوی خودئەڤینیی‬ ‫س���ەرۆک‌و خودئەڤینی���ی نەبو‪ ،‬بەڵکو س���ەرۆکە لەدەس���ەاڵت‪ ،‬لەدونی���ای‬ ‫ئەو حەسرەتەش���ە بۆ سەرۆک ‪ -‬باوک ئێم���ەدا بەس���تراتیژێکی ت���ر خ���ۆی‬ ‫کە لەدوتوێی پرۆسەی سەرۆکپەرستیدا بەرھەمدەھێنێت���ەوەو ھەوڵ���دەدات‬ ‫بەرھەمدەھێنرێت‪ .‬نوس���ەر قسەیەکی قەناع���ەت بەخەڵ���ک بھێنێ���ت ک���ە‬ ‫(ج���ۆن ئەکت���ن) دەھێنێنت���ەوە کە دروس���تکردنی دەوڵەتێک���ی دیکتاتۆر‬ ‫دەڵێت‪":‬دەس���ەاڵت گەن���دەڵ دەکات‪ ،‬باش���ترە لەبێدەوڵەتیی‪ .‬ئەم گفتوگۆیە‬ ‫دەس���ەاڵتی رەھاش بەش���ێوه‌ی رەھا لەکوردستاندا گەیشتۆتە بەدئاستییەکی‬ ‫گەندەڵ دەکات‪ ".‬ڤی���رت رای وایە کە ئەکادیمییان���ە ک���ە وەزیف���ەی ب���وە‬ ‫دەس���ەاڵت بۆ خودی خۆی مەترسیدار بەرۆمانسیکردنی وێنەی سەرۆک لەکایەی‬ ‫نیی���ە‪ ،‬ھەروەک���و چ���ۆن جورعەیەک سیاسەتدا‪ .‬بەفۆرمێکی سەفسەتەئاسا‬ ‫لەخودئەڤینیش مان���ای ئەوە نییە کە کەوتۆتە وێزەی دیموکراسییەت‌و پێمان‬ ‫کەسەکە توشی نەخۆشییەکی ترسناک دەڵێت پرنسیپەکانی دیموکراسییەتیش‬ ‫بوە‪ .‬گرفتەکە لەوکاتەوە دەستپێدەکات دەتوانێ���ت دیکتاتۆرانە بێت‌و فۆرمێک‬ ‫کە خودئەڤینیی تێکەڵ بەدەس���ەاڵت لەدیکتاتۆرییەت���ی پەرلەمانتاری���زم‬ ‫دەبێ���ت‪ ،‬خۆبەکەمزانی���ی لەرێ���گای بەرھەمبھێنێت‪ .‬ئەم مەترسییەش لەوێدا‬ ‫دەس���ەاڵتەوە ھاوس���ەنگبکرێتەوەو وەدەردەکەوێت کاتێک بەیاسا سنور بۆ‬ ‫ببێ���ت بەزەمینەی���ەک ب���ۆ فەنتازیای دەس���ەاڵتی باوکی سیاسیی دابنرێت‌و‬ ‫وەچنگخس���تنی دەس���ەاڵتی ڕەھا‪ .‬ئەو تەمەنی سیاسیی بۆ دیاریبکرێت‌و بەو‬ ‫رای وایە کە خودئەڤینیی‌و دەسەاڵت‌و ش���ێوەیەش باوکە میھرەبانە بەھێزە‬ ‫‪ Aggression‬تاقانەکەیان لێبسەنێتەوە‪.‬‬ ‫دوژمنکارێتی���ی‬ ‫پەیوەندییەک���ی قوڵی���ان بەیەک���ەوە‬ ‫ھەرکەس���ێک یەک کتێبی زانس���تیی‬ ‫ھەیە‪ .‬کەس���ی خودئەڤین‪ ،‬کەس���ێکە‬ ‫کە ب���ەردەوام پێویس���تی بەدانپێدانان لەسەر دیموکراس���ییەت خوێندبێتەوە‬ ‫ھەیە‪ ،‬ت���ەنھا ئەوانەی خۆش���دەوێت ئەو راس���تییە سانایە باش دەزانێت کە‬ ‫کە ئەم ئ���ارەزوەی تێردەک���ەن‪ .‬ئەو دیموکراسییەت پەیوەندییەکانی نێوان‬ ‫ڕای وایە کە س���ەرۆکە خودئەڤینەکان دەس���ەاڵت‌و کۆمەڵگا لەس���ەر بناغەی‬ ‫ئەوکاتە پەیوەندیی���ان لەگەڵ واقیعدا مۆدێلی منداڵ‌و باوک رێکناخات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەدەس���تدەدەن ک���ە نەتوان���ن بەبێ وەکو ھانس یورگن ڤیرت دەڵێت لەسەر‬ ‫دەس���ەاڵت وێنایەکی تری���ان بۆ ژیان‌و بناغەی پەیوەندی‬ ‫پەیوەندی���ی کۆمەاڵیەتی���ی ھەبێ���ت‪.‬‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫سەرۆکی خودئەڤین وێنای لەسەر خۆی‬

‫سەرۆکی خودئەڤین‬ ‫ھێندەی خۆی‬ ‫خۆشدەوێت ئەوەندە‬ ‫خەڵکی خۆشناوێت‪.‬‬ ‫ئەو خودئەڤینیی خۆی‬ ‫لێ بوە بەخۆشەویستیی‬ ‫خەڵک بۆی‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫بوژانه‌وه‌ ‌ی سستی‌‌و ب ‌ێ بازاڕ ‌ی ئابوریی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ قه‌رزه‌وه‌‬ ‫ی محه‌مه‌د ئه‌مین*‬ ‫هه‌رد ‌‬ ‫ناس���اندنێكی‌ ك���ورت له‌س���ه‌ر‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌ له‌ئه‌مریكا‬ ‫(‪ )Impact of financial crisis‬سه‌ره‌تای‌‬ ‫مانگ���ی‌ ‪ 2007- 12‬تاك���و مانگی‌ ‪2009- 6‬‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ هه‌ب���و به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌و بودجه‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌ی‌ له‌جه‌نگی‌ ئه‌فغانس���تان‌و عێراق‬ ‫خه‌رج���ی كرد ك���ه‌ ‪ 8,000‬بلی���ۆن دۆالری‌‬ ‫ئه‌مریك���ی‌ ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یش ب���وه‌ هۆی‌‬ ‫ته‌قینی‌ بڵق(‪ )bubble burst‬له‌سیكته‌ری‌‬ ‫خانوبه‌ره‌ كه‌ ئه‌م كایگه‌ریه‌ش گواسترایه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌ورپای‌ روژهه‌اڵتی‌ (یۆنان‌و ئیس���پانیاو‬ ‫ئیتاڵیاو هتد) واته‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ راسته‌وخۆو‬ ‫ناڕه‌س���ته‌وخۆ گاریگه‌ریی‌ له‌س���ه‌ر زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵتانی‌ جیهان دان���ا بانكه‌كانیان له‌لێواری‌‬ ‫مایه‌پ���وچ گه‌ڕای���ه‌وه‌ به‌هۆی‌ پش���تگیری‌‬ ‫نیوده‌وڵه‌تی‌ یارمه‌تی‌‌و قه‌رزی‌ ده‌ره‌كی‌‪.‬‬ ‫سس���تی‌ ئابوری���ی‌‪Economic( :‬‬ ‫‪ ) Recession‬به‌وحاڵه‌ت���ه‌ ده‌وترێ���ت كه‌‬ ‫نزمبونی‌ ئاستی‌ گه‌شه‌ی‌ ئابوری‌ بۆ چه‌ندان‬ ‫خولی‌ سێ‌ مانگی‌ درێژه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬ده‌توانرێت‬

‫هه‌س���ت به‌و سستیه‌ بكرێت دوای‌ پێنه‌دانی‌‬ ‫مافه‌ دارایه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ند له‌س���ه‌ره‌تای ساڵی‌ ‪2014‬‬ ‫كه‌ تاوه‌كو ئێس���تا به‌رده‌وامی‌ هه‌یه‌ به‌هۆی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ سیاسی‌‌و پێكدادانه‌ به‌رده‌وامیه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆی‌ عێراق‌و دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وتی‌ خاو‬ ‫كه‌ به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ بودج���ه‌ی‌ عێراقی‌ پێ‌‬ ‫پ���اره‌دار ده‌كرێت‪ ,‬ده‌ب���وو نزیكه‌ی‌ (‪)20‬‬ ‫تریلۆن دینار له‌به‌شه‌ بودجه‌ بنێرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌نها له‌‌و س���اڵه‌ نزیك���ه‌ی‌ (‪ )1.5‬تریلۆن‬ ‫دیناری‌ ناردوه‌ له‌به‌ش���ه‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان كه‌ له‌‪ %17‬یه‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ ئه‌وكات له‌س���ه‌ر حیسابی‌ میله‌تی‌‬ ‫كورد ئه‌م پاره‌ی���ه‌ی‌ به‌فیڕۆ داوه‌ (‪waste‬‬ ‫‪ )of money‬قه‌رز‌و خه‌رجی‌ سه‌ربازی‌ چه‌ند‬ ‫هێزی‌ میلیشای‌ شیعه‌ی‌ بێ پاره‌دار كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تادا كاریگه‌ریی‌‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆی‌ له‌س���ه‌ر چینی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫دروس���تكرد ب���ه‌و پێیه‌ی‌ به‌ش���ێكی‌ زۆری‌‬ ‫بودج���ه‌ بۆ بودجه‌ی‌ كارپێك���ردن (بودجه‌‬ ‫التشغیلیه‌) ده‌ڕوات كه‌ ده‌بو زیاتر بودجه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان (بودجه‌ االس���تپماریه‌) بڕوات‪,‬‬ ‫چونكه‌ كوردس���تان نزیك���ه‌ی‌ ‪1,600,000‬‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ری‌ موچه‌خ���ۆری‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫فه‌رمانب���ه‌ری‌ ك���رداری‌ (فعل���ی‌) نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 700,000‬هه‌زار فه‌رمانبه‌ره‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م گرفت ‌ی‬ ‫بێ موچه‌یه‌ یاخ���ود پێنه‌دانی‌ مافی‌ دارایی‌‬ ‫فه‌رمانه‌به‌ر كاریكرده‌ س���ه‌ر جوڵه‌ی‌ بازاڕ‌و‬ ‫دابه‌زینی‌ ئاس���تی‌ به‌كاربردن���ی‌ خێزانه‌كان‬ ‫(مستهلكین)‪.‬‬ ‫ل���ه‌م حاڵه‌ت���ه‌دا ئ���ه‌و خول���ه‌ زه‌مه‌نیه‌‬ ‫زیات���ر درێژه‌ی‌ هه‌بوه‌ بۆیه‌ ل���ه‌و حاڵه‌ته‌دا‬ ‫زاراوه‌ی‌ بئ ب���ازاڕی‌ ئابوری‌ (‪Economic‬‬ ‫‪ )Depression‬به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و خوله‌ زه‌منیه‌ بۆ چه‌ندان خولی‌ س���ێ‌‬ ‫مانگ���ی‌ درێ���ژه‌ی‌ هه‌بوه‌‌و هه‌ی���ه‌‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫ئێس���تا به‌رده‌وامه‌ به‌ه���ۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫ده‌توانرێ���ت ئ���ه‌م بارودوخ���ه‌ی‌ ئابوریه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ناوی‌ بنرێت "بئ بازاڕی‌‬ ‫ئابوری‌"‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ب���ۆ‬ ‫ده‌ربازب���ون له‌و بێ ب���ازاڕی‌ ئابوریه‌ چه‌ند‬ ‫ڕێگایه‌كی‌ گرتۆته‌ب���ه‌ر له‌وانه‌ (قه‌رزكردن)‬ ‫له‌بانك���ه‌ ناوخ���ۆكان‌و پاش���ه‌كه‌وتی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌كان‌و كه‌رت���ه‌ تایبه‌تیه‌كان بۆ‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ مافه‌ داراییه‌كانی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫موچه‌خۆر‪ ،‬تاڕاده‌یه‌كیش توانی‌ تائاستێكی‌‬ ‫نزم ئ���ه‌و كاریگه‌ریی���ه‌ كه‌مبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هێش���تا نه‌یتوانیوه‌ بیوه‌ستێنێت‌و بیخاته‌وه‌‬ ‫ب���اری‌ گه‌ش���ه‌ی‌ ئابوری‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫نیازی وای���ه‌ له‌رێگه‌ی‌ ده‌ركردنی‌ یاس���ای‌‬ ‫قه‌رزی‌ نیوده‌وڵه‌تی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫تائاس���تی‌ پێن���ج ملی���ار دوالری‌ ئه‌مریكی‌‬ ‫قه‌رزب���كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێویس���تی‌ ك���رد‪ ،‬له‌م‬ ‫ڕێگه‌ی���ه‌وه‌ هه‌وڵب���دات بۆژانه‌وه‌یه‌ك بخاته‌‬ ‫كه‌رت���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان بۆ ئه‌وه‌ی‌ گه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫ئابوریی‌ بۆ ماوه‌یه‌ك له‌سه‌رخۆ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌رێنی‌‬ ‫بێت‌و نه‌رێنی‌ نه‌بێت به‌حاڵه‌تی‌ وه‌س���تانی‌‬ ‫‪)Economic‬‬ ‫ئاب���وری‌(‪Stagnation‬‬ ‫ناوه‌زه‌ند ده‌كرێت‪.‬‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ ق���ه‌رزی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان پێویس���ته‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌نوكه‌یی���ه‌ به‌وپێی���ه‌ی زۆرب���ه‌ی‌ واڵتانی‌‬ ‫پێشكه‌وتو و واڵتانی‌ تازه‌ پێشكه‌وتو قه‌رزیان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ده‌بو زوتر ئه‌و یاس���ایه‌‌و ئه‌وانه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌قه‌رزه‌وه‌ هه‌یه‌ ده‌ركرابایه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌و بێ‌ سه‌روبه‌ریه‌ی‌ له‌قه‌رزی‌ ناوخۆ بینیمان‬ ‫كه‌ حكومه‌ت پاره‌ی‌ له‌بانكه‌كان راكێش���اوه‌‬ ‫نه‌ بڕی‌ سود(‪ )interest rate‬دیاره‌ نه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌رجانه‌ی‌ قه‌رزده‌ر ده‌یس���ه‌پێنێت به‌سه‌ر‬ ‫قه‌رزكه‌ره‌وه‌ ته‌نانه‌ت ق���ه‌رزده‌ر ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫وه‌رنه‌گی���راوه‌‪ ,‬له‌الیه‌كی‌ ت���ره‌وه‌ نزیكه‌ی‌‬

‫(‪ )110‬ملی���ار دۆالر ل���ه‌ (‪ )2003‬تاوه‌ك���و‬ ‫ئێس���تا هاتۆته‌ هه‌رێ���م وه‌ك باس ده‌كرێت‬ ‫كه‌ نه‌یانتوانیوه‌ به‌باش���ی‌ ئیداره‌ی‌ ئه‌م بڕه‌‬ ‫زۆره‌ بك���ه‌ن ك���ه‌ ده‌بوایه‌ زیات���ر له‌كه‌رتی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان ب���ه‌كار هێنراب���ا به‌پالنێكی‌‬ ‫تۆكمه‌ی‌ ئاب���وری‌ كه‌ گرنگی‌ تایبه‌تی‌ خۆیه‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌س���ه‌ر س���ه‌رخان‌و ژێرخانی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان واته‌ دڵنیایی‌ چیه‌ ئه‌م‬ ‫قه‌رزه‌ش به‌هه‌ده‌ر نه‌درێت؟‬ ‫له‌كۆتایی���دا ئ���ه‌و پرس���یارانه‌ی‌ دێن���ه‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌ ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ چه‌ن���ده‌‌و له‌چ‬ ‫بانكێ���ك وه‌ریده‌گێ���رت؟ ئایه‌ ئ���ه‌و بانكه‌‬ ‫مه‌رجه‌كانی‌ چین‌و بڕی‌ س���ودی‌ چه‌نده‌ ئایه‌‬ ‫به‌نه‌ختیه‌نه‌ی���ی‌(‪ )cash‬قه‌رزده‌دات یاخود‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ كه‌لوپه‌ل���ه‌؟ م���اوه‌ی‌ دانه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌رزه‌ك���ه‌‌و چۆنیه‌ت���ی‌ خه‌رچكردن���ی‌ له‌چ‬ ‫بوارێك���ی‌ وه‌به‌رهێنان خه‌رج ده‌كرێت؟ ئایه‌‬ ‫نه‌ده‌كرا لیژنه‌ی‌ دانوس���كاری هه‌رێم له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غ���دا داوای‌ (‪ )18‬تریلی���ۆن دین���اره‌ی‌‬ ‫بكردب���ا كه‌ ده‌بو (‪ )2014‬حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‬ ‫بیناردبایه‌‪.‬‬ ‫* ماس���ته‌ر له‌زانس���تی‌ دارای���ی‌ به‌ریتانیا‬

‫كوردستان نزیكه‌ی‌‬ ‫‪1,600,000‬‬ ‫فه‌رمانبه‌ری‌‬ ‫موچه‌خۆری‌ هه‌یه‬ ‫به‌اڵم فه‌رمانبه‌ری‌‬ ‫كرداری‌ (فعلی‌)‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪700,000‬‬ ‫هه‌زار فه‌رمانبه‌ره‬

‫(‪)Coventry university in the Uk‬‬

‫مه‌یل ‌ی تایبه‌تی‌‌و مه‌یل ‌ی گشتی‌‬

‫"سه‌رنجێكی‌ سۆسیۆسایكۆلۆژی‌ له‌سه‌ر سیسته‌می‌ دیكتاتۆری‌‌و دیموكراتی‌"‬ ‫ئاكۆ قادر*‬ ‫مرۆڤ وه‌ك بونه‌ بایه‌لۆژیه‌ هه‌میشه‌ییه‌كه‌ی‬ ‫مه‌یلی‌ تایبه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬خودێتی‌‪ ،‬خۆگه‌رێتی‌‪،‬‬ ‫خۆپه‌رس����تی‌‪ ،‬ته‌ماش����اكردنی‌ خۆی‌ وه‌ك‬ ‫چه‌ق‪ ،‬بنچین����ه‌و پرنس����یپه‌كه‌یتی‌‪ ،‬ژیانی‌‬ ‫سه‌رجه‌م بونه‌وه‌ران له‌مه‌دا یه‌كده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك حاڵه‌تی‌ ئاوارته‌ی‌ لێده‌ركه‌ییت وه‌ك‬ ‫(خزمه‌تی‌ دایك به‌بێچوه‌كان كه‌ ئه‌مه‌ش هه‌ر‬ ‫غه‌ریزه‌ ڕێكی‌ خستوه‌)‪ ،‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌شه‌‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ژیانێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئه‌خالقی‌‬ ‫له‌گیانه‌وه‌ران ناكرێ����ت‪ ،‬به‌اڵم مرۆڤ دوای‌‬ ‫كاتێكی‌ زۆر له‌س����ه‌ر زه‌وی‌ هه‌نگاو هه‌نگاو‬ ‫توانی‌ ش����تێك بازبدات به‌س����ه‌ر ئه‌م مه‌یله‌‬ ‫غه‌ریزیه‌یدا‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ كه‌مه‌ ئه‌م بازدانه‌ی‌‬ ‫وه‌ك هێزێك����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ ده‌ركه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها ‪ 5000‬ساڵێكه‌ له‌ملیۆنێك ساڵ ته‌مه‌نی‌‬ ‫خۆی‌ له‌س����ه‌ر زه‌وی‌‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌م بازدانه‌ی‌‬ ‫بازدانێكی‌ ب ‌ێ گه‌ڕانه‌وه‌و یه‌كجاره‌كی‌ نه‌بوه‌و‬ ‫ناش����توانێت‪ ،‬بازدان‌و هه‌نگاوی‌ یه‌كجاره‌كی‌‬ ‫بێگه‌ڕان����ه‌وه‌ مه‌ح����اڵ‌و پ����ڕ مه‌ترس����یه‌‬ ‫(به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر سیس����ته‌مێكی‌ سیاسی‌‬ ‫بیه‌وێ����ت ته‌به‌نی‌ ئه‌مه‌ ب����كات‪ ،‬دواتر له‌مه‌‬ ‫ده‌دوێین)‪ ،‬مرۆڤ هه‌میشه‌ له‌نێوان غه‌ریزه‌و‬ ‫س����ه‌روغه‌ریزه‌دا له‌هاتوچۆدای����ه‌‪ ،‬م����رۆڤ‬ ‫له‌نێوان مه‌یلی‌ بۆ ته‌ماشاكردنی‌ خۆی‌ وه‌ك‬ ‫بنچینه‌و چه‌قی‌ گ����ه‌ردون‌و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ته‌ماش����اكردنی‌ خۆی‌ وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌ناو گش����تدا هاتوچۆیه‌تی‌‪ ،‬مرۆڤ توانی‌‬ ‫شارس����تانیه‌ت بونیادبنێ����ت دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫توانی‌ به‌شێك له‌و مه‌یله‌ غه‌ریزییه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫كه‌بت‌و سه‌ركوتبكات‌و مه‌یلی‌ گشتی‌ بخاته‌‬ ‫جێگه‌ی‌‪" ،‬فرۆید" له‌ هه‌مو كه‌س زیاتر له‌مه‌‬ ‫دواوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌رگێز م����رۆڤ به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫دانه‌ب����ڕاوه‌ له‌ڕه‌گ����ه‌زه‌ غه‌ریزییه‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌و‬ ‫هێڵه‌ی‌ ده‌یبه‌س����تێت به‌ژیانی‌ سروشتیه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌مه‌ زیات����ر بدوێین ده‌بێت‬ ‫قسه‌ له‌و دو مه‌یله‌و جیاوازیه‌كانی‌ بكه‌ین‪:‬‬ ‫مه‌یل����ی‌ تایبه‌ت����ی‌ یاخ����ود ڕه‌هه‌ن����ده‌‬ ‫غه‌ریزییه‌كه‌ی‌ مرۆڤ واتا ‌ی چی‌؟‬ ‫م����رۆڤ وه‌ك ه����ه‌ر زینده‌وه‌رێك����ی‌ ت����ر‬ ‫كۆمه‌ڵێك پێداویس����تی‌ تایبه‌تی‌‌و غه‌ریزی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ ك����ه‌ ناس����راون‪ ،‬وه‌ك خ����واردن‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌‪ ،‬وه‌چه‌خس����تنه‌وه‌‪ ،‬پێگه‌و هتد‪،‬‬ ‫له‌م پێناوه‌ش����دا غه‌ریزه‌ی‌ هانی‌ ده‌دات ئه‌م‬ ‫مه‌ی����ل‌و ئاره‌زوانه‌ی‌ دابین ب����كات‪ ،‬له‌ژیانی‌‬ ‫سروش����تیدا دابینكردن����ی‌ ئه‌مانه‌ به‌یاس����ا‬ ‫ڕێكنه‌خراون‪ ،‬عه‌قل حاكم‌و یه‌كالكه‌ره‌وه‌یان‬ ‫نیه‌‪ ،‬دادپ����ه‌روه‌ری‌‌و ئینس����اف بونی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫له‌چ����اوی‌ خودی‌ سروش����تیدا ئه‌ویتر بونی‌‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وی‌ تر نه‌بو واته‌ س����نور نیه‌و‬ ‫هێزو زاڵبون‌و ده‌ستبه‌سه‌راگرتن بااڵده‌ست‌و‬ ‫باوه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش����ه‌ پرنسیپی‌ دابینكردنی‌‬ ‫ئ����اره‌زوه‌كان‪ ،‬بۆی����ه‌ ژیان����ی‌ سروش����تی‌‬ ‫چاوه‌ڕوان����ی‌ ژیان����ی‌ ئه‌خالق����ی‌ لێناكرێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم نابێ����ت له‌م����ه‌دا توندڕه‌وبیی����ن‌و‬ ‫وابزانی����ن ده‌توانی����ن م����رۆڤ به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫له‌بونه‌ بایۆلۆژیه‌ك����ه‌ی‌ دابڕیین‪ ،‬ناتوانین‌و‬ ‫وه‌همی‌ توانین����ی‌ ئه‌م دابڕان����ه‌ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ مێ����ژوی‌ فه‌یله‌س����وفه‌ عه‌قاڵنیه‌كان‬

‫به‌تایبه‌ت میتافیزیكیه‌كان����ی‌ داگیركردبو‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم دوات����ر له‌ڕێگه‌ی‌ فه‌یله‌س����وفه‌كان ‌ی‬ ‫سه‌رده‌می‌ ڕێنسانس‌و ڕۆش����نگه‌ریه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫وه‌هم����ه‌ به‌تاڵكرای����ه‌وه‌‪ ،‬له‌جێگ����ه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫وه‌ك خاوه‌ن دو بون‌و دو ڕه‌هه‌ند ناسێنرا‪،‬‬ ‫بونێكی‌ سروش����تی‌‌و بونێكی‌ شارستانی‌‪،‬‬ ‫ڕه‌هه‌ندێكی‌ غه‌ری����زی‌‌و ڕه‌هه‌ندێك له‌عه‌قڵ‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وان ئه‌وه‌یان ڕه‌تك����رده‌وه‌ كه‌ بكرێت وا‬ ‫وێنای‌ مرۆڤ بكرێت (یان به‌تایبه‌ت مرۆڤی‌‬ ‫عاقڵ‌و عه‌قڵخ����واز)‪ ،‬كه‌ ببێته‌ كاره‌كته‌رێك‬ ‫یه‌كپارچه‌بێ����ت له‌عه‌قڵ‌و پاش����ان له‌مه‌یلی‌‬ ‫گش����تی‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ میتافیزیكیه‌كان‬ ‫به‌درێژایی‌ ئه‌و مێژوه‌ له‌پارمێندس����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫س����وكرات‌و ئه‌فالت����ۆن‌و ئه‌وان����ی‌ دواتریش‬ ‫(هه‌ندێك بیروڕای‌ ئاوارته‌ی‌ ئه‌رس����تۆی‌ لێ‌‬ ‫ده‌ربكه‌یت) وایان له‌مرۆڤ چاوه‌ڕێ‌ ده‌كرد‬ ‫بتوانێت ببێ����ت به‌یه‌كپارچه‌ له‌عه‌قڵ‪ ،‬وه‌ك‬ ‫لۆژیك خۆی‌‪ ،‬ی����ان وه‌ك ماتماتیك‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌میشه‌ به‌سه‌ر واقعێكدا ده‌كه‌وتن‪ ،‬به‌سه‌ر‬ ‫مروڤێك����دا چاویان هه‌ڵده‌هێن����ا هیچی‌ له‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانیانه‌ی‌ ئه‌وانی‌ لێ‌ س����ه‌وز نه‌ده‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ هه‌رگیز ئه‌و ڕه‌وته‌ی‌ په‌شیمان‌و‬ ‫دودڵ نه‌ده‌كرد ل����ه‌و بڕوا تاكڕه‌هه‌ندییانه‌ی‌‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ م����رۆڤ‪ ،‬ئه‌وان له‌یه‌ك ش����تدا‬ ‫بێگون����اه ب����ون‪ ،‬چونك����ه‌ ئ����ه‌وان له‌پێش‬ ‫سه‌رده‌می‌ زانس����ت‌و زانستی‌ مرۆڤ ناسی‌‌و‬ ‫ده‌رونناس����ی‌‌و كۆمه‌ڵناسی‌ ژیابون‌و كاتێك‬ ‫ئه‌م قس����انه‌یان كردبو هێشتاكه‌ سروشتی‌‬ ‫مرۆڤ تا ئه‌م ڕاده‌یه‌ی‌ ئێس����تا نه‌ناسرابو‪،‬‬ ‫بڕیاری‌ ئه‌وان هی‌ سه‌رده‌می‌ پێش ناسینی‌‬ ‫سروش����تی‌ مرۆڤ بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان هه‌میشه‌‬ ‫وه‌ك ئینكارك����ه‌ری‌ ڕاس����تی‌ دو ڕه‌هه‌ندی‌‬ ‫هه‌میشه‌یی سروش����تی‌ مرۆڤ ناویان چۆته‌‬ ‫مێژوه‌وه‌‪ ،‬ڕاستی‌ ئه‌وه‌ی‌ مرۆڤ خوێنده‌وار‬ ‫بێت ی����ان نه‌خوێنده‌وار‪ ،‬ه����ه‌ژار بێت یان‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن����د‪ ،‬ژن بێت یان پی����او‪ ،‬هاواڵتی‌‬ ‫ئاس����ایی‌ بێت یان سیاس����ی‌‌و سه‌رۆك دو‬ ‫ڕه‌هه‌ندی‌ هه‌ی����ه‌ مادام بون����ه‌وه‌ره‌و له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵ����گادا ده‌ژی‌‪ ،‬ڕه‌هه‌ندێك����ی‌ غه‌ریزی‌‪،‬‬ ‫سروش����تی‌‪ ،‬خودپه‌رس����تی‌ ناكۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ڕه‌هه‌ن����دی‌ عه‌قڵ‪ ،‬شارس����تانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویتردۆس����تی‌‪ ..‬ئه‌ویتر بین‪ ،‬فه‌لسه‌فه‌ی‌‬ ‫عه‌قاڵن����ی‌ میتافیزیكی‌ كه‌ ئ����ه‌م جیاوازی‌‌و‬ ‫ڕه‌هه‌ندانه‌ی‌ مرۆڤی‌ ده‌بینی‌ وه‌ك سروشتی‌‬ ‫جێگی����ری‌ مرۆڤی‌ ناو كۆمه‌ڵگا ته‌ماش����ای‌‬ ‫نه‌ده‌ك����رد‪ ،‬به‌ڵك����و مرۆڤی‌ دابه‌ش����ده‌كرد‬ ‫به‌س����ه‌ر خه‌ڵكی‌ گش����تی‌‪ ،‬عه‌وامی‌ خه‌ڵك‬ ‫وه‌ك غه‌ریزه‌په‌رس����ت‪ ،‬مرۆڤ����ه‌ داناكانیش‬ ‫كه‌ فه‌لسه‌فه‌و زانس����ته‌كانیان ده‌خوێند كه‌‬ ‫كه‌مینه‌ بون وه‌ك مرۆڤی‌ داناو شارستانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ واته‌ دابه‌شكردنی‌ خه‌ڵك بۆ زۆرینه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ناشارستانی‌‌و بێ‌ ژیانی‌ ئه‌خالقی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌مینه‌ی‌ شارستانی‌‌و خاوه‌ن ژیانی‌‬ ‫ئه‌خالقی‌‪ ،‬ئ����ه‌م دیده‌ ئه‌گ����ه‌ر ڕێگه‌پێدراو‬ ‫وقایلكه‌ریش بێت بۆ نزیكه‌ی‌ ‪ 500‬بۆ ‪2500‬‬ ‫س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌اڵم بۆ ئێستای‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫مرۆییه‌كان كه‌ خاوه‌نی‌ حوكمڕانی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫مۆدێرنن‪ ،‬قوتابخان����ه‌و زانكۆو ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫فێركردن ته‌واوی‌ كۆمه‌ڵگای‌ ته‌نیوه‌‪ ،‬تیۆره‌و‬ ‫بۆچونێكی‌ ماوه‌ به‌سه‌رچوه‌ بۆ مرۆڤ‪.‬‬ ‫به‌اڵم مه‌یلی‌ گشتی‌ چییه‌؟‬ ‫مه‌یلی‌ گشتی‌ واته‌ بونه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كه‌ی‌‬

‫م����رۆڤ‪ ،‬م����رۆڤ وه‌ك بونه‌وه‌رێك����ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وی‌ تر ده‌بێنێت‪ ،‬خود ‌ی‬ ‫خۆی‌ وه‌ك خودێكی‌ سه‌ربه‌خۆو هاوپه‌یوه‌ند‬ ‫ده‌بینێت له‌گه‌ڵ ئه‌ویتردا‪ ،‬ژیانی‌ به‌ستراوه‌‬ ‫به‌بونی‌ ئه‌ویتره‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مو هه‌نگاوه‌كانیدا‬ ‫حساب‌و درك به‌ئه‌ویتر ده‌كات‪ ،‬مادام له‌ناو‬ ‫گۆمه‌ڵگادا ده‌ژی نه‌ك له‌جه‌نگه‌ڵ‪ ،‬سه‌رجه‌م‬ ‫ژیانی‌ خۆی‌ وا ڕێكده‌خات كه‌ له‌په‌یوه‌ندیدایه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ویت����ردا‪ ،‬له‌خۆی‌ هاتۆته‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫خ����ودی‌ خۆپه‌رس����تی‌ خۆی‌ جێهێش����توه‌و‬ ‫كردوه‌ به‌خودێكی‌ ئه‌ویتردۆست‪ ،‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ له‌بیرب����كات‪ ،‬له‌كات����ی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پێداویس����تیه‌ غه‌ریزیه‌كانی����دا س����نوری‌ بۆ‬ ‫خۆی‌ داناوه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌ك س����ازی‌ كردوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌ویت����ر بونێكی‌ هه‌ی����ه‌ له‌به‌رامبه‌ریدا‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش غه‌ریزه‌كانی‌ بااڵكردوه‌ بۆ ئاستێكی‌‬ ‫عه‌قاڵنی‌‌و داموده‌زگای‌ په‌یوه‌ندیداری‌ وه‌ك‬ ‫خێزان‌و ده‌زگای‌ ئابوری‌ بۆ س����ازكردوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ڕێكخستنی‌ په‌یوه‌ندی‌ گشتی‌ خۆی‌ به‌ئه‌وانی‌‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬ده‌زگای‌ سیاسی‌ بونیادناوه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌و ده‌زگایانه‌ش بۆ ئه‌وه‌ هاتونه‌ته‌ بونه‌وه‌‬ ‫تا مرۆڤ له‌ژیانی‌ سروشتیه‌وه‌ بگوێزنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ژیانی‌ شارستانی‌‪ ،‬واته‌ مرۆڤ له‌مرۆڤێكه‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌یلی‌ تایبه‌تی‌ هه‌یه‌ بگۆڕێت بۆ مرۆڤێك‬ ‫مه‌یل‌و خه‌می‌ گشتی‌ هه‌یه‌‪ ،‬تێیدا خۆپه‌رستی‌‬ ‫گۆڕاوه‌ به‌ئه‌ویتردۆس����تی‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌ناو ژیانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی����دا ئه‌خ��ل�اق س����ه‌رهه‌ڵده‌دات‪،‬‬ ‫ئه‌خالق واته‌ به‌دیهێنان����ی‌ دیدگایه‌ك من‌و‬ ‫ئه‌و‪ ،‬ئێمه‌و ئ����ه‌وان له‌په‌یمانێكی‌ ناوه‌كیدا‬ ‫ڕێكبخات‪ ،‬مرۆڤ وه‌ك بونه‌وه‌رێكی‌ ته‌نها‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ته‌نها چاو و دڵێك����ی‌ هه‌یه‌ خۆی‌ پێ‌‬ ‫ده‌بینێت‌و خۆی‌ پێ‌ په‌سه‌ند ده‌كات‌و ئه‌وانی‌‬ ‫تر ده‌خات����ه‌ حاڵه‌تی‌ س����فرو نه‌بینینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌كات به‌مرۆڤێك دو چاوو عه‌قڵێكی‌ هه‌یه‌‬ ‫خۆی‌‌و ئه‌وانیش ده‌بینێت‌و په‌سه‌ند ده‌كات‪،‬‬ ‫خ����ۆی‌‌و خۆش����نودی‌ خ����ۆی‌ ده‌به‌س����تێت‬ ‫به‌خۆش����نودی‌‌و به‌ختی����اری‌ ئه‌ویت����ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ناو ژیان����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی����دا به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ژیانی‌ سروش����تیه‌وه‌ یاس����ا هه‌یه‌ (یاسای‌‬ ‫ڕاس����ته‌قینه‌)‪ ،‬ئه‌م یاسایانه‌ هه‌ن له‌پێناوی‌‬ ‫نوس����ینه‌وه‌ی‌ به‌شه‌ گش����تی‌‌و ئاشكراو بێ‌‬ ‫گرێیه‌كانی‌ ئه‌خالق‪ ،‬واته‌ ئه‌و به‌ش����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫مرۆڤ له‌بونه‌وه‌رێكی‌ سروش����تیه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫به‌خاوه‌ن كه‌سایه‌تییه‌كی‌ مه‌ده‌نی‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم (وه‌ك له‌پێش����تردا ئاماژه‌مان بۆ‬ ‫ك����رد) هه‌رگیز ئ����ه‌م ڕه‌هه‌ن����ده‌ غه‌ریزی‌‌و‬ ‫سروش����تیه‌ی‌ مرۆڤ ت����ێ‌ نه‌په‌ڕێن����راوه‌و‬ ‫هه‌میش����ه‌ له‌جۆالنێدایه‌ له‌نێ����وان مه‌ده‌نی‌‬ ‫بون‌و سروش����تی‌ بوندا‪ ،‬هه‌میش����ه‌ چاوێكی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر خۆیه‌تی‌ ت����ا خۆی‌ به‌س����ه‌ر ئه‌م‬ ‫ڕه‌هه‌ن����ده‌ شارس����تانیه‌یدا زاڵ ب����كات‪،‬‬ ‫له‌هۆب����زه‌وه‌ بۆ هێ����وم‌و بۆ ڕاس����ڵ ده‌رك‬ ‫به‌مه‌ كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ هۆبز پرنس����یپ ‌ی په‌یمانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ پێشنیاز ده‌كات‌و هێومیش پێی‌‬ ‫وایه‌ ده‌بێت به‌فێربون‌و ڕاهاتن مرۆڤ بكه‌ین‬ ‫به‌بونه‌وه‌رێك����ی‌ ئه‌خالقی‌ چونكه‌ ئه‌و وه‌ك‬ ‫خۆپه‌رستێك له‌دایك بوه‌‪ ،‬ڕاسڵیش پێیوایه‌‬ ‫پێده‌چێت ‪ 1000‬ساڵی‌ ترمان پێویست بێت‬ ‫تا مرۆڤ ده‌گاته‌ ئاستی‌ خه‌ونه‌كانمان‪ ،‬یان‬ ‫ئاستی‌ داواكارییه‌كانی‌ عه‌قڵ‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ پێده‌چێت گریمانه‌ی‌ ئه‌وه‌ بكرێت‬ ‫كه‌ گوایه‌ ده‌بێت ڕه‌هه‌ندی‌ شارستانی‌ مرۆڤ‬

‫مرۆڤ به‌سروشتی‌‬ ‫خۆی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫چاودێری‌ نه‌كرێت‌و‬ ‫بخرێته‌ سه‌روی‌‬ ‫یاساوه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌رگیز له‌زۆرداری‌‌و‬ ‫ئه‌ویتر نه‌بینین‌و‬ ‫خۆپه‌رستی‌ كه‌متری‌‬ ‫لێ‌ چاوه‌ڕوان ناكرێت‬ ‫به‌ت����ه‌واوی‌ بخرێت����ه‌ ش����وێنی‌ ڕه‌هه‌ن����ده‌‬ ‫سروش����تیه‌كه‌ی‌‌و ئه‌م ڕه‌هه‌نده‌ی‌ بكوژرێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌م مه‌حاڵه‌و هه‌م ترس����ناك‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئ����ه‌و ئایدۆلۆژیانه‌ی‌ ویس����تیان ئه‌وه‌ بكه‌ن‬ ‫ماڵوێران����ی‌ گه‌وره‌ی����ان به‌س����ه‌ر م����رۆڤ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاكان����دا هێنا‪ ،‬له‌وانه‌ ماركس����یه‌ت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێت هه‌میش����ه‌ مرۆڤ له‌و ته‌وازنه‌دا‬ ‫ببینی����ن‪ ،‬ده‌زگا مه‌ده‌ن����ی‌‌و سیاس����یه‌كان‬ ‫چاودێرب����ن به‌س����ه‌ر ئه‌مه‌وه‌‪ ،‬ه����ه‌م مرۆڤ‬ ‫وه‌ك هه‌ڵگری‌ ئه‌م دو ڕه‌هه‌نده‌ ببینن‪ ،‬هه‌م‬ ‫چاودێربن به‌س����ه‌ر مرۆڤ‌و ده‌زگاكانیه‌وه‌ تا‬ ‫نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ حاڵه‌تی‌ سروشتی‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌زگایان����ه‌ وه‌ك زامنك����ه‌رو ڕێگه‌‬ ‫خۆشكه‌ری‌ به‌دیهێنانی‌ مرۆڤێكی‌ شارستانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تین‌و ئامانجه‌كه‌یان له‌مه‌دایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌میشه‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ حاڵه‌تی‌ سروشتی‌‪،‬‬ ‫مه‌یلی‌ مرۆڤ بۆ زاڵكردن����ی‌ خۆی‌‪ ،‬مه‌یلی‌‬ ‫بۆ ده‌ستبه‌س����ه‌رداگرتن‌و بۆ سفركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ویت����ر هه‌میش����ه‌و له‌هه‌م����و كاتێك����دا‬ ‫ئاماده‌یه‌‪ ،‬هه‌ر كارئاسانی‌‌و كه‌مته‌رخه‌می‌‌و‬ ‫خۆش����باوه‌ڕیه‌ك بێت����ه‌ ئ����اراوه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫سیس����ته‌مێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬له‌سه‌ر ده‌زگایه‌ك‪،‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ گروپێكی‌ سیاس����ی‌‪ ،‬ده‌رباره‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكێك كه‌ گوایه‌ پێویس����ت به‌دودڵی‌‬ ‫ناكات له‌به‌رامبه‌ری����دا چونكه‌ ئه‌و و ئه‌وان‬ ‫هه‌میش����ه‌ مه‌یلی‌ گش����تییان هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و و ئه‌وان مرۆڤدۆس����ت‌و ئه‌ویتردۆستن‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ مه‌ترسی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌و سیسته‌م‌و‬ ‫ده‌زگاو س����ه‌رۆكه‌ ب����ۆ ژیان����ی‌ سروش����تی‌‬ ‫دێت����ه‌ ئ����اراوه‌‪ ،‬مرۆڤ به‌سروش����تی‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر چاودێری‌ نه‌كرێت‌و بخرێته‌ س����ه‌روی‌‬ ‫یاس����اوه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌رگیز له‌زۆرداری‌‌و ئه‌ویتر‬ ‫نه‌بینین‌و خۆپه‌رستی‌ كه‌متری‌ لێ‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫ناكرێت‪ ،‬ته‌ماشای‌ مێژوی‌ مرۆڤایه‌تی‌ بكه‌ین‬ ‫ئه‌م����ه‌ به‌ته‌واوه‌ت����ی‌ ڕونده‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫سیس����ته‌مه‌كان ك����ه‌ س����ه‌روی‌ هه‌ڕه‌مه‌كه‌و‬

‫پادش����او س����ه‌رۆك‌و ده‌س����ه‌اڵتداره‌كانی‌‬ ‫ب����ێ‌ چاودێ����ری‌ به‌جێهێڵرابن ئ����ه‌وا جگ ‌ه‬ ‫له‌زۆرداری‌‌و شه‌ڕوكوشتارو گه‌نده‌ڵی‌ هیچی‌‬ ‫تریان بۆ كۆمه‌ڵگاكان نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌فسانه‌ی‌‬ ‫پادش����ای‌ دانا یان فه‌یله‌س����وفه‌ پادشاكان‬ ‫ئه‌فس����انه‌ی‌ فكری‌ فه‌لسه‌فی‌ میتافیزیكیه‌‪،‬‬ ‫كه‌ وایان ده‌بینی‌ ده‌كرێت پادش����ایه‌ك بێ‌‬ ‫سنور ئازادو له‌س����ه‌رو یاساوه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ میلل����ه‌ت چاكه‌كاربێ����ت‪ ،‬چونكه‌ عه‌قڵ‬ ‫س����ه‌روه‌ریه‌تی‌‪ ،‬بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ گرنگی‌ به‌وه‌‬ ‫بده‌ن ی����ان درك به‌وه‌ بكه‌ن ئه‌م پادش����ا‬ ‫دانایه‌ مه‌یل‌و ئاره‌زوی‌ ترسناكیش����ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م فه‌یله‌س����وفه‌ پادشایه‌ مرۆڤه‌و هه‌میشه‌‬ ‫قاچێك����ی‌ له‌ن����او غه‌ریزه‌كانیدایه‌و خۆی‌‌و‬ ‫پاش����ان دۆس����ته‌كانی‌ له‌وان����ی‌ ت����ر زیاتر‬ ‫په‌س����ه‌ند ده‌كات‪ ،‬بۆی����ه‌ هه‌رگی����ز مێژوی‌‬ ‫مرۆڤایه‌ت����ی‌ ئه‌زمون����ی‌ ڕاس����ته‌قینه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫پادشا چاكه‌كارانه‌ی‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ كاتێ����ك كۆمه‌ڵ����گاكان‬ ‫ئاهێكی����ان به‌به‌رداهات����ه‌وه‌ كه‌فه‌لس����ه‌فه‌و‬ ‫فك����ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ده‌رك����ی‌ ئه‌مه‌ی‌ كرد‪،‬‬ ‫پادشاكانیان ناچار به‌سیسته‌می‌ پادشایه‌تی‌‬ ‫س����نورداركردو په‌رله‌مانی‌ لێپێچه‌ره‌وه‌یان‬ ‫پێشنیازكرد‪ ،‬دواتر زانرا ئه‌م سیسته‌مه‌ش‬ ‫ترسه‌كان ناڕه‌وێنێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت سیسته‌مێك‬ ‫بێت����ه‌ ئ����اراوه‌ كه‌ حه‌زو مه‌یل����ی‌ مرۆڤ بۆ‬ ‫زاڵبون‌و ده‌س����ه‌اڵتدارێتی‌ س����نورداربكات‌و‬ ‫بیبه‌س����تێته‌وه‌ به‌ده‌نگی‌ هاواڵتی‌ ئازاده‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا بیبه‌س����تێته‌وه‌ به‌چه‌ند خولێكی‌‬ ‫دیاریكراوه‌وه‌‪ ،‬تا ڕێگه‌ بگرێت له‌تاكڕه‌ویی‌‌و‬ ‫مه‌یلی‌ سروشتی‌ بۆ سفركردنه‌وه‌ی‌ ئه‌ویترو‬ ‫گه‌ڕاندن����ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵ����گاو سیس����ته‌می‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و ده‌زگایی بۆ ژیانی‌ سروش����تی‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ڕێگری����ه‌ش به‌ته‌نها به‌دروس����تكردنی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و هه‌ڵب����ژاردن ناكرێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌دروس����تكردنی‌ پنتی‌ تری‌ ئ����ازاد‪ ،‬ده‌زگا‬ ‫ناحكومی����ه‌ مه‌ده‌نی����ه‌كان‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫چواره‌م‪ ،‬سه‌رخس����تنی‌ دیدی‌ زانستی‌ له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگادا به‌سه‌ر دیدی‌ ئایینی‌‌و سۆفیانه‌و‬ ‫شعری‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌سازكردنی‌ كه‌شی‌ ئازاد‬ ‫بۆ فه‌لس����ه‌فه‌و ئه‌ده‌ب وه‌ك دو زامنكه‌ری‌‬ ‫ب����ه‌رده‌وام به‌رهه‌مهێنان����ی‌ گوت����ارو دیدو‬ ‫زه‌وقی‌ به‌رده‌وام گۆڕاو و جیاواز له‌گوتاری‌‬ ‫گشتی‌‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ لێ����ره‌وه‌ ده‌توانی����ن بڵێی����ن كه‌‬ ‫سیس����ته‌می‌ دیموكراتی‌ كه‌ ماناكانی‌ ته‌نها‬ ‫له‌هه‌ڵب����ژاردن‌و بونی‌ په‌رله‌ماندا نابینێته‌وه‌‬ ‫(چونكه‌ ده‌كرێت ئه‌مانه‌ هه‌بن‌و بونیان ته‌نها‬ ‫ده‌مامك بێت ب����ۆ زاڵبونی‌ مه‌یلی‌ تایب ‌هت‌و‬ ‫سروشتی‌‌و كه‌سی‌)‪ ،‬به‌ڵكو دیموكراتی‌ وه‌ك‬ ‫سیسته‌مێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ گشتگیر‪ ،‬پاشان‬ ‫وه‌ك سیس����ته‌مێك كه‌ به‌یاس����ا سه‌رجه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگا هه‌م ئازادو به‌رپرسیاركراوه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫تێی����دا ڕێگه‌ له‌مه‌یلی‌ تایبه‌تی‌‌و سروش����تی‌‬ ‫م����رۆڤ گیراوه‌ تا نه‌بێته‌ ك����وژه‌ری‌ مه‌یلی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و گش����تی‌‪ ،‬واته‌ له‌و سیس����ته‌مه‌دا‬ ‫ترس����ناكترین ده‌زگا كه‌ ده‌زگای‌ سیاسی‌‌و‬ ‫حوكمڕانیه‌ به‌یاسایه‌كی‌ شاره‌زا به‌سروشتی‌‬ ‫مرۆڤ ئابڵوق����ه‌دراوه‌ ت����ا هه‌رگیزو له‌هیچ‬ ‫كونجێك����ه‌و‌ه نه‌توانرێت مه‌یل����ی‌ تایبه‌تی‌‌و‬ ‫سروشتی‌ كه‌س����ێك‪ ،‬گروپێك‪ ،‬ده‌زگایه‌ك‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ڕه‌وتێك����ی‌ ئایینی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‬

‫دیاریكراو بخرێته‌ سه‌روی‌ مه‌یلی‌ گشتیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌زگای‌ سیاسی‌‌و حوكڕانی‌ ترسناكترین‬ ‫ده‌زگان‪ ،‬چونك����ه‌ ده‌زگایه‌ك����ی‌ جوڵێنه‌رو‬ ‫وروژێن����ه‌ری‌ مه‌یله‌ غه‌ریزیه‌ك����ه‌ی‌ مرۆڤه‌‪،‬‬ ‫ده‌زگایه‌ك����ه‌ هه‌میش����ه‌ ته‌ماع����ی‌ ڕه‌هه‌نده‌‬ ‫سروش����تیه‌كه‌ی‌ له‌س����ه‌ره‌‪ ،‬له‌ه����ه‌ر‬ ‫چاوغافڵكردنێكدا‪ ،‬له‌هه‌ر خۆشباوه‌ڕییه‌كدا‬ ‫به‌رامبه‌ر فه‌رمانڕه‌وایه‌ك‪ ،‬گروپێكی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫حزبێكی‌ دیاریكراو‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ئایینێك‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌زگایه‌ ده‌بێت����ه‌ ده‌القه‌ی‌ كردنی‌ ئه‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا یان گروپه‌ سیاس����یه‌ له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫مه‌ده‌ن����ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌وه‌ به‌خه‌ڵكێك����ی‌‬ ‫سروشتی‌‌و خۆپه‌رست‌و زاڵ‌و زۆردار به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وانی‌ تره‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌م غافڵبونه‌ ڕێگه‌‬ ‫خۆش ده‌كات بۆ سه‌رهه‌ڵدانی‌ سیسته‌مێكی‌‬ ‫دكتات����ۆری‌ ك����ه‌ لوتكه‌ی‌ زاڵبون����ی‌ ژیانی‌‬ ‫سروشتیه‌ به‌س����ه‌ر ژیانی‌ شارستانیدا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاته‌ ئه‌م سیسته‌مه‌ دیكتاتۆره‌ بێ‌ ڕه‌خنه‌و‬ ‫ب����ێ‌ چاودێ����ره‌ له‌خۆیه‌وه‌ ده‌س����ت ده‌كات‬ ‫به‌گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ م����رۆڤ و كۆمه‌ڵگاكان بۆ‬ ‫ناو ژیانی‌ سروش����تی‌‪ ،‬واته‌ سفركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ویت����ر‪ ،‬زاڵكردنی‌ خۆپه‌رس����تی‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌ویتردۆستیدا‪.‬‬ ‫ل����ه‌م چه‌ن����د س����اڵه‌ی‌ دوای����ی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تاندا گفتۆگ����ۆو ملمالنێیه‌كی‌ ڕون‬ ‫هه‌یه‌ له‌هه‌مو شوێنێك له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئیشكالیه‌تی‌ ڕاس����ته‌قینه‌ی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئه‌و گفتوگۆو گوت����اره‌ جیاوازانه‌ له‌وه‌دایه‌‬ ‫پشتی‌ نه‌به‌س����توه‌ نه‌ به‌ناسینی‌ سروشتی‌‬ ‫مرۆڤ‌و نه‌ به‌خوێندنه‌وه‌ی‌ فكری‌ فه‌لسه‌فی‌‌و‬ ‫زانس����تی‌ ده‌رب����اره‌ی‌ حوكمڕان����ی‌ چاك‌و‬ ‫زامنك����راو ب����ۆ ژیانی‌ مه‌ده‌نی‌ ب����ه‌رده‌وام‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا پێویسته‌ ئه‌ندامانی‌ نوسینه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستورو یاساكان ئه‌م شاره‌زایی‌‌و باگراونده‌‬ ‫قوڵه‌یان هه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌ش����ی‌ هه‌ره‌زۆری‌‬ ‫ئه‌و قس����ه‌و گوتارانه‌ جگه‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫كه‌ش����ی‌ سه‌پاندنی‌ ڕاو بڕیار به‌سه‌ر ئه‌وانی‌‬ ‫تردا هیچ����ی‌ لێ‌ به‌رهه‌م نای����ه‌ت‪ ،‬گوتاری‌‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ی‌ الیه‌نه‌كان ده‌بێت پشتئه‌ستور‬ ‫بێت به‌مێژوی‌ مرۆڤایه‌تی‌‌و به‌كتێبخانه‌یه‌كی‌‬ ‫گ����ه‌وره‌ی‌ م����رۆڤ ك����ه‌ ل����ه‌م ب����واره‌ی‌‬ ‫كۆڵیوه‌ت����ه‌وه‌و خاڵه‌ به‌هێ����زو الوازه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤ‌و سیسته‌مه‌كانی‌ ده‌ستنیشانكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌م����و (واته‌ كۆمه‌ڵگا به‌گش����تی‌‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت ڕۆژنامه‌ ئازاده‌كان‌و ڕۆش����نبیرو‬ ‫سیاسیه‌ ئازادو عه‌قاڵنیه‌كان) پشتئه‌ستور‬ ‫ب����ه‌و ئه‌رگۆمێنتان����ه‌وه‌ بڕۆن����ه‌ گفتوگۆوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ ڕای‌ گش����تی‌ قایل ده‌بێت له‌س����ه‌ر‬ ‫پێویس����تی‌ دروس����تكردنی‌ حوكڕانییه‌ك����ی‌‬ ‫به‌یاس����ا ئابڵوقه‌دراوی‌ ئه‌وت����ۆ ڕێگر بێت‬ ‫له‌به‌رده‌م سیاس����ه‌ت‌و سیاس����ی‌ تا خۆی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا نه‌گه‌ڕێنن����ه‌وه‌ ب����ۆ حاڵه‌ت����ی‌‬ ‫سروش����تی‌‌و نامه‌ده‌نی‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫هێزو الیه‌نانه‌ی‌ تریش كه‌ ئێس����تاكه‌ خه‌می‌‬ ‫گشتییان به‌الوه‌ ناوه‌ له‌به‌ر خۆشه‌ویستی‌‌و‬ ‫په‌س����ه‌ندكردنی‌ گروپێك����ی‌ سیاس����ی‌ یان‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ك����ی‌ دیاریك����راو‪ ،‬قایل ده‌بن‬ ‫به‌دروستكردنی‌ ئه‌و سیسته‌مه‌ دیموكراتیه‌‪،‬‬ ‫كه‌ سیسته‌مێكی‌ ئابڵوقه‌دراوه‌ به‌یاسایه‌كی‌‬ ‫شاره‌زا به‌سروشتی‌ مرۆڤ‪.‬‬ ‫* ماسته‌ر له‌ كۆمه‌ڵناسی‌‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫له‌‪‌ %10‬ی ژنان سااڵنه‌ توشی‌ خه‌مۆك ‌ی ده‌بن‬

‫به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێك بیروباوه‌ڕی‌ هه‌ڵه‌‬ ‫د‪ .‬جه‌مال عومه‌ر‬ ‫له‌ناوكۆمه‌ڵدا تائێس����تاش هه‌ڵه‌ له‌ناو‬ ‫پسپۆری‌ نه‌خۆشیه‌ ده‌رونیه‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵدا تائێس����تاش هه‌یه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫خه‌مۆك����ی‌ گرفتێك����ی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ ده‌ڵێن ئه‌و كه‌س����ه‌ی‌ توشی‌ خه‌مۆكی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ كۆمه‌ڵگای����ه‌و به‌یه‌كێك ببێ����ت چاكنابێت����ه‌وه‌‪ ،‬ی����ان ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌نه‌خۆش����یه‌ به‌رباڵوه‌كانی‌ سه‌رده‌م س����ه‌ردانی‌ پزیشكی‌ پسپۆری‌ ده‌رونی‌‬ ‫ده‌ژمێرێت‪ .‬ڕێژه‌ی‌ توش����بوان ده‌گاته‌ بكات به‌مه‌به‌س����تی‌ چاره‌س����ه‌ركردن‬ ‫ئاس����تێكی‌ ترس����ناك به‌پێی‌ ئاماری‌ ده‌ڵێ����ن تێكچوه‌‪ ،‬ی����ان ده‌بێت هه‌تا‬ ‫(‪)WHO‬ڕێكخ����راوی‌ ته‌ندرووس����تی‌ مردن ده‌رمان به‌كاربهێنێت یان ئالوده‌‬ ‫جیهانی‌‌‪%13‬ی‌ دانیش����توان توش����ی‌ ده‌بن‌و ڕادێن له‌سه‌ر ده‌رمانه‌كان‪.‬‬ ‫خه‌مۆكی‌ نه‌خۆش����یه‌كی‌ ده‌رونییه‌‬ ‫خه‌مۆك����ی‌ ده‌ب����ن ڕێژه‌ی‌ توش����بوان‬ ‫له‌س����اڵێكدا له‌ژنان����دا‪ %10‬ده‌بێ����ت‌و به‌ه����ۆی‌ چه‌ند هۆكارێك����ی‌ كیمیایی‌و‬ ‫بایۆلۆجییه‌وه‌ له‌نه‌خۆش����دا ڕوده‌دات‪،‬‬ ‫له‌پیاواندا له‌ساڵیكدا ‪ %6‬ده‌بێت‪.‬‬ ‫زیانی‌ س����ااڵنه‌ی‌ ئاب����وری‌ له‌واڵته‌ له‌گه‌ڵ فاكته‌ری‌ ده‌ره‌كی‌ وه‌كو زه‌بری‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان����ی‌ ئه‌مریكا به‌هۆی‌ ئه‌م ده‌رونی‌‪ ،‬ئه‌شكه‌نجه‌‪ ،‬گیروگرفتی‌ ژیان‪،‬‬ ‫نه‌خۆشییه‌وه‌ مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت به‌‪ 83‬ه����ه‌ر له‌منداڵیه‌وه‌ هه‌تا به‌س����ااڵچون‬ ‫بلی����ۆن دۆالر‪ ،‬یه‌كێ����ك له‌گرفته‌كانی‌ له‌هه‌م����و ته‌مه‌نێك����دا هه‌ی����ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش����یی ‌ه زۆربه‌ی‌ پزیشكانی‌ تایبه‌تمه‌ندی‌ هۆكارو نیشانه‌كانی‌‪.‬‬ ‫ئاش����كرایه‌ خه‌مۆك����ی‌ له‌ژنان����دا‬ ‫خێزانی‌و به‌ش����ه‌كانی‌ تری‌ پس����پۆری‌‬ ‫ی (هه‌ن����اوی‌‪ ،‬من����دااڵن‪ ،‬زیاتره‌ به‌هۆی‌ فش����اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫پزیش����ك ‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌‪ .....‬هتد) زۆر به‌كه‌می‌ گۆڕان����كاری‌ له‌هۆرم����ۆن‌و دوگیانی‌و‬ ‫حاڵه‌ت����ی‌ خه‌مۆك����ی‌ ده‌ستنیش����ان زه‌یس����تانییه‌وه‌‪ ،‬م����رۆڤ به‌گش����تی‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌الیه‌ك‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تر ئاماده‌ی����ی‌ تێدایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ توش����ی‌‬

‫نه‌خۆش����ی‌ خه‌مۆكی‌ ببێت كه‌ گه‌لێك‬ ‫جار له‌ناكاودا توشی‌ ده‌بێت له‌وانه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا هه‌ستی‌ پێنه‌كات وا بزانێت‬ ‫توش����ی‌ نه‌خۆشی‌ جه‌س����ته‌یی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ چه‌ند نیشانه‌یه‌كه‌وه‌ بۆنمونه‌‬ ‫هه‌س����ت به‌ماندب����ون‌و خه‌وزڕان����دن‪،‬‬ ‫ئ����ازاری‌ جه‌س����ته‌و سه‌رئێش����ه‌‪.....‬‬ ‫هتد‪ .‬هه‌روه‌ها توانانه‌بون به‌هه‌ستان‬ ‫به‌كاری‌ ڕۆژانه‌ی‌ خۆی����ی‌و به‌ته‌واوی‌‬ ‫جێبه‌جێی‌ نا‌كات‪.‬‬ ‫كه‌وات����ه‌ خه‌مۆكی‌ توش����ی‌ مرۆڤ‬ ‫ده‌بێت به‌بێ جیاوازی‌ ڕه‌گه‌زو نه‌ته‌وه‌و‬ ‫دین‌و ده‌وڵه‌مه‌ندو هه‌ژارو ڕۆش����نبیرو‬ ‫نه‌خوێنده‌وار‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ تا ئێس����تا به‌ڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫تاقیگه‌ی����ی‌ نیی����ه‌ ك����ه‌ ده‌رخ����ه‌ری‌‬ ‫خه‌مۆك����ی‌ بێ����ت‪ ،‬به‌ڵك����و ته‌نه����ا‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ نیش����انه‌كانییه‌وه‌و له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫پزیش����كی‌ پس����پۆری‌ ده‌رونی����ه‌وه‌‬ ‫ده‌ستنیشانده‌كرێت‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ خه‌مۆكی‌‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش����ییه‌ك ‌ه له‌ڕوی‌‬

‫زانستیه‌وه‌ ده‌ستنیشان ده‌كرێت به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ی‌ الی‌ خواره‌وه‌ قۆناغ به‌قۆناغ‬ ‫چاره‌سه‌رده‌كرێت‪:‬‬ ‫• چاره‌سه‌ری‌ خێزانی‌‪ :‬هۆشداری‌‬ ‫ته‌واو بدرێت به‌نه‌خۆشه‌كه‌و ئه‌ندامانی‌‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ كه‌ چۆن پاڵپش����تی‌ بن‌و‬ ‫بزانن چ����ۆن ڕه‌فتاری‌ له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك نه‌خۆش����ه‌كه‌ هه‌س����ت‬ ‫به‌كه‌می‌ نه‌كات‪.‬‬ ‫• چاره‌س����ه‌ری‌ ده‌رونی‌ له‌جۆری‌‬ ‫‪ CBT‬واته‌ چاره‌س����ه‌ری‌ (ڕه‌فتاری‌‪-‬‬ ‫هۆش����ه‌نگی‌) ك����ه‌ ئه‌م����ه‌ جۆرێك����ه‌‬ ‫له‌چاره‌سه‌ركردن به‌دانیشتنی‌ ده‌رونی‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌‪-‬ڕه‌فت����ار‪ -‬كه‌تیایدا بیری‌‬ ‫نێگه‌تیڤی‌ نه‌خۆش به‌ره‌و كه‌مكردنه‌وه‌‬ ‫ده‌برێ����ن‌و جه‌خ����ت له‌س����ه‌ر بی����ری‌‬ ‫پۆزه‌تیڤی‌ نه‌خۆش ده‌كرێته‌وه‌و زیاتر‬ ‫په‌ره‌یان پێده‌درێت‪.‬‬ ‫به‌ده‌رمان����ی‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردن‬ ‫دژه‌خه‌مۆك����ی‌‪ :‬نه‌خۆش����ی‌ خه‌مۆك‬ ‫پێویستی‌ به‌یارمه‌تی‌و پشتگیری‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌الی����ه‌ن كه‌س����ه‌ نزیكه‌كانییه‌وه‌ كه‌‬ ‫هاوس����ۆز بن له‌گه‌ڵ نه‌خۆشه‌كانیان‌و‬

‫‪15‬‬

‫ دواتر هه‌ندێك ئاو یان ش����ه‌ربه‌ت‬‫تێیان بگه‌یه‌نن كه‌ پێویسته‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫وه‌ربگرێت‌و پابه‌ندبێت پێوه‌ی‌ بۆ ئه‌و یان ماس����تاو بخ����ۆره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ ك����ه‌ پزیش����كه‌ ده‌رونیه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئاوی‌ پێویس����ت بۆ له‌ش‬ ‫دابین بكه‌یت‪ .‬هه‌روه‌ها پێویسته‌ ئه‌و‬ ‫بۆیان دیاریده‌كات‪.‬‬ ‫ش����ه‌ربه‌تانه‌ی‌ ئه‌خورێنه‌وه‌ سروشتی‬ ‫بن‌و ده‌توانیت ش����ه‌ربه‌تی‌ كاڵه‌ك یان‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ رۆژو‬ ‫لیمۆ یان مۆز بخۆیت‪.‬‬ ‫بشكێنیت ئه‌وه‌ كێشت‬ ‫ دوای‌ خواردن����ه‌وه‌ی‌ ش����ه‌رب ‌هت‌و‬‫دائه‌به‌زێنیت‬ ‫رۆژو شكاندن له‌كه‌سێك بۆ یه‌كێكی‌ ئاوه‌ك����ه‌ ده‌س����ت بك����ه‌ به‌خواردنی‌‬ ‫تر جیاوازه‌ هه‌ن����دێ‌ كه‌س به‌خورماو ش����ۆربایه‌ك ئه‌مه‌ هه‌م گه‌ده‌ت ئاماده‌‬ ‫هه‌ندێك به‌ئاو و هه‌ندێك به‌شه‌ربه‌ت‪ ،‬ئه‌كات بۆ خواردن‌و هه‌م ش����له‌مه‌نی‌‬ ‫كه‌واته‌ هه‌ركه‌س به‌پێی حه‌زی‌ خۆی‌‪ ،‬پێویست ئه‌دات به‌له‌ش‪.‬‬ ‫ دوای‌ شۆربا ده‌ست بكه‌ به‌خواردنی‌‬‫ب����ه‌اڵم ش����اره‌زایانی‌ ب����واری‌ خۆراك‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كه‌ن گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ی‌ زه‌اڵته‌كان‪.‬‬ ‫ ئێس����تا ده‌توانی����ت خواردن����ه‌‬‫خ����واره‌وه‌ رۆژو بش����كێنیت ئه‌وه‌ زۆر‬ ‫س����ودی‌ هه‌یه‌و كێش����ت به‌باشی‌ كه‌م سه‌ره‌كیه‌كه‌ بخۆیت‪ ،‬به‌اڵم باشتروایه‌‬ ‫كه‌ زیاده‌ڕۆیی‌ تێدا نه‌كه‌یت به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ده‌كه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ سه‌ره‌تا ‪ 3‬ده‌نك خورما بخۆ ئه‌مه‌ له‌خواردنه‌كانی‌( برنج‌و مه‌عكه‌رۆنی‌‌و‬‫چه‌ندین س����ودی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌یه‌‪ ،‬س����اوه‌ر‌و گۆشتی‌ س����ور)‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ بۆ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ له‌كاتی‌ ده‌توانیت له‌گه‌ڵ خواردنه‌ سه‌ره‌كیه‌كه‌‬ ‫رۆژو گرتن هه‌س����ت به‌ سه‌رئێش����ه‌و س����ه‌وزه‌ به‌دڵی‌ خۆت بخ����ۆ چونكه‌‬ ‫گێژب����ون‌و هیالك����ی‌ ده‌ك����ه‌ن به‌هۆی‌ مادده‌ی‌ س����لیلۆزی‌ تێدایه‌و یارمه‌تی‌‬ ‫هه‌رس ده‌دات‪.‬‬ ‫دابه‌زینی‌ رێژه‌ی‌ شه‌كه‌ره‌‪.‬‬

‫ئایا ئه‌توانم وه‌رزش بكه‌م‬ ‫له‌كاتی‌ رۆژو گرتن؟‬ ‫هه‌ندێ‌ توێژینه‌وه‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ده‌كرێت هه‌ندێ‌ راهێنانی‌ سوك بكرێت‬ ‫كه‌ كاتێك به‌ڕۆژو ئه‌بیت‪ ،‬به‌اڵم توێژینه‌وه‌‬ ‫نوێیه‌كان ده‌ڵێ���ن ناكرێت وه‌رزش بكرێت‬ ‫له‌كات���ی‌ رۆژو گرتن له‌به‌ر ئ���ه‌م هۆیانه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌‪.‬‬

‫ به‌هۆی‌ رۆژوگرتنه‌وه‌ له‌ش بڕێكی‌ باش ده‌ستت ناكه‌وێت‪.‬‬‫ پرۆتین یه‌كێكه‌ له‌پێداویس���تیه‌كان بۆ‬‫ش���له‌مه‌نی‌ ون ئ���ه‌كات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ كاتێك‬ ‫وه‌رزش‌و راهێن���ان ئه‌كه‌یت ل���ه‌ش برإكی‌ وه‌رزشه‌وان به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌شجوانی‌‬ ‫ئه‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ له‌كاتی‌ ب���ه‌رۆژو بون‬ ‫زیاتر ون ئه‌كات‪.‬‬ ‫ كاربۆهی���درات‌و كال���ۆری‌ پێویس���تت ناتوانیت پرۆتینی‌ پێویستت ده‌ستكه‌وێت‪.‬‬‫ باش���تر وای���ه‌ دو كاتژمێ���ر دوای‌‬‫ئه‌وێت بۆ وه‌رزش كه‌ ئه‌مه‌ش له‌كاتی‌ رۆژو‬

‫رۆژوشكاندن وه‌رزش بكه‌یت‪.‬‬ ‫ هه‌وڵب���ده‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ی‌ به‌رۆژو ئه‌بیت‬‫ئ���ه‌و راهێنان���ه‌ بكه‌ كه‌ تایبه‌ت���ن به‌یه‌ك‬ ‫ماس���ولكه‌‪ ,‬وات���ا رۆژانه‌ ته‌نه���ا راهێنان‬ ‫به‌یه‌ك ماس���ولكه‌ بكه‌یت ن���ه‌ك زۆرینه‌ی‌‬ ‫ماسولكه‌كان‪.‬‬

‫ل ‌ه ‪‌ %85‬ی مندااڵن‬ ‫ئاوی‌ پێویست ناخۆن‬ ‫ب���ه‌ردی‌ گورچیل���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫نه‌خۆش���یانه‌ی‌ كه‌ توش���ی‌ س���ه‌رو‬ ‫ته‌مه‌نی‌ منداڵ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم توێژینه‌‬ ‫نوێی���ه‌كان ب���اس له‌ وه‌ده‌ك���ه‌ن كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا زیاتر ل���ه‌‪%6‬ی‌ مندااڵن‬ ‫توشی‌ به‌ردی‌ گۆچیله‌ ده‌بن‪.‬‬ ‫به‌پ���ێ‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫رۆتینی‌ ژیان له‌ن���او مندااڵن هۆكاره‌‬ ‫بۆ ت���وش بون ب���ه‌م نه‌خۆش���ییه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا‪%85‬ی‌ منداڵن رۆژانه‌ ئاوی‌‬ ‫پێویس���ت ناخۆن���ه‌وه‌و زۆرینه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خواردنانه‌ی‌ كه‌ ده‌یخۆن سوێرن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا توێژین���ه‌وه‌كان باس‬ ‫له‌وه‌ش ده‌ك���ه‌ن په‌یوه‌ندیه‌كی‌ پته‌و‬

‫هه‌یه‌ له‌نێوان قه‌ڵه‌وی‌ مندااڵن‌و توش‬ ‫بون به‌به‌ردی‌ گورچیله‌‪ .‬له‌نیشانه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ له‌مندااڵن���دا بریتیه‌‬ ‫له‌ئ���ازاری‌ س���ك‌و دڵتێكه‌ڵهات���ن‌و‬ ‫رش���انه‌وه‌و بون���ی‌ خوێ���ن له‌میزدا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا لێكۆڵین���ه‌وه‌كان ئام���اژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن كه‌پێویس���ته‌ دایكان‌و‬ ‫باوكان زۆر چاودێ���ری‌ منداڵه‌كانیان‬ ‫بك���ه‌ن له‌رێ���ژه‌ی‌ ئاوخواردن���ه‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ته‌مه‌نه‌كانی‌ نێوان ‪ 4‬بۆ ‪8‬‬ ‫ساڵی‌ كه‌ پێویسته‌ رۆژانه‌ یه‌ك لیتر‬ ‫ئاو بخۆن���ه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ته‌مه‌نه‌كانی‌‬ ‫نێ���وان ‪ 9‬بۆ ‪ 13‬س���اڵی‌ پێویس���ته‌‬ ‫رۆژانه‌ یه‌ك لیترو نیو بخۆنه‌وه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫خوێندن‬

‫دزه‌کردنی پرسیاره‌کانی پۆلی ‪ 12‬دۆخه‌که‌ ده‌شێوێنێت‬ ‫ئاوێنه‌ ورده‌کاری چۆنیه‌تی دزه‌کردنه‌که‌ باڵوده‌کاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫دزه‌کردنی پرسیاره‌کانی پۆلی ‪12‬ی‬ ‫ئاماده‌یی له‌هۆڵه‌کانی تاقیکردنه‌وه‌و‬ ‫ده‌ستگیرکردنی باندێک‌‪ ،‬دۆخی‬ ‫خوێندن‌و په‌روه‌رد‌ه ده‌شێوێنێت‪.‬‬ ‫وته‌بێژی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌گه‌ر بڕیاربێت‬ ‫ئه‌وان زۆر به‌ئاسانی بتوانن پرسیار‬ ‫ئاشکرا بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئێم ‌ه هه‌ر‬ ‫به‌ستافه‌و‌ه بچینه‌و‌ه بۆ ماڵه‌و‌ه‬ ‫باشتره"‪.‬‬ ‫ئاشکرابونی دزه‌کردنی پرسیاره‌کانی‬ ‫پۆلی ‪12‬ی ئاماده‌یی‌و ده‌ستگیرکردنی‬ ‫باندێکی ‪ 16‬که‌س���ی ب���ه‌و تۆمه‌ته‌‪،‬‬ ‫گۆمی ب���واری خوێندن‌و پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫ده‌ش���ڵه‌قێنێت‪ ،‬له‌کاتێکدا هێش���تا‬ ‫قوتابی���ان‌و خوێندکارانی پۆلی ‪12‬ی‬ ‫ئاماده‌یی تاقیکردنه‌وه‌کانیان کۆتایی‬ ‫نه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی پۆلیس���ی س���لێمانی‪،‬‬ ‫س���ه‌رکه‌وت ئه‌حمه‌د ل ‌ه ب���اره‌ی ئه‌و‬ ‫بان���ده‌ی ده‌س���تگیکراون به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند‬ ‫تا ئێستا ‪ 16‬که‌س ده‌ستگیرکراون‌و‬ ‫فه‌رمانی ده‌ستگیرکردن بۆ ‪ 4‬که‌سی‬ ‫تریش هه‌ی���ه‌‪ .‬یه‌کێ���ک له‌ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌و بان���د‌ه له‌دوای ده‌س���تگیکردنی‬ ‫هاوڕێکان���ی‪ ،‬ب���ه‌ره‌و ش���اری دهۆک‬ ‫هه‌ڵدێ���ت‌و ده‌یه‌وێت له‌و س���نوره‌و‌ه‬ ‫کوردستان جێبهێڵێت‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن‬ ‫پۆلیسی دهۆکه‌و‌ه ده‌ستگیرده‌کرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای ده‌س���تگیرکردنی ئ���ه‌و‬ ‫بان���ده‌و به‌دواداچونه‌وه‌کانی ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ده‌رکه‌وت ک��� ‌ه به‌چه‌ند ش���ێوازێکی‬ ‫جی���اواز پرس���یاره‌کان دزه‌ی���ان پێ‬ ‫کراوه‌و له‌رێیه‌و‌ه خوێندکاران غه‌ش‌و‬ ‫قۆپییه‌یان ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌مامۆس���تاکانی پۆلی ‪12‬‬ ‫ک ‌ه نه‌یویس���ت ن���اوی باڵوبکرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چیرۆکێکی خۆی بۆ ئاوێن ‌ه گێڕایه‌و‌ه‬ ‫ک ‌ه ئاشکرای ده‌کات چۆن پرسیاره‌کان‬ ‫ده‌س���ت خوێن���دکاران ده‌که‌وێ���ت‌و‬

‫به‌شێک له‌و ئامێرو شێوازانه‌ی خوێندکاران له‌کاتی دزه‌کردنی پرسیاره‌کاندا به‌کاریانهێناون‬ ‫نرخه‌که‌ی چه‌نده‌‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستای ‌ه رایگه‌یاند ک ‌ه چه‌ند‬ ‫خوێندکارێ���ک رۆژێک هاتون بۆ الی‌و‬ ‫ته‌کلیف���ی ئه‌وه‌ی���ان لێ ک���ردو‌ه ک ‌ه‬ ‫له‌به‌ره‌به‌یان���ی ڕۆژی تاقیکردنه‌وه‌دا‬ ‫بتوانێ���ت له‌م���اوه‌ی ‪ 15‬خوله‌ک���دا‬

‫پرس���یاره‌کانی پۆل���ی ‪12‬ی���ان ب���ۆ‬ ‫ش���یکاربکات‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫بڕی ‪ 2‬هه‌زار دۆالری پێ ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫دیاریکردن���ی کات له‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و‬ ‫خوێندکاران���ه‌و‌ه ب���ۆ ئه‌وه‌ب���و‌ه ک ‌ه‬ ‫فریابکه‌ون سود له‌وه‌اڵمه‌کان وه‌ربگرن‪،‬‬

‫به‌شێوه‌یه‌ک ئه‌وان له‌کاتژمێر ‪7:00‬ی‬ ‫س���ه‌رله‌به‌یانی رۆژی تاقیکردن���ه‌و‌ه‬ ‫پرسیاره‌کانیان به‌ده‌ستده‌گات‪ ،‬به‌‪15‬‬ ‫خوله‌کیش ده‌گه‌ن ‌ه الی مامۆس���تاکه‌‪،‬‬ ‫کاتێک مامۆس���تاکه‌ش به‌‪ 15‬خوله‌ک‬ ‫پرس���یاره‌کان ش���یکاربکات‪ ،‬ئ���ه‌و‬

‫ماوه‌یه‌ی ده‌مێنێته‌و‌ه بۆ له‌به‌رکردنی خوێندکاران���ی گرت���ه‌وه‌و له‌ت���ۆڕی‬ ‫وه‌اڵمه‌کان ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی له‌کاتژمێر ‪ 8:30‬کۆمه‌اڵیه‌تیی فه‌یسبوکیشه‌و‌ه چه‌ندین‬ ‫وێنه‌ی دیکه‌ی دزه‌کردن‌و ئاشکرابونی‬ ‫له‌کاتی تاقیکردنه‌وه‌دا بینوسن‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستای ‌ه ئه‌وه‌شی ئاشکرا کرد وه‌اڵمی پرس���یاره‌کان ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫جگ ‌ه له‌وه‌ی ڕازی نه‌بو‌ه پرسیاره‌کان هۆڵه‌کانی خوێندن باڵوکرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌ک���ه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫بۆ ئ���ه‌و خوێندکاران ‌ه ش���یکاربکات‪،‬‬ ‫ه���اوکات هه‌وڵی���داو‌ه زانی���اری له‌و باره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت "ئێم ‌ه هه‌ستمان‬ ‫له‌ب���اره‌ی ش���ێوازی ده‌س���تکه‌وتنی نه‌کرد ک ‌ه ئه‌و هه‌مو بلوتوس ‌ه هه‌بێت‪،‬‬ ‫پرس���یاره‌کانه‌و‌ه له‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و له‌تاقیکردنه‌وه‌ی یه‌که‌م رێوش���وێنی‬ ‫خوێندکارانه‌و‌ه ده‌س���تبکه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم توندمان گرته‌ب���ه‌رو له‌رێی هێزه‌کانی‬ ‫خوێندکاره‌کان هی���چ زانیارییه‌کیان ئاسایش له‌هه‌مو شاره‌کان کۆمه‌ڵێک‬ ‫نه‌درکاندوه‌و ته‌نه���ا ئه‌وه‌ند‌ه نه‌بێت که‌سمان ده‌ستگیرکرد"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها رایده‌گه‌یه‌نێت تا ئێس���تا‬ ‫ک ‌ه ئه‌وان ‪ 7‬خوێن���دکارن‌و بڕی ‪35‬‬ ‫هه‌زار دۆالری���ان بۆ ده‌س���تکه‌وتن‌و له‌و که‌سانه‌ی ده‌س���تگیرکراون هیچ‬ ‫شیکارکردنی پرسیاره‌کانی پۆلی ‪ 12‬مامۆس���تایه‌کیان تیدا نییه‌‪" ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌سێک له‌سه‌ر ئاس���تی په‌روه‌رده‌و‬ ‫ته‌رخانکردوه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌تی چ چاودێربێت یاخود به‌ڕێوه‌به‌‌ر بێ‌و‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬فاتیح مه‌ول���ه‌وی زاد‌ه ده‌س���تی هه‌بێت ل���ه‌و بابه‌ته‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند به‌هیچ شێوه‌یه‌ک له‌وه‌ی لێپێچینه‌وه‌ی توندی یاس���ایی‬ ‫پرس���یار ئاش���کرا نه‌ب���وه‌‪" ،‬ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ ده‌کرێت‪ ،‬راسته‌وخۆ له‌سلکی‬ ‫بڕیاربێت ئه‌وان زۆر به‌ئاسانی بتوانن په‌روه‌رده‌ش دورده‌خرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫رۆژی‬ ‫له‌تاقیکردنه‌وه‌کان���ی‬ ‫پرس���یار ئاش���کرا بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئێم ‌ه‬ ‫هه‌ر به‌س���تافه‌و‌ه بچینه‌و‌ه بۆ ماڵه‌و‌ه یه‌کشه‌ممه‌ی ڕابردوشه‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه ئامێری نوێی بردوه‌ت ‌ه ناو‬ ‫باشتره"‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و بان���ده‌ی ک��� ‌ه هۆڵه‌کان���ی تاقیکردن���ه‌و‌ه ک ‌ه له‌وه‌ی‬ ‫ده‌ستگیرکراون‌و شێوازی غه‌شکردنی دیک ‌ه ک ‌ه به‌کارده‌هێنرا پێشکه‌وتوتره‌و‬ ‫خوێن���دکاران‪ ،‬مه‌ول���ه‌وی زاد‌ه ڕونی به‌وته‌ی وه‌زاره‌ت���ی په‌روه‌رده‌ "‪%100‬‬ ‫ک���ردو‌ه "ئه‌مس���اڵ قوتابییه‌کی زۆر ئامێری بلوتوس ئاشکرا ده‌کات"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی وته‌بێژه‌ک���ه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫بلوتوس���یان به‌کارهێناوه‌‪ ،‬که‌س���ێک‬ ‫له‌ناو هۆڵی تاقیکردن���ه‌وه‌کان‪ ،‬ئیتر په‌روه‌رده‌‪ ،‬هه‌ر له‌رۆژی یه‌کش���ه‌مم ‌ه‬ ‫نازانرێت ئایا ئه‌و که‌س��� ‌ه کارگوزاره‌‪ ،‬له‌شاری س���لێمانی زیاتر له‌‪ 80‬هۆڵی‬ ‫مامۆس���تایه‌‪ ،‬یاخ���ود به‌ڕێوه‌به‌ره‌‪ ،‬تاقیکردنه‌وه‌یان پشکنیو‌ه به‌و ئامێر‌ه‬ ‫ل���ه‌دوای کاتژمێ���ر ‪ 8:30‬له‌رێ���گای نوێیه‌و ته‌نها یه‌ک بلوتوسیان گرتوه‌‪،‬‬ ‫ڤایب���ه‌ره‌و‌ه وێن���ه‌ی پرس���یاره‌کان به‌اڵم له‌س���نوری هه‌ولێ���ر توانیویان ‌ه‬ ‫ده‌گرێ���ت‌و ب���ۆ که‌س���ێکی ده‌نێرێت ده‌س���تبگرن به‌س���ه‌ر‪ 10‬بلوتوس���ی‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌و له‌وێش���ه‌و‌ه مامۆستایه‌ک خوێندکارانه‌دا‪.‬‬ ‫فاتی���ح مه‌وله‌وی زاد‌ه ئاش���کرای‬ ‫شیکاریده‌کات‌و له‌رێگه‌ی بلوتوسه‌و‌ه‬ ‫به‌خوێن���دکاره‌کان ده‌کات ک��� ‌ه له‌تاقیکردن���ه‌وه‌ی‬ ‫وه‌اڵم���ه‌کان‬ ‫یه‌که‌م ش���ل‌و ش���ێوایی هه‌بو‌ه به‌اڵم‬ ‫ده‌وترێته‌وه"‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای باڵوبون���ه‌وه‌ی هه‌واڵ���ی له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی دیک ‌ه رێوشوێنی‬ ‫ده‌س���تگیکردنی بانده‌که‌ی سلێمانی‌و توند گیراوه‌ته‌به‌ر‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی‬ ‫باڵوکردنه‌وه‌ی وێنه‌ی ئه‌و ئامێرانه‌ی‬ ‫له‌کات���ی غه‌ش���کردندا قوتابی���ان خول���ی دوه‌می���ش گرتنه‌ب���ه‌ری ئه‌و‬ ‫به‌کاریدێنن‪ ،‬دۆخێکی ده‌رونی خراپ ڕێوشوێن ‌ه توندان ‌ه به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫بۆچی رۆژهەاڵت پڕە لەستەمكار؟‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‬ ‫چۆن ستەمكار دەردەكەوێت؟‬ ‫بەهانەكانی بونی چین؟ ئەو پایانە چین‬ ‫كە لەحوكمڕانیدا پشتی پێدەبەستێت؟‬ ‫ئەو دەسەاڵتە لەكوێوە دێت كە‬ ‫ستەمكار خراپ بەكاریدەهێنێت؟ كتێبی‬ ‫ستەمكار هەوڵدەدات لەدوتوێی (‪)500‬‬ ‫الپەڕەدا وەاڵمی ئەو پرسیارانە بداتەوە‪.‬‬

‫ئاسیا چاوگی ستەمكاری‬ ‫لەبەش����ی یەكەمی كتێبەكەدا‪ ،‬نوسەر‬ ‫بەگەڕانەوە بۆ مێژوی كۆن چەندین نمونەی‬ ‫ستەمكاران له‌رۆژهەاڵتدا دەخاتەڕو‪ ،‬وەكو‬ ‫ئەوەی كە دەڵێت "كاتێك ئەسكەندەری‬ ‫گەورە داوای له‌یۆنانیەكان كرد الس����ایی‬ ‫رۆژهەاڵتیەكان بكەنەوە‪ ،‬دواتر لەگەڵیدا‬ ‫رێكەوت����ن لەس����ەرئەوەی ك����ە كڕنوش‬ ‫بردن‌و چەمینەوە بەس بۆ ئاس����یاییەكان‬ ‫بێت‪ ...‬بەم شێوەیە دەبینین ئەسكەندەر‬ ‫بی����ری له‌خۆ بەخوداك����ردن نەكردۆتەوە‬ ‫تەنها له‌رۆژهەاڵتدا نەبێت (نیش����تیمانی‬ ‫فەرمان����ڕەواكان)‪،‬‬ ‫بەخوداكردن����ی‬ ‫لەبەرئەمەی����ە لەهەم����و فەلس����ەفەیەكی‬ ‫سیاسی لەئەوروپادا‪ ،‬ئاسیا رەگ‌و چاوگ‌و‬ ‫كانگای ستەمكارییە"‪.‬‬ ‫جگە له‌نمونە مێژوییەكان‪ ،‬نوسەر تێزو‬ ‫بۆچونی فەیلەسوفەكانیش دەهێنێتەوە‪،‬‬ ‫ك����ە پێیانوای����ە ئایدی����ای بەخوداكردنی‬ ‫پاش����او ئیمپراتۆر بەتەنیا دەس����تكردی‬ ‫ناوخۆی����ی رۆژهەاڵت����ە! وەك����و ئەوەی‬

‫خودییەكانیان خستۆگەڕو تا بەهۆیانەوە‬ ‫بگەنە دەس���ەاڵت‪ ،‬دواج���ار كلیلی هەمو‬ ‫كارەكانیان بەدەس���ت بێ���ت‌و لەزۆربەی‬ ‫بارەكاندا خراپترین رێگا بەكاردەهێنن"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی پەیوەن���دی ئیس�ل�ام‌و‬ ‫دیموكراس���یەتەوە‪ ،‬دەڵێ���ت "له‌ئایینی‬ ‫ئیس�ل�امدا ش���تێك نیە رێگ���ری بكات‬ ‫له‌پیادەكردنی دیموكراس���یەت كە پشت‬ ‫بەئ���ازادی‌و دادپ���ەروەری‌و یەكس���انی‌و‬ ‫چەندین ئایدیای دیكە دەبەس���تێت‪ ،‬كە‬ ‫بانگێش���تكردن بۆ ئ���ەم ئایدیایەنە زۆر‬ ‫بەڕونی له‌ئایەتەكانی قورئاندا هەیە"‪.‬‬

‫یاس���اكان"‪ ،‬مۆنتس���كیۆ‪ ،‬س���تەمكاریی‬ ‫سیستمێكی ئاسایی‌و سروشتییە سەبارەت‬ ‫به‌رۆژهەاڵت‪ .‬بەاڵم سیس���تمێكی نامۆو‬ ‫مەترس���یدارە لەس���ەر رۆژئاوا‪ .‬هەروەك‬ ‫ده‌نوسێت "حكومەتی میانڕەو گونجاوترە‬ ‫بۆ جیهانی مەس���یحیەت‌و س���تەمكاری‬ ‫گونجاوترە بۆ جیهانی ئیسالمی"‪.‬‬ ‫مۆنتس���كیۆ‪ ،‬ئاماژە بەخەسڵەتەكانی‬ ‫دەوڵەت���ی زۆردار دەكات‌‪" ،‬فەرمانڕەوای‬ ‫زۆردار خ���ۆی به‌دەوڵ���ەت دادەنێ���ت‪،‬‬ ‫س���ەالمەتی دەوڵەت جگە له‌سەالمەتی‬ ‫ئەو هیچ ش���تێكی تر نیی���ە‪ ،‬دزیكردن‬ ‫لەس���ەروەت‌و س���امانی می���ری كارێكی‬ ‫چۆن له‌ستەمكاری رزگارمان بێت؟‬ ‫ئاسایی دەبێت لەدەوڵەتە زۆردارەكاندا‪،‬‬ ‫بۆ رزگاربون له‌س���تەمكاری‪ ،‬نوس���ەر‬ ‫فەرمانڕەوای���ان لەدەوڵەت���ی زۆردار‬ ‫بەردەوام هاوس���ەرگیری بەش���ێوەیەكی جەخت لەوەدەكاتەوە هی���چ رێگەیەكی‬ ‫خراپ بەكاردەهێن���ن‪ ،‬ئەوەندەی ئایین دیك���ە نی���ە جگ���ە له‌پەنابردن���ە بەر‬ ‫لەم دەوڵەتەدا كاریگ���ەری هەیە لەهیچ دیموكراس���ی‪ ،‬لەوبارەیەوە ده‌نوس���ێت‬ ‫دەوڵەتێكی دیك���ەدا ئەوەندە كاریگەری "پێویس���تە باش لەو وانەی���ەی یەكێتی‬ ‫نیی���ە‪ ،‬چونك���ە ئایین ت���رس‌و بیمێكە س���ۆڤێتی هەڵوەش���اوە تێبگەی���ن‪ ،‬كە‬ ‫زیاد دەكرێت بۆ ت���رس‌و بیمەكانی تر"‪ .‬پاش زیاتر له‌حەفتا س���اڵ لەژێر حوكمی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌نوس���ێت "لەخ���وە باو و س���تەمكاراندا هی���چ دەریچەیەك���ی بۆ‬ ‫بەرب�ڵ�اوەكان لەدەوڵەت���ە زۆردارەكاندا نەمای���ەوە تەنه���ا پەناب���ردن نەبێت بۆ‬ ‫ئەوەیە هیچ مرۆڤێك بەبێ‌ پێشكەشكردنی دیموكراس���ی‌و پراكتیزەكردن���ی بەكردار‬ ‫دی���اری ناچێتە الی كەس���ێك پلەی لەو نەك‌بەناو"‪.‬‬ ‫لەبەش���ێكی دیك���ەی بۆچونەكانیدا‪،‬‬ ‫بەرزتر بێ���ت‪ ،‬س���ەرباری ئەوانە ئەگەر‬ ‫فەرمانڕەواكان بیانەوێت س���تەمكاربن‪ ،‬دەڵێ���ت "دەبێ���ت دڵنیابی���ن ل���ەوەی‬ ‫له‌شوێنێكی ترەوە‪ .‬بەم شێوەیە دەرونی ئەوا هەمیشە دەسەاڵتەكان له‌كاراكتەری دیموكراسیەت پراكتیزەكردنەو ئەزمونێكی‬ ‫مرۆییەو خۆی هەڵەكانی راستدەكاتەوە‪،‬‬ ‫س���تەمكار هەژارەو چۆڵ‌و پوچە‪ ،‬پیاوی خۆیاندا كۆدەكەنەوە"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی بۆچونەكانی مۆنتس���كیۆدا‪ ،‬با دروش���ممان ئ���ەوە بێت‪ :‬باش���ترین‬ ‫س���تەمكار لەهەم���و خەڵك���ی هەژارترو‬ ‫ئیمام عەبدولی نوسەر ده‌ڵێت "مۆنتسكیۆ چارەس���ەر بۆ دیموكراسی بڕێكی زیاترە‬ ‫بەدبەختترە"‪.‬‬ ‫ئەو دابەش���كردنە س���ەیرەمان بۆ ش���ی له‌دیموكراسی‪ ...‬دیموكراسیەكی ناتەواو‬ ‫فەیلەسوفان‌و ستەمكاری له‌رۆژهەاڵت ناكاتەوە كە بۆچ���ی حكومەتی میانڕەو هەزاران ج���ار له‌حوكمی س���تەمكاریی‬ ‫ب���ەدەر له‌فەیلەس���وفە یۆنانی���ەكان‪ ،‬بۆ جیهانی مەس���یحیەت‌و س���تەمكاری باشترە"‪.‬‬ ‫بۆ گەیش���تن بەحوكمی دیموكراسی‪،‬‬ ‫فەیلەسوفانی ئەوروپاش بۆچونی خۆیان ب���ۆ جیهانی ئیس�ل�امی گونجاوترە‪ ،‬ئەو‬ ‫لەبارەی دوانەی س���تەمكاری‌و رۆژهەاڵت بۆچون���ەش بەبەڵگەی ئەوە دەزانێت كە نوس���ەر س���ێ‌ رێگا پێش���نیار دەكات‬ ‫دەربڕی���وەو نوس���ەر بی���روڕای چەندین "گومانی تیانیە مۆنتسكیۆ هیچی شتێكی ئەوانی���ش؛ پ���ەروەردە‪ :‬ب���ۆ راهێنانی‬ ‫منداڵ لەسەر رێزگرتن لەخۆی‌و بۆچونی‬ ‫فەیلەسوفی لەوبارەیەوە هێناوەتەوە‪ ،‬كە لەسەر ئیسالم نەخوێندۆتەوە"‪.‬‬ ‫ئەوانی دیك���ە‌و رێزگرت���ن له‌كەرامەت‌و‬ ‫یەكێك لەوانە هیگڵ���ە‪" ،‬رۆژهەاڵتیەكان‬ ‫بەهای مرۆڤ‌و بیركردنەوەی ئازادو رای‬ ‫ستەمكاری‌و ئایینە ئاسمانیەكان‬ ‫نەگەیشتونەتە ئەوەی كە مرۆڤ تیایاندا‬ ‫نوس���ەر رایدەگەیەنێ���ت هی���چ كام زۆرینە‪ .‬یاساو رێزگرتن له‌یاسا‪ :‬كە هەل‬ ‫مرۆڤێكە ئازادە‪ ..‬هەمو ئەوەی زانیویانە‬ ‫ئەوەیە كە كەس���ێكی دیاریكراو ئازادە‪ .‬له‌ئایینە ئاس���مانییە گەورەكان‪ ،‬لەگەڵ دەڕەخسێنێت پرەنسیپەكانی دیموكراسی‬ ‫بەاڵم ئازادی ئەو تەنها كەسە هیچ نییە حوكمی ئایینیدا نین‌و پێوەی پەیوەست لەسەر ئاستێكی بەكۆمەڵ پیادە بكرێن‪،‬‬ ‫جگە له‌هەوەسی كەسیەتی‌و هەڵچونێكی نی���ن‪ ،‬بەڵك���و "لەهەمو س���ەردەمێكدا چونكە ئەگەر كەس���ێك لەسەرو یاساوە‬ ‫سەرشێتانەو بەربەریانە‪ .‬لێرەشەوە ئەم كۆمەڵێك شوێنكەوتوانی ئەم ئایین یان هەبو ئەوا دیموكراس���یەت لەناودەچێت‪.‬‬ ‫تەنها كەسە هیچ نییە جگە له‌ستەمكارێك ئەو ئایی���ن دەركەوتون‌و پەنایان بردۆتە دەزگا جیاوازەكانی راگەیاندن‪ :‬دەتوانن‬ ‫ب���ەر ش���رۆڤەكردنی هەندێ تێكس���تی رۆڵێكی زۆر گرنگ ببینن له‌باڵوكردنەوەی‬ ‫نەك مرۆڤێكی ئازاد"‪.‬‬ ‫بەبۆچون���ی نوس���ەری كتێبی "رۆحی ئایینی‌و هەوڵە كەسیەكان‌و شیكردنەوە پرەنسیپەكانی دیموكراسیدا‪.‬‬

‫مۆنتسکیۆ‪ :‬حكومەتی‬ ‫میانڕەو گونجاوترە بۆ‬ ‫جیهانی مەسیحیەت‌و‬ ‫ستەمكاری گونجاوترە بۆ‬ ‫جیهانی ئیسالمی‬

‫كتێب����ی س����تەمكار لێكۆڵینەوەیەكی‬ ‫فەلسەفیە بۆ چەند وێنەیەك لەستەمكاری‬ ‫سیاس����ی‪ .‬کتێبه‌ک����ه‌ لەنوس����ینی ئیمام‬ ‫عەبدولفەتاح ئیمامەو هۆش����مەن جەالل‬ ‫محەم����ەد كردویەتی بەك����وردی‌و خانەی‬ ‫وەرگێ����ڕان لەس����لێمانی ئ����ەم كتێبەی‬ ‫چاپ‌و باڵوكردۆت����ەوە‪ .‬كتێبەكە لەچوار‬ ‫ب����ەش پێكهات����وە‪ ،‬بەش����ی یەكەم باس‬ ‫لەپێویس����تی دەس����ەاڵت‌و بەخواكردنی‬ ‫فەرمان����ڕەوا لەرۆژه����ەاڵت‌و خانەوادەی‬ ‫س����تەمكاری دەكات‪ ،‬لەبەش����ی دوەمدا‬ ‫باس لەدو وێنەی ستەمكار لەفەلسەفەی‬ ‫یۆنانیدا دەكات‪ ،‬لەبەشی سێیەمدا باس‬ ‫له‌س����تەمكار لەجیهان����ی مەس����یحیەت‌و‬ ‫ئیسالمدا دەكات‪ ،‬بەشی چوارەمیش باس‬ ‫لەهەڵهاتن له‌ستەمكار دەكات‪.‬‬ ‫فەیلەس����وفی یۆنان����ی ئەرس����تۆ دەڵێت‬ ‫"رۆژهەاڵتیی����ەكان هەڵگری سروش����تی‬ ‫كۆیلەن‪ ،‬بۆی����ە لەبەرانب����ەر حوكمڕانی‬ ‫ستەمكاردا ناڕەزایی دەرنابڕن"‪.‬‬ ‫لەب����ارەی بەكارهێنان����ی وش����ەی‬ ‫س����تەمكارەوە‪ ،‬نوس����ەر رایدەگەیەنێت‬ ‫س����تەمكاری كۆنترین سیستمی سیاسیە‬ ‫له‌یۆن����ان‌و له‌رۆژهەاڵت����دا‪ ،‬پێدەچێت كە‬ ‫(ئەرخیلۆخوس‪ :‬بەناوبانگترین شاعیری‬ ‫یۆنانییە له‌ش����یعری هەج����ودا‪ ،‬لەنیوەی‬ ‫س����ەدەی حەوتەمی پێش زایندا ژیاوە)ی‬ ‫شاعیری یۆنانی یەكەم كەس بێت وشەی‬ ‫ستەمكاری بەكارهێنابێت‪ ،‬كاتێك به‌پاشا‬ ‫گیگزی پاشای لیدیەكانی وتوە‪.‬‬ ‫سەبارەت بەپێناسەی كەسی ستەمكار‪،‬‬ ‫نوس����ەر ده‌نوسێت "س����ته‌مکار كەسێكە‬ ‫زۆرداری دەكات‌و لەستەم‌و سەرپێچیكرندا‬ ‫زی����ادەڕەوی دەكات‪ ،‬دەتوانێت هەرچی‬ ‫ئەوەی ك����ە دڵی دەیخوازێت له‌س����تەم‌و‬ ‫زۆرداری لەناوبردنی خەڵكی‌و زەوتكردنی‬ ‫مافەكانیاندا بیكات‪.‬‬

‫ئەفالتون‌و كەسایەتی ستەمكار‬ ‫یەكێ���ك لەو فەیلەس���وفانەی بەچڕی‬ ‫باسی لەس���تەمكاری كردوە‪ ،‬ئەفالتونە‪،‬‬ ‫كە بەبۆچونی ئەو‪ ،‬س���تەمكار لەژیانیدا‬ ‫ئ���ارەزوەكان‌و مەیل���ه‌ هەوەس���بازییە‬ ‫كێویی���ەكان بەس���ەریدا زاڵ دەب���ن‌و‬ ‫هی���چ ئاس���تێك ب���ۆ تێربون ناناس���ن‪.‬‬ ‫هەروەه���ا تەنها توش���ی هاوڕێی خراپ‬ ‫دەبن‌‪" ،‬س���تەمكاران بەدرێژایی ژیانیان‬ ‫هاوڕێیەكی���ان نییە بەڵكو یان زۆردارانن‬ ‫ی���ان كۆیلەی ملكەچن‪ ،‬ب���ەاڵم ئازادی‌و‬ ‫هاوڕێیەت���ی راس���تەقینە نیعمەتێك���ە‬ ‫ستەمكاران هەمیشە لێی بێبەشن"‪.‬‬ ‫دەربارەی باری دەرونی س���تەمكاران‪،‬‬ ‫ئەفالت���ون پێ���ی وایه‌ لەهەر ش���وێنێك‬ ‫س���تەمكارێكت بین���ی ئ���ەوا بزان���ە كە‬ ‫س���ەرچاوەی س���تەمكارییەكەی هەژاری‬ ‫دەرونیەتی‪" ،‬ئەوەی دەرونی دەوڵەمەند‬ ‫بێت س���تەم ن���اكات‪ ،‬ئەوەی هەس���ت‬ ‫بەدڵنیای���ی‌و متمانە ب���كات لەدەرونیدا‬ ‫پێویستی بەپشت‌و پەنایەكی دی نابێت‬

‫‪17‬‬

‫کتێبێک له‌باره‌ی په‌یوه‌ندی ناسیۆنالیزم‌و موزیک‌‬ ‫چه‌ند پرسیارێک به‌دوای وه‌اڵمدا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫"ناسیۆنالیزم‌و موزیک" کتێبێکه‌ ده‌باره‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی ناسیۆنالیزم‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌موزیک‌و کلتوره‌وه‌‪ ،‬نوسه‌ر له‌سه‌ره‌تای‬ ‫کتێبه‌که‌دا چه‌ند پرسیارێک ده‌وروژێنێت‌و‬ ‫به‌درێژایی الپه‌ڕه‌کان به‌دوای وه‌اڵمه‌کانیاندا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪.‬‬

‫موزیک‌و خه‌باتی ناسیۆنالیزمانه‌‬ ‫‌به‌شی یه‌که‌می کتێبه‌که‌ له‌ژێر ناونیشانی‬ ‫"په‌یداکردنی نه‌ته‌وه‌و موزیکه‌که‌ی"دایه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای ئه‌م به‌ش���ه‌ باس له‌نه‌ته‌وه‌و‬ ‫ناسیۆنالیزم ده‌کات وه‌ک ده‌روازه‌یه‌ک بۆ‬ ‫چونه‌ ناو باسی په‌یوه‌ندی ناسیۆنالیزم‌و‬ ‫موزیک���ه‌وه‌‪" ،‬بۆچی موزی���ک له‌کاتێکدا‬ ‫به‌زمانێکی جیهانییانه‌ی هه‌مو به‌ش���ه‌ر‬ ‫ده‌ناس���رێت‌و به‌ر له‌هه‌ر شتێک بابه‌تی‬ ‫چێژو ئیحساس���ه‌‪ ،‬به‌م شێوه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌به‌ش���ێک له‌خه‌باتی ناسیۆنالیستانه‌؟‬ ‫بۆ ده‌بێت به‌که‌ره‌سته‌یه‌ک بۆ سیاسه‌ت؟‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌م���ه‌ تێبگه‌ی���ن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له‌ته‌بیعه‌تی ناسیۆنالیزم تێبگه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌دوای باس���کردن له‌ناس���یۆنالیزم‪،‬‬ ‫نوسه‌ر به‌وردی باس له‌په‌یوه‌ندی زمان‌و‬ ‫موزی���ک ده‌کات‪ .‬هه‌روه‌ه���ا له‌پۆالندنی‬ ‫جۆره‌کانی گۆرانی���ی‌و موزیک ده‌دوێت‪،‬‬ ‫"موزیکی هون���ه‌ری‪ ،‬موزیک���ی میللی‪،‬‬ ‫موزیکی جه‌ماوه‌ری"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها نوسه‌ر باس له‌گرنگیی ڕادیۆ‬ ‫ده‌کات به‌نیسبه‌ت گۆرانیی کوردییه‌وه‌‪،‬‬ ‫"داهاتن���ی چاپخان���ه‌ ب���ۆ باڵوبونه‌وه‌ی‬ ‫ناس���یۆنالیزم چه‌ند گرنگ بو‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫داهاتن‌و باڵوبونه‌وه‌ی گرامافۆن‌و (به‌اڵم‬ ‫به‌تایبه‌تی) رادیۆ له‌چله‌کانی س���ه‌ده‌ی‬ ‫‪20‬ه‌وه‌ ب���ۆ ناس���یۆنالیزمی موزکییانه‌ی‬ ‫کورد گرنگ بون"‪.‬‬

‫که‌ له‌باس���ی سااڵنی نه‌وه‌ته‌کاندا ده‌ڵێت‬ ‫"داهاتن���ی ڤیدیۆو س���ه‌ته‌الیت به‌دوای‬ ‫ته‌له‌فزیۆن���دا‪ ،‬ده‌رگاگه‌لێکی گه‌وره‌ترو‬ ‫زۆرتری���ان له‌به‌رده‌م ش���ااڵوی موزیکی‬ ‫واڵتانی هاوسێدا خس���ته‌ سه‌رپشت‪...‬‬ ‫ئ���ه‌و موزیکه‌ی له‌ژیانی رۆژانه‌ی خه‌ڵکی‬ ‫ش���اردا به‌ڕاس���تی به‌وه‌زیف���ه‌ی خۆی‬ ‫هه‌ڵده‌س���تا‪ ،‬موزیکی فارسی‌و عه‌ره‌بی‌و‬ ‫تورکی‌و ب���ون‪ .‬له‌نێو مااڵن‌و ئوتومبێل‌و‬ ‫دوکانه‌کاندا‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی الی گه‌نجان‪،‬‬ ‫پتر ده‌نگی هایده‌و ستارو عه‌بدولحه‌لیم‌و‬ ‫مه‌ییاده‌ حه‌ناوی‌و ئیبراهیم تاتڵیس���س‌و‬ ‫بوالنت ئارس���ۆی ده‌نگی���ان ده‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی قوڕه‌که‌ی خه‌ستتر ده‌کرده‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ژاری‌و داماویی هونه‌رمه‌ندان بو له‌ڕوی‬ ‫ه���ه‌ل‌و ئیمکانییه‌ته‌کان���ی ئه‌نجامدان‌و‬ ‫تۆمارکردنی موزیکه‌وه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و پرسیارانه‌ی به‌دوای وه‌اڵمدا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫"ئه‌گه‌ر زریاب‌و ئیس����احقی موسڵ کورد‬ ‫بوب����ن‪ ،‬بۆ له‌به‌غ����دا له‌دیوه‌خانی خه‌لیفه‌دا‬ ‫موزیکی����ان لێ����ده‌دا‪ ،‬ن����ه‌ک له‌کوردس����تان‬ ‫له‌دیوه‌خانی میرێکدا؟ بۆ ش����ه‌هرامی نازری‬ ‫به‌فارس����ی‌و ئیبراهیم تاتڵیس����س به‌تورکی‬ ‫گۆرانی ده‌ڵێن؟"‪" .‬ئایا موزیک‪ ،‬وه‌ک زمان‪،‬‬ ‫س����یفه‌تێکه‌ تایبه‌ته‌ ته‌نیا به‌ئینس����ان‪ ،‬یان‬ ‫گیاندارانی دیکه‌ش ده‌رکی پێده‌که‌ن؟ چۆن‬ ‫به‌سه‌رهاتی تۆن له‌سه‌ردا‬ ‫له‌جه‌رگ����ه‌ی ده‌نگده‌ن����گ‌و ژاواژاودا گوێمان‬ ‫به‌شی دوه‌می کتێبه‌که‌ به‌شێکی ته‌واو‬ ‫ئاواز جودا ده‌کات����ه‌وه‌؟"‪" .‬موزیکی کوردی‬ ‫زانستیی‌و پزیشکییه‌و باس له‌وه‌ ده‌کات‬ ‫کامه‌یه‌و بۆ ده‌بێ کوردیش موزیکی تایبه‌ت‬ ‫چۆن موزیک ل���ه‌و تروکه‌یه‌وه‌ به‌ر گوێ‬ ‫به‌خۆی هه‌بێت؟ ڕه‌س����وڵ گه‌ردی ڕه‌سه‌نه‌‬ ‫ده‌که‌وێ���ت تا ئ���ه‌و ده‌م���ه‌ی کاردا‌نه‌وه‌‬ ‫یان هۆمه‌ر دزه‌یی"‪.‬‬ ‫دروس���ت ده‌کات‪ ،‬ک���ه‌ "پرۆس���ه‌یه‌کی‬ ‫ئه‌مانه‌ کۆمه‌ڵێک پرسیان که‌ نزار سابیر‬ ‫یه‌کجار ئاڵۆزه‌"‪.‬‬ ‫به‌کتێبێ����ک ده‌یه‌وێت به‌دوای وه‌اڵمه‌کانیاندا‬ ‫له‌و به‌ش���ه‌دا به‌وێن���ه‌ی ڕونکارییه‌وه‌‬ ‫بگه‌ڕێت‪.‬‬ ‫"به‌سه‌رهاتی تۆن له‌سه‌ردا" ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫"ناس����یۆنالیزم‌و موزی����ک‪ ،‬له‌ئه‌زمون����ی‬ ‫هه‌روه‌ها باس له‌و هۆکارانه‌ ده‌کات که‌ وا‬ ‫کوردس����تانی ئێراقدا"‪ ،‬ده‌کرێ����ت به‌یه‌که‌م‬ ‫ده‌کات که‌سێک چێژ له‌جۆرێک له‌موزیک‬ ‫کتێبی زانستیی‌و تیۆریی‌ کوردیی دابنرێت که‌‬ ‫لێکۆڵین����ه‌وه‌ له‌موزیکی کوردیی‌و په‌یوه‌ندی ڤیدیۆو سه‌ته‌الیت‪ ..‬موزیکی کوردیی‌و وه‌رده‌گرێ���ت به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌مان‬ ‫موزیک الی که‌س���ێکی دیک���ه‌ ده‌کرێت‬ ‫بیانیی‬ ‫موزیک به‌ناسیۆنالیزمه‌وه‌ ده‌کات‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و به‌ش���ه‌ی کتێبه‌ک���ه‌دا‪ ،‬باس ناخۆش‌و جاڕسکه‌ر بێت‪" ،‬کلتور مێشک‬ ‫کتێبه‌که له‌نوسینی نزار سابیره‌و‌ له‌چاپێکی‬ ‫ڕه‌نگاوڕه‌نگ‌و دیزانێکی قه‌شه‌نگ‌و پڕ وێنه‌دا له‌قۆناغه‌کانی گه‌شه‌کردن‌و باڵوبونه‌وه‌ی خۆش ده‌کات له‌س���ه‌ر خاسیه‌تییه‌کانی‬ ‫له‌دو توێی ‪ 240‬الپه‌ڕه‌دا چاپکراوه‌و له‌س����ێ گۆرانیی کوردیی‌و هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی گۆرانییه‌ خۆی‪ ،‬به‌اڵم مێش���کی ئینسان توانای‬ ‫بیناییه‌کان بۆ هه‌رێمی کوردستان کراوه‌‪ ،‬خۆگونجاندن���ی هه‌ی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ گۆڕانه‌‬ ‫به‌شی سه‌ره‌کیی پێک دێت‪.‬‬

‫ڕه‌سه‌نترین‌و نه‌مرترین‬ ‫هونه‌ر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬که‌‬ ‫ئینسان‌و خه‌م‌و‬ ‫خۆشییه‌کانی ده‌دوێنێت‬ ‫موزیک ده‌بێت ئاراسته‌ی‬ ‫گوێ بکرێت نه‌ک مێژو‬ ‫هه‌رکاتێک گوێی نه‌پێکا‪،‬‬ ‫مێژوش ناپێکێت‬ ‫موزیکییه‌کان���ی ده‌وروبه‌رمان‪ .‬مێش���ک‬ ‫خه‌ریت���ه‌ی خ���ۆی به‌پێ���ی گۆڕان���ی‬ ‫خه‌ریت���ه‌ موزیکیه‌ک���ه‌ی ده‌وروب���ه‌ری‬ ‫رێکده‌خاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌شی سێیه‌م‌و کۆتایی کتێبه‌که‌دا که‌‬ ‫له‌ژێر ناونیشانی "موزیک‌و گه‌ڕان به‌دوای‬ ‫پێناسدا"دایه‌‪ ،‬له‌و به‌شه‌دا نوسه‌ر دوباره‌‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ سه‌ر باسکردنی ناسیۆنالیزم‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی ش���وناس‌و کلتور‪ ،‬پێناس���ی‬ ‫موزیکی کوردیی‪.‬‬

‫موزیک ئاراسته‌ی گوێ ده‌کرێت نه‌ک‬ ‫مێژو‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ل����ه‌م به‌ش����ه‌دا تیش����ک‬ ‫خراوه‌ته‌ سه‌ر هاتنه‌ناوه‌وه‌ی موزیکی‬ ‫بیان����ی ب����ۆ هه‌رێم����ی کوردس����تان‌و‬ ‫کاریگه‌رییه‌کانی ئه‌و موزیکه‌ بیانیانه‌‬ ‫به‌سه‌ر هونه‌رمه‌ندانی کوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌کۆتاییدا نوس����ه‌ر پێ����ی وایه‌ که‌‬ ‫رێگ����ه‌ی موزیک ب����ۆ مێ����ژو به‌گوێدا‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێت‌و "موزیک پێش ئه‌وه‌ی بۆ‬

‫هه‌ر مه‌به‌س����تێک "باش" بێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫"خۆش" بیت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌نوس����ێت "زری����اب‌و‬ ‫م����ۆزارت که‌ڵه‌هونه‌رمه‌ن����د ب����ون‌و‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌ریش نه‌بون‪ .‬ڕه‌سه‌نترین‌و‬ ‫نه‌مرترین هونه‌ر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬که‌ ئینسان‌و‬ ‫خ���� ‌هم‌و خۆش����ییه‌کانی ده‌دوێنێ����ت‪.‬‬ ‫موزیک ده‌بێت ئاراسته‌ی گوێ بکرێت‬ ‫نه‌ک مێژو‪ .‬هه‌رکاتێک گوێی نه‌پێکا‪،‬‬ ‫مێژوش ناپێکێت"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )484‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/6/23‬‬

‫ته‌نها له‌م هه‌فته‌یه‌دا ‪ 5‬كه‌س له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا رفێنراون‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمارو په‌رله‌مانتاران‬ ‫هۆشداری ‌ی ده‌ده‌ن ‌ه هاواڵتیانی‌ هه‌رێم‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمارو په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫كورد له‌عێراق هۆشداریی‌ ده‌ده‌نه‌‬ ‫هاواڵتیانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كه‌ رێگه‌ی‌ زه‌مینی‌ هه‌رێم‪-‬به‌غدا‬ ‫به‌كارنه‌هێنن‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردودا ‪ 5‬كه‌س له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌ند باندێكی‌ نه‌ناسراوه‌وه‌ رفێنراون‌و‬ ‫داوای‌ بڕێكی‌ زۆر پاره‌ له‌كه‌سوكاریان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ به‌رچاو له‌و بانده‌ رفێنه‌رانه‌‬ ‫س���ه‌ر به‌هێزه‌كانی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبین‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌رپرس���یارێتی‌ سه‌ربازیشیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌ناو ئ���ه‌و هێ���زه‌ رێكنه‌خراوه‌‬ ‫ش���یعه‌یه‌دا ك���ه‌ له‌بنه‌ڕه‌ت���دا له‌س���ه‌ر‬ ‫داوایه‌كی‌ عه‌لی‌ سیس���تانی‌‪ ،‬مه‌رجه‌عی‌‬ ‫شیعه‌كان‪ ،‬بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش دروستكران‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌ك���ی‌ جێناكۆكی‌ نێوان هه‌ولێرو‬ ‫به‌غدا‪ ،‬بونه‌ته‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و كوردستانیانه‌ی‌ هاتوچۆی‌‬ ‫به‌غدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ كورد له‌به‌غدا‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا له‌م���اوه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌ راب���ردودا‬ ‫‪ 5‬هاواڵت���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ ئامرلی‌‌و قه‌زای‌ خورماتو‬ ‫له‌الیه‌ن ئ���ه‌و بان���ده‌ رفێنه‌رانه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫شوێنێكی‌ نادیار براون‌و كه‌سوكاریشیان‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌هه‌وڵی‌ ئ���ه‌وه‌دان به‌پاره‌‬ ‫رزگاریان بكه‌ن‪.‬‬ ‫‪ 3‬كورد كه‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ یه‌كێتی‌ بون‌و‬ ‫له‌ساڵی‌ له‌ساڵی‌ ‪ ،2006‬له‌ناوچه‌ی‌ دۆره‌‬ ‫له‌الیه‌ن باندێكی‌ میلیشیاییه‌وه‌ رفێنران‪،‬‬ ‫ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو توانرا له‌ده‌ستی‌ ئه‌و‬ ‫رفێنه‌ران���ه‌وه‌ رزگاربكرێن‌و راده‌س���تی‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كانیان كرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ رۆڵی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ له‌م نێوه‌نده‌دا بینیوه‌‪ ،‬عادل‬ ‫نوری‌‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌ كورده‌ له‌به‌غدا‪.‬‬ ‫ع���ادل ن���وری‌ له‌س���اڵی‌ ‪1975‬ه‌وه‌‬

‫بانده‌ رفێنه‌ره‌كان‬ ‫به‌ئاشكرا ده‌ڵێن‬ ‫ئێمه‌ بۆ پاره‌‬ ‫ده‌یانڕفێنین‬ ‫رێگای نێوان هه‌رێمی کوردستان‌و به‌غدا‬ ‫دورده‌خرێن���ه‌وه‌ بۆ ناوچه‌ی‌ ناس���ریه‌‪ ،‬بۆ پاره‌ ده‌یانڕفێنین"‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و روداوی‌ رفاندنانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫به‌وهۆیه‌وه‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌ عه‌شایه‌ری‌‬ ‫عه‌ره‌ب ده‌ناسێت‌و له‌ساڵی‌ ‪2003‬شه‌وه‌ له‌سه‌ر رێگه‌ی‌ خورماتو رویدا‪ ،‬سه‌عات‬ ‫چوه‌ته‌ به‌غداو وه‌ك به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندییه‌ (‪)7‬ی به‌ره‌به‌یان���ی رۆژی‌ (‪9‬ی‌ ئای���ار‬ ‫عێراقییه‌ك���ی‌ یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌‌و ‪ )2015‬ب���و‪ ،‬كاتێك چوار پاس���ه‌وانی‬ ‫راوێژكاری���ی‌ وه‌زیر كاریكردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش س���ه‌رۆك كۆماری عێراق‪ ،‬كه‌ سیانیان‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆی‌ هه‌لی‌ بۆ ره‌خساندو‌ه كه‌ خه‌ڵكی خورماتون‪ ،‬له‌كاتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان‬ ‫"هه‌رچی‌ میلیشیا‌و سه‌رۆك عه‌شیره‌ت‌و له‌به‌غداوه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪ ،‬له‌گوندی‌ سه‌رحه‌‬ ‫الیه‌نه‌ ئه‌منییه‌كان بناس���م‌و چۆنیه‌تی‌ له‌نزیك سنوری عوزێم‪ ،‬بێ سه‌روشوێن‬ ‫بون‌و دوات���ر ده‌ركه‌وت كه‌ له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یان بزانم"‪.‬‬ ‫نوری‌ هۆش���داریی‌ ده‌داته‌ هاواڵتیانی‌ میلیش���یا ش���یعانه‌وه‌ رفێنراون كه‌ له‌و‬ ‫هه‌رێ���م له‌چونیان بۆ به‌غ���داو ده‌ڵێت‪ ،‬ناوچه‌یه‌دا باڵوه‌یان پێكراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ چاره‌نوس���ی‌ ئ���ه‌و ‪4‬‬ ‫"به‌هه‌مو هاواڵتیانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫راده‌گه‌یه‌نم كه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌و پاس���ه‌وانه‌وه‌‪ ،‬عادل ن���وری‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رێگه‌یه‌وه‌ نه‌چن بۆ به‌غدا‪ ،‬چونكه‌ له‌چوار راگه‌یاند‪" ،‬من زانیاریم ده‌س���تكه‌وتوه‌‬ ‫رۆژی‌ رابردودا ‪ 5‬كه‌سی‌ تر كه‌سوكاریان له‌به‌غ���داوه‌ كه‌ له‌الی���ه‌ن فه‌صایله‌كانی‌‬ ‫هاتونه‌ته‌ الم‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ناوچه‌ی‌ س���ه‌ربه‌ حه‌شدی‌ ش���ه‌عبیه‌وه‌ بۆ پاره‌‬ ‫ئامرل���ی‌‌و حوریی���ه‌ رفێن���راون‌و باند‌ه رفێن���راون كه‌ به‌ش���ێكی‌ زۆریان پله‌ی‌‬ ‫رفێنه‌ره‌كانیش به‌ئاش���كرا ده‌ڵێن ئێمه‌ س���ه‌ربازیی‌‌و به‌رپرسیارێتیشیان هه‌یه‌‪،‬‬

‫یه‌كه‌مج���ار داوای‌ ‪ 25‬ده‌فته‌ر دۆالریان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬دواجار هاتینه‌ سه‌ر ‪ 7‬ده‌فته‌ر‬ ‫بۆ ه���ه‌ر چواریان‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێش چه‌ند‬ ‫رۆژێك رۆیشتین بۆ ناوچه‌كانی‌ ئه‌ودیو‬ ‫دوزخورمات���و‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان ترس���ان‌و‬ ‫بۆچونیان گ���ۆڕی‌‌و داوای‌ بڕێك پاره‌ی‌‬ ‫زیاتریان كردو وتیان بۆ هه‌ریه‌كه‌یان ‪7‬‬ ‫ده‌فته‌رمان ده‌وێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ سه‌المه‌تی‌ ژیانیانه‌وه‌‪ ،‬نوری‌‬ ‫وتی‌‪" ،‬پێمانوتن كه‌ مادام ده‌زانین له‌الی‌‬ ‫كێن‌و ئێوه‌ ناس���راون له‌الی‌ ئێمه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ناتوانن هیچیان لێبكه‌ن‌و ده‌بێت ژیانیان‬ ‫پارێزراوبێت‪ ،‬به‌باش���مان زانی‌ كه‌مێك‬ ‫بكشێینه‌وه‌ له‌مه‌س���ه‌له‌كه‌ تا ئه‌وانیش‬ ‫له‌داواكه‌یان بێنه‌خواره‌وه‌ بۆ سه‌ر بڕێك‬ ‫كه‌ كه‌سوكاریان پێیان هه‌ڵسوڕێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬مادام كه‌سوكاری‌ ئێمه‌‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ ئه‌وانن‪ ،‬ده‌بێت په‌نا بۆ هێز‬ ‫نه‌به‌ین‪ ،‬چونكه‌ رفێنه‌ره‌كان كه‌سانێكی‌‬

‫چه‌ت���ه‌و پیاوك���وژن‌و هی���چ به‌هایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤایه‌تی���ان النیه‌‪ .‬ده‌بێت به‌قس���ه‌ی‌‬ ‫خۆش له‌گه‌ڵیان بڕۆین تا ئه‌و گه‌نجانه‌‬ ‫ئازاد ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ج���اری‌ یه‌كه‌م نیه‌ حاڵه‌تی‌ له‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ روب���دات‪ ،‬پێش���تریش چه‌ند‬ ‫پاس���ه‌وانێكی س���ه‌رۆكایه‌تی كۆم���ار‬ ‫له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یان له‌به‌غدا‪ ،‬له‌ناحیه‌ی‬ ‫ئامرل���ی له‌الیه‌ن چه‌كدارانی حه‌ش���دی‬ ‫ش���ه‌عبییه‌وه‌‪ ،‬له‌ئۆتۆمبیله‌كانی���ان‬ ‫دابه‌زێنرابون‌و سوكایه‌تیان پێكرابو‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك دوای‌ بێسه‌وش���وێنبونی‌‬ ‫ئ���ه‌و ‪ 4‬پاس���ه‌وانه‌ش‪ ،‬له‌س���ه‌ر زاری‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ سیاس���یی‌ كورد ئه‌وه‌‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌ كه‌ گوای���ه‌ به‌نێوه‌ندگیری‌‬ ‫ئێ���ران‌و به‌بڕی‌ ‪ 60‬ه���ه‌زار دۆالر ئه‌و ‪4‬‬ ‫پاس���ه‌وانه‌ ئازادكراون‪ ،‬به‌اڵم ده‌نگۆكه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن نوس���ینگه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫كۆماره‌وه‌ ره‌تكرایه‌وه‌‪.‬‬

‫خالید شوانی‌ وته‌بێژی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫كۆم���اری‌ عێراق به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‪،‬‬ ‫"دو رۆژ دوای‌ كێش���ه‌كه‌‪ ،‬ئه‌م كه‌یس���ه‌‬ ‫راده‌س���تی‌ ئاسایش���ی‌ نیش���تمانی‌‌و‬ ‫هه‌واڵگریی‌ سه‌ربازیی‌ كرا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان وتیان زۆرالیه‌ن ده‌ستتێوه‌ردانیان‬ ‫تێدا كردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش كاریگه‌ریی‌ زۆر‬ ‫خراپی‌ له‌سه‌ر لێكۆڵینه‌وه‌و دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫رفێنه‌ره‌كان هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ خالی���د ش���وانی‌‪ ،‬الیه‌ن���ه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان���ی‌ عێ���راق‪" ،‬دوج���ار‬ ‫نزیكبونه‌ت���ه‌وه‌ له‌ده‌س���تگیركردنی‌‬ ‫رفێنه‌ره‌كانی‌ ‪ 4‬پاس���ه‌وانه‌كه‌ی‌ لیوای‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرالی���ه‌ن خه‌ریك���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ بون‪،‬‬ ‫پێ���ش س���ه‌عاتێك له‌گه‌یش���تنی‌ هێزه‌‬ ‫ئه‌منیی���ه‌كان ب���ۆ س���ه‌ریان‪ ،‬بانده‌كه‌‬ ‫رایانك���ردوه‌ ل���ه‌و جێیان���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫داوایانك���ردوه‌ ته‌نه���ا ئ���ه‌و دو الیه‌نه‌‬ ‫(ئاسایش���ی‌ نیش���تمانی‌‌و هه‌واڵگریی‌)‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌ به‌دواداچون���ه‌كان بكه‌ن‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ بتوانن ده‌ستگیریان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ش���وانی‌ متمان���ه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫كۆماری‌ ب���ه‌ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‌ عێراق‬ ‫دوپاتك���رده‌وه‌ ب���ۆ ده‌س���تگیركردنی‌‬ ‫رفێنه‌ره‌كانی‌ ئه‌و ‪ 4‬پاس���ه‌وانه‌و وتی‌‪،‬‬ ‫"متمانه‌مان پێی���ان هه‌یه‌و رێگه‌چاره‌ی‌‬ ‫دیكه‌ نیه‌"‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆماریش‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئه‌و رێگایانه‌ به‌مه‌ترس���ی‌‬ ‫ده‌زانێ���ت بۆس���ه‌ر ژیان���ی‌ هاواڵتیان‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬عێراق‪ ،‬كوردستانی‌ لێده‌رچێت‪،‬‬ ‫هه‌موی‌ له‌مه‌ترس���یدایه‌‪ ،‬ئ���ه‌و رێگایانه‌‬ ‫رێگ���ه‌ی‌ مه‌ترس���یدارن‌و مه‌س���ه‌له‌كان‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ك���ۆی‌ بارودۆخی‌ ئه‌منی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ هه‌یه‌"‬ ‫س���اڵی‌ راب���ردوش‪ 10 ،‬خوێندكاری‌‬ ‫كورد له‌رێگه‌ی‌ به‌غداو له‌دیاله‌ رفێنران‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ توان���را پێنجی���ان به‌پاره‌‬ ‫ئازادبكرێ���ن‪ ،‬به‌اڵم چواری���ان كوژران‌و‬ ‫یه‌كێكیشیان بێسه‌روشوێن بو‪.‬‬

‫په‌یڕه‌وی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و چه‌ند سه‌رنجێك‬ ‫له‌حكومه‌ت مه‌رجی گۆڕینی په‌یڕه‌وی‬ ‫د‪ .‬رعد رفع ‌ه محمد *‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانی���ان هه‌بوای���ه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران ئامڕازی‬ ‫له‌سه‌ره‌تای ئه‌م خوله‌ی په‌رله‌مانی س���ه‌ره‌كی جێبه‌جێكردن���ی به‌ڵێ���ن‌و‬ ‫كوردس���تان بابه‌تی گۆڕینی په‌یڕه‌وی پرۆژه‌ی حزبه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ پرس���یارێكی ج���دی لێره‌‬ ‫ناوخۆی په‌رله‌مانی كوردس���تان وه‌ك‬ ‫بابه‌تێك���ی گرنگ له‌الی���ه‌ن حزبه‌كانی بێت���ه‌ پێ���ش ئه‌وی���ش پێداچونه‌وه‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی پێش���و به‌تایبه‌ت گۆڕان هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی په‌یڕه‌وه‌كه‌ بۆچی‬ ‫خرایه‌ ب���ه‌ر باس‪ ،‬ئه‌وی���ش له‌به‌ر دو پێویس���ته‌؟! لێره‌ ئ���ه‌م چه‌ند خاڵه‌ی‬ ‫ه���ۆكار‪ :‬یه‌كێكیان ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌خولی خواره‌وه‌ ئه‌م پێویسته‌ ده‌خه‌ینه‌ڕو‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئه‌م په‌ی���ڕه‌وه‌ی ئێس���تا كاری‬ ‫ڕابردو ل���ه‌كاری په‌رله‌مانی الیه‌نه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن زۆر به‌ربه‌س���تیان ب���ۆ پێده‌كه‌ن له‌ساڵی ‪ 2006‬نوسراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫دروس���تكرا له‌ڕێگای ئه‌و په‌یڕه‌وه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ده‌كات���ه‌ نزیك���ه‌ی ن���ۆ س���اڵ‬ ‫خاڵێكی تر له‌م خوله‌ی په‌رله‌مان له‌كۆی له‌مه‌وب���ه‌ر‪ ،‬دی���اره‌ ل���ه‌و ماوه‌ی���ه‌ش‬ ‫سێ پۆستی ده‌س���ته‌ی سه‌رۆكایه‌تی گۆڕانكاری گه‌وره‌ی سیاسی‌و ئابوری‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان دوانی���ان له‌الیه‌نه‌كان���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی له‌كوردس���تان رویداوه‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی پێشون‪ .‬به‌اڵم پرسیاری به‌ڵكو ناوچه‌كه‌ش‌و جیهانیش بێ به‌ش‬ ‫ج���دی ئه‌وه‌یه‌ ئای���ه‌ به‌ته‌نها گۆڕینی نه‌بونه‌ له‌م گۆڕانكاریانه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئ���ه‌م په‌یڕه‌وه‌ له‌س���ه‌رده‌می دو‬ ‫په‌ی���ڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان به‌س���ه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی باش���تر چاودێری حكومه‌ت ئیداره‌ی���ی زه‌ق���ی یه‌كێت���ی‌و پارتی‬ ‫بكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها حكومه‌ت بخرێته‌ سه‌ر نوس���راوه‌ته‌وه‌ كه‌ بێگومان حكومه‌تی‬ ‫سكه‌یه‌كی ته‌ندروس���ت؟! یان له‌پاڵ كابینه‌ی هه‌ش���ته‌م هه‌رچه‌نده‌ هێشتا‬ ‫ئه‌وه‌ پێویستیمان به‌گۆڕینی په‌یڕه‌وی هۆكارو ئاس���ه‌وارو به‌رهه‌مه‌كانی ئه‌و‬ ‫ناوخۆی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیش هه‌یه‌؟! دو ئیداره‌یی���ه‌ی پێوه‌دی���اره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫پێم وایه‌ گۆڕین���ی په‌یڕه‌وی ناوخۆی تاراده‌یه‌كی زۆر جودایه‌ له‌حكومه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران گرنگیه‌ك���ه‌ی پێش خ���ۆی‪ .‬دو ئیداره‌یی له‌په‌یڕه‌وی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر زیات���ر نه‌بێت هیچ���ی كه‌متر سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران زۆر‬ ‫نی���ه‌ له‌په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان بۆ به‌زه‌قی دیارده‌كه‌وێت له‌مادده‌ی (‪)23‬‬ ‫الیه‌نه‌كانی پێشوی ئۆپۆزسیۆن ئه‌گه‌ر كه‌ س���ه‌رۆكی حكوم ‌هت‌و جێگره‌كه‌ی‬ ‫راده‌س���پێرێ به‌ده‌ركردنی رێنمایی بۆ‬ ‫به‌وردی له‌گرنگیه‌كه‌ی حاڵی ببن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی جێ���ی س���ه‌رنجه‌‪ ،‬كارئاسانی جێبه‌جێكردنی په‌یڕه‌وه‌كه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئ���ه‌م په‌ی���ڕه‌وه‌ ناگونجێ له‌گه‌ڵ‬ ‫دوای تێپه‌ڕبونی یه‌ك س���اڵ به‌س���ه‌ر‬ ‫پێكهێنانی كابینه‌ی هه‌شته‌م‪ ،‬نابینین قۆناغی نوێی كوردستان‪ ،‬كه‌ قۆناغێكه‌‬ ‫كه‌س باس���ی په‌ی���ڕه‌وی ئه‌نجومه‌نی كابینه‌ی هه‌شته‌می حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫وه‌زیران بكات نه‌ به‌چاك‌و نه‌به‌خراپ‪ .‬لێ له‌دایك بوه‌‪ ،‬ئه‌م كابینه‌یه‌ له‌پێنج‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ پێویست بو حزبه‌كان ‪ -‬حزبی سه‌ره‌كی كوردستان پێكهاتوه‌ كه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت هه‌رسێ حزبی ئۆپۆزسیۆنی سیانیان ئۆپۆزسیۆنێكی سه‌رسه‌ختی‬ ‫ج���اران‪ -‬پێ���ش به‌ش���داریكردنیان دوانه‌كه‌ی تر بون‌و به‌هه‌ر ش���ێوازێك‬

‫هه‌وڵیان داوه‌ به‌ڕه‌ی ده‌س���ه‌اڵت له‌ژێر‬ ‫پێی���ان ده‌ربهێن���ن‌و هه‌وڵی���ان داو‌ه‬ ‫له‌رێ���گای چون���ه‌ ناو حكوم���ه‌ت ئه‌و‬ ‫پاكێجه‌ چاكسازیانه‌ی هه‌یانبوه‌ له‌ناو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بچه‌س���پێنن‌و چاكس���ازی‬ ‫له‌گش���ت س���ێكته‌رو داموده‌زگاكانی‬ ‫حكومه‌ت ئه‌نج���ام ب���ده‌ن‪ .‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫حكومه‌تێكی بنك���ه‌ فراوانیان پێكهێنا‬ ‫ك���ه‌ بێگومان جودای���ه‌ له‌كابینه‌كانی‬ ‫پێشتر كه‌ كابینه‌ی حكومه‌تی ئیئتالفی‬ ‫بون‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئه‌م په‌یڕه‌وه‌ زۆر به‌الس���تیكی‌و‬ ‫مه‌تاتی به‌رپرسیارێتی‌و ماف‌و ئه‌رك‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی س���ه‌رۆك‌و جێگ���ری‬ ‫س���ه‌رۆك‌و ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫وه‌زیران���ی دیاریك���ردوه‌ هه‌روه‌ك���و‬ ‫له‌مادده‌كان���ی (‪ )6-2‬به‌ڕونی دیاره‌‪،‬‬ ‫كه‌چی زۆر به‌تێروته‌س���ه‌ل‌و به‌درێژی‬ ‫باس���ی فه‌رمانگه‌و به‌شه‌ الوه‌كیه‌كانی‬ ‫هه‌یكه‌لی ئیداری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی‬ ‫كردوه‌ هه‌روه‌كو له‌مادده‌كانی (‪)18-8‬‬ ‫دیاره‌‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌بوای���ه‌ س���ێ حزبه‌ك���ه‌ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن پێداگیری���ان له‌گۆڕینی‬ ‫په‌یڕه‌وی ناوخۆی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫بكردایه‌و هه‌س���تابان به‌نوس���ینه‌وه‌ی‬ ‫په‌یڕه‌وێك���ی نوێ بگونجێ���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫قۆناغی ئێستای كوردستان‌و پرۆسه‌ی‬ ‫چاكسازی ریشه‌یی‌و به‌ڵێن‌و گفته‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی حزبه‌كان‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌راوردێك‬ ‫بكه‌ی���ن ده‌بینی���ن كوتل���ه‌ عه‌ره‌ب���ه‌‬ ‫س���ونه‌كانی عێراق زۆر وریاترو وردترو‬ ‫دووربینترو خاوه‌ن پڕۆژه‌ی چاكسازی‬ ‫باش���تر بون–له‌م ڕوه‌وه‌‪ -‬له‌هێزه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی كوردس���تان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌وان پێداگیریه‌كی سه‌رس���ه‌ختیان‬ ‫ك���رد له‌نوس���ینه‌وه‌ی په‌یڕه‌وێك���ی‬ ‫ناوخ���ۆی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران���ی‬

‫ئه‌م په‌یڕه‌وه‌ی‬ ‫ئێستا كاری‬ ‫پێده‌كه‌ن له‌ساڵی‬ ‫‪ 2006‬نوسراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫كه‌ ده‌كاته‌ نزیكه‌ی‬ ‫نۆ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫دیاره‌ له‌و ماوه‌یه‌ش‬ ‫گۆڕانكاری گه‌وره‌ی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫له‌كوردستان رویداوه‌‬ ‫عێراق كه‌ ئه‌جێن���داو داواكاریه‌كانیان‬ ‫تێداجێبه‌ج���ێ بكرێ���ت‌و به‌ش���داری‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی عه‌بادیان نه‌كرد تاوه‌كو‬ ‫ته‌واو دڵنیاكران���ه‌وه‌ له‌جێبه‌جێكردنی‬ ‫داواكانیان‪.‬‬ ‫دواجار هێش���تا كاته‌كه‌ زۆر دره‌نگ‬ ‫نیه‌ بۆ گۆڕینی ئه‌م په‌یڕه‌وی ئێس���تاو‬ ‫نوس���ینه‌وه‌ی په‌یڕه‌وێكی نوێ كه‌ ئه‌م‬ ‫خااڵنه‌ی خواره‌وه‌ له‌خۆبگرێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬پێویس���ته‌ ناوی په‌یڕه‌وه‌كه‌‬

‫له‌(په‌یڕه‌وی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی���ران) بگۆڕدرێت ب���ۆ (په‌یڕه‌وی‬ ‫ناوخ���ۆی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران)‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی په‌یڕه‌وه‌كه‌ ته‌نها‬ ‫بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫نانوس���رێته‌وه‌ به‌ڵكو گشت ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران ده‌گرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫بریتین له‌وه‌زیره‌كان‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬به‌رپرسیارێتی‌و ماف‌و ئه‌رك‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی س���ه‌رۆك‌و جێگ���ری‬ ‫س���ه‌رۆك‌و ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫وه‌زیرانی به‌ڕونی‌و راش���كاوانه‌ دیاری‬ ‫بكرێ���ت‌و ئ���ه‌وه‌ رونبكرێت���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫ئایا س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌ئه‌نجومه‌ن وه‌رده‌گرێت یان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌؟‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬دیاریكردن���ی نیس���ابی‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌كان‌و رێ���ژه‌ی ئاماده‌بوان‌و‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی ئاس���ایی‌و نائاس���یایی‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫وه‌زی���ران بۆ داواكردن���ی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫نائاس���ایی‌و نه‌هێش���تنه‌وه‌ی ئ���ه‌م‬ ‫بابه‌تانه‌ بۆ عورف‌و ئاره‌زوی سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و سه‌رۆكی دیوان‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬دیاریكردنی مافی ده‌نگدان‌و‬ ‫رونكردن���ه‌وه‌ی هێ���زی ده‌نگدان���ی‬ ‫ئه‌نجوم���ه‌ن‪ ،‬وات���ه‌ ده‌نگ���دان ته‌نها‬ ‫به‌زۆرینه‌یه‌ یان ته‌وافوقی حزبی رۆڵی‬ ‫هه‌یه‌ له‌پرۆس���ه‌ی ده‌نگ���دان له‌كاتی‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی پرس���ه‌ نیشتمانی‌و‬ ‫بابه‌ته‌ ستراتیژیه‌كان‪ .‬ئه‌وه‌ زۆر به‌ڕونی‬ ‫دیاره‌ له‌بڕگه‌ی سێیه‌می مادده‌ی (‪)7‬ی‬ ‫په‌یڕه‌وی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراقی‬ ‫ساڵی ‪ 2014‬كه‌ پرسه‌ ستراتیژیه‌كانی‬ ‫به‌ندكردوه‌ به‌ده‌نگی سێ له‌سه‌ر پێنجی‬ ‫ئاماده‌بوانی ئه‌نجومه‌ن‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬راس���پارده‌ی لیژنه‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران پێویس���تی‬

‫به‌بڕیاری س���ه‌رۆكی حكوم���ه‌ت هه‌یه‌‬ ‫ب���ۆ په‌س���ه‌ندكردنی؟ ی���ان ته‌نه���ا‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانه‌‬ ‫بڕیاری په‌س���ه‌ندكردنی ب���ۆ ده‌ركات‪.‬‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌ به‌م���ادده‌ی (‪)12‬و(‪)13‬‬ ‫په‌یڕه‌وی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراق‬ ‫زۆر به‌ڕونی چاره‌كراوه‌‪.‬‬ ‫شه‌شه‌م‪ :‬دیاریكردنی ژماره‌و رێژه‌و‬ ‫پێداویس���تی‌و مه‌رجه‌كانی راوێژكاران‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گش���تیه‌كانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی���ران‪ ،‬له‌رابردو و ئێس���تا دیاری‬ ‫نه‌كردن���ی ئه‌مان���ه‌ ب���ۆ دڵڕازیكردنی‬ ‫خه‌ڵكانێك���ی زۆری حزبه‌كانه‌ به‌ناوی‬ ‫راوێ���ژكار ك���ه‌ بۆته‌ مای���ه‌ی بێكاری‬ ‫ده‌مامك���دار له‌ن���او دوه‌م به‌رزتری���ن‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی جێبه‌جێكردن له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ بێگوم���ان ئه‌مه‌ش‬ ‫ناشرینترین جۆری گه‌نده‌ڵی كارگێری‌و‬ ‫دارییه‌‪.‬‬ ‫حه‌وت���ه‌م‪ :‬پێویس���ته‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران راپۆرتی ده‌وری –وه‌رزی یان‬ ‫شه‌ش مانگ جارێك‪ -‬پێشكه‌ش بكات‬ ‫له‌گشت بواره‌كان‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندی���داره‌كان‌و هاواڵتیانی‬ ‫كوردس���تان ئ���اگاداری كاروچاالك���ی‬ ‫حكومه‌ت بب���ن له‌الی���ه‌ك‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫ئ���اگاداری كێش���ه‌و گرفته‌كان���ی بن‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری گونجاوی بۆ بدۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌كرێت الیه‌نه‌كان بۆ نوس���ینه‌وه‌ی‬ ‫په‌یڕه‌وی نوێ���ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫س���ود وه‌ربگرن له‌واڵتانی پێشكه‌وتو‬ ‫یاخود ئه‌و واڵتانه‌ی كه‌ له‌ڕوی ئه‌زمونی‬ ‫حكومڕانی له‌ئێم���ه‌وه‌ نزیكن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌بونی په‌یڕه‌وێكی باش یارمه‌تیده‌ری‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ی���ی كردن���ی حكوم ‌هت‌و‬ ‫پرۆسه‌ی چاكسازی ده‌دات‪.‬‬ ‫* چاودێری كاروباری حكومه‌ت‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )484‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/6/23‬‬

‫بۆ ئه‌وه‌ی قوتابخانه‌بیری داعش به‌رهه‌م نه‌هێنێت‬ ‫بێریڤان جه‌مال حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫به‌بڕی����اری ه����ه‌ردو وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫رۆش����نبیری‌و وه‌زاره ت����ی‌ ئه‌وقاف ‌‬ ‫ی‬ ‫حکومه‌ت����ی هه‌رێمی کوردس����تان‪،‬‬ ‫کتێبی (‪ )10‬نوس����ه‌ری ئیس��ل�امی‬ ‫قه‌ده‌غه‌ده‌کرێ����ت‪ ،‬که‌به‌بڕوای ئه‌وان‬ ‫ئه‌م کتێبانه‌هۆکارێکه‌بۆ په‌ره‌پێدانی‬ ‫بیری تون����دڕه‌وی ئایینی‌ له‌‌هه‌رێمی‬ ‫ده‌چنه‌خزمه‌ت����ی‌‬ ‫کوردس����تان‌و‬ ‫ڕ ێكخر ا و و گر و په‌تو ن����د ڕ ه‌و و‬ ‫تیرۆریس����ته‌کانه‌وه‪ ،‬ئ����ه‌وان ئ����ه‌م‬ ‫كتێبانه وه‌ک س����ه‌رچاوه‌ی سه‌ره‌کی‬ ‫كاروچاالكی����ان به‌کاری����ان ده‌هێنن‪.‬‬

‫(س����ایتی ئاوێن����ه‌)‪ .‬له‌ڕاس����تییدا‬ ‫ئاگایی‌و به‌هۆشهاتنه‌وه‌ی وه‌زه‌راتی‬ ‫ڕۆشنبیری‌و ئه‌وقاف له‌م بارودودۆخه‬ ‫‌ترس����ناکه‌‌ی کوردس����تاندا مای����ه‌ی‬ ‫ده‌ستخۆش����ییه‌و هه‌نگاوێکی باش‌و‬ ‫بوێرانه‌ی����ه‌‪ .‬ب����ه‌‌اڵم ه����ه‌ر به‌بڕیاری‬ ‫قه‌ده‌غه‌کردنی کتێبه‌کانیان به‌ته‌نیا‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌ری ئه‌و ته‌وژمه‌توندڕه‌وانه‌یه‬ ‫ته‌واو ناب����ێ‪ ،‬چونکه‌توندڕه‌وی هه‌ر‬ ‫له‌نێ����و ئ����ه‌م ڕێكخ����راوو کتێبانه‌دا‬ ‫به‌ده‌رنه‌كه‌وت����وه‪ ،‬به‌ڵکو په‌لوپۆیان‬ ‫هاویش����توه‌و چوه‌ته‌نێو داموده‌زگاو‬ ‫جومگ����ه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاس����ی‌و‬ ‫که‌لتورو پ����ه‌روه‌رده‌وه‪ ..‬به‌جۆرێک‬ ‫هه‌وڵ����ی کۆنترۆڵی ت����ه‌واوی ژیانی‬

‫ئه‌م����ڕۆی م����رۆی ک����ورد ده‌کات‪.‬‬ ‫ئاشکرایه‌به‌شی زۆر‌ی نه‌هامه‌تییه‌كانی‬ ‫کۆمه‌ڵگای ئێمه‌‪ ،‬به‌ره‌نجامی هه‌ڵه‌و‬ ‫نه‌نگییه‌كانی ب����واری په‌روه‌رده‌یه‌‪.‬‬ ‫چاكس����ازیی له‌کایه‌ی پ����ه‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫ئۆكس����جینی کۆمه‌ڵگامان����ه‌‌‪ .‬زوو‬ ‫پێ����ی ڕانه‌گه‌ی����ن‪ ،‬واڵت ده‌خنكێت‌و‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ک����ی کورت����دا له‌ش����کرێک‬ ‫له‌هه‌ڵگ����ری بیری داعش����ی به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنریت‪ .‬توندڕه‌وه‌کان که‌له‌پووری‬ ‫ئیرهاب����ی داعش����ی له‌قوتابخانه‌کان‬ ‫باڵوده‌که‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬پروپاگه‌ن����ده‌ ب����ۆ‬ ‫جه‌ن����گ ده‌ک����ه‌ن‪ ،‬شه‌روکوش����تارو‬ ‫توندوتیژی به‌تاکه ‌ئامراز ده‌زانن بۆ‬ ‫ده‌ستگه‌یشتنیان به‌هێزو ده‌سه‌اڵت‪.‬‬

‫پێویس����ته‌ قوتابخان����ه‌و فێرگه‌‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆی هه‌رێمی کوردس����تان نه‌بن ‌ه‬ ‫‌به‌شێک له‌به‌رهه‌مێنانی ‌توندره‌وی‌و‬ ‫بی����ری داعش����یزم؟ منداڵ����ه‌کان‬ ‫فێری توندوتی����ژی‌و جه‌نگ نه‌کرێن‬ ‫به‌ڵکو به‌بیرۆکه‌ی ‌خۆشه‌ویس����تی‌و‬ ‫لێبورده‌یی‌و قبوڵكردن����ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ه����ه‌روه‌ک‬ ‫په‌روه‌رده‌بکرێ����ن‪.‬‬ ‫له‌بڕگ����ه‌ی‪ ،٢٦‬جاڕنام����ه‌ی جیهانی‬ ‫مافی مرۆڤ رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬خوێندن‬ ‫مافی هه‌م����و مرۆڤێکه‌‪ ،‬دایکوباوکان‬ ‫ماف����ی هه‌ڵبژاردنی����ان هه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫لێره‌وه‌قوتابخان����ه‌و فێرگه‌پێگه‌یه‌ک‬ ‫بێت ب����ۆ هان����دان‌و گه‌ش����ه‌کردنی‬ ‫که‌س����ایه‌تی من����داڵ به‌ش����ێوازێکی‬

‫زانس����تی‌و په‌روه‌رده‌یی که‌پرۆگرام‌و‬ ‫مه‌نهه‌جه‌کان����ی گونجاوبێ����ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ته‌مه‌ن‌و تواناکان����ی منداڵ‪ ،‬هاوکات‬ ‫بنکه‌یه‌کبێت ‌بۆ له‌یه‌کتری گه‌یشتن‪،‬‬ ‫قبوڵک����ردن‌و هاوڕێیه‌ت����ی له‌نێوان‬ ‫نه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ره‌گ����ه‌زو تایه‌فه‌دینی����ه‬ ‫‌جیاوازه‌کان����دا‪ ..‬ن����ه‌ک قوتابیه‌کان‬ ‫به‌بیری داعشیزم که‌ئاوات‌و ئامانجیان‬ ‫شه‌رو کوشتاره‌‪ ،‬په‌روه‌رده‌بکرێن‪.‬‬ ‫به‌رێ����ز وه‌زی����ری پ����ه‌روه‌رده‌داوا‬ ‫ده‌که‌ین هه‌رچی‌ زوه چاوبخشێننه‌وه‬ ‫‌به‌مه‌نهه‌جی وانه‌كان����دا‪ ،‬هه‌ر وه‌کو‬ ‫چ����ۆن هه‌ردو وه‌زیری ڕۆش����بنیری‌و‬ ‫ئه‌وقاف بڕیاری هه‌ڵگرتنی کتێبه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و نوسه‌ره‌توندره‌وانه‌ی دا‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫زوو پێی ڕانه‌گه‌ین‬ ‫واڵت ده‌خنكێت‌و‬ ‫له‌ماوه‌یه‌کی کورتدا‬ ‫له‌شکرێک له‌هه‌ڵگری‬ ‫بیری داعشی‬ ‫به‌رهه‌م ده‌هێنریت‬

‫سەرکەوتنی مێژویی هەدەپە‪HDP‬و‬ ‫رێگەی سەختی خەباتی گەیشتن بەمافەکان‬ ‫شاخەوان شۆڕش‬ ‫لەمێ����ژوی تورکی����ادا یەکەمج����ارە‬ ‫پارتێک����ی ک����وردی بەتەنی����ا بتوانێ‬ ‫بەربەستی پەرلەمان کە ‪ ١٠‬لەسەدایە‬ ‫ببڕێت‌و لەوەش زیاتر ‪ ١٣‬لەس����ەدای‬ ‫دەنگەکان بۆ خۆی ببات‪ .‬ئەوەش خۆی‬ ‫لەخۆیدا سەرکەوتنی گەورەیە ئەگەر‬ ‫بزانی����ن لەوەتەی جۆرێ����ک لەکرانەوە‬ ‫لەتورکی����ادا لە ‪ ٩٠‬ـ����ە کانەوە هەیە‬ ‫نەتواندراوە ئەو س����نورە ببەزێندرێت‪.‬‬ ‫بەمج����ۆرە هەنگاوێکی یەکالکەرەوەی‬ ‫گرنگە لەرێگ����ەی خەباتی کوردان بۆ‬ ‫گەیشتن بەمافە کولتوری‌و رامیاریەکان‬ ‫لەرێگەی ریفۆرم‌و چاکسازیەوە‪ .‬دیارە‬ ‫"پارت����ی دیموکرات����ی گ����ەل" ‪HDP‬‬ ‫پارتێکی چەپەو بەرگری لەمافەکانی‬ ‫مرۆڤ دەکات‌و هەوڵ بۆ باشترکردنی‬ ‫موچەو بارودۆخ����ی کرێکاران دەدات‪.‬‬ ‫بۆیە بون����ی ئەو قەوارەیەی ئەندامانی‬ ‫هەدەپ لەپەرلەماندا وادەکات لەالیەک‬ ‫دەنگ����ی ک����وردەکان لەپەرلەم����ان‬ ‫بەهێزتر بێت لەوەی تا ئێستا هەبوە‪،‬‬ ‫لەالیەکیتر پش����تگیری ب����ۆ مافەکانی‬ ‫مرۆڤ بەهێزتر بکات‪ .‬بەمش����ێوەیە چ‬ ‫لەبواری پرۆتستۆکردنی بڕیارەکانی دژ‬ ‫بەمافەکانی مرۆڤ بەگش����تی یا مافی‬ ‫ک����وردان بەتایبەتی ه����ەدەپ گرنگی‬ ‫هەی����ە‪ .‬هەروەها هەوڵدانی هەدەپ بۆ‬ ‫راکێشانی سەرنجی کۆمەڵگەی تورکی‌و‬ ‫نوێنەرانی����ان بۆ الی کێش����ەی کوردو‬ ‫مافی کەلت����وری‌و رامی����اری کوردان‬ ‫گرنگی هەیە‪ .‬ئەندامانی هەدەپ وەکو‬ ‫پێکهاتەیەکی ناو پەرلەمان ئەگەرچی‬ ‫کەمین����ەن‌و نزیک����ەی یەک لەس����ەر‬ ‫پێنجی پەرلەم����ان پێکدەهێنن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەکرێ قورساییان هەبێ‌و کاریگەریان‬

‫بب����ێ‪ .‬دەتوانن دانوس����تان‌و رێکەوتن‬ ‫لەس����ەر بڕیارەکان بک����ەن‪ ،‬لەبارێکدا‬ ‫لەیەکترنزیکی لەپێشنیارەکاندا هەبن‬ ‫یا زۆرینەی بڕیار پێویستی بەدەنگی‬ ‫ئەوان بێت‪.‬‬ ‫دی����ارە بەدەس����تهێنانی ماف����ی‬ ‫کەلتوری‌و رامیاری لەرێگەی ریفۆرم‌و‬ ‫چاکس����ازیەوە لەرێگەی پەرلەمانەوە‪،‬‬ ‫پرۆس����ەیەکی بەکاوەخۆی توانابەری‬ ‫دورودرێژی پڕ لەکۆس����پە‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫ل����ەواڵت‌و پەرلەمانێک����ی وەک ئەوەی‬ ‫تورکی����ا کە کۆنەپارێ����زی نەتەوەیی‌و‬ ‫ئایینی بەسەریدا زاڵەو تیایدا دژایەتی‬ ‫کرانەوە ب����ەڕوی مافەکان����ی مرۆڤ‌و‬ ‫بەتایبەتی کەمینەی ک����ورد بەهێزە‪.‬‬ ‫ک����ورد ک����ە لەتورکی����ادا کەمینەن‌و‬ ‫لەپەرلەمان����دا کەمین����ەن‪ ،‬لەرێگەی‬ ‫پەرلەمان����ەوە بەپێ����ی پرەنس����یپب‌و‬ ‫دەس����ەاڵتی زۆرینە س����ەختە بتوانێ‬ ‫جگ����ە لەماف����ە کەلت����وری‌و ئازادییە‬ ‫کەس����یەکان ماف����ە نەتەوەییەکان����ی‬ ‫بەدەس����ت بێنێت‪ .‬ئەوەش لەباشترین‬ ‫باردا ناتوانێ کێشەی کورد چارەسەر‬ ‫بکات‪ ،‬ئەگەر مەبەست بەدەستهێنانی‬ ‫ماف����ە نەتەوەیی����ەکان بێ����ت‪ .‬دیارە‬ ‫بونی کوردەکان لەپەرلەمان دەتوانێ‬ ‫یارمەتیدەری پرۆس����ەی ڕزگاری کورد‬ ‫بێت‌و پاڵپش����تی خەباتی گەلی کورد‬ ‫لەباکور بێت‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بەئەنجامی هەڵبژاردن‌و‬ ‫ئەگەرەکان����ی پێکهێنانی هاوپەیمانی‪،‬‬ ‫چاوەڕوان����ی س����ەختیی بەس����تنی‬ ‫هاوپەیمان����ی دەکرێ����ت‌و دورنیی����ە‬ ‫گیرخواردن����ی بارەک����ە ببێت����ە هۆی‬ ‫هەڵبژاردنێک����ی خێ����را‪ .‬ئ����ەردۆگان‌و‬ ‫پارتەکەی "پارتی دادو گەش����ەپێدان"‬ ‫‪ AKP‬بەهی����وای ئەوەب����ون ‪– ٣٣٠‬‬ ‫‪ ٤٠٠‬ش����وێنی پارلەمان ببەنەوەو لەم‬

‫هەدەپ جگەلەوەی‬ ‫یەکەم پارتی‬ ‫کوردییە کە‬ ‫بەتەنها توانیبێتی‬ ‫ئەو بەربەستە‬ ‫پەرلەمانییە ببڕێت‬ ‫پارتێکی چەپیشەو‬ ‫خۆی وەکو نوێنەری‬ ‫خەڵکە کاسبکارو‬ ‫هەژارەکان‌و ژنان‬ ‫پیشان دەدات‬ ‫رێگەی����ەوە بتوانن دەس����تور بگۆڕن‌و‬ ‫سیستەمی س����ەرۆکایەتی بسەپێنن‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرکەوتو نەبون‪ .‬هەدەپ بەپێی‬ ‫راگەیاندنەکانی����ان دژی سیس����تەمی‬ ‫س����ەرۆکایەتین‌و دژی هاوپەیمانی����ن‬ ‫لەگ����ەڵ ئاکەپ����ەدا‪ .‬دی����ارە ئەگ����ەر‬ ‫ئاکەپە بەڕاس����تی بڕوای بە "پرۆسەی‬ ‫ئاش����تی" هەبێ‪ ،‬ئەگەری پێکهێنانی‬ ‫هاوپەیمانی لەگ����ەڵ هەدەپدا دەکرێ‬ ‫ریالیستانەبێت‪ .‬هەرس����ێ پارتەکەی‬ ‫دیکە ک����ە تورکن بەهاتن����ی هەدەپ‬ ‫بۆ پەرلەمان دڵخ����ۆش نین‌و "پارتی‬

‫کۆم����اری گ����ەل" جەه����ەپ‪ CHP‬و‬ ‫"پارتی بزوتنەوەی نەتەوەیی" مەهەپ‬ ‫‪ MHP‬دژی پێدان����ی مافی کوردانن‪.‬‬ ‫ئەگەر ه����ەدەپ وەک����و کەمینەیەکی‬ ‫پەرلەمان بمێنێتەوە‪ ،‬کاریگەری لەسەر‬ ‫بڕیارەکانی پەرلەمان سنوردار دەبێت‪.‬‬ ‫ئەگەر پارتەکانی دیکە لەسەر بڕیارێک‬ ‫ڕێکک����ەون ئەوا دەتوانن بێ گرنگیدان‬ ‫بەهەدەپ بڕیارەک����ە تێپەڕێنن ئەگەر‬ ‫بڕیارەکە زۆرینە‪ ،‬زۆرینەی رەها یا سێ‬ ‫لەس����ەر چواری دەنگەکان بخوازێت‪.‬‬ ‫ئەگەر ئاکەپە لەگەڵ هەرپارتێک لەدو‬ ‫پارتەک����ەی دیکە (جەهەپ‌و مەهەپ)‬ ‫رێکەوێت‪ ،‬دەتوانێ هەمو بڕیارەکانی‬ ‫زۆرین����ە تێپەڕێنێت‪ ،‬بێئەوەی هەدەپ‬ ‫بتوانێ هیچ کاریگەریەکی هەبێت‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی لەهەڵبژاردنەکەی تورکیادا‬ ‫بەزەقی دەبینرێت‪ ،‬بەربەستی له‌سەدا‬ ‫‪ ١٠‬ـەیەو زاڵی کۆنەپارێزی نەتەوەیی‌و‬ ‫ئایینییە لەپەرلەماندا‪ ،‬ئەو دیاردەیەش‬ ‫بەئاگایانە کراوەو کۆنە‪ .‬بەربەس����تی‬ ‫له‌س����ەدا ‪ ١٠‬ئاس����تێکی زۆر ب����ەرزەو‬ ‫بەزاندنی ئەو س����نورە ب����ۆ کەمینەو‬ ‫پارتە بچوکەکان ئەس����تەمە‪ .‬ئەوەش‬ ‫وادەکات ک����ە نوێنەران����ی کەمینەکان‬ ‫چ ئەتن����ی ی����ا خ����اوەن بیروباوەڕی‬ ‫جیا وەکو چەپ����ەکان نەتوانن بگەنە‬ ‫پەرلەمان‪ .‬لەهەڵبژاردن����دا دەنگێکی‬ ‫زۆر ب����ۆ پارتە بچوک����ەکان دەچن کە‬ ‫ناتوانن سنوری س����ەدا ‪ ١٠‬تێپەڕێنن‪.‬‬ ‫لەئەنجامدا دەنگە دۆڕاوەکان هەموی‬ ‫بۆ براوەکان دەچ����ن‪ .‬دیارە کاندیدی‬ ‫کەمینەکان دەتوان����ن وەکو کاندیدی‬ ‫س����ەربەخۆ دەنگ بەدەس����ت بهێنن‌و‬ ‫ئەو بەربەس����تە نەیانگرێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کاندیدی س����ەربەخۆ بەژمارە ناتوانن‬ ‫هێندە زۆربن کە قورس����اییەکی ئەوتۆ‬ ‫بنوێن����ن‪ .‬ئەو بەربەس����تە ب����ەرزەی‬

‫پەرلەمان بوەتە هۆی دروس����تکردنی‬ ‫الس����ەنگی لەنوێنەرایەتی پارلەماندا‪.‬‬ ‫ئەو بەربەس����تە وایکردوە کە کەمینە‬ ‫ئەتنی‌و رامیاری����ەکان پەراوێز بخرێن‪.‬‬ ‫بەواتایەکیتر ئەو بەربەستە پەرلەمانییە‬ ‫بەرزە وایکردوە سیستەمی دیموکراسی‬ ‫تورکی����ا سیس����تەمێکی ب����ەڕوی‬ ‫کەمینەکاندا داخراو بێت‪ .‬تێبینیەکی‬ ‫دیکە کە هۆکارەکەی بۆ ئەو س����نورە‬ ‫بەرزە دەگەڕێتەوە ئەوەیە‪ ،‬کە پارتە‬ ‫چەپە تورکەکان بونیان لەپەرلەماندا‬ ‫نیی����ە‪ ،‬بەمج����ۆرە دەنگ����ی خەڵکی‬ ‫هەژارو دەستکورت‌و کرێکارانی تورک‬ ‫لەپەرلەماندا نییەو بەرژەوەندیەکانیان‬ ‫نه‌پارێ����زراوەو لەمەترس����یدایە‪ .‬دیارە‬ ‫ه����ەدەپ جگەلەوەی یەک����ەم پارتی‬ ‫کوردییە کە بەتەنه����ا توانیبێتی ئەو‬ ‫بەربەستە پەرلەمانییە ببڕێت‪ ،‬پارتێکی‬ ‫چەپیشەو خۆی وەکو نوێنەری خەڵکە‬ ‫کاس����بکارو هەژارەکان‌و ژنان پیشان‬ ‫دەدات‪ ،‬وە بەپێی بەرنامەکەی خەبات‬ ‫لەپێن����اوی باش����ترکردنی گوزەرانی‬ ‫ه����ەژارو کرێکاران����دا دەکات‪ .‬ئ����ەوە‬ ‫خاڵێکی دیکەی پۆزەتیڤە س����ەبارەت‬ ‫بەبون����ی ه����ەدەپ لەپەرلەمان����دا کە‬ ‫س����ود بەهەوڵەکانی کرانەوەی تورکیا‬ ‫بەڕوی دیموکراس����ی‌و ماف����ی مرۆڤدا‬ ‫دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫پرۆسەی ئاش����تی‌و چاکسازیەکانی‬ ‫ئ����ەردۆگان‌و ئاکەپە‪ ،‬لەراس����تیدا هەر‬ ‫بەناو "پرۆس����ەی ئاش����تییە"‪ ،‬چونکە‬ ‫ئ����ەو هەنگاوان����ەی تورکی����ا ناویەتی‬ ‫وەکو رێگەدان بەخوێندگەی تایبەتی‬ ‫کوردی‪ ،‬هەڵگرتنی سانس����ۆر لەسەر‬ ‫هەندێ پیتی کوردی‪ ،‬رێگەکردنەوە بۆ‬ ‫ئەگەری گەڕاندنەوەی ناوە کوردیەکان‬ ‫بۆ ش����وێنەکان‪ ،‬رێگەدان����ە بەهەندێ‬ ‫مافی کەلتوری کە هەر کۆمەڵگەیەکی‬

‫کەمینە ئەگەر بەقەوارە زۆر بچوکیش‬ ‫بن وەکو مافێکی سروش����تی هەیەتی‪،‬‬ ‫ئەوەش هێندە لەبەرچاوی کاڵی کورد‬ ‫نییە‪ ،‬هێن����دەی لەبەر جێبەجێکردنی‬ ‫هەندێ لەداواکاریەکانی دەیان ساڵەی‬ ‫یەکێت����ی ئەوروپایە‪ ،‬هەروەکو تورکیا‬ ‫لەس����اڵی ‪١٩٦٣‬ـەوە هەوڵی گەیشتن‬ ‫بەئەندام ب����ون لەکۆمەڵگەی یەکێتی‬ ‫ئەوروپ����ا دەدات‪ ،‬بەاڵم رەتکراوەتەوە‬ ‫چونکە نەیتوانی����وە مەرجە ئابوری‌و‬ ‫رامیاریەکان پڕکاتەوە‪ .‬چونکە تورکیا‬ ‫جگ����ە لەمەرج����ە ئابوری����ەکان دەبێ‬ ‫س����ەبارەت بەمافی مرۆڤ‌و پرەنسیپە‬ ‫دیموکراسیەکانیش چاکسازی بکات‌و‬ ‫بگاتە ئاستی پەس����ندکردن‪ ،‬ئەگەرنا‬ ‫ناتوان����ێ ببێت����ە ئەن����دام‪ .‬رێزگرتن‬ ‫لەمافەکانی م����رۆڤ‌و مافی کەلتوری‬ ‫لەهەر واڵتێکی دیموکراس����ی‌و ئازاددا‬ ‫مافێک����ی سروش����تییەو پێویس����تی‬ ‫بەدانوس����تان‌و رێککەوت����ن نییە‪ ،‬وە‬ ‫مس����ۆگەرکردنی مافەکان����ی م����رۆڤ‬ ‫مەرج‌و ئەرکن لەس����ەر واڵتانی ئەندام‬ ‫لەیەکێت����ی ئەوروپ����ادا‪ .‬ئ����ەو وردە‬ ‫چاکس����ازیانەی ئەردۆگان ئەنجامیدان‬ ‫هەوڵدان����ە ب����ۆ البردن����ی مۆرک����ی‬ ‫رەگەزپەرستی‌و پێشێلکاری یاساییانە‬ ‫کە دژی مافەکانی مرۆڤ‌و کەمینەکان‬ ‫لەدەس����توری تورکیادا هەن‪ .‬چونکە‬ ‫تورکی����ا ناتوان����ێ بەدەس����تورێکی‬ ‫کۆنەپەرس����ت‌و پش����وتەنگەوە ببێتە‬ ‫ئەندام لەیەکێت����ی ئەوروپادا‪ .‬تورکیا‬ ‫دەتوانێ بەمسۆگەرکردنی بونی ماف‌و‬ ‫ئازادییە کەس����یەکان وەک����و ئەوەی‬ ‫لەجاڕنامەی مافەکانی مرۆڤدا هاتوە‪،‬‬ ‫ببێت����ە ئەندام لەیەکێت����ی ئەوروپادا‪.‬‬ ‫دیارە بونی مافە کەلتوری‌و کەسیەکان‬ ‫چارەس����ەری کێش����ەی کورد ناتوانن‬ ‫بکەن‪.‬‬

‫سەرۆک‌و خودئەڤینیی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫هاوسەنگی نێوان گەورە لەگەڵ گەورەدا‪.‬‬ ‫دەستاودەستکردنی دەسەاڵت‌و بەشداربون‬ ‫لەهه‌ڵبژاردن لەتەمەنی هه‌ژدە ساڵییەوە‬ ‫ھێمایەکە بۆ ئەو راستییە کە مرۆڤ لەم‬ ‫تەمەنەدا سەربەخۆیەو دەتوانێت بڕیاری‬ ‫سەربەخۆیانەی خۆی بدات‪ .‬گومانی تێدا‬ ‫نییە ک����ە هه‌روەکو چۆن ب����اوک‌و دایک‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی دادوه‌ر ‌‬ ‫ی به‌رای ‌ی ل ‌ه كفر ‌ی‬ ‫دادگا ‌‬

‫لەسروش����تەوە بونەوەرێک نین بەرامبەر‬ ‫منداڵەکانی����ان میھرەبان بن‪ ،‬دەش����ێت‬ ‫باوک یان دایکی زۆر دڕەندەشمان هه‌بێت‌و‬ ‫بەفۆرم‌و کەرەسەی جیاواز ئەشکەنجەی‬ ‫منداڵەکانیان بدەن‪ ،‬ئاوهاش لەسیاسەتدا‬ ‫باوکی مێژویی میھرەبانی ئەبەدیی نییە‪.‬‬ ‫راستە باوک الی منداڵ هه‌ڵبژاردن نییە‪،‬‬

‫ئاگاداری‬

‫بەڵکو قەدەرێکی بیۆلۆگییە‪ ،‬بەاڵم باوکی‬ ‫سیاس����یی گ����ەر لەباوکێک����ی بیۆلۆگیی‬ ‫قەدەریی����ەوە بو بەباوکێکی سیاس����یی‬ ‫هه‌میشەیی‪ ،‬دەتوانێت ببێت بەوەحشێک‬ ‫کە سەری منداڵەکانی خۆی بخوات‪.‬‬ ‫هه‌روەکو چۆن دەس����ەاڵت لەجەوهه‌ردا‬ ‫ب����ەد نیی����ە‪ ،‬ئاوه����اش س����ەرۆکەکان‬ ‫ژمار‌ه ‪/186‬ب‪2015/‬‬ ‫به‌روار‪2015/6/15 :‬‬

‫ێ ل ‌ه (عمر) بۆ (حسین)‬ ‫ی بگۆڕ ‌‬ ‫ی ژمار‌ه (‪/186‬ب‪ )2015/‬كردۆته‌و‌ه له‌م دادگای ‌ه و داوا ده‌كات ناو ‌‬ ‫داواكار (عومر محمد فرج) داوا ‌‬ ‫ی داواك ‌ه ده‌كات‬ ‫ی (‪ )10‬ڕۆژدا سه‌ردان ‌ی ئه‌م دادگای ‌ه بكات‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه دادگا ته‌ماشا ‌‬ ‫ی له‌و داوای ‌ه هه‌ی ‌ه ل ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫جاهه‌ركه‌س ‌ێ الر ‌‬ ‫به‌پێ ‌ی یاسا‪ .‬له‌گه‌ڵ رێزدا‪....‬‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫عزالدین رحمان سلیمان‬

‫لەجەوه����ه‌ردا بەد نی����ن‪ ،‬بەڵکو دەتوانن‬ ‫س����ەرۆکی باش بن‌و پ����اش تەواوکردنی‬ ‫دەورەی سیاس����یی خۆیان بڕۆنە س����ەر‬ ‫کاری پێش����و ی����ان ماڵی خۆی����ان‌و بەم‬ ‫ش����ێوەیەش مێژویەک����ی ب����اش‌و جوان‬ ‫بۆ خۆی����ان‌و حیزبەکانیان بنوس����نەوە‪.‬‬ ‫بەپێچەوانەشەوە س����ەرۆکی خودئەڤین‬

‫کەس����ێکە دێوانەی ئەو دەسەاڵتەیە کە‬ ‫هه‌یەتی‪ ،‬ن����ەک ته‌نها لەبەرئەوەی حوکم‬ ‫دەکات‪ ،‬بەڵکو لەبەرئەوەی گەیش����تۆتە‬ ‫قۆناغێک کە چێژ لەدەسەاڵتەکەی خۆی‬ ‫وەردەگرێت‪ .‬هه‌مو هه‌وڵێک دەدات فێڵی‬ ‫سیاسیی‌و یاس����ایی بدۆزێتەوە بۆئەوەی‬ ‫کورس����ی دەس����ەاڵت بەجێنەھێڵێ����ت‪.‬‬

‫میدیایەک����ی گ����ەورەش دەخات����ە گ����ەڕ‬ ‫بۆئەوەی پاساو بۆ دانسقەیی‌و زەرورەتی‬ ‫مێژویی ئەو بدۆزنەوەو مەترس����ییەکانی‬ ‫پەرلەمانتاری����زم‬ ‫دیموکراس����ییەتی‬ ‫نیش����انبدەن‪ ،‬چونکە کۆتایی بەتەمەنی‬ ‫دەس����ەاڵتی باوکێتی����ی سیاس����ییانەی‬ ‫دەھێنێت‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* مۆڵه‌تێکی شۆفێری تایبه‌تی به‌ناوی‌(غریب اغامراد شفیق)ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخانه‌ی خاك‬ ‫له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی (احمد قادر مصطفی‌) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌و‌ه‬ ‫ی (‪)270‬هه‌زار دیاره‌‪ ،‬به‌ناو ‌‬ ‫ی ك ‌ه بڕه‌ك ‌ه ‌‬ ‫* وه‌سڵێك ‌ی شاره‌وان ‌ی رزگار ‌‬ ‫ی خـاك ل ‌ه كه‌الر‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی امین) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی احمد صوف ‌‬ ‫ی (شیڤان حمه‌عل ‌‬ ‫* مۆڵه‌تێك ‌ی ش���ۆفێر ‌ی گشت ‌ی به‌ناو ‌‬ ‫ی خـاك ل ‌ه كه‌الر‪.‬‬ ‫كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی (نیس���ان‪-‬پیك اب‪،‬دبڵ) ژمار‌ه (‪ 66741‬سلێمانی‌) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزیویه‌تیه‌و‌ه‬ ‫ی ئۆتۆمبیل جۆر ‌‬ ‫* تابلۆیه‌ك ‌ی پێش���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خـاك ل ‌ه كه‌الر‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی (قاس���م بدر علی‌) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫ی قالب) ژمار‌ه (‪ 57206‬دیالی‌) به‌ناو ‌‬ ‫ی (ڤاڵڤۆ‪-‬لۆر ‌‬ ‫* س���اڵنامه‌یه‌ك ‌ی ئۆتۆمبیل ج���ۆر ‌‬ ‫ی خـاك ل ‌ه كه‌الر‪.‬‬ ‫دۆزیویه‌تیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫بارزان ‌ی ده‌زانێت چۆن دێته‌ خوار؟‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫رۆژه‌ سه‌رۆکه‌‬

‫مانه‌وه‌ی‌ ‪ 10‬س����اڵی‌ بارزانی‌ له‌س����ه‌ر كورس����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬كێش����مه‌كێش‌و دۆخێكی‌‬ ‫ئاڵۆزی‌ له‌كوردس����تاندا دروس����تكردوه‌‪ ،‬پارتییه‌كان سه‌رسه‌ختانه‌ ش����ه‌ڕ له‌سه‌ر مانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بارزانی‌ له‌پۆس����ته‌كه‌یدا ده‌كه‌ن‌و هێزه‌ ركه‌به‌ركانیش����ی‌ پێداگری‌ له‌س����ه‌ر لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‪.‬‬ ‫ئێستا مه‌سه‌له‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌الی‌ زۆربه‌ی‌ هێزه‌ كاراكانی‌ سه‌ر شانۆی‌ سیاسییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌پۆس����تێك‌و له‌س����ه‌ركرده‌یه‌كی‌ دیاریكراو واوه‌تره‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‌ چاره‌نوسی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ده‌ستاوده‌ست كردنی‌ ده‌سه‌اڵت‌و به‌شداربون له‌پرۆسه‌ی‌ دروستكردنی‌ بڕیاری‌ سیاسی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ی‌ پێوه‌ به‌ستراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پارتی‌‌و هه‌وادارانه‌ی‌ بارزانی‌ كه‌ سه‌رس����ه‌ختانه‌ ش����ه‌ڕ له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و له‌پۆستی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیدا ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬پێبزانن یان نه‌زانن چ خزمه‌تێك به‌بارزان����ی‌‌و به‌مێژوی‌ پارتیش‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬ره‌نگه‌ س����ه‌ره‌نجام پێداگرییان له‌س����ه‌ر ئه‌و خواس����ته‌‪ ،‬پارت����ی‌‌و بارزانیش به‌ره‌و‬ ‫گه‌مه‌ی����ه‌ك په‌لكێ����ش بكات كه‌ ب����ه‌دۆڕاوی‌ لێی‌ بێنه‌ده‌ر‪ ،‬به‌س����ه‌رنجدان ل����ه‌وه‌ی‌ مانۆرو‬ ‫جموجۆڵه‌ سیاس����یه‌كانی‌ ئێس����تای‌ پارتی‌‌و بارزانی‌ به‌جۆرێك گه‌مارۆدراوه‌ كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫تاك كه‌وتنه‌وه‌ی‌ لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫گرنگترین شت بۆ بارزانی‌ ئه‌وه‌یه‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئاڕاسته‌ی‌ مێژو ره‌وت نه‌كات‪ ،‬ئه‌و كه‌ رۆڵی‌‬ ‫گرنگی‌ له‌دروس����تكردنی‌ مێژوی‌ سیاسی‌ ‪ 40‬س����اڵی‌ رابردوی‌ كوردا بینیوه‌ به‌هه‌مو باشی‌‌و‬ ‫خراپییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬مه‌رج نییه‌ به‌بێ‌ مانه‌وه‌ی‌ له‌و پۆس����ت‌و ده‌س����ه‌اڵته‌دا گرنگی‌‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫خۆی‌ له‌ده‌ستبدات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌ده‌ستبه‌ردانی‌ له‌و پۆسته‌ "وه‌ك رێزگرتن له‌رێساكانی‌‬ ‫دیموكراس����ی‌"‪ ،‬له‌واقیعدا به‌بایه‌ختر‌و گه‌وره‌تر ده‌بێت‌و ئاینده‌ش بۆ خۆی‌‌و ماڵی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫پارتیش مسۆگه‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫ش����ه‌رعیه‌تی‌ مانه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ له‌پۆس����تی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا به‌هه‌م����و پێوه‌رێك رو‬ ‫له‌داخوران����ه‌‪ ،‬ئیتر هیچ پاس����اوێك دادی‌ مانه‌وه‌ی‌ ئه‌و نادات‪ ،‬پێداگریی‌ له‌س����ه‌ر مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫داخرانی‌ سیاسی‌‌و لێكترازانی‌ نیشتمانی‌ دروستده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ كوردستان زیاد له‌هه‌ر‬ ‫شتێك له‌م ساته‌وه‌خته‌دا پێویستی‌ به‌یه‌كڕیزییه‌‪.‬‬ ‫بۆ تێگه‌یشتن له‌خواستی‌ سنوردانان بۆ ده‌سه‌اڵته‌ زۆره‌كانی‌ "سه‌رۆك"‪ ،‬كه‌ وا لێكده‌درێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وی‌ تیا كرابێته‌ ئامانج‪ ،‬ده‌شێت بارزانی‌ په‌ندێك له‌شای‌ ئێران وه‌ربگرێت‪:‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ هه‌ڵگیرس����انی‌ ناڕه‌زاییه‌كانی‌ ئێراندا له‌ساڵی‌ ‪" ،1978‬غوالمحسێنی‌ سدیقی‌"‬ ‫كه‌ سیاسه‌تمه‌دارێكی‌ به‌ئه‌زمون‌و دۆستی‌ نزیكی‌ "موسه‌دق" بو‪ ،‬له‌نیازپاكییه‌وه‌ ده‌یویست‬ ‫ئێ����ران له‌كه‌وتنه‌ گێژاوی‌ نائارامی زیاتر ده‌رباز بكات‪ ،‬ئه‌و به‌ش����ای‌ وتبو ئاماده‌یه‌ ببێته‌‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیر به‌و مه‌رجه‌ی‌ "شا س����ه‌ڵته‌نه‌ت بكات نه‌ك حكومه‌ت"‪ ،‬به‌اڵم شا كه‌ خوی‌‬ ‫به‌موماره‌سه‌ كردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌ زۆروزه‌به‌نده‌كانیه‌وه‌ گرتبو‪ ،‬پێیوتبو‪ :‬ده‌ته‌وێت من كۆنترۆڵ‬ ‫بكه‌یت؟!‬ ‫زۆرێك پێیانوایه‌ ئه‌گه‌ر ش����ا به‌گوێی‌ "سدیقی‌" بكردایه‌ چاره‌نوسی‌ خۆی‌‌و مێژوی‌ ئێرانیش‬ ‫به‌ئاڕاس����ته‌یه‌كی‌ تردا ده‌ڕۆی‪ ،‬ئه‌وه‌ پێداگری‌ ش����ا بو له‌س����ه‌ر پراكتیزه‌كردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫زۆره‌كانی‌‪ ،‬كه‌ ته‌خت‌و تاراجی‌ لێشێواند‪.‬‬ ‫بارزانی‌ دوای‌ ‪ 10‬ساڵ له‌هه‌ڵكشان به‌ره‌و لوتكه‌ی‌ هه‌ره‌می‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئێستا له‌"شاخه‌وانێك"‬ ‫ده‌چێت كه‌ له‌س����ه‌ری‌ سه‌ره‌وه‌ی‌ لوتكه‌ی‌ هه‌ره‌می‌ ده‌س����ه‌اڵتدایه‌و داوای‌ هاتنه‌خواره‌وه‌ ‌ی‬ ‫لێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و كه‌ له‌كاتی‌ س����ه‌ركه‌وتن به‌كێوی‌ ده‌س����ه‌اڵتدا هه‌ن����گاو به‌هه‌نگاو ده‌یزانی‌‬ ‫پێكانی‌ له‌كوێدا توندو قایم بكات‪ ،‬هاتنه‌ خواره‌وه‌ی‌ پێویس����تی به‌وریاییه‌كی‌ زۆر زیاتره‌‪،‬‬ ‫ش����اخه‌وانی‌ كارامه‌و به‌ئه‌زمون باش ده‌زانێت له‌كاتی‌ هاتنه‌ خواره‌وه‌دا هه‌ڵخزانی‌ به‌ردێك‬ ‫له‌ژێر پێدا چ مه‌ترسییه‌كی‌ گه‌وره‌ دروستده‌كات‪.‬‬ ‫ئایا بارزانی‌ ده‌زانێت له‌لوتكه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت چۆن دێته‌خوار؟‬

‫‪Awene‬‬

‫مه‌سعود بارزانی ماوه‌ی ‪ 3795‬ڕۆژ‌ه سه‌رۆکی هه‌رێمی‬ ‫کوردستانی عێراقه‌‪ .‬ئه‌و بۆ یه‌که‌مجار له‌‪31‬ی کانونی دوه‌می‬ ‫‪ 2005‬له‌الیه‌ن په‌رله‌مانی کوردستانه‌و‌ه وه‌ک یه‌که‌م سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان هه‌ڵبژێردرا‪ .‬دوه‌م جاریش له‌‪25‬ی ته‌موزی‬ ‫‪ 2009‬به‌شێوه‌ی راسته‌وخۆو له‌رێی سندوقه‌کانی ده‌نگدانه‌و‌ه‬ ‫به‌رێژه‌ی ‪%70‬ی ده‌نگی به‌شداربونی ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه بوه‌و‌ه‬ ‫به‌سه‌رۆکی هه‌رێم‪ .‬له‌‪30‬ی حوزه‌یرانی ‪ ،2013‬بۆ ماوه‌ی ‪ 2‬ساڵ‬ ‫پۆسته‌که‌ی بارزانی وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم‪ ،‬له‌الیه‌ن په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستانه‌و‌ه درێژکرایه‌وه‌‪ .‬ئێستا پرسیاره‌ک ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه دوای ‪20‬ی‬ ‫ئاب بارزانی له‌پۆستی سه‌رۆکایه‌تیدا ده‌مێنێته‌وه‌ یان نا؟‬ ‫له‌دایکبون‬ ‫مه‌سعود مسته‌فا بارزانی‪ ،‬له‌‪16‬ی ئابی‬ ‫‪ 1946‬له‌شاری مه‌هاباد‪ ،‬له‌سه‌رده‌می‬ ‫کۆماری کوردستان‌و ئه‌و رۆژه‌ی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستانی تێدا‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬له‌دایکبوه‌‪.‬‬ ‫شۆڕش‌و سیاسه‌ت‬ ‫له‌سه‌ره‌تای شۆڕشی ئه‌یلوله‌و‌ه‬ ‫تێکه‌ڵی کاری سیاسیی بوه‌و‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1970‬ئه‌ندامی تیمی‬ ‫کوردی بوه‌ که‌ گفتوگۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫حکومه‌تی عێراق کردوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫رێکه‌وتنی ئۆتۆنۆمی‪.‬‬ ‫کۆچی بارزانی باوک‬ ‫سااڵنی ‪ 1976‬تا ‪ 1979‬مه‌سعود بارزانی‬ ‫زۆربه‌ی کاته‌کانی له‌واڵتانی رۆژئاوا‬ ‫به‌سه‌ربردوه‌‪ ،‬تا ڕۆژی ‪1‬ی ئاداری ‪1979‬‬ ‫که‌ مسته‌فا بارزانی باوکی کۆچی دوایی‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئه‌م ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ئێران‪.‬‬

‫سه‌رۆکی پارتی‬ ‫له‌کۆنگره‌ی ‪9‬ی پارتی دیموکراتی کوردستان‪،‬‬ ‫له‌تشرینی دوه‌می ‪ ،1979‬بارزانی به‌سه‌رۆکی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫هه‌ڵده‌بژێردرێت‪ .‬به‌درێژایی ‪ 36‬ساڵ‌و تا ئێستاش‪،‬‬ ‫پارێزگاری له‌و پۆسته‌ حیزبییه‌ی کردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌ن‬ ‫له‌پاش ڕوخانی رژێمی سه‌ددام‌و دامه‌زراندنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫حوکمڕانی له‌‪31‬ی ته‌موزی ‪ ،2003‬بارزانی بو‌ه‬ ‫ئه‌ندام‌‌و دواتریش سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نه‌که‌‪.‬‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫بارزانی سه‌رۆکی یه‌کێک له‌پارت ‌ه‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانی شه‌ڕی ناوخۆی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان بوه‌‪ .‬ئه‌و‪ ،‬له‌گه‌رمه‌ی‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆو له‌‪31‬ی ئابی ‪1996‬‬ ‫بۆ ده‌رپه‌ڕاندنی هێزه‌کانی یه‌کێتی‬ ‫نیشتمانی له‌هه‌ولێر‪ ،‬په‌نای برد‌ه‬ ‫به‌ر رژێمی به‌عس‌و حکومه‌تی‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫دوای ڕاپه‌ڕین‬ ‫دوای راپه‌ڕینی به‌هاری ‪1991‬‬ ‫بارزانی گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ هه‌رێم‌و‬ ‫له‌نیسانی هه‌مان ساڵدا که‌ گفتوگۆی‬ ‫حیزبه‌کانی به‌ره‌ی کوردستانی‬ ‫له‌گه‌ڵ حکومه‌تی به‌غدا ده‌ستیپێکرد‪،‬‬ ‫بارزانی له‌چه‌ند خولێکی گفتوگۆکاندا‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی شاندی کوردیی کردوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ئاگاداریەک سەبارەت بە شوقەی مامۆستایانی زانکۆ‬ ‫ئۆفەری تایبەت بۆ مامۆستایانی زانکۆ لە شوقەکانی قەیوان سیتی دوو ئەمرۆ ‪ 2015-5-24‬چوار رۆژ تێپەراندوە‬ ‫بەشێک لە مامۆستایانی بەرێز بە هۆی تاقیکردنەوەکانەوە لەم ئۆفەرە ئاگادار نەبوون یاخود دەرفەتیان نەبوە سەردان بکەن هەربۆیە لێرەوە‬ ‫پێیان را دەگەیەنین کە ئوفەرەکە ‪ 12‬رۆژ بەردەوام دەبێت و رۆژانە (‪ )5:00 _ 8:30‬دەتوانن س����ەردانمان بکەن وە بۆ زانیاری هەموو الیەک‬ ‫ئەم شوقانە هیچ پەیوەندیەکیان بە سوود مەند بونەوە نیە ‪.‬‬ ‫ش����ایەنی باسیش����ە ئیدارەی قەیوان سیتی ژمارەیەکی دیاری کراو ش����وقەی تەواوکراوی وەک ئۆفەر تایبەت بە مامۆستایانی زانکۆ پێشکەش‬ ‫کردوەبە قیس����تی درێژ خایەن لە پێش����ەکی ‪ ٢٧٥٠٠$‬بیست و حەوت هەزار و پێنس����ەد دۆالر دەست پێ دەکات کەبەجوانترین و باشترین‬ ‫کواڵیتی سەردەم دروست کراوە‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بەم ژمارە تەلەفۆنەوە‬ ‫‪ 07708600002‬ئیدارەی قەیوان سیتی‬