ژماره‌ 486

‫ریکالم‬

‫ئه‌فسه‌رێكی كورد‬ ‫لیوایه‌كی‌ حه‌شدی‌‬ ‫شه‌عبی‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫دروستده‌كات‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)486‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/7/7‬‬

‫لەپیرۆزکردنی‬ ‫دەق‌و کەس‬ ‫بۆ پیرۆزکردنی‬ ‫ژیان‬

‫‪14‬‬

‫سەرۆکی من‬ ‫بارزانی‬

‫پریامکۆڤ‬ ‫دۆست یان ناحه‌زی‬ ‫کورد بو؟‬

‫كێ‌ ده‌بێته‌ سه‌رۆك؟‬ ‫ی نیو سه‌ده‌ی‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ كورد‬ ‫ی سیاسی‌‬ ‫له‌سه‌ر بڕیار ‌‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫له‌شه‌ش مانگی رابردودا‬ ‫‪ 5‬ده‌وڵه‌مه‌ند خۆیان‬ ‫كوشتوه‌‬

‫‪12‬‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫فه‌رمانبه‌ری بندیواری ئێرانی‌و سودانی‌و لیبی ئاشکرا ده‌بن‬

‫"فه‌رمانبه‌ری ‪ 5‬موچه‌ هه‌بوه‌"‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی ئ���ه‌و ڕێوش���وێنه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارای���ی گرتویه‌تییه‌ به‌ر بۆ‬ ‫نه‌هێش���تنی فه‌رمانبه‌ران���ی بندیوارو‬ ‫وه‌هم���ی‪ ،‬ده‌رکه‌وتو‌ه ک���ه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تاندا چه‌ندین هاواڵتی بیانیی‬ ‫ئێران���ی‌و س���ۆدانی‌و لیبی له‌لیس���تی‬

‫موچه‌خۆرانی بندیواردا بون‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫که‌سی تێدابوه‌ "پێنج موچه‌ی هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫ئ���اگادار له‌وه‌زاره‌تی دارایی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫ک���ه‌ وه‌زاره‌ته‌که‌ی���ان "پرۆس���ه‌یه‌کی‬

‫چاکسازیی" ده‌ست پێکردوه‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫هه‌مو ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ ئاش���کرا بکات‬ ‫که‌ بندی���وارن‪ ،‬له‌و چوارچێوه‌یه‌ش���دا‬ ‫چه‌ندین "گه‌نده‌ڵیی" گه‌وره‌ ئاشکرابون‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ چه‌ندین هاواڵتی بیانیی ئێرانی‌و‬ ‫سۆدانی‌و لیبی که‌ وه‌ک هاواڵتی هه‌رێمی‬

‫کوردس���تان موچه‌یان ب���ۆ بڕاوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ده‌وامیان نه‌کردوه‌و له‌الیه‌ن‌کابینه‌کانی‬ ‫پێش���وی حکومه‌ت���ه‌و‌ه دامه‌زرێنراون‌و‬ ‫هه‌مو پله‌کانیان تێدابوه‌‪ ،‬له‌پله‌یه‌که‌وه‬ ‫‌بۆ راوێ���ژکارو به‌ڕێوه‌به‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫جێبه‌جێکار‪.‬‬

‫جگ���ه‌ له‌بڕین���ی موچ���ه‌ی ئ���ه‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ه‌ی زی���اد له‌موچه‌یه‌کیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ه���اوکات س���ه‌دان فه‌رمانبه‌ری‬ ‫دیکه‌ی بن دیوار گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه‌و ناچار‬ ‫به‌دوامک���ردن کراون‪ ،‬به‌و هۆیه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫"وه‌زاره‌ت���ی دارایی زیات���ر له‌‪ 10‬هه‌زار‬

‫موچه‌خ���ۆر که‌می کردوه‌و له‌ئێس���تادا‬ ‫مانگان��� ‌ه زیات���ر ل ‌ه ‪ 1‬ملی���ار دینار بۆ‬ ‫خه‌زێنه‌ی گشتیی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫نێچیرڤان ئه‌وه‌ی ده‌ستنه‌که‌وت له‌سلێمانی به‌دوایدا ده‌گه‌ڕا‬

‫‪3‬‬

‫پارتی‪ :‬مانه‌وه‌ی بارزانی الی الیه‌نه‌کانی تر ره‌تکراوه‌ نییه‌‬

‫‪2‬‬ ‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫فه‌رمانبه‌ری بندیواری ئێرانی‌و سودانی‌و لیبی ئاشکرا ده‌بن‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و ڕێوشوێنه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی گرتویه‌تییه‌ به‌ر بۆ‬ ‫نه‌هێشتنی فه‌رمانبه‌رانی بندیوارو‬ ‫وه‌همی‪ ،‬ده‌رکه‌وتوه‌ که‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردستاندا چه‌ند هاواڵتی بیانیی‬ ‫ئێرانی‌و سۆدانی‌و لیبی له‌لیستی‬ ‫موچه‌خۆرانی بندیواردابون‌و هه‌روه‌ها‬ ‫که‌سی وه‌های تێدابوه‌ "پێنج موچه‌ی‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌کی ئاگادار له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌ وه‌زاره‌ته‌که‌یان‬ ‫"پرۆس���ه‌یه‌کی چاکس���ازیی" ده‌س���ت‬ ‫پێک���ردوه‌و ده‌یه‌وێ���ت هه‌م���و ئ���ه‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ه‌ ئاش���کرا ب���کات ک���ه‌‬ ‫موچه‌خۆرن به‌اڵم ده‌وام ناکه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌"بن دیوار" ناسراوه‌‪.‬‬

‫ئاماری جیاواز‬ ‫له‌باره‌ی ژماره‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‬ ‫شه‌هیده‌کانه‌وه‌‬ ‫باڵوده‌کرێته‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای شه‌ڕی داعشه‌وه‌‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‌ چه‌ن���د جارێ���ک‬ ‫به‌فه‌رمیی ژماره‌ی ش���ه‌هیدو برینداره‌کانی‬ ‫راگه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم جگه‌ له‌وه‌زاره‌ت له‌چه‌ند‬ ‫الیه‌نێک���ی دیک���ه‌وه‌ ژم���اره‌ی جی���اوازی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ش���ه‌هیده‌کان باڵوده‌کرێته‌وه‌و‬ ‫ئه‌مینداری گشتیی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌ ئ���ه‌وان ته‌نها الیه‌نی‬ ‫رێگه‌پێ���دراون ب���ۆ راگه‌یاندن���ی ئاماری‬ ‫شه‌هیدان‌و بریندارانی پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬له‌گه‌ڵ س���اردبونه‌وه‌ی‬ ‫به‌ره‌کانی ش���ه‌ڕی پێش���مه‌رگه‌و داعش‌و‬ ‫که‌مبونه‌وه‌ی ژم���اره‌ی قوربانیانی رۆژانه‌‪،‬‬ ‫ئاماری جیاواز له‌باره‌ی ژماره‌ی شه‌هیدانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌ باڵوده‌کرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نوێترین راگه‌یاندن���ی فه‌رمیی وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌‪15‬ی حوزه‌یرانی ئه‌مساڵدا‬ ‫بو‪ ،‬کاتێ���ک له‌کۆنگره‌یه‌کی رۆژنامه‌وانییدا‬ ‫رایانگه‌یان���د "ه���ه‌زار‌و ‪ 118‬پێش���مه‌رگه‌‬ ‫له‌ ش���ه‌ڕی داعشدا ش���ه‌هید بون‌و شه‌ش‬ ‫هه‌زارو ‪ 724‬پێش���مه‌رگه‌ش له‌و شه‌ڕانه‌دا‬ ‫برینداربون‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ چاره‌نوسی‌‬ ‫‪ 45‬پێشمه‌رگه‌ش نادیاره‌"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تای ئه‌م مانگه‌دا مستەفا سەید‬ ‫ق���ادر‪ ،‬وەزیری پێش���مەرگەی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬به‌ئاژانسی ئه‌نادۆڵی‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ که‌ هەزارو ‪ 212‬پێش���مەرگە‬ ‫لەشەڕی داعشدا شەهیدبون‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر چه‌ند رۆژێکی که‌م دوای ئه‌و‬ ‫لێدوانه‌‪ ،‬راوێژکاری ئه‌نجومه‌نی ئاسایش���ی‬ ‫هه‌رێم���ی کوردس���تان‪ ،‬مه‌س���رور بارزانی‬ ‫له‌چاوپێکه‌وتنێکی���دا له‌گه‌ڵ وێبس���ایتی‬ ‫مۆنیته‌ر رایگه‌یاند که‌ ژماره‌ی ش���ه‌هیدانی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ گه‌یش���توه‌ته‌ ه���ه‌زارو ‪280‬‬ ‫ش���ه‌هید‪ .‬له‌کاتێک���دا ل���ه‌و ماوه‌یه‌دا هیچ‬ ‫ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌یه‌کی دیار له‌نێوان پێشمه‌رگه‌و‬ ‫چه‌کدارانی داعشدا ڕوی نه‌داوه‌ تا ژماره‌ی‬ ‫ش���ه‌هیده‌کان به‌و ش���ێوه‌یه‌ به‌رزببێته‌وه‌و‬ ‫هێنده‌ جیاوازی دروست بکات له‌نێوان دو‬ ‫ژماره‌که‌ی وه‌زیری پێشمه‌رگه‌و راوێژکاری‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی هه‌رێم‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئه‌مین���داری گش���تیی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬جه‌ب���ار ی���اوه‌ر‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د که‌ ته‌نه���ا الیه‌نی‬ ‫ڕێگه‌پێدراوو په‌یوه‌ندی���دار بۆ راگه‌یاندنی‬ ‫ئاماری شه‌هیدان‌و بریندارانی پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وتی "وه‌زاره‌ت‬ ‫رۆژانه‌ له‌الیه‌ن میحوه‌ره‌کانه‌وه‌ له‌بارودۆخ‌و‬ ‫ژم���اره‌ی قوربانیان ئ���اگادار ده‌کرێته‌وه‌و‬ ‫ئێمه‌ش الی خۆمان تۆماری ده‌که‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی به‌وه‌کرد که‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ش ناو به‌ناو ئ���ه‌و ئامارانه‌ بۆ‬ ‫راگه‌یاندن‌و رای گش���تیی به‌ش���ێوه‌یه‌کی‬ ‫فه‌رمیی ئاشکرا ده‌کات‪.‬‬ ‫یه‌که‌م باڵوکردنه‌وه‌ی ئاماری قوربانیانی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌ش���ه‌ڕی داعش���دا له‌رۆژی‬ ‫‪4‬ی ش���وباتی ‪2015‬دابو‪ ،‬ک���ه‌ له‌و کاته‌دا‬ ‫به‌پێی ئاماره‌که‌ی وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌‬ ‫‪ 999‬ش���ەهیدو ‪ 4596‬بریندار له‌ریزه‌کانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا هه‌بون‪.‬‬

‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ که‌ نه‌یویست ناوی‬ ‫باڵوبکرێته‌وه‌ ئاش���کرای ک���رد که‌ له‌و‬ ‫پرۆسه‌یه‌دا بۆیان ده‌رکه‌وتوه‌ که‌ له‌شاری‬ ‫هه‌ولێرو س���لێمانی چه‌ندین هاواڵتی‬ ‫بیانیی ئێرانی‌و س���ۆدانی‌و لیبی‪ ،‬وه‌ک‬ ‫هاواڵتی هه‌رێمی کوردستان موچه‌یان‬ ‫بۆ بڕابویه‌وه‌و ده‌وامیان نه‌کردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ به‌شێوه‌ی جیایا له‌کابینه‌کانی‬ ‫پێش���و دامه‌زرێنراون‌و هه‌مو پله‌کانیان‬ ‫تێدابوه‌‪ ،‬له‌پله‌ یه‌ک���ه‌وه‌ بۆ راوێژکارو‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری جێبه‌جێکار‪،‬‬ ‫"دوابه‌دوای ئاشکرابونیش���یان موچه‌ی‬ ‫سه‌رجه‌میان بڕدراوه‌"‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ پێش���تر‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی حیزبه‌کانه‌وه‌ دامه‌زرێنرابون‌‬ ‫به‌ب���ێ ئه‌وه‌ی ده‌وامی حکومیی بکه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌دام���ه‌زراوه‌و ئۆرگان���ی ئه‌و‬ ‫حیزبان���ه‌دا کاریان کردوه‌و له‌لیس���تی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی بێ ده‌وامدا ئاشکرابون‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ نمونه‌یه‌کی هێناوه‌یه‌‪،‬‬

‫"که‌ناڵێک���ی ته‌له‌فزیۆنی���ی حیزبێکی زیات���ر له‌‪ 10‬هه‌زار موچ���ه‌ خۆر که‌می‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار ته‌نها یه‌ک وێنه‌گر ناوی له‌و کردوه‌و له‌ئێس���تادا مانگان���ه‌ زیاتر ل ‌ه‬ ‫لیس���ته‌دا نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌وانی دیکه‌ هه‌موی ‪ 1‬ملی���ار دینار بۆ خه‌زێنه‌ی گش���تیی‬ ‫فه‌رمانبه‌ری "بندیوار"بون‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ئ���ه‌و رێکاران���ه‌ی‬ ‫هه‌موی���ان ناچارک���راون بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی‪ ،‬گه‌نجینه‌کان���ی‬ ‫فه‌رمانگه‌کان‌و ده‌وام بکه‌ن"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌موچه‌خۆی بندیوار‪ ،‬هاوکات هه‌ولێ���ر هه‌ڵوه‌ش���ێندرایه‌وه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی رێکاری یاس���ایی س���ه‌رچاوه‌که‌ "گه‌نجینه‌کان���ی هه‌ولێر‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌شدا کردوه‌ که‌ زیاد هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی شوێنیک‬ ‫له‌موچه‌یه‌کی���ان هه‌بوه‌و له‌و میانه‌یه‌دا بو بۆ که‌سانی بندیوار‪ ،‬دواتر ده‌ستکرا‬ ‫به‌سلێمانی‌و شوێنی دیکه‌ش ماوه‌"‪.‬‬ ‫زیاد له‌هه‌زار که‌س فه‌سڵ کراون‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌ش کرد که‌‬ ‫به‌وته‌ی سه‌رچاوه‌که‌‪ ،‬له‌لیسته‌کاندا‬ ‫"که‌س���ی وای تێداب���وه‌ ‪ 5‬موچ���ه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی به‌و ش���ێویه‌ له‌ڕابردودا‬ ‫هه‌ب���وه‪ ،‬بۆ نمون���ه‌ رۆژنامه‌نوس���ه‌و دامه‌زراون‪ ،‬پش���کی هه‌مو حیزبه‌کانی‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی ش���ه‌هیدان موچه‌خۆره‌‪ ،‬تێداب���وه‌ به‌یه‌کێت���ی‌و پارتی‌و گۆڕان‌و‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی رێکخراوه‌کان پله‌ی حیزبه‌کانی دیکه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و قس���انه‌ی‪‎‬ده‌وترێت‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری جێبه‌جێ���کاری هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫که‌‌ وه‌زیری دارای���ی ژماره‌یه‌ک کادری‬ ‫ئێستاش له‌ئه‌مریکایه‌"‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی ئه‌و رێکارانه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها یه‌کێتی‌و گۆڕانی کردوه‌ته‌ فه‌رمانبه‌ری‬ ‫له‌موچه‌خۆران���ی وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی حکومه‌ت‪ ،‬ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ رایگه‌یاند‬

‫که‌ ئه‌وه‌ هه‌مان رێکاربوه‌ که‌ پێش���تر‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر گیراوه‌ته‌ به‌رو ئێس���تاش‬ ‫له‌سلێمانی ده‌ستیێکردوه‌‪" ،‬له‌سلێمانی‬ ‫‪ 5‬هه‌زار فه‌رمانبه‌ر که‌ سه‌ر به‌وه‌زاره‌ت‬ ‫بون‪ ،‬ئێس���تا ‪ 3760‬که‌س ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانی دیکه‌ هه‌موی بندیوارو که‌سانی‬ ‫بیانیی بون"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وتیش���ی " ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫دامه‌زران���دن ن���ه‌ک وه‌زی���ری دارایی‪،‬‬ ‫به‌ڵکو جێگری س���ه‌رۆکی حکومه‌تیش‬ ‫ناتوانێ���ت‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌وه‌ ته‌نها له‌توانای‬ ‫س���ه‌رۆکی حکومه‌تدایه‌‪ .‬ئه‌وه‌شی که‌‬ ‫باڵوکراوه‌ت���ه‌وه‌ دامه‌زران���دن نه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو گواستنه‌وه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها رایگه‌یاند که‌ ئه‌و که‌س���انه‌‬ ‫دانه‌مه‌زر‌ێنراون‪ ،‬به‌ڵکو گواستراونه‌ته‌وه‌‬ ‫"به‌ڵگه‌نام���ه‌ی دامه‌زران���دن ده‌بێ���ت‬ ‫بنوس���رێت "بڕیارماندا به‌دامه‌زراندن"‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ نوس���راوه‌ "بڕیارماندا‬ ‫به‌گواستنه‌وه‌ی راژه‌کانیان"‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی به‌وه‌شکرد که‌ ئه‌و‬ ‫"چاکس����ازیانه‌" ته‌نها رێکخراوه‌کان‌و‬ ‫گه‌نجین����ه‌کان ناگرێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫پێشتر گومرگی ئیبراهیم خه‌لیلیشی‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌‪" ،‬له‌گومگ����ری ئیبراهیم‬ ‫خه‌لی����ل ته‌نه����ا ب����ۆ مانگ����ی ئادار‬ ‫نزیک����ه‌ی ‪ 10‬هه‌زار "لێخۆش����بونی‬ ‫گومرگیی" هه‌ب����وه‌‪ ،‬وه‌زیری دارایی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی به‌خش����ینی گومرگی لێ‬ ‫س����ه‌ندونه‌ته‌وه‌‪ ،‬راس����ته‌ به‌شێکی‬ ‫به‌یاس����ا به‌خش����راوه‌‪ ،‬به‌اڵم که‌سی‬ ‫نایاسایی‌و بازرگانیشی تێدابوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوبه‌ری گومرگانه‌ش����ی که‌ باش‬ ‫نه‌بون‪ ،‬البراون"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وان����ه‌ش‪ ،‬وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫ده‌یه‌وێ����ت له‌رێی به‌ئه‌لکترۆنیکردن‌و‬ ‫دابه‌شکردنی موچه‌ له‌ڕێی سیستمی‬ ‫بانکییه‌وه‌ هه‌مو ئه‌و که‌سانه‌ی دیکه‌‬ ‫ئاشکرابکات که‌ زیاد له‌موچه‌یه‌کیان‬ ‫هه‌یه‌ یاخود فه‌رمانبه‌ری بندیوارن‪.‬‬

‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬پێشنیاری‌ مانه‌وه‌ ‌ی بارزانی‌ له‌ال ‌ی الیه‌نه‌كان ره‌تكراو‌ه نیه‌‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ ،‬ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫وه‌فدی‌ ئه‌و حزبه‌ بۆ دانوستان‬ ‫له‌باره‌ی‌ پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪" ،‬پێشنیاری‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ بۆ دو ساڵی‌ دیكه‌ له‌الی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان ره‌تكراوه‌ نیه‌"‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"هه‌ندێك تایبه‌تمه‌ندی‌ له‌نێوان ئێمه‌و‬ ‫برایان ‌ی یه‌كگرتودا هه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی‌ بۆچ���ی‌ له‌یه‌كگرتوه‌وه‌‬ ‫ده‌ستی‌ به‌دانوستانه‌كان كرد؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬ئه‌مه‌ شتێكی‌ ئاساییه‌و‬ ‫ره‌نگه‌ له‌گۆڕان‌و یه‌كێتیش���ه‌وه‌ ده‌ستمان‬ ‫پێبكردای���ه‌‪ ،‬هه‌م���ان پرس���یار ده‌ب���و‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم نایش���ارینه‌وه‌ كه‌ پارت���ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ڕوانگه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌ دوقۆڵیه‌كانیشه‌وه‌‬ ‫س���ه‌یریبكات‪ ،‬هه‌ندێ���ك تایبه‌تمه‌ن���دی‌‬ ‫له‌نێوان ئێمه‌و برایانی‌ یه‌كگرتودا هه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌و خولی‌ دانوس���تانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كان كردت���ان‪ ،‬پارتی‌ چی‌‬ ‫ده‌ستكه‌وت؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬گه‌وره‌ترین ده‌ستكه‌وت‬ ‫ئه‌وه‌ بو كه‌ پارتی‌ ئه‌و دیواره‌ی‌ تێكشكاند‬ ‫كه‌ چه‌ند رۆژێك بو له‌نێوه‌نده‌ جیاجیاكان‬ ‫باسی‌ لێوه‌ده‌كراو گوایه‌ ئێمه‌ گه‌یشتبینه‌‬ ‫بنبه‌س���ت‪ .‬ئه‌م پرسه‌ به‌زۆرینه‌و كه‌مینه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رنابێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ به‌ده‌س���تمان‬ ‫ك���ه‌وت ئه‌وه‌ی���ه‌ وێ���ڕای‌ جیاوازی���ی‌‬ ‫بیروبۆچونه‌كان له‌ش���ێوازیی‌ رێككه‌وتن‪،‬‬ ‫كۆده‌نگییه‌ك هه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌بێت ئه‌م‬

‫دڵشاد شه‌هاب‬ ‫پرسه‌ به‌سازان‌و به‌لێكتێگه‌یشتن له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان چاره‌سه‌ربكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌چوار الیه‌نه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كه‌‪،‬‬ ‫كامی���ان بیروبۆچونیان له‌پارتیه‌وه‌ نزیك‬ ‫بو؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬ره‌نگه‌ له‌بیروبۆچوندا‬ ‫الیه‌نێك مرونه‌تی‌ زۆرتر بوبێت له‌هه‌ندێك‬ ‫الیه‌نی‌ تر‪ .‬به‌اڵم ئێمه‌ هیچ داواكارییه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تم���ان له‌هی���چ الیه‌نێك���ی‌ تایبه‌ت‬ ‫نه‌ب���وه‌و ویس���تومانه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌مویان‬ ‫بگه‌ین ‌ه ده‌ره‌نجام‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌و چوار الیه‌ن���ه‌ داواكاریی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌بو له‌پارتی‌؟‬ ‫دڵشاد ش���ه‌هاب‪ :‬به‌ڵێ‌ داواكارییه‌كه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌دا بو كه‌ تێڕوانین���ك هه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫سیس���تمی‌ حوكمڕان���ی‌ په‌رله‌مانی‌ بێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌و خاڵ���ه‌دا هه‌مومان كۆكی���ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سه‌ر شێوازی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ئێمه‌ ده‌ڵێین شێوازی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬بڕیار له‌وه‌ نادات سیستم‬ ‫په‌رله‌مانیه‌ یاخ���ود نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێوه‌ری‌‬ ‫دیكه‌ ه���ه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی���ش‪ ،‬ئێم���ه‌ ده‌ڵێین‪،‬‬ ‫فه‌رمون ب���ا ده‌س���ه‌اڵته‌كان له‌به‌رچاوی‌‬ ‫خۆم���ان دابنێی���ن‌و گفتوگۆی‌ له‌س���ه‌ر‬

‫بكه‌ین‪ .‬به‌اڵم خاڵێكی‌ جیاوازیی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئایا له‌ژێر فش���ارو هه‌ڵچونێكی‌ سیاسی ‌ی‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئێستا له‌ئارادایه‌‪ ،‬ده‌توانرێت‬ ‫هه‌مواری‌ یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ بكرێت‪،‬‬ ‫یاخود بۆ هه‌تاهه‌تایه‌ له‌ناو ده‌س���توردا‬ ‫ئه‌م���ه‌ جێگیربكه‌ی���ن؟ بۆی���ه‌ پێمانوایه‌‬ ‫رێگه‌ی‌ دوه‌م گونجاوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا وه‌فده‌كه‌ی‌ پارتی‌ به‌ده‌ستی‌‬ ‫به‌تاڵ له‌سلێمانیه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ هه‌ولێر؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫شتی‌ له‌وشێوه‌یه‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌هی���چ كام له‌كۆبونه‌وه‌كاندا‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ گۆڕان بێئومێدیتان پێوه‌دیار‬ ‫نه‌بو‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫دڵشاد ش���ه‌هاب‪ :‬هۆكاره‌كه‌ له‌وه‌ بو‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئێمه‌ تێده‌گه‌ین ئه‌م پرس���ه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌هه‌موم���ان چاره‌س���ه‌ربكرێت‪ ،‬به‌ته‌نها‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌ كێشه‌ی‌ پارتی‌ نیه‌‪ ،‬كێشه‌ی‌‬ ‫هه‌مو كوردس���تانه‌‪ ،‬هه‌مو الیه‌نه‌كانیش‬ ‫به‌قه‌ب���اره‌ی‌ خۆی���ان به‌رپرس���یارێتیان‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش وه‌ك‬ ‫هێ���زی‌ دوه‌م له‌كوردس���تان‪ ،‬به‌قه‌باره‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ به‌رپرس���یارێتی‌ له‌س���ه‌ره‌‪.‬‬ ‫بۆچونێكیش هه‌یه‌ كه‌ موماره‌س���ه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌ بۆ چاره‌سه‌ر بخرێته‌گه‌ڕ‪،‬‬ ‫نه‌ك خوانه‌خواس���ته‌ وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫كێشه‌یه‌ك له‌نێوان ئێمه‌و گۆڕاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌گ���ه‌ڵ گ���ۆڕان باس���تان‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ دوقۆڵ���ی‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فاو مه‌سعود بارزانی‌ كرد؟‬ ‫دڵش���اد ش���ه‌هاب‪ :‬له‌وێدا باس نه‌كرا‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و به‌ڕێزانه‌ كۆببنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ هیوادارین ده‌ره‌نجامی‌ چاره‌سه‌ره‌كان‬ ‫به‌وه‌ش بگات‪.‬‬

‫به‌نزین ‌ی ئیماراتیش نه‌یتوانی‌ سه‌ره‌ ‌ی‬ ‫به‌نزینخانه‌كان كورتبكاته‌وه‌‬ ‫‌ئه‌گه‌رچ����ی‌ چاوه‌ڕوانده‌ك����را له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌یشتنی‌ به‌نزینی‌ ئیماراتی‌‪ ،‬قه‌یران ‌‬ ‫ی‬ ‫سوته‌مه‌نی‌‌و به‌نزین له‌هه‌رێم به‌گشتیی‌‌و‬ ‫سلێمانی‌ به‌تایبه‌تی‌ چاره‌سه‌ربكرێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم دوای‌ تێپه‌ڕبون����ی‌ هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫به‌س����ه‌ر ئه‌و هه‌ن����گاوه‌دا‪ ،‬س����ه‌ره‌ی‌‬ ‫ش����ۆفێران له‌به‌نزینخانه‌ حكومیه‌كان‬ ‫درێژتربون‪ ،‬كورت نه‌بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‪ ،‬س����لێمانی‪ :‬له‌هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬دو پااڵوگه‌ی‌ ره‌س����می‌‬ ‫ب����ۆ به‌رهه‌مهێنان����ی‌ به‌نزی����ن هه‌ن‪،‬‬ ‫پااڵوگه‌ی‌ كه‌ڵه‌ك له‌هه‌ولێر‌و پااڵوگه‌ی‌‬ ‫بازی����ان له‌س����لێمانی‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ ناتوانێت پێداویستی‌ خه‌ڵك‬ ‫پڕبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ واده‌ی‌ كۆتای����ی‌ هاتن����ی‌‬ ‫قه‌یران����ی‌ س����وته‌مه‌نی‌‌و به‌نزی����ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ش����اری‌ س����لێمانی‌‪ ،‬ته‌ها‬ ‫زه‌نگه‌ن����ه‌ بریكاریی‌ وه‌زیری‌ س����امانه‌‬ ‫سروش����تیه‌كانی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند‪" ،‬نازانم‪ ،‬كاتێك‬ ‫دۆخه‌كه‌ ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌ كه‌ به‌نزین‬ ‫به‌نرخ����ی‌ ب����ازاڕ بفرۆش����رێت‪ ،‬وات����ه‌‬ ‫له‌بازاڕه‌كانی‌ جیه����ان لیتری‌ به‌چه‌ند‬ ‫ب����و‪ ،‬له‌به‌نزینخانه‌كانی����ش به‌و نرخه‌‬

‫بفرۆشێرێت"‪.‬‬ ‫هاوكات شێركۆ جه‌وده‌ت‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫لیژنه‌ی‌ وزه‌و س����امانه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬كێشه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ ت����ۆ پااڵوتگ����ه‌ی‌ نه‌وت����ی‌ خۆت‬ ‫نه‌بو‪ ،‬ناتوانیت ئه‌و‪%40‬ی‌ كورتهێنانه‌‬ ‫له‌پێویس����تی‌ خه‌ڵ����ك له‌به‌نزین دابین‬ ‫بكه‌ی����ت‪ ،‬پااڵوگه‌ش س����اڵێك تا دو‬ ‫ساڵی‌ پێده‌چێت"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ شێركۆ‪" ،‬پااڵوتگه‌ی‌ بازیان‬ ‫‪%50‬ی‌ پێداویستی‌ به‌نزینی‌ پارێزگای‌‬ ‫س����لێمانی‌ دابینده‌كات‌و حكومه‌تیش‬ ‫ده‌ڵێت م����ن پاره‌م نه‌م����اوه‌ به‌نزینی‌‬ ‫پێبك����ڕم‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌بێ����ت له‌رێگه‌ی‌‬ ‫بازرگانه‌كان����ه‌وه‌ كورتهێنان����ه‌كان‬ ‫پڕبكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ه����ۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ به‌وشێوه‌یه‌ی‌ سلێمانی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫ج����ه‌وده‌ت وتی‌‪" ،‬پااڵوگ����ه‌ی‌ كه‌ڵه‌ك‬ ‫پێداویس����تیه‌كانی‌ پارێ����زگای‌ هه‌ولێر‬ ‫پڕده‌كاته‌وه‌و له‌دهۆكیش كێشه‌ هه‌یه‌‬ ‫چونكه‌ نه‌پااڵوگ����ه‌ی‌ لێیه‌و نه‌خه‌زانی‌‬ ‫گه‌وره‌"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ س����امانه‌ سروش����تیه‌كان‬

‫وه‌ك هه‌نگاوێ����ك ب����ۆ خاوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌ی‌ سوته‌مه‌نی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫به‌خش����یه‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێ����زگاكان‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ خۆی����ان به‌ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫بارزگانان سوته‌مه‌نی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ بهێنن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌‬ ‫ده‌ڵێت‪" ،‬كاتێك ده‌س����ه‌اڵتیان داوه‌ته‌‬ ‫ئێم����ه‌‪ ،‬كه‌ فلس����ێكمان پ����ێ نیه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانه‌كه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌ردار قادر‪ ،‬جێگری‌ پارێزگاری‌‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬كه‌ چه‌ن����د رۆژ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫باس����یان له‌چاره‌سه‌ری‌ قه‌یرانه‌كه‌ كرد‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌یش����تنی‌ به‌نزینی‌ ئیماراتی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پاش گه‌یش����تنی‌ به‌نزینه‌كه‌ش‪،‬‬ ‫س����ه‌ره‌ی‌ به‌نزینخان����ه‌كان درێژت����ر‬ ‫بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كورتتر نه‌بوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ردار ده‌ڵێت‪" ،‬م����ن‌و پارێزگار‬ ‫نه‌ پاره‌مان پێیه‌و نه‌ فلسێكیش����مان‬ ‫له‌به‌رده‌سته‌‪ ،‬تا بچین به‌نزین بكڕین‌و‬ ‫لیتری‌ بیده‌ین به‌‪ 700‬دینار‪ .‬له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌رهه‌م����ی‌ پااڵوگه‌كه‌ی‌ كه‌ڵه‌ك زیاتره‌‬ ‫له‌پااڵوگه‌كه‌ی‌ بازیان كه‌ به‌رهه‌مه‌كانی‌‬ ‫ب����ۆ س����لێمانیه‌‪ .‬له‌هه‌ولێ����ر پاره‌یان‬ ‫به‌ده‌س����ته‌وه‌یه‌و ئێمه‌ به‌ده‌ستمانه‌وه‌‬ ‫نیه‌"‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ به‌ج���ددی‌ هه‌وڵی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ بارزانی‌ بۆ ماوه‌ی‌ دو س���اڵی‌‬ ‫دیكه‌ بمێنێته‌وه‌؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كه‌ین چی‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن؟ نه‌هه‌ڵبژاردن ده‌كرێت‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ئاس���انی‌ رێكه‌وتنیش له‌سه‌ر هه‌مواری‌‬ ‫یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ل���ه‌م بارودۆخه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌دا نه‌كرێت‪ ،‬له‌ده‌ره‌نجامدا وه‌ك‬ ‫پێویستی‌ ئه‌م قۆناغه‌ی‌ ئێستا تێیداین‌و‬ ‫وه‌ك چاره‌س���ه‌رێك بۆ قۆناغه‌كه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫به‌ئاش���كرا ئه‌وه‌م���ان وت���وه‌و له‌الیه‌ن‬ ‫الیه‌نه‌كانه‌وه‌ پێشنیارێكی‌ ره‌تكراوه‌ نیه‌و‬ ‫جێگه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌سه‌ری‌ بدوێین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌به‌رامبه‌ر مانه‌وه‌ی‌ بارزانی‌‪،‬‬ ‫پارت���ی‌ رازیی���ه‌ سیس���تمه‌كه‌ بكرێت���ه‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌وش���ێوه‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬خۆمان له‌سه‌ر هه‌بونی‌‬ ‫سیس���تمی‌ په‌رله‌مانی���ن‌و به‌ڵ���ێ‌ پارتی‌‬ ‫ئاماده‌یه‌‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی الیه‌نه‌كان دڵنیابن‬ ‫ك���ه‌ سیس���تمه‌كه‌ په‌رله‌مانی���ه‌‪ ،‬بون‌و‬ ‫چه‌ندێتی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫پێوه‌ره‌‪ ،‬ئێمه‌ ئاماده‌ین له‌سه‌ر ئه‌مه‌ش‬ ‫قس���ه‌بكه‌ین‌و مرونه‌تیش���مان ده‌رحه‌قی‌‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێت بااڵنس���ی‌ هێز‬ ‫له‌نێوان سێ‌ سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌دا هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���وربونی‌ پارتی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫مان���ه‌وه‌ی‌ بارزان���ی‌ له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌ڕاگرتن���ی‌ بااڵن���س له‌ناو‬ ‫بنه‌ماڵه‌دا؟‬ ‫دڵش���اد ش���ه‌هاب‪ :‬نه‌خێ���ر هی���چ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ب���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌وه‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬خۆش���به‌ختانه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ناو ئه‌م‬ ‫بنه‌ماڵه‌یدا جێگه‌ی‌ هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌‬

‫وه‌ك به‌رپرس���یارێتی‌ مێژوی���ی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫ته‌نها پاراستنی‌ بارودۆخی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ بۆچی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت هه‌فته‌ی���ه‌ك پۆس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫جێده‌هێڵێت‌و خه‌ریكی‌ دانوستان ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م پۆسته‌؟‬ ‫دڵش���اد ش���ه‌هاب‪ :‬چونكه‌ ئه‌م پرسه‌‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ نێ���وان حزب���ه‌كان‬ ‫ده‌رچوه‌و بوه‌ته‌ پرس���ێكی‌ گش���تگیر‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس���تانیش ئه‌م پرس���ه‌یان‬ ‫به‌الوه‌ گرنگه‌‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌وه‌ش���دا سه‌رۆكی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ئیش���ه‌كانی‌ خۆی‌ ك���ردوه‌و‬ ‫رۆژان���ه‌ كاروباره‌كانی‌ خۆی‌ به‌ئاس���ایی‌‬ ‫راده‌په‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت هی���چ كات وه‌ك‬ ‫ئێس���تا پارتی‌ ته‌ریك نه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬هه‌ست‬ ‫به‌شتێكی‌ له‌مجۆره‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬نه‌خێر هه‌رگیز‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫بڕوامان به‌پرۆس��� ‌هی‌ دیموكراسی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ پێم���ان ناخۆش���ه‌ له‌به‌ر‬ ‫خ���ودی‌ پارت���ی‌ نی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫سیس���تمی‌ به‌ڕێوه‌بردن له‌هه‌رێم له‌سه‌ر‬ ‫ته‌وافوق دروستبوه‌و بیركردنه‌وه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رێژه‌یه‌كی‌ ‪ 49‬به‌ ‪ 51‬گۆڕینی‌ سیستمی‌‬ ‫حوكمڕان���ی‌ دروس���ت ده‌بێ���ت‪ ،‬پێمان‬ ‫وانی���ه‌ هه‌نگاوێكی‌ س���ه‌ركه‌وتو ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆنمونه‌ له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دو كه‌س���ه‌ی‌ ئیمزایان له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كارك���ردوه‌‪ ،‬نوێنه‌رایه‌تی‌ ‪ 30‬كورس���ی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌په‌رله‌م���ان‌و ئه‌و كه‌سه‌ش���ی‌‬ ‫بۆچونه‌ك���ه‌ی‌ به‌هه‌ن���د وه‌رنه‌گی���راوه‌‪،‬‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ ‪ 38‬كورسی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌وافوق نه‌بێت‪ ،‬چۆن ‪ 38‬بو به‌كه‌مینه‌و‬ ‫‪ 30‬بو به‌زۆرینه‌؟‬

‫یەکگرتو‪ :‬تەحەفوزمان‬ ‫لەسەر مانەوەی بارزانی نییە‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ ئه‌وان ته‌حه‌فوزیان‬ ‫له‌س���ه‌ر مان���ه‌وه‌ی بارزان���ی نیی��� ‌ه‬ ‫له‌پۆس���ته‌که‌یدا‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "‪23‬‬ ‫حوزه‌یران رۆژێکی پرشنگداره‌ له‌مێژوی‬ ‫باشوری کوردستان"‪.‬‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬بەرپرس���ی‬ ‫مەڵبەندی سلێمانی یه‌کگرتوی ئیسالمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬عوسمان کاروانی له‌باره‌ی‬ ‫کۆبونه‌وه‌که‌ی ‪ 23‬حوزه‌یرانی په‌رله‌مان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "لە‪22‬ی حوزەیراندا‬ ‫یەکگرتو کۆبونەوەی مەکتەبی سیاسی‬ ‫کۆبوەو تێی���دا دو بڕیاری دا یەکەمیان‬ ‫ئەوەی بەبەیاننامەیەک داوای س���ازانی‬ ‫س���ەرجەم الیەنەکان���ی ک���ردو خاڵی‬ ‫دوەمی���ش ئ���ەو پرۆژەیاس���ایە وەک‬ ‫پرۆژەکانی دیک���ە بچێتە پەرلەمانەوە‪،‬‬ ‫پێیویستە سەرجەم الیەنە سیاسیەکان‬ ‫نەرمی بنوێن���ن لەدانوس���تاندنەکاندا‬ ‫ناکرێت وەک ب���ەرد بەرامبەر یەکتری‬ ‫رەق بی���ن بۆ ئەوەی خاڵ���ی هاوبەش‬ ‫بدۆزین���ەوە‪ ،‬گەرن���ا ئەگ���ەر بۆچونی‬ ‫س���ەرجەم الیەنە سیاسیەکانی لەگەڵدا‬ ‫نەبێت ئێم���ە نەرم���ی نانوێنین‪ ،‬ئێمە‬ ‫تەنها لەچوارچێوەی سازایی"‪.‬‬

‫بەرپرس���ی مەڵبەن���دی س���لێمانی‬ ‫یەکگرت���و جەختی لەوەش���کردەوە کە‬ ‫ئ���ەوان هی���چ تەحەفوزێکیان لەس���ەر‬ ‫مانەوە یاخ���ود نەمان���ەوەی بارزانیی‬ ‫نییە‪" ،‬ئێم���ە وەک یەکگرتو پێمانوایە‬ ‫مان���ەوەی بارزانی دەبێت یان ئەوەبێت‬ ‫الیەنە سیاس���یەکان بگەن���ە ڕێکەوتنو‬ ‫س���ازان‪ ،‬یاخود لەپەرلەماندا ئیقراری‬ ‫بڕیارێک بکرێت ب���ۆ مانەوەی بارزانی‪،‬‬ ‫گ���ەر نا ئێمە لەگ���ەڵ ئەوەنین بەدەر‬ ‫لەیاسا ئەو پرس���ە یەکالیی بکرێتەوە‪،‬‬ ‫هیچ هێزێکی سیاسیش ناتوانێت بەدەر‬ ‫لەیاس���ا ئۆکەی بۆ مانەوەی بارزانیی‬ ‫بکات"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەوەی یەکگرتو زیاترین‬ ‫زیان���ی ک���ردوە لەکۆبون���ەوەی ‪23‬‬ ‫حوزەیرانی پەرلەمان‪ ،‬کاروانی ئه‌وه‌ی‬ ‫رەتکردەوەو رایگه‌یاند "‪23‬ی حوزه‌یران‬ ‫رۆژێکی پڕش���نگدارە لەمێژوی باشوری‬ ‫کوردستانو نەک یەکگرتو زیانی کردوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و بوە هۆی یەکخس���تنی زیاتری‬ ‫ماڵی یەکگرتو‪ ،‬تەنها مامۆس���تا دیندار‬ ‫دۆس���کی وازیهێناوەو ئەوەش شتێکی‬ ‫ئاساییە"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫گۆڕان‌و یه‌كێت ‌ی نێچیرڤانیان نائومێد كرد‬

‫‪3‬‬

‫پارت ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ده‌ستنه‌كه‌وت له‌سلێمان ‌ی به‌دوایدا ده‌گه‌ڕا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫نێچیرڤان له‌گفتوگۆكانی‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان له‌سلێمانی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ستنه‌كه‌وت‬ ‫كه‌ به‌دواییدا ده‌گه‌ڕا‪ ،‬له‌و یه‌كشه‌ممه‌یه‌دا‬ ‫كه‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ پارتی‌ گه‌یشته‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬كه‌شی‌ شار ئێجگار گه‌رم‌و‬ ‫گوڕ‌و كۆبونه‌وه‌كانی‌ نێچیرڤانیش ته‌واو‬ ‫ساردو سڕ بون‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌‪:‬‬ ‫سورین له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‌ خۆمان‬ ‫كاتژمێ���ر ‪10‬ی‌ س���ه‌رله‌به‌یانی‌ رۆژی‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ ‪ ،7/5‬كاروانی‌ ئوتومبێله‌كانی‌‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی‌ گه‌یش���تنه‌ باره‌گای‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردستان له‌س���لێمانی‌‪ ،‬نێچیرڤان‪ ،‬رۆژ‬ ‫نوری‌ ش���اوه‌یس‪ ،‬فازل میران���ی‌‌و ئازاد‬ ‫به‌رواری‌‌و دڵشاد ش���ه‌هاب له‌ده‌ستپێكی‌‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌یاندا له‌ده‌رگای‌ ئه‌و هێزه‌یان دا‬ ‫كه‌ تا دوێنێ‌ "هاوپه‌یمانی‌ ستراتیجی‌"ییان‬ ‫بو‪ ،‬خواس���تی‌ ئه‌م���ان له‌یه‌كێتی‌ كورت‬ ‫ده‌بۆوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ "پش���تیوانی‌ نێچیرڤان بارزانی‌و نه‌وشیروان مسته‌فا ل ‌ه‬ ‫پارتی‌ بكات بۆ ئه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ تا دو ساڵی‌‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و له‌س���ه‌ر ئاستی‌‬ ‫ئاسایش��� ‌‬ ‫دیكه‌ به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬پێكهاته‌ی‌ وه‌فدی‌ ئابوری‌‌و له‌پرۆسه‌ی‌ دروستكردنی‌ بڕیاری‌‬ ‫دانوستانكاری‌ یه‌كێتی‌ به‌ر له‌هه‌ر شتێك سیاس���یدا‪ ،‬ئێمه‌ له‌شێوازی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫جێ���ی‌ س���ه‌رنج‌و گه‌یاندنی‌ مه‌س���جێك حكومه‌ت نیگه‌رانی���ن وه‌كو یه‌كێتی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بو به‌پارتی‌‪ ،‬كه‌ له‌كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌‌و هه‌ستده‌كه‌ین شه‌ریكی‌ راسته‌قینه‌ نین"‪.‬‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م به‌نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م س���اڵح جێگرانی‌ س���كرتێری‌‬ ‫گش���تی‌‌و مه‌ال به‌ختی���ار‌و عومه‌ر فه‌تاح‌و ده‌ڵێت "تۆ خۆت س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تیت‬ ‫حاكم ق���ادرو هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌دو له‌حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ خ���ۆت رازی���ت؟ له‌م‬ ‫عیم���اد ئه‌حم���ه‌د ئه‌ندامان���ی‌ مه‌كته‌بی‌ حكومه‌ته‌دا پش���كی‌ ش���ێر ب���ه‌ر پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ی‌ پێكده‌ه���ات‪ ،‬ئاماده‌بون���ی‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ق���ه‌ده‌ر ئه‌وه‌ش پارتی‌‬ ‫هه‌مویان پێكه‌وه‌و س���پاردنی‌ قسه‌كردن ره‌خنه‌ی‌ به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬خه‌ڵك نیگه‌رانه‌و‬ ‫به‌ناوی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ به‌د‪.‬به‌رهه‌م په‌یامی‌ ئ���ه‌م وه‌زعه‌ ئابورییه‌ قب���وڵ‌ ناكات‪ ،‬جا‬ ‫ئه‌وه‌ بو كه‌ "هه‌م���و یه‌كێتی‌ نه‌ك ته‌نها كێش���ه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تیش���ی‌ بێته‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌شێك"یان‪ ،‬له‌سه‌ر پێویستی‌ هه‌مواری‌ خراپتر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وه‌ف���دی‌ پارتی‌ كه‌ هات���وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یاس���ای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و سیس���ته‌می‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم یه‌كالیی‌‬ ‫په‌رله‌مانی هاوهه‌ڵوێست‌و كۆكن‪.‬‬ ‫له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا كه‌ پتر له‌دو كاتژمێر‌و بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌م به‌رامبه‌ر ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌دا‬ ‫نیوی‌ خایاند‪ ،‬به‌رهه‌م ساڵح نیگه‌رانیه‌كانی‌ هه‌س���ت به‌نائومێدی‌ ده‌كات‪ ،‬نێچیرڤان‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌گه‌یه‌نێت به‌وه‌فده‌كه‌ی‌ پارتی‌‌و ده‌ڵێت "ئێم���ه‌ش زۆر نیگه‌رانین له‌ئێوه‌‬ ‫ده‌ڵێت "یه‌كێتی‌ له‌س���ه‌ر س���ێ‌ ئاس���ت چونك���ه‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌ س���تراتیجیتان‬ ‫له‌پارت���ی‌ نیگه‌ران���ه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ره‌چاو نه‌ك���رد‪ ،‬ئێوه‌ له‌‪23‬ی‌ حوزه‌یراندا‬

‫جارێكیتر‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌مان‬ ‫لێمان قبوڵ‌ ناكات‬ ‫‪30‬ی‌ حوزه‌یران‬ ‫دوباره‌ بكه‌ینه‌وه‌‬ ‫كه‌ زیانمه‌ندی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بوین‌‬ ‫ ‬ ‫مه‌کۆی سه‌ره‌کی گۆڕان‬ ‫پش���تیوانی‌ گۆڕانتان كرد بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دۆخ���ه‌ دروس���ت بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تاش‬ ‫نه‌چوه‌ بچێت‪ ،‬به‌س ئێوه‌مان له‌گه‌ڵ‌ بێت‬ ‫با هه‌مو حیزبه‌كان بۆ خۆیان بڕۆن"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌ف���دی‌ یه‌كێت���ی‌ ئه‌و‬ ‫پێش���نیاره‌ی‌ پارت���ی‌ ره‌تده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م ده‌ڵێت "ئێمه‌ مرونه‌تمان هه‌یه‌‬ ‫بۆ س���ازان‌و ته‌واف���وق‌و گفتوگۆ كردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم جارێكیت���ر جه‌ماوه‌ره‌كه‌مان لێمان‬ ‫قب���وڵ‌ ن���اكات ‪30‬ی‌ حوزه‌ی���ران دوباره‌‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ زیانمه‌ندی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫بوین‌و جارێكیت���ر نامانه‌وێ‌ بچینه‌وه‌ ژێر‬ ‫ئه‌و باره‌‪ .‬ئێمه‌ پ���ڕۆژه‌ی‌ خۆمان هه‌یه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌به‌ستینه‌وه‌ به‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی���ه‌ی‌ خۆمان���ه‌وه‌‪ .‬ئێوه‌ش خۆتان‬ ‫هه‌نگاوێك وه‌رنه‌ پێشه‌وه‌و ده‌ستپێشخه‌ر‬ ‫ب���ن له‌ڕێگه‌ی‌ پڕۆژه‌یه‌ك���ه‌وه‌ تا پێكه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ الیه‌نه‌كانی‌ تر گفتوگۆی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ین‌و بسازێین"‪.‬‬ ‫نێچیرڤ���ان ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ هی���چ‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كم���ان نییه‌‪ ،‬تاق���ه‌ داواكاریمان‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫ئه‌وه‌یه‌ بارزانی‌ بۆ دو ساڵی‌ تر له‌پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدا بمێنێته‌وه‌ تا هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاتوی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌نجام یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌دو رای‌‬ ‫جی���اواز له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ دێن���ه‌ده‌رو ئه‌م‬ ‫جی���اوازی‌‌و نائومێدییه‌ش ه���ه‌م به‌تۆنی‌‬ ‫قس���ه‌كردنی‌ د‪.‬به‌رهه‌م‌و هه‌م به‌لێدوان‌و‬ ‫ره‌نگ‌و روخس���اری‌ نێچیرڤان بارزانییه‌وه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كه‌یان���دا‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬دوێنێ‌ ‪ 7/6‬بۆ تاوتوێكردنی‌‬ ‫ئه‌و پێش���نیاره‌ی‌ پارتی‌ كه‌ پێشكه‌شی‌‬ ‫كردب���و كۆب���ۆوه‌‪" .‬عیم���اد ئه‌حم���ه‌د"‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ یه‌كێتی‌ س���ه‌باره‌ت به‌بڕیاری‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئێمه‌‬ ‫هه‌ر س���ورین له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‌ خۆمان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ خ���ۆی‌ له‌س���ازدانی‌ نیش���تمانی‌‌و‬ ‫سیاسی‌ ده‌نوێنێت‪ ،‬به‌رده‌وامیش ده‌بین‬ ‫له‌سه‌ردانی‌ الیه‌نه‌كان بۆ گه‌یشتنه‌ خاڵی‌‬ ‫هاوب���ه‌ش‌و دۆزین���ه‌وه‌ی‌ رای‌ هاوبه‌ش‪،‬‬

‫هه‌لومه‌رج���ه‌ وا ده‌خوازێت كه‌ هه‌مومان‬ ‫پێكه‌وه‌ به‌ش���داری‌ له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسیدا‬ ‫بكه‌ی���ن‌و ناكرێ���ت به‌ته‌نه���ا الیه‌نێكمان‬ ‫بۆچون���ی‌ خ���ۆی‌ بس���ه‌پێنێت‪ ،‬ئێم���ه‌‬ ‫ئاماده‌ین بۆ س���ه‌ردانی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫پێش���وازیش له‌هه‌ر الیه‌نێك ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫س���ه‌ردانمان بكات بۆ چاره‌سه‌ری‌ پرسی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫گۆڕان‪:‬‬ ‫سه‌رۆك ده‌بێت ته‌شریفاتی‌ بێت‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ نێچیرڤ���ان به‌نائومێدی‌‬ ‫باره‌گای‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ به‌جێده‌هێڵێت‪،‬‬ ‫روده‌كاته‌ مه‌كۆی‌ س���ه‌ره‌كی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌گرده‌كه‌ی‌ زه‌رگه‌ت���ه‌‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫پێشوازی‌ لێكردنیان نه‌وشیروان مسته‌فای‌‬ ‫رێكخه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌توانجه‌وه‌‬ ‫به‌ئازاد به‌رواری‌ ده‌ڵێت "چییه‌ كاك ئازاد‬ ‫زۆر نیگه‌رانن؟" ئه‌ویش ده‌ڵێت "جا ماوه‌‬ ‫نیگه‌ران بین؟!"‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ وه‌فدی‌ پارت���ی‌‌و گۆڕان‬

‫زیاتر له‌كاتژمێر‌و نیوێ���ك ده‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا نێچیرڤ���ان ده‌ڵێ���ت‬ ‫"وه‌ك بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و وه‌ك كاك‬ ‫نه‌وش���یروانیش داوایه‌كمان لێتان هه‌یه‌‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پش���تیوانی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫بكه‌ن تا دو س���اڵی‌ تر كاك مه‌س���عود‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌یدا بمێنێته‌وه‌ تا هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتوی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ئه‌وه‌ی���ان‬ ‫پێڕاده‌گه‌یه‌نێ���ت ك���ه‌ "وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان پڕۆژه‌ یاس���ایه‌كیان هه‌یه‌و له‌سه‌ر‬ ‫خاڵه‌كانی‌ ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ ده‌توانین گفتوگۆ‬ ‫بكه‌ین‌و رێكبكه‌وین"‪.‬‬ ‫پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫پێویسته‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ته‌شریفاتی‌‌و‬ ‫سیس���ته‌می‌ حكومڕان���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫دیموكراتی‌ بێت‌و سه‌رۆك له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ���ت ن���ه‌ك له‌ن���او خه‌ڵ���ك‪.‬‬ ‫كاتێ���ك ك���ه‌ وه‌ف���دی‌ پارت���ی‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌سیسته‌می‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ دیموكراسی‌‬ ‫له‌واڵتانی‌ رۆژئاوا ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا پێیانده‌ڵێت "ب���ۆ دور مه‌فڕن‌و‬ ‫مه‌چ���ن بۆ ئه‌مه‌ریكاو نه‌مس���ا‌و باس���ی‌‬ ‫سیس���ته‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌وان مه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫باس���ی‌ ده‌وروبه‌رمان بكه‌ن‪ ،‬سیسته‌می‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ له‌كوردس���تان سه‌ره‌نجام‬ ‫له‌سیس���ته‌می‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ میس���ری‌‬ ‫موباره‌ك‌و سوریای‌ به‌شار ئه‌سه‌د باشتر‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫كاتێكی���ش كه‌ وه‌فدی‌ پارتی‌ باس���ی‌‬ ‫به‌ش���داریپێكردنی‌ ئ���ه‌وان له‌حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫پێیانده‌ڵێ���ت "ده‌بێ���ت مه‌منونم���ان‬ ‫ب���ن ك���ه‌ به‌ش���داریمان له‌حكومه‌تێكی‌‬ ‫شكس���تخواردوی‌ مایه‌پوچ���دا ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫چیم���ان ده‌س���تكه‌وتوه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫هاتوین پ���ڕ كێش���ه‌ترین وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫وه‌ك دارایی‌‌و پێشمه‌رگه‌مان وه‌رگرتوه‌و‬ ‫ده‌مانه‌وێ‌ راس���ت‌و چاكیان بكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌ڵێن ئه‌وه‌ش���مان ناوێت فه‌رمو‬ ‫لێمان وه‌ربگرنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نێچیرڤ���ان‌و وه‌فده‌ك���ه‌ی‌ پارتی‌ له‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ش���دا به‌بێ‌ ده‌س���تكه‌وتنی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆی‌ هاتبون دێن���ه‌ده‌رو به‌ره‌و‬ ‫هه‌ولێر ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬

‫"ده‌بێت ئه‌مجاره‌ پارتی‌ سه‌قف ‌ی داواكاریه‌كان ‌ی بێنێته‌ خواره‌وه‌"‬

‫ئه‌ندامێك ‌ی لیژنه‌ ‌ی دانوستان ‌ی بزوتنه‌وه‌ ‌ی گۆڕان‪ :‬ده‌بێت بارزان ‌ی خۆ ‌ی بێته‌ ناو دانوستانه‌كانه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌لی‌ فه‌تاح‬

‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ دانوستانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و باژێڕوانی‌ سلێمانی‌ "ئاسۆ‬ ‫مه‌حمود"‪ ،‬كه‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ی‌ رابردوی‌ نێوان پارتی‌‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا ئاماده‌ بو‪،‬‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"بڕواموایه‌ به‌شێكی‌ كێشه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ بارزانی‌ ده‌یه‌وێت له‌سه‌ره‌وه‌‬ ‫سه‌یری‌ هاوكێشه‌كان بكات‌و نایه‌ته‌ ناو‬ ‫هاوكێشه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌ش���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ نێوان‬ ‫ئێ���وه‌و پارتی‌ چۆن ب���و به‌تایبه‌ت پاش‬ ‫گرژیه‌كانی‌ ‪2015/6/23‬؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حم���ود‪ :‬به‌گش���تی‌ جه‌وی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ ئاس���ایی‌ ب���و‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان به‌ڕون���ی‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌ك���ه‌ی‌ خۆمان���ه‌وه‌ی‌ قس���ه‌مان بۆ‬ ‫كردن‪ ،‬بۆمان رونكردنه‌وه‌ كه‌ بۆچی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ سیس���ته‌می‌ په‌رله‌مانین‪ ،‬بۆچی‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم كه‌مبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬نمونه‌ی‌ چه‌ندین‬ ‫واڵت���ی‌ ده‌وروبه‌رمان ب���ۆ هێنانه‌وه‌ كه‌‬ ‫سیس���ته‌مه‌كه‌یان س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ب���وه‌و‬ ‫ده‌ره‌نجام بون به‌دیكتاتۆر‪ ،‬دواتر برایانی‌‬ ‫پارت���ی‌ به‌راش���كاوی‌ له‌باره‌ی‌ پرس���ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ بیروبۆچونی‌‬ ‫خۆیان پێڕاگه‌یاندین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ند راسته‌ ئێوه‌ وتبێتتان‬ ‫ك���ه‌ ده‌بو بارزان���ی‌ بۆخۆی‌ به‌ش���داری‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ بكردایه‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حم���ود‪ :‬ش���تی وا‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا باس نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م���ه‌ بۆچون���ی‌ خۆم���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ باس���ی‌‬ ‫كورس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ئه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم برایانی‌ پارتی‌ باسی‌ به‌ڕێز مه‌سعود‬ ‫بارزان���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كاتێكیش كه‌ باس���ی‌‬

‫بارزانی‌ ده‌كه‌ن ده‌بێت بارزانی‌ خۆی‌ بێته‌‬ ‫ناو دانوستانه‌كانه‌وه‌‪ ،‬بڕواموایه‌ به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ بارزانی‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌سه‌ره‌وه‌ س���ه‌یری‌ هاوكێشه‌كان بكات‌و‬ ‫نایه‌ته‌ ناو هاوكێش���ه‌كه‌وه‌ له‌كاتێكدا كه‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌رۆكی‌ پارتییه‌‪ ،‬پارتی‌ ناتوانێت‬ ‫به‌ب���ێ‌ بارزانی‌ هیچ ش���تێك بكات‌و هیچ‬ ‫بڕیارێك بدات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌دوای‌ ‪ 6/23‬ئێوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی���ه‌وه‌ ب���ه‌وه‌ تۆمه‌تبارك���ران ك���ه‌‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ جێبه‌جێكردن���ی‌ ئه‌جیندای‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێرانن؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬ئێم���ه‌ هه‌ر نه‌چوین‬ ‫به‌الی‌ ئ���ه‌و بابه‌ته‌دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ حاڵه‌تێكی‌‬ ‫ش���ڵه‌ژان بو له‌ ‪23‬ی‌ حوزه‌یراندا به‌سه‌ر‬ ‫میدیاكان���ی‌ پارتی���دا ه���ات‪ ،‬ئه‌گه‌رن���ا‬ ‫نوێنه‌ری‌ ئێ���ران یه‌كێك بوه‌ له‌نوێنه‌رانی‌‬ ‫‪20‬واڵتیتر كه‌ بانگێشتكراون‪ ،‬به‌نوێنه‌ری‌‬ ‫توركیاشه‌وه‌ كه‌ نزیكه‌ له‌پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌وه‌‬ ‫راس���تنه‌بو كه‌ میدیاكانی‌ پارتی‌ باسیان‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌شێك له‌ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ باسیان‬ ‫له‌وه‌ده‌ك���رد ك���ه‌ چیت���ر متمانه‌ی���ان‬ ‫به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نه‌ماوه‌؟ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ئێوه‌ راتان چییه‌؟‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬زۆر بابه‌تی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ من ناتوانم لێره‌دا باسیان بكه‌م‪،‬‬ ‫ته‌نها ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌ڵێم ئه‌وه‌ی‌ میدیاكانی‌‬ ‫پارتی‌ ل���ه‌م ماوه‌یه‌دا كردیان پارتی‌ لێی‌‬ ‫په‌شیمانه‌‪ ،‬چونكه‌ قۆناغه‌كه‌ی‌ پێویستی‌‬ ‫پارتی‌ به‌الیه‌نه‌كانی‌ تر وای‌ نه‌ئه‌خواست‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ پارتی���ه‌ داواكاری‌ له‌الیه‌نه‌كانی‌ تر‬ ‫هه‌یه‌و میدیای‌ ئه‌و حیزبه‌ ئه‌ركه‌كه‌یی‌ زۆر‬ ‫قورستر كردوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌ركی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمیشی‌ زۆر قورس كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫دۆخه‌كه‌و ئاراسته‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كانی‌ داهاتو‬

‫ئاسۆ مه‌حمود‬ ‫ی مساوه‌مه‌‬ ‫چۆن ده‌بینن‪ ،‬پێتانوایه‌ پارت ‌‬ ‫بكات له‌ئاستی‌ داواكاریه‌كانی‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان تاكه‌ حیزبه‌ كه‌ ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫داواكاریه‌ك���ه‌ی‌ پێچه‌وان���ه‌ی‌ حیزبه‌كانی‌‬ ‫تره‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر له‌رابردودا حیزبه‌كان ناچار‬ ‫بوبن ئاراسته‌ی‌ داواكاری‌ دانوستانه‌كانیان‬ ‫به‌ره‌و پارت���ی‌ دیموكرات به‌رن ئێس���تا‬ ‫ئه‌مه‌ پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ راسته‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌مجاره‌ پارتی‌ س���ه‌قفی‌ داواكاریه‌كانی‌‬ ‫بێنێته‌ خ���واره‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان به‌گه‌ش���بینیه‌وه‌ بارودۆخه‌ك���ه‌‬ ‫ده‌بینی���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ میدیاكان���ی‌ پارتی‌ بون‬ ‫دۆخه‌كه‌یان به‌قورسی‌ ئه‌بینی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان تا چ‬ ‫ئاستێك به‌رگری‌ له‌پڕۆژه‌و داواكاریه‌كانی‌‬ ‫ده‌كات؟‬

‫پرۆژه‌كه‌ ‌ی ئێم ‌ه بۆ‬ ‫رێگریی ‌ه له‌دیكتاتۆریه‌ت‪،‬‬ ‫بۆ دژایه‌ت ‌ی هیچ‬ ‫به‌ڕێزێك نیی ‌ه‬ ‫به‌بارزانیشه‌وه‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌كیش نامانه‌وێت‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شه‌خس ‌ی‬ ‫بكرێت‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حم���ود‪ :‬ئێم���ه‌ پێمانوای ‌ه‬ ‫پڕۆژه‌كه‌مان بۆ قازانجی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫نییه‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكه‌ به‌گش���تی‌‌و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ داهاتوی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ پاشه‌كش���ه‌كردن ل���ه‌م پڕۆژه‌یه‌‬ ‫پاشه‌كشه‌كردنه‌ له‌حه‌قی‌ خه‌ڵك‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كێش���ه‌ی‌ ئێ���وه‌ له‌پرس���ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬كێشه‌ی‌ بارزانییه‌؟‬ ‫یان بۆ به‌م چڕییه‌ كاری‌ له‌سه‌ر ده‌كه‌ن؟‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬ئێمه‌ ناكۆكیمان له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان نییه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كمان هه‌یه‌ كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك نییه‌ دژی‌ به‌ڕێز بارزانی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پرۆژه‌كه‌مان تایبه‌ته‌ به‌پرس���ی‌ كورسی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مڕۆ به‌ڕێز‬ ‫بارزانییه‌و سبه‌ی‌ هه‌ر هاواڵتییه‌كی‌ تری‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ی���ه‌‪ ،‬پرۆژه‌ك���ه‌ی‌ ئێمه‌ بۆ‬

‫رێگریی���ه‌ له‌دیكتاتۆریه‌ت‪ ،‬ب���ۆ دژایه‌تی ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ كێ‌ پاش���گه‌زده‌بێته‌وه‌و كێ‌‬ ‫هی���چ به‌ڕێزێك نیی���ه‌ به‌بارزانیش���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وام ده‌بێت ئه‌وه‌ مه‌بده‌ئی‌ حیزبه‌كان‬ ‫به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌كیش نامانه‌وێ���ت ئه‌م خۆیانه‌ كه‌ بڕیار ده‌دات‪ ،‬ئێس���تاش ئه‌وه‌‬ ‫بابه‌ته‌ به‌شه‌خسی‌ بكرێت‪ ،‬به‌پارتیشمان مه‌بده‌ئ���ی‌ حیزبه‌كانه‌ ك���ه‌ پرۆژه‌كانیان‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ كه‌ ئ���ه‌وه‌ ئه‌وانب���ون ئه‌م نزیكن له‌یه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه پارتیش مافی‌‬ ‫بابه‌ته‌ی���ان به‌شه‌خس���ی‌ ك���رد به‌به‌ری‌ خ���ۆی‌ بێ���ت ك���ه‌ درز بخاته‌ نێ���و ئه‌م‬ ‫بارزانی���دا‪ ،‬وه‌ پارتی‌ ئیعترافیان كرد كه‌ حیزبان���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئێم���ه‌ نه‌هاتوین‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌ك بوه‌ كه‌ میدیاكانی‌ پارتی‌ رێكه‌وتنمان كردب���ێ‌و پارتیمان كردبێته‌‬ ‫به‌س���ه‌ریاندا تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬خۆش���یان باش زاویه‌یه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌م���ان پرۆژه‌مان‬ ‫ده‌زانن كه‌ هیچ كێش���ه‌یه‌كی‌ شه‌خسیمان هه‌یه‌و خاڵه‌ هاوبه‌شه‌كانمان زۆر زۆرن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واتا ئێ���وه‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ڕێز بارزانی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌رپرس��� ‌ه كه‌ ئه‌و حیزبانه‌ له‌م قۆناغه‌دا پاش���كۆی‌‬ ‫حكومیه‌كان���ی‌ ل���ه‌كاری‌ حیزب���ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ب���ن یان به‌ئه‌جێندای‌‬ ‫دورخس���تۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆبونه‌وه‌كه‌تان ئێوه‌ كاربكه‌ن؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌ وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫له‌مه‌بده‌ئ���ی‌ گۆڕاندا نه‌ پاش���كۆی‌ كه‌س‬ ‫لیژنه‌كه‌تان بو؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حم���ود‪ :‬به‌ڕێ���ز كاك ئه‌بین‌و نه‌ پاش���كۆیه‌تیش قبوڵئه‌كه‌ین‌و‬ ‫مس���ته‌فای‌ س���ه‌ید قادر وه‌كو نوێنه‌ری‌ ه���ه‌ر چ���وار حیزبه‌كه‌ خاوه‌ن���ی‌ روئیاو‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان له‌ن���او حكومه‌تدا پرۆژه‌ی‌ تایبه‌ت به‌خۆیانن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تایب���ه‌ت به‌دۆخ���ی‌ ناوخۆی‬ ‫به‌ش���داری‌ كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ ب���وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫كاك مس���ته‌فا سه‌رپه‌رش���تی‌ مه‌له‌ف���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬بۆچ���ی‌ له‌م كاته‌دا‬ ‫ن���او حكوم���ه‌ت ده‌كات‪ ،‬وه‌ك نوێنه‌ری‌ په‌یوه‌ندی‌ بزوتنه‌وه‌كه‌و ناڕازیه‌كان به‌ره‌و‬ ‫هه‌مو ئ���ه‌و به‌ڕێزانه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئاسایی‌ بونه‌وه‌ ده‌چێت؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬وه‌ك ته‌وقیت ته‌نها‬ ‫له‌ناوحكومه‌تدا به‌شداربو له‌گه‌ڵمان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هی���چ ج���ۆره‌ فش���ارێكتان س���وتفه‌یه‌و هی���چ په‌یوه‌ن���دی‌ نییه‌ به‌و‬ ‫له‌س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ك���ردوه‌ تایبه‌ت دۆخ���ه‌ی‌ ك���ه‌ له‌ئێس���تادا ده‌گوزه‌رێت‪،‬‬ ‫به‌و پرۆژه‌ یاسایانه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان چونكه‌ له‌رابردودا ناڕه‌زایی‌ هه‌بوه‌ به‌اڵم‬ ‫ئاراسته‌ی‌ په‌رله‌مانیان ده‌كات؟‬ ‫دابڕان دروست نه‌بوه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ په‌یوه‌ندی‌‌و‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬ئێمه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك سه‌ردانه‌كان كه‌متر بوبێت‪ ،‬له‌الیه‌كیتره‌وه‌‬ ‫ته‌ده‌خولمان نه‌كردوه‌ له‌ئیشوكاره‌كانیاو به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ئه‌م به‌ڕێزانه‌ جوزئێكی‌‬ ‫ته‌نانه‌ت فراكسیۆنه‌كه‌شمان زۆر به‌وردی‌ گرنگ���ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانن‌و تا ئێس���تا‬ ‫كارده‌كه‌ن تا هیچ جۆره‌ پێش���ێلكاریه‌كی‌ رایاننه‌گه‌یان���دوه‌ ك���ه‌ له‌بزوتنه‌وه‌ك���ه‌‬ ‫دابڕاب���ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ رێكخه‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫یاسایی‌ به‌سه‌ریاندا تێنه‌په‌ڕێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای���ه‌ ئێ���وه‌و حیزب���ه‌ ئه‌ركی‌ خ���ۆی‌ به‌جێهێناوه‌ كه‌ بۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫هاوپڕۆژه‌كانت���ان تا كۆتایی ئه‌م پرس���ه‌ پ���رس‌و راوێژ له‌گه‌ڵ ئه‌م به‌ڕێزانه‌ بكات‪،‬‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌ب���ه‌ن‌و یه‌كالی���ی‌ بڕیاره‌كانی‌ ئه‌م ماوه‌یه‌ش هه‌موی‌ بڕیاری‌‬ ‫چاره‌نوسس���ازن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬ئێمه‌ هیچ په‌یمانێكی‌ گۆڕان پرس‌و راوێژكردن به‌دۆست‌و كه‌سه‌‬ ‫ش���ه‌ره‌فمان له‌گه‌ڵ حیزبه‌كاندا نییه‌ بۆ نزیكه‌كانی‌ به‌گرنگ ده‌زانێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫تائێستا زیاتر له‌هه‌زار كه‌س ‌ی ناونوس كردوه‌‬

‫ئه‌فسه‌رێكی كورد لیوایه‌كی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ له‌گه‌رمیان دروستده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاراز محه‌مه‌د‬

‫ی‬ ‫ئه‌فسه‌رێكی كورد به‌نیازه‌ لیوایه‌ك ‌‬ ‫ی شه‌عبی‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫حه‌شد ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫دروستبكات‌و تائێستاش ناو ‌‬ ‫له‌هه‌زار كه‌سی‌ تۆماركردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌ لیواكه‌ی‌ به‌ "وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌" وه‌سفده‌كات‌و موچه‌ی‬ ‫ره‌سمی له‌الیه‌ن سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراقه‌وه‌ پێده‌درێت‪،‬‬ ‫ده‌شڵێت "له‌كه‌سی‌ قبوڵناكه‌م‬ ‫دژایه‌تیم بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌فس���ه‌ر‌ه كورده‌كه‌ ش���ێخ لوقمان‬ ‫مه‌حموده‌و بۆ دروستكردنی ئه‌و لیوایه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا له‌ق���ه‌زای كه‌الره‌وه‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫به‌ناونوس���ین ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش رای‬ ‫جیاوازی له‌نێوان الیه‌ن���ه‌ كوردیه‌كاندا‬ ‫هێناوه‌ت��� ‌ه ئاراوه‌‪ ،‬پێش���تریش هه‌مان‬ ‫ئه‌زمون له‌الی���ه‌ن كوردێك���ی‌ دیكه‌و‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ شه‌نگال‪ ،‬تاقیكرایه‌و‌ه به‌اڵم‬ ‫سه‌ركه‌وتو نه‌بو‪.‬‬ ‫ش���ێخ لوقمان مه‌حمود‪ ،‬به‌رپرس���ی‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ش���ه‌عب ‌‬ ‫ی حه‌ش���د ‌‬ ‫ئ���ه‌و لیوایه‌ ‌‬ ‫ئاوێن��� ‌ه باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ده‌بێت‬ ‫ی ل ‌ه ‪ 3‬هه‌زار كه‌س‬ ‫ژماره‌ی ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫كه‌مترنه‌بێت‌و ده‌ڵێت‪":‬من موسته‌شاری‬ ‫عه‌ش���ایه‌ری عێراقم‌و هه‌مو س���ه‌رۆك‬ ‫عه‌ش���یره‌ته‌كانی عێراق له‌ژێرده‌س���تی‬ ‫منه‌‪ ،‬هێزه‌كه‌ی من هه‌یئه‌ت حه‌ش���ده‌‪،‬‬ ‫نه‌ك حه‌شدی ش���ه‌عبی میلیشیا‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌تێكه‌ وه‌ك وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫ی هاوبه‌شم كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا من هێز ‌‬ ‫واته‌ عه‌ره‌بیش���م وه‌رگرت���و‌ه بۆئه‌وه‌ی‬ ‫قس���ه‌م نه‌یه‌ت ‌ه س���ه‌رو بڵێ���ن عه‌ره‌ب‬ ‫وه‌رناگرێت‪ ،‬به‌اڵم ناهێڵم یه‌ك كه‌س���ی‬ ‫كرویه‌كان بێته‌ ئه‌و هێزه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك���روی‌‪ ،‬ك��� ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫عه‌ش���یره‌ت ‌‬ ‫ی خۆیانیان‬ ‫الیه‌ن ‌ه كوردییه‌كان به‌نه‌یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬له‌ش���ه‌ڕی‌ نێوان داعش‌و هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌له‌وال‪ ،‬رۆڵ ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌كیان گێڕا له‌گۆڕینی‌ بااڵنس��� ‌‬ ‫هێز له‌و ناوچه‌یه‌داو هێزه‌ كوردییه‌كان‬ ‫ی به‌هێزی‌ داعشیان وه‌سفكرد‪،‬‬ ‫به‌پاڵپشت ‌‬ ‫بۆی ‌ه پاش رزگاركردن���ه‌وه‌ی جه‌له‌وال‪،‬‬ ‫ی ئه‌و عه‌ش���یره‌ته‌ به‌ره‌و‬ ‫ئه‌ندامه‌كان��� ‌‬ ‫ی خواروی‌ عێراق رۆیشتن‪.‬‬ ‫ناوچه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌فس���ه‌ر‌ه ك���ورده‌ ده‌ڵێت من‬ ‫"له‌به‌رژه‌وه‌ندی كورد ئه‌و كاره‌م كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی كورد بچێت ‌ه ناو س���ه‌عدیه‌وه‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌یانیش هه‌رش���تێك روبدات‬ ‫ئه‌و‌ه م���ن به‌چه‌ك‌و تفه‌نگه‌و‌ه دێمه‌ ناو‬ ‫ك���ورده‌و‌ه نه‌ك بچمه‌ الی عێراق‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫تائێس���تا خه‌ڵكی جه‌ب���اره‌و قه‌رته‌په‌و‬ ‫س���ه‌عدیه‌و خانه‌قینم���ان نوس���یوه‌‪،‬‬

‫چه‌ند چه‌کدارێکی حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫وه‌تائێس���تا (‪)1150‬كه‌س���م نوسیوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌بێت (‪ )3000‬كه‌س بنوس���م‌و‬ ‫هه‌م���و ئه‌وانه‌ی كه‌ نوس���یومن هه‌ژارو‬ ‫به‌دبه‌ختن"‪.‬‬ ‫ئه‌و دان به‌وه‌شدا ده‌نێت ك ‌ه "موچه‌ی‬ ‫ره‌سمیمان له‌سه‌رۆكایه‌تی وه‌زیرانه‌وه‌ بۆ‬ ‫دێت له‌الیه‌ن حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی‌ عێراق"‪.‬‬ ‫ی ب���ۆ ئ���ه‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫لوقم���ان وه‌اڵم��� ‌‬ ‫ی ئه‌م هه‌نگاو‌ه‬ ‫كوردیانه‌ش هه‌ی ‌ه ك ‌ه دژ ‌‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌وه‌و ده‌ڵێت‪" ،‬من ئه‌و هێزه‌م‬ ‫بۆ دژاریه‌تی كورد دروس���ت نه‌كردوه‌و‬ ‫له‌هیچ كه‌سێكیش قبوڵناكه‌م دژایه‌تیم‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر كوردێكیش دژایه‌تی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كورد نیه‌‪ ،‬واتا ده‌یه‌وێت كروی‌و‬ ‫جاش بێته‌وه‌ بۆ سنوره‌كه‌"‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ ،‬به‌شێك‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان ‌‬ ‫له‌هێزه‌ كوردس���تانیه‌كان كه‌ بێده‌نگن‬ ‫ی ئه‌و لیوایه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌دروستكردن ‌‬ ‫ترسیان هه‌ی ‌ه سه‌ره‌نجام دروستبكرێت‌و‬ ‫ی غه‌یر‌ه‬ ‫ی كه‌س���ێك ‌‬ ‫بخرێته‌ژێر ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد‪ ،‬به‌تایبه‌ت س���ه‌رۆكی‌ عه‌شیره‌ت ‌‬ ‫كروی‌‪.‬‬ ‫لوقمان له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ ،‬الیه‌ن ‌ه‬ ‫كوردیی���ه‌كان بۆچونی���ان ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬

‫من له‌شێخ فه‌یس���ه‌ڵی كروی باشترم‪ ،‬هێزی پێشمه‌رگه‌و ده‌زگاكانی حكومه‌تی‬ ‫تائێس���تاش ئ���ه‌و پی���او‌ه هه‌وڵئه‌دات هه‌رێم ئ���ه‌و هێز‌ه ن���ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫بۆئه‌وه‌ی لیواكه‌ الی خۆی بێت‪ ،‬به‌اڵم كورده‌و نه‌كورد پێویستی به‌هێزی له‌و‬ ‫من نه‌مهێش���توه‌و ل���ه‌وه‌زاره‌ت وتوم ‌ه ش���ێوه‌یه‌ هه‌یه‌‪،‬به‌ڵكو ئ���ه‌وه‌ ده‌چێت ‌ه‬ ‫خزمه‌تی ئه‌جیندایه‌كی تره‌وه‌"‪.‬‬ ‫كه‌سێكه‌ داعش دروستده‌كات"‪.‬‬ ‫هاوكات محه‌مه‌د مه‌‌حمود‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫ی دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫بۆچونی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان جیاواز‌ه مه‌ڵبه‌ندی گه‌رمیانی‌ یه‌كێتی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌‪ ،‬پارت���ی‌ به‌هه‌مو راگه‌یان���د‪" ،‬ئێم ‌ه حه‌ش���دی ش���ه‌عبی‬ ‫ی له‌هه‌ركوێیه‌ك بێت‪ ،‬هه‌مان حسابی بۆ‬ ‫شێوه‌یه‌ك دروس���تكردنی‌ هه‌ر هێزێك ‌‬ ‫سه‌رب ‌ه حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و ده‌كه‌ی���ن‌و به‌یه‌ك چاو لێیان ده‌ڕوانین‪.‬‬ ‫یه‌كێتیش ئه‌گه‌ر پشتیوانیشیان نه‌كات‪ ،‬من بۆخۆم قسه‌م هه‌بو‌ه له‌سه‌ر ئاكاری‬ ‫ی ناكۆك نی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و براده‌ره‌ی س���ه‌رقاڵی دروستكردنی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫به‌وش���ێو‌ه ‌‬ ‫فه‌وجه‌كه‌یه‌و ئێم���ه‌ش نه‌مان ناردوه‌‪،‬‬ ‫بابه‌ته‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌كره‌م ساڵح به‌رپرسی لقی گه‌رمیانی ئه‌گه‌ر براده‌رانی پارتی وه‌ك بیستومان ‌ه‬ ‫ی باسی ئه‌وه‌یان كردوه‌ الیه‌نگرو هه‌وداری‬ ‫پارتی ب���اس له‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ لیوایه‌كی‌ له‌وشێوه‌یه‌ن‌و ئێم ‌ه رۆیش���تونه‌ته‌ ناو ئ���ه‌و لیوایه‌وه‌و‬ ‫ی راگه‌یاند‪" ،‬ئێم��� ‌ه له‌گه‌ڵ ئێم���ه‌ ئ���ه‌و خه‌ڵكه‌مان ن���اردوه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫هیچ هێزێك نین له‌هه‌رێمی كوردستان وانیه‌"‪.‬‬ ‫ی ب���اس‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس��� ‌ه ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫دروس���ت ببێت‪ ،‬ئێمه‌ش ئ���ه‌و بابه‌ت ‌ه ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ "ئاس���ایی نی ‌ه‬ ‫ده‌زانین‌و له‌روی كرداریه‌وه‌ بونی هه‌یه‌‪ ،‬به‌المانه‌و‌ه دروستكردنی لیوای حه‌شدو‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك گه‌ن���ج و خه‌ڵك���ی كه‌الرو به‌مه‌ترسیشی ده‌زانین‪ ،‬به‌اڵم ئێستا داوا‬ ‫خانه‌قین‌و ناوچه‌كان���ی تر په‌یوه‌ندیان كراو‌ه له‌هه‌موو الیه‌نه‌كان ك ‌ه ناونوسین‬ ‫به‌و حه‌ش���ده‌و‌ه كردوه‌‪ ،‬ه���ه‌ر هێزێك بكه‌ن بۆ دروس���تكردنی لی���وای تازه‌و‬ ‫له‌كوردس���تاندا پێكبێت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئێمه‌ش پێمانباشتر‌ه خه‌ڵك یان گه‌نج‬

‫بچێته‌ ئه‌و لیوایانه‌وه‌ كه‌ له‌كوردستان‬ ‫دروست ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫ی له‌مشێوه‌ی ‌ه‬ ‫پێشتر له‌سه‌ر هه‌نگاونان ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن به‌رپرس���ێكی‌ یه‌كێتی���ه‌و‌ه‬ ‫به‌ن���اوی‌ حه‌یده‌ر قاس���م شه‌ش���ۆ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫فه‌رمان���ده‌ی هێزه‌كان���ی پاراس���تنی‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌نگال ب���و‪ ،‬له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه ره‌تكرایه‌وه‌و‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی دهۆك‬ ‫ته‌نانه‌ت هێزه‌كانی‌ ئاسایش��� ‌‬ ‫ی ‪ 2015‬له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ی نیسان ‌‬ ‫ی ‪‌5‬‬ ‫شه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫خانكێی سه‌ر به‌قه‌زای سمێڵ شه‌شۆ ‌‬ ‫ده‌ستگیركرد‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیشیه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم له‌راگه‌یه‌ندراوێكدا رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ناكرێ���ت له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا هیچ‬ ‫هێزێكی چه‌كدار له‌ده‌ره‌وه‌ی ‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بونی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی ده���ۆك حه‌ی���ده‌ر‬ ‫پاش���ان دادگا ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئازادك���رد‪ ،‬دوا ‌‬ ‫شه‌ش���ۆ ‌‬ ‫ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك له‌الیه‌ن ئاسایش���ی‬ ‫دهۆك���ه‌و‌ه ده‌س���تگیركرابو‪ ،‬له‌پ���اش‬ ‫ئازادكرنیشی به‌راگه‌یاندنه‌كانی راگه‌یاند‬ ‫ك ‌ه له‌مه‌ودوا هێزه‌كانیان ده‌چێت ‌ه سه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‪.‬‬

‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی كورد‬ ‫ئه‌و كاره‌م كردوه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی كورد بچێت ‌ه‬ ‫ناو سه‌عدیه‌وه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌یانیش‬ ‫هه‌رشتێك روبدات‬ ‫ئه‌وه‌ من به‌چه‌ك‌و‬ ‫تفه‌نگه‌وه‌ دێم ‌ه ناو‬ ‫كورده‌وه‌ نه‌ك بچم ‌ه‬ ‫الی عێراق‬

‫له‌كه‌ركوك‪ ،‬داعش به‌درێژایی ‪ 20‬كیلۆمه‌تر هێرش ده‌کات‌‬

‫به‌رپرسانی سه‌ربازی‪ :‬هێشتا داعش مه‌ترسیی گه‌وره‌ی ‌ه له‌سه‌ر هه‌رێم‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫به‌رپرسانی سه‌ربازیی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان جه‌خت له‌وه‌ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫هێشتا رێكخراوی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی‬ ‫(داعش) مه‌ترسییه‌كی گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مو ناوچه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌مینداری وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش رایده‌گه‌ینێت زۆرجار‬ ‫هه‌یه‌ الیه‌نی دوژمن تیشك ده‌خاته‌‬ ‫سه‌ر شوێنێك كه‌ ره‌نگه‌ له‌روی‬ ‫سه‌ربازییه‌وه‌ به‌الوازی بزانێت یان‬ ‫شاره‌زاتری ئه‌و ناوچه‌یه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هێرش‌و په‌الماری‌ ئه‌و شوێنه‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫ئه‌گینا په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌ نییه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ پاڵی لێداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌ئێستادا داعش له‌ناوچه‌ی كه‌ركوك قه‌زای‌ حه‌ویجه‌و‬ ‫سه‌رجه‌م ناحیه‌كانی ره‌شادو زاب‌و ریازو عه‌باسیان‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌یه‌و هێزێكی زۆریان له‌و ناوچه‌یه‌یه‬

‫له‌ناوچ���ه‌ی تكری���ت‌و دیاله‌ ش���كاون‪،‬‬ ‫هاتونه‌ت���ه‌ س���نوری‌ حه‌ویج���ه‌و له‌وێ‬ ‫كۆبونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫وتیش���ی "ئ���ه‌و گردبونه‌وه‌یه‌ی داعش‬ ‫وه‌ستا ره‌س���ول به‌رپرسی هێزه‌كانی له‌ناوچ���ه‌ی كه‌رك���وك‪ ،‬وای لێكردون‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌باش���وری‌ كه‌رك���وك كه‌ پێویس���تیان ب���ه‌وه‌ هه‌بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند له‌هه‌ر ش���وێنێك ب���ۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ وره‌ی خۆیان بێت‪،‬‬ ‫داعش هه‌بێت مه‌ترس���ییه‌‪ ،‬مه‌ترسین په‌الم���اری‌ هه‌ندێ���ك ش���وێن بده‌ن‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و كۆی كه‌ركوكیش یه‌كێكه‌ له‌شوێنه‌ نزیكه‌كان‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌تایبه‌ت مه‌ترسییه‌كان له‌سه‌ر ب���ۆ ئه‌وان كه‌ هێرش بكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌‬ ‫ناوچه‌كان���ی كه‌ركوك���دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌هۆی به‌به‌رده‌وامیی هه‌ستمان به‌و مه‌ترسییه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ئ���ه‌و چه‌كداران���ه‌ی داعش كه‌ ك���ردوه‌و له‌حاڵه‌ت���ی ئاماده‌باش���یدا‬

‫بوین"‪.‬‬ ‫دو شه‌و پێش ئێستا چه‌كدارانی داعش‬ ‫له‌سنوری‌ كه‌ركوك هێرشیانكردنه‌ سه‌ر‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌و به‌پێی وته‌كانی‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ تائێستا‬ ‫زیات���ر له‌‪ 40‬ك���وژراوی داع���ش بونی‬ ‫هه‌یه‌و شه‌ش پێش���مه‌رگه‌ش شه‌هید‌و‬ ‫‪ 19‬بریندارب���ون‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ وتی "به‌داخ���ه‌وه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌حه‌زه‌كان���ی راگه‌یاندنه‌كان���ی ئێمه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ بزانێت زیانه‌كانی پێش���مه‌رگه‌‬ ‫چه‌نده‌و باڵویبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌وترێت كاتێك‬

‫هه‌ندێك به‌ره‌ی‌ جه‌نگ كپ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ پاڵی لێده‌دات���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داعش فرس���ه‌ت وه‌رده‌گرێت‌و هێرشی‬ ‫له‌ناكاویان ده‌كاته‌س���ه‌ر‪ ،‬به‌اڵم وه‌ستا‬ ‫ره‌س���وڵ ئ���ه‌و وته‌ی���ه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌وه‌ دوره‌ له‌راس���تییه‌وه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر وابوایه‌ له‌دوایین جار به‌درێژایی‬ ‫‪ 20‬كیلۆمه‌تر هێرش له‌سه‌ر پێنج لیوای‬ ‫پێشمه‌رگه‌ هه‌بوه‌ نه‌ده‌توانرا به‌رپه‌رچ‬ ‫بدرێنه‌وه‌و كاره‌س���اتی گه‌وره‌ رویده‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌ركه‌وتنی‌ باش به‌ده‌ستهێنرا"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی ت���ری لێدوانه‌كه‌ی���دا‪،‬‬ ‫وه‌س���تا ره‌س���وڵ رایگه‌یاند كه‌به‌هۆی‬

‫هه‌ندێك فاكت���ه‌ره‌وه‌ ده‌یانزانی داعش هه‌رێ���م‌و عێراق‌و ناوچ���ه‌ی رۆژهه‌اڵت‌و‬ ‫هێرشده‌كات‪ ،‬بۆ نمونه‌ ئێستا كه‌ مانگی جیهان به‌گش���تی‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و مه‌ترسیی ‌ه‬ ‫ره‌مه‌زانه‌و له‌روی مێژوییه‌وه‌ ش���ه‌ڕێك هێشتا كۆتایی نه‌هاتوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ بێباكی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌ناوی شه‌ڕی به‌در له‌ره‌مه‌زاندا كه‌‬ ‫ئیسالم له‌كاتی فتوحاتدا ئه‌نجامیداوه‌‪ ،‬له‌كات���ێ كپبون���ه‌وه‌ی‌ دۆخه‌ك���ه‌دا كه‌‬ ‫هه‌ندێك جار واده‌كات داعش په‌الماریان‬ ‫بۆیه‌ له‌و رۆژه‌دا په‌الماریانداین‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژماره‌ی‌ چه‌كدارانی داعش له‌و بدات‪ ،‬یاوه‌ر وتی "به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ناوچه‌یه‌‪ ،‬وه‌ستا ره‌سوڵ وتی "ناتوانین پێش���مه‌رگه‌پاڵی لێنه‌داوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بڵێین چه‌ن���دن‪ ،‬بێگوم���ان به‌حوكمی‌ پێشمه‌رگه‌ به‌رده‌وام له‌حاڵه‌تی وریایی‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و ناوچه‌ی���ه‌ ناوچه‌یه‌كی ئاماده‌باش���ی ته‌واودابوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫سونه‌نشینه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ وایكردوه‌ ژماره‌یان شه‌ڕه‌‪ ،‬زۆرجار هه‌یه‌ الیه‌نی به‌رامبه‌رو‬ ‫زۆربێت‌و به‌به‌رده‌وامی خه‌ڵكی تر ببێت دوژمن تیش���ك ده‌خاته‌ سه‌ر شوێنێك‬ ‫به‌داع���ش‌و ژماره‌یان زیاد بكات‪ ،‬به‌اڵم ك���ه‌ ره‌نگ���ه‌ ل���ه‌روی س���ه‌ربازییه‌وه‌‬ ‫به‌گشتی پێمانوایه‌ له‌ناوچه‌ی حه‌ویجه‌ ب���ه‌الوازی بزانێ���ت ی���ان ئ���ه‌و هێزی‬ ‫زۆرتره‌و ش���اره‌زاتری ئه‌و ناوچه‌یه‌یه‌‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 2500‬كه‌س ده‌بن"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا داعش له‌ناوچه‌ی كه‌ركوك بۆیه‌ هێ���رش‌و په‌الماری‌ ئه‌و ش���وێنه‌‬ ‫قه‌زای‌ حه‌ویجه‌و س���ه‌رجه‌م ناحیه‌كانی ده‌دات‪ ،‬ئه‌گینا په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌ نییه‌‬ ‫ره‌ش���ادو زاب‌و ری���ازو عه‌باس���یان پێشمه‌رگه‌ پاڵی لێدابێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چه‌ك‌و پێداویس���تییه‌‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و هێزێك���ی زۆریان له‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كانی‬ ‫ناوچه‌یه‌یه‌‪.‬‬ ‫هاوكات له‌ب���اره‌ی‌ بونی مه‌ترس���ی به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌‬ ‫داعش له‌سه‌ر هه‌رێم‪ ،‬ئه‌مینداری‌ گشتی ده‌ڵێت "هێزی پێشمه‌رگه‌ هه‌مو جۆره‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‌ی‌ حكومه‌تی‌ چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نییه‌كی هه‌یه‌و به‌رده‌وام‬ ‫هه‌رێم جه‌بار یاوه‌ر بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند له‌الی���ه‌ن هێزه‌كان���ی هاوپه‌یمانانه‌وه‌‬ ‫"داعش مه‌ترس���ی زۆری ماوه‌ له‌س���ه‌ر چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیشی بۆ دێت"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫كێ‌ ده‌بێت ‌ه سه‌رۆك؟‬ ‫شه‌ڕ ‌ی نیو سه‌ده‌ی سه‌ركرده‌كان ‌ی كورد له‌سه‌ر بڕیار ‌ی سیاسی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی بو‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی هه‌رێم" داهێنان ‌‬ ‫"سه‌رۆك ‌‬

‫په‌نجا ساڵه‌ سه‌ركرده‌كان‬ ‫كێشمه‌كێش‌و شه‌ڕیانه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كامیان خاوه‌نی‌ بڕیاری‌ سیاسی‌ كورد‌و‬ ‫كامیان رابه‌رو سه‌رۆك‌و كه‌سی‌ یه‌كه‌م‬ ‫بن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌‬ ‫له‌قۆناغێكدا دو ركه‌به‌ری‌ سه‌رسه‌ختی‌‬ ‫یه‌ك بون‪ ،‬به‌اڵم له‌ده‌ ساڵی‌ رابردودا‬ ‫بۆ "بون به‌سه‌رۆك" پشت‌و په‌نای‌‬ ‫به‌هێزی‌ یه‌كدی‌ بون‪.‬‬ ‫د‪.‬مه‌حم���ود عوس���مان یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌داره‌ به‌ئه‌زمونان���ه‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫به‌درێژایی‌ په‌نجا ساڵی‌ رابردو له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫ئاگای‌ له‌ملمالنێی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ كورد‬ ‫بوه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كێ‌ رابه‌ر‌و سه‌رۆك‬ ‫بێت‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ كاتی‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ كوردس���تانی‌ پێشنیاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كردوه‌ س���ه‌رۆكێك هه‌ڵبژێردرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "وتم دو سه‌رۆكمان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬مه‌سعود س���ه‌رۆكه‌‌و مام جه‌الل‬ ‫سه‌رۆكه‌‪ ،‬ئه‌م دو س���ه‌رۆكییه‌ سه‌ریان‬ ‫لێش���واندوین‪ ،‬خراپ نییه‌ هه‌ڵبژاردنێك‬ ‫بكه‌ین‬ ‫به‌ڵك���و یه‌كێكی���ان به‌ره‌س���می‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬ئیتر ئه‌وه‌ بوو‬ ‫هه‌ڵبژاردن نه‌كراو رێككنه‌كه‌وتن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌ بو دوای‌ راپه‌ڕین ساڵی‌‬ ‫‪ 1992‬هه‌ڵبژاردن كرا ب���ۆ دیاریكردنی‌‬ ‫راب���ه‌ری‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ رزگاری‌ خوازی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬هی���چ ئه‌نجام���ی‌ نه‌ب���و‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ نه‌ بارزان���ی‌‌و نه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫هیچی���ان ‪1+%50‬یان نه‌هێن���ا له‌خولی‌‬ ‫یه‌كه‌م���دا‪ ،‬بڕی���ار ب���و دوای‌ دو هه‌فته‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ خول���ی‌ دوه‌م بكرێت به‌اڵم‬ ‫نه‌یانكرد‪ ،‬وتی���ان ده‌یخه‌ینه‌ دو مانگی‌‬ ‫ت���ر‪ ،‬ئیتر ه���ه‌ر نه‌كراو نه‌ك���راو دواتر‬ ‫په‌رله‌مانی���ش ‪ 50‬به‌ ‪ 50‬ب���و ده‌رفه‌تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌دا رابه‌رو سه‌رۆك بۆ كوردستان‬ ‫هه‌ڵبژێررێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ی‌ رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫س���ه‌ره‌نجام كێبڕكێی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫گه‌یش���ته‌ ش���ه‌ڕی‌ براك���وژی‌‌و ئه‌م دو‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌ هه‌ریه‌كه‌و له‌زۆنی‌ خۆیاندا‬ ‫وه‌ك سه‌رۆك‌و رابه‌ر ته‌ماشا ده‌كران‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ‪‌2003‬و روخانی‌ رژێمی‌ سه‌دام‌و‬

‫‪5‬‬

‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا له‌كتێبه‌كه‌یدا به‌رزتر نیه‌ تا ئه‌م "استقاله‌"كه‌ی خۆی زۆنی‌ سه‌وزی‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‪ .‬مه‌كته‌بی‌‬ ‫"له‌نێوان من‌و مام جه‌اللدا" ئاماژه‌ به‌وه‌ بداتێ ی���ان ئه‌و بتوانێ ئ���ه‌م "اقاله‌" سیاسی‌ له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا كه‌ ئێواره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ساڵی‌ ‪ 1999‬كاتێك كه‌ كۆسره‌ت بكات"‪ .‬بۆ ده‌رچون ل���ه‌م ته‌نگژه‌یه‌‪12 ،‬ی ‪8‬ی ‪ 1999‬له‌ماڵ���ی‌ تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫ره‌سوڵ‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ ئیداره‌ی‌ د‪.‬فوئاد مه‌عس���وم پێش���نیاری‌ ئه‌وه‌ ده‌كرێت‪ ،‬بڕیار ده‌دات تاڵه‌بانی‌ به‌پێی‌‬ ‫سلێمانی‌ ده‌بێت‪ ،‬روبه‌روی‌ كێشه‌یه‌كی ده‌كات ك���ه‌ "ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ م���ام قانونی‌ ژماره‌ ‪ 2‬ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ رێبه‌ری‌‬ ‫ده‌ستوری‌و قانونی ده‌بنه‌وه‌ به‌هۆی دو جه‌الل بب���ێ‌ به‌حه‌قیقه‌تێكی‌ مادی بۆ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ رزگاریخ���وازی‌ ك���وردی‌‬ ‫ئیداره‌یی‌و نه‌مانی ده‌سه‌اڵتی پارله‌مان ئه‌وه‌ی زه‌بتی ملمالنێكانی‌ ناو یه‌كێتی‌ پێبدرێت‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی زۆربه‌ی‌‬ ‫له‌سنوری ده‌س���ه‌اڵتی یه‌كێتیدا‪ ،‬به‌و ب���كات"‪ .‬ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ ن���اوی "رابه‌ر"یان‬ ‫پێی���ه‌ی‌ "هه‌مو جارێك كه‌ كۆس���ره‌ت تاڵه‌بان���ی داوا له‌مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ به‌الوه‌ په‌سه‌ند نابێت‪ ،‬ناوی "سه‌رۆكی‬ ‫ته‌ن���گاو ئه‌ك���رێ بۆچ���ی وازناهێنێ بكات كه‌ "س���ه‌الحیاتی‌ قانونی‌ رێبه‌ر هه‌رێ���م"ی ل���ێ ده‌نرێت‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌؟ ئه‌وه‌ ئه‌كا به‌بیانو كه‌ به‌كاربهێنێت"‪ ،‬به‌پشتبه‌س���تن به‌وه‌ی‌ "مه‌رجه‌ع"ێك���ی قانونی هه‌بێ له‌كاتی‬ ‫له‌سه‌رو ئه‌وه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتێكی قانونیی پتر له‌‪%70‬ی‌ ده‌نگی خه‌ڵكی بنده‌ستی پێویستدا رۆڵی خۆی ببینێ‪.‬‬

‫تاڵه‌بانی‌و بارزانی‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ئه‌م رێككه‌وتنه‌ش���دا‪،‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2005‬بارزان���ی‌ بوه‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم‌و تاڵه‌بانیش بوه‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوس���مان ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ پش���تیوانی‌ تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫له‌‪2005‬ه‌وه‌ ت���ا ‪30‬ی‌ حوزه‌یرانی‌ ‪2013‬‬ ‫رۆڵ���ی‌ گرن���گ‌و كارای‌ هه‌ب���وه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ ببێ���ت‌و ببێته‌وه‌ به‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ‪2009‬دا ش���ار‬ ‫به‌ش���ار‌و دێ‌ به‌دێ‌ ده‌گه‌ڕاو كه‌مپه‌ینی‌‬ ‫ب���ۆ بارزانی‌ ده‌ك���رد‌و بانگه‌ش���ه‌ی‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "تاڵه‌بانی‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ پش���تگیری‌ كاك مه‌سعودی‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬كێشه‌ هه‌بوایه‌ له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ خۆیان داده‌نیش���تن به‌دوقۆڵی‌‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ریان ده‌كرد‪ ،‬مام جه‌الل زۆر‬ ‫حسابی‌ بۆ كاك مه‌سعود ده‌كرد‪ ،‬ئێستا‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ تازه‌ دامه‌زراوی‌ ك���ه‌ مام ج���ه‌الل رۆڵی‌ نییه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬ره‌وتی‌ روداوه‌كان گۆڕانكارییه‌كی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئاسان‬ ‫گه‌وره‌ی‌ هێنایه‌ ئاراوه‌ كه‌ وایده‌خواست نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌مجاره‌ به‌بێ‌ مام جه‌الل‬ ‫بارزانی‌‌و تاڵه‌بان���ی‌ رۆڵه‌كانیان دابه‌ش‬ ‫بك���ه‌ن‌و س���ه‌ره‌نجام لێكنزیكبونه‌وه‌و بونه‌وه‌ به‌س���ه‌رۆكیی‌ بارزانی‌ ته‌گه‌ره‌و‬ ‫تێگه‌یشتنی‌ هاوبه‌شیان بۆ روداوه‌كان‪ ،‬كۆس���پی‌ زیاتری‌ دێته‌ ب���ه‌رده‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مۆركردنی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌ س���تراتیجی‌ پێویس���ته‌ ئه‌م پرسه‌ به‌حیزبی‌ نه‌ك ‌هن‌و‬ ‫نێوان یه‌كێت���ی‌‌و پارت���ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ .‬به‌یاسایی‌ چاره‌سه‌ری‌ بكه‌ن"‪.‬‬

‫ێ مام‬ ‫ئه‌مجاره‌ به‌ب ‌‬ ‫جه‌الل‪ ،‬بارزانی بۆ‬ ‫ی‬ ‫بونه‌وه‌ به‌سه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێم ته‌گه‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫كۆسپی‌ زیاتر ‌‬ ‫دێته‌ به‌رده‌م‬

‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و سه‌رۆك‬ ‫جه‌اللی‌‌و مه‌الیی‌‬

‫زۆرێك پێیانوایه‌ له‌گه‌ڵ‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تاندا‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردودا‪ ،‬ناكۆكی‌‬ ‫ئاشكراو ش����اراوه‌ له‌نێو س����ه‌ركرده‌و‬ ‫كادێ����ره‌ دیاره‌كانیدا س����ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پارتی‌ چۆن‌و له‌الیه‌ن‬ ‫كێوه‌ به‌ڕێوه‌ببرێ‌؟‬ ‫دواتری����ش ك����ه‌ شۆڕش����ی‌ ئه‌یلول‬ ‫هه‌ڵده‌گیرس����ێت‪ ،‬ملمالنێیه‌ك����ی‌ توند‬ ‫ده‌كه‌وێت����ه‌ نێ����و پارتییه‌وه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كێ‌ خاوه‌نی‌ بڕیاری‌ سیاس����ی‌‬ ‫بێت؟ له‌پێشهاتێكدا مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫پارتی‌ ك����ه‌ له‌الیه‌ن ئیبراهیم ئه‌حمه‌دو‬ ‫تاڵه‌بانییه‌وه‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كرێت‬ ‫دژ به‌ئاگربه‌س����تی‌ ع����ارف‌و بارزان����ی‌‬ ‫ده‌وه‌س����تنه‌وه‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‌ مس����ته‌فا‬ ‫بارزانی‌ به‌بێ‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ بۆ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ تاكڕه‌وانه‌ بڕیاری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫داوه‌‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬مس����ته‌فا بارزانی‌‬ ‫پێیواده‌بێت به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارتییه‌‪ ،‬ئه‌و ماف‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌نجام ناكۆكییه‌كان مل ده‌كێشێت‬ ‫بۆ توندوتیژیی‌‌و ماڵی‌ كوردی‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫دو باڵی‌ "جه‌الل����ی‌‌و مه‌الیی"دا كه‌رت‌و‬ ‫دابه‌ش ده‌بێت‪.‬‬

‫له‌شۆڕشی‌ نوێدا‪..‬‬ ‫كێ‌ پێشڕه‌وه‌؟‬

‫به‌ره‌ی‌ كوردستان‪..‬‬ ‫ێ سه‌رۆك بێت؟‬ ‫ك‌‬

‫دوای‌ هه‌ره‌س���هێنانی‌ شۆڕش��� ‌ی‬ ‫ئه‌یلول‪ ،‬گۆڕه‌پانی‌ خه‌باتی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫چه‌ك���داری‌ كوردس���تان گۆڕانكاری���ی‌‬ ‫ریش���ه‌یی‌ به‌س���ه‌ردا دێ���ت‪ ،‬چیت���ر‬ ‫كوردس���تان له‌الی���ه‌ن تاك���ه‌ حیزب‌و‬ ‫هێزێك���ی‌ پێش���مه‌رگه‌وه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ناكرێت‪ .‬فره‌ حیزبی‌‌و هێزی‌ چه‌كداری‌‬ ‫جی���اوازی‌ حیزب���ه‌كان‪ ،‬ده‌رگا به‌ڕوی‌‬ ‫پێك���دادان‌و توندوتیژیی‌ نێ���وان ئه‌و‬ ‫هێزانه‌دا ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كامی���ان فراوانترین روب���ه‌ری‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ ده‌سه‌اڵت‌و بڕیاردان بن‪ ،‬شه‌ڕ‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ نێوانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هێزه‌ گه‌وره‌و بچوكه‌كانی‌ ئه‌و رۆژگاره‌‬ ‫هه‌ر هه‌مویان له‌شه‌ڕی‌ براكوژییه‌وه‌ تێوه‌‬ ‫ئه‌گلێنن‌و خوێن‌و كوش���تار ده‌كه‌وێته‌‬ ‫نێوانیانه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ شه‌ڕێكی‌ توند‬ ‫له‌نێوان پارتی‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ مه‌سعود‬ ‫بارزان���ی‌‌و یه‌كێتی‌ به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ج���ه‌الل تاڵه‌بان���ی‌ هه‌ڵده‌گیرس���ێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ كامی���ان خاوه‌ن���ی‌‬ ‫زۆرتری���ن ناوچه‌ی‌ نف���وزو نوێنه‌راتی‌‬ ‫كورد بكه‌ن‪ .‬ش���ه‌ڕو ملمالنێی‌ ئه‌م دو‬ ‫هێزه‌ تا نزیك كه‌وتنه‌و‌ه له‌پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌نفال‌و كیمیاباران���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌‌ درێژه‌‬ ‫ده‌كێشێت‪.‬‬

‫دوای‌ شكس����تهێنانی‌ گفتوگۆكان���� ‌ی‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌ كوردستان‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق له‌ناوه‌ڕاستی‌ ده‌یه‌ی‌‬ ‫‪1980‬دا‪ ،‬كاتێ����ك ك����ه‌ ك����وردو هه‌مو‬ ‫هێزه‌ سیاس����یه‌كانی‌ پێكه‌وه‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫مه‌ترس����یی‌ له‌ناوچ����ون ده‌بن����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ناوبژیوان����ی‌ ئێ����ران زه‌مین����ه‌ ب����ۆ‬ ‫لێكنزیكبونه‌وه‌ی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫ده‌ڕه‌خسێت‌و له‌گه‌ڵ‌ الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كوردس����تاندا "به‌ره‌ی‌ كوردس����تانی‌"‬ ‫داده‌مه‌زرێنن‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌وانه‌ی‌ له‌نزیكه‌وه‌ ئاگاداری‌‬ ‫ئ����ه‌و قۆناغه‌ن‪ ،‬ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ك����ه‌ یه‌كێ����ك له‌گرفته‌كانی‌ ب����ه‌ره‌ی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ ئ����ه‌وه‌ بوه‌ ك����ێ‌ ببێته‌‬ ‫س����ه‌رۆك؟ نه‌ بارزانی‌‌و ن����ه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫ئاماده‌ بون یه‌كێكیان به‌ته‌نها سه‌رۆكی‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ كوردس����تانی‌ پێبس����پێردرێت‪.‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت وه‌ك ده‌گێڕن����ه‌وه‌ بارزانی‌‬ ‫ئام����اده‌ نه‌بوه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ به‌ش����ێوه‌ی‌ خول����ی‌ دو‬ ‫س����اڵ‌ به‌دو س����اڵ‌ بێت ب����ۆ بارزانی‌‌و‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬ئاماده‌ش نه‌بوه‌ كه‌ تاڵه‌بانی‬ ‫به‌رپرس����ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ كوردستانی‌‌و ئه‌میش به‌رپرسی‌‬ ‫ناوخۆی‌ كوردستان بێت‪.‬‬

‫"ئه‌وانه‌ ‌ی ده‌ڵێن یه‌په‌گه‌ میوانه‌‪ ،‬خۆیان ناتوانن شه‌نگال بپارێزن"‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫غه‌ریب حه‌سۆ‪ ،‬نوێنه‌ری‌ پارتی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ دیموكرات (په‌یه‌ده‌) له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌ خۆیان به‌میوان‬ ‫نازانن له‌شه‌نگال‌و ئه‌وانه‌شی‌ لێدوانی‌‬ ‫واده‌ده‌ن ده‌یانه‌وێت یه‌په‌گه‌ش‬ ‫وه‌ك خۆیان لێبكه‌ن‌و الوازی بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆخۆیشیان ناتوانن ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫بپارێزن"‪ .‬ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫كه‌ "توركیا رۆڵی‌ زۆر سلبی‌ بینیوه‌‬ ‫له‌توندكردنه‌وه‌ی‌ ملمالنێی‌ نێوان‬ ‫یه‌په‌گه‌و پارتی‌ له‌ده‌ڤه‌ری‌ شه‌نگال‌و‬ ‫هه‌تا ئێستاش به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هێزه‌كان���ی‌ یه‌په‌گه‌و په‌یه‌د‌ه‬ ‫له‌شه‌نگال‪ ،‬خۆیان به‌میوان ده‌زانن یان‬ ‫خاوه‌ن ماڵ؟‬ ‫غه‌ریب حه‌س���ۆ‪ :‬په‌یه‌ده‌ وه‌ك حزب‌و‬ ‫رێكخس���تن له‌شه‌نگال نین‪ ،‬به‌اڵم هێزی‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ یه‌په‌گ���ه‌و یه‌پ���ه‌ژه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئامانج���ی‌ هاتن���ی‌ ئ���ه‌و هێزانه‌ش بۆ‬ ‫پاراس���تنی‌ ژیانی‌ ئێزدیان بو له‌ده‌ستی‌‬ ‫داعش‪ ،‬تا داعش شه‌نگال داگیرنه‌كات‪،‬‬ ‫ل���ه‌رۆژی‌ ‪3‬ی‌ ئابدا كه‌ ئه‌و كاره‌س���اته‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ش���ه‌نگالدا هات‪ ،‬یه‌په‌گه‌ ‪14‬‬ ‫ش���ه‌هیدی‌ به‌خش���ی‌ ب���ۆ پاراس���تنی‌‬ ‫ژیان���ی‌ ئێزدیان‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و هێزه‌ی‌‬ ‫پێشتر ش���ه‌نگالی‌ ده‌پاراست‪ ،‬ده‌ستی‌‬ ‫له‌قه‌زاكه‌ به‌ردا‌و داع���ش ئه‌و كه‌لێنه‌ی‌‬ ‫پڕكرده‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ داگیركردنی‌ ش���ه‌نگال‬ ‫له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌ مه‌ترس���ییه‌ له‌سه‌ر‬ ‫باش���ورو رۆژئاوای‌ كوردس���تان‌و ژیانی‌‬ ‫ئیزدیان‪ .‬بۆی���ه‌ بونی‌ یه‌په‌گه‌ له‌وێ‌ بۆ‬ ‫داگیركردن‌و ئامانجێكی‌ سیاس���یی‌ نیه‌‪،‬‬

‫به‌ڵكو بۆ پاراستنی‌ مرۆڤایه‌تی‌‌و به‌های‌‬ ‫مێژویی‌ گه‌لی‌ ئێزدیانه‌‪ .‬ئێستاش به‌ده‌ر‬ ‫له‌یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌‪ ،‬هێزی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫ش���ه‌نگال (یه‌په‌ش���ه‌)و گه‌ریالو هێزی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ش ل���ه‌وێ بونی���ان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئامانج���ی‌ هه‌موش���مان بۆ پاراس���تنی‌‬ ‫شه‌نگاله‌‪ .‬بۆیه‌ یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌ خۆیان‬ ‫به‌میوان نازانن له‌شه‌نگال‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچی‌ پارت���ی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان هه‌س���تیاری‌ هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بونی‌ یه‌په‌گه‌ له‌شه‌نگال؟‬ ‫غه‌ری���ب حه‌س���ۆ‪ :‬هه‌رالی���ه‌ك ك���ه‌‬ ‫به‌مش���ێوه‌یه‌ ل���ه‌و بابه‌ت���ه‌ ده‌ڕوانێت‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ سیاسیی‌‌و‬ ‫حزبی‌ تێكده‌چێت‪ ،‬ئ���ه‌م هێزه‌ كاتێك‬ ‫ده‌بینێ���ت هێزێكی‌ دیك���ه‌ بونی‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ن���ه‌ك ك���ورد به‌ڵك���و مرۆڤایه‌تی‌‬ ‫ده‌پارێزێت‌و خۆیشی‌ ناتوانێت ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌ڤه‌رێ���ك بپارێزێ���ت‪ ،‬ئی���دی‌ به‌م���ه‌‬ ‫ته‌نگه‌تاوده‌بێت‌و ده‌یه‌وێت ناوبانگی‌ ئه‌و‬ ‫هێ���زه‌ی‌ تریش له‌كه‌دارب���كات‌و بچوكی‌‬ ‫بكاته‌وه‌‪ .‬یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌ له‌و هێزانه‌ن‬ ‫كه‌ پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌ ده‌توانن متمانه‌ی‌‬ ‫پێبك���ه‌ن بۆ پاراس���تنیان‌و یه‌كه‌م هێز‬ ‫ب���و كه‌ توان���ی داع���ش له‌خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا تێكبشكێنێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫هێزی‌ ت���ر هه‌ی���ه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر داعش‬ ‫شكستیان هێنا‌و الوازبون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مانه‌‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت یه‌په‌گ���ه‌ش وه‌ك خۆیان‬ ‫لێبك���ه‌ن‌و الوازیبكه‌ن له‌رێگه‌ی‌ لێدوانی‌‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێره‌ ش���وێنی‌ ئێوه‌ نیه‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ ئێوه‌ نیه‌‪ ،‬بۆخۆیشیان ناتوانن‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ بپارێزن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ رزگاركردنی‌ ش���ه‌نگال‬ ‫له‌ده‌س���تی‌ داعش‪ ،‬هێزه‌كانی‌ یه‌په‌گه‌و‬ ‫یه‌په‌ژه‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ شوێنی‌ خۆیان؟‬

‫ی نێوان‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫كوردستان‌و‬ ‫ئاكپارتی‌ توركیا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ستراتیژییه‌‌و هه‌مو‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫بواره‌كان ‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬ئابوری‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌و سه‌ربازی ‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‬ ‫غه‌ریب حه‌س���ۆ‪ :‬دوای‌ پاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫شه‌نگال له‌داعش به‌ته‌واوی‌‪ ،‬ده‌مێنێته‌و‌ه‬ ‫سه‌ر بڕیارێكی‌ سه‌ربازیی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستا‬ ‫هێشتا داعش هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بۆسه‌ر باشورو‬ ‫رۆژئاواو ته‌نانه‌ت رۆژهه‌اڵتیش‪ ،‬چونكه‌‬ ‫داعش له‌باك���ورو توركیا بونیان هه‌یه‌و‬ ‫داع���ش توركی���ا به‌كارده‌هێنێت‪ .‬بۆیه‌‬ ‫یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌ خۆیان ده‌زانن چ كاتێك‬ ‫پێویس���ته‌ له‌كوێ‌ ب���ن‪ .‬هه‌ركاتێكیش‬ ‫داع���ش به‌ت���ه‌واوی‌ له‌ش���ه‌نگال نه‌ما‪،‬‬ ‫ئه‌وكات حس���ابێكی‌ تر هه‌یه‌و یه‌په‌گه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نێك���ی‌ له‌وێ‌ هه‌ی���ه‌و هێزێك‬

‫غه‌ریب حه‌سۆ‬ ‫له‌وێ‌ دورس���ت ده‌بێت كه‌ خۆی‌ خۆی‌‬ ‫بپارێزێت‌و خۆی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێت ‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫ده‌ش���ێت یه‌په‌گه‌‌و یه‌په‌ژه‌ له‌ش���ه‌نگال‬ ‫نه‌مێنن‌و بچنه‌ شوێنێكی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا توركی���ا پرۆژه‌ی‌ هه‌بوه‌‬ ‫بۆ رێككه‌وتنی‌ نێ���وان پارتی‌‌و یه‌په‌گه‌‬ ‫له‌شه‌نگال؟‬ ‫غه‌ریب حه‌سۆ‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫توركیا هه‌رده‌م پ���رۆژه‌ی‌ به‌یه‌كدادانی‌‬ ‫كوردانی‌ هه‌بوه‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ توركیادا‬ ‫نیه‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان رێكبكه‌ون‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئامانج���ی‌ توركیا ته‌نها ئ���ه‌وه‌ نیه‌ كه‌‬

‫له‌روی‌ سیاس���ییه‌وه‌ كوردان به‌گژیه‌كدا‬ ‫ب���كات‪ ،‬به‌ڵكو له‌روی‌ سه‌ربازیش���یه‌و‌ه‬ ‫ناكۆكییان بۆ دروستده‌كات‪ .‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هێزێك���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ پارتی‌ له‌ش���ه‌نگال‬ ‫بونی‌ هه‌بێت‪ ،‬بۆ توركیا حه‌ساس���یه‌ت‬ ‫دروس���تده‌كات‪ .‬ته‌نان���ه‌ت یه‌كێك له‌و‬ ‫الیه‌نان���ه‌ی‌ ك���ه‌ نایه‌وێ���ت بارودۆخی‌‬ ‫ش���ه‌نگال‌و داع���ش كۆتای���ی پێبێت‪،‬‬ ‫توركیایه‌‌و رۆڵێكی‌ زۆر سلبی‌ ده‌گێڕێت‬ ‫له‌سه‌رتاسه‌ری‌ كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوایه‌ توركیا رۆڵی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌توندكردن���ه‌وه‌ی‌ ملمالنێ���ی‌ نێ���وان‬ ‫یه‌په‌گه‌و پارتی‌ له‌ده‌ڤه‌ری‌ شه‌نگال؟‬ ‫غه‌ریب حه‌س���ۆ‪ :‬به‌ڵێ‌ رۆڵی‌ س���لبی‌‬ ‫بینی���وه‌و هه‌تا ئێس���تاش به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كه‌ ئێس���تا په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و ئاكپارتی‌‬ ‫توركیا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كی‌ س���تراتیژییه‌‌و‬ ‫هه‌مو بواره‌كان���ی‌ وه‌ك نه‌وت‪ ،‬ئابوری‌‪،‬‬ ‫سیاس���ی‌و س���ه‌ربازیی‌ ده‌گرێت���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆنمون���ه‌‪ ،‬هه‌رچیه‌ك له‌سه‌رس���نوری‌‬ ‫نێوان رۆژئاواو توركیا روده‌دات‪ ،‬هه‌مان‬ ‫ش���ت له‌سه‌ر س���نوری‌ رۆژئاواو باشور‬ ‫به‌دیده‌كرێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش په‌یوه‌ندی‌ به‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ ستراتیژییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ كوردس���تان باش نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستاشدا رۆڵی‌ توركیا له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫به‌ره‌و بچوكبونه‌وه‌ ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌م بچوكبونه‌وه‌یه‌ی‌ رۆڵی‌‬ ‫توركی���ا‪ ،‬كاریگه‌ری���ی‌ له‌س���ه‌ر پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان هه‌یه‌؟‬ ‫غه‌ری���ب حه‌س���ۆ‪ :‬كاتێ���ك توركیا‬ ‫دۆسته‌كانیش���ی‌‬ ‫ته‌نگاوده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫ته‌نگاوده‌ب���ن‪ .‬ئه‌م���ڕۆ توركی���ا له‌ناو‬ ‫یه‌كێتی‌ ئه‌وروپاو ناتۆو له‌ناوخۆش���دا‪،‬‬ ‫الواز ب���وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا ئ���ه‌و خه‌ونی‌‬ ‫به‌ئیمپراتۆریه‌ته‌وه‌ هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬

‫ته‌نانه‌ت دۆسته‌كانیشی‌ لۆمه‌ی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر توركیا ل���ه‌م بارودۆخه‌دا بێت‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ دۆس���ته‌كانی‌ چی‌ بكه‌ن؟ بۆیه‌ كه‌‬ ‫توركی���ا الوازبوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ خۆیش���یان‬ ‫پێ���وه‌ هه‌ڵواس���یوه‌ الوازب���ون‪ .‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ پارتی‌ به‌سیاسه‌تی‌ ستراتیژیی‌‬ ‫خۆیدا بچێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌شێت توركیا‬ ‫ببێته‌ هۆكاری‌ هه‌اڵیس���انی‌ ش���ه‌ڕێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫پارت���ی‌ ده‌توانێت توركی���ا بپارێزێت؟‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ نه‌خێر‪ .‬ئێس���تا توركیا‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ تی���رۆرو یارمه‌تیدانی‌ تیرۆر‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا تۆمه‌تبارده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا توركیا هێزێكی‌ زۆری‌‬ ‫له‌سه‌ر س���نوری‌ رۆژئاوا كۆكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ دروس���تده‌كات بۆسه‌ر‬ ‫ناوچه‌ كوردییه‌كان؟‬ ‫غه‌ری���ب حه‌س���ۆ‪ :‬دوای‌ رزگاركردنی‌‬ ‫گرێ‌ س���پی‌‪ ،‬بوه‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌رۆژئاوا‬ ‫جوگرافیایه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ له‌داع���ش‬ ‫پاكبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ پێش���تر توركیا‬ ‫به‌ناڕاسته‌وخۆ حكومی‌ خۆی‌ لێده‌كرد‪،‬‬ ‫ئێستا ئه‌م جوگرافیایه‌ له‌ده‌ستی‌ توركیا‬ ‫هاته‌ده‌ر‪ .‬گرێ سپیش وه‌ك ده‌ریچه‌یه‌كی‌‬ ‫نێ���وان داعش‌و توركی���ا به‌كارده‌هێنرا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش���ی‌ له‌ده‌ست چو‪ ،‬ئێستا سنوری‌‬ ‫نێ���وان رۆژئ���اواو توركیا بوه‌ته‌ س���فر‬ ‫كیلۆمه‌ت���ر‪ ،‬ئه‌مه‌ش توركیای‌ ناڕه‌حه‌ت‬ ‫كردوه‌و وایلێك���ردوه‌ هه‌ر الیه‌نێك دژی‌‬ ‫كورد بوه‌س���تێته‌وه‌‪ ،‬توركیا هاوكاریی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬وه‌ك چۆن پێش���تر هاریكاریی‌‬ ‫رژێمی‌ ئه‌س���ه‌دی‌ ده‌كرد له‌دژی‌ كورد‪.‬‬ ‫ئێس���تاش ‪ 2‬س���اڵه‌ هاریكاریی‌ داعش‬ ‫ده‌كات له‌دژی‌ كوردان‪ .‬مه‌به‌ستیش���ی‌‬ ‫له‌كۆكردنه‌وه‌ی‌ هێز بۆ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬مه‌ترسی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر رۆژئاوا دروستبكات‌و ناوچه‌كه‌‬ ‫داگیربكات‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫"ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی‌ لێدوان له‌سه‌ر موچ ‌ه ده‌ده‌ن‬ ‫ته‌نها قسه‌ی ئاشتی هه‌ورامی ده‌گوازنه‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌كاتێكدا دابه‌شكردنی‌ موچه‌و راگه‌یاندنی‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ په‌یوه‌سته‌ به‌الیه‌نی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار كه‌ وه‌زاره‌تی داراییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا هه‌ندێك په‌رله‌مانتار‬ ‫هه‌واڵی واده‌و كاتی دابه‌شكردنی‌ موچه‌‬ ‫باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی‌ دارایی‬ ‫په‌رله‌مانیش ده‌ڵێت " له‌راستیدا ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ قسه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌نها قسه‌ی ئاشتی هه‌ورامی‬ ‫ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا ئاشتی‬ ‫هه‌ورامی وتی تاوه‌كو مانگی هه‌شت‬ ‫كارێك ده‌كه‌ین موچه‌ دوانه‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانیش قسه‌یان له‌سه‌ر كرد"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ وه‌زاره‌تی دارایی‌و ئابوریی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێ����م رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌وان به‌رپرسن له‌راگه‌یاندنی دابه‌شكردنی‬ ‫موچ����ه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران����ه‌ی ناوبه‌ناو ب����اس له‌واده‌ی‬ ‫دابه‌شكردنی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و وته‌یه‌ی وه‌زاره‌تی دارایی له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌ ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانت����ار بۆ ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یان����دن لێ����دوان له‌ب����اره‌ی‌ واده‌ی‌‬ ‫دابه‌شكردنی موچه‌ی مانگانه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ناڕه‌زای����ی موچه‌خۆران‌و‬ ‫خه‌ڵكی لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ س����ه‌رهه‌ڵدانی قه‌یران����ی دارایی‬ ‫له‌هه‌رێم����ی كوردس����تان‌و به‌هۆی كێش����ه‌‬ ‫داراییه‌كانی نێ����وان هه‌ولێرو به‌غدا‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫زیاتر له‌س����اڵ‌و نیوێكه‌ بابه‌تی موچه‌ بوه‌ته‌‬ ‫گه‌رمترین هه‌واڵ‌‌و جێی بایه‌خی هاواڵتیان‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت فه‌رمانبه‌ران‪.‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن خۆیش����یانه‌وه‌ به‌رپرس����انی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارای����ی ئه‌گه‌رچی ره‌تیانكرده‌وه‌‬ ‫لێدوان له‌س����ه‌ر وته‌ی ئ����ه‌و په‌رله‌مانتارانه‌‬ ‫ب����ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم جه‌خ����ت له‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫بابه‌تێكی په‌یوه‌س����ت به‌موچه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی لێی به‌رپرسه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ئه‌حم����ه‌د عه‌بدولڕه‌ح����ان‬ ‫وته‌بێژو لێپرس����راوی راگه‌یاندنی وه‌زاره‌تی‬ ‫دارای����ی‌و ئابوری‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێمه‌‬ ‫به‌رپرس����ین له‌راگه‌یاندن����ی دابه‌ش����كردنی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‌و مانگانه‌ به‌خشته‌یه‌ك‬ ‫ده‌ینێرین بۆ راگه‌یاندنه‌كان"‪.‬‬

‫کۆبونه‌وه‌یه‌کی په‌رله‌مان‬ ‫ه����اوكات په‌رله‌مانتارێك پێیوانییه‌ ئه‌وه‌‬ ‫كاری‌ په‌رله‌مانت����اران بێت لێدوان له‌س����ه‌ر‬ ‫دابه‌ش����كردنی موچه‌ ب����ده‌ن‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫قاره‌م����ان ق����ادر فه‌تاح س����ه‌رۆكی لیژنه‌ی‌‬ ‫كاروباری‌ په‌رله‌مان له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی "نه‌خێر ئه‌وه‌ كاری‌ په‌رله‌مانتار نییه‌و‬ ‫ده‌س����توه‌ردانه‌ له‌كاروباری‌ ده‌س����ه‌اڵتێكی‬ ‫ت����ر كه‌ ده‌س����ه‌اڵتی جێبه‌جێكردنه‌و به‌هیچ‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ك په‌رله‌مانتار بۆی نییه‌ باس����ی‬ ‫واده‌ی‌ دابه‌شكردنی موچه‌ بكات"‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ س����ه‌رۆكی لیژن����ه‌ی‌ كاروباری‌‬ ‫په‌رله‌م����ان‪ ،‬ئه‌ندام په‌رله‌م����ان بۆی هه‌یه‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ له‌وه‌ بكات بۆچی موچه‌ نییه‌و‬ ‫بۆچی موچ����ه‌ نادرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌ندێك‬ ‫حاڵه‌تی تایبه‌تدا وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌شه‌ڕداین‌و‬ ‫دۆخی ژیانی پێش����مه‌رگه‌ خراپه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫قس����ه‌ له‌سه‌ر موچه‌ی پێشمه‌رگه‌ بكات یان‬ ‫بڕیار ده‌ركردن له‌په‌رله‌مان بۆ ئه‌وه‌ی موچه‌ی‬

‫ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی‌ لێدوانیان له‌س����ه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تی پێش����مه‌رگه‌ ی����ان ناوخۆ له‌پێش نییه‌ له‌كاروباری‌ ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێم����ه‌ ته‌نها مافی چاودێریكردنمان دابه‌ش����كردنی‌ موچ����ه‌ داوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی����ان‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی تره‌وه‌ دابه‌شبكرێت"‪.‬‬ ‫قاره‌مان قادر ئاماژه‌ی به‌وه‌ش����كرد له‌و هه‌ی����ه‌و له‌كوێ پێویس����ت ب����كات ره‌خنه‌ له‌لیژنه‌كان����ی دارای����ی‌و ن����ه‌وت‌و س����امانه‌‬ ‫بابه‌تانه‌ به‌والوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتار هه‌ر قسه‌یه‌ك له‌كاره‌كان����ی ئ����ه‌وان بگری����ن‌و له‌ك����وێ سروش����تییه‌كاندا بون‪ ،‬ب����ه‌اڵم په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌س����ه‌ر كات‌و واده‌ی دابه‌ش����كردنی موچه‌ گه‌نده‌ڵی هه‌بێت‌و ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن له‌لیژنه‌ی‌ دارایی‌و كاروباری‌ ئابوری ساڵه‌ح‬ ‫به‌جێبه‌جێكردنی یاس����او ئه‌ركه‌كانی خۆی فه‌قێ محه‌مه‌د بۆ ئاوێن����ه‌ رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫بكات كاری‌ ئه‌و نییه‌‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئ����ه‌وه‌ی ئای����ا له‌په‌رله‌مان����ی هه‌ڵنه‌س����تێت‪ ،‬بۆمان هه‌یه‌ لێپێچینه‌وه‌یان ئ����ه‌و بابه‌ت����ه‌ ده‌كه‌وێته‌ س����ه‌ر خودی ئه‌و‬ ‫كوردس����تان هیچ بڕیارێك هه‌یه‌ كه‌ لێدوان له‌گه‌ڵ����دا بكه‌ی����ن‌و بانگهێش����تی وه‌زی����رو په‌رله‌مانتاره‌ ئایا قس����ه‌ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫له‌ئه‌ندام په‌رله‌مان قه‌ده‌غه‌ بكات له‌س����ه‌ر س����ه‌رۆك وه‌زیران بكه‌ین‪ ،‬هه‌تاوه‌كو ئه‌گه‌ر ده‌كات یان نا‪ ،‬ده‌توانێت ره‌تی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ساڵه‌ح فه‌قێ نمونه‌ی‌ خۆی ده‌هێنێته‌وه‌و‬ ‫دابه‌ش����كردنی موچه‌؟ س����ه‌رۆكی لیژنه‌ی‌ لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمانه‌ش بێت لێیان"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ره‌خنه‌ له‌و په‌رله‌مانتارانه‌ ده‌ڵێ����ت "زۆر له‌راگه‌یاندنه‌كان په‌یوه‌ندیان‬ ‫كاروباری‌ په‌رله‌مان ده‌ڵێت "بنه‌مایه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌ردنی حكومه‌ت‌و دابه‌ش����كردنی‌ ده‌گرێت كه‌ لێ����دوان له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ده‌ن‌و پێوه‌ك����ردوم قس����ه‌ له‌س����ه‌ر كات‌و واده‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان له‌جێبه‌جێكردن‌و یاسادانان‌و ده‌ڵێت "به‌ڕاس����تی ئه‌مه‌ كارێكه‌ خۆیش����م دابه‌ش����كردنی‌ موچه‌ بك����ه‌م‪ ،‬وتومه‌ ئه‌وه‌‬ ‫دادوه‌ریی‪ ،‬ك����ه‌ تێیدا هاوس����ه‌نگیی هه‌یه‌ هه‌س����تی پێده‌كه‌م‌و له‌م ماوه‌یه‌دا چه‌ندین كاری حكوم����ه‌ت‌و وه‌زاره‌ت����ی داراییه‌ نه‌ك‬ ‫له‌نێوان ئه‌و ده‌سه‌اڵتانه‌داو هه‌ر ده‌سه‌اڵتێك جار چه‌ندین په‌رله‌مانتار قس����ه‌یان له‌سه‌ر من‪ ،‬چونكه‌ له‌راستیدا ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ كردوه‌ له‌م مانگ����ه‌دا موچه‌یه‌ك یان له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ قس����ه‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫كاری خۆی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "به‌پێی ئه‌و بنه‌مایه‌ ئێمه‌ وه‌كو سێ موچ ‌ه ده‌درێت یاخود هه‌فت ‌هی‌ داهاتو قس����ه‌ی ئاش����تی هه‌ورامی ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا ئاش����تی هه‌ورامی وتی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی یاسادانان مافی ده‌ستوه‌ردانمان دابه‌شده‌كرێت"‪.‬‬

‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانتار بۆی‬ ‫نییه‌ باسی واده‌ی‌‬ ‫دابه‌شكردنی موچه‌‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ كار ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتار نییه‌و‬ ‫ده‌ستوه‌ردان ‌ه‬ ‫له‌كاروبار ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی تر‬ ‫كه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌‬ ‫تاوه‌ك����و مانگی هه‌ش����ت كارێ����ك ده‌كه‌ین‬ ‫موچه‌ دوانه‌كه‌وێت‌و مانگانه‌ له‌كاتی خۆیدا‬ ‫دابه‌شبكرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی "بۆیه‌ ره‌نگه‌ ئه‌و براده‌رانه‌ی‌ كه‌‬ ‫قس����ه‌یان له‌سه‌ر موچه‌ كردوه‌‪ ،‬هه‌ر قسه‌ی‬ ‫ئاش����تی هه‌وارمییان گواستبێته‌وه‌‌و هیچی‬ ‫تر "‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ هیچ یاس����او بڕیارێك‬ ‫هه‌یه‌ له‌په‌رله‌مان����ه‌وه‌ لێدوان له‌په‌رله‌مانتار‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ موچ����ه‌ قه‌ده‌غه‌ ب����كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌ندامه‌ی لیژنه‌ی‌ دارایی وتی "له‌ڕاس����تیدا‬ ‫موچه‌ ئه‌مس����اڵ ب����و به‌بابه‌تێك‌و قس����ه‌ی‬ ‫له‌س����ه‌ر ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئه‌گین����ا حكوم����ه‌ت‬ ‫په‌یوه‌س����ته‌ به‌وه‌ی له‌كاتی خۆیدا موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران دابه‌ش����بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی دارایی����ش ده‌ڵێ����ت ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫س����ندوق واین‌و ده‌بێت قس����ه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان وه‌ربگرین"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتاران به‌پارتیشه‌وه‬ ‫لێدوانه‌که‌ی عه‌لی عه‌ونی ڕه‌تده‌که‌نه‌وه‬ ‫‌ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫ئەندامی سەرکردایەتی پارتی‪ ،‬عه‌لی‬ ‫عه‌ونی سەرۆکی پەرلەمان بە"منداڵ"‬ ‫وەسفدەکات‌و دەشڵێت ئەو زۆرینەیەی‬ ‫کە ‪23‬ی حوزەیران لەپەرلەمان کۆبونەوە‬ ‫"سەخیفن"‪ .‬میدیاکانی پارتیش باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ ئه‌م خوله‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ته‌نها بۆ موزایه‌داتی سیاسی بوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا سه‌رجه‌م فراکسیۆنه‌‬ ‫جیاوازه‌کانی په‌رله‌مان به‌پارتیشه‌وه‌‬ ‫ئه‌و قسانه‌ی سه‌رکرده‌که‌ی پارتی‬ ‫ره‌تده‌که‌نه‌وه‌‌و په‌رله‌مانتارێکیش ده‌ڵێت‬ ‫"پێمشه‌رمه‌ لێدوانه‌که‌م له‌ته‌نیشت لێدوانی‬ ‫نه‌خوێنده‌وارێکی وه‌ک عه‌لی عه‌ونی‬ ‫دابنرێت"‪.‬‬ ‫لەچاوپێکەوتنێکی���دا لەگ���ەڵ کەناڵ���ی‬ ‫کوردستان تیڤی حیزبەکەی‪ ،‬عەلی عەونی‬ ‫سەبارەت بەس���ەرۆکی پەرلەمان دەڵێت "‬ ‫س���ەرۆکی پەرلەمان دەبوایە س���ەرۆکێکی‬ ‫میهەن���ی بێ���ت‪ ،‬بتوانێت دانیش���تنەکان‬ ‫ڕێکبخات‪ ،‬بەڵکو من س���ەیرم لێهات وەک‬ ‫ئەو مندااڵنەبو لەسەر شاشە هوتاف بدات‪،‬‬ ‫دەنگی دەلەرزی وەک بڵێیت زۆر خۆش���ە‬ ‫گۆڵێکی تۆمارکردوە"‪.‬‬ ‫گۆڕان‪ :‬هیچ وه‌اڵمێکمان بۆ که‌سێکی‬ ‫نه‌خوێنده‌واری له‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‬ ‫ئه‌ندامی په‌رله‌مانی کوردس���تان له‌سه‌ر‬ ‫فراکس���یۆنی گ���ۆڕان بێس���تون فای���ه‌ق‬ ‫له‌لێدوانێکی تایبه‌تدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند "‬

‫یوسف محه‌مه‌د‬ ‫نازانم ناوبردن به‌سه‌خیف‌و منداڵ ئه‌وه‌ چۆن‬ ‫بیرکردنه‌وه‌یه‌که‌‪ ،‬ناوبردنی ‪ 57‬په‌رله‌مانتار‬ ‫به‌سسه‌خیف که‌ نوێنه‌ری ملێۆنێک زیاتری‬ ‫خه‌ڵکی کورستانن‪ ،‬وه‌ک ئه‌وه‌ وایه‌ ملیۆنێک‬ ‫خه‌ڵکی کوردستان بڵێیت سه‌خیف ئه‌وه‌ چ‬ ‫نه‌خوێنده‌وارییه‌که‌‪ ،‬پێم شه‌رمه‌ وه‌اڵمه‌که‌م‬ ‫به‌ته‌نیشت قسه‌ی که‌سێکی له‌و شێوه‌یه‌وه‌‬ ‫دابنرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ن���دام په‌رله‌مانه‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌کات ک���ه‌ ئه‌ولێدوانه‌ خزم���ه‌ت به‌دۆخی‬ ‫هه‌رێم ناکات‌و فایه‌ق ده‌ڵێت "ئه‌و لێدوانانه‌‬ ‫لێدوانی بازاڕی���ن‌و خه‌ڵکی ناوبازاڕیش به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ قسه‌ ناکات‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ حیزبه‌کان‬ ‫خه‌ڵکی له‌و شێوه‌یه‌یان تێدایه‌ بۆیه‌ دۆخی‬ ‫کورد به‌و شێوه‌یه‌یه‌"‪.‬‬

‫عه‌لی عه‌ونی‬ ‫‌که‌س���ێکی وه‌ک عه‌ل���ی عه‌ون���ی‌ئه‌قڵ���ی‬ ‫فراکسۆنه‌که‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ من دڵم بۆ ئه‌و حیزبه‌‬ ‫ده‌سوتێت چونکه‌ خه‌ڵکی نه‌خوێنه‌واری له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ قس���ه‌ده‌که‌ن‪ ،‬بۆیه‌ کادیره‌کانیان‬ ‫جۆرێک له‌هێس���تریایان بۆ دروس���ت بوه‌‬ ‫ک���ه‌ چی به‌ده‌میاندا بێ���ت ده‌یڵێن که‌ناڵی‬ ‫پارتیش مینبه‌ر بۆ ئه‌وکه‌سانه‌ ده‌کاته‌وه‌"‪.‬‬

‫یه‌کێتی ‪ :‬عه‌لی عه‌ونی ئه‌قڵی فراکسیۆنی‬ ‫پارتیه‌‌‌‌ بۆیه‌ ناکاراترین فراکسیۆنن‬ ‫زان���ا عه‌بدولره‌حمان ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان له‌سه‌ر لیس���تی یه‌کێتی‪ ،‬باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌کات که‌فراکسیۆنی پارتی ناکاراترین‬ ‫فراکس���ۆنی په‌رله‌مان���ه‌و ده‌ڵێ���ت به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌وه‌یه‌ ئێستا سه‌رکرده‌کانی ئه‌و حیزبه‌‬ ‫به‌ناچاری قسه‌ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌رچی‬ ‫پارتی‪ :‬له‌گه‌ڵ ئه‌وشێوازه‌ ده‌ربڕینه‌ی‬ ‫پارتی له‌سه‌ر په‌رله‌مان ڕاسته‌‪ ،‬چونکه‌ ‪38‬‬ ‫عه‌لی عه‌ونی نین‬ ‫په‌له‌مانت���اری هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ک ه���ه‌ر پڕۆژه‌یان‬ ‫ئه‌ندامی فراکسیۆنی پارتی له‌په‌رله‌مانی‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬ناکاراترین ئه‌ندامی په‌رله‌مان بون‪،‬‬ ‫ئاگادارین پارتی سه‌رقاڵی ئه‌وه‌یه‌ به‌شێک کوردستان‪ ،‬فرس���ه‌ت سۆفی له‌لێدوانێکیدا‬ ‫له‌ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کان���ی بگۆڕێت چونکه‌ بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند که‌له‌گه‌ڵ ئه‌و ش���ێوازه‌‬ ‫گیری خ���واردوه‌ به‌ده‌س���تیانه‌وه‌‪ ،‬پارتی ده‌ربڕین���ه‌دا نیه‌‌و ده‌ڵێ���ت " ئاگاداری ئه‌و‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان بێئومێد بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئاس���اییه‌ لێدوانه‌نی���م ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌و ش���ێوازه‌‬

‫قسه‌کردنه‌دا نیم‪ ،‬ئێمه‌ کاتی خۆی قسه‌ی‬ ‫خۆم���ان کرد‌و پێم���ان واب���و ده‌بێت ئه‌و‬ ‫کۆبونه‌وه‌یه‌ به‌س���ازان بکرێت پێموایه‌ ئه‌و‬ ‫جۆره‌ قسانه‌ خزمه‌ت به‌م دۆخه‌ ناکه‌ن"‪.‬‬ ‫فرسه‌ت س���ۆفی ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شکرد‬ ‫که‌ خه‌ڵکی کوردس���تان له‌گه‌ڵ ئه‌و جۆره‌‬ ‫ده‌ربڕینانه‌دا نییه‌‌و وتی "ئه‌و جۆره‌ قسانه‌‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵکی کوردستانه‌وه‌ ره‌تده‌کرێنه‌وه‌‬ ‫ئیتر گۆڕان بیکات پارتی‌و یه‌کێتی بیکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و قس���انه‌ زیان به‌و دۆخه‌ ده‌گه‌یه‌نن که‌‬ ‫ئێستا الیه‌نه‌کان ده‌یانه‌وێت سازان بکه‌ن"‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵ‪ :‬ئه‌و قسا‌نه‌ خستنی ده‌مامکی‬ ‫دیموکراسیانه‌‬ ‫س���ۆران عوم���ه‌ر‪ ،‬ئه‌ندام���ی په‌رله‌مانی‬

‫په‌رله‌مانتارێک‪:‬‬ ‫پێمشه‌رمه‌ لێدوانه‌که‌م‬ ‫له‌ته‌نیشت لێدوانی‬ ‫نه‌خوێنده‌وارێکی‬ ‫وه‌ک عه‌لی عه‌ونی‬ ‫دابنرێت‬ ‫کۆمه‌ڵ باس له‌وه‌ ده‌کات که‌ ئه‌وکه‌س���ه‌ی‬ ‫ئه‌و قس���انه‌ ده‌کات ب���اوه‌ڕی به‌تاکڕه‌وی‬ ‫هه‌ی���ه‌‌‌و باوه‌ڕی به‌یاس���ا نییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پێم وایه‌ بۆ كه‌ناڵێك كه‌ ئۆرگانی فه‌رمی‬ ‫حزبێك بێت‌و كه‌سی له‌م جۆره‌ بدوێنێ كه‌‬ ‫ب���ه‌ ‪23‬ی حوزه‌یران ده‌ڵێ���ت زۆرینه‌یه‌كی‬ ‫سه‌خیفیان پێكهێنا‪ ،‬س���ه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ‪23‬ی حوزه‌یران ئه‌وانی توش���ی شۆك‬ ‫كردوه‌ ك���ه‌ باوه‌ڕیان به‌تاك���ڕه‌وی هه‌یه‌و‬ ‫بڕوای���ان به‌یاس���ا نیه‌و ئااڵون به‌ش���تێكدا‬ ‫ناویان ناوه‌ سازان!"‬ ‫سۆران پێشی وایه‌ قسه‌کانی عه‌لی عه‌ونی‬ ‫س���ه‌لمێنه‌ری ماهیه‌ت���ی خۆیه‌تی‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌ خس���تنی ئه‌و ده‌مامکه‌ دیموکراسیه‌‬ ‫بو که‌کردبویانه‌ سه‌ریان"‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫بۆچی‌ ده‌ستی‌ له‌كاركێشایه‌وه‌؟‬ ‫بابه‌كر زێباری‪ ،‬ئه‌و جه‌نه‌راڵه‌ ‌ی سه‌ری‌ ره‌شی‌ له‌به‌غدا سپی كرد‬ ‫ئا‪ :‬هاوكار حسێن‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ بابه‌كر زێبار ‌‬ ‫وه‌ك سوپاساالری‌ عێراق به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫گومان‌و مشتومڕ ده‌وردراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 12‬ساڵ له‌خزمه‌تكردن ‌‬ ‫پاش نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ بو ك ‌ه‬ ‫سوپای‌ عێراق‪ ،‬پاداشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ نوێ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانه‌نیشینكردن ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬فه‌رمان ‌‬ ‫ناچاری‌ بۆ ده‌ركرا‪ ،‬بابه‌كر بۆخۆی‌‌و‬ ‫ی باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌سه‌ نزیكه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و هه‌نگاو‌ه ئاره‌زومه‌ندانه‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌م ده‌نگانه‌‪ ،‬شتی‌ دیك ‌ه‬ ‫ده‌بیسترێت‪.‬‬ ‫ئه‌و پیاوه‌‪ ،‬بااڵ مام ناوه‌ندو كه‌مدوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كاتێك چوه‌ به‌غدا بۆ خزمه‌تی‌ سه‌ربازی ‌‬ ‫ی سپی‌ نه‌كه‌وتبو‌ه سه‌ری‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫تاڵ ‌‬ ‫‪ 45‬ساڵ خزمه‌ت‪ ،‬ئه‌و به‌دڵی‌ شكاوه‌و‌ه‬ ‫به‌غدای‌ به‌جێهێشت‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك چۆن‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسیی‌‪ ،‬پۆستی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫دابه‌شكاری ‌‬ ‫ی ‪2003‬‬ ‫ی سوپای‌ عێراقی‌ له‌ساڵ ‌‬ ‫ئه‌ركان ‌‬ ‫وه‌رگرت‪ ،‬هه‌ر پاڵنه‌ری‌ سیاس���یش بو‌ه‬ ‫ی‬ ‫هۆی‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچ ‌‬ ‫ی ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆخۆی‌ ئه‌م ‌هی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م مانگه‌‪ ،‬ب���ۆ جار ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانه‌نیش���ینكردن ‌‬ ‫دوه‌م فه‌رمان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫زێب���اری‌ له‌الی���ه‌ن حه‌ی���ده‌ر عه‌باد ‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانه‌وه‌ ده‌رك���را‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی قبوڵكردو‬ ‫ئه‌مجار‌ه ناوب���راو بابه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌به‌غدا ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ماڵئاوای ‌‬ ‫به‌یه‌كجاری ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌واڵه‌ هه‌ندێك گومانی‌ له‌شێو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگ���ۆو هه‌ندێك ره‌خنه‌ش���ی‌ به‌دوا ‌‬ ‫خۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك له‌ده‌نگ���ۆكان‪ ،‬باڵوبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌لكترۆن ‌‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ه‌ كه‌ پێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ویكیلیكس له‌خه‌زان���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كان ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ س���عودیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫دزه‌ی پێك���ردوه‌و وه‌ك چۆن زۆرین ‌ه ‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان به‌ش���ی‌ خۆیان له‌تانه‌و‬ ‫ته‌ش���ه‌ر به‌م هۆیه‌وه‌ به‌ركه‌وت‪ ،‬بابه‌كر‬ ‫زێباری���ش له‌دواین س���اته‌كانی‌ ژیانی‬ ‫س���ه‌ربازییدا‪ ،‬پریش���كی‌ ئه‌م س���ایت ‌ه‬ ‫ی یه‌كێك‬ ‫جیهانی���ه‌ی‌ به‌رك���ه‌وت‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫له‌به‌ڵگه‌نام ‌ه دزه‌پێك���راوه‌كان‪ ،‬بابه‌كر‬ ‫ی‬ ‫زێباری رۆڵ���ی نامه‌ب���ه‌رو هه‌واڵده‌ر ‌‬

‫بابه‌کر زێباری‬

‫هۆكاری‌ ده‌ست‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫بابه‌كر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌‬ ‫له‌به‌غدایه‌و بێزاربوه‌‪،‬‬ ‫حه‌زیكردوه‌ كه‌سێكی‌‬ ‫دیكه‌ بێت خزمه‌ت‬ ‫بكات له‌و پۆسته‌دا‬ ‫بابه‌كر زێباری‌‬ ‫بینیو‌ه له‌نێوان ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتوه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا‌و ئێراندا‌و نوسراوه‌كه‌ش له‌‪20‬ی‬ ‫حوزه‌یراندا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی فه‌ریقی یه‌ك ‌هم‌و‬ ‫زێب���اری كه‌ پله‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ربازیی ‌ه‬ ‫دوه‌م گ���ه‌ور‌ه به‌رپرس��� ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی به‌رگ���ری عێ���راق‪ ،‬به‌ر‬ ‫ی كه‌وت‬ ‫ی هه‌ندێك له‌نه‌یاره‌كان ‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ ‌‬ ‫ی عێراقیش‪ .‬یه‌كێك‬ ‫له‌ناوخۆو ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وان ‌ه حه‌ن���ان فه‌تالوی‌‪ ،‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق ‌ه ك ‌ه به‌و‌ه ناس���راو‌ه هه‌میش���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫ی ئاگراو ‌‬ ‫بۆچون ‌‬ ‫ی سه‌ركرده‌ سیاسییه‌ كوردییه‌كان‬ ‫رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ئ���ه‌و به‌توانج���ه‌وه‌ له‌په‌یج��� ‌‬ ‫ی فه‌یس���بوك‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫خۆی‌ له‌تۆڕ ‌‬ ‫ی عێراقیم���ان‬ ‫نوس���یویه‌تی‌‪" ،‬رومێل��� ‌‬ ‫له‌ده‌س���ت دا"‪ ،‬وه‌ك ئاماژه‌ی���ه‌ك ب���ۆ‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌ڵمان ‌‬ ‫ئارڤی���ن رومێلی‌ س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ به‌پالن���ه‌ به‌هێز‌ه س���ه‌ربازییه‌كان ‌‬ ‫ی جه‌نگدا‪ .‬پاشان ده‌ڵێت‬ ‫ناسرابو له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاخود رۆیشتن ‌‬ ‫ی بابه‌كر زێار ‌‬ ‫"مانه‌وه‌ ‌‬ ‫چی‌ له‌بارودۆخه‌كه‌ ده‌گۆڕێت؟"‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ت���ی‌ ده‌ستله‌كــــاركێش���انه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی نو ‌‬ ‫زێب���اری‌‪ ،‬ش���تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تش���رین ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ب���ۆ مانگ��� ‌‬ ‫ی س���اڵی‌ رابردو كاتێك حه‌یده‌ر‬ ‫دوه‌م ‌‬ ‫ی س���ه‌رك وه‌زیران���ی‌ عێ���راق‬ ‫عه‌ب���اد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 26‬فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫بڕیاری‌ دورخستنه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ربازیی‌ له‌پۆس���ته‌كانیان ده‌ركرد‌و‬ ‫ی خانه‌نش���ین‬ ‫‪ 10‬فه‌رمان���ده‌ی‌ دیك���ه‌ ‌‬ ‫كردو ‪ 18‬كه‌س���ی‌ دیكه‌ی‌ له‌پۆس���ت ‌ه‬ ‫ی دانا‪،‬‬ ‫ی به‌رگری ‌‬ ‫جیاجیاكان���ی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ بابه‌ك���ر زێباری‌ یه‌كێك بو له‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌ر بڕیاره‌ك ‌ه كه‌وت‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌هۆ ‌‬

‫ی‬ ‫فش���اری‌ هێزه‌ كوردیی���ه‌كان‌و الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دورخس���تنه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌مریكیه‌وه‌ بڕیار ‌‬ ‫ی دواخرا‪.‬‬ ‫زێبار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌واڵ��� ‌‬ ‫چه‌ن���د س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫كوردیش له‌و سه‌روبه‌نده‌دا باسیان له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌باد ‌‬ ‫كرد ك ‌ه زێباری‌ ل���ه‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیگه‌ران بوه‌و دژی‌ چۆنیه‌تی‌ ده‌ركردن ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫بڕیاره‌ك ‌ه ب���وه‌ ك ‌ه پاش ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌خزمه‌ت���ی‌ س���ه‌بازیی‌‪ ،‬ناچاربكرێت‬ ‫ی خانه‌نش���ین بكات‪ ،‬بۆی ‌ه ناوبراو‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی كردوه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌مه‌س���عود بارزان ‌‬ ‫داوایلێكردوه‌ ده‌ستتێوه‌ردان بكات‪.‬‬ ‫شاخه‌وان عه‌بدواڵ‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌ كورد‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ ئاسایش‌و به‌رگری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند‪" ،‬هۆكار ‌‬ ‫عێراق به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی بابه‌كر ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی ‪ 1970‬ئه‌كادیمیای‌ سه‌ربازی ‌‬ ‫ـ ساڵ ‌‬ ‫رۆسته‌میه‌ی‌ له‌به‌غدا ته‌واوكردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1973‬له‌به‌غ���دا خزمه‌ت ‌‬ ‫تا س���اڵ ‌‬ ‫سه‌ربازیی كردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1974‬په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ـ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی مه‌ال مسته‌فا بارزانیه‌و‌ه‬ ‫به‌شۆڕشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫ی ش���ۆڕش‪ ،‬زێباری‌‌و‬ ‫ی هه‌ره‌س ‌‬ ‫ـ دوا ‌‬ ‫ی داوای‌ په‌نابه‌ری‌ له‌ئێران‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ێ ده‌بن‪.‬‬ ‫ده‌كه‌ن‌و له‌كه‌ره‌ج نیشته‌ج ‌‬ ‫ی ‪ 1979‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ عێراق‌و‬ ‫ـ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارتی���دا پل���ه‌ ‌‬ ‫له‌ن���او هێزه‌كان��� ‌‬ ‫ی بااڵی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫سه‌ربازی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1989‬ده‌بێت���ه‌ ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ـ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1991‬ده‌بێت���ه‌ فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ـ س���اڵ ‌‬ ‫ی موسڵ‌و دهۆك‪.‬‬ ‫ی ناوچه‌كان ‌‬ ‫سه‌ربازی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2003‬وه‌ك یارمه‌تیده‌رێك ‌‬ ‫ـ س���اڵ ‌‬ ‫ی هه‌بو‬ ‫ی هاوپه‌یمان���ان رۆڵ ‌‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫له‌ش���ه‌ڕه‌كانی‌ س���نور ‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ی ‪ 2003‬ت���ا ‪ ،2015‬وه‌ك‬ ‫ـ ل���ه‌دوا ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ئه‌ركان���ی‌ س���وپای‌ عێراق‬ ‫له‌به‌غدا خزمه‌تیكردوه‌‪.‬‬ ‫ی زۆره‌ له‌به‌غدایه‌و بێزاربوه‌‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫حه‌زیكردوه‌ كه‌سێكی‌ دیكه‌ بێت خزمه‌ت‬ ‫بكات له‌و پۆسته‌دا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌وت��� ‌هی‌ ش���اخه‌وان‪ ،‬داواكار ‌‬ ‫ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌ك ‌هی‌ بابه‌ك���ر‬ ‫ی ‪2014‬‬ ‫ی دوه‌می‌ ساڵ ‌‬ ‫ی تش���رین ‌‬ ‫له‌مانگ ‌‬ ‫ی ئه‌مساڵ‬ ‫بوه‌‪ ،‬پاش���ان له‌مانگی‌ ئازار ‌‬ ‫"ئێم���ه‌ وه‌كو ك���ورد داوام���ان لێكرد‬ ‫ی‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌یدا بمێنێته‌وه‌‪ ،‬دواجار مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌1‬‬ ‫ی من وازده‌هێنم‌و له‌رۆژ ‌‬ ‫رابردو وت ‌‬ ‫ی ده‌رچو‪،‬‬ ‫ته‌مموزی‌ ئه‌مساڵ فه‌رمانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی خۆی‌"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر داوا ‌‬ ‫ی ویكیلیكس‌و‬ ‫ی نوس���راوه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی نێوان ئه‌مریكاو ئێران‪،‬‬ ‫رۆڵی‌ نامه‌به‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ ك��� ‌ه س���ه‌ر به‌پارت ‌‬ ‫ی "ئه‌و‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستانیش���ه‌‪ ،‬وت ‌‬

‫‪7‬‬

‫ی نیه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كابرایه‌ك ‌ه تاقه‌تی‌ ئه‌و شتان ‌ه ‌‬ ‫به‌ڵگه‌نامانه‌ ت���از‌ه باڵوبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی بابه‌كر زێبار ‌‬ ‫هه‌ردو داواكارییه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 11‬‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫ب���ۆ وازهێنان‪ ،‬یه‌كیان ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تریان مانگ ‌‬ ‫ی رابردوه‌و ئه‌و‌ه ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫حوزه‌یرانی‌ ئه‌مساڵه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك الیه‌نی‌ دیك���ه‌ ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌ كردوه‌ ك���ه‌ بارزانی‌ نیگه‌ران بوه‌‬ ‫له‌هه‌ڵوێس���تی‌ رابردوی‌ زێباری‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌مجاره‌ گڵۆپی‌ سه‌وزی‌ بۆ له‌كارالدانی‌‬ ‫هه‌ڵكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ش���اخه‌وان ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك بارزان���ی‌ نیگه‌ران‬ ‫نی���ه‌و داوامان له‌ویش ك���رد كه‌ رۆڵی‌‬ ‫خۆی‌ ببینێت له‌وه‌ی‌ كه‌ داوا له‌بابه‌كر‬ ‫بكات هیچ نه‌بێت بۆ ماوه‌ی‌ یه‌ك ساڵی‌‬ ‫دیكه‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ قس���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سوربوه‌ له‌سه‌ر وازهێنانه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ كه‌‬ ‫له‌م رۆژانه‌دا قس���ه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ بابه‌كر‬ ‫ك���ردوه‌‌و داوای‌ لێك���رد له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان یارمه‌تی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫ب���دات‪" ،‬به‌وپێی���ه‌ی‌ ئه‌زمونێكی‌ زۆر‬ ‫باش���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و وتی‌ به‌هۆی‌‬ ‫ته‌مه‌ن���ه‌وه‌ تاقه‌ت���ی‌ ئ���ه‌وه‌م نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی‌ له‌سه‌رم بێت خزمه‌ت‬ ‫به‌پێش���مه‌رگه‌ ده‌ك���ه‌م وه‌ك الیه‌ن���ی‌‬ ‫راوێژكاریی‌ یاخود مامۆستایه‌ك له‌وێ‌‬ ‫وانه‌ بڵێمه‌وه‌ ئاماده‌ییم تێدایه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ئاخۆ‬ ‫ناوب���راو په‌یوه‌ندیك���ردوه‌ به‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌‪ ،‬جه‌بار‬ ‫یاوه‌ر‪ ،‬وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند‪" ،‬هیچ ش���تێكی‌ ره‌س���میمان‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ پێنه‌گه‌یشتوه‌"‪.‬‬ ‫ئێس���تا له‌جێگه‌ی‌ بابه‌ك���ر زێباری‌‪،‬‬ ‫كوردێك���ی‌ دیكه‌ی‌ خه‌ڵك���ی‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌ناوی‌ فه‌ری���ق روكنی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬ئه‌نوه‌ر‬ ‫حه‌مه‌ ئه‌مین له‌جێگه‌ی‌ دانراوه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫میكانیزم���ی‌ دانان���ی‌ ئ���ه‌م فه‌رمانده‌‬ ‫س���ه‌ربازییان ‌ه له‌به‌غداو له‌سه‌ر پشكی‌‬ ‫كورد‪ ،‬یاوه‌ر وتی‌‪" :‬له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌ ده‌بێ���ت‌و به‌ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و پاشان پێویستی‌‬ ‫به‌موافه‌قه‌ت���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫پریماكۆف‬

‫روسییه‌كی‌ شاره‌زای‌ عێراق‬

‫پرۆفایل‬ ‫پریماك���ۆڤ پی���اوی‌ ئه‌ركه‌ گران‌و‬ ‫ی‬ ‫قورس���ه‌كانی‌ روس���یا له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌م���ان‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی هه‌واڵگری‌‌و‬ ‫ی ده‌زگا ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌كادیمیا‌و سیاسه‌تمه‌داری‌ ناودار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 86‬ساڵیدا كۆچ ‌‬ ‫روسیا‪ ،‬له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫دوای���ی‌ كرد‪ ،‬ئ���ه‌و رۆڵێكی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫مس���ته‌فا‬ ‫له‌لێكنزیككردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌‌و سه‌دام حسێن‌و گه‌یشتنیان‬ ‫ی‬ ‫ی ‪11‬ی‌ ئ���ازار ‌‬ ‫به‌رێككه‌وتننام���ه‌ ‌‬ ‫‪1970‬دا بینی‌‪.‬‬ ‫یه‌فگینــــ���ی‌ مــه‌كس���ــیمۆڤێتیچ‬ ‫ی‬ ‫ی له‌پایته‌خت ‌‬ ‫پریماكۆڤ‪ ،،‬ژیانی‌ منداڵ ‌‬ ‫ئۆكرانیا "كیڤ"وه‌ ده‌س���تپێده‌كات‌و‬ ‫ی‬ ‫مێردمن���دا ‌ڵ ده‌بێت ك ‌ه له‌گه‌ڵ‌ دایك ‌‬ ‫ی پایته‌خت���ی‌‬ ‫روده‌كات���ه‌ ته‌بلیس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی ته‌واوكردن ‌‬ ‫جۆرجیا‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پایته‌خت ‌‬ ‫ئاماده‌ییش ده‌چێته‌ باكۆ ‌‬ ‫ئازه‌ربایجان به‌مه‌به‌س���تی‌ خوێندن‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ریاوانی‌‪ .‬گه‌ڕان‌و گه‌شت ‌‬ ‫له‌كۆلیژ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ له‌پریماكۆڤدا‬ ‫به‌رده‌وام خولیا ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت‬ ‫ده‌چێنێت زیات���ر جیهان ‌‬ ‫بناس���ێت‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ كاتێك‬

‫ی ‪ 1948‬ده‌چێت ‌ه مۆسكۆ‪،‬‬ ‫كه‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی هه‌ڵده‌بژێرێت بۆ‬ ‫به‌ش���ی‌ عه‌ره‌ب��� ‌‬ ‫خوێندن له‌په‌یمانگای‌ رۆژهه‌اڵتناسی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ش له‌په‌یمانگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 3‬ساڵ‌ به‌شی‌ ئابور ‌‬ ‫بااڵ‪ ،‬بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خوێنێ���ت‌و نامه‌ زانس���تییه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر "چاالكی‌ كۆمپانیا بیانیه‌كان‬ ‫له‌نیمچه‌ دورگه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌" ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���ه‌ربردن ‌‬ ‫پریماك���ۆڤ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌یه‌ك كاركردن له‌به‌شی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی ‪1960‬دا‬ ‫رادیۆی‌ روس���یا‪ ،‬له‌ده‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌ی‌ "پراڤدا"‬ ‫وه‌ك په‌یامنێ���ر ‌‬ ‫له‌قاهی���ره‌و دیمه‌ش���ق‌و به‌غ���دا‌و‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ئاژانس���ی‌ تاس‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌یروت چاالك���ی‌ ده‌كات‪ .‬زانین ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه بۆ‬ ‫زمانی‌ عه‌ره‌بی‌ ئاس���انكار ‌‬ ‫پریماك���ۆڤ ده‌كات ك���ه‌ له‌نزیكه‌و‌ه‬ ‫ی عه‌ره‌ب‬ ‫گ���ه‌وره‌ سیاس���ه‌تمه‌داران ‌‬ ‫بناس���ێت‌و ته‌نه���ا رۆژنامه‌نوس���ێك‬ ‫ی پڕ له‌كێشه‌و نێو‬ ‫نه‌بێت له‌ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫روداوی‌ گه‌رمی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێته‌ پیاوی‌ ئه‌ركه‌ گه‌وره‌و‬ ‫قورس���ه‌كانیش‪ ،‬ك���ه‌ گرنگترینیان‬ ‫ی‬ ‫نێوانگ���ری‌ نێ���وان س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬

‫ی‬ ‫ی هاتنه‌س���ه‌ركار ‌‬ ‫ی عێراق ده‌بێت‌و ئه‌م له‌س���اته‌وه‌خت ‌‬ ‫كوردو حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌عس���یه‌كانه‌و‌ه له‌عێراق له‌س���اڵ ‌‬ ‫هه‌واڵنه‌ش سه‌ره‌نجام رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪1968‬دا‪ ،‬ناس���یویه‌تی‌‌و په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫‪11‬ی‌ ئازاری‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ 15‬سا ‌ڵ كاركردن دۆستانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫پریماكۆڤ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی هه‌ره‌س���هێنان ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫وه‌ك رۆژنامه‌ن���وس ب���ۆ رادی���ۆو‬ ‫ی س���ۆڤیه‌ت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ پریماكۆڤ‬ ‫ی حزبی‌ شیوع ‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆن‌و ئاژانس ‌‬ ‫ی له‌به‌ره‌ی‌ گۆرپاچۆڤ داده‌نرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ده‌یه‌ ‌‬ ‫ی سۆڤیه‌ت‪ ،‬له‌كۆتای ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌لتسین یه‌كێك له‌و كه‌سه‌ ده‌گمانانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌كادیمیا ‌‬ ‫‪1970‬دا ده‌بێت ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌ستافه‌كه‌یدا هێشتییه‌وه‌‌و ئه‌رك ‌ه‬ ‫زانس���تی‌ یه‌كێتی‌ س���ۆڤیه‌ت‌و ساڵ ‌‬ ‫‪ 1989‬به‌بون���ه‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ق���ورس‌و گرنگه‌كانی‌ پێس���پارد له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رده‌می‌ په‌ڕینه‌وه‌یه‌دا له‌یه‌كێت ‌‬ ‫"س���ۆڤیه‌تی‌ ب���ااڵ" ده‌چێت���ه‌ ریز ‌‬ ‫ی سۆڤیه‌ته‌وه‌ بۆ فیدراسیۆنی‌ روسیا‪،‬‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ سیاسه‌تمه‌دارانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی پریماكۆڤ بو‪ ،‬ك���ه‌ بۆ ماوه‌ی‌ پێنج‬ ‫سۆڤیه‌ت‌و رۆڵێكی‌ گرنگ له‌سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش��� ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫پرۆستریكاو گالسنۆستی‌ گورباچۆڤدا س���ا ‌ڵ ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئیس���تیخباراتی‌ روس���یا ‌‬ ‫ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ی ‪ 1996‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی پێده‌سپێردرێت‪ ،‬ساڵ ‌‬ ‫ی ‪‌1990‬و ‪ ،1991‬له‌سه‌روه‌خت ‌‬ ‫سااڵن ‌‬ ‫ی ‪1998‬‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ی‌ روسیاو ساڵ ‌‬ ‫ی وه‌زیر ‌‬ ‫ی كوه‌یت له‌الیه‌ن سوپا ‌‬ ‫داگیر كردن ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵته‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌وكاتی‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬گورپاچۆڤ ده‌بێته‌ س���ه‌رۆك وه‌زیر ‌‬ ‫رژێم ‌‬ ‫بۆ رێگرتن له‌هه‌ڵگیرس���انی‌ ش���ه‌ڕ‌و ئه‌و ك���ه‌ ده‌وڵه‌تمه‌دارێك���ی‌ كارامه‌و‬ ‫هه‌ڵكردن���ی‌ "گه‌رده‌لول���ی‌ بیابان"‪ ،‬به‌توانا ب���و‪ ،‬به‌هۆی‌ په‌یوه‌ندی‌ چڕ‌و‬ ‫ی هه‌واڵگری‌‪،‬‬ ‫ی پڕییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ‌ ده‌زگا ‌‬ ‫پریماكۆڤ وه‌ك نوێن���ه‌ری‌ تایبه‌ت ‌‬ ‫ی به‌دمه‌س���تی‌ یه‌لتسیندا‪،‬‬ ‫ی ده‌نرێ���ت بۆ به‌غدا‪ .‬س���ه‌دام له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫حسێن له‌نێو دیبلۆماس ‌ه بیانیه‌كاندا ده‌س���ه‌اڵتداری‌ راس���ته‌قین ‌ه بو‪ ،‬تا‬ ‫ی پۆتین به‌ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ی گه‌یشتن ‌‬ ‫زیاتر له‌هه‌ر كه‌سێكی‌ تر پریماكۆڤ ‌‬ ‫"پوتین" به‌سودوه‌رگرتن له‌ئه‌زمون‌و‬ ‫ی پێده‌كرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ده‌ناس���ی‌‌و متمان���ه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫پریماكۆڤ له‌كتێبی‌ "ش���یته‌ڵكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���اره‌زایی‌ پریماكۆڤ له‌گۆڕه‌پان ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت"دا‬ ‫مه‌سه‌له‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا‪ ،‬زۆرجار كێش���ه‌ی‌ رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ‪1970‬‬ ‫ی ده‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ی روسیا ئه‌رك ‌ه ك��� ‌ه له‌ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫وه‌ك نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی باڵویده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬خ���راپ داده‌به‌زێت ‌ه‬ ‫ی له‌عێ���راق‌و رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫قورس���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌یلول‌و سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت پێده‌س���پارد‌و هه‌میش ‌ه سه‌ر شۆڕش ‌‬ ‫راوێ���ژی‌ ده‌رب���اره‌ی‌ گۆڕانكاریی��� ‌ه كورد به‌گوێ‌ له‌مس���تی‌ ئیمپریالیزم‌و‬ ‫ئیس���رائیل وه‌س���ف ده‌كاو به‌وه‌ش‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان پێده‌كرد‪.‬‬ ‫ی ده‌كات ه���ه‌وڵ‌ ب���ۆ‬ ‫ی له‌كاری‌ تۆمه‌تب���ار ‌‬ ‫پریماك���ۆڤ‪ ،‬كه‌ س���ه‌ر ‌‬ ‫ی الوازكردن���ی‌ توان���ای‌ س���ه‌ربازی‌‌و‬ ‫موخاب���ه‌رات‌و دااڵن���ه‌ تاریكه‌كان��� ‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و جیابون���ه‌وه‌ی‌ كوردس���تان ده‌دات‪.‬‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت‪،‬‬ ‫روس���یادا س���پی‌ كردب���و‪ ،‬ل���ه‌دوا له‌كتێب���ی "رۆژهه‌الت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندراو و ش���اراوه‌"دا‪ ،‬ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی ژیانییدا له‌نێوان سااڵن ‌‬ ‫ویس���تگه‌ ‌‬ ‫ی توند له‌داگیركردن���ی‌ عێراق له‌الیه‌ن‬ ‫‪ 2003‬تا ‪ 2011‬ده‌بێته‌ سه‌رۆكی‌ ژور ‌‬ ‫ی به‌الو‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو‌ه ده‌گرێت‌و ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی روسیا‪.‬‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌ساز ‌‬ ‫ی كاره‌س���ات ‌ه ك ‌ه ئ���ه‌و روداوه‌ زه‌مین ‌ه‬ ‫پریماكۆڤ وه‌ك سیاسه‌تمه‌دارێك ‌‬ ‫پراگمات���ی‌‌و كارامه‌و لێ���زان له‌گه‌م ‌ه ب���ۆ پارچ��� ‌ه پارچ ‌ه بون���ی‌ عێراق‌و‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراندنی‌ فیدرال���ی‌‌و ده‌وڵه‌تێك ‌‬ ‫سیاس���یه‌كان‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆش كردو‌ه ك ‌ه له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی كات‌و ش���وێن كۆمه‌ڵێك كورد ‌‬ ‫جی���اواز ‌‬ ‫ی دژ به‌یه‌ك���ی‌ راده‌گه‌یاند‪ ،‬سه‌دامدا ده‌رفه‌تی‌ ئه‌وه‌یان نه‌بو‪.‬‬ ‫لێدوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2008‬سه‌رۆك ‌‬ ‫به‌اڵم كاتێك كه‌ ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تایب���ه‌ت س���ه‌باره‌ت به‌كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژووره‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازییه‌كان ‌‬ ‫ك���ورد‪ ،‬كاتێ���ك كه‌ ئ���ه‌و له‌پێگه‌ ‌‬ ‫بڕیاردانی‌ سیاس���یدا ب���و‪ ،‬به‌رده‌وام روس���یا ب���و‪ ،‬له‌س���ه‌ردانێكیدا ب���ۆ‬ ‫خۆی‌ به‌دۆس���تی‌ س���ه‌دام ده‌زانی‌و كوردس���تان رایگه‌یاند "پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بج ‌ه كه‌ركوك بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ سه‌ر هه‌رێم ‌‬ ‫پێیوابو مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫ی ناوخۆیین‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ك ‌‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫دیوار ‌ی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد بڵندتر ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬شیروان شه‌ریف‬ ‫راده‌ستكردنی‌ بڕێكی‌ كه‌می‌ نه‌وت‬ ‫ی‬ ‫به‌ناوه‌ند‌و فرۆشتنی‌ پشكی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫نه‌وتی‌ به‌رهه‌مهێنراو له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌رێمه‌و‌ه وا نیشانی‌ ده‌دات ك ‌ه‬ ‫رێكه‌وتنه‌ نیوه‌ناچڵه‌كه‌ی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ند پاش شه‌ش مانگ‬ ‫له‌كۆتاییه‌كه‌ی‌ نزیك ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی سامان ‌ه‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫سروشتیه‌كان ده‌ڵێت‪ ،‬هه‌رێم نیاز ‌‬ ‫پچڕاندنی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غدا نیه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ری‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌مان دۆخی‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌‬ ‫ساڵی‌ رابردو‬ ‫رو له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بكات‌و‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ قه‌باره‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌تر ببێت‬

‫دواجار پێده‌چێت حكومه‌تی‌ هه‌رێم ڕو‬ ‫ی‬ ‫ی راسته‌وخۆ ‌‬ ‫ی دوه‌م‌و فرۆشتن ‌‬ ‫له‌بژارده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌نیوه‌ ‌‬ ‫نه‌وت ب���كات پاش ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مس���اڵدا ئه‌و چاوه‌ڕوانییه‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌غدا هه‌یبو سه‌باره‌ت به‌ناردنی‌ بڕ ‌‬ ‫پێویستی‌ بودجه‌ به‌بنبه‌ست گه‌یشت‪.‬‬ ‫ی رابردو‬ ‫ی حوزه‌یران ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كیدا‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫دهۆك رایگه‌یان���د‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان خوازی���اره‌ كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���واری‌ نه‌وت له‌گه‌ڵ به‌غ���دا له‌رێگه‌ ‌‬ ‫لێكتێگه‌یشتنه‌وه‌ چاره‌سه‌ربكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی رێكه‌وتنه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر عێراق پابه‌ن���د ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌هێڵی له‌به‌ره‌کانی جه‌نگدا‬ ‫ی‬ ‫نه‌بو و شایس���ته‌ داراییه‌كانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی وه‌ك پێویس���ت ‌ه نه‌نارد‪،‬‬ ‫كوردس���تان ‌‬ ‫ی له‌به‌رده‌م‬ ‫چه‌ن���د رێگایه‌كی‌ یاس���ای ‌‬ ‫ی ته‌نه���ا ‪ 4‬ملیۆن‌و ‪ 493‬ه���ه‌زار‌و ‪ 334‬بودجه‌ چارەس���ەربكات‪ ،‬ئەگەر به‌غدا زیاتر له‌یه‌ك ساڵ‌و پێنج مانگه‌ هه‌رێم‌و نه‌وتی‌ ئه‌و شاره‌ی‌ لێوه‌ هه‌نارده‌بكه‌یت مس���ۆگه‌ر‌و زه‌مان نیه‌و وتی‌ "شتێك‬ ‫هه‌رێمدایه‌ كه‌ گرنگترینیان فرۆش���تن ‌‬ ‫ی بۆرییه‌كان���ی‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه نیه‌ ن���اوی‌ گره‌نتی‌ بێ���ت به‌تایبه‌ت‬ ‫ی به‌دۆخێك���ی‌ ئاب���ور ‌‬ ‫ی ‪ 149‬هه‌زار‌و پابه‌ندی���ش نه‌بێت هەرێ���م ناچارە بۆ هاواڵتیه‌كان��� ‌‬ ‫ی رۆژانه‌ ‌‬ ‫به‌رمیلی‌ به‌تێكڕا ‌‬ ‫نه‌وته‌ به‌شێوه‌ی‌ راسته‌وخۆ‪.‬‬ ‫بۆرییه‌كه‌ی‌ پێش���و له‌الیه‌ن داعشه‌و‌ه ئه‌گ���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌ك���ه‌ له‌نێ���وان‬ ‫ی دابینكردنی ژی���ان‌و بژێویی هاواڵتیانی دژواردا گوزه‌ر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و راپۆرت���ه‌ش‌ ك���ه‌ ل ‌ه ‪ 778‬به‌رمی���ل راده‌س���تی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی تێكش���كێنراوه‌‌و له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌تێك‌و هه‌رێمێكدا بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئای���ا له‌ئێس���تادا ئاس���ت ‌‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬بیر لەگرتنەبەری‬ ‫‪2‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌ (ته‌م���وز) له‌الیه‌ن سۆمۆ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌نێ���وان دو ده‌وڵه‌تدا بێت‬ ‫ی یاس���ایی‌ ب���ۆ به‌رهه‌مهێن���ان‌و هه‌ن���ارده‌ی‌ ن���ه‌وت رێكخراوه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ی ڕێگەچ���ارەی دیك���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌كاتێكدای���ه‌ به‌پێ��� ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی پێده‌كرێت ده‌ش���ێت رێكه‌وتنێكی‌ تۆكمه‌ بێت‌و‬ ‫ی هه‌ست ‌‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت‪-‬بودج���ه‌ی‌ نێ���وان چارەس���ەركردنی قەیران���ی دارای���ی‌و گه‌یشتوه‌ته‌ ئاستێك كه‌ پێداویستیه‌كان ‌‬ ‫ی رێكه‌وتن��� ‌‬ ‫ی هه‌ن���ارده‌ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ورده‌كار ‌‬ ‫ی پێ‌ پڕبكرێت���ه‌وه‌ له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ ئاراس���ته‌كه‌ ب���ه‌ره‌و ئه‌و‌ه الیه‌نی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و الیه‌نی‌ س���ێیه‌م‬ ‫ی ئابوری لەهەرێمی كوردستان بكاتەوە‪ .‬ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی كانون ‌‬ ‫نه‌وت له‌الیه‌ن هه‌رێم���ه‌وه‌ باڵوكرایه‌و‌ه هه‌ولێ���ر‌و به‌غدا كه‌ ل��� ‌ه ‪‌ 11‬‬ ‫ی دادوه‌ر بێ���ت له‌نێوان���دا‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌‬ ‫ی ئایا هه‌رێم بۆ ئه‌م ئه‌گ���ه‌ر بڕینی‌ به‌ش���ه‌ بودجه‌ له‌الیه‌ن ده‌ڕوات هه‌رێمی‌ كوردستان خۆی‌ نه‌وت ‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ هه‌ولێر یه‌كه‌می‌ ساڵی‌ رابردو واژۆكراوه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌رون ‌‬ ‫ی بفرۆش���ێت‪ ،‬نه‌وتی‌ كه‌ركوكیش وه‌ك هه‌رێمێك له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تێكداین‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌می‌ به‌ره‌و ئه‌و بژارده‌ی ‌ه هه‌رێم رۆژان ‌ه ‪ 550‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت مانگ ‌ه له‌سه‌ر هه‌مان سیاسه‌ت به‌رده‌وام به‌غداوه‌ ده‌ستپێبكاته‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌نگاو ‌‬ ‫ده‌ش���بێت ئ���ه‌وه‌ش بزانی���ن ك���ه‌‬ ‫ی له‌باره‌و‌ه بكرێت‪.‬‬ ‫ی نه‌وت وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كان ده‌بێت رێكه‌وتن ‌‬ ‫ده‌س���تپێكردوه‌ كاتێ���ك زۆرترین بڕه‌ راده‌س���تی‌ كۆمپانیای‌ س���ۆمۆ بكات‌و ده‌بێ���ت ی���ان راده‌س���تكردن ‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئای���ا هه‌نگاوه‌ك ‌ه تائێس���تا توركیا هی���چ رێگرییه‌كی‌‬ ‫ی رایگه‌یاند‪ ،‬له‌ئێس���تادا توانای هەناردە‬ ‫ی هه‌نارده‌ك���راوی‌ ب���ۆ خۆی‌‌و له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌غدا مانگانه‌ به‌ش ‌ه به‌س���ۆمۆ راده‌گرێت‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫نه‌وت��� ‌‬ ‫ی دروستنه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی ئومێدبه‌خش��� ‌ه یان وه‌ك هه‌نگاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ‪ %17‬ره‌وان ‌ه وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كان لەرێی‌ ت���ۆڕی‌ بۆری‌ نه‌وت��� ‌‬ ‫ی هه‌رێم به‌رێژه‌ ‌‬ ‫كه‌مترین بڕیش���ی‌ به‌ب���ه‌راورد به‌پێنج بودجه‌ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌داهاته‌كه‌ش���ی‌ ئه‌و‬ ‫ی كوردس���تانه‌وه‌ النی زۆر بریتیە لە‪ 650‬راب���ردو له‌ب���ه‌رده‌م ئاس���ته‌نگدای ‌ه‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫ی بكات‪.‬‬ ‫مانگ���ی‌ رابردو راده‌س���تی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی وت‪ ،‬به‌تایبه‌تی���ش ل���ه‌روی‌ فرۆش���تن‌و په‌رله‌مانت���اره‌ وت���ی‌ "له‌قۆناغ���ی‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ هۆكاری‌ گه‌یش���تنه‌ ئه‌و له‌مانگ���ی‌ راب���ردودا گیرایه‌به‌ر‪ ،‬به‌اڵم هه‌زار به‌رمیلی‌ رۆژانه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ ب���ۆ به‌بازاڕكردن ‌‬ ‫ی بەاڵم بەباش���ترکردنی الیەنی تەکنیکی به‌بازاڕكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و په‌رله‌مانتار‌ه یه‌كه‌م���دا ده‌توانرێ���ت موچه‌ی‌ پێ‌‬ ‫ی پچڕاندن ‌‬ ‫ی حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم نی���از ‌‬ ‫بڕی���اره‌ له‌الیه‌ن حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫عێراق (سۆمۆ) كردوه‌‪.‬‬ ‫ی دابینبكرێت"‪.‬‬ ‫تۆڕی بۆریەکە لەچەند مانگی داهاتودا رایگه‌یان���د‪ ،‬ل���ه‌ڕوی‌ به‌بازاڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا نیه‌‪.‬‬ ‫ی له‌راپۆرته‌ك���ه‌دا كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا به‌پێ���ی‌ وته‌ی‌‬ ‫گرفتی‌ نیه‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌روی‌ فرۆشتنه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌وت هەناردە زیاد دەکات‪.‬‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ راس���ته‌وخۆ ‌‬ ‫ی له‌وه‌زاره‌تی‌ س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‬ ‫رونكراوه‌ته‌وه‌ ل���ه‌و مانگه‌دا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ش���اره‌زایانی‌ ئابوری‌ ئه‌گه‌ری‌ هه‌یه‌‬ ‫ی ن���ه‌وت ناوه‌س���تێت‌و ب���ازاڕی‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ هۆكاری‌ راده‌س���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌الیه‌ن هه‌رێمه‌وه‌ له‌رابردودا ئه‌زمونێك ‌‬ ‫هه‌رێم ‪ 17‬ملی���ۆن‌و ‪ 130‬هه‌زار‌و ‪ 639‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪ ،‬سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی به‌ش���ێك له‌نه‌وت���ی‌ هه‌نارده‌ك���راو ده‌دۆزێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نها ئاس���ته‌نگ ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌مان دۆخی‌ سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ رابردو‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تاڵ به‌بیر دێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردستان له‌‪‌ 17‬‬ ‫به‌رمی���ل نه‌وت���ی‌ هه‌نارده‌ك���ردوه‌ ك ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌و ناوه‌نده‌ی‌ پیایدا تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬رو له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان بكات‌و‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی به‌كۆمپانیای‌ سۆمۆ ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ده‌كات ‌ه ‪ 571‬هه‌زار‌و حوزه‌یرانی‌ رابردو به‌رونی‌ خرایه‌ڕو ك ‌ه هه‌م گرتنه‌ب���ه‌ری‌ هه‌نگاوه‌كه‌ هۆكار ‌‬ ‫تێك���رای‌ رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی حه‌مه‌س���اڵح ده‌ب���ێ مس���ۆگه‌ر بكه‌ین ك��� ‌ه ئه‌ویش به‌هۆیه‌وه‌ قه‌یران���ی‌ دارایی‌ قه‌باره‌ی‌‬ ‫ی تیایدا ئه‌وه‌ی‌ دوپاتكرده‌وه‌ كه‌ هەرێمی بڕینی‌ به‌ش ‌ه بودجه‌ی‌ هه‌رێم بو له‌الیه‌ن كوردس���تان‪ ،‬عه‌ل��� ‌‬ ‫ی بۆر ‌‬ ‫‪ 21‬به‌رمیل���ی‌ له‌رێگ���ه‌ی‌ هێڵ ‌‬ ‫گه‌وره‌تر ببێت ئه‌گه‌ر كاربه‌ده‌ستانی‌‬ ‫ی توركیایه‌‪،‬‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ زۆر ‌‬ ‫ی خوازیارەو ده‌یه‌وێت هەمو كێش���ەكانی به‌غ���داوه‌‪ ،‬ه���ه‌م هه‌نارده‌كردنیش��� ‌‬ ‫ی به‌نده‌ر ‌‬ ‫كوردس���تانه‌و‌ه هه‌ن���ارده‌ ‌‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا عه‌لی‌ حه‌مه‌س���اڵح هه‌رێم به‌وردیی‌‌و شاره‌زاییانه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫ی كه‌ركوكه‌و‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی په‌یوه‌ندی‌ به‌نه‌وت ‌‬ ‫ی توركی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و بڕ‌ه لەگ���ەڵ بەغ���دا لەرێ���گای دیال���ۆگ‌و نه‌یتوانی‌ پێداویس���تی‌‌و خه‌رجییه‌كان ‌‬ ‫جیهان��� ‌‬ ‫ی چونك���ه‌ تاك ‌ه ده‌روازه‌یه‌ك كه‌ بتوانیت ئه‌وه‌شی‌ نه‌شارده‌وه‌ كه‌ له‌سیاسه‌تدا له‌گه‌ڵ دۆخه‌كه‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم پڕبكات���ه‌وه‌‌و به‌هۆیه‌وه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫گفتوگ���ۆو له‌به‌ر ڕۆش���ناییی‌ یاس���ا ‌‬

‫قه‌یرانی بێ کاره‌بایی گه‌وره‌تر ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬شیروان‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری‌ درێژه‌كێشانی‌ قه‌یران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاوه‌ڕوان ده‌كرێت كێشه‌ ‌‬ ‫دارای ‌‬ ‫كاره‌با له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫په‌ره‌بسێنێت وه‌ك ئه‌و‌هی‌ وته‌بێژ ‌‬ ‫ی كاره‌با باسی‌ لێوه‌ده‌كات‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و رونیشیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌ئه‌ژماركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با له‌سه‌ر هاواڵتیان پێوه‌ر ‌‬ ‫نرخ ‌‬ ‫ی رۆژ له‌به‌رچاوده‌گیرێت‪.‬‬ ‫یه‌كه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 17‬مانگی‌ رابردو ‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌دواكه‌وتن��� ‌‬ ‫ی بازرگان���ی‌‌و بازاڕ‪،‬‬ ‫موچ���ه‌‌و الوازبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پڕۆژه‌كان���ی‌ خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫زیان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌یان���دوه‌‌و له‌ئه‌گه‌ری‌ به‌رده‌وامیش��� ‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌ په‌ككه‌وتن���ی‌ ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش دوا ‌‬ ‫ی خه‌رجی‌‌و‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫تێچوی‌ وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ده‌ستپێكرد‪.‬‬ ‫ی كاره‌ب���اش ئه‌گه‌رچی‌ له‌چه‌ند‬ ‫كه‌رت ‌‬ ‫ی راب���ردودا هیچكات له‌ئاس���ت‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی هاواڵتیاندا نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫خواست‌و پێداویست ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم پێده‌چێت به‌ره‌و خراپتر هه‌نگاو‬ ‫ی‬ ‫بنێ���ت به‌تایبه‌تی���ش به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ڵ زیادبونی‌ خواس���ت‬ ‫په‌ره‌پێدانی‌ ئه‌و كه‌رته‌ به‌دیناکرێت‪.‬‬

‫ی قه‌یرانه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی كاره‌با‪ ،‬ئه‌ندازیار‬ ‫وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫یاسین حه‌س���ه‌ن به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی كاره‌ب���ا‬ ‫كه‌رت���ی‌ به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬ ‫ی دوكان‌و‬ ‫جگ���ه‌ له‌ه���ه‌ردو وێس���تگه‌ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‌و‬ ‫ده‌ربه‌ندیخ���ان دراو‌ه به‌كه‌رت ‌‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیاكانه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر ئه‌وانیش به‌رپرسن له‌به‌گه‌ڕخستن ‌‬ ‫ی كارمه‌ند‌و س���ه‌رجه‌م‬ ‫وێس���تگه‌‌و كرێ ‌‬ ‫خه‌رجیی���ه‌كان‌و له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه‬ ‫كاره‌بایان لێده‌كڕدرێت‪ ،‬بۆیه‌ له‌و روه‌و‌ه‬ ‫گرفته‌كه‌ كه‌متره‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬گرفتی‌ ئه‌و كه‌رته‌ له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫‌وه‌رگرتن���ی‌ موچ���ه‌ی كارمه‌نده‌کانیان‬ ‫دواده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ی���ان هه‌ندێكیان وه‌ك‬ ‫ی باعه‌درێ‌ كه‌ له‌ئێستادا چه‌ند‬ ‫وێستگه‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌یه‌كی‌ له‌كار وه‌س���تاو‌ه ئاماده‌نی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تیابكات به‌هۆ ‌‬ ‫چاككردنه‌و‌ه ‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وان ده‌ڵێ���ن حكومه‌ت پاره‌یان‬ ‫ناداتێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌‪ ،‬له‌بواری‌ گواستنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی قه‌یرانه‌ك ‌ه زۆر زۆر‬ ‫كاره‌با‌و دابه‌شكردن ‌‬ ‫ی نه‌رێنی‌ هه‌بوه‌‪ .‬ئاماژه‌شیدا‪،‬‬ ‫كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌بواری‌ گواس���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كاره‌ب���ادا ئێم���ه‌ پێویس���تیمان به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ س���ااڵنه‌ چه‌ندی���ن وێس���تگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ندی‌ دروستبكه‌ین له‌گه‌ڵ بنیاتنان ‌‬

‫ی‬ ‫ی گواس���تنه‌و‌ه له‌نێوان له‌س���ه‌ر هاواڵتیان زی���ادده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه هاواڵت ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك هێڵ ‌‬ ‫ی بكات‌و كه‌متر‬ ‫ی كاره‌با ئه‌و هه‌وااڵن ‌ه هه‌ست به‌به‌رپرسیارێت ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 2011‬ك ‌ه وته‌بێژ ‌‬ ‫وێس���تگه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌ساڵ ‌‬ ‫ی به‌كاربهێنێت‪.‬‬ ‫ی شه‌ش���مان خست ‌ه ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و راشیده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬نرخ ‌‬ ‫پڕۆژه‌كانی‌ قۆناغ ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌ب���ا‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2009‬ه‌وه‌ به‌پێ��� ‌‬ ‫ی ‪ ،2013‬كاره‌ب���ا له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی جێبه‌جێكردنه‌و‌ه تا ساڵ ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫ی نرخاندن‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئاشكراش���یكرد‪ ،‬سیس���تم ‌‬ ‫ی یه‌كگرتو كار ‌‬ ‫هه‌ندێك له‌و پڕۆژانه‌ ئێستا ته‌واوده‌بن سیس���تمێك ‌‬ ‫ی به‌و‬ ‫ی رۆژه‌‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌‬ ‫ی پ���ار ته‌واوب���ون‌و ده‌بێت ده‌كرێت‪.‬‬ ‫یان س���اڵ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ی ئه‌و سیس���تم ‌ه ماوه‌ی���ه‌و‌ه نی ‌ه ك��� ‌ه كارمه‌ند ‌‬ ‫ئه‌و رایگه‌یاند‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫فیده‌ریان لێده‌ربكرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی نه‌بونی‌ بودجه‌و‌ه ناتوانین فیده‌ر كه‌رته‌كان بۆ كه‌رتی‌ هاواڵتی‌‌و حكومی‌‌و به‌تۆماری‌ ژمێره‌ر ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی به‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و بازرگانی‌ جیاكراوه‌ته‌وه‌‌و م���ااڵن ده‌كات وه‌ك ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌و وێستگانه‌ ده‌ربكه‌ین‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن هه‌ندێ���ك له‌هاواڵتیان���ه‌و‌ه‬ ‫ی خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندازی���ار یاس���ین راش���یگه‌یاند‪ ،‬هه‌ریه‌كێكیان نرخ ‌‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌مااڵن‪ ،‬نرخه‌كان لێكدانه‌وه‌ی‌ بۆده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی دابه‌شكردنیش���دا چه‌ندین‬ ‫"له‌ب���وار ‌‬ ‫رونیش���یكرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاواڵتیه‌ك‬ ‫ناوچه‌ هه‌یه‌ ده‌بێ���ت بگۆڕ (ماحویله‌) ل��� ‌ه ‪ 15‬دین���اره‌و‌ه ده‌س���تپێده‌كات‪،‬‬ ‫ی نوێیان بۆ دابنرێت‌و فیده‌ری‌ تازه‌یان به‌جۆرێك ئه‌گه‌ر هاواڵتیه‌ك له‌مانگێكدا له‌مانگێك���دا ‪ 900‬یه‌ك��� ‌ه به‌كاربهێنێت‬ ‫‌‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی ب��� ‌ه ‪ 15‬دینار‌و ‪450‬كه‌ ‌‬ ‫لێده‌ربچێت‌و فراوان بكرێن‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو ی���ه‌ك ب���ۆ ‪ 450‬كیل���ۆوات‪ /‬كاتژمێ���ر ‪‌ 450‬‬ ‫ئه‌و هه‌نگاوان ‌ه وه‌ستاوه‌ به‌هۆیه‌و‌ه له‌م كاره‌با به‌كاربهێنێ���ت‪ ،‬وات ‌ه له‌رۆژێكدا ‪ 20‬دین���ار ئه‌ژمارده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫هاوینه‌دا كاریگه‌رییه‌كه‌ی‌ ده‌ركه‌وتوه‌‌و ‪ 15‬كیل���ۆوات‪ /‬كاتژمێ���ر ئ���ه‌وكات له‌دوو مانگدا ‪ 1800‬یه‌ك ‌ه به‌كاربهێنێت‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه ‪ 15‬دینار‌و ‪‌ 900‬‬ ‫ی ب��� ‌ه ‪ 15‬دین���ار بۆ ئه‌وكات ‪ 900‬یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ه���ه‌ر یه‌كه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی داهات���ودا كاریگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫له‌زس���تان ‌‬ ‫ی ئه‌ژمارده‌كرێت‪ .‬پاش���ان له‌نێوان ‪ 450‬تری‌ ب��� ‌ه ‪ 20‬دینار ئه‌ژمارده‌كرێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫گ���ه‌ور‌ه ده‌رده‌كه‌وێ���ت‌و پێش���بین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ی كیل���ۆوات ت���ا ‪ 900‬كیلۆوات‪/‬كاتژمێر وتیش���ی‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌هی‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌ین چه‌ندی���ن فیده‌رمان بار زۆر ‌‬ ‫ی ده‌كرێت هه‌ندێك جار‬ ‫ی ده‌بێت ‌ه ‪ 20‬دینار‌و له‌س���ه‌رو هاواڵتیان باس ‌‬ ‫(ئۆڤ���ه‌ر لۆد) بكات‌و س���ه‌ره‌ محاویل ‌ه نرخه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و بڕه‌ش تا ‪ 1500‬كیلۆوات ده‌بێت ‌ه ‪ 35‬ئه‌گونجێت ئه‌گ���ه‌ر دوابكه‌وێت له‌رو ‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كه‌كان دروست ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی پاره‌كه‌و‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ هاواڵتیدا‌و‬ ‫ی كاره‌ب���ا دینار‌و له‌نێوان ‪ 1500‬تا ‪ 2100‬كیلۆوات‪ /‬بڕ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌نرخ��� ‌‬ ‫ی حكومه‌تدا بێت‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ده‌كرێت كاتژمێر ه���ه‌ر یه‌كه‌یه‌ك ب ‌ه ‪ 60‬دینار له‌زیان ‌‬ ‫هه‌ندێكج���ار گازند‌ه ‌‬ ‫یاس���ین حه‌س���ه‌ن راش���یگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی تر ئه‌ژمارده‌كرێت‪.‬‬ ‫كه‌ له‌ناوچه‌یه‌ك���ه‌و‌ه بۆ ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌‪ ،‬سیس���تمی‌ نرخاندنه‌ك��� ‌ه سیستمه‌ك ‌ه له‌سه‌رجه‌م هه‌رێم جیاواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ردان ‌‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬یاخود دواكه‌وتن ‌‬ ‫ی پله‌به‌ندیی���ه‌‪ ،‬وات���ه‌ هه‌ت���ا زیات���ر نی���ه‌‌و هه‌مان سیس���تم‌و هه‌م���ان نرخ‬ ‫ی ژمێره‌ر ‌‬ ‫كارمه‌ندی‌ تایبه‌ت به‌تۆمار ‌‬ ‫ی له‌سه‌رت زیاتر له‌سه‌رجه‌م پارێزگاكان په‌یڕه‌وده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی كاره‌با سه‌رفبكه‌یت نرخه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كاره‌ب���ا تێچو ‌‬ ‫كاتژمێره‌كان��� ‌‬

‫به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫سیستمه‌ كه‌رته‌كان‬ ‫بۆ كه‌رتی‌‬ ‫هاواڵتی‌‌و حكومی‌‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫بازرگانی‌‬ ‫جیاكراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ریه‌كێكیان‬ ‫نرخی‌ خۆی‌ هه‌یه‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫"له‌شه‌ش مانگی ئه‌مساڵدا ‪ 5‬ده‌وڵه‌مه‌ند خۆیان كوشتوه‌"‬

‫‪9‬‬

‫به‌راورد ب ‌ه ‪ 6‬مانگی ساڵی ‪ 2014‬خۆكوشتنی پیاوان زیادیكردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ئێستادا به‌ده‌ر له‌خۆكوشتنی‬ ‫ژنان كه‌ بوه‌ته‌ دیارده‌‪ ،‬خۆكوشتنی‬ ‫پیاوانیش روی له‌زیادبون كردوه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت پاش ئه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‬ ‫دارایی‌و ئابوری‌ روی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان كردوه‌ رێژه‌ی‌ خۆكوشتنی‬ ‫پیاوان به‌رزتر بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسی‬ ‫رێكخراوی یه‌كێتی پیاوانی‬ ‫كوردستانیش ده‌ڵێت "خۆكوشتنی‬ ‫پیاوان زیادیكردوه‌و ته‌نها له‌شه‌ش‬ ‫مانگی ئه‌مساڵدا ‪ 43‬حاڵه‌ت‬ ‫تۆماركراوه‌و هۆكاره‌كانیش‬ ‫خۆكوشتنی زیاتر ئابوری بون"‪.‬‬ ‫بوره���ان عه‌ل���ی فه‌ره‌ج به‌رپرس���ی‬ ‫رێكخراوی یه‌كێتی پیاوانی كوردستان‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫ل���ه‌‪ 2015/1/1‬تاوه‌كو ‪ 2015/7/1‬واتا‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ شه‌ش مانگی ئه‌مساڵی ‪2015‬دا‬ ‫‪ 36‬حاڵه‌تی خۆكوش���تن له‌هه‌رس���ێ‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ولێرو دهۆك‌و س���لێمانی‌و‬ ‫حه‌وت حاڵه‌تیش له‌پارێزگای‌ كه‌ركوك‬ ‫تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���گای‌ كوردی���دا زۆركات‬ ‫به‌ه���ۆی كه‌لت���وری خیڵه‌كی���ی‌و‬

‫هۆكاره‌كانی خۆكوشتنی پیاوان له‌مساڵدا زیاتر ئابوری‌و‬ ‫دارایی بون‪ ،‬به‌هۆی ئه‌و قه‌یرانه‌ ئابورییه‌ی‌ روی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان كردوه‬ ‫عه‌ش���ایه‌رییه‌وه‌‪ ،‬خۆكوش���تنی پیاوان به‌وته‌ی‌ به‌رپرس���ی رێكخراوی یه‌كێتی خۆكوشتن‌و ئه‌وه‌ به‌تاكه‌رێگه‌ ده‌زانێت‪،‬‬ ‫یان ژنان ده‌شاردرێنه‌وه‌‪ ،‬بورهان عه‌لی پیاوان هۆكاره‌كانی خۆكوشتنی پیاوان له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ تاكه‌رێگای‌ ده‌ربازبون‬ ‫فه‌ره‌ج له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وتی "ره‌نگه‌ ئه‌و له‌مس���اڵدا زیاتر ئابوری‌و دارایی بون‪ ،‬نییه‌ له‌قه‌یران‌و كێشه‌كان‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و ئامارانه‌ی‌ له‌به‌رده‌س���تی‬ ‫ژماره‌یه‌ زیاتریش بێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ به‌ه���ۆی ئه‌و قه‌یران���ه‌ ئابورییه‌ی‌ روی‬ ‫ئه‌و رێكخراوه‌دایه‌‪ ،‬له‌و ژماره‌ پیاوانه‌ی‌‬ ‫ته‌نه���ا به‌پێی ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ی‌ كه‌ له‌هه‌رێمی كوردستان كردوه‌‪.‬‬ ‫بورهان ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد كه‌ به‌هۆی كه‌ ده‌وڵه‌مه‌ند بون‌و خۆیان كوشتوه‌‪،‬‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ نوێنه‌ره‌كانمانه‌وه‌ له‌ناحیه‌و‬ ‫ق���ه‌زاو پارێ���زگاكان ی���ان رێكخراو و ئ���ه‌م قه‌یرانه‌ ئابوریی���ه‌وه‌ پیاوێك كه‌ پێنج حاڵه‌ت تۆماركراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وانه‌ن‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌كان به‌ده‌س���تمان ده‌گات‪ ،‬ناتوانێت پێداویستی خێزانه‌كه‌ی‌ دابین شكستیان هێناوه‌ له‌پرۆژه‌كانیان‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ یه‌كێت���ی پی���اوان‬ ‫ئاماره‌كان الی خۆمان تۆمار ده‌كه‌ین‪ ،‬ب���كات‪ ،‬ئیدی له‌الی���ه‌ن خێزانه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫چونك���ه‌ ره‌نگ���ه‌ له‌هه‌ندێ���ك ش���وێن سه‌رزه‌نش���ت یان لۆمه‌ ده‌كرێت بۆیه‌ رونیش���یكرده‌وه‌ كه‌ ته‌نها س���اڵی پار‬ ‫خۆكوش���تنی پی���اوان هه‌بێت‌و به‌هۆی توشی حاڵه‌تێك ده‌بێت په‌نا بباته‌ به‌ر واتا له‌‪2014‬دا ‪ 65‬حاڵه‌تی خۆكوشتنی‬ ‫دابه‌نه‌ریته‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كه‌وه‌ ش���ه‌رم خۆكوش���تن‪ ،‬یاخود كه‌سانێك به‌هۆی پیاوان له‌هه‌رچ���وار پارێزگای‌ هه‌ولێرو‬ ‫بێت بوترێت خۆی كوشتوه‌و حاڵه‌تێكی قه‌یرانی داراییه‌وه‌ له‌پرۆژه‌و كاره‌كانیان سلێمانی‌و دهۆك‌و كه‌ركوك تۆماركراوه‌‪،‬‬ ‫شكس���تیان هێن���اوه‌و كه‌وتونه‌ته‌ ژێر به‌اڵم له‌شه‌ش مانگه‌كه‌ی‌ ساڵی ‪2014‬دا‬ ‫تری ده‌خه‌نه‌ پاڵ‌و ده‌یشارنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌مو ك���رده‌و روداوێكی كۆمه‌اڵیه‌تی قه‌رزێك���ی زۆره‌وه‌و به‌رگه‌ی‌ ئه‌و دۆخه‌ ‪ 24‬حاڵه‌ت بوه‌و به‌راورد به‌شه‌ش مانگی‬ ‫پاڵنه‌رو هۆكارگه‌لێكی له‌پش���ته‌وه‌یه‌‪ ،‬ناگرێ���ت‪ ،‬ناچ���ار په‌ن���ا ده‌بات���ه‌ به‌ر ئه‌مساڵ ژماره‌و رێژه‌كه‌ زیادیكردوه‌‪.‬‬

‫مێردمنداڵێک ماوه‌ ‌ی ‪ 4‬مانگ ‌ه‬ ‫له‌مزگه‌وت‌و سه‌رشه‌قامه‌كان ده‌خه‌وێت‬

‫نه‌كردبێ���ت‪ ،‬به‌رده‌وام له‌هه‌ڵكش���ان‌و‬ ‫بره‌ودایه‌‪ ،‬هۆكاری ئابوری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و راگه‌یاندن‪ ،‬هه‌م���و ئه‌مانه‌‬ ‫كاریگه‌رن له‌سه‌ر كرده‌ی خۆكوژی‪.‬‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی هێم���ن‬ ‫عه‌بدولق���ادر له‌ب���اره‌ی‌ خۆكوش���تنی‬ ‫مرۆڤه‌كانه‌وه‌‌و كاریگ���ه‌ری‌ قه‌یرانه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر پاڵنان بۆ ئ���ه‌و دیارده‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ ده‌ڵێ���ت "به‌ڵ���ێ قه‌یرانه‌كان‬ ‫راسته‌وخۆ كاریگه‌ریان هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫قه‌یران���ی شه‌خس���ی تاك‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫كچێ���ك چانس���ی ش���وكردنی كه‌متر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬مرۆڤێك چانس���ی دامه‌زراندنی‬ ‫كه‌مت���ر ده‌بێ���ت‪ ،‬كورێ���ك چانس���ی‬ ‫ژنهێنانی كه‌مت���ر ده‌بێت‪ ،‬ده‌رچویه‌ك‬ ‫كه‌ دانامه‌زرێت‪ ،‬ده‌وڵه‌مه‌ندێك شكست‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬پیاوێك كێشه‌ی خێزانی بۆ‬ ‫دروس���تده‌بێت‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌ كاریگه‌رو‬ ‫پاڵنه‌رن بۆ ئه‌و كاره‌‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ وتیشی "نه‌خوێنده‌وه‌و‬ ‫رۆش���نبیریی تاك بابه‌تێك���ی رێژه‌ییه‌‬ ‫بۆ پاڵنان به‌خۆكوش���تنی كه‌سه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كه‌لت���ورو ئایین‌و سیاس��� ‌هت‌و‬ ‫باری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی هه‌موی كاریگه‌ری‬ ‫هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر خۆكوش���تنی‌ تاكه‌كان‌و‬ ‫زۆرجاری���ش ك���رده‌ی خۆكوژیی ته‌نها‬ ‫تایبه‌ت نییه‌ به‌چینێكی دیاریكراو"‪.‬‬

‫رێكخراوی یه‌كێتی پیاوانی كوردستان‬ ‫رێكخراوێك���ی تایبه‌ت���ه‌ ك���ه‌ به‌رگری‬ ‫له‌و پیاوان���ه‌ ده‌كات كه‌ له‌ناو خێزان‌و‬ ‫له‌الی���ه‌ن خێزانه‌كانیانه‌وه‌ توندوتیژیان‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی كوردیدا‬ ‫كوش���تن‌و خۆكوش���تنی ژن���ان بوه‌ته‌‬ ‫دی���ارده‌و هه‌میش���ه‌ ژن���ان خۆی���ان‬ ‫كوش���توه‌و كوژراون‌و بونه‌ته‌ قوربانی‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا خۆكوشتنی پیاوانیش‬ ‫روی له‌زیادبون كردوه‌و به‌هه‌مانشێوه‌ی‌‬ ‫ژنان په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر ئه‌و رێگایه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئامارێك���ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫گش���تی به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ توندونیژی‬ ‫دژ به‌ئافره‌تان ته‌نها له‌سه‌ره‌تای‌ چوار‬ ‫مانگی ‪2015‬دا ‪ 47‬ژن كوژراون‌و خۆیان‬ ‫كوشتوه‌‌و به‌راورد به‌چوار مانگی ساڵی‬ ‫‪ 2014‬ژماره‌كه‌ زیادیك���ردوه‌‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس���اڵی‬ ‫‪2015‬دا خۆكوش���تنی ه���ه‌ردو ره‌گه‌ز‬ ‫زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫توێژه‌رێك���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی پێیوایه‌‬ ‫به‌هۆی هه‌مو ئه‌و فشارانه‌ی كه‌ فاكته‌رو‬ ‫هۆكارن بۆ كرده‌ی خۆكوژیی‪ ،‬ده‌توانین‬ ‫بڵێی���ن رێژه‌ك���ه‌ له‌زیادبوندایه‌و زیاتر‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌گه‌ری هه‌ڵكش���انی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ دیارده‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر زیادیش���ی‬

‫کۆچی گه‌نجان به‌رده‌وامه‌‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫مێردمنداڵێكی ته‌مه‌ن ‪ 16‬سااڵن‬ ‫ماوه‌ی‌ چوار مانگه‌ به‌هۆی بێ‬ ‫جێگاییه‌وه‌ له‌سه‌ر شه‌قام‌و ناو‬ ‫مزگه‌وت‌و پاركه‌كان ده‌خه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی باوه‌پیاره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ ده‌ریكردوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆی وتی "نه‌هامه‌تی ژیانی‬ ‫من له‌ته‌مه‌نی یه‌ك سااڵنه‌وه‌‬ ‫ده‌ستیپێكرد كاتێك له‌ساڵی‬ ‫‪2000‬وه‌ باوكم دایكمی به‌جێهێشت‌و‬ ‫رۆشت بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪،‬‬ ‫له‌وكاته‌وه‌ تاوه‌كو ساڵی ‪2009‬‬ ‫كه‌وتمه‌ ماڵی مامه‌كانم‌و له‌ژێر‬ ‫ره‌حمه‌تی توندوتیژیی ئامۆژنه‌كانم‬ ‫ژیانم به‌سه‌ربرد"‪.‬‬ ‫میران پش����تیوان مێردمنداڵێكی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 16‬س����ااڵنه‌و م����اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫مانگێك����ه‌ له‌م����اڵ ده‌رك����راوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سه‌ره‌تای‌ چیرۆكی نه‌هامه‌تی ژیانی‬ ‫به‌مش����ێوه‌یه‌ بۆ ئاوێن����ه‌ گێڕایه‌وه‌‪،‬‬ ‫"من ته‌مه‌نم یه‌ك س����ااڵن بو باوكم‬ ‫رۆش����ت ب����ۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و چه‌ند‬ ‫ساڵه‌ له‌هۆڵه‌ندایه‌‪ ،‬ئێتر له‌و كاته‌وه‌‬ ‫نه‌مبینی����وه‌و ئه‌وه‌نده‌ ده‌زانم ده‌ڵێن‬ ‫له‌وێ ژنی هێناوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫می����ران ئه‌وه‌ش����ی گێڕای����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫دایكی سێ شوی كردوه‌‪ ،‬وتی "من‬ ‫له‌مێ����ردی دوه‌م����ی دایكمم‪ ،‬كاتێك‬ ‫باوكم رۆش����ت ب����ۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪،‬‬ ‫دایكم شوی سێیه‌می كرده‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫من هه‌ر له‌و كاته‌وه‌ تاوه‌كو س����اڵی‬ ‫‪ 2009‬كه‌وتم����ه‌ ماڵی مامه‌كانم‌و الی‬ ‫ئه‌وان بوم‌و دواتر بۆ ماوه‌ی‌ شه‌ش‬ ‫ساڵ هاتمه‌وه‌ الی دایكم"‪.‬‬ ‫می����ران له‌س����وچی یه‌كێ����ك‬ ‫له‌كافتریاكانی س����لێمانی به‌كپیی‌و‬ ‫بێده‌نگ����ی دانیش����تبو‪ ،‬چاوه‌كانی‬ ‫پڕب����ون له‌چیرۆك����ی خه‌م����اوی‪،‬‬ ‫له‌ده‌موچ����اوه‌ ره‌ش����هه‌ڵگه‌ڕاوه‌كانی‬ ‫دیارب����و خه‌مێكی قوڵی هه‌یه‌و دوره‌‬ ‫له‌س����ۆزی كه‌س����وكار‪ ،‬ئه‌و كاتێك‬ ‫ته‌ماش����ای گه‌نجه‌كان����ی ده‌ك����ردو‬ ‫پێده‌كه‌نین بیری ل����ه‌وه‌ ده‌كرده‌وه‌‬ ‫بۆچی ژیانی ئه‌م به‌و شێوه‌یه‌ بو‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی گێڕایه‌وه‌ ك����ه‌ باوك‌و‬ ‫س����ێ مام����ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬وت����ی "باوكم‌و‬ ‫یه‌كێك له‌مامه‌كانیش����م له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت����ن‪ ،‬ماڵ����ی مامه‌كانی تریش����م‬ ‫ك����ه‌ له‌كه‌ركوك����ن كه‌س����یان م����ن‬ ‫ناگرنه‌ خۆی����ان‪ ،‬ژنه‌كانیان به‌هۆی‬ ‫من����ه‌وه‌ چه‌ندی����ن ج����ار ماڵه‌وه‌یان‬

‫ئامۆژنه‌كانم‬ ‫هه‌ر له‌یه‌ك‬ ‫لێیان ده‌دام‌و زۆر‬ ‫ساڵییه‌وه‌ كه‌‬ ‫جار به‌سۆنده‌و‬ ‫دایكم شوی‬ ‫كرده‌وه‌ نه‌هامه‌تی لێدان خه‌به‌ریان‬ ‫ژیانم ده‌ستیپێكرد ده‌كردمه‌وه‬ ‫به‌جێهێش����توه‌و ت����ۆراون‪ ،‬ده‌ڵێن با‬ ‫ئه‌و كوڕه‌ نه‌یه‌ته‌ ئه‌م ماڵه‌"‪.‬‬ ‫میران هه‌ر له‌ته‌مه‌نی یه‌ك ساڵییه‌وه‌‬ ‫نه‌هامه‌ت����ی ژیانی ده‌س����تپێده‌كات‌و‬ ‫له‌گه‌ڵی����دا ب����ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆی وت����ی "كاتێك من����داڵ بوم‌و‬ ‫له‌ماڵی مامه‌كانم بوم‪ ،‬ئامۆژنه‌كانم‬ ‫لێیان ده‌دام‌و زۆر جار به‌س����ۆنده‌و‬ ‫لێ����دان خه‌به‌ری����ان ده‌كردم����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌یان����وت ئه‌گه‌ر به‌مام����ت بڵێیت‬ ‫س����ه‌رت ئه‌بڕین‪ ،‬منیش نه‌مده‌وێرا‬ ‫قسه‌ بكه‌م‌و بێده‌نگ ده‌بوم"‪.‬‬ ‫ژیان����ی‌ می����ران الی ئامۆژنه‌كانی‌‬ ‫ه����ه‌ر لێ����دان‌و نه‌هامه‌ت����ی نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و به‌وت����ه‌ی‌ خ����ۆی كاتێ����ك‬ ‫ته‌مه‌نی گه‌یش����توه‌ته‌ پێنج س����اڵ‪،‬‬ ‫ئامۆژنه‌كان����ی ناردویانه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫كاریان پێیكردوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "كوبه‌یان‬ ‫دروس����تده‌كرد‌و ده‌مب����رد له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌مفرۆش����ت‪( ،‬به‌پێكه‌نینه‌وه‌) ئه‌و‬ ‫كات كوب����ه‌ وه‌كو ئێس����تا قیمه‌یان‬ ‫تێنه‌ده‌كرد‪ ،‬به‌ڵكو نۆكیان تێده‌كرد‪،‬‬ ‫دوات����ر عه‌ره‌بانه‌یه‌كی����ان بۆ كڕیم‌و‬ ‫ده‌چوم له‌كۆاڵنه‌كان جلم ده‌فرۆشت‌و‬ ‫رۆژانه‌ پاره‌كه‌یان لێده‌سه‌ندم"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌وره‌بونی����دا نه‌هامه‌تی‌و‬ ‫ده‌رده‌س����ه‌رییه‌كانی گه‌وره‌تر بون‪،‬‬ ‫چیت����ر ئیتر ئه‌و توانای‌ ئه‌وه‌ی نییه‌‬ ‫وه‌ك����و منداڵیی قبوڵی زۆر ش����ت‬ ‫ب����كات‌و به‌رگه‌یان بگرێت‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫ئیت����ر خه‌می ئ����ه‌و خه‌م����ی ژیان‌و‬ ‫گه‌ڕان‌و خۆشییه‌كانه‌‪ ،‬كه‌چی به‌هۆی‬ ‫بێالنه‌ی����ی‌و بێپاره‌ییه‌وه‌ خه‌ونه‌كانی‬ ‫له‌گۆڕ ده‌نرێن‪.‬‬ ‫می����ران دێته‌ س����ه‌ر باس����كردنی‌‬

‫ژیانی نه‌هامه‌تی ئێس����تای‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێستا له‌ده‌ره‌وه‌ ده‌خه‌وم‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫كاتژمێ����ر ‪ 3:00‬ش����ه‌و له‌باخچ����ه‌‌و‬ ‫پارك����ه‌كان ده‌خ����ه‌وم‌و دواتر ده‌چم‬ ‫بۆ مزگه‌وته‌كان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و كاتانه‌‬ ‫ده‌رگای‌ مزگه‌وت����ه‌كان ده‌كرێنه‌وه‌"‪،‬‬ ‫وتیشی "ماوه‌ی‌ حه‌وت ساڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دایكم‌و خوش����كێكم‌و باوه‌پیاره‌كه‌م‬ ‫ده‌ژیم‪ ،‬كه‌ گه‌وره‌ بوم ئیتر هه‌ندێك‬ ‫شت‌و كرده‌وه‌و قسه‌ی باوه‌یاره‌كه‌م‬ ‫پ����ێ قب����وڵ نه‌ده‌ك����راو ناكرێ����ت‌و‬ ‫توان����ای‌ به‌رگه‌گرتنیم نیی����ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ بۆ ماوه‌ی‌چ����وار مانگ ده‌بێت‬ ‫باوه‌پیاره‌كه‌م له‌ماڵ ده‌ریكردوم"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ میران باوه‌پیاره‌كه‌ی‌ له‌ناو‬ ‫شاری سلێمانی پیشه‌ی مامۆستایه‌و‬ ‫دایكیشی پێشتر كاری‌ ئارایشتگای‬ ‫ده‌ك����ردو ئێس����تا ژن����ی ماڵه‌وه‌یه‌‌و‬ ‫خوشكێكیش����ی هه‌ی����ه‌ خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆیه‌‪.‬‬ ‫به‌هۆی بێ جێگایی‌و بێ پاره‌ییه‌وه‌‬ ‫ره‌نگ����ه‌ له‌ته‌مه‌نێكی وادا توش����ی‬ ‫هه‌ندێك خراپ����ه‌كاری ببێت‪ ،‬میران‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت"ئێس����تا رۆژانه‌‬ ‫له‌مالو ئه‌وال هه‌ندێك كار ده‌كه‌م یان‬ ‫قه‌رز ده‌ك����ه‌م بۆ نانخواردن‌و بژێوی‬ ‫رۆژانه‌م‪ ،‬به‌اڵم من داوا له‌كه‌س����انی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن����دو خێرخ����واز ده‌ك����ه‌م‬ ‫یارمه‌تیم بده‌ن‌و بمخه‌نه‌ سه‌ر كارێك‬ ‫یان ماتۆڕێكی س����ی تایه‌م بۆ بكڕن‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ی كاری پێبكه‌م‌و پش����ت‬ ‫به‌خۆم ببه‌س����تم‌و له‌م ده‌ربه‌ده‌رییه‌‬ ‫رزگارم ببێت"‪.‬‬ ‫تێبینی‪ /‬میران ناوێكی خوازراوه‌‪.‬‬

‫کۆچکردن به‌ره‌و ئه‌وروپا بوه‌ به‌دیارده‌‬ ‫ئا‪ :‬زریان محه‌مه‌د‬ ‫ڕۆژانه‌ باس له‌وه‌ده‌كرێت كه‌ گه‌نجان‬ ‫ده‌ستیانكردۆته‌وه‌ به‌جێهێشتنی‬ ‫كوردستان به‌ره‌و واڵتانی ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫له‌ئێستاشدا تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوك‬ ‫بوه‌ته‌ شوێنێك بۆ ژماره‌یه‌ك قاچاخچی‬ ‫كه‌ بانگه‌شه‌ی گه‌یاندنی گه‌نجان ده‌كه‌ن‬ ‫بۆ هه‌نده‌ران‪ ،‬توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیش‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات گه‌نجان كه‌وتونه‌ته‌ ژێر‬ ‫كاریگه‌ری فه‌یسبوكه‌وه‌‪.‬‬ ‫قاچاخچیی����ه‌ك له‌ئه‌كاونت����ی تایبه‌تی‬ ‫خۆی له‌ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یس����بوك‬ ‫نوس����یویه‌تی"ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێ����ت رو‬ ‫له‌ئه‌وروپ����ا بكه‌ن‪ ،‬من یارمه‌تیتان ده‌ده‌م‌و‬ ‫كاره‌كانم گه‌ره‌نتی����ه‌و یه‌ك دیناری ناده‌ن‬ ‫تاوه‌ك����و ده‌گه‌ن����ه‌ ش����وێنی مه‌به‌س����ت‪،‬‬ ‫نرخه‌كانی����ش زۆر گونج����اون‌و یارمه‌ت����ی‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ ه����ه‌ژارو مندااڵنی ش����ه‌هیدیش‬ ‫ده‌ده‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئێمه‌ ته‌نها یه‌ك خوله‌كیش‬ ‫به‌پێ ناڕۆن‌و هه‌موی به‌ش����احینه‌و كه‌یه‌ی‬ ‫بارهه‌ڵگ����ره‌‪ ،‬كێ حه‌زیك����رد بائاگادارمان‬ ‫بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌هۆی بێكاریی‌و قورسبونی دۆخی ژیان‬ ‫له‌ئێس����تاداو به‌هۆی قه‌یران����ی داراییه‌وه‌‪،‬‬ ‫مۆدێل����ی هه‌ن����ده‌ران س����ه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌‪،‬‬ ‫توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیش ده‌ڵێت "ئێس����تا‬ ‫واقیعێك دروستبوه‌ خه‌ڵك هه‌موی بێزاره‌‬ ‫له‌دوباره‌بون����ه‌وه‌ی قه‌یرانه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫توێژی گه‌نجان هه‌مو ڕێگایه‌ك ده‌گرێته‌به‌ر‬ ‫بۆ هه‌ڵهاتن‌و ڕاكردن له‌و واقیعه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ له‌تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوكدا‬ ‫ڕس����ته‌یه‌ك له‌الی����ه‌ن زۆرب����ه‌ی گه‌نجان‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش "جێهێش����تنی ئه‌م‬ ‫واڵت����ه‌ ئه‌ركێك����ی نیش����تمانیه‌"‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫هه‌ركه‌سێك‬ ‫كه‌سێكی‬ ‫تر هانبدات‬ ‫بۆکۆچکردن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ی‬ ‫یاسایی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫وایك����ردوه‌ ڕێگ����ه‌ ب����ۆ قاچاخچیی����ه‌كان‬ ‫خۆش����بێت كه‌ بتوان����ن گه‌نج����ان به‌الی‬ ‫خۆیاندا ڕابكێشن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌و په‌یجانه‌ی قاچاخچییه‌كان‬ ‫له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا‪ ،‬مه‌ریوان حه‌سه‌ن‬ ‫توێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌ڵێت "به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتی ئه‌مڕۆ گه‌نجان له‌ژێر كاریگه‌رییه‌كی‬ ‫به‌رچ����اوی ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان����دان‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی زۆری ڕه‌فت����ارو بیركردن����ه‌وه‌و‬ ‫تێڕوانینیان بۆ ده‌وروبه‌ر له‌ژێر كاریگه‌ری‬ ‫ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندای����ه‌‪ ،‬بۆی����ه‌‬ ‫هه‌لومه‌رج����ی جێهێش����تن‌و كۆچكردن����ی‬

‫گه‌نجان زیات����ر له‌باربوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌لێكی‬ ‫بۆ قاچاخچییه‌كان ره‌خس����اندوه‌ گه‌نجان‬ ‫ببه‌ن به‌ره‌و هه‌نده‌ران"‪.‬‬ ‫ه����اوكات ڕۆژنامه‌ن����وس ئیس����ماعیل‬ ‫حه‌مه‌ڕه‌حی����م ب����اس ل����ه‌وه‌ده‌كات تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان بۆ بابه‌تی‌‌ خۆش���� ‌یو‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌كاردێت‪ ،‬نه‌ك بانگه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫جۆراوج����ۆر‪ ،‬به‌اڵم به‌داخ����ه‌وه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان وه‌ك هه‌مو بابه‌ته‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫ئه‌میش له‌شوێنی‌ خۆیدا به‌كار ناهێنرێت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئ����ه‌و قاچاخچیان����ه‌ی له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان����ه‌وه‌ بانگه‌ش����ه‌ی بردنی‬ ‫گه‌نجان ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وروپا‪ ،‬ده‌ڵێت"هه‌ندێك‬ ‫قاچاخچی بونه‌ته‌ پاڵه‌وانی فه‌یس����بوك‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌بردنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ گه‌نجان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ الیه‌نی‌ ئه‌منی‌‌و په‌یوه‌ندیدار ئه‌و‬ ‫په‌یجانه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هاوكات س����ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د وته‌بێژی‬ ‫پۆلیس����ی س����لێمانی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫"هه‌ركه‌س����ێك كه‌س����ێكی تر هانبدات بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌‪ ،‬ئه‌وا لێپرسینه‌وه‌ی یاسایی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیش‬ ‫ده‌ڵێت"ئه‌وانه‌ی ل����ه‌و تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیانه‌‬ ‫خه‌ڵك هانده‌ده‌ن‪ ،‬به‌ڕۆش����تن بۆده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێ����م‪ ،‬خۆی له‌خۆیدا تاوانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫داواكاری گش����تی كاری له‌س����ه‌رده‌كات‌و‬ ‫سكااڵكان له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ كاریان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بزانرێت كه‌س����ه‌كه‌ كێیه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانی ده‌ستگیركردنی بۆ ده‌رده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا زیاتر ‪ 10‬په‌یج‌و ئه‌كاونتی‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ن����اوی قچاخچ����ی‌و ڕێ����گای‬ ‫قاچاخه‌وه‌ كراونه‌ته‌وه‌و هه‌مویان هه‌وڵ بۆ‬ ‫به‌ده‌س����تهێنانی ڕاكێشانی گه‌نجان ده‌ده‌ن‬ ‫تاوه‌كو له‌به‌رامب����ه‌ر بڕێك پاره‌دا بیانبه‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وروپا‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪11‬‬

‫لوقمان سه‌لیم‪ :‬گۆرانی پردی عاشقان‪ ..‬له‌پاریسه‌و ‌ه بۆ دوکان‬ ‫بۆ جیلی کالسیک‌و‬ ‫هاوچه‌رخیش ده‌ڵێم‬

‫عاشقان قوفڵی خۆشه‌ویستی به‌پرده‌که‌ی دوکاندا هه‌ڵده‌واسن‬ ‫ئا‪ :‬په‌رێز ناسڕ‬ ‫وه‌ک له‌زۆربه‌ی واڵته‌ ئه‌وروپییه‌کاندا‬ ‫باوه‌‪ ،‬له‌ناو شاره‌کاندا پردێک هه‌یه‌‬ ‫که‌ ژماره‌یه‌کی زۆر قوفڵی پێوه‌یه‌و‬ ‫به‌پردی عاشقان ناوده‌برێت‪ ،‬کچان‌و‬ ‫کوڕانی عاشق ئه‌و قوفڵه‌ له‌پرده‌کان‬ ‫ده‌ده‌ن‌و کلیله‌که‌ی ده‌خه‌نه‌ ئاوه‌که‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ک ئه‌وه‌ی هێمای بێ کۆتایی‬ ‫عه‌شقه‌که‌یان بێ‪ ،‬له‌شارۆچکه‌ی‬ ‫دوکانیش هه‌مان کلتور ده‌ستپێده‌کات‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫هونەرمەند لوقمان سه‌لیم رایده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه‬ ‫ئه‌و خۆی به‌چه‌قبه‌ستو نازانێت له‌هونه‌رداو‬ ‫گۆرانی بۆ هه‌ردو جیلی کالسیک‌و‬ ‫هاوچه‌رخیش ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی گۆرانیبێژ لوقمان س���ه‌لیم‬ ‫له‌بواری گۆرانیدا له‌چه‌ند شێوازو ستایلێکیدا‬ ‫ده‌نگی خۆی تاقیکردوه‌ته‌وه‌و گۆرانی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "خۆم بەچەق‬ ‫بەس���تو نازانم لەهونەردا تا بڵێم تەنها شتی‬ ‫کوێس���تانی ئەڵێم بەڵکو لەچەند شوێنێکدا‬ ‫گۆرانی دیس���ان بارانەی حەسەن گەرمیانیم‬ ‫وتوەتەوەو تارادەیەکی بەرچاو جەماوەریش‬ ‫لێ���ی ڕازی بون‪ .‬هەردەم ش���انازی بەوەش‬ ‫دەک���ەم کە هاوس���ەنگیم ڕاگرت���وە له‌جیلی‬ ‫کالسیک‌و هاوچەرخ"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئ���ه‌وه‌ی له‌کام جیل���دا گوێگری‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬ئ���ه‌و گۆرانیبێژ‌ه ده‌ڵێ���ت "دەتوانم‬ ‫بڵێم لەهەردوال گوێ لەلوقمان سەلیم دەگرن‬ ‫بۆیە ئەمە جێگەی ش���انازیە بۆ من‪،‬ئەمەش‬ ‫بۆ ئ���ەوە دەگەڕێتەوە دەس���تم بردبێت بۆ‬

‫هەرگۆرانیەکی جیلی پێ���ش خۆم بەوپەڕی‬ ‫بەرپرسیاریەتیەوە کارم لەسەر کردوەو ڕێزو‬ ‫نەوازشم هەبوە بۆ ئەوهونەرمەندانەی پێش‬ ‫خۆم"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئەو کارانەی کە ئێستاش‬ ‫دەیانک���ەم تازەگەرییان پێوەی���ە‪ ،‬بەنمونە‬ ‫سیدییەکی تازەم بەدەس���تەوەیە لەکۆتایی‬ ‫ئەمساڵدا باڵویدەکەمەوەو دوان لەتراکەکانم‬ ‫کاری کلیپم بۆ کردون بەکوالێتی باشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی ڕاب���ردودا لوقم���ان س���ه‌لیم‬ ‫جگ��� ‌ه له‌گۆران���ی‪ ،‬هاوکات پێشکه‌ش���کاری‬ ‫به‌رنامه‌یه‌کی هونه‌ریی بو‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‬ ‫"بەرنامەی ڕەش���ماڵ بۆماوەی ساڵێک بەندە‬ ‫پێشکەش���کاری بو‪،‬بۆزیاتر برەودانی دەنگی‬ ‫ڕەسەنی کوردی خۆشبەختانە بەئه‌مانەتەوە‬ ‫کۆمەڵێک بەرنامەی باشمان تۆمارکرد‪،‬لێرەوە‬ ‫سوپاسی کەناڵی ئێن ئاڕتی‪ 2‬دەکەم"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ه���ۆکاری دورکه‌وتن���ه‌وه‌ی له‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی���ه‌ ده‌ڵێ���ت "گرێبەس���تەکەی من‬ ‫لەگ���ەڵ کەناڵەک���ە بۆماوەی س���اڵێک بو‪،‬‬ ‫دواتر تەلەفزیۆن ئ���ازادە کێ ده‌هێنێته‌ ناو‬ ‫بەرنام���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم گرنگ ئەوەی���ە نەبێت‬ ‫بەزیانێک بۆسەر هونەری کوردی"‪.‬‬

‫محه‌م���ه‌د عه‌بدواڵ‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 25‬س���اڵ‬ ‫خاوه‌نی یه‌که‌م قوفڵه‌ له‌سه‌ر ئه‌و پرده‌ی‬ ‫دوکان‌و چیرۆکی خۆشه‌ویس���تییه‌که‌ی‌و‬ ‫هه‌ڵواس���ینی ئ���ه‌و قوفڵه‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌ره‌تای چیرۆک���ی‬ ‫خۆشه‌ویس���تییه‌که‌ی ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‪" ،‬کاتێک له‌س���اڵی ‪2014‬‬ ‫له‌په‌یمانگای ته‌کنیکی دوکان وه‌ر‌گیرام‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ده‌وامدا له‌سه‌ر پرده‌که‌ی‬ ‫دوکان دیمه‌ن���ی خۆشه‌ویس���تم بینی‪،‬‬ ‫له‌وکاته‌وه‌ س���ه‌رنجی راکێشام‌و عاشقی‬ ‫بوم"‪.‬‬ ‫دوای ئ���ه‌و رۆژه‌ محه‌م���ه‌د‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌که‌ی ون ده‌کات‌و‬ ‫نایدۆزێته‌وه‌‪ ،‬تا رۆژێ���ک له‌په‌یمانگاکه‌‬ ‫چ���اوی پێ���ی ده‌که‌وێت���ه‌وه‌‪" ،‬زۆر‬ ‫دڵخۆشبوم‪ ،‬دوای ماوه‌یه‌ک له‌نزیکه‌وه‌‬ ‫یه‌کترمان ناسی‌و ژماره‌مان گۆڕیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌کات که‌‬ ‫دواتر له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویسته‌که‌یدا دوباره‌‬ ‫له‌سه‌ر پرده‌که‌ی دوکان چاویان به‌یه‌ک‬ ‫که‌وتوه‌ته‌وه‌و ل���ه‌وێ نهێنی دڵی خۆی‬ ‫بۆ کردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ س���ه‌ره‌تا‬

‫خۆشه‌ویسته‌که‌ی دودڵ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫ئه‌ویش خۆشه‌ویستییه‌که‌ی قبوڵ کردوه‌‪،‬‬ ‫"له‌وکاته‌دا قوفڵێکم هێناو به‌پرده‌که‌وه‌‬ ‫به‌ستمان‌و هه‌ردوکمان کیله‌که‌یمان فڕێ‬ ‫دایه‌وه‌ ئاوی دوکانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باس ل���ه‌وه‌ش ده‌کات که‌‬ ‫به‌ڵێنیان داوه‌ کاتێک چونه‌ پرۆس���ه‌ی‬ ‫هاوس���ه‌رگیرییه‌وه‌ دوباره‌ بچنه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌و پ���رده‌و قوفڵێکی دیکه‌ش���ی پێوه‌‬ ‫بکه‌ن‌و هه‌مو س���اڵێکیش ل���ه‌و رۆژه‌دا‬ ‫سه‌ردانی هه‌مان شوێن بکه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌کێ���ک ل���ه‌و ش���ارانه‌ی به‌ناوبانگ‬ ‫بو له‌و پرده‌دا‪ ،‬ش���اری پاریس���ه‌‪ ،‬که‌‬ ‫له‌م دوایی���ه‌دا به‌ه���ۆی زۆری ژماره‌ی‬ ‫زۆرییه‌وه‌‪ ،‬قوفڵه‌کان بۆ شوێنێکی دیکه‌‬ ‫گواسترانه‌وه‌‪.‬‬

‫پرده‌که‌ی دوکان‬

‫پرده‌که‌ی پاریس‬

‫‌"‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫که‌ریم کابان‪..‬‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫‌قاز‬ ‫ه‬ ‫لوقم‬ ‫‌و‬ ‫ژ‬ ‫مێو‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫گۆرانیی که‌م‌و ده‌نگدانه‌وه‌ی زۆر‬ ‫ین ده‌گیرێت‬

‫س���ه‌ره‌ده‌گرن بۆ ئه‌وه‌ی ببن به‌سه‌رۆک به‌اڵم‬ ‫زۆریان ح���ه‌ز له‌نۆره‌بڕیه‌و زۆرکات پاش���قول‬ ‫له‌یه‌کتر ده‌گرن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "له‌واڵتێکدا که‌سیس���ته‌م‬ ‫نه‌بێ���ت‌و که‌س یارمه‌تی ک���ه‌س نه‌دات ده‌بێت‬ ‫هه‌موشتێک به‌سه‌ره‌ بێت"‪.‬‬ ‫ئاکام عومه‌ر گه‌نجێکی دیکه‌یه‌ که‌ چاوه‌ڕێی‬ ‫وه‌رگرتنی ش���ه‌ربه‌تی ده‌کرد‪ ،‬ئ���ه‌و له‌باره‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌گرتنه‌وه‌ ده‌ڵێت "سه‌ره‌گرتن خۆی زۆر‬ ‫ناخۆشه‌‪ ،‬به‌اڵم که ‌ش���ته‌که‌ت ده‌ستده‌که‌وێت‬

‫زۆر خۆش���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌هه‌مو شتێکدا ده‌مانه‌وێت‬ ‫نۆڕه‌ب���ڕی بکه‌ین له‌کاروب���اری فه‌رمانگه‌کاندا‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌ی لوقمه‌قازیش���دا ح���ه‌ز به‌نۆڕه‌بڕی‬ ‫ده‌که‌ین"‪.‬‬ ‫ئاکام باس���ی له‌وه‌ش���کرد ک���ه‌ نۆڕه‌بڕی‬ ‫دیارده‌یه‌ک���ه‌ ته‌نها له‌ناو ک���وردا هه‌یه‌‪ ،‬وتی‬ ‫"له‌هیچ شوێنێکی دنیادا به‌و شێوه‌ به‌رباڵو‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌گرتن نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌هیچ شوێنێکیشدا‬ ‫که‌س حه‌ز به‌نۆڕه‌بڕی ناکات‪ ،‬کورد هه‌رخۆی‬ ‫حه‌زی به‌نۆره‌بڕییه‌"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫مەهێڵە ئەو بیرۆكە رەش���انەی دێنە‬ ‫خەیاڵت ژیانت لێتێ���ك بدەن‪ ،‬تەنها‬ ‫بەباس���كردنی بۆ هاورێیەكت هەست‬ ‫بەئارامبونەوە دەكەیت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ئ����ەم چەن����د رۆژە دەتەوێ����ت‬ ‫دوربكەویت����ەوە ب����ۆ ئ����ەوەی‬ ‫كەشێكی ئارام بۆ خۆت دروست‬ ‫بكەیت‌و هێورببیتەوە‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ ته‌نها به‌درێژایی زیاتر‬ ‫له‌‪ 70‬ساڵ کاری هونه‌ریی ته‌نها ‪20‬‬ ‫گۆرانیی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم گۆرانییه‌کانی‬ ‫ڕه‌گیان به‌ناو زه����ن‌و کلتوری ئه‌م‬ ‫ش����ارو واڵته‌دا داکوتی����وه‌و نه‌وه‌‬ ‫له‌دوای ن����ه‌وه‌ گوێ����ی لێده‌گرن‌و‬ ‫ده‌یڵێنه‌وه‌و بوه‌ته‌ یه‌کێک له‌فیگه‌ره‌‬ ‫دیاره‌کان����ی نێو دونی����ای هونه‌رو‬ ‫گۆرانیی کوردیی‪.‬‬ ‫که‌ری����م کاب����ان ناوی ت����ه‌واوی‬ ‫عه‌بدولکه‌ری����م ج����ه‌الل مه‌حموده‌‪،‬‬ ‫له‌س����اڵی ‪ 1927‬له‌گه‌ڕه‌ک����ی‬ ‫مه‌ڵکه‌ندی����ی ‌ش����اری س����لێمانی‬ ‫له‌دایکبوه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌کاتی‬ ‫خوێندن����ی س����ه‌ره‌تایی جه‌نگ����ی‬ ‫جیهان����ی دوه‌م هه‌ڵده‌گیرس����ێت‪،‬‬ ‫ناتوانێ����ت خوێندن ت����ه‌واو بکات‪،‬‬ ‫دواتریش ب����ۆ خوێندن ڕو له‌به‌غدا‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌وێش بوار نابێت‬ ‫خوێندن ته‌واو بکات‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێته‌‬ ‫پۆلیس‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی نازن����اوی کاب����ان که‌‬ ‫ل����ه‌دوای ناوه‌که‌ی����ه‌وه‌ دێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ن����ده‌ ده‌ڵێت "کابان ناوی‬ ‫ئافره‌تێک����ه‌‪ ،‬که‌ نه‌نک����ی باپیری‬ ‫باوکمه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئافره‌تێکی‬ ‫لێهاتو و به‌ناوبانگ بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناوی‬ ‫هه‌مو بنه‌ماڵه‌ک����ه‌ له‌ناوی ئه‌وه‌وه‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌و نه‌وه‌ له‌دوای نه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ناوه‌مان هه‌ڵگرتوه"‌‪.‬‬ ‫ده‌س����تپێکردنی کاری هونه‌ریی‬ ‫که‌ری����م کاب����ان ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫تیپی س����رودی قوتابخانه‌‪ ،‬کابان‬

‫که‌‌وان‬ ‫بیر لەوە بكەرەوە كە چ شتێك سود‬ ‫ب���ە تۆ ئەگەیەنێت‪ ،‬ن���ەك هەر بیرت‬ ‫بۆ ئ���ەوە بچێت الس���ایی خەڵكی تر‬ ‫بكەیتەوە‪.‬‬

‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1941‬له‌گه‌ڵ ده‌ستپێکردنی‬ ‫جه‌نگی جیهانی دوه‌م‪ ،‬ئینگلیزه‌کان‬ ‫ئێزگه‌یه‌ک����ی ناوچه‌یی����ان دانا که‌‬ ‫ته‌نها له‌به‌رده‌رکی سه‌رای سلێمانی‬ ‫ب����و‪ ،‬ل����ه‌وێ س����ێ موکه‌به‌ره‌یان‬ ‫دانابو‪ ،‬ئه‌وکات به‌ڕه‌سمی له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری مه‌عاریفی س����لێمانی‬ ‫دانرام‌و رۆژانه‌ گۆرانیم ده‌وت"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌خ����ۆی‪ ،‬له‌بنه‌ماڵه‌که‌یاندا‬ ‫که‌ریم کابان برایه‌کی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫هه‌ب����وه‌ به‌ن����اوی ق����ادر کاب����ان‬ ‫به‌هۆکارێک که‌ تا ئێس����تاش ڕون‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌رۆژی ‪1‬ی ته‌موزی س����اڵی‬ ‫‪ 1982‬براک����ه‌ی که‌ری����م کاب����ان‬ ‫له‌الیه‌ن رژێمی به‌عسه‌وه‌ له‌سێداره‌‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫که‌ریم کاب����ان له‌ژیانی هونه‌رییدا‬ ‫ته‌نه����ا ‪ 20‬گۆران����ی هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ که‌م����ی به‌رهه‌مه‌کانی����دا‪،‬‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ک����ی زۆری ب����ه‌دوای‬ ‫خۆیدا هێناوه‌و نه‌وه‌ له‌دوای نه‌وه‌‬ ‫گوێی لێ ده‌گرن‌و "کۆن" نابن‪.‬‬ ‫که‌ریم کابان له‌ژیانی کۆمه‌اڵتییدا‬ ‫دو ژنی هێن����اوه‌‪ ،‬له‌ژنی یه‌که‌میان‬ ‫جیابوه‌ته‌وه‌و دواتر له‌گه‌ڵ کچێکی‬ ‫خاڵی خۆیدا ژیانی هاوسه‌رگیریی‬ ‫پێ����ک هێن����اوه‌‪ ،‬کاب����ان خاوه‌نی‬ ‫ش����ه‌ش منداڵه‌‪ ،‬سێ کوڕ (شوان‪،‬‬ ‫به‌رزان‪ ،‬سۆران) هه‌روه‌ها سێ کچ‬ ‫(نوخشه‌و چنورو چیمه‌ن)‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬الما‬

‫گیسک‬ ‫دڵخۆشبە بەهاورێ‌ تازەكانت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بیر لەوە مەكەرەوە پارەیەكی زۆر‬ ‫خ���ەرج بكەیت ئ���ەم ماوەیە بەبێ‌‬ ‫هۆ‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هەرچەن���دە پابەن���دی ئ���ەوەی كە‬ ‫خۆراكی تەندروس���ت بخۆیت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل���ە گەڵ ئەوەش توش���ی كێش���ەی‬ ‫تەندروستی ئەبیت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ح����ەز ب����ەوە ئەكەی����ت ك����ە‬ ‫خۆشەویس����تیەكی نوێ‌ لە ژیانت‬ ‫دروس����ت بكەیتەوە‪ ،‬بەاڵم رێگری‬ ‫زۆر دێتە پێشت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫وشكی لێوت‬ ‫لەرەمەزاندا مەهێڵە‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫له‌نجه‌‪ :‬کاری هونه‌ریی‬ ‫زۆر سه‌خت بوه‌‬ ‫ئا‪ :‬الما‬ ‫خانمه‌ هونه‌رمه‌ندی گۆرانیبێژ له‌نجه‌ به‌م‬ ‫دواییه‌ گه‌ڕایه‌وه‌ کوردستان‌و له‌سه‌ردانه‌که‌یدا‬ ‫کلیپێکی تۆمارکردو ده‌ڵێت "کاری هونه‌ری‬ ‫له‌ئێستادا زۆر سه‌ختتر بوه‌"‪.‬‬

‫لێوێكی ن���ەرم داواكاری زۆرب���ەی خانمانە‪ ،‬لەم مانگە‬ ‫بەهۆی بەركەوتنی تیشكی هەتاوو نەخواردنی شلەمەنی و‬ ‫خۆراك بۆماوەی نزیكەی ‪ 17‬كاتژمێر هەست بەوشكبون‌و‬ ‫قلیشانی لیوەكان دەكرێت‪ ،‬بەاڵم بەم رێنمایانەی خوارەوە‬ ‫دەتوانیت خۆت لەم كێشەیە رزگار بكەیت‪.‬‬

‫کلیپ���ه‌ نوێیه‌ک���ه‌ی له‌نج��� ‌ه عه‌ل���ی له‌ژێر‬ ‫ناونیش���انی "یادم که‌"دایه‌و له‌کوردس���تان‬ ‫کاری وێنه‌گرتن���ی بۆ کراوه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی کارێکی له‌و ش���ێوه‌یه‌و‬ ‫له‌دۆخێک���ی پ���ڕ قه‌یرانی وه‌ک‬ ‫ئێس���تای هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ن���ده‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د " کاری هون���ەری‬ ‫زۆر زۆر زیاتر سەختتر بوە‪،‬‬ ‫بەهۆی گۆڕانکارییه‌کانی ئه‌م‬ ‫دواییەوە"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"خۆش���بەختانە بەه���ۆی‬ ‫هاوڕێی باش‌و خەڵکانی‬ ‫هە س���تجو ا ن‌و‬ ‫هو ن���ە ر ی‌و‬ ‫دۆس���ته‌کانه‌وه‌‬ ‫کا ر ە کا ن���م‬ ‫بە ئە نج���ا م‬ ‫گەیه‌نران"‪.‬‬

‫‪ .1‬وەك هەمیش���ە ب���ۆ هەم���و تەندروس���تیەك دەڵێن‬ ‫شلەمەنی زۆر بخۆرەوە‪ ،‬بەهەمان شێوە بۆ دەستكەوتنی‬ ‫لێوێكی نەرم‌و دور لەقلیش���ان لە بەربانگ بۆ پارشێوئاو‬ ‫زۆربخۆرەوە‪.‬‬ ‫‪.2‬كرێم���ی لێ���و بەكاربهێنە بۆ تەڕكردن���ی لێوەكانت‪،‬‬ ‫باشتر وایە ئەو جۆرانە بەكاربهێنیت كە دژە خۆری سەرو‬ ‫وەنەوشەیی تێدایەو لێو لەتیشكی هەتاو دەپارێزێت‪.‬‬ ‫‪ .3‬دور بك���ەوە لەگەس���تنی لێوەكان���ت‪ ،‬زۆرجار ئەو‬ ‫كەسانەی لێویان دەقڵیش���ێت بەددانەكانیان لێوەكانیان‬ ‫دەگەزن یاخود بەدەس���تیان ئەو وشكیانەی لێدەكەنەوەو‬ ‫برینداری دەكەن‪.‬‬ ‫‪.4‬دەتوانیت تەقشیر بۆ لێوەكانت بكەیت دوای بەربانگ‬ ‫ئەوی���ش بەتێكەڵكردن���ی تۆزێك زەیت���ی زەیتون لەگەڵ‬ ‫ش���ەكر بیدە لەلێوەكان���ت‌و بەفڵچەیەكی نەرمی ددان لێو‬ ‫بەهێواش���ی پێپاك بكەرەوەو پاش���ان بەئاو بیشۆ‪ ،‬دواتر‬ ‫ئەگەر لەبەردەستت بو زەیتی بادەمی لێبدە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫گۆرانیی���ه‌ نوێیه‌که‌ی له‌نج���ه‌ به‌هاوکاری‬ ‫گروپی مۆزیکی لوڕ ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "گروپی ل���وڕ خێزانی هونەری منن‪،‬‬ ‫یەکێک���ن لەگروپ���ە هەرە س���ەرکه‌وتوەکان‬ ‫لەباشور‪ ،‬پاشانیش ئەوان هەمیشە لەهەست‌و‬ ‫کارەکانی من گەیش���تون‪ ،‬ئەوان النەی منن‬ ‫ئێستا"‪.‬‬ ‫له‌نج��� ‌ه عه‌لی له‌س���ه‌ره‌تای کارکردنییه‌و‌ه‬ ‫جی���اواز له‌هونه‌رمه‌ن���ده‌ هاوته‌م��� ‌هن‌و‬ ‫هاوس���ه‌رده‌مه‌کانی‪ ،‬دور له‌ستایلی‬ ‫مۆدێرن‌و س���ه‌رده‌مان ‌ه ده‌س���تی‬ ‫پێکرد‪ .‬ئه‌و‪ ،‬به‌وتنه‌وه‌ی گۆرانی‬ ‫فۆلکلۆرو کالس���یکی کوردیی‌و‬ ‫به‌تایب���ه‌ت هونه‌رمه‌ند ماملێ‬ ‫ده‌ستی پێ کردو تا ئێستاش‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و ستایله‌ به‌رده‌وامه‌و‬ ‫ده‌ش���ڵێت "ه���ەر ب���ەرداوام‬ ‫ئەب���م لەگۆرانیە کالس���یک‌و‬ ‫فۆلکلۆرەکان"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی تاقیکردنه‌وه‌ی‬ ‫شێوازی نوێ له‌گۆرانی‬ ‫وت���ن‪ ،‬له‌نج ‌ه ده‌ڵێت‬ ‫"بەهیوا نیم شێوازی‬ ‫نوێ بکەم"‪.‬‬

‫‪ .5‬می���وە زۆر بخۆ بەاڵم دو كاتژمێ���ر دوای بەربانگ‪.‬‬ ‫بەتایبەتی میوەكانی شوتی‌و كاڵەك‌و قەیسی‌و گێالس‪.‬‬

‫په‌یکه‌ره‌کانی باخی گشتیی دروستده‌کرێنه‌وه‌ "کورد هیوایه‌تی نۆره‌بڕیی‬ ‫له‌سلێامنی سه‌ره‌ بۆ شه‌رب‬ ‫ترشیات‌و ناوساجی‌و به‌نزی‬

‫هونه‌رمه‌ن���دی په‌یکه‌رتاش زاهیر‬ ‫س���دیق س���ه‌رجه‌م ئه‌و په‌یکه‌رانه‌ی‬ ‫له‌باخی گشتیدا دانراون سه‌رله‌نوێ‬ ‫دروس���ت ده‌کاته‌وه‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ئه‌گه‌ر پشتگیریی بکرێت په‌یکه‌ره‌کان‬ ‫به‌برۆنز داده‌ڕێژێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند مانگێک ‌ه هونه‌رمه‌ندی‬ ‫شێوه‌کاری ش���اری سلێمانی‪ ،‬زاهیر‬ ‫سدیق س���ه‌رقاڵی دروستکردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و په‌یکه‌رانه‌یه‌ ک ‌ه ئێس���تا له‌باخی‬ ‫گشتیی سلێمانیدا دانراون‌و پێش ‪15‬‬ ‫ساڵ خۆی دروستیکردبون‪.‬‬ ‫به‌ره‌وپێش���چونی‬ ‫له‌ب���اره‌ی‬

‫کاوڕ‬ ‫خ���ۆت لەه���ەر روبەروبونەوەیەكی‬ ‫هاورێكانت لەش���وێنی كار بپارێزە‪،‬‬ ‫ئەم هەفتایە بەهۆی بیرۆكەكانتەوە‬ ‫پارەت بۆ دێت‪.‬‬

‫کاره‌کان���ی ئه‌و په‌یکه‌ران���ه‌‪ ،‬زاهیر‬ ‫س���دیق به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "به‌پێی‬ ‫توانای خۆم به‌رده‌وامم له‌کارکردن‌و‬ ‫سه‌رقاڵی دروستکردنیانم"‪.‬‬ ‫تا ئێس���تا هیچ ک���ه‌س‌و الیه‌نێک‬ ‫سپۆنس���ه‌ریی کاره‌که‌یان نه‌کردوه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌که‌ له‌س���ه‌ر ئه‌رکی خۆی‬ ‫کاره‌کان به‌ڕێ���وه‌ ده‌ب���ات‪" ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پش���تگیریی ماددی بکرێی���ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫په‌یک���ه‌ره‌کان به‌بڕۆنز داده‌ڕێژمه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تا هیچ پشتگیرییه‌ک‬ ‫نیی���ه‌و ئه‌گ���ه‌ر سپۆنس���ه‌ریش‬ ‫ده‌س���تنه‌که‌وت‪ ،‬ئ���ه‌وا به‌مادده‌یه‌ک‬

‫گا‬

‫دایده‌ڕێژمه‌و‌ه که‌ له‌توانای خه‌رجی‬ ‫خۆمدا هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌یکه‌رانه‌ی به‌درێژایی راره‌وی‬ ‫ناوه‌ڕاستی باخه‌که‌ دانراون‪ ،‬پێکدێن‬ ‫له‌‪‌ 10‬په‌یکه‌ری ش���اعیره‌ ن���اودار‌ه‬ ‫کالس���یکییه‌کانی کورد‪ ،‬هاوشێوه‌ی‬ ‫مه‌حوی‌و نالی‌و شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بانی‌و‬ ‫ئه‌حمه‌دی خانی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها که‌سایه‌تی‬ ‫وه‌ک شه‌ره‌فخانی به‌دلیسی‌و یه‌ڵماز‬ ‫گون���ای‪ .‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا هه‌ندێک‬ ‫له‌و په‌یکه‌ران ‌ه شێوێندراون‌و سیمای‬ ‫هونه‌رییان تێکدراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ی ئای���ا‬

‫دوانه‌‬

‫رەنگە ئەم هەفتەیە هاورێیەكی نزیكت ه����ەوڵ م����ەدە بەه����ۆی زۆر‬ ‫لەدەس���ت بدەی‪ ،‬دوربك���ەوە لەكاری س����ەرفكردنی پارەوە سەرنجی‬ ‫سیاسی‌و خۆت خەریكی كارێك بكە كە دەوروبەرەك����ەت ب����ەالی خۆت‬ ‫رابكێشیت‪.‬‬ ‫دلخۆشت بكات‪.‬‬

‫له‌دروستکردنه‌وه‌ی ئه‌و په‌یکه‌رانه‌دا‬ ‫س���ه‌رجه‌م کاره‌کان دروس���ت‬ ‫ده‌کرێن���ه‌وه‌‪ ،‬زاهیر س���دیق ده‌ڵێت‬ ‫"کاره‌کان گۆڕانکارییان تێدا ده‌که‌م‬ ‫به‌اڵم ل���ه‌ڕوی ژم���اره‌وه‌ هه‌ر وه‌ک‬ ‫خۆی ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم گۆڕانکاریی‬ ‫ی نوێ‌و گۆڕانکاری‬ ‫له‌ڕوی که‌سایه‌تی ‌‬ ‫هونه‌رییه‌وه‌ ده‌بن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئه‌زمونی ئێستای‬ ‫کارکردن���م به‌به‌راورد ب ‌ه ‪ 15‬س���اڵی‬ ‫ڕابردو گۆڕانکاریی به‌سه‌ردا هاتوه‌و‬ ‫له‌داهاتوش���دا ئ���ه‌و گۆڕانکارییان ‌ه‬ ‫ده‌بینن"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫ئا‪ :‬ڕه‌وا بورهان‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتنی مانگی ره‌مه‌زاندا‪ ،‬هه‌مو‬ ‫شتێک بۆت ‌ه سه‌ره‌‌و رۆژانه‌ هاواڵتیان‬ ‫له‌یه‌ک کاتدا بۆ ترشیات‌و شه‌ربه‌تی مێوژ‌و‬ ‫لوقمه‌قازی‌و ناوساجی‌و به‌نزینیش سه‌ر‌ه‬ ‫ده‌گرن‌و گه‌نجێکیش که‌سه‌ره‌ی بۆ شه‌ربه‌تی‬ ‫مێوژ گرتبو ده‌ڵێت "هه‌مومان نیوه‌ی‬ ‫ژیانمان له‌سه‌ره‌دا به‌سه‌ر بردوه‌"‪.‬‬

‫شێر‬

‫كاتێك بڕیار لەسەر ئەوە ئەدەیت كاتێك دەبینیت خەریكە ئەو كارەی‬ ‫ئ���ەوەی لەمیش���كتە بیكەی���ت‪ ،‬بەدەس���تتەوەیە زەرەری لیدەكەی���ت‬ ‫دەبینی���ت كۆمەلێك بەربەس���ت یەكسەر بریاری پاشگەزبونەوە مەدەو‬ ‫چاوەڕێبەوپەلەمەكە‪.‬‬ ‫دێنەپێشت‪.‬‬

‫به‌ختی���ار به‌ک���ر گه‌نجێک���ی ڕه‌ش���تاڵه‌ی‬ ‫باریکه‌له‌ب���و‪ ،‬زو زو ئاره‌ق���ه‌‌ی ناوچه‌وان���ی‬ ‫ده‌س���ڕی‌و ده‌ی���وت نیوکاتژمێره‌ له‌س���ه‌ره‌ی‬ ‫شه‌ربه‌تی مێوژدا وه‌ستاوم‌و هێشتا پێنج که‌سم‬ ‫له‌پێش���ه‌وه‌ ماوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "نیوه‌ی ژیانمان‬ ‫له‌س���ه‌ره‌دا به‌ڕێکردوه‌‪ ،‬سه‌ره‌ ده‌گرین بۆ غاز‪،‬‬ ‫بۆ نان‪ ،‬ب���ۆ به‌نزین‪ ،‬بۆ ش���ه‌ربه‌ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌مزگه‌وتیش بۆ ته‌والێت سه‌ره‌ ده‌گرین"‪.‬‬ ‫به‌ختیار باس له‌وه‌شده‌کات سه‌رکرده‌کانیش‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌س���ه‌ره‌دان‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌وانیش‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫سەیرێكی دەوروبەرەكەت بكەو‬ ‫ببینە چەند زو دەگۆڕێن تۆش‬ ‫هەوڵب����دە لەگ����ەڵ ژیان خۆت‬ ‫بگۆڕیت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫سەرۆکی من بارزانی‬ ‫دیالن قادر‬

‫دەربارەی زۆرینەی دینیی‬ ‫ڕەگ���ە ه���ه‌رە قوڵەک���ەی عەلمانی���ەت‬ ‫دەگەڕێت���ەوە بۆ یاساناس���ی ھۆڵەندی ھیجۆ‬ ‫دێ خ���رۆت(‪ )١٦٤٥- ١٥٨٣‬ئ���ەم پی���اوە‬ ‫لەسەدەی ش���ازدەهه‌م‌و هه‌ڤدەهه‌مدا ژیاوەو‬ ‫بەیەکەم کەس دادەنرێت کە بواری "یاس���ای‬ ‫نێودەوڵەتی���ی" دادەھێنێت‌و وەک ش���ارەزاو‬ ‫لێزانێک���ی گ���ەورەش کاری تێ���دادەکات‪.‬‬ ‫سەردەمی ھیجۆ دێ خرۆت سەرەتا تازەکانی‬ ‫دروس���تبونی دونیای مۆدێرن���ە‪ ،‬ئەوروپا لەو‬ ‫سەردەمەدا نەک ته‌نها لەناوخۆیدا دابەشبوبو‬ ‫بەس���ەر دەوڵەت���ە کاتیۆلی���ک‌و دەوڵەت���ە‬ ‫پرۆتس���تانەکاندا‪ ،‬بەڵکو لەناو هه‌ریەکێکیش‬ ‫لەو دوانەدا چەندان ئاراس���تەی جیاواز هه‌بو‪.‬‬ ‫لەن���او دەوڵەتە پرۆتس���تانەکاندا‪ ،‬بۆ نمونە‪،‬‬ ‫لۆسەرییەکان‪ ،‬کالڤینییەکان‪ ،‬ئەنگلیکانەکان‬ ‫هه‌ب���ون‪ .‬لەدەرەوەی ئەوروپاش���دا ڕوس���یا‬ ‫هه‌ڵگ���ری جۆرێکی تر لەمەس���یحیەت بو کە‬ ‫"مەس���یحیەتی ئەرتۆدەکسیی"ەو لەدەرەوەی‬ ‫ئەورپ���اش ئیمپراتۆریەتی عوس���مانی هه‌بو‬ ‫کە ئیسالم دینی ڕەس���میی ئیمپراتۆریەتەکە‬ ‫بوە‪ ،‬ئینجا ھیندو چینیش کە هه‌ڵگریی دین‌و‬ ‫باوەڕی دیکە بون‪ .‬هاوکات س���ەدەی شازدەو‬ ‫هه‌ڤدەهه‌م س���ەدەی بەھێزبون���ی بازرگانیی‌و‬ ‫س���ەفەرو ئاڵوگۆڕو پەیوەندیی زیاتری نێوان‬ ‫بەشە جیاوازەکانی دونیایە لەگەڵیەکدا‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخەش پێویس���ت ب���ەوە دەکات کۆمەڵێک‬ ‫"یاسای نێودەوڵەتیی" هه‌بێت کە پەیوەندی‬ ‫نێ���وان دەوڵ���ەت‌و ئیمپراتۆریەتەکان���ی ئەو‬ ‫س���ەردەمە ڕێکبخ���ات‪ .‬ھیج���ۆ دێ خ���رۆت‬ ‫ئەرکی نوس���ینەوەی ئەو یاس���ایانە دەگرێتە‬ ‫ئەس���تۆ‪ .‬لەدونیایەک���دا کە ه���ه‌ر دەوڵەت‌و‬ ‫ئیمپراتۆریەتێ���ک دینێک���ی تایبەتی���ی هه‌بو‬ ‫نەدەک���را بنەم���ای یاس���ا نێودەوڵەتییەکان‬ ‫بنەمایەک���ی دینی���ی بێت‪ .‬چونک���ە ئەوەی‬ ‫کاسۆلیکەکان بەڕاس���تیان دەزانی ئەوە نییە‬ ‫ک���ە پرۆتس���تانەکان بەڕاس���تیان دەزانیی‌و‬ ‫ئ���ەوەی ئ���ەم دوانەش بەڕاس���تییان دەزانی‬ ‫ئەوە نەبوە ک���ە ئیمپراتۆریەتی عوس���مانی‬ ‫یان ھیند یان چین یان ڕوس���یا بەڕاس���تیان‬ ‫دەزانی‪ .‬لەم دۆخە فرەدینەدا دونیا پێویستی‬ ‫بەڕێکخس���تن‌و بەیاس���اییکردنی پەیوەندییە‬ ‫نێودەوڵەتییەکان هه‌بو‪ ،‬بەتایبەتی لەدۆخێکدا‬ ‫ئەو پەیوەندییانە تا دەهات چڕترو فرەالیەنتر‬ ‫دەبون‪ .‬بۆیە ئەوەی ئەم یاساناسە ھۆڵەندییە‬ ‫ئەنجامیئ���ەدات بیرکردنەوەی���ە لەکۆمەڵێک‬ ‫یاسا لەدەرەوەی هه‌مو دینەکاندا‪ ،‬کۆمەڵێک‬ ‫یاسای دونیایی‌و عەلمانیی کە بکرێت هه‌موان‬ ‫قبوڵی بکەن‪ .‬ب���ەاڵم ھیجۆ دێ خرۆت خۆی‬ ‫پیاوێکی ئیمانداریی پرۆتستانی بو‪ ،‬چەندان‬ ‫نوسینی جیاوازی هه‌یە کە بەرگریی لەڕوانینە‬ ‫دینییەکان���ی خ���ۆی دەکات دژ بەڕوانین���ی‬ ‫کالڤینیس���تەکانی ھۆڵەن���دا‪ .‬ب���ەاڵم لەکارە‬ ‫یاس���اییە نێودەوڵەتەکانی���دا ھی���چ یەکێک‬ ‫لەداخوازیی���ە دینییەکانی خ���ۆی تێکەڵ ناو‬ ‫ناوەرۆکی یاس���اکان ناکات‪ .‬ھیجۆ دێ خرۆت‬ ‫بەو قەناعەتە دەگات کە پێویس���تە یاساکان‬ ‫بە"زمان"و "عەقڵیەتێکی نادینیی" دابڕێژرێن‌و‬ ‫لەکاتی نوس���ینیاندا گریمان���ی ئەوەبکەین "‬ ‫خودا لێرە نییە"‪ ،‬ی���ان "خودا ئامادە نییە"‪.‬‬ ‫لەزمانی زانستدا ئەم ش���ێوازە لەبیرکردنەوە‬ ‫پێیدەگوترێ���ت "بێخودای���ی میتۆدیی"‪ .‬ئەم‬ ‫جۆرە لە بێخودایی لەرەفزکردنێکی فیکریی‌و‬ ‫فەلسەفیی خوداوە نایەت‪ ،‬هه‌روەها پەیوەندیی‬ ‫بەکوفرو بێدینییەوە نیی���ە‪ ،‬بەڵکو هه‌وڵدانە‬ ‫بۆ دروس���تکردنی دەس���پێکێکی بێالیەن بۆ‬ ‫لێکدانەوەو تێگەیش���تن لەدی���اردەکان‪ .‬وەک‬ ‫وت���م ھیجۆ دێ خ���رۆت خ���ۆی باوەڕدارێکی‬ ‫مەس���یحی پرۆتس���تانی بو‪ ،‬بەاڵم ش���ێوازی‬ ‫بیرکردن���ەوەو جۆری داڕش���تنی یاس���اکانی‬ ‫دونیای���ی‌و عەلمانییان���ە ب���و‪ .‬یاس���اکانیش‬ ‫لەحەزک���ردن لەبێدینیی ی���ان لەئیهانەکردن‌و‬ ‫ڕێزدانەنان���ەوە ب���ۆ دی���ن نەهات���وە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەناچاریی مامەڵەکرن���ەوە لەگەڵ پلوارلیزم‌و‬ ‫جیاوازییە زۆرەکانی دونی���اوە هاتوە‪ .‬مادام‬ ‫لەدونی���ادا چەن���دان دەوڵەتی جی���اواز هه‌ن‬ ‫ک���ە لەهه‌ریەکێکیان���دا دینێ���ک ی���ان چەند‬ ‫دینێک بااڵدەس���تە‪ ،‬بۆیە ناکرێت ڕێکخستنی‬ ‫پەیوەندیی نێوان دەوڵەتەکان لەسەر بنەمای‬ ‫دی���ن بێت‪ .‬دواتر لەگ���ەڵ ئاڵۆزبونی زیاتری‬ ‫کۆمەڵگا ئەوروپییەکان‌و گەورەبونی دیاردەی‬ ‫فرەدینی���ی‌و هاتنەکایەی چەن���دان ڕوبەری‬ ‫نادینیی���ەوە‪ ،‬ئەم ش���ێوازە لەبیرکردنەوە بۆ‬ ‫ڕێکخس���تنی جیاوازییەکان‪ ،‬گواسترایەوە بۆ‬ ‫ئاستی ڕێکخستنی پەیوەندییە ناوەکییەکانی‬ ‫ناو کۆمەڵگاکان خۆشیان‪.‬‬ ‫بەکورت���ی‪ ،‬ئەگەر لەس���ەردەمی ھیجۆ دێ‬ ‫خرۆتدا جیاوازیی‌و پلورالیزم ته‌نها لەئاس���تی‬ ‫نێودەوڵەتی���دا ئامادەبوبێ���ت‪ ،‬ئ���ەوا ئەمڕۆ‬ ‫هه‌مو کۆمەڵگاکان���ی دونیا بون بەکۆمەڵگای‬ ‫پل���ورال‌و پ���ڕ لەجیاوازی���ی هه‌مەج���ۆر‪،‬‬ ‫بەکۆمەڵ���گای ئێمەو دراوسێکانیش���مانەوە‪.‬‬ ‫ھۆکاری گۆڕان���ی کۆمەڵگاکانی���ش ب���ۆ‬

‫بیروڕا‬

‫هه‌مو داواکارییەک‬ ‫بەناوی زۆرینەیەکی‬ ‫دینییەوە داواکاریی‬ ‫نوخبەیەکی بچوکی‬ ‫کۆمەڵگایەو‬ ‫دەربڕی ڕاستییەکی‬ ‫سۆسیۆلۆژیی‌و‬ ‫دونیایی نییە‬

‫کۆمەڵ���گای پلورال هه‌مەج���ۆرە‪ .‬لەوانە‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە‪ ،‬پرۆس���ەی بەخوێندەواربونی زیاتری‬ ‫کۆمەڵگاکان‌و لەدایکبونی ھۆش���یاریی نوێ‪،‬‬ ‫کە زۆرجار بڕێکی گەورەی ئەو ھۆش���یارییە‬ ‫ھۆشیارییەکی نادینییە‪ .‬پرۆسەی تێکەڵبونی‬ ‫زیاتری بەشە جیاوازەکانی دونیا بەیەکتری‪،‬‬ ‫جوڵەی زیاتری مرۆڤ���ەکان‌و بیروبۆچونەکان‬ ‫لەبەش���ێکی دونی���اوە بۆ بەش���ەکانی تری‪،‬‬ ‫هاتنەکایەی زانس���ت‌و دۆزین���ەوەی میتۆدیی‬ ‫نادینیی بۆ تێگەیش���تن لەدونیا‪ .‬ھتد‪..‬هه‌مو‬ ‫ئەمانە سادەبونە سەرەتاییەکانی ناو زۆربەی‬ ‫ه���ه‌رە زۆری کۆمەڵگاكان���ی س���ڕیوەتەوەو‬ ‫لەش���وێنی ئەواندا فەرهه‌نگ‌و بەهاو ڕوانین‌و‬ ‫زمان‌و خەون‌و چاوەڕوانی���ی جیاوازو ناکۆک‬ ‫بەیەکی بەرهه‌مھێناوە‪ .‬تێڕوانینەکان بۆ دین‌و‬ ‫ش���ێوازەکانی دینداریی خۆش���یان بەتەواوی‬ ‫گۆڕاون‌و پڕبون لەجیاوازیی‪.‬‬ ‫جگە لەمانە‪ ،‬وەک کۆمەڵناس���ی ئەمریکیی‬ ‫پیتەر بێرگەر دەڵێت‪ ،‬ھیچ کەس���ێک لەژیانی‬ ‫ڕۆژانەیدا ‪ ٢٤‬کاتژمێر دینیی یان ‪ ٢٤‬کاتژمێر‬ ‫عەلمانی نییە‪ .‬ھۆش���یاریی مرۆڤی سەردەمە‬ ‫تازەکان ھۆشیارییەکی تێکەڵە‪ ،‬هه‌م ڕەهه‌ندی‬ ‫عەلمانی���ی گرنگیی تێدایەو ه���ه‌م ڕەهه‌ندی‬ ‫دینیی���ش‪ .‬ھیج���ۆ دێ خ���رۆت نمونەی ئەو‬ ‫جۆرە مرۆڤانەی���ە‪ ،‬لەکاتێکدا ئەو لەهه‌ندێک‬ ‫لەبوارەکانی ژیانی شەخسیی‌و ژیانی گشتیی‬ ‫خۆی���دا ئیماندارێکی سەرس���ەختەو بەرگریی‬ ‫لەئیمان‌و ب���اوەڕە دینییەکەی خۆی دەکات‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبواری دركکردنی یاسادا بۆ ڕێکخستنی‬ ‫پەیوەندیی���ە نێودەوڵتیی���ەکان‪ ،‬عەلمانییەو‬ ‫پی���ادەی پرنس���یپی "بێخودای���ی میتۆدیی"‬ ‫دەکات‪ .‬بەبۆچونی پیت���ەر بێرگەر لەدونیای‬ ‫ئەم���ڕۆدا ته‌نه���ا گروپێکی بچوک���ی دیندارو‬ ‫عەلمان���ی توندڕەو نەبێت ک���ە هه‌ریەکێکیان‬ ‫‪ ٢٤‬سەعات دینیی‌و ‪ ٢٤‬س���ەعات عەلمانین‪،‬‬ ‫بەش���ی ه���ه‌رەزۆری کۆمەڵگاکان‌و بەش���ی‬ ‫ه���ه‌رەزۆری مرڤەکان ه���ه‌ردو ڕەهه‌ندەکەیان‬ ‫تێدایە‪ .‬بەبۆچونی ئەم کۆمەڵناسە ھۆشیاریی‬ ‫نوێ لەناو هه‌ردو ڕوبەرەکەدا ئامادەیە‪ ،‬هه‌م‬ ‫لەناو ڕوبەرە دینییەکاندایەو هه‌م لەناو ڕوبەرە‬ ‫دونیایی‌و عەلمانییە نادینییەکاندا‪ .‬بەش���ێکی‬ ‫زۆری خەڵکیش لەم ڕوبەریانەوە بۆئەویتریان‬ ‫دەچن بەبێ ئەوەی هه‌س���ت بەناکۆکیی یان‬ ‫دوژمنایەت���ی بکەن لەنێوانیان���دا‪ .‬بۆ نمونە‪،‬‬ ‫کەس���ێکی دین���ی ک���ە نەخ���ۆش دەکەوێت‬ ‫پێیباش���ە لەباش���ترین نەخۆش���خانەکان‌و‬ ‫لەالیەن باش���ترین پزیش���کەوە چارەس���ەر‬ ‫بکرێت بەبێ ئەوەی بیر لەدینی پزیش���کەکە‬ ‫بکاتەوە‪ .‬حەزدەکات منداڵەکانی لەباش���ترین‬ ‫خوێندنگاکان���ی دونیادا بخوێنن بەبێ ئەوەی‬ ‫گوێ بەوە بدات مامۆس���تاکانی دینیان هه‌یە‬ ‫یان نا‪ .‬کە س���واری فڕۆک���ە دەبێت بەالیەوە‬ ‫گرنگ���ە فڕۆکەوانەکە کەس���ێکی ش���ارەزاو‬ ‫لێزان بێت‌و نەخۆش���ی دەرونیی نەبێت‪ ،‬نەک‬ ‫ئەوەی موسڵمان یان مەسیحیی یان جولەکە‬ ‫ی���ان ھیندوس بێ���ت‪ .‬بەم مانای���ە زۆرینەی‬ ‫ڕاس���تەقینەی خەڵک موسڵمان یان عەلمانی‬ ‫نین‪ ،‬بەڵکو زۆرینەیەکن هه‌م لەناو دین‌و هه‌م‬ ‫لەن���او نادین‌و عەلمانیبون���دا ئامادەن‪ .‬هه‌مو‬ ‫داواکارییەک بەن���اوی زۆرینەیەکی دینییەوە‬ ‫داواکاریی نوخبەیەک���ی بچوکی کۆمەڵگایەو‬ ‫دەربڕی ڕاس���تییەکی سۆسیۆلۆژیی‌و دونیایی‬ ‫نییە‪.‬‬

‫م���ن هەرگیز ل���ەوەو پێ���ش لەگەڵ‬ ‫س���ەرۆکێکدا نەپەیڤ���اوم‪ ،‬هەربۆیەش‬ ‫لەکاتێکدا ئەم نامەیەت بۆ دەنوس���م‪،‬‬ ‫هەس���تێکی نام���ۆ دایگرت���وم‪ .‬بەاڵم‬ ‫هەرچەن���دە ئێمە یەکتری ناناس���ین‪،‬‬ ‫گەلێ���ک نزیکین لەیەک���ەوە چونکە بۆ‬ ‫ماوەی چەندەها س���اڵە بڕیارەکانی تۆ‬ ‫لەلوتکەی دەسەاڵتدا کاریگەری هەبوە‬ ‫لەسەر ژیانی من‪ .‬بیرت دێت لەکۆتایی‬ ‫ساڵی ‪ ٢٠١٠‬یاسای خۆپیشاندانت ئیمزا‬ ‫کرد ک���ە چەند بڕگەیەکی پەیوەس���ت‬ ‫ب���و بەبەدەس���تهێنانی ڕەزامەندی بۆ‬ ‫ڕێگەدان بەخۆپیشاندان؟ ئەو ئیمزایەی‬ ‫بەڕێ���زت منی هێنایە س���ەر ش���ەقام‌و‬ ‫وای لێک���ردم دەنگ���ی خ���ۆم بخەمە‬ ‫پاڵ دەنگ���ە ناڕازییەکانی دیکە‪ .‬ئەمە‬ ‫تەنه���ا نمونەیەکە بۆ ئەوەی پیش���انی‬ ‫ب���دەم کەوا پێگەی تۆ وەکو س���ەرۆک‬ ‫کاریگەری لەس���ەر ه���ەر تاکێکی ئەو‬ ‫هەرێم���ە هەی���ە کە نزیک���ەی چارەکە‬ ‫س���ەدەیەکە خۆمان بەڕێوەی دەبەین‪.‬‬ ‫من سوپاسی خەباتی بەڕێزت دەکەم‪،‬‬ ‫ئەگەر ڕۆژێک ژیاننامەی تۆ بنوسرێتەوە‬ ‫بەخۆش���حاڵییەوە بەپ���ەرۆش دەب���م‬ ‫ناوەڕۆکەکەی بخوێنمەوە‪ .‬تێکۆش���انی‬ ‫ت���ۆ‪ ،‬س���ەرۆک بارزان���ی‪ ،‬بەپت���ەوی‬ ‫پەیوەستە بە تێکۆش���انی گەلێکەوە‪.‬‬ ‫جەناب���ت س���اڵەهایە بەئیرادەیەک���ی‬ ‫بەهێزەوە دەتەوێ���ت خزمەت بکەیت‌و‬ ‫ماندوبوون���ت مای���ەی پێزانین���ە‪ .‬لەم‬ ‫نامەیەش���دا پرسیارێکی س���ادەت لێ‬ ‫دەکەم‪ ،‬س���ەرۆک‪ ،‬ئایا تۆ قەت بیرت‬ ‫لەخانەنشینی کردوەتەوە؟‬ ‫پرس���یارەکەم هیچ تەنزێک���ی تێدا‬ ‫نیی���ە‪ .‬دەبینی���ت‪ ،‬لەخێزان���ی ئێمەدا‬ ‫نەنکم بۆ چەندین س���اڵی ژیانی وەکو‬ ‫کارگوزاری قوتابخانە کاری کردبو‪ ،‬کە‬ ‫خانەنشینیش بو دەستی دایە فەالحەت‬ ‫کردن‌و لەس���ەروەختی شەڕی ناوخۆدا‬ ‫کە الیەنێکی س���ەرەکی ئ���ەو حیزبە‬‫ب���و تۆ بەئێستاش���ەوە س���ەرۆکایەتی‬ ‫دەکەیت‪ -‬بژێوی بۆ ئێمە پەیدا دەکرد‪،‬‬ ‫دواتریش لەساڵەکانی کۆتایی ژیانیدا‪،‬‬ ‫کاتێک نەخۆش���ی ڕێی پێنەدا چیدیکە‬ ‫وەکو جاران کارا بێت‪ ،‬بەسەربەرزییەوە‬ ‫لەس���ەر ڕەنج���ی چەن���د س���اڵەی‌و‬ ‫بەموچەی خانەنش���یینییەکەی ژیاو تا‬

‫زۆرجار‪ -‬وەها‬ ‫ڕێدەکەوێت‬ ‫شکۆمەندی‬ ‫لەپێداگیریدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬لەتوندی‌و‬ ‫خوێن گەرمیدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬لەئاڵۆزیدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەسادەییدا بێت‬ ‫لەسازشدا بێت‬ ‫لەلێگەڕاندا بێت‬ ‫لەوازهێناندا بێت‬ ‫دوا س���ات مەنزڵێکی پ���ڕ حیکمەت بو‬ ‫بۆ هەمومان‪ .‬یادی بەخێر‪ ،‬س���ەرۆک‪،‬‬ ‫نەنکم تاق���ە کوڕێکی هەبو کە لەدوەم‬ ‫ڕاپەڕینی‪ ١٩٩١‬شەهید کرا‪ .‬ئەمانەشت‬ ‫لەبەر یەک هۆکاری سادە بۆ دەگێڕمەوە‪:‬‬ ‫ئێم���ە دەکرێت بەمەزن���ی بمێنینەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم پێویس���ت ناکات وەک هەمیشە‬ ‫بمێنینەوە‪ .‬لێمتێدەگەیت؟ تۆ دەکرێت‬ ‫ن���اوت وەک���و س���ەرکردەیەکی مەزن‌و‬ ‫شۆڕشگێر هەتاهەتایە بمێنێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ڕەنگە پێویس���ت نەکات هەمو هەوڵ‌و‬ ‫تەقەالی���ەک بدرێت بۆ ئ���ەوەی وەکو‬ ‫س���ەرۆکی هەرێم بمێنیتەوە‪ .‬دەبینیت‬ ‫س���ەرۆک‪ ،‬هەمو پێگەکان‌و هەمو پلەو‬ ‫پۆس���تەکان ڕۆڵگەلێک���ن‌و ئێمە پێیان‬ ‫هەڵدەس���تین‪ .‬ئێمە هەمومان کەم تا‬ ‫زۆر ئەکتەرین‪ ،‬هەندێکمان بەسروش���ت‬

‫ئەکتەری���ن‌و ئ���ەو پیش���ەیەی هەمانە‬ ‫دەقاودەق لەگ���ەڵ بونماندا هاوتەبایە‪،‬‬ ‫هەندێکی تریشمان بەپرۆسەی خوێندندا‬ ‫دەڕۆی���ن‌و لەبوارێک���دا ڕۆڵ دەگێڕین‪،‬‬ ‫ئەوانی تریش���مان ڕەنگ���ە بەخت زۆر‬ ‫یاوەری���ان نەبێت‪ .‬بەاڵم هەروەک چۆن‬ ‫ئەکتەرین‪ ،‬دەکرێت لەبواری جیاجیادا‬ ‫ڕۆڵ بگێڕی���ن‪ ،‬ئەکت���ەرە لێهاتوەکانی‬ ‫هونەری سینەماو شانۆش ئەوانەن کە‬ ‫دەتوانن ڕۆڵی جودا بگێڕن‪ ،‬س���ینەماو‬ ‫شانۆو هەمو هونەرەکانی دیکەش چین‬ ‫مەگ���ەر گۆش���ەنیگاو لێڕوانینی ناوازە‬ ‫نەبن لەسەر ئەوەی پێی دەڵێن واقیع‌و‬ ‫بەرجەس���تەکەری ئەندێش���ەو خەیاڵ‌و‬ ‫خولی���ای م���رۆڤ‌و بونەوەران���ی دیکە‬ ‫نەبن؟‬ ‫من ئەمێس���تاکە لەواڵتێک���ی بیانی‬ ‫دەژیم‪ ،‬پەنابەرم‪ ،‬دەستم لەپاسپۆرتی‬ ‫ئێراقی هەڵگرت���وەو بەالیەنی کەمەوە‬ ‫لەگەڵ خۆمدا ئ���ەوەم یەکالکردوەتەوە‬ ‫کە حوکمڕانیی ئەو هەرێمەو ئەو واڵتە‬ ‫توان���ای پاراس���تنی من���ی نییە وەکو‬ ‫تاکێک کە تێڕامانی سیاس���ی‌و ئاینیم‬ ‫تەب���ا نییە لەگەڵ ئ���ەو ڕێچکە باوەی‬ ‫سیاسەت‌و ئاینی پێ پراکتیزە دەکرێت‪.‬‬ ‫لەهەمان کاتیشدا دڵنیام کە چەندەها‬ ‫شت من بەو هەرێمەوە دەبەستێتەوە‪.‬‬ ‫زمانی شیرینی کوردی‪ ،‬تێکۆشانمان بۆ‬ ‫ئازادی‪ ،‬نان‌و ماستی کوردی‪ ،‬سروشتی‬ ‫ش���اخاوی کوردستان‌و جۆگە ئاوەکان‌و‬ ‫لەوەش���ە لەهەموی زیات���ر‪ ،‬پێزانینم‬ ‫بێت ب���ۆ مێژوی گەلێک ک���ە هەردەم‬ ‫ویس���توویەتی لەجیهانێک���ی ئاڵ���ۆزدا‬ ‫بەس���ەربەخۆیی بژی (سەرەڕای هەمو‬ ‫تێبینییەکانم لەسەر چۆنێتی شاندانەبەر‬ ‫ئەم کارە ک���ە گەلێک جار دوژمنایەتی‬ ‫ناوەک���ی لێکەوتۆتەوە‪ ).‬دەکرا من لەم‬ ‫دورەوە تەنها تەماش���اکەرێک بومایە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم نەمتوان���ی ئ���ەوەت پێنەڵێم‪،‬‬ ‫س���ەرۆک‪ ،‬ک���ە دەکرێت ت���ۆ لەتەرزی‬ ‫ئ���ەو س���ەرۆکانە بیت کە بەویس���تی‬ ‫خۆی���ان پێگەکەی���ان بەجێدەهێڵ���ن‪،‬‬ ‫لەجیاتی ئەوەی هەردەم لەچاوەڕوانی‬ ‫ئەوەدابن ئاخۆ لەهەڵبژاردنی داهاتودا‬ ‫دەردەچن���ەوە یاخود نا‪ ،‬یان بەردەوام‬ ‫لەهەوڵی داڕشتنی پالندا بن‌و خەریکی‬ ‫فرتوفێڵ بن بۆ ئەوەی درێژە بەماوەی‬ ‫دەسەاڵتیان بدەن‪ .‬سەرۆک‪ ،‬تۆ گەلێک‬ ‫بەئاس���انی دەکرێت خاوەن هەڵوێست‬ ‫بیت لەپرسی س���ەرۆکایەتیدا‪ ،‬خودی‬

‫خۆت واز لەو پێگەیە بهێنیت‪ ،‬لەجیاتی‬ ‫ئەوەی لێپرسراوییەتی یەکالکردنەوەی‬ ‫پرسەکە بدەیت بەپەرلەمان‌و چاوەڕێ‬ ‫بیت دانوستان‌و کۆبونەوە بڕیار لەسەر‬ ‫چارەنوس���ی مانەوەت لەسەر کورسی‬ ‫س���ەرۆکایەتی بدەن‪ .‬لەهەر خێزانێکدا‬ ‫س���ەردەمێک دێتە ب���ەرەوە کە تیایدا‬ ‫باوان دەبێت کەمێک ڕابکشێنە دواوەو‬ ‫دەرفەت بەمنداڵەکانیان بدەن توانستی‬ ‫ڕابەری کردن‌و پشتبەستن بەخود گەشە‬ ‫پێبدەن‪ .‬منداڵەکان ڕەنگە چەند جارێک‬ ‫نوشست بهێنن‪ ،‬هەربۆیە باوان هێشتا‬ ‫لەوێن‌و دەس���تی ه���اوکاری‌و ڕێنمایی‬ ‫پێش���کەش دەکەن‪ .‬دواجاریش ڕۆژێک‬ ‫دێت کە هەر منداڵێک‌و بەڕێگای خۆیدا‬ ‫دەڕوات‌و دەبێت بەب���اوان‪ .‬ڕەوڕەوەکە‬ ‫بەم شێوەیە بەردەوام دەبێت‪ .‬دەکرێت‬ ‫ڕابەرایەتیکردن���ی گەلێکی���ش وەک���و‬ ‫ڕابەرایەتی کردنی خێزانێک بچوێنرێت‪.‬‬ ‫ب���اوان‌و س���ەرۆکەکان دێ���ن‌و دەڕۆن‌و‬ ‫لەبیریش دەچن���ەوە‪ ،‬ئەوەی ئەبەدییە‬ ‫ئەندێش���ەی مرۆڤەکانە لەمەڕ پرس���ی‬ ‫ئازادی‌و هەوڵدانیانە ب���ۆ هێنانەئارای‬ ‫ژیانێکی شایستە‪.‬‬ ‫من لەس���ۆنگەی بڕوابونم بەدیالۆگ‌و‬ ‫لێکتێگەیشتن بۆت دەنوسم‪ ،‬سەرۆک‪.‬‬ ‫هەروەک���و دراوس���ێ کەنەدییەک���ەم‬ ‫جارێکی���ان‪ ،‬لەکاتێک���دا لەباڵکۆنەکەم‬ ‫دانیش���تبوین‌و چامان دەخ���واردەوەو‬ ‫باسی کێشەکانی کوردستان‌و ئێراقمان‬ ‫دەک���رد‪ ،‬بەتەنزێکەوە لێی پرس���یم‪،‬‬ ‫"باش���ە ئێوە قەت هەوڵی دانوستانتان‬ ‫داوە؟" بێگومان دانوس���تان بەو مانایە‬ ‫نا کە ئێمە هەر لەس���ەر قسەی خۆمان‬ ‫س���وربین تاوەکو دەیسەپێنین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەوەی دەکرێت لەپێناوی پێکەوەژیانمان‬ ‫س���ازش لەهەندێک پێداگریمان بکەین‪.‬‬ ‫من گەلێک ش���تی دیکەم بۆ وتن پێیە‬ ‫س���ەرۆک‪ ،‬ب���ەاڵم لەکۆتایی���داو وەکو‬ ‫تاکێک کە سەر بەگەلێکە تۆ ساڵەهایە‬ ‫س���ەرۆکایەتی دەکەیت‌و ئێستەش هەر‬ ‫بەردەوامی‪ ،‬تەنها دەمەوێت ئەوەت پێ‬ ‫ڕابگەیەنم کە هەندێکجار ‪-‬لە ڕاس���تیدا‬ ‫زۆرجار‪ -‬وەها ڕێدەکەوێت شکۆمەندی‬ ‫لەپێداگیری���دا نەبێت‪ ،‬لەتوندی‌و خوێن‬ ‫گەرمی���دا نەبێت‪ ،‬لەئاڵۆزی���دا نەبێت‪،‬‬ ‫بەڵکو لەس���ادەییدا بێت‪ ،‬لەسازش���دا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬لەلێگەڕاندا بێ���ت‪ ،‬لەوازهێناندا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫سەالمەتیت‬

‫شارستانیەت‪ ،‬کۆمەڵگاو ئاوێنەکەی‬ ‫عەلی حسێن کەریمی‪ -‬سکۆتلەندا‬ ‫شارس���تانیەت بناغ���ەی س���ەرەکی‬ ‫واڵت‌و كۆمەڵگاو تاکە‪ .‬گەش���ەکردن‌و‬ ‫خاوەنداریەت���ی ژینگ���ەو کەش‌و هەواو‬ ‫تەنانەت ناخی ناوەوەی تاک‪ ،‬بەشێوەیەک‬ ‫وابەستەیە بەشارستانیەتەوە لەهەمان‬ ‫کاتدا کۆمەڵێک هۆکاری گرنگ لەپەنای‬ ‫بەرهەمهێنانی شارەستانیەتەوەن‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم دواجار شارس���تانیەت وەک‬ ‫ژینگ���ە‪ ،‬وەک کولت���ورو دابونەری���ت‌و‬ ‫تەنان���ەت وەک دینیش خ���ۆی نمایش‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫پای���ە گرنگەکان���ی‪ ،‬بەرهەمهێنانی‬ ‫ڕێڕەوی کۆمەڵگا‪ ،‬لەشارس���تانیەتەوە‬ ‫س���ەرچاوە دەگرێت‪ .‬هەروەک دەڵێن‪،‬‬ ‫خێزان کۆمەڵگایەکی بچکۆالنەیە‪ .‬وەک‬ ‫هێالنەیەک وایە بێچوەکانی تێدا ئامادە‬ ‫دەکرێت‌و دوات���ر دەنێردرێنە دەرەوە‪،‬‬ ‫واتا ناو کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫خێزانی���ش لەدایک‌و باوک پێکدێت‪.‬‬ ‫ئایدیای ئەوان‪ ،‬نەوەی نوێ ئاراس���تە‬ ‫دەکات‪ .‬ئەمە بەشێوەیەکی ڕێژەیی بۆ‬ ‫گشت کۆمەڵگاکان ڕاستە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ش���تێکی بێ مانای���ە‪ ،‬لەهەر‬ ‫شارستانیەت‌و کۆمەڵگایەکدا خوێندنەوە‬ ‫بۆ تاک نەکرێ���ت‪ ،‬واتا ناخی ناوەوەی‬ ‫تاک‪ .‬کۆمەڵناس���ی تاکناسی سەرەتای‬ ‫ئاشنابونە بەواقیعیەتی شارەستانیەتی‬ ‫هەر کۆمەڵ���گاو واڵتێک‪ .‬لێرەش���ەوە‬ ‫س���ەرەتای جیاوازیەکان دەردەکەون‪،‬‬ ‫چونکە بەو ش���ێوەیەی کە هەر تاکەو‬ ‫بەش���ێوەیەک دەیەوێ���ت هەنگاوبنێ‪.‬‬ ‫ئەم���ەش ئاراس���تەیەکی خوالوەی���ە‪.‬‬ ‫کۆمەڵگا کار لەت���اک دەکات دواتریش‬ ‫تاک کار لەکۆمەڵگادەکات‪.‬‬ ‫لەراستیدا مێژو کاریگەریەکی گرنگی‬

‫هەی���ە‪ ،‬بۆ شارس���تانیەت‌و گەش���ەی‬ ‫کۆمەڵگا‪.‬ئ���ەو گەش���ەیەی ک���ە خۆی‬ ‫لەهێزی ن���ەوەی نوێ���دا دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫مێژوی شارس���تانیەتی کوردیش توشی‬ ‫داڕمان‌و تێکشکانێکی زۆربوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫لەزۆر شوێن بۆشاییەکی گەورە لەگشت‬ ‫ب���وارەکان دروس���ت ب���وەو فەراغێک‬ ‫کەوتۆتە ئەم شارەستانیەتەوە‪ .‬لەگەڵ‬ ‫دابەش���بونی کورد دەکرێت سەرەتای‬ ‫جی���اوازی لەکۆمەڵێک بواردا س���ەری‬ ‫هەڵدابێت‪ .‬بەاڵم کۆمەڵێک خاس���یەت‌و‬ ‫تایبەتمەندی هاوش���ێوە تاکو ئێس���تا‬ ‫هەروەک خۆیان ماون‪.‬‬ ‫ک���ورد‪ ،‬ئ���ەو میللەتەی ک���ە لەناو‬ ‫مێژویەک���ی خوێن���اوی هەنگاویناوە‪،‬‬ ‫کۆمەڵێ���ک خاڵی نێگەتی���ڤ رەگیان‬ ‫داکوت���اوە‪ ،‬ئەمانە کاتی���ان دەوێ بۆ‬ ‫ئەوەی داهاتویەکی گەش���ەدار جێگای‬ ‫بگرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەو خااڵن���ەی کە هۆکارن بۆ ئەوەی‬ ‫پایەکانی کۆمەڵگای لەسەر بنیات بنرێ‪،‬‬ ‫گەر نەتوانی بەش���ێوەیەکی پۆزەتیڤ‬ ‫س���ودیان لێببینی‪ ،‬دەبن���ە هۆکار بۆ‬ ‫ئ���ەوەی باکگراوەندێک���ی نێگەتی���ڤ‬ ‫دروس���ت بکەن‪ .‬پێویستە لەسەر ئەو‬ ‫پنتانە بوەستین کە هۆکاری سەرەکین‬ ‫کە ئاراستەو ش���وێنگەیەکی دیاریکراو‬ ‫مێژو‬ ‫دەبه‌خشنە کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫مێژو کاریگەریەکی ڕیشەیی هەیە بۆ‬ ‫هەروەک چۆن مێژو کاریگەری لەسەر‬ ‫کۆی کۆمەڵگا هەیە‪ ،‬دەکرێت کۆمەڵێک ئاراس���تەکردنی تاک‪ ،‬کۆمەڵگا‪ .‬ئەمە‬ ‫خاس���یەتی تریش بەهەمان کاریگەری هۆکارە بۆ ئەوەی بەش���ێوەیەکی ڕون‬ ‫هەژمار بکەین‪ .‬کورد ئەو میللەتەی کە قسە لەسەر مێژو بکەین‪.‬‬ ‫گەر قسە لەس���ەر مێژوی کورد بێت‬ ‫لەپاڵ هەمو کاریگەرییە ڕۆژگاریەکانی‪،‬‬ ‫دەکرێت دی���ن‌و باکگراوەندی باوەڕیش لەماوەی س���ەدەیەک لەمەوبەر دەست‬ ‫وەک هێزێکی کاریگەر‪ ،‬هەژمار بکەین‪ .‬پێبکەین‪ .‬دەکرێت لەدابەش���کاریەکانی‬ ‫کە کاریگەریەکی بەهێزیان لەس���ەر کوردەوە تەماشابکەین‪.‬‬ ‫کاتێک ب���اس لەم مێ���ژوە دەکەین‪،‬‬ ‫تاکی کۆمەڵگای کوردی جێهێشتوە‪.‬‬ ‫بەش���ێویەکی زۆر ئاشکرا دەبێت قسە‬

‫گۆڕانکاری تەنها‬ ‫بۆ سیستەمی‬ ‫سیاسی نا‪ ،‬کە‬ ‫وەک لەرۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین لەئێستادا‬ ‫لێیدەڕوانرێ‪.‬‬ ‫بەڵکو گۆڕینی‬ ‫ناوەوەی خودی‬ ‫کۆمەڵگاو تاکیش‬ ‫پێویسته‌‬

‫لەسەر ئەو خااڵنە بکەین کە مێژویەکی‬ ‫دورودرێژی کوردی داپۆشیوە کە ئەویش‬ ‫ش���ۆرش‌و راپەرین‌و یاخ���ی بون بوە‪،‬‬ ‫لەسیستەم‌و حکومڕانە سەردەستەکە‪.‬‬ ‫دواجار تەنها رێگە ملنان بوە بەرەو‬ ‫چیاکان‪ .‬لێرەوە دەبێ���ت بڵێین خاڵە‬ ‫نێگەتیڤەک���ە تەنها داگیرکردن‪ ،‬نەبوە‪.‬‬ ‫بەڵکو کوشتنی دوارۆژێکی پرشنگداریش‬ ‫ب���وە بۆ تاک‪ ،‬دواجار کۆمەڵگاش وەک‬ ‫ئاستی گەشەداری فیکرو رۆشەنگەری‪.‬‬ ‫کاتکوش���تن بۆ گۆڕینی سیستەمێکی‬ ‫سەردەس���تە قوربانیەکی زۆری دەوێ‪.‬‬ ‫ک���ە ئەمەش هۆکار بوە کە تاکی کورد‬ ‫بەشێوەیەکی زۆر دابڕاو بوە لەجیهانی‬ ‫دەرەوەو ئاس���تی س���ەقافەتی واڵتان‬ ‫تەنانەت لەژیانێکی نۆرماڵیش‪ .‬ئەمەش‬ ‫بوەتە هۆکار کە لەروی ئیدیۆکەیشنەوە‬ ‫زەرەرێکی گەورەی بەربکەوێت‪ .‬دواجار‬ ‫شارس���تانیەتی ک���وردی بردۆت���ە ناو‬ ‫حاڵەتێکی نەخوازراو و سەرەتایی‪ .‬خاڵە‬ ‫نێگەتیڤەکانی ناو ئەم شارەس���تانیەتە‬ ‫تائەمڕۆ بەردەوامە‪.‬‬ ‫ئیدیۆکەیشن‬ ‫دواج���ار دەبێت ل���ەوە تێبگەین کە‬ ‫ڕێ���ژەی خوێن���دەواری لەکۆمەڵ���گادا‬ ‫جیاوازیەک���ی زۆر دروس���ت دەکات‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەمڕۆکەدا ڕێژەی ئیدیۆکەیشن‬ ‫لەبەرزبونەوەدای���ە‪ .‬ئ���ەوە هۆکارێکی‬ ‫گرینگە بۆ بەهێزی گۆڕانکاری‪.‬‬ ‫گۆڕان���کاری تەنه���ا بۆ سیس���تەمی‬ ‫سیاسی نا‪ ،‬کە وەک لەرۆژهەاڵتی ناوین‬ ‫لەئێستادا لێیدەڕوانرێ‪ .‬بەڵکو گۆڕینی‬ ‫ناوەوەی خودی کۆمەڵگاو تاکیش‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ناوی دەنێی���ت گۆڕانکاری‪،‬‬ ‫دەکرێ���ت جیاوازبێ���ت لەچ���اوی هەر‬ ‫تاکێکمانەوە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫من دژی سازانم‬ ‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫هه‌م���و چاره‌س���ه‌ری کێش���ه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تایه بۆ کێشه‌یه‌كی تر‪،‬‬ ‫هێنری کیسنجه‌ر‬ ‫س���ازان دوا چه‌مک���ی سیاس���یه که‬ ‫له‌کایه‌ی سیاسی کوردیدا به‌کارده‌برێت‪.‬‬ ‫سازان وش���ه‌یه‌كه که ئاوازێکی خۆشی‬ ‫هه‌ی���ه‪ .‬ل���ه‌ڕوی ماناش���ه‌وه بهمانای‬ ‫به‌شداری هه‌موان‪ ،‬گه‌یشتنه رێککه‌وتن‬ ‫بهبه‌ش���داری هه‌م���وان‌و ئاماده‌بون بۆ‬ ‫سازش���کردن‪ .‬س���ازان له‌کاتێکدا وه‌ها‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت که کارێکی له‌خۆبورده‌یی‌و‬ ‫سنگفراوانی‌و کرانه‌وه‌یه‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫نیشانه‌ی بونی قه‌یرانه‪ .‬سازان کاتێک‬ ‫ده‌بێت���ه داواکاری که هێزه‌كان نه‌توانن‬ ‫دانوستان بکه‌ن‪ ،‬یان بگه‌نه رێککه‌وتن‬ ‫ی���ان ئاماده‌ب���ن پێکه‌وه بژی���ن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫سازانی کوردی بنه‌ماکه‌ی ترسه‪ .‬ترسی‬ ‫هێزی ک���وردی لههێزێکی تری کوردی‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی ئه‌گه‌ر هاتو سازانی کرد له‌گه‌ڵ‬ ‫هێزه‌كاندا ئه‌وا هه‌وڵده‌درێت بسڕێته‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌م ترسه ده‌توانین ناوی بنێین ترسی‬ ‫له‌ده‌ستدانی بون یان ترسی له‌ناوچون‬ ‫‪. existential threat‬‬ ‫پرسیار له‌وه‌دایه ئایا سازان ده‌بێته‬ ‫هۆی کۆتایی هێنان به‌قه‌یران یان زیاتر‬ ‫قوڵکردنه‌وه‌ی قه‌ی���ران به‌اڵم به‌رێگای‬ ‫ئاش���تیانه‪ .‬ئێمه نابێت ته‌نها له‌مانای‬ ‫زمانه‌وانی وشه‌ی سازان بیربکه‌ینه‌وه‪.‬‬ ‫به‌ڵک���و ده‌بێ���ت له‌مان���ا قوڵه‌کان���ی‬ ‫له‌ڕه‌هه‌نده جیاوازه‌کانی وه‌ك سیاسه‌ت‪،‬‬ ‫ده‌زگا‪ ،‬حکومداری‪ ،‬گه‌شه‌ی کۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫مۆدرێنبونی هێزه‌كانه‌وه لێی بنواڕین‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ڕوانگه‌ی���ه‌وه س���ازان ن���ه‌ك‬ ‫خراپ���ه به‌ڵکو مه‌ترس���یداره‪ .‬چونکه‬ ‫س���ازان بریتیه له‌هه‌وڵ���ی هێزه‌كان بۆ‬ ‫مانه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ یه‌كتردا وه‌ك خۆیان‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی تر هه‌مو هێزێک له‌س���ازان‬ ‫وه‌ه���ا ده‌ڕوانێ���ت که ش���ێوازێک بێت‬ ‫له‌رێککه‌وتن ک���ه مانه‌وه‌ی پێگه و پله‬ ‫و پایه‌ی وه‌ك خۆی مس���ۆگه‌ر بکات‪.‬‬

‫به‌م پێی���ه هه‌مو کێبڕکێی���ه‌ك‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ڕۆحێکی نوێگه‌ری‪ ،‬هه‌مو خواس���تێکی‬ ‫به‌ره‌وپێشچون‪ ،‬هه‌مو دیالیکتێک په‌ك‬ ‫ده‌خات‪ .‬بۆیه س���ازان س���اته‌وه‌ختی‬ ‫په‌کخس���تنی مێ���ژوه به‌هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫وه‌ستانی له‌س���اته‌وه‌ختێکدا که هه‌مو‬ ‫هێ���زه‌كان پێ���ی ڕازین‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر بێتو‬ ‫س���ازان بتوانێن ئه‌م وه‌ستانه بهێنێته‬ ‫ئاراوه‪ ،‬ئه‌وا سه‌رئه‌نجامه‌كه‌ی گه‌نینه‪.‬‬ ‫چونکه کۆمه‌ڵگا وه‌ك ئاو وه‌هایه‪ ،‬گه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام له‌جوڵ���ه‌دا نه‌بێت ده‌گه‌نێت‪.‬‬ ‫س���ازان بریتی���ه له‌کوش���تنی جوڵه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵ���گا له‌پێن���او به‌رژه‌وه‌ندی هێزه‬ ‫سیاس���یه‌کان که مه‌رج نی���ه نوێنه‌ری‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ی کۆمه‌ڵگا بن به‌ڵکو به‌هۆی‬ ‫دۆخ‌و تواناو پاڵپشتی ده‌ره‌كی‌و ناوه‌كی‬ ‫خۆیان به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگادا سه‌پاندوه‪.‬‬ ‫با س���اتێک له‌مێژوی سازان بنواڕین‬ ‫له‌مێ���ژوی نوێ���ی کوردی���دا‪ :‬چ وه‌ك‬ ‫چه‌مک‪ ،‬چ وه‌ك پراکتیز‪ .‬پاشان له‌وێوه‬ ‫هه‌وڵبده‌ین که س���ازان پێناس���ه‌بکه‌ین‬ ‫له‌عه‌قڵی کوردیدا‪ .‬یه‌كه‌م جۆری سازان‬ ‫له‌پاش ڕاپه‌ڕین س���ازانی نێوان پارتی‌و‬ ‫یه‌کێتی بو بۆ دابه‌شکردنی کوردستان‬ ‫وه‌ك ی���ه‌ک‪ .‬ئه‌م س���ازانه س���ه‌ره‌تای‬ ‫س���ازانه چونکه پێشتر حیزبی کوردی‬ ‫خاوه‌ن پانتایی‌و تواناو به‌رپرسیارێتی‬ ‫خه‌ڵک‌و بونیادی نیش���تمان‌و نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫نه‌ب���و‪ .‬به‌ڵك���و هێزێک���ی گه‌رییالیی‬ ‫ژێرزه‌مین���ی چه‌كداربو‪ .‬ئه‌م روداوه به‬ ‫خاڵی وه‌رچه‌رخان داده‌نرێت له مێژوی‬ ‫حکومداری کوردیدا‪.‬‬ ‫په‌نج���ا به‌په‌نج���ا ده‌رئه‌نجام���ی‬ ‫عه‌قڵیه‌تێک���ی تایبه‌ت���ه‪ .‬عه‌قڵیته‌تێک‬ ‫دور له‌هه‌م���و بنه‌م���ا ده‌وڵه‌ت���ی‌و‬ ‫حکومه‌تداریه‌كان���ی مۆدرێ���ن‪ .‬په‌نجاو‬ ‫به‌په‌نج���ا مان���ای ئه‌وه‌بو ک���ه دو هێز‬ ‫له‌ئارادای���ه ئاماده‌نین له‌هه‌مان پانتایی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و حکومداری‌و ده‌زگاو نیشتمان‌و‬ ‫س���ه‌روه‌رییدا پێکه‌وه‌بن‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫ئاماده‌نین که وه‌ك ی���ه‌ك په‌یوه‌ندیان‬ ‫به‌دونیاوه هه‌بێت‌و له‌دونیادا ئاماده‌بن‪.‬‬ ‫په‌نجا به‌په‌نجا کوردس���تانی کرد به‌دو‬ ‫یه‌که‌وه‪ ،‬که باشتر وه‌هابو له‌کایه‌یه‌كی‬ ‫کۆنفیدرالدا پێکه‌وه‌بوندایه‪ ،‬هه‌تا هه‌ردو‬ ‫سیسته‌مه‌كه ببونایه‌ته خاوه‌ن ده‌زگاو‬ ‫سیسته‌می یاساو سه‌روه‌ری خۆیان‪ ،‬له‬ ‫هه‌مانکاتدا پێکه‌وه گ���رێ بدرانایه به‬ ‫ناسنامه‌ی هاوبه‌ش‌و خه‌ونی هاوبه‌ش‌و‬ ‫ئاب���وری هاوب���ه‌ش‌و خه‌ڵكی هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫دی���اره هه‌مو ئ���ه‌م هاوبه‌ش���انه هه‌تا‬ ‫ئه‌مرۆش الوازن‌و هێن���ده کاریگه‌رییان‬

‫سازانی‬ ‫کوردی بریتیه‬ ‫له‌دروستکردنی‬ ‫ڕێگری له‌به‌رده‌م‬ ‫به‌مۆدرێن بونی‬ ‫کوردستان‬ ‫هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫له‌بارودۆخی‬ ‫سه‌ده‌ناوه‌ندیه‬ ‫فیوداڵه‌كاندا‬ ‫نی���ه‪ .‬فیفتی فیفتی درێ���ژه‌ده‌ری ئه‌و‬ ‫عه‌قڵه میرنشینیه بو که له‌کۆتاییه‌كانی‬ ‫سه‌رده‌می عوسمانیدا له‌ناوچه‌كه بونی‬ ‫هه‌ب���و‪ ،‬هه‌روه‌ها پێش هاتنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫نیشتمان‌و ده‌وڵه‌تی خاک (تیرۆتۆری)‬ ‫ئه‌وروپ���ای گرتبوه‌وه‪ ،‬پ���اش روخانی‬ ‫ئیمپراتۆریه‌تی ڕۆمانی‪.‬‬ ‫ده‌توانین له‌په‌نج���ا به‌په‌نجاوه‪ ،‬که‬ ‫وه‌ك س���ازانێک ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ب���ه‌و‬ ‫ده‌رئه‌جام���ه بگه‌ین که س���ازانێکه دژ‬ ‫به‌سازان‪ .‬چونکه ئه‌گه‌ر سازان له‌پێناو‬ ‫چاره‌س���ه‌كردنی کێشه‌كاندایه‌و له‌پێناو‬ ‫هه‌نگاونان بۆ پێشه‌وه‌یه‪ ،‬ئه‌وا ئه‌م جۆری‬ ‫سازانی کوردیه ته‌واو به‌پێچه‌وانه‌وه‌یه‪.‬‬ ‫سازانی کوردی بریتیه له‌دروستکردنی‬ ‫ڕێگ���ری له‌ب���ه‌رده‌م به‌مۆدرێ���ن بونی‬ ‫کوردستان هێش���تنه‌وه‌ی له‌بارودۆخی‬ ‫سه‌ده‌ناوه‌ندیه فیوداڵه‌كاندا‪.‬‬ ‫‌ ئای���ا س���ازان ده‌بێت چ���ۆن بێت؟‬ ‫س���ازان ده‌بێت س���ازان بێت له‌پێناوی‬ ‫ئامانجێک���دا‪ .‬ب���ه‌و مانای���ه ده‌بێ���ت‬

‫ئامانجێ���ک رون هه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌م���و ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ی که په‌یوه‌ستن به‌م ئامانجه‌وه‪،‬‬ ‫کۆببنه‌وه‪ ،‬دیده جیاوازه‌کانیان به‌رونی‬ ‫بهشێوه‌یه‌كی ئاش���کراو رون له‌شێوه‌ی‬ ‫پرۆژه ی���ان پرۆپۆزه‌ڵێک���دا ده‌رببڕن‪.‬‬ ‫پاشان هه‌مو دیدو پرۆژه‌و پرۆپۆزه‌ڵه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر مێزی سازان به‌ئامانجی خزمه‌‌تی‬ ‫خه‌ڵك نیشتمان بسازێنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتو دی���د رون نه‌بو‪ ،‬ئامانج‬ ‫ئاش���کرانه‌بو‪ ،‬ئاماده‌ی���ی هێزه‌كان بۆ‬ ‫ده‌ستبه‌رداربون‌و به‌ده‌ستهێنان وااڵنه‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌وا مه‌حاڵه قس���ه له‌س���ه‌ر س���ازان‬ ‫بکه‌ین‪ .‬بۆیه ته‌نها وتنی ناوی س���ازان‬ ‫ناتکاته دۆس���تی سازان‪ ،‬به‌ڵکو ده‌بێت‬ ‫ئاماده‌کا‌ریت تیادابێت بۆ دانوس���تان‪.‬‬ ‫سازان ته‌نها کاتێک فه‌راهه‌م ده‌بێت که‬ ‫دانوستان له‌ئارادابێت‪ .‬دانوستان ئه‌گه‌ر‬ ‫سازان چوارچێوه‌که‌ی بێت ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫دانوستانی براوه براوه بێت‪ .‬به‌و مانایه‬ ‫به‌جۆرێک به‌ڕێوه‌بچێت که هه‌وڵ بدرێت‬ ‫هه‌مو الیه‌نه به‌ش���داره‌كان وه‌ك براوه‬ ‫ده‌ربچن‪.‬‬ ‫به‌م پێی���ه ئێمه کاتێ���ک ئاماده‌ین‬ ‫بس���ازێین‪ ،‬به‌مان���ا س���ه‌رده‌میه‌که‌ی‪،‬‬ ‫که به‌ته‌واوی دانم���ان به‌بونی یه‌كتردا‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬بڕوام���ان به‌دیموکراس���ی‬ ‫به‌ده‌ستاوده‌س���تکردنی‬ ‫هه‌بێ���ت‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬له‌هه‌م���و گرنگتر له‌دۆخی‬ ‫سکیوریتایزه‌یش���نی یه‌كت���ر رزگارمان‬ ‫بوبێ���ت‪ .‬سکیوریتایزه‌یش���ن بریتی���ه‬ ‫له‌دۆخێک که ئه‌ویتر له‌الیه‌‌ن هێزێکه‌وه‬ ‫وه‌ها ته‌ماشا ده‌كرێت که بونی مایه‌ی‬ ‫مه‌ترسیه بۆ بونی ئه‌م‪ ،‬بۆیه ناتوانێت‬ ‫په‌یوه‌ن���دی سیاس���ی له‌گه‌ڵیدا هه‌بێت‬ ‫به‌ڵکو په‌یوه‌ندی ئاسایشیانه‌ی له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌به‌س���تێت‪ .‬ب���ۆ نمون���ه په‌یوه‌ندی‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکی له‌گه‌ڵ کورددا له‌باکور‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك���ی له‌مجۆره‌ب���و له‌درێژایی‬ ‫مێژوی ده‌وڵه‌تی تورکیای نوێدا‪ ،‬ته‌نها‬ ‫به‌زاڵبونه به‌س���ه‌ر ئه‌م دی���ده‌دا توانرا‬ ‫قسه له‌سه‌ر دانوستان بکرێت‪ .‬گۆڕینی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان له‌په‌یوه‌ندی ئاسایشیه‌وه‬ ‫بۆ په‌یوه‌ندی سیاس���ی ده‌بێته بنه‌مای‬ ‫س���ازانی ڕاس���ته‌قینه‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م‬ ‫وه‌رچه‌رخانه رونه‌‌دات ئه‌وا سازان نه‌ک‬ ‫نایه‌ته ئ���اراوه‪ ،‬به‌ڵکو ده‌بێته کارێکی‬ ‫خراپی ترس���ناک‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا ده‌بێت‬ ‫ئه‌و وانه‌ی���ه له‌کیس���نجه‌ره‌وه فێربین‬ ‫که دونیای سیاس���ه‌ت دونیای کێش���ه‬ ‫ناکۆتاکان���ه‪ ،‬بۆی���ه ته‌نه���ا ده‌زگاکان‬ ‫ده‌توانن هێن���ده تۆکمه‌بن که به‌رگه‌ی‬ ‫ناکۆتا کێشه بگرن‪.‬‬

‫هەرسازانێک لەدەرەوەی پەرلەمان بکرێت نایاساییە‬ ‫لوقمان مسته‌فا ساڵح‬ ‫پرۆس���ەی دیموكراسی لەهەمو دونیادا‬ ‫بەش���ێوەی زۆرین���ەو كەمینەیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫زۆرین���ەو كەمین���ە لەبەرچ���او نەگیرێت‬ ‫پرۆسەی دیموکراس���ی لەکەدار دەبێت‌و‬ ‫دەوەس���تێت كە پرۆسەی دیموکراسیش‬ ‫وەس���تا مانای وایە پرۆس���ەی سیاسی‬ ‫کەموکورت���ی تیای���ەو بەرەو وەس���تان‬ ‫هەنگاو دەنێت‌و كە پرۆس���ەی سیاسی‌و‬ ‫دیموکراسیش لەکەداربون‌و وەستان مانای‬ ‫ئەوەیە كە هیچ بەهایەك بۆ هەڵبژاردن‌و‬ ‫رای خەڵك نامێنێت���ەوەو دیکتاتۆریەت‬ ‫شوێنی دەگرێتەوە‪ .‬کەواتە دەبێت ئەوە‬ ‫لەبەرچاو بگیرێت کە بەبیانوی سازانەوە‬ ‫دەستێوەردان لەکاروبارەکانی پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬مەترس���ی جدی لەس���ەر‬ ‫ئەزمونی دیموکراسی دەبێت‪.‬‬ ‫بۆیە پێویس���تە بزانین ئایا س���ازانی‬ ‫نیش���تیمانیی تاچەند لەگەڵ بنەماکانی‬ ‫دیموکراس���یدا ئاوێت���ە دەبێ���ت ‪.‬یاخود‬ ‫سازانی نیشتیمانی چییەو بەچ مانایەک‬ ‫دێت؟‬ ‫س���ازان‪ :‬بریتیه‌ لەپێكهاتنی دو الیه‌ن‬ ‫ی���ان زیاتر له‌س���ه‌ر پاكێ���ج‌و پرۆگرام‌و‬ ‫به‌رنامه‌و بنه‌مایه‌كی دیاریكراو به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی ره‌چاوی به‌رژه‌وه‌ندی گشتی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ بكات‌و هه‌ر له‌و پێناوه‌شدا ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪ .‬به‌پشت به‌س���تن به‌م پێناسه‌یه‌‬ ‫ده‌توانرێت (پەرلەمانتاران) سازان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌قه‌ یاس���ایی‌و ده‌ستوریه‌كانیش بكرێت‬ ‫تا چه‌ند الیه‌نێك بگ���ه‌ن به‌پاكێجه‌یه‌ك‬ ‫به‌جۆرێ���ك پێچه‌وان���ه‌ی خواس���ته‌‬ ‫گشتیه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌و بنه‌ماكانی ئازادی‬ ‫خه‌لك‌و دیموكراسیه‌ت نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم پێناس���ەیە زیات���ر ب���ۆ باڵ���ە‬

‫واپێویست دەکات‬ ‫کە هەر سازان‌و‬ ‫ڕێکەوتنێکی نێوان‬ ‫حیزبەکان لەسەر ئەو‬ ‫کێشانەی ئەمڕۆو هەرچ‬ ‫کێشەیەکی تر دەبێت‬ ‫بکرێت بەپرۆژەیەکی‬ ‫سیاسیی‌و بخرێتە بەردەم‬ ‫دامەزراوەی پەرلەمانەوە‬ ‫جیاوازەکانی نێوپەرلەمان گونجاوە نەک‬ ‫هێزو الیەنە سیاس���یەکان کەلەدەرەوەی‬ ‫پەرلەمانن‪.‬‬ ‫لەکاتێکدا ک���ە هەمومان دەزانین هیچ‬ ‫هێزێکی سیاس���ی بەتەنی���او هەمو هێزو‬ ‫الیەنە سیاسیەکان پێکەوە نوێنەرایەتی‬ ‫س���ەرجەم کۆمەڵگا ناکەن‪ ،‬واتا زۆرێک‬ ‫لەخەڵک ل���ەدەره‌وەی ئ���ەو هێزوالیەنە‬ ‫سیاس���یانەوەن‪ ،‬لەن���او کۆمەڵ���گای‬ ‫کوردس���تاندا هەن کە نەک هەر حیزبیی‬ ‫نیین‪ ،‬بەڵک���و ناش���یانەوێت هەواداریی‬ ‫هی���چ حیزبێک ب���ن‪ ،‬هەڵب���ەت ئەمەش‬ ‫سروشتییە‪ ،‬لەهەمو کۆمەڵگاکانی جیهاندا‬

‫بەپێش���ەکەوتوەکان‌و دواکەوتوەکانەوە‬ ‫بەش���ێکی زۆر هەیە کە حیزبایەتیکردن‌و‬ ‫کاری حیزبایەتیان قبوڵنەکردوە‪ .‬کەواتە‬ ‫چ���ۆن حیزبەکانی کوردس���تان دەتوانن‬ ‫بەس���ازان‌و رێکەوتن���ی خۆی���ان بڵێ���ن‬ ‫(سازانی سیاس���ی یان نیشتیمانیی)؟!‬ ‫لەکاتێک���دا واڵت واڵت���ی هەم���وان بێت‬ ‫ماف���ی هەموانیش���ە بەش���داری ماف���ە‬ ‫چارەنوسس���ازەکانیش بین‪.‬چونکە وەک‬ ‫دەزانین س���ازانی نیش���تیمانیی‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫کە زۆربەی زۆریی خەڵکی کوردس���تان‬ ‫لەسەر پرس���ێک رێکبکەون‪ ،‬بۆ نمونە‪:‬‬ ‫ئەگەر دەس���تور‪ ،‬ه���ەرچ کاتێک خرایە‬ ‫ڕاپرسییەوە‪ ،‬زۆربەی زۆری خەڵک‪ ،‬واتا‬ ‫لەسەدا ‪٥١‬ی ئەو ڕێژەیەی کە دەنگی پێ‬ ‫دەدات ‪ ،‬دەنگی بەئەرێنی دا بۆ دەستور‬ ‫ئەوە پێیدەوترێت سازانی نیشتیمانیی ‪.‬‬ ‫ئەگەر حیزبەکان‌و قەوارە سیاسییەکان‬ ‫بەهەموی���ان بیانتوانیای���ە نوێنەرایەتیی‬ ‫کۆمەڵ���گا بک���ەن کەوات���ە پەرلەمان چ‬ ‫پێویستە دابمەزرێت؟‬ ‫دروستبونی سیس���تەمی پەرلەمانی‌و‬ ‫هەڵبژاردن���ی پەرلەمانت���اران لەالی���ەن‬ ‫خەڵکەوە بۆیە دانراوە بۆئەوەی کە هیچ‬ ‫نەبێت ئەم دامەزراوەیەو پەرلەمانتارەکانی‬ ‫بب���ن بەنوێنەری راس���تەقینەی زۆربەی‬ ‫زۆری کۆمەڵ���گا کە دەنگی���ان پێداوە‪،‬‬ ‫هەڵب���ەت لەکوردستانیش���دا پەرلەمان‬ ‫هەیەو لەهەڵبژاردنەکاندا ‪ ١١١‬پەرلەمانتار‬ ‫هەڵبژێردراون‌و لەساڵی ‪ ١٩٩٢‬ـەوە ئەم‬ ‫سیستەمە بەڕێوە دەچێت وەک بااڵترین‬ ‫دەس���ەاڵت لەکوردس���تاندا لەگەڵ هەمو‬ ‫کەموکوڕییەکانییدا‪ ،‬ب���ەاڵم بەو ناوەوە‬ ‫دامەزرێنراوە ‪.‬‬ ‫بۆیە واپێویست دەکات‪ ،‬کەهەر سازان‌و‬ ‫ڕێکەوتنێکی نێوان حیزبەکان لەسەر ئەو‬ ‫کێش���انەی ئەمڕۆو هەرچ کێشەیەکی تر‬

‫دەبێت بکرێت بەپرۆژەیەکی سیاس���یی‌و‬ ‫بخرێتە بەردەم دامەزراوەی پەرلەمانەوە‬ ‫بەب���ێ ئ���ەوەی هی���چ حیزبێ���ک‌و هیچ‬ ‫الیەنێک دەس���توەربداتە کاروبارەکانیان‬ ‫ت���ا بتوانن بەوپ���ەڕی ئازادیی���ەوە ڕای‬ ‫خۆی���ان وەک نوێن���ەری زۆربەی زۆری‬ ‫خەڵکی کوردس���تان لەسەر ئەو پرۆژه‌یە‬ ‫بدەن‌و یاس���ایەک یان چەند یاس���ایەکی‬ ‫ب���ۆ داڕێ���ژن‌و ئەوانەش کە پێویس���تی‬ ‫بەهەموارکردنەوەی���ە‪ ،‬ب���ە دەنگدان���ی‬ ‫پەرلەمان دەبێ���ت هەمواربکرێتەوە نەک‬ ‫بەدەنگدانی حیزبەکان ‪.‬‬ ‫چونک���ە پەرلەمان���ی کوردس���تان‪،‬‬ ‫بەفەرمی پەرلەمانی کوردس���تان‪-‬عێراق‬ ‫یان ئەنجومەنی نیشتمانیی کوردستان‪-‬‬ ‫عێراق ئەنجومەنی نوێنەرانی دانیشتووانی‬ ‫ھەرێمی کوردس���تان‌و ھێزی یاسادانەری‬ ‫حکومەتی ھەرێمی کوردستانە‪ .‬پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تان بۆی ھەیە ھەر یاس���ایەکی‬ ‫فیدڕاڵ���ی لەھەرێمدا بخاتە کار کە بەدەر‬ ‫بێ���ت لەتایبەتمەندیی دەس���ەاڵتەکانی‬ ‫فیدڕاڵی کە لەماددەی‪١١٠‬ی دەس���توری‬ ‫کۆماری عێراقی فیدڕاڵیدا ھاتوە‪.‬‬ ‫بۆیە هەرسازانێکی سیاسی نیشتیمانی‬ ‫بکرێت لەدەرەوەی دامەزراوەی پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬کە هەڵبژێ���رراوی خەڵکی‬ ‫کوردس���تانەو نوێنەرایەت���ی س���ەرجەم‬ ‫پێکهات���ە جیاوازاەکان���ی کوردس���تان‬ ‫دەکات‪ ،‬نابێت ئەوسازانە سیاسیە بکرێتە‬ ‫فش���ار بۆس���ەر پەرلەمان ئەوە بێشک‬ ‫پێچەوانەی دەس���تورو یاساو رێساکانەو‬ ‫پێش���ێل کردنی تەواوی دیموکراسیەتە‪،‬‬ ‫دەبێت سەرۆکایەتی پەرلەمان سازانێکی‬ ‫بەوش���ێوەیە قبوڵ نەکات‪ ،‬دەبێت ئەوە‬ ‫بسەلمێنێت کە دامەزراوەیەکی سەربەخۆو‬ ‫گرنگ���ی واڵت���ەو متمانەی خۆش���ی الی‬ ‫دەنگدەرەکانی لەدەست نەدات‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫سازان‌و گرفتەکانی‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫سازان کەرەسەیەکی گرنگی سیاسەتکردنە‪.‬‬ ‫ئەم کەرەسەیە چەندە رێگایەکی کاریگەرە بۆ‬ ‫دۆزینەوەی زمانێکی هاوبەش بۆ لێکتێگەیشتن‌و‬ ‫ڕێککەوتن‪ ،‬ھێن���دەش میکانیزمێکی گرنگە بۆ‬ ‫رێگرتن لەجەنگ‌و زامنکردنی ئاشتی‪.‬‬ ‫فەیلەس���وفی بەناوبانگ���ی ئیس���رائیلی‬ ‫(ئاڤیشای مارگەلیت)‪ ،‬یەکێکە لەو بیریارانەی‬ ‫کە گەشەیەکی بەرچاوی بەتیۆری سازان داوە‬ ‫لەفەلس���ەفەی سیاس���ییدا‪ .‬ئەو لەکتێبەکەیدا‬ ‫"دەربارەی س���ازان‌و س���ازانی ڕزی���و"‪ ،‬باس‬ ‫لەوەدەکات کە س���ازان باشترین "چارەسەری‬ ‫دوەم"ە‪ .‬واتە س���ازان وازھێنانە لەئەولەویاتی‬ ‫سیاسیی‌و دۆینەوەی وەاڵمی ترە بۆ کێشەیەک‬ ‫کە تیای���دا ه���ه‌ر الیەن���ە واز لەوەدەھێنێت‪،‬‬ ‫تێڕوانینی خۆی بەباشترین‌و تاکەرێگا ببینێت‪.‬‬ ‫ئەو وایدەبینێت کە ئەم ڕێچارەیە‪ ،‬لەجەوهه‌ردا‬ ‫چارەس���ەرێکی ناچارییەو ھێن���دەی دەربڕی‬ ‫کوالیت���ی مۆڕاڵمانە‪ ،‬ئەوەن���دە ڕێزگرتن نییە‬ ‫لەئەولەویات‪ .‬واتە س���ازان گەیشتن نییە بەو‬ ‫ئامانجەی کە لەس���ەری س���ەرەوە دامانناوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و قایلبون���ە بەدۆخێک کە م���ەرج نییە‬ ‫بەختەوەرمان بکات‪.‬‬ ‫سازان بەیەکگەیش���تنی دو کایەی ناکۆکە‪،‬‬ ‫کۆکردنەوەی بەڵێ‌و نەخێرە‪ ،‬ئاش���تکردنەوەی‬ ‫ب���ژی‌و بڕوخێیە‪ .‬س���ازان چەن���دە دەتوانێت‬ ‫ببێ���ت بەوێناکردنێک���ی پۆزەتیڤ بۆ پرس���ە‬ ‫گ���ەورەکان‪ ،‬ئەوەن���دەش دەتوانێ���ت ببێ���ت‬ ‫بەنیش���انێک ب���ۆ ملکەچک���ردن‌و ھێمایەک بۆ‬ ‫خیانەتکردن لەپرنسیپە بااڵکان‪ .‬سازان چەندە‬ ‫دەتوانێ���ت خۆی وەک���و بەرهه‌مێکی ئیرادەی‬ ‫پۆزەتیڤ نماییش���بکات ئەوەندەش دەتوانێت‬ ‫ببێت بەجێگ���ەی لۆمەو گاڵتەجاڕیی‪ .‬زاراوەی‬ ‫سازان بەپێچەوانەی زاراوەی دیموکراسیی یان‬ ‫دیکتاتۆرییەوە هه‌ڵگری ناوەڕۆکێکی ڕەق نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و لەجەوهه‌ردا میت���ۆدی نەرمکردنەوەی‬ ‫ب���ەرە ڕەقەکانە‪ .‬هه‌ر ئەمەش���ە وادەکات کە‬ ‫هه‌ردو دۆخی ناکۆکی باش‌و خراپ‪ ،‬پۆزەتیڤ‌و‬ ‫نێگەتیڤ لەناو خۆیدا کۆبکاتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەڕای مارگەلیت پرس���ی س���ازان بریتی‬ ‫نیی���ە ل���ەوەی باش���ە ی���ان خ���راپ‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دانوس���تانەکان‌و چەشنی رێککەوتن‌و گەیشتن‬ ‫بەئامانجەکان دەربڕی ئەوەن ئایا ئەم سازانە‬ ‫ڕزی���و "‪"Rotten Compromis‬و بودەڵ���ە‬ ‫یان هه‌ڵگری کاراکتەری ئەخالقی سیاس���ییە‪.‬‬ ‫س���ازان دۆخێکی ئەمبیڤالێنتە لەناو جەستەی‬ ‫سیاس���ییدا‪ ،‬چونکە ڕۆڵی سازان وەکو رۆڵی‬ ‫بەکتریا وایە لەجەس���تەی مرۆڤ���دا‪ .‬ئەو ڕای‬ ‫وایە ک���ە ئێمەی مرۆڤ ناتوانین بەبێ بەکتریا‬ ‫بژین‪ ،‬گەرچی هه‌ندێکیش���یان دەبن بەھۆکاری‬ ‫مردنم���ان‪ .‬هه‌ر ئەمەش���ە وادەکات کە مرۆڤ‬ ‫ناچاربێ���ت ئەنتیبیۆتی���کا بخ���وات بۆئەوەی‬ ‫بەکتریای زیانبەخش لەجەس���تەیدا بکوژێت‪.‬‬ ‫ئەوەی لەفەلس���ەفەی سیاس���یی مارگەلیتدا‬ ‫جێگای س���ەرنجە‪ ،‬ئەوەیە کە سازان‌و بەکتریا‬ ‫زۆر لەیەک دەچن‪ ،‬چونک���ە چەندە بەکتریای‬ ‫زیانبەخ���ش لەگیانمان���دا هه‌ی���ە‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫بەکتریای سودبەخش بونی هه‌یە‪ .‬بەمانایەکی‬ ‫ت���ر س���ازانیش وێنەیەکی تری ئ���ەم دۆخەی‬ ‫پەیوەندی نێوان بەکتریاو جەس���تەی مرۆڤە‪،‬‬ ‫واتە سازان دەشێت لەیەک کاتدا سودبەخش‌و‬ ‫زیانبەخش���یش بێت‪ .‬بۆ نمونە س���ازان هه‌یە‬ ‫سودبەخش���ە بۆ پاراس���تنی ئاش���تیی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەشێت زیانبەخش بێت بۆ عەدالەت‪.‬‬ ‫گومانی تێ���دا نییە کاتێک باس لەس���ازان‬ ‫دەکەین ڕاستەوخۆ بیر لەدو کۆڵەکەی گرنگی‬ ‫پێکەوەژیان���ی مرۆیی دەکەین���ەوە‪ .‬یەکەمیان‬ ‫ئاش���تییەو دوەمیان عەدالەتە‪ .‬چەندە ئەم دو‬ ‫کایەیە دۆستی یەکتربن‪ ،‬ئەوەندە کۆمەڵگایەکی‬ ‫نمونەییمان دەبێت کە مرۆڤ تیایدا شایستەی‬ ‫رێزو حورمەتە‪ .‬کێشەی س���ازان لەوەدایە کە‬ ‫دەتوانێت ببێت بەھۆکارێک بۆ دابەش���کردنی‬ ‫ئەم دو بەهایەی ناو فەلس���ەفەی سیاس���یی‪.‬‬ ‫ئەو س���اتانەش ناکۆکیی دەکەوێتە نێوان ئەم‬ ‫دو کایەیەوە کە مرۆڤ بۆ راگرتنی ئاش���تیی‪،‬‬ ‫س���ازان لەس���ەر حیس���ابی عەدالەت بکات‌و‬ ‫بەدیوەکەی تریش���دا ھێندە عەنید بێت بەهه‌ر‬ ‫نرخێ���ک بێت بەرگری���ی لەبەه���ای عەدالەت‬ ‫بکات‌و ئاش���تی بیربچێتەوە‪ .‬عەدالەت‌و ئاشتی‬ ‫لەنێوەن���دی بیرکردن���ەوەی مارگەلیتدای���ەو‬ ‫چەمک���ی س���ازانیش لەنێوانیاندایە‪ .‬پوختەی‬ ‫بیرکردنەوەی مارگەلیت ئەوەیە کە شوێنگەی‬ ‫ئەخالقییان���ەی س���ازان لەدوادەرئەنجام���دا‬ ‫گەیش���تن نییە بەئاشتی بەهه‌ر نرخێک لەسەر‬ ‫حیس���ابی عەدالەت‪ .‬بەرامبەر بەو پرسیارەی‬ ‫ئێم���ە دەتوانین چەن���دە نەرمونیی���ان بین‌و‬ ‫چەن���دە دەتوانی���ن بڕۆین بۆئەوەی ئاش���تیی‬ ‫ببەینەوە؟ ئ���ەو دەڵێت‪":‬دەتوانین زۆر بڕۆین‪،‬‬ ‫بەاڵم نەک لەس���ەر حیس���ابی عەدالەت"‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئەمەیە وادەکات مارگەلیت بەپێویستی بزانێت‬ ‫دژ بەهه‌مو س���ازانێک بین ک���ە ببێتە ھۆکاری‬ ‫کوش���تنی ئەخالق���ی ژیان���ی جەس���تەیەکی‬ ‫سیاسیی‪.‬‬ ‫مارگەلی���ت نمونەیەکی ترمان بۆدەھێنێتەوە‬ ‫بۆئ���ەوەی لەگرنگی���ی س���ازان بگەی���ن‪ .‬ئەو‬

‫باس لەکۆفایین دەکات ک���ە چۆن رەگەزێکی‬ ‫گرنگ���ی ن���او ق���اوە ب���و؛ وات���ە یەکێک بو‬ ‫لەفاکتەرە گرنگەکان���ی خواردنەوەی‪ ،‬چونکە‬ ‫بەخواردن���ەوەی مرۆڤ وش���یاردەکات‪ .‬کەس‬ ‫وێن���ای ئەو ڕۆژەی نەدەکرد کە س���ەردەمێک‬ ‫دابێ���ت‌و کۆفایین لەق���اوە جیابکرێتەوە‪ .‬بەم‬ ‫چەش���نە لەمڕۆدا دو چەش���ن قاوەمان هه‌یە‪،‬‬ ‫یەکێکیان بەکۆفایینەوەیەو ئەوی تریشیان بێ‬ ‫کۆفایین‪ .‬واتە ئەو بەش���ە گرنگەی ناو خودی‬ ‫ق���اوە کە کۆفایین���ە‪ ،‬لەئێس���تادا ڕکابەرێکی‬ ‫بۆدروستبوە کە قاوەی بێ کۆفایینە‪ .‬ئاشتیش‬ ‫دەکرێت بەکۆفایینی عەدالەت تەماش���ابکرێت‪.‬‬ ‫ه���ه‌روەک ئەزمون���ی ق���اوەی ب���ێ کۆفایین‬ ‫دەشێت لەسازاندا ئاشتییش ببێت بەرکابەری‬ ‫عەدال���ەت‪ .‬پەیوەندی نێوان ق���اوەو کۆفایین‬ ‫چەندە لەڕابردودا هاوبەش بو و لەئێستاش���دا‬ ‫رکابەری یەکترن لەبازاڕدا‪ ،‬ئاوهاش لەسازاندا‬ ‫پەیوەندی نێوان ئاش���تی‌و عەدالەت دەش���ێت‬ ‫بەی���ەک ناکۆکب���ن‪ ،‬واتە مەرج نیی���ە لەگەڵ‬ ‫یەکتردا تەبابن‌و تەواوکەری یەکتربن‪.‬‬ ‫مارگەلی���ت ڕای وایە کە س���ازان ش���ەڕی‬ ‫نێوان دو بەرەیە لەن���او گۆمێکی قوڕاویدا کە‬ ‫لەدوادەرئەنجام���دا هه‌ردوکی���ان دەگەنە ئەو‬ ‫دەرئەنجام���ەی کە "گۆمەکە چەند قوڵە"‪ .‬ئەم‬ ‫ش���ەڕە دەش���ێت ملمالنێیەکی توند لەنێوان‬ ‫ئاش���تی‌و عەدالەتدا دروس���تبکات‪ .‬ئاش���تی‌و‬ ‫عەدالەت دو شتی باش���ن‪ .‬ئێمەی مرۆڤ ھیچ‬ ‫کاتێ���ک بەخەیاڵماندا نای���ەت کە ھیچ یەکێک‬ ‫ل���ەم دو کۆڵەک���ە گرنگ���ەی پێکەوەژیانمان‬ ‫ببێت بەھۆکاری نانەوەی پش���ێوی‌و نائارامیی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی‪ .‬ڕاستییەکەی ئەوەیە‬ ‫کە م���ڕۆڤ ش���ەڕ لەپێناو ئاش���تیدا دەکات‌و‬ ‫شەڕیش دەکات لەپێناو عەدالەتدا‪ .‬ئەم شەڕانە‬ ‫گەیشتونەتە ئاستێک کە باس لەجەنگی ڕەوا‬ ‫دەکرێ���ت‪ .‬گومانی تێدانیی���ە کە جەنگ هه‌یە‬ ‫پاساوی ڕەوابونی بۆ دەھێنرێتەوەو جەنگیش‬ ‫هه‌یە خۆی وەکو جەنگی ڕەوا بەیاندەکات‪.‬‬ ‫لەسازانیش���دا دەش���ێت هه‌مان پرنس���یپ‬ ‫کاربکات‪ .‬س���ازان هه‌یە تاڵەو سازانیش هه‌یە‬ ‫شیرینە‪ .‬پرسەکە بۆ مارگەلیت ئەوەیە کە لەچ‬ ‫گۆشەنیگایەکەوە تەماش���ای سازان دەکەین‪.‬‬ ‫س���ازانی س���وید لەگەڵ نازییەکان لەجەنگی‬ ‫جیهانیی دوەمدا‪ ،‬سازانێکی ڕزیو و گەنیو بو‪.‬‬ ‫لەدیدگای سویدییەکانەوە پاساوی خۆی هه‌بو‪،‬‬ ‫بەاڵم لەروی مۆڕالی سیاسییەوە پاساوی نەبو‪.‬‬ ‫واتە ئاشتی دەتوانێت پاساوی بۆ بھێنرێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆخودی خۆی عادیل نییە‪.‬‬ ‫مارگەلیت دژ بەئاش���ییەکی عادیالنە نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئاش���تی الی ئەو لەجەوهه‌رداو بۆخۆی‌و‬ ‫لەخ���ودی خۆیدا عادیل نییە‪ .‬ئاش���تییەک کە‬ ‫رژێمێکی نائینسانیی پتەوبکات‪ ،‬لەروی مۆرالی‬ ‫سیاسییەوە کەوتوەو پاساوی نییە‪ .‬گرنگێتی‬ ‫س���ازان تەنها لەڕاگرتنی ئاشتیدا نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەڕاگرتنی بەهاکانی ئاش���تییەکدایە کە لەگەڵ‬ ‫عەدالەتدا ناکۆک نەبێت‪ .‬دەشێت سازان لەگەڵ‬ ‫نازییەت���دا ئاش���تیی بەرهه‌مبھێنێ���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫س���ازانێک کە ش���ەرعییەت بەوەحشەتگەریی‬ ‫بدات‌و دەسەاڵتدارێتییەکەی بنجبەستبکات‪ ،‬با‬ ‫ئەو سازانە پاسیڤانەش بێت‪ ،‬سازانێکی ڕزیوە‪.‬‬ ‫هه‌رلێرەوە مارگەلیت وشیارماندەکاتەوە لەوەی‬ ‫کە سازانی ڕزیو بەهه‌ر نرخێک بوە دەبێت لێی‬ ‫دوربکەوینەوە‪.‬‬ ‫دیارە لەم ماوەیەی ڕابردودا قس���ە لەس���ەر‬ ‫پرسی سەرۆکایەتی‌و دەستور زۆر کراوەو دەیان‬ ‫یاساناس‌و رۆشنبیر خەریکی پاساوھێنانەوەن‬ ‫بۆ چەمکی سازان‌و مەترسییەکانی لێکترازان‪.‬‬ ‫س���ازانی سیاس���یی رێککەوتنی شەخس���یی‬ ‫نییە لەس���ەر پرسێکی نیش���تیمانیی‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئەمڕۆ لەب���ازاڕی س���ازاندا ئامادەیەو ئەوەی‬ ‫پارت���ی داوای دەکات لەجەوه���ه‌ردا س���ازان‬ ‫نییە لەسەر پرس���ێکی سیاسیی نیشتیمانیی‪،‬‬ ‫بەڵکو س���ەپاندنی مۆدێلێک���ە لەرێککەوتنی‬ ‫سیاسیی بۆ تەنها شەخسێک‪ ،‬بەناوی سازانی‬ ‫نیشتیمانییەوە‪ .‬س���تراتیژی پارتی ڕونە‪ ،‬ئەو‬ ‫کاتێک باس لەسازان دەکات‪ ،‬باس لەمانەوەی‬ ‫بارزانیی دەکات‪ ،‬بارزانیش ئامادەیە س���ازان‬ ‫لەسەر درێژکردنەوەی تەمەنی سیاسیی خۆی‬ ‫بکات‪ .‬دەشێت ھێزە سیاسییەکانی ئێمە بەمانا‬ ‫یاس���اییە ڕوتەکەی‌و دور لەهه‌م���و مۆڕاڵێکی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬دوبارە سازان لەسەر درێژکردنەوەی‬ ‫تەمەنی سیاس���یی شەخس���ی بارزانی بکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم ناتوانن ناوی ئەو ڕێککەوتنە بنێن سازان‬ ‫لەسەر پرسە نیشتیمانییەکان‪.‬‬ ‫س���ازان مانای ڕاگرتنی ئاشتی نییە بەهه‌ر‬ ‫نرخێ���ک بێت‪ ،‬بەتایبەت لەس���ەر حیس���ابی‬ ‫عەدالەت‪ .‬ھێزێکمان هه‌ی���ە بەتەنها لەپێناوی‬ ‫س���ەرۆکەکەیدا گۆمی سیاسیی لەکوردستاندا‬ ‫قوڕاوی‌و دی���دگاکان لێ���ڵ دەکات‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫بەوانی تر بڵێت‪":‬تەماش���اکەن گۆمەکە چەند‬ ‫قوڵ���ە! گەر دۆخەک���ەش واب���ڕوات هه‌مومان‬ ‫لەم قوڕاوەدا دەخنکێی���ن"‪ .‬من چەندە بڕوام‬ ‫بەسازانێک نییە کە پاساوی یاسایی‌و ئەخالقیی‬ ‫نەبێت‌و سوڵتانیزمی سیاسیی بەرهه‌مبھێنێت‪،‬‬ ‫ھێن���دەش بڕوام بەس���ازانێکە ک���ە تیایدا نە‬ ‫ئاش���تی بکەوێتە مەترسییەوەو نە عەدالەتیش‬ ‫ژێرپ���ێ بخرێت‪ .‬مێژوی ئەزموونی سیاس���یی‬ ‫لەکوردستاندا پێمان دەڵێت کە چەمکی سازان‬ ‫بوە بەکۆفایینی ئاشتی‌و عەدالەت‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫که‌سک و سۆر كوردستان له‌به‌رده‌م مه‌ترسی كۆچی گه‌نجاندا‬ ‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫لەپیرۆزکردنی دەق‌و کەس‬ ‫بۆ پیرۆزکردنی ژیان‬ ‫قس���ەکردن لەس���ەر دەق‌و کەس���ایەتییە‬ ‫دینییەکان‌ لەدنیای ئێم���ەدا قەدەغەکراون‪.‬‬ ‫سااڵنێکیش���ە وا خەریک���ە قس���ەکردن‬ ‫لەس���ەر دەق‌و کەس���ایەتییە سیاس���یی‌و‬ ‫نەتەوەییەکانی���ش تەحریمدەکرێ���ن‪ .‬لێ���رە‬ ‫دەمەوێ قس���ە لەسەر چیەتیی پیرۆزکردن‌و‬ ‫دەرک���ەوت‌و دەرئەنجامەکان���ی بک���ەم‌و‬ ‫هەڵوەستەیەکیش لەسەر بۆیەتیی تێپەڕاندنی‬ ‫پیرۆزکردنی دەق‌و کەس بەرەو پیرۆزکردنی‬ ‫ژیان بکەم‪ .‬مەبەس���تەکە قسەکردنە لەسەر‬ ‫ش���تە نەبیس���تراوەکان‌و هەڵدانەوەی چەند‬ ‫الپەڕەیەکی نوێی���ە لەڕەخنەکردن لەدنیای‬ ‫ئێمە‪.‬‬ ‫پیرۆزک���ردن ش���تێک نیی���ە تایبەت بێت‬ ‫بەموس���ڵمانان ی���ان ک���ورد‪ .‬پیرۆزکردنی‬ ‫دینیی‌و دنیایی لەنێو زۆربەی کۆمەڵگەکانی‬ ‫دنیا بونی هەبوەو هەیە‪ .‬پیرۆزکردنی دینی‬ ‫بەزۆر ش���ێواز دەکرێت لەوانە‌ بەخواییکردنی‬ ‫دەقێک ی���ان کەس���ایەتییەک‪ .‬وەک ئەوەی‬ ‫دەگوترێت ئەم کتێبە لەالی "خوا"وە هاتوە‬ ‫یان ئەم کەس���ە نێ���ردراوی "خوا"یە‪ ،‬واتە‬ ‫پێغەمبەرە‪ .‬پیرۆزکردن بەخس���تنەدەرەوەی‬ ‫دەقەکان ی���ان کەس���ایەتییەکان لەهەڵەش‬ ‫دەکرێت‪ ،‬بۆنمونە مەعسومکردنی ئیمامەکان‬ ‫لەالیەن شیعەکانەوە‪ .‬بەهەمانشێوە‪ ،‬کاتێک‬ ‫کرستیانەکان بەئینجیل دەڵێن کتابی پیرۆز‬ ‫(الکت���اب المقدس)‪ ،‬یان ئەوەی بەهاییەکان‬ ‫بەکتێبەکەی���ان دەڵێن کتێب���ی هەرەپیرۆز‬ ‫(الکت���اب االق���دس)‪ ،‬ی���ان موس���ڵمانان‬ ‫بەکتێبەکەی���ان یێژن قورئانی کەریم‪ ،‬ئەمانە‬ ‫هەموی نمونەی پیرۆزکردنن‪.‬‬ ‫پیرۆزکردن���ی دنیایی���ش لەدنی���ای ئێمە‬ ‫ئامادەی���ی هەیە وەک پیرۆزکردنی ئۆجاالن‌‪،‬‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬مارکس‪ ،‬لینین‌و ماو س���ی تۆنگ‪.‬‬ ‫هەروەه���ا‪ ،‬پیرۆزکردنی بیرۆکەگەلێکی وەک‬ ‫ناسیونالیزم‌‌‪ ،‬کۆمۆنیزم‌و ئیسالمیزم‪.‬‬ ‫کێشەی س���ەرەکی لەپش���ت پیرۆزکردن‬ ‫ئەوەیە کە دەبێ���ت بەهۆکارێک‌‪ ،‬پاڵنەرێک‬ ‫یان پاس���اوێک بۆ کوشتنی هەر کەسێک کە‬ ‫ڕەخنەی���ەک لەدەقێک یان کەس���ایەتییەکی‬ ‫پیرۆزکراو بگرێت‪ ،‬چونکە ڕەخنە لەپیرۆزکراو‬ ‫وەک س���وکایەتیکردن‌و کوف���ری دینی یان‬ ‫دنیایی تەماشادەکرێت‪.‬‬ ‫دەرکەوتێکی دیک���ەی پیرۆزکردن ئەوەیە‬ ‫ک���ە پیرۆزکەر پیرۆزکراو دەکات بە پاس���او‬ ‫بۆ ڕێگریک���ردن‌و قەدەغەکردنی ڕەخنە یان‬ ‫دروس���تکردنی دیوار لەپێ���ش ڕەخنە‪ ،‬واتە‬ ‫ک���ەس‌و دەق���ە پیرۆزک���راوەکان دەخرێنە‬ ‫س���ەره‌وه‌ی‌ ی���ان دەرەوەی ڕەخن���ەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش هەوڵێکە ب���ۆ ڕێگریکردن لەبەردەم‬ ‫هەموارکردن���ی دەق���ەکان ی���ان گۆڕین���ی‬ ‫کەسەکان‪.‬‬ ‫کوشتنی عەبدولخالق مەعروف‌ دەرئەنجامی‬ ‫ڕاستەوخۆی پیرۆزکردنی دەقە قورئانییەکان‌و‬ ‫کەسایەتی (محەمەد) بو‪ ،‬وەک پێغەمبەری‬ ‫موسڵمانان‪ .‬تاپۆکردنی کورسی سەرۆکایەتی‬ ‫هەرێ���م لەالیەن خەڵکانێ���ک‌و ڕەوانەبینینی‬ ‫پۆستەکە بەهیچ کەسێکی دیکە لەکوردستان‬ ‫پەیوەن���دی ڕاس���تەوخۆی بەپیرۆزکردن���ی‬ ‫<مەسعود بارزانی>یەوە هەیە‪.‬‬ ‫مێژوی ک���وردو مرۆڤایەتی پڕن لەنمونەی‬ ‫پیرۆزکردن���ی کارەس���اتئامێز‪ .‬لەوانە‪ ،‬ماو‬ ‫تس���ی تۆن���گ پیرۆزکرابو‪ ،‬بۆیە کوش���تنی‬ ‫ملیۆن���ان ک���ەس لەچی���ن وەک شۆڕش���ی‬ ‫کەلتوری لەقەڵەمدەدرا؛ مارکس‌و مارکسیزم‬ ‫پیرۆزکرابون‪ ،‬بۆیە کوش���تنی ملیۆنان کەس‬ ‫لەس���ەر دەستی لینین‌و س���تالین‌و لەشکری‬ ‫سور لەیەکێتی س���ۆڤیەت وەک هەوڵەکانی‬ ‫چین���ی کرێکار ب���ۆ دامەزراندن���ی دەوڵەتی‬ ‫بێچی���ن‌و سۆش���یالیزم‌و کۆمۆنی���زم ناوزەد‬ ‫دەک���ران؛ بارزانی باوک پیرۆزک���راوە بۆیە‬ ‫ئاشبەتاڵی ‪ ١٩٧٥‬وەک نسکۆو موئامەرەیەکی‬ ‫نێودەوڵەت���ی ناس���ێنراوەو دەناس���ێنرێت؛‬ ‫بارزانی کوڕ پیرۆزکراوە بۆیە شکس���تەکانی‬ ‫ش���ەنگال‌و جینۆس���ایدی ئێزیدییەکان وەک‬ ‫تاکتیکی سەربازی‌لەقەڵەمدران؛ پێغەمبەری‬ ‫موسڵمانان پیرۆزکراوە بۆیە بەردبارانکردنی‬ ‫ژن���ی زیناک���ەر ک���راوە بەس���وننەت‌و‬ ‫بەناقیس���ولعەقڵ‌و دانان���ی ژنیش پاس���اوی‬ ‫جەس���ەدی‌و فس���یۆلۆجی بۆ دەهێنرێتەوە؛‬ ‫قورئان پیرۆزکراوە بۆی���ە لێدانی ژن کراوە‬ ‫بەهەوڵەکان���ی پی���او ب���ۆ تەمبێکردنی ژن؛‬ ‫کەلتوری ک���وردی پیرۆزکراوە بۆیە ژنکوژی‬ ‫وەک کوش���تن لەسەر ش���ەرەف پاساوی بۆ‬ ‫دەهێنرێتەوە‪.‬‬ ‫پیرۆزکردنی کەسایەتییەکان وادەکات کە‬ ‫ڕۆژانە چەندین پێغەمبەرو سەرکردەی نایاب‌و‬ ‫بێڕکابەری دینی‌و دنیایی دروستبکرێن‪.‬‬

‫لێ���رە دەبێت ئەوە بڵێین ک���ە ڕێزلێنان‌و‬ ‫خۆشەویس���تی ب���ۆ دەقێک یان کەس���ێک‬ ‫نابێ���ت تێکەڵبکرێ���ن لەگ���ەڵ پیرۆزکردن‪.‬‬ ‫کەس���ایەتییەکان‌و دەقەکان دەکرێت پێگەی‬ ‫تایبەتییان لەکۆمەڵگەدا هەبێت‪ .‬ئەم پێگەو‬ ‫ڕێزلێنانە نابن بەکێش���ە چونکە ترس���ەکە‬ ‫لەپیرۆزکردنەوە دەستپێدەکات‪.‬‬ ‫داخۆ دەکرێ���ت پیرۆزکراوەکان لەپیرۆزیی‬ ‫بخەین‪ .‬بەڵێ دەکرێت چونکە پیرۆزکراوەکان‪،‬‬ ‫لەپرۆس���ەیەکی کۆمەاڵیەت���ی پیرۆزکراون‌و‬ ‫لەپرۆس���ەیەکی کۆمەاڵیەتی���ش دەکرێ���ت‬ ‫لەپیرۆزیی بخرێن‪.‬‬ ‫لەپیرۆزیی خستن مانای سوکایەتیپێکردن‌و‬ ‫بێڕێزی���ی نییە بەهیچ دەقێک یان کەس���ێک‬ ‫بەڵک���و ڕوخاندن���ی ئ���ەو دیوارانەی���ە کە‬ ‫لەدەوری���ان هەڵچن���راوە‪ .‬بەگش���تی‪ ،‬بەس‬ ‫نەک بەڕەهایی‪ ،‬لەپیرۆزیی خس���تنی دەق‌و‬ ‫ئایدیۆلۆجیاو کەسایەتییە غەیرە دینییەکان‬ ‫ئاس���انترو س���اناترە لەلەپیرۆزیی خستنی‬ ‫دەق‌و کەسایەتییە دینییەکان‪.‬‬ ‫لەپەیوەن���د ب���ەو گفتوگۆیان���ەی لەن���او‬ ‫کۆمەڵگ���ەی ئێمەش���دا دەگوزەرێن دەکرێت‬ ‫بڵیین ئەو گوت���ارەی کە دەڵێت پیرۆزکردن‬ ‫زامنێك���ە ب���ۆ پاراس���تنی ئ���ازادی بیروڕاو‬ ‫بیروباوه‌ڕو پاراس���تنی پیرۆزییه‌دینییه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ەوە لەچەواش���ەکردنی ڕاس���تییەکان‌و‬ ‫ئەس���تورترکردنی دیوارەکان���ی ب���ەردەم‬ ‫ڕەخن���ە هیچ���ی دیک���ە نیی���ە‪ .‬ه���اوکات‪،‬‬ ‫هەندێ���ک ڕەخنەک���ردن وەک بێڕێزیک���ردن‬ ‫به‌پیرۆزیی���ه‌دینییەکان‌دادەنێن‌و ڕەخنەکان‬ ‫وەک هەڕەش���ە لەس���ەر ئاسایش���ی واڵت‌و‬ ‫س���ەرچاوەیەکی توندوتیژی���ی دەناس���ێنن‪.‬‬ ‫ڕاست بەپێچەوانە‪ ،‬پیرۆزکردن‌و ڕێگریکردن‬ ‫لەڕەخنە هەڕەشە لەئاسایشی نیشتیمانیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی دەکەن‌و بەرهەمهێنی سەرەکی‬ ‫توندوتیژیی‌و تیرۆرن‪ .‬کوژرانی ڕۆژنامەنوس‌و‬ ‫کارتونیس���تەکانی فەرەنس���ا ئەو راستییە‬ ‫دەسەلمێنن‪.‬‬ ‫کێش���ەکە لەپیرۆزکردنە نەک ڕەخنەگرتن‬ ‫لەپیرۆزک���راوەکان‪ .‬گرفتەک���ە لەنەبون���ی‬ ‫یاس���ایەکە کە ئازادی بیروب���اوەڕ بپارێزێت‬ ‫نەک لەنەبونی یاس���ایەک بۆ پارێزگاریکردن‬ ‫لەپیرۆزییەکان‪ .‬دەبێت دەقەکان‌و کەسەکان‬ ‫وەک بیرۆک���ە ی���ان س���ەرچاوەی بیرۆک���ە‬ ‫تەماش���ا بکرێن‌‪ .‬واچاکە بیرۆک���ەکان‌و ئەو‬ ‫"راس���تیی"ـانەی لەخۆیاندەگ���رن وەک هەر‬ ‫ڕاس���تییەکی دیکەی نێو کۆمەڵگە ڕێژەییانە‬ ‫ببینرێن‪.‬‬ ‫پرس���یاری گرنگ ئەوەی���ە‪ ،‬ئەگەر دەق‌و‬ ‫کەس���ەکان پیرۆزنەکرێن داخۆ هیچ ش���تێک‬ ‫هەی���ە لەدنیای ئێم���ەدا ک���ە پیرۆزبکرێت‬ ‫بۆ ئ���ەوەی ببێت���ە بنەما ب���ۆ ڕێزلێگرتن‌و‬ ‫پێکەوه‌ژیانی ئینس���انەکان؟ م���ن پێموایە‬ ‫ئەوەی دەبێ���ت پیرۆزبکرێت ئەوە "ژیان"ـە‪.‬‬ ‫پیرۆزکردن���ی هەر ش���تێک بێجگ���ە لەژیان‬ ‫ئەگ���ەری ئەوە دروس���تدەکات ک���ە لەپێناو‬ ‫پیرۆزکراو پیرۆزکەر ڕەخنەگر بکوژێت‪.‬‬ ‫گرنگ���ی پیرۆزکردنی ژی���ان لەوەدایە کە‬ ‫ژیان ڕاس���تییەکی کۆمەاڵیەتییە نەک وەک‬ ‫زۆربەی "ڕاس���تییەکانی" نێ���و دەقەکان کە‬ ‫دروستکراوی کۆمەاڵیەتین‌‪ .‬کاتێک کە ژیان‬ ‫پیرۆز دەکرێت ئەوە ژیانی ئەو کەس���انەش‬ ‫پیرۆزدەکرێ���ت کە پیرۆزک���راون بەاڵم نەک‬ ‫بیرۆک���ەو دەق‌‌و بەرهەمەکانیان بەڵکو ژیان‌و‬ ‫گیانیان‪ .‬ژیان یەکێکە لەبەها هاوبەشە هەرە‬ ‫س���ەرەکییەکانی نێوان ئینس���انەکان‪ ،‬ئەوە‬ ‫ئەگەر نەڵێین ژیان ڕاس���تییەکی ڕەهای بێ‬ ‫ڕکەبەرە‪.‬‬ ‫گیان‌و ژیان پیرۆزن ن���ەک کەس جا ئەو‬ ‫کەسە دایک‌ بێت خوشک بێت یان سەرۆک‪.‬‬ ‫کاتێک ژیان پیرۆزدەکرێت ئەوە ئینسانەکان‬ ‫خوش���ک‌و ژنەکانیان ناک���وژن لەبەرخاتری‬ ‫کەلتورێکی پیرۆزکراو‪.‬‬ ‫هەن���گاوی یەکەم ب���ۆ پیرۆزکردنی ژیان‬ ‫لەدنیای ئێمە بەڕای من بەهەڵوەشاندنەوەی‬ ‫یاس���اکانی لەس���ێدارەدانی (ئیعدامکردنی)‬ ‫مرۆڤ دەستپێدەکات‪ ،‬چونکە لەسێدارەدان‬ ‫ڕێزنەگرتن���ە لەپیرۆزی���ی ژی���ان‌‪ .‬هاوکات‪،‬‬ ‫یاس���اغکردنی لەس���ێداره‌دان گێڕان���ەوەی‬ ‫کەرامەتە بۆ ئینسان‪.‬‬ ‫دەوڵ���ەت‌و کۆمەڵگ���ە دەبێ���ت بەچاوێک‬ ‫تەماش���ای ئینس���ان بک���ەن ک���ە زۆر لەوە‬ ‫گەورەترە لەسەر تاوانێک‪ ،‬جا تاوانەکە هەر‬ ‫چییەک بێ���ت‪ ،‬کۆتایی بەژیان���ی بهێنرێت‪.‬‬ ‫ئیعدامکردن لەالیەن دەوڵەت شەرعییەتدانە‬ ‫بەکوشتن‌و تیرۆری دەوڵەت‪ .‬ئیعدامنەکردن‬ ‫پای���ەو پلەی ژیان هێن���دە بەرزدەکاتەوە تا‬ ‫دەگاتە پیرۆزیی‪ ،‬ئەمەش مەبەستی ئێمەیە‪.‬‬

‫كوردستان‌ شوێنێك بۆ بێ هیوابونی گه‌نجان‬

‫محه‌مه‌د حاته‌م‬ ‫له‌ئه‌نجام����ی ئ����ه‌و بارودۆخ���� ‌ه‬ ‫سیاس����ی‌و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و ئابوریه‌ی‬ ‫هه‌رێ����م‪ ،‬ماوه‌یه‌ك����ه‌ هه‌ڵمه‌تێك����ی‬ ‫نیمچ����ه‌ فراوان دروس����ت ب����وه‌ له‌ژێر‬ ‫دورشمی(جێهێشتنی واڵت ئه‌ركێكی‬ ‫نیش����تمانیه‌) ك����ه‌ به‌هۆی����ه‌وه‌ ته‌نگ‬ ‫به‌گه‌نجان هه‌ڵئه‌پێچی بۆ جێهێشتنی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ له‌ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ئه‌و بێئومێدییه‌ كه‌ رویكردۆته‌ خه‌ڵكی‬ ‫كوردس����تان‌و گه‌نج����ان به‌تایبه‌ت����ی‬ ‫به‌ه����ۆی ئه‌و هه‌م����و قه‌یران����ه‌ یه‌ك‬ ‫ل����ه‌ دوای یه‌كانه‌ی ك����ه‌ وایانكردوه‌‬ ‫ژیان له‌كوردس����تاندا له‌سه‌ر ستایلی‬ ‫نۆرمالی خ����ۆی البدات‌و مرۆڤ تیایدا‬ ‫هه‌ست به‌خۆش����گوزه‌رانی نه‌كات‌و رو‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌ك����ی ناڕۆش����ن‌و لێڵ بكات‬ ‫به‌ئومێ����دی دروس����تكردنی ژیانیكی‬ ‫شیاوتر له‌ش����وێنێكی دیكه‌ی جیهان‪،‬‬ ‫هه‌ر به‌پێ����ی هه‌ندێ له‌س����ه‌رچاوه‌ی‬ ‫نافه‌رم����ی له‌چه‌ند هه‌فت����ه‌ی رابردودا‬ ‫س����ه‌دان گه‌ن����ج به‌رێگای نایاس����ایی‬ ‫كوردس����تانیان به‌جێهیش����توه‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌ن����ده‌ران به‌رێكه‌وتون‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌مه‌‬ ‫چاره‌نوس����ی ئه‌و سه‌دان گه‌نجه‌ی كه‌‬ ‫حكومه‌ت بێباكه‌ له‌ئاس����تیان ده‌خاته‌‬ ‫مه‌ترس����یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ لوتكه‌ی ئه‌و بێ‬ ‫ئومێدییه‌ی����ه‌ كه‌ گه‌نج چاره‌نوس����ی‬ ‫خ����ۆی ده‌خاته‌ مه‌ترس����یه‌وه‌ له‌پێناو‬ ‫به‌جێهێش����تنی كوردس����تان ك����ه‌‬ ‫ده‌الله‌تی نه‌بونی ژیانێكی شایسته‌یه‌‬ ‫له‌م كوردس����تانه‌ ك����ه‌ حكومه‌ت لێی‬ ‫به‌رپرس����یاره‌ كه‌ له‌دوای تێپه‌ڕبونی‬ ‫‪23‬ساڵ به‌س����ه‌ر حكومه‌تی كوردیدا‬ ‫گه‌نج بیر له‌جێهێشتنی واڵت ده‌كاته‌وه‌‬ ‫وه‌ك س����ااڵنی ن����ه‌وه‌ده‌كان‪ ،‬ئه‌م����ه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ كوردستان له‌ئێستادا‬ ‫روبه‌ڕوی شااڵوێكی گه‌وره‌ی ئاواره‌ی‬ ‫باشوری عیراق‌و چه‌ند شوێنێكی دیكه‌‬ ‫بۆته‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌مه‌ ئه‌گ����ه‌ری گۆڕانی‬ ‫دیمۆگرافیای كوردستان زیاتر ده‌كات‬ ‫كه‌ تاوه‌كو ئێستا حكومه‌تی هه‌رێمی‬

‫ئه‌م هاوكێشه‌ی‬ ‫جێهیشتنه‌ی واڵت‬ ‫له‌الیه‌ن گه‌نجان‌و‬ ‫هاتنی ئاوار‌ه‬ ‫بۆ كوردستان‬ ‫ئاینده‌ی‬ ‫كوردستان ده‌خات ‌ه‬ ‫چارنوسێكی‬ ‫نادیاره‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫كوردستان‬ ‫له‌چه‌ندین توانای‬ ‫جۆراوجۆریش‬ ‫بێبه‌ش ده‌كات‬ ‫كوردستان ستراتیجیه‌تێكی رونی نیی ‌ه‬ ‫بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گ����ه‌ڵ ئه‌م ئاوارانه‌‬ ‫ك����ه‌ دیموگرافیاو ئاسایش����ی هه‌رێم‬ ‫ده‌خاته‌ مه‌ترسیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هاوكێشه‌ی‬ ‫جێهیش����تنه‌ی واڵت له‌الیه‌ن گه‌نجان‌و‬ ‫هاتنی ئاواره‌ بۆ كوردستان‪ ،‬ئاینده‌ی‬ ‫كوردس����تان ده‌خات����ه‌ چارنوس����ێكی‬ ‫نادیاره‌وه‌ كه‌ كوردس����تان له‌چه‌ندین‬ ‫توانای جۆراوجۆریش بێبه‌ش ده‌كات‪،‬‬

‫ل����ه‌ س����اڵی ‪ 2015‬دوای ‪ 23‬س����اڵ‬ ‫له‌حكومه‌تی كوردی ئه‌بوایه‌ ئێس����تا‬ ‫حكومه‌ت كوردس����تانی به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫لێبكردای����ه‌ كه‌ كوردان����ی تاراوگه‌ش‬ ‫ئومێدی گه‌ڕانه‌وه‌یان بكردایه‌ نه‌وه‌ك‬ ‫نه‌وه‌ی نوێ����ی لێهه‌ڵبێت‌و خۆی بداته‌‬ ‫ده‌س����تی چاره‌نوس����ی نادیار‪ ،‬بونی‬ ‫ئ����ه‌م دیارده‌یه‌ ده‌خوازێت چه‌ند كارو‬ ‫هه‌نگاوێ����ك بنرێت تاوه‌ك����و رێگری‬ ‫بكرێت له‌و ش����ااڵوه‌ی كۆچی گه‌نجان‬ ‫بۆ هه‌نده‌ران‪ ،‬هه‌ن����گاوه‌كان له‌چه‌ند‬ ‫ئاستێكدا ده‌بێت ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئاس����تی راگه‌یاندن‪ :‬بره‌ونه‌دان‬ ‫ب����ه‌م دیارده‌یه‌‪,‬چونك����ه‌ له‌چه‌ن����د‬ ‫ده‌زگای����ه‌ك به‌ش����ێوه‌یه‌كی جی����اواز‬ ‫گرته‌ی ئه‌و گه‌نجان����ه‌ باڵوبۆته‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌قاچ����اخ ده‌چن����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫ئه‌م����ه‌ وا ل����ه‌و گه‌نجان����ه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫نیه‌تی چۆنیان هه‌بوه‌ ئێس����تا هه‌ست‬ ‫به‌ته‌نهایی نه‌كه‌ن‌و خۆیان بده‌نه‌ پاڵ‬ ‫ئه‌و ش����ه‌پۆله‌ له‌كۆچكردن‌و له‌رێگه‌ی‬ ‫ده‌زگاكانی راگه‌یاندنه‌وه‌ به‌ش����ێوه‌ی‬ ‫به‌رنامه‌و راپۆرت تیشك بخرێته‌ سه‌ر‬ ‫الیه‌نه‌ نه‌گه‌تیڤه‌كانی ئه‌و دیاره‌ده‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئاس����تی تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪:‬‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌وه‌‬ ‫په‌ره‌ی سه‌ندو وه‌ك هه‌ڵمه‌تێك له‌ژێر‬ ‫ناوی (جێهیشتنی كوردستان ئه‌ركێكی‬ ‫نیشتیمانیه‌) كه‌ هانی گه‌نجانی دا بۆ‬ ‫كۆچكردن به‌ره‌وه‌ هه‌ن����ده‌ران‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌كرێت له‌ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی پێچه‌وانه‌ رێگری بكرێت‬ ‫له‌و دیارده‌ی����ه‌و هه‌ڵمه‌‌تی دژ ئه‌نجام‬ ‫بدرێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ سۆش����یال میدیا‬ ‫له‌ئه‌م����ڕۆدا گه‌وره‌تری����ن كاریگ����ه‌ری‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر كایه‌ جۆربه‌جۆره‌كان بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س����ته‌م گرنگه‌ له‌و ریگایه‌وه‌‬ ‫هۆشیاری جۆراوجۆر باڵوبكریته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئاستی رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگای‬ ‫مه‌ده‌ن����ی‪ :‬گرنگ����ه‌ رێكخراوه‌كان����ی‬ ‫كۆمه‌ڵگ����ه‌ی مه‌ده‌ن����ی به‌هه‌ماهه‌نگی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ حكومه‌ت‌و چه‌ن����د الیه‌نێكی‬ ‫دیكه‌ كاربكه‌ن له‌س����ه‌ر دروستكردنی‬ ‫كاریگ����ه‌ری له‌س����ه‌ر گه‌نج����ان‌و‬

‫تۆخكردن����ه‌وه‌ی ئینتمای نیش����تمانی‬ ‫له‌رێ����گای قوتابخان����ه‌و زانكۆو ده‌زگا‬ ‫جۆربه‌جۆره‌كانه‌وه‌و ئه‌نجامدانی كۆڕو‬ ‫س����یمینارو باڵوكردنه‌وه‌ی هۆشیاری‬ ‫له‌نێو چین����ه‌ جیاوازه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫ش����وێنه‌ جی����اوازه‌كان به‌تایب����ه‌ت‬ ‫چایخانه‌و گازینۆكان‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئاس����تی حكوم����ه‌ت‪ :‬حكومه‌ت‬ ‫به‌رپرسیارترین الیه‌ن‌و به‌ده‌سه‌اڵتترین‬ ‫الیه‌نه‌ ل����ه‌م بواره‌دا كه‌ بتوانێت رێگه‌‬ ‫له‌و دیارده‌یه‌ بگرێت ئه‌ویش به‌چه‌ند‬ ‫رێگه‌یه‌ك‪:‬‬ ‫أ‌‪ -‬دانان����ی به‌رنامه‌یه‌ك����ی رون‬ ‫به‌رامب����ه‌ر ش����ااڵوی ئ����اواره‌كان‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی كه‌مكردنه‌وه‌ی فش����اره‌‬ ‫جۆربه‌جۆره‌كان له‌س����ه‌ر هاواڵتی كه‌‬ ‫بوه‌ت����ه‌ هۆی دروس����تكردنی چه‌ندین‬ ‫قه‌ی����ران گرنگترین قه‌یرانیش قه‌یرانی‬ ‫نیش����ته‌جێبون‌و نه‌بونی هه‌لی كاری‬ ‫گونجاوه‌ بۆ گه‌نجان‪.‬‬ ‫ب‌‪ -‬س����ودوه‌گرتن له‌توان����ا‬ ‫گه‌نج����ان‌و‬ ‫جۆربه‌جۆره‌كان����ی‬ ‫یارمه‌تیدانی����ان‌و پ����ه‌ره‌دان پێی����ان‬ ‫به‌پێدانی ق����ه‌رز به‌خاوه‌ن به‌هره‌كان‌و‬ ‫سودوه‌رگرتن لێیان‌و هامه‌هه‌نگیكردن‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كه‌رت����ی تایبه‌تدا ب����ۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌س����ته‌و به‌خۆماڵ����ی كردن����ی‬ ‫داهێنانی ئ����ه‌و گه‌نجانه‌و دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ل����ی كاری گونجاویش بۆ گه‌نجانی‬ ‫دیكه‌و دامه‌زراندنی ده‌رچوانی زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكان‪.‬‬ ‫ج‪ .‬فراوانكردن����ی ئازادی����ه‌‬ ‫جۆربه‌ج����ۆره‌كان‌و چاره‌س����ه‌ركردنی‬ ‫قه‌یرانه‌كان‌و بنیادنانی سیس����ته‌مێكی‬ ‫حكومڕان����ی‌و ئاب����وری هاوچه‌رخ بۆ‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬چونك����ه‌ زۆرێ����ك له‌و‬ ‫گه‌نجان����ه‌ له‌ئه‌نجامی هه‌س����تنه‌كردن‬ ‫به‌ئ����ازادی ت����ه‌واو واڵت به‌جێدێڵن‪،‬‬ ‫ب����ۆ چاره‌س����ه‌ركردنی قه‌یرانه‌كانیش‬ ‫پێویستمان به‌بنیادنانی سیسته‌مێكی‬ ‫حكومڕان����ی هاوچ����ه‌رخ هه‌ی����ه‌و‬ ‫به‌سیس����ته‌ماتیك كردنی س����ه‌رجه‌م‬ ‫ده‌زگاكان����ی حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م‌و‬ ‫بنیادنانی ژێرخانی ئابوری بۆ هه‌رێم‪.‬‬

‫عه‌قڵ ‌ی سیاس ‌ی هه‌ده‌په‌ له‌تاقیكردنه‌وه‌دایه‌‬

‫ی محه‌مه‌د‬ ‫عومه‌ر عه‌ل ‌‬ ‫هه‌ده‌ب��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی ‪7‬ی‌ حوزه‌یران���دا‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ خۆی���دا كۆمه‌ڵێ���ك ئاماژه‌ ‌‬ ‫گرنگ بون بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌ كێشه‌ی‌ كورد‬ ‫چوه‌ قۆناغێكی‌ ترو ئه‌و دۆخه‌ی‌ پێش‬ ‫ی به‌جێهێشت ك ‌ه دانوستانه‌كان‌و‬ ‫خۆ ‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ئاش���تی‌ تیایدا گه‌یشتبو‌ه‬ ‫جۆرێ���ك له‌به‌بنبه‌س���ت گه‌یش���تن‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه هه‌تا ئه‌م س���اته‌وه‌خته‌ش‪،‬‬ ‫ی له‌الیه‌ن زۆر پارت‌و‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئاشت ‌‬ ‫ی ئه‌كه‌پ ‌ه به‌جۆرێك‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ناوه‌ند ‌‬ ‫لێ���ك ده‌درایه‌و‌ه ك ‌ه هه‌وڵێك بێت بۆ‬ ‫پارچه‌كردنی‌ توركیاو رێگه‌ خۆشكردن‬ ‫بێ���ت ب���ۆ گه‌ش���ه‌كردنی‌ تی���رۆرو‬ ‫وتوێژكردن���ه‌ له‌گ���ه‌ ‌ڵ گروپێكدا ك ‌ه‬ ‫ی سیاسیان نیه‌و وابه‌سته‌ن‬ ‫شه‌رعیه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ره‌كیه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێك هێز ‌‬ ‫ئ���ه‌م رایه‌ جیاوازان��� ‌ه كه‌م نه‌بون‌و‬ ‫به‌رده‌وام پارتی‌ دادوگه‌ش���ه‌پێدانیش‬ ‫ی له‌دڵدابو‪،‬‬ ‫ترس���ی‌ ئ���ه‌م گروپان���ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردندا ك ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش له‌كات ‌‬ ‫وه‌ك كارتێ���ك له‌دژی‌ به‌كاربهێنرێت‪،‬‬ ‫ه���ه‌ردو پارته‌ك���ه‌ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫له‌مه‌هه‌پ���ه‌و جه‌هه‌پ���ه‌ ڕایانواب���و‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش مه‌هه‌پ���ه‌ ك���ه‌ پارت ‌‬ ‫ناسیونالیس���ته‌ توركه‌كان���ه‌و ه���ه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه هه‌ڵوێس���تی‌ خۆی���ان‬ ‫ی‬ ‫نه‌ش���اردۆته‌وه‌ له‌دژایه‌ت���ی‌ كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ئاش���تیدا‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‌و س���ه‌ره‌ڕا ‌‬

‫ی‬ ‫كه‌ له‌ئێس���تادا ك���ورد وه‌ك ئه‌مر ‌‬ ‫ی س���ه‌پاندوه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫دیفاكتۆ خۆ ‌‬ ‫واقیعی‌ سیاس���ی‌ توركی���ادا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ی مه‌هه‌پ ‌ه‬ ‫سه‌رۆكی‌ كوتله‌ی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵوێستێكیدا به‌رامبه‌ر پێكهێنان ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ نوێ‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئێم ‌ه هه‌رگیز‬ ‫ی ناكه‌ین ك ‌ه‬ ‫له‌حكومه‌تێكدا به‌ش���دار ‌‬ ‫ی تیادا بێت‪،‬‬ ‫ی وه‌ك هه‌ده‌پ ‌‬ ‫پارتێك��� ‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان له‌الیه‌ن ئێم ‌ه هه‌رهه‌مان‬ ‫وێنه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌شداری‌ سیاسیشیان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���دا وامان لێ‌ ناكات‬ ‫كه‌ دانی���ان پێدا بنێین‌و به‌توندڕه‌و و‬ ‫تیرۆریستیان ده‌زانین‪.‬‬ ‫جه‌هه‌پ���ه‌ش‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاست پرۆسه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ خراپ ‌‬ ‫ئاش���تیدا هه‌ب���وه‌و به‌به‌رده‌وامی���ش‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئه‌كه‌پ���ه‌و هه‌وڵه‌كان��� ‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ ‌‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م پارته‌ له‌راستیدا‬ ‫ی ئه‌تاتوركه‌‪ ،‬به‌رپرسیار‌ه‬ ‫كه‌ پارته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌م���و ئ���ه‌و نه‌هامه‌تیه‌ ‌‬ ‫كه‌ به‌س���ه‌ر گه‌لی‌ ك���وردی‌ باكوردا‬ ‫هاتوه‌و ئه‌م ده‌س���توره‌ش ك ‌ه ئێستا‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌رهه‌می‌ كوده‌تاكه‌ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫‪1980‬یه‌ كه‌ جه‌نه‌راڵ���ه‌ كه‌مالیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫دایانڕشتوه‌و تیایدا كورد وه‌ك تورك ‌‬ ‫ی‬ ‫كێوی‌ ناوی‌ هاتوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی به‌رفراوان ك ‌ه له‌نێو‬ ‫بونی‌ كولتورێك ‌‬ ‫ئه‌كادیمیاو روناكبی���رو راگه‌یاندكار‌ه‬ ‫ی لێده‌كرێ���ت‌و‬ ‫فاش���یه‌كان ته‌عبی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رده‌وامی���ش دژی‌ چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ئاش���تیانه‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ ك���ورد بون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌واته‌ ده‌توانی���ن بڵێین ئاك پارت ‌‬ ‫ی نوێ‌ بو‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫تاكه‌ پارتی‌ توركیا ‌‬ ‫ی ناوه‌و له‌م رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫هه‌نگاو‌ه گرنگه‌ ‌‬ ‫ی به‌ش���ه‌ڕی‌ ده‌یان‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت كۆتای ‌‬ ‫ی نێوان كوردو تورك بهێنێت‌و‬ ‫ساڵه‌ ‌‬ ‫ی پله‌یه‌ك‬ ‫كوردی���ش ببێته‌ هاواڵت��� ‌‬ ‫له‌توركیادا‪.‬‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫له‌ڕویه‌ك���ه‌وه‌ به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫ده‌نگه‌ زۆره‌ی‌ كورد له‌الیه‌ن هه‌ده‌په‌و‌ه‬ ‫ی له‌به‌رده‌م ئه‌كه‌په‌دا‬ ‫له‌وانه‌یه‌ رێگاكه‌ ‌‬

‫كارام ‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ دۆخ ‌ه نوێیه‌كه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ب���كات‪ ،‬وات��� ‌ه نه‌هێڵێت پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاشه‌كش ‌ه بكات‌و وا له‌پارت ‌‬ ‫ئاشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداریش نه‌كات ك ‌ه په‌شیمان ‌‬ ‫ی كه‌‬ ‫ده‌رببڕێ���ت ل���ه‌و هه‌نگاوان���ه‌ ‌‬ ‫ناویه‌تی‌ له‌پرۆسه‌ی‌ ئاشتیدا‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كاتێك ده‌بێت ك ‌ه له‌الیه‌كه‌وه‌ ئه‌وبار‌ه‬ ‫ده‌رونییه‌ بخوێنیته‌و‌ه ك ‌ه بۆ ئه‌كه‌پ ‌ه‬ ‫دروس���ت بوه‌ له‌م كاته‌دا كه‌ ئه‌ویش‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌نگ���ه‌كان‌و نه‌توانین��� ‌‬ ‫دابه‌زین��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌ه به‌ته‌نه���ا‪،‬‬ ‫پێكهێنان��� ‌‬ ‫چونك��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر له‌م كات���ه‌دا كورد‬ ‫ی‬ ‫له‌تۆڵه‌كردنه‌و‌ه بگه‌ڕێ���ت‌و به‌عه‌قڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���اخ مامه‌ڵ ‌ه ب���كات‌و وه‌ك هێزێك ‌‬ ‫دژ به‌ئه‌كه‌په‌و پرۆژه‌كان ده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌كه‌پ��� ‌ه له‌كاردانه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر حكوم���ه‌ت له‌گ��� ‌هڵ‌ مه‌هه‌پ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���ت ‌‬ ‫پێكبهێنێ���ت بۆ پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫زۆر مه‌ترس���یداره‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئ���ه‌وان‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هێڵ ‌‬ ‫ی ئاشت ‌‬ ‫درێژه‌دانی‌ پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫سور ده‌بینێت‌و ده‌یكه‌ن ‌ه مه‌رج به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌كه‌پ���ه‌و‌ه كه‌ ده‌بێت رایبگرێت‪ ،‬خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌گ ‌ه ‌ڵ جه‌هه‌په‌ش پێكیبهێنێت‬ ‫ئه‌وا هه‌مومان بینیومان ‌ه كه‌ له‌مێژودا‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌لی‌ كۆماری‌ چ كاره‌ساتێك ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ب���ۆ كورد دروس���تكردوه‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ هه‌ردوكیش���یاندا بێت ئه‌وكات ‌ه‬ ‫ی به‌ره‌و‬ ‫ده‌زانن كه‌ كوردو كێش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫چ ئاقارێ���ك ده‌ڕوات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ له‌م‬ ‫ی‬ ‫قۆناغ���ه‌دا هه‌ده‌پ ‌ه ده‌بێت به‌گوڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مامه‌ڵ ‌ه بكات‌و ئاگادار ‌‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫كورتكردۆته‌وه‌و پرۆس���ه‌ی‌ ئاش���ت ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ ،‬چونك ‌ه ئ���ه‌و لێدوانان���ه‌ بێت ك��� ‌ه ده‌یدات‌و‬ ‫خستۆت ‌ه سه‌ر رێڕه‌وێك ‌‬ ‫ی زۆر هۆش���یاران ‌ه مامه‌ڵ��� ‌ه بكات‌و ئه‌و‬ ‫ی ئه‌و ده‌نگه‌ زۆره‌و گه‌یشتن ‌‬ ‫به‌هێنان ‌‬ ‫ی ل ‌ه خۆیدا راستیه‌ش بزانێت ك ‌ه بێجگ ‌ه له‌ئه‌كه‌پ ‌ه‬ ‫به‌په‌رله‌م���ان ئه‌مه‌ خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر له‌و پرس���یارو كه‌س دڵس���ۆزی‌ پرۆس���ه‌ی‌ ئاشت ‌‬ ‫وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گومانانه‌بو كه‌ پارت ‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌كان‌و نیه‌و به‌دیلی‌ ئه‌كه‌پ���ه‌ش گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫فاشیسته‌كان دروس���تیان ده‌كرد دژ فاشیس���ت‌و عه‌س���كه‌رتاره‌كانه‌ ك��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌مانه‌ش���دا‬ ‫له‌س���ایه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫به‌كوردو پرۆسه‌ی‌ ئاشتی‌‪.‬‬ ‫ی ناگات‌و‬ ‫ی هه‌رگیز كورد به‌هیچ مافێك ‌‬ ‫له‌م بارودۆخه‌ نوێی���ه‌دا‪ ،‬ئه‌ركێك ‌‬ ‫ی هه‌ده‌پ ‌ه جارێكی‌ ت���ر گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ مێژوه‌ بۆ‬ ‫گرنگ ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌رش���ان ‌‬ ‫ی سفر‪.‬‬ ‫ی خاڵ ‌‬ ‫هه‌ت���ا ئه‌ویش به‌عه‌قڵێكی‌ سیاس��� ‌‬

‫هه‌ده‌پ ‌ه ده‌بێت‬ ‫به‌گوڕێك ‌ی سیاس ‌ی‬ ‫نوێ‌ مامه‌ڵ ‌ه بكات‌و‬ ‫ئه‌و راستیه‌ش‬ ‫بزانێت كه‌ بێجگ ‌ه‬ ‫له‌ئه‌كه‌په‌ كه‌س‬ ‫دڵسۆزی‌ پرۆسه‌ ‌ی‬ ‫ئاشتی‌ نیه‌و‬ ‫به‌دیلی‌ ئه‌كه‌په‌ش‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫فاشیست‌و‬ ‫عه‌سكه‌رتاره‌كانه‌‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪15‬‬

‫پێویسته‌ نه‌خۆشی ‌ه ده‌رونیه‌كان‌ له‌قۆناغه‌كان ‌ی خوێندن بخوێنرێت‬ ‫د‪ .‬الڤ ‌ه دارا علی‌‬ ‫پسپۆری‌ نه‌خۆشییه‌ ده‌رونیه‌كان‬ ‫له‌كه‌ بریتی����ه‌ له‌ئابڕوچ����ون‌و گومان‬ ‫لێكردن كه‌ ده‌بێته‌ ه����ۆی‌ به‌دورگرتنی‌‬ ‫كه‌سه‌كه‌ له‌خه‌ڵكی‌‪.‬‬ ‫له‌كه‌ی‌ نه‌خۆش����ییه‌ ده‌رونییه‌كان له‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ كاته‌كاندا په‌یوه‌ندی‌ به‌تێگه‌شتن‌و‬ ‫بیرۆكه‌كان����ه‌وه‌ هه‌ی����ه‌ وه‌ك ل����ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌ركه‌وتن‌و ڕوخس����اره‌وه‌‪ ,‬به‌خستنه‌‬ ‫پاڵێكی‌ نێگه‌تیفان����ه‌ی‌ به‌هێز داده‌نرێت‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا‪.‬‬ ‫له‌كه‌ نیش����انه‌ی‌ چه‌ن����د ئه‌زمونێكی‌‬ ‫زیانبه‌خشه‌ وه‌ك ش����ه‌رم‪ ,‬لۆمه‌كردن‪,‬‬ ‫ش����اردنه‌وه‌‪ ,‬دابڕی����ن‪ ,‬دورخس����تنه‌وه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ����گا‪ ,‬مامه‌ڵ����ه‌ی‌ جی����اوازو‬ ‫جیاكردن����ه‌وه‌‪ .‬له‌س����ه‌رو هه‌مویان����ه‌وه‌‬ ‫هه‌ستكردنه‌ به‌ش����ه‌رم‪ ,‬به‌داخه‌وه‌ پاش‬ ‫ئه‌و هه‌م����و پێش����كه‌وتنانه‌ی‌ زانس����ت‬ ‫تۆماری‌ كردوه‌ تاكو ئێس����تا نه‌خۆشیه‌‬ ‫ده‌رونیه‌كان به‌نیش����انه‌ی‌ الوازی‌ هه‌ژمار‬ ‫ده‌كرێن‪ ,‬وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ ئاس����ایی‌‬ ‫بۆئه‌م بارودۆخه‌ كه‌س����ه‌كه‌ ناچارده‌بێت‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌ بشارێته‌وه‌ كه‌ بێگومان‬ ‫ئه‌م����ه‌ش كارده‌كاته‌ س����ه‌ر داواكردنی‌‬ ‫یارمه‌تی‌‌و چاره‌سه‌رو خراپبونی‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئایا ئه‌م هه‌مو ش����ه‌رم و شاردنه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ چییه‌؟‬ ‫ئه‌فسانه‌كانی‌ نه‌خۆشیه‌ ده‌رونییه‌كان‌و‬ ‫س����زا نێگه‌تیفه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا یه‌كده‌گرن‬ ‫بۆ ده‌س����ته‌به‌ركردنی‌ نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌‬ ‫وه‌ك قۆچ����ی‌ قوربان����ی‌ كۆمه‌ڵ����گا‪.‬‬

‫حه‌قیقه‌ت����ی‌ جیاكردن����ه‌وه‌و مامه‌ڵ����ه‌ی‌‬ ‫جیاواز به‌هانده‌رێك����ی‌ گرنگ داده‌نرێت‬ ‫بۆ ش����اردنه‌وه‌ی‌ كێش����ه‌ ده‌رونیه‌كان‪,‬‬ ‫چونك����ه‌ جیاكاری‌ هه‌مو بواره‌كانی‌ ژیان‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ وه‌ك كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ,‬ئابوری‌‪,‬‬ ‫بارودۆخ‌و ش����وێنی‌ ژیان به‌س����ه‌ربردن‪,‬‬ ‫بوجه‌ی‌ ته‌رخانكراو له‌كه‌رتی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫بۆ نه‌خۆش����ییه‌ ده‌رونییه‌كان‪ ,‬چۆنێتی‌‬ ‫گه‌یش����تنی‌ خزمه‌ته‌ ته‌ندروس����تییه‌كان‬ ‫به‌نه‌خۆش‪.‬‬ ‫ڕێگه‌چاره‌‪:‬‬ ‫• به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئاس����تی‌ ڕۆشنبیری‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا ده‌رب����اره‌ی‌ نه‌خۆش����ییه‌‬ ‫ده‌رونی����ه‌كان‌و ڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌ بیرۆكه‌‬ ‫هه‌ڵه‌كان‪.‬‬ ‫• به‌كارهێنان����ی‌ هۆكاره‌كان����ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیك����ردن وه‌ك ئنته‌رنێ����ت‌و‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن ب����ۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ دژ به‌ش����ه‌رم كردن ده‌رباره‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌ ده‌رونیه‌كان‪.‬‬ ‫• ئاش����ناكردنی‌ كۆمه‌ڵگا له‌كاریگه‌ره‌‬ ‫خراپه‌كان����ی‌ له‌كه‌ له‌س����ه‌ر پروس����ه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ كه‌سه‌كه‌و كۆمه‌ڵگا به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫• بابه‌ته‌كان����ی‌ له‌ك����ه‌و نه‌خۆش����یه‌‬ ‫ده‌رونییه‌كان بخرێته‌ سیستمی‌ خوێندن‬ ‫له‌هه‌مو ئاسته‌كاندا به‌تایبه‌تی‌ په‌یمانگاو‬ ‫زانكۆكان����ی‌ په‌یوه‌ندب����ه‌ سیس����ته‌می‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‪.‬‬ ‫• ڕوبه‌ڕوبون����ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك����ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌س����انی‌ نه‌خۆش بۆ ڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بیرۆك����ه‌ هه‌ڵ����ه‌كان ئ����ه‌وه‌ش له‌ڕێگای‌‬ ‫به‌شداربون له‌كاروچاالكییه‌كان‌و دوباره‌‬ ‫تێكه‌ڵبونه‌وه‌یان له‌كۆمه‌ڵگا‪.‬‬

‫به‌م مه‌رجان ‌ه دوگیان‬ ‫ده‌توانێت به‌رۆژو بێت‬

‫گه‌شتێكی‌ خۆش به‌سه‌ر به‌ر‌ه به‌ئه‌نجامدانی‌ ئه‌م رێنمایانه‌‬ ‫كه‌تێك بیر له‌وه‌ده‌كه‌یته‌و‌ه گه‌شتێك‬ ‫ی‬ ‫بكه‌یت بۆ ش���ارێك یاخ���ود واڵتێك ‌‬ ‫ت���ر‪ ،‬هه‌ندێ‌ جار س���ود له‌وگه‌ش���ت ‌ه‬ ‫وه‌رناگریت به‌ه���ۆی‌ نه‌خۆش كه‌وتنت‬ ‫ێ‬ ‫یاخود گۆڕانكاری‌ كه‌ش���وهه‌وا‪ ،‬هه‌ند ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌گه‌ش���ته‌كه‌دا‬ ‫له‌و نه‌خۆش���یانه‌ ‌‬ ‫توش���ت ده‌بێت سكچون‌و رشانه‌وه‌ یان‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫هه‌اڵمه‌ت‌و یاخود چه‌ند گرفتێك ‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ده‌توانیت سود‬ ‫ی تا‬ ‫له‌م رێنمایان���ه‌ وه‌رگریت بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بپارێزیت‪.‬‬ ‫راده‌یه‌ك خۆت له‌نه‌خۆش ‌‬ ‫• كاتێك له‌گه‌ش���ت ده‌بیت ده‌چیت ‌ه‬ ‫ئوتێلێ���ك یاخ���ود له‌ه���ه‌ر ج���ۆر‌ه‬ ‫ئۆتومبێلێك سه‌ر ئه‌كه‌ویت یان ده‌چیت ‌ه‬ ‫هه‌ر چێش���تخانه‌یه‌ك‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه هه‌وڵبد‌ه‬ ‫هه‌ر ده‌رگایه‌ك یاخود هه‌ر به‌لۆعه‌یه‌ك‬ ‫یان ته‌نكه‌ خۆڵێك كه‌ ده‌یكه‌یته‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كلێن���س بیكه‌یته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر به‌ركه‌وتو‌ه شوێن ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫كه‌س���ان ‌‬ ‫ی میكرۆبه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویست ‌ه‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ستتت پێبێت‬ ‫ی پاكژ كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كرێم ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ زو زو ده‌س���ته‌كانت پاك‬ ‫بكه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫• هه‌وڵبده‌ سه‌رچه‌ف‌و به‌رگی‌ پشت ‌‬ ‫ی بێن ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫خۆتت پێبێت‌و به‌كار ‌‬ ‫شوێن ‌هی‌ كه‌ لێی‌ ده‌خه‌ویت‪.‬‬ ‫• ئه‌گ���ه‌ر هه‌س���ت به‌دڵتێك���ه‌ڵ‬ ‫هاتن‌و رش���انه‌وه‌ ده‌كه‌یت له‌ناو پاس‬

‫یاخود فڕۆكه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ هه‌وڵبده‌ تۆزێك‬ ‫میوه‌یاخود ش���ه‌ربه‌ت ل���ه‌ گه‌ڵ خۆت‬ ‫به‌ره‌و بیخۆره‌وه‌ به‌وه‌ش گه‌ده‌ت ئارام‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی زۆر بخۆره‌و‌ه‬ ‫• هه‌میش ‌ه ش���له‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ئاو له‌كاتی‌ گه‌ش���ت كردنت‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬

‫ی گوێ‌ نه‌بیت‪.‬‬ ‫ی هه‌وكردن ‌‬ ‫هه‌روه‌ها به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك خواردن ‌‬ ‫ی بچ���وك له‌گه‌ڵ خۆت‬ ‫• جانتایه‌ك��� ‌‬ ‫چه‌ور زۆر نه‌خۆیت‪.‬‬ ‫• كاتێ���ك ب ‌ه ش���اخێك یاخ���ود ب ‌ه هه‌ڵگره‌ ب���ا چه‌ند له‌ف���اف‌و برینپێچ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی فریاگوزار ‌‬ ‫ی به‌رز یاخود له‌فڕۆكه‌ سه‌ر له‌زگه‌و چه‌ند كه‌ره‌سته‌یه‌ك ‌‬ ‫ش���وێنێك ‌‬ ‫ی پێویست‬ ‫ی تێدا بێت له‌كات ‌‬ ‫ئه‌كه‌ویت ئ���ه‌و‌ه هه‌وڵبد‌ه له‌و كاتانه‌دا ته‌ندروست ‌‬ ‫ی به‌كاریان بهێنه‌‪.‬‬ ‫ی توش��� ‌‬ ‫بنێش���ت بجویت ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬

‫له‌پێناو ته‌ندروستی جگه‌ردا‪ ،‬ئه‌مانه‌ بكه‌‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ توێژین���ه‌وه‌كان ب���اس‬ ‫له‌وه‌ده‌كه‌ن ك���ه‌ رۆژو گرتن كاریگه‌ری‌‬ ‫خراپی‌ له‌ س���ه‌ر كه‌س���ی‌ دوگیان نیه‌و‬ ‫ده‌توانێ به‌رۆژو بێت‪ ،‬پسپۆرانی‌ بواری‌‬ ‫ژنان‌و دوگیانی‌ ئاماژه‌ی���ن به‌وه‌كردوه‌‬ ‫دوگیان���ه‌كان ده‌توان���ن ب���ه‌رۆژو ب���ن‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌ یان‬ ‫كێش���ه‌ی‌ گۆرچیله‌ یان نه‌خۆش���یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراوی‌ نه‌بێت‌و ده‌رمان به‌كاربێنن‬ ‫بۆ نه‌خۆش���ییه‌كه‌ یاخود زۆر هه‌س���ت‬ ‫به‌هیالك���ی‌و ماندوێتی‌‌و س���ه‌رگێژبون‬ ‫بك���ه‌ن كه‌ كاتێ‌ ب���ه‌رۆژو ئه‌بن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫توێژینه‌وه‌كان چه‌ن���د ئامۆژگاریه‌كیان‬ ‫داناوه‌ ب���ۆ دوگیانه‌كان له‌كاتی‌ به‌رۆژو‬ ‫بونیان‪.‬‬ ‫‪ .1‬پێویس���ته‌ دو ژه‌می‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫ن���ان بخورێ���ت له‌به‌ربانگ‌و پارش���ێو‬ ‫له‌هه‌رژه‌مێكی���ش ب���ڕی‌ ‪ 800‬ب���ۆ ‪900‬‬

‫كالۆری‌ بخورێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬له‌نی���وان ه���ه‌ردو ژه‌مه‌كه‌ چه‌ند‬ ‫جۆرێ���ك می���وه‌ بخورێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ش���له‌مه‌نی‌ زۆر بخورێته‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئاو به‌اڵم بی���ر له‌خواردنی‌ خواردنه‌وه‌‬ ‫گازی‌‌و زۆر خواردن���ه‌وه‌ی‌ چ���او قاوه‌‬ ‫نه‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬پارشێۆ دره‌نگ بكه‌ واتا به‌چه‌ند‬ ‫خوله‌كێ���ك پێش به‌ربانگ���ی‌ به‌یانی‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌وڵب���ده‌ خۆراكی‌ پرۆتینی‌‬ ‫له‌و ژه‌مه‌ بخۆیت‪.‬‬ ‫‪ .4‬له‌رۆژدا هه‌وڵبده‌ پش���و بده‌یت‌و‬ ‫زۆر خۆت هیالك نه‌كه‌یت‌و یه‌ك بۆ دو‬ ‫كاتژمێر زیاتر بخه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬پاش چه‌ند رۆژێك له‌به‌ڕۆژوبونت‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیش���كه‌كه‌ت بكه‌ بۆ دڵنیا‬ ‫بونت له‌ته‌ندروس���تی‌ خۆت‌و كۆرپه‌له‌و‬ ‫له‌ژێر چاودێری‌ ئه‌ودا به‌ڕۆژو ببه‌‪.‬‬

‫گه‌ر ده‌ته‌وێت جگه‌رت ته‌ندروستبێت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ئه‌ندامه‌ ‌‬ ‫دوربكه‌ویته‌و‌ه له‌نه‌خۆش ‌‬ ‫جه‌س���ت ‌ه ئه‌و‌ه پێویسته‌ دوربكه‌ویته‌و‌ه‬ ‫له‌م خااڵن ‌هی‌ خ���واره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ زیانت‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نێت‪:‬‬ ‫‪ .1‬دره‌ن���گ نوس���تن‌و دره‌نگ له‌خه‌و‬ ‫هه‌ستان‪.‬‬ ‫ی به‌یانیان‪.‬‬ ‫‪ .2‬میزنه‌كردن ‌‬ ‫ی س���ه‌وزه‌و‬ ‫‪ .3‬زۆرخۆریی‌‌و نه‌خواردن ‌‬ ‫میوه‌‪.‬‬ ‫ی نانی‌ به‌یانی‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬نه‌خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ .5‬به‌كارهێنانی‌ ده‌رمان بۆ ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫درێژ‪.‬‬ ‫ی ئه‌هێنیت بۆ‬ ‫ی به‌كار ‌‬ ‫‪ .6‬ئه‌و زه‌یته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك چه‌ند جارێك ‌‬ ‫س���وركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ی بهێنیت ب���ۆ خواردن ‌‬ ‫تر ب���ه‌كار ‌‬ ‫یاخود بۆ ئاماده‌كردنی‌‪.‬‬ ‫ی م���ادده‬ ‫‪ .7‬زۆر خواردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫‌كهولییه‌كان‌و هه‌روه‌ها جگه‌ره‌كێشان‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫خوێندن‬

‫قۆپیی ‌ه زانکۆکان پڕده‌کات له‌خوێندکاری "ئاست نزم"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫دیارده‌ی قۆپییه‌کردن‌و گزیکردن‬ ‫له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی پۆلی ‪12‬‬ ‫له‌ئه‌مساڵدا زۆرترین ده‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫هه‌بو‪ ،‬ئه‌ندامێکی لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی کوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫که‌ کێشه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ "که‌سی یه‌که‌م"ی‬ ‫بانده‌کان نادۆزرێته‌وه‌‪ ،‬توێژه‌رێکی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ هۆکاری قۆپییه‌کردن ئه‌وه‌یه‌‬ ‫خوێندکاران ده‌یانه‌وێت به‌کۆششی‬ ‫که‌م‪ ،‬نمره‌ی به‌رز بهێنن‪.‬‬ ‫له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی ئه‌مس���اڵی پۆلی‬ ‫‪ ،12‬قۆپیی���ه‌ به‌هه‌مو ش���ێوه‌کانییه‌و‌ه‬ ‫ئاماده‌ی���ی هه‌ب���و‪ :‬کڕین���ی پرس���یار‪،‬‬ ‫به‌ک���رێ گرتن‪ ،‬بلوت���وس‪ ،‬پێوتنه‌وه‌ی‬ ‫ناو هۆڵه‌کان‪ ،‬پێوتنه‌وه‌ی مامۆستاکان‪.‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تا ڕون نه‌بوه‌ت���ه‌وه‌ ئایا‬ ‫سااڵنی ڕابردو به‌م رێژه‌یه‌ قۆپییه‌کردن‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬یاخود هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌م جۆره‌ی‬ ‫ئێس���تا ئاش���کرا نه‌بوه‌و چاوی میدیای‬ ‫له‌سه‌ر نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رهه‌د خوێندکارێک���ی پۆل���ی‬ ‫‪12‬ی ئاماده‌ییه‌و ئه‌مس���اڵ به‌ش���داری‬ ‫له‌تاقیکردن���ه‌وه‌کان ک���ردوه‌و ناڕازییه‌‬ ‫له‌و دۆخه‌ی ئ���ه‌و تاقیکردنه‌وانه‌ی پێدا‬ ‫گ���وزه‌را‪ ،‬به‌ب���ڕوای ئه‌و خوێن���دکاره‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی په‌نا ب���ۆ قۆپییه‌کردن ده‌به‌ن‬ ‫دو جۆرن‪" ،‬هه‌ندێکیان ئاس���تیان نزمه‌و‬ ‫له‌پێن���او ده‌رچ���ون یاخ���ود وه‌رگیران‬ ‫له‌کۆلێژێک ئه‌و کاره‌ ده‌که‌ن‪ ،‬هه‌ندێکی‬ ‫دیکه‌ش���یان هه‌رچه‌نده‌ ئاستیان به‌رزه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕقدا په‌نا بۆ قۆپییه‌کردن ده‌به‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی به‌رزترین نمره‌ به‌ده‌ستبهێنن‌و‬ ‫له‌کۆلێژه‌ به‌رزه‌کان وه‌ربگیرێن"‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێن���دکاره‌ به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌کات کاتێک له‌تاقیکردنه‌وه‌کان‬ ‫هاتوه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌و ئ���ه‌و که‌س���انه‌ی‬ ‫بینیوه‌ که‌ وه‌اڵمه‌کانیان ده‌س���تکه‌وتوه‌‬ ‫زۆر بێزارب���وه‌و "تاقه‌تی س���ه‌عیکردنم‬ ‫نه‌ده‌ما"‪.‬‬ ‫ژیار ئیسماعیل یه‌کێکی دیکه‌یه‌و‌ له‌و‬ ‫خوێندکارانه‌ی ئه‌مساڵ تاقیکردنه‌وه‌کانی‬ ‫پۆل���ی ‪12‬ی ئه‌نجام���داوه‌و زۆرب���ه‌ی‬ ‫ش���ه‌وه‌کان به‌هۆی بێکاره‌باییه‌وه‌ له‌ناو‬ ‫باخ‌و سه‌رشه‌قامه‌کان سه‌عی‌و کۆششی‬

‫بۆئەوەی ئاستی زانستی‬ ‫دانەبەزێت‌و خەڵك‬ ‫هەست بەنائومێدی‬ ‫نەكات‪ ،‬نابێت لەژێر‬ ‫هیچ بیانویەكدا‬ ‫چاوپۆشی لەوانە‬ ‫بكرێت كە كارئاسانییان‬ ‫كردوە چونكە ئەم‬ ‫بابەتە پەیوەندیدارە‬ ‫بەعەدالەتی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‬ ‫خ���ۆی ک���ردوه‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی کاریگه‌ریی‬ ‫قۆپییه‌کردن���ه‌وه‌ ئ���ه‌و خوێن���دکار‌ه‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌و دیارده‌یه‌ ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫پڕبونی زانکۆکان له‌خوێندکاری "ئاست‬ ‫ن���زم"‪" ،‬هه‌ر ئه‌مانه‌ش س���به‌ینێ واڵت‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم چ به‌ڕێوه‌بردنێک؟‬ ‫وه‌ک ئه‌م دۆخه‌ی ئێس���تا کوردس���تانی‬ ‫پێدا ده‌گوزه‌رێت"‪.‬‬ ‫بەبڕوای توێ���ژەری كۆمەاڵیەتی هێمن‬ ‫عبدالقادر‪ ،‬دیاردەی قۆپیەكردن "جۆرێكە‬ ‫لەت���اوان‌"‪ ،‬ئەو ه���ۆكاری باڵوبونەوەی‬ ‫ئەم دیاردەیەدەگەڕێنێتەوەبۆ ئاس���انی‬ ‫ڕێگاكە بۆ دەس���كەوتنی ش���تێكی زۆر‬ ‫"وات���ا بەكەمترین ماندوب���ون زۆرترین‬ ‫ده‌ستکه‌وت بەدەست بهێنیت‪ ،‬ئەمەش‬ ‫جۆرێكە لەتاوان‌و هەمیش���ە تام‌و چێژی‬ ‫تاوان لەكاتی س���ەركەوتندا‪ ،‬هەستێكی‬ ‫باوەڕپێنەك���راو بەخاوەنەكەی دەدات‪،‬‬ ‫جگە لەوەی چاوپۆش���ی ب���ەردەوام و‬ ‫نەبونی یاس���ای تایبەت‌و س���زانەدانی‬ ‫هیچ كەسێك لەسەر ئەم كارەو میتۆدو‬

‫هۆڵێکی تاقیکردنه‌وه‌کانی پۆلی ‪12‬‬ ‫ش���ێوازەكانی تاقیكردن���ەوەو ئامرازە‬ ‫زۆرس���ەرەتایی‌و س���ادەكان بەه���ۆكار‬ ‫دادەنێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و توێ���ژه‌ره‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌‬ ‫هاوڕای���ە لەگەڵ ئەوەی ئ���ەم دیاردەیە‬ ‫كاریگ���ەری خراپی لەس���ەر خوێندكار‬ ‫دەبێت "ب���ەوەی كە هەمیش���ە ڕێگای‬ ‫نادروست‌و ئاسان هەڵدەبژێرێت كە هیچ‬ ‫جیاوازییەكی نییە لەگەڵ كەس���ێك كە‬ ‫دزی دەكات‌و دەیەوێت پارەیەكی زۆری‬ ‫بێ‌ ماندوبون بەدەست بهێنێت‪ ،‬هەروەها‬ ‫لەئاستی تیۆریشدا ئەم خوێندكارە هیچ‬ ‫زانس���ت‌و مەعریفەی���ەك نەفێردەبێ���ت‬ ‫نەلەداهاتوشدا هیچ سودێكی دەبێت"‪.‬‬ ‫دیارتری���ن ش���ێوازی قۆپییه‌ک���ردن‬ ‫له‌مس���اڵدا‪ ،‬دزه‌کردنی پرسیاره‌کان بو‬ ‫له‌هۆڵی تاقیکردنه‌وه‌وه‌ به‌ڕێگای ڤایبه‌ر‬ ‫دواتر گواستنه‌وه‌ی وه‌اڵمه‌کان له‌ڕێگای‬ ‫ته‌له‌فۆن‌و گوێبیستی بلوتوسه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئەندامی لیژنەی پەروەردەو خوێندنی‬ ‫بااڵو توێژینەوەی زانس���تی لەپەرلەمانی‬

‫كوردستان‪،‬ش���ێركۆ حەم���ە ئەمی���ن‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی ڕایگەیاند "ئێمەش‬ ‫ئەو زانیارییانەمان پێگەیشتوە گومانی‬ ‫فرۆش���تن‌و بردنە دەرەوەی پرس���یارو‬ ‫كارئاس���انی بۆ منداڵی دەستڕۆیشتو لە‬ ‫ناو هۆڵ���ەكان‪ ،‬دواتر زانیاری زۆرترمان‬ ‫كۆكردۆتەوە لەس���ەر ئ���ەو حاڵەتانەو‬ ‫كردومانە بەیاداش���تێك لە ‪ 6-22‬لەرێی‬ ‫س���ەرۆكایەتی پەرلەمانەوە پێشكەشی‬ ‫وەزارەتی پەروەردەمان كردوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەدواداچونمان كردوە بۆ ئەوەی كۆمەڵێ‌‬ ‫خەڵك گیراون‌و لێكۆڵینەوەیان لەگەڵدا‬ ‫كراوە‪ ،‬بەاڵم چاوەڕێ���ی ئەو لیژنەیەین‬ ‫ك���ە لەالی���ەن وەزارەتی پ���ەروەردەوە‬ ‫دروس���تكراوە تا بزانین دەرئەنجامه‌کان‬ ‫چۆن ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی رۆڵ���ی رێکخراوه‌کان���ی‬ ‫قوتابی���ان‌و خوێندکاران ل���ه‌و دۆخه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی به‌شی راگه‌یاندنی سکرتاریه‌تی‬ ‫کۆمه‌ڵ���ه‌ی خوێندکارانی کوردس���تان‪،‬‬ ‫کامۆ خدر به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌ ئه‌وان‬

‫به‌رده‌وام له‌سه‌ر خه‌تبون‌و به‌دواداچونیان‬ ‫کردوه‌‪" ،‬بۆم���ان دەركەوت���وە لەچەند‬ ‫ش���وێنێك پرس���یارەكان براونەت���ە‬ ‫دەرەوە بەاڵم خۆش���بەختانە كەسەكان‬ ‫دەستگیركراون"‪.‬‬ ‫له‌کات���ی تاقیکردنه‌وه‌کان���دا باندێک‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی دزه‌کردنی پرس���یاره‌کان‌و‬ ‫هاریکاریکردن���ی خوێن���دکاران ب���ۆ‬ ‫قۆپییه‌ک���ردن له‌الی���ه‌ن پۆلیس���ی‬ ‫س���لێمانییه‌وه‌ ده‌س���تگیرکران‌و له‌دوای‬ ‫ئه‌وه‌یش���ه‌وه‌ وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫ده‌س���تگیرکردنی چه‌ندین که‌س���ی به‌و‬ ‫تۆمه‌ته‌ راگه‌یاند‪.‬‬ ‫ژیاری خوێندکار هیچ گه‌ش���بین نییه‌‬ ‫به‌دۆزینه‌وه‌ی که‌س���ه‌ س���ه‌ره‌کییه‌کان‌و‬ ‫به‌سزادانی ئه‌و که‌سانه‌ی ده‌ستگیرکراون‪،‬‬ ‫"دۆزینەوەی ئەو كەسانە لەقیامەتە نەك‬ ‫لەدونیاو ئەو بەڵگانەی دەستی ئاسایش‬ ‫كەوتون بەڵگەی باش���ن ب���ەاڵم كە دو‬ ‫ڕۆژی ت���ر ئەنجام ئاش���كرا كرا ئەوكات‬ ‫بارودۆخەكە دەبینین"‪.‬‬

‫به‌اڵم ئه‌ندامه‌که‌ی لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌ی‬ ‫په‌رله‌مان رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ باش���تره‌ تا‬ ‫کاری لیژنه‌ک���ه‌ ته‌واو ده‌بێت‪ ،‬ئومێدمان‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وی���ش ڕه‌ش���بینه‌‬ ‫له‌دۆزینه‌وه‌ی که‌سی یه‌که‌می ئه‌و بانده‌‪،‬‬ ‫"گومان ئەكەم كە كەسی یەكەم بگیرێت‪،‬‬ ‫كێش���ەكە له‌وه‌دایه‌ له‌م واڵتە كەس���ی‬ ‫یەكەم نادۆزرێتەوەو ون دەكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "بۆئەوەی ئاس���تی‬ ‫زانس���تی دانەبەزێت‌و جیاوازی دروست‬ ‫نەبێت‌و خەڵ���ك هەس���ت بەنائومێدی‬ ‫نەكات‪ ،‬نابێت لە ژێ���ر هیچ بیانویەكدا‬ ‫چاوپۆشی لەوانە بكرێت كە كارئاسانییان‬ ‫كردوە چونكە ئەم بابەتە پەیوەندیدارە‬ ‫بەعەدالەت���ی كۆمەاڵیەتیی‌‪ .‬ئێمە هەمو‬ ‫رێكارێ���ك بەكاردەهێنی���ن لەڕێ���ی ئەو‬ ‫میكانیزمانەی كە لەبەردەستمانایە‪ ،‬هەر‬ ‫لەبانگكردنی وەزیرەوە ت���ا بانگكردنی‬ ‫بەڕێوب���ەرە گش���تیەكانیش هەت���ا گەر‬ ‫پێویس���ت بكات رای گشتی بۆ دروست‬ ‫دەكەین"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪17‬‬

‫محه‌مه‌د شاكه‌لی‌‪:‬‬ ‫كێشه‌ ‌ی سۆسیالیست نه‌بونی‌ سه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی خاوه‌ن كاریزمایه‌‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌درێژایی‌ هه‌بونی‌ بزوتنه‌وه‌و پاشان حیزبی‌‬ ‫سۆسیالیست‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی‌ خاوه‌ن‬ ‫كاریزماو قسه‌ رۆیشتو الی‌ هه‌مومان‬ ‫دروست نه‌بو‪ ،‬محه‌مه‌د شاكه‌لی‌ له‌نوسینی‌‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌كاندا به‌م جۆره‌ باس له‌گرفتی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ سۆسیالیست ده‌كات‪.‬‬ ‫كتێبی‌ له‌بزوتنه‌وه‌وه‌ بۆ حزبی‌ سۆسیالیستی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌نوس���ینی‌ محه‌مه‌د شاكه‌لیه‌و‬ ‫روداوه‌كانی‌ ماوه‌ی‌ سااڵنی‌ (‪)1993 – 1976‬‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬ئه‌م كتێبه‌ له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫روناكبی���ری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كه‌ركوكه‌وه‌ چاپ‌و‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬ناوه‌ڕۆكی‌ ئه‌م كتێبه‌ تێكه‌اڵوه‌‬ ‫له‌گێڕان���ه‌وه‌و ش���یكردنه‌وه‌و ئه‌نجامگی���ری‌‬ ‫بیره‌وه‌ری‌‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندن‪ .‬نوس���ه‌ر باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات ناوه‌رۆكی‌ ئه‌م كتێبه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بناغه‌ی‌ رۆژانه‌ نوسینه‌كانیه‌تی‌ له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫روداوه‌كاندا‌و به‌زمان‌و بیركرنه‌وه‌و ش���ێوازی‌‬ ‫ئه‌و ده‌مانه‌ نوس���راوه‌‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌ڵێت "خۆم‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ سه‌رجه‌م ناوه‌ڕۆكی‌ كتێبه‌كه‌‬ ‫له‌ئه‌س���تۆ ده‌گرم"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ته‌نها‬ ‫ئه‌و بابه‌تانه‌م باس���كردوه‌ كه‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌راس���تییان ئاگادارب���وم‌و نزیك���ی‌ باس‌و‬ ‫روداوه‌كان بوم"‪.‬‬ ‫ناسینی‌ كاكه‌ حه‌مه‌‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬له‌س���اڵی‌ (‪ )1983‬محه‌مه‌د ‌ی‬ ‫حاجی‌ مه‌حمود س���كرتێری‌ ئێستای‌ حیزبی‌‬ ‫سۆسیالیست ده‌ناسێت‪ ،‬له‌باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫پیاوێك���ی‌ له‌س���ه‌رخۆو ئ���ارام‌و كه‌مدو بو‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ تێبینیم كرد ئه‌و پیاوه‌ زۆر به‌جدی‌‬ ‫هه‌وڵی���ده‌دا ش���تی‌ نوێ‌ فێربێ���ت‌و تموحی‌‬ ‫سیاسیش���ی‌ كه‌م نه‌ب���و‪ ...‬له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و دو‬ ‫سێ‌ س���اڵه‌ی‌ پێكه‌وه‌ بوین‪ ،‬زۆر به‌گه‌رمی‌‌و‬ ‫به‌به‌رنامه‌ خ���ۆی‌ ماندو ده‌كرد بخوێنێته‌وه‌و‬ ‫بنوسێت‌و ش���اره‌زا بێت له‌گۆڕانكارییه‌كان‪.‬‬ ‫ئیراده‌یه‌كی‌ به‌هێزی‌ هه‌بو بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌و‬ ‫له‌ماندوبون‌و شه‌ونخونی‌ درێغی‌ نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫خامنه‌یی‌‌و خاڵه‌ حاجی‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ شۆڕش���ی‌ ئێ���ران له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪ ،)1979‬سۆسیالیس���ت په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران دروس���تده‌كات‪ ،‬كه‌ به‌وته‌ی‌ شاكه‌لی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌س���ێكه‌وه‌‬ ‫ب���وه‌ به‌ناوی‌ "خاڵه‌ حاج���ی"‪ ،‬حاجی‌ پێش‬ ‫ئینقالبی‌ ئیسالمی‌ وه‌كو په‌ناهه‌نده‌ له‌چه‌ند‬ ‫شارێكی‌ ئێران ژیاوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ دراوسێیه‌تی‌‌و‬ ‫خه‌ریكبونی‌ به‌سیاس���ه‌ته‌وه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ندێك‬

‫له‌س���ه‌رانی‌ داهاتوی‌ جمهوری‌ ئیسالمیدا كه‌‬ ‫ئه‌وانیش دورخراوه‌ بون‌و ده‌ستبه‌س���ه‌ر بون‬ ‫له‌و ش���ارانه‌دا‪ ،‬وه‌كو ئایه‌ت���واڵ خامنه‌یی‌‌و‬ ‫ئایه‌تواڵ مونت���ه‌زه‌ری‌‌و محه‌م���ه‌دی‌ كوڕی‌‪،‬‬ ‫ئاشنایه‌تی‌‌و دۆستایه‌تی‌ باشی‌ په‌یداكردوه‌‪.‬‬ ‫پاش سه‌ركه‌وتنی‌ ش���ۆڕش ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ده‌چنه‌ س���ه‌ر ش���انۆی‌ سیاس���ه‌ت‌و خاڵه‌‬ ‫حاجیش "به‌باشی‌ سودی‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫وه‌رگ���رت"‪ .‬دوای‌ دروس���تبونی‌ حیزب���ی‌‬ ‫سۆسیالیست حاجی‌ ده‌بێته‌ نوێنه‌ری‌ حیزب‬ ‫له‌ ئێران‌و نوس���ینگه‌ش ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬شاكه‌لی‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ حی���زب‌و ئێران‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌الی���ه‌ن س���كرتێرو مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیه‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كرا"‪.‬‬ ‫جیابونه‌وه‌ی‌ قادر عه‌زیز‬ ‫س���ی‌ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر قادر عه‌زیز له‌حیزب ‌ی‬ ‫سۆسیالیس���ت جیاده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ته‌نها‬ ‫جیابونه‌وه‌ نیه‌ كه‌ له‌حیزبی‌ سۆسیالیس���تدا‬ ‫رویداوه‌‪ .‬شاكه‌لی‌ س���ه‌ره‌تای‌ ناكۆكیه‌كانی‌‬ ‫عه‌زیز له‌گه‌ڵ سۆسیالیس���ت ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ حیزب له‌رۆژی‌‬ ‫(‪ )1983/8/9‬ك���ه‌ له‌نزیك گوندی‌ زێوكه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ر س���نوری‌ عێراق – به‌س���تراوه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌یدا عادل م���ورادو عه‌دنان موفتی‌‬ ‫ئاماده‌ناب���ن‌و له‌نامه‌یه‌ك���دا ره‌خن���ه‌ له‌قادر‬ ‫عه‌زیز ده‌گرن به‌وه‌ی‌ گوایه‌ به‌ئاره‌زوی‌ خۆی‌‬ ‫كاریك���ردوه‌و به‌بێ‌ ئ���اگاداری‌ ئه‌وان نامه‌ی‌‬ ‫بۆ خوێندكارانی‌ ده‌ره‌وه‌ نوس���یوه‌‪ ،‬شاكه‌لی‌‬ ‫ده‌نوس���ێت "ئه‌م كێش���ه‌یه‌ بوه‌ س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ناكۆكی‌ له‌ناو حیزبداو دو بۆچونی‌ جیاوازی‌‬ ‫له‌سه‌ر دروستبو"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ جیابون���ه‌وه‌ی‌ ق���ادر عه‌زیز‪،‬‬ ‫ش���اكه‌لی‌ ده‌نوس���ێت‪ :‬ل���ه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌و‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی‌ بڕی���اره‌كان‌و كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‌‬ ‫گرفت‌و كێش���ه‌ ده‌ره‌كیه‌كان‪ ،‬س���ه‌ره‌تایه‌ك‬ ‫بۆ په‌یدابون���ی‌ دو رای‌ جیاواز له‌ناو حیزبدا‬ ‫دروس���تبو‪ .‬ئه‌و س���ه‌ره‌تایه‌ زۆر له‌سه‌رخۆ‬ ‫گه‌ش���ه‌ی‌ ك���رد‌و له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ هاوینی‌‬ ‫(‪)1985‬ی‌ شوشان به‌زه‌قی‌ خۆی‌ ده‌رخست‌و‬ ‫سه‌رئه‌نجام جیابونه‌وه‌ی‌ باڵی‌ قادر عه‌زیزی‌‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫سۆسیالیست‌و مۆزه‌مبیق‬ ‫له‌كات���ی‌ نوس���ینه‌وه‌ی‌ به‌الغ���ی‌ كۆتای ‌ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ زێوك���ه‌دا‪ ،‬س���ه‌عد عه‌بدواڵ‬ ‫پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ده‌كات كه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌به‌الغی‌ كۆتایی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌دا سه‌ركۆنه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وتی‌ كۆنه‌په‌رستانه‌ی‌ ئیستیعماری‌‬

‫فه‌ره‌نس���ی‌‌و ئینگلیزی‌‌و ئه‌مریكی‌ له‌كێشه‌ی‌‬ ‫نامیبی���او مۆزامبیق بكرێ���ت‪ .‬له‌به‌رانبه‌ردا‬ ‫س���ه‌ید كاك���ه‌ پێیده‌ڵێ���ت‪ :‬مامۆس���تا له‌م‬ ‫دۆڵه‌دا به‌ئاس���ته‌م ئاس���مانت لێوه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫خوا خوامانه‌ چوار فه‌رده‌ ئاردو دو سندوقه‌‬ ‫فیش���ه‌ك په‌یدابكه‌ی���ن تا بتوانی���ن درێژه‌‬ ‫به‌شۆڕش بده‌ین‪ .‬ئه‌تۆ واده‌زانی‌ ئه‌و عاله‌مه‌‬ ‫هه‌مو چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌نجامی‌ ئه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ن؟ ده‌ته‌وێ‌ لێره‌وه‌ ته‌مبێی‌ ئیستعیمار‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ش���اكه‌لی‌ ده‌ڵێت‪ :‬ل���ه‌ به‌الغه‌كه‌دا‬ ‫ئیدانه‌كه‌ هه‌ر نوسراو ئیستیعماریش ته‌مبێ‌‬ ‫نه‌بو"!‬

‫هه‌رچه‌ند كاك مه‌سعود‬ ‫به‌ڕه‌سمی‌ سه‌رۆكی‌ پارتی‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم كه‌متر قسه‌ی‌‬ ‫ده‌كردو زیاتر ده‌وری‌‬ ‫ده‌دایه‌ كاك ئیدریس‌و‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ بابه‌تی‌ گرنگدا‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سێك روی‌ ده‌می‌‬ ‫له‌كاك مه‌سعود بكردایه‌‬ ‫ده‌یگوت كاكم ده‌زانێ‌‬

‫مه‌سعود بارزانی‌‪ :‬كاكم ده‌زانێ‌‬ ‫له‌سااڵنی‌ (‪ )1987 - 1983‬چه‌ند جارێك‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ سۆسیالیست له‌گه‌ڵ پارتی‌‌و‬ ‫ش���یوعی‌‌و پاس���ۆك كۆده‌بنه‌وه‌‪ .‬ش���اكه‌لی‌‬ ‫ده‌ڵێت "له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ راژان كاك ئیدریس‌و‬ ‫كاك مه‌سعود بارزانیش به‌شدارییان ده‌كرد‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند كاك مه‌سعود به‌ڕه‌سمی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارتی‌ بو‪ ،‬به‌اڵم كه‌متر قسه‌ی‌ ده‌كردو زیاتر‬ ‫ده‌وری‌ ده‌دای���ه‌ كاك ئیدری���س‌و له‌هه‌ندێ‌‬ ‫بابه‌تی‌ گرنگدا ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك روی‌ ده‌می‌‬ ‫ل���ه‌كاك مه‌س���عود بكردایه‌ ده‌یگ���وت كاكم‬ ‫مام جه‌الل‌و قه‌رارگا‬ ‫ده‌زانێ‌‪ .‬راستی‌ من ئه‌و شێوازی‌ مامه‌ڵه‌یه‌م‬ ‫رۆژی‌ (‪ )1989/7/11‬له‌ش����اری‌ ق����وم‬ ‫زۆر به‌الوه‌ گرنگ بو‪ ،‬جۆرێك له‌رێزو ئه‌نجامی‌‬ ‫مه‌راس����یمێك ب����ۆ چله‌ی‌ ئیم����ام خومه‌ینی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت بوون"‪.‬‬ ‫س����ازده‌كرێت‪ ،‬یه‌كێ����ك له‌به‌رنامه‌كان����ی‌‬ ‫مه‌راس����یمه‌كه‌ ئ����ه‌وه‌ ب����وه‌ مه‌س����یره‌یه‌كی‌‬ ‫خه‌یاڵه‌كانی‌ مام جه‌الل‌و نه‌وشیروان‬ ‫رۆژی‌ (‪ )1986/1/10‬به‌مه‌به‌س���تی‌ پێش����مه‌رگه‌ی‌ الیه‌ن����ه‌كان له‌ش����ه‌قامه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ ئاش���تبونه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ حیزبه‌ شاردا بكرێت‌و س����ه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌كانیش‬ ‫كوردستانیه‌كان‪ ،‬به‌نوێنه‌رایه‌تی‌ سۆسیالیست له‌پێش����ه‌وه‌ی‌ مه‌س����یره‌كه‌وه‌ ب����ن! ب����ه‌اڵم‬ ‫شاكه‌لی‌ له‌گه‌ڵ مام جه‌الل كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌و الیه‌نه‌كانی‌ به‌ره‌ی‌ كوردس����تانی‌ ئه‌و داوایه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌دایه‌ مام ده‌ڵێت‪ :‬ئێمه‌ له‌مه‌سه‌له‌ی‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫شاكه‌لی‌ ده‌نوسێت‪ :‬مام جه‌الل به‌به‌رپرسی‌‬ ‫ئاش���تی‌ له‌گه‌ڵ ئێ���وه‌و حیزبه‌كانی‌ دیكه‌ش‬ ‫جیدین‪ .‬ش���تی‌ گه‌وره‌ش���م له‌خه‌یاڵدایه‌ بۆ قه‌رارگای‌ ره‌مه‌زان����ی‌ راگه‌یاند ئه‌وه‌ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫ئێرانیه‌كان به‌و هه‌ڵوێس����ته‌ ناڕه‌حه‌ت بون‌و‬ ‫پاشه‌ڕۆژی‌ گه‌له‌كه‌مان‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی‌ ئای���اری‌ (‪ )1989‬ش���اكه‌لی‌ هه‌وڵیاندا رازیمان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو له‌سه‌ر‬ ‫له‌دیمه‌ش���ق سه‌ردانی‌ نه‌وش���یروان مسته‌فا هه‌ڵوێس����تی‌ خۆمان سور بوین‌و سه‌رئه‌نجام‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌وكاته‌شدا باسی‌ گفتوگۆو دانوستان ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان ویستیان سه‌رینه‌گرت‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ رژێمی‌ به‌عس���ی‌ عێ���راق ده‌كرێت‪،‬‬ ‫حیزبێك به‌بێ‌ سه‌ركرده‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ ش���اكه‌لی‌ نه‌وشیروان دژی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫له‌م كتێبه‌دا‪ ،‬ش����اكه‌لی‌ ب����ه‌وردی‌ په‌نجه‌‬ ‫مف���اوه‌زات نه‌بوه‌و وتویه‌تی‌"باش���ه‌ ئێوه‌ بۆ‬ ‫مفاوه‌زات ناك���ه‌ن؟ ئێمه‌ش پش���تگیریتان ب����ۆ یه‌كێ����ك ل����ه‌ كێش����ه‌كانی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ین"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "كاك نه‌وشیروان راده‌كێش����ێت‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ راش����كاوانه‌‬ ‫رای‌ وابو مه‌سه‌له‌ی‌ كورد له‌عێراق چاره‌سه‌ر ده‌نوس����ێت‪ :‬به‌درێژایی‌ هه‌بون����ی‌ بزوتنه‌وه‌و‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌یوت مفاوه‌زات پاشان حیزبی‌ سۆسیالیست‪ ،‬سه‌ركرده‌یه‌كی‌‬ ‫مانای‌ ته‌س���لیم بونه‌وه‌ نی���ه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ خاوه‌ن كاریزماو قسه‌ رۆیشتو الی‌ هه‌مومان‬ ‫دروست نه‌بو‪ ..‬بۆچی‌ نه‌مانتوانی‌ حیزبه‌كه‌مان‬ ‫ئیراده‌ی‌ مانه‌وه‌و تێكۆشانمان بمێنێت"‪.‬‬

‫پێكه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ببه‌ین؟ وه‌اڵمێكی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌و پرس����یاره‌ نیه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ نه‌بێ‌ ك ‌ه‬ ‫ره‌نگه‌ زۆربه‌مان له‌س����ه‌ری‌ كۆك بین نه‌بونی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ یه‌كگرتو و س����ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫قسه‌ رۆیشتو بو‪.‬‬ ‫خۆپااڵوتنی‌ د‪.‬مه‌حمود‬ ‫د‪.‬مه‌حم����ود عوس����مان یه‌كێ����ك ب����و‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ركرده‌ دیاره‌كان����ی‌ سۆسیالیس����ت‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كه‌س����ایه‌تی‌ ئه‌م سیاسه‌تمه‌داره‌وه‌‪،‬‬ ‫ش����اكه‌لی‌ ده‌ڵێ����ت‪ :‬د‪.‬مه‌حمود قس����ه‌كانی‌‬ ‫به‌چه‌ن����د وش����ه‌و رس����ته‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت����ی‌‬ ‫داده‌ڕێژێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ش����اره‌زای‌ بێت لێی‌‬ ‫تێده‌گات‌و ده‌زانێ‌ كامیان ئه‌سڵی‌ مه‌قسه‌دی‌‬ ‫باسه‌كه‌ن‪ .‬مه‌جلیسی‌ د‪.‬مه‌حمود زۆر خۆشه‌‪،‬‬ ‫ته‌علیق‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ بۆ مه‌س����ه‌له‌كان‌و‬ ‫پێشبینیه‌كانی‌ بۆ داهاتو‪.‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ ،)1992‬د‪.‬مه‌حم����ود یه‌كێك‬ ‫ده‌بێ����ت له‌و كه‌س����انه‌ی‌ خۆی‌ بۆ پۆس����تی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ����م ده‌پاڵێوێ����ت‌و (‪)25‬‬ ‫هه‌زار ده‌نگ به‌ده‌ست ده‌هێنێت‪ ،‬به‌بۆچونی‌‬ ‫ش����اكه‌لی‌ د‪.‬مه‌حم����ود له‌ب����ه‌ر دو هۆ خۆی‌‬ ‫پااڵوت����وه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان ئه‌وه‌بوه‌ ویس����تویه‌تی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ربچێت‌و ده‌نگ����ی‌ زۆر بهێنێت ئه‌وا‬ ‫كێش����ه‌ی‌ رابه‌رایه‌ت����ی‌‌و زه‌عامه‌ت����ی‌ حیزبی‌‬

‫سۆسیالیست یه‌كالده‌بۆوه‌ بۆ ئه‌و و ره‌سول‬ ‫مامه‌ند ده‌سبه‌رداری‌ پۆستی‌ سكرتێری‌ حیزب‬ ‫ده‌بێت‪ .‬دوه‌م له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ كوردستان‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌نگ����ی‌ زۆری‌ بهێنایه‌ ده‌چوه‌ ریزی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ رابه‌ره‌كان‌و له‌سنوری‌ حیزبی‌ بچوك‌و‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ بچوك ده‌رده‌چو‪.‬‬ ‫یه‌كگرتن له‌گه‌ڵ یه‌كێت ‌ی‬ ‫له‌ ناوه‌ڕاس����تی‌ مانگی‌ شوباتی‌ (‪،)1993‬‬ ‫به‌شێك له‌ سۆسیالیست ده‌چنه‌ ناو ریزه‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش����تیمانی‌ كوردستانه‌وه‌‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫هۆكاری‌ ئ����ه‌م یه‌كگرتنه‌ ب����ۆ چه‌ند خاڵێك‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬زۆربه‌ی‌ كادیرانی‌ حیزب‬ ‫به‌ته‌مای‌ پله‌و مه‌سئولیات بون‌و ده‌یانویست‬ ‫ل����ه‌ حیزبێك����ی‌ ه����ه‌ژارو كه‌مده‌رام����ه‌ت‌و‬ ‫كه‌مدۆستی‌ راسته‌قینه‌ ده‌ربچن‌و له‌به‌رهه‌می‌‬ ‫ره‌نج‌و ماندبونی‌ چه‌ند س����اڵه‌یان شتێكیان‬ ‫به‌ربكه‌وێ����ت‪ ،‬براده‌ران����ی‌ یه‌كێتی����ش له‌به‌ر‬ ‫حیساباتی‌ خۆیان په‌له‌یان بو له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ئه‌و یه‌كگرتنه‌‌و كه‌سبكردنی‌ باڵێكی‌ گه‌وره‌و‬ ‫گرن����گ‌و كاریگ����ه‌ری‌ سۆسیالیس����ت بۆ الی‌‬ ‫خۆیان‪ .‬خزمه‌كانی‌ كاك ره‌س����وڵیش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌داب����ون بچێته‌ حیزبێكی‌ گه‌وره‌و خاوه‌ن‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت‌و ئیمتیازات‌و ئه‌وانیش له‌په‌نایدا‬ ‫هه‌ندێ‌ بحه‌سێنه‌وه‌‪.‬‬

‫كوردستان له‌نێوان سیڤه‌رو سنور‌ه ده‌سكرده‌كاندا‬ ‫ ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی رابردودا چاپی دوه‌می‬ ‫كتێبی كوردستان له‌نێوان سیڤه‌رو‬ ‫سنوره‌ ده‌سكرده‌كاندا‪ ،‬به‌كه‌مێك‬ ‫ده‌سكاری‌و به‌كۆمه‌ڵێك زانیاری تازه‌و‬ ‫وردو نهێنی‪ ،‬كه‌وته‌ بازاڕه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و كتێب���ه‌دا ه���ۆكاری مۆركردن‌و‬ ‫به‌نده‌كان‌و ناوه‌رۆكی په‌یمانی سیڤه‌رو‬ ‫چه‌ن���د زانیارییه‌ك���ی دیك���ه‌ خراوه‌ته‌‬ ‫ڕو‪ .‬له‌ڕێگ���ه‌ی خوێندن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م‬ ‫كتێبه‌ ئاش���نا ده‌بیت به‌دیوه‌ ئاشكراو‬ ‫ش���اراوه‌كانی په‌یمانی س���یڤه‌ر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫په‌یمانه‌ی كه‌ كورد له‌سه‌ده‌ی بیسته‌م‬ ‫به‌تاكه‌ فریادره‌س���ی خۆی ده‌زانی بۆ‬ ‫رزگار ب���ون له‌زوڵم‌و ژێرده‌س���ته‌یی‌و‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ربونی مافه‌كان���ی‪ .‬په‌یمانی‬ ‫س���یڤه‌ر له‌ ‪10‬ی ئابی س���اڵی ‪1920‬له‌‬ ‫نێ���وان چه‌ن���د ده‌وڵه‌تێ���ك واژۆكرا‪.‬‬ ‫ل���ه‌و په‌یمان���ه‌دا له‌به‌نده‌كان���ی ‪-62‬‬ ‫‪63‬ئاماژه‌ی به‌چه‌ند ماف‌و داخوازییه‌كی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ی ك���ورد‪ ،‬ك���ردوه‌‪ .‬كتێب���ی‬ ‫كوردس���تان له‌نێوان س���یڤه‌رو سنوره‌‬ ‫ده‌س���تكرده‌كاندا‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫مێژوی���ی گرنگه‌ ده‌رب���اره‌ی چۆنیه‌تی‬ ‫به‌س���تنی رێكه‌وتننامه‌ی س���یڤه‌ر‪ ،‬كه‌‬ ‫چۆن خاكی ئیمپراتۆریه‌تی عوس���مانی‬ ‫(پیاوه‌ نه‌خۆش���ه‌كه‌) به‌پێی لۆژیكی‬ ‫هێ���زو بردن���ه‌وه‌ له‌جه‌نگ���ی یه‌كه‌می‬ ‫جیهاندا دابه‌شكرا‪ .‬له‌و دابه‌شكردنه‌شدا‬ ‫به‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ هه‌ندێ بنه‌ما به‌تایبه‌تی‬ ‫چوارده‌ بنه‌ماكه‌ی ودرۆ ولسن سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌وسای واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ ب���ن ده‌س���ته‌كانی ده‌وڵه‌ته‌ی‬ ‫عوسمانی نه‌خاس���مه‌ ئه‌رمه‌ن‌و كورد‪،‬‬ ‫تاڕاده‌ی���ه‌ك دان به‌ماف���ی نه‌ته‌وایه‌تی‬

‫سیڤه‌ر بۆ كورد الیه‌نی‬ ‫ئیجابی‌و سلبی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك دۆكیومێنت‌و‬ ‫سیاسه‌ت تاڕاده‌یه‌ك باش‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خاك‬ ‫دابه‌شكردن كاره‌سات بوه‌‬

‫له‌ق���ه‌واره‌ی س���ه‌به‌خۆدا ن���را‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی جێی باس���ه‌ سه‌باره‌ت به‌كورد‬ ‫س���یڤه‌ر له‌س���ه‌رێكه‌وه‌ دانی به‌مافی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌ ن���ا به‌اڵم له‌س���ه‌رێكی‬ ‫دیكه‌ش���ه‌وه‌ له‌ب���اره‌ی دابه‌ش���كردن‌و‬ ‫دابڕاندنی خاكه‌ك���ه‌ی غه‌درێكی زۆری‬ ‫لێكرد‪ .‬كتێبه‌كه‌ له‌نوسینی لێكۆڵه‌ره‌وه‌‬ ‫هیسه‌ر لێهر واگنه‌ره‌‪ .‬كتێبه‌كه‌ به‌شێكه‌‬ ‫له‌زنجیره‌ كتێبێك سه‌باره‌ت به‌سنوره‌‬ ‫ده‌ستكرده‌كان‪ .‬كتێبه‌كه‌ دو پێشه‌كی‬

‫بۆ نوسراوه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان له‌الیه‌ن سیناتۆر‬ ‫جۆرج میشێل‌و دوه‌میش���یان له‌الیه‌ن‬ ‫مامۆس���تای زانكۆ جێم���س ماترێیه‌وه‌‬ ‫نوس���راوه‌‪ .‬ئ���ه‌و كتێب���ه‌ له‌ئه‌مریكاو‬ ‫له‌خان���ه‌ی چێلس���ی چ���اپ‌و په‌خش‌و‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ .‬وه‌رگێڕانه‌ كوردییه‌كه‌‪،‬‬ ‫چاپ���ی دوه‌مه‌‪ ٣٠٠ ،‬الپه‌ڕه‌یه‌و له‌الیه‌ن‬ ‫ش���ه‌فیقی حاج���ی خ���در نوس���ه‌رو‬ ‫وه‌رگێڕی ناس���راوی ك���ورد‪ ،‬كراوه‌ته‌‬ ‫ك���وردی‌و له‌ناوه‌ندی ئاوێ���ر له‌هه‌ولێر‬

‫چ���اپ‌و باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬له‌نێو كوردا‬ ‫رێككه‌وتنامه‌ی سیڤه‌ر لوتكه‌ی بڕوانام ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كانه‌‪ ،‬ك���ه‌ دانی به‌مافه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كان���ه‌وه‌ نابێ‪ .‬له‌وێش���ه‌وه‌‬ ‫س���نوری ده‌وڵه‌ت‌و قه‌واره‌ی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫كێشراوه‌و واڵته‌ زلهێزه‌كانی ئه‌وكاتیش‬ ‫به‌فه‌رمی واژۆیان له‌سه‌ر رێكه‌وتنامه‌كه‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ له‌نێوماندا سیڤه‌ر بۆته‌‬ ‫ناوی كوڕان‌و كچانمان‪ .‬به‌اڵم بۆئه‌وه‌ی‬ ‫باش���تر له‌هه‌مو كونج‌و كه‌له‌به‌ره‌كانی‬

‫سیڤه‌ر بگه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بزانین ئاخۆ‬ ‫كوردستان له‌سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی رابردو‬ ‫چۆن دابه‌شكراوه‌‪ ،‬چۆن هه‌ر له‌گۆتره‌‬ ‫خاكه‌ك���ه‌ی دراوه‌ته‌ هێزه‌كانی بێگانه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی الیه‌ن���ه‌ دۆكیۆمێنتاره‌كه‌ی‬ ‫رێكه‌وتنامه‌كه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و الیه‌نه‌ی‪،‬‬ ‫كه‌ تائێستا داخی بۆده‌خۆین كه‌ بۆچی‬ ‫جێبه‌جێ نه‌كراوه‌و تا هه‌نوكه‌ش له‌بن‬ ‫باری ئ���ه‌و دابه‌ش���بونه‌دا ده‌ناڵێنین‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌م كتێبه‌ بخوێننه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫نوس���ه‌ر زۆر ورده‌كاریان���ه‌و بابه‌تیانه‌‬ ‫پرس���ه‌كه‌ی ش���یكردۆته‌وه‌‪ .‬ئاخر گه‌ر‬ ‫مێ���ژوی دوێن���ێ دابه‌ش���بون‌و داننان‬ ‫به‌مافی قه‌واره‌ی س���ه‌ربه‌خۆ نه‌زانین‪،‬‬ ‫چۆن ئه‌مڕۆ داوای سه‌ربه‌خۆیی بكه‌ین‪.‬‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌ خ���ۆی له‌س���ه‌ر به‌نده‌كانی‬ ‫په‌یماننامه‌ی سیڤه‌ره‌‪ ،‬هه‌مو الیه‌نه‌كانی‬ ‫باسكراون‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاكه‌ی‪ ،‬كه‌ چۆن‬ ‫رێكه‌وتنامه‌كه‌ پێكه���ات‪ ،‬چی وایكرد‬ ‫رێكه‌وتنامه‌كه‌ سازبكرێ‪ ،‬چ ده‌وڵه‌تێك‌و‬ ‫چ رێكه‌وتنامه‌ی دیكه‌ زه‌مینه‌ی سیڤه‌ری‬ ‫خۆش���كرد‪ ،‬رۆڵ‌و ره‌وش���ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عوسمانی له‌س���ه‌رده‌می به‌ر له‌سیڤه‌رو‬ ‫له‌كاتی س���یڤه‌ر‪ .‬چه‌ن���د ده‌وڵه‌ت‌و چ‬ ‫ده‌وڵه‌تێك رۆڵی س���ه‌ره‌كی له‌سیڤه‌ردا‬ ‫بین���ی‪ ،‬به‌قازانج���ی كێ ش���كایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌ك���ه‌ی به‌دورودرێژی باس���ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌رمێنیاو فه‌له‌ستین ده‌كا‪،‬‬ ‫به‌درێژی باسی س���نوری دابه‌شكردنی‬ ‫كوردستانی تێدا كراوه‌‪ .‬شتێكی گرنگ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ گوایه‌ سیڤه‌ر ئیمزا (په‌سه‌ند)‬ ‫نه‌كراوه‌ بۆی���ه‌ جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك كتێبه‌كه‌ رونی ده‌كاته‌وه‌ وانییه‌‪،‬‬ ‫س���یڤه‌ر وه‌ك رێكه‌وتنامه‌ی���ه‌ك ئیمزا‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم جێبه‌جێنه‌كردنه‌كه‌ی‬ ‫ب���ۆ ه���ۆكاری دیكه‌ ده‌گه‌ڕای���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌رمه‌نه‌كان‌و بۆ ئه‌مریكاو ده‌گه‌ڕایه‌وه‌‪.‬‬

‫رۆڵی ئه‌مریكا له‌سیڤه‌ر زۆر گرنگبوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م كتێب���ه‌ بخوێنێت���ه‌و‌ه‬ ‫به‌ته‌واوی ل���ه‌ رێكه‌وتنامه‌ی س���یڤه‌ر‬ ‫ده‌گا‪ .‬به‌خوێندن���ه‌وه‌ی كتێبه‌كه‌ رای‬ ‫خوێنه‌ر له‌سه‌ر سیڤه‌ر ده‌گۆڕێ‪ .‬سیڤه‌ر‬ ‫بۆ كورد الیه‌نی ئیجابی‌و سلبی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك دۆكیومێنت‌و سیاسه‌ت تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫باش بوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خاك دابه‌شكردن‬ ‫كاره‌سات بوه‌‪ .‬ش���ه‌فیقی حاجی خدر‬ ‫كه‌ كتێبه‌ك���ه‌ی له‌زمانی ئینگلیزییه‌وه‌‬ ‫كردۆته‌ كوردی‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫جه‌خت���ی له‌وه‌كرده‌وه‌ ك���ه‌ وه‌رگێڕانی‬ ‫ئه‌و كتێبه‌ زۆر گرنگ‌و پێویس���ت بوه‌‬ ‫بۆ كتێبخانه‌ی ك���وردی‌و بۆ لێكۆڵه‌رو‬ ‫مێژونوس���انی ك���ورد‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌ش‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌ی وه‌رگێ���ڕاوه‌و به‌گوت���ه‌ی‬ ‫ناوبراوی���ش ئ���ه‌م كتێبه‌ كه‌ ئێس���تا‬ ‫چاپی دوه‌می له‌زۆربه‌ی كتێبخانه‌كانی‬ ‫كوردستان ده‌س���تده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ الیه‌ن‬ ‫خوێنه‌رانی كورده‌وه‌ پێشوازییه‌كی زۆری‬ ‫لێك���راوه‌‪ .‬به‌تایب���ه‌ت چونكه‌ په‌یمانی‬ ‫سیڤه‌ر گرنگی‌و تایبه‌تمه‌ندی زۆری بۆ‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی كورد هه‌بوه‌‪ .‬شه‌فیقی حاجی‬ ‫خدر جه‌ختی له‌ سه‌ر ئه‌وه‌شكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫خوێنه‌ری ك���ورد له‌كاتی خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و كتێبه‌دا زۆر راس���تی نه‌وتراوی له‌‬ ‫باره‌ی س���یڤه‌ره‌وه‌ بۆ ئاش���كرا ده‌بن‬ ‫ك���ه‌ بۆ یه‌كه‌مج���اره‌ له‌ڕێگ���ه‌ی وه‌ها‬ ‫كتێبێكه‌وه‌ ئه‌و نهێنی‌و زانیارییانه‌ باڵو‬ ‫ده‌كرێنه‌وه‌‪ .‬ناوبراو بڕواش���ی وایه‌ كه‌‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌مو فێرخوازێكی به‌ش���ی‬ ‫مێژو و مێژودۆس���تانی ك���ورد زیاترو‬ ‫زیاتر له‌ب���اره‌ی په‌یمانی س���یڤه‌ره‌وه‌‬ ‫بخوێننه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ س���یڤه‌ر له‌مێژوی‬ ‫نوێ‌و هاوچه‌رخی كوردو له‌خه‌یاڵدانی‬ ‫مرۆڤی كورد‪ ،‬پێگ���ه‌ی تایبه‌تی خۆی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫ئه‌گه‌ر پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ حه‌ز بكه‌ن‬ ‫كورد ده‌بێت ‌ه یاریكه‌ری سه‌ره‌كی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫عه‌بدولواحید گوانی‌‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت به‌ه���ۆی‌‬ ‫جیۆپۆله‌تیك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵكه‌وت���ه‌ی‌‬ ‫له‌دێرزه‌مان���ه‌وه‌ تا ئه‌م���ڕۆ ناوچه‌ی‌‬ ‫ملمالنێ���ی‌ زلهێ���زان‌و پێكدادان���ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان‌و یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێشه‌كانه‌‪ ،‬له‌هه‌مو گه‌مه‌كانی‌ ڕابردو‬ ‫ك���ورد بۆت���ه‌ س���وته‌مه‌نی‌‌و هیچی‌‬ ‫به‌هی���چ نه‌كردوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ نه‌ كیانی‌‬ ‫سیاس���ی هه‌بوه‌و نه‌ پرسی پێكراوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ حیس���ابی بۆ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ك���ورد ژماره‌یه‌كی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ یارییه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستن‪.‬‬ ‫كورد كیانی‌ سیاس���ی هه‌یه‌و هێزی‬ ‫چه‌كداری‌ یه‌كالییكه‌ره‌وه‌ی‌ له‌مه‌یدانه‌و‬ ‫پرس���ی پێده‌كرێ���ت‌و ئه‌ندامێك���ی‌‬ ‫كارای كۆمه‌ڵگای���ی نێوده‌وڵه‌تییه‌ بۆ‬

‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ تی���رۆر‪ ،‬له‌ڕابردو‬ ‫نه‌ فاكته‌ری‌ ناوخۆی���ی‌و نه‌ فاكته‌ری‌‬ ‫مه‌وزوعی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورد نه‌جواڵ‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا فاكته‌ره‌ نێوخۆییه‌كه‌ی‌ زۆر‬ ‫له‌باره‌ ته‌نها ئیراده‌ی‌ لێكتێگه‌ش���تن‌و‬ ‫یه‌كگرتنی‌ الوازه‌‪ ،‬فاكته‌ری‌ مه‌وزوعیش‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ كورد هه‌بوه‌ وا له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ك���ورد نه‌بوه‌‪ ،‬له‌و گه‌مه‌ی‌ س���ه‌ده‌ی‌‬ ‫بیس���تویه‌كدا ئه‌گ���ه‌ر ك���ورد ئاقڵبن‬ ‫ده‌بنه‌ یاریكه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌‌و كۆتایی‬ ‫به‌(غبن)ـی هه‌زاران ساڵه‌یان ده‌هێنن‬ ‫ك���ه‌ كه‌وتبونه‌ ب���ه‌ر غ���ه‌دری‌ مێژو‪،‬‬ ‫له‌و گه‌مه‌یه‌ش���دا پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫یاریكه‌ری‌ س���ه‌ره‌كین ئه‌گ���ه‌ر یه‌كبن‬ ‫ده‌توانن پێكه‌وه‌ ببنه‌ شه‌ریكی‌ هه‌مو‬ ‫جه‌مسه‌ره‌كانی‌ گه‌مه‌كه‌‪ ..‬چۆن؟‬ ‫*ئه‌گ���ه‌ر پارت���ی‌‌و په‌كه‌ك���ه‌‬ ‫یه‌كب���ن كێش���ه‌ ناوخۆییه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵناده‌ن‌و حكومه‌تێكی‌ ئارام‌و‬ ‫س���ه‌قامگیر به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‌ هه‌رێم ئیستغاللی‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌و په‌یه‌ده‌و رۆژئاوا ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫دژایه‌تیكردنی‌ یه‌كت���ری‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ش‬ ‫هه‌رێ���م ده‌بێته‌ ش���وێنگه‌ی‌ ئارام بۆ‬ ‫هه‌م���و هێزه‌ سیاس���یه‌كانی‌ هه‌رچوار‬ ‫پارچه‌ی‌ كوردس���تان ب���ۆ هه‌نگاونان‬ ‫به‌ره‌و ئازادی‌‌و سه‌ربه‌خۆیی‪.‬‬

‫* ئه‌گه‌ر پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌ یه‌كبن‬ ‫كورده‌كانی‌ رۆژئ���اوا هه‌مو یه‌كده‌بن‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ ئی���داره‌ی‌ هه‌رێم���ی‌ ڕۆژئاوا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و هێزێكی‌ گه‌وره‌ی‌ چه‌كدارییان‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ده‌بنه‌ یاریكه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫یه‌كالییكردن���ه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ س���وریا‬ ‫به‌قازانج���ی‌ ك���وردو ورده‌ ورده‌ ل���ه‌‬ ‫لێواره‌كانی‌ ده‌ریای ناوه‌ڕاس���ت نزیك‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مان كاتیشدا له‌داهاتو‬ ‫هێڵی‌ گواستنه‌وه‌ی‌ نه‌وتی‌ كوردستان‬ ‫بۆ جیهان دابین ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫*ئه‌گه‌ر پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌ یه‌كبن‪،‬‬ ‫له‌رۆژئاڤ���ا بارودۆخێ���ك دێت���ه‌ ئارا‬ ‫كه‌ به‌دڵی‌ توركی���اش ده‌بێت‌و ئیدی‌‬ ‫توركیا مه‌ترس���ی‌ له‌رۆژئاڤا نامێنێت‪،‬‬ ‫چیتر هه‌ڕه‌شه‌ له‌سه‌ر رۆژئاوا ناكات‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ ته‌ندروس���ت له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئی���داره‌ی‌ خۆبه‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ رۆژئ���اوا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫* ئه‌گه‌ر پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌ یه‌كبن‬ ‫ی دوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ قۆناغ��� ‌‬ ‫توركیا ده‌قۆزنه‌وه‌ وا له‌هه‌ده‌په‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ (‪ )AKP‬حكومه‌تێكی‌ توركی‌–‬ ‫ك���وردی‌ پێكبهێن���ن كه‌ له‌س���ایه‌یدا‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌ئ���اوات‌و ئامانجه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌ردۆغ���ان بهێنن���ه‌ دی‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫ملشۆڕكردنی‌ ئه‌ردۆغان بۆ به‌دیهێنانی‌‬

‫هه‌ندێك له‌مافه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ كورد‬ ‫له‌توركی���ا‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌س���ایه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫حكومه‌ته‌ هاوبه‌شه‌دا پرۆسه‌ی‌ ئاشتی‌‬ ‫ك���وردو توركیا ده‌چێت���ه‌ قۆناغێكی‌‬ ‫پراكتیكی‌ نوێوه‌‪ ،‬چونكه‌ تا ئێس���تا‬ ‫(‪ )pkk‬له‌گه‌ڵ حكومه‌تێك گفتوگۆی‌‬ ‫ئاش���تی‌ ئه‌نجام داوه‌ ك���ه‌ هه‌مویان‬ ‫تورك بون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر (‪ )HDP‬چوه‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬گفتوگۆ له‌گه‌ڵ حكومه‌تێك‬ ‫ده‌كرێت كه‌ كوردو توركن‪.‬‬ ‫له‌سایه‌ی‌ ئه‌و حكومه‌ته‌ هاوبه‌شه‌دا‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ بازرگانی‌ هه‌رێم‌و توركیا‬ ‫چاالكت���ر ده‌بێ���ت كه‌ س���ودمه‌ندی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ كورده‌كان���ی‌ باكور ده‌بن‪،‬‬ ‫وه‌ گه‌ره‌نت���ی‌ ڕۆیش���تنی‌ نه‌وت���ی‌‬ ‫كوردس���تان له‌ڕێگای‌ توركیا مكومتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر پێش���تر ته‌نها‬ ‫تورك له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ماهه‌نگ���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێ���م قس���ه‌ی‌ هه‌ب���وه‌ له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ توركی‌– كوردیدا كوردیش‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیراندا‬ ‫هاوبه‌ش���ی بڕیاره‌كان���ی‌ ل���ه‌م جۆره‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندییه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌‬ ‫كورد باشتر له‌ده‌سته‌اڵتی‌ حكومڕانی‌‬ ‫توركیا په‌ره‌یان پێده‌درێت‪.‬‬ ‫*ئه‌گ���ه‌ر پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌ یه‌كبن‬

‫س���نوره‌كانی‌ ك���ورد له‌گ���ه‌ڵ ئێران‌و‬ ‫كورد له‌گ���ه‌ڵ عێراق‌و ك���ورد له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیا به‌ئاس���انی‌ ده‌پارێزرێن له‌دژی‌‬ ‫تیرۆرس���ت‌و ناحه‌زان���ی‌ له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگ���ی‌ ئه‌و هێزه‌ س���ه‌ربازییه‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌ی‌ ك���ه‌ پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫هه‌یانه‌‪.‬‬ ‫*ئه‌گ���ه‌ر پارت���ی‌‌و په‌كه‌كه‌ یه‌كبن‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ئێران حس���ابێكی‌ تر بۆ‬ ‫هێزی‌ ك���ورد ده‌كات‌و مه‌جبور ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ كوردیه‌كانی‌ ئه‌و به‌شه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان بكه‌وێته‌ گفتوگۆ هه‌نگاو‬ ‫به‌ره‌و ئاشتی‌ سیاسی بنێت‪.‬‬ ‫* ئه‌گ���ه‌ر پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ یه‌كبن‬ ‫ك���ورد مه‌رجه‌عێكی���ان ده‌بێ���ت كه‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و زلهێزان بۆ‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫پرس‌و ڕای���ان پێبكات‌و ب���ه‌و ناوچه‌‬ ‫فراوانه‌ی‌ له‌ده‌س���تیاندایه‌‪ ،‬به‌و هێزه‌‬ ‫گه‌وره‌ س���ه‌ربازییه‌ی‌ ك���ه‌ له‌مه‌یدان‬ ‫هه‌یانه‌‪ ،‬به‌و سه‌رچاوه‌ وزه‌ گه‌ورانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌ن���اوی‌ نیش���تیمانه‌كه‌یاندایه‌‬ ‫ده‌بن���ه‌ به‌ش���ێك له‌دابینكردنی‌ وزه‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ زلهێ���زان له‌ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫بۆ چه‌سپاندنی‌ ئاش���تی‌‌و ئاساییشی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫نیوده‌وڵه‌تی‌ پێویستی‌ پێیان ده‌بێ ‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫ئه‌گه‌ر پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫یه‌كبن حكومه‌تی‌‬ ‫ئێران حسابێكی‌ تر بۆ‬ ‫هێزی‌ كورد ده‌كات‌و‬ ‫مه‌جبور ده‌بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌ كوردیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و به‌شه‌ی‌‬ ‫كوردستان بكه‌وێته‌‬ ‫گفتوگۆ هه‌نگاو به‌ره‌و‬ ‫ئاشتی‌ سیاسی بنێت‬

‫قاسه‌که‌ی یۆنان هێنده‌ی گیرفانی زۆربا پاره‌ی تێدایه‬

‫‪%61‬ی یۆنانیه‌کان پالنە ئابوریەکەی یەکێتی ئەوروپایان رەتکردەوە‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫‌دوای زیاتر لە‪ 6‬ساڵ ناڕەزایی‌و‬ ‫خۆپیشاندان‌و قەرز‪ ،‬دواجار گریکیەکان‬ ‫وتیان "نا"‌و بڕیاریاندا رێگەیەکی نوێ‬ ‫بگرنەبەر‪ ،‬ئەو رێگەیەی یەکێتی ئەوروپا‬ ‫پێشنیاری کردبو بۆ زیادکردنی قەرز رەت‬ ‫بکەنەوە‪.‬‬ ‫رۆژی یەکش����ممە لەیۆن����ان راپرس����ی بۆ‬ ‫قبوڵکردن ی����ان رەتکردنەوەی ئەو رێگەیەی‬ ‫یەکێتی ئەوروپا پێشنیاری کردبوو ئەنجامدا‪،‬‬ ‫بەاڵم یۆنانی����ەکان بۆ یەکەمجار‌و بەدەنگێکی‬ ‫بەرز وتیان نا‪ ،‬ئەمەش پالنی ئەو س����ەرۆک‬ ‫وەزی����رە گەنجەی����ە کە دەیەوێ����ت لەرێگەی‬ ‫کەمکردنەوەی خەرجی حکومەتی واڵتەکەی‌و‬ ‫زیادکردنی باج‪ ،‬واڵتەکەی زۆربا لەو قەیرانە‬ ‫دارایی����ە رزگار بکات کە بڕس����تی لەو واڵتە‬ ‫بڕیوە‪.‬‬ ‫س����ەرۆک وەزیران����ی یۆن����ان‪ ،‬ئەلیک����س‬ ‫تسیپراس لەتویتێکی خۆیدا پاش دەرچونی‬ ‫ئەنجامەکانی ئەو راپرسیە وتی "وەاڵمی ئەو‬ ‫پرس����یارەیان دایەوە ک����ە چ ئەوڕوپایەکیان‬ ‫دەوێت؟ ئەوروپای دۆستایەتی‌و دیمۆکراسیی"‬ ‫ئ����ەو دەزانێت ئ����ەو "نا"یە هەڵوێس����تی ئەو‬ ‫بەهێزدەکات لە بەرانبەر قەرزدەرەکان‪.‬‬ ‫ئەوراپرسییەی حكومەتەكەی ئەلیكسیس‬ ‫تس����یپراس‪ ،‬کاتێک بو بەپرسێكی جدی كە‬ ‫دانوس����تانەكانی واڵتەكەی‌و قەرزبەخشەكان ئەو ک����ە بڕیارێ����ک دەدات دەرئەنجامەکەی‬ ‫گەیش����تە بنبەس����ت‪ ،‬بە تایب����ەت کەئەوان هەرشتێک بێت ئەو پەیڕەوی لێدەکات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫دەیانویس����ت لەرێگەی ق����ەرزی زیاترەوە کە چ����ی بریارەکە ئەوەش بێ����ت پەنجەی خۆی‬ ‫یۆنانی لەئیفالسبونی کۆتایی نزیک دەکردەوە ببڕێتەوە وەک زۆربا بەاڵم ئەو پاشەکش����ەی‬ ‫لێناکات‪.‬‬ ‫بەرەو ئیفالسێکی کۆتایی ببەن‪.‬‬ ‫ئێ����وارەی رۆژی یەکش����ەممە ئەنجام����ی‬ ‫ئەو ریفراندۆمە لەسەر "بەڵێ" یان "نەخێر"‬ ‫بۆ ئ����ەو پڕۆژەی����ەی کە یەکێتی����ی ئەوڕوپا ریفراندۆمەک����ە جارێکی تر ئەڵمانیا‌و ئیتاڵیاو‬ ‫لەگفتوگۆکان����ی لەگ����ەڵ حکومەت����ی یۆنان فەرەنس����ای هێنایەوە س����ەر هێڵ‌و تائێستا‬ ‫گەاڵڵەی کردوە‪ .‬حکومەتی یۆنان کە ئێستا هیچ کاردانەوەیەکیان بەرامبەر ئەنجامەکانی‬ ‫حیزبێک����ی چەپی رادی����کاڵ بەڕێوەی دەبات ریفراندۆمەک����ە دەرنەبڕی����وە ب����ەاڵم هەر زو‬ ‫بەس����ەرۆکایەتیی ئەلیکس تس����یپراس‪ ،‬ئەو فرانس����ۆ هۆالن����د‌ی س����ەرۆکی فەرەنس����ا‌و‬ ‫پڕۆژەیەی یەکێتی����ی ئەوروپای رەتکردەوە‪ ،‬راوێ����ژکاری ئەڵمانیا ئەنگێال مێرکل لەس����ەر‬ ‫بەاڵم ویس����تی لەرێگەی ئ����ەو ریفراندۆمەوە ئەو پرسە پێکەوە قسەیان کرد‌و دواتر وتیان‬ ‫هەڵوێس����تی خۆی بەرانبەر واڵتانی قەرزدەر ئەوان "رێز لەدەنگی یۆنانیەکان دەگرن‪".‬‬ ‫وەزیری دارایی ئەڵمانیا سیس����زار گابرێل‬ ‫بەهێزب����کات ت����ا لەگفتۆکاندا ئ����ەو پڕۆژەیە‬ ‫لەیەكه‌می����ن کاردانەوەی����دا دەرئەنجام����ی‬ ‫بسەپێنێت کە خۆی داوایدەکات‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬لەالیەن هەندێک واڵتی قەرزدەرەوە ئ����ەو ریفراندۆمەی ب����ە "روخان����ی پردێکی‬ ‫ئەوە راگەیەندراوە کە "نەخێر" لە ریفراندۆمدا دیک����ە" نێوان یەکێت����ی ئەوروپا‌و ئەو واڵتە‬ ‫بە مان����ای "‪ "Greece Exit‬چونەدەرەوەی وەس����فکرد‪ ،‬هەروەه����ا یوری����ن دیس����لبۆم‪،‬‬ ‫یۆن����ان دێت لەزۆن����ی یۆڕۆ چونک����ە بەهیچ س����ەرۆکی ئەنجومەن����ی وەزیران����ی ناوچەی‬ ‫ش����ێوەیەک پڕۆژەک����ەی حکومەت����ی یۆنان یۆرۆ کە هاوکات وەزی����ری دارایی هۆلەندایە‬ ‫دەر ئەنجامەکەی بە کارەس����ات بۆ ئایندەی‬ ‫قبوڵناکرێت‪.‬‬ ‫سەرۆک وەزیرانی یۆنان قاسەی واڵتەکەی یۆنان وەسفکرد‌و وەزیری دارایی سلۆڤاکیاش‬ ‫هێندەی گیرفانی زۆربای کارەکتەری سەرەکی جیابونەوەی یۆنانی بە سیناریۆیەکی واقیعی‬ ‫رۆمانەکەی کازانتزاکیس پارەی تێدایە‪ ،‬بەاڵم وەسفکرد‪.‬‬

‫یۆنانییه‌کان به‌نه‌خێر ده‌نگیاندا به‌مه‌رجی قه‌رزده‌ره‌کان‬

‫گریکستان‬

‫گریکستان یان یۆنان دەکەوێتە باشوری‬ ‫رۆژهەاڵت����ی ئەوروپ����ا‌و نیمچ����ە دورگەی‬ ‫باڵ����کان‌و کەناری س����ەردەریاکانی ئیجە‪،‬‬ ‫ئەو واڵتە بەالنکەی شارستانیەتی جیهان‌و‬ ‫س����ەرهەڵدانی ش����ار بەمانا مۆدێرنەکەی‌و‬ ‫فەلسەفە دادەنرێت‪.‬‬ ‫لەس����ەدەی پازدەهەمدا عوس����مانیەکان‬ ‫دەستیان بەس����ەر ئەو واڵتەدا گرت‪ ،‬دواتر‬ ‫زنجیرەیەک ش����ەڕی درێژخای����ەن لەپێناو‬ ‫ئازادیدا لەو واڵتەکرا‪.‬‬ ‫دوای جەنگ����ی جیهان����ی دوەم یۆن����ان‬ ‫بەقۆناغی شەڕی ناوخۆدا تێپەڕی‌و دوساڵ‬ ‫لەو واڵتە شەری ناوخۆ بو ‪ 1967‬جەنراڵە‬ ‫س����ەربازیەکان بەکودەتایەک ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫وه‌رگرت‪.‬‬ ‫لە‪ 1975‬سیس����تەمی پاش����ایەتی تێدا‬ ‫رەتکرای����ەوە‌و ب����و بەکۆماری‪ ،‬لەس����اڵی‬ ‫‪1982‬ەوە ئەندام����ی یەکێت����ی ئەوروپایە‌و‬ ‫ژمارەی دانیشتوانەکەی بە‪ 12‬ملیۆن کەس‬ ‫دەخەمڵێنرێت‪.‬‬

‫یۆنان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دراخام‬

‫ڤارۆفاکیس‬ ‫عەقڵی ئابوی یۆنان‬

‫ب���ەر لەدامەزراندنی ناوچ���ەی یۆرۆ‬ ‫دراوی واڵت���ی یۆن���ان دراخم���ا بووە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەئێس���تادا ئەو واڵت���ە بەهەمان‬ ‫شێوەی واڵتەکانی دیکەی ئەوروپا یۆرۆ‬ ‫بەکاردەهێنێت‪ ،‬بەاڵم واڵتە ئەورپیەکان‬ ‫ب���اس لەوە دەکەن کە گەر بێت‌و یۆنان‬ ‫لەسەر ئەو سیاس���ەتە ئابوریە نوێیەی‬ ‫بەردەوامبێت ئ���ەو دەکرێتە دەرەوەی‬ ‫ناوچەی یۆرۆ‪ ،‬یەکێکیش لەپێشبینیەکان‬ ‫گەڕانەوەیە بۆ دراوە کۆنەکە کە ئەویش‬ ‫دراخمایە‪.‬‬

‫ڤارۆفاکیس‪ ،‬ئەو ئابوریناس‌و پڕۆفێسۆرە‬ ‫چەپگەرەی مانگی کانونی دوەمی ئەمساڵ‬ ‫ب����و ب����ە وەزی����ری دارایی یۆن����ان‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫دەستلەکارکێش����ایەوە تەنه����ا بۆئ����ەوەی‬ ‫دەرفەت بداتە س����ەرۆک وەزیران ئەلیکس‬ ‫تسیپراس تا لەگەڵ قەرزدەرەکان بتوانێت‬ ‫بگات����ە ئەنجامێک چونکە ق����ەرزدەرەکان‬ ‫بەمامەڵەی ئەو زۆر نیگران بوون‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش����تر بڕیاریدا گه‌ر به‌به‌ڵێ ده‌نگ‬ ‫بدرێ����ت ده‌ستله‌کاربکێش����ێته‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌نه‌خێریش هه‌ر ده‌ستی له‌کارکێشایه‌وه‌‪.‬‬

‫ئەلیکس تسیپراس‬ ‫گەنجرتین سەرۆک‬ ‫وەزیران‬

‫ئەلیکس تس����یپراس گەنجترین سەرۆک‬ ‫وەزیرانە لەمێژوی نوێ����ی یۆناندا‪ ،‬ئەو بەر‬ ‫لە شەش مانگ لەوەی تەمەنی ببێت بە ‪40‬‬ ‫ساڵ وەک سەرۆک وەزیران هەڵبژێردرا‪.‬‬ ‫تسیپراس لەکاتێکدا دەسەاڵتی وەرگرت‬ ‫کە قەیرانەکانی ئەو واڵت����ە لەلوتکەدابون‬ ‫یەک����ەم کاری کەمکردن����ەوەی موچ����ەی‬ ‫بەرپرس����ەکانی حکومەت بوو‪ ،‬س����ەرجەم‬ ‫ئۆتۆمبێلە حکومیەکانی فرۆش����ت‌و ئێستا‬ ‫پەرلەمانتاران بەتاکس����ی هاتوچۆ دەکەن‬ ‫ئەم����ەش لەپێن����او ئ����ەوەی ب����ڕی پارەی‬ ‫ئ����ەو ئۆتۆمبێالنەو بەنزی����ن بگەرێتەوە بۆ‬ ‫حکومەت‪.‬‬ ‫یەکێک����ی دیک����ە لەبڕیارەکان����ی ئەوەیە‬ ‫کە س����ەرۆک وەزیران دەستوری ئەو واڵتە‬ ‫ل����ەروی ئاینیەوە دەس����تکاری بکات‌و ئەو‬ ‫بابەتە ئاینیانەی لەدەس����توردا هەیە رەتی‬ ‫بکاتەوە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )486‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/7/7‬‬

‫‪19‬‬

‫‪www.awene.com‬‬ ‫بۆ زانینی نوێترین هه‌واڵ‌و زانیاری‬ ‫سه‌ردانی ماڵپه‌ڕی ئاوێنه‌ بکه‌ن‬ ‫ئه‌زێ‌ چمه‌ خارج!‬ ‫مه‌ بحه‌ش����ته‌‪ ،‬به‌لێ‌ وه‌الت بحه‌شته‌‪،‬‬ ‫وه‌حید سندی‌‬ ‫به‌س نوكه‌ نابینم بحه‌ش����ت‪ ،‬چونك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر بحه‌شت بیت گه‌نج چ مه‌جبوره‌‬ ‫خارج ی����ان ژی‌ ژ ده‌رڤه‌یی‌ وه‌التی‌‪ ،‬ژێ‌ به‌رڤیت‪ ،‬هندی‌ مه‌ دیتی‌ بحه‌شت‬ ‫ئ����ه‌و زاراڤێ‌ نوكه‌ بویه‌ ده‌ڤوكا رۆژانه‌ یا خوه‌ش����ه‌‪ ،‬مانه‌ سه‌یره‌ ژ بحه‌شتێ‌‬ ‫یا وه‌التیێن ئه‌ڤ����ی‌ وه‌التێ‌ قه‌یرانان‪ ،‬بره‌ڤی‌!‬ ‫كی‌ به‌رپرس����ه‌ ژ چون����ا گه‌نجا بۆ‬ ‫ئه‌ڤ وه‌التێ‌ نه‌شیایی‌ هێزا گه‌نجا بۆ‬ ‫خ����وه‌ بده‌رفه‌ت ببینیت‪ ،‬ئه‌ڤ وه‌التێ‌ ده‌رڤ����ه‌؟ هه‌تا نوك����ه‌ ن����ه‌ ئالیه‌كێ‌‬ ‫هه‌می‌ ده‌ما گه‌نج دناڤدا س����ه‌ر شورو سیاسی‌ یانژی‌ په‌رله‌مانێ‌ كوردستانێ‌‪،‬‬ ‫نه‌ش����ێت هیچ كاره‌كێ‌ بك����ت‪ ،‬ئه‌ڤ نه‌ژی‌ هی����چ په‌رله‌مانتاره‌كێ‌ بتنێ‌ كو‬ ‫وه‌التێ‌ یاس����ایێن وی‌ گه‌نجی‌ دهێلته‌ لس����ه‌ر ئاستێ‌ كه‌سی‌ باسێ‌ ڤێ‌ كێشا‬ ‫برێڤه‌و ژ كاروانێ‌ ره‌وش����ه‌نبیرییه‌تێ‌ مه‌زنتر ژ شه‌رێ‌ داعشێ‌ كرییه‌‪ ،‬خوه‌‬ ‫دوی����ر ئێخس����تی‌‪ ،‬مه‌به‌س����تا م����ن لڤێ‌ كه‌یس����ێ‌ نه‌كرییه‌ خودان‪ ،‬ئه‌رێ‌‬ ‫ژ ڕه‌وش����ه‌نبیریه‌تێ‌ (فیس����بوك‪ ،‬ئه‌گه‌رێن ئه‌ڤ����ێ‌ چه‌ندێ‌ چنه‌ و چاره‌‬ ‫مه‌س����نجه‌ر‪ ،‬ڤایبه‌ر ‪ ...‬هتد ) نینه‌ ‪ ،‬چییه‌؟ كی‌ دش����ێت چ����ارێ‌ ببینیت؟‬ ‫چونكی‌ دبیت ئه‌و بخ����وه‌ هه‌ر ناچنه‌ نه‌خێ����ر ك����ه‌س هه‌ر به‌ح����س ژی‌ لێ‌‬ ‫دناڤ ڕه‌وش����ه‌نبیریه‌تێ‌ دا‪ ،‬راس����ته‌ ناكت‪ ،‬چونكی‌ بۆ به‌رپرس����ێن وه‌التی‌‬ ‫ژێده‌ره‌كن بۆ ڕه‌وش����ه‌نبیریێ‌‪ ،‬لێ‌ ئه‌ز خه‌م نینه‌‪ ،‬مان����ێ‌ معاش بدلێ‌ وییه‌‪،‬‬ ‫ڤێ‌ چه‌ن����دێ‌ بۆ گه‌نجێ‌ م����ه‌ نابینم‪ ،‬مانێ‌ ترومبێال وی‌‌و پانزینا وی‌‌و هه‌می‌‬ ‫تش����تێن وی‌ یێ‌ دهێنه‌ به‌ر ده‌ستی‌‪،‬‬ ‫بتنێ‌ هنده‌كێن كێم نه‌بن‪.‬‬ ‫ده‌ما ت����و ل س����حبه‌تا زارۆیان ژی‌ هه‌روه‌كی‌ بێژی‌ سحرا بۆ دهێته‌ كرن‪،‬‬ ‫درین����ی‌‪ ،‬دێ‌ بینی‌ دبێ����ژت ‪ :‬وه‌التێ‌ كوره‌ك����ێ‌ به‌ری‌ دو س����االن ل گوندی‌‬

‫بی‌‪ ،‬كێ����ز و مێش ژ ده‌ڤی‌ ڤه‌نه‌دبین‪،‬‬ ‫به‌رێزی‌ ئه‌ڤرۆ سه‌ركێشیێ‌ دكت‪ ،‬به‌س‬ ‫خوه‌و كه‌س‌و كارێ‌ خوه‌ دنیاست‪ ،‬ما‬ ‫خه‌م����ا وی‌ گه‌نجه‌!! گه‌ن����ج كییه‌ بال‬ ‫بچیت پیڤ����ازا بفرۆش����یت‪ ،‬نه‌بخودێ‌‬ ‫پیڤاز فروتن ژی‌ نه‌ما ئه‌گه‌ر دا فروشن‬ ‫به‌س دا داهاته‌كی‌ بو خوه‌ په‌یداكه‌ن‪،‬‬ ‫م����اال خوه‌ پێ‌ خودانكن‪ ،‬ماده‌م پیڤاز‬ ‫ژی‌ نه‌بن‪ ،‬دێ‌ واری‌ هێلن‪ ،‬ئه‌ڤا دبێژن‬ ‫بحه‌ش����ته‌!! دێ‌ چته‌ جهه‌كێ‌ بش����ێت‬ ‫كارته‌ك����ێ‌ بۆ موبایال خ����وه‌ بكریت‌و‬ ‫س����ه‌رفه‌رازی‌ بچه‌ك بچیت بژیت‪ ،‬یان‬ ‫كارته‌كێ‌ بۆ ئه‌نترنیتا خوه‌ بكریت‪.‬‬ ‫بدیتنا من ئه‌گه‌رێن چونا ده‌رڤه‌یی‌‬ ‫وه‌التی‌ بۆ ڤان هوكارا دزڤرن‪:‬‬ ‫‪ .1‬تێكچونا بارێ‌ ئه‌منی‌ یێ‌ وه‌التی‌‪:‬‬ ‫ژ ئه‌گ����ه‌رێ‌ په‌یدابین����ا ش����ه‌رێ‌ دژی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیێ‌‪ ،‬داعش ئه‌ڤا خوه‌ ب ناڤ‬ ‫ئیس��ل�امی‌ دبینت‌و دراس����تییا خوه‌دا‬ ‫دویره‌ ژ ئیسالمێ‌ ‪ ،‬ئه‌ڤێ‌ چه‌ندێ‌ ڕێك‬ ‫خوه‌ش����كر بۆ هندێ‌ ئاواره‌ زێده‌ ببن‌و‬

‫خه‌لك قه‌ستا ژ ده‌رڤه‌ بكه‌ت ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ڤه‌كرنا ده‌ریكێن وه‌التێن ئه‌وروپ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب����ۆ په‌نابه‌ران‪ :‬ماوێ‌ چه‌ندین س����اال‬ ‫وه‌التێن ئه‌وروپی‌ ك����ه‌س وه‌رنه‌دگرت‬ ‫دوه‌الت����ێ‌ خ����وه‌دا‪ ،‬به‌لكی‌ كه‌س����ێن‬ ‫دناڤداژی‌ بزاڤ دكر ده‌ربێخیت‪ ،‬وه‌كی‌‬ ‫مه‌ دیتین‪ ،‬به‌لێ‌ دڤێ‌ دوماهیێ‌ دا بریار‬ ‫هات����ه‌ دان ده‌ریكێ‌ وه‌رگرتنا په‌نابه‌را‬ ‫بهێت����ه‌ ڤه‌كرن‪ ،‬ئه‌ڤێ‌ چه‌ندێ‌ رێك بۆ‬ ‫دیاردا چونا خارج زێده‌كر‪.‬‬ ‫‪ .3‬تێكچون����ا بارێ‌ ئابوری‌‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫تو ل وه‌التێ‌ نه‌فتێ‌ بی‌‌و ته‌ داهاته‌ك‬ ‫نه‌بیت چ نه‌بیت ژیانا ته‌ دابین كه‌ت‪،‬‬ ‫هنگی‌ بال بحه‌شت بۆ وان بیت‌و چونا‬ ‫ده‌رڤ����ه‌ هیڤیا دكه‌ت‪ ،‬ب��ل�ا هزار جار‬ ‫دلێ‌ ده‌یكێ‌‌و مالێ‌ بس����وژیت‪ ،‬سێ‌ تا‬ ‫چوار هه‌یڤا ئانكو وه‌رزی‌ ژنوی‌ موچه‌‬ ‫دهێت‪ ،‬بڤی‌ ره‌نگی‌ مه‌ترس����یا ژیانێ‌‬ ‫ده‌ردكه‌ڤی����ت‪ ،‬چونكی‌ ڤ����ی‌ گه‌نجی‌‬ ‫هنده‌ك خواس����ت یێ����ت هه‌ین‪ ،‬دڤێت‬ ‫بهێنه‌ بجهـ ئینان‪ ،‬به‌لێ‌ دوالتێ‌ قه‌زاو‬ ‫قه‌ده‌رێدا ئه‌ڤه‌ نابیت‪ ،‬نمونه‌ من بخوه‌‬

‫ژڤی‌ جوری‌ دیتیه‌‪ ،‬گه‌نجه‌ك ل زانكویێ‌‬ ‫كاردك����ر‪ ،‬ئه‌ڤرۆ ل وه‌التێ‌ ئه‌لمانیایه‌‪،‬‬ ‫قه‌یرانا دارایی‌ ئه‌ڤه‌ بسه‌ری‌ ئینا‪.‬‬ ‫‪ .4‬په‌یدابونا كێش����ا‪ :‬كێش����ه‌یا‬ ‫نه‌بین����ا پانزینێ‌‌و نه‌بینا كاری‌‌و نه‌بینا‬ ‫كاره‌بێ‌ ژ ده‌وله‌یی‌ سه‌رێ‌ ئه‌نشتاینێ‌‬ ‫كوردا‪ ،‬كێشه‌یا نه‌ش����یانا پێك ئینانا‬ ‫خێزانێ‌‪ ...‬هتد‪ ،‬هشیاربن ژخوه‌ هه‌ما‬ ‫هه‌ر به‌حسێ‌ كێش����ا نه‌كه‌ن‪ ،‬چونكی‌‬ ‫هوین ژێ‌ بدوماهی‌ ناهێن ‪.‬‬ ‫‪ .5‬نه‌بین����ا كاری‌‪ :‬ئه‌گه‌ر موچه‌‬ ‫نه‌هێت كێشه‌ نینه‌ تا راده‌یه‌كێ‌‪ ،‬به‌لێ‌‬ ‫كار ژی‌ نه‌بیت ئێكجار ئالوزییه‌‪ ،‬هاتنا‬ ‫ئاواره‌یان كار ب����ه‌ره‌ڤ كێمیێ‌ ڤه‌بر‪،‬‬ ‫بڤێ‌ چه‌ندێ‌ گه‌نج مانه‌ لس����ه‌ر جادداو‬ ‫دناڤا سیكان داو به‌س ده‌م بوراندن‪،‬‬ ‫ئیدی‌ تاقه‌ت نه‌ما بۆ ڤان كاران‪.‬‬ ‫بڤ����ێ‌ چه‌ن����دێ‌ ماوه‌یه‌ك����ێ‌ به‌رێ‌‬ ‫گه‌نجێن ڤی‌ وه‌الت����ی‌ كه‌تیه‌ غه‌ریبیاو‬ ‫قه‌س����تا جهه‌كێ‌ دكه‌ن بته‌مامی‌ نزانن‬ ‫چه‌وای����ه‌؟ چه‌وانینه‌؟ دێ‌ چه‌وا چن؟‬ ‫چونكی‌ ب رێكێن سنورداش����ی‌ دچن‪،‬‬

‫چ ژ خوه‌ نزانن؟ لدویڤ زانیاریێت من‬ ‫هه‌ر تاكه‌كه‌سه‌كێ‌ دڤێت بچیت‪ ،‬دڤێت‬ ‫(‪ )1‬ده‌فته‌را دوالری‌ بده‌ته‌ قاجاخچی‌‬ ‫هه‌تا ببته‌ ئه‌وروپا‪ ،‬له‌ورا گه‌نج په‌نایێ‌‬ ‫دبنه‌ به‌ر فروتن����ا ترومبێال مالێ‌ یان‬ ‫ژی‌ پارچ����ه‌ زه‌ڤیێ‌‪ ،‬یان خانیێ‌ خوه‌‪،‬‬ ‫هه‌تاك����و ب����ه‌س بچیته‌ خ����ارج‌و بڤی‌‬ ‫ره‌نگی‌ ژی‌ روژانه‌ هه‌والێن گرتن‌و مرنا‬ ‫ڤان كه‌س����ێن دهێن‌و گولێ‌ دبین‪ ،‬لێ‌‬ ‫ئه‌ڤه‌ نابیته‌ ئاریش����ه‌ بۆ گه‌نجی‌‪ ،‬بال‬ ‫چ بسه‌ری‌ بهێت وه‌كی‌ ئه‌و دبێژن‪ :‬دا‬ ‫ئه‌م ژڤێ‌ قیرێ‌ بدوماهی‌ بهێن‪.‬‬ ‫لدوماهی����ێ‌ دبێ����ژم‪ :‬ئه‌ڤه‌یه‌ وه‌التێ‌‬ ‫نه‌فتێ‌‪ ،‬ئه‌ڤه‌یه‌ وه‌التێ‌ دبێژنێ‌ بحه‌شت‪،‬‬ ‫ئه‌ڤه‌یه‌ كانیا ژیانا مرۆڤایه‌تیێ‌‪ ،‬ئه‌ڤه‌یه‌‬ ‫خێرا خودێ‌‪ ،‬ئه‌ڤه‌ی دان‌و نان‪ ،‬ئه‌ڤه‌یه‌‬ ‫جهێ‌ شێران‪ ،‬ئه‌ڤه‌یه‌ جهێ‌ مران‪ ،‬به‌س‬ ‫نه‌ به‌حسا ته‌یه‌ گه‌نجوو‪ ،‬تو نه‌ لناڤ‬ ‫دیوانێ‌ دانی‌‪ ،‬چونك����ی‌ ئه‌ڤی‌ وه‌التی‌‬ ‫هنده‌ك سیاسه‌تمه‌دارێن بازرگان برێڤه‌‬ ‫دبن‪ ،‬دگه‌ل ڕێزێن من بۆ هنده‌كا‪ ،‬له‌ورا‬ ‫قه‌یران دیڤ قه‌یرانێ‌‪ ،‬قه‌زایه‌‪.‬‬

‫شارستانیەت‪ ،‬کۆمەڵگاو ئاوێنەکەی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫گۆڕانکاری پەیوەستە بەو کۆمەڵگایە‬ ‫کە دەکرێت قس����ەی لەس����ەر بکەین‪.‬‬ ‫راس����تیەک هەی����ە ک����ە هەرچەن����دە‬ ‫گڵۆباڵیزەیشن بەش����ێوەیەکی بەرباڵو‬ ‫گەیشتۆتە زۆربەی کۆمەڵگاکان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا ئێس����تاش کۆمەڵێ����ک خاڵ هەن کە‬ ‫بەنەگ����ۆڕی ماونەت����ەوە لەناو گش����ت‬ ‫کۆمەڵگا جیهانیەکان‪.‬‬ ‫ئیدیۆکەیش����ن تەنه����ا ب����ۆ فێربونی‬ ‫خوێندن‌و نوسین‌و بڕوانامە نیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بۆ گۆڕینی هزرو ناخ����ی تاکە‪ .‬لێرەوە‬ ‫دەس����ت بەگۆڕینی کۆمەڵ����گا دەکەین‪.‬‬ ‫دەکرێت قس����ە لەسەر ئەو کۆمەڵگایانە‬ ‫بکەین‪ ،‬ک����ە خوێنی گۆڕانکاریان دەوێ‬ ‫یاخ����ود بەواتایەکی ت����ر‪ ،‬ئەو کۆمەڵگا‬ ‫بزێوان����ەی ک����ە هەوڵ����ی گۆڕان����کاری‬ ‫دەدەن‪ ،‬ب����ەاڵم تاک����و ئێس����تا ناتوانن‬ ‫لەدیستەنەیشنێکی رون بروانن‪.‬‬ ‫کۆمەڵ����گای ک����وردی یەکێک����ە لەو‬ ‫کۆمەڵگایان����ەی کە خ����ەون بەگۆڕینی‬ ‫دنیابین����ی خۆی����ەوە دەبین����ێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاراستەیەکی دیاریکراوی نیە کە ئەمە‬ ‫هێزو تواناو ئیرادەش بەفیڕۆ دەدا ئەو‬ ‫کۆمەڵگایەی کە دەکرێ بڵێین بیس����ت‬ ‫ساڵ لەمەوبەر رێژەی خوێندەواری زۆر‬ ‫الواز بو‪ ،‬بەاڵم لەئێس����تادا چەند هەزار‬

‫خاوەن بڕوانامەی����ەک بێکارە‪ .‬بۆچی؟‬ ‫چونکە تەنه����ا چاوەرێی ئەو ش����وێنە‬ ‫دەکات لێی دابمەزرێ کە بروانامەکەی‬ ‫لەبارەوە وەرگرت����وە‪ .‬ئەمەش تەنانەت‬ ‫لەبەریتانیاو ئەمریکاش نیە‪.‬‬ ‫دەکرێ بپرسین ئایا ئێمە هەر ئەوەمان‬ ‫دەویست کە خوێندەوار دروست بکەین‬ ‫یاخود گۆڕینی هزرو تاکی کۆمەڵگاشمان‬ ‫دەویست؟ ئەوەی لەباشور دەگوزەرێت‬ ‫جۆرێک����ە لەقەیران����ی ئی����رادەی تاک‪.‬‬ ‫زۆرین����ەی ت����اک ل����ەم کۆمەڵگای����ەدا‬ ‫لەخەونێکی تارادەیەک وەهمی دەژیت‪.‬‬ ‫ئەوەی کە کۆی سیس����تەمی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی لەئەس����تۆدایە سیاسیەکان‬ ‫نین بەڵکو کۆمەڵگا خۆیەتی‪.‬‬ ‫کەواتە دەکرێت بپرسین ئیدۆکەیشنی‬ ‫بیست ساڵ چی بەتاکی ئەم کۆمەڵگایە‬ ‫بەخشی؟ لەراستیدا زۆری پێبەخشی‪،‬‬ ‫بەاڵم ئایا ئەمە بوەتە هۆکار بۆ ئەوەی‬ ‫کە تاکی کورد هەس����ت بەئاس����ودەیی‬ ‫لەناو ماڵی خۆی����دا بکات؟ یاخود تاک‬ ‫خاوەنی ئەو ئیرادەیەیە کە پێویس����تە‬ ‫تاکێکی چاالک‌و سەرکەوتو هەیبێت‪.‬‬ ‫دەکرێ����ت لەمەدا گومانم����ان هەبێت‬ ‫چونکە ئ����ەوەی دەگوزەرێت تەنها بێ‬ ‫ئیرادەیی تاکە بەش����ێوەیەکی گشتی‪،‬‬

‫ناتوانێ����ت ئیمان بەوە بهێنێت کە ژیان‬ ‫بریتیە لەشۆڕشێکی بەردەوام‪.‬‬ ‫شارستانیەت‌و کۆمەڵگا‬ ‫کاتێک باس لەشارستانیەت دەکەین‪،‬‬ ‫دەبێ����ت ل����ەوە تێبگەین کە ش����وێنگە‬ ‫جیاوازەکان‪ ،‬شارس����تانیەتی جیاوازیان‬ ‫بەرهەمهێناوەو بەرهەم دەهێنن‪ .‬کاتێک‬ ‫زاناکان‌و فەیلەس����وفەکان قسە لەسەر‬ ‫شارستانیەت دەکەن‪ ،‬راستەوخۆ قسە‬ ‫لەسەر کۆمەڵگاش دەکەن‪.‬‬ ‫واتا فەرهەنگی کۆمەڵگا شارستانیەت‬ ‫بەرهەم دەهێنێ هەروەک هیگڵ دەڵێت‪:‬‬ ‫شارستانیەتی ڕۆژهەاڵت لەژێر درۆیەکی‬ ‫گەورەدایە‪ ،‬چونک����ە زۆربەی مادەکان‬ ‫ناتوانن باری ئاسایی‌و سروشتی خۆیان‬ ‫وەرگرن لەسەروی هەمویانەوە تاک‪.‬‬ ‫واتە تاک ناتوانێت خودیەتی سروشتی‬ ‫خ����ۆی بێت‪ ،‬ه����ەر لێ����رەوە ڕوبەڕوی‬ ‫کێش����ەیەکی ڕیش����ەی فێندەمێنت����اڵ‬ ‫دەبینەوە‪ ،‬کە ئەویش تەنها کۆمەڵگایەک‬ ‫نا بەڵکو کۆی کۆمەڵگاکانی رۆژهەاڵت‬ ‫لەژێر هەرەشەی ناخۆبوندان‪ .‬دەکرێت‬ ‫لێرەوە بڵێین خۆبون چیە؟ لەراس����تیدا‬ ‫خۆبون ئەو هێزە س����ادەیەیە کە ڕێگە‬ ‫بەتاک دەدات هەناس����ەی ڕاستەقینەی‬

‫ئه‌و که‌سانه‌ی هاوکاری ئاوێنه‌یان کرد‬ ‫ناوی ئه‌و که‌سانه‌ی هاوکاری ئاوێنه‌یان کردو‌ه‬ ‫هیوا ناصیح عه‌لی‬ ‫دکتۆر سه‌روه‌ر عارف‬ ‫به‌ڕێزێک که‌نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌و‌ه‬

‫بڕی هاوکاری به‌دینار‬

‫بڕی هاوکاری به‌دۆالر‬

‫‪0‬‬

‫‪100‬‬

‫‪65000‬‬

‫‪0‬‬

‫‪0‬‬

‫‪500‬‬

‫خ����ۆی هەڵبمژێ����ت‌و دواتر هەناس����ەی‬ ‫راستەقینەی خۆشی بداتەوە‪ .‬واتە ئەو‬ ‫هەناس����ەیەی خ����ۆت هەڵیدەمژی نەک‬ ‫کەس����انی تر‪ .‬ئەم����ە وردبونەوەیەکی‬ ‫س����ادەیە لەخۆی ون‪ ،‬بەاڵم خۆی بون‬ ‫هێش����تا چەن����د دیوێکی ت����ری هەیە‪،‬‬ ‫دەبێ����ت کۆمەڵگا بەش����ێوەیەکی تەواو‬ ‫ئامادەبێت بۆ ئەوەی زۆرجار دەنگێکی‬ ‫جی����اواز لەدەوروبەرەک����ەت دەرکەوێ‪.‬‬ ‫دەک����رێ بەجۆرێک لەج����ۆرەکان ئەمە‬ ‫وابەس����تەبێت هەم بەئازادی تاک هەم‬ ‫بەمافی خۆی بون‌و رەگێکی دەچێتەوە‬ ‫س����ەر س����یکۆالریزم‪ .‬ئ����ەوەی جیاواز‬ ‫دەردەکەوێ زۆرجار بەبێ ئەخالق وێنا‬ ‫دەکرێت یان بەش����ێوەیەکی (س����وک)‬ ‫یاخ����ود دەرچ����و لەڕێگەو یاس����اکانی‬ ‫کۆمەڵگا وێن����ای دەکرێت‪ ،‬کە ئەمەش‬ ‫وەک تاوانبار مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت‪.‬‬ ‫دەرچ����ون لەهێ����زی چوارچێ����وە ب����ۆ‬ ‫دیاریکراو کارەساتێکی گەورەیە‪.‬‬ ‫بالێرەوە بگەڕێینەوە سەر ئەو باسەی‬ ‫کە بەردەوام دەڵێت دیمۆکراسی زۆربەی‬ ‫واڵتانی جیهانی گرتۆتەوە‪ ،‬کۆمەڵگای‬ ‫کوردیش بەش����ێکە لەمە‪ .‬ب����ەاڵم ئایا‬ ‫دیموکراسی چۆنچۆنی دەچێتە ناوئاستە‬ ‫جیاوازەکانی کۆمەڵگا‪.‬‬

‫ئەم����ە س����ەرەتایەکی بێمانای����ە کە‬ ‫ڕاس����تەوخۆ دیمۆکراس����ی وابەس����تە‬ ‫نەکەی����ن بەکۆمەڵ����گاو ت����اک‪ .‬ک����ە‬ ‫بەیەک����ەوە هاوکێش����ەکە تەواودەکەن‪،‬‬ ‫واتا گەر دیموکراس����ی بەش����ێک بێت‬ ‫لەدامودەزگای واڵت‪ ،‬واتە راس����تەوخۆ‬ ‫بەش����ێکە لەکۆمەڵگا‪ ،‬وات����ە کۆمەڵگا‬ ‫خاوەنی یەکەمی دیمۆکراس����یە‪ .‬دواتر‬ ‫ش����ۆردەبێتەوە بۆ ناوەوەی سیستەمی‬ ‫سیاس����ی واڵت‪ .‬هیچ هێزێکی واقیعبین‬ ‫نای����ەت‪ ،‬کۆمەڵێک یاس����او دەس����تور‬ ‫دابنێ ک����ە لەالیەن خەڵک����ەوە متمانە‬ ‫بەدەس����تنەهێنێ‪ .‬ئەوانە ن����ا کە تەنها‬ ‫دەیانەوێ بەروک����ەش وێنەی ئازادیمان‬ ‫پیشان بدەن‪.‬‬ ‫وات����ە ڕەگ و ریش����ەی دەس����تورو‬ ‫یاس����اکانیش بەپێی ب����ڕوای کۆمەڵگا‬ ‫لەپراکتی����زدا رەنگدەدات����ەوە‪ .‬دەکرێت‬ ‫بڵێی����ن ئاوێنەی کۆمەڵگا دەس����ەاڵت‌و‬ ‫سیس����تەمەکەیەتی بەش����ێوەیەکی‬ ‫راستەقینە‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی لەکوردس����تان وەک نەگۆڕ‬ ‫ماوەت����ەوە‪ ،‬تێڕوانینی ت����اک‌و دواجار‬ ‫کۆمەڵگا بەگش����تیە‪ ،‬بۆ گش����ت دۆخە‬ ‫جیاوازەکان‪.‬‬ ‫کۆمەڵگا دەنگی بەسیستەمی سیاسی‬

‫داوە‪ ،‬بەاڵم نازانێ����ت ئەو واقیعەی کە‬ ‫خۆی بەرهەم����ی دەهێنێت (کۆمەڵگا)‬ ‫جی����اوازە لەوەی لەئێس����تادا چاوەڕێی‬ ‫دەکات‪ .‬هەروەک ئەو قەیرانەی لەبارەی‬ ‫س����ەرۆکایەتی هەرێ����م دروس����ت بوە‪.‬‬ ‫دەزانین کۆی کۆمەڵگا لەوە ئاگادارە کە‬ ‫دەسەاڵت‌و کەسایەتیە سیاسیەکان ئەو‬ ‫هەنگاوە نانێن کە کۆمەڵگا دەیهەوێت‪،‬‬ ‫بەاڵم کە باکگراوەندی مێژوی کاریگەری‬ ‫زۆری هەیە‪ .‬هەربۆیە دەنگ دەدەن بەو‬ ‫هێزو کەسایەتیە سیاسیانەی کە ئەمڕۆ‬ ‫لەگۆڕەپانەکەدان‪ ،‬تەنها پێیان وایە کە‬ ‫ئەمان����ە خاوەنی بنەماڵەو کەس����ایەتی‬ ‫دیاری����ان لەخانەوادەکەیان����دا هەبوەو‬ ‫هەیە‪ .‬دواجار هەم کۆمەڵگا زیادەرۆیی‬ ‫دەکات لەخەیاڵ‌و فەنتازیاکانی سەبارەت‬ ‫بەواقیع����ی سیاس����ی‪ .‬وە زیادەرۆییش‬ ‫دەکات بۆ مان����ەوە وەک کۆمەڵگایەکی‬ ‫کۆنس����ێرڤاتیڤ‪ .‬وات����ە هاوکێش����ەکە‬ ‫بەم ش����ێوەیە دەمێنێت����ەوە کە دەبێت‬ ‫ت����اک وەک ک����ۆی گش����تی کۆمەڵ����گا‬ ‫هەنگاو بن����ێ‌و چاوەرێی گۆرانکاریەکی‬ ‫سەرس����ورهێنەریش دەکات‪ .‬دەک����رێ‬ ‫بڵێین کۆمەڵگای ک����وردی ئاوێنەکەی‬ ‫ونک����ردوە کە پێویس����تە خ����ۆی تیادا‬ ‫ببینێ‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* ناسنامه‌یه‌کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبو‌ه به‌ناوی (دنیا محه‌مه‌د عارف) هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌کی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبو‌ه به‌ناوی (جالل نامق عزیز) هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (نبیل عل ‌ی الفت) ونبوه‌‪ ،‬ههه‌رکه‌س‬ ‫ی سه‌نی‌‪ ،‬كه‌تۆمار‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبێل ژمار‌ه (‪ 64917‬سلێمانی‌) جۆر ‌‬ ‫* تابلۆیه‌ك ‌ی پاشه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنیته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی (محمد عبدالكریم فرج یوسف) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ كتێبخان ‌ه ‌ی‬ ‫ی گشت ‌ی به‌ناو ‌‬ ‫* مۆڵه‌تێك ‌ی شۆفێر ‌‬ ‫خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‌‪.‬‬ ‫ی (احمد رفعت رحیم) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫*كارتێك ‌ی زانیار ‌‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫كۆچی‬ ‫پۆست مۆدێرن‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫قه‌یرانی دارایی یۆنان‪:‬‬ ‫ناتوانێت پابه‌ندبێت به‌دانه‌وه‌ی قه‌رزه‌کان‬

‫ په‌یڕه‌و ئه‌نوه‌ر‬ ‫ك����ۆچ كردنی ده‌سته‌ده‌س����ته‌ی ئه‌مج����اره‌ی گه‌نج‌و ن����ه‌وه‌ی دوای‬ ‫ڕاپه‌ڕین‪ ،‬زیاتر له‌مانایه‌ك‌و زیاتر له‌هێمایه‌كی سیاسی‌و سۆسیۆلۆژی‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬كۆچێك هه‌ڵگری وێنه‌یه‌كی جیاواز له‌كۆچی سااڵنی‬ ‫هه‌شتاكان‌و نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی ڕابردو‪.‬‬ ‫ش����ه‌پۆلی ئه‌مجاره‌ی واڵت به‌جێهێش����تن‌و په‌ڕینه‌وه ‌له‌ڕوباره‌كان‪،‬‬ ‫به‌شێكه‌له‌تێكشكانی ئه‌ندازه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئاركیۆلۆژیای ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاس����ی‪ ،‬به‌ش����ێكه‌له‌داڕمانی ئه‌و ڕوبه‌ره‌گشتییه‌ی كه‌سیستمی‬ ‫سیاسی ئه‌م هه‌رێمه‌بۆ هه‌ر یه‌كێك له‌ئێمه‌ی داتاشیوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫وێنه‌یه‌ك����ی بابه‌ت����ی‌و ئۆبجێكتیزمه‌‪ ،‬نیو ئه‌وه‌نده‌س����ه‌بجێكتیزم‌و‬ ‫خودگه‌را نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌سته‌بژێری سیاسی ئه‌م هه‌رێمه‌له‌ڕابردودا دو شوناسی به‌جۆرێك‬ ‫دژبه‌ی����ه‌ك‌و جیاوازی خوڵقان����دوه‌‪ ،‬كه‌م تاك‌و ك����ه‌م بكه‌ری دوای‬ ‫ڕاپه‌ڕی����ن هه‌یه‌به‌رگ����ه‌ی بگرێت‪ .‬تاكێك تا ته‌مه‌نی (‪ )٢٠‬س����اڵی‬ ‫ت����ه‌واو ده‌كات‪ ،‬به‌ده‌ی����ان فۆڕمی جۆراوج����ۆر ده‌یهاڕێت‌و ده‌یكات‬ ‫به‌بونه‌وه‌رێك����ی بێده‌نگ‌و بێ هه‌س����ت‌و بێ دونیابین����ی‌و بێ ڕۆح‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ����ك وه‌به‌رهێنانی تێ����داده‌كات باكی نه‌بێ����ت ده‌یان ڕوباری‬ ‫س����ه‌خت‌و ده‌یان دارستان‌و جه‌نگه‌ڵی پڕ ترس‌و پڕ مه‌رگ ببڕێت تا‬ ‫ده‌گات به‌دوا مه‌نزڵگاو تاراوگه‌یه‌ك ك ‌ه ش����ه‌قام‌و ئاوده‌ستخانه‌كانی‬ ‫له‌هی واڵته‌كه‌ی خۆشتربوێت‌و باشتر ڕێزی لێ بگرێت‪.‬‬ ‫به‌شێكی بزوێنه‌ری ئه‌م كۆچه‌پۆستمۆدێرنه‌ی باشوری كوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌م لۆژیك ‌ه سیاس����ی‌و ئابوریه‌ی ‌ه كه‌ئ����ه‌م مه‌مله‌كه‌ته‌ی ئێمه‌ی پێ‬ ‫به‌ڕێ����و‌ه ده‌برێت‪ ،‬لۆژێكێك س����ه‌دان لۆردی نه‌وتخ����ۆرو دۆالرچی‌و‬ ‫یۆڕۆچی دروس����ت كردوه‌و بون به‌خاوه‌ن����ی بازاڕو ئابوری‌و پڕۆژه‌ی‬ ‫گ����ه‌وره‌و هۆتێل‌و خاوه‌ن س����یم كارت‌و ژم����اره‌ئۆتۆمبێڵی ناوازه‌و‬ ‫خه‌یاڵی‪.‬‬ ‫لۆژیكێ����ك هه‌زاران گه‌نجی ئه‌م واڵته‌ی بێكارو بێ پاره‌و بێ گیرفان‬ ‫كردوه‌و موچه‌یه‌كی پێنج س����ه‌د هه‌زاری لێك����ردوه‌به‌دواین خه‌ون‌و‬ ‫دوای����ن خه‌یاڵی ته‌مه‌ن‪ .‬ن����ادادی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و هاواڵتی پله‌یه‌ك‌و‬ ‫پله‌دو و پله‌س����ێ به‌جۆرێك ئه‌م ن����ه‌وه‌تازه‌یه‌ی دوای ڕاپه‌ڕینی بێ‬ ‫ئومێدو بێ هیوا كردوه‌‪ ،‬له‌نێوان مردن له‌نیشتیمان‌و مردن له‌ده‌ریاو‬ ‫ڕوباره‌كانی یۆنان‌و ئیتاڵیا‪ ،‬بێ دودڵی دوه‌میان هه‌ڵبژێرێت‌و په‌نای‬ ‫بۆ به‌رێت‪.‬‬

‫نوقمی قه‌رزی چه‌ندین س����اڵ ‌ه ب����وه‌‪ ،‬قه‌رزی ده‌ره‌کی‬ ‫به‌کارهێناو‌ه بۆ چاره‌س����ه‌رکردنی کورتهێنانی بودجه‌‪.‬‬ ‫موچ ‌ه گه‌وره‌ترین برگه‌ی موازنه‌ی به‌کارهێنانه‌‪.‬‬ ‫ملیار یۆرۆ قه‌رزاره‌‬ ‫دابه‌شبونی کۆی قه‌رزه‌کان‬

‫بیمه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و خه‌رجیه‌کانی تر‬

‫کۆمسیۆنی ئه‌وروپا ‪ IMF‬بانکی ناوه‌ندی ئه‌وروپی‬

‫واڵتانی دیکه‌‬

‫ملیار یۆرۆ‬

‫فه‌ره‌نسا‬ ‫ئه‌ڵمانیا‬ ‫به‌ریتانیا‬ ‫ئه‌مه‌ریکا‬ ‫ئیتاڵیا‬ ‫سویسرا‬ ‫ژاپۆن‬

‫سێکته‌ری بانک‬ ‫واڵت‬

‫ئیسپانیا‬

‫یۆرۆ‬ ‫کورتهێنان بۆ هه‌ر تاکێک‬ ‫کۆی گشتی نزیکه‌ی ‪%9.1‬ی‬ ‫بودجه‌یه‌‬

‫یۆرۆ‬

‫داهاتی باج ـ بۆ هه‌ر تاکێک‬ ‫ده‌چێت��� ‌ه س���ه‌ر بودج���ه‌ی‬ ‫نیشتمانی‬

‫ماڵپه‌ڕی ئاوێن ‌ه نوێترین هه‌واڵ‌و زانیاری‬

‫خه‌رجی هه‌ر تاکێک ‪%42‬‬ ‫‌بودجه‌ی نیشتمانییه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬ ‫ریکالم‬

‫ئاگاداریەک سەبارەت بە شوقەی مامۆستایانی زانکۆ‬ ‫ئۆفەری تایبەت بۆ مامۆستایانی زانکۆ لە شوقەکانی قەیوان سیتی دوو ئەمرۆ ‪ 2015-5-24‬چوار رۆژ تێپەراندوە‬ ‫بەشێک لە مامۆستایانی بەرێز بە هۆی تاقیکردنەوەکانەوە لەم ئۆفەرە ئاگادار نەبوون یاخود دەرفەتیان نەبوە سەردان بکەن هەربۆیە لێرەوە‬ ‫پێیان را دەگەیەنین کە ئوفەرەکە ‪ 12‬رۆژ بەردەوام دەبێت و رۆژانە (‪ )5:00 _ 8:30‬دەتوانن س����ەردانمان بکەن وە بۆ زانیاری هەموو الیەک‬ ‫ئەم شوقانە هیچ پەیوەندیەکیان بە سوود مەند بونەوە نیە ‪.‬‬ ‫ش����ایەنی باسیش����ە ئیدارەی قەیوان سیتی ژمارەیەکی دیاری کراو ش����وقەی تەواوکراوی وەک ئۆفەر تایبەت بە مامۆستایانی زانکۆ پێشکەش‬ ‫کردوەبە قیس����تی درێژ خایەن لە پێش����ەکی ‪ ٢٧٥٠٠$‬بیست و حەوت هەزار و پێنس����ەد دۆالر دەست پێ دەکات کەبەجوانترین و باشترین‬ ‫کواڵیتی سەردەم دروست کراوە‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بەم ژمارە تەلەفۆنەوە‬ ‫‪ 07708600002‬ئیدارەی قەیوان سیتی‬