ژماره‌ 494

‫بۆ پەكەكە گرنگ نییە‬ ‫ێ سەرۆكی هه‌رێمه‬ ‫ك‌‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)494‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/9/8‬‬

‫ئه‌مریکا هه‌ڵه‌یه‪:‬‬ ‫لەکیسنجه‌ره‌وه بۆ‬ ‫برێت مه‌کگوێرگ‬

‫دوای ‪ 4‬ساڵ زانیم‬ ‫مێرده‌که‌م ژنی‬ ‫دیکه‌ی هه‌یه‌‬

‫‪13‬‬

‫‪4‬‬

‫پالنی‌ هێرشه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و ژنه‌ی‌ عێراقیه‌كان (‪/11‬ئه‌یلول)‬ ‫خۆشیانده‌وێت‬ ‫له‌شوقه‌یه‌كی‌‬ ‫مالیزیا دانرا‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫‪: PYD‬‬ ‫رێخۆشكردنی توركیاو‬ ‫فه‌ره‌نساو ئه‌ڵامنیاو‬ ‫كه‌نه‌دا‌ بۆ كۆچبه‌ران‬ ‫خیانه‌ت ‌ه له‌كورد ‪5‬‬

‫‪17‬‬

‫ی ئاشكرا ده‌كات‬ ‫ی ئابی‌ پارت ‌‬ ‫ی ‪‌ 19‬‬ ‫ئاوێنه‌ پالن ‌‬

‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌ك ‌ه رێژه‌ ‌ی یاسایی‌ ته‌واو بكردای ‌ه‬ ‫په‌المار ‌ی هۆڵ ‌ی په‌رله‌مان ده‌درا‬ ‫په‌رله‌مانتارێك ئام���اژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ پالنێكه‌وه‌ به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ داڕش���توه‌ كه‌ ل���ه‌‪19‬ی‌ ئابدا‬ ‫ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ په‌رله‌م���ان رێ���ژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یاس���ایی‌ ت���ه‌واو ب���كات‪ ،‬به‌ن���او ‌‬ ‫خۆپیش���انده‌رانه‌وه‌ هێزێكی‌ پاراستن‬ ‫هه‌ڵكوتێته‌ س���ه‌ر هۆڵ���ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫په‌الماری‌ ه���ه‌ر یه‌ك له‌"د‪.‬یوس���ف‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬فه‌خره‌دین ق���ادر‪ ،‬بێگه‌رد‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬ب���رزو مه‌جید‪ ،‬س���ۆران‬ ‫عومه‌ر" بده‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "به‌و هێز‌ه‬ ‫وترا بو به‌هیچ جۆرێك ده‌س���ت له‌و‬

‫پێنج كه‌س ‌ه مه‌پارێزن"‪.‬‬ ‫ی سه‌ر‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی كۆمه‌ ‌ڵ "سۆران عومه‌ر"‬ ‫به‌فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ی ئاب‪،‬‬ ‫ی ‪‌ 19‬‬ ‫كوردس���تان به‌ره‌به‌یان��� ‌‬ ‫كه‌ بڕیاربو دانیش���تنی‌ نائاسایی‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسا ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم بكرێت‪ ،‬هێزێك ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫زۆری‌ له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ هه‌بو‌ه‬ ‫جێگیر كردب���و‪ ،‬پالن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و رۆژ‌ه رێژه‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو بكات‪ ،‬ئه‌و هێز‌ه به‌ناو ‌‬ ‫یاسای ‌‬

‫ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌و‌ه هه‌ڵكوتن ‌ه سه‌ر هۆڵ ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌"د‪.‬‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و په‌المار ‌‬ ‫یوسف محه‌مه‌د سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫فه‌خره‌دین قادر سكرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫بێگه‌رد تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬برزو س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬سۆران عومه‌ر په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ كۆم���ه‌ڵ" ب���ده‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی "به‌و هێزه‌یان وتبو پێنج كه‌س‬ ‫وت��� ‌‬ ‫هه‌ن تا راده‌ی‌ كوش���تن ده‌س���تیان‬ ‫ی تر‬ ‫لێمه‌پارێزن‪ ،‬به‌اڵم په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ئازار مه‌ده‌ن"‪.‬‬

‫ی هێنرابون ‌ه كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئ���ه‌و رۆژ‌ه من‌و‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و هێزانه‌ ‌‬ ‫ی درع چوین ‌ه‬ ‫ی فه‌خره‌دین به‌ئوتومبێل ‌‬ ‫ی په‌رله‌م���ان به‌جل��� ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ‌‌و‬ ‫مه‌ده‌نی���ه‌و‌ه بون‌و چه‌كی���ان پێبو‪ ،‬ناو په‌رله‌مان‪ ،‬په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ی زۆریان‬ ‫ی گۆڕان‌و یه‌كێتیش پاسه‌وانێك ‌‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ش نه‌زه���ه‌ت حالی‌ جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ پاراس���تن له‌ناو په‌رله‌مان له‌گ���ه‌ڵ‌ ب���و‪ ،‬ئێم ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ یه‌كێت ‌‬ ‫ی به‌یه‌كه‌و‌ه چوین ‌ه ناو په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و پالنه‌ ‌‬ ‫به‌نهێن���ی‌ سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ به‌یان ‌‬ ‫ی "ئه‌و ش���ه‌وه‌ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫كردبو‪ ،‬كاتێك كه‌ كه‌س له‌په‌رله‌مان‬ ‫نه‌ماب���و ئێواره‌یه‌ك���ی‌ دره‌نگوه‌خت ‪19‬ی‌ ئ���اب ب���و‪ ،‬ش���اری‌ ئیتاڵی‌ كه‌‬ ‫ی په‌رله‌مانتاران ‌ه‬ ‫ی حه‌وانه‌وه‌ ‌‬ ‫ش���وێن ‌‬ ‫هاتبو‌ه ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ۆران ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه له‌س���ه‌ربازگه‌ ده‌چ���و‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ ‌‬ ‫پێش���وه‌خت زانیاریان له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه چه‌كدار لێبو‪ ،‬په‌رله‌مانتارنی‌ گۆڕان‌و‬ ‫ی خۆیان كۆمه‌ڵ‌ پاس���ه‌وانێكی‌ زۆریان له‌گه‌ڵدا‬ ‫هه‌بوه‌و ئه‌مانیش ئاماده‌كاری ‌‬

‫د‪.‬مه‌حمود‪:‬‬ ‫كورد سیاسه‌ت چوزانێ‌!‬

‫حه‌وته‌مین كۆبونه‌وه‌ ‌ی پێنج قۆڵی‌‬ ‫له‌سه‌ر داوا ‌ی تاران دواخرا‬ ‫یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬كه‌ بڕیاربو‬ ‫حه‌وته‌مین كۆبونه‌وه‌ی‌ پێنج قۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێت‪ ،‬وه‌فدێكی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران گه‌یشته‌ كوردستان‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫خواس���تی‌ ئه‌وان كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ دواخرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫رۆژێ���ك به‌رل���ه‌وه‌ی‌ وه‌فده‌ك���ه‌ی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران بگاته‌‬ ‫كوردس���تان داوای���ان له‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارت���ی‌ كردبو ك���ه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‌ هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫دوابخه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م وه‌ف���ده‌ی‌ ئێ���ران‪ ،‬دوای‌‬ ‫گه‌یش���تنیان به‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬

‫ی‬ ‫ب���و‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی‌ یه‌كێتیش هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫دژه‌ تیرۆریان هێنابو بۆ پاراس���تن ‌‬ ‫خۆیان به‌هه‌مو ئاماده‌كارییه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌غت له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئابدا‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مان له‌‪‌ 19‬‬ ‫ی‬ ‫ی یاسایی‌ ته‌واو بكردایه‌‪ ،‬پارت ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫پالنه‌كه‌یان جێبه‌جێده‌كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ ب���ۆ به‌دواداچون���ی زیات‌ر‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌فه‌خره‌دی���ن ق���ادر‬ ‫س���کرتێری په‌رله‌مانه‌و‌ه کرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوبراو ئاماد‌ه نه‌ب���و له‌مباره‌و‌ه هیچ‬ ‫لێدوانێک بدات‪.‬‬

‫د‪.‬مه‌حمود عوس���مان ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ چاره‌سه‌ر كردنی‌ پرس��� ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫پێویست ‌ی به‌كۆبونه‌وه‌ ‌ی سه‌ركرده‌ ‌ی یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫حزبه‌كانه‌‪ .‬جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه كورد‬ ‫زۆر به‌هه‌ڵ ‌ه سیاس���ه‌ت ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كورد سیاسه‌ت چوزانێ‌!"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬د‪.‬مه‌حمود عوس���مان‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار ‌ی ناسراوی‌ كورد‪ ،‬ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ تا به‌رپرس���ی‌ یه‌كه‌م ‌ی حزبه‌كان‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆنه‌بنه‌و‌ه له‌پرس���ی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم���دا هیچ ناكرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه "ئه‌و دانیش���تنانه‌ی‌ تا ئێس���تا‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬كۆبونه‌وه‌و دانیش���تن ‌ی نێوان ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌یه‌ ك���ه‌ هیچیان به‌ده‌س���ت نیه‌‌و‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆده‌بنه‌وه‌و قس���ه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت بۆ بڕی���اردان بگه‌ڕێن���ه‌و‌ه بۆ ال ‌ی‬ ‫سه‌ركرده‌كانیان"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غ���ت ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك��� ‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ پرس���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬

‫دو رۆژ له‌ش���اری‌ سلێمانی‌ مانه‌وه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هه‌ریه‌ك له‌نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫رێكخه‌ری‌ گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫هه‌ردو جێگره‌كه‌ی‌ سكرتێری‌ گشتی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تان‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‌و د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح‌و‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫"هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د" كۆبونه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها چاویان به‌سكرتێری‌ حزبی‌‬ ‫سۆشیالیس���ت "محه‌مه‌دی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حمود" كه‌وت‪.‬‬ ‫دوێنێ‌ دوشه‌ممه‌ش‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ بارزانی‌ كۆبونه‌وه‌‌و بۆچونی‌‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌كانی���ان وه‌رگ���رت‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ مه‌رزی‌ حاجی‌ ئۆمه‌رانه‌وه‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ئێران‪.‬‬

‫پێویست ‌ی به‌كۆبونه‌وه‌ی‌ سه‌ركرده‌ ‌ی یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫حزبه‌كان ‌ه به‌تایبه‌ت ‌ی نه‌وش���یروان مسته‌فاو‬ ‫مه‌س���عود بارزان��� ‌ی كه‌ رۆڵ��� ‌ی كاریگه‌ریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ كورد‬ ‫زۆر به‌هه‌ڵ ‌ه سیاسه‌ت ده‌كات كاتێك تۆڵه‌و‬ ‫رق‌و هه‌ڵچون‌و میزاجی‌ ئه‌م ش���ه‌خس‌و ئه‌و‬ ‫شه‌خس���ه‌ ده‌كرێ���ن به‌بنه‌ما‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر سیاس���ه‌تمان بزانیایه‌ ب���ۆ وامان‬ ‫لێده‌هات؟ كورد سیاسه‌ت چوزانێ‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت ‌ی "ئه‌م ناكۆكییه‌ درێژه‌ بكێشێت‌و‬ ‫الیه‌ن��� ‌ی ده‌ره‌كی‌ دێن���ه‌ ن���اوه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫وه‌فدێكی‌ ئێ���ران هاتوه‌و ئ���ه‌وان خه‌ریك ‌ی‬ ‫ئیشه‌كه‌ ده‌بن‪ ،‬ئه‌و‌ه شتێكی‌ خراپ ‌ه چونك ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییان له‌گه‌ڵ‌ ئێم ‌ه ناگونجێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌قه‌ كورد سه‌ربه‌خۆیی‌ خۆ ‌ی‬ ‫بپارێزێ���ت‌و خۆی‌ به‌رپرس���یاریه‌تی‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌بێت ك ‌ه له‌ناوخۆیدا كێشه‌كان چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ن‌و بۆ پرس ‌ی سه‌رۆكایه‌تی‌ چاره‌سه‌رێك ‌ی‬ ‫مامناوه‌ند بدۆزنه‌وه‌"‪.‬‬

‫‪ :HDP‬پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر هه‌مو به‌شه‌كان ‌ی كوردستان داناوه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ س���ێرتی‌ س���ه‌ر (‪،)HDP‬‬ ‫قادر یه‌ل���درم ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫هه‌ده‌په‌ هیواخوازه‌ به‌زوترین كات پرسی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم چاره‌سه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر هه‌مو به‌شه‌كانی‌‬

‫كوردستان داناوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پێمانباش ‌ه‬ ‫پرسه‌كه‌ به‌لێكتێگه‌یشتن‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دیموكراسی‌ چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬ق���ادر یه‌ل���درم‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬

‫رایگه‌یاند كه‌ تا ئێس���تا بۆ چه‌ند جارێك "با ئێمه‌ ب���اش بزانین توركی���ا هه‌وڵی‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ ئه‌وه‌ی���ان داوه‌ ك���ه‌ په‌كه‌كه‌و نان���ه‌وه‌ی‌ دوبه‌ره‌ك���ی‌ ده‌دات له‌نێ���وان‬ ‫پارتی‌ به‌یه‌كه‌وه‌ دانیش���ن‌و كێشه‌كانیان باك���ورو به‌ش���ه‌كانی‌ تری‌ كوردس���تان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ردوال ئۆباڵی‌ به‌تایبه‌ت باش���ور‪ ،‬به‌جۆرێك وایكردوه‌‬ ‫كێشه‌كان ده‌خه‌نه‌ ملی‌ یه‌كتر‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی په‌كه‌ك���ه‌و پارتی‌ له‌به‌رچ���اوی‌ یه‌كتری‌‬

‫ڕه‌ش بكات‌و الیه‌نه‌كان بۆ س���ودی‌ خۆی‌‬ ‫به‌كاریانبهێنێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "داوا له‌ه���ه‌ردوال ده‌كه‌ی���ن‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ دابنیش���ن‌و سازش بۆ یه‌كتری‌‬ ‫بكه‌ن‌و ده‌ستبخه‌نه‌ ناو ده‌ستی‌ یه‌كتری‌و‬

‫كێش���ه‌كان زیات���ر ق���وڵ نه‌كه‌ن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێموایه‌ ه���ه‌ردوالش چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫لێده‌كرێت"‪.‬‬

‫وه‌رزێکی نوێی ده‌ستگیرکردنی ده‌نگ ‌ه ناڕازییه‌کان له‌دهۆک ده‌ستپێده‌کات‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3201274 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪ : PYD‬توركیاو فه‌ره‌نساو ئه‌ڵمانیاو كه‌نه‌دا پیالن له‌دژی‌ كورد ده‌گێڕن‬

‫وه‌رگرتن‌و رێخۆشكردن ‌ی ئه‌و واڵتان ‌ه بۆ كۆچبه‌ران خیانه‌ت ‌ه له‌كورد‬ ‫ئا‪ :‬سه‌ردار قادر‬ ‫نوێنه‌ری‌ پارتی‌ یه‌كێتی‌ دیموكراتیك‬ ‫(په‌یه‌ده‌) له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫غه‌ریب حه‌سۆ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫واڵته‌ ئه‌وروپیه‌كان خیانه‌ت له‌كورد‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌یانه‌وێت گه‌لی‌ كورد بێ‌‬ ‫ئیراده‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫غه‌ریب حه‌س���ۆ‪ ،‬كۆچكردنی‌ كوردان‬ ‫ب���ۆ ئه‌وروپ���ا به‌"پی�ل�ان" ناوده‌بات‪،‬‬ ‫پیالنێ���ك كه‌ ئامانجه‌ك���ه‌ی‌ چۆڵكردنی‌‬ ‫رۆژئاواو سه‌رتاس���ه‌ری‌ كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ كۆچی‌‬ ‫كوردان پرسێكی‌ سه‌رتاسه‌رییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ك���ه‌ی‌ پیرس���وس ل���ه‌ ‪20‬ی‌‬ ‫حوزیرانی‌ رابردو‪ ،‬هه‌روه‌ها دواین هێرشی‌‬ ‫داع���ش بۆ س���ه‌ركۆبانی‌ ك���ه‌ له‌خاكی‌‬

‫توركیاوه‌ ئه‌نجامدرا‪ ،‬خاڵی‌ س���ه‌ره‌تاو‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بو‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "راسته‌خۆ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌قینه‌وه‌و هێرشه‌كه‌ هه‌ستمان به‌وه‌كرد‬ ‫كه‌ پالنێكی‌ داڕێ���ژراو هه‌یه‌ كه‌ رێگری‌‬ ‫له‌ئاوه‌دانكردن���ی‌ كۆبان���ی‌‌و رێگری‌ له‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ ده‌كات ك���ه‌ ده‌یانه‌وێت بێنه‌‬ ‫رێزی‌ یه‌په‌گه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "كردن���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫ده‌روازه‌كان به‌ڕوی‌ ك���وردان به‌تایبه‌ت‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ رۆژئاوا بۆمان ئاش���كرابو كه‌‬ ‫ئامانجیان چۆڵكردنی‌ رۆژئاواو روخاندنی‌‬ ‫ئی���راده‌ی‌ كوردایه‌تیی���ه‌‪ ،‬ئه‌م پالنه‌ش‬ ‫خه‌ریك���ه‌ به‌ته‌واوی‌ س���ه‌رئه‌گرێت بۆیه‌‬ ‫پێویس���ته‌ به‌زوترین كات چاره‌سه‌رێك‬ ‫بۆ ئه‌م گرفته‌ بدۆزینه‌وه‌و رێگه‌نه‌ده‌ین‬ ‫خه‌ون���ه‌ گاڵوه‌كان���ی‌ دوژمنانم���ان‬ ‫سه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫حه‌س���ۆ پێیوای���ه‌ له‌م پیالن���ه‌دا بۆ‬

‫هه‌ڕه‌شه‌ی لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمان ‌ه‬ ‫له‌وه‌زیره‌كان ده‌كرێت‬ ‫"سه‌ره‌تا له‌وه‌زیری دارایی‌و سامان ‌ه‬ ‫سروشتییه‌كانه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كرێت"‬

‫چۆڵكردن���ی‌ رۆژئ���اواو سه‌رتاس���ه‌ری‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬واڵتانی‌ توركیاو فه‌ره‌نساو‬ ‫ئه‌ڵمانیاو كه‌نه‌دا به‌ش���دارن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئ���ه‌م واڵتـانه‌ ئاماده‌یی‌ ته‌واویان هه‌یه‌‬ ‫ب���ۆ خزمه‌تكردنی‌ په‌ناب���ه‌ران‌و به‌رون‌و‬ ‫ئاشكراش ده‌ڵێن ئێمه‌ ته‌نها په‌نابه‌رانی‌‬ ‫رۆژئاواو ئه‌و ش���وێنانه‌ وه‌رده‌گرین كه‌‬ ‫داعش تا ئه‌مڕۆ ده‌ستی‌ به‌سه‌ر واڵتیاندا‬ ‫گرتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌م پالنه‌شدا چه‌ند الیه‌نێكی‌‬ ‫سیاس���یش له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌ش���دارن‪ ،‬له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‬ ‫رێگه‌یان بۆ خه‌ڵكی‌ كردۆته‌وه‌ الس���ایی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر بك ‌هن‌و به‌ده‌ر له‌وه‌ش بێزاری‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ رۆژئاوا له‌باش���وری‌ كوردستان‬ ‫كه‌ وه‌ك خ���اوه‌ن ماڵ رێزیان لێنه‌گیرا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌و خه‌ڵك���ه‌ی‌ رۆژئاوا‬ ‫ك���ه‌ ڕو له‌ئه‌وروپ���ا ده‌كه‌ن له‌باش���ور‬

‫نیشته‌جێبون"‪.‬‬ ‫حه‌س���ۆ جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫وه‌رگرتن‌و رێخۆش���كردنی‌ ئ���ه‌و واڵتانه‌‬ ‫ب���ۆ كۆچب���ه‌ران خیانه‌تێك���ه‌ له‌كورد‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "زۆربه‌مان هه‌س���تی‌‬ ‫پێناكه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ یاریه‌ به‌هه‌س���تی‌‬ ‫مرۆڤایه‌ت���ی‌ ده‌كرێت‌و ه���ه‌ر واڵتێكیش‬ ‫به‌هه‌رشێوه‌یه‌ك رێگه‌ بۆ كۆچی‌ كوردان‬ ‫خۆش بكات هیچ هه‌س���تی‌ مرۆڤایه‌تی‌‬ ‫نییه‌و مه‌به‌س���تی‌ الوازكردنی‌ ئیراده‌ی‌‬ ‫كوردانه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌ر واڵتێك له‌خه‌می‌ رۆژئاواو‬ ‫كوردایه‌تییه‌ با بێت له‌واڵت‌و زێدی‌ خۆی‌‬ ‫هاوكاری‌ بكات نه‌ك هاوكاریه‌ك له‌شه‌وی‌‬ ‫تاری���ك‌و ب���ۆ چاره‌نوس���ێكی‌ نادیار‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ گیانی‌ ئاالن‌و براو دایكیش���ی‌‬ ‫به‌جۆرێك نیشانیاندا كه‌ ژیان له‌م واڵته‌‬ ‫هه‌رنه‌ماوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك به‌لێش���او‬

‫واڵت چ���ۆڵ‌ ب���كاو رۆژان���ه‌ش ژماره‌ی‌‬ ‫خه‌یاڵی‌ راده‌گه‌ێنن‌و ده‌ڵێن ئێمه‌ ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫هه‌زار كه‌س وه‌رده‌گرین‌وخه‌ڵكیش به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بیربكاته‌وه‌ راس���ته‌وخۆ بارگه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌پێچێت‌و نه‌فره‌ت له‌نیش���تیمان‬ ‫ده‌كات كه‌ بۆ ئێمه‌ داخێكی‌ گرانه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫له‌كاتێكدا گه‌نجانی‌ كورد رو له‌ئه‌وروپا‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬گه‌نجان���ی‌ ئه‌وروپا په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ڕیزه‌كانی‌ هێ���زه‌ كوردییه‌كان ده‌كه‌ن‬ ‫دژ به‌داع���ش‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌ڕاس���تی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و گه‌نجانه‌ مایه‌ی‌ ش���ه‌رمه‌و سه‌رمان‬ ‫سوڕماوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ئه‌وان���ه‌ش ده‌ڵێ���م كه‌‬ ‫ده‌مێك���ه‌ له‌ئه‌وروپان بگه‌ڕێنه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆتان به‌ك���ورد ده‌زانن‪ ،‬با نرخێك بۆ‬ ‫واڵتی‌ خۆیان دابنێ���ن‪ ،‬چونكه‌ واڵتانی‌‬ ‫ئه‌وروپا هیچ نرخێكتان بۆ دانانێت"‪.‬‬

‫وه‌رزێکی نوێی ده‌ستگیرکردنی‬ ‫ده‌نگه‌ ناڕازییه‌کان له‌دهۆک ده‌ستپێده‌کات‬

‫ژماره‌یه‌ک له‌و هاواڵتیانه‌ی به‌مدوایی ‌ه له‌دهۆک ده‌ستگیرکراون‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫چاالکوانانی دهۆک رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫که‌ له‌ماوه‌ی رابردودا چه‌ندین‬ ‫رۆژنامه‌نوس‌و چاالکوانی مه‌ده‌نی‬ ‫له‌دهۆک ده‌ستگیرکراون‌و ئه‌شکه‌نجه‌‬ ‫دراون‪ ،‬سه‌رۆکی لیژنه‌ی مافی‬ ‫مرۆڤیش له‌په‌رله‌مان ده‌ڵێت "ئه‌وه‌‬ ‫فشاری سیاسییه‌ بۆ سه‌رکوتکردنی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تییه‌کان"‪.‬‬ ‫ئاشتی هه‌ورامی‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫بڕیاروایه‌ له‌ماوه‌یه‌كی نزیكدا ئه‌و‬ ‫وه‌زیرانه‌ی‌ كه‌مته‌رخه‌م بون‌و‬ ‫به‌رپرسی سه‌ره‌كین له‌قه‌یرانی‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬بانگهێشتی‬ ‫دارایی‌و ئابور ‌‬ ‫په‌رله‌مان بكرێن بۆ لێپرسینه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیش ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫وه‌زیرانه‌ی كه‌ له‌به‌رنامه‌دان‬ ‫بانگهێشت بكرێن‪ ،‬بریتین له‌هه‌ر‬ ‫یه‌ك له‌ئاشتی هه‌ورامی وه‌زیری‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان‌و رێباز‬ ‫حه‌مالن وه‌زیری دارایی"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرس نه‌یویست‬ ‫ناوی باڵوبكرێته‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ چ���وار قۆڵییه‌كه‌ ‌‬ ‫(گۆڕان‌و یه‌كێتی‌و كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتوی‬ ‫ئیسالمی) له‌مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی‬ ‫نیش���تمانی كوردس���تان له‌سلێمانی‪،‬‬ ‫باس���ی ئه‌م بابه‌ت���ه‌ ك���راوه‌ گوای ‌ه‬ ‫سوربن له‌سه‌ر لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمان ‌ه‬ ‫له‌ئاش���تی هه‌ورامی وه‌زیری سامان ‌ه‬ ‫سروشتییه‌كان‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ عه‌لی حه‌مه‌س���اڵح‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی گۆڕان‌و‬ ‫ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی‌ دارای���ی‌و ئابوری‌‌و‬ ‫س���امانه‌ سروش���تییه‌كان وتی "من‬ ‫ئاگام لێ نییه‌"‪.‬‬ ‫عه‌لی حه‌مه‌ساڵح ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد‬

‫رێباز حه‌مالن‬ ‫كه‌ "رێكاره‌ك ‌ه به‌و شێوه‌یه‌یه‌ ك ‌ه سه‌ره‌تا‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ چه‌ند پرس���یارێكمان ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫وه‌زیری سامان ‌ه سروشتییه‌كان كردو‌ه‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی وه‌اڵمه‌كان���ی بنێرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كان باوه‌ڕپێكراو نه‌بون‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌یهێنینه‌ هۆڵ���ی په‌رله‌مان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی متمانه‌ی‌ ل���ێ وه‌ربگیرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆ هه‌مو وه‌زیرێك دروسته‌"‪.‬‬ ‫هاوكات مه‌روان گه‌اڵڵی س���ه‌رۆكی‬ ‫فراكس���یۆنی كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫رونیك���رده‌وه‌‪" ،‬بڕیارمان���داوه‌ ل���ه‌م‬ ‫خوله‌ی په‌رله‌م���ان به‌دواداچونی ورد‬ ‫بۆ ئ���ه‌و كێش���ه‌و قه‌یرانان��� ‌ه بكه‌ین‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ریان هه‌ڵ���داو‌ه له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و ه���ه‌ر وه‌زیرێكیش ك ‌ه‬ ‫به‌رپرس ‌ه له‌و قه‌یرانانه‌ بانگهێششتی‬ ‫په‌رله‌م���ان بكرێت‌و پرس���یاره‌كانیان‬ ‫ئاڕاست ‌ه ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كانیان‬ ‫ی په‌رله‌مانت���اران نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫جێی ب���ڕوا ‌‬ ‫ئه‌وا ده‌خرێت ‌ه ده‌نگدانه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫متمانه‌ی‌ لێوه‌ربگیرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئه‌و وه‌زیران ‌ه كێن‬ ‫ك��� ‌ه له‌به‌رنامه‌یاندایه‌ بانگهێش���تیان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬م���ه‌روان گه‌اڵڵ���ی وت���ی‬ ‫"ئاش���تی هه‌ورامی وه‌زیری س���امانه‌‬ ‫سروش���تییه‌كان‌و رێب���از حه‌م�ل�ان‬ ‫وه‌زی���ری دارایی‌و وه‌زیری دیكه‌ش���ی‬ ‫به‌دوادا دێت"‪.‬‬

‫له‌م���اوه‌ی راب���ردودا چه‌ندین گه‌نج‌و‬ ‫چاالک���وان‌و رۆژنامه‌نوس له‌س���نوری‬ ‫بادینان‌و ش���اری دهۆک له‌الیه‌ن هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌کانه‌وه‌ ده‌ستگیرکراون‪.‬‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ک ل���ه‌و هاواڵتیان���ه‌ به‌بێ‬ ‫پێش���وه‌خت‬ ‫ئاگادارکردن���ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ستگیرکراون‌و هه‌ندێکیشیان له‌کاتی‬ ‫ده‌ستگیکردندا ئه‌شکه‌نجه‌دراون‪.‬‬ ‫ش���ێروان ش���ێروانی‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫چاالکوانی مه‌ده‌نی له‌س���نوری بادینان‬ ‫پارت���ی دیموکرات���ی کوردس���تانی‬ ‫تۆمه‌تبارک���رد ل���ه‌و دۆخ���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د "پارتی گێم گێم‬ ‫ئه‌و شتانه‌ی هه‌یه‌و ده‌نگه‌ ناڕازییه‌کان‬ ‫ده‌س���تگیرده‌کات‪ ،‬له‌ماوه‌ی ‪ 2‬مانگی‬ ‫راب���رودا ‪ 15‬گه‌نج ده‌س���تگیرکراون‌و‬ ‫هه‌ندێکیان ئه‌شکه‌نجه‌دراون"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ی کێ���ن ئه‌وانه‌ی‬ ‫ده‌س���تگیرده‌کرێن‌و ده‌کرێن به‌ئامانج‪،‬‬ ‫شێروانی ده‌ڵێت "ئه‌وانه‌ن که‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پارت���ی بیرده‌که‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ن که‌‬ ‫هه‌ڵوێستی جیاوازیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌س���ه‌ر پرسی س���ه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئه‌و که‌س���انه‌ به‌جۆرێ���ک له‌جۆره‌کان‬ ‫له‌فه‌یس���بوک ناڕه‌زای���ی ده‌رده‌ب���ڕن‌و‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌کان به‌شدارن‪ .‬هه‌ڵبه‌ته‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی تێیگه‌یشتوم پارتی تیمێکی‬ ‫تایبه‌تی هه‌ی���ه‌ به‌چاودێریکردنی ئه‌و‬ ‫گه‌نجانه‌ی وه‌ک ئه‌وان بیرناکه‌نه‌وه"‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئام���اژه‌ به‌وه‌ش ده‌کات که‌‬ ‫ئه‌وان ته‌نها ئه‌و که‌س���انه‌یان حس���اب‬ ‫کردوه‌ که‌ گیراون‌و ئه‌ش���که‌نجه‌دراون‪،‬‬ ‫"ئه‌وان���ه‌ی ک���ه‌ له‌رێ���ی ته‌له‌ف���ۆن‌و‬ ‫فه‌یسبوک هه‌ڕه‌ش���ه‌یان لێ ده‌کرێت‌و‬

‫چاویان ل���ێ س���ورده‌کرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌‬ ‫به‌پێشێلکاری حس���اب ناکه‌ین‌و وه‌ک‬ ‫چه‌ره‌سات سه‌یریان ده‌که‌ین"‪.‬‬ ‫شێروان شێروانی که‌ خۆی تا ئێستا ‪6‬‬ ‫سکااڵی یاسایی له‌سه‌ره‌و چه‌ند جارێک‬ ‫ده‌س���تگیرکراوه‌‪ ،‬ئاش���کرای ده‌کات‬ ‫که‌ ئه‌و که‌س���انه‌ی گیراون هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌ئاس���ایش پێی���ان وتون ک���ه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌س���ه‌ر بابه‌تی شه‌خسی گیراون‪ ،‬هی‬ ‫وایان هه‌یه‌ هاتوەتە‌ ده‌ره‌وه‌ نه‌یزانیوه‌‬ ‫له‌سه‌ر چی گیراوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "پارتی‬ ‫هێش���تا ڕانه‌هاتوه‌ له‌سه‌ر مامه‌ڵه‌کردن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و که‌س���انه‌ی ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پارته‌که‌ی خۆیدان"‪.‬‬ ‫س���ۆران عومه‌ر‪ ،‬س���ه‌رۆکی لیژنه‌ی‬ ‫مافی مرۆڤ له‌په‌رله‌مانی کوردستان‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د‬ ‫"به‌دواداچونم���ان ب���ۆ ئه‌و که‌یس���انه‌‬ ‫کردوه‌و به‌رده‌وامیشین‪ .‬هۆکاری ئه‌وه‌‬ ‫فشاری سیاسییه‌ بۆ س���ه‌رکوتکردنی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیی���ه‌کان‪ ،‬له‌پیشتریش���دا‬ ‫لێ���دان‌و ده‌س���تگیرکردنی چاالکوان‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان هه‌ب���وه‌‪ .‬به‌داخ���ه‌وه‌‬ ‫له‌بادین���ان هێزێ���ک حوکمڕانه‌ که‌ به‌و‬ ‫جۆره‌ مامه‌ڵ���ه‌ ده‌کات‌و جگه‌ له‌خۆی‬ ‫قبوڵ ن���اکات‌و ده‌یه‌وێ���ت هه‌ر که‌س‬ ‫جموجۆڵ‌و بیروڕای جی���اوازی هه‌بێت‬ ‫به‌و جۆره‌ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکات"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی ئه‌و لیژنه‌یه‌ ئاشکراش���ی‬ ‫ده‌کات ک���ه‌ ئ���ه‌وان ‌ له‌رێگ���ه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆکایه‌تی په‌رله‌م���ان ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانم���ان ل���ه‌و پێش���ێلکارییانه‌‬ ‫ئاگادارکردوه‌ته‌وه‌‪" ،‬دوێنێ به‌رپرسانی‬ ‫سیاس���یی کونس���وڵخانه‌ی ئه‌مه‌ریکا‬ ‫کاتێک س���ه‌ردانیان کردم‪ ،‬ته‌واوی ئه‌و‬ ‫پێشێلکاریانه‌م خستوه‌ته‌ به‌رده‌ستیان‌و‬ ‫هه‌مو کێشه‌کانم پێ راگه‌یاندون"‪.‬‬ ‫س���ۆران عومه‌ر ئاشکراشی کرد که‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ بۆ ئه‌و پرس���ه‌ س���ه‌ردانی‬ ‫دهۆک���ی نه‌کردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم "په‌یوه‌ندیم‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو ئ���ه‌و خانه‌وادانه‌دا هه‌یه‌‬ ‫که‌ که‌س���یان رفێن���دراوه‌و به‌تایبه‌تی‬ ‫ئه‌و دو برایه‌ی له‌له‌ش���کری تایبه‌تن‌و‬ ‫ماوه‌ی مانگێکه‌ له‌مه‌سیف سه‌اڵحه‌دین‬ ‫ده‌ستگیرکراون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی یه‌کێکیان‬

‫ناڕه‌زایی ده‌ربڕی���وه‌و وتویه‌تی خه‌ڵک‬ ‫نیگه‌رانه‌ له‌و دۆخه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی هه‌ڵوێس���تی حزب���ه‌‬ ‫سیاس���ییه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی پارت���ی بۆ‬ ‫ئه‌و هه‌ڵمه‌تی ده‌ستگیرکردنه‌‪ ،‬شێروان‬ ‫ش���ێروانی ده‌ڵێت "به‌هۆی موجامه‌له‌ی‬ ‫سیاسیی به‌ناوی سازان‌و کۆمه‌ڵێک شتی‬ ‫دیکه‌وه‌‪ ،‬نه‌خێر هه‌ڵوێس���تیان نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تی سیاسیی ئه‌و الیه‌نانه‌ یان‬ ‫زۆر الوازه‌ یان هه‌ر نیانه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌میشه‌‬ ‫ئه‌و چاالکوان‌و که‌سانه‌ی پێشێلکارییان‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌کرێت گله‌یی ژماره‌ یه‌کیان‬ ‫له‌حزبه‌کانیان هه‌یه‌‪ ،‬س���ێ چوار که‌س‬ ‫له‌وان���ه‌ الیه‌نگری گ���ۆڕان بون‪ ،‬گۆڕان‬ ‫له‌دهۆک وه‌ک میوان س���ه‌یرده‌کرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و براده‌رانه‌ چونه‌ته‌ الی گۆڕان پێیان‬ ‫وتراوه‌ ئێمه‌ ناتوانین ته‌حه‌دای پارتی‬ ‫بکه‌ین‪ .‬ته‌نانه‌ت په‌که‌که‌ش ده‌توانێت‬ ‫هه‌ڵوێس���ت وه‌ربگرێت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫الیه‌نگرانه‌ی ده‌س���تگیرده‌کرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌ویش بێده‌نگه‌‪ .‬بۆی���ه‌ بارگرانییه‌کی‬ ‫زۆر له‌سه‌ر گه‌نجانی بادیان هه‌یه"‪.‬‬ ‫ئه‌و چاالکوانه‌ گله‌ی���ی له‌میدیاکانی‬ ‫حزبه‌کانی ئۆپۆزس���یۆنی پێشو هه‌یه‌‪،‬‬ ‫"ئه‌و راگه‌یاندنانه‌ کاتی خۆی پش���ت‌و‬ ‫په‌ناگه‌ی ئێمه‌بون‪ ،‬ئێستا هیچ ده‌نگیان‬ ‫نییه‌و خه‌وتون"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هه‌ڵوێس���ت‌و چاالکییه‌کانی‬ ‫لیژن���ه‌ی ماف���ی مرۆڤ���ی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ ته‌نه���ا حیبرێک ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر کاغه‌ز‪ ،‬ته‌نها یاداشتێک ده‌دات‬ ‫به‌س���ه‌رۆکی په‌رله‌م���ان‌‌و چاالکییه‌که‌‬ ‫له‌پێن���او چاالیی���ه‌ک‌و به‌روبومێک���ی‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫شێروان ش���ێروانی خۆشحاڵه‌ له‌وه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵێک پارێزه‌ر هه‌ن که‌ پشتگیریی‬ ‫خۆبه‌خش���انه‌ له‌و که‌یس���انه‌ ده‌که‌ن‌‪،‬‬ ‫"ئ���ه‌وان تاکه‌ پش���تی ئێم���ه‌ن زیاتر‬ ‫له‌حزبه‌کان‪ .‬ئه‌و پارێزه‌رانه‌ که‌ ده‌زانن‬ ‫ئه‌و دۆس���یانه‌ گرێدراوه‌ به‌پرسی رای‬ ‫گشتیی‌و ئازادی مرۆڤه‌وه‌‪ ،‬خۆبه‌خشانه‌‬ ‫کاری بۆ ده‌که‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌م جوڵه‌ی‬ ‫پارێزه‌رانه‌ ش���تێکی تازه‌یه‌و پێش���تر‬ ‫له‌زۆنی زه‌رددا به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی رووداوه‌کان‬

‫"گەل"‬ ‫دروشمێکی‬ ‫بەتاڵ‌و زاڵ‬ ‫نەوزاد جەمال‬ ‫لەئەدەبیات���ی شۆرڕش���گیریدا‬ ‫وشەکانی‪ :‬گەل‌و نیشتمان‌و خەڵک‌و‬ ‫هاواڵتیان بێئەندازە دوبارەدەبنەوە‪.‬‬ ‫چونک���ە لەقۆناخەکان���ی خەباتدا‪،‬‬ ‫زۆرب���ەی شۆڕش���گیرەکان بەناوی‬ ‫گەلەوە رایەخی ش���ەرعیەتی شۆڕش‬ ‫لەکەلی ش���اخەکانەوە ت���ا دەرگای‬ ‫کۆش���کەکانیان درێژدەکەن���ەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم هەر لەوێش���دا کۆتایی دێت‪،‬‬ ‫چونک���ە ئیت���ر دەچێت���ە قۆناخی‬ ‫دەسەاڵتدارییەوە‪.‬‬ ‫هێندەی ئەم ماوەیە‪ ،‬گوێم لەوشەی‬ ‫"گەل"ە‪ ،‬بەڕادەیەک هەر بەبیستنی‬ ‫تەماش���ای ئەمالوئەوالو دەوروپشتی‬ ‫خۆم دەکەم‪ ،‬دەپرس���م "ئائەم گەلە‬ ‫کێیەو لەکوێیە؟ ئاخۆ بۆچی ئێستە‬ ‫هێنراوەت���ە ناوب���اس‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫بایەخی پێبدرێت؟‬ ‫لەکێشمەکێشی سەرۆکایەتیدا "گەل"‬ ‫وادەناس���ێنرێ کە سەنگی مەحەکی‬ ‫بەالداخس���تنی ت���ای تەرازوەکەیە!‬ ‫ئەمەش هەمو بەن���اوی گەڕانەوە بۆ‬ ‫ئیرادەو خواس���ت‌و داواکانی‪ .‬بەاڵم‪،‬‬ ‫لەماوەی دو دەیە حوکمڕانی حزبیدا‪،‬‬ ‫هەمیش���ە گەل ش���ەپۆلەکە بوە بۆ‬ ‫راماڵی���ن‪ ،‬باڵۆن���ە فودراوەک���ە بوە‬ ‫تا لێ���واری گەیش���تن بەدەنگەکانی‬ ‫هەڵب���ژاردن‪ .‬بەاڵم لەوەدوا‪ ،‬بایەخی‬ ‫سیاسی لەدەستداوەو وەک کارتێک‬ ‫خراوەتەوە باوڵەکەوە‪.‬‬ ‫ل���ەروی فەلس���ەفییەوە "چەمکی‬ ‫گەل" یان ش���ەقام لەخۆیدا بەتاڵە‪.‬‬ ‫س���ەبارەت ب���ەم چەمک���ە "واڵتەر‬ ‫لیپمان" بیرمەندی ئەمریکی لەسەدەی‬ ‫راب���ردودا کەوت���ە مش���تومڕێکەوە‬ ‫لەگەڵ "جۆن دیویی" فەیلەس���وفی‬ ‫پەروەردەیی���ەوە‪ .‬بێنەوبەردەک���ە‬ ‫لەسەرئەوەیە‪ :‬شتێک نییە ناوی "رای‬ ‫گەل"و جەماوەربێ���ت‪ .‬لەبەرئەوەی‬ ‫"لیپم���ان" پێیوای���ە دەس���تەواژەی‬ ‫جەماوەر‪/‬گەل‪ ،‬تارماییەکە‪ ،‬هەورێکی‬ ‫بێب���اران‌و ناجێگی���رە‪ .‬هەرجارەی‬ ‫لەجێگەیەکدایەو لەهیچ کوێیەکیشدا‬ ‫نیی���ە‪ .‬تاڕادەیەک���ی زۆر ه���اوڕای‬ ‫گومانەکەی "لیپمان"م‪ .‬چونکە گەل‌و‬ ‫رای جەماوەرو ش���ەقام ئامرازێکەو‬ ‫ب���ەس‪ .‬ئەوکاتەی کە بتەوێت هەیە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم‪ ،‬گ���ەل وەک حەش���اماتێک‌و‬ ‫قەوارەیەکی فیزیکی(ئینتیتی) نییە‪.‬‬ ‫لەم س���ۆنگەوە‪ ،‬ئەوە رونبۆتەوە‬ ‫بۆمان کە چۆن وشەکە لەبەکارهێنانی‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬بەشێوەیەکی دیماگۆجیانە‬ ‫بەدگۆرانی بەس���ەردادێت‪ .‬هەمیشە‬ ‫بەو ئامان���ج‌و مەبەس���تە بەکاردێت‬ ‫کە سیاس���یەکان دەیخوازن‪ .‬بۆیە‪،‬‬ ‫ئامانج���ی ئەوان���ە ئەوە ب���وە چۆن‬ ‫"گەل" ببێتە "مێگەل"‪ .‬ئەم فریودانە‬ ‫پێویستی بەشرۆڤەیەکی سایکۆلۆجی‬ ‫جەماوەرییە‪ .‬ئەوە سەلماندنی ناوێک‬ ‫کە گ���ەل تەنها ئەوکات���ە هەیە کە‬ ‫هەمو نەهامەتیەکان بەسەریدادێت‪:‬‬ ‫هەرئ���ەوە برس���ی‪ ،‬بێموچ���ەو کار‪،‬‬ ‫هەڵدێت ل���ەواڵت‪ ،‬بێ خزمەتگوزاری‬ ‫پێویس���ت‪ ،‬بێدەن���گ‌و بێم���اف‪،‬‬ ‫لێیدەک���وژرێ‌و ماڵوێ���ران دەبێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم هەرگی���ز لەکاتی خواس���ت‌و‬ ‫مافە سەرەتاییەکانیدا ئامادە نییەو‬ ‫پەراوێزدەخرێ���ت‪ .‬وەکیتریش‪ ،‬تەنها‬ ‫ئەوان���ەی بەناویی���ەوە گوتاردەدەن‬ ‫هەم���و دەس���تکەوتەکان بۆخۆیان‬ ‫هەڵدەگرن!‬ ‫کەواتە‪ ،‬گەڕانەوە ب���ۆ رای گەل‌و‬ ‫خەڵ���ک‌و هاواڵتیان‪ ،‬وەک گوتارێکی‬ ‫تاکتیک���ی گەڕانەوەیە بۆ زەوییەکی‬ ‫بەت���اڵ‪ .‬زەویی���ەک کە بەدەس���تی‬ ‫سیاسیەکان بێماناو مایەپوچکراوە‪.‬‬ ‫لەم ڕوەوە تەنه���ا خورافەی عەرەبە‬ ‫بیابانیەکان���م بیردێتەوە کە لەکتێبە‬ ‫مێژوییەکان���دا دەگێڕنەوە‪ ،‬لەخورما‬ ‫بتیان دروس���تدەکردو دەیانپەرست‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەکات���ی برسێتیش���دا‬ ‫دەیانخواردن!‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪3‬‬

‫گۆڕان‪ :‬لەبەر ئەو حزبانەی كە لەبەرەیەكداین‪ ،‬بەشداری كۆبونەوەكان دەكەین‬

‫ێ نەك بۆ پەرلەمان‬ ‫ێ دەبێت بۆ سەرۆكی هەرێم بكر ‌‬ ‫ئەگەر بڕیاربێت هەڵبژاردن بكر ‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫باژێروانی سلێمانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫رایدەگەیەنێت "ئەگەر بڕیاربێت‬ ‫هەڵبژاردنی پێشوەخت بكرێت‌ ئەوا‬ ‫دەبێت ئەو هەڵبژاردنە بۆ سەرۆكی‬ ‫هەرێم بێت نەك بۆ پەرلەمان‌و‬ ‫حكومەت‪ ،‬چونكە پەرلەمان‌و حكومەت‬ ‫دو ساڵی مەشروعی خۆیان ماوە"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوا هه‌ڵوێس����تی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و س����ێ الیه‌نه‌که‌ی دیکه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم چییه‌؟‬ ‫ئاس����ۆ مه‌حمود‪ :‬هەر چوار الیەنەكە‬ ‫لەدوا كۆبونەوەی خۆیاندا رایانگه‌یاندوه‌‬ ‫که‌ سورن لەسەر پڕۆژەكەی پەرلەمان‌و‬ ‫هیچ گۆڕانكارییەك نەبوە‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تان هیچ‬ ‫گۆڕانكاریەك بەس����ەر داواكارییەكانیدا‬ ‫نەهاتوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ده‌س����تێوه‌ردانی واڵتان����ی‬ ‫دراوس����ێ تا چه‌ند کاریگه‌ریی له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێستی ئێوه‌ ده‌بێت؟‬

‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬بڕواناكەم ئەو شتانە‬ ‫هی����چ كاریگەرییەكی����ان هەبێت‪ ،‬ئەمە‬ ‫دۆخێك����ی ناوخۆیی����ە‌و پەیوەندی هەیە‬ ‫بەجێبەجێكردن����ی یاس����اوە‪ .‬لەبەرئەوە‬ ‫ن����ە ئێران نە توركی����ا‌و نەهیچ واڵتێكی‬ ‫تر ناتوانێت بەزەقی ده‌ستوه‌ربدات له‌و‬ ‫بابه‌ته‌‪ .‬بێگومان ده‌س����تێوه‌ردان ئەگەر‬ ‫بكرێت بەقازانج����ی پارتییە‌و بڕواناكەم‬ ‫هی����چ الیەنێك ئەوە ب����كات بەئیدارەی‬ ‫ئەمریكیش����ەوە ك����ە ڕەت����ی ك����ردەوە‬ ‫ده‌س����توه‌ردان ل����ەو بابەت����ەدا بكات‪.‬‬ ‫پێش����تر وا قس����ەدەكرا لەكۆبون����ەوەی‬ ‫‪ 17‬حزبەك����ەدا لەهەولێ����ر ك����ە گوایە‬ ‫نوێنەری ئەمریكا باس����ی ئەوەی كردوە‬ ‫كە ئەبێت س����ەرۆكی هەرێم بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئیدارەی ئەمریكی بەڕەس����می ئەو‬ ‫قسەیەی رەتكردەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی چوار حیزبه‌که‌ تا ئێستا‬ ‫کاندیدیان بۆ سه‌رۆکی هه‌رێم نییه‌؟‬ ‫ئاس����ۆ مه‌حمود‪ :‬ئ����ەوە چواندنێكی‬ ‫نالۆژیكییە كە باسی ئەوە دەكات بۆ چوار‬ ‫حزبەكە كاندیدی نیە‪ ،‬ئێمە كێشەیەكمان‬ ‫هەی����ە ئەوی����ش ئەوەیە ك����ە ویالیەتی‬ ‫سەرۆكی هەرێم كۆتایی پێهاتوە‌و ئەمە‬

‫جێبەجێكردنی یاسایە ئەمە پەیوەندی‬ ‫هەی����ە بەعورف����ی دیموكراس����یەوە‪ .‬با‬ ‫ئەمە جێبەجێ بكرێت‌و سەرۆكی هەرێم‬ ‫دەستبەرداری پۆستەكەی بێت ئەوكاتە‬ ‫هەمو هاواڵتیەك بەپێی یاسا كە تەمەنی‬ ‫لەسەرو ‪ 40‬س����اڵەوە بێت بەكۆمەڵێك‬ ‫مەرج بۆی هەی����ە خۆی كاندیدبكات بۆ‬ ‫ئەو پۆستە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئێ����وه‌ نائومێ����د نەب����ون‬ ‫لەكۆبونەوەكان؟‬ ‫ئاسۆ مەحمود‪ :‬نەك وەك نائومێدبون‬ ‫لەكۆبون����ەوەكان‪ ،‬بەاڵم دەزانین كە ئەم‬ ‫كۆبونەوانە بەم جۆرەی ئێس����تا بڕوات‬ ‫هیچی لێ‌ بەره����ەم نایەت‪ ،‬بەاڵم وەكو‬ ‫ئ����ەوەی دانوس����تان بەش����ێكە لەكاری‬ ‫ئەحزابی سیاس����ی هەتا ئەو دانیشتنانە‬ ‫هەبێت ئێم����ە بایكۆت����ی ناكەین‪ .‬ئێمە‬ ‫داوای دانیش����تن ناكەین بەاڵم بایكۆتی‬ ‫دانیش����تنیش ناكەین تا ئەو ش����وێنەی‬ ‫دەگونجێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێ����ت یەكێتی‌و یەكگرتو‌‬ ‫كۆمەڵ كەوتونەتە ژێر كاریگەری بۆچونه‌‬ ‫سیاسییه‌کانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێن چی؟‬

‫ئاس����ۆ مه‌حم����ود‪ :‬ئێمە ش����وێن ئەو‬ ‫حزبان����ەی ت����ر كەوتوین ن����ەك ئەوان‬ ‫ش����وێنی ئێم����ە كەوتب����ن‪ .‬م����ن ئەمە‬ ‫بەبەڵگ����ەوە دەس����ەلمێنم‪ ،‬ب����ەوەی‬ ‫یەكێت����ی لەپێش����دا رایگەیاند كە ‪30‬ی‬ ‫حوزەی����ران دوبارەناكەن����ەوە‌و ئێمەش‬ ‫ب����ەدوای یەكێتیدا وتم����ان بەڵێ‌ نابێ‌‬ ‫‪30‬ی حوزەی����ران دوبارەبێتەوە‪ .‬یەكێتی‬ ‫لەپێش����دا ئەمەی راگەیان����د‪ .‬هەریەك‬ ‫لەكۆم����ەڵ‌و یەكگرتو ل����ەدوا كۆنگرەی‬ ‫خۆیان����دا ئەمە بۆتە بڕی����اری كۆنگرە‌و‬ ‫راس����پاردەی كۆنگرە كە سیستمی ئەم‬ ‫واڵتە دەبێ����ت پەرلەمانی بێت‌و خۆیان‬ ‫فراكس����یۆنەكانیان لەگ����ەڵ ئەوەدا بون‬ ‫كە ناب����ێ‌ جارێکی تر ویالیەتێكی تر بۆ‬ ‫بارزانی درێژبكرێتەوە‪ .‬ئه‌و قسانه‌ پارتی‬ ‫دەیكات بۆ ئەوەی����ه‌ ناكۆكی بخاتە ناو‬ ‫الیەنەكانەوە‪ .‬ئێمە بەبەرنامەی هاوبەش‬ ‫لەگەڵ ئه‌و حیزبان����ه‌دا كارمان كردوە‪.‬‬ ‫یەكێك ل����ەو هۆكارانەی كە تائێس����تا‬ ‫ئێمە بەش����داری كۆبونەوەكان دەكەین‬ ‫لەبەر خاتری ئەو حزبانەیە كە ئێس����تا‬ ‫لەبەرەیەكداین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش����بینیتان چییه‌ له‌باره‌ی‬

‫ئاینده‌ی گفتوگۆکان له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌؟‬ ‫ئاس����ۆ مه‌حم����ود‪ :‬بەكۆبون����ەوەكان‬ ‫گەش����بین نین‪ ،‬بەاڵم تاوەكو كۆبونەوە‬ ‫بكرێت دەچی����ن بەش����داری كۆبونەوە‬ ‫دەكەین‌و موقاتەعەمان پێ‌ شتێكی باش‬ ‫نیە‌و نامانەوێ‌ هی����چ بیانویەك بۆ ئەم‬ ‫دۆخە دروست بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا زۆر باس له‌ئه‌نجامدانی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پێش����وه‌خت ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بژارده‌یه‌ ل����ه‌الی ئێوه‌ چاره‌س����ه‌رێکی‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫ئاس����ۆ مه‌حم����ود‪ :‬هەڵبژاردن����ی‬ ‫پێش����وەخت وەرەقەیەكە فڕێ‌ دەدرێت‪.‬‬ ‫كۆمس����یۆن بەئاش����كرا رایگەیان����دوە‬ ‫ك����ە پێویس����تی بەكاتە‌و جگ����ە لەوە‬ ‫هەڵبژاردنی پێش����وەخت بۆ كاتێكە كە‬ ‫پەرلەم����ان ش����ەرعیەتی نەمێنێت یان‬ ‫حكومەت شەرعیەتی نەمێنێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئێستا شەرعیەتی نەماوە سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێم����ە‪ .‬ئەگەر بڕیاربێ����ت هەڵبژاردن‬ ‫بكرێ‌ دەبێت بۆ س����ەرۆكی هەرێم بكرێ‌‬ ‫ن����ەك بۆ پەرلەم����ان‌و حكومەت چونكە‬ ‫ئ����ەوان دو س����اڵی مەش����روعی خۆیان‬ ‫ماوە‪.‬‬

‫ئێمە شوێن ئەو‬ ‫حزبانەی تر‬ ‫كەوتوین نەك‬ ‫ئەوان شوێنی‬ ‫ئێمە كەوتبن‬ ‫ئه‌و قسانه‌ پارتی‬ ‫دەیكات بۆ ئەوەیه‌‬ ‫ناكۆكی بخاتە ناو‬ ‫الیەنەكانەوە‬

‫یه‌کگرتو‪ :‬ئه‌گه‌ر کۆبونه‌وه‌کان نه‌گه‌یشتنه‌ ئه‌نجام‬ ‫شت ‌ه نادیاره‌کان ده‌خه‌ینه‌ڕو‬

‫فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی‬ ‫چۆن كوژرا؟‬

‫ئا‪ :‬شۆڕش‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫سەمیر سەلیم‪ ،‬یاریدەدەری ئەمینداری‬ ‫گشتی یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان‬ ‫باس له‌دواین هه‌وڵه‌کانی گفتوگۆکان‬ ‫له‌باره‌ی پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ده‌کات‌و رایده‌گه‌یه‌نێت ک ‌ه یه‌کگرتو‬ ‫"لەژێرهیچ جەمسەرگیرییەك‌و‬ ‫كاریگەرییەكی هیچ جەمسەرێك‬ ‫لەجەمسەرەكانی ئەو هێزانەدا نییه‌"‪.‬‬

‫پاش ئه‌وه‌ی فه‌ریدون جوانڕۆیی شه‌وی‬ ‫‪ 8/25‬له‌روداوێكی ته‌مومژاویدا گیانی‬ ‫له‌ده‌ستدا‪ ،‬پۆلیسی هه‌ولێر رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ به‌روداوی هاتوچۆ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫‪ 13‬رۆژ‪ ،‬ناوه‌ڕۆك‌و راستی روداوه‌كه‌‬ ‫گۆڕانی به‌سه‌ر هات‌و پۆلیسی هه‌ولێر‬ ‫له‌راگه‌یه‌ندراوێكدا ئاشكرای‌ كرد كه‌‬ ‫دوای شوێنكه‌وتنی ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‌‬ ‫(جوانڕۆیی) تاوانباره‌كان ته‌قه‌ی‬ ‫لێده‌كه‌ن‌و رێڕه‌وی ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و له‌ئاكامدا ئاگر ده‌گرێت‌و‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی شه‌هیدبونی‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پزیشكی دادوه‌ری هه‌رێمیش ده‌ڵێت‬ ‫"هیچ فیشه‌كێكی پێوه‌ نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫فه‌ریدون جوانڕۆیی‬

‫ش���ه‌وی ‪25/24‬ی مانگ���ی پێش���و‬ ‫فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی پارت���ی به‌روداوێ���ك گیانی‬ ‫له‌ده‌ستدا‪ ،‬هه‌ر پاش روداوه‌كه‌ هه‌ندێك‬ ‫په‌یج له‌ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و چه‌ند‬ ‫ماڵپه‌ڕێك ئ���ه‌و روداوه‌یان به‌گوماناوی‬ ‫ناوبرد‪.‬‬ ‫پ���اش ‪ 13‬رۆژ ل���ه‌و روداوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی پۆلیس���ی هه‌ولێ���ر‬ ‫له‌راگه‌یه‌ندراوێكدا راس���تی روداوه‌كه‌ی‌‬ ‫ئاش���كرا ك���ردو رایگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫ماڵێك���ی دوژمن���دار به‌هه‌ڵ���ه‌ ته‌قه‌یان‬ ‫له‌ئۆتۆمبێله‌ك���ه‌ی‌ فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی‬ ‫ك���ردوه‌و تیرۆرك���راوه‌و بكوژه‌كانی���ش‬ ‫ده‌س���تگیركراون به‌پێی م���ادده‌ی‌ ‪406‬‬ ‫یاسای تیرۆر‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ روداوه‌ك���ه‌وه‌ عه‌می���د‬ ‫عه‌بدولخال���ق ته‌ڵع���ه‌ت به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫پۆلیسی هه‌ولێر له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "تاوانب���اره‌كان دی���ارن كێن‌و‬ ‫باڵومانكردونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی ده‌وترێ���ت گوایه‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌بك���وژه‌كان فه‌رمانده‌یه‌كی‬ ‫س���ه‌ربازییه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس���ی‬ ‫هه‌ولێر له‌وباره‌یه‌وه‌ وت���ی "ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندی به‌فه‌رمانده‌ی سه‌ربازی‌و‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌تانه‌وه‌ نییه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‬ ‫دوژمنداری پێشتر بوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی هه‌بون���ی دو دوژمندار‬ ‫له‌ی���ه‌ك ش���وێن ك���ه‌ یه‌كێ���ك له‌وانه‌‬ ‫وایزانی���وه‌ ئۆتۆمبێل���ه‌ی‌ فه‌ره‌ی���دون‬ ‫جوانڕۆی���ی‪ ،‬ئۆتۆمبیڵی دوژمنه‌كه‌یانه‌و‬ ‫هێرش���یانكردوه‌ته‌ س���ه‌ری‌و لێیانداوه‌و‬ ‫شه‌هیدیانكردوه‌‪ ،‬دواتر ده‌ركه‌وت له‌بری‬ ‫دوژمنه‌كه‌ی���ان‪ ،‬به‌هه‌ڵه‌ ئ���ه‌و ده‌رچو‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئێس���تا به‌پێی م���ادده‌ی‌ ‪406‬‬ ‫ده‌ستگیركراون"‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی پۆلیسی هه‌ولێردا‬ ‫هات���وه‌ "دوای كردن���ه‌وه‌ی دۆس���یه‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌و وه‌رگرتنی وته‌ی شاهێدانی‬

‫روداوه‌ك���ه‌و پشتبه‌س���تن به‌كامێ���رای‬ ‫چاودی���ری نزیك له‌ش���وێنی روداوه‌كه‌‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وت كه‌وا له‌سه‌ره‌تای روداوه‌كه‌دا‬ ‫ئۆتۆمبێلك���ی جۆری الندگرۆزی س���پی‬ ‫به‌دوای ئۆتۆمبێلی شه‌هید (فه‌ره‌یدون‬ ‫جوانڕۆیی) ده‌بێت له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ‬ ‫میح���وه‌ری خازر كه‌ ئۆتۆمبێله‌كه‌ دوای‬ ‫هه‌وڵدانێكی زۆر پێشیان لێده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ده‌كه‌وێته‌ نزیك ئۆتۆمبێلی‬ ‫شه‌هید (فه‌ره‌یدون) تاوانباران ته‌قه‌ی‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ ،‬ئینجا شۆفێری ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‬ ‫ش���ه‌هید فه‌ره‌یدون هه‌وڵده‌دات به‌هه‌ر‬ ‫شێوه‌یه‌ك بێت خۆی ده‌رباز بكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫رێڕه‌وی ئۆتۆمبێله‌كه‌ی ده‌گۆڕێت‪".‬‬ ‫هاوكات د‪ .‬یاسین به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫پزیشكی دادوه‌ری‌ هه‌رێم رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ر كه‌سێك به‌روداوێك گیان له‌ده‌ست‬ ‫ب���دات‌و گومان���اوی بێ���ت‪ ،‬نادرێته‌وه‌‬ ‫به‌خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‌ تاوه‌ك���و لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫راستیی ئه‌نجامه‌كه‌ ته‌واو ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی ئای���ا ته‌رمه‌كه‌ی‌‬ ‫فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی هیچ فیش���ه‌كێكی‬ ‫پێوه‌ بوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی پزیشكی‬ ‫دادوه‌ری‌ هه‌رێ���م ب���ۆ ئاوێن���ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"تاوه‌كو به‌یانی ته‌رمه‌كه‌ی‌ له‌پزیش���كی‬ ‫دادوه‌ری‌ بوه‌و هیچ فیش���ه‌كێكی پێوه‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ س���وتاوییه‌كه‌ كێشه‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو غازی دوكه‌ڵه‌كه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫پۆلیسی هه‌ولێر ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫"توانرا تاوانباره‌كان ده‌ستنیشان بكرێن‌و‬ ‫ده‌س���گیر بكرێن كه‌ پێكهاتون له‌پێنچ‬ ‫كه‌س به‌ناوه‌كانی (ب‪.‬ع‪.‬م)‪( ،‬ح‪.‬ع‪.‬م)‪،‬‬ ‫(م‪.‬ع‪.‬ا)‪( ،‬ی���ـ‪.‬ع‪ .‬ا) و (ن‪.‬ص‪.‬ب)‪،‬‬ ‫ك���ه‌ هه‌رپێنجیان س���ه‌ر به‌خانه‌واده‌ی‬ ‫(ص‪.‬ص‪.‬ع)ن‌و دوژمن���دارن له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫خانه‌واده‌ی���ه‌ك به‌ناوی (ن‪ .‬ع)‪ ،‬به‌پێی‬ ‫وته‌ی خۆیان‪ ‌،‬وایانزانیوه‌ دوژمنه‌كه‌یانه‌‪،‬‬ ‫به‌گولـل���ه‌ هێرش���یان كردۆت���ه‌ س���ه‌ر‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی ش���ه‌هید (فه‌ره‌ی���دون‬ ‫جوانڕۆیی)"‌‪.‬‬

‫س���ەبارەت به‌بەالغ���ی كۆتایی���ان‬ ‫ك���ە نیگەران���ی پێوەدیاربو‪ ،‬س���ەمیر‬ ‫س���ەلیم یاریدەدەری ئەمینداری گشتی‬ ‫یەكگرت���وی ئیس�ل�امی كوردس���تان‬ ‫به‌ئاوێن���ەی راگه‌یان���د "نیگەرانیەكانی‬ ‫بەالغی س���ەركردایەتیمان بەرئەنجامی‬ ‫درێ���ژەی كۆبونەوەكان‌و نەگەیش���تن‬ ‫ب���و به‌ئەنجامێكی بەرچا‌و و ئاش���كرا‌و‬ ‫خوالنەوە لەبازنەیەكی داخراودا تائێستا‬ ‫ئەوەی كە دەیبینی���ن‪ .‬لەبەرەوە ئیتر‬ ‫ێ كات بكوژین"‪.‬‬ ‫ئێمە نامانەو ‌‬ ‫لەب���ارەی ئ���ەوەی ك���ە ل���ەدوای‬ ‫بەالغەكەشیانەوە بڕیاربو كۆبونەوەیەكی‬ ‫پێن���ج قۆڵی بكرێت‌و دواخرا‪ ،‬س���ەمیر‬ ‫سەلیم وتی "ئێمە هێشتا نائومێد نەبوین‬ ‫لەكۆبونەوەكان‌و دواخستنی كۆبونەوەی‬ ‫دوایش د‪.‬فوئاد حسێن سەرۆكی دیوانی‬ ‫س���ەرۆكایەتی هەرێم ئاشكرای كرد كە‬ ‫لەالی���ەن كێوە بوە‌و بەو ئومێدە بو كە‬ ‫بگەنە لێكتێگەیش���تنێكی هاوبەش تا‬ ‫كۆبونەوەی داهاتو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئێمە بەشداری كۆبونەوەی‬ ‫داهاتو دەكەین‪ .‬وەك لەبەالغەكەشماندا‬ ‫رامانگەیاندبو‪ ،‬بەاڵم بەم ش���ێوەیەش‬ ‫ناتوانین درێژە بكێشین"‪.‬‬ ‫لەبارەی قسەی ئەندامێكی مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی پارتی كە وتب���وی یەكگرتو‬ ‫چارەس���ەرێكی مامناوەندی بۆ پرسی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم پێش���نیاركردوە‌و‬ ‫یەكێتیش پێی رازی بوە‪ ،‬سەمیر سەلیم‬ ‫وتی "بێجگە لەپرۆژەی سازان‌و رێكارە‬ ‫یاساییەكانی پەرلەمانی كوردستان ئێمە‬ ‫هی���چ پرۆژەیەكی ترمان نیە‌و ئاگاداری‬ ‫هیچ پێشنیارێكی دیكە نیم"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەدەنگۆی بونی كۆبونەوەی‬ ‫نهێنی دو قۆڵی‌و سێ‌ قۆڵی‪ ،‬یاریدەدەری‬ ‫ئەمینداری گشتی یەكگرتوی ئیسالمی‬ ‫كوردس���تان وتی "بێجگە لە كۆبونەوە‬ ‫چوارقۆڵییەكەی كە لەس���لێمانی كراوە‬ ‫هی���چ كۆبونەوەیەكی ترم���ان ئەنجام‬ ‫نەداوە لەگەڵ هیچ الیەنێك"‪.‬‬ ‫هه‌رچی له‌ب���اره‌ی ده‌س���تێوه‌ردانی‬ ‫واڵتانی دراوسێی هەرێمیش لەم پرسەدا‪،‬‬ ‫س���ەمیر س���ەلیم وتی "بەدڵنیاییەوە‬ ‫ئێس���تا هەریەكە‌و هاوكاری دەكات بۆ‬ ‫ئ���ەوەی هەرێمی كوردس���تان ئارامی‬ ‫تێكنەچێ���ت‌و س���ەقامگیری‌و ئۆقرەیی‬

‫تێكنەچێت بۆ ئەوەی خۆشیان پارێزراو‬ ‫بن لەدەرهاویشتەكانی هەر كێشەیەك‪.‬‬ ‫دیارە ئارام���ی لەهەر واڵتێكدا هەڵگیرا‬ ‫دەرهاویشتەكانی بەس���ەر دەوروبەردا‬ ‫دەردەكەوێ���ت‪ ،‬ئ���ەوە س���وریا‪ ،‬ئەوە‬ ‫لیبی���ا‪ ،‬ئەوە عێ���راق‪ ،‬هەم���و ئەوانە‬ ‫دەرهاویشتەی بەسەر واڵتانی دەوروبەر‬ ‫بەدەردەكەوێ���ت‪ ،‬بۆ ئەوەی خۆپارێزی‬ ‫بك���ەن ل���ەوە بێگومان هەم���و الیەك‬ ‫حەزدەك���ەن هاوكاربن بەش���ێوەیەكی‬ ‫هێمنانە‌و دور لەتوندوتیژی كێش���ەكان‬ ‫س���نورەكانیان‬ ‫چارەس���ەربكرێن‌و‬ ‫پارێزراوبێت"‪.‬‬ ‫س���ەمیر س���ەلیم ئاماژە ب���ۆ ئەوە‬ ‫دەكات كە تا ئەم س���اتە هیچ الیەنێك‬ ‫لەچوار الیەنەكە هیچ كاندیدێكیان نیە‬ ‫بۆ پۆستی س���ەرۆكی هەرێم‪ .‬لەبارەی‬ ‫ئ���ەوەی كە ئایا ئەمە خ���ۆی لەخۆیدا‬ ‫یەكێ���ك نییە لەكێش���ەكان‪ ،‬ئەو وتی"‬ ‫ئەوە واقیعێكە‌و لەبەردەم هەمواندایە"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هۆکاری نه‌بونی کاندیدیشه‌و‌ه‬ ‫وتی "پێدەچ���ێ‌ هۆكارەكەی ئەوە بێت‬ ‫هی���چ حزبێك نەیەوێت ل���ەم قۆناغەدا‬ ‫مونافەس���ەی ئەو پۆس���تە بكات‪ ،‬یان‬ ‫ئەزانێ���ت ب���ەدوای خۆی���دا كۆمەڵێك‬ ‫ێ بەش���ێك سیاس���یەوە‪ ،‬ئەو ‪ 5‬حزبه‌لەبەرئەوەی‬ ‫گیروگرفت دەهێنێ‌‌و نەیەو ‌‬ ‫بێت لەگیروگرفتێك كە بخوڵقێت‪ .‬یان پێك���ەوە بەتەوافوقێك���ی هاوب���ەش‬ ‫هەر بۆ خۆیشی وەكو حزبەكەی خۆی پێكهێنەری حكومەت���ن لەم قۆناغەدا‪،‬‬ ‫حەزنەكات مونافەس���ەكە لەو ئاستەدا هەروەك لەقۆناغ���ی رابردودا یەكێتی‌و‬ ‫بكات‪ ،‬ئاستی مونافەسەكە لەئاستێكدا پارت���ی‌و پێك���ەوە به‌هاوپەیمانێت���ی‬ ‫رادەگرێ���ت‪ ،‬ئەم���ە جگە ل���ەوەی كە دوقۆڵی حكومەتی���ان پێكهێنا‪ ،‬ئەم ‪5‬‬ ‫هەندێ���ك ح���زب هەیە ه���ەر كاندیدی حزبه‌ به‌تەوافوق حكومەتیان پێكهێنا‌و‬ ‫گیروگرف���ت‌و دەرهاویش���تەكانی ئەم‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەوەی تاچەند لەكۆبونەوە حكومەتەش ه���ەر به‌تەواوفوقی ئەوان‬ ‫ێ‬ ‫ێ نەك پەیوەس���ت ب ‌‬ ‫‪ 5‬قۆڵیەكان���دا پارتی دەس���تبەرداری چارەس���ەردەب ‌‬ ‫مەرجەكانی بوە‪ ،‬س���ەمیر سەلیم وتی بەقۆرخكاری دەسەاڵتەوە"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی روانینی ئەوان بۆ ئایندەی‬ ‫"تائێس���تا ئەوەی بەڕەس���می دیارە‌و‬ ‫خاڵی جیاك���ەرەوە بێ���ت میكانیزمی ئەو پرس���ە‌و لەو بڕوایەدان هەڵبژاردنی‬ ‫هەڵبژاردن���ی س���ەرۆكی هەرێم���ە كە پێشوەخت ببێتە واقیع‪ ،‬سەمیر سەلیم‬ ‫پارتی دەس���تبەرداری ئ���ەوە نابێت‌و وتی "كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان لەروی‬ ‫ئەو پێی باش���ە ئەم بابەتە یان لەرێی تەكنیكیەوە تا ئەم ساتە فەرمانبەری بۆ‬ ‫گەل یەكالبكاتەوە یان یەكالكردنەوەی دانەمەزراوە‪ ،‬بێجگە لەوەی كە بودجە‌و‬ ‫ئ���ەم بابەتە هەر پش���ت بەڕای خەڵك پ�ل�ان‌و داتا‌و ئاماری نیە‪ ،‬هەمو ئەمانە‬ ‫كێشەن بۆ ئەو كۆمس���یۆنە‪ .‬پێموانیە‬ ‫ببەسترێ‌"‪.‬‬ ‫وتیشی" پارتی تائێستا ده‌ستیگرتو‌ه لەم���اوەی یەك ساڵیش���دا بتوانن هیچ‬ ‫بەو بژاردەیەی خۆیەوە‪ .‬ئەگینا باسی جۆرە هەڵبژاردن‌و راپرس���یەك بكات‌و‬ ‫هەمواركردن���ەوەی دەس���ەاڵتەكانی لەتوانای���دا نییە‪ .‬پاش���ان هەڵبژاردن‬ ‫سەرۆكی هەرێم‌و بابەتەكانی تر ئەوان خۆیش���ی ئەوەن���دەی نەماوە س���اڵ‌و‬ ‫دەڵێن ئامادەن بۆ قسەكردن لەسەری‪ .‬شتێكی ماوە"‪.‬‬ ‫یاری���دەدەری ئەمین���داری گش���تی‬ ‫بەاڵم تائێس���تا هەردوال موتەمەسیكن‬ ‫یەكگرتوی ئیس�ل�امی كوردس���تان لەو‬ ‫بەبژاردەی خۆیانەوە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت ب���ەوەی هەندێ���ك بڕوایەدای���ە ك���ە "دواج���ار الیەنەكان‬ ‫لەحزبەكان���ی دەرەوەی ‪ 5‬حزبەك���ە دەگەنە سازان"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت ب���ەوەی س���ازانەكە‬ ‫دەڵێ���ن ئێوە (‪ 5‬حزبەكە) قۆرخكاریی‬ ‫سیاسیتان لەكوردستان دەستپێكردوە‪ ،‬بەدرێژكردن���ەوەی ویالیەت���ی بارزانی‬ ‫یاری���دەدەری ئەمین���داری گش���تی دەش���كێتەوە‪ ،‬س���ەمیر س���ەلیم وتی‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان وتی "من "پێموایە دەگەنە رێكەوتن‌و لەو بڕوایەدا‬ ‫پێموایە پەیوەس���ت نیە به‌قۆرخكاریی نیم كە لەس���ازان بترازێ���ت‌و پێموانیە‬

‫سەمیر سەلیم‪:‬‬ ‫کۆمسیۆن‬ ‫له‌توانایدا نیی ‌ه‬ ‫له‌ماوه‌ی یه‌ک‬ ‫ساڵیشدا هیچ‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫راپرسییه‌ک‬ ‫ئه‌نجامدات‬

‫هەڵب���ژاردن زەمینەی س���ازبێت‪ .‬بۆیە‬ ‫دەبێت الیەنەكان بگەنە تێگەیش���تنی‬ ‫هاوبەش"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەوەی كە گوایە (یەكگرتو‌و‬ ‫یەكێتی‌و كۆم���ەڵ) لەژێ���ر كاریگەری‬ ‫گۆڕاندان‌و تۆپەك���ە زیاتر لەگۆڕەپانی‬ ‫گۆڕاندای���ە‪ ،‬یاری���دەدەری ئەمینداری‬ ‫گشتی یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان‬ ‫وتی "وەكو یەكگرتوی ئیسالمی لەژێر‬ ‫هیچ جەمسەرگیرییەك‌و كاریگەرییەكی‬ ‫هیچ جەمس���ەرێك لەجەمس���ەرەكانی‬ ‫ئ���ەو هێزان���ەدا نی���ن‌و پێش���مانوایە‬ ‫خاڵی هاوبه‌ش���مان لەگ���ەڵ هەمویاندا‬ ‫وەك یەك���ە‌و گۆڕەپانی هاوبەش���مان‬ ‫هەی���ە‌و پ���ڕۆژەی هاوبەش���مان هەیە‬ ‫پێكەوە لەن���او یەك ئەزمونداین‪ ،‬وەكو‬ ‫یەكگرت���وی ئیس�ل�امی دوری���ن لەهەر‬ ‫ج���ۆرە كاریگەریی���ەك‌و قوتدانێكەوە‌و‬ ‫هەڵوێستەكانی رابردوشمان سەلمێنەری‬ ‫ئەو راستیەن"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەوەی ئەوەی لەپەرلەمان‬ ‫رویدا یەكگرتو بوە قوربانی‪ ،‬س���ەمیر‬ ‫س���ەلیم وتی "پێمانوایە پابەندنەبونی‬ ‫چ���وار حزبەك���ە ب���ەو رێكەوتنەی كە‬ ‫لەكۆبون���ەوەی پێن���ج قۆڵیەكەدا كرا‌و‬ ‫بڕیاریان���دا كۆبون���ەوەی پەرلەم���ان‬ ‫دوابخرێ���ت‪ ،‬ئ���ەو الیەنان���ە پێ���وەی‬ ‫پابەندنەبون‌و ئاكامی كۆبونەوەكە وای‬ ‫لێهات"‪.‬‬ ‫لەبارەی دەنگۆی بونی دو باڵی جیاواز‬ ‫(بادینان‌و س���ۆران) لەنێ���و یەكگرتو‪،‬‬ ‫س���ەمیر س���ەلیم وتی "ئەو دەنگۆیانە‬ ‫دورن لەراس���تیەوە‌و لەسەر بنەمای نە‬ ‫جوگرافیا‌و نە جەمسەرگیریی فیكریش‬ ‫ئەو شتە نییە‪ ،‬ئەگەر بیروڕای جیاوازیش‬ ‫هەبێت لەنێوان كەسایەتییەكاندا بڕیاری‬ ‫هاوبەش هەمومان كۆدەكاتەوە"‪.‬‬ ‫س���ەمیر س���ەلیم‪ ،‬یاری���دەدەری‬ ‫ئەمینداری گشتی یەكگرتوی ئیسالمی‬ ‫كوردس���تان جەخت���ی لەس���ەر ئەوە‬ ‫ك���ردەوە ك���ە یەكگرت���و مەركەزیەتی‬ ‫لەدەس���تنەداوە‌و وت���ی "یەكگرت���و‬ ‫ن���ە مەركەزیەت���ی لەدەس���تداوە‪ ،‬نە‬ ‫مەنهەجیەت‪ .‬تائێستاش لەچوارچێوەی‬ ‫پەیڕەو‌و پرۆگرامدا دەستبەرداری هیچ‬ ‫شتێك لەوانە نەبووە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت ب���ەوەی ك���ە ئەگ���ەر‬ ‫كۆبون���ەوەكان ه���ەر درێژەی كێش���ا‬ ‫هەڵوێس���تی ئەوان چی دەبێ‌‪ ،‬سەلیم‬ ‫وت���ی "بەدڵنیای���ەوە هەڵوێس���تی‬ ‫خۆمان دەبێت‌و لەبەالغی خۆش���ماندا‬ ‫ئاماژەمان بۆ كردب���و‌و بژاردەی ترمان‬ ‫لەبەردەس���تدایە‌و یەكێك لەو بژاردانە‬ ‫هەڵدەبژێرین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی" بەدڵنیایی���ەوە هەندێ���ك‬ ‫شتی نادیار لەنێو كۆبونەوەكاندا هەیە‬ ‫ئەوكات���ە ئێمە دەتوانی���ن نادیارەكان‬ ‫بخەینەرو‌ بیانهێنینە جیهانی دیار"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫بەرپرسی پەیوەندیەكانی كەجەكە‪ :‬بۆ پەكەكە گرنگ نییە كێ‌ سەرۆكی هه‌رێمه‌‬ ‫"پەكەكە هیچ كاتێك نە چەك دادەنێت نە خەباتی چەكداری ڕادەگرێت"‬ ‫ئا‪ :‬سەردار قادر‬ ‫دەمهات عەگید‪ ،‬بەرپرسی پەیوەندیەكانی‬ ‫كۆماجڤاكێن كوردستان‌ (كەجەكە)‬ ‫له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ی ئاوێنه‌دا باس له‌دوا‬ ‫پێشهاته‌کانی شه‌ڕی نێوان په‌که‌که‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیا ده‌کات‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫پرسی سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمیش ده‌ڵێت‬ ‫"بۆ پەكەكە گرنگ نییە كێ‌ سەرۆكی‬ ‫هه‌رێمه‌‪ ،‬ناشمانەوێت دەست لەو بابەتە‬ ‫وەربدەین"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ش����ەڕ له‌باكور دروس����ت بوە‪،‬‬ ‫رۆژان����ە قوربان����ی هەیە‪ ،‬كێ‌ لەم ش����ەڕە‬ ‫دەستپێشخەر بوە؟‬ ‫دەمهات عەگید‪ :‬هۆكاری هەڵگیرس����انی‬ ‫شەڕی ئێس����تاو رابردو توركیایە‪ ،‬دەمێك‬ ‫ب����و توركیا دەیویس����ت كورد بەش����داری‬ ‫شەڕێك بكات تا بە‌مەرامە گاڵوەكانی خۆی‬ ‫بەتایبەت دوای مانگی نیس����انی ئەم ساڵ‪،‬‬ ‫سەرەتا پالنیش رێگری بو له‌چاوپێكەوتنی‬ ‫ش����اندی ئیمراڵی لەگەڵ ئۆجەالن‌و دواجار‬ ‫به‌ڕای گشتی بڵیت پرۆسەی ئاشتی به‌كۆتا‬ ‫هاتوە ئەمە مانای هەڵگیرس����انی ش����ەڕە‪،‬‬ ‫جگە لەمەش رێكەوتنی دۆڵمە باخچەش����ی‬ ‫رەت ك����ردەوە كە دەبو لەس����ەر ‪ 10‬خاڵی‬ ‫رێكەوتنەكان کاربکرایه‌‪ ،‬له‌ڕاس����تیدا ئێمە‬ ‫پێش����بینی ئەوەمان له‌ئاكەپە‌و ئەردۆغان‬ ‫دەكرد‪ ،‬نەك هەر ئەم����ەش ئەگەر ئاكەپە‬ ‫س����ەركەوتنی دەس����تەبەریش بكردایە ئەو‬ ‫شەڕەی هەر دروست دەكرد‪ ،‬چونكە ئەوان‬ ‫كە بانگەشەی پرۆس����ەی ئاشتیان دەكرد‬ ‫ب����ەس ب����ۆ زیادكردن����ی دەنگەكانیان بو‪،‬‬ ‫لەكاتی شكستیش����یان‪ ،‬بۆ دروس����ت بونی‬ ‫ش����ەڕ داعش����یان بەكارهێنا‌و تەقینەوەیان‬ ‫ئەنجام����دا هەت����ا له‌كات����ی هەڵبژاردنیش‬ ‫كاتێك تەقینەوەیان ئەنجام دەدا دەیانزانی‬ ‫توشی شكست دەبن بۆیە هەوڵی وەستانی‬ ‫هەڵبژاردن‌و دەستپێكردنی شەڕیان دەدا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە خۆڕاگر بوین‌و ش����ەڕمان نەكرد‬ ‫نەك تەنیا ئامەد بەڵكو له‌سویرچ‌و ئاگرییش‬ ‫بەهەمان شێوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ش����ەڕ لەكام شار هەیەو ئایا ئەو‬ ‫هێزەی كە ئێس����تا لەبەرامب����ەر هێزەكانی‬ ‫توركیا شەڕ دەكات گەریالن؟‬ ‫دەمهات عەگید‪ :‬دیارە ش����ەڕ لەباكوری‬ ‫كوردس����تان بەردەوامی هەیە‌و له‌ئێستادا‬ ‫ش����اری موش‌و وارتۆو ش����ەرناخ‌و سلۆپی‌و‬ ‫هەكاری‌و گەڤەرو چەلێ‌ نس����ایبین‌و جزر‪،‬‬ ‫ش����ەڕێكی س����ەخت هەی����ە ك����ە لەالیەن‬ ‫رێكخستنی گەنجانی هەرێمی (‪)YDG-H‬‬ ‫لەباكور ش����ەڕ بەردەوامی هەیەو تا ئێستا‬

‫چه‌ند گه‌ریالیه‌کی په‌که‌که‌ له‌چیای قه‌ندیل‬ ‫گەریال بەش����داری ش����ەڕی ناو شارەكانی‬ ‫نەكردوە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر توركیا له‌هێرشەكانی‬ ‫ب����ەردەوام بێت ناچاری����ن هێزی گەریالش‬ ‫بەشداری شەڕی كۆاڵن به‌كۆاڵنی شارەكان‬ ‫بكەین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەم ش����ەڕە تاچەند كاریگەری‬ ‫لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەبێت؟‬ ‫دەمه����ات عەگید‪ :‬ڕاس����تە كۆمس����یۆن‬ ‫به‌بیان����وی ش����ەڕ س����ندوقی دەنگدانی بۆ‬ ‫‪ 110‬هەزار دەنگدەر له‌باشوری كوردستان‬ ‫به‌دیاریكراوی له‌ش����اری هەولێ����ر دانەناو‬ ‫ئێس����تاش بەرەو هەڵبژاردنی پێش����وەخت‬ ‫دەچین له‌توركیاو له‌زۆربەی ش����ارەكانیش‬ ‫ش����ەڕ هەیە‪ ،‬بەاڵم هەڵب����ژاردن بكرێ‌ یان‬ ‫نەكرێت ئەوە كێش����ەی ئێمە نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫كێش����ەی دەوڵەت����ی توركیای����ە‪ ،‬ڕاس����تە‬ ‫پش����تگیری هەدەپەمان كردو بەربەس����تی‬ ‫ش����كاند‪ ،‬بەاڵم له‌ئێس����تادا ئێم����ە بۆ ئەو‬ ‫خەبات‌و تێكۆش����انەی ئێستامان حیسابی‬ ‫دەنگەكان ناكەین‪ ،‬ئەو تێكۆش����انە بیست‬ ‫س����اڵە بەردەوام����ەو بەردەوامیش ئەبێت‪،‬‬ ‫ئەوەی كە پێویس����تە شەڕ رابگرێت ئەبێت‬

‫توركی����ا بێت وەك چ����ۆن خوڵقاندویەتی‪،‬‬ ‫ئ����ەوە ئێمە نین ئاگربەس����تی یەكالیەنانە‬ ‫رابگه‌یه‌نین‪ ،‬ئەگەر شەڕیش بەردەوام بێت‬ ‫خەڵك زۆر بێب����ەش بێت له‌مافی دەنگدان‬ ‫به‌هۆی شەڕەوە ئەو دەنگدانە به‌پێی یاسا‬ ‫نێودەوڵەتیەكانی دەنگ����دان‪ ،‬دەنگدانەكە‬ ‫بەت����اڵ دەبێت‌و هەژمار ناكرێ����ت‌و دوبارە‬ ‫دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬پێش����بینی كەجەكە لەس����ەر‬ ‫ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوەخت چییە؟‬ ‫دەمهات عەگید‪ :‬به‌پێی ئەو راپرسیانەی‬ ‫له‌نێ����و گ����ەل له‌توركیا دەكرێ����ت هەدەپە‬ ‫‪ 15‬بۆ ‪% 18‬دەنگەكان بەدەس����ت دێنێت‪،‬‬ ‫پێشتر چەندێك ئاكەپە هەوڵیدا دەنگەكانی‬ ‫هەدەپە كەم ب����كات نەیتوانی‪ ،‬ئەجارەیان‬ ‫دەنگەكانی هەدەپە زۆر زیاتر دەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەڵوێس����تی واڵتان����ی رۆژئاواو‬ ‫پەرلەمان����ی ئەوروپ����ا لەبارەی كەیس����ی‬ ‫پەكەكە چۆن دەبینن؟‬ ‫دەمهات عەگید‪ :‬ئێس����تا گۆڕانكاریەك‬ ‫له‌هەڵوێستیان دروس����ت بوە‪ ،‬بەس ئەمە‬ ‫ئ����ەوە ناگەیەنێت ك����ە ئ����ەوان بەتەواوی‬

‫گەیش����تونەتە ئەو باوەڕەی ك����ە پەكەكە‬ ‫له‌لیس����تی تیرۆر دەربێنن‪ ،‬ئەمەش لەبەر‬ ‫توركی����ا‪ ،‬چونك����ە نایانەوێت له‌ئێس����تادا‬ ‫توركیا له‌بەرامبەر خۆیان ببینن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێشتر باسی چەكدانانی پەكەكە‬ ‫دەكرا‪ ،‬ئایا پەكەكە كەی چەك دادەنێت؟‬ ‫دەمه����ات عەگید‪ :‬پەكەك����ە هیچ كاتێك‬ ‫ن����ە چەك دادەنێت ن����ە خەباتی چەكداری‬ ‫ڕائەگرێ����ت‪ ،‬ئەگ����ەر كێش����ەی كوردی����ش‬ ‫چارەس����ەر بكرێت‪ ،‬پەكەكە وەك هێزێكی‬ ‫بەرگریكەر له‌باكوری كوردس����تان خەباتی‬ ‫خۆی دەكات‪ ،‬ئێمە لەبەرامبەر هیچ شتێك‬ ‫چەك دانانێین‪ ،‬ئەگەر چارەسەریش هەبێت‬ ‫ئێم����ە وەك هێزێك����ی بەرگری����كار خەبات‬ ‫دەكەین نەك خەباتی چەكداری‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێش����تر پەكەكە باس����ی ئەوەی‬ ‫دەكرد ك����ە ئازادكردنی ئۆج����ەالن نزیكە‪،‬‬ ‫ئێس����تا هیچ ئومێدێكت����ان به‌ئازادكردنی‬ ‫ئۆجەالن هەیە؟‬ ‫دەمهات عەگید‪ :‬بەشێك له‌خەباتی ئێمە‬ ‫ئازادكردن����ی ئۆجەالنە‪ ،‬ئێمە دەڵێین هەتا‬ ‫دەوڵەت سیاس����ەتی خۆی لەسەر ئۆجەالن‬

‫نەگۆڕێت‪ ،‬سیاسەتی خۆی بۆ چارەسەری‬ ‫كێشەی كورد ناگۆڕێت‪ ،‬ئێمە ئەوەمان قبوڵ‬ ‫نییە كە ئۆجەالن رزگار نەكرێت كێش����ەی‬ ‫كورد چارەسەر بكرێت‪ ،‬یان كێشەی كورد‬ ‫چارەس����ەر بكرێت ئۆجەالن ئازاد نەكرێت‪،‬‬ ‫بەڵكو هەردوكیان بەس����تراون بەیەكەوە‪،‬‬ ‫له‌خەباتی خۆمان بۆ رزگار كردنی ئۆجەالن‬ ‫بەردەوام دەبین‌و بێ‌ ئومێدیش نابین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بۆچونی پەكەكە له‌بارەی پرسی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم چی یە؟‬ ‫دەمه����ات عەگید‪ :‬ب����ۆ پەكەكە گرنگ‬ ‫نییە كێ‌ س����ەرۆكی هه‌رێمه‌‪ ،‬ناشمانەوێت‬ ‫دەست لەو بابەتە وەربدەین‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫كە گرنگە زو ئەم پرس����ە یەكال بكرێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە كێشەی س����ەرۆكایەتی هەرێم زیان‬ ‫به‌هەمو بەشەكانی كوردستان دەگەیەنێت‪،‬‬ ‫هەروەها بۆمان گرنگە كە بەشەرت‌و رێبازی‬ ‫دیموكراسی ئەو پرسە یەكالبێتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫كێش����ەی ئابوری‌و سیاس����ی‌و لەشكەریی‬ ‫دروست دەكات‪ ،‬چونكە گەلی كورد به‌گشتی‬ ‫له‌نێو شەڕدایە‪ ،‬بۆیە پێویستە بارودۆخەكە‬ ‫ئاسایی بێتەوە‌و به‌شێوەی تێگەیشتن یان‬

‫تا ئێستا گەریال‬ ‫بەشداری شەڕی‬ ‫ناو شارەكانی‬ ‫نەكردوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر توركیا‬ ‫له‌هێرشەكانی‬ ‫بەردەوام بێت‬ ‫ناچارین هێزی‬ ‫گەریالش بەشداری‬ ‫شەڕی كۆاڵن‬ ‫به‌كۆاڵنی شارەكان‬ ‫بكەین‬ ‫به‌سازان‌و یان بەهەر رێگەیەكی تر بێت زو‬ ‫ئەو پرسە یەكال بێتەوە بەتایبەت به‌رێگەی‬ ‫دیموكراسی بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬پەیوەن����دی پەكەك����ە لەگەڵ‬ ‫الیەنەكانی باشور به‌چ شێوەیەكە؟‬ ‫دەمه����ات عەگی����د‪ :‬ئێم����ە هێزێك����ی‬ ‫كوردس����تانین‪ ،‬هەر هێزێكیش تێكۆشانی‬ ‫خ����ۆی له‌چوارچێ����وەی بەرژەوەندی گەلی‬ ‫كورد بكات‪ ،‬ئێمە هیوادارین پەیوەندیمان‬ ‫لەگەڵی����ان له‌وپ����ەڕی باش����یدابێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەركاتێكی����ش ناكۆكیم����ان هەبێ����ت‬ ‫له‌ب����ن ناكۆكیەكانیش����ماندا دەمانەوێ����ت‬ ‫پەیوەندیم����ان هەبێت‪ ،‬چونكە مەرجەكانی‬ ‫دیپلۆماسی‌وسیاس����ەتی جیهان����ی هەرێمی‬ ‫ئەوەیە كە بڵێین ئ����ەوە دوژمنە یان ئەوە‬ ‫دۆس����تە ش����تێكی وامان نییە‪ ،‬ڕاستە زۆر‬ ‫كێشەی تێگەیشتن دروست دەبێت به‌پێی‬ ‫سیاس����ەتی خۆمان دژایەتی كەس ناكەین‪،‬‬ ‫له‌ئێستاش����دا تەنها لەگەڵ پارتی كەمێك‬ ‫كێشەمان هەیە‪ ،‬بەاڵم ئامادەیی تەواومان‬ ‫لەگەڵ هەرالیەنێك هەیە لەگەڵی دابنیشین‌و‬ ‫لێك تێبگەین ‪.‬‬

‫هه‌ده‌په‌‪ :‬پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر هه‌مو به‌شه‌كانی‌ كوردستان داناوه‌‬ ‫ئا‪ :‬سه‌ردار قادر‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ سێرتی‌ سه‌ر به‌پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ گه‌الن (‪ ،)HDP‬قادر‬ ‫یه‌لدرم له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئێمه‌ له‌شكاندنی‌ به‌ربه‌ست‬ ‫دڵنیاین‌و هه‌وڵی‌ زیادكردنی‌‬ ‫ده‌نگه‌كانمان ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���بینی‌ هه‌ده‌پ���ه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجامه‌كان���ی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ داهات���و‬ ‫چییه‌؟‬ ‫یه‌لدرم‪ :‬ه���ه‌ر پێش���بینه‌ك بكرێت‬ ‫ئێس���تا‪ ،‬ده‌توانم بڵیم زۆر جیا ده‌بێت‬ ‫له‌ئه‌نجام���ه‌كان‪ ،‬چونك���ه‌ گۆڕانكاریی‌‬ ‫به‌لێشاو دروستده‌بن‪ ،‬ده‌كرێت له‌سودی‌‬ ‫ئاكه‌پ���ه‌ بێ���ت‌و ده‌كرێ���ت له‌س���ودی‌‬ ‫هه‌ده‌په‌ بێت‪ ،‬به‌س ئێمه‌ له‌ش���كاندنی‌‬ ‫به‌ربه‌ست دڵنیاین‌و هه‌وڵی‌ زیادكردنی‌‬ ‫ده‌نگه‌كانمان ده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ی‌ له‌ش���اره‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌ هیچ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر پرۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌بێت؟‬ ‫یه‌ل���درم‪ :‬له‌ئێس���تادا له‌زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫شاره‌كانی‌ باكوری‌ كوردستان‌و له‌چه‌ند‬ ‫ش���ارێكی‌ تر ش���ه‌ڕ له‌نێوان توركیاو‬ ‫هێزێك به‌ن���اوی‌ (‪ )YDG-H‬یه‌كینه‌ی‌‬ ‫پاراس���تنی‌ هه‌رێم���ان دروس���تبوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ زۆره‌ به‌هۆی‌ ئه‌و ش���ه‌ڕه‌وه‌‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی‌ ش���اره‌كانی‌ باك���وری‌‬ ‫كوردستان‌و چه‌ند شارێكی‌ تری‌ توركیا‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن نه‌كرێ���ت‪ ،‬ی���ان له‌حاڵی‌‬ ‫دابی���ن نه‌كردنی‌ س���ندوقی‌ ده‌نگدان‬

‫له‌و ش���ارانه‌ تانه‌ی‌ زۆر له‌پرۆس���ه‌كه‌‬ ‫بدرێ‌‌و ئه‌نجامیش قبوڵ نه‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆمس���یۆن ده‌توانێت به‌پاساوی‌ شه‌ڕ‬ ‫ته‌نها له‌باكوری‌ كوردس���تان ده‌نگدان‬ ‫رابگرێ���ت له‌حاڵی‌ راگرتنی‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫ده‌نگ ئ���ه‌وا ده‌بێ���ت سه‌رتاس���ه‌ری‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌م���و ئه‌مانه‌ش ئه‌گه‌ر‬ ‫بینیم���ان ك���ه‌ الیه‌نگیران���ی‌ هه‌ده‌په‌‬ ‫له‌ده‌نگدان بێب���ه‌ش ده‌كرێن خۆ ئێمه‌‬ ‫ده‌سته‌وه‌س���تان ڕاناوه‌س���تین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌رچیه‌كم���ان پێبكرێ���ت ئه‌یكه‌ی���ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیوادارین پرۆس���ه‌كه‌ به‌ئاشتی‌‌و‬ ‫به‌قبوڵكردن���ی‌ ئه‌نجامه‌كان دور له‌هه‌ر‬ ‫كارێكی‌ نایاس���ایی‌ پرۆس���ه‌كه‌ به‌كۆتا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئاماده‌كاریه‌كانی‌ ئاكه‌په‌ چۆن‬ ‫ده‌بینن بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ پێشوه‌خت؟‬ ‫یه‌ل���درم‪ :‬ئاكه‌په‌ هه‌م���و هه‌وڵێكی‌‬ ‫خۆی‌ به‌یاس���ایی‌ ی���ان دور له‌یاس���ا‬ ‫ده‌دات ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ كورد‬ ‫كه‌م بكاته‌وه‌‪ ،‬هه‌تا هه‌وڵی‌ رازیكردنی‌‬ ‫ئه‌ن���دام په‌رله‌مانی‌ هه‌م���و الیه‌نه‌كان‬ ‫ده‌دات‌و پاره‌ی‌ خه‌یاڵی���ان پێده‌دات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم تا ئێس���تا كه‌س به‌م���ه‌ رازی‌‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬جگ���ه‌ له‌م���ه‌ش هه‌وڵئه‌دات‬ ‫له‌ڕێی‌ كه‌س���ایه‌تیه‌ جۆربه‌جۆره‌كانه‌وه‌‬ ‫زی���ان به‌ده‌نگی‌ ك���ورد بگه‌یه‌نێت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون���ه‌ ده‌نگۆی‌ هونه‌رمه‌ن���د ئیبراهیم‬ ‫تاتل���س هه‌یه‌ كه‌ خ���ۆی‌ كاندید بكات‬ ‫بۆ ئاكه‌په‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌لی‌ كورد هوشیاره‌‬ ‫ده‌نگی‌ پێنادات‌و ده‌زانن كێ‌ شیاوه‌ یان‬ ‫كێ ده‌بێته‌ نوێنه‌ری‌ راس���ته‌قینه‌یان‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تاتلس رێزو خۆشه‌ویس���تی‌‬

‫الی‌ ئێمه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���تریش له‌‬ ‫‪7‬ی‌ حوزه‌ی���ران خ���ۆی‌ تاقیكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاكه‌په‌ باش���زانی‌ كه‌ الیه‌نگیرانی‌‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ ب���ه‌وه‌ هه‌ڵناخه‌ڵه‌تێن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌كاندید كردنی‌ پاشگه‌زبۆوه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌داین جارێكی‌ تر تاتلس له‌الیه‌ن‬ ‫ئاكه‌په‌وه‌ متمانه‌ی‌ پێنادرێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاكه‌پ���ه‌ ده‌ڵێت ش���اندی‌‬ ‫ئیمراڵی‌ قس���ه‌كانی‌ عبدواڵ ده‌گۆرێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یان تاچه‌ند راسته‌؟‬ ‫یه‌لدرم‪ :‬ده‌مێك���ه‌ ئاكه‌په‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ش���اندی‌ ئیمرالی‌ قسه‌كانی‌‬ ‫ئۆج���ه‌الن وه‌ك خۆی‌ بۆ رای‌ گش���تی‌‬ ‫ئاش���كرا ناك���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌یگۆڕن‪،‬‬ ‫وه‌اڵمی‌ ئێم���ه‌ بۆ ئاكه‌پ���ه‌ له‌وباره‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ با باش بزانن كه‌ قسه‌كانی‌‬ ‫ئۆج���ه‌الن له‌نێوان ئۆجه‌الن‌و ش���اندی‌‬ ‫ئیمراڵی‌‌و هه‌ده‌په‌و قه‌ندیل وتووێژیان‬ ‫له‌باره‌وه‌ ده‌كرێت ئینجا راده‌گه‌ێنرێن‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌وه‌ش رازی‌ نین با رێگه‌بده‌ن‬ ‫ئۆجه‌الن به‌ش���ێوه‌ی‌ راسته‌وخۆ له‌تی‌‬ ‫ڤی‌ قس���ه‌بكات یان با ده‌نگی‌ ریكۆرد‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئاكه‌په‌ ئه‌وه‌یان هیچیان‬ ‫ناكاو له‌خۆیه‌وه‌ قس���ه‌یه‌كی‌ بێ‌ بنه‌ما‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئاكه‌په‌ باش ده‌زانێ‌ ئۆجه‌الن‬ ‫چ���ۆن سیاس���ه‌ت ده‌كاو چ ده‌ڵێ���ت‪،‬‬ ‫ئه‌زانێ���ت كه‌ ئۆج���ه‌الن خه‌می‌ هه‌مو‬ ‫واڵت���ی‌ هه‌یه‌ نه‌ك ب���ه‌س حزبێك كه‌‬ ‫وه‌ك ئاكه‌په‌ ته‌نها خه‌می‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫هه‌بێت‌و رۆژانه‌ ك���وڕی‌ خه‌ڵكی‌ هه‌ژار‬ ‫به‌كوش���ت بدات‪ ،‬س���وپاس ب���ۆ خوا‬ ‫ئاكه‌په‌ییه‌كانی���ش له‌وه‌ تێگه‌یش���تون‬ ‫بۆیه‌ ئێس���تا رۆژانه‌ به‌ئاشكرا نه‌فره‌ت‬

‫له‌سیاس���ه‌ته‌كانی‌ ده‌كرێ���ت‪ .‬ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫له‌مانگی‌ نیس���انه‌وه‌ رێگری‌ له‌دیداری‌‬ ‫نێ���وان ش���اندی‌ ئیمرال���ی‌‌و ئۆجه‌الن‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونی‌ هه‌ده‌په‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫چۆنیه‌ت���ی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ پرس���ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم چییه‌؟‬ ‫یه‌ل���درم‪ :‬هه‌ده‌پ���ه‌ هیواخ���وازه‌‬ ‫به‌زوترین كات ئه‌م پرس���ه‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكه‌ به‌ڕاس���تی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌مو به‌ش���ه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬پێمان باشه‌ پرسه‌كه‌‬ ‫به‌لێكتێگه‌یش���تن ی���ان به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫دیموكراسی‌ چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬واڵت‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ دیموكراس���ی‌ به‌ڕێوه‌بچێت‬ ‫هه‌نگاونانه‌ بۆ زیاتر به‌ره‌و پێش���چون‬ ‫بۆیه‌ زیاتر له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫دیموكراسی‌ پرسه‌كه‌ چاره‌سه‌ربكرێت‌و‬ ‫نه‌بێته‌ هۆی‌ كێشه‌ له‌نێوان الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫زیاتر خه‌ڵكی‌ ه���ه‌ژار ببێته‌ قوربانی‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ كوردس���تان پێویستی‌ به‌هه‌نگاوه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ زیاتر ب���ه‌ره‌و پێش بچێت‌و‬ ‫به‌دیموكراسی‌ ده‌سه‌اڵت به‌ڕێوه‌ببرێت‌و‬ ‫خزمه‌تی‌ گه‌ل بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ده‌پ���ه‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫په‌كه‌كه‌ وپارتی‌ چۆن ده‌بینێت؟‬ ‫یه‌لدرم‪ :‬له‌ڕاستیدا ئێمه‌ تا ئێستا بۆ‬ ‫چه‌ند جارێك هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌مان داوه‌ كه‌‬ ‫هه‌ردوال به‌یه‌كه‌وه‌ دانیشن‌و كێشه‌كانیان‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ردوال ئۆباڵی‌‬ ‫كێشه‌كان ده‌خه‌نه‌ ملی‌ یه‌كتری‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫با ئێمه‌ باش بزانی���ن توركیا له‌الیه‌ك‬ ‫هه‌وڵی‌ نان���ه‌وه‌ی‌ دوبه‌ره‌ك���ی‌ ده‌دات‬

‫له‌نێ���وان الیه‌نه‌كانی‌ توركی���ا له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كتری‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫نان���ه‌وه‌ی‌ دوبه‌ره‌ك���ی‌ ده‌دات له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ توركی���ا له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫به‌ش���ه‌كانی‌ تری‌ كوردستان به‌تایبه‌ت‬ ‫باشوری‌ به‌جۆرێك وایكردوه‌ له‌باشوری‌‬ ‫كوردستان په‌كه‌كه‌و پارتی‌ له‌به‌رچاوی‌‬ ‫یه‌كت���ری‌ ڕه‌ش بكات الیه‌ن���ه‌كان بۆ‬ ‫س���ودی‌ خۆی‌ به‌كاربهێنێت‪ ،‬بۆیه‌ داوا‬ ‫له‌هه‌ردوال ده‌كه‌ین به‌یه‌كه‌وه‌ دابنیشن‌و‬ ‫سازش بۆ یه‌كتری‌ بكه‌ن‌و ده‌ستبخه‌نه‌‬ ‫ناو ده‌س���تی‌ یه‌كتری‌و كێشه‌كان زیاتر‬ ‫ق���ۆڵ نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬پێموای���ه‌ هه‌ردوالش‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌یان لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ده‌په‌ چۆن له‌سیاس���ه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ له‌هه‌رێم‌و ناوچه‌كه‌ ده‌ڕوانێت؟‬ ‫یه‌ل���درم‪ :‬هه‌موو پارتێ���ك خه‌بات‌و‬ ‫تێكۆش���انی‌ خ���ۆی‌ ده‌كات‪ ،‬ره‌نگ���ه‌‬ ‫الیه‌ینگیران���ی‌ پارتی‌‌و هه‌رالیه‌نێكی‌ تر‬ ‫هه‌مو ش���تێكی‌ پارته‌كه‌ی���ان پێ‌ ره‌وا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئێمه‌ با نه‌بینه‌ زیاتر قوڵكردنی‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ نێ���وان الیه‌ن���ه‌كان‌و دوژمن‬ ‫س���ودمان لێوه‌ربگرێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی‌‬ ‫س���نوره‌كان جیاكراونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌باره‌ی‌ پرس���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ پێویس���ته‌‬ ‫الیه‌نه‌كان سنوره‌كان البه‌رن‌و قسه‌یان‬ ‫یه‌ك بێت‌و له‌ئێستاش���دا ئێمه‌ له‌هه‌مو‬ ‫كاتێ���ك پێویس���تمان به‌یه‌كده‌نگ���ی‌‌و‬ ‫یه‌كڕی���زی‌ هه‌ی���ه‌و به‌هی���وام بتوانن‬ ‫هه‌مومان خزمه‌ت���ی‌ دۆزی‌ گه‌لی‌ كورد‬ ‫بكه‌ین‌و بگه‌ینه‌ قۆناغێكی‌ پێشكه‌وتوترو‬ ‫زیاتر خۆمان له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫بنوێنین‪.‬‬

‫تورکیا وایكردوه‌‬ ‫له‌باشوری‌‬ ‫كوردستان‬ ‫په‌كه‌كه‌و پارتی‌‬ ‫له‌به‌رچاوی‌ یه‌كتری‌‬ ‫ڕه‌ش بكات‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫چیرۆکی کۆچبه‌ران‪ ..‬له‌ئاگره‌و‌ه بۆ ئاو‬

‫‪5‬‬

‫له‌ئه‌مساڵدا ‪ 12‬هه‌زار هاواڵتی کوردستانیان جێهێشتوه‌و ‪ 35‬هاواڵتییان گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬

‫ئه‌ڵامنیا‪..‬‬ ‫خه‌ونی په‌نابه‌ران‬

‫هاواڵتیانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست په‌یتا‬ ‫په‌یتا ماڵ‌و حاڵی خۆیان جێدێڵن‌و بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌هه‌نگاوه‌کانی خۆیان دڵنیابن‪،‬‬ ‫ڕوه‌و "به‌هه‌شت"ی ناو خه‌یاڵی خۆیان‪،‬‬ ‫خاکه‌ پیره‌که‌ی ئه‌وروپا ڕێ ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌وان‬ ‫له‌ئاگری شه‌ڕی واڵتانی خۆیان راده‌که‌ن‬ ‫به‌ره‌و ئاوی ده‌ریا بێڕه‌حمه‌کانی ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫هه‌واڵه‌کانی کۆچبه‌ران سه‌رجه‌م میدیاکانی‬ ‫جیهانی ته‌نیوه‌و رۆژێک خنکانی ‪71‬‬ ‫په‌نابه‌ر له‌بارهه‌ڵگرێکی نه‌مساو رۆژێکی‬ ‫دیکه‌ خنکانی منداڵێکی سێ ساڵه‌ی کورد‬ ‫له‌ده‌ریاکانی نێوان تورکیاو یۆنان وێنه‌ی‬ ‫دۆخی سه‌ختی کۆچبه‌ران ده‌گوازنه‌وه‌‪.‬‬

‫کۆچب����ه‌ران له‌ت����ه‌واوی واڵتان����ی‬ ‫جیهانه‌وه‌‪ ،‬له‌باک����وری ئه‌فه‌ریقاوه‌ تا‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست ده‌یانه‌وێت به‌هه‌ر‬ ‫نرخێ����ک بێت خۆی����ان بگه‌یه‌ننه‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ی ناوه‌ڕاس����تی ئه‌وروپا‪ .‬ئه‌نجیال‬ ‫مێرکڵ����ی راوێ����ژکاری ئه‌ڵمانیا وه‌ک‬ ‫دایکێکی میهره‌بانی سه‌رجه‌م کۆچبه‌ر‬ ‫زو زو به‌لێدوان‌و سه‌ردانیکردنی که‌مپی‬ ‫کۆچبه‌ران‪ ،‬خۆی له‌ن����او کۆچبه‌ران‌و‬ ‫رای گش����تی جیهاندا خۆشه‌ویس����ت‬ ‫ده‌کات‪ .‬ئه‌ڵمانی����ا چاوه‌ڕێ ده‌کات تا‬ ‫کۆتایی ئه‌مس����اڵ ‪ 800‬هه‌زار په‌نابه‌ر‬ ‫وه‌ربگرێت‌‪ ،‬ئه‌و ژماره‌یه‌ش زیاتر له‌هه‌ر‬ ‫واڵتێکی دیکه‌ی جیهان‪ ،‬راوێژکاره‌که‌ی‬ ‫ئه‌ڵمانیاش له‌دوا لێدوانیدا ئاش����كرای‬ ‫کرد ک����ه‌ یاس����اکانی ئاڵمانی����ا هیچ‬ ‫س����نورێکی ب����ۆ ژم����اره‌ی وه‌رگرتنی‬ ‫په‌نابه‌ران دیارینه‌کردوه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫وا ده‌کات کۆچبه‌ران له‌س����نوره‌کانی‬ ‫هه‌نگاری����اوه‌ س����ه‌دان کیلۆمه‌ت����ر‬ ‫به‌شه‌مه‌نده‌فه‌رو پێ ببڕن‪ ،‬تا ده‌‌گەنە‌‬ ‫ئه‌و خاکه‌ی تا دوێنی به‌نه‌ته‌وه‌په‌رست‌و‬ ‫جولەکه‌کوژ ناوده‌براو ئێس����تاش وه‌ک‬ ‫ماڵه‌ گه‌وره‌که‌ی په‌نابه‌ران س����تایش‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬

‫دو ملیۆن کۆچبه‌ر‬ ‫له‌سێ قۆناغی کۆچدا‬

‫کۆچی هاواڵتیانی کوردس����تان به‌لێش����او‬ ‫ته‌نها ئه‌م چه‌ند مانگه‌ی رابردو کوردستانی‬ ‫نه‌گرتوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵک����و له‌مێ����ژودا چه‌ن����د‬ ‫چرکه‌س����اتێک هه‌یه‌ که‌ به‌کۆچی به‌لێش����او‬ ‫له‌مێژوی ئێمه‌دا ده‌ناس����رێته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ل����ه‌رۆژگاری ش����ه‌ڕی ناوخۆی ناوه‌ڕاس����تی‬ ‫نه‌وه‌ته‌کان‪.‬‬ ‫به‌گوێ����ره‌ی زانیارییه‌کان����ی رێکخ����راوی‬ ‫فدراس����یۆنی په‌نابه‌ران به‌به‌راورد به‌ساڵی‬ ‫‪ 2014‬و ‪ 2013‬رێژه‌ی کۆچکردنی هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێمی کوردس����تان له‌ئه‌مس����اڵدا به‌ڕێژه‌ی‬ ‫ش����ه‌ش قات‌و حه‌وت قات زی����ادی کردوه‌‪،‬‬ ‫"له‌س����اڵی ‪ 2014‬هه‌زار بۆ هه‌زاروپێنجسەد‬ ‫هاواڵتی رۆیش����توه‌و س����اڵی ‪ 2013‬ژماره‌که‌‬ ‫که‌متر بوه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و رێکخراوه‌ قۆناغه‌کان����ی کۆچکردنی‬ ‫هاواڵتیانی هه‌رێمی کوردس����تانی بۆ س����ێ‬ ‫قۆناغی س����ه‌ره‌کیی دابه‌ش����کردوه‌‪ ،‬قۆناغی‬ ‫یه‌که‌م س����اڵه‌کانی ‪ 1970‬بۆ ‪ ،1980‬قۆناغی‬ ‫دوه‌م س����اڵه‌کانی نێ����وان ‪ 1990‬ب����ۆ ‪،‌2000‬‬ ‫قۆناغی سێیه‌میش له‌و مێژوه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ‪.‬‬ ‫به‌گوێ����ره‌ی ئاماره‌کان����ی رێکخ����راوی‬ ‫فدراس����یۆنی په‌نابه‌ران‪ ،‬ک����ۆی هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێم����ی کوردس����تان ک����ه‌ له‌ه����ه‌ر س����ێ‬ ‫قۆناغه‌ک����ه‌دا کۆچیان ک����ردوه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت‪ ،‬له‌نێ����وان ملیۆنێک‌و ‪ 800‬هه‌زار بۆ دو‬ ‫ملیۆن هاواڵتی ده‌بن‪.‬‬

‫کۆچبه‌ران‌و په‌نابه‌ران‪..‬‬ ‫‪ 60‬ملیۆن هاواڵتی بێ واڵت‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ چه‌مکی کۆچب����ه‌رو په‌نابه‌رو‬ ‫ئ����اواره‌ لێک جیاوازن‌و هه‌ر یه‌که‌و بۆ جۆر‌ه‬ ‫هاواڵتیی����ه‌ک به‌کاردێ����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌هۆی‬ ‫ڕوداوه‌کانی ئ����ه‌م دوایی����ه‌وه‌ به‌جۆرێک بۆ‬ ‫ئ����ه‌و چه‌مکان����ه‌‌ لێکئااڵون‌‪ ،‬ک����ه‌ زه‌حمه‌ته‌‬ ‫لێ����ک جیابکرێن����ه‌وه‌و هه‌ریه‌که‌یان ده‌کرێت‬ ‫به‌ره‌هه‌ندێک����ی ئینس����انیی‌و سیاس����یی‬ ‫به‌کاربهێندرێن‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ئاماره‌کانی کۆمس����یۆنی بااڵی‬ ‫کۆچبه‌رانی س����ه‌ر به‌نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتوه‌کان‬ ‫(‪ )UNHCR‬له‌ئێس����تادا له‌جیهاندا ‪59.5‬‬ ‫ملی����ۆن هاواڵت����ی کۆچب����ه‌رو په‌نابه‌ر هه‌ن‬ ‫که‌ له‌ش����وێنه‌کانی خۆیان نه‌م����اون‌و ڕویان‬ ‫له‌جێگایه‌ک����ی دیکه‌ کردوه‌‪ ،‬ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵته‌که‌ی خۆیان یاخود ناوه‌وه‌‪ .‬له‌کاتێکدا‬ ‫ئ����ه‌و ژماره‌یه‌ له‌س����اڵی ‪ 2014‬ته‌نها ‪19.5‬‬ ‫ملیۆن بوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و ژماره‌یه‌ش بێت‪ ،‬له‌ئێس����تادا‬ ‫ژماره‌ی کۆچبه‌ران‪ ،‬له‌ژماره‌ی دانیش����توانی‬ ‫واڵتانی وه‌ک ئیسپانیاو ئه‌رجه‌نتین‌و کۆریای‬ ‫باشورو عێراقیش زیاتره‌‪.‬‬

‫له‌هه‌شت مانگدا ‪ 12‬هه‌زار هاواڵتی‬ ‫هه‌رێمی کوردستانیان جێهێشتوه‌‬ ‫ک���ورد وه‌ک یه‌کێ���ک له‌پێکهات��� ‌ه‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫رێژه‌یه‌کی به‌رچاوی ئه‌و ژماره‌ کۆچبه‌ر‌ه‬ ‫پێکده‌هێنن ک��� ‌ه ڕو له‌ئه‌وروپا ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی کورد دابه‌ش���بو‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر چه‌ند واڵتێک���دا‪ ،‬له‌ڕابردو و‬ ‫ئێستاش���دا ژماره‌یه‌ک���ی وردو فه‌رمیی‬ ‫نیی��� ‌ه بۆ ئه‌و هاواڵتیه‌ کوردانه‌ی واڵتی‬ ‫خۆی���ان ڕوه‌و هه‌نده‌ران جێهێش���توه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ندێ���ک رێکخ���راو ه���ه‌ن ک ‌ه‬ ‫له‌هه‌وڵی کۆکردن���ه‌وه‌ی داتاو ژماره‌ی‬ ‫په‌نابه‌ره‌ کورده‌کاندان‪.‬‬ ‫رێكخراوی فیدراس���یۆنی په‌نابه‌ران‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬یه‌کێک ‌ه له‌و‬ ‫رێکخراوانه‌ی له‌هه‌وڵ���ی کۆکردنه‌وه‌ی‬ ‫ژم���اره‌و ئام���اری ئ���ه‌و هاواڵتیانه‌دان‬ ‫ک ‌ه له‌هه‌رێم���ی کوردس���تانه‌و‌ه به‌ره‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت کۆچ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئامان���ج عه‌ب���دواڵ‪ ،‬س���ه‌رۆكی ئه‌و‬ ‫رێکخ���راو‌ه له‌لێدوانێکی���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬

‫‪ 35‬هاواڵتی کورد گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و‬

‫ژماره‌یه‌کیش بێسه‌روشوێنن‬

‫له‌نێ����و ئ����ه‌و هاواڵتیان����ه‌ی به‌رێگای‬ ‫قاچاخ ده‌ڕۆنه‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫ژماره‌یه‌کی����ان ل����ێ ده‌بن����ه‌ قوربانی‌و‬ ‫به‌شێوازی جیاواز گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫هۆکاری س����ه‌ره‌کیی گیانله‌ده‌س����تدانی‬ ‫ئ����ه‌و کۆچبه‌رانه‌‪ ،‬س����ه‌ختی رێگاکان‌و‬ ‫نغرۆبون����ی به‌له‌م����ه‌کان‌و خنکاندنیانه‌‬ ‫له‌ناو ئوتومبێله‌ بارهه‌ڵگره‌کاندا‪.‬‬ ‫به‌گوێ����ره‌ی زانیارییه‌کانی رێکخراوی‬ ‫فیدراسیۆنی په‌نابه‌ران‪ ،‬له‌و هاواڵتیانه‌ی‬ ‫هه‌رێمی کوردس����تان که‌ ل����ه‌‪ 8‬مانگی‬ ‫رابردودا چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت ‪ 30‬بۆ‬ ‫‪ 35‬که‌سیان گیانیان له‌ده‌ستداوه‌ یاخود‬ ‫بێس����ه‌رو ش����وێن ب����ون‪" ،‬هه‌ندێک له‌و‬ ‫هاواڵتیانه‌ له‌ئاودا خنکاون‪ ،‬به‌شێکیان‬ ‫له‌رێگاکان����دا یاخود له‌ن����او ئوتومبێله‌‬ ‫بارهه‌ڵگره‌کاندا گیانیان له‌ده‌ستداوه‌"‪.‬‬ ‫ه����اوکات ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ش ده‌کات‬ ‫ک����ه‌ ژماره‌ی����ه‌ک هاواڵت����ی دیک����ه‌ش‬ ‫بێس����ه‌رو ش����وێنن‌و کاتێ����ک له‌الیه‌ن‬

‫رایده‌گه‌یه‌نێت به‌پێی به‌دواداچونه‌کا ‌ن‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 8‬مانگی رابردودا زیاتر له‌‪12‬‬ ‫هه‌زار هاواڵتی هه‌رێمی کوردس���تانیان‬ ‫ڕوه‌و واڵتان���ی ئه‌وروپی جێهێش���توه‌‪،‬‬ ‫"‪75%‬ی ئ���ه‌و هاواڵتیان���ه‌ له‌توێ���ژی‬ ‫گه‌نجانن‌و ئه‌وی دیکه‌شی خێزان‌و ژن‌و‬ ‫منداڵنن"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی ئ���ه‌و رێکخ���راو‌ه ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ش ده‌کات ک���ه‌ ئاماره‌کانی ئه‌وان‬ ‫نافه‌رمی���ن‌و ده‌کرێت ئ���ه‌و ژماران ‌ه زۆر‬ ‫زیاتربن‌و به‌رده‌وامیش له‌زیادبوندای ‌ه ‪.‬‬ ‫ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ده‌کات ک���ه‌ له‌نێو‬ ‫پارێزگاکانی هه‌رێمدا پش���کی شێر له‌و‬ ‫هاواڵتیانه‌ی کۆچ ده‌که‌ن بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت به‌ر پارێزگای سلێمانی که‌وتوه‌‪.‬‬ ‫رێکخراوی فیدراس���یۆنی په‌نابه‌ران‬ ‫رێکخراوێک���ی خێرخوازی���ی بێالیه‌نه‌و‬ ‫ئۆفیسی س���ه‌ره‌کیی له‌شاری له‌نده‌نه‌و‬ ‫له‌‪ 8‬واڵت نوسینگه‌ی هه‌یه‌و له‌‪ 32‬واڵت‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیی هه‌یه‌‪.‬‬

‫سلێامنی بۆ باکوری ئه‌ڵامنیا‪ ..‬چیرۆکی بڕینی ‪ 4645‬کیلۆمه‌تر‬ ‫"ئه‌گه‌ری گه‌ڕانه‌وه‌م زۆره‌"‬

‫دوای ئه‌وه‌ی پێنج ساڵ تێپه‌ڕی به‌سه‌ر‬ ‫ته‌واوکردن���ی کۆلێ���ژو نه‌یتوانی له‌هیچ‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ک���ی حکوم���ی دابمه‌زرێت‌و‬ ‫له‌که‌رت���ی تایبه‌تی���ش دوای ماوه‌یه‌کی‬ ‫ک���ه‌م کارک���ردن‪ ،‬کاره‌که‌ی له‌ده‌س���ت‬ ‫دا‪ ،‬هێم���ن کوردس���تانی ڕوه‌و ئه‌وروپا‬ ‫جێهێشت‌و به‌دو هه‌فته‌ له‌سلێمانییه‌وه‌‬ ‫به‌رێگای قاچاخ گه‌یشته‌ ئه‌ڵمانیا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گه‌نج���ه‌ چیرۆکی رۆیش���تنی‬ ‫به‌رێگای قاچاخ بۆ ئاوێنه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و‬ ‫ب���اس له‌وه‌ ده‌کات که‌ س���ه‌ره‌تا خۆی‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی فه‌رمی له‌رێی فڕۆکه‌وه‌‬ ‫رۆیش���توه‌ته‌ تورکی���او دوات���ر له‌رێی‬ ‫قاچاخچییه‌کی کورده‌وه‌ گه‌یش���توه‌ته‌‬ ‫ئه‌سینا‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئه‌و رێگایه‌ی ئ���ه‌وی پێدا‬ ‫رۆیش���توه‌ هێم���ن رایده‌گه‌یه‌نێ���ت که‌‬ ‫سه‌رجه‌می ئه‌و رێگایه‌یان له‌ڕێی پاس‌و‬ ‫به‌پ���ێ بڕیوه‌‪" ،‬به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی به‌ڕێگای‬ ‫ئاودا بڕۆین"‪.‬‬ ‫دواتر هێمن‌و گروپێ���ک له‌کۆچبه‌ران‬ ‫له‌ئه‌س���یناوه‌ له‌رێ���ی قاچاخچییه‌ک���ی‬ ‫به‌ڕه‌گه‌ز ئه‌فغانیی���ه‌وه‌ به‌ڕێده‌که‌ون بۆ‬ ‫س���ڕبیاو دواتریش هه‌نگاریا‪ .‬له‌وێشه‌وه‌‬ ‫له‌رێی قاچاخچییکی دیکه‌وه‌ گه‌یشتوه‌ته‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا‪ .‬گه‌یشتنی هێمن بۆ ئه‌و واڵته‌‬ ‫م���اوه‌ی دو هه‌فت���ه‌و ب���ڕی ‪ 8‬هه‌زارو‬

‫پێنجسه‌د دۆالری تێچوه‌‪.‬‬ ‫ئێستا ئه‌و گه‌نجه‌ی شاری سلێمانی‪،‬‬ ‫له‌که‌مپێکدا له‌ش���اری "کیل"ی باکوری‬ ‫ئه‌ڵمانی���ا نزی���ک س���نوری دانیمارک‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫"سه‌ره‌تا له‌که‌مپێکی خێمه‌ی سه‌ره‌تاییدا‬ ‫نیش���ته‌جێبوین‪ ،‬دواتر له‌س���ه‌ر داوای‬ ‫خۆمان گواستراینه‌وه‌ بۆ که‌مپێکی دیکه‌‬ ‫که‌ دو که‌س له‌ژورێکداین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باس له‌وه‌ش ده‌کات که‌ ئه‌و‬ ‫که‌مپه‌ش کاتییه‌ دواتر ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫که‌مپێکی هه‌میش���ه‌یی‪ ،‬تا ئه‌و کاته‌ی‬ ‫وه‌اڵم���ی داواکردنی مافی په‌نابه‌رێتییان‬ ‫ده‌درێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌وته‌ی ئه‌و گه‌نجه‌‪ ،‬له‌ئێستادا زیاتر‬ ‫هاواڵتیان���ی س���وریی‌و ئێزیدیی وه‌اڵمی‬ ‫داواکارییه‌کانیان ب���ۆ مافی په‌نابه‌رێتی‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‪" ،‬کورده‌کانیش پێویس���ته‌‬ ‫په‌نجه‌مۆری واڵتانی دیکه‌یان نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و باس له‌دۆخی ئێس���تای خۆی‌و‬ ‫گوزه‌ران���ی ده‌کات له‌که‌مپ���داو ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌کات که‌ به‌ده‌س���تهێنانی کارتی‬ ‫ئیشکردن ساڵێکی پێده‌چێت‌و دوای سێ‬ ‫ساڵیش وه‌اڵمی مافی په‌نابه‌رێتییان پێ‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش وا ده‌کات که‌ هێمن‬ ‫بێزارببێ���ت‌و بڵێت "ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و دۆخه‌‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ به‌رده‌وام بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌م زۆره‌"‪.‬‬

‫بانده‌ قاچاخچییه‌کان����ه‌وه‌ به‌ڕێکراون‌و‬ ‫چاره‌نوس����یان دیارنه‌م����اوه‌‪" ،‬نازانرێت‬ ‫له‌زیندانه‌کاندان یاخود له‌رێگادا ونبون‌و‬ ‫گیانیان له‌ده‌ستداوه‌!"‬ ‫ئامان����ج عه‌بدواڵ ئاشكراش����ی ده‌کات‬ ‫که‌ ئه‌وان پێش����بینی ژماره‌یه‌کی زۆرتر‬ ‫ده‌که‌ن بۆ گیانله‌ده‌س����تدانی هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێم����ی کوردس����تان ل����ه‌و ڕێگایه‌دا‪،‬‬ ‫ده‌ش����ڵێت "قوربانییه‌کان زیاتر له‌نێوان‬ ‫واڵتی تورکیاو یۆن����ان‪ ،‬هه‌روه‌ها واڵتی‬ ‫ئیتاڵیا‪ ،‬بانده‌ قاچاخچییه‌کان له‌وێ زۆر‬ ‫مافیاییانه‌ کارده‌که‌ن"‪.‬‬

‫که‌یسی باشوری‬ ‫کوردستان ڕه‌تکراوه‌یه‌‬ ‫به‌ه���ۆی زۆریی ژم���اره‌ی په‌نابه‌ران‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی جیهان‌و رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت بۆ واڵتان���ی ئه‌وروپا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ فش���ارێکی زۆریان له‌س���ه‌ره‌و‬ ‫په‌نابه‌رێکی ئێجگار زۆر ڕوی تێکردون‪،‬‬ ‫ب���ه‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ قبوڵکردن���ی مافی‬ ‫په‌نبه‌رێتی زۆر قورس بوه‌و به‌رپرسانی‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ رایده‌گه‌یه‌نن که‌ چی دیکه‌‬ ‫توانای وه‌رگرتن���ی په‌نابه‌ری دیکه‌یان‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫له‌نێ���و هه‌مو واڵته‌کانیش���دا‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫هه‌رێمی کوردستان که‌مترین مه‌ترسی‬ ‫له‌س���ه‌ر ژیان���ی هاواڵتیان���ی هه‌بێت‬ ‫به‌به‌راورد به‌واڵتانی دیکه‌ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆکی رێکخراوی فدراس���یۆنی‬ ‫په‌ناب���ه‌ران رایده‌گه‌یه‌نی���ت که‌ به‌پێی‬ ‫به‌دواداچونه‌کان���ی ئه‌وان‪" ،‬که‌یس���ی‬ ‫باشوری کوردس���تان به‌هه‌مو جۆرێک‬ ‫ره‌تکراوه‌ی���ه‌‪ ،‬راس���ته‌ ئ���ه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫به‌دۆخێک���ی ناهه‌م���واری سیاس���یی‌و‬ ‫ئابوریدا تێده‌په‌ڕێت قه‌یرانی ش���ه‌ڕی‬ ‫داعش هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی زۆربه‌ی‬ ‫واڵتان���ی جیه���ان نوێنه‌رایه‌ت���ی‌و‬ ‫کونسوڵخانه‌یان له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ ب���ه‌رده‌وام راپۆرت‌و‬ ‫زانیاری ورد له‌س���ه‌ر ره‌وش���ی هه‌رێم‬ ‫ده‌ده‌نه‌ واڵته‌کانیان"‪.‬‬

‫رۆژنامه‌نوسێکی کورد‪،‬‬ ‫پێنج ساڵه‌ چاوه‌ڕێی‬ ‫مافی په‌نابه‌رییه‌‬ ‫ڕۆژنامەنوس����ێکی کورد‪ ،‬کەخەڵکی‬ ‫کوردس����تانی عێڕاقە نزیک����ەی پێنج‬ ‫س����اڵە لەچاوەڕێ����ی وەرگرتنی مافی‬ ‫پەنابەرییە‪ .‬ڕژوان ئەمین ناس����راو بە‬ ‫ڕژوان جاف‪ ،‬به‌رۆژنامه‌ی بۆڵتن نیوزی‬ ‫به‌ریتانی راگه‌یاندوه‌ که‌ نزیکەی پێنج‬ ‫ساڵ له‌مه‌وبه‌ر دوای گەشتێکی هەشت‬ ‫ڕۆژە بەپش����تی ل����ۆری‌و بەبەڕێ����گای‬ ‫قاچ����اغ گەیش����تۆتە بەریتانیا‪ ،‬ئەو‬ ‫ده‌ڵێت "لەترس����ی مەرگ ڕوم کردۆتە‬ ‫بەریتانیا ب����ەاڵم‪ ،‬هێش����تا وەزارەتی‬ ‫ناوخۆی بەریتانیا‪ ،‬مافی پەنابەرییان‬ ‫پێنەبەخشیوم"‪.‬‬ ‫رێ����ژوان که‌یس����ه‌که‌ی له‌ب����اره‌ی‬ ‫نوسینی راپۆرتی سیاسییه‌ لەیەکێک‬ ‫لەڕۆژنامەکان����ی کەرک����وک‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫لەش����ارۆچکەی بۆڵتنی نزیک بەشاری‬ ‫مانچەس����تەر ل����ەالی هاوڕێیەک����ی‬ ‫دەمێنێت����ەوە‪ ،‬چونکە ب����ۆی نیە کار‬ ‫بکات‌و ناتوانێ����ت لەزانکۆ بخوێنێت‪،‬‬ ‫بەهۆی نەبونی ماف����ی پەنابەرییەوە‪.‬‬ ‫لەس����اڵی ‪ ٢٠١٣‬بۆم����اوەی ‪ ٤٣‬ڕۆژ‬ ‫ڕاگیرکراوە‪ ،‬دواتر بەکەفالەت هاتۆتە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬بۆ م����اوەی حەوت مانگیش‬ ‫لەژێرچاودێریدابوە‪ ،‬ب����ەوەی ئەڵقەی‬ ‫ئەلیکترۆنی لێبەس����تراوەو لەوکاتەدا‬ ‫فەرمانبەران����ی دەوڵ����ەت‪ ،‬ب����ژاردەی‬ ‫دیپۆرتکردنەوەیان بۆ دانابو‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫دو ساڵه‌ له‌په‌رله‌مان سرودی ئه‌ی ره‌قیب نه‌وتراوه‌‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی‪ :‬سه‌رۆكی په‌رله‌مان سرودی ئه‌ی ره‌قیب‌و ئاوازه‌كه‌شی گۆڕیوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫له‌وه‌تی خولی چواره‌می په‌رله‌مان له‌ساڵی ‪2013‬وه‌‬ ‫ده‌ستیپێكردوه‌ تاوه‌كو ئێستا سرودی ئه‌ی‬ ‫ره‌قیب له‌په‌رله‌مان له‌هیچ بۆنه‌یه‌كدا لێنه‌دراوه‌و‬ ‫ته‌نها به‌شێك له‌مارشه‌كه‌ی‌ لێده‌درێت‪ ،‬ده‌وترێت‬ ‫موراعاتی ئیسالمییه‌كان كراوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمیش ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر موراعاتی ئێمه‌‬ ‫كرابێت‪ ،‬خراپ نییه‌"‪ ،‬به‌اڵم په‌رله‌مانتارێكی پارتی‬ ‫باس له‌وه‌ده‌كات نه‌ك سروده‌كه‌ لێنادرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫سه‌رۆكی په‌رله‌مان ئاوازی مۆسیقای ئه‌ی ره‌قیبی‬ ‫گۆڕیوه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی بۆیه‌ ماوه‌ی‌ دو ساڵه‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫س���رودی ئ���ه‌ی ره‌قی���ب ناوترێت���ه‌وه‌ موراعات���ی‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانی ن���او په‌رله‌مان ك���راوه‌‪ ،‬هه‌ورامان‬ ‫گه‌چێنه‌ی���ی په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���یۆنی كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیس�ل�امی كوردس���تان له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌وه‌‬ ‫له‌خۆی���ان بپرس���ن بزانن موراعاتی كێی���ان كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر موراعاتی ئێمه‌ش���یان كردبێ���ت‪ ،‬خۆ خراپ‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ش قه‌واره‌یه‌كین‌و خه‌ڵكێك���ی زۆرین‬ ‫له‌كوردس���تانداو ده‌بێت حس���ابێكمان ب���ۆ بكرێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئێستا سرودی ئه‌ی ره‌قیب له‌ئارادا نییه‌و‬ ‫به‌شتی گه‌وره‌تره‌وه‌ سه‌رقاڵین"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ كۆمه‌ڵی ئیسالمی رونیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ جارێ‌ سرودی ئه‌ی ره‌قیب پرۆژه‌كه‌ی‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫نه‌چوه‌ت���ه‌ بواری‌ كاركردنه‌وه‌و ت���ه‌واو نه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌نها مۆس���یقای‌ س���روده‌كه‌ لێده‌درێت‌و له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵتانیش هه‌روا مارشه‌كه‌ لێده‌درێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گه‌ر سرودی ئه‌ی ره‌قیبیش لێبدرێت‌و‬ ‫ئه‌و كۆپله‌یه‌ لێبدرێت ك���ه‌ ده‌ڵێت دینمان ئایینمان‬ ‫هه‌ر نیشتمان تێدابێت‪ ،‬له‌به‌ری هه‌ڵناسینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ م���اوه‌ی‌ دو س���اڵه‌ له‌په‌رله‌مان ته‌نها‬ ‫مارشه‌كه‌(مۆس���یقا)ی ئه‌ی‌ ره‌قیب لێده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وته‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ مۆسیقاكه‌ش‬ ‫تا ئ���ه‌و ش���وێنه‌ لێده‌درێت دینم���ان ئایینمان هه‌ر‬ ‫نیشتمان‌و ده‌وه‌ستێنرێت‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫پشتڕاستی كرده‌وه‌و وتی "به‌ڵێ وایه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی ئایا فراكس���یۆنی یه‌كگرتو له‌و‬ ‫روه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئێ���وه‌دان‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی وتی "نه‌خێر فراكسیۆنی یه‌كگرتو كێشه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ی ره‌قیبدا نییه‌"‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ زیاتر له‌ساڵێكه‌ پرۆژه‌یاسای سرودی ئه‌ی‬ ‫ره‌قیب بۆ هه‌ر چوار پارچه‌ی‌ كوردستان ئاماده‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌الیه‌ن لیژنه‌ی یاساییه‌وه‌ نه‌كراوه‌ته‌ راپۆرت‪،‬‬ ‫تاوه‌كو به‌رز بكرێته‌وه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ عادل عه‌زی���ز په‌رله‌مانتاری‌ گۆڕان‬ ‫له‌لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیری‌و راگه‌یاندن ب���ۆ ئاوێنه‌ وتی‬ ‫"پرۆژه‌یاس���ای س���رودی ئه‌ی ره‌قیب له‌به‌رده‌ستی‬ ‫لیژنه‌كه‌ماندایه‌و ته‌نها ئه‌وه‌ی ماوه‌ بیده‌ین به‌لیژنه‌ی‌‬ ‫یاس���ایی‌و بكرێ���ت به‌ڕاپ���ۆرت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م پرس���ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌ دوایخست"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێكی گۆڕان‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ دواجار به‌دیموكراسییان ‌ه‬ ‫ده‌خرێته‌ ده‌نگدانه‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫كێبه‌دڵی نییه‌ یان به‌دڵێتی‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی تره‌و پێموانیی ‌ه‬ ‫موراعاتی ئیسالمییه‌كان‬ ‫كرابێت‬ ‫ده‌سته‌ی سه‌رۆکایه‌تی په‌رله‌مان‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی ئایا ئیس�ل�امییه‌كان رازین به‌و س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بیخاته‌ به‌رنامه‌ی‌ كاره‌وه‌‪،‬‬ ‫پرۆژه‌یاس���ایه‌‪ ،‬ع���ادل عه‌زیز وتی "ئ���ه‌وه‌ دواجار ب���ه‌اڵم دی���اره‌ به‌هۆی ئ���ه‌وه‌ی‌ ملمالنێی له‌س���ه‌ره‌‬ ‫به‌دیموكراس���ییانه‌ ده‌خرێت���ه‌ ده‌نگدان���ه‌وه‌‪ ،‬ئیت���ر له‌نێوان هێزه‌ ئیسالمیی‌و عه‌لمانییه‌كانه‌وه‌ راگیراوه‌‬ ‫كێبه‌دڵ���ی نییه‌ ی���ان به‌دڵێتی مه‌س���ه‌له‌یه‌كی تره‌و تاوه‌كو له‌بارودۆخێكی تردا قس���ه‌ی له‌سه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫پێموانییه‌ موراعاتی ئیسالمییه‌كان كرابێت‪ ،‬چونكه‌ پرۆژه‌كه‌ش ئه‌و كۆپله‌یه‌ی تێدایه‌و نابێت ده‌ستكاری‬ ‫ئ���ه‌وه‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی���ه‌و تاكه‌ ش���ت كه‌ بكرێت‪ ،‬چونكه‌ س���رودی ئه‌ی ره‌قیب ده‌س���تكاری‬ ‫هه‌رچوار پارچه‌ی‌ كوردس���تان پێكه‌وه‌ ببه‌ستێته‌وه‌ ناكرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ته‌حسین ئیس���ماعیل په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫ئه‌و سروده‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی "له‌پرۆژه‌یاس���اكه‌دا چ���وار كۆپله‌ی پارت���ی له‌لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیری باس ل���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫یه‌كه‌می تێدایه‌ به‌و كۆپله‌یه‌شه‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێت دینمان كه‌ س���رودی ئه‌ی ره‌قیب س���رودێكی نیشتمانییه‌و‬ ‫خوێنێكی زۆر رژاوه‌و كورد قوربانی زۆریداوه‌ له‌پێناو‬ ‫ئایینمان هه‌ر نیشتمان‌و قابیلی البردن نییه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات زان���ا عه‌بدولڕه‌حم���ان په‌رله‌مانت���اری ئه‌و سروده‌دا‪ ،‬كه‌چی بۆ موراعاتكردنی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫یه‌كێتی له‌لیژنه‌ی‌ رۆش���نبیری باس له‌وه‌ده‌كات كه‌ فیكری ئیسالمیان هه‌یه‌ لێنادرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ پارتی ئاشكرای ده‌كات ته‌نها‬ ‫پرۆژه‌یاسایه‌ك هه‌بو بۆ ئه‌وه‌ی سرودی ئه‌ی ره‌قیب‬ ‫به‌یاساو به‌ره‌س���می ببێته‌ مارشی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ئیدی مارش���ه‌كه‌ لێده‌درێت‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش س���ه‌رپێچیكردنی‬ ‫هه‌ردو لیژن���ه‌ی‌ یاس���ایی‌و رۆش���نبیری راپۆرتیان یاس���ایه‌ له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌پێی یاس���ا‬ ‫له‌سه‌ر ئاماده‌كردو دراوه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و س���روده‌كه‌ دانراوه‌ نه‌ك م���ارش‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وه‌ش‬ ‫جارێ نه‌خراوه‌ت���ه‌ به‌رنام���ه‌ی‌ كاره‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ كه‌ ده‌ڵێ���ت "دینمان ئایینمان هه‌ر نیش���تمان" كفر‬ ‫ئاساییه‌ له‌بۆنه‌ كورته‌كان به‌س مارشه‌كه‌ لێبدرێت‪ ،‬نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر بۆ خۆشه‌ویس���تی نیش���تمانه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ره‌هه‌ندێكی سیاسیش���ی وه‌رگرتوه‌و جۆرێك به‌اڵم پێموایه‌ زیاتر گرفته‌كه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و كۆپله‌یه‌یه‌‬ ‫له‌موجامه‌له‌ی ئه‌و هێزانه‌ی تێدایه‌ كه‌ گرفتیان هه‌یه‌ كه‌ ده‌ڵێت "نایش���كێنێدانه‌ری‌ تۆپی زه‌مان"‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌ڵێن نابێت بوترێت دانه‌ری‪ ،‬به‌ڵكو بوترێت دانه‌یی‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر سرودی ئه‌ی ره‌قیب"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ یه‌كێتی وتیش���ی "ئومێد من پێموایه‌ دانه‌ری راستتره‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ پارت���ی ده‌ڵێ���ت "به‌مدواییه‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ئه‌و س���روده‌ نه‌كرێته‌ قوربان���ی ملمالنێی‬ ‫سیاسی‌و ئایینی‪ ،‬چونكه‌ ئه‌ی ره‌قیب تاكه‌ شته‌ كه‌ كاك یوسف محه‌مه‌د به‌ده‌س���تكارییه‌وه‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫هه‌مو به‌ش���ه‌كانی كوردستان‌و هه‌مو هێزه‌كان كۆكن له‌س���روده‌كه‌و مۆس���یقاكه‌یدا كردوه‌‪ ،‬ده‌ڵێن گوایه‌‬ ‫نوێكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌كو س���روده‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كه‌‬ ‫له‌سه‌ری"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی یه‌كێتی باس له‌وه‌ش���ده‌كات نه‌م���اوه‌و ش���ێوازی وتنه‌ك���ه‌ی‌و ئاوازه‌كه‌ش���ی‬ ‫كه‌ئ���ه‌وه‌ س���رودێكی نیش���تمانییه‌و به‌هیوای���ن گۆڕدراوه‌"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی‪:‬‬ ‫ئه‌ی ره‌قیب ره‌هه‌ندێكی سیاسی‬ ‫وه‌رگرتوه‌و جۆرێك له‌موجامه‌له‌ی‬ ‫ئه‌و هێزانه‌ ده‌كرێت كه‌ گرفتیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵیدا‬

‫په‌رله‌مانتارێكی كۆمه‌ڵ‪:‬‬ ‫مارشی ئه‌ی ره‌قیب تاوه‌كو‬ ‫پێش كۆپله‌ ‌ی "دینمان‬ ‫ئایینمان هه‌ر نیشتمان"‬ ‫ده‌وترێت‬

‫په‌رله‌مانتارێکی پارتی‪ :‬پێشنیارمانكردوه‌ كه‌سێكی بیانی‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ سندوقی داهاته‌ نه‌وتییه‌كان بکات‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫نزیكه‌ی‌ مانگێك به‌سه‌ر واده‌‌ی دامه‌زراندنی‬ ‫سندوقی داهات ‌ه نه‌وتییه‌کان تێپه‌ڕیوه‌و دانه‌مه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی‌ وزه‌و سه‌رچاو‌ه سروشتییه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مانیش ده‌ڵێت "گوایه‌ دواكه‌وتنه‌كه‌ ‌ی بۆ‬ ‫رێككه‌وتنی حزبه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كاره‌سات‌و هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌"‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫پارتیش ئاشكرا ‌ی ده‌كات گۆڕان‌و یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی داوا ‌ی سه‌رۆكی سندوقه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش پێشنیارمانكردوه‌ كه‌سێكی بیانی بۆ‬ ‫سه‌رپه‌رشتیكردنی‌ دابنرێت"‪.‬‬ ‫له‌مانگی ‪5‬ی ئه‌مس���اڵ په‌رله‌مان یاسای سندوقی‬ ‫داهات��� ‌ه نه‌وتییه‌كانی په‌س���ه‌ندكردو تێیدا هاتو‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌بێت له‌ماوه‌ی‌ س���ێ مانگدا واتا له‌‪5/10‬وه‌ تاوه‌كو‬ ‫‪ 8/10‬سندوقه‌كه‌و ستافه‌كه‌ی‌ دابمه‌زرێن‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه ‌ش���ێركۆ جه‌وده‌ت سه‌رۆكی لیژنه‌ ‌ی‬ ‫پیشه‌سازی‌و وزه‌و سه‌رچاو‌ه سروشتییه‌كان بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫رونیده‌كات���ه‌وه‌ ك ‌ه ده‌بوایه‌ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ناوی‬ ‫پاڵێوراوه‌كانی س���ندوقه‌كه‌ی‌ بناردایه‌ بۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫نه‌یناردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌وترێت گوایه‌ دواكه‌وتنه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫رێككه‌وتنی حزبه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌ندامه‌كانی‬ ‫س���ندوقه‌كه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش پاس���اوێكی یاسایی نییه‌و‬ ‫له‌یاس���اكه‌دا نه‌هاتوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ رێككه‌وتنی حزبی‌و‬ ‫دابه‌ش���كردنی ئه‌ندامه‌كانی كاره‌س���ات‌و هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌یه‌و هه‌مو هه‌وڵه‌كانمان بۆ ئه‌وه‌یه‌ س���ێكته‌ر ‌ی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان له‌ده‌ستی حزب دوربخه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا بێین ئه‌م ‌ه بكه‌ینه‌وه‌ به‌به‌شبه‌ش���ێنه‌ ‌ی‬ ‫حزبی!"‬ ‫ئه‌و وتیش���ی "له‌‪ 8/10‬كه‌ واده‌ ‌ی دامه‌زراندنه‌كه‌ ‌ی‬

‫دامه‌زارندنی سندوقی‬ ‫داهاته‌ نه‌وتییه‌كان به‌قه‌د‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫قورسه‌‪ ،‬چونكه‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی داوای‌‬ ‫سه‌رۆكه‌كه‌ی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ته‌واوبو‪ ،‬نوسراوم كرد بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئاگادارمكردن���ه‌وه‌ ك���ه‌ نایاس���اییه‌ك روی���داوه‌ له‌و‬ ‫پرۆسه‌یه‌داو پێویسته‌ رێكاره‌ یاساییه‌كان بگرنه‌به‌ر"‪.‬‬ ‫جه‌وده‌ت ده‌شڵێت "ئێم ‌ه ك ‌ه ده‌ڵێین به‌دامه‌زراوه‌یی‌و‬ ‫نیشمانی بكرێت‌و له‌یاساكه‌شدا هاتوه‌‪ ،‬مانا ‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫رون‌و كۆنترۆڵك���راو بێت‪ ،‬وتومانه‌ بائه‌ندامه‌كانی گه‌ر‬ ‫حزبیش بن‪ ،‬به‌اڵم به‌تواناو پسپۆرو رابردوپاك بێت‌و‬ ‫بیهێنین‌و بیخه‌ین ‌ه ژێر كۆنترۆڵی په‌رله‌مان‌و چاودێری‬ ‫دارایی‌و ده‌سته‌ی ده‌ستپاكی"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی ئه‌وه‌ی ئایا كێ به‌رپرس��� ‌ه له‌دواكه‌وتنی‬

‫دامه‌زراندنی س���ندوقه‌كه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی‌ وز‌ه‬ ‫وتی "به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌یاساكه‌دا ده‌ڵێت ده‌بێت له‌ماوه‌ی‌ سێ مانگدا ناوی‬ ‫پاڵێوراوه‌كان بۆ ئه‌و پۆستان ‌ه بنێرێت بۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫نه‌یناردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی یاساك ‌ه ئه‌و س���ندوقه‌ سێئه‌ركی سه‌ره‌كی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م وردبینیكردنه‌ بۆ داهاتی نه‌وت‌و گازو‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه سروش���تییه‌كان‪ ،‬دوه‌م دڵنیاكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئایا ئ���ه‌و داهاتان ‌ه رون‌و ته‌واوه‌‪ ،‬س���ێیه‌م‬ ‫كۆنترۆڵكردن���ه‌‪ ،‬وات���ا ئاڕاس���ته‌كردنی‌ خه‌رجی ئه‌و‬ ‫داهاتان���ه‌ به‌ڕه‌زامه‌ندی‌و بڕی���اری په‌رله‌مان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بۆ پڕكردن���ه‌وه‌و كورتهێنانی بودج ‌ه بێت یان‬ ‫قه‌یرانی ئابوری‌و هه‌ر كارێكی تر‪.‬‬ ‫هاوكات عزه‌ت س���ابیر ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی‌ دارایی‌و‬ ‫ئابور ‌ی په‌رله‌مان له‌فراكسیۆنی یه‌كێتی رونیده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك���ه‌ هه‌مو داهاته‌كانی ن���ه‌وت‌و گاز ده‌چێته‌ ناو ئه‌م‬ ‫س���ندوقه‌وه‌و ش���ه‌فافتر ده‌بێ���ت‪ ،‬وت���ی "چی ئه‌و‬ ‫داهاتانه‌ ‌ی له‌فرۆشتنی راسته‌وخۆی نه‌وته‌وه‌ ده‌ستمان‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬چی له‌پاره‌ی به‌غدا بۆمان ده‌نێرن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ پاره‌ی لێ س���ه‌رفناكرێت‪ ،‬ته‌نها بۆ‬ ‫خزمه‌تی بودجه‌و ده‌سته‌به‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سۆشیال‌و‬ ‫چه‌ند بابه‌تێكی تر نه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ میكانیزم���ی دامه‌زراندنه‌كه‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬وتی‬ ‫"س���ه‌رۆكێك به‌پل���ه‌ی‌ وه‌زیر ده‌بێ���ت‌و جێگره‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌پله‌ی بریكاری وه‌زیرو به‌ڕێوه‌به‌رێكی گش���تی‌و سێ‬ ‫راوێ���ژكاری‌ ئابوری���ی‌و نه‌وتیی‌و یاس���ایی‌و نوێنه‌ری‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی‌و س���امانه‌ سروشتییه‌كانیش ئه‌ندام‬ ‫ده‌بن تێیدا‪ ،‬واتا سندوقه‌ك ‌ه حه‌وت كه‌س ده‌بن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی ده‌وترێت چاوه‌ڕوانی حزبه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌ندامه‌كانی دابه‌ش بكه‌ن‌و رێكبكه‌ون بۆی ‌ه‬ ‫دانه‌نراوه‌‪ ،‬عزه‌ت سابیر ده‌ڵێت "له‌یاساكه‌دا نه‌هاتوه‌‪،‬‬

‫په‌رله‌مان ‌ی گه‌ل‌و‬ ‫گه‌لی‌ بێ په‌رله‌مان‬ ‫ساالر مه‌حمود‬ ‫گه‌ڕان����ه‌وه‌ بۆ گه‌ل وات����ه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ب����ۆ په‌رله‌مانیش یه‌كس����انه‌ به‌گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ په‌رله‌م����ان‪ .‬له‌گواس����تنه‌وه‌ی‌ ش����ه‌رعیه‌تی‌‬ ‫شۆڕش����گێڕیه‌وه‌ بۆ ش����ه‌رعیه‌تی‌ جه‌ماوه‌ریی‌ خۆی‌‬ ‫له‌یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و دواتر‬ ‫دروستبوونی‌ ده‌زگا فه‌رمیه‌كانی‌ تردا خۆی‌ بینیه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ س����اڵی‌ ‪1992‬ه‌وه‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان بوه‌ته‌‬ ‫چه‌قی‌ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ زۆرێك له‌پرس����ه‌ یاس����ایی‌‌و‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ تری‌ نێوان هێزو الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫كوردستان‪ .‬به‌تایبه‌تیش له‌نه‌بونی‌ ده‌ستورو دادگای‌‬ ‫ده‌ستوریدا‪ ،‬هه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك بۆ په‌رله‌مان زۆرترین‬ ‫لۆژیك‌و هه‌نگاوی‌ كاره‌كه‌ی‌ چاره‌س����ه‌ری‌ گرفته‌كان‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫له‌قۆناغی‌ ئێس����تاداو بۆ پرس����ی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫بۆشایی‌ یاسایی‌ به‌هۆی‌ چۆڵبونی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‪ .‬جه‌ده‌لێكی‌ ناڕون له‌گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫بۆ ئیراده‌ی‌ گه‌ل‌و شێوازو شوێنی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پۆس����ته‌ هه‌یه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌كاتی‌ خۆیدا نه‌توانرا‬ ‫پێش ‪ 2015-8-19‬ئه‌و پرس����ه‌ چاره‌س����ه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها كۆمس����یۆنی‌ بااڵی‌ هه‌ڵبژاردنیش نه‌یتوانی‌‬ ‫ئاماده‌كاریی‌ بكات بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ س����ه‌رۆكی‌ نوێی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪ ،‬ئێستا هه‌رێم له‌به‌رده‌م چه‌ند‬ ‫بژارده‌یه‌كی‌ نه‌خوازراودایه‌‪ .‬بۆیه‌ هه‌ر په‌رله‌مان وه‌ك‬ ‫نوێنه‌ری‌ شه‌رعی‌ هه‌ڵبژێردراوی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‌و‬ ‫ناوه‌ن����دی‌ بڕیاردان له‌پرس����ه‌ چاره‌نوسس����ازه‌كان‬ ‫باشترین‌و شیاوترین شوێنه‌ بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫پرسه‌‪ .‬پێویس����ته‌ په‌رله‌مان ناوه‌ندی‌ كۆكردنه‌وه‌و‬ ‫یه‌كخس����تن‌و رێكخس����تنی‌ جیاوازیه‌كانمان بێت ون‬ ‫به‌هه‌م����و الیه‌كه‌وه‌ ه����ه‌وڵ بده‌ین پێگه‌و س����ه‌نگی‌‬ ‫په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان الس����ه‌نگ‌و په‌راوێزخراو‬ ‫نه‌بێت‪ .‬ئه‌گینا متمانه‌ی‌ گه‌لی‌ كوردس����تان به‌پرسه‌‬ ‫دیموكراس����یی‌‌و مه‌ده‌نیه‌كان به‌گشتی‌‌و هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫گش����تی‌ له‌كوردس����تاندا زۆر الواز ده‌بێت‪ .‬به‌هه‌مو‬ ‫كه‌موكوڕیه‌كانیه‌وه‌ له‌ بیست و دوو ساڵی‌ رابردوودا‬ ‫ناوه‌ندی‌ یاس����ادانان رێزو پێگ����ه‌ی‌ خۆی‌ الی‌ گه‌لی‌‬ ‫كوردس����تان هه‌بوه‌و هه‌یه‌‪ .‬زۆر یاس����ای‌ به‌س����ودو‬ ‫بڕیاری‌ نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ تێدادراوه‌‪ ،‬كابینه‌كانی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و دامه‌زراوه‌كان����ی‌ ت����ر له‌په‌رله‌مان����ه‌وه‌‬ ‫ش����ه‌رعیه‌تیان دراوه‌ت����ێ‌‪ .‬به‌هێزبون����ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫چه‌سپاندنی‌ سیس����ته‌مێكی‌ راسته‌قینه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫بۆ پارێزگاریك����ردن له‌ماف‌و ئازادیه‌ گش����تیه‌كانی‌‬ ‫هه‌م����وان‌و به‌تایبه‌تی����ش بۆ گه‌لێك����ی‌ بێده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫نه‌ی����ار زۆری‌ وه‌كو كوردی‌ س����ته‌مدیده‌ی‌ رۆژگاری‌‬ ‫دورودرێ����ژی‌ مێژو زامن����ی‌ س����ه‌قامگیرییه‌‪ .‬نابێت‬ ‫ئه‌وه‌مان له‌بیر بچێت هه‌وڵی‌ زۆر دراون‌و ئێس����تاش‬ ‫هه‌ن به‌تایبه‌ت����ی‌ له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تانی‌ ناوچه‌كه‌وه‌ بۆ‬ ‫ترازاندن‌و دوبه‌ره‌كی‌ له‌پێناو پێقایمكردنی‌ خۆیان‌و‬ ‫خۆكردن به‌فری����ادڕه‌س‌و ناوبژی����وان له‌نێوانماندا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تانێ‌ په‌رله‌مانی‌ توركیا بڕیاری‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كیۆماڵی‌ سه‌ربازی‌ ده‌رده‌كات له‌ناو خاكی‌ پیرۆزی‌‬ ‫كوردس����تاندا‪ ،‬به‌اڵم هه‌رێمی‌ كوردس����تان بێده‌نگی‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردوه‌و هی����چ كاردانه‌وه‌ی����ه‌ك نابینرێ����ت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تانێ‌ له‌و عێراقه‌ی‌ كه‌له‌س����ه‌ر ده‌س����تی‌ كورد‬ ‫هه‌ڵسێنرایه‌وه‌‪ ،‬بڕیاری‌ بڕینی‌ قوتی‌ كوردستانیانی‌‬ ‫تێدا ده‌درێت‌و (به‌غ����دای‌ تاوان)ی‌ دوێنێ‌ ئه‌مڕۆش‬ ‫هه‌ر تاوان ئه‌نجام ده‌دات به‌رامبه‌ر گه‌لی‌ ئه‌نفالكراو‬ ‫‌و كیمیابارانكراو!‬ ‫س����ه‌رباری‌ ئه‌مان����ه‌ش بێباكب����ون ل����ه‌زو‬ ‫چاره‌س����ه‌رنه‌كردنی‌ ئه‌م دۆخ����ه‌ ئافاتێكی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫جه‌رگبڕ به‌دوای‌ خۆیدا دێنێ����ت‌و ده‌رگای‌ زیاتر بۆ‬ ‫ئێران‌و توركیاو عیراق ده‌كاته‌وه‌ بۆ ده‌ستخستنه‌ ناو‬ ‫كاروباری‌ هه‌رێمه‌وه‌‪ .‬له‌وه‌ش خراپتر نه‌مانی‌ متمانه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تان به‌ئاینده‌ی‌ س����ه‌قامگیریی‌‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ بڕیاریی‌ ناوخۆیی‌‌و به‌تااڵنبردنی‌ سامانی‌‬ ‫خ����اوی‌ ناوخۆیی‌‌و هه‌اڵتنی‌ به‌رده‌وامی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێ‌‌و‬ ‫تواناكانی‌ كوردستانی‌ به‌دوادا دێت‪.‬‬ ‫ه����ۆكاره‌كان زۆرن بۆ هان����دان‌و بانگه‌وازكردن بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ئیراده‌ی‌ گه‌ل‌و ده‌زگای‌ متمانه‌پێدراوی‌‬ ‫گه‌ل����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬ك����ه‌ خ����ۆی‌ له‌په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردس����تاندا ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌م كاروانه‌‬ ‫پێك����ه‌وه‌ درێژه‌پێبدرێت‌و ئاش����وبی‌ داعش باش����تر‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمه‌كه‌مان دوربخرێته‌وه‌و متمانه‌ له‌نێواندا‬ ‫هێن����ده‌ی‌ تر له‌ده‌س����ت نه‌درێت‪ .‬گ����ه‌ل په‌رله‌مانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردوه‌ بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌ پرس����ه‌ سیاس����یی‌‌و‬ ‫یاس����اییه‌كان‪ .‬ب����ۆ كۆكردن����ه‌وه‌ی‌ جیاوازی����ه‌كان‌و‬ ‫رێكخس����تنیان له‌چوارچێوه‌ی‌ یاسادا‪ .‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫ئ����ه‌م مۆزایكه‌ فره‌ ره‌نگه‌ی‌ سیاس����یی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫ئاینی‌ له‌كوردستاندا ده‌خوازێت له‌په‌رله‌مانه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫قه‌زاوات����ی‌ تێدا بكرێت‌و په‌رله‌مان ئه‌و مینبه‌ره‌ بێت‬ ‫بۆ داڕشتنی‌ نه‌خش����ه‌رێگای‌ ئاینده‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیراده‌ی‌ گشتی‌ تێیدا‪.‬‬

‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌شكرا ئه‌وا وه‌كو هه‌مو سیستمه‌كه‌و‬ ‫پێكهێنان���ی كابینه‌ ‌ی هه‌ش���ته‌م به‌رێككه‌وتنی هه‌مو‬ ‫حزب���ه‌كان بوه‌‪ ،‬ئه‌ویش واده‌بێ���ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئێم ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین كه‌سانی پرۆفیشناڵ دابنرێن"‪.‬‬ ‫له‌یه‌كێك له‌مادده‌كانی یاس���ای س���ندوقی داهات ‌ه‬ ‫نه‌وتییه‌كان���دا هات���وه‌‪" ،‬ئه‌نجومه‌نی ب���ااڵی نه‌وت‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران به‌ڕاوێ���ژ له‌گ���ه‌ڵ وه‌زاره‌تی‬ ‫س���امان ‌ه سروشتییه‌كان ئه‌و س���تافه‌ داده‌مه‌زرێنن"‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێت���ی وت���ی "كه‌وات���ه‌ ئه‌وان‬ ‫به‌رپرس���ن له‌دانه‌مه‌زراندن���ی‌و دواكه‌وتن���ی‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫تۆپه‌كه‌ له‌ساحه‌ی ئه‌واندایه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا دڵش���اد ش���ه‌عبان جێگری سه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی‌ وزه‌و سه‌رچاو‌ه سروشتییه‌كان له‌فراكسیۆنی‬ ‫پارتی هۆكار ‌ی دانه‌مه‌زراندن‌و دواكه‌وتنه‌كه‌ی‌ ده‌خات ‌ه‬ ‫ئه‌س���تۆی‌و گۆڕان‌و یه‌كێتی‌و ده‌ڵێ���ت "له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌وپارتیش داوا ‌ی سه‌رۆكی سندوقه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن بۆی���ه‌ دانه‌مه‌زراوه‌و دواكه‌وت���وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌كی دروست بێت‪ ،‬ده‌بێت وه‌زاره‌تی‬ ‫س���امانه‌ سروش���تییه‌كان دایبمه‌زرێنێت‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫وه‌كو پارتی پێشنیارمانكردو‌ه كه‌سێكی بیانی پسپۆر‬ ‫بۆ سه‌رپه‌رشتیكردنی‌ ئه‌و سندوقه‌ دابنرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ پارتی وتیش���ی "پرس���ی‬ ‫دامه‌زراندن���ی س���ندوقی داهاته‌ نه‌وتیی���ه‌كان به‌قه‌د‬ ‫پرسی سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم قورس بوه‌‪ ،‬چونك ‌ه گۆڕان‬ ‫وتیان ئێمه‌ س���ه‌رۆكی سندوقه‌كه‌مان ده‌وێت‪ ،‬منیش‬ ‫پێموت���ن ئه‌م ‌ه ناكرێت‌و ده‌بێت وه‌كو پرس���ه‌كانی تر‬ ‫به‌رێككه‌وتنی سیاس���ی بێت‪ ،‬بۆیه‌ دامه‌زراندنه‌كه‌ ‌ی‬ ‫وه‌ستاوه‌"‪.‬‬ ‫الی خۆی���ه‌و‌ه عه‌لی حه‌م���ه‌ س���اڵح رونیكرده‌و‌ه‬ ‫•سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ ‌ی كومه‌ڵی‌ مه‌ده‌نی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان پێیانباش���ه‌ سه‌رۆكی س���ندوقه‌كه‌ بدرێت‬ ‫كوردستان‬ ‫به‌كه‌سێكی سه‌ربه‌خۆ‌و پسپۆر‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫له‌به‌رامبه‌ر چاكسازیه‌كانی‌ عه‌بادی‌‪ ،‬كورد یه‌ك هه‌ڵوێست نی ‌ه‬ ‫"كورد له‌به‌غدا ئه‌و پێگه‌یه‌ی‌ جارانی‌ نه‌ماوه‌‌و به‌ره‌و الوازبون ده‌چێت"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی بڕیار‌و چاكسازیه‌كان ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌بادی‌ نوێنه‌رانی‌ كورد له‌به‌غدا را ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاوازیان هه‌یه‌‪،‬ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق له‌فراكسۆنی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاكسازیه‌كان ‌‬ ‫پێی‌ وایه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫عه‌بادی‌ كه‌تاكڕه‌وانه‌ بڕیار ده‌دات‬ ‫پێگه‌ی‌ كورد به‌ره‌و الواز بون‬ ‫ده‌چێـت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ی‌ وته‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ ئه‌ندامێكی‌ فراكسۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان ده‌ڵێت"بڕیاره‌كانی‌ عه‌باد ‌‬ ‫بۆ هه‌مو عێراق‌و به‌ته‌نها بۆ كورد‬ ‫ی‬ ‫ی چاكسازیه‌كان ‌‬ ‫نیه‌ ‪،‬هه‌روه‌ها به‌هۆ ‌‬ ‫عه‌بادی‌ پێگ ‌هی‌ كورد به‌هێزتر بوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫عێراق له‌فراكس���ۆنی‌ یه‌كێتی‌ به‌ختیار‬ ‫ی كورد‬ ‫ش���اوه‌یس له‌ب���ار‌هی‌ پێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند"ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌به‌غ���دا به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫هه‌س���تی‌ پێده‌كه‌ی���ن پێگ���ه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌ره‌و الوازبون ده‌چێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی عه‌ب���ادی‌ ده‌یان���كات‬ ‫چاكس���ازیانه‌ ‌‬ ‫ی تاكڕه‌وی���ه‌‌و نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫بڕی���ار ‌‬ ‫ی له‌نێوان الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫رێكه‌وتنی‌ سیاس ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیان ‌ه بڕیاریداوه‌ له‌وه‌شدا كورد‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌هی‌ ده‌بێت‬ ‫ئ���ه‌و بڕیاران ‌ه له‌س���ه‌ر ته‌وافوق بێت‪،‬‬ ‫ی یاسادانان‬ ‫هه‌روه‌ها ته‌جاوزی‌ ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی ده‌ستوریش‬ ‫نه‌كرێت هه‌روه‌ها ته‌جاوز ‌‬ ‫ی ئێس���تا هه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌كرێـ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌مو ئه‌وان ‌هی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی بۆچ���ی‌ كورد‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاكس���ازیه‌كانی‌ عه‌باد ‌‬ ‫پش���تگیر ‌‬ ‫ك���ردو‌ه ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌و‌ه كرد‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ وا "هه‌م���و كوتله‌كان پش���تگیر ‌‬ ‫عه‌بادیان كردوه‌ هه‌موشیان زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ب���ون‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پێویس���ت ‌ه كورد خۆ ‌‬ ‫ی گفتۆگۆو‬ ‫ئام���اد‌ه بكات بۆ ئه‌و قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئایا عه‌باد ‌‬ ‫دانیشتن له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌ساس���ی‌ چی‌ ئه‌و بڕیارانه‌ ‌‬ ‫داوه‌ له‌كاتێدا حكومه‌تی‌ عێراق له‌سه‌ر‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ی هاوبه‌ش���ی‌‌و ته‌وافوق ‌‬ ‫ئه‌ساس ‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان پێكهات���وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ كورد‬ ‫ده‌بێت له‌زوترین كات وه‌فد بنێرێت بۆ‬ ‫ی "‪.‬‬ ‫گفتوگۆ كردن له‌گه‌ڵ عه‌باد ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ فراكس���ۆن ‌‬ ‫ی عێراق شیرین‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌زا له‌باره‌ی‌ بڕیاره‌كانی‌ عه‌بادی‌‌و رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كورد له‌به‌غدا بۆ ئاوێن ‌ه وتی‌"بڕیاره‌كان ‌‬ ‫عه‌بادی‌ بۆ هه‌مو عێراق‌و به‌ته‌نها كورد‬ ‫ی‬ ‫ناگرێـته‌و‌ه ‪،‬هه‌ر بۆی ‌ه چاكس���ازیه‌كان ‌‬ ‫عه‌بادی‌ هیچ په‌یوه‌ندی‌ به‌كورده‌وه‌ نیه‌‌و‬ ‫ئێم��� ‌ه له‌به‌غدا پێگه‌م���ان زۆر به‌هێزه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫وه‌زعمان زۆر زۆر باش ‌ه ئێم ‌ه له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫عێراقیش ده‌توانین یاس���ا ده‌ربكه‌ین‌و‬ ‫ی عێراقیش كورد‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫تێدا به‌شداره‌‪ ،‬هیواداریشین هاوشێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌بادی‌ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ئه‌و چاكس���ازیانه‌ ‌‬ ‫كوردستانیش بكرێت"‪.‬‬ ‫ی كورد له‌به‌غدا به‌هێزه‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر پێگه‌ ‌‬ ‫ی تاكو ئێستا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتیان هه‌ی ‌ه بۆچ ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ناتوان���ن موچه‌ ‌‬ ‫ره‌وان���ه‌ بك���ه‌ن؟ ناوب���راو وتی‌"ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردو هه‌وڵماندا له‌موازه‌نه‌ ‌‬ ‫‪ 2015‬باش���ترین ب���ه‌ش بۆ ك���ورد بو‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫هه‌تاكو ئه‌و ئه‌ندامان ‌هی‌ له‌لیژنه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تانیان‬ ‫ب���ون درعی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫وه‌رگرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم پابه‌ندنه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌وت له‌رێگا ‌‬ ‫كوردس���تان به‌ناردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌غ���داوه‌ به‌بیان���و ‌‬ ‫ی ن���ه‌وت وایكرد‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌بۆر ‌‬ ‫هون���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ تێكبچێ���ت دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌غدا له‌س���ه‌ر نه‌ناردن ‌‬ ‫پابه‌ندنه‌بون ‌‬ ‫ی بڕیبو وه‌كو‬ ‫موچه‌ك ‌ه هه‌روه‌ها هه‌ندێك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌هیچ یاس���ایه‌ك ‌‬ ‫دونیا نی���ه‌ بڕینی‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ی فش���ار‪ ،‬هه‌ربۆی��� ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ببێت���ه‌ خاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرماندا‪،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌ت��� ‌‬ ‫هه‌وڵ��� ‌‬ ‫هه‌رێ���م هی���چ هه‌نگاوێ���ك نه‌هاتوه‌ت ‌ه‬

‫ی‬ ‫هه‌مو كوتله‌كان به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫راسته‌وخۆ‬ ‫ی‬ ‫پشتگیر ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌بادیان كردوه‌ بڕیاره‌كانی‌ عه‌باد ‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌موشیان‬ ‫ی كورد نیه‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند بون‪ ،‬پێگه‌ ‌‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پێویست ‌ه له‌به‌رئه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫كورد خۆی‌ ئاماد‌ه چاكسازیانه‌ ته‌نها‬ ‫ی كورد‬ ‫بكات بۆ قۆناغی‌ به‌ره‌نگار ‌‬ ‫گفتۆگۆو دانیشتن نه‌بۆته‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���ه‌وه‌‪،‬جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌یان���وت "ئێم ‌ه‬ ‫هه‌رێمی���ش ب���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاده‌بینه‌وه‌‌و سه‌ربه‌خۆ ده‌بین‌و نه‌وت ‌‬ ‫هه‌رێم خۆمان ده‌یفرۆشین"هه‌مو ئه‌وان ‌ه‬ ‫ی دروس���ت ك���رد له‌نێوان‬ ‫بێمتانه‌ییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م‌و به‌غدا " ئه‌و وتیش���ی‌"بۆچ ‌‬ ‫له‌مانگێكدا س���ێ جار ده‌چێـته‌ توركیا‬ ‫ناتوانێ���ت جارێ���ك س���ه‌ردانی‌ به‌غدا‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ی پێی‌ وای ‌ه‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگه‌ر ‌‬ ‫چاكس���ازیه‌كانی‌ عه‌ب���اد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد نابێت‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پێگه‌ ‌‬

‫ی نوێنه‌رانی‌ عێراق ئه‌رده‌اڵن‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌و‌ه‬ ‫نوره‌دین ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی راس���ته‌وخۆ‬ ‫ك���ه‌وا "به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی عه‌بادی‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بڕیاره‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫پێگ���ه‌ی‌ كورد نی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫چاكس���ازیان ‌ه ته‌نها به‌ره‌ن���گار ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌م���و كوتله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫تری‌ گرتوه‌ت���ه‌و‌ه به‌تایبه‌تی‌ كوتله‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه به‌ش��� ‌‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ نیش���تیمان ‌‬ ‫ی پۆس���ته‌كان ئه‌وانی‌ گرتوه‌ته‌و‌ه‬ ‫زۆر ‌‬ ‫كه‌ عه‌بادی‌ یه‌كێك��� ‌ه له‌و حزبه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا كورد به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬

‫ی‬ ‫ناراس���ته‌وخۆ زه‌ره‌رمه‌ند ب���و‌ه به‌وه‌ ‌‬ ‫ی لێوه‌رگیراوه‌ته‌وه‌ وه‌كو‬ ‫هه‌ندێك پۆست ‌‬ ‫ی تر"‪.‬‬ ‫كوتله‌كان ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێگ ‌هی‌ ك���ورد له‌به‌غدا‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد كه‌وا"ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫وه‌ك���و كورد له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق ناتوانین هیچ یاس���ایه‌ك به‌پێ ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌ نێ���وان الیه‌نه‌كان‬ ‫ته‌وافوق ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕوێنی���ن‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌هی‌ رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ كورد كه‌مت���ره‌ له‌چاو‬ ‫كوتله‌كانی‌ تر‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت‬ ‫یاس���ایه‌ك له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی ك���ورد‬ ‫ی‬ ‫تێبپه‌ڕینین ده‌بێت له‌رێگای‌ دۆستایه‌ت ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی تر بێت به‌وه‌ ‌‬ ‫نێ���وان كوتله‌كان ‌‬ ‫رێگ ‌ه ده‌ده‌ین ئه‌وان یاسایه‌ك به‌رێبكه‌ن‬ ‫ئه‌وانیش له‌به‌رامبه‌ردا ئێمه‌ش بتوانین‬ ‫یاس���ایه‌ك به‌رێبكه‌ین‪،‬ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی هه‌ر یاس���ایه‌كیش‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا دژایه‌ت ‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ئه‌گ���ه‌ر له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورد‬ ‫نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بۆچونان ‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس���ۆنی‌ یه‌كگرت���و له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق موس���ه‌نا ئه‌مین پێ ‌‬ ‫ی رابردو‬ ‫ی كورد له‌ماو‌ه ‌‬ ‫وایه‌ ئه‌و پێگه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ئێستا‬ ‫هه‌یبو ئێستا له‌ده‌ستیداوه‌ به‌و‌ه ‌‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ سه‌ربه‌خۆ بڕیار ده‌دات‬ ‫ئه‌و هاوبه‌شی‌و ته‌وافوق ‌هی‌ نێوان كورد‌و‬ ‫سونه‌‌و شیعه‌‌و الیه‌نه‌كان هه‌بو‌ه ئێستا‬ ‫تێكچوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها عه‌بادی‌ ناگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ ك���ه‌س له‌بڕیارداندا ئه‌وه‌ش جۆرێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كوده‌تا به‌سه‌ر ئه‌و وه‌زع ‌ه سیاسی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق بێگومان كوردیش زه‌ره‌رمه‌ند ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌ه له‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ به‌و‌هی‌ كاتێك‬ ‫ی البردو‌ه‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫جێگره‌كانی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی به‌دكتۆر فوائد مه‌عس���وم‬ ‫هیچ پرس��� ‌‬ ‫‪،‬ئه‌وه‌ش ئه‌وپه‌ری‌ سه‌ره‌ڕۆیی‌ عه‌بادیه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و‌هی‌ ئایا له‌ئێس���تادا‬ ‫ی ب���كات ناوبراو‬ ‫پێویس���ت ‌ه ك���ورد چ ‌‬ ‫وتی‌"پێویس���ته‌ س���ه‌ره‌تا ك���ورد لێر‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫خۆی یه‌كبخات‌و كێش ‌ه ‌‬

‫‪7‬‬

‫عه‌بادی‌‬ ‫هه‌رێم چاره‌س���ه‌ر ب���كات به‌هه‌ر جۆر‌ه‬ ‫س���ازانێك ده‌یكات ئه‌و كات ‌ه باش���تر‬ ‫ده‌توانێت به‌یه‌كده‌نگ له‌گه‌ڵ فراكسۆن ‌ه‬ ‫كوردیه‌كان له‌به‌غدا‌و س���ه‌رۆك كۆمار‌و‬ ‫ی‬ ‫وه‌زی���ر‌ه ك���ورده‌كان كۆبونه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روئیه‌ت ‌‬ ‫هاوبه‌ش بكرێت بۆ یه‌كخستن ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫كورد س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و وه‌زعه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌و‌هی‌ پێش���نیاری كورد بۆ چاكساز ‌‬ ‫له‌عێراق پێش���كه‌ش به‌عه‌بادی‌ بكرێت‬ ‫ی س���وری‌ بۆ‬ ‫‪،‬هه‌روه‌ها كۆمه‌ڵێك هێڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫دابنرێت بۆ ئه‌و‌هی‌ نه‌توانێت ته‌جاوز ‌‬ ‫ی بكات"‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬

‫دای ‌ه مێركڵ‬

‫ئه‌و ژنه‌ی‌ عێراقیه‌كان خۆشیانده‌وێت‬ ‫پرۆفایل‬ ‫هه‌ین����ی‌ راب����ردو‪ ،‬خۆپیش����انده‌ران‬ ‫له‌به‌غ����دا وێن����ه‌ی‌ ئه‌نگێ��ل�ا مێركلیان‬ ‫به‌رزكرده‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر یه‌كێك له‌و وێنانه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌ست خۆپیشانده‌رانه‌وه‌ بو نوسرابو‬ ‫"سیاس����ه‌تمه‌داره‌كانی‌ عێراق‪ ،‬ئه‌م ژنه‌‬ ‫له‌هه‌ره‌ ش����ه‌ریفه‌كه‌تان ش����ه‌ریفتره‌"‪،‬‬ ‫باوه‌ش����كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌ڵمانی����ا ب����ۆ ئه‌و‬ ‫په‌نابه‌ران����ه‌ی‌ له‌تاو جه‌نگ‌و كوش����تارو‬ ‫زه‌بروزه‌نگ����ی‌ گروپه‌ تیرۆرس����تیه‌كان‌و‬ ‫رژێمه‌كان����ی‌ رۆژهه‌اڵت����ی‌ ناوه‌ڕاس����ت‬ ‫هه‌ڵدێ����ن‪ ،‬مێركل����ی‌ له‌نێ����و جه‌ماوه‌ردا‬ ‫خۆشه‌ویست كردوه‌‪.‬‬ ‫چ����ۆن ژنێك����ی‌ وه‌ك����و مێ����ركل كه‌‬ ‫هاواڵت����ی‌ ئه‌ڵمانی����ای‌ رۆژه����ه‌اڵت بو‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌رده‌می‌ ش����یوعیه‌كاندا ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌ده‌ست دابینكردنی‌ كارو بژێوی‌ ژیانی‌‬ ‫رۆژانه‌یه‌وه‌ گیرۆده‌ بو‪ ،‬توانی‌ به‌مجۆره‌‬ ‫پێش ركه‌ب����ه‌ره‌ پیاوه‌كانی‌ بكه‌وێت كه‌‬ ‫هاواڵتی‌ ئه‌ڵمانی����ای‌ رۆژئاوا بون‌و وه‌ك‬ ‫یه‌كه‌مین ژن له‌مێ����ژوی‌ ئه‌ڵمانیا ببێته‌‬ ‫راوێژكار‌و سه‌ركرده‌ی‌ به‌هێزترین واڵتی‌‬ ‫ئه‌وروپا؟‬ ‫ئه‌مه‌ رازو نهێنییه‌كه‌‪ ،‬كه‌ ئێس����تاش‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ به‌سیاس����ه‌ت‌و بزاڤ����ی‌ ژنانه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵن به‌دوای‌ وه‌اڵمه‌كه‌یدا ده‌گه‌ڕێن‪.‬‬ ‫مێركل‪ ،‬ژنێكه‌ به‌ده‌گمه‌نیش ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ژیانی‌ تایبه‌تی‌‌و خێزانیی‌ خۆی‌ نادوێت‪،‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ هاوس����ه‌ری‌ پێش����وی‌ هیچ‬ ‫ناڵێت‪ ،‬ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ش كه‌ بۆچی‌ تا‬ ‫ئێستاش منداڵی‌ نیه‌؟ هیچ نادركێنێت‪،‬‬ ‫هه‌م����و جارێك ئه‌و رۆژنامه‌نوس����انه‌ش‬ ‫ده‌مكوت ده‌كات كه‌ سه‌ركێشیی ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ ژیانی‌ تایبه‌تی پرس����یاری‌‬ ‫ئاڕاسته‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م خانمه‌ كه‌ له‌س����ایه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتیدا‬

‫ئه‌ڵمانی����ا هه‌رچی‌ زیاتر له‌ڕوی‌ ئابوری‌‌و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیاوه‌ به‌هێزتر بوه‌‪ ،‬پێیوایه‌ كه‌‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران پێویسته‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫كردارو كاره‌كانیان هه‌ڵس����ه‌نگێندرێن‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌س����ه‌ر بنه‌م����ای‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌‬ ‫شه‌خسییه‌كان‌و ژیانی‌ تایبه‌تیان‪.‬‬ ‫مێركل بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ دایك بێت‌و خاوه‌نی‌‬ ‫منداڵی����ش بێ����ت‪ ،‬له‌ن����او حزبه‌كه‌یدا‬ ‫به‌"دایك����ی‌ میلل����ه‌ت" ناوده‌برێ����ت‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك����ی‌ ئه‌ڵمان����ی‌ له‌مب����اره‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت "به‌ڕاستی‌ مێركل كه‌سایه‌تیه‌كی‌‬ ‫دای����ك ئامێزی����ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ده‌س����تی‌‬ ‫میهره‌بان����ی‌ گرت����وه‌ به‌س����ه‌ر واڵت����دا‌و‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ به‌رپرس����یارێتیه‌وه‌ ئه‌ڵمانیای‌‬ ‫له‌روی‌ سیاسی‌‌و ئابوری‌‌و كۆمه‌الیه‌تی‌‌و‬ ‫ژینگه‌یی����ه‌وه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ركه‌وتنێكه‌وه‌‬ ‫ده‌بات به‌ره‌و س����ه‌ركه‌وتنێكی‌ ترو ئه‌م‬ ‫سه‌ركه‌وتنانه‌ش����ی‌ هه‌مومانی‌ غافڵگیر‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫مێ����ركل ل����ه‌دوای‌ "هیلم����ۆت كۆل"‪،‬‬ ‫دوه‌مین راوێژكاری‌ ئه‌ڵمانیایه‌ كه‌ س����ێ‌‬ ‫جار له‌س����ه‌ر یه‌ك حكومه‌ت����ی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫به‌ده‌س����ته‌و‌ه ده‌گرێت‪ .‬له‌دوای‌ جه‌نگی‌‬ ‫دوه‌م����ی‌ جیهانی����ه‌وه‌‪ ،‬درێژترین ماوه‌ی‌‬ ‫راوێژكاری����ی‌‪" ،‬هیلمۆت ك����ۆل" بوه‌ كه‌‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪1982‬ه‌وه‌ تا ‪ 1998‬بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 16‬ساڵ‌ سه‌ركردایه‌تی‌ واڵتی‌ ئه‌ڵمانیای‌‬ ‫كردو ‪ 5‬كابینه‌ی‌ یه‌ك به‌یه‌كی‌ پێكهێناوه‌‪،‬‬ ‫مێركل له‌كۆله‌وه‌ زۆر نزیك بو‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫رۆڵی‌ هه‌بو له‌هێنانه‌پێشه‌وه‌ی‌ ئه‌ودا‪.‬‬ ‫س����اڵی‌ ‪ ،2012‬گۆڤ����اری‌ فۆرب����س‪،‬‬ ‫مێركلی‌ به‌دوه‌مین به‌هێزترین كه‌س����ی‌‬ ‫دنیا ناوبرد‪ ،‬كه‌ بااڵترین پله‌یه‌ تا ئێستا‬ ‫ژنێك پێیگه‌یشتبێت‪ .‬هه‌روه‌ها فۆربس‬ ‫له‌س����ااڵنی‌ ‪2011‬و ‪2012‬و ‪2013‬و ‪2014‬و‬ ‫‪2015‬دا‪ ،‬مێركل����ی‌ وه‌ك به‌هێزترین ژن‬

‫له‌جیهاندا دیاریكردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نگێال مێركڵ‪ ،‬س����ه‌ركرده‌ی پارتی‬ ‫یه‌كێتی دیموكراتی مه‌سیحی ئه‌ڵمانی‪،‬‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 61‬س����اڵه‌‌و له‌شاری هامبۆرگ‬ ‫له‌باكوری ئه‌ڵمانی����ا له‌دایكبوه‌‪ ،‬باوكی‌‬ ‫قه‌ش����ه‌یه‌كی‌ پرۆتس����تانت‌و دایكیشی‌‬ ‫مامۆستا بوه‌‪ .‬ته‌مه‌نی‌ یه‌ك سااڵن بوه‌‬ ‫كه‌ خێزانه‌كه‌یان رویانكردوه‌ته‌ ئه‌ڵمانیای‌‬ ‫رۆژه����ه‌اڵت‌و ئه‌نگێ��ل�ا‌و خێزانه‌كه‌ی����ان‬ ‫تاڕوخانی دی����واری‌ به‌رلین‌و یه‌كگرتنی‬ ‫هه‌ردو ئه‌ڵمانی����ای رۆژهه‌اڵت‌و رۆژئاوا‪،‬‬ ‫له‌ش����اری‌ تمبلین‌و به‌رلین����ی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫مایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌نێوان س����اڵه‌كانی ‪ 1973‬تا ‪1978‬‬ ‫مێركڵ له‌زانك����ۆی الیبزغ وانه‌ی فیزیای‬ ‫خوێندوه‌‌و له‌قۆناغه‌كانی خوێندنیدا زۆر‬ ‫زیره‌ك‌و سه‌ركه‌وتو بوه‌و له‌ساڵی‌ ‪1986‬دا‬ ‫بڕوانامه‌ی دكتۆرای به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ ده‌ی����ه‌ی‌ ‪1980‬دا‪،‬‬ ‫به‌شداری‌ خۆپیش����اندانی‌ دژ به‌حوكمی‌‬ ‫ش����یوعیه‌كانی‌ كردوه‌‌و بوه‌ته‌ ئه‌ندامی‬ ‫پارتی راپه‌ڕینی دیموكراسی‌و به‌شداری‬ ‫له‌یه‌ك����ه‌م هه‌ڵبژاردنی ئ����ازاددا كردوه‌‪،‬‬ ‫هێلمۆت كۆل له‌نێوان س����ااڵنی‌‪ 1990‬تا‬ ‫‪ 1994‬پۆستی وه‌زاره‌تی كاروباری ژنان‌و‬ ‫الوانی پێسپاردوه‌‪.‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪1990‬ه‌وه‌ ب����وه‌ به‌ئه‌ندامی‌‬ ‫حزب����ی‌ دیموك����رات مه‌س����یحی‌‌و ه����ه‌ر‬ ‫له‌و س����اڵه‌دا وه‌ك نوێن����ه‌ری‌ ئه‌و حزبه‌‬ ‫چوه‌ت ‌ه په‌رله‌مانه‌وه‌‪ .‬له‌س����اڵی ‪1998‬دا‬ ‫پاش ئ����ه‌وه‌ی پارته‌كه‌ی كۆل له‌به‌رده‌م‬ ‫پارته‌ ركه‌به‌ره‌كه‌ی كه‌ پارتی سۆشیال‬ ‫دیموكرات بو به‌س����ه‌رۆكایه‌تی گێرهارد‬ ‫شرۆیده‌ر شكس����تی هێنا‪ ،‬كۆڵ ده‌ستی‬

‫له‌كاركێشایه‌وه‌و مێركڵ بوه‌ ئه‌مینداری‬ ‫گش����تی پارت����ی یه‌كێتی����ی دیموكراتی‬ ‫مه‌سیحی‪.‬‬ ‫دواترو پاش ئاشكرابونی‌ زنجیره‌یه‌ك‬ ‫كاری‌ گه‌نده‌ڵ����ی دارایی‪ ،‬پارتی یه‌كێتی‬ ‫هه‌ژاند‪ .‬رێگه‌خۆش����بو بۆ ئه‌وه‌ی مێركل‬ ‫ده‌سه‌اڵتی پارتی یه‌كێتی بگرێته‌ده‌ست‌و‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2000‬دا وه‌ك یه‌كه‌م ژن له‌مێژودا‬ ‫به‌سه‌رۆكی پارته‌كه‌ هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌ گشتییه‌كه‌ی ساڵی ‪2005‬دا‬ ‫پارتی یه‌كێتیی دیموكراتی مه‌س����یحیی‬ ‫به‌س����ه‌رۆكایه‌تی مێركڵ به‌جیاوازییه‌كی‬ ‫ك����ه‌م شكس����تی به‌پارت����ی سۆش����یال‬ ‫دیموكراتی ده‌س����ه‌اڵتدار به‌سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫گێرهارد ش����رۆیده‌ر هێن����ا‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫یه‌كێك له‌و دو پارته‌ سه‌ره‌كییه‌ی واڵت‬ ‫نه‌یانتوانی به‌ته‌نها حكومه‌ت پێكبهێنن‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ پاش دانوستانێكی زۆر هه‌ردو‬ ‫پارتی ناوبراو له‌ ‪ 2005/10/10‬له‌س����ه‌ر‬ ‫پێكهێنان����ی حكومه‌تێك����ی ئیئتیالفی‬ ‫پێكهاتن كه‌ مێركل س����ه‌رۆكایه‌تی بكاو‬ ‫له‌‪2005/11/22‬دا‪ ،‬ئه‌م خانمه‌ بوه‌ یه‌كه‌م‬ ‫راوێژكاری ژن له‌مێژوی ئه‌ڵمانیادا‪.‬‬

‫ئه‌فغانس����تان‪ ،‬پارته‌كه‌ش����ی دژایه‌تی‬ ‫به‌ئه‌ندامبونی توركیا له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫له‌ڕوی‌ سیاس����یه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و نه‌ریته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راوێژكاره‌كان����ی‌ پێش خۆی‌ ش����كاندوه‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانیان له‌گه‌ڵ‌ فه‌ره‌نس����ا‬ ‫تۆكم����ه‌ ده‌كرد به‌مه‌به‌س����تی‌ بنیاتنانی‌‬ ‫یه‌كێتیه‌ك����ی‌ ئه‌وروپ����ای‌ به‌هێز‪ ،‬مێركل‬ ‫زیاتر شوێنپێی‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ مارگرێت‬ ‫تاتچ����ه‌ری‌ هه‌ڵگرت����وه‌ له‌نزیككه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌و به‌"مارگرێت‬ ‫تاتچ����ه‌ری‌ س����ه‌ده‌ی‌ بیس����ت‌و یه‌كه‌م"‬ ‫ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫مێركل پش����تگیری سیاس����ه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌كات س����ه‌باره‌ت به‌عێراق‌و‬

‫له‌ڕوی كۆمه‌اڵیه‌تیش����ه‌وه‌‪ ،‬مێركل دو‬ ‫جار هاوسه‌رگیریی‌ كردوه‌و وه‌ك خۆشی‬ ‫ده‌ڵێت "له‌وه‌ په‌ش����یمان نیه‌"‪ ،‬س����اڵی‬ ‫‪ 1977‬ئه‌نگێال كاس����نه‌ر هاوسه‌رگیریی‌‬ ‫له‌گ���� ‌هڵ‌ خوێندكارێك����ی فیزی����ا كردوه‌‬ ‫به‌ن����اوی ئوڵڕیخ مێ����ركل‌و نازناوه‌كه‌ی‬ ‫ئێس����تای‌ له‌وه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌‌و تائێستاش‬ ‫ئه‌م نازن����اوه‌ی‌ پاراس����توه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌ساڵی ‪1982‬ه‌وه‌ هاوسه‌رگیرییه‌كه‌یان‬ ‫به‌جیابونه‌وه‌ كۆتاییهاتوه‌‪ .‬هاوس����ه‌ری‬ ‫دوه‌م‌و ئێس����تای‪ ،‬پرۆفیسۆرێكی بواری‬ ‫كیمیای����ه‌ به‌ناوی "یواخی����م زاوه‌ر"‪ ،‬كه‌‬

‫له‌س����اڵی‌ ‪1998‬ه‌وه‌ به‌نهێن����ی چونه‌ته‌‬ ‫ژیانی هاوسه‌رگیرییه‌وه‌‪.‬‬ ‫مێركڵ زۆر ئارایش����ت ن����اكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جارجار لێوی سور ده‌كاو پێاڵوی پاژنه‌‬ ‫به‌رزیش له‌پێناكات‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خۆی‬ ‫ده‌ڵێت "كاتێك هه‌ست به‌ئارامی ده‌كات‬ ‫كه‌ زه‌وی به‌ته‌واوه‌ت����ی له‌ژێر پێكانیدا‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م خانم����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ ئێس����تا وه‌ك‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌تدار‬ ‫خۆشه‌ویس����ترین‬ ‫له‌رۆژهه‌التی‌ ناوه‌ڕاستدا سه‌یر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌ه����ۆی‌ باوه‌ش����كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌ڵمانیاوه‌‬ ‫بۆ په‌نابه‌ران‪ ،‬له‌ش����ه‌ڕی‌ دژ به‌داعش����دا‬ ‫گه‌وره‌تری����ن پش����تیوانیی‌ له‌هێ����زی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و هه‌رێمی‌ كوردستان كردوه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم هیچ پاره‌یه‌كی یه‌ده‌گی نییه‌‌و قه‌رزاره‌‬

‫رێكخراوی گه‌شه‌پێدانی ئابوری‌‪ :‬هه‌مو پاره‌كان كه‌وتنه‌ الی حزبه‌كان‌و كۆمپانیاكانیان‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردودا حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان رایگه‌یاند كه‌ خاوه‌نی هیچ‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ك نییه‌و مانگانه‌ ته‌نها پشتی‬ ‫به‌داهاتی ئه‌و بڕه‌ نه‌وته‌ به‌ستوه‌ كه‌‬ ‫ده‌یفرۆشێت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێدایه‌ حكومه‌تی‬ ‫عێراق خاوه‌نی یه‌ده‌گی ‪ 60‬ملیار دۆالر‌و‬ ‫‪ 90‬تۆن ئاڵتونه‌‪ ،‬سه‌رۆكی رێكخراوی‬ ‫گه‌شه‌پێدانی ئابوریش ده‌ڵێت "حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم یه‌ده‌گی پاره‌ی‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌مو پاره‌كان كه‌وتنه‌ الی حزبه‌كان‌و‬ ‫كۆمپانیاكانیان‌وخاوه‌نی چه‌ندین ملیار‬ ‫دۆالرن‪ ،‬بۆیه‌ بانكه‌كان به‌تاڵ بون"‪.‬‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ پێش���و نه‌جیب���ه‌ نه‌جی���ب‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ ك���ورد له‌په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫ئاشكرای‌ كرد كه‌ حكومه‌تی عێراق خاوه‌نی‬ ‫یه‌ده‌گی ‪ 60‬ملیار دۆالر‌و ‪ 90‬تۆن ئاڵتونه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ هه‌ركاتێك حكومه‌ت یه‌ده‌گی دراوی‬ ‫نه‌ما‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێ���ت مایه‌پوچبونی خۆی‬ ‫رابگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌عه‌لی حه‌مه‌ ساڵح ئه‌ندامی‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ دارایی له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كرای‌ كرد ك���ه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ن���ه‌ك خاوه‌نی یه‌ك‬ ‫دین���اری پاره‌ی‌ یه‌ده‌گ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ‪20‬‬ ‫ملیار دۆالر قه‌رزداره‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات حس���ام حه‌كی���م به‌رزنج���ی‬ ‫سه‌رۆكی رێكخراوی گه‌شه‌پێدانی ئابوری‌‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌ بواری‌ فرۆش���تن‌و یه‌ده‌گی سه‌رچاوه‌ی‬ ‫سروش���تی له‌ده‌س���ت درابێ���ت‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫ده‌توانین بڵێی���ن مایه‌پوچ بون‪ ،‬به‌اڵم كه‌‬ ‫قه‌رزداری‌ حكومه‌ت گه‌یشتوه‌ته‌ ‪ 20‬ملیار‬ ‫دۆالر‪ ،‬له‌والوه‌ ش���تێك هه‌ی���ه‌ ده‌توانرێت‬ ‫قه‌ره‌بوی پێبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌پالنێكی‬ ‫رێكوپێك مامه‌ڵه‌ی پێوه‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی "له‌ئێستای هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر پالن‌و س���ندوقی س���یادیی بونی‬ ‫هه‌بێت‌و بتوانرێت به‌شێوه‌یه‌كی شه‌فافانه‌‬

‫حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان نه‌ك‬ ‫خاوه‌نی یه‌ك دیناری‬ ‫پاره‌ی‌ یه‌ده‌گ نییه‬ ‫به‌ڵكو ‪ 20‬ملیار دۆالر‬ ‫قه‌رزاره‬ ‫بانکه‌کانی کوردستان به‌تاڵن‬ ‫كار بكرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌توانرێت زۆر ش���ت‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌مش���ێوه‌یه‌ی ئێستا نا ك ‌ه‬ ‫هی���چ پالنێك نییه‌و نازانی���ن به‌ره‌و كوێ‬ ‫ده‌مانبات‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئێمه‌ یه‌ده‌گی سامانی‬ ‫سروشتیمان هه‌یه‌و ده‌توانرێت ئه‌و یه‌ده‌گه‌‬ ‫به‌ده‌س���ت بهێنین���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌گه‌ر پالن‌و نیه‌تی باش هه‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ حكومه‌ت���ی هه‌رێم خاوه‌نی‬ ‫یه‌ك دیناری‌ یه‌ده‌گ نیی���ه‌ له‌بانكه‌كاندا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا مایه‌پوچبون���ی خ���ۆی‬ ‫رانه‌گه‌یان���دوه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫رێكخ���راوی گه‌ش���ه‌پێدانی ئابوری‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ناكرێت حكومه‌تی هه‌رێم ئێستا مایه‌پوچ‬ ‫بون رابگه‌یه‌نێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر هه‌وڵبدات‬ ‫ده‌توانێ���ت ب���ه‌و داهاتانه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌یه‌تی‬ ‫بكه‌وێته‌وه‌ سه‌رپێی خۆی"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئابوریناس���ه‌ وتیشی "مایه‌پوچ بون‬ ‫یاس���ای تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم فری���ای خۆی بكه‌وێت‌و‬ ‫به‌رنام���ه‌و پالنی خ���ۆی بگۆڕێ���ت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌توانێ���ت وا ب���كات ژیان نه‌وه‌س���تێت‌و‬ ‫موچه‌و خزمه‌تگوزاریی���ه‌كان بخاته‌وه‌گه‌ڕو‬ ‫قه‌رزه‌كانیش بداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی رێكخ���راوی گه‌ش���ه‌پێدانی‬ ‫ئابوری‌باس له‌وه‌شده‌كات كه‌ بۆیه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم یه‌ده‌گی پاره‌ی‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو‬ ‫پ���اره‌كان كه‌وتنه‌ الی حزبه‌كان‌و كۆمپانیا‬ ‫حزبییه‌كان‌و بانكه‌كان به‌تاڵ بون‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫دبینین حزب���ه‌كان كۆمپانیای زه‌به‌الحیان‬ ‫هه‌ی���ه‌و خاوه‌نی چه‌ندین ملی���ار دۆالرن‪،‬‬ ‫وابزانم حكومه‌ت هه‌ر قه‌رزاری‌ ئه‌و كۆمپانیا‬ ‫حزبییانه‌یه‌‪ ،‬ئه‌سڵه‌ن ئه‌و پارانه‌ قه‌رز نییه‌‬ ‫الی حكومه‌ت‪ ،‬به‌ڵك���و پاره‌ی حكومه‌ته‌و‬ ‫كه‌وتوه‌ت���ه‌ الی ئه‌وان‌و بوه‌ته‌ قه‌رز‪ ،‬واتا‬ ‫حكومه‌ت ق���ه‌رزاری‌ كۆمپانیا حزبییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ئه‌ساسدا هه‌ر پاره‌ی‌ حكومه‌ته‌‪.‬‬

‫ه���اوكات د‪ .‬خالد حه‌یده‌ر مامۆس���تای‬ ‫زانكۆو پسپۆری بواری‌ ئابوری‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان به‌پێی ده‌س���توری‌‬ ‫عێراق به‌شێكه‌ له‌سیستمی به‌ڕێوه‌به‌ردنی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬وات���ا هه‌رێم ل���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ردنه‌‬ ‫پش���كی هه‌یه‌ كه‌ ‪%17‬ی بودجه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ب���ه‌و پێیه‌ هه‌رێمی كوردس���تان بۆی نییه‌‬ ‫یه‌ده‌گی هه‌بێ���ت‌و وه‌كو پارێزگاكانی تری‬ ‫عێراق ئه‌ژمار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و رونیكرده‌وه‌ "بۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر هه‌رێم‬ ‫یه‌ده‌گ���ی هه‌بێت‌و له‌و پش���كه‌ی‌ ‪ %17‬كه‌‬ ‫به‌ریده‌كه‌وێ���ت‌و هه‌موی س���ه‌رف نه‌كات‌و‬ ‫ه���ه‌ر پاره‌یه‌كی لێ بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا بۆ‬ ‫ساڵی دواتر حكومه‌تی عێراق ئه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ش���ه‌كه‌ی‌ ده‌بڕێت‪ ،‬ئنجا‬ ‫ئه‌وه‌ی بمێنێته‌وه‌ بۆی ده‌نێرێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ حكومه‌ت به‌س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫فرۆش���تنی نه‌وت���ی ده‌س���تپێكرد‪ ،‬به‌اڵم‬

‫نه‌یتوانی���وه‌ هی���چ یه‌ده‌گێ���ك هه‌ڵبگرێت‬ ‫بۆ كات���ی قه‌ی���ران‌و به‌ڕێوه‌ب���ردن‌و هه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌رێك كه‌ دێته‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی‬ ‫راگه‌یه‌ندراوه‌ له‌و داهات���ه‌‪ ،‬توانراوه‌ ته‌نها‬ ‫موچ���ه‌ دابین بكات‪ ،‬مامۆس���تا خالد وتی‬ ‫"پێموای���ه‌ ئیتر حكومه‌ت���ی هه‌رێم ده‌بێت‬ ‫بی���ر له‌وه‌بكات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر پاره‌كه‌‬ ‫زیاتر بو له‌دابینكردنی پێداویس���تییه‌كان‪،‬‬ ‫ئنجا پاره‌یه‌ك وه‌ك���و یه‌ده‌گ هه‌ڵبگرێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د حكومه‌تی هه‌رێ���م رایگه‌یاندوه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌داهاتی نه‌وت ته‌نها به‌ش���ی خۆی‬ ‫ده‌رده‌كات‌و ئه‌ویتر ده‌نێرێته‌وه‌ بۆ به‌غدا"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ی زانكۆ رونیشیده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌رێ���م هێش���تا نه‌گه‌یش���توه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫ئاسته‌ی‌ سه‌ربه‌خۆیی ئابوری‌ رابگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سه‌روی ‪%85‬ی پێداویستییه‌كانی‬ ‫هه‌رێم له‌ده‌ره‌وه‌ هاورده‌ ده‌كرێت‌و ناتوانێت‬ ‫پش���ت به‌داهات‌و ئابوری خۆی ببه‌ستێت‪،‬‬

‫ئیتر ئایا چۆن‌و به‌چ ش���ێوازێك ده‌توانێت‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی خۆی وه‌كو واڵتێك كه‌ پشت‬ ‫ببه‌ستێت به‌بنه‌مای ئابوری رابگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی "كه‌ی هه‌رێم گه‌یش���ته‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫پێداویس���تییه‌كانی به‌توانای خۆی دابین‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ب���ۆی هه‌ی���ه‌ ده‌توانێت‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی ئابوری خۆی رابگه‌یه‌نێت‌و‬ ‫پش���ت به‌هاورده‌كردن���ی ده‌ره‌ك���ی‬ ‫نه‌به‌ستێت"‪.‬‬ ‫حكوم���ه‌ت ك���ه‌ دینارێ���ك یه‌ده‌گ���ی‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ناوی ده‌نرێت چ���ی‪ ،‬د‪ .‬خالد وتی‬ ‫"حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م ئێس���تا ناتوانێ���ت‬ ‫موچ���ه‌ دابین بكات‌و ته‌نه���ا كاروباره‌كان‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌بات‪ ،‬به‌اڵم ئێستا هه‌نگاوی ناوه‌و‬ ‫ره‌نگه‌ له‌م���اوه‌ی‌ پێنج س���اڵی داهاتودا‪،‬‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ چاالككردنی كه‌رتی كش���توكاڵ‬ ‫بتوانێت سه‌ربه‌خۆیی ئابوری‌ رابگه‌یه‌نێت‌و‬ ‫یه‌ده‌گی هه‌بێت"‪.‬‬

‫"وه‌زیری دارایی به‌فه‌رمانی سه‌رۆكی حكومه‌ت خه‌ڵكی دامه‌زراندوه‌"‬

‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی‪ :‬ته‌حه‌دا ده‌كه‌م یه‌ك كادیری‌ پارتی‌ به‌نایاسایی‌ دامه‌زرابێت‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌و كاروباری‌‬ ‫ئابوری‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت مه‌به‌ستی‌ چاكسازیكردنه‌‬ ‫با ئه‌و ‪ 12‬هه‌زار فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌‬ ‫پارتیش هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌ كه‌به‌یاساو‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ له‌فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت ده‌وامده‌كه‌ن‪،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ش سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫سه‌دان كه‌سی‌ له‌‪ 2015‬به‌نایاسایی‌‬ ‫دامه‌زراندوه‌‪،‬په‌رله‌مانتارێكی‌ پارتیش‬ ‫ده‌ڵێت"ته‌حه‌دا ده‌كه‌م یه‌ك كادیری‌‬ ‫پارتی‌ به‌نایاسایی‌ دامه‌زرابێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌و كاروباری‌‬ ‫ئاب���وری‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ع���زت س���ابیر له‌ب���اره‌ی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت كه‌وا فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫بندیواره‌كان���ی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‬ ‫هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"ئه‌و‬ ‫ی حكومه‌ت په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بڕیاره‌ی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫به‌و بارودۆخه‌ سیاس���ییه‌ی‌ ئێس���تاوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر یه‌ك هۆكار‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌و‬ ‫چوار هه‌زار كادی���ری‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫بون كه‌ ئێستا له‌فه‌رمانگه‌ی‌ حكومه‌تن‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌شدا ‪ 12‬هه‌زار كادیری‌‬ ‫پارتی‌ به‌هه‌مان یاسا‌و رێسا هاتونه‌ته‌‬ ‫سه‌ر داموده‌زگاكانی‌ حكومه‌ت‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ هه‌ڵنه‌وه‌شاندوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ سیاس���ییه‌‬ ‫چاكسازی‌ نییه‌"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌مو موچه‌خۆری‌ بندیواره‌ نه‌بوایه‌‪ ،‬ئێستا حكومه‌ت‬ ‫ده‌یتوانی‌ پاره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه بۆ وه‌به‌رهێنان به‌کاربهێنێت‬ ‫وتیش���ی "ئێم���ه‌ له‌لیژن���ه‌ی‌ دارای ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌میشه‌ ئااڵی‌ چاكسازیمان هه‌ڵگرتوه‌و‬ ‫پێمانوای���ه‌ چاكس���ازی‌ به‌سیس���ته‌م‬ ‫ده‌كرێت‌و ده‌بێت س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫بریارێك ده‌ربكات‪ ،‬به‌وه‌ی‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫خانه‌نش���ینانی‌ س���ه‌ربازی‌‌و مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ ئاس���ایی‌ له‌یه‌ك شوێن‬ ‫موچ���ه‌ وه‌ربگرن ن���ه‌ك له‌پارێزگایه‌ك‬ ‫بیكات‌ودو ح���زب بیكات‌و له‌حزبه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی نه‌یكات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌شكرد ك ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫حكومه‌ت به‌نایاس���ایی‌ له‌س���اڵی‪2015‬‬ ‫سه‌دان كه‌س���ی‌ دامه‌زراندوه‌و وه‌زیری‌‬ ‫داراییش نوسراوی‌ بۆ كردوه‌و وتویه‌تی‌‬ ‫"س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت خۆت بڕیارتداوه‌‬ ‫دامه‌زران���دن وه‌س���تاوه‌‪ ،‬ئ���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دامه‌زراوانه‌ چین ب���ۆ منی‌ ده‌نێریت‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ كاك نێچیرڤ���ان ده‌ڵێت من‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تم ده‌بێ‌ جێبه‌جێی‬ ‫بكه‌یت‪،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌وه‌ ئیراده‌ی‌ سیاسی‌‬

‫ده‌وێ���ت گ���ه‌ر بمانه‌وێت چاكس���از ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌وه‌ی‌ هه‌مو ئ���ه‌و حزبانه‌ی‌‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵت به‌ش���دارن كۆببن���ه‌وه‌و‬ ‫بڵێن ئ���ه‌وا ده‌س���ه‌اڵتماندا به‌وه‌زیری‌‬ ‫دارای���ی‌ به‌پێی‌ یاس���ا‌و رێساده‌س���ت‬ ‫به‌چاكسازیكردن بكه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت ه���ه‌ر بڕیارێكی‌ ده‌ركردبێت‪،‬‬ ‫یان ده‌بێت وه‌زیری‌ دارایی‌ جێبه‌جێی‬ ‫ب���كات یاخ���ود ده‌بێ���ت له‌حكومه‌ت‬ ‫بكش���ێته‌وه‌‪ ،‬له‌و دو رێگای���ه‌ زیاتری‬ ‫نییه‌‪،‬ئه‌و وتی‌ "‪ 26‬هه‌زار پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫ئه‌یلول���ی‌ پارت���ی‌ خانه‌نش���ینكراون‪،‬‬ ‫به‌اڵم یه‌ك كه‌س���یان دۆس���ێیان نییه‌‬ ‫كه‌پێش���مه‌رگه‌ بوبن‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت چاكسازی‌ ده‌كات با ئه‌و ‪26‬‬ ‫هه‌زار كه‌س���ه‌ش بگرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫كادی���ری‌ پارت���ی‌ هه‌ب���وه‌ دو موچه‌‬ ‫له‌ی���ه‌ك ده‌زگا وه‌رده‌گرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌س‬

‫ن���اوی‌ خۆی‌‌و باب‌و باپی���ری‌ گۆڕیوه‌‪،‬‬ ‫موچه‌یه‌ك به‌پله‌ی رائیدو موچه‌یه‌كیش‬ ‫به‌عه‌قید"‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی پێش���و نێچیرڤ���ان بارزانی‬ ‫س���ه‌رۆكی حكومه‌ت بڕیاری راگرتنی‬ ‫دامه‌زراندن���ی ‪ 4000‬كه‌س���ی س���ه‌ر‬ ‫به‌ڕێكخراوه‌كانی س���نوری‌ س���لێمانی‬ ‫ده‌رك���رد‪ ،‬له‌به‌رامب���ه‌ردا ناڕه‌زای���ی‬ ‫یه‌كێتی لێكه‌وته‌وه‌و كۆسره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫هاته‌ده‌نگ‌و داوایكرد نێچیرڤان بارزانی‬ ‫به‌بڕیاره‌كه‌یدا بچێتـه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا په‌رله‌مانتاری‌ پارتی‌‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ دارایی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫دڵشاد شه‌عبان بۆ ئاوێنه‌ وتی‌"ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ن���دی‌ ئ���ه‌و بڕی���اره‌ن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ئه‌وانه‌ن ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ به‌سیاس���ی‌‬ ‫ده‌زانن‪،‬ئه‌گین���ا حكومه‌تی‌ بنكه‌فراوان‬ ‫ب���ۆ ك���ێ‌ پێكهاتبو‪ ،‬ئ���ه‌وكات پارتی‌‬ ‫ده‌یتوان���ی‌ حكوم���ه‌ت له‌گه‌ڵ یه‌ك دو‬ ‫الیه‌نی‌ تر پێكبهێنێت‪ ،‬بۆی ‌ه حكومه‌تی‌‬

‫زۆرینه‌ی‌ پێكهێن���ا بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌موان‬ ‫بڕیاری‌ چاكسازی‌ بده‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "یه‌كه‌م وتاری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تیش باس���ی له‌وه‌ك���رد كه‌ئه‌و‬ ‫كابینه‌یه‌ چاكسازی‌ ده‌كات‪،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ نراوه‌ هه‌ندێك‬ ‫الیه‌ن به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ زه‌ره‌رمه‌ندبون‬ ‫له‌و بڕیاره‌‪ ،‬ده‌یبه‌ستنه‌وه‌ به‌كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس���ی‌‪،‬ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫ئیمزاش���ی‌ بكردایه‌ ئه‌وكاته‌ ده‌یانكرده‌‬ ‫موزایه‌ده‌ی‌ سیاس���ی‌‌و ده‌یانوت كاری‌‬ ‫نایاساییكردوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌و بڕیاره‌ی‌‬ ‫كاك نیچرڤان بۆ هه‌مو الیه‌ك ده‌ركه‌وت‬ ‫كێ ئیراده‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌ چاكس���ازی‌‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد ئه‌گه‌ر‬ ‫پارتی‌ خه‌ڵكی به‌نایاسایی دامه‌زراندوه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���وی‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی���ه‌‌و‬ ‫لیس���ته‌كانی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ له‌به‌رده‌ست‬ ‫وه‌زیری‌ داراییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر راس���تده‌كه‌ن‬ ‫بۆچی‌ تاوه‌كو ئێس���تا ئه‌و كادیرانه‌ی‌‬ ‫پارتیتان فه‌س���ڵ نه‌‌كردوه‌‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌به‌س���تیان چاكس���ازییه‌ ده‌توان���ن‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌ك پێشكه‌ش���بكه‌ن هه‌رچی‌‬ ‫كادیری‌ پارتی‌ به‌نایاس���ایی‌ دامه‌زراوه‌‬ ‫یاخ���ود ناوی‌ هه‌یه‌ با فه‌س���ڵبكرێت‪،‬‬ ‫من ئه‌وكاته‌ یه‌كه‌م كه‌س���م پشتگیری‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌ك���ه‌م پێداچون���ه‌وه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕاستیدا وانییه‌‌و كادیری‌ پارتی‌‬ ‫به‌نایاسایی‌ دانه‌مه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌ستی‌ به‌تاڵ نییه‌ بچێت به‌دواداچون‬ ‫ێ بندیواره‌‌و‬ ‫ب���كات به‌وه‌ی‌ بزانێت ك��� ‌‬

‫ك���ێ‌ به‌نایاس���ایی‌ دامه‌زراوه‌‪،‬به‌ڵك���و‬ ‫كاك نێچرڤ���ان به‌وه‌زیری‌ دارایی‌ وتو‌ه‬ ‫چاكسازی‌ بكه‌ من پشتگیریت ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ قسه‌ی‌ كاك رێباز وه‌زیری‌ داراییه‌‬ ‫كه‌ئه‌و به‌ئێمه‌ی‌ وتوه‌‪ ،‬وه‌زیری‌ دارایی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌یه‌وێت هه‌ر چاكس���ازی‌ بكات‬ ‫باب���ه‌رزی‌ بكات���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زی���ران‪ ،‬م���ن یه‌كه‌م ك���ه‌س ده‌بم‬ ‫پشتیوانی‌ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ه���اوكات ئابوریناس‌و مامۆس���تای‌‬ ‫زانك���ۆ‪ ،‬د‪.‬خالی���د حه‌ی���ده‌ر له‌باره‌ی‌‬ ‫موچه‌خۆرانی‌ نایاس���ایی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی "ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌م���و موچه‌خۆری‌‬ ‫بندی���واره‌ نه‌بوایه‌‪ ،‬ئێس���تا حكومه‌ت‬ ‫ده‌یتوان���ی‌ پ���اره‌ی‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ بكا‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫له‌روی‌ ئابورییه‌وه‌ س���ودی‌ ده‌بو‪،‬یان‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ ئاڕاس���ته‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌‬ ‫بكرای���ه‌ كه‌داهاتیان كه‌م���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫واده‌كات خواس���تی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ زیاد‬ ‫بكات به‌وه‌ی‌ ده‌بوه‌ هانده‌ر بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ خۆمان به‌رهه‌مهێنان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ی زانك���ۆ نمونه‌‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر جوتیارێك‬ ‫بزانێت به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ ده‌فرۆشرێت ئه‌وا‬ ‫هان���ی‌ ده‌دات زیات���ر به‌رهه‌مبهێنێت‪،‬‬ ‫به‌وه‌ش خواست زیاتر ده‌بو بێكاریش‬ ‫كه‌مده‌ب���وه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌مو پاره‌ی���ه‌ به‌گه‌نده‌ل���ی‌ خوراوه‌‌و‬ ‫دراوه‌ به‌موچه‌خ���ۆره‌ بندی���واره‌كان‬ ‫بگه‌ڕێندرێته‌وه‌و حكومه‌ت ئاڕاس���ته‌ی‌‬ ‫الیه‌نی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ بكردایه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫سودی‌ بۆ ئابوری‌ واڵت زۆر ده‌بو"‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫ژنان هۆکاره‌کانی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی خێزان باس ده‌که‌ن‬

‫‪9‬‬

‫"دوای ‪ 4‬ساڵ زانیم مێرده‌که‌م ژنی دیکه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارم دا لێی جیاببمه‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬دالیا جەمال‬

‫ئەو خێزانانەی بۆ کۆتاییهێنان‬ ‫به‌ژیان هاوسه‌رگیریی ده‌که‌ن ڕو‬ ‫لەدادگا دەكەن چیرۆك‌و بەسەرهاتی‬ ‫جیاوازیان هەیە‪ ،‬هەندێك خراپی‬ ‫بارودۆخی ئابوری هەندێكیش زوو‬ ‫بڕیاردان‌و هاوسەرگیری پێشوەخته‌‬ ‫بەهۆكاری جیابونەوە دادەنێن‪.‬‬

‫مێرده‌که‌م باری‬ ‫دارایی باشەو‬ ‫هەموی دەدات‬ ‫بەخواردنەوەو‬ ‫گۆڕینی سەیارە‬ ‫هەربۆیە منیش‬ ‫داوای جیابونەوەم‬ ‫كردوەو‬ ‫داواشمكردوە كە‬ ‫منداڵەكانیش وەك‬ ‫هەمیشە لەالی‬ ‫خۆم بن‌‬

‫هانای تەمەن ‪ 44‬س���اڵ ئەو ڕۆژەی‬ ‫دەزانێ���ت هاوس���ەرەكەی خیانەت���ی‬ ‫لێك���ردوە ئیت���ر بڕی���اری جیابونەوە‬ ‫دەدات‪ ،‬ئ���ەو باس���ی دۆخ���ی ژیانی‬ ‫خ���ۆی دەكات‌و دەڵێ���ت "مێردەك���ەم‬ ‫هەمیشە سەرخۆش بو‪ ،‬وەك پێویست‬ ‫مەس���رەفی نەئەكردین‪ ،‬بۆ سێ‌ مانگ‬ ‫تەنها ‪ 20‬ه���ه‌زاری بۆ دادەنام‪ ،‬ماوەی‬ ‫‪ 4‬ساڵ بەبەردەوامی هاتوچۆی بەغدای‬ ‫دەكرد‪ ،‬دواجار زانیم كە ئەو خیانەتی‬ ‫لێك���ردوم‌و ژنێك���ی عەرەب���ی هەیەو‬ ‫تەنانەت منداڵێكیشی لێی هەیە"‪.‬‬ ‫هاوسەرەكەی هانا دواتر دەگەڕێتەوە‬ ‫كوردس���تان‌و ناچاری دەكات كە ببێتە‬ ‫بەخێوكارو خزمەتكاری هەمویان‪" ،‬بۆیە‬ ‫منیش داوای جیابونەوەم كردوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەو ڕەزامەند نییە چونك���ە نایەوێت‬ ‫مارەیی بدات"‪.‬‬ ‫ڕوداوەكان جی���اوازن هەریەكێكیان‬ ‫هۆیەك���ی تایب���ەت بەخۆی���ان هەیە‪،‬‬ ‫كاتێك س���ەیری ڕوخس���اریت دەكرد‬ ‫باوەڕت نەئەك���رد كە ئەو تەمەنی ‪27‬‬ ‫شیرین به‌رده‌وامه‌ له‌ناڕه‌زایی ده‌بڕین یاسایی‌و شەرعییەی نێوانیانەو كۆتایی ش���وێنی نیش���تەجێبون‌و بێزارب���ون سیاس���ی‌و ئابوری واڵت وایكردوە كە دەبێتەوە‪ ،‬ئەوەی ئ���ەوان چاوەڕێیان‬ ‫ساڵ بێت‪ ،‬ش���یرین ژنێكی بااڵبەرزه‌و‬ ‫لەچكێك���ی ڕەش���ی بەس���ەرەوەبو‪ ،‬له‌سه‌ر دۆخی خۆی‌و ده‌ڵێت "هەرچەندە هاتنی پێك���ەوە ژیانیان���ە لەژێر ئەو لەیەكترو بەهەڵە یەكتری هەڵبژاردن‌و هاوس���ەرگیری پێش���وەخت زۆتربێت‪ ،‬دەكرد ئێستا ناتوانن بەدیبهێنن‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەوەن���دە دودڵ‌و ماندوبو‪ ،‬نەیدەتوانی نازانم‌و هەرگیز پێم ناڵێت چەند پارەی س���اباتەی که‌ کۆیانده‌کات���ه‌وه‌‪ ،‬پەیام سەرخۆش���ی‌و بەخێوكردن���ی منداڵ‌و دی���ارە ئەوتەمەن���ەش گونجاونییە بۆ وردە وردە كێش���ە دەكەوێتە نێوانیان‬ ‫به‌پێوه‌ بوەستێت‪ ،‬شیرین پێنج ساڵە هەیە ب���ەاڵم مێردەكەم ب���اری دارایی ئەحمەد پارێزەر لە دادگای س���لێمانی دڵپیس���ی‌و خیان���ەت‌و خراپ���ی باری هاوس���ەرگیری چونك���ە ئ���ەوان وەك ك���ە دواتر بەجیابونەوە كۆتایی دێت"‪.‬‬ ‫هاوس���ەرگیری ك���ردوەو خاوەنی دو باش���ەو هەموی دەدات بەخواردنەوەو لەب���ارەی ه���ۆكاری زۆربون���ی ڕێژەی دەرونی‌وڕێكنەكەوتنیان بەهۆكاری تری حەزێ���ك یان ئارەزو ی���ان چاولێكاری ئەو توێژه‌رە زو بڕیاردان‌و زو ژنهێنانی‬ ‫ئەو پڕۆس���ەیە ئەنج���ام دەدەن بۆیە ك���وڕان بەهۆكاری كاریگ���ەر دادەنێت‬ ‫منداڵە‪ ،‬هەر لەس���ەرەتاوە مێردەكەی گۆڕینی سەیارە‪ ،‬هەربۆیە منیش داوای جیابونەوە بەئاوێنەی ڕاگەیاند "زۆرجار جیابونەوەیان دادەنێت‪.‬‬ ‫ئەو كات���ەی ژن‌و پیاوێك دەیانەوێت دواتریش ناتوان���ن خۆڕاگربن بەرامبەر له‌جیابونه‌وه‌ی ژن‌و مێردا‪.‬‬ ‫زۆرخ���راپ ڕەفتاری لەگەڵ���دا كردوە جیابون���ەوەم كردوەو داواش���مكردوە كچان گیرفانی كوڕەكانیان ویس���توە‬ ‫بەپێی ئامارێكی دادگای س���لێمانی‬ ‫جیاببن���ەوە پ���اش ئ���ەوەی دەچنە ئەنجامەكەی"‪.‬‬ ‫"هیچ پێداویستییەكی ماڵەكەی دابین ك���ە منداڵەكانی���ش وەك هەمیش���ە نەك ڕۆحیان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵی���ت "كاتێ���ك هەر ‪ 7518‬كەس لە س���اڵی ‪ 2014‬و ‪3990‬‬ ‫ئ���ەو پارێزه‌ره‌ بەڵگە ب���ۆ وتەكانی دادگا دوات���ر س���ەردانی توێژەران���ی‬ ‫نەدەك���رد تەنانەت پ���ارەی ڕۆژانەی لەالی خۆم بن‌و لەبەرئەوەی پێش���تر‬ ‫مندااڵنەكانیش‪ ،‬هەمو كات دەیوت تۆ خەرجی منداڵەكان���ی دابین نەكردوم دەهێنێت���ەوە دەڵێت "لەدروس���تبونی كۆمەاڵیەتیش دەكەن ت���ا هاوكارییان لەسەرتای ژیانی هاوس���ەرگیرییانەوە ك���ەس لەم���اوەی ‪ 8‬مانگ���ی س���اڵی‬ ‫پابەندبونێكیی���ان ‪ 2015‬پرۆس���ەی هاوسەرگیرییان پێك‬ ‫موچەی خۆتت هەیە‪ ،‬هەتا هەندێ‌ جار ئێستا دەمەوێت لەڕێگەی دادگاوە ئەو قەیران���ی دارایی���ەوە هەر ل���ە ماوەی بكەن لەچارەسەركردنی كێشەكانیان‪ ،‬هەردوكی���ان‬ ‫دەس���گیرانیدا بەش���ێكی زۆر لەكچان توێژەرێك���ی كۆمەاڵیەت���ی لەب���ارەی هەبێت‪ ،‬ناتوانن وەك پێویس���ت ماڵ‌و هێناوە‪،‬هەروەها ‪2932‬كەس لەس���اڵی‬ ‫دایك���م و براكان���م یارمەتیم دەدەن تا كارەبكات"‪.‬‬ ‫جیابون���ەوەی نێوان هاوس���ەران كە جیادەبن���ەوە بەهۆی ئ���ەوەی ناتوانن هۆكاری بەرزبونەوەی ڕێژەی جیابونەوە خێزانەكانی���ان ب���ەرن بەڕێ���وە بۆیە ‪ 2014‬و ‪940‬كەسیش لەماوەی ‪ 8‬مانگی‬ ‫بژێوی ژیانی خ���ۆم‌و منداڵەكانم دابین‬ ‫هەڵوەش���اندنەوەی ئ���ەو گرێبەس���تە بچنە ماڵ���ی خۆیان"‪ ،‬هەروەها نەبونی بەئاوێنەی ڕایگەیاند "ناجێگیری دۆخی ئیت���ر خ���ەون‌و خەیاڵەكانی���ان بەتاڵ ساڵی ‪ 2015‬دا لەیەك جیابونەتەوە‪.‬‬ ‫بكەم"‪.‬‬

‫گه‌ور‌ه کچان‌و کوڕا ‌ن بۆچی ژیانی هاوسه‌رگیریی پێکناهێنن؟‬ ‫کوڕێکی ‪ 42‬ساڵ‪ :‬نامه‌وێت هاسه‌رگیریی بکه‌م‌‪ ،‬ده‌مه‌وێت ئازاد بم‬ ‫ئا‪ :‬باخان جەمال‬ ‫گه‌وره‌ کچان‌و کوڕان بۆچونی‬ ‫جیاوازیان له‌باره‌ی پێکنه‌هێنانی‬ ‫ژیانی هاوسه‌رگیرییه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێکیان به‌قه‌ده‌ری خۆیانی‬ ‫ده‌زانن‌و به‌شێکیشیان به‌هه‌ڵبژارده‌ی‬ ‫خۆیانی ده‌زانن‪ ،‬کوڕێکی ‪42‬‬ ‫ساڵیش ده‌ڵێت "حەزناكەم خەریكی‬ ‫ماڵ‌و منداڵ و ژن بەخێوكردن بم‪،‬‬ ‫بەڵكو دەمەوێت ئازادبم"‪.‬‬ ‫نەرمین کچێکی تەمەن‪ 37‬س���اڵەو‬ ‫تا ئێس���تا ژیان���ی هاوس���ه‌رگیریی‬ ‫پێکنه‌هانی���اوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و لەچاوەكانیدا‬ ‫خەم‌و لەڕوخس���اریدا ماندویەتیەكی‬ ‫دیاره‌و له‌باره‌ی پێکنه‌هێنانی ژیانی‬ ‫هاوس���ه‌رگیریی ده‌ڵێت "قەدەری من‬ ‫وابو كە تا ئێس���تا شونەكەم‪ ،‬ئەوە‬ ‫تەنها من نیم‪ ،‬زۆر كچی دیکه‌ی وه‌ک‬ ‫من هەن‪ ،‬حەزم ئەكرد تەنانەت خەونم‬ ‫پێوە دەبینی كە ژیانی هاوسەرگیریم‬ ‫پێك بهێنایەو ماڵ‌و منداڵم هەبوایە"‪.‬‬ ‫ئەو بزەیەك���ی كردو وتی "چی لەوە‬ ‫خۆش���ترە كە بەیانیان منداڵەكانت‬ ‫بەڕێبكەیت بۆ قوتابخانە"‪.‬‬ ‫نه‌رمی���ن بەهۆی ئ���ەوەی دایك‌و‬ ‫باوك���ی ل���ە ژیان���دا نەم���اون‪،‬‬ ‫ئێس���تا لەماڵی برایەكی���دا دەژی‪،‬‬ ‫"هەس���تدەكەم بارگرانیەك���م ب���ۆ‬ ‫ئەوانیش دروس���تكردوە‪ ،‬پەیوەندیم‬ ‫هیچ باش نییە لەگ���ەڵ براژنەكەم‪،‬‬ ‫بەاڵم ئیتر ناچارییە چیبكەم ئەبێت‬

‫ڕەزامەندبم"‪.‬‬ ‫گەورە كچ یان زارەوەی "قەیرە" كە‬ ‫لەكۆمەڵگای كوردیدا بەكاردەهێنرێت‬ ‫بۆ ئەو كچان���ەی تەمەنێك ژیانیان‬ ‫بەڕێكردوەو پڕۆسەی هاوسەرگیرییان‬ ‫پێ���ك نەهێناوە‪ ،‬بۆیە ئ���ەم كچانە‬ ‫زۆرج���ار بارودۆخێ���ك ناچاریی���ان‬ ‫دەكات كە ژیانی هاوسەرگیری لەگەڵ‬ ‫پیاوێكی تەمەندار ی���ان پیاوێك بۆ‬ ‫بەخێوكردنی منداڵەكانی پێكبهێنن‪.‬‬ ‫كەژاڵ یەكێكە لەو گەورەكچانەی كە‬ ‫بەخواستی خۆی ژیانی هاوسەرگیری‬ ‫پێ���ك نەهێن���اوەو قس���ەو توانجی‬ ‫خەڵكی ناچاری دەكات كە شو بكات‬ ‫بەپیاوێكی بەتەمەن‌و س���ێ‌ منداڵی‬ ‫ئەو بەخێوبكات‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"زۆریان پێوتم قەیرە‪ ،‬ئیتر بێزاربوم‬ ‫هەستم بەكەمی دەكرد بۆیە بڕیارمدا‬ ‫هەر كەس بێتە داوام هاوس���ەرگیری‬ ‫لەگەڵ بكەم"‪.‬‬ ‫ئەوكات���ەی دایكی لەس���ەرجێگا‬ ‫كەوتوە بەهۆی نەخۆشییەوە باوكی‬ ‫ڕازی نابێ���ت كەژاڵ هاوس���ەرگیری‬ ‫ب���كات‪" ،‬ئەگەر من ش���وم بكردایە‬ ‫ك���ەس نەب���و خزمەت���ی براكانمی‬ ‫بكردایە‪ ،‬دوای ئەوەی دایكم كۆچی‬ ‫دوای���ی كرد ئیت���ر باوك���م بڕیاریدا‬ ‫هاوسەرگیری لەگەڵ ئەم پیاوە بكەم‬ ‫كە ژنەكەی مردبو"‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە لەكۆمەڵگای كوردیدا‬ ‫زاراوەی���ەك نیی���ە بەكاربهێنرێت بۆ‬ ‫كوڕان هەروەك ئەوەی بەگەورەكچان‬

‫دەوترێت قەیرە‪ ،‬بەاڵم بەش���ێك لە‬ ‫كوڕانیش تەمەنیان دەچێتە سەرەوەو‬ ‫هێش���تا ژیان���ی هاوس���ەرگیرییان‬ ‫پێكنەهێناوە ‪.‬‬ ‫شەماڵ کوڕێکی تەمەن ‪ 42‬ساڵه‌و‬ ‫خاوەن���ی ماڵ‌و ئوتومبێله‌و بەردەوام‬ ‫كاردەكات‪ ،‬هەروەه���ا توانای مادی‬ ‫زۆر باش���ە بەاڵم تا ئێس���تا ژیانی‬ ‫هاوس���ەرگیری پێ���ك نەهێن���اوە‪،‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی هۆکاره‌که‌ی���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫"خێزانەكەم چەندین جار كچیان بۆ‬ ‫دەستنیش���ان كردوم بەاڵم نامەوێت‬ ‫چونك���ە حەزناك���ەم خەریكی ماڵ‌و‬ ‫من���داڵ‌و ژن بەخێوكردن بم‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەمەوێت ئازادبم"‪.‬‬ ‫ئ���ەو گ���وێ‌ بەتان���ەو توانج���ی‬ ‫دەوروبەرەكەی نادات‪" ،‬ڕاهاتوم‌و هەر‬ ‫لەبەرنامەشمدا نییە كە هاوسەرگیری‬ ‫ئەنجام بدەم"‪.‬‬ ‫زۆرج���ار كچان بێزاردەبن لەتانەو‬ ‫توانج���ی كۆمەڵ���گا‪ ،‬توێژەران���ی‬ ‫كۆمەاڵیەتی���ش ب���ۆ ئ���ەم دیاردەیە‬ ‫بۆچونی خۆیان هەی���ەو دەیانەوێت‬ ‫هۆش���یاركردنەوەی‬ ‫لەڕێ���گای‬ ‫كۆمەڵگاوە فشاری دەرونی سەر ئەو‬ ‫گەورە كچانە كەمتربكەنەوە‪.‬‬ ‫ئاڤان وەك تویژەرێكی كۆمەاڵیەتی‬ ‫ڕونیكردەوە كە لەناو كوردو لەهەمو‬ ‫دونیاشدا ڕێژەی ئەو كوڕو كچانە زیاد‬ ‫بوە كە هاوسەرگیرییان پێكنەهێناوە‪،‬‬ ‫"هەندێ‌ لەكچ���ان خۆیان نایەنەوێت‬ ‫هاوسەرگیری بكەن‌و هەندێكی تریش‬ ‫ماڵەوەی���ان ڕێگردەبن‪ ،‬جگە لەوەی‬

‫خراپی باری دارایی كوڕانیش هۆكارە‬ ‫بۆئ���ەوەی نەتوانن هاوس���ەرگیری‬ ‫بكەن‪ ،‬هەتا ئێس���تا وای لێهاتوە كە‬ ‫پرس���یاریان لێدەك���ەی دەڵێن ئێمە‬ ‫خۆمان ب���ۆ بەخێو ناكرێ���ت ئینجا‬ ‫ن���ۆرەی كچ���ی خەڵك���ە‪ ،‬هەروەها‬ ‫كچانیش كوڕێك توانای ماددی باش‬ ‫نەبێت هاوس���ەرگیری لەگەڵ ناكەن‪،‬‬ ‫یان هەن���دێ‌ كوڕی���ش داوای كچی‬ ‫منداڵ ئەك���ەن كە ئەوانیش بەكەمی‬ ‫ڕازی ئەبن"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا وتیش���ی "ژیان���ی ئەم‬ ‫گەورەكچان���ە زۆر ناخۆش���ە چونكە‬ ‫هەندێكی���ان دەبێت بەتەنیا بژین كە‬ ‫ڕەنگە توشی كێشە ببن یان لەگەڵ‬ ‫براو كەس���ی تریان دەژی���ن ئەگەر‬ ‫دایك‌و باوكیان لەژیاندا نەبون"‪.‬‬ ‫لەپێناو خزمەتكردن بەگەورەكچان‬ ‫هەروەك لەئامانجەكانیاندا دیاریكراوە‪،‬‬ ‫كۆمەڵەی ئایندە بۆ كچانی تەمەندار‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2013‬دامەزراوه‌و چەندین‬ ‫خ���ول‌و چاالكیی���ان ئەنجام���داوە‪،‬‬ ‫هەرچەن���دە بەش���ێك لەچاالكان���ی‬ ‫ژن���ان پێیانوای���ە ئ���ەم كۆمەڵەیە‬ ‫سوكایەتیكردنە بەگەورەكچان نەك‬ ‫خزمەتكردنیان‪.‬‬ ‫لەساڵی ‪ 2014‬وەزارەتی كاروباری‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی حكومەت���ی هەرێ���م‬ ‫بڕیاریدا كە بڕی ‪1‬تا ‪ 15‬ملیۆن دینار‬ ‫وەك قەرزب���دات بەهەر گەورەكچێك‬ ‫بەمەرجێ���ك تەمەنی لەس���ەرو ‪45‬‬ ‫س���اڵییەوە بێ���ت ت���ا كارێكی پێ‬ ‫ئەنجامبدات‪.‬‬

‫ئەم كچانە زۆرجار هەندێ‌ لەكچان‬ ‫خۆیان نایەنەوێت‬ ‫بارودۆخێك‬ ‫هاوسەرگیری‬ ‫ناچارییان‬ ‫دەكات كە ژیانی بكەن‌و هەندێكی‬ ‫تریش ماڵەوەیان‬ ‫هاوسەرگیری‬ ‫ڕێگردەبن‪ ،‬جگە‬ ‫لەگەڵ پیاوێكی‬ ‫لەوەی خراپی‬ ‫تەمەندار یان‬ ‫باری دارایی‬ ‫پیاوێك بۆ‬ ‫كوڕانیش هۆكارە‬ ‫بەخێوكردنی‬ ‫بۆئەوەی نەتوانن‬ ‫منداڵەكانی‬ ‫هاوسەرگیری بكەن‬ ‫پێكبهێنن‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ڕێبوار سیوه‌یلی‌‪:‬‬ ‫ی به‌درێژایی مێژوه‌كه‌ی خۆی‬ ‫سلێامن ‌‬ ‫شارێكی شوناسبه‌خش بوه‌‬ ‫رێب���وار س���یوه‌یلی‌ نوس���ه‌ر‌و روناكبیر‬ ‫كتێبێ���ك به‌ناوی‌ (ش���وێن‌و ش���وناس)‬ ‫باڵوده‌كات���ه‌وه‌‌و ب���اس له‌گرنگی‌ ش���وێن‬ ‫ده‌كات بۆ دروستكردنی‌ شوناسی‌ مرۆڤ‪.‬‬ ‫سیوه‌یلی‌ له‌باره‌ی‌ كتێبه‌كه‌‌و له‌لێدوانێكی‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ " كتێبی (شوێن و شوناس)‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی فه‌لس���ه‌فیه‌ له‌مان���ای‬ ‫ش���ار وه‌ك ش���وێن و له‌گرنگی شوێن بۆ‬ ‫دروس���تكردنی شوناس���ی مرۆڤ‪ .‬شاری‬ ‫س���لێمانی له‌م ڕوه‌وه‌ تایبه‌تمه‌ندیی خۆی‬ ‫هه‌یه‌و ش���وێنێك ‌ه به‌ده‌ر له‌وه‌ی كه‌وتۆته‌‬ ‫چ ناوچه‌یه‌ك���ی جوگرافیای���ی جیه���ان‌و‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌درێژایی مێژوه‌كه‌ی‬ ‫خۆی شارێكی شوناسبه‌خش بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌" ئه‌م كتێبه‌ له‌و په‌یوه‌ندییه‌ی‬ ‫نێ���وان م���رۆڤ‪ ،‬تاكه‌ك���ه‌س‌و خودێتی‬ ‫ده‌كۆڵێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ ده‌یبه‌س���تێت‬ ‫به‌شوناسه‌وه‌‪ .‬واته‌ له‌و دۆخه‌ ده‌كۆڵێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ تیایدا ش���وێنێكی تایب���ه‌ت چۆن‬ ‫ده‌بێته‌ هۆكاری به‌خش���ینی ش���وناس‬ ‫به‌مرۆڤ���ه‌كان‌و چ���ۆن مرۆڤه‌كانی���ش‬ ‫له‌دۆخی جی���اوازی په‌یوه‌ندییاندا به‌و‬ ‫شوێنه‌وه‌‪ ،‬شوناس���گه‌لێكی تایبه‌تی‬ ‫پێده‌به‌خشن"‪.‬‬ ‫رێبوار س���یوه‌یلی‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ " كتێبه‌كه‌ به‌شێكی هه‌ره‌‬ ‫زۆری ته‌رخانك���راوه‌ ب���ۆ به‌راوردو‬ ‫توێژدنه‌وه‌ له‌شه‌قامی توی مه‌لیك‬ ‫له‌هه‌ش���تاكان‌و ش���ه‌قامی سالم‬ ‫(س���ه‌هۆڵه‌كه‌) له‌ن���ه‌وه‌ده‌كان‌و‬ ‫پاشتردا"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌به‌ش���ه‌كانی‌ تری‌‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌ش‪ ،‬س���یوه‌یلی‌ وتی‌"‬ ‫به‌شه‌كانیتریشی ته‌رخانكراون بۆ‬ ‫توێژینه‌وه‌ له‌كۆمه‌ڵیك دیارده‌و‬ ‫ده‌ركه‌وت���ه‌ له‌و ش���اره‌دا‪ ،‬كه‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی شوێن‌و مرۆڤیان‬ ‫لێوه‌ دروستبوه‌و ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‬

‫په‌یوه‌ندی نێوانیانن"‪ .‬وتیش���ی‌" كتێبه‌كه‌‬ ‫به‌دیوێكیترداو ب���ه‌ په‌نابردن بۆ میتۆدی‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ی دیارده‌ناسی‪ ،‬به‌ پشتبه‌ستن‬ ‫به‌ئه‌زمون���ی تایب���ه‌ت‌و خودێتی كه‌س���ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ ،‬هه‌وڵده‌دات كولت���ورو ڕه‌هه‌نده‌‬ ‫كولت���وری‌و مه‌عنه‌وییه‌كه‌ی ئه‌م ش���اره‌‬ ‫بخوێنێت���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م كتێب���ه‌ ده‌توانێ���ت‬ ‫به‌شداریی بكات له‌دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و شوناسه‌‬ ‫هاوبه‌ش���ه‌ی نێوان نه‌وه‌ی هه‌ش���تاكان‌و‬ ‫پاش���ترو له‌هۆكاره‌كانی دروستبونی ئه‌م‬ ‫شوناسه‌ ده‌كۆڵێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م به‌رهه‌مه‌ له‌جۆری خۆی هه‌وڵێكی‬ ‫ده‌گمه‌ن‌و سه‌ره‌تاییه‌ له‌بواریی فه‌لسه‌فه‌و‬ ‫شارناس���یدا‌و یه‌كێك���ه‌ له‌باڵوكراوه‌كانی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ غه‌زه‌لنوس بۆ چاپ‌و باڵوكردنه‌وه‌‌و‬ ‫رۆژی پێنجش���ه‌ممه‌ ‪10‬ی‌ ئه‌یلول���ی‌ ‪2015‬‬ ‫به‌ئاماده‌بونی نوسه‌ر خۆی له‌غه‌زه‌لنوس‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬

‫ی كوردا‬ ‫شێوه‌كارێك ‌‬

‫��ه‌‌و تابلۆكانی����ش‬ ‫زن‌و س����ه‌رجه‌میان‬ ‫ی سروش����ته‌ له‌هه‌ر‬ ‫كان����دا‌و هه‌وڵمداوه‌‬ ‫روانین����ی خ����ۆم‬

‫ه‌ ل����ه‌رۆژی‌ ‪‌ 10‬‬ ‫ی‬ ‫رێته‌وه‌‌و هه‌تا ‪17‬ی‌‬ ‫می‌ ‪ 2015‬به‌رده‌وام‬

‫‪ ،‬له‌دایكبوی‌ شاری‬ ‫ده‌رچوی په‌یمانگای‬ ‫كان����ی س����لێمانی‌و‬ ‫ن����ه‌ری ئۆنتاریۆیه‌‬ ‫دا‪.‬‬ ‫‪1988‬دا یه‌كه‌مین‬ ‫یبه‌تی له‌مه‌ڵبه‌ندی‬

‫ی دۆخه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌س���ت به‌ناخۆش��� ‌‬ ‫ئه‌كه‌یت به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫ه���ه‌وڵ ئه‌ده‌یت خۆت���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بگونجێنیت‪.‬‬

‫ی زۆرێك له‌گه‌نجه‌كان‬ ‫سیڤان عه‌باس‪ :‬كار ‌‬ ‫هیچ مۆركێكی‌ كوردی‌ پێو ‌ه نیه‌‬ ‫"سیاسه‌ت هه‌مو شتێك تێكده‌دات"‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫سیڤان عه‌باس هونه‌رمه‌ندی‌ گۆرانیبێژ له‌م‬ ‫دیمانه‌یه‌ ‌ی ئاوێنه‌دا تیشكده‌خات ‌ه سه‌ر‬ ‫رۆڵ‌و پێگه‌ی‌ گه‌نج له‌هونه‌ری‌ كوردی‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر چه‌ند پرسێكی‌ گرنگی‌ دیكه‌ ‌ی‬ ‫بوار ‌ی هونه‌ری‌ هه‌ڵوێسته‌ده‌كات‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێگه‌ ‌ی گه‌ن���ج له‌هونه‌ر ‌ی‬ ‫كوردیدا‪ ،‬سیڤان عه‌باس وتی‌‪ :‬رۆڵ‌و پێگه‌ ‌ی‬ ‫گه‌نج به‌دو ئاراس���ته‌دا رۆش���توه‌ یه‌كێكیان‬ ‫باش���ه‌‌و ئه‌وی‌ تریان زۆر خراپ���ه‌‪ .‬هه‌ند ‌ێ‬ ‫له‌گه‌نج���ان كاری‌ باش ده‌ك���ه‌ن به‌اڵم زۆر‬ ‫كه‌م���ن‪ ،‬هه‌ندێك ‌ی تر هه‌ن ك���ه‌ زۆر زۆرن‌و‬ ‫به‌ڕاستی‌ كاره‌كانیان هیچ مۆركێكی‌ هونه‌ر ‌ی‬ ‫كوردی‌ پێو‌ه نیه‌ به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی رۆڵی‌ ده‌زگاكان���ی‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫حكوم ‌هت‌و رێكخراوه‌ هونه‌ریه‌كان له‌بره‌ودان‬ ‫به‌هونه‌ری‌ كوردی‌‪ ،‬س���یڤان وتی‌" كێش��� ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه ده‌زگاكانی‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫ده‌زگا حكومی���ه‌كان‌و هونه‌رییه‌كان نازانن‬ ‫ك ‌ێ باش���ه‌‌و كێ‌ خراپه‌‪ .‬چونكه‌ خۆیان له‌و‬ ‫بواره‌دا هیچ شاره‌زاییه‌كیان نیه‌"‪ .‬وتیشی‌"‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ خراپبون���ی‌ هون���ه‌ری‌ ك���وردی‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆی‌ راگه‌یاندنه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و گۆرانیبێ���ژه‌ له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ گه‌نج‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا نه‌ك ته‌نها داهێنان ‌ی‬ ‫ده‌كوژرێ‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌ناخی‌ عه‌رزدا ده‌برێ‌‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ وت ‌ی " ئێمه‌ بێگانه‌په‌رستین‌و‬ ‫خۆمان پێ‌ هیچه‌ بۆیه‌ ئه‌و‌ه حاڵه‌كه‌مانه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌شاری‌ سلێمانی‌‌و ناونانی‌ ئه‌م‬ ‫شاره‌ به‌پایته‌ختی‌ روناكبیری‌‪ ،‬سیڤان وتی‌"‬ ‫سلێمانی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ رۆشنبیری‌‌و هونه‌ره‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ مێژو سه‌لماندویه‌تی‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌م‬

‫دوپشک‬ ‫هه‌س���ت ده‌كه‌یت خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫هه‌ندێ‌ نهێنیت لێده‌شاریته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش���ه‌ تۆ بایه‌خی‌ وه‌ك پێویستی‬ ‫پێناده‌یت‪.‬‬

‫دۆخ ‌ه سیاسیه‌ واز له‌كوردستان بهێنێ‌ ئه‌وا‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ دۆخ ‌ی جارانی‌ خۆی‌"‪ .‬وتیش���ی‌"‬ ‫بۆ ب���ره‌ودان به‌كولتور‌و هونه‌ر ده‌بێ‌ به‌هیچ‬ ‫جۆر ‌ێ بیر له‌سیاس���ه‌ت نه‌كرێته‌و‌ه چونك ‌ه‬ ‫به‌ڕاستی‌ سیاس���ه‌ت بۆگه‌نه‌‌و هه‌مو شتێك‬ ‫تێكده‌دات"‪.‬‬ ‫"ئێم���ه‌ ‌ی كورد له‌ن���او خۆماندا خراپین‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر كۆك بین ئه‌وا هه‌مو ش���تێك‬ ‫باشده‌بێت" سیڤان وایوت‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ نهێنی‌ س���ه‌ركه‌وتنی‌ گۆرانی‌‪،‬‬ ‫س���یڤان عه‌باس وتی‌" نهێن ‌ی سه‌ركه‌وتن ‌ی‬ ‫گۆران��� ‌ی هه‌مو ئه‌م پێكهاتانه‌یه‌ (ش���یعر‪،‬‬ ‫ئ���اواز‪ ،‬ئه‌دا‌و هت���د) پێكه‌وه‌"‪ .‬وتیش���ی‌"‬ ‫ئێستا گۆرانیبێژه‌كانمان بون به‌شاعیر! من‬ ‫ئ���ه‌وه‌ زۆر به‌خراپ ده‌زان���م چونك ‌ه كاتێك‬ ‫(په‌ش���ێو)‌ی‌ م���ه‌زن هه‌یه‌ من بۆ ش���یعر‬ ‫بنوسم‌و خۆشم بیكه‌م به‌گۆرانی‌‪ ،‬ئیشی‌ من‬ ‫گۆرانی ‌ه نه‌ك شیعر"‪.‬‬ ‫س���یڤان ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ك���رد "كاتێك‬ ‫مۆسیقا‌و ده‌نگ‌و ش���یعر‌و وتنی‌ هه‌ڵقواڵو ‌ی‬ ‫جوگرافی���ا ‌ی واڵته‌ك���ه‌ی‌ خ���ۆت ب���و ئه‌وا‬ ‫به‌نه‌م���ری‌ ده‌مێنێت���ه‌وه‌‪ .‬نمون���ه‌ش زۆر‌ه‬ ‫ئاوڕێك له‌گۆرانیه‌ كۆنه‌كان بده‌وه‌ بزان ‌ه هه‌ر‬ ‫به‌نه‌مر ‌ی ماونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ رۆڵ‌و كاریگ���ه‌ر ‌ی هونه‌رمه‌ند‬ ‫عه‌دنان كه‌ریم له‌س���ه‌ری‌‪ ،‬س���یڤان عه‌باس‬ ‫وتی‌"عه‌دنان كه‌ریم مامۆس���تا‌و قوتابخانه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ من‪ ،‬له‌ته‌واوی‌ كاره‌كانم ئاگاداره‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كار‌و به‌رهه‌می‌ نوێ ‌ی خۆشی‌‪،‬‬ ‫سیڤان وتی‌" كاری‌ نوێم ئه‌لبومێكه‌ به‌ناو ‌ی‬ ‫(النكه‌ ‌ی هه‌س���تێك) پێكهاتوه‌ له‌هه‌ش���ت‬ ‫تراك دوانیانم كلیپ ك���ردوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نزیكدا كلیپه‌كان باڵوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ماوه‌ ‌ی‬ ‫دو مانگ ‌ه ئه‌لبومه‌كه‌ له‌بازاڕدایه‌"‪.‬‬

‫له‌یال به‌درخان‪..‬‬ ‫ی كورد‬ ‫یه‌كه‌مین كچ ‌ه سه‌ماكار ‌‬ ‫له‌مێ���ژوی كوردس���تان‌و نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫كوردا‪ ،‬له‌یال به‌درخان یه‌كه‌مین كچی‬ ‫كورده‌ كه‌ له‌بواری هونه‌ردا ده‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌بنه‌ماڵه‌یه‌ك���ی‌ تێكۆش���ه‌ری‬ ‫به‌درخانییه‌كانه‌و كچی (عه‌بدولڕه‌زاق‬ ‫به‌درخان)و كچه‌زای (به‌درخان پاشا)‬ ‫یه‌‪ .‬له‌یال له‌ساڵی ‪ 1908‬له‌ئیستانبوڵ‌‬ ‫له‌دایكب���وه‌‪ .‬س���اڵی ‪ 1913‬دوای‬ ‫ده‌رچون���ی بڕی���اری كۆمه‌ڵكوژكردنی‌‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی به‌درخانیی���ه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫عوس���مانیه‌كانه‌وه‌‪ ،‬له‌یال له‌ته‌مه‌نێكی‬ ‫زۆر بچوكی���دا له‌گه‌ڵ‌ دایكی ناچاربون‬ ‫له‌ناوچه‌كانی ژێرده‌سه‌اڵتی عوسمانی‬ ‫كۆچ بكه‌ن‌و ڕوبكه‌نه‌ میس���رو ته‌مه‌نی‬ ‫منداڵی له‌(میسر) به‌سه‌ربردوه‌‪.‬‬ ‫دوای جه‌نگ���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ جیهانی‬ ‫له‌س���ااڵنی‌ (‪ 1914‬ت���ا ‪ ،)1918‬له‌یال‬ ‫به‌درخان میسری‌ جێهێشتوه‌و چوه‌ته‌‬ ‫ئه‌وروپ���ا‪ ،‬له‌(سویس���را) چوه‌ته‌ به‌ر‬ ‫خوێندن‌و له‌ (ئه‌ڵمانیا)ش په‌یمانگه‌ی‬ ‫هونه‌ری بالێی ته‌واوكردوه‌و پاشانیش‬ ‫له‌(فه‌ره‌نسا) نیشته‌جێ‌ بوه‌‪.‬‬ ‫" له‌یال به‌ردخان له‌مێژوی كوردستان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی كوردا یه‌كه‌مین كچی كورده‌‬ ‫كه‌ له‌بواری هونه‌ردا ده‌ركه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا یه‌كه‌می���ن كچیش���ه‌ كه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌هون���ه‌ری بالێ���دا ده‌ركه‌وتبێ���ت‌و‬ ‫یه‌كێكیش���ه‌ له‌ناس���راوترین ژن���ه‌‬ ‫س���ه‌ماكه‌ره‌كانی جیهان له‌س���ااڵنی‬ ‫‪1930‬دا‪.‬‬ ‫هه‌ڵپه‌ڕكێ‌‌و سه‌ما‪ ،‬هه‌ر له‌منداڵیه‌وه‌‬

‫رۆشنبیری روس����ی له‌دیمه‌شقی‬ ‫پایته‌خت����ی س����وریا كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫دووه‌می����ن‬ ‫له‌س����اڵی‪1990‬دا‬ ‫پێش����انگه‌ی تایبه‌ت����ی له‌تۆرنتۆ‬ ‫له‌كه‌نه‌دا كردۆته‌وه‌‌و له‌و كاته‌وه‌‬ ‫هه‌تا ئێس����تا چه‌ندین پێشانگای‬ ‫دیكه‌ی‌ له‌ه����ۆڵ‌و گه‌له‌ری‌‌و مۆزه‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌كان����ی‌ ئه‌و ش����اره‌دا‬ ‫كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا جگ����ه‌ له‌هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان‌و كه‌نه‌دا‪ ،‬له‌چه‌ندین‬ ‫واڵت����ی‌ دیك����ه‌ وه‌ك (ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫سوید‪ ،‬دانیمارك‪ ،‬هۆڵه‌ندا‪ ،‬ژاپۆن)‬ ‫پێشانگه‌ی‌ كردۆته‌وه‌‌و له‌چه‌ندین‬ ‫پێشانگه‌ی‌ هاوبه‌شیشدا به‌شداری‌‬ ‫ك����ردوه‌‌و چه‌ند خه‌اڵتێكیش����ی‌‬ ‫پێبه‌خشراوه‌‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪11‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫تۆ كه‌س���ێكی‌ باش���ی‌ له‌ناو خه‌ڵك‌و‬ ‫به‌وه‌ ناس���راویت له‌ناویان‪ ،‬پێویس���ت‬ ‫ب���ه‌وه‌ ناكات خ���ۆت بێتاقه‌ت بكه‌یت‬ ‫به‌ره‌خنه‌یه‌كی‌ بچوك‪.‬‬

‫س���ه‌رنجی له‌یالیان راكێش���اوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌یال كاتێك كه‌ منداڵ‌ بوه‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‬ ‫س���ه‌یركردنی س���ه‌مای ژنان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی سروش���تی خۆی فێری‬ ‫س���ه‌ماكردن ك���ردوه‌و زۆر خولی���ای‬ ‫سه‌ماكردن بوه‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش دوای نیش���ته‌جێبونی‬ ‫له‌ئه‌وروپا‪ ،‬هه‌مو ئامانج‌و حه‌زو خولیاو‬ ‫مه‌به‌ستی ژیانی سه‌ماكردن‌و خوێندن‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بوه‌ له‌سه‌ماكردن‌و ئه‌فراندن‬ ‫بوه‌ له‌هونه‌ری بالێدا‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌و‬ ‫سه‌مایانه‌ی كه‌ له‌یال به‌درخان نمایشی‬ ‫ده‌كردن‪ ،‬هیچ سه‌رچاوه‌و بنه‌مایه‌كی‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و داهێنانی خودی‌ له‌یال‬ ‫خۆی‌ بوه‌‪ ،‬كه‌ ش���ێوازی تایبه‌ت‌و زۆر‬ ‫سه‌رنجڕاكێش بوه‌‪.‬‬ ‫له‌ی�ل�ا به‌درخ���ان له‌س���اڵی ‪1930‬‬ ‫تا س���ه‌ره‌تای س���ااڵنی ‪ ،1940‬سه‌ما‬ ‫سه‌رنجڕاكێش‌و پڕ له‌جه‌ماوه‌رییه‌كه‌ی‬ ‫خۆی له‌واڵتانی‌ (نه‌مس���ا‪ ،‬ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫سویسرا‪ ،‬فه‌ره‌نسا‪ ،‬به‌لژیكاو ئیتاڵیا)‬ ‫پێشكه‌ش���كردوه‌‌و بۆ نمایش���كردنی‬ ‫سه‌ماكانی‌‪ ،‬بانگهێش���تی (ئه‌مریكا‌و‬ ‫كه‌نه‌دا)و زۆر واڵتی تریش كراوه‌‌و له‌ناو‬ ‫خه‌ڵك به‌ش���ازاده‌ی كورد ده‌ناس���را‪.‬‬ ‫له‌یال بۆخۆیش���ی هه‌میشه‌و به‌وپه‌ڕی‬ ‫شانازییه‌وه‌ خۆی وه‌كو كچه‌ كوردێك‌و‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان ناس���اندوه‌‪ ،‬نامه‌‬ ‫مێژوییه‌كانی له‌ی�ل�ا به‌ردخانیش ئه‌و‬ ‫ڕاستییانه‌مان بۆ ده‌سه‌لمێنن‪.‬‬ ‫له‌ی�ل�ا به‌درخان له‌س���اڵی ‪1986‬دا‬ ‫له‌پاریس‪ ،‬كۆچی‌ دوایی‌ كرد‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هه‌س���ت به‌دڵته‌نگ���ی‌ ئه‌كه‌یت‌و‬ ‫ته‌نها كه‌س���ێك كه‌ بیه‌وێت دڵت‬ ‫ی‬ ‫ێ نزیكه‌كه‌ ‌‬ ‫خۆش بكات ه���اوڕ ‌‬ ‫خۆته‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫زۆر خۆت له‌ماڵه‌وه‌ هێشتۆته‌وه‌و‬ ‫پشتت به‌كه‌سانی‌ تر به‌ستوه‌‪،‬‬ ‫بی����ر له‌ته‌ندروس����تی‌ خ����ۆت‬ ‫بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫نه‌هه‌ن���گ‪ :‬چاوه‌ڕێ���ی هه‌واڵێك���ت‬ ‫ئه‌كرد كه‌ دڵت خ���ۆش بكات‌و بار ‌‬ ‫ی‬ ‫داراییت ب���اش بكات‪ ،‬ئه‌مه‌ روینه‌داو‬ ‫ناره‌حه‌تیت بۆدروست بو‪.‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫هه‌نگاوی‌ گونجاو بۆلێوی‌‬ ‫ا‬ ‫نی‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ جگه‌ره‌ ئه‌كێشن‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫فیلمی‌ ده‌رهێنه‌رێكی‌ كورد‬ ‫له‌فێستیڤاڵێكی‌ كوریا‪ ،‬نیشان ده‌درێ‬ ‫‌ فیلمی‌ (بیره‌وه‌ریی‌ ئه‌س����په‌ ڕه‌ش����ه‌كه‌) ‌ی‬ ‫ده‌رهێنه‌ری‌ كورد ش����ه‌هرام عه‌لیدی‌ له‌ به‌شی‌‬ ‫پێشبڕكێی‌ فێس����تیڤاڵی‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌ پوسان‬ ‫ك����ه‌ له‌واڵتی‌ كۆریا ئه‌نجامده‌درێ‌‪ ،‬به‌ش����داری‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌پاش فیلمی‌ (س����رته‌ له‌گ����ه‌ڵ با)‪ ،‬فیلمی‌‬ ‫(بیره‌وه‌ریی‌ ئه‌س����په‌ ڕه‌شه‌كه‌) دوه‌مین فیلم ‌ی‬ ‫درێ����ژی‌ ده‌رهێنه‌ری‌ كورد ش����ه‌هرام عه‌لیدی‪-‬‬ ‫یه‌‌و فیلمه‌كه‌ش به‌رهه‌مێكی‌ هاوبه‌ش����ی‌ نێوان‬ ‫(ئێران‌و توركیا‌و عێراق)ه‌‌و زمانی‌ فیلمه‌كه‌ش‬ ‫كوردییه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌چیرۆكی‌ فیلمه‌كه‌‌و له‌لێدوانێكی‌‬ ‫بۆ ئاوێن����ه‌‪ ،‬ش����ه‌هرام عه‌لی����دی‌ ڕایگه‌یاند‪":‬‬ ‫چیرۆكی‌ فیلمه‌كه‌ باس له‌دۆزینه‌وه‌ی‌ ئه‌سپێكی‌‬ ‫ڕه‌ش ده‌كات ك����ه‌ كچێ����ك زۆر هۆگری‌ ده‌بێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كاته‌ش كچه‌كه‌ ده‌مرێ‌ له‌وه‌سێتنامه‌كه‌یدا‬

‫كاتێك هه‌ستت كرد لێوت ره‌نگی تۆخه‌و مه‌یله‌و‬ ‫ره‌شه‌ به‌هۆی‌ جگه‌ره‌كێشانه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ پێویسته‌‬ ‫ئه‌م هه‌نگاوانه‌ی‌ خواره‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌ی‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫لێوێكی‌ په‌مه‌یی‌و جوانت هه‌بێت‬ ‫‪ -1‬تقش���یر كردن‪ .‬كاتێك لێوت تۆخ ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫به‌ه���ۆی‌ جگه‌ره‌كێش���انه‌وه‌ ئه‌وه‌ پێویس���ته‌‬ ‫به‌به‌رده‌وام���ی‌ تقش���یری‌ بۆ بكه‌ی‌‪ .‬باش���ترین‬ ‫جۆری‌ ته‌قش���یر ئه‌وه‌یه‌ تۆزێ���ك فازلین بكه‌‬ ‫س���ه‌ر فڵچه‌ی‌ ددانه‌كه‌ت به‌هێواشی‌‌و بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ن���د خوله‌كێك به‌ش���ێوه‌ی‌ بازنه‌ی‌ بیهێنیت‬ ‫به‌لێوه‌كانت‪ ،‬دواتر به‌ئاو بیشۆو پاشان زه‌یتی‌‬ ‫زه‌یتونی‌ لێبده‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌س���ت به‌وشكبونی‌‬ ‫لێوه‌كان نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ش���ێداركردن‪ .‬بۆكه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ زیان���ه‌‬ ‫خراپه‌كانی‌ جگه‌ره‌كێش���ان له‌سه‌ر لێوت رۆژانه‌‬ ‫‪ 8‬په‌رداخ ئاو بخۆره‌وه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫نوسیویه‌تی‌ كه‌ بۆ مه‌راسیمی‌ ناشتنه‌كه‌ی‌ ئه‌سپه‌‬ ‫ڕه‌ش����ه‌كه‌ بهێنن‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هاوڕێكانی‌ كچه‌ك ‌ه‬ ‫ب����ۆ به‌جێهێنانی‌ وه‌س����ێته‌كه‌ ده‌كه‌ونه‌ گه‌ڕان‬ ‫به‌شوێن دۆزینه‌وه‌ی‌ ئه‌سپه‌ ڕه‌شه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ لۆكه‌یش����نی‌ وێنه‌گرتن����ی‌ فیلمه‌‬ ‫نوێكه‌شی‌‪ ،‬عه‌لیدی‌ وتی‌‪ ":‬فیلمه‌كه‌ له‌باكوری‬ ‫كوردستان به‌رهه‌مهێنراوه‌‌و شاره‌وانی مێردین‌و‬ ‫ئه‌كادیمیای سینه‌مایی دیاربه‌كر پشتیوانییان‬ ‫لێكردوه‌"‪.‬‬ ‫پێش����تر یه‌كه‌مین فیلمی‌ درێ����ژی‌ عه‌لیدی‌‬ ‫ك����ه‌ به‌ناوی‌ (س����رته‌ له‌گه‌ڵ ب����ا) له‌هه‌فته‌ی‌‬ ‫ڕه‌خنه‌گران����ی‌ فێس����تیڤاڵی‌ س����ینه‌مایی‌ كان‬ ‫نیش����اندرا‌و س����ێ‌ خه‌اڵت����ی‌ ئ����ه‌و به‌ش����ه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫خولی‌ بیسته‌می‌ فێس����تیڤاڵی‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫پوسان له‌ڕۆژانی‌ (‪1‬تا ‪10‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ری‌ ‪)2015‬‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ‌‪.‬‬

‫‪ -3‬ق���اوه‌و چا ك���ه‌م بخ���ۆره‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ جار‬ ‫زۆر خواردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م ماددان���ه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫ت���ۆخ كردنه‌وه‌ی‌ ره‌نگ���ی‌ لێ���و و زه‌ردكردنی‌‬ ‫پ���وك‌و ددان‪ ،‬چونكه‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫جگه‌ره‌كێشن چاو قاوه‌ زۆر ده‌خۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬سوراو كه‌م به‌كار بیهێنه‌‪ .‬هه‌وڵبده‌ هه‌تاوه‌كو‬ ‫ئه‌توانی‌ سوراو به‌كار مه‌هێنه‌ به‌تایبه‌تی‌ ره‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫سور‪ ،‬چونكه‌ ره‌نگی‌ لێو زیاتر تۆخ ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌رۆژی‌ جیهانی‌ كاری‌ خۆبه‌خشدا‬ ‫رسوشت‬ ‫كۆشش محه‌مه‌د‪ :‬رێژه‌ی خۆبه‌خش له‌كوردستاندا زۆر كه‌مه‌ له‌تابلۆكانی‌ ش‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫رۆژی‌ ‪5‬ی‌ ئه‌یلولی‌ هه‌مو ساڵێك‬ ‫به‌رۆژی‌ جیهانی‌ كاری‌ خۆبه‌خش‬ ‫دانراوه‪ ،‬لێپرسراوی (تۆڕی‬ ‫هه‌میشه‌یی رێكخراوه‌ ناحكومییه‌كان‬ ‫له‌كوردستان) له‌وبڕوایه‌دایه‌ که‌ کاری‬ ‫خۆبه‌خشی له‌کوردستان زۆر که‌مه‌و‪،‬‬ ‫ئه‌توانین بڵێین هه‌ر نییه‌ ‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌تێگه‌یشتن له‌چاالكی‌‬ ‫خۆبه‌شی‌‌و پێگه‌ی‌ ئه‌مجۆره‌ چاالكیان ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‪ ،‬كۆش����ش‬ ‫محه‌مه‌د ناسراو به‌ "كۆشش میكائیلی"‬ ‫چاالكوانی مه‌ده‌نی‌و لێپرسراوی (تۆڕی‬ ‫هه‌میش����ه‌یی رێكخراوه‌ ناحكومییه‌كان‬ ‫له‌كوردس����تان) له‌لێدوانێكی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت����ی‌ " رۆژی جیهان����ی ی����ان رۆژی‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی خۆبه‌خشی كورتكراوه‌ی‬ ‫(‪)IVD‬ی‌ ئینگلیزییه‌‌و هه‌مو س����اڵێك‬

‫کاوڕ‬ ‫ئه‌گه‌ر بیرت له‌وه‌كردۆته‌وه‌ كه‌ هه‌ندێ‌‬ ‫كارت دوا بخه‌ی���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هیالكی‌ ده‌بیت‌و هه‌ست به‌هه‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫له‌(‪5‬ی‌ دیس����ه‌مبه‌ر) ئه‌نجامده‌درێت‌و‬ ‫بۆ یه‌كه‌مج����ار له‌س����اڵی ‪ 1985‬ئه‌م‬ ‫رۆژه‌ له‌الی����ه‌ن رێكخ����راوی نه‌ت����ه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كانه‌وه‌ دی����اری كرا به‌رۆژی‬ ‫جیهانی كاری خۆبه‌خش����ی"‪ .‬وتیشی‌"‬ ‫ل����ه‌م رۆژه‌دا زۆرب����ه‌ی واڵتانی دونیا‬ ‫به‌چاالكی جۆراوجۆر به‌شداری ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئامانج له‌به‌رزراگرتنی ئه‌م س����اڵیاده‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ سوپاس����نامه‌یه‌ك بێت بۆ‬ ‫خۆبه‌خش����كاران‌و سه‌رنجراكێش����انی‬ ‫خه‌ڵ����ك ب����ۆ ئ����ه‌و كاره‌ مرۆڤایه‌تیه‌و‬ ‫هوش����یاركردنه‌وه‌ی ت����اك له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫پش����كی تاكه‌ك����ه‌س له‌خزمه‌تكردنی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬ئه‌م رۆژه‌ له‌الیه‌ن رێكخراوی‬ ‫مانگ����ی س����وری نێوده‌وڵه‌تی����ه‌وه‌‬ ‫پێشنیازكراو چه‌ندین رێكخراوی ‪NGO‬‬ ‫تری جیهانی به‌ش����داربون له‌پاڵپشتی‬ ‫ئه‌م پێشنیازه‌"‪.‬‬ ‫كۆش����ش محه‌مه‌د ئام����اژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ به‌پێی به‌ڵێنامه‌ی‪212/40‬‬

‫گا‬

‫ل����ه‌‪ 17‬ئ����ازاری س����اڵی ‪ 1985‬بڕیار‬ ‫درا هه‌مو س����اڵێك له‌ ‪5‬ی‌ دیسامبه‌ر‬ ‫بكرێت به‌رۆژی جیهانی خۆبه‌خش����ی‌و‬ ‫هه‌م����و واڵتان����ی جیه����ان به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌وروپا پابه‌ندی خۆی بۆ ئه‌م داوایه‌‬ ‫ده‌ربڕی‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پێگه‌ی‌ كاری‌ خۆبه‌خش����ی‌‬ ‫له‌كوردس����تان‪ ،‬لێپرس����راوی ت����ۆڕی‬ ‫هه‌میش����ه‌یی رێكخراوه‌ ناحكومییه‌كان‬ ‫له‌كوردستان‪ ،‬وتی‌" رێژه‌ی خۆبه‌خش‬ ‫له‌كوردس����تاندا زۆر نزم����ه‌‪ ،‬ئه‌ك����رێ‬ ‫بوترێ هه‌ر نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ كۆمه‌ڵێك ه����ۆكارو فاكته‌ر‪ ،‬هه‌ر‬ ‫واڵتێك له‌قۆناغی گه‌ش����ه‌كردندا بێت‬ ‫تاراده‌یه‌ك ئاس����تی كاری خۆبه‌خشی‬ ‫نزم����ه‌ تێیدا ئه‌وی����ش ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌رقاڵی خه‌ڵك به‌په‌یداكردنی قوتی‬ ‫رۆژان����ه‌و به‌ده‌س����تهێنانی داهاتێك"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌" ئه‌كرێ وانه‌یه‌ك����ی تایبه‌ت‬ ‫به‌كاری خۆبه‌خش����ی دابنرێت له‌الیه‌ن‬

‫دوانه‌‬

‫هه‌س���ت به‌ته‌مه‌ڵ���ی‌ ده‌كه‌ی���ت‌و ناتوانیت به‌ش���داری‌ ئ���ه‌و كۆڕ ‌ه‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ ناتوانی���ت ئه‌ركه‌كانت كۆمه‌اڵیه‌تیان��� ‌ه بكه‌ی���ت ك��� ‌ه‬ ‫ێ بهێنیت‌و هیچ پاڵپشتیه‌كت ماوه‌یه‌ك���ی‌ درێ���ژه‌ خۆت���ت بۆ‬ ‫به‌ج ‌‬ ‫ئاماده‌كردوه‌‪.‬‬ ‫نابێت‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ بۆ ئاس����تی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت����ی‌و ئاماده‌ی����ی‪ ،‬چونكه‌ كاری‬ ‫خۆبه‌خش����ی پێویس����تی به‌ڕاهاتن����ه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر توان����را منداڵه‌كانمان رابهێنین‬ ‫له‌سه‌ر كاری خۆبه‌خشی ئه‌وا هه‌رگیز‬ ‫دور ناكه‌وێته‌وه‌ ل����ه‌و كاره‌ جا ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر بڕوانامه‌یه‌ك به‌ده‌س����ت بهێنێت‌‬ ‫یان هه‌ر ئیش����ێكی هه‌بێ����ت كاتێكی‬ ‫دیاریكراو ده‌ستنیشان ده‌كات بۆ كاری‬ ‫خۆبه‌خشی‌و خزمه‌تكردنی خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ گرنگی‌ بایه‌خدان به‌م یادانه‌‬ ‫له‌كوردس����تان‌و ئه‌نجامدان����ی‌ چاالكی‌‬ ‫تیایدا‪ ،‬كۆشش محه‌مه‌د وتی‌ " ئه‌وه‌ی‬ ‫جێگ����ه‌ی داخه‌ س����ااڵنه‌ ده‌یان یادی‬ ‫جیهانی گرنگ به‌سه‌رماندا تێده‌په‌ڕێت‬ ‫كه‌چی چ رێكخ����راوه‌كان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫ح����زب‌و كه‌س����ایه‌تی‪ ،‬ك����ه‌س لێ����ی‬ ‫به‌ده‌نگ نایه‌و ئاوڕێكی لێ ناده‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌راستیش����دا ئێم����ه‌ی میلله‌تی كورد‬ ‫پێویسته‌ هه‌مو هه‌وڵێكمان بخه‌ینه‌گه‌ڕ‬

‫قرژاڵ‬

‫به‌مه‌به‌س����تی به‌جیهانی بون‌و له‌هه‌ر‬ ‫رێگه‌یه‌كه‌وه‌ بۆمان بلوێت‪ ،‬گرنگی رۆژ‌ه‬ ‫جیهانییه‌كان له‌راده‌به‌ده‌ره‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌و ساڵرۆژانه‌ی كه‌ له‌الیه‌ن رێكخراوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كانه‌وه‌ بڕوا پێكراو و‬ ‫ده‌ستنیشان كراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین‬ ‫میلله‌تی كورد به‌جیهان بناس����ێنین‌و‬ ‫پش����تیوانی رێكخ����راوه‌ جیهانییه‌كان‬ ‫به‌ده‌ستبێنین "‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ش ك����رد كه‌ "‬ ‫بایه‌خی ئ����ه‌م چاالكیان����ه‌ زۆره‌ وه‌ك‬ ‫سه‌رنجراكیش����انی كۆمه‌ڵگه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫گه‌نجه‌كان به‌الی كاری خۆبه‌خشیداو‬ ‫ناساندنی خۆبه‌خشانی گه‌رمیان‌و كه‌الر‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌ ئێمه‌ چاالكیه‌كانمان‬ ‫گرێ����داوه‌ به‌چاالكییه‌كانی رێكخراوی‬ ‫نه‌ت����ه‌وه‌ یه‌كگرت����وه‌كان‌و رێكخراوی‬ ‫گه‌نجان����ی خۆبه‌خش����ی جیهانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش هۆكارێكی ب����اش ده‌بێت بۆ‬ ‫ناساندنی كوردو ناوچه‌كه‌ به‌جیهان"‪.‬‬

‫شێر‬

‫دواخس���تنی‌ كاره‌كان���ت ی���ان ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ی‌ به‌ده‌س���تت‬ ‫ی‬ ‫پرۆژه‌كانت هه‌س���تی‌ نائومێدیت گه‌یشتو ‌ه وات لێده‌كات رێره‌و ‌‬ ‫ب���ۆ دروس���ت ده‌كات ئه‌گ���ه‌ر پرۆژه‌كان‌و پالنه‌كانت بگۆڕیت بۆ‬ ‫شێوازێكی‌ تر‪.‬‬ ‫به‌شێكیانیشت ته‌واو كردوه‌‪.‬‬

‫ڕۆژی‌ ‪10‬ی‌ ئه‌یلول����ی‌ ‪٢٠١٥-٢٠١٤ 2015‬ـی���‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ شێوه‌كاری‌ كورد دارا قه‌باره‌ جیاواز‬ ‫ئارام پێشانگه‌یه‌كی‌ شێوه‌كاری‌ ره‌نگدان����ه‌وه‌ی‬ ‫چ����وار وه‌رزه‌ك‬ ‫له‌واڵتی‌ كه‌نه‌دا ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پێش����انگه‌كه‌‌و به‌س����اده‌یی‬ ‫له‌لێدوانێكی‌ بۆ ئاوێنه‌‪ ،‬دارا ئارام بخه‌مه‌رو"‪.‬‬ ‫پێش����انگه‌كه‬ ‫وت����ی‌ "نوێترین پڕۆژه‌ی‌ هونه‌ریم‬ ‫كردن����ه‌وه‌ی‌ پێش����انگه‌یه‌كی‌ ئه‌یل����ول ده‌كر‬ ‫ش����ێوه‌كارییه‌ له‌گه‌له‌ری ئێرلس تشرینی‌ یه‌كه‌م‬ ‫كۆرت له‌شاری‌ هاملتۆن له‌واڵتی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫دارا ئارام‪،‬‬ ‫كه‌ن����ه‌دا كه‌ ‪ 51‬تابل����ۆی‌ تیایدا‬ ‫س����لێمانیه‌‪ ،‬د‬ ‫نیشانده‌ده‌م"‪.‬‬ ‫وتیش����ی" پێش����انگاكه‌ هونه‌ره‌جوانه‌ك‬ ‫به‌ناونیش����انی "ره‌نگدان����ه‌وه‌ كۆلێ����ژی هون‬ ‫سروش����تییه‌كان" ده‌كرێت����ه‌وه‌‌و له‌واڵتی كه‌نه‌د‬ ‫له‌س����اڵی‬ ‫ئه‌و تابلۆیان ‌هی‌ كه‌ نیشانده‌درێن‬ ‫هه‌ڵب����ژارده‌ی كاره‌كانی س����اڵی پێشانگه‌ی تای‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫پێویست به‌وه‌ناكات بیر له‌رابردو‬ ‫بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬هه‌س���ت به‌هیالكی‌‌و‬ ‫ماندوێت���ی‌ ده‌كه‌یت به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫بیره‌وه‌ریانه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫قه‌یرانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬

‫بیروڕا‬

‫له‌ڕێكنه‌كه‌وتن له‌سه‌ر وێناكردن ‌ی سروشت ‌ی قه‌یرانه‌كه‌و‌ه‬ ‫بۆ كێشه‌ی‌ سازان ‌ی حیزبه‌كان له‌پێناو چاره‌سه‌ركردنیدا‬ ‫چی مێژوی ئێمە دەجوڵێنێت؟‬ ‫(‪)٢ – ٢‬‬ ‫هه‌فت���ەی پێش���و باس���ی ئەوەم ک���رد کە‬ ‫گۆڕنکاری���ی مێژوی���ی دیاردەیەک���ی ئاڵۆزەو‬ ‫ھۆکاری جیاوازی هه‌یە‪ ،‬هه‌ندێکجار ئەوەی مێژو‬ ‫دەجوڵێنێت ھۆکارە ئابورییەکانەو هه‌ندێکجار‬ ‫ھۆکارە سیاس���ییەکان‌و هه‌ندێکج���ار ھۆکارە‬ ‫فیکریی‌و کولتورییەکان‪ .‬باسیشم لەوەکرد ئەو‬ ‫ھۆکارە س���ەرەکییانەی دونیای دوای ڕاپەڕین‬ ‫دروس���تدەکەن فرەجۆرن‪ ،‬هه‌رە دیارەکانیان‬ ‫گەمژەیی سیاس���یی س���ەدام حوسەین‌و هه‌ڵە‬ ‫مێژویی���ە گەورەکان���ی‪ ،‬لۆژی���ک‌و عەقڵیەت‌و‬ ‫خواس���ت‌و تەماحە سیاس���ییەکانی یەکێتیی‌و‬ ‫پارتی‪ ،‬کە لۆژیک‌و خواست‌و تەماحێکی تەواو‬ ‫داخ���راوە‪ .‬دوای ئەوە ل���ەوە دوام کە لۆژیک‌و‬ ‫تەماحە سیاس���ییە داخراوەکانی ئەم دو ھێزە‬ ‫ھۆکاری دروس���تبون‌و هاتنەکایەی لۆژیکێکی‬ ‫ئابوری���ی‌و س���ەربازیی‌و ئەمنی���ی داخ���راوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم لۆژیکە داخ���راوەش ھۆکاری س���ەرەکی‬ ‫لەدایکبونی نوخبەیەکی س���ەربازیی‌و ئەمنیی‌و‬ ‫میدیایی نوێیە کە لەگەشەی خۆیاندا بەتەواوی‬ ‫لەکۆمەڵگای ئێم���ە جیادەبنەوەو جیهانێک بۆ‬ ‫خۆیان دروس���تدەکەن داب���ڕاو و بێپەیوەندیی‬ ‫بەدونی���ای زۆرینەی ه���ه‌رە زۆری مرۆڤەکانی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخ���ەی س���ەرەوە ئ���ەو میکانیزمە‬ ‫وێرانکەرو ترس���ناکە دەخات���ە کار کە تیایدا‬ ‫دەس���ەاڵتی سیاسیی‌و دەس���ەاڵتی ئابوریی‌و‬ ‫دەسەاڵتی س���ەربازیی‌و دەس���ەاڵتی ئەمنیی‬ ‫بەش���ێوەیەکی فرەالیەن‌و بێھیچ چاودێرییەک‬ ‫بەیەکت���ری تێکەڵدەب���ن‪ ،‬بەجۆرێک کایەیەک‬ ‫لەکوردس���تاندا نامێنێتەوە بەلۆژیکی ناوەکیی‬ ‫ئ���ەم نوخبە داخ���راو و داب���ڕاوە لەکۆمەڵگا‬ ‫کارنەکات‪ .‬بۆیە س���ەیر نییە کەسێک ببینین‬ ‫لەیەککاتدا ئەندامی س���ەرکردایەتی پارتێکی‬ ‫سیاس���یی بێت‪ ،‬هاوکات جەنەڕاڵێکی گەورەی‬ ‫س���وپاش‌و بازرگانێکی گەورەی خاوەن مۆڵی‬ ‫ملیارەها دۆالر بێت‌و یەکێکیش بێت لەئەندامانی‬ ‫خێزانە دەسەاڵتدارەکانی کوردستان‪.‬‬ ‫بەکورت���ی ئەوەی لەم ئاس���تەدا ڕودەدات‌و‬ ‫مێژوی ئێمە ئاراستەدەکات گۆڕینی دەسەاڵتی‬ ‫بارۆنە سیاس���ییەکانە بۆ دەسەاڵتی ئابوریی‌و‬ ‫س���ەربازیی‌و ئەمنی���ی‪ ،‬دوات���ر گۆڕینی ئەم‬ ‫گش���تە ئاڵۆزە ب���ۆ دروس���تبونی بارۆنەکانی‬ ‫نەوت‪ .‬ن���ەوت تێکدەرێکی س���ەرەکیی ژیانی‬ ‫سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهه‌نگیی دونیای‬ ‫دوای ڕاپەڕین���ەو زەحمەت���ە ل���ەزۆر دیاردەی‬ ‫ناو ئەو دونیای���ە تێبگەین‪ ،‬بەتایبەتی لەدوای‬ ‫کەوتنی ڕژێمەکەی س���ەدام حوسەینەوە بەبێ‬ ‫ئاوڕدانەوە لەئابوریی سیاسیی نەوت‪ .‬ئابوریی‬ ‫نەوت ڕۆڵێک���ی تەواو ش���ێوێنەرانە دەبینێت‬ ‫لەناو سەرجەمی ڕەهه‌ندە جیاوازەکانی ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���دا‪ ،‬لەپێش هه‌موانەوە وێرانکردنی‬ ‫ئابوریی کوردستان خۆی‌و گۆڕینی کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە بۆ کۆمەڵگایەکی بەرخۆریی پشتبەس���تو‬ ‫بەموچە‪ .‬کۆمەڵگایەک لەهه‌مو ڕویەکەوە تەواو‬ ‫پابەستی ئەو نوخبە دەسەاڵتدارە بێت کە وەک‬ ‫بارۆنی نەوت هه‌مو جومگە سەرەکییەکانی ژیانی‬ ‫ناو ئەو کۆمەڵگایەیان لەژێردەستدایە‪ .‬ئابوریی‬ ‫سیاس���یی نەوت ڕۆڵێکی تەواو تێکدەر لەناو‬ ‫هه‌مو کایەکاندا دەگێڕێت‌و ئەوەی وێراندەبێت‬ ‫تەنه���ا کای���ەی ئابوریی خۆی‌و دروس���تبونی‬ ‫کۆمەڵگایەکی بێکارو بەرخۆرو پاش���کۆ نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و بەتاڵکردنەوەیەک���ی بەرچاوی کایەی‬ ‫ڕۆشنبییریی‌و کایەی میدیاشە لەهه‌ر وزەیەکی‬ ‫ڕاس���تەقینەی ڕەخنەکردنی ئەو دونیایە‪ .‬لەم‬ ‫ئاستەدا بارۆنەکانی نەوت لەوەدا سەرکەوتن ئەو‬ ‫بونەوەرە ترسناکە دروستبکەن کە من لەچەند‬ ‫نوسینێکدا بە"ڕۆشنبیری بەیعە"و "ڕۆشنبیریی‬ ‫بەیعە" ناونوس���مکردوە‪" .‬ڕۆشنبیری بەیعە"‪،‬‬ ‫"ڕۆش���نبیریی بەیعە"و "میدی���ای بەیعە" ئەو‬ ‫ڕوبەرە تازانەن ک���ە لەدونیای دوای ڕاپەڕیندا‬ ‫ئابوریی نەوت دروستیاندەکات‌و چەندەها گوتار‬ ‫بەرهه‌مدەھێن���ن بۆ دروس���تکردنی فەزایەکی‬ ‫ئایدیۆلۆژیی‌و ڕەمزیی‌و ئەخالقیی کە بتوانێت‬ ‫ڕەوایەت���ی بەو دونیایە بدات ک���ە بارۆنەکانی‬ ‫نەوت دروستیانکردوە‪ .‬ئەم شێوازە لەڕۆشنبیر‬ ‫کۆتایی بەو ش���ەرمە سیاس���یی‌و ئەخالقیی‌و‬ ‫ڕۆشنبیرییانە ھێنا کە سااڵنێک ڕێگربو لەوەی‬ ‫ڕۆشنبیر لەناو فەزا میدیایی‌و ڕۆشنبیرییەکانی‬ ‫ئەو بارۆنانەدا دەس���تبەکاربێت‪ .‬نەمانی بەها‬ ‫لەم ئاستەدا بەشێکە لەدیاردەیەکی گەورەتری‬ ‫وێرانبونی بەهاکان کە من لەنوسینێکدا لەسەر‬ ‫دیاردەی خۆکوش���تنی ئافرەتان لەکۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ەدا ناوی "ش���ڵەژانی پێوانەیی"م لێناوە‪،‬‬ ‫وات���ە نەمانی کۆمەڵێک بەه���ای بنەڕەتیی کە‬ ‫هاریکاری مرۆڤی ئێمەب���ن بۆ ئەوەی بتوانێت‬ ‫ڕاس���ت لەهه‌ڵەو ئەشێ لەناش���ێیی ئەخالقیی‬ ‫جیابکاتەوە‪.‬‬ ‫لەپاڵ ئەم گۆڕانکارییانەداو بەتەنیشتیانەوە‬ ‫گەشەکردنی ئیس�ل�امیی سیاسیی بەگشتیی‌و‬ ‫گەش���ەکردنی س���ەلەفیەتی دینیی بەش���ێکی‬ ‫بەرچاوی ئ���ەو دونیایە کە لەدوای ڕاپەڕینەوە‬

‫ئەگەرچی کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە بەدەیان‬ ‫قەیرانی گەورە‬ ‫گەورە گەمارۆ دراوە‬ ‫بەاڵم ھیچ ھێزێک‬ ‫ناتوانێت سەرجەمی‬ ‫ئەگەرەکانی‬ ‫سبەینێیەکی جیاواز‬ ‫وێرانبکات‬ ‫دروس���تدەبێت‪ .‬لەدونی���ای دوای ڕاپەڕین���دا‬ ‫دین دەبێت���ە یەکێک ل���ەو ھۆکارە بەھێزانەی‬ ‫ک���ە ئەخالقی���ی کۆمەاڵیەتی���ی‌و فەرهه‌نگیی‬ ‫پێکەوەب���و‌ن‌و ف���ەزای ڕەمزی���ی دونیای ئێمە‬ ‫ئاراستەدەکات‪" .‬دینی سیاسیی" لەم دونیایەدا‬ ‫تەنها ھێرشێکی بەردەوام ناکاتە سەر دەرکەوتە‬ ‫نادینییەکانی ژیان لەکۆمەڵگای ئێمەدا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەجەنگێکی ڕۆژانەش���دایە لەگەڵ ئەو شێوەو‬ ‫دەرکەوتانەی تری دیندا ک���ە توانای ژیانیان‬ ‫لەگەڵ نادی���ن‌و لەگەڵ لێکدانەوە جیاوازەکانی‬ ‫دین���دا هه‌یە‪ .‬دین لەدونی���ای ڕاپەڕیندا تەنها‬ ‫بەسیاسیی نابێت‪ ،‬بەڵکو بەرەو ئەوە دەچێت‬ ‫تەواو بەس���ەلەفیی‌و بەکۆنەپارێزو بەش���کڵیی‬ ‫ببێت‌و بەتاڵببێتەوە لەهه‌ر نوزیەکی ڕۆحانیی‌و‬ ‫ئەخالقیی‌و کراوە‪ .‬گەش���ەکردنی سەلەفیەتی‬ ‫دینیی‌و باڵوبونەوەی چەمکە س���ەرەکییەکانی‬ ‫تەنها لەگەشەی ئیس�ل�امی سیاسیی خۆیەوە‬ ‫نەهات���وە‪ ،‬بەڵک���و بەشێکیش���ە ل���ەو پرۆژە‬ ‫س���وڵتانیی‌و پ���رۆژەی بەس���عودیکردنەی‬ ‫کوردستان کە ھێزە سەرەکییەکان‌و خانەوادە‬ ‫سیاسییە بااڵدەستەکان ئاراستەیدەکەن‪.‬‬ ‫دروستکردنی ئەو دونیا دابڕاو و پڕ گەندەڵییەو‬ ‫پاراس���تنی ئەو هه‌مو گۆڕانکارییە نایاسایی‌و‬ ‫نائەخالقییان���ە پێویس���تی بەدروس���تکردنی‬ ‫لەشکرێک لەپاسەوانی تایبەتیشە‪ .‬لەدایکبونی‬ ‫"پاس���ەوانی تایبەت" یەکێکە لەو گۆڕانکارییە‬ ‫تازانەی لەدونیای دوای ڕاپەڕیندا دێتەکایەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش بەش���ێکە لەدیاردەیەکی گەورەتر کە‬ ‫پەیوەندی���ی بەترس‌و توندوتیژیی���ەوە هه‌یە‪.‬‬ ‫دروس���تکردنی چەن���دان ھێ���زی دەمامکدارو‬ ‫تێاڵبەدەس���ت‌و کارکردنی ئەم ھێزانەش وەک‬ ‫بەڵتەجیی بێش���ەرم هه‌م بەشێکن لەو دۆخی‬ ‫ت���رس‌و تۆقینەی دروس���تبوەو هه‌م ئامرازی‬ ‫پیادەکردنی ئەو ش���ێوازانەی توندوتیژیشە کە‬ ‫مان���ەوەی ئەو دونیایە بەو ش���ێوەیەی هه‌یە‪،‬‬ ‫پێویستی پێیەتی‪.‬‬ ‫بێگومان دونی���ای دوای ڕاپەڕین دونیایەکی‬ ‫بێبەرگریی نەبوەو نیی���ە‪ ،‬بەرگریی هه‌م وەک‬ ‫گوتارو ه���ه‌م وەک پراکتیک���ی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫بەش���ێکبوە لەتەفاس���یلەکانی ئ���ەو دونیایە‪.‬‬ ‫هه‌م بڕێک لەڕۆش���نبیران‌و هه‌م میدیای ئازادو‬ ‫هه‌م زیاد لەکەرتێکی کۆمەاڵیەتیی بەشێکبون‬ ‫ل���ەم بەرگرییە‪ .‬ئ���ەوی ئ���ەم بەرگریکردنەی‬ ‫ئاراس���تەکردوە تەنها ڕوبەڕوبونەوەی ڕوکارە‬ ‫ناش���یرین‌و ترس���ناکەکانی ئەو دونیایە نەبوە‬ ‫کە س���وڵتانیزمی سیاسیی‌و ئابوریی سیاسیی‬ ‫ن���ەوت‌و گەندەڵ���ی وەک تەکنۆلۆژیایەک���ی‬ ‫س���ەرەکیی حوکمڕانی���ی‪ ،‬دروس���تیکردوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و ش���تێک لەئومێ���دو بڕێ���ک لەفیکرو‬ ‫کۆمەڵێ���ک وێناکردن���ی دونیایەکی جیاوازیش‬ ‫ل���ەو دونیایەی ک���ە هه‌یە‪ ،‬ئاراس���تەیکردوە‪.‬‬ ‫گوتاری ئەلتەرناتیڤ‪ ،‬ئەخالقیی ئەلتەرناتیڤ‌و‬ ‫خەون���ی ئەلتەرناتیڤ بونی���ان هه‌بوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هه‌مویان لەژێر فشاریی بەردەوامی بەڵتەجێتی‬ ‫سیاس���یی‌و س���وڵتانیزمێکی نەوتاوی���ی‌و‬ ‫دەرەنجامەکانی میدیاو ڕۆشنبیرو ئەخالقیاتی‬ ‫بەیعەدا‪ ،‬نااڵندویەتی‪ .‬ئەگەرچی دونیای ئەمڕۆ‬ ‫وەک دونیایەکی وێران‌و بێئومێد دەردەکەوێت‌و‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە بەدەیان قەیرانی گەورە گەورە‬ ‫گەم���ارۆ دراوە‪ ،‬بەاڵم ھیچ ھێزێ���ک ناتوانێت‬ ‫س���ەرجەمی ئەگەرەکانی سبەینێیەکی جیاواز‬ ‫وێرانبکات‪.‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌ گ���ه‌ر وابزانی���ن قه‌یرانه‌كانی‌ ئێم ‌ه‬ ‫له‌پرس���ی‌ س���ه‌رۆك‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫كورتبكرێته‌وه‌‪ .‬چونك���ه‌ قه‌یرانه‌كه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌بونی���ادی‌ ده‌زگاكان‌و كلت���وری‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫مۆدێل���ی‌ حوكمڕان���ی‌‌و ژیان���ی‌ حیزبایه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ش���ێواوی‌ ڕه‌وت���ی‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌ كۆمه‌ڵگاوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ هه‌رجاره‌و به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌و له‌پرسێك‬ ‫یاخود له‌چه‌ند پرسێكدا خۆی‌ نمایش ده‌كات‪.‬‬ ‫سه‌رنجڕاكێش���ان بۆ ئه‌م خاڵ���ه‌ له‌هه‌ردو ڕوی‌‬ ‫فكری‌‌و سیاس���یه‌وه‌ گرنگه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌وڵ‌و‬ ‫توان���اكان له‌به‌ره‌نجامی‌ كۆتاییدا ئاڕاس���ته‌ی‌‬ ‫قواڵیی‌و جه‌وهه‌ری‌ قه‌یرانه‌ گش���تیه‌كه‌ بكرێن‌و‬ ‫پرس���ه‌ تایبه‌ته‌كان قه‌واره‌ی‌ سروشتی‌ خۆیان‬ ‫پێ‌ بدرێ���ت‌و هه‌وڵبدرێت نه‌كرێن���ه‌ پێوه‌رێكی‌‬ ‫پی���رۆز ‌ی دابه‌ش���كردنی‌ نم���ره‌ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫پشكنینی‌ په‌یوه‌ستی‌‌و دڵس���ۆزی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫له‌ڕێی‌ خۆش���مانه‌وه‌ ده‌خوازین ل���ه‌م وتاره‌داو‬ ‫له‌ژێر چه‌ند ناونیش���انێكدا خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ بكه‌ین‌و هه‌وڵبده‌ین بیبه‌س���تینه‌وه‌‬ ‫به‌ڕه‌گ���ه‌ مێژویی‌و ڕه‌هه‌ن���ده‌ جیاوازیه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌موی‌ ش���ه‌ڕ نیه‌‬ ‫ڕه‌نگ���ه‌ زه‌قبون���ه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ل���ه‌م دواییانه‌دا نائومێدی‌‌و ڕه‌ش���بینی‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌شێ‌ له‌كۆمه‌ڵگا دروست كردبێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫ڕه‌شبینیه‌ به‌ئاسانی‌ به‌لێدوان‌و ڕاده‌ربڕین‌و باری‌‬ ‫س���ه‌رنجی‌ ڕاگه‌یه‌نراو و گفتوگۆ مه‌حره‌مه‌كانی‌‬ ‫هاواڵتیانه‌وه‌ ده‌بینرێت‌و هه‌س���تی‌ پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م پرس��� ‌ه قه‌یرانه‌و‬ ‫ده‌بێت هۆش���یارانه‌ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ بكرێت‌و‬ ‫ده‌رونه‌كانیش���ی‌ ئازارداوه‌‪ ،‬خاڵی‌ نیه‌ له‌باشی‌‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ ڕو كه‌ جێگای‌ سودلێوه‌رگرتن بێت ئه‌م‬ ‫قس���ه‌یه‌ ئه‌كه‌م بۆ ناوه‌نده‌ فكری‌‌و ئه‌كادیمی‌‌و‬ ‫سیاسیه‌كه‌ ڕاسته‌‪ .‬قه‌یرانه‌كه‌ وه‌ك هاتنه‌گۆی‌‬ ‫ناخی مرۆڤێكی‌ توڕه‌و ته‌قینه‌وه‌ی‌ گڕكان وایه‌‪.‬‬ ‫م���رۆڤ زۆر ج���ار له‌س���اته‌وه‌ختی‌ توڕه‌بونیدا‬

‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ناخیدایه‌ بێ‌ سانسۆر هه‌ڵیده‌ڕێژێت‌و‬ ‫ده‌یخات���ه‌ ڕو‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ ش���وێنی‌ زه‌ویش ك ‌ه‬ ‫به‌ڕواڵه‌ت كشومات ده‌رده‌كه‌ون‪ ،‬له‌پڕ بوركانێك‬ ‫هه‌ناوی‌ ك���واڵو و داخ‌و ه���ه‌ژاوی‌ ده‌خاته‌ ڕو‪،‬‬ ‫قه‌یرانه‌ سیاس���ی‌‌و ئابوری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیش‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ ڕوه‌وه‌ ئه‌م ڕۆڵه‌ ده‌بینن‪ ،‬كۆمه‌ڵگاكان‬ ‫ڕوتده‌كه‌نه‌وه‌و كێشه‌كان سه‌ر ئاو ده‌خه‌ن‌و ناخ‌و‬ ‫واقیعی‌ كۆمه‌ڵگا بێ‌ ماس���كتر ب���ۆ هاواڵتیان‌و‬ ‫هێزه‌كان ده‌رده‌كه‌ون‪ .‬ته‌مه‌نیش واده‌كات زیاتر‬ ‫خۆمان‌و كۆمه‌ڵگاو كێش���ه‌كانی‌ بناسین‪ .‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌هۆشیاری‌‌و په‌رۆش���یه‌كی‌ زۆرتره‌وه‌‬ ‫له‌خه‌می‌ چاره‌س���ه‌ركردنیاندا بی���ن‌و به‌هه‌ندێ‌‬ ‫سه‌قامگیری‌‌و ده‌ستكه‌وتی‌ قه‌به‌كراو و ڕواڵه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵنه‌خه‌ڵه‌تێین‪ .‬ناشبێت ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫حه‌قیق���ه‌ت‌و واقیعی‌ خۆماندا بمانترس���ێنێت‪.‬‬ ‫به‌ڵك���و ده‌بێ���ت به‌وپه‌ڕی‌ ئازایه‌تی‌‌و هه‌س���ت‬ ‫به‌لێپرس���راوێتیه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكه‌ین‌و‬ ‫ڕوبه‌ڕوی‌ ببینه‌وه‌و هه‌وڵی‌ دوباره‌بیناكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بده‌ین‪ .‬به‌ده‌ر له‌وه‌ ده‌بێت���ه‌ له‌واقیع ڕاكردن‌و‬ ‫خۆخڵه‌تاندن‪ ،‬له‌ئه‌ستۆ نه‌گرتنی‌ لێپرسراوێتی‌‪.‬‬ ‫یه‌ك���ێ‌ له‌جیاكه‌ره‌وه‌كان���ی‌ ت���ری‌ حوكمڕانی‌‬ ‫بونی‌ كه‌مترین تاریكی���ه‌ له‌كۆمه‌ڵگادا‪ .‬توانای‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای���ه‌ بۆ بینینی‌ نه‌خۆش���ی‌‌و كێش���ه‌و‬ ‫ئازاره‌كان���ی‌‪ ،‬له‌پ���ا ‌ڵ جوانی‌‌و ده‌س���تكه‌وت‌و‬ ‫په‌ره‌س���ه‌ندنه‌كانیدا‪ ،‬به‌مه‌ش له‌حزه‌ی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫النیكه‌م له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌ناسینی‌ وردترو ڕونتری‌‬ ‫كۆمه‌ڵدا ده‌بێت���ه‌ له‌حزه‌یه‌كی‌ دیموكراس���ی‌‪.‬‬ ‫به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ فۆرمه‌ دژه‌ دیموكراسیه‌كانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن‌و ئاڕاسته‌كردنی‌ كۆمه‌ڵگا قورسایی‬ ‫ده‌خه‌نه‌ س���ه‌ر تا ڕونی‌‌و په‌ره‌دان به‌كێشه‌كان‌و‬ ‫نكوڵیكردن���ی‌ ڕاس���تیه‌كان‌و ڕازاندن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ناته‌واویه‌كان‌و دانن���ان به‌واقیعدا وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬نه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ وێنا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫قه‌یران���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌ك ده‌ركه‌وته‌ی‌‬ ‫شكستی‌ میكانیزمه‌كانی‌ چاره‌سه‌ر له‌ڕابردودا‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌ وه‌ك زۆر قه‌یران���ی‌ ت���رو‬ ‫له‌وان���ه‌ش قه‌یران���ی‌ ئاب���وری‌‌و نادامه‌زراوه‌یی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و نایه‌كگرتوی���ی تۆكم���ه‌ی‌ ده‌ڤه‌رو‬ ‫دام‌وده‌زگاكان‪ ،‬به‌رهه‌م���ی‌ شكس���تی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ڕێوشوێن‌و میكانیزمانه‌یه‌كه‌ له‌قۆناغی‌ پێشوداو‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌سایه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ بااڵده‌ستی‌‬ ‫دو حیزبی‌ ده‌سه‌اڵتدار له‌چوارێوه‌ی‌ ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫ستراتیژی‌‪ ،‬به‌ئاس���تی‌ جیاواز به‌كاریان هێناوه‌‬ ‫له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫أ‌‪ -‬دواخس���تنی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كان‌و‬ ‫س���پاردنیان به‌داهات���و‪ ،‬ك���ه‌ بۆت���ه‌ ه���ۆی‌‬

‫كه‌ڵه‌كه‌بونی���ان‌و هه‌ر ئه‌وه‌ش چاره‌س���ه‌ره‌كان‬ ‫قورسترو پڕ خه‌رجی‌ تر كردوه‌‪ ،‬جێی‌ سه‌رنجه‌‬ ‫له‌ئێستاش���دا یه‌كێ‌ له‌پێش���نیاره‌كانی‌ وه‌فدی‌‬ ‫پارت���ی‌ له‌گفتوگۆ (‪ )5‬قۆڵیه‌كه‌دا‪ ،‬س���پاردنی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌ی‌ پرسی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و هه‌مواركردنی‌ یاساكه‌یه‌تی‌ به‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫داهاتو؟!‬ ‫ب‌‪ -‬موجامه‌له‌كردن���ی‌ یه‌كت���رو مامه‌ڵ���ه‌ی‌‬ ‫سیاس���یانه‌و كاتی‌ له‌گه‌ڵ‌ كێش���ه‌كان‌و چاو لێ‌‬ ‫پۆشینیان‌و به‌هه‌نده‌وه‌ نه‌گرتنیان به‌جدی‌!‬ ‫ت‌‪ -‬یه‌كتر ڕازیكردن‪ ,‬به‌ش���ێ‌ له‌هه‌وڵدان بۆ‬ ‫یه‌كتر ڕازیكردن له‌ڕێی‌ دوباره‌ دابه‌شكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆس���ت‌و پله‌وپای���ه‌و پ���ول‌و پ���اره‌و ڕۆڵ‌‌و‬ ‫(امتیاز)ی‌ جۆراوجۆر‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ش یه‌كس���انه‌‬ ‫به‌په‌رده‌پۆشكردنی‌ كێشه‌كان‌و درێژه‌كێشانیان‬ ‫‪.‬‬ ‫پ‌‪ -‬ده‌ستنه‌بردن بۆ ڕه‌گوڕیشه‌ی‌ كێشه‌كان‪،‬‬ ‫وه‌ك به‌ره‌نجامی‌ بو خاڵی‌ (ب‪-‬ت) له‌ڕابردودا زۆر‬ ‫كه‌م نه‌بێت له‌كاتی‌ هه‌وڵدان بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌و قه‌یرانه‌كاندا‪ ،‬ده‌ست بۆ ڕه‌گوڕیشه‌یان‬ ‫نه‌براوه‌و هه‌وڵی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ڕیش���ه‌ییان‬ ‫نه‌دراوه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ چاره‌سه‌ره‌كان ڕوكه‌ش بون‌و‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ دوباره‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ش���یان هه‌میشه‌‬ ‫له‌به‌رده‌مدا بوه‌‪ .‬نه‌بونی‌ هیچ خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ڕه‌خنه‌گران���ه‌ی‌ ج���دی‌ ناسیۆنالیس���یانه‌ش‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێزه‌ فه‌رمانڕه‌واكان���ه‌وه‌ بۆ ڕابردوی‌‬ ‫پڕ كێش���ه‌ی‌ خۆیان‌و ده‌ستنیشانكردنی‌ به‌شێ‌‬ ‫له‌و هۆكارانه‌ی‌ له‌پشت ڕوداوه‌كانی‌ ئه‌مڕۆوه‌ن‪،‬‬ ‫كارێكیان كردوه‌ چاره‌سه‌ری‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌ بونی‌‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫نه‌بونی‌ سیاس���ه‌تێكی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫ج‌‪ -‬‬ ‫هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌‪ .‬مه‌به‌س���تم له‌م خاڵ���ه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌ڕابردودا سیاس���ه‌تێكی‌ نیش���تیمانی سازان‬ ‫له‌س���ه‌ركراومان ده‌رب���اره‌ی‌ ك���ۆی‌ قه‌ی���ران‌و‬ ‫كێش���ه‌كان‌و چۆنیه‌ت���ی‌ ل���ێ‌ ده‌ربازبونی���ان‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنیان له‌ئارادا نه‌بوه‌‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫دیدگاكان ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ به‌رژه‌ه‌وه‌ندیخوازیه‌كی‌‬ ‫حیزب���ی‌ به‌رته‌س���ك ب���ون‪ ،‬له‌یه‌كداب���ڕاو و‬ ‫پچڕپچڕیش بون‌و كێش���ه‌و ڕوداوه‌كان‌و جۆری‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كان له‌په‌یوه‌ن���دی‌ به‌یه‌كتره‌وه‌ له‌‬ ‫دیدێكی‌ نیش���تیمانی‌ فراوانه‌وه‌ سه‌یر نه‌كراون‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌ته‌كدا نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌سه‌رچاوه‌كانی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫ده‌توانین زۆر به‌خێرایی چه‌ند سه‌ره‌ قه‌ڵه‌مێ‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هه‌ندێ‌ هۆكاره‌كانی‌ ئ���ه‌م قه‌یرانه‌وه‌‬

‫گەنجەکان لەچی رادەکەن؟‬ ‫دلێر عه‌بدولخالق‬ ‫لەم بەش���ەی زەویدا‪ ،‬کە دەکاتە "هەرێمی‬ ‫کوردس���تان" تابۆی بەپیرۆزکردنی نیشتمان؛‬ ‫الی ئەوان���ەی رۆژانە نیش���تمان دەدۆش���ن‪،‬‬ ‫بوەت���ە قس���ەیەکی پوچ���ی ناچی���ز‪ ،‬ک���ە‬ ‫جگەل���ەوەی هەمومان ج���اڕس دەکا‪ ،‬نوزەی‬ ‫ئومێ���دی گەنجانەکان خامۆش‌و رزگاربون لەم‬ ‫جوگرافیایە ده‌کاته‌ ئه‌رکێکی حه‌یاتی‪.‬‬ ‫ئەم وتارە‪ ،‬درێژەدانە بەدەربڕین دەربارەی‬ ‫ش���ەپۆلی دوەمی کۆچی گەنج���ان لەئەزمونی‬ ‫(‪ )٢٤‬س���اڵەی حوکمڕانی کوردیدا‪ .‬شەپۆلی‬ ‫یەکەم لەناوەڕاستی نەوەدەکان دەستپێدەکاو‬ ‫ش���ەپۆلی دوەمی���ش دو دەیە دوات���ر‪ ،‬وەک‬ ‫بویەرێکی نەخ���وازراو بەرۆکی ئەم کۆمەڵگایە‬ ‫دەگرێت‪.‬‬ ‫ئەگەرچ���ی ل���ەدو زەمەنی ت���ەواو جیاواز‬ ‫رودەدەن‪ ،‬ب���ەاڵم ه���ەردو ش���ەپۆلەکە‪،‬‬ ‫بەزنجیرەیەک پێکهات���ەی لەیەکچو دەگەنەوە‬ ‫ی���ەک‪ .‬لەه���ەردو حاڵەتەک���ەدا؛ ژمارەیەکی‬ ‫بەرچ���او لەگەنجەکان کۆچ دەک���ەن‪ ،‬راکردن‬ ‫لەنیش���تمان دەبێت���ە ش���ەپۆلێکی بەرباڵو‪،‬‬ ‫خەمساردی دەس���ەاڵتی کوردی بەرامبەر ئەم‬ ‫س���ەرهەڵگرتنە ب���ەردەوام دەبێ���ت‌و هۆکاری‬ ‫بنەڕەتی کۆچکردنەکە خودی حوکمی کوردی‌و‬ ‫شه‌ڕی هێزە دەسەاڵتدارەکان‌و قه‌یران‌و خراپ‬ ‫ئیداره‌دانه‌‪.‬‬ ‫"گەنجەکان" مەبەست لەو کۆمەڵە مرۆیەیە‪،‬‬ ‫یان ئەو کوتلە زیندوەیە‪ ،‬کە خاوەنی گڕوتین‌و‬ ‫وزەیەک���ی گەورەی جەس���تەیین‌و بەش���ێکی‬ ‫گرنگ���ی هێزی کارو عەقڵی کۆمەڵگای کوردی‬ ‫پێکدەهێن���ن‪ .‬راک���ردن لەچی‪ ،‬قس���ەکردنە‬ ‫لەش���ەنوکەوی هۆكارەکانی پش���ت نائومێدی‬ ‫گەنجان‌و تێکڕای ئەو کێماس���یانەی جەستەی‬

‫سیاس���یی‌و ئیداری هەرێم���ی تەنیوەو الوان‌و‬ ‫پێکهاتە کۆمەاڵیەتیەکانی دیکەی ئەم هەرێمەی‬ ‫هێناوەتەوە یەک!‬ ‫هۆکاری ئەم کۆچە بەلێشاوەی گەنجەکانیش‪،‬‬ ‫پێویستی بەخس���تنەگەڕی زانستی کردنەوەی‬ ‫شفرەکان نیە‪ ،‬بەڵکو‪:‬‬ ‫* سەرنجدانێکی ئاسایی لەدۆخی سیاسیی‌و‬ ‫ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی هەرێم‪.‬‬ ‫* روانینێكی سانا لەقەیرانەکان‪.‬‬ ‫* ژێرپێخستنی یاساو سەپاندنی سەرۆکی‬ ‫ئەبەدی‪.‬‬ ‫* نەمان���ی متمان���ەی نێ���وان هێ���زە‬ ‫سیاسیەکان‪.‬‬ ‫* فەل���ەج بون���ی ئ���ەوەی پێ���ی دەوتری‬ ‫"حکومەت"‪.‬‬ ‫* گەندەڵی بەرباڵو و نادادی کۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫* داچۆڕین���ی ب���ازاڕو بەسیاس���یکردنی‬ ‫بازاڕکاری‪.‬‬ ‫* هات‌و نەهاتی سەرچاوەی ژیانی زۆرینەی‬ ‫دانیشتوان‪.‬‬ ‫* هێ���زی چەک���داری حی���زب‌و ئەگ���ەری‬ ‫پێکدادان‌و نەبونی سەقامگیری‪.‬‬ ‫* دەستاودەس���تنەکردنی ئاش���تیانەی‬ ‫دەسەاڵت‪.‬‬ ‫* بونی بێکاری ئاشکراو شاراوە‪.‬‬ ‫* نەبونی هەلی کارو شوێنی نیشتەجێبون‌و‬ ‫پێداویستیە ژیانیەکان‪.‬‬ ‫* ب���ێ ئومێدب���ون لەئێس���تا‪ ،‬دڵنیانەبون‬ ‫لەبەیانی‪.‬‬ ‫* گوێن���ەدان بەخ���ەم‌و داخوازییەکان���ی‬ ‫خەڵک‪.‬‬ ‫* یەکسان نەبونی هەمومان بەرامبەر یاساو‬ ‫یاسا بەرامبەر کاربەدەستەکان‪.‬‬ ‫* تاریکاندن���ی پرس���ه‌ گش���تیه‌کان‌و‬ ‫ناشه‌فافیه‌تی له‌به‌ڕێوه‌بردندا‪.‬‬ ‫وەاڵم���ی زۆر پرس���یارمان س���ه‌باره‌ت به‌م‬ ‫دۆخه‌ بۆ دەخاتە س���ەر پش���ت‪ ،‬یان النیکەم‬ ‫بەرچاوڕونم���ان دەکات ل���ەوەی "الوان" لەچی‬ ‫رادەک���ەن؟ بۆچی گەنجێک س���نور دەبڕێت؟‬ ‫دەریاو ش���اخ‌و سروشتی جیاواز تەی دەکات؟‬ ‫بەمەرگی خۆیدا هەڵدەزن���ێ؟! ملی لەغەدری‬ ‫رۆژگار دەس���وێ! ب���ۆ چاره‌نوس���ێکی نادیار‬ ‫رێگا ده‌گرێ! هه‌مو ئه‌م بژارده‌ مه‌ترس���یدارانه‌‬

‫کۆچی گه‌نجه‌کان کۆچێک‬ ‫نیه‌ له‌نابه‌رپرسیارێته‌و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ی گرتبێت‬ ‫کۆچێک نی ‌ه بۆ‬ ‫دامرکاندنه‌وه‌ی حه‌زو‬ ‫ئاره‌زویه‌کی گڕگرتو‬ ‫ئاراست ‌ه کرابێت‪ ،‬کۆچێک‬ ‫نیه‌ پشت له‌نیشتمان‌و رو‬ ‫له‌خۆرئاوا وه‌رچارخابێ‬ ‫به‌ڵکو هه‌اڵتن ‌ه‬ ‫له‌نائومێدی‪ ،‬هه‌اڵتن ‌ه‬ ‫له‌سیاسیی نابه‌رپرس‬ ‫تاقیده‌کاته‌وه‌؛‌ تەنیا بۆ رزگاربون لەنیشتمان‪،‬‬ ‫بۆ مه‌ره‌خه‌س بون له‌و واقعه‌ تراژیدییه‌ی‌هێز‌ه‬ ‫کوردییه‌کان به‌رهه‌میان هێناوه‌!‬ ‫سه‌یرو شه‌رمهێنه‌‪ ،‬به‌رهه‌می زیاتر له‌بیست‬ ‫س���اڵی حکومه‌تی کوردی‌و هێزه‌ سیاسیه‌کان‪،‬‬ ‫نه‌یتوانیبێت بس���تێک زه‌وی ب���ۆ ئارامگرتنی‬ ‫نه‌وه‌کانی ده‌س���ته‌به‌ربکات! کاره‌س���اتئامێزه‌‬ ‫کاتێ���ک گه‌نجه‌کانی نه‌ته‌وه‌یه‌ک له‌نیش���تمان‬ ‫راده‌ک���ه‌ن‪ ،‬س���ه‌رۆکەکە‌یان به‌بێباکیه‌ک���ی‬ ‫کوش���نده‌وه ده‌ستی به‌کورس���ی ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫گرتبێت‌و له‌ب���ری بیرکردنه‌وه‌ له‌چاره‌نوس���ی‬

‫بخه‌ینه‌ڕو له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ .1‬پاشماوه‌كانی‌ ملمالنێ‌ مێژویه‌كه‌ی‌ نێوان‬ ‫باڵه‌كانی‌ كوردایه‌تی‌ له‌كوردستانی‌ باشوردا‪.‬‬ ‫‪ .2‬مۆدیل���ی‌ بااڵده‌س���ت ‌ی حیزبایه‌ت���ی‌ كه‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ قوڵی‌ له‌گه‌ڵ پرس���ی‌ به‌دیموكراسی‌‬ ‫بون‌و چاكسازیدا هه‌یه‌ ‪.‬‬ ‫‪ .3‬پاشماوه‌ی‌ پاشخانی‌ عه‌قڵی‌ شۆڕشگێڕی‌‬ ‫ته‌قلیدی‌‌و چه‌كدار‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تێكی‌ میلل���ی‌ چه‌ك���داردا‪ .‬ك���ه‌وا‬ ‫ده‌كات له‌س���ه‌رده‌می‌ به‌ده‌س���ه‌اڵت گه‌یشتنیدا‬ ‫كاربه‌ده‌ستی‌ شۆرشگێڕ جیاوازیه‌كی‌ ڕاسته‌قینه‌‬ ‫له‌نێوان موڵك���ی‌ تایبه‌تی‌‌و گش���تیدا نه‌كات‌و‬ ‫لۆژیك���ی‌ پی���اوی‌ ده‌وڵه‌ت‌و یاساس���ه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ملكه‌چك���ردن بۆ یاس���ا ڕه‌تبكات���ه‌وه‌و وه‌ك‬ ‫تانه‌یه‌ك له‌كه‌س���ێتی‌‌و مێژوی‌ شۆڕشگێڕانه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ سه‌یری‌ بكات !‬ ‫‪ .4‬سروش���تی‌ شۆڕش‌و ڕاپه‌ڕینه‌ كوردیه‌كان‬ ‫ك���ه‌ بۆ ڕزگاری‌ ب���ون نه‌ك ئ���ازادی‌‪ .‬واته‌ بۆ‬ ‫ڕزگاركردن���ی‌ كۆم���ه‌ڵ‌ بون له‌هه‌ژم���ون‌و ژێر‬ ‫ده‌سته‌یی ناسیۆنالیستی‌ به‌رامبه‌ر‪ ،‬نه‌ك ماف‌و‬ ‫ئازادیه‌كانی‌ تاك‌و هاواڵتی‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬گه‌نده‌ڵی‌‌و خراپ به‌كارهێنانی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫‪ .6‬الوازی‌ دام���وده‌زگا نیش���تیمانیه‌كان‌و‬ ‫نه‌بون���ی‌ ده‌س���تورو الوازی‌ حوكم���ی‌ قانون‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .7‬پاشماوه‌كانی‌ قۆناغی‌ دو ده‌سه‌اڵتی‌‌و دو‬ ‫ئیداره‌یی له‌ڕابردودا‪.‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ پشتگوێخستنی‌ قس���ه‌ی‌ ناوه‌ند‌ه‬ ‫فكری‌‌و ئه‌كادیمیه‌كه‌و به‌هه‌موش���تكردنی‌ دیدی‌‬ ‫سیساسیه‌كان‬ ‫یه‌ك���ێ‌ ل���ه‌و كێش���ه‌ بونی���ادی‌‌و نیمچ���ه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ییانه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ هه‌م���و قه‌یرانێك���دا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‌و هه‌ستی‌ پێ‌ ده‌كرێت‌و حسابی‌ بۆ‬ ‫ناكرێ‌‪ ،‬پشتگوێخستنی‌ قسه‌ی‌ زانست‌و جدی‌‪.‬‬ ‫ناوه‌ن���ده‌ فكری‌‌و ئه‌كادیمیه‌كه‌ی‌ كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌ڕ ده‌ستنیشانكردنی‌ واقیع‌و سروشت‌و ڕاستی‌‬ ‫كێشه‌كان‌و چۆنیه‌تی‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‌ كردنیانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئاماژه‌ش���ی‌ پێكرا كێش���ه‌یه‌كی‌ نیمچه‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ ناكامی‌‌و كاڵ‌وكرچی‌ بڕیاری‌ سیاسی‌‬ ‫كوردی���ه‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش له‌قۆناغ���ی‌ بنیاتنان‌و‬ ‫دامه‌زران���دن‌و ئاڕاسته‌به‌خش���ین به‌سیس���تم‌و‬ ‫ڕاگوزه‌ری‌‌و دوباره‌ خۆبیناكردنه‌وه‌دا‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫الوه‌کان‌و هه‌وڵ���دان ب���ۆ ده‌س���ته‌به‌رکردنی‬ ‫ژیانێکی شایسته‪ ،‬ئاسایشی هه‌مومان به‌قاچ ‌ه‬ ‫له‌رزۆکه‌کانی کورسیه‌که‌یه‌وه‌ ببه‌ستێته‌وه‌!‬ ‫کۆچ���ی گه‌نج���ه‌کان‪ ،‬کۆچێ���ک نی���ه‌‬ ‫له‌نابه‌رپرس���یارێته‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی گرتبێت‪،‬‬ ‫کۆچێک نیه‌ بۆ دامرکاندنه‌وه‌ی حه‌زو ئاره‌زویه‌کی‬ ‫گڕگرتو ئاراس���ته‌ کرابێت‪ ،‬کۆچێک نیه‌ پشت‬ ‫له‌نیشتمان‌و رو له‌خۆرئاوا وه‌رچارخابێ‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌اڵتن���ه‌ له‌نائومێ���دی‪ ،‬هه‌اڵتنه‌ له‌سیاس���یی‬ ‫نابه‌رپرس‪ ،‬هه‌اڵتنه‌ له‌حوکمی حیزبی‪ ،‬هه‌اڵتنه‌‬ ‫له‌دروش���مه‌ سیاس���یه‌ فریوده‌ره‌کان‪ ،‬هه‌اڵتن‬ ‫له‌نه‌مردنی پی���رو له‌دایکنه‌بونی نوێ‪ ،‬هه‌اڵتنه‌‬ ‫له‌و دنیایه‌ی گوزارش���ت له‌خواستی گه‌نجه‌کان‬ ‫ن���اکات‪ ..‬هه‌اڵتن���ه‌ له‌زنجیره‌یه‌ک ناش���یرینی‬ ‫چن���دراو؛ ک���ه‌ تابل���ۆی حوکمڕان���ی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان به‌شکستێکی گه‌وره‌ ده‌سپێرێت‪.‬‬ ‫"الوه‌کان" کۆمه‌ڵێک���ی مرۆیی کاریگه‌رو پڕ‬ ‫جوڵه‌ پێکده‌هێنن‌و به‌ش���ێکی ئه‌و بزاوته‌ بون‬ ‫که‌ جۆرێک له‌نوێبونه‌وه‌و گۆڕانیان له‌نه‌خشه‌ی‬ ‫سیاس���یی‌و په‌رله‌مان���ی هه‌رێم���دا ک���ردوه‌‪،‬‬ ‫هاوکات وه‌فادارییان بۆ نیشتمان نه‌دۆڕاندوه‌و‬ ‫سه‌نگه‌ره‌کانی پێشه‌وه‌ی به‌رگری دژی گروپی‬ ‫تیرۆریس���تی داعش ئه‌و راستیه‌ ده‌سه‌لمێنن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ش���مان بیرناچێ���ت گه‌نجه‌کان بۆ‬ ‫ئه‌و نیش���تمانه‌ وه‌فادارنی���ن که‌ تاکه‌ حیزبێک‬ ‫له‌س���ه‌ر خۆی‌و بنه‌ماڵه‌که‌ی تاپۆ ده‌کا‪ ،‬رونتر‬ ‫گه‌نجه‌کانم���ان له‌ئه‌وروپ���ا بن‪ ،‬ی���ان له‌هه‌رێم‬ ‫خه‌باته‌که‌یان درێژه‌ پێده‌ده‌ن بۆ س���ه‌رله‌نوێ‬ ‫بیناکردن���ه‌وه‌ی هه‌رێمێک���ی ته‌ندروس���ت‪،‬‬ ‫ک���ه‌ هاواڵتیانی یه‌کس���ان بژی���ن‌و حکومه‌ت‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌کان رۆڵ���ی بنه‌ڕه‌تی له‌خزمه‌تکردنی‬ ‫هاواڵتیاندا به‌رجه‌سته‌ بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێستا روده‌دات‪ ،‬چه‌ند کاره‌ساتباره‌‪،‬‬ ‫هێنده‌ش کۆمیدییه‌‪ ،‬وات���ه‌ له‌یه‌ککاتدا مایه‌ی‬ ‫گریان‌و پێكه‌نینیش���ه‌! ئێ���وه‌ بڕوانن کابینه‌ی‬ ‫هه‌ش���ته‌می حکومه‌تی هه‌رێم ک���ه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫کابینه‌ی دو نێچیرڤانه‌‪ ،‬نێچیرڤانێک س���ه‌رۆک‬ ‫وه‌زیرو ئه‌وی دیکه‌ س���ه‌رۆکی دیوان‪ ،‬کاتێک‬ ‫قه‌یرانه‌کان قوڵده‌بنه‌وه‌و کێش���ه‌کانی خه‌ڵک‬ ‫ده‌گات���ه‌ لوتک���ه‌و کۆچ���ی الوان‌و هاواڵتیان‬ ‫بره‌و ده‌ستێنێت‪ ،‬له‌وس���اته‌دا کۆبونه‌وه‌کانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران راده‌گیرێت‌و به‌رپرسیارێتی‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ به‌چاره‌نووس ده‌سپێردرێت!‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌مریکا هه‌ڵه‌یه‪:‬‬ ‫لەکیسنجه‌ره‌وه بۆ برێت مه‌کگوێرگ‬ ‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫په‌یوه‌ن����دی واڵت����ه یه‌كگرتوه‌كان����ی‬ ‫ئه‌‌مری����کا له گ����ه‌ڵ ک����ورددا دێوزه‌مه‌یه‌ك‬ ‫ڕاوه‌دوی ده‌نێ����ت که ناوی کیس����نجه‌ره‪.‬‬ ‫هێنری کیس����نجه‌ر ڕه‌نگ����ه بەتواناترین و‬ ‫کاریگه‌‌رتری����ن پیاوی‪-‬ده‌وڵه‌تی س����ه‌ده‌ی‬ ‫بیس����تی ئه‌مریکا بێت‪ .‬هه‌‌ندێ����ک بڕوایان‬ ‫وه‌هایه که ئه‌‌ندازیاری سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مری����کا ل����ەرۆژگاری ئه‌م����ڕۆدا که‌س����ی‬ ‫هێنری کیس����نجه‌ره‪ ،‬ئ����ه‌م دیده بەتایبه‌ت‬ ‫الی گرێ����گ گ����رادن لەکتێبی س����ێبه‌‌ری‬ ‫کیس����نجه‌ردا ‪ Kissinger‌s shadow‬تۆخ‬ ‫ده‌بێته‌وه‪ .‬کیس����نجه‌ر وه‌ها لەخه‌یاڵدانی‬ ‫سیاس����ی کورددا وێناده‌كرێت که خیانه‌تی‬ ‫لەک����ورد ک����ردوه‪ .‬ئه‌م س����اده‌كردنه‌وه‌یه‪،‬‬ ‫بۆخۆی ده‌رئه‌نجامی س����اویلکه‌یی عه‌قڵی‬ ‫سیاس����ی‌و دیپلۆماس����ی کورده‪ ،‬به‌رامبه‌ر‬ ‫دونیاو پاش����خانی ئایده‌لۆژی‌و فه‌لس����ه‌فی‬ ‫که‌سێکی وه‌ك کیس����نجه‌‌ر‪ .‬لەهه‌مانکاتدا‬ ‫نیشانه‌ی ئه‌‌وه‌یه که کورد هێشتا بەچه‌مکه‬ ‫به‌س����ه‌رچوه‌كانی س����ه‌رده‌می خێڵه‌ك����ی‌و‬ ‫فیوداڵی بیر لەدونیا ده‌کاته‌وه‪.‬‬ ‫ئێم����ه لێ����ره‌‌‌دا مه‌به‌س����تمان نی����ه که‬ ‫پیاداچونه‌وه‌یه‌كی ورد بەپه‌یوه‌ندی کوردو‬ ‫ئه‌مری����کا بکه‌ین لەدیدی کیس����نجه‌‌ره‌وه‪،‬‬ ‫چونک����ه ئه‌وه پێویس����تی بەکارێکی قوڵی‬ ‫درێژخای����ه‌ن هه‌ی����ه ب����ۆ خوێندن����ه‌وه‌ی‬ ‫دونیای کیس����نجه‌رو عه‌قڵی سیاسی کورد‬ ‫لەهه‌مانکات����دا‪ ،‬لەمیانه‌ی جه‌نگی س����اردو‬ ‫پالن����ی ئه‌مری����کا ب����ۆ به‌رێوه‌بردنی گۆی‬ ‫زه‌وی‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پێویس����ته بوترێ����ت که دونیای‬ ‫کیس����نجه‌ر هه‌تا بێت زیاتر ده‌بێته مایه‌ی‬ ‫تێڕام����ان‌و کار لەس����ه‌ر ک����ردن‪ .‬لەرۆژانی‬ ‫داهات����ودا کتێبێک����ی ه����ه‌زار الپه‌ڕه‌ی����ی‬ ‫مێژونوس����ی کۆنس����ێرڤه‌تیڤی ئینگلی����زی‬ ‫نایڵ ڤێرگه‌س����ن ده‌رده‌چێت که به‌ش����ێکه‬ ‫لەبایوگرافی����ای دوو به‌ش����ی‪ ،‬بۆ داکۆکی‬ ‫ک����ردن لەپێگ����ه‌ی کیس����نجه‌ر ک����ه لەژێر‬ ‫هێرشێکی گه‌وره‌دایه لەالیه‌ن که‌سانی وه‌ك‬ ‫هیچتس����ۆن‌و گاری باسهو سایمۆن هێرش‪.‬‬ ‫که‌س����انی تر که هه‌وڵیان����داوه بێالیه‌نانه‬ ‫کاری لەس����ه‌ر بکه‌ن وه‌ك ه����ه‌ردو کالب‌و‬ ‫ئایساسۆن‪.‬‬ ‫ئێمه لێره‌دا هه‌وڵ ده‌ده‌ین په‌یوه‌ندیه‌ك‬ ‫لەنێوان کیسنجه‌رو برێت مه‌کگیورگدا دروست‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬بەئامانجی خوێندنه‌وه‌ی هه‌ڵوێستی‬ ‫ئه‌مریکا به‌رامبه‌ر کورد لەئه‌مڕۆدا‪ .‬لەیه‌كه‌م‬ ‫کارم له سه‌ر کیسنجه‌رو کورد لەدوا ساڵی‬ ‫خوێندنی زانک����ۆم لەقۆناغی به‌که‌لۆریوس‬ ‫میتۆدی رۆژهه‌اڵتناس����ی ئیدوارد سه‌عیدم‬ ‫به‌كارب����رد‪ .‬میت����ۆدی س����ه‌عید ده‌كرێ����ت‬ ‫بەفراوانی‪ ،‬بەتایب����ه‌ت بەهێنانی بۆ بواری‬ ‫سیاس����ه‌تی ده‌ره‌وه‪ ،‬هاوکارێکی زۆر بێت‪.‬‬ ‫بەکورتی ئه‌مریکاییه‌كان‪ ،‬وه‌ك میراتگیری‬ ‫ئیمپراتۆریه‌ته‌كان����ی ئه‌وروپ����ا‪ ،‬دیدێک����ی‬ ‫تایبه‌تیان هه‌یه به‌رامب����ه‌ر رۆژهه‌اڵت‪ ،‬که‬ ‫ده‌كرێت وه‌ها ببینرێت که بریتیه لەبەکه‌م‬ ‫زانین یان پێنه‌گه‌یشتن یان مۆدرێن نه‌بونی‬ ‫رۆژهه‌اڵته‪ .‬ئ����ه‌م دیده ڕه‌گێکی کۆڵۆنیاڵی‬ ‫هه‌ی����ه که لەچه‌مکی باش����ه بۆ رۆژهه‌اڵتدا‬ ‫‪ bon pour l' orient‬خۆی ده‌بینێته‌وه‪.‬‬ ‫لەرۆژگاری کۆڵۆنیالیزمی فه‌ڕه‌نس����یدا‬ ‫خوێن����دکار لەواڵت����ه کۆڵۆنیاله‌كان����ه‌وه‬ ‫ده‌ب����ران بۆ فه‌ره‌نس����ا بۆ ئ����ه‌وه‌ی بڕێک‬ ‫خوێندنیان پێبده‌ن‌و پاشان بڕوانامه‌یه‌کیان‬ ‫پێببه‌خشن‪ ،‬که له سه‌ری مۆرده‌كرا؛ باشه‪،‬‬ ‫بۆ ڕۆژه����ه‌اڵت‪[ .‬زۆرێ����ک لەخوێندکارانی‬ ‫تواناسازی به‌م ده‌رده ده‌چن‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌یه‬ ‫که ئه‌و م����ۆره لەبڕوانامه‌که‌یان نادرێت]‪.‬‬ ‫به‌و مانای����ه ئه‌و بڕوانامه‌یه بەس����تانداری‬ ‫رۆژئاوا باش نیه‪ ،‬به‌ڵکو‌ ته‌نها بەستانداری‬ ‫رۆژهه‌اڵت باشه‪ .‬دیاره ستانداری ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫لەدیدو به‌رژه‌وه‌ندی ڕۆژئاواوه‪ .‬ئەمڕۆ ئه‌م‬ ‫بڕگه‌یه لەبواری دیپلۆماسیدا به‌کارده‌برێت‬ ‫بۆ ڕێگه‌دانی رۆژئاوا بەکۆمه‌ڵه کردارێک که‬ ‫بەس����تانداری جیهانی‌و مرۆڤایه‌‌تی گونجاو‬ ‫نی����ه‪ ،‬به‌اڵم لەژێر به‌هان����ه‌ی تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫رۆژهه‌اڵتدا ڕێگه‌ی پێئه‌درێت‪.‬‬ ‫هه‌وڵ����ی برێ����ت مه‌کگوێ����رک لەمیانه‌ی‬ ‫به‌شداری لەقه‌یرانی س����ه‌رۆکایه‌تی هه‌‌رێم‬ ‫لەکوردستان لەزۆر روه‌وه ده‌چێته خانه‌ی‬ ‫ئه‌‌م دیده‌وه‪.‬‬

‫برێت مه‌کگوێرک کێیه؟‬ ‫پیاوێک لەته‌مه‌نی س���ه‌ره‌تای چله‌کان‪،‬‬ ‫لەپاش که‌وتنی س���ه‌ددام بەساڵێک‪ ،‬وه‌ك‬ ‫زۆرێ���ک لەالوان���ی ئه‌مری���کا ک���ه بەدوای‬ ‫پلەوپای���ەو ناوبانگ���دا ده‌گ���ه‌ڕان لەگه‌ڵ‬ ‫ئی���داره‌ی ئه‌مریکادا لەس���اڵی ‪ 2004‬دێته‬ ‫عێ���راق‪ .‬برێ���ت توان���او کارکردنی خۆی‬ ‫ده‌رده‌خ���ات‪ ،‬بەجۆرێک ده‌بێت���ه ئه‌ندامی‬ ‫تیمه تێکۆش���ه‌ره نزیکه‌که‌ی جۆرج بۆش‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی تیمی تیکۆش���ه‌ر ده‌ربڕینی جۆرج‬ ‫ب���ۆش خۆیه‌ت���ی‪ ،‬لەکتێبی س���اته‌وه‌ختی‬ ‫بڕی���اردان‪ .‬مه‌کگوێ���رک‪ ،‬پ���اش ماوه‌یه‌ك‬ ‫داب���ڕان‌و کارک���ردن لەزانک���ۆی هارڤه‌رد‪،‬‬ ‫دێت���ه‌وه ب���واری دیپلۆماس���ی لەئیداره‌ی‬ ‫ئۆبام���ادا درێ���ژه بەکاره‌كان���ی ده‌دا وه‌ك‬ ‫ڕاوێژکاری پلەبااڵ‪ .‬پاش���ان وه‌ک نوێنه‌ری‬ ‫تایبه‌‌تی ئۆباما بۆ کاروباری عێراق‌و ئێران‌و‬ ‫جه‌نگی دژه داعش‪.‬‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2012‬برێت خۆی ده‌پاڵێوێت‬ ‫بۆ ب���ون بەباڵوێزی ئه‌‌مریکا لەعێراق به‌اڵم‬ ‫لەسه‌ر داخوازی شه‌ش س���ێناتۆر‪ ،‬که بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته نامه‌یه‌کی تایبه‌ت ئاراسته‌ی‬ ‫ئۆبام���ا ده‌كه‌ن‪ ،‬مه‌کگوێرک ناچار ده‌كرێت‬ ‫که لەخۆپااڵوتن بکش���ێته‌وه‪ .‬به‌هانه‌ی ئه‌م‬ ‫ش���ه‌ش س���ێناتۆره‪ ،‬که جۆن مه‌که‌ینیش‬ ‫لەنێویان���دا ب���و‪ ،‬لەئاس���تی پیش���ه‌یی‌و‬ ‫شه‌خس���یدا بو‪ .‬ئ���ه‌وا بڕوای���ان وه‌ها بو‬ ‫ک���ه مه‌کگوێرک له ‪ 2011‬شکس���تی هێنا‬ ‫لەنوێکردنه‌وه‌ی رێککه‌وتنی نێوان ئه‌مریکاو‬ ‫عێراق که بەس���ۆفا ناس���راوه ‪Status of‬‬ ‫‪ .Forces Agreement‬لەهه‌مانکات���دا‬ ‫مه‌کگوێرک په‌یوه‌ندیه‌كی نه‌گونجاوی هه‌بو‬ ‫لەگ���ه‌ڵ په‌یامنێری ڕۆژنامه‌ی ۆڵ س���تریت‬ ‫جوڕناڵ جینا چۆن که پاشان ماره‌ی کرد‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كه ک���ه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ هاوینی‬ ‫س���اڵی ‪ 2008‬ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رنجه که‬ ‫ناسینی مه‌کگوێرک بۆ نێچیره‌ڤان بار‌زانی‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه ب���ۆ ئ���ه‌و رۆژگاره‪ ،‬چونکه‬ ‫بینینی مه‌کگوێرک بۆ نێچیره‌ڤان لەنامه‌ی‬ ‫دڵداریه‌کاندا باس کراوه‪ ،‬بەتایبه‌ت لەنامه‌ی‬ ‫رۆژی ‪23‬ی حوزه‌یران���ی س���اڵی ‪ 2008‬که‬ ‫مه‌کگوێ���رک باس لەدی���داری خۆی ده‌کات‬ ‫لەگەڵ نێچیردا‪ ،‬ک���ه جۆرێک لەنائومێدیی‬ ‫پێ���وه دیاره به‌وه‌ی دیداره‌كه گه‌وره نه‌‌بوه‬ ‫به‌ڵکو ته‌‌نها پێنج که‌س بون‪.‬‬ ‫شایانی باسه که ڕه‌خنه‌ی سیانتۆرەكان‬ ‫ئه‌وه‌بو که ئه‌م په‌یوه‌ندیه عاتیفیه لهنێوان‬ ‫مه‌کگوێ���رک‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌که‌دا ده‌كرێت‬ ‫ببێته ه���ۆکاری ئه‌وه‌ی رۆژنامه‌نوس���ه‌كه‬ ‫به‌کاریبهێنێ���ت دژ بەمه‌کگوێ���رک ب���ۆ‬ ‫ده‌ستکه‌وتنی زانیاری‪ ،‬ئه‌وه‌ی پێی ده‌ڵێن‬ ‫بالک‪-‬مه‌یڵ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی لێ���ره‌‌‌دا جێ���گای بایه‌خه بونی‬ ‫مێژویه‌كه لەنێوان مه‌کگوێرک‌و نێچیره‌ڤان‬ ‫بارزانی���دا‪ ،‬ک���ه کاریگه‌‌ری هه‌یه لەس���ه‌ر‬ ‫دی���دی مه‌کگوێرک بۆ الیه‌نگری سیاس���ی‪.‬‬ ‫مه‌کگوێرک لەنامه‌یه‌كدا بۆ چۆن ده‌نوسێت‬ ‫پاش سه‌ردانم بۆ گۆڕس���تانی ئارلینگتۆن‬ ‫بڕیارم���دا لەخۆپااڵوت���ن ب���ۆ باڵوێ���زی‬ ‫بکش���ێمه‌وه‪[ ،‬لەڕاس���تیدا دیموکراته‌كان‬ ‫هێنده س���ور نه‌بون لەسه‌ر بەباڵوێزکردنی‬ ‫زیاتر کارئاسانیان بۆ کرد هه‌تا بکشێته‌وه]‪.‬‬ ‫برێت ده‌نوس���ێت‪ :‬هه‌‌ردوکم���ان هاوڕێمان‬ ‫لەده‌س���تدا لەعێراق‪ .‬لەی���ادی ئه‌‌واندا بۆ‬ ‫هه‌میش���ه بەهاوکاری ئه‌و واڵته ده‌مێنمه‌وه‬ ‫که خۆش���م ده‌وێت‌و په‌یوه‌ندیه‌كی تۆکمه‌م‬ ‫تیادا دروس���تکرد‪( .‬مه‌به‌‌ستی په‌یوه‌ندی‬ ‫لەگه‌ڵ چۆندای���ه)‪ .‬ئایا مه‌کگوێرک عێراقی‬ ‫خۆش ده‌وێت؟؟‬ ‫مه‌کگوێرک‌و شکستی سیاسه‌تی ئه‌‌مریکی‬ ‫لەرۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫خه‌ڵ���ک لەهی���چ واڵتێک���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬بەش���ێوه‌یه‌كی گشتی‪ ،‬دۆستی‬ ‫ئه‌‌مری���کا نی���ن‪ .‬به‌رپرس���ی یه‌که‌می ئه‌م‬ ‫شکس���ته سیاس���ه‌تی ئه‌مری���کا خۆیه‌تی‪.‬‬ ‫بەپش���تکردن لەخه‌ڵ���ك‌و دۆس���تایه‌تی‬ ‫به‌هێز یان که‌س���ایه‌تی به‌هێز‪ .‬سیاسه‌تی‬ ‫ئه‌مریکی لەس���ه‌ر بنه‌مای ئ���ه‌وه‌ی ته‌نها‬ ‫به‌هێز یان خاوه‌ن هێز دۆس���تمه‪ ،‬هه‌میشه‬ ‫بەزیانی خه‌ڵك ش���کاوه‌ته‌وه لەرۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دژه ئه‌مریکایی لەالیه‌ن خه‌ڵكه‌وه‬ ‫بۆ زۆرێک لەواڵتانی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫ڕاس���ت بێت‪ ،‬ئه‌وا بۆ خه‌ڵکی کوردس���تان‬ ‫بەپێچه‌وانه‌ب���و‪ .‬خه‌ڵك���ی کوردس���تان‪،‬‬ ‫س���ه‌رباری هه‌بونی دیدێکی خیانه‌تگه‌رایی‬ ‫لەالیه‌ن ئه‌‌مریکاوه‪ ،‬به‌اڵم بەگشتی لەهه‌ره‬ ‫دۆس���تترین خه‌ڵکانن به‌رامب���ه‌ر ئه‌مریکا‬ ‫لەناوچه‌ك���ه‌دا‪( .‬ه���ه‌ر ئه‌م دیده‌ش���ه که‬ ‫بنه‌م���ای ئه‌و پرس���یاره س���اویلکه‌ییه که‬ ‫لەمیدیای کوردی‌و ئاگایی سیاسی کوردیدا‬ ‫ده‌خولێته‌وه که ئایا ئه‌مریکا دۆستی کورده‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی لێره‌‌‌دا‬ ‫جێگای بایه‌خه‬ ‫بونی مێژویه‌كه‬ ‫لەنێوان‬ ‫مه‌کگوێرک‌و‬ ‫نێچیره‌ڤان‬ ‫بارزانیدا‪ ،‬که‬ ‫کاریگه‌‌ری هه‌یه‬ ‫لەسه‌ر دیدی‬ ‫مه‌کگوێرک بۆ‬ ‫الیه‌نگری سیاسی‬ ‫که بەهه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی ‪deconstruction‬‬ ‫پرسیاره‌كه خێرا ئه‌وه‌مان بۆ رون ده‌بێته‌وه‬ ‫که کورد خۆی بەدۆستی ئه‌مریکا ده‌زانێت‪،‬‬ ‫که ئه‌م���ه‌ش ده‌رئه‌نجامی ئاس���تی الوازی‬ ‫عه‌قڵی‌و باری ده‌رون���ی نامۆدرێنه)‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌‌مریکا بەهه‌مانش���ێوه که ب���اوه‌ڕی الی‬ ‫زۆرێک لەخه‌ڵکانی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫لەده‌س���ت داوه‪ ،‬لەهه‌وڵ���ی ئه‌وه‌دایه که‬ ‫باوه‌ڕی الی خه‌ڵكی کوردستانیش لەده‌ست‬ ‫بدات‪ .‬ئه‌مه ده‌رئه‌نجامی کۆمه‌ڵیک هه‌ڵه‌یه‬ ‫که ئه‌مریکا خۆی لێی بەئاگایه به‌اڵم خۆی‬ ‫لێ گێل ده‌كات‪.‬‬ ‫وه‌ك دی���اره ئه‌مری���کا لەنێ���وان دو‬ ‫هه‌ڵبژارده‌دایه‪ ،‬یان پش���تیوانی که‌سایه‌تی‬ ‫یان هه‌وڵدان بۆ هێنانه ئارای ده‌زگا‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئام���اژه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن ک���ه مه‌کگوێرگ‬ ‫وه‌رچه‌رخێنه‌رتری���ن‬ ‫لەناس���کترین‌و‬ ‫ساته‌وه‌ختی سیاسی هه‌رێمی کوردستاندا‬ ‫دۆستی هاتنه ئارای ده‌زگاو سه‌روه‌ری یاساو‬ ‫نوسینه‌وه‌ی ده‌ستورو گه‌شه‌ی حکومداری‬ ‫نیه‪( .‬سه‌یره که مه‌کگیورک خۆی یه‌كێک‬ ‫بو لەبه‌ش���داربوانی نوسینه‌وه‌ی ده‌ستوری‬ ‫عێراقی)‪ .‬ئایا مه‌کگیوێرک ئه‌م کاره ده‌کات‬ ‫لەبه‌رئه‌وه‌ی س���ه‌رکه‌وتنی خێرا بەده‌ست‬ ‫بهێنێت‌و قه‌ره‌بوی ئه‌و شکستانه‌ی بکاته‌وه‬ ‫ک���ه رێگربوون له‌وه‌ی ک���ه ببێته باڵوێزی‬ ‫ئه‌مری���کا لەعێراق لەس���اڵی ‪ .2012‬لێره‌دا‬ ‫بەته‌واوی هه‌ڵوێس���تێکی کیسنجه‌ریانه‌یه‪.‬‬ ‫وه‌ك گران���دن پێم���ان ده‌ڵێت کیس���نجه‌ر‬ ‫به‌رهه‌م���ی میرۆتۆکراس���ی پ���اش جه‌‌نگی‬ ‫جیهانی دوه‌مه‪ ،‬که یانی گه‌یشتن بەپێگه‌ی‬ ‫بااڵ لەرێگای هه‌وڵ‌و کۆششه‌وه‪ .‬ئه‌مه بەرونی‬ ‫لەتویت���ه‌ره ناکۆتاکانی مه‌کیورگدا ده‌بینی‬ ‫که هه‌میش���ه لەکاردایەو په‌یامی پۆزه‌تیف‬ ‫ده‌نێرێ���ت لەجه‌نگ دژ بەداعش‪ .‬لەکاتێکدا‬ ‫داعش هێشتا له‌وێدایه‪ .‬بەئاستێک جۆرێکه‬ ‫لەبه‌یان���ه چه‌واش���ه‌کاره‌كانی حکومه‌ت���ی‬ ‫عێراق���ی که هه‌میش���ه په‌یامی کوش���تنی‬ ‫ژماره‌یه‌كی زۆر لەداعش ده‌ده‌ن‪ ،‬که ئه‌گه‌ر‬ ‫کۆی بکه‌یته‌وه ده‌كاته ژماره‌یه‌كی خه‌یاڵی‪.‬‬ ‫لەکاتێکدا بەپێی زانیاریه ئینتلجینسیه‌كانی‬ ‫ئه‌مریکا ئێستا داعش پێویستی بەته‌جنیدی‬ ‫خه‌ڵک���ی نوێ نیه چونک���ه هێنده خه‌ڵكی‬ ‫هه‌یه (ل���ه‌م باره‌وه بنواڕه دیڤد رۆپکۆپف‬ ‫لەوتاری دۆکترن���ی ئۆباما لەگۆڤاری فۆرن‬ ‫پۆله‌سی)‪.‬‬ ‫به‌اڵم ڕه‌نگه ته‌نها هه‌وڵێکی شه‌‌خس���ی‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬زۆرێک لەکوردستان داماوانه‪ ،‬یان‬ ‫مه‌كته‌بیان���ه بڕوایان وه‌های���ه که ئه‌مریکا‬ ‫واڵتی ده‌زگایەو شه‌‌خس رۆڵی نیه تیایدا‪،‬‬ ‫ئه‌مه قس���ه‌یه‌كی بەناوبانگی کیسنجه‌رمان‬ ‫بیر ده‌هێنێته‌وه که ده‌ڵێت‪ ،‬که پرۆفیسۆر‬ ‫بوم ل���ه هارڤه‌رد وه‌هام ده‌زانی ش���ه‌خس‬ ‫ڕۆڵی الوازه لەداڕش���تنی سیاس���ه‌تدا‪ ،‬که‬ ‫هاتمه ناو سیاس���ه‌ت ب���ۆم ده‌رکه‌وت که‬ ‫هه‌ڵه‌بوم‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رباری ئه‌مه ئه‌‌مریکا مێژویه‌كی‬ ‫هه‌ی���ه لەپش���تیوانی کردن���ی خه‌ڵکانێک‬ ‫ک���ه ب���ه‌الی زۆرین���ه‌‌وه نه‌خوازراوب���ون‪.‬‬ ‫کاتێ���ک رۆزفل���ت ده‌رب���اره‌ی دیکتاتۆری‬

‫نیکاراگوا وت���ه بەناوبانگه‌که‌ی ده‌ڵێت‪ ،‬که‬ ‫لێره‌دا لەبه‌ڕ بازاڕێت���ی وته‌که وه‌ك خۆی‬ ‫وه‌ریناگێڕین‪ ،‬ئه‌وا بەرونی ئاماژه به‌وه ئه‌‌دا‬ ‫که گرنگ نیه که‌سه‌كه چۆنه‪ ،‬به‌ڵکو گرنگ‬ ‫وه‌الئیه‌تی ب���ۆ ئه‌مریکا‪ .‬رۆزفلت ده‌رباره‌ی‬ ‫س���ۆماۆزا ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و خراپه‪ ،‬به‌اڵم سه‌ر‬ ‫بەخۆمان���ه‪ .‬دیاره ئه‌مه وه‌رگێڕانی حه‌رفی‬ ‫وته‌که نیه‪ .‬ئه‌م سیاسه‌تەی ئه‌مریکا باجی‬ ‫زۆری لەس���ه‌ر داوه لەناوچه‌ک���ه‌دا‪ .‬کاتێک‬ ‫ئه‌مریکا ش���ای ئێران بەجه‌ندرمه‌ی که‌نداو‬ ‫داده‌نێت‌و گوێ بەخواس���تی خه‌ڵكی ئێران‬ ‫نادات لەئه‌‌نجامدا کۆماری ئیسالمی به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنێت‪[ .‬شایانی باس���ه‪ ،‬وه‌ك عه‌باس‬ ‫میالنی لەبایوگرافیای ش���اد باسی ده‌كات‪،‬‬ ‫ش���ا لەروی ده‌رونیه‌وه‪ ،‬بونه‌وه‌رێکی هه‌تا‬ ‫بڵێ���ی ته‌پیو بوه] کاتێ���ک ئه‌مریکا گوێ‬ ‫لەهه‌مو کاره تیرۆریس���تیه‌کانی س���وپای‬ ‫تورکی ناگرێ���ت‪ ،‬لەئه‌نجام���دا ئه‌ردۆگانی‬ ‫بۆ دێت‪ ،‬لەهه‌مانکاتدا خه‌ڵکێکی تا س���ه‌ر‬ ‫ئێسقان دژه ئه‌مریکایی‪ .‬ئه‌مه لەهیچ کوێ‬ ‫رون نیه لەس���عودیەو میس���ری سه‌رده‌می‬ ‫موباره‌کدا نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ی لێ���ره‌دا ئه‌‌مریکا ئه‌نجامی‬ ‫ئه‌‌دات بریتیه لەپش���ت بەستن بەشه‌‌خس‬ ‫لەبه‌رامبه‌ر هاوکاری‌و پشتیوانی هاتنه ئارای‬ ‫ده‌زگاو سیس���ته‌م‌و یاساو ئازادی‌و بازاڕدا‪.‬‬ ‫ئایا ئه‌مریکا رۆژهه‌اڵتناسیانه بڕوای وه‌هایه‬ ‫که ئه‌مه سروش���تی خه‌ڵك���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاسته ته‌نها بڕوایان بەشه‌خسی به‌هێز‬ ‫هه‌یەو ناخوازن یان نازانن یاساو سیسته‌م‌و‬ ‫مۆدێرنه چیه؟ مێژو پێمان ده‌ڵێت که ئه‌م‬ ‫دیده هه‌ڵه‌یه‪.‬‬ ‫دیاره ڕاس���ته وه‌رچه‌رخ���ان بۆ مۆدێرنه‬ ‫لەرۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست نه‌یاری زۆره‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌یاری س���ه‌ره‌كی ئه‌و که‌سانه‌ن که سود‬ ‫لەمۆدێرن���ه وه‌رده‌گرن ب���ه‌اڵم وه‌ك ئامراز‬ ‫بۆ سه‌پاندنی ده‌س���ه‌اڵتی نامۆدرێن‪ .‬ئه‌مه‬ ‫پرۆسه‌ی ئاماده‌بونه لەناو مۆدێرنه‌دا وه‌ك‬ ‫دژه مۆدرێنێک‪.‬‬ ‫چه‌ند ئامۆژگاریه‌ك بۆ ئه‌مریکاو‬ ‫مه‌‌کگیوێڕک‬ ‫یه‌ک���ه‌م‪ ،‬گ���ه‌ر ئه‌مری���کا ئامانج���ی‬ ‫س���ه‌قامگیریه‪ ،‬ئ���ه‌وا س���ه‌قامگیری ته‌نها‬ ‫لەرێگای دیموکراسی‌و گۆڕانکاری به‌رده‌وام‌و‬ ‫گه‌شەو ئازادیه‌وه دێته دی‪ ،‬نه‌ک لەرێگای‬ ‫شه‌خس���ی به‌هێ���زو س���ه‌پاندنی حوکمی‬ ‫عورفی‌و بەئامرازکردنی یاسا‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ ،‬س���ه‌د س���اڵه ئه‌زمون���ی‬ ‫شه‌خس���ی به‌هێز لەرۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫تاقیده‌كرێت���ه‌وه‪ ،‬ده‌رئه‌نج���ام‪ ،‬رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاستی ئێس���تایه‪ ،‬که یه‌كێکه لەهه‌ره‬ ‫خراپترین‌و دواکه‌وتوترین‌و ناسه‌قامگیرتین‌و‬ ‫ترس���ناکترین‌و پڕ لەقه‌یرانترین جێگاکانی‬ ‫دونیا‪ .‬کاتی ئه‌وه‌یه چاوێک به‌م سیاسه‌ته‌دا‬ ‫بخشێنرێته‌وه‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ ،‬ئه‌مری���کا کاتێ���ک لەرێ���گای‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی نه‌رم���ه‌وه ده‌خوازێت وێنایه‌ك‬ ‫بۆخۆی دروس���ت بکات که دۆس���تی مافی‬ ‫م���رۆڤ‌و ماف���ی ئافره‌ت‌و ئ���ازادی ئاینی‌و‬ ‫بازاڕی ئازادو دیموکراس���ی‌و سه‌قامگیریه‪،‬‬ ‫لەهه‌مانکاتدا لەرێگای دیپلۆماتکاره‌كانیه‌وه‬ ‫پێچه‌وانه‌ك���ه‌ی ئه‌نجام بدات‪ ،‬ئه‌وا ئه‌مریکا‬ ‫وه‌ك واڵتێک���ی جوت س���تاندار ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫که یانی لەده‌ستدانی هه‌مو بڕوایه‌ك بەهه‌ر‬ ‫شتێک لەئه‌‌مریکاوه ده‌وترێت‪ .‬ئه‌مه کرۆکی‬ ‫تیۆره‌ی پیالنگێڕیه کاتێک خه‌ڵك بڕوایان‬ ‫وایه که ئه‌‌وه‌ی ده‌وترێت ش���تێکهو ئه‌وه‌ی‬ ‫روده‌دات شتێکی تره‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ ،‬کاتێک ئه‌مریکا ئه‌وله‌ویه‌تی خۆی‬ ‫داده‌ڕێژێت‪ ،‬بۆ نمونه لەئێستادا ئه‌وله‌ویه‌تی‬ ‫ئه‌مریکا ش���ه‌ڕی داعشه‪ ،‬نابێت ئیتر هه‌مو‬ ‫ش���تێک بکاته قوربانی ئه‌م ئه‌وله‌ویه‌ته‌ی‬ ‫خۆی‪ .‬ئه‌مه هه‌ڵه‌یه‌ك���ه ئه‌مریکا لەمێژودا‬ ‫به‌رامبه‌ر بەگه‌النی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫ئه‌نجامی داوه‪ .‬ب���ه‌م پێیه ئه‌مریکا ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ من گرنگه گرنگه‪ ،‬ئه‌وه‌ی بۆ تۆ‬ ‫گرنگه‪ ،‬گرنگ نیه‪ .‬ئه‌مریکا لەئه‌فگانستان‬ ‫لەرێ���گای موجاهیده‌کان���ه‌وه یه‌كێت���ی‬ ‫س���ۆڤیه‌تی تێکش���کاند‪ ،‬به‌اڵم پاشان هیچ‬ ‫بایه‌خی به‌‌وه نه‌‌دا که خه‌ڵكی ئه‌فگانستان‬ ‫چ باجێک ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌‌مڕۆ ئه‌م دۆخه لەهه‌رێمی کوردس���تان‬ ‫دوب���اره ده‌بێت���ه‌وه‪ .‬ئه‌مری���کا ده‌ڵێ���ت‬ ‫ئه‌وله‌ویه‌ت به‌الی منه‌وه ش���ه‌ڕی داعش���ه‬ ‫نه‌ک چاکسازی سیاسی‌و ئابوری‌و یاسایی‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ .‬لەئه‌نجامدا خه‌ڵكی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان باجه‌که‌ی ده‌ده‌ن بەقورسی‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ ،‬گ���ه‌ر ده‌س���توری ئه‌مریکی‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی ئ���ه‌وه‌ده‌کات که ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫لەخه‌ڵکه‌وه‌ی���ه بۆ خه‌ڵك‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌مریکا‬ ‫نامۆی���ه بەخه‌ڵ���ک لەجێگایه‌ک���ی وه‌ك‬ ‫کوردستاندا‪ .‬‬

‫‪13‬‬

‫سیاسەت‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫سیاسەت جەنگە بەاڵم بەشێوازێکی دی‬ ‫میشل فۆکۆ‬ ‫ماکس فیبەر سیاس����ەتی بەملمالنیەک‬ ‫پێن����اس ئەک����رد ک����ە لەنێ����وان گروپ‌و‬ ‫الیەن����ە جیاوازەکاندا روئ����ەدات لەپیناوی‬ ‫بەشداریکردن لەدەس����ەالتدا یان ملمالنێ‬ ‫لەپیناوی کاریگەریگەریدانان لەدابەشکردنی‬ ‫دەس����ەالتدا‪ .‬سیاسەت هەوڵی ئەو گروپ‌و‬ ‫‌هێزانەی����ە ک����ە ئەیانەوێت بەش����یوەیەک‬ ‫لەشێوەکان بەشداری لەدەسەاڵتدا بکەن‪،‬‬ ‫یان دەوریان هەبێت لەوەدا کە دەس����ەاڵت‬ ‫چۆن‌و بەچ ش����ێوازێک داب����ەش ئەکرێت‪.‬‬ ‫وات����ە ئ����ەو بۆچونەی زۆرج����ار رەخنەی‬ ‫گەمەکاران����ی سیاس����ەت ب����ەوە ئ����ەکات‬ ‫ک����ە هەم����و هەوڵێکیان تەنی����ا لەپیناوی‬ ‫دەس����ەاڵتدایە‪ ،‬بۆچونیک����ی راس����ت نیەو‬ ‫لەس����ەر بنەمای تێنەگەیشتن لەسیاسەت‬ ‫دامەزراوە‪ .‬سیاسەت کارێکی خێرخوازانە‬ ‫نیە کە الیەنەکانی بەش����داری تیا ئەکەن‬ ‫لەپێن����اوی خ����وداو بەه����ا ئەخالقیەکاندا‬ ‫دەس����تی بۆ ببەن‪ ،‬بەڵکو گەمەکەرانێکن‬ ‫کە نوێنەرایەت����ی بەرژەوەندی ئەو کەس‌و‬ ‫هێ����زو گروپانە ئەک����ەن ک����ە ئەیانەوێت‬ ‫لەڕێگەی دەستگەیشتن یان بەشداریکردن‬ ‫لەدەس����ەاڵتدا‪ ،‬بەش����ێک لەخواس����ت‌و‬ ‫چاوەڕوانی‌و ئاواتەکانیان بهێننە دی‪.‬‬ ‫فیب����ەر لەوەاڵمی ئەو پرس����یارەدا کە‬ ‫خەڵک بۆچ����ی ئەیانەوێت دەس����ەاڵتیان‬ ‫هەبێت؟ ئەڵێت سەرەتاترین هۆکار ئەوەیە‬ ‫کە ئەیانەوی����ت بەرژەوەندی مادی خۆیان‬ ‫بپارێزن‌و باشتری بکەن‪ .‬الی فیبەر هێزو‬ ‫گروپ‌و چینەکان لەپێن����اوی بەرژەوەندی‬ ‫مادیدا لەملمالنێدان‌و هەریەکەیان ئەیەوێت‬ ‫بەشێکی لەدەس����ەالتدا هەبێت بۆ ئەوەی‬ ‫بتوانێ����ت پاریزگاری ل����ەو بەرژەوەندیانە‬ ‫بکات یان گەورەتری ب����کات‪ .‬بەاڵم ئەمە‬ ‫تاکە هۆکاری بزوێنەری خواستی دەسەاڵت‬ ‫نیە‪ ،‬بەڵکو یەکێک لەو هۆکارانەی تر کە وا‬ ‫لەک����ەس‌و گروپ‌و هێزەکان ئەکات بەدوای‬ ‫دەس����ەاڵتەوە بن ش����تێکە کە فیبەر ناوی‬ ‫ئەنێت (بەرژەوەندی ئایدیالی‪ ).‬مەبەست‬ ‫لەبەرژەوەندی ئایدیالی ئەو بەهاو ئامانج‌و‬ ‫دروش����مانەیە کە الی ئ����ەم هێزو گروپانە‬ ‫گرنگیەکی یەکج����ار زۆری هەیە‪ .‬زۆرجار‬ ‫پاڵن����ەری بەش����داریکردن لەدەس����ەاڵتدا‬ ‫کۆمەڵێ����ک بەه����او بڕوایە کە ئ����ەو هێزو‬ ‫گروپانەی بڕوای����ان پێیەتی‪ ،‬بڕوایان وایە‬ ‫بەدیهاتنیان خێرێکی گش����تی بۆ هەموان‬ ‫ئەبێ����ت‪ .‬بەرژەوەن����دی ئایدیال����ی وەک‬ ‫فیب����ەر ناوی ئەنێت‪ ،‬م����ەرج نیە ئەوانەی‬ ‫بەش����داری سیاس����ەت ئەک����ەن‌و ملمالنێ‬ ‫لەپێن����اوی دەس����ەاڵتدا ئەک����ەن‪ ،‬تەنیاو‬ ‫تەنی����ا بەرژەوەندی م����ادی گروپەکانیان‬ ‫بیانجۆڵێنێت‪ ،‬بەڵکو ئەو بەرژەوەندیانەش‬ ‫ئەیانجوڵێنێت کە پەیوەندی بەخەباتکردن‬ ‫لەپێن����اوی ئ����ەو بەه����او ئامانجانەیە کە‬ ‫بڕوایان وایە بەدیهاتنی‪ ،‬فەزایەکی گشتی‬ ‫دروست ئەکات کە تیایدا هێزو گروپەکان‬ ‫بەش����ێوەیەکی باش����تر ئەتوانن بەرگری‬ ‫لەبەرژەوەندی‌و ئازادیەکانیان بکەن‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر کالوزڤیت����ز ئەیگ����وت (جەنگ‬ ‫درێژەکێش����انی سیاسەتە بەش����یوازێکی‬ ‫دی)‪ ،‬ئەوا مێش����ل فۆکۆ راس����ت ئەکات‬ ‫کاتێک ئەم رس����تەیە هەڵئەگەڕێنێتەوەو‬ ‫ئەڵێت‪(:‬سیاس����ەت جەنگ����ە ب����ەاڵم‬ ‫بەشێوازێکی دی‪ ).‬لەگەمەی سیاسیدا ئەو‬ ‫هاوڕێ‌و برایانە کار ناکەن کە دەستی یەک‬ ‫ئەگرن‌و بەرگری لەیەک شت ئەکەن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەو هێزو گروپانە لەئارادان کە لەجەنگێکی‬ ‫بەردەوامدان‪ ،‬بەاڵم بەش����ێوازێکی جیاواز‬ ‫لەجەنگ‪ ،‬ملمالنێ لەگ����ەڵ یەکدا ئەکەن‪.‬‬ ‫سیاس����ەت درێژەدانی جەنگە‪ .‬بەاڵم هیچ‬ ‫لەو ئامرازان����ەی جەن����گ بەکارناهێنێت‪.‬‬ ‫کاتێک مێشل فۆکۆ سیاسەت بەجەنگێک‬ ‫تەماش����ا ئەکات‪ ،‬هەمان ئ����ەو بۆچونەی‬ ‫فیبەر دوبارە ئەکاتەوە کە سیاسەت وەک‬ ‫مەیدانی ملمالنێی کەس‌و هێزو گروپەکان‬ ‫تەماشا ئەکات‪ .‬ئەم تێگەیشتنە راستەخۆ‬ ‫بەگژ ئەو بۆچون����ەدا ئەچێتەوە کە بڕوای‬ ‫وای����ە سیاس����ەت مەیدان����ی چونیەکبونی‬ ‫هێزو بیروڕاکانە‪ .‬ئەم بۆچونە سەرچاوەی‬ ‫س����ەرەکی هەمو ئەو ئەزمونە ستەمکارو‬ ‫تۆتالیارانەیە کە س����ەدەی بیس����تی کرد‬ ‫بەیەکێک لەخوێناویترین سەدەکانی مێژوی‬ ‫جیهان‪ .‬سیاسەت هونەری چونیەککردنی‬ ‫کۆمەڵ����گاو یەکڕیزکردن����ی کۆمەڵگا نیە‬ ‫لەی����ەک بەرەو ی����ەک ئاراس����تەدا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هون����ەری ملمالنێی ئەو هێ����زو گروپانەیە‬ ‫کە بەبێ ئەوەی ئامرازەکانی جەنگ بەکار‬

‫ی‬ ‫لەناو کۆمەڵگایەک ‌‬ ‫وا فرەڕەنگ‌و‬ ‫شوناسیشدا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫سیاسەت هونەر ‌‬ ‫ی‬ ‫چونیەککردن ‌‬ ‫کۆمەڵگا نیە‬ ‫ی‬ ‫بەڵکو هونەر ‌‬ ‫بەڕێوەبردن‌و‬ ‫چوارچێوە‬ ‫بەخشینە بەم‬ ‫کۆمەڵگایە‬ ‫بهێنن‪ ،‬ملمالنێ لەگەڵ یەکدا ئەکەن‪.‬‬ ‫بینین����ی سیاس����ەت وەک ئامرازێ����ک‬ ‫بەدەس����تی گروپێکەوە کە ئەیەوێت وێناو‬ ‫چاوەڕوانیەکان����ی خ����ۆی وەک تاکە وێناو‬ ‫چاوەڕوانی راس����تەقینە تەماش����ا بکرێت‪،‬‬ ‫لەس����ەر بناغ����ەی کوش����تنی سیاس����ەت‬ ‫دامەزراوە‪ .‬لەو کۆمەڵگایانەدا سیاس����ەت‬ ‫نیە کە گروپێک کۆنتڕۆڵی س����ەرجەم ئەو‬ ‫وێناو چاوەڕوانی����ە جیاوازانەی کردوە کە‬ ‫بۆ دەسەاڵت‌و ش����ێوازی پراکتیک کردنی‬ ‫لەئ����ارادان‪ .‬ئەوهەوڵ����ەی گروپێ����ک ب����ۆ‬ ‫پاوانکردنی دەسەاڵت‌و سەندنەوەی لەهێزو‬ ‫گروپی دی ئەی����دات‪ ،‬لەبنەڕەتدا هەوڵێکە‬ ‫بۆ لەناوبردنی سیاسەت‪.‬‬ ‫ئ����ەو هێزان����ەی بەن����اوی یەکڕی����زی‬ ‫کۆمەڵگاو یەکگرتنیەوە‪ ،‬بەگژ جیاوازی ناو‬ ‫کۆمەڵگادا ئەچنەوە‪ ،‬ئەندازیاری سەرەکی‬ ‫لەناوبردن����ی یەکڕی����زی‌و ی����ەک پارچەیی‬ ‫کۆمەڵ����گان‪ .‬چونکە ئەمج����ۆرە یەکڕیزیە‬ ‫لەس����ەر بنەمای چونیەکب����ون دامەزراوە‪.‬‬ ‫هێزو گروپەکان ئەبێت بەخواست‌و ویست‌و‬ ‫تەماعی هێزێک رازی بن‌و واز لەویس����ت‌و‬ ‫تەماعی خۆیان بێنن‪ .‬گەرواش نەکەن ئەوا‬ ‫خیانەتیان لەنیشتیمان‌و گەلەکەیان کردوە‪.‬‬ ‫تەسلیمبون بەم بۆچونە‪ ،‬نەک چارەسەری‬ ‫کێش����ەکانی کۆمەڵ����گاو ملمالنێکان����ی‬ ‫ن����اکات‪ ،‬بەڵکو زۆر بەش����ێوەیەکی قوڵتر‬ ‫گەورەترو قەیراناویت����ری ئەکات‪ .‬چونکە‬ ‫وەک لەشوێنێکی دیدا نوسیومە هەمیشە‬ ‫کۆمەڵ����گا مۆدێرنەکان لەم����رۆڤ‌و گروپ‌و‬ ‫هێزگەلی‌ جیاواز دروس����تبون‪ ،‬کە خەون‌و‬ ‫زەوق‌و ئامانجی‌ جی����اواز لەیەکیان هەیە‪.‬‬ ‫ئەستەمە کۆمەڵگایەکی‌ مۆدێرن بدۆزیتەوە‬ ‫کە تیای����دا مرۆڤەکانی‌ هەر هەمویان وەک‬ ‫ی����ەک بیربکەنەوەو یەک خ����ەون ببینین‌و‬ ‫بەدوای‌ هەمان ئامانجیشەوە بن‪ .‬کۆمەڵگا‬ ‫مۆدێرن����ەکان بەحوکم����ی‌ ئاڵۆزب����ون‌و‬ ‫گەورەبون‌و فراوانبونیان‪ ،‬لەهێزگەلی‌ جیاواز‬ ‫دروستبون کە ئارەزوی‌ جیاوازو هەندێکجار‬ ‫ناکۆک بەیەکیش دەیانجوڵێنێت‪ .‬بەحوکمی‌‬ ‫جیاوازی‌ رۆژژمێری‌ مرۆڤەکانیش‪ ،‬هەمیشە‬ ‫دەکەونە ژێر کاریگ����ەری‌ زیاد لەبۆچون‌و‬ ‫تێڕوانینەکانەوە‪.‬‬ ‫لەن����او کۆمەڵگایەک����ی‌ وا فرەڕەن����گ‌و‬ ‫شوناسیش����دا‪ ،‬سیاس����ەت هون����ەری‌‬ ‫چونیەککردن����ی‌ کۆمەڵ����گا نی����ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هونەری‌ بەڕێوەبردن‌و چوارچێوە بەخشینە‬ ‫ب����ەم کۆمەڵگای����ە‪ .‬ئامانجی‌ سیاس����ەت‬ ‫ن����ەک چونیەککردن����ی‌ کۆمەڵ����گا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دروس����تکردنی‌ چوارچێوەیەک����ی‌ ئارامی‌‬ ‫کۆمەاڵیەتیە بۆ هێزو گروپە جیاوازەکانی‌‬ ‫کۆمەڵگاو رێگە نەدانە بەوەی‌ حەزو ئارەزوە‬ ‫جیاوازەکان����ی‌ کۆمەڵ����گا‪ ،‬بەپێک����دادان‌و‬ ‫توندوتی����ژی‌ بگ����ەن‪ .‬سیاس����ەت جەنگە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەش����ێوازێکی دی‪ ،‬س����ەرکەوتوی‌‬ ‫سیاس����ەت‌و سیاس����یەکان ب����ەڕادەی‌ ئەو‬ ‫ئارامیە کۆمەاڵیەتیە دەناس����رێتەوە کە بۆ‬ ‫هێزو گروپە جیاوازەکانی‌ دروس����تدەکەن‪،‬‬ ‫بۆئ����ەوەی‌ بەبێ ئەوەی‌ هەڕەش����ە لەهیچ‬ ‫هێزێکی‌ تربکەن‪ ،‬ژیانی‌ ئازادنەی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫وەک چۆن دەیانەوێت ببەنە سەر‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫که‌سک‌و سۆر لەكۆمەڵگای دواكەوتو‪ ،‬ملمالنێی توند‬ ‫یاریكردنە بەكلكی شێر‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫وەهمەکانی پارتی‬ ‫لەوەتەی پرس���ی س���ەرۆکایەتی هەرێم‬ ‫هاتۆتەپێ���ش پارتی‌و پارتییەکان قس���ە‬ ‫لەس���ەر چەند بابەت‌و پرسێک دەکەن کە‬ ‫لەڕاستیدا زۆربەیان وەهمن (‪)illusion‬‬ ‫کەچ���ی ئ���ەوان وەک حەقیق���ەت‌و فاکتی‬ ‫مێژوی���ی‌و سیاس���یی‌بەگوێی خەڵک���ی‬ ‫دادەدەن‪ .‬بۆ هەڵوەش���اندنەوەی هەندێک‬ ‫نەک هەمو وەهمەکان لێ���رە هەوڵدەدەین‬ ‫تیشک بخەیەنە سەر بەشێکیان‌و شیکاریان‬ ‫بکەین‪.‬‬ ‫بێڕکابەریی بارزانی‬ ‫یەکێ���ک ل���ەو قس���انەی ک���ە پارتی‌و‬ ‫پارتیی���ەکان لەڕێگەی میدی���اکان‌و تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان ش���ەو و ڕۆژ دەیڵێن‌و‬ ‫دەیڵێن���ەوە "بێڕکەبارەی���ی مەس���عود‬ ‫بارزانی"یە لەس���ەرۆکایەتیکردنی هەرێمی‬ ‫کوردس���تاندا‪ ،‬یان نەبونی کاندیدە لەالیەن‬ ‫ح���زب‌و الیەنەکان���ی دیکە ک���ە بتوانێت‬ ‫لەهەڵبژاردنەکاندا پێشبڕکێ لەگەڵ بارزانی‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم قس���ەیە لەالی���ەک هەوڵێک���ە بۆ‬ ‫ش���اردنەوەی قەیرانی س���ەرەکی هەرێمی‬ ‫کوردستان کە خۆی لەبەسەرچونی ماوەی‬ ‫سەرۆکایەتی مەسعود بارزانیدا دەبینێتەوە‪،‬‬ ‫لەالیەکی دیکەش دورە لەڕاس���تیی لەبەر‬ ‫چەندین هۆ‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬لەکوردس���تان ن���ەک یەک‌و دو‬ ‫بەڵکو سەدان کەس���ایەتی سیاسیی هەیە‬ ‫کە دەتوانن زۆر چاکتر لەمەسعود بارزانی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان بەڕێوەب���ەرن‪ .‬خۆ‬ ‫ئەگەر نەش���بێ ئەوە نیشانەی شکستێکی‬ ‫(بارزانی) یە لەدروس���تکردنی کەس���انێک‬ ‫ک���ە توانای ڕابەرایەتیان تێدابێت‪ ،‬چ لەناو‬ ‫پارتی چ لەدەرەوەیدا‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬ئێس���تا لەکوردس���تان پرس���ی‬ ‫هەڵبژاردنی سەرۆک لەگۆڕێدا نییە تاوەکو‬ ‫قس���ە لەبون یان نەبون���ی ڕکابەرو کاندید‬ ‫بکرێت‪ .‬کۆمیس���یۆنی بااڵی س���ەربەخۆی‬ ‫هەڵب���ژاردن لەهەرێمی کوردس���تان نەک‬ ‫هەر بڕیاری ئەنجامدان���ی هەڵبژاردنەکانی‬ ‫نەداوە بەڵکو داوایەکی مەس���عود بارزانی‬ ‫ڕەتکردەوە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬ئێس���تا پرس���ی گۆڕین���ی‬ ‫سیس���تەمی حوکمڕان���ی لەکوردس���تان‬ ‫لەئارادایەو حزبەکان بەگەرمی س���ەرقاڵی‬ ‫دەس���تکاریکردنی دەسەاڵتەکانی سەرۆکی‬ ‫هەرێمن‪ ،‬لەشێوازی هەڵبژاردنی سەرۆکەوە‬ ‫تادەگاتە دەس���ەاڵتەکانی‪ .‬لەئانوساتێکی‬ ‫وەهادا قس���ەکردن لەبون ی���ان لەنەبونی‬ ‫کاندیدو ڕکابەری بارزان���ی نەک هەر هیچ‬ ‫بنەمایەک���ی نیی���ە بەڵکو مەبەس���ت لێی‬ ‫بەالڕێدابردن���ی ڕای خەڵکە چونکە حزب‌و‬ ‫الیەن���ە کوردس���تانییەکان نە بەئاش���کرا‬ ‫نە ب���ەدزی بەیانی ئەوەی���ان نەکردوە کە‬ ‫کاندیدیان نییە‪.‬‬ ‫چ���وارەم‪ ،‬ئەوە حزبەکان���ی دیکەن نین‬ ‫کە کاندیدیان نییە بۆ پۆس���تی س���ەرۆکی‬ ‫هەرێ���م بەڵک���و ئەوە پارتیی���ە کە بێجگە‬ ‫لەمەسعود بارزانی کاندیدێکی دیکەی نییە‬ ‫بۆ ئەو پۆستە‪ .‬هۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە‬ ‫ب���ۆ ملمالن���ێ توندەکان���ی نێ���وان باڵ‌و‬ ‫تەکەتوالتەکان���ی پارت���ی‪ .‬پارتی پێیوایە‬ ‫بەالچونی مەس���عود بارزان���ی لەگۆڕەپانی‬ ‫سیاس���ی کێش���ەو ملمالنێکانی نێو پارتی‬ ‫وەک کێش���ەو ملمالنێکانی نێو یەکێتیی‪،‬‬ ‫کە لەگەڵ دورکەوتنەوەی جەالل تاڵەبانی‬ ‫هاتنەپێش‪ ،‬ئیدارەدانی سەخت دەبێت‪.‬‬ ‫کاریزمای بارزانی‬ ‫پارتی‌و پارتییەکان زۆر قس���ە لەس���ەر‬ ‫کاریزمابون���ی بارزان���ی‌و پەیوەندیی���ە‬ ‫بەرباڵوەکان���ی ئ���ەو زاتە دەک���ەن‌و گوایە‬ ‫س���ەقامگیریی هەرێ���م‌و پش���تیوانی هێزە‬ ‫ڕۆژئاوایی���ەکان لە کوردو لەهەرێم بۆ بونی‬ ‫ئەو کەسایەتییەو پەیوەندییە بەرباڵوەکانی‬ ‫دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫من پێموایە بارزانی ئەگەر کاریزماش���ی‬ ‫هەبێ���ت ئەوە کاریزمای ئەو کەس���ایەتییە‬ ‫تەنیا لەناو ئەندامانی پارتی لەوانەیە بونی‬ ‫هەبێت‪ .‬لەدەرەوەی پارتی گومانم هەیە کە‬ ‫بارزانی ئەسڵەن کاریزمای هەبێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەب���ەر زۆر هۆکار‪ ،‬کە لێ���رە تەنیا ئاماژە‬ ‫بەهەندێکیان دەکەین‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬س���ەرۆکێک لەماوەی دە س���اڵ‬ ‫س���ەرۆکایەتی تەنیا دو س���ێ جار وتاری‬ ‫جەم���اوەری دابێت‌‪ ،‬ئەوانیش بۆ ئەندامانی‬ ‫حزبەکەی بوە نەک خەڵکی کوردس���تان‪،‬‬ ‫بەردەوامی���ش لەهەوڵ���ی خۆدزین���ەوە‬ ‫بوبێت لەقس���ەکردن لەگ���ەڵ خەڵک چۆن‬ ‫دەکرێ���ت وەک کارەکتەرێک���ی کاریزمایی‬ ‫تەماشابکرێت‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬سەرۆکێک لەماوەی بیست‌و سێ‬ ‫س���اڵ لەتەمەنی میدیای بیستراوو بینراوی‬

‫هەرێم تاک���ە یەکجاری���ش لەتەلەفزیۆنێک‬ ‫یان ڕادیۆیەکی کوردس���تان خۆی ڕوبەڕوی‬ ‫پرسیارەکانی رۆژنامەنوسێک‪ ،‬پەیامنێرێک‬ ‫یان بێژەرێکی س���ەربەخۆو لێهاتو بێتەوە‬ ‫دەبێت ئەم کەسایەتییە هەڵگری چ جۆرە‬ ‫کاریزمایەک بێت‪.‬‬ ‫سێیەم‪ ،‬سەرۆکێک لەبەردەم ئەندامانی‬ ‫کۆنگ���رەی س���ێزدەیەمی حزبەکەی دوای‬ ‫‪ ٣١‬ساڵ لەس���ەرۆکایەتیکردنی ئەو حزبە‬ ‫کەچ���ی لەکات���ی وتاردانیدا دەس���تەکانی‬ ‫دەلەرزین‌و شڵەژاوی بەڕونی پێوەدیارە بو‬ ‫دەبێت تواناو کارێکتەری کاریزمابونی ئەو‬ ‫کەسایەتییە لەکوێ بێت‪.‬‬ ‫هەمو ئەمانە پێماندەڵێن کە مەس���عود‬ ‫بارزانی تواناکانی قسەکردنی لەگەڵ خەڵک‌و‬ ‫میدیا زۆر الوازە‪ .‬کەس���ێکیش قسەکەری‬ ‫گش���تی (‪ )public speaker‬نەبێت‬ ‫چ���ۆن دەکرێ���ت ب���اس لەکاریزماییبونی‬ ‫کەس���ایەتی بکرێ���ت‪ .‬ئەم���ە وەهمێک���ی‬ ‫پارتییەو بەس‪.‬‬ ‫سەقامگیریی‌و بارزانی‬ ‫بەڕێز مەسعود بارزانی دە ساڵ لەترۆپکی‬ ‫دەسەاڵتی هەرێم دانیشت کەچی نەیتوانی‬ ‫کێش���ە بچوکەکان���ی کۆمەڵگ���ەی هەرێم‬ ‫هەر لەئ���او و کارەباوە بگ���رە تا دەگاتە‬ ‫دیاردەی ژنکوژی‌و باڵوبونەوەی سەلەفیزم‬ ‫لەکوردستان چارەسەربکات‪.‬‬ ‫بارزان���ی دە س���اڵە دەس���ەاڵتدارترین‌و‬ ‫دەستڕۆیش���توترین سیاس���ەتوانی هەرێمە‬ ‫کەچی نە وەک س���ەرۆکی هەرێم نە وەک‬ ‫فەرمان���دەی یەکەمی هێزی پێش���مەرگەی‬ ‫کوردستان نەیتوانی کۆتایی بەرپرسی دو‬ ‫ئیدارەیی‌و دو پێش���مەرگەیی‌و دو ئاسایش‬ ‫بهێنێت‪.‬‬ ‫لەوان���ەش گرنگتر بارزان���ی بەحکومی‬ ‫پۆست‌و دەس���ەاڵتەکانی بەرپرسی یەکەمە‬ ‫لەتەش���ەنەکردنی گەندەڵ���ی لەهەرێ���م‌‪،‬‬ ‫هەروەها لەسەرهەڵدانی قەیرانەکانی هەرێم‬ ‫هەر لەقەیران���ی بێموچەیی‌و ئابوری‌ بگرە‬ ‫تادەگات���ە کۆچی بەلێش���اوی گەنجان بۆ‬ ‫دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫هەمو ئەمانە پێماندەڵێن کە بارزانی نەک‬ ‫فاکتەری س���ەقامگیرییە بەڵکو هۆکارێکی‬ ‫ناسەقامگیرییە لەهەرێمی کوردستان‪.‬‬ ‫شەڕی ناوخۆو بارزانی‬ ‫قس���ەیەکی دیکە کە پارتی‌و پارتییەکان‬ ‫لەم ماوەیە باسی لێوەدەکەن‌ ئەگەرەکانی‬ ‫شەڕی ناوخۆ‌و دو ئیدارەییە ئەگەر سازان‬ ‫نەکرێت‪ .‬دیارە مەبەس���ت لەس���ازان الی‬ ‫پارتی درێژکردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتییە‬ ‫بۆ بارزانی‪ ،‬ئەگین���ا هەمو کەس دەزانێت‬ ‫کە س���ازان لەسەر سیس���تەمی سیاسی‌و‬ ‫دەس���ەاڵتەکانی س���ەرۆک ئەمڕۆش نەبێت‬ ‫س���بەی هەر دەکرێ���ت‪ .‬ئەم هەڕەش���انە‬ ‫لەالیەک وەهمن لەالیەکی دیکە‌ گەمەیەکی‬ ‫خەتەرناک‪ ،‬چونکە‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬پارتی دەیەوێت الیەنەکانی دیکە‬ ‫بەنەسازان تاوانباربکات‌و بیانکات بەهۆکاری‬ ‫ش���ەڕی ناوخ���ۆو دو ئیدارەی���ی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گەمەیەکی ترسناکە چونکە لەڕاستیدا هیچ‬ ‫کامێک لەچوار حزبەکەی دیکە‪ :‬یەکێتیی‪،‬‬ ‫گۆڕان‪ ،‬یەکگرتو و کۆمەڵ‪ ،‬هەڕەشەی لەم‬ ‫چەش���نەیان نەکردوەو ئامادەیی خۆشیان‬ ‫بۆ سازان دەربڕیوە وەک لەکۆبونەوە پێنج‬ ‫قۆڵیی���ەکان دەردەکەوێت‪ .‬یەکێتییش���ی‬ ‫لێدەرچێت س���ێ الیەنەکەی دیکە‪ ،‬الینکەم‬ ‫لەم ساتەوەختەدا‪ ،‬نە دەتوانن شەڕی ناوخۆ‬ ‫هەڵگیرسێنن نە دەشتوانن ببن بەتەرەفێک‬ ‫لەشەڕی ناوخۆ چونکە چەکداریان نییە‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬پارت���ی لەدێگەڵ���ە تەش���قەڵە‬ ‫بەهاتوچۆک���ەران دەکات‪ ،‬بەوت���ارو‬ ‫بەیاننامەی فەرمی گ���ۆڕان‌و ڕێکخەرەکەی‬ ‫تەخوین دەکات‪ ،‬لەپێناو مانەوەی بارزانی‬ ‫لەپۆس���تەکەی هەڕەش���ەی ش���ەڕی دو‬ ‫ئیدارەیی دەکات‪.‬‬ ‫لەبەرئەوە دەکرێت بڵێین ئەگەر پارتی‬ ‫نەخوازێت‌و دەستپێش����خەر نەبێت ئەوە‬ ‫ئەگەرەکانی شەڕی ناوخۆو "دو ئیدارەیی"‬ ‫وەهمێکە کە پارتی دروستیکردوە‪.‬‬ ‫بەکورت����ی لەپێناو س����ازان‌و س����ازش‬ ‫لەنێوان پارتی‌و حزبەکانی دیکە لەس����ەر‬ ‫دەس����ەاڵتەکانی س����ەرۆکی داهات����وی‬ ‫هەرێمی کوردستان‌و شێوازی حوکمڕانی‌و‬ ‫سیس����تەمی سیاس����ی واچاک����ە پارتی‬ ‫واز ل����ەو وەهمانە بێنێت کە لەس����ەرەوە‬ ‫ئاماژەیانپێک����راو پرس����ی بەس����ەرچونی‬ ‫ماوەی سەرۆکایەتی (مەسعود بارزانی)‬ ‫یش وەک پرسێکی یاسایی نەک سیاسی‬ ‫تەماش����ابکات‪ ،‬ئەگەرن����ا ئەگەرەکان����ی‬ ‫س����ازان‌و س����ازش نەک هەر کەمدەبنەوە‬ ‫بەڵکو لەباردەبرێن‪.‬‬

‫فوئاد سدیق‬ ‫بەپێی بەشێك لەفەیلەسوفان‌و زانایانی‬ ‫مێژو‪ ،‬یەك ملیۆن ساڵە مرۆڤ لەسەر‬ ‫ئەم زەوییە دەژی‪ ،‬بەاڵم هەر (‪)12-10‬‬ ‫هەزار ساڵێكە مرۆڤ خۆی لەگەڵ ژیانی‬ ‫ئ���اژەڵ جیا كردۆتەوەو لەئەش���كەوت‬ ‫هاتۆت���ە دەرەوەو ب���ۆ یەكەمی���ن جار‬ ‫گوندی دروس���تكردوە‪ ،‬بۆئەوەی وردە‬ ‫وردە هەوڵب���دا وەك مرۆڤ بژی‪ ،‬نەك‬ ‫وەك ئاژەڵ‪ .‬بەپێی زۆربەی سەرچاوە‬ ‫مێژوییەكان‪،‬دروس���تكردنی یەكەمی���ن‬ ‫گون���د لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت بوە‪،‬‬ ‫بەتایبەت ناوچەی جێناكۆكی قودس‌و‬ ‫فەڵەستین‌و لێواری روباری نیل‪ ،‬هەندێ‬ ‫س���ەرچاوەش پێیانوایە ئەو ناوچەیەی‬ ‫پێیدەوت���رێ میزۆپۆتامی���ا‪ ،‬الن���ك‌و‬ ‫بێشكەی سەرهەڵدانی ژیانی مرۆڤایەتی‬ ‫بوە‪ ،‬لەهەردو دۆخەكەدا كەمتر لە(‪)10‬‬ ‫هەزار ساڵێكە س���ۆمەرییەكان لەگوند‬ ‫چونەتە دەرەوەو شاریان دروستكردوەو‬ ‫وردە وردە ئەقڵیان بەكاری كشتوكاڵی‬ ‫ش���كاوەو لەگەڵیش���یدا وردە وردە‬ ‫پیشەس���ازی بچ���وك بچ���وك بەقوڕو‬ ‫ق���وڕی س���وور ك���راوەو دۆزین���ەوەی‬ ‫ئاس���ن‌و نەخش‌و‪..‬هتد لەبەرهەمهێنانی‬ ‫س���ۆمەرییەكان بون بەداهێنانی خەتی‬ ‫بزماریش���ەوە‪ .‬واتا مێژوی نوسین كە‬ ‫لەشارس���تانیەتی س���ۆمەرییەكانەوە‬ ‫داهێن���راوە‪ ،‬ناگات���ە(‪ )5000‬س���اڵ‬ ‫پێش ئێس���تا‪ .‬ئەم پێش���ەكیە كورت‌و‬ ‫خێرای���ەم بۆیە هێنایە ناو باس���انەوە‪،‬‬ ‫چونك���ە ك���ورد رۆڵێك���ی زۆر گرنگ‌و‬ ‫كارای لەس���ەرهەڵدان‌و گەش���ەكردنی‬ ‫شارستانێتی س���ۆمەرییەكاندا هەبوە‪،‬‬ ‫هەمو ئەو دەسكەوتانەی سۆمەرییەكان‬ ‫لەناوچ���ەی میزۆپۆتامیا(نێ���وان دو‬ ‫روبارەكە) وەدیهێناوە‪ ،‬كوردیش تیایدا‬ ‫بەشداربوە‪،‬ئەمە ئەو قۆناخە بوە‪ ،‬تەنیا‬ ‫كوردو ئاشور لەو ناوچەیە هەبون‪،‬هێشتا‬ ‫عەرەب لەمیسرەوە خۆی نەگەیاندبوە‬ ‫میزۆپۆتامیا‪ ،‬هیچ جۆرە ملمالنێیەكیش‬ ‫دروست نەبوبو‪ )10(،‬هەزار ساڵ پێش‬ ‫ئێس���تا قۆناخی دایكساالری بو‪ ،‬دوایی‬ ‫لەگەڵ كاری كش���توكاڵی‌و‪...‬هتد وردە‬ ‫وردە هێزو بازوی پیاو بەس���ەر هی ژن‬ ‫زاڵ بو‪ ،‬لەگەڵ جێگیربون‌و چەسپاندنی‬ ‫قۆناخی دەرەبەگایەتی ئیتر بەتەواوی‬ ‫سیستەمی باوكساالریش چەسپا‪.‬‬ ‫كورد لەسەر ئاستی دونیا نەتەوەیەكی‬ ‫زۆر زین���دو ب���و‪ ،‬ل���ەو نەتەوانەیە كە‬ ‫لەس���ەرەتای مێ���ژو‪ ،‬رۆڵێك���ی زۆر‬ ‫بەرچاوی هەبوە‪ ،‬ئەم���ە پێش ئەوەی‬ ‫ه���ۆز دروس���ت ببێت‌و پێ���ش ئەوەی‬ ‫چەوساندنەوەی مرۆڤ لەالیەن مرۆڤەوە‬ ‫دروس���ت ببێت‪ ،‬كاتێك چەوساندنەوەو‬ ‫هێز هاتن���ە مەیدانەوە‪ ،‬كورد نەیتوانی‬ ‫بەردەوام بێ���ت‌و كەوت‪ ،‬ئەم كەوتنەی‬ ‫تا ئەم���ڕۆش بەردەوام���ە كە خۆی لە‬ ‫(‪)5000‬ساڵ دەدات‪ .‬پێنج هەزار ساڵە‬ ‫كورد نەیتوانیوە ئ���ەو زوڵم‌و زۆرییەی‬ ‫لێیكراوەو بەردەوام لێیدەكرێ‪ ،‬لەخۆی‬ ‫دور بخاتەوەو وەك نەتەوەیەكی ئازادو‬ ‫سەربەخۆ بژی‪.‬‬ ‫س���ۆمەرییەكان خاوەن���ی خەت���ی‬ ‫بزماری���ن‪ ،‬فینیقیی���ەكان ك���ە خۆیان‬ ‫بەنەوەكان���ی كەنع���ان دادەن���ا‪ ،‬بونە‬ ‫خاوەنی ئ���ەو دەنگانەی ك���ە لەكاتی‬ ‫خوێندنەوەدا لەپیتەكانەوە دەردەچن‪،‬‬ ‫ئەم پیت���ە دەنگدارانە بونە بنەمایەكی‬ ‫زۆر بەهێز‪ ،‬كە دوایی هەمو زمانەكانی‬ ‫دونیا سودیان لێوەرگرت‪ .‬عیبرییەكان‬ ‫خۆیان كردە خاوەنی یەكەمین ئایینی‬ ‫ئاس���مانی‪ ،‬ئیتر ئایین ب���وە هێزێكی‬ ‫كاریگ���ەر ب���ۆ دەس���ەاڵتوەرگرتن‌و‬ ‫قەڵەمڕەوی‌و خۆس���ەپاندن‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫عەرەب ئ���ەم دەرفەتەی لەكیس خۆی‬ ‫ن���ەداو بەجوانی بەكاریهێن���ا‪ ،‬فارس‌و‬ ‫تورك(ت���ورك ك���ە مێژویەك���ی زۆر‬ ‫كورتیشی هەبو لەو ناوچەیە) سودیان‬ ‫لەئایی���ن وەرگ���رت‌و ب���ۆ بەرژەوەندی‬ ‫خۆیان توانیان دەسەاڵتێكی بەرفراوان‬ ‫وەدەس���تبهێنن‪ .‬ب���ەاڵم ك���ورد ل���ەو‬ ‫رۆژەوەی ستەمكاری‌و چەوساندندنەوەو‬ ‫ملمالنێ���ی هێزو بازو دروس���تبو‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەو نەتەوەیە هەمیشە زوڵمی لێكراوەو‬ ‫مافی زەوتكراوە تا بەئێستادا دەگات‪،‬‬ ‫كەچی ل���ەو مێ���ژوە دورو درێژەی كە‬ ‫ئەزمونێكی تاڵ‌و سوێرو زۆر ژەهراوییە‬ ‫هیچ سودی لێوەرنەگرتوە‪ .‬ئەگەر زۆر‬ ‫دوور نەڕۆین‪ ،‬میر شەڕەف كە بەرامبەر‬

‫ئێمە دەبێ بەئەقڵێكی‬ ‫ساردەوە رەفتار لەگەڵ‬ ‫ئەو دۆخە گەرمە‬ ‫بكەین كە ئەمڕۆ‬ ‫هەرێمی كوردستانی‬ ‫بەرزەفتكردوە‪ ،‬نابێت‬ ‫نكوڵی لەوە بكەین‬ ‫لەساڵی ‪ 1992‬وەوە‬ ‫تا دوا هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬تەنیا پارتی‌و‬ ‫یەكێتی حوكمڕان بون‌و‬ ‫دەسەاڵتیان پاوانكردبو‬

‫ئێمە راپەڕینمان‬ ‫كرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەمانتوانی‬ ‫دەستكەوتەكانی‬ ‫راپەڕین یان‬ ‫ئامانجەكانی راپەڕین‬ ‫بپارێزین‪ ،‬زو ملمان‬ ‫خستە بەر ملی‬ ‫یەكدی‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫كە ئەوە بۆ یەك‬ ‫چارەکە سەدە‬ ‫نزیكدەبینەوە‬

‫بەسوپای عوسمانییەكان وەستایەوەو‬ ‫ش���ەڕی كرد‪ ،‬بەهۆی خیانەتی (ئەمیر‬ ‫بەگی مەحمودی) كە س���ەركردەیەكی‬ ‫دەستەڕاس���تی(میر ش���ەڕەف)بو‪،‬‬ ‫ئەنجام میر گیراو سەریان بڕی‌و‪ ،‬زیاتر‬ ‫لە(‪)700‬كەسیش لەسوپاكەی كوژران‪،‬‬ ‫دەی���ان نمونەی دیكە پ���ڕ لەخیانەت‌و‬ ‫پ���ڕ لەبراك���وژی لەمێ���ژوی ئەمارەت‌و‬ ‫میرنش���ینەكاندا هەیە‪ ،‬ه���ەر بەتەنیا‬ ‫شەڕی سێ برا‪ ،‬مەحمودپاشای بابان‪،‬‬ ‫ئەحمەدپاش���ای بابان‪،‬محەمەدپاشای‬ ‫باب���ان‪ ،‬كە لەس���ااڵنی شەس���تەكان‌و‬ ‫حەفتاكانی س���ەدەی ن���ۆزدە نزیكەی‬ ‫بیست ساڵ شەڕی نێوانیان بو‪ ،‬بەسە‬ ‫بۆ ئەوەی بڵێین كورد سودی لەم هەمو‬ ‫ئەزمون���ە تاڵەی خ���ۆی وەرنەگرتوە‪.‬‬ ‫تەنان���ەت س���ودی لەئەزمون���ی ت���اڵ‬ ‫زۆر تاڵ���ی ناوەڕاس���تی نەوەدەكانیش‬ ‫وەرنەگرت���وە‪ ،‬ك���ە لەمێژوی ش���ەڕی‬ ‫ناوخۆدا بەگەورەترین‌و كارەساتبارترین‬ ‫ش���ەڕی براك���وژی دادەن���رێ‪ .‬گرفتی‬ ‫گ���ەورەش زۆربەی ئەوانەی خۆیان پێ‬ ‫خوێن���ەوارەو تەنانەت خۆیان بەخۆیان‬ ‫دەڵێ���ن رۆش���نبیر ئەوەی���ە‪ ،‬لەپێناو‬ ‫بچوكترین بەرژەوەندی تایبەتی خۆیانا‬ ‫ئامادەن هەمو كارێكی قێزەون بكەن‪.‬‬ ‫بچووكترین نموونە برادەرێك كە خۆی‬ ‫پێ رۆشنبیرێكی موستەحەقە!!‪ ،‬واژۆی‬ ‫ب���ۆ درێژكردن���ەوەی بەڕێز س���ەرۆكی‬ ‫هەرێ���م كردبو‪ ،‬كەچ���ی دو رۆژ دوای‬ ‫باڵوكردن���ەوەی واژۆكان لەمیدی���اكان‪،‬‬ ‫لەفەیس���بوكەكەی خۆی نووس���یبوی‬ ‫پێویستە سەرۆكی هەرێم دەست لەكار‬ ‫بكێشێتەوە!‪ ،‬سەیری ئەو نەزۆكی‌و ئەو‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ه بكەن‪ ،‬ئەمەیە حاڵی بەشی‬ ‫زۆرین���ەی بەن���او رۆش���نبیریی كورد‪،‬‬ ‫ك���ە من بەوجۆرە هه‌ڵوێس���تانه دەڵێم‬ ‫رۆشنبڕ‪ ،‬نەك رۆشنبیر‪ .‬كورد نە بەهۆی‬ ‫ئایینەوە توانی خۆی لەژێردەس���تەیی‬ ‫بپارێزێت‪ ،‬نە بەرێگای دروس���تكردنی‬ ‫حیزبێكی نەتەوەیی(نەتەوەپەرستی)‪،‬‬ ‫نە بەرێگای دیموكراتی‌و ئەقاڵنییەتەوە‪.‬‬ ‫چونكە كە پەنای بۆ ئایین برد‪ ،‬فێری‬ ‫پاڕان���ەوەو زەلیلی بو‪ ،‬ك���ە پەنای بۆ‬ ‫حیزب���ی نەتەوەی���ی ب���رد‪ ،‬دان نەنان‬ ‫بەبەرامبەرەك���ەی‪ ،‬رێچك���ەی خ���ۆی‬ ‫وەرگ���رت‪ ،‬هێش���تاش ن���ە لەمان���ای‬ ‫دیموكراتیەت گەیشتوین‪ ،‬نە توانیومانە‬ ‫كەمێك بەالی ئەقاڵنیەتیشدا بچین‪.‬‬ ‫دروس���تبونی رێكخ���راوی سیاس���ی‬ ‫لەوەتەی دروس���تبوە‪ ،‬كە بۆ س���ااڵنی‬ ‫‪ 1919-1918‬دەگەڕێتەوە‪،‬جگە لەوەی‬ ‫لەژێ���ر هەژم���ون یان بەئاراس���تەی‬ ‫دەوڵەتێك���ی داگیرك���ەری ك���ورد‬ ‫دروس���تبوە‪ ،‬هاوكات چەند كەسێكیش‬ ‫لەس���ەركردایەتی ئ���ەو رێكخ���راوو‬ ‫دوات���ر ئەو حیزبانە رۆڵی س���یخوڕی‌و‬ ‫بەكرێگیراوییان بینیوە‪ .‬بۆیە لەس���اڵی‬ ‫(‪)1918‬ەوە تا ناوەڕاس���تی س���ەدەی‬ ‫بیس���تەم‪ ،‬هەمو ئەو حیزب‌و رێكخراوە‬

‫سیاس���یانەی دروس���تدەبون‪ ،‬زو زو‬ ‫هەڵدەوەشانەوەو لەگەڵ باڵێكی دیكەی‬ ‫سیاسی یەكیاندەگرتەوەو جارێكی دیكە‬ ‫دەترازانەوەو دیس���ان لەگەڵ قۆڵێكی‬ ‫دیكەی سیاسی دەسازانەوە‪.....‬‬ ‫مێ���ژو خ���ۆی لەخۆی���دا‪ ،‬مێ���ژوی‬ ‫توندوتیژیی���ە‪ ،‬مێ���ژوی ش���ۆڕش‌و‬ ‫راپەڕینەكان���ە‪ ،‬س���ەركەوتنیش ب���ۆ‬ ‫ئ���ەو س���ەركردەو نەتەوانە ب���وە كە‬ ‫س���تراتیژیان بریتی بوە لەتوندوتیژی‪،‬‬ ‫ت���ۆ بڕوانە‪،‬ئیس���پارتاییەكان‪ ،‬فارس‪،‬‬ ‫مەغۆل‪ ،‬تورك‪ ،‬ع���ەرەب‪ ،‬ئەمە وێڕای‬ ‫ش���ەڕە گەورەكان���ی نێ���وان واڵتان‪،‬‬ ‫شەڕی كاسۆلیك‌و پرۆتستانت‪ ،‬شەڕی‬ ‫یەك���ەم‌و دوەم���ی جیهانی ‪،‬شۆڕش���ی‬ ‫ئۆكتۆبەر‪...،‬هت���د‪ ،‬هەمو ئەو مێژوانە‬ ‫خوێنی���ان لەب���ەردەڕوات‪ ،‬مایكاڤیلی‬ ‫لەوبارەیەوە راس���تی وتوە كە پێیوایە‪،‬‬ ‫س���ەركردەیەك ئەگەر نەرمونیان بێت‪،‬‬ ‫ئەوا بەدەردی (س���اڤۆنارۆال) دەچێت‪،‬‬ ‫كە توانی���ان لەناویبەرن‪ ،‬بۆیە زۆرجار‬ ‫بە(س���اڤۆنارۆال)دەوترێ‪ ،‬پێغەمبەری‬ ‫بێ چ���ەك‪ ،‬ت���ۆ س���ەیركە پێغەمبەر‬ ‫موس���ا‪ ،‬بەهۆی ئ���ەوەی نزیكەی چل‬ ‫س���اڵ لەبیابانا دەس���وڕایەوەو توشی‬ ‫گۆشەگیری هاتبو‪،‬نەیتوانی ئەو هاوارەی‬ ‫لەناخییەوە هەڵدەستا بیگەیەنێتە ناو‬ ‫هەمو نەتەوەكانی دیكە‪ ،‬هەر بۆیەش���ە‬ ‫ئایین���ی جولەك���ە لەچوارچێوەیەكی‬ ‫بچوكدا قەتیس مایەوەو گەشەی نەكرد‪،‬‬ ‫محەمەد س���ودی لەو ئەزموونەی موسا‬ ‫وەرگ���رت‌و بەتەنیا پێغەمبەرێكی رەق‌و‬ ‫ڕوت نەبو‪ ،‬بەڵكو رۆڵی سەركردەیەكی‬ ‫ئازای سەربازیش���ی بین���ی‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫ئەو ه���اوارەی لەناخییەوە هەڵدەقوواڵ‬ ‫بەزەبری شمشێرو خوێنەوە بیگەیەنێتە‬ ‫دورترین شوێنی دونیا‪.‬‬ ‫راستە مێژوی شۆڕش‌و راپەڕینەكانی‬ ‫دونیا‪ ،‬زو بەالڕێدا ب���راون‌و لەئامانجی‬ ‫راپەڕینەكە كەمكراونەتەوە‪ ،‬باش���ترین‬ ‫نمونە شۆڕشی فەڕەنسای ساڵی ‪1879‬‬ ‫كە هەر زو روبەڕوی شكستێكی گەورە‬ ‫بوەوەو نەیانتوانی ئامانجەكانی بەباشی‬ ‫بەدەستبهێنێت‪ ،‬بەاڵم خۆ جوڵەیەكی‬ ‫گەورەیان خستە ناو هزری كۆمەڵگاوەو‬ ‫هەمو روانگەكانیش���یان ب���ەروی بیری‬ ‫ئازاددا بو‪ ،‬راستە شۆڕش هەڵگەڕایەوەو‬ ‫رۆپس���پێرو هەندێ���ك لەهاوڕێكان���ی‬ ‫دیكتاتۆرییەتیات دروستكردو دواییش‬ ‫پاشا گەڕایەوە سەر حوكم‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫كەوتنی كۆماری سێیەم‪ ،‬مێژو نەوەستا‬ ‫كۆماری دیكەی بەدوادا هات‌و جارێكی‬ ‫دیكە پاش���ا لەفەڕەنسا وەدەرنرایەوەو‬ ‫دیگۆلێكیان بەرهەمهێنا‪،‬كە بۆ خەڵكی‬ ‫فەڕەنس���ا تا رادەیەك خۆی لەبەرگی‬ ‫ناپلیۆنێكی نوێ پۆشیبو‪ .‬بەهەمانشێوە‬ ‫جەنگی یەكەم���ی جیهانی ئەگەر هیچ‬ ‫س���ودێكی نەبوبێ���ت‪ ،‬ئەو س���ودەی‬ ‫هەبو كە ئەو ش���ەڕە كاولكارە بو بوە‬ ‫ه���ۆی روخاندنی پاش���اكان لەزۆربەی‬

‫واڵتان���ی ئەوروپ���ادا‪ ،‬ب���ەاڵم چونكە‬ ‫ئ���ەم روخاندنی پاش���ایانە لەئەنجامی‬ ‫ش���ەڕێكی جیهانی بێ وێنە بو‪ ،‬دیسان‬ ‫نەیتوانی دیموكراس���ی بەرهەمبهێنێت‪،‬‬ ‫بەڵكو لەبری دیموكراس���ی فاش���یزم‬ ‫بەرهەمه���ات‪ ،‬ئیت���ر لیبرالی���زم ب���وە‬ ‫بەرداش���ی نێوان فاشیزم و كۆمۆنیزم‪،‬‬ ‫لەس���ەرێكەوە فاشیزم هەناسەی لەبەر‬ ‫دەب���ڕی‪ ،‬لەوس���ەرەكەی تریش���ەوە‬ ‫كۆمۆنیزم قووتی���دەدا‪ ،‬ئەمە بوە هۆی‬ ‫ئ���ەوەی رێگا ب���ۆ ش���ەڕێكی دیكەی‬ ‫ماڵوێرانكارتر خۆشبكات‌و دەیان ملیۆن‬ ‫مرۆڤی سەر ئەم زەمینە بكاتە خۆراكی‬ ‫ئەژدیهایانەی خۆی كە ش���ەڕی دوەمی‬ ‫جیهانی بو‪ .‬كەواتە مێژو پێمانی وتوە‬ ‫هەرگیز لەرێگای شەڕو ئاژاوە بەرێگای‬ ‫توندوتیژی دیموكراس���ی‌و پێشكەوتنی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی وەدینای���ەت‌و رێچك���ەی‬ ‫خۆی پێ دیاریناكرێت‪ ،‬ئەوەتا نمونەی‬ ‫لیبیاو س���وریاو عێراق‌و میسر بەرونی‬ ‫لەبەرچاومانەو پێویس���تە باش پەندی‬ ‫ل���ێ وەربگرین‪.‬هەڵەیەكی گەورەش���ە‬ ‫ئەگەر بڵێین باجووڵەیەكی كۆمەاڵیەتی‬ ‫دروستبكەین قەیدی چییە با بۆماوەی‬ ‫چەند ساڵێك ئامانجەكانمان وەدەست‬ ‫نەیەن‪ ،‬ئاخر ئەمە فیكرو سیاس���ەتە‪،‬‬ ‫خۆ فاڵگرتنەوە نییە‪ ،‬ماركس دوای ئەم‬ ‫هەمو ئەزمونەی خۆی دوای نوس���ینی‬ ‫كتێبی سەرمایەی‪ ،‬پێش ماڵئاواییكردنی‬ ‫بەماوەیەكی كەم‪ ،‬گەیشتە ئەو بڕوایەی‬ ‫بڵێت(كەس ناتوانێ پێش���بینی بكات‬ ‫كە لەم���اوەی ‪ 24‬كاتژمێ���ری دیكەدا‬ ‫چ���ی رودەدات)‪ ،‬لەكاتێك���دا ماركس‬ ‫لەشۆڕش���ی س���اڵی ‪1848‬و كۆمۆنەی‬ ‫پاریس‌و شەڕی ناوەخۆی فەڕەنساو‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬چەندین جار پێشبینی دەنوسی‪،‬‬ ‫كەچی دواجار ئەو قسەیەی كرد‪.‬‬ ‫بەرلەوەی روس���یا هێزی س���ەربازی‬ ‫بباتە ناو خاكی ئەفغانستانەوەو دواتر‬ ‫ئەو شەڕە ناوخۆییە دورو درێژەی تێدا‬ ‫روبدات كە لەس���اڵی ‪ 1979‬وە درێژەی‬ ‫هەیە‪ ،،‬پێش ئەم شەڕە درێژخایەنە‪،‬‬ ‫پزیشكانی ئەفغانستان نزیكەی ‪%40‬ی‬ ‫ژن بون‪ ،‬كابوول لەبەرامبەر ئاس���یادا‬ ‫ئازادترین واڵت بو بۆ ژن‪ ،‬س���ەیركەن‬ ‫بەهۆی حیكمەتیارو رەببانی‌و بنالدن‌و‬ ‫تالیبان‌و‪ ....‬سۆڤیەت‌و ئەمریكاو ئێران‌و‬ ‫پاكس���تانەوە‪ ،‬ئێس���تا لەئەفغانستان‬ ‫هاواڵتی بەگشتی‌و ژن بەتایبەتی چۆن‬ ‫ژیانی مەم���رەو مەژی دەبەنە س���ەر‪،‬‬ ‫ئاس���یاش نازناوی پڵنگەكانی بۆ خۆی‬ ‫وەدەستهێنا‪..‬‬ ‫لەم چەند نمونەیەی سەرەوە دەمەوێ‬ ‫بڵێم‪ ،‬ئێم���ە راپەڕینمان ك���رد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەمانتوانی دەس���تكەوتەكانی راپەڕین‬ ‫ی���ان ئامانجەكانی راپەڕی���ن بپارێزین‪،‬‬ ‫زو ملم���ان خس���تە بەر مل���ی یەكدی‪،‬‬ ‫تا ئێس���تا كە ئەوە بۆ ی���ەك چارەکە‬ ‫س���ەدە نزیكدەبین���ەوە‪ ،‬نەمانتوانیوە‬ ‫ئامانجەكان���ی راپەڕی���ن وەدیبهێنین‪،‬‬ ‫چ ج���ای ئ���ەوەی هەن���دێ لەنوخبەی‬ ‫هەرزەگۆی فیك���ر‪ ،‬باس لەوە دەكەن‪،‬‬ ‫بۆئ���ەوەی گۆڕانكاری دروس���تبكەین‬ ‫پێویس���تە هەموی هەڵتەكێنین‪ ،‬ئاخر‬ ‫كێ دەتوانێ گرەنتی ئەوەمان پێ بڵێت‬ ‫لیبیا تا چەند ساڵی دیكە لەو ژاوەژاوی‬ ‫بێ یاسایی‌و بێ حورمەتییەی بەمرۆڤ‬ ‫دەكرێ دەمینێتەوە‪ ،‬خۆ عێراق‌و سوریاش‬ ‫دۆخەكەیان ئەوەندە باش���تر نییە‪،‬بۆیە‬ ‫هەمیش���ە واقیع لەتیۆری فەلس���ەفی‬ ‫گەورەتر بوە‪،‬چونكە فەلسەفەش لەناو‬ ‫واقیع���ەوە هەڵدەهێنجرێ‪،‬بۆی���ە تیۆر‬ ‫چەند گەورە بێت‌و تیۆریس���تەكەش كە‬ ‫خاوەنی تیۆرەكەیە چەند بەتوانا بێت‪،‬‬ ‫ه���ەر واقیعەكە گەورەت���رو ئاڵۆزترەو‬ ‫هیچ فەیلەس���ووفێك ناتوانێت هەموی‬ ‫لەتەنه���ا تیۆرێك���دا ك���ورت بكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەگەر وابوایە س���ەدەی ه���ەژدە ئەم‬ ‫هەمو فەیلەس���وفەی بۆ چی بوو‪ ،‬یان‬ ‫س���ەدەی نۆزدە بەهەمانش���ێوە‪ ،‬هیچ‬ ‫فەیلەس���ووفێك بەتەنیا ناتوانێ زەفەر‬ ‫بەهەمو واقیعەكە بب���ات‪ ،‬كانت چەند‬ ‫گەورە بێت نەیتوانی كێشەی ئایینمان‬ ‫ب���ۆ ی���ەكال بكات���ەوە‪ ،‬هی���گڵ چەند‬ ‫مەزن بێت‪ ،‬هەمو فەلس���ەفەی بەرۆح‬ ‫بەس���توەتەوەو ئەوەندە موحافەزەكار‬ ‫ب���و‪ ،‬تەنان���ەت لەدوادوای���ی ژیانیدا‪،‬‬ ‫ئەوكات���ەی لەزانكۆی بەرلی���ن وانەی‬ ‫دەوتەوە‪ ،‬زراوی لەهەر جۆرە شۆڕش‌و‬ ‫تەنانەت چاكسازییەكیش چوبو‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫ئه‌و هۆكاران ‌ه چین ك ‌ه ئه‌بنه‌ هۆ ‌ی كۆبونه‌وه‌ ‌ی غازات له‌گه‌ده‌؟‬ ‫به‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌ پرۆتین‌و چه‌ورییه‌كانیان‬ ‫دكتۆر سعید ئه‌حه‌مه‌د‬ ‫پسپۆری‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ هه‌ناوی‌ تێدایه‌ ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه دروست ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ی پاقله‌مه‌نێكان‬ ‫ی خواردن��� ‌‬ ‫به‌گش���ت ‌‬ ‫وه‌ك نیس���ك‌و نۆك‌و پاقل���ه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ی كاربۆن‪:‬‬ ‫گازه‌كانی‌ دوه‌م ئۆكسید ‌‬ ‫پی���ازو برۆكلی‌و قارچك ئ���ه‌و گازاتان ‌ه‬ ‫نایترۆجین‌و هایدرۆجین‌و هه‌ندیجار‬ ‫دروست ده‌كه‌ن‪ .‬له‌میوه‌كانیش سێو و‬ ‫گازی‌ میسانه‌ ئه‌و گازانه‌ن كه‌ ئه‌بن ‌ه‬ ‫هه‌ڵوژه‌و قۆخ دروستی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوسانی‌ گه‌ده‌و توش بون ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫خواردنه‌و‌ه گازی���ه‌كان‌و به‌رهه‌مه‌كان ‌‬ ‫كه‌سه‌كه‌ به‌ناڕه‌حه‌تی‌‪.‬‬ ‫شیر دروستی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫خۆپاراستن چۆن ده‌بێت؟‬ ‫ی گاز له‌گه‌د‌ه‬ ‫ی كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ه���ۆكار ‌‬ ‫‪ -1‬له‌س���ه‌رخۆ خواردنه‌ك��� ‌ه بج���وه‌و‬ ‫چیه‌؟‬ ‫ی نانخواردن قس��� ‌ه‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌وڵب���د‌ه له‌كات��� ‌‬ ‫ی نه‌كه‌یت‌و ده‌م نه‌كه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫ێ جار له‌كات ‌‬ ‫كرداری‌ هه‌رس كه‌ هه‌ند ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫‪ -2‬دوركه‌وتنه‌و‌ه له‌و خواردنان ‌ه ‌‬ ‫نانخواردن یان له‌كاتی‌ جگه‌ره‌كێش���ان‌و‬ ‫ی‬ ‫بنێشتجوین‌و خواردنه‌و‌ه گازییه‌كانیش له‌سه‌ره‌و باس���مان كردن‌و ئه‌بن ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی گازات‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫روئه‌دات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ج���ار ئه‌وان���ه‌ی‌ تاقم ‌‬ ‫‪ -3‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و خۆراكان ‌ه چی���ن ك ‌ه ئه‌بن ‌ه هۆ ‌‬ ‫ددانیان هه‌یه‌ ئه‌و كێش���ه‌یه‌یان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆبونه‌و‌هی‌ گاز؟‬ ‫ی كێش��� ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و خۆراكان���ه‌ی‌ كاربۆهیدراتی���ان هه‌ربۆی ‌ه ده‌كرێت له‌كاتی‌ بون ‌‬ ‫تێدای ‌ه به‌گش���تی‌ گاز دروست ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌تاقمی‌ ددان سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌‪.‬‬

‫‪ 5‬ئامۆژگاری‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ت بخه‌وی‌‬ ‫كاتێك ده‌ته‌وێت له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ت شوێنه‌ بشۆردرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬میكیاجێك���ی‌ س���اده‌ بك���ه‌‪.‬‬ ‫بخه‌ویت‌و سێكس���ی‌ له‌گه‌ڵ بكه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ پێویس���ته‌ بۆ زیاتر راكێشانی‌ ئارایش���تكردن خاڵێكی‌ گرنگه‌ بۆ‬ ‫سه‌رنجی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ت به‌الی‌ خۆتدا راكێشانی‌ س���ه‌رنجی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ت‬ ‫بایه‌خی‌ زیاتر به‌روخسارو جه‌سته‌ی‌ ب���ه‌الی‌ خۆتدا‪ ،‬بۆیه‌ ئارایش���تێكی‌‬ ‫خۆت بده‌ی���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌م پێنج ساده‌ت له‌بیر نه‌چێت پێش چونه‌سه‌ر‬ ‫ئامۆژگاریی���ه‌ی‌ خ���واره‌وه‌ به‌هیچ جێگه‌ له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -3‬گفتوگ���ۆ‪ .‬ده‌كرێ���ت له‌كاتی‌‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك له‌بیر مه‌ك���ه‌ له‌كاتی‌‬ ‫جوتبون یاخود له‌كاتی‌ پێكه‌وه‌بون‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ت له‌هاوسه‌ره‌كه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -1‬پاكوته‌میزی‌‪ .‬پێویس���ته‌ زۆر له‌س���ه‌ر جێگه‌ چه‌ن���د گفتوگۆیه‌ك‬ ‫بایه‌خ به‌پاكوته‌میزی‌ خۆت بده‌یت بك���ه‌ن له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬وه‌پێویس���ت‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كۆئه‌ندام���ی‌ زاوزێ‌ كه‌ به‌هیچ شه‌رمێك ناكات له‌و كاته‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬بۆن���ی‌ خ���ۆش‪ .‬بۆنێك���ی‌‬ ‫پێویس���ته‌ به‌ شامپۆی‌ تایبه‌ت به‌و‬

‫گه‌ر ده‌ته‌وێت ماسولكه‌كانت‬ ‫به‌هێز بێت ئه‌م خواردنانه‌ بخۆ‬

‫س���وك‌و خ���ۆش له‌خ���ۆت ب���ده‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌توانی���ت تۆزێك بۆن‬ ‫بكه‌ی���ت به‌س���ه‌رین و جێگ���ه‌ی‌‬ ‫نوستنه‌كه‌شت‪.‬‬ ‫‪ -5‬گۆڕانكاری‌ له‌شوێن‪ .‬ده‌كرێت‬ ‫بۆ زیاتر چێژ وه‌رگرتن له‌س���ێكس‌و‬ ‫ئه‌وماوه‌یه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ت‬ ‫ده‌بی���ت‪ ،‬ش���وێنی‌ نوس���تنه‌كه‌ت‬ ‫بگۆڕی‌ له‌هه‌مان ش���وێن ماوه‌یه‌ك‬ ‫س���ێكس نه‌كه‌یت‪ .‬وات���ا ده‌توانیت‬ ‫شوێنی‌ سێكس���كردن بگۆریت جا‬ ‫له‌هه‌ر ژورێك���ی‌ ماڵه‌كه‌ت بێت كه‌‬ ‫خۆت ئاره‌زوی‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫گه‌ر وه‌رزش ده‌كه‌یت‌و ماسولكه‌كانت ترش���ه‌ ئه‌مینێكان‌و ئاس���ن كه‌ ئه‌مانه‌‬ ‫به‌هێز نابن‪ .‬ئ���ه‌وه‌ ره‌نگه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ ئه‌بن���ه‌ ه���ۆی‌ گه‌ش���ه‌ی‌ سروش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫خواردن بێت‪ .‬پسپۆرانی‌ بواری‌ خۆراك ماسولكه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .3‬شیری كه‌مچه‌وری‌‌و به‌رهه‌مه‌كانی‌‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن پێویسته‌ خواردنی‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌ش به‌ش���ێكی‌ گرنگ���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫وه‌رزشه‌وان ئه‌مانه‌ی‌ تێدابێت‪:‬‬ ‫‪ .1‬س���ه‌وزه‌و میوه‌‪ .‬پێویس���ته‌ ئه‌م خۆراكانه‌ن كه‌ بۆ وه‌رزشه‌وان پێویستن‪.‬‬ ‫دو خۆراك���ه‌ له‌ژه‌مه‌كانی‌ خواردندابن‪ .‬ئه‌م خۆراكانه‌ ڤیتامینات‌و كالس���یۆم‌و‬ ‫چونك���ه‌ ئ���ه‌و ڤیتامی���ن‌و كانزایانه‌ی‌ پۆتاس���یۆمیان تێدایه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫كه‌ له‌م دو خۆراكه‌دا هه‌ن پێویس���تن پێویس���ته‌ ده‌یان���ه‌وێ‌ ماس���ولكه‌یان‬ ‫ب���ۆ ته‌ندروس���تی‌ ل���ه‌ش‌و به‌هێزبونی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬هێلكه‌و دانه‌وێڵه‌و پاقله‌مه‌نێكان‌و‬ ‫ماسولكه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئه‌گ���ه‌ر ت���ۆ كه‌س���ێكی‌ روه‌كی‌ چه‌ره‌ساتیش به‌شێكی‌ تری‌ ئه‌و خۆراكه‌ن‬ ‫نیت‪ .‬ئه‌وه‌ پێویس���ته‌ گۆشتی‌ سوری‌ كه‌ئاسن‌و زینك‌و ترشه‌ ئه‌مینێكانیان‌و‬ ‫كه‌مچه‌وری‌ بخۆی���ت له‌گه‌ڵ پرۆتینات‌و ڤیتامینات‌و دژه‌ئۆكسانه‌كانی‌ تێدایه‌‪.‬‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ده‌كرێت به‌سێ‌ رێگه‌‬ ‫خۆت له‌سێ‌ جۆر‬ ‫شێرپه‌نجه‌ بپارێزیت‪:‬‬ ‫‪ -1‬دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌جگه‌ره‌كێشان‪.‬‬ ‫‪ -2‬خواردنی‌ ته‌ندروس���ت‌و به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌وزه‌و میوه‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ خواردنه‌‬ ‫ئاژه‌ڵیه‌كان‌و له‌قوتونراوه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئه‌نجامدانی‌ وه‌رزش‌و جوڵه‌ی‌ زۆر‪.‬‬

‫ی ته‌ندروستت‬ ‫بۆئه‌وه‌ پێستێك ‌‬ ‫ده‌ستكه‌وێت ئه‌م رێنامیان ‌ه بكه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬خۆپاراس���تن له‌تیشكی‌‬ ‫هه‌تاو‪.‬‬ ‫‪ -2‬خواردن���ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪7‬‬ ‫بۆ‪ 8‬په‌رداخ ئاو رۆژانه‌‪.‬‬ ‫دوركه‌وتن���ه‌وه‌‬ ‫‪-3‬‬ ‫له‌جگه‌ره‌كێشان‪.‬‬ ‫‪ -4‬خواردن���ی‌ س���ه‌وزه‌و‬ ‫میوه‌و خۆراكی فرێش‪.‬‬

‫مه‌ترسیه‌كانی‌ خواردنه‌ خێراكان‪:‬‬ ‫ی توشبون‬ ‫ی به‌رز‌ه ك ‌ه ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫‪ -1‬چه‌وریه‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌نه‌خۆشیه‌كانی‌ دڵ‌و شێرپه‌نجه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زیادبون ‌‬ ‫‪ -2‬كالۆری‌ زۆر تێدای ‌ه ك ‌ه ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی چه‌ندین نه‌خۆشیه‌‪.‬‬ ‫كێش ك ‌ه سه‌رچاو‌ه ‌‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫پرسی سەرۆکایەتی‌و‬ ‫تەندروستی‬ ‫ڕەنگە بەالی زۆربەمانەوە ئەس���تەم بێت‬ ‫پەیوەندیی���ەک بدۆزینەوە لەنێوان پرس���ی‬ ‫سەرۆکایەتی هەرێم‌و درێژکردنەوەی ماوەی‬ ‫س���ەرۆک لەالیەک‌و تەندروس���تی لەالکەی‬ ‫ترەوە‪ .‬دواجار ئەبێ چ ش���تێ پرس���ێکی‬ ‫سیاس���ی ئاوها ببەس���تێتەوە بەمەسەلەی‬ ‫تەندروس���تیەوە‪ .‬بەاڵم ئەگ���ەر قوڵتر لێی‬ ‫بڕوانین‪ ،‬دەبینین ئەم بابەتە بەالی کەمەوە‬ ‫لەس���ەر س���ێ ڕەهەند کاریگەری بەس���ەر‬ ‫تەندروستیەوە هەیە‪.‬‬ ‫لەس���ەر ئاس���تی یەک���ەم‪ ،‬دەکرێ���ت‬ ‫بەدڵنیاییەکی تا ئەندازەیەک زۆرەوە ئەوە‬ ‫بڵێین کە لەم ماوە کورتەی ئەم کێش���ەیە‬ ‫ڕویداوە‪ ،‬ڕێژەی نەخۆش���یی لەکوردس���تان‬ ‫زیادیک���ردوە‪ .‬بەش���ێکی ئ���ەم زیادبون���ە‬ ‫گریمانکراوە دەش���ێت بۆ ئ���ەو دڵەڕاوکێ‌و‬ ‫دۆخە دەرونیە ئاڵۆزو نالەبارە بگەڕێتەوە کە‬ ‫ملمالنێ سیاسیەکەی نێوان جەمسەرەکانی‬ ‫کێشەکە خوڵقاندونی‪ .‬دەرئەنجام‪ ،‬دەکرێت‬ ‫دیسان بەدڵنیایەکی زۆرەوە ئەوە بڵێین کە‬ ‫حاڵەتگەلێک���ی وەک دڵەڕاوکێ‪ ،‬خەمۆکی‪،‬‬ ‫توڕەبون‪ ،‬کێش���ەی خێزانی‌و ناسەقامگیری‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی پ���ەرەی س���ەندوە‪ .‬هەڵبەت‬ ‫زیادبون���ی ئەم ج���ۆرە حاڵەتان���ە بەتەنها‬ ‫پەیوەندییان بەکێش���ەی س���ەرۆکایەتیەوە‬ ‫نی���ە‪ ،‬بەڵک���و دەش���ێت پەیوەندییەک���ی‬ ‫ڕاستەوخۆترو توندتریان بەدۆخی ئابوری‌و‬ ‫قەیران���ی دارایی کوردس���تان‌و حکومەتی‬ ‫هەرێمەوە هەبێت‪ .‬تەشەنەکردنی ئەم دۆخە‬ ‫دەرونیە نالەبارانە‪ ،‬ب���ۆ خۆیان کەلێنێکی‬ ‫قوڵن لەتەندروستی مرۆڤ‌و دەشتوانن ببنە‬ ‫ه���ۆکاری نەخۆش���یگەلێکی فیزیکی وەک‬ ‫فشاری خوێن‌و نەخۆشیەکانی دڵ‌و سەکتەی‬ ‫مێشک‌و تەنانەت شێرپەنجەش‪ .‬دەرهاویشتە‬ ‫تەندروس���تیەکانی کێشەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫هەرێ���م نمونەیەکی بەرچ���اوی پەیوەندی‬ ‫نێوان سیاس���ەت‌و کای���ە کۆمەاڵیەتیەکانی‬ ‫ت���ری وەکو ئابوری لەالیەک‌و تەندروس���تی‬ ‫لەالیەکی ترەوەیە‪.‬‬ ‫ڕەهەن���دی دوەم بریتیە لەبااڵدەس���تی‌و‬ ‫ڕێزگرت���ن لەیاس���ا لەکوردس���تاندا‪ .‬ئەگەر‬ ‫یاساش���کێنی لەبابەتێکی گرنگ‌و هەستیارو‬ ‫چارەنوسسازی وەکو س���ەرۆکایەتی هەرێم‬ ‫لەبەرزترین ئاستی سیاسیەوە ئەنجامبدرێت‪،‬‬ ‫ئاخۆ چۆن لەبوارەکان���ی خوارەوەی وەکو‬ ‫وەزارەت‌و بەڕێوەبەرایەتی���ە گش���تیەکان‌و‬ ‫نەخۆش���خانەکان ناکرێت‪ .‬ک���ە وەزیرێک‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەرێک���ی گش���تی‪ ،‬بەڕێوەب���ەری‬ ‫نەخۆش���خانەیەک دەبنی���ێ س���ەرۆکەکەی‬ ‫ئامادەی���ە ب���ۆ پاراس���تنی کورس���یەکەی‬ ‫خۆی یاساش���کێنی بکات‪ ،‬ئەی ئەو بۆچی‬ ‫نەی���کات؟ بۆچی چاوپۆش���ی لەه���ەزاران‬ ‫فەرمانب���ەری بندی���واری وەزارەتەک���ەی‬ ‫ن���ەکات؟ بۆچ���ی دەس���ت تێکەڵن���ەکات‬ ‫لەگەڵ دەیان کۆمپانیای دەرمان‌و لەس���ەر‬ ‫حیسابی خەڵک‌و بەرژەوەندییەکانیان خۆی‬ ‫دەوڵەمەند نەکات؟ بۆچی دەس���ەاڵتەکەی‬ ‫خ���راپ بەکارنەهێنێ���ت ب���ۆ پاراس���تنی‬ ‫بەرژەوەندییەکان���ی خ���ۆی‌و ش���ەریکە‬ ‫سیاسیەکانی لەبوارەکانی بازرگانی دەرمان‌و‬ ‫هی تر؟ بەکورتی‪ ،‬پرس���ی س���ەرۆکایەتی‬ ‫هەرێم‌و یاساشکێنی لەوبارەیەوە‪ ،‬پرسێکی‬ ‫داخراو و دابڕاو نیە لەڕەهەندە کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫خزمەتگ���وزاری‌و سیاس���یەکانی تری وەکو‬ ‫تەندروستی‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی سێیەم‪ ،‬پرسی سەرۆکایەتی‬ ‫لەپاڵ دەرئەنجام‌و کاریگەرییەکانی سەرەوە‪،‬‬ ‫هاوکات چانس���ێکیش دەڕەخس���ێنێت بۆ‬ ‫گۆڕان���کاری‪ .‬هی���چ گۆڕانکاری���ەک بەب���ێ‬ ‫قەیران‌و کێش���ەی پێش���ەوەختە ڕونادات‪.‬‬ ‫زۆربەی پ���رۆژە گ���ەورەکان لەدەرئەنجام‌و‬ ‫دوای ڕودانی قەیران‌و کارەس���اتێکی گەورە‬ ‫دروس���تبون‪ .‬بۆی���ە ب���ەدەر لەمان���ەوە یا‬ ‫نەمانەوەی س���ەرۆکی ئێس���تا‪ ،‬پێدەچێت‬ ‫کوردس���تان لەبەردەم گۆڕانکاری گەورەی‬ ‫سیاس���یدا بێت‪ .‬ئەستەمە ئەم گۆڕانکارییە‬ ‫گریمانەکراوان���ە‪ ،‬تەندروس���تی نەگرێتەوە‪.‬‬ ‫گۆڕانکاریەکان دەشێت هەم دیسان ڕواڵەتی‬ ‫ب���ن‌و لەگۆڕینی کۆمەڵێ���ک دەموچاو زیاتر‬ ‫تێپەڕنەکات بۆ دوبارە ڕێکخس���تنەوەیەکی‬ ‫ڕیش���ەیی ئەو میکانیزم‌و شێوازانەی کاری‬ ‫پێدەکەین‪ .‬بەاڵم دەش���کرێت بەپێچەوانەی‬ ‫ئەوانەی پێش���وتر‪ ،‬گۆڕان���کاری ئەم جارە‬ ‫هەمەالیەنەترو کاریگەرترو چارەنوسسازتر‬ ‫بێت‪ .‬ئاراس���تەو قەبارەی گۆڕانکارییەکان‬ ‫پەیوەستە بەئامادەباشی‌و توانای گروپەکانی‬ ‫بەرژەوەندیی���ە بۆ تەوزیفکردنی پێش���هاتە‬ ‫سیاسیەکان بۆ ئامانجەکانی خۆی‪.‬‬ ‫بەکورتی‪ ،‬ئەوەی ئ���ەم وتارە دەیەوێت‬ ‫بیڵێت ئەوەیە کە تەندروس���تی‌و پزیشکیی‬ ‫بەهی���چ جۆرێ���ک دابڕاونیە لەسیاس���ەت‌و‬ ‫ئابوری���ی‌و ڕەهەن���دە کۆمەاڵیەتیەکانی تر‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا‪ ،‬پەیوەندییەکی ئۆرگانی لەنێوان‬ ‫هەمو ئەم بوارانە هەیە‪ .‬بینین‌و تێگەیشتن‬ ‫ل���ەو پەیوەندییانە یارمەتیم���ان دەدات بۆ‬ ‫خۆئامادەکردنێکی باشتر بۆ داهاتو‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫خوێندن‬

‫تا ئێستا ‪%15‬ی دانیشتوانی هه‌رێمی کوردستان نه‌خوێنده‌وارن‬

‫‪ 60‬هه‌زار قوتابی دوای دابڕانیان‪ ،‬گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ خوێندن‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نه‌جم‬ ‫به‌پێی ئاماره‌کانی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‬ ‫تا ئێستاش ‪%15‬ی دانیشتوانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان نه‌خوێنده‌وارن‌‪ ،‬ئه‌و رێژه‌یه‌‌ش‬ ‫له‌کاتێکدایه‌ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ لەماوەی زیاتر‬ ‫‪ 15‬ساڵدا نزیکه‌ی ‪ 11‬هه‌زار بنکه‌ی‬ ‫نه‌هێشتنی نه‌خوێنده‌واریی کردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژی جیهان���ی نه‌هێش���تنی‬ ‫نه‌خوێنده‌واریی���دا‪ ،‬وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی‬ ‫حکومه‌ت���ی هه‌رێمی کوردس���تان ئاماری‬ ‫رێ���ژه‌ی نه‌خوێنده‌واری���ی له‌هه‌رێم���ی‬ ‫کوردستاندا راگه‌یاند‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی ئاماره‌کان ک���ه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ دوێن���ێ‪٧ ،‬ی ئه‌یلول له‌رۆژی‬ ‫جیهان���ی نه‌هێش���تی نه‌خوێن���ده‌واری‬ ‫ئاش���کرای کردوه‌‪ ،‬رێژه‌ی نه‌خوێنده‌واری‬ ‫له‌ئێس���تای هه‌رێمی کوردستاندا ‪%15‬ی‬ ‫دانیشتوانه‌‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌ رایده‌گه‌یه‌نیت‬ ‫"وه‌زاره‌ته‌که‌م���ان بەردەوامە لەهەڵمەتی‌‬ ‫نەهێش���تنی‌ نەخوێندەواری‌ لەس���ەرجەم‬ ‫شارو ش���ارۆچکەو الدێکانی‌ کوردستان‌و‬ ‫رەخس���اندنی‌ هەل‌و دەرفەتی‌ فێربون بۆ‬ ‫تاکەکانی‌ کۆمەڵگەو کەمکردنەوەی‌ رێژەی‌‬ ‫نەخوێن���دەواری‌ لەهەرێمی‌ کوردس���تان‪،‬‬ ‫لەس���اڵی‌‪ 2000‬تاک���و ‪ 2015‬لەوماوەیەدا‬ ‫‪ 10654‬بنکەی‌ نەهێشتنی‌ نەخوێندەواری‌‬ ‫کردۆت���ەوە کە ‪ 391287‬س���ێ س���ەدو‬ ‫نەوەدو یەک هەزارو دو س���ەدو هەش���تاو‬ ‫حەوت کەس له‌نەخوێندەوارەوە بوونەتە‬ ‫خوێندەوار‪ ،‬توانراوە رێژەی‌ نەخوێندەواری‌‬ ‫له‌(‪ )%34‬بۆ (‪ )%15‬دابەزێنرێت"‪.‬‬ ‫رێکخ���راوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرت���وه‌کان بۆ‬ ‫په‌روه‌رده‌و زانست‌و کلتور (‪،)UNESCO‬‬ ‫نه‌خوێنده‌واریی وه‌ها پێناس���ه‌کردوه‌ که‌‬ ‫که‌س���ێک توانای نوس���ین‌و خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫نه‌بێت‪ .‬ئه‌و رێکخراوه‌ له‌ساڵی ‪1958‬ه‌وه‌‬ ‫رۆژی ‪8‬ی ئه‌یلول���ی تایبه‌تک���رده‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی دیارده‌ی نه‌خوێنده‌واری‪،‬‬ ‫له‌و رۆژه‌ش���دا چه‌ندی���ن چاالکیی له‌واڵته‌‬ ‫جیاوازه‌کانی جیهاندا بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬

‫تێچوی هەر‬ ‫فێرخوازێک‬ ‫لەبنکەکانی‬ ‫نەهێشتنی‬ ‫نەخوێندەواری‬ ‫لەساڵێکی‬ ‫خوێندندا لەسەر‬ ‫وەزارەتی پەروەردە‬ ‫‪ 600‬هەزار دینارە‬ ‫لەماوەی ‪ 15‬ساڵدا ‪ 11‬هه‌زار بنکه‌ی نه‌هێشتنی نه‌خوێنده‌واریی کراوه‌ته‌وه‬ ‫ئ���ه‌و وه‌زاره‌ت���ه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌کات‬ ‫که‌ پێداگ���ری‌ ده‌که‌ن لەس���ەر گرنگیدان‬ ‫بەهەڵمەتی‌ نەهێش���تنی‌ نەخوێندەواری‌‌و‬ ‫پرۆس���ەی‌ فێرکردنی‌ گ���ەورەو خوێندنی‌‬ ‫تەوزیم���ی‌و فێربون بۆ هەم���وان‌و چونە‬ ‫بەرخوێن���دن‌و کەمکردن���ەوەی‌ رێ���ژەی‌‬ ‫وازهێنان‌و دابڕان (التسرب) لەقوتابخانەو‬ ‫خوێندنگەکان���دا مەبەس���ت‌و ئامانج���ی‌‬ ‫وەزارەتی‌ پەروەردەیە‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیارییه‌کان تێچوی هەر‬ ‫فێرخوازێ���ک لەبنکەکان���ی نەهێش���تنی‬ ‫نەخوێندەواری لەساڵێکی خوێندندا لەسەر‬ ‫وەزارەتی پەروەردە ‪ 600‬هەزار دینارە‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و هاواڵتیان���ه‌ی له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تاندا نه‌خوێن���ده‌وارن ‪ %66‬یان‬ ‫له‌رەگەزی مێ‌و ‪%34‬یان له‌رەگەزی نێرە‪.‬‬

‫له‌س���اڵی ‪2000‬دا رێ���ژەی خوێن���دەواری‬ ‫لەهەرێم���ی کوردس���تان ‪‌%60‬و رێ���ژەی‬ ‫نەخوێندەواری ‪ %40‬بو‪ ،‬له‌ساڵی ‪2012‬دا‬ ‫ئ���ەم رێژەی���ە واتا رێ���ژەی خوێندەواری‬ ‫ب���ەرز ب���وەوە‌و گەیش���تە ‪‌%84‬و رێژەی‬ ‫نەخوێندەواری نزم بوەوە بۆ ‪. %16‬‬ ‫جگ���ە لەپرۆس���ەی‌ نەهێش���تنی‌‬ ‫نەخوێن���دەواری‌ وەزارەت���ی‌ پ���ەروەردە‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 2005‬وە تائەم���ڕۆ بەردەوامە‬ ‫لەجێبەجێکردنی‌ کردن���ەوەی‌ قوتابخانەو‬ ‫خوێندنگەی‌ (فێرکردنی‌ خێرا) لەهەرێمی‌‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬ئەم پرۆژەیەش ئەو منداڵ‌و‬ ‫هەرزەکاران���ە دەگرێتەوە ک���ە لەتەمەنی‌‬ ‫نێ���وان (‪ )22 -9‬س���اڵیدان‌و لەبەر هەر‬ ‫هۆیەک بێ���ت دابڕاون لەخوێندن یا مافی‌‬ ‫خوێندنیان نەماوە لەقوتابخانە فەرمیەکان‬

‫كابینەی حكومەتی هەرێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫یا وازیان لەخوێندن هێناوە‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و پرۆس���ه‌یه‌ ئ���ه‌و هاواڵتیانه‌ لەڕێگ���ەی وەزارەت���ی پ���ەروەردەوه‌ كە‬ ‫دەتوانن لەو پرۆژەی���ەدا بخوێنن‌و درێژە بەش���ێك بو ل���ەو كابینەی���ە‪ ،‬حكومەتی‬ ‫بەخوێندنی‌ ئاسایی‌ خۆیان بدەن‪ ،‬ماوەی‌ هەرێمی كوردستان بەهاریكاری ڕێكخراوە‬ ‫خوێندن���ی‌ قۆناغ���ی‌ فێربون���ی‌ بنەڕەتی‌ نێودەوڵەتیەكان‌و بەتایبەت ڕێكخراوەكانی‬ ‫کە (‪ )9‬س���اڵی‌ خوێندنە بە (‪ )5‬س���اڵ (یۆنسكۆ‪ ،‬یونسێف‌و هاپیتات) كارەكانی‬ ‫ت���ەواو دەکەن‪ .‬تا ئێس���تا زیاتر لە(‪ )90‬ب���ۆ هێنانە ئ���ارای گۆڕان���كاری له‌بواری‬ ‫قوتابخان���ەو خوێندنگەی‌ فێرکردنی‌ خێرا پ���ەروەردە دەس���تیپێكرد‪ ،‬ت���ا ل���ەڕوی‬ ‫کراوەنەت���ەوەو زیاتر لە‪ 12‬هه‌زار قوتابی‌‌و چەندایەتی‌و چۆنایەتیەوە بواری پەروەردە‬ ‫خوێندکار لەخۆ دەگرێت‪ ،‬لەماوەی‌ چەند بڕوات���ە پێش���ەوەو گۆڕان���كاری گه‌وره‌‬ ‫س���اڵی‌ رابردودا زیاتر له‌‪ 60‬هەزار قوتابی‌ له‌و ب���واره‌دا به‌دی بهێنێ���ت‪ ،‬یه‌کێکیش‬ ‫له‌ئامانجه‌ س���ه‌ره‌کییه‌کان که‌مکردنه‌وه‌ی‬ ‫گەڕاوەنەتەوە بەرخوێندن‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای ڕاپەڕین���ی س���اڵی (‪ )1991‬رێ���ژه‌ی نه‌خوێنده‌واری���ی ب���و‪ ،‬که‌ له‌و‬ ‫له‌هه‌رێم���ی کوردس���تان‌و بەڕێوەچون���ی سه‌رده‌مدا رێژه‌یه‌کی به‌رزی هه‌بو‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌کۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی ساڵی‬ ‫یەكەمی���ن هەڵبژاردن���ی په‌ڕلەم���ان‬ ‫ل���ه‌(‪)1992/5/19‬و پێكهێنانی یەكەمین ‪2007‬ی وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده‌ که‌ بڕیاری‬

‫گۆڕینی سیستەمی پەروەردەی دا‪ ،‬خاڵی‬ ‫یەكەمی ئ���ەو كۆنگرەیە بنەبڕكردن‪ ،‬یان‬ ‫كەمكردنەوەی وازهێنان بو لەخوێندن‪.‬‬ ‫رێژه‌ی نه‌خوێنده‌واریی له‌س���ه‌ر ئاستی‬ ‫جیهان جی���اوازه‌و واڵتان���ی ئه‌فه‌ریقیی‌و‬ ‫ئاس���یایی‪ ،‬به‌تایبه‌ت واڵته‌ هه‌ژاره‌کان تا‬ ‫ئێستاش رێژه‌یه‌کی به‌رچاو له‌هاواڵتیانیان‬ ‫نه‌خوێنده‌وارن‪.‬‬ ‫به‌پێی ئاماره‌کان‪ ،‬تا ئێستاش له‌واڵتێکی‬ ‫وه‌ک س���ودان رێژه‌ی خوێنده‌واریی ته‌نها‬ ‫‪%27‬ه‌و ئه‌وه‌ی دیک���ه‌ی نه‌خوێنده‌واره‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌واڵتی ئه‌فغانستان ئه‌و رێژه‌یه‌‬ ‫‪28%‬ه‌‪ .‬هاوکات له‌واڵتانی ئه‌وروپیی وه‌ک‬ ‫فینله‌نداو نه‌رویج‌و لوکس���مبۆرگ رێژه‌ی‬ ‫خوێنده‌واری���ی ‪%100‬و هی���چ که‌س���ێکی‬ ‫نه‌خوێنده‌وار له‌و واڵتانه‌دا بونی نییه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫کتێب‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪17‬‬

‫"پالنی‌ هێرشه‌كانی‌ (‪/11‬ئه‌یلول) له‌شوقه‌یه‌ك ‌ی مالیزیا دانرا"‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ گێڕانه‌وه‌كانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌ ئه‌مریكا شه‌ش ساڵ‬ ‫به‌ر له‌هێرشه‌كانی‌ یانزه‌ی‌ ئه‌یلول‪ ،‬له‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌دا بون هێرشێكی‌ گه‌وره‌ له‌سه‌ر‬ ‫خاكی‌ ئه‌مریكادا ئه‌نجام ده‌درێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ش ئاشكرا ده‌كات‬ ‫له‌شوقه‌یه‌ك له‌كوااللمپوری‌ پایته‌ختی‌‬ ‫مالیزیا پالنی‌ هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫تاوه‌ره‌كانی‌ سه‌نته‌ری‌ بازرگانی‌ دانراوه‌‪.‬‬ ‫س���ێ‌ رۆژی‌ دیكه‌ چوارده‌ ساڵ به‌سه‌ر‬ ‫په‌الماره‌كانی‌ س���ه‌ر هه‌ردو س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫بازرگان���ی‌‌و وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌ ئه‌مریكادا‬ ‫تێپ���ه‌ڕ ده‌بێت‪ ،‬كه‌ به‌هۆی���ه‌وه‌ زیاتر له‌‬ ‫سێ‌ هه‌زار كه‌س كوژران‪ .‬دوابه‌دوای‌ ئه‌و‬ ‫په‌الماره‌ش‪ ،‬ئه‌مری���كاو هاوپه‌یمانه‌كانی‌‬ ‫رژێمی‌ تاڵیبانی‌ ئه‌فغانس���تان‌و به‌عسی‌‬ ‫عێراقی���ان روخان���د‪ .‬ج���ۆرج تنێت كه‌‬ ‫له‌وكاته‌دا س���ه‌رۆكی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫ئه‌مری���كا ب���وه‌‪ ،‬بیره‌وه‌رییه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌دو توێ���ی‌ زیاتر ل���ه‌ (‪ )600‬الپه‌ڕه‌دا‬ ‫به‌ناونیش���انی‌‪ :‬له‌ گێژه‌ن���ی‌ گه‌رده‌لولدا‬ ‫ئه‌و س���ااڵنه‌ی‌ له‌ (‪)CIA‬دا به‌س���ه‌رم‬ ‫برد‪ ،‬باڵوك���رده‌وه‌‪ ،‬تیایدا به‌وردی‌ باس‬ ‫له‌و روداوه‌و هێرش���ی‌ ئه‌مریكا بۆ سه‌ر‬ ‫ئه‌فغانستان‌و عێراق ده‌كات‪ ،‬ئه‌و كتێبه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئیس���ماعیل ك���ورده‌ كراوه‌ته‌‬ ‫كوردی‌‌و خانه‌ی‌ وه‌رگێڕان له‌س���لێمانی‌‬ ‫چاپ‌و باڵوی‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1997‬راپۆرتێك���ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫هه‌واڵگ���ری‌ وه‌ك بنه‌م���ای‌ هاوبه‌ش��� ‌ی‬ ‫ت���ه‌واوی‌ ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كان‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "هێش���تا فڕۆكه‌وانی‌‬ ‫مه‌ده‌ن���ی‌ ئامانجێك���ی‌ سه‌رنجڕاكێش���ی‌‬ ‫هێرشه‌ تیرۆریستیه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫تنێ���ت ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات له‌كانونی‌‬ ‫دوه‌م���ی‌ (‪)1998‬داو له‌دانیش���تنێكی‌‬ ‫ئاشكرادا‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ كرایه‌وه‌ "هێشتا‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كردنه‌ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌مریكاو‬ ‫هاواڵتیان���ی‌ له‌جیهان���دا‪ ،‬له‌ئاس���تێكی‌‬ ‫به‌رزدای���ه‌و ب���ه‌ره‌و زێده‌بون���ی‌ توانای‌‬ ‫هێرشكردنه‌ سه‌ر ئامانجه‌ مه‌ده‌نییه‌كان‌و‬ ‫لێكه‌وتنه‌وه‌ی‌ كوشتن ده‌چێت"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫یه‌كێ���ك له‌راپۆرت���ه‌ رۆژانه‌ییه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌زگاكه‌ی���ان ك���ه‌ ل���ه‌(‪)1998/12/4‬‬ ‫پێش���كه‌ش به‌بیل كلینتۆنی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مری���كا كرابو‪ ،‬به‌ناونیش���انی‌ "بنالدن‬ ‫ئام���اده‌كاری‌ فڕاندن���ی‌ فڕۆكه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌‌و هێرشی‌ دیكه‌ ده‌كات" بو‪.‬‬

‫(‪ )105‬راپۆرتی‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫تنێ���ت له‌بیره‌وه‌رییه‌كان���دا‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه‬ ‫ده‌خات���ه‌ڕو كه‌ ته‌نه���ا ده‌زگاكه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫مه‌ترس���ی‌ په‌الماردانی‌ ئه‌مریكای‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و له‌كۆتایی‌ س���اڵی‌ (‪)1999‬دا‪،‬‬ ‫سه‌رۆك كلینتۆن پێی‌ راگه‌یاندون ئوسامه‌‬ ‫بنالدن نه‌خشه‌ی‌ بۆ پێنج تا پانزه‌ هێرش‬ ‫داناوه‌ ك���ه‌ له‌هه‌زاره‌داو له‌ته‌واوی‌ دنیادا‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ بدات‪ ،‬له‌وانه‌ش���ه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫له‌ناو ئه‌مریكادا بن‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫له‌نێ���وان (‪‌2001/4/1‬و ‪)2001/9/11‬‬ ‫په‌الماردانی‌ كۆشكی‌ سپی‌‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )1995‬راپۆرتێكی‌ هه‌واڵگری‌ دا‪ ،‬ئاژانس���ی‌ فڕۆكه‌وان���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی به‌ناونیش���انی‌ "هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ (‪ )105‬راپۆرت���ی‌ هه‌واڵگری���ی‌ كورت���ی‌‬ ‫تی���رۆری‌ بیانی‌ له‌واڵت���ه‌ یه‌كگرتوه‌كان" رۆژانه‌ی‌ فڕۆكه‌وانه‌كان���ی‌ ئاماده‌كردبو‪.‬‬ ‫باڵوده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌وت���ه‌ی‌ ج���ۆرج ئه‌و ئه‌و راپۆرتانه‌ پش���تیان به‌و زانیارییانه‌‬ ‫راپۆرته‌ وای‌ نیش���اندابو ئه‌و ئامانجانه‌ی‌ به‌س���تبو كه‌ له‌ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌كانه‌وه‌‬ ‫له‌وانه‌یه‌ هێرشیان بكرێته‌ سه‌ر پێده‌چێت هاتبون‪ .‬نزیكه‌ی‌ نیوه‌یان باس���ی‌ ناوی‌‬ ‫س���یمبوڵه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان��� ‌ی وه‌ك‪ :‬قاعی���ده‌ ی���ان ئوس���امه‌ بن�ل�ادن‪ ،‬یان‬ ‫كۆش���كی‌ س���پی‌‪ ،‬پینتاگۆن‪ ،‬سیمبوڵی‌ هه‌ردوكیانی‌ به‌یه‌كه‌وه‌ كردبو‪.‬‬ ‫سه‌رمایه‌داری‌ ئه‌مریكی‌ وه‌ك ۆڵ ستریت‬ ‫شتێكی‌ گه‌وره‌ به‌ڕێوه‌یه‌‬ ‫ب���ن"‪ .‬راپۆرته‌كه‌ ده‌ڵێ���ت "به‌تایبه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ (‪ )CIA‬رایده‌گه‌یه‌نێت له‌‬ ‫فڕۆكه‌وانی‌ ئه‌مریكی‌ ئامانجێكی‌ ئاسان‌و‬ ‫ش���وباتی‌ (‪ )2001‬به‌ئه‌نجومه‌نی‌ پیرانی‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێشه‌"‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ ،)1996‬یه‌كێ���ك راگه‌یان���دوه‌ ئوس���امه‌ بن�ل�ادن‌و تۆڕه‌‬ ‫له‌جیابوه‌كان���ی‌ قاعی���ده‌ ب���ه‌(‪ )CIA‬جیهانییه‌ك���ه‌ی‌ توان���ای‌ پالندانانیان بۆ‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێ���ت ك���ه‌ ئوس���امه‌ بن�ل�ادن چه‌ندین هێرش���ی‌ بێ‌ ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ رێكخراوێك���ی‌ تیرۆریس���تی‌ پێش���وه‌خت هه‌ی���ه‌‪ .‬له‌به‌هاریش���دا‬ ‫جیهانی���ه‌و ده‌یه‌وێ���ت كرده‌وه‌كانی���ان به‌كۆنگرێس���ی‌ راگه‌یان���دوه‌ "وایده‌بینم‬ ‫له‌س���ه‌رزه‌مینی‌ ئه‌مریكا ئه‌نجام بده‌ن‪ .‬له‌وانه‌یه‌ له‌س���اڵی‌ داهات���ودا هه‌وڵێكی‌‬

‫تیرۆریسته‌كان زۆر‬ ‫له‌سه‌رخۆن‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫پالنی‌ هێرشكردن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌ر هه‌ردو تاوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بازرگانی‌ جیهان ‌‬ ‫د‌ه ساڵ به‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌وتنه‌خواره‌و‌ه ‌‬ ‫تاوه‌ر‌ه جمكه‌ك ‌ه‬ ‫دانرابوو‬

‫ئه‌گه‌رچی‬ ‫توانیمان‬ ‫ێ‬ ‫ناوی‌ هه‌ند ‌‬ ‫له‌به‌شداربوان‬ ‫به‌ده‌ستبهێنین‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رگیز‬ ‫ی‬ ‫ی چ‌‬ ‫نه‌مانزان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك ‌ه ‌‬ ‫مالیزیا رویداوه‌‬

‫تیرۆریس���تی‌ ب���ۆ هێرش���كردنه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ ئه‌مری���كا بدرێت"‪.‬‬ ‫ج���ۆرج ده‌نوس���ێت‪ :‬هه‌س���تم ب���ه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���رد ش���تێك به‌ڕێوه‌یه‌ –ش���تێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌‪ ،-‬ئه‌وه‌ی‌ زیاتری���ش بێ‌ ئومێدو‬ ‫ده‌سته‌وه‌س���انی‌ ده‌ك���ردم ئه‌وه‌بو ئێمه‌‬ ‫ناتوانی���ن ب���ه‌وردی‌ بزانی���ن چییه‌ یان‬ ‫له‌كوێیه‌ یان كه‌ی‌‌و چۆن ده‌بێت؟‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ج���ۆرج‪ ،‬له‌(‪/3‬ته‌مم���وز)‬ ‫دا به‌ه���ۆی‌ زانیارییه‌ك���ی‌ هه‌واڵگرییه‌وه‌‬ ‫زانیویانه‌ بن�ل�ادن به‌ڵێنی‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫هێرشه‌كه‌ی‌ به‌هاوڕێكانی‌ داوه‌‪ .‬له‌(‪/10‬‬ ‫ته‌مموز)داو له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا له‌كۆشكی‌‬ ‫س���پی‌ به‌رپرس���ێك ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاندوه‌‪:‬‬ ‫هێرش���ێكی‌ گه‌وره‌ی‌ تیرۆریستی‌ له‌چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌ یان مانگی‌ داهاتودا رووده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ بااڵی���ه‌ی‌ ئه‌مریكا كه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ خ���ۆی‌ له‌ماوه‌ی‌ حه‌وت س���اڵ‬ ‫كاركردنیدا ل���ه‌(‪ ) CIA‬ی���ه‌ك لێدوانی‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆن���ی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت یه‌ك‬ ‫رۆژ به‌ر له‌په‌الم���اره‌كان واته‌ له‌(‪)9/10‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���ه‌رچاوه‌یه‌كیانه‌وه‌ ك���ه‌‬

‫به‌هاوبه‌ش���ی‌ له‌گه‌ڵ واڵتێكی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا ئیداره‌ی���ان داوه‌‪ ،‬پێی���ان‬ ‫راگه‌یان���دراوه‌ ك���ه‌ "ش���تێكی‌ گ���ه‌وره‌‬ ‫له‌سه‌روبه‌ری‌ روداندایه‌"‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ پڕ لوغزه‌كه‌ی‌ مالیزیا‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ (‪ )CIA‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫تیمه‌كانی���ان دوای‌ چه‌ن���د كه‌س���ێكی‌‬ ‫گومانلێكراو كه‌وتون‪ ،‬كه‌ چه‌ندین واڵتیان‬ ‫بڕیوه‌ تاوه‌كو خۆیان گه‌یاندۆته‌ مالیزیا‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌كو خۆی‌ ده‌ڵێت "به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫مه‌یدانی‌ زانیمان كۆبونه‌وه‌كه‌ له‌شوقه‌ی‌‬ ‫كه‌س���ێك به‌ن���اوی‌ یه‌زی���د س���وفات‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‪ .‬ده‌مانتوانی‌ پێش���بینی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ین ئاماده‌بوان���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ترس���ێنه‌ر هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وكات نه‌مانتوانی‌ بزانین‬ ‫باسی‌ چی‌ كراوه‌"‪.‬‬ ‫ج���ۆرج ده‌نوس���ێت‪ :‬ئه‌گه‌رچ���ی‌‬ ‫توانیم���ان ناوی‌ هه‌ندێ‌ له‌به‌ش���داربوان‬ ‫به‌ده‌ستبهێنین‪ .‬به‌اڵم هه‌رگیز نه‌مانزانی‌‬ ‫چی‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ مالیزیا رویداوه‌‪...‬‬

‫شوقه‌كه‌ شوێنی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ كرده‌وه‌كان‬ ‫بو كه‌ پالنی‌ هێرش���ه‌كانی‌ (‪ )9/11‬لێ‌‬ ‫دارڕێژرا"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ یه‌زی���د س���ۆفات‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ده‌كات له‌مانگی‌ كانون���ی‌ دوه‌می‌‬ ‫(‪ ،)2000‬میوان���داری‌ یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫رفێنه‌ران���ی‌ هێرش���ه‌كه‌ی‌ (‪)9/11‬‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌یدا له‌كوااللمپ���وری‌ پایته‌ختی‌‬ ‫مالیزی���ادا كردوه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ فۆكس ته‌ك بوه‌ له‌ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫له‌ئه‌مری���كا خوێندویه‌ت���ی‌‌و خاوه‌ن���ی‌‬ ‫پێشینه‌یه‌كی‌ سه‌ربازیی بوه‌ له‌مالیزیا‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ زانیارییه‌كانی‌ تنێت‪ ،‬یه‌زید‬ ‫یه‌كێك ب���وه‌ له‌رایه‌ڵه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌‬ ‫قاعی���ده‌ كه‌په‌یوه‌ن���دی‌ به‌چه‌ك���ی‌‬ ‫بایۆلۆژییه‌وه‌ هه‌بوه‌و خۆی‌ به‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫جێبه‌جێكاری‌ به‌رنامه‌ی‌ قاعیده‌ له‌بواری‌‬ ‫به‌كتریا كوش���نده‌كان زانی���وه‌‪ .‬دواجار‬ ‫له‌مانگی‌ كانونی‌ یه‌كه‌می‌ (‪ )2001‬كاتێك‬ ‫له‌ئه‌فغانستانه‌وه‌ به‌ره‌و پاكستان هه‌اڵتوه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداران له‌كات���ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ بۆ‬

‫مالیزیا ده‌ستگیریان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌تۆم رێڕه‌وی‌ مێژو ده‌گۆڕێت‬ ‫دوای‌ سێ‌ س���اڵ له‌هێرشه‌كانی‌ سه‌ر‬ ‫ت���اوه‌ری‌ بازرگان���ی‌‌و ل���ه‌رۆژی‌ (‪/11‬‬ ‫ته‌مم���وز‪)2004/‬دا‪ ،‬ج���ۆرج تنێت وازی‌‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌‬ ‫ناوه‌ن���دی‌ ئه‌مری���كا (‪ )CIA‬هێن���اوه‌‪،‬‬ ‫نوس���یویه‌تی‌‪:‬‬ ‫له‌بیره‌وه‌رییه‌كان���دا‬ ‫تیرۆریس���ته‌كان زۆر له‌س���ه‌رخۆن‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م پالنی‌ هێرش���كردنه‌ سه‌ر هه‌ردو‬ ‫تاوه‌ری‌ بازرگانی‌ جیهانی‌ ده‌ س���اڵ به‌ر‬ ‫له‌كه‌وتنه‌خ���واره‌وه‌ی‌ ت���اوه‌ره‌ جمكه‌كه‌‬ ‫دانرابوو‪ ..‬ئاخۆ ئ���ه‌و هه‌وڵه‌ چه‌نده‌ كه‌‬ ‫قاعیده‌ ده‌ی���دات‌و ئه‌و ماوه‌یه‌ش چه‌نده‌‬ ‫كه‌ چ���اوه‌ڕوان ده‌بێت تاوه‌كو هێرش���ی‌‬ ‫كۆتای���ی‌ ئه‌نجام بدات؟ یه‌ك هێرش���ی‌‬ ‫ئه‌تۆمی‌ ده‌توانێ‌ رێڕه‌وی‌ مێژو بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ لێش���ی‌ ده‌ترسێم مه‌گه‌ر ئه‌وه‌یان‬ ‫بوێت‪.‬‬

‫دو رۆمانی قه‌ده‌غه‌كراو ده‌کرێن به‌كوردی‬

‫عه‌باس مه‌عروفی‌‪" :‬من بۆ كورده‌كان‪ ،‬رێزێكی له‌ئه‌نداز‌ه به‌ده‌رم هه‌یه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫هه‌ردو ڕۆمانی (كونده‌په‌پوی كوێر) و‬ ‫(په‌یكه‌ری فه‌رهاد) به‌وه‌رگێڕانی‌ توانا‬ ‫ئه‌مین وه‌رگێڕ‌و چیرۆكنوس���ی‌ كورد‪،‬‬ ‫چاپ‌و باڵوبونه‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆمان���ی (كونده‌په‌پ���وی كوێ���ر)‬ ‫له‌نوس���ینی نوس���ه‌ری به‌ناوبانگ���ی‬ ‫ئێرانی (سادق هیدایه‌ت)ـه‌ و كارێكی‬ ‫س���وریالی كورت به‌اڵم قوڵ‌و قژه‌ژه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ڕۆمانه‌ له‌ئه‌ده‌بیاتی جیهانیدا وه‌ك‬ ‫شاكارێكی سه‌ده‌ی بیست ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌ندرێ بریتۆن‪ ،‬باوكی ڕۆحی‬ ‫س���وریالیزم وتبوی‪( :‬ئه‌گه‌ر ش���تێك‬ ‫هه‌بێ���ت بوێری���ن ناوی ش���اكاری لێ‬ ‫بنێین‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌م كتێبه‌یه‌)‪.‬‬ ‫ڕۆمانه‌ك���ه‌ گێڕانه‌وه‌یه‌كی تاكبێژی‬ ‫پچڕپچڕی كه‌سێكه‌ له‌دۆخێكی ڕۆحیی‬ ‫ماندودا‪ .‬كه‌سێك كه‌ ڕۆحی برینداره‌و‬ ‫به‌رده‌وام له‌ئازاردا ده‌ژی‪ ،‬له‌و ئازارانه‌ی‬ ‫ه���ه‌روه‌ك خ���ۆی ده‌ڵێت‪":‬ناتوان���ی‬ ‫له‌الی كه‌س باس���ی بكه‌یت!" ئه‌وه‌ی‬ ‫خ���وێ ده‌كاته‌ برینی ئ���ه‌م پیاوه‌وه‌‪،‬‬ ‫بینین���ی چاوانی ئه‌فس���وناوی كچێكه‌‬ ‫له‌ئێواره‌یه‌ك���ی مانگ���ی گواڵندا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫چاوانه‌ ژیانی كاراكته‌ره‌كه‌ س���ه‌ره‌وژێر‬ ‫هه‌ڵده‌گێڕێت���ه‌وه‌و ئه‌م���ه‌ش هه‌م���و‬ ‫چیرۆكی ڕۆمانه‌كه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م رۆمانه‌ بۆ زمانه‌كانی‪ :‬عه‌ره‌بی‪،‬‬ ‫توركی‪ ،‬ڕوسی‪ ،‬ئینگلیزی‪ ،‬فه‌ره‌نسی‪،‬‬ ‫ئیس���پانی‌و چه‌ن���د زمانێك���ی ت���ر‬

‫وه‌رگێڕدراوه‌و به‌بایه‌خه‌وه‌ مش���تومڕی‬ ‫گه‌وره‌ی ئه‌ده‌ب���ی ناوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌زگای باڵوك���راوه‌ ئینگلیزییه‌ك���ه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌رگی كتێبه‌كه‌ نوسیوێتی‪:‬‬ ‫(مه‌زنتری���ن ڕۆمانی ئه‌ده‌بی فارس���ی‬ ‫سه‌ده‌ی بیست)‪.‬‬ ‫توانا ئه‌مین وه‌رگێڕی ئه‌م ڕۆمانه‌ بۆ‬ ‫زمانی كوردی‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی"وه‌رگێڕان���ی ئ���ه‌م كاره‌ ب���ۆ من‬ ‫یه‌كێك بو له‌پ���رۆژه‌ نیوه‌ ناچڵه‌كانی‬ ‫كوردس���تان كه‌ له‌گه‌ڵ خۆمدا هێنابوم‬ ‫ب���ۆ ئێره‌(بۆ س���وید)‪ ،‬مانگی ڕابردو‬ ‫كه‌ پش���وی‌ خوێندن بو‪ ،‬هه‌لی دامێ‬ ‫ش���ێتانه‌ كاره‌كه‌ ته‌واو بكه‌م‪ ..‬ڕه‌نگه‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌ له‌ته‌واوكردنی ئه‌م ئیشه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌و دۆخ���ه‌ هیدایه‌تییه‌وه‌‬ ‫هه‌ب���ێ‪ ،‬ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ خ���ۆم تێیدا‬ ‫ده‌ژیم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌" هیوادارم هه‌رچی زوه‌ ئه‌م‬ ‫كتێبه‌ نایابه‌‪ ،‬وه‌ك شاكارێكی ئه‌ده‌بی‬ ‫فارسی‌و وه‌ك هه‌وڵێكی بچوكی به‌نده‌‪،‬‬ ‫بگاته‌ ده‌ست خوێنه‌رانی كورد"‪.‬‬ ‫توان���ا ئه‌مین ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ "ئه‌گه‌رچی دو نوس���ه‌ری جیاواز‪،‬‬ ‫دو كتێبی جیاوازیان له‌ دو سه‌رده‌می‬ ‫جیاوازدا نوسیوه‌‪ ،‬به‌اڵم تاڵێكی سپی‬ ‫باریك ه���ه‌ردو ڕۆمانه‌ك���ه‌ی پێكه‌وه‌‬ ‫به‌س���تۆته‌وه‌‪ ،‬تاڵێك ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫بیه‌وێ���ت بیبینێ به‌ئاس���انی ده‌توانێ‬ ‫بیبینێت"‪.‬‬ ‫جیاوازی نوسینی ئه‌م دو ڕۆمانه‌ ‪٦٠‬‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬ڕۆمانی دوه‌میان (په‌یكه‌ری‬

‫فه‌ره���اد) له‌ژێ���ر كاریگ���ه‌ری توندی‬ ‫ڕۆمان���ی به‌ناوبان���گ (كونه‌په‌پ���وی‬ ‫كوێردا) نوسراوه‌‪.‬‬ ‫وه‌رگێری‌ ئه‌م دو كتێبه‌ توانا ئه‌مین‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وتی"ب���ۆ خوێنه‌ران���ی‬ ‫به‌ڕێز پێش���نیار ده‌كه‌م‪ ،‬كه‌ یه‌كه‌مجار‬ ‫ڕۆمانه‌ك���ه‌ی هیدای���ه‌ت بخوێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وت���ی "به‌نزیك���ه‌ی هه‌ردو‬ ‫ڕۆمانه‌ك���ه‌ ب���ه‌ده‌وری ڕوداوێك���دا‬ ‫ده‌سوڕێته‌وه‌ به‌دو تێمای جیاوازه‌وه‌! وا‬ ‫دابنێ ڕوداوێكی جه‌رگبڕی عاشقانه‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌كونده‌په‌پوی كوێردا‪ ،‬كوڕه‌كه‌‬ ‫قس���ه‌مان ب���ۆ ده‌كات‪ ،‬له‌په‌یك���ه‌ری‬ ‫فه‌رهاددا‪ ،‬كوڕه‌ك���ه‌ بێده‌نگه‌و كچه‌كه‌‬ ‫شته‌كانمان بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌‪ .‬ئایا ئه‌گه‌ر‬ ‫ڕوداوێك دو كه‌سی جیاواز بیگێڕنه‌وه‌‪،‬‬

‫ئیدی هه‌ر ی���ه‌ك ڕوداوه‌؟! یان مادام‬ ‫چ���اوه‌كان ش���وێنگۆڕكێ پێده‌كه‌ی���ن‬ ‫ئی���دی هه‌مو ش���ته‌كانیش ده‌گۆڕین!‬ ‫ب���ا خوێن���ه‌ران خۆی���ان وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرس���یاره‌یان ل���ه‌ دوای خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫كتێبه‌كان ده‌ست بكه‌وێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئایا ئه‌م دو كتێبه‌‬ ‫هه‌ر یه‌ك ڕۆمان���ن‪ ،‬توانا ئه‌مین وتی‌"‬ ‫دیاره‌ به‌و ش���ێوه‌ كۆنكرێتییه‌ هه‌ردو‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌‪ ،‬یه‌ك ڕۆم���ان نین‪ !..‬به‌اڵم‬ ‫خۆیان واته‌نی‪ :‬ئ���ه‌م دو كتێبه‌ وه‌ك‬ ‫(گیائاده‌مه‌) پێكه‌وه‌ لكاون"‪.‬‬ ‫چیرۆكن���وس و وه‌رگێ���ری ناوداری‬ ‫كورد(عه‌تا نه‌هایی) لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫وه‌ك به‌راوردو هه‌ڵسه‌نگاندنی ئه‌ده‌بیی‬ ‫ئه‌م دوكاره‌‪ ،‬له‌ش���ێوه‌ی پاشه‌كییه‌كدا‬

‫نوسیوه‌و له‌گه‌ڵ كتێبه‌كه‌دا چاپ بوه‌‪،‬‬ ‫بۆ كارئاسانی زیاتری خوێنه‌ر نوسه‌ری‬ ‫ڕۆمانی په‌یكه‌ری فه‌رهادیش‪( ،‬عه‌باس‬ ‫مه‌عروفی) خۆی پێشه‌كییه‌كی درێژی‬ ‫بۆ خوێنه‌رانی كورد نوس���یوه‌‪ ..‬جگه‌‬ ‫له‌نامه‌ی س���تایش‌و ده‌ستخۆش���ی بۆ‬ ‫وه‌رگێڕه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫هه‌ر دوای باڵوبونه‌وه‌ی (په‌یكه‌ری‬ ‫فه‌رهاد) به‌وه‌رگێڕانی تواناو به‌زمانی‬ ‫كوردی‪ ،‬عه‌ب����اس مه‌عروفی له‌په‌یجی‬ ‫فه‌رمی خۆی له‌فه‌یسبووك‪ ،‬پیرۆزبایی‬ ‫له‌خوێنه‌رانی گه‌لی كورد كرد‪ ،‬مه‌عروفی‬ ‫له‌و پۆس����ته‌دا نوس����یویه‌تی‪":‬كتێبی‬ ‫(په‌یك����ه‌ری فه‌ره����اد) له‌هه‌رێم����ی‬ ‫كوردس����تان به‌زمان����ی ك����وردی‌و‬ ‫به‌وه‌رگێڕانی توانا ئه‌مین باڵوبوه‌وه‌‪..‬‬ ‫من ب����ۆ ك����ورده‌كان‪ ،‬ك����ه‌ كۆنترین‬ ‫نه‌ت����ه‌وه‌ی ئێرانن ڕێزێك����ی له‌ئه‌ندازه‌‬ ‫به‌ده‌رم هه‌یه‌‪ ،‬تا ئ����ه‌و جێگایه‌ی من‬ ‫ئ����ه‌وان ده‌ناس����م‪ ،‬مرۆڤانێك����ی ئازا‪،‬‬ ‫به‌هه‌س����ت‪ ،‬میهره‌ب����ان‪ ،‬ڕاش����كاو و‬ ‫وه‌ف����ادارن‪ ..‬باڵوبون����ه‌وه‌ی په‌یكه‌ری‬ ‫فه‌رهاد یه‌كه‌مجار له‌دۆس����تانی كوردو‬ ‫دواتر له‌خۆم پیرۆز ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫جێ����ی بیرهێنانه‌وه‌یه‌ ئه‌م دو كتێبه‌‬ ‫له‌ش����اكاره‌ به‌ناوبانگه‌كان����ی ئه‌ده‌بی‬ ‫فارس����ین‌و تائێس����تا باڵوكردن����ه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ردوكیان له‌واڵته‌كه‌ی خۆیان (ئێران)‬ ‫قه‌ده‌غه‌ی����ه‌‪ .‬ئه‌م دو كتێب����ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫(ناوه‌ن����دی ئاوێ����ر) له‌هه‌ولێر چاپ‌و‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌و ئێستا له‌سه‌رجه‌م شارو‬ ‫شارۆچكه‌كان له‌كتێبفرۆشیه‌كاندایه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌رچی دو‬ ‫نوسه‌ری جیاواز‬ ‫دو كتێبی جیاوازیان‬ ‫له‌دو سه‌رده‌می‬ ‫جیاوازدا نوسیو‌ه‬ ‫به‌اڵم تاڵێكی‬ ‫سپی باریك هه‌ردو‬ ‫ڕۆمانه‌كه‌ی پێكه‌و‌ه‬ ‫به‌ستۆته‌وه‌‪ ،‬تاڵێك‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سێك‬ ‫بیه‌وێت بیبینێ‬ ‫به‌ئاسانی ده‌توانێ‬ ‫بیبینێت‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫هه‌ڵبژاردن ‌ی داهاتو‬ ‫ئه‌كه‌په‌‪ ،‬ماڵئاوایی‬ ‫له‌ده‌نگده‌ری‌ كورد ده‌كات‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار كورد له‌باكور‪ ،‬له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ كوردبون ل���ه‌ ‪7‬ی‌ حوزه‌یران ‌ی‬ ‫‪ 2015‬ده‌نگی داو توانی‌ ئه‌و سیحره‌ تێبگات‌و‬ ‫ئه‌و جادوه‌ توركیه‌ تێكبش���كێنێت‪ ،‬كه‌ ئه‌م‬ ‫عه‌قڵه‌ی‌ لێس���ه‌نده‌بوه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫تێكشكاندنی‌ هه‌مو رێگا مۆنۆپۆڵكراوه‌كان‬ ‫كورد (‪ )80‬كورسی به‌ده‌ستهێناو ئه‌نكه‌ره‌و‬ ‫ئه‌كه‌په‌و ئاردۆگان توش���ی هیستریایه‌كی‌‬ ‫غه‌ریب بون‪ ،‬كه‌ ده‌بو رێگایه‌ك بۆ ده‌ربازبون‬ ‫له‌م ش���ه‌رمه‌زاری‌‌و پاشه‌كشه‌یه‌ بدۆزنه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ باش���ترین ئه‌ڵته‌رناتیڤ شه‌ڕ بو‪ ،‬جا چ‬ ‫حكومه‌ت یان په‌كه‌كه‌ هه‌ڵیگرسێنن‪! ....‬‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌و ئاردۆگان‪ ،‬به‌ته‌نها مه‌ترسیان‬ ‫له‌بردنه‌وه‌كان���ی‌ هه‌ده‌په‌ نه‌بو‪ ،‬كه‌ ئه‌كه‌په‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ی‌ كردو مه‌هه‌په‌ شكستیخواردو‬ ‫ئیتر گوتاره‌كه‌ی‌ به‌سه‌رچوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵكو ترسی هه‌بو له‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ده‌رهێنانی‌ په‌كه‌كه‌ له‌لیس���تی‌‬ ‫تیرۆر‪ ،‬روداوه‌كان���ی‌ ناوچه‌كه‌‪ ،‬رۆڵی‌ كورد‬ ‫له‌باش���ورو رۆژئاواو باكور‪ ،‬ك���ه‌ ئینێرژی‌‬ ‫له‌قه‌ندیل���ه‌وه‌ وه‌رده‌گرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ری���كاو‬ ‫خۆرئاوای‌ هێنایه‌ س���ه‌ر ئ���ه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی‌‬ ‫كه‌ كاتی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬په‌كه‌كه‌ له‌لیس���تی‌ تیرۆر‬ ‫ده‌ربكرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ توركیای‌ هێنایه‌ س���ه‌ر‬ ‫س���ازكردنی‌ س���یناریۆ بۆ شكس���تی‌ ئه‌م‬ ‫پرسه‌‪ ،‬راكێشانی‌ په‌كه‌كه‌ بۆ ناو شه‌ڕێكی‌‬ ‫ن���وێ‪ ،‬ئامانجه‌كان���ی‌ پێ���كاو ده‌ركردنی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ی‌ له‌ لیستی‌ تیرۆر دواخست‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌كینه‌خستوه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬پێش���وازیكردنی‌ گ���ه‌رم‌و گوڕی‌‬ ‫واش���نتۆن‌و یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا له‌سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌‪ ،‬توركی���ای‌ ت���ه‌واو نیگه‌رانكرد‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ده‌یانه‌وێ���ت هه‌ده‌په‌ وه‌ك���و مخاتبی‌‬ ‫كورد بناسن‌و ش���ه‌رعیه‌تی‌ پێبده‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ په‌یامه‌كانی‌ س���ه‌رۆكوه‌زیرانی‌‬ ‫یۆنان‪ ،‬بولگاریاو ئیسپانیاو پێشوازیكردنی‌‬ ‫وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ سویدو سه‌رۆكی‌ نه‌مساو‬ ‫به‌رپرسانی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا‪ ،‬له‌سه‌الحه‌دین‬ ‫ده‌میرت���اش‪ ،‬راس���تی‌ ئ���ه‌م مه‌ترس���یه‌ی‌‬ ‫توركیای‌ زۆرتر ده‌رخست‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬تێكش���كاندنی‌ داعش له‌سه‌ر‬ ‫زه‌مینی‌ واقیع���ی‌ زه‌وی‌ له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌‬ ‫یه‌په‌گه‌و یه‌پ���ه‌ژه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌ كۆبانێ‪،‬‬ ‫نه‌ك پش���تیوانی‌ ئه‌مه‌ری���كاو ئه‌وروپی‌ بۆ‬ ‫كورد مس���ۆگه‌ر ك���رد‪ ،‬به‌ڵكو پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫روخانی‌ به‌ش���ار ئه‌س���ه‌دی‌ په‌كخس���ت‌و‬ ‫نه‌یارانی‌ ئه‌نكه‌ره‌ به‌تایبه‌تی‌ روسیاو ئێران‬ ‫هاوكاری‌ زۆرو زه‌وه‌ندی‌ رۆژئاواو باكوریان‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬تۆخبون���ه‌وه‌ی‌ ناس���نامه‌و‬ ‫شوناس���ی كوردب���ون له‌باك���ور‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫(پاس���ه‌وانی‌ گون���د – جاش)ه‌كانیش���ی‌‬ ‫راكێش���ا بۆ ده‌نگدان به‌هه‌ده‌په‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫چه‌كداری‌ ئه‌نكه‌ره‌ ب���ون‪ ،‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجار‬ ‫بو‪ ،‬كورده‌كان به‌دڵی‌ توركیا ده‌نگ نه‌ده‌ن‌و‬ ‫پیالنه‌كانیان شكست بخوات‪.‬‬ ‫ئێستا‪:‬‬ ‫كه‌ بڕیاردراوه‌ له‌سه‌ره‌تای تشرینی‌ دوه‌م‪،‬‬ ‫دوباره‌ هه‌ڵب���ژاردن له‌توركی���ا بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دیس���ان بۆ كوردو پرۆسه‌كه‌ چاره‌نوسازه‌‪،‬‬ ‫گه‌ر پاشه‌كش���ه‌ بكات كاریگ���ه‌ری‌ خراپ‬ ‫جێده‌هێڵێت‌و گه‌ر هه‌نگاوی‌ باش���تر بنێت‪،‬‬ ‫ئه‌و میسداقیه‌ته‌ی‌ به‌ده‌ستیهێناوه‌ ده‌بێته‌‬ ‫كۆنكرێت���ی‌‌و خواس���ته‌كانی‌ ك���ورد ده‌یان‬ ‫هه‌نگاو ده‌چێته‌ پێش‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ میدیای‌ توركی‪ ،‬رۆڵێكی‌‬ ‫چه‌په‌ڵی‌ گێڕا له‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌ بخاته‌ ملی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬كه‌ بێگومان كاریگه‌ریش داده‌نێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )470‬س���ه‌ربازی‌ تورك‬ ‫كوژراون‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ په‌كه‌كه‌ش له‌م ش���ه‌ڕانه‌دا بێ‬

‫ی وه‌زیران‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی داد‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی داد‬ ‫ی فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫به‌ڕیوبه‌ر ‌‬ ‫ی ‪ 2/‬‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی دادنوسان ‌‬ ‫فه‌رمانگ‌ه ‌‬ ‫كارگێری و خۆیه‌‌تی‌‪ /‬ئامێره‌كان‬

‫گون���اه نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ره‌نگ���ه‌ خه‌ڵكی‌ باكور‬ ‫له‌په‌كه‌ك���ه‌ نیگ���ه‌ران بن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ده‌په‌‬ ‫به‌به‌رپرس نازان���ن‪ ،‬یان ره‌نگه‌ پێیانوابێت‬ ‫قه‌ندی���ل گ���وێ له‌دیاربه‌ك���رو ده‌میرتاش‬ ‫ناگرێت‪.‬‬ ‫پێده‌چێت بڕی���ارو تێروانینی‌ جیاوازیش‬ ‫له‌ناوخۆی‌ په‌كه‌كه‌و نێوان قه‌ندیل‌و ئامه‌دو‬ ‫ئیمڕاڵ���ی‌ دروس���تبوبێت‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫به‌شداربوانی‌ ده‌نگده‌ران له‌توركیا به‌گشتی‌‌و‬ ‫له‌باكوری���ش كه‌مبكات‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هه‌م���و ئه‌وانه‌ راپرس���یه‌كانی‌ كۆتایی ئابی‬ ‫‪ 2015‬ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫ئه‌كه‌پ���ه‌ رێژه‌ك���ه‌ی‌ ده‌نگده‌ران���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ل���ه‌(‪ )%38,9‬دابه‌زیوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌چاو‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ‪7‬ی‌ حوزه‌یران به‌رێژه‌ی‌ (‪)%3‬‬ ‫كه‌میكردوه‌و پێده‌چێت پاشه‌كشه‌یه‌كی‌ زۆرتر‬ ‫بكات به‌تایبه‌تی‌ له‌شاری‌ ئیستانبوڵ‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌ راپرسی‬ ‫له‌توركیا باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مجاره‌ رێژه‌ی‌‬ ‫كورسیه‌كانی‌ ئه‌كه‌په‌ له‌باكوری‌ كوردستان‬ ‫داده‌به‌زێ���ت بۆ (‪ )8‬كورس���ی‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫له‌حوزه‌یران���ی‌ راب���ردو (‪ )25‬كورس���ی‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ ،‬له‌خولی پێشوش نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )75‬كورسی به‌ده‌ستهێنابو‪ ،‬به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫وا پێده‌چێ���ت (‪)%4‬ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ ئه‌كه‌په‌‬ ‫بچێ���ت بۆ هه‌ده‌په‌‪ ،‬ئه‌كه‌په‌ ئیتر به‌ته‌واوی‌‬ ‫ماڵئاوایی له‌كورسی كورد بكات‌و ده‌نگده‌ری‌‬ ‫كورد له‌ناوچه‌كانی‌ كوردستان چیتر ده‌نگ‬ ‫به‌هێزێك���ی‌ توركی نه‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ ره‌نگه‌ بۆ‬ ‫مه‌هه‌په‌ش راس���ت بێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ گه‌ر‬ ‫هه‌ده‌په‌ گ���وێ له‌ده‌نگی‌ پارێ���زگاره‌كان‌و‬ ‫خوداپه‌رس���ته‌كانی‌ ك���ورد بگرێ���ت‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئه‌كه‌په‌ هاوشێوه‌ی‌ هودا پارتی‌ لێدێت‪.‬‬ ‫ئاماژه‌كان چی ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬هه‌ده‌په‌ له‌حزب���ی چواره‌مه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌ حزب���ی س���ێیه‌می‌ ب���راوه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ داهات���وی‌ توركیا‪ ،‬پێش‬ ‫مه‌هه‌په‌ ده‌كه‌وێت به‌(‪ )20 – 10‬كورسی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه‌ بۆ چه‌ند خاڵ‪:‬‬ ‫‪ -1‬شكس���تی‌ گوت���اری‌ تون���دڕه‌وی‌ –‬ ‫ناسیۆنالیزمی‌ فاشیزمی‌ توركیه‌ له‌ناوخۆدا‪،‬‬ ‫كه‌ ئیتر گوێی لێ ناگیرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬تۆخكردن���ه‌وه‌ی‌ گوتاری‌ ناس���نامه‌ی‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵگری‌ گوتارێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫– رادیكاڵ نه‌بوه‌‪ ،‬كه‌ خۆی‌ له‌س���یمبوڵی‌‬ ‫حه‌ره‌كه‌ته‌كه‌دا ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬كه‌ سه‌الحه‌دین‬ ‫ده‌میرتاش بو‪.‬‬ ‫‪ -3‬به‌رته‌س���ككردنه‌وه‌ی‌ س���نوره‌كانی‌‬ ‫ئازادی‌‌و خۆش���گوزه‌رانی‌ له‌الیه‌ن ئه‌كه‌په‌‪،‬‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ئازادیه‌كی‌ ره‌ها ك���ه‌ مێژویه‌كی‌‬ ‫دورودرێژی‌ هه‌یه‌‪ ،‬واده‌كات باشتر ناسنامه‌ی‌‬ ‫ئه‌م هێزه‌ بناس���ن‪ ،‬ك���ه‌ ده‌یه‌وێت توركیا‬ ‫به‌ره‌و داخس���تن‌و مۆدێلێك���ی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ به‌رێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ هێزه‌ چه‌پ‪،‬‬ ‫سۆسیالیس���ت‌و سۆس���یالدیموكراته‌كانی‌‬ ‫توركی���ا به‌ش���ێكیان ده‌ن���گ ده‌ده‌ن‬ ‫به‌هه‌ده‌په‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬واڵتان���ی‌ یه‌كێت���ی‌ ئه‌وروپ���ا‬ ‫به‌ڵێیان���داوه‌ به‌ده‌میرت���اش ك���ه‌ به‌وردی‌‬ ‫چاودێ���ری‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌كان بك���ه‌ن‌و ئه‌و‬ ‫پالنه‌ی‌ ئاردۆگان شكستده‌خوات كه‌ به‌نیازه‌‬ ‫به‌ساخته‌كاری‌ ده‌نگه‌كانی‌ زیادبكات‌و شه‌ڕ‬ ‫گه‌رمتر بكات‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬هه‌مو الی���ه‌ك س���ه‌رنجی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌چوه‌‪ ،‬گ���ه‌ر په‌كه‌ك���ه‌ش ملنه‌دات بۆ‬ ‫ئاشتی‌‌و ده‌س���تبه‌رداری‌ خه‌باتی‌ چه‌كداری‌‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬ده‌توان���ن مخاته‌ب���ه‌ی‌ هه‌ده‌پ���ه‌‬ ‫بكه‌ن‌و وه‌كو ئه‌ڵته‌رناتیڤ س���ه‌یری بكه‌ن‪،‬‬ ‫النیكه‌م كه‌ س���یمبوڵی‌ ئ���ه‌م ره‌وته‌‪ ،‬ته‌واو‬ ‫بۆته‌ جێگه‌ی‌ بڕوای‌ هه‌مو هێزه‌ ناوچه‌یی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ری‌ مه‌ترس���ی‬ ‫تیرۆری‌ س���ه‌الحه‌دین ده‌میرت���اش له‌هه‌ر‬ ‫الیه‌ك���ه‌وه‌ بێت له‌هه‌م���و كات زۆرتره‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ روبدات‪.‬‬

‫راستە بارزانی هیالکە! ئەمما‪...‬‬ ‫محەمەد عەبدوڵاڵ کەالری*‬ ‫هەفتەنامەی ئاوێنە‪ ،‬ژمارە ‪ ٤٩١‬لەبەرواری‬ ‫‪٢٠١٥/٨/١٨‬دا مەقالەیەک����ی یەک الپەڕەیی‬ ‫خات����و فریش����تە ک����ەوەی باڵوکردۆت����ەوە‪،‬‬ ‫بەناونیشانی (مەسعود بارزانی هیالکە)‪.‬‬ ‫فریش����تە خان‪ ،‬لەس����ەرەتاوە هەوڵیداوە‬ ‫خوێندنەوەیەک����ی زانس����تیانە ب����ۆ بابەت����ی‬ ‫جوڵ����ەی جەس����تە ب����کات‪ ،‬ب����ەاڵم کاتێک‬ ‫پاڵەوان����ی فیچەرەکەی (بارزان����ی) بەنمونە‬ ‫دەهێنێتەوە‪ ،‬تەنها بەشێوەیەکی روکەشیانە‬ ‫بەبابەتە سەرەکییەکەیەوە پەیوەست دەکات‌‬ ‫ک����ە دەچیتە قواڵیی نوس����ینەکە وردە وردە‬ ‫مەرامی نوسەر لەو نوسینە بۆ خوێنەر رونتر‬ ‫دەبێتەوە‪ ،‬ج����ا نازانم بیرۆکەی خۆیەتی یان‬ ‫"بەڕادان" دراوە!‬ ‫من لەب����ارەی ئ����ەم ئارتیکڵ����ەوە هەندێ‬ ‫س����ەرنجم هەیە‪ ،‬ئومێد دەک����ەم ئەو خانمە‬ ‫دەرونناسە بە دەرونفراوانییەوە پێشوازی لێ‬ ‫بکات‪:‬‬ ‫‪ .١‬س����ەرەتا لەمانش����ێتی وتارەک����ە‬ ‫دەس����تپێدەکەم‪ ،‬بۆچونەکەی کەوە راستە‪،‬‬ ‫"مەسعود بارزانی هیالکە"! بەاڵم هیالکییەکی‬ ‫پێش����مەرگانە‪ ،‬لەپێناو پاراستنی شەرەف‌و‬ ‫کەرامەت����ی کەس‌وکاری م����ن‌و ئەو و خەڵکی‬ ‫کوردستان‪ ،‬کە س����ەرۆک بەئەرکی سەرەکی‬ ‫سەرشانی خۆی دەزانێت‪ ،‬بۆیە ئەو هیالکییە‬ ‫شەرەفبەخشینە بەس����ەرۆک دەزانێت‪ ،‬نەک‬ ‫عەیبەی����ەک بێت ک����ە نوس����ەر کردویەتییە‬ ‫مانشێتی سەرەکی‪.‬‬ ‫‪ .٢‬نوس����ەر‪ ،‬سێ چاوپێکەوتنی سەرۆکی‬ ‫کوردس����تانی بەنمونە هەڵب����ژاردوە بۆئەوەی‬ ‫خوێندنەوە لەبارەیان����ەوە بکات‌و بەراوردیان‬ ‫بکات بەو زمانە جەس����تەیەی ئ����ەو خاتونە‬ ‫لەدانیش����گا خوێندویەتی‪ ،‬تەوقیتی هەر سێ‬ ‫دیمانەک����ە هاوکاتە لەگ����ەڵ پەالماردانەکەی‬ ‫(داعش) بۆ س����ەر کوردس����تان‪ ،‬ک����ە زیاتر‬ ‫لەساڵێکە کوردستان تێوەگلێنراوە‪ ،‬سەرۆک‬ ‫بارزانی بەس����ەرماو گەرما دەیان جار چۆتە‬ ‫بەرەکانی پێش����ەوەی جەنگەک����ە‪ ،‬جاری وا‬ ‫هەبوە نزیکەی دو مانگی لەس����ەریەک لەوێ‬ ‫لەنێو خێوەتدا ماوەت����ەوە‪ ،‬تەنانەت میدیای‬ ‫بیانیش ناچاربون بچنە ئەو بەرانەی جەنگەوە‬ ‫بۆئەوەی دەرفەتی دی����داری رۆژنامەوانییان‬ ‫لەگەڵدا بۆ بڕەخسێت‪ .‬پێشمەرگەیەکی تەمەن‬ ‫حەفتا ساڵ‪ ،‬کە دەیان رۆژ لەبەرەکانی جەنگ‬ ‫بوبێ����ت دژ بەدڕندەترین دوژمنی مرۆڤایەتی‪،‬‬ ‫بێگومان لەس����یمایدا هیالکی بەدی دەکرێت‪،‬‬ ‫ئەویش دەیتوانی تافی گەنجی خۆی لەئەوروپا‬

‫بەسەر ببردایەو لەباشترین زانکۆکانی ئەوێ‬ ‫بخوێنێ����ت‪ ،‬لەنوێنی گەرمیش����ەوە خەریکی‬ ‫(خوێندنەوەی زانس����تیانە) بوایە بۆ پرس‌و‬ ‫بابەت‌و کەسایەتییەکان لەنیشتمانەکەیدا‪.‬‬ ‫‪ .٣‬لەب����ارەی جوڵ����ەو تۆن����ی دەنگ����ی‬ ‫بارزانی لەو س����ێ چاوپێکەوتنە بەمەبەست‬ ‫هەڵبژێ����ردرداوەی نوس����ەردا‪ ،‬بە(کارت����ەر‪،‬‬ ‫ئۆبام����او بلێ����ر)ی ب����ەراورد دەکات! لەڕوی‬ ‫زانس����تییەوە هەمو بەراوردکردنێک دروست‬ ‫نییە‪ ،‬ئەگەر ئەو کەس����انەی ن����اوی هێناون‬ ‫لەکەش����ێکی ئ����ارام‌و ژیانێکی هەمو ش����ت‬ ‫فەراهەمک����راو و ژینگەیەک����ی دروس����تدا‬ ‫گەورەبوبن‌و لەزانکۆ باشەکان خوێندبێتیان‪،‬‬ ‫چۆن ب����ەراورد دەکرێت بەمێرخاس����ێک کە‬ ‫‪ ٥٣‬س����اڵە (لەتەمەنی ‪١٦‬ساڵییەوە) چەکی‬ ‫شەرەفی پێش����مەرگایەتی لەش����انەولەودیو‬ ‫چیاکان����ەوە "رۆژی ب����ۆ هەڵهێناین"‪ ،‬ئەگەر‬ ‫نوس����ەر ئەو بەراوردە بەدروس����ت دەزانێت‪،‬‬ ‫ئایا دەکرێت رەخنە لەو کەسانەش بگرین کە‬ ‫لەئاس����تی خەباتگێڕیی‌و سەرکردایەتیکردنی‬ ‫شۆڕش����ی رزگاریخوازی����دا‪ ،‬تەنان����ەت ناگەن‬ ‫بەپشتوێنی بارزانیش؟!‬ ‫‪ .٤‬نوسەر باسی رستەیەکی کورتی وتراوی‬ ‫لەبیرنەکراوی (لۆسەر کینگ) دەکات‪ ،‬دیسان‬ ‫لەبەراوردکردن����دا کەوتۆتە هەڵ����ەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫نوس����ەر بەجدی خەمی ئەوەیە خاڵ لەسەر‬ ‫پیتەکان دابنێت‪ ،‬ئەوا سەرۆک بارزانی دەیان‬ ‫"رستەی وتراوی کورت"ی هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫گوێیەکانی نەیانەوێ بیبیس����تن‌و چاوەکانی‬ ‫نەیان����ەوێ بیخوێنن����ەوەو دەرون����ی بەرگەی‬ ‫کاریگەرییەک����ەی نەگرێت‪ ،‬تاوانی س����ەرۆک‬ ‫چییە؟!‬ ‫‪ .٥‬فریشتە وای نیشانداوە کە بارزانی بەبێ‬ ‫نوسراو ناتوانێت بپەیڤێت‪ ،‬لەمەشدا کەوتۆتە‬ ‫هەڵەیەکی زەقەوەو دەردەکەوێت کە نوسەر‬ ‫موتابع����ی (پاڵەوانی فیچەرەک����ەی) نەبوەو‬ ‫خوا دەزانی کێ‌و بۆچ مەبەستێک لینکی ئەو‬ ‫س����ێ چاوپێکەوتنە دیاریکراوەی بۆ ناردبێت‬ ‫تاکو (خوێندنەوەی زانستیانە!)ی بۆ بکات‪.‬‬ ‫ئەگەرچی س����ەیرکردنی کاغەز نەنگی نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەزۆربەی بۆنەکاندا س����ەرۆک ئیرتجالی‬ ‫گوت����اری داوە‪ ،‬ئەگەر سەرەقەڵەمێکیش����ی‬ ‫نووس����یبێتەوە‪ ،‬ئەوا ش����تێکی ئاساییەو الی‬ ‫زۆربەی گوتاربێژاندا ئەوە واریدە‪.‬‬ ‫‪ .٦‬ئەو خانمە رۆش����نبیرە وشەو نمونەی‬ ‫"ک����ۆاڵن"ی وەک بێڕیزی����ی‌و کەمکردن����ەوە‬ ‫بە کارهێن����اوە! قس����ەی "الکۆاڵن"یش هەر‬ ‫قسەی خەڵکە‪ ،‬س����ەرۆکیش بۆ خەڵک قسە‬ ‫دەکات‪ ،‬ئەم����ە پێش ئ����ەوەی توانج بێت بۆ‬ ‫س����ەرۆک‪ ،‬بەسوک هەڵس����ەنگاندنی خەڵکە‬ ‫(ئ����ەو خەڵکەی کە فریش����تە خان نەیتوانی‬

‫لەگەڵی����ان بژی‌و بەرەو بەهەش����تی ئەوروپا‬ ‫بەجێیهێش����تن!) ب����ا بی����ری بخەم����ەوە کە‬ ‫تەواوی شوێنە نیشتەجێیەکانی شارو الدێ‪،‬‬ ‫کۆاڵندارن‪ ،‬بەالکۆاڵنەکەی کەوەشەوە!‬ ‫‪ .٧‬ئەتەکێت����ی ق����اچ لەس����ەر قاچدانانی‬ ‫رۆژنامەن����وس بەرامب����ەر س����ەرۆک لەکاتی‬ ‫چاوپێکەوتنی رۆژنامەوانیدا‪ ،‬شتێکی نۆڕماڵە‪،‬‬ ‫راوێژکاران����ی س����ەرۆک‌و س����ەرۆکیش هێندە‬ ‫فامی����دەن کە ئەو کلتورە لەرۆژئاوا بەرباڵوەو‬ ‫ئاماژەی����ەک نیی����ە بۆ بێ رێزیک����ردن‪ ،‬وەک‬ ‫ئەوەی کەوە خەمت لێی خواردوە! س����ەرۆک‬ ‫کەس����ایەتییەکی کارێزمیی هەیە (بەقسەی‬ ‫من نا‪ ،‬بەقس����ەی زۆر کەسی خاوەن شەئن)‪،‬‬ ‫کاتێک کەس����ێک لەبەرامبەری دادەنیشێت‪،‬‬ ‫ناتوانێت بێرێزی بەرامبەر بنوێنێت‪.‬‬ ‫‪ .٨‬خاتو فریشتە نوسیویەتی "سەرۆک زۆر‬ ‫بەناش����ارەزاییانە وەاڵمەکە دەرده‌پەڕێنێت"‪،‬‬ ‫لەراستیدا ئەوە کەوەیە کە نەشارەزایانە وشەی‬ ‫(دەرپەڕین)ی تەوزیف کردوە‪ ،‬کە بەئاماژەی‬ ‫نەرێنی بارگاوییە‪ ،‬رەنگە بەمەبەستیش����ەوەو‬ ‫لەجیاتی وشەی (دەداتەوە) بەکاریهێنابێت!‬ ‫‪ .٩‬بەدیدگای کەوە‪" ،‬هەر رۆژنامەنوسێک‬ ‫ئەگەر الیەنگری پارتی بێت‪ ،‬چاوپێکەوتنەکەی‬ ‫لەئاس����تێکی پیش����ەیی بەرزدا نییەو شیاوی‬ ‫قس����ە لەبارەوەکردن نییە"! لێرەدا نوس����ەر‬ ‫بەزەقی خۆی وەک ئەنتی پارتییەک نیش����ان‬ ‫داوەو بەبێ بەڵگ����ە الیەنداریی دەخاتە پاڵ‬ ‫رۆژنامەنوسان‪ ،‬لەکاتێکدا خۆی ئەم وتارەی‬ ‫بە"پیش����ەییانە" ناس����اندوە! لێرەدا فریشتە‬ ‫خان ئەرکی ئێمەو خوێنەرانی ئاسانتر کرد‪،‬‬ ‫بۆ هەڵسەنگاندنی ئەم ئارتیکڵەی‌و مەبەست‬ ‫لەنوسینەکەی‪.‬‬ ‫‪ .١٠‬ئەم دادە دەرونناس����ە‪ ،‬نازانم لەکوێوە‬ ‫ئیلهام����ی بۆ هات����وە کە دوایین س����ەردانی‬ ‫سەرۆکی کوردستان بۆ ئەمریکا "کەمبایەخ"‬ ‫ب����وە‪ .‬نامەوێ هەندێ زانی����اری بخەمەڕو کە‬ ‫ئێس����تا کاتی نییە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر خوا تەمەنی‬ ‫دای����ن لەئایندەیەکی نزیک����دا بەرهەمی ئەو‬ ‫س����ەردانە دەبینین‪ ،‬بێگومان جەنابیش����یان‬ ‫وەک هاونیشتمانییەکی تاراوگەنشین لەخێرو‬ ‫بێری ئەو بەرهەمە بێبەش نابێت‪.‬‬ ‫‪ .١١‬خەڵکی کوردس����تان کێشەیان لەگەڵ‬ ‫پرس����ی زاراوەو تێگەیش����تن لەوتارەکان����ی‬ ‫س����ەرۆکدا نییە‪ ،‬ئەوەی کە تێناگات فریشتە‬ ‫خان خۆیەتی‪ ،‬چونکە لەزیاتر لەش����وێنیکدا‬ ‫نوس����یویەتی "بادین����ی زم����ان‪ ...‬زاراوەی‬ ‫بادینی"! ئەزیزم! بادینان دەڤەرە‪ ،‬نە زمانەو‬ ‫ن����ە زاراوە‪ .‬ئێمە پێنج ش����ێوەزارمان هەیە‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەو ئاش����نایان نیی����ە من بەئیمەیلێک‬ ‫بۆی ریزبەند دەکەم‪.‬‬ ‫‪ .١٢‬ک����ەوە خۆی بەپرۆفیش����ناڵ دەزانێت‬

‫منداڵەكانی ئەمینداری یەكگرتو‪ ،‬جیاواز نین!‬

‫رۆژنامەی ئاوێنە لە ژمارەی رابردوی خۆی‬ ‫راپۆرتێكی بەناونیشانی "منااڵنی بەرپرسانی‬ ‫كورد لەكام زانكۆ جیهانییەكان دەخوێنن؟"‬ ‫دیاردەی خوێندنی كوڕی بەرپرس‌و ش���ێخ‌و‬ ‫م���ەالو دەوڵەمەندەكان ش���تێكی نوێ نییە‬ ‫بەڵكو لەس���ەردەمی میرنشینە كوردییەكان‬ ‫كوڕانی كاربەدەستی كورد ڕویان لەدیمەشق‌و‬ ‫بەغ���داو ئەس���تەنبۆڵ كردوە ب���ۆ درێژەدان‬ ‫بەخوێندن‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی بەالی منەوە جێگای س���ەرنج‌و‬ ‫كەموكوڕی ب���و لەو راپۆرتە چەند هەڵەیەك‬ ‫زانیاری‌و بەال رێدەری تێدا بو‪ ،‬ئەویش كاتێك‬ ‫راپۆرتەكە باسی كوڕو كچی بەڕێز ئەمینداری‬ ‫گشتی یەكگرتو دەكات توشی هەڵەی گەورە‬ ‫بو‪ ،‬منی���ش وەكو خوێنەرێك���ی بەردەوامی‬

‫ئاوێنە كە س���ەكۆیەكی میان���ڕەو و لیبڕاڵی‬ ‫میدیای���ی كوردیی���ە هەم وەك���و كادیرێكی‬ ‫ئەم حیزبە هەمیش���ە لەس���ەر راستگۆیی‌و‬ ‫حەقبێژی پەروەدەكراوین بەپێویس���تم زانی‬ ‫ئەو راستكردنەوەیە باڵوبكەمەوە ئەویش بەم‬ ‫شێوەیە‪:‬‬ ‫بەڕێز ئەمینداری گشتی یەكگرتو كوڕێكی‬ ‫كاری بازرگان���ی لەنێ���وان توركیاو هەرێمی‬ ‫كوردستان دەكات لەزانكۆی ئایندن قوتابی‬ ‫ماستەرەو هەر لەوێش بەخۆی‌و خێزانەكەی‬ ‫دەژی‪ ،‬كرێی خوێندنەكەش زۆر نییە سااڵنە‬ ‫‪ 44‬گەاڵیە بۆیە ئەمە راس���ت نییە كە باس‬ ‫ل���ەوە دەكرێت ك���ە كوڕەك���ەی ئەمینداری‬ ‫جیاواز بێت‪ ،‬كوڕەك���ەی ئەمینداری ئێمەش‬ ‫وەكو كوڕی سەركردەكانی دیكە لەدەرەوەی‬ ‫ی وه‌زیران‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی داد‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی داد‬ ‫ی فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫به‌ڕیوبه‌ر ‌‬ ‫ی ‪ 2/‬‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی دادنوسان ‌‬ ‫فه‌رمانگ‌ه ‌‬ ‫یه‌تی‌‪ /‬ئامێره‌كان‬ ‫كارگێری و خۆ ‌‬

‫ئاگاداری‬

‫كوردستان دەخوێنێ‌‪.‬‬ ‫ئەو كات���ەی پارەو بودج���ە نەبو خەڵك‬ ‫وازی ل���ەكاری دەع���وەو حیزبایەتی دەهێنا‬ ‫بۆ پەیداكردنی بژێ���وی ژیان‪ ،‬بەاڵم جەنابی‬ ‫ئەمینداری ئێس���تای یەكگرت���و كە ئەوكات‬ ‫پەرلەمانت���ار ب���و قبوڵی نەك���رد كوڕەكەی‬ ‫بەنیوموچ���ە لەتەلەفزیۆن���ی لۆكاڵی حیزب‬ ‫لەهەولێ���ر كار بكات وتەیەك���ی بەناوبانگی‬ ‫هەیە كە لەنێ���و گەنجان دەنگدانەوەی هەبو‬ ‫كاتێك لەبەر چ���اوی كارمەندان بەكوڕەكەی‬ ‫گوتب���و‪" :‬تۆ بێ عەقڵی بەبێ‌ مەعاش دەوام‬ ‫دەكەی؟ زو وەرە ماڵەوە كاسبیەك بکە"‪.‬‬ ‫بەهەرحاڵ كوڕەكەی ئەمینداری گش���تی‬ ‫یەكگرت���و عەقڵ���ی هەب���و وەك���و ئێمەمان‬ ‫رەنج���ی خ���ۆی بەخەس���ار ن���ەداو رێگای‬

‫لەبەرئ����ەوەی بابەتەکەی بە "پیش����ەییانە"‬ ‫وەس����ف کردوە‪ ،‬لەم بارەدا گشتاندن کوفری‬ ‫زانس����تییە‪ ،‬نازانم بە چ پێوەرێک ئەو خانمە‬ ‫بەناوی تەواوی "گوێگران"ی گوتارو قسەکانی‬ ‫بارزانییەوە قس����ە دەکات‌و دەنوسێت "گوێگر‬ ‫بێ����زار دەکات!؟>> نوس����ەر ک����ە هەزاران‬ ‫کیلۆمەتر لەکوردستان دورە ئەم دەرەنجامە‬ ‫زانستییەی لەکوێوە هێنا؟!‬ ‫‪ .١٣‬خات����و نوس����یویەتی "س����ەربەخۆیی‬ ‫کوردس����تان خەونەو وا بەزویی نایەتەدی"‪،‬‬ ‫داواش لەس����ەرۆک دەکات "دەس����تبەرداری‬ ‫خەونەکەی بێت"‪ ،‬ئ����ەو خەمخۆری خۆی بۆ‬ ‫بارزانی نیشانداوە گوایە ئەو پرسە وایکردوە‬ ‫"بارزانی لەزۆربەی شوێنەکاندا زۆر بەئاسانی‬ ‫هیالکییەک����ەی دەربکەوێ����ت"‪ .‬س����وپاس بۆ‬ ‫فریش����تە خ����ان کە لەم����ن باش����تر هۆکاری‬ ‫هیالکییەکەی س����ەرۆکی دەرخست‪ ،‬بێگومان‬ ‫سەربەخۆیی کوردس����تان ئامانجی سەرۆکەو‬ ‫دەستبەرداری نابێت‪ .‬ئەوەی سەرۆک هیالک‬ ‫دەکات هەوڵ����دان ب����ۆ س����ەربەخۆیی نییە‪،‬‬ ‫کە ئەو ش����انازی پێ����وە دەکات‪ ،‬بەڵکو ئەو‬ ‫لەمپەرانەیە کە لەدەرەوەو لەناوخۆ لەبەردەم‬ ‫ئەو ئامانجەدا دروست دەکرێت‪.‬‬ ‫‪ .١٤‬فریشتە‪ ،‬لەکۆتایی نوسینەکەیدا لەبیری‬ ‫چۆتەوە کە بابەتە س����ەرەکییەکەی (زمانی‬ ‫جەستە)یەو نەستی بەرونی خۆی بەخوێنەر‬ ‫ناس����اندوە‪ ،‬هەرئەم لەباب����ەت "دەرپەڕین"ە‬ ‫سیحری (پیش����ەیێتی!) ئارتیکڵەکەی بەتاڵ‬ ‫کردۆتەوە! ئاس����ان بو‪ ،‬دەک����را هەفتەیەکی‬ ‫دیکە بەئارتیکڵێکی (پیش����ەییانە!)ی دیکە‬ ‫نوسەر باسی (جەالدێتی الیەنگرانی پارتی)‬ ‫بکردایە!‬ ‫‪ .١٥‬الی پارتیی����ەکان‪ ،‬مس����عود بارزانی‬ ‫"نیمچەخ����ودا" نییە وەک فریش����تە باس����ی‬ ‫دەکات‪ ،‬پارتییەکان خوداپەرستن‌و کوفری وا‬ ‫ناکەن‪ ،‬الی ئەوان (ک����ە من یەکێکم لێیان)‬ ‫بارزان����ی پێش����مەرگەو س����ەرکردەیە‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫لەگۆڕەپانی بزوتنەوەی رزگاریخوازی کورددا‬ ‫رابەرێک����ی نەتەوەیی بێ وێنەیە‪ ،‬س����ەبارەت‬ ‫بەپرس����ی س����ەرۆکایەتی هەرێمیش‪ ،‬ئەوەی‬ ‫کە هەیە دەمانەوێ (کودەتا نەزۆک بکرێت‌و‬ ‫دیموکراتی زیاتر بچەس����پێت) کە یەکەمیان‬ ‫وەدیهێن����راو وا کار ب����ۆ دوەمی����ان دەکەین‪.‬‬ ‫هاوکێش����ەکەی پارتی ئاس����انە‪" :‬سەرۆکێک‬ ‫گەل هەڵیبژاردبێت‪ ،‬دەبێ هەر گەل کەسێکی‬ ‫شایستەی دیکەی لەجێگادا دابنێت"‪.‬‬ ‫دواج����ار دەمەوێ بڵێم‪ :‬کەوە خان کەوکوژ‬ ‫بۆی دانیش����ت‪ ،‬ب����ەاڵم گوللـەکانی چروکی‬ ‫کرد!‬ ‫* هەڵگری بڕوانامەی ماستەر لەرۆژنامەوانی‬

‫كاس���ابەت‌و بارزگانی كرد‪ ،‬من دەستخۆشی‬ ‫لێدەكەم پێموایە كارێكی باش���ی كردو وەكو‬ ‫ئێمە دەس���تی لەچاوی حی���زب نەبو‪ .‬جگە‬ ‫ل���ەوە كوڕەكەی مامۆس���تا س���ەاڵحەددین‬ ‫بەهائەدی���ن ئەمنیداری پێش���وی یەكگرتو‬ ‫تەنیا خوێندنی كۆلێژی شەریعەی لەیەكێك‬ ‫لەزانكۆ ئیسالمییەكانی بەریتانیا خوێندوەو‬ ‫ئێستا لەس���لێمانی دەژی بۆیە زانیارییەكی‬ ‫ئاوێنە دروس���ت نەبو لەگ���ەڵ رێزمدا تەنیا‬ ‫ویس���تم حەقیقەت بخەم���ەرو هیوا دەخوازم‬ ‫سەركردەكانی یەكگرتو هەمیشە سەرمەشق‬ ‫بن لەلەخۆبردویی‌و سادەیی‌و خاكێتی‪.‬‬ ‫بەپێنوسی‬ ‫كادیرێكی پێشكەتوی یەكگرتو‬

‫ژمار‌ه ‪1324‬‬ ‫‪2015/9/6‬‬

‫ئاگاداری‬

‫ی ئاریان بۆ دروست‬ ‫ی (فڕن ‌‬ ‫ی كارگ‌ه ‌‬ ‫ی ك‌ه ل‌ه الیه‌ن (دارا حه‌م‌ه غریب عبدالله‌) پێشكه‌ش ب‌ه فه‌رمانگه‌كه‌مان كراو‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫به‌پێی ئه‌و داوای‌ه ‌‬ ‫ی ) دانراو‌ه ك‌ه ئامێره‌كانیان‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫ی كردو‌ه ك‌ه له‌( سلێمان ‌‬ ‫ی ئه‌و ئه‌مێران‌ه ‌‬ ‫ی تۆمار كردن ‌‬ ‫ی ‪ 2015/8/24‬دوا ‌‬ ‫ی ئێرانی‌‪ ،‬ل‌ه به‌روار ‌‬ ‫ی نان ‌‬ ‫كردن ‌‬ ‫ی كوردستان باڵو ده‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی به‌كار ل‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫ی ( ‪‌ )1998‬‬ ‫ی ژمار‌ه (‪ )33‬ی ساڵ ‌‬ ‫ی یاسای دادنوسان ‌‬ ‫ی ‌‬ ‫ی كراو‌ه ب‌ه پێ ‌‬ ‫ل‌ه خواره‌و‌ه دیار ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌بكات‬ ‫ی (‪)15‬پانز‌ه ڕۆژ دا سه‌ردان ‌‬ ‫ێ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌وئامێران‌ه داده‌ن ‌‬ ‫ی ب‌ه په‌یوه‌ندیدار یان خاوه‌ن ‌‬ ‫جا هه‌ر كه‌سێ خۆ ‌‬ ‫ی پێئه‌درێت ‪.‬‬ ‫ی ئامێره‌كان ‌‬ ‫ی تۆمار ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ین و بڕوانام‌ه ‌‬ ‫ی داواكاره‌و‌ه تۆمار ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ناچارین كه‌به‌ناو ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێزدا‪......‬‬

‫ی‬ ‫ی صه‌مون و ئیش ‌‬ ‫ی (كارزان بۆ دروستكردن ‌‬ ‫ی كارگ‌ه ‌‬ ‫ی ك‌ه ل‌ه الیه‌ن ( كارمه‌ند عمر میرزا) پێشكه‌ش ب‌ه فه‌رمانگه‌كه‌مان كراو‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫به‌پێی ئه‌و داوای‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كراو‌ه ب‌ه پێ ‌‬ ‫ی كردو‌ه ك‌ه له‌( سه‌رچنار ) دانراو‌ه ك‌ه ئامێره‌كانیان ل‌ه خواره‌و‌ه دیار ‌‬ ‫ی ئه‌و ئه‌مێران‌ه ‌‬ ‫ی تۆمار كردن ‌‬ ‫ی ‪ 2015/8/25‬دوا ‌‬ ‫ده‌ست‪ ،‬ل‌ه به‌روار ‌‬ ‫ی ب‌ه په‌یوه‌ندی‌دار یان‬ ‫ی كوردستان باڵو ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬جا هه‌ر كه‌سێ خۆ ‌‬ ‫ی به‌كار ل‌ه هه‌رێم‌ه ‌‬ ‫ی ( ‪‌ )1998‬‬ ‫ی ژمار‌ه (‪ )33‬ی ساڵ ‌‬ ‫ی یاس������ای دادنوس������ان ‌‬ ‫‌‬ ‫ی ده‌كه‌ین‬ ‫ی داواكاره‌و‌ه تۆمار ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌بكات به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ناچارین كه‌به‌ناو ‌‬ ‫ی (‪)15‬پانز‌ه ڕۆژ دا سه‌ردان ‌‬ ‫ێ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌وئامێران‌ه داده‌ن ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی پێئه‌درێت ‪.‬‬ ‫ی ئامێره‌كان ‌‬ ‫ی تۆمار ‌‬ ‫و بڕوانام‌ه ‌‬ ‫ی بۆ كراو‌ه ‪.‬‬ ‫ی وازهێنان ‌‬ ‫گرێبه‌ست ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێزدا‪......‬‬

‫ئامێره‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی و گاز ‌‬ ‫ی ‪ /‬كاره‌بای ‌‬ ‫ی ده‌وار ‪ /‬بێ ژماره‌ی‌ه ‪ /‬ایران ‌‬ ‫ی فڕن ‌‬ ‫‪ /1‬ئامێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌بای ‌‬ ‫ی هه‌ویر شێل ‪100 /‬كغم ‪ /‬بێ ژماره‌ی‌ه ‪ /‬ایران ‌‬ ‫‪ /2‬ئامێر ‌‬ ‫ی كاره‌بایی‬ ‫ی گونگ ‪ /‬بێ ژمار‌ه ‪ /‬ایران ‌‬ ‫ی پانكه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫‪ /3‬ئامێر ‌‬

‫ئامێره‌كان‬ ‫ی و گازی‌‪ /‬ژمار‌ه ‪1639‬‬ ‫ی كاره‌بای ‌‬ ‫ی چوار خانه‌یی ‪/‬ماركه‌ی مورشید گوهر ‪/‬ئێران ‌‬ ‫ی ئۆتۆماتیك ‌‬ ‫‪ _1‬فڕن ‌‬ ‫ی ‪/‬كاره‌بایی‬ ‫‪ _2‬هه‌ویرشێل ‪100 /‬كغم‪ /‬بێ ژمار‌ه ‪/‬ئێران ‌‬

‫دادنوس‬ ‫ی ڕۆسته‌م‬ ‫محمد سلیمان ‌‬ ‫‪2015/9/2‬‬

‫ی سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫دادنوس ‌‬ ‫ی‬ ‫سرو‌ه عمر عل ‌‬ ‫‪2015/9/6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )494‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/9/8‬‬

‫‪19‬‬

‫له‌کۆمه‌ڵگای دواکه‌وتو‪ ،‬ملمالنێی توند‪ ...‬پاشماوه‌ قه‌یرانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫لەكاتێكدا بەگەنجێتی پێشوازی لەشۆڕشی‬ ‫فەڕەنس���ی دەكردو چەپڵەش���ی ب���ۆ هاتنی‬ ‫ناپلی���ۆن لێدەداو دەش���یوت ناپلیۆن رۆحی‬ ‫جیهانە‪..‬باس���ی ناپلیۆنمان ك���رد‪ ،‬ناپلیۆن‬ ‫چەندین جار بەگاڵتەپێكردنەوە بەبەریتانیای‬ ‫دەوت‪ ،‬بەریتانی���ا بۆتە واڵت���ی دوكانداران‪،‬‬ ‫مەبەستی ناپلیۆن لەواڵتی دوكاندار ئەوەبو‪،‬‬ ‫بەریتانی���ا زو لەگەڵ سیس���تەمی دەرەبەگی‬ ‫كەوت���ە ش���ەڕەوەو سەریش���كەوت‪ ،‬ئی���دی‬ ‫كۆمەڵێك بازرگان لەبەریتانیا سەریاندەرهێنا‪،‬‬ ‫مەبەس���تی ناپلیۆن ئەو كۆمەڵە بازرگانە بو‬ ‫كە لەبەریتانیا گەشەیان كردبو‪ ..‬باشە ئەگەر‬ ‫ناپلیۆن ئێستا بمابایەو ئەم هەرێمەی ئێمەی‬ ‫ببینای���ە كە چەن���د بازرگانێك���ی بەرخۆری‬ ‫مش���ەخۆری چاوبرس���ی پیس���ی چەپ���ەڵ‌و‬ ‫گەندەڵ‌و تەمبەڵ دەستیان بەسەر داروبەردی‬ ‫ئەم واڵتەش���دا گرتوە‪ ،‬دەب���و چ ناوێكی لێ‬ ‫بنای���ە‪ .‬پێموانییە هیچ وش���ەیەك هەبێت پڕ‬ ‫بەپێس���تی ئەو دۆخ���ە ئاڵ���ۆزو داتەپیوەی‬ ‫هەرێمی كوردستان بێت تا بەبااڵیدا ببڕی‪.‬‬ ‫ئێمە دەبێ بەئەقڵێكی س���اردەوە رەفتار‬ ‫لەگ���ەڵ ئەو دۆخە گەرم���ە بكەین كە ئەمڕۆ‬ ‫هەرێمی كوردس���تانی بەرزەفتكردوە‪ ،‬نابێت‬ ‫نكوڵی لەوە بكەین لەساڵی ‪ 1992‬وەوە تا دوا‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمان‪ ،‬تەنیا پارتی‌و یەكێتی‬ ‫حوكمڕان ب���ون‌و دەس���ەاڵتیان پاوانكردبو‪،‬‬ ‫لەكاتێك���دا‪ ،‬هەم���و حیزب���ەكان بەپارت���ی‌و‬ ‫یەكێتیشەوە‪ ،‬بەنوسراو دانیان بەناشەرعیبونی‬ ‫ئەنجامی هەڵبژاردنی ‪ 1992‬ناوە‪ ،‬بەاڵم لەبەر‬ ‫بەرژەوەندی حیزبی بۆماوەی شەش مانگەكە‬ ‫كە بڕیاری���ان لێدابو هەڵب���ژاردن بكرێتەوە‪،‬‬ ‫نەكرایەوەو دەس���ەاڵتیش پاوان كرا‪ ،‬پاوانی‬ ‫دەسەاڵتیش‪ ،‬واتا بەكارهێنانێكی ناتەندروست‪،‬‬ ‫چونكە پاوانكردن خۆی بەمانای قۆرخكردن‌و‬ ‫ماف زەوتكردنە‪ ،‬بۆی���ە ئەوانە زیاتر نوقمی‬ ‫ن���او هەڵەی گ���ەورەی سیاس���ی دەبون‪،‬كە‬ ‫دەس���ەاڵتەكەیان پاوانكردب���و‪ ،‬كەواتا مێژو‬ ‫پێماندەڵێت كەس لەنێوان ش���ەو و ڕۆژێكدا‬ ‫ناتوان���ێ ببێ بەفریش���تە‪ ،‬بەڵكو لەئەنجامی‬ ‫پرۆس���ەیەكی درێژخایەنی پ���ڕ لەقوربانیدان‬ ‫پێیدەگەیت‪..‬لەهیچ واڵتێكدا ناكرێ دەسەاڵت‬ ‫لەنێوان دو هێزدا دابەشبكرێت‌و هیچ رێگری‌و‬ ‫سانس���ۆرێكیش لەبەرامبەری���ا نەبێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕانیش دروس���ت نەبوایە‬ ‫خەڵك هەر نائومێد ب���و‪ ،‬گلەیی خەڵك هەر‬ ‫پەرەی دەسەند‪ ،‬بەاڵم هەڵبەت ئەنجامەكەی‬ ‫بەجۆرێكی دیكە دەبو‪ ،‬كە كەسمان ناتوانین‬ ‫وەسفی بكەین چۆن دەبو‪.‬‬ ‫ماركۆز دوابەدوای س���ەركەوتنی نازییەكان‬ ‫لەئەڵمانی���ادا‪ ،‬زۆر بەزەقی ئاماژەی بۆ ئەوە‬ ‫كرد كە ئیتر بزوتنەوەی چینی كرێكاران وەكو‬ ‫فاكتەرێكی گواس���تنەوە بۆ جیهانی خودی‪،‬‬ ‫توانای خۆی لەدەس���تداوەو شكستیخواردوە‪.‬‬ ‫ئێم���ەش دەبێ���ت بەجەس���ارەتەوە بڵێی���ن‬ ‫حوكمڕانی لەم هەرێمەدا شكس���تی خواردوە‪،‬‬ ‫ئەگەر شكس���ت نەبێت ئ���ەدی چییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆ شكس���ت مانای ئ���ەوە نییە ئیتر كۆتایی‬ ‫بژاردەكانە‪ ،‬دەكرێ سەرلەنوێ پێداچونەوەی‬ ‫بۆ بكرێ���ت‌و بەڕێگایەكی راس���تدا ببردرێت‪.‬‬ ‫ئێستا ئێمە لەنیوەی رێگاداین‪ ،‬نەگەیشتوینەتە‬ ‫كۆتای���ی رێگاكە‪ ،‬بۆی���ە دەتوانرێ رێگایەكی‬ ‫دروس���تتر هەڵبژێرین‪ ،‬بەاڵم گرفتەكە ئەوەیە‬ ‫ئێمە پێویستمان بەهیلمەتكۆڵێكە ئەو گرژییە‬ ‫فیك���ری‌و مەزهەبیی���ە لەن���او زیهنی خەڵك‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬هیلمەتك���ۆڵ راوێژكاری ئەڵمانیابو‪،‬‬ ‫بەاڵم لەكەمینەیەكی كاس���ۆلیكی بو‪ ،‬كەچی‬ ‫توان���ی بۆ ماوەیەكی باش���یش فەرمانڕەوایی‬

‫ئەڵمانی���ا ب���كات‌و پرۆتس���تانتەكان زیات���ر‬ ‫لەكاتۆلیكەكان بەرگرییان لێیدەكرد‪ .‬ئۆباماش‬ ‫نمونەیەكی ترە كە نوێنەرایەتی كەمینەیەكی‬ ‫چەوساوەی رەشپێستە‪ ،‬كە سەدان ساڵە ئەو‬ ‫كەمینەیە وەكو مرۆڤ س���ەیر ناكرێن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمری���كا بۆی���ە ئۆپامای كردە س���ەرۆك تا‬ ‫تارمایی ئەو جیاوازییە بەتەواوی بڕەوێنێتەوە‪،‬‬ ‫ئۆپاماش وای كرد‪ ....‬س���ەیركەن‪ ،‬نەك هەر‬ ‫لەسەر ئاستی ئەوروپا‪ ،‬بەڵكو جیهانیش وەك‬ ‫س���ەرۆكێكی زۆر م���ەزن لە(ئەنگیال مێركل)‬ ‫دەڕوانێت‪ ،‬راس���تە ئەڵمانی���ا خاوەنی كانت‌و‬ ‫ش���ۆپینهاوەرو هیگڵ‌و ماركس‌و قوتابخانەی‬ ‫فرانكفۆرتە‪،‬ب���ەاڵم ئ���ەوان جوانترین وانەیان‬ ‫لەهەژموونی نازیزم وەرگرت‌و لەدوای روخانی‬ ‫نازیزم‪ ،‬ئەڵمانیا پەنای بردە بەر بەكارهێنانی‬ ‫هێزی نەرم‪ ،‬كە ئەمڕۆ دیموكراس���یترین هێزە‬ ‫لەدونیادا‪.‬‬ ‫مۆنتیس���كیۆ لەفەڕەنس���اوە‪ ،‬م���ژدەی‬ ‫دەسەاڵتی یاسایی بۆ ئەمریكا دەبردو بەشێك‬ ‫لەس���ەرۆكەكانی بەرایی ئەمریكا س���ودێكی‬ ‫زۆری���ان لەمۆنتیس���كیۆ وەرگ���رت‪ ،‬ئینجیلی‬ ‫لێدەرچێ‪ ،‬لەهەمو كتێبێك���ی دیكە زۆرترین‬ ‫س���ودیان لێوەرگرتوە‪ ،‬ئێمە ل���ەم هەرێمەدا‬ ‫دوای سێسەد(‪)300‬ساڵ‪ ،‬هێشتا نەماتوانیوە‬ ‫س���ود لەو كتێبە وەربگرین كە مۆنتیس���كیۆ‬ ‫(‪ )20‬س���اڵ خەریكی نوسینی بو‪ ،‬كە ئەمڕۆ‬ ‫لەهەم���و كاتێ���ك زیاتر‪ ،‬ب���ۆ جیاكردنەوەی‬ ‫دەس���ەاڵتەكانمان پێویس���تمان ب���ەو كتێبە‬ ‫هەیە‪...‬‬ ‫بازرگانی‌و ئ���ازادی هەردوكی���ان دو ڕوی‬ ‫دراوێك���ن‪ ،‬بازرگان���ی بەه���ۆی ئازادیی���ەوە‬ ‫دروس���تدەبێت‌و گەش���ە دەكات‪ ،‬ئازادی���ش‬ ‫بەهۆی بازرگاییەوە گەش���ەدەكات‪ ،‬هیچیان‬ ‫بەبێ ئەویدیكە ناتوانێ گەشەی ئاسایی خۆی‬ ‫بكات‪ ،‬ل���ەم واڵتەی ئێمە چونكە گەش���ەی‬ ‫كۆمەاڵیەتیم���ان لینگ���ەو قووچ���ە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئازادییەكانمان شێوێنراوە‪ ،‬چونكە تێڕوانینمان‬ ‫بۆ پرسە گرنگ‌و هەس���تیارەكان‪ ،‬كورتەبنەو‬ ‫تەنگبینە‪،‬ئەوەت���ا ئەمان���ەن وایانك���ردوە‬ ‫كاری بازرگان���ی ئەوەندە ل���ەكاری مافیایی‬ ‫جیانەكرێتەوەو وەك تانوپۆ تێكەاڵوی یەكدی‬ ‫ببن‪ .‬بازرگانی ئەم هەرێمە‪ ،‬هیچ پەیوەندیان‬ ‫بەئازادیی���ەوە نیی���ە‪ ،‬بگ���رە بەپێچەوانەوە‬ ‫لەبێئازادی‌و بێیاس���اییەوە گەش���ەیانكردوەو‬ ‫ورگن بون‪ ،‬بۆیە خەمی نیش���تمانیش لەالیان‬ ‫بۆت���ە جێ���گای پێكەنی���ن‪ .‬فۆك���ۆ دەڵێت‪،‬‬ ‫رۆش���نگەری ئازادییەكانی دەس���تەبەر كردو‬ ‫هەر خۆیش���ی كۆت‌وپێوەندی بۆ دروستكرد‪.‬‬ ‫راپەڕینی بەهاری ‪ 1991‬یش بەهەمانش���ێوە‪،‬‬ ‫چۆن س���ەرەتا ئازادییەكان���ی پەخش كرد‪،‬‬ ‫ئاوەهاش ئازادییەكانی خس���تەوە ناودەستی‬ ‫خۆی‌و ئێستا نازانین هەناسەی لەبەر دەبڕێ‪،‬‬ ‫ی���ان بەڕەاڵی دەكات‪ .‬چونكە نەتەوەی كورد‬ ‫ل���ەم هەرێمە نەتەوەیەك���ە خەمێكی گەورەو‬ ‫دیاریك���راوی نیی���ە‪ ،‬كاتەكان���ی لەبەتاڵی‌و‬ ‫لەبۆش���اییدا بەس���ەردەبات‪ ،‬لەناو خواردن‌و‬ ‫خواردنەوەو جگەرەكێشان‌و سەیركردنی فیلمی‬ ‫دۆبالژكراو و س���ەیری تیڤییەكاندا بەتەواوی‬ ‫نقوم ب���وەو تیاچ���وەو ئەوانەی باس���مكرد‬ ‫مرۆڤی كوردیان بەهەردو رەگەزی نێرو مێوە‬ ‫بەتەواوی هەڵلوش���یوە‪ .‬بەدیوەكەی دیكەدا‪،‬‬ ‫راستە كورد لەس���ەدەی بیستویەكدا دەژی‪،‬‬ ‫بەاڵم تا ئێس���تا ئەقڵی لەودیو س���ەدەكانی‬ ‫ناوەڕاستدایەو هەمو هەس���ت‌و بیركردنەوەو‬ ‫رامانێكمان بەرەو تیرەگ���ەری‌و بەرەو جۆرە‬ ‫ئیلتیزاماتێك���ە ك���ە ناتوانی���ن خۆمانی لێ‬ ‫رزگار بكەین‪ .‬تۆ س���ەیربكە مرۆڤایەتی وەك‬

‫فەلس���ەفە‪ ،‬تەمەنی زیاتر لە ‪ 2500‬س���اڵە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا نەتەوەییبون لەئەنجامی شۆڕش���ی‬ ‫گەورەی فەرەنس���اوە لەدایكبوە كە تەمەنی‬ ‫دەوروبەری دو سەدەو یەك چارەکە سەدەیە‪،‬‬ ‫كەچ���ی ل���ەم رۆژهەاڵت���ەدا مرۆڤایەتی هیچ‬ ‫گرنگییەكی نییەو هەمو بیركردنەوەو تێڕوانینە‬ ‫س���ەقەتەكان ب���ۆ بەرزڕاگرتن���ی نەتەوەیی‌و‬ ‫لەناویش���یدا بۆ تیرەگەریی���ە‪ .‬ئێمەی كورد‬ ‫ل���ەم هەرێمە مێژوی ئەو (‪ )2500‬س���اڵەمان‬ ‫لەبەردەس���تە‪ ،‬بەش���ەڕو پێكدادانەكان���ی‌و‬ ‫بەئازادییەكانی‌و بەفەلسەفەكانیشەوە‪ ،‬كەچی‬ ‫تا ئێستا نەمانتوانیوە لەكۆی ئەو بیستوپێنج‬ ‫س���ەدەیە‪ ،‬ژیانێك���ی وەه���ا دابینبكەین‪ ،‬كە‬ ‫هەمومان لەس���ایەیدا بەئاس���وودەیی بژین‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەوە ئێس���تا هەمومان لەدڵەراوكێ‌و‬ ‫نیگەرانییەك���ی قوڵدا ژیان بەس���ەر دەبەین‪.‬‬ ‫ترس���مان لەئایندەی���ە‪ ،‬لەكاتێك���دا رونە كە‬ ‫واڵتە دیموكراتەكان شەڕی دیموكرات ناكەن‪،‬‬ ‫بەهەمانش���ێوە سەعدی ش���یرازیش دەڵێت‪،‬‬ ‫كێش���ەو دژایەت���ی لەنێوان دو كەس���ی ژیرو‬ ‫ئاقڵدا رو نادات‪...‬‬ ‫ئێمە پەندمان لەمێژو وەرنەگرتووە‪،‬ئاسانیش‬ ‫نیی���ە وەربگری���ن‪ ،‬تۆ س���ەیركە مێ���ژو كە‬ ‫بەشەڕ خۆی نمایش���كردوەو بەردەوام لەناو‬ ‫ملمالنێكاندا مێژو خۆی نەقشكردوە‪ ،‬سەیركە‬ ‫لەو رۆژەوەی مرۆڤ كۆیلە كراوەو شۆڕش���ی‬ ‫كۆیلەكان دەستیپێكردوە‪،‬بەش���ێكی زۆر لەو‬ ‫شۆڕش���انە دۆڕاون‌و سەرنەكەوتون‪ ،‬بێگومان‬ ‫زۆربەی هۆكاری س���ەرنەكەوتنەكانیش ئەوە‬ ‫بوە ئ���ەو چینەی شۆڕش���ەكەی هەڵكردوە‪،‬‬ ‫نەیتوانی���وە ببێت���ە نمایش���كارو نوێن���ەری‬ ‫راس���تەقینەی ئەو فۆرم���ەی وەبەرهێنان كە‬ ‫دەب���و لەداهاتوودا بااڵدەس���ت ب���ن‪ ،‬بەهۆی‬ ‫نەبون���ی ئەو متمانەیە شۆڕش���ەكان زۆربەی‬ ‫جارەكان تێكشكاون‪ ،‬ئەگەر تێكنەشكابونایە‪،‬‬ ‫ئێس���تا دونیا‪ ،‬كورد وتەنی‪ ،‬شامی شەریف‬ ‫بو‪ ،‬ئێمە لەم هەرێمەدا‪ ،‬كەس���مان ناتوانین‬ ‫گرەنتی حوكمڕانییەكی ب���اش لەئایندەیەكی‬ ‫نزیك���دا دەستنیش���ان‌و مس���ۆگەر بكەی���ن‪،‬‬ ‫چونكە پش���كی ئەو گەندەڵییە وەبەر هەمو‬ ‫الی���ەك كەوتوە‪ ،‬ئەمەیە كارەس���اتی گەورە‪،‬‬ ‫هەر لەبەر ئەوەش���ە جوڵەی كۆمەاڵیەتی لەو‬ ‫كات‌وساتەدا‪ ،‬س���ەرەڕای ئەم هەمو بێزاری‌و‬ ‫بێئومێدیی���ەی بەس���ەر ب���اری دەرونی هەر‬ ‫تاكێكی ئەم كۆمەڵگایەدا زاڵە‪ ،‬بەاڵم دەبینین‬ ‫جوڵەی كۆمەاڵیەتی زۆر كپ‌و بێدەنگە‪..‬ئەمە‬ ‫وایك���ردوە‪ ،‬كۆمەڵگایەك ب���ەو هەمو خاوەن‬ ‫ئەقڵ���ەی تێیدای���ە‪ ،‬نەتوان���ێ دەریچەیەكی‬ ‫تەندروس���ت بەڕوی كۆمەڵگاكەیدا بكاتەوە‪،‬‬ ‫لێرەوەی���ە نوخبە ملكەچ‌و زەلیلی دەس���تی‬ ‫گەندەڵ���ی‌و زەبون���ی دەس���تی مێ���ژوە‪ .‬تۆ‬ ‫س���ەیركە ئەو دو هێ���زەی بەتوندی ركابەری‬ ‫سیاس���ی‌و فیكری لەبەرامبەر یەكدی دەكەن‪،‬‬ ‫كە لەجەوه���ەردا بزووتنەوەی گۆڕان‌و پارتی‬ ‫دیموكراتە‪،‬هەردوال نمایش���ی هێزەكانیان ئەو‬ ‫كۆمەڵگایەیە كە س���ەری لێش���ێواوە‪ ،‬راستە‬ ‫ئاراس���تەكردن‌و میكانیزمی بەكارهێنانی ئەو‬ ‫خەڵكە لەالیەن هەردوالوە بەروكەش جیاوازە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبنەڕەتدا هەردو رێچكەكە شۆڕدەبنەوە‬ ‫ناو یەك روب���ار‪ ،‬گرفتەكە ئەوەی���ە قەیناكا‬ ‫خەڵ���ك روانگەیەكی ئایندەی���ی نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گرفت���ی گەورە ئەوەیە نوخب���ەی روناكبیری‬ ‫حاڵی لەحاڵی نوخبە سیاس���ییەكە باش���تر‬ ‫نییە‪،‬كە لەهیچ واڵتێ���كا نوخبەی روناكبیری‬ ‫بەقەد هی ئەم هەرێمەی ئێمە ئەوەندە داماو‬ ‫و زەبون‌و زەلیل نییە‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫ی‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناوی‌( ڕیبین عبدالجبار امین ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ‌ه ‌‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاوێن‌ه ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ( هێمن كریم خوا مراد ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ‌ه ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاوێن‌ه ‪.‬‬ ‫ی ئاوێن‌ه ‪.‬‬ ‫ی ( زمناكۆ كریم ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕینێته‌و‌ه بۆ پرسگ‌ه ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی هۆڵند ‌‬ ‫ی احوال مه‌ده‌ن ‌‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی ناوچ‌ه ‌‬ ‫ی دادگایی تێهه‌ڵچونه‌و‌ه ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ‪1/‬‬ ‫دادگایی به‌رایی سلیمان ‌‬

‫ی‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫ی ئاماژ‌ه‬ ‫ی هاوبه‌شه‌كان له‌سه‌ر موڵك ‌‬ ‫ی ‪ 2015/4/1‬سه‌باره‌ت ب‌ه نه‌هێشتن ‌‬ ‫پشت به‌ستن ب‌ه بڕیارێك كه‌له‌م دادگای‌ه ده‌رچو‌ه ل‌ه به‌روار ‌‬ ‫ی له‌به‌ر ئه‌و‌ه ئه‌م موڵك‌ه دانرا له‌زیاد‬ ‫ی به‌ش كردن نه‌بوو له‌نێوان هاوبه‌شه‌كان ‌‬ ‫ی شیاو ‌‬ ‫ی له‌به‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بۆ كراو ل‌ه خواره‌و‌ه هاتو‌ه به‌فڕۆشتن ‌‬ ‫ی هه‌ركه‌سێك‬ ‫ی ره‌سمی‌دا و‌ه له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگاداری‌ه ل‌ه ڕۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی باڵو كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ( ‪ )30‬ڕۆژ له‌دوا ‌‬ ‫ی ئاشكرا بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫كردنێك ‌‬ ‫ی ئه‌م دادگای‌ه بكات به‌مه‌رجێك ‪ %10‬ی‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫ی تر بێجگ‌ه ل‌ه هاوبه‌شه‌كان ‌‬ ‫ی یان هه‌ركه‌سێك ‌‬ ‫ی هه‌ی‌ه له‌هاوبه‌شه‌كان ‌‬ ‫ی كڕین ‌‬ ‫ئاره‌زو ‌‬ ‫ی ك‌ه‬ ‫ی بوو لێ ی ئه‌بورێت به‌پێیی ئه‌و به‌ش‌ه ‌‬ ‫ی خه‌مڵێنلراو ئه‌گه‌ر هاوبه‌ش نه‌بوو به‌الم ئه‌گه‌ر ل‌ه هاوبه‌شه‌كان ‌‬ ‫ی له‌نرخ ‌‬ ‫بارمت‌ه بهێن ‌‬ ‫ی زیادكردنه‌كه‌ی‌ه ده‌ست پێ ده‌كات‬ ‫ی یاسایدا له‌كاتژمێر (‪ )12‬ی نیوه‌ڕۆ دواهه‌مین ڕۆژ ‌‬ ‫ی ماو‌ه ‌‬ ‫ی ته‌واو بون ‌‬ ‫ی ل‌ه موڵكه‌ك‌ه له‌كات ‌‬ ‫هه‌یه‌ت ‌‬ ‫ی كه‌وت‬ ‫ی ره‌سم ‌‬ ‫ی زیادكردنه‌ك‌ه به‌رپشو ‌‬ ‫ی كۆتایی ب‌ه په‌یمانه‌كه‌یه‌و‌ه ئاشكرا ده‌كرێت ئه‌گه‌ر ڕۆژ ‌‬ ‫ی بنبڕیش بۆ ئاره‌زوومه‌ند ‌‬ ‫و ڕه‌وان‌ه ‌‬ ‫ی تۆماركردن و بانگه‌وازیش له‌سه‌ر كڕیار‌ه ‪.........‬‬ ‫ی زیاد كردن داده‌نرێت ڕه‌سم ‌‬ ‫ئه‌وا ئه‌و رۆژ‌ه كه‌دێت به‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫*شوێنی زیاد كردنه‌ك‌ه ‪/‬دادگایی به‌رایی سلێمان ‌‬ ‫ی‪.‬‬ ‫ی موڵك و وه‌صف و جۆرو نرخه‌ك‌ه ‌‬ ‫*ژمار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1‬قه‌ره‌چتان روبه‌ره‌ك‌ه ‌‬ ‫‪93‬كه‌رت ‌‬ ‫ی ئه‌م زه‌ویه‌یه‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫ی ل‌ه سه‌ر نی ی‌ه و نه‌كێڵراو‌ه به‌ده‌ست وه‌ر‌ه كه‌كان ‌‬ ‫ی هیچ ‌‬ ‫ی دێم ‌‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫( ‪45‬دۆنم و یه‌ك ئۆلكه‌) بریتی‌ه ل‌ه زه‌و ‌‬ ‫ی _ پیره‌مه‌گرون پێدا ده‌ڕوات كه‌وتۆت‌ه پێش ئۆردوگای‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫ی دوو ساید ‌‬ ‫ی كاره‌بایی تێدای‌ه هه‌ردوو شه‌قام ‌‬ ‫موڵك‌ه چه‌ند تاوه‌رێك ‌‬ ‫ی حق التصریف دانراو‌ه ( ‪ )270240000‬دووس������ه‌دو حه‌فتا ملیون و دووس������ه‌دو چل هه‌زار‬ ‫پیره‌مه‌گرون ( مملوك‌ه للدوله‌) ی‌ه نرخ ‌‬ ‫دینار‪.‬‬ ‫ی بێت‬ ‫یی‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی شارستان ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫ی ئه‌زمه‌ره‌و‌ه پێناس‌ه ‌‬ ‫ی بێت له‌بانك ‌‬ ‫ی مصرف ‌‬ ‫ی مصدق یان كه‌فاله‌ت ‌‬ ‫تێبینی‌‪ /‬ده‌بێت بارمته‌ك‌ه به‌چه‌ك ‌‬ ‫‪..‬‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫دادوه‌ر ‌‬ ‫عمراحمد محمد‬

‫دروس����تكردنی‌ بڕیاری‌ سیاس����ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵێ‌ سیاس����ی‌‌و كاراكته‌ری‌ حیزبیه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ بونی‌ خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ زانستی‌‌و‬ ‫فك����ری‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ بۆ سروش����تی‌ قۆناغ‌و‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌ به‌ڕێوه‌بردن����ی‌ ملمالنێ����كان‌و‬ ‫دیاریكردنی‌ ئامانج‌و میكانیزم‌و ڕێوشوێنه‌كانی‌‬ ‫به‌دیهێنانیان‪ ،‬گه‌ر واڵتێ‌ دوچاری‌ قه‌یرانیش‬ ‫نه‌كات یاخ����ود له‌قه‌یراندا چاره‌س����ه‌ره‌كان‬ ‫ناكامڵ‌و دواش نه‌خات‪ ،‬كار ده‌كاته‌ س����ه‌ر‬ ‫ڕه‌وتی‌ گه‌ش����ه‌كردنی‌ كۆمه‌ڵگاو به‌فیڕۆدانی‌‬ ‫وزه‌و توانایه‌كی‌ زۆر‪ .‬چونكه‌ كۆمه‌ڵگاكانی‌‬ ‫ئه‌مڕۆو به‌تایبه‌تیش كۆمه‌ڵگاكانی‌ له‌حاڵی‌‬ ‫گه‌ش����ه‌و ئاڵوگ����ۆڕی‌ دیموكراس����یدا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫جاری‌ ج����اران له‌ڕێ����ی‌ س����وڵتان‌و هه‌ندێ‌‬ ‫له‌ده‌س����ت‌و پێوه‌نده‌كانیه‌وه‌ به‌ڕێوه‌نابرێت‌و‬ ‫ده‌رگای‌ خێ����رو خۆش����ی‌‌و گه‌ش����ه‌كردن‌و‬ ‫س����ه‌قامگیریان به‌ڕودا ناكرێت����ه‌وه‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا نوێكان به‌تایبه‌تیش له‌س����ه‌رده‌می‌‬ ‫جیهانگیری‌‌و ڕه‌نگدانه‌وه‌كانیدا‪ ،‬تێگه‌یشتن‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌یان خوازیاری‌ زیاد له‌پسپۆڕی‌‌و‬ ‫ده‌زگاو س����ه‌لیقه‌یه‌كه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئێس����تای‌ هه‌رێم‪ .‬بڕیاربه‌ده‌ستێ‌ ئه‌زانێ‌‬ ‫كێش����ه‌و ده‌رفه‌ت‌و به‌ربه‌س����ت‌و ئه‌ركه‌كان‬ ‫له‌قۆناغی‌ ڕاگوزه‌ری‌‌و بیناكردنی‌ سیستمدا‬ ‫چین ؟ به‌ڵكو پێش ئه‌وه‌ له‌ڕوی‌ زانستیه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر ناونان‌و وه‌سفكردنی‌ قۆناغه‌كه‌ ساغ‬ ‫نه‌بوبێته‌وه‌‪ .‬چۆن ده‌توانێت سیاس����ه‌تێك‬ ‫دابڕێژێت‌و بڕیارێك بدات كه‌ سروش����تی‌ ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌و مه‌یدانخوازی‌‌و ئه‌ركه‌كانی‌ پێویستی‌‬ ‫پێیانه‌؟‬ ‫گه‌ر له‌ڕوی‌ زانس����تیه‌وه‌ نه‌زانین هۆكارو‬ ‫ده‌رهاوێش����ته‌و ڕه‌هه‌نده‌كانی‌ قه‌یران چیه‌و‬ ‫چ����ۆن نه‌هێڵین ملمالنێ����كان بگه‌نه‌ جۆری‌‬ ‫س����فری‌‪ ،‬چۆن ده‌توانین به‌جۆرێك قه‌یران‌و‬ ‫ملمالنێكان به‌ڕێوه‌به‌رێت كه‌ به‌زیانی‌ گه‌وره‌‬ ‫بۆ س����ه‌ر كۆمه‌ڵ����گا نه‌ش����كێته‌وه‌؟ یاخود‬ ‫كۆم����ه‌ڵ‌ به‌كه‌مترین زی����ان‌و به‌ركه‌وتن لێی‌‬ ‫ده‌ربچێت؟‬ ‫ده‌س����ته‌بژێری‌ سیاس����ی‌‌و به‌تایبه‌تی����ش‬ ‫ناوكه‌بڕیاربه‌ده‌س����ته‌ كاریگه‌ریه‌كه‌ی‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫شاره‌زای‌ پرۆسه‌ ‌ی نه‌ته‌وه‌و نیشتیمانسازی‌‬ ‫ن����وێ‌ نه‌بێت‌و نه‌زانێ����ت په‌یوه‌ندی‌ مۆدێلی‌‬ ‫حیزب����ی‌ به‌سیس����تمی‌ سیاس����یه‌وه‌ چیه‌و‬ ‫گوێ‌ له‌وانه‌ش نه‌گرێ����ت ئه‌م حیكایه‌ته‌یان‬ ‫الی����ه‌و نه‌یان����كات به‌به‌ش����ێكی‌ ئۆرگانی‌‌و‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ داڕش����تنی‌ دی����دو بڕیاره‌كانی‌‪،‬‬ ‫چۆن بتوانێت پرۆس����ه‌یه‌كی‌ وا گه‌وره‌ له‌م‬ ‫ڕوه‌وه‌ بباته‌ پێش����ه‌وه‌؟ به‌اڵم س����ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هه‌م����و ئه‌وه‌ پرس����ه‌كه‌ ته‌نها به‌به‌ش����داری‌‬ ‫ته‌كنیكیانه‌ی‌ ش����اره‌زاكان له‌دروستكردنی‌‬ ‫بڕیاری‌ سیاس����یدا كۆتایی نایه‌ت‪ .‬ده‌كرێت‬ ‫له‌م ڕوه‌وه‌ هه‌ندێ‌ س����ود له‌هه‌ندێ‌ توانای‌‬ ‫حیزب����ی‌‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ حیزبی����ش وه‌ربگرێت‌و‬ ‫به‌پ����اره‌ش هه‌ن����دێ‌ ش����اره‌زایی بكڕدرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم داخۆ ئه‌م سودلێوه‌رگرتنه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ملمالن����ێ‌ حیزبیه‌ نه‌زۆكه‌ك����ه‌ به‌ڕێوببرێت‌و‬ ‫بباته‌وه‌ یاخود له‌ئاس����ۆیه‌كی‌ نیش����تیمانی‌‬ ‫به‌رفراوان‌و ئه‌خالقی‌ سیاسی‌ مه‌زن‌و پیاوی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و بۆ قازانجی‌ ده‌رچونی‌ نیشتیمان‌و‬ ‫گه‌له‌كه‌ی‌ له‌قه‌یرانه‌كه‌و گێڕانه‌وه‌ی‌ ئومێد بۆ‬ ‫دواڕۆژه‌ك����ه‌ی‌و كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رگای‌ مه‌زنێتی‌‬ ‫له‌س����ه‌ریان‪ ،‬ئه‌م س����ودلێوه‌رگرتنه‌ ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت؟ ئه‌م ڕوه‌ی‌ پرس����ه‌كه‌ش هێنده‌ی‌‬ ‫پرس����ێكی‌ ئه‌خالقیه‌ بۆ سیاسه‌تمه‌دار‪ ،‬به‌و‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ پرس����ێكی‌ هونه‌ری‌‌و ش����اره‌زایی‬ ‫زانس����تی‌ نی����ه‌‪ .‬چونك����ه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ جۆرو‬ ‫چۆنیه‌ت����ی‌‌و ئامان����ج له‌به‌كارهێنانی‌ توانا‬ ‫زانس����تیه‌كان دیاری‌ ده‌كات‪ ،‬خودی‌ زانست‬ ‫نی����ه‌‪ ،‬به‌حوكمی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ زانس����ت توانای‌‬ ‫دیاریكردن����ی‌ به‌ه����ا بااڵكانی‌ نی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئ����ه‌وه‌ كاری‌ فه‌لس����ه‌فه‌و ئای����ن‌و ئه‌خالقه‌‪.‬‬ ‫وات����ه‌ كێش����ه‌كه‌ ته‌نها له‌س����ودوه‌رنه‌گرتن‬ ‫له‌توانا زانستیه‌كان نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌چۆنیه‌تی‌‬ ‫ئه‌و سودلێوه‌گرتنه‌ش����دایه‌‪ .‬ب����ون‌و نه‌بونی‌‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ نیش����تیمانی‌‌و ئه‌خالقی����ش‬ ‫له‌سیاس����ه‌تكردندا به‌شێكی‌ په‌یوه‌سته‌ به‌و‬ ‫پاڵنه‌رو هانده‌رو ئامانجه‌ی‌ ئه‌م كاره‌ی‌ پێ‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫كێشه‌ی‌ وێناكردن‌و خوێندنه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌ك ‌ه‬ ‫ڕون����ه‌ ك����ه‌ قه‌یران����ی‌ هه‌رێم به‌ش����ێكه‌‬ ‫له‌كۆیه‌كی‌ گشتتر كه‌ ئه‌ویش كۆی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌و كلتورو سیس����تمه‌كه‌ی‌ هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫كێش����ه‌ی‌ دروس����تكردنی‌ بڕیاری‌ سیاسی‌‌و‬ ‫الوازی‌ دامه‌زراوه‌و نه‌بونی‌ سه‌روه‌ری‌ یاساو‬ ‫بون����ی‌ جۆره‌ه����ا ڕواڵه‌تی‌ نادادپ����ه‌روه‌ری‌‬ ‫له‌دابه‌ش����كردنی‌ س����امان‌و ده‌س����ه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم بونی‌ ڕه‌گه‌زێك����ی‌ ته‌قلیدی‌‌و مێژویی‬ ‫له‌قه‌یرانه‌ك����ه‌داو جه‌مس����ه‌رگیری‌ تون����دو‬ ‫كاریگه‌ری‌ پاش����ماوه‌كانی‌ قۆناغی‌ ڕابردو‪،‬‬ ‫بونی‌ بژارده‌ی‌ هێز به‌ده‌س����ت هه‌ندێ‌ هێزو‬ ‫دابه‌شبونێكی‌ تاڕاده‌یه‌ك قوڵ‌‌و هه‌مه‌الیه‌نه‌‬ ‫به‌كایه‌ جۆراوجۆره‌كانه‌وه‌ له‌سه‌ر پرسه‌كه‌‪،‬‬ ‫وایك����ردوه‌ نه‌توانی����ن له‌ڕوانگ����ه‌ی‌ ك����ۆی‌‬ ‫كێشه‌كانه‌وه‌ كێشه‌كه‌ بخوێننه‌وه‌‪ ،‬له‌وێشه‌وه‌‬ ‫جۆری‌ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵیدا دیاری‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئێمه‌ پێش ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ینه‌ س����ازان له‌س����ه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانه‌كه‌‪ ،‬ده‌بوا سازانمان‬ ‫له‌س����ه‌ر وه‌س����فكردنی‌ كێش����ه‌كه‌ بكردایه‌‪،‬‬ ‫به‌ربه‌س����تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌رده‌م س����ازانیش‬ ‫نه‌بونی‌ ئه‌م ڕێكه‌وتن‌و هاودیدیه‌ پێشمه‌رجه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌جه‌وهه‌ری‌ كێشه‌كه‌‪.‬‬ ‫یاخود بڵێین ده‌ستپێكردنی‌ دابه‌شبونه‌كه‌یه‌‬ ‫له‌خودی‌ ناوه‌ڕۆك‌و پێناسه‌دان به‌قه‌یرانه‌كه‌‪.‬‬

‫له‌بواری‌ لۆژیكیشدا وتراوه‌ وێناكردنی‌ كێش ‌ه‬ ‫به‌شێكه‌ له‌پێویس����تیه‌كانی‌ چاره‌سه‌ر‪ ،‬هه‌ر‬ ‫تێكچونێ‌ له‌و وێناكردنه‌دا چاره‌س����ه‌ره‌كان‬ ‫ئاڵۆزت����ر ده‌كات‪ .‬بۆ نمونه‌ گه‌ر س����ه‌یری‌‬ ‫دیدی‌ پارتی‌ بۆ كێش����ه‌كه‌ بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫به‌حه‌ڵقه‌یه‌كی‌ درێژه‌دانی‌ ملمالنێی‌ مێژویی‬ ‫نێوان مه‌الی����ی‌و جه‌اللی‌‌و هه‌وڵ����ی‌ الیه‌نی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر بۆ س����ه‌پاندنی‌ ئی����راده‌و كوده‌تا‬ ‫وێنا ده‌كات؟! هه‌ندێ‌ جاریش باس له‌بونی‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ هه‌رێمایه‌تی‌ ده‌كات كه‌ مه‌به‌ستی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێرانه‌ بۆ شكاندنی‌ پارتی‌‌و‬ ‫سه‌رۆكه‌كه‌ی‌؟ له‌به‌رامبه‌ره‌وه‌ دیده‌كه‌ی‌ تر‬ ‫كێشه‌كه‌ به‌كێش����ه‌یه‌كی‌ یاسایی‌و به‌ركه‌وته‌‬ ‫(اس����نحماق)ێكی‌ دیموكراس����ی‌‌و ملنه‌دانی‌‬ ‫الیه‌نێك بۆ ئه‌و یاس����او به‌ركه‌وته‌و بنه‌مای‌‬ ‫ئاڵوگۆڕی‌ دیموكراس����ی‌ وێنا ده‌كات؟ هه‌ر‬ ‫ئه‌م جیاوازیه‌شه‌ له‌خوێندنه‌وه‌و وێناكردنی‌‬ ‫كێش����ه‌كان‪ ،‬ك����ه‌ به‌ش����ێكی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫نیازیش����ی‌ تێك����ه‌ڵ‌ ده‌بێ����ت‪ .‬وایك����ردوه‌‬ ‫گفتوگۆكان له‌قه‌یرانی‌ نه‌بونی‌ بناغه‌ی‌ پته‌و‬ ‫و پێ����وه‌رو زه‌مینه‌ی‌ پێویس����ت‌و گونجاودا‬ ‫به‌ڕێوه‌بچ����ن‪ .‬چونكه‌ وێناكردن����ه‌كان جگه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ی‌ میكانیزمه‌كان����ی‌ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌ستنیشان ده‌كه‌ن‪ ،‬ڕێش ده‌گرێ‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ی‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌ گفتوگۆك����ردن ببێته‌‬ ‫هه‌وڵی‌ هاوبه‌ش بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫به‌ربه‌سته‌كانی‌ به‌رده‌م گفتوگۆكان‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫گه‌ر به‌وردی‌‌و له‌ڕوانگه‌ی‌ پێویستیه‌كانی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ قه‌یران‌و گفتوگۆی‌ سیاسیه‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌یری‌ قه‌یران����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫گفتوگ����ۆ (‪ )5‬قۆڵیه‌كه‌ بكه‌ی����ن‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫جۆره‌ها به‌ربه‌س����ت له‌م ڕوه‌وه‌ هه‌ستی‌ پێ‌‬ ‫ده‌كرێت له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ -1‬نه‌بون����ی‌ مه‌رجه‌ع‪ ،‬واته‌ بونی‌ یاس����ا‬ ‫یاخ����ود دامه‌زراوه‌ی����ه‌ك ك����ه‌ الیه‌نه‌كان����ی‌‬ ‫قه‌یرانه‌ك����ه‌ پێش����تر وه‌ك مه‌رج����ه‌ع پێی‌‬ ‫ڕازی‌ ب����ن‌و ئاماده‌ب����ن له‌كاتی‌ نه‌گه‌یش����تن‬ ‫به‌چاره‌سه‌ر له‌مه‌ڕ پرس����ێكی‌ دیاریكراودا‪،‬‬ ‫په‌ن����ای‌ بۆ به‌رن‌و به‌ناوبژی����وان وه‌ریبگرن‌و‬ ‫ڕێ����ز له‌ناوبژیوانی‌‌و دادوه‌ریه‌كه‌ی‌ بگرن‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناكۆكیه‌كان ب����ه‌رده‌وام نه‌بن‌و بونی‌‬ ‫هه‌ندێ‌ ناكۆكیش ڕێكه‌وتن له‌سه‌ر چه‌ندین‬ ‫ش����تی‌ تر له‌ب����ار نه‌بات‪ .‬ئێم����ه‌ به‌كرده‌وه‌‬ ‫مه‌رجه‌عمان نه‌ماوه‌‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ش گه‌یش����تن‬ ‫به‌ڕێكه‌وتنی‌ قورستر كردوه‌‪ .‬گه‌ر له‌واڵتاندا‬ ‫یاس����ا مه‌رجه‌ع بێت‪ ،‬به‌داخ����ه‌وه‌ لێره‌ بوه‌‬ ‫به‌ئامرازی‌ ملمالنێی‌ سیاسی‌ ده‌ستی‌ حیزب‌و‬ ‫ته‌وژم‌و هێزه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -2‬بێ‌ متمانه‌ی����ی‌و به‌دگومانی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫یه‌كت����ر‪ ،‬له‌س����ایه‌ی‌ نه‌بون����ی‌ مه‌رجه‌عێكی‌‬ ‫ده‌ستوریی‌و یاسایی‌و دامه‌زراوه‌ییدا‪ ،‬ده‌شێت‬ ‫بون����ی‌ متمانه‌ی‌ نێوان هێ����زه‌كان‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫له‌گرژی‌‌و تون����د به‌ریه‌ككه‌وتن‌و ملمالنێكان‬ ‫ك����ه‌م بكات����ه‌وه‌‪ .‬ملمالنێكه‌ ب����ه‌ره‌و نیمچه‌‬ ‫س����فری‌ نه‌چێت‪ ،‬متمانه‌ش له‌نێوان به‌شێ‌‬ ‫له‌هێزو س����ه‌ركرده‌كان ب����ه‌ره‌و الوازبونێكی‌‬ ‫زۆر هات����وه‌‪ .‬كێش����ه‌ی‌ ب����ێ‌ متمانه‌ی����ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نی����ازی‌ به‌رامب����ه‌ر خوێندنه‌وه‌‬ ‫تێك����ه‌ڵ به‌دیدو چاره‌س����ه‌ره‌كان ده‌كرێت‌و‬ ‫هه‌ڵوێس����ته‌كان به‌دیدی‌ پیالنگێڕی‌‌و بونی‌‬ ‫نیازی‌ خراپ له‌پش����تیانه‌وه‌ ده‌خوێنرێته‌وه‌!‬ ‫ه����ه‌روه‌ك هێ����زه‌كان بیانوی����ه‌ك ده‌گرن‌و‬ ‫بن����ه‌ڕه‌ت الیان ده‌بێته‌ به‌دگومانی‌ له‌یه‌كتر‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی����ه‌ بونی‌ متمانه‌ یاخ����ود گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫النیكه‌می‌ پێشمه‌رجێكی‌ گفتوگۆی‌ سیاسی‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش پرۆسه‌یه‌كه‌ هه‌موی‌‬ ‫له‌دانیش����تنه‌ سیاس����یه‌كاندا نایه‌ت����ه‌دی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌ش����ێكی‌ په‌یوه‌س����ته‌ به‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و دانیشتنانه‌و س����ه‌لیقه‌ی‌ سیاسی‌‌و روح‬ ‫گه‌ره‌یی سیاسه‌تمه‌داره‌كان‌و باوه‌ڕنه‌بونیان‬ ‫كێش����ه‌كان‪.‬چونكه‌‬ ‫به‌شه‌خس����یكردنی‌‬ ‫به‌شه‌خس����ی‌ ك����ردن چه‌نده‌ه����ا ڕه‌گ����ه‌زی‌‬ ‫س����ۆزدارانه‌و خ����ودی‌ تێكه‌ڵ‌ به‌پرس����ه‌كه‌‬ ‫ده‌كات‌و وه‌ك مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ بابه‌ت����ی‌‬ ‫په‌یوه‌ست به‌كۆی‌ كۆمه‌ڵگا نایهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬نه‌بون����ی‌ توانای‌ س����ه‌پاندنی‌ یاس����او‬ ‫س����ه‌روه‌ركردنی‌‪ .‬به‌ش له‌وه‌یه‌ له‌كوردستان‬ ‫گه‌ر یاس����اش هه‌موارو ده‌ربكه‌یت‪ ،‬یه‌كسان‬ ‫نیه‌ به‌چاره‌س����ه‌ركردنی‌ قه‌یران‪ ,‬بۆ نمونه‌‬ ‫گه‌ر (‪ )2015\8\19‬ئینس����ابی‌ دانیش����تنی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان ته‌واوی����ش بوای����ه‌‪ ،‬قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ر نه‌ده‌ب����و‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نه����ا ده‌بوه‌‬ ‫وێس����تگه‌یه‌كی‌ ت����ری‌ پێناس����ه‌كردنه‌وه‌و‬ ‫ئاڕاسته‌كردنی‌ ملمالنێكان چونكه‌ له‌سایه‌ی‌‬ ‫نه‌بونی‌ حوكمی‌ دامه‌زراوه‌كان‌و هاوسه‌نگی‌‬ ‫هێ����ز له‌كوردس����تاندا‪ ،‬ب����ه‌ره‌ی‌ به‌رامب����ه‌ر‬ ‫به‌پارتی‌ ئامرازی‌ س����ه‌پاندنی‌ یاس����اكه‌یان‬ ‫به‌س����ه‌ر پارتیدا له‌به‌رده‌ستدا نیه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫سه‌رنجمان ڕاده‌كێشێ‌ بۆ پێویستیه‌كی‌ قوڵی‌‬ ‫ئێمه‌ بۆ ئیش����كردن له‌سه‌ر ئاستی‌ ژێرخانی‌‬ ‫دیموكراسی‌‌و له‌وانه‌ش چاكسازیه‌كی‌ ڕیشه‌یی‬ ‫ل����ه‌دادگاكان‌و دوب����اره‌ بیناكردنه‌وه‌ی‌ هێزه‌‬ ‫چه‌ك����داره‌كان‌و كۆتاییهێنان به‌زۆنه‌ حیزبیه‌‬ ‫ناڕه‌واو دواكه‌وتوه‌كان����ی‌ به‌رهه‌می‌ قۆناغی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆو دو ده‌سه‌اڵتی‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌م‬ ‫خاڵه‌ س����ه‌رنجمان بۆ ئه‌وه‌ ڕاده‌كێش����ێ‌ كه‌‬ ‫ناكرێت س����ه‌رجه‌م كێش����ه‌كان له‌كێشه‌یه‌ك‬ ‫یاخود قه‌یرانێكدا كورت بكرێته‌وه‌ ‪ .‬ده‌بێت‬ ‫ه����ه‌ر ملمالنێیه‌كی‌ له‌م ج����ۆره‌ به‌جۆرێك‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێت له‌به‌ره‌نجامی‌ كۆتاییدا بڕژێته‌‬ ‫خزمه‌ت به‌هێزكردنی‌ ئه‌و ژێرخانه‌وه‌‪.‬‬

‫الوازی‌ كلتوری‌ دیموكراس����ی‌‌و‬ ‫‪ -4‬‬ ‫زیندو هێشتنه‌وه‌ی‌ پاش����ماوه‌كانی‌ عه‌قڵ‌‌و‬ ‫ڕه‌وایه‌تی‌ شۆڕش����گێڕی‌‪ .‬پێویس����ت ناكات‬ ‫به‌ڵگه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌م خاڵه‌ بهێننه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌مو دۆخه‌كه‌و بونی‌ قه‌یرانه‌كه‌ به‌گش����تی‌‬ ‫به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌‌و ڕاستیه‌ی‌ ژیانی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫حوكمڕانی‌ ئێمه‌‪ ،‬عه‌قڵی‌ شۆڕشگێڕی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫قوڵی‌ له‌گه‌ڵ‌ كلتوری‌ دیموكراس����یدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش عه‌قڵێك كه‌ شۆڕش����ی‌ له‌پێناو‬ ‫مافه‌ مه‌ده‌نی‌‌و دیموكراسیه‌كانی‌ هاواڵتیاندا‬ ‫نه‌كردوه‌و ئامانج����ی‌ ڕزگاركردنی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫بوه‌ له‌ژێر ده‌ستی‌ بێگانه‌كان (گه‌ر زاتمان‬ ‫بێت به‌ڕه‌هایی ئه‌مه‌ بڵێین)‪ .‬كێشه‌ی‌ الوازی‌‬ ‫كلتوری‌ دیموكراس����یش له‌یه‌كالنه‌بونه‌وه‌ی‌‬ ‫میكانیزمی‌ سیاسیه‌تكردن‌و سنورداركردنی‌‬ ‫ش����ێوازه‌كانی‌ حیزبایه‌تی‌ گ����ه‌ڕان به‌دوای‌‬ ‫چاره‌سه‌ریدا زۆرتر ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌پێكهاته‌ی‌ ده‌رونی‌‌و س����ۆزداری‌‌و عه‌قڵی‌‬ ‫به‌شێكی‌ گرنگی‌ ئه‌و ده‌سته‌بژێره‌ سیاسییه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتداره‌ی‌ كه‌ له‌شاخه‌وه‌ تاكو ئێستا‬ ‫جڵه‌وی‌ بڕیاری‌ سیاس����ی‌ به‌ده‌س����ته‌وه‌یه‌و‬ ‫دنیای����ه‌ك زامی‌ قه‌تماغه‌ نه‌به‌س����تو‪ ،‬گرێی‌‬ ‫ك����ۆن‌و پێچ‌و لۆچی‌ عه‌قڵی‌ هه‌یه‌و ئاس����ان‬ ‫نیه‌ تاس����ه‌ر له‌گه‌ڵ‌ خواس����ت‌و میكانیزمه‌‬ ‫دیموكراسیه‌كاندا وه‌فادارو پابه‌ند بێت‪.‬‬ ‫سنورداربونی‌ به‌ناو چاره‌سه‌ركردنه‌كانی‌‬ ‫قۆناغی‌ ڕابردو‬ ‫به‌سه‌رنجدان له‌سروشتی‌ ئه‌و ملمالنێیه‌ی‌‬ ‫ئێس����تا له‌ئارادای����ه‌و ده‌ركه‌وته‌كانی‌‪ ،‬له‌وه‌‬ ‫تێده‌گه‌ی����ن كه‌ واقیعی‌ هه‌رێ����م گۆڕانكاری‌‬ ‫به‌س����ه‌ردا هات����وه‌‌و به‌ش����ێوازه‌ ك����ۆن‌و‬ ‫ته‌قلیدیه‌كانی‌ واقیعی‌ سایه‌ی‌ جوت حیزبی‌‬ ‫واڵت به‌ڕێوه‌ناچێ����ت‌و قه‌یرانه‌كانی����ش كپ‬ ‫ناكرێنه‌وه‌ (ناڵێم چاره‌سه‌ر چونكه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌بون)‪ .‬گه‌ر له‌م ڕوه‌وه‌ سه‌رنج بده‌ین ئه‌م‬ ‫خااڵنه‌ی‌ خواره‌وه‌مان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت‪:‬‬ ‫أ‌‪ -‬سنورداركردنی‌ توانای‌ یه‌كترڕازیكردن‬ ‫به‌دوب����اره‌ دابه‌ش����كردنه‌وه‌ی‌ (امتی����از)و‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌ ماددیه‌كان‪ .‬چونكه‌ هوشیاری‌‬ ‫دوای‌ قۆناغی‌ ئۆپۆزسیۆن‌و جۆری‌ كێبه‌ركێی‌‬ ‫نێ����وان هێزه‌كان‌و په‌یوه‌ندی����ان به‌یه‌كه‌وه‌و‬ ‫سازدانی‌ بنكه‌ جه‌ماوه‌ریه‌كه‌ی‌ حیزب‌و دواتر‬ ‫بون به‌جۆرێ‌ له‌بارمته‌ به‌ده‌ستیه‌وه‌‪ ,‬ڕێگا‬ ‫له‌وه‌ ده‌گرێت له‌سنورێكی‌ به‌رفراوانی‌ وه‌كو‬ ‫جاراندا ئه‌م ش����ێوازه‌ توانای‌ كپكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هااڵوی‌ قه‌یرانه‌كه‌ی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ب‌‪ -‬بونی‌ هوش����یاری‌‌و داخوازیه‌كی‌ نوێ‌‬ ‫كه‌ داوای‌ به‌مه‌رجه‌عكردنی‌ یاساو ڕێزگرتن‬ ‫له‌ده‌ق‌و م����ادده‌و بڕگه‌كان����ی‌ ده‌كات‪ .‬ئه‌م‬ ‫ته‌وژم����ه‌ گه‌رچی‌ له‌ئێس����تادا هێنده‌ به‌هێز‬ ‫نیه‌ هه‌مو ئه‌جێنداكانی‌ بچه‌س����پێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كارێكی ك����ردوه‌ سیاس����یه‌كان نه‌توانن بۆ‬ ‫ڕازیكردنی‌ یه‌كتر په‌نا بۆ هه‌مو شتێ‌ ببه‌ن‪،‬‬ ‫یاخود بێ‌ باكانه‌ گوێ‌ نه‌ده‌ن به‌یاس����اكان‌و‬ ‫میزاج‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌ تاكه‌كه‌سی‌‌و بنه‌ماڵه‌یی‌و‬ ‫گروپی‌ خۆیان پێوه‌ری‌ بنه‌ڕه‌تی‌ دیاریكردنی‌‬ ‫ئامانج‌و شێوازه‌كانی‌ گه‌یشتن به‌و ئامانجانه‌‬ ‫بێ����ت‪ .‬ئه‌م ته‌وژم����ه‌ی‌ ئێس����تاش له‌پێناو‬ ‫مه‌رجه‌ع كردنی‌ یاس����ادا ده‌بینرێت به‌شێكه‌‬ ‫له‌و هه‌واڵنه‌ی‌ ده‌ده‌رێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌دواڕۆژدا‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌دامه‌زراوه‌كاندا به‌رجه‌سته‌ بێت‬ ‫نه‌ك كه‌سه‌كان‪.‬‬ ‫ت‌‪ -‬تێك���� ‌هڵ‌ كردنی‌ خواس����تی‌ ئازادی‌‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ به‌ڕزگاری‌‪ ،‬ل����ه‌دوای‌ هه‌ڤده‌ی‌‬ ‫ش����وبات‌و س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‪,‬‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‌ خواس����ت‌و داواو‬ ‫دروشمگه‌لێكی‌ سیاسی‌ نوێ‌ ڕوبه‌ڕوبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش خواس����تی‌ ئازادیه‌ تاكه‌كه‌س����ی‌‌و‬ ‫گش����تیه‌كان‌و دادپ����ه‌روه‌ری‌‌و قایلنه‌ب����ون‬ ‫به‌پاس����اوی‌ دواخس����تنی‌ ئ����ه‌م داخوازیانه‌‬ ‫به‌به‌هانه‌ی‌ مانه‌وه‌ی‌ مه‌سه‌له‌نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌و‬ ‫نه‌بونی‌ قه‌واره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ مه‌سه‌له‌ی‌ ڕازیكردنیش‬ ‫سنوری‌ ده‌س����ته‌بژێرو سیاسی‌‌و حیزبیه‌كه‌‬ ‫تێبپه‌ڕێنێت‌و بێته‌ س����ه‌ر ئاس����تی‌ بنكه‌ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر ‌ی حیزبه‌كان‌و به‌شێ‌ له‌هاواڵتیان‪.‬‬ ‫به‌دیهێنانی‌ خواستی‌ گشتیش به‌ڕازیكردنی‌‬ ‫تاكه‌كه‌سی‌ نایه‌ته‌دی‌‪ .‬به‌ڵكو ده‌ستكاریكردنی‌‬ ‫سیس����تم‌و دوباره‌ دابه‌شكردنه‌وه‌ی‌ سامان‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت‌و به‌گش����تیكردنی‌ خزمه‌ت����ه‌كان‬ ‫ده‌خوازێت‪.‬‬ ‫پ ‌‪ -‬كه‌متربون����ه‌وه‌ی‌ كاریگه‌ری‌ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌ش����ێوازه‌ ته‌قلیدیه‌كانی‌ ڕابردو له‌به‌ر زیاد‬ ‫له‌هۆكارێك له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ - 1‬به‌كارهێنانی‌ هێز‪.‬‬ ‫‪ - 2‬په‌نابردن����ه‌وه‌ به‌ر دو ده‌س����ه‌اڵتی‌‌و‬ ‫دابه‌شكردنی‌ نفوز‪.‬‬ ‫‪ - 3‬ترس����اندنی‌ هاواڵت����ی‌ له‌ڕێ����ی‌‬ ‫به‌كارهێنانێكی‌ حیزبی‌ ده‌زگای‌ ئاس����ایش‌و‬ ‫پۆلیس ته‌نانه‌ت ڕێكخستنی‌ حیزبیش‪.‬‬ ‫‪ - 4‬ته‌ماح نانه‌ ب����ه‌رو ده‌م چه‌وركردن‌و‬ ‫بێده‌ن����گ ك����ردن‪ ،‬چونكه‌ ك����ه‌ش‌و هه‌واكه‌‬ ‫له‌س����نورێكدا ئ����ه‌وه‌ قب����وڵ‌ ده‌كات‌و‬ ‫حكومه‌تیش توان����ای‌ ڕازیكردنی‌ خه‌ڵكێكی‌‬ ‫زۆری‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬له‌و س����ۆنگه‌یه‌وه‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫ڕابردودا ڕازیكردنی‌ حیزبی‌ بارێكی‌ قورسی‌‬ ‫خستۆته‌ سه‌رشان‪.‬‬ ‫هه‌م����و ئ����ه‌وه‌ش پێمان ده‌ڵێ����ن ده‌بێت‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ زهنی‌‌و سیاس����ی‌‌و حیزبی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان����ی‌ قۆناغ����ی‌ پێش����و بێینه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و بزانین له‌چ قۆناغ‌و كه‌ش‌و هه‌وایه‌كدا‬ ‫ده‌ژی����ن‌و بی����ر له‌قه‌یران‌و چاره‌س����ه‌ره‌كان‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫خیانه‌ت‌و كوده‌تا‬ ‫ئاالن ره‌ئوف‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی ‪23‬ی‌ حوزه‌یرانی په‌رله‌مانی كوردس���تان كوده‌تا بو؟ كاتێك‬ ‫به‌رێكاری یاس���ایی‌و به‌بێ به‌كارهێنانی هێز‌و توندوتیژی‌و به‌ئاشكرا ‪ 4‬الیه‌نی‬ ‫س���ه‌ره‌كی ئه‌م هه‌رێمه‌ خوێندنه‌وه‌یان بۆ چه‌ند پرۆژه‌یه‌ك كرد به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫گۆڕینی سیس���ته‌می حكومڕانی‌و شێوازی دیاریكردن‌و هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆك بۆ‬ ‫هه‌رێمێك؟ یاخ���ود ‪17‬ی ته‌موزی ‪ 1968‬كوده‌تا بو؟ كاتێك به‌عس���ییه‌كان‬ ‫له‌ن���اكاو‌و خافڵگیری���دا به‌به‌كارهێنانی هێز‌و توندوتی���ژی به‌بێ ره‌چاوكردنی‬ ‫ئاڵوگۆری ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌اڵت‌و رێزگرتن له‌به‌های یاسا به‌نهێنی هه‌ڵیانكوتای ‌ه‬ ‫سه‌ر ده‌سه‌اڵتی حوكمی عه‌بدولره‌حمان عارف له‌عێراق‌و سیسته‌م‌و حكومڕانی‬ ‫ئه‌م واڵته‌یان له‌ره‌گوریش���ه‌و‌ه هه‌ڵكێشا‪ .‬ئه‌گه‌ر راپه‌رینی خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫له‌رۆژی ‪3/5‬دا كه‌ رۆژی چنینه‌وه‌ی به‌رهه‌می خه‌بات‌و تێكۆش���انی میلله‌تێك‬ ‫بێت‌و س���ه‌ركه‌وتنه‌كانی جێی ش���انازی هه‌مو كوردێك بوبێت‪ ،‬كه‌ له‌و رۆژه‌دا‬ ‫به‌عس له‌كوردس���تان ده‌ركرا‪ ،‬ئه‌ی ده‌بێـت ش���انازی‌و سه‌ركه‌وتنی ‪31‬ی‌ ئاب‬ ‫چیبێت كاتێك به‌پێچه‌وانه‌ی راپه‌رینه‌و‌ه ده‌س���تی به‌عس‌و لوله‌ی ده‌بابه‌كانی‬ ‫به‌عس گی���را بۆ گه‌رانه‌وه‌یان بۆ كوردس���تان‌و هێنانه‌وه‌یان بۆ سه‌رش���كۆی‬ ‫په‌رله‌م���ان؟ لێ���ره‌دا هه‌ڵه‌یه‌كی لۆژیكی هه‌ی ‌ه گه‌ر خوێندن���ه‌وه‌‌و لێكدانه‌وه‌ی‬ ‫روداوه‌كانی رابردوی كوردس���تان به‌ویس���ت‌و خواس���تی حزبه‌كان بناس���ین‌و‬ ‫تێیانبگه‌ی���ن‪ ،‬ن���ه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی خۆیان چۆن رویان���داوه‌‪ ،‬چونك ‌ه گه‌ر ‪23‬ی‬ ‫حوزه‌یران كوده‌تابێت‪ ،‬ئه‌ی ‪17‬ی ته‌موز چییه‌؟ گه‌ر ‪31‬ی ئاب ش���انازی بێت‬ ‫ی ئازار چییه‌؟ ئه‌م ده‌س���ته‌واژه‌‌و زاراوانه‌ له‌ناو فه‌رهه‌نگی زانس���تی‬ ‫ئ���ه‌ی ‪‌ 5‬‬ ‫سیاس���یدا به‌بااڵی خۆیان پێناس���ه‌‌و ش���رۆڤه‌یان بۆكراوه‌‌و ئه‌زمونه‌كانی ئه‌م‬ ‫دو حاڵه‌ته‌ له‌مێژودا به‌س���ه‌دان نمونه‌و‌ه باسكراوه‌‪ .‬گه‌رباس له‌كوده‌تا بكه‌ین‬ ‫له‌زانستی سیاس���ی‌و ته‌نانه‌ت سه‌ربازیشدا به‌مانای هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌‌و گرتنه‌به‌ری‬ ‫رێگایه‌كی ناشه‌رعی‌و رێگه‌ پێنه‌دراوی كه‌مینه‌یه‌ك به‌نهێنی به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتداراندا بۆ هه‌ڵته‌كاندنی سیسته‌می حوكمڕانی واڵتێك‌و په‌نابردنه‌ به‌ر‬ ‫هێز‌و توندوتویژی بۆ س���ه‌ركه‌وتنی كوده‌تاكه‌ گه‌ر پێویس���تی كرد‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫كوده‌تایه‌ی له‌س���اڵی ‪ 1968‬به‌عسییه‌كان له‌عێراقدا كردیان‌و به‌هۆیه‌و‌ه رژێمی‬ ‫به‌عس���ی سته‌مكار هاته‌سه‌ر ته‌ختی حكومڕانی‌و دواتر میلله‌ته‌كه‌مان‌و گه‌النی‬ ‫عێراق���ی به‌و ده‌رد‌ه برد ك ‌ه خۆی ویس���تی‪ .‬كه‌واته‌ ئ���ه‌وه‌ی كوده‌تا ده‌كات‌و‬ ‫كوده‌ت���ا س���ه‌رده‌خات نوخبه‌یه‌كی كه‌م‌و هێز‌و توندوتیژیی��� ‌ه نه‌وه‌ك پرۆژه‌ی‬ ‫سیاس���ی مه‌شروع‌و یاساكان‪ ،‬یاس���ا نه‌ كوده‌تا ده‌كات‌و نه‌ توانا‌و میكانیزمی‬ ‫كوده‌تاش���ی هه‌ڵگرتو‌ه ته‌نها ئه‌و یاس���ایان ‌ه نه‌بێت ك ‌ه سه‌رۆكه‌كان بۆخۆیان‬ ‫داتاش���یوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌وه‌ی له‌‪23‬ی حوزه‌یران له‌ناو هۆڵی په‌رله‌ماندا به‌ئاش���كرا‬ ‫رویدا س���ه‌روه‌ركردنی یاسا‌و گه‌ڕانه‌وه‌ بو بۆ شه‌رعیه‌تی په‌رله‌مانی بۆ رێگرتن‬ ‫له‌كوده‌تایه‌ك گه‌ر هه‌بێـت‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌چه‌مك���ی خیانه‌تیش بێگومان له‌ناو‬ ‫مێژوی سیاس���ی‌و حوكمرانی كورد‌و میلله‌تانی دنیاش���دا به‌هه‌زاران حاڵه‌تی‬ ‫خیانه‌ت‌و پش���تكردنه‌ میلل���ه‌ت ده‌بینینه‌و‌ه ك ‌ه هه‌ندێكی���ان بونه‌ته‌ په‌ند بۆ‬ ‫میلله‌تانی تر‌و ئه‌وانه‌ش���ی ك ‌ه بیانه‌وێت بی���ری لێبكه‌نه‌وه‌‪ .‬خیانه‌ت له‌كایه‌ی‬ ‫سیاس���یدا به‌مانای هه‌ڵگه‌ڕانه‌و‌ه له‌به‌ها به‌رزه‌كان���ی میلله‌ت‌و دژایه‌تیكردن‌و‬ ‫هه‌وڵدان بۆ كوێركردنه‌وه‌ی ئه‌و ده‌سكه‌وت‌و سه‌روه‌ریانه‌ی ك ‌ه به‌ده‌ستهاتون‌و‬ ‫ئه‌نجامدان���ی كارێك ك���ه‌ دژ به‌به‌رژه‌وه‌ندی بااڵی میلله‌ته‌ك���ه‌ت بێت ئه‌مان ‌ه‬ ‫خیانه‌تن له‌س���ه‌ر ئاس���تی گش���تی‪ ،‬جا ئه‌و خیانه‌ته‌ له‌رێگه‌ی تاك‪-‬ه‌وه‌ بێت‬ ‫یان گروپێك یان هێزێكی سیاس���ی‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی گرنگ ‌ه راستكردنه‌وه‌‌و داننان ‌ه‬ ‫به‌هه‌ڵه‌كانم���ان له‌مێژودا نه‌وه‌ك زه‌مینه‌س���ازی ب���ۆ دوباره‌بونه‌وه‌یان‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وهه‌اڵنه‌ی ئه‌زمونی سیاس���ی‌و حكومڕانی‌و ده‌سكه‌وته‌كان‌و شۆڕشی خست ‌ه‬ ‫كه‌ناری مه‌رگ‌و خلۆربونه‌وه‌‪ ،‬گه‌ر خیانه‌ت‌و شانازی یاخود كوده‌تا‌و په‌نابردن‬ ‫بۆ یاس���ا جیانه‌كه‌ین���ه‌وه‌ بێگومان هه‌مو س���اته‌وه‌ختێك‌و هه‌م���و قۆناغێك‬ ‫له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ری سه‌رله‌نوێ دوباره‌كردنه‌وه‌ی ئه‌و روداوانه‌داین كه‌ به‌خێر بۆ‬ ‫میلله‌ته‌كه‌مان‌و ئه‌زمونكه‌رانی‌و بكه‌رانییشی ناگه‌ڕێـته‌وه‌‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ئه‌و وێنه‌یه‌ی مێژوی دروستکرد‬

‫وێنه‌ی منداڵێکی س���ێ س���اڵه‌ی کورد که‌ به‌ده‌مدا له‌س���ه‌ر لمی که‌ناری ده‌ریای تورکیادا گیانی له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬به‌خێرایی ڕوناکیی له‌نێو میدیا‬ ‫جیهانییه‌کاندا‌و تۆڕه‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کاندا باڵوبوه‌وه‌‪ .‬ئه‌و وێنه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی رای گشتیی وه‌ک گوزارش���تێک له‌دۆخی ناهه‌موارو مه‌رگه‌ساتی‬ ‫په‌نابه‌ران سه‌یر ده‌کرا‪ ،‬ئه‌و سه‌دان هه‌زار په‌نابه‌رانه‌ی واڵتانی پڕ ده‌نگی گوللـه‌و مه‌رگی خۆیان ڕوه‌و ئه‌وروپای هێمن‌و ئارام جێدێڵن‪.‬‬ ‫وێنه‌ی ئایالن کوردیی بوه‌ فشارێکی گه‌ور‌ه له‌سه‌ر ناوه‌نده‌ جیهانییه جیاوازه‌کان‪ ،‬له‌الیه‌ک دیڤید کامیرۆن‌و له‌الیه‌کی دیک ‌ه کریستیانۆو میسیی‬ ‫هێنایه‌ ده‌نگ‪ .‬زۆرێک له‌چاودێرانیش وای ده‌بینن دۆخی کۆچبه‌ران له‌جیهاندا له‌پێش ئه‌و وێنه‌یه‌و له‌دوای ئه‌و وێنه‌یه‌‪ ،‬یه‌ک شت نییه‌!‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌ماڵپه‌ڕی گوگڵ به‌دوای ناوی ئایالن کوردیدا به‌زمانی ئینگلیزیدا بگه‌ڕێیت‪ ،‬نزیکه‌ی ‪ 18‬ملیۆن بابه‌ت ده‌دۆزیته‌وه‌‪ ،‬ده‌یان کاریکارتێرو‬ ‫کاری هونه‌ریی بۆ ئایالن دروس���تکرا‪ ،‬کامێراکان به‌دوای باوکه‌ دڵش���کاوه‌که‌یدا بون که‌ له‌چرکه‌س���اتێکدا رۆحی خێزانه‌که‌ی‌و دو منداڵی به‌ده‌ریا‬ ‫سپاردن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگای پرس���یاره‌و تا ئێس���تا هیچ که‌س���یش وه‌اڵمه‌که‌ی النییه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ئاخۆ له‌دوای ئه‌و وێنه‌ی ‌ه ک ‌ه هیچ نیی ‌ه جگه‌ لەگواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫تراژیدیای���ه‌ک له‌نێ���وان هه‌زارانی دیکه‌دا‪ ،‬دۆخی ئاگراویی جه‌نگ له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‌و باری ناهه‌مواری کۆچب���ه‌ران له‌ئه‌وروپادا وه‌ک خۆی‬ ‫ده‌مێنیته‌وه‌‪ ،‬یاخود ئه‌وه‌ی ده‌کرێت ته‌نها نمایشێکی میدیاییه‌و پاش ماوه‌یه‌کی دیکه‌ هه‌موان ئایالن‌و مرۆڤایه‌تییشیان بیرده‌چێته‌وه‌؟!‬

‫ریکالم‬