ژماره‌ 492

‫ریکالم‬

‫حه‌زم ده‌کرد‬ ‫خه‌ڵکی سلێامنی بومایه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)492‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/8/25‬‬

‫ی كێ‌ بڕیارده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پاش چاكسازییه‌كان ‌‬ ‫راسته‌قینه‌یه‌‪:‬‬ ‫عه‌بادی‌‪‌،‬وه‌زیره‌‬ ‫ی حزبه‌كان‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ژنه‌كه‌ ‌‬ ‫گه‌ڕایه‌و ‌ه كوردستان یان په‌رله‌مانتاران؟‬

‫‪9‬‬

‫‪5‬‬

‫كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌‌و به‌ره���ه‌م‬ ‫س���اڵح‌و مه‌ال به‌ختیار‌و به‌ش���ێك‬ ‫له‌ئه‌ندامان���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫داوای‌ البردن���ی‌ بێگ���ه‌رد تاڵه‌بانی‌‬ ‫له‌پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫سه‌وز ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌هۆی‌ سوربونیه‌وه‌‬ ‫له‌به‌ش���داری‌ كردنی‌ فراكسیۆنه‌كه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ نائاس���ایی‌ هه‌فته‌ی‌‬ ‫رابردوی‌ په‌رله‌ماندا‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ���ی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌ به‌هۆی‌ س���ور‬ ‫بون���ی‌ بێگ���ه‌رد تاڵه‌بانی له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌شداری‌ كردنی‌ فراكسیۆنی‌ سه‌وز‬

‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ نائاس���ایی په‌رله‌مان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و رۆڵبینینی‌‬ ‫له‌شكس���تپێهێنانی‌ پڕۆژه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدا‪ ،‬هه‌ردو جێگره‌كه‌ی‌‬ ‫سكرتێری‌ گشتی‌‌و كارگێڕ‌و به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ندامان���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ داوایان ك���ردوه‌ ناوبراو‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ الببرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌ڵوێس���ته‌ی‌ ئ���ه‌وان دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ دێ���ت كه‌ هه‌فت���ه‌ی‌ رابردو‪،‬‬ ‫له‌یه‌كه‌م كۆبون���ه‌وه‌ی‌ پێنج قۆڵیدا‬ ‫بڕی���اری‌ دواخس���تنی‌ كۆبون���ه‌وه‌‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪11‬‬

‫سه‌رۆکی په‌رله‌مان‬ ‫یاساکان بۆ سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم به‌رز ناکاته‌وه‌‬

‫ئه‌و پیاوه‌ی ئێران‬ ‫نایه‌ڵێت بکه‌وێت‬

‫‪7‬‬

‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‌و به‌رهه‌م ساڵح‬ ‫داوای‌ البردنی‌ بێگه‌رد تاڵه‌بانی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫نائاساییه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان درا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فراكسیۆنی‌ سه‌وز پابه‌ند نه‌بو به‌و‬ ‫بڕیاره‌وه‌‪ ،‬كه‌ الیه‌نی‌ دانوستانكاری‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ره‌زامه‌ندیان له‌س���ه‌ر نواند‬ ‫بو‪ .‬جێگرانی‌ س���كرتێری‌ گش���تی‌‌و‬ ‫چه‌ن���د ئه‌ندامێك���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌‬ ‫سیاس���ی‌ داوا ده‌ك���ه‌ن له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بێگه‌رد تاڵه‌بانی‌ به‌قس���ه‌ی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌ نه‌كردوه‌‌و بڕیاری‌ وه‌فدی‌‬ ‫دانوستانكاری‌ جێبه‌جێ‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ دور بخرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌ال به‌ختی���ار‌و عیماد ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫كه‌ وه‌ك نوێنه‌ری‌ یه‌كێتی‌ به‌شداری‌‬ ‫یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ پێنج قۆڵیه‌كه‌یان‬

‫کاربه‌ده‌ستانی ئه‌مه‌ریکا‬ ‫ده‌رباره‌ی "‪31‬ی ئاب"‬ ‫چی ده‌ڵێن؟‬

‫‪4‬‬

‫‪17‬‬

‫ك���رد ب���و‪ ،‬وه‌ك ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌وه‌ی‌ فراكس���یۆنه‌كه‌یان‬ ‫به‌قسه‌ی‌ نه‌كردن‪ ،‬بڕیاریاندا چیتر‬ ‫به‌شداری‌ كۆبونه‌وه‌كان نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ پشتڕاستكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌واڵه‌ په‌یوه‌ندی‌ ك���رد به‌بێگه‌رد‬ ‫تاڵه‌بانی‌ س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫سه‌وز له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "نامه‌وێ‌ لێدوان له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫داوایه‌ی‌ ئه‌وان ب���ده‌م‪ ،‬من ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كردومه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‌و بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ یه‌كێتی‌ كردومه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كه‌س���ێك داوا ده‌كات م���ن الببرێم‬ ‫گه‌ردنی‌ ئازاد بێت"‪.‬‬

‫بێگه‌رد تاڵه‌بانی‬

‫دڵشاد شه‌هاب‪ ،‬ئه‌ندامی‌ دانوستانكاری‌ پارت ‌ی له‌كۆبونه‌وه‌ ‌ی پێنج قۆڵی‌‪ :‬عه‌لی حه‌مه‌ساڵح داوا له‌سه‌رۆکی حکومه‌ت‬ ‫ده‌کات وه‌زیری سامانه‌ سروشتییه‌کان بگۆڕێت‬

‫خاڵی‌ ناكۆكیی‌ له‌سه‌ر شێوازی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێمه‬ ‫‌دڵشاد ش���ه‌هاب ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كان بگه‌ن‬ ‫به‌بنبه‌س���ت‪ ،‬پالنی دووه‌م���ی پارتی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���ه‌ ب���ۆ رای میلل���ه‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "خاڵی‌ ناكۆكی‌ له‌سه‌ر شێوازی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬دڵش���اد ش���ه‌هاب‬

‫وتیش���ی‌ "دۆخ���ی ئێس���تای میدیا‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یان���د ك��� ‌ه حكومه‌تی ش���ه‌رعی یارمه‌تی كۆبونه‌وه‌كان نادات‪ ،‬نیه‌تێكی‬ ‫به‌الی ئه‌وان���ه‌وه‌ هه‌ر ئه‌و حكومه‌ته‌یه‌ جدی هه‌یه‌ له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌ كه‌وا ئه‌م‬ ‫ك���ه‌ له‌هه‌ولێری پایته‌خت���ی هه‌رێمی هه‌ڵمه‌تانه‌ رابگیرێن‪ ،‬هیوادارم هه‌موو‬ ‫كوردس���تان هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر الیه‌ك هاوكاربێت چونكه‌ ئه‌مه‌ به‌ته‌نها‬ ‫خه‌ڵكێكی ت���ر بیه‌وێ���ت ئیداره‌یه‌كی به‌ئێمه‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫ناوب���ارو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫تر بۆ خۆی دروس���تكات ئه‌وه‌ ناكات ‌ه‬ ‫دو ئیداره‌ی���ی‌و خ���ۆی به‌رپرس���یاره‌ له‌كۆبونه‌وه‌كاندا ته‌ئكید له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ یاساو ده‌ستور بۆ واڵتێك‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر میلله‌ت"‪.‬‬

‫ده‌نوس���رێنه‌وه‌ نه‌ك بۆ شه‌خس���ێك‪،‬‬ ‫ئه‌و تی‌ "هه‌تا س���ه‌ر ئێسقان بڕوامان‬ ‫به‌ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت خودی س���ه‌رۆك بارزانیش‬ ‫قبوڵی نییه‌ له‌كوردس���تاندا ش���ه‌ڕێك‬ ‫به‌رده‌وامبێت له‌ژێر ناونیشانی‌ مانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و له‌ده‌سه‌اڵت"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان���ی کوردس���تان‬ ‫له‌فراکس���یۆنی گۆڕان‪ ،‬عه‌لی حه‌مه‌ساڵح‬ ‫داوا له‌سه‌رۆکی حکومه‌ت‌و سه‌رکردایه‌تی‬ ‫پارت���ی ده‌کات وه‌زی���ری س���امانه‌‬ ‫سروش���تییه‌کان بگ���ۆڕن ئه‌وی���ش ب���ۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌کردنی قه‌یرانی دارایی‌و کاره‌باو‬ ‫راگرتنی پرۆژه‌کان‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌وتارێکی تایبه‌تدا‬ ‫که‌ بۆ ئاوێنه‌ی نوسیوه‌‪ ،‬عه‌لی حه‌مه‌ساڵح‬ ‫ده‌نوسێت "له‌م نوسینه‌دا‪ ،‬خۆم داماڵیوه‌‬ ‫له‌به‌رگ‌و بیركردنه‌وه‌ی‌ حیزبی‪ ،‬واقعێكتان‬ ‫بۆ ده‌گوازمه‌وه‌ به‌هیوای‌ ئه‌وه‌م له‌پێناوی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‌و ئاینده‌ی‌‬ ‫هه‌موماندا بڕیارێكی‌ پێویست وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ جه‌غت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌کات که‌ ئێستا حكومه‌تی‌ هه‌رێم نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 21‬ملی���ار دۆالر قه‌رزاره‌و ده‌شنوس���ێت‬ ‫"به‌پێی‌ ئه‌و ده‌یان به‌ڵگه‌و زانیارییه‌ی‌ الی‌‬

‫منه‌و خۆش���تان ده‌یانی‌ دیكه‌تان له‌الیه‌‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌رۆكی‌ خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬ناڕونی‌‌و قۆرخكاری‌‌و "گه‌نده‌ڵی‌"و‬ ‫به‌تااڵنبردنی‌ نه‌وت‌و گرێبه‌ستی‌ گوماناوی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتییه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌کات که‌ ئه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ته‌‪ ،‬به‌هۆی‌ كۆمه‌ڵێك گرێبه‌سته‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ن���د كۆمپانیایه‌ك���ی‌ كردوه‌ته‌ خاوه‌نی‌‬ ‫س���ه‌دان ملی���ۆن دۆالر‪ ،‬که‌ ئ���ه‌م كڕین‬ ‫و فرۆش���تنه‌ ب���ۆ چه‌ن���د كۆمپانیای���ه‌ك‬ ‫قۆرخك���راوه‌‪ ،‬له‌ب���ازاڕدا لیترێك گازوایل‬ ‫به‌ ‪ 600‬دینار ده‌كڕین‌و له‌ش���وێنی‌ خۆیدا‬ ‫به‌حكومه‌تی���ان ده‌ده‌ن ب���ه‌ ‪ 800‬دینارو‬ ‫پێشتریش ‪ 1000‬دینار بۆ ‪ 1100‬دینار‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫سه‌رۆکی لیژنه‌یه‌کی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‪ 60 :‬ملیار دینار داهاتی پارێزگای سلێمانی‬ ‫خراوه‌ته‌ سه‌ر بانكی كوردستان‌و ئه‌ویش ره‌وانه‌ی‌ هه‌ولێر ‌ی كردوه‌"‬

‫س����ه‌رۆكی لیژن����ه‌ی‌ بازرگان����ی‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌و سه‌رچاوه‌ سروشتییه‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‌ سلێمانی ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ وه‌ك����و پارێزگای‬ ‫س����لێمانی له‌مانگێك����دا ‪ 60-50‬ملیار‬ ‫دیناریان خستوه‌ته‌ سه‌ر حسابی لقی‬ ‫س����لێمانی بانكی كوردستان‪ ،‬كه‌چی‬ ‫پ����اش به‌دواداچونی����ان ده‌ركه‌وت����وه‌‬

‫پاره‌كه‌یان گواستوه‌ته‌وه‌ بۆ هه‌ولێرو‬ ‫ده����ۆك‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری ئ����ه‌و بانكه‌ش‬ ‫ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬غالب محه‌مه‌د‬ ‫س����ه‌رۆكی لیژن���� ‌هی‌ بازرگان����ی‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌و س����امانه‌ سروشتییه‌كان‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن����ی پارێزگای‌ س����لێمانی‬ ‫له‌لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌‬

‫ئ����ه‌وان له‌داهاتی س����وته‌مه‌نی (گازو‬ ‫به‌نزین‌و نه‌وتی س����پی) له‌س����لێمانی‪،‬‬ ‫پاره‌كه‌ داخڵی لقی س����لێمانی بانكی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی كوردس����تان ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫ده‌خرێته‌ س����ه‌ر حس����ابه‌كه‌یان‪ ،‬كه‌‬ ‫مانگانه‌ ‪ 60-50‬ملی����ار دینار ده‌بێت‪،‬‬ ‫هاوكات به‌ش����ێك له‌و پاره‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫بگه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ ئ����ه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌‬

‫به‌نزی����ن‌و گاز ده‌كڕن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ماوه‌ی‬ ‫مانگێك ده‌بێت نایانده‌نێ‪.‬‬ ‫ئه‌وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌م كێشه‌یه‌ وابڕوات‌و‬ ‫ب����ه‌رده‌وام بێت‪ ،‬ئیت����ر كۆمپانیاكان‬ ‫گازمان بۆ ناكڕن بی����ده‌ن به‌موه‌لیده‌‬ ‫ئه‌هلیی����ه‌كان‪ ،‬به‌نزینمان بۆ ناهێنن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر كۆمپانیا پ����اره‌ی‌‬ ‫پێنه‌درێت به‌چی مامه‌ڵه‌ بكات"‪.‬‬

‫وتیش����ی‌ "ئه‌مه‌ س����ه‌د ده‌ر س����ه‌د‬ ‫په‌یوه‌س����ته‌ به‌پرسی س����ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها له‌م مانگه‌دا‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری لق����ی‬ ‫س����لێمانی بانك����ی نێوده‌وڵه‌ت����ی‬ ‫كوردس����تان دڵشاد عه‌بدولمه‌جید ئه‌و‬ ‫زانیاریان����ه‌ ره‌تده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬

‫"ئ����ه‌و زانیارییانه‌ راس����ت نییه‌و یه‌ك‬ ‫دیناری پ����اره‌ی داهات����ی پارێزگای‌‬ ‫س����لێمانی ره‌وانه‌ی‌ هه‌ولێر نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو زانیارییه‌كان����ی ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا زۆر هه‌ڵه‌یه‌"‪.‬‬

‫سبه‌ی کۆبونه‌وه‌ی پێنج قۆڵی ده‌ستپێده‌کاته‌وه‌‪ ..‬ئاسۆیه‌ک بۆ رێککه‌وتن به‌دیناکرێ‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫پرس ‌ی سه‌رۆكایه‌تی‌‌و چۆنیه‌تی‌ په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ‌ گۆڕان‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫ناكۆك ‌ی ده‌خات ‌ه نێو مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی‌ یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دوای‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح له‌الیه‌ن سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتیه‌وه‌‪ ،‬دو بۆچونی‌ جیاواز‬ ‫له‌نێو ئه‌و حزبه‌دا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌شێوازی‌ مامه‌ڵه‌ كردن له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و ئاستی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گ ‌هڵ‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬رۆژ به‌ڕۆژ زیاتر‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌تای‌ بۆچون����ه‌ جی����اوازو‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ ئێس����تای‌ ن����او یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و كاته‌ ده‌س����تیپێكرد كه‌ برس����ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ به‌ره‌و رێگه‌یه‌كی‌ داخراو‬ ‫ئاڕاسته‌ كرا‪ ،‬له‌م سه‌روه‌خته‌دا د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی‌ سه‌باره‌ت به‌شێوازی‌ حوكم‬ ‫كردن له‌كوردستان‌و چۆنیه‌تی‌ ده‌رباز‬ ‫بون له‌پرس����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئاماده‌‬ ‫كرد‪ .‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌كه‌ی‌ خس����ته‌‬ ‫به‌رده‌م مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ حزبه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫به‌شێكیان پێشنیاری‌ ئه‌وه‌یان كردبو‬ ‫كه‌ رای‌ نه‌وشیروان مسته‌فا رێكخه‌ری‌‬ ‫گش����تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌پڕۆژه‌كه‌ی‌ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ سه‌ردانی‬ ‫نه‌وش����یروان مس����ته‌فا ده‌كا‌و كاتێك‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ پڕۆژه‌ك����ه‌ی‌ پرس����یاری‌‬ ‫لێده‌كات‪ .‬ئه‌و پێیده‌ڵێ����ت "وتارێكی‌‬

‫دادگای‬ ‫تاوانه‌كانی‬ ‫سلێمانی داوای‬ ‫‪ 7‬دادوه‌ر‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫دادگای تاوانه‌كان����ی س����لێمانی‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬به‌ سیفه‌تی ته‌میزی سكااڵی‬ ‫ح����ه‌وت دادوه‌ر ره‌تده‌كات����ه‌و‌ه كه‌‬ ‫سیانیان سه‌رۆك‌و ئه‌ندامی دادگای‬ ‫تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬حه‌وت دادوه‌ری‬ ‫دادگای س����لێمانی س����كااڵ له‌سه‌ر‬ ‫پارێزه‌رێ����ك تۆم����ار ده‌كه‌ن له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی وێنه‌یه‌كی ئه‌و دادوه‌رانه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رمایه‌دارێك به‌ ناوی (م‪.‬‬ ‫ی) له‌ ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یس‬ ‫بوك باڵوكردۆته‌وه‌‪ .‬وێنه‌كه‌ پێشتر‬ ‫له‌سه‌ر الپه‌ڕه‌ی س����ه‌رمایه‌داره‌كه‌‬ ‫باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‌و پارێزه‌ره‌ك����ه‌ش‬ ‫(شه‌یر)ی كردووه‌‪.‬‬ ‫دادوه‌ره‌كان پاش ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫ته‌نها سكااڵیان له‌سه‌ر پارێزه‌ره‌كه‌‬ ‫تۆماركردووه‌‪ ،‬ب����ه‌ تۆمه‌تی خراپ‬ ‫به‌كارهێنانی ئامێره‌كانی په‌یوه‌ندی‪،‬‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی هیچ سكااڵیه‌كیان له‌سه‌ر‬ ‫سه‌رمایه‌داره‌كه‌ هه‌بووبێ‪.‬‬ ‫دادگای تاوانه‌كانی س����لێمانی‪1/‬‬ ‫به‌ بڕیاری (ژماره‌ ‪/532‬پ‪)2015/‬‬ ‫له‌رێكه‌وتی (‪)2015/8/3‬دا به‌ كۆی‬ ‫ده‌نگ س����كااڵكه‌ی ره‌تكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌ بڕیاره‌كه‌دا هات����ووه‌‪" :‬ماده‌ی‬ ‫‪ 2‬له‌ یاس����ای خراپ به‌كارهێنانی‬ ‫ئامێره‌كان����ی په‌یوه‌ندی به‌س����ه‌ر‬ ‫رووداوه‌كه‌دا ناچه‌س����پێت‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی باڵوكردن����ه‌وه‌ی وێنه‌ له‌‬ ‫ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یس����بووك‬ ‫كاتێك تاوان دروس����ت ده‌كات كه‌‬ ‫وێنه‌ك����ه‌ پێچه‌وانه‌ی سیس����یتمی‬ ‫گش����تی یان ره‌وشتی گشتی بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم وێنه‌كه‌ هیچ ئاماژه‌یه‌كی له‌و‬ ‫جۆره‌ی تیا نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا بڕیاره‌ك����ه‌ ده‌ڵێ����ت‪:‬‬ ‫"وێنه‌كه‌ ئاس����اییه‌و به‌ره‌زامه‌ندی‬ ‫خۆیان گیراوه‌‪ ،‬پێش����تر كه‌سێك‬ ‫به‌ن����اوی (م‪.‬ی) باڵویكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ب����ێ ئ����ه‌وه‌ی س����كااڵكاران‬ ‫هه‌س����ت به‌ش����كاندن بك����ه‌ن به‌م‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ س����كااڵیان‬ ‫له‌سه‌ر ناوبراو تۆمار نه‌كردووه‌"‪.‬‬

‫جوانت نوسیوه‌"!‬ ‫به‌و مانایه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاماده‌ت كردوه‌‬ ‫ناچێته‌ خانه‌ی‌ پ����ڕۆژه‌وه‌و له‌وتارێك‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬كه‌ له‌گه‌ڵ‌ بۆچونه‌كانی‌ ئه‌ودا‬ ‫یه‌كناگرێته‌وه‌و ئاماده‌ نیه‌ پش����تیوانی‌‬ ‫لێبكات‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ دوات����ر له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێتی����دا كه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك س����ازده‌كرێت‪ ،‬پشتیوانی‌‬ ‫له‌پڕۆژه‌ك����ه‌ ده‌كرێ����ت‌و ده‌كرێت����ه‌‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ فه‌رمی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رزو‬ ‫فراكس����یۆنی‌ گ����ۆڕان به‌رپه‌رچی‌ ئه‌و‬ ‫بڕی����اره‌ ده‌داته‌وه‌و پێداگری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "پڕۆژه‌ یاس����اكه‌یان‬ ‫له‌په‌رله‌م����ان تاكه‌ پ����رۆژه‌ی‌ فه‌رمی‌‬ ‫یه‌كێتیه‌"‪.‬‬ ‫دواتریش سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌و‬

‫پڕۆژه‌یه‌ ره‌تده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م روداو‌ه‬ ‫ده‌بێته‌ خاڵێك����ی‌ وه‌رچه‌رخان له‌نێو‬ ‫یه‌كێتیدا‪ ،‬كه‌ به‌شێكیان پێیانواده‌بێت‬ ‫كه‌ "نه‌وش����یروان مس����ته‌فا له‌پش����ت‬ ‫خستنی‌ ئه‌و پڕۆژه‌یه‌وه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر ب����ه‌دوای‌ ئ����ه‌وه‌دا‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌كۆس����ره‌ت ره‌سوڵ‌‌و ئازاد جندیانی‌‌و‬ ‫مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی‌‌و جه‌عف����ه‌ر‬ ‫ش����ێخ مس����ته‌فا‌و عه‌دنان����ی‌ حه‌مه‌ی‌‬ ‫مین����ه‌و جه‌می����ل هه‌ورام����ی‌‌و چه‌ند‬ ‫ئه‌ندامێك����ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌‪ ،‬چ‬ ‫به‌نوس����ین‌و چ له‌كۆبونه‌وه‌و دانیشتنه‌‬ ‫تایبه‌تیه‌كانیان����دا نیگه‌ران����ی‌ خۆیان‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌كه‌ی‌‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‌و به‌رامب����ه‌ر به‌چۆنیه‌ت����ی‌‬ ‫مامه‌ڵ����ه‌ كردنی‌ حزبه‌كه‌ی����ان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پرس����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تیی‌‌و په‌یوه‌ندیان‬

‫له‌گه‌ڵ‌ گۆڕاندا ناشارنه‌وه‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ وه‌ك خۆی����ان ده‌ڵێ����ن "یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫بوه‌ به‌بارمته‌‌و پاش����كۆی‌ بڕیاره‌كانی‌‬ ‫گۆڕان"‪.‬‬ ‫ه����اوكات له‌گ����ه‌ڵ‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫ئ����ه‌م بۆچونانه‌دا‪ ،‬هه‌ر ی����ه‌ك له‌مه‌ال‬ ‫به‌ختیار‌و عیماد ئه‌حمه‌د كه‌ له‌یه‌كه‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌ پێن����ج قۆڵیه‌كه‌دا نوێنه‌ری‌‬ ‫ی ده‌بن‌و بڕیاری‌ دواخس����تنی‌‬ ‫یه‌كێت���� ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ نائاساییه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ چوار الیه‌نه‌كه‌ی‌ تردا ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫فراكس����یۆنه‌كه‌یان به‌قسه‌یان ناكه‌ن‌و‬ ‫ئه‌مانی����ش وه‌ك ناڕه‌زای����ی‌ ده‌ربڕین‬ ‫له‌وه‌فدی‌ دانوستانكار ده‌كشێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ س����ه‌ره‌تاكانی‌‬ ‫ئ����ه‌م بۆچون����ه‌ جیاوازان����ه‌دا له‌ن����او‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و له‌گ����ه‌ڵ‌ ده‌س����تپێكردنی‌‬ ‫س����ێهه‌م كۆبونه‌وه‌ی‌ پێنج قۆڵیدا كه‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ س����از ده‌كرێت‪ ،‬ماڵپه‌ڕی‌‬ ‫فه‌رمی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌سه‌روتاری‌ ئه‌و رۆژه‌یدا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ "یه‌كێتی‌ بوه‌ته‌ پاش����كۆی‌‬ ‫گۆڕان‌و س����ه‌ربه‌خۆیی‌‌و ئیراده‌ی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م س����ه‌روتاره‌ ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ك����ه‌ پارتی‌ ب����ه‌ به‌رنامه‌ كار له‌س����ه‌ر‬ ‫دروس����تكردنی‌ ناكۆك����ی‌ له‌نێ����وان‬ ‫چوارالیه‌نه‌ك����ه‌ له‌الیه‌ك‌و له‌ناو خودی‌‬ ‫الیه‌نه‌كانیش����دا ده‌كات له‌الیه‌ك����ی‌‬ ‫تره‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ توانی‌‬

‫هه‌ڵوێستی‌ یه‌كگرتو سه‌باره‌ت به‌پرسی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ كه‌رت بكا كه‌ كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر ته‌واونه‌كردنی‌ رێژه‌ی‌ یاسایی‌ بۆ‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان هه‌بو‪ ،‬توانی‌‬ ‫پارته‌ بچوكه‌كان����ی‌ وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌‌و شیوعی‌‌و مه‌س����یحیه‌كان‬ ‫رازی‌ ب����كات ك����ه‌ په‌رله‌مانتاره‌كانیان‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ ‪23‬ی‌ حوزه‌یران����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌چن����ه‌ كۆبون����ه‌وه‌ی‌ نائاس����ایی‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس����تا كار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌گۆڕان داببڕێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئ����ه‌و به‌ش����ه‌ له‌یه‌كێتی‌ ك����ه‌ ده‌مێكه‌‬ ‫له‌سیاس����ه‌تی‌ حزبه‌كه‌ی����ان ناڕازین‌و‬ ‫ئێس����تا پێیانوای����ه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫ملمالنێكان����ی‌ پرس����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬نه‌وشیروان مس����ته‌فا‌و هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌دن‪.‬‬ ‫ێ ده‌نگیان‬ ‫ئ����ه‌م ناڕازییان����ه‌ ت����ا د ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌چۆنیه‌ت����ی‌ مامه‌ڵه‌ كردنی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی����ان س����ه‌باره‌ت به‌پرس����ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و ئاستی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان‬ ‫له‌گ���� ‌هڵ‌ گ����ۆڕان به‌رزت����ر ده‌بێته‌وه‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێ����ت كاریگه‌ریی����ان له‌س����ه‌ر‬ ‫فراكسیۆنه‌كه‌ش����یان له‌په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردستان هه‌بێت‪ ،‬پێشبینی‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كرێ����ت كه‌ ئه‌م بۆچون����ه‌ جیاوازانه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پرسه‌ گه‌رمه‌كانی‌ ئێستای‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬ناكۆكی‌ زیاتر بخاته‌ ناو‬ ‫یه‌كێتیه‌وه‌‪.‬‬

‫ناڕازیه‌كانی ناو یه‌كێتی یاداشتێك‬ ‫ئاڕاسته‌ ‌ی هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ده‌كه‌ن‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك له‌ئه‌ندامان���ی‌ مه‌كته‌ب��� ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن جێگرانی‌ یه‌كێتیه‌وه‌ پش���تیوانی‌‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬یاداش���تێك ئاڕاس���ته‌ی‌ هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ واژۆیان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و نامه‌یه‌ كردوه‌‪ ،‬خوازیاری‌ ئه‌وه‌ن كه‌‬ ‫له‌پرسی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمدا‪" ،‬یه‌كێتی‬ ‫خاوه‌نی بڕیاری سه‌ربه‌خۆی خۆی بێت‌و‬ ‫نه‌بێته‌ پاشكۆی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 20‬ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردستان پش���تیوانییان له‌یاداشته‌كه‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫س���ێ‌ ك���ه‌س له‌وان���ه‌ی‌ پش���تگیریی‌‬ ‫یاداشته‌كه‌یان كردوه‌ "عه‌دنانی حه‌مه‌ی‬ ‫مینه‌و مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌و ئیسماعیل‬ ‫مه‌حم���ود"‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فایان‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كانی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ هیچ یاداش���تێكی‌ نوس���راویان‬ ‫پێنه‌بوه‌ بۆ نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪ ،‬له‌و‬ ‫س���ه‌ردانه‌یاندا ئاماژه‌یان بۆ ئه‌وه‌ كردوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان "به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌‬ ‫نین جارێكیتر شه‌ڕی‌ ناوخۆ له‌كوردستان‬ ‫دروس���تبێت‪ ،‬دژی‌ ئه‌وه‌ن دو ئیداره‌یی‌‬ ‫روبداته‌وه‌‌و ناش���یانه‌وێت له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫پرس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تیدا ببنه‌ پاشكۆی‌‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬

‫فه‌الح مسته‌فا سدیق*‬ ‫پێ���ش باس���كردنی قه‌یران���ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان كه‌‬ ‫به‌رۆكی خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫گرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬با پێشه‌كییه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫زاراوه‌ی دیكتاتۆرییه‌ت باس بكه‌ین‪،‬‬ ‫پاش���ان هه‌ڵس���ه‌نگاندنیك بكه‌ی���ن‬ ‫له‌نێوان واقیعی ئێستای كوردستان‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی دیكتاتۆرییه‌ت تیایدا‪.‬‬ ‫زاراوه‌ی دیكتاتۆرییه‌ت چییه‌؟‬ ‫وێنه‌یه‌ك���ه‌‬ ‫دیكتاتۆریی���ه‌ت‬ ‫له‌وێنه‌كانی حوكمڕان���ی تاكڕه‌ویی‪،‬‬ ‫هه‌روه‌كو پادشایه‌تی ره‌ها‪ ،‬هه‌ردوو‬ ‫زاراوه‌كه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای تاكڕه‌وی‬ ‫ب���وون له‌به‌كارهێنان���ی ده‌س���ه‌الت‬ ‫یه‌كده‌گرنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دیكتاتۆر نایه‌ته‌‬ ‫سه‌ر كورسی ده‌سه‌اڵت به‌میراتگری‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ب���ه‌زۆر خۆی ده‌س���ه‌پێنێت‬ ‫له‌رێی‌ به‌كارهێنانی هێزوتواناوه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ بنه‌مای ده‌سه‌اڵت له‌پادشایه‌تی‬ ‫ره‌ها میراتگرییه‌و بنه‌مای ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌ دیكتاتۆرییه‌ت هێزه‌‪.‬‬ ‫له‌سیس���تمی دیكتاتۆرییه‌ت���دا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌ده‌س���تی ی���ه‌ك كه‌س‬ ‫ده‌بێت ئه‌ویش كه‌س���ی دیكتاتۆره‌‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌رچی ئه‌ركه‌كانی ده‌وڵه‌ت هه‌یه‌‬ ‫ئه‌و ده‌یبات به‌ڕێوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كه‌سی‬ ‫دیكتات���ۆر هه‌وڵده‌دات ش���ێوازێكی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی پیشانبدات هه‌رچه‌نده‌ كه‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی هاواڵتیان ناكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كار له‌پین���او پێكهێنانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێن���ه‌ران‌و په‌رله‌مان���ی ش���كڵی‌و‬ ‫په‌یڕه‌وكردنی سیستمی هه‌ڵبژاردن بۆ‬ ‫كاره‌ سه‌ره‌تاییه‌كان ئه‌نجام ده‌دات‪،‬‬ ‫زۆرجار جه‌خت له‌سه‌ر به‌كار هێنانی‬ ‫سیس���تمی ریفران���دۆم ده‌كات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هه‌وڵ���ی ئاراس���ته‌كردنی‬ ‫په‌یام‌و وتار ده‌دات ب���ۆ هاواڵتیان‌و‬ ‫رۆلی كه‌س���ی ئامۆژگارو رێنیشانده‌ر‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬هه‌موو كرده‌وه‌كانی ته‌نها‬ ‫بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نیشانی بدات به‌ویستی‬ ‫گ���ه‌ل حوكمڕان���ی ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫راستییه‌كه‌ی میلله‌ت چه‌وساوه‌ته‌وه‌و‬ ‫به‌ناچاری ده‌برێت به‌ڕێوه‌‪.‬‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ت دابه‌ش ده‌بێت به‌سه‌ر‬ ‫دوو جۆر‪ :‬دیكتاتۆرییه‌تی ئایدۆلۆجی‬ ‫ك���ه‌ كار له‌س���ه‌ر ئایدۆلۆژیای���ه‌ك‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌و رێگایه‌وه‌ ده‌ست به‌سه‌ر‬ ‫بیر وهۆش���ی تاكه‌كان���دا ده‌گرێت‪،‬‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ت���ی نمونه‌ی���ی كه‌ هیچ‬ ‫جۆره‌ بنه‌مایه‌ك یان ئایدیۆلۆژیایه‌ك‬ ‫په‌ی���ڕه‌و ناكرێت تیایدا‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫كار له‌ س���ه‌ر بیروبۆچونی كه‌س���ی‬ ‫دیكتاتور ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫ده‌گوزه‌رێ ئایا ده‌توانین ناوی بنێین‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ت؟‬

‫له‌سه‌ر درێژنه‌كردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌تی‌ بارزانی‌ ئاڕاسته‌ی‌ جیاواز له‌ناو یه‌كێتی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمیش���دا نه‌وش���یروان مس���ته‌فا بكه‌ین‪ ،‬ئێوه‌ خۆت���ان راتانگه‌یاندوه‌ كه‌ به‌پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێیڕاگه‌یاندن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ش���ه‌ڕی‌ نامان���ه‌وێ‌ ‪30‬ی‌ حوزه‌یرانێكی‌ تر دوباره‌ ئاڕاسته‌یه‌كیان نه‌رمی‌ نواندێكی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ناوخۆ روب���دات ئه‌وان له‌نێ���وان ئێوه‌و بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬كه‌واته‌ ئێم���ه‌ دوای‌ یه‌كێتی‌ به‌مانه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ بۆ ماوه‌ی‌ دو س���اڵی‌‬ ‫تر پێوه‌ دیاره‌و ئاڕاسته‌یه‌كیش���ی‌ سوره‌‬ ‫پارت���ی‌ روده‌دات ن���ه‌ك ئێم���ه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌وتوین"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كردوه‌ كه‌ "هه‌میشه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ كه‌م‬ ‫ئێم���ه‌ بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ مه‌ده‌نین‌و هێزی‌‬ ‫به‌ته‌نگ ئه‌وه‌وه‌ بوم یه‌كێتی‌ وه‌كو خۆی‌ بكرێت���ه‌وه‌و له‌په‌رله‌مان���ه‌وه‌ س���ه‌رۆك‬ ‫چه‌كدارمان نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌گه‌ر به‌راوردێك بكه‌ین‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و قسانه‌ی‌ كه‌ ده‌رباره‌ی‌ بمێنێت���ه‌وه‌و دوبه‌ره‌ك���ی‌ تێنه‌كه‌وێت‌و هه‌ڵبژێردرێ���ت‌و سیس���ته‌می‌ حوكمڕانی‌‬ ‫كوردس���تان په‌رله‌مان���ی‌ بێ���ت‪ ،‬نه‌ك له‌ نێوان بنه‌ماكانی دیموكراسییه‌ت‌و‬ ‫پاشكۆیه‌تی‌ بۆ گۆڕان ده‌كرێت‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ هه‌ڵنه‌وه‌شێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫دیكتاتۆریی���ه‌ت‪ ،‬ده‌بینین بنه‌ماكانی‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬كه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا دو سه‌رۆكایه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌وه‌ داوه‌ كه‌ "پێش ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ پێداگر ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���ییه‌ت زۆرن‪ ،‬له‌وان���ه‌‬ ‫ده‌س���تاو ده‌س���تكردنی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫بوونی موعاره‌زه‌و یه‌كس���انی نێوان‬ ‫تاكه‌كان‌و سه‌روه‌ری یاساو یه‌كسانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬هتد‪.‬‬

‫ئه‌ندامێکی مه‌کته‌بی سیاسیی پارتی گیان له‌ده‌ست ده‌دات‬ ‫فه‌ره‌ی����دون جوانڕۆی����ی‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫مه‌کته‌بی سیاسیی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردس����تان‌ دره‌نگانێک����ی ش����ه‌وی‬ ‫ڕابردو به‌روداوێک����ی هاتوچۆ گیانی‬ ‫له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬دره‌نگانێکی شه‌وی‬ ‫ڕابردو به‌هۆی ڕوداوێکی هاتوچۆوه‌‬ ‫له‌قه‌زای خه‌باتی س����ه‌ر به‌ش����اری‬ ‫هه‌ولێ����ر‪ ،‬فه‌ره‌ی����دون جوانڕۆی����ی‪،‬‬ ‫ئه‌ندام����ی مه‌کته‌ب����ی سیاس����یی‬ ‫پارت����ی دیموکرات����ی کوردس����تان‌و‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری میحوه‌ری پێشمه‌رگه‌‬

‫هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫قه‌یرانی‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ت!‬

‫له‌خازر گیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ڕوداوی هاتوچۆک����ه‌ به‌ه����ۆی‬ ‫پێکدادانی دو ئوتومبێله‌وه‌ ڕویداوه‌و‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام مه‌کته‌ب سیاسییه‌ی پارتی‬ ‫ده‌س����تبه‌جێ گیانی له‌ده‌س����تداوه‌و‬ ‫شۆفێرو پێشمه‌رگه‌یه‌کیش به‌سه‌ختی‬ ‫برینداربون‪.‬‬ ‫فه‌ره‌ی����دون جوانڕۆی����ی‪ ،‬ب����ه‬ ‫‌درێژایی س����ااڵنی راب����ردو چه‌ندین‬ ‫به‌رپرس����یاریه‌تی گرنگ����ی حزب����ی‬ ‫له‌س����نوری پارێ����زگای س����لێمانیدا‬ ‫پیسپیردراوه‌‪.‬‬

‫فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی‬

‫كاتیك سیس���تمی سیاسی واڵتێك‬ ‫ئ���ه‌م بنه‌مایان���ه‌ی تێ���دا نامێنێت‪،‬‬ ‫ده‌توانین بڵێین ئه‌مه‌ سه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی سیستمی‌ دیكتاتۆرییه‌ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ واقیعی ئیس���تای كوردستان‬ ‫ب���ه‌و هه‌نگاوان���ه‌ ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫بێت���و فری���ای نه‌كه‌وین ئ���ه‌وه‌ هیچ‬ ‫گومانێك نامێنێ���ت كه‌ مێژووییه‌كی‬ ‫دوورو درێ���ژی حوكمڕانی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان به‌فی���ڕۆ ده‌ڕوات‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاوازییه‌ك له‌نێوان عێراقی دوێنی‌و‬ ‫كوردستانی ئێستادا نامێنێت‪.‬‬ ‫* ماسته‌ر له‌ یاسای گشتی‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪3‬‬

‫سبه‌ینێ‌ كۆبونه‌وه‌ ‌ی پێنج قۆڵی‌ ده‌ستپێده‌كاته‌وه‌‪..‬‬

‫"ئاسۆیه‌ك بۆ رێككه‌وتن به‌دیناكرێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كوردستان‌و هه‌مو ناوه‌ند‌ه‬ ‫ی ناوچه‌كه‌و جیهانیش‪،‬‬ ‫سیاسیه‌كان ‌‬ ‫سه‌رنجیان له‌سه‌ر كۆبونه‌وه‌ پێنج‬ ‫ی سبه‌ینێیه‌‌و چاوه‌ڕوانن‬ ‫قۆڵیه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ به‌چی‌ ده‌گات؟‬ ‫ی سبه‌ینێدا زۆر مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫رونده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی هاتن��� ‌ه‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردو‪ ،‬دوا ‌‬ ‫س���ه‌رخه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان‌و نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌كگرت���وه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ كۆتایهاتنی‌ دوا‬ ‫ی ماو‌هی‌ ویالیه‌تی‌ بارزانیدا‬ ‫س���اته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌نجام چوارالیه‌نه‌ك���ه‌و پارت��� ‌‬ ‫ی دره‌نگ وه‌خت له‌هه‌ولێر تا‬ ‫نیوه‌شه‌وێك ‌‬ ‫کاتژمێر شه‌شی به‌ره‌به‌یان كۆبونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئ���اگادار‬ ‫ی س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫بۆ ئاوێن��� ‌ه "گرنگتری���ن خاڵی‌ یه‌كه‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی پێنج قۆڵی‌‪ ،‬رێككه‌وتنیان‬ ‫ی كۆبون���ه‌و‌ه‬ ‫ب���و له‌س���ه‌ر دواخس���تن ‌‬ ‫برێت ماکگۆرک‌و فوئاد حسێن به‌ره‌و کۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ێ‬ ‫نائاس���اییه‌ك ‌هی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم به‌ب ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر میكانزمی‌ دواخستنه‌ك ‌ه قۆڵیدا مش���تومڕێك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی داهاتو ببێته‌و‌ه‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی زۆر له‌سه‌ر چه‌ند تا كات ‌‬ ‫رێكبكه‌ون‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه فراكس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫ی مه‌سه‌له‌یه‌ك كرا ك ‌ه تا ئێستا الیه‌نه‌كان به‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ی ناكۆك���ن‌و رێكنه‌كه‌وت���ون‪،‬‬ ‫گ���ۆڕان‌و كۆم���ه‌ڵ‌‌و یه‌كێت���ی‌ پابه‌ن���د له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫* س���ه‌رۆك ده‌بێت له‌ناو خه‌ڵكه‌و‌ه‬ ‫نه‌بون ب���ه‌و رێككه‌وتنه‌وه‌و كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌هۆی‌ پێداگرییانه‌و‌ه الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر هه‌ڵبژێردرێت‪ ،‬نه‌ك په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ی خۆیان‪.‬‬ ‫نائاس���ایی‌‌و دو ده‌قیقه‌یی‌ خۆیان هه‌ر هه‌ڵوێستی‌ نه‌گۆڕ ‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا چوارالیه‌نه‌ك ‌ه سورن‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‪:‬‬ ‫ی سوره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‪:‬‬ ‫پارت ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ر له‌و‌هی‌ دو س���اڵ ‌‬ ‫* بارزان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ه‌م ده‌س���ه‌اڵتانه‌ ‌‬ ‫* بارزان��� ‌‬ ‫ی دوه‌م‌و س���ێهه‌م ‌‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دو س���اڵی‌ تر‌و بدرێته‌وه‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ كه‌مبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پێنج ئێس���تایه‌و‌ه بۆ ماو‌ه ‌‬

‫حزبه‌کان ده‌چن‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫* سه‌رۆك ده‌بێت له‌ناو په‌رله‌مانه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت‪.‬‬ ‫ی نه‌بێ���ت جارێكیتر‬ ‫ی بۆ ‌‬ ‫* بارزان��� ‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ ئه‌م مشتومڕانه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫بو‌ه ك ‌ه ئایا له‌پێشدا دو سا ‌ڵ بدرێته‌و‌ه‬ ‫به‌بارزانی‌ وه‌ك سه‌رۆكی‌ هه‌رێم یاخود‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫له‌پێشدا یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬

‫ی‬ ‫هه‌م���وار بكرێت���ه‌وه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫كه‌مبكرێته‌وه‌؟‬ ‫پارتی‌ له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌دا بو‌ه كه‌ له‌پێشدا‬ ‫ی تر‬ ‫ویالیه‌ت���ی‌ بارزان���ی‌ بۆ دو س���اڵ ‌‬ ‫درێژ بكرێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا چوار‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌ك��� ‌ه س���ور بون له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫له‌پێشدا یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌م���وار بكرێت���ه‌وه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬دواتر پێشنیارێك هه‌بو‌ه‬ ‫كه‌ هه‌ردوكی���ان به‌یه‌كه‌وه‌‌و له‌یه‌ككاتدا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش سه‌رینه‌گرتوه‌‪.‬‬ ‫ی پێش���نیاری‌ ئه‌وه‌ی‌ كردوه‌ ك ‌ه‬ ‫پارت ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌كان نه‌گه‌یشتنه‌ رێككه‌وتن‌و‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫س���ازان‪ ،‬ئه‌وا بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ بۆشایی‌ یاسایی‌ نه‌بێته‌وه‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫* ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ریی‌ مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كالیی‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫پرس ‌‬ ‫* ریفراندۆم بكرێت‪.‬‬ ‫* هه‌ڵب���ژاردن له‌ن���او خه‌ڵك���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه وت���ی‌ "له‌كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫س���به‌ینێدا ‪ ،8/25‬زۆر مه‌س���ه‌ل ‌ه‬ ‫رونده‌بێته‌وه‌‪ ،‬باشتر درك به‌و‌ه ده‌كرێت‬ ‫ێ‬ ‫ك ‌ه ئاڕاست ‌هی‌ كۆبونه‌وه‌كان به‌ره‌و كو ‌‬ ‫ده‌چێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "رێككه‌وتن پێویستی‌ به‌نه‌رم ‌‬ ‫نواندنی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانه‌‪ ،‬بۆی ‌ه كاتێك‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هه‌ردوالیه‌ن له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫خۆیان سور بن‪ ،‬ئاسۆیه‌ك به‌دیناكرێ‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ گه‌یشتن ‌ه رێككه‌وتن الوازه‌"‪.‬‬

‫به‌شێكی‌ ئه‌م‬ ‫مشتومڕان ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ ئایا‬ ‫له‌پێشدا دو سا ‌ڵ‬ ‫بدرێته‌وه‌ به‌بارزان ‌ی‬ ‫وه‌ك سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫یاخود له‌پێشدا یاسا ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫هه‌موار بكرێته‌وه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌ی‬ ‫كه‌مبكرێته‌وه‌؟‬

‫خاڵ ‌ی ناكۆك ‌ی له‌سه‌ر شێوازی هه‌ڵبژاردن‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێمه‌‬

‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬پالنی دووه‌می پارتی گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ رای میلله‌ت‬ ‫ئا‪ :‬عه‌لی‌ فه‌تاح‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬دڵشاد‬ ‫شه‌هاب له‌م كفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كان بگه‌ن‬ ‫به‌بنبه‌ست‪ ،‬پالنی دووه‌می پارتی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ رای میلله‌ت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ده‌ره‌نجامی گفتوگۆ پێنچ‬ ‫قۆڵیه‌كه‌ به‌ره‌و چه‌قبه‌ستن ده‌چێت‪،‬‬ ‫بۆچونی ئێوه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬ئێمه‌ واینابینین‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان به‌بنبه‌س����ت گه‌یشتبن‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام����ی كۆبون����ه‌وه‌كان ئاماژه‌ی‬ ‫به‌ره‌و پێشچونه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گ����ه‌ر كۆبونه‌وه‌كان هیچ‬ ‫ده‌ره‌نجامێكی����ان نه‌ب����و‪ ،‬به‌دیل یان‬ ‫پالنی دووه‌می پارتی چییه‌؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬ئێمه‌ كار بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌رێككه‌وت����ن ده‌كه‌ین‪ ،‬خاڵی‌ ناكۆكی‌‬ ‫ئێستا له‌سه‌ر ش����ێوازی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئاینده‌ی س����ه‌رۆكی هه‌رێم����ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كان بگه‌ن به‌بنبه‌ست‪،‬‬ ‫پالن����ی دووه‌می پارتی گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ‬ ‫رای میلله‌ت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌حاڵه‌ت����ی گه‌یش����تن‬ ‫به‌بنبه‌س����تی كۆبونه‌وه‌كاندا‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬ ‫گه‌ڕان����ه‌وه‌ بۆ قۆناغی دو ئیداره‌یی تا‬ ‫چه‌ند به‌هێزه‌؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬ئێمه‌ یه‌ك ئیداره‌‬ ‫ب����ه‌ڕه‌واو ش����ه‌رعی ده‌زانی����ن‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ع����ورف‌و عاداتی دونی����اش ئیداره‌ی‬ ‫حكومه‌ت بریتیه‌ ل����ه‌و ئیداره‌یه‌ی كه‌‬ ‫له‌پایته‌خت����ی واڵتدا هه‌یه‌‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫ش����ه‌رعی ب����ه‌الی ئێمه‌وه‌ ه����ه‌ر ئه‌و‬ ‫حكومه‌ته‌یه‌ كه‌ له‌هه‌ولێری پایته‌ختی‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫بی����ر له‌هیچ ش����تێكیتر نه‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‬ ‫نه‌كردومانه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵكێكیتر‬ ‫بیه‌وێ����ت ئیداره‌یه‌كیت����ر ب����ۆ خۆی‬ ‫دروستكات ئه‌وه‌ ناكاته‌ دو ئیداره‌یی‌و‬ ‫خۆی به‌رپرسیاره‌ له‌به‌رامبه‌ر میلله‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ بۆچون����ی پارت����ی دیموكراتی‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬دۆخی میدیاكان به‌تایبه‌ت‬ ‫میدیاكان����ی پارت����ی هاوته‌ریب نییه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دۆخی كۆبونه‌وه‌كان‌و هاوكاری‬ ‫به‌س����ازان‌و رێكه‌وت����ن ن����اكات‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆچونتان چییه‌؟‬

‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬من ئه‌وه‌ به‌شتێكی‬ ‫خراپ ده‌زان����م‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ كه‌ دۆخی‬ ‫ئێستای میدیا یارمه‌تی كۆبونه‌وه‌كان‬ ‫نادات‪ ،‬خه‌ڵكیش����یان مان����دو كردوه‌‪،‬‬ ‫نیه‌تێكی جدی هه‌یه‌ له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌وا ئ����ه‌م هه‌ڵمه‌تان����ه‌ رابگیرێن‪،‬‬ ‫هی����وادارم هه‌موو الی����ه‌ك هاوكاربێت‬ ‫چونكه‌ ئه‌مه‌ به‌ته‌نها به‌ئێمه‌ ناكرێت‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌گه‌ر به‌رده‌وام هێرش����مان‬ ‫بكه‌نه‌ سه‌ر بێگومان پارتیش وه‌اڵمی‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ الیه‌نه‌ ركابه‌ره‌كانتان‬ ‫باس ل����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك����ه‌ پارتی هیچ‬ ‫نه‌رمییه‌كی‌ نه‌نواندوه‌ بۆ سازان؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬وه‌ك له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫وت����م خاڵ����ی‌ ناكۆك����ی‌ ش����ێوازی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی س����ه‌رۆكی هه‌رێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌كانی س����ه‌رۆك‪ ،‬ئێم����ه‌‬ ‫وه‌ك����و پارت����ی هی����چ داواكاریه‌كمان‬ ‫له‌م مه‌س����ه‌له‌یه‌دا نییه‌ ت����ا ته‌نازولی‬ ‫لێبكه‌ین‪ ،‬قانونێ����ك هه‌یه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ده‌س����ه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی‬ ‫رێكخستوه‌ له‌گه‌ڵ شێوازی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س����ه‌رۆك‪ ،‬ئه‌و الیه‌نان����ه‌ی كه‌ داوای‬ ‫گۆڕینی ئه‌م یاس����ایه‌ ده‌كه‌ن ده‌بێت‬ ‫هۆكاری داواكاریه‌كه‌یان بۆ ئێمه‌و بۆ‬ ‫میلل ‌هت‌و بۆ یاساناسان رونبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ بۆچی ئه‌گ����ه‌ر س����ه‌رۆك له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان هه‌ڵبژێرێت دیموكراسیتره‌؟‬ ‫من له‌هه‌موو كۆبونه‌وه‌كان به‌ش����داری‬ ‫ده‌كه‌م‌و چاودێ����ری‌ راگه‌یاندنه‌كانیش‬ ‫ده‌كه‌م ده‌مه‌وێت یه‌ك پاساوی‌ یاسایی‬ ‫یان سیاس����ی له‌و الیه‌نه‌ ببیستم كه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی س����ه‌رۆك له‌ناو په‌رله‌مان‬ ‫دیموكراسیتر‌ه له‌وه‌ی كه‌ له‌ناو خه‌ڵك‬ ‫بێت نه‌مبستوه‌و نایدۆزمه‌وه‌‪ .‬تێناگه‌م‬ ‫بۆچ����ی ده‌بێت خه‌ڵكێ����ك دژی ئه‌وه‌‬ ‫بێت ك����ه‌ تاكێكی ئ����ه‌م واڵته‌ مافی‬ ‫هه‌بێ‌و به‌شداری بكات له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫سه‌رۆكی خۆی‪ ،‬بۆچی خه‌ته‌ره‌ له‌سه‌ر‬ ‫الیه‌نێك ئه‌گه‌ر میلله‌ت بڕیار بدات كه‌‬ ‫كێ س����ه‌رۆكی هه‌رێم بێت؟ به‌ڕاستی‬ ‫ئه‌مانه‌ پرس����یارن‪ .‬ئه‌م پرس����یارانه‌‬ ‫ب����ه‌ره‌و رووی پارت����ی ناكرێن����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫پرس����یارێك ب����ه‌ره‌و روی پارت����ی‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌ كه‌ بۆچی پارتی س����وره‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ سه‌رۆك له‌ناو خه‌ڵك‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ����ت؟ وه‌اڵمی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫چونكه‌ ش����ێوازێكی دیموكراس����یتره‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌یاس����ا ئه‌سڵیه‌كه‌دا یه‌كالیی‬

‫دڵشاد شه‌هاب‬ ‫كراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ گره‌نتی‌ مافی‌‬ ‫خه‌ڵك ده‌كات‪ ،‬چونكه‌ به‌و ش����ێواز‌ه‬ ‫دامه‌زراوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بۆ‬ ‫پارێ����زگاری كردن له‌هه‌رێم به‌رده‌وام‌و‬ ‫پارێزراوت����ر ده‌بێت‪ ،‬هه‌ر تاكێكی ئه‌م‬ ‫واڵته‌ هه‌ست ده‌كات كه‌ خۆی به‌شدار‬ ‫ب����وه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌م س����ه‌رۆكه‌‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌كیش به‌و مانایه‌ نایه‌ت‬ ‫كه‌ سیسته‌مه‌كه‌ سه‌رۆكایه‌تییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬یه‌كێكیت����ر له‌كێش����ه‌كان‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ده‌س����ه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆچونی پارتی‬ ‫چییه‌؟‬ ‫دڵش����اد ش����ه‌هاب‪ :‬پارتی وه‌كیلی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م نیی����ه‌ هه‌ت����ا‬ ‫ته‌ن����ازول له‌ده‌س����ه‌اڵته‌كانی بكات‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵتانه‌ یاسا پێیبه‌خشیون‪،‬‬ ‫به‌پێی یاس����ا په‌رله‌مانیش بۆی نییه‌‬ ‫به‌بێ ره‌زامه‌ندی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫خۆی ده‌ستكاری یاسای سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم بكات‪ ،‬چونك����ه‌ ئه‌وه‌ بنه‌مای‬ ‫لێكجیاكردن����ه‌وه‌ی ده‌س����ه‌اڵته‌كان‬ ‫تێكده‌دات‪ ،‬له‌سیسته‌می دیموكراتی‌و‬ ‫په‌رله‌مانیدا هاوسه‌نگی هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كاندا‪ ،‬كه‌وای لێهات به‌یانی‬ ‫په‌رله‌مان ده‌س����ه‌اڵتی ره‌های‌ هه‌بێت‬ ‫یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بگۆڕێت بێ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌‪ ،‬بتوانێ یاسای ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی����ران بگۆڕێت به‌ب����ێ گه‌ڕانه‌وه‌‪،‬‬ ‫یاس����ای ئه‌نجومه‌نه‌كان����ی دادوه‌ری‌و‬ ‫قه‌زا بگۆڕێت به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌! ئه‌وكاته‌‬

‫دیكتاتۆریه‌تی په‌رله‌مانی دروستده‌بێت‬ ‫ك����ه‌ هیچ جیاوازیه‌كی نییه‌ له‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌ك����ی‌ ت����ر دیكتاتۆریه‌تی‬ ‫تێ����دا بێت‪ ،‬بۆی����ه‌ پارله‌م����ان مافی‬ ‫ده‌س����كاریكردنی ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ تری نییه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌كانی تری����ش مافیان نییه‌‬ ‫یاسایه‌ك پێشنیاربكه‌ن بۆ چۆنیه‌تی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن����ی په‌رله‌م����ان‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر پێویس����تیی‌ ب����ۆ پێداچونه‌وه‌‬ ‫دروستببێت به‌ده‌س����ه‌اڵته‌كاندا وه‌ك‬ ‫له‌وه‌ره‌قه‌ی دانوستانی‌ پارتیدا هاتووه‌‬ ‫ك����ه‌ رێكخس����تنه‌وه‌ی بۆ هه‌ر س����ێ‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌كه‌ی هه‌رێ����م بكرێت ئه‌مه‌‬ ‫بابه‌تێكی‌ تره‌ بۆ باشتر به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫واڵت‪ .‬بۆیه‌ پارتی وه‌كیلی خه‌ڵك نییه‌‬ ‫تا ته‌نازول له‌و داواكاریانه‌ بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئ����ه‌ی‌ ئه‌گ����ه‌ر یه‌كێ����ك‬ ‫له‌پاس����اوه‌كانی هه‌ڵب����ژاردن له‌ن����او‬ ‫خه‌ڵك مه‌ترس����ی بێت له‌ئه‌نجامدانی‬ ‫ساخته‌كاری؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬ئه‌گه‌ر پرۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن ره‌خس����او بێ����ت ب����ۆ‬ ‫س����اخته‌كاری‌‌و گ����زی ئ����ه‌وكات بۆ‬ ‫په‌رله‌مانیش جیاوازی نییه‌و ته‌زویری‬ ‫تی����ادا ده‌كرێ����ت‪ ،‬بۆچ����ی ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫پارله‌مانتارێ����ك پێیوابێ����ت ته‌زوی����ر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی س����ه‌رۆكی هه‌رێم����دا‬ ‫ده‌كرێت؟ ئایا گونجاوه‌ ده‌ره‌نجامه‌كانی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی په‌رله‌م����ان زۆر پ����اك‌و‬ ‫بێگه‌رد بن؟ دواجار ئه‌م په‌رله‌مانه‌ش‬

‫ده‌مه‌وێت یه‌ك پاساو ‌ی‬ ‫یاسایی یان سیاسی‬ ‫له‌و الیه‌ن ‌ه ببیستم ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆك‬ ‫له‌ناو په‌رله‌مان‬ ‫دیموكراسیتره‌ له‌وه‌ی‬ ‫ك ‌ه له‌ناو خه‌ڵك بێت‬ ‫نه‌مبستوه‌و نایدۆزمه‌وه‬ ‫سه‌رۆك هه‌ڵبژێرێت ئه‌كاته‌وه‌ هه‌مان‬ ‫پرۆسه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتانوانی����ه‌ پاس����اوێكی‌‬ ‫دیكه‌ش به‌رپرس����یاربوونی س����ه‌رۆكه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌په‌رله‌مان؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬به‌رپرسیاربوون‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌پارله‌م����ان له‌س����ه‌ر دو‬ ‫ش����ت به‌نده‌‪ ،‬یه‌كه‌می����ان جۆری ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتانه‌یه‌ كه‌وا سه‌رۆك چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆك‬ ‫به‌راده‌یه‌ك بن كه‌وا ده‌سه‌اڵتی ره‌های‌‬ ‫هه‌بێ����ت‌و موماره‌س����ه‌ی هه‌ندێ����ك‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت بكات كه‌ مه‌ترس����ی‌ بێت‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌ڕێوه‌چ����ون‌و هاوس����ه‌نگی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ جێگای مه‌ترسیه‌‪ ،‬به‌اڵم باسه‌یری‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێم بكه‌ین‬ ‫مافی جواڵندنی هێ����زی نییه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌رله‌م����ان هه‌ماهه‌نگی‌ بكات‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ڕووی س����ه‌ربازیه‌وه‌‪ .‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ����م مافی ڤیتۆكردنی یاس����اكانی‬ ‫نییه‌و ده‌سه‌اڵتی به‌س����ه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌‬

‫یاس����اداناندا نییه‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ماف����ی گۆڕی����ن‌و موس����اده‌قه‌كردنی‬ ‫بودجه‌ی نییه‌‪ ،‬واتا له‌هیچ رویه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی ره‌ه����ای‌ نیی����ه‌ تاك����و‬ ‫مه‌ترس����یدار بێ����ت‌و به‌رپرس����یاریش‬ ‫نه‌بێ����ت به‌رامب����ه‌ر به‌گ����ه‌ل‪ .‬ئێم����ه‌‬ ‫چه‌ندین جار ئاماده‌ییمان نیشانداوه‌‌و‬ ‫پێمانوتون با له‌دوره‌وه‌ قسه‌ نه‌كه‌ین‬ ‫یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌به‌رده‌م‬ ‫خۆم����ان داده‌نێی����ن‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵته‌كان‬ ‫خ����اڵ به‌خ����اڵ ده‌خه‌ین����ه‌ڕوو بزانین‬ ‫كوێی ئه‌م ده‌س����ه‌اڵتانه‌ مه‌ترسیدارن‬ ‫كه‌ س����ه‌رۆكێك موماره‌س����ه‌ی بكات‪.‬‬ ‫زۆرج����ار له‌كۆبون����ه‌وه‌كان نمون����ه‌ی‬ ‫عێراق ده‌هێننه‌وه‌ كه‌ س����ه‌رۆك له‌ناو‬ ‫په‌رله‌م����ان هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬كه‌ له‌وێش‬ ‫س����ه‌رۆك به‌رپرس����یار نیه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫په‌رله‌مان له‌س����ێ حاڵه‌ت����دا نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وانی����ش له‌خیانه‌تی گ����ه‌وره‌‪ ،‬یان‬ ‫له‌الی����ه‌ن دادگاوه‌ یان له‌س����ه‌رپێچی‌‬ ‫كردن له‌و سوێنده‌ی كه‌ خواردویه‌تی‌‪،‬‬ ‫ته‌نه����ا له‌م س����ێ حاڵه‌ته‌ به‌رپرس����ه‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر په‌رله‌م����ان‪ ،‬له‌یاس����ای‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمیشدا هاتووه‌ كه‌‬ ‫له‌م حاڵه‌تان����ه‌دا مومكینه‌ په‌رله‌مان‬ ‫له‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بپێچێته‌وه‌‪ .‬داوا‬ ‫له‌خه‌ڵك����ی‌ ده‌كه‌م چاوێك به‌یاس����ای‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی‬ ‫سه‌رۆكدا بخش����ێنن تا بزانن له‌كوێدا‬ ‫ئه‌و ده‌س����ه‌اڵتانه‌ زۆرن‌و مه‌ترس����یان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پارتی چۆن له‌پرۆس����ه‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت‬ ‫ده‌ستاوده‌س����تكردنی‬ ‫ده‌ڕوانێ����ت ته‌نان����ه‌ت ب����ۆ خ����ودی‬ ‫بارزانیش؟‬ ‫دڵش����اد ش����ه‌هاب‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌دێڕێك‬ ‫پێتبڵێم هه‌تا س����ه‌ر ئێسقان بڕوامان‬ ‫به‌ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت هه‌یه‌‬ ‫بۆی����ه‌ ب����ه‌رده‌وام له‌كۆبونه‌وه‌كانیش‬ ‫ته‌ئكید له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌‬ ‫یاساو ده‌ستور بۆ واڵتێك ده‌نوسرێنه‌وه‌‬ ‫نه‌ك بۆ شه‌خس����ێك‪ ،‬بۆی����ه‌ داوامان‬ ‫كردووه‌ پرس����ی به‌رده‌وامیی سه‌رۆك‬ ‫بارزان����ی نه‌به‌س����ترێته‌وه‌ به‌پرس����ی‬ ‫سیسته‌م و ده‌ستوره‌وه‌‪ .‬یاسا بۆ واڵت‬ ‫ده‌ره‌چێت نه‌ك بۆ كاك مه‌سعود یان‬ ‫هیچ كه‌سێك‪ .‬ته‌نانه‌ت خودی سه‌رۆك‬ ‫بارزانیش قبوڵی نییه‌ له‌كوردس����تاندا‬ ‫شه‌ڕێك به‌رده‌وامبێت له‌ژێر ناونیشانی‌‬ ‫مانه‌وه‌ی ئه‌و له‌ده‌سه‌اڵت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫سه‌رۆکی په‌رله‌مان یاساکان بۆ سه‌رۆکی هه‌رێم به‌رز ناکاته‌وه‌‬ ‫"له‌هیچ واڵتێک ڕوینه‌داوه‌ هاواڵتیان نه‌زانن کێ سه‌رۆکه‌"‬ ‫له‌فراکس����یۆنی یه‌کێت����ی‪ ،‬له‌ب����اره‌ی ئه‌و ئه‌وا مه‌س����عود بارزانی سه‌رۆکی هه‌رێمی‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫دۆخ����ه‌وه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یان����د "به‌پێی کوردس����تانه‌ تا ئه‌و کاته‌ی س����ه‌رۆکێک‬ ‫له‌دوای ‪19‬ی ئاب هاواڵتیانی کوردستان یاسای س����ه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمی کوردستان بۆ هه‌رێمی کوردس����تان له‌په‌رله‌مان یان‬ ‫ک����ه‌ مه‌س����عود بارزانی بۆ خ����ۆی واژۆی له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان هه‌ڵده‌بژێردێت"‪.‬‬ ‫دڵنیانین له‌وه‌ی کێ سه‌رۆکی هه‌رێمه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی شورای هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ک����ردوه‌‪ ،‬له‌‪ 30‬حوزه‌یرانی‌س����اڵی ‪،2013‬‬ ‫یاساناسه‌کانیش به‌پێی باکگراوندی‬ ‫ماوه‌ی ویالیه‌تی س����ه‌رۆکی هه‌رێم له‌‪19‬ی ک����ه‌ فه‌رمانگه‌یه‌ک����ه‌و س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‬ ‫حزبییان بۆچونی جیاوازیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئاب کۆتایی هاتوه‌‪ .‬هه‌ر به‌پێی یاس����ای داده‌‪ ،‬له‌‪17‬ی ئاب به‌یاننه‌مه‌یه‌کی ده‌کردو‬ ‫په‌رله‌مانتارێکیش ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬سه‌رۆک هه‌رێم به‌هه‌ر رایگه‌یاند که‌ مه‌س����عود بارزانی سه‌رۆکی‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستاندا ڕوده‌دات له‌هیچ‬ ‫واڵتێکدا ڕوینه‌داوه‌ هاواڵتیان نه‌زانن کێ هۆکارێک ئاماده‌نه‌بو‪ ،‬سه‌رۆکی په‌رله‌مان هه‌رێمه‌ تا ئه‌و کاته‌ی سه‌رۆکێکی نوێ بۆ‬ ‫بۆ ماوه‌ی ‪ 60‬رۆژ ئه‌و پرسانه‌ی په‌یوه‌ندی هه‌رێم هه‌ڵده‌بژێردرێت‪.‬‬ ‫سه‌رۆکه‌"‪.‬‬ ‫خه‌ڵ����ه‌ف ئه‌حم����ه‌د رایده‌گه‌یه‌نێ����ت‬ ‫به‌بابه‌تی واژۆو کۆمه‌ڵێک پرس����ی دیکه‌وه‌‬ ‫که‌ چاودێری سیس����تمی سیاس����یی زۆر‬ ‫ل����ه‌دوای ‪19‬ی ئ����اب‌و س����ه‌رنه‌که‌وتنی هه‌یه‌‪ ،‬ده‌یگرێته‌ ئه‌ستۆ"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مان����ه‌ ڕونیده‌کاته‌وه‌ واڵتی کردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم "ئه‌مه‌ی له‌هه‌رێمی‬ ‫کۆبون����ه‌وه‌ نائاس����اییه‌که‌ی په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫هه‌موارنه‌کردنه‌وه‌ی یاس����ای سه‌رۆکایه‌تی که‌ پۆس����تی ئێس����تای س����ه‌رۆکی هه‌رێم کوردس����تاندا ڕوده‌دات له‌هی����چ واڵتێکدا‬ ‫هه‌رێ����م‪ ،‬کوردس����تان به‌س����ه‌ر دو به‌ره‌دا به‌له‌به‌رچاوگرتنی بڕیاره‌که‌ی ئه‌نجومه‌نی ڕوین����ه‌داوه‌ هاواڵتی����ان نه‌زان����ن ک����ێ‬ ‫دابه‌ش����بوه‌‪ .‬به‌ش����ێکیان ده‌ڵێن مه‌سعود ش����ورای هه‌رێم����ی کوردس����تان‪ ،‬دو سه‌رۆکه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش����ڵێت "ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌ سیاسییه‌کان‬ ‫بارزانی له‌س����ه‌رۆکایه‌تیی کردنی هه‌رێمی خوێندن����ه‌وه‌ی بۆ ده‌کرێ����ت‌و دو دیوه‌ی‬ ‫کوردس����تان به‌رده‌وامه‌و ئه‌و پۆسته‌ الی هه‌یه‌‪" ،‬یاس����اییه‌کان به‌ش����ێکیان ده‌ڵێن رێکبکه‌ون له‌س����ه‌ر بابه‌ته‌ک����ه‌‪ ،‬ده‌کرێت‬ ‫ئ����ه‌و ده‌مێنێته‌وه‌ تا الیه‌ن����ه‌کان ده‌گه‌نه‌ ئ����ه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی ش����ورام بۆچونێکی بڵێی����ن ئ����ه‌و ماوه‌ی����ه‌ی که‌ رۆیش����توه‌‬ ‫سازان‪ ،‬ئه‌م بۆچونه‌یان پارتی دیموکراتی راوێژکارییه‌و هه‌ندێکیان ده‌ڵێن ئیلزامییه‌‪ ،‬هه‌رێمی کوردس����تان به‌بۆشایی یاساییدا‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر راوێژکاری����ی بێ����ت وات����ه‌ ته‌نها تێپه‌ڕیوه"‌‪.‬‬ ‫کوردستان‌و الیه‌نگرانی ته‌به‌نی ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌کانی ئاوێنه‌ س����ه‌رۆکی‬ ‫بۆچونێک����ی دیکه‌ش که‌ زیات����ر نزیکه‌ بۆچونێک����ه‌‪ ،‬ل����ه‌و حاڵه‌ته‌دا س����ه‌رۆکی‬ ‫له‌بۆچون����ی چوار الیه‌نه‌ س����ه‌ره‌کییه‌که‌ی ئێس����تای هه‌رێمی کوردس����تان‪ ،‬مه‌سعود په‌رله‌م����ان بڕیاری����داوه‌ ک����ه‌ له‌کات����ی‬ ‫ده‌س����تپێکردنه‌وه‌ی دانیشتنه‌کانی وه‌رزی‬ ‫دیک����ه‌ی کوردس����تان‪ ،‬وای داده‌نێ����ن که‌ بارزانی نییه"‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێ����ت "ب����ه‌اڵم ئه‌گ����ه‌ر نوێ����ی په‌رله‌مان که‌ له‌س����ه‌ره‌تای مانگی‬ ‫ل����ه‌دوای ئه‌و واده‌یه‌ بارزانی ش����ه‌رعیه‌تی‬ ‫بۆچونه‌ک����ه‌ی ئه‌نجومه‌نی ش����ورا به‌دیوی داهات����وه‌وه‌ ده‌س����تپێده‌کاته‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫خه‌ل����ه‌ف ئه‌حمه‌د‪ ،‬ش����اره‌زای یاس����او دوه‌مدا که‌ یاساناس����ه‌کان ش����یکاری بۆ یاس����ایانه‌ی ده‌رده‌چێت به‌رز نه‌کرێنه‌وه‌‬ ‫ڕامیاری‌و ئه‌ندامی په‌رله‌مانی کوردس����تان ده‌ک����ه‌ن بخوێندرێت����ه‌وه‌و ئیلزامی بێت‪ ،‬بۆ سه‌رۆکی هه‌رێم بۆ واژۆکردن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫واته‌ دانپێدانه‌نی ش����ه‌رعیه‌تی س����ه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬ ‫دوێنێ مه‌سعود بارزانی وه‌ک "سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم" پێش����وازی له‌ش����اندێکی بیانیی‬ ‫کرد‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت که‌ ئه‌و‬ ‫تا ئێس����تاش خ����ۆی به‌س����ه‌رۆکی هه‌رێم‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫له‌و باره‌ی����ه‌وه‌ په‌رله‌مانتاره‌که‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وان پش����ت به‌بۆچونه‌که‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫شورا ده‌به‌ستن"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی ئ����ه‌وه‌ی ئای����ا هاواڵتیان����ی‬ ‫کوردس����تان کام بۆچونه‌ی����ان ب����ه‌الوه‌‬ ‫راس����تبێت‌و کێ به‌سه‌رۆکی خۆیان بزانن‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هاواڵتیان سه‌ربه‌س����تن له‌وه‌ی‬ ‫کێ به‌س����ه‌رۆکی خۆی����ان ده‌زانن‪ ،‬ئێمه‌و‬ ‫خه‌ڵکیش گیرمان خواردوه‌ نازانین کامیان‬ ‫راست ده‌که‌ن"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ش ده‌کات که‌ "کێش����ه‌که‌‬ ‫ه����ه‌ر یاس����ا نییه‌‪ ،‬ه����ه‌ر یاس����ایه‌ک که‌‬ ‫له‌په‌رله‌م����ان ده‌رده‌کرێت ئه‌گه‌ر له‌ماوه‌ی‬ ‫‪ 15‬رۆژدا س����ه‌رۆکی هه‌رێم واژۆی نه‌کات‪،‬‬ ‫ئۆتۆماتیکی ده‌بێت به‌یاسا‪.‬‬ ‫کێشه‌که‌ سومعه‌ی سیاسیی‌و دیموکراسی‬ ‫هه‌رێمی کوردس����تانه‌‪ ،‬زۆر خۆشده‌بو به‌ر‬ ‫له‌ته‌واوبونی ئه‌و واده‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ بمانتوانیایه‌‬ ‫ئاڵوگۆڕم����ان ل����ه‌و پۆس����ته‌دا بکردایه‌و‬ ‫ده‌مان����وت ده‌ستاوده‌س����تی ده‌س����ه‌اڵت‌و‌‬ ‫دیموکراسی الی ئێمه‌ خه‌مڵیوه‌"‪.‬‬

‫کێشه‌که‌ سومعه‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسیی‌و‬ ‫سیاسییه‌کان‬ ‫دیموکراسی هه‌رێمی‬ ‫رێکبکه‌ون‬ ‫کوردستانه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌سه‌ر بابه‌ته‌ک ‌ه‬ ‫خۆشده‌بو به‌ر‬ ‫ده‌کرێت بڵێین‬ ‫له‌ته‌واوبونی ئه‌و‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌ی‬ ‫واده‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫که‌ رۆیشتو‌ه‬ ‫هه‌رێمی کوردستان بمانتوانیایه‌‬ ‫به‌بۆشایی یاساییدا ئاڵوگۆڕمان له‌و‬ ‫پۆسته‌دا بکردایه‬ ‫تێپه‌ڕیوه‬

‫کۆبونه‌وه‌ ماراسۆنییه‌کان به‌رده‌وامن‬

‫پارتی‪ :‬کۆبونه‌وه‌کان چه‌ند درێژبن باشتره‌ له‌وه‌ی توشی گرفتی گه‌ور‌ه ببین‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫پێنج الیه‌نه‌ سیاسیه‌ییه‌کی کوردستان‬ ‫سبه‌ینێ پێنجه‌مین کۆبونه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان ساز ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌ندامێکی‬ ‫پارتی رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ کۆبونه‌وه‌کان‬ ‫چه‌ند درێژبن له‌وه‌ باشتره‌ گرفتی‬ ‫گه‌وره‌ دروستبێت‪ ،‬په‌رله‌مانتارێکی‬ ‫گۆڕانیش ئاشکرای ده‌کات که‌ گۆڕان‬ ‫به‌درێژکردنه‌وه‌ی ویالیه‌تی بارزانی‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵت‌و بێ ده‌سه‌اڵت ڕازی نییه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و کۆبونه‌وه‌ پێنج قۆڵییه‌ی رۆژێک‬ ‫پێش دانیشتنه‌ نائاساییه‌که‌ی په‌رله‌مان‬ ‫له‌دره‌نگانێکی شه‌و ده‌س����تیپێکردو تا‬ ‫به‌ره‌به‌یان ب����ه‌رده‌وام ب����و‪ ،‬هاواڵتیانی‬ ‫کوردس����تان چاوه‌ڕێب����ون رێکه‌وتن����ی‬ ‫تێ����دا ئه‌نجامبدرێ����ت‪ ،‬به‌اڵم س����به‌ینێ‬ ‫کۆبون����ه‌وه‌ی پێن����ج الیه‌نه‌ک����ه‌ ده‌گاته‌‬ ‫پێنجه‌می����ن کۆبون����ه‌وه‌و تا ئێس����تاش‬ ‫ئاسۆی کۆبونه‌وه‌کان ناڕونه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬عوسمان عه‌لی وه‌یسی‪ ،‬شاره‌زای‬ ‫یاس����او ئه‌ندام����ی پارت����ی دیموکراتی‬ ‫کوردس����تان پێ����ی وایه‌ که‌ دانیش����تن‌و‬ ‫گفتوگۆی الیه‌ن����ه‌کان چه‌ندێک زۆریش‬ ‫بخایه‌نێک له‌وه‌ باش����تره‌ به‌ره‌و گرفتی‬ ‫گه‌وره‌ بچین‪" ،‬ئه‌گه‌ر چه‌ندین کۆبونه‌وه‌ی‬ ‫دیکه‌ش بخایه‌نێت‪ ،‬له‌وه‌ باش����تره‌ ئێمه‌‬ ‫ب����ه‌ره‌و گرف����ت دروس����تکردن له‌نێوان‬ ‫دامه‌زراوه‌ ده‌ستورییه‌کاندا بچین"‪.‬‬ ‫قاره‌مان قادر‪ ،‬شاره‌زای یاساو ئه‌ندامی‬ ‫په‌رله‌مانی کوردس����تان‌ له‌فراکس����یۆنی‬ ‫گۆڕان له‌باره‌ی کۆبون����ه‌وه‌ی پێنجه‌می‬ ‫پێنج الیه‌نه‌ سیاسییه‌که‌ ده‌ڵێت "به‌پێی‬ ‫زانیارییه‌کان����ی ئێم����ه‌ له‌کۆبونه‌وه‌کانی‬ ‫راب����ردو له‌ب����اره‌ی چه‌ن����د خاڵێک����ه‌وه‌‬ ‫گفتوگۆ کراوه‌‪ ،‬له‌کۆبونه‌وه‌ی چواره‌می‬ ‫حیزبه‌کان����دا له‌س����ه‌ر هی����چ خاڵێ����ک‬ ‫نه‌گه‌یش����تونه‌ته‌ رێکه‌وتن‪ .‬وابڕیاره‌ له‌م‬ ‫کۆبونه‌وه‌یه‌ هه‌مو الیه‌نه‌کان به‌به‌رنامه‌ی‬ ‫ت����ه‌واوی خۆیانه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و خااڵنه‌ی که‌‬ ‫هاوبه‌ش‌و ناکۆک����ه‌کان نێوان الیه‌ناکان‬ ‫بهێننه‌ سه‌ر مێزی گفتوگۆ"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ک����ه‌ ئه‌و‬ ‫پێی وانیی����ه‌ الیه‌نه‌کان له‌کۆبونه‌وه‌که‌ی‬ ‫سبه‌ینێشدا بگه‌نه‌ هیچ سازانێک‪.‬‬ ‫له‌کۆبونه‌وه‌کانی رابردودا‪ ،‬سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌نه‌کان له‌س����ه‌ر بۆچونی پێش����تری‬ ‫خۆیان سورن‌و هیچ لێک نزیکبونه‌وه‌یه‌ک‬ ‫ڕوی نه‌داوه‌‪ ،‬د‪ .‬عوسمان له‌و باره‌یه‌وه‌‬

‫پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان نایه‌وێت‬ ‫به‌پێی یاسا‬ ‫مامه‌ڵه‌ بکات‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دۆخی قه‌یراناوی‬ ‫کوردستان‌و هه‌ر‬ ‫دۆخێکی تر که‌‬ ‫دروست بێت پارتی‬ ‫لێی به‌رپرسه‬ ‫دیمه‌نێک له‌په‌راوێزی کۆبونه‌وه‌ی پێنج قۆڵی له‌هۆڵی سه‌عد عه‌بدواڵ له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گ����ه‌ر پارته‌ سیاس����ییه‌کان‬ ‫له‌س����ه‌رده‌می ده‌س����ه‌اڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫به‌هه‌مان پاکێج گفتوگ����ۆ بکه‌ن‌و ته‌نها‬ ‫ئه‌و دیدگایه‌ ئاراسته‌ی جه‌ماوه‌رو مێژو‬ ‫بکرێت ک����ه‌ ته‌نازول ناکه‌ین‌و س����ورین‬ ‫له‌س����ه‌ر بۆچون����ی خۆم����ان‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌شانازییه‌ک بزانن‪ ،‬من ئه‌مه‌ به‌دروست‬ ‫نازان����م‌و بیکردنه‌وه‌ نییه‌ ب����ۆ خه‌ڵک‌و‬ ‫گه‌ل‪ ،‬ته‌نها جۆشدانێکی شه‌عبه‌وییه‌ بۆ‬ ‫الیه‌نگرانی خۆت‌و مه‌به‌ستێکی سیاسیی‬ ‫دیاریکراو"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫الیه‌نێک له‌سه‌ر بۆچونه‌کانی خۆی سور‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا گه‌یشتن به‌سازان "زۆر ته‌سک‬ ‫ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا قاره‌م����ان قادر ده‌ڵێت‬ ‫"هیوادارم کۆبونه‌وه‌ بۆ کۆبونه‌وه‌ نه‌که‌ن‪،‬‬ ‫بابه‌تی سازان‌و ده‌ستێوه‌ردانی حزبه‌کان‬ ‫به‌تایبه‌تی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫یاس����ای س����ه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمیان به‌و‬ ‫ئاقاره‌دا ب����رد نه‌یانهێش����ت په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان وه‌کو پێویست به‌ئه‌رکه‌کانی‬

‫خۆی هه‌ستێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی بۆشایی یاساییشه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"م����ن پێ����م وایه‌ ئه‌گ����ه‌ر ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان الیه‌نه‌کان سازان به‌و شێوازه‌ی‬ ‫ئێستا بکه‌ن‪ ،‬هه‌رێمی کوردستان به‌ره‌و‬ ‫ئاقارێکی نادی����ارو خراپ ده‌به‌ن‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ناو یاساکه‌ ته‌نیا خاڵێک ماوه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رێمی کوردستان به‌ته‌واوی‬ ‫نه‌که‌وێته‌ قه‌یران‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ ماده‌ی‬ ‫‪15‬ی یاس����اکه‌‪ ،‬س����ه‌رۆکی په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان ‪ 60‬رۆژ پیاده‌ی ده‌سه‌اڵته‌کانی‬ ‫سه‌رۆکی هه‌رێم ده‌کات"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی داواکاری����ی پارتی����ی‌ ب����ۆ‬ ‫درێژکردن����ه‌وه‌ی ویالیه‌ت����ی بارزانی بۆ‬ ‫دو س����اڵی دیکه‌‪ ،‬د‪ .‬عوس����مان ده‌ڵێت‬ ‫"ئاگام له‌بۆچونێکی له‌و ش����ێوه‌یه‌ نییه‌‬ ‫ک����ه‌ پارتی داوای درێژکردنه‌وه‌ی ماوه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆکایه‌تی بارزان����ی کردبێت‪ .‬ته‌نها‬ ‫رێ‌و ش����وێنێکی نیش����ان داوه‌ ده‌ڵێ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی سیستمی سیاسیی له‌کاتی خۆیدا‬ ‫هه‌ڵبژاردنی تێدا بکرێت‪ ،‬ئه‌و دابه‌شبونه‌‬ ‫له‌نێوان دام����ه‌زراوه‌ ده‌س����تورییه‌کاندا‬

‫دروس����ت نه‌بێت‪ ،‬ئێم����ه‌ش له‌حاڵه‌تی‬ ‫جه‌نگداین‌و به‌و س����یفه‌ته‌ی س����ه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێ����م فه‌رمان����ده‌ی گش����تیی هێ����زه‌‬ ‫چه‌کداره‌کانه‌‪ ،‬پێم����ان وایه‌ ده‌بێت ئه‌م‬ ‫پرسه‌و پرۆسه‌یه‌ به‌رده‌وام بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫حاڵه‌تێکدا حه‌ددی نییه‌‪ ،‬ده‌که‌وێته‌ سه‌ر‬ ‫بۆچون����ی الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌کان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وان رایانگه‌یاند ماوه‌ی س����ه‌رۆکایه‌تی‬ ‫قابیل����ی تێگه‌یش����تن نییه‌‪ ،‬ئ����ه‌و کاته‌‬ ‫بابه‌تێک����ی تره‌‪ .‬ئه‌گه‌ر نا هه‌تا ئێس����تا‬ ‫له‌ڕوی سیاسیی‌و یاس����اییه‌وه‌ ده‌ڵێ با‬ ‫س����ه‌رۆکی واڵت ب����ه‌رده‌وام بێت تا ئه‌و‬ ‫کاته‌ی هه‌ڵبژاردنێکی دیکه‌ ده‌کرێت‪".‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا پێش����ی وایه‌ ک����ه‌ بارزانی‬ ‫س����ه‌رۆکی هه‌رێم����ه‌ ت����ا ئ����ه‌و کاته‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنێکی دیکه‌ ده‌کرێت "بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن بکرێ����ت س����ه‌رۆکی هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت داوای هه‌ڵبژاردن بکات‪ ،‬کاتێک‬ ‫داوای ده‌کات‌و کۆمس����یۆن ناتوانێ����ت‬ ‫به‌هۆی بارودۆخی واڵت����ه‌وه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌نج����ام بدات‪ ،‬ده‌بێت ئێمه‌ بۆ بۆچونی‬ ‫دادوه‌ری‌و یاس����ادانان‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو‬

‫ئه‌وانه‌ ده‌ڵێن سه‌رۆک به‌رده‌وام ده‌بێت‬ ‫تا سه‌رۆکێکی دیکه‌ هه‌ڵده‌بژێردرێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا په‌رله‌مانتاره‌ک����ه‌ی‬ ‫فرکس����یۆنی گۆڕان ده‌ڵێ����ت "هه‌مومان‬ ‫ده‌زانین دو س����اڵ به‌ر له‌ئێس����تا به‌پێی‬ ‫یاس����ایه‌ک بارزان����ی ماوه‌ک����ه‌ی ب����ۆ‬ ‫درێژکرای����ه‌وه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌و یاس����ایه‌ خۆی‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ رێگر بۆ ئه‌وه‌ی بارزانی دیکه‌‬ ‫ببێته‌وه‌ به‌سه‌رۆکی هه‌رێم"‌‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی داواکاری����ی پارت����ی‬ ‫له‌دانوس����تانه‌کاندا ده‌ڵێت "پارتی تاکه‌‬ ‫داوای ئه‌وه‌یه‌ به‌رێز مه‌س����عود بارزانی‬ ‫بۆ دو س����اڵی دیکه‌ پۆس����ته‌که‌ی وه‌ک‬ ‫س����ه‌رۆکی هه‌رێم درێژبکرێته‌وه‌ به‌هه‌مو‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌کانی که‌ هه‌یه‌تی‪ ،‬دواتر له‌ناو‬ ‫ده‌ستور هه‌مو داواکارییه‌کانی الیه‌نه‌کانی‬ ‫دیکه‌ که‌ هه‌یانه‌ جێگه‌ی بکرێته‌وه‌ له‌دو‬ ‫ساڵی داهاتودا"‪.‬‬ ‫ئاشکراش����ی ده‌کات ک����ه‌ ئه‌وان وه‌ک‬ ‫گۆڕان به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ک له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ڕێکنه‌که‌وتن که‌ بارزانی به‌ده‌س����ه‌اڵته‌وه‌‬ ‫یان بێ ده‌س����ه‌اڵت بۆ دو س����اڵی دیکه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫سه‌رۆک بێت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌گه‌ری نه‌گه‌یشتنه‌ سازانی‬ ‫الیه‌ن����ه‌کان‌و ئاینده‌ی کوردس����تان‪ ،‬د‪.‬‬ ‫عوسمان عه‌لی وه‌یسی ده‌ڵێت "ئه‌سته‌مه‌‬ ‫بزانرێ����ت چی ڕوده‌دات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌گه‌ینه‌ رێکه‌وتن‌و س����ازان ئه‌وه‌ پارته‌‬ ‫سیاسییه‌کان له‌به‌رده‌م مه‌سئولیه‌تێکی‬ ‫زۆر گه‌وره‌دا خۆیان ده‌بیننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا قاره‌م����ان قادر ده‌ڵێت‬ ‫"به‌رپس����یارێتی مێژویی ل����ه‌الی الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����یه‌کانی دیکه‌ش����ه‌‪ ،‬نابێت الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌کان ش����ه‌رم بکه‌ن‪ ،‬ده‌بێت بۆ‬ ‫خه‌ڵکی ڕون بکه‌نه‌وه‌ که‌ ئه‌وه‌ پرسێکی‬ ‫یاس����اییه‌‪ ،‬له‌به‌ر خاتری ئ����ه‌وان کرایه‌‬ ‫سیاسیی‌و گفتوگۆی له‌باره‌وه‌ ده‌کرێت‪،‬‬ ‫له‌دانوس����تانیش له‌داواکارییه‌کانی����ان‬ ‫نایه‌نه‌ خ����واره‌وه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌بێت بڵێن‬ ‫خه‌ڵکی کوردس����تان ئێم����ه‌ پێمان وایه‌‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردس����تان نایه‌وێت‬ ‫به‌پێی یاسا مامه‌ڵه‌ بکات‌‪ ،‬بۆیه‌ دۆخی‬ ‫قه‌یراناوی کوردستان‌و هه‌ر دۆخێکی تر‬ ‫که‌ دروست بێت پارتی لێی به‌رپرسه"‌‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫كێ‌ بڕیارده‌ر ‌ی راسته‌قینه‌یه‌‪:‬‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌ی حزبه‌كان یان په‌رله‌مانتاره‌كان؟‬ ‫ئایا یه‌كالیكردنه‌وه‌ ‌ی پرس ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی په‌رله‌مان له‌بایه‌خی‌ په‌رله‌مان كه‌مناكاته‌وه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬دالیا‌و باخان‬ ‫یه‌كالیی‌ كردنه‌وه‌ی‌ پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‪،‬‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ بو بۆ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫كه‌ ئایا ده‌توانێت ئه‌و پرسه‌ یه‌كالیی‌‬ ‫بكاته‌وه‌ یاخود یه‌كالیی‌ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌تواناو ئیراده‌و ده‌سه‌اڵتی‌ په‌رله‌مان‬ ‫گه‌وره‌تره‌؟‬

‫پارتی‌‪ :‬له‌شكۆی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كه‌م ناكاته‌وه‌‬ ‫مه‌ردان خدر‬ ‫ئه‌ندامی‌ فراكسیۆنی‌ پارتی‪:‬‬ ‫چاره‌س����ه‌ر كردنی‌ ئه‌م پرسه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان‪ ،‬له‌ش����كۆو هه‌یبه‌ت����ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ك����ه‌م ناكاته‌وه‌ ئێمه‌ له‌س����ه‌ره‌تاش وتومانه‌‬ ‫پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم پرسێكی یاساییه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ پرس����ێكی سیاسیه‌ بۆیه‌ پێشوه‌خت‬ ‫ده‌بێ����ت سیاس����یه‌كان رێكبكه‌ون پاش����ان‬ ‫له‌په‌رله‌مان به‌یاسا بكرێت ئه‌م جۆره‌ تایبه‌ته‌‬ ‫ئه‌م یاسایانه‌ كه‌ ره‌هه‌ندی‌ نیشتمانیان هه‌یه‌‬ ‫نه‌ك هه‌ر له‌هه‌رێم كوردستان ئه‌و عێراقه‌ ئێمه‌‬ ‫به‌شێكین له‌عێراق به‌حوكمی ئه‌وه‌ كه‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫سیاس����ی له‌عێراق له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌ ته‌وافوق‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت له‌به‌رئه‌وه‌ رێككه‌وتن ده‌كرێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و یاسایانه‌ كه‌ ره‌هه‌ندی نیشتمانیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬دوایی‌ له‌په‌رله‌مان ده‌رده‌چێت‪ .‬زۆربه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و واڵتانه‌ی‌ ده‌وروبه‌ری خۆمان به‌تایبه‌تی‬ ‫ئه‌وانه‌ی له‌روی نه‌ته‌وه‌و پێكهاته‌وه‌ جیاوازن‬ ‫ب����ۆ نمون����ه‌ لوبنان‪ ،‬ل����ه‌م واڵتان����ه‌ش ئه‌و‬ ‫یاس����ایانه‌ی‌ كه‌ ره‌هه‌ندی نیشتمانیان هه‌یه‌‬ ‫ته‌وافوقی‌ له‌س����ه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬دوایی ده‌درێته‌‬ ‫په‌رله‌مان بڕیاری له‌سه‌ر ده‌درێت‪ .‬من پێموایه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێسته‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌كرێت‬ ‫زۆر ته‌ندروس����ته‌‌و له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی ش����ه‌قامگیری‌ هه‌رێمدای����ه‌‌و‬ ‫له‌په‌رله‌م����ان به‌رگێكی‌ یاس����ایی‌ ب����ه‌ به‌ردا‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ له‌ئاستی‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌‌و الیه‌نه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ كوردس����تان كه‌ ئێستا‬ ‫له‌حزبه‌كان‌و له‌نێو خه‌ڵكیش����دا پێیانوایه‌ كه‌ س����ه‌رقاڵی‌ گفتوگۆكردنن ده‌رباره‌ی‌ پرس����ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ په‌رله‌مان نییه‌ بڕیار ده‌دات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرس����یاره‌‬ ‫ئه‌و بڕیارانه‌ی‌ چاره‌نوسسازن‌و ئاینده‌ی‌ هه‌رێمی‌ ده‌ده‌ن����ه‌وه‌ ك����ه‌ "یه‌كالیكردن����ه‌وه‌ی‌ پرس����ی‌‬ ‫كوردستانیان پێوه‌ به‌ستراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو په‌رله‌مان سه‌رۆكایه‌تی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان له‌بایه‌خی‌‬ ‫زۆرج����ار وه‌ك راڕه‌وێ����ك وابوه‌ ك����ه‌ بڕیاری‌ په‌رله‌م����ان كه‌مناكات����ه‌وه‌؟ كێ‌ بڕی����ارده‌ری‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ حزبه‌كانی‌ پیاتێپه‌ڕێندراوه‌‪ .‬راس����ته‌قینه‌یه‌‪ :‬س����ه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌كان یان‬ ‫ل����ه‌م راپۆرت����ه‌دا په‌رله‌مانتاران����ی‌ پێن����ج په‌رله‌مانتاره‌كان؟"‪.‬‬

‫گۆران‪:‬‬ ‫ی په‌رله‌مان كه‌م ده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌شكۆ ‌‬ ‫فایه‌ق مسته‌فا‬ ‫ئه‌ندامی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ك ‌ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان نه‌كرێت ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫پ���ڕۆژه‌‌و نه‌یه‌ته‌و‌ه ن���او په‌رله‌م���ان‪ ،‬به‌ڵ ‌‬ ‫له‌هه‌یبه‌تی په‌رله‌م���ان كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم ‌ه وه‌ك���و بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان رامان وای ‌ه‬ ‫ی ده‌كرێت له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ دابێت‌و دوایی بێته‌ ناو په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه س���ورین له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ئه‌گه‌ر هه‌فته‌ی‬

‫رابردو حزب���ه‌كان بڕیاری���ان دا كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان دوا بخرێت بۆ یه‌ك ش���ه‌ممه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌رله‌مان به‌هۆی رێژ‌هی‌ یاساییه‌و‌ه نه‌یتوانی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی خۆی به‌ڕێوه‌ببات یه‌كێك له‌و‬ ‫ی كه‌ له‌م خوله‌دا به‌رجه‌س���ت ‌ه‬ ‫گۆڕانكاریان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیونه‌كانه‌ به‌بڕیار ‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬پابه‌ند نه‌بون ‌‬ ‫حزبه‌كان���ه‌وه‌‪ .‬به‌درێژای���ی ئ���ه‌و دو مانگه‌ی‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم زۆر به‌جوانی ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬

‫یه‌كگرتو‪ :‬ئیراده‌یه‌كی به‌هێز هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫شێركۆ جه‌وده‌ت‬ ‫ئه‌ندامی‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كگرتو‪:‬‬ ‫رێز گرت����ن له‌بڕیاره‌كان‌و له‌هه‌ڵوێس����ته‌كان‬ ‫له‌یاساكانی په‌رله‌مان تا ئێستا به‌پێی‌ پێویست‬ ‫ئه‌و یاسایانه‌ی كه‌ له‌په‌رله‌مان ده‌رچوه‌ به‌شێكی‬ ‫ێ نه‌كراوه‌ ئام����اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫زۆری جێبه‌ج���� ‌‬ ‫ئیراده‌یه‌ك هه‌ی����ه‌ له‌م هه‌رێمی‌ كوردس����تانه‌‬ ‫بوه‌ته‌ نوشس����تی په‌رله‌م����ان‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌م‬ ‫خوله‌ی په‌رله‌مان‌و چاالكی خۆی س����ه‌لماندوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی ب����ۆ به‌ره‌نگاربون����ه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی‬

‫روبه‌روبونه‌وه‌ی ئه‌و هێزانه‌ی كه‌ س����ه‌روه‌ت‌و‬ ‫س����امانی ئه‌م واڵته‌ ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان‬ ‫به‌كارده‌هێنن له‌به‌رئه‌وه‌ ئێس����تا ئیراده‌یه‌كی‬ ‫به‌هێز هه‌یه‌ بۆ هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئه‌و چینه‌ی‌ به‌ره‌و روی گه‌نده‌ڵی‌‌و گه‌نده‌ڵكاران‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ده‌توانین پێشبینی بكات په‌رله‌مان‬ ‫له‌به‌رده‌م����ی ته‌حه‌دایه‌كی‌ گه‌وره‌دایه‌‌و ‪8- 19‬‬ ‫س����ه‌لماندی كه‌ په‌رله‌مانتار كێش‌و قورسایی‌‬ ‫خۆی هه‌یه‌و په‌رله‌مانتار به‌هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی بێت یان به‌پێچه‌وانه‌‪.‬‬

‫ێ په‌رله‌مان‪ ،‬الیه‌نه‌كان‬ ‫یه‌ كیتی‪ :‬به‌ب ‌‬ ‫ناتوانن ئه‌و پرس ‌ه یه‌كالیبكه‌نه‌وه‌‬

‫كۆمه‌ڵ‌‪ :‬ئاسایی ‌ه ئه‌گه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیش سازان بكرێت‬

‫قادر عوسمان‬ ‫ئه‌ندامی‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌‪:‬‬ ‫ئه‌و پرس��� ‌ه زیاتر ره‌هه‌ندی یاسایی به‌سه‌ریدا زاڵ ‌ه ‪ ،‬ئه‌و پرس ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قه‌یرانی له‌س���ه‌ر‌ه پێویستی‌ به‌سازانی‌ الیه‌نه‌كانه‌‪ .‬په‌رله‌مان به‌ئه‌رك ‌‬ ‫ی هه‌ستاوه‌‪ ،‬دیار‌ه له‌ناو په‌رله‌مان یه‌كالیبكرایه‌ته‌و‌ه بۆ هه‌یبه‌تی‬ ‫خۆ ‌‬ ‫په‌رله‌مان باش���تر بو‪ ،‬بۆ ش���كۆی په‌رله‌مان‌و په‌رله‌مانتاران باش���تر‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا كه‌ هێزو الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫له‌دیالۆگدا به‌مه‌به‌ستی دۆزینه‌وه‌ی چاره‌س ‌هر‌و كۆتایهێنان به‌و پرس ‌ه‬ ‫به‌بێ‌ په‌رله‌مانی كوردس���تان ناتوانن هه‌نگاویك بنێن به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫ێ‬ ‫چاره‌س���ه‌ر كردن‪ ،‬راسته‌ ئه‌و هه‌نگاوانه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان ده‌نر ‌‬ ‫ی كوردس���تان پڕۆژ‌ه‬ ‫ێ له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌نگاوی ئیجابیش بو‪ ،‬ده‌ب ‌‬ ‫یاسای بۆ پێشكه‌ش بكرێت‪.‬‬

‫نه‌جیبه‌ له‌تیف‬ ‫ئه‌ندامی‌ فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵ‌‪:‬‬ ‫بێگومان په‌رله‌مان هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ ئیشی خۆی له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫چوار پڕۆژه‌ش پێش����كه‌ش كراوه‌ به‌س����ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر كراوه‌و راپۆرتی‌ له‌سه‌ر كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م پرسه‌ پرسی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم الیه‌نێكی سیاسییش����ی هه‌یه‌‪ ،‬ره‌هه‌ندێكی سیاسی‌و نیشتمانی هه‌یه‌‬ ‫بۆیه‌ هه‌مو ئه‌و بابه‌تانه‌ی كه‌ ره‌هه‌ندی‌ سیاس����ی‌و یاس����ایییان هه‌یه‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانیش قس����ه‌ی خۆیان هه‌یه‌ له‌س����ه‌ری‌‪ .‬به‌رای من ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كان به‌جۆرێك ریكبكه‌ون كه‌ بتوانرێت له‌ڕوی یاساییه‌وه‌ كار له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و پرس����ه‌ بكرێت‪ ،‬ئاساییه‌ ئه‌گه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مانیش سازان بكرێت‬ ‫له‌سه‌ری پاشان بهێنرێته‌وه‌ ناو په‌رله‌مان رێكاره‌ یاساییه‌كانی بۆ بكرێت‪.‬‬

‫گه‌شه‌پێدانی توركامن ‪:‬‬ ‫ده‌بێت په‌رله‌مان‬ ‫مه‌رجه‌عی پرسه‌‬ ‫یاساییه‌كان بێت‬

‫شیوعی‪:‬‬

‫حزبه‌كان به‌بێ په‌رله‌مان‬ ‫رێكبكه‌ون‪ ،‬شوره‌یی ‌ه بۆ‬ ‫په‌رله‌مان‬

‫الیه‌نانه‌كان ده‌زانن پارتی سوره‌‬ ‫له‌سه‌ر داوای خۆی‌و ده‌شچنه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌و ‌ه له‌گه‌ڵیدا‬

‫محه‌مه‌د سه‌عده‌دین‬ ‫فراكسیۆنی پارتی گه‌شه‌پێدانی توركمان‪:‬‬ ‫پێشتر په‌رله‌مان له‌هه‌مو پرسه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫ده‌س���تور‪ ،‬الیه‌نه‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫س���ازانیان له‌س���ه‌ركردو دواتر له‌په‌ره‌له‌مان‬ ‫چاره‌سه‌ركرا‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی پرسێكی‬ ‫وه‌كو سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم چه‌ند الیه‌نێك پرۆژ‬ ‫یاسایان له‌س���ه‌ری ئاماده‌كرد‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫پارت���ی پرۆژه‌ی هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ملمالنێی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬دواتر ناچاربون له‌ده‌ره‌وه‌ قسه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر بكه‌ن‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی سازانی له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ن ره‌وانه‌ی په‌رله‌مانی ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بیكات به‌یاسا‪.‬‬ ‫راس���ته‌ ده‌بێت په‌رله‌مان مه‌رجه‌عی پرسه‌‬ ‫یاساییه‌كان بێت‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌كه‌ سیاسییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بوایه‌ به‌هه‌مانشێوه‌ی پرسی ده‌ستور‬ ‫ده‌رفه‌تی بدایه‌ به‌الیه‌نه‌كان س���ازانی له‌سه‌ر‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌م���ڕۆ واقیعێ���ك هه‌یه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر حزبه‌ سیاس���ییه‌كان له‌سه‌ر پرسێك‬ ‫هاوڕا نه‌بن‪ ،‬نایه‌ڵن ئه‌و پرس���ه‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫ده‌ربچێنرێت‪.‬‬

‫ئه‌بو كاروان‬ ‫فراكسیۆنی ئازادی‪:‬‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ الیه‌ن���ه‌كان ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫له‌گرنگ���ی په‌رله‌م���ان كه‌مده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك���ی‬ ‫ت���ره‌وه‌ حزبه‌كان به‌نیازن پرس���ه‌كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫یه‌كالی���ی بكه‌نه‌وه‌و نه‌یبه‌ن���ه‌ په‌رله‌مان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫شوره‌ییه‌که‌ نه‌یه‌ته‌ سه‌ر په‌رله‌مان‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مانیش رێكبك���ه‌ون‪ ،‬عه‌یبه‌یه‌كی‬ ‫تره‌ بۆ په‌رله‌مان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و پرس���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌‬ ‫به‌په‌رله‌مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕای من نابێ���ت په‌رله‌مان ته‌ن���ازل بكات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هێزی خۆی له‌ده‌س���تنه‌دات‪ ،‬كه‌چی ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان رێكبكه‌ون به‌عه‌یبه‌ی نازانن‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر حزبه‌كان به‌بێ په‌رله‌مان رێكبكه‌ون‪،‬‬ ‫شوره‌ییه‌ بۆ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تا حزبه‌كان له‌جێی په‌رله‌مان قسه‌و گفتوگۆ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت گفتوگۆ له‌س���ه‌ر پرۆژ یاس���ای‬ ‫هه‌مواری‌ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ ده‌ڵێن ده‌بێت په‌رله‌مان خاوه‌نی شكۆی‬ ‫خۆی بێت‪ ،‬له‌والوه‌ به‌چاوی خۆیان ده‌یبینن حزبه‌كان‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش شكاندنی شكۆ په‌رله‌مانه‌‪.‬‬

‫شوان قه‌اڵدزێی‬ ‫فراكسیۆنی بزوتنه‌وه‪‌:‬‬ ‫پارت���ی به‌ئاش���كرا داوای‌ درێژكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫ویالیه‌ت���ی بارزان���ی ده‌كات بۆ دو س���اڵی تر‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا به‌پێی مادده‌ی‌ دوه‌م له‌یاسای ژماره‌‬ ‫‪19‬ی س���اڵی ‪ 2013‬كۆتایی پێهات���وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ داكۆكی ده‌كه‌ن كه‌ سیس���تمه‌كه‌‬ ‫په‌رله‌مانی بێت‌و س���ه‌رۆك له‌ن���او په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ���ت‌و نابێ���ت بارزانی���ش ببێت���ه‌وه‌‬ ‫به‌س���ه‌رۆك‪ ،‬كه‌چی له‌والوه‌ هه‌ر ئ���ه‌و الیه‌نانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی���دا ده‌چنه‌ كۆبونه‌وه‌و س���وریش‬ ‫ده‌زانن داوای‌ پارتی ئه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ پێمانوایه‌ الیه‌نه‌كان ده‌گه‌نه‌ س���ازان‌و‬ ‫پرس���ه‌كه‌ ده‌هێننه‌ ناو په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌و‬ ‫كاته‌دا ئه‌گه‌ر هه‌ر فراكسیۆنێك ده‌نگی له‌سه‌ر‬ ‫بدات‌و ده‌ست به‌رزبكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا دوباره‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫‪ 30‬حوزه‌یرانێك���ی تره‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌بوایه‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ له‌په‌رله‌م���ان یه‌كالیی بكرایه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان یه‌كالیی كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان زاڵن‬ ‫به‌سه‌ر په‌رله‌ه‌ماندا‪.‬‬

‫بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت‌و سه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌ی‬

‫وه‌زیری‌ سامانه‌ سروشتییه‌كان بگۆڕن‬ ‫به‌رێز‪ /‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكراتی کوردستان‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و كاره‌باو راگرتن ‌ی‬ ‫پرۆژه‌كان له‌ده‌ست ‌ی ئێوه‌دایه‌‬ ‫ل���ه‌م نووس���ینه‌دا‪ ،‬خ���ۆم داماڵی���و‌ه له‌به‌رگ‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی‌ حیزبی‪ ،‬واقعێكتان ب���ۆ ده‌گوازمه‌و‌ه‬ ‫به‌هی���وا ‌ی ئه‌وه‌م له‌پێن���اوی به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫كوردس���تان‌و ئاینده‌ی‌ هه‌موماندا بڕیارێك ‌ی پێویست‬ ‫وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫به‌پێ��� ‌ی ئه‌و ده‌یان به‌ڵگ���ه‌و زانیارییه‌ی‌ ال ‌ی منه‌و‬ ‫خۆش���تان ده‌یان ‌ی دیكه‌تان له‌الیه‌‪ ،‬هۆكار ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ ك���ه‌ به‌رۆكی‌ خه‌ڵك ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تانی‌ گرت���ووه‌‪ ،‬ناڕوون���ی‌‌و قۆرخ���كاری‌‌و "‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌"و به‌تااڵنبردن ‌ی نه‌وت‌و گرێبه‌ستی‌ گوماناو ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی سامان ‌ه سروشتییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند خاڵێك لێ���ره‌دا به‌كورتی‌ ده‌خه‌مه‌رو‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ویس���تتان بۆ هه‌ری���ه‌ك له‌م خااڵن��� ‌ه چه‌ندین به‌ڵگ ‌ه‬ ‫ده‌خه‌ینه‌ به‌رده‌س���ت‪ ،‬كه‌ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ چی‌ كردوه‌و‬ ‫چ���ۆن زیانی‌ به‌س���ه‌رخان‌و ژێرخان���ی‌ ئابوری‌ واڵت‬ ‫گه‌یاندووه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ش���ه‌ش س���اڵ ‌ه به‌چه‌ندین هۆكار ‌ی جیاواز‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زاره‌ت���ه‌ رێگربوو‌ه له‌وه‌ی‌ كه‌ وێس���تگه‌كان ‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ كاره‌با‪ ،‬ك���ه‌ زۆرێكی���ان به‌گازوایل‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن بگۆڕێ���ت بۆ گازی‌ سروش���تی‌ به‌مه‌ش‬ ‫بۆ هه‌ر س���اڵێك زیان ‌ی ‪ 2‬ملیارو ‪ 500‬ملیۆن دۆالر ‌ی‬ ‫له‌دارایی‌ واڵتداوه‌‪ ،‬بۆ كڕینی‌ گازوایل‪ .‬واته‌‪ :‬له‌الیه‌ك‬ ‫له‌م شه‌ش ساڵه‌دا ‪ 15‬ملیار دۆالر زیان ‌ی گه‌یاندووه‌و‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌ش نه‌یهێش���تووه‌ گرفت���ی‌ كاره‌با‬ ‫چاره‌سه‌رببێت‪.‬‬ ‫پرس���یارێكی‌ زۆر س���اده‌‪ ،‬ده‌وانین ب���ۆری‌ نه‌وت‬ ‫بگه‌یه‌نینه‌ توركیا‪ ،‬به‌اڵم ناتوانین به‌چه‌ند كیلۆمه‌ترێك‬ ‫له‌قادركه‌رمه‌وه‌ بۆری‌ گازی‌ سروش���ت ‌ی بیگه‌یه‌نین ‌ه‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬به‌شێكی‌ ئه‌م بۆرییه‌ ئێستا دروستكراوه‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌یه‌كه‌كان ‌ی به‌رهه‌مهێنان���ی‌ كاره‌با كار ‌ی‬ ‫پێده‌كات‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئ���ه‌م وه‌زاره‌ت���ه‌‪ ،‬به‌ه���ۆ ‌ی كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫گرێبه‌سته‌وه‌‪ ،‬چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‌ كردوه‌ته‌ خاوه‌ن ‌ی‬ ‫سه‌دان ملیۆن دۆالر‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬هه‌موو رۆژێك ‪ 9‬ملیۆن‬ ‫لیتر گازوایل ده‌كرێت‌و ئه‌م كڕین‌و فرۆشتن ‌ه بۆ چه‌ند‬ ‫كۆمپانیایه‌ك قۆرخكراوه‌‪ ،‬ئه‌م كۆمپانیایانه‌ له‌بازاڕدا‬ ‫لیترێك گازوایل به‌‪ 600‬دینار ده‌كڕین‌و له‌شوێن ‌ی خۆیدا‬ ‫به‌حكومه‌تیان ده‌ده‌ن ب ‌ه ‪800‬دینار‌و پێشتریش ‪1000‬‬ ‫دینار بۆ ‪ 1100‬دینار‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك پێش ئێس���تا حكوم���ه‌ت هه‌موو رۆژێك‬ ‫ی���ه‌ك ملی���ۆن‌و ‪ 500‬ه���ه‌زار لیتر به‌نزین���ی‌ له‌چه‌ند‬ ‫كۆمپانیایه‌كی‌ دیاریكراو ده‌كڕی‌ لیتر ‌ی به‌‪ 1100‬دنیار‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا خه‌ڵك ‌ی دیكه‌ ئاماده‌ب���وو هه‌مان به‌نزین‬ ‫به‌‪ 800‬دینار بۆ حكومه‌ت بهێنێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌وه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ئ���ه‌و به‌نزینه‌ی‌ حكومه‌تیش له‌گ���ه‌ڵ نه‌فتا تێكه‌ڵ‬ ‫ده‌كراو كوالێتی‌ داده‌به‌زی‌‪ ،‬بزانن ئه‌و گرێبه‌س���ته‌ بۆ‬ ‫كێ‌ بوو چۆن كرابوو؟‬ ‫پێدانی‌ نه‌وتی‌ ره‌ش به‌هه‌رزان به‌چه‌ند كۆمپانیایه‌ك‌و‬ ‫وه‌رگرتنی‌ گازوایلی‌ گران لێییان‪.‬‬ ‫پێدان ‌ی نه‌وت���ی‌ ره‌ش‪ ،‬به‌كۆمپانیا به‌ناوی‌ كارگه‌ ‌ی‬ ‫قی���ر‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌ كۆمپانی���ا هه‌بوو نه‌كارگ���ه‌ ‌ی قیر‪،‬‬ ‫نه‌وته‌ك ‌ه به‌گران له‌بازاڕدا ده‌فرۆش���رایه‌وه‌!!! به‌مه‌ش‬ ‫ده‌یان ملیۆن دۆالر درا به‌كه‌س���ێك ن���ه‌ كۆمپانیا ‌ی‬ ‫هه‌یه‌و نه‌ كارگه‌ ‌ی قیر!!‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬هه‌رچه‌ند‌ه ده‌ی���ان كۆمپانیای‌ ناوخۆی‌‌و‬ ‫بیان���ی‌ ئاماده‌ی ‌ی ئه‌وه‌یان تێدابووه‌ پااڵوگه‌ ‌ی گه‌وره‌و‬ ‫هاوچه‌رخ له‌كوردس���تاندا دابنێن‪ ،‬پێداویستییه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان به‌زیاده‌و‌ه دابین بكه‌ن‌و پاره‌یه‌كی‌ زۆریش‬ ‫ده‌گه‌ڕای���ه‌و‌ه خه‌زێنه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ به‌ك���ه‌س نه‌داوه‌ بۆ دانان���ی‌ پااڵوگه‌‪ ،‬دوو‬ ‫گرێبه‌س���تی‌ له‌گه‌ڵ دوو پااڵوگ���ه‌دا واژووكردووه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بۆ پااڵوتن ‌ی هه‌ر به‌رمیلێك ‪ 17‬دۆالر ده‌داته‌ ئه‌و دوو‬ ‫پااڵوگ���ه‌‪ ،‬ئه‌وانیش هه‌موو رۆژێك ‪ 120‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وت��� ‌ی بۆ ده‌پاڵێوین‪ .‬بۆ زانی���ن‪ 22 :‬مانگه‌ پاره‌ ‌ی‬ ‫پااڵوتن��� ‌ی نه‌وت ‌ی نه‌داو‌ه ك ‌ه هه‌موو رۆژێك ‪ 2‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 40‬هه‌زار دۆالره‌‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌و زانیاریه‌ نادروس���تانه‌ ‌ی‬ ‫وه‌زیری‌ س���امان ‌ه سروشتییه‌كان له‌رابردوودا له‌باره‌ ‌ی‬ ‫ئاس���تی‌ به‌رهه‌مه‌و‌ه خستیی ‌ه به‌رده‌س���ت سه‌رۆك ‌ی‬ ‫هه‌رێم‌و سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت‌و لیژن ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬حكومه‌ت ‌ی هه‌رێمی‌ كوردستان تووش ‌ی ئه‌م‬ ‫قه‌یران��� ‌ه هات‪ ،‬بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌و به‌ڵگانامانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌مانكی‌ چوار‌و پێنجی‌ س���اڵی‌ راب���ردوودا له‌باره‌ ‌ی‬ ‫ئاست ‌ی به‌رهه‌مه‌و‌ه خستیی ‌ه به‌رده‌ست‪ ،‬بزانن چه‌ند ‌ی‬ ‫راست ده‌رچوو!!‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬ك���ه‌ ناكۆكیمان بۆ دروس���تبوو له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌‪ ،‬وه‌زیری‌ س���امان ‌ه سروشتییه‌كان‬ ‫رایگه‌یان���د‪ :‬ده‌توانن پش���ت به‌من ببه‌س���تن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ده‌س���تپێكی‌ س���اڵ ‌ی ‪2014‬دا كورتهێنان ‪ 3‬ترلیۆن‬ ‫دینار بووه‌‪ ،‬واته‌‪ 2.5 :‬ملیار دۆالر‪ ،‬ئێستا حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم نزیكه‌ ‌ی ‪ 21‬ملیار دۆالر قه‌رزاره‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫حكوم���ه‌ت بۆ موچه‌و له‌رێ���گای‌ وه‌زاره‌تی‌ داراییه‌و‌ه‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 12‬ترلی���ۆن قه‌رزاره‌و پاره‌ی‌ ده‌س���تكار ‌ی‬ ‫كراو ‌ی بانكه‌كان‌و به‌ڵێن���ده‌ران‌و موچه‌خۆرانی‌ الیه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ س���امانه‌ سروش���تییه‌كانیش نزیكه‌ ‌ی چوار‬ ‫ملی���ار دۆالر ‌ی مافی‌ كۆمپانیا نه‌وتییه‌ جیهانییه‌كان‌و‬ ‫نزیكه‌ ‌ی ‪ 5.5‬ملی���ار دۆالر ‌ی كۆمپانیا ناوخۆییه‌كان‬ ‫قه‌رزارو نزیكه‌ ‌ی یه‌ك ملیارو ‪ 500‬ملیۆن دۆالر نه‌وت ‌ی‬ ‫فرۆشتووه‌ به‌پاره‌ ‌ی پێشوه‌خت قه‌رزاره‌‪.‬‬ ‫ئایا ئه‌م ‌ه تاوانی‌ وه‌زیری‌ س���امان ‌ه سروشتییه‌كان‬ ‫نییه‌؟‬ ‫شه‌شه‌م‪ :‬ئێستا هه‌موو رۆژێك به‌تانكه‌ر ‪ 167‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیل نه‌وت ده‌برێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌ی ‪ 150‬هه‌زار‬

‫به‌دڵنیایه‌وه‌ ده‌توانین‬ ‫به‌پشت به‌ستن‬ ‫به‌نه‌وتی‌ خۆمان‬ ‫ئابورییه‌كی‌ به‌هێزی‌‬ ‫كوردی‌ بنیاتبنێین‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك ئه‌م پرسه‌‬ ‫بكرێته‌ دامه‌زراوه‌یی‌‌و‬ ‫شه‌فافیه‌ت ده‌ستبه‌ربێت‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ دلسۆز‬ ‫له‌به‌رپرسیارییه‌تیدا بێت‬ ‫به‌رمیل نه‌وتی���ش له‌ناوخۆدا ده‌پاڵێورێت‪ ،‬بپرس���ن‬ ‫پاره‌ی‌ ئه‌مه‌ كوا كامانگانه‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌ی ‪ 400‬ملیۆن دۆالر‬ ‫ده‌كات؟؟‬ ‫حه‌وته‌م‪:‬ئێس���تا رۆژانه‌ نزیكه‌ ‌ی ‪ 70‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وت‪ ،‬له‌بیر‌ه نه‌وته‌كان ‌ی عه‌ین زاله‌له‌باكور ‌ی موسڵ‌و‬ ‫سه‌ربه‌ش���اخ‌و په‌لكان��� ‌ه له‌نزی���ك دبس‪/‬كه‌رك���وك‪،‬‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی وه‌زاره‌تی‌ س���امانه‌ سروش���تییه‌كان‌و‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌ند به‌رپرس���ێكی‌ حیزبیی���ه‌وه‌و له‌رێگا ‌ی‬ ‫چه‌ند كۆمپانیایه‌و‌ه ده‌بردرێ���ت‌و به‌نرخێك ‌ی هه‌رزان‬ ‫ده‌فرۆشرێته‌ پااڵوگ ‌ه ب ‌ێ مۆڵه‌ته‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه چاوپۆش���ی‌ ن���ه‌كات چۆن‬ ‫ده‌توانن؟‬ ‫هه‌ش���ته‌م‪ :‬ده‌ی���ان ملیۆن دۆالری‌ پ���رۆژه‌كان ك ‌ه‬ ‫له‌رابردوودا ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ وتوویه‌ت ‌ی خه‌رجمكردووه‌‪،‬‬ ‫خه‌رجنه‌كراوه‌و ئێس���تاش پاره‌كه‌ی‌ نادیاره‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌م بۆ سه‌لماندنی‌ ئه‌م قس ‌ه له‌به‌رده‌سته‌‪.‬‬ ‫نۆی���ه‌م‪ :‬ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ رێگ���ری‌ ده‌كات له‌وه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫كۆمپانی���او دامه‌زراوه‌كان���ی‌ ن���ه‌وت ب���ۆ دۆزینه‌وه‌و‬ ‫به‌رهه‌مهێن���ان‌و به‌بازاڕك���ردن‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌ داهات‌و‬ ‫وه‌گه‌ڕخس���تنی‌ پاره‌كه‌ دروس���تبكرێت‪ .‬لكوێی‌ دونیا‬ ‫هه‌بوو كه‌سێك به‌رپرس���بێت له‌گرێبه‌ست‌و هه‌رخۆ ‌ی‬ ‫پاره‌ی‌ گرێبه‌ست وه‌ربگرێت‌و‌و خه‌رج ‌ی بكات‌و‌و بڕیار‬ ‫له‌پااڵوتنی‌ ن���ه‌وت بدات‌و هه‌رخۆی‌ ن���ه‌وت هه‌نارد‌ه‬ ‫بكات‌و به‌رپرس���ی ‌ی فرۆش���تن‌و وه‌رگرتن���ی‌ پاره‌كه‌و‬ ‫گواستنه‌وه‌و خه‌رجكردنیش ‌ی بێت؟‬ ‫ده‌ی���ه‌م‪ :‬خراپ به‌كارهێنانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ وه‌زیر بۆ‬ ‫كه‌س���ی‌ نزیك خۆی‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌و‌ه بوو‌ه‬ ‫به‌خاوه‌نی‌ س���ه‌دان ملیۆن دۆالر‪ ،‬كه‌ ئێستا حكومه‌ت‬ ‫قه‌رزاری‌ ئه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌چه‌ندین كه‌س��� ‌ی دیكه‌ ‌ی‬ ‫ده‌سترۆشتووه‌‪.‬‬ ‫یازده‌هه‌م‪ :‬به‌پێی‌ گرێبه‌س���تێك كه‌ ئه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه‬ ‫بۆ فرۆشتن ‌ی ئه‌و نه‌وته‌ی‌ له‌رێگا ‌ی بۆرییه‌وه‌ ده‌چێت ‌ه‬ ‫به‌نده‌ری‌ جه‌یهان كردوویه‌تی‌‌و بۆ شه‌ش مانگه‌ ده‌بوو‬ ‫له‌‪2015/6/15‬ه‌و‌ه هه‌موو مانگێك ‪ 850‬ملیۆن دۆالر‬ ‫وه‌ربگرێت‌و بیهێنێته‌وه‌‪ ،‬چه‌ندی‌ هێناوه‌ته‌و‌ه تاوه‌كو‬ ‫ئێس���تا؟ به‌دواداچون بكه‌ن‪ ،‬كامت���ان باوه‌ڕده‌كه‌ن‬ ‫چاكردنه‌وه‌ی‌ چه‌ند مه‌ترێكی‌ بۆر ‌ی نه‌وت له‌س���نور ‌ی‬ ‫توركی���اش‪ ،‬كه‌ ئێمه‌ لێ ‌ی به‌رپ���رس نین ‪ 251‬ملیۆن‬ ‫دۆالری‌ تێبچێت؟ ئه‌ ‌ی كه‌واته‌ دروستكردنی‌ بۆرییه‌ك ‌ه‬ ‫چه‌ندی‌ ده‌وێت؟؟‬ ‫ده‌یان تێبین���ی‌‌و ره‌خنه‌ ‌ی دیكه‌مان له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پێموابێت بۆ وه‌رگرتن ‌ی قه‌رار‬ ‫ته‌نی���ا ئه‌م چه‌ند خاڵه‌ به‌س���ه‌‪ ،‬بۆ ه���ه‌ر یه‌ك ‌ه له‌م‬ ‫خااڵنه‌ش چه‌ندین به‌ڵگه‌نامه‌م له‌به‌رده‌سته‌و ئاماده‌م‬ ‫بیخه‌مه‌ڕوو‪ ،‬له‌ئێستاشدا نامه‌وێت كۆپی‌ هیچ به‌ڵگه‌و‬ ‫ناوی‌ كه‌س‌و ورده‌كاری‌ ب���اس بكه‌م تاوه‌كو نه‌كرێت ‌ه‬ ‫به‌شێك له‌ملمالنێ ‌ی سیاسی‌‪.‬‬ ‫به‌دڵنیایه‌وه‌ ده‌توانین به‌پش���ت به‌س���تن به‌نه‌وت ‌ی‬ ‫خۆمان ئابورییه‌ك��� ‌ی به‌هێزی‌ ك���وردی‌ بنیاتبنێین‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك ئه‌م پرس ‌ه بكرێت ‌ه دامه‌زراوه‌یی‌‌و شه‌فافیه‌ت‬ ‫ده‌ستبه‌ربێت‌و خه‌ڵكی‌ دلس���ۆز له‌به‌رپرسیارییه‌تیدا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ ئێس���تا سامان ‌ه سروش���تییه‌كان نوێنه‌ر ‌ی‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانه‌‪ ،‬بۆیه‌ داواتان لێده‌كه‌ین‬ ‫خۆتان بڕیار ‌ی گۆڕین ‌ی ئه‌م وه‌زیره‌ بده‌ن‌و كه‌س���ێك‬ ‫دابندرێت ره‌زامه‌ندی‌ هه‌موانی‌ له‌سه‌ر بێت‪ ،‬كوردستان‬ ‫پڕ‌ه له‌خه‌ڵكی‌ دلسۆز‌و نیشتیمان په‌روه‌ر‪.‬‬ ‫عه‌ل ‌ی حه‌م ‌ه ساڵح‬ ‫ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫"هه‌ر سازانێك بكرێت ده‌بێت له‌چوارچێوه‌ی‌ یاسادا بێت"‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌م راپۆرته‌دا‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان بیانه‌وێت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان سازان بك ‌هن‌و ماوه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ بارزانی‌ درێژ بكه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫شكاندنی‌ شكۆی‌ په‌رله‌مانه‌"‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫سه‌ر به‌فراكسیۆنی‌ پارتیش ده‌ڵێت "ئه‌و پرسانه‌ی‌‬ ‫سازانی‌ ده‌وێت ده‌بێت حزبه‌كان یه‌كالیی‌ بكه‌نه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان مه‌رجعن‌و په‌رله‌مانیش جێ‌‬ ‫به‌جێكاری‌ به‌رنامه‌ی‌ حزبه‌كانن"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���ار له‌فراكس���ۆنی‌ گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان ئه‌نوه‌ر ق���ادر له‌باره‌ی‌ س���ازانی‌ نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان‌و رۆڵی‌ په‌رله‌مان له‌پرس���ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئێمه‌ وه‌كو فراكسۆنی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ بوی���ن له‌رێگای‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌‬ ‫یاسایه‌ی‌ پێشكه‌ش كرا په‌رله‌مانی‌ كوردستان رێكاره‌‬ ‫یاس���ایه‌كانی‌ خۆی‌ جێ‌ به‌جێ‌ بكات ئه‌وه‌ بو له‌‪23‬‬ ‫حوزه‌ی���ران خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ بۆ كراوو هه‌روه‌ها‬ ‫له‌‪19‬ئابیشدا ویستمان خوێندنه‌وه‌ی‌ دوه‌م بۆ پرۆژه‌‬ ‫یاس���ایه‌ك ‌ه بكه‌ین‌و ده‌نگی‌ له‌سه‌ر بده‌ین‌و په‌سه‌ندی‌‬ ‫بكه‌ین ‪،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌هۆی‌ هه‌ڵویستی‌ یه‌كگرتوه‌‬ ‫نه‌مانتوانی‌ پرۆژه‌كه‌ په‌س���ه‌ند بكه‌ین‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫هه‌مو ئه‌و سازانه‌شی‌ ده‌كرێت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫یه‌كگرتوه‌ دروس���تی‌ كرده‌وه‌و ده‌یه‌وێت ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬هه‌روه‌ها ئێمه‌‬ ‫هیچ له‌گه‌ڵ سازان نین كه‌الی‌ پارتی‌ ته‌نها مانه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ به‌س���ازان ده‌زانێت‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتو‬ ‫كردی‌ له‌‪19‬ئابدا هیچ���ی‌ كه‌متر نه‌بو له‌و خیانه‌ته‌ی‌‬ ‫پارتی‌ كردی‌ له‌‪ 31‬ئابدا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ك���ه‌وا "ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫فراكس���ۆنی‌ گۆڕان هه‌رگیز ناچن���ه‌ ژێرباری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ویالیه‌تی‌ بارزانی‌ درێژبكه‌نه‌وه‌ ‪،‬هه‌روه‌ها په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستانیش هه‌رگیز كاره‌ی‌ نایاسایی‌ به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫ناكات ‪،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ ده‌بێته‌ شكاندنی‌ شكۆی‌ په‌رله‌مان‬ ‫‪،‬بۆیه‌ ه���ه‌ر په‌رله‌مانتارێك له‌گه‌ل ئه‌وه‌ بێت ماوه‌ی‌‬ ‫بارزان���ی‌ درێژبكرێته‌وه‌ یان ده‌نگی‌ بۆ بدات خیانه‌ت‬ ‫له‌كورد‌و كوردس���تان ده‌كات"‪ ،‬ئه‌و وتیشی‌"هیچ كام‬ ‫له‌و كۆبونه‌وانه‌ی‌ ده‌كرێن س���ه‌رناگرێت‌و هه‌رگیزیش‬ ‫ناگه‌نه‌ رێكه‌وتن‌و هه‌رده‌بێـت ئه‌و پرسه‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪،‬درێژكردنه‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫بارزانیش كوفرێكی‌ سیاسیه‌‌و یاسایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ فراكسۆنی‌ زه‌رد له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ش���وان ئه‌حمه‌د له‌باره‌ی‌ س���ازانی‌ نێوان الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د "پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‌و دابه‌ش‬ ‫كردنی‌ پۆس���ته‌كان له‌سه‌ر ئه‌ساسی‌ ته‌وافق‌و سازان‬ ‫بوه‌ هه‌ت���ا په‌رله‌مانی‌ كوردس���تانیش چه‌ند مانگی‌‬ ‫به‌سه‌رداچو تاكو ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌ڵبژێردرا‬ ‫كه‌تاكو ئێس���تاش س���كرتێری‌ په‌رله‌مان كه‌پشكی‌‬ ‫یه‌كێتی���ه‌ له‌الی���ه‌ن ئه‌ندامێكی‌ فراكس���ۆنی‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫به‌رێوه‌ده‌چێت‪ ،‬ئه‌و پرسانه‌ی‌ سازانی‌ ده‌وێت ده‌بێت‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫پارله‌مانتار‌و حیزب‬ ‫عومه‌ر حاجی‌ عنایه‌ت‬

‫کۆبونه‌وه‌یه‌کی په‌رله‌مان‬ ‫حزب���ه‌كان یه‌كالیی‌ بكه‌ن���ه‌وه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫مه‌رجع���ن‌و په‌رله‌مانیش جێ‌ به‌جێ���كاری‌ به‌رنامه‌ ‌ی‬ ‫حزبه‌كانن ‪،‬هه‌ر بۆیه‌ هه‌ر جۆره‌ رێكه‌وتنێك له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان بكرێت ئه‌وه‌ی‌ تر كه‌ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س���تۆی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان زۆر به‌ئاس���انی‌ ده‌توانرێ���ت له‌رێ���گای‌‬ ‫یاسایه‌كه‌وه‌ ئه‌و پرسه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت "‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���ۆنی‌ یه‌كگرتو له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان به‌هار عه‌بدولره‌حمان سه‌باره‌ت به‌چاره‌سه‌ر‬ ‫كردنی‌ پرسی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌سازانی‌ نێوان‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌وا‬ ‫"به‌خوێندنه‌وه‌ی‌ واقیعی‌ ئێستای‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ رێكه‌وتون كه‌وا ده‌بێت‬ ‫هه‌ر یاسایه‌ك ره‌هه‌ندی‌ نیشتیمانی‌ هه‌بێت پێویسته‌‬ ‫ته‌وافقی‌ له‌سه‌ر بكرێت‌و به‌سازان یه‌كالیی‌ بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌پرس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ده‌بێ���ت ره‌هه‌ندی‌‬ ‫سیاس���ی‌ له‌به‌رچاو بگیرێت به‌وه‌ی‌ ئێستا الیه‌نه‌كان‬ ‫خه‌ریكی‌ گفتوگۆن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌‬ ‫بگه‌نه‌ س���ازانێكی‌ نیش���تیمانی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ره‌هه‌ندی‌‬ ‫یاس���ایش پێویسته‌ له‌به‌رچاو بگیرێت كه‌تێدا ده‌بێت‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژێردراوی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس���تانه‌ رۆڵی‌ خ���ۆی‌ بگێرێت‌و له‌روی‌‬ ‫یاس���ایه‌وه‌ ئه‌و پرسه‌ چاره‌س���ه‌ر بكات ‪،‬ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌هه‌ردو ره‌هه‌نده‌ هه‌نگاومان‬ ‫ناوه‌ له‌س���ه‌رجه‌م رێ���كاره‌ یاس���ایه‌كانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌شدار بوین ئێستاش چاوه‌ڕیی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ رێكبكه‌ون ئه‌گه‌ر بارودۆخه‌كه‌ هه‌ر‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ بو‌و بێ‌ ئومێد بوین له‌سازان ئه‌وا ئێمه‌‬ ‫رێكاره‌ یاس���ایه‌كانی‌ په‌رله‌مان ده‌گرینه‌به‌ر‌و یاساكه‌‬ ‫هه‌موار ده‌كه‌ینه‌وه‌ "‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ یه‌كگرتو پێی‌باشه‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان ماوه‌یه‌كی‌ دیاریكراو بداته‌ الیه‌نه‌كان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ س���ازان ئه‌گه‌ر ماوه‌كه‌ی‌ تێپه‌ری‌ ئه‌وا‬ ‫پێویس���ته‌ په‌رله‌مان ده‌س���ت بكاته‌وه‌ به‌دانیشتنه‌‬

‫نائاساییه‌كان‌و رێكاره‌ یاسایه‌كان ته‌واو بكه‌ین‪ ،‬ناوبراو‬ ‫جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌وا‪ ،‬ئێمه‌ هه‌رگیز‬ ‫به‌سازانی‌ نایاس���ایی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان رازی‌ نابین‬ ‫هه‌ر په‌رله‌مانتارێكیش ئه‌گه‌ر هۆش���یاری‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫یاسایی‌ هه‌بێت كارێكی‌ نایاسایی‌ له‌په‌رله‌مان ناكات‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانتار پارێزه‌ری‌ یاسا نه‌بێت‬ ‫كێ‌ ببێته‌ پارێزه‌ری‌ یاسا‪.‬‬ ‫پسپۆری‌ یاسایی‌‌و راوێژكار له‌نوسینگه‌ی‌ راوێژكاری‌‬ ‫ده‌ستوری‌‌و یاسایی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان د‪.‬خامۆش‬ ‫عومه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫بۆئاوێنه‌ وتی‌ "پرسی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم كێشه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌ تێدایه‌ به‌وه‌ی‌ ئێستا هه‌ڵبژاردن ناكرێت بۆ‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و كۆمیس���ۆنیش ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاندوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێت ئه‌و پرس���ه‌ له‌روی‌ سیاسیه‌وه‌ یه‌كالیی‌‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌و مانای ‌ه نه‌بێت ته‌واو سیاس���ی‌‬ ‫بێت‌و له‌روی‌ یاس���ایه‌وه‌ پش���تگوێ‌ بخرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌هه‌م���و حاله‌تێك���دا ه���ه‌ر رێكه‌وتنێكی‌ سیاس���ی‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان كرا ئه‌وا پێویسته‌ ره‌نگبداته‌وه‌‬ ‫له‌یاس���اكان به‌مانای‌ ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫یاس���ایدا بێت‪ ،‬ئه‌گینا ته‌نها به‌رێكه‌وتنی‌ سیاس���ی‌‬ ‫بكرێت ئه‌وا له‌الیه‌ن یاساوه‌ هیچ به‌هایه‌كی‌ نابێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ك���ه‌وا "په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان زۆر هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌یدا ك���ه‌وا رۆڵی‌ خۆی‌‬ ‫بگێرێ���ت له‌چاره‌س���ه‌ر كردن���ی‌ ئه‌و پرس���ه‌ له‌ناو‬ ‫په‌رله‌م���ان ب���ه‌وه‌ی‌ چ���وار الیه‌ن���ه‌ پرۆژه‌یه‌كی���ان‬ ‫پێشكه‌ش به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان كرد سه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاس���ایی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ بۆ كراو لیژنه‌ی‌ یاس���ایش‬ ‫راپۆرتی‌ خۆی‌ پێش���كه‌ش به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كرد دواتر له‌‪ 19‬ئابدا دانیش���تنی‌ نائاس���انی‌ دیاری‌‬ ‫كرا بۆ ئه‌وه‌ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ دوه‌می‌ بۆ بكرێت ‪،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ته‌واو نه‌بونی‌ رێژه‌ی‌ یاس���ایی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫دواخرا ‪،‬هه‌ر بۆیه‌ په‌رله‌مان له‌روی‌ یاسایه‌وه‌ هه‌وڵی‌‬

‫هه‌ر په‌رله‌مانتارێك ئه‌گه‌ر‬ ‫هۆشیاری‌ سیاسی‌‌و‬ ‫یاسایی‌ هه‌بێت كارێكی‌‬ ‫نایاسایی‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫ناكات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌رله‌مانتار پارێزه‌ری‌‬ ‫یاسا نه‌بێت كێ‌ ببێته‌‬ ‫پارێزه‌ری‌ یاسا‬ ‫زۆری‌ داوه‌ له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ به‌رپرس���یاریه‌تی‌ مێژوی‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ سه‌رش���ان‪ ،‬ه���ه‌ر بۆی���ه‌ ده‌توانین بڵێن‬ ‫په‌رله‌مان ئه‌ركی‌ سه‌رشانی‌ خۆی‌ جێبه‌جێ‌ كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ ناكۆكی‌ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان نه‌توانرا‬ ‫رێژه‌ی‌ یاس���ایی‌ ت���ه‌واو بكرێت‌و ئه‌و پرس���ه‌ له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان كۆونه‌وه‌ی نائاساییه‌كه‌ی‌ به‌كراوه‌یی هێشتوه‌ته‌وه‌‬

‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی‪ :‬له‌په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌ماندا شتێك نییه‌ به‌ناوی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ كراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫هه‌تا دێت قسه‌و باس‌و گفتوگۆكان له‌سه‌ر‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم چڕتر ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانیش له‌كۆبونه‌وه‌ نائاساییه‌كه‌ی‌ ‪19‬ی‬ ‫ئاب رایگه‌یاند كه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ له‌سه‌ر پرۆژه‌‬ ‫یاسای هه‌موار سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌كراوه‌یی‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌و دانه‌خراوه‌و له‌ئایینده‌یه‌كی نزیكدا‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی له‌سه‌ر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫پارتیش ده‌ڵێت "له‌په‌یڕوی‌ ناوخۆی‌ په‌ره‌مان‌و‬ ‫له‌یاساكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان شتێك نییه‌‬ ‫به‌ناوی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ كراوه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ هه‌ر نه‌كراوه‌ تاوه‌كو به‌كراوه‌ی‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئێس���تا په‌رله‌مانت���اران بون ب���ه‌دو به‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ره‌ی���ه‌ك ده‌ڵێ���ت كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ به‌كراوه‌ی���ی‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌و ده‌بێت له‌س���ه‌ر ئه‌و پرسه‌ په‌رله‌مان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی خ���ۆی ئه‌نجامب���دات‪ ،‬به‌ره‌یه‌كیش‬ ‫ده‌ڵێ���ت كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ كۆتایی هات���وه‌و ده‌بێت‬ ‫حزبه‌كان بگه‌ن به‌س���ازان ئنجا په‌رله‌مان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و پرسه‌ كۆببێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ر په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫جۆرێك قسه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ بێس���تون فائ���ق په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌فراكسیۆنی گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ له‌م‬ ‫سێ كۆبونه‌وه‌ی‌ ڕابردودا لیژنه‌ی‌ یاسایی‌ له‌سه‌ر‬ ‫پڕۆژه‌ هاوبه‌شه‌كانی س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم وه‌ك‬ ‫خۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وتی‌"هه‌ر كات‌و ساتێك بێت بۆ‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان ئێمه‌و فراكسیۆنه‌كان بۆ‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ كۆده‌بینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پێش���بینی ده‌كرێ���ت په‌رله‌م���ان به‌منزیكانه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ئه‌نجام نه‌دات له‌ه‌ر ئه‌و پرسه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌چاوه‌ڕوان���ی‌ رێككه‌وتن���ی‌ الیه‌نه‌كاندایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانت���اره‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "هه‌ر كاتێك‬ ‫بێت ئێمه‌ به‌پێی‌ نیزامی‌ یاس���ایی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬

‫ئه‌نجامده‌ده‌ین‌و گفتوگۆ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و ڕاپۆرته‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬هیوادارین هه‌م���و بیرۆكه‌ی‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌م پڕۆژه‌دا ڕنگبداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا هه‌مو په‌رله‌مانتاران ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌كان بۆ ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ ته‌نازول‬ ‫بۆ یه‌كتری‌ نه‌كه‌ن ناگه‌نه‌ ڕێككه‌وتن‪ ،‬بێس���تون‬ ‫وتی "ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌كان به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بكرێت كه‌ هه‌ر الیه‌ك سوره‌ له‌سه‌ر پرۆژه‌و داوای‌‬ ‫خۆی‪ ،‬ئه‌وا هه‌رگی���ز ناگه‌نه‌ ڕێككه‌وتن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویسته‌ له‌كۆبونه‌وه‌دا ڕه‌چاوی‌ كات بكرێت"‪.‬‬ ‫هاوكات مه‌ردان خدر په‌رله‌ماناتاری‌ فراكسیۆنی‬ ‫پارتی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرا كرد كه‌ له‌په‌یڕوی‌‬ ‫ناوخۆی‌ په‌ره‌مان‌و له‌یاساكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫شتێك نییه‌ به‌ناوی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌شی‬ ‫بۆ دو هۆكار گه‌ڕان���ده‌وه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ئ���ه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌ ه���ه‌ر نه‌كراوه‌‬ ‫تاوه‌كو به‌ك���راوه‌ی مابێته‌وه‌‪ ،‬هۆكاری‌ دوه‌میش‬ ‫به‌پێی‌ په‌یڕوی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫دانیش���تنه‌كان له‌په‌رله‌ماندا ‪ 24‬كاتژمێره‌‪ ،‬واته‌‬ ‫هه‌ر دانیش���تنێكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان ‪24‬‬ ‫كاتژمێری‌ ب���ۆ دانراوه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌و ‪ 24‬كاتژمێره‌‪،‬‬ ‫ئه‌و دانیشتنه‌ كۆتایی‌ دێت"‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ئه‌وه‌ش ده‌زانرێ���ت كه‌ ئه‌و پڕۆژه‌‬ ‫یاسایانه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم كه‌ له‌په‌رله‌مانن‪،‬‬ ‫زیاتر یاس���ایین‪ ،‬خدر له‌و باره‌یه‌وه‌ وتی‌ "ده‌بێت‬ ‫له‌ڕوی‌ سیاس���ییه‌وه‌ گفتوگۆ له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژانه‌‬ ‫بكرێت‌و رێكبكه‌ون تابه‌رگێكی‌ یاسایی‌ بپۆشێت‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌وهۆیه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ هێزه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌ك���ی‌ چ���ڕدان تابگه‌ن���ه‌ ڕێككه‌وتن‪،‬‬ ‫پیموایه‌ الیه‌نه‌كان ڕێكده‌كه‌ون"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی‌ "ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ پێویس���تی‌‬ ‫به‌چه‌ند كۆبونه‌وه‌یه‌كی تر هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌هۆی‌‬ ‫لێكتێنه‌گه‌یش���تنی‌ الیه‌نه‌كان ته‌نازول بۆ یه‌كتر‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬كۆتایهاتنی‌ ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ش به‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫كه‌ پێنج حزبه‌كه‌ بگه‌نبه‌سازان"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫الیه‌نه‌كان به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بكرێت كه‌ هه‌ر الیه‌ك‬ ‫سوره‌ له‌سه‌ر پرۆژه‌و‬ ‫داوای‌ خۆی‪ ،‬ئه‌وا هه‌رگیز‬ ‫ناگه‌نه‌ ڕێككه‌وتن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویسته‌ له‌كۆبونه‌وه‌دا‬ ‫ڕه‌چاوی‌ كات بكرێت‬ ‫تائێس���تا پێنج حزبه‌كه‌ی‌ به‌شدار له‌حكومه‌ت‬ ‫(پارت���ی‌و گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی‌و كۆم���ه‌ڵ‌و‬ ‫یه‌كگرت���و) تائێس���تا چ���وار كۆبونه‌وه‌ی���ان‬ ‫ئه‌نجامداوه‌و نه‌گه‌یش���تونه‌ته‌ هی���چ رێككه‌وتن‌و‬ ‫لێكنزیكبونه‌وه‌یه‌ك‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌ زانا عه‌بدولڕحمان په‌رله‌مانتاری‌‬

‫فراكسیۆنی یه‌كێتی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ ڕونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ په‌رله‌مان دابه‌ش���بوه‌ بۆ دوب���ه‌ره‌‪ ،‬كه‌ هیچ‬ ‫كام له‌مبه‌رانه‌ دانیش���تنێكی‌ یاساییان پێته‌واو‬ ‫ناكرێت‪ ،‬وتی‌"چاوه‌ڕوانی‌ حیزبه‌كانین كه‌ بگه‌نه‌‬ ‫ڕێككه‌تن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌م كۆبونه‌وانه‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫نه‌بوو نه‌گه‌شیتنه‌ س���ازان‪ ،‬ئه‌وادوباره‌ كارێكی‌‬ ‫گرانه‌ دانیشتنی‌ په‌رله‌مان بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌پ���اش دو كۆبون���ه‌وه‌ی پێن���ج حزبه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫بڕیارایاندا به‌ش���داری‌ به‌فراكسیۆنه‌كانیان بكه‌ن‬ ‫له‌و كۆبونه‌وانه‌ن وه‌ك باس���ده‌كرێت ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌هاوكاری‌ ئه‌وان قس���ه‌ له‌سه‌ر پرۆژه‌ یاساكانی‬ ‫هه‌مواری‌ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م بكرێت‌و دواتر‬ ‫ره‌وان���ه‌ی په‌رله‌م���ان بكرێت‪ ،‬زانا ل���ه‌و روه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ س���ورین له‌سه‌ر چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌ یاس���ایه‌ی‌ كه‌ له‌په‌رله‌مان���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ پێنج قۆڵییه‌كه‌ ده‌زانن كه‌ ئه‌م پرس���ه‌‬ ‫پێویسته‌چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬ئسلوبی‌ په‌رله‌مانیش‬ ‫وایه‌ كه‌ بگه‌نه‌ سازان له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌مو الیه‌كدا‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌وانه‌یه‌ به‌هۆی‌ لێكتێنه‌گه‌ش���تنه‌وه‌‬ ‫به‌چه‌ند كۆبونه‌وه‌ی‌ تریش نه‌گه‌نه‌ سازان"‪.‬‬ ‫وه‌ل���ێ الی خۆی���ه‌وه‌ به‌ه���ار عه‌بدولڕحمان‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی یه‌كگرتو باس���ی‬ ‫له‌وه‌ك���رد ك���ه‌ ئ���ه‌و كۆبونه‌وان���ه‌ی‌ ده‌كرێ���ت‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان بڕی���اری‌‬ ‫لێده‌ده‌ن‪ ،‬په‌رله‌مانتارانیش ئاگادارده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ پێنج قۆڵ���ی‌‪ ،‬وتی‌"پێده‌چێت پێنج‬ ‫الیه‌نه‌ ڕێككه‌وتبێتنكه‌ داوایان له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانكردبێت بۆ دواخس���تنی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫‪19‬مانگ‪ ،‬به‌اڵم سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان پێی‌ باش بو‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ بكرێت تاكۆتای به‌م پڕۆژه‌ بهێنرێت‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ به‌كراوه‌ی ماوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "بۆ ڕێككه‌وتن���ی‌ الیه‌نه‌كانیش‬ ‫له‌چه‌ن���د كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ تر‪ ،‬ئه‌وه‌ په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌خۆیان���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئایا به‌چه‌ن���د كۆبونه‌وه‌ی‌ تر‬ ‫ده‌گه‌نه‌ ڕێككه‌وتن"‪.‬‬

‫قه‌یرانی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی یاسای ژماره‌ ‪ 19‬له‌‪ 30‬حوزه‌یرانی‌ ‪ 2013‬رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2015 /8/20‬والیه‌تی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كۆتای دێت‪،‬‬ ‫كۆمسیۆنی‌ بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی‪،‬‬ ‫ئااڵی‌ سپی‌ هه‌ڵكرد‌و سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪10‬‬ ‫مانگه‌ ‪ 9‬كه‌س���یان به‌پۆستی‌ وه‌زیر‌و جێگر وه‌زیر‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‪ ،‬ده‌ستیان به‌كاركروه‌‌و موچه‌‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬له‌به‌رده‌م پارله‌مان���دا وتیان ناتوانین‬ ‫هه‌ڵبژاردن بكه‌ین‪ ،‬به‌پێی یاس���ای‌ ژماره‌ ‪ 1‬ساڵی‌‬ ‫‪ 2005‬س���ه‌رۆك به‌هه‌ڵبژاردنی‌ راسته‌وخۆ‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بۆشای ئیداری‌‌و‬ ‫یاسای دروس���تنه‌بێت له‌كوردس���تاندا‌و سیستمی‌‬ ‫حوكم بكرێت به‌پارله‌مانی‌‌و سه‌رۆك له‌پارله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬پارله‌مان ده‌ستی‌ بۆ هه‌مواری‌ ئه‌م یاسای‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم برد‌و پڕۆژه‌ یاس���ا پێشكه‌ش‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان كرا‪ ،‬له‌‪23‬ی‌ حوزه‌یرانی‌‬ ‫‪ 2015‬به‌ئاماده‌بون���ی‌ ‪ 58‬پارله‌مانتار خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م بۆ پڕۆژه‌ یاس���اكه‌ كرا‪ ،‬له‌والشه‌وه‌ وه‌فدی‌‬ ‫دانوستانی‌ حیزبه‌كان به‌مه‌به‌ستی‌ رێكه‌وتن‌و وه‌ك‬ ‫به‌دیل بۆ هه‌وڵه‌كه‌ی‌ پارله‌مانتاران له‌گفتوگۆدابون‌و‬ ‫كاتێ���ك ش���اندی‌ حیزب���ه‌كان له‌گفتوگۆداده‌بون‪،‬‬ ‫پڕۆسه‌ یاسایه‌كه‌ی‌ ناو پارله‌مان ئه‌وه‌ستا‌و كاتێك‬ ‫حیزب���ه‌كان خاوده‌بونه‌وه‌‪ ،‬پڕۆس���ه‌ یاس���ایه‌كه‌ی‌‬ ‫پارله‌م���ان ده‌س���تی پێئه‌ك���رده‌وه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجام���ی‌‬ ‫بێئومێدی‌ له‌گفتوگۆی‌ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‪ ،‬رۆژی‌‬ ‫‪ 2015/8/15‬ب���ه‌واژۆی‌ ‪ 49‬پارله‌مانت���ار داوای‌‬ ‫دانیشتنی‌ نائاس���ای پارله‌مانیان كرد بۆ هه‌مواری‌‬ ‫یاساكه‌‪ ،‬ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ رۆژی‌ ‪2015/8/19‬‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ دیاریكرد‪ ،‬كاتێك حیزبه‌كان جدی‌‬ ‫بونی‌ پارله‌مانیان له‌دانیشتنه‌كه‌‌و هه‌مواری‌ یاساكه‌‬ ‫هه‌ستپێكرد‪ ،‬به‌په‌له‌ ده‌ستیانكرده‌وه‌ به‌وتویژی‌ دو‬ ‫قۆڵی‌‌و چوارقۆڵی‌‌و پێنج قۆڵی‌‌و ‪( 30‬سی) قۆڵی‌‪،‬‬ ‫شه‌و رۆژیان خسته‌ سه‌ریه‌ك‌و بێئه‌نجام بو‪ ،‬شه‌وی‌‬ ‫‪ 19/18‬ی‌ ئاب���ی ‪ 2015‬تا به‌ره‌به‌یان دانوس���تانی‌‬ ‫حیزبی به‌به‌ش���داری‌ نوێنه‌ری‌ یوئێ���ن‌و ئه‌مریكا‌و‬ ‫بریتانی���اش‌و به‌بێ ئ���اگاداری‌‌و به‌بێ به‌ش���داری‌‬ ‫پارله‌مانتاران‌و ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان‬ ‫به‌رده‌وام ب���و‪ ،‬خه‌ڵكی‌ كوردس���تان له‌دڵه‌راوكێدا‬ ‫ب���ون‪ ،‬دواجار ش���اندی‌ پێنج قۆڵ���ی‌ به‌ئه‌نجامێك‬ ‫هاتنه‌ده‌ره‌وه‌ ئه‌وی���ش داواكردن له‌پارله‌مان بو كه‌‬ ‫دانیش���تنی‌ رۆژی‌ ‪2015/8/19‬دوابخ���ا‪ ،‬حیزبه‌كان‬ ‫زۆر به‌مس���ۆگه‌ریان داناب���و كه‌ راس���پارده‌كه‌یان‬ ‫له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارله‌مان‌و پارله‌مانتارانه‌وه‌‬ ‫جێبه‌جێده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌یانی‌ زو له‌شاش���ه‌ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كان نوس���رابو (دانیش���تنی‌ پارله‌مانی‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2015/8/19‬چوارش���ه‌ممه‌ دواخرا بۆ رۆژی‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ ‪ ،)2015/8/22‬به‌اڵم پارله‌مانتاره‌كانی‌‬ ‫سه‌ر به‌فڕاكسیۆنه‌كانی‌(گۆڕان‪ ،‬یه‌كیه‌تی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫پێنج پارله‌مانت���اری‌ یه‌كگرتو) بێگوێدانه‌ فه‌رمانی‌‬ ‫ش���اندی‌ دانوس���تان‪ ،‬ئاماده‌ی‌ دانیش���تنه‌كه‌بون‪،‬‬ ‫ژماره‌ی‌ ئاماده‌بوه‌كان ته‌نه���ا ‪ 53‬پارله‌مانتار بو‪،‬‬ ‫به‌‪ 3‬ئه‌ندامی‌ نس���ابی‌ یاس���ای ت���ه‌واو ده‌بو‪ ،‬به‌م‬ ‫هۆیه‌وه‌ س���ه‌رۆكی‌ پارله‌مان نه‌یتوانی‌ دانیشتنه‌كه‌‬ ‫ده‌س���پێبكات‌و دواخ���را ب���ۆ كاتێك���ی‌ نادی���ار‪،‬‬ ‫له‌دانیش���تنی‌ ‪23‬ی‌ حوزه‌ی���ران ‪ 58‬ئه‌ندام ئاماده‌‬ ‫بو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژماره‌یه‌ك پارله‌مانت���ار له‌نیوه‌ی‌ رێدا‬ ‫به‌جێیانهێشتین‌و ملیان بۆ بۆچونی‌ حیزبه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫له‌م دانیش���تنه‌دا ‪ 53‬پارله‌مانتار نه‌چونه‌ ژێرباری‌‬ ‫داواكاری‌ وه‌فدی‌ دانوس���تانی‌ حیزبه‌كانیان‌و وه‌ك‬ ‫نوێنه‌ری‌ خه‌ڵك‌و بۆ ئارامی‌ ویژدانیان چونه‌ هۆڵی‌‬ ‫پارله‌مان‪ ،‬لێره‌وه‌ به‌سه‌رانی‌ حیزبه‌كانیان وت ئێمه‌‬ ‫رۆبۆت نین ئێوه‌ به‌ویستی‌ خۆتان بمانجوڵێنن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫بوكه‌شوش���ه‌ نین چۆن ویستتان یاریمان پێبكه‌ن‪،‬‬ ‫ئێمه‌ نوێن���ه‌ری‌ خه‌ڵكین‪ ،‬ناكرێت ئێوه‌ له‌ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌ حیزبی‌و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌و‬ ‫به‌رپرس���انه‌ی‌ به‌هۆی‌ پۆستی‌ حیزبی‌و حكومیه‌وه‌‬ ‫بونه‌ته‌ س���ه‌رمایه‌دار بڕیار ب���د‌هن‌و ئێمه‌ له‌هۆڵی‌‬ ‫پارله‌م���ان جێبه‌جێیكه‌ین‪ ،‬ئێم���ه‌ ده‌نگی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫ده‌نگ���ی‌ ویژدانی‌ خۆمانین‪ ،‬ئێمه‌ شمش���اڵێك نین‬ ‫ئێوه‌ فومان پیاك ‌هن‌و بژه‌نین‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌و شمشاڵه‌ین‬ ‫كه‌ ویژدانی‌ خۆمان‌و راس���تی‌‌و به‌رژه‌وندی‌ خه‌ڵك‬ ‫ئه‌مانژه‌نێ‌و ئیتر ئه‌و زه‌مانه‌ رۆی قس���ه‌‌و گوفتار‌و‬ ‫ك���رداری‌ پارله‌مانت���ار ره‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ به‌رپرس���ه‌‬ ‫حیزبیه‌كانبن‪ ،‬ئه‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ پۆس���ته‌‬ ‫حیزبی‌و حكومیه‌كانیان تاقیكردوه‌ته‌وه‌‌و له‌سایه‌ی‌‬ ‫پۆس���ته‌كانیاندا بونه‌ مۆڵتی‌ ملیۆنێ���رو كه‌ناریان‬ ‫گرت‌و توانای‌ به‌شداری‌ هه‌ڵبژاردن‌و روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی���ان نه‌ماو ناچار چونه‌وه‌ باوه‌ش��� ‌ی حیزب‪،‬‬ ‫ش���ه‌ریعیه‌تی‌ شۆڕشگش���ڕیان ك���رده‌ قه‌ڵغان���ی‌‬ ‫پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان‌و له‌مه‌كته‌ب سیاسی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌كانه‌وه‌ كۆنترۆڵ���ی‌ حیزبه‌كانی���ان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و له‌پش���ته‌وه‌ ئه‌یانه‌وێ‌ بڕیار‌و یاس���اكانی‌‬ ‫پارله‌مان به‌ویست‌و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌وانبێت‌و‬

‫»» ‪19‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪7‬‬

‫عه‌بادی‌ حوكم ‌ی زۆرینه‌ ‌ی ده‌وێت‌و پێگه‌ی‌ كورد‌و سوننه‌كان الواز ده‌کات‬

‫"سه‌ركردایه‌تی‌ كورد پێویسته‌ بریار ‌ی یه‌كالكه‌ره‌و‌ه بده‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ی كورد‬ ‫به‌ بۆچونی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌یده‌ر عه‌باد ‌‬ ‫چاكسازیه‌كان ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ وه‌زیرانی‌ عێراق له‌چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی رابردو جگه‌ له‌وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان چه‌ند مه‌به‌ستێك ‌‬ ‫ی یه‌كگرتو‬ ‫تری‌ هه‌یه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌وا عه‌باد ‌‬ ‫ی زۆرینه‌ ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫بیر له‌حكوم ‌‬ ‫ده‌یهه‌وێت پێگه‌ی‌ كورد‌و سونه‌كان‬ ‫كه‌مبكاته‌وه‌‪،‬به‌اڵم له‌هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫كاتدا په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ده‌ڵێت"مه‌رجه‌عی‌ شیعه‌ هه‌ستی‌ كرد‬ ‫كه‌وا شیعه‌كان له‌ده‌سه‌اڵت خه‌ریك ‌ه‬ ‫هه‌ره‌س ده‌هێنن‪،‬بۆیه‌ عه‌بادی‌ ئه‌و‬ ‫ی راگه‌یاند بۆئه‌و‌هی‌ وه‌كو‬ ‫چاكسازیانه‌ ‌‬ ‫دوا كارت به‌كاریبهێنن بۆئه‌وه‌ی‌ شیع ‌ه‬ ‫نه‌روخێت "‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫به‌ختیار شاوه‌یس له‌باره‌ی‌ راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی عه‌ب���اد ‌‬ ‫چاكس���ازیه‌كان ‌‬ ‫ی عه‌ب���ادی‌ بۆ‬ ‫راگه‌یاند"چاكس���ازیه‌كان ‌‬ ‫ی هچ كه‌س���ایه‌تێك نی ‌ه بۆ نمون ‌ه‬ ‫لێدان ‌‬ ‫مالیكی‌ یان هه‌ر كه‌سێكی‌ تر هه‌روه‌ها‬ ‫ی هیچ پێكهاته‌یه‌كیش نیه‌ بۆ‬ ‫ب���ۆ لێدان ‌‬ ‫نمون��� ‌ه وه‌كو ك���ورد‪ ،‬به‌ڵكو حاڵه‌تێك‬ ‫ی له‌و رێگه‌یه‌وه‌ بهه‌وێ���ت له‌كورد بدات‌و‬ ‫هاتوه‌ت ‌ه ئ���اراو‌ه كه‌وا عێ���راق له‌رو ‌‬ ‫ی بۆ لێدان���ی‌ هه‌ندێك كه‌س���ایه‌تی‌ بێت‬ ‫ی هێن���اوه‌‌و نرخ ‌‬ ‫ئابوریه‌وه‌ شكس���ت ‌‬ ‫نه‌وتی���ش دابه‌زی���وه‌ هه‌روه‌ه���ا هیچ له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه وتی‌"یه‌كێ���ك له‌و خااڵن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫داهاتێكی���ش نیه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بودجه‌‌و ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌وا حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ده‌ستور ئه‌و‬ ‫ی وه‌زیرانه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ێ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫موچه‌‌و پێداویستیه‌كانی‌ پێ جێ‌ به‌ج ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ش ش���ه‌ڕی‌ داعش ناتوانێت س���ه‌رۆك كۆمار یان جێگر ‌‬ ‫ی خستوه‌ته‌س���ه‌ر س���ه‌رۆك كۆمار الببات كه‌چی‌ ئه‌و سێ‬ ‫ئه‌ركێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی ده‌س���توریش‬ ‫ی به‌ره‌و جێگ���ری‌ البردوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی عێراق ئه‌وه‌ش عێراق ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی جێگر دابنێت‪،‬‬ ‫ی خۆی ‌‬ ‫ی سه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫فه‌ش���ه‌ل برد‪ ،‬هه‌ر بۆی��� ‌ه ئه‌وه‌ش وا ‌‬ ‫ی البردنی‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫ی بااڵ هه‌ست به‌و‌ه هه‌روه‌ها له‌مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫كردو‌ه كه‌وا مه‌رجه‌ع ‌‬ ‫ی خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫بكات كه‌وا ش���یع ‌ه فه‌ش���ه‌ل ده‌هێنێت هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و‌ه له‌ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و چاكسازیه‌ وه‌كو به‌اڵم ئه‌و‌ه له‌ده‌ره‌و‌هی‌ ئه‌و ته‌وافق ‌ه بو‌ه‬ ‫ی شیعه‌ی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌روخێن‪ ،‬كه‌كراو‌ه له‌سه‌ر ئه‌و پۆستانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫دوا كارت ‌‬ ‫ی‬ ‫چونك ‌ه سیس���تانی‌ ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاندو‌ه له‌كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ موچه‌‌و نه‌س���ریه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌وا "ئه‌گه‌ر ئه‌و چاكس���ازیانه‌ نه‌كرێت په‌رله‌مانت���ار ئ���ه‌وه‌ش ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆیه‌ت���ی‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وا عێراق دابه‌ش ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌وا په‌رله‌مان له‌حكومه‌ت گه‌وره‌تره‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی عه‌بادی‌ له‌ده‌ستور الیداو‌ه "‪.‬‬ ‫ی عه‌باد ‌‬ ‫هه‌ندێك خاڵ له‌چاكسازیه‌كان ‌‬ ‫ی وای ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و په‌رمانتار‌هی‌ عێ���راق پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناده‌س���توری‌‌و نایاس���ایه‌‌و س���نور ‌‬ ‫ی هیچ الیه‌نێك‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ به‌زان���دوه‌ كه‌ره‌نگ��� ‌ه له‌چاكسازیه‌كانی‌ عه‌باد ‌‬

‫نابێت ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫كورد ببین ‌ه كۆسپ‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رده‌م چاكساز ‌‬ ‫له‌عێراق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫نابێت به‌شدار ‌‬ ‫كورد له‌عێراق‬ ‫الواز بێت‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‬ ‫ی به‌ته‌نها ئه‌و‌ه من گه‌ش���بینم به‌و‌هی‌ ئه‌و چاكس���ازی ‌ه‬ ‫رۆڵی‌ نیه‌‌و عه‌بادی‌ خۆ ‌‬ ‫ی ك���وردی‌ پێ‬ ‫ی بۆ ئ���ه‌وه‌ نی��� ‌ه دژایه‌ت ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ مه‌رجعیه‌ت ‌‬ ‫ی پێ‬ ‫له‌پش���ته‌وه‌یه‌ بۆی ‌ه وه‌كو داش س���وار بكرێ���ت یاخ���ود پێگه‌ی‌ ك���ورد ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و كاران ‌ه كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و زیاتر بۆ الیه‌ن ‌ه‬ ‫ب���وه‌و به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫ی ناو كوتله‌كه‌ ‌‬ ‫ی سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم لێ���ره‌دا له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌كه‌ له‌ناو ده‌وله‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كورد كه‌مكراوه‌ته‌و‌ه به‌مانا ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و پشك ‌‬ ‫ی نیش���تیمانیه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ره‌نگ���ه‌ له‌دوجاری���ش له‌ده‌س���توریش یاسا‌و هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتان ‌ه كه‌مبكات���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه بۆیه‌ ئه‌وه‌ی‌ زیانبه‌خش���ی‌ یه‌كه‌مه‌ له‌و‬ ‫ی ئه‌ویش‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫ی چاكسازی ‌ه كوتله‌كه‌ ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه كورد له‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه بریار ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ یاسایه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌و‌ه وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌وه‌ش كرد تاكو‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫ی ئێس���تا هی���چ الیه‌نێ���ك نه‌یتوانی���و‌ه‬ ‫عێراق ئ���ه‌رده‌الن نوره‌دین پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی ئاشكرا به‌ره‌نگاری‌ ببێته‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه پێ���ی‌ وانی��� ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌مویان پش���تگیری‌ خۆی���ان بۆ ئه‌و‬ ‫ی ب���ۆ دژایه‌ت ‌‬ ‫چاكس���ازیه‌كانی‌ عه‌باد ‌‬ ‫ی بریاران���ه‌ دوپاتكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو‬ ‫كورد بێ���ت له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان���دا به‌به‌رده‌وام ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی عه‌باد ‌‬ ‫راگه‌یاند"ئ���ه‌و چاكس���ازیانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ هه‌س���ت پێ ده‌كه‌ین كێش���ه‌یان‬ ‫به‌ش���ێكی‌ وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ی‌ داواكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه كه‌سیان نازانن چاره‌نوسیان چ ‌‬ ‫خۆپیش���انده‌رانه‌‪،‬هه‌روه‌ها به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی عه‌بادی‌‪،‬‬ ‫ی به‌رامبه‌ر به‌س���ه‌ردێت به‌و بریاران��� ‌ه ‌‬ ‫تر وه‌كو فش���ارێكی‌ سیاس ‌‬ ‫به‌الیه‌ن���ه‌كان به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و وتی‌"ته‌نها یه‌ك پۆس���ت له‌كورد‬

‫ی تر وه‌كو خۆی‬ ‫وه‌رگیراوه‌ته‌و‌ه ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی‌ ئافره‌تانی���ش‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بو پێ���ش راگه‌یاندن ‌‬ ‫هی���چ رۆڵێك ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫ی عه‌بادیش شایه‌ن ‌‬ ‫چاكسازیه‌كان ‌‬ ‫بو ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ نه‌مینێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق موس���ه‌نا ئه‌می���ن له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫چاكس���ازیه‌كانی‌ عه‌ب���اد ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫وتی‌"بریاره‌كانی‌ عه‌بادی‌ به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫چاكس���ازیه‌‪ ،‬به‌اڵم حه‌ی���ده‌ر عه‌باد ‌‬ ‫ی به‌فاش���ل ده‌رنه‌چێت‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێوه‌كرد به‌وه‌ش‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی به‌خش��� ‌‬ ‫ی به‌خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ئومێدێك��� ‌‬ ‫ئه‌و‌هی‌ خۆی‌ له‌ده‌س���ه‌اڵت بمینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانی‌ جێگره‌كانی‌ سه‌رۆك‬ ‫ی نه‌توانێت‬ ‫كۆمار بۆت��� ‌ه رێگر ب���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێ���ك هه‌ن���گاو بنێ���ت ویس���ت ‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ ئه‌و به‌ربه‌ستان ‌ه البه‌رێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌الیه‌ك���ی‌ ت���ره‌و‌ه به‌هه‌ل ‌‬ ‫زانی���وه‌ بۆ كوده‌تا كردن له‌س���ه‌ر ئه‌و‬

‫دیسان مالكی‬

‫ئه‌و پیاوه‌ی ئێران نایه‌ڵێت بکه‌وێت‬

‫پرۆفایل‬ ‫حه‌ی����ده‌رو ن����وری‌‪ ،‬س����ااڵنێكی‌‬ ‫دورودرێژ هاوخه‌ب����ات‌و هاوڕێی‌ یه‌ك‬ ‫رێیازی‌ سیاسی‌ بون‪ ،‬به‌اڵم ئێستا دو‬ ‫ركه‌به‌ری‌ سه‌رسه‌ختی‌ یه‌كدین‌و شیر‌و‬ ‫تیر له‌یه‌كتر ده‌سون‪.‬‬ ‫حه‌ی����ده‌ر عه‌ب����ادی‌ زنجیره‌ی����ه‌ك‬ ‫چاكسازیی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌هه‌مو ئاسته‌كاندا‬ ‫ده‌س����تپێكردوه‌‪ ،‬زۆرێ����ك پێیانوایه‌‬ ‫كه‌ نوكی‌ تیژی‌ ئه‌م چاكس����ازییانه‌ی‌‬ ‫ناوبراو ئاڕاسته‌ی‌ نوری‌ مالكی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ پێشوی‌ عێراق‌و داروده‌سته‌و‬ ‫پاش����ماوه‌كانیه‌تی‌‪ .‬ته‌نانه‌ت رۆژێك‬ ‫به‌رل����ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌‬ ‫كه‌وتنی‌ موس����ڵ‌‌و فه‌رمانی‌ كۆمیته‌ی‌‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ عێراق‬ ‫ب����ۆ دادگای����ی‌ كردنی‌ ن����وری‌ مالكی‌‬ ‫ده‌ربچێ����ت‪ ،‬ناوبراو عێراق����ی‌ به‌ره‌و‬ ‫تاران به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫زۆرێك پێیانوای ‌ه كه‌وتنی‌ موس����ڵ‌‬ ‫به‌ش����ێكی‌ ئێجگار بچوك���� ‌ه له‌كێوێك‬ ‫ل����ه‌و گه‌نده‌ڵیان����ه‌ی‌ له‌س����ه‌رده‌می‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای����ی‌ مالكیه‌وه‌ به‌میرات بۆ‬

‫ی ك ‌ه‬ ‫عێ����راق به‌جێماوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س����ه‌ ‌‬ ‫دوجار بوه‌ سه‌رۆك وه‌زیرو له‌ماوه‌ی‌ ‪8‬‬ ‫ساڵی‌ ده‌سه‌اڵتدارییدا (‪)2014 - 2006‬‬ ‫كێش����ه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ عێراق نایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه����ه‌زاران هه‌زار كه‌س له‌س����ه‌رده‌می‌‬ ‫ئه‌ودا له‌كوشتاری‌ س����وننه‌و شیعه‌دا‬ ‫تیاچ����ون‪ ،‬داعش به‌ش����ێكی‌ فراوانی‌‬ ‫عێراقی‌ داگیر ك����رد‪ ،‬ئابوری‌‌و دارایی‌‬ ‫عێ����راق داڕم����ا‪ ،‬مالك����ی‌ ‪ 120‬ملیار‬ ‫دۆالری‌ بۆ سه‌رله‌نوێ‌ رێكخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫س����وپا خه‌رج ك����ردو كه‌چ����ی‌ دواتر‬ ‫ده‌رك����ه‌وت ژم����اره‌ی‌ س����ه‌ربازی‌ بن‬ ‫دیوار له‌سه‌ربازی‌ راسته‌قینه‌ زیاترن‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬ملی����ار دۆالری‌ بۆ كاره‌با‬ ‫خه‌رج كرد كه‌چی‌ هێشتا عراق نوقمی‌‬ ‫تاریكی����ه‌‌و عێراقیه‌كان ل����ه‌م وه‌رزی‌‬ ‫گه‌رما پڕوكێن����ه‌ره‌دا له‌بێ‌ كاره‌باییدا‬ ‫ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن‪.‬‬ ‫زۆرێ����ك له‌س����ه‌رچاوه‌كانی‌ هه‌واڵ‌‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك����ه‌ مالكی‌‬ ‫له‌كاتی‌ چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی����دا له‌عێراق‪،‬‬ ‫به‌نی����از بوه‌ تا ئ����ه‌و كاته‌ی‌ حه‌یده‌ر‬ ‫عه‌بادی‌ سه‌رۆك وه‌زیری‌ عێراق سور‬ ‫بێ����ت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئ����ه‌وو ‪30‬‬

‫كه‌سی‌ دیكه‌ له‌به‌رپرسانی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئه‌من����ی‌ به‌ه����ۆی‌ كه‌مته‌رخه‌میانه‌و‌ه‬ ‫له‌كه‌وتنی‌ موسڵدا رابكێشێته‌ به‌رده‌م‬ ‫دادگا‪ ،‬نه‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ عێراق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای‌ هه‌فته‌ی����ه‌ك مان����ه‌وه‌ له‌ئێران‪،‬‬ ‫مالكی‌ گه‌ڕای����ه‌وه‌ به‌غ����داو له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌وادارانی����ه‌وه‌ وه‌ك "پاڵ����ه‌وان"‬ ‫له‌فڕۆكه‌خانه‌ پێشوازی‌ لێكرا‪.‬‬ ‫ئێس����تا گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ مالكی‌ وه‌ك‬ ‫ته‌حه‌دای����ه‌ك بۆ عه‌ب����ادی‌‌و به‌رنامه‌‬ ‫چاكس����ازییه‌كه‌ی‌ لێكده‌درێت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫مالكی‌ پشتگیریه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئێران����ه‌وه‌ لێده‌كرێ����ت‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی‌ ش����یعه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن كه‌ "مالكی‌ له‌س����ه‌ر به‌ڵێن‌و‬ ‫به‌گره‌تنی‌ ئێ����ران گه‌ڕاوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫راپێچی‌ دادگا نه‌كرێت‌و ده‌س����تی‌ بۆ‬ ‫نه‌برێ����ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌فت����ه‌ی‌ راب����ردو له‌گه‌ش����ته‌كه‌یدا‬ ‫چاوی‌ به‌خامه‌نئی‌ راب����ه‌ری‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران كه‌وت‪ ،‬ڤیتۆی‌ ئێرانی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌ستگیركردنی‌ مالكی‌ به‌رز‬ ‫كرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ن����وری‌ مالك����ی‌ له‌س����ه‌رده‌می‌‬

‫ده‌سه‌اڵتدارێتیدا‪ ،‬گه‌ره‌ترین خزمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزه‌ ش����یعه‌كان كردوه‌ له‌ئاستی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬دۆستی‌ نزیكی‌ حیزبواڵو‬ ‫ب����وه‌و كۆم����ه‌ك‌و باربوی‌ ك����ردوه‌‪،‬‬ ‫پش����تیوانێكی‌ سه‌رسه‌ختی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د بوه‌ له‌سوریا‪ ،‬یارمه‌تی‌‬ ‫یه‌ئۆپۆزیس����یۆنی‌ ش����یعه‌ی‌ به‌حرێن‬ ‫پێش����كه‌ش كردوه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫عێراقی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێران‌و میحوه‌ری‌ شیعه‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا هه‌رچی‌ زیاتر‬ ‫تێهه‌ڵكێش كردوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ سعودیه‌و‬ ‫واڵتانی‌ كه‌نداو وه‌ك دوژمنی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫خۆیان سه‌یریان كردوه‌‪.‬‬ ‫ی ‪65‬‬ ‫نوری‌ مالك���ی‌‪ ،‬ك���ه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫س���اڵه‌‌و له‌نێ���و هه‌وادارانی���دا زیاتر‬ ‫به‌به‌"ئه‌ب���و ئیس���را" ناوده‌برێ���ت‪،‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ یه‌كێك له‌حیزبه‌ هه‌ر‌ه‬ ‫ی ش���یعه‌ی‌ عێراق���ه‌ ك ‌ه‬ ‫دێرینه‌كان��� ‌‬ ‫ی ده‌عوه‌"یه‌‪ .‬ناوبراو‬ ‫ئه‌ویش "حزب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماسته‌ر‌ه له‌زمان ‌‬ ‫ی بڕوانامه‌ ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 1980‬دوا ‌‬ ‫عه‌ره‌بیدا‪ .‬ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سێداره‌دان ‌‬ ‫رژێمی‌ سه‌دام بڕیار ‌‬ ‫ده‌رده‌كات عێراق به‌جێده‌هێڵێت‌و تا‬ ‫ی له‌ئێران‌و‬ ‫ی به‌عس به‌ئاواره‌ی ‌‬ ‫روخان ‌‬

‫س���وریا‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تان ژیان‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2003‬ك ‌ه رژێم ‌‬ ‫به‌سه‌رده‌بات‪ .‬ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌دام ده‌ڕوخێت‪ ،‬ده‌بێته‌ جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ی‌ ریشه‌كێش كردن ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫به‌عس‌و شه‌وو رۆژ ده‌خات ‌ه سه‌ریه‌ك‬ ‫بۆ هاڕینی‌ به‌عسیه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسته‌نگێك ‌‬ ‫ی مالك ‌‬ ‫ئێس���تا نور ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ه له‌به‌رده‌م چاكس���ازیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادیدا‪ ،‬كه‌ به‌پش���تیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫ی مه‌رجه‌ع ‌‬ ‫ی سیس���تان ‌‬ ‫عه‌ل��� ‌‬ ‫ش���یعه‌كان خۆپیش���اندانی‌ گ���ه‌ور‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌عێ���راق ئه‌نجامده‌درێن‌و خوازیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫ی گه‌یاندن��� ‌‬ ‫به‌دادگای��� ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵن‪ ،‬كه‌ مالكی‌ یه‌كێكیانه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌باد ‌‬ ‫ی بو‌ه‬ ‫ك���ه‌ پێش���تر نوێنه‌ری‌ مالك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مان‪ ،‬به‌بڕیارێك چونه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌م���و ئ���ه‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ عێراقی‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵیان‬ ‫قه‌ده‌غه‌ كردو‌ه ك ‌ه گومان ‌‬ ‫لێده‌كرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناتوانێ���ت ئه‌م‬ ‫بڕیار‌ه به‌سه‌ر مالكیدا جێبه‌جێبكات‪،‬‬ ‫ی به‌غداو‌ه‬ ‫ی فڕۆكه‌خانه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫ده‌چێته‌ تاران‌و دێته‌وه‌و كه‌س���یش‬ ‫ناتوانێت پێیبڵێت "له‌ل"‪.‬‬

‫ی ئێستا ك ‌ه نایهه‌وێت‬ ‫حاڵه‌ته‌ سیاسی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫چیتر به‌و شێوه‌یه‌ به‌رێوه‌بچێت به‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بیر له‌حكومی‌ زۆرینه‌ ده‌كاته‌وه‌ به‌و‌ه ‌‬ ‫ی بتوانێ���ت‬ ‫ی نیش���تیمان ‌‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫ی خۆی‌ بكات‬ ‫به‌ده‌ستكراوه‌یی‌ كاره‌كان ‌‬ ‫ی كورد‌و سونه‌ش الواز‬ ‫له‌و واڵته‌‌و پێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���كات ئه‌وه‌ش ناكۆك��� ‌ه له‌گه‌ڵ رۆح ‌‬ ‫ده‌ستوری‌ عێراق"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌هی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌وا‬ ‫"نابێت ئێمه‌ وه‌كو كورد ببین ‌ه كۆس���پ‬ ‫ی له‌عێراق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م چاكس���از ‌‬ ‫نابێت به‌ش���داری‌ ك���ورد له‌عێراق الواز‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ دو نه‌ته‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ ك���ورد‌و ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫پێویسته‌ كورد به‌شدار بێت له‌بریاردان‌و‬ ‫به‌رێوه‌بردن���ی‌ واڵت‪،‬ه���ه‌ر بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی كورد‬ ‫ئێمه‌ هه‌ستمان به‌و‌ه كرد پێگ ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌چێت ئه‌وا‬ ‫له‌عێ���راق ب���ه‌ره‌و الواز ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ی چاره‌نوس ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه بریار ‌‬ ‫بده‌ین"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫"‪ 60-50‬ملیار دینار داهاتی پارێزگای سلێمانی‬ ‫خراوه‌ته‌ سه‌ر بانكی كوردستان‌و ره‌وانه‌ی‌ هه‌ولێری كردوه‌"‬ ‫بانكی كوردستان‪ :‬ئه‌و زانیارییه‌ دوره‌ له‌ڕاستییه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ پێشودا زۆربه‌ی‌ به‌رپرسانی‬ ‫حكومی له‌پارێزگای سلێمانی‪ ،‬هۆكاری‬ ‫قه‌یرانی كاره‌باو سوته‌مه‌نی سلێمانی‌و‬ ‫گه‌رمیانیان گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان‌و ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬له‌ئێستاشدا سه‌رۆكی لیژنه‌ی‌‬ ‫بازرگانی‌و پیشه‌سازی‌و سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتییه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرای‌ ده‌كات وه‌كو‬ ‫پارێزگای سلێمانی له‌مانگێكدا ‪60-50‬‬ ‫ملیار دیناریان خستوه‌ته‌ سه‌ر حسابی‬ ‫لقی سلێمانی بانكی كوردستان‪ ،‬كه‌چی‬ ‫پاش به‌دواداچونمان ده‌ركه‌وتوه‌ پاره‌كه‌ین‬ ‫گواستوه‌ته‌وه‌ بۆ هه‌ولێرو دهۆك‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و بانكه‌ش ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ غالب محه‌مه‌د س����ه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی‌ بازرگانی‌و پیشه‌س����ازی‌و سامان ‌ه‬ ‫سروش����تییه‌كان له‌ئه‌نجومه‌ن����ی پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ وتی "ئێمه‌‬ ‫له‌داهاتی سوته‌مه‌نی (گازو به‌نزین‌و نه‌وتی‬ ‫س����پی) له‌س����لێمانی‪ ،‬پاره‌كه‌ داخڵی لقی‬ ‫س����لێمانی بانكی نێوده‌وڵه‌تی كوردستان‬ ‫ده‌كه‌ین‌و ده‌خرێته‌ سه‌ر حسابه‌كه‌یان‪ ،‬كه‌‬ ‫مانگانه‌ ‪ 60-50‬ملیار دینار ده‌بێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫به‌ش����ێك له‌و پاره‌یه‌ ده‌بێت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایان����ه‌ی‌ به‌نزین‌و گاز ده‌كڕن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ماوه‌ی مانگێك ده‌بێت نایانده‌نێ"‪.‬‬ ‫غال����ب محه‌م����ه‌د پێیوایه‌ ئه‌گ����ه‌ر ئه‌م‬ ‫كێش����ه‌یه‌ وابڕوات‌و ب����ه‌رده‌وام بێت‪ ،‬ئیتر‬ ‫كۆمپانی����اكان گازمان بۆ ناك����ڕن بیده‌ن‬ ‫به‌موه‌لی����ده‌ ئه‌هلیی����ه‌كان‪ ،‬به‌نزینمان بۆ‬ ‫ناهێن����ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گ����ه‌ر كۆمپانیا پاره‌ی‌‬ ‫پێنه‌درێ����ت به‌چ����ی مامه‌ڵه‌ ب����كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌د ده‌رس����ه‌د په‌یوه‌سته‌ به‌پرسی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ته‌نها له‌م‬ ‫مانگه‌دا ئه‌مه‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی "‪%60‬ی كارگ����ه‌كان له‌كار‬ ‫كه‌وت����ون‌و كار ناك����ه‌ن‪ ،‬به‌ش����ێكیان بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ وه‌زاره‌تی س����امانه‌‬ ‫سروش����تییه‌كان نه‌وتی ره‌شیان بۆ دابین‬ ‫ناكات‌و قه‌یرانی بۆ دروستكردون"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی‌ بازرگانی‌و پیشه‌سازی‬

‫له‌مڕۆژانه‌دا‬ ‫بازرگان‌و پااڵوگه‌‬ ‫هه‌بوه‌ ‪700- 500‬‬ ‫ملیۆن دیناری‬ ‫الی ئێمه‌ وه‌رگرتوه‌‬

‫بانکی کوردستانی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی پارێزگای‌ س����لێمانی ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ش����ده‌كات ك����ه‌ "ده‌بێ����ت له‌مانگێكدا‬ ‫دوج����ار س����لفه‌ بدرێ����ت ب����ه‌و پااڵوگه‌و‬ ‫كۆمپانیایان����ه‌‪ ،‬كه‌چی كاتێ����ك ده‌چن بۆ‬ ‫الی بانك����ی كوردس����تان‪ ،‬پێی����ان ده‌ڵێن‬ ‫ئێمه‌ له‌مانگێكدا ته‌نه����ا ‪ 100‬ملیۆن دینار‬ ‫س����ه‌رفده‌كه‌ین‪ ،‬له‌كاتێك����دا ئێم����ه‌ وه‌كو‬ ‫پارێزگای سلێمانی له‌مانگێكدا ئه‌و ‪60-50‬‬ ‫ملیار دیناره‌ی‌ داهات ده‌ده‌ینه‌ ئه‌و بانكه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی پاش به‌دواداچونم����ان ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫ئه‌و بانكه‌ هه‌مو پاره‌كه‌ی گواس����توه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ هه‌ولێرو ده����ۆك‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا ئه‌م‬ ‫كێش����ه‌یه‌ له‌ه����ه‌ردو پارێ����زگای‌ هه‌ولێرو‬ ‫دهۆكدا بونی نییه‌و ته‌نها له‌سلێمانی ئه‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ دروستده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌ڕێوه‌به‌ری لقی سلێمانی‬ ‫بانكی نێوده‌وڵه‌تی كوردس����تان دڵش����اد‬ ‫عه‌بدولمه‌جید ره‌تیده‌كاته‌وه‌ ئه‌و زانیارییانه‌‬ ‫راس����ت ب����ن‌و ده‌ڵێ����ت "ئ����ه‌و زانیارییانه‌‬ ‫راس����ت نییه‌و ئه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی بۆ خۆی قسه‌ ده‌كات‌و‬ ‫نازانم له‌كوێ ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌ هێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ یه‌ك دیناری پاره‌ی داهاتی‬ ‫پارێ����زگای‌ س����لێمانی ره‌وان����ه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو زانیارییه‌كانی ئه‌و كابرایه‌‬ ‫زۆر هه‌ڵه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ����ه‌و وته‌یه‌ی ئ����ه‌و ئه‌ندامه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‌ سلێمانی كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌و بانكه‌ پ����اره‌ بۆ پااڵوگه‌و كۆمپانیاكان‬ ‫سه‌رف ناكه‌ن‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری لقی سلێمانی‬

‫بانك����ی نێوده‌وڵه‌تی كوردس����تان ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمه‌ ده‌توانین به‌ژماره‌و داتا ئاش����كرای‌‬ ‫بكه‌ی����ن ك����ه‌ داهاتم����ان زۆر كه‌متره‌ له‌و‬ ‫ژماران����ه‌ی‌ كه‌ بۆ كۆمپانی����او پااڵوگه‌كان‬ ‫س����ه‌رفمان كردوه‌‪ ،‬له‌مڕۆژانه‌دا بازرگان‌و‬ ‫پااڵوگه‌ هه‌بوه‌ ‪ 700-500‬ملیۆن دیناری الی‬ ‫ئێمه‌ وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫دڵشاد عه‌بدولمه‌جید ره‌تینه‌كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫داهاتی س����وته‌مه‌نی نه‌چێت����ه‌ الی ئه‌وان‌و‬ ‫وتی "به‌ڵێ داهاتی س����وته‌مه‌نی پارێزگای‌‬ ‫س����لێمانی دێته‌ الی ئێمه‌‪ ،‬به‌اڵم داهاته‌كه‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر نیی����ه‌ ب����ه‌و چه‌كان����ه‌ی‌ كه‌ بۆ‬ ‫پااڵوگه‌و كۆمپانیاو شوێنه‌ بازرگانییه‌كان‬ ‫سه‌رفی ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌راپۆرتێك����ی پێش����وی‌ ئاوێن����ه‌دا‬

‫باڵویك����رده‌وه‌ ك����ه‌ ت����ه‌واوی‌ داه����ات‌و‬ ‫به‌ده‌س����تهاتوه‌ داراییه‌كان����ی‌ فرۆش����تن ‌ی‬ ‫نه‌وت‌و سوته‌مه‌نی‌ به‌بڕیارێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ بۆ نه‌وت‌و گاز له‌بانكی‌ كوردستانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ ئه‌هلی‌ داده‌نرێت‌و س����ود‌و‬ ‫قازانجه‌كانی‌ ئه‌و كاره‌ش س����ه‌دان ملیۆن‬ ‫دیناره‌‌و بۆ بانكه‌كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ چ����ۆن بانكه‌ك����ه‌‬ ‫هه‌ڵبژێ����ردراوه‌ وته‌بێژێ����ك له‌وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كان به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندب����و كه‌ "هه‌ڵبژاردنی‌ ئ����ه‌و بانكه‌‬ ‫به‌بڕیاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نه‌وت‌و گازی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان بوه‌ كه‌ هه‌نگاوێكی‌ كرداریی‌‬ ‫بو بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ هه‌ندێ‌ كێش����ه‌ی‌‬ ‫ته‌كنیكی‌ له‌حه‌واڵه‌كردنی‌ پاره‌دا له‌ده‌ره‌وه‌‬

‫بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪ ،‬ئه‌م حسابانه‌ ده‌مێننه‌وه‌ تاكو‬ ‫یاسای‌ نوێی‌ س����ندوقی‌ داهاته‌كانی‌ نه‌وت‬ ‫ده‌خرێته‌ كار‌و ئه‌وكات حسابه‌كان ده‌چنه‌‬ ‫ژێر ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ نوێیه‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌داهاتی‌ نه‌وتی‌ فرۆشراو له‌ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رجه‌م داهاتی‌ جۆره‌كانی‌ سوته‌مه‌نی‌‬ ‫فرۆش����راو له‌ناوخۆدا له‌مانگی‌ ئابی‌ ساڵی‌‬ ‫رابردوه‌وه‌ له‌جیاتی‌ بانك����ه‌ حكومییه‌كان‬ ‫له‌بانك����ی‌ كوردس����تانی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‬ ‫داده‌نرێ����ت‌و به‌م����ه‌ش له‌جیات����ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س����ودی‌ بانكی‌ داهاته‌كانی‌ سوته‌مه‌نی‌ بۆ‬ ‫بانكه‌ حكومییه‌كان‌و دواتریش بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ سه‌ر داهاتی‌ گشتی‌‪ ،‬ده‌درێته‌ بانكێكی‌‬ ‫ئه‌هلی‌‪.‬‬

‫"سه‌رۆكی حكومه‌ت سه‌رقاڵی سه‌ردانی باره‌گا حزبییه‌كان‌و دانوستانه‌"‬

‫ئه‌ندامی لیژنه‌ ‌ی بازرگانی له‌په‌رله‌مان‪ :‬پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم كاری‌ كردوه‌ت ‌ه سه‌ر حكومه‌ت‌ به‌تایبه‌ت بازرگانان‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌ت دو مانگ ‌ه سه‌رقاڵی‬ ‫كاری‌ دانوستانه‌ی حزبه‌كه‌یتی له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان سه‌باره‌ت به‌پرسی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬هاوكات ئه‌و پرس ‌ه‬ ‫هه‌مو الیه‌كی به‌خۆیه‌و‌ه سه‌رقاڵكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت "حكومه‌ت"‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌یه‌كێك له‌وه‌زاره‌ته‌كانه‌و‌ه باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات ك ‌ه چه‌ندین نوسراویان‬ ‫په‌یوه‌ست به‌كار ‌ی وه‌زاره‌ت‌و حكومه‌ت‬ ‫به‌رزكروته‌و‌ه بۆ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫وه‌اڵم نادرێنه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی لیژنه‌ ‌ی‬ ‫بازرگانیش ده‌ڵێت "سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ‌ی سه‌رقاڵی سه‌ردانی باره‌گا‬ ‫حزبییه‌كان‌و دانوستان بوه‌‪ ،‬نیو ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫سه‌رقاڵی حكومه‌ت نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌یه‌كێك له‌وه‌زراته‌كانه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند له‌م مانگه‌دا چه‌ندین‬ ‫نوسراویان په‌یوه‌ست به‌كار ‌ی وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫حكومه‌ت به‌رزكردوه‌ته‌و‌ه بۆ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران وه‌اڵمه‌كه‌یان بۆ نانێرنه‌وه‌و وه‌اڵم‬ ‫نادرێن���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ كاك نێچیرڤان بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی زۆر‌ه نه‌هاتو‌ه بۆ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ك ‌ه نه‌یویس���ت ناوی‬ ‫باڵوبكرێته‌وه‌ وتیش���ی "ئێم���ه‌ پێمانوای ‌ه‬ ‫سستبونی كاره‌كانی حكومه‌ت په‌یوه‌ست ‌ه‬

‫به‌م پرسی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌‪ ،‬چونك ‌ه خراپ���ی كردوه‌ته‌ س���ه‌ر زۆرب���ه‌ ‌ی بوارو‬ ‫به‌ڕاستی دۆخه‌كه‌ی‌ زۆر ئاڵۆزو مه‌ترسیدار كاره‌كانی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫غال���ب محه‌م���ه‌د س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ ‌ی‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات ئ���ازاد عه‌بدولقادر س���ومقان بازرگان���ی‌و پیشه‌س���ازی‌و س���امان ‌ه‬ ‫ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌ن���ی ژوری‌ بازرگانی سروش���تییه‌كان له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگا ‌ی‬ ‫س���لێمانی پێوایه‌ ئه‌م���ڕۆ هه‌مو بابه‌تێك سلێمانی بۆ ئاوێنه‌ رونیكرده‌و‌ه ك ‌ه پرسی‬ ‫په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌پرسه‌ سیاس���ییه‌كانه‌وه‌و سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم زۆر كاریگه‌ری‌ هه‌بو‌ه‬ ‫خه‌ڵك هه‌موی پێوه‌ی سه‌قاڵ بوه‌‪ ،‬وتی له‌س���ه‌ر كاره‌كانی حكوم ‌هت‌و بازرگانان‪،‬‬ ‫"له‌م دو مانگه‌دا ك ‌ه پرسی سه‌رۆكایه‌تی وت���ی "به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ زۆر كاریكردوه‌ت ‌ه‬ ‫هه‌رێم هاتوه‌ته‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵكێكی زۆری س���ه‌ر كاره‌كانی حكوم��� ‌هت‌و بازرگانان‪،‬‬ ‫خستوه‌ته‌ دڵه‌ڕاوكێوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردو‌ه به‌تایبه‌ت كه‌ ترسێكی زۆر الی بازرگانان‌و‬ ‫كه‌وا بازرگانان نه‌توانن یان بترسن له‌وه‌ی كۆمپانیاكان دروستبوه‌"‪.‬‬ ‫غالب باسی له‌وه‌شكرد كه‌ پااڵوگه‌یه‌ك‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی نوێ ئه‌نجام بدات یاخود هیچ‬ ‫بازرگانییه‌كی نوێ له‌گه‌ڵ واڵتانی ده‌ره‌و‌ه هه‌ی ‌ه به‌ناوی (پااڵوگه‌ی‌ سورقاش���ان)‌و‬ ‫ئه‌نجامبده‌ن یان هیچ كه‌لوپه‌لێك هاورد‌ه كاره‌كانی ته‌واو بوه‌و ده‌توانێت كێش���ه‌ی‬ ‫س���وته‌مه‌نی هه‌مو س���لێمانی‌و به‌شێك‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "به‌پێ���ی ئ���ه‌و وتان���ه‌ی له‌هه‌رێمی كوردستان چاره‌سه‌ر ده‌كات‪،‬‬ ‫ك���ه‌ سیاس���ییه‌كانی ئ���ه‌م هه‌رێ���م كه‌ كاتی خۆی دیزاینه‌كه‌ی‌ له‌سه‌ر نه‌وتی‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كان���ه‌و‌ه ده‌یك���ه‌ن له‌باره‌ ‌ی شیواش���ۆك‌و ته‌قته‌ق دان���راوه‌و له‌وێو‌ه‬ ‫دو ئیداره‌ی���ی‌و زۆن���ی س���ه‌وزو زه‌ردو س���وته‌مه‌نی بۆ چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬كه‌چی‬ ‫هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕو ناكۆكی‪ ،‬بوه‌ت ‌ه هۆی وه‌زاره‌تی س���امانه‌ سرش���تییه‌كان رازی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی دڵه‌ڕاوكێیه‌كی زۆر له‌ناو خه‌ڵكدا نابێت نه‌وتی پێبدات‪ ،‬ئیتر نازانم بۆچی‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا عه‌بدولڕه‌حمان پێنجوێنی‬ ‫باڵوببێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌ناو بازرگاناندا‬ ‫ك ‌ه به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌س���ه‌رمایه‌كه‌ ‌ی خۆیان ئه‌ندام���ی لیژنه‌ ‌ی بازرگانی‌و پاراس���تنی‬ ‫ده‌ترس���ن‌و چاوه‌ڕوانی ئه‌و گۆڕانكارییان ‌ه مافی به‌كاربه‌ر له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ له‌ماوه‌ ‌ی ئه‌م دو‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ره‌نگ ‌ه روبدات"‪.‬‬ ‫ه���اوكات ئه‌ندامێك���ی ئه‌نجومه‌ن���ی مانگه‌دا ك��� ‌ه په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‌و هه‌مو‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانی ئاشكرا ‌ی ده‌كات ك ‌ه داموده‌زگاكان په‌یوه‌س���تبون به‌پرس���ی‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم زۆر كاریگه‌ر ‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‬

‫راسته‌وخۆ كاریگه‌ری‌ زۆری كردوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫كاره‌كانی حكوم ‌هت‌و به‌ناڕاس���ته‌وخۆش‬ ‫كاری كردوه‌ت���ه‌ س���ه‌ر كاری‌ هاواڵتیان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌بواری‌ بازرگانی‌و نائومێدییه‌كی‬ ‫زۆری له‌ناو خه‌ڵكدا دروستكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ باس���ی له‌وه‌ش���كرد‬ ‫كه‌ "له‌هه‌ر ش���وێنێك‌و ه���ه‌ر ناوچه‌یه‌كدا‬ ‫نائومێدی دروس���تبو‪ ،‬ئ���ه‌وا جموجوڵی‬ ‫بازرگان���ی كه‌مده‌بێت���ه‌وه‌و كاره‌كان���ی‬ ‫حكوم���ه‌ت وه‌كو خۆی ن���اڕوات‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫ماوه‌ی‌ دو مان���گ ده‌بێت كۆبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌م كاته‌دا كه‌ گیرۆده‌ی قه‌یرانێكی گه‌ور‌ه‬ ‫بوین‪ ،‬س���ه‌رۆكی حكوم���ه‌ت ئه‌وه‌نده‌ ‌ی‬ ‫سه‌رقاڵی س���ه‌ردانی باره‌گا حزبییه‌كان‌و‬ ‫دانوس���تان بوه‌‪ ،‬نیو ئه‌وه‌نده‌ سه‌رقاڵی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫وه‌زیران نه‌بوه‌ سه‌باره‌ت به‌و قه‌یرانانه‌ ‌ی‬ ‫روی له‌هه‌رێم كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا پرسی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪،‬‬ ‫گه‌رمترین پرسه‌كانی هه‌رێمی كوردستانه‌و‬ ‫بوه‌ته‌ جێی باس���ی هه‌مو الی���ه‌ك‪ ،‬ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی "پرس���ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم سه‌رجه‌م جومگه‌كانی‬ ‫الیه‌ن���ی جێبه‌جێك���ردن‌و یاس���ادانانی‬ ‫س���ه‌رقاڵكردوه‌ به‌خۆیه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه حه‌قوای ‌ه‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان قس���ه‌ی له‌س���ه‌ر بكه‌ن‌و‬ ‫بێنه‌ س���ه‌رخه‌ت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و كێشه‌ی ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ناكرێت به‌هۆی‬

‫پرسێكه‌وه‌ كه‌ یاس���ا كۆتایی پێهێناوه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م كایه‌كان���ی حكومه‌ت���ی پێو‌ه‬ ‫ببه‌سترێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی ئای���ا په‌رله‌مان بۆ‬ ‫بێده‌نگ بوه‌ له‌و بابه‌ته‌‪ ،‬ده‌ڵێت "راس���ت ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌‪7/1‬و‌ه تا ‪9/1‬‬ ‫له‌پش���وی یاس���اداناندا بوه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند‬ ‫رۆژێكی تر ده‌ستده‌كه‌ینه‌و‌ه به‌كاره‌كانمان‌و‬ ‫خولی ن���وێ ده‌س���تپێده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫به‌دڵناییه‌وه‌ ده‌بێت په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫داوا له‌به‌رپرس���انی حكومه‌ت بكات بێن ‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و پێی���ان بڵێ���ت كار ‌ی ئه‌وان‬ ‫نییه‌ وه‌كو س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‌و وه‌زیرو‬ ‫به‌رپرس���انی تر‪ ،‬كار ‌ی دانوستان‌و حزبی‬ ‫بك���ه‌ن‌و س���ه‌رقاڵ بن پێ���وه‌ی‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫حزبه‌كان ئه‌وه‌ند‌ه ئه‌ندامیان زۆره‌ بتوانن‬ ‫كاری‌ دانوستانی حزبی ئه‌نجامبده‌ن"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی وته‌كانیدا عه‌بدولڕه‌حمان وتی‬ ‫"پێویسته‌ په‌رله‌مان بڵێت ده‌بێت حكومه‌ت‬ ‫باكار ‌ی خۆی بكات‌و دونیای‌ گرفتی هه‌یه‌و‬ ‫پێویس���ته‌ س���ه‌رقاڵی كاره‌كانی خۆی‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ بێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ به‌زوی ده‌بێت له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫مانگ���ی ‪9‬دا كار بۆ ئه‌وه‌ بكه‌ین ك ‌ه ئه‌و‬ ‫وه‌زیرانه‌ی په‌یوه‌ستن به‌قه‌یرانی كاره‌باو‬ ‫ئاوو س���وته‌مه‌نی‪ ،‬بانگهێشتی په‌رله‌مان‬ ‫بكرێت‌و لێپرس���ینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی بڵێین ئه‌م وه‌زیره‌ سه‌ر به‌چ‬ ‫حزبێكه‌"‪.‬‬

‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم وایكردو‌ه‬ ‫كه‌وا بازرگانان‬ ‫نه‌توانن یان بترسن‬ ‫له‌وه‌ی پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫نوێ ئه‌نجام بدات‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪9‬‬

‫وه‌زاره‌ت ‌ی ده‌وڵه‌ت بۆ كاروبار ‌ی ژنان هه‌ڵوه‌شێندرایه‌و‌ه‬ ‫پاش چاكسازییه‌كانی‌ عه‌بادی‌‪‌،‬وه‌زیر‌ه ژنه‌كه‌ی‌ كورد گه‌ڕایه‌و‌ه كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌تی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫به‌یان نوری‌ تۆفیق‪ ،‬وه‌زیری‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫بۆ كاروباری‌ ژنان‪ ،‬له‌باره‌ی‌ گرنگی‌‌و‬ ‫بایه‌خی‌‌وه‌زاره‌تێك بۆ ژنان له‌عێراق‌و‬ ‫چاكسازییه‌كانی‌ سه‌رۆك‌وه‌زیران‌و‬ ‫لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌ پۆسته‌كه‌ی‌ ده‌دوێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت" كاتێك ‪ 16‬ملیۆن ئافره‌تی‌‬ ‫عێراقی‌ له‌بارودۆخێكی‌ نائاسایدابن‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌‌ وه‌زاره‌ت بكه‌ن تا كێشه‌كانیان‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ربكات به‌اڵم له‌به‌ر بێ توانایی‌‌و‬ ‫بێ ده‌سه‌اڵتی‌‌وه‌زاره‌ت نه‌توانێت‪ ،‬نه‌بونی‌‬ ‫باشتره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا چاكس���ازی‌ له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌ وه‌زاره‌ته‌كانه‌وه‌ ده‌بێت؟‬ ‫به‌ی���ان ن���وری‌‪ :‬به‌ڵ���ێ هه‌ندێ���ك جار‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌وه‌زاره‌ت كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ پۆسته‌‬ ‫بااڵكان كێشه‌كان چاره‌سه‌ر ده‌كات؟‬ ‫به‌یان نوری‌‪ :‬هه‌ندێكی‌ كه‌م له‌كێشه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ده‌كات له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫هه‌ندێك كێشه‌ی‌ نوێ دروست بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ ‌هم‌ وه‌زاره‌ت���ه‌ بۆ دۆخی‌ ژیانی‌‬ ‫ژنان���ی‌ عێراق له‌ئێس���تادا گرن���گ نییه‌‌وا‬ ‫سه‌رۆك‌وه‌زیران هه‌ڵیوه‌شانده‌وه‌؟‬ ‫به‌ی���ان ن���وری‪ :‬به‌ڵێ بێگوم���ان ئه‌گه‌ر‬ ‫‌وه‌زاره‌تێ���ك ڕێگ���ه‌ی‌ پێبدرێ���ت به‌ئه‌ركی‌‬ ‫سه‌رش���انی‌ خ���ۆی‌ هه‌س���تێت گرنگه‌ كه‌‬ ‫بریتی���ه‌ له‌ڕه‌س���می‌ سیاس���ات‌و دانان���ی‌‬ ‫ستراتیژییه‌ت بۆ چاكردنی‌ بارودۆخی‌ ژنان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌ر خراپی‌ ب���اری‌ ئه‌منی‌‌و دارایی‌‬ ‫‌وه‌زاره‌ته‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان نه‌یان ده‌توانی‌‌‬ ‫وه‌اڵمگ���ۆی‌ ئه‌و به‌رنامه‌و سیاس���ه‌تانه‌بن‪،‬‬ ‫ژنانیش به‌گشتی‌‌وایان ده‌زانی‌ ده‌بێت هه‌ر‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ژنان جێبه‌جێكاربێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌وماوه‌یه‌دا ئه‌ركه‌كانی‌ خۆی‌ جێبه‌جێكرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌‌وه‌زیرێك���ی‌ ژن چ كاریگه‌رییه‌ك���ی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر حكومه‌تی‌ هاوپه‌یمانی‌؟‬ ‫به‌یان نوری‌‪ :‬له‌حكومه‌ت���ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫ب���اس له‌بون‌و نه‌بونی‌‌وه‌زیری‌ ژن نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ تائێس���تاش‌ وه‌زیری‌ ته‌ندروس���تی‌‬

‫ئافره‌ته‌و له‌پۆس���ته‌كه‌یدا ماوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌هۆی‌ بڕی���اری‌ المه‌ركه‌زییه‌ته‌وه‌ زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ لێ س���ه‌ندراوه‌ته‌وه‌‌و دراوه‌‬ ‫به‌پارێزگاكان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قه‌یرانی دارایی‌ چ ڕۆڵێكی‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‌وه‌زاره‌ته‌؟‬ ‫به‌یان ن���وری‪ :‬به‌رله‌ده‌س���ت به‌كاربونم‬ ‫مانگانه‌ ‪ 2‬ملیۆن نه‌س���رییه‌ هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ده‌س���ت به‌كاربونی‌ منه‌وه‌ به‌هۆی‌ باری‌‬ ‫نائاس���ایی داراییه‌وه‌ كرا ب���ه‌‪ 300‬هه‌زار كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش تا كۆتایی‌ ساڵی‌ ‪ ‌2014‬وه‌رگیراوه‌‪،‬‬ ‫ئیت���ر له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ ‪ 2015‬ی���ه‌ك‬ ‫دین���ار نه‌هاتوه‌ ب���ۆ‌وه‌زاره‌ته‌كه‌مان‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بودجه‌ی‌ چاالكی‌‌و جێبه‌جێكردنی‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاری‌‌وه‌زاره‌ت بودجه‌یه‌ك له‌‪ 2015‬نوسرابو‬ ‫كه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانه‌وه‌ گواسترایه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ‌وه‌زاره‌تی‌ كاروكاروب���اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌‬ ‫واته‌ ل���ه‌‪ 2015‬هیچ بڕه‌پاره‌ی���ه‌ك نه‌بو بۆ‬ ‫كاره‌كان���ی‌ ئه‌م‌ وه‌زاره‌ته‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ‪10‬‬ ‫مانگه‌ی‌ ده‌س���تبه‌كاربوم ته‌نه���ا ‪600‬هه‌زار‬ ‫دینار‌وه‌رگیراوه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ ئه‌م‌وه‌زاره‌ته‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ری‌ خۆی‌ نیه‌ ته‌نها ته‌نسیبی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌ئه‌میندارێتی‌ گشتی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیرانه‌وه‌‬ ‫ئه‌وانییش ‪ 22‬كه‌سن به‌فه‌رمانبه‌ر‌و شوفێرو‬ ‫خزمه‌تگوزاره‌وه‌ كه‌ دوانیش���ییان مۆڵه‌تی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌‌و منداڵبونیان‌ وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كاتێ���ك ئ���ه‌و پۆس���ته‌تان‬ ‫لێوه‌رگیراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬چ هه‌ڵوه‌س���تێكتان‬ ‫نواندوه‌؟‬ ‫به‌یان ن���وری‌‪ :‬وه‌ك خۆم پێم باش���بو‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ كاتێ���ك ‪ 16‬ملی���ۆن ئافره‌ت���ی‌‬ ‫عێراق���ی‌ له‌بارودۆخێك���ی‌ نائاس���ایدان‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ن ‌وه‌زاره‌ت كێش���ه‌كانیان‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ربكات‪ ،‬له‌ڕوی‌ تێنه‌گه‌یش���تن‬ ‫له‌ئه‌رك���ی‌‌وه‌زاره‌ته‌وه‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ بێ‬ ‫توانایی‌‌و بێده‌س���ه‌اڵتی‌ ‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫نه‌توانێ���ت‪ ،‬نه‌بونی‌ باش���تره‌‪ .‬بۆیه‌ دانانی‌‬ ‫میكانیزمێك���ی‌ نیش���تمانی‌ بۆ داڕش���تنی‌‬ ‫سیاس��� ‌هت‌و پالن به‌باشتر ده‌زانم كه‌‌وه‌ك‬ ‫‌وه‌زاره‌ت چ���اوی‌ زۆری‌ له‌س���ه‌رنه‌بێت‌و‬ ‫به‌ئه‌ركی‌ خۆش���ی‌ هه‌س���تێت‪ ،‬له‌و دۆخه‌دا‬ ‫ته‌نها كێش���ه‌ ئه‌وه‌ده‌بێت كه‌ ڕاس���ته‌وخۆ‬ ‫ده‌نگی‌ ناگاته‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌ وه‌زیران‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ڵوێس���تی‌ یه‌كگرت���و چیبوه‌‬

‫له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫به‌ی���ان ن���وری‌‪ :‬به‌ه���ۆی‌ س���ه‌رقاڵ ‌ی‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ تا ئێستا نه‌یان‬ ‫توانیوه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ گفتوگۆبكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌یی‌ ده‌س���تبه‌كاربونتاندا چ‬ ‫كارێكتان كردوه‌ بۆ ژنانی‌ عێراق؟‬ ‫به‌یان نوری‪ :‬ڕه‌زامه‌ندیم���ان‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زی���ران ب���ۆ چه‌ندین كار‌و‬ ‫پڕۆژه‌‪ ،‬وه‌ك ه���اوكاری‌ ئافره‌ته‌ ئاواره‌كان‬ ‫له‌ڕۆژی‌ ژناندا‌و جێ به‌جێ كردنی‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كچ���ه‌ ڕزگاربوه‌كان���ی‌ ده‌س���تی‌ داع���ش‌و‬ ‫هه‌ڵنه‌وه‌ش���اندنه‌وه‌ گرێبه‌ستی‌ بێوه‌ژنه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م‌وه‌زاه‌ته‌كان���دا‌و ئاماده‌كردن‌و‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ پالنی‌ یه‌ك ساڵه‌ی‌ بڕیاری‌‬ ‫‪ 1325‬ی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان به‌هاوكاری‌‬ ‫ڕێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫سه‌فاره‌تی‌ س���ویدی‌‌و ئه‌مه‌ریكی‌‌و به‌ریتانی‌‬ ‫به‌ڵێنییان داوه‌ هاوكاربن بۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ س���ه‌باره‌ت به‌ئافره‌ت‌و ئاشتی‌‌و‬

‫به‌ش���داریكردنیان له‌پێگ���ه‌ی‌ بڕی���ار‪ ،‬نییه‌ ت���ا گفتوگۆییان له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌‌وێنه‌ی‌ پاسپۆرت كێشه‌كه‌مان گه‌یاندۆته‌ زۆربه‌ی‌ ده‌وڵه‌ته‌كان‌و‬ ‫له‌نه‌جه‌ف‌و كه‌ربه‌ال كه‌ ده‌بو ژنان به‌س���ه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان له‌نیویۆرك‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌س���ه‌ر چ بنه‌مای���ه‌ك ئ���ه‌و‬ ‫داپۆش���راوی‌ ‌وێنه‌ بگ���رن له‌كاتێكدا هیچ‬ ‫بڕیارێك���ی‌ فه‌رم���ی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تان���ه‌ تێكه‌ڵك���راون‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ ژنان‬ ‫هه‌روه‌ها له‌كۆتا ڕۆژه‌كانی‌ كاره‌كانیش���مدا چی‌ لێبه‌سه‌ردێت؟‬ ‫به‌یان نوری‌‪ :‬له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ نزیكی‌‬ ‫خه‌ریكی‌ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ ئه‌و ژنانه‌بوین‬ ‫كه‌ ته‌اڵقدرابون بۆ س���ه‌فه‌ری‌ مندااڵكانیان تایبه‌تمه‌ندیی���ه‌كان‪ ،‬وه‌ك زانس���ت‌و‬ ‫داوای‌ ڕه‌زامه‌ندی‌ باوكی‌ منداڵه‌كه‌یان ده‌كرد ته‌كنه‌لۆژی���او خوێندن���ی‌ ب���ااڵ‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ بڕیارێكی‌ فه‌رمی‌ هه‌بێت‪ .‬جگه‌ مه‌له‌فه‌كانی‌ ئافره‌تان تا ئێس���تا ڕون نییه‌‬ ‫له‌ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و پارێزگایانه‌ی‌ كه‌ كێ ده‌یگرێته‌ ئه‌ستۆ‪.‬‬ ‫به‌ی���ان نوری‌ ل���ه‌‪ 2014-10-19‬له‌س���ه‌ر‬ ‫تا ئه‌مس���اڵ داوای‌ ڕه‌زامه‌ندی‌ مه‌حره‌میان‬ ‫ده‌ك���رد ب���ۆ ده‌رهێنان���ی‌ پاس���پۆرت بۆ پشكی‌ یه‌كگرتو پۆستی‌‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫بۆ كاروب���اری‌ ژنان له‌عێ���راق ‌وه‌رگرتوه‌و‬ ‫ئافره‌تان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆ ژنان���ی‌ ك���ورد‌و به‌تایبه‌ت له‌پاش چاكس���ازییه‌كانی‌ سه‌رۆك‌وه‌زیران‬ ‫بۆ ژنانی‌ ژێرده‌س���تی‌ داع���ش چ كارێكتان ب���ۆ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌‪‌،‬وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ بۆ كاروباری‌ ژنان هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌و‬ ‫كردوه‌؟‬ ‫به‌یان نوری‌‪ :‬س���نوری‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئێمه‌ له‌‪ 2015-8-17‬ده‌س���تبه‌رداری‌ پۆسته‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ نییه‌‪ ،‬داعشیش الیه‌نێكی‌ ڕه‌سمی‌ بوه‌‪.‬‬

‫‪ 16‬ملیۆن ئافره‌ت ‌ی‬ ‫عێراقی‌ له‌بارودۆخێك ‌ی‬ ‫نائاسایدان‌و چاوه‌ڕوان ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ن‌وه‌زاره‌ت‬ ‫كێشه‌كانیان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ربكات‬

‫ئاوڕێک له‌ژیانی مندااڵنی بێسه‌رپه‌رشت‬ ‫"هه‌میش ‌ه ئه‌و‌ وێنه‌یه‌ دێت ‌ه به‌رچاوم ك ‌ه باوكم ‪ 6‬فیشه‌ك به‌دایكمه‌وه‌ ده‌نێت"‬ ‫ئا‪ :‬دالیا جه‌مال‬ ‫رۆژ به‌رۆژ ژماره‌ی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ ڕو‬ ‫له‌‌خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانان بۆ مندااڵنی‬ ‫بێسه‌رپه‌رشت ده‌كه‌ن له‌‌زیادبوندان‪،‬‬ ‫ئه‌وان دور له‌‌ناز ‌ی دایك‌و باوكیان‬ ‫ده‌ژین‌و هه‌ریه‌كه‌یان چیرۆكێكی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ک چیرۆکی ئه‌و سێ منداڵه‌ی دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی باوکیان‪ ،‬دایکیان ده‌کوژێت‪،‬‬ ‫ته‌نها شوێنێک باوه‌شیان بۆ بگرێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و خانه‌یه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كات���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ چوین���ه‌ خانه‌ی‬ ‫نه‌جه‌وانان بۆ مندااڵنی بێسه‌رپه‌رش���ت‪،‬‬ ‫ئاواز له‌گه‌ڵ هاوڕێكان ‌ی یاری ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێده‌كه‌نی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌‌چاوه‌كانیدا خه‌مێكێك ‌ی‬ ‫قوڵ ده‌بینرا‪ ،‬ئاواز به‌نیگه‌رانییه‌و‌ه باس ‌ی‬ ‫له‌و‌ه ده‌كرد ك ‌ه هه‌رگیز ناتوانێت ئه‌و كات ‌ه‬ ‫له‌بیربكات‌و هه‌میش��� ‌ه دێته‌ به‌رچاوی‌ ك ‌ه‬ ‫باوك ‌ی ‪ 6‬فیش���ه‌ك به‌دایكییه‌وه‌ ده‌نێت‌و‬ ‫ئیتر بۆ هه‌میش��� ‌ه دور له‌باو‌هش‌و سۆزو‬ ‫میهره‌بانی‌ دایكییان ده‌ژین‪.‬‬ ‫ئ���اواز ‌ی ته‌مه‌ن ‪ 9‬س���اڵ یه‌كێك ‌ه له‌و‬ ‫‌یه ده‌ژی‌‌و قژێك ‌ی‬ ‫مندااڵنه‌ی كه‌ له‌و ‌‌خانه ‌‌‬ ‫ڕه‌ش ‌ی خاو و كورت ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و زۆر حه‌ز ‌ی‬ ‫له‌‌وێنه‌كێش���انه‌و ده‌یه‌وێت له‌و ڕێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫خ���ۆی‌ له‌و خه‌م‌و ئازارانه‌ دوربخاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌‌ناخیدا په‌نگی‌ خواردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاواز به‌ته‌نها خۆی له‌و ش���وێنه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو خوشکێکیشی که‌ ساڵێک له‌خۆی‬ ‫بچوکت���ره‌ له‌وێی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ب���را ‪12‬‬ ‫سااڵنه‌که‌ش���ی له‌هه‌م���ان خانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌شی کوڕانه‌که‌ی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ک ‌ه‬ ‫باوکی ئه‌و مندااڵن ‌ه ئێس���تا له‌زیندادایه‌‪،‬‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی له‌ڕوداوێک���دا خێزانه‌که‌ی‬

‫خانه‌ی کوڕانی نه‌وجه‌وانان‬ ‫ده‌کوژێ���ت‪ ،‬له‌ئه‌نجامدا خۆی بۆ زیندان‌و‬ ‫منداڵه‌کانی بۆ خانه‌ی بێسه‌رپه‌رش���تان‬ ‫ڕه‌وان ‌ه ده‌کرێن‪.‬‬ ‫ئاواز ده‌ڵێت "ئێمه‌ لێر‌ه هه‌مو شتێكمان‬ ‫بۆ دابینكراوه‌‌و خۆراك‌و شوێنی‌ خه‌وتنمان‬ ‫زۆرباشه‌‪ ،‬جارجار نه‌نكم‌و پوره‌كانم دێن‬ ‫سه‌ردانمان ده‌كه‌ن شتمان بۆ ده‌هێنن"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌ری‌ خان���ه‌ی نه‌وجه‌وانان بۆ‬ ‫مندااڵنی بێسه‌رپه‌رش���ت به‌ش���ی كچان‪،‬‬ ‫نی���ان ئیبراهی���م له‌ب���اره‌ی خانه‌ک���ه‌و‌ه‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د "من���داڵ له‌پێنج‬ ‫ساڵییه‌وه‌‌وه‌رده‌گرین تا ‪ 18‬ساڵی‌‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ له‌الی‌ ئێمه‌ن به‌رپرسین لێیان‬ ‫به‌اڵم دوا ‌ی ‪18‬ساڵی‌ ده‌درێنه‌و‌ه به‌كه‌س‌و‬

‫كارییان ئیتر ئێم ‌ه لێیان به‌رپرس نین"‪.‬‬ ‫نی���ان که‌ له‌‌هه‌م���ان كات���دا توێژه‌ر ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی ‌ی به‌وه‌كرد "هه‌ر‬ ‫یه‌كه‌م س���ات که‌ منداڵه‌کان دێنه‌ خانه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ی���ن تێكه‌ڵ��� ‌ی كۆمه‌ڵگای���ان‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌وه‌ی بچنه‌ قوتابخانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان هه‌میش��� ‌ه هه‌س���ت به‌كه‌می‬ ‫ده‌ك���ه‌ن چونك ‌ه به‌راورد ‌ی خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌هاوته‌مه‌نه‌كانیان ك ‌ه ئه‌وان به‌سه‌یاره‌ ‌ی‬ ‫كه‌شخ ‌ه ده‌چن بۆ قوتابخانه‌و جل‌و به‌رگ ‌ی‬ ‫جوانیان پۆشیوه‌و له‌گه‌ڵ خێزانه‌كانیاندان‬ ‫به‌اڵم ئه‌مان له‌هه‌مو ئه‌وان ‌ه بێبه‌شن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ش���ڵێت "زۆرب���ه‌ ‌ی ئه‌و‬ ‫مندااڵن���ه‌ی‌ كه‌ لێره‌ن قوربانی‌ ده‌س���ت ‌ی‬

‫منداڵ له‌پێنج ساڵییه‌وه‬ ‫‌‌وه‌رده‌گرین تا ‪18‬‬ ‫ساڵی‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌و كاته‌ ‌ی‬ ‫له‌الی‌ ئێمه‌ن به‌رپرسین‬ ‫لێیان به‌اڵم دوا ‌ی‬ ‫‪18‬ساڵ ‌ی ئێم ‌ه لێیان‬ ‫به‌رپرس نین‬

‫دای���ك‌و باوكیانن‪ ،‬یان مردون یان بكوژن که‌ پێش دو رۆژ‪ ،‬باوکێک دو کوڕی خۆی‬ ‫یان دایكییان باش نییه‌‪ ،‬هه‌س���ته‌ده‌كه‌م ده‌هێنێته‌ به‌شه‌که‌ی ئه‌وان که‌ ته‌مه‌نیان‬ ‫هه‌ندێ جار دایكان ه���ۆكارن بۆ ئه‌وه‌ ‌ی له‌نێوان ‪ 8‬بۆ ‪ 12‬سااڵندایه‌‪" ،‬ئه‌و مندااڵن ‌ه‬ ‫هه‌تا ئێس���تا هیچ پێناس���ێكی‌ فه‌رمییان‬ ‫مندااڵن ڕوبه‌ڕوی‌ ئه‌و دۆخه‌ ببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نیان ئیبراهیم ئاشکرای ده‌کات ک ‌ه خراپ ‌ی نییه‌‪ ،‬ئێمه‌ش به‌پێی‌ یاس���ا بۆمان نیی ‌ه‬ ‫بارودۆخی‌ ئابوری‌ كوردستان بوه‌ته‌‌هۆ ‌ی ئه‌و مندااڵنه‌ بخه‌ین���ه‌ قوتابخان ‌ه كه‌وات ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ندین خێ���زان نه‌توانێت‌وه‌ك جارێكی‌ ت���ر ده‌بن���ه‌و‌ه به‌قوربانی‌ به‌اڵ ‌م‬ ‫جاران پێداویس���ت ‌ی منداڵه‌كانیان دابین وه‌ك ل���ه‌‌زاری‌ مندااڵكان���ه‌و‌ه بیس���توم ‌ه‬ ‫بكه‌ن "ئه‌وه‌ش هۆکارێکی تری هه‌اڵهاتن ‌ی باوكی���ان هه‌میش���ه‌ س���ه‌رخۆش ب���وه‌‌و‬ ‫مندااڵن��� ‌ه له‌‌خێزانه‌كانی���ان‪ ،‬منداڵ له‌و‌ه دایكیشیان به‌جێی‌ هێشتون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان‬ ‫فێری‌ هیچ نه‌كراون هه‌تا نازانن چۆن نان‬ ‫تێناگ ‌هت‌و هه‌ست به‌كه‌می‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫خان���ه‌ی نه‌جه‌وانانی بێسه‌رپه‌رش���ت‪ ،‬بخۆن‌و چۆن هه‌ڵسوكه‌وت له‌گه‌ڵ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫به‌ش���ی کوڕان‌و کچانی هه‌ی���ه‌‪ ،‬توێژه‌ی بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و توێ���ژه‌ره‌ ش���ێوازی کارکردنی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی به‌ش���ی کوڕانه‌که‌ رایگه‌یاند‬

‫ئ���ه‌و خانان���ه‌ی ڕونک���رده‌وه‌‌ "مندااڵن ‌ی‬ ‫بێسه‌رپه‌رش���ت ده‌فته‌رێك���ی‌ تایب���ه‌ت‬ ‫به‌خۆی���ان هه‌ی���ه‌و هه‌م���و مانگێك ‪107‬‬ ‫ه���ه‌زار دینار ده‌خه‌ینه‌ س���ه‌ر حس���اب ‌ی‬ ‫ئه‌و مندااڵن���ه‌ی‌ ك���ه‌ ال ‌ی نه‌نكییان یان‬ ‫پورییان ده‌ژین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و مندااڵنه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌‌خانه‌ن بڕی‌ پاره‌كه‌یان كه‌متر‌ه چونك ‌ه‬ ‫لێره‌ هه‌مو ش���تێكییان بۆ دابین كراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێ جاریش خێرخ���وازان پاره‌یان بۆ‬ ‫ده‌هێنن به‌اڵم ئێم ‌ه هه‌ر ده‌یخه‌ینه‌ س���ه‌ر‬ ‫حس���ابه‌كه‌یان تا دوای ‪ 18‬ساڵ ‌ی سود ‌ی‬ ‫لێوه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و خێزانان���ه‌ ‌ی كه‌ منداڵی���ان نیی ‌ه‬ ‫هه‌ندێ جار سه‌ردان ‌ی ئه‌م خانانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫تا ڕه‌زامه‌ند ‌ی‌وه‌ربگرن له‌سه‌ر‌وه‌رگرتن‌و‬ ‫به‌خێوكردن ‌ی منداڵێك به‌اڵم ئه‌و توێژه‌ر‌ه‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌کات ک ‌ه ئه‌وه‌ كێش���ه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وان "چونكه‌ كه‌س‌و كاری‌ ئه‌و مندااڵن ‌ه‬ ‫ڕازی ناب���ن منداڵه‌كه‌ی���ان خێزانێك ‌ی تر‬ ‫به‌خێو ‌ی بكات"‪.‬‬ ‫به‌پێ��� ‌ی ئاماری‌ خان���ه‌ی‌ مندااڵن ‌ی بێ‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ س���لێمان ‌ی له‌‌به‌شی‌ كوڕان‪،‬‬ ‫له‌‌س���اڵ ‌ی ‪ 32, 2014‬منداڵ به‌به‌رده‌وام ‌ی‬ ‫له‌‌خان���ه‌ ده‌ژی���ن‪ 45 ،‬منداڵیش له‌‌ڕێگا ‌ی‬ ‫دادوه‌ره‌وه‌ هاتونه‌ت���ه‌ خان���ه‌‪ 37,‬ك���وڕ‬ ‫كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ركراوه‌‌و ‪ 1‬منداڵیش‬ ‫كێش���ه‌ی‌ چاره‌سه‌ر نه‌كراوه‌‪ 7,‬منداڵیش‬ ‫خۆیان ڕایان كردوه‌ بۆ ناو خێزانه‌كانیان‬ ‫به‌بێ ڕه‌زامه‌ندی‌ دادوه‌ر‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌‌‪ 25 ،2015‬منداڵ هه‌میش��� ‌ه‬ ‫له‌‌خان���ه‌ ده‌ژی���ن‌و ‪ 31‬منداڵیش له‌‌ڕێگا ‌ی‬ ‫دادوه‌ره‌و‌ه هاتونه‌ته‌ خان ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كاتی‌‪ ،‬هه‌رچی به‌ش���ی کچانیشه‌ له‌ساڵ ‌ی‬ ‫‪ 2014‬دا ‪ 3‬ك���چ هاتونه‌ت���ه‌ خان ‌ه به‌اڵم‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 15 ،2015‬كچ هاتونه‌ت ‌ه خانه‌‪31,‬‬ ‫كچیش له‌‌ڕێگایی‌ دادوه‌ره‌و‌ه هاتون‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫مریه‌می ئیرباهیم پور‪:‬‬ ‫ت حه‌زم ده‌کرد خه‌ڵکی سلێامنی بومایه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‪ ،‬تاران‬ ‫خانمه‌ هونه‌رمه‌ندی فارس‪ ،‬مریه‌می‬ ‫ئیبراهیم پور کاتێک پێش ‪ 10‬ساڵ ‌ه‬ ‫هات ‌ه شاری سلێمانی‪ ،‬نه‌یده‌توانی‬ ‫به‌کوردی قس ‌ه بکات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆشه‌ویستیی ئه‌و شاره‌ی له‌دڵدا‬ ‫چه‌سپیوه‌ به‌راده‌یه‌ک که‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گه‌ر به‌ده‌ستی من بوایه‌ سلێمانیم‬ ‫ده‌کرد به‌پایته‌ختی رۆشنبیریی هه‌مو‬ ‫جیهان"‪.‬‬

‫ه‌دا‬ ‫‪10‬‬ ‫�ی‬ ‫پی‬ ‫بۆ‬

‫ی‌و‬ ‫ت‌و‬ ‫ری‬

‫مریه‌م���ی ئیبراهیم پور س���ه‌ره‌تای‬ ‫ئاش���نایی‌و خولیای هونه‌ری بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫گیڕایه‌وه‌و باسی له‌و‌ه کرد کاتێک ته‌مه‌نی‬ ‫چوار ساڵ بوه‌‪ ،‬باوکی کۆچکردوی تارو‬ ‫سه‌نتوری ژه‌ندوه‌و له‌و کاته‌وه‌ خولیای‬ ‫هونه‌ریی بۆ دروست بوه‌‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای ده‌س���تپێکی هونه‌ریی ئه‌و‬ ‫خانم���ه‌ هونه‌رمه‌ن���ده‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ته‌مه‌نی ‪ 11‬س���اڵی ک��� ‌ه له‌تیپی‬ ‫هه‌ڵپه‌ڕکێی میللیدا به‌ش���داری کردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و‪ ،‬له‌خێزانێکی هونه‌رییدا گه‌وره‌بوه‌و‬ ‫هه‌ر له‌و ته‌مه‌نه‌ش���دا باوکی پیانۆیه‌کی‬ ‫به‌دیاری���ی ب���ۆ کڕیوه‌‪" ،‬تا ئێس���تاش‬ ‫وه‌ک یادگارییه‌کی ج���وان له‌الی خۆم‬ ‫هێشتومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫مریه‌م���ی ئیبراهیم پ���ور که‌ خێزانی‬ ‫ئه‌رس���ه‌الن کام���کاره‌و زۆرب���ه‌ی کار‌ه‬ ‫هونه‌رییه‌کان���ی له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌و گروپ ‌ه‬ ‫مۆس���یقییه‌ی رۆژهه‌اڵتدای���ه‌‪ ،‬له‌دوای‬ ‫س���اڵی ‪ 2000‬ه‌وه‌ له‌الی���ه‌ن هاواڵتیانی‬ ‫باشوری کوردس���تانه‌و‌ه ناسرا‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫دوای کلیپکردن���ی گۆرانی���ی "بولبولی‬ ‫باڵشکاو"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت "من له‌س���اڵی‬

‫‪1993‬ه‌و‌ه ئ���ه‌و گۆرانیه‌م تۆمارکردوه‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای ‪ 7‬س���اڵ کلیپ���ی بۆ کرا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و کات��� ‌ه هاتم ‌ه ش���اری س���لێمانی‬ ‫خۆشه‌ویس���ت‌و خاک���ی تیڤ���ی کاری‬ ‫کیلپه‌که‌یان بۆ کردم"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "ئ���ه‌و کاته‌ زمانی‬ ‫کوردیشم نه‌ده‌زانی‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ئه‌رسه‌الن‬ ‫کام���کاری هاوس���ه‌رم ش���یعره‌که‌ی بۆ‬ ‫هێنام‌و هۆش���ه‌نگ کامکار مۆزیکه‌که‌ی‬ ‫دابه‌شکرد‌و پاش پرۆڤه‌یه‌کی زۆر ئینجا‬ ‫به‌رهه‌م هات"‪.‬‬ ‫مریه‌می ئیبراهیم پور باس له‌سه‌ختی‬ ‫کاری هونه‌ری���ی ده‌کات له‌ئێران���داو‬ ‫ئاش���کرای ده‌کات ک���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر له‌ناو‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی کام���کاران نه‌بوای ‌ه هه‌رگیز‬ ‫نه‌یده‌توانی گۆرانی بڵێت‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی س���ه‌ردانه‌که‌ی ش���اری‬ ‫سلێمانییش���ه‌و‌ه پێش ‪ 15‬س���اڵ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خانمه‌ هونه‌رمه‌نده‌ سه‌رس���امیی خۆی‬ ‫ب���ۆ ئه‌و ش���اره‌ ده‌رده‌بڕێ���ت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"گه‌وره‌تری���ن چانس���ی ژیان���م ئه‌وه‌بو‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 2000‬هاتم ‌ه س���لێمانی‌و دو‬ ‫گۆرانیم کلیپ ک���رد‪ .‬به‌بێ زیاده‌ڕۆیی‬ ‫به‌راس���تی ش���اری س���لێمانی ش���اری‬ ‫هونه‌رو فه‌رهه‌نگ‌‌و کلتوره‌‪ ،‬باوه‌ڕبکه‌ن‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ده‌س���تی من بوایه‌ ئه‌و شاره‌م‬ ‫ده‌کرد به‌پایته‌ختی رۆش���نبیریی هه‌مو‬ ‫جیهان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "من ک ‌ه هاتم ‌ه باشوری‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬سلێمانی‌و هه‌ولێرو دهۆک‬ ‫گه‌ڕام‪ .‬به‌اڵم هیچ شارێکیان له‌ڕوانگه‌ی‬ ‫هونه‌ره‌و‌ه ناگاته‌ سلێمانی‪ .‬سه‌رسامی‬ ‫س���لێمانیم ک ‌ه خانمه‌ گۆرانیبێژه‌کانیان‬ ‫به‌ئازادان���ه‌و ئازایان ‌ه له‌س���ه‌ر ته‌ختی‬ ‫ش���انۆ گۆرانی ده‌ڵێن‪ .‬به‌راستی منیش‬ ‫حه‌زم ده‌کرد خه‌ڵکی سلێمانی بومایه‌و‬

‫به‌ئازادی گۆرانیم بوتایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وابوای ‌ه‬ ‫ئێستا ناوێکی تر ده‌بوم"‪.‬‬ ‫مریه‌م���ی ئیبراهیم پور سه‌رس���امی‬ ‫خ���ۆی ب���ۆ هونه‌رمه‌ن���دی کۆچکردو‬ ‫مه‌رزیه‌ی فه‌ریقی ده‌رده‌بڕێت که‌ له‌سه‌ر‬ ‫شانۆ گۆرانی وتوه‌‪" ،‬به‌اڵم ئازارو تانه‌و‬ ‫ته‌ش���ه‌ره‌ی له‌ئێم ‌ه ده‌درێت لێره‌‪ ،‬به‌و‬ ‫خانمانه‌ی س���لێمانیش بکرای ‌ه ئه‌وانیش‬ ‫نه‌یانده‌توان���ی ب���ه‌و ش���ێوه‌یه‌ گۆرانی‬ ‫بڵێن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی کاری هونه‌ریی نوێوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خانمه‌ هونه‌رمه‌ند‌ه ئاش���کرای کرد ک ‌ه‬ ‫کاری نوێ���ی ئه‌لبومێکی ‪ 8‬تراکیه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫چواریان تۆمارکراوه‌و دوان له‌شیعره‌کانی‬ ‫هی عه‌بدواڵ گۆرانه‌‪.‬‬ ‫مریه‌م���ی ئیبراهی���م پ���ور ئاماژ‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ده‌کات ک ‌ه ئه‌و عاش���قی‬ ‫ه���ۆره‌ی هه‌ورامان���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫سه‌رسامه‌ به‌گۆرانییه‌کانی ئه‌یوب‬ ‫عه‌لی‪" ،‬من هه‌رچه‌نده‌ فارسیشم‬ ‫به‌اڵم کاتێک گوێ له‌گۆرانییه‌کانی‬ ‫ناسڕی ڕه‌زازی ده‌گرم‪ ،‬هه‌ستێکی‬ ‫زۆر تایبه‌تم ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاش���کرای ده‌کات ک ‌ه‬ ‫عه‌بدواڵ په‌شێوی شاعیر ته‌له‌فۆنی‬ ‫کردوه‌و پێی وتو‌ه "مریه‌م خان‪،‬‬ ‫فه‌یروز چه‌ن���ده‌ هونه‌رمه‌ندێکی‬ ‫به‌رزه‌ بۆ لوبنان‪ ،‬تۆش ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫به‌رزو خۆشه‌ویستی بۆ کورد"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و وتانه‌دا‪،‬‬ ‫مری���ه‌م ئیبراهیم پ���ور ده‌ڵێت‬ ‫"ئیتر چۆن ڕۆحی خۆم به‌قوبانی‬ ‫کورد نه‌که‌م؟"‬ ‫له‌کۆتاییش���دا ئ���ه‌و خانم��� ‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ن���ده‌ رایگه‌یان���د "به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی من فارس���م‌و ک���وردی زۆر‬

‫‪11‬‬

‫به‌باشی نازانم‪ .‬ته‌مه‌نا‬ ‫ده‌که‌م په‌یامه‌که‌م باش‬ ‫گه‌یاندبێ بۆ رۆژنامه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌ی خۆشه‌ویس���ت‬ ‫ک���ه‌ له‌س���لێمانی ئازیز‬ ‫ده‌رده‌چێت"‪.‬‬

‫هادی مه‌حمود‪ :‬سه‌ره‌تا ترسێکی زۆرم‬ ‫له‌به‌شداریکردن له‌گه‌رده‌لولدا هه‌بو‬ ‫ئه‌کته‌ری بواری دراماو شانۆ‪ ،‬هادی‬ ‫مه‌حمود ک���ه‌ به‌هۆی به‌ش���داریکردنی‬ ‫له‌زنجیر‌ه درامای گه‌رده‌لول ناوبانگێکی‬ ‫زۆری په‌یداکردو هه‌ر به‌و هۆیه‌و‌ه ناوی‬ ‫ئه‌و کاره‌کته‌ره‌ (حه‌م���ه‌ تاڵ)ی بڕاو‌ه‬ ‫به‌سه‌ردا‪.‬‬ ‫هادی مه‌حم���ود به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ خۆ ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫که‌ یه‌كه‌می���ن كار ‌‬ ‫تێدا ده‌بێنێته‌وه‌و به‌ش���دار بو‌ه تێیدا‪،‬‬ ‫ی ‪ 1998‬ل ‌ه س���ینه‌ما ڕه‌ش���ید‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���كه‌ش ده‌كرێ���ت له‌س���ه‌ر ژیان ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ كورد حه‌س���ه‌ن‬ ‫هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫زیره‌ك پێش���كه‌ش ده‌كرێت‪ ،‬دواتر ئه‌و‬ ‫ئه‌کته‌ر‌ه به‌ش���داری فیلمێ���ک ده‌کات‬ ‫به‌ناوی ئه‌نفال‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د واژۆ له‌س���ه‌ر کتێبه‌ک���ه‌ی‬ ‫له‌دوای ئه‌وانه‌یشه‌وه‌‪ ،‬هادی مه‌حمود‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ه���اوکات باس���ێکیش له‌باره‌ی به‌ش���داری به‌ش���ی یه‌که‌م���ی زنجیر‌ه‬ ‫کتێبه‌ک���ه‌وه‌ پێش���که‌ش درام���ای گه‌رده‌ل���ول ده‌کات‌و به‌رۆڵ ‌ه‬ ‫ده‌کات‪.‬‬ ‫کۆمیدییه‌که‌ی س���ه‌رنجی بینه‌رانی بۆ‬ ‫الی خۆی راکێشاو ده‌رکه‌وتنی هونه‌ریی‬ ‫ئه‌وی زیاتر کرد‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه ئ���ه‌و ئه‌کته‌ره‌ ده‌ڵێت‬ ‫ی جه‌لیل زه‌نگه‌ن ‌ه ده‌كه‌م‬ ‫"زۆر سوپاس ‌‬ ‫ک ‌ه هانده‌رم بو بۆ به‌شداری کردن له‌و‬ ‫کاره‌دا‪ ،‬س���ه‌ره‌تای‌ درامای‌ گه‌رده‌لول‬ ‫ی زۆرم هه‌بو ك���ه‌ نه‌توانم ئه‌و‬ ‫ترس���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆڵ��� ‌ه ببین���م چونک���ه‌ یه‌ك���ه‌م كار ‌‬ ‫كۆمیدیم بو"‪.‬‬ ‫دواتر هادی مه‌حمود به‌شداری زنجیر‌ه‬ ‫ی ڕۆژگار‌ه‬ ‫ی ئاریاو زنجیر‌ه دراما ‌‬ ‫دراما ‌‬ ‫ته‌ریبه‌كا ‌ن په‌تریپۆت‌و قه‌واڵه‌و هه‌المه‌و‬ ‫بنی‌ هه‌مانه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی دیارنه‌مان���ی له‌به‌رنامه‌ی‬

‫له‌دوای سلێامنی‪ ،‬هۆمه‌ر دزه‌یی‬ ‫له‌هه‌ولێریش کتێبه‌که‌ی باڵوده‌کاته‌وه‌‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی هونه‌رمه‌ند هۆمه‌ر دزه‌یی‬ ‫له‌شاری س���لێمانی کتێبه‌ تایبه‌ته‌که‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر موزیکی ک���وردی باڵوکرده‌وه‌‪،‬‬ ‫بڕیاره‌ سبه‌ینێش له‌مه‌راسیمێکدا له‌شاری‬ ‫هه‌ولێر هه‌مان کتێب باڵوبکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫کتێبه‌ نوێیه‌که‌ی هۆم���ه‌ر دزه‌یی که‌‬ ‫چه‌ن���د رۆژێک پێش ئێس���تا له‌ناوه‌ندی‬ ‫روناکبیریی ئه‌ندێشه‌ له‌شاری سلێمانی‬ ‫باڵوبویه‌وه‌‪ ،‬له‌ژێر ناونیشانی "چیرۆکی‬ ‫موزیک���ی کوردی"دای���ه‌و تێی���دا باس‬ ‫له‌چه‌ند بابه‌تێکی په‌یوه‌ست به‌موزیکی‬ ‫کوردییه‌وه‌ ده‌کات‪.‬‬ ‫بڕیاریشه‌ س���به‌ینێ‪ ،‬چوارشه‌ممه‌‬ ‫‪26‬ی ئ���اب له‌مه‌راس���مێکدا له‌ماڵی‬ ‫وه‌فایی له‌ش���اری هه‌ولێر‪ ،‬هه‌مان‬ ‫کتێب به‌ئاماده‌بون���ی هونه‌رمه‌ند‬ ‫هۆمه‌ر دزه‌یی باڵوبکرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مه‌راسیمه‌که‌دا جگه‌ له‌وه‌ی‌ نوسه‌رو‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫كاتێك���ی‌ زیات���ر س���ه‌رف بک���ه‌‬ ‫ی پاككردنه‌وه‌و‬ ‫له‌ناوماڵه‌ک ‌هت‌و ئه‌ركه‌كان ‌‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ی‌ ناوماڵه‌كه‌ت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫به‌كه‌سێك سه‌رسام ده‌بیت له‌شوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌ك���ه‌ت‌و بی���ر له‌وه‌ده‌كه‌یته‌وه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ له‌گه‌ڵ ببه‌ستی‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫به‌ئاس���ایی‌ مامه‌ڵه‌ له‌گ���ه‌ڵ دۆخه‌كه‌‬ ‫بك���ه‌و گ���وێ‌ به‌هیچ كه‌س���ێك مه‌د‌ه‬ ‫كه‌ببێته‌هۆی‌ بێزاركردنت‪.‬‬

‫په‌تریپ���ۆت ده‌ڵێ���ت "جی���اوازی‌و‬ ‫خۆسه‌پاندن به‌من قبوڵ ناکرێت"‪.‬‬ ‫ه���ادی مه‌حم���ه‌د له‌ب���اره‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندانه‌وه‌ ده‌ڵێت "هونه‌رمه‌ندان‬ ‫به‌رده‌وام له‌ن���او خۆماندا كێش���ه‌مان‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌و هونه‌رمه‌ندانیش وه‌ك به‌شه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌بێت هیچ‬ ‫تری‌ كۆمه‌ڵ���گا كێش���ه‌ ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك حه‌ز ناكات له‌و باشتربیت‬ ‫ئه‌و‌ه ڕاستیه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1970‬له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی مه‌حمود ساڵ ‌‬ ‫هاد ‌‬ ‫ی له‌دایك‬ ‫سابونكه‌ران له‌شاری سلێمان ‌‬ ‫ی س���ێ ژن بوه‌و ‪6‬‬ ‫بوه‌و باوكی‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫كوڕو ‪ 3‬كچی هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌م دواین منداڵ ‌‬ ‫خێزانه‌كه‌یان بوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌قوتابخانه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ره‌تای ‌‬ ‫قوتابخان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆیژه‌ ت���ه‌واو كردوه ‌و له‌ب���ه‌ر بژێوی ‌‬ ‫ژیان نه‌یتوانیوه‌ درێژه‌ به‌خوێندن بدات‬ ‫ی‬ ‫به‌و هۆیه‌و‌ه ت���ا قۆناغی دوی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫ی كاژاو ده‌خوێنێت‪.‬‬ ‫له‌قوتابخانه‌ ‌‬ ‫هادی مه‌حمود ماوه‌ی بیس���ت ساڵه‬ ‫ی پێكهێناوه‌و ئێستا‬ ‫ی هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫ی ‪ 3‬ساڵه‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ ته‌نها كچێكه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ته‌نكه‌یه‪.‬‬ ‫ناو ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌کت���ه‌ره‌ ده‌یه‌وێ���ت کچه‌که‌ی‬ ‫رێچکه‌ی خۆی بگرێت���ه‌وه‌و له‌داهاتودا‬ ‫ببێت��� ‌ه ئه‌کته‌ر‪ ،‬ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ته‌مه‌ن���ی ‪ 11‬مانگیه‌وه‌ به‌ش���داری‬ ‫ی هونه‌ری���م پێك���ردوه‌و له‌ئاینده‌دا‬ ‫كار ‌‬ ‫هیوادارم ببێت به‌هونه‌رمه‌ند‪ ،‬زۆر بڕوام‬ ‫پێیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬

‫گیسک‬ ‫به‌هۆی‌ سه‌رقاڵ بوونته‌وه‌ به‌ته‌ندروستی‌‬ ‫كه‌س���ه‌ نزیكه‌كانت که‌مێک هه‌س���ت‬ ‫به‌ماندوێتی‌ ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫زیاتر گرنگی‌ به‌الیه‌نی‌ س���ۆزداریتبد‌ه‬ ‫له‌ژیانت‪ ،‬تۆ پێویس���تت به‌سۆزێكی‌‬ ‫زیاتره‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫به‌ختت باش���ه‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‪ ،‬بیر له‌وه‌‬ ‫بكه‌ره‌وه‌ كه‌ كاره‌كانت ته‌واو بكه‌یت‌و‬ ‫تۆزێك پشو بده‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫ی میكیاج كردن‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ئه‌م خااڵن ‌‌ه له‌بیر مه‌كه‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫له‌نج ‌ه ساتێک‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی بۆ هونه‌ر ته‌رخان ده‌کات‬

‫پێویسته‌ خانمان ئه‌وه‌ بزانن كه‌ شێوازی‌ مكیاج كردن سه‌لیقه‌ی‌‬ ‫ئه‌وێت‌و پێویس���ته‌ چه‌ند رێنماییه‌كی‌ س���ه‌ره‌تای‌ له‌س���ه‌ر شێواز ‌ی‬ ‫ئارایش���ت كردن بزانێت هه‌ر بۆیه‌ پێویس���ته‌ خانم���ان ئه‌م چه‌ند‬ ‫رێنماییه‌ی خواره‌وه‌ جێبه‌جێبکه‌ن‪:‬‬ ‫ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كونه‌كانی‌ ده‌موچاویان گه‌وره‌یه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا پێویست ‌ه‬‫كرێمێك به‌كار بهێنن پێش ئه‌س���اس ك���ردن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كونانه‌‬ ‫داپۆشێت‪ ،‬ئه‌و جۆره‌ کرێمانه‌ش له‌ناو بازاڕ ده‌ست ئه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ هیچ كاتێك ده‌س���ت به‌كار مه‌هێنه‌ بۆ ئه‌س���اس كردن‪ ،‬به‌ڵكو‬‫ئیس���فنج به‌كاربهێنه‌‪ ،‬دواتر ئه‌گه‌ر ش���وێنێك ئه‌ساسه‌كه‌ی‌ زۆر بو‬ ‫به‌پارچه‌یه‌ك په‌ڕۆی‌ پاك‌ په‌س���تانی بخه‌ره‌ سه‌ر‌ بۆ كه‌م كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ساسه‌ زیاده‌یه‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گه‌ر له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ نازانی‌ قه‌ڵه‌می‌ چاو یان رمێلی‌ خوار‬‫چاو به‌كاربهێنیت‪ ،‬ئه‌وه‌ باش���تر وایه‌تیپێكی‌ ئاوی‌ بده‌ی‌ له‌ خوار‬ ‫چاوت تاوه‌كو چاو ره‌شتنه‌كه‌ ته‌واو ئه‌كه‌یت دواتر لێی‌ بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر حه‌ز بكه‌یت برژانگت گه‌وره‌ ده‌رچێت‌و به‌رز بێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬‫نابێت مه‌س���كاره‌یه‌ك به‌كار بهێنێت كه‌ زۆر ده‌مێك بێت كراوه‌بێت‬ ‫یان به‌كارت هێنابێت‪ ،‬چونكه‌ مه‌س���كاره‌ چه‌نێك تازه‌ بێت‌ ئه‌وه‌نه‌‬ ‫بژانگه‌كه‌ جوانتر ده‌رئه‌كه‌وێت‪.‬‬

‫خانمه‌ هونه‌رمه‌ن���دی گۆرانیبێژ‪ ،‬له‌نج ‌ه رێکخستوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌رهه‌مان���ه‌ی له‌م کۆنس���ێرته‌‬ ‫عه‌لی کۆنس���ێرتێک له‌ش���اری سلێمانی‬ ‫س���از ده‌کات‌و تێیدا چه‌ن���د به‌رهه‌مێکی پێش���که‌ش ده‌کرێ���ن‌ بریتی���ن ل��� ‌ه ‪0‬‬ ‫به‌ره���ه‌م‌و س���ه‌رجه‌میان گۆرانییه‌کان���‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ده‌ڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆنس���ێرته‌که‌ی له‌نج ‌ه عه‌لی له‌رۆژانی هونه‌رمه‌ندان���ی ناوداری ک���ورد‌و گروپ‬ ‫‪27‬و ‪28‬ی ئ���ه‌م مانگ���ه کاتژمێ���ر ‪8‬ی موزیکی لوڕ سه‌رله‌نوێ کاری موزیکی ب‬ ‫ئێوا‌ر له‌ته‌الری هونه‌ری ش���اری سلێمانی ئه‌نجامداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆنسێرته‌که‌ هاوبه‌شه‌که‌ی له‌نج ‌ه عه‌لی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م کار‌ه هونه‌ریی ‌ه له‌ژێر ناونیش���انی گروپ���ی موزیک���ی لوڕ به‌بلی���ت ده‌بێت‌‬ ‫"س���اتێک بۆ هونه‌ر"دایه‌و گروپی موزیکی بلیته‌که‌ له‌چه‌ند شوێن‌و ناوه‌ندێکی شار‬ ‫ل���وڕ س���ه‌رجه‌م کار‌ه موزیکییه‌کان���ی سلێمانی ده‌فرۆشرێت‪.‬‬

‫ ئه‌گه‌ر له‌وكه‌س���انه‌ی‌ كه‌چاوت هیالكه‌ یاخود به‌یانیان چاوت‌و‬‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌ هه‌ڵده‌ئاوس���ێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ باش���تر وایه‌ تۆزێك سه‌هوڵ‬ ‫له‌نایلۆنێك بیخه‌ره‌ س���ه‌ر چاوت بۆماوه‌ی���ه‌ك‪ ،‬دواتر به‌ئاوی‌ گوڵ‬ ‫چاوت بس���ڕه‌وه‌و ده‌خوله‌كێك چاوه‌ڕێ‌ بكه‌ دواتر ئارایش���ته‌كه‌ت‬ ‫بكه‌‪.‬‬ ‫ ئه‌گ���ه‌ر ح���ه‌ز ئه‌كه‌یت لێوت گه‌وره‌و ج���وان ده‌ربكه‌وێت ئه‌وه‌‬‫به‌فڵچه‌یه‌ك���ی‌ ن���ه‌رم تۆزێك كۆنس���یله‌ر ب���ده‌له‌لێوه‌كانت‌و دواتر‬ ‫سوراوه‌كه‌ بكه‌‪.‬‬

‫ڕوکردن له‌وه‌رزشی شاخه‌وانی په‌ره‌ده‌سێنێت‬ ‫شاخه‌وانی‪ ..‬بۆ به‌هێزکردنی جه‌سته‌و ده‌رون‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫وه‌رزشی شاخه‌وانی په‌یتا په‌یتا‬ ‫له‌کوردستان په‌ره‌ده‌سه‌نێت‌و کۆمه‌ڵێک‬ ‫خه‌ڵکی ته‌مه‌ن‌و پیشه‌ جیاواز سه‌رقاڵی‬ ‫ئه‌و وه‌رزشه‌ن‌و بۆ ئه‌وه‌ مه‌به‌سته‌ش‬ ‫فدراسیۆنێکی تایبه‌ت به‌خۆیان‬ ‫دروستکردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ش���اخه‌وانی وه‌ک وه‌رزش‌و‬ ‫رێکخستن شتێکی نوێیه‌ له‌کوردستاندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی سروشتی ش���اخاویی کوردستانه‌وه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ هاواڵتیانی کوردستان مامه‌ڵه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ شاخدا کردوه‌‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی فدراس���یۆنی ش���اخەوانی‬ ‫كوردس���تان ناوەندی س���لێمانی‪ ،‬ئیبراهیم‬ ‫كەریم حەمە له‌باره‌ی مێژوی ئه‌و وه‌رزشه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "كە وەرزشی شاخەوانی‬ ‫وەرزشێكی نوێیە لەباشوری كوردستان كە‬ ‫وەك وەرزش پەیڕەو بكرێت‪ ،‬بەاڵم لەمێژەو‬ ‫لەباوباپیرانم���ان ش���اخەوانی ئەنجام دراوە‬ ‫بەاڵم بەش���ێوازی جیا جی���او وەك لەكاتی‬ ‫مەڕوم���ااڵت بەخێوكردن‌و پاش���ان لەكاتی‬ ‫بەرگریكردن لەخاكی پیرۆزی كوردس���تان‬ ‫كە ش���اخەكان هەمیش���ە پش���ت‌و پەنای‬ ‫خەڵك‌و هێزی پێشمەرگەی كوردستان بون‪،‬‬ ‫دیارە لەو س���ەردەمە جیایانەدا كە خەڵكی‬ ‫لەچیاكاندا ژیانیان بەسەر بردوە هەمو وەك‬ ‫شاخەوان وابون"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌باره‌ی ئامانج���ی ئه‌وان له‌و‬ ‫وه‌رزش���ه‌ راگه‌یان���د "ئامانج���ی وەرزش���ی‬ ‫ش���اخەوانی گەش���تكردنە بەنێ���و چی���ا‬ ‫سەركەش���ەكان‌و سروش���تی جوان���ی‬

‫کاوڕ‬ ‫سه‌فه‌ری‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ زیانت پێده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ ئابوریه‌وه‌ كێش���ه‌ت نابێت ته‌نها‬ ‫له‌ڕوی‌ سۆزداریه‌وه کێشه‌ت هه‌یه‌‌‪.‬‬

‫كوردس���تان‪ ،‬بۆ س���ود وەرگرتن لەژینگەی‬ ‫پ���اك‌و بەهێزكردن���ی جەس���تەو دەرون‌و‬ ‫بڕوا ب���ون بەخودی خ���ۆت لەهەمان كاتدا‬ ‫ش���اخەوان دەبێت دۆستی ژیگەبێت‌و هەوڵ‬ ‫بدات بۆ پاك ڕاگرتن‌و سیمای جوانی چیاو‬ ‫شاخه‌کان"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش کرد که‌ ئه‌و وه‌رزش���ه‌‬ ‫که‌ به‌ش���ێوه‌ی ئه‌کادیمی په‌ی���ڕه‌و بکرێت‬ ‫له‌کوردس���تاندا مێژوه‌که‌ی بۆ چه‌ند ساڵێک‬ ‫پێش ئێس���تا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪" ،‬هۆكارەكەشی‬ ‫بۆ نەبونی ش���ارەزاو ڕاهێنەری شاخەوانی‬ ‫دەگەڕێتەوە لەماوەی ڕابوردودا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی خۆرێکخس���تن‌و دروس���تکردنی‬ ‫ئه‌و فدراس���یۆنه‌وه‌‪ ،‬ئیبراهیم که‌ریم ده‌ڵێت‬ ‫"س���ەرەتا ئێمە له‌مانگی ‪١٠‬ی ساڵی ‪٢٠١٤‬‬ ‫گروپێكمان دروس���تكرد به‌ن���اوی كۆمەڵەی‬ ‫ش���اخەوانی س���لێمانی‌و ل���ەكارو چاالكی‬ ‫ب���ەردەوام بوی���ن تاك���و ‪١٥‬ی ‪٣‬ی ‪٢٠١٥‬‬ ‫ن���اوی كۆمەڵەكەم���ان گۆڕی ب���ۆ ناوەندی‬ ‫سلێمانی فدراسیۆنی شاخەوانی كوردستان‬ ‫دوای وەرگرتنی مۆڵەت���ی فەرمی له‌ڕێگەی‬ ‫فدراس���یۆنی ش���اخەوانی كوردس���تان كە‬ ‫بارەگاكەی له‌شاری هەولێری خۆشەویستە‬ ‫"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "لێرەدا دەمەوێت دڵسۆزی‬ ‫بەڕێز كاك دكتۆر ئەنوەر دۆڵەمەڕی سەرۆكی‬ ‫فدراسیۆنی ش���اخەوانی كوردس���تان بەرز‬ ‫بنرخێنم كە هاوكارمان بوە بۆ سەرخستنی‬ ‫ئەم وەرزش���ە كە بەڕێزیش���ی شاخەوانێكی‬ ‫به‌تواناو بەئەزمونی كوردستانەوە هەمیشە‬ ‫پشت‌و پەنای شاخەوانانە"‪.‬‬ ‫بۆ بون به‌ئه‌ندام بون له‌و فدارس���یۆنه‌دا‬ ‫چه‌ند مه‌رجێ���ک هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانی���ش نه‌بونی‬

‫گا‬

‫چاالکییه‌کی گروپه‌ شاخه‌وانییه‌که‌‬ ‫هیچ که‌موکوڕییه‌کی جه‌س���ته‌یی‌و ده‌رونی‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نه‌بونی نه‌خۆش���یی درێژخایه‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی نه‌خۆشی دڵ‌و ڕه‌بۆ‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا ئ���ه‌و فدراس���یۆنه‌ به‌ب���ێ‬ ‫جیاوازی���ی‪ ،‬له‌هه‌م���و چی���ن‌و توێژێ���ک‌و‬ ‫له‌هه‌ردو ڕه‌گ���ه‌زو به‌مێرد من���داڵ‌و گه‌نج‌و‬ ‫که‌س���انی به‌ته‌مه‌نه‌وه‌ چاالکییه‌کانی خۆیان‬ ‫رێکده‌خه‌ن‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫بڕوات به‌خۆت هه‌بێت‌و بیر له‌ڕوبه‌ڕوبوونه‌و‌ه حه‌ماس���ت زۆره‌ ب���ۆ كاره‌كان���ت‌و‬ ‫بكه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌توانیت ئه‌وه‌ ‌ی ئێستا حه‌زت هه‌ركه‌س���ێك بیه‌وێت روبه‌ڕوت بێته‌وه‌‬ ‫له‌یه‌كه‌م هه‌نگاو ده‌دۆرێت‪.‬‬ ‫لێیه‌ت ‌ی بۆ ‌ی بجه‌نگی‌‪.‬‬

‫سەرۆكی فدراسیۆنی شاخەوانی كوردستان‬ ‫ناوەندی سلێمانی رایده‌گه‌یه‌نێت که‌ تا ئێستا‬ ‫هیچ ج���ۆره‌ هاوکارییه‌کی���ان وه‌رنه‌گردوه‌‬ ‫له‌حکومه‌ت���ی هه‌رێ���م "چونك���ە ئێس���تای‬ ‫هەرێم به‌قەیرانێك���ی ئابورییدا تێدەپەڕێت‌‪،‬‬ ‫بەڵێنمان پێدراوە له‌كاتی باش���بونی دۆخی‬ ‫هەرێ���م ئێمەش ه���اوكاری بكرێی���ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەس���ەرەتاوەو ئێستاشی لەگەڵدابێت هەمو‬

‫قرژاڵ‬

‫كارو چاالكی یەكانمان هەموی لەئەس���تۆی‬ ‫خۆمان���ە هەر له‌كڕینی پێداویس���تی‌و كرێی‬ ‫هاتوچۆی گەشتەكانمان"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی چۆنیه‌ت���ی ئه‌نجامدان���ی‬ ‫گه‌شته‌کانیش���ه‌وه‌‪ ،‬ئیبراهیم که‌ریم ده‌ڵێت‬ ‫"گەشتەكانمان گش���تییەو له‌ئێستادا تەنها‬ ‫ڕۆژان���ی هەینییە به‌ب���ەراورد كردنی دۆخی‬ ‫فەرمانبەران كە ئەو ڕۆژە پش���وەو دەتوانن‬

‫شێر‬

‫زۆر باش هه‌نگاوت ن���اوه‌ له‌بواری‌ ئابور ‌ی هه‌ندێ���ک له‌كه‌س���ه‌کانی‌ ده‌وروبه‌رت‬ ‫تۆزێك ده‌س���تكه‌وتی‌ دارایت ده‌ستکه‌وتوه‌ کێشه‌کانت زیاتر ئاڵۆزده‌که‌ن‌ له‌جێگای‬ ‫كه‌ به‌شێكی‌ كێشه‌كانت چاره‌سه‌ر ئه‌كه‌ت‪ .‬یارمه‌تیدان ‪.‬‬

‫به‌شێوەیەكی بەرباڵو بەشداربن "‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ش���ڵێت "له‌نێوان ئەو گەشتە‬ ‫گشتییانەدا ناو به‌ناو گەشتی تیمی تایبەتی‬ ‫ناوەندەكەشمان هەیە بۆ شاخە بەرزەكانی‬ ‫كوردستان كە له‌ڕۆژێكەوە دەستپێدەكات بۆ‬ ‫چەند ڕۆژێك كە ئەمەش تەنها تیمی تایبەت‬ ‫له‌شاخەوانە به‌ئەزمون‌و به‌تواناكان بەشدار‬ ‫دەبن تێیدا"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫بڕوا به‌هه‌مو كه‌سێك مه‌كه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ که‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌كاری‌ گرینگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیانی‌ تایبه‌تی‌ خۆته‌وه‌هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫چاره‌سه‌ری‌ ریشه‌یی وا له‌وه‌دا‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستان به‌فه‌رم ‌ی بخه‌ین ‌ه دۆخ ‌ی ڕاگوزه‌ریه‌وه‌‬

‫لەدایکبونی قۆناغ‬ ‫لەدایکبون���ی دونیای مۆدێ���رن کردەیەکی‬ ‫ئاس���ان‌و س���ادەنەبو‪ ،‬ئەگەر دروس���تبونی‬ ‫چوارچێ���وە گەورەکان���ی ئ���ەم دونیای���ە‬ ‫بکەوێتە کۆتاییەکانی س���ەدەی هەژدەهەم‌و‬ ‫نی���وەی یەکەم���ی س���ەدەی نۆزدەهەمەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوا دروس���تبونی هەندێ���ک له‌ڕەگ���ەزە‬ ‫س���ەرەکییەکانی دەکەوێتە بەر لەو مێژوە‪.‬‬ ‫له‌مێ���ژوی هاوچەرخدا س���ەدەی هەژدەم بە‬ ‫سەدەی ڕۆش���نگەریی ناس���راوە‌و بەشێکی‬ ‫گرنگ���ی هۆکارەکانی لەدایکبون���ی دونیای‬ ‫مۆدێ���رن پەیوەندی���ی بە ڕۆش���نگەرییەوە‬ ‫هەیە‪ .‬لەگەڵ ڕۆشنگەرییدا زۆر شت گۆڕانی‬ ‫بەسەردادێت‪ ،‬یەکێک لەو گۆڕانە سەرەکیی‌و‬ ‫بنەڕەتییان���ە گۆڕان���ە له‌ڕوانینی مرۆڤدا بۆ‬ ‫"کات"‪ ،‬وات���ە بۆ "زەمەن"‪ .‬کە باس له‌کات‬ ‫دەکەم باس لەو دو شێوازەی کات ناکەم کە‬ ‫"کاتی بایۆلۆژیی"‌و "کاتی س���ایکۆلۆژیی"ن‪،‬‬ ‫بەڵکو باس له‌"کات���ی فیزیایی" دەکەم کە‬ ‫کاتێکی گش���تییە‪ ،‬باس ل���ەو کاتە دەکەم‬ ‫کە دەکرێت لەڕێ���گای کاتژمێرەوە بیپێوین‌و‬ ‫بزانین���ن ل���ه‌چ س���اتەوەخت‌و س���ەردەم‌و‬ ‫ڕۆژگارێک���دا دەژی���ن‪" .‬کات���ی بایۆلۆژیی"‬ ‫کاتێک���ی ناوەکی���ی ناو جەس���تەی مرۆڤە‌و‬ ‫پەیوەندی بە ریتمی ئیشکردنی ئۆرگانەکانی‬ ‫لەش���ی مرۆڤ���ەوە هەیە‪ ،‬ریتمێ���ک کە ئەو‬ ‫ئۆرگانانە لەگەڵ ریتمی جوڵەی ش���ەو ڕۆژدا‬ ‫گونجاندویان���ە‪ .‬ب���ۆ نمونە کە ش���ەو دێت‬ ‫ل���ەش دەنوێت‌و کە ڕۆژی���ش هەڵدێت لەش‬ ‫بەخەب���ەر دێتەوە‪" .‬کاتی س���ایکۆلۆژیی"ش‬ ‫کاتێکی دەرونیی تایبەتە‌و پابەستە بەدۆخی‬ ‫دەرونیی‌و ش���ێوازی ئەزمونکردنی تاکەکەس‬ ‫بۆ "کاتی فیزیایی"ەوە‪.‬‬ ‫وەک وتم مەبەستم له‌کات ئەو کاتە فیزیایە‬ ‫گشتییەیە کە دەشێت بیپێورێت‌و ڕوداوەکانی‬ ‫ژیانی کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهەنگیی‌و سیاسییش‬ ‫لەناویدا ڕودەدان‪ ،‬هاوکات دەش���ێت بەسەر‬ ‫"ڕابردو"‌و "ئێستا"‌و "ئایندە"دا دابەشیبکەین‪.‬‬ ‫یەکێک له‌ئاکارە هەرە سەرەکییەکانی دونیای‬ ‫ک���ۆن‪ ،‬دونیای ب���ەر له‌لەدایکبونی دونیای‬ ‫مۆدێرن ئامادەیی ئەو ڕوانین‌و تێگەیش���تنە‬ ‫تایبەتەی���ە بۆ کات کە دەش���ێت بە "کاتی‬ ‫بازنەیی" یان "کاتی داخراو" ناونوسیکەین‪.‬‬ ‫کات لێرەدا لەش���ێوەی بازنەیەکدا دەبینرێت‬ ‫لەهەر خاڵێکیەوە دەستپێبکەیت‌و بجوڵێیت‬ ‫دواج���ار دەگەڕێیتەوە س���ەر هەمان خاڵ‪.‬‬ ‫ه���ەم ئێس���تا‌و هەم ڕاب���ردو ه���ەم ئایندە‬ ‫بەش���ێکن له‌یەک زەمەن‪ ،‬ئێس���تا ڕابردوە‌و‬ ‫ڕابوردوش ئایندەیە‪ ،‬کات ناگۆڕێت‌و لەدۆخی‬ ‫خودوبارەکردنەوەیەکی بەردەوامدایە‪ .‬ڕاستە‬ ‫ئەفالتون‌و بەشێکی زۆر له‌یۆنانییە کۆنەکان‬ ‫باوەڕیان وابو کە کات دەجوڵێت‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫جواڵنە جوڵەی ناو چێوەی بازنەیەکن‪ ،‬خۆیان‬ ‫بەبەردەوامی دوبارەدەکەنەوە‪ .‬ئینجل خۆشی‬ ‫ئەو ڕاونینە بازنەییە بۆ کات پێشنیاردەکات‌و‬ ‫پێوایە "ئەوەی کە هەیە هەر ئەوەیە هەمیشە‬ ‫دەبێت‌و ئەوەی دروستکراوە هەر ئەوەدەبێت‬ ‫کە هەمیە دروستدەکرێت‌و هیچ شتێکی تازە‬ ‫لەژێر ئاسماندا دروستنابێت"‪.‬‬ ‫ڕەنگ���ە ک���ەس وەک ئیبن خەل���دون ئەم‬ ‫ڕوانیننە بازنەییەی بۆ کات بەس���ەر مێژوی‬ ‫م���رۆڤ‌و کۆمەڵگاکان���دا پیادەنەکردبێ���ت‪.‬‬ ‫الی ئیب���ن خەلدون مێژوی م���رۆڤ مێژوی‬ ‫دوبارەبونەوەیەک���ی بەردەوامە ک���ە تیایدا‬ ‫هێزێ���ک لەدایکدەبێ���ت‌و بەهێزدەبێ���ت‌و‬ ‫پیردەبێت‌و لەدوا وێس���تگەدا لەناودەچێت‪،‬‬ ‫بۆئ���ەوەی جێگەی خ���ۆی بدات ب���ە هێز‌و‬ ‫دۆخێک���ی ت���ر کەهەم���ان ئ���ەو قۆناغانە‬ ‫دوبارەدەکاتەوە‪ .‬لەم ڕوانینەدا بۆ کات شتێک‬ ‫بەناوی بەرەوپێش���ەوەچون‌و پێشکەوتنەوە‬ ‫بونی نییە‪ .‬تا س���ەدەی هەڤدەهەم زۆربەی‬ ‫مرۆڤایەتی باوەڕی وەک باوەڕی ئیبن خەلدون‬ ‫وابو‪ .‬لەدایکبون‌و گەورەبون‌و پیربون‌و مردن‬ ‫بازنەی���ەک بوە کە هەم بۆ ژیانی تاکەکەس‌و‬ ‫هەم ب���ۆ جوڵەی مێژو ڕاس���تبوە‪ .‬وەکچۆن‬ ‫جوڵ���ەی وەرزەکانی���ش جوڵەیەکی بازنەیی‬ ‫خۆدوبارەکەرەوەی بەردەوامە‪ .‬له‌قواڵیی ئەم‬ ‫دیدەدا ب���ۆ کات بۆچونێک ئامادەیە پێیوایە‬ ‫هیچ شتێک له‌ڕاس���تیدا ناگۆڕێت‪ ،‬مرۆڤ‌و‬ ‫کۆمەڵگاکان تەنها له‌دۆخی سوڕاندنەوە‌و خۆ‬ ‫دوبارەبونەوەیەکی بەردەوامدان‪ ،‬جیاوازییەک‬ ‫لەنێوان ڕابردو ئێستا‌و ئایندەدا بونی نییە‪.‬‬ ‫ئەم ڕوانینە بازنەییە له‌ئەفالتونەوە تاسەر‬ ‫جۆن لۆک بەردەوامە‪ .‬له‌سەدەی هەڤدەهەمدا‬ ‫ئەم ڕوانینە لەسەرخۆ گۆڕانی بەسەردادێت‌و‬ ‫ڕوانینێکی ت���ر بۆ زەمەن جێیدەگرێتەوە کە‬ ‫دەشێت بە "ڕوانینی ڕاستەهێڵ" ناویببەین‪.‬‬ ‫کات لێ���رەدا له‌ش���ێوەی ڕاس���تەهێڵێکدا‬ ‫دەبینرێت ک���ە خاڵە جیاوازەکانی لەس���ەر‬ ‫ڕاس���تەهێڵێکە بەیەکەوە گرێ���دراون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌یەکت���ری جی���اوازن‌و بەهیچ ش���ێوەیەک‬ ‫یەکتری دوبارەناکەنەوە‪ .‬وەک ڕاس���تە هێڵ‬

‫یەکێکیش له‌کۆڵەکە‬ ‫سەرەکییەکانی‬ ‫ڕۆشنگەریی‬ ‫بەرگریکردنە لەم‬ ‫ڕوانین‌و وێناکردنە‬ ‫بۆ کات‪ ،‬بۆ‬ ‫دابەشکردنی مێژو‬ ‫بەسەر قۆناغە‬ ‫تاریکەکانی ڕابردو‬ ‫قۆناغە ڕۆشنەکانی‬ ‫ئەمڕۆ‌و ئایندەدا‬ ‫جوڵەی کات جوڵەیەکە ڕوی لەپێش���ەوەیە‌و‬ ‫گەڕاندنەوەی بۆ دواوە تیادا نییە‪ .‬کات لەم‬ ‫ڕوانینەدا دەڕوات‌و ناوەستێت‌و خاڵەکانیشی‬ ‫لەیەکتر جی���اوازن‌و دوبارەکردنەوەی یەکدی‬ ‫نی���ن‌و بەهیچ ش���ێوەیەکیش هی���چ یەکێک‬ ‫لەو خااڵنە ناتوناێت ب���ۆ دواوە بگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫فرانسیسی بیکۆنی بریتانیی یەکەمین کەسە‬ ‫ئەم ڕوانینە بۆ کات تیوریزەدەکات‌و دواتریش‬ ‫ئیسحاق نیوتن‌و لۆک‌و دیکارت‌و مۆنتسیکیو‬ ‫سپینۆزا‌و ئادەم س���یمس‌و کانت‌و زۆرانێکی‬ ‫تر بەتەواوی دەیچەس���پێنن‪ .‬بەم ش���ێوەیە‬ ‫پارادیمێکی نوێ لەدایکدەبێت کە مەسەلەی‬ ‫س���ەرەکیی تیایدا "مەسەلەی پێشکەوتن"ی‬ ‫بەردەوامە لەڕێگای تێپەڕینی کاتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم گۆڕانانە ڕێگا بۆئەوە خۆش���دەکەن‬ ‫چەمکی "قۆناغ" لەدایکببێت‌و مێژو بەس���ەر‬ ‫کۆمەڵێک قۆناغی جیاوازدا دابەش���بکرێت‪،‬‬ ‫کە هی���چ قۆناغێکی���ان لەویتریان ناچێت‪،‬‬ ‫ئەم قۆناغی���ان لەویتریان پێش���کەوتوترە‪.‬‬ ‫ئەم���ەش مانای ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ له‌دوێنێ‬ ‫پێشکەوتوترە‌و سبەینێش لەمڕۆ پێشکەوتر‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬بیرۆک���ەی دابەش���کردنی مێژو بۆ‬ ‫"قۆناغ"ی جیاواز‌و گەش���ەی ب���ەردەوام لەم‬ ‫"قۆناغ"ەوە ب���ۆ ئەویتریان بیرۆکەیەکی زۆر‬ ‫گرنگی دونیای مۆدێرنە‌و یەکێکە لەو مەسە‬ ‫له‌س���ەرەکییانەی دونیای مۆدێرن له‌دونیای‬ ‫ب���ەر له‌مۆدێرن جیادەکات���ەوە‪ .‬وێناکردنی‬ ‫مێ���ژوی مرۆڤ وەک مێژویەکی فرەقۆناغ کە‬ ‫تازەکانی���ان له‌کۆنەکانیان پێش���کەوتوترە‬ ‫بەش���ێکی بنەڕەتیی هۆش���یاریی مۆدێرنە‪.‬‬ ‫یەکێکی���ش له‌کۆڵەک���ە س���ەرەکییەکانی‬ ‫ڕۆش���نگەریی بەرگریکردن���ە ل���ەم ڕوانین‌و‬ ‫وێناکردن���ە بۆ کات‪ ،‬بۆ دابەش���کردنی مێژو‬ ‫بەس���ەر قۆناغە تاریکەکان���ی ڕابردو قۆناغە‬ ‫ڕۆشنەکانی ئەمڕۆ‌و ئایندەدا‪.‬‬ ‫ئاش����کرایە بڕێک����ی هێج����گار گ����ەورە‬ ‫له‌گەش����بینیی‌و خۆش����باوەڕیی لەن����او ئەم‬ ‫دیدە تازەیەدا بۆ کات‌و لەوێش����ەوە بۆ مێژو‬ ‫ئێس����تا‌و ئایندەی مرۆڤایەتیی‪ .‬ڕۆشنگەریی‬ ‫وەک چەمکێک تەعبیرە ل����ەم گۆڕانکارییە‬ ‫له‌ڕوانیندا بۆ کات‌و بۆ مێژو‪ .‬ڕۆشنگەرەکان‬ ‫پێی����ان وابو دونیای ئ����ەوان‪ ،‬بەبەراورد بە‬ ‫دونیای ب����ەر لەخۆی����ان‪ ،‬دونیایەکی تەواو‬ ‫ڕۆش����ن‌و ڕوناک‌و پڕ تیشکی زانین‌و عەقڵ‌و‬ ‫زانس����تە‪ .‬تا مێژوش بەرەوپێش����ەوە بچێت‬ ‫ئ����ەم ڕوناکیی����ە ه����ەم بەهێزت����ر دەبێت‌و‬ ‫ه����ەم بۆ هەمو ئاس����تە جیاوازەکانی ژیانی‬ ‫تاکەکەسی‌و دەستەجەمعی دەگواسترێتەوە‪،‬‬ ‫بەجۆرێ����ک نهێنییەک نامێنێتەوە تیش����کی‬ ‫عەقڵ ڕوناکینەکاتەوە‪ .‬لەدایکبونی چەمکی‬ ‫"قۆناغ" وادەکات یەکێک لەو پرسیارە هەرە‬ ‫سەرەکیی‌و تازانەی دێنەکایەوە پرسیاربێت‬ ‫دەربارەی قۆناغ����ەکان‪ :‬ئایا کۆمەڵگا له‌چ‬ ‫قۆناغێکی گەش����ەکردندایە؟ چۆن دەکرێت‬ ‫کۆمەڵگا له‌قۆناغێک����ەوە بۆ قۆناغێکی تر‬ ‫بگوازێتەوە؟ ئەی چۆن دەس����تکاری دونیا‬ ‫بکرێت بەشێوەیەک بپەڕێتەوە بۆ قۆناغێکی‬ ‫گەش����ەکردوتر‌و پێش����کەوتوتر؟ لەسەدەی‬ ‫هەڤدەهەم����ەوە "قۆناغ" دەبێتە بەش����ێکی‬ ‫بنەڕەتی����ی ڕوانین����ی مرۆڤ ب����ۆ کات‌و بۆ‬ ‫مێژو‪.‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم جارێك ‌‬ ‫ئه‌و قه‌یران ‌هی‌ ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ر س���ه‌لماندیه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئ���ه‌و بناغه‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫سیستمه‌ سیاس���ه‌كه‌ ‌‬ ‫بنیادنراوه‌‪ ،‬فشه‌ڵ‌‌و ناتۆكمه‌‌و پڕ كێشه‌‌و‬ ‫گیروگازه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب ‌ه جۆرێك‪ ،‬به‌بێ‌ ده‌ستكاری‌ كردن ‌‬ ‫ئ���ه‌م بناغ���ه‌‌و دوبار‌ه داڕش���تنه‌وه‌ی‌‌و‬ ‫بیناكردنه‌وه‌ی‌ سیس���تمی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫ئاب���وری‌‌و س���ه‌ربازی‌‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫ناتوانێ���ت بۆ بینا له‌س���ه‌ركردنی‌ نو ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ێ ببه‌سترێت‌و گره‌و ‌‬ ‫پش���تی‌ پ ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێت‪ .‬شه‌ڕی‌ ناوخۆ و‪ ،‬دابه‌شكردن ‌‬ ‫هه‌رێ���م و‪ ،‬به‌ڕوكاركردن���ی‌ دام‌و ده‌زگا‬ ‫فه‌رمی���ه‌كان بۆ به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ حیزب‬ ‫ی ده‌زگا نیش���تیمانیه‌كان و‪،‬‬ ‫و‪ ،‬الواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رفراوان‌و‪ ،‬پاش���ماو‌ه ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌ك ‌‬ ‫دو ئیداره‌ی ك���ۆن‌و‪ ،‬ناكارای ئیداری‌و‪،‬‬ ‫ی دارای‌و‪،‬‬ ‫ی س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ت���اك ڕه‌هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫نادادپه‌روه‌ریه‌كی‌ ئاشكرا له‌دابه‌شكردن ‌‬ ‫ی ده‌رفه‌تی‌ یه‌كس���ان بۆ‬ ‫داهات‌و نه‌بون ‌‬ ‫ی واڵت‌و‬ ‫به‌هره‌مه‌ند بون له‌خێ���ر‌و بێر ‌‬ ‫پ���ه‌ره‌دان به‌توان���اكان‌و گه‌نده‌ڵبونی‬ ‫ژیان���ی‌ حیزبی‌‌و‪ ،‬چه‌ندی���ن هۆكار تر‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كارێكی���ان ك���ردوه‌‪ ،‬بناغ���ه‌ی‌ واقیع ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تای‌ هه‌رێ���م ناتۆكم���ه‌‌و‪ ،‬ڕه‌وت ‌‬ ‫ی دوچاری‌ شێوان‌و الدان‬ ‫گه‌شه‌كردنیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێستاش هه‌رێم ‌‬ ‫بێت‪ .‬ئه‌و قه‌یران ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رقا ‌ڵ كردوه‌‌و‪ ،‬به‌قه‌یرانی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێم‌و یاس���ای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ناسراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌جه‌وهه‌ردا ده‌ركه‌وته‌‌و ده‌رهاوێشته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌یران���ه‌ قوڵه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ڕه‌گه‌كان ‌‬ ‫ی سیاسیدا چۆت ‌ه‬ ‫ی سیس���تم ‌‬ ‫به‌بونیاد ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬هه‌ر وێستگه‌‌و‬ ‫خواره‌وه‌‌و‪ ،‬كارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ گوزارش���ت له‌خۆ ‌‬ ‫به‌ج���ۆر‌و ش���كڵ ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ره‌كانمان ش���ۆڕكه‌ینه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی له‌قه‌یران ‌‬ ‫بكات‪ .‬ئێم ‌ه پێ���ش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا بین‪ ،‬له‌قه‌یراندا قواڵی‪ ،‬ده‌بێت ئێمه‌ ڕاس���تگۆ بین ئه‌م‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی واقیع ‌ه به‌ده‌ست دو كه‌رتی‌‌و ناجێگیری‌‌و‪،‬‬ ‫ی له‌كلتور ‌‬ ‫بوین‪ ،‬قه‌یرانه‌كه‌ش ڕه‌گه‌كان ‌‬ ‫ی ڕواڵه‌تیه‌و‌ه ده‌ناڵێنێ‌‪،‬‬ ‫ی حیزبی‌‌و‪ ،‬سه‌قامگیریه‌ك ‌‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫سیاسی‌‌و ناته‌ندروست ‌‬ ‫ی كێشه‌ش���مان ه���ه‌ر له‌ده‌زگاكاندا نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ئاست لێپرسراوێتیدا نه‌بونی‌ نوخبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌ش���ارداوه‌‪ .‬بۆی ‌ه به‌ڵكو له‌و بونیادانه‌دایه‌ ك ‌ه ده‌زگاكان ‌‬ ‫سیاس���یدا خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر دامه‌زراوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر خوازیار ‌‬ ‫نابێت بیرمه‌ن���د‌و چاودێر‌و غه‌مخۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ه‌وره‌‌و په‌ره‌دانێك��� ‌‬ ‫نیشتیمانی‌‌و عه‌قڵه‌ نه‌خه‌وتوه‌كان گره‌و ده‌س���تكه‌وت ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ندێ‌ عه‌ڵق ‌ه بكه‌ن‪ ،‬كه‌ تیایدا چۆنایه‌ت���ی به‌ئه‌زمون��� ‌‬ ‫وێنای‌ هه‌رێم جۆرێ‌ له‌خۆشگوزه‌رانی‌‌و ئابوریش���مان‪ ،‬ده‌بێت‪ ،‬گۆڕانكاریه‌كان‬ ‫ی ل���ه‌م پێناوه‌دا ڕیش��� ‌هی‌و واقیعی‌ بن‪.‬‬ ‫س���ه‌قامگیری‌‌و گه‌ش���ه‌پێدانی‌ ڕواڵه‌ت ‌‬ ‫ی شۆڕش بدات‪.‬‬ ‫ی حیزبه‌كانیش چاكس���ازیه‌ك بێت تام ‌‬ ‫به‌خۆوه‌ ده‌بینێت‌و‪ ،‬نێوان ‌‬ ‫ی ڕۆژ‬ ‫ی په‌ره‌سه‌ندن ‌‬ ‫خراپ ده‌رناكه‌وێت‪ .‬چونك ‌ه ئه‌و دۆخ ‌ه وشیاریش بین به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵتێتی‌‌و سه‌رهه‌ڵدان ‌‬ ‫ی ئێس���تاش به‌ڕۆژی‌ هه‌ست ‌‬ ‫ه���ه‌روه‌ك ڕاب���ردو واقیع ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ مه‌ده‌ن ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌تاكان ‌‬ ‫خستیه‌ ڕو‪ ،‬زاده‌ی‌ پالنێكی‌ گه‌شه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێ‌ ‌‬ ‫ی تۆكمه‌‌و كوردس���تانی‌‌و بونی‌ نه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی نیش���تیمان ‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئابور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕازی‌‌و جۆره‌ها ش���تی‌ ت���ر‪ ،‬هێند‌ه ‌‬ ‫داڕێژراو نیه‌‌و هه‌میشه‌ له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی ئێستا‌و‬ ‫ی كه‌م وه‌س���تان‌و خۆ تر فشاره‌كان له‌س���ه‌ر واقیع ‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌‌و الن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوارچێوه‌‌و دامه‌زراوه‌‌و په‌یوه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫دوبار‌ه كردنه‌وه‌ دایه‌‪ .‬دڵخۆشنه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫فك���ری‌‌و ئه‌كادیمی‌‌و سیاس���ی‌ قوڵیش به‌هێزت���ر ده‌كه‌ن‪ .‬كۆمه‌ڵ���گا ‌‬ ‫ی ئاس���ای جیاوازه‌‪ ،‬ته‌ندروس���ت بێت یاخود ش���ێواو‪ ،‬یان‬ ‫ی تاك ‌‬ ‫له‌نائومێ���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سته‌بژیره‌ زیندو‌ه فكری‌‌و ئه‌كادیمی‌‌و تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌هه‌ردوكیان‪ ،‬به‌قۆناغێك ‌‬ ‫ی ڕێس���ا‌و هه‌ژان���ی‌ نێوخ���ۆی‌و‪ ،‬ڕاگوزه‌ریدا ڕه‌ت‬ ‫سیاس���یه‌كه‌‪ ،‬له‌ڕوانگ���ه‌ ‌‬ ‫ی ڕاسته‌قینه‌‌و‪ ،‬ده‌بێ���ت‪ .‬قه‌یرانه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تیش‬ ‫بنه‌ماكانی‌ گه‌ش���ه‌كردن ‌‬ ‫ی پێ‌ ی‌ س���ه‌لماندینه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫پێوه‌ره‌ جیهانیه‌كان بۆ ڕیزبه‌ندی‌ كردن ‌‬ ‫سیستمه‌ سیاس���ی‌‌و ئابوری ‌ه دواكه‌وتو حیزبی‌‌و سیاسی یه‌كان‌و دامه‌زراوه‌كان‬ ‫ی به‌رگه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گه‌وره‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫گه‌شه‌ كردو پێشكه‌وتوه‌كانه‌وه‌‪ ،‬واقیع ‌‬ ‫ی توندیش ناگرن‪.‬‬ ‫ی ده‌خوێنێته‌وه‌‪ .‬به‌وه‌ش گه‌مه‌یه‌ك���ی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫نیشتیمان ‌‬ ‫ی جۆراوجۆردا‪،‬‬ ‫ی دابه‌شبونیش له‌ئاس���ت ‌‬ ‫گه‌شه‌‌و گه‌ش���ه‌پێدان‌و‪ ،‬خۆشگوزه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی ئاب���وری‌ تاك ڕه‌هه‌ند‌و ڕاس���تیه‌كی‌ واقیعی‌ ئێس���تا ‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی جیاوازیه‌كان‬ ‫ی كوردس���تانه‌‪ .‬به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ی به‌رخۆری���دا‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ جۆرێك ‌‬ ‫كلتور ‌‬ ‫ی ده‌گۆڕێن بۆ ناكۆكی‌‌و ڕه‌گه‌زه‌ مێژویه‌كان‬ ‫ی ئاس���ت ‌‬ ‫تر له‌خۆش���گوزه‌رانی‌‌و به‌رز ‌‬ ‫ژی���ان‌و گ���وزه‌ران جیاده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه چاالك ده‌بن���ه‌وه‌‌و‪ ،‬ملمالنێكان به‌ره‌و‬ ‫ی توانا ماددی‌‌و نیمچ ‌ه سفری‌‌و ڕیزبه‌ندیه‌كی‌ توند ده‌چن‪.‬‬ ‫ی وه‌گه‌ڕخس���تن ‌‬ ‫به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی نه‌ت���ه‌وه‌‌و كۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬لێ���ره‌وه‌ بیر هه‌موان دێنینه‌وه‌ ك ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پێناو ئابوریه‌كی‌ سه‌قامگیر‌و‪ ،‬به‌پیرۆز چه‌ندین ده‌رفه‌تمان بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی قه‌یرانه‌كه‌مان‬ ‫ی ڕیش ‌ه مێژوی‌و قوڵه‌كان ‌‬ ‫ی كار‌و‪ ،‬قه‌اڵچۆكردن ‌‬ ‫ی به‌ه���ا ‌‬ ‫ڕاگرتن ‌‬ ‫ی له‌ده‌ست داوه‌‪.‬‬ ‫مش���ه‌خۆری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ .‬به‌كورت ‌‬ ‫ڕۆژگارێكمان به‌موجامه‌له‌‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫ی قه‌یرانه‌كان‌و‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ ناو به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی‌‌و چاره‌نوس ‌‬ ‫چه‌ند پاتبونه‌وه‌یان‪ ،‬ده‌توانرێت بكرێت حسابی‌ سامان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پاڵنه‌ری‌ ڕاچڵه‌كین‌و هه‌ژان‌و وش���یار خه‌ڵ���ك یه‌كتر ڕازی‌ كردن‌و ڕای كردن ‌‬ ‫ی كاروباره‌كان‬ ‫ی فكری‌‌و سیاس���ی‌ ڕه‌سه‌ن‌و ڕۆژان���ه‌‌و ته‌كتیكیان���ه‌ ‌‬ ‫بونه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ی به‌س���ه‌ر ب���رد‪ ،‬به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫بنه‌مادار‌و‪ ،‬ده‌س���تكردن به‌پش���كنین ‌‬ ‫ی واقیعه‌كه‌‌و په‌نج ‌ه نانه‌سه‌ر ڕه‌گ‌و له‌ڕویه‌كیدا‪ ،‬كه‌ڵه‌ك ‌ه كردنی‌ كێش���ه‌كان‬ ‫كۆ ‌‬ ‫ی قه‌یرانه‌ك���ه‌‌و ه���ۆكاری‌ زام‌و ودره‌نگكه‌وتنی‌ چاكس���ازی ڕاسته‌قین ‌ه‬ ‫ڕیش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێن به‌ربونه‌ نیمچ���ه‌ به‌رده‌وامه‌كان‪ .‬پێویس���ته‌كان‌و س���ه‌ر ڕێخس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه هات���وه‌‪ ،‬واز له‌پینه‌‌و گه‌شه‌ كردنی‌ كۆمه‌ڵگ ‌ه بو‪ .‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫بۆی ‌ه كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌دۆخێكی‌ وادا ئه‌وه‌ی‌ به‌ده‌ستیش��� ‌‬ ‫ی كات‌و‪ ،‬دواخس���تن ‌‬ ‫په‌ڕۆو‪ ،‬به‌ڕێكردن ‌‬ ‫ی له‌ده‌ستدان‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كان‌و‪ ،‬زمان���ی‌ وه‌س���فی‌‌و ده‌هێنین له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ێ له‌و‬ ‫ڕواڵه‌تی‌ بێنین‌و‪ ،‬ئازایانه‌‌و لێپرسراوان ‌ه الوازكردن‌و پاشه‌كش���ه‌دایه‌‪ .‬یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���تیش درا‪.‬‬ ‫ی خۆمان ببینه‌وه‌‪ .‬ده‌رفه‌ت ‌ه مێژویانه‌ ‌‬ ‫ی واقیع��� ‌‬ ‫به‌ره‌و ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتن���ه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫واقیعێك ك ‌ه به‌ده‌ست جۆره‌ها كێشه‌‌و ده‌رفه‌ت��� ‌‬ ‫ی ش���وبات) ب���و‪ .‬ك��� ‌ه به‌ئیلهام‬ ‫الوازی‌‌و قه‌یران���ه‌و‌ه ده‌ناڵێنێ���ت‌و‪‌ 17( ،‬‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‌و‬ ‫ی به‌دوبار‌ه وه‌رگرت���ن له‌شۆڕش���ه‌كان ‌‬ ‫ی ڕاس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫پێویستیه‌ك ‌‬ ‫ی نادادپه‌رو‌هر‌و‬ ‫وێنا پێبه‌خشینه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬با چیتر كات كاریگه‌ر بون به‌واقیع��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌فیڕۆ نه‌ده‌ی���ن‌و خۆمان به‌به‌ره‌نجام‌و پ���ڕ له‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و نانیش���تیمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رهاویشته‌كانه‌وه‌ سه‌رقا ‌ڵ نه‌كه‌ین‌و‪ ،‬بون���ی‌ دام���ه‌زراوه‌كان‌و‪ ،‬خراپ��� ‌‬ ‫له‌ڕه‌گ‌و ڕیشه‌‌و هۆكاره‌كان بكۆڵینه‌وه‌‌و‪ ،‬خزمه‌تگوزاریه‌كان‌و فۆرم ‌ه حوكمڕانیه‌ك ‌ه‬

‫پارتی‌ له‌ئێستادا له‌ئێستادا وا‬ ‫ی ده‌بینم چی‌ تر دو‬ ‫ی ناڕازیان ‌‬ ‫داواكه‌ ‌‬ ‫‪17‬ی‌ شوبات‪ ،‬وات ‌ه ساڵ ‌ی تر سه‌رۆك‌و‬ ‫ی حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌م جۆره‌ ‌ی ئێستا‬ ‫حكومه‌ت‌و‬ ‫نه‌ڕۆن‌و درێژ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان‌و‬ ‫به‌خۆیان نه‌ده‌ن‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫پێشوه‌خت ‌ه وه‌ك په‌نا نه‌برێت ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ ئه‌و به‌ر هه‌ند ‌ێ‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫قه‌یرانه‌ی‌ ئێستا‬ ‫ی نابابه‌تیانه‌ ‌ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫به‌رۆك ‌‬ ‫تۆڵه‌كه‌رانه‌وه‌ش‬ ‫گرتو‌ه ده‌خات ‌ه‬ ‫كه‌ به‌زیان بۆ بۆ‬ ‫ڕو؟!‬ ‫سه‌ركۆی‌ دۆخه‌كه‌‌و‬ ‫پرۆژه‌ی‌ نیشتیمان ‌ی‬ ‫له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستاندا‬ ‫ده‌شكێته‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫جوت حیزبی ‌ه ناته‌ندروس���ته‌كه‌‪ ،‬سه‌ر ‌‬ ‫ی چاكسازی ڕیش ‌هی‌و كۆتای‬ ‫هه‌ڵدا‌و داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫هێن���ان به‌فۆرمه‌ زاڵه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردس���تاندا ده‌ك���رد‪ .‬بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫(‪17‬ی‌ ش���وبات)‌و ڕاگه‌یه‌ن���راوه‌ (‪)7‬‬ ‫ی‬ ‫خاڵیه‌كه‌ی‌ بزوتنه‌و‌ه ی‌ گۆڕانیش داوا ‌‬ ‫ی حكوم ‌هت‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ڕاگوزه‌ری���ان ده‌كرد‪.‬ئه‌و‬ ‫چون ‌ه دۆخ ‌‬ ‫داوایه‌ بۆ ئ���ه‌و ڕۆژگار‌ه له‌الیه‌ن پارت ‌ه‬ ‫فه‌رمانڕه‌واكان‌و به‌تایبه‌تیش پارتیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك ج���ۆرێ‌ له‌كوده‌ت���ا‌و دژایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌‌و ئاسایش��� ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���تیمانی‌‌و كه‌وتنه‌ ژێ���ر كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی ده‌ره‌ك���ی‌ لێكدراوه‌یه‌!‬ ‫هه‌ندێ‌ هێ���ز ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌كه‌ش له‌الیه‌ن‬ ‫دوای‌ له‌قاڵبدان ‌‬ ‫پارت���ی‌‌و كۆت���ای پێهێنان���ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫یه‌كیه‌تیه‌وه‌‪ ،‬كوردس���تان به‌وێستگ ‌ه ‌‬ ‫جۆراوجۆردا تێپه‌ڕیوه‌‪ .‬به‌اڵم س���ه‌لما‬ ‫هیچ ل���ه‌و ف���ۆڕم‌و ش���ێوازانه‌ی‌ كار‌و‬ ‫ی نه‌بون ‌ه‬ ‫سیاس���ه‌تكردن‌و حیزبایه‌ت��� ‌‬ ‫ی بۆ كه‌وتنه‌سه‌ر‬ ‫ی سروشت ‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا‌و نوێكردنه‌وه‌ی‌ فۆرم ‌‬ ‫ڕێ‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌‌و ده‌س���تكاریكردنێك ‌‬ ‫ی واقیعه‌كه‌‪ .‬ئێمه‌ ده‌بێت‬ ‫ڕاس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���وبات‌و‪ ،‬س���ه‌رهه‌ڵدان ‌‬ ‫بزانین ‪‌ 17‬‬ ‫ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‌و‪ ،‬بونی‌ چه‌ندین قه‌ڵه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫بوێر‌و‪ ،‬س���ه‌ره‌نجام تۆڕ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیك���ردن‌و‪ ،‬كه‌ناڵه‌ ئاس���مانی ‌ه‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‌و نیمچ��� ‌ه س���ه‌ربه‌خۆكان‪،‬‬ ‫تا ڕاده‌ی���ه‌ك كۆمه‌ڵگه‌ی���ان له‌ناوه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 17‬‬ ‫هه‌ڵته‌كان���دوه‌‪ .‬له‌س���اڵڕۆژ ‌‬ ‫شوباتی‌ ئه‌مساڵیشدا له‌وتارێكدا ك ‌ه هه‌ر‬ ‫ی ئاوێنه‌دا باڵوم كرده‌و‌ه‬ ‫له‌هه‌فته‌نام���ه‌ ‌‬ ‫ی شوبات خوێنێكه‌‌و‬ ‫باسم له‌وه‌ كرد‪‌ 17 ،‬‬ ‫ی كۆمه‌ڵگاوه‌‌و ته‌واو‬ ‫چۆته‌ شاده‌ماره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بوه‌‌و هه‌ر وێس���تگه‌یه‌ك به‌شێوانێك ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫جی���اواز گوزارش���ت له‌خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 17‬‬ ‫چونكه‌ ئامانج ‌ه س���ه‌ره‌كیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���وبات نه‌هاتونه‌دی‌‪ ،‬ئه‌و هوشیاریه‌ ‌‬ ‫له‌پش���ت ‪17‬ی‌ شوباتیش���ه‌و‌ه ب���و‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ .‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫ئاماده‌گ��� ‌‬ ‫ی س���ه‌یردا ده‌بینین‬ ‫له‌(مفارقه‌)یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕازیان ‌‬ ‫ی له‌ئێس���تادا داواك���ه‌ ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���وبات‪ ،‬وات ‌ه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫‪‌ 17‬‬ ‫ی‬ ‫حكوم��� ‌هت‌و په‌رله‌م���ان‌و هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫پێش���وه‌خته‌ وه‌ك چاره‌س���ه‌ر بۆ ئه‌و‬ ‫ی گرتو‌ه‬ ‫قه‌یران ‌هی‌ ئێستا به‌رۆكی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی پارتیش‬ ‫ده‌خات��� ‌ه ڕو؟! با مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی ‪17‬ی‌ شوبات‬ ‫ی ناڕازیان ‌‬ ‫هه‌مان مه‌به‌ست ‌‬

‫نه‌بێت‪ .‬هه‌ر بۆی��� ‌ه واده‌بینم‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫له‌پرۆژه‌ نیشتیمانیه‌ فراوانه‌كه‌شمدا ك ‌ه‬ ‫ی ‪ 2015/6/25‬باڵوم كرده‌وه‌‌و‬ ‫له‌به‌روار ‌‬ ‫ێ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌‌و‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ هه‌رس ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزبه‌كان���م كرد‪ ،‬پێویس���ته‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان به‌فه‌رمی‌ بخرێت ‌ه قۆناغ ‌‬ ‫ڕاگوزه‌ری���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ئێس���تاوه‌ تا دو‬ ‫س���اڵی‌ تر بخایه‌نێت‪ .‬چونكه‌ هه‌روه‌ك‬ ‫له‌پرۆژه‌كه‌دا ئاماژه‌م پێكردو‌ه له‌چه‌ندین‬ ‫ی ڕاگوزه‌ریدایه‌‪.‬‬ ‫ڕوه‌و‌ه به‌كرده‌وه‌ له‌قۆناغ ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ئه‌وه‌مان پ���ێ‌ ده‌ڵێن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م واقیع ‌ه كرداریه‌ به‌فه‌رمی‌ نه‌ناسین‌و‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ی پێدانه‌نێین‌و ڕێكه‌وتن ‌‬ ‫دان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كه‌ین‌و‪ ،‬جوان به‌ڕێوه‌ی‌نه‌به‌ین‌و ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاڵ‌‌و گۆڕ ‌‬ ‫خۆی‌ پێ‌ نه‌ده‌ین‪ ،‬قۆناغ ‌‬ ‫ی دوچاری‌ شێوان ده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫به‌شداری‌ له‌حكومه‌تیش یه‌كسان نابێت‬ ‫به‌به‌شداری‌ له‌ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫له‌م قۆناغه‌ش���دا كار له‌سه‌ر دوبار‌ه‬ ‫ی‬ ‫داڕش���تنه‌وه‌ی‌ بناغ���ه‌‌و بیناكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیس���تم‌و دامه‌زراوه‌كان‌و به‌هێزكردن ‌‬ ‫ی دیموكراس���ی‌‌و ئاڕاس���ته‌دان‬ ‫ژێرخان ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگ���ه‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌گه‌ش��� ‌ه پێدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگوزه‌ر ‌‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫هه‌ن���گاو ئه‌ركه‌كان ‌‬ ‫به‌م جۆره‌ی‌ خواره‌وه‌بن ‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رنامه‌ ‌‬ ‫‪ -1‬دوب���اره‌ داڕش���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ڕاگ���وزری‌ (انتقال���ی‌)‬ ‫ی‬ ‫كورتكردن���ه‌وه‌ی‌ له‌چه‌ن���د ئه‌ركێك��� ‌‬ ‫دیاریك���راوی‌ بنچین���ه‌ی دا‪ ،‬دوب���ار‌ه‬ ‫ی‬ ‫په‌س���ه‌نكردنه‌وه‌ی‌‪ ،‬له‌پا ‌ڵ ڕای كردن ‌‬ ‫ی هاواڵتی���ان‌و‬ ‫ی ڕۆژان���ه‌ ‌‬ ‫كاروب���ار ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری��� ‌ه‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یاسای‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫‪ -2‬داڕشتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫هه‌رێ���م به‌گوێره‌ی‌ سروش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاسایه‌ك ‌‬ ‫ی یاخود ده‌ركردن ‌‬ ‫ڕاگوزه‌ر ‌‬ ‫نوێ‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫‪ -3‬له‌پێشگرتنی‌ میكانیزمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ له‌گه‌ڵ‌ ڕاپه‌ڕاندن ‌‬ ‫كاری‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫ئه‌رك ‌ه یاس���ای‌و چاودێریه‌كان ‌‬ ‫ڕاگوزه‌ریدا گونجاو بێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬س���ازان له‌س���ه‌ر ده‌س���تور‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌س���ندكردنی‌‌و دواتر داڕش���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و (ئه‌گه‌ر‬ ‫دام���ه‌زراوه‌كان به‌گوێره‌ ‌‬ ‫كێشه‌یه‌ك هه‌بو)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -5‬رێكه‌وت���ن له‌س���ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی ڕاس���ته‌قین ‌ه‬ ‫چاكس���ازی هه‌مه‌الیه‌ن ‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م دام‌و ده‌زگا‌و بواره‌كاندا‌و‬ ‫پیاده‌كردنی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -6‬ڕێكه‌وت���ن له‌س���ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫نیشتیمانی‌ به‌مه‌به‌ستی‌ زه‌مینه‌سازكردن‬ ‫بۆ سه‌ربه‌خۆی باش���وری‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌جۆرێك هه‌وڵبده‌ی���ن كۆتای قۆناغ ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ربه‌خۆی‬ ‫ی به‌جاڕدان ‌‬ ‫ڕاگ���وزه‌ر ‌‬ ‫كۆت���ای پێ‌ بێ���ت‌و ئه‌م دو س���اڵه‌ش‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫ڕێ���گا خۆش���كردنێك ‌‬ ‫ی بێت بۆ‬ ‫دامه‌زراوه‌ی‌و ئابوری‌‌و ده‌رون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵ ‌هت‌و گێڕان ‌‬ ‫ی قه‌باره‌ ‌‬ ‫دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی پڕ هی���وا‌و به‌پێتر‬ ‫به‌چوارچێوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئابوری‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫بۆ گه‌ش���ه‌كردن ‌‬ ‫ی هاواڵتی‌‌و دوبار‌ه‬ ‫ی كه‌رامه‌ت ‌‬ ‫پاراس���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌بونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ شارس���تانیانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌لی‌ كوردستان له‌مێژو شانۆ‌و واقیع ‌‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -7‬دانان���ی‌ به‌رنامه‌یه‌ك بۆ ڕیفۆرم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مواركردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ ‌‬ ‫حیزب���ی‌ ل���ه‌ڕ ‌‬ ‫یاسای پارت ‌ه سیاسیه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی س���ه‌رژمێر ‌‬ ‫‪ -8‬ئه‌نجامدان ‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن له‌كۆتای‬ ‫‪ -9‬ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫دو ساڵه‌كه‌دا به‌به‌شداری‌ (‪‌)UN‬و دام‌و‬ ‫ده‌زگا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌الی‌ ئێمه‌ش���ه‌وه‌ گرنگ ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگوزه‌ر ‌‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫له‌ئێستادا به‌رنام ‌ه ‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو ڕێكه‌وتنه‌ له‌س���ه‌ر پێ‌ نان ‌ه‬ ‫ناو قۆناغه‌ك���ه‌‌و ناولێنانیه‌تی‌‪ .‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫دواتر ش���اره‌زایان ده‌توان���ن پرۆژه‌ ‌‬ ‫هه‌مه‌الی��� ‌هن‌و جۆراوجۆرمان له‌و ڕوه‌و‌ه‬ ‫بخه‌ن��� ‌ه به‌رده‌س���ت‪ .‬له‌ئێس���تادا وا‬ ‫ی تر سه‌رۆك‌و‬ ‫ی تر دو س���اڵ ‌‬ ‫ده‌بینم چ ‌‬ ‫ی ئێستا‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان به‌م جۆره‌ ‌‬ ‫نه‌ڕۆن‌و درێ���ژ‌ه به‌خۆیان نه‌ده‌ن‪ .‬په‌نا‬ ‫ی‬ ‫ێ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌برێته‌ به‌ر هه‌ند ‌‬ ‫نابابه‌تیان��� ‌هی‌ تۆڵه‌كه‌ران���ه‌وه‌ش ك��� ‌ه‬ ‫ی دۆخه‌كه‌‌و‬ ‫به‌زی���ان بۆ ب���ۆ س���ه‌ركۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی نیش���تیمان ‌‬ ‫پ���رۆژه‌ ‌‬ ‫كوردس���تاندا ده‌ش���كێته‌وه‌‪ .‬به‌ڵك���و‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچی‌ هه‌یه‌‌و نی ‌ه بخرێته‌ (سیاق)ێك ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و دامه‌زراوه‌یه‌وه‌‪ .‬با‬ ‫ێ ‌‬ ‫نو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ش ل���ه‌م ڕوه‌وه‌ به‌وێنه‌ ‌‬ ‫ی ش���وبات له‌ده‌ستنه‌ده‌ین‪ .‬چونك ‌ه‬ ‫‪‌ 17‬‬ ‫ی سیس���تم‌و‬ ‫ێ دوب���ار‌ه بیناكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ب‌‬ ‫ی ڕیش���ه‌ی قه‌یران���ه‌كان‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پێناچێت چاره‌سه‌ری‌ دابڕاو (جزء) ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫خوێنەوەیەکی کورت بۆ‬ ‫بیرەوەرێکانی"عوسمانی حاجی مەحمود"‬ ‫ڕزگار ڕانگور‬

‫تاکە ش���تێک که‌زۆر گرنگ��� ‌ه خه‌ڵکی‬ ‫له‌س���ه‌ر په‌روه‌رده‌که‌ین که‌چۆن بتوانن‬ ‫ناسنامه‌ی خۆیان بپارێزن‬ ‫( کونفۆشیۆس)‬ ‫‪ ٢٠١٥ .٢٨.٧‬دوای چەن���د س���اڵ‬ ‫لەبێدەنگ���ی کاک "عوس���مانی حاجی‬ ‫مەحمود" بەش���ەش ب���ەش بیرەوەری‬ ‫‪٣‬س���اڵ ژیان‌و گوزەران���ی خۆیانی بۆ‬ ‫باس���کردین‪ ،‬وەک پارتیزانێک���ی دوای‬ ‫ئەنف���ال‪ ،‬ل���ە ژێر ناونیش���انی " پاش‬ ‫"ئه‌نفالی ‪ "3‬بڕیاری مانه‌وه‌و خۆڕاگری‬ ‫" لەڕۆژنام���ەی ئاوێن���ە باڵوکرایەوە‪،‬‬ ‫ه���ەر لەو کاتەش���دا یەک دو بەش���ی‬ ‫هەمان بیرەوەریش لەکوردستانپۆس���ت‬ ‫باڵوکرایەوە‪.‬‬ ‫کاتێک من دەس���تم کردە خوێنەوەی‬ ‫بیرەوەری���ە کە‪ ،‬س���ەیرم ک���رد کاک‬ ‫عوسمان باس لە ش���تگەلێک دەکات‪،‬‬ ‫کە لەهەر جێگەیەکی تری ئەم دنیایەدا‬ ‫ئەمە ڕوی بدای���ە بەدڵنیایەوە‪ ،‬دەبوە‬ ‫کەرەس���ەی مێدیاکان و‪ ،‬دەیان فلیم‌و‬ ‫کتێبی لێ بەره���ەم دەهات‪ ،‬هەر هیچ‬ ‫نەبوایە دەبوە کەرەسەی مێزگرتن لەناو‬ ‫کەناڵی تەلەفیزۆنەکانەوە‪ ،‬یان داوا لە‬ ‫خاوەن نوس���ینەکە دەکرا بێت تیشکی‬ ‫زیاتر بخاتە س���ەر ئەو قوربانی دانەو‬ ‫ئەو ئازایەتی ی���ە ‪،‬کە ئەو جەوامێرانە‬ ‫لەو ڕۆژە تاریکانەدا ئەنجامیان داوە کە‬ ‫بەسەر گەلەکەماندا هاتوە‪.‬‬ ‫کاک عوسمان دەڵێ‪:‬‬ ‫گه‌رمیان یه‌كێك بو له‌و ناوچانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌پاش ئه‌نفالی سێ تا ڕاپه‌ڕین له‌ساڵی‬ ‫‪1991‬دا پێش���مه‌رگه‌ی به‌به‌رده‌وام���ی‬ ‫لێمایه‌وه‌‪.‬‬ ‫بەر لەوەی دەس���تکەم بەنوس���ینی‬ ‫تێبینێکان���م لەس���ەر بی���رەوەری ئەم‬ ‫پی���اوە‪ ،‬ک���ە بێدەنگ���ی ڕەوش���تێکی‬ ‫پێداوە ک���ە کەمت���ر دەربکەوێت‪ ،‬یان‬ ‫ه���ەر دەر نەکەوێت‌و هەمیش���ە وەک‬ ‫مرۆڤێ���ک خەریک���ی بیرکردنەوەیەک‬ ‫بێت‌و خەمێ���ک داگیری کردبێت‪ ،‬وەک‬ ‫ئەوەی بیەوێت زیاتر خۆی بناس���ێت‪،‬‬ ‫ئەو پی���اوە دەڵێ تێڕامان دەکات‪ ،‬یان‬ ‫ئاڵۆزی ڕوداوەکان داگیری کردوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەمیشە گوێدەگرێت‌و کەم قسەدەکات‌و‬ ‫لەمێدیاکانەوە دەرناکەوێت‪ ،‬کاتێکیش‬ ‫چیرۆکی ژیانی خۆی دەنوسێتەوە ئێمە‬ ‫المان س���ەیر دەبێت‪ !!!...‬دەپرس���ین‬ ‫ئەی بۆچی تاکو ئێس���تا ئاوا بێدەنگ‬ ‫بویت؟‬ ‫نوسەر لەنوسینەوەی بیرەوەرێکەیدا‬ ‫دەڵێ‪ :‬پش���تم ب���ە س���ەرچاوەی ئەو‬ ‫ڕۆژمێرەش بەس���توە کەخ���ۆم ڕۆژانە‬ ‫تۆمارم کردوە‪ ،‬منی���ش دەڵێم یەکێک‬ ‫لەباشترین نوسینەکانی "ئارنیستۆ چی‬ ‫گڤ���ارا" ڕۆژانەکان���ی "پۆلیڤیا "یە کە‬ ‫کاسترۆ پێش���ەکی بۆ نوسیوەو دەڵێ‬ ‫گیڤارا‪ :‬لەکاتی شۆڕش���ی کوباش���دا‪،‬‬ ‫هەرکاتێ دەوەس���تاین تاپش���وبدەین‪،‬‬ ‫گیڤارا دەفتەرێکی بچوکی دەردەهێناو‬ ‫دەستی دەکردە نوسینی یاداشتی ئەو‬ ‫ڕۆژە ی لێم���ان دەگ���وزەرا‪ ،‬ئەو گوێی‬ ‫بەماندوب���ون ن���ەدە دا‪ .‬خۆزگە کاک‬ ‫عوسمانیش بەهەمان شێوە‪ ،‬لەجێگەی‬ ‫نوس���ینەوەی ئ���اوا پچڕ پچ���ری ئەم‬ ‫بی���رەوەری یە ‪،‬هەمو ش���تێکی ڕۆژانە‬ ‫هەر نەبوایە هەفتانە بۆ بگێڕینایەوەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەو دەم ئەم بیرەوەری ی���ە دەبوە‬ ‫شاکارێکی هێندە مەزن کە مێژوی ئەم‬ ‫واڵتە ش���انازی پێوەبکردایە‪ ،‬ئێستاش‬ ‫هی���چ لە ناوەڕۆکی ئ���ەم بیرەوەرییانە‬ ‫ک���ەم ناکاتەوە‪ ،‬ب���ەاڵم کاتێک مرۆڤ‬ ‫دەیخوێنێت���ەوە خواس���تیارە بزان���ێ‬ ‫پارتزان���ەکان چۆن نانی���ان خواردوە‪،‬‬ ‫چۆن خۆیان ش���توە‪ ،‬چ���ۆن کاتەدورو‬ ‫درێژەکانیان بەس���ەر ب���ردوە؟ من بەر‬ ‫لەماوەی���ەک نامیلکەیەکم خوێندەوە‬ ‫کە س���ەربازێکی ونی ت���ر بیرەوەری‬ ‫خۆیم���ان بۆدەگێڕێت���ەوە‪ ،‬ک���ە چۆن‬ ‫ب���ۆالی پارتیزان���ەکان چ���وە‪ .‬ئەویش‬ ‫"ه���اوڕێ س���وپا"یە‌و گەرمیانی یەکە‬ ‫قوربانی بەهەموشتێک داوە "بیرەوەری‬ ‫دارکنارەکە" کە لەن���او بیرەوەری ئەم‬ ‫پی���اوەدا جگە لەوەی کاک عوس���مان‬ ‫بەسەر بیرەوەرێکەدا چۆتەوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫کاک عوسمان کارئەکتەرێکی زیندوی ناو‬ ‫ئەم بیرەوەریەی "هاوڕێ سوپا"یە‪.‬‬ ‫لەناو ئەم نامیلکەیەدا ئاماژە بەژیانی‬ ‫پارتیزانەکان دەدات‌و ئەویش چیرۆکی‬ ‫بی���رەوەری پارتیزان���ەکان دەوڵەمەند‬

‫دەکات‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگەی ئاماژە پێدانە لێرەدا‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬کاتێک "هاوڕێ سوپا "خۆراک‬ ‫بۆ پارتیزان���ەکان دەبات دەبێت خۆی‬ ‫یەکەمین جار لەخۆراکەکەی بخواردایە‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی پارتیزان���ەکان دڵنیا بونایە‬ ‫لەوەی کە خۆراکەک���ە پاکەو زەهری‬ ‫تێ���دا نی یە‪ ،‬وە بڕواب���ون لەو کاتەدا‬ ‫لەژێر تاقیکردنەوەدابوە‪ .‬هەمو شتێک‬ ‫ل���ەو کات���ەدا دەبو لەژێ���ر چاودێری‌و‬ ‫گومان���دا بوای���ە‪ ،‬بۆ خات���ری ئەوەی‬ ‫هەرزان پارتیزانەکان شەهید نەبن‪.‬‬ ‫لە دوای ئەنفالی سێ"‪ "١٢‬پێشمەرگە‬ ‫بڕی���اری مان���ەوە دەدەن لەگەرمیان‪.‬‬ ‫"س���ۆن تزو" ئ���ەو پی���اوە ی کتێبی‬ ‫"هون���ەری جەنگ"ی نوس���یوە دەڵێ‪:‬‬ ‫"زۆرب���ەی خەڵکی پەی ب���ەوە نابەن‪،‬‬ ‫چۆن لەهەندێک حاڵەتدا س���ەرکەوتن‬ ‫بەر لەدەسپێکی شەڕدا بەدی دێت"‪.‬‬ ‫بڕی���ار دان‌و مانەوە ل���ەو کاتەدا کە‬ ‫هەمو شتێک هەرەس���ی هێناوە خوێن‬ ‫لەهەمو الشەی نیش���تمان دەچۆڕێت‪،‬‬ ‫خۆفرۆش���ی لەلوتک���ەی هەڵچوندایە‪،‬‬ ‫بێمتمان���ەی‌و خۆپەرس���تی گوم���ان‪،‬‬ ‫ڕوخان���ی دەرونی تاک بەتاکی گەلێکی‬ ‫تەنیوە‪ ،‬جاس���وس‌و کوش���تی یەکتری‬ ‫‌و فریودانی یەک‌و برس���ێتی‌و تینوێتی‪،‬‬ ‫دابران هتد‪ ...‬لەو کاتەدا تۆ بڕیار بدەی‬ ‫بمێنیت���ەوەو بەرگری بکەی���ت‪ ،‬مانای‬ ‫س���ەر کەوتنی پیش شەڕە‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫بەعسێکان لە لوتکەی دەسەاڵتدا بون‌و‬ ‫لەش���ەڕی ئێران عێراقیش مەرەخەس‬ ‫ببون‪ ،‬سوپایەکی پڕچەک‌و لەشکرێکی‬ ‫بێش���وماریش لەج���اش‌و خۆف���رۆش‬ ‫لەخزمەتیاندا بوە‪ ،‬ئەمان بڕیاری مانەوە‬ ‫دەدەن‪ ،‬بیرکەنەوە ساڵی ‪ ١٩٧٥‬کاتێک‬ ‫ئاش���بەتاڵ بو دێهاتەکان دەس���کاری‬ ‫نەکرابو‪ ،‬گ���ەر خەڵکانێ���ک هەبونایە‬ ‫بڕیاری بەرگری‌و مانەوەیان بدایە مێژو‬ ‫بەجۆرێکی تر دەنوسرایەوە بۆمان‪.‬‬ ‫یەکێک لەبڕیارە ژیرەکانی ئەم گروپە‬ ‫هەڵبژاردنی ئەو ناو چەیە بوە کە خۆیان‬ ‫وەک بەری دەستیان شارەزای بون‪ ،‬بۆ‬ ‫ی���ە مانەوەیان لێرە کارێکی چاک بوە‪،‬‬ ‫پاش���ان لە هونەری شەڕدا هەمیشە‬ ‫نزیک دوژمن مانەوە پارێزراوتر دەبیت‪،‬‬ ‫لەوەی زۆر دوربکەویتەوە‪ ،‬دوژمن دور‬ ‫بەدواتدا دەگەڕێت‌و باوەڕی نی یە تۆ‬ ‫لەبن دەستیدا بیت‪.‬‬ ‫کاک عوس���مان دەڵێ‪ ":‬له‌و ڕۆژانه‌دا‬ ‫ك���ۆی دیمه‌نه‌ك ‌ه بریتی ب���و له‌وێرانی‌و‬ ‫س���وتماك‌و دێهات���ی ڕه‌ش داگه‌ڕاو ك ‌ه‬ ‫مای���ه‌ی خه‌مێكی قوڵ بو بۆ هه‌مومان‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای ئه‌و دۆخ��� ‌ه ناله‌بار‌ه‬ ‫پێویس���تمان به‌پش���ودرێژی‌و ئیراده‌ی‬ ‫به‌هێزو چاوه‌ڕوان���ی خوڕاگران ‌ه هه‌بو‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه هه‌ر ئه‌وه‌مان هه‌ڵبژاردو له‌سه‌ری‬ ‫به‌رده‌وام بوین‪ .‬له‌و كاته‌دا هه‌ستم به‌و‌ه‬ ‫ده‌كرد ك���ه‌ ئه‌ركێكی قورس كه‌وتوه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌رش���انی هه‌موم���ان‌و پێویس���ت بو‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌و ئه‌رك ‌ه ش���تێك بكه‌ین‪.‬‬ ‫له‌و س���ۆنگه‌یه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌م به‌بیرداهات‌و‬ ‫له‌خۆم پرس���ی‪" :‬ئایا ناكرێت له‌ناوچ ‌ه‬ ‫چۆڵكراوه‌كان���دا بمێنین���ه‌وه‌و درێ���ژ‌ه‬ ‫به‌شۆڕش‌و پێشمه‌رگایه‌تی بده‌ین"؟‪.‬‬ ‫دیارە ئەوەش دەڵێ کەمن تەنها نەبوم‬ ‫بەاڵم‪ ،‬ئ���ەو بۆخۆی وابیری کردۆتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە دەس���تی کردۆتە پرسیارکردن لە‬ ‫پێشمەرگەی تریش‪ ،‬بۆئەوەی بڕیارێک‬ ‫بدەن‪ .‬پارتیزانەکان دەس���تیان کردوە‬ ‫ب���ە تاقیکردن���ەوەی ئەزمونێکی نوێ‪،‬‬ ‫کارێک کە پیش���تر لەهیچ جێگەیەکی‬ ‫کوردستان تاقی نەکراوەتەوە‪ ،‬هەمیشە‬ ‫هێزی پێشمەرگە لەناو خەڵکو لەدێهاتە‬ ‫ئاوادانەکان���دا ب���وە‪ ،‬ب���ەاڵم ئێس���تا‬ ‫دێهات نەماوە ئێ���رەش چۆڵەوانی یەو‬ ‫دێهاتەکانیش لەگەڵ زەویدا تەختکراوە‪،‬‬ ‫خۆراک چۆتە قاتی‪ ،‬پەیوەندی پچڕاوەو‬ ‫دەس���تت بەهیچ ناگات‪ ،‬ب���ەاڵم بڕیار‬ ‫دەدەیت بمێنیتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی زۆر ئازایەتی یە لەم کاتەدا‬ ‫ئەوان چاوەڕوانی س���ەرکردایەتی نابن‬ ‫کەبڕیاری���ان ب���ۆ بدات‪ ،‬چ���ی بکەن؟‬ ‫بەڵکو خۆیان بڕیار دەدەن کە بمێنەوە‬ ‫دوای پەیوەن���دی بەس���ەرکردایەتێوە‬ ‫دەکەن‪ ،‬ئەوان خۆیان دەبنە بەرپرسی‬ ‫چارەنوسی خۆیان‪ ،‬ئەوەش ئەزمونێکی‬ ‫ترە‪ .‬بەڕاستی دەبێت ئاماژە بەفلیمێک‬ ‫ب���دەم کە چەن���د منداڵێ���ک دەکەونە‬ ‫جەنگەڵێکەوەو لەوێ س���ەرکردە چۆن‬ ‫دروس���ت دەبێت خۆی نمایش دەکات‬ ‫فلیمەکە باس���ی مێژوی شەڕی جیهانی‬ ‫دوهەم دەکات‪.‬‬ ‫ڕژێ���م زۆرب���ەی ڕۆژەکان کێوم���اڵ‬

‫ناخۆشی ئەم‬ ‫بیرەوەریانە لەوەدایە‬ ‫کە کاک عوسمان‬ ‫پێمان ناڵێ دوای‬ ‫چارەنوسی ئەم‬ ‫جاسوس‌و خۆفۆشانە‬ ‫بەکوێ گەشت؟‬ ‫بڵێ ئەوانیش‬ ‫تێکەڵ نەبوبن‬ ‫لەگەڵ پێشمەرگە‬ ‫خانەنشینکراوەکاندا‌و‬ ‫موچەخۆربن؟‬ ‫دەکات‪ ،‬کانێکان زەهراوی دەکات ‪،‬هەمو‬ ‫ئەوش���تانەی کە بەس���ودبون بۆ ژیان‬ ‫لەناوی دەبات‪ ،‬جاشەکان لێرەو لەوێ‬ ‫لەخیانەت کردن بەردەوامن‌و کەرەسەی‬ ‫گون���دەکان دەدزن‌و کۆدەکەن���ەوەو‬ ‫لەشەڕەکاندا دژی پارتیزانەکان بەشدار‬ ‫دەبن‪ .‬کەسانێ بۆ ئەوەی پێستی خۆی‬ ‫ڕزگار بکات‪ ،‬خێزان‌و منداڵی هاوڕێکەی‬ ‫شەهید دەکات‌و دەچێتەوە بۆالی ڕژێم‌و‬ ‫دەبێتە خزمەت���کاری‪ .‬واتە لێرە چاوت‬ ‫بەچیرۆکی خیانەتکردنیش دەکەوێت‌و‬ ‫هەڵوێستەت پێدەکات‪.‬‬ ‫ناخۆش���ی ئەم بیرەوەریانە لەوەدایە‬ ‫کە کاک عوس���مان پێمان ناڵێ دوای‬ ‫چارەنوس���ی ئەم جاسوس‌و خۆفۆشانە‬ ‫بەک���وێ گەش���ت؟ بڵ���ێ ئەوانی���ش‬ ‫تێک���ەڵ نەبوب���ن لەگەڵ پێش���مەرگە‬ ‫خانەنشینکراوەکاندا‌و موچەخۆربن؟‬ ‫پاشان کاتێک ڕژێم دەزانێت بەڵێ لە‬ ‫کوردستان کەسانێک بڕیاری مانەوەیان‬ ‫داوە‪ ،‬بۆی���ە یەک دوج���اران لێبوردنی‬ ‫گش���تی دەردەکات‪ ،‬داخۆ لەم کاتانەدا‬ ‫پارتیزانەکان چۆن بەرخوردیان لەگەڵ‬ ‫یەکتردا کردوە؟ لەیەک ترساون داخۆ‬ ‫ختورە بە دڵی کەس���یاندا هاتوە‪ .‬لەو‬ ‫کات���ەدا چۆن یەکتری���ان قبوڵکردوە؟‬ ‫ش���ەڕیان بوە لەی���ەک زویربون؟ چۆن‬ ‫نیگابانی���ان کردوە‪ ،‬ب���اوەڕ بەیەکبون‬ ‫چۆن ب���وە؟ گومان لەک���وێ ژیانیاندا‬ ‫خۆی حەشارداوە؟‬ ‫کاک عوسمان باسی دو پارتیزانمان‬ ‫ب���ۆدەکات ک���ە خەڵک���ی دوا گوندی‬ ‫کوردستانن لەسنوری حەمرین گوندی‬ ‫"نارێ���ن" کە دەکەوێت���ە بناری چیای‬ ‫حەمرین‪ ،‬پاش���ان چیرۆکی پیاوێکی‬ ‫جوامێرمان ب���ۆ دەگێڕێتەوە کە چۆن‬ ‫خۆی کردۆتە قوربان���ی ئەویش" كاك‬ ‫ش���ێخ حس���ێنی هه‌زاركانی " کاتێک‬ ‫ئەم چیرۆک���ە دەخوێنیتەوە هەس���ت‬ ‫دەکەی���ت ئاهێک لەمرۆڤی کوردا ماوە‪،‬‬ ‫دەبو س���ینەماکارێک ئ���ەم چیرۆکەی‬ ‫بکردایەت���ە فلیمێ���ک ک���ە ببوایەت���ە‬ ‫جێگەی سەرسوڕمانی جیهان لەئاست‬ ‫مەردی ئەم پی���اوەدا‪ ،‬بەاڵم کوا ئێمە‬ ‫بەدوای کەرەس���تەی هونەری ڕەسەندا‬ ‫دەگەڕێین؟‬ ‫دوای ئەوە کاک عوس���مان باس���ی‬ ‫س���ێ قۆناغی جودامان بۆ دەکات کە‬ ‫لەماوەی ئەو س���ێ س���اڵەدا بەس���ەر‬ ‫گوزەران���ی ئەو پارتیزانان���ەدا هاتوە‪.‬‬ ‫ژمارەی پارتیزانەکان گۆرانیان بەسەردا‬ ‫دێت‪ ،‬کەم دەکات‌و زیاد دەبێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی جێگەی داخە زۆر لەوانە شەهید‬ ‫دەکرێن لەش���ەڕی ناوخ���ۆدا یە‪ ،‬ئەوە‬ ‫خاڵێکی زۆر س���ەرنج راکێش بو بۆمن‬ ‫وەک خوێنەرێکی ئەم بیرەوەریانە‪.‬‬ ‫خاڵێک���ی تر کەدەمەوێ���ت ئاماژەی‬ ‫پێب���دەم ئەوەی���ە کاک عوس���مان‬ ‫مجامەلەی کەس���ی نەکردوە‪ ،‬ئەوەش‬ ‫خاڵێکی زۆر پۆزەتیفانەیە کە ئازایەتی‬ ‫تێدای���ە‪ ،‬بۆنمون���ە ئەوانەی تەس���لیم‬ ‫بونەت���ەوە ئەم فەرامۆش���ی نەکردوە‬ ‫دەڵێ تەسلیم بونەتەوە‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش‬

‫‪13‬‬

‫کۆمەڵگایەک بەدوای ستەمکاردا ئەگەڕیت‬

‫دوایی لەڕاپەڕیندا هەم���ان کارئەکتەر (ملێۆنه���ا مرۆڤ هەن کە حەزئەکەن ئازادی خۆیان بەهەمان ئەندازە تەس���لیم‬ ‫بک���ەن کە باوباپیری���ان له‌پیناویدا خەباتیان کردوە‪‌،‬و لەب���ری ئەوەی بۆ ئازادی‬ ‫شەهید دەبێت‪.‬‬ ‫چیرۆک���ی زامار بون���ی کاک ئازادی بگەڕێن‪ ،‬بۆرێگەیەک ئەگەڕین له‌ئازادی ڕابکەن)‬ ‫ئەریک فرۆم‬ ‫س���ەگرمە‌و براو خوشکەزاکەی بۆخۆی‬ ‫کەرەس���تەی نوسینی ش���اکارێکە کە رێبین هه‌ردی‬ ‫دەکرێ قس���ەی لەسەر بکەین‪ ،‬ئەویش‬ ‫بردن���ی بریندارێک���ی س���ەرکردەیە بۆ‬ ‫ئەو بۆچونە راست نیە مرۆڤ هەمیشە‌و‬ ‫ن���او جەرگ���ەی ڕژێم‌و ب���ۆ پایتەختی‬ ‫سوڵتان لەبەغداد‪ .‬بیرمە کاتێک "کاک هەمو کات ئازادی ئەوێت‪ ،‬هەمیشە‌و هەمو‬ ‫ئ���ازاد "بەدودارش���ەقەوە گەڕایەوە لە کات ئامادەی����ە له‌پێن����اوی ئازادیدا هەمو‬ ‫قاس���مەڕەش بۆی باسکردین کە چۆن شتیک بەخت بکات‪ .‬س����ەیرکردنی مێژو‬ ‫له‌روانگ����ەی ئەوەی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی‬ ‫بردویانە بۆ بەغداد‪.‬‬ ‫ه����ەردەم له‌س����ەنگەری ئازادیدای����ە دژی‬ ‫کردن���ی‬ ‫ژەه���راوی‬ ‫مارپێ���وەدان‌و‬ ‫س����تەمکاری‌و دەسەاڵتە سەرتاپگیرەکان‪،‬‬ ‫کانیەکانیش‬ ‫کارێزو‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫سەرچاوە ئاوێکا‬ ‫بۆچونێکی راس����ت نی����ە‪ .‬روانینی مێژو‬ ‫تەنانەت‬ ‫خواس���توە‬ ‫خ���ۆی‬ ‫قوربان���ی‬ ‫وەک راس����تەهێڵیکی رو له‌پێشکەوتن کە‬ ‫کێبون‬ ‫کوش���توە‪،‬‬ ‫پەلەوەرەکانیش���ی‬ ‫هەمیشە سبەینێی له‌دوێنێ پیشکەوتوتر‌و‬ ‫کامەخۆفرۆش بو س���ەرچاوە ئاوەکانی ئازادیخوازترە‪ ،‬روانینیکی س����اویلکانەیە‌و‬ ‫زەهراوی دەکرد؟ ئ���ەوەش لەنادیاردا ناتوانیت تەفسیری ئەو ئاڵۆزیە بەرچاوانە‬ ‫ماوەتەوە‪.‬‬ ‫بکات کە له‌زۆر قۆناغی مێژویدا رو ئەدات‪.‬‬ ‫داڕمان���ی‬ ‫خل���ە‪:‬‬ ‫داری‬ ‫ئەش���کەوتی‬ ‫مێ����ژو تەنها مێژوی کرانەوەی ئاس����ۆی‬ ‫ئەشکەوتێک‌و زیندە بەچاڵکردنی پۆلێ ت����ازە‌و دەستگەیش����تن بە ئ����ازادی نیە‪،‬‬ ‫پێشمەرگە تراژیدیایەکی تری ناو ئەم بەڵکو لەهەمانکاتدا مێژوی لەدەس����تدان‪،‬‬ ‫بیرەوەریانەیە‪ ،‬ئەگەر ئەو دو پارتیزانەی یان راستن تەسلیمکردنی ئازادی‌و راکردنە‬ ‫ت���ر خەریکی پەیوەندی کردن نەبونایە لێی‪ .‬ئەمە پرس����یاری س����ەرەکی یەکێک‬ ‫بەجیه���از‪ ،‬ئەوە بۆ هەتا هەتایە ئەوانە له‌گرنگتری����ن ئەو کتێبانەی����ە کە ئەریک‬ ‫ڕوفاتیش���یان نەدەدۆزرانەوە‌و کەسیش ف����رۆم نوس����یوێتی‪ .‬فرۆم ل����ەم کتێبەدا‬ ‫لەنهێن���ی مەرگی ئەوانە تێنەدەگەیش‌و ش����یکاری ئ����ەو هۆکارانە ئ����ەکات کە وا‬ ‫ڕەنگ���ە وەک ناپاکێکی���ش هەژم���ار له‌م����رۆڤ ئەکەن دەس����ت له‌ئازادی خۆی‬ ‫بکرانایە‪.‬‬ ‫هەڵگرێت‌و تەس����لیمی ستەمکارێک بێت‪.‬‬ ‫دەکەین‬ ‫سەیر‬ ‫کە‬ ‫فلیمەکان‬ ‫زۆربەی‬ ‫فرۆم هەر لەسەرەتاوە باسی سێ بۆچونی‬ ‫چیرۆکی کەس���ێکە یان کۆمەڵێکە کە هەڵەی زۆر باو ئەکات کە س����ەبارەت بە‬ ‫لەگەشتێکدا ڕوداوێکیان بەسەرهاتوە‪ ،‬ستەمکاری لەئارادان‌و ئەنوسێت‪ :‬سەرەتا‬ ‫نوێترین فلیم ک���ە دیم ‪١٢٧‬کاژمێر بو‪ ،‬زۆر کەس ئارام����ی فکریان لەو بۆچونەدا‬ ‫گەنجێک بەردێک دەس���تی دەگەزێت‌و ئەدۆزیەوە کە س����ەرکەوتنی دەسەاڵتدارە خ����ۆی له‌هەڵەکردنی����ش دور ئەخاتەوە‪،‬‬ ‫ئەوی���ش ناچار دەبێت دەس���تی خۆی تۆتالیتارەکانیان ئەگەڕانەوە بۆ ش����ێتی جونکە ئەوە دەس����ەاڵتە ک����ە بریاری بۆ‬ ‫ببڕێ���ت‪ ،‬دەبێتە باش���ترین فلیمەکانی کەسانێکی کەم‪ ،‬کە دواجار هەر ئەم شێتیە ئەدات‪ ،‬له‌هەس����تی تەنیایی‌و بیکەسیش‬ ‫ساڵ‪ .‬سەیرکەن ئەشکەوتێک دەڕوخێت بەرەو لەناوبرندیان ئەبات‪( .‬هەندێکی تر رزگاری ئەبیت‪ ،‬چونکە دەسەاڵت هەمیشە‬ ‫بەس���ەر پۆل���ێ پارتیزان���دا‌و بێدەنگ بڕوایان واب����و کە کۆمەڵ����گای ئەڵمانی‌و لەگەڵیدایە‌و بە تەنیا جێی ناهێڵێت‪ .‬لیرەدا‬ ‫دەڕوات‌و کەس باسی ناکات‪.‬‬ ‫ئیتاڵی خ����اوەن ماوەیەکی زۆری راهێنان فرۆم بە پێچەوانەی فرویدەوە جیاوازیەکی‬ ‫بۆمن‬ ‫بو‬ ‫تێڕام���ان‬ ‫ئ���ەوەی جێگەی‬ ‫نین لەسەر دیموکراس����ی‌و لێرەوە مرۆڤ سەرسوڕهێنەر له‌نێوان کەسی نیرۆریکی‌و‬ ‫کە‬ ‫بزانم‬ ‫بو‬ ‫جارم‬ ‫یەکەمین‬ ‫ئەوەب���و بۆ‬ ‫ئەتوانی����ت بەهێمنی چاوەڕێ بکات تا بە کەس����ی سروش����تیدا ئەکات‌و بڕوای وایە‬ ‫شەهید‬ ‫برایەکی‬ ‫‌و‬ ‫ک‬ ‫باو‬ ‫عوس���مان‬ ‫کاک‬ ‫کامڵبونی سیاسی تایبەت بە دیموکراسی کەس����ی نیورۆتیکی له‌کەس����ی سروشتی‬ ‫خەڵق"‬ ‫"موجاهیدنی‬ ‫بەدەس���تی‬ ‫بون‬ ‫رۆژئاوای����ی ئەگەن)‪ .‬ب����ەاڵم فرۆم ئەڵیت س����ەربەخۆترە‪ .‬کەس����ی سروشتی‪ ،‬بۆیە‬ ‫مجاهیدین‬ ‫تردا‪،‬‬ ‫‪٢٥‬پێشمەرگەی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫لەم دو بۆچونە هەڵەیە ترس����ناکتر‪ ،‬ئەو سروشتی کە بوە بە بەشیک له‌کۆمەڵگا‌و‬ ‫ڕێکخراوێکی تیرۆرس���تی دژی ئێرانە‌و بۆچونە هەڵەیەیە کە پێیوایە کەس����انی تەس����لیم ب����ەو زنجیرە پ له‌دەس����ەاڵتە‬ ‫لەنیشتمانی ئێمە لەگەڵ ڕژێمی سەدامدا وەک هیتل����ەر لەڕێگەی ش����تێک له‌فێڵ‌و ب����وە ک����ە له‌ئارادایە‪ ،‬لەکاتیکدا کەس����ی‬ ‫هاوش���انی ئەوان دژی گەلەکەمان بوە‪ .‬زۆرزانیەوە‪ ،‬دەس����تیان بەس����ەر دەزگای نیورۆتیکی کەس����ێکە کە بم تەسلیمبونە‬ ‫ئ���ەوەی الی من جێگ���ەی نیگەرانییە دەوڵەتدا گرت‪ .‬کەس����انێک کە لەڕێگەی رازی نی����ە‌و ئەیەوێت یاخ����ی بێت‪ ،‬بەس‬ ‫تاکو ئێس���تا ئەم کەیسە واتە کەیسی دەس����ەاڵتی رەها‌و باڵوکردنەوەی ترس‌و نازانیت چۆن‌و چی ب����کات‪ .‬واتە له‌دیدی‬ ‫کۆمەکی موجاهید بۆ سەدام نەکراوەتە توقاندندنەوە‪ ،‬توانیوانە سەرجەم کۆمەڵگا فرۆمدا کەسانی نیورۆتیک تێکۆشەرانیکی‬ ‫بابەت‌و ڕانەکێشراون بۆ بەردەم دادگا‪ ،‬کۆنتڕۆل بکەن‪.‬‬ ‫رێگ����ەی ئازادین‪ ،‬بەاڵم ڕێگ����ەی ئازادیان‬ ‫لەکاتێکدا کورد بااڵدەستە لەبەغداد‌و‬ ‫بە بڕوای فرۆم هیچ یەک لەم بۆچونانە نەدۆزیوەتەوە‌و ئەمەش توش����ی کێشەی‬ ‫سەرۆک کۆمار کوردەو جێگری سەرۆک راس����ت نین‌و بگ����رە رێگرن ل����ەوەی زۆر دەرونی کردون‪.‬‬ ‫وەزیرانیش هەر کوردە‪ ،‬دەیان گزیرو هەقیقەتی تاڵ بە باشی بیبینن کە هەیە‌و‬ ‫ئ����ەم بۆچونانەی فرۆم بەش����یکی زۆر‬ ‫وەزیریش���مان هەیە‪ ،‬بەاڵم کەس باسی ئامادەیە‪ .‬تاڵترینی ئەو هەقیقەتانە ئەوەیە له‌راس����تی تیدایە ک����ە ئەتوانین رۆژانە چ‬ ‫ئەم کەیسەی نەکردوە‪ ،‬یان ئێمە نەمان ستەمکاری زۆرجار بە رەزامەندی‌و خواستی له‌ژیانی کۆمەاڵیەتی‌و چ له‌ژیانی سیاسی‌و‬ ‫بیستوە‪.‬‬ ‫مرۆڤەکان بۆ لەدەستدانی ئازادی دروست تەنان����ەت چ له‌ژیان����ی دینی����دا بیبینین‪.‬‬ ‫نوس���ینەبێنم‬ ‫بەم‬ ‫کۆتای‬ ‫لەوەی‬ ‫بەر‬ ‫ئەبێت‪ .‬لێرەوە فرۆم له‌فەس����ڵی یەکەمی رەنگ����ە ئ����ەم چرک����ە س����اتەی ئەمرۆی‬ ‫وەفای‬ ‫چیرۆک���ی‬ ‫باس���ی‬ ‫دەمەوێ���ت‬ ‫ئ����ەم کتێبەدا ئەو ڕس����تە راچڵەکێنەرەی هەریمی کوردس����تان لوتکەی ئەو دۆخە‬ ‫س���ەگەکەش باس کەم ک���ە لەناخەوە نوسی‪ :‬ئەم کتێبە ئەیەوێت لەوە تێبگات بیت کە ئەتوانین بە ئاش����کرا ئەم حەزە‬ ‫من���ی هەژان دوایش هەمان س���ەگ بۆ (کە چ����ۆن ملیۆنها م����رۆڤ ئامادە بون بۆ راکردن له‌ئازادی ببینین‪ .‬نوس����ەران‌و‬ ‫ئەوەی خاوەنەکەی جێنەهێڵێت لەبرسا ئازادی خۆیان بەهەمان ئەندازە تەس����لیم خوێندەوارانیک����ی زۆر ئیمزا کۆئەکەنەوە‬ ‫ئەویش گیان دەس���پێرێت‪ ،‬دیارە ئێمە بکەن کە باوباپیرانیان له‌پێناودا خەباتیان بۆ ئ����ەوەی س����ەرۆک له‌جیگ����ەی خۆی‬ ‫چیرۆکی ئەو سەگەش���مان بیستبو کە کردوە)‪ .‬وەاڵمی ئەم پرس����یارە فرۆم بۆ بمێنێت����ەوە‌و چیم����ان نەهیڵیت‌و هۆکاری‬ ‫ق���ەپ دەکات بەدەمی ئەو ش���ۆفڵەدا ئەو وەاڵمە تەقلیدیانە نابات کە سەبارەت ئەم داوای����ەش ئەبەس����تنەوە بەوەی کە‬ ‫ک���ە دەیەوێ���ت خان���وی خاوەنەکەی بە س����تەمکاری له‌ئارادان‌و ئەیگێڕنەوە بۆ ب����ۆ پەڕینەوە لەم دۆخە ئاڵۆزە‪ ،‬لیهاتوی‬ ‫بڕوخێنێت‪ .‬بەاڵم ئەو چیرۆکە زیندوەی ترس‌و س����ەرکوت‌و س����ەرچڵی ستەمکار‪ ،‬بەڕیزی����ان له‌هەم����و کەس����ێک گرنگترە‪،‬‬ ‫کاک عوس���مان باسی دەکات‪ ،‬خوێنەر بەڵکو ئەیباتەوە بۆ شیکاری ئەو هۆکارە رێکخراوانێک����ی زۆری کۆمەڵگای مەدەنی‬ ‫لەبەردەم ویژداندا رادەگرێت‪.‬‬ ‫سایکۆلۆژی‌و کۆمەالیەتیانەی وا له‌مرۆڤ کۆ ئەبنەوە‌و داوا ئەکەن سەرۆک بەجێمان‬ ‫دەس���ت‬ ‫کاتێک‬ ‫قۆناغ���ی س���ێهەم‬ ‫‌و‬ ‫ر‬ ‫خۆشت‬ ‫ال‬ ‫‌ئازادی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫تەسلیمبونی‬ ‫ئەکات‬ ‫نەهیڵێت‌و لەم دۆخە تراژیدای کوردستاندا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫قەبوڵکراوتر‬ ‫داگیر‬ ‫کوێت‬ ‫عێراق‬ ‫پێدەکات کە ڕژێمی‬ ‫بیکەس����مان نەکات‌و بە کەناری ئارامیمان‬ ‫کە‬ ‫ئەوەیە‬ ‫���رۆم‬ ‫�‬ ‫ف‬ ‫���ەرەکی‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫بیرۆکەی‬ ‫ڕەوتی‬ ‫پارتزان���ەکان‬ ‫دەکات‪ ،‬ئینج���ا‬ ‫بگەیەنێ����ت‪ ،‬مامۆس����تایانێکی ئاینی زۆر‬ ‫ژیان‬ ‫نیعەتیکی‬ ‫‌و‬ ‫ش‬ ‫خۆ‬ ‫مژدەیەکی‬ ‫ئازادی‬ ‫هێزی‬ ‫لەش���ارەکان‬ ‫‌و‬ ‫ێ‬ ‫ژیانی���ان دەگۆر‬ ‫دێنە سەر شاشەکە‌و داوا ئەکەن سەرۆک‬ ‫خاوەنی‬ ‫بێت‬ ‫ئامادە‬ ‫کەس‬ ‫هەمو‬ ‫���ە‬ ‫�‬ ‫ک‬ ‫نیە‬ ‫کوردستان‬ ‫ڕزگاری‬ ‫س���وپای‬ ‫"س���رک"‬ ‫سەڕەرای ئەوەی یاسا ڕێگەی پێ نادات‪،‬‬ ‫بە‬ ‫پێویستی‬ ‫کە‬ ‫گرانە‬ ‫باریکی‬ ‫بەڵکو‬ ‫بێت‪،‬‬ ‫شارەکانی‬ ‫لەهۆردوگاو‬ ‫دەکەن‬ ‫دروست‬ ‫لەکارەکەی خ����ۆی بەردەوام بێت‪ ،‬تا لەم‬ ‫‌و‬ ‫ر‬ ‫بەرپرسیا‬ ‫‌و‬ ‫ۆ‬ ‫سەربەخ‬ ‫تاکەکەسیکی‬ ‫بونی‬ ‫نیشتمان‪.‬‬ ‫قەیران‌و کێشانە رزگارمان ئەکات‪ ،‬کەس‌و‬ ‫ئەوەی جێگ���ەی سەرس���وڕمان بو ئازا‌و چاالک هەیە‪ .‬الی فرۆم ئازادی واتە هێز‌و حیزبی سیاس����ی جی����اواز له‌حیزبی‬ ‫بۆمن ئەوەیە کە نوسەرانی ئێمە نایەن قەبولکردنی ئەوەی سەربەخۆیانە بژیت‌و س����ەرۆک‪ ،‬کۆئەبنەوە بۆ ئەوەی پرۆژە‌و‬ ‫لەسەر بابەتێکی وا بنوسن ‪،‬کە پڕێتی بتوانیت بەبێ یارمەتیدان‌و پشتبەستن بە پێش����نیار دابڕی����ژن بۆ ئ����ەوەی رێگەی‬ ‫لە لەخۆبوردەی‌و قوربانی دان‌و باس���ی کەس����یکی تر‪ ،‬بریار بدەیت‌و کار بکەیت‪ ،‬ش����ەرعی‌و یاس����ایی بۆ مانەوەی سەرۆک‬ ‫تاریکتری���ن کاتێ���ک دەکات لەمێژوی واتە ئ����ازادی هەلگری رەگەزی تەنیابون‌و بدۆزنەوە‪ .‬والت پێویس����تی بە سەرۆکە‌و‬ ‫باشوری نیشتمان‪ ،‬بەاڵم لەسەر دەیان وەرگرتنی بەرپرسیاریە بەرامبەر بە ژیان‪ .‬ئ����ەم دۆخەش بە بی ب����ون‌و ئامادەبونی‬ ‫ش���تی پوچ‌و بێکەڵک قس���ەدەکەن‌و ه����ەر لەبەرئەمەش لەناوخۆی����دا هەلگری ئەفس����وناوییان‪ ،‬دوچاری دۆخیکی تاریک‬ ‫الپەڕە ڕەشدەکەنەوە‪ .‬لەهەموی سەیرتر مەترس����یە‌و هەمو ک����ەس ناتوانیت ئەم ئەبێ����ت کە ک����ەس نازانێت چارەنوس����ی‬ ‫الی من بێدەنگی "یەکێتی نیش���تمانی ب����ارە گرانە هەڵبگرێت‪ .‬کەس����انیک هەن ب����ە چ����ی ئ����ەگات‪ ،‬بەکورت����ی واڵتێک‬ ‫کوردس���تان"و مێدیای ئ���ەم پارتەیە؟ لەبری ئەوەی ئازاد بن‪ ،‬ئارامی‌و ئاسودەی (بەرۆش����نبیر‌و خوێندەوار‌و مامۆس����تای‬ ‫لەکاتێکدا نوسەر نەیشاردۆتەوە کەئەو لەوەدا ئەبینن ئازادی خۆیان تەس����لیمی ئاینی‌و حیزب‌و هیز‌و کەس����ی سیاسیەوە)‬ ‫مێژوە پڕشنگدارە مێژوی یەکێتی یەو خەڵک����ی تر بکەن کە له‌جێی ئەوان بریار بۆ س����تەمکاریک ئەگەرێ����ت‪ ،‬کە له‌جێی‬ ‫بەڕێزیش���ەوە باس���ی کارئەکتەرەکانی ئ����ەدات‌و کار ئەکات‌و نەخش����ە دائەنێت‪ .‬ئ����ەو بیربکاتەوە‌و بریار بدات‌و نەخش����ە‬ ‫دەکات لەن���او بیرەوەرێکەی���دا‪ .‬م���ن له‌تەسلیمبوندا جۆریک له‌ئارامی‌و هێمنی دارێژێت‪ .‬س����تەمکارێک ک����ە بە هەموان‬ ‫الیخۆم���ەوە دەستخۆش���ی ل���ە کاک هەیە‪ .‬مرۆڤ له‌ریی تەسلیبونەوە هەست هەس����ت ئەکەن لەگ����ەڵ ئ����ەودا بەهێز‌و‬ ‫عوس���مان دەکەم کە بێبەشی نەکردین ئەکات بەش����ێکە له‌دەسەاڵت‪ ،‬یان راستر سەرسەخت‌و سەرکەوتون‌و له‌نەبونشیاندا‬ ‫لەبیرەوەری���ەک ک���ە هەموم���ان دەبێ بەش����ێکە لەو هی����زە ئەفس����وناویەی کە بیکەس‌و الوازن‌و ب����ەرەو دۆخێکی تاریک‬ ‫دەسەاڵتدار خاوەنیتی‪ .‬بەم تەسلیبونەش هەنگاو ئەنێن‪.‬‬ ‫شانازی پێوە بکەین‪.‬‬

‫واڵتێک (بەرۆشنبیر‌و‬ ‫خوێندەوار‌و‬ ‫مامۆستای ئایینی‌و‬ ‫حیزب‌و هیز‌و‬ ‫کەسی سیاسییەوە)‬ ‫بۆ ستەمکاریک‬ ‫ئەگەرێت‪ ،‬کە له‌جێی‬ ‫ئەو بیربکاتەوە‌و‬ ‫بریار بدات‌و نەخشە‬ ‫دارێژێت‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫که‌سک‌و سۆر‬ ‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫پێشینە‪ :‬دیموکراسسازی‬ ‫یان دیکتاتۆرسازی‬ ‫له‌‪ ١٨٣٩‬دا بەلەمێکی ئیسپانی بەناوی‬ ‫ئەمیستاد هەندێک ڕەشپێستی ئەفریقایی‪،‬‬ ‫کە بەشێوەیەکی نایاسایی له‌ئەفریقاوە‬ ‫هێنراب����ون‪ ،‬له‌هاڤان����ای پایتەخی کوبا‬ ‫دەگواستەوە بۆ بەندەرێکی دیکەی کوبا‬ ‫تاوەکو ل����ەوێ وەک کۆیله‌بفرۆش����رێن‪.‬‬ ‫لەونێوانەدا ئەفریقایی����ەکان ڕادەپەڕن‌‪،‬‬ ‫دوای کوشتنی هەندێک له‌ئیسپانییەکانی‬ ‫خ����اوەن بەلەمەکە‪ ،‬کۆنتڕۆڵی بەلەمەکە‬ ‫دەک����ەن‌و داوا لەوانەی کە ماون دەکەن‬ ‫ک����ە ڕوی بەلەمەک����ە له‌ئەفریقا بکەن‌و‬ ‫بیانگێڕنەوە بۆ زێ����دی باوانیان لەوێ‪.‬‬ ‫کاپتن‌و یاریدەدەرەکانی بەڵێن دەدەن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەترس����ان چارەنوس����ی نادیاریان‬ ‫فێڵ له‌ئەفریقاییەکان دەکەن‌و لەجیاتی‬ ‫ڕۆژه����ەاڵت ب����ەرەو باک����ور بەلەمەکە‬ ‫لێدەخ����وڕن‌‪ .‬دوای چەن����د ڕۆژێ����ک‬ ‫بەلەمەکە له‌نزیک نیۆیۆرک لەالیەن هێزە‬ ‫دەرەیاییەکانی ئەمریکا دەستی بەسەردا‬ ‫دەگیردرێت‌‪.‬‬ ‫له‌پەیوەن����د به‌پرس����ەکە‪ ،‬حکومەتی‬ ‫ئیس����پانی داوا له‌وەزارەت����ی دەرەوەی‬ ‫ئەمری����کا دەکات بەپێ����ی ئ����ەو‬ ‫پەیماننامانەی کە لەنێوانیادا واژۆکراون‬ ‫بەلەمەک����ەو ئەفریقایی����ەکان‪ ،‬کە ئەوان‬ ‫به‌کۆیلەی����ان هەژماردەکردن‪ ،‬تەس����لیم‬ ‫به‌ئیس����پانیا بکەن تاوەکو س����زابدرێن‬ ‫لەسەر هەڵگەڕانەوەیان له‌خاوەنەکانیان‌و‬ ‫کوشتنی چەند کەسێک لێیان‪ .‬هاوکات‬ ‫دو کەس له‌ئیس����پانییە سەرنشینەکانی‬ ‫س����ەر بەلەمەکە کە خۆی����ان به‌خاوەنی‬ ‫ئەفریقایی����ەکان‌و بەلەمەک����ە دادەنێ����ن‬ ‫کەیسێک پێشکەش به‌دادگای ویالیەتی‬ ‫نیۆیۆرک دەکەن‪.‬‬ ‫لەبەرئەوەی کە پرسی هەڵوەشانەوەی‬ ‫کۆیلەتی����ی (‪)abolition of slavery‬‬ ‫له‌ئەمری����کا لەو ئانوس����اتدا کۆمەڵگەی‬ ‫ئەمریک����ی بەس����ەر دو ب����ەرەدا‬ ‫دابەش����کردبو‪ ،‬هاوکات لەبەر ڕەهەندە‬ ‫نێودەوڵەتییەک����ەی‪ ،‬ئ����ەم کەیس����ە‬ ‫ل����ه‌دادگادا ببوە جێی س����ەرنجی هەمو‬ ‫الیەنە سیاس����ی‌و حزبی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫دینییەکانی ئەو واڵتە‪.‬‬ ‫بەرەیەک کە به‌بەرەی هەڵوەشانەوەی‬ ‫کۆیلەت����ی (‪‌)abolitionists‬ناس����رابون‬ ‫ک����ە پێگ����ەو هێزی����ان له‌ویالیەتەکانی‬ ‫باک����وری ئەمریکا بەهێزب����و کەوتبونە‬ ‫بەراب����ەر بەرەی پارێزەران����ی کۆیلەتیی‬ ‫(‪ ،)anti-abolitionists‬ک����ە پێگەی����ان‬ ‫له‌ویالیەتەکان����ی باش����ور بەهێزب����و‪.‬‬ ‫بەواتایەک����ی دیک����ە ئەم پرس����ە نەک‬ ‫ه����ەر واڵت����ی لەس����ەر هێڵ����ە فکری‌و‬ ‫لیبرالب����ون‌و‬ ‫ئایدیۆلۆجیی����ەکان‪،‬‬ ‫کۆنزێرڤەتیڤبون دابەش����کردبو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌ڕوی جوگرافیش����ەوە واڵتی بەس����ەر‬ ‫باکور‌و باشوردا دابەشکردبو‪.‬‬ ‫حکومەت����ی ئەمریک����ی س����ەرەڕای‬ ‫باوەڕبونی به‌سەربەخۆیی دادگا کەچی‬ ‫ب����ۆ ڕازیکردن����ی ئیس����پانیاو بۆئەوەی‬ ‫ئەم کەیس����ەی دادگا نەبێت����ە هۆکاری‬ ‫هەڵگیرس����انی ش����ەڕی ناوخ����ۆ خۆی‬ ‫له‌کەیس����ەکە هەڵدەقورتاند‪ .‬جارێکیان‬ ‫هێش����تان ک����ە کەیس����ەکە ل����ه‌دادگای‬ ‫ویالیەتی نیۆیۆرک بو حاکمە پیرەکەی‬ ‫دادگاکەی����ان گ����ۆڕی به‌حاکمێکی گەنج‬ ‫بەوهیوای����ەی ک����ە بتوان����ن کاریگەریی‬ ‫لەسەر حاکمە گەنجەکە دابنێن‪.‬‬ ‫پێچەوانەی خەونەکەی دەسەاڵتدارانی‬ ‫ئەمری����کا حاکمەک����ە بڕی����اری بەدژی‬ ‫بەرژەوەندی حکومەتی ئیس����پانیاو ئەو‬ ‫ئیس����پانیانەش کە خۆی����ان به‌خاوەی‬ ‫ئەفریقاییەکان دادەنا دا‪ .‬بەمەش بڕیاری‬ ‫ئازادکردنی یەکس����ەری ئەفریقاییەکانی‬ ‫دا‪ ،‬به‌ماف����ی گەڕانەوەش����یان ب����ۆ ئەو‬ ‫شوێنەی لێیەوە هێنرابون‪.‬‬ ‫ئ����ەم بڕی����ارە حکومەت����ی فیدراڵی‬ ‫ئەمری����کای نەوەس����تاند بەڵکو تانەیان‬ ‫له‌بڕیارەکەداو کەیس����ەکەیان بردەپێش‬ ‫دادگای ب����ااڵی (‪)Supreme Court‬‬ ‫ئەمریکا‪ .‬پارێزەرەک����ەی ئەفریقاییەکان‬ ‫ترسی ئەوەی هەبو کە له‌دادگای بااڵ دا‬ ‫نەتوانێت کەیسەکە بباتەوە‪ ،‬بۆیە هانای‬ ‫ب����ۆ کۆنە‪-‬س����ەرۆکێکی ئەمریکا‪ ،‬جۆن‬ ‫کوینس����ی ئادەم����س (‪John Quincy‬‬ ‫‪ ،)Adams‬ب����رد تاوەکو وەک پارێزەری‬ ‫س����ەرەکی له‌پێش دادگای بااڵ بەرگری‬ ‫له‌ئەفریقاییە ڕەشپێستەکان بکات‪.‬‬ ‫دادگای ب����ااڵ له‌نۆ حاک����م پێکهاتبو‬

‫ڕاکەی ئەنجومەنی‬ ‫شورا وەک‬ ‫پێشینەیەک‬ ‫لەوانەیە ببێتە‬ ‫بنەمایەک بۆ‬ ‫هێندەی دیکە‬ ‫پێشێلکردنی‬ ‫یاساو بنکۆڵکردنی‬ ‫دیموکراسی‌و‬ ‫کۆیلەترکردنی‬ ‫دادگاو دەسەاڵتی‬ ‫دادوەریی‬ ‫پێنجیان له‌ویالیەتەکانی باش����ور بون‌‌‪،‬‬ ‫کە دژی هەڵوەشانەوەی کۆیلەتییبون‪،‬‬ ‫هاوکات لەو نۆ حاکمە شەشیان خۆیان‬ ‫خاوەن کۆیلەب����ون‪ ،‬کەچی بڕیارێکیاندا‬ ‫ک����ە له‌بەرژەوەن����دی ئەفریقایی����ە‬ ‫ڕەشپێس����تەکان‌و بەدژی حکومەتەکەی‬ ‫خۆیان‌و حکومەتی ئیسپانیا بو‪ .‬بەمەش‬ ‫ئەفریقاییەکان ئازادکران‌و ڕەوانەی زێدی‬ ‫خۆیانکرانەوە‪.‬‬ ‫بڕیارەک����ەی دادگای ب����ااڵی ئەمریکا‬ ‫ل����ەو کەیس����ەی ک����ە بەن����اوی "واڵتە‬ ‫یەکگرت����وەکان لەبەرابەر ئەمیس����تاد"‬ ‫ناسراوە لەزۆر ڕوەوە کاریگەریی لەسەر‬ ‫ئاراستەو تێگەیش����تنەکانی حکومەت‌و‬ ‫کۆمەڵگ����ەی ئەمریک����ی ئەوکات‌دان����ا‪.‬‬ ‫بڕیارەکە هێرشێک بو بۆسەر دامەزراوەی‬ ‫کۆیلەتی����ی‌‌و پش����تیوانانی‪ ،‬ه����اوکات‪،‬‬ ‫پش����تیوانییەکیش ب����و له‌مافی ڕاپەڕین‬ ‫لەدژی زوڵم‌‌و بەزۆرکۆیلەکردن‪ .‬لەوانەش‬ ‫گرنگتر‪ ،‬بڕیارەکە چەس����پاندی کە یاسا‬ ‫یاس����ایەو لەس����ەروی هەمو دەسەاڵت‌و‬ ‫بەرژەوەندییەکەوە دێت‪.‬‬ ‫ئەو دیموکراسیەتەی ئەمڕۆ له‌ئەمریکا‬ ‫بەرقەرارە بنەماکانی ئەو حاکمانە دایاننا‬ ‫کە نەکەوتنە ژێر کاریگەریی حکومەت‌و‬ ‫سەرۆک‌و بەرژەوەندییە بازرگانییەکانی‬ ‫واڵتەکەی����ان چونک����ە مافەکانی مرۆڤ‪،‬‬ ‫کە ل����ەم کەیس����ە خ����ۆی له‌مافەکانی‬ ‫کۆمەڵێک ڕەشپێستی دزراوی ئەفریقایی‬ ‫دەدۆزیی����ەوە‪ ،‬خران����ە س����ەروی هەمو‬ ‫بەرژەوەندییەکان‪.‬‬ ‫له‌هەمو بوارەکان����ی ژیان‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫له‌ب����واری یاس����ادانان‌و دادوەریی����دا‪،‬‬ ‫له‌دێرزەمانەوە پێشینە وەک بنەمایەک‬ ‫بۆ داڕشتنی یاس����ا یان پشتیوانیکردن‬ ‫له‌بڕیارێکی یاسایی بەکارهاتوە‪.‬‬ ‫ڕاس����ت پێچەوانەی ئەوەی نزیک له‌دو‬ ‫س����ەد س����اڵ له‌ئەمریکا گوزەرا‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫له‌کوردستان دەگوزەرێ‪.‬‬ ‫له‌‪ ٢٠١٥/٨/١٧‬دا ئەنجومەنی شورای‬ ‫هەرێم����ی کوردس����تان بەیانیک����رد کە‪:‬‬ ‫"یەکەم‪ ،‬ل����ه‌‪ ٢٠١٥/٨/١٩‬دا پۆس����تی‬ ‫س����ەرۆکی هەرێ����م بەتاڵنابێ����ت بەڵکو‬ ‫ماوەکەی کۆتاییدێت‌و سەرۆک بەردەوام‬ ‫دەبێت له‌جێبەجێکردنی ئەرک‌و کارەکانی‬ ‫هەتا هەڵبژاردنی س����ەرۆکێکی دیکە بۆ‬ ‫هەرێم‪ ".‬دوەم‪" ،‬لەبەرئەوەی هەردوالیەن‬ ‫(س����ەرۆکایەتی‌و پەرلەمان)داوای����ان‬ ‫له‌ئەنجومەن کردوە کە بەبنەما لەس����ەر‬ ‫م����اددەی نۆیەم له‌یاس����ای ئەنجومەنی‬ ‫ش����ورای هەرێمی کوردس����تان–عێراق‪،‬‬ ‫ژمارە ‪ ١٤‬ی ساڵی ‪( ،٢٠٠٨‬ناوبژیوانیان‬ ‫لەنێواندا بکرێت)‪ ،‬بۆیە ئەم ڕایە مولزەمە‬ ‫بۆ هەردوال‪".‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫درێژكردنه‌و‌ه به‌پینه‌و په‌ڕۆ ناكرێت‬ ‫نه‌نێ���ردراوه‌و به‌ب���ێ‌ ئاگاداری‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان ئه‌م كاره‌ كراوه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌‬ ‫نه‌ده‌بو ئه‌نجومه‌نی‌ شورا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م نوس���راوه‌ بكات‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ كاری ئه‌واندا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پرس���ێكی یاساییه‌و ته‌نها په‌رله‌مان‬ ‫ده‌توانێت یه‌كالیی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫من ده‌پرس���م س���ه‌رۆكێك به‌ده‌نگدانی‬ ‫راسته‌وخۆ بوبێته‌ سه‌رۆك‌و دواتر به‌ده‌نگی‬ ‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫په‌رله‌مانتاران دو ساڵی بۆ درێژكرابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تا چۆن ده‌كرێت ده‌زگایه‌كی س���ه‌ر‬ ‫پێده‌چێ���ت ئاڵۆزییه‌كانی‌ كوردس���تان به‌حكوم���ه‌ت ب���ۆی درێژبكات���ه‌وه‌؟! ئه‌م‬ ‫هێن���ده‌ی‌ دیك���ه‌ بئاڵ���ۆزێ‌و وه‌ك ته‌ونی كاره‌ له‌خزم���ه‌ت س���ه‌رۆكی هه‌رێمدا نییه‌‬ ‫جاڵجاڵۆك���ه‌ هێواش هێواش قه‌یرانی دیكه‌ پێویس���ته‌ به‌زوترین كات هه‌ڵویستی‌ خۆی‬ ‫بگرێت‌و ببێته‌ س���ه‌ربار‪ ،‬خراپت���ر ئه‌وه‌یه‌ ده‌رببڕێت‪.‬‬ ‫دوات���ر ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ش���ورا به‌پێ���ی‌‬ ‫خه‌ریك���ه‌ هه‌رچی بنیاتن���راوه‌ له‌متمانه‌ی‬ ‫نێوان الیه‌نه‌كان‌و جۆرێك له‌خستنه‌سه‌رپێی‌ ئ���ه‌و یاس���ایه‌ی هه‌یه‌تی‌ كه‌ م���ن لێره‌دا‬ ‫یاس���ا له‌باری���ه‌ك بچێت‌و جگ���ه‌ له‌الیه‌نه‌ نامه‌وێ‌ بچمه‌ س���ه‌ر بڕگ���ه‌و بابه‌ته‌كانی‌‪،‬‬ ‫سیاس���ییه‌كان‪ ،‬داموده‌زگا یاساییه‌كانیش سه‌ربه‌ده‌س���ه‌اڵتی جێبه‌جێكردن���ه‌و ب���ۆ‬ ‫له‌وملمالنێی���ه‌ بئاڵی���ن‌و ببن به‌به‌ش���ێك پرس‌و چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌و ناكۆكی نێوان‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان مه‌شوه‌رت پێشكه‌ش ده‌كات‬ ‫له‌قه‌یرانه‌كه‌‪.‬‬ ‫دوایی���ن قه‌یران���ی پرس���ی س���ه‌رۆكی نه‌ك نێوان ده‌سه‌اڵته‌كان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م كێش���ه‌یه‌ كێش���ه‌یه‌كی یاس���ایی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬گوایه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ش���ورای‌ هه‌رێم‬ ‫مه‌ش���وه‌ره‌تێكی ئیلزام���ی ده‌رك���ردوه‌ بۆ گه‌وره‌یه‌و به‌پێی‌ یاس���ا رێكخراوه‌‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی‌ مانه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬شێوه‌یه‌ك له‌روی یاساییه‌وه‌‪ ،‬یاسا ناچێته‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵوێس���ته‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ش���ورا ژێ���ر بڕی���ار‪ ،‬ئه‌مه‌یك���راوه‌ ك���ورد وته‌نی‌‬ ‫دواهه‌مین داهێنانی‌ ئه‌م دۆخه‌ پڕ قه‌یرانه‌یه‌ ته‌رهیمێكی سه‌قه‌ته‌ بۆ پرس‌و دۆسیه‌یه‌كی‬ ‫كه‌ الیه‌نێك���ی دیاریك���راو ده‌یه‌وێت به‌زۆر گه‌وره‌تر له‌قه‌باره‌ی‌ ده‌زگایه‌كی بچوك‪.‬‬ ‫خاڵی هه‌ره‌ گرن���گ ئه‌وه‌یه‌ له‌كوێی‌ ئه‌م‬ ‫به‌سه‌رخه‌ڵكی كوردستانی‌ بسه‌پێنێت‪.‬‬ ‫به‌رله‌هه‌موشتێك نه‌ده‌بو ئه‌نجومه‌نی‌ شورا دونیایه‌ بوه‌ په‌رله‌مان كه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ یاسا‬ ‫ئه‌م نوسراوه‌ی‌ په‌رله‌مان وه‌ربگرێت‪ ،‬چونكه‌ دانانه‌ نوسراو بۆ ده‌سه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردن‬ ‫له‌الی���ه‌ك له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكی په‌رله‌مانه‌وه‌ ب���كات ب���ۆ به‌الداخس���تنی‌ كێش���ه‌یه‌كی‬

‫یاس���ایی؟! ئه‌م كاره‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ شوراو‬ ‫جێگری س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان ئه‌و په‌نده‌یان‬ ‫به‌سه‌ردا جێبه‌جێده‌بێت كه‌ ده‌ڵێت عوزریان‬ ‫له‌قه‌باحه‌تیان گه‌وره‌تره‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌ به‌پێی‌ یاس���ای‌ ژماره‌ ‪19‬‬ ‫س���اڵی ‪ 2013‬كه‌ ماوه‌ی‌ سه‌رۆكی هه‌رێمی‬ ‫پێ‌ درێژكراوه‌ته‌وه‌ له‌مادده‌ی‌ سێیه‌م ده‌ڵێت‬ ‫كار به‌هیچ یاس���ایه‌ك یان بڕیارێك ناكرێت‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌قی ئه‌م یاسایه‌ بێت‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫به‌هیچ یاسایه‌ك به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناتوانرێت‬ ‫ته‌مه‌نی‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م درێژبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا ئه‌گه‌ر په‌رله‌مان دوباره‌ بڕیاره‌ كاره‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫بیرم���ان نه‌چێت ئه‌م���ه‌ یه‌كه‌مجار نییه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ش���ورا بڕیارو مه‌ش���وه‌ره‌تی‬ ‫نایاس���ایی بخات���ه‌ پێش���كه‌ش ب���كات‪،‬‬ ‫له‌پێكهێنانی‌ ئه‌م كابینه‌ی‌ ئێس���تا دیسان‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران له‌سه‌ر پرسی كابینه‌ی‌‬ ‫كار به‌ڕێكه‌رو ته‌واو ده‌س���ه‌اڵت نوسراوێكی‬ ‫بۆ ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ كرد‪ ،‬دیس���انه‌وه‌ بڕیارو‬ ‫واڵمی ئه‌نجومه‌نی‌ شورا هه‌رایه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندن نای���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ بڕیاره‌كه‌یان‬ ‫له‌خزمه‌ت الیه‌نێكی دیاریكراوبو‪.‬‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ قس���ه‌كردنی زیاتر نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌راس���تی‌ خه‌ریكه‌ پرس���ی درێژكردنه‌وه‌‬ ‫ده‌ێته‌ ئاس���تێكی زۆر ن���زم‪ ،‬ناكرێت ئه‌م‬ ‫پرسه‌ كه‌ په‌یوه‌ندی به‌سازانی‌ نیشتیمانیی‌و‬ ‫یاساوه‌ هه‌یه‌ به‌پینه‌و په‌ڕۆ بكرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پرس���ێكه‌ په‌یوه‌ندی به‌چاره‌نوس���ی یاساو‬ ‫س���ه‌روه‌ریی ئه‌م واڵته‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ناكرێت‬ ‫خه‌ڵك چاوبه‌س���ت بكرێ���ت‌و به‌بارودۆخی‬ ‫ده‌رونیی شله‌ژاوه‌وه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬

‫له‌كوێی‌ ئه‌م دونیایه‌‬ ‫بوه‌ په‌رله‌مان كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ یاسا‬ ‫دانانه‌ نوسراو‬ ‫بۆ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن بكات‬ ‫بۆ به‌الداخستنی‌‬ ‫كێشه‌یه‌كی‬ ‫یاسایی؟!‬

‫رۆژنامه‌گه‌ر ‌ی هاواڵتی‬ ‫هه‌مومان رۆژنامه‌نوسین‬ ‫ئیسماعیل عوسمان*‬

‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ هاواڵت���ی‌ ی���ان هاواڵت ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس (‪، 1)citizen journalism‬‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و چه‌مك ‌ه نوێیانه‌ ‌ی كه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌دونی���ا رۆژنامه‌نوس���یدا ج��� ‌ێ پێ‌ خۆی‌‬ ‫كردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش پاش هه‌م���و روداو‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان���ی ك���ه‌ روب���ه‌روی‌ مرۆڤایه‌ت ‌ی‬ ‫بونه‌ت���ه‌و‌ه له‌وانه‌ش( روداوی‌ سروش���تی‌و‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناره‌زای��� ‌ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‪ )...‬ك���ه‌ كاریگه‌ریان له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ ئ���ه‌م جۆر‌ه له‌رۆژنامه‌نوس��� ‌ی‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوسی‌ هاواڵتی‌‪ ،‬كاری‌ كۆكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫نوس���ین‪ ،‬هه‌ڵه‌چن كردن‪ ،‬به‌رهه‌م هێنان‪،‬‬ ‫بالوكردنه‌و‌ه هه‌واڵ‌و زانیاری‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌م جۆره‌ له‌رۆژنامه‌نوس��� ‌ی به‌ش���ێواز ‌ی‬ ‫پیشه‌ی‌ كار ‌ی رۆژنامه‌نوسی‌ ناكات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌توانێت هه‌مو بیروبۆچونه‌كانی‌ له‌رێگا ‌ی‬ ‫(تێكست‌و وێنه‌‌و ڤیدیۆ) ده‌رببرێت به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئامێ���ری‌ مۆبایل یان تابلێته‌كه‌یه‌وه‌ بالویان‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ هاواڵت���ی‌ زاراوه‌یه‌ك��� ‌ی‬ ‫نوێی���ه‌‌و تاوه‌كو ئێس���تا نه‌بوه‌ته‌ جۆرێك ‌ی‬ ‫نوێ‌ كاری‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆ ‌ی‬ ‫به‌ره‌وپێش���چونه‌كانی‌ ته‌كنه‌لۆژیان���ی‌ نوێ‬ ‫په‌یوه‌ندیكردن ئه‌م بابه‌ته‌ گش���تیگر بوه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر هاواڵتیه‌ك له‌رێ���گا ‌ی مۆبایله‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫یان تابلێته‌كه‌یه‌وه‌ ده‌بێت ‌ه رۆژنامه‌نوسێك ‌ی‬ ‫چاالك بواری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی یان سیاس���ی‌‪...‬‬ ‫‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك پێنوای���ه‌ ك���ه‌ ئاماده‌بون��� ‌ی‬ ‫ر‌وژنامه‌نوس���ی‌ هاواڵت��� ‌ی وه‌ك جۆرێ���ك‬ ‫له‌تێكدانی‌ كار ‌ی رۆژنامه‌نوس ‌ی پرۆفیشناڵه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك ‌ی دیكه‌ پێنوایه‌ ك ‌ه رۆژنامه‌نوس ‌ی‬ ‫هاواڵتی‌ جۆرێك له‌به‌ره‌وپێش���چونی‌ كار ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی ‌هو‌و كاریگه‌ر ‌ی به‌هێزیش��� ‌ی‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر رۆژنامه‌نوس ‌ی پرۆفیشناڵ‪.‬‬ ‫هاواڵتیای كه‌ ده‌بێته‌ هه‌واڵنێر؟‬ ‫رۆژنامه‌نوسی‌ هاواڵتی كاری‌ كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زانیاریه‌كانه‌‪ ،‬زیاتر له‌رۆژنامه‌نوس ئاسای ‌ی‬ ‫ده‌توانێت ده‌س���تیان بگات به‌س���ه‌رچاوه‌ ‌ی‬ ‫زانیاریی���ه‌كان‪ ،‬هه‌ندی���ك ج���ار خه‌ڵك��� ‌ی‬ ‫به‌ب ‌ێ ئه‌وه‌ی‌ پێویس���تیان به‌رۆژنامه‌نوس ‌ی‬ ‫پرۆفیشناڵ بێت (مه‌به‌ست لێ‌ ئه‌و كه‌سه‌ ‌ی‬

‫كار ‌ی رۆژنامه‌نوسی‌ بۆ ده‌زگایه‌ك ‌ی راگه‌یاندن‬ ‫ده‌كات) به‌س���ود مه‌ندبون له‌ته‌كنه‌لۆژیا ‌ی‬ ‫نوێ مۆدێرن‌و ده‌ست گه‌یشتن به‌ئینته‌رنێت‬ ‫ده‌توانێت ئه‌و زانیاریانه‌ ‌ی كه‌ هه‌یه‌تی‌ باڵوی‬ ‫بكاته‌وه‌‌و ئه‌و زانیاریه‌ش كه‌ ویست ‌ی لێیه‌ت ‌ی‬ ‫وه‌ریبگرێت‪.‬‬ ‫پیده‌چێت ئه‌و زانیاریه‌ ته‌نها باڵوكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌واڵێكی‌ ك���ورت بێت‪ ،‬بۆ نمون��� ‌ه له‌وان ‌ه‬ ‫هاواڵتیه‌ك له‌رێ���گا ‌ی مۆبایله‌كه‌یه‌وه‌ وێنه‌ ‌ی‬ ‫روداوێك ‌ی هاتوچو بگرێت‌و له‌فه‌یسبوكه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆیدا له‌گه‌ڵ باڵوكردن���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌م زانیاری ‌ه‬ ‫كورته‌دا وێنه‌كه‌ باڵو بكاته‌وه‌‪( ،‬له‌شه‌قام ‌ی‬ ‫س���الم روداوێك���ی‌ هاتوچ���و روداو‌و بوی ‌ه‬ ‫هۆی‌ گیان له‌ده‌س���ت دانی‌ دو هاواڵت ‌ی ك ‌ه‬ ‫سه‌رنشینی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌ بون‌و دوی‌ هاواڵت ‌ی‬ ‫دیكه‌ش بریندار بون)‪.‬‬ ‫ل���ه‌م روانگه‌ی���ه‌و‌ه ئه‌م جۆره‌ ل���ه‌كار ‌ی‬ ‫هاواڵتی���ه‌ ده‌گۆرێ���ت به‌جۆرێك ل���ه‌كار ‌ی‬ ‫(هه‌واڵنێر) چونكه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ توانیویه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌ست ‌ی به‌س���ه‌رچاوه‌ی‌ زانیاری‌ بگات ئه‌و‬ ‫ج���ۆر‌ه هه‌واڵه‌ ب�ڵ�او بكاته‌و‌ه كه‌ ویس���ت ‌ی‬ ‫لێیه‌تی‌‪ ،‬هاواڵتیان��� ‌ی دیكه‌ش (وه‌رگر) ك ‌ه‬ ‫ئه‌و زانیاریه‌ ده‌بینێت ده‌زانێت كه‌ روداوێك‬ ‫له‌یه‌كێك له‌ش���ه‌قامه‌كانی‌ س���لێمانیدا رو ‌ی‬ ‫داوه‌‪ .‬پێده‌چێ���ت یه‌كێ���ك له‌ناوه‌نده‌كان ‌ی‬ ‫راگه‌یاندن وێنه‌‌و زانیاریه‌كانی‌ ئه‌و كه‌سه‌ ‌ی‬ ‫ببین���ت‌و وه‌ریگرێ���ت ئ���ه‌وه‌ش جۆرێك��� ‌ه‬ ‫له‌ه���اوكاری‌ كردن���ی‌ كاری‌ راگه‌یاندنه‌‌و له‌و‬ ‫رێگایه‌ش���ه‌و‌ه هه‌وڵ��� ‌ی به‌ده‌س���ت هێنان ‌ی‬ ‫زانی���اری‌ زیاتر ده‌دات بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ رۆمال ‌ی‬ ‫هه‌واڵێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بكات‪.‬‬ ‫له‌روانگه‌یه‌ك ‌ی دیكه‌و‌ه ئه‌و رۆژنامه‌نوش ‌ی‬ ‫هاواڵتی ده‌توانێنت هه‌ندێك له‌دیمه‌نه‌كان ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ج���ۆر روداوه‌ تۆمار ب���كات له‌رێگا ‌ی‬ ‫فه‌یسبوك یان ئه‌نس���تۆگرامه‌كه‌ ‌ی خۆیه‌و‌ه‬ ‫ب�ڵ�او بكاته‌وه‌ یاخود بیدات���ه‌ ناوه‌نده‌كات ‌ی‬ ‫راگه‌یان���دن‌و ب�ڵ�اوی‌ بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه زۆرجا‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ت���ه‌ له‌ناوه‌نده‌كان���ی‌ راگه‌یاندندا‬ ‫روده‌دات‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس��� ‌ی هاواڵتی به‌كارهێنه‌رێك ‌ی‬ ‫ئاس���ایی‌ ئه‌نته‌رنێ���ت نی ‌ه ‪ ،‬به‌ڵكو س���ود‬ ‫مه‌ندبون ‌ه له‌هه‌مو هۆكاره‌كان ‌ی ته‌كنه‌لۆژیای‬ ‫مۆدێ���رن‪ ،‬ئاس���تی‌ ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ش‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌ رۆژنامه‌نوس���یه‌ باڵویان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ (تێكس���ت‌و ده‌ن���گ‌و وێنه‌‌و وێن ‌ه‬ ‫ج���واڵو )ه‌‪ ،‬له‌كاتێدا ئ���ه‌و هۆكارانه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م رۆژنامه‌نوس���ه‌ س���ودی‌ لێده‌بینێت‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ س���اده‌ن چونك ‌ه رۆژنامه‌نوس ‌ی‬ ‫هاواڵتی‌ پێویس���ت ‌ی به‌كامێرای‌ پرۆفیشناڵی‬ ‫وێنه‌گرتن‌و لێن���زی‌ (وایت) نیه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫رۆژنامه‌نوسی‌ هاواڵت ‌ی به‌و جۆر‌ه نی ‌ه به‌ڵكو‬ ‫ئه‌و ده‌توانێت به‌س���اده‌ترین ئیمكانیات ئه‌و‬ ‫ش���ته‌ ‌ی كه‌ بینویه‌تی‌ گوزارشت ‌ی لێبكات‌و‬ ‫بگه‌یه‌نێت به‌هاوڕی‌‌و دۆست‌و وه‌رگره‌كانی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پرس���یاره‌ی‌ ك���ه‌ ل���ه‌الی‌ زۆرێك‬

‫هاواڵتی له‌فه‌زایه‌كدا‬ ‫هه‌م وه‌ك‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‌و هه‌م‬ ‫وه‌ک قسه‌ركه‌ر‌و‬ ‫هه‌م وه‌ك به‌رهه‌م‬ ‫هێن‌و به‌كاربه‌ر‬ ‫ده‌توانێت رۆڵ‬ ‫ببینێت‬

‫له‌بیرمه‌ندانی‌ بوار ‌ی رۆژنامه‌نوس ‌ی دروست‬ ‫بوه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه ئایا ئه‌و جۆره‌ له‌رۆژنامه‌نوس ‌ی‬ ‫ئه‌توانێ���ت پێ���وه‌ر ئه‌خالقیه‌كان���ی‌ كار ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌س ‌ی له‌كاتی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ زانیاریدا‬ ‫ره‌چاو بكات؟ چونك ‌ه هیچ جۆره‌ زانیاریه‌ك ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و بنه‌ماو به‌ه���ا ئه‌خالقیان ‌ه نیه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك��� ‌ی رۆژنامه‌ن���وس پرۆفیش���ناڵ‬ ‫پێویسته‌ ره‌چاو ‌ی هه‌مو ئه‌و پێوه‌ران ‌ه بكات‬ ‫چونكه‌ ل���ه‌روی‌ ئه‌خالقی‌‌و هه‌ندێك جاریش‬ ‫یاسایه‌وه‌ روبه‌روی‌ لێپرسینه‌وه‌ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بیرمه‌ندان تاوه‌كو ئیستا نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫وه‌اڵمێكی‌ ئه‌و تۆیان ده‌ست كه‌وێت‪.‬‬

‫گه‌وره‌كانی‌‌و كۆمپانیا زه‌به‌الحه‌كان ‌ی میدیا‬ ‫نین‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و جۆره‌ له‌ره‌قیبه‌هاواڵتیه‌كی‬ ‫ئاساییه‌ ك ‌ه له‌دورترین سنوری‌ جوگرافیا ‌ی‬ ‫ناوچه‌ ‌ی رۆماڵكراوی‌ میدیایی ده‌كات ئه‌ویش‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ر ‌ی هاواڵتیه‌‪.‬‬ ‫ناوه‌نده‌كان���ی‌ میدی���ا س���ونه‌تیش‬ ‫ده‌یانئه‌وێت ده‌س���تیان ب���ۆ خه‌ڵكان ‌ه بگات‬ ‫زیاترین زانیای‌‌و هه‌واڵ‌و ڤیدیۆی‌ ك ‌ه هه‌یان ‌ه‬ ‫به‌راگه‌یاندنه‌ پرۆفیش���ناڵه‌كان بفرۆش���ن‪،‬‬ ‫بۆنمون���ه‌ كه‌ناڵ ‌ی ‪ BBC‬ل���ه‌دوا ‌ی چه‌ندین‬ ‫س���اڵ كاركردنی‌ به‌رده‌وان توانیویه‌ت ‌ی ئه‌و‬ ‫ژم���اره‌ زۆره‌ له‌(بینه‌ر‌و بیس���ه‌ر‌و خوێنه‌ر)‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ دونی���ادا ب���ۆ خ���ۆی كۆ‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا په‌نا ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌وێنه‌‌و ڤیدی���ۆ ده‌گمه‌نه‌كان‌و زانیاریه‌كانی‌‬ ‫له‌رێگا ‌ی رۆژنامه‌نوس ‌ی هاواڵتیه‌و‌ه به‌ده‌ست‬ ‫ده‌گات‪.‬‬ ‫د‪ .‬یونس شكر خواه‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ده‌سته‌ ‌ی‬ ‫زانس���تی‌ زانك���ۆی‌ ت���اران ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌گه‌ر له‌روانگه‌ی‌‬ ‫كۆمیكه‌یش���ن‌و په‌یوه‌ندیه‌وه‌ س���ه‌یری‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ت ‌ه بكه‌ین‪ ،‬به‌دو گروپ دابه‌ش ده‌كرێن‪:‬‬ ‫(‪ )Mainstream Media‬ره‌وت ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ی���ان ئه‌صل������ی‪)Alternative media( ،‬‬ ‫میدیا ‌ی ئه‌لته‌رناتیڤ‪ ،‬رۆژنامه‌گه‌ری‌ هاواڵت ‌ی‬ ‫ده‌چێت ‌ه ژێر كۆمه‌ڵه‌ ‌ی دوه‌م‪.‬‬ ‫له‌ج���ۆری‌ یه‌كه‌میان���دا ژماره‌یه‌كی‌ كه‌م‬ ‫له‌رۆژنامه‌ن���وس‌و میدی���اكار كار ده‌ك���ه‌ن‬ ‫له‌پێن���اوی‌ ئاس���تی‌ به‌ره���ه‌م هێنان���ی‌ بۆ‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌وه‌گره‌كانیان‪ ،‬كۆمه‌لێك‬ ‫پله‌وه‌زیف���ی له‌ناوه‌نده‌كان���ی‌ میدیادا بون ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‌و پێویسته‌ ره‌ چاوی‌ یاس���ا بن چ‬ ‫ئه‌و كه‌س���انی‌ كه‌ فه‌رمانبه‌ر له‌و ده‌زگایه‌دا‬ ‫چ خود ‌ی ده‌زگاك ‌ه به‌رانبه‌ر به‌كۆمه‌ڵگه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆی‪ ،‬كه‌نابێـت س���ه‌رپێچی‌ یاسای بكات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ها ‌ی تێچونی‌ ئه‌م كارانه‌ش زۆر‬ ‫گرانه‌ چونك ‌ه (چ ناوه‌ند ‌ی بینراو چ بیستراو‬ ‫چ خوێن���راو) برێك��� ‌ی زۆر له‌تێچونی‌ ماد ‌ی‬ ‫ده‌وێت له‌به‌رهه‌م هێناندا‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌جۆری‌ دوه‌میاندا ك ‌ه رۆژنامه‌نوس ‌ی‬ ‫هاواڵت��� ‌ی ده‌چێت���ه‌ ئ���ه‌و چوارچێوه‌یه‌و‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر بۆ ژماره‌یه‌ك ‌ی زۆر به‌رهه‌م‬ ‫دێن���ن‪ ،‬هاواڵت���ی له‌فه‌زایه‌ك���دا هه‌م وه‌ك‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ر‌و هه‌م وه‌ک قس���ه‌ركه‌ر‌و هه‌م‬ ‫وه‌ك به‌رهه‌م هێن‌و به‌كاربه‌ر ده‌توانێت رۆڵ‬ ‫ببینێت‪.‬‬

‫رقیبی رۆژنامه‌گه‌ری‌ سونه‌تی‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و بابه‌تانه‌ی‌ ت���ر كه‌ له‌ده‌ور ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ هاواڵت���ی دروس���ت ب���و‌ه‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ كۆنترۆلكردن���ی‌ زانیاریه‌كانه‌‪،‬‬ ‫هه‌میش��� ‌ه راگه‌یاندن ‌ی سونه‌تی‌ شاناز ‌ی به‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ له‌وه‌رگره‌كانیان ده‌كه‌ن له‌هه‌ركو ‌ێ‬ ‫دوینابن‪ ،‬چه‌ندین س���اڵیش ده‌خایه‌نێت بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌ی بتوانێت ئه‌و جه‌م���اوه‌ره‌ له‌ده‌ور ‌ی‬ ‫خۆی‌ كۆ ‌ی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌گ���ه‌ری‌ س���وننه‌تی‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ه‌كانیان له‌پش���ت مێ���ز‌و‬ ‫كورس���یه‌كانیان رۆژ تا ئێواره‌ داده‌نیش���ن‬ ‫‪ /1‬چه‌مك��� ‌ی رۆژنامه‌نوس���ی‌ هاواڵت��� ‌ی‬ ‫به‌دروش���می (ئاخری���ن ه���ه‌واڵ‪ ،‬یه‌كه‌مین‬ ‫ه���ه‌واڵ‌و تازه‌ترین ه���ه‌واڵ‌و به‌په‌له‌‪ )...‬بۆ ‪ ،citizen journalism‬به‌عه‌ره‌ب ‌ی الصحاف‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بزان���ن چ جۆره‌ له‌ه���ه‌واڵ رۆماڵ ‌ه المواطن‪ ،‬به‌فارس ‌ی روزنامه‌نگاری شهروند‪.‬‬ ‫س���ود له‌كتێبی‌‪ :‬روزنامه‌نگاری شهروند‪،‬‬ ‫بكه‌ن بۆ وه‌رگره‌كانیان تاوه‌كو برس���یه‌ت ‌ی‬ ‫وه‌رگره‌كانیان تێر بك���ه‌ن‪ ،‬ژماره‌یه‌ك ‌ی زۆر مصطف������ی قوانل���و قاج���ار‪ 1393 ،‬ش‪،‬‬ ‫وه‌رگیراو‪.‬‬ ‫له‌جه‌ماوه‌ر له‌ده‌وری‌ خۆیان كۆبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫* خوێندكاری‌ ماس���ته‌ر له‌كۆمه‌ڵناس��� ‌ی‬ ‫به‌اڵم ئه‌م جۆر‌ه له‌رۆژنامه‌نوسی ره‌قیبێك ‌ی‬ ‫ت���ر ‌ی بۆ په‌یداب���وه‌ كه‌ ئ���ه‌و ره‌قیبه‌دێو‌ه میدیای زانكۆی تاران‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫پێویسته‌ به‌ته‌مه‌نه‌كان ئه‌م خواردنانه‌ بخۆن‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫سێ ڕووداوو‬ ‫یەک هۆکار‬

‫ی خ���ۆراك ئاماژ‌ه‬ ‫پس���پۆرانی‌ بوار ‌‬ ‫ی خۆراك‬ ‫به‌وه‌ده‌كه‌ن ك��� ‌ه هه‌ندێ‌ جۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر به‌س���ود‌ه بۆبه‌ته‌مه‌نه‌كان‌و كێش ‌ه ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیان بۆ دروس���ت ن���اكات‪،‬‬ ‫ی دژ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش ئ���ه‌و خۆراكان���ه‌ ‌‬ ‫ئۆسانیان تێدایه‌‪ .‬له‌خۆراكانه‌ش ك ‌ه بۆ‬ ‫به‌ته‌مه‌نه‌كان به‌سوده‌ وه‌ك‪.‬‬ ‫• پرته‌قاڵ‌و لیم���ۆو هه‌رمێو‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگر ‌‬ ‫به‌سودن بۆپێست‌و كۆئه‌ندام ‌‬ ‫به‌هێز ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی رۆك���ه‌ سروش���تێكان‌و‬ ‫• خورادن��� ‌‬ ‫كه‌ره‌وزو سه‌وز‌ه به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫• رۆژان���ه‌ كۆپێ���ك ب���ۆ دوو كوپ‬ ‫ش���یر بخورێته‌و‌ه چونك ‌ه ئێسك به‌هێز‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ی جارێك‬ ‫• پێویست ‌ه هه‌ر نه‌بێت هه‌فته‌ ‌‬ ‫كه‌له‌رمو‌و قه‌رنابیت بخۆن‪،‬چونكه‌ له‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس���ترۆجین ‌‬ ‫ده‌پارێزێ���ت له‌مادده‌ ‌‬ ‫زیان به‌خش‪.‬‬ ‫ی كیزه‌ریش پێویست ‌ه له‌به‌ر‬ ‫• خواردن ‌‬ ‫ی مێشك ده‌تپارێزێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌جه‌ڵد‌ه ‌‬ ‫ناهیڵێت كۆڵسترۆڵ به‌رز بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫• س���په‌ناغ‌و ترێ له‌پێویس���تێكان ‌‬ ‫خواردنی‌ به‌ته‌مه‌نه‌كانه‌ودژ‌ه ئۆكسانیان‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫• پێ���از‪ .‬به‌س���وده‌‌و به‌ته‌مه‌نه‌كان‬ ‫ی گ���ه‌ده‌و‬ ‫ده‌پارێزێ���ت له‌ش���ێرپه‌نج ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێژ‌ه ‌‬ ‫جه‌ڵ���ده‌ی‌ دڵ‌و به‌رزبوون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫كۆڵسترۆڵ‪.‬‬

‫ی نابێت‬ ‫ئه‌و ئازارانه‌ ‌‬ ‫ی بخات‬ ‫هیچ كه‌سێك پشت گوێ ‌‬

‫ێ ئ���ازار هه‌ی ‌ه نابێ���ت به‌هیچ‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك پشت گوێ‌ بخرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌وانه‌یه‌ نیشانه‌یه‌ك بێت بۆ نه‌خۆش ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫مه‌ترسیدار هه‌ر بۆی ‌ه له‌كاتی‌ بوون ‌‬ ‫ی پزیشك‬ ‫دۆخانه‌ی‌ خواره‌وه‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫بكه‌‪.‬‬ ‫ی پیس���ایه‌كه‌ت ره‌ش‬ ‫‪ -1‬ئه‌گه‌ر ره‌نگ ‌‬ ‫ب���وو‪ .‬ئه‌وه‌له‌وانه‌ی‌ برین���ی‌ گه‌ده‌ یان‬ ‫شێرپه‌نجه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -2‬ئه‌گه‌ر ئازارێكی‌ زۆرت هه‌بوو توانا ‌‬ ‫خ���ۆ راگرتنت نه‌بێت‪ .‬ئ���ه‌و‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نیش���انه‌یه‌ك بێت بۆ خوێ���ن به‌ربوون ‌‬ ‫ی مێشك‪..‬‬ ‫مێشك یان جه‌ڵده‌ ‌‬

‫‪15‬‬

‫ی كرد‬ ‫‪ -3‬ئه‌گ���ه‌ر كێش���ێت زۆر كه‌م ‌‬ ‫ێ رجیم كردن‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كورت به‌ب ‌‬ ‫ئه‌وه‌له‌وانه‌ی ‌ه نیشانه‌یه‌كه‌بێت بۆ توش‬ ‫بوون به‌نه‌خۆشی‌ شه‌كر‌ه یان شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫ی كاری‌ غوده‌ی‌ ده‌ره‌قی‌‪.‬‬ ‫یان تێكچون ‌‬ ‫‪ -4‬ئه‌گه‌ر ئ���ازاری‌ به‌رده‌وامت هه‌بو‬ ‫له‌سه‌ر سینگت یان هه‌ستت به‌بریسك ‌ه‬ ‫كرد له‌س���ه‌ر س���ینگت‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫نیشانه‌یه‌ك بێت بۆ جه‌ڵده‌ی‌ دڵ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ئه‌گ���ه‌ر میزت زۆر ك���رد ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌شه‌ویش���دا‌و هه‌روه‌ه���ا هه‌س���تت‬ ‫ی زۆر كرد‪ ،‬ئه‌وه‌ نیشانه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫به‌تینوێت ‌‬ ‫ی شه‌كره‌‪.‬‬ ‫بۆ توش بوون به‌نه‌خۆش ‌‬

‫چۆن چاره‌سه‌ری‌ خاڵه‌ ڕه‌شه‌كانی سه‌ر لوت‌و چه‌ناگه‌ت ده‌كه‌یت‌‬

‫• ی���ه‌ك كه‌وچ���ك لیم���ۆو له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���د‌ه به‌ڤیتامی���ن ‪ A‬له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫ی زه‌یتون تێكه‌ڵ بكرێتو‬ ‫بیتاكرۆتین كه‌ پارێزگاری‌ له‌پێس���ته‌ك ‌ه كه‌وچكێك زه‌یت ‌‬ ‫ی بدرێت به‌هه‌مان ش���ێو‌هی‌ سه‌ره‌و‌ه‬ ‫لێ ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ی سه‌ر‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ ئه‌و خاڵ ‌ه ڕه‌شانه‌ ‌‬ ‫ی بیشوات‪.‬‬ ‫‌هه‌روه‌ها بێویس���ت ‌ه ئ���ه‌و خواردنان ‌ه مه‌ساجی‌ پێبكرێت دوا ‌‬ ‫لوت‌و ده‌موچاو له‌خانمان زیاتره‌ وه‌ك‬ ‫• دو كه‌وچ���ك ماس���ت له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی وكاربۆهایدرات‬ ‫نه‌خورێت ك ‌ه له‌چه‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫له‌پیاوان‪ ,‬به‌مه‌ش چه‌ورییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهات���وه‌‪ ،‬به‌ڵكو س���ه‌وزه‌و ئاو زۆر كه‌وچكێ���ك لیمۆ تێك���ه‌ڵ بكرێت لێ ‌‬ ‫كۆكراوه‌ له‌سه‌ر ده‌موچاو وه‌ستاوه‌و‬ ‫بخورێ‌ چونك���ه‌ س���ه‌وزه‌ ده‌وڵمه‌ند‌ه بدات پاشان بیشوات‪.‬‬ ‫ی خاڵ ‌ه‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ دروستبون ‌‬ ‫• هه‌روه‌ها پارچه‌ی‌ خه‌یار له‌س���ه‌ر‬ ‫ێ به‌ئاسن‪.‬‬ ‫ڕه‌شه‌كان‪ ,‬ئه‌و خااڵنه‌ كه‌ ده‌رده‌كه‌و ‌‬ ‫ده‌توانرێ���ت خانم���ان ب���ه‌م ڕێ���گا خاڵه‌ڕه‌شه‌كان دابنرێت‪ ،‬چونكه‌ پێست‬ ‫یان زه‌رده‌ یان ڕه‌ش به‌مه‌ش له‌سه‌ر‬ ‫ی ته‌ڕده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌ش پێست پارێزراو‬ ‫ی خواره‌و‌ه خاڵه‌ ڕه‌شه‌كان ‌‬ ‫سروشتیه‌ی ‌‬ ‫لوت وچه‌ناگه‌وو مل وسنگ دروست‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫لوت وده‌موچاو چاره‌سه‌ر بكات‪:‬‬ ‫ده‌بێت‪ ,‬پێویسته‌ له‌وكاته‌دا هه‌مو‬ ‫• خوێواویش یه‌كێكه‌ له‌چاره‌سه‌ره‌كان‬ ‫• یه‌ك كه‌وچك ئاوی‌ لیمۆو كه‌وچكێك‬ ‫ڕۆژێ‌ك ده‌مووچاو بشۆرێ‌‪.‬‬ ‫ی خاڵ ‌ه ڕشه‌كانی‌ سه‌ر لوت‌و‬ ‫شه‌كر تێكه‌ڵ بكه‌‪ ،‬پاشان به‌شێوه‌یه‌كی‌ بۆ نه‌هێشتن ‌‬ ‫ی پێس���ت‬ ‫خانمان پێویس���ت ‌ه خشت ‌هی‌ خواردن بازنه‌یی‌ مه‌س���اج بۆ ئه‌و شوێنانه‌ بكه‌ ده‌موچ���او‪ ،‬چونك ‌ه به‌كتریا ‌‬ ‫ی له‌پێس���ته‌ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌فته‌دا دابنێ���ن‪ ,‬له‌هه‌مانكاتدا ئه‌و كه‌ خاڵه‌ ره‌ش���ه‌كانی‌ دروست كردووه‌‪ ،‬له‌ناو ده‌بات‌و پارێزگار ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫خواردنانه‌ی‌ كه‌ پێویس���ته‌ بخورێ ك ‌ه پاشان بیشۆ به‌ئاوی‌ شله‌تێن‪.‬‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ی هیچ په‌تێك یان په‌رۆیه‌ك یان ده‌ست‬ ‫ی ئه‌خه‌وێنیت دڵنیاب ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ كاتێك منداڵه‌كه‌ت له‌ سیسه‌مه‌كه‌ی‌ یاخود له‌ناو النكه‌كه‌ ‌‬‫ی منداڵه‌كه‌ په‌ته‌ك ‌هی‌ بچێت ‌ه ملی‌‌و بیخنكێنێت‪.‬‬ ‫ی جوڵ ‌ه ‌‬ ‫ی زۆر‌ه له‌كات ‌‬ ‫ی منداڵه‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی نزیك نیه‌ له‌مل ‌‬ ‫رازه‌كه‌ ‌‬

‫ی پێیه‌كانیان بن‪.‬پێویسته‌ ئه‌و‬ ‫ی ش���ه‌كره‌یان هه‌ی ‌ه پێویست ‌ه به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫ی نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ چه‌ند ئامۆژگاریه‌ك بۆ ئه‌وانه‌ ‌‬‫ێ كردنی‌ خۆشبێت‌و نابێت ته‌سك بێت‪.‬هه‌روه‌ها رۆژانه‌ پشكنین بۆ‬ ‫ی له‌پێ ئه‌كه‌ن هه‌موو پێیه‌كه‌ داپۆش���ێت‌و فروان وله‌پ ‌‬ ‫پێاڵوه‌ ‌‬ ‫پێیه‌كان‌و به‌ینی‌ په‌نجه‌كان‌و ژێر نینۆكه‌كان بكات بزانێت هیچ برینێك یان ئاوسانێك یان هه‌وكردنێك هه‌یه‌‪.‬‬

‫ی قورگ ده‌دات‪ ،‬یارمه‌تی‌ زوو چاك بوونه‌وه‌ی‌ برین‌و‬ ‫ی هه‌وكردن ‌‬ ‫ی زوو چاك بوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی سروشتی‌‪ .‬یارمه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌نگوین ‌‬ ‫ له‌سوده‌كان ‌‬‫ی كاربۆهیدراته‌ ك ‌ه وه‌زه‌ده‌به‌خشێت‪ ،‬به‌سود‌ه بۆ وه‌رزشه‌وان‬ ‫ی گرنگ ‌‬ ‫ی تێدانیه‌‪،‬سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫س���وتاوی‌ ئه‌دات‪،‬هیچ كۆڵسترۆڵ‌و چه‌ور ‌‬ ‫بۆماسولكه‌كان‪.‬‬

‫لەگ����ەڵ قەیران����ی تەواوبوون����ی ماوەی‬ ‫س����ەرۆکی هەرێم‪ ،‬سێ ڕووداو لەسەر سێ‬ ‫ئاستی جیاواز هەموو کێشەکانی سیستمی‬ ‫تەندروس����تییان لەخۆیان����دا کۆک����ردەوە‌و‬ ‫بەرجەس����تە ک����رد‪ .‬ئ����ەم ڕووداوان����ەی‬ ‫له‌خوارەوە باس����یان دەکەین بە ڕوونیەکی‬ ‫ڕاچەڵەکێن����ەر هۆکارەکان����ی ئیفلیج����ی‌و‬ ‫نەخۆشیی سیس����تمی تەندروستی‌و ڕەنگە‬ ‫تەواوی سیستمی سیاسی پیشاندەدەن‪.‬‬ ‫ڕووداوی یەک����ەم مردن����ی کیژوڵەیەکی‬ ‫‪٢١‬بەهارییە بە ناوی "ش����ادان" له‌هەولێری‬ ‫"پایتەخ����ت" بەهۆی کێش����ە له‌گەیاندنی‬ ‫ئۆکس����جین له‌کات����ی نەش����تەرگەرییدا‬ ‫لەیەکێک لەهەرە دێرینترین‌و بەرچاوترین‬ ‫نەخۆش����خانەکانی پایتەخ����ت‪ .‬مردن����ی‬ ‫ش����ادان بەه����ۆی کێش����ەیەکی ئاوەه����ا‬ ‫س����ادە‌و پەیداویستیەکی س����ەرەتایی هەر‬ ‫نەخۆش����خانە‌و دەزگایەکی تەندروس����تی‬ ‫کە ئۆکس����جینە پێی وتین کە سیس����تمی‬ ‫تەندروس����تی ئێم����ە له‌چ����ی قەی����ران ‌و‬ ‫داڕوخان‌و داتەپینێکدا دەژیت‪ .‬نزیکی ناوی‬ ‫شادان له‌سازانەوە هەروەها پێی وتین کە‬ ‫سیاسیەکانی ئێمە له‌پێناوی کورسیەکان‌و‬ ‫سازان لەس����ەر بەرژەوەندییەکانیان پێیان‬ ‫ئاس����اییە ئۆکس����جین له‌ش����ادان ببڕێ����ت‬ ‫ب����ەاڵم بەردەوامیی بە ئۆکس����جین‌و ژیانی‬ ‫کورسیەکانی خۆیان بدەن‪ .‬له‌کاتێکدا کە‬ ‫سیاسیەکان تا بەیانی بە دیاری پاراستنی‬ ‫کورسیەکانیانەوە ش����ونخونیەکان دەکرد‪،‬‬ ‫له‌باسکردنێکی سەرپێی چەند دەزگایەکی‬ ‫ڕاگەیاندن زیاتر‪ ،‬مردنی ش����ادان کەس����ی‬ ‫ڕانەچەڵ����ەکان‌و خ����ەوی له‌ک����ەس حەرام‬ ‫نەک����رد‌و ئ����ەو مردن����ەش وەک����و هەموو‬ ‫کارەس����اتە جەرگبڕەکانی تر درایە دەست‬ ‫قەدەری لیژنە بێ ماناکانی لێکۆڵینەوە‪.‬‬ ‫ڕووداوی دووەم‪ ،‬کاردانەوەی وەزارەت‌و‬ ‫سیس����تمی تەندروس����تی‌و لەگەڵیانیشدا‬ ‫تەواوی سیستمی حوکمڕانی پیشاندەدات‬ ‫لەبەرامبەر ئەو کارەس����ات‌و کێشانەی کە‬ ‫ڕووداوی دووەم بەرجەس����تیان دەکات‪.‬‬ ‫له‌هەواڵێک����ی "گرنگ����دا" بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫تەندروس����تی س����لێمانی ڕایگەیان����د ک����ە‬ ‫توانیویەت����ی بەڕێوەبەرایەت����ی کارەبا لەو‬ ‫شارە ڕازیبکات کە کارەبای ‪ ٢٤‬کاتژمێریی‬ ‫بۆ کۆگاکانی دەرمان له‌بازاڕدا دابینبکەن‪.‬‬ ‫هەڵپەی دەس����ەاڵتدارنی تەندروس����تی بۆ‬ ‫خۆ هەڵواس����ین بە بچووکترین‌و باریکترین‬ ‫تەڵەپووش����ی خۆدەرخس����تن ئەمەش����ی‬ ‫لێکەوت����ووە ک����ە بگەن����ە ئاس����تی ئەم‬ ‫گاڵتەجاڕیی����ە‪ .‬ئەم ڕووداوە پێمان دەڵێت‬ ‫کە سیس����تمی تەندروس����تی‌و لەگەڵیشیدا‬ ‫سیس����تمی سیاسی هیچ بیرۆکە‌و پالنێک‌و‬ ‫بەرنامەیەک����ی له‌خەیاڵدانی����دا نی����ە ب����ۆ‬ ‫دەرچ����وون ل����ەم باردۆخ����ە‪ .‬خراپت����ر‪،‬‬ ‫ڕووداوەکە پێمان دەڵێ����ت کە خەیاڵدانی‬ ‫بەرپرس����انی تەندروستی ئەوەندە تەسکە‬ ‫تەنها جێگای کۆمەڵ����ە "پرۆژەیەکی" تیا‬ ‫دەبێتەوە کە تەنها له‌بەرژەوەندی خۆیان‌و‬ ‫شەریکە بازرگانەکانیان بێت‌و هیچی تر‪.‬‬ ‫ڕووداوی سێیەم‪ ،‬گوزارەشت له‌ستەمی‬ ‫دەسەاڵتێک دەکات کە جیقڵدانی ئەوەندە‬ ‫تەنگە تەنانەت جێگ����ەی ڕەخنە‌و هاوار‌و‬ ‫سەرزەنش����تی قوربانیەکان����ی نابێتەوە‌و‬ ‫هەموو هەوڵێک دەدا بۆ ئەوەی دەمکوتیان‬ ‫بکات‪ .‬ل����ەم چەند رۆژان����ەدا ڕێکخراوێک‬ ‫دەیەوێت ک����ە کۆبوونەوەیەکی فراوان بۆ‬ ‫قوربانیەکانی ئاڤاستین‌و خانەوادەکانیان‬ ‫ڕێکبخ����ات‪ .‬ب����ەاڵم هەم����وو قوربانیەکان‬ ‫ڕێکخراوەکە ئاگاداردەکەنەوە کە وەزارەتی‬ ‫تەندروس����تی بەڵێنام����ەی لێوەرگرتوون‬ ‫کە له‌بەرامبەر ئەو ب����ە ناو "قەرەبووەی"‬ ‫ک����ە وەریانگرتووە نابێ����ت لێدوان بۆ هیچ‬ ‫دەزگایەکی راگەیاندن بدەن یا بەش����داری‬ ‫له‌هیچ بۆنەیەکی گش����تیدا بک����ەن‪ .‬ئەمە‬ ‫له‌کاتێکدای����ە کە هەمان ئ����ەو وەزارەتەی‬ ‫کە لێدوان له‌قوربانیەکان قەدەغەدەکات‌و‬ ‫دەمی����ان دادەخ����ات‪ ،‬هات����ووە‌و بە ناوی‬ ‫یارمەتیدانی پێشمەرگەوە دەستخۆشی لەو‬ ‫کۆمپانیایە دەکات کە بە قاچاغ ئاڤاستینی‬ ‫هێنابووە کوردستان‪.‬‬ ‫ئەم س����ێ ڕووداوە یەک شتی بنەڕەتی‌و‬ ‫ناوەکیمان پێ دەڵێن دەربارەی سیستمی‬ ‫تەندروستی‌و هەڵبەت سەرتاپای سیستمی‬ ‫سیاس����ی له‌کوردس����تاندا‪ .‬سیس����تمی‬ ‫تەندروس����تی‌و سیاسی له‌ناوەوەڕا تووشی‬ ‫داخوران‌و داڕمان‌و هەرەس هاتووە‪ .‬بەاڵم‬ ‫هەمان ئەوانەی بە کارە نابەجێی‌و ئیهمالی‌و‬ ‫گەندەڵییەکانیانەوە سیستمەکەیان تووشی‬ ‫دەی����ان دەردکردووە‪ ،‬هات����وون بە پینەو‬ ‫پ����ەڕو‌و میکیاجێکی بێ ت����ام دەیانەوێت‬ ‫سیس����تمەکەمان له‌بەرچاو ج����وان بکەن‪.‬‬ ‫بەوەش����ەوە ڕاناوەس����تن بەڵک����و هەموو‬ ‫دەمش����رینکردن‌و چاوس����ورکردنەوەیەک‬ ‫بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی دەمی ڕەخنەگران‬ ‫دابخەن‌و وا پیش����انبدەن کە لەوەی ئەوان‬ ‫پێشکەشی دەکەن زیاتر هیچ بەدیلێکی تر‬ ‫بوونی نیە‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫خوێندن‬

‫مه‌رجه‌کانی خوێندنی دکتۆرا خوازیاران‌و زانکۆ نوێکان نیگه‌ران ده‌کات‬

‫له‌کۆی ‪ 673‬کورسی‪ ،‬ته‌نها پێنجیان بۆ زانکۆی گه‌رمیان ته‌رخانکراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ماوه‌یه‌کی زۆر‬ ‫خوێندنی دکتۆرا له‌زانکۆکانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان راگیرابو‪ ،‬دواجار‬ ‫ئه‌مساڵ وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ‬ ‫بڕیاری ده‌ستپێکردنه‌وه‌ی خوێندنی‬ ‫دکتۆرای راگه‌یاند‪ ،‬به‌اڵم مه‌رجه‌کانی‬ ‫خوازیاران‌و زانکۆکان نیگه‌ران ده‌کات‌و‬ ‫به‌مه‌رجی قورسی داده‌نێن‪.‬‬ ‫دوای‌ نزیکەی‌ پێنج ساڵ لەڕاگرتنی‌‪،‬‬ ‫وەزارەت���ی‌ خوێندنی‌ بااڵو توێژینەوەی‌‬ ‫زانستی‌ حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی ئه‌م مانگ���ه‌دا بەئیمزای‌‬ ‫د‪.‬یوسف گۆران وەزیری‌ خوێندنی‌ بااڵ‬ ‫بڕیاری‌ کردن���ەوەی‌ خوێندنی‌ دکتۆرای‬ ‫لەزانکۆکان���ی‌ هەرێم���ی‌ کوردس���تان‬ ‫پەسندکرا‪.‬‬ ‫به‌پێی بڕیاره‌که‌ له‌س���اڵی خوێندنی‬ ‫داهات���ودا ‪ 673‬کورس���ی دکت���ۆرا‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م زانکۆکان���ی هه‌رێم���ی‬ ‫کوردستاندا وه‌رده‌گیرێت‪ .‬بۆ زانکۆکان‌و‬ ‫خوازیاران���ی خوێندن���ی دکت���ۆراش‪،‬‬ ‫چه‌ندین مه‌رج‌ دانراوه‌ که‌ به‌ش���ێکیان‬ ‫به‌مه‌رجێکی قورسی داده‌نێن‪ .‬له‌دوای‬ ‫راگه‌یاندن���ی مه‌رجه‌کانی���ش کۆمه‌ڵێک‬ ‫له‌مامۆس���تایانی گه‌رمیان یاداشتێکی‬ ‫ناڕه‌زایی���ان باڵوک���رده‌وه‌و داوای‬ ‫پێداچونه‌وه‌یان کرد به‌مه‌رجه‌کاندا‪.‬‬ ‫یه‌کێ���ک له‌مه‌رجه‌کان���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندن���ی ب���ااڵ ئه‌وه‌ی���ه‌ ک���ه‌ ئەو‬ ‫بەش���ە زانس���تیانه‌ی خوێندنی دکتۆرا‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌ک���ە مەرج���ی‌ هەبوونی‌ یەک‬ ‫پرۆفیسۆر هه‌روه‌ها ‪ 3‬سێ پرۆفیسۆری‌‬ ‫یاریدەدەر لەسەر میالکی‌ بەش لەگەڵ‬ ‫پێداویس���تیەکانی‌ دیک���ەی‌ تێدای���ە‬ ‫ئ���ەوا پالنەکانیان پەس���ەندە بەپێی‌‬ ‫رێنماییەکان‪.‬‬ ‫مامۆس���تا دڵش���اد محه‌مه‌د غه‌ریب‪،‬‬ ‫نوێن���ه‌ری مامۆس���تایانی گه‌رمیان���ی‬ ‫هه‌ڵگ���رای بڕوانام���ه‌ی ماس���ته‌ر له‌و‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د که‌‬ ‫ئه‌وه‌ مه‌رجێکی قورس���ه‌و له‌زانکۆکه‌ی‬

‫ئه‌واندا نیی���ه‌‪" ،‬به‌پێی ئه‌و مه‌رجه‌بێت مه‌یلی خوێندنیان نه‌مێنێت‌و ڕو بکاته‌ به‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ له‌و کات���ه‌وه‌ که‌س‬ ‫نازانێت‪ ،‬نه‌ سه‌رۆکی زانکۆی گه‌رمیان‪،‬‬ ‫تا ‪ 50‬ساڵی دیکه‌ش زانکۆی گه‌رمیان ده‌ره‌وه‌ی واڵت مه‌به‌ستی خوێندن"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی بڕیاره‌ک���ه‌ی وه‌زاره‌ت���ی نه‌یاریده‌ده‌ری سه‌رۆکی زانکۆی گه‌رمیان‬ ‫ناتوانێت خوێندنی دکتۆرا بکاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و مه‌رجه‌ نوێی���ه‌ زۆرینه‌ی زانکۆ خوێندنی بااڵ ک���ه‌ له‌رۆژنامەی‌ فەرمی‌ بۆ کاروباری زانستی نه‌ دڵنیای جۆری‬ ‫نوێی���ه‌کان نیگ���ه‌ران ده‌کات به‌ه���ۆی وەقایعی‌ کوردس���تانی‌ ژم���ارە (‪ )184‬نازانێت ئه‌و پرۆپۆزه‌اڵنه‌ له‌کوێن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "کێشه‌ی ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫نه‌بون���ی پرۆفیس���ۆرو پرۆفیس���ۆری لە (‪ )2015/4/2‬باڵوکراوەتەوە‪" ،‬هەر‬ ‫بەش���ێکی‌ زانس���تی‌ ئ���ەم مەرجانەی‌ ک���ه‌ زانکۆی گه‌رمی���ان خاوه‌نی نییه‌‪،‬‬ ‫یاریده‌ده‌ری پێویسته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها مامۆستا خۆشی له‌زانکۆی تێدا نەبێت‪ ،‬نابێ���ت خوێندنی‌ دکتۆرا ئه‌گ���ه‌ر خاوه‌نی هه‌بوایه‌ له‌و س���اته‌وه‌‬ ‫س���لێمانی ک���ه‌ خوازی���اری خوێندنی بکات���ەوە‪ ،‬بەپێچەوان���ەوە زانک���ۆکان که‌ ئێمه‌ ه���اوار ده‌که‌ی���ن ده‌یانتوانی‬ ‫هه‌ماهه‌نگی بکه‌ین‪ ،‬بۆ نمونه‌یه‌ به‌هۆی‬ ‫دکتۆرایه‌ به‌هه‌مان ش���ێوه‌ له‌و مه‌رجه‌ بەرپرسن لەئەنجامەکەی‌"‪.‬‬ ‫یه‌کێک���ی دیک���ه‌ له‌کێش���ه‌کانی ئه‌وه‌ی پرۆفیسۆرمان نییه‌‪ ،‬ده‌یانتوانی‬ ‫نیگه‌ران���ه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند "ئه‌و‬ ‫مه‌رجه‌‌ له‌زۆربه‌ی به‌شه‌کاندا نییه‌و به‌و مامۆس���تایانی زانکۆی گه‌رمیان که‌می له‌گه‌ڵ له‌زانکۆی سلێمانی یان زانکۆی‬ ‫پێیه‌ش بێ ب���ه‌ش ده‌بن له‌و خوێندنی ژماره‌ی کورس���ییه‌ دابینکراوه‌کانه‌ بۆ س���ه‌اڵحه‌دین ته‌نس���یقێک بکه‌ن بیان‬ ‫ئه‌و زانکۆیه‌‪ ،‬که‌ له‌کۆی ‪ 673‬کورسی‪ ،‬وتای���ه‌ ئه‌م پرۆپۆزه‌اڵنه‌ ئێمه‌ بۆ ئێوه‌و‬ ‫دکتۆرایه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و خوازی���اره‌ی خوێندنی ته‌نه���ا ‪ 5‬کورس���یان ب���ۆ دابینکراوه‌‪ ،‬ب���ا ئ���ه‌م خوێندکاران���ه‌ی ئێمه‌ی الی‬ ‫دکتۆرا ده‌ڵێت "ئه‌و هه‌مو سانس���ۆرو مامۆستا دڵش���اد له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت ئێوه‌ بخوێن���ن ئێمه‌ پاره‌ی تێچوه‌که‌ی‬ ‫قورس���اییه‌ی خراوه‌ته‌ سه‌ر خوێندکار "ئێمه‌ له‌‪2‬ی نیس���انه‌وه‌ هه‌ماهه‌نگیمان ده‌ده‌ین‪ ،‬به‌اڵم که‌س خ���ۆی نه‌کردوه‌‬ ‫وای ل���ێ ده‌کات ح���ه‌زی نه‌مێنێت بۆ کردوه‌ له‌گه‌ڵ زانکۆی سلێمانی‪ ،‬به‌شه‌ به‌خاوه‌نی ئه‌و بابه‌ته‌‪".‬‬ ‫زانکۆی گه‌رمیان جگه‌ له‌که‌می ژماره‌ی‬ ‫زانستییه‌کانی ئێمه‌ هه‌ر یه‌که‌ بۆ خۆی‬ ‫پێشکه‌شکردنی خوێندنی دکتۆرا"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌کات ئه‌گه‌ر کۆمه‌ڵێ���ک پرۆپۆزه‌ڵ���ی ئاماده‌کردوه‌ کورسیه‌کانیان‪ ،‬هاوکات له‌چۆنیه‌تی ئه‌و‬ ‫ئه‌و مه‌رجانه‌ نه‌گۆڕێت‪" ،‬تا چه‌ند ساڵی به‌هه‌ماهه‌نگ���ی زانک���ۆی س���لێمانی‪ ،‬دابه‌شکردنی ئه‌و کورسیانه‌ش نیگه‌رانن‪،‬‬ ‫تر زیانێکی زۆر له‌خوازیارانی خوێندنی پرۆپۆزه‌ڵه‌کانیش له‌الیه‌ن مامۆس���تای "پێنج کورس���ی له‌زانکۆی سه‌اڵحه‌دین‬ ‫دکت���ۆرا ده‌درێت‌‌و وایان ل���ێ ده‌کات پسپۆڕه‌وه‌ واته‌ هه‌مویان پرۆفیسۆرن‪ ،‬ته‌رخان کراوه‌ بۆ زانک���ۆی گه‌رمیان‪،‬‬

‫له‌و پێنج کورس���ییه‌ س���ێ کورسیانی‬ ‫پس���پۆڕییه‌که‌ی له‌زانک���ۆی گه‌رمیاندا‬ ‫نییه‌‪ ،‬وات���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌کی ڕه‌مه‌کیی‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وان نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ به‌شه‌‬ ‫زانستییه‌کان‪ ،‬ئه‌و پێنج کورسییه‌ چۆن‬ ‫ته‌رخان ده‌که‌ن؟"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا خۆش���ی‪ ،‬خوازیاره‌که‌ی‬ ‫خوێندنی دکتۆرا له‌ش���اری س���لێمانی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌ جگه‌ له‌و مه‌رجانه‌‪،‬‬ ‫ه���اوکات مه‌رج���ی ئاس���تی زم���ان‌و‬ ‫تاقیکردن���ه‌وه‌ی ‪ ILTS‬و هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫کێش���ه‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاره‌کانیش‬ ‫ئاس���ته‌نگی بۆ فێرخوازه‌کان دروست‬ ‫ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی بڕیاره‌که‌ی وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫بااڵ ماوه‌ی پێشكه‌شكردن بۆ خوێندنی‬ ‫دکتۆرا ‌ (رۆژی‌ چوارشەممە رێکەوتی‌‬ ‫‪ 2015/8/12‬تاوه‌كو رۆژی‌ دووشەممە‬ ‫رێکەوتی‌ ‪.)2015/8/31‬‬ ‫هه‌روه‌ها رۆژی‌ سێش���ەممە رێکەوتی‌‬ ‫‪ 2015/10/5‬ئه‌نجام���ه‌ به‌رایی���ه‌کان‬ ‫ئاشکرا ده‌کرێن‌و ده‌ستپێکی ده‌وامیش‬ ‫ده‌که‌وێته‌ رۆژی ‪.2015/11/1‬‬

‫ئه‌و هه‌مو سانسۆرو‬ ‫قورساییه‌ی‬ ‫خراوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫خوێندکار‬ ‫وایلێده‌کات حه‌زی‬ ‫نه‌مێنێت بۆ‬ ‫پێشکه‌شکردنی‬ ‫خوێندنی دکتۆرا‬ ‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫‪17‬‬

‫كاربه‌ده‌ستان ‌ی ئه‌مه‌ریكا ده‌رباره‌ ‌ی "‪31‬ی ئاب" چ ‌ی ده‌ڵێن؟‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫سه‌رۆك كۆماری‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌سه‌روه‌ختی‌ روداوه‌كانی‌ (‪/31‬‬ ‫ئاب‪)1996/‬دا‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫بڕیاری‌ هاوكاری‌ هێزێكی‌ كوردی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رژێمی‌ سه‌دام‪ ،‬نابێته‌‬ ‫پاساو بۆ هێرشی‌ سوپای‌‬ ‫عێراق بۆ سه‌ر دانیشتوانی‌‬ ‫سڤیلی‌ هه‌ولێر‪ .‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیرانیش‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫داگیركاری‌ سه‌دام هه‌ڕه‌شه‌یه‌‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ ئه‌مریكاو‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كانی‌ له‌م ناوچه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌ی‌ جیهاندا‪.‬‬ ‫نۆزده‌ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆدا‪ ،‬هێزه‌كانی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستانی‌ به‌هاوكاری‌‬ ‫س���وپای‌ عێراق ش���اری‌ هه‌ولێریان‬ ‫كۆنت���رۆڵ ك���رد‪ ،‬ئ���ه‌م روداوه‌ش‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ ناوخۆیی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌م راپۆرته‌دا ئاوێنه‌‬ ‫بۆچونی‌ به‌ش���ێك له‌كاربه‌ده‌ست‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پی���ران‌و‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ ئه‌مری���كا له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫روداوه‌وه‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كلینتۆن‪:‬‬ ‫هێرشه‌كه‌ پاساوی‌ نیی ‌ه‬ ‫بی���ل كلینت���ۆن ك���ه‌ له‌كات���ی‌‬ ‫روداوه‌كانی‌ (‪/31‬ئاب)دا سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مری���كا ب���وه‌‪ ،‬دو رۆژ دوای‌ ئه‌و‬ ‫روداوه‌‪ ،‬به‌یاننامه‌یه‌كی‌ باڵوكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ تیایدا هاتوه‌‪ :‬سێ‌ رۆژ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫(‪/31‬ئاب) س���ه‌ره‌ڕای‌ هۆشدارییه‌‬ ‫روونه‌كان���ی‌ واڵت���ه‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مریكا‌و كۆمه‌ڵگای‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌‪،‬‬ ‫هێزه‌كانی‌ عێراق هێرش���یان كرده‌‬ ‫سه‌ر شاری‌ هه‌ولێر له‌باكوری‌ عێراق‬ ‫كه‌ له‌ژێ���ر كۆنترۆڵی‌ ك���ورده‌كان‬ ‫دایه‌و ئ���ه‌م ش���اره‌یان داگیركرد‪.‬‬ ‫راگه‌یاندنی‌ پاشه‌كش���ه‌ی‌ سنوردار‬ ‫له‌الیه‌ن عێراقه‌وه‌ هیچ له‌مه‌سه‌له‌كه‌‬ ‫ناگۆڕێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆ سوپای‌‬ ‫سه‌دام حوس���ه‌ین هه‌ولێر كۆنترۆڵ‬ ‫ده‌كات‌و یه‌كینه‌كانی‌ سوپای‌ عێراق‬ ‫خۆیان بۆ هێرش���ی‌ زۆرت���ر ته‌یار‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ به‌یاننامه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫هاتوه‌‪ :‬وا دیاره‌ گروپێكی‌ كورد كه‌‬ ‫پێشتر دژی‌ س���ه‌دام بووه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫بڕیاری‌ داوه‌ له‌گه‌ڵ سه‌دام هاوكاری‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش نابێته‌ پاساو‬ ‫بۆ هێرش���ی‌ س���وپای‌ عێ���راق بۆ‬ ‫سه‌ر دانیش���توانی‌ سڤیلی‌ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫له‌حه‌فت���ه‌و مانگه‌كان���ی‌ رابردودا‬ ‫ئێمه‌ ب���ه‌رده‌وام كارمان كردووه‌ بۆ‬ ‫پێكهاتنی‌ ئاگربه‌ستێكی‌ درێژخایه‌ن‬ ‫له‌نێوان گروپه‌ ك���ورده‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م هێرشه‌ی‌ عێراق ئاگری‌ شه‌ڕی‌‬ ‫نێوان گروپه‌ كورده‌كانی‌ تیژتر كردو‬ ‫مه‌ترسی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ ناسه‌قامگیری‌‬ ‫له‌سه‌راسه‌ری‌ ناوچه‌ باڵوبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بایدن‪:‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان ده‌پارێزین‬ ‫جێگری‌ ئێستای‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫ئه‌مریكا جۆزێڤ بایدن‪ ،‬كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )1996‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پیران‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬پێن���ج رۆژ دوای‌ روداوه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكدا له‌ناو ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬كرده‌وه‌كان���ی‌ س���ه‌دام‬ ‫پێشێلكاری‌ ش���ه‌رت‌و مه‌رجه‌كانی‌‬ ‫ماف���ی‌ مرۆڤی‌ جیهانی‌‌و بڕیارنامه‌ی‌‬ ‫(‪)688‬ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كانه‌ ك���ه‌ داوا‬ ‫له‌س���ه‌دام ده‌كات كۆتای���ی ب���ه‌‬ ‫سه‌ركووتی‌ كورده‌كان بهێنێت‪.‬‬ ‫له‌ به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ وته‌كانیدا‪،‬‬ ‫بایدن راش���كاوانه‌ ده‌ڵێت‪ :‬كێشه‌ی‌‬ ‫كورد به‌ ئاسانی‌ چاره‌سه‌ر نابێت‪.‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ نابێ���ت ئێمه‌ رێگا به‌وه‌‬ ‫بده‌ین بارودۆخی‌ ئاڵۆزی‌ كوردستان‬ ‫ئێمه‌ له‌ئامانجه‌ گه‌وره‌كانمان البدات‪.‬‬ ‫بڕیاری‌ س���ه‌رۆك كۆم���ار بۆ ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫بكه‌وێته‌ ناو ئاژاوه‌ی‌ كورد‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بۆ ئه‌وه‌یه‌ كۆنترۆڵی‌ دیكتاتۆرێكی‌‬ ‫مه‌ترس���یدار ب���كات كه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫له‌ئاس���ایش‌و س���ه‌قامگیری‌ ناوچه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆ پاراستنی‌ سه‌قامگیری‌‬ ‫ناوچه‌یه‌ كه‌ بۆ ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫ئه‌مریكا یه‌كالكه‌ره‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌كورتی‌‬ ‫ب���ۆ پاراس���تنی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مریكایه‌‪.‬‬

‫مام جه‌الل‬ ‫كیری‌‪ :‬هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌الدو قوربانی‌ زه‌حمه‌ته‌‬ ‫وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئێس����تای‌ ئه‌مریكا‬ ‫جۆن كیری‌‪ ،‬له‌ساڵی‌ (‪ )1996‬ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیران بوه‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی����دا له‌(‪/5‬ئه‌یل����ول‪/‬‬ ‫‪ ،)1996‬ده‌ڵێت‪ :‬س����ه‌دام حوس����ه‌ین‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ پاساو بۆ ده‌ستدرێژییه‌كه‌ی‌‬ ‫بهێنێته‌وه‌و وتویه‌تی‌ به‌ داوای‌ پارتی‌‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬كه‌ یه‌كێ‬ ‫له‌حیزبه‌كانی‌ باكوری‌ عێراقه‌ چوونه‌ته‌‬ ‫ناو هه‌ولێر‪ .‬ده‌رككردن به‌وه‌ زه‌حمه‌ته‌‬ ‫كه‌ بۆ حیزبێكی‌ كوردی‌ بیه‌وێت ببێت‬ ‫به‌هاوپه‌یمانی‌ س����ه‌دام كه‌ چه‌ند ساڵ‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئه‌وی‌ س����ه‌ركوت كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ش����كه‌نجه‌كردوه‌و ماف����ی‌ مرۆڤ����ی‌‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ كوردی‌ پێش����ێل ك����ردوه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ ئه‌گه‌ر (پ‪.‬د‪.‬ك)یش داوای‌‬ ‫ده‌س����تێوه‌ردانی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ عێراقی‌‬ ‫كردبێ‌‪ ،‬ئه‌م داواكارییه‌ نابێته‌ پاساو‬ ‫بۆ كه‌ڵكوه‌رگرتن له‌هێزی‌ س����ه‌ربازی‌‬ ‫دژی‌ خه‌ڵكی‌ سڤیلی‌ كورد له‌هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ی���ی‌ دوابه‌دوای‌ نیس���انی‌‬ ‫(‪ ،)1991‬وات���ا كاتێ���ك ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئاسایش���ی‌ نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫بڕیارنام���ه‌ی‌ (‪ )688‬په‌س���ه‌ندكرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ س���ه‌ركوتی‌‬ ‫كورده‌كان‌و خه‌ڵكی‌ س���ڤیلی‌ عێراق‬ ‫ته‌حه‌م���ول ن���اكات‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫هێرش���ی‌ عێ���راق بۆ س���ه‌ر هه‌ولێرو‬ ‫مه‌ترس���ی‌ به‌رده‌وامی‌ هێزه‌كانی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هێرش بكه‌نه‌ سه‌ر شوێنه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬س���وكایه‌تی‌ كردن���ه‌ به‌ رۆح‌و‬ ‫ناوه‌ڕۆكی‌ بڕیارنامه‌ی‌ (‪.)688‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ هه‌وڵه‌كان���ی‌ ئه‌مریكا بۆ‬ ‫راگرتنی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆو مه‌ترسیه‌كانی‌‬ ‫(‪/31‬ئ���اب)‪ ،‬كی���ری‌ ده‌ڵێت‪ :‬چه‌ند‬ ‫مانگێكه‌ واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌هه‌وڵێكی‌ دیپلۆماتیكدایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوبژیوانی‌ بكات له‌نێوان دوو گروپی‌‬ ‫ك���وردی‌ ك���ه‌ له‌گه‌ڵ یه‌ك به‌ش���ه‌ڕ‬ ‫هات���وون‪ ،‬وات���ا پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان به‌ رێبه‌رایه‌تی‌ مه‌سعوود‬ ‫بارزان���ی‌‌و یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌‬ ‫كوردس���تان ب���ه‌ رێبه‌رایه‌تی‌ جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ .‬سه‌دان خه‌ڵكی‌ بێ‌ سڤیلی‌‬ ‫گوناح���ی‌ كورد ك���وژراون‌و له‌وانه‌یه‌‬ ‫سه‌دان كه‌سی‌ دیكه‌ بكوژرێن ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ س���ه‌دام به‌سه‌ر هه‌ولێردا‬ ‫بمێنێت‌و هێزه‌كانی‌ عێراق هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بك���ه‌ن ك���ه‌ هێ���رش ده‌به‌نه‌‬ ‫س���ه‌ر ناوچه‌كان���ی‌ ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫(ی‪.‬ن‪.‬ك)‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وته‌كانیشدا‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫هێرش���ی‌ عێ���راق بۆ س���ه‌ر هه‌ولێر‬ ‫ئاكام‌و لێكه‌وته‌ی‌ جیدی‌ به‌داوه‌ بووه‌‬ ‫بۆ خه‌ڵك���ی‌ عێ���راق‪ ،‬بووه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫كوژرانی‌ خه‌ڵكی‌ بێ‌ گوناح‪ ،‬ئیمكانی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ناكۆكیی���ه‌كان‌و‬ ‫گه‌یش���تن به‌ رێكه‌وتنێكی‌ سیاس���ی‌‬ ‫له‌نێ���وان حیزب���ه‌ كورده‌كانی‌ كه‌م‬ ‫كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌كین‪:‬‬ ‫سه‌دام سوكایه‌تی‌ كرد‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پیرانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫جۆن مه‌كین‪ ،‬رۆژی‌ (‪،)1996/9/11‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یدا‪ ،‬ره‌خنه‌‬ ‫له‌واڵته‌كه‌ی‌ ده‌گرێ���ت كه‌ وه‌اڵمێكی‌‬ ‫گونج���اوی‌ هێرش���ه‌كانی‌ س���وپای‌‬ ‫س���ه‌دامی‌ له‌(‪/31‬ئاب)دا نه‌داته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬هێرش���ه‌كانی‌ هه‌فت���ه‌ی‌‬ ‫رابردوی‌ ئێم���ه‌ له‌وه‌اڵمی‌ داگیركرانی‌‬ ‫شاری‌ كوردنش���ینی‌ هه‌ولێر له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ عێ���راق (به‌یارمه‌تی‌ یه‌كێ‌‬ ‫له‌حیزبه‌ كورده‌كان) ئه‌نجامدرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هێرش���كردنه‌ سه‌ر چه‌ند ئامانجێك‬ ‫له‌باشوری‌ عێراق‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ ئه‌مریكا‬

‫مه‌سعود بارزانی‬

‫کلینتۆن‬

‫سه‌دام حسێن‬

‫چه‌ند سه‌ربازێکی عێراقی رۆژی ‪31‬ی ئاب له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانی کوردستان‬

‫ده‌رك كردن به‌وه‌‬ ‫زه‌حمه‌ته‌ كه‌ بۆ‬ ‫حیزبێكی‌ كوردی‌‬ ‫بیه‌وێت ببێت‬ ‫به‌هاوپه‌یمانی‌‬ ‫سه‌دام كه‌ چه‌ند‬ ‫ساڵ هێزه‌كانی‌ ئه‌وی‌‬ ‫سه‌ركوت كردوه‌‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌ كردوه‌و‬ ‫مافی‌ مرۆڤی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردی‌ پێشێل كردوه‌‬

‫وه‌اڵمێك���ی‌ گونجاوی‌ نه‌دای���ه‌وه‌ به‌‬ ‫ده‌س���تدرێژییه‌كه‌ی‌ عێ���راق‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌اڵمێكی‌ بچ���وك بوو كه‌ به‌گوێره‌ی‌‬ ‫سزای‌ ئه‌و س���وچه‌ نه‌بوو كه‌ سه‌دام‬ ‫ئه‌نجامی‌ دابوو‪.‬‬ ‫مه‌كین‪ ،‬له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ قسه‌كانیدا‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌كاتی‌ ئه‌م هێرشانه‌ تائێستا‬ ‫ك���ورده‌ هاوپه‌یمانه‌كان���ی‌ س���ه‌دام‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ ته‌واویان له‌باكوری‌ عێراق‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬س���ه‌دام كۆنترۆڵی‌‬ ‫ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ی‌ گرتۆته‌ ده‌س���ت كه‌‬ ‫به‌ماوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵ له‌ده‌س���تیدا‬ ‫نه‌بوو‪ .‬ئ���اواره‌ كورده‌كان دیس���ان‬ ‫شه‌پۆل ش���ه‌پۆل به‌ره‌و سنوره‌كان‬ ‫كه‌وتونه‌ت���ه‌ رێ‌‪ .‬س���ه‌دام به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫سوكایه‌تیكردن به‌هۆش���دارییه‌كانی‌‬ ‫واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬ده‌ستی‌‬ ‫كردوه‌ به‌ چاككردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و رادارانه‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو هێرش���مان‬ ‫كرده‌ سه‌ری‌‪.‬‬

‫پۆرتێر‪:‬‬ ‫سه‌دام وه‌اڵمی‌ ئێرانی‌ دایه‌و‌ه‬ ‫ل����ه‌ رۆژی‌ (‪ ،)1996/9/5‬ئه‌ندام����ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نوێنه‌ران����ی‌ ئه‌مری����كا‬ ‫جۆن ئێ����دوارد پۆرتێر‪ ،‬به‌س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ رایده‌گه‌یه‌نێ����ت كاتێك‬ ‫له‌مانگ����ی‌ ته‌مموز له‌گ����ه‌ڵ نوێنه‌رانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ده‌ره‌وه‌ دانیش����توه‌‪ ،‬بۆی‌‬ ‫ده‌ركه‌وت����وه‌ ئاگاداری‌ ئ����ه‌وه‌ نین كه‌‬ ‫ئێران س����نوری‌ عێراق����ی‌ به‌زاندوه‌و‬ ‫هێرش����ی‌ كردووه‌ته‌ س����ه‌ر بنكه‌كانی‌‬ ‫حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستانی‌ ئێران‬ ‫له‌باكوری‌ عێراق‪.‬‬ ‫پۆرتێ����ر ده‌ڵێت‪ :‬پاش هێرش����ه‌كه‌ی‌‬ ‫ئێ����ران‪ ،‬ده‌وڵه‌ت����ی‌ ئه‌مری����كا هی����چ‬ ‫هه‌ڵوێستێكی‌ نه‌گرتووه‌و ئه‌م هێرشه‌ی‌‬ ‫ش����ه‌رمه‌زار نه‌كردووه‌‪ .‬به‌اڵم بێگومان‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی‌ عێراق وه‌ك ده‌س����تدرێژی‌‬ ‫بۆ س����ه‌ر خاكی‌ واڵته‌كه‌ی‌ س����ه‌یری‌‬ ‫ئه‌م هێرشه‌ی‌ ئێرانی‌ كردووه‌و به‌ره‌و‬ ‫باكوری‌ عێراق كه‌وتۆته‌ جموجۆڵ‪.‬‬ ‫ئه‌و پارله‌مانتاره‌ی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئێم����ه‌ هی����چ كارێكم����ان نه‌ك����رد بۆ‬ ‫پێشگرتن له‌م روداوه‌‪ ،‬هیچ كارێكمان‬ ‫نه‌ك����رد بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ ناكۆكی‌‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‌و‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬به‌بیرو‬ ‫بۆچونی‌ من ئه‌مه‌ س����ه‌ره‌تای‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫كێشه‌یه‌كه‌ كه‌ ئێس����تا ئێمه‌ له‌ناوچه‌‬ ‫رووب����ه‌ڕووی‌ بوینه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م����ڕۆ‬ ‫گارده‌كان����ی‌ كۆم����اری‌ عێ����راق (كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆریان جلوبه‌رگی‌ كوردیان‬ ‫له‌به‌ركردوه‌) له‌شاری‌ كۆیه‌ن‪ ،‬له‌شاری‌‬ ‫س����لێمانین‪ ،‬ماڵ به‌ماڵ����ی‌ كورده‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێ����ن‌و چه‌پاوی‌ ده‌كه‌ن‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫بێ‌ گون����اح ده‌كوژن‌و ده‌ب����ڕن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ هیچ كارێكیان بۆ ناكه‌ین‪.‬‬

‫ئێم ‌ه هیچ كارێكمان‬ ‫نه‌كرد بۆ پێشگرتن‬ ‫له‌م روداوه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫كارێكمان نه‌كرد بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌ی ناكۆك ‌ی‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌و پارت ‌ی‬ ‫دیموكرات ‌ی كوردستان‪،‬‬ ‫به‌بیرو بۆچون ‌ی‬ ‫من ئه‌م ‌ه سه‌ره‌تا ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌ه كێشه‌یه‌ك ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئێستا ئێم ‌ه له‌ناوچ ‌ه‬ ‫رووبه‌ڕوو ‌ی بوینه‌ته‌وه‬ ‫روونه‌ بۆ سه‌ر ژیانی‌ مرۆڤ‪ ،‬داگیركاری‌‬ ‫س���ه‌دام هه‌روه‌ه���ا هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مری���كاو هاوپه‌یمانه‌كانی‌ له‌م ناوچه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌ی‌ جیهاندا‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬جه‌خت ل���ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‬ ‫هێرش���ی‌ س���ه‌دام ب���ۆ هه‌ولێ���ر‬ ‫"پێشێلكردنی‌ یه‌كجار زۆری‌ رێوشوێن‌و‬ ‫یاسا نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانه‌‪ ...‬ده‌ستدرێژی‌‬ ‫عێ���راق نابێت ب���ێ‌ وه‌اڵم بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ له‌ئێس���تاو ن���ه‌ له‌داهات���ودا‪ .‬ئێمه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت عێراق یاس���او رێوش���وێنه‌‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی���ه‌كان بێ‌ ش���ه‌رت‌و مه‌رج‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكات"‪.‬‬

‫جۆنکیری‬ ‫هۆشداری واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫هێرشێكی‌ هاننه‌دراو‪ ،‬پاساو هه‌ڵنه‌گرو‬ ‫دڕندانه‌ی‌ كردووه‌ته‌ سه‌ر خه‌ڵكی‌ سڤیل‬ ‫له‌ده‌وروب���ه‌رو نێو هه‌ولێ���ر له‌باكوری‌‬ ‫عێراق‪ ...‬خه‌ڵكی‌ ئه‌مریكاو ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پی���ران به‌تێكڕا هێرش���ه‌ دڕندانه‌كانی‌‬ ‫سه‌دام بۆ سه‌ر ناوچه‌ كوردنشینه‌كان‬ ‫له‌باكوری‌ عێراق شه‌رمه‌زار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬ئاش���كرای‌ ده‌كات رێبه‌رانی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م واڵتانی‌ ناوچه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ن ده‌بێ‌ عێراق بكه‌وێته‌ ژێر‬ ‫چاودێری‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا "هه‌نگاو گه‌لێكی‌‬ ‫زۆر جی���دی‌‌و به‌هێز دژی‌ ئ���ه‌م واڵته‌‬ ‫هه‌ڵبگیردرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كرده‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌ها دڕندانه‌ی‌ ئه‌نجامداوه‌"‪.‬‬ ‫بڕیارنامه‌ی پیران له‌دژی‌ (‪/31‬ئاب)‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیرانی‌ ئه‌مریكا له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌یلول���ی‌ (‪ ،)1996‬به‌ (‪ )96‬ده‌نگی‌‬ ‫به‌ڵێ‌‌و یه‌ك ده‌نگی‌ نه‌خێر‪ ،‬بڕیارنامه‌ی‌‬ ‫ژم���اره‌ (‪)288‬ی‌ په‌س���ه‌ندكرد‪ ،‬كه‌‬ ‫تیایدا هاتوه‌‪ :‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌(‪/31‬‬ ‫ئ���اب‪ )1996/‬س���ه‌دام حوس���ه‌ین‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ هۆشدارییه‌ پێش���وه‌كانی‌‬ ‫واڵت���ه‌ یه‌كگرتوه‌كان���ی‌ ئه‌مری���كا‪،‬‬ ‫هێرشێكی‌ هاننه‌دراو‪ ،‬پاساو هه‌ڵنه‌گرو‬ ‫دڕن���ده‌ی‌ كردووه‌ت���ه‌ س���ه‌ر خه‌ڵكی‌‬ ‫س���ڤیل له‌ن���اوو ده‌وروب���ه‌ری‌ هه‌ولێر‬ ‫له‌باك���وری‌ عێراق‌و خۆی‌ ك���ردوه‌ به‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ یه‌كێ‌ له‌حیزبه‌ كورده‌كان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ هێرش بكاته‌ سه‌ر حیزبێكی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ ك���وردو له‌ئه‌نجامدا بۆته‌ هۆی‌‬ ‫كوژرانی‌ س���ه‌دان خه‌ڵكی‌ بێ‌ گوناح‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیرانی‌ ئه‌مریكا ستایش���ی‌‬ ‫ك���رده‌وه‌ س���ه‌ربازییه‌كه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كان���ی‌ ئه‌مریكا له‌ژێر‬ ‫رێنوێن���ی‌ فه‌رمانده‌ی‌ گش���تی‌ ده‌كات‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی‌ ئه‌م ئه‌ركه‌ س���ه‌ربازییه‌‬ ‫به‌شێوازێكی‌ زۆر پرۆفیشناڵ‪ ،‬لێزانانه‌و‬ ‫كاریگه‌ر‪.‬‬ ‫سوپای‌ ئه‌مریكا له‌(‪/3‬ئه‌یلول‪)1996/‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك هێرش���ی‌ ئاس���مانی‌ له‌دژی‌‬ ‫دامه‌رزاوه‌كان���ی‌ عێ���راق ئه‌نجام���دا‌و‬ ‫بڕیاریاندا به‌ فراوانكردنی‌ هه‌رێمی‌ دژه‌‬ ‫فڕینی‌ باشوری‌ عێراق‪.‬‬ ‫س�ل�اید گۆرت���ۆن‪ ،‬تاك���ه‌ ئه‌ندام���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پی���ران بو ك���ه‌ ده‌نگی‌‬ ‫نه‌خێ���ری‌ ب���ه‌و پڕۆژه‌ی���ه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫له‌وته‌یه‌كدا له‌(‪ ،)1996/9/6‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئێمه‌ به‌شێوه‌یه‌ك وه‌اڵمی‌ شه‌ڕی‌ نێوان‬ ‫حیزبه‌ كوردییه‌كانمان دایه‌وه‌ كه‌ هیچ‬ ‫سودێكی‌ نه‌گه‌یاند به‌ قوربانیانی‌ ئه‌م‬ ‫هێرشه‌ی‌ عێراق‪ .‬له‌ڕاستیدا ئێمه‌ به‌ڕونی‌‬ ‫ئه‌وه‌مان نیش���اندا كه‌ هه‌وڵماننه‌دا بۆ‬ ‫ئاوه‌ژۆكردنی‌ ئه‌و كاره‌ی‌ كه‌ س���ه‌دام‬ ‫له‌باكوری‌ واڵتی‌ خۆی‌ كردی‌‪ .‬كه‌وابوو‬ ‫ئه‌نجامه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌ بوو به‌چی‌؟‬ ‫ب���وو ب���ه‌وه‌ ك���ه‌ عێ���راق كرۆنترۆڵی‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ خاكی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫عێراقی‌ به‌ده‌س���ت هێنای���ه‌وه‌و كورده‌‬ ‫راپه‌ڕیوه‌كان���ی‌ به‌كۆمه‌ڵ كوش���ت كه‌‬ ‫زۆربه‌یان به‌ناو له‌ژێر پاراستنی‌ ئێمه‌دا‬ ‫بوون‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ پش���تمان تێكردن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ی‌ ئێمه‌ وای‌ نیش���اندا كه‌‬ ‫واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مریكا شێرێكی‌‬ ‫كاغه‌زییه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌دام چ به‌ردیلێكی‌‬ ‫دا جه‌نابی‌ سه‌رۆك كۆمار؟ هیچ ته‌نها‬ ‫چه‌ند راداری‌ عێراق له‌ناوچوون‪.‬‬

‫داشلی‌‪/31( :‬ئاب) یاسا‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ پێشێلكرد‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پی���ران تۆم‬ ‫داش���لی‌ له‌(‪ ،)1996/9/5‬له‌وته‌یه‌كدا‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی���دا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫* س���ه‌رنج‪ :‬بۆ خوێندنه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌‬ ‫شه‌ممه‌ی‌ رابردوو سه‌ره‌ڕای‌ هۆشدارییه‌‬ ‫بۆچونی‌ ئه‌م كه‌سانه‌ی‌ ناویان هاتوه‌و‬ ‫روونه‌كان���ی‌ واڵت���ه‌ یه‌كگرتوه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش���ی‌ باس���نه‌كراون‪ ،‬خوێن���ه‌ر‬ ‫ئه‌مری���كا‌و كۆمه‌ڵ���گای‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌‪،‬‬ ‫ده‌توانێت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌رگی‌ دوه‌م‌و‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ عێ���راق هێرش���یان كرده‌‬ ‫س���ێیه‌می‌ كتێبی‌ (كوردو كوردستان‬ ‫س���ه‌ر دانیش���توانی‌ كوردی‌ س���ڤیلی‌‬ ‫له‌به‌ڵگه‌نام���ه‌ نهێنیه‌كانی‌ ئه‌مریكادا)‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ پاراس���تنی‌ هه‌ولێرو ده‌وروبه‌ری‌‪.‬‬ ‫له‌ئاماده‌كردن���ی‌ پرۆفیس���ۆر لوقمان‬ ‫ئه‌مریكا‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ راپۆرته‌كان هێزه‌كانی‌ عێراق‬ ‫محۆو وه‌رگێڕانی‌ وری���ا ره‌حمانی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئیدانه‌ی‌ په‌الماره‌كه‌ ده‌كات‬ ‫ماڵ به‌ماڵ گه‌ڕاون‌و هه‌ندێ‌ كه‌س���یان ترێنت ل���ۆت كه‌ ئه‌ندامێك���ی‌ دیكه‌ی‌ له‌س���اڵی‌ (‪ )2014‬له‌الی���ه‌ن ده‌زگای‌‬ ‫كوش���توه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئ���ه‌م راپۆرتانه‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پیرانه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬س���ه‌دام چاپ‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌ رۆژهه‌اڵت چاپ‌و‬ ‫راس���تن‪ .‬زێده‌باری‌ ئه‌م ده‌ستدرێژییه‌ حوسه‌ین له‌(‪/31‬ئاب‪ )1996/‬سه‌ره‌ڕای‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌کی زانستی له‌باره‌ی كاریگه‌ری خه‌رجی گشتی‬ ‫له‌سه‌ر زانكۆكانی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫د‪.‬نیاز نه‌جمه‌دین‪ ،‬مامۆستا له‌به‌شی ئابوریی‬ ‫زانكۆی سلێمانی‪ ،‬سكوڵی كارگێڕی‌و ئابوری‪،‬‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی به‌ناونیشانی "كاریگه‌ری‬ ‫خه‌رجی گشتی له‌سه‌ر زانكۆكانی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم(‪ :)2014-2005‬زانكۆی سلێمانی‌و‬ ‫زانكۆی پۆڵیته‌كنیكی‌وه‌كو نمونه‌"‬ ‫ئاماده‌کردوه‌‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌ له‌په‌یوه‌ندیی خه‌رجییه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬یان رۆڵی حكومه‌ت له‌س���ه‌ر ئادای‬ ‫زانك���ۆ‌و په‌یمان���گاكان ده‌كات‪ ،‬ده‌كۆڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ رون ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ به‌ش���ێكی گه‌وره‌‬ ‫له‌هاریكاری‌و خه‌رجی حكومه‌ت به‌فیڕۆ چوه‌‌و‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ ئادای زانستی زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‬ ‫ل���ه‌روی كوالیتی‌و چۆنایه‌تیی���ه‌وه‌ بگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌ئاستی ستانداردی ده‌زگای ئه‌كادیمی‪ .‬ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ جۆرێك له‌خوێندكار‌و كارمه‌ند ئاماده‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ داوای كۆمه‌ك بكات‪،‬‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ی كۆمه‌ك به‌دونیا بكات‪.‬‬ ‫توێژه‌ر به‌و ده‌رئه‌نجامه‌ گه‌یشتوه‌ كه‌ راسته‌‬ ‫كه‌می خه‌رجییه‌كانی حكومه‌ت له‌سه‌ر كه‌رتی‬ ‫فێركردن گرفتێك بوه‌‪ ،‬به‌اڵم كێش���ه‌كه‌ له‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌ له‌مه‌دا ك���ورت بكرێته‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌ك‬ ‫شێوازی خه‌رجكردنی بودجه‌ ئامانجی زانستی‬ ‫له‌پشت نیه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی تریشه‌وه‌ له‌توانادا نیه‌‪.‬‬ ‫له‌ری���زی ئه‌و فاكته‌رانه‌ی ئ���ه‌م لێكۆلێنه‌وه‌یه‌‬ ‫خستویه‌تییه‌ رو‪ ،‬ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫كه‌می ب���ژارده‌ی خوێن���دن (‪.)choices‬‬ ‫زۆرن ئه‌و خوێندكارانه‌ی كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاره‌زوی ئه‌و بواره‌ ناكه‌ن‌و ه‌زاره‌ت به‌مه‌ركه‌زی‬ ‫كردویه‌تی به‌چاره‌نوسیان‪ .‬بڕوانه‌ ئه‌م خشته‌یه‌‬ ‫(خشته‌ی ‪ 3‬له‌لێكۆلێنه‌وه‌كه‌دا)‪.‬‬ ‫وه‌ك ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬به‌تێكڕا (‪)%32.1‬ی‬ ‫خوێندكاران‌و تویانه‌ كه‌ "دڵخۆشنه‌بون كاتێك‬ ‫له‌م به‌ش���ه‌ ناویان هاتۆته‌وه‌"‪‌،‬و (‪)%50.0‬یان‬ ‫كه‌مێك دڵخ���ۆش بون‪ .‬ته‌نی���ا (‪)%17.9‬ی‬ ‫س���امپڵه‌كه‌ زۆر دڵخۆش بون‪ .‬له‌ناو ره‌گه‌زی‬ ‫مێدا ئه‌م رێژه‌یه‌ به‌رزتره‌ به‌راده‌یه‌ك كه‌ به‌كۆ‬ ‫(‪‌)%92.9‬و تویانه‌ ی���ان دڵخۆش نه‌بون یان‬ ‫ك���ه‌م دڵخۆش ب���ون‪ .‬یه‌كێك له‌ه���ۆكاره‌كان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ش���ی ئابوری زیاتر به‌به‌ش���ێك‬ ‫داده‌نرێ���ت كه‌ بۆ ره‌گه‌زی نێ���ره‌‪ ،‬نه‌ك مێ‪.‬‬ ‫خوێندنی زانس���تی ئابوری یانی به‌رێوه‌بردنی‬ ‫حكومه‌ت‌و دارایی‌و سه‌رچاوه‌كان‪ ،‬كه‌ ئیشێكه‌‬ ‫له‌روی كه‌لتوریی���ه‌وه‌ بۆ پیاوان دانراوه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ژنان(‪.)Julie A. Nelson, 1996, p26‬‬ ‫له‌په‌یمان���گای ته‌كنیك���ی دوكان به‌ش���ی‬ ‫كارگێری‪ ،‬رێژه‌كان به‌م شێوه‌یه‌ بوه‌ به‌تێكڕا‪:‬‬ ‫رێژه‌ی(‪)%29.8‬ی ده‌ڵێ���ن "نه‌خێر دڵخۆش‬ ‫نه‌بوی���ن"‪ )%48.9( ،‬ده‌لێن كه‌مێك‌و ئه‌ویتر‬ ‫ده‌ڵێن "به‌ڵێ دڵخۆش بوین" كه‌ له‌و به‌ش���ه‌‌و‬ ‫ه‌رگیراون‪ .‬ئه‌گه‌رچی رێژه‌كه‌ باشتره‌ له‌به‌شی‬ ‫ئابوریی به‌اڵم هێش���تا زۆر به‌رزه‌‪ .‬به‌م مانایه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان حه‌زی���ان ك���ردوه‌ له‌به‌ش���ێكی دیكه‌‬ ‫بخوێنن‪‌.‬و ه‌اڵمی پرس���یاری ئه‌گه‌ر به‌‌و یستی‬ ‫خ���ۆت بوایه‌‪ ،‬ئ���اره‌زوت ده‌كرد له‌م به‌ش���ه‌‌و‬ ‫ه‌ربگیرێی���ت یان به‌ش���ێكی ت���ر؟"‪ ،‬لێكۆڵه‌ر‬ ‫به‌هه‌مان ئه‌نجام گه‌یشتوه‌ته‌وه‌‪ :‬به‌تێكڕا زیاتر‬ ‫له‌(‪)%80‬ی سامپڵه‌كه‌ له‌به‌شی ئابوری زانكۆی‬ ‫سلێمانی‌و كارگێڕی له‌دوكان ئاره‌زوییان كردوه‌‬ ‫كه‌ له‌به‌شێكی دیكه‌ بخوێنن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی گرنگ���ه‌ لێ���ره‌دا ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫خه‌رجییه‌كان���ی حكوم���ه‌ت یه‌كینه‌گرتۆته‌وه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���اره‌زوی خوێندكاره‌ك���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكاری سه‌ره‌كییه‌ له‌به‌فیڕدانی ئه‌و پارانه‌ی‬ ‫له‌م بواره‌دا خه‌رج ده‌كرێن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و كات‌و‬ ‫‌و زه‌یه‌ی له‌الیه‌ن كارگێڕییه‌كان‌و مامۆستایان‌و‬ ‫خوێندكارانه‌و‌ه ته‌رخان ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت دوای چوارس���اڵ خوێندن هێشتا‬ ‫خوێن���دكاران دڵخۆش نین به‌وه‌ی له‌به‌ش���ی‬ ‫ئاب���وری ده‌خوێن���ن‪‌.‬و ه‌اڵم���ی پرس���یاری‬ ‫"ئێس���تا دوای دو س���اڵ دڵخۆش���یت ب���ه‌م‬ ‫به‌ش���ه‌(ئابوریی)؟" به‌م چه‌شنه‌ بوه‌‪ :‬هێشتا‬ ‫(‪)%39.3‬ی س���امپڵه‌كه‌ دوای چوار س���اڵ‬ ‫خوێندن ئاره‌زوی ئه‌م به‌شه‌ ناكه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫ئ���ه‌م رێژه‌یه‌ هه‌ر له‌ناو ره‌گ���ه‌زی مێدا زیاتره‌‬ ‫له‌ره‌گه‌زی نێ���ر‪ .‬به‌راوردێك لێ���ره‌دا گرنگه‌‪.‬‬ ‫ك���ه‌‌و ه‌رگیراون هێج���گار دڵته‌نگ بون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای چوار س���اڵ ئ���ه‌م مه‌یله‌كه‌مێك گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هه‌مان پرسیار‪ ،‬له‌به‌شی كارگێڕی‬ ‫په‌یمانگای ته‌كنیكی دوكان به‌م چه‌ش���نه‌یه‌‪:‬‬ ‫رێژه‌ی (‪ )%58.5‬ده‌ڵێن "به‌ڵێ دڵخۆش���ین"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم رێژه‌ی ئه‌وانه‌ی دڵخ���ۆش نین به‌بواره‌‬ ‫پس���پۆڕییه‌كه‌یان‪ ،‬به‌رزه‌‪ )%39.4( :‬ده‌ڵێن‬ ‫"نه‌خێ���ر"‪ .‬هه‌رچه‌ند مامۆس���تایان‌و كارگێڕی‬ ‫به‌ش���ه‌كه‌ بتوانن كاریگه‌رییان هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫خوێندكاران هێن���ده‌ ئه‌م كه‌لێنه‌ پڕده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫خه‌رجییه‌كانی حكومه‌ت له‌س���ه‌ر ئه‌م كه‌رته‌‬ ‫كاریگه‌رتر ده‌بن‪ ‌،‬واده‌كات خوێندكاران بایه‌خی‬ ‫زیاتر به‌بواره‌ پسپۆڕییه‌كه‌ی خۆیان بده‌ن‪.‬‬ ‫خوێن���دكاران به‌ناچ���اری قبوڵ���ی ب���واره‌‬ ‫پسپۆڕییه‌كه‌یان ده‌كه‌ن‪ .‬جگه‌ له‌گرفتی نزمی‬ ‫ئاس���تی داهات‪ ،‬ئه‌وان ده‌زانن ك���ه‌ بڕوانامه‌‬ ‫بۆته‌ ئامرازی سه‌ره‌كی‌و ه‌رگرتنی كارێك یان‬ ‫دامه‌زران���دن له‌كه‌رتی گش���تیدا‌و بژارده‌یه‌كی‬ ‫دیكه‌ش���یان نی���ه‌ ب���ۆ خوێندن‪ ،‬س���ه‌رباری‬

‫فاكته‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی (وه‌كو بایه‌خی خوێندن‌و‬ ‫بڕوانامه‌ی زانكۆ له‌هاوس���ه‌رگیریدا)‪ .‬داخراوی‬ ‫كه‌لت���وری (به‌تایب���ه‌ت به‌رامب���ه‌ر به‌به‌ژن)‌و‬ ‫نه‌بون���ی متمان���ه‌ به‌خه‌ڵكی عێ���راق له‌الیه‌ن‬ ‫زانك���ۆ جیهانییه‌كانه‌وه‌ به‌ه���ۆی هه‌لومه‌رجی‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌ كه‌‌و ایكردوه‌ ده‌ستكه‌وتنی ڤیزا‬ ‫ئاسان نه‌بێت‪ ،‬رێگری دیكه‌ن ناچاریان ده‌كات‬ ‫ئه‌و بواره‌ پسپۆڕییه‌ بخوێنن كه‌ ناویان تێیدا‬ ‫تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی زانس���تی خوێن���دكاران‌و‬ ‫ئاكامه‌كانی‪ .‬لێكۆڵه‌ر ده‌نوس���ێت "توێژینه‌وه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌پێوه‌ره‌كانی ئاس���تی پێش���كه‌وتنی‬ ‫سیس���تمی خوێندنی بااڵو له‌م رێیه‌وه‌ ئاستی‬ ‫سه‌ركه‌وتنی دیاری ده‌كرێت‪ .‬به‌تێكڕا سااڵنه‌ هه‌ر‬ ‫مامۆستایه‌كی زانكۆ یه‌ك توێژینه‌وه‌ی زانستی‬ ‫باڵو ده‌كات���ه‌وه‌‌و چاپك���ردن‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانیش له‌گۆڤاره‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا‬ ‫زۆر كه‌من‪ .‬تاقیگ���ه‌كان پتر بۆ‌و انه‌وتنه‌وه‌ن‌و‬ ‫ه‌ك له‌وه‌ی بۆ توێژینه‌وه‌‌و مامۆستایانیش پتر‬ ‫به‌‌و انه‌وتنه‌وه‌وه‌ سه‌رقاڵن‌و ه‌ك له‌توێژینه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێداویس���تی‬ ‫نوس���ینی توێژینه‌وه‌‪‌،‬وه‌ك سه‌رچاوه‌ی نوێ‌و‬ ‫پێویست‪ ،‬به‌رده‌ست نیه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش راسته‌وخۆ‬ ‫ره‌نگی داوه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر كه‌می سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫خوێندكاری دكت���ۆرا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك كه‌ ته‌نیا‬ ‫(‪‌)%0.73‬وانه‌بێژان ناونیش���انی زانس���تیان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك به‌رزكردۆت���ه‌وه‌ ك���ه‌ بتوان���ن‬ ‫سه‌رپه‌رشتییان بكه‌ن"(‪.)1‬‬ ‫له‌راپرس���ییه‌كه‌ی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا ئه‌وه‌‬ ‫سه‌لمێنراوه‌ كه‌ سه‌رباری ئه‌وه‌ی خوێندكاران‬ ‫به‌گ���روپ توێژینه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نانه‌ت‬ ‫خۆشیان رازی نین له‌ئاستی توێژینه‌وه‌كانیان‌و‬ ‫ده‌ركه‌وت���وه‌ توانایان به‌س���ه‌ریدا ناش���كێت‪.‬‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی پرس���یاری چواره‌م ده‌ریده‌خه‌ن‬ ‫كه‌ له‌به‌ش���ی ئابوری زانكۆی سلێمانی رێژه‌ی‬ ‫(‪ )%78.6‬ب���ه‌دو ك���ه‌س توێژینه‌وه‌یه‌كیان‬ ‫نوس���یوه‌‪ ،‬رێژه‌ی(‪ )%10.7‬ب���ه‌(‪ )3‬كه‌س‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی تریش به‌یه‌ك ك���ه‌س‪ .‬له‌كارگێڕی‬ ‫بانكه‌كانی په‌یمانگای دوكان‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫كه‌ (‪)%63.5‬ی خوێن���دكاران به‌(‪ )6‬كه‌س‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك ده‌نوس���ن‪ )%18.8( ،‬به‌(‪)4‬‬ ‫ك���ه‌س‌و (‪ )%16.7‬به‌(‪ )5‬ك���ه‌س‪ ،‬ئه‌ویتری‬ ‫به‌دو كه‌س‪ .‬به‌اڵم له‌به‌ش���ی كارگێڕی هه‌مان‬ ‫په‌یمانگا رێ���ژه‌ی (‪ )% 55.3‬به‌(‪ )6‬كه‌س‪،‬‬ ‫(‪ )%27.7‬ب���ه‌(‪ )5‬كه‌س‪ )%12.8( ،‬به‌(‪)4‬‬ ‫ك ‌هس‌و ئه‌ویتری به‌(‪ )3-1‬كه‌س‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌زمانی نوسینی توێژینه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌ردو به‌ش���ی ئابوری زانكۆی س���لێمانی‌و‬ ‫به‌ش���ی كارگێڕی په‌یمانگای ته‌كنیكی دوكان‬ ‫پتر له‌(‪)%80‬ی س���امپڵه‌كه‌ ده‌ڵێن س���ه‌ره‌تا‬ ‫توێژینه‌وه‌كه‌ به‌زمانی عه‌ره‌بی ده‌نوسن‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی به‌زمانی عه‌ره‌بی توێژینه‌وه‌‬ ‫ده‌نوس���ن‪ ،‬كه‌چی له‌به‌ش���ی ئابوری زانكۆی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ته‌نیا رێ���ژه‌ی (‪ )%21.4‬ده‌ڵێن‬ ‫"ب���اش"ن له‌زمانی عه‌ره‌بیدا‪ ،‬ك���ه‌ زۆرینه‌یان‬ ‫له‌ره‌گه‌زی نێ���رن‌و ته‌نیا (‪ )%1.8‬ده‌ڵێن زۆر‬ ‫باش���ن‪ .‬له‌بانكه‌كانی دوكان‪ ،‬ل���ه‌(‪)%92.7‬‬ ‫ی خوێن���دكاران س���ه‌رچاوه‌ی عه‌ره‌ب���ی‬ ‫به‌كارده‌هێن���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نی���ا ل���ه‌(‪)%8.3‬‬ ‫عه‌ره‌ب���ی ده‌زانن ئه‌ویش به‌رێ���ژه‌ی (باش)‌و‬ ‫ك���ه‌س نه‌یوت���وه‌ (زۆر ب���اش)‪ .‬له‌به‌ش���ی‬ ‫كارگێڕی رێژه‌ی (‪ )%3.2‬ده‌ڵێن "زۆر باش"‪،‬‬ ‫(‪ )%11.7‬ده‌ڵێن "باش"ن له‌زمانی عه‌ره‌بیدا‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌م به‌شه‌ رێژه‌ی (‪ )%86.2‬ده‌ڵێن‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی توێژینه‌وه‌كه‌ی���ان به‌زمان���ی‬ ‫عه‌ره‌بییه‌‪ .‬له‌هه‌ر سێ به‌شه‌كه‌ش خوێندكاران‬ ‫دانده‌نێ���ن ب���ه‌وه‌دا كه‌ ش���اره‌زاییان له‌زمانی‬ ‫ئینگلیزی‌و توركی‌و فارسیدا نییه‌ به‌راده‌یه‌كی‬ ‫زۆر ك���ه‌م نه‌بێت‪ .‬لێره‌دا الوازیی سیس���تمی‬ ‫په‌روه‌رده‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ پاش خوێندنی پتر‬ ‫له‌(‪ )8‬ساڵ زمانی عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی هێشتا‬ ‫خوێندكاران ناگه‌نه‌ ئاستێك بتوانن له‌م زمانه‌‬ ‫تێبگه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌رێگرییه‌كانی به‌رده‌م‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی تواناكانی���ان‌و زاڵبون به‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌ختی خوێندندا‪ ،‬كه‌ كێش���ه‌ی بۆ سكوڵ‌و‬ ‫په‌یمانگاكان دروس���ت كردوه‌‌و خه‌رجییه‌كانی‬ ‫حكومه‌تی���ش له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م كه‌رت���ه‌ به‌فیڕۆ‬ ‫ده‌بات‪.‬‬ ‫توان���ای خوێن���دكاران له‌به‌كارهێنان���ی‬ ‫كۆمپیوته‌ریش���دا خراپ���ه‌‪ .‬به‌تێك���ڕا‪ ،‬له‌ناو‬ ‫خوێندكارانی به‌ش���ی ئابورییدا ته‌نیا (‪)%75‬‬ ‫ده‌ڵێن توان���ای به‌كارهێنان���ی كۆمپیوته‌ریان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌م رێژه‌یه‌ له‌به‌ش���ی كارگێڕی‬ ‫پ‪.‬دوكان ته‌نیا (‪‌)%53.2‬و له‌به‌شی بانكه‌كان‬ ‫ته‌نی���ا (‪ .)%26‬بێگوم���ان رێژه‌ك���ه‌ له‌ن���او‬ ‫خوێندكارانی نیش���ته‌جێی ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان‬ ‫به‌رزتره‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ له‌به‌شی بانكه‌كان (‪)%75‬‬ ‫ده‌ڵێ���ن نازانین كۆمپیوت���ه‌ر به‌كاربهێنین(‪.)2‬‬ ‫به‌هۆی نایه‌كس���انی له‌ده‌رفه‌تدا خوێندكارانی‬ ‫ناوچه‌كان���ی ده‌ره‌وه‌ی ش���ار ك���ه‌م تواناترن‬ ‫به‌راورد به‌ناو شار‪.‬‬ ‫ئامانج���ی توێژه‌ر ل���ه‌م دات���ا‌و زانیارییانه‌‬ ‫شتێكی تره‌"كه‌واته‌ چۆن توێژینه‌وه‌ ده‌نوسن‪،‬‬ ‫بۆچی ده‌ینوس���ن‪ ،‬چه‌ند پاره‌ی تێده‌چێت؟"‪.‬‬ ‫خوێندكاران خۆیان به‌زۆریی توێژینه‌وه‌كانیان‬ ‫چاپ ناكه‌ن‪ .‬له‌به‌ش���ی بانكه‌كاندا‪ ،‬له‌(‪)%76‬‬ ‫ده‌ڵێت به‌پاره‌ له‌ئوفیسێك‌و ته‌نیا له‌(‪)%16.7‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "خۆم ی���ان ئه‌ندامێك���ی گروپه‌كه‌"‬

‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌ چ���اپ ده‌كه‌ن‪ .‬له‌ن���او كچاندا‬ ‫رێژه‌ی (‪ )%79.2‬له‌ئۆفیسێك چاپی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ زیاتره‌ له‌كوڕان‪ .‬ئه‌م جیاكارییه‌ جێنده‌رییه‌‬ ‫به‌ش���ێكی به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ كوڕان پتر‬ ‫به‌خت���ی هه‌بونی كۆمپیوته‌ری���ان هه‌یه‌‌و ه‌كو‬ ‫له‌كچ���ان‪ .‬له‌به‌ش���ی كارگێ���ڕی (‪)%70.2‬‬ ‫به‌پ���اره‌ له‌ئۆفیس���ێك توێژینه‌وه‌كانیان چاپ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌به‌شی ئابوریش (‪ )%42.9‬هه‌مان‬ ‫ش���ت ده‌ڵێن‪ ،‬رێ���ژه‌ی (‪)%10.7‬یش ده‌ڵێن‬ ‫"هاورێیه‌ك���م" چاپی ده‌كات‪ .‬ه���ه‌ردو رێژه‌ی‬ ‫(هاورێكه‌م )‌و (به‌پاره‌ له‌ئۆفیسێك) ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌رده‌خه‌ن ك���ه‌ خوێندكار هه‌ر داوای كۆمه‌ك‬ ‫ده‌كات‪ ،‬نه‌بوه‌ به‌بونه‌وه‌رێك له‌سه‌ر پێی خۆی‬ ‫بوه‌ستێت‪.‬‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی دیكه‌ لێره‌دا س���ه‌رهه‌ڵده‌دات‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خوێندكار له‌زمانی عه‌ره‌بیدا خراپ بێت‌و‬ ‫به‌ش���ێك له‌توێژینه‌وه‌كان بكرێن به‌كوردی‪‌،‬و‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ئۆفیس���ێك به‌پاره‌ زۆرینه‌یان چاپی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كه‌واته‌ خه‌رجی س���ه‌ر ئه‌م توێژینه‌وانه‌‬ ‫چه‌نده‌؟‬ ‫خوێن���دكاران پ���اره‌ی گیرفان���ی خۆیان‌و‬ ‫خێزانه‌كانیان له‌سه‌ر توێژینه‌وه‌ خه‌رج ده‌كه‌ن‬ ‫به‌هۆی الوازی ش���اره‌زایی زم���ان‌و چاپكردن‌و‬ ‫ره‌نگ���ه‌ نه‌بون���ی كۆمپیوت���ه‌ر ك���ه‌ كه‌م���ی‬ ‫داه���ات‌و نه‌بونی ده‌رفه‌ت له‌پش���تیه‌وه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫راپرسییه‌كه‌ پیش���انی ده‌دات كه‌ له‌بانكه‌كان‬ ‫ڕێ���ژه‌ی (‪ )%32.3‬ده‌ڵێ���ت (‪ )100‬ه���ه‌زار‬ ‫دین���ار‌و (‪ )%38.5‬ده‌ڵێ���ت (‪)200-101‬‬ ‫ه���ه‌زار‌و رێ���ژه‌ی (‪ )%18.8‬ده‌ڵێت (‪-201‬‬ ‫‪ )300‬به‌هۆكاری جی���اواز (وه‌كو چاپكردن‪‌،‬و‬ ‫ه‌رگێڕان‪ ،‬كۆپیكردن) له‌سه‌ر توێژینه‌وه‌كانیان‬ ‫خ���ه‌رج ده‌ك���ه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‪ )%7.3( ،‬بڕی‬ ‫(‪)400-301‬ه���ه‌زار دینار له‌س���اڵه‌كه‌دا خه‌رج‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬رێژه‌یه‌ك���ی زۆر كه‌می���ش پتر له‌و‬ ‫پاره‌یه‌یان نوس���یوه‌‪ .‬له‌سه‌ر ئاستی جێنده‌ری‬ ‫جیاوازییه‌كی ئه‌وتۆ نییه‌ چونكه‌ كوڕان‌و كچان‬ ‫ده‌شێت له‌گروپێكدا كۆببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه‌ ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنن كه‌ خوێندكار‬ ‫له‌قۆناغی زانكۆییش���دا هێش���تا كه‌سێكه‌ بێ‬ ‫كۆم���ه‌ك ناتوانێت به‌ش���ی زۆری ئه‌ركه‌كانی‬ ‫خ���ۆی جێبه‌جێ ب���كات‪ .‬ئ���ه‌م الوازی توانا‌و‬ ‫كارامه‌ییه‌ش���ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سیس���تمه‌كه‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ش���ێكی بریتیه‌ له‌خه‌رج���ی به‌رده‌وامی‬ ‫حكومه‌ت له‌س���ه‌ر ئه‌م كه‌رته‌ ك���ه‌‌و ایكردوه‌‬ ‫هه‌ست به‌ریسكی فێرنه‌بون نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫داتایه‌ك هاوكارییمان ده‌كات پتر له‌قورسایی‬ ‫ئه‌م خه‌رجییان���ه‌ تێبگه‌ین‪ :‬ته‌نیا له‌به‌ش���ی‬ ‫بانكه‌كان���ی په‌یمان���گای دوكان (به‌یانی���ان‌و‬ ‫ئێواران)‪ ،‬له‌س���اڵی ئه‌كادیمی(‪)2013-2012‬‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ )16‬ملی���ۆن‌و (‪ )268‬ه���ه‌زار‬ ‫دینار‌و له‌س���اڵی ئه‌كادیم���ی (‪)2014-2013‬‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ )15‬ملیۆن‌و (‪ )900‬هه‌زار دینار بۆ‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری توێژینه‌وه‌ له‌الیه‌ن‌و ه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی بااڵوه‌ خه‌رج ك���راوه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌ش���دا‪ ،‬پێناچێت نه‌ حكومه‌ت سودێكی‬ ‫بینی بێت له‌ده‌رئه‌نجامه‌كانی ئه‌م توێژینه‌وانه‌‌و‬ ‫نه‌ خوێندكارانیش باوه‌ڕیان به‌توێژینه‌وه‌كانیان‬ ‫هه‌بێت كه‌ س���ودێكی هه‌یه‌ ب���ۆ ژیانیان یان‬ ‫له‌رێكخستنی كۆمه‌ڵگه‌كه‌یاندا‪ ،‬تا ئه‌و راده‌یه‌ی‬ ‫ئاره‌زو ده‌ك���ه‌ن راس���ته‌وخۆ توێژینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ئاماده‌ بهێنن‌و پێشكه‌ش���ی بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌پرسیارێكی سامپڵه‌كه‌دا دۆزراوه‌ته‌وه‌‪" :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پێم بكرێت توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی ئاماده‌ ده‌هێنم‌و‬ ‫یه‌كس���ه‌ر ته‌سلیمی ده‌كه‌م"‪ ،‬ش���تێك كه‌متر‬ ‫له‌(‪)%60‬ی سامپڵه‌كه‌ یان‌و تویانه‌ رازین به‌و‬ ‫ته‌یه‌ یان‌و تویانه‌ زۆر رازین‪ .‬ئه‌مه‌ش گوزارشت‬ ‫له‌باڵوبونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی‌و به‌فیڕۆدانی كات‌و ‌و‬ ‫زه‌ ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم هۆكاره‌ك���ه‌ی خوێندكاران‬ ‫نی���ن چونك���ه‌‌و ه‌كو ت���را ئه‌وان ره‌ش���بینن‬ ‫به‌ئاین���ده‌ی توێژین���ه‌وه‌‌و خوێندنه‌كه‌یان یان‬ ‫كارامه‌ییان نیه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬له‌‌و ته‌ی حه‌وته‌مدا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ (‪)%33‬ی س���امپڵه‌كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫رازین به‌‌و ته‌ی "خوێندنه‌كه‌م هیچ س���ودێكی‬ ‫نیه‌ بۆ ده‌ستكه‌وتنی ئیش‌و باشكردنی ئاستی‬ ‫گوزه‌رانم"‌و رێژه‌ی (‪)%27.7‬یش زۆر رازییه‌‬ ‫به‌م‌و ته‌یه‌‪ .‬له‌به‌ش���ی ئابوری ئه‌م ئه‌نجامانه‌‬ ‫به‌هه‌مان چه‌شن بوه‌ (هه‌ڵبه‌ت ته‌سلیمكردنی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی پێشتر ئاماده‌كراو ده‌شگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ الوازی ته‌كنۆلۆجیای زانیاری له‌س���كوڵ‌و‬ ‫په‌یمانگاكاندا به‌ش���ێوه‌یه‌ك یارمه‌تیده‌ر نییه‌‬ ‫له‌ده‌رخس���تنی ئه‌م دیارده‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی كه‌ پێی‬ ‫ده‌وترێت پله‌یجه‌ریزم (‪.)Plagiarism‬‬ ‫س���ه‌براه‌ت به‌مامۆس���تایانی زانك���ۆش‪،‬‬ ‫لێكۆڵه‌ر هێمای بۆ ئه‌وه‌ كردوه‌ سیس���تمه‌كه‌‬ ‫ته‌واو مه‌ركه‌زییه‌‪ ،‬موچ���ه‌‌و پێدانی ئیمتیازات‬ ‫به‌مه‌ركه‌زیی‌و هیچ سكوڵ‌و سه‌رۆكی زانكۆیه‌ك‬ ‫رۆڵێكی ئه‌وتۆی نی���ه‌ تیایدا‪ .‬ته‌نانه‌ت دانانی‬ ‫نم���ره‌‌و تاقیكردنه‌وه‌كان���ش به‌مه‌ركه‌زیی���ه‌‬ ‫(ده‌رچون له‌‪%50‬ـ كۆتایی ساڵ له‌سه‌ر ‪،%60‬‬ ‫تێك���ڕای مانگان��� ‌ه ‪ )%40‬هه‌ت���ا به‌خوێندنی‌‬ ‫وانه‌كان‌و خوێندن به‌خۆرایی ده‌گات‪.‬‬ ‫له‌ته‌فس���یریی ئ���ه‌م دیاردان���ه‌دا‪ ،‬لێكۆڵه‌ر‬ ‫ده‌نوس���ێت‪" :‬كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ك���وردی له‌الیه‌ك‬ ‫به‌رێگایه‌ك���ی دورودرێژی پالنی س���ه‌نته‌ریدا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی به‌عس���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تریشه‌وه‌ له‌ناوه‌راستی ‪1970‬كانه‌وه‌‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی نرخ���ی ن���ه‌وت به‌رزب���وه‌وه‌‪،‬‬

‫ئاب���وری كرێخ���ۆر له‌عێراق���دا ب���و به‌ئابوری‬ ‫زاڵ‪ .‬ئابوری موڵكانه‌س���تێن‪ ،‬ئه‌وه‌ی پش���ت‬ ‫به‌نه‌وت ده‌به‌سترێت‪ ،‬به‌رهه‌مهێنه‌ری یه‌كه‌می‬ ‫ئه‌و سیس���تمه‌یه‌ ك���ه‌ توان���او كارامه‌ییه‌كانی‬ ‫خوێن���دكاران‌و پاش���ان كارمه‌ندان���ی الواز‬ ‫كردوه‌‪ ،‬مرۆڤێكی به‌رهه‌مهێناوه‌ كه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫داوای كۆم���ه‌ك ده‌كات له‌بری ئه‌وه‌ی كۆمه‌ك‬ ‫به‌دونیا ب���كات‪ ،‬له‌جێی���دا حكومه‌تی كردوه‌‬ ‫به‌باوك‪ .‬بۆیه‌ سه‌یر نییه‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان بون‬ ‫به‌به‌شێك له‌رۆتینی سیس���تم بۆ ته‌واوكردنی‬ ‫داخوازییه‌كانی به‌ده‌ستهێنانی بڕوانامه‌"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی لێكۆلێنه‌وه‌كه‌یدا‪ ،‬د‪ .‬نیاز به‌چه‌ند‬ ‫ده‌رئه‌نجامێك گه‌یش���توه‌‪ ،‬پشتبه‌ستو به‌ئه‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجامانه‌‪ ،‬پێشنیاره‌كان له‌چه‌ند ئاستێكدا‬ ‫خراونه‌ته‌ڕو‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬تواناو لێهاتویی مامۆستایان‪‌:‬و ه‌ك‬ ‫هاندان���ی توێژینه‌وه‌و كتێبنوس���ین‪ ،‬پێوه‌ری‬ ‫دیك���ه‌ دابنرێت بۆ پێدانی ئیمتیازاتی تایبه‌تی‬ ‫بۆ مامۆس���تایانی زانكۆ (بۆ نمونه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫نوسینی كتێب به‌زمانی ئینگلیزی)‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬هاندان‌و پێشخستنی توانای خوێندكار‪:‬‬ ‫البردنی ده‌رماڵه‌ی خوێندكارو له‌جێیدا به‌(‪)10‬‬ ‫هه‌زار بخوێنن س���ااڵنه‌‌و ه‌ك قۆناغی سه‌ره‌تا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌الیه‌ك س���ااڵنه‌ پتر له‌پێنج ملیار دینار‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌و پ���اره‌ی زیاتری���ش ده‌هێنێت‪،‬‬ ‫س���ودبینین له‌م پاره‌یه‌ بۆ باشكردنی ژیانیان‬

‫بۆ باش���كردنی به‌ش���ی ناوخۆیی‪ ،‬باش���ترین‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی خوێندكاران له‌هه‌ر به‌ش���ێكدا‬ ‫پاداشت بكرێت‪ ،‬به‌باڵوكردنه‌وه‌ی له‌كتێبێكدا‬ ‫ی���ان به‌پاره‌‪ ،‬له‌ب���ری ئه‌وه‌ی س���اڵێك یه‌ك‬ ‫مادده‌ له‌الیه‌ن یه‌ك مامۆس���تاوه‌ بوترێته‌وه‌‪،‬‬ ‫باشتره‌ له‌پالنی س���تراتیژی درێژخایه‌ندا ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ بكرێت به‌سیستمی كۆرس‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌یگونجێنێت له‌گه‌ڵ سیستمی جیهانیدا‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬كێبركێ له‌نێوان زانكۆكان‪ :‬دانانی‬ ‫س���تاندارد بۆ هه‌ر زانكۆیه‌ك‌و پێدانی بودجه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌وه‌‪ ،‬سزادانی هه‌ر زانكۆیه‌ك‬ ‫له‌رێ���ی كه‌مكردنه‌وه‌ی بودج���ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر له‌و‬ ‫ستاندارده‌ دابه‌زێت‪ ،‬پاداشتی هه‌ر زانكۆیه‌ك‬ ‫بكرێت س���ااڵنه‌ به‌بڕی بۆ نمونه‌ (‪ )50‬ملیۆن‬ ‫دین���ار ئه‌گ���ه‌ر یه‌كه‌م بێت له‌ن���او زانكۆكانی‬ ‫كه‌رتی گشتی‌و خۆی سه‌اڵحیاتی دابه‌شكردنی‬ ‫پاداشته‌كه‌ی هه‌بێت‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬كارگێڕی سه‌رۆكایه‌تی‌و به‌شه‌كان‪:‬‬ ‫ده‌رخستنی ش���ێوازی خه‌رجكردنی بودجه‌ی‌و‬ ‫ه‌زاره‌ت���ی خوێندنی ب���ااڵ به‌دورودرێژی (بۆ‬ ‫مامۆستا‪ ،‬توێژینه‌وه‌‪ ،‬خوێندكار‪ ،‬هتد)‪ .‬به‌بێ‬ ‫ئه‌م���ه‌ دانانی پالن‌و توێژین���ه‌وه‌ له‌م بواره‌دا‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌‪ ،‬هه‌ر س���ه‌رۆكێكی به‌ش سااڵنه‌‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌س���تپێكی خوێندندا راپرس���ییه‌ك‬ ‫بكات له‌نێ���و خوێندكاران���ی قۆناغی یه‌كه‌م‌و‬ ‫ئاس���تی دڵخۆش���ییان بزانێت‌و س���ااڵنه‌ ئه‌م‬

‫راپرس���ییه‌ دوباره‌ بكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و راپرسییه‌ی‬ ‫بۆ ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ ئه‌نجام دراوه‌ س���ودی‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ه‌كو كڵێش���ه‌ی س���ه‌ره‌تا‌و ده‌كرێت‬ ‫چاكس���ازی تێدا بكرێ���ت‪ .‬دوای ئه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر داده‌نرێت بۆ گرفتی "دڵخۆشنه‌بون‬ ‫به‌بواری پس���پۆری"‌و هه‌وڵبدرێت كار بكرێته‌‬ ‫س���ه‌ر ئاره‌وزی خوێندكاره‌ چونكه‌ ناتوانرێت‬ ‫ئ���اره‌زوی خوێن���دكار ‪ %100‬دابی���ن بكرێت‪،‬‬ ‫فرۆش���تنی به‌ش���ێك له‌به‌ش���ه‌كان به‌كه‌رتی‬ ‫تایبه‌ت یان به‌هاوبه‌ش���ی له‌گه‌ل ئه‌وان‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫تێچو له‌سه‌ر‌و ه‌زاره‌ت كه‌م ده‌كاته‌وه‌و توانای‬ ‫كنۆتڕۆڵكردن‌و چاودێریكردنی كه‌رتی گش���تی‬ ‫فێركردن ئاسانتر ده‌كات‪.‬‬ ‫په‌راوێزه‌کان‪:‬‬ ‫‪ /1‬اإلس������تراتيجية الوطني������ة للتربية والتعليم‬ ‫العال������ي في الع������راق المركزواإلقليم للس������نوات‬ ‫(‪ ،)2020-2011‬الملخ������ص التنفي������ذي‪ ،‬وزارة‬ ‫التعليم العالي و البحث العلمي‪ ،‬بغداد‪ ،‬نيس������ان‬ ‫‪ ،2012‬ل ل‪.33-32‬‬ ‫‪ /2‬مه‌به‌س������ت له‌ توان������ای به‌كارهێنانی‬ ‫كۆمپیوت������ه‌ر لێ������ره‌دا تاوان������ی چاپكردن������ی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی������ه‌ ل������ه‌ الی������ه‌ن خوێن������دكاره‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن تویچ������ژه‌ره‌وه‌ بۆ خویچندكار له‌ كاتی‬ ‫راپرسییه‌كه‌دا پرسیاره‌كه‌ رونكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )492‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/8/25‬‬

‫پێشینە‪ :‬دیموکراسسازی‬ ‫یان دیکتاتۆرسازی‪ ....‬پاشماوه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫پارله‌مانتار‌و حیزب‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫له‌والش���ه‌و‌ه به‌ه���ۆی‌ بازرگان��� ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام���ن‬ ‫س���ێبه‌ره‌كانیانه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی قوت ‌‬ ‫له‌گیرفانپڕك���ردن‌و به‌تااڵنبردن ‌‬ ‫خه‌ڵك‌و ده‌شیانه‌وێ په‌رله‌مانتاره‌كان‬ ‫ی‬ ‫بگه‌وجێن���ن‌و بیانكه‌ن��� ‌ه بوكه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی ئاب به‌شێك‬ ‫ده‌س���تیان‪ ،‬رۆژی‌ ‪‌ 19‬‬ ‫له‌م خه‌ون���ه‌ی‌ به‌رپرس���ان له‌گۆڕنرا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌و هیوایه‌ی‌ ئ���ه‌و ‪ 58‬پارله‌مانتاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2015/8/19‬به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ك���ه‌ رۆژ ‌‬ ‫ی حیزبه‌كانیان ئاماده‌ نه‌بون‌و‬ ‫فش���ار ‌‬ ‫گوێڕایه‌ڵی‌ حیزبه‌كانیان بون ئه‌وانیش‬ ‫له‌داهاتویه‌كی‌ نزیك���دا هه‌مان هه‌نگاو‬ ‫بنێ���ن به‌حیزبه‌كانی���ان بڵێ���ن ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكی���ن‌و ئێمه‌ین له‌هۆڵ ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ئه‌كه‌ین‌و بڕیار‬ ‫پارله‌مان قسه‌ ‌‬ ‫ئه‌ده‌ین نابێت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پارله‌مان‬ ‫بڕی���اره‌كان بدرێ���ت‌و پارله‌مانت���اران‬ ‫بێئاگابن‪ ،‬به‌حیزبه‌كانیان بڵێن‪ ،‬وه‌رن‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێمه‌ دابنیشن ئێمه‌ش له‌هۆڵ ‌‬ ‫پارله‌مان قسه‌ی‌ ئێوه‌‌و قسه‌ی‌ خه‌ڵك‬ ‫قسه‌ی‌ خۆشمان ده‌كه‌ین من بێگومانم‬ ‫له‌ن���او ئ���ه‌م ‪ 58‬پارله‌مانتاران���ه‌دا‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆریان ئ���ه‌م بیروڕایه‌یان‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌پارله‌مانتاره‌كانی‌ پارتیش���ه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم نازانم بۆ ئه‌م ته‌لیس���م ‌ه حیزبی ‌ه‬ ‫ێ بكه‌ن حیزب چاوه‌ڕێی‬ ‫ناشكێنن‌و كار ‌‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ هۆڵی‌ پارله‌مان بێت نه‌ك‬ ‫پێچه‌وانه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه واڵت‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌و دامه‌زراوه‌ی ده‌به‌ین‌و ش���كۆ ‌‬ ‫پارله‌مان‌و پارله‌مانت���اران ده‌پارێزین‪،‬‬ ‫ی حیزبه‌كان‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌فدی‌ دانوس���تان ‌‬ ‫گومانیان له‌(توانای‌ پارله‌مانتاره‌كانیان‬ ‫هه‌یه‌) با بیانكێش���نه‌وه‌‌و خۆیان بێن ‌ه‬ ‫پارله‌م���ان‪ ،‬ك���ێ ده‌س���تی‌ گرتبون؟‬ ‫بۆ نه‌هاتن؟ ئه‌مه‌ ب���ه‌و مانایه‌ نایه‌ت‬ ‫ك���ه‌ په‌رله‌مانت���اران له‌حیزبه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫یاخیبن‪ ،‬راسته‌ پارله‌مانتاران به‌هۆ ‌‬ ‫حیزبه‌كانیانه‌و‌ه له‌پارله‌مانن‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ی حیزبه‌كه‌یان له‌به‌رچاو بگرن‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی گفتوگ���ۆ‌و له‌بڕیاردان بۆ هه‌ر‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫یاسا‌و بڕیارێك‪ ،‬به‌اڵم وه‌فدی‌ دانوستان‬ ‫له‌بری‌ پارله‌مانتران بڕیار بدات‬ ‫له‌م دو دانیشتنه‌ ناوازه‌ی‌ پارله‌ماندا‪،‬‬ ‫‪ 11‬كورس���ی كۆتاكان ئه‌و گومانه‌یان‬

‫له‌س���ه‌ر خۆیان پشتڕاس���تكرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌میشه‌ به‌وابه‌سته‌‌و ش���وێنكه‌وته‌ ‌‬ ‫الیه‌نێكی‌ دیاریكرا‌و تۆمه‌تبار ئه‌كران‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری‌ راسته‌قینه‌ی‌ پێكهاته‌كانیان‬ ‫نه‌بون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ‪ 58‬ئه‌ندام���ه‌ی‌ ك���ه‌ ئاماده‌ ‌‬ ‫ی ‪19‬ی‌ ئ���اب نه‌ب���ون‪،‬‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )870000‬ده‌نگ‬ ‫نوێنه‌ری‌ نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ب���ون‪ ،‬ئ���ه‌و ‪ 53‬پارله‌مانتارانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌ی‌ دانیشتنه‌ك ‌ه بون نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ (‪ )1000000‬ده‌نگی���ان كرد‪،‬‬ ‫ی ژماره‌و‌ه ‪ 53‬كه‌متره‌ له‌‪ 58‬به‌اڵم‬ ‫له‌رو ‌‬ ‫ی ‪ 53‬پارله‌مانتاره‌ك ‌ه‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیكردن ‌‬ ‫ی ئه‌و ‪11‬‬ ‫زۆرت���ره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫كورسیه‌ی ‌ه كه‌ دراو‌ه به‌كۆتاكان ك ‌ه ‪11‬‬ ‫ئه‌ندامیان هاتوه‌ته‌ پارله‌مان به‌‪17500‬‬ ‫ده‌نگ واته‌ به‌‪ 11‬ئه‌ندامه‌و‌ه نرخی‌ یه‌ك‬ ‫كورسیان به‌ده‌ستنه‌هێناوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫نرخی‌ یه‌ك كورسی پارله‌مانی‌(‪)18517‬‬ ‫ده‌نگ���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئ���ه‌و هۆكاره‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫چه‌ند الیه‌نێك به‌یاس���ایه‌ك كورس���ی‬ ‫كۆتاكانیان رێكخستوه‌‌و سه‌رسه‌ختان ‌ه‬ ‫به‌رگری‌ له‌مانه‌وه‌ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬س���ه‌رنج‬ ‫ی ده‌نگده‌رانی‌ هه‌ردو‬ ‫بده‌ن له‌ژم���اره‌ ‌‬ ‫گروپ ئه‌گه‌ر سه‌رۆك له‌ناو خه‌ڵكیشه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێرێت كێ ده‌یباته‌وه‌؟!‬ ‫رۆڵی‌ ئه‌نجومه‌ن شورا‪-:‬‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ ش���ورا‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ریك���رد ده‌رب���اره‌ی‌ به‌رده‌وامبون ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌ تا‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئاین���ده‌‪ ،‬به‌هیچ جۆرێك‬ ‫یاس���ای نیه‌‌و له‌ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌واندا نی ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌س بۆ كه‌یس���ێكی‌ ئ���اوا گه‌ور‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رن‪ ،‬له‌یاس���ای‌ ژمار‌ه ‪ 14‬ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 8‬ی‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫‪ 2008‬ته‌نها به‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئه‌م كه‌یسه‌و‌ه هه‌یه‌ ك ‌ه ده‌ڵێ(یتول ‌‬ ‫المجلس ابدا‌ء المشورة القانونیة‬ ‫في‌ المس���ائل التي تعرضها علیه‬ ‫الجهات العلیا) واته‌ ئه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ه‬ ‫ته‌نها راوێژی‌ یاس���ای ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫بابه‌تانه‌ ئه‌دات ب���ه‌و الیه‌نه‌ بااڵیانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ئه‌یخه‌ن ‌ه به‌رده‌س���تی‌‪ ،‬سێ الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫بااڵ هه‌ی ‌ه له‌كوردس���تان سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی وه‌زیران‪،‬‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬پارله‌مان‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬

‫باڵوکراوه‌ی نوێ‬

‫‪19‬‬

‫ی ‪ 10 ، 9‬ب���اس له‌راوێ���ژ‬ ‫به‌نده‌كان��� ‌‬ ‫پێشكه‌ش���كردن‌و ئیلزامبونی‌ راوێژه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌كات ته‌نه���ا ب���ۆ وه‌زاره‌ت���ه‌كان‌و‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ی���ه‌ كه‌ په‌یوه‌س���تنین‬ ‫ی ژینگه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌زاره‌ته‌و‌ه وه‌ك(ده‌سته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسایش‌و پاراستن‌و زانیار ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ده‌س���ته‌ی‌ كاروباری‌ ده‌ره‌وه‌)‬ ‫ي المسائل‬ ‫كه‌ ده‌ڵێ (ابداء الر‌اي ف ‌‬ ‫المختل���ف علیها بین الوزارات او‬ ‫بینها وبین الجهات غیر المرتبط ‌ة‬ ‫بوزارة‌ اذا احتكم اطراف القضیة‬ ‫الی‌ المجل���س ویكون رایه ملزما‬ ‫لها) ئه‌م وش���ه‌ی‌ (مل���زم)‌ه كه‌ له‌م‬ ‫به‌نده‌دا هاتوه‌ مه‌به‌ستی‌ وه‌زاره‌ته‌كان‌و‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ی���ه‌ ك ‌ه په‌یوه‌س���تنین‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌زاره‌ته‌كانه‌و‌ه وه‌ك‪( -:‬كۆمسیۆن ‌‬ ‫ب���ااڵی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان)‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌پارله‌مانه‌وه‌‪( ،‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاسایش���ی‌‌و پاراس���تن‌و زانی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم) په‌یوه‌س���ته‌ به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌‪( ،‬ده‌س���ته‌ی‌ ژینگ���ه‌)‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫په‌یوه‌ست ‌ه به‌سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫وه‌زیرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ واژۆیان له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م بڕیاره‌ك���رد‪ ،‬له‌ب���ری‌ خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان بڕیاریان���دا‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی به‌زاند‪،‬‬ ‫شورا س���نوری‌ پارله‌مانیش ‌‬ ‫ی شورا‪،‬‬ ‫من ده‌پرسم ئه‌گه‌ر ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌ه گه‌وره‌ی���ه‌ ‌‬ ‫له‌‪ 2013‬نه‌یانكرد؟!! ئه‌گه‌ر ژماره‌یه‌ك‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫حاكم ك ‌ه به‌فه‌رمانی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫دامه‌زراون‌و بونه‌ته‌ ئه‌نجومه‌نی‌ شورا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه ده‌سه‌اڵتیان ره‌های ‌ه با له‌بر ‌‬ ‫گ���ه‌ل‌و پارله‌م���ان‪ ،‬چه‌ندی���ان ده‌وێ‬ ‫ماوه‌كه‌ درێژ بكه‌نه‌وه‌‌و یاس���اكانیش‬ ‫دابنێن ئیتر خه‌رجی‌ هه‌ڵبژاردنیشمان‬ ‫له‌كۆڵ ده‌كه‌وێ‌و ده‌رگای‌ پارله‌مانیش‬ ‫دابخرێ���ت‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‌ ش���ورا س���ه‌ر‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی‌ داده‌‌و وه‌زاره‌تی‌ دادیش‬ ‫ی وه‌زیران���ه‌‌و‬ ‫س���ه‌ر به‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران له‌پارله‌م���ان‬ ‫متمان���ه‌ی‌ وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬ئای���ا ئه‌مه‌ چ‬ ‫لۆجیكێكه‌ دامه‌زراوه‌یك به‌م بچوكیه‌‪،‬‬ ‫بڕی���اری‌ وا گ���ه‌وره‌‌و چاره‌نوسس���از‬ ‫بدات؟!‬

‫بڕیارەکەی ئەنجومەنی شورا پشتی له‌هەرێم دەس���تەکانە وەک دەستەی‬ ‫به‌ماددەی نۆیەم له‌یاساکەیان بەستوە وەبەرهێن���ان‪ .‬دواتری���ش ئەنجومەن‬ ‫ک���ە دەڵێ���ت "ئەنجوم���ەن له‌بواری ڕاکەی به‌بنەما لەس���ەر دو نامە نەک‬ ‫ڕادەربڕی���ن ئەمان���ە ئەنجامدەدات‪ :‬گوێگرتن له‌ه���ەردو الیەنی پەیوەندار‬ ‫یەک���ەم دەربڕین���ی بی���روڕا ل���ەو دەرکردوە‪ .‬ئەم���ە بێجگە لەوەی کە‬ ‫مەسەالنەی کە وەزارەتەکان لەسەری س���ەرۆکایەتیی هەرێ���م‌و پەرلەمان‬ ‫ناکۆک���ن یان له‌نێوان خۆیان‌و الیەنی دو دام���ەزراوەی س���ەروەریین ک���ە‬ ‫نەبەس���تراوە ب���ه‌وەزارەت‪ ،‬ئەگ���ەر له‌دەرەوەی چوارچێ���وەی کارەکانی‬ ‫الیەنەکانی پرسەکەش ناوبژیوانییان ئەنجومەنن وەک له‌ماددەی شازدەی‬ ‫به‌ئەنجومەن س���پارد دەبێ پابەندبن یاسای ئەنجومەنی شورا دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫من لەم ماوەیە له‌بابەتێکدا کە سایتە‬ ‫به‌ڕایەکەوە‪".‬‬ ‫پێش هەم���و ش���تێک پەرلەمان‌و کوردییەکان باڵوکرایەوە قسەی زیاترم‬ ‫س���ەرۆکایەتیی‪ ،‬ئ���ەو دوالیەنەی کە لەس���ەر نایاس���ایی ئەم ڕادەربڕینە‬ ‫گوای���ە داوای ناوبژیوانییان کردوە‪ ،‬کردوە بۆیە لێرە زیاتر قسەی لەسەر‬ ‫وەزارەت نی���ن‌‌و الیەنی نەبەس���تراوە ناکەم‪ .‬مەبەس���تی ئ���ەم بابەتە ئەو‬ ‫به‌وەزارەتیش نین‪ ،‬چونکە مەبەست پرسە نییە بەڵکو قسەکردنە لەسەر‬ ‫له‌الیەنی نەبەس���تراوە ب���ه‌وەزارەت گرنگی پێشینە‪.‬‬

‫له‌هەرێمی کوردس���تان دادگاکان‌و‬ ‫دامەزراوەکانی دەس���ەاڵتی دادوەریی‬ ‫دەتوانن ڕۆڵی گرنگ له‌چەس���پاندنی‬ ‫دیموکراسی‌و سەروەریی یاسا ببینن‬ ‫وەک چ���ۆن بڕیارەک���ەی دادگاکەی‬ ‫نیۆی���ۆرک‌و دادگای ب���ااڵ له‌ئەمریکا‬ ‫وەک پێش���ینەیەک بون به‌بنەمایەک‬ ‫ب���ۆ هەڵوەش���اندنەوەی یەکجارەکی‬ ‫کۆیلەتیی‌و چەسپاندنی دیموکراسی‌و‬ ‫سەروەریی یاساو سەربەخۆیی دادگا‪.‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە‪ ،‬ڕاست بەپێچەوانەوە‬ ‫ڕاک���ەی ئەنجومەن���ی ش���ورا وەک‬ ‫پێشینەیەک لەوانەیە ببێتە بنەمایەک‬ ‫ب���ۆ هێن���دەی دیکە پێش���ێلکردنی‬ ‫یاس���او بنکۆڵکردنی دیموکراس���ی‌و‬ ‫کۆیلەترکردن���ی دادگاو دەس���ەاڵتی‬ ‫دادوەریی‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫به‌ش ‌ی یه‌ك‬ ‫ی شه‌ن ‪ -‬نهۆم ‌ی یه‌ك‬ ‫شه‌قام ‌ی سالم ‪ -‬ته‌الر ‌‬ ‫‪07705009939‬‬

‫‪0533201525‬‬

‫به‌ش ‌ی دوو‬ ‫ی چ���رۆ ‪ -‬كۆاڵن ‌ی‬ ‫ش���ه‌قام ‌ی ئیبراهیم پاش���ا ‪ -‬به‌رامبه‌ر ته‌الر ‌‬ ‫ی بانو‬ ‫ده‌رمانخان ‌ه ‌‬ ‫‪07703513123‬‬

‫‪07480191911‬‬

‫ونبون‬ ‫ی سلێمان ‌ی‬ ‫ی ده‌وربه‌ر ‌‬ ‫ی (قبز)ی كۆمپانیای ده‌شنــێ ‪ ,‬به‌رێوبه‌رایه‌ت ‌ی ئاو ‌‬ ‫* وصڵێك ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ونبو‌ه ب ‌ه ژمار‌ه ‪ . 232159‬هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی (مه‌ریوان رحیم عبدالكریم قادر) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه‬ ‫ی شارستان ‌ی و مۆڵه‌تێك ‌ی شۆفێر ‌ی تایبه‌ت ‌ی ب ‌ه ناو ‌‬ ‫* پێناسێك ‌ی بار ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬

‫ی سلێمان ‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌ی دادگای تێ هه‌ڵچونه‌و‌ه ‌‬ ‫دادگای به‌رایی پیره‌مه‌گرون‬

‫ئـــــاگـــانامه‌‬

‫ی ( هاوسه‌ر )‬ ‫دواكار (خبات عثمان مصطفی)ب ‌ه والیه‌ت ‌ی مناڵ ‌ه ناكامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی تۆمار كردو‌ه له‌م دادگای ‌ه به‌مه‌به‌ست ‌ی گۆڕین ‌ی ناو ‌ی كچ ‌ه ناكامه‌ك ‌ه ‌ی ل ‌ه‬ ‫ی سه‌ره‌و ‌‬ ‫ی ژمار‌ه ‌‬ ‫دواكار (خبات عثمان مصطفی‌) دوا ‌‬ ‫ی ڕۆژانه‌دا هه‌ركه‌س ماف ‌ی‬ ‫( هاوسه‌ر ) بۆ ( مه‌یل ‌ی )‪ ،‬دادگا بڕیاریدا ب ‌ه باڵو كردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌م ئاگانامه‌ی ‌ه له‌ڕۆژنامه‌یه‌ك ‌ی ناو خۆ ‌‬ ‫ی ( ‪ ) 10‬د‌ه ڕۆژدا ل ‌ه باڵو كردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌م ئاگانامه‌ی ‌ه سه‌ردان ‌ی ئه‌م دادگای ‌ه بكات به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی ( اعتراز ) هه‌ی ‌ه با له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ناڕه‌زا ‌‬ ‫ی ده‌بینرێت ب ‌ه پێ ‌ی یاسا ‪.‬‬ ‫داواك ‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێز دا ‪......‬‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫كامران رسول سعید‬

‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی دادوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫دادگا به‌رای ‌ی رزگار ‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ژمار‌ه ‪/121‬ب‪2015/‬‬ ‫به‌روار‪2015/8/19 :‬‬

‫ی بار ‌ی‬ ‫ی له‌م دادگای ‌ه تۆماركردوو‌ه له‌س���ه‌ر داوا له‌سه‌ركراو ‪ /‬ڕاستگر ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ژمار‌ه ‌‬ ‫داواكار (احمد حس���ن صالج) داوا ‌‬ ‫ی (‪)21‬‬ ‫ی كوڕه‌ك ‌ه ‌ی ده‌كات ل ‌ه (هادی‌) بۆ (مانی‌) ب ‌ه پێ ‌ی ماد‌ه ‌‬ ‫ی گۆڕین ‌ی ناو ‌‬ ‫ی ك ‌ه تیایدا داوا ‌‬ ‫ی كاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی وێڕا ‌‬ ‫شارستان ‌ی رزگار ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگانامه‌ی ‌ه ل ‌ه یه‌كێك ل ‌ه ڕۆژنام ‌ه ناوخۆییه‌كان‪ ،‬هه‌ركه‌س ناڕه‌زای ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ی شارستان ‌ی بڕیار درا به‌باڵوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫له‌یاسا ‌‬ ‫ی (‪ )10‬ڕۆژدا پاش باڵوكردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌م ئاگاداریه‌‪،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه به‌پێ ‌ی‬ ‫ئه‌و ناوگۆڕین ‌ه هه‌ی ‌ه باسه‌ردان ‌ی ئه‌م دادگای ‌ه بكات ل ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی ده‌بینین‪.‬‬ ‫یاسا داواك ‌ه ‌‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫عزیز محمود عبدالقادر‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫تێكه‌ڵبونه‌وه‌ی‌ ره‌نگه‌كان‬

‫کۆچی به‌لێشاو‌روه‌و ئه‌وروپا‪ :‬چیرۆکی پشت ژماره‌کان‬ ‫ داواکاریی په‌نابه‌ری ل ‌ه ئه‌مساڵدا‬ ‫تۆمارکراو‌ه له‌ئه‌ڵمانی‌ا‬ ‫بڕی‬ ‫یه‌کێتیی ئه‌وروپا‬ ‫‪ € 0‬دابین کردوه‌‬

‫عه‌بدولره‌زاق شه‌ریف‬ ‫دو بیروبۆچوونی ته‌واو پێچه‌وانه‌ له‌و جوغزی ملمالنێی سیاسی ئه‌م‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تانه‌دا خول ده‌خوات‪ ،‬دو ئیراده‌ی به‌هێز له‌ناوه‌وه‌ی‬ ‫زۆران‌و وازیه‌كدا به‌ریه‌ك ده‌كه‌ون‌و دور ده‌كه‌ونه‌وه‌‪ ،‬هێزه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫جیاواز له‌یه‌كتری‌‌و له‌ناوخۆشیاندا‪ ،‬له‌ژێر كاریگه‌ری توندبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫راكێشان‌و پیاكێشانه‌دان‪.‬‬

‫ کۆچبه‌ر‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ هه‌نگاریا‬ ‫له‌مساڵدا‬ ‫یه‌کێتیی ئه‌وروپا بڕی‬

‫فه‌زایه‌ك����ی فراوانی قوڵبونه‌وه‌و بیركردنه‌وه‌و گفتوگۆی بۆ ئێس����تاو‬ ‫ئاینده‌ی‌ میلله‌ته‌كه‌مان دروس����تكردوه‌‪ .‬به‌ئاشكرا ریزبه‌ندییه‌كی له‌ناو‬ ‫خه‌ڵ����ك‌و خێڵ‌و خێزاندا دروس����ت ك����ردوه‌‪ ،‬دو هێڵ����ی بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫سیاس����ی‌و فه‌لس����ه‌فه‌ی حكومه‌تی رۆچۆته‌ ناو بازاڕو ژیانی ئاس����ایی‬ ‫رۆژانه‌ی خه‌ڵكه‌وه‌‪ ،‬ده‌نگی پێكدادانی جه‌مسه‌ره‌كان له‌گوێماندا به‌یه‌ك‬ ‫ریت����م ده‌زرنگێته‌وه‌‪ ،‬ره‌نگاڵه‌ی ئااڵكانی بانگه‌ش����ه‌ی هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌و‬ ‫حزبگه‌له‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان له‌و ف����ه‌زای تێكه‌اڵو بونه‌دا‪ ،‬بۆته‌ دو‬ ‫ره‌نگی ساردو گه‌رمی ته‌واو پێچه‌وانه‌‪.‬‬

‫یۆرۆ دابین ده‌کات‬

‫یه‌كه‌میان‪ ،‬زه‌روره‌تی مانه‌وه‌ی س����ه‌رۆك به‌ده‌س����ه‌اڵتی بێ سنوری‬ ‫كاولۆك����ه‌ی نیش����تمان‪ ،‬به‌یعه‌تی هه‌میش����ه‌یی‌و حوکم����ی خانه‌واده‌و‬ ‫وه‌ره‌س����ه‌ی حوكمدارێتی‪ ،‬ئه‌ویتریش گۆڕینی سیس����ته‌می حوكمرانی‌و‬ ‫ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت‌و هه‌یبه‌تی كوردستان‪.‬‬

‫یۆنان‬

‫ئه‌میان گۆڕانكارییه‌كه‌ له‌بیری سیاسی‌و كاری حزبی له‌مێژوی نوێماندا‬ ‫به‌وه‌ی دور له‌شێوازی توندوتیژی‌و گرژی‌و چاوسوركردنه‌وه‌ به‌رێكاری‬ ‫سیاسی‌و یاسایی ئاسایی تێده‌په‌رێ‌و هاتۆته‌ گۆرێ یه‌كه‌میشیان به‌ڕوی‬ ‫دنیای ده‌ره‌وه‌داو له‌ناوخۆماندا‌و له‌هۆڵه‌كانی ناوخۆی حزبه‌كانیشیاندا‪،‬‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ سواوه‌كانی ش����ه‌ڕی ناوخۆ‌و په‌رت بون‌و تێكچون به‌ڕابردوو‬ ‫پێك ده‌چوێنن‪.‬‬ ‫له‌به‌ر ته‌س����ك بونه‌وه‌ی بازنه‌كه‌دا‪ ،‬فش����اره‌كانی گه‌ردیله‌كانی كات‌و‬ ‫ش����وێن (به‌یاس����ای نیوتن‌و پاسكاڵیش) به‌ش����ێكی كاریگه‌ری زامنی‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی ئه‌و ملمالنێ سیاسیه‌یه‌‪ .‬ئااڵ هه‌ڵگرانی بیری حوكمی‬ ‫ویراس����ی له‌ژێر ئه‌و فشارانه‌دان‌و به‌ئاشكرا پرۆژه‌ی كرچ‌و كاڵ‌و نامه‌ی‬ ‫ژێر به‌ژێر‌و جار جار هه‌ره‌شه‌ ئامێز‌و هێرشیش ده‌نوسن‪.‬‬

‫هه‌نگاریا‬

‫ئه‌ڵامنیا‬

‫ئیتاڵیا‬

‫ئیسپانیا‬

‫ کۆچبه‌ر له‌رێگای تورکیاوه‌‬ ‫له‌مانگی حوزه‌یرانی ‪2015‬وه‌ گه‌یشتونه‌ته‌ یۆنان‬

‫یه‌کێتیی ئه‌وروپا بڕی‬ ‫دابین کردوه‌‬

‫فه‌ره‌نسا‬

‫له‌م ساڵدا جار‬ ‫هه‌وڵدراوه رێگه‌ بگیرێت له‌به‌زاندنی‬ ‫تونێلی نێوان به‌ریتانیاو فه‌ره‌نسا‬ ‫یه‌کێتیی ئه‌وروپا بڕی ‪€ 0‬‬ ‫دابین کردوه‌‬

‫ئه‌م ساڵ‬ ‫کۆچبه‌ر گه‌یشتونه‌ته‌ ئیتاڵیا‬ ‫یه‌کێتیی ئه‌وروپا بڕی‬ ‫دابین کردوه‌‬

‫ کۆچبه‌ر ساڵی رابردو هه‌وڵیانداوه‌‬ ‫له‌ڕێگای سه‌بته‌و مه‌لیله‌ی ئیسپانییه‌وه‌ بڕۆن بۆ‬ ‫ئه‌وروپا‬

‫یه‌کێتیی ئه‌وروپا‬ ‫یۆرۆی دابین کردوه‌‬

‫بایكۆتی رێكاره‌ یاساییه‌كه‌ی پرۆسه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌ستیان له‌ته‌وقه‌و‬ ‫ش����انیان له‌پێكه‌وه‌ی ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌جوغزێكدان‌و ب����ۆ ده‌رچون ئومێد‬ ‫ده‌كه‌ن زه‌وی هه‌ڵیان لوش����ێ‪ ،‬به‌الرێ‌و كێش����ه‌ی الوه‌كی‌و هه‌ڵگرتنی‬ ‫به‌ردی زلی بێ هونه‌ره‌وه‌ ئه‌یانه‌وێت الیه‌كی تر بخاڵفێنن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش راسته‌ پاڵه‌په‌ستۆی ئه‌و گه‌مه‌یه‌ مێژویه‌كی له‌به‌ریه‌ككه‌وتنی‬ ‫حزب‌و الیه‌نی سیاس����ی ئایدیای جیاواز له‌م هه‌رێمی كوردستانه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رته‌سك بونه‌وه‌و تێكه‌اڵوبونی ره‌نگه‌كان‌و هه‌اڵوێردكردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌م س����ه‌روه‌خته‌ی ئه‌مڕۆدا‪ ،‬به‌ به‌س����تێنێكی روت����ه‌ن‌و بوارێكی رونی‬ ‫گه‌یاندوین به‌چاوكردنه‌وه‌یه‌ك قولی ره‌ش‌و سپی تیا ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫‌یه‌کێتیی ئه‌وروپا‬ ‫‪ 2.4‬ملیار یۆرۆی ته‌رخان کردو‌ه به‌مه‌به‌ستی‬ ‫هاوکاریکردنی پرۆگرامی نیشتمانی کۆچکردن‬

‫کۆچکردن به‌ره‌و ئه‌وروپا خه‌می گه‌وره‌ی‬ ‫دانیشتوانی هاواڵتیانی ئه‌وروپایه‌‬

‫هاواڵتیانی‌یه‌کێتی ئه‌وروپا پێیان باشه‌ سیاسه‌تی داواکاریی په‌نابه‌ران له‌یه‌کێتیی ئه‌وروپا‬ ‫هاوبه‌ش ره‌چاوبکرێت له‌وه‌رگرتنی په‌نابه‌ران‬ ‫تۆمار کراو‌ه له‌ساڵی ‪2014‬ه‌وه‌‬

‫ریکالم‬