ژماره‌ 490

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)490‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/8/11‬‬

‫ڕۆشنبیرو بەیعە ‪ %1‬توشبوان‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫یان‬ ‫ڕۆشنبیری بەیعە؟ مه‌مك پیاوانن‬

‫‪12‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪11‬‬

‫داروین‬ ‫ده‌کرێت به‌کوردی‬

‫‪17‬‬

‫‪9‬‬

‫کچه‌ هونه‌رمه‌نده‌کان‬ ‫له‌ئینستاگرام چاالکن‬

‫ئۆجه‌الن‌و ده‌میرتاش‪ ..‬ماوه‌ی ساڵێک ‌ه‬ ‫دو روخسار ‌‬ ‫ی كۆن‌و وه‌زاره‌تێکی حکومه‌تی‬ ‫نوێ‌ له‌كوردستان‬ ‫هه‌رێم بێ وه‌زیره‌‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬

‫ئه‌مه‌ریكا داوا ده‌كات بارزانی‌ دو ساڵ ‌ی تر سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بێت‬ ‫گۆڕان به‌مه‌رجێك رازییه‌‪ ،‬پڕۆژه‌ یاساكه‌ی‌ تێپه‌ڕێنێرێت‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كه‌مبكرێته‌وه‌‬

‫ئ����ه‌و وه‌ف����ده‌ ئه‌مه‌ریكیی����ه‌ی‌ هه‌فت����ه‌ ‌ی‬ ‫رابردو سه‌ردانی‌ ش����اری‌ سلێمانیان كردو‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هه‌ر یه‌ك له‌نه‌وش����یروان مسته‌فاو‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌ كۆبون����ه‌وه‌‪ ،‬داوای‌ مان����ه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانیان له‌پۆس����ته‌كه‌یدا بۆ دو س����اڵی‌‬ ‫ت����ر له‌س����ه‌ركرده‌كانی‌ گ����ۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان به‌مه‌رجێك‬ ‫رازیی����ه‌ كه‌ پڕۆژه‌ یاس����اكه‌ی‌ له‌په‌رله‌مان‬

‫تێپه‌ڕێنرێت‌و ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم كه‌مبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند ك����ه‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫چه‌ندین وه‌فدی‌ ئێرانی‌‌و توركی‌‌و ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫به‌دوای‌ یه‌كدا سه‌ردانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانیان كردوه‌‪،‬‬ ‫ئێرانیه‌كان‌و توركه‌كان هیچ راس����پارده‌یان‬

‫نه‌بوه‌ س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ بارزان ‌ی‬ ‫ببێته‌وه‌ به‌س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و ته‌نها داوای‌‬ ‫پاراستنی‌ ئارامی‌ كوردستان‌و چاره‌سه‌ری‌‬ ‫پرسی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمیان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫گفتوگۆوه‌ كردوه‌‪ .‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌ریكیه‌كان‬ ‫راش����كاوانه‌ داوای‌ ئه‌وه‌یان كردوه‌ بارزانی‌‬ ‫ت����ا دو س����اڵی‌ تر وه‌ك س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫وه‌فده‌ك����ه‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كه‌ ك����ه‌ له‌الیه‌ن داوای له‌گ����ۆڕان‌و یه‌كێتی����ش ك����ردوه‌ كه‌‬ ‫"بری����ت ماكگ����ۆرك"ه‌وه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی "بارزانی دو ساڵی تر له‌پۆستی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ده‌ك����راو هه‌فت����ه‌ی رابردو س����ه‌ردانێكی هه‌رێم����دا بمێنێت����ه‌وه‌"‪ .‬له‌به‌رامب����ه‌ردا‬ ‫ش����ه‌ش كاتژمێریییان كرد بۆ س����لێمانی‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان جه‌غتی له‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پرسی س����ه‌رۆكایه‌تی له‌گ ‌هڵ‌ كه‌ پێشمه‌رجیان بۆ ئه‌و داواكارییه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌تاڵه‌بانی‌و نه‌وش����یروان مسته‌فا پڕۆژه‌یاساكه‌یان له‌په‌رله‌مان تێپه‌ڕێنرێت‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ بارزانی له‌دو ساڵی داهاتودا‬ ‫كۆبونه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌‪ ،‬بریت ماكگۆرك كه‌مبكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌م����ه‌ له‌کاتێکدای����ه‌ ک����ه‌ د‪ .‬به‌رهه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌کی سه‌باره‌ت به‌چاره‌سه‌ری پرسی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی پشکه‌شی الیه‌نه‌کان کردوه‌و‬ ‫پێش����نیاری ئه‌وه‌ ده‌کات ک����ه‌ بارزانی بۆ‬ ‫ماوه‌ی ‪ 2‬س����اڵیتر له‌پۆس����ته‌که‌یدا وه‌ک‬ ‫سه‌رۆکی ئینتیقالی بمێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫یه‌کێتی‪ :‬له‌‪20‬ی ئاب یه‌کێتی قسه‌ی نامێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی قس ‌ه ده‌کات یاسایه‌‬ ‫پارتی‪ :‬بارزانی به‌هه‌ڵبژاردن هاتوه‌و ده‌بێت هه‌ر به‌هه‌ڵبژاردن كۆتایی بێت‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫سه‌باره‌ت به‌و ‪ 2250‬رۆشنبیره‌ ‌ی مانه‌وه‌ ‌ی بارزانی‌ به‌پێویست ده‌زانن‬

‫خه‌سره‌و جاف‪ :‬ئه‌وانه‌ ‌ی ده‌ڵێن نه‌مامزانیو‌ه‬ ‫واژۆمان پێكراو‌ه ده‌یانه‌وێت الی‌ حزبه‌كانیان خۆیان بپه‌ڕێننه‌وه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���اس له‌و‌ه ده‌كرێ���ت ك ‌ه تۆ‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ ئه‌و كه‌مپه‌ینه‌ت ‌ه كردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ب���و‌ه هۆی‌ كۆكردن���ه‌وه‌ ‌ی نزیكه‌ ‌ی ‪2250‬‬ ‫واژۆی‌ رۆش���نبیران بۆ مانه‌وه‌ی‌ بارزان ‌ی‬ ‫وه‌ك سه‌رۆك ‌ی هه‌رێم‪ ،‬ئایا راسته‌؟‬ ‫خه‌س���ره‌و جاف‪ :‬من سه‌رپه‌رش���تیار‬ ‫نه‌بوم‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ر یه‌كێ���ك له‌ئێم ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌ش���دار ‌ی ئه‌و كه‌مپه‌ین���ه‌ بوین‪ ،‬خۆ ‌ی‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار بووه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ ك ‌ه قه‌ڵه‌م‌و‬ ‫رۆش���نبیری‌ ئه‌م میلله‌ته‌ین‪ ،‬له‌م كاته‌دا‬ ‫ئه‌ ركی ئێم���ه‌ی‌ رۆش���نبیر ئه‌وه‌ی ‌ه بیر‬ ‫له‌ئاسایش ‌ی واڵته‌كه‌مان بكه‌ینه‌وه‌و رێگ ‌ه‬

‫ئا‪ :‬شێركۆ عه‌بدواڵ‬

‫خه‌سره‌و جاف‬

‫خه‌سره‌و جاف‪ ،‬نوسه‌ر‌و رۆمانوس‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ واژۆی‌ له‌سه‌ر‬ ‫یاداشت ‌ی "پێویست ‌ی مانه‌وه‌ی‌ بارزان ‌ی‬ ‫له‌پۆست ‌ی سه‌رۆك ‌ی هه‌رێم"دا كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌ندام په‌رله‌مانمان هه‌یه‌ له‌پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‌و ئیسالمیه‌كانیش‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌ خۆشی‌ نایناسێت‪ ،‬بۆچ ‌ی‬ ‫ئه‌وان ‌ه سه‌رۆك هه‌ڵبژێرن بۆچ ‌ی خه‌ڵك‬ ‫هه‌ڵینه‌بژێرێت؟"‪.‬‬

‫نه‌ده‌ی���ن تێكبچێت‪ ،‬چونكه‌ ئێس���تا الی‬ ‫هه‌مومان رونه‌ كه‌ كوردس���تان له‌شه‌ڕی‬ ‫داعش���دایه‌‌و حكومه‌ت��� ‌ی به‌غدادی���ش‬ ‫هه‌مو رۆژێك بیانوم���ان پێده‌گرێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێمانباش���بو ئه‌و یاداش���ت ‌ه واژۆ بكه‌ین‬ ‫له‌پێناو مان���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆك ‌ی هه‌رێم تا‬ ‫بارودۆخی‌ هه‌رێم تێكنه‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم چه‌ندی���ن ك���ه‌س‬ ‫رونكردنه‌وه‌یان دا ك ‌ه نه‌یانزانیوه‌ واژۆیان‬ ‫پێكراوه‌ له‌پێناو مان���ه‌وه‌ی‌ بارزانیدا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌ڵێن چی‌؟‬ ‫خه‌س���ره‌و جاف‪ :‬یاداش���ته‌ك ‌ه چوه‌ت ‌ه‬ ‫به‌رده‌س���تیان‌و خوێندویانه‌ته‌وه‌و واژۆیان‬

‫ساڵێکه‌ وه‌زاره‌تی گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن بێ وه‌زیره‌‬ ‫ماوه‌ی‌ س���اڵێكه‌ وه‌زاره‌تی گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫گه‌یان���دن وه‌زی���ری نیی���ه‌و به‌وه‌كاڵه‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌برێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫پاش ماوه‌یه‌ك له‌پێكهێنانی كابینه‌ی‌‬ ‫به‌رێككه‌وتن���ی الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‌و‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌نێوان‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ بۆچی ئه‌و‬ ‫پێنج الیه‌نه‌ سه‌ره‌کییه‌که‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫كێشه‌یه‌ چاره‌سه‌ر نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زیری گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن كه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ ساڵێكه‌ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ وه‌زیری‬ ‫الیه‌نه‌ مه‌سیحییی كلدو ئاشورییه‌كان‬ ‫نیی���ه‌و مه‌ولود باوه‌موراد وه‌زیری هه‌رێم‬ ‫دانرابو ده‌ستیله‌كاركێشایه‌وه‌‪ ،‬تائێستا‬ ‫بۆ كاروباری‌ نێوان په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫ئه‌و پۆسته‌ به‌بۆشایی ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كگرتوی‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زیرێكی یه‌كگرتوه‌وه‌‬ ‫ئیسالمی كوردستان به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ی‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ ده‌برێت‪.‬‬ ‫ده‌بات‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا رۆمیۆ هه‌كاری سكرتێری‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌تی‬ ‫گواستنه‌وه‌و گه‌یاندنی حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬حزب���ی دیموكرات���ی بێ���ت نه‌هره‌ین بۆ‬ ‫ئومێد ساڵح به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "راست ‌ه ئاوێن���ه‌ ده‌ڵێ���ت "ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬

‫داوای ئه‌و وه‌زاره‌ته‌م���ان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو ئه‌مان���ه‌ش نه‌ده‌ك���را وه‌زاره‌تێك‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ كێش���ه‌كه‌و چۆڵبون���ی ئه‌و به‌چۆڵ���ی‌و به‌بێ ئه‌وه‌ی كه‌س���ێكی تر‬ ‫پۆس���ته‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌و الیه‌نه‌ی‌ له‌نێو هێزو الیه‌نه‌ كلدو ئاش���ورییه‌كان‬ ‫كه‌ وه‌زیرێكی س���ه‌ر به‌مه‌جلس شه‌عبی دیاریبكرێت دابنرێته‌وه‌ بۆ ئه‌و پۆسته‌"‪.‬‬ ‫ده‌وترێت یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی چاوی‬ ‫كلدانی ئاش���وری‌ دانابو‪ ،‬كه‌چی ده‌ستی‬ ‫له‌كاركێشایه‌وه‌ به‌بێ پرسی حزبه‌كه‌ی‌‌و له‌و پۆسته‌یه‌و داوای‌ كردوه‌‪ ،‬رۆمیۆ له‌و‬ ‫به‌بێ پرس‌و رای ئه‌و لیسته‌ هاوپه‌یمانه‌ی باره‌ی���ه‌وه‌ وتی "له‌دوای‌ ئ���ه‌م قه‌یرانانه‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌ڵیانبژاردبو‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بوه‌ هۆی به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ داوای‌ ئ���ه‌و وه‌زاره‌ت���ه‌‬ ‫ده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نابێ���ت یه‌كگرتو‬ ‫قورستركردنی‌ كێشه‌كه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی ه���ۆكار چییه‌ دواتر چاوی لێی بێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌‬ ‫داوای‌ ئه‌و پۆس���ته‌یان نه‌كرده‌وه‌‪ ،‬رۆمیۆ تایبه‌تكراوه‌ بۆ گ���ه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌ی‌ ئێمه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "له‌وانه‌ی���ه‌ یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان وه‌كو چ���ۆن وه‌زاره‌تێكی تر تایبه‌تكرابو‬ ‫زیادبونی كێش���ه‌و قه‌یران���ه‌كان بێت ك ‌ه بۆ ب���را توركمانه‌كان‪ ،‬ناكرێت له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رۆك���ی حكومه‌تی هه‌رێ���م‌و هه‌رێمی رازیكردن���ی‌ الیه‌نێ���ك‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یه‌كی تر‬ ‫كوردس���تانی گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ فه‌رامۆش‌و بێبه‌شبكرێت"‪.‬‬

‫ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ پاس���اوێكه‌ ك ‌ه وا با الی‌ ب���دات‪ ،‬خه‌ڵك ‌ی ب���ا ده‌نگ بدات‬ ‫ده‌ڵێ���ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ نانیان نه‌بڕێت یان به‌س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‌ خ���ۆی‌ چونك���ه‌ ئه‌ندام‬ ‫له‌ب���ه‌ر حزبه‌كانی���ان ده‌یانه‌وێت خۆیان په‌رله‌مانم���ان هه‌ی ‌ه له‌پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان‌و ئیسالمیه‌كانیش حزبه‌كه‌ی‌ خۆش ‌ی‬ ‫بپه‌ڕێننه‌وه‌ به‌و بیانوو پاساوه‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش��� ‌ه خه‌ڵك��� ‌ی مافی‌ خۆیان نایناس���ێت‌و ش���ایه‌نی‌ ئه‌و‌ه نین ئه‌ندام‬ ‫نیی���ه‌ دوای‌ به‌رده‌وامبون���ی‌ دو خ���ول‌و په‌رله‌مان ب���ن‪ ،‬بۆچ ‌ی ئه‌وانه‌ س���ه‌رۆك‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی‌ دو ساڵ‌ بۆ بارزانی‌ دواوا ‌ی هه‌ڵبژێرن بۆچ ‌ی خه‌ڵك هه‌ڵینه‌بژێرێت؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گره‌نتی‌ چییه‌ پاش دو س���اڵ ‌ی‬ ‫گۆڕانكاری���ی‌‌و ده‌ستاوده‌س���ت كردن��� ‌ی‬ ‫تریش هه‌مان ش���ت دوب���ار‌ه نابێته‌وه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت بكه‌ن؟‬ ‫خه‌س���ره‌و جاف‪ :‬به‌ڵێ‌ زۆر راس���ته‌‪ ،‬داوا ناكرێت بارزانی‌ ببێته‌وه‌ به‌س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫من پێمباش���ه‌ س���ه‌رۆك له‌الیه‌ن خه‌ڵك‌و هه‌رێم؟‬ ‫هاواڵتیان���ه‌و‌ه هه‌ڵبژێردرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر باش‬ ‫خه‌س���ره‌و جاف‪ :‬له‌و باوه‌ڕه‌دا نیم دو‬ ‫بو با ده‌نگ��� ‌ی پێبدات‌و ئه‌گه‌ر باش نه‌بو ساڵی‌ تر ئه‌مه‌ دوباره‌ بێته‌وه‌‪.‬‬

‫"دو مانگه‌ كۆمپانیایه‌ك نه‌وتی‬ ‫هه‌رێم هه‌نارده‌ ده‌كات‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران نازانن ناوی چییه‌"‬

‫ئه‌ندامێك ‌ی ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‌و نزیك له‌مالكی‌‪:‬‬

‫بارزان ‌ی ده‌یوت مالك ‌ی ده‌سه‌اڵتخواز‌ه‬ ‫به‌اڵم ئێستا خۆ ‌ی ده‌ستبه‌ردار ‌ی ده‌سه‌اڵت نابێت‬ ‫س���ه‌عد مته‌له‌بی‌ نزی���ك له‌مالكی‌‌و‬ ‫ئه‌ندام له‌ده‌وڵه‌تی‌ یاسا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ بارزانی‌ به‌مالكی‌ ده‌وت واز‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵت ناهێنێت‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا‬ ‫خۆی‌ دو خول‌و نیویش واز ناهێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "ئه‌وه‌ی‌ چاڵ‌ بۆ خه‌ڵك‬ ‫هه‌ڵكه‌نێت خۆی‌ تێیده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬س���ه‌عد مته‌له‌بی‌‬

‫له‌په‌یوه‌ندیه‌كدا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌ڕوی‌ بیناسازی‌‌و‬ ‫كاری‌ دیبلۆماس���ی‌‌و كران���ه‌وه‌وه‌‬ ‫پێشكه‌وتنی‌ زۆری‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌ستگرتنی‌ بارزانی‌ به‌كورسی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬وێن���ه‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌جیهانی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌ش���ێوێنێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "سوربونی‌ بارزانی‌ له‌سه‌ر مانه‌وه‌‬

‫ئه‌و به‌ڕێزانه‌ی هاوکاری ئاوێنه‌یان کرد‬

‫هه‌لی کار‬ ‫له‌کۆمپانیای ئاوێنه‌وه‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ پێویستی به‌دو‬ ‫کارمه‌ند هه‌یه‌ بۆ ئه‌م پۆستانه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬هه‌واڵس���ازێک ب���ۆ ڕۆژنام���ه‌و‬ ‫ماڵپه‌ڕی ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌زمونی پێشتری‬ ‫کارکردن���ی ل���ه‌و ب���واره‌دا هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌رفه‌تی وه‌رگرتنی زیاتره‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬کارمه‌ندێکی ریکالم‪ ،‬به‌مه‌رجێک‬ ‫ئه‌زمون���ی کارکردنی ل���ه‌و بواره‌دا‬ ‫هه‌بێت‪ .‬زانینی زمان���ی ئینگلیزی‌و‬ ‫عه‌ره‌بی ده‌رفه‌تی وه‌رگرتنی زیاتره‌‪.‬‬ ‫خوازیاران ده‌توانن ‪ CV‬بنێرن بۆ‬ ‫ئه‌م ئیمه‌یله‬ ‫‪‌newspaper@awene.com‬‬

‫له‌پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمدا قه‌یرانێك‬ ‫له‌كوردستاندا دروستده‌كات كه‌ ده‌بێت‬ ‫هاواڵتی‌ ئاسایی‌ باجه‌كه‌ی‌ بدات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ده‌بو سیس���ته‌می‌ حوكم‬ ‫له‌كوردس���تان په‌رله‌مانی‌ بێت وه‌ك‬ ‫عێراق‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر سه‌رۆكایه‌تیش‬ ‫بێت ئه‌وا مافی‌ بونه‌وه‌ به‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫نیی���ه‌ دوای‌ دوخول‌و نیو مانه‌وه‌ له‌و‬

‫پۆسته‌دا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ ك���رد ك ‌ه‬ ‫ئه‌و پێداگری‌ له‌س���ه‌ر الچونی‌ مالكی‌‬ ‫ده‌ك���ردو پێیوابو ده‌س���ه‌اڵتخوازه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا خۆی‌ ده‌س���تبه‌رداری‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت نابێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاڵ‌ بۆ كه‌س���ێك هه‌ڵكه‌نێت‪ ،‬خۆی‌‬ ‫تێده‌كه‌وێت"‪.‬‬

‫نـاو‬

‫بڕی هاوکاری به‌دینار‬

‫به‌ڕێزێک که‌ نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌وه‌‬

‫‪30000‬‬

‫د‪ .‬ته‌ها ره‌سوڵ‬

‫‪2000000‬‬

‫هه‌ژار ته‌ها ‪ /‬پرۆژه‌ی کۆچ‬

‫‪100000‬‬

‫رێباز حه‌مالن‬

‫‪5000000‬‬

‫د‪ .‬ئه‌فرام محه‌مه‌د‬

‫‪60000‬‬

‫به‌ڕێزێک که‌ نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌وه‌‬

‫‪60000‬‬

‫به‌ڕێزێک که‌ نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌وه‌‬

‫‪60000‬‬

‫به‌ڕێزێک که‌ نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌وه‌‬

‫‪60000‬‬

‫به‌ڕێزێک که‌ نه‌یویست ناوی باڵوبکرێته‌وه‌‬

‫‪75000‬‬

‫کێڵگه‌یه‌کی نه‌وت‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی فراكسیۆنی‬ ‫یه‌كێتی له‌لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازی‌و‬ ‫وزه‌و سه‌رچاوه‌ سروشتییه‌كان‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرای‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ دو مانگه‌ نه‌وتی هه‌مو‬ ‫هه‌رێمی كوردستان دراوه‌ته‌‬ ‫كۆمپانیایه‌ك كه‌س نازانێت سه‌ر‬ ‫به‌كێیه‌و ناوی چییه‌و داهاته‌كه‌كه‌ی‌‬ ‫چی لێده‌كرێت‪ ،‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی‌‬ ‫پیشه‌سازی‌و وزه‌و سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتییه‌كانی په‌رله‌مانیش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م واڵته‌ پڕ له‌كۆمپانیای‬ ‫وه‌همی"‪.‬‬ ‫فراكس���یۆنی‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‬ ‫یه‌كێتی له‌لیژنه‌ی‌ نه‌وت‌و س���ه‌رچاوه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان‪ ،‬عیزه‌ت سابیر‪ ،‬بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ئاش���كرای ده‌كات كه‌ماوه‌ی‌‬ ‫دو مانگه‌ كۆمپانیایه‌ك هه‌یه‌ نه‌وتی‌‬ ‫هه‌رێ���م هه‌ن���ارده‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌ر ‪111‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ نازانن ئه‌و كۆمپانیایه‌‬ ‫كێیه‌و ناوی چییه‌و سه‌ر به‌كوێیه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی "با نێچیرڤان بارزانی بۆ‬ ‫خه‌ڵك���ی رونبكاته‌وه‌ ئه‌و كۆمپانیایه‌‬ ‫كێی���ه‌و ن���اوی چیی���ه‌و به‌رمیلێك‬ ‫نه‌وت���ی به‌چه‌ن���د دۆالر ده‌ده‌ن���ێ‌و‬ ‫داهاته‌كه‌ی‌ چه‌نده‌و چی لێده‌كرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌مو نه‌وتی كوردستان ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایه‌ده‌یكڕێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا په‌رله‌مانتاری پارتی‬ ‫به‌یار تاهر س���ه‌عید ده‌ڵێت "منیش‬ ‫گله‌یی له‌په‌رله‌مانتاران ده‌كه‌م بۆچی‬ ‫‪ 111‬په‌رله‌مانت���ار بێده‌نگ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ ئێمه‌ش‬ ‫وه‌كو په‌رله‌مانتارانی پارتی بێده‌نگ‬ ‫بوین‪ ،‬ده‌ك���را ئه‌وانی تر بێنه‌ده‌نگ‌و‬ ‫داواكارییان هه‌بوایه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "هه‌رچه‌ن���ده‌ م���ن‬

‫جه‌ختده‌كه‌م���ه‌وه‌ نابێت په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی گرێبه‌ست ده‌ستوه‌ربدات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌كرێ���ت داوای ورده‌كاری‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی په‌وه‌ندی���دار بكه‌ین‌و‬ ‫رونكردنه‌وه‌م���ان بده‌ن���ێ كه‌ چۆن‬ ‫ك���راوه‌و به‌چ ش���ێوه‌یه‌ك بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫رۆڵی په‌رله‌مان���ه‌و نابێت په‌رله‌مان‬ ‫كاری‌ ده‌س���ه‌اڵتی جێبه‌جێك���ردن‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا ‪ 53‬كۆمپانیای بیانی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان له‌بواری‌ نه‌وتدا‬ ‫كار ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌گ���ه‌ڕان‌و هه‌ڵكه‌ندن‌و‬ ‫ده‌رهێنان‌و هه‌نارده‌كردن‪.‬‬ ‫هاوكات شێركۆ جه‌وده‌ت سه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی‌ پیشه‌سازی‌و وزه‌و سه‌رچاوه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ئه‌م واڵته‌ پ���ڕ له‌كۆمپانیای وه‌همی‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆزگه‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ناوی‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایه‌ی ئاشكرا بكردایه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌دواداچونی بۆ بكه‌ین‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كێ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫نه‌وت ده‌كات‌و ده‌یفرۆشێت‪ ،‬جه‌وده‌ت‬ ‫وتی "نازانی���ن چ كۆمپانیایه‌ك‌و به‌چ‬ ‫رێگایه‌ك نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌فرۆشرێت‌و هیچ زانیارییه‌كمان نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وه‌ ورده‌كارییه‌و په‌رله‌مان‬ ‫زۆر ناچێته‌ ئه‌و ورده‌كارییانه‌وه‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ وته‌كانی‌ نێچیرڤان بارزانی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی ن���ه‌وت‪ ،‬وتی‬ ‫"دوای پرسی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ���دا ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆر دۆس���یه‌ هه‌ی���ه‌ ناڕونه‌‬ ‫وه‌كو كارگه‌ی‌ وه‌همی‌و گرێبه‌س���ته‌‬ ‫نه‌وتییه‌كان‌و هه‌نارده‌كردن‌و فرۆشتن‌و‬ ‫داهات‌و س���ێكته‌ری‌ غازی سروشتی‌و‬ ‫ده‌یان پرسی تر‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ پێشتر‬ ‫وه‌اڵمیان هه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم جێی باوه‌ڕ‬ ‫نه‌بون‌و بۆیه‌ ده‌مانه‌وێ���ت ئه‌مجاره‌‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫میوانداری‌"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫كوردستان به‌ره‌و نادیار‬

‫‪3‬‬

‫بارزانی‌‌و نه‌وشیروان هێمای‌ دو ئاڕاسته‌ی‌ جیاواز‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ملمالنێی نێوان الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی توندتر ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دو جه‌مسه‌ری هه‌ر‌ه سه‌ره‌كی ئه‌م‬ ‫ملمالنێیه‌ پارتی‌و گۆڕانن‪ ،‬یان دروستر‬ ‫ی‬ ‫زۆرانبازی سه‌ره‌كی سه‌ر شانۆ ‌‬ ‫ی ئه‌مڕۆی‌ كوردستان له‌نێوان‬ ‫سیاس ‌‬ ‫سه‌ركرده‌ی ئه‌و دو حیزبه‌دا چڕ‬ ‫بۆته‌وه‌‪ :‬مه‌سعود بارزانی له‌الیه‌ك‌و‬ ‫ی دی‌‪.‬‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا له‌الیه‌ك ‌‬ ‫بارزانی‪ ،‬له‌مانگی نیسانی رابردوه‌و‌ه‬ ‫به‌گومانه‌و‌ه له‌یه‌كڕیزی‌و هاوهه‌ڵوێستی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و گۆڕان‌و كۆم���ه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو‬ ‫ده‌ڕوانێ���ت‌و به‌"كوده‌ت���ا" ناویبردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ئ���ه‌و الیه‌نان���ه‌ جه‌غتیان‬ ‫له‌و‌ه كردوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه هاوهه‌ڵوێس���تییان‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌پێش���هات ‌ه جی���اوازه‌كان‪،‬‬ ‫گه‌له‌كۆمه‌كی‌و كوده‌ت���ا نیی ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌پارتی‪ ،‬ب���ه‌اڵم بارزانی به‌گومان بو‌ه‬ ‫له‌وه‌ی كارێك���ی به‌رنامه‌ بۆ داڕێژراوه‌و‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فاش سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك��� ‌ه س���ه‌ره‌نجام ئاس���ته‌نگ‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م دوباره‌بونه‌و‌ه به‌س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم���ی ئه‌م���دا دروس���تده‌كات به‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ زۆرانه‌وه‌ی ئێستا پراكتیزه‌ی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬به‌دوای‬ ‫ئه‌و یه‌كڕیزییه‌ی‌ نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‌‌و یه‌كگرت���ودا‪ ،‬په‌یوه‌ندیی��� ‌ه‬ ‫ی نێ���وان بارزان���ی‌‌و‬ ‫ساردوس���ڕه‌كه‌ ‌‬

‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا په‌لی كێشا بۆ‬ ‫لێكدابڕانی ته‌واوو ئیتر له‌وس���اوه‌ هیچ‬ ‫ج���ۆر‌ه په‌یوه‌ندییه‌كی راس���ته‌وخۆیان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ نه‌ما‪ .‬ته‌نان���ه‌ت به‌ر له‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ بارزانی به‌ره‌و ئه‌مه‌ریكا گه‌ش���ت‬ ‫بكات‪ ،‬كاتێك دێت ‌ه سلێمانی‌و سه‌ردانی‬ ‫تاڵه‌بانی ده‌كات‪ ،‬ناچێته‌ الی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا هه‌رچه‌ند‌ه ناوبراو له‌دو ساڵی‬ ‫رابردودا چه‌ندینجار س���ه‌ردانی سه‌ری‬ ‫ره‌ش‌و بارزانی كردبو‪ ،‬سه‌ردان نه‌كردنی‬ ‫نه‌ش���یروان مسته‌فا گه‌یاندنی په‌یامێك‬ ‫ب���و له‌الیه‌ن بارزانیه‌و‌ه ب���ۆ ناوبراو ك ‌ه‬ ‫"لێت ناڕازیم"‪.‬‬ ‫بارزانی له‌په‌یامه‌كه‌ی سه‌ره‌تای ئه‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌ی���دا س���ه‌باره‌ت به‌راگه‌یاندنی‬ ‫هه‌ڵوێس���تی خۆی ده‌رباره‌ی پرس���ی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‪،‬‬ ‫راشکاوانه‌ترو به‌بی ناوهێنان "نه‌شیروان‬ ‫مس���ته‌فا"ی كرد‌ه ئامانج‌و ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌و كرد‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫"دوای رێككه‌وتنی س���تراتیژی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫تاڵه‌بانی‪" ،‬زۆر ك���ه‌س‌و الیه‌ن كه‌وتن ‌ه‬ ‫دژایه‌تیكردن���ی"‌و "هه‌ن���دێ الی���ه‌ن‬ ‫ده‌یانه‌وێت شێوازی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‬ ‫بگۆڕن‌و ئه‌وه‌یش مه‌به‌ستی شه‌خسی‌و‬ ‫سیاس���ی ل ‌ه پش���ته‌"‪ .‬یان ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫كوردس���تان ئه‌و ئاس���ۆیه‌ی ك ‌ه گه‌لی‬ ‫كوردستان ساڵه‌های ساڵه‌ خه‌باتی بۆ‬ ‫ده‌كات خه‌ڵكێ���ك هه‌ی ‌ه وای بۆ ده‌چێ‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ده‌ستی مه‌سعود بارزانی‬ ‫بێت ‌ه دی ئه‌و‌ه نامانه‌وێ"‪.‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ئێس���تا كه‌ ته‌نها ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫كوردس���تان له‌كۆتایهاتن���ی م���اوه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی بارزانی جیاده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی به‌رون���ی هه‌س���تیپێده‌كرێت‬ ‫پارتی‌و بارزانی له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس���تی‬ ‫خۆیان س���ورن‪ ،‬كۆتایهێنان به‌ماوه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی بارزانی الی ئه‌وان "هێڵی‬

‫سوره‌"‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌و پێناوه‌شدا چه‌ندین‬ ‫رێگه‌یان گرتوه‌ته‌به‌ر هه‌ر له‌هه‌ڕه‌شه‌و‌ه‬ ‫بگره‌ ت���ا ده‌گات به‌هه‌وڵی ناوزڕاندنی‬ ‫په‌رله‌مانت���اره‌كان‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫گۆڕان‌و نه‌شیروان مس���ته‌فا پێداگری‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس���تی خۆیان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ب���ه‌الی ئه‌مانیش���ه‌وه‌ به‌رده‌وامبون���ی‬

‫مه‌سعود بارزانی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی بارزانی به‌م ده‌سه‌اڵتانه‌ی‬ ‫ئێستایه‌وه‌ "مه‌حاڵه‌"‪.‬‬ ‫پارت���ی ده‌یه‌وێت به‌هه‌ر نرخێك بوه‌‬ ‫بارزانی دو س���اڵی تر سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫بێت‪ ،‬گۆڕانیش س���وره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی ل���ه‌ڕوی یاس���اییه‌وه‌‬ ‫كه‌مبكاته‌وه‌و سیس���ته‌می حوكمڕانی‬

‫ترافیكی دیبلۆماسی ئێران‌و توركیا‌و ئه‌مه‌ریكا له‌كوردستان‪..‬‬ ‫بریت ماكگۆرك خوازیار‌ه تا دو ساڵ ‌ی تر بارزان ‌ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بێت‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی رابردودا‪ ،‬ئێرانیه‌كان‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان‬ ‫تورك���ه‌كان‌و‬ ‫له‌هاتوچۆیه‌ك���ی به‌رده‌وام���دا ب���ون‬ ‫روه‌و كوردس���تان‌و زۆرب���ه‌ی الیه‌ن���ه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كانی ش���انۆی سیاس���ی‬ ‫هه‌رێمیان به‌سه‌ر كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫قاسمی س���لێمانی‌و دكتۆر ئه‌میری‬ ‫ئه‌حم���ه‌دی دیارترین دو كه‌س���ایه‌تی‬ ‫كۆماری ئیس�ل�امی ئێران بون له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی راب���ردودا س���ه‌ردانی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستانیان كرد‪ ،‬به‌پێی زانیاریه‌كانی‬ ‫ئاوێنه‌ وه‌فدی ئێرانی هیچ راسپارده‌یه‌كی‬ ‫نه‌كردوه‌ سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه‌ بارزانی‬ ‫ب���ۆ ماوه‌ی دو س���اڵی تر له‌پۆس���تی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم���دا بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها جه‌غتیان ل���ه‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫"كێش���ه‌كانتان له‌ناوخۆتاندا چاره‌سه‌ر‬ ‫بك ‌هن‌و یه‌كگرتویی خۆتان له‌ش���ه‌ڕی‬ ‫داعشدا بپارێزن"‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی وه‌ف���دی توركیش���ه‌ كه‌‬ ‫فه‌ره‌یدون سنرئۆغلو بریكاری وه‌زیری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی توركیا سه‌رۆكایه‌تی ده‌كرد‪،‬‬ ‫له‌هاتنه‌كه‌یاندا زیاتر مه‌به‌ستیان ئه‌وه‌‬ ‫بوه‌ كه‌ هه‌ڵوێس���تی خۆیان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌شه‌ڕی دژ به‌په‌كه‌كه‌ رونبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی الیه‌نه‌كانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫تێگه‌یشتن‌و به‌رچاورونییه‌كی زیاتریان‬ ‫ده‌رباره‌ی ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ هه‌بێت له‌دیدی‬

‫ماكگۆرك‬ ‫توركه‌كانه‌وه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمیش‪ ،‬ئه‌وان پێیانباش‬ ‫بوه‌ ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ی گفتوگ���ۆوه‌ بگه‌نه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رو هی���چ راس���پارده‌یه‌كیان‬ ‫نه‌كردوه‌ ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ بارزانی‬ ‫ببێته‌وه‌ به‌سه‌رۆكی هه‌رێم تا دو ساڵی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫له‌پ���اڵ‌ ئێران���ی‌و توركه‌كان���دا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كانی���ش له‌چه‌ن���د رۆژی‬ ‫راب���ردودا به‌وه‌فدێك���ی ئاس���ت به‌رز‬

‫له‌كوردس���تان بون‪ ،‬وه‌فده‌كه‌ له‌الیه‌ن نائومێدیی���ان له‌گفتوگۆكان���ی به‌غداو‬ ‫"بری���ت ماكگۆرك"ه‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ كوردستان كه‌ حه‌یده‌ر‬ ‫ده‌كراو له‌گه‌ڵ‌ هه‌ری���ه‌ك له‌تاڵه‌بانی‌و عه‌ب���ادی‌و ده‌وڵه‌تی یاس���ا ئاماده‌ی‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و بارزان���ی جێبه‌جێكردن���ی زۆرب���ه‌ی داواكان���ی‬ ‫ك���وردو جێبه‌جێكردنی پێش���مه‌رجی‬ ‫كۆبونه‌وه‌‪.‬‬ ‫بریت ماكگ���ۆرك به‌"چ���اوو بازوی به‌شداریكردنیان له‌حكومه‌تی داهاتوی‬ ‫به‌هێز"ی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق داده‌نرێت‪ ،‬عێراقدا نه‌بون‪ ،‬به‌اڵم سه‌ره‌نجام دوای‬ ‫ئ���ه‌و عه‌رابی پێكهێنان���ی كابینه‌كه‌ی زیات���ر له‌كاتژمێرێ���ك كۆبونه‌وه‌ی���ان‬ ‫ئێستای‌ عه‌بادی بو‪ .‬ماكگۆرك یه‌كێكه‌ به‌ئاماده‌بونی بریت ماكگۆرك رازیبون‬ ‫له‌گرنگتری���ن بڕی���ارده‌رو داڕێژه‌رانی به‌وه‌ی‌ كه‌ بچن���ه‌ حكومه‌تی داهاتوی‬ ‫سیاس���ه‌تی ئه‌مه‌ریكا له‌عێ���راق‪ ،‬كه‌ عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی راب���ردو‪ ،‬بریت ماكگۆرك‌و‬ ‫سه‌رپه‌رشتی نوس���ینه‌وه‌ی ده‌ستوری‬ ‫عێراقی كردو سه‌ردانی كاربه‌ده‌ستانی وه‌فدێك���ی ئه‌مه‌ریك���ی س���ه‌ردانێكی‬ ‫عێ���راق‌و هه‌رێمی���ش ب���ۆ واش���نتۆن شه‌ش كاتژمێرییان كرد بۆ سلێمانی‪،‬‬ ‫رێكده‌خات‪ .‬ئه‌و له‌سه‌رده‌می بوشه‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌پرسی سه‌رۆكایه‌تی له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌رك���ی ته‌رتی���ب كردن���ی دۆس���یه‌ هه‌ری���ه‌ك له‌تاڵه‌بان���ی‌و نه‌وش���یروان‬ ‫ئاڵۆزه‌كان���ی عێراقی پێس���پێردراوه‌‌و مسته‌فا كۆبونه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیاریه‌كان���ی ئاوێنه‌‪ ،‬بریت‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌ئه‌ندامه‌ كاراكانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌ی���ی ئه‌مه‌ری���كای ماكگ���ۆرك داوای له‌گۆڕان‌و یه‌كێتیش‬ ‫س���ه‌رده‌می بوش‌و ئۆباماش‪ ،‬یه‌كێكه‌ ك���ردوه‌ ك���ه‌ "بارزانی دو س���اڵی تر‬ ‫له‌س���ێ‌ كارمه‌ندی ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ كه‌ له‌پۆس���تی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم���دا‬ ‫داوای مانه‌وه‌یان لێكراوه‌ بۆ كاركردن بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیاریان���ه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئیداره‌ی ئۆبامادا‪.‬‬ ‫ماكگ���ۆرك جێپه‌نج���ه‌ی به‌زۆرێ���ك گ���ۆڕان جه‌غتی ل���ه‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌روداوه‌كانی عێراقه‌وه‌ دیاره‌‪ .‬س���اڵ‌و پێش���مه‌رجی بۆ ئه‌و داوایه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫نیوێك له‌مه‌وب���ه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌ی پێنج ئه‌و پڕۆژه‌یاسایه‌ی داویانه‌ته‌ په‌رله‌مان‬ ‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كه‌ كه‌ له‌مه‌كۆی سه‌ره‌كی په‌س���ه‌ند بكرێت‌و بارزانی له‌دو ساڵی‬ ‫گۆڕان له‌س���لێمانی كرا‪ ،‬به‌شداریكرد‪ ،‬داهاتودا به‌پێی‌ یاس���ا ده‌سه‌اڵته‌كانی‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ الیه‌ن���ه‌ كوردییه‌كان دوای كه‌مبكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫وه‌فدی ئێرانی‌و‬ ‫تورکی هیچ‬ ‫راسپارده‌یه‌كیان‬ ‫نه‌كردو‌ه سه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی كه‌ بارزانی‬ ‫بۆ ماوه‌ی دو‬ ‫ساڵی تر له‌پۆستی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمدا بمێنێته‌وه‬

‫بارزانی زۆر باسی خۆی ده‌كات‪:‬‬

‫قوتابیه‌كی قوتابخانه‌ی پیرۆزم‬ ‫بارزان���ی له‌زۆرب���ه‌ی په‌یامه‌كانیدا‬ ‫چه‌ند شتێك دوباره‌ ده‌كاته‌وه‌‌و زۆر‬ ‫باس���ی‌ خۆی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌یانجار‬ ‫ئه‌م چیرۆكه‌ی‌ گێڕاوه‌ته‌وه‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫خ���ۆی ده‌ڵێت "ل���ه‌دوای ڕاپه‌ڕین له‌‬ ‫گردبوونه‌وه‌یه‌كی جه‌ماوه‌ریی فراواندا‬ ‫له‌ ش���اری كۆیه‌ له‌ ئاداری ‪ 1991‬به‌‬ ‫خه‌ڵكی كوردستانم ڕاگه‌یاند كه‌ ده‌بێ‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن بكرێت و‪ ،‬ش���ه‌رعیه‌تی‬ ‫شۆڕش���گێڕی جێگه‌ی خ���ۆی بداته‌‬

‫شه‌رعیه‌تی هه‌ڵبژاردن‌و دیموكراسی‌و‬ ‫ده‌ستور"‪.‬‬ ‫دیس���ان ئه‌مه‌ بڕگه‌یه‌ك بو له‌دوا‬ ‫په‌یامی بارزان���ی‪ ،‬ئه‌و زیاتر له‌وه‌ش‬ ‫وه‌ها باسی خۆی كرد "پێش هه‌موو‬ ‫ش���تێكیش ده‌مه‌وێ باس���ی هه‌ندێ‬ ‫قۆناغی سیاسی دوای راپه‌ڕین بكه‌م‪،‬‬ ‫كه‌ خۆم ڕۆڵم تێدا گێڕاوه‌ ‪ ...‬شانازی‬ ‫به‌وه‌وه‌ ده‌كه‌م ك���ه‌ خه‌باتم له‌پێناو‬ ‫دیموكراسیدا كردووه‌‌و بانگه‌وازم بۆ‬

‫یه‌ك���ه‌م هه‌ڵبژاردنی دیموكراس���یانه‌‬ ‫كردووه‌ له‌ كوردس���تاندا‪ .‬ش���انازی‬ ‫ده‌كه‌م ك���ه‌ گوتوومه‌ نابێ كه‌س له‌‬ ‫كوردستاندا له‌ یاس���ا به‌رزتربێت‪..‬‬ ‫له‌كات���ی كێش���ه‌‌و تووندوتیژیی���ه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانیشدا هه‌میشه‌ هه‌وڵمداوه‌‬ ‫كوردستان له‌ شه‌ڕ دووربخه‌مه‌وه‌‪...‬‬ ‫ش���انازی ده‌كه‌م ه���ه‌ر له‌الوێتییه‌وه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی ئازادیی گ ‌هل‌و واڵته‌كه‌ی‬ ‫خۆمم‪ .‬ئه‌و واڵته‌ی خه‌باتم بۆ ده‌كرد‬

‫سه‌رۆكی هه‌تاهه‌تایی تێدا نه‌بووه‌"‪ .‬بووین‪ .‬له‌ ش���ێخ ئه‌حمه‌دی بارزانی‬ ‫ئه‌مان���ه‌ له‌زۆرب���ه‌ی په‌یامه‌كانیدا فێ���ری ئه‌وه‌بووی���ن ك���ه‌ دین پێش‬ ‫دوباره‌ ده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌یان هه‌موو شتێك ئه‌خالقه‌ و‪ ،‬بیروباوه‌ڕ‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی ب���ۆ زیادك���رد ك���ه‌ ئه‌و له‌ كۆت‌و زنجی���ره‌كان به‌هێزتره‌‪ .‬له‌‬ ‫قوتاب���ی قوتابخانه‌یه‌ك���ی پیرۆزه‌‪ ،‬مه‌ال مس���ته‌فای بارزانی فێری ژیانی‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "من خ���ۆم به‌ قوتابیی پێشمه‌رگایه‌تی‌و گیانفیدایی بووین‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌یه‌كی پی���رۆز داده‌نێم‪ .‬له‌ یه‌كه‌م ش���تیش ك���ه‌ دوور له‌ باوك‌و‬ ‫ش���ێخ عه‌بدولس���ه‌الم بارزانی فێری بنه‌ماڵه‌كه‌مه‌وه‌ فێ���ری بووم‪ ،‬دایكم‬ ‫كولتووری پێكه‌وه‌ژیان‌و قوربانیدان فێری كردم كه‌ ئه‌ویش راس���تگۆیی‬ ‫له‌پێناو س���ه‌ربه‌خۆیی كوردس���تان بوو"‪.‬‬

‫بكات به‌سیسته‌می په‌رله‌مانی‪.‬‬ ‫پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئای���ا ئه‌م دو‬ ‫ئاڕاس���ته‌یه‌ له‌ئاینده‌یه‌ك���ی نزیك���دا‬ ‫ده‌گه‌نه‌ خاڵ���ی هاوبه‌ش‌و رێكده‌كه‌وتن‬ ‫یاخود ره‌وتی ملمالنێكان س���ه‌ره‌نجام‬ ‫كوردس���تان به‌ره‌و ئاینده‌یه‌كی نادیار‬ ‫ده‌بات‪.‬‬

‫یه‌كگرتو رۆڵی‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌و‌ه ده‌بینێت‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان رۆڵێك ‌ی‬ ‫گرن���گ له‌یه‌كالكردن���ه‌وه‌ی ملمالنێكان���ی‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تیدا ده‌بینێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌دانیش���تنی دووه‌م���ی په‌رله‌مان���دا ب���ۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی پڕۆژه‌ یاساكان‪.‬‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی كوردستان‪ ،‬دوای‬ ‫دانیش���تنی ‪23‬ی حوزه‌یران���ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬روب���ه‌ڕوی هه‌لومه‌رجێك���ی‬ ‫ئاڵ���ۆز ب���ۆوه‌ كاتێك به‌ش���ێك له‌ئه‌ندامه‌‬ ‫بااڵكانیان‌و په‌رله‌مانتارانی بادینان ره‌خنه‌‬ ‫توندیان ئاڕاسته‌ی‌ هه‌ڵوێستی حیزبه‌كه‌یان‬ ‫كرد له‌سه‌ر به‌ش���داربون له‌و دانیشتنه‌داو‬ ‫به‌شێكیشیان ده‌ستیان له‌كاركێشایه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كگرتو بۆ ده‌رچون له‌و دۆخه‌ ئاڵۆزه‌‪،‬‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی راب���ردودا هه‌وڵی���داوه‌ كه‌‬ ‫زیاتر رۆڵی‌ نێوانگ���ری ببینێت له‌وه‌ی كه‌‬ ‫ببێت���ه‌ الیه‌نێك له‌م ملمالنێ‌‌و هاوكێش���ه‌‬ ‫سیاس���یه‌دا‪ .‬به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی یه‌كگرتو‪ ،‬جگه‌ له‌هۆكاریی‬ ‫ناوخۆی���ی په‌یوه‌ندی به‌ئاڕاس���ته‌ی كاری‬ ‫ئیخوان‌و هه‌ڵوێستی توركیاو قه‌ته‌ریشه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ سه‌باره‌ت به‌م پرسه‌‪ ،‬كه‌ زیاتر به‌الی‬ ‫مانه‌وه‌ی بارزانیدا دایده‌شكێنن‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫عه‌لی قه‌ره‌داغی له‌قه‌ته‌ره‌وه‌ بۆ كوردستان‌و‬ ‫هه‌وڵدان���ی بۆ ناوبژیوانی كردنی الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌م چوارچێوه‌یه‌ به‌ده‌ر نییه‌‪.‬‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی پێشتریش كاتێك‬ ‫كه‌ كێش���مه‌كێش له‌س���ه‌ر به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫پۆستی پارێزگاری سلێمانی له‌نێوان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی���دا گه‌رم بو‪ ،‬به‌پش���تكردنه‌ گۆڕان‬ ‫كێشه‌كه‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی یه‌كێتی یه‌كالیی‬ ‫ك���رده‌وه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش ئه‌گه‌ر هه‌ڵوێس���تی‬ ‫بێالیه‌ن���ی بگرێته‌ب���ه‌ر‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كه‌ی ده‌ڕژێته‌ خانه‌ی‌ به‌رژوه‌ندی‬ ‫پارتییه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی كه‌ كارتێكی به‌هێزی‬ ‫الیه‌ن���ه‌ ركه‌به‌ره‌كان���ی پارتی دانیش���تنی‬ ‫دووه‌م���ی په‌رله‌مان���ه‌ ب���ۆ خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫پڕۆژه‌ یاس���اكانی هه‌مواركردنه‌وه‌ی پرسی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر یه‌كگرتو‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌ڵوێس���تی بێت ئه‌وا رێژه‌ی یاسایی‬ ‫له‌په‌رله‌مان���دا بۆ خوێندنه‌وه‌ی یاس���اكان‬ ‫دابین نابێت‌و ئه‌م���ه‌ش خزمه‌تێكی گه‌وره‌‬ ‫ده‌كات به‌پارت���ی‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی له‌‬ ‫‪23‬ی حوزه‌یراندا رویدا‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی یه‌کێتی‪:‬‬

‫له‌‪20‬ی ئاب یه‌کێتی قسه‌ی نامێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی قس ‌ه ده‌کات یاسایه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫سه‌رکردایه‌تی یه‌کێتی‪ ،‬فه‌رید‬ ‫ئه‌سه‌سه‌رد رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ گه‌شبین‬ ‫نییه‌ به‌رێکه‌وتنی الیه‌نه‌کان له‌پێش‬ ‫‪20‬ی ئاب‪ ،‬هاوکات پێی وایه‌ که‌‬ ‫ده‌بێت پارتی نه‌رمی زیاتر بنوێنێت‪،‬‬ ‫"چونکه‌ زۆرینه‌ی کێشه‌که‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌پارتیه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا ‪20‬ی ئاب چه‌ند رۆژێک که‌م‬ ‫ماوه‌‪ ،‬ئێوه‌ هی���چ ئومێد به‌دی ده‌که‌ن‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی الیه‌نه‌کان بگه‌نه‌ س���ازان‌و‬ ‫رێکه‌وتن له‌سه‌ر پرس���ی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫هه‌رێم؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬ل���ه‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫ئێمه‌ وه‌ک یه‌کێت���ی‪ ،‬هه‌مو هه‌وڵه‌کانی‬ ‫خۆم���ان چ���ڕ ده‌که‌ینه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بگه‌ینه‌ س���ازانێک له‌س���ه‌ر ئه‌و پرسه‌‪،‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌م ڕوه‌وه‌ که‌مته‌رخه‌می‬ ‫ناکه‌ین‪ ،‬دوێنێ کۆبونه‌وه‌ کراوه‌و تا ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ش ت���ه‌واو ده‌بێت کۆبونه‌وه‌کان‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌ب���ن‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر الیه‌نه‌کان‬ ‫نه‌گه‌یش���تن به‌س���ازان هه‌رێ���م به‌ره‌و‬ ‫قۆناغی بۆشایی یاسایی ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی پێشوش���دا هه‌وڵ‌و‬ ‫کۆششی زۆر هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم بێ ئه‌نجامبو‪،‬‬ ‫ئێوه‌ هیچ گه‌شبینن بۆ ئه‌وه‌ی له‌م ماوه‌‬ ‫که‌مه‌ی ماوه‌ هه‌وڵ���ه‌کان ئه‌نجامێکیان‬ ‫هه‌بێت؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬م���ن خۆم زۆر‬ ‫گه‌شبین نیم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر فشاری کات‬ ‫الیه‌نه‌کان ناچار بکات نه‌رمییه‌کی زۆرتر‬ ‫ل���ه‌م ڕوه‌وه‌ بنوێنن‪ ،‬ده‌رفه‌ت هه‌ر ماوه‌‬ ‫بۆ گه‌یشتن به‌سازان‪ ،‬به‌اڵم له‌و ڕوه‌وه‌‬ ‫گه‌شبین نیم‪ ،‬چونکه‌ بابه‌ته‌که‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫ب���ه‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ الیه‌ن���ه‌کان نه‌رمییه‌کی‬ ‫زۆرتر بنوێنن‪ ،‬له‌ناو الیه‌نه‌کاندا پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستان نه‌رمییه‌کی زۆرتر‬ ‫بنوێنێ���ت‪ ،‬چونکه‌ زۆرینه‌ی کێش���ه‌که‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌پارتیه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ته‌نها فش���اری کات واده‌کات‬ ‫الیه‌ن���ه‌کان بگه‌ن���ه‌ رێکه‌وت���ن‪ ،‬یاخود‬ ‫هه‌ندێک فشاری ده‌ره‌کیی وه‌ک تورکیاو‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ئه‌مه‌ریکاش که‌ له‌م‬ ‫دوایه‌دا وه‌فدی ناردو له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌کاندا‬ ‫کۆبونه‌وه‌‪ ،‬کاریگه‌ریی ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬

‫لێکنزیککردنه‌وه‌ی الیه‌نه‌کان؟‬ ‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬م���ن ناتوانم‬ ‫وش���ه‌ی "فش���ار" به‌کاربهێنم‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌کی زۆر دۆس���تانه‌‬ ‫باس���ی بابه‌ته‌که‌یان ک���ردوه‌‪ ،‬تورکیا‬ ‫هیچ فش���ارێکی نه‌خستوه‌ته‌ سه‌ر هیچ‬ ‫الیه‌نێ���ک ل���ه‌م ڕوه‌وه‌‪ ،‬ک���ه‌ نوێنه‌ری‬ ‫ناردوه‌ت���ه‌ هه‌رێ���م‪ ،‬زۆرتر مه‌به‌س���تی‬ ‫په‌که‌ک���ه‌و پرۆس���ه‌ی ئاش���تی بوه‌ که‌‬ ‫خه‌ریکه‌ له‌تورکیا به‌ته‌واوی تێکده‌چێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریکاو ئێران له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌کدا باسی‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌یان ک���ردوه‌و هانیانداون بۆ‬ ‫گه‌یش���تن به‌رێکه‌وتنێکی دیاریکراو که‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی هه‌م���و الیه‌نه‌کانی تێدا‬ ‫ب���ه‌دی بێت‌و هی���چ الیه‌نێک فش���اری‬ ‫به‌کارنه‌هێن���اوه‌‌‪ .‬به‌ڵک���و الیه‌نه‌کانیان‬ ‫هان���داوه‌ بۆ نه‌رمی نواندن‌و گه‌یش���تن‬ ‫به‌سازان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌فده‌کانی ئه‌مه‌ریکاو ئێران‬ ‫هی���چ داوایه‌کیان له‌الیه‌ن���ه‌کان نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫یاخ���ود پش���تگیریی ئاراس���ته‌یه‌کی‬ ‫کێشه‌کانیان نه‌کردوه‌؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬هی���چ داوایه‌کی‬ ‫دیارییکراویان نه‌بوه‌‪ ،‬باس���ی ئه‌وه‌یان‬ ‫کردوه‌ که‌ ئه‌وان به‌و ش���ێوه‌یه‌ سه‌یری‬ ‫هه‌رێمی کوردستان ده‌که‌ن که‌ به‌شێکه‌‬ ‫له‌س���تراتیژی ئ���ه‌وان له‌ناوچه‌ک���ه‌داو‬ ‫به‌گرنگیی���ه‌وه‌ ده‌ڕوانن���ه‌ ڕه‌وش���ی‬ ‫سیاس���یی هه‌رێمی کوردستان‌و واشیان‬ ‫باس���کردوه‌ که‌ ئارامی‌و س���ه‌قامگیریی‬ ‫سیاس���یی له‌هه‌رێمی کوردس���تان هه‌م‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵکی کوردس���تاندایه‌و‬ ‫ه���ه‌م له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی ئه‌وانیش���دایه‌‪،‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ پێیان باش���ه‌ الیه‌نه‌کان‬ ‫بگه‌ن���ه‌ س���ازانێکی دیاریک���راو ب���ۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی ئ���ه‌وان‌و خه‌ڵکی‬ ‫کوردس���تان‌و الیه‌ن���ه‌کان دابینبکرێت‪.‬‬ ‫هی���چ پرۆژه‌یه‌کی���ان ل���ه‌م باره‌ی���ه‌وه‌‬ ‫نه‌بوه‌و پشتگیری هیچ الیه‌نێکیان دژی‬ ‫الیه‌نه‌نێکی دیکه‌ نه‌ک���ردوه‌‪ ،‬تا پێیان‬ ‫کرابێت بێالیه‌نی خۆیان پاراستوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت له‌کۆبونه‌وه‌که‌ی‬ ‫دوێنیی یه‌کێتی‌و پارتی له‌شاری هه‌ولێر‬ ‫له‌سه‌ر پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دوالیه‌نه‌ به‌ره‌وپێش چ���ون هه‌بوه‌و تا‬ ‫ئاستی رێکه‌وتن نزیکبوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬باوه‌ڕناک���ه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ک���ه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫گه‌یشتن به‌‌سازان پاش‬ ‫‪20‬ی ئاب به‌دڵناییه‌و‌ه‬ ‫کارێکی وا ده‌کات‬ ‫پارتی له‌ڕه‌وشێکی‬ ‫خراپتر بێت له‌وه‌ی‬ ‫ئێستا‬

‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‬ ‫ئه‌و الیه‌نه‌ی پێویس���ته‌ زۆرترن نه‌رمی‬ ‫بنوێنێت پارتی دیموکراتی کوردستانه‌‪،‬‬ ‫چونک���ه‌ پارت���ی ل���ه‌ڕوی یاس���اییه‌وه‌‬ ‫توشی کێش���ه‌یه‌کی زۆر بوه‌‪ ،‬النی که‌م‬ ‫الیه‌نه‌کانی ت���ر نه‌له‌ڕوی یاس���اییه‌وه‌‬ ‫نه‌له‌ڕوی سیاس���ییه‌وه‌ کێشه‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫تاکه‌ الیه‌ن که‌ له‌م قه‌یرانه‌دا کێش���ه‌ی‬ ‫هه‌یه‌ پارتی دیموکراتی کوردستانه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫کێش���ه‌یه‌ش له‌ڕوی یاساییه‌وه‌ به‌پارتی‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ناکرێت ئه‌گ���ه‌ر الیه‌نه‌کان‬ ‫خۆیان یارمه‌ت���ی نه‌ده‌ن‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌بێت پارتی هه‌ن���گاوی وا بنێت‪ ،‬که‌‬ ‫الیه‌نه‌کان هان ب���دات که‌ یارمه‌تیده‌ری‬ ‫بن بۆ ده‌ربازبون له‌م قه‌یرانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌کۆبونه‌وه‌ک���ه‌ی دوێن���ی‬ ‫یه‌کێتی له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬ته‌نها کۆسره‌ت‬ ‫ره‌س���وڵ ئاماده‌ی بو‪ ،‬ده‌وترێت ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و کۆبونه‌وه‌ی���ه‌دا رێکه‌وت���ن بکرایه‌‬ ‫جه‌مسه‌ره‌کانی دیکه‌ی یه‌کێتی پێوه‌ی‬ ‫پابه‌ندنابن‪ ،‬ئه‌مه‌ تاچه‌ند راسته‌؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬ئه‌و ش���اندانه‌ی‬ ‫پێک ده‌هێنرێت‪ ،‬له‌کۆبونه‌وه‌ی مه‌کته‌بی‬ ‫سیاس���یی بڕی���اری له‌س���ه‌ر ده‌درێت‌و‬ ‫ئه‌ندامه‌کانیش���ی ه���ه‌ر ل���ه‌وێ بڕیاری‬ ‫له‌سه‌ر ده‌درێت‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ وه‌فده‌کان‬ ‫نوێن���ه‌ری هی���چ جه‌مس���ه‌رێک نیی���ه‌‬ ‫له‌ناو یه‌کێتی نیش���تمانی کوردستان‪،‬‬ ‫به‌ڵکو نوێنه‌ری هه‌مو جه‌مس���ه‌ره‌کانه‌و‬

‫ش���انده‌کان نوێنه‌رایه‌ت���ی س���ه‌رجه‌م‬ ‫یه‌کێتی ده‌کات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قسه‌یه‌ک هه‌بو که‌ هێرۆ خان‬ ‫وه‌اڵم���ی ناردوه‌ که‌ ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و وه‌فده‌‬ ‫بگه‌نه‌ رێکه‌وتنی���ش‪ ،‬ئه‌وان پابه‌ندنابن‬ ‫پێیه‌وه‌؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬هیچ شتێکی له‌و‬ ‫جۆره‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پرۆژه‌که‌ی د‪ .‬به‌رهه‌م ته‌نها‬ ‫بۆچون���ی خۆیه‌ت���ی یاخود پ���رۆژه‌ی‬ ‫یه‌کێتیشه‌؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬م���ن کۆپییه‌کی‬ ‫پرۆژه‌که‌م الیه‌و ناوی خۆی له‌س���ه‌ره‌و‬ ‫به‌ن���اوی خ���ۆی پێشکه‌ش���ی ک���ردوه‌‬ ‫به‌مه‌کته‌بی سیاسیی یه‌کێتی‌و بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و پارتی دیموکراتی کوردس���تان‪.‬‬ ‫به‌مانای وشه‌ ناتوانم ناوی بنێم "پرۆژه‌"‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵێک بیروڕای تایبه‌ته‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌بابه‌ته‌ک���ه‌‪ ،‬ویس���تویه‌تی له‌ڕوانگه‌ی‬ ‫خۆیه‌وه‌ ڕێ‌و ش���وێنێک بۆ ده‌ربازبون‬ ‫له‌قه‌یرانه‌که‌ ده‌ستنیشان بکات‌و هه‌وڵی‬ ‫داوه‌ ڕێ‌و ش���وێنێکی وا بدۆزێته‌وه‌ که‌‬ ‫النی که‌می داوای الیه‌نه‌کانی تێدا به‌دی‬ ‫بێت‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ناتوانین بڵێن ئه‌وه‌‬ ‫پرۆژه‌ی یه‌کێتی نیشتمانی کوردستانه‌و‬ ‫به‌ناوی یه‌کێتیشه‌وه‌ پێشکه‌ش نه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫پرۆژه‌که‌ له‌هه‌ندێ ڕوه‌وه‌ جیاوازی هه‌یه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پرۆژه‌ فه‌رمییه‌ک���ه‌ی یه‌کێتی‪،‬‬

‫ب���ه‌اڵم له‌خاڵ���ه‌ گش���تییه‌کاندا ی���ه‌ک‬ ‫ده‌گرێت���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵیداو له‌زۆر ش���وێندا‬ ‫بۆچونی گونجاوو په‌س���ه‌ندی تێدا باس‬ ‫کراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌کته‌بی سیاس���یی یه‌کێتی‬ ‫ته‌به‌نی ئه‌و پرۆژه‌یه‌ ده‌کات؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ به‌ن���اوی ئه‌ندامێکی مه‌کته‌بی‬ ‫سیاس���یی یه‌کێتییه‌وه‌ پێشکه‌شکراوه‌‪،‬‬ ‫به‌دڵنیایه‌وه‌ خۆی لێی به‌رپرس���یاره‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌کۆبون���ه‌وه‌ی مه‌کته‌بی‬ ‫سیاسیی باس بکرایه‌و پاشان پێشکه‌ش‬ ‫بکرایه‌‪ ،‬ئه‌و کاته‌ ده‌بوه‌ پرۆژه‌ی یه‌کێتی‪.‬‬ ‫ئێمه‌ تا ئێس���تا دو بۆچونمان هه‌یه‌ له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌‪ ،‬یه‌کێکیان بۆچونی یاس���اییه‌‬ ‫که‌ پرۆژه‌ یاس���ا پێشکه‌ش���کراوه‌که‌ی‬ ‫په‌رله‌مان گوزارشتی لێ ده‌کات‪ ،‬ئه‌وی‬ ‫تریش���یان ئه‌و هه‌ڵوێس���ته‌ سیاسییه‌‬ ‫که‌ ل���ه‌م ماوه‌ی���ه‌دا نوێنه‌رانی یه‌کێتی‬ ‫له‌کۆبونه‌وه‌کان���دا‬ ‫له‌لێدوان���ه‌کان‌و‬ ‫ده‌ریان بڕیوه‌‪ .‬تا ئێس���تاش نه‌ پرۆژه‌‬ ‫یاساییه‌که‌مان نه‌ پرۆژه‌ سیاسییه‌که‌مان‬ ‫گۆڕان���ی به‌س���ه‌رداهاتوه‌و وه‌کو خۆی‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونی تایبه‌ت���ی خۆتان‬ ‫له‌سه‌ر پرۆژه‌که‌ چییه‌؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬من به‌پرۆژه‌یه‌کی‬ ‫گونجاوی داده‌نێم‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دڵناییه‌وه‌‬

‫هه‌ندێ���ک تێبینی���م هه‌یه‌ له‌س���ه‌ری‪.‬‬ ‫پێموای���ه‌ هه‌وڵ���ی داوه‌ هاوس���ه‌نگی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌کان له‌به‌رچ���او بگرێت‌و‬ ‫ڕێ‌و ش���وێنێکی مام ناوه‌ند بدۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌ک یه‌کێتی خۆش���مان له‌هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌داین رێ‌و ش���وێنێک بدۆزینه‌وه‌ که‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی هه‌مو الیه‌نه‌کانی تێدابێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ مانای س���ازان ده‌گه‌یه‌نێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ندێک الیه‌ن ده‌یکات‪ ،‬بریتییه‌‬ ‫له‌هه‌وڵ���دان بۆ س���ه‌پاندنی تێڕوانینی‬ ‫خۆی به‌سه‌ر الیه‌نه‌کاندا‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ هه‌م کێش���ه‌که‌ ئاڵ���ۆز ده‌کات‪،‬‬ ‫هه‌م ده‌روازه‌کانیش داده‌خات به‌س���ه‌ر‬ ‫گه‌یشتن به‌سازان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر تا ‪20‬ی مانگ الیه‌نه‌کان‬ ‫نه‌گه‌ن���ه‌ س���ازان‌و رێکه‌وت���ن‪ ،‬له‌ڕوی‬ ‫یاس���اییه‌وه‌ ویالیه‌تی سه‌رۆکی هه‌رێم‪،‬‬ ‫مه‌س���عود بارزانی کۆتای���ی دێت‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫وه‌ک یه‌کێتی له‌دوای ئه‌و به‌رواره‌وه‌ دان‬ ‫به‌شه‌رعیه‌ت بونی س���ه‌رۆکی هه‌رێمدا‬ ‫ده‌نێن؟‬ ‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬ل���ه‌‪20‬ی ئاب‬ ‫یه‌کێتی قسه‌ی نامێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی قسه‌ی‬ ‫ده‌خوات یاسایه‌‪ .‬چونکه‌ یاسای ژماره‌‬ ‫‪19‬ی ساڵی ‪ 2013‬باس له‌وه‌ ده‌کات که‌‬ ‫ل���ه‌‪20‬ی ئابی ‪ 2015‬ماوه‌ی درێژکراوه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆکی هه‌رێ���م کۆتای���ی دێت‪ ،‬له‌و‬ ‫کات���ه‌وه‌ یاس���ایه‌ خۆی قس���ه‌ی خۆی‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ داننانێ���ن پێیدا ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌پێی یاساکه‌ بێت؟‬ ‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬بابه‌ته‌ک���ه‌‬ ‫ئه‌وه‌نییه‌ ئێم���ه‌ دانی پێدا بنێن یاخود‬ ‫نا‪ ،‬بابه‌ته‌که‌ ده‌بێته‌ بابه‌تێکی یاسایی‌و‬ ‫دورنما سیاسییه‌که‌ی لێ ده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌کو بۆچونی تایبه‌تی خۆت‪،‬‬ ‫پێت باش���ه‌ له‌دوای ‪20‬ی ئاب دانبنرێت‬ ‫به‌سه‌رۆکی هه‌رێمدا؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬له‌قۆناغی بۆشایی‬ ‫یاس���اییش ده‌رفه‌ت هه‌یه‌ بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌س���ازان‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیاییه‌وه‌ ته‌رازوی‬ ‫هێز له‌و کاته‌دا گۆڕانی به‌س���ه‌ردا دێت‪.‬‬ ‫گه‌یش���تن به‌س���ازان پێش ‪20‬ی مانگ‬ ‫زۆرتر له‌به‌رژه‌وه‌ندی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستاندایه‌‪ ،‬گه‌یشتن به‌سازان پاش‬ ‫‪20‬ی ئاب به‌دڵناییه‌وه‌ کارێکی وا ده‌کات‬ ‫پارتی له‌ڕه‌وشێکی خراپتر بێت له‌وه‌ی‬ ‫ئێستا‪.‬‬

‫ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی پارتی‪ :‬بارزانی به‌هه‌ڵبژاردن هاتوه‌ت ‌ه سه‌ر كورسییه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ده‌بێت هه‌ر به‌هه‌ڵبژاردن كۆتایی به‌و پرس ‌ه بێت‪ ،‬نه‌ك له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌م دیداره‌ی‌ ئاوێنه‌دا دیاری‬ ‫حسێن ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان باس‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك پرس‌و رای حزبه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌كات بۆ ئه‌و پرسی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ پیویست ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا بارزانی هه‌ر سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم بێت‪" ،‬چونكه‌ ئه‌م قۆناغه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ناخوازێت كاك مه‌سعود له‌پۆسته‌كه‌یدا‬ ‫نه‌مێنێت"‪.‬‬

‫دیاری حسێن‬

‫ی ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ك���ه‌ له‌كۆتای���ی ویالیه‌ت���ی بارزان���ی‬ ‫نزی���ك ده‌بینه‌و‌ه ئه‌گه‌ر هه‌ی���ه‌ الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كان بگه‌ن به‌سازان؟‬ ‫دیاری‌ حس���ێن‪ :‬به‌ڵ���ێ ئه‌گه‌ر هه‌ی ‌ه‬ ‫بگ���ه‌ن به‌ڕێككه‌وتن‌و ئێم���ه‌ش ئومێد‬ ‫ده‌كه‌ین بگه‌ن به‌سازان‌و هیچ كێشه‌یه‌ك‬ ‫دروس���ت نه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫پرس���ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم نه‌گه‌ن‬ ‫به‌س���ازان چی ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه باشترین‬ ‫رێگا له‌ئێستادا گه‌یشتنه‌ به‌سازان‪.‬‬ ‫ی ئه‌م���ڕۆی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كۆبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫یه‌كێتیدا چ���ی باس���كراوه‌و ده‌وترێت‬ ‫به‌ره‌وپێشچونێك هه‌بوه‌؟‬ ‫دیاری‌ حس���ێن‪ :‬من له‌كۆبونه‌وه‌كدا‬ ‫به‌ش���داریم نه‌ك���ردوه‌و كاك مه‌حمود‬ ‫محه‌م���ه‌د هه‌رچی وتو‌ه ئ���ه‌و ئه‌ندامی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسییه‌و قسه‌ی ئه‌و قسه‌ی‬

‫منیش���ه‌ ك ‌ه وتویه‌تی ئێم���ه‌و یه‌كێتی‬ ‫به‌رپرسیارێتی مێژوییمان له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچونتان له‌سه‌ر پرۆژه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح چییه‌؟‬ ‫ی به‌رهه‌م‬ ‫ی حس���ێن‪ :‬پرۆژه‌كه‌ ‌‬ ‫دیار ‌‬ ‫س���اڵحم نه‌خوێندوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌به‌س���تی چاره‌س���ه‌ركردنی‌ دۆخه‌ك ‌ه‬ ‫بێت كارێكی خراپی نه‌كردوه‌‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ی ئه‌م دۆخه‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ته‌نها به‌رێككه‌وتن‌و سازان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان وای‬ ‫ده‌بینێ���ت ك��� ‌ه په‌یامه‌كه‌ی مه‌س���عود‬ ‫بارزانی زیاتر هه‌ڕه‌ش��� ‌ه بوه‌ بۆ ئه‌وان‬ ‫وه‌ك له‌وه‌ی په‌یامێكی گشتی بێت؟‬ ‫دیاری‌ حسێن‪ :‬به‌و شێوه‌یه‌ نیی ‌ه ك ‌ه‬ ‫وای ده‌بین���ن‪ ،‬به‌اڵم په‌یامێكی رون بو‬ ‫بۆ هه‌مو الیه‌ك‌و خه‌ڵكی كوردستان ك ‌ه‬ ‫له‌م دۆخه‌دا ك ‌ه چه‌ندین كێش ‌ه به‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی گرتوه‌و پێویست ‌ه‬ ‫هه‌موی���ان بگه‌ن ‌ه ئ���ه‌و بڕوای���ه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا بارزانی زه‌روره‌تێكی گه‌وره‌یه‌و‬ ‫ده‌بێ���ت ب���ۆ قۆناغی ئێس���تای هه‌رێم‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئ���ه‌و به‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫هاتوه‌ت ‌ه سه‌ر كورس���ییه‌كه‌ی‌‌و ده‌بێت‬ ‫هه‌ر به‌هه‌ڵبژاردن كۆتایی به‌و پرس��� ‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬نه‌ك له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان‪.‬‬ ‫كاك مه‌س���عود راستی وتو‌ه ك ‌ه پێشتر‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌یان���وت ده‌بێ���ت هه‌مو ئه‌و‬ ‫ی ره‌هه‌ندی نیش���تمانییان‬ ‫یاس���ایان ‌ه ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه به‌س���ازان تێبپه‌ڕێنرێت‌و بگه‌ن‬ ‫به‌ڕێككه‌وتن له‌سه‌ری‪ ،‬نه‌ك به‌زۆرینه‌و‬

‫پێمان سه‌یره‌‬ ‫ئه‌م پرسه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌مان ده‌یه‌وێت‬ ‫به‌زۆرینه‌و كه‌مینه‌‬ ‫كاری له‌سه‌ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش الی‬ ‫ئێمه‌ قبوڵنه‌كراوه‌‬

‫كه‌مینه‌‪ ،‬ئه‌ی بۆچی ئێستا ده‌یانه‌وێت‬ ‫پرس���ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌ته‌نها‬ ‫به‌زۆرین ‌هو‌ كه‌مینه‌یه‌ تێبپه‌ڕێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت سیناریۆیه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ‪ 8/20‬پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫گوایه‌ ب���ۆ دوا ‌‬ ‫به‌نی���ازن حكومه‌ت هه‌ڵوه‌ش���ێننه‌وه‌و‬ ‫پێك���ه‌و‌ه كابینه‌یه‌كی ن���وێ پێكبهێنن‬

‫به‌بێ گۆڕان؟‬ ‫دیاری‌ حس���ێن‪ :‬هه‌مو سیناریۆیه‌ك‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌ئێس���تادا‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه چه‌ندین‬ ‫س���یناریۆی تر بونی هه‌بێت كه‌ بگه‌ین‬ ‫به‌رێككه‌وت���ن تاوه‌ك���و پێ���ش ‪،8/20‬‬ ‫چونكه‌ ناكرێت ئه‌م كێشه‌یه‌ به‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام بێت‌و ده‌بێت چاره‌س���ه‌ری بۆ‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ب���ه‌ڕای ئێ���و‌ه په‌یامی رونی‬ ‫مه‌س���عود بارزانی چی بوه‌؟‪ ،‬ده‌وترێت‬ ‫زیاتر مه‌به‌س���تی ئه‌وه‌بوه‌ كه‌ بكرێته‌و‌ه‬ ‫به‌سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ دو ساڵی تر؟‬ ‫ی ئه‌وه‌بو‌ه‬ ‫ی حس���ێن‪ :‬په‌یامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫دیار ‌‬ ‫كه‌ ب���ۆ هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان‌و خه‌ڵكی‬ ‫كوردستان رونیكردوه‌ته‌وه‌ ده‌بێت بگه‌ن‬ ‫به‌ڕێككه‌وتن‪ ،‬ئێم���ه‌ش رای كۆتاییمان‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ناكرێت له‌ئێس���تادا ئه‌و پۆست ‌ه‬ ‫گۆڕان���كاری‌ تێ���دا بكرێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫پێمانوای ‌ه پیویسته‌ كاك مه‌سعود هه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م بێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌م‬ ‫قۆناغه‌ ئه‌و‌ه ناخوازێت كاك مه‌س���عود‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌یدا نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێتی‌و گ���ۆڕان‌و به‌ره‌ ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌پارتی ده‌ڵێت دوای ‪8/20‬‬ ‫كورسی سه‌رۆكی هه‌رێم چۆڵ ده‌بێت‌و‬ ‫ی دو مانگ سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫كاره‌كان���ی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌بات؟‬ ‫دیاری‌ حس���ێن‪ :‬س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی‬ ‫یاسایی ئه‌وه‌ی رونكرده‌وه‌و ئه‌و باشتر‬ ‫ده‌زانێت ك ‌ه ئایا س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان‬

‫ی س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ده‌جێ���ت جێگ��� ‌ه ‌‬ ‫بگرێته‌وه‌؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬رات���ان چیی��� ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی په‌رله‌مانتاران���ی یه‌كێت���ی‌و‬ ‫گ���ۆڕان‌و ئیس�ل�امییه‌كان ده‌ڵێ���ن تا‬ ‫‪ 8/20‬خوێندنه‌وه‌ی دوه‌م بۆ یاس���ای‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ده‌كه‌ین‌و ده‌بێت‬ ‫هه‌مواری بكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ندامێكی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���ی پارتی ده‌ڵێت دژی‬ ‫ئه‌و كاره‌ین‌و قبوڵی ناكه‌ین؟‬ ‫ی‬ ‫ی حسێن‪ :‬قسه‌ی ئه‌و ئه‌ندامه‌ ‌‬ ‫دیار ‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی سیاس���ی قس���ه‌ی ئێمه‌یه‌و‬ ‫راس���ت ده‌كات كه‌ ئه‌مه‌ قبوڵ ناكرێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئێم ‌ه هه‌مو پرس���ه‌كان به‌سازان‬ ‫ی‬ ‫رێككه‌وتنی له‌س���ه‌ر كراوه‌‪ ،‬به‌كابینه‌ ‌‬ ‫حكومه‌تیش���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پێمان سه‌یر‌ه‬ ‫ئه‌م پرسه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كان‌و په‌رله‌م���ان ده‌یه‌وێت‬ ‫به‌زۆرینه‌و كه‌مینه‌ كاری له‌سه‌ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش الی ئێمه‌ قبوڵنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێشنیاری ئێوه‌ش ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫بارزانی وتی یان سازانی له‌سه‌ر بكرێت‬ ‫یاخود هه‌ڵبژاردنی پێش���وه‌خت ئه‌نجام‬ ‫بدرێت؟‬ ‫ی حس���ێن‪ :‬به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه‬ ‫دی���ار ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی س���ه‌رۆك بارزان���ی وتویه‌تی‬ ‫كلیل���ی چاره‌س���ه‌ره‌و په‌یامه‌كه‌ی زۆر‬ ‫ی س���ازان‌و‬ ‫رون‌و ئاش���كرا بوو ك ‌ه داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكك���ه‌وت‌و چاره‌س���ه‌ره‌ی دۆخه‌كه‌ ‌‬ ‫كردو‌ه ك ‌ه ئه‌مه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ندی هه‌مو‬ ‫الیه‌ك‌و خه‌ڵكیشدایه‌‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫په‌رله‌مانتاره‌كانی‌ یه‌كگرتو پابه‌ندی‌ پرۆژه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌بن‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪5‬‬

‫"به‌شدار ‌ی كۆبونه‌و‌ه نائاسایه‌كه‌ ‌ی په‌رله‌مان ده‌بین"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كانی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالم ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌وا ئه‌وان پرۆژه‌یان‬ ‫ی‬ ‫پێشكه‌ش به‌په‌رله‌مان كردوه‌و داوا ‌‬ ‫سیسته‌می‌ په‌رله‌مانی‌ ده‌كه‌ن‌و سورن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و به‌رنامه‌ی ‌ه جگه‌ له‌وه‌ هه‌ر‬ ‫شتێكی‌ تر بێت ‌ه ناو به‌رنامه‌كه‌وه‌ ئێم ‌ه‬ ‫ده‌نگی‌ له‌سه‌ر ناده‌ین‪،‬هه‌روه‌ها ئاماژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌وا مه‌كته‌ب ‌‬ ‫یه‌كگرتو هه‌رگیز فشاری‌ له‌سه‌ر ئه‌وان‬ ‫دروست نه‌كردوه‌و په‌رله‌مانتاره‌كان‬ ‫ئازادن له‌بریاردان‪.‬‬ ‫ی یه‌كگرتو‬ ‫ی فراكس���ۆن ‌‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان به‌ه���ار‬ ‫ی‬ ‫ی پرس��� ‌‬ ‫عه‌بدولرحم���ان له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫رونكرده‌و‌ه كه‌وا "ئێم ‌ه وه‌كو فراكسۆن ‌‬ ‫ی خۆم���ان هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫یه‌كگرت���و پ���رۆژه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ه���ه‌ر بۆی���ه‌ له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫سورین له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژه‌كه‌ی‌ خۆمان‌و‬ ‫ی الیه‌نه‌كانی‌ تر پێشكه‌شیان‬ ‫ئه‌وانه‌ش��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا پێش���كه‌ش به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫په‌رله‌مان ك���راو‌ه بێگومان هه‌ر ده‌بێت‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌ په‌سه‌ند بكرێت‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌هۆڵی‌ په‌رله‌مان ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هات ‌ه گفتۆگۆ ك���ردن ئه‌وا ئێم ‌ه ده‌نگ ‌‬ ‫پێده‌ده‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر جگ ‌ه له‌و‌ه‬ ‫ی تۆ یان پرۆژه‌یه‌كی‌ تر‬ ‫پرۆژه‌یه‌ شتێك ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان ئه‌وا بێگومان‬ ‫بێت ‌ه ناو هۆڵ ‌‬

‫چه‌ندین پرۆژ‌ه یاساو‬ ‫بریار ده‌رچوه‌ تا‬ ‫ئێستا مه‌كته‌ب ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی یه‌كگرتو‬ ‫ئیعازی‌ پێنه‌داوین‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ده‌نگی‌ له‌سه‌ بده‌ین‬ ‫یان پێی‌ نه‌ده‌ین‬ ‫ئێمه‌ ده‌نگی‌ پێناده‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌كان‬ ‫رێبكه‌ون له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ دو ساڵی‌ تر‬ ‫بدرێته‌و‌ه به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ئه‌وا ئه‌وان‬ ‫ئاماده‌ن ده‌نگ به‌بارزانی‌ بده‌ن‪،‬ناوبراو‬ ‫ی به‌و‌ه كرد ئه‌وه‌ ده‌كه‌وێت ‌ه سه‌ر‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اران ناتوانین ئێس���تا بریار‬ ‫ی هه‌ر په‌رله‌مانتارێك‬ ‫بده‌ین له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆی هه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بۆچون��� ‌‬ ‫ی "ئێم���ه‌ ئازادین‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرت���و له‌كاروب���ار ‌‬ ‫له‌فراكس���ۆن ‌‬

‫ی‬ ‫ی دو س���اڵ ‌‬ ‫خۆمان‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫رابردو له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان چه‌ندین‬ ‫پرۆژ‌ه یاس���او بریار ده‌رچوه‌ تا ئێستا‬ ‫ی‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كگرت���و ئیعاز ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنه‌داوین له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌نگ ‌‬ ‫ی نه‌ده‌ین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌س��� ‌ه بده‌ین یان پێ��� ‌‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌و‌ه په‌یوه‌س���ته‌ به‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫له‌فراكسۆنی‌ یه‌كگرتو "‪.‬‬ ‫ی یه‌كگرت���و‬ ‫ی فراكس���ۆن ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان غه‌ری���ب‬ ‫له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنجوێن���ی‌ له‌ب���ار‌هی‌ ئه‌و پ���رۆژه‌ ‌‬

‫ی په‌رله‌مان‬ ‫پێش���كه‌ش به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫كراو‌ه بۆ ئاوێنه‌ وتی‌"سه‌رۆك ‌‬ ‫كاتێك پرۆژه‌ك���ه‌ی‌ بۆ به‌رز كراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی داو‌ه به‌الیه‌نه‌كان تاكو‬ ‫ی تر ‌‬ ‫مۆڵه‌تێك ‌‬ ‫رێكبك���ه‌ون‪ ،‬هه‌روه‌ها ئ���ه‌و مۆڵه‌ته‌ش‬ ‫ی نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه له‌و‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫كات ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ پێویس���ت ‌ه الیه‌نه‌كان س���ازان‬ ‫بك���ه‌ن ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا ته‌نها س���ێ رۆژ‬ ‫بمینێ���ت په‌رله‌م���ان ده‌توانێت رێكار‌ه‬ ‫یاس���ایه‌كانی‌ خۆی���ی‌ ئه‌نج���ام بدات‌و‬ ‫ی بكات "‪.‬‬ ‫كۆبونه‌و‌هی‌ نائاسای ‌‬

‫ی كردنی���ان‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌به‌ش���دار ‌‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ نائاس���ایه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ی پرۆژ‌ه یاس���ای‬ ‫بۆ خوێندنه‌و‌هی‌ دوه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫به‌وه‌ كرد كه‌وا "تا ئێستا هیچ بریارێك‬ ‫ی نه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫نی��� ‌ه بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دانیشتنی‌ په‌رله‌مان ئاسای ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پیشه‌ی ‌‬ ‫بێت یان نائاسایی‌ ئه‌وه‌ ئه‌رك ‌‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتار‌ه كه‌ده‌بێت به‌شدار ‌‬ ‫ی تا ئێس���تا هه‌یه‌ ئێم ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ش���داری‌ ئ���ه‌و كۆبونه‌و‌ه نائاس���ای ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین "‪.‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫ئه‌ندام���ی‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرتو له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران��� ‌‬ ‫كوردس���تان ش���ێركۆ جه‌وده‌ت له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مان پرس به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند"ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بریاری‌ پێش���وه‌ختمان هه‌ی��� ‌ه به‌و‌ه ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ هی���چ الیه‌نێك‬ ‫ناكه‌ین دو به‌دو به‌تایبه‌تی‌ ئێمه‌ به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ پارتی‌ رێكناكه‌وین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ماو‌ه ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌درێژكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ئێمه‌ پرۆژه‌مان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها له‌چوارچی���و‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانمان ره‌نگده‌داته‌و‌ه به‌ده‌ر‬ ‫ی ترمان‬ ‫له‌و پرۆژه‌ی���ه‌ هیچ به‌رنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫نی ‌ه "‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد‬ ‫كه‌وا "ئه‌گه‌ر ئه‌و پرۆژه‌ی‌ پێش���كه‌ش‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان ك���راوه‌‬ ‫بێت���ه‌دی‌ ئه‌وا ئێمه‌ ئام���اده‌ی‌ ده‌نگی‌‬ ‫له‌سه‌ر بده‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر نه‌هاته‌دی‌‬ ‫ئ���ه‌وا هه‌رگیز س���ازش له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌ ناكه‌ی���ن‌و داوای‌ جێ‌ به‌جێ‌‬

‫كردنی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌ هیوا میرزا له‌باره‌ی‌ سازانی‌‬ ‫نێ���وان الیه‌نه‌كان ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌وا "یه‌كگرتو زۆر هه‌وڵی‌‬ ‫دا له‌رێ���گای‌ ئه‌و ده‌ستپێش���خه‌ریه‌ی‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ كردو الیه‌نه‌كان وه‌اڵمیان‬ ‫دایه‌وه‌‌و ژوری‌ عه‌مه‌لیان دروس���ت بو‬ ‫تاكو بگه‌ینه‌ س���ازان له‌س���ه‌ر پرسی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئێستاش ئێمه‌‬ ‫له‌هه‌وڵداین له‌و ماوه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان داویت���ه‌ به‌الیه‌ن���ه‌كان بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ س���ازان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ مه‌ترسێكی‌ زۆر ترسناك هه‌ست‬ ‫پێده‌كه‌ین به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و س���ازانه‌‬ ‫نه‌بێت هه‌رێمی‌ كوردس���تان روبه‌روی‌‬ ‫ته‌نگ���ه‌ژه‌ی‌ دو ئی���داره‌ی‌‌و لێكترازان‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪،‬ئ���ه‌وه‌ش وای‌ له‌یه‌كگرت���و‬ ‫ك���ردوه‌ پێداگ���ری‌ له‌س���ه‌ر س���ازان‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هاواڵتیان س���ه‌ره‌رای‌‬ ‫ئه‌و هه‌مو قه‌یرانه‌ توش���ی‌ قه‌یرانێكی‌‬ ‫تری‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫هیوادارین پێش چاره‌س���ه‌ری‌ یاسایی‌‬ ‫چاره‌سه‌رێكی‌ سیاسی‌ بكرێت "‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ ئای���ا ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫الیه‌نه‌كان نه‌گه‌یش���تنه‌ رێكه‌وتن ئه‌وا‬ ‫رێگ���ه‌ به‌په‌رله‌مانتاره‌كان���ی‌ یه‌كگرتو‬ ‫ده‌درێت ئه‌ركی‌ یاس���ایی‌ خۆیان جێ‌‬ ‫به‌جێ‌ بكه‌ن‪،‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌وا "له‌پێشودا چۆن بوه‌ له‌مه‌ودواش‬ ‫ه���ه‌روا ده‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌كۆتای���دا‬ ‫ه���ه‌ر ده‌بێت بریارێك بۆ ئه‌و پرس���ه‌‬ ‫بدرێت"‪.‬‬

‫"ده‌بێت ئه‌ندام مه‌کته‌ب سیاسییه‌کان خۆیان ببنه‌ ئه‌ندام په‌رله‌مان"‬

‫بۆچی په‌رله‌مان ناتوانێت بڕیاری سیاسیی بدات؟‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫نێچیرڤان بارزانی رایده‌گه‌یه‌نێت که‌‬ ‫له‌کوردستان په‌رله‌مان ناتوانێت‬ ‫بڕیاری سیاسیی بدات‪ ،‬په‌رله‌مانتاران‬ ‫بۆچونی جیاوازیان له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌و په‌رله‌مانتارێکی فراکسیۆنی‬ ‫پارتیش رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ پێویسته‌‬ ‫ئه‌ندام مه‌کته‌ب سیاسیی حزبه‌کان‬ ‫خۆیان ببنه‌ ئه‌ندام په‌رله‌مان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی په‌رله‌مان توانای بڕیاردانی‬ ‫هه‌بێت‌و نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حیزب‪.‬‬ ‫له‌و دیداره‌ی له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نوس���ان‬ ‫سازیکرد‪ ،‬سه‌رۆکی حکومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان رایگه‌یاند که‌ پێچه‌وانه‌ی‬ ‫واڵتان���ی پێش���که‌وتوی جیه���ان‪،‬‬ ‫له‌کوردس���تان په‌رله‌م���ان ناتوانێ���ت‬ ‫خاوه‌نی بڕیاری سیاسیی بێت به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌کان که‌سانی‬ ‫بااڵی حزبه‌کان نین‌و په‌رله‌مانتاره‌کان‬ ‫ده‌بێت ب���ۆ بڕی���اردان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫حزبه‌کانیان‪.‬‬ ‫رێواز فایه‌ق‪ ،‬ئه‌ندام���ی په‌رله‌مانی‬ ‫کوردس���تان له‌فراکس���یۆنی یه‌کێتی‬ ‫له‌ب���اره‌ی قس���ه‌کانی نێچیرڤ���ان‬ ‫بارزانیی���ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئه‌و‬ ‫قس���ه‌یه‌ی س���ه‌رۆکی حکومه‌ی ته‌نها‬ ‫له‌ی���ه‌ک حاڵه‌تدا راس���ته‌‪ ،‬ئه‌ویش که‌‬ ‫بوه‌ به‌نه‌ری���ت له‌کاتێک���دا بابه‌تێکی‬ ‫چاره‌نوسس���ازی گرنگ دێته‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان وه‌ک مه‌رجه‌ع سه‌یرناکرێت‌و‬ ‫حزب���ه‌ سیاس���ییه‌کان ئ���ه‌و بابه‌تانه‌‬ ‫یه‌کالیی ده‌که‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌بڕی���اری ژم���اره‌ یه‌ک���ی س���اڵی‬ ‫‪2005‬دا هات���وه‌ ک���ه‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫مه‌رجه‌ع���ی یه‌کالکردن���ه‌وه‌ی هه‌م���و‬ ‫بابه‌ت���ه‌ چاره‌نوسس���ازه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستانه‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و که‌سانه‌ی دێنه‌‬ ‫په‌رله‌مان که‌س���انێک بن که‌ خاوه‌نی‬ ‫بڕیاربن له‌ناو حیزبه‌کانی خۆیاندا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی یه‌کێت���ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌ حکومه‌ت نیگه‌رانه‌‬ ‫ل���ه‌و هه‌م���و پرس���یاره‌ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌وه‌ ئاراسته‌یان ده‌کرێت‬ ‫له‌سه‌ر پرۆس���ه‌ی چاودێری حکومه‌ت‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانتارانه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌م‬

‫هۆڵی په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫خول���ه‌ی په‌رله‌مان زۆرترین پرس���یار‬ ‫ئاراس���ته‌ی وه‌زی���ره‌کان ک���راوه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌دواداچونی کاره‌کانیان‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی توانای په‌رله‌مانتارانیشه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هه‌ر که‌س له‌ب���واری خۆیدا‬ ‫چاالک���ه‌و خاوه‌ن���ی توان���ای تایبه‌تی‬ ‫خۆیه‌تی‪ ،‬که‌س���ێک متمانه‌ی به‌خۆی‬ ‫نه‌بێت نابێت به‌په‌رله‌مانتار"‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی په‌رله‌مانی کوردس����تان‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر فراکس����یۆنی گۆڕان‪ ،‬بێستون‬ ‫فای����ەق ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ بەئاوێنەی‬ ‫ڕاگەیان����د "لەعێراقدا به‌و ش����ێوه‌یه‌یه‌‬ ‫ئەگ����ەر حزب����ەكان س����ه‌رکرده‌کانیان‬ ‫وەك س����ەرچاوەی بڕی����ار بمێن����ەوە‬ ‫خۆیان لەناوه‌ن����دی بڕیاربن‌و ئەمریان‬ ‫پێبكەن‪ ،‬ئەو خەڵكانە بگەڕێنەوە بۆ‬ ‫ئەوان‪ ،‬ئەوا باش����ترە خۆیان بچنە ناو‬ ‫حزبەكانیانەوە"‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێ����ت "مەرج نیە هەمو بااڵی حیزبه‌کان‌و خاوه‌ن بڕیار نه‌بون حزبه‌کان نین‪ ،‬ئه‌وانه‌ی بڕیاربه‌ده‌ستن‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مانن"‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارێ����ك كادری حیزبی بێت‪ ،‬له‌حیزبه‌کانیاندا‪.‬‬ ‫فه‌رح����ان جه‌وه����ه‌ر پێ����ی وایه‌ که‌‬ ‫به‌بڕوای ئه‌ندامی فراکسیۆنی پارتی‬ ‫ب����ەاڵم ل����ه‌ ئه‌نجام����دا فراكس����یۆنی‬ ‫حزبێكی دیاریكراو بەتەواوی بتوانێت له‌په‌رله‌مان����ی کوردس����تان‪ ،‬فه‌رحان به‌ش����ێک له‌ه����ۆکاری کێش����ه‌کانی‬ ‫بڕیاربدات‪ ،‬هەمو ئەو بڕیارانه‌ پێوستان جه‌وهه‌ر‪ ،‬ده‌بێ����ت ئه‌ندامانی مه‌کته‌ب ئێس����تا هۆکاره‌که‌ی ه����ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ که‌‬ ‫سیاسیی حزبه‌کان له‌په‌رله‌مان بن‪ ،‬ئه‌و له‌کوردس����تان حزبه‌کان له‌ئاستی بااڵ‬ ‫بەڕه‌زامه‌ندی حیزب هەیە"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ ده‌ش����ڵێت که‌ ده‌ڵێت "خەڵكانێك هاتونەتە پەرلەمان ئه‌ندامه‌کانی����ان ڕه‌وان����ه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫مەرجیش نیە هەمو بڕیارێک پێویستی وێن����ەی حیزبەكانیان دەكەن كە هیچ ناک����ه‌ن وه‌ک چۆن له‌زۆرب����ه‌ی واڵته‌‬ ‫بەره‌زامه‌ن����دی حی����زب هه‌بێ����ت‪" ،‬بۆ بڕیارێكیان النی����ەو دەبێت بگەڕێنەوە جیهانییه‌کان وایه‌‪.‬‬ ‫حاجی کاروان‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫نمونه‌ یاس����ای ب����اج‌و خزمه‌تگوزاری‌و بۆ خەڵكانێك هیچ پلەو ڕەسمیاتێكیان‬ ‫خانه‌نشینی پێویس����تی به‌ڕه‌زامه‌ندی لە ناو دەزگا ڕەسمیەكاندا نیەو بڕیار کوردس����تان له‌فراکسیۆنی یه‌کگرتوی‬ ‫ئیس��ل�ام ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫له‌وان وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫حیزب نییه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ پێ����ی وایه‌ ئه‌وه‌ راگه‌یان����د "به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ ئ����ه‌دای‬ ‫ل����ه‌دوای ئ����ه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کانی‬ ‫په‌رله‌مان کرا به‌لیس����تی نیمچه‌کراوه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌ک����ی کوش����نده‌یه‌‪" ،‬په‌رله‌مان په‌رله‌مانت����اران له‌م خولک����ه‌ له‌ڕوی‬ ‫زۆربه‌ی حزب����ه‌کان په‌نایان برده‌ به‌ر کاتێ����ک په‌رله‌مان����ه‌ ک����ه‌ خاوه‌ن����ی چاالکیی����ه‌وه‌ زۆر باش����ه‌‪ ،‬ب����ۆ نمونه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی که‌س����انی دیارو به‌رچاوی ده‌س����ه‌اڵتی بڕی����اردان بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر له‌فراکس����یۆنی ئێمه‌ زیاتر له‌‪150‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت����ی بۆ کۆکردن����ه‌وه‌ ده‌نگ‪ ،‬ئێس����تا په‌رله‌مان ده‌س����ه‌اڵتی نییه‌و پرسیارمان ئاراسته‌ی حکومه‌ت کردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ ئ����ه‌و که‌س����انه‌ ئه‌ندامی په‌رله‌مانتاران خه‌ڵکانی بڕیاربه‌ده‌ستی له‌کاتێکدا له‌هه‌مو خولکی پێش����و ئه‌و‬

‫بوه‌ به‌نه‌ریت‬ ‫له‌کاتێکدا‬ ‫بابه‌تێکی‬ ‫چاره‌نوسسازی‬ ‫گرنگ دێته‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مان‬ ‫وه‌ک مه‌رجه‌ع‬ ‫سه‌یرناکرێت‌و حزبه‌‬ ‫سیاسییه‌کان ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ یه‌کالیی‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ نه‌گه‌یشتبوه‌ ‪ 25‬پرسیار"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����ار‌ه‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ک����ه‌ کاری په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وه‌ندی جێگای کاری چاودێریکردنی‬ ‫کاری حکوم����ه‌ت‌و کاری یاس����ادانانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ئه‌رکی سیاسیی نییه‌‪.‬‬ ‫حاجی کاروان رایش����یده‌گه‌یه‌نیت‬ ‫که‌ ئ����ه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌یه‌ک����ی هه‌ڵه‌یه‌‬ ‫بۆ په‌رله‌مانتاران����ی ئه‌م خوله‌ بکرێت‬ ‫ک����ه‌ الوازو بڕیار به‌ده‌س����تنین‪" .‬ئه‌و‬ ‫قس����ه‌یه‌ به‌و واتایه‌ دێت که‌ هاواڵتیان‬ ‫که‌س����انی ناشایس����ته‌و بێ ئاستیان‬ ‫هه‌ڵب����ژاردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامان����ه‌ متمانه‌ی هاواڵتیانیان‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ب����ڕوای وای����ه‌ ک����ه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران����ی ئه‌م خوله‌ چاالکترین‬ ‫په‌رله‌مانتاربون‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫كورس ‌ی كۆتاكان به‌هه‌مو سازانێك له‌نێوان الیه‌نه‌كان رازین‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫ی بارزان ‌ی بۆ دو ساڵی‌ تر به‌چاره‌سه‌رێكی‌ گونجاو ده‌زانین"‬ ‫"مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫كورسی‌ كۆتاكانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫به‌هه‌مو سازانێك له‌نێوان الیه‌نه‌كانی‌ رازین‌و‬ ‫داوا له‌پێنج الیه‌نه‌ سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ هه‌رێم ده‌كه‌ن‬ ‫هه‌تا زوه‌ بگه‌نه‌ رێكه‌وتن‌و كۆتایی‌ به‌و كێشه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بهێنن‪ ،‬له‌هه‌مان كاتیشدا‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ بۆ دو ساڵی‌ تر واتا تا‬ ‫كۆتایی‌ خولی‌ چواره‌می‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫به‌چاره‌سه‌رێكی‌ گونجاو ده‌زانن‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسۆنی‌ پێش���كه‌وتنی‌ توركمانی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان مونا نه‌ب���ی‌ له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پرس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و ئه‌و پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫پێش���كه‌ش س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان ك���را‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند"ئ���ه‌و پرۆژه‌ی‌ یاس���ایه‌ی‌‬ ‫پێشكه‌ش سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان كراوه‌ كارێكی‌‬ ‫یاس���ایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ تێكدانی‌ سازان‌و ته‌وافقی‌‬ ‫سیاس���یه‌‪ ،‬پێویس���ت بو ئه‌و ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫یاس���ایه‌ چاوه‌ڕێی‌ سازانی‌ سیاس���ی‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫بونای���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێم���ه‌ له‌به‌رژوه‌ندی‌ گه‌ل‬ ‫كار ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌ ناكرێت له‌و پرس���ه‌‬ ‫نیش���تیمانیه‌ ته‌نها حزبێك ی���ان چه‌ند حزبێك‬ ‫بریاری‌ له‌س���ه‌ر بده‌ن‪ ،‬به‌شداری‌ نه‌كردنی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌دانیش���تنی‌ ‪ 23‬حوزه‌یران‌و لیژنه‌ی‌ یاس���ایی‌‬ ‫بۆ رێزگرتن بوه‌ له‌س���ازان‪،‬هه‌روه‌ها له‌مه‌ودواش‬ ‫بایكۆتی‌ دانیش���تنه‌كان ده‌كه‌ین تاكو الیه‌نه‌كان‬ ‫ده‌گه‌نه‌ رێكه‌وتن"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌وا "الیه‌نه‌‬ ‫سیاس���یه‌كان پرۆش‌و خه‌مخ���ۆری‌ میلله‌ت نین‬ ‫ی له‌ئێستادا ته‌نها له‌پێناوی‌ پۆست‌و پله‌و‬ ‫به‌وه‌ ‌‬ ‫پیای���ه‌ كێش���ه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫فراكس���ۆنی‌ پێشكه‌وتنی‌ توركمان پێمانباشه‌ دو‬ ‫ساڵی‌ تر بدرێته‌وه‌ به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و به‌پێویستی‌‬ ‫ده‌زانین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ له‌ئێس���تادا ناتوانین‬ ‫هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام بده‌ین‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ر پۆسته‌كه‌ی‌‬ ‫تاكو وه‌زعی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ئارام ده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن بكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���ۆنی‌ گردبون���ه‌وه‌ی‌ گه‌لی‌‬ ‫كلدان���ی‌‌و س���ریانی‌‌و ئاش���وری‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان وه‌حیده‌ یاقۆ له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫یاسایه‌ی‌ پێشكه‌ش به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كراوه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"ئێمه‌ به‌باشی‌ ده‌زانین‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان په‌له‌ نه‌كات‌و چاوه‌ڕیی‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان بكات تاكو ئه‌وان ده‌گه‌نه‌ س���ازان‌و‬ ‫رێكه‌وت���ن‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ر كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی���ش بكرێ���ت هه‌م دیس���ان كۆمه‌ڵێك‬

‫یاداشتێک سه‌باره‌ت‬ ‫به‌موچه‌ی خانه‌نشینان‬ ‫به‌ڕێز‪-:‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌ڕێز‪ :‬وه‌زیری‌ دارایی‬ ‫ب‪ /‬موچه‌ی‌ خانه‌نشینان‬

‫بارزانی‬ ‫فراكسۆن بایكۆتی‌ دانیشتنه‌ ده‌ك ‌هن‌و ئه‌و كاته‌ش‬ ‫كێشه‌ی‌ زیاتر به‌دوای‌ خۆیدا ده‌هێنێت "‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ئه‌گه‌ر دو ساڵی‌‬ ‫تر بدرێته‌وه‌ به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ئه‌وا چاره‌سه‌رێكی‌‬ ‫زۆر گونجاوه‌ بۆ ئێس���تای‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێم ‌ه له‌ئێس���تادا كێشه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غدا هه‌یه‌‌و هه‌روه‌ها توش���ی‌ قه‌یرانێكی‌ دارایی‌‬ ‫بوینه‌‌و هه‌روه‌ه���ا له‌گه‌ڵ داعش له‌ش���ه‌ڕداینه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ هیچ كێش���ه‌ نابێت ئه‌گه‌ر دو س���اڵی‌‬ ‫تر درێژ بكرێته‌وه‌ گرینگ ئه‌وه‌یه‌ كێشه‌ی‌ موچه‌‬ ‫بۆ خه‌ڵك چاره‌س���ه‌ر بكرێت‌و كێشه‌ی‌ هاواڵتیان‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت له‌بواری‌ خزمه‌تگوزاری‌ "‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���ۆنی‌ ب���ه‌ره‌ی‌ توركمان���ی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئایدن مه‌عروف له‌باره‌ی‌‬ ‫پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و رێكه‌وتنی‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"پێویس���ته‌ الیه‌نه‌كان بگه‌نه‌‬ ‫رێكه‌وتن به‌وه‌ی‌ پارتی‌ ده‌بێت ته‌نازول له‌هه‌ندێك‬ ‫داواكاری‌ ب���كات هه‌روه‌ها ده‌بێ���ت الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تریش ته‌نازول له‌هه‌ندێك داواكاریه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر دو س���اڵی‌ ت���ر بدرێته‌وه‌‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم وه‌كو چاره‌سه‌رێك بۆ ئێستای‌‬ ‫هه‌رێ���م پێویس���ته‌ پارت���ی‌ رازی‌ بێ���ت به‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬

‫كه‌مبكرێـته‌وه‌ هه‌روه‌ها الیه‌نه‌كانیش پێویس���ت ‌ه‬ ‫له‌و داواكاریانه‌ی‌ پێشكه‌شیان كردوه‌ پاشه‌كشه‌‬ ‫بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ ته‌وافقی‌ سیاسی‌ بكرێت "‪،‬ناوبراو‬ ‫وتی‌ "پشتگیری‌ هه‌ر سازان‌و رێكه‌وتنێك ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌له‌نێوان الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان بكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���ۆنی‌ هه‌ولێ���ری‌ توركمانی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ماجد عوسمان له‌باره‌ی‌‬ ‫رێكه‌وتن���ی‌ الیه‌ن���ه‌ سیاس���یه‌كان به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند"ئێم���ه‌ وه‌ك���و فراكس���ۆنی‌ هه‌ولێ���ری‌‬ ‫توركمان���ی‌ پێمان باش���ه‌ ئه‌و الیه‌نان���ه‌ بگه‌نه‌‬ ‫رێكه‌وتن‌و س���ازان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردو‬ ‫هه‌مو پرس���ه‌كان به‌سازانی‌ نیش���تیمانی‌ كراوه‌‬ ‫پێویستیش���ه‌ ئه‌و پرسه‌ش به‌س���ازان چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ه���ه‌ر هه‌نگاوێك بۆ‬ ‫رێكه‌وتن���ی‌ الیه‌ن���ه‌كان بنرێ���ت له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌وا "ئاس���ایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر دو س���اڵی‌ تر تاكوتایی‌ خولی‌ چواره‌می‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان ماوه‌ك���ه‌ی‌ ب���ۆ درێژ‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ته‌ پارت���ی‌ رازی‌ بێت‬ ‫به‌وه‌ی‌ هه‌ندێك له‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ كه‌مبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا الیه‌نه‌كانی���ش پێویس���ته‌ هه‌ندێ���ك‬ ‫داواكاریان پاشه‌كشه‌ پێ بكه‌ن"‪.‬‬

‫ئێمه‌ به‌باشی‌ ده‌زانین‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫په‌له‌ نه‌كات‌و چاوه‌ڕیی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان بكات تاكو‬ ‫ئه‌وان ده‌گه‌نه‌ سازان‌و‬ ‫رێكه‌وتن‬

‫په‌رله‌مانتاران بۆ نێچیرڤان بارزانی‪ :‬چۆن پرسی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫هه‌رێم قورسبوه‌‪ ،‬پرسی نه‌وتیش له‌وه‌ قورستر ده‌که‌ین‬ ‫‌‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی رابردودا نێچیرڤان بارزانی‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم باسی له‌وه‌كرد ك ‌ه‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان ئاگاداری‌ ورده‌كاری دۆسێی‬ ‫نه‌وتن‌و له‌گه‌ڵ سیاسیه‌تی نه‌وتی هه‌رێمدان‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫هه‌رچه‌ند به‌رپرسانی یه‌كێتی له‌حكومه‌تدا‬ ‫ئاگاداری‌ به‌شێكی پرسی نه‌وتن‪ ،‬به‌اڵم زانیاری‬ ‫نێچیرڤان بارزانی له‌نه‌وت ‪ 5‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ زانیاری‬ ‫یه‌كێتییه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی گۆڕانیش ده‌ڵێت "‬ ‫له‌دوای‌ كۆتاییهاتنی پرسی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ جیدی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین"‪..‬‬

‫عه‌ل���ی حه‌م���ه‌ س���اڵح په‌رله‌مانت���اری‌ گۆڕان‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ نه‌وت‌و وزه‌و س���ه‌رچاو‌ه سروشتییه‌كان‬ ‫باس له‌وه‌ده‌كات كه‌ چه‌ندین كه‌یس���ی گه‌وره‌یان‬ ‫ئاماده‌ك���ردوه‌ له‌دۆزین���ه‌وه‌و به‌رهه‌مهێنان���ی‬ ‫نه‌وت‪،‬پاره‌ی پرۆژه‌كان‌و خه‌رجكردن‌و دیارنه‌مانی‪،‬‬ ‫قۆرخكاری‌‪ ،‬وتی "به‌دوداچونمان بۆ هه‌مو ئه‌مان ‌ه‬ ‫كردوه‌و پێویسته‌ وه‌زیری سامانه‌ سروشتییه‌كانی‬ ‫بۆ بانگهێش���تبكرێت ‌ه په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌گینا ده‌یانجار‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كانی ئه‌نجومه‌نی بااڵی هه‌رێمیی نه‌وت‌و‬ ‫گاز ئه‌و هه‌مو كه‌موكوڕییانه‌مان باسكردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ وته‌كانی نێچیرڤ���ان بارزانی ك ‌ه وتی‬ ‫الیه‌نه‌كان ئاگاداری‌ دۆس���ێی نه‌وتن‪ ،‬عه‌لی حه‌م ‌ه‬ ‫س���اڵح وتی "ئه‌مه‌ قس���ه‌یه‌كه‌و كردویه‌تی‪ ،‬به‌ڵێ‬ ‫م���ن ئاگادارم‪ ،‬به‌اڵم ئ���اگاداری یه‌ك دونیا دزی‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و قۆرخكاری‌‌و دیارنه‌مانی پار‌ه نیم"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتیش���ی "س���ه‌دان به‌ڵگه‌ی ئ���ه‌و دزی‌و‬ ‫كه‌موكوڕییانه‌م���ان له‌به‌رده‌س���تدایه‌و له‌رابردودا‬ ‫خس���تومانه‌ته‌ڕو‪ ،‬له‌ئایینده‌ش���دا ده‌یخه‌ینه‌ڕ‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ پاره‌ی‌ نه‌وت���ی ‪ 2014‬هه‌ر دیارنییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫باپرسی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ته‌واوبێت‪ ،‬دڵنیاب ‌ه‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه له‌م دۆخ ‌ه‬

‫بۆچی كاتێك وه‌زیری‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان دێت ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬نایه‌ن ‌ه ده‌نگ‌و‬ ‫ئه‌و شتانه‌ ‌ی پێ ناڵێن ك ‌ه‬ ‫بڕوایان به‌و رونكردنه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫وه‌زیر نییه‌و رونكردنه‌وه‌ی‬ ‫زیاتریان بداتێ‪ ،‬نه‌ك دواتر‬ ‫بێن له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫موزایه‌ده‌ی له‌سه‌ر بكه‌ن‬ ‫فه‌وزایه‌دا ئه‌وه‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫به‌هۆی دو ئیداره‌ییه‌وه‌تاوه‌كو ساڵی ‪ 2006‬هیچ‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���ێك له‌سنوری‌ هه‌ولێرو س���لێمانی ئاگادار ‌‬ ‫پرس���ی نه‌وت نییه‌‪ ،‬له‌س���نوری‌ هه‌ولێ���ر ته‌نها‬ ‫پارتی‌و له‌س���لێمانی ته‌نها یه‌كێتی لێی ئاگادارن‌و‬ ‫ئ���ه‌وان مامه‌ڵه‌ی‌ ته‌واویان پێوه‌ك���رده‌‪ ،‬له‌‪-2006‬‬ ‫‪ 2014‬س���ه‌رده‌مێكی تری ئه‌و بواره‌یه‌ به‌هاوبه‌شی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی له‌ی ‌ه حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫ه���اوكات عزه‌ت س���ابیر په‌رله‌مانتاری‌ یه‌كێتی‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ وزه‌و س���ه‌رچاو‌ه سروشتییه‌كان ده‌ڵێت‬

‫"به‌درێژایی حكومه‌تی هه‌رێم له‌و هه‌شت كابینه‌یه‌دا‬ ‫یه‌كێتی به‌ش���داربوه‌‪ ،‬جارێك سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫الی یه‌كێت���ی‌و جارێك الی پارتی بوه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫گرێبه‌س���تانه‌ی‌ به‌ئاگاداری‌‌و به‌ش���داری‌ یه‌كێتی‬ ‫دوای‌ ساڵی ‪ 2006‬ئیمزاكراون‪ ،‬به‌ڵێ كاك عومه‌ر‬ ‫فه‌ت���اح‌و كاك عیم���ادو كاك به‌ره ‌هم‌و كاك قوباد‬ ‫ئاگادارن له‌به‌ش���ێكیدا‪ ،‬ب���ه‌اڵم نێچیرڤان بارزانی‬ ‫ئاگاداره‌ له‌هه‌موی‪ ،‬كه‌واتا زانیاری نێچیرڤان پێنج‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ زانیاری یه‌كێتییه‌"‪.‬‬ ‫ئاشكراشی ده‌كات ك ‌ه پێش ‪ 2006‬دو حكومه‌تی‬ ‫جیاوازی هه‌بون‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌سلێمانی كراو‌ه یه‌كێتی‬ ‫به‌رپرسه‌ لێی‪ ،‬ئه‌وه‌شی له‌هه‌ولێرو بادینان كراو‌ه‬ ‫پارتی لێی به‌رپرسه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی بۆچ���ی له‌ماوه‌ی‌ پێش���ودا‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یان له‌س���ه‌رۆكی حكومه‌ت نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ع���زه‌ت وتی "ئه‌وان زۆر لێ���زان بون‪ ،‬هه‌ر كاتێك‬ ‫گه‌یش���تبێته‌ ئ���ه‌وه‌ی بانگهێش���تیان بكه‌ی���ن‪،‬‬ ‫خۆی���ان وتویان ‌ه فه‌رمون ئێمه‌ دێی���ن بۆ التان‌و‬ ‫رونكردنه‌وه‌ت���ان ده‌ده‌ینێ‌و هه‌م���وی میوانداری‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌م���ه‌ودوا واناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو بۆ پرس���اندن‬ ‫بانگهێشتیان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "وه‌كو چۆن پرس���ی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم قورس بوه‌‪ ،‬پرسی نه‌وتیش له‌و‌ه قورستر‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ر هه‌ر س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫جێگره‌ك���ه‌ی‌‌و ه���ه‌ر وه‌زیرێك بته‌وێ���ت منمانه‌ ‌‬ ‫لێوه‌رگریته‌وه‌‪ ،‬پێویستی به‌‪ 3/2‬ده‌نگه‌كان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ ئه‌مه‌ش كارێكی ئاسان نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌یار تاهر په‌رله‌مانتاری پارتی له‌لیژنه‌ ‌‬ ‫وزه‌و س���ه‌رچاوه‌ سروش���تییه‌كان رای جیاوازی‬ ‫هه‌ی���ه‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‌و ده‌ڵێ���ت "منیش ده‌ڵێك‬ ‫ده‌بێت لێپرسینه‌و‌ه له‌و به‌رپرسان ‌ه بكرێت به‌وه‌ی‬ ‫ئایا ئاگادار پرسی نه‌وتن یان نا‪ ،‬تاوه‌كو بتوانین‬ ‫بگه‌ینه‌ ئه‌نجام"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروش���تییه‌كان زۆر هاوكار‬ ‫ب���و له‌گه‌ڵ ئێمه‌‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌ك���و لیژنه‌ی وز‌ه ك ‌ه‬

‫ده‌ستبه‌كاربوینه‌ بڕیارمانداوه‌ هه‌مو پرسی نه‌وت‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌یی بكه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش یاسای سندوقی‬ ‫داهات��� ‌ه نه‌وتییه‌كانم���ان ده‌ركردوه‌‪ ،‬ئێس���تا كار‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كه‌ین كۆمپانیای‌ كوردس���تان بۆ‬ ‫دۆزینه‌وه‌و وه‌به‌رهێنانی خۆماڵی نه‌وت په‌س���ه‌ند‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ئایا وه‌ك���و ئه‌ندامێكی پارتی‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫له‌و لیژنه‌یه‌ ئاگاداری‌ ته‌واوی ورده‌كاری‌ پرس���ی‬ ‫نه‌وت���ه‌‪ ،‬وت���ی "ئێمه‌ وه‌ك���و په‌رله‌م���ان كارمان‬ ‫ی‬ ‫چاودێریكردنه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌ندێك كار هه‌یه‌ كار ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی جێبه‌جێكردنه‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه گرێبه‌ستی‬ ‫ن���ه‌وت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ ئێم ‌ه هه‌ر گومانێكمان هه‌بێت‬ ‫ده‌توانین له‌لیژن���ه‌ی‌ وز‌ه داوا له‌وه‌زاره‌ت‌و الیه‌نی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار بكه‌ین رونكردنه‌وه‌مان بده‌نێ"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی ك ‌ه په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی‌و‬ ‫ی‬ ‫گ���ۆڕان هه‌ڕه‌ش���ه‌ی دوای‌ یه‌كالییكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫پرسی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌نێچیرڤان بارزانی‬ ‫ده‌كه‌ن به‌وه‌ی لێپرس���ینه‌وه‌ی له‌گ���ه‌ڵ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ فراكس���یۆنی پارت���ی ده‌ڵێت‬ ‫"من دوپات���ی ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر جارێك په‌رله‌مان‌و‬ ‫ی هه‌بوه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫ی پیشه‌سازی‌و وزه‌ داكار ‌‬ ‫لیژنه‌ ‌‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان هاتوه‌ت ‌ه په‌رله‌مان‌و هه‌مو‬ ‫رونكردنه‌وه‌یه‌كی داوه‌‪ ،‬ئێس���تاش ده‌ڵێین ئه‌گه‌ر‬ ‫گومانێك هه‌بێت ئێمه‌ش ده‌ستمان له‌گه‌ڵ ده‌ستی‬ ‫ئه‌واندایه‌و پشتیوانیان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "جارێك���ی تر ده‌ڵێین‪ ،‬ح���ه‌ز ناكه‌ین‬ ‫ئ���ه‌و دۆس���ێیه‌ بكرێ���ت به‌موایه‌ده‌ی سیاس���ی‌و‬ ‫به‌كاربهێنرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم منیش له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دام‬ ‫ی تێدا‬ ‫پرسی نه‌وت به‌ش���ێوه‌یه‌كی شه‌فافانه‌ كار ‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌و براده‌رانه‌ی‌ ئێس���تا گله‌یی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بۆچی كاتێك وه‌زیری س���امانه‌ سروش���تییه‌كان‬ ‫ی پێ‬ ‫دێته‌ په‌رله‌مان‪ ،‬نایه‌ن ‌ه ده‌نگ‌و ئه‌و ش���تانه‌ ‌‬ ‫ناڵێن كه‌ بڕوایان به‌و رونكردنه‌وانه‌ی‌ وه‌زیر نییه‌و‬ ‫رونكردن���ه‌وه‌ی زیاتریان بدات���ێ‪ ،‬نه‌ك دواتر بێن‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ موزایه‌ده‌ی له‌سه‌ر بكه‌ن"‪.‬‬

‫ساڵو‬ ‫پێش چه‌ند رۆژێك به‌الی‌ بانكێك له‌بانكه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س����لێمانیدا گوزه‌رمكرد‪ ،‬له‌كاتێكدا سه‌دان كه‌س‬ ‫له‌ب����ه‌ر هه‌ت����اوی‌ هاوی����ن چاوه‌ڕێ����ی وه‌رگرتنی‌‬ ‫موچه‌ بون‪ ،‬له‌راس����تیدا من به‌شه‌رمه‌وه‌ دابه‌زیم‬ ‫له‌ئۆتۆمبێله‌ك���� ‌هم‌و چه‌ن����د كه‌س����ێكم لێدواندن‌و‬ ‫پرسیم‪-:‬‬ ‫بۆچی‌ ئ����ه‌م بانكه‌ وا قه‌ره‌باڵغ����ه‌؟ له‌وه‌اڵمدا‬ ‫وتیان "ده‌بێت به‌ به‌رپرس����انی‌ ئه‌م بانكه‌ بڵێیت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌به‌یانی‌ زوه‌وه‌ هاتوین‪ ،‬ئێس����تا س����ه‌عات‬ ‫‪12‬ی‌ نیوه‌ڕۆی����ه‌ هێش����تا زیاتر له‌‪ 50‬كه‌س����مان‬ ‫له‌پێشه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێكی����دی‌ ل����ه‌و خانه‌نش����ینه‌ به‌ڕێزان����ه‌ كه‌‬ ‫موچه‌كه‌ی‌ به‌ده‌س����تیه‌وه‌ بو‪ ،‬له‌ من نزیكبویه‌وه‌و‬ ‫وت����ی‌ "من له‌ پ����اش نوێژی‌ به‌یانیه‌وه‌ س����ه‌ره‌م‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬ئێستا موچه‌كه‌م وه‌رگرتوه‌"!‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زیاتر منی‌ نیگه‌رانكرد‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆم����م دی‌‪ ،‬كه‌ له‌قوتابخانه‌ی‌ س����ه‌ره‌تایی‌ منی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ كردبوو‪ ،‬له‌پاش باوك����م‌و دایكم ئه‌و‬ ‫له‌پشت س����ه‌ركه‌وتنه‌كانی‌ منه‌وه‌ بو له‌خوێندندا‬ ‫پارچه‌ موقه‌بایه‌كی‌ به‌س����ه‌ر س����ه‌ریه‌وه‌ گرتبو‪،‬‬ ‫به‌پارچه‌یه‌ك����ی‌ دی‌ باوه‌ش����ێنی‌ خ����ۆی‌ ئه‌كرد‪،‬‬ ‫له‌راس����تیدا من زۆر ش����ه‌رمه‌زار بوم كاتێك زۆر‬ ‫به‌ئه‌ده‌به‌وه‌ پێی وتم‪" :‬ئێمه‌ ده‌نگماندا به‌ئێوه‌ كه‌‬ ‫بۆمان چاك بكه‌ن‪ ،‬كه‌چی‌ خراپتر بو"‪ .‬له‌وه‌اڵمداو‬ ‫به‌سه‌ر نه‌ویكردنه‌وه‌ پێموت "مامۆستا گیان من زۆر‬ ‫شه‌رمه‌زارم‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێزت ئه‌زانی‌ كه‌ ئه‌مه‌ كاری‌‬ ‫حكومه‌ته‌و ئێمه‌ش چاودێ����ری‌ ئه‌دائی‌ حكومه‌ت‬ ‫ئه‌كه‌ین‌و ئه‌وه‌مان له‌سه‌ره‌ هه‌موو كه‌موكوڕیه‌كان‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و وه‌زیره‌كانی‌ بڵێین‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫چاره‌یان نه‌كرد بانگهێش����تی‌ لیژنه‌كانی‌ پارله‌مان‬ ‫یان دانیشتنه‌كانی‌ پارله‌مانیان بكه‌ین‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫م����ن له‌لیژنه‌ی‌ دارایی‌و ئاب����وری‌ نیم‪ ،‬به‌اڵم مافی‌‬ ‫ئه‌وه‌م هه‌یه‌ وه‌ك نوێن����ه‌ری‌ خه‌ڵك به‌دواداچون‬ ‫بكه‌م بۆ هه‌ر كه‌موكورتیه‌ك كه‌ هه‌ستی‌ پێبكه‌م‬ ‫به‌بیستن یان به‌بینین‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ره‌ كۆنه‌كه‌م قس����ه‌م‬ ‫ده‌كرد سه‌رنجم دا ئه‌وانه‌ی‌ له‌به‌ر كه‌می‌ سێبه‌ری‌‬ ‫دیواره‌كه‌ پشتیان به‌دیواره‌كه‌وه‌ چه‌سپاندبو یه‌كی‌‬ ‫پارچه‌ كارتۆنێكیان كردبووه‌ چه‌تری‌ س����ه‌ریان‌و‬ ‫له‌به‌رده‌م ئ����ه‌و گه‌رمای‌ هاوینه‌ی‌ كه‌ به‌ڕاس����تی‌‬ ‫مرۆڤ پڕوكینبوو له‌چاوه‌ڕوانیدا بون‪ ،‬هه‌ندێكیش‬ ‫له‌س����ه‌ر زه‌وی‌ راكش����ابوون یان له‌س����ه‌ر پارچه‌‬ ‫كارتۆنێك دانیش����تبون‌و یه‌كی‌ ده‌به‌یه‌ك ئاویان‬ ‫له‌ته‌نیشت خۆیان دانابو‪ ،‬ناو به‌ناو نێوچاوانیان‬ ‫پێ ته‌ڕئه‌ك����ردو قومێكیش����یان لێئه‌خوارده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ریزه‌كه‌دا كه‌س����ایه‌تی‌ زۆرم بین����ی‌‪ ،‬له‌هه‌موی‌‬ ‫ناخۆشتر پاڵنانی‌ پۆلیسه‌كه‌ بو به‌یه‌كێك له‌وانه‌ی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ رێزه‌كه‌‪ ،‬كه‌ پاش چه‌ند چركه‌ شه‌پۆلی‌‬ ‫جوڵه‌كه‌ ئه‌وانه‌ی‌ نزیك منیشی‌ جواڵند‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫پێش����تر هه‌ریه‌كه‌یان به‌ڕێوه‌ب����ه‌رو به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتی‌‌و ئه‌ندازیارو پزیش����ك‌و پارێزه‌رو ئیداری‌‌و‬ ‫كرێ����كارو به‌رهه‌مهێنه‌ر ‪...‬هتد بون ئه‌م واڵته‌یان‬ ‫به‌ڕێوه‌بردوه‌‪ ،‬یان پێشمه‌رگه‌ی‌ رۆژه‌ سه‌خته‌كان‬ ‫بون یان ئه‌فس����ه‌ری‌ پایه‌بڵندی‌ رۆژگاری‌ خۆیان‬ ‫بون‪ ،‬ئه‌مانه‌ باوك‌و مام‌و كه‌سوكاری‌ من‌و ئێوه‌شن‬ ‫چۆن ده‌بێ ئاوا به‌بێ باكی‌ سه‌یری‌ موعاناته‌كانیان‬ ‫بكه‌ی����ن‌و بێده‌نگبین‪ .‬رێكخس����تنی‌ پێدانی‌ موچه‌‬ ‫كارێك����ی‌ وا گران نیه‌!! به‌ڕێ����ز وه‌زیری‌ دارایی‪،‬‬ ‫نه‌بودجه‌ی‌ ده‌وێ‌و نه‌هیچی‌ تێده‌چێ‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر بانك له‌شاره‌كانی‌ كوردستاندا هه‌یه‌و ژماره‌ی‌‬ ‫خانه‌نش����ینانیش دیاره‌و به‌كرده‌یه‌كی‌ حس����ابی‬ ‫دابه‌شیان بكه‌ن به‌سه‌ر بانكه‌كانداو هه‌ر بانكه‌ی‌‬ ‫به‌خش����ته‌یه‌ك پێدانی‌ موچه‌ی‌ ئ����ه‌م به‌ڕێزانه‌ی‌‬ ‫كه‌ من‌و جه‌نابتانی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ كردوه‌ رێكبخه‌ن‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كاتێك ئه‌چێته‌ به‌رده‌م كاشیه‌ره‌كه‌‬ ‫هه‌س����ت به‌رێزلێگرت����ن بكات‌و هه‌س����تبكات كه‌‬ ‫كاشیه‌ره‌كه‌ كه‌س����ایه‌تی‌ ئه‌می‌ له‌به‌رچاوه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ كه‌ كه‌سایه‌تی‌ هه‌موو ئه‌و ژن‌و پیاوانه‌‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م بانكه‌كان����دا مانگانه‌ تێكده‌ش����كێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شتان له‌یاد نه‌چێ ئێمه‌و ئێوه‌ش خانه‌نشین‬ ‫ئه‌بین‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م پڕۆس����ه‌یه‌ رێكنه‌خه‌ین ئه‌بێ‬ ‫خۆشمان ئه‌و سوكایه‌تیه‌ ببینین كه‌ به‌م به‌ڕێزانه‌‬ ‫ده‌كرێت بۆ وه‌رگرتنی‌ موچه‌یه‌ك كه‌ س����ێ مانگ‬ ‫جارێ����ك ئه‌درێت‪ ،‬به‌و هیوای����ه‌ی‌ به‌ڕێز وه‌زیری‌‬ ‫دارایی هه‌نگاوی‌ پێویست هه‌ڵگرێ بۆ رێكخستنی‌‬ ‫پێدانی‌ موچه‌ی‌ خانه‌نش����ینان‪ ،‬لێتان ناشارمه‌وه‌‬ ‫م����ن له‌دڵی‌ خۆم����دا ئه‌موت ئه‌گه‌ر م����ن وه‌زیری‌‬ ‫دارایی یان س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت بام موچه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫پیاوو ژنه‌ مه‌زنانه‌ی‌ دوێنێ‌و له‌یادچوانه‌ی‌ ئه‌مڕۆم‪،‬‬ ‫له‌پاكه‌تێكی‌ داخراودا بۆ ئه‌ناردنه‌ ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزی‌‬ ‫عومه‌ر حاجی‌ عنایه‌ت هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫ئه‌ندامی‌ پارله‌مانی‌ كوردستان‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪7‬‬

‫ئۆجه‌الن‌و ده‌میرتاش‪ ..‬دو روخسار ‌ی كۆن‌و نو ‌ێ له‌كوردستان‬ ‫هه‌فته‌نامه‌ی‌ لۆبس ‌ی فه‌ره‌نسی‌‬ ‫وه‌رگێڕانی‌‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئه‌م دو سه‌ركرده‌یه‌‬ ‫سه‌ر به‌دو نه‌وه‌ی‌‬ ‫جیاوازن‪ ،‬كاتێك‬ ‫له‌عه‌بدواڵ ئۆجه‌النی‌‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫زیندانیكراوی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫ده‌ڕوانین‪ ،‬زیاتر‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ كۆریای‌‬ ‫باكورمان دێته‌ پێشچاو‬

‫عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن سه‌ركرده‌یه‌كی‌ مێژووی ‌ی‬ ‫گه‌لی‌ كورده‌‪ ،‬سه‌الجه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ مۆدێرن‌و الو‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫له‌پێناو به‌دیهێنان ‌ی ئامانجه‌كانی‌ گه‌لی‌ كورد‌و‬ ‫ناساندن ‌ی وه‌ك نه‌ته‌وه‌و كلتورێك ‌ی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌هه‌وڵدان‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ یه‌كه‌میان‬ ‫وه‌ك "تیرۆریست" له‌پشت شیشه‌كان ‌ی‬ ‫زیندانه‌وه‌ ژیان به‌سه‌رده‌بات‪ ،‬دوه‌میان‬ ‫له‌نێو كه‌شی‌ سیاسی‌ توركیادایه‌و به‌رده‌وام‬ ‫ده‌دره‌وشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫روداوێك كه‌ چاره‌نوس ‌ی سه‌الحه‌دین‬ ‫ده‌میرتاشی‌ گۆڕی‌‬ ‫س���ه‌ركرد‌ه الوه‌كه‌ی‌ باكوری‌ كوردس���تان‬ ‫پێشهاتێك له‌ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 19‬ساڵیدا چاره‌نوس‌و‬ ‫هه‌مو ره‌وتی‌ ژیان ‌ی ئه‌و گۆڕی‌‪ ،‬س���اڵ ‌ی ‪1992‬‬ ‫ك��� ‌ه گه‌نجێك ‌ی ته‌مه‌ن ‪ 19‬س���اڵ‌ بو‪ ،‬خێزان‌و‬ ‫زێدی‌ خ���ۆ ‌ی له‌دیاربه‌كرو ئه‌ناتۆلییه‌و‌ه به‌ره‌و‬ ‫باشور ‌ی رۆژهه‌اڵتی‌ توركیا به‌جێهێشت‌و چوو‌ه‬ ‫سه‌ر سنوری‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وكات س���ه‌الجه‌دینی‌ الو ده‌یویس���ت‬ ‫به‌مبه‌س���تی‌ خه‌ب���ات‌و تێكۆش���ان له‌پێناو‬ ‫به‌دیهێنانی‌ هی���واو ئاواته‌كانی‌ كورددا بچێت ‌ه‬ ‫پ���ا ‌ڵ گه‌ریالكانی‌ پارت���ی‌ كرێكارانی‌ توركیا‬ ‫(په‌كه‌ك���ه‌) له‌چی���ا ‌ی قه‌ندیل‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌م‬ ‫گه‌شته‌یدا روداوێكی‌ بۆ هاته‌پێش‌و ئاڕاسته‌ ‌ی‬ ‫ژیان���ی‌ به‌جارێ���ك گ���ۆڕی‌‪ :‬ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌‬ ‫چاوس���اغی‌ ده‌كرد كه‌ ب���ه‌ره‌و الی‌ هێزه‌كان ‌ی‬ ‫گه‌ریال ‌ی په‌كه‌كه‌ی‌ به‌رێت‪ .‬ده‌كه‌وێته‌ ده‌ست‬ ‫هێ���ز‌ه ئه‌منیه‌كان���ی‌ توركیاوه‌و ده‌س���تگیر‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬ئیتر ده‌میرتاش ك ‌ه كه‌س���ی‌ تر ‌ی‬ ‫ل���ه‌و ناوچه‌یه‌دا نه‌ده‌ناس���ی‌‪ ،‬پاش ماوه‌یه‌ك‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌‪ ،‬ده‌ست له‌مه‌به‌ست‌و نیازی‌ خۆ ‌ی‬ ‫ب���ۆ چونه‌ ناو گه‌ری�ل�ا هه‌ڵده‌گرێت‌و به‌ناچار‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نێو خێزانه‌كه‌ی‌‪ .‬له‌ڕاس���تیدا‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌الحه‌دین ده‌میرت���اش بۆ‬ ‫یه‌كجاری‌ ده‌س���ت ‌ی له‌خه‌بات���ی‌ چه‌كداریی‌ بۆ‬ ‫هه‌میش��� ‌ه هه‌ڵگ���رت‌و رێچكه‌یه‌ك���ی‌ دیكه‌ ‌ی‬ ‫گرته‌به‌ر له‌پێناو به‌دیهێنان ‌ی مافه‌كان ‌ی گه‌ل ‌ی‬ ‫كوردا‪.‬‬

‫ده‌میرتاش له‌به‌رده‌م وێنه‌یه‌کی ئۆجه‌الندا‬ ‫ده‌میرتاش هیوای‌ ئاینده‌ ‌ی گه‌لی‌ كورد‬ ‫پ���اش تێپه‌ڕین ‌ی ‪ 23‬س���اڵ‌ به‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫روداوه‌دا‪ ،‬س���ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش هیوایه‌ك ‌ی‬ ‫نوێ���ی‌ كردوه‌ته‌وه‌ به‌ به‌ر گیانی‌ ش���ه‌كه‌ت‌و‬ ‫ماندو ‌ی گه‌لی‌ كورددا‪ ،‬ك ‌ه به‌درێژایی‌ س���ااڵن ‌ی‬ ‫رابردو له‌ژێر گوشار‌و جه‌ورو سته‌م ‌ی حكومه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كه‌كانی‌ توركیادا بووه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پارێ���زه‌ر‌ه ‪ 42‬س���اڵه‌یه‌ی‌ ك���ورد‪،‬‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌ی ئه‌نجام���داو‌ه‬ ‫له‌نێو كه‌ش���ی‌ سیاس���ی‌ توركیادا‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ‌ه‬ ‫ته‌قاندن���ه‌وه‌ی‌ ت���ۆپ‌و تفه‌ن���گ ن���ا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌قینه‌و‌ه به‌هۆ ‌ی گه‌مه‌ سیاس���ی‌‌و هه‌ڵمه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌گرتنه‌ب���ه‌ری‌ ئ���ه‌م رێچك��� ‌ه‬ ‫ئاش���تیخوازانه‌یه‌‌و به‌تێكۆش���انی‌ شێلگیرانه‌و‬ ‫ماندونه‌ناس���انه‌ی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬هیوایه‌ك���ی‌ نوێ ‌ی‬ ‫نه‌ته‌نه���ا به‌گه‌لی‌ ك���ورد‪ ،‬به‌ڵك���و به‌ته‌واو ‌ی‬ ‫كه‌مایه‌تیی ‌ه نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئازادیخوازه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫واڵت ‌ه به‌خشیوه‌‪ .‬به‌ده‌ستهێنان ‌ی ‪%13‬ی‌ كۆ ‌ی‬ ‫ده‌نگی‌ هه‌ڵبژارادنه‌كان���ی‌ په‌رله‌مانی‌ توركیا‬ ‫له‌‪‌ 7‬ی ته‌م���وزی‌ راب���ردودا‪ ،‬ئ���ه‌و بزوتنه‌و‌ه‬

‫دیموكراتیه‌ی‌ كه‌ ئه‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫واته‌ پارتی‌ دیموكرات ‌ی گه‌الن‪ 80 ،‬كورس��� ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ توركیای‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م نمایشه‌ پڕ له‌هێزو ده‌سه‌اڵته‌ سیاسی‌‌و‬ ‫دیموكراتیی���ه‌‪ ،‬بوه‌ت���ه‌ هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك ‌ه بۆ‬ ‫یه‌كه‌مینج���ار له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 13‬س���اڵی‌ رابردودا‪،‬‬ ‫پارتی‌ ده‌س���ه‌اڵتداری‌ ئه‌م واڵته‌‪ ،‬واته‌ پارت ‌ی‬ ‫دادو گه‌شه‌پێدانی‌ ئیس�ل�ام ‌ی به‌سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان‪ ،‬نه‌توانێت زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫ره‌های‌ په‌رله‌مانی‌ ئه‌و واڵته‌ به‌ده‌ستبهێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ به‌شكس���تێكی‌ گ���ه‌وره‌ داده‌نرێت بۆ‬ ‫ئه‌ردۆغان���ی‌ س���ه‌رۆك كۆم���اری‌ توركیا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌پێناو به‌ده‌س���تهێنانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ زیاتردا‬ ‫به‌نیازب���و ده‌س���توری‌ توركی���ا بگۆڕێ���ت‌و‬ ‫ب���ۆ به‌دیهێنان���ی‌ ئه‌م���ه‌ش گره‌وی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ده‌س���تهێنان ‌ی زۆرینه‌ ‌ی ره‌ه���ا ‌ی ئه‌و پارت ‌ه‬ ‫كردب���و ك���ه‌ خ���ۆی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كات‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌ی په‌رله‌مانی‌ توركیادا‪.‬‬ ‫سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش ده‌ڵێت "هه‌ر كاتێك‬ ‫ك ‌ه له‌رابردو ده‌ڕوانم‪ ،‬به‌خۆم ده‌ڵێم باشترین‬ ‫بژارده‌م بۆ ئایند‌ه هه‌ڵبژاردوه‌"‪.‬‬

‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ س���ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫بتوانێت س���ه‌ركه‌تو بێت ل���ه‌وه‌ی‌ گه‌لی‌ كورد‬ ‫له‌نێو هه‌ناوی‌ سیاس���ی‌ توركیادا جێبكاته‌و‌ه‬ ‫(گه‌لێ���ك كه‌ ل���ه‌و واڵته‌ی‌ له‌الی���ه‌ن كه‌مال‬ ‫ئه‌تاتوركه‌و‌ه دامه‌زرا بو‪ ،‬هیچ مافێكی‌ نه‌بو)‪،‬‬ ‫نازناوی‌ "ئۆبامای‌ كورد"یان پێبه‌خشی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ك ‌ه له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كورتدا توانی‌ پارت ‌ی‬ ‫دیموكرات���ی گ���ه‌الن له‌به‌ربه‌س���ت‌و گه‌مارۆ‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���ه‌كان ده‌رباز بكاو ئه‌م پارته‌ بكات ‌ه‬ ‫پارتێك ‌ی ته‌واو مۆدێرن‌و گش���تگیر كه‌ زۆرێك‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ پارتی‌ چه‌پ���ی‌ "س���یریزا" له‌یۆنان‬ ‫به‌راوردی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ گه‌الن‪ ،‬مۆدێرنترین پارت ‌ی‬ ‫توركیا‬ ‫پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ گ���ه‌الن‪ ،‬مۆدێرنترین‬ ‫پارت ‌ی ئێستای‌ توركیایه‌‪ ،‬پارتێك ك ‌ه له‌پێناو‬ ‫ئازادییه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كانی‌ هه‌مو خه‌ڵكی‌ توركیا‬ ‫تێده‌كۆش���ێت‪ .‬پارتێك ك���ه‌ له‌یه‌ككاتدا رێز‬ ‫له‌به‌ها فێمێنیس���تییه‌كان ده‌گرێت‌و هه‌و ‌ڵ بۆ‬ ‫ناسین ‌ی ماف ‌ی كه‌مایه‌تییه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئایین ‌ی‬

‫ده‌دات‌و له‌چوارچێ���وه‌ی‌ په‌ی���ڕه‌و ‌ی ناوخۆو‬ ‫كاركردی‌ خۆیدا جێ���ی‌ كردوه‌ته‌وه‌‪ .‬پارتێك‬ ‫كوش���تاری‌ ئه‌رمه‌نه‌كان له‌الی���ه‌ن ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫توركیاو‌ه له‌راب���ردودا ئیدانه‌ ده‌كات‪ .‬پارتێك‬ ‫ك ‌ه مافی‌ كه‌مینه‌ی‌ هاوڕه‌گه‌زبازه‌كان له‌ئاست ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا به‌فه‌رم ‌ی ده‌ناسێت‌و تێده‌كۆشێت‬ ‫تا كۆمه‌ڵگ��� ‌ه له‌توندوتیژیی‌ نه‌ریت ‌ه باوه‌كان‌و‬ ‫پیاوس���االریی‌ توركی���ا رزگار ب���كاو ب���ه‌ره‌و‬ ‫مۆدرێنێته‌ی‌ به‌رێت‪.‬‬ ‫س���ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش ئێس���تا یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌س���یما گرنگ���ه‌ سیاس���یه‌كان له‌كه‌ش��� ‌ی‬ ‫كۆمه‌الیه‌ت���ی‌ توركی���ادا‪ ،‬ك���ه‌ گفتوگۆكانی‌‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كان���ی‌ توركیادا ریك���ۆرد ‌ی بینه‌ران‬ ‫ده‌شكێنێت‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن‪ ،‬سه‌ركرده‌كانی‌ كۆریا ‌ی باكورمان‬ ‫بیرده‌خاته‌وه‌‬ ‫كاتێ���ك له‌عه‌بدواڵ ئۆجه‌النی‌ س���ه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫زیندانیك���راوی‌ په‌كه‌ك��� ‌ه ده‌ڕوانی���ن‪ ،‬زیاتر‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ كۆری���ای‌ باكورم���ان دێت��� ‌ه‬ ‫پێشچاو‪ ،‬پیاوێك كه‌ به‌زیندانی‌ هه‌تا هه‌تای ‌ی‬

‫ده‌میرتاش‪ :‬ئه‌ردۆگان ئاماده‌یه‌ هه‌موو واڵت بخاته‌ ئاگره‌وه‌‬ ‫ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی له‌كیس نه‌چێت‬

‫حوك���م دراوه‌‌و له‌یه‌كێ���ك له‌زیندان���ه‌ هه‌ر‌ه‬ ‫قایمه‌كانی‌ توركیادا زیندانیكراوه‌و چوارده‌ور ‌ی‬ ‫پڕ‌ه له‌پاس���ه‌وان‪ ،‬ئه‌و زیاتر له‌سه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫پارتیزان��� ‌ی ده‌چێ���ت وه‌ك س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سیاسی‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ س���ه‌الحه‌دین ده‌میرتاشه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌ت���ه‌ ‌ی كه‌ پارت ‌ی كرێكارانی‌ كوردس���تان‬ ‫"په‌كه‌كه‌" ‌ی دامه‌زراندوه‌‌و هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ توركیادا له‌جه‌نگ‌و‬ ‫ملمالنێدا بوه‌‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن له‌الی‌ زۆربه‌ ‌ی گه‌لی‌ كورد ره‌مز ‌ی‬ ‫تێكۆشانه‌‬ ‫ئۆجه‌الن هێش���تا ل���ه‌الی‌ زۆرب���ه‌ ‌ی گه‌ل ‌ی‬ ‫كورد له‌توركی���ا به‌س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی كارامه‌و‬ ‫كارا داده‌نرێ���ت‌و له‌نێو دڵ ‌ی ئه‌و خه‌ڵكه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وه‌ك نیمچه‌ خودای���ه‌ك له‌الیه‌ن زۆربه‌ ‌ی‬ ‫كورده‌كان���ی‌ باك���وره‌وه‌ س���ه‌یر ده‌كرێ���ت‪.‬‬ ‫وێنه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و به‌روانین���ی‌ مڕ‌ومۆچ���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌س���مێڵێكی‌ پ���ڕه‌وه‌‪ ،‬به‌جلی‌ س���ه‌ربازی‌‌و‬ ‫كاڵش���ینكۆفێك به‌ش���انه‌وه‌‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‌ ده‌رو‬ ‫دیوار ‌ی ناوچه‌ كوردنش���ینه‌كانی‌ ئه‌و واڵته‌ ‌ی‬ ‫پێڕازاندراوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌ندێك نازناو ‌ی "ستالین ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست"یان لێناوه‌‪.‬‬ ‫ده‌میرتاش‌و ئۆجه‌الن‪ ..‬ئامانجێك‌و دو‬ ‫رێگه‌ ‌ی جیاواز‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئۆج���ه‌الن ل���ه‌و دیو‬ ‫شیش���ه‌كانی‌ زیندانه‌وه‌ی���ه‌‌و س���ه‌الحه‌دین‬ ‫ده‌میرت���اش به‌رواڵ���ه‌ت مۆدێ���رن‌و به‌قات‌و‬ ‫بۆینباخ���ه‌وه‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌ توركی���ادا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‌و بێ‌ س���ره‌وتن‌و به‌گوڕ‌وتینێك ‌ی‬ ‫بێوێنه‌و‌ه داكۆك ‌ی له‌گه‌لی‌ كوردو كه‌مایه‌تیی ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئاینییه‌كان��� ‌ی واڵته‌كه‌ی‌ ده‌كات‌و‬ ‫ئ���ه‌م دو س���ه‌ركرده‌یه‌ س���ه‌ر ب���ه‌دو نه‌وه‌ ‌ی‬ ‫جیاوازن‪ .‬له‌ڕاس���تیدا سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫ه���ه‌ر به‌كوڕ ‌ی ئۆجه‌الن ده‌ش���ێت‪ .‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫دوان��� ‌ه جیاوازییه‌ك���ی‌ زۆریان هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫یه‌كدی‌‪ .‬س���ه‌ربار ‌ی ئه‌م هه‌مو جیاوازیانه‌ش‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م دو س���ه‌ركرده‌یه‌ی‌ ك���ورد‪ ،‬ئایدی���ال‌و‬ ‫ئامانجێك ‌ی هاوبه‌ش���یان هه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌گرنگترین ئامانجه‌كانیان‪ ،‬بوژانه‌وه‌ی‌ گه‌ل ‌ی‬ ‫كوردو چه‌س���پاندنی‌ ماف��� ‌ه مرۆییه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫گه‌له‌ی ‌ه ك ‌ه تا ئێس���تا له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌كان ‌ی‬ ‫توركیاوه‌ نادیده‌ گیراوه‌‪.‬‬

‫چاوپێكه‌وتنی گۆڤاری دێرشپیگل له‌گه‌ڵ سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‬

‫چاوپێكه‌وتن‪ :‬هه‌سنین كازیم‬ ‫و‪ .‬له‌ئه‌ڵمانییه‌وه‌‪ :‬هیوا ناسیح‬ ‫هه‌فت���ه‌ی راب���ردو گۆڤ���اری به‌ناوبانگ���ی‬ ‫(دێرش���پیگل)ی ئه‌ڵمانی ‪ ،‬كه‌ له‌ژماره‌‪٣٢‬ی‬ ‫‪٣‬ی ئاب���دا باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬چاوپێكه‌وتنێكی‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‪ ،‬هاوسه‌رۆكی‬ ‫هه‌ده‌په‌و سه‌ركرده‌ی كارێزمی كورد له‌باكوری‬ ‫كوردستان س���ازكردوه‌‪ .‬له‌م چاوپێكه‌وتنه‌دا‬ ‫كۆمه‌ڵێك پرس���ی گرنگ وروژێن���راوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫پێش���بینی ب���ۆ ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردنێ���ك‬ ‫له‌داهاتووداو ژماره‌ی چه‌كداره‌ كورده‌كانی نێو‬ ‫داعش‪ ،‬هه‌روه‌ها ناوبراو وه‌‌ك سه‌ركرده‌یه‌كی‬ ‫پراگماتی���ی ك���ورد‪ ،‬زیره‌كان���ه‌ توانیویه‌تی‪،‬‬ ‫وه‌اڵم���ی گونجاوی پرس���یاره‌كان‪ ،‬به‌گوێره‌ی‬ ‫عه‌قڵی رۆژئ���اواو له‌به‌رچاوگرتن���ی ئه‌مرۆی‬ ‫سیاسه‌تی ئه‌وروپاو رۆژئاوا بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫* به‌رێز ده‌میرتاش‪ ،‬ئێوه‌به‌سه‌ركه‌وتنه‌كه‌تان‬ ‫پێ���ش دوو مانگ بونه‌ هیوا بۆ خه‌ڵكێكی زۆر‬ ‫له‌ن���اوه‌ووو ده‌ره‌وه‌ی توركیا‪ ،‬گۆڕانكارییه‌كی‬ ‫موژده‌به‌خش���ی دیموكراتیانه‌ روی���دا‪ .‬به‌‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆ ده‌بینین ره‌وش���ێكی وا هاتۆته‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ دۆخێكی هاوش���ێوه‌ی ش���ه‌ڕی ئه‌هلی‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ به‌ره‌و كوێ ‌ده‌ڕوات؟‬ ‫ ئه‌كه‌په‌واته‌پارته‌ك���ه‌ی ئ���ه‌ردۆگان‬‫به‌ئاگایی���ه‌و‌ه ره‌وش���ه‌كه‌‌ی ب���ه‌و ئاق���اره‌دا‬ ‫بردوه‌‪ .‬ت���ا هه‌‌ڵبژاردنه‌كانی مانگی ش���ه‌ش‬ ‫ئ���ه‌و پارته‌ زیاتر له‌‌ده‌یه‌ی���ه‌ك خۆی به‌ته‌نها‬ ‫حوكمی توركیای ك���ردوه‌‪ .‬ئه‌وان نه‌یانتوانی‬ ‫رێگری له‌سه‌ركه‌وتنه‌كه‌ی ئێم ‌ه بكه‌ن‪ ،‬ئینجا‬ ‫بڕیاریاندا‪ ،‬كه‌ ئ���اژاو‌ه بخه‌ن ‌ه واڵته‌وه‌‪ ،‬ته‌‌نها‬ ‫به‌مج���ۆر‌ه ده‌كرێ���ت ش���ه‌ڕیان دژی پارتی‬ ‫كرێكاران تێبگه‌ین‪.‬‬ ‫*ئێ���وه‌ راتانگه‌یان���د‪ ،‬ك���ه‌ ته‌قین���ه‌و‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌كه‌ی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی (داعش)‬ ‫له‌سوروچ‪ ،‬كه‌ تێیدا ‪ ٣٢‬كه‌س بوونه‌ قوربانی‪،‬‬ ‫سیناریۆیه‌كه‌ی له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ دانرا بو‪،‬‬ ‫ئای���ا هیچ به‌ڵگه‌یه‌كتان هه‌یه‌بۆ س���ه‌لماندنی‬ ‫ئه‌مه‌؟‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر ئێ���و‌ه مه‌به‌س���تتان به‌‌ڵگه‌بێت‪،‬‬‫كه‌ تێوه‌گالنی حكوم���ه‌ت ده‌ربخات‪ ،‬ده‌‌بێت‬

‫بڵێم‪‌:‬نه‌خێر نیمانه‌‪ .‬به‌اڵم ئاماژه‌و نیش���انه‌ی‬ ‫روون هه‌ی���ه‌‪ .‬لێكۆڵینه‌وه‌‌كان���ی ئێمه‌‌ده‌‌ڵێن‪:‬‬ ‫كه‌حكومه‌ت���ی ئه‌كه‌پ���ه‌ ئاس���انكاری ب���ۆ‬ ‫هێرشه‌كه‌ی داعش كردوه‌‪ .‬ئه‌وان چه‌ندان ساڵ‬ ‫خه‌ڵكه‌ چاالك���ه‌ توندڕه‌وه‌كانیان له‌توركیادا‬ ‫پشتگوێخستوه‌و رێگرییان لێنه‌كردون‪.‬‬ ‫*ئ���ه‌ی ڕات���ان چیی ‌ه له‌س���ه‌ر هێرش��� ‌ه‬ ‫كوش���نده‌كانی پارت���ی كرێكاران بۆ س���ه‌ر‬ ‫هێز‌ه ئه‌منییه‌كان���ی توركیا؟ ئه‌مان ‌ه جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ناكه‌نه‌و‌ه كه‌ ئه‌وان رێكخراوێكی‬ ‫تیرۆریستین؟‬ ‫ م���ن نازان���م پارت���ی كرێ���كاران بۆ ئه‌و‬‫ئ���ه‌و كارانه‌ی ك���ردوه‌‪ .‬ده‌بێت ئ���ه‌م كاران ‌ه‬ ‫ن���ه‌كات‪ .‬ئه‌وانه‌ ره‌فتاری راس���ت نین‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫داوا له‌حكومه‌ت���ی توركی���او پارتی كرێكاران‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬چه‌كه‌كانیان بێده‌نگ بكه‌ن‪ .‬ده‌بێت‬ ‫ك ‌ه هه‌ردوالیان هاوئاهه‌نگ ئاگربه‌ست بكه‌ن‪.‬‬ ‫*پارتی كرێكاران راسته‌وخۆ دو پۆلیستی‬ ‫كوش���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ پێش بۆردومانه‌كانی توركیا‬ ‫بو؟‬ ‫ ئه‌و كاره‌ روداوێكی ڕه‌ش‌و قێزه‌ون بو‪ ،‬ك ‌ه‬‫په‌رچه‌كردارێك بو بۆ ته‌قینه‌وه‌كه‌ی سوروچ‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن یه‌كه‌یه‌كی ناوچه‌یی (لۆكالی)ی پارتی‬ ‫كرێكاران���ه‌وه‌ ئه‌نج���ام درا‪ .‬پارتی كرێكاران‬ ‫لێپرسراوێتی له‌ئه‌س���تۆ نه‌گرت‪ .‬من الموایه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ویستیان به‌م ‌ه ته‌حه‌دای حكومه‌ت بكه‌ن‪.‬‬ ‫*ره‌خنه‌گرانی ئێوه‌ وا بانگه‌ش���ه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ك ‌ه هه‌ده‌په‌و پارتی كرێكاران هه‌ر یه‌كن‪ .‬ئایا‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی نزیك پێكتانه‌وه‌ نابه‌ستێته‌وه‌؟‬ ‫ هه‌ڵب���ه‌ت پێكگه‌یش���تنمان هه‌بوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬‫له‌چوارچێوه‌ی پرۆسه‌ی ئاش���تیدا له‌سااڵنی‬ ‫راب���ردودا له‌س���ه‌ر ی���ه‌ك مێز دانیش���توین‬ ‫پێكه‌وه‌‪ .‬ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ رابه‌ری پارتی كرێكاران‬ ‫عه‌ب���دواڵ ئۆجه‌النی���ش له‌زیندانه‌كه‌ی خۆی‪،‬‬ ‫له‌دورگ���ه‌ی ئیمرال���ی له‌ده‌ری���ای مه‌ڕمه‌ڕ‌ه‬ ‫گفتوگۆمان كردوه‌‪ .‬قسه‌ی ئه‌و قورساییه‌كی‬ ‫زۆری بۆ بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ی هه‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌ی ئێم ‌ه‬ ‫نێوانگیری بوو‌ه له‌چوارچێوه‌ی یاسادا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌‌م��� ‌ه هه‌رگیز به‌و مانایه‌ نای���ه‌ت‪ ،‬كه‌ ئێم ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی رێكخراوه‌ییم���ان پێكه‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ باڵی سیاسی پارتی كرێكاران نین‪ ،‬وه‌ك‬ ‫نه‌یاره‌كانمان بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌‌‌ن‪.‬‬

‫* ترسی قه‌ده‌غه‌كردنی پارته‌كه‌تان نییه‪،‬‬ ‫وه‌ك هێڵی توندی ئه‌كه‌په‌داوای ده‌كه‌ن؟‬ ‫ هه‌رچه‌ند‌ه له‌توركیادا دادگا س���ه‌ربه‌خۆ‬‫نییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌و بڕوایه‌دا نی���م‪ ،‬كه‌ دادگای‬ ‫ده‌س���توری بڕیارێك���ی وا بدات‪ .‬ئ���ه‌ردۆگان‬ ‫خۆش���ی باش ده‌زانێ‪ ،‬ك���ه‌ ناتوانێ هه‌ده‌پ ‌ه‬ ‫به‌ئاسانی قه‌ده‌غه‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ده‌‌یه‌‌وێت‬ ‫یاساپارێزی له‌س���ه‌ر چه‌ند په‌رله‌مانتارێكمان‬ ‫هه‌ڵگیرێ���ت‪ ،‬ك���ه‌ ئ���ه‌و وه‌ك تیرۆریس���ت‬ ‫پێناسه‌یان ده‌كات‪ .‬ئه‌و ده‌یه‌وێت پارته‌كه‌مان‬ ‫تاوانبار بكات‌و ناشیرینی بكات‪ ،‬تا كاركردنی‬ ‫ئاشكراو پشتگیریی گشتیمان لێكه‌مبكاته‌وه‌‪‌.‬‬ ‫* رۆژی پێنجش���ه‌ممه‌ داواكا‌ری گش���تی‬ ‫توركی���ا رایگه‌یاند‪ ،‬كه‌دژی به‌رێزت پرۆس��� ‌ه‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ پش���تگیری‌و هاندانتان بۆ‬ ‫خۆپیشاندانی چه‌كداریی هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ چونكه‌ ئه‌و له‌لێكۆڵینه‌و‌ه له‌پرس���ه‌كانی‬‫گه‌نده‌ڵ���ی دژی خۆی ده‌ترس���ێت‪ ،‬ئه‌ردۆگان‬ ‫ناتوانێت له‌ده‌ستدانی ده‌سته‌اڵتی زیاتر قبوڵ‬ ‫بكات‪ .‬له‌و كاته‌و‌ه كه‌ زۆرینه‌یان له‌ده‌ستداوه‌‪،‬‬ ‫وا هه‌ست ده‌كات خزێنراونه‌ت ‌ه گۆشه‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت س���ه‌رنجه‌كان به‌الیه‌ك���دا به‌رێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ بۆ پیالن ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬كه‌ رایكێش���ێت ‌ه ناو‬ ‫پێكدادانه‌وه‌‪ ،‬سكااڵكه‌ش له‌سه‌ر من هه‌ر له‌و‬ ‫میانه‌دایه‌‪.‬‬ ‫* له‌مانگی شه‌شه‌وه‌ هیچ هاوپه‌یمانییه‌ك‬ ‫پێكنه‌هات‪ ،‬ئایا پاش ئه‌م گرژییانه‌ی ئه‌مدوایی ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی نوێ ئه‌نجام ده‌درێت؟‬ ‫ ئ���ه‌م بۆچوون��� ‌ه هه‌ی���ه‌و ده‌كرێت بڵێین‬‫له‌سه‌دا په‌نجا ئه‌گه‌ری هه‌یه‌‪ .‬ده‌توانم بڵێم‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌م ره‌وشه‌ی ئێستادا هاوپه‌یمانیه‌تێكی نێوان‬ ‫هه‌ده‌په‌و ئه‌كه‌په‌ بی���ری لێناكرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گه‌یشته‌ هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنیش‪،‬‬ ‫ئه‌وا توندوتیژی‌و تی���رۆر دژی ئێمه‌ ده‌خه‌ن ‌ه‬ ‫كار‪ .‬ب���ه‌اڵم من بڕوام وای���ه‌‪ ،‬كه‌خه‌ڵك وه‌ك‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پێشتر‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك هه‌لی ئاشتی‬ ‫ده‌بین���ن‪ .‬ئه‌كه‌په‌ له‌هه‌ڵبژاردن���ی داهاتوودا‬ ‫ده‌نگی زۆرتر له‌ده‌ستده‌دات‪ .‬ئێمه‌ش له‌‪%١٣‬ی‬ ‫رابردوش تێده‌په‌رێنین‪.‬‬ ‫* رابه‌ری په‌كه‌كه‌ ئۆجه‌الن له‌سه‌ر ره‌وشی‬ ‫ئێستا چی ده‌ڵێت؟‬ ‫‪ -‬نازانم‪ ،‬ئه‌و ئێس���تا به‌‌ت���ه‌واوی له‌ژوور‌ه‬

‫زیندانه‌كه‌ی خۆیدا دابڕێن���راوه‌‪ .‬چوار مانگ ‌ه‬ ‫هیچ كه‌سێك له‌پارێزه‌ره‌كانی‪ ،‬كه‌سوكاره‌كه‌ی‌و‬ ‫هیچ سیاسییه‌ك قسه‌یان له‌گه‌ڵ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫* حكومه‌تی توركیا رایگه‌یاندوه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و‬ ‫به‌یه‌كس���انی شه‌ڕی (تیرۆرسته‌كان) ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆچ���ی به‌ڕێزت���ان وایده‌بینن‪ ،‬ك��� ‌ه له‌پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌مدا جه‌نگه‌كه‌ی‌ دژی كورده‌؟‬ ‫ با به‌ژماره‌ زیانی هه‌ڵكوتانه‌‌كانی پۆلیس‬‫بۆ س���ه‌ر خه‌ڵ���ك له‌چه‌ن���د رۆژی رابردوودا‬ ‫وه‌ربگرین‪ :‬چه‌ند الیه‌نگرانی داعشیان تێدابوو؟‬ ‫ده‌ تا سی كه‌سێك؟ به‌اڵم نزیكی هه‌زار كورد‪،‬‬ ‫ك ‌ه زۆربه‌یان مێردمناڵن گیراون‪ ،‬وه‌‌ك پاساو‬ ‫له‌نێو ئه‌مان���ه‌دا الیه‌نگرانی په‌كه‌كه‌ی تێدان‪.‬‬ ‫ئه‌م ژمارانه‌ هه‌موو شتێكمان پێده‌ڵێن‪.‬‬ ‫* ئایا پاش هه‌‌ڵبژاردنه‌كه‌ چاوه‌ڕوانیی ئه‌م‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنانه‌ت ده‌كرد؟‬ ‫ م���ن پێ���ش هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ پێش���بینی‬‫ه���ه‌ر سه‌رش���ێتییه‌كم له‌ئ���ه‌ردۆگان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماده‌ی ‌ه هه‌م���وو واڵت بخاته‌ ئاگره‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها بۆ ئه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی له‌كیس نه‌چێت‪.‬‬ ‫له‌ده‌مێكه‌وه‌ ئێمه‌ ئه‌زمونی جێگا سه‌رنجیمان‬ ‫كردوه‌‪ .‬پرۆسه‌ی پڕ زه‌حمه‌تی دیموكراتییه‌ت‬ ‫ده‌چێت��� ‌ه دواوه‌‪ ،‬رۆژ به‌رۆژی���ش خراپت���ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫* وای ده‌بین���ن ك��� ‌ه واڵت بكه‌وێت��� ‌ه ناو‬ ‫جه‌نگێكی ناوخۆ وه‌ك س���ااڵنی هه‌شتاكان‌و‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان‪ ،‬كاتێك په‌كه‌كه‌و س���وپا شه‌ڕیان‬ ‫بو زیاتر له‌‪ ٤٠‬هه‌زار كه‌س بونه‌ قوربانی؟‬ ‫ ن���ا‪ ،‬ئه‌م���ه‌كۆمه‌ڵگای توركی���ا قبوڵی‬‫ناكات‪ .‬نایه‌وێت خوێنی زیاتر بڕژێت‪ .‬ئه‌كه‌په‬ ‫‌ئ���ه‌م ئاژاوه‌یه‌ی ده‌وێت‪ ،‬تا خۆی وه‌ك به‌هێز‬ ‫پیش���ان بدات‪ .‬به‌اڵم رام وایه‌‪ ،‬هه‌رگیز واڵت‬ ‫ناكه‌وێته‌ناو شه‌ری ناوخۆوه‌‪.‬‬ ‫* له‌وانه‌ی ‌ه تۆ بتوانیت‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫بگه‌یه‌نیت‪ ،‬ك ‌ه كوشتنی پۆلیس‌و سه‌ربازیش‬ ‫لێسراوێتییه‌ به‌رامبه‌ر ئاژاوه‌و جه‌نگ؟‬ ‫ م���ن دڵنیام‪ ،‬ك���ه‌ په‌كه‌كه‌ ئاگربه‌س���ت‬‫قب���وڵ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر الیه‌ن���ی توركیاش‬ ‫پێوه‌ی په‌یوه‌س���ت بن‪ .‬گه‌ر ده‌وڵه‌تی توركیا‬ ‫بۆمبابارانكردنه‌ك���ه‌ بوه‌س���تێنێ‌و هه‌ڵمه‌تی‬ ‫ده‌س���تگیركردن‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌‌كانی شاره‌كان‬ ‫دژی په‌كه‌كه‌ رابگرێت‪ ،‬پرۆس���ه‌ی ئاشتییه‌ك ‌ه‬

‫ده‌س���تپێبكاته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌‌وكات هه‌م���ان رۆژ‬ ‫ئاگربه‌ست ده‌بێت‪.‬‬ ‫* خۆكوژه‌ك���ه‌ی س���وروچ وه‌ك ده‌ڵێ���ن‬ ‫كوردێك بووه‌‪ .‬ئای���ا چه‌ند كورد له‌ریزه‌كانی‬ ‫داعشدا ده‌جه‌نگێن‌و بۆچی؟‬ ‫ ئێمه‌ بیس���تومانه‌ كه‌ زیاتر له‌هه‌زار كورد‬‫له‌نێو داعش���دان‪ .‬مه‌یل‌و الیه‌نگیری بیروڕای‬ ‫سیاس���ی په‌یوه‌ندی به‌ئیتن���ی مرۆڤه‌كانه‌و‌ه‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌هه‌ڵه‌ی گه‌وره‌ نایانپارێزێت‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه لێره‌و‌ه فێر ده‌بین‪ ،‬ك ‌ه ده‌بێت پرۆگرامی‬ ‫ن���وێ دابنێین‪ ،‬ت���ا رێگیری ل���ه‌و‌ه بكه‌ین‪،‬‬ ‫گه‌نجه‌كانمان به‌توندڕه‌وه‌كانه‌و‌ه په‌یوه‌س���ت‬ ‫بن‪.‬‬ ‫* له‌الیه‌كه‌و‌ه ئه‌مریكا پش���تگیری له‌كورد‬ ‫ده‌كات له‌ش���ه‌ریدا دژ به‌داع���ش‪ ،‬له‌الیه‌ك���ی‬ ‫تره‌و‌ه به‌رامب���ه‌ر بۆمبابارانكردنی توركیا بۆ‬ ‫مۆڵگه‌ی كورده‌كان له‌باكوری عێراق‌و سوریا‬ ‫بێده‌نگن‪ .‬ئایا وا هه‌س���ت ده‌كه‌ن واشینگتۆن‬ ‫ناپاكی لێكردون؟‬ ‫ ك���ورده‌كان په‌یمان���ی لێپس���راوبوونی‬‫هێمنی و ئارامی و ئاش���تی ناوچه‌كه‌ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫كاری هاوب���ه‌ش له‌گ���ه‌ڵ كورددا پێویس���ت‬ ‫به‌ئاسایش���ی هه‌موو واڵته‌به‌شداره‌كان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫م���ن ره‌خنه‌له‌ئه‌مریكا ده‌گ���رم‪ ،‬كه‌رێگه‌یاندا‬ ‫هێزی هه‌وایی توركیا بۆمبابارانی مۆڵگه‌كانی‬ ‫پێكاكا له‌قه‌ندیل‪ ،‬واتا باكوری عێراق بكات‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا بۆ ئ���ه‌وه‌ی مۆڵه‌تیان ب���دات بنكه‌ی‬ ‫هه‌وایی ئینچه‌رلیك دژ به‌داعش به‌كاربهێنن‪،‬‬ ‫ئه‌م حسابه‌وا نابێت‪.‬‬ ‫* ئایا هه‌ڵوێس���تی حكومه‌تی ئه‌ڵمانیات‬ ‫پێ په‌سه‌ندتره‌؟‬ ‫ ئه‌ڵمانیا ستایش���ی هێرش���ه‌كانی توركیا‬‫بۆ س���ه‌ر داع���ش ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ره‌خنه‌ی‬ ‫بۆمبابارانكردن���ی ناوچه‌كوردییه‌كان���ی ل���ێ‬ ‫ده‌گرێ���ت‪ .‬م���ن وای ده‌بینم‪ ،‬كه‌سیاس���ه‌تی‬ ‫ئه‌ڵمانیا باشتر له‌ره‌وشه‌كه‌تێگه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫* پێویس���ته‌ نات���ۆ فش���ار بخاته‌ س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی خۆی ‪ -‬توركیا؟‬ ‫ توركیا س���ه‌ركه‌وتوو بوو‪ ،‬كه‌ڕازیبوونی‬‫ئه‌مری���كای ب���ۆ دروس���تكردنی ناوچه‌یه‌كی‬ ‫پارێزگاریی له‌باكوری سوریا وه‌رگرت‪ .‬ناتۆش‬ ‫ده‌توانێت پش���تیوانی ئه‌مه‌ب���كات‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬

‫گه‌ر ده‌وڵه‌تی توركیا‬ ‫بۆمبابارانكردنه‌ك ‌ه‬ ‫بوه‌ستێنێ‌و هه‌ڵمه‌تی‬ ‫ده‌ستگیركردن‌و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌‌كانی‬ ‫شاره‌كان دژی‬ ‫په‌كه‌كه‌ رابگرێت‬ ‫پرۆسه‌ی ئاشتییه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌ستپێبكاته‌و‌ه‬ ‫ئه‌‌وكات هه‌مان رۆژ‬ ‫ئاگربه‌ست ده‌بێت‬ ‫كورده‌كانی ئ���ه‌وێ ئه‌مه‌خراپ���ه‌‪ .‬حكومه‌تی‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌دژ به‌وان به‌كار دێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بڕیاره‌ناوچه‌یه‌كی وا دروس���تبكرێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت له‌گه‌ڵ هێزه‌كوردیه‌كاندا به‌هاوبه‌ش���ی‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫* ئای���ا له‌خه‌م���ی توركی���ا ده‌گه‌ی���ت‪،‬‬ ‫كه‌كورده‌كانی س���وریا هه‌وڵ بۆ دروستكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی خۆیان ده‌ده‌ن؟‬ ‫ كورده‌كان���ی س���وریا پارچه‌كردن���ی‬‫واڵته‌كه‌یان ناوێت‪ .‬به‌اڵم حه‌زیان له‌ئۆتۆنۆمی‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ژیانی خۆیان به‌رێوه‌به‌رن‪.‬‬ ‫بۆیه‌پێویس���ت ناكات توركیا ترسی هه‌بێت‪.‬‬ ‫بۆچی ده‌بێت ئه‌مه‌مه‌ترس���ی بێت بۆ س���ه‌ر‬ ‫سنوری توركیا؟ ئه‌نكه‌ر‌ه ده‌بێت به‌رژه‌وه‌ندی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی به‌هێزتری له‌گه‌ڵ كورده‌كانی‬ ‫ئه‌وێ هه‌بێت‪ .‬خۆ داعش له‌سه‌ر سنوره‌كانی‬ ‫توركیا زۆر مه‌ترسیدارتره‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫دواكه‌وتنی موچ ‌ه بازاڕی ئۆتۆمبێلی قیستی نه‌هێشت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫قه‌یرانی دارایی كاریگه‌ری‌ خراپی‬ ‫له‌سه‌ر زۆر بوار هه‌بوه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌تایبه‌ت مامه‌ڵه‌ی‬ ‫ئۆتۆمبێل‌و چه‌ندین كۆمپانیای‌‬ ‫هاورده‌كردن ده‌ستبه‌رداری‌ كاره‌كه‌‬ ‫بون‪ ،‬به‌اڵم به‌وته‌ی خاوه‌نی‬ ‫پێشانگایه‌كی ئۆتۆمبێل پێنج جۆری‌‬ ‫ئۆتۆمبیل بازاری‌ ئۆتۆمبیلیان گه‌رم‬ ‫كردوه‌و پڕفرۆشترینن ك ‌ه ئه‌وانیش‬ ‫ئۆتۆمبێلی جۆری كۆرین‪.‬‬ ‫خواست له‌سه‌ر كام ئۆتۆمبێله‌‬ ‫زاهیر ئه‌حمه‌د خاوه‌نی‌ كۆمپانیایه‌كی‬ ‫فرۆش����تنی ئۆتۆمبێل����ه‌ له‌ناوچ����ه‌ی‬ ‫پیشه‌سازس سلێمانی‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ "ئ����ه‌و ئۆتۆمێبالن����ه‌ی‌ ب����ازاری‌‬ ‫ئۆتۆمبیلی����ان له‌م قه‌یران����ی‌ دارایی‌و‬ ‫بێبازاڕیی����ه‌دا گه‌رم ك����ردوه‌و زۆرترین‬ ‫فڕۆش����یان هه‌یه‌‪ ،‬بریتین له‌ئۆتۆمبێلی‌‬ ‫ئه‌كس����ێنت‌و تۆكس����ۆن‌و ئۆپت����راو و‬ ‫هایۆندای‌ سپۆرتاج‌و سۆرینتۆ‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌یه‌ بۆ زۆری‌ پارچه‌كانی‌‌و‬ ‫ده‌س����تكه‌وتنی‌ به‌نرخێك����ی‌ گونجاو‪،‬‬ ‫به‌به‌راورد به‌جۆره‌كانی‌ تری‌ ئۆتۆمێبل‬ ‫سوته‌مه‌نییه‌كی‌ كه‌می‌ پێویسته‌"‪.‬‬ ‫به‌ه����ۆی‌ ئ����ه‌و قه‌یران����ه‌ داراییه‌ی‌‬ ‫ڕوی‌ له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬بواری‌‬ ‫ئۆتۆمبێلیش����یی‌ گرته‌وه‌‪ ،‬ه����ه‌ر بۆیه‌‬ ‫له‌ئێستادا كه‌مترین ڕێژه‌ی‌ ئۆتۆمبیل‬ ‫ده‌فڕۆش����ێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و بێبازاریه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و پێنج جۆره‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌ پڕ فڕۆش����ترینن‌و زۆرترین‬ ‫كڕیاریان له‌سه‌ره‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت هاواڵتیان‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كانی����ان ده‌گ����ۆرن ب����ه‌و‬ ‫جۆران����ه‌ی‌ ئۆتۆمبی����ل‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌م‬ ‫جۆرانه‌ی‌ ئۆتۆمبیل له‌ڕوی‌ نرخیشه‌وه‌‬ ‫گونجاوت����رن ب����ه‌راورد به‌ئۆتۆمبێلی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌‌و یابانی‌‪.‬‬ ‫دو گه‌ن����ج كه‌ هاتب����ون ئۆتۆبێلێك‬ ‫بك����ڕن‪ ،‬یه‌كێكی����ان وت����ی "هات����وم‬ ‫ئۆتۆمبێلێك����ی ی����ه‌ك ده‌فته‌ر دۆالری‬ ‫بكڕم‪ ،‬چونكه‌ گ����ه‌ر دو مانگی تریش‬ ‫بیفرۆش����مه‌وه‌ زه‌ره‌ێكی ئه‌وتۆ ناكه‌م‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ماوه‌ی پێشودا ئۆتۆمبێلێكم‬ ‫ب����ه‌‪ 18000‬دۆالر ك����ڕی‌و دوای‌ چ����وار‬

‫له‌ماوه‌ی پێشودا‬ ‫ئۆتۆمبێلێكم‬ ‫به‌‪ 18000‬دۆالر‬ ‫كڕی‌و دوای‌ چوار‬ ‫مانگ به‌‪15000‬‬ ‫دۆالر فرۆشتمه‌وه‬

‫پێشانگاکانی ئۆتۆمبێل له‌سلێمانی‬ ‫ی ‪ 20‬هه‌زار دۆالره‌وه‌‪2500-2000 ،‬‬ ‫مانگ ب����ه‌‪ 15000‬دۆالر فرۆش����تمه‌وه‌‪ ،‬خان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆیه‌ تا ئه‌م دۆخه‌ وابێت تۆبه‌مكردوه‌ دۆالر دابه‌زی���ون‪ ،‬ئه‌م ‌ه ته‌نها له‌ماوه‌ ‌‬ ‫مانگێكدا‪.‬‬ ‫ئۆتۆمبێلی گرانبه‌ها بكڕم‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئۆتۆمبێلی‌ ی���ه‌ك ده‌فته‌ر‬ ‫به‌راوردی نرخ له‌پێش‌و پاش قه‌یرانه‌كه‌ دۆالری‪1500-1000‬دۆالر له‌نرخی‌ پێش���و‬ ‫ی پێشانگای‌ تۆكیۆ كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ نیسان سه‌نی ك ‌ه‬ ‫له‌و باریه‌وه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ‪2015‬‬ ‫بۆ فرۆش���تنی‌ ئۆتۆبێل زاهیر ئه‌حمه‌د پێی ده‌وترێت الكشمیبای مۆدیل ‌‬ ‫باس له‌نرخه‌كانی پێش‌و پاش قه‌یرانی له‌‪ 13‬هه‌زار دۆالره‌وه‌ دابه‌زیوه‌ بۆ ‪11,5‬‬ ‫ی هه‌زار دۆالر‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌ ده‌گه‌رێته‌و‌ه‬ ‫دارایی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "به‌جۆرێك نرخ ‌‬ ‫ی به‌خۆیه‌وه‌ ك ‌ه هه‌ر بۆ ب���اری‌ بژێوی‌ خه‌ڵ���ك له‌ڕابردودا‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبیل دابه‌زین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و قه‌یرانه‌ی‌ ڕو ‌‬ ‫ی به‌اڵم ئێستا به‌هۆ ‌‬ ‫جۆر‌ه ئۆتۆمبێلێك ‪ 3000‬دۆالر نخه‌كه‌ ‌‬ ‫دابه‌زیوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌كزبونی بازاڕ"‪ .‬له‌هه‌رێم كردوه‌‪ ،‬وایكردوه‌ هاواڵتی‌ وه‌ك‬ ‫دێت���ه‌ س���ه‌ر ب���ه‌راوردی نرخه‌كان‪ ،‬جاران كرین‌و فڕۆش���تن به‌ئۆتۆمبێله‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���پۆرتاج ك ‌ه ن���اكات‌و وه‌كو ج���اران ئۆتۆمیبله‌ك ‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ نمون��� ‌ه ئوتومبێل ‌‬ ‫ی ‪ 17‬ه���ه‌زار دۆالر ناگۆرێت"‪.‬‬ ‫پێش���تر نرخه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫خاوه‌نی پێش���انگای تۆكیۆ باس���ی‬ ‫بوه‌‪ ،‬پ���اش مانگێك له‌قه‌یرانه‌ك ‌ه ‪2500‬‬ ‫دۆالر داب���ه‌زی‪ ،‬ئۆتۆمبێل���ی‌ هایۆندای له‌وه‌شكرد هه‌ر قه‌یرانه‌ك ‌ه وایكردو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی مانگێك���دا ‪ 2000‬ئێس���تا خه‌ڵك ئۆتۆمبێل به‌پێویستی‬ ‫ئه‌كس���ێنت له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ۆرینتۆ سه‌ره‌كی نه‌زانن‪ ،‬هاواڵتی‌ زۆر به‌گرنگ ‌‬ ‫دۆالر داب���ه‌زی‪ ،‬ئۆتۆمبێل ‌‬ ‫ی ئه‌كسێنت ‪ 2000‬دۆالر نازانێت تاوه‌كو قه‌رزیی‌ بۆبكات‌و پاشان‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ ده‌چن ‌ه بیداته‌وه‌‪ ،‬كه‌پێشتر به‌پێچه‌وانه‌وه‌ بو‪.‬‬ ‫دابه‌زی‪ ،‬ئه‌و ئۆتۆمبێالنه‌ش ‌‬

‫پێشتر بازاڕی قیست گه‌رم بو‬ ‫كامه‌ران عه‌ب����اس ك����ه‌ به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیای‌ نوری‌ س����اڵحه‌ بۆ فرۆش����تی‌‬ ‫ئۆتۆمبی����ل ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات كه‌ پێش‬ ‫قه‌یرانی دارایی بازاڕی‌ ئۆتۆمبێلی قیست‬ ‫گه‌رمب����و‪ ،‬چونكه‌ زیات����ر فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌س����ه‌ر موچه‌ ئۆتۆمبێلیان راده‌كێشاو‬ ‫دواتر مانگانه‌ ده‌یاندایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫دواكه‌وتنی‌ موچه‌ هه‌مو هاوكێش����ه‌كه‌ی‌‬ ‫گۆڕی‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌كرد قیست په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌داهاتی‌ هاواڵتیه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و كاته‌ی‌‬ ‫كه‌داهات‌و موچ����ه‌ی‌ هاواڵتیان جێگیربو‬ ‫فه‌رمانبه‌ر ده‌یزانی‌ له‌‪ 30-25‬مانگ موچه‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌و ئاماده‌ی‌ ئه‌وه‌بو ئۆتۆمبیل‬ ‫به‌قیس����ت بب����ات‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌ئێس����تادا‬ ‫موچه‌كه‌ی‌ به‌ش����ی‌ بژێوی‌ ژیانی‌ ناكات‬ ‫ئیتر چۆن به‌قیست بیبات‌و خۆی بخاته‌‬ ‫ژیر ئه‌و باره‌ قورس����ه‌وه‌ كه‌سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫داهاته‌كه‌ی‌ رون نییه‌‪.‬‬ ‫كام����ه‌ران ئه‌وه‌ش����ی‌ نه‌ش����ارده‌وه‌‬

‫ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌م قه‌یران����ه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌ی‌‬ ‫ئێس����تا به‌رده‌وامبێت‪ ،‬ئ����ه‌وا بارودۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫دارایی‌ كۆمپانیاكانی‌ ئۆتۆمبیل تۆش����ی‌‬ ‫ی گه‌وره‌ترو قورس����تر ده‌بن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫قه‌یران ‌‬ ‫ئۆتۆمبێالن����ه‌ی‌ كه‌ هێناوم����ه‌و تیچویان‬ ‫هه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌كه‌مترین نرخیش بیفرۆش����م‬ ‫كڕی����ارم نابێ����ت‪ ،‬ئێس����تا ئیم����ه‌ وه‌ك‬ ‫كۆمپانیاكه‌ی‌ خۆم����ان چاومان له‌ده‌می‌‬ ‫كڕیاره‌ به‌هه‌رنرخێك بێت ده‌یفرۆش����ین‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ئۆتۆمبێلی‌ واهه‌ی����ه‌ له‌پاش نرخی‬ ‫قه‌یرانه‌ك����ه‌‪ ،‬نرخه‌كه‌ی‌ ه����ه‌زار دۆالری‌‬ ‫ت����ر كه‌میك����ردوه‌‪ ،‬بۆ نمون����ه‌ ماركه‌ی‌‬ ‫تۆیۆتا به‌هه‌ردو مواسه‌فاتی‌ خه‌لیجی‌و‬ ‫ئه‌مریكی‌‪ ،‬هایۆندای‌ س����ه‌نتافی‌ س����فر‬ ‫كیلۆمه‌تر‪ 1500-1000‬دۆالر كه‌میكردوه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وتیش����ی "ئه‌وئۆتۆمبێالن����ه‌ی‌‬ ‫له‌ئه‌مریكاوه‌ ده‌یانهێنین وه‌ك كریسله‌ر‬ ‫فۆرت‌و شۆفرلێت نرخیان زۆرتر له‌وانیتر‬ ‫دابه‌زیوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌رچۆن بێت ده‌بێت‬ ‫بفرۆش����ێن‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێ����ت ئه‌وپاره‌یه‌‬ ‫به‌رده‌وام له‌ئاڵوگۆڕدابێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫قه‌یرانه‌كه‌ زیاتر له‌سه‌ر كام پێشانگای ‌ه‬ ‫دانا محمد خاوه‌نی‌ پێش���انگای‌ ره‌وه‌ز‬ ‫بۆ فرۆش���تنی‌ ئۆتۆمبیل رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ئه‌م قه‌یران���ه‌ زۆرترو زیاتر كاریگه‌ری‌‬ ‫قورسی له‌سه‌ر ئه‌و پێش���انگایانه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ شوێنه‌كانیان كرێیه‌‪ ,‬پێشانگا هه‌یه‌‬ ‫مانگان���ه‌ ‪ 7000‬دۆالر ده‌دات به‌كرێ���ی‬ ‫شوێنه‌كه‌ی‌‌و به‌و هۆیه‌وه‌ له‌پاش قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی توش���ی‌ قه‌رزاری‌ بون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫پێش���انگاو كۆمپانیان���ه‌ی‌ كه‌ ش���وینی‌‬ ‫كاره‌كانی���ان موڵكی خۆیانه‌‪ ،‬تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫باشتربون‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی "ماوه‌ی‌ دو مانگه‌ ئێمه‌‬ ‫زه‌ره‌رێكی‌ زۆرمانكردوه‌‪ ،‬چونكه‌ شوینی‌‬ ‫كاره‌كه‌مان به‌كرێگرتوه‌‪ ،‬دومانگ ده‌بێت‬ ‫نی���وه‌ی‌ ئه‌و پ���اره‌ی‌ ده‌س���تمانكه‌وتوه‌‬ ‫ده‌یده‌ین به‌ كرێ‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانین ڕبه‌ڕوی‌‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یرانه‌ی‌ ئێس���تا بوه‌س���تینه‌وه‌‬ ‫ی���ان ده‌بێت زه‌ره‌ر بكه‌ی���ن یان ده‌بێت‬ ‫پێش���انگاكه‌ بده‌ین���ه‌وه‌ به‌خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وازبهێنین‪.‬‬

‫"ئه‌گه‌ر هه‌رێم رۆژان ‌ه ‪ 600‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت بفرۆشێت‬ ‫ئنجا موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی پێدابین ده‌كرێت"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ سامانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ئاشكرای‌ ده‌كات كه‌وا ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم راسته‌وخۆ رۆژانه‌‬ ‫له‌سه‌روی‌ ‪ 600‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ بكات‌و به‌نرخی‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 55‬دۆالر بیفرۆشێت‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫نزیك ده‌بێـته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ بتوانێت‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران دابین بكات‬ ‫به‌داهاتی‌ ناوخۆشه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژن���ه‌ی‌ س���امان ‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫شێركۆ جه‌وده‌ت له‌باره‌ی‌ راسته‌وخۆ‬ ‫فرۆش���تنی‌ نه‌وت له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‬ ‫"له‌سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ حه‌وته‌وه‌ حكومه‌ت‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ كه‌وا خۆیان راس���ته‌وخۆ‬ ‫ن���ه‌وت ده‌فرۆش���ن‌و ب���ه‌ بریارێك���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی���ش داهاتی‌ ئه‌و‬ ‫نه‌وته‌ راس���ته‌وخۆ ده‌چێته‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و ئه‌وانی���ش ئ���ه‌و داهاته‌ بۆ‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران به‌كاریده‌هێنن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئای���ا حكومه‌ت‬ ‫ده‌توانێت له‌رێ���گای‌ داهاتی‌ نه‌وته‌وه‌‬ ‫ی فه‌رمانب���ه‌ران دابین بكات‪،‬‬ ‫موچ���ه‌ ‌‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ ك���رد كه‌وا‬ ‫"ده‌گه‌ڕێـته‌وه‌ س���ه‌ر نرخی‌ فرۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت‌و ئه‌و بڕه‌ی‌ به‌رهه‌می‌ ده‌هێنێت‬

‫بۆ فرۆش���تن‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌ت‬ ‫رۆژانه‌ س���ه‌روی‌ ‪ 600‬ه���ه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وت بفرۆش���ێت‪ ،‬هه‌روه‌ها نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌روی‌ ‪ 55‬دۆالره‌وه‌ بێ���ت ئه‌وا‬ ‫پێده‌چێ���ت نزی���ك بێت���ه‌وه‌ له‌دابین‬ ‫كردنی‌ موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داهاتی‌ ناخۆشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫له‌فراكسۆنی‌ پارتی‌ عه‌ره‌فات ئه‌كره‌م‬ ‫له‌باره‌ی‌ فرۆشتنی‌ نه‌وت به‌سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌"هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان بێئومێد‬ ‫ب���و له‌به‌غدا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان تائێس���تا‬ ‫پابه‌ند نین به‌و رێككه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌‬ ‫رایانگه‌یاندبو كه‌وا ئ���ه‌وان بودجه‌كه‌‬ ‫به‌ق���ه‌ده‌ر نه‌وته‌كه‌ی‌ ره‌وانه‌ی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ب���ۆ هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ یاس���ای‌ بودجه‌یه‌ كه‌باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌وا ن���ه‌وت په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌بودجه‌وه‌ نییه‌‌و پێویس���ته‌ ‪ %17‬بۆ‬ ‫هه‌رێم دابین بكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ وتیش���ی‌ "هه‌رێم‬ ‫زۆر هه‌وڵ���ی‌ ئه‌وه‌یدا له‌گ���ه‌ڵ به‌غدا‬ ‫بگات���ه‌ رێككه‌وتن‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ بریاری‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیدا ئه‌وس���ا وه‌زیری‌ نه‌وتی‌‬ ‫عێراق عادل عه‌بدولمه‌هدی‌ س���ه‌ردانی‌ به‌و ش���ێوازه‌ مامه‌ڵه‌ بكه‌ن‌و كه‌م كه‌م‬ ‫هه‌رێمی‌ كردو رایگه‌یاند كه‌وا پێویسته‌ بودج���ه‌ بنێ���رن‪ ،‬ئه‌وا هی���چ گومانی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ به‌رده‌وام بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها تێ���دا نیی���ه‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫عه‌بادیش ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ئاش���كرا وتوه‌ ده‌توانێت راسته‌وخۆ نه‌وت بفرۆشێت‌و‬ ‫ی موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫كه‌وا ئێم���ه‌ ده‌مانه‌وێت رێككه‌وتنه‌كه‌ له‌داهاته‌كه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بێ���ت ‪،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌ر دابین بكات "‪.‬‬

‫ئه‌كتی���ڤ بكرێت ی���ان رێككه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ر له‌نێوانیان بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"فرۆشتنی‌ نه‌وت به‌سه‌ربه‌خۆ ده‌بێته‌‬ ‫كارتێك���ی‌ به‌هێ���ز بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ ئه‌كتیڤ بدۆزێته‌وه‌‌و‬ ‫پابه‌ند بێت به‌رێككه‌وتنه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫بڕیاری���دا س���ه‌ربه‌خۆیی ئاب���وری‬ ‫رابگه‌یه‌نێ���ت‌و راس���ته‌وخۆ مامه‌ڵ���ه‌‬ ‫به‌نه‌وت���ی هه‌رێم���ه‌وه‌ ب���كات‪ ،‬به‌بێ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌غدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیگه‌رانی‬ ‫به‌رپرس���انی حكوم���ه‌ت‌و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌رانی لێكه‌وته‌وه‌و كار گه‌یش���ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ه���ه‌ردوال یه‌كت���ری‌ تۆمه‌تبار‬ ‫بك���ه‌ن به‌پێش���ێلكردنی رێككه‌وتنه‌‬ ‫نه‌وتییه‌كه‌ی‌ نێوانیان‪.‬‬ ‫الی خۆی���ه‌وه‌ ئابورین���اس‌و‬ ‫مامۆس���تای‌ زانكۆ د‪.‬ناسیح محه‌مه‌د‬ ‫له‌باره‌ی‌ به‌س���ه‌ره‌به‌خۆیی فرۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رونك���رده‌وه‌ كه‌وا "فرۆش���تنی‌ نه‌وت‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ه‌وه‌ له‌كاتێك���دا‬ ‫بارودۆخێك���ی‌ ناله‌ب���ار روی‌ له‌هه‌رێم‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬دو الیه‌ن���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئای���ا‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد حكوم���ه‌ت ب���ه‌و ش���ێوازه‌ ده‌توانێت‬ ‫كه‌وا خه‌ریكه‌ ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ به‌ره‌و نه‌وت به‌س���ه‌ربه‌خۆ بفرۆش���ێت یان‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ بچێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌مانای‌ ده‌بێت بگه‌رێت���ه‌وه‌ بۆ به‌غدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ نایه‌ت كه‌وا په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نێوان حكومه‌تی هه‌رێم تا ئێستا ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا كۆتایی‌ پێبێت‪ ،‬به‌ڵكو س���ه‌ربه‌خۆی‌ نیی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش وا‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ پێش���و‪ ،‬ده‌كرێت له‌كۆمپانی���اكان ده‌كات زیاتر مامه‌ڵه‌‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫به‌سه‌ربه‌خۆ ده‌بێت ‌ه تا ئێستا‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫كارتێكی‌ به‌هێز‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫ی به‌غدا‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش وا‬ ‫چاره‌سه‌رێكی‌‬ ‫ئه‌كتیڤ بدۆزێته‌وه‌‌و له‌كۆمپانیاكان‬ ‫ده‌كات زیاتر مامه‌ڵه‌‬ ‫پابه‌ند بێت‬ ‫به‌رێككه‌وتنه‌كه‌وه له‌گه‌ڵ به‌غدا بكه‌ن‬

‫له‌گه‌ڵ به‌غدا بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد ك ‌ه‬ ‫"بریاری‌ فرۆشتنی‌ نه‌وت به‌سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی هه‌رێم كێش���ه‌كانی‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا قوڵتر ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ دواج���ار حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‬ ‫پێویسته‌ پابه‌ند بێت به‌و رێككه‌وتنه‌ی‌‬ ‫له‌نێ���وان هه‌رێم‌و به‌غ���دا واژو كراوه‌‬ ‫كه‌ده‌بێ���ت هه‌رێم رۆژان���ه‌ ‪ 550‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل له‌رێگای‌ س���ۆمۆوه‌ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ب���كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم بیان���وی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئه‌وه‌یه‌ كه‌وا له‌رۆژی‌‬ ‫واژۆكردنه‌ك���ه‌وه‌ ت���ا ئێس���تا به‌غدا‬ ‫پابه‌ندی‌ رێككه‌وتنه‌ك���ه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش وای‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫كردوه‌ سه‌ربه‌خۆ نه‌وت بفرۆشێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫رایگه‌یاندو كه‌ نه‌وت به‌سه‌ربه‌خۆیانه‌‬ ‫ده‌فرۆش���ێت‌و موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫پێدابی���ن ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران موچ���ه‌ی دوو مانگ���ی‬ ‫رابردوی���ان الی حكومه‌ت���ی هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی���ش له‌لیژنه‌ی‌ دارایی‌و‬ ‫ئابوری ئاش���كرای‌ ده‌كات كه‌ مانگانه‌‬ ‫‪ 750‬ملیۆن دۆالر ده‌درێت به‌موچه‌‪.‬‬ ‫م���اوه‌ی‌ پێش���و په‌رله‌مانتار عه‌لی‬ ‫حه‌مه‌ ساڵح رایگه‌یاندبو كه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان ده‌ڵێت مانگانه‌‬ ‫به‌ب���ڕی ‪ 850‬ملی���ۆن دۆالر ن���ه‌وت‬ ‫ده‌فرۆش���ێت‌و زیاتر له‌‪ 750‬ملیۆنی بۆ‬ ‫موچه‌ دابینده‌كات‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪9‬‬

‫‪ %1‬توشبوان به‌شێرپه‌نجه‌ ‌ی مه‌مك پیاوانن‬

‫"شه‌ش مانگ ‌ه دێم‌و ده‌چم بۆ پشكنینێك ‌ی تاقیگ ‌ه له‌سه‌نته‌ر ‌ی شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك"‬ ‫تایب����ه‌ت بكه‌م‪ ،‬خۆم داوه‌ته‌ ده‌س����ت‬ ‫خوا"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬دالیا جه‌مال‬ ‫نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك یه‌كێكه‌‬ ‫له‌مه‌ترسیداترین شێرپه‌نجه‌كان‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ توشی‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشییه‌ ده‌بن ژیانیان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫مه‌ترسییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن‬ ‫"سه‌نته‌ری‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك‬ ‫پێداویستییه‌كانی‌ چاره‌سه‌ر كردنی‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌ دابین نه‌كردوه‌"‪.‬‬

‫به‌پێی‌ ئاماری‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫مه‌مك له‌سلێمانی‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2014‬دا‬ ‫‪ 152‬كه‌س‌و‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2015‬دا‬ ‫‪ 86‬كه‌س توشی‌‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشییه‌‬ ‫بون‬

‫ژاڵ����ه‌ عوم����ه‌ر ژنێك����ی‌ ته‌مه‌ن ‪45‬‬ ‫س����اڵه‌‌و له‌گ ‌هڵ‌ ده‌یان كه‌سی‌ دیكه‌دا‬ ‫له‌ڕاره‌وی‌ ب����ه‌رده‌م ژوری‌ دكتۆره‌كه‌دا‬ ‫دانیش����تبو چ����اوه‌ڕوان بو س����ه‌ره‌ی‌‬ ‫بێت‌و بچێت����ه‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و به‌ده‌م‬ ‫چاككردنی‌ س����ه‌رو قژییه‌وه‌ چیرۆكی‌‬ ‫توشبونی‌ خۆی‌ به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك‬ ‫ده‌گێڕایه‌وه‌‪ ،‬كه‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ تیشكی‌‬ ‫ته‌نوری‌ گرتوه‌و له‌تاقیگه‌ پشكینینی‌‬ ‫بۆ كراوه‌ پێیانوتوه‌ شێرپه‌نجه‌ته‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫به‌ماتییه‌وه‌ وتی‌ "ش����ه‌ش مانگه‌ دێم‌و‬ ‫ده‌چم بۆ پشكنینێكی‌ تاقیگه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫هه‌موجارێك پێمده‌ڵێن پێداویس����تی‌‬ ‫پشكنینه‌كه‌مان نییه‌‌و به‌هه‌ناسه‌ساردی‌‬ ‫ده‌ڕۆمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ب����اری‌ دارایش����مان باش‬ ‫نییه‌ تا بچمه‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌ ئه‌هلی‌‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ خۆم بكه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ گرفتی‌ زۆرب����ه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌یه‌ كه‌ توشی‌ نه‌خۆشی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ بون‌و به‌مه‌به‌ستی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫كردن دێن����ه‌ نه‌خۆش����خانه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ پێداویس����تییه‌كانه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ له‌ته‌مه‌نێكی‌ شێوازی‌ پێس����تی‌ مه‌مك ده‌گۆڕێت بۆ‬ ‫چاره‌س����ه‌ر ناكرێ����ن‌و به‌نائومێ����دی‌ زو ده‌كه‌ون����ه‌ س����وڕی‌ مانگان����ه‌ واته‌ ره‌نگی‌ پرته‌قاڵی‌‪ ،‬جگه‌ له‌گه‌وره‌بونی‌‬ ‫له‌پێش ته‌مه‌نی‌ ‪ 12‬ساڵیداو هه‌روه‌ها گرێ لیمفاویه‌كانی‌ بن باخ ‌هڵ‌و گۆڕینی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬سه‌وسه‌ن فه‌یزواڵ كه‌ریم‪ ،‬پسپۆڕی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ سوڕی‌ مانگانه‌یان دره‌نگ قه‌باره‌ی‌ مه‌مك ك����ه‌ جیاوازتره‌ له‌وی‌‬ ‫ی مه‌مك‪ ،‬له‌سه‌نته‌ری‌ ئه‌وه‌ستێت به‌تایبه‌ت دوای‌ ‪ 52‬ساڵ‪ ،‬تریان‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا رێژه‌یه‌كی‌ زۆر كه‌م‬ ‫نه‌خۆش����ییه‌كان ‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد هه‌روه‌ها ئه‌و ژنانه‌ش ك ‌ه دوای‌ ته‌مه‌نی‌ هه‌س����ت به‌ئ����ازاری‌ مه‌م����ك ئه‌كه‌ن‌و‬ ‫كه‌ بۆماوه‌یی‌ هۆكارێكی‌ سه‌ره‌كییه‌ بۆ ‪ 30‬ساڵی‌ یه‌كه‌م منداڵییان ده‌بێت"‪ .‬ڕێژه‌یه‌كی����ش هی����چ نیش����انه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌م پزیشكه‌ سه‌باره‌ت به‌نیشانه‌كانی‌ تی����ا ده‌رناكه‌وێ����ت ته‌نه����ا له‌كات���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ كه‌سی‌‬ ‫یه‌ك����ه‌م له‌خێزانه‌كه‌دا ت����وش بوبێت ئه‌م نه‌خۆشییه‌ش ئه‌وه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ پشكینیندانه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وپسپۆره‌ی‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ مه‌مك‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ دایك‌و خوشك یان كه‌سی‌ دووه‌م كه‌ "گرێیه‌ك له‌مه‌مكدا دروستده‌بێت‌و‬ ‫ی داوا له‌خانمان ده‌كات كه‌ هه‌ر ش����ه‌ش‬ ‫وه‌ك پورو نه‌نك‌و خوشكه‌زا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ هه‌روه‌ه����ا خوێن����اوو زنج����كا (ئاو ‌‬ ‫ی مه‌مك هێته‌ده‌ره‌وه‌و مانگ جارێك پشكنین بكه‌ن تا ئه‌گه‌ر‬ ‫"هۆكاری‌ ژینگه‌ییش كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌‪ ،‬ڕۆش����ن) له‌نوك ‌‬

‫نیش����انه‌یه‌كی‌ ئه‌و نه‌خۆشییه‌یان تێدا‬ ‫ب����و بزانرێ����ت‪ ،‬چونكه‌ له‌س����ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫ده‌توانرێت به‌ئاسانی‌ چاره‌سه‌ربكرێت‬ ‫كه‌ چه‌ندی����ن ڕێگ����ه‌ به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫له‌وانه‌ نه‌ش����ته‌رگه‌ری‌‌و چاره‌س����ه‌ری‌‬ ‫كیمیاوی‌ به‌تیشك‌و هۆرمۆنات‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ زۆری‌ ئه‌وانه‌ی‌ توشی‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌ ده‌بن‪ ،‬به‌هۆی‌ كارنه‌كردنی‌‬ ‫ئامێره‌كانی‌ س����ه‌نته‌ری‌ شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫مه‌م����ك‌و گرانی‌ تێچونی‌ چاره‌س����ه‌ر‌و‬ ‫خراپ����ی‌ ب����اری‌ داراییان����ه‌وه‌ توانای‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ر كردنی����ان له‌كاتی‌ خۆیداو‬

‫دواكه‌وتنی‌ چاره‌س����ه‌ریش مه‌ترس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌سه‌ر ژیانیان دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 30‬س����اڵ‌‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫سۆنیا ‌‬ ‫دو مانگه‌ توشی‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ بوه‌‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ منداڵێكه‌ ئه‌و كه‌ تازه‌ له‌الی‌‬ ‫پزیشكه‌كه‌ هاتبوه‌ده‌ر به‌خه‌مباریه‌وه‌‬ ‫وت����ی‌ "وه‌ك ده‌بین����ن كه‌ س����ه‌ردانی‌‬ ‫پزیش����كم كرد‪ ،‬پێمده‌ڵێت تیشكه‌كه‌‬ ‫خراپ بووه‌‌و كارناكات‪ ،‬پاش ‪ 25‬رۆژی‌‬ ‫تر سه‌ردانمان بكه‌ره‌وه‌"!‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌به‌ر خراپی‌ باری‌ دارایی‌‬ ‫ناتوانم س����ه‌ردانی‌ نه‌خۆش����خانه‌یه‌كی‌‬

‫زۆرجار ئ����ه‌و كچ‌و ژنانه‌ی‌ توش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشیی ‌ه ده‌بن له‌تێڕوانینه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����گاو خێزانه‌كانی����ان بێ����زارن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وێڕای‌ سه‌ختی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ ده‌رونی‌ خراپیان له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫نی����ان خالی����د ك����ه‌ توێژه‌رێك����ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌ له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ كرد كه‌ كاتێك مرۆڤ توش����ی‌‬ ‫نه‌خۆش����ییه‌ك ده‌بێ����ت به‌تایبه‌ت����ی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ����گای‌ ئێمه‌دا چه‌ند كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر جه‌س����ته‌ی‌ ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫له‌س����ه‌ر الیه‌نی‌ ده‌رون����ی‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫كچان‌و ژنان كه‌ هه‌س����ت‌و س����ۆزێكی‌‬ ‫زۆریان هه‌یه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "زۆرێك له‌و‬ ‫ژنانه‌ توش����ی‌ داڕمانی‌ ده‌رونی‌ ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ك����ه‌ مه‌مكییان‬ ‫ده‌بڕێت����ه‌وه‌ هه‌میش����ه‌ ترس����یان‬ ‫له‌تێڕوانینی‌ كۆمه‌ڵگاو خێزانه‌كانیان‌و‬ ‫هاوس����ه‌ره‌كه‌یان هه‌ی����ه‌‌و پێییان وایه‌‬ ‫به‌ش����ێك له‌جه‌س����ته‌و جوانیه‌كانیان‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌"‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ئ����ه‌و توێ����ژه‌ره‌ ب����ه‌ گرنگی‌‬ ‫ده‌زانێت كه‌ به‌چاوی‌ ڕێز سه‌یر بكرێن‬ ‫نه‌ك به‌زه‌یی‌‌و هاوكارییان بن تا زیاتر‬ ‫باری‌ ده‌رونییان ئاسایی‌ بێته‌وه‌و زاڵبن‬ ‫به‌سه‌ر نه‌خۆشییه‌كه‌یاندا‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی ش����ێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك ك ‌ه‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مه‌ترس����یدارترین جۆره‌كانی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ ش����ێرپه‌نجه‌‪ ،‬توشی‌ هه‌ردو‬ ‫ڕه‌گه‌زه‌ك����ه‌ ده‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم زۆرترین‬ ‫ڕێژه‌ی‌ توش����بوان له‌ڕه‌گه‌زی‌ مێینه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان له‌نێوان ‪ 50-20‬ساڵیدایه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئاماری‌ سه‌نته‌ری‌ شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫مه‌مك له‌س����لێمانی‌‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪2014‬دا‬ ‫‪ 152‬ك����ه‌س‌و له‌س����اڵی‌ ‪2015‬دا ‪86‬‬ ‫كه‌س توشی‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ بون‪ ،‬كه‌‬ ‫ڕێژه‌ی‌ زۆرینه‌یان ژنانن‌و به‌اڵم له‌هه‌ر‬ ‫‪ 100‬كه‌س����ی‌ توش����بو به‌م نه‌خۆشییه‌‬ ‫یه‌كێكیان پیاوه‌‪ ،‬ئه‌و ڕێژه‌یه‌ش ته‌نها‬ ‫دانیش����توانی‌ س����لێمانی‌ ناگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو عه‌ر‌هب‌و سوریشییان تێدایه‌‪.‬‬

‫ژنانی نوسه‌ر ونن له‌ڕاگه‌یاندنه‌کاندا‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫ژنانی‌ بواری‌ ئه‌ده‌ب‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ پێیانوایه‌ میدیاكانی‌‬ ‫كوردستان به‌نوسراوو بینراوو‬ ‫بیستراوه‌وه‌ پیاوساالریی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫زاڵه‌و كه‌متر ده‌نگ‌و ره‌نگ‌و قه‌ڵه‌می‌‬ ‫ژنانه‌ی‌ تێدایه‌‪ .‬له‌زۆربه‌ی‌ وتاری‌‬ ‫سایت‌و رۆژنامه‌و گۆڤاره‌كاندا كه‌متر‬ ‫وتاری‌ ژنان ده‌بینرێت‪ ،‬ئایا هۆكاری‌‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌رفه‌تنه‌دانه‌ به‌ژنان یاخود‬ ‫بێ‌ توانایی‌ ژنان خۆیانه‌؟‬ ‫س���ارا مه‌جید‪ ،‬چاالكی‌ مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژنان‪ ،‬باوه‌ڕی‌ وایه‌ كه‌ ڕێژه‌ی‌ ئه‌و ژنانه‌‬ ‫زۆر كه‌متر‌ه له‌ وه‌ی‌ ئێمه‌ چاوه‌رێبین‬ ‫ڕۆژانه‌ وتاریان له‌سایت‌و ڕۆژنامه‌كاندا‬ ‫به‌ب���ه‌راوردی‌ قه‌ڵه‌م���ی‌ پی���اوه‌كان‬ ‫ببینرێن‌وبخوێنرێنه‌وه‌‪،‬ئه‌وان���ه‌ش كه‌‬ ‫هه‌ن داب���ه‌ش بون به‌س���ه‌ر حیزب‌و‬ ‫گروپه‌كانداو نوسه‌ری‌ پاشكۆن‪.‬‬ ‫زۆرجار ده‌وترێت به‌ش���ێكی‌ زۆری‌‬ ‫كچان و ژنان باوه‌ڕییان به‌ تواناكانی‌‬ ‫خۆی���ان نیی���ه‌ بۆی���ه‌ نایانه‌وێ���ت‬ ‫بیروڕاكانی���ان ل���ه‌ چوارچێ���وه‌ی‌‬ ‫وتارێكدا ده‌رببڕن‪،‬س���ارا كه‌ زۆركات‬ ‫بیرووڕاكانی‌ خۆی‌ له‌په‌ڕه‌ی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫له‌ت���ۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ فه‌یس���بوك‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئ���ه‌وه‌‬ ‫دوالیزم���ه‌ی‌ فاكته‌رێكه‌ كه‌ كۆمه‌ڵگاو‬ ‫كلتورو پیاوساالری‌ نه‌یان هێشتووه‌‬ ‫ره‌گ���ه‌زی‌ مێین���ه‌ موماره‌س���ه‌ی‌‬ ‫پێویستییه‌ س���اده‌كانی‌ مرۆڤ بونی‌‬ ‫خۆی‌ ب���كات‪،‬چ جای‌ ب���گات به‌وه‌ی‌‬ ‫ئافره‌ت بنوسێت تا متمانه‌ی‌ به‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بێت كه‌ زۆرجاربوه‌ته‌هۆی‌ دروست‬ ‫بونی‌ كێشه‌ی‌ ش���وناس بۆ ژنان‪،‬كه‌‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ وورده‌ ورده‌ خه‌ریك���ه‌‬

‫بیركردنه‌وه‌كانیان ته‌واو ئه‌كوژێنه‌وه‌‬ ‫ته‌نانه‌ت ژن���ان و ڕێكخ���راوه‌كان و‬ ‫نوسه‌ر و فیمینیسته‌كانیش هه‌ستیان‬ ‫به‌وه‌ نه‌كردووه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "من ئافره‌تی‌ ڕۆژنامه‌نوس‬ ‫ئه‌بینم چه‌پڵه‌ بۆ تواناو سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫كوڕێك لێده‌دات به‌س بۆ كچێك نا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ن���ه‌ك باوه‌ڕیی���ان به‌تواناكانی‌‬ ‫خۆیان نییه‌ به‌ڵكو موماره‌سه‌كردنیشی‌‬ ‫به‌شه‌رم‌و به‌ره‌اڵیی‌ ده‌زانن‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌رونیی���ان نه‌خۆش���ه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ه‌رابدا ئه‌ژی���ن زۆرج���ار‬ ‫خراپتر له‌پی���اوان هه‌وڵی‌ كپكردن‌و‬ ‫كوژاندنه‌وه‌ی‌ توانای‌ ژنه‌كه‌ ئه‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌وترێ���ت ئ���ه‌و ژن‌و كچان���ه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ن هه‌ل���ی‌ زیاترییان‬ ‫له‌به‌رده‌س���تدابووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ باشتر‬ ‫بتوان���ن بیروڕاكانی‌ خۆیان ده‌رببڕن‌و‬ ‫ئازادت���ر ب���ن‪ ،‬هانا قادری‌ نوس���ه‌ر‬ ‫ك���ه‌ س���ااڵنێكه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫ده‌ژی‌‪،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ژیان ك���ردن له‌ئه‌وروپاو‬ ‫كه‌نه‌داو ئه‌مه‌ریكا گۆچانێكی‌ سیحری‌‬ ‫نییه‌ به‌گوێ���ره‌ی‌ خه‌یاڵه‌كانمان بێته‌‬ ‫به‌رده‌س���تمان‪،‬له‌م واڵتان���ه‌ش ژن‬ ‫گیرۆده‌ی‌ كۆمه‌ڵێ���ك كلتورو قه‌یدو‬ ‫به‌ن���دی‌ خێ���زان‌و كۆمه‌ڵگای���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌ربازب���ون لێی‌ كارێكی‌ س���ه‌خته‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ژنانی‌ ك���ورد له‌هه‌نده‌ران‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ برین���داری‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ كوردییه‌‪ ،‬كه‌ به‌دونیایه‌ك‬ ‫كێشه‌و ده‌رده‌سه‌ری‌ ڕێگه‌ی‌ هه‌ڵهاتن‬ ‫له‌نیش���تمانیان گرتۆته‌به‌ر‪ ،‬ژن لێره‌‬ ‫ئه‌ركی‌ زۆر له‌كوردستان زیاتره‌ جگه‌‬ ‫له‌ئه‌ركی‌ ماڵه‌وه‌ ده‌بێت له‌ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫بژێوی‌ ژیانیان په‌یدابكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆرب���ه‌ی‌ ئ���ه‌و ژنانه‌ی‌‬ ‫توانیویانه‌ به‌ره‌وپێش���بچن‌و خۆیان‬

‫ئه‌وه‌ میدیاكان ‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ونیش‬ ‫نه‌بێت سودی‌ نیی ‌ه كوردستانه‌ كه‌‬ ‫روناكی‌ ناخه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫كاتێك قه‌ڵه‌م ‌ی‬ ‫ژنان له‌و ‌ێ پاشكۆ كارو به‌رهه‌می‌ ژنانی‌‬ ‫نوسه‌ر به‌گوێره‌ی‌‬ ‫بێت‌و هه‌واڵ ‌ی‬ ‫تواناو زه‌حمه‌ته‌كانیان‬ ‫شوكردنی‌ خانم ‌ه‬ ‫گرنگییان پێنادرێت‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك ‌ی‬ ‫نیمچه‌روت بخرێت ‌ه هێشتا به‌جدی‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ عه‌قڵ‌و‬ ‫په‌ڕه‌ی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫وتارێكی‌ ئه‌كادیمی توانای‌ ژن له‌ئاستێكی‌‬ ‫ژنێكیش بخرێته‌ زۆر سه‌ره‌تایدایه‌‬ ‫په‌راوێزو كۆتا په‌ڕه له‌كۆمه‌ڵگای‌ كوردیدا‬ ‫دروس���تبكه‌ن ژن���ه‌ ته‌نیاكان���ن كه‌‬ ‫له‌بواری‌ نوس���ین‌و بابه‌ت���ه‌ زاتیه‌كان‬ ‫به‌ڵكو كارو بزنس‌و به‌رپرس���یارێتی‌‬ ‫زۆرگه‌وره‌یان له‌خۆیان نیشانداوه‌‪ ،‬من‬ ‫ده‌یان ژنی‌ ته‌نیا ده‌ناس���م له‌كه‌نه‌داو‬ ‫ئه‌وروپا هه‌مو س���ه‌ركه‌وتون له‌بواری‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ خۆیان���داو ن���اوم لێناون‬

‫قاره‌م���ان‪ ،‬جێبه‌جێ‌ كردن���ی‌ كاری‌‬ ‫ماڵ‌و ده‌ره‌وه‌و من���داڵ‌و به‌خێوكردن‬ ‫له‌الیه‌ك له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ كاری‌ نوسین‌و‬ ‫ئاگالێبونی‌ نیشتمان"‪.‬‬ ‫به‌بڕوایی‌ س���ارا مه‌جی���د قه‌ڵه‌می‌‬ ‫كچان‌و ژنان له‌س���ایت‌و ڕۆژنامه‌كان‬ ‫ون���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئه‌گ���ه‌ر ونیش‬

‫نه‌بێت س���ودی‌ نییه‌ كاتێك قه‌ڵه‌می‌‬ ‫ژنان له‌وێ‌ پاش���كۆ بێ���ت‌و هه‌واڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���وكردنی‌ خانم���ه‌ هونه‌رمه‌ندێكی‌‬ ‫نیمچه‌روت بخرێته‌ پ���ه‌ڕه‌ی‌ یه‌ك ‌هم‌و‬ ‫وتارێكی‌ ئه‌كادیمی ژنێكیش بخرێته‌‬ ‫په‌راوێ���زو كۆت���ا پ���ه‌ڕه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا میدیاكانیش وه‌ك ته‌واوی‌‬ ‫جومگه‌كان���ی‌ تری‌ ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫ده‌نگێكی‌ نێرینه‌یه‌‪ ،‬زۆر كه‌م هاوكاری‌‬ ‫قه‌ڵه‌می‌ ژنان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌شێك له‌وانه‌ی‌ سه‌روكاریان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ میدیای‌ ئه‌لكترۆنی‌‌و نوسراودا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پێیانوایه‌ له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫ژماره‌ی‌ نوسه‌ری‌ ژنان له‌زیادبوندایه‌‪.‬‬ ‫ده‌شتی‌ ساالر‪ ،‬سه‌رنوسه‌ری‌ سایتی‌‬ ‫س���به‌ی‌ رونیكرده‌وه‌ ك���ه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫رابردودا ژماره‌ی‌ ئه‌و ژنانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بابه‌ته‌ جیاوازه‌كان ده‌یاننوسی‌ كه‌م‬ ‫ب���ون‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش داب‌و نه‌ریت‌و‬ ‫كلت���وری‌ كۆمه‌ڵ���گا رۆژهه‌اڵتییه‌كان‬ ‫به‌هۆكاری‌ كه‌می‌ نوس���ینی‌ ره‌گه‌زی‌‬ ‫مێینه‌ داده‌نێت به‌اڵم ئه‌و گه‌شبینه‌ كه‌‬ ‫له‌م دواییانه‌دا ڕێژه‌كه‌ زیادیكردووه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ئاس���تی‌ هۆش���ییارییان‬ ‫په‌ره‌یس���ه‌ندووه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌ هه‌لی‌‬ ‫گونجاوییان بۆ نه‌هاتبیته‌ پێشه‌وه‌ یان‬ ‫لێره‌و له‌وێ‌ به‌بیانوی‌ جۆراوجۆره‌وه‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ ئاسته‌نگ بوبێتنه‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫بۆته‌ هۆی‌ بااڵده‌ستبونی‌ پیاوان له‌و‬ ‫بواره‌دا"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ش كرد‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وان وه‌ك س���ایته‌كه‌یان هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ بۆ نه‌هێشتنی‌ جیاوازی‌‬ ‫نێ���وان ژن‌و پیاو بای���ه‌خ‌و گرنگییان‬ ‫به‌نوس���ینی‌ ڕه‌گه‌زی‌ مێیین���ه‌ داوه‌‬ ‫هاوكاریی���ان ب���ون له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بابه‌ته‌كانیان‪.‬‬ ‫هان���ا وت���ی‌ "له‌راس���تیدا م���ن‬

‫بابه‌ته‌ك���ه‌ پێچه‌وانه‌ ده‌بین���م ئه‌وه‌‬ ‫میدی���او میدیاكاران���ی‌ كوردس���تان ‌ه‬ ‫ك���ه‌ روناك���ی‌ ناخه‌ن���ه‌ س���ه‌ر كارو‬ ‫به‌رهه‌می‌ ژنانی‌ نوس���ه‌ر به‌گوێره‌ی‌‬ ‫توان���او زه‌حمه‌ته‌كانی���ان گرنگییان‬ ‫پێنادرێت هێش���تا به‌جدی‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫عه‌قڵ‌و توانای‌ ژن له‌ئاس���تێكی‌ زۆر‬ ‫س���ه‌ره‌تایدایه‌ له‌كۆمه‌ڵگای‌ كوردیدا‪،‬‬ ‫گوێگرت���ن ل���ه‌ژن هێش���تا عه‌یبه‌یه‌‬ ‫مه‌به‌ستیشم له‌ئاستی‌ گشتی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫نیه‌ به‌ڵكو له‌ناو توێژی‌ ڕۆشنبیریشدا‬ ‫كه‌م���ن ئه‌و ژنان���ه‌ی‌ میدیای‌ كوردی‌‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ ئ���ه‌وه‌ بێ���ت به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫بناسێنێت‪ ،‬به‌اڵم زۆر ئاسان بۆ هه‌ر‬ ‫پیاوێكی‌ نوسه‌ری‌ ئه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫هان���ا نمون���ه‌ ب���ۆ وته‌كان���ی‌‬ ‫ده‌هێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "نازانم‬ ‫ده‌یان كتێبی‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌و بابه‌تی‌‬ ‫ئه‌ده‌بی‌ پیاوانم ب���ۆ دێت‌و ته‌كلیفی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ئه‌ك���ه‌ن بیخوێنم���ه‌وه‌ زۆربێ‌‬ ‫مسته‌وان‪،‬كه‌چی‌ له‌كوردستان خه‌اڵتی‌‬ ‫پێوه‌رده‌گرن‪،‬كه‌وایه‌ كێش���ه‌كه‌ ژنان‬ ‫نین به‌ڵكو كلتوری‌ به‌كه‌م زانینی‌ ژنه‌‬ ‫كه‌ خۆی‌ له‌سه‌رجه‌م ده‌زگاكانی‌ ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگایانه‌دا نمایش ده‌كات"‪.‬‬ ‫سارا مه‌جید باوه‌ڕیوایه‌ ته‌نها ژنان‬ ‫خۆیان ده‌توانن به‌هه‌وڵی‌ تاكه‌كه‌سی‌‌و‬ ‫ڕێكخراوه‌ی���ی‌ ئه‌م دۆخ���ه‌ تێپه‌ڕێنن‬ ‫"ئیشی‌ هه‌موو ئه‌والیه‌نانه‌یه‌ كه‌ كار‬ ‫بۆ ژنان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬تاك به‌ تاكی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ فێ���ری‌ هونه‌ری‌ تینوێتی‌‬ ‫بك���ه‌ن ئیدی‌ ئ���ه‌وان پێویس���تییان‬ ‫به‌ڕێكخ���راوو بانگه‌ش���ه‌كارانی‌ مافی‌‬ ‫ژن نابێت‪،‬خۆی���ان له‌م ڕێگه‌یه‌ خوێن‬ ‫ئه‌ڕێژن‪ ،‬من ناڵێم ڕێكخراوه‌كانی‌ ژنان‬ ‫هیچییان نه‌ك���ردووه‌ به‌ڵكو كارییان‬ ‫زۆر كاڵه‌ به‌به‌راوردی‌ خوێنی‌ سوری‌‬ ‫ئافره‌ت"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫کچه‌ هونه‌رمه‌نده‌کان‬ ‫چاالکییه‌کانیان بۆ ئینستاگرام ده‌گوازنه‌وه‌‬

‫ل���ه‌دوای به‌رفراوانبون���ی به‌کارهێنانی‬ ‫له‌الی���ه‌ن هاواڵتیان���ی ک���ورده‌وه‌‪ ،‬کچ���ه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���ده‌ ک���ورده‌کان چاالکییه‌کانی‬ ‫خۆیان بۆ تۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی ئینس���تاگرام‬ ‫ده‌گوازن���ه‌وه‌و ئێس���تا زۆرب���ه‌ی وێن���ه‌و‬ ‫چاالکییه‌کانیان له‌وێ باڵوده‌که‌نه‌وه‌ له‌بری‬ ‫فه‌یسبوک‪.‬‬ ‫ت���ۆڕی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی ئینس���تاگرام که‌‬ ‫تۆڕێک���ی به‌رفراوانی جیهانیی���ه‌و تایبه‌ته‌‬ ‫به‌باڵوکردن���ه‌وه‌ی وێن���ه‌و ڤیدیۆ (که‌متر‬ ‫له‌‪ 15‬چرک���ه‌) بوه‌ته‌ ش���وێنی دڵخوازی‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ کچه‌ کورده‌کان‪.‬‬ ‫ده‌ش���نێ م���وراد ک���ه‌ یه‌کێک���ه‌ کچه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���ده‌ ناوداره‌کانی کوردس���تان‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا رۆژانه‌ له‌ڕێی ئینستاگرامه‌وه‌‬ ‫وێنه‌و کورته‌ ڤیدیۆی خۆی باڵوده‌کاته‌وه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌وادارانیدا به‌یه‌ک ده‌گات‪.‬‬ ‫ده‌ش���نێ هه‌رچه‌ن���ده‌ په‌یج���ی فه‌رمی‬

‫خۆشی هه‌یه‌ له‌فه‌یسبوک‌و خاوه‌نی ‪628‬‬ ‫هه‌زار الیکه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم که‌متر چاالکییه‌کانی‬ ‫ل���ه‌وێ باڵوده‌کاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌ئێس���تادا‬ ‫زیاتر له‌گه‌ڵ ئه‌‪ 67‬ه���ه‌زار فۆڵۆوه‌ره‌دایه‌‬ ‫ک���ه‌ له‌ئینس���تاگرام له‌گه‌ڵی���دان‌و رۆژانه‌‬ ‫زیاد له‌وێنه‌یه‌کی نوێ‌و ئه‌رش���یفی خۆی‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ش���نێ موراد له‌ئێس���تادا له‌ش���اری‬ ‫ئه‌مس���تردامی هۆڵه‌ندا ده‌ژی‌و س���ه‌ره‌تا‬ ‫به‌پێشکه‌ش���کاری ته‌له‌فزیۆنی ده‌س���تی‬ ‫پێک���ردو دوات���ر ده‌س���تیکرد ب���ه‌کاری‬ ‫گۆرانیوتن‪.‬‬ ‫یه‌کێکی دیک���ه‌ هونه‌رمه‌نده‌ کچکه‌کان‬ ‫که‌ ل���ه‌م دوایی���ه‌دا به‌ته‌نه���ا دو به‌رهه‌م‬ ‫ناوبانگێکی به‌رچاوی په‌ی���دا کرد‪ ،‬هێلی‬ ‫لۆڤ���ه‌‪ .‬ئه‌م کچ���ه‌ له‌ت���ۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫فه‌یس���بوک خاوه‌نی هه‌وادارێکی زۆره‌ که‌‬ ‫که‌م هونه‌رمه‌ندو که‌س���ایه‌تی به‌ناوبانگی‬

‫کورد خاوه‌نی ئه‌و ژماره‌ الیکه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫‪ 1.4‬ملیۆنه‌‪.‬‬ ‫"هێڵی" س���ه‌ره‌تا به‌گۆرانی ‪Risk it all‬‬ ‫ده‌ستیپێکردو له‌م دواییه‌شدا گۆرانییه‌کی‬ ‫به‌ن���اوی ‪ Revolution‬ب���ۆ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫باڵوک���رده‌وه‌و بوه‌ جێی س���ه‌رنجی میدیا‬ ‫جیهانییه‌کان‪.‬‬ ‫ئه‌م کچه‌ هونه‌رمه‌نده‌ش به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫زیات���ر چاالیی‌و وێنه‌کانی له‌ئینس���تاگرام‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ ته‌نها خاوه‌نی‬ ‫نزیکه‌ی ‪ 250‬هه‌زار فۆڵۆوه‌ره‌‪.‬‬ ‫خانم���ه‌ هونه‌رمه‌ندێک���ی دیک���ه‌ش که‌‬ ‫که‌متر له‌فه‌یس���بوک ده‌رده‌که‌وێت‌و زیاتر‬ ‫له‌ئینستاگرام له‌به‌رچاوه‌‪ ،‬چۆپی فه‌تاحی‬ ‫گۆرانیبێژه‌‪.‬‬ ‫چۆپ���ی ک���ه‌ ب���ه‌م دوایی���ه‌ له‌یه‌کێک‬ ‫له‌سه‌مفۆنیاکانی هونه‌رمه‌ندی موسیکژه‌نی‬ ‫دڵشاد سه‌عید به‌ش���داریکردو سه‌دایه‌کی‬

‫باشی هه‌بو‪ ،‬له‌فه‌یس���بوک خاوه‌نی ‪192‬‬ ‫هه‌زار الیکه‌و له‌ئینستاگرامیش که‌متر له‌‪10‬‬ ‫هه‌زار فۆڵۆوه‌ری هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چۆپ���ی به‌رده‌وام وێن���ه‌ی نوێی خۆی‌و‬ ‫گرته‌ ڤیدیۆی گۆرانییه‌کانی‌و چاالکییه‌کانی‬ ‫پش���ت کامێ���را ب���ۆ هه‌واداران���ی خۆی‬ ‫باڵوده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێکی دیکه‌ له‌کچ���ه‌ هونه‌رمه‌نده‌کان‬ ‫ک���ه‌ هه‌واداران���ی تێکه‌ڵ���ن له‌هاواڵتیانی‬ ‫ک���وردو عه‌ره‌ب‪ ،‬به‌هۆی به‌ش���داریکردنی‬ ‫له‌به‌رنامه‌یه‌ک���ی به‌ناوبانگ���ی عه‌ره‌ب���ی‪،‬‬ ‫په‌رواز حسێن‪-‬ه‌‪.‬‬ ‫پ���ه‌رواز له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌بواری هونه‌ری‬ ‫گۆرانیدا نوێیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌وادارێکی زۆری‬ ‫له‌کوردس���تان‌و واڵته‌ عه‌ره‌بییه‌کان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆی به‌شداریکردنی له‌به‌رنامه‌ی‬ ‫به‌ناوبانگ���ی ع���ه‌ره‌ب ئای���دڵ له‌که‌ناڵی‬ ‫‪‌MBC‬و ده‌رچونی بۆ قۆناغه‌کانی کۆتایی‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌‪.‬‬ ‫په‌رواز له‌فه‌یسبوک خاوه‌نی ‪ 450‬هه‌زار‬ ‫الیکه‌‪ ،‬به‌رده‌وام وێنه‌ی خۆی‌و ڤیدیۆکانی‬ ‫باڵوده‌کات���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ج���ار ج���ار‬ ‫سێڵفییه‌کانی له‌گه‌ڵ گۆران‪-‬ی هاوسه‌ریدا‬ ‫پیش���انی هه‌واداره‌کانی ده‌دات‪ .‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ی له‌ئینس���تاگرامیش ‪ 213‬هه‌زار‬ ‫فۆلۆوه‌ری هه‌یه‌و به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاوترو‬ ‫زیاتر وێنه‌و چاالکییه‌کانی باڵوده‌کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئینس���تاگرام هاوش���ێوه‌ی فه‌یسبوک‌و‬ ‫تویته‌ر‪ ،‬تۆڕێکی کۆمه‌اڵیه‌تییه‌ به‌هه‌ندێک‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���دی خۆیه‌وه‌و له‌س���ه‌ر مۆبایل‬ ‫کاریپێده‌کرێ���ت‌و له‌سه‌رانس���ه‌ری جیهان‬ ‫به‌کارهێن���ه‌ری هه‌ی���ه‌‪ .‬بۆیه‌که‌مج���ار‬ ‫له‌ئۆکتۆب���ه‌ری ‪ 2010‬خرایه‌ به‌رده‌س���ت‌و‬ ‫له‌ئێس���تادا مانگان���ه‌ ‪ 300‬ملی���ۆن‬ ‫به‌کارهێن���ه‌ری هه‌یه‌و به‌‪ 25‬زمانی جیاواز‬ ‫کاریپێده‌کرێت‪.‬‬

‫به‌کر عه‌لی‪ ..‬ئه‌و شاعیره‌ی داوای ده‌کرد‬ ‫شه‌قامه‌کان له‌بری خوێن‪ ،‬به‌گوڵ سوربکرێن‬

‫ێران‬

‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و شاعیره‌ هه‌میشه‌ ده‌یوت‬ ‫‪ 14‬رۆژ به‌ر له‌ش���ه‌هیدکردنی له‌الیه‌ن‬ ‫ئاسایشی سلێمانییه‌وه‌ ده‌ستگیرده‌کرێت‪" ،‬با ش���ه‌قامه‌کان به‌گوڵ سوربکه‌ین نه‌ک‬ ‫پاش شه‌ش ڕۆژ له‌ئازارو ئه‌شکه‌نجه‌دان به‌خوێن" به‌اڵم خوێنی خۆیش���ی له‌بری‬ ‫ئ���ازاد ده‌کرێت‪ ،‬هه‌ش���ت رۆژ به‌س���ه‌ر گوڵ‪ ،‬رژایه‌ س���ه‌ر ش���ه‌قام‌و ناو باخی‬ ‫ئازادکردنیدا تێناپه‌ڕێت‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاس���تی گشتیی سلێمانییه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌کر عه‌لی که‌سێکی جیاوازو خاوه‌نی‬ ‫ش���اری س���لێمانیداو له‌خۆپیشاندانێکی‬ ‫دونیابینیه‌ک���ی جی���اواز ب���وه‌‪ ،‬وه‌ک‬ ‫ده‌کوژرێت‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌ک���ر عه‌لی‪ ،‬ش���اعیرو نوس���ه‌ر خ���ۆی ده‌ڵێ���ت "گه‌ر سروش���ت به‌گوڵ‬ ‫ل���ه‌‪19‬ی حوزه‌یران���ی ‪ 1968‬له‌گه‌ڕه‌کی بیخوڵقاندمایه‌ نه‌ک ئینس���ان‪ ،‬ئه‌وساش‬ ‫کانێسکانی شاری سلێمانی له‌دایکبوه‌‪ ،‬تا حه‌زم ده‌کرد به‌پێچه‌وانه‌ی هه‌ر گوڵێک‬ ‫پۆلی دوی ناوه‌ندی ده‌خوێنێت‌و به‌هۆی بۆنم له‌ڕه‌گه‌کانمدا بێت"‪.‬‬ ‫به‌کر عه‌لی خاوه‌نی دیوانه‌ ش���یعرێکه‌‬ ‫هه‌ژارییه‌وه‌ واز له‌خوێندن دێنێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ماڵئاواییکردنی له‌خوێندن‪ ،‬نابێته‌ هۆی به‌ناوی "ئ���ه‌و ش���ه‌وانه‌ی له‌پرچه‌کانت‬ ‫دورکه‌وتنه‌وه‌ی له‌دونیای کتێب‌و ئه‌ده‌ب‪ ،‬ڕه‌ش���ترن" ک���ه‌ له‌س���اڵی ‪1993‬‬ ‫به‌ڵکو زیاتر خو ده‌دات کتێب خوێندنه‌وه‌ باڵوکراوه‌ت���ه‌وه‌و تێی���دا وه‌ک ده‌نگێکی‬ ‫جی���اوازی ئ���ه‌و س���ه‌رده‌مه‌ ده‌رکه‌وت‪،‬‬ ‫تا شاره‌زای شیعرو ئه‌ده‌بیان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���اعیره‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی یه‌کێک به‌ش���ێکی له‌شیعره‌کانیش���ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫بو‌ه له‌دانیش���توانی گه‌ڕه‌ک���ی حامیه‌ی هونه‌رمه‌ن���ده‌ ناوداره‌کان���ه‌وه‌ ک���راون‬ ‫کۆن (پارکی ئازادی ئێستا) له‌سه‌ره‌تای به‌گۆرانی‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌و دیوان���ه‌ش خاوه‌نی چه‌ند‬ ‫نه‌وه‌ته‌کانیش���دا ئه‌و خانوان���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ش���اره‌وانی س���لێمانییه‌وه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی ده‌قێک���ی شانۆییش���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها چه‌ند‬ ‫ڕوخانی له‌س���ه‌ربوه‌‪ ،‬به‌کر عه‌لی یه‌کێک ده‌قێکی ش���یعری دیکه‌ش ک���ه‌ له‌دوای‬ ‫ده‌بێت له‌و که‌س���انه‌ی ده‌نگی ناڕه‌زایی ش���ه‌هیدبونی له‌ناو ده‌ستنوس���ه‌کانیدا‬ ‫به‌رز ده‌کاته‌وه‌و هاوش���انی دانیشتوانی دۆزراونه‌ته‌وه‌و هه‌ندێکیان ته‌واونه‌کراون‪.‬‬ ‫دوات���رو له‌س���اڵی ‪ 2010‬ئ���ه‌و ده‌قه‌‬ ‫دیک���ه‌ی ئ���ه‌و خانوانه‌‪ ،‬خۆپیش���اندان‬ ‫ش����انۆیی‪ ،‬پێشتریش ئه‌و ده‌رهێنه‌ره‌ کاری سانس����ۆره‌وه‌ رێگرییان لێک����راوه‌‪" ،‬به‌اڵم س���از ده‌کات‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌ دوای ئه‌وه‌ی ته‌واونه‌کراوانه‌و یاداشت‌و بیره‌وه‌رییه‌کانی‬ ‫له‌ش����انۆیی له‌ده‌ق����ه‌ جیهانییه‌کانی وه‌ک به‌نهێنی له‌هه‌ندێک دانیش����تندا نمایشیان ب���ۆ ماوه‌یه‌ک ده‌س���تگیرده‌کرێت‌و ئازاد به‌ک���ر عه‌ل���ی‌و س���ه‌ربورده‌ی ژیان���ی‌و‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬ل���ه‌رۆژی ‪1‬ی ئه‌یلولی ‪1994‬و به‌ش���ێکی له‌و به‌رهه‌مانه‌ی له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫"کۆمیدیای ئیاله����ی" دانتی‌و چیرۆکه‌کانی کردوه‌"‪.‬‬ ‫مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌ی����ی به‌دوری زانی ئه‌م له‌خۆپیش���اندانێکدا‪ ،‬چه‌ن���د که‌س���ێک ش���اعیره‌ له‌کاتی ش���ه‌هیدبون‌و دواتردا‬ ‫"ریمۆند کارڤه‌ر" کردوه‌‪.‬‬ ‫پێشترو ‪ 12‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر دو ده‌رهێنه‌ری کاره‌ی به‌ختی����ار عه‌لی ڕوب����ه‌روی هه‌مان به‌تایبه‌ت���ی دوای ده‌که‌ون‌و ش���ه‌هیدی نوس���راون‪ ،‬کۆکران���ه‌وه‌و له‌کتێبێک���دا‬ ‫دیکه‌ کاریان له‌رۆمانی "حه‌سارو سه‌گه‌کانی سانسۆر ببێته‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ پێشتر به‌فلته‌ری ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬تا ئێس���تاش ئه‌و که‌س���انه‌ له‌ژێر ناونیشانی "کاسکێته‌که‌م بسپێرن‬ ‫باوک����م"ی ش����ێرزاد حه‌س����ه‌ندا ک����ردوه‌و سانس����ۆردا تێپه‌ڕیون‌و ته‌نها چه‌ند شتێکی له‌دادگا ئاشکرا نه‌کراون‌و که‌یسه‌که‌یشی به‌پایز" له‌الیه‌ن فه‌ره‌ی���دون عارف‪-‬ه‌وه‌‬ ‫چاپ‌و باڵوکرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫داخراوه‌‪.‬‬ ‫ویس����تویانه‌ بیکه‌ن ‌ه شانۆیی‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی بچوکی لێ سانسۆر کراوه‌‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت‬ ‫دڵ����ت لێپی����س ئ����ه‌كات ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌بێته‌ هۆی‌ دروست بوونی‌ كێشه‌‬ ‫له‌نێوانتان‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫كاتێك له‌گه‌ڵ به‌رامبه‌ره‌كه‌ت قس���� ‌ه‬ ‫ئه‌كه‌یت ئاگاداری‌ هه‌س����تی‌ ئه‌وبه‌‪،‬‬ ‫لێ����ی‌ گه‌ڕێ‌ ب����اكاره‌كان وه‌ك خۆی‌‬ ‫بڕوات‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫سه‌ره‌كه‌وتنه‌كانت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌وه‌ی ‌ه كه‌‬ ‫هێزێكی‌ زۆری‌ جه‌سته‌ت به‌كارهێناو‌ه‬ ‫روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‬ ‫له‌كاره‌كان���ت‌و‬ ‫كێشه‌كان‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫كێش���ه‌ نابێت ئه‌گه‌ر فیداكاری‌ بكه‌یت‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌هاورێیه‌كی‌ دڵس���ۆزت‪،‬‬ ‫ته‌ندروس���تیت زۆر باش���ه‌و ب���ێ‌‬ ‫كێشه‌ده‌بێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫كێش���ه‌و ملمالنێ���كان له‌ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كه‌ت له‌زیاد بووندایه‌‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫مۆڵه‌ت وه‌ربگریت ب���ۆ دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌و كێشانه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر لۆم����ه‌ی‌ خ����ۆت مه‌ك����ه‌‪،‬‬ ‫كه‌مته‌رخ����ه‌م نه‌بوی����ت به‌رامب����ه‌ر‬ ‫به‌خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫داوای‌ هاوكاری‌ بكه‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫چۆن بایه‌خ به‌قژ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆیاخكراو بده‌ین‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬

‫وه‌ك ئاش���كرایه‌ بۆیه‌ كردن كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫ق���ژ هه‌یه‌و كارده‌كاته‌ س���ه‌ر هی���زو چرییه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ مادده‌ی‌ كیمیای‌ تێدایه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫له‌كاتی‌ بۆیه‌كردنی‌ قژ پێویس���ته‌ ئه‌م رێنمایانه‌‬ ‫له‌بیر نه‌كه‌یت‪:‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر قژت الوازه‌و هه‌ڵئه‌وه‌رێت‪ ،‬باش���تره‌‬‫بۆی���ه‌ نه‌كرێت‪ ،‬چونك���ه‌ به‌رگه‌ی‌ ئ���ه‌و مادده‌‬ ‫كیمیاویانه‌ ناگرێت‌و زیاتر الواز ده‌بێت‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر ویس���تت ق���ژت بۆیه‌بكه‌یت دڵنیابه‌‬‫له‌و ره‌نگه‌ی‌ كه‌ به‌کاریده‌هێنیت بزانه‌ ئه‌و ره‌نگه‌‬ ‫ده‌رئه‌چێت كه‌ تۆ مه‌به‌سته‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ جارێكی‌‬ ‫ت���ر بۆیه‌ك���ه‌ دوباره‌نه‌كه‌یته‌وه‌و زی���ان به‌ قژت‬ ‫نه‌گه‌یه‌نیت‪.‬‬ ‫ باش���تر وایه‌ بۆیه‌كردن الی‌ خه‌ڵكی‌ شاره‌زا‬‫بكرێ���ت بۆ ئه‌وه‌ی‌ ره‌نگی‌ مه‌به‌س���ت ده‌س���ت‬ ‫بكه‌وێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ماڵه‌وه‌ش بكرێت پێویس���ته‌‬ ‫ره‌چه‌ته‌كه‌ی‌ به‌باشی‌ بخوێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ ئه‌و ش���امپۆیانه‌ به‌كار بهێنه‌ كه‌ تایبه‌تن به‌‬‫قژی‌ بۆیه‌كراو‪.‬‬ ‫ ق���ژی‌ بۆیه‌ك���راو پێویس���ته‌ به‌به‌رده‌وامی‌‬‫حه‌مامزه‌یتی‌ بۆبه‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫ له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆیه‌ك���ردن تاراده‌یه‌ك قژ‬‫هیالك ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ س���ود له‌گیراوه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان وه‌ربگیرێ���ت ب���ۆ حه‌مامزه‌یت‬ ‫كردنی‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬باخان جه‌مال‬ ‫تا ئێستاش به‌شێک له‌هاواڵتیانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان بۆ نزاو پاڕانه‌وه‌و به‌دی هاتنی‬ ‫ئاواته‌کانیان په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر شێخ‌و‬ ‫مه‌رقه‌ده‌کان‪ ،‬یه‌کێک له‌و شوێنانه‌ش‬ ‫مه‌رقه‌دی کاک ئه‌حمه‌دی شێخه‌ له‌ناو‬ ‫مزگه‌وتی گه‌وره‌ی شاری سلێمانی‪.‬‬

‫گۆڕانكاریه‌كی‌ زۆر له‌بواری‌ ئابوریت‬ ‫روئه‌دات‪ ،‬كه‌س���انێك ئه‌ناسیت كه‌‬ ‫كارێكت بۆ دابی���ن ئه‌كه‌ن ماوه‌یه‌ك‬ ‫بوو خه‌ونت بێوه‌ ئه‌بینی‌‪.‬‬

‫گا‬

‫مزگه‌وتی گه‌وره‌ی شاری سلێمانی‬ ‫هاوکات چه‌ند که‌سێکیش هه‌لی قه‌ره‌باڵغی‬ ‫که‌مه‌‪ ،‬ئ����ه‌و پاره‌یه‌ به‌ش����ێکی ده‌درێت به‌و‬ ‫که‌س����انه‌ی نابین����ان‌و له‌مزگه‌وته‌ک����ه‌دان‌و ئ����ه‌و ش����وێنه‌ ده‌قۆزن����ه‌وه‌و له‌نزی����ک ئه‌و‬ ‫به‌ش����ێکی دیکه‌ش����ی وه‌زاره‌ت بۆ مزگه‌وت‌و مه‌رقه‌ده‌وه‌ ده‌ستده‌که‌ن به‌فرۆشتنی هه‌ندێک‬ ‫که‌لوپه‌ل‪.‬‬ ‫مه‌رقه‌ده‌که‌ی سه‌رف ده‌کات"‪.‬‬ ‫کاک ئەحمەدی شێخ یان کاک ئەحمەدی‬ ‫به‌شی زۆری ئه‌و هاواڵتیانه‌ی باوه‌ڕیان به‌و‬ ‫ش����ێوازه‌ له‌پاڕانه‌وه‌و نزاکردن له‌مه‌رقه‌دانه‌ س����لێمانی کوڕی ش����ێخ مەعرووفی نۆدێله‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬زیات����ر له‌کاتێکدا س����ه‌ردانی ده‌که‌ن زانایانی ئایینی و ناودارانی تەریقەتی قادریه‪.‬‬ ‫که‌ نه‌خۆش����ییه‌ک یاخود کێش����ه‌و گرفتێک ئه‌و زانا ئایینه‌ له‌س����اڵی ‪ 1792‬له‌دایکبوه‌و‬ ‫ڕوبه‌ڕویان ببێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێکیش����یان له‌کاتی له‌س����اڵی ‪ 1887‬کۆچی دواییکردوه‌و له‌سه‌ر‬ ‫هاوس����ه‌رگیرییداو ویس����تی من����داڵ‌و ئاواتی وه‌س����یه‌تی خ����ۆی له‌یه‌کێ����ک له‌ژوره‌کانی‬ ‫مزگه‌وتی گه‌وره‌دا نێژراوه‌‪.‬‬ ‫دیکه‌دا په‌نای بۆ ده‌به‌ن‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫زۆرن‌و‬ ‫خه‌یاڵ���ت‬ ‫توش���ی‌ گۆران���كاری‌ زۆر ده‌بیته‌و‌ه خ���ه‌ون‌و‬ ‫ی هه‌نگاوه‌كانیش���ت كه‌من‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫له‌ژیان���ت به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌ب���وار ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���تیت‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆرینه‌یان راستگۆبیت له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ره‌ك ‌هت‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆشت‪.‬‬ ‫به‌سود ئه‌بێت بۆت‪.‬‬

‫جۆراوجۆر له‌دوکه‌ڵدا جۆشدراوه‌‪.‬‬ ‫پێشانگاکه‌ له‌ژێر ناونیشانی "ئەزمونێکی‬ ‫نوێ لەجۆش���دان بەدوکەڵ" (‪SMOKE‬‬ ‫‪)FIRING‬دایه‌و بۆ چ���وار هونه‌رمه‌ندی‬ ‫جیاواز ده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬که‌ هه‌ریه‌که‌ له‌ قادر‬ ‫میرخان‪ ،‬سۆزە حەمە ساڵح‪ ،‬نزار هادی‬ ‫هه‌روه‌ها مەریوان جەالل به‌ش���داری تێدا‬ ‫ده‌که‌ن‌و له‌رۆژانی ‪ 15‬تا ‪18‬ی ئابی ‪2015‬‬ ‫لەهۆڵی مۆزەخانەی س���لێمانی کاتژمێر‬ ‫‪6‬ی ئێواره‌ به‌ڕێوه‌چێت‪.‬‬

‫دواهه‌مین هه‌ناری دونیا‬ ‫ده‌چێته‌ سه‌ر شانۆکانی ئێ‬

‫مه‌رقه‌دی کاک ئه‌حمه‌دی شێخ‪..‬‬ ‫شوێنی نزاو پاڕانه‌وه‌‬

‫کاوڕ‬

‫هونه‌رمه‌ندان‬ ‫که‌ره‌سته‌کان به‌دوکه‌ڵ‬ ‫جۆشده‌ده‌ن‬

‫چه‌ند هونه‌رمه‌ندێک ئه‌زمونێکی نوێی‬ ‫هونه‌ری نمایش ده‌که‌ن له‌ژێر ناونیشانی‬ ‫"ئه‌زمونێکی نوێ له‌جۆشدان به‌دوکه‌ڵ"و‬ ‫پێشانگایه‌کی بۆ ده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و کاره‌ هونه‌رییان���ه‌ له‌الیه‌ن چوار‬ ‫هونه‌رمه‌ندی جی���اوازه‌وه‌ ئاماده‌ کراوه‌و‬ ‫بڕیاره‌ له‌مۆزه‌خانه‌ی س���لێمانی نمایش‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬ ‫کاره‌ هونه‌ریی���ه‌کان به‌ش���ێوازێکی‬ ‫جیاواز ئاماده‌کراوه‌و چه‌ندین که‌ره‌سته‌ی‬

‫رۆژانه‌ چه‌ند که‌س����ی جی����اواز له‌ته‌مه‌ن‌و‬ ‫پیش����ه‌ی جیاواز س����ه‌ردانی مه‌رقه‌دی کاک‬ ‫ئه‌حم����ه‌د ش����ێخ ده‌که‌ن ک����ه‌ ده‌که‌وێته‌ ناو‬ ‫مزگه‌وتی گه‌وره‌ی شاری سلێمانییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌وێ هاواڵتی����ان ن����زاو پاڕانه‌وه‌کانیان‬ ‫ده‌ک����ه‌ن‌و هانا بۆ گۆڕه‌ک����ه‌ی کاک ئه‌حمه‌د‬ ‫ش����ێخ ده‌به‌ن تا داواکارییه‌کانیان بگه‌یه‌نێته‌‬ ‫الی خوداو "مرازه‌کانیان حاسڵ" ببێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی تێبینی ده‌کرێت ل����ه‌و مه‌رقه‌ده‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ به‌شێکی زۆری ئه‌وانه‌ی سه‌ردانی‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬ئافره‌تانن‪.‬‬ ‫حه‌لیمه‌ خان ژنێکی به‌ته‌مه‌نه‌و یه‌کێک بو‬ ‫له‌و که‌سانه‌ی س����ه‌ردانی مزگه‌وتی گه‌وره‌ی‬ ‫کردبو بۆ نزاو پاڕانه‌وه‌ له‌مه‌رقه‌ده‌که‌ی کاک دێت له‌هاواڵتیان‪.‬‬ ‫ئ����ه‌ که‌س����انه‌ی س����ه‌ردانی مه‌رقه‌ده‌ک����ه‌‬ ‫ئه‌حمه‌دی شێخ‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌‬ ‫هاتوه‌ بۆ دوعاکردن‌ به‌مه‌ستی چاره‌سه‌رکردنی ده‌که‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوع����او نزاکانیاندا‪ ،‬هاوکات‬ ‫کێش����ه‌و گرفت‌و ئه‌و نه‌خۆشیانه‌ی توشیان ب����ڕه‌ پاره‌یه‌کیش پێش����که‌ش به‌مه‌رقه‌ده‌که‌‬ ‫ده‌بێت‪" ،‬زۆر باوه‌ڕم به‌م مه‌رقه‌ده‌یه‌و زو زو ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ش����ێخ س����االر یه‌کێ����ک له‌و ش����ێخانه‌ی‬ ‫سه‌دانی ئه‌م شوێنه‌ پیرۆزه‌ ده‌که‌م"‪.‬‬ ‫رۆژان����ی چ����وار ش����ه‌ممان ئ����ه‌و رۆژه‌یه‌ چاودێری‌و سه‌رپه‌رشتی مه‌ره‌قه‌ده‌که‌ ده‌کات‪،‬‬ ‫ک����ه‌ مه‌رقه‌ده‌ک����ه‌ی کاک ئه‌حمه‌دی ش����ێخ ل����ه‌و باره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند که‌ ئه‌و‬ ‫زۆرترین سه‌ردانکه‌ری هه‌یه‌‪ ،‬له‌و رۆژه‌دا ئه‌و پاره‌یه‌ی خه‌ڵک دایده‌نێت‪ ،‬به‌چه‌ند مانگێک‬ ‫ژوره‌ی مزگه‌وت����ی گه‌وره‌ که‌ گۆڕه‌که‌ی کاک وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف ئه‌و پاره‌یه‌ کۆده‌کاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌حمه‌دی ش����ێخ‌و مه‌رقه‌ده‌که‌ی لێیه‌ جمه‌ی "هه‌ندێک جار پاره‌ک����ه‌ زۆره‌و هه‌ندێک جار‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫قرژاڵ‬

‫دوای ئه‌وه‌ی رۆمانی دواهه‌مین هه‌ناری‬ ‫دونیا به‌زمانی فارسی باڵوکرایه‌وه‌و‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی باشی به‌دوای خۆیدا‬ ‫هێنا‪ ،‬ده‌رهێنه‌رێکی ئێرانی کار له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و رۆمانه‌ ده‌کات بۆ نمایشکردنی له‌سه‌ر‬ ‫شانۆکانی ئێران‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ئێستا له‌پرۆڤه‌دان‪.‬‬ ‫رۆمان����ی "دواهه‌می����ن هه‌ن����ار دونیا"ی‬ ‫رۆماننوس به‌ختیار عه‌لی له‌ماوه‌ی ڕابردودا‬ ‫له‌الی����ه‌ن مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌ی����ی وه‌رگێڕدرا‬ ‫بۆ زمانی فارس����ی‌و له‌ناوه‌ن����ده‌ کلتوریی‌و‬ ‫رۆشنبیرییه‌کانی ئێران ده‌نگدانه‌وه‌ی باشی‬ ‫هه‌بوو پێشوازیی لێ کرا‪.‬‬ ‫ده‌رهێنه‌ری ئێرانی ئیبراهیم پشتکوهی‪،‬‬ ‫دوای س����ێ مانگ ئیش����ی به‌رده‌وام‌و کاری‬ ‫دراماتۆگی بۆ ئه‌و ڕۆمانه‌‪ ،‬ئێستا سه‌رقاڵی‬ ‫پرۆڤه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ‪ 13‬ئه‌کته‌ردا‪.‬‬ ‫مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌یی وه‌رگێڕی رۆمانه‌که‌‬ ‫بۆ زمانی فارس����ی له‌و باره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان����د که‌ ئ����ه‌و ده‌رهێنه‌ره‌ ب����ۆ زیاتر‬ ‫تێکه‌ڵبون به‌فه‌زای رۆمانه‌که‌‪ ،‬هه‌م له‌ده‌ریاو‬ ‫له‌بیانانیشدا پرۆڤه‌ی کاره‌که‌ ده‌کات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێشتریش ته‌واوی ستافی شانۆکه‌‬ ‫به‌ئه‌کته‌رو که‌س����ایه‌تییه‌کانی دیکه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫به‌کۆمه‌ڵ رۆمانه‌که‌یان خوێندوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی����ی له‌زمان����ی ده‌رهێن����ه‌ری‬ ‫ش����انۆکه‌وه‌ رایگه‌یاند که‌ جگه‌ له‌شێوازی‬ ‫رۆمانه‌که‌ که‌ به‌"ریالیزمی جادویی" نوسراوه‌و‬ ‫مایه‌ی سه‌رنجراکێش����انی پشتکوهیی بوه‌‪،‬‬ ‫ه����اوکات ناوه‌رۆکی رۆمانه‌که‌ که‌ فه‌زایه‌کی‬ ‫دژ به‌جه‌ن����گ‌و ئینساندۆس����تییه‌تی ب����ۆ‬ ‫ده‌رهێنه‌ره‌که‌ س����ه‌رنجراکێش بوه‌و بڕیاری‬ ‫داوه‌ کاری تێدا بکات‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ ئ����ه‌م ش����انۆییه‌ له‌فیس����تیڤاڵی‬

‫شێر‬

‫به‌ه����ۆی‌ ئ����ه‌و ك����ۆڕو كۆبونه‌وان ‌ه له‌ڕوی‌ جه‌سته‌ییه‌و‌ه هه‌ست به‌هێزو‬ ‫یاخود به‌ه����ۆی‌ چه‌ند بۆنه‌یه‌كه‌وه‌ توان���ا ده‌كه‌ی���ت‌و ب���ڕوات وایه‌ ك ‌ه‬ ‫ی چه‌ندین كێش��� ‌ه‬ ‫خه‌ڵكانێ����ك دێن����ه‌ ژیانت����ه‌وه‌و بتوانیت روبه‌ڕو ‌‬ ‫ببیته‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆشحاڵ ده‌بن‪.‬‬

‫نێونه‌ته‌وه‌ی����ی فه‌ج����ر ب����ۆ یه‌که‌مج����ار‬ ‫نمایش����بکرێت‌و دواتری����ش له‌زس����تاندا‬ ‫له‌س����ه‌ر ش����انۆکانی ئێران‌ نمایش بکرێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رنامه‌شدا هه‌یه‌ بیبنه‌ واڵتانی دیکه‌ش‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا وه‌ک هه‌ڵه‌بجه‌ی����ی ده‌ڵێ����ت‬ ‫پێشیانخۆش����ه‌ بیهێننه‌ هه‌رێمی کوردستان‬ ‫"ئه‌گه‌ر ب����ارودۆخ گونجاوبێ����ت‌و دۆخه‌که‌‬ ‫فه‌راهه‌مبێت"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی مه‌ری����وان هه‌ڵه‌بجه‌یی‪ ،‬ئیبراهیم‬ ‫پش����تکوهی له‌کاتێکدا س����ه‌رقاڵی کارێکی‬ ‫دیک����ه‌ی ش����انۆیی ب����وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی رۆمان����ی "دواهه‌مین هه‌ناری‬ ‫دونیادا" ده‌س����تی له‌کاره‌که‌ی هه‌ڵگرتوه‌و‬ ‫بڕیاری����داوه‌ ئ����ه‌و رۆمانه‌ کوردیی����ه‌ بکاته‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫كاره‌ك���ه‌ت دوا ئه‌كه‌وێت به‌هۆكارێكی‌‬ ‫نادی���ار‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‌ ته‌له‌فۆنیت‬ ‫بۆدێت كه‌ له‌وانه‌یه‌ هه‌واڵی‌ خۆش���ی‌‬ ‫پێبێت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ڕۆشنبیرو بەیعە یان ڕۆشنبیری بەیعە؟‬ ‫ڕۆشنبیری بەیعە‬ ‫ڕۆژنام����ەی "ب����اس"ی س����ەر ب����ە باڵی‬ ‫مەس����رور بارزان����ی ناو پارت����ی دیموکراتی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬لیس����تی ناوی ‪ ٢٢٥٠‬نوسەر‌و‬ ‫ھونەرمەن����د‌و ڕۆش����نبیریی باڵوکردۆت����ەوە‬ ‫کە بێ ھیچ پرس����یار‌و گومان‌و دودڵییەک‪،‬‬ ‫داوای سەرلەنوێ بەخشینەوەی دەسەاڵتی‬ ‫سەرۆکایەتی بە س����ەرۆکی هه‌رێم دەکەن‪.‬‬ ‫ئەم هه‌ڵوێستە نەک لەزۆر سەرەوە قابیلی‬ ‫ڕەخنەکردنە‪ ،‬بەڵکو دەشێت له‌چوارچێوەی‬ ‫ئ����ەو ڕوانین����ەدا جێگیریبکی����ەن ک����ە من‬ ‫چەند س����اڵێک لەمەوبەر ن����اوی "پرۆژەی‬ ‫بەس����عودیکردنی کوردس����تان"م لێنا‪ .‬ئەم‬ ‫پرۆژەیە‪ ،‬وەک پێش����تر لەچەند نوسینێکدا‬ ‫نیش����انمداوە‪ ،‬پێنج ڕەهه‌ندی س����ەرەکیی‬ ‫هه‌یە ک����ە ئەمانەن‪ :‬یەکەمیان‪ ،‬ڕەهه‌ندێکی‬ ‫ئابوریی ک����ە پشتبەس����تنێکی تەواوەتی‌و‬ ‫فرەالیەن بە نەوتفرۆش����ی ئاراستەیدەکات‪،‬‬ ‫ئابوریەیەک کە "ڕەیع" یان "رێنت"ی نەوت‬ ‫ژێرخانە س����ەرەکییەتی‪ .‬ئ����ەم ئابوریەش‬ ‫بەتەواوی لەژێر کۆنترۆڵی گروپە سیاسییە‬ ‫داخراو دەسەاڵتدارەکەی واڵتدایە‪ .‬ڕهه‌ندی‬ ‫دوهه‌می����ان ڕەهه‌ندێک����ی دینییە کە خۆی‬ ‫له‌سەلەفیزمێکی وەهابیدا دەبینێتەوە کە پێ‬ ‫لەسەر کۆنترۆڵکردنێکی تەواوەتی کۆمەڵگا‬ ‫دادەگرێت‪ ،‬بەاڵم دەسەاڵتدار یان سەرۆکی‬ ‫واڵت وەک "وەلی ئەمرێک" وێنادەکات کە گەر‬ ‫زوڵم‌و زۆریشی کرد‪ ،‬دەبێت لێیقبوڵبکرێت‌و‬ ‫کەس نەیەتەدەنگ‪ .‬له‌ئاستی سێهه‌مدا ئەم‬ ‫پرۆژەیە جومگە س����ەرەکییەکانی دەسەاڵت‬ ‫دێنێتە ژێ����ر ڕکێفی ناو دەس����تی خێزان‌و‬ ‫بنەماڵەیەک����ی دیاریک����راوەوە‌و بەم����ەش‬ ‫سیس����تمێکی سوڵتانیی دروس����تدەکات بە‬ ‫خێزانێکی پادش����ایی سوڵتانییەوە‪ .‬ئاستی‬ ‫چوارەمی ئەم پرۆژەیە‪ ،‬کردەی بەردەوامی‬ ‫بەرهه‌مھێنان����ی کۆمەڵگایەک����ی بێ����کار‌و‬ ‫گوێڕای����ەڵ‌و ناڕەخنەییە ک����ە بەرخۆریی‌و‬ ‫مەس����رەفگەرایی تاقە ئاکارێکی سەرەکیی‬ ‫بێت‪ .‬ئاس����تی پێنجەمیش دروس����تکردنی‬ ‫نوخبەیەکی ڕۆشنبیرییە کە تەواو سەرقاڵی‬ ‫داماڵین����ی ڕەهه‌ندە سیاس����ییە گرنگەکانی‬ ‫کاری ڕۆش����نبیربێت‌و "گوتارێک����ی دژە‬ ‫سیاسەت" گەشەپێبدات کە قسەکردن لەسەر‬ ‫مەسەله‌سەرەکییەکانی ناو "ژیانی گشتیی"‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬کە بەش����ی زۆریان مەس����ەلەی‬ ‫سیاس����یین‪ ،‬بە کارێکی ناڕاس����ت دابنێت‌و‬ ‫ن����او ناتۆرەی وەک "پۆپۆلی����زم"‌و "کەوتنە‬ ‫دوای حەش����امەت"‌و "هه‌ڵوێستفرۆش����یی"‬ ‫بخاتەپ����اڵ‪ .‬ئ����ەم گوت����ارە دو دەرکەوتی‬ ‫سەرەکیی هه‌یە‪ .‬یەکەمیان ئەوەیە جۆرێک‬ ‫له‌ڕۆش����نبیر بەرهه‌مدەھێنێت کە لەس����ەر‬ ‫هه‌مو بابەتێک قس����ەدەکات ته‌نها لەس����ەر‬ ‫بابەتە سیاس����ییە گرنگەکانی ناو کۆمەڵگا‬ ‫نەبێ����ت‪ .‬ئەمانە واتێگەیش����تون مرۆڤ کە‬ ‫ش����اعیر یان چیرۆکنوس‪ ،‬یان کۆمەڵناس‌و‬ ‫فەیلەس����وف بو‪ ،‬ئیتر نابێت هه‌قی بەسەر‬ ‫سیاسەتەوە هه‌بێت‪ ،‬لەم ڕوانینەدا سیاسەت‬ ‫چاالکییەک����ی گاڵوە‌و ئەمان نە "پاکیزەیی"‬ ‫کەس����ایەتی خۆیان‌و ن����ە "بەرائەت"ی ئەو‬ ‫ب����وارەی کاری تێدادەکەن بە قس����ەکردن‬ ‫لەسەر دیاردە‌و ڕوداو پێشهاتە سیاسییەکان‬ ‫پیس ناکەن‪ .‬لێرەدا ڕۆش����نبیر یان ئەوەتا‬ ‫بێدەنگیی هه‌ڵدەبژێرێت‪ ،‬یان قس����ە لەسەر‬ ‫هه‌م����و ش����تێک دەکات بەاڵم ھیچ لەس����ەر‬ ‫مەسەله‌سیاسییەکانی ناو کۆمەڵگا ناڵێت‪.‬‬ ‫جۆری دوهه‌می ئەو ڕۆش����نبیرانە کە لەناو‬ ‫ئەم گوتارە دژ بە سیاسەتەدا دروستدەبن‪،‬‬ ‫ئەوانەن دەشێت ناوی ڕۆشنبیریی بەیعەیان‬ ‫لێبنێین‪ .‬ئەمان����ەش وەک جۆری یەکەمیان‬ ‫کەس����انێکن لەسەر هه‌موشتێک قسەدەکەن‬ ‫لەس����ەر مەسەله‌سیاسییەکان نەبێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫جیاوازی����ان لەگەڵ جۆری یەکەمدا لەوەدایە‬ ‫ئەمان له‌س����اتەوەختە س����تراتیژییەکاندا‪،‬‬ ‫دێنەقس����ە‌و بەرگریی لەو دەس����ەاڵتدارانە‬ ‫دەکەن کە پێویس����تیان بە بەیعەی ئەوانە‪.‬‬ ‫بۆ نمونە له‌ش����ەوی هه‌ڵبژاردندا دێنە سەر‬ ‫شاشەی تەلەفیزۆن‌و دەڵێن لەناو کوردا کەس‬ ‫له‌س����ەرۆک پیاوتر نییە‪ ،‬یان بۆ نمونە واژو‬ ‫بۆ مانەوەیەکی نایاساییانەی سەرۆک لەسەر‬ ‫دەس����ەاڵت کۆدەنەوە‌و بەیاننامەدەنوسن‪.‬‬ ‫ئەم ڕۆشنبیرە بەیعەکارە بونەوەرێکی نوێی‬ ‫ناو دونی����ای ئێمەیە‌و س����ااڵنێک لەمەوبەر‬ ‫هه‌ندێ����ک ش����ەرمی سیاس����یی‌و ئەخالقیی‬ ‫هه‌بو کە نەیدەھێش����ت ڕۆش����نبیریی بەیعە‬ ‫بەو ئاش����کراییە‌و بەبەرچ����اوی کۆمەڵگاوە‬ ‫دروس����تببێت‪ .‬بەبۆچونی من کۆکردنەوەی‬ ‫ئ����ەو ژم����ارە گەورەی����ە له‌ڕۆش����نبیرانی‬ ‫هه‌م����ەکارە‌و درس����تبونی ئ����ەو لەش����کرە‬ ‫له‌"ڕۆشنبیریی بەیعەکار" بەشێکە له‌پرۆژەی‬ ‫بەسعودیکردن‌و هه‌نگاوێکی بەرچاوە بەرەو‬ ‫سەرخس����تنی ئەم پرۆژەیە له‌کوردستاندا‪.‬‬ ‫"ڕۆشنبیری بەیعە" ئەو دەستەواژە نوێیەیە‬ ‫کە دەش����ێت هه‌ندێک ڕوی ش����اراوەی ئەم‬ ‫مۆدێله‌"ت����ازە ‪ -‬کۆنەمان" له‌ڕۆش����نبیر بۆ‬ ‫ڕونبکاتەوە‪ .‬کۆردنەوەی ‪ ٢٢٥٠‬ڕۆش����نبیر‬ ‫لەدەوری تێکس����تێک کە خاڵی س����ەرەکی‬ ‫تیایدا بەرگریکردنە له‌پێشێلکردنی یاسایەک‬

‫کە دەس����ەاڵتداران خۆی����ان دەریانکردوە‪،‬‬ ‫تەعبیرە لەو ئاس����تە هه‌رەنزم‌و ناسیاسیی‌و‬ ‫نابەرپرسیارەی کار‌و بیرکردنەوەی بەشێکی‬ ‫بەرچ����اوی ڕۆش����نبیرانی تێکەوتوە‪ .‬من تا‬ ‫ئێستا له‌چەند نوسیندا باسم لەوەکردوە کە‬ ‫سیاسەتمەدارانی کوردستان هه‌ندێک پەراوێز‬ ‫دروس����تدەکەن بۆئەوەی ڕوی ڕاستەقینەی‬ ‫س����وڵتانیانەی سیس����تمەکەیان بشارنەوە‪،‬‬ ‫لەوانەش بۆ نمونە‪ ،‬دروستکردنی پەرلەمان‌و‬ ‫دەرکردنی یاس����ا‪ .‬بەاڵم سیستمی سوڵتانی‬ ‫له‌کوردس����تاندا بەجۆرێ����ک له‌قەیراندای����ە‬ ‫تەنانەت گیر بەدەست ئەو پەراوێزانەشەوە‬ ‫دەخوات ک����ە خۆی دروس����تیکردوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبێت خیانەت لەو پەراوێزانە بکەن‌و وەکو‬ ‫نەبو مامەڵەیان بکەن‪ .‬ڕۆش����نبیری بەیعە‬

‫"ڕۆشنبیری بەیعە"‬ ‫بونەوەرێکی تازەی‬ ‫ناو دونیای ئێمەیە‌و‬ ‫تا ماوەیەکی درێژیش‬ ‫سەروکارمان لەگەڵیاندا‬ ‫دەبێت‪ .‬پرۆسەی‬ ‫بەسعودیکردنی‬ ‫کوردستان ئەگەر‬ ‫بەردەوامبێت‌و‬ ‫سەرکەوتوبێت‪ ،‬ئەم‬ ‫مۆدێله‌له‌ڕۆشنبیری‬ ‫بەیعە بەئاسانی دەبێت‬ ‫بە تاکە مۆدێلی‬ ‫ڕۆشنبیر له‌کوردستاندا‬ ‫ئەو شێوازە تازەیەیە له‌ڕۆشنبیر کە ڕوکارە‬ ‫جیاوازەکانی ئەم خیانەتە دەش����ارێتەوە‌و‬ ‫بەهانە دەھێنێتەوە بۆ پەکخستنی تەواوەتی‬ ‫پەراوێزە یاساییەکان‪.‬‬ ‫بەیعە وەک تێکست‬ ‫هه‌م����و خوێندەوارێکی س����ادە دەزانێت‬ ‫ئەو تێکس����تە ک����ە ئەم ‪ ٢٢٥٠‬ڕۆش����نبیرە‬ ‫ئیمزیان کردوە تێکستێک نییە ڕۆشنبیرێک‬ ‫نوس����یبێتی‪ ،‬دێڕێک����ی تێ����دا نیی����ە ھێما‬ ‫بەوەبکات عەقڵێک ئەم تێکستەی نوسیوە‬ ‫پەیوەندیی بە فیکر‌و نوس����ین‌و بیرکردنەوە‬ ‫هه‌بێ����ت‪ .‬ئەگەرچ����ی ئ����ەوەی نوس����راوە‬ ‫تێکستێکی سەد دەر سەد سیاسییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی لەو تێکس����تەدا غائیبە سیاس����ەتە‬ ‫وەک فیکرێ����ک ک����ە کاری ش����یکردنەوەی‬ ‫پەیوەندییەکان����ی دەس����ەاڵتە‪ ،‬تەم����اح‌و‬ ‫ویست‌و خەونە سیاسییەکان لێکئەداتەوە‌و‬ ‫لەن����او چورچێوە کۆمەاڵیەتی����ی‌و ئابوریی‌و‬ ‫سیاس����ییەکاندا جێگیریدەکات‪ .‬تێکستەکە‬ ‫لێوانلێ����وە لەهه‌م����و ئەو نەخۆش����ییانەی‬ ‫لەن����او عەقڵی سیاس����یی سیاس����ەتمەدارە‬ ‫هه‌رە فایشلەکانی کوردس����تاندا ئامادەیە‪:‬‬ ‫لەوان����ەش‪ ،‬بۆ نمونە‪ ،‬ئاوکردن بە ئاش����ی‬ ‫تی����ورەی موئامەرەدا‪ ،‬دروس����تکردنی تاکە‬ ‫پاڵەوان کە دەشێت کۆمەڵگا لەو موئامەرانە‬ ‫ڕزگارب����کات‪ ،‬فرۆش����تنی تراژیدیا‌و کەوتن‌و‬ ‫فەش����ەلی سیاس����یی گ����ەورە‌و هه‌مەالیەن‬ ‫بەنرخ����ی س����ەرکەوتن‪ ،‬نمیاش����کردنی‬ ‫تەماح����ە ترس����ناکەکانی دەس����ەاڵت وەک‬ ‫چاوەڕوانیکردنی مژدەی گەورە‌و سەرکەوتنی‬ ‫یەکجارەکی����ی‪ .‬بێتواناییەک����ی ت����ەواو‬ ‫له‌شیکردنەوەی ئەو دۆخەدا کە لەئارادایە‌و‬ ‫جێگیرکردنی تەماحە شەخسیی‌و خێزانیی‌و‬ ‫بنەماڵەیی‌و حیزبییەکان لەناو ئەو دۆخەدا‪.‬‬ ‫هه‌مو ئەم نەخۆش����یانە لەناو دێڕ بە دێڕی‬ ‫ئەو تێکستەدا ئامادەیە کە ‪ ٢٢٥٠‬ڕۆشنبیر‬ ‫واژۆی خۆیان خستۆتەسەر‪.‬‬ ‫ئەرکی ڕۆشنبیر‬ ‫شتێک نییە لەم تێکستەدا ناوی پاراستنی‬ ‫ئەمان����ەت‌و ئیلتیزامی ئەخالقیی ڕۆش����نبیر‬ ‫بێت بەرامبەر بە مەسەله‌گش����تییەکان‪ ،‬بە‬ ‫النی هه‌رەکەمی هه‌وڵدان بۆ ڕێکخستنەوەی‬ ‫واقیع بە مەبەستی گونجاندنی لەگەڵ النی‬

‫هه‌رەکەمی تەبایی‌و پێکەوەژیانێکی ئارامی‬ ‫دور له‌خۆس����ەپاندنی بەزۆری ئەم یان ئەو‬ ‫ھێ����ز‌و پارت‌و ک����ەس‌و خێ����زان‌و بنەماڵەی‬ ‫دیاریک����راو‪ .‬ئەگەرچ����ی تێکس����تەکە باس‬ ‫له‌سازان دەکات‪ ،‬بەاڵم ئەو سازانە بە مەرجی‬ ‫پێشێلکردنێکی تەواوی یاسا نوسراوەکان‌و‬ ‫پێش����ێلکردنێکی تەواوی ئیرادەی زۆرینەی‬ ‫سیاس����یی‌و پێش����ێلکردنێکی ت����ەواوی‬ ‫پرنس����یپە س����ەرەتاییەکانی دەستگۆڕکێی‬ ‫دەس����ەاڵت‪ .‬واتە ئەوەی ئەو ڕۆش����نبیرانە‬ ‫ن����اوی تەبای����ی‌و پێکەوەبون����ی لێدەنێنن‪،‬‬ ‫ئەوەی ئەوان بەناوی سازانەوە داوایدەکەن‪،‬‬ ‫لەسەرێکەوە لەسەر بنەمای خۆسەپاندێکی‬ ‫نایاس����ایی‌و زۆرەملێیەکی ت����ەواو ڕێگرتن‬ ‫له‌دەس����تگۆڕکێی دەس����ەاڵت دروس����تبوە‪،‬‬ ‫لەسەرێکی تریشەوە لەسەر بێنرخکردنێکی‬ ‫تەواوی ئەو پەراوێزانە کاردەکات کە لەناو‬ ‫پەیوەندییەکانی دەس����ەاڵتدا دروس����تبوە‪.‬‬ ‫ئەم دوانەش هه‌رچیەکیان لێ س����ەوزببێت‬ ‫تەبایی‌و پێکەوەبونێکی ھێمن‌و ئارامییان لێ‬ ‫سەوزنابێت‪ .‬ئەم داوایە کە ئەم ڕۆشنبیرانە‬ ‫بەرزیانکردۆتەوە بەش����داربونی ئەوان نییە‬ ‫وەک ڕۆش����نبیر له‌جەدەل‌و گفوگۆکانی ناو‬ ‫ف����ەزای گش����تیدا‪ ،‬بەڵک����و بەرزکردنەوەی‬ ‫خواس����تی سیاس����یی ھێز‌و کەس����ایەتیی‌و‬ ‫بنەماڵەیەک����ی سیاس����ییە‪ ،‬بەیعەیەک����ی‬ ‫سیاس����ییە دژ بە یاس����ا‌و دژ بە ویس����تی‬ ‫زۆرایەت����ی سیاس����یی‌و دژ بە س����ادەترین‬ ‫پرنس����یپە ئەخالقییەکانی دەس����تگۆڕکێی‬ ‫دەسەاڵت‪.‬‬ ‫ئەوەی زانیارییەکی س����ەرەتایی له‌بواری‬ ‫"کۆمەڵناسیی ڕۆش����نبیران"دا هه‌بێت‪ ،‬ئەو‬ ‫ڕاستییە سادەیە دەزانێت شتێک ڕۆشنبیر‬ ‫له‌بەرهه‌مھێنەرەکانی تری فیکر جیادەکاتەوە‪،‬‬ ‫ب����ۆ نمونە ڕۆش����نبیر له‌کۆمەڵن����اس‪ ،‬یان‬ ‫ئینس����انناس‪ ،‬ی����ان فەیلەس����وف ی����ان‬ ‫ش����اعیر یان ڕۆماننوس ی����ان ڕۆژنامەگەر‬ ‫جیادەکاتەوە‪ ،‬بەش����داربونی ڕاس����تەوخۆی‬ ‫ئەوە لەو گفتوگۆ‌و جەدەله‌س����ەرەکییانەدا‬ ‫کە له‌کۆمەڵگادا دروس����تدەبێت‪ .‬لەمەش����دا‬ ‫ڕۆشنبیر کەسێکە ناو ناوبانگ‌و قورساییەکی‬ ‫مەعنەویی تایبەتی‪ ،‬له‌بوارێکی زانس����تیی‬ ‫یان ھونەریی یان ئەدەبیدا دروس����تکردوە‌و‬ ‫دواتر ئەم ناو ناوبانگ‌و قورس����اییە دەخاتە‬ ‫خزمەتی مەسەله‌گشتییەکانەوە‪ .‬لەم کارەدا‬ ‫ڕۆشنبیر هه‌میش����ە بەرگرییەکی ڕاستەوخۆ‬ ‫له‌پرنس����یپەکانی م����اف‌و دادپەروەری����ی‌و‬ ‫ئازادییەکان دەکات‪ .‬واتە ڕۆشنبیر کەسێکە‬ ‫له‌ب����وارە تایبەتەکەی خ����ۆی دێتەدەرەوە‬ ‫بۆئەوەی قسە لەسەر مەسەله‌گشتییەکانی‬ ‫کۆمەڵگا بکات‪ ،‬بەاڵم ئەم قس����ەکردنانە بۆ‬ ‫شکاندنی ئەو یاس����ایانە نییە کە پێویستن‬ ‫ب����ۆ پاراس����تنی النی هه‌رەکەم����ی متمانە‌و‬ ‫تەبایی سیاس����یی‪ ،‬بۆ بەرگریک����ردن نییە‬ ‫له‌مەس����ەلەیەکی نایاس����ایی‌و دابڕاو لەالنی‬ ‫ه����ه‌رە کەم����ی دادپەروەری����ی‪ .‬ڕۆش����نبیر‬ ‫ن����او ناوبانگی خۆی دەخات����ە خزمەتی ئە‬ ‫کەس����انەی له‌کۆمەڵ����گادا پەراوێزین‌و ناو‬ ‫ناوبانگی����ان نیی����ە‪ ،‬کەس����انێک غەدریان‬ ‫لێدەکرێت‌و گوێیانلێناگیرێت‌و بێماف‌و بێڕێز‬ ‫ک����راون‪ ،‬وەکچۆن ناو ناوبانگ‌و قورس����اییە‬ ‫مەعنەوەیەک����ی خ����ۆی دەخات����ە خزمەتی‬ ‫بەگژاچون����ەوەی ئەوانەش کە زیاد له‌هه‌قی‬ ‫خۆیان ماف‌و دەس����ەاڵت‌و ھێ����ز‌و پێگەیان‬ ‫پێبەخش����راوە‪ .‬لەدیدی مندا هه‌ڵوێس����تی‬ ‫ڕۆش����نبیر گرنگییەک����ی تایبەتی����ی هه‌یە‌و‬ ‫له‌دۆخی ئەمڕۆکەی کوردستاندا گرنگییەکەی‬ ‫لەه����ه‌ر کاتێ����ک زیاترە‪ .‬ئەگەر پرۆس����ەی‬ ‫بەس����عودیکردنی کوردس����تان کار لەسەر‬ ‫کوژاندنەوەی ڕەهه‌ندە سیاسییەکانی کاری‬ ‫فیکر‌و ڕۆشنبیریی بکات‪ ،‬خەریکی سڕینەوەی‬ ‫هه‌ڵوێس����تی ڕەخەنیی ڕۆش����نبیرە بەناوی‬ ‫ئەنجامدان����ی کاری فیکری����ی‌و داھێنانەوە‪.‬‬ ‫لەم ئاس����تەدا پرۆس����ەی بەس����عودیکردنی‬ ‫هه‌رێم بە دۆخێک گەیش����توە عەقڵیەتیەکی‬ ‫ڕۆشنبیریی دروس����تکردوە ئامادەیە لەسەر‬ ‫هه‌رچی ش����تێک هه‌یە له‌دونیادا قسەبکات‪،‬‬ ‫لەسەر پرۆسە‌و کردە سیاسییەکانی دونیای‬ ‫ئێمە نەبێت‪ ،‬کە دەرەنجامی وێرانکەریان بۆ‬ ‫ژیانی ملیۆنان مرۆڤی کۆمەڵگای ئەمڕۆکە‌و‬ ‫نەوەکانی سبەینێ هه‌یە‪.‬‬ ‫گەڕاندەوەی ڕەهه‌ندی سیاسیی‬ ‫بەگژاچونەوەی ئەم پرۆژەیە پێویستییەکی‬ ‫گەورەی ب����ە گەڕاندنەوەی ئ����ەو ڕەهه‌ندە‬ ‫سیاس����ییە گرنگەی����ە کە بەش����ێکە له‌کار‌و‬ ‫نوس����ینی ڕۆش����نبیر‌و بەشێکیشە له‌ئیشی‬ ‫فیکر لەس����ەر دونیا‪ .‬لەم گۆش����ە نیگایەوە‬ ‫م����ن ت����ەواو دژ ب����ەو ش����ێوازە له‌ڕوانین‌و‬ ‫بیرکردنەوەم کە پێیوایە ڕۆشنبیر پێویستە‬ ‫ه����ه‌ر ته‌نها خەریک����ی کاری تیوریی بێت‌و‬ ‫تێکەڵ بە جەدەلەکانی ناو ژیانی گش����تیی‪،‬‬ ‫کە بەشێکی بەرچاویان جەدەلی سیاسیین‌و‬ ‫پەیوەندیان ب����ە چۆنیەتی دروس����تکردنی‬ ‫ئێستا‌و ئایندەوە هه‌یە‪ ،‬نەبێت‪ .‬هه‌ڵوێستی‬ ‫ئەمیل زۆاڵ له‌مەس����ەلەی دریفۆسدا بەقەد‬ ‫ئەدەبیاتی زۆاڵ خۆی گرنگە‪ ،‬هه‌ڵوێس����تی‬ ‫ڤۆڵتێر لەڕێ����گای بەرگریکردنی لەو پیاوە‬ ‫پرۆتس����تانیەوە ک����ە بە درۆ بە کوش����تنی‬ ‫کوڕەکەی تاوانبارکرابو بەقەد نوسینەکانی‬ ‫گرنگە‪ ،‬هه‌ڵوێستی ئێدوارد سەعید بەرامبەر‬ ‫بە گەندەڵکارییەکانی عەرەفات‌و تاوانەکانی‬ ‫ئیسرائیل بەقەد تێزە تیورییەکانی گرنگن‪.‬‬

‫ڕەخنەی من لەو ‪٢٢٥٠‬‬ ‫ڕۆشنبیرە ڕەخنەی‬ ‫کۆبونەوەی ئەوان نییە‬ ‫لەدەوری بەیاننامەیەک‬ ‫یان پرۆژەیەک کە‬ ‫پەیوەندیی بە ژیانی‬ ‫گشتییەوە هه‌یە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پەیوەستە بەوەوە‬ ‫له‌دەوری پرۆژەیەک‬ ‫کۆبونەتەوە لەهه‌مو‬ ‫ڕویەکەوە پرۆژەیەکی‬ ‫هه‌ڵە‌و ناڕاست‌و‬ ‫ترسناک‌و نایاسایی‌و‬ ‫نائەخالقییە‬ ‫وەک وتم یەکێک له‌ئەرکەکانی ڕۆشنبیر ئەوەیە‬ ‫توان����ا‌و ناوبانگ‌و قورس����اییە ڕەمزییەکانی‬ ‫خۆی بخاتە خزمەتیی مەسەله‌گشتییەکانی‬ ‫کۆمەڵ����گاوە‪ ،‬پش����تکردنە ئەم مەس����ەالنە‬ ‫بەن����اوی تێکەڵنەبون بە سیاس����ەت‪ ،‬یان‬ ‫بەناوی بێالیەنیی سیاسیی‪ ،‬یان ئەنجامدانی‬ ‫کاری تیورییەوە‪ ،‬نەک هه‌ڵە تێگەیشتنێکی‬ ‫تەواوە له‌چییەتی‌و ئەرک‌و ڕۆڵی ڕۆشنبیر‪،‬‬ ‫بەڵکو خۆی له‌قواڵییدا کارێکی سیاس����ییە‪،‬‬ ‫کارێک����ی سیاس����یی ھێج����گار خراپی����ش‪.‬‬ ‫بێدەنگب����ون ی����ان بەدەنگهاتن����ی خراپی‬ ‫ڕۆشنبیر هه‌ردوکیان ناڕاست‌و مەترسیدارن‪.‬‬ ‫بەکورتی ڕەخنەی من لەو ‪ ٢٢٥٠‬ڕۆشنبیرە‬ ‫ڕەخن����ەی کۆبونەوەی ئەوان نییە لەدەوری‬ ‫بەیاننامەیەک یان پرۆژەیەک کە پەیوەندیی‬ ‫بە ژیانی گشتییەوە هه‌یە‪ ،‬بەڵکو پەیوەستە‬ ‫ب����ەوەوە له‌دەوری پرۆژەی����ەک کۆبونەتەوە‬ ‫لەهه‌م����و ڕویەک����ەوە پرۆژەیەک����ی هه‌ڵە‌و‬ ‫ناڕاست‌و ترسناک‌و نایاسایی‌و نائەخالقییە‪.‬‬ ‫کە ئەم����ە ئەڵێم بەدوری نازانم س����بەینێ‬ ‫گۆڕان‌و یەکێتی‌و ئیس��ل�امییەکان بە هه‌مان‬ ‫یاساش����کێنیی‌و هه‌مان الدان له‌پرنس����یپە‬ ‫ئەخالقییەکەی دەس����تگۆڕکێی دەسەاڵت‪،‬‬ ‫ڕازیببن‪ .‬بۆ ڕونکردنەوەی بڕێک لەم خااڵنە‬ ‫با سەرنجێکی خێرا لەو تێکستە بدەین کە‬ ‫ئەم ‪ ٢٢٥٠‬ڕۆشنبیرە واژۆیان کردوە‪.‬‬ ‫تێکستی تەسلیمبو‬ ‫لەهه‌م����و تێکس����تەکەدا یەک ڕس����تەی‬ ‫ڕەخنەی����ی بون����ی نیی����ە نیش����انیبدات‬ ‫درێژکردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتیی بارزانی‬ ‫درێژکردنەوەیەکی پڕکێشە‌و مەترسییدارە‪،‬‬ ‫یەک گومانی بچوکی بەرامبەر بە نیازەکانی‬ ‫ئەودیوی ھێش����تنەوەی مەسعود بارزانی بە‬ ‫س����ەرۆکی هه‌رێم تیانییە‪ ،‬یەک وشەی تیا‬ ‫نییە ھێما بەوە ب����کات ئەم درێژکردنەوەیە‬ ‫کارێک����ی نایاس����اییە‪ .‬ھێمایەک����ی بچوکی‬ ‫تێدا نییە نیش����انیبدات مان����ەوەی بارزانی‬ ‫له‌ش����وێنەکەیدا‪ ،‬ب����ۆ هه‌ر ھۆی����ەک بێت‪،‬‬ ‫پێش����ێلکردنی یاس����ایەکە کە خۆی ئیمزای‬ ‫ک����ردوە‪ .‬ئ����ەم تێکس����تە ئ����ەوە له‌بیری‬ ‫خوێنەران دەبات����ەوە کە بارزانی لەباتی ‪٨‬‬ ‫ساڵ سەرۆکایەتیی ‪ ١٠‬ساڵە سەرۆکە‪ ،‬یان‬ ‫النیکەم وەک ڕۆژنامەنوس����ێکی ئەمریکیی‬ ‫دەڵێ����ت‪" :‬بارزانی ‪ ١٠‬س����اڵی تەواوی له‌‪٨‬‬ ‫س����اڵ س����ەرۆکایەتییەکەی تەواوکردوە"‪.‬‬ ‫هاوکات لەو تێکس����تەدا خاڵێکی تێدا نییە‬ ‫باس له‌مەترس����ی ب����ە س����وڵتانیکردنێکی‬ ‫تەواوی دەس����ەاڵت له‌کوردستاندا بکات‪ ،‬بە‬ ‫خاڵێکیش بەالی ئ����ەوەدا ناڕوات کە بڵێت‬ ‫"ناکرێت سەرۆکێک بەو هه‌مو دەسەاڵتانەوە‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم میکانیزمێ����ک‪ ،‬چەن����دە‬ ‫سادەش����بێت‪ ،‬بونی نەبێت بۆ لێپرسینەوە‬ ‫لەو دەس����ەاڵتانە"‪ .‬هه‌روەها یەک وش����ەی‬ ‫ڕەخنەیی تێدا نییە لەس����ەر ئەوەی بارزانی‬ ‫لەماوەی دە ساڵدا چ کوردستانێکی شێواوی‬ ‫دروس����تکردوە‪ ،‬چ قەیرانێکی گەورەی هه‌م‬ ‫له‌پەیوەندییە ناوەکییەکانی ناو کوردستان‌و‬ ‫ه����ه‌م له‌پەیوەندی����ی کوردس����تان بە واڵتە‬ ‫ئیقلیمییەکان����ەوە دروس����تکردوە‪ .‬لەباتی‬ ‫ئەوەی بەچەند وش����ەیەکی کەم ھێمایەکی‬ ‫س����ەرەتایی بۆ هه‌ندێک له‌مەترس����ییەکانی‬ ‫تەسلیمبونی تەواوی سیاسەتەکانی هه‌رێم‬ ‫بە ئیرادەی ئ����ەردۆگان‌و دەوڵەتی تورکیی‬ ‫ب����کات‪ ،‬ئەم تێکس����تە باس ل����ەوەدەکات‬ ‫بارزان����ی زۆر س����ەرکەوتوانە "توانیویەتی‬ ‫بااڵنسی هاوس����ەنگیی" هاوكێشە سیاسییە‬ ‫"نێودەوڵەت����ی‌و ئیقلیم����ی‌و ناوخۆییەکەی‬ ‫ئێراق‌و كوردس����تان ڕابگرێ"‪ .‬ئەم تێکستە‬

‫بەش����ێوەیەکی ڕاس����تەوخۆ بارزان����ی وەک‬ ‫فریادڕەسێک وێنادەکات‪ ،‬داوای ئەوە دەکات‬ ‫کۆمەڵگای کوردستانی دژ بە هه‌مو یاساکان‪،‬‬ ‫چەندس����اڵێکی تر دەسەاڵتی پێببەخشێت‪،‬‬ ‫بۆئەوەی سەرۆک بتوانێت کوردستان بکات‬ ‫بەبەھش����ت‌و شتێک بەدەس����تدەھێنێت ھیچ‬ ‫سیاسییەکی تری کورد‌و ھیچ کەسێکی تری‬ ‫ناو ئەو کۆمەڵگایە ناتوانن بەدەستیبھێنن‪.‬‬ ‫لەڕاس����تیدا ئەم تێکستە بەڕادەیەک بەتاڵە‬ ‫له‌نزمتری����ن ن����وزەی ڕەخنەی����ی ڕێک وەک‬ ‫"بەیعە"یەکی کالسیکی کاردەکات‪ ،‬بەیعە بۆ‬ ‫سیاس����ییەک دەدات‪ ،‬هه‌رچۆنێک تەماشای‬ ‫بکەی����ن دە س����اڵی س����ەرۆکایەتییەکەی‬ ‫کوردس����تانی پڕکردوە له‌کێش����ە‌و قەیرانی‬ ‫قوڵ‌و گەورە‌و هه‌مەالیەن‪.‬‬ ‫کێ ئەم تێکستەی نوسیوە؟‬ ‫م����رۆڤ دەتوانێ����ت دەیەه����ا کێش����ەی‬ ‫گەورەی تر باس����بکات کە ئەم ڕۆشنبیرانە‬ ‫دەیانتوان����ی ب����ەر له‌بەیعەھێنانەوەکەی����ان‬ ‫بۆ بارزان����ی‪ ،‬ھێمایەکی کورت����ی پێبکەن‌و‬ ‫بەش����دارییەکانی بارزانیش وەک س����ەرۆکی‬ ‫هه‌رێ����م له‌دروس����تکردن‌و گەورەکردنی ئەو‬ ‫کێشانەدا باسبکەن‪ .‬ئەم بەڕێزانە دەیانتوانی‬ ‫لەپاڵ داواکەیاندا بۆ درێژکردنەوەی ماوەی‬ ‫س����ەرۆکایەتی بارزانی هه‌ندێ����ک لەو خاڵە‬ ‫الوازان����ەی بارزانی����ش باس����بکەن کە هه‌ر‬ ‫کەسێک توانا‌و حەوسەڵەی بینینی هه‌بێت‬ ‫دەتوانێت له‌دوای دە س����اڵ سەرۆکایەتیی‬ ‫بارزان����ی‪ ،‬زۆر بەئاس����انی بیانبینێت‪ .‬ئەم‬ ‫بەڕێزانە نەک ھی����چ کارێکی لەم بابەتەیان‬ ‫نەکردوە‪ ،‬بەڵکو عەقڵیەت‌و س����ایکۆلۆژیای‬ ‫بەیع����ەدان‪ ،‬وایلێکردون واژۆی تێکس����تک‬ ‫بک����ەن‪ ،‬ت����ەواو سیاس����یی‌و ک����رچ‌و کاڵ‌و‬ ‫مەدحئامێزی کالسیکیی‪ .‬تێکستەکەش بەو‬ ‫زمانە سیاس����ییە تەختەیی‌و وش����کهه‌اڵتوە‬ ‫نوسرابێت کە کادەر پله‌نۆ‌و پله‌دەکانی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردس����تان‪ ،‬قس����ەیپێدەکەن‪.‬‬ ‫یان بە زمان����ی ئ����ەو میدیاکارانەی حیزب‬ ‫ک����ە ئیش����یان ئەوەی����ە ڕۆژان����ە بەیعە بۆ‬ ‫حیزب‌و س����ەرۆکەکەی دوبارەبکەنەوە‪ .‬لەم‬ ‫ئاستەدا جیاوازیی نێوان ڕۆشنبیری بەیعە‌و‬ ‫ڕۆژنامەنوس����ی حیزب لەوەدایە‪ ،‬ڕۆشنبیری‬ ‫بەیعە ته‌نها لەساتەوەختە ستراتیژییەکاندا‬ ‫دەردەکەوێت‌و بەیعەکەی دەنوس����ێت‪ ،‬نەک‬ ‫بەشێوەیەکی ڕۆژانە‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ‌و سەردەمی بەعس‬ ‫لەس����ەردەمی بەعس����دا وەزارەتێک هه‌بو‬ ‫ن����اوی وەزارەتی ڕۆش����نبیریی بو‪ ،‬یەکێک‬ ‫له‌وەزی����رە بەناوبانگەکانی ئەم وەزارەتەش‬ ‫ناوی لەتیف نسیف جاسم بو‪ .‬ئەم وەزیرە‬ ‫له‌چاوپێکەوتنێک����ی بەناوبانگدا گاڵتەیەکی‬ ‫گەورە بە نوسەران‌و ڕۆشنبیرانی سەردەمی‬ ‫دەس����ەاڵتدارێتی بەع����س دەکات‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫"ئێم����ە هه‌رکاتێ����ک بمانەوێ����ت دەتوانین‬ ‫چەن����دان لۆری����ی‌و تراکتۆری پڕ ش����اعیر‌و‬ ‫نوسەر‌و ڕۆش����نبیر کۆبکەینەوە‌و بیانبەینە‬ ‫ئەو شوێنانەی کە دەمانەوێت"‪ .‬بەبۆچونی‬ ‫من ئەوەی ڕوداوی کۆکردنەوەی ئەم ‪٢٢٥٠‬‬ ‫ڕۆش����نبیرە نیش����انمانئەدات هه‌م����ان ئەو‬ ‫ش����ێوازی کارکردنەیە کە بەعس له‌عێراقدا‬ ‫پیادەیدەکرد‪ .‬پارتیش وەک بەعس لەوەدا‬ ‫بە تەواوی س����ەرکەوتوە کە دەیان لۆری‌و‬ ‫تراکتۆری پڕ له‌نوس����ەر‌و شاعیر‌و ڕۆشنبیر‬ ‫له‌پارچ����ە جیاوازەکان����ی کوردس����تانەوە‬ ‫کۆبکاتەوە‌و وایانلێبکات بە زمانی بەرپرسی‬ ‫لقێک له‌لقەکانی پارتی قسەبکەن‪ ،‬یان ئەو‬ ‫ش����تانە بڵێن کە کادرە میدییایە سادەکانی‬ ‫ئ����ەم ھێزە ڕۆژانە دەیڵێ����ن‪ .‬بەبۆچونی من‬ ‫ئەوەی ترس����ناکە ته‌نها خ����ودی بەیانەکە‬ ‫نیی����ە‪ ،‬بەڵکو ئ����ەو عەقڵیەتە تەس����یلمبو‬ ‫بەهانەخ����واز‌و بەیعەگەرە ناڕەخەنییەیە کە‬ ‫له‌کوردس����تانی س����ەردەمی نەوت‌و دۆالری‬ ‫دزیی‌و گەندەڵیدا دروس����تبوە‪ .‬عەقڵیەتێک‬ ‫ئەگ����ەر پارت����ی ئاوەکەی ڕش����تبێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەم لەش����کرە له‌ڕۆش����نبیران ن����ەک ته‌نها‬ ‫پێیان تێناوە‪ ،‬بەڵک����و بە ویژدانێکی تەواو‬ ‫ئاس����ودەوە مەلەی تێدادەک����ەن‪ .‬ئەوەی‬ ‫ترس����ناکە دروس����تبونی ئەو ڕۆش����نبیرە‬ ‫بەیعەخوازەیە کە پرۆسەی بەسعودیکردنی‬ ‫هه‌رێم لەگەشەکردنی سەرەتانیانەی خۆیدا‬ ‫بەرهه‌میھێناوە‪.‬‬ ‫دوا وشە‬ ‫بێگوم����ان تا ئەم����ڕۆ‪ ،‬واتە ت����ا نزیکەی‬ ‫هه‌فتەیەک بەس����ەر دەرچونی بەیانامەکە‌و‬ ‫ئاش����کراکردنی واژۆکاندا‪ ،‬چەند دەنگێکی‬ ‫کەمم����ان بیس����ت ک����ە بێئاگای����ی خۆیان‬ ‫له‌بەیاننامەک����ە‌و واژۆکردن����ەکان دەربڕی‪.‬‬ ‫هه‌ندێک دەنگی تر باس له‌هه‌ڵخەڵەتاندن‌و‬ ‫بەالڕێدابردنیان دەکەن‌و سەرجەمی کارەکە‬ ‫وەک فێڵێ����ک دەبین����ن‪ .‬ئەمانە دەش����ێت‬ ‫ڕاستبن‌و ئەو کەسانە بەبێ ئاگاداری خۆیان‬ ‫کرابن بەبەش����ێک لەو هه‌ڵمەتە‪ .‬بەاڵم ئەم‬ ‫ناپاکیی‌و "تەزویرە" لەو ڕاس����تییە ناگۆڕێت‬ ‫ک����ە "ڕۆش����نبیری بەیع����ە" بونەوەرێک����ی‬ ‫ت����ازەی ناو دونیای ئێمەی����ە‌و تا ماوەیەکی‬ ‫درێژیش س����ەروکارمان لەگەڵیاندا دەبێت‪.‬‬ ‫پرۆس����ەی بەس����عودیکردنی کوردس����تان‬ ‫ئەگەر بەردەوامبێت‌و س����ەرکەوتوبێت‪ ،‬ئەم‬ ‫مۆدێله‌له‌ڕۆشنبیری بەیعە بەئاسانی دەبێت‬ ‫بە تاکە مۆدێلی ڕۆشنبیر له‌کوردستاندا‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫بارزانی‬ ‫به‌دیلی نییه‌!‬ ‫ئاالن ره‌ئوف‬ ‫پ‪.‬د‪.‬ك راس���ت ده‌كات بارزان���ی‬ ‫به‌دیلی نییه‌ بۆ پۆس���تی س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و به‌دیلی بارزانی‬ ‫ه���ه‌ر بارزانییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو پارتیدا‪.‬‬ ‫پارت���ی به‌هه‌ر رێگه‌ی���ه‌ك بێت یان‬ ‫ده‌بێ���ت كاك مه‌س���عود بكات���ه‌وه‌‬ ‫به‌سه‌رۆكی هه‌رێم یاخود ئه‌و پۆسته‌‬ ‫ره‌تبكات���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌ناوپارتیدا‬ ‫به‌خش���ینی وه‌ها پۆستێكی بااڵ جا‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم بێت یاخود سه‌رۆكی‬ ‫حزبه‌ك���ه‌ی خۆی���ان ته‌نه���ا‌و ته‌نها‬ ‫ماف‌وحه‌قی خان���ه‌واده‌ی بارزانییه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ش وه‌ك حزب مافی خۆیانه‌ ئه‌م‬ ‫میكانیزم‌و دابه‌شكردنه‌ په‌یره‌وبكه‌ن‌و‬ ‫بیپارێزن‌و پارتییه‌كان قبوڵیان بێـت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌س���ت ‌هم‌و زه‌حمه‌تبێت‬ ‫بتوان���ن هه‌مان پره‌نس���یب‌و خه‌ون‬ ‫بگوازن���ه‌وه‌ ناو حكومه‌ت‌و دامه‌زراوه‌‬ ‫بااڵكانی ئه‌م واڵته‌‪.‬‬ ‫له‌دوای كاك مه‌س���عود بارزانیش‬ ‫ته‌نها به‌دیل له‌ناو پارتیدا بۆ سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم ته‌نها بنه‌ماڵ���ه‌‌و خانه‌واده‌ی‬ ‫بارزانین نه‌ك كه‌س���ێكی تر‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫مێژوی پارتیش سه‌یركه‌ین كه‌سێك‬ ‫نه‌بوه‌ به‌درێژایی ته‌مه‌نی ‪ 69‬ساڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌و حزبه‌ سه‌رۆك بێت‌و له‌خانه‌واده‌ی‬ ‫بارزانی نه‌بێت‪ ،‬وه‌هیچ س���ه‌ركرده‌‌و‬ ‫سیاسییه‌كی تری ئه‌و حزبه‌ نه‌مافی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌بوه‌‌و هه‌یه‌ ببێته‌ سه‌رۆك‪،‬‬ ‫نه‌ توانیویه‌تی‌و نه‌ده‌شتوانێت بچێته‌‬ ‫ش���وێنی بارزانی‪ .‬بۆیه‌ ته‌نها به‌دیلی‬ ‫بارزانی هه‌ر بارزانییه‌‪ .‬له‌ئێستاش���دا‬ ‫ته‌نها دو بارزانییه‌ك كه‌ له‌ناو پارتیدا‬ ‫شانس���ی ئه‌وه‌یان هه‌بێت دوای كاك‬ ‫مه‌س���عود بارزان���ی ببنه‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‌و مه‌س���رور‬ ‫بارزانییه‌‪ .‬یه‌كه‌میان س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫باڵ���ی میان���ره‌وی ده‌وڵه‌ت���داری‌و‬ ‫خاوه‌ن س���امان ده‌كات له‌ناو پارتی‪،‬‬ ‫ئه‌وی تریشیان س���ه‌رۆكایه‌تی باڵی‬ ‫سه‌ربازی‌و هه‌واڵگری‌و پاراستن‌و هێز‬ ‫ده‌كات‪ .‬بۆی���ه‌ له‌ئه‌گه‌ری نه‌بونه‌وه‌ی‬ ‫كاك مه‌س���عود به‌س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫به‌پێی یاس���ا‪ ،‬ئه‌وا یه‌كالكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ له‌نێوان ئه‌م دو ئامۆزا‬ ‫بارزانیی���ه‌دا له‌ناو پارتی���دا ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ق���ورس‌و گرانه‌ ت���رس هه‌یه‌ له‌وه‌ی‬ ‫خه‌رمانی ملمالنێی قوڵ‌و دوردودرێژی‬ ‫خه‌فه‌كراوی ئه‌م دو به‌رێزه‌ به‌ئاگری‬ ‫یه‌كالكردن���ه‌وه‌ی پۆس���تێكی وه‌ها‬ ‫بس���وتێنرێت‪ .‬بۆیه‌ پارت���ی تا بۆی‬ ‫بكرێ���ت هه‌م���و هه‌وڵێك���ی خ���ۆی‬ ‫ده‌خاته‌گه‌ر تا كاك مه‌س���عود وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫ئاگرێكی وه‌ها به‌پۆس���تی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ ناخات���ه‌ ن���او ماڵباتی‬ ‫بارزان���ی‌و پارتییه‌وه‌‪ .‬هاوكێش���ه‌ی‬ ‫سیاس���ی كوردس���تان‌و گۆرانكاری‌و‬ ‫ئه‌زمون���ی ناوچه‌ك���ه‌‌و ده‌وروب���ه‌ر‌و‬ ‫قه‌یران���ی قوڵ���ی ئاب���وری‌و بون���ی‬ ‫ژماره‌ی ده‌نگ‌و س���ه‌نگی الیه‌نه‌كانی‬ ‫ت���ر له‌په‌رله‌م���ان‌و هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫رێگه‌نادات دو پۆستی وا بااڵ له‌سه‌ر‬ ‫ئاس���تی هه‌رێمی كوردستان ته‌نهاو‬ ‫ته‌نه���ا به‌بااڵی پارت���ی‌و دو ئامۆزادا‬ ‫بپێورێ���ت‪ .‬بۆی���ه‌ له‌ئه‌گه‌رێكی وه‌ها‬ ‫ناچاری پارتیشدا بۆ دابه‌شكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م دو پۆسته‌ (س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی حكومه‌ت) به‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫دو ئام���ۆزا بارزانیی���ه‌دا ئ���ه‌وا هیچ‬ ‫دورنیی���ه‌ قه‌یرانێكی تری سیاس���ی‬ ‫له‌نێ���وان الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی تر‌و‬ ‫پارتیدا س���ه‌رهه‌ڵنه‌دات ك���ه‌ ره‌نگه‌‬ ‫زۆر ئاڵۆزتر‌و زه‌حمه‌تتتر بێت له‌وه‌ی‬ ‫ئێستا‪ .‬به‌كورتی‌و به‌پوختی پارتی بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م قه‌یرانه‌ خۆی رزگاربكات‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌ی زۆر به‌شه‌خسی كردوه‌‌و‬ ‫داوا ده‌كات ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی كاك‬ ‫مه‌سعود درێژبكرێته‌وه‌ به‌هه‌مان ئه‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی كه‌ هه‌یه‌تی‌و رازیش‬ ‫نیی���ه‌ كاك مه‌س���عود له‌په‌رله‌م���ان‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬هه‌رچی چوار الیه‌نه‌كه‌ی‬ ‫ت���ره‌ وه‌ك له‌پرۆژه‌كانیان���دا هاتوه‌‬ ‫ده‌بێ���ت س���ه‌رۆك له‌په‌رله‌م���ان‬ ‫هه‌ڵبژێرێ���ت‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی كه‌م‌و‬ ‫رێكبخرێته‌وه‌‪ ،‬نه‌ك كاك مه‌س���عود‬ ‫هه‌ركه‌س���ێكی تربێت‪ .‬ئه‌وسازانه‌شی‬ ‫پارت���ی داوای ده‌كات ته‌نه���ا‌و ته‌نها‬ ‫مان���ه‌وه‌ی بارزانییه‌ وه‌ك س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م ‪ ،‬بۆئه‌م���ه‌ش پارتی هه‌مو‬ ‫نرخێ���ك ده‌دات بۆئ���ه‌وه‌ی كاك‬ ‫مه‌سعود وه‌ك س���ه‌رۆك بمێنێته‌وه‌‬ ‫چونك���ه‌ الی پارتی‌و له‌ن���او پارتی‬ ‫بارزانی به‌دیلی نییه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئایا‌ هه‌ده‌پ ‌ه ده‌بێته‌ ئا‌كه‌په‌ی‌ كوردان؟‬

‫ڕۆڵی‌ ئاین له‌ دیاریكردنی‌ ڕه‌فتاری‌ ده‌نگده‌ری‌ كورد له‌ كوردستانی‌ باكوردا‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫هه‌ڵكش���انی‌ ده‌نگ���ی‌ ئه‌كه‌پ���ه‌ به‌پل���ه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كه‌م له‌س���ه‌ر حس���ابی‌ ئه‌كه‌په‌و جه‌ماوه‌ر‌و‬ ‫ده‌نگده‌ران���ی‌‪ ،‬له‌ناو كوردان���ی‌ باكوردا بوه‌‪.‬‬ ‫ڕێژه‌ی‌ ده‌ن���گ‌و كورس���یه‌كانی‌ به‌رزبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌م���اوه‌ری‌ ئه‌كه‌پ���ه‌ش له‌ئه‌ده‌بیات���ی‌‬ ‫ناسیۆنالیس���تی‌‌و چه‌پی‌ كوردیدا به‌پارێزگار‌و‬ ‫ئاینداریی‌ ناسێنراون‌و پێناسه‌ كراون‪ .‬پێشتر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌وترا ئه‌كه‌په‌ به‌ختوكه‌دانی‌ هه‌ستی‌‬ ‫ئاینی ئایندار‌و پارێزگاره‌كان له‌كوردس���تاندا‬ ‫ده‌ن���گ كۆده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌ ده‌نگی‌ پێ‬ ‫ده‌ده‌ن هێش���تا ناهۆش���یارن‌و‪ ،‬ته‌نها سۆزی‬ ‫ئاینی‌ پاڵیان پێ���وه‌ ده‌نێت گۆڕانی‌ ڕه‌فتاری‌‬ ‫ده‌نگدانی‌ به‌شێكی‌ به‌رچاوی‌ ده‌نگده‌ری‌ ئه‌م‬ ‫حیزبه‌له‌كوردس���تانی‌ باكوردا‌و‪ ،‬متمانه‌ دانی‌‬ ‫به‌هه‌ده‌په‌‪ ،‬س���اده‌یی به‌ش���ێ‌ له‌و لێكدانه‌وه‌‬ ‫ئایدۆلۆژی‌‌و چ ‌هپ‌و ناسیۆنالیسته‌ ڕوكه‌شانه‌ی‌‬ ‫خس���ته‌ ڕو‪ .‬لێكدان���ه‌وه‌ی‌ كه‌س���انێك‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌‪ ،‬ئایندار بون‌و پابه‌ندی‌‬ ‫به‌دروش���م‌و ئه‌ركه‌ ئیس�ل�امیه‌كان ل���ه‌ژۆ ێر‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ هه‌ڵوێس���تی‌ ئایدۆل���ۆژی‌ نه‌رێنی‌‬ ‫له‌مه‌ڕ ئاین‪ ،‬یه‌كس���ان ده‌كه‌ن به‌ناهۆش���یاری‌‬ ‫سیاسی‌‌و‪ ،‬سنورداریی توانای‌ به‌راوردكردن‌و‪،‬‬ ‫الوازی‌ ئینتیم���ای‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‪ .‬له‌كاتێك���دا‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌س���ه‌له‌كه‌ بۆ هه‌ندێك كه‌س‌و توێژی‌‬ ‫دیاریكراو به‌و جۆره‌ بێت‪ ،‬بۆ به‌شێكی‌ به‌رباڵو‬ ‫فراوانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ موس���وڵمانی‌ كوردس���تان‬ ‫ب���ه‌و جۆره‌ نی���ه‌‪ .‬چونكه‌ ئه‌گ���ه‌ر بڕیار بێت‬ ‫ده‌نگده‌رانی‌ ئه‌كه‌په‌ له‌توێ���ژه‌ پابه‌نده‌ ئاینی‌‬ ‫یه‌كه‌ی‌ ك���ورده‌واری‌ له‌باكوری‌ كوردس���تاندا‬ ‫پێك هاتبن‪ ،‬به‌گۆڕین���ی‌ ڕه‌فتاری‌ ده‌نگدان‌و‪،‬‬ ‫متمان���ه‌ كێش���انه‌وه‌‪ ،‬له‌ئه‌كه‌په‌‌و به‌خش���ینی‌‬ ‫به‌هه‌ده‌په‌‪ ،‬وازیان له‌موسوڵمانێتی‌‌و ناسنامه‌ی‌‬ ‫ئاینی‌ خۆیان نه‌هێناوه‌‪ .‬به‌ڵكو تێگه‌یشتنیان‬ ‫بۆ ڕۆڵ���ی‌ هێزه‌كان‌و ئه‌جێندا‌و كارنامه‌‌و كاری‌‬ ‫سیاس���یان له‌بڕگه‌یه‌كی‌ مێژوی���ی دیاریكراو‬ ‫گۆڕیوه‌‪ .‬به‌ش���ێ له‌هه‌ڵمه‌ته‌كانی‌ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫ئه‌كه‌پ���ه‌ش به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌به‌ڕێز‬ ‫ئۆردوگان‌و هه‌ڵ��� ‌ه به‌كارهێنانی‌ كارتی‌ ئاینی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌م خاڵه‌وه‌ بو‪ .‬ئۆردوگان هه‌وڵی‌‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ نادینی‌ هه‌ده‌په‌ زه‌ق بكاته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هاواڵتیانی‌ ده‌نگده‌ر له‌سه‌ر ئه‌و بناغه‌یه‌‬ ‫ده‌نگیان پێ نه‌ده‌نو ده‌نگ به‌ئه‌كه‌په‌ بده‌ن؟!‬ ‫له‌كاتێك���دا ده‌نگده‌ری‌ كورد له‌ڕابردوش���دا‬ ‫ته‌نها له‌س���ه‌ر بناغه‌ی‌ ناس���نامه‌ی‌ پاش���خان‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئه‌كه‌په‌ ده‌نگی‌ به‌و پارته‌ نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵك���و به‌رژه‌وه‌ندی‌ كێش���ه‌ی‌ ك���ورد‌و گه‌لی‌‬ ‫توركیا‌و ژیان‌و گوزه‌رانی‌ ڕۆژانه‌ی‌ خۆی‌ له‌وه‌دا‬ ‫بینیوه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌ش���ێكی‌ به‌رچاو ‌ی ده‌نگده‌ری‌‬ ‫كورد ده‌نگ���ی‌ به‌ئه‌كه‌په‌ داوه‌‪ ،‬له‌س���ۆنگه‌ی‌‬

‫دژایه‌تی‌ ئه‌م هێزه‌ بوه‌ بۆ هه‌ژمونی‌ س���وپا‌و‪،‬‬ ‫ئایدۆلۆژی���ای‌ كه‌مالیزم‌و‪ ،‬داننان به‌كێش���ه‌ ‌ی‬ ‫ك���ورد‌و‪ ،‬هاتنه‌ كایه‌ی‌ پرۆس���ه‌ی‌ ئاش���تی‌‌و‪،‬‬ ‫ڕیفۆرمه‌ ئابوری‌‌و دیموكراسی‌ یه‌كان‌و‪ ،‬بانگه‌شه‌‬ ‫كردنی‌ بۆ توركیایه‌كی‌ كراوه‌تر‌و دیموكراس���ی‌‬ ‫تر‌و گه‌ش���ه‌ كردو ت���ر‌و دادپه‌روه‌رانه‌تر بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نا ئه‌و ڕێ���ژه‌ ده‌نگده‌ره‌ گه‌وره‌ی‌ كورد‬ ‫ده‌نگ���ی‌ نه‌ده‌دا به‌ئه‌كه‌په‌ نه‌ده‌دا‪ .‬به‌ش���ێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ ده‌نگده‌ری‌ ئه‌كه‌پ���ه‌ متمانه‌ی‌ داوه‌‬ ‫به‌و حیزبه‌چونكه‌ هه‌س���تی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌هێزێكی‌‬ ‫سه‌راسه‌ری‌‌و وه‌كو ئه‌و نه‌بێت‪ .‬ئاسان نی‌ یه‌‪،‬‬ ‫توركیای‌ كۆن‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێكی‌ گرنگی‌ له‌نكوڵی‌‬ ‫كردن له‌ناس���نامه‌ی‌ كورد‌و س���ه‌ركوتكردنی‌‬ ‫دامه‌زرابو‪ ،‬هه‌ڵته‌كێ‌‌و‪ ،‬باس له‌ناس���نامه‌یه‌كی‌‬ ‫نوێ‌ ب���ۆ ده‌وڵ��� ‌هت‌و پێناس���ه‌یه‌كی‌ تازه‌ بۆ‬ ‫هاواڵتی‌ بون له‌توركیادا س���ه‌رهه‌ڵبدات‌و بێته‌‬ ‫كایه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ش ده‌خاته‌ ڕو هه‌روه‌ك‬ ‫وتمان به‌ره‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ ئه‌مجاره‌یه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ڕوانگ���ه‌وه‌ ن���ه‌ ناس���نامه‌‌و پاش���خانی‌‬ ‫ئه‌كه‌په‌ گۆڕاوه‌‌و‪ ،‬نه‌ئیتیمای‌ موس���وڵمانێتی‌‬ ‫ده‌نگده‌ران���ی‌ كوردی���ش‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌مج���اره‌‬ ‫(ئاین) به‌پێچه‌وانه‌ی‌ كلتوری‌ باوی‌ ئه‌كه‌په‌وه‌‬ ‫پانتایه‌ك���ی‌ زۆرتری‌ له‌هه‌ڵمه‌ت���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌م پارت���ه‌دا داگی���ر كردبو‪ .‬وات���ه‌ ئه‌كه‌په‌‬ ‫كارێكی‌ زۆرتری‌ له‌سه‌ر جواڵندنی‌ سۆزی‌ ئاینی‌‬ ‫دوات���ر ته‌وزیفكردنی‌ سیاس���ی‌ كردبو‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌ناو ده‌نگده‌ری‌ ئاینداری‌ كورد‌و توركیش���دا‬ ‫به‌ره‌نجام���ی‌ پێچه‌وان���ه‌ی‌ به‌ده‌س���ته‌وه‌دا‪.‬‬ ‫چونكه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه‌ پاش���خان ئیسالمی‌ ئیس�ل�امی‌ یه‌ك���ه‌ی‌ ده‌نگ���ده‌ر‌و كۆمه‌ڵگا له‌م‬ ‫بون���ی‌ ئه‌كه‌پ���ه‌‪ ،‬وه‌ك ڕه‌گه‌زێ���ك ده‌توانێت گۆڕانه‌شدا بێ ده‌خاله‌ت نیه‌‪ .‬چونكه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ڕۆڵ له‌ئاراس���ته‌كردنی‌ ڕه‌فت���اری‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ڕاس���ته‌ كه‌ چه‌پ بونی‌ پارته‌ كوردی‌ یه‌كانی‌‬ ‫تاك���دا بگێڕێت‪ .‬ب���ه‌اڵم ناتوانێ���ت‪ ،‬جێگای‌ ڕاب���ردو‪ ،‬تون���دڕه‌وی‌ به‌ش���ێ‌ له‌س���ه‌ركرده‌‌و‬ ‫خه‌ون‌و ئامانج‌و ڕۆڵ‌‌و په‌یامه‌ سیاسی‌ یه‌كه‌ی‌ كادره‌كانی���ان ل���ه‌م ڕوه‌وه‌‪ ،‬هۆكارێك���ی‌‬ ‫بگیرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌كه‌په‌ هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ دوركه‌ونت���ه‌وه‌‌و دو دڵی‌ ده‌نگ���ی‌ ده‌نگده‌رانی‌‬ ‫سه‌ر به‌و قوتابخانه‌ ئیسالمی‌ یه‌ فكری‌ یه‌ نیه‌ ئاین���داری‌ كورد ب���وه‌‪ .‬ئێمه‌ له‌دانش���تنێكدا‬ ‫كه‌ له‌( اخوان )‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ پاكستان له‌گ���ه‌ڵ‌ كه‌س���ه‌ یه‌كه‌مه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و حیزبه‬ ‫دا به‌رجه‌س���ته‌ ده‌بێت‌و‪ ،‬له‌ڕاب���ردودا‪ ،‬داوای‌ ‌له‌ئه‌نقه‌ره‌دا‪ ،‬دانی���ان به‌و هه‌ڵه‌و توندڕه‌ویه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌‌و پیاده‌كردنی‌ شه‌ریعه‌تیان ڕاب���ردوی‌ خۆیاندا نا‪ ،‬ئێمه‌ش زۆر هانمان دان‬ ‫ك���ردوه‌‪ .‬ئ���ۆردوگان ئام���ۆژگاری‌ ( اخوان ) بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و بۆش���ایی یه‌ پ���ڕ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ه‌كانی‌ كردنه‌وه‌ی‌ پێ له‌س���ه‌ر ئه‌و دروشمانه‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ هێز‌و كه‌سێك نه‌توانێ ئاین بگات‬ ‫دانه‌گرن‪ .‬له‌دیارنه‌بون ‌ی تێزێكی‌ له‌و جۆره‌شدا‪ ،‬به‌ئامرازی‌ الوازكردنی‌ پێگه‌ی‌ هێزه‌ سیاس���ی‌‬ ‫هه‌مو په‌نابردنه‌ به‌ر ئاینێكی‌ زیاد له‌پێویست یه‌ كورده‌كان‪ ،‬له‌ناو ژینگه‌ سروش���تی‌ یه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رچاوی‌ ده‌نگده‌ری‌ موسڵمان‪ ،‬یاخود النی‌ خۆیاندا‪ .‬به‌شێ له‌گۆڕانه‌كه‌ش په‌یوه‌ندی‌ به‌م‬ ‫كه‌م به‌شێ له‌وان‪ ،‬ده‌بێته‌ فۆرمێكی‌ هه‌وڵدان به‌م ڕوه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ به‌هره‌بودنی‌ خراپ له‌هه‌س���تی‌ ئاینداری‌‬ ‫وات���ه‌ هه‌ده‌په‌ له‌هه‌ندێ‌ ڕوه‌وه‌‪ ،‬حیس���ابی‌‬ ‫تاكه‌كان‌و كۆمه‌ڵ‪.‬‬ ‫بۆ ناس���نامه‌ی‌ ئاین���ی‌ خه‌ڵك زیات���ر كردو‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ی‌ گۆڕاوه‌ ناس���نامه‌ی‌ پاش���خان هه‌ندێ‌ كه‌س���ی‌ ئیس�ل�امیی‌ كوردیشی‌ خسته‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و ت���اك‌و كۆمه‌ڵگای‌ ك���وردی‌ نیه‌‪ .‬لیس���ته‌كه‌یه‌وه‌‪ .‬ب���ه‌وه‌ش توانی‌ س���یمایه‌ك ‌ی‬ ‫نابێ���ت له‌ئاین���ی‌ ئه‌كه‌په‌‌و س���ه‌ركرده‌كانیدا فراوانتر‌و بێ‌ كێشه‌تر‌و میانڕه‌وتر‌و له‌خۆگرتو‬ ‫بۆی‌ بگه‌ڕێین‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێ���ت‪ ،‬له‌ناو گوتار‌و تر له‌خۆی‌ نیشان بدات‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و هه‌ڵه‌ مه‌یدانییه‌كانی‌ ئه‌م هێزه‌‌و‬ ‫ب���ه‌اڵم نابێت پێم���ان وابێت ئ���ه‌وه‌ هه‌مو‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانیدا هه‌وڵی‌ دۆزین���ه‌وه‌ی‌ بده‌ن‪ .‬مه‌سه‌له‌كه‌ یه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت هه‌ده‌په‌ حساب‬ ‫بۆیه‌ تا ڕاده‌یه‌ك ئه‌و قس���ه‌ ڕاسته‌ كه‌ هه‌ندێ‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ بكات‪ ،‬ك���ه‌ ده‌نگده‌رانی‌ پێش���وی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك بڵێ���ن‪ ،‬ئێم���ه‌ پش���تمان له‌ئه‌كه‌په‌ ئه‌كه‌په‌ له‌خۆشه‌ویستیان بۆ هه‌ده‌په‌ ده‌نگیان‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌كه‌په‌ پشتی‌ له‌ئێمه‌ كردوه‌‪ ،‬پێ نه‌داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌ن���اڕازی‌‌و نائومێدبونیان‬ ‫جێگری‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ توركیاش به‌ڕونی‌ له‌ئه‌كه‌پ���ه‌ ئه‌م كاره‌یان كردوه‌‌و‪ ،‬هه‌ده‌په‌یان‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌مه‌ كردو خاو بونه‌وه‌‌و ڕاوه‌ستاندنی‌ وه‌ك ه���ۆكاری‌ گه‌یاندن���ی‌ ئه‌م په‌یام‌و س���زا‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئاشتی‌‌و نه‌چونه‌ پێشی‌ له‌و ڕوه‌وه‌‪ ،‬سیاس���ی‌ ی���ه‌ به‌كارهێناوه‌‪ ،‬هه‌ڵب���ه‌ت كاتێ‌‬ ‫به‌هۆكارێكی‌ گرنگی‌ پاشه‌كشه‌ی‌ ئه‌كه‌په‌ له‌ناو ئه‌م قس���انه‌ ده‌كه‌م بێ‌ ئاگا نیم له‌و بوژانه‌وه‌‬ ‫ده‌نگده‌ره‌ زانی‌‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ یه‌ی‌ دوای‌ ش���ه‌ڕی‌ داعش‌و كۆبانی‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ هه‌م���و چیرۆكه‌كه‌ نیه‌‌و ڕه‌گه‌زه‌ له‌نێ���و پارچه‌كان���ی‌ كوردس���تان‌و له‌وانه‌ش‬

‫حیزبیش بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ بێت ده‌بێت‬ ‫توانای‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بێت‬ ‫النی‌ كه‌م بۆ چه‌ند‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك نه‌ك هه‌ر‬ ‫پارێزگاری‌ له‌پێگه‌‌و‬ ‫ده‌نگی‌ خۆی‌ بكات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌گوێره‌ ‌ی‬ ‫هێڵێكی‌ به‌یانی‌ به‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ بچێت‬

‫رۆژنامه‌گه‌ر ‌ی مۆبایلی‌‬

‫باكوری‌ كوردستاندا هاتۆته‌ كایه‌وه‌‪ .‬مه‌به‌ستمه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بیڵی���م ئه‌وه‌ی‌ ده‌نگی‌ به‌م ده‌نگده‌ران ‌ه‬ ‫داوه‌‪ ،‬چه‌پبونی‌ هه‌ده‌په‌ نیه‌‪ .‬به‌ڵكو به‌شێكی‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ كاڵبون���ه‌وه‌ی‌ ناس���نامه‌ تون���ده‌‬ ‫چه‌په‌كه‌ی‌ هه‌ده‌په‌یه‌ له‌كوردس���تانی‌ باكور‌و‪،‬‬ ‫به‌شێكی‌ تریشی‌ كورد بون‌و مه‌سه‌له‌نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫یه‌ك���ه‌و‪ ،‬كارتی‌ زه‌رد به‌ئه‌كه‌په‌ دانه‌‪ .‬هه‌ده‌په‌‬ ‫كاتێ‌ نه‌وه‌یه‌كی‌ شێخ سه‌عیدی‌ پیران‌و یه‌كێك‬ ‫له‌ئه‌ندامه‌ دامه‌زرێنه‌ره‌كانی‌ ئه‌كه‌په‌ له‌مێرسین‬ ‫ده‌كات به‌كاندی���دی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫ئه‌رێنی‌‌و ژیرانه‌ی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ره‌نجامی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌پێش���ه‌وه‌ ئاماژه‌مان‬ ‫پێك���رد ده‌توانین ئه‌و پرس���یاره‌ بكه‌ین داخۆ‬ ‫كاتی‌ ئ���ه‌وه‌ نه‌هات���وه‌ بیر ل���ه‌وه‌ بكرێته‌وه‌‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ بكرێت���ه‌ ئه‌كه‌په‌ی‌ كوردس���تانیانی‌‬ ‫باكور؟ به‌و مانایه‌ی‌ ئایدۆلۆژیا ڕۆڵی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌پارته‌كه‌دا نه‌بێت‌و پرۆژه‌ی‌ سیاسی‌ پارته‌كه‌‬ ‫ببێت���ه‌ په‌یمانی‌ سیاس���ی‌ نێ���وان جه‌ماوه‌ر‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كه‌ی‌‪ .‬هه‌روه‌ك زیاد له‌باڵێكی‌‬ ‫تێدا بێ���ت‪ ,‬له‌وان���ه‌ش‪ ،‬باڵێكی‌ مه‌ش���ره‌ب‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬مه‌شره‌ب چ ‌هپ‌و‪ ،‬مه‌شره‌ب لیبڕاڵ‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ توان���ای‌ له‌خۆگرتنی‌‬ ‫زۆرتری���ن ش���ه‌به‌نگ‌و ڕه‌ن���گ‌و ده‌نگه‌كان���ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ هه‌بێت‪ .‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ پارته‌كه‌‬ ‫ه���ه‌ر چه‌ن���د ب���اس له‌توركیایی ب���ون بكات‬ ‫له‌به‌ره‌نجامی‌ كۆتایدا به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م هه‌روه‌ك‬ ‫پارتێك���ی‌ ك���وردی‌ ده‌مێنێت���ه‌وه‌‌و‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫ده‌نگده‌ران���ی‌ كورد ده‌بن‪ ،‬له‌و س���ۆنگه‌وه‌ كه‌‬ ‫توركیایی بون تاكو ئێستا نه‌بۆته‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگی‌ ئازاد‌و حه‌اڵڵی‌ سیاس���ی‌‬ ‫زۆر‪ .‬له‌سایه‌ی‌ كاڵبونه‌وه‌ی‌ ئایدۆلۆژیای‌ چه‌پی‌‬ ‫كۆن‌و‪ ،‬زیندو بونه‌وه‌ی‌ ناس���نامه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫یه‌كاندا‪ ،‬ڕه‌نگه‌ ئیس�ل�ام یه‌كێ‌ له‌و ڕه‌گه‌زانه‌‬ ‫بێ���ت بۆ هه‌ندێ‌ هێز بوبێته‌ پێدانی‌ س���یمای‌‬ ‫توركیایه‌كی‌ ف���راوان‪ .‬به‌و ج���ۆره‌ی‌ له‌(‪)10‬‬ ‫ساڵی‌ ڕابردوی‌ ئه‌كه‌په‌دا بینیمان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ده‌پ���ه‌ گۆڕانی‌ فراوانتر به‌س���ه‌ر‬ ‫خۆیدا نه‌هێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێستا له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫لیستی‌ هه‌ڵبژاردن هه‌نگاوی‌ بۆ ناوه‌‪ ،‬نه‌گۆڕێ‌‬ ‫بۆ دوب���اره‌ خ���ۆ ڕێكخس���ته‌وه‌یه‌كی‌ حیزبی‌‬ ‫له‌دواڕۆژدا‪ .‬گره‌نتی‌ ئه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا به‌رده‌وام بێت‪ ،‬یاخود ئه‌كه‌په‌ به‌شێ‌‬ ‫له‌ده‌نگه‌كانی‌ به‌ده‌س���ت نه‌هێنێته‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫پارتێكی‌ نوێ‌ ی‌ مه‌ش���ره‌ب ئیسالمی‌ هه‌وڵی‌‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ له‌بۆشایی یه‌كه‌ نه‌دات‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر هه‌ده‌په‌ خۆی‌ وه‌ك پارته‌ سۆس���یال‬ ‫دیموكراس���ه‌كان ڕێكبخاته‌وه‌‌و‪ ،‬به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ببێته‌ پارتی‌ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬كه‌ پێویستی‌ یه‌كانی‌‬ ‫كێ‌ بڕكێی‌ مه‌ده‌نی‌‌و‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگ لێی‌‬ ‫ده‌خوازن‪ ،‬ده‌توانیت له‌ئاس���تێكی‌ به‌رباڵوتری‌‬ ‫س���ۆگه‌رتردا نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ ك���وردی‌ باكور‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ پێكهاته‌‌و ده‌نگی‌ په‌راوێزخراوی‌ تریش‬ ‫بكات‪ .‬حیزبیش بۆ ئه‌وه‌ی‌ گه‌وره‌ بێت ده‌بێت‬ ‫توانای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌بێت النی‌ ك���ه‌م بۆ چه‌ند‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك نه‌ك ه���ه‌ر پارێزگاری‌ له‌پێگه‌‌و‬ ‫ده‌نگی‌ خۆی‌ بكات‪ ،‬به‌ڵكو به‌گوێره‌ی‌ هێڵێكی‌‬ ‫به‌یانی‌ به‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ بچێت‪ .‬ب���ه‌ده‌ر له‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر زو پاشه‌كس���ه‌ی‌ كرده‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫بۆو حیزبانه‌ی‌ دێرین‌و مه‌زن نین‪.‬‬ ‫ده‌بێته‌ ژماره‌یه‌كی‌ ئاس���ایی سیاسی‌‌و‪ ،‬به‌و‬ ‫سانایی یه‌ هه‌ڵناسێته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌وه‌ی‌ نو ‌ێ مۆبایل‌و خێرای‌ گواستنه‌وه‌ی‌ رووداوه‌كان‬

‫ئیسماعیل عوسمان*‬ ‫یه‌كێك ل����ه‌و گۆرانكاریانه‌ی‌ ك����ه‌ له‌دونیای‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری����دا روی‌ داوه‌ له‌م����اوه‌ی‌ ئ����ه‌م‬ ‫چه‌ند س����اڵه‌ی‌ دوای����دا (رۆژنامه‌گه‌ری‌ نوێیه‌‪،‬‬ ‫اع��ل�ام جدید)یه‌‪ ،‬ئه‌م ج����ۆره‌ له‌رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك����ی‌ تون����د‌و توڵی‌ له‌گ����ه‌ڵ تۆڕی‌‬ ‫جاڵجالۆكه‌یدا دروس����ت كردوه‌ كه‌ به‌ئینقالبی‌‬ ‫س����ێیه‌م (ئینقالبی‌ دیجتاڵ����ی‌) میدیا ناوزه‌ند‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش وایكردوه‌ كه‌ ب����ه‌رده‌وام‬ ‫هاواڵتیان ئاگاداری‌ روداو گۆرانكاریه‌كانی‌ رۆژ‬ ‫بن‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌و گۆرانكاریه‌ خێرایه‌ی‌ كه‌ له‌به‌ره‌و‬ ‫پێش چونی‌ ته‌كنولوژی����ای‌‌و مۆبایلدا هاتوه‌ته‌‬ ‫ئاراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌جیلی‌ س����ێیه‌م ك����ه‌ به‌مۆبایلی‬ ‫هۆش����مه‌ند ناوده‌برێت‪ ،‬له‌ئێستادا یه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫س����ێ‌ جیهان ئه‌توانن ده‌س����تیان به‌ئه‌نته‌رنێت‬ ‫بگات‪ ،‬ئه‌واش وایكردوه‌ جۆرێكی‌ رۆژنامه‌نوسی‌‬

‫نوێ‌ بێته‌ ئاراوه‌ كه‌ به‌(رۆژنامه‌نوسی‌ مۆبایلی‌)‬ ‫ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫به‌پێ‌ ئه‌و داتایانی‌ كه‌ یه‌كێتی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ باڵوی‌ كردوه‌ته‌وه‌ له‌س����اڵی‌‬ ‫‪ 2011‬دا نزیك����ه‌ی‌ ‪ 600‬ملی����ۆن كه‌س مۆبایلی‌‬ ‫هۆش����مه‌ند(‪ )smart phones‬ب����ه‌كار‬ ‫ده‌هێنت‌و له‌س����اڵی‌ ‪ 2013‬بوه‌ت����ه‌ ‪ 600‬ملیار‬ ‫كه‌س مۆبایل ب����ه‌كار ده‌هێنیت‌و له‌و رێژیه‌ش‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 10%‬مۆبایلی‌ هۆشمه‌نده‌‪.‬‬ ‫ب����ۆ نمونه‌ له‌واڵت����ه‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪2012‬یه‌ك له‌سه‌ر سێ‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫كه‌ مۆبای����ل به‌كار هێناوه‌ مۆبایل هۆش����مه‌ند‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا زیاترین ئه‌م جۆره‌ له‌مۆبایالنه‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ كامێرا‌و ڤیدیۆ‌و وایه‌رلێس تێدایه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت (نه‌وه‌ی‌ س����ێ‌‌و چواره‌مدا) ئه‌وه‌ش‬ ‫وایكردوه‌ ئاسانی‌ ده‌ست گه‌یشتن به‌ئینته‌رنێت‌و‬ ‫وه‌رگرتن‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاسان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫نه‌وه‌ی‌ ن����وێ‌ مۆبایل ده‌توانێ����ت به‌پێ‌ بڕ‌و‬ ‫تێكچونی‌ گیرفانی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌به‌كاربه‌ره‌‬ ‫ویس����تی‌ به‌كارهێنانی‌ ئه‌و مۆدیله‌ی كه‌ خۆی‌‬ ‫خواس����تی‌ لێیه‌تی‌ بكڕێت‪ ،‬له‌رێ����گای‌ رێكور‬ ‫كردن����ی‌ هه‌مو ئه‌و ده‌ن����گ‌و وێنه‌گرتنانه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ده‌وروب����ه‌ردا روده‌ده‌ن ده‌توانێ����ت ئیده‌تیان‬ ‫ب����كات‌و به‌پێ‌ ویس����تی‌ به‌كارب����ه‌ر ده‌توانێت‬ ‫ده‌س����كاریان (ده‌نگ‌و وێن����ه‌و ڤیدیۆ) بكات‪،‬‬ ‫له‌رێ����گای‌ په‌یوه‌ندكردنه‌ به‌ئه‌ینته‌رنێتش����ه‌وه‌‬

‫(‪ )on lain‬هه‌مو ئه‌و جۆره‌ روداوه‌كان روماڵ‬ ‫بكات هه‌رئ����ه‌وه‌ش وایكردوه‌ رۆژنامه‌نوس���� ‌ی‬ ‫هاواڵتی‌ بێته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ی‌ هاواڵت����ی‌ (‪citizen‬‬ ‫‪ )journalism‬جۆرێك����ی‌ دیك����ه‌ی‌ كاری‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس����یه‌ كه‌ هاواڵتیان س����ه‌ر ش����ه‌قام‬ ‫به‌ه����ۆی‌ مۆبایله‌كانیان����ه‌وه‌ ده‌توان����ن رۆماڵی‌‬ ‫هه‌مو جۆره‌ روداوانه‌ رۆماڵ بكه‌ن له‌تۆره‌كانی‌‬ ‫فه‌یس����بوك‌و ناوه‌نده‌كان����ی‌ میدی����ادا باڵویان‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسی‌ مۆبایلی‌‪ ،‬یه‌كێك له‌گرنگترین‬ ‫كاره‌كان����ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌توانێت رۆژنامه‌نوس‬ ‫ده‌ستی‌ بگات به‌هه‌مو ئه‌و روداوه‌ راسته‌وخۆكان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌توانی����ت راس����ته‌وخو رۆماڵ����ی‌‬ ‫روداوه‌كانیش بكات له‌كاتی‌ رۆشتن بۆ شوێنی‌‬ ‫روداوه‌كان پێداویستیه‌ رۆژمه‌نوسیه‌كانی‌ كه‌متر‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیدا به‌رێت‪.‬‬ ‫به‌ه����ۆی‌ به‌رزبون����ه‌وه‌ی‌ كوالیت����ی‌ ده‌نگ‌و‬ ‫ره‌نگی‌ ئ����ه‌م ج����ۆره‌ له‌نه‌وه‌ی‌ ن����وێ‌ مۆبایل‬ ‫وایكردوه‌ كه‌ هه‌ندێك ش����وێن كه‌ به‌ئاس����انی‌‬ ‫ناتوانێت رۆژنامه‌نوس وێنه‌ی‌ بگرێت له‌رێگای‌‬ ‫مۆبایله‌كه‌ی‌ ده‌ستیه‌وه‌ وێنه‌یان بگیرێن چونكه‌‬ ‫هه‌میشه‌ هاورێ‌‌و هامرای‌ كه‌سی‌ رۆژنامه‌نوسه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها خودی‌ رۆژنامه‌نوس����ی‌‌و كه‌س����انی‌‬ ‫ئاس����ایی‌ له‌رێگای‌ ئه‌م ج����ۆره‌ له‌مۆبایالنه‌وه‌‬ ‫ده‌توانن ئیده‌یتی‌ هه‌مو ئ����ه‌و كارانه‌ی‌ بكه‌ن‌و‬ ‫له‌شوێنكی‌ دوره‌ ده‌ستدا‌و به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ستی‌‬

‫ب����گات به‌كۆمپیوت����ه‌ر هه‌م����و كاره‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌نجام بدات‌و باڵویان بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌رای‌ ئه‌وه‌ی‌ رۆژنامه‌ن����وس ده‌توانێت‬ ‫له‌رێگای‌ مۆبایله‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ستی‌ به‌هه‌مو تۆره‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان ب����گات‌و هه‌روه‌ها ئیمه‌ڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌كار بهێنێت‌و هه‌ر جۆره‌ ئه‌پڵكه‌یشنێك‬ ‫كه‌ خۆی‌ خواستی‌ لبێبێت دابه‌زێنێت‪.‬‬ ‫له‌ته‌له‌گرافه‌وه‌ بۆ مۆبایل‬ ‫مێژوی‌ قبوڵكردنی‌ هه‌واڵ له‌رۆژنامه‌نوس����یدا‬ ‫ب����ۆ دو بابه‌تی‌ ئه‌ساس����ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ :‬خێرا‬ ‫ده‌س����ت راگه‌یش����تن‌و س����ه‌ركه‌وتنی‌ ئاسانی‌‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌ هه‌واڵه‌ك����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌ هه‌واڵنێر‬ ‫ده‌یه‌وێت به‌ش����ێوازێكی‌ خێرات����ر هه‌واڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌ژوی‌ ه����ه‌واڵ بگه‌یه‌نێت بۆیه‌ ئه‌یه‌وێت‬ ‫به‌ئاس����انترین رێ����گا س����ود له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌واڵه‌كه‌ ببینێت‪.‬‬ ‫ریچارد ش����وارزلوس ‪ 1974‬ب����اوه‌ری‌ وابو‬ ‫كه‌ته‌له‌گ����راف رۆژنامه‌گ����ه‌ری‌ ئه‌مریكی‌ به‌یه‌ك‬ ‫به‌رهه‌می‌ نوێ‌ ئه‌مریكی‌ گۆری‌‌و ئه‌و روداوانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌ماوه‌ی‌ ده‌ی����ه‌ی‌ ‪ 1840‬جه‌نگی‌ ناوخۆی‌‬ ‫ئه‌مری����كا ‪ 1865-1861‬وایك����ردوه‌ ك����ه‌ كه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ به‌هێزی‌ له‌سه‌ر خێرای‌ گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫روداوه‌كان هه‌بێت له‌رێگای‌ ئامێری‌ ته‌له‌گرافه‌وه‌‬ ‫هه‌مو ئه‌و روداوانه‌ به‌خێرایه‌كی‌ بگوازێته‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫چەند تێزێک لەسەر رۆشنبیر‬ ‫رێبین هه‌ردی‬ ‫مارکس رۆش���نبیرانی بەیەکیک لەو‬ ‫گروپە کۆمەاڵیەتیانە دائەنا کە س���ەر‬ ‫بەچینی سەرمایەدارین‌و هەموو هەوڵیان‬ ‫بەرگریک���ردن‌و رەوایەتی بەخش���ین‌و‬ ‫بەهانە هێنانەوەیە بۆ چینی باالدەست‪.‬‬ ‫رۆش���نبیران لەفکردی مارکس���دا هیچ‬ ‫نەبوون جگە لەو کەسانەی هوشیاری‬ ‫درۆزنان���ە بەره���ەم دێنن ک���ە ئەرکی‬ ‫سەرەکی شاردنەوەی واقعی راستەقینەیە‬ ‫کە پ���رە له‌س���تەمکاری‌و ناداپەورەی‌و‬ ‫چەوس���اندەوەی چینایەتی‪ .‬له‌روانینی‬ ‫مارکس���دا چینی بااڵدەس���ت لەرێگەی‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا جیاوازەکانەوە کە به‌پلەی‬ ‫یەکەم بەرهەمی زانایان‪ ،‬فەیلەسوفان‪،‬‬ ‫بیریاران‌و تیورەداڕیژەران‌و نوسەرانن‪،‬‬ ‫ئەتوان���ن جیهانیکی ناواقعی پیش���انی‬ ‫پرۆلیتاری���ا ب���دەن‌و هەڵیانخەڵەتێنن‪.‬‬ ‫له‌فکردی مارکسدا ئەوەی ئامرازەکانی‬ ‫لەبەردەس���تدایە‪،‬‬ ‫بەرهەمهێنان���ی‬ ‫لەهەمانکاتدا ئەو شتەشی به‌دەستەوەیە‬ ‫کە ”س���ی‪ .‬رایت‪ .‬میلز” ن���اوی نابوو‬ ‫(ئامرازە کاریگەرەکانی ئاڵوگۆڕ)‪.‬‬ ‫ب���ەالم ئ���ەم گش���تاندنەی مارکس‬ ‫نەیئەتوانی تەفس���یری هەموو وێنانەی‬ ‫رۆش���نبیر بکات کە هەب���وون‌و ناکرێت‬ ‫کاری هەموی���ان ب���ەم ئاراس���تەیە‬ ‫بخوێنرێت���ەوە‪ .‬النیکەم ئەم گش���اندنە‬ ‫نەیئەتوانی تەفس���یری خ���ودی کاری‬ ‫مارکس‌و س���ەرجەم ئەو بەریانە فکریە‬ ‫رەخنەگرانەیە بکات کە له‌قوتابخانەی‬ ‫مارکس خۆیەوە لەدایک بوون‌و ئەرکیان‬ ‫نەک بەهانە‌و پاساو هێنانەوە نەبوو بۆ‬ ‫چینی بااڵدەست‪ ،‬بەڵکو رەخنەکردن‌و‬ ‫بەگژاچونەوەی بوو‪.‬‬ ‫جولیان بندا به‌پێچەوانەی مارکسەوە‬ ‫وێنەیەک���ی ب���ۆ رۆش���نبیر هەبوو کە‬ ‫تەواو ناکۆک���ە به‌تێروانینی مارکس بۆ‬ ‫رۆشنبیر‪ .‬بندا ئەگەرچی وەک مارکس‬ ‫بێ���زار بوو ل���ەو دەورەی رۆش���نبیران‬ ‫لەس���ەردەمی مۆدیرن���ەدا ئەیبینن کە‬ ‫کردونی به‌کارمەند‌و پسپۆر‌و کارگوزاری‬ ‫دەزگا دەوڵەتیەکان‪ ،‬بەاڵم ئەمەی وەک‬ ‫مارکس به‌ش���تێکی سروشتی لەقەڵەم‬ ‫ن���ە ئەدا‌و ن���اوی لیناب���وو (خیانەتی‬ ‫رۆشنبیران)‬ ‫جولیان بندا له‌کتێبه‌بەناوبانگەکەیدا‬ ‫(خیانەتی رۆشنبیران) پێداگری لەسەر‬ ‫ئەو خاڵە ئەکات کە رۆشنبیران به‌هۆی‬ ‫جیهانی مۆدێرەن���ەوە‌و تیکەڵ بونیان‬ ‫به‌دامودەزگا فەرمیەکان‌و قەتیسبونیان‬ ‫له‌بواری پس���پۆری خۆیاندا کە کۆمەك‬ ‫به‌دەس���ەالت‌و دەس���ەاڵتداران ئەکات‪،‬‬ ‫خیانەتیان له‌ئەرکی س���ەرەکی خۆیان‬ ‫کردووە ک���ە بەرگری���ە له‌دادپەورەی‌و‬ ‫هەقیەقەت وئازادی‪ .‬بندا رۆش���نبیرانی‬ ‫ب���ەو پی���اوە ئاینیان���ە ئەش���وبهاند‬ ‫ک���ە پابەندبوون���ی خۆی���ان به‌بەه���ا‬ ‫ئەخالقیەکان���ەوە‪ ،‬ئەخس���تە پێ���ش‬ ‫هەموو شتیکەوە‪..‬لەم ناوەدا ئەو ناوی‬ ‫مەس���یحی وەک نمونەیەک بەرجەستە‬ ‫ئەهێنای���ەوە‌و بڕوای وابوو ئەبیت بروا‌و‬ ‫بەرپرس���یارێتی رۆش���نبیر بەرامب���ەر‬ ‫به‌هەقیقەت‪ ،‬وەک ئ���ەو بڕوا‌و ئیلتزامە‬ ‫بیت کە دین‌و فەلس���ەفە لەو کەسانەدا‬ ‫دروس���تی ئەکات کە بڕوایان پێیەتی‪.‬‬ ‫بەبڕوای بندا رۆشنبیران ئەو کەسانەن‬ ‫کە خۆیان به‌پارێزەری راس���تەقینەی‬ ‫دوو بەهای گەردوون���ی دادپەوەرەی‌و‬ ‫هەقیق���ەت ئەزان���ن‪ .‬سەرس���امی بندا‬ ‫به‌ئەمیل زۆال ک���ە بەرگری له‌دریفۆس‬ ‫کرد لەبەرامبەر ئەو تۆمەتی خیانەتەی‬ ‫لەالیەن سوپاس���ی فەڕنساوە روبەروی‬ ‫کرابووە‪ ،‬ئەگەڕێت���ەوە بۆ ئەو خاڵەی‬ ‫کە بن���دا له‌زۆالدا کەس���ێکی بینی کە‬ ‫داکۆک���ی له‌دادپ���ەروەری‌و هەقیەقەت‬ ‫وەک بەهایەک���ی ئەزەلی ئەکات‪ ،‬به‌بی‬ ‫گوێدان���ە ئ���ەوەی ئەمکارە توش���ی چ‬ ‫دەردەس���ەری‌و پێش���هاتێکی تراژیدی‬ ‫ئ���ەکات (زوال چەندجارێ���ک لەس���ەر‬ ‫ئەم بەرگریە روبەڕوی کوش���تن بووەو‬ ‫به‌تۆمەتی تەشهیر حوکمی زیندایکردنی‬ ‫بەسەردا درا)‪.‬‬ ‫بەاڵم بندا لەسەردەمی جەمسەرگیری‬ ‫لیبرالیزم‌و بەلشەڤیزم‌و فاشیزمدا ئەژیا‪.‬‬ ‫لەو دۆخەدا کە هەر رۆشنبیرە‌و بەرگری‬ ‫لەیەکێک لەم ئاراس���تانە ئەکرد‌و بەگژ‬ ‫ئەوەی دیدا ئەچۆوە‪ .‬بندا ئەم وێنانەی‬ ‫به‌کارەسات بۆ رۆشنبیر ئەزانی‌و پێیوابوو‬ ‫رۆشنبیران چەند جیاواز‌و ناکۆکیش بن‪،‬‬ ‫بەاڵم هەمویان سەر به‌گروپێکن‌و ئەبێت‬

‫رۆشنبیری‬ ‫جولیان بندا‬ ‫کەسێکی جوامێر‌و‬ ‫قارەمانێکی خۆ‬ ‫نەویست بو‬ ‫کە له‌پێناوی‬ ‫دادپەروەری‌و‬ ‫ئازادی‌و هەقیقەتدا‬ ‫ئەجەنگا‌و لەبەردەم‬ ‫ستەمکاراندا‬ ‫نە ئەترسا‌و بێ‬ ‫هیچ دوودڵیەک‬ ‫هەقیقەتی ئەگوت‬ ‫پێکەوە بەرگری له‌بەها گەردونیەکانی‬ ‫وەک دادپ���ەوەرەی‌و هەقیقەت‌و ئازادی‬ ‫بکەن‪ .‬بندا ئەو جەمسەرگیریانە ئازاری‬ ‫ئەدا کە وای ئەکرد رۆش���نبیران لەبری‬ ‫داکۆک���ی له‌بەها گەردونیەکان‪ ،‬بەدوای‬ ‫سود‌و قازانجی مادیەوە بن‌و پشت بکەنە‬ ‫ئەرکە سەرەکیەکانی خۆیان‪ .‬رۆشنبیری‬ ‫بندا کەسێکی جوامێر‌و قارەمانێکی خۆ‬ ‫نەویست بوو کە له‌پێناوی دادپەروەری‌و‬ ‫ئازادی‌و هەقیقەتدا ئەجەنگا‌و لەبەردەم‬ ‫س���تەمکاراندا ن���ە ئەترس���ا‌و بێ هیچ‬ ‫دوودڵی���ەک هەقیقەتی ئەگ���وت‪ .‬لەم‬ ‫پێناوەش���دا ئامادەبوو له‌خاچ بدرێت‪،‬‬ ‫یان دور بخریتەوە یان زیندانی بکرێت‪.‬‬ ‫ئیدوارد سەعید له‌کتێبەکەی لەبارەی‬ ‫رۆشنبیرەوە ئەم س���یفەتەی رۆشنبیر‬ ‫وەرئەگرێت‌و بگرە سەرسامی خۆی بۆ‬ ‫ئەو وێنەیەی رۆش���نبیر ناشارێتەوە کە‬ ‫بندا پێشکەش���ی ئەکات‪ .‬الی ئیدوارد‬ ‫س���ەعیدیش گوتنی راس���تی لەبەردەم‬ ‫دەس���ەاڵتدا یەکێکە له‌س���یفەتە هەرە‬ ‫س���ەرەکیەکانی رۆشنبیر‪ .‬بەس لێرەدا‬ ‫ئەبێ خێرا ئەوە بڵێن کە ئیدوارد سەعید‬ ‫بەس ئەم وێنا پۆزەتیڤەی بۆ رۆشنبیران‬ ‫له‌خەیاڵدا نیە‪ ،‬بەڵکو لەژیر کاریگەری‬ ‫گرامش���یدا ه���ەردوو ڕووە پۆزەتیڤ‌و‬ ‫نێگەتیڤەک���ەی رۆش���نبیر ئەبینێ���ت‪.‬‬ ‫سەعید ئەنوس���ێت‪( :‬هیچ شۆڕشێکی‬ ‫مەزن له‌مێ���ژووی هاوچەرخ���دا به‌بێ‬ ‫ئامادەبوونی رۆش���نبیران روینەداوە‪‌،‬و‬ ‫هەروەه���ا هیچ هیچ بزوتنەوەیەکی دژە‬ ‫شۆڕشیش به‌بێ ئامادەبونی رۆشنبیران‬ ‫سەرپێ نەکەوتووە)‪ .‬واتە الی سەعید‬ ‫(به‌کاریگەری گرامش���ی) رۆش���نبیران‬ ‫هەمیشە‌و هەموو کات قارەمانی ئازادی‬ ‫نین‪ ،‬بەڵکو زۆرجار دەس���تی سەرەکی‬ ‫دەس���ەالتن‌و رەوایەت���ی ب���ۆ ک���ردار‌و‬ ‫کارەکانی���ان ئەهێن���ەوە‪ ،‬بەلکو لەوە‬ ‫زیاتر‪ ،‬ئەبن به‌تیورەداڕێژەری سەرەکی‬ ‫س���ەرجەم دەزگاکان���ی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫رێنمایکەری س���ەرەکی بەرنامەی کاری‬ ‫ستەمکاران‪ .‬هیچ ستەمکاریکی کۆن یان‬ ‫تازە نەبووە‪ ،‬لەپش���تیەوە ئەو لەشکرە‬ ‫له‌رۆشنبیر نەبێت کە جیهان‌و کۆمەڵگا‌و‬ ‫سیاس���ەتی بەجۆریک تەفسیر کردووە‬ ‫کە رێخۆشکەرە بۆ ستەمکاری‪.‬‬ ‫بەاڵم ئیدوارد سەعید جیاکاری لەنێوان‬ ‫رۆشنبیر‌و هەندێک پیشەی تردا ئەکات‬ ‫ک���ە الی زۆرێک به‌رۆش���نبیر له‌قەڵەم‬ ‫ئەدرێن‪ .‬ئەو هەموو ئ���ەو خوێندەوار‌و‬ ‫پس���پۆر‌و فەرمانبەران���ە به‌رۆش���نبیر‬ ‫دانانێت کە کار له‌دەزگاکانی دەوڵەتدا‬ ‫ئەکەن‪ .‬ئیدوارد س���ەعید ئەنوس���ێت‪:‬‬ ‫(رۆشنبیر الی من پیشەیەکە پەیوەندی‬ ‫به‌هونەری بەرجەس���تەکردنەوە هەیە‪،‬‬ ‫جا ئەم هونەرە قس���ەکردن بێت‪ ،‬یان‬ ‫نوس���ین یان وانەوتنەوە یان دەرکەوتن‬ ‫لەسەر شاشەی تەلەفیزێۆن‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫که‌سک و سۆر پێڤاژوی چاره‌سه‌ری به‌ده‌ردی‬ ‫دانوستانه‌كانی ئۆسڵۆ ده‌چێت؟‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫نێچیرڤان بارزانی‪ :‬بەدامەزراوەییکردن‬ ‫یان بنکۆڵکردنی دامەزراوەکان‬ ‫س���ەرۆکی حکومەت���ی هەرێم���ی‬ ‫کوردستان‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬له‌‪ ٥‬ی‬ ‫ئاب���ی ‪ ٢٠١٥‬دا‪ ،‬له‌پەیوەند بە پرس���ی‬ ‫س���ەرۆکایەتی هەرێ���م‌و ئ���ەو پ���ڕۆژە‬ ‫یاسایەی کە یەکێتی‌و گۆڕان‌و یەکگرتوو‬ ‫کۆم���ەڵ ل���ه‌ڕۆژی ‪ ٢٣‬ی حوزەی���ران‬ ‫پێشکەش بە پەرلەمانیان کرد‪ ،‬له‌کورتە‬ ‫پرێسکۆنفرانسێکیدا رایگەیاند "ئەوەی‬ ‫له‌پەرلەمان ڕووی���دا مایەی قبوڵكردن‬ ‫نییە‪ ".‬پێداگریشی لەس���ەر ئەوە کرد‬ ‫کە "پرس���ی س���ەرۆكایەتیی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان پرس���ی پەرلەمان نییەو‬ ‫دەبێ الیەنەكان لەدەرەوە [بەس���ازان]‬ ‫چارەسەری بكەن‪".‬‬ ‫ماوەیەک���ە لێ���رەو ل���ەوێ‪ ،‬لەدەمی‬ ‫پەرلەمانت���اران‌و بەرپرس���انی پارت���ی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تان (پارتی) ئەو‬ ‫هەڵوێس���تەی کە نێچیرڤ���ان بارزانی‬ ‫ڕایگەیان���د‪ ،‬دەبیس���تین‪ .‬لەبەرئەوەی‬ ‫هەڵوێس���تەکەی ئەمج���ارە ل���ه‌زاری‬ ‫کەس���ی یەکەم له‌حکومەت���ی هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‌و کەس���ی دووەم له‌پارتی‬ ‫دەرچووە بۆی���ە رەس���مییەتی هەیە‪.‬‬ ‫ه���اوکات‪ ،‬لەبەرئەوەی ک���ە ئەمجۆرە‬ ‫قسانە بەڕاستی مەترسیدارن‌و ئەگەری‬ ‫ئەوەی���ان لێدەکرێ���ت کە پڕۆس���ەی‬ ‫سیاس���ی‌و پرس���ی دیموکراتیزەکردن‬ ‫بەدامەزراوەییکردن���ی‬ ‫له‌هەرێ���م‌و‬ ‫(‪ )institutionalization‬پڕۆس���ەی‬ ‫بڕیاردان‌و یاسادانان له‌هەرێمدا بخەنەژێر‬ ‫پرس���یارەوە‪ ،‬ئ���ەوە ئەگ���ەر نەڵێین‬ ‫بگێڕێتەوە خاڵی سفر‪ ،‬بۆیە گرنگە باس‬ ‫له‌مەترسییەکانی قسەگەلێکی لەمجۆرە‬ ‫بکرێن‌‌و شیکاربکرێن‌و هەڵبسەنگێنرێن‪.‬‬ ‫پێش���ئەوەی باس له‌مەترسییەکانی‬ ‫دەربڕینێکی لەمشێوەیە بکەین واچاکە‬ ‫بەبی���ر کاک نێچیرڤ���ان بهێنینەوە کە‬ ‫ئ���ەو لەو ڕۆژەی کە لەالیەن پەرلەمانی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان متمانەی پێدراو‬ ‫بەرنام���ەی حکومەتەکەی خس���تەڕوو‬ ‫بەیانیک���رد کە "ئ���ه‌م كابینه‌یه‌هه‌وڵی‬ ‫ته‌واو ده‌دات ب���ۆ به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی‬ ‫حكومه‌تێكی كارا‌و شه‌فاف"‪ .‬هەروەها‬ ‫ڕایگەیان���د ک���ە "كابین���ه‌ی هه‌ش���ت‬ ‫به‌پشتبه‌ستن به‌میكانیزمی سه‌روه‌ریی‬ ‫یاساو به‌دامه‌زراوه‌بوون كارده‌كات‪".‬‬ ‫ئ���ەو بەڵێنانەی نێچیرڤ���ان بارزانی‬ ‫له‌ڕێوڕەسمی دەستبەکاربونی كابینەی‬ ‫هەش���تەمی حكومەت���ی هەرێم���ی‬ ‫کوردس���تان بەخەڵکی کوردستانی دا‬ ‫ڕاس���ت پێچەوانەی ئەو هەڵوێستانەیە‬ ‫کە له‌پرێسکۆنفرانس���ەکەیدا دەریبڕین‪.‬‬ ‫ئ���ەو لەبەرابەر ڕۆژنامەنوس���ان ڕۆڵی‬ ‫پەرلەمانی نەک هەر کەمکردەوە بەڵکو‬ ‫بنکۆڵیکرد‪ ،‬ئەمە لەکاتێکدا کە بەڵێنی‬ ‫بەدامەزراوەییکردن���ی دامودەزگاکانی‬ ‫دابوو‪.‬‬ ‫لەوەش ترسناکتر نێچیرڤان بارزانی‬ ‫پێش���نیازی ئ���ەوەدەکات ک���ە حزب‌و‬ ‫الیەن���ە سیاس���ییەکان ل���ه‌دەرەوەی‬ ‫پەرلەم���ان س���ازان لەس���ەر پرس���ی‬ ‫یاسای س���ەرۆکایەتی‌بکەن‪ .‬قسەکان‌و‬ ‫تێگەیشتنەکانی ئەو لەبەر چەند هۆیەک‬ ‫نەک هەر ناڕاس���تن بەڵک���و لەجیاتی‬ ‫بەدامەزراوەییکردن���ی حکوم���ەت‌و‬ ‫پەرلەمان‌و دامودەزگاکانی دیکەی هەرێم‬ ‫ئ���ەوە توندترک���ردن‌و چڕترکردنەوەی‬ ‫دەسەاڵت‌و هەژمونی حزبەکانی بەسەر‬ ‫پەرلەمان‌دا‌لێدەکەوێتەوە‪.‬‬ ‫س���ەرۆکی حکوم���ەت ڕاس���تدەکات‬ ‫کە دەڵێت پرس���ەکە واچاکە بەسازان‬ ‫یەکالیبکرێتەوە بەاڵم پرسیارەکە ئەوەیە‬ ‫سازان له‌کوێ‌و بەمەبەستی چی بکرێت‪.‬‬ ‫مەبەست له‌سازان بە دامەزراوەییکردن‌و‬ ‫سەرخستنی پرس���ی دیموکراتیزەکردن‬ ‫بێت ی���ان بەحزبیترکردنی پرۆس���ەی‬ ‫سیاسی له‌هەرێم‪.‬‬ ‫س���ازان نەک واچاک���ە بەڵکو دەبێت‬ ‫لەناو پەرلەمان بکرێت نەک له‌بارەگای‬ ‫حزبەکان‪ ،‬وەک ئەوەی کاک نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی بانگەش���ەی ب���ۆ دەکات‪.‬‬ ‫بەهەمانش���ێوە ن���ەک واچاک���ە بەڵکو‬ ‫دەبێت پەرلەم���ان بکرێت بە مەرجەع‬ ‫نەک مەکتەب سیاسییەکان‪.‬‬ ‫ئ���ەو س���ازانەی ک���ە ل���ه‌دەرەوەی‬ ‫مەرجەعییەتەکانی گەلی کوردس���تان‬ ‫دەکرێ���ت‪ ،‬لەس���ەروی هەموویان���ەوە‬

‫له‌کوردستان‬ ‫سەرەڕای‬ ‫بوونی پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردن‌و‬ ‫پەرلەمان‌و‬ ‫سەرۆکایەتی‌و‬ ‫حکومەت کەچی‬ ‫هێشتان حزبەکان‬ ‫جڵەوبەدەستی‬ ‫سەرەکین‬ ‫س���ەرۆکایەتی هەرێ���م‌و پەرلەمان���ی‬ ‫کوردس���تان‌و حکومەتی کوردس���تان‪،‬‬ ‫س���ازانێکە مەبەس���ت لێی ڕێگریکردنە‬ ‫له‌پڕۆس���ەی بەدامەزراوەییکردن���ی‬ ‫دامودەزگاکانی هەرێم‪.‬‬ ‫ئ���ەوە ب���ەو مانایە نیی���ە کە حزب‌و‬ ‫الیەنە سیاسییەکان نابێت لەو پرسانە‬ ‫بەش���داربن بەڵکو مەبەست ئەوەیە کە‬ ‫ناکرێ���ت حزب‌و بەرپرس���ە حزبییەکان‬ ‫بکرێ���ن ب���ە گەمەک���ەری س���ەرەکی‬ ‫س���ازان‪ .‬لەڕاس���تیدا حزب���ەکان هەر‬ ‫بۆخۆی���ان بکەرێکی س���ەرکین چونکە‬ ‫هەم له‌پەرلەمان‌و هەم س���ەرۆکایەتی‌و‬ ‫هەم حکوم���ەت نوێنەریان هەیە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەو نوێنەرانە ن���ەک ئەوانەی مەکتەب‬ ‫سیاس���ییەکان دەکرێت ڕۆڵی سەرەکی‬ ‫ببینن له‌سازانە چاوەڕوانکراوەکە‪.‬‬ ‫بۆئەوەی هەرێم س���یمای حوکمڕانی‌و‬ ‫بەڕێوەچوونێکی مەدەن���ی‌و هاوچەرخ‬ ‫لەخۆنیش���انبدات دەبێ���ت دام���ەزراوە‬ ‫فەرمییەکان‌‌و بکەرە سەرەکییەکانی نێو‬ ‫دامەزراوە فەرمییەکان ڕۆڵی سەرەکی‬ ‫له‌سازانی نیشتیمانیدا ببینن‪.‬‬ ‫هەر سازانێک له‌دەرەوەی پەرلەمان‌و‬ ‫س���ەرۆکایەتی هەرێ���م‌و حکومەت���ی‬ ‫کوردس���تان بکرێت دەیان دەرکەوت‌و‬ ‫دەرئەنجام���ی سیاس���ی خراپ���ی‬ ‫لێدەکەوێتەوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬پەراوێزکردن���ی پەرلەمان‌و‬ ‫پشتگوێخس���تنی ئی���رادەی گەل���ی‬ ‫گەورەترکردن���ی‬ ‫کوردس���تان‌و‬ ‫حزبەکان���ی لێدەکەوێت���ەوە‪ .‬جارێکی‬ ‫دیکەش نیش���انی خەڵ���ک دەدرێت کە‬ ‫له‌کوردستان سەرەڕای بوونی پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردن‌و پەرلەمان‌و س���ەرۆکایەتی‌و‬ ‫حکوم���ەت کەچی هێش���تان حزبەکان‬ ‫جڵەوبەدەستی سەرەکین‪ .‬بەواتایەکی‬ ‫دیکە حزبەکان خۆ بەس���ەر پەرلەمان‌و‬ ‫نوێنەرەکانی گەل دەسەپێنن‪ .‬ئەمەش‬ ‫راس���ت پێچەوان���ەی ئەو راس���تییەیە‬ ‫ک���ە له‌سیس���تەمە دیموکراس���ییەکان‬ ‫پەرلەمان پێش ح���زب نوێنەری گەلە‪.‬‬ ‫دژایەتیش دەکات لەگەڵ ئەو بەڵێنەی‬ ‫کە س���ەرۆکی کابینەی هەشت له‌وتاری‬ ‫دەستبەکاربوونی بە خەڵکی دا‪.‬‬ ‫دووەم‪ ،‬لەجیات���ی پرۆس���ەی‬ ‫بەدامەزراوەییکردن���ی سیس���تەمی‬ ‫دامودەزگاکان���ی‬ ‫حوکمڕان���ی‌‌و‬ ‫هەرێ���م بەحزبیکردن���ی پرۆس���ەکەی‬ ‫لێدەکەوێت���ەوە‪ .‬ئەم���ەش پێچەوانەی‬ ‫ئەو خەونەیە کە دەیان س���اڵە خەڵک‬ ‫له‌هەرێم بەزیندەخ���ەون‌و بەقوڵەخەون‬ ‫دەیبینن‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ئـاری عه‌بدولاڵ‬ ‫روداوگه‌لێك هاتونه‌ته‌‌ پێش����ه‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌‌ی‬ ‫خراپ له‌ده‌رئه‌نجامه‌كا‌نی چاوه‌ڕوان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫مه‌ترسی ئه‌وه‌ی دروستبوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌ردۆگان‌و‬ ‫ئاكپارتی "پێڤاژوی چاره‌سه‌ری"ـیش به‌هه‌مان‬ ‫‌ده‌ردی "دانوستانه‌كانی ئۆسڵۆ" ده‌به‌ن؟‬ ‫دانوستانه‌كانی ئۆس����لۆ به‌ده‌ردی غروری‬ ‫ئاكپارت����ی‪ ،‬له‌بارچ����و‪ ،‬چونكه‌ ئ����ه‌و پارته‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ‪ 2011‬رێژه‌‌ی س����ه‌ره‌تا په‌نجای‬ ‫به‌ده‌س����ت هێن����او پش����تی كرده‪ ‌،‬ت����ه‌واوی‬ ‫دانوس����تانه‌كان‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه����ه‌زم نه‌كردن����ی‪ ،‬س����ه‌ركه‌وتنه‌كانی كورد‬ ‫له‌رۆژئاڤ����ا‌و باک����وری كوردس����تان‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ئ����ه‌ردۆگان‌و ئاكپارتی‪ ،‬خه‌ریك����ن پێڤاژوی‬ ‫چاره‌سه‌ری ئاشتی به‌ده‌ردی "دانوستانه‌كانی‬ ‫ئۆسڵۆ" به‌رن‪.‬‬ ‫قۆناغ����ی ئۆس����ڵۆ (‪)2011-2008‬‬ ‫له‌دانوس����تانه‌كانی نێوان په‌كه‌كه‌و ده‌وڵه‌تدا‪،‬‬ ‫هه‌نگاوی گرنگ نرا‪ .‬له‌س����ه‌ره‌تا رێكخراوێك‬ ‫وه‌ك ناوبژیوانێ����ك په‌یامه‌كان����ی نێوانی����ان‬ ‫ده‌گواس����ته‌وه‌‪ ،‬دوات����ر له‌ئه‌یلول����ی ‪2008‬‬ ‫مه‌س����ه‌له‌كه‌ گۆڕا بۆ دی����دارو چاوپێكه‌وتنی‬ ‫دوالیه‌ن����ه‌ "مه‌به‌س����ت دی����داری ده‌وڵ����ه‌ت‌و‬ ‫په‌كه‌كه‌"‪ ،‬له‌دانوستانه‌كانی ئۆسڵۆ ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫په‌كه‌كه‌ هه‌نگاوی چاك به‌ره‌و پێشچون‪.‬‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجامه‌كان����ی دانوس����تانه‌كانی‬ ‫ئۆسلۆ سیاس����ه‌تی كرانه‌وه‌ی به‌روی كورد‪،‬‬ ‫كه‌ دواتر به‌كرانه‌وه‌ی دیموكراس����ی ناس����را‪،‬‬ ‫دروس����تبو‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌ڕانه‌وه‌ی ‪ 34‬كادیرو‬ ‫ئه‌ندامی په‌كه‌كه‌ ل����ه‌‪ 2009 /10/1‬له‌قه‌ندیل‌و‬ ‫مه‌خم����ور له‌س����ه‌ر پێش����نیاری ئۆجه‌الن بۆ‬ ‫توركی����ا ده‌س����تیپێكرد‪ ،‬ئ����ه‌و دو گروپه‌ی‬ ‫ئاش����تی گه‌ریالكانی په‌كه‌كه‌ كه‌ له‌قه‌ندیل‌و‬ ‫مه‌خم����وره‌وه‌ ك����ه‌ ژماره‌ی����ان ‪ 34‬گه‌ریال بو‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ توركی����ا‌و چه‌كیان دانا‌و خۆیان‬ ‫راده‌ستی توركیا كرده‌وه‌‪ ،‬وه‌كو سه‌ره‌تایه‌ك‬ ‫بۆ ده‌ستپێكردنی خه‌باتی ئاشتیانه‌ی په‌كه‌كه‬ ‫له‌و قۆناغه‌دا‌‪ ،‬به‌اڵم توركیا ئاماده‌ نه‌بو سود‬ ‫له‌و ده‌ستپێش����خه‌رییه‌ وه‌رگرێت‌و سه‌رجه‌می‬ ‫ئه‌و گه‌ریالیانه‌ی ده‌ستگیركردو به‌(‪ )5‬ساڵ‬ ‫زیندانیی سزایدان‪.‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌چاودێران پێیانوایه‌‪ ،‬ئاكپارتی‌‬ ‫ئامانجه‌كه‌یان له‌دیداری ئۆسلۆ ئه‌وه‌ بو‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪12‬ی پوشپه‌ڕی ‪ 2011‬به‌بێ‬ ‫چاالكی‌و كوشتن تێپه‌ر بێت‌و ده‌یویست به‌مه‌‬ ‫قازانجێكی به‌سود بكات‪.‬‬ ‫دیداره‌كانی ئۆس����لۆ به‌نیوه‌چڵی مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ه����ۆی بێمتمانه‌ی����ی‪ ،‬یه‌كهه‌ڵوێس����تی‪،‬‬ ‫ئاماده‌س����ازی بۆ تێگه‌یش����تنێكی گش����تی‬ ‫به‌وجۆره‌ هاتبون����ه‌ گۆڕێ‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌ت‬ ‫واده‌بینرا كه‌ س����ه‌ر ڕاس����ت نییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫دوای ده‌ستگیركردنه‌كانی دۆسیه‌ی كه‌جه‌كه‌‬ ‫له‌به‌ه����اری ‪ .2009‬ده‌وڵه‌ت����ی توركیا له‌‪14‬ی‬ ‫نیسانی ‪2009‬ـدا‪ ،‬ش����الاڵوی ده‌ستگیركردنی‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌دارانی كوردی ده‌ستپێكرد‪ .‬كه‌‬ ‫هه‌زاران سیاسه‌تمه‌دار‌و چاالكوانی سیاسی‌و‬ ‫مه‌ده‌نی‌و رۆژنامه‌وانی كورد قۆڵبه‌ست كران‪،‬‬ ‫ئاس����ته‌نگ بۆ دیداری ئۆجاالن‌و پارێزه‌ران‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی دروستكرا‪.‬‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ی ك����ه‌ ئاكه‌پ����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫حوزه‌یرانی ‪ 2011‬توانی ‪%50‬ی ده‌نگه‌كانی بات‪،‬‬ ‫ئه‌ردۆگان خۆی به‌هێززانی‌و له‌رێككه‌وتنه‌كه‌دا‬ ‫ساردی نواندو پرۆسه‌كه‌ی په‌كخست‌و پالنی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی گه‌ریالی دیكه‌یان به‌دواخس����ت‪،‬‬ ‫به‌مجۆره‌ پرۆسه‌ی ئۆسلۆ له‌هاوینی ‪ 2011‬دا‬ ‫شكستی هێناو هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪ .‬به‌روداوه‌كانی‬ ‫سلیڤانی كۆتایی هات‪ .‬دواتریش هۆكاره‌كه‌یان‬ ‫ده‌خسته‌ س����ه‌ر په‌كه‌كه‌ به‌وه‌ی پرۆسه‌كه‌ی‬ ‫تێكداوه‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌دا ئاكپارتی به‌پێی بڕیارێك‬ ‫(پارت����ی كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكرات����ی‪)DTP -‬‬ ‫له‌‪ 11‬دیسێمبه‌ری ‪2009‬ـدا داخستبو چاالكی‬ ‫سیاس����ی ل����ێ قه‌ده‌غه‌ك����را‪ .‬هه‌روه‌ها چه‌ند‬ ‫ئه‌ن����دام په‌رله‌مانێك كه‌ له‌ناویاندا (ئه‌حمه‌د‬ ‫ت����ورك)ی س����ه‌رۆكی پارته‌ك����ه‌ش هه‌بو بۆ‬ ‫ماوه‌ی ‪ 5‬ساڵ له‌كاری سیاسی دورخرانه‌وه‌‌و‬ ‫سزای زیندانیش����یان بۆ برایه‌وه‌‪ .‬جگه‌ له‌مه‌‬ ‫چه‌ندین به‌رپرسی ش����اره‌وانی سه‌ر به‌پارتی‬ ‫ئاش����تی‌و دیموكرات����ی ‪ BDP‬ك����ه‌ به‌دیلی‬ ‫پارتی كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتییه‌‪ ،‬ده‌س����تگیر‬ ‫ك����ران‪ .‬ده‌وڵه‌ت به‌گش����تی ب����ه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫كۆتایی به‌پ����رۆژه‌ی كران����ه‌وه‌ی دیموكراتی‬ ‫هێناوه‌و حكومه‌ت پاشگه‌زبۆوه‌و ئیدی نیازی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێش����ه‌ی كوردی نه‌بو‪ .‬به‌و‬ ‫جۆره‌ ئاكپارتی گش����ت ده‌رگاكانی داخست‌و‬ ‫هیچ جۆره‌ رێگه‌یه‌كی بۆ خه‌باتی سیاسی بۆ‬ ‫كورده‌كان نه‌هێشته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌حه‌قیقه‌ت����دا ئاكپارت����ی پرۆس����ه‌كه‌ی‬ ‫په‌كخس����ت‌و دانوس����تانه‌كانی ئۆس����ڵۆ كه‌‬ ‫به‌باڵوبونه‌وه‌ی‌ تۆم����اری ده‌نگیه‌كان‌ كه‌وته‌‬ ‫رۆژه‌‌ڤه‌وه‌ كه‌ دزه‌یان كردبوه‌ نێو راگه‌یاندن‪،‬‬ ‫به‌اڵم داوی هێرشه‌كه‌ی سیلڤان له‌ساڵی ‪2011‬‬ ‫به‌ته‌واوی كۆتایی به‌‌قۆناغی دانوستان ‌هات‪.‬‬

‫هه‌ندێك ره‌خنه‌ی‬ ‫توند ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫هه‌ده‌په‌ ده‌كه‌ن‬ ‫گوایه‌ هه‌ڵه‌ی كردو‌ه‬ ‫كه‌ ره‌تیكردۆته‌وه‌‬ ‫به‌شداری حكومه‌ت‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵێ هیچ‬ ‫پارتێك نه‌ك هه‌شتا‬ ‫كورسی‪ ،‬به‌ڵكو هه‌شت‬ ‫كورسیشی هه‌بێت‬ ‫ئاماده‌ نییه‌ به‌و‬ ‫تاكڕه‌‌وییه‌ی ئه‌ردۆگان‬ ‫رازیبێت‌و حكومه‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاكپارتی‬ ‫پێكبهێنێت‬ ‫روداوه‌كه‌ی س����یلڤان؛ له‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌ریالكانی‌ (پ‌ك‌ك) له‌گه‌ڵ سوپای‌ توركیا‬ ‫له‌‪14‬ی ته‌م����وزی ‪ 2011‬له‌پارێزگای‌ دیاربه‌كر‬ ‫رویداوه‌‪ 14 ،‬س����ه‌ربازی‌ تورك كوژراون‌و ‪6‬ی‌‬ ‫دیك����ه‌ش بریندارب����ون‪ .‬گه‌ریالكانی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫بۆس����ه‌یان بۆ سوپای‌ توركیا داناوه‌ له‌قه‌زای‌‬ ‫سیلڤان‪ .‬دواتر ئه‌و ئه‌و هێرشه‌ به‌(روداوه‌كه‌ی‬ ‫سیلڤان) ناودێركراو‪ ،‬قۆناغێكی دیكه‌ی شه‌ڕو‬ ‫پێكدادانی نێوان په‌كه‌كه‌‌و توركیا ده‌س����تی‬ ‫پێك����رده‌وه‌‪ .‬ش����ه‌ڕ‌و پێكدادانه‌كان����ی نێوان‬ ‫گه‌ریالكانی په‌كه‌كه‌‌و ئه‌رته‌شی توركیا په‌ره‌ی‬ ‫س����ه‌ند‪ .‬په‌كه‌كه‌ له‌ژێر ناوی س����تراتیجیه‌تی‬ ‫ش����ه‌ڕی گه‌لی شۆڕشگێر به‌ش����ێوه‌ی گروپ‬ ‫گ����روپ هێرش����ی س����ه‌ر بنكه‌كانی س����وپا‌و‬ ‫هێزه‌كانی ئه‌منی ده‌كرد‪.‬‬ ‫دوای روداوه‌كه‌ی سیلڤان‪ ،‬جه‌نگ درێژه‌‌ی‬ ‫كێشا تاوه‌كو كۆتایی ساڵی ‪ 2012‬كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫میت‌و ئیمرالی ده‌ستیپێكردوه‌‪ .‬له‌‪21‬ی ئاداری‬ ‫‪ 2013‬په‌كه‌كه‌ ئاگربه‌س����تی ت����اك الیه‌نه‌ی‬ ‫راگه‌یاند‪ .‬ئه‌م راگه‌یه‌ندراو‌ه په‌كه‌كه‌ له‌ساڵی‬ ‫‪ 1993‬تا ئ����ه‌و كات بۆ نۆیه‌مین جار بو‪ ،‬كه‌‬ ‫ئاگربه‌ستی تاك الیه‌نی راگه‌یاندبو‪.‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ ئاكپارتی پرۆسه‌ی چاره‌سه‌ری‬ ‫وه‌ك����و پاكێجی هه‌ڵبژاردن ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خۆی به‌كارده‌هێناو هیچ هه‌نگاوێكی كرداری‬ ‫راسته‌قینه‌ی به‌ئاراس����ته‌ی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫قه‌زیه‌ی كورد نه‌ده‌هاوێش����ت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ده‌په‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی ‪7‬ی حوزیرانی ‪ 2015‬كۆتایی‬ ‫به‌وه‌ هێنا‪ ،‬كه‌ ئاكپارتی بتوانێت پرۆس����ه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری له‌به‌رژه‌‌وه‌ندی خۆی له‌هه‌ڵبژاردن‬ ‫به‌كاربهێنێ����ت‌و ده‌نگ����ی ك����وردان بۆ خۆی‬ ‫به‌رێت‪ ،‬كورده‌كانی توركیا كه‌ له‌رێگه‌ی ئه‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌ی له‌هه‌لبژاردندا به‌ده‌ستیان هێنا‪،‬‬ ‫كۆتاییان به‌ده‌سه‌لاڵتی تاكگه‌رایی ئاكپارتی‬ ‫هێنا كه‌ چوار ده‌وره‌ بو به‌ته‌نیا ده‌س����ه‌اڵتی‬ ‫له‌ده‌ست بو‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌ردۆگان به‌راشكاوانه‌‬ ‫رایگه‌یاند‪ ،‬له‌توركیا كێش����ه‌یه‌ك نییه‌ به‌‌ناوی‬ ‫كێشه‌ی كورد‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆگان؛ ئاشتی له‌گه‌ڵ كورد موسته‌حیله‌!‬ ‫زۆرێك له‌ئاژانسه‌كان ئه‌و گوته‌یه‌ی ئه‌ردۆگان‬ ‫" ئاش����تی له‌گ����ه‌ڵ ك����ورد موس����ته‌حیله"‬ ‫به‌گرنگییه‌وه‌‪ ،‬بوه‌ س����ه‌ردێری هه‌واڵه‌كانیان‪،‬‬ ‫دوای ئ����ه‌وه‌ی‌ ب����ان كی مۆن‪ ‌،‬ل����ه‌ (‪٢٧‬ی‬ ‫ته‌موز) نیگه‌رانیی خ����ۆی له‌مه‌ڕ ئاماژه‌‌كانی‬ ‫كۆتایی هاتن‪ ،‬به‌پڕۆس����ه‌ی ئاش����تیی نێوان‬ ‫كورد‌و ده‌وڵه‌تی توركیا هێنایه‌ زمان‌و داوای‬ ‫"چاره‌س����ه‌رییه‌كی ئاش����تیانه‌"ی كرد‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه رۆژی دواتر‌ ئه‌ردۆگان له‌(‪٢٨‬ی‬ ‫ته‌موز)‪ ،‬گوت����ی؛ مومكین نییه‌ ئێمه‌ بتوانین‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وان����ه‌دا كه‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌ له‌برایه‌تی‌و‬ ‫یه‌كپارچه‌ی����ی نه‌ته‌وه‌ییمان ده‌ك����ه‌ن درێژه‌‬ ‫به‌پڕۆس����ه‌ی ئاشتی بده‌ین‌و داوا سه‌ندنه‌وه‌ی‬ ‫ماف����ی پارێزبه‌ندی����ی یاس����ایی [حه‌س����انه‌]‬ ‫له‌پارله‌مانتاران����ی هه‌ده‌په‌ ك����رد‪ .‬هه‌روه‌ها‬

‫حكومه‌ت����ی داد‌وگه‌ش����ه‌پێدان‪ ،‬نوێنه‌ران����ی‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌په‌رله‌مان‌و سیاس����ه‌تمه‌دارانی ئه‌و‬ ‫حزبه‌‪ ،‬به‌وه‌ تاوانب����ار ده‌كا كه‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌(پ‌ك‌ك)ـه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێ����ك ره‌خن����ه‌ی تون����د ئاراس����ته‌ی‌‬ ‫هه‌ده‌په‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬گوای����ه‌ هه‌ڵه‌ی كردوه‪ ‌،‬كه‌‬ ‫ره‌تیكردۆت����ه‌وه‌ به‌ش����داری حكومه‌ت بكات‪،‬‬ ‫به‌ڵێ هیچ پارتێك نه‌ك هه‌ش����تا كورس����ی‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ش����ت كورسیش����ی هه‌بێت‪ ،‬ئاماده‌‬ ‫نیی����ه‌ به‌و تاكڕه‌‌وییه‌ی ئ����ه‌ردۆگان رازیبێت‌و‬ ‫حكوم����ه‌ت له‌گ����ه‌ڵ ئاكپارت����ی پێكبهێنێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئ����ه‌وه‌ "ئه‌ردۆگان"ـ����ه‌ خه‌ون����ه‌‬ ‫سوڵتانیه‌كه‌ی له‌گۆڕنراوه‌ به‌رگه‌ی شه‌ریكیتر‬ ‫ناگرێ����ت له‌حكوم����ه‌ت‌و به‌ربونی����ش گوتی؛‬ ‫حكومه‌ت����ی هاوپه‌یمانیی س����ودی بۆ توركیا‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ده‌په‌ دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان سێ‬ ‫پێشمه‌رجمان ڕاگه‌یاند‪ ،‬یه‌كه‌م دیموكراسی‪،‬‬ ‫دوه‌م دادپ����ه‌روه‌ری‌و س����یهه‌میش ئ����ازادی‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئه‌و س����ێ مه‌رج����ه‌ی هه‌ده‌په‌ قبوڵ‬ ‫بكرای����ه‌‪ ،‬ئاماده‌بون حكومه‌ت����ی هاوپه‌یمانی‬ ‫پێكبهێن����ن‪ .‬ب����ه‌اڵم ئاكپارتی ئاوڕێكیش����ی‬ ‫ل����ه‌و مه‌رجانه‌ی هه‌ده‌پ����ه‌ نه‌دایه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئاكپارت����ی سیاس����ه‌تێكی ڕێ����ك پێچه‌وانه‌ی‬ ‫گرته‌ به‌ر‪ ،‬واته‌ سیاس����ه‌تی شه‌ڕ‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنی پێش����وه‌خته كرا‌‪ ،‬ده‌نگ‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌رست‌و شۆڤینسته‌كان به‌الی خۆیدا‬ ‫كێشبكات‪.‬‬ ‫ئاكپارتی رێگای ئیمرالی داخستوه‌ هه‌نگاو‬ ‫به‌هه‌نگاو نزیك ده‌بێت����ه‌وه‌‌ له‌كۆتایی هێنان‬ ‫به‌پرۆسه‌ی چاره‌سه‌ری ئاش����تی‪ ،‬له‌سه‌ره‌تا‬ ‫ئ����ه‌م س����اڵ‪ ‌،‬هه‌ده‌پ����ه‌ له‌س����ه‌ر دیدارێكی‬ ‫چاره‌نوسس����از له‌گه‌ڵ ئیمرال����ی ڕیككه‌وتبو‪.‬‬ ‫دیمرتاش ده‌ڵێ‪":‬ته‌نانه‌ت دارتاشان مێزێكی‬ ‫گ����ه‌وره‌ی ‪ ٣٠‬كه‌سیش����یان بۆ ئ����ه‌م دیداره‌‬ ‫دروستكرد‪ .‬چاودێرانی سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬نوێنه‌رانی‬ ‫هه‌ده‌پ����ه‌‪ ،‬ئۆجه‌الن‌و حكومه‌ت له‌س����ه‌ر ئه‌م‬ ‫مێزه‌ ك����ۆ ده‌بونه‌وه‌‪ .‬ل����ه‌و ڕۆژه‌دا ئۆجه‌الن‬ ‫داوای به‌س����تنی كونگره‌ی له‌په‌كه‌كه‌ ده‌كرد‬ ‫تا چه‌كه‌كانیان بێده‌نگ بكه‌ن‪ .‬له‌س����ه‌ر ئه‌مه‌‬ ‫ڕێككه‌وتبوین‪ .‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫ڕێگه‌ی به‌ئێمه‌ ن����ه‌دا‪ ،‬هه‌فته‌یه‌ك دوای ئه‌م‬ ‫ڕێككه‌وتنه‌ س����ه‌ردانی ئیمرال����ی بكه‌ین‪ .‬تا‬ ‫ئه‌م����ڕۆش نه‌مانتوانیوه‌ س����ه‌ردانی ئۆجه‌الن‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م كۆبونه‌وه‌ ئه‌نجام بدرابایه‌‪،‬‬ ‫ئۆجه‌الن بانگه‌وازییه‌كه‌ی ده‌كرد‪ .‬ش����تێكمان‬ ‫نه‌مابو كه‌ بگه‌ینه‌ چاره‌سه‌ری ته‌واوه‌تی"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك����ی دیك����ه‌وه‌‪ ،‬ترس����ی ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫له‌ئارادایه‌ هه‌ده‌په‌ قه‌ده‌غه‌ بكرێت‪ .‬ئه‌ردۆگان‬ ‫له‌هه‌وڵدای����ه‌ س����ه‌ركردایه‌تیی هه‌ده‌پ����ه‌‪،‬‬ ‫به‌بیانوی په‌یوه‌ن����دی له‌گه‌ڵ (پ‌ك‌ك) بداته‌‬ ‫دادگا‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت����ه‌ ئ����ه‌و ئۆپه‌راس����یۆنانه‌ی‬ ‫ئێس����تای ئه‌رته‌شی توركیا بۆ سه‌ر ناوبانگی‬ ‫(هه‌ده‌پ����ه‌‌و په‌یه‌ده‌)ی����ه‌‪ ،‬حكومه‌ت هێرش‬ ‫ده‌كاته‌ سه‌ر په‌كه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم په‌یه‌ده‌‌و هه‌ده‌په‌‬ ‫ده‌پـێكێت‌و‪ ،‬ئامانجی ڕاس����ته‌قینه‌ی په‌كه‌كه‌‬ ‫نییه‌‪ .‬هه‌ریه‌كه‌ له‌(س����ه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‌و‬ ‫فیگان یوكسه‌كداغ) هاوسه‌رۆكانی هه‌ده‌په‌‌و‬ ‫‪ 9‬په‌رله‌مانتاری دیكه‌ی ئه‌و پارته‌ به‌تۆمه‌تی‬ ‫جیاواز پ����ه‌ڕاوی لێكۆڵینه‌وه‌ی بۆ كراوه‌توه‌‌و‬ ‫داوای هه‌ڵگرتن����ی پارێزبه‌ندی (حه‌س����انه‌)‬ ‫یان ده‌كرێت‪ ،‬ئایا به‌و هه‌نگاوانه‌ی ئاكپارتی‬ ‫دوب����اره‌ ده‌رگای خه‌بات����ی سیاس����ی به‌ڕوی‬ ‫كورده‌كان داده‌خات‌و په‌ڵكێش����ی ش����ه‌ڕێكی‬ ‫قورس����یان ده‌كات����ه‌وه‌؟ ئای����ا له‌دۆخێكی وا‬ ‫ش����ێواو ئاكپارتی چ����ی ده‌س����تده‌كه‌وێت؟‬ ‫هه‌م����و ئامانجێك����ی ئه‌وه‌ی����ه‌ هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫پێش����وه‌خته‌ بخولقێنێت‌و تێشیدا براوه‌ بێ؟‬ ‫یاخ����ود خولقاندن����ی ئه‌و دۆخه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ر له‌پێشڤه‌چون‌و س����ه‌ركه‌وتنی كورده‌كان‬ ‫له‌رۆژئاڤا‌و باکور بگرێت؟!‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر توركی����ا كۆتای����ی به‌پێڤ����اژوی‬ ‫چاره‌س����ه‌ری له‌گه‌ڵ ك����ورد بهێنێ����ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫توند‌وتیژیه‌كان به‌ره‌و لوتكه‌ هه‌نگاو ده‌نێت‌و‬ ‫ش����ه‌ڕی نێوان (پ‌ك‌ك)‌و ئه‌رته‌شی توركیا‬ ‫له‌شه‌ڕه‌كانی ‪ 2012‬قورستر ده‌بێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫حكومه‌تی توركیا دۆخێكی هاوشێوه‌ی ساڵی‬ ‫‪ 2011‬بۆ جه‌نگ دروستكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫توركی����ا "هاوپه‌یمانه‌تی له‌گ����ه‌ڵ ئه‌مریكا"‌و‬ ‫"ڕوبه‌ڕوبون����ه‌وه‌ی داع����ش" وه‌ك ته‌كتیكێك‬ ‫بۆ دژایه‌تیكردن‌و لێدان له‌هه‌ده‌په‌ له‌باكوری‬ ‫كوردس����تان‌و په‌یه‌ده‌ له‌رۆژئاڤای كوردستان‬ ‫به‌كاربهێنێت‪ ،‬ئه‌وا گومانی تێدانییه‌ زمنییه‌كی‬ ‫به‌فرانی جه‌نگی خوێناوی له‌توركیا دروست‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬كه‌ له‌پێشوتر هاوشێوه‌ی نه‌بوبێت!‬ ‫گوته‌ك����ه‌ی ئه‌ردۆگان كه‌ "ئاش����تی له‌گه‌ڵ‬ ‫كورد موسته‌حیله‌"‌‪ ،‬ده‌رخه‌ری ئه‌و راستییه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ گۆڕانكارییه‌كی ریش����ه‌یی له‌عه‌قڵیه‌تی‬ ‫سیاس����ی‌و پراگماتیك����ی س����ولته‌ی توركی‬ ‫نه‌هاتۆت����ه‌ ئاراوه‌‪ ،‬بۆ دۆزی ك����ورد‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬به‌ناوی پرۆسه‌ی چاره‌سه‌ری ئاشتی‬ ‫زیاتر مه‌س����ه‌له‌یه‌كی ته‌كتیكییه‌‪ ،‬ئه‌ردۆگان‌و‬ ‫ئاكپارت����ی هه‌وڵیان����دا ‌ وه‌ك په‌یژه‌ی����ه‌ك‬ ‫به‌كاریبهێنن‪ ،‬بۆ گه‌یش����تن ب����ه‌و ئامانجه‌ی‬ ‫ده‌یانخواست!‪...‬‬

‫ئامار‬ ‫یان گۆتره‌؟‬ ‫ی سۆفی‌‬ ‫دالوه‌ر عه‌ل ‌‬ ‫پێش����كه‌وتن‌و ته‌كنۆلۆژی����ا‬ ‫به‌ج����ۆرێ پێش����ڕه‌ویان كردو‌ه‬ ‫داتاو ژماره‌ بونه‌ته‌ س����ه‌رچاوه‌ی‬ ‫زانس����ت‌و پالندان����ان‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫بوارێكدا ئه‌گه‌ر داتاو ژماره‌ نه‌بێت‬ ‫ئه‌وا نه‌ك پ��ل�ان دانانرێ‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پاش����اگه‌ردانی‌و س����ه‌رگه‌ردانی‬ ‫ئه‌بنه‌ دوانه‌یه‌كی ڕه‌زاقورس‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ڕابوردودا زیاترله‌نیو‬ ‫ده‌رزه‌ن كابین����ه‌ی حكومه‌تمان‬ ‫به‌ڕێك����رد‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی بوه‌‬ ‫به‌دیارده‌ی����ه‌ك ك����ه‌ له‌هه‌م����و‬ ‫بۆنه‌یه‌ك����داو له‌هه‌م����و بوارێكداو‬ ‫له‌هه‌م����و دیدارێك����دا‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫بدوێن����ی‪ ،‬له‌ئاس����تی وه‌زی����رو‬ ‫به‌ره‌وخوار‪ ،‬باس����ی كێش����ه‌یه‌ك‬ ‫ی����ان قه‌یرانێك����ی لێبپرس����ی‪،‬‬ ‫له‌میان����ه‌ی قس����ه‌كانیدا بۆ خۆ‬ ‫په‌ڕاندن����ه‌وه‌و ده‌رب����از ب����ون‬ ‫له‌پرسیارو به‌رپرسیارێتی یه‌كێ‬ ‫له‌فه‌رمایش����ته‌كانی ك����ه‌ ئه‌ی����دا‬ ‫به‌گوێماندا‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ داتایه‌ك‬ ‫ی����ا ئامارێك له‌به‌رده‌س����تا نیه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌یره‌كه‌ له‌وه‌دای����ه‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫وه‌زاره‌تێك به‌جیاو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ئاماریان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌‬ ‫به‌گش����تی‬ ‫گش����تیه‌كانێش‬ ‫یه‌ك����ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كی����ان‬ ‫به‌ن����اوی‬ ‫قوتكردوه‌ت����ه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئام����ار‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫بۆ ئامار له‌به‌رده‌س����تا نیه‌؟ ئایا‬ ‫مه‌ئموره‌كان����ی ئه‌م به‌ش����انه‌ بن‬ ‫دیوارن؟ یان هه‌روا پۆسته‌كانیان‬ ‫پڕ به‌ به‌ریان ب����ڕراوه‌و دوراوه‌؟‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگ����ه‌ ل����ه‌وه‌ی‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫شارێك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك هه‌یه‌‬ ‫به‌ن����اوی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئامار‪،‬‬ ‫ئه‌و ئامارانه‌ی له‌به‌رده‌ستیا نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ملیۆنانه‌ن كه‌ نازانرێ بۆ ون‬ ‫ئه‌بن‪ ،‬ئ����ه‌و كاروانه‌ ته‌نكه‌رانه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئۆغ����ر ئه‌كه‌ن ب����ه‌ره‌و ژورو‬ ‫ب����ه‌ره‌و ڕۆژه����ه‌اڵت؟ به‌ڵێ ئامار‬ ‫له‌به‌رده‌س����تا نیه‌ بۆ ش����یرینی‬ ‫گرێبه‌س����تی نه‌وت‪ ،‬ئامار نیه‌ بۆ‬ ‫پرۆژه‌ی س����ه‌قه‌ت‪ ،‬ئامار نیه‌ بۆ‬ ‫موچه‌ی پل����ه‌ تایبه‌ت‪ ،‬ئامار نیه‌‬ ‫بۆ بندیوار‪ ،‬ئامار نیه‌ بۆ حیمایه‌‪،‬‬ ‫ئامارم����ان نی����ه‌ ب����ۆ قۆرغكاری‬ ‫كۆمپانی����ای حیزبی‪ ،‬ئامار بڤه‌یه‌‬ ‫بۆ لێپرسینه‌وه‌ی ته‌لبه‌ند كردنی‬ ‫واڵتێ����ك‪ ،‬ئامارم����ان پێوێس����ت‬ ‫نیه‌ ب����ۆ خه‌رجی‌و مه‌س����روفاتی‬ ‫گیرفان����ی كوڕه‌ به‌رپرس����ه‌كان‪،‬‬ ‫ئام����ار له‌به‌رده‌س����تدا نیه‌ چه‌ند‬ ‫بازرگان له‌گه‌ڵ داعش شه‌ریكن ‪،‬‬ ‫ئامارمان نیه‌ بۆ ئه‌وانه‌ی له‌شه‌وو‬ ‫ڕۆژێكدا ده‌بنه‌ ملیۆنێر‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئاماری وه‌عدی درۆش����مان نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ی ئامارێ بۆ ئه‌و هه‌مو گه‌نجه‌‬ ‫بێكاره‌‪ ،‬له‌مه‌مله‌كه‌تی خواپێداودا‬ ‫بۆ ڕیژه‌ی بێكاری ساڵی یه‌ك دو‬ ‫جار به‌پۆینت حس����ابی ئه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئامارێ له‌به‌رده‌ستدا نیه‌ له‌چك‌و‬ ‫حیجاب چه‌ند له‌هه‌ڵكش����اندایه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وی جێ����ی واقوڕمان����ه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تێكم����ان هه‌ی����ه‌ به‌ناوی‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی پالندانان‪ ،‬ئه‌وا وه‌ك‬ ‫هه‌مو داماوی‌و نه‌هامه‌تیه‌كی تر‬ ‫شایه‌تمانمان به‌شانی وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوبراودا هێنا! ئه‌ی ئه‌م وه‌زاره‌ته‌‬ ‫پالنه‌كانی مه‌مله‌كه‌ت له‌سه‌رچی‬ ‫بنیاتئه‌نێ����ت؟ ئایا خ����ۆی ئامار‬ ‫جێبه‌جێ ئه‌كات؟ یان هه‌واڵگری‬ ‫به‌سه‌ر دیوه‌خانه‌كانه‌وه‌ ئه‌كات‌و‬ ‫به‌ئام����ار له‌قه‌ڵه‌میان ئه‌دا؟ ئه‌ی‬ ‫ئه‌وكات هاواڵت����ی مافی ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌بێ����ت بپرس����ێت ك����وا پالن؟‬ ‫ك����وا ئامار؟ ك����وا دات����ا؟ ئایا‬ ‫ئێمه‌ له‌كوێی ئ����ه‌م دنیایه‌داین؟‬ ‫له‌دنیای ژم����اره‌و داتادا چیمان‬ ‫دیاره‌؟ ئه‌ی به‌ڕاست خۆ له‌سه‌ر‬ ‫زمانی حكومه‌ته‌وه‌ له‌س����ه‌ر زارو‬ ‫وت����ه‌ی به‌رپرس����انه‌وه‌ هه‌موان‬ ‫كۆك‌و ڕێكین له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی جه‌س����ته‌ی حكومه‌ت‌و‬ ‫واڵتی داڕزاندوه‌‪ ،‬ئ����ه‌ی ئاماری‬ ‫گه‌نده‌ڵیش����مان هه‌ر نیه‌؟ ئه‌رێ‬ ‫بۆ خات����ری خاتران ئ����ه‌ی ئێمه‌‬ ‫دات����ای چیمان هه‌ی����ه‌؟ ئازیزان‬ ‫كار وا بڕوا له‌مه‌وال باش����تر وایه‌‬ ‫واز له‌ژماره‌وداتا بهێنین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫گاورك����رده‌ ناوی خوای لێبهێنین‬ ‫ده‌س����ت له‌ده‌س����ت‌و ق����وه‌ت‬ ‫له‌حكومه‌ت به‌گۆتره‌ لێخوڕین‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫ئه‌و كاتانه‌ ‌ی دایكان ناتوانن شیر ‌ی خۆیان بده‌ن به‌مندااڵكانیان‬ ‫وه‌ك ئاشكرایه‌ ش���یری‌ دایك یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و شیرانه‌ی‌ كه‌ زۆر پێویسته‌ بۆمنداڵ و‬ ‫سه‌رجه‌م شاره‌زایان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌هیچ ش���یرێك وه‌ك ش���یری‌ دایك به‌‬ ‫سود نیه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ گه‌ڵ ئه‌مه‌ش هه‌ندێ‌‬ ‫جار نابێت دایكان ش���یری‌ خۆیان بده‌ن‬ ‫به‌منداڵه‌كانیان ئه‌و حاڵه‌تانه‌ش بریتین‬ ‫له‌‪-:‬‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر هاتوو گۆی‌ مه‌مكی‌ دایكه‌كه‌‬‫زۆر بۆ ن���اوه‌وه‌ بوو یان زۆر ته‌خت بوو‬ ‫منداڵه‌كه‌ توانای‌ مژینی‌ نه‌بوو‪.‬‬ ‫ سه‌ر گۆی‌ مه‌مكی‌ دایكه‌كه‌ قڵیشابوو‬‫زۆر وشك ببوو‪.‬‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر هه‌وك���ردن ل���ه‌ مه‌مكه‌كه‌‬‫هه‌ب���وو پێویس���تی‌ به‌وه‌ كرد ش���یری‌‬ ‫تێدانه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ بوونی‌ دومه‌ڵ له‌ مه‌مكی‌ دایكه‌كه‌ كه‌‬‫واپێویست بكات نه‌شته‌رگه‌ری‌ بۆ بكرێت‌و‬ ‫ده‌رمانی‌ دژه‌ هه‌وكردن به‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫ بوونی‌ هه‌ندێ‌ نه‌خۆشی‌ له‌ دایكه‌كه‌‪،‬‬‫وه‌ك هه‌وكردن���ی‌ زۆری‌ گۆرچیل���ه‌كان‪،‬‬ ‫خوێن به‌ربوونی‌ زۆر‪ ،‬نه‌خۆش���ی‌ ئایدز‪،‬‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك‪ ،‬گرانه‌تاو حه‌مه‌یی‌‬ ‫ماڵتا‪ ،‬به‌د خۆراكی‌‪ ،‬نه‌خۆش���ی‌ س���یل‪،‬‬ ‫ئاڵوده‌بوون له‌سه‌رمادده‌هۆش���به‌ره‌كان‪،‬‬ ‫هه‌ن���دێ‌ نه‌خۆش���ی‌ ده‌رون���ی‌ له‌كاتی‌‬ ‫زه‌یستانی‌‪.‬‬ ‫ به‌كار هێنانی‌ هه‌ندێ‌ جۆر ده‌رمان‪.‬‬‫كه‌ ئه‌ویش پزیش���ك ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‬ ‫كه‌ نابێت ل���ه‌ كات���ی‌ به‌كارهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫جۆره‌ ده‌رمانانه‌ ش���یری‌ خۆت بده‌ی‌ به‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫ڕەگە مێژوویەکانی‬ ‫سیستمی تەندروستی‬ ‫(‪)٨‬‬

‫به‌وریایه‌و‌ه‬ ‫ده‌رمان بده‌ به‌منداڵه‌كه‌ت ئه‌م خۆراكان ‌ه‬ ‫منداڵـــــه‌كه‌ت‬ ‫زیره‌ك ده‌كات‬

‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ده‌رمان بۆ ئ���ه‌وه‌ كراو‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشی‌ پێبكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ێ ئامۆژگار ‌‬ ‫ی ده‌رمان به‌ب ‌‬ ‫ب ‌ه كار هێنان ‌‬ ‫پزیش���ك به‌تایبه‌تی‌ بۆ مندااڵن ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی گه‌وره‌‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م خااڵن���ه‌ی‌ خواره‌وه‌به‌ك ‌ه‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫ده‌رمان ده‌ده‌یت ب ‌ه منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -1‬هی���چ كاتێ���ك ش���روبی‌ كۆكه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ی���ان هه‌رده‌رمانێك��� ‌‬ ‫هه‌اڵمه‌ت��� ‌‬ ‫تری‌گه‌وره‌كان مه‌ده‌ب ‌ه منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫ی ره‌چه‌ت��� ‌ه‬ ‫ێ خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫‪ -2‬به‌پ��� ‌‬ ‫ده‌رم���ان مه‌د‌ه به‌منداڵه‌ك���ه‌ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ئه‌و ده‌رمان���ه‌ بۆمنداڵێك ببێت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫‪15‬‬

‫ی تر‬ ‫ی تۆ یان منداڵێك ‌‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬ل���ه‌ خۆته‌و‌ه رێ���ژه‌ی‌ ده‌رمانه‌ك ‌ه‬ ‫ی مه‌ك ‌ه و زیاد و كه‌می‌ پێمه‌كه‌‪.‬‬ ‫دیار ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ -4‬ئه‌گه‌ر ده‌رمانه‌ك ‌ه تاڵ بوو تێكه‌ڵ ‌‬ ‫ی مه‌ك ‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بیخوات‪،‬‬ ‫خواردن��� ‌‬ ‫به‌ڵكو پرس به‌ پزیشكه‌ك ‌هی‌ بك ‌ه بزان ‌ه‬ ‫ده‌توانیت ئه‌و پرۆسه‌ی ‌ه بكه‌یت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -5‬هه‌ركه‌ت هه‌ستت به‌الیه‌نی‌ خراپ ‌‬ ‫ده‌رمانه‌ك���ه‌ كرد ب���ۆ منداڵه‌كه‌ت وه‌ك‬ ‫هه‌ستیاری‌ و سوربوونه‌و‌ه یان ئاوسان‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه راسته‌وخۆ ل ‌ه ده‌رمانه‌ك ‌ه بوه‌سته‌و‬ ‫پزیشكی‌ لێئاگادار بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫سوتان‬

‫زۆر ج���ار باوان ب���ه‌دوای‌ رێگه‌یه‌ك‬ ‫ده‌گه‌رێن كه‌ ببێته‌ هۆی‌ زیره‌ك كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫منداڵه‌كه‌یان‪ ،‬به‌پی‌ پس���پۆرانی‌ بواری‌‬ ‫خ���ۆراك ئ���ه‌م خۆراكانه‌ی‌ خ���واره‌وه‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت زیره‌ك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -1‬ئۆف���ۆگادرۆ‪ :‬ئ���ه‌م میوه‌ی���ه‌‬ ‫برێكی‌ باش ڤیتامی���ن وكانزای‌ تێدایه‌‬ ‫كه‌چاالكی‌‌و وزه‌ ده‌به‌خشێت به‌ منداڵ‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ خواردن���ی‌ له‌الی���ه‌ن منداڵه‌وه‌‬ ‫پێویسته‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ت���و‪ :‬ئ���ه‌م میوه‌ی���ه‌ ریش���اڵ‌و‬ ‫ڤیتامین���ی‌ زۆر تێدایه‌ زۆر باش���ه‌ بۆ‬ ‫گه‌شی‌ مێشك‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی توش بوونت به‌ سوتان سه‌ره‌تا بۆماوه‌ ‌‬ ‫• له‌كات ‌‬ ‫ی نامێنێت‬ ‫‪ 10‬خوله‌ك یاخود تائه‌و كاته‌ی‌ ئازاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ئاوی‌ سارد بك ‌ه به‌و شوێن ‌ه دواتر هه‌نگاوه‌كان ‌‬ ‫ی بكه‌‪.‬‬ ‫فریاگوزاری‌ سوتاو ‌‬ ‫• پێویس���ت ‌ه ڤیتامین���ات ل��� ‌ه رێگ���ه‌ی‌ خواردن ‌ه‬ ‫ی حه‌ب‌و‬ ‫هه‌مه‌جۆره‌كانه‌و‌ه وه‌ربگیرێت نه‌ك به‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رزی‌‪ ،‬ته‌نها له‌و كاته‌ن ‌ه نه‌بێت ك ‌ه پزیشك ئاماژه‌ ‌‬ ‫پێئه‌كات‪.‬‬ ‫ی هه‌رسكردنت هه‌یه‌ ئه‌مان ‌ه بكه‌یت‬ ‫• ئه‌گه‌ر كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ته‌رۆژانه‌‪ 2‬لیتر ئاو بخۆیت���ه‌وه‌‪ ،‬خواردن ‌‬ ‫میوه‌و س���ه‌وزه‌ زۆر بخۆ‪ ،‬خواردن به‌هێواشی‌ بخۆو‬ ‫ێ رێبكه‌‪ ،‬چه‌وری‌ كه‌م بخۆ‪.‬‬ ‫زۆر بیجوه‌‪ ،‬به‌پ ‌‬

‫‪ -3‬كه‌ره‌ی‌ فستق‪ :‬یه‌كێكه‌ له‌باشترین‬ ‫خواردنه‌كان بۆ منداڵ‌و یارمه‌تی‌ گه‌شه‌و‬ ‫بیرو هۆشی‌ ده‌دات‪ ،‬چونكه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌‬ ‫به‌و چه‌وریانه‌ی‌ كه‌ به‌رپرس���ن له‌سه‌ر‬ ‫زیره‌كی‌ منداڵ‪.‬‬ ‫‪ -4‬چه‌ره‌س���ات‪ :‬به‌وه‌ناس���راوه‌ كه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌ به‌ ترش���ه‌ ئه‌مینێكان‌و‬ ‫ئومی���گا ‪ 3‬پرۆوتین���ات ك���ه‌ هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه‌ یارمه‌تی‌ چاالك كردنی‌ مێشك‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫‪ -5‬ش���یره‌ پر چه‌وره‌كان‪ :‬ئه‌م شیره‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌كۆلیس���ترۆڵ‌و ترش���ه‌‬ ‫چه‌ورییه‌كان‪ ،‬كه‌ منداڵ پێویس���تێتی‌‬

‫له‌ پاش دوو س���اڵ بۆ دروست كردنی‌‌و‬ ‫چاالك كردنی‌ خانه‌كانی‌ مێشك‪.‬‬ ‫‪ -6‬چوكواڵته‌‪ :‬ئ���ه‌م خواردنه‌ منداڵ‬ ‫زۆر حه‌زی‌ لێ���ده‌كات‌و كاكاوی‌ تێدایه‌‬ ‫كه‌ مێشك به‌ هێز ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -7‬هێلكه‌‪ :‬ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پرۆتینات‬ ‫كه‌ پێویسته‌ بۆ گه‌شه‌ی‌ منداڵ‪.‬‬ ‫‪ -8‬گۆشتی‌ سور‪ :‬برێكی‌ باش ئاسن‌و‬ ‫پرۆتینات‌و ریشاڵ‌و ڤیتامیناتی‌ تێدایه‌‬ ‫به‌ تایبه‌تی‌ ڤیتامین ‪.B12‬‬ ‫‪ -9‬ماس���ی‌‪ :‬چاالككه‌ری‌ مێش���كه‌‌و‬ ‫ئۆمی���گا ‪ 3‬تێدایه‌ زۆر پێویس���ته‌ بۆ‬ ‫منداڵ‪.‬‬

‫لەبەشی ڕابووردووی ئەم زنجیرە وتارە‬ ‫باس����ی پەراوێزی����ی تەندروس����تیمان کرد‬ ‫بە‌بەراورد بە‌پێدراوە سیاس����ی‌و ئابوری‌و‬ ‫سەربازیەکانەوە لە‌زەمەنی داگیرکرکردن‌و‬ ‫(انتداب)ی بریتانی‪ .‬وەکو لەم بەش����ەدا‬ ‫بۆم����ان دەردەکەوێ����ت‪ ،‬دۆزین����ەوەی‬ ‫نەوت‌و س����ەربەخۆبوونی عێ����راق‌و دواتر‬ ‫شۆرش����یش کاریگەریەک����ی ئەوتۆی����ان‬ ‫نەبوو لە‌کەمکردن����ەوەی ئەم پەراوێزیەی‬ ‫تەندروستی بۆ پێدراوەکانی سەرەوە‪.‬‬ ‫ل����ە س����اڵی ‪١٩٢٧‬دا‪ ،‬ن����ەوت بە‌بڕێکی‬ ‫بەرفراوان لە‌عێ����راق دەدۆزرێتەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫دەرک����ردن‌و هەناردەکردن����ی ئ����ەم کااڵیە‬ ‫بەش����ێویەکی ف����راوان تاوەک����و کۆتایی‬ ‫پەنجاکانی سەدەی ڕابووردوو دوادەکەوێت‪.‬‬ ‫ئیتر لە‌پەنجاکان ب����ە‌دواوە نەوت دەبێتە‬ ‫س����ەرچاوەیەکی س����ەرەکی ئاڵۆگ����ۆری‬ ‫ئابوری لە‌عێراق ‪ .‬قەیرانی نەوت لە‌ساڵی‬ ‫‪‌١٩٧٣‬و دواتر ل����ە‌‪‌١٩٧٨‬و بەرزبوونەوەی‬ ‫نرخی نەوت بەه����ۆی ئەو دوو قەیرانەوە‪،‬‬ ‫بواری بۆ عێراق ڕەخس����اند کە داهاتێکی‬ ‫زەب����ەاڵح لە‌ماوەیەک����ی ک����ورت کەڵەکە‬ ‫ب����کات‪ .‬هەرچەندە ئ����ەم کااڵیە گەرەنتی‬ ‫ئ����ەوە دەکات کە عێ����راق ببێتە خاوەنی‬ ‫بودجەیەکی گەورە‪ ،‬ب����ەاڵم بڕێکی کەمی‬ ‫ئەو داهاتەی لە‌ڕێی نەوتەوە بەدەستدەهات‬ ‫بۆ تەندروس����تی خەرج دەکرا‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫تەنها ‪ ٠.٦‬کۆی داهاتی نیشتیمانی عێراق‬ ‫لەو ماوەیەدا بۆ تەندروس����تی تەرخانکرا‪.‬‬ ‫لە‌بەرامبەردا بەشی شێری داهاتی نەوت‌و‬ ‫ک����ۆی بەرهەمی نیش����تیمانی واڵتەکە بۆ‬ ‫کاروباری سەربازی‌و ئاسایش دەڕویشت‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە تەندروس����تی بە‌ب����ەراورد‬ ‫بە‌خەرجییەکان����ی تری وەک����و کاروباری‬ ‫س����ەربازی زۆر کەم بوو‪ ،‬ب����ەاڵم بەهۆی‬ ‫هەڵکشانی داهاتی عێراق لە‌ڕێی نەوتەوە‪،‬‬ ‫ئەو پارەیەی بۆ تەندروستی تەرخان دەکرا‬ ‫بای����ی ئەوەندە بوو ک����ە واڵتەکە بتوانێت‬ ‫ژێرخانێکی گەورەی نەخۆشخانە‌و بنکەی‬ ‫تەندروس����تی دروس����تبکات‌و ژمارەیەکی‬ ‫زۆری تەکنەلۆژیای س����ەردەمیانە هاوردە‬ ‫ب����کات‪ .‬ئەوەب����وو لە‌هەفتاکان����دا‪ ،‬زیاتر‬ ‫ل����ە‌‪ %٩٠‬خەڵکی عێراق بە‌الدێکانیش����ەوە‬ ‫خزمەت����ی تەندروس����تیان پێ گەیش����ت‪.‬‬ ‫هەروەه����ا عێ����راق توانی نەخۆش����خانەی‬ ‫زەبەالح����ی ‪ ٦٠٠‬قەڕوێڵەیی لە‌س����ەنتەری‬ ‫هەموو پارێزگاکان دروس����ت بکات (جگە‬ ‫لە‌پارێزگای سلێمانی)‪ .‬هاوکات ئەو داهاتە‬ ‫زۆرەی هەیبوو بواری پێدا کە گرێبەس����ت‬ ‫لەگ����ەڵ پێش����کەوتووترین واڵتەکان����ی‬ ‫جیهان ئیمزابکات بۆ دروس����تکردنی ئەو‬ ‫نەخۆش����خانانە بە‌تایبەت����ی لەگەڵ واڵتی‬ ‫یابان‪ .‬لە‌ئەنجامدا‪ ،‬توانای خەڵکی عێراق‬ ‫بۆ گەیش����تن ب����ۆ خزمەتی تەندروس����تی‬ ‫وەک����و زۆرێ����ک لە‌واڵت����ە ئەوروپیەکان‌و‬ ‫پێش����کەوتووەکانی لێهات‪ .‬ب����ەاڵم ئەمە‬ ‫زۆری نەخایاند‌و لە‌س����اڵەکانی ‪١٩٨٠‬ەوە‬ ‫ئیتر بارودۆخەکە بەرەو ئاراس����تەیەکی تر‬ ‫ڕۆیشت‪.‬‬ ‫دوای هەڵگیرسانی شەڕی عێراق‌و ئێران‪،‬‬ ‫ئەوەی یەکەم بەشێکی گەورەی بودجەکەی‬ ‫بۆ تێچووەکانی شەڕ تەرخان کرد‪ .‬هاوکات‬ ‫نرخی نەوتیش هەڵبەز‌و دابەزی بە‌خۆەوە‬ ‫بین����ی‌و بە‌بەردەوام����ی لە‌دابەزیندا بوو‪.‬‬ ‫لە‌پاڵ ئەمانەشدا‪ ،‬لە‌ساڵی ‪ ١٩٨٢‬بە‌دواوە‪،‬‬ ‫گۆڕانێکی ڕیشەیی بەس����ەر بیرکردنەوە‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیای حیزبی بەعس����دا دێت‌و وردە‬ ‫وردە واز لە‌گوتاری سیۆشیالیزم دەهێنێت‪.‬‬ ‫لە‌کۆتایی هەشتاکاندا‪ ،‬عێراق دەستدەداتە‬ ‫سیاس����ەتێکی بەرفراوان����ی بە‌تایبەکردن‬ ‫کە بەالی زۆرێ����ک لە‌چاودێرانەوە یەکێکە‬ ‫لە‌خێراترین‌و هەمەالیەنەترین پرۆگرامەکانی‬ ‫بە‌تایبەتکردن����ە لە‌جیهان����دا‪ .‬هەم����وو‬ ‫س����ێکتەرەکانی ئاب����وری (جگە لە‌نەوت‌و‬ ‫پیشەسازی س����ەربازی) بە‌تایبەتدەکرێن‪.‬‬ ‫تەندروس����تیش ل����ەم سیاس����ەتە ڕزگاری‬ ‫دەبێت‌و زۆربەی دەزگا تەندروس����تیەکان‬ ‫س����ەر بە‌حکوم����ەت دەمێنن����ەوە‪ .‬هەموو‬ ‫ئەم فاکتەران����ە وایانکردن ک����ە زەمەنی‬ ‫هەنگوێن����ی هەفت����اکان بۆ تەندروس����تی‬ ‫لە‌هەش����تاکاندا کۆتایی پێ بێت‪ .‬لە‌ماوەی‬ ‫شەڕدا‪ ،‬عێراق ئەو ژێرخانە زەبەالحەی کە‬ ‫لە‌هەفتاکاندا دروستیکرد چیتر فراواننەکرد‬ ‫بەڵک����و هەوڵی ئ����ەوەی دەدا وەکو خۆی‬ ‫بیهێڵێت����ەوە‌و هیچی تر‪ .‬هاوتەریب لەگەڵ‬ ‫ئەمانەشدا‪ ،‬بەبیانووی فاکتەری سەربازی‌و‬ ‫ئاسایشەوە‪ ،‬عێراق نەیدەهێشت پزیشکان‬ ‫سەردانی دەرەوەی واڵت بکەن بۆ خوێندن‌و‬ ‫پێشخستنی تواناکانیان‪ .‬بەکورتی دەکرێت‬ ‫بڵێین کە هەشتاکان س����ەرەتای کۆتایی‬ ‫زەمەنی زێڕینی تەندروس����تیە لە‌عێراقدا‪.‬‬ ‫لە‌بەش����ەکانی داهاتوودا باسی نەوەدەکان‬ ‫دەکەین‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫خوێندن‬

‫خوێندکاران بۆ فێربونی زمان ڕو له‌په‌یمانگا ئه‌هلییه‌کان ده‌که‌ن‬ ‫"هه‌ندێک سه‌نته‌ر ته‌نها الیه‌نی بازرگانی له‌به‌رچاو ده‌گرن"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫به‌شێک له‌خوێندکاران دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫نائومێد ده‌بن له‌وه‌ی له‌قۆناغه‌‬ ‫جیاوازه‌کانی خوێندن فێری زمانی‬ ‫ئینگلیزیی ببن‪ ،‬ڕوده‌که‌ن په‌یمانگا‬ ‫ئه‌هلییه‌کان‌و له‌به‌رامبه‌ر بڕێک‬ ‫پاره‌دا هه‌وڵ ده‌ده‌ن لێهاتوییان له‌و‬ ‫زمانه‌دا به‌ره‌و پێش ببنه‌‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری یەكێ���ك لەپەیمانگا‬ ‫ئەهلیی���ەكان ب���ۆ فێربون���ی زمان‪،‬‬ ‫شكار مستەفا‪ ،‬هۆكاری ڕوتێکردنی‬ ‫خوێن���دکاران بۆ ئه‌و س���ه‌نته‌رانه‌و‬ ‫فێرنەبون���ی فێرخ���وازان ل���ەو‬ ‫خوێندنگاو قوتابخان ‌ه حکومییه‌کان‬ ‫دەگەڕێنێتەوە بۆ ئ���ەوەی كە له‌و‬ ‫خوێندنگایان���ه‌دا "باس���ی چەن���د‬ ‫وشەیەك دەكرێت لەزمانی ئینگلیزیدا‬ ‫كە لەژیانی ڕۆژنەدا نییه‌و سودی نییە‬ ‫بۆ فێرخ���وازان‪ ،‬ئەو فێرخوازەی كە‬ ‫لەپەیمانگا‌و زانكۆیەكی حكومییەوە‬ ‫دێ���ت چەند وش���ەیەك دەزانێت كە‬ ‫هیچ پەیوەندییەك���ی نییە بەژیانی‬ ‫ڕۆژانەیەوە"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ پێیوایە‬ ‫گرنگترین هۆكار بۆ فێربونی زمانی‬ ‫ئینگلی���زی ی���ان ه���ەر زمانێكی تر‬ ‫بریتییە لە فێربونی وشە كە لەقۆناغی‬ ‫یەكەمدا ئەدەب دەخوێنن‌و دەنگەكان‬ ‫دەخوێن���ن "لەزانك���ۆو پەیمان���گا‬ ‫حكومییەكاندا هیچ س���ودێكی نییە‬ ‫بۆ ڕۆژانەی���ان بەتایبەت دەنگەكان‬ ‫كە بەشێوازێكی زانستی دەخوێنرێت‬ ‫كە فێرخواز بەو شێوەیە فێری زمان‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا ژماره‌یه‌کی زۆر سه‌نته‌رو‬ ‫په‌یمانگا بۆ فێربونی زمانی ئینگلیزی‬ ‫له‌ش���اره‌ جیاوازه‌کان���ی هه‌رێم���ی‬ ‫کوردس���تان کراوه‌ته‌وه‌و فێرخوازان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو ڕوی تێده‌که‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی ل���ه‌وه‌رزی هاویندا که‌‬ ‫پشویانه‌‪.‬‬ ‫ش���ادی یەكێكە لەو كچانەی بەو‬

‫فێربونی زمانی‬ ‫ئینگلیزی بابەتێكی‬ ‫تازەیەو سیستەمی‬ ‫پەروەردە نەیتوانیوە‬ ‫لەبنەڕەتەوە‬ ‫خوێندكار‬ ‫پێبگەیەنێت كە‬ ‫بتوانێت بەشێوازێكی‬ ‫باش بەدەر لەزمانی‬ ‫دایك زمانێكی تر‬ ‫بەكاربهێنێت‬ ‫هۆڵێکی خوێندن له‌سه‌نته‌رێکی ئه‌هلیدا‬ ‫پەڕی پەرۆشییەوە ڕوی لەسەنتەرێکی خوله‌که‌ ده‌کات بێ به‌رامبه‌ر‪ ،‬دواتر‬ ‫فێرکردنی زمان كردوە تا فێری زمان ئه‌گه‌ر خواستی ده‌توانێت به‌شداری‬ ‫ببێت له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "گرنتییان بکات به‌شێوه‌یه‌کی فه‌رمی‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئ���ه‌و س���ه‌نته‌ر‌ه‬ ‫پێداوم كە فێ���ری زمان ببم جیاواز‬ ‫لەكۆلێژ كە بەچوار س���اڵ فێرنابم‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ئەو ه���ۆكارەی كە‬ ‫بەڵێننامەیەكمان پڕكردۆتەوە بەبڕی وا دەكات فێرخ���وازان پەیمان���گا‬ ‫‪ 500‬دۆالر ك���ە دەتوانی���ن دوب���ارە ئەهلییەكان هەڵبژێرن خەم ساردی‬ ‫بەش���داری هەمان خ���ول بكەینەوە زانكۆ‌و پەیمان���گا حكومییەكانە كە‬ ‫گ���ەر فێرخ���واز لەج���اری یەكەمدا گرنگ���ی دەدەن ب���ە بابه‌تی الوەكی‬ ‫س���ودمەندنەبون‪ ،‬گەر لە دوایی دوو وەك ئ���ەدەب‌و دەن���گ ل���ە زمانی‬ ‫خول هەر سود مەند نەبوو‪ ،‬ئەو بڕە ئینگلیزیدا كە پێویس���تە لە قۆناغی‬ ‫پارەیەی داویەتی وه‌ریده‌گرێته‌وە"‪ .‬كۆتایی خوێندندا بخوێندرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت "پەیمان���گا‬ ‫به‌شێک له‌و سه‌نته‌رانه‌ له‌سەرەتای‬ ‫دەست پێكردنی خولەكە بۆ ماوەی ئەهلییەكان هەریەكەیان بازرگانێكی‬ ‫‪ 20‬س���ەعات فێرخ���واز به‌ش���داری لەپش���تەوەیە هەرچەن���دە خۆی���ان‬

‫بەڕێوەی نابەن بەڵكو لەالیەن چەند‬ ‫كەسێكی ترەوە بەڕێوە ده‌برێت‪ ،‬كە‬ ‫ناتوانن بەپێی پێویست خزمەتی ئەو‬ ‫فێرگەیە بكەن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌یمان���گاو س���ه‌نته‌ران ‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر وتن���ه‌وه‌ی وانه‌ی زماندا‬ ‫پ���اره‌ی جی���اواز له‌فێرخ���وازان‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬پەیمان���گا هەیە ‪700‬‬ ‫ه���ه‌زار ل���ە فێرخ���واز وەردەگرێت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر وتنه‌وه‌ی وانه‌ بۆ ماوەی‬ ‫ێ مانگ‪ ،‬که‌ هەفتەی پێنج وانە‬ ‫س��� ‌‬ ‫دەوترێتەوەو ڕۆژانە ‪ 45‬خولەك وانە‬ ‫دەخوێنرێت‪.‬‬ ‫هه‌ندێک په‌یمانگای دیک ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫ڕێ���ژه‌ی وانه‌وتن���ه‌وه‌‪ 300 ،‬ه���ه‌زار‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫له‌فێرخ���واز وه‌رده‌گرن‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ئ���ه‌و په‌یمانگای���ه‌ هۆكارەك���ەی‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ بێپالنی وەزارەتی‬ ‫پەروەردە "هی���چ گرنگییەك نادات‬ ‫بە خوێندن لەم واڵت���ە كە دەبوایە‬ ‫وەزارەتی پ���ەروەردە پالنی هەبوایە‬ ‫بۆ ڕێكخس���تنی نرخەكان لە فێرگە‬ ‫ئەهلییەكان"‪.‬‬ ‫عه‌باس عەلی حەس���ەن‪ ،‬مامۆستا‬ ‫له‌یه‌کێک له‌و س���ه‌نته‌ری فێکردنانه‌‬ ‫که‌ هەڵگری بڕوانامەی ماس���تەره‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت "فێربونی‬ ‫زمانی ئینگلی���زی بابەتێكی تازەیەو‬ ‫سیس���تەمی پ���ەروەردە نەیتوانیوە‬ ‫لەبنەڕەتەوە خوێندكار پێبگەیەنێت‬

‫كە بتوانێ���ت بە ش���ێوازێكی باش‬ ‫ب���ەدەر لەزمان���ی دای���ك زمانێكی‬ ‫ت���ر بەكاربهێنێت بەتایب���ەت زمانە‬ ‫زیندووەكان وەك زمانی ئینگلیزی"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "بەدەر لەخوێندنگا‬ ‫تایبەتەكان خوێندنگاكانی تر ناتوانن‬ ‫خوێندنی هاوینەیان هەبێت‌و پسپۆڕی‬ ‫لەبوارەك���ەدا ك���ە ئەو سیس���تەمە‬ ‫شكست خواردووە لەخوێندندا هەمانە‬ ‫ئەو س���ەنتەرانەی ك���ە دەكرێنەوە‬ ‫هەندێكی لێدەرچێ���ت تەنها الیەنی‬ ‫بازرگانییەكەی لەبەرچاو دەگرن كە‬ ‫پێویستە خەڵكی بنێرینە دەرەوە تا‬ ‫بزانرێت خەڵكی چ���ۆن فێری زمان‬ ‫دەكرێن بە شێوازێكی خێرا"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫"ڕه‌چه‌ڵه‌كی چه‌شن"ی داروین ده‌كرێت به‌كوردی‬

‫‪17‬‬

‫وه‌رگێره‌که‌ی‪ :‬به‌هۆی ئه‌و به‌ها زانستییه‌ی كه‌ هه‌یه‌تی هه‌میشه‌ ئه‌و خه‌یاڵه‌م له‌سه‌ردا بوه‌ كه‌ بیكه‌م به‌كوردی‬ ‫ ئا‪ :‬بێریڤان جه‌مال حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫ئه‌مه‌ خه‌ونێك بو‪ ،‬ئاواتی ده‌یان‬ ‫خوێنه‌ری ڕۆشنبیری ساڵه‌كانی‬ ‫حه‌فتاكان‌و هه‌شتاكانی سه‌ده‌ی ڕابردو‬ ‫بو‪ ،‬كه‌ له‌پاش خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م كتێبه‌‪،‬‬ ‫ڕه‌چه‌ڵه‌كی چه‌شن ــ چارلز داروین ‪On‬‬ ‫‪the Origin of Species - Charles‬‬ ‫‪ ،Darwin‬پڕ به‌دڵ حه‌زیان ده‌كرد‬ ‫وه‌ریگبێڕنه‌ سه‌ر زمانی كوردی‪ ،‬تا‬ ‫خوێنه‌رانی كوردیزمان لێیبێبه‌ش نه‌بن‪.‬‬ ‫هه‌ندێكیان هه‌وڵیان دا‪ ،‬به‌اڵم بێئاكام‬ ‫بون‪ .‬نوری كه‌ریم ئێستا خه‌ریكی‬ ‫وه‌رگێڕانی ئه‌م كتێبه‌یه‌‪.‬‬ ‫ن����وری كه‌ری����م یه‌كێكه‌ ل����ه‌و وه‌ڕگێره‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتوانهی ك����ه‌ له‌ماوه‌یه‌كی كورتدا‬ ‫چه‌ندی����ن كتێب����ی به‌ عیش����ق و بایه‌خی‬ ‫زۆره‌وه‌‪ ،‬وه‌رگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی كوردی‪.‬‬ ‫وه‌رگێڕ جیا له‌وه‌ی ش����اره‌زایییه‌كی باشی‬ ‫ل����ه‌ زمانی عه‌ربی‪ ،‬فارس����ی‪ ،‬ئینگلیزی و‬ ‫س����ویدیدا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌وڵی داوه‌ به‌زمانێكی‬ ‫پوخت و ساده‌‪ ،‬خوێنه‌ر له‌كاره‌كانی نزیك‬ ‫بكاته‌وه‌ و په‌لكێشی خوێندنه‌وه‌یان بكات‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش خۆی له‌خۆیدا رێخۆشكردنێكه‌‬ ‫ب����ۆ خوێندنه‌وه‌ی به‌رهه‌می نوس����ه‌ران و‬ ‫ڕۆش����نبیرانی گه‌النی تر‪ .‬كه‌ دیس����انه‌وه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی زمان و گه‌شه‌س����ه‌ندنی‬ ‫ڕۆشنبیری كۆمه‌ڵگای كوردی ده‌گرێته‌خۆ‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر وه‌رگێڕانی ئه‌م كتێبه‌ پڕ به‌هایه‌‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌م گفتوگۆیه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ نوری كه‌ریم‬ ‫ساز كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ده‌كرێ����ت زۆر به‌كورت����ی‬ ‫پێمانبڵێیت ناوه‌ڕۆكی ئه‌م كتێبه‌ چییه‌؟‬ ‫نوری كه‌ریم‪ :‬ته‌واوی ئه‌م كتێبه‌ وه‌اڵمه‌‬ ‫به‌پرس����یارێكی دیاریكراو‪ ،‬ئایا ئه‌م هه‌مو‬ ‫جۆراوجۆریی����ه‌ی كه‌ له‌ن����او زینده‌وه‌راندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌چییه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت‪ .‬وه‌اڵمی‬ ‫داروین ڕۆشنه‌‪ ،‬به‌ به‌ڵگه‌و توێژینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ق����وڵ ده‌یس����ه‌لمێنێت‪ ،‬ك����ه‌ هه‌مه‌جۆریی‬ ‫ت����ه‌واوی زین����ده‌وه‌ران‪ ،‬به‌جیهانی ئاژه‌ڵ‌و‬ ‫روه‌كه‌وه‌‪ ،‬ڕه‌چه‌ڵه‌كی����ان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌یدابونی یه‌كه‌م ش����انه‌ی ئورگانی‪ .‬هه‌ر‬ ‫هه‌مومان وه‌ك زینده‌وه‌رانێك‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وپه‌ڕی جیاوازیم����ان‪ ،‬له‌جیاوازی نێوان‬ ‫ئ����اژه‌ڵ‌و ڕوه‌ك����ه‌وه‌ بگ����ره‌ تا جی����اوازی‬ ‫نێ����وان دایباب‌و ڕۆڵه‌ك����ه‌ی‪ ،‬نــه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫زینده‌وه‌ره‌ یه‌كشانه‌یییه‌ین‪ .‬ئه‌م زینده‌وه‌ره‌‬ ‫یه‌كشانه‌یییه‌ نه‌ك هه‌ر ژیانی كردوه‌ به‌ڵكو‬ ‫نه‌وه‌ش����ی خس����تۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م نه‌وه‌ تازه‌یه‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر ژم����اره‌ی زۆر بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌مو‬ ‫ئه‌و س����یفه‌ته‌ بۆماوه‌یییانه‌ی له‌دایبابه‌وه‌‬ ‫بۆ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ پێویس����ت بون بۆ ژیان‬ ‫به‌ده‌ربردن‌و زاوزێكردن‪ .‬له‌م په‌یوه‌نده‌دا‪،‬‬ ‫به‌پێی هه‌لومه‌رجی ژیان‪ ،‬هه‌ر سیفه‌تێكی‬ ‫بۆماوه‌یی ك����ه‌ زێتر یارمه‌تی����ده‌ری بوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ڵكه‌ ب����وه‌و ئه‌وانی ت����ر خراوه‌ته‌ الوه‌‪،‬‬ ‫به‌و پێیه‌ گۆڕانی به‌سه‌ردا هاتوه‌‪ ،‬هه‌رچی‬ ‫زێتر جیاوازی كه‌وتۆت����ه‌ نێوان تاكه‌كانی‬ ‫نه‌وه‌ له‌دوای نه‌وه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ پرۆس����ه‌یه‌كی‬

‫به‌رده‌وامی سروشتییه‌‪ ،‬به‌ده‌ره‌ له‌ویستی‬ ‫هه‌ر زینده‌وه‌رێك‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬تایبه‌تمه‌ن����دی ئ����ه‌م كتێب���� ‌ه‬ ‫له‌چیدای����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ وایك����ردوه‌ به‌نه‌م����ری‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌ له‌مێژه‌‬ ‫نوسراوه‌؟‬ ‫نوری كه‌ریم‪ :‬ئه‌م كتێبه‌ له‌ساڵی ‪1859‬دا‬ ‫له‌به‌ریتانیا باڵبۆت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌لومه‌رجێكدا‬ ‫كه‌ بیروبۆچونی گش����تی كۆمه‌ڵگای نه‌ك‬ ‫هه‌ر به‌ریتانیا به‌ڵكو زۆربه‌ی سه‌رتاسه‌ری‬ ‫جیهان����ش‪ ،‬بیروبۆچون����ی ئاینیی "كتێبی‬ ‫پیرۆز" بوه‌ له‌س����ه‌ر چۆنییه‌تی په‌یدابونی‬ ‫م����رۆڤ‌و زینده‌وه‌ران‪ .‬ب����ۆ نمونه‌‪ ،‬به‌پێی‬ ‫ئ����ه‌م جیهانبینییه‌ ئاینیی����ه‌‪ ،‬خوا پیاوی‬ ‫له‌سه‌ر وێنه‌ی خۆی له‌خۆڵ دروستكردوه‌‬ ‫و پاشان فوی كردوه‌ به‌كونه‌لوتیداو ڕۆحی‬ ‫به‌به‌ردا هاتوه‌‪ .‬پاش����ان كه‌ ئ����ه‌م پیاوه‌‬ ‫له‌خه‌ودا بوه‌‪ ،‬په‌راس����ویه‌كی ده‌رهێناوه‌و‬ ‫ئافره‌تێكی لێدروستكردوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫پیاوه‌ به‌ته‌نیا نه‌بێت‪ .‬داروین له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫جیهانبینییه‌ك����ی ته‌واو جی����اوازی هێنایه‌‬ ‫كایه‌وه‌ له‌س����ه‌ر په‌یدابون����ی زینده‌وه‌ران‪.‬‬ ‫تا ئه‌مڕۆ هه‌ر ده‌س����تكه‌وتێكی زانس����تی‬ ‫له‌مه‌یدانی زینده‌زانی����دا هاتبێته‌ كایه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆچونه‌ك����ه‌ی داروین����ی س����ه‌لماندوه‌‪ .‬تا‬ ‫ئه‌مڕۆش كێشمه‌كێش����ی نێ����وان ئه‌م دو‬ ‫جیهانبینیی����ه‌ به‌رده‌وام����ه‌‪ ،‬له‌ناو گه‌لێك‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگاكان����دا ش����ێوازێكی خوێن����اوی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ گرتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا بۆ ناكرێ����ت بیروبۆچونی‬ ‫ئایین����ی له‌گه‌ڵ داروینزم وه‌كو بیردۆزێكی‬ ‫زانستی‪ ،‬پێكه‌وه‌ هه‌ڵبكه‌ن؟‬ ‫ن����وری كه‌ری����م‪ :‬ن����ه‌ك ه����ه‌ر پێكه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ته‌واو به‌دژی یه‌كترین‪.‬‬ ‫دو جیهانبینیی جیاوازن‪ ،‬له‌یه‌كه‌م به‌ردی‬ ‫بناغه‌وه‌‪ .‬ت����ه‌واوی بیروبۆچون����ی ئاینی‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك بانگه‌ش����ه‌ی چه‌قبه‌ستون‪ ،‬هیچ‬ ‫لێكدانه‌وه‌یه‌ك هه‌ڵناگرن‪ .‬خوا یه‌كه‌ نابێت‬ ‫به‌دو؛ خوا ته‌واوی سروش����تی له‌ش����ه‌ش‬ ‫ڕۆژدا دروس����تكردوه‌؛ بــۆچ����ی؟ وه‌اڵم‬ ‫نییه‌؛ ی����ان ئه‌وه‌تا ب����اوه‌ڕت پێیه‌تی یان‬ ‫نه‌‌و‪ .‬به‌اڵم بیرباوه‌ڕی زانستی له‌سه‌ر هه‌ر‬ ‫دیارده‌یه‌ك‪ ،‬شتێكی نه‌گۆڕی نییه‌‪ .‬له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ر شتێكی سروش����تی‪ ،‬زانیاری ته‌واو و‬ ‫كۆتای����ی نییه‌‪ .‬یه‌ك زای����د دو‪ ،‬هه‌ر مه‌رج‬ ‫نییه‌ ده‌بێت بكاته‌ س����ێ‪ .‬ئه‌مڕۆ مرۆڤ له‌‬ ‫پیتاندنی هێلك����ه‌ به‌تۆماوه‌وه‌ له‌منداڵدانی‬ ‫ئافره‌تدا دروستده‌بێت‪ ،‬ده‌كرێت سبه‌ینێ‬ ‫له‌ تاقیگه‌دا دروس����تبكرێت‪ .‬چارلز داروین‬ ‫ده‌یزان����ی جیهانبینییه‌كه‌ی ت����ه‌واو دژی‬ ‫بیروبۆچونی زاڵی كۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬لێی ڕۆشن‬ ‫بو كه‌ چ كفرێكی گه‌وره‌ ده‌كات‌و ئاماده‌ بو‬ ‫له‌پێناوی به‌رزڕاگرتنی ڕاستیدا‪ ،‬باجه‌كه‌ی‬ ‫بدات‪ .‬بۆیه‌ بۆ ماوه‌ی شه‌ش حه‌وت ساڵ‬ ‫ده‌س����تی ڕاگرت له‌چاپكردنی كتێبه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫كاتێكی����ش كه‌ باڵوی ك����رده‌وه‌‪ ،‬له‌ هه‌مو‬ ‫"ناز و نیعمه‌ت"ێكی ده‌رباری پاش����ایه‌تی‬ ‫به‌ریتانی����ا بێب����ه‌ش كرا‪ ،‬كه‌ ل����ه‌و كاته‌دا‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی سیاس����ی كڵێس����ای ده‌كردو‬

‫ده‌سه‌اڵتی ته‌واوی به‌ده‌سته‌وه‌ بو‪ .‬تا له‌م‬ ‫سااڵنه‌ی دواییدا‪ ،‬ده‌رباری پاشایه‌تی ئه‌م‬ ‫په‌ڵه‌ ڕه‌ش����ه‌ی به‌ناوچه‌وانی خۆیه‌وه‌ كاڵ‬ ‫كرده‌وه‌و له‌مه‌راس����یمێكی گ����ه‌وره‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ڕێزلێنان����ه‌ی كه‌ ش����ایه‌نی زانایه‌كی وه‌ها‬ ‫مه‌زنه‌‪ ،‬بۆی گه‌ڕانده‌وه‌و به‌ڕه‌س����می داوای‬ ‫لێبوردنی له‌نه‌وه‌كانی داروین كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن بو وا ئه‌م كتێبه‌ت هه‌ڵبژارد‬ ‫بۆ وه‌رگێڕان؟‬ ‫ن����وری كه‌ری����م‪ :‬منیش وه‌ك����و یه‌كێك‬ ‫له‌خوێنه‌رانی ئه‌و كتێبه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌و به‌ها‬ ‫زانس����تییه‌ی كه‌ هه‌یه‌تی‪ ،‬هه‌میش����ه‌ ئه‌و‬ ‫خه‌یاڵه‌م له‌سه‌ردا بوه‌‪ ،‬كه‌ بیكه‌م به‌كوردی‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم كاتێك كه‌ كتێب����ه‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی‬ ‫زانای زینده‌زانی ڕیچارد دواكینزم به‌ناوی‬ ‫"وه‌همێك"‪ ،‬وه‌رگێڕایه‌ سه‌ر زمانی كوردی‪،‬‬ ‫كه‌ ڕه‌خنه‌یه‌كی كه‌مه‌رشكێنه‌ له‌بیربۆچونی‬ ‫ئاینی له‌گۆش����ه‌نیگای داروینزمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫خه‌یاڵه‌م����ی ده‌مه‌زه‌رد كرده‌وه‌و ئیتر له‌وه‌‬ ‫زێتر نه‌مده‌توانی وه‌رگێڕانی دوابخه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گه‌لێ����ك هه‌وڵیان دا ئه‌م كتێب ‌ه‬ ‫وه‌رگێڕن����ه‌ س����ه‌ر زمانی ك����وردی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێئاكام بون‪ .‬ئه‌م توانایییه‌ی تۆ له‌چیه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت؟‬ ‫ن����وری كه‌ریم‪ :‬به‌ڵێ گه‌لێ����ك هه‌وڵیان‬ ‫داو گه‌لێكیان به‌و ئاواته‌وه‌ سه‌ریاننایه‌وه‌‪.‬‬ ‫جێگ����ه‌ی داخ����ه‌ ب����ۆ ئه‌وان����ه‌و مای����ه‌ی‬ ‫خۆش����حاڵییه‌ ب����ۆ من‪ ،‬ك����ه‌ ده‌توانم ئه‌و‬ ‫ئاوات����ه‌ بهێنم����ه‌دی‪ .‬وه‌رگێڕانی كتێبێكی‬ ‫وه‌ه����ا زانس����تی‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی بۆ س����ه‌ر‬ ‫زمان����ی ك����وردی‪ ،‬له‌توانایی كه‌س����ی ئه‌و‬ ‫ڕۆش����نبیرانه‌ی س����اڵه‌كانی حه‌فت����اكان‌و‬ ‫هه‌ش����تاكان ب����ه‌ده‌ر بوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بۆ من‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ك����ه‌ ته‌واو جی����اوازه‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫هێش����تا به‌واتای ئه‌وه‌ نایه‌ت كه‌ كارێكی‬ ‫ئاسانه‌‪" .‬ڕه‌چه‌ڵه‌كی چه‌شن" یانزه‌هه‌مین‬ ‫كتێبه‌ ك����ه‌ خه‌ریكم وه‌ریده‌گیڕمه‌ س����ه‌ر‬ ‫زمان����ی ك����وردی‪ .‬تاكو ئێس����تا نۆ كتێبم‬ ‫له‌زمان����ی ئینگلیزیی����ه‌وه‌ وه‌رگێ����ڕاوه‌و‬ ‫یه‌ك كتێبیش����م له‌زمانی سویدییه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌شێكیان كتێبی زانستی بون‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ڕیچ����ارد داوكین����ز‪ ،‬ك����ه‌ به‌های‬ ‫زانستی‌و ئاس����تی زمانه‌ ئینگلیزییه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌كتێبه‌كه‌ی داروین زۆر زێتر نه‌بێت‬ ‫به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ كه‌متر نییه‌‪ .‬ئه‌م كاران ‌ه بۆ‬ ‫من هه‌م����وی ئه‌زمونگه‌لێك����ی وه‌رگێڕانی‬ ‫گ����ه‌وره‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها زمانی ئینگلیزییه‌كه‌ی‬ ‫داروین‪ ،‬كه‌ كتێبه‌كه‌ی پێنوسیوه‌‪ ،‬زمانی‬ ‫ئینگلیزی ڤیكتۆریانییه‌‪ ،‬زمانی نوس����ینی‬ ‫تۆێژێكی ده‌رباری ب����ااڵی كۆمه‌ڵگای ئه‌و‬ ‫س����ه‌رده‌مه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌گه‌ڵ زمانی ئینگلیزی‬ ‫ئێس����تادا جی����اوازی زۆر هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌تا بۆ‬ ‫ئینگلیزیزمانێك ئاس����ان نیی����ه‌‪ .‬ئینجا بۆ‬ ‫وه‌رگێڕانیش����ی پێویستی به‌تێگه‌یشتنێكی‬ ‫ت����ه‌واو هه‌یه‌‪ ،‬ل����ه‌م په‌یوه‌ن����ده‌دا زانینی‬ ‫زمانێكی ئه‌وروپی تر‪ ،‬كه‌ هه‌مو بواره‌كانی‬ ‫زانس����تی پێنوسراوه‌‪ ،‬پێویس����تییه‌كه‌ كه‌‬ ‫ناكرێت چ����اوی لێبپۆش����رێت‪ .‬من زمانی‬ ‫س����ویدی ده‌زانم‪ ،‬ئه‌م����ه‌ یارمه‌تیده‌رێكی‬

‫زێتر له‌سه‌ده‌و نیوێك‬ ‫به‌سه‌ر ڕۆژی مێژوییی‬ ‫بیست‌و پێنجی‬ ‫تشرینی دوه‌می ساڵی‬ ‫‪1859‬دا تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫ئه‌و ڕۆژه‌ی كه‌‬ ‫له‌كازێوه‌ی به‌ره‌به‌یاندا‬ ‫"ڕه‌چه‌ڵه‌كی‬ ‫چه‌شن"یان به‌سه‌ر‬ ‫كتێبفرۆشه‌كانی شاری‬ ‫له‌نده‌ندا دابه‌ش كردو‬ ‫بۆ ئێواره‌كه‌ی یه‌ك‬ ‫دانه‌ی لێنه‌مایه‌وه‬ ‫له‌بننه‌هاتوه‌ بۆ تێگه‌یشتنی تێكسته‌ هه‌ر‌ه به‌پشتبه‌ستن به‌م فه‌رهه‌نگانه‌ ده‌ستبده‌یته‌‬ ‫سه‌خته‌كانی ئه‌و كتێبه‌‪.‬‬ ‫وه‌رگێڕانی كتێبێكی وه‌ها زانستی‪ .‬گرفته‌ك ‌ه‬ ‫له‌وه‌ دای����ه‌‪ ،‬كه‌ زمانی ك����وردی نه‌كراوه‌‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬گرفتی وه‌رگێڕان����ی كتێبێكی به‌زمانێك����ی زانس����تی‪ ،‬له‌كۆمه‌ڵگاكه‌ماندا‬ ‫وه‌ها زانس����تی بۆ س����ه‌ر زمان����ی كوردی هیچ هه‌وڵێ����ك به‌دیناكرێ����ت‪ ،‬كه‌ ڕۆژێك‬ ‫له‌چیدا ده‌بینیته‌وه‌؟‬ ‫له‌ڕۆژان زانس����ت جه‌م����اوه‌ری بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ن����وری كه‌ری����م‪ :‬زێت����ر له‌‪ 155‬س����اڵ ت����ا هه‌مو كه‌س بتوانێ����ت له‌هه‌ر بوارێكی‬ ‫به‌س����ه‌ر ده‌رچونی "ڕه‌چه‌ڵه‌كی چه‌شن"دا زانس����تیدا‪ ،‬ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ به‌زمانی كوردی‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬كه‌چی هێش����تا هه‌ر زۆر زو‌ه بۆ بیخوێنێت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ن����ده‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫زمانی كوردی كه‌ بتوانێت خۆی له‌قه‌ره‌ی به‌باری زاراوه‌زانی وه‌رگێڕانی ئه‌م كتێبه‌‪،‬‬ ‫وه‌رگێڕانی كتێبێكی وه‌ها بدات‪ .‬وه‌رگێڕان هه‌وڵ����ده‌ده‌م له‌ڕێ����گای وش����ه‌داهێنان بۆ‬ ‫له‌زمانێكه‌وه‌ بۆ زمانێكی تر‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك زاراوه‌ بناغه‌یییه‌كان‌و په‌ڕاوێزنوس����ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ش����ێوه‌كان به‌وات����ای به‌راوردكردن����ی وات����اكان بگه‌یه‌نم‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫دو زمانه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم دو ش����ت ش����ایه‌نی به‌ن����اوی ئه‌و ڕوه‌ك و ئاژه‌اڵنه‌ كه‌ بۆ ئێمه‌‬ ‫به‌راوردكردن����ن كه‌ له‌یه‌ك����ه‌وه‌ نزیك بن‪ .‬نائاش����نان‪ ،‬ك����ه‌ زۆربه‌ی����ان ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ كه‌ ده‌چیته‌ پ����ای وه‌رگێڕانی به‌ئینگلی����زو عه‌ره‌بی����ش نوس����یمن‪ ،‬ب����ۆ‬ ‫كتێبێكی وه‌ها زانستی‪ ،‬ئه‌وسا به‌ته‌واوی ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر خوێنه‌ر ویستی‪ ،‬به‌دوایاندا‬ ‫ده‌زانیت‪ ،‬كه‌ زمانی كوردی چه‌ند بێخاوه‌نه‌‪ ،‬بگه‌ڕێت‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م كارانه‌ نه‌كه‌م‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫چه‌ند له‌كاروانی پێش����كه‌وتنی زانس����تی ده‌س����ت له‌وه‌رگێڕان����ی هه‌ڵگ����رم‪ .‬بێهـۆ‬ ‫له‌دوایه‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌وه‌شی كه‌ بۆی كراوه‌ زۆر نیی����ه‌‪ ،‬زمانی ك����وردی له‌و زمان����ه‌ هه‌ره‌‬ ‫پڕ كه‌موكورتین‪ .‬ب����ۆ نمونه‌‪ ،‬ته‌واوی ئه‌و ده‌گمه‌نانه‌یه‌ كه‌ تاكو ئێستا ئه‌م كتێبه‌ی‬ ‫فه‌رهه‌نگانه‌ی كه‌ بۆ بواره‌ زانس����تییه‌كان بۆ وه‌رنه‌گێڕدراوه‌‪.‬‬ ‫نوس����راون‌و به‌چاپ گه‌یه‌ن����راون‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گه‌وره‌ترین ئاسته‌نگی وه‌رگێڕانی‬ ‫تا ئاس����تی خوێندنی ناوه‌ندی‌و ئاماده‌یی‬ ‫وه‌اڵم����ده‌ره‌وه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم زۆر ئاس����ته‌مه‌ كتێ����ب ت����ا ده‌گات به‌ده‌س����تی خوێنه‌ر‬

‫به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌چیدایه‌؟‬ ‫ن����وری كه‌ری����م‪ :‬به‌پێ����ی ئه‌زمونی ئه‌و‬ ‫كتێبان����ه‌ی ك����ه‌ وه‌رمگێ����ڕاون‌و به‌چاپم‬ ‫گه‌یاندون‪ ،‬گه‌وره‌ترین ئاس����ته‌نگ بێمه‌یلی‬ ‫دام����وده‌زگا په‌یوه‌ندی����داره‌ حوكمییه‌كانه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كاری ڕۆش����نبیری‪ .‬ده‌چیت بۆ‬ ‫الی ه����ه‌ر داموده‌زگایه‌ك‪ ،‬چ حكومی بێت‬ ‫یان ناحكومی‪ ،‬ڕێنوس����ێكی زمانی كوردی‬ ‫تایبه‌ت به‌خ����ۆی هه‌یه‌‪ .‬زێتر له‌س����ه‌ده‌و‬ ‫نیوێك به‌س����ه‌ر ڕۆژی مێژوییی بیس����ت‌و‬ ‫پێنجی تش����رینی دوه‌می س����اڵی ‪1859‬دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ئ����ه‌و ڕۆژه‌ی كه‌ له‌كازێوه‌ی‬ ‫به‌ره‌به‌یان����دا "ڕه‌چه‌ڵه‌ك����ی چه‌ش����ن"یان‬ ‫به‌سه‌ر كتێبفرۆشه‌كانی ش����اری له‌نده‌ندا‬ ‫دابه‌ش كردو ب����ۆ ئێواره‌كه‌ی یه‌ك دانه‌ی‬ ‫لێنه‌مایه‌وه‌‪ .‬ڕۆشنبیران‌و خه‌ڵك وه‌اڵمێكی‬ ‫ددانشكێنیان دایه‌وه‌ به‌ده‌رباری بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار‪ .‬له‌پاش یه‌ك س����ه‌ده‌و نیو‪،‬‬ ‫له‌وه‌ ده‌چێت هێشتا هه‌ر زۆر زو بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌مان هه‌بێت له‌ڕۆش����نبیرانمان‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌نده‌ ڕۆشنبیر بن‌و له‌خه‌ڵكه‌كه‌مان‬ ‫ك����ه‌ ئه‌وه‌نده‌ تینوی زانس����ت ب����ن‪ .‬ئه‌م‬ ‫ئاسته‌نگه‌ ئاسته‌نگێكی كوشنده‌یه‌‪ ،‬ڕو له‌‬ ‫هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌ك ب����كات‪ ،‬به‌ره‌و داڕمانی‬ ‫ده‌بات‪.‬‬

‫فه‌رهه‌نگ ‌ی زاراوه‌كان ‌ی ئه‌ده‌ب‌و زانست ‌ه مرۆڤایه‌تییه‌كان‬ ‫ د‪ .‬نه‌وزاد ئه‌حمه‌د ئه‌سوه‌د‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌ زاراوه‌كانی‌ ئه‌ده‌ب‌و زانسته‌‬ ‫مرۆڤایه‌تییه‌كان‪ ،‬كتێبێكی‌ قه‌باره‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ ‪ 440‬الپه‌ڕه‌ییه‌‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫رون‌و ئاسان مانای‌ زاراوه‌كان‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌و شیركردنه‌وه‌یان بۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫نوسه‌ری‌ ئه‌م كتێبه‌ "د‪ .‬نه‌وزاد ئه‌حمه‌د‬ ‫ئه‌س����وه‌د" به‌زمانێكی‌ س����اده‌ ناوه‌ڕۆك ‌ی‬ ‫ئ����ه‌و زاراوانه‌ی‌ بواری‌ ئ����ه‌ده‌ب‌و ره‌خنه‌ی‌‬ ‫ئه‌ده‌بی‌‌و زانستی‌ زمان‌و سه‌رجه‌م زانسته‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیه‌كان����ی‌ وه‌ك سۆس����یۆلۆژیا‌و‬ ‫سایكۆلۆژیا‌و مێژوو فه‌لسه‌فه‌‌و ئیستاتیكاو‬ ‫ئیس����تیمۆلۆژیاكان ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬له‌كۆتایی‌‬ ‫ه����ه‌ر زاراوه‌یه‌كیش����دا ئام����اژه‌ به‌زی����اد‬ ‫له‌سه‌رچاوه‌یه‌ك ده‌كات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ خوێنه‌ر‬ ‫بگه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆی����ان‌و ورده‌كاری‌ زیات����ری‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌و زاراوانه‌ ده‌ستكه‌وێت‌و بۆ‬ ‫تێگه‌یشتنێكی‌ فراوانتر لێیان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رنجێك له‌كتێبخانه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫بده‌ین‪ ،‬ئه‌وا به‌ئاسانی‌ درك به‌وه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫ك����ه‌ بایه‌خێك����ی‌ زۆر ك����ه‌م به‌فه‌رهه‌نگی‌‬ ‫زاراوه‌كان دراوه‌و ئ����ه‌و كتێبان����ه‌ی‌ ل����ه‌و‬

‫ب����واره‌دا چاپكراون زۆر ك����ه‌م‌و ده‌گمه‌نن‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا وه‌ك نوس����ه‌ر ئ����ه‌م كتێبه‌ ‌ی‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كات "زمانی‌ زاراوه‌ زمانێكی‌‬ ‫جیهانیه‌و شوێنی‌ به‌یه‌كگه‌یشتنی‌ كلتوره‌‬ ‫جیاجیاكان����ی‌ مرۆڤایه‌تیی����ه‌‪ ،‬پردێك����ی‌‬ ‫شارس����تانیه‌ ك����ه‌ زم����ان‌و مه‌عریفه‌كانی‌‬ ‫جیهان پێك����ه‌وه‌ ده‌به‌س����تێته‌وه‌‌و زمانی‌‬ ‫ئه‌مڕۆیه‌‪ ،‬زمانی‌ س����ه‌رده‌می‌ جیهانگیری‌‌و‬ ‫گلۆباڵیزه‌یشنه‌"‪.‬‬ ‫دی����اره‌ ش����یكردنه‌وه‌و ناس����اندنی‌ ئه‌م‬ ‫زاراوه‌ زانس����تیانه‌ له‌كلتوری����دا روبه‌روی‌‬ ‫گرفتێكی‌ گ����ه‌وره‌ ده‌بێت����ه‌وه‌ كه‌ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كورد خاوه‌نی‌ پاش����خانێكی‌ ئه‌وتۆ‬ ‫نیه‌ له‌زانس����ته‌كانی‌ كۆمه‌ڵناسی‌‌و زانسته‌‬ ‫مرۆڤایه‌تییه‌كان����دا‌و نوس����ه‌ری‌ ئه‌م بوتره‌‬ ‫روب����ه‌ڕوی‌ گرفتی‌ داتاش����ینی‌ هاوتای‌ ئه‌و‬ ‫وشانه‌ ده‌بێته‌ له‌زمانی‌ كوردیدا‪ .‬د‪ .‬نه‌وزاد‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌س����وه‌د ئ����ه‌وه‌ رون ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ "یه‌كێك له‌گرفته‌كانی‌ نوس����ه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫زانس����تانه‌ بریتییه‌ له‌كێش����ه‌ی‌ ناساندن‌و‬ ‫ش����یكردنه‌وه‌و وه‌رگێڕان����ی‌ زاراوه‌كان كه‌‬ ‫بێگومان به‌ش����ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ ئه‌م زاراوانه‌‬ ‫له‌ئه‌وروپ����ا‌و خۆرئاواوه‌ س����ه‌ریانهه‌ڵداوه‌و‬ ‫به‌زمانی‌ ئینگلیزی‌‌و فه‌ره‌نسی‌‌و ئه‌ڵمانی‌‌و‬

‫هۆڵه‌ن����دی‌‌و ئیس����پانی‌‌و روس����ی‌‌و زمانه‌‬ ‫ئه‌وروپی‌‌و خۆرئاواییه‌كانی‌ تر داهێنراون‌و‬ ‫مه‌رجه‌عێكی‌ مێژویی‌‌و فیكری‌‌و رۆشنبیریان‬ ‫هه‌یه‌‌و له‌خۆڕا‌و به‌ڕێككه‌وت دروست نه‌بون‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر زاراوه‌یه‌ك سیس����تمێكی‌ مه‌عریفی‌‌و‬ ‫هزرێك‌و بیریارێكی‌ له‌پشته‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ "زاراوه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ئه‌و وش����انه‌یه‌ كه‌ له‌بواری‌ كایه‌ زانستی‌‌و‬ ‫مه‌عریفییه‌كان����دا گۆڕانكارییان به‌س����ه‌ردا‬ ‫دێ����ت‌و وه‌رگێرانی‌ زاراوه‌كان پێویس����تی‌‬ ‫به‌توان����او لێهاتوییه‌ك����ی‌ زۆر هه‌ی����ه‌‬ ‫له‌زمانه‌وانیدا‪ .‬لێهاتویی‌ له‌زمانی‌ زانس����تی‌‬ ‫ه����ه‌ردو زمانه‌كه‌دا‪ .‬ش����اره‌زایی‌‌و زانیاری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر مێژوی‌ زاراوه‌ك����ه‌ هه‌بێت‪ ...‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ ك����ه‌ زاراوه‌ به‌رهه‌می‌ فیكره‌ چۆن‬ ‫كلیلی‌ هه‌م����و زانس����تێك زاراوه‌كانیه‌تی‌‪،‬‬ ‫زاراوه‌كانیش پوخته‌ی‌ زانسته‌كانن"‪.‬‬ ‫كتێبی‌ "فه‌رهه‌نگی‌ زاراوه‌كانی‌ ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫زانس����ته‌ مرۆڤایه‌تیی����ه‌كان"‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫كتێب����ه‌ به‌پێ����زو پ����ڕ له‌زانیاریان����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ ب����ۆ هه‌مو ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌ب����واری‌ ئه‌ده‌ب‌و ره‌خنه‌ی‌‬ ‫ئه‌ده‌بی‌‌و زانستی‌ مرۆڤایه‌تیه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌سوده‌‪.‬‬

‫زمان ‌ی زاراو‌ه زمانێك ‌ی‬ ‫جیهانیه‌و شوێن ‌ی‬ ‫به‌یه‌كگه‌یشتن ‌ی‬ ‫كلتور‌ه جیاجیاكان ‌ی‬ ‫مرۆڤایه‌تییه‌‪ ،‬پردێك ‌ی‬ ‫شارستانی ‌ه ك ‌ه زمان‌و‬ ‫مه‌عریفه‌كان ‌ی جیهان‬ ‫پێكه‌و‌ه ده‌به‌ستێته‌وه‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫کاڵبونه‌وه‌ی هه‌ڵوێسته‌کان یا مردنی ویژدانی واژوه‌کان‬ ‫عه‌زیز شێخانی‬ ‫له‌و رۆژانه‌دا رێژه‌یه‌کی به‌ژماره‌ زۆر له‌به‌ناو‬ ‫روناکبی���ر‪ ،‬هونه‌رمه‌ند‪ ،‬نوس���ه‌ر‪ ،‬لێکۆڵه‌ر‪،‬‬ ‫پڕۆفیس���ۆر‪ ،‬وانه‌بێژ‪ ،‬ش���اعیر‌و س���ه‌رۆکی‬ ‫حیزب داواده‌که‌ن‪ ،‬که‌ پشتیوانی له‌مانه‌وه‌ی‬ ‫مه‌سعود بارزانی وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم بکرێ‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی مرۆڤ ل���ه‌دوره‌وه‌ نازانێ‪ ،‬که‌ ئایا‬ ‫ئه‌و ناوانه‌ی له‌لیسته‌که‌دان وه‌ک که‌سایه‌تی‪،‬‬ ‫خۆی���ان ناویان نوس���یوه‌ ی���ان به‌وه‌کاله‌تی‬ ‫دۆس���تانی خۆیان ناوه‌کانیان له‌لیسته‌که‌دا‬ ‫ده‌رچوه‌‪ .‬بێجگه‌ ل���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ کۆکه‌ره‌وه‌ی‬ ‫واژوه‌کان به‌شێوازی خۆیان واژوکه‌ره‌کانیان‬ ‫له‌خشته‌ بردبێ‌و ئامانجی راسته‌قینه‌ی خۆیان‬ ‫له‌کۆکردنه‌وه‌ی واژوه‌کان ئاشکرا نه‌کردبێ‪.‬‬ ‫ئه‌رکی روناکبیر‌و ش���اره‌زاکان ره‌خنه‌گرتن‬ ‫له‌الیه‌نه‌ نه‌رێنیه‌کان���ی کۆمه‌ڵگا‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫به‌گژداچون���ه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵتێکه‌‪ ،‬ک���ه‌ رێز‬ ‫له‌ئی���راده‌ی گ���ه‌ل‌و هاواڵتی���ان ناگ���رێ‪.‬‬

‫ک���ورده‌کان وه‌ک هه‌میش���ه‌ له‌هه‌م���و‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانی دنیا جی���اواز ده‌رکه‌وتن‌و توێژه‌‬ ‫به‌ناو بژارده‌که‌ی هه‌مو یاس���ا‌و رێسایه‌کیان‬ ‫له‌بیرکرد‪ .‬چاوه‌ڕوانی خه‌ڵکی کوردس���تان‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت هێ���زه‌ سیاس���ییه‌کان له‌توێ���ژ‌ی‬ ‫بژارده‌ی کۆمه‌ڵگا پێش���ڕه‌وبون له‌پاراستنی‬ ‫بنه‌ماکانی ده‌س���ه‌اڵتی خه‌ڵک‌و کارکردن بۆ‬ ‫په‌ره‌پێدانی کولتوری دێموکڕاس���ییه‌‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش رۆژڕه‌ش���ی کوردان بێ‪ ،‬که‌ خاوه‌نی‬ ‫تاکی ئازا‌و نه‌به‌س���تراوه‌ به‌ئ���ه‌م‌و ئه‌و نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و تاک���ه‌ ئازایانه‌ی‪ ،‬ک���ه‌ له‌رۆژانی دژوار‌و‬ ‫چاره‌نوسسازدا له‌به‌ره‌ی گه‌ڵن‌و هه‌رگیز نابنه‌‬ ‫سه‌ربازی واژوکه‌ری تۆمارێکی دور‌و درێژ بۆ‬ ‫شکاندنی یاسا‌و رێسا باوه‌کان‪.‬‬ ‫هاوکێشه‌که‌ ئاسانه‌‌و پێویستی به‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫که‌ پڕۆفیس���ۆری زمانی کوردیی‪ ،‬وانه‌بێژی‬ ‫زانکۆ‌و شاعیر‌و هتد‪ .‬به‌ناوی هونه‌ر‪ ،‬زانست‪،‬‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و وێ���ژه‌وه‌ له‌ن���اوه‌کان ریزبکه‌ن‪.‬‬ ‫مه‌س���عود بارزانی پ���اش ‪ 10‬س���اڵ ئاماده‌‬ ‫نیی���ه‌ واز له‌کورس���ی س���ه‌رۆکایه‌تی بێنێ‪.‬‬

‫ئه‌وان شێت‌و ش���ه‌یدای‌ نه‌ک کورسییه‌که‌ی‬ ‫س���ه‌رۆکایه‌تین‪ ،‬به‌ڵک���ۆ دڵیان بۆ وش���ه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆک لێده‌دا‪ .‬ئ���ه‌وان له‌ژێر پاس���اوی‬ ‫جۆراوج���ۆردا به‌نیازن وه‌ک رابردو ش���کۆی‬ ‫یاس���ا‌و پارله‌مان بش���کێنن‌و خه‌ڵکی کورد‬ ‫له‌باشوری کوردس���تاندا ته‌سلیمی ئیراده‌ی‬ ‫ناپی���رۆزی خۆیان بک���ه‌ن‪ .‬الیه‌نه‌کان‌و یه‌ک‬ ‫له‌وان یه‌کێتی نیش���تمانی کوردستان که‌ دو‬ ‫س���اڵ له‌وه‌پێش له‌گه‌ڵ پارت���ی دێموکڕاتی‬ ‫کوردس���تان ماوه‌ی س���ه‌رۆکایه‌تی مه‌سعود‬ ‫بارزانی���ان درێژکرده‌وه‌‪ ،‬ئام���اده‌ نییه‌ وه‌ک‬ ‫رابردو ئه‌و هه‌ڵه‌ گه‌وره‌یه‌ دوپات کاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر مه‌س���عود بارزان���ی که‌س���ێکی‬ ‫دیموکراتخ���واز بوایه‌ له‌و رۆژانه‌دا سپاس���ی‬ ‫خه‌ڵ���ک‌و الیه‌ن���ه‌ سیاس���ییه‌کانی ده‌کرد‌و‬ ‫له‌ده‌ستاوده‌س���تکردنی ده‌سه‌اڵتدا هه‌نگاوی‬ ‫کرده‌یی هه‌ڵده‌گرت‪ .‬جێ���گای خۆی بو‪ ،‬که‌‬ ‫بارزانی راس���توێژ بێ‌و رێز له‌یاس���ا بگرێ‪.‬‬ ‫ئاخ���ر له‌نیش���تمانی ئێم���ه‌دا خاوه‌نی ئه‌و‬ ‫له‌ش���کره‌ له‌توێ���ژی ب���ژارده‌ی کۆمه‌ڵگاین‪،‬‬

‫هه‌ڵبژاردنی پێشوەخت‪!...‬‬ ‫بۆ گۆڕان ئینقالب‌و‬ ‫بۆ پارتی نەخشەڕێ‌و چارەسەر‬ ‫عەلی فەتاح‬ ‫دواجار سەرۆکی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫لەس���ەر کورس���یەکەی دوا هه‌ڵوێستی‬ ‫خۆی راگەیاند‪ ،‬له‌راگەیەندراوێکی چڕو‬ ‫درێ���ژدا وەاڵمی ئ���ەو گوتەیەی خۆیی‬ ‫دایەوە (کە ئەو هه‌ر کاتێک ئەرکەکەی‬ ‫ت���ەواو ب���و له‌هه‌م���و کەس ئاس���انتر‬ ‫کورسیەکەی جێدەھێڵێت)‬ ‫ب���ەراورد به‌بەیاننام���ە ح���ەوت‬ ‫خاڵیەک���ەی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان‬ ‫ک���ە له‌رێکەوت���ی (‪)٢٠١١/١/٢٩‬دا‬ ‫باڵویکردەوە پەیامەکەی بارزانی هه‌مان‬ ‫ناوەڕۆکی هه‌یە‪ ،‬لێرەدا هه‌وڵەدەم خاڵە‬ ‫هاو ب���ەش‌و ناکۆکەکانی نێوان هه‌ر دو‬ ‫راگەیەندراوەکەو جیاوازییە بونیادیەکانی‬ ‫نێ���وان هه‌ر دو پارت���ە فەرمانڕەواکەی‬ ‫ئەمڕۆ (پارتی دیموکراتی کوردستان‌و‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان) بخەمەڕو‪.‬‬ ‫ھۆکاری س���ەرەکی نوس���ینی ئ���ەم‬ ‫وتارە بەراوردکاریە‪ ،‬بونی س���ێ خاڵی‬ ‫سەرەکی هاوبەشە لەنێوان دوا پەیامی‬ ‫بارزانی‌و بەیاننام���ە حەوت خاڵیەکەی‬ ‫(‪)٢٠١١/١/٢٩‬ی بزوتنەوەی گۆڕان کە‬ ‫بریتین لە‪:‬‬ ‫‪ /١‬هه‌ڵوەش���انەوەی حکومەت���ی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‪.‬‬ ‫‪ /٢‬هه‌ڵوەش���انەوەی پەرلەمان���ی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫‪ /٣‬ئەنجامدان���ی هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫پێشوەخت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم کاردان���ەوەی بەیاننام���ەکان‬ ‫بەتایب���ەت له‌روانگەی پ���ارت‌و الیەنە‬ ‫سیاس���ی‌و رێکخراوەکان���ی کۆمەڵگەی‬ ‫مەدەنیی���ەوە جی���اوازی زۆریان هه‌یە‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ک لەدەرەنجام���ی بەیانەکەی‬ ‫بزوتن���ەوەی گۆڕاندا جگەله‌هه‌رس���ێ‬ ‫س���ەرۆکایەتییەکە بەیاننام���ە به‌زیاتر‬ ‫له‌(‪ )٥٠‬کۆمەڵ���ەو رێکخراوی کۆمەڵی‬ ‫مەدەن���ی راگەیەندرا ک���ە له‌زۆربەیاندا‬ ‫بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان به‌ئاژاوەگێ���ڕو‬ ‫پیالنگێڕ‌و ئینقالبچی تەخوین‌و تۆمەتبار‬ ‫ک���را‪ ،‬ب���ەاڵم دەنگەکان���ی ناڕەزای���ی‬ ‫لەبەرامبەر پەیامەکەی بارزانیدا ھێندە‬ ‫کزو الوازن لەجێی نەبوانن‪ .‬هه‌رچەندە‬ ‫بارزانیش به‌هه‌مان شێوە هه‌مان داوای‬ ‫ئەوکاتەی بزوتنەوەی گۆڕانی هه‌یە‪.‬‬ ‫خاڵە جیاوازو ناکۆکەکانی نێوان دو‬ ‫راگەیەندراوەکە‪:‬‬ ‫‪ /١‬بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان ئ���ەو کات‬ ‫پارتێکی سیاسی مەدەنی بێ چەک بو‬ ‫کەچی به‌(ئینقالبچی) ناوزەندکرا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردس���تان هه‌رچی‬ ‫جومگە هه‌س���تیارەکانی ئ���ەم هه‌رێمە‬ ‫هه‌یە‪ ،‬بەهه‌ستیارترین جومگە ئەمنی‌و‬ ‫موخابەراتیەکان���ەوە به‌دەس���تیەتی‌و‬ ‫دەی���ان هه‌زار چەکداری س���ەربه‌خۆیی‬ ‫هه‌ی���ە‌و راس���تەوخۆ گەورەترین ھێزی‬ ‫هه‌رێمی ناوچەکە پش���تگیری دەکات‌و‬

‫بارزانی‌و‬ ‫پەیامەکانی ھێندە‬ ‫تێکەڵ به‌کارو‬ ‫ئامانجی پارتی‬ ‫بون به‌ئەستەمیش‬ ‫جیاوازی لەنێوان‬ ‫سەرۆکی هه‌رێم‌و‬ ‫سەرۆکی پارتیدا‬ ‫بەدیناکرێت‬

‫بنکەی س���ەربازی لەناو هه‌رێمدا هه‌یە‬ ‫کەس���یش به‌(ئیقالبچی) ن���اوی پارتی‬ ‫نابات‪.‬‬ ‫‪ /٢‬ئ���ەو کات بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان‬ ‫وەک پارتێک���ی سیاس���ی مەدەن���ی‬ ‫دەرەوەی دەس���ەاڵت بەیاننامەک���ەی‬ ‫راگەیاند‪ ،‬ب���ەاڵم بارزانی‌و پەیامەکانی‬ ‫ھێندە تێکەڵ ب���ه‌کارو ئامانجی پارتی‬ ‫بون به‌ئەس���تەمیش جیاوازی لەنێوان‬ ‫س���ەرۆکی هه‌رێم‌و س���ەرۆکی پارتیدا‬ ‫بەدیناکرێت‪.‬‬ ‫‪ /٣‬راگەیەن���دراوە حەوت خاڵیەکەی‬ ‫بزوتن���ەوەی گۆڕان ک���ورت‌و پوختەو‬ ‫ته‌نها له‌(‪ )٥٣٧‬وشە پێکهاتوەو بەھیچ‬ ‫جۆرێک باس‌و پیاهه‌ڵدانی به‌ھیچ کەس‌و‬ ‫الیەنێکدا تێدانیی���ە‪ ،‬بەاڵم پەیامەکەی‬ ‫بارزانی زیاتر له‌(‪ )٢٢٠٠‬وشەیەو بەشی‬ ‫هه‌رەزۆری وابەس���تەی ژیان‌و خەبات‌و‬ ‫چاالکیەکان���ی بارزان���ی‌و پیاهه‌ڵ���دان‬ ‫به‌بارزانییە‪.‬‬ ‫دوای بەیاننام���ە ح���ەوت خاڵیەکەی‬ ‫(‪ )٢٠١١/١/٢٩‬میدیاکان���ی پارت���ی‬ ‫چیانکرد‪.‬؟‬ ‫راستەوخۆ پاش راگەیاندنی بەیاننامە‬ ‫حەوت خاڵیەک���ەی بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫به‌هه‌رچی توانای ھزری‌و ماددی ئۆرگان‌و‬ ‫راگەیاندنەکان���ی پارت���ی هه‌یە بەچڕی‬

‫بۆیه‌ یاس���ا شکاندن بۆته‌ سوننه‌ت‌و زۆربه‌ی زیاتر‌و زۆرتر له‌ش���ه‌ڕی کورس���یی‌و پڕۆژه‌ی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌کان گیرۆده‌ی ڤایرۆس���ی النه‌چون له‌سه‌ر کورسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫خۆشه‌ویس���تی ب���ۆ ق���ارداش‌و به‌راده‌رانی تێده‌گه‌ن‪ .‬له‌مێژودا زۆرج���ار دیکتاتۆره‌کان‬ ‫به‌پاره‌‌و پول‌و ته‌نانه‌ت به‌هه‌ڕه‌شه‌‌و تۆقاندن‬ ‫پاسداڕن!‬ ‫رۆژانێک دێن‪ ،‬که‌ به‌شێک له‌و ناوانه‌ی که‌ خامه‌‌و پێنوس‌و هونه‌رمه‌نده‌کانی واڵته‌کانیان‬ ‫له‌لیس���ته‌که‌دا هه‌ن‪ ،‬پێکه‌نیان به‌و واژوانه‌ی کردۆته‌ پاڵپش���تی خۆیان‪ ،‬به‌اڵم مرۆڤ له‌و‬ ‫خۆی���ان‌ دێ‌و تام���ی تاڵ���ی کرده‌وه‌کانیان توێژه‌ی ک���ورد ناگات‪ ،‬ک���ه‌ له‌پێناوی کام‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬رۆژانێک دێن‪ ،‬که‌ به‌شێک له‌خاوه‌ن ئامانجی پیرۆزدا تێک���ه‌ڵ به‌و کاراوانه‌ بون‪.‬‬ ‫واژوه‌کان شایه‌تی ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬که‌ چه‌نده‌‌و کورد گوته‌نه‌ی بناخ���ه‌ی روناکبیرانی کورد‬ ‫چ���ۆن فێڵی���ان لێک���راوه‌‪ .‬ئاخر س���اتێک ره‌نگه‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ وێ���ران‌و له‌رزۆک‬ ‫ویژدان���ه‌کان ده‌م���رن‪ ،‬ب���ژارده‌ی کۆمه‌ڵگا ببێ‌و به‌رده‌وام خه‌ریکی په‌سنی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫له‌جیات���ی پاڵپش���تیکردن له‌سیس���ته‌مێکی خواپێداوه‌کان بوبن‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان له‌نێو خه‌ڵکی‬ ‫دێموک���ڕات‌و ک���راوه‌‪ ،‬س���واڵی پۆس���ت بۆ ئاس���اییدا پێگه‌‌و جێگه‌ی ش���یاوی خۆیان‬ ‫مه‌سعود بارزانی ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر سیاسه‌تکاره‌ نه‌دۆزیته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر وه‌رزی مردنی ویژدانه‌کان‬ ‫کورده‌کان ناڕاست‌و به‌رژه‌وه‌ندیخوازن‪ ،‬بۆچی نه‌بێ‪ ،‬کام لۆژیک‌و مه‌نتق واده‌کات‪ ،‬که‌ زیاتر‬ ‫ده‌ب���ێ بژارده‌که‌ی گیرۆده‌ی س���ێبه‌ری ئه‌و له‌‪ 2‬هه‌زار واژو بۆ مانه‌وه‌ی مه‌سعود بارزانی‬ ‫سیاس���ه‌تکار‌و به‌رژه‌وه‌ندیخوازن���ه‌ بێ‪ ،‬که‌ له‌س���ه‌ر کورس���ییه‌ زێڕینه‌که‌ کۆبکرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫گه‌ل‌و نیش���تمان فیدای حه‌ز‌و ویسته‌کانیان که‌چی ئه‌و توێژه‌ له‌سه‌ر چاکردنی سیستم‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی کولتوری ده‌ستاوده‌ستکردنی‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫رێگا دور‌و درێژه‌‌و واژوکه‌ره‌کان له‌داهاتودا ده‌سه‌اڵت خۆیان کڕ‌و بێده‌نگ کردوه‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر مه‌سعود بارزانی‬ ‫که‌سێکی دیموکراتخواز‬ ‫بوایه‌ له‌و رۆژانه‌دا‬ ‫سپاسی خه‌ڵک‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌کانی ده‌کرد‌و‬ ‫له‌ده‌ستاوده‌ستکردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا هه‌نگاوی‬ ‫کرده‌یی هه‌ڵده‌گرت‬

‫ئاهێك له‌كوردستان ‌ی ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌!‬ ‫پێش���مه‌رگایه‌تی‌‌و س���ه‌روه‌ختی‌‬ ‫تێكچوونی���ان له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئینقیالبدا له‌س���ه‌رخاكی‌ باشووری‌‬ ‫كوردس���تان له‌دایك بووه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫ته‌مه‌ن���ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪35‬س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫دووریی‌ كێشانه‌ له‌زادگای‌ باوباپیری‌‬ ‫بۆچی‌؟!‬ ‫ئێستا ناوچه‌كه‌ هه‌مووی‌ له‌ساتی‌‬ ‫ك���واڵن‌و چه‌پۆكاندای���ه‌ ؛ س���نه‌‌و‬ ‫كرماشان‌و ئیالم‌و مه‌هاباد‌و سه‌قز‌و‬ ‫مه‌ریوان‌و نه‌غه‌ده‌‌و جوانڕۆ‌و قوروه‌‌و‬ ‫كامیاران و‪ ...‬هه‌ر چاوله‌ڕێی‌ یارانن‬ ‫(یاری‌ غاری‌ هۆده‌!)‪....‬‬

‫ی حه‌مه‌ڕه‌شید‬ ‫مه‌هد ‌‬

‫کەوتنە تەخوی���ن‌و توانج‌و بەکارھێنانی‬ ‫زبرترین ج���ۆری زمانی گوتن بەرامبەر‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‌و خ���ودی رێکخەری‬ ‫گش���تی بزوتنەوەکە به‌جۆرێک له‌(‪)١٠‬‬ ‫ژمارەی یەک ل���ەدوای یەکی رۆژنامەی‬ ‫(خەبات‌و هه‌ولێر)ی ئۆرگانی پارتیدا‪:‬‬ ‫‪)١٤١٥( /١‬ج���ار ن���اوی بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان‌و (‪)٤٠١‬جار ناوی نەوش���یروان‬ ‫مستەفا هاتوە‪.‬‬ ‫‪ /٢‬بزوتنەوەی گ���ۆڕان (‪)٦٦٣‬جار‬ ‫وەک ئاژاوەچی‌و کودەتاچی‌و ژەھراوی‌و‬ ‫سوکوڕسواو پیالنگێڕ ناوبراوەو (‪)٦٢‬‬ ‫جاریش وەک خیانەتکار‪.‬‬ ‫‪ /٣‬ناوی نەوش���یروان مستەفا (‪)٢٥‬‬ ‫جار لەگەڵ (ئوسامە بن الدن‪ ،‬ئەیمەن‬ ‫زەواھیری‪ ،‬ح���ارس زاری‪ ،‬عەبولکەریم‬ ‫زیدان‪ ،‬ئەسیل نوجەیفی‪ ،‬وائیل عەبدول‬ ‫لەتیف‪ ،‬مەال کرێکار)دا هاتوە‪.‬‬ ‫‪ /٤‬نەوش���یروان مس���تەفا (‪)٥٠‬جار‬ ‫به‌دەرون نەخۆش باسکراوە‪.‬‬ ‫‪ /٥‬نەشیروان مستەفا (‪ )٦٣‬جار وەک‬ ‫پیاوکوژو خیانەتکار پێناسەکراوە‪.‬‬ ‫کەچ���ی لەبەرامبەر هه‌مان ناوەڕۆکدا‬ ‫میدیاکان���ی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان‬ ‫به‌دەرونێکی ئارامەوە ته‌نها وەک هه‌واڵ‬ ‫کاریان لەسەر پەیامەکەی بارزانی کرد‪،‬‬ ‫هاوکات پارتی دیموکراتی کوردس���تان‬ ‫دوا پەیام���ی بارزانی دەکاتە نەخش���ە‬ ‫رێگای خۆی بۆ ئەم قۆناغە‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تی ئ���ەو کات���ەی بارزانی‬ ‫لەبارەی بەیاننام���ە حەوت خاڵیەکەی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان���ەوە کە تیایدا داوای‬ ‫(هه‌ڵوەشانەوەی پەرلەمان‌و حکومەت‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پێشوەخت)ی کردبو‪:‬‬ ‫‪ /١‬پەیام���ی س���ەرۆکی هه‌رێم���ی‬ ‫کوردس���تان‪٢٩ /‬ی کانون���ی دوەم���ی‬ ‫‪( ٢٠١١‬گ���ۆران له‌رێگ���ەی ک���ەی ئێن‬ ‫ئێنەوە بەش���ێوەیەکی نایاسایی داوای‬ ‫گۆڕان���ی پەرلەمان‌و حکومەتی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‌و هه‌مو وەزعەکە دەکات‪.‬‬ ‫هه‌ر گۆڕانکارییەک له‌وەزعی هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان بکرێت دەبێ���ت له‌رێگەی‬ ‫س���ندوقی دەنگدان���ەوە بێ���ت ن���ەک‬ ‫بەشێوەی نا دەستوری‌و ناقانونی‪.‬‬ ‫ئ���ەم وەزعەی هه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫ئەنجام���ی هه‌ڵبژاردنێک���ی ئ���ازاد بوە‬ ‫وه���ه‌ر گۆڕانکارییەکیش بێت له‌رێگەی‬ ‫سندوقی دەنگدانەوە دەبێت‪.‬‬ ‫له‌ھی���چ الیەنێکی���ش قب���وڵ ناکرێت‬ ‫رەوش���ی هه‌رێم‌و ژیان���ی خەڵکەکەی‬ ‫تێک ب���دات‪ ،‬داوا له‌هه‌م���و جەماوەری‬ ‫کوردستان‌و الیەنگران‌و ئەندامانی هه‌مو‬ ‫حزب‌و الیەنە سیاسییەکانی کوردستان‬ ‫دەکەین کە وریا‌و ئاگاداری ئەم پیالنە‬ ‫بن ک���ە بەمەبەس���تی لەدەس���تچونی‬ ‫هه‌م���و ئ���ەو دەس���تکەوتانەیە ک���ە‬ ‫به‌خوێنی ش���ەھیدان بەدەست هاتون‌و‬ ‫به‌زوترین کاتیش واڵمی ئەم بانگەوازە‬ ‫تێکدەرانەیە دەدرێتەوە‪).‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ڕه‌نگه‌ بۆ خۆم به‌ته‌واوی‌ گه‌یشتبم‬ ‫به‌وه‌اڵم‌و ده‌ره‌نجامی‌ ئه‌و پرسیاره‌ی‌‬ ‫كه‌ داخۆ به‌هێزی‌ هه‌ژموونی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێرانه‌؟ یان الوازی‌ هێزه‌‬ ‫به‌ڵهه‌ڵسكاره‌كانیه‌تی‌؟ یان هه‌ردوو‬ ‫فاكته‌ره‌ك���ه‌ پێكه‌وه‌؟ ك���ه‌ كورد‬ ‫له‌سه‌رانسه‌ری‌ جیهاندا له‌جڤیندان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س���نه‌و كرماش���ان‌و ئیالم‌و‬ ‫ورمێ‌و تێكڕای‌ شار‌و شارۆچكه‌كانی‌‬ ‫ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌ چرپه‌یه‌ك نییه‌؟!‬ ‫له‌باك���ور په‌كه‌ك���ه‌ چه‌ندین لق‌و‬ ‫لقه‌زای‌ له‌خۆی‌ دروس���ت كردووه‌‌و‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ ده‌وڵه‌تێك���ی‌ زلهێز‬ ‫ئه‌كات له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ئاپۆی‌ ڕابه‌ری‌‬ ‫له‌زیندانن���راو ئه‌و چاره‌نووس���ه‌ی‌‬ ‫توڕهه‌ڵ���داوه‌‌و وه‌ك س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫مه‌یدانی‌ به‌مالو به‌والدا ته‌قه‌الیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ماندوو نابێت به‌نووس���ینی‌ كتێب‌و‬ ‫به‌ناردن���ی‌‬ ‫به‌رگریینامه‌كان���ی‌‪،‬‬ ‫په‌ی���ام‌و ڕێنماییه‌كان���ی‌‪ ،‬به‌جڤین‌و‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كان���ی‌ ‪...‬ب���ه‌و حاڵه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ س���ه‌رۆكێكی‌ ته‌واو‬ ‫ئ���ازا‌و ئ���ازاد ده‌كات‪ ،‬قه‌ندی���ل‬ ‫(به‌قه‌ولی‌ شه‌هید مه‌ال عه‌لی‌ شاعیر)‬ ‫كوێستانی‌ دڵگیری‌ واڵت‪ ،‬كراوه‌ته‌‬ ‫مه‌كۆی‌ ش���ۆڕش‌و وه‌ك كۆش���كی‌‬ ‫س���پی‌‌و كرملن ش���وێنی‌ بڕیاردانی‌‬ ‫چاره‌نووسی‌ به‌شێكی‌ هه‌ره‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫گه‌لی‌ ك���ورده‌‪ ،‬قه‌ندیل‌و زاپ‌و ئه‌و‬ ‫چیا سه‌ركه‌ش���انه‌ی‌ ك���ه‌ به‌تۆپزی‌‬ ‫كراونه‌ته‌ س���نوری‌ جیاك���ه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫باكور‌و باش���ور‌و ڕۆژهه‌اڵت جمه‌ی‌‬ ‫دێت له‌گه‌ریال‪ ،‬شار‌و شارۆچكه‌كانی‌‬ ‫باكوریش گه‌لێ���ك پێكڕا به‌پێوه‌ن‬ ‫ناب���ه‌زن‪ ،‬خه‌بات���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و‬ ‫په‌رله‌مانی‌‌و یاسایی‌ ده‌كه‌نه‌ سه‌ربار‬ ‫بۆ خه‌باتی‌ گه‌ریال‪ ،‬له‌ئامه‌د‌و وان‌و‬ ‫ش���ه‌رناخ‌و ماردینه‌وه‌ هاوپشتی‌ بۆ‬ ‫قه‌ندیل زیاتر‌و زیاتر ئه‌كه‌ن‪...‬‬ ‫له‌ڕۆژئ���اواوه‌ ك���ورد وێنه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫نوێ���ی‌ هاویش���ته‌ ناو ئه‌رش���یفی‌‬ ‫خه‌باتی‌ ڕزگاریخوازی‌ گه‌له‌كه‌مان‪،‬‬ ‫ئه‌وان له‌ب���ری‌ گش���ت مرۆڤایه‌تی‌‬ ‫پێش���ڕه‌وایه‌تی‌ جه‌نگی‌ دژ به‌تیرۆر‬ ‫ئه‌كه‌ن‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر نه‌خشه‌ی‌ واڵتانی‌‬ ‫دژه‌ كورد‌و دژه‌ مرۆییدا وه‌ستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���اڵه‌ح موس���لیم ئ���ه‌و كۆپییه‌ی‌‬ ‫ئاپۆ خۆی‌‌و هاوڕێكانی‌ وه‌ك ش���ێر‬ ‫خه‌باتی‌ گه‌ریال‌و شه‌ڕڤانیان ئاوێزان‬ ‫كردووه‌ به‌خه‌باتی‌ خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریی‌‬ ‫كانتۆنه‌كان‌و پێكڕا وێنه‌كه‌ جوانتر‬ ‫ئه‌خه‌نه‌ به‌رچاوی‌ دۆست‌و ده‌ژمنانی‌‬ ‫كورد‪ ،‬خه‌ریكه‌ بڵێین هه‌ر له‌ئێستاوه‌‬ ‫له‌خه‌م ڕه‌خسیون‪...‬‬ ‫له‌باش���ور (به‌هه‌م���وو تێبینی‌‌و‬ ‫س���ه‌رنجێكی‌ قوڵمان���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ردن‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌)‬ ‫ب���ه‌اڵم خه‌ڵك���ی‌ باش���وری‌‬ ‫كوردس���تان ته‌نانه‌ت به‌م ئاسته‌ی‌‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناڕازی���ن‌و خه‌ونی‌‬ ‫جوانتر به‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫ئه‌بین���ن‪ ،‬الیه‌ن���ه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫له‌ڕ و و به‌ڕ و و بو و نه‌و ه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫حاش���الێنه‌كراودان دژ به‌هه‌ژمونی‌‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌گه‌رای���ی‌‌و‬ ‫له‌ده‌س���تی‌‬ ‫خۆڕاپس���كاندندان‬

‫له‌ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫به‌ژمار‌ه حیزب‌و‬ ‫سازمان‌و ڕێكخراو‬ ‫زۆر‌و ده‌نگ‌و ڕه‌نگ‌و‬ ‫بوونی‌ فیزیكی‌‌و‬ ‫به‌رجه‌ست ‌ه‬ ‫له‌گۆڕێدا نییه‌!‬

‫تۆتالیتاریه‌ت���ی‌ ك���وردی‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫س���ه‌قه‌ت‌و‬ ‫به‌فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌‬ ‫ناله‌ب���اری‌ كوردی���ش ڕازی‌ نی���ن‌و‬ ‫دۆخه‌كه‌ له‌حاڵه‌تی‌ هه‌یه‌جاندایه‌!‬ ‫ی له‌ڕۆژهه‌اڵت���ه‌وه‌ دۆخه‌كه‌‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫جۆرێكیت���ره‌ ؛ به‌ژم���اره‌ حی���زب‌و‬ ‫س���ازمان‌و ڕێكخ���راو زۆر‌و ده‌نگ‌و‬ ‫ڕه‌نگ‌و بوونی‌ فیزیكی‌‌و به‌رجه‌سته‌‬ ‫له‌گۆڕێ���دا نیی���ه‌ ! ش���یعره‌كانی‌‬ ‫(سواره‌ی‌ ئیلخانیزاده‌) مانیفێستۆی‌‬ ‫ڕۆحی‌ ئه‌م نه‌وه‌ (به‌ناو)خه‌باتگێڕه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ ڕۆژهه‌اڵته‌‪ ،‬شیعره‌كانی‌ وی‌‬ ‫به‌ت���ه‌واوی‌ پڕ به‌به‌ری‌ ئه‌م (به‌ناو)‬ ‫س���ه‌ركردانه‌ی‌ ئێس���تای‌ ك���وردی‌‬ ‫ڕۆژهه‌اڵته‌‪ ،‬ئه‌و كه‌دێت‌و ئه‌ندامانی‌‬ ‫ئ���ه‌وێ‌ ڕۆژێ���ی‌ حیزبی‌ ت���وده‌*‬ ‫ده‌چوێنێ���ت به‌ب���وك (بوكێك كه‌‬ ‫تارای‌ سوری‌ به‌سه‌ره‌وه‌ بێت!)‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆ وێناكردنی‌ پارته‌كانی‌ ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫ب���اش‌و گونجاوه‌‪ ،‬كه‌ دانیش���توون‬ ‫ماره‌ییه‌كه‌یان���دا‌و‬ ‫له‌س���ایه‌ی‌‬ ‫به‌كۆبوونی‌ خۆراكێك كه‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ له‌كۆی���ه‌‌و زڕگوێزه‌ڵه‌ بۆیان‬ ‫دروست كردوون‌و ئه‌وانیش ده‌نگیان‬ ‫بۆ س���اخته‌ ئه‌كه‌ن‌و بژێوی‌ خۆیان‬ ‫به‌و جۆره‌ په‌یدا ئه‌كه‌ن‪ ،‬چی‌ سه‌وز‬ ‫ئه‌كه‌ن؟ ئ���ه‌وان بۆ ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪35‬ساڵه‌ له‌باش���ووری‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ هیچ ده‌س���كه‌وتێكی‌ سیاسی‌‬ ‫ژیان ئه‌گوزه‌رێنن بوون‌و نه‌بوونیان‬ ‫چ جیاوازییه‌ك���ی‌ هه‌ی���ه‌؟! ئ���ه‌و‬ ‫مناڵه‌ی‌ كه‌ له‌س���ه‌ره‌تاكانی‌ كاری‌‬

‫ئێوه كێن؟ خێڵی درۆ!‬ ‫گه‌لی ده‌م پڕ له‌هه‌را‬ ‫نیش������ته‌جێی ش������اری به‌گرم������ه‌و‬ ‫دووكه‌ڵ‬ ‫پێم بڵێن‬ ‫ئێوه چكاره‌ن؟‬ ‫چكه‌سن؟‬ ‫ئێوه ئه‌ی كرمی كتێب‬ ‫یاری غاری هۆده‬ ‫به‌گه‌رووی قاسپه‌كه‌ری كه‌وتارێن‬ ‫ج������اڕی كام گومب������وو ئ������ه‌ده‌ن وا‬ ‫به‌هه‌ڵپه‌و به‌ده‌هۆ؟‬ ‫ئێوه‬ ‫میراتگری كام جێ له‌وه‌ڕن؟‬ ‫ئێوه‬ ‫حاشارگری ڕووبه‌ندی وشه‬ ‫بووكی بن تارای سوور‬ ‫خوا نه‌كا بای به‌ته‌وژمی كوێستان‬ ‫البه‌رێ په‌رده له‌سه‌ر بااڵتان‬ ‫ده‌ركه‌وێ هه‌ر ده‌كوژن دووراودوور‪.‬‬ ‫ئێوه‬ ‫كه‌ی شێری چیان؟‬ ‫به‌رده‌ماوخۆری توڵه‌و گورگی گه‌ڕن‬ ‫قاقڕه گیانه هه‌وای به‌ر پشتێن‬ ‫ش������ۆره‌كاتێكه ك������وژه‌ی خه‌ڵف������ی‬ ‫ده‌ست‬ ‫زه‌لكه‌یه كۆڕه‌كه‌تان‪ ،‬ئێوه زه‌لن‬ ‫ه������ه‌ر به‌بای������ه‌ک ئه‌گه‌ڕێ������ن بێ‬ ‫ده‌ربه‌ست‬ ‫كام به‌ی������ان به‌رب������وو له‌به‌ن������دی‬ ‫شه‌وه‌زه‌نگ؟‬ ‫كام كوله‌ی ش������ۆڕ به‌نه‌فه‌س������تان‬ ‫الچوو؟‬ ‫م������ل به‌به‌رم������ووری وش������ه‌ی‬ ‫ڕه‌نگاوڕه‌نگ!‬ ‫كامه پێ كه‌وته پیاسه‌ی ڕێتان؟‬ ‫ئێسته وا گرمه له‌كێوان به‌رزه‬ ‫مێش ئه‌خاته له‌شی گا بووله‌رزه‬ ‫ئێو‌هن‌و ئێو‌هن‌و لۆكه‌ی گوێتان‬ ‫به‌سیه‌تی‪ ،‬به‌سیه‌تی‬ ‫وا هات‪ ،‬وا چوو!‬ ‫*حیزب���ی‌ (ت���وده‌) پارتێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمۆنیس���تی‌ بوو بۆ سه‌رانسه‌ری‌‬ ‫ئێران‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ الویدا سواره‌‬ ‫خۆی‌ ده‌بێته‌ ئه‌ن���دام تیایدا به‌اڵم‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆی‌ ڕوون ئه‌بێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌م پارت���ه‌ وه‌ك بزاڤ���ه‌‬ ‫كۆمۆنیس���تییه‌كانی‌ دنی���ا‪ ،‬ئااڵی‌‬ ‫س���وور ب���ۆ ش���ۆڕش‌و به‌رخۆدان‬ ‫به‌كارناهێنن به‌ڵكو بۆ ده‌سكه‌وتی‌‬ ‫كه‌س���ی‌ به‌كاری ئه‌هێنن‪ ،‬ئیتر ئه‌م‬ ‫ش���یعره‌یان وه‌ك ڕه‌خنه‌‌و توانج بۆ‬ ‫ئه‌هۆنێته‌وه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )490‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/11‬‬

‫‪19‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫هه‌ڵبژاردنی پێشوەخت‪ ...!...‬پاشماوه‌‬ ‫‪ /٢‬بەش����ێک پەیام����ی س����ەرۆکی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‌و سەرجەم حیزب‌و‬ ‫الیەنە سیاسیەکان جگەله‌بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان (‪٣٠‬ی کانونی دوەمی ‪)٢٠١١‬‬ ‫(ئێم����ە وەک ح����زب‌و الیەن����ەکان‬ ‫دوبارەی دەکەینەوە کە هه‌ر هه‌ولێک‬ ‫بۆ چاکس����ازی‌و گۆران����کاری دەبێت‬ ‫له‌چوارچێوەی پرۆس����ە‌و شەرعیەتی‬ ‫سیاسی‌و یاس����ایی بێت‪‌،‬و پارێزگاری‬ ‫ل����ەو دام‌و دەزگایان����ەش بێ����ت ک����ە‬ ‫دەرئەنجام����ی هه‌لب����ژاردن‌و ئیرادەی‬ ‫دەنگدەران����ی کوردس����تانە‪ .‬وە هه‌مو‬ ‫ش����ێوازێک له‌هه‌ر الیەکەوە بێت رەتی‬ ‫دەکەینەوە کە ببێت����ە ھۆی تێکدانی‬

‫باری ئاس����ایش‌و ھێمن����ی‌و بەیەکەوە‬ ‫ژیانی ئاش����تی خوازانەی نێوان ھێز‌و‬ ‫الیەن‌و س����ەرجەم پێکهاتەکانی گەلی‬ ‫کوردستان)‬ ‫‪ /٣‬راگەیەن����دراوی س����ەرۆکایەتی‬ ‫هه‌رێم����ی کوردس����تان له‌رێکەوت����ی‬ ‫‪٢٠١١/٢/٩‬‬ ‫(هه‌ر کەسێک دەتوانێ داوای دەست‬ ‫له‌کارکێشانەوەی حکومەت بکات بەاڵم‬ ‫مافی ئەوی نییە داوای هه‌ڵوشانەوەی‬ ‫پەرلەم����ان ب����کات ‪ ،‬چونک����ە ئەگەر‬ ‫پەرلەم����ان هه‌ڵوەش����ایەوە ئەو کات‬ ‫هه‌مو شتێک کۆتایی پێ دێت‪.‬‬ ‫پاراستنی ئاسایش����ی نەتەوەییمان‬

‫له‌هه‌مو کەس‌و الی����ەن گرنگترە‌و هه‌ر‬ ‫کەس‌و الیەنێکیش دژی ئەو ئاسایشە‬ ‫رەفتار بکات پێویستە داوای لێبوردن‬ ‫له‌خەڵک بکات)‬ ‫دواجار بەیاننامەک����ەی بزوتنەوەی‬ ‫گ����ۆڕان‌و دوا پەیامی بارزانی لەبارەی‬ ‫پۆس����تەکەیەوە هه‌م����ان ناوەڕۆکیان‬ ‫هه‌بو‪ ،‬ب����ەاڵم بۆ بزوتن����ەوەی گۆڕان‬ ‫له‌روانگەی پارت����ی‌و تەنانەت یەکێتی‬ ‫ئەو کاتەش����ەوە وەک خاڵێکی رەشی‬ ‫خیان����ەت لەقەڵەم����دراو س����ەرجەم‬ ‫حیزبه‌سیاس����یەکانی کوردس����تان‬ ‫روبەڕوی بونەوە تا ئاستی لەشکرکێشی‬ ‫ب����ۆ گردەکەش به‌چەکی قورس����ەوە‪،‬‬

‫بەاڵم هه‌مان ن����اوەڕۆک لەپەیامەکەی‬ ‫بارزانی����دا دەبێتە نەخش����ەی رێگەی‬ ‫پارتی‌و سەرجەم حیزبه‌سیاسیەکانیش‬ ‫لەبەرامبەردا بێدەنگی هه‌ڵدەبژێرن‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬بۆ راست‌و دروستی سەرجەم‬ ‫بەڵگ����ەو زانیاری����ە ژمارەییەکانی ناو‬ ‫راپۆرتەکە بڕوانە‪:‬‬ ‫‪ /١‬ماڵپەڕی س����ەرۆکایەتی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫‪ /٢‬دە ژم����ارەی ی����ەک ل����ه‌دوای‬ ‫یەک����ی رۆژنامەکان����ی (خەب����ات‌و‬ ‫هه‌ولێر) له‌ب����ەرواری (‪ ٢٠١١/١/٣٠‬تا‬ ‫‪.)٢٠١١/٢/١٠‬‬ ‫‪ /٣‬ماڵپەڕی سبەی‬

‫رۆژنامه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫مۆبایلی‌‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫نێچیرڤان بارزانی‪:‬‬ ‫بەدامەزراوەییکردن یان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬گواس���تنەوەی شوێنی‬ ‫بڕی���اردان ل���ه‌ژوورە کراوەکان���ی‬ ‫پەرلەم���ان بۆ ب���ارەگا داخراوەکانی‬ ‫حزبەکان���ی لێدەکەوێتەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫ڕاس���ت پێچەوان���ەی خەون���ی ب���ە‬ ‫شەفافیکردنی پرۆس���ەی بڕیاردانە‬ ‫له‌کوردس���تان‪ ،‬هاوکاتیش دژایەتی‬ ‫دەکات لەگ���ەڵ بەڵێنێک���ی دیکەی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی کە هەر له‌وتارەکەی‬ ‫دەس���تبەکاربوونیدا بە دەنگدەرانی‬ ‫هەرێمی دا‪.‬‬ ‫بێجگ���ە لەمانە س���ازان لەس���ەر‬ ‫درێژنەکردنەوە ی���ان درێژکردنەوەی‬ ‫ماوەی سەرۆکایەتی سەرۆکی هەرێم‪،‬‬ ‫مەس���عود بارزانی‪ ،‬هەڵەقەبوڵناکات‬ ‫کە هەر دەبێ���ت له‌پەرلەمان بکرێت‬ ‫لەبەر هۆیەکی یاسایی سادە ئەویش‬

‫ئەوەیە کە ئ���ەوە پەرلەمانی هەرێم‬ ‫ب���وو کە ل���ه‌‪ ٣٠‬حوزەیران���ی ‪٢٠١٣‬‬ ‫ماوەی سەرۆکایەتییەکەی بۆ بارزانی‬ ‫درێژک���ردوە‪ .‬بارزانی ش���ەرعیەتی‬ ‫سەرۆکێکی ڕاستەوخۆ هەڵبژێردراوی‬ ‫لەالیەن خەڵک ل���ه‌‪ ٣٠‬ی حوزەیران‬ ‫لەدەس���تدا‪ .‬هی���چ دەس���ەاڵتێکی‬ ‫دیکە نییە کە بتوانێت یاس���ایەک‌و‬ ‫بڕیارێ���ک پەرلەم���ان دەریکردبێت‬ ‫هەڵوەش���ێنێتەوە‪ ،‬پەرلەمان خۆی‬ ‫نەبێت‪.‬‬ ‫واچاک���ەو گرنگیش���ە ک���ە پارتی‬ ‫بەش���داربێت لەو پڕۆسەیەی ئێستا‬ ‫له‌پەرلەم���ان بەڕێوەدەچێ���ت نەک‬ ‫لەبەرئ���ەوەی ک���ە چ���وار الیەن���ە‬ ‫س���ەرەکییەکەی دیک���ە بەش���دارن‬ ‫تێیدا بەڵکو لەبەرئەوەی له‌پرسێکی‬

‫گرنگی نیش���تیمانی ئاوەها ناکرێت‬ ‫پارت���ی پەراوێزبخرێ���ت ی���ان خۆی‬ ‫پەراوێزبخات‪.‬‬ ‫ه���اوکات‪ ،‬ناکرێ���ت پارتی‪ ،‬وەک‬ ‫له‌قس���ەکانی نێچیرڤ���ان بارزان���ی‬ ‫دەردەکەوێت ئەو هەواڵنە بە "یەكتر‬ ‫شكاندن‌و ئێسك شكاندن" وێنابکات‪.‬‬ ‫هەندێک له‌بەرپرسانی پارتی‌و دەزگا‬ ‫میدیاییەکان���ی الیەنە بەش���دارەکان‬ ‫تەخویندەک���ەن‌و پڕۆس���ەکە ب���ە‬ ‫هەوڵێکی ئێران دادەنێن له‌ڕێگریکردن‬ ‫له‌مانەوەی مەسعود بارزانی‪.‬‬ ‫بۆئ���ەوەی زەمین���ەی س���ازان‬ ‫خۆش���بکرێت پێش هەموو ش���تێک‬ ‫واچاکە پارت���ی کۆتایی بەو گوتارە‬ ‫تەخوینکەرو بەهەڵەدابەرە بهێنێت‌و‬ ‫هەوڵب���دات کە پەرلەمان بکرێت بەو‬

‫چەترەی کە سازانی لەژێردابکرێت‪.‬‬ ‫س���ازان‌و بڕیاردان بگێڕدرێتەوە بۆ‬ ‫پەرلەمان ئ���ەوە وەک چۆن ئایاری‬ ‫‪ ١٩٩٢‬ب���وو ب���ە س���ەرەتایەک ب���ۆ‬ ‫پرۆسەی دامەزراندنی دامودەزگاکانی‬ ‫حکومەت‌و پڕۆس���ەی دیموکراس���ی‬ ‫له‌هەرێ���م؛ هەروەه���ا وەک چ���ۆن‬ ‫تەموزی ‪ ٢٠٠٩‬بوو بە وەرچەرخانێک‬ ‫ب���ۆ دروس���تبوونی ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫تەکانێک بۆ دیموکراتیزەکردن‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەهەمانشێوە س���ازان لەژێر قوبەی‬ ‫پەرلەم���ان هەنگاوێکی فعلی دەبێت‬ ‫له‌بەدامەزراوەییکردنی دامودەزگاکانی‬ ‫پێچەوانەکەش���ی‬ ‫هەرێ���م‪.‬‬ ‫بەدامەزراوەییک���ردن‌و‬ ‫پرس���ی‬ ‫دیموکراتیزەک���ردن له‌هەرێم چەندین‬ ‫هەنگاوە دەگێڕێتەوە دواوە‪.‬‬

‫چەند تێزێک لەسەر رۆشنبیر‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫گرنگ���ی ئەم پیش���ەیە ئەوەیە کە‬ ‫هەم لەالیەک هەموان ئەیناس���نەوە‌و‬ ‫هەم بەرپرسیارێتی‌و مەترسی‌و ئەگەر‬ ‫زیانکردنی لەناو خۆیدا هەڵگرتووە‪.‬‬ ‫کاتێک بەرهەمەکانی ژان پۆل سارتەر‬ ‫یان برتراند راسل ئەخوێنمەوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەنگی تایبەتی ئەوانە زیاتر له‌چەند‌و‬ ‫چونەکانیان‪ ،‬هەس���ت‌و ئیدارکی من‬ ‫دروستئەکەن‪ .‬چونکە ئەوانە شتیک‬ ‫ئەڵێن کە بڕوای���ان پێیەتی‪ .‬ناکرێت‬ ‫ئەمان���ە لەگ���ەل فەرمانبەرێکی بێ‬ ‫ناو یان بیرۆراتێکی خۆپارێز تێکەڵ‬ ‫بکرێت)‪ .‬رۆش���نبیر ئەو کەسەیە کە‬ ‫( ه���ۆ‌و بەهانەی بونی‪ ،‬بەس���تراوە‬ ‫به‌بینین���ی دەوری نوێنەرایەت���ی‬

‫هەم���وو ئ���ەو خەڵ���ک‌و بابەتانەی‬ ‫له‌دۆخ���ی ئاس���ایدا ی���ان فەرامۆش‬ ‫ک���راوە ی���ان ش���اراوەتەوە)‪ .‬زۆال‬ ‫کاتێک لەبەرگریکردن له‌دریفۆس���دا‪،‬‬ ‫سەرانی گەوەرەی سوپای فەڕانسەی‬ ‫تۆمەتبار ئەکرد‪ ،‬ئەو شتانەی ئاشکرا‬ ‫ئەکرد کە شاراوە بوون‌و بەمکارەش‬ ‫هیچ الری لەوە نەبوو ریسک به‌ژیانی‬ ‫خۆی بکات‪ ،‬وەک کردی‪.‬‬ ‫کارل مانهای���م به‌پێچەوان���ەی‬ ‫مارکس���ەوە کە رۆش���نبیرانی وەک‬ ‫بەشێک له‌چینی بااڵدەست ئەبینی‪،‬‬ ‫ب���روای وا بووە رۆش���نبیران س���ەر‬ ‫به‌هی���چ چینێک���ی کۆمەڵ���گا نین‌و‬ ‫ش���تیک لەس���ەربەخۆییان بەرامبەر‬

‫به‌چینەکان هەیە‪ .‬بیرۆکەی سەرەکی‬ ‫مانهایم ئ���ەوە بوو کە رۆش���نبیران‬ ‫ل���ەو خوێندەواران���ە پیکهات���وون‬ ‫ک���ە له‌قوتابخان���ەو زانکۆکەکانەوە‬ ‫دەرچوون‪ .‬بەوەشدا کە ئەوانەی لەم‬ ‫ش���وێنانەدا ئەخوێنن سەر بەچینی‬ ‫جیاوازی کۆمەالیەتین‪ ،‬ئەوا ناتوانین‬ ‫بیانگەڕێنن���ەوە ب���ۆ چینێک‪ ،‬بەالم‬ ‫ئەتوانی���ن ب���ەو کاران���ەی ئەیکەین‬ ‫لەیەک پیشەدا کۆیان بکەیەنەوە کە‬ ‫فێرکاری���ە‪ .‬رۆش���نبیران هەر کاریک‬ ‫بکەن لەهەر بەش���ێکی کۆمەڵگادا‪،‬‬ ‫دەوری فێرکاریان بەرجەستە ئەبێت‪.‬‬ ‫لەبەرئەوە یەکەم شت کە رۆشنبیران‬ ‫ک���ۆ ئەکات���ەوە ه���ەر ئ���ەم کاری‬

‫ونبون‬ ‫ی ( بێستون محمد الله‌کرم ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫ی بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژور ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی (عبدالکریم علی نج‌م ) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی بار ‌ی شارستان ‌ی به‌ناو ‌‬ ‫ی ( ده‌ریا عبدالکریم علی نج‌م ) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‬ ‫ی شارستان ‌ی به‌ناو ‌‬ ‫** ناسنامه‌یه‌ك ‌ی بار ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (مان‪ /‬ڕه‌نگ س���پی‌) مۆدێل ‪) 2007‬و ( ژمار‌ه‬ ‫ی ئۆتۆمبیل ( ژمار‌ه (‪ ) 22230‬كات ‌ی دهۆك جۆر ‌‬ ‫*دوو تابلۆ ‌ی پاش���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی (دیار جبار عبدالكریم) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه‬ ‫ی (مان‪ /‬ڕه‌نگ سوور) مۆدێل ‪ )2005‬به‌ناو ‌‬ ‫(‪ )22598‬كات ‌ی دهۆك جۆر ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫بێگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬

‫فێرکاریەیە‪ .‬رۆشنبیران لەبەرئەوەی‬ ‫وسەر به‌چینی کۆمەالیەتی جیاوازن‌و‬ ‫به‌مانایەک���ی ت���ر وەک رۆش���نبیر‬ ‫بێ چین���ن‪ ،‬ئەتوانن به‌ش���یوەیەکی‬ ‫سەربەخۆ له‌بەرژەوەندیە چینایەتی‌و‬ ‫شەخسیەکان‪ ،‬رەخنەگری کۆمەڵگا‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیاکان���ی ب���ن‌و بەرگ���ری‬ ‫له‌بەرژەوەندی گشتی بکەن‪.‬‬ ‫ئەگەرچ���ی مانهایمی���ش ئ���ەوەی‬ ‫قەب���وڵ ئەکرد ک���ە لەس���ەردەمی‬ ‫مۆدێرنەدا رۆش���نبیران ل���ەم ئەرکە‬ ‫دور کەوتونەتەوە‪ ،‬بەالم بروای وابوو‬ ‫به‌گشتی ئەنجامدانی ئەم ئەرکە وەک‬ ‫شتیکی مێژووی‌و مومکین لەئەستۆی‬ ‫رۆشنبیرانە‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی دادوه‌ر ‌‬ ‫دادگا به‌رای ‌ی رزگاری‌‬

‫به‌كارهێناوه‌‪.‬‬ ‫ت���ۆری‌ هه‌واڵ���ی‌ ‪ cnn‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌ له‌راپۆرتێك���ی‌ خۆیدا‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 2007‬ك���ه‌ زۆربه‌ی‌ ڤیدیۆ‌و‬ ‫ی مۆبایل���ی‌‬ ‫وێنه‌كان���ی‌ له‌رێ���گا ‌‬ ‫هۆش���مه‌نده‌وه‌ بۆی���ان ده‌نێرێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها تۆری‌ ‪ CBS‬وێب سایتێكی‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ خۆیه‌وه‌ هاواڵتیان ده‌توانن‬ ‫ببن���ه‌ ئه‌ندام���ی‌‪ ،‬له‌و رێگایه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ هاواڵتی‌ (خه‌ڵكانێك‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ه‌ر كوچه‌و ش���ه‌قامه‌كانی‌‬ ‫له‌رێگای‌ مۆبایله‌هۆشمه‌نده‌كانیانه‌وه‌‬ ‫وێنه‌كان ده‌گوێزن���ه‌وه‌) ده‌نێرنه‌ ئه‌و‬ ‫سایته‌‪.‬‬ ‫ناوه‌نده‌كان���ی‌ میدی���ا پێویس���ته‌‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری‌ بۆ‬ ‫خول���ی‌ په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ه‌كانیان بكه‌ن���ه‌وه‌ له‌و‬ ‫رێگه‌یش���ه‌وه‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌ مۆبایلی‌‬ ‫ببێت���ه‌ كاری‌ پراكتیكیان بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس شێوازی‌ رۆماڵی‌ هه‌واڵ‌و‬ ‫روداوه‌كان بكات‌و هه‌روه‌ها هۆشیاریش‬ ‫بده‌ن���ه‌ هاواڵتیان هانی���ان بده‌ن بۆ‬ ‫ناردن���ی‌ وێن���ه‌كان‌و ڤیدیۆكانیان بۆ‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی���ان‌و باڵكردنه‌وه‌ی���ان‬ ‫به‌ناویان خۆیانه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ خێرای‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ هه‌واڵه‌كان به‌كوالیتیه‌كی‌‬ ‫باشتر له‌رێگای‌ ئه‌وانه‌وه‌ باڵو بكه‌نه‌وه‌‬ ‫تا تۆره‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌ نیگه‌رانیه‌ تۆره‌كانی‌‬ ‫مۆبایل له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا تاوه‌كو‬ ‫ئێستا نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌وه‌مان پێ بڵین‬ ‫كه‌ ژماره‌ی‌ به‌كارهێنه‌كانیان چه‌ندن‌و‬ ‫ل���ه‌و رێژه‌ی���ه‌ش چه‌ندی���ان مۆبایل‬ ‫هۆش���مه‌ند به‌كارده‌هێن‌و ئ���اگاداری‌‬ ‫ه���ه‌واڵ‌و زانیاریی���ه‌كان له‌رێ���گای‌‬ ‫مۆبایله‌كانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫سود له‌كتێبی‌‪:‬‬ ‫روزنامه‌نگاری‌ جدید‪ :‬روزنامه‌نگاری‌‬ ‫مۆبایلی‌‪ ،‬محمود سلتان ابادی‌ ‪1393‬‬ ‫شه‌مسی‌ وه‌رگیراوه‌‪.‬‬

‫به‌ب���اوه‌ری‌ (كوین لویس���نگون)‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ ‪‌1840‬و ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1920‬‬ ‫ته‌له‌گ���راف" گرنگتری���ن راگه‌یاندنی‌‬ ‫نێو ده‌وڵه‌تی‌ ب���وه‌‪ ،‬ده‌توانرێت ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ش به‌عه‌ص���ری‌ ته‌له‌گراف ناو‬ ‫بنێ���ن‪ ،‬چونك���ه‌ له‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌مدا‬ ‫له‌سه‌رانسه‌ری‌ جیهاندا باڵو بویه‌وه‌‪".‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك س���ه‌ده‌‌و نیو دوای‌‬ ‫ت���ا‬ ‫پێنش���یاركردنی‌(ته‌له‌گراف‬ ‫مۆبایل) رۆژنامه‌نوس���ان توانیویانه‌‬ ‫له‌رێگای‌ هۆكاره‌كانی‌ په‌یوه‌ندیكردنی‌‬ ‫ن���وێ‌ س���ود وه‌ربگرن‪ ،‬ئاس���نبونی‌‬ ‫به‌كارهێن���ان‌و خێرا گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌واڵ���ه‌كان له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كان���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری‌ مۆبایله‌‪.‬‬ ‫بۆنمونه‌ له‌رێ���گای‌ ئه‌م ئامێره‌وه‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئیمه‌ی���ل‌و گه‌ران به‌ناو‬ ‫سایته‌كاندا ئاس���ان بوه‌‪ ،‬گۆرانكاری‌‬ ‫گرنگ له‌فروانبون كاری‌ په‌یامنێریدا‬ ‫روی���داوه‌‪ ،‬له‌كۆتاییه‌كان���ی‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ 2007‬به‌ه���ۆی‌ ده‌س���ت گه‌یش���تن‬ ‫به‌رۆژنامه‌گ���ه‌ری‌ مۆبایلی‌‪ ،‬هه‌واڵنێر‬ ‫ده‌توانێ���ت له‌رێ���گای‌ ئامێ���ری‌‬ ‫مۆبایله‌كه‌ی���ه‌وه‌ كۆكردنه‌وه‌‌و ناردنی‌‬ ‫هه‌واڵ س���ودمه‌ند بێ���ت‪ .‬هه‌واڵنێری‌‬ ‫مۆبایلی‌ ده‌توانێت ڤیدیۆی‌ زیندو وێنه‌‬ ‫به‌تۆری‌ میدیایه‌كه‌ی‌ بگه‌یه‌نێت هه‌مو‬ ‫په‌یامه‌كانی‌ له‌رێگای‌ مۆبایله‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫رێك بخات‌و بینێرێت‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 2009‬دا ش���یكه‌ره‌وانی‌‬ ‫(دامه‌زراوه‌ی‌ نیلس���ن) له‌چل ملیۆن‬ ‫ئه‌مریكی���دا ل���ه‌‪ %17‬به‌كارهێنه‌ری‌‬ ‫مۆبای���ل بون‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌ئیتالیادا‬ ‫‪ 28%‬به‌كاهێنه‌ران���ی‌ ته‌له‌فۆن���ی‌‬ ‫هۆشمه‌ندن‪ ،‬له‌ئیسپانیادا ‪ %23‬باالتر‬ ‫به‌كاهێن���ه‌ری‌ مۆبایل هۆش���مه‌نده‌‪،‬‬ ‫فه‌ره‌نس���ا‌و ئه‌لمانیا‌و سوید‌و بریتانیا‬ ‫ل���ه‌‪ %13-11‬مۆبایل���ی‌ هۆش���مه‌ند‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪ ،‬زیاتر ‪ 41‬ملیۆن كه‌س‬ ‫له‌جیهاندا مۆبایلی‌ هۆش���مه‌ند به‌كار‬ ‫*خوێن���دكاری‌ ماس���ته‌ر ل���ه‌‬ ‫ده‌هێنن له‌كۆتایه‌كانی‌ ‪ 2010‬دا ‪54.3‬‬ ‫ملیۆن كه‌س مۆبایلی‌ هۆش���مه‌ندیان كۆمه‌ڵناسی‌ میدیا له‌ زانكۆی‌ تاران‪.‬‬

‫ئاگاداری‬

‫ژمار‌ه ‪/105‬ب‪2015/‬‬ ‫به‌روار‪2015/8/5 :‬‬

‫ی بار ‌ی‬ ‫ی له‌م دادگای ‌ه تۆماركردوو‌ه له‌س���ه‌ر داوا له‌س���ه‌ركراو ‪ /‬ڕاس���تگر ‌‬ ‫ی ژمار‌ه ‌ی س���ه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫داواكار (فرحان فرج احمد) داوا ‌‬ ‫ی ده‌كات له‌(گوڵبه‌ند) بۆ(گالرا) به‌پێ ‌ی ماد‌ه ‌ی‬ ‫ی كچ ‌ه ناكامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی گۆڕین ‌ی ناو ‌‬ ‫ی ك ‌ه تیایدا داوا ‌‬ ‫ی كاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی وێڕا ‌‬ ‫شارستان ‌ی رزگار ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگانامه‌ی ‌ه له‌یه‌كێك له‌ڕۆژنام ‌ه ناوخۆییه‌كان‪ ،‬هه‌ركه‌س ناڕه‌زای ‌ی‬ ‫ی شارستان ‌ی بڕیاردرا به‌باڵوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫(‪ )21‬له‌یاسا ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگاداریه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی (‪ )10‬ڕۆژدا پاش باڵوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و ناوگۆڕین ‌ه هه‌ی ‌ه باسه‌ردان ‌ی ئه‌م دادگای ‌ه بكات له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی ده‌بینین‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی یاسا داواك ‌ه ‌‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫عزیز محمود عبدالقادر‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ڕۆشنبیری گوند‬ ‫ سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫ڕۆشنبیربوون له‌کوردستان شێوازی ده‌گۆڕێت‪ .‬به‌ئاڵۆزبوونی کۆمه‌ڵگای کوردی‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی چین‌و پێکهاته‌و به‌رژه‌وه‌ندیه جیاوا‌زه‌کان‪ ،‬ڕۆشنبیرانیش دابه‌شده‌بن‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌م چین‌و پێکهاته‌و به‌رژه‌وه‌ندیانه‌دا‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌ڕابوردوودا دیدێک هه‌بو بۆ‬ ‫ڕۆش���نبیر وه‌ك بونه‌وه‌رێکی گه‌ردونی یان وه‌ك بونه‌وه‌رێکی نیشتمانی یان وه‌ك‬ ‫بونه‌‌وه‌رێکی راستی دۆست‪ ،‬هه‌موو ئه‌مانه خواستێکی ئێدوارد سه‌عیدیانه‌ بون‪.‬‬ ‫ئێمه چی���دی خۆمان فریوئه‌ده‌ی���ن ئه‌گه‌ر باس له‌ڕۆش���نبیر بکه‌ین له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫سیس���ته‌می ئابوری‌و ئامرازه‌کانی هێش���تنه‌وه یان داکۆکیکردن له‌سیس���ته‌می‬ ‫سیاسی‌و ئابوری جیاواز‪ .‬هه‌مو سیس���ته‌‌مێکی ئابوری‌و سیاسی پێویستی به‌دو‬ ‫جۆر ڕۆشنبیره‪ :‬رۆشنبیرێک بونیادی بنێت‪ ،‬ڕۆشنبیرێک بیڕازێنێته‌وه‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رباری ئه‌مه ئه‌وه‌ی پێیده‌وترێت رۆشنبیر له‌ئه‌نجامی گۆڕانی کۆمه‌ڵگای‬ ‫کوردستانه‌وه گۆڕانکاری به‌سه‌ردادێت‪ .‬هه‌تا ئه‌مڕۆ ڕۆشنبیری کورد وه‌ها بینراوه‬ ‫که بونه‌وه‌رێکه ده‌بێت داکۆکیکه‌ربێت له‌چاکه‌ی گش���تی‌و ڕاس���تی به‌ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫بڵێت‪ ،‬ئیتر ئایا ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته خۆماڵیه یان ده‌ره‌كی‪ .‬به‌اڵم به‌گۆڕانی شێوازی‬ ‫ئابوری‌و سه‌رهه‌ڵدانی چین له‌هه‌ناوی کۆمه‌ڵگای کوردیدا‪ ،‬به‌زه‌قبونه‌وه‌ی قه‌یرانه‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان له‌رێگای ملمالنێیان���ه‌‌وه‪ .‬چیدی ناتوانین باس له‌ڕۆش���نبیری‬ ‫هه‌موان‪ ،‬یان ڕۆش���نبیری نه‌ته‌وه بکه‌ین‪ .‬ئیتر له‌م���ه‌ودوا پێکهاته‌كان‌و هێزه‌كان‬ ‫ڕۆشنبیری خۆیان هه‌یه‪ .‬ئه‌مه زیاتر دیدێکی گرامشیانه‌یه‪ .‬هه‌رچینێک له‌کۆمه‌ڵگا‬ ‫کوردیدا ڕۆشنبیری خۆی ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ئاستی سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تی‌و فیکریدا کۆمه‌ڵگای کوردی دابه‌ش بکه‌ین‬ ‫ده‌بینین که عه‌قڵی الدێ‌و گوند‪ ،‬له‌گه‌ڵ عه‌قڵی شاردا له‌به‌ریه‌ککه‌وتندان‪ .‬عه‌قڵی‬ ‫الدێ ئه‌و عه‌قڵه‌یه که بڕوای به‌چه‌سپیوو نه‌گۆڕاو جێگیرو هه‌میشه‌یی‌و سه‌قامگیر‬ ‫هه‌یه‪ .‬ئه‌مه خه‌س���ڵه‌تی پێش س���ه‌رد‌ه‌می هاتنی که‌لتوری س���ه‌رمایه‌‌داریه‪ ،‬که‬ ‫مارکس زۆر شاعیرانه‌و جوان له‌مانیفێستدا باسی ده‌كات‪.‬‬ ‫کاتێک قسه له‌روبه‌‌روبونه‌‌وه‌ی دونیای فیودال‌و دونیای بۆرژوازی ئه‌كات‪ .‬دونیای‬ ‫فیودال به‌وه ناس���راوه که له‌س���ه‌ر چه‌س���پیوو نه‌گۆڕه دێڕینه‌كان بونیادنراوه‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌کان دیارن بۆ کێ ده‌بن‪ ،‬زۆرێک خه‌ڵک خه‌می بێبه‌ری بونیان ناخۆن‪.‬‬ ‫له‌دونیای ده‌ره‌به‌گی گونددا داهاته‌كان دیاره بۆ کێ ده‌بن‪ ،‬خه‌ڵک ده‌زانێت پێگه‌ی‬ ‫نه‌گۆڕاوی کوێیه‌و ده‌بێت به‌کاری س���ه‌پانی‌و خزمه‌تکاری خۆی هه‌ستێت‪ .‬عه‌قڵی‬ ‫گوند ته‌نها بریتی نیه له‌هه‌ره‌می چینه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‪ ،‬هه‌روه‌ها بریتیه له‌دونیای‬ ‫ب���اوه‌ڕه نه‌گۆڕه‌کان‪ .‬ئ���ه‌و باوه‌ڕانه‌ی له‌ئه‌نجامی نه‌گۆڕیی���ان جۆرێک له‌پیرۆزی‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ .‬له‌س���ه‌رد‌ه‌می بۆرژوادا‪ ،‬له‌سه‌رده‌می مۆدرێندا‪ ،‬له‌پانتایی شاردا‪ ،‬هیچ‬ ‫شتێکی س���ه‌قامگیرو نه‌گۆڕاو نامێنێت‪ .‬هه‌موو پیرۆزیه ساخته‌كانیش زو ده‌بنه‬ ‫دونیایی‌و ناتوانن به‌ئاس���انی خۆیان له‌س���ه‌ر پێبگرن‪ .‬له‌دونیای سه‌رمایه‌داریدا‬ ‫ته‌مه‌نی هه‌موو ش���تێک کورته چونکه جۆری شته‌كان زۆره‪ .‬له‌دونیای ده‌ره‌به‌گی‬ ‫گوندیدا ته‌مه‌نی شته‌كان‌و به‌هاکان‌و کاریزماکان درێژه چونکه جێگره‌وه‌یان نیه‪ .‬‬ ‫رۆش���نبیری گوند ده‌ترس���ێت له‌ڕۆشتنی که‌س���ێک‪ ،‬له‌گۆڕانی به‌هایه‌ک‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫گۆڕانکاری���ه‌ك‪ .‬بۆیه نه‌گۆڕان الی ئه‌و تاک���ه به‌هایه که ده‌بێت بپارێزرێت‪ .‬چۆن‬ ‫نه‌گۆڕێیت‪ ،‬لێره‌دا چینی فیودال پێویس���تی به‌ڕۆش���نبیره‪ .‬رۆش���نبیری ده‌بێت‬ ‫بیڕازێنێته‌وه که گۆڕان مه‌ترسیه بۆ ژیان‪.‬‬ ‫عه‌قڵی ش���ار که له‌دروس���تبووندایه کرۆکه‌كه‌ی بریتی���ه له‌چۆنیه‌تی دابینکردنی‬ ‫ژیانێکی باش بۆ زۆرینه یان هه‌موان‪ .‬کرۆکی ئه‌م فه‌لسه‌فه‌یه شلیه نه‌ک چه‌سپیو‬ ‫که گۆڕانکاری هه‌میشه‌یی له‌کرۆکیدایه‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ل ‌ه یه‌ک خوله‌کی ئینته‌رنێتدا‬ ‫چی روده‌دات؟‬ ‫ملیۆن‬ ‫نام ‌ه ده‌نێردرێ ‌‬ ‫ت‬

‫تویت ده‌کرێت‬ ‫ملیۆن‬

‫ملیۆن‬ ‫ملیۆن ریکالم نمایش ده‌کرێت‬

‫بابه‌ت شه‌یر ده‌کرێت‌‬

‫ویکیپیدیا ده‌بینرێت‬ ‫له‌یه‌ک خوله‌کی ئینته‌رنێتدا چی روده‌دات؟‬

‫نێت فلێکس و یوتیوب‬ ‫زیاتر له‌نیوه‌ی‬ ‫به‌کارهێنه‌ران ‌ن‬

‫ملیۆن‬ ‫سێرچ ده‌کرێت‬

‫په‌یج ده‌بینرێت‬

‫کاتژمێر موزیک‬ ‫لێده‌درێت‬

‫وێنه‌‬ ‫ئه‌پلۆد ده‌کرێت‬

‫ڤیدیۆ له‌کاتژمێرێکدا ڤیدیۆ له‌کاتژمێرێکدا‬ ‫ئه‌پلۆد ده‌کرێت‬ ‫ده‌بینرێت‬ ‫ڤیدیۆ له‌کاتژمێرێکدا‬ ‫ده‌بینرێت‬

‫فرۆشتن‬

‫ملیۆن‬ ‫له‌پێگه‌ی عه‌لی بابا‬ ‫ده‌فرۆشرێت‬ ‫ملیۆن‬ ‫نامه‌ ئاڵوگۆڕی پێده‌کڕیت‬ ‫نامه‌ی(‪ )MiM‬ده‌نێردرێت‬ ‫ئه‌پلیکه‌یشن داونلۆد ده‌کرێت‬ ‫ژماره‌کان‬ ‫له‌داهاتودا‬ ‫گه‌ش ‌ه‬ ‫ده‌که‌ن‬

‫هه‌مو داتاکانی ساڵی ‪ 2013‬گه‌یشتوه‌ته‌‬

‫‪1 zettabyte‬‬ ‫=‬ ‫‪1000000000000000000000 bytes‬‬

‫ماڵپه‌ڕی ئاوێن ‌ه نوێترین هه‌واڵ‌و زانیاری‬

‫له‌ ‪2017‬دا‬ ‫پارچه‌ پێکه‌و‌ه‬ ‫‌گه‌یه‌نراوه‌کان ‪3‬‬ ‫جار زیاتر ده‌بن‬ ‫له‌مرۆڤ‬

‫له‌ ‪2017‬دا بۆ‬ ‫‪ 5‬ساڵی داهاتو‬ ‫مۆبایل ‪13‬‬ ‫هێنده‌ گه‌شه‌‬ ‫ده‌کات‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ریکالم‬