ژماره‌ 501

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)501‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/11/3‬‬

‫زه‌ها حه‌دید‬ ‫شاژنی دیزاین‌و‬ ‫بیناسازی‬

‫زیاتر له‌هه‌ر شوێنێكی‌‬ ‫له‌دو ئیداره‌یی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ كوردستان‬ ‫هه‌رێمه‌و ‌ه بۆ دو‬ ‫ئیداره‌یی‌ په‌رله‌مان گه‌نجانی‌ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫روده‌كه‌نه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫‪ 6‬واڵت‬ ‫‪9‬‬

‫‪7‬‬

‫له‌مساڵدا‌ ‪ 283‬هه‌زار ته‌نكه‌ر نه‌وت‬ ‫له‌باشامخ‌و په‌روێزخانه‌و ‌ه ئاودیو‬ ‫ی نادیاره‌‬ ‫كراوه‌و داهاته‌كه‌ش ‌‬ ‫‪8‬‬

‫بۆچی‬ ‫ئیسالمییه‌کان‬ ‫له‌تورکیا‬ ‫له‌هه‌ڵکشاندان؟‬

‫به‌لجیكا‪ :‬وه‌فده‌كه‌ ‌ی وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌چه‌ك ‌ه كۆنه‌كانیش دڵخۆش بون‬ ‫ڕۆژنامه‌كان���ی به‌لجیكا ش���انده‌كه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ بێ هیوا ده‌كه‌ن‌و‬ ‫داواكاریه‌ك���ه‌ی ش���انده‌كه‌ به‌پاڕانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌ده‌ن‌و ده‌ڵێن "وه‌فده‌كه‌ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ به‌چه‌ك��� ‌ه‬ ‫كۆنه‌كانیش دڵخۆش بون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌لجی���كا‪ :‬هه‌ردو رۆژنامه‌ ‌‬

‫(‪‌)HET LAATSTE NIEUWS‬و‬ ‫(‪)De Morgen‬ی‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ "فه‌رمان���ده‌ كورده‌كان���ی عێراق‬ ‫له‌به‌لجی���كا ده‌پاڕێن���ه‌وه‌ ب���ۆ چه‌ك‌و‬ ‫ی‬ ‫ڕاوێژكاری س���ه‌ربازی‪ ،‬به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ش���ه‌ڕكردن دژ به‌گروپی تیرۆریس���تی‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئیسالمی‌و ده‌یانوت ته‌نانه‌ت‬

‫به‌چه‌ك���ه‌ كۆنه‌كانیش ك��� ‌ه ئیتر ئێو‌ه‬ ‫به‌كاریناهێنن ئێم ‌ه خۆشحاڵین>>‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پۆشینی‌ به‌رگی‌ سه‌رباز ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌ش‬ ‫وه‌فده‌كه‌ ‌‬ ‫له‌به‌لجیكا‪ ،‬پێشڕه‌و ئیسماعیل هه‌ڵگری‬ ‫ماسته‌ر له‌په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫دیپلۆماس���ی له‌برۆكس���ل به‌ئاوێنه‌ ‌‬

‫راگه‌یان���د ك��� ‌ه "پۆش���ینی به‌رگ���ی‬ ‫س���ه‌ربازی هه‌ر واڵتێك له‌سه‌رزه‌مینی‬ ‫واڵتێكی تر له‌سه‌رجه‌م واڵتانی دونیادا‬ ‫نه‌خوازراوه‌و شكاندنی سه‌روه‌ری ئه‌و‬ ‫واڵته‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ته‌نانه‌ت بۆ س���ه‌ربازه‌‬ ‫به‌لجیكیه‌كانی���ش پۆش���ینی به‌رگی‬

‫كه‌ڵه‌شێرێك‬ ‫به‌دو هه‌زار دۆالر‬ ‫ده‌فرۆرشێت‬

‫‪17‬‬

‫‪11‬‬

‫س���ه‌ربازی له‌شوێنه‌ گش���تتیه‌كانداو به‌لجیكیه‌كان ده‌زانن هیچ مه‌به‌ستێكی‬ ‫ته‌نان���ه‌ت له‌چ���ون‌و گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ خراپیان نه‌بو‌ه جگ ‌ه له‌خۆ نمایشكردن‬ ‫سه‌ربازخانه‌كان قه‌ده‌غه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌رچی ی���ان پێده‌چێت ته‌نان���ه‌ت رێكخه‌ری‬ ‫وه‌فده‌ك���ه‌ی وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگ ‌ه ئه‌م س���ه‌ردانه‌ش ئاگاداری ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫به‌به‌رگ���ی س���ه‌ربازییه‌وه‌ ده‌بن��� ‌ه سه‌ربازیه‌ نه‌بوبێت"‪.‬‬ ‫جێ���گای زه‌رده‌خه‌نه‌ی ش���اره‌زایانی‬ ‫بواری س���ه‌ربازی ئه‌م واڵت���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫‪3‬‬

‫به‌رپرسی‌ لق ‌ی ‪4‬ی‌ پارتی‌‪ :‬له‌هه‌ڵوێست ‌ی یه‌كێت ‌ی رازین ‪%97 5‬ی‌ سه‌رمایه‌دارانی‌ هه‌رێم مایه‌پوچ بون‬

‫‪3‬‬

‫ریکالم‬

‫‪‬‬ ‫‪   ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪3‬‬

‫رۆژنامه‌كانی به‌لجیكا‪ :‬پێشمه‌رگ ‌ه ده‌پاڕێنه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی هاوكاری سه‌ربازیی بكرێن‬

‫به‌چه‌كه‌ كۆنه‌كانیش دڵخۆش بون‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رمان خێاڵنی – به‌لجیكا‬ ‫ڕۆژنامه‌كانی به‌لجیكا شانده‌كه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ‌ه بێ هیوا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و داواكاریه‌كه‌ی شانده‌ك ‌ه‬ ‫به‌پاڕانه‌وه‌ له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ناونیش���انی ئه‌و هه‌واڵ ‌ه له‌یه‌كێك‬ ‫له‌ناس���راوترین ڕۆژنام���ه‌ هۆڵه‌ن���دی‬ ‫زمانه‌كان���ی به‌لجی���كا (دوا هه‌واڵ)‬ ‫(‪)HET LAATSTE NIEUWS‬‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌ڵێت "پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫له‌به‌لجی���كا ده‌پاڕێن���ه‌و‌ه ب���ۆ‬ ‫پشتیوانیكردنیان له‌ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌یان‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌تی ئیسالمی"‪ ،‬هه‌مان‬ ‫بابه‌ت له‌ڕۆژنامه‌ی(‪)De Morgen‬‬ ‫(س���به‌ی) به‌لجیكی���دا باڵوبۆته‌وه‌و‬ ‫ته‌نها وش���ه‌ی ده‌پاڕێنه‌وه‌ گۆڕدراو‌ه‬ ‫به‌"داوا ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ه���ه‌ردو ڕۆژنامه‌ك���ه‌دا هاتو‌ه‬ ‫كه‌"فه‌رمان���ده‌ كورده‌كان���ی عێ���راق‬ ‫له‌به‌لجی���كا ده‌پاڕێن���ه‌وه‌ بۆ چ ‌هك‌و‬ ‫ڕاوێژكاری س���ه‌ربازی بۆ ش���ه‌ڕكردن‬ ‫دژ به‌گروپ���ی تێرۆریس���تی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیس�ل�امی‌و ده‌یان���وت ته‌نان���ه‌ت‬ ‫به‌چه‌كه‌ كۆنه‌كانی���ش ك ‌ه ئیتر ئێو‌ه‬ ‫به‌كاریناهێنن ئێم ‌ه خۆشحاڵین"‪.‬‬ ‫ڕۆژنام���ه‌كان وه‌ك توانج���دان‬ ‫داواكاریه‌كان���ی‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجام���ی‬ ‫ش���انده‌ك ‌ه په‌ندێك���ی به‌لجیكی���ان‬ ‫هێناوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌ڵێ���ت "ئ���او‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ س���ه‌ر لێواره‌كان"‪ ،‬به‌و‬ ‫مانایه‌ی ئیتر مه‌ترسیه‌كان زۆر گه‌ور‌ه‬ ‫ب���ون‌و پێویس���تیه‌كان ناكرێت زیاتر‬ ‫دوابخرێن‪.‬‬ ‫له‌ڕۆژنام��� ‌ه به‌لجیكیه‌كاندا قس��� ‌ه‬ ‫له‌بێ ئه‌نجامی س���ه‌ردانی ش���انده‌ك ‌ه‬ ‫ك���راوه‌و تیای���دا هات���وه‌ ك���ه‌ "هیچ‬

‫وه‌فدی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ له‌به‌لجیکا‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ریه‌كی كۆنكرێتی له‌الیه‌ن‬ ‫به‌لجیكاوه‌ ڕوینه‌داوه‌‪ .‬ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌ (وات��� ‌ه ئه‌م��� ‌ه كارو‬ ‫ده‌سه‌اڵتی په‌رله‌مانتاران نیه‌)"‪.‬‬ ‫س���ێناتۆری پارت���ی مه‌س���یحی‬ ‫دیموكراتی‪( ،‬فاڵمی س���ۆنیا كاڵس)‬ ‫ك ‌ه ماوه‌یه‌ك له‌وه‌وب���ه‌ر له‌گه‌ڵ پۆڵ‬ ‫فان دێن دریش���ێ (پارت���ی به‌ره‌ی‬ ‫نوێی فاڵندێرن)و ئاالن دێستێكس���ێ‬ ‫(پزیشكانی بێسنور) بۆ كوردستانی‬

‫عێراق س���ه‌فه‌ریان كردب���و‪ ،‬دانیان‬ ‫به‌وه‌دا نا ك ‌ه بۆ حكومه‌ت ئاس���ایی‬ ‫نی���ه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی هاوپه‌یمانێت���ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی مامه‌ڵ ‌ه بكات"‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ پێش���ڕه‌و ئیسماعیل‬ ‫هه‌ڵگ���ری ماس���ته‌ر له‌په‌یوه‌ندی��� ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان‌و دیپلۆماس���ی بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬وت���ی "پۆش���ینی به‌رگی‬ ‫سه‌ربازی هه‌ر واڵتێك له‌سه‌رزه‌مینی‬ ‫واڵتێكی تر له‌سه‌رجه‌م واڵتانی دونیادا‬ ‫نه‌خوازراوه‌و ش���كاندنی س���ه‌روه‌ری‬

‫ئه‌و واڵته‌یه‌‪ .‬ته‌نان���ه‌ت له‌گه‌ڵ بونی‬ ‫ڕێكه‌وتننام ‌ه سه‌ربازیه‌كانیش هێشتا‬ ‫هه‌وڵ ده‌درێت كه‌ دیارده‌ی سه‌ربازی‬ ‫واڵتێ���ك له‌واڵتێكی تردا به‌پێی توانا‬ ‫به‌كه‌مترین شێواز نیشان بدرێت وه‌ك‬ ‫بونی بنك���ه‌ی س���ه‌ربازی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌خاكی ئه‌ڵمانیا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���اره‌زای ‌ه وتیشی "سه‌ربازانی‬ ‫ی‬ ‫خ���ودی به‌لجی���كاش له‌ب���ه‌روار ‌‬ ‫‪2015/1/23‬دا‪ ،‬فه‌رمانی���ان بۆ هاتو‌ه‬ ‫كه‌ پۆشینی به‌رگی سه‌ربازی له‌شوێن ‌ه‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫‪De Morgen‬‬

‫گش���تییه‌كانداو ته‌نان���ه‌ت له‌چ���ون‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان بۆ س���ه‌ربازخانه‌كان‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌‪ .‬بۆی ‌ه من پێموای ‌ه ئه‌گه‌رچی‬ ‫وه‌فده‌كه‌ی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ‌ه ده‌بن ‌ه‬ ‫جێ���گای زه‌رده‌خه‌نه‌ی ش���اره‌زایانی‬ ‫بواری س���ه‌ربازی ئ���ه‌م واڵته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌لجیكیه‌كان زۆر دڵفراوانترن له‌وه‌ی‬ ‫هیچ لێپرسینه‌وه‌یه‌كیان به‌رامبه‌ر بكه‌ن‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌زانن هیچ مه‌به‌ستێكی‬ ‫خراپیان نه‌بو‌ه جگه‌ له‌خۆ نمایشكردن‬ ‫یان پێده‌چێت ته‌نانه‌ت رێكخه‌ری ئه‌م‬

‫له‌به‌لجیکا پۆشینی‬ ‫به‌رگی سه‌ربازی‬ ‫له‌شوێن ‌ه گشتییه‌كانداو‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌چون‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌دا بۆ‬ ‫سه‌ربازخانه‌كان‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬که‌چی‬ ‫وه‌فده‌که‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ به‌جلی‬ ‫سه‌ربازییه‌و‌ه چونه‌‬ ‫په‌رله‌مانی به‌لجیکا‌‬ ‫س���ه‌ردانه‌ش ئاگاداری ئ���ه‌و بڕیار‌ه‬ ‫سه‌ربازی ‌ه نه‌بوبێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدایه‌ ك���ه‌ جه‌عفه‌ر‬ ‫ی‬ ‫شێخ مسته‌فا به‌رپرس���ی‌ هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌‌و س���یروان بارزان��� ‌‬ ‫‪‌ 70‬‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری میح���وه‌ری گوێرو‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌‪،‬‬ ‫وه‌فدێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردو به‌جلوبه‌رگ��� ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و س���ه‌ربازییه‌وه‌ چون��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌وروپاوه‌ له‌برۆكس���ل‌و‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫وتاریان خوێنده‌وه‌‪.‬‬

‫"ته‌نها ‪%3‬ی‌ سه‌رمایه‌داره‌كان له‌هه‌رێم ماون‌و ‪%97‬یان مایه‌پوچ بون"‬ ‫ئا‪ :‬كارزان تاریق‬ ‫وته‌بێژی‌ یه‌كێتی‌ وه‌به‌رهێنه‌رانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬مه‌ال یاسین له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"سه‌رمایه‌و سه‌رمایه‌داره‌كان له‌هه‌رێم‬ ‫نه‌ماون"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قه‌باره‌ی‌ وه‌به‌رهێنان ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2015‬ب���ه‌ به‌راورد به‌س���ااڵنی‌ رابردو‬ ‫چه‌ند كه‌می‌ كردوه‌؟‬ ‫م���ه‌ال یاس���ین‪ :‬قه‌ب���اره‌ی‌ مۆڵه‌ت‬ ‫پێدان���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان ت���ا پێ���ش‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان به‌پێی‌ مۆڵه‌ت���ه‌كان ‪40‬‬ ‫ملی���ار دۆالری‌ تێپه‌راندب���و‪ ،‬وات���ه‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2006‬ه‌وه‌ خاوه‌نی‌ بایی‌ ‪40‬‬ ‫ملی���ار دۆالر مۆڵه‌ت���ی‌ وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫بوین به‌هه‌مو س���ێكته‌ره‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌ پرۆژه‌كان‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگێنین‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫واقیعه‌ی‌ بازاڕو ئابوریه‌ی‌ ئێس���تا كه‌‬ ‫پێیده‌ڵێن قه‌یرانی‌ ئابوری‌‌و سیاس���ی‌‬ ‫ن���رخ ب���ۆ پڕۆژه‌كان���ی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫دانێینه‌وه‌ ئێس���تا له‌هه‌رێم پرۆژه‌كان‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌ت���ه‌وه‌ بای���ی‌ ‪ 25‬ملیار‬ ‫دۆالره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌بڕی‌ چه‌ند پاشه‌كش���ێ‌‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫م���ه‌ال یاس���ین‪ :‬ب���ه‌‪ 15‬ملی���ار‬ ‫دۆالر‪ ،‬پ���رۆژه‌ی‌ زۆر باش���مان هه‌یه‌‬ ‫نه‌كه‌وتوه‌ته‌ ب���واری‌ جێبه‌جیكردنه‌وه‌‬ ‫كه‌ س���ه‌رمایه‌كه‌ی‌ زیاتر ل���ه‌‪ 2‬ملیار‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬بۆیه‌ كه‌ ئه‌وانه‌ی‌ لێده‌رده‌كه‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ قیمه‌تی‌ واقیعی‌ ئێستای‌ بازاڕی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ‪ 15‬ملیار دۆالر‬ ‫پاشه‌كشێمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ئاب���وری‌ هه‌رێم به‌ره‌و‬ ‫داڕوخان ده‌ڕوات؟‬ ‫مه‌ال یاس���ین‪ :‬ناتوانین ئه‌و راستیه‌‬ ‫بشارینه‌وه‌ وه‌به‌رهێنان له‌هه‌رێم به‌ره‌و‬ ‫پوكان���ه‌وه‌ی‌ یه‌كجاری‌ ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م قه‌یرانانه‌ به‌رده‌وامبێت‌و حكومه‌ت‬ ‫پالنێكی‌ به‌رده‌وام دانه‌نێت بۆ رێگری‌‬ ‫ك���ردن له‌پاشه‌كش���ێی‌ وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫له‌كوردس���تان دورنیه‌ ئه‌و پرۆژانه‌ش‬

‫ته‌نها له‌ئه‌سته‌نبوڵ‌و‬ ‫ئێران هه‌زاران‬ ‫عه‌رزه‌و خانو له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌رمایه‌دارانی‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ كڕدراو‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئیقامه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫وه‌ربگرن‬ ‫ته‌واو بون له‌ده‌ستمان بچن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ ئێمه‌ كه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫ی ئابوریه‌وه‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪2016‬داین ل���ه‌رو ‌‬ ‫به‌ره‌و ساڵێكی‌ خراپتر ده‌ڕۆین؟‬ ‫مه‌ال یاسین‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ناوی‌ قه‌یران‬ ‫بێ���ت‌و ناڕه‌ح���ه‌ت‌و گیروگرف���ت بێت‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كێش���ه‌و روداوی‌ نه‌خوازراو‬ ‫زه‌ره‌رو زیان بو‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ قورسایی‌‬ ‫گه‌وره‌ بو بۆ س���ه‌ر كه‌رت���ی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌مویم���ان بینی‌ ش���تێك نه‌ماوه‌ كه‌‬ ‫بیبینین‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ دابه‌زی‌ بۆ س���فر‬ ‫س���ونه‌تی‌ دنیا وایه‌ به‌ره‌و به‌رزبونه‌وه‌‬ ‫ده‌ڕوات‌و هه‌رش���تێكیش ب���ۆ بااڵ چو‬ ‫داده‌به‌زێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ���ۆن ئابوری‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫داهاتودا گه‌شه‌ ده‌كات؟‬ ‫مه‌ال یاسین‪ :‬ساڵی‌ ‪ 2016‬به‌بۆچونی‌‬ ‫من حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م به‌كارنامه‌یه‌كی‌‬ ‫ت���ره‌وه‌ دێته‌وه‌ پێش���ه‌وه‌و پێده‌چێت‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن دروس���تبێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ه���ه‌ر واڵتێ���ك ئۆپۆزس���یۆن هه‌بو‬ ‫جوڵ���ه‌ی‌ ئابوری‌‌و بازاڕ باش���ده‌بێت‌و‬ ‫ژیانی‌ خه‌ڵك باشده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬واته‌ له‌هه‌رێم كه‌رتی‌ ئابوری‌‬ ‫وابه‌سته‌ی‌ سیاسیه‌ت كراوه‌؟‬ ‫مه‌ال یاس���ین‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ جاری‌ تر توش���ی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫داع���ش‌و قه‌یرانی‌ دارای���ی‌‌و دابه‌زینی‌‬

‫رێژه‌ی بێکاری گه‌یشت ‌ه ‪%25‬‬ ‫نرخ���ی‌ ن���ه‌وت له‌بازاڕه‌كان���ی‌ جیهان‬ ‫بوینایه‌‪ ،‬به‌س ئه‌و كێشه‌ سیاسیانه‌ی‌‬ ‫هه‌رێ���م نه‌گه‌یش���تنایه‌ بنبه‌س���ت كه‌‬ ‫وه‌زعی‌ سیاس���ی‌ كوردستان وایلێبێت‬ ‫به‌دڵنیای���ه‌وه‌ ئاب���وری‌‌و بازاڕمان به‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ی‌ به‌س���ه‌ر نه‌ده‌هات‪ .‬حزبه‌‬ ‫سیاسیه‌كانیش كه‌ ده‌كه‌نه‌ هه‌ر پێنچ‬ ‫الیه‌ن���ی‌ پارت���ی‌‌و گ���ۆران‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫یه‌كگرتو كۆمه‌ڵ باش بزانن ئه‌گه‌ر له‌م‬ ‫دنیا خه‌ڵكی‌ لێیانخۆش ببێت له‌قیامه‌ت‬ ‫خوا لێیان خۆش نابێ���ت گه‌وره‌ترین‬ ‫زه‌ره‌رو زی���ان به‌س���ه‌ر ئاب���وری‌ ئه‌م‬ ‫واڵته‌وه‌ ئ���ه‌و حزبانه‌ بوون‪ ،‬تێكچونی‌‬ ‫ئه‌م بازاڕه‌ی‌ هه‌رێم له‌ئه‌س���تۆی‌ پێنج‬ ‫حزبه‌كه‌و كۆبونه‌وه‌كانیانه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫بنكه‌ف���راوان ماڵی‌ عاله‌می‌ وێران كردو‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كانی���ش نه‌یانتوان���ی‌ بێنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و جارێكی‌ تر وابكه‌ن كێش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم چاره‌سه‌ر بكه‌ن چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێس���ته‌ بوه‌ته‌ زه‌ره‌رو زیان به‌س���ه‌ر‬ ‫بازاڕو ئابوری‌‌و پاشه‌كش���ێی‌ بازاڕه‌وه‌‬ ‫بریتی���ه‌ له‌دۆخی‌ سیاس���ی‌ هه‌رێم كه‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌مانی‌ په‌كخس���توه‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم خۆی‌ چاالكیه‌كانی‌‬ ‫الواز ب���وه‌و هه‌رێمی���ش له‌هه‌مو دنیا‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌ به‌ر پرسیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌هۆی‌ ئه‌م دۆخه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫سه‌رمایه‌دار چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت؟‬

‫مه‌ال یاسین‪ :‬له‌ ‪%3‬ی‌ سه‌رمایه‌داره‌كان‬ ‫له‌هه‌رێم���ن‌و كار ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌‪%97‬یان‬ ‫مایه‌پوچ بون‌و ئیفالس���یان كردوه‌ یان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم ئیش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چه‌ند سه‌رمایه‌ له‌هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و وه‌به‌رهێنه‌ران���ه‌ چوه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم؟‬ ‫مه‌ال یاس���ین‪ :‬جوڵه‌ی‌ بازاڕی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ %70‬پاشه‌كش���ێی‌ كردوه‌ بۆیه‌ ئێستا‬ ‫له‌هه‌رێم سه‌رمایه‌داری‌ واقیعی‌ نه‌ماوه‌‬ ‫له‌ناو پرۆژه‌كاندا‪ ،‬پرۆژه‌ ستراتیژیه‌كان‬ ‫هه‌م���وی‌ وه‌س���تاون‌و هه‌م���وی‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌یان كردوه‌و بازاڕ كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌رێم دوكاندارێ���ك كه‌ دوكانه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬مانگێكی‌ س���اڵی‌ ‪2013‬ی‌‬ ‫به‌قه‌ده‌ر ته‌واوی‌ س���اڵی‌ ‪ 2015‬باشتر‬ ‫بوه‌‪ ،‬س���ه‌رمایه‌ هه‌ندێكی‌ الی‌ خه‌ڵك‬ ‫خه‌وێن���راوه‌و ناوێ���رن به‌كاریبهێنن‪،‬‬ ‫وه‌ستاون بزانن وه‌زعه‌كه‌ به‌چیده‌گات‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیش���ی‌ ئێستا له‌ئێران‌و توركیاو‬ ‫یون���ان‌و ئیتاڵیای���ه‌ له‌واڵته‌كانی‌ تره‌‪،‬‬ ‫ته‌نها له‌ئه‌س���ته‌نبوڵ‌و ئێران هه‌زاران‬ ‫ع���ه‌رزه‌و خان���و كڕدراوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیقامه‌ی‌ له‌سه‌ر وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬رێ���ژه‌ی‌ بێكاری‌ ئێس���تا‬ ‫چه‌نده‌و چه‌ند كرێ���كار نێردراونه‌ته‌وه‌‬ ‫ماڵه‌وه‌؟‬ ‫مه‌ال یاس���ین‪ :‬ئێمه‌ له‌ ساڵی‌ ‪2013‬‬

‫رێژ‌هی‌ بێكاری‌ ‪ %5‬تێپه‌ری‌ نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌مڕۆ رێژه‌ی‌ بێ���كاری‌ ‪‌ %15‬‬ ‫ی‬ ‫تێپه‌ڕان���دوه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر به‌ش���ێوه‌كی‌‬ ‫زانستی‌ باس���ی‌ بێكاری‌ بكه‌ین رێژه‌ی‌‬ ‫‪%25‬ی‌ خه‌ڵك���ی‌ هه‌رێ���م بێ���كارن‪.‬‬ ‫‪ 300‬ه���ه‌زار كه‌س له‌كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت‬ ‫نێردراونه‌ت���ه‌وه‌ ماڵ���ه‌وه‌ به‌به‌ڵێنده‌رو‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ‪ 700‬ه���ه‌زار‬ ‫كه‌سیش���مان هه‌یه‌ له‌بازاڕی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫كوردس���تان بێكار كه‌وتون‌و خه‌رمان‬ ‫به‌ره‌كه‌ت له‌كوردستان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چه‌ند كۆمپانی���ا له‌هه‌رێم‬ ‫داخراون؟‬ ‫مه‌ال یاسین‪ 700 :‬كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ر‬ ‫مایه‌پ���وچ بون له‌هه‌رێم كه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫به‌رواڵ���ه‌ت خۆی���ان پیش���انی‌ خه‌ڵك‬ ‫ئه‌ده‌ن كه‌ ئیفالسیان نه‌كردوه‌ ئه‌گینا‬ ‫یه‌ك دیناریان پێنه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ كه‌رته‌ جیاوازه‌كان چه‌ند‬ ‫كرێ���كاری‌ بیانی‌ هێنراوه‌ت���ه‌ هه‌رێم‌و‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ چیه‌ له‌كاتێكدا كرێكاری‌‬ ‫ی ده‌رده‌كرێن؟‬ ‫خۆماڵ ‌‬ ‫مه‌ال یاسین‪ :‬له‌س���االنی‌ رابردو زۆر‬ ‫پش���ت به‌هێنان���ی‌ كرێ���كاری‌ بیانی‌‬ ‫ده‌به‌س���ترا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا ئه‌وه‌ش‬ ‫پاشه‌كش���ێی‌ كردوه‌ ب���ه‌اڵم هه‌ندێك‬ ‫پرۆژه‌ی‌ س���تراتیژی‌ هه‌ی���ه‌ له‌بواری‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان یاخود ئوتێله‌كان‌و كارگه‌و‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫پااڵوتگه‌و له‌‪ %50‬كرێكاری‌ بیانیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ كه‌رتێك م���اوه‌ له‌هه‌رێم‬ ‫چاالك بێت‌و پاشه‌كشه‌ی‌ نه‌كردبێت؟‬ ‫م���ه‌ال یاس���ین‪ :‬له‌هه‌رێ���م ته‌نه���ا‬ ‫س���ۆپه‌رماركێته‌كان كه‌ پێداویس���تی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ی‌ هاواڵتی���ان دابی���ن ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌وانه‌ ئیش���یان هه‌ی���ه‌ ئه‌گینا هه‌مو‬ ‫كه‌رته‌كان په‌كی���ان كه‌وتوه‌‪ ،‬له‌هه‌رێم‬ ‫توش���ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ ئیداری‌ بوین به‌هۆی‌‬ ‫دواكه‌وتن���ی‌ موچه‌وه‌ ك���ه‌ وایلێهاتوه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌فه‌رمانب���ه‌ران ره‌ش���وه‌‬ ‫وه‌رده‌گ���رن به‌ناچ���اری‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫كاره‌س���اتێكی‌ دیكه‌ی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ خێزان���ی‌ ك���وردی‌ ب���ه‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ ده‌ڕوات‪ ،‬چونكه‌ به‌هۆی‌‬ ‫دواكه‌وتنی‌ موچه‌و نه‌مانی‌ بازاڕ زۆربه‌ی‌‬ ‫گه‌نجه‌كان به‌ره‌و هه‌ن���ده‌ران ده‌ڕۆن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خ���ۆی‌ له‌خۆیدا كاره‌س���اته‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌به‌رامبه‌ردا ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌خوێندكارو ئه‌وانه‌ش���ی‌ خوێندنیان‬ ‫ته‌واو كردوه‌ له‌به‌ر نه‌بونی‌ په‌نا ده‌به‌نه‌‬ ‫ب���ه‌ر كۆمپانیاكان‌و رۆژان���ه‌ به‌ده‌یان‌و‬ ‫س���ه‌دان كچی‌ گه‌نج ك���ه‌ ته‌مه‌نیان له‌‬ ‫‪ 16‬بۆ ‪ 25‬س���اڵه‌‪ ،‬په‌ن���ا ده‌به‌نه‌ به‌ر‬ ‫كۆمپانی���اكان به‌ن���اوی‌ ئیش���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫زۆر خراپه‌‪ .‬پێویس���ته‌ حكومه‌ت بیر‬ ‫ل���ه‌وه‌ بكات���ه‌وه‌و رێگه‌چاره‌ی���ه‌ك بۆ‬ ‫باڵونه‌بونه‌وه‌ی‌ له‌شفرۆشی‌ دابنێت‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫یه‌کێتی له‌سه‌ره‌وه‌‪ ،‬یه‌کێتی له‌خواره‌وه‌‬

‫ئه‌و ده‌نگانه‌ی له‌ناو یه‌كێتیدا ناڕازین به‌رامبه‌ر به‌پارت ‌ی كپ ده‌کرێن‬

‫یه‌کێتی له‌ڕیزه‌کانی خوار مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیدا ناڕه‌زایی‌و دژایه‌تییه‌کی زۆر‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌پارتی به‌دیده‌کرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سه‌رو سه‌رکردایه‌تییه‌وه‌ هه‌وڵی‬ ‫توندوتۆڵکردنی په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی ده‌درێت‪ ،‬مه‌كته‌بی سیاسیی‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان ئه‌و‬ ‫ده‌نگانه‌ی‌ كه‌ له‌ناو حیزبه‌كه‌دا‬ ‫ناڕازیین به‌رامبه‌ر به‌پارتی‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ئاگادراكردنه‌وه‌و سزادانه‌وه‌ كپ‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی سه‌ركرایه‌تی‬ ‫ئه‌و حزبه‌ش ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات "له‌هه‌ر‬ ‫حزبێكدا ئاساییه‌ ئه‌و شتانه‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫بن���ار هیدای���ه‌ت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی‬ ‫رابردودا به‌فه‌رمانێكی ده‌سته‌ی‌ كارگێری‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���یی یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردس���تان هه‌ریه‌ك له‌وه‌س���فیه‌ به‌نی‬ ‫وه‌یس ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی‌و گۆران‬ ‫ئ���ازاد ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان���ی یه‌كێتی‬ ‫س���زایان درا به‌وه‌ی نابێت هیچ لێدوان‌و‬ ‫دیمانه‌یه‌ك���ی ته‌له‌فزیۆن���ی ئه‌نجامبده‌ن‬ ‫هه‌تا كاتێكی نادیار‪.‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كدا سه‌باره‌ت به‌م بابه‌ته‌‪،‬‬ ‫گ���ۆران ئ���ازاد په‌رله‌مانت���اری یه‌كێتی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ حه‌ق وایه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ س���زایان داوم له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ قس���ه‌یان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "من‬

‫به‌ڕه‌سمی له‌الیه‌ن ده‌س���ته‌ی‌ كارگێری‬ ‫یه‌كێتی ئاگاداركرامه‌وه‌ كه‌ س���زادراوم‪،‬‬ ‫سزادانه‌كه‌م به‌ناوی (سه‌رنج راكێشان)‬ ‫ه‌‪ ،‬له‌سه‌ر چاوپێكه‌وتنی ته‌له‌فزیۆنییه‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌شناكات هه‌تا كه‌ی به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی "نوسراوه‌كه‌ به‌ڕه‌سمی هاتوه‌و‬ ‫به‌رپرس���ی ده‌س���ته‌ی‌ كارگێ���ری‪ ،‬مه‌ال‬ ‫به‌ختیار واژۆی كردوه‌‪ ،‬سه‌رنجڕاكێشان‬ ‫له‌ئاگاداركردن���ه‌وه‌ توندتره‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫من هیچم له‌تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوك‬ ‫نه‌نوس���یوه‌‪ ،‬به‌بۆچونی من ئه‌و سزادانه‌‬ ‫له‌ش���وێنی خۆی نه‌ب���و‪ ،‬چونكه‌ نابێت‬ ‫سزای كه‌س���ێك بده‌یت ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌شی‬ ‫كردبێت له‌ڕوی دیسپلینی حزبی ده‌بێت‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ لێبكه‌ی���ت‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دڵنیابیته‌وه‌ كه‌ ئه‌م كاره‌ هه‌ڵه‌یه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫خودی سزاكه‌ تاكه‌كه‌سی بوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌گه‌ڵ كادیری حزب سزایان‬ ‫جیاوازه‌‪ ،‬چونكه‌ په‌رله‌مانتار حه‌سانه‌ی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ئیتر هۆكاره‌كه‌ی‌ چیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ خۆیان ده‌زانن"‪.‬‬ ‫گۆران ئازاد ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫نازانێت بۆچی‌ یه‌كێتی ئه‌مه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سزادانه‌ شتێكی دیراسه‌كراو و ورد نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "خه‌ڵك هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئاستی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی چاوپێكه‌وتنی كردوه‌‪،‬‬

‫هه‌ندێكجار لێ���دوان‌و چاوپێكه‌وتنه‌كانی‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاس���ییه‌ ده‌رچوه‌‬ ‫له‌سیاسیه‌تی گشتی یه‌كێتی‪ ،‬پرسیاره‌كه‌‬ ‫لێره‌دایه‌ ئایا ئه‌وانه‌ هه‌مو سزا ده‌درێن‪،‬‬ ‫ئه‌م بانه‌و دو هه‌وایه‌ بۆ؟!"‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌حزبایه‌تیدا ئاساییه‌ سزاو‬ ‫پاداشت هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر س���زادان به‌یاسا‬ ‫بێت با بۆ من هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ كه‌سانی‬ ‫دیكه‌ش هه‌بێت‪ ،‬س���زادان به‌لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌ش���وێنی خ���ۆی‪ ،‬ئه‌م س���زادان ‌ه وه‌ك‬ ‫كاردانه‌وه‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ پێیوایه‌‬ ‫"له‌م مه‌عمه‌ع���ه‌ سیاس���ییه‌دا ئه‌و بوه‌‬ ‫به‌قوربانی"‪.‬‬ ‫هاوكات وه‌سفیه‌ به‌نی وه‌یس ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی كه‌ به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫س���زادراوه‌ له‌سه‌ر نوس���ینی‌ كۆمێنتێك‬ ‫له‌په‌یج���ی‌ تایبه‌ت���ی‌ خ���ۆی‌ له‌ت���ۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ فه‌یس���بوك س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌چاره‌نوس���ی‌ بارزانی‌‪ .‬وتی‌ "په‌شیمان‬ ‫نیم له‌وان���ه‌ی‌ وتومه‌"‪ .‬وتیش���ی‌ "له‌ناو‬ ‫حزبێكدا سزادان ئاساییه‌‪ ،‬ئێمه‌ كه‌ سزا‬ ‫دراوین زۆر ئاس���اییه‌ الی حزبه‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ بزانێت‪ ،‬من له‌ فه‌یسبوك قسه‌م‬ ‫كردوه‌ نه‌ك له‌ته‌له‌فزیۆن‪ ،‬سزاكه‌ شتێكی‬ ‫وا نه‌بوه‌ كه‌ لێدوان نه‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كپكردن���ی‌ ده‌نگ���ی‌‬ ‫ناڕازییه‌كان���ی‌ پارتی‌ له‌ن���او یه‌كێتیدا‪،‬‬

‫شاناز ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "نه‌ گۆران ئازاد نه‌ وه‌سفیه‌‬ ‫به‌نی وه‌یس س���زا نه‌دراون‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫سه‌رنجڕاكیش���انه‌‪ ،‬به‌پێ���ی په‌ی���ڕه‌وی‬ ‫ناوخ���ۆی یه‌كێت���ی نزمتری���ن ئاس���تی‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ سه‌رنجڕاكێشانه‌‪ ،‬ناچێته‌‬ ‫خانه‌ی‌ سزاوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد وت���ی‌ "ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌نوس���ینه‌كان هه‌ندێ���ك وش���ه‌ی‌ تێدا‬ ‫به‌كارهێن���راوه‌ كه‌ ده‌كرا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬

‫گۆران ئازاد‬ ‫تر ئاراس���ته‌ بكرایه‌و هه‌مان مانا بدات‪،‬‬ ‫بۆچونم وایه‌ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ هێنده‌ گه‌ور‌ه‬ ‫نیه‌‪ ،‬سه‌رنجڕاكێش���ان نزمترین ئاس���تی‬ ‫ی ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئاگاداركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫یاخود كادرێكی پێش���كه‌وتوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌بابه‌تێكی دیاریكراو‪ ،‬ناشچێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫سزاوه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌شوێنی خۆیان ماون‌و‬ ‫ئه‌ركه‌كانی���ان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‪ ،‬له‌په‌یڕه‌وی‬ ‫ناوخ���ۆدا وش���ه‌ی‌ سه‌رنجڕاكێش���ان‬ ‫به‌كارهێنراوه‌و له‌حاڵه‌ت���ی ئاوادا به‌كار‬ ‫دێت‪ ،‬له‌هه‌ر حزبێكدا ئاساییه‌ ئه‌و شتانه‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬

‫وه‌سفی ‌ه به‌نی وه‌یس‬ ‫جێی ئاماژه‌یه‌ دواین ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫م���ه‌ال به‌ختیار لێپرس���راوی ده‌س���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كارگێ���ری مه‌كته‌بی سیاس���یی یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان بۆ شاناز ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حم���ه‌د به‌رپرس���ی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫بو‪ ،‬كه‌ له‌میدیاكانه‌وه‌ رایگه‌یاند "قسه‌كانی‬ ‫شاناز گوزارشت له‌بۆچونه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫نیش���تیمانی كوردس���تان ناكات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نها بۆچون���ی خۆیه‌تی‌و به‌س‪،‬‬ ‫له‌و روه‌شه‌وه‌ ش���اناز ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫ئاگادار كراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫عێراق‪ ‌10 :‬به‌رپرس ‌ی كورد له‌گه‌نده‌ڵیه‌و‌ه تێوه‌گالون‬

‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی‌ نه‌زاهه‪ :‬به‌رپرسی‌ كورد هه‌یه‌ به‌ ‪ 130‬ساڵ زیندانی‌ حوكم ده‌درێت‬

‫ی هه‌وڵ����دان‬ ‫ل����ه‌ س����ه‌رو به‌ن����د ‌‬ ‫ی له‌س����ه‌رجه‌م‬ ‫ب����ۆ چاكس����از ‌‬ ‫ی ناوه‌ندو‬ ‫جومگه‌كان����ی‌ حكومه‌ت���� ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵكاران‌و‬ ‫ی مه‌له‌ف ‌‬ ‫هه‌ڵدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دادگایكردنیان‪ ،‬چه‌ند به‌رپرسێك ‌‬ ‫كورد له‌ناو ئه‌و كه‌یس����انه‌دا ناویان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫باڵوبوه‌ته‌وه‌ ك����ه‌ به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لیژنه‌ی‌ نه‌زاهه‌ به‌ده‌یان به‌رپرس���� ‌‬ ‫كورد له‌لیستی‌ گه‌نده‌ڵكارانن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫کارزان تاریق‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران���� ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن���� ‌‬ ‫ك����ورد ‌‬ ‫عێراق وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن نیگه‌رانن‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی به‌رپرس����ان ‌‬ ‫له‌تێوه‌گالن���� ‌‬ ‫به‌گه‌نده‌ڵیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ختی����ار ش����اوه‌یس‪ ،‬ئه‌ندام���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق له‌س����ه‌ر لیس����ت ‌‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫س����ه‌وز‪ ،‬به‌ئاوێن����ه‌ ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵی‌ به‌س����ه‌دان‬ ‫دۆس����یه‌كان ‌‬

‫ی زۆری‌ له‌سه‌ر ناوبانگ‌و كه‌سایه‌تی‌‌و‬ ‫دۆسیه‌ن‌و هی‌ س����ااڵنی‌ پێشتریش ‌‬ ‫تێدای ‌ه كه‌ به‌رپرسانی‌ كورد ناویان به‌رپرسان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌ش‬ ‫به‌ختیار شاوه‌یش جه‌غت ‌‬ ‫هه‌ی����ه‌و گه‌نده‌ڵیان ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی له‌هه‌رێمیش‬ ‫ی ناوه‌كان له‌الیه‌ن كرده‌وه‌ ك���� ‌ه گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫تائێس����تا ته‌واو ‌‬ ‫ی بكا‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان����ه‌و‌ه هه‌ی����ه‌و كه‌س ناوێرێ‌ باس���� ‌‬ ‫ی نه‌زاه����ه‌ ‌‬ ‫لیژن����ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ئه‌و وتی‌ "له‌به‌غ����دا هه‌نگاو نراوه‌و‬ ‫باڵونه‌كراونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دۆسیه‌كان ئاش����كرا ده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی به‌رپرس����ێكی‌ س����ه‌ر به‌پارت ‌‬ ‫ناو ‌‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تانه‌ ك���� ‌ه له‌هه‌رێ����م په‌رده‌پ����ۆش ده‌كرێ����ن‌و‬ ‫حزب����ه‌كان كۆنترۆڵ����ی‌ دادگاكانیان‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ختی����ار وت����ی‌ "نه‌ده‌ب����و كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "سیستمه‌كه‌ش كاریگه‌ر ‌‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵی����ه‌وه‌ تێوه‌بگلێن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌ر كه‌س له‌حكومه‌ت یان په‌رله‌مان هه‌ی����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌ سیس����تمی‌ ئێر‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مانیه‌و هه‌رێم س����ه‌رۆكایه‌تی ‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬ك���� ‌ه دێت ‌ه به‌غ����دا ئه‌ركێك ‌‬ ‫ی نه‌بوایه‌ عێراق‬ ‫ی له‌سه‌ر شانه‌"‪ .‬ئه‌گه‌ر ملمالنێی‌ تایف ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئه‌خالق ‌‬ ‫ئه‌ندامه‌ك����ه‌ی‌ لیس����تی‌ س����ه‌وز زۆر زۆر پێشكه‌وتوتر ده‌بو"‪.‬‬ ‫ی ره‌شید‪،‬‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ رونكرده‌وه‌ ك����ه‌ هه‌بون ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن����ی‌ نوێن����ه‌ران‬ ‫ی ئه‌ندام���� ‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ كورد له‌ناو لیس����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالمی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی له‌لیست ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ به‌غدا كاریگه‌ر ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ ‌‬

‫سه‌رۆكی‌ زانكۆ ‌ی سلێمانی‌‪ :‬پێشبینی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین ساڵێك ‌ی زۆر سه‌خت به‌ڕێ‌ بكه‌ین‬ ‫خوێندكارانی‌ به‌ش���ه‌ ناوخۆییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫زانكۆی‌ س���لێمانی‌ نیگه‌رانن له‌نه‌بونی‌‬ ‫ئاوی‌ گه‌رم‌و كارپێنه‌كردنی‌ ئامێره‌كانی‌‬ ‫گه‌رمكردنی‌ ژوره‌كان‪ ،‬سه‌رۆكی‌ زانكۆی‌‬ ‫س���لێمانیش ده‌ڵێت "پێش���بینی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ین س���اڵێكی‌ زۆر س���ه‌خت به‌ڕێ‌‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وری���ا جه‌مال‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ ،‬حكومه‌ت ناتوانێ‌ بودجه‌ی‌‬ ‫پێویس���ت ب���ۆ زانك���ۆی‌ س���لێمانی‌‬ ‫دابینبكات‪ ،‬جۆالن ئه‌حمه‌د خوێندكاری‌‬ ‫به‌شه‌ ناوخۆییه‌كانی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د ك���ه‌ "گرفت���ی‬ ‫س���ه‌ره‌كیمان نه‌بون���ی ئ���اوی گه‌رمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كارنه‌كردنی سیسته‌می گه‌رمی‌و‬ ‫س���اردی‌‌و ئه‌مه‌ش وایكردوه‌‪ ،‬كه‌شێكی‬ ‫گونج���او بۆ مان���ه‌وه‌ی خوێن���دكاران‬ ‫نه‌ڕه‌خسێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ئێس���تادا ك���ه‌ وه‌رزی‬ ‫سه‌رمایه‌ پێویس���تیی خوێندكاران بۆ‬ ‫ئاوی���ی گ���ه‌رم زی���اد ده‌كات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كاركردن به‌ئامێره‌كانی‌ گه‌رمی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬

‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ به‌رده‌وامبێت‪ ،‬ناتوانین ساڵی‌ ‪ 2013‬ی بۆ سه‌رف ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ش كرد‬ ‫له‌خوێندن به‌رده‌وام بین"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ هاوكار تاریق‪ ،‬لێپرسراوی‌ "نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬بینای‌ به‌ش���ه‌ ناوخۆییمان‬ ‫كاروب���اری‌ كوڕانی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ‪ 8000‬هه‌زار قوتابی كه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ "له‌ئێس���تادا له‌و به‌شه‌ناوخۆیانه‌ ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬مانگانه‌‬ ‫به‌هۆی‌ كه‌می‌ گازه‌وه‌ ش���ه‌و ناشه‌وێك پێویس���تی‌ به‌‪ 200‬هه‌زار لیتر گاز هه‌یه‌‬ ‫ئه‌توانی���ن‪ ،‬ئامێ���ری‌ گه‌رمكردنی‌ ئاو بۆ ئه‌وه‌ی‌ سیس���تمی‌ گه‌رمكه‌ره‌وه‌كان‬ ‫كارپێبكه‌ی���ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ چیل���ه‌ره‌كان كه‌ كارپێبكه‌ین‪ ،‬زۆرجار به‌قه‌رز گاز ده‌كڕین‬ ‫ژوره‌كانی‌ خوێن���دكاران گه‌رم ده‌كات‪ ،‬ئه‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ هه‌رێم كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر دامه‌زراوه‌ی‌ زانكۆ هه‌بوه‌‪،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌ویش بۆ ماوه‌ی‌ چوار كاتژمێر"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر گازی‌ پێوس���تمان پاره‌مان له‌به‌رده‌ست بێت به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫بۆ دابینبكرێ���ت به‌دڵنیاییه‌وه‌ كاتێكی‌ سه‌رفی‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬خزمه‌تگوزارییه‌كان بۆ‬ ‫زیات���ر ئ���اوی‌ گ���ه‌رم‌و چیل���ه‌ره‌كان خوێندكاران دابین ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌یه‌ك���ه‌م ڕۆژی‌ ده‌وامه‌وه‌‬ ‫كارپێده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌‪ ،‬د‪.‬سه‌الحه‌دین سه‌عید به‌خوێن���دكاران‌و كه‌س‌وكاریان‌و هه‌مو‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ناوه‌نده‌كان���ی‌ حكومه‌تمان ڕاگه‌یانده‌وه‌‬ ‫ڕاگه‌یان���د كه‌ "ئێس���تا له‌س���ه‌ره‌تای‌ ك���ه‌ ئێمه‌ پێش���بینی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫وه‌رزی‌ س���ه‌رماداین‪،‬بارودۆخه‌كه‌ چاك ئه‌مساڵی‌ خوێندنمان ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪،‬حكوم���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر نه‌توانێت قه‌یران بێت ئه‌وا ساڵێكی‌ زۆر سه‌خت‬ ‫پاره‌مان ب���ۆ دابین بكات به‌دڵنیاییه‌وه‌ به‌ڕێده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌بێ���ت خوێندكارانیش‬ ‫ی به‌و نه‌فه‌س���ه‌وه‌ مامه‌ڵه‌م���ان له‌گه‌ڵدا‬ ‫ئێم���ه‌ش ناتوانی���ن س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫پێویس���ت بكڕی���ن‪ ،‬بۆ كارك���ردن به‌و بكه‌ن‪ ،‬زۆرجاریش خوێندكاران خۆیان‬ ‫ئامێرانه‌‪،‬حكومه‌ت ل���ه‌ ‪%35‬ی‌ داهاتی‌ كه‌مته‌رخه‌من"‪.‬‬

‫ی هه‌مو وه‌زاره‌ته‌كانی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫خسته‌ڕو‪ ،‬له‌و كه‌یسانه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫عادل ن����وری‌‪ ،‬ئه‌ندام����ی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌حكومه‌تی‌ ناوه‌ند باڵوده‌كرێنه‌و‌ه‬ ‫به‌رپرسێكی‌ زۆر كوردی‌ تێدایه‌ ك ‌ه نه‌زاه���� ‌ه له‌په‌رله‌مان����ی‌ عێ����راق‪،‬‬ ‫ی راگه‌یان����د ك����ه‌ "یه‌ك‬ ‫تێوه‌گالون‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت دادگا ئه‌و به‌ئاوێن����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت نیه‌ مه‌له‌ف ‌‬ ‫بڕیار ‌ه بداو سه‌ره‌تا لیژنه‌ی‌ نه‌زاه ‌ه داموده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫چاودێ����ری‌ ده‌كاو دادگا بڕیاری����ان گه‌نده‌ڵ����ی‌ تێدا نه‌بێت‪ ،‬به‌ش����ێك ‌‬ ‫به‌رچ����اوی‌ به‌رپرس����ان گه‌نده‌ڵن‌و‬ ‫له‌سه‌ر ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌ندێك له‌به‌رپرس����ان دۆسیه‌كانیان الی‌ ئێمه‌یه‌و خه‌ریكین‬ ‫ی داون به‌غیابی‌‌و خۆیان یه‌كالیان بكه‌ینه‌وه‌و ده‌یاننێرین بۆ‬ ‫دادگا حوكم ‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ نه‌زاهه‌"‪.‬‬ ‫ئاماده‌ی‌ دانیشتنه‌كه‌ نه‌بون"‪.‬‬ ‫ی نه‌زاه���� ‌ه‬ ‫ئه‌ندامه‌ك����ه‌ی‌ لیژن����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی‌ حاجی‌ ره‌شید ئاماژه‌ ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ش كرد‪ ،‬به‌رپرسی‌ كوردیش ئاش����كرایده‌كات‪ ،‬ماوه‌ی‌ س����اڵێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك هه‌ر به‌رپرس����ێكی‌ عێراقی‌ ك ‌ه هه‌وڵیان����داوه‌ ب����ۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كه‌مت����ر‬ ‫ی به‌ش����دارن‪ ،‬كه‌یس����ه‌كان‌و له‌م����اوه‌ ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ند ‌‬ ‫ی ‪ 600‬كه‌س‬ ‫له‌مانگێك����دا نزیك����ه‌ ‌‬ ‫تێوه‌گالون به‌گه‌نده‌ڵی‌‪.‬‬ ‫ی عێراق له‌ت����ه‌واوی‌ پۆس����ته‌كان فه‌رمانیان‬ ‫لیژنه‌ی‌ نه‌زاه ‌ه له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی ب����ۆ ده‌رچوه‌و ‪ 460‬كه‌س����ی‌ تریش‬ ‫ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات كه‌ دۆسیه‌كان ‌‬ ‫ی الی‌ ئ����ه‌وان زۆر زۆرن‌و كه‌یسه‌كانیان یه‌كالیی‌ كراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵ���� ‌‬

‫ی گرتنیان بۆ ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫فه‌رمان ‌‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌ناو ئه‌و دۆس����یانه‌دا‬ ‫وه‌زی����ری‌ كوردیش����ی‌ تێدای����ه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌به‌غدایه‌و هه‌ندێكیشیان چونه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ هه‌رێم‌و نایه‌نه‌ ب����ه‌رده‌م دادگاو‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسیش هه‌ی ‌ه چوه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫واڵت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كوردی‌ تیایه‌ ك ‌ه پێشتر‬ ‫به‌رپ����رس بوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ ئیس����ماعیل‬ ‫ی‬ ‫حه‌قی‌ كه‌ س����ه‌رۆكی‌ مانگی‌ سور ‌‬ ‫ی ساڵ‌و نیوێكدا‬ ‫عێراقی‌ بوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ گه‌نده‌ڵی‌ كردو ‌ه ك ‌ه ده‌بێت‬ ‫ی بكرێت"‪.‬‬ ‫‪ 130‬ساڵ زیندانی ‌‬ ‫ی ئاشكراكرد‬ ‫ی ئه‌وه‌ش���� ‌‬ ‫عادل نور ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ‪ 9‬بۆ ‪ 10‬وه‌زیر‌و خاوه‌ن پۆست ‌‬ ‫بااڵ هه‌ن ك ‌ه له‌به‌غدا له‌گه‌نده‌ڵیه‌و‌ه‬ ‫تێوه‌گالون‌و حوكمدراون‌و ناوه‌كانیان‬ ‫له‌ناو لیستی‌ گه‌نده‌ڵكاراندایه‌"‪.‬‬

‫پۆلیسی سلێمانی هۆشداری ده‌دات ‌ه هاواڵتیان‪:‬‬

‫به‌ناو ‌ی سێكسه‌و‌ه قۆڵتان نه‌بڕن‬ ‫وته‌بێژی پۆلیسی سلێمانی‪ ،‬نه‌قیب‬ ‫س���ه‌ركه‌وت ئه‌حم���ه‌د له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی ده‌نگۆی له‌شفرۆشی‬ ‫گه‌ڕۆك‪ ،‬ئام���اژه‌ به‌و ‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫"پێویس���ته‌ هاواڵتی���ان ئاگای���ان‬ ‫له‌خۆیان بێت به‌ناوی‌ سێكس���ه‌و ‌ه‬ ‫قۆڵیان نه‌بڕدرێت"‪.‬‬ ‫زانكۆ س���ه‌ردار‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬نه‌قیب‬ ‫س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‪ ،‬ئاش���كرای‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ له‌رێگ���ه‌ی ت���ۆڕ ‌‬ ‫ی فه‌یس���بوكه‌و ‌ه وێنه‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی هاواڵتیان‬ ‫چه‌ندی���ن كچ نیش���ان ‌‬ ‫ده‌درێت كه‌ گوایه‌ كاری له‌شفرۆشی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و پێیانده‌وترێت "ده‌توانن‬ ‫ئافره‌ت���ی جوانتان ب���ۆ بهێنین"‌و‬ ‫پاش���ان ژماره‌ی مۆبای���ل له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫چه‌ن���د هاواڵتیی���ه‌ك ده‌گۆڕنه‌وه‌و‬ ‫ی ئه‌وه‌یان لێده‌كرێت ك ‌ه ‪100‬‬ ‫داوا ‌‬ ‫دۆالریان بدرێتێ‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئێوار ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌و ئافره‌ته‌ی���ان بۆ هێنا تۆ‬

‫ی‬ ‫بێیت‪ ،‬س���ه‌ركه‌وت وت���ی‌ "دوا ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ پاره‌ك���ه‌ی وه‌رگرت‪،‬‬ ‫ئیتر مۆبایله‌كه‌ی داده‌خات‌و به‌فێڵ‬ ‫پاره‌كه‌ی ده‌ست ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌م ‌ه وتراو ‌ه به‌هه‌ندێك‬ ‫كه‌س به‌اڵم عاقڵ بون‌و پاره‌كه‌یان‬ ‫ن���ه‌داوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ پێده‌چێت‬ ‫له‌هاواڵتی تر رویدابێت به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫كه‌س���ایه‌تی خۆی نه‌هاتوه‌ سكااڵ‬ ‫تۆمار بكات"‪.‬‬ ‫نه‌قی���ب س���ه‌ركه‌وت ئام���اژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش���دا‪ ،‬هاواڵتیی���ه‌ك ك��� ‌ه‬ ‫چیرۆكه‌ك���ه‌ی ب���ۆ گێڕاوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫وتویه‌تی ئه‌و كه‌سه‌ی ویستویه‌تی‬ ‫فێڵه‌ك ‌ه ب���كات كه‌مێ���ك كوردی‬ ‫زانیوه‌‪ ،‬واته‌ كه‌س���ه‌ك ‌ه به‌ره‌گه‌ز‬ ‫ع���ه‌ره‌ب بوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیش���ی‬ ‫"ئێم ‌ه هه‌ڵمه‌تم���ان هه‌یه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫ئافره‌تان���ه‌ی كه‌ له‌ناو ب���ازاڕدان‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌ناوچه‌ی‬

‫پیشه‌س���ازین‪ ،‬ئێم��� ‌ه زوو زوو‬ ‫مه‌فه‌رزه‌ی���ان ب���ۆ ده‌رده‌كه‌ی���ن‌و‬ ‫ده‌س���تگیریان ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫له‌ه���ه‌ر ش���وێنێكه‌وه‌ هاتب���ن‬ ‫ئێمه‌ سنورداش���ی ش���وێنه‌كانیان‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ رێنمایمان بۆ‬ ‫هاواڵتی���ان‌و گه‌نج���ان ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫دوربكه‌ونه‌وه‌ له‌و حاڵه‌تان ‌ه چونك ‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ زۆربه‌یان نه‌خۆشن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌ڕوی مادیه‌وه‌ پاره‌ت لێده‌كێشنه‌و ‌ه‬ ‫له‌ڕوی یاسایش���ه‌و ‌ه لێپێچینه‌وه‌ی‬ ‫له‌سه‌ره‌‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ ئافره‌تێكی‬ ‫وه‌هادا ده‌ستگیر بكرێیت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ كاری به‌دره‌وش���تیه‌ توشی‬ ‫به‌ندك���ردن ده‌بیت‪ ،‬ئه‌و ئافره‌تان ‌ه‬ ‫ره‌نگه‌ له‌رۆژێكدا له‌گه‌ڵ چوار پێنچ‬ ‫كه‌س���دا رابوێرێ���ت بۆی ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكاره‌ بۆ نه‌خۆشی‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫هاواڵتیان زۆر وریابن"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌رپرسی‌ لق ‌ی چوار ‌ی پارتی‌ له‌سلێمانی‌‪ :‬له‌هه‌ڵوێست ‌ی یه‌كێت ‌ی رازین‬ ‫گۆڕان خۆپیشاندانی‌ له‌هه‌ولێر‌و دهۆك پێناكرێت‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆسه‌ردار‬ ‫به‌رپرسی‌ لقی‌ چواری‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬سه‌عید سه‌لیم‬ ‫پشده‌ری‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "له‌هیچ باره‌گایه‌كی‌ پارتیه‌وه‌‬ ‫ته‌قه‌ له‌خۆپیشانده‌ران نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دۆخ���ی‌ ئێس���تای‌ پارتی‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ چۆن ده‌بینن؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬قۆناغی‌ ئێستا‬ ‫له‌گه‌ڵ قۆناغه‌كان���ی‌ رابردو له‌هه‌ندێك‬ ‫شت هاوش���ێوه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌ندێك شتی‌ تر‬ ‫جی���اوازه‌‪ ،‬جیاوازیه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا باره‌گاكانی‌‬ ‫پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان كرانه‌‬ ‫ئامانج له‌الی���ه‌ن بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌ڕێكی‌ ناوخ���ۆی‌ داپۆش���راویان‬ ‫له‌ژێ���ر ناونیش���انی‌ خۆپیش���اندان‌و‬ ‫سودوه‌رگرتن له‌خۆپیش���اندانی‌ ره‌وای‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‌و دوات���ر به‌الرێدا‬ ‫بردنی‌ خۆپیش���انده‌ران كه‌ ئاكامه‌كه‌ی‌‬ ‫س���وتاندن‌و ش���ه‌هیدكردنی‌ هه‌ڤااڵنی‌‬ ‫ئێمه‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬جیاوازیه‌كه‌ لێره‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئێمه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ چیتر‬ ‫جۆرێك له‌پش���ێوی‌‪ ،‬جۆرێك له‌ئاژاوه‌‪،‬‬ ‫به‌خواستی‌ گۆڕان زیاتر په‌ره‌نه‌سێنێت‬ ‫ئێم���ه‌ بڕیارمان���دا به‌ه���اوكاری‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ لیژن���ه‌ی‌ ئه‌منی‌ كه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌خواسته‌كانی‌ ئه‌وانیش بو بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باش���تر بتوانن كۆنتڕۆڵی‌ ئه‌منی‌ بكه‌ن‬ ‫بڕیارماندا باره‌گای‌ لیژنه‌ی ناوچه‌كانمان‬ ‫بكێش���ینه‌وه‌ بۆ ب���اره‌گای‌ لق‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا گۆڕانكاری‌ به‌سه‌رداهاتوه‌‬ ‫ته‌نها له‌روی‌ ش���كڵییه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌باره‌گاوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌روی‌ ناوه‌رۆكه‌وه‌‬ ‫هه‌مو ئه‌و كارو چاالكیه‌ رێكخستنانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌م���اوه‌ی‌ راب���ردودا جێبه‌جێمان‬ ‫كردوه‌ ئێستاش جێبه‌جێی‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ پێتانوایه‌ خۆپیشانده‌ران‬ ‫كه‌ ناڕه‌زایه‌تیان ده‌ربڕیوه‌و هێرش���یان‬ ‫كردۆته‌ س���ه‌ر باره‌گاكانت���ان گۆڕانن‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا پارت���ی‌ ته‌حه‌كوم به‌داهاتی‌‬ ‫نه‌وت‌و بودجه‌ی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆچی‌ ئێوه‌ هۆكاری‌ ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیانه‌‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ ناگه‌ڕێننه‌وه‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬ئه‌مه‌ قس���ه‌ی‌‬ ‫گۆڕان���ه‌و چه‌واش���ه‌كردنی‌ خه‌ڵك���ی‌‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬راس���تیه‌كان به‌جۆرێكی‌‬ ‫تره‌‌و گ���ۆڕان خۆی���ان ب���اش ده‌زانن‬ ‫حه‌قیقه‌ت���ی‌ هه‌م���و كایه‌كان���ی‌ ك���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ژیان���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫سیاسی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫چۆن���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وان به‌ئامانجێكی‌ تر‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئیس���تیغاللی‌ ئه‌و كه‌ش���ه‌‬ ‫بكه‌ن كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پاش���ان ئێم��� ‌ه له‌راب���ردو وتومان���ه‌و‬ ‫ئێس���تاش ده‌یڵێینه‌وه‌ ئێمه‌ حیزبێكین‬ ‫ك���ه‌س ناتوانێ���ت دیموكراس���یه‌تمان‬ ‫پێبفرۆشێت‪ ،‬ئێمه‌ زیاتر له‌حه‌فتا ساڵه‌‬ ‫خه‌بات ده‌كه‌ین له‌پێناو هێنانه‌ كایه‌ی‌‬ ‫ژیانێكی‌ دیموكراسیانه‌و دیموكراسیه‌ت‬ ‫له‌دروشمه‌وه‌ بكرێته‌ كلتور‪ ،‬ئێمه‌ بوین‬ ‫كه‌ له‌ناوه‌ڕاستی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو كاتێك‬ ‫كه‌ دیموكراس���یه‌ت وه‌كو چه‌مك وه‌كو‬ ‫كلتور بابه‌تێك���ی‌ نامۆ بو له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و له‌عێ���راق‌و ش���یوعیه‌ت‌و‬ ‫چه‌پگه‌رایی‌ مۆدێل بو‪ ،‬ئێمه‌ له‌وكاته‌دا‬ ‫هاتین ك���ه‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردو‬ ‫دوات���ر پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫دروس���ت بو كه‌ له‌ناوه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی‌ بخوێنرێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌‬ ‫بابه‌تێكه‌ ئێمه‌ ده‌نگمان له‌گه‌ڵ ده‌نگی‌‬ ‫ماف���ی‌ ره‌وای‌ خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫ماف���ی‌ خۆیان���ه‌ ك���ه‌ به‌ش���ێوازێكی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و به‌س���ودوه‌رگرتن له‌و كه‌شه‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ی‌ كه‌ له‌كوردستان هه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌وان داوای‌ ماف���ه‌ ره‌واكانی‌ خۆیان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ئێم���ه‌ بینیم���ان ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌هه‌قیق���ه‌ت هاتن‌و داوای‌ مافی‌ ره‌وای‌‬ ‫خۆیان ده‌كرد به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ توانی���ان ئه‌و پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ تریان كه‌‬ ‫به‌خواستی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بو سه‌ره‌تا‬ ‫پیالنبۆداڕێ���ژراو ب���و وه‌ باره‌گاكان���ی‌‬ ‫پارتی‌ كرا به‌ئامانج‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تر ئه‌وه‌‬ ‫بانگه‌شه‌یه‌كی‌ سه‌قه‌تی‌ دۆڕاوی‌ گۆڕانه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌رده‌وام باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن پارتی‌‬ ‫حیزبی‌ ژماره‌ یه‌كه‌و هه‌مو شتێك له‌الی‌‬ ‫ئه‌وان كۆبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم له‌واقیعدا وانیه‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬نه‌خێر وانیه‌و‬ ‫زۆر دوره‌ له‌راس���تیه‌وه‌‪ ،‬له‌راب���ردودا‬

‫له‌هیچ باره‌گایه‌كی‌‬ ‫پارتیه‌وه‌ ته‌قه‌‬ ‫له‌خۆپیشانده‌ران‬ ‫نه‌كراوه‬ ‫سه‌عید سه‌لیم پشده‌ری‬ ‫زۆر به‌راش���كاوی‌ ئه‌و بابه‌تانه‌ هه‌موی‌‬ ‫وه‌اڵمدرایه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ كاك رێباز حه‌مالن‬ ‫ك���ه‌ وه‌زی���ری‌ دارای���ی‌ ب���و كاندیدی‌‬ ‫گ���ۆڕان بو بۆ رۆژێك ل���ه‌رۆژان نه‌هات‬ ‫پش���تگیری‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌ خۆی‌ بكات؟‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ خیتابی‌ ئه‌و خیتابێكی‌‬ ‫حكومی‌ بو كه‌ دیار بو ئه‌ویش به‌شداره‌‬ ‫له‌هه‌مو ئه‌وانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و پرسانه‌ی‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ب���واری‌ دارایی‌‌و هه‌مو‬ ‫بواره‌كان���ی‌ تر هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫پره‌نس���یپی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫سیاسه‌تی‌ بۆ داڕێژراوه‌و دواتر جێبه‌جێ‌‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ زۆرێك ئه‌وه‌ جێی‌ پرسیاره‌‬ ‫بۆچی‌ ئه‌م���ه‌ دوجاره‌ كه‌ خه‌ڵكی‌ دێنه‌‬ ‫سه‌ر ش���ه‌قام‌و ناڕه‌زایه‌تی‌ ده‌رده‌بڕن‪،‬‬ ‫دێنه‌ س���ه‌ر باره‌گاكانی‌ پارتی‌‪ ،‬پارتی‌‬ ‫رێوشوێنێكی‌ نه‌رم ناگرێته‌به‌رو به‌گولله‌‬ ‫وه‌اڵمیان ده‌داته‌وه‌؟‬ ‫سه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬رێك پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و قس���انه‌ راس���ته‌‪ ،‬بۆچ���ی‌ ته‌قه‌‬ ‫ك���راوه‌؟! ئێم���ه‌ باره‌گام���ان بۆ چۆڵ‬ ‫ك���ردون‌و قبوڵمان كردوه‌ خه‌ڵكمان لێ‌‬ ‫ش���ه‌هید بكه‌ن‪ ،‬باره‌گامان ته‌س���لیمی‌‬ ‫ده‌زگای‌ ئه‌من���ی‌ كردوه‌و دوای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫س���وتێنراون‪ ،‬له‌ناو شاری‌ س���لێمانی‌‬ ‫باره‌گاكانمان بۆ چۆڵكردون ئیتر له‌وه‌‬ ‫زیاتر ئێمه‌ چی‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا پارتی‌ هی���چ ته‌قه‌ی‌‬ ‫نه‌كردوه‌ له‌خۆپیشانده‌ران؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌هیچ باره‌گایه‌كتانه‌وه‌ ته‌قه‌‬ ‫له‌خۆپیشانده‌رانی‌ ئه‌مدواییه‌ نه‌كراوه‌؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬له‌باره‌گای‌ پارتیه‌وه‌‬ ‫ته‌قه‌ له‌كه‌س نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌بۆچون���ی‌ ئێ���وه‌ ئ���ه‌م‬ ‫گه‌م���ه‌ سیاس���یه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و پارت���ی‌‬ ‫سه‌رئه‌نجامه‌كه‌ی‌ چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫سه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬پێموایه‌ ده‌بێت‬ ‫گۆڕان پێداچونه‌وه‌ به‌سیاس���ه‌ته‌كانی‌‬ ‫خۆیدا بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی‌ پارتی‌ نابێت بیكات؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬نا‪ ،‬چونكه‌ هه‌ڵه‌ الی‌‬ ‫گۆڕانه‌‪ ،‬پارتی‌ زۆری‌ به‌خشی‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫گۆڕان زۆر ب���ه‌وردی‌‪ ،‬عاقڵمه‌نده‌كانی‌‬ ‫ناو گ���ۆڕان‪ ،‬خه‌ڵك���ه‌ میانڕه‌وه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ په‌رۆشی‌ نیشتمان‌و نه‌ته‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ك���ه‌ خه‌باتیان كردوه‌ له‌پێناو‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌‪ ،‬زۆر زۆر گرنگ���ه‌ ئه‌وانه‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ سیاس���یه‌تمه‌دارن‪ ،‬ده‌بێ���ت‬ ‫ئینس���انی‌ سیاس���ی‌ قودره‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ك���ه‌ بتوانێت خ���ۆی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫قۆناغه‌كان بگونجێنێت به‌سود وه‌رگرتن‬ ‫له‌هه‌ڵه‌كانی‌ رابردوی‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫گۆڕان به‌جۆرێك س���یاغه‌ی‌ چوارچێوه‌‬ ‫گش���تیه‌كه‌ی‌ كارو خه‌ب���ات‌و چاالكی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ خۆی‌ بكات‪ ،‬كه‌ بگونجێت‬ ‫له‌گه‌ڵ پرسی‌ نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ ئه‌م‬ ‫قۆناغه‌ هه‌ستیاره‌ی‌ كه‌ ئێستا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ ئێس���تای‌‬ ‫یه‌كێتی‌ چ���ۆن هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنن له‌م‬ ‫گرژیی���ه‌ی‌ كه‌وتوه‌ته‌ نێ���وان پارتی‌‌و‬

‫گۆڕان؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬دیار‌ه له‌میدیا‬ ‫برایانی‌ یه‌كێتی‌ به‌ئاشكرا هه‌ڵوێسته‌كانی‌‬ ‫خۆی���ان راگه‌یان���دوه‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م ش���ت‬ ‫له‌حكومه‌ت نه‌كشانه‌وه‌‪ ،‬دوه‌م خواستی‌‬ ‫ئه‌وان ئه‌وه‌یه‌ به‌جۆرێ���ك له‌جۆره‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و گرفتانه‌ بكرێت‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌راش���كاوی‌ بینیمان زیاتر له‌كه‌سێك‌و‬ ‫دوانی‌ دیاری‌ ناو سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫باس���یان كرد كه‌ كوردستان به‌پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌ تێكده‌چێ���ت‪ ،‬ب���ه‌و دوانه‌ش‬ ‫ئاینده‌ی‌ مسۆگه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ رازین له‌هه‌ڵوێسته‌كانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬من پێموایه‌‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌ی‌ ئێستا به‌ئاسانی‌ دروست‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ هاوش���ان‌و هاوخه‌بات‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌‌و هه‌مو هێزه‌ شۆڕگێڕه‌كانی‌‬ ‫تر خه‌باتێكی‌ زۆر كراوه‌ تاوه‌كو ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌دیهاتوه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ به‌ئاسانی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫راده‌ستی‌ قه‌ده‌ر ناكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گله‌ی���ی‌ ئه‌وه‌ت���ان هه‌بوه‌‬

‫دام���ه‌زراوه‌ ئه‌منیه‌كان‌و هه‌مو ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ئه‌ركه‌یان له‌سه‌ر شان بو رۆڵێكی‌‬ ‫زۆر باش���یان بینی‌‌و شه‌ونخونیان كرد‬ ‫به‌راستی‌ ئێمه‌ هه‌ستمان به‌ماندو بون‌و‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌وان كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���تر باست له‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫پارتی‌ ته‌قه‌ی‌ نه‌كردوه‌ له‌خۆپیشانده‌ران‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تاش له‌قس���ه‌كانتا ده‌ڵێین‬ ‫خه‌ڵك شه‌هید بوه‌‪ ،‬كێ‌ ئه‌م خه‌ڵكه‌ی‌‬ ‫شه‌هید كردوه‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬كادری‌ ئێم���ه‌‬ ‫ش���ه‌هید بوه‌ له‌ناو باره‌گامانداو قابیله‌‬ ‫ئێم���ه‌ ش���ه‌هیدی‌ بكه‌ی���ن؟! پاش���ان‬ ‫س���یناریۆیه‌ك دروس���تبوه‌ جارێ‌ من‬ ‫باس���ی‌ ناكه‌م چونكه‌ دوات���ر به‌به‌ڵگه‌‬ ‫نیش���انی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانی‌ ده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫كه‌ چۆن ئیس���تیغاللی‌ ئ���ه‌و بابه‌تانه‌‬ ‫ده‌كرێت‌و چ���ۆن ده‌یانه‌وێت ئاژاوه‌كان‬ ‫گه‌وره‌تر بكه‌ن‪ ،‬به‌دڵنیایه‌وه‌ پێتانده‌ڵێم‬ ‫كه‌ له‌باره‌گای‌ پارتیه‌وه‌ ته‌قه‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌رنامه‌ت���ان هه‌ی���ه‌ ب���ۆ‬

‫به‌ناخۆش���ی‌ كۆتایی‌ نه‌هاتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ من‬ ‫پێم وایه‌ ئه‌م قۆناغ���ه‌ش تێده‌په‌ڕێت‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ش پارتی‌ حیزبێكی‌ لۆكاڵی‌‬ ‫نیه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ شارێكدا بیربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو بزوتنه‌وی‌ گۆڕان‪ ،‬پارتی‌ حیزبێكی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ پێتانوایه‌ گۆڕان ته‌نها‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ شارێكدا بیرده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬بیركردنه‌وه‌ی‌‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی‌‪ ،‬تێڕوانینی‌‪ ،‬هه‌ڵوێسته‌كانی‌‪،‬‬ ‫هه‌م���وی‌ ده‌كرێت م���رۆڤ بیخاته‌ ئه‌و‬ ‫خانه‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێویس���تیش بێت‬ ‫له‌داهات���ودا م���ن ده‌توان���م به‌به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ بیسه‌لمێنم نه‌ك هه‌ر به‌قسه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مه‌به‌س���ته‌كه‌ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫گ���ۆڕان ئه‌وه‌ی‌ ده‌توانێت له‌س���لێمانی‌‬ ‫بی���كات ناتوانێ���ت له‌هه‌ولێ���رو دهۆك‬ ‫بیكات؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫حیزبێكی‌ لۆكاڵیه‌‪ ،‬لۆكاڵی‌ س���لێمانیه‌و‬ ‫ته‌واو‪ ،‬سیاسه‌ت‌و باكگراوندو پاشخانی‌‬ ‫مه‌عریفی‌‪.‬‬

‫گۆڕان هه‌ر ئه‌وه‌نده‌یان پێده‌كرێت‪ ،‬هێزی‌ ئه‌وان‪ ،‬خیتابی‌‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬هه‌موشتێكی‌ ئه‌وان هه‌ر له‌سلێمانیدایه‌‬

‫له‌هێزه‌كان���ی‌ پۆلی���س‌و ئاس���ایش كه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ وه‌ك پێویس���ت نه‌یانتوانیبێت‬ ‫كاره‌كانی‌ سه‌رش���انیان كه‌ پاراستنی‌‬ ‫باره‌گاكانی‌ ئێوه‌ بوه‌ جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ندێك جاریش ده‌تانوت كه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌و هێزانه‌ گۆڕانن‪ ،‬ئایا ئه‌م گله‌ییه‌تان‬ ‫گه‌یاندۆته‌ یه‌كێتی‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬ئێم���ه‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌ندگاندنمان ب���ه‌دو ج���ۆره‌‪،‬‬ ‫جۆرێكی���ان ب���ۆ ئ���ه‌و ش���وێنانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ به‌داخ���ه‌وه‌ ئ���اژاوه‌ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌‬ ‫لێكه‌وتۆت���ه‌وه‌و خه‌ڵك ش���ه‌هیدبوه‌‪،‬‬ ‫باره‌گاكان���ی‌ ئێم���ه‌ س���وتا پێمانوایه‌‬ ‫داموده‌زگاكان���ی‌ ئاس���ایش‌و پۆلیس‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندیداره‌ به‌وه‌وه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫نه‌یانتوانی‌ وه‌ك پێویست رۆڵی‌ خۆیان‬ ‫ببینن‪ ،‬ته‌نانه‌ت باره‌گای‌ ئێمه‌ به‌چۆڵی‬ ‫ته‌س���لیمی‌ ئ���ه‌وان ك���را نه‌یانتوان���ی‌‬ ‫به‌چۆڵیش بیپارێزن‪ ،‬چ ته‌فس���یرێكی‌‬ ‫بۆبكه‌ی���ن؟ هه‌رچی‌ بێ���ت گرنگ نیه‌‪،‬‬ ‫گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ئ���ه‌وه‌ ئه‌نجامه‌كه‌یه‌تی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ناو ش���اری‌ س���لێمانی‌ واتا‬ ‫سه‌نته‌ر به‌پێچه‌وانه‌وه‌و به‌سوپاسێكی‌‬ ‫زۆره‌وه‌ ماندو بون‪ ،‬هه‌ڵوێستی‌ به‌رزی‌‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ باره‌گاكانتان بۆ شوێنه‌كانی‌‬ ‫خۆیان؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬چاودێری‌ قۆناغه‌كه‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئێس���تا دڵنی���ان له‌‬ ‫ئارامبونه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬ره‌نگ���ه‌ ئێمه‌‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و به‌رنامه‌ی‌ خۆمان هه‌بێت‪،‬‬ ‫بابزانین چۆن ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ ج���ارێ‌ دڵنی���ا‬ ‫نه‌بونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬پرس���ه‌كه‌‬ ‫هه‌رپه‌یوه‌ن���دی‌ به‌دڵنیاب���ون ی���ان‬ ‫دڵنیانه‌بون���ه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ ئێمه‌ بۆ‬ ‫قۆناغی‌ ئێستاو داهاتو بیركردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ترمان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گه‌شبینیت به‌ئاسایی‌ بونه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نێوان پارتی‌‌و گۆڕان؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬چیرۆك���ی‌‬ ‫ناخۆش���یه‌كان له‌دنیا زۆرن‪ ،‬چیرۆكی‌‬ ‫شه‌ڕو ناته‌باییه‌كانیش زۆربون‪ ،‬ئه‌نجامی‌‬ ‫ئه‌رێن���ی‌‌و ئه‌نجام���ی‌ مژده‌به‌خش���یش‬ ‫زۆر ب���ون‪ ،‬هی���چ ش���ه‌ڕێك به‌ش���ه‌ڕ‬ ‫كۆتایی‌ نه‌هاتوه‌‪ ،‬هیچ ناخۆش���یه‌كیش‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئای���ا ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌بااڵده‌س���تی‌ پارتیه‌وه‌ نیه‌ له‌هه‌ولێر‌و‬ ‫دهۆك؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬نه‌خێر خۆیان‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وه‌نده‌یان پێده‌كرێ���ت‪ ،‬هێزی‌‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬خیتابی‌ ئه‌وان‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌یان‬ ‫پێده‌كرێ���ت‪ ،‬هه‌موش���تێكی‌ ئ���ه‌وان‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���لێمانیدا پێی���ان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌س���لێمانیش بۆ هه‌مو سلێمانی‌ نا بۆ‬ ‫به‌شێكی‌ سلێمانی‌‪ ،‬با له‌قه‌باره‌ی‌ خۆیان‬ ‫زیاتر نیش���انیان نه‌ده‌ین‪ ،‬قه‌باره‌كه‌یان‬ ‫دیاره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ه���ۆكاری‌ ئه‌م قس���انه‌ هی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ئێس���تا پارتی‌‌و گۆڕان‬ ‫له‌دۆخێكی‌ پڕ كێشه‌دان؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬خۆی‌ له‌دۆستایه‌تیدا‬ ‫كه‌متر ئ���ه‌و الپه‌ڕان���ه‌ هه‌ڵده‌درێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و هه‌قیقه‌ته‌ نه‌رێنیانه‌ نیش���ان‬ ‫بدات ك���ه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌تایبه‌تمه‌ندی‌‬ ‫الیه‌نه‌ك���ه‌ی‌ به‌رامبه‌رته‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك دۆستایه‌تی‌ تێكده‌چێت‌و جۆرێك‬ ‫له‌هێ���رش ده‌س���تپێده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ره‌وه‌ هێرش���ی‌ ناڕه‌وا‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬تۆ ناچاری���ت هه‌قیقه‌ته‌كانی‌‬

‫برایانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ئاشكرا‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی‌‬ ‫خۆیان راگه‌یاندوه‌‬ ‫یه‌كه‌م شت‬ ‫له‌حكومه‌ت‬ ‫نه‌كشانه‌وه‌‪ ،‬دوه‌م‬ ‫خواستی‌ ئه‌وان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌جۆرێك‬ ‫له‌جۆره‌كان‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫گرفتانه‌ بكرێت‬ ‫ئه‌وان بخه‌یه‌ته‌ ڕو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و ناڕه‌زایه‌تیانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هاواڵتیان هه‌یانه‌ له‌به‌رامبه‌ر پارتی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كادره‌كان���ی‌ پارتی‌ خۆش���یان‬ ‫ناڕازی���ن‪ ،‬تاچه‌ند ئاگات���ان له‌ناڕه‌زایی‌‬ ‫كادره‌كانی‌ خواره‌وه‌تان هه‌یه‌؟‬ ‫سه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬بۆ پرسیاره‌كه‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ ده‌كه‌ن؟ بۆ خۆتان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌نوێنه‌ری‌ هاواڵتیان؟ هاواڵتیان كه‌ی‌‬ ‫گله‌یی���ان له‌پارتی‌ هه‌ی���ه‌؟ كۆمه‌ڵێكی‌‬ ‫گۆڕان���ن گله‌یی���ان له‌پارت���ی‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫هاواڵتی���ان گله‌یی���ان له‌حكومه‌ت‌و بێ‌‬ ‫موچه‌ی���ی‌‌و له‌ژیانی‌ س���ه‌ختی‌ خۆیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬كادری‌ پارتی���ش حاڵی‌ وه‌كو‬ ‫حاڵی‌ هه‌م���و فه‌رمانبه‌ران���ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ئێستای‌‬ ‫توركی���ا ده‌ڕوانن‌و بردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ده‌په‌‬ ‫دڵخۆشتان ده‌كات؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬وه‌كو پێش���تر‬ ‫باس���مانكرد پارتی‌ حیزبێك���ه‌ خه‌می‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ خه‌م���ی‌ پارتی���ه‌‪ ،‬له‌هه‌م���و‬ ‫پارچه‌كانی‌ كوردستان به‌رده‌وام پارتی‌‬ ‫هه‌وڵیداوه‌و هه‌وڵده‌دات‪ ،‬خه‌ونی‌ پارتی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كورد بگات به‌كه‌ناری‌ ئارام‪،‬‬ ‫له‌هه‌ر یه‌كێك له‌و پارچانه‌ی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ له‌راب���ردو ئه‌زمونێك���ی‌ زۆرمان‬ ‫هه‌بوه‌و ده‌رس���ێكی‌ باشمان وه‌رگرت‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ش���ه‌ڕو كوش���تار ئێم���ه‌ كه‌متر‬ ‫ده‌گه‌ینه‌ ده‌ستكه‌وته‌كانمان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌كاتێك ك���ه‌ سیس���ته‌می‌ حكومڕان‬ ‫كه‌ بوارێكی‌ هێش���تبێته‌وه‌ بۆ دیالۆگ‬ ‫بۆ لێكتێگه‌یش���تن‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫خواستێكی‌ ره‌وای‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانین‬ ‫له‌هه‌ر شوێنێكی‌ كوردستان بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ دڵخۆش���ن‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتنه‌كانی‌ هه‌ده‌په‌؟‬ ‫س���ه‌عید پش���ده‌ری‌‪ :‬به‌دڵنیای���ه‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ دڵخۆشین به‌س���ه‌ركه‌وتنی‌ كورد‬ ‫له‌ه���ه‌ر ش���وێنێك بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫دڵخۆشیشین به‌وه‌ی‌ پرۆسه‌ی‌ ئاشتی‌‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ به‌سود وه‌رگرتن به‌و كه‌شه‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ی‌ كه‌ ل���ه‌وێ‌ هه‌یه‌ زیاتر‬ ‫گه‌ش���ه‌ی‌ پێبدرێ���ت‪ ،‬كار بكرێ���ت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌نجام‌و ده‌ستكه‌وتی‌ گه‌وره‌تر‬ ‫به‌رجه‌سته‌ بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌و پێی���ه‌ی‌ ك���ه‌ پارتی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‌ باش���ی‌ هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫حیزبی‌ حكومڕان له‌توركیا‪ ،‬بردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاكه‌په‌شتان به‌الوه‌ گرنگ نیه‌؟‬ ‫سه‌عید پشده‌ری‌‪ :‬پارتی‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌‬ ‫باش���ی‌ له‌گه‌ڵ هه‌مو واڵتانی‌ دراوس���ێ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كی‌ باشی‌ له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كی‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی‌ واڵت���ان هه‌یه‌‬ ‫باش��� ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ نێو ده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬بۆیه‌ با‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ پارتی‌ كورت نه‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫با بچوكی‌ نه‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌مو پێكهاته‌كانی‌ توركیا چه‌ند بتوانن‬ ‫یه‌كتر قبوڵ بكه‌ن‌و باشتر له‌مافی‌ یه‌كتر‬ ‫تێبگه‌ن پێم���ان وایه‌ ئه‌وه‌نده‌ ئاینده‌ی‌‬ ‫توركیا به‌هێزتر ده‌بێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫سه‌ركه‌وتنی‌ ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫ئیسالمیه‌كان ‌ی كوردستان ‌ی‬ ‫خۆشحاڵ‌ كرد‬

‫یه‌كگرتو ‌ی ئیسالمی‌‪:‬‬ ‫پیرۆز‌ه ئه‌ردۆغان‬ ‫ئا‪ :‬كارزان تاریق‬

‫الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌كان دڵخۆشن‬ ‫به‌بردنه‌وه‌ی‌ ئاكه‌په‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫ی هه‌ده‌په‌شیان به‌الو‌ه‬ ‫سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬به‌هیوان هه‌ردوالیان‬ ‫ی ئاشتی‌ له‌توركیا‬ ‫پێكه‌و‌ه پرۆسه‌ ‌‬ ‫پێشخه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرتو ‌‬ ‫ئه‌مین���داری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ك���ه‌ پیرۆزبای��� ‌‬ ‫ئاكه‌پ ‌ه ده‌كه‌ن‌و خۆش���حاڵن به‌و‬ ‫ی به‌ده‌س���تیان هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجامه‌ ‌‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌وه‌ش خۆشحاڵین ك ‌ه‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنیان‬ ‫هه‌ده‌په‌ به‌ربه‌ست ‌‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌ڵبژاردنی‌ پێش���و‬ ‫هه‌وڵماندا هه‌ردوالیه‌ن دانیش���ن‌و‬ ‫رێكك���ه‌ون‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌وڵه‌كه‌مان‬ ‫سه‌ری‌ نه‌گرت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یاریده‌ده‌ری‌ ئه‌مینداری‌ گشت ‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌ پێشیوایه‌‪،‬‬ ‫"ئه‌گه‌ر هه‌ده‌پ���ه‌ تۆزێك مرونه‌ت‬ ‫دروس���تبكاو هه‌ندێ���ك كێش��� ‌ه‬ ‫تێپه‌ڕێن���ێ ئه‌وا ره‌نگ���ه‌ بتوانێت‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی باش��� ‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تێك ‌‬ ‫ی بكا له‌په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هه‌وڵه‌كانیشیان بۆ‬ ‫نێوانگری‌ نێوان ئاكه‌په‌و هه‌ده‌په‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ئێمه‌ به‌رده‌وام ده‌بین‌و‬ ‫ه���ه‌وڵ ده‌ه‌ین ئ���ه‌وه‌ش به‌واجب‬ ‫ده‌زانین"‪.‬‬ ‫ی ده‌وروبه‌ر‬ ‫ی "سه‌قامگیر ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ب���ۆ ئێم���ه‌ زۆر گرنگ���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ده‌وروبه‌ر‬ ‫هه‌بونی‌ ئاژاو‌ه له‌واڵتان ‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ باش نیه‌‪ ،‬وه‌ك یه‌كگرتوش‬ ‫ی‬ ‫پیرۆزبایی‌ له‌سه‌ركه‌وتنی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫توركی���ا ده‌كه‌ین ك��� ‌ه نمونه‌یه‌ك ‌‬ ‫باشی‌ دیموكراسین"‪.‬‬ ‫ی خۆشیه‌وه‌‪ ،‬رێبوار حه‌مه‌د‪،‬‬ ‫ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وته‌بێژی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالم ‌‬ ‫خسته‌ڕو سه‌ركه‌وتنی‌ هه‌ده‌پ ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ‪%10‬ی‌ تێپه‌ڕاندو هه‌م‬ ‫به‌ربه‌س���ت ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ش كه‌ ئاكپارتی‌ توان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���ت بهێنێت‪ ،‬خۆش���حاڵ ‌‬ ‫ك���ردون‪ .‬ئه‌و وت���ی‌ "هیودادارین‬ ‫ئه‌م ‌ه ببێته‌ ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌نگاوێ���ك ب���ه‌ره‌و پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بنێ���ت‌و هه‌ده‌پیش‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌م بارودۆخ ‌ه‬ ‫نوێیه‌ مامه‌ڵه‌ ب���كات كه‌ خزمه‌ت‬ ‫ی ئاشتی‌"‪.‬‬ ‫بێت به‌پرۆسه‌ ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امیش ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫پێش���تریش پێش���بینیمان ده‌كرد‬ ‫ی زیاتر ده‌كات‪،‬‬ ‫ئاكه‌پ ‌ه ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫چونك ‌ه خه‌ڵكی‌ توركیا سروشتیان‬ ‫وایه‌ زیات���ر حه‌زی���ان به‌ئارامی‌‌و‬ ‫ئاش���تیه‌‪ ،‬ش���وان قه‌اڵدزه‌ی���ی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ وتی‌ "خه‌ڵكی‬ ‫پێشتر بۆیه‌ ده‌نگیان دا به‌هه‌ده‌پ ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ته‌و‌ه خزمه‌ت‬ ‫ك ‌ه له‌رێگه‌ ‌‬ ‫به‌گ���ه‌الن به‌تایبه‌تی‌ ك���ورده‌كان‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ب���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫دروشمان ‌ه به‌جێبهێنن‪ ،‬به‌كوشتن ‌‬ ‫ی توركی‌ وایكرد‬ ‫پۆلیس‌و جه‌ندرمه‌ ‌‬ ‫ده‌نگیان كه‌مبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی "ئومێدده‌كه‌م ئاكه‌په‌و‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫هه‌ده‌په‌ یه‌كبگ���رن‌و له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ب���ن‪ ،‬هیوادارین ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫به‌و ده‌نگه‌ هێناویانه‌ مه‌غرور نه‌بن‌و‬ ‫ئاش���تی‌ زیاتر له‌توركیا به‌رقه‌رار‬ ‫ی‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی تر‬ ‫كراوه‌یان هه‌ی���ه‌و له‌الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫جیاوازن الی‌ ئێمه‌"‪.‬‬

‫ئاسۆ مه‌حمود باژێڕوانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌سلێمانی‌‪:‬‬ ‫چونه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا نه‌ك كاریگه‌ری هه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌‪ ،‬به‌ڵكو كاریگه‌ری كردۆته‌ سه‌ر كۆی‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود باژێڕوانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان له‌سلێمانی‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "له‌ئێستادا‬ ‫ئیداره‌دانی گۆڕان زۆر به‌باشی‬ ‫ده‌درێت به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌یان ده‌كرد كه‌‬ ‫به‌رۆیشتنی نه‌وشیروان‪ ،‬گۆڕان‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دواین گۆڕانكارییه‌كان له‌الی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان چییه‌؟‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬دواین گۆڕانكارییه‌كانی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ئه‌وه‌یه‌ چاوه‌ڕوانی‬ ‫هه‌ڵوێستی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬كه‌ له‌ماوه‌ی پێش���ودا پارتی‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك هه‌نگاوی به‌پێش���ێلكاری‌و‬ ‫یاس���ایی‌و ش���ه‌رعی ناوه‌‪ ،‬بزانین ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوانه‌ی‌ تا كوێ ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫چاوه‌ڕێكردنی هه‌ڵوێست نیه‌ له‌پارتی‬ ‫به‌ڵكو چاوه‌ڕێكردن���ه‌ له‌و هه‌نگاوانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌ستیپێكردوه‌و چیتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی س���ور بوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ركردنی گۆڕان‪ ،‬ئێوه‌ پالنتان چییه‌‬ ‫بۆ ئایینده‌؟‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬وه‌ك پالن نا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌ڵێین پارتی دیموكراتی كوردس���تان‬ ‫ناتوانێ���ت هه‌تاوه‌كو س���ه‌ر به‌و جۆره‌‬ ‫كار ب���كات‪ ،‬پارتی ره‌نگه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی دروس���تكردبێت‪ ،‬پارتی‬ ‫ئه‌م واڵت���ه‌ی‌ كردوه‌ته‌ ش���وێنێك بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی هه‌ندێ���ك واڵت‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫نه‌یتوانی���وه‌ به‌رژه‌وه‌ندی بۆ هاواڵتیان‬ ‫دروس���ت ب���كات‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ن���دی ب���ۆ‬ ‫كورس���ییه‌كه‌ی‌ خۆی دروس���تكردوه‌‪،‬‬

‫هه‌ر شتێك‬ ‫له‌داهاتودا رویدا‬ ‫به‌تایبه‌ت خه‌تای‬ ‫مه‌سعود بارزانییه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چۆن ئه‌م دۆخ ‌ه ‌‬ ‫دروستكردو‌ه‬ ‫ده‌بێت هه‌رخۆی‬ ‫چاره‌سه‌ری بكات‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‬ ‫له‌هێشتنه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكێكی ناشه‌رعی‪،‬‬ ‫رێكه‌وتن الی پارت���ی بریتییه‌ له‌وه‌ی‬ ‫هێزی به‌رامبه‌ر ببێته‌ ده‌س���ته‌مۆیان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ الی گ���ۆڕان ره‌تكراوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ پارتی به‌هه‌ڵه‌ تێگه‌یش���تبێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ وایزانیوه‌ كه‌ گۆڕان ده‌چێته‌‬ ‫ناو حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌ش���ه‌ریكی‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كان���ی‪ ،‬بۆیه‌ ته‌نگه‌تاو بوه‌‪،‬‬ ‫گۆڕان ده‌ستیبردوه‌ بۆ هه‌ندێك مه‌له‌فی‬

‫هیچ نێوه‌ندگیرییه‌كمان‬ ‫ره‌تنه‌كردۆته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌م���ه‌ هه‌تاوه‌كو س���ه‌ر نابێت‪،‬‬ ‫بارودۆخێك له‌م ناوچه‌یه‌ ده‌گوزه‌رێت‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌ باس له‌دیموكراتی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌م كات���ه‌دا چاویان بنوقێنن‬ ‫له‌پارت���ی‪ ،‬به‌اڵم له‌قۆناغ���ی داهاتودا‬ ‫ئه‌م���ه‌ بۆ پارتی ناچێته‌ س���ه‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئ���ه‌م هه‌اڵن���ه‌ی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫بارزان���ی‌و پارتی ده‌یكه‌ن‪ ،‬له‌پێش���دا‬ ‫میلله‌ت باجه‌كه‌ی‌ ده‌دات‪ ،‬ش���ه‌قامیش‬ ‫چاوه‌ڕێی هه‌نگاوه‌كانی پارتییه‌‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫ئێم���ه‌ په‌یوه‌ندییم���ان هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هاواڵتی���ان‪ ،‬كۆنتڕۆڵكردنی هاواڵتیان‬ ‫نه‌بوایه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ئ���ه‌و په‌رچه‌كرداره‌ی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌پارتی هه‌بوایه‌ زۆر خراپ‬ ‫بشكایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ گۆڕان ته‌نها جوگرافیای‬ ‫كاری سیاس���یی له‌س���لێمانی چ���ڕ‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬بۆ ناچن له‌هه‌ولێرو بادینان‬ ‫خۆپیشاندان بكه‌ن؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حم���ود‪ :‬ك���ێ ده‌ڵێ���ت‬ ‫ته‌نه���ا كاركردنی ئێم���ه‌و جوگرافیای‬ ‫سیاس���ییمان ته‌نه���ا له‌س���لێمانیه‌؟‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان هه‌ڵگری په‌یامێك‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌زۆرب���ه‌ی‌ مه‌كۆكانی‬ ‫گۆڕاندا نه‌ماوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ ماڵه‌كان‪ ،‬به‌و‬ ‫مااڵنه‌ی‌ كه‌ پارت���ی‌و یه‌كێتین په‌یامی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانی تێدایه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان له‌قۆناغێكدایه‌ ره‌نگه‌ پێویستی‬ ‫به‌زۆر شت نه‌مابێت‪ ،‬ئێمه‌ مه‌سجه‌كه‌مان‬ ‫به‌رونی‌و ئاشكرا رۆیشتوه‌‪ ،‬هیچ ماڵێك‬ ‫نیه‌ له‌كوردستاندا یه‌كێك له‌ئه‌ندامانی‬ ‫ماڵه‌كه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان نه‌بێت‪،‬‬ ‫گۆڕانب���ون الی ئێم���ه‌ پله‌به‌ن���دی‌و‬ ‫وابه‌س���ته‌یی حزبی نی���ه‌‪ ،‬مه‌بده‌ئێكه‌‬ ‫هه‌ركه‌س له‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆیدا به‌رگری‬ ‫لێ���ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش رون���ه‌ كه‌ هه‌ولێر‬ ‫داگیرك���راوه‌‪ ،‬پێش���تریش وتومان���ه‌و‬ ‫ئێس���تاش ده‌یڵێمه‌وه‌ كه‌ چۆن له‌‪31‬ی‬ ‫ئابدا هه‌ولێر داگیركرا‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌ داگیركراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ ئێوه‌و‬ ‫پارتی‌ گه‌یشت به‌م ئاسته‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬رێكه‌وت���ن له‌الی‬ ‫پارتی بریتییه‌ له‌نایاس���ایی‪ ،‬بریتییه‌‬

‫پارتی له‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫دژی دو ئیداره‌ییه‌و‬ ‫له‌خواره‌وه‌ش‬ ‫نیه‌تی دوئیداره‌یی‬ ‫هه‌یه‌‬

‫گرنگ كه‌ پارتی ناتوانێت له‌ ئاس���تیدا‬ ‫بێده‌نگبێ���ت‪ ،‬ئه‌ویش په‌یوه‌ندی هه‌یه‌‬ ‫به‌بودجه‌ی‌ ئه‌م واڵته‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی هه‌یه‌‬ ‫به‌بردنی قوتی هاواڵتیانه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌فرۆش���تنی نه‌وت هه‌یه‌ به‌نایاسایی‌و‬ ‫بردنی پاره‌ك���ه‌ی‪ ،‬په‌یوه‌ن���دی هه‌یه‌‬ ‫به‌كورسییه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫كه‌ ده‌یه‌وێت شانشینێك له‌كوردستان‬

‫هه‌مو حزبه‌كانی دیكه‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫ناكۆك���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫هی���چ هاوپه‌یمانیه‌تێكی نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ر س���ێ حزبه‌كه‌( یه‌كێتی‌و‬ ‫یه‌كگرت���و و كۆم���ه‌ڵ) ئه‌مان���ه‌ش بۆ‬ ‫خۆی���ان بڕوایان ب���ه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ی‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان نیه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ هاوپه‌یمانێتیمان دروستنه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ پله‌به‌ندییه‌كمان دروستكردوه‌ كه‌‬ ‫هه‌ریه‌كێك له‌م حزبانه‌ خۆیان بڕوایان‬ ‫به‌وه‌ هه‌یه‌ ك���ه‌ داواكارییه‌كانی پارتی‬ ‫ره‌تبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬په‌رله‌مانتارێك���ی گ���ۆڕان‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ پێویس���ته‌ فراكس���یۆنی‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕان یه‌كبگرن‪ ،‬هه‌ڵوێستتان‬ ‫چییه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حم���ود‪ :‬ئ���ه‌وه‌ یه‌كێ���ك‬ ‫له‌ئه‌گه‌ره‌كانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م دۆخه‌ درێژه‌‬ ‫بكێش���ێت‪ ،‬ره‌نگه‌ ئ���ه‌و ریزبه‌ندییه‌ی‬ ‫كه‌ له‌نێ���وان هه‌ر چ���وار حزبه‌كه‌دایه‌‬ ‫بگوازرێته‌وه‌ بۆ هاوپه‌یمانێتی‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كگرتو تاڕاده‌یه‌ك نه‌رمی‬ ‫نواندوه‌‪ ،‬یه‌كێتی كۆبونه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وامی‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬ناترس���ن به‌ته‌نها‬ ‫بمێننه‌وه‌؟‬

‫ده‌بێت پارتی خۆی ئاماد‌ه بكات‬ ‫ی چاوه‌ڕێی ناكات‬ ‫بۆ ئه‌و رۆژ‌ه ‌‬ ‫دروس���تبكات كه‌ هاواڵت���ی پله‌ دو و‬ ‫سێ‌و چواری تێدابێت‪ ،‬ئێمه‌ هه‌نگاوی‬ ‫یه‌كه‌مم���ان ده‌س���تپێكردوه‌ هاواڵتی‬ ‫له‌پش���تمانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ش���ێكی زۆر‬ ‫له‌وانه‌ی‌ الیه‌نگری پارتین پش���تیوانی‬ ‫له‌گۆڕان ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���ه‌وه‌ نابێت پارتی‬ ‫به‌هه‌ڕه‌شه‌و نانبڕین‌و فڕاندنی خه‌ڵك‌و‬ ‫به‌لێدان‌و داپڵۆس���ین‌و به‌بونی ده‌زگای‬ ‫داپڵۆسێنه‌ر‪ ،‬به‌كوش���تنی هاواڵتیان‪،‬‬ ‫به‌شه‌هیدكردنی كه‌سانی تر تا ئه‌مكاته‌‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی‌ خۆی هێش���تۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هاوشێوه‌ی رژێمه‌كه‌ی‌ سه‌دام حسێنه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌كاتێك���دا خه‌ڵك راپ���ه‌ڕی ئه‌م‬ ‫ده‌زگایانه‌ فریای پارتی ناكه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌سه‌ر گۆڕه‌پانی سیاسییدا‬ ‫له‌ئێس���تادا گۆڕان هاوپه‌یمانی كێیه‌و‬ ‫كێ هاوپه‌یمانێتی؟‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬خه‌ڵك واتێگه‌یشتوه‌و‬ ‫ی ده‌وێ���ت بڵێ���ت من‬ ‫پارت���ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ته‌نه���ا ناكۆكی���م له‌گ���ه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫شتێكدا ناكۆكه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ هاونیشتیمان‌و‬ ‫سیس���ته‌مه‌كانی دیموكراتی ناكۆكه‌‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بونی یاس���او داموده‌زگاكانی‬ ‫ده‌وڵه‌تداری ناكۆكه‌‪ ،‬ئه‌م حزبه‌ له‌گه‌ڵ‬

‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬گۆڕان هه‌رگیز به‌ته‌نها‬ ‫نامێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌شێكی گه‌وره‌ی‌‬ ‫خه‌ڵك ئ���ه‌و ج���ۆره‌ بیركردنه‌وه‌یه‌ی‬ ‫پارت���ی ده‌ی���كات ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان هه‌میشه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رێك���ی زۆری له‌گه‌ڵدای���ه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر هێزێك له‌م به‌ره‌ی���ه‌ بمێنێته‌وه‌‬ ‫جه‌م���اوه‌ری خ���ۆی له‌گه‌ڵدایه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌گ���ه‌ره‌كان له‌به‌رده‌م���ی بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان كراوه‌یه‌‪ ،‬هه‌تا پارتی ده‌س���ت‬ ‫بۆ شتی خراپ به‌رێت‌و ئێمه‌ هێزێكین‬ ‫هیچمان نیه‌ لێی بترس���ین‌و له‌ده‌ستی‬ ‫بده‌ی���ن‪ ،‬ن���ه‌ كۆمپانیام���ان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌‬ ‫پاره‌مان هه‌یه‌ له‌بان���ك‪ ،‬نه‌ گه‌نده‌ڵی‬ ‫مه‌له‌فی ش���اراوه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫پارت���ی هه‌رچییه‌ك ب���كات ناتوانێت‬ ‫ده‌ره‌قه‌تی ئێمه‌ بێت‪ ،‬چونكه‌ هیچمان‬ ‫نیه‌ تاپارتی لێمان بسه‌نێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چون���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت���ی‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ل���ه‌م كاته‌دا‬ ‫تاچه‌ن���د كاریگه‌ری نه‌رێن���ی كردۆته‌‬ ‫سه‌ر بزوتنه‌وه‌كه‌‪ ،‬تاچه‌ند له‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫ئێستای گۆڕان رازین؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ تائێس���تا‬ ‫هه‌یه‌ له‌ئیداره‌دانی بزوتنه‌وه‌كه‌ رازین‪،‬‬ ‫بێگوم���ان دیارنه‌مان���ی نه‌وش���یروان‬

‫مسته‌فا نه‌ك كاریگه‌ری كردبێته‌ سه‌ر‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌‪ ،‬به‌ڵكو كاریگه‌ری كردۆت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬پارتی‬ ‫ئه‌و هێرش���ه‌ ناڕه‌واو ناش���رینانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ل���ه‌ده‌زگا راگه‌یاندنه‌كانییه‌وه‌ ده‌یكاته‌‬ ‫س���ه‌ر رێكخه‌ری گش���تی بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان نیش���انه‌یه‌كه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا چه‌ند كاریگه‌ری‬ ‫هه‌بوه‌ له‌وه‌ستاندنی ئه‌و شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ی‌ كه‌ پارتی خس���تویه‌تیه‌‬ ‫سه‌ر سكه‌‪ ،‬بێگومان بۆ ناو بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان كاریگه‌ری هه‌یه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ئیداره‌دانی گۆڕان زۆر به‌باشی ده‌درێت‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان ده‌ك���رد ك���ه‌ به‌ڕۆیش���تنی‬ ‫نه‌وشیروان گۆڕان هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بێ‌ نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ده‌توانێ���ت به‌م‬ ‫به‌هێزییه‌ی‌ ئێستای‌ بمێنێته‌وه‌؟‬ ‫ئاسۆ مه‌حمود‪ :‬نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫مێژویه‌ك���ه‌ ته‌نها بۆ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫سامانێك نیه‌‪ ،‬نوس���ه‌رو مێژوناسێكی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌‪ ،‬نه‌مانی ده‌بێت���ه‌ لێدانێكی‬ ‫به‌هێ���ز ب���ۆ هه‌موم���ان‪ ،‬له‌بارزان���ی‬ ‫بپرس���ن بۆ هه‌مو كاتێك بانگهێشتی‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فای ك���ردوه‌ بۆ‬ ‫پیرم���ام‪ ،‬ته‌نها بۆ گ���ۆڕان گرنگ نیه‌‬ ‫به‌ڵكو بۆ هه‌رێمی كوردس���تان گرنگی‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌به‌ش���ێكی‬ ‫ئه‌و هاوكێش���انه‌دا بوه‌ كه‌ ئێستا بۆته‌‬ ‫به‌شێك له‌مێژو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی ده‌ڵێت نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا پالن داده‌نێت ب���ۆ ئاژاوه‌ی‬ ‫ناوخۆو دواتر سه‌فه‌ری واڵت ده‌كات؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش‬ ‫ساڵی پێش���و بۆ به‌درۆخسته‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫قسانه‌ی‌ پارتی نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫هی���چ س���ه‌ردانێكی ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌كرد‪،‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ش كه‌ س���ه‌فه‌ری كردوه‌ هیچ‬ ‫خۆپیش���اندانێك نه‌ب���وه‌‪ ،‬رۆیش���تنی‬ ‫ئه‌مج���اره‌ش ب���ۆ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ئاس���اییه‌و ئه‌زمونێكی گه‌وره‌ ده‌بێت‪،‬‬

‫ی���ان بۆ تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌ به‌بێ‬ ‫خۆی؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬ناتوانم وه‌اڵمی ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ بده‌مه‌وه‌‪ ،‬ده‌توانن له‌رێكخه‌ری‬ ‫گشتی بپرسن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ناو جڤاتی نیش���تیمانی‬ ‫گۆڕان دو ئاڕاس���ته‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌ش���ێك‬ ‫ده‌ڵێن له‌ ن���او حكومه‌ت ده‌مێنینه‌وه‌و‬ ‫به‌ش���ێكیان ده‌ڵێن ب���ا له‌په‌رله‌مانیش‬ ‫بكشێینه‌وه‌‪ ،‬ئایا وایه‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬ئه‌و قسانه‌ هه‌موی‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان باڵویده‌كه‌نه‌وه‌و راس���ت‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ له‌ن���او جڤاتدا‬ ‫به‌یه‌ك بڕیار هاتوینه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬كۆی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان سوره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس���تان پالنی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ كوردستان بكاته‌ زیندانێكی‬ ‫گه‌وره‌‪ ،‬له‌ئێستادا ئه‌و زیندانه‌ هه‌ولێرو‬ ‫دهۆكی گرتۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌یه‌وێت هه‌مو‬ ‫كوردستان بگرێته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ش به‌ره‌و‬ ‫روی وه‌ستاوینه‌ته‌وه‌و ده‌مانه‌وێت ئه‌و‬ ‫داگیركارییه‌ی‌ ده‌س���تیپێكردوه‌ تێكی‬ ‫بشكێنین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌دوای كێش���ه‌كان هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كتان له‌گه‌ڵ پارتی ماوه‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬پارتی به‌ره‌س���می‬ ‫ئه‌وه‌ی راگه‌یاندوه‌ هیچ نێوه‌ندگیرییه‌ك‬ ‫قبوڵن���اكات‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ئاماده‌نین‬ ‫هیچ قس���ه‌یه‌ك له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ پارتی خ���ۆی كوده‌تای‬ ‫س���ه‌ربازی كردوه‌‪ ،‬خۆی ئاژاوه‌گێڕی‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌‪ ،‬هه‌رێمی كوردس���تانی‬ ‫خس���تۆته‌ قه‌یرانه‌وه‌و به‌رپرسیش���ه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ له‌داهاتو روده‌دات‪ ،‬به‌ره‌س���می‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ده‌خه‌ینه‌‬ ‫ژێر به‌رپرسیارێتی مێژوییه‌وه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫ش���تێك له‌داهاتودا روی���دا به‌تایبه‌ت‬ ‫خه‌تای مه‌س���عود بارزانییه‌‪ ،‬چۆن ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی‌ دروستكردوه‌ ده‌بێت هه‌رخۆی‬ ‫چاره‌سه‌ری بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ری گفتوگ���ۆ هه‌یه‌‬ ‫له‌نێوان پارتی‌و گۆڕان دروستبێته‌وه‌؟‬ ‫ئاس���ۆ مه‌حمود‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ له‌ئێس���تا‬ ‫هه‌یه‌ به‌م شێوه‌ی‌ ئێستا بڕوات نه‌خێر‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ریش پارتی هه‌مو ئه‌وپێشێلكارییه‌‬ ‫یاس���اییانه‌ی‌ كردویه‌ت���ی‌و كاریگه‌ری‬ ‫كوده‌ت���ا س���ه‌ربازییه‌كه‌ بس���ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دۆخه‌ك���ه‌ بگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ خوار (‪-12‬‬ ‫‪ ،)10‬ئ���ه‌وا ره‌نگه‌ قس���ه‌یه‌ك بكرێت‬ ‫چۆن دانیشتن‌و گفتوگۆ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێ���ت پارتی دڵنیابێ���ت له‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫فشارانه‌ی‌ كه‌ كردویه‌تی‌و كه‌ ده‌یكات‬ ‫هیچ له‌گۆڕان ناگۆڕێت‪ ،‬گۆڕان هێزێك‬ ‫نی���ه‌ له‌ژێ���ر فش���اردا مه‌بده‌ئی خۆی‬ ‫له‌ده‌ستدات‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت پارتی خۆی‬ ‫ئام���اده‌ بكات بۆ ئه‌و رۆژه‌ی‌ چاوه‌رێی‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گ���ۆڕان نێوه‌ندگیرییه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوی قبوڵ ده‌كات؟‬ ‫هی���چ‬ ‫مه‌حم���ود‪:‬‬ ‫ئاس���ۆ‬ ‫نێوه‌ندگیرییه‌كم���ان ره‌تنه‌كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ره‌قه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ دیاره‌‪ ،‬ناكۆكی نێوان‬ ‫پارت���ی‌و كۆمه‌ڵگای ك���وردی‌و چوار‬ ‫الیه‌نه‌ك���ه‌ له‌نێوان ره‌ش‌و س���پیدایه‌‪،‬‬ ‫نێوه‌ندگی���ری له‌نێوان ئه‌مانه‌ ناكرێت‪،‬‬ ‫له‌نێوان ره‌ش‌و س���پی دابه‌ش���بوین‪،‬‬ ‫كه‌س نه‌ماوه‌ به‌خۆڵه‌مێشی له‌نێواندا‪،‬‬ ‫هیچ كه‌س���ێك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نیه‌ پارتی‬ ‫ده‌یكات‪ ،‬په‌رله‌مان هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌و‬

‫پارتی به‌ڕه‌سمی ئه‌وه‌ی راگه‌یاندو‌ه‬ ‫هیچ نێوه‌ندگیرییه‌ك قبوڵناكات‬ ‫ئه‌گه‌ر بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ئه‌م دۆخه‌‬ ‫به‌بێ رێكخه‌ری گشتی گۆڕان تێپه‌ڕێنێت‬ ‫ئه‌وا بێگومان به‌نه‌مانی ئه‌ویش درێژه‌‬ ‫به‌كاره‌كان���ی خ���ۆی ده‌دات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك���ی گه‌وره‌یه‌ بۆ ئێمه‌‪،‬‬ ‫گرنگ نی���ه‌ به‌المان���ه‌وه‌ پارتی چۆن‬ ‫ته‌ماشای ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری نه‌خۆش���ی چۆته‌ ده‌ره‌وه‌‬

‫رێگای دێگه‌ڵه‌و هامڵتن دروستبكات‪،‬‬ ‫كوده‌ت���ای س���ه‌ربازی ب���كات‪ ،‬له‌ناو‬ ‫پارتیش���دا ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌یكات به‌ڕونی‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی‌ بارزانیی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ پارتی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه‌ دژی دو ئیداره‌یی���ه‌و‬ ‫له‌خ���واره‌وه‌ش نیه‌ت���ی دوئیداره‌ی���ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و شه‌پۆله‌ ناڕه‌زاییه‌ی‬ ‫له‌س���لێمانییه‌وه‌ هه‌ڵیكردوه‌ نایه‌وێت‬ ‫بگاته‌ مێرگه‌سورو بارزان‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫ئابور ‌ی عێراق له‌به‌رده‌م مه‌ترسییه‌ك ‌ی گه‌وره‌دایه‌‬

‫‪7‬‬

‫"مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر بڕینی‌ خۆراك‌و ده‌رمان هه‌یه‌‪ ،‬به‌نزین‌و كرێی‌ كاره‌باش گران ده‌بێت"‬ ‫پێشه‌كی‌ پاره‌ بده‌ن"‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێ���م بۆ‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئاماژه‌كان روه‌و ئه‌و ئاڕاسته‌یه‌ن به‌غ���داو چونی‌ وه‌فدێكی‌ كوردس���تانی‌ بۆ‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق ئه‌نجامدانی‌ رێكه‌وتنێكی‌‬ ‫كه‌ ئابوری‌ عێراق له‌ساڵی‌ ‪2016‬دا‬ ‫تر ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ لیژن���ه‌ی‌ دارایی‌‬ ‫ناهه‌موارترو خراپتر ده‌بێت له‌ساڵی‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌وا حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ ،2015‬دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت‌و جه‌نگی‌‬ ‫ناگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ به‌غدا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫داعش‪ ،‬ئابوری‌ عێراقی‌ شه‌كه‌ت كردوه‌‪.‬‬ ‫له‌‪ 2015‬س���تراتیژیه‌كی‌ ت���ری‌ هه‌ڵبژاردوه‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌رانی‌ ئه‌ویش راس���ته‌وخۆ نه‌وت بفرۆشێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫عێراق له‌لیژنه‌ی‌ دارایی‌ مه‌س���عود حه‌یده‌ر وتی‌"ئێم���ه‌ خۆمان ئاگامان ل���ه‌ورده‌كاری‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بارودۆخی‌ ئاب���وری‌ عێراق‌و ئه‌و بڕی���اره‌ هه‌یه‌ پاش���گه‌زبونه‌وه‌ی‌ له‌و‬ ‫داهاتی‌ فرۆشی‌ نه‌وت به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند بڕیاره‌ شكس���ت هێنانی‌ ئه‌و س���تراتیژییه‌‬ ‫كه‌ ئاب���وری‌ عێراق ب���ه‌ره‌و مایه‌پوچ بون ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م ده‌یه‌وێت‬ ‫ن���اڕوات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ عێ���راق ده‌توانێت‬ ‫رۆژان���ه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 3‬ملی���ۆن به‌رمیل نه‌وت رێكه‌وتن ب���كات س���ه‌باره‌ت به‌نه‌فه‌قاتی‌‬ ‫بفرۆش���ێت ب���ه‌وه‌ش ده‌توانێ���ت موچه‌ی‌ س���یاده‌و حاكیمه‌ به‌وه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ر عێراق‬ ‫پێدابی���ن بكات له‌س���اڵی‌ ‪2015‬دا خه‌رجی‌ ق���ه‌رزی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ وه‌رگرت پش���كی‌‬ ‫عێراق به‌هه‌مو بواره‌كانه‌و‌ه گه‌یش���توه‌ته‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ تێدابێت‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ‬ ‫‪ 60‬تریل���ۆن دینار‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و نه‌فه‌قاتی‌ س���یاده‌و حاكیمه‌ كه‌ یه‌ك ملیار‬ ‫بنه‌مایه‌ ل���ه‌‪2016‬دا ئه‌گ���ه‌ر نرخی‌ نه‌وت دۆالره‌ بۆ هه‌رێ���م ده‌بێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌رێم‬ ‫ل���ه‌‪40‬دۆالر كه‌مت���ر نه‌بێـ���ت‪ ،‬ده‌توانێت ل���ه‌و چوارچێوه‌یه‌ ده‌یه‌وێ���ت رێكه‌وتنێك‬ ‫ئیداره‌ی‌ دامه‌زراوه‌كان���ی‌ ده‌وڵه‌ت بكات‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ عێراقدا ب���كات‪ ،‬بۆ مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌اڵم هه‌لومه‌رج ‌ی دارایی‌ عێراق نه‌وتیش هه‌رێم راسته‌وخۆ نه‌وت ره‌وانه‌ی‌‬ ‫مومكین نیه‌ به‌وش���ێوه‌ی ‌ه بڕوات‪ ،‬ده‌بێت ده‌ره‌وه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫مه‌س���عود حه‌یده‌ر پێی‌ وایه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫بیر له‌س���ه‌رچاوه‌ی‌ تر بكات���ه‌وه‌ ئه‌ویش‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌ ب���ه‌و گرێبه‌س���تانی‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێ���م بۆ به‌غ���دا ل���ه‌روی‌ ماتماتیكیه‌وه‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ نه‌وت���دا كردویه‌تی‌ له‌ماوه‌ی‌ هاوكێش���ه‌یه‌كی‌ باش نیه‌‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫هه‌رێم نیه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌یاسای بودجه‌ی‌‬ ‫چه‌ند ساڵ ‌ی رابردو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "رێگه‌یه‌كی‌ تر هه‌یه‌ كه‌ زۆرێك ‪2015‬و له‌‪ 2016‬هه‌ر به‌و ش���ێوه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ ئه‌وه‌یان راگه‌یاندوه‌ كه‌وا ك���ه‌وا ئه‌گه‌ر عێراق رێ���ژه‌ی‌ ناردنی‌ نه‌وت‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌گه‌ڵ‌ عێراق گرێبه‌ست بكه‌ن‌و زی���اد بكات بۆ ‪ 4‬ملیۆن به‌رمیل له‌و بڕه‌ی‌‬

‫ی شه‌ڕی‌ داعش‌رۆژان ‌ه ‪10‬ملیۆن دۆالری‌ تێده‌چێت‬ ‫خه‌رج ‌‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه دواڕۆژی‌ عێراق له‌روی‌ ئابوریه‌وه‌ ترسناك‌و تاریكه‬ ‫بۆ هه‌رێ���م دابین ده‌كرێت له‌نێوان ‪ 600‬بۆ‬ ‫‪ 700‬ملیار دینار ده‌كات كه‌به‌شی‌ موچه‌ش‬ ‫ناكات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫وه‌ك���و خۆی‌ راگه‌یاندوه‌ ئه‌گه‌ر رۆژانه‌ ‪700‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ره‌وانه‌ بكات به‌نرخی‌‬ ‫‪ 40‬دۆالر ده‌توانێ���ت موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫دابینب���كات‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجێك داهاتی‌ ئه‌و‬ ‫نه‌وته‌ شه‌فاف بكرێت‌و په‌رله‌مان چاودێری‌‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌دی‌ حاجی‌ ره‌ش���ید بریارده‌ری‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ دارایی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌رانی‌‬ ‫عێراق له‌باره‌ی‌ مه‌ترسی‌ بارودۆخی‌ ئابوری‌‬ ‫عێراق ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌ كه‌وا ئه‌و‬ ‫داهاته‌ی‌ عێراق ده‌ستی‌ ده‌كه‌وێت له‌نه‌وت‬ ‫به‌هۆی‌ دابه‌زینی‌ نرخه‌كه‌یه‌وه‌ وا چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت مه‌ترس���ی‌ خراپ بون���ی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وی���ش به‌پێی‌ ئ���ه‌و داتایانه‌ی‌‬

‫ده‌س���تمان كه‌وت���وه‌ له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیرانه‌وه‌ عێ���راق مانگان ‌ه‬ ‫بڕی‌ ‪ 59‬ترلیۆن دیناری‌ ده‌س���تده‌كه‌وێت‬ ‫له‌فرۆش���ی‌ ن���ه‌وت له‌كاتێك���دا ده‌بێت ‪14‬‬ ‫ترلی���ۆن دینار بدات به‌كۆمپانیاكانی‌ نه‌وت‬ ‫هه‌روه‌ها ‪ 5‬ترلیۆنی���ش بداته‌و‌ه بۆ چه‌ند‬ ‫قه‌رزێك���ی‌ كه‌ڵه‌كه‌ب���و بۆ ئ���ه‌وه‌ش ته‌نها‬ ‫‪ 40‬ترلی���ۆن ده‌مینێت���ه‌وه‌ ئه‌وی���ش ته‌نها‬ ‫به‌ش���ی‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ده‌كات جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ‪ 10‬ترلیۆنی‌ ده‌یه‌وێت بۆ موچه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشینه‌كان كه‌واتا ته‌نها بۆ موچه‌ عیراق‬ ‫پێویستی‌ به‌‪10‬ترلیۆن دینار هه‌یه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫وا ده‌كات عێ���راق قه‌رز بكات له‌س���ندوقی‌‬ ‫دراوی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ ی���ان له‌یه‌ده‌گ���ی‌‬ ‫فیدرالی‌‪ ،‬له‌هه‌ردو حاڵه‌تدا قه‌رز بكات زۆر‬ ‫خراپه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ندین خه‌رجی‬ ‫تری‌ هه‌یه‌ له‌وه‌زاره‌ته‌كان هه‌روه‌ها خه‌رجی‌‬

‫ش���ه‌ڕی‌ داعش ‌رۆژانه‌ ‪10‬ملی���ۆن دۆالری‌‬ ‫تێده‌چێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ دواڕۆژی‌ عێراق له‌رو ‌ی‬ ‫ئابوریه‌وه‌ ترسناك‌و تاریكه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌رێگاچاره‌س���ه‌ری‌ باشبونی‌‬ ‫ئاب���وری‌ عێ���راق‌و ده‌رچون ل���ه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫بڕی���ارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌ ئام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ كرد ك���ه‌ وا له‌چه‌ن���د رۆژی‌ داهاتو‬ ‫نوێنه‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی���ران‌و نوێنه‌ری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌ له‌عه‌ممان���ی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫ئ���وردون كۆده‌بن���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ س���ندوقی‌‬ ‫نه‌قدی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌گه‌ڵ بانكی‌ ئیحتاد‌و‬ ‫تعمیر بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ رێگه‌چاره‌س���ه‌رێك بۆ‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ بدۆزن���ه‌وه‌ هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و دو دامه‌زراوه‌یه‌ هاوكاری‌ عێراق بكه‌ن‪،‬‬ ‫هاوكاری‌ ئه‌وانیش چه‌ند قازانجی‌ بۆ عێراق‬ ‫هه‌بێت ئه‌وه‌نده‌ خۆی‌ فه‌رز ده‌كات له‌و واڵته‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌وا "ئه‌و دو دامه‌زراوه‌یه‌ كۆمه‌ڵێك‬

‫مه‌رجی‌ سه‌ختی‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌و واڵتانه‌ ‌ی‬ ‫هاوكاری���ان ده‌كات ك���ه‌ ده‌بێت پابه‌ند بن‬ ‫ئه‌گینا به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ناهێڵدڕێت قه‌رز‬ ‫وه‌ربگیرێ���ت‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ ئ���ه‌و مه‌رجانه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وا ه���اوكاری‌ ناوخۆیی‌ نه‌هێڵن‬ ‫به‌وه‌ی‌ هی���چ كااڵیه‌ك له‌عێراق���دا ناهێڵن‬ ‫به‌نرخێكی‌ ه���ه‌رزان به‌هاواڵتی���ان بدرێت‬ ‫ی���ان به‌بێ به‌رامبه‌ر بێت كه‌ ئه‌ویش خۆی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ له‌خ���ۆراك‌و به‌نزین‌و ده‌رمان‌و‬ ‫كاره‌با‪ ،‬له‌كاتێكدا عێراق خۆی‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫توانای‌ دابینكردنی‌ ئه‌وانه‌ی‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری‌ قه‌یرانی‌ ئابوری‌‬ ‫عێراق له‌س���ه‌ر گوزه‌رانی‌ هاواڵتیان ئه‌میر‬ ‫ئه‌حمه‌د ش���اره‌زای‌ ئابوری‌‌و مامۆس���تای‌‬ ‫زانكۆ ب���ۆ ئاوێنه‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌وا "ئه‌و‬ ‫قه‌یران���ه‌ ئابوریه‌ی‌ روی‌ له‌عێراق‌و هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان كردوه‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌ له‌سه‌ر‬ ‫گوزه‌رانی‌ خه‌ڵك دروس���ت كردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ڕوه‌ سیاسیه‌كه‌یه‌وه‌ سه‌یری‌ بكه‌ین هه‌ر‬ ‫الیه‌نێكی ب���ه‌ره‌و ئه‌قارێكی‌ خراپ بردوه‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌تاكیش له‌رو ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‬ ‫جیابون���ه‌وه‌ی‌ ژن‌و مێ���رد هه‌روه‌ه���ا‬ ‫دواخستنی‌ هاوسه‌رگیری له‌نێوان گه‌نجان‌و‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌ ده‌ست‌و تاقمی‌ مافیایی‌ له‌ناو‬ ‫خه‌ڵكدا ئه‌ویش خۆی‌ ده‌بینێته‌وه‌ له‌دزی‌‌و‬ ‫جه‌رده‌یی‌‌و كوش���تن‌و س���واڵ كردن‪،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌ت بیر له‌وه‌ نه‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫چاره‌سه‌رێكی‌ بۆ نه‌دۆزێته‌وه‌ بێگومان ئه‌و‬ ‫بۆشاییه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌نێوان خه‌ڵك‌و ده‌سه‌اڵت‬ ‫قوڵت���ر ده‌بێته‌وه‌ ئه‌وكات���ه‌ش خه‌ڵك بیر‬ ‫له‌بژارده‌ی‌ تر ده‌كاته‌وه‌ "‪.‬‬

‫زه‌ها حه‌دید‬ ‫شاژنی دیزاین‌و بیناسازی‬ ‫پرۆفایل‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌لیستی‌ ‪ 100‬بیناسازه‌ گه‌وره‌كه‌ی‌‬ ‫جیهان بڕوانیت‪ ،‬ته‌نها ناوی‌ ژنێكی‌ تێدای ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌ویش عێراقیه‌‌و "زه‌ها حه‌دید"ه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬جه‌ژنی‌ له‌دایكبون ‌ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ده‌س���تڕه‌نگیترین دیزاین���ه‌رو‬ ‫بیناس���ازه‌ ناوداره‌كانی‌ جیه���ان بو‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وی���ش "زه‌ه���ا حه‌دی���د"ی‌ ته‌مه‌ن ‪65‬‬ ‫ساڵه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ژنه‌ی‌ ك���ه‌ به‌پێی‌ گۆڤ���اری‌ تایم‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌‪ 100‬كه‌س���ایه‌تییه‌ ه���ه‌ره‌‬ ‫به‌هێزه‌ك���ه‌ی‌ جیه���ان‌و به‌پێ���ی‌ گۆڤاری‌‬ ‫فۆربسی‌ ئه‌مه‌ریكیش یه‌كێكه‌ له‌ ‪ 100‬ژنه‌‬ ‫هه‌ره‌ به‌هێزه‌كه‌ی‌ جیهان‪.‬‬ ‫زه‌ه���ا ك���ه‌ س���اڵی‌ ‪ 1950‬له‌به‌غ���دا‬ ‫له‌دایكبوه‌‪ ،‬كچی‌ وه‌زیری‌ پێشوی‌ دارایی‌‬ ‫عێراق محه‌م���ه‌د حه‌دیده‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌نێوان‬ ‫س���ااڵنی‌ (‪ )1963-1958‬پالن���ی‌ ئابوری‌‬ ‫عێراقی‌ داڕشت‪.‬‬ ‫زه‌ه���ا دوای‌ ته‌واوكردن���ی‌ خوێندن���ی‌‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌‪ ،‬ده‌چێته‌ زانك���ۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫له‌به‌ی���روت‌و س���اڵی‌ ‪ 1971‬بڕوانام���ه‌ی‌‬ ‫به‌كالۆریۆس به‌ده‌س���تده‌هێنێت‌و پاشان‬ ‫بۆ درێژه‌دان به‌خوێندن ده‌چێته‌ كۆلیجی‌‬ ‫ئه‌ندازیاریی‌ له‌ له‌نده‌ن‪.‬‬ ‫زه‌ه���ا له‌كۆتای���ی‌ ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1970‬ه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تده‌كات به‌بیناس���ازی‌‌و دیزانه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌رنجی‌ زۆربه‌ی‌ پس���پۆڕانی‌ ئه‌و بواره‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و الی‌ خ���ۆی‌ ده‌ب���ات‪ ،‬كاتێك كه‌‬ ‫له‌پێش���بڕكێیه‌كدا له‌ئه‌ڵمانیا به‌ش���داری‌‬ ‫ده‌كات‌و دیزاینه‌ك���ه‌ی‌ خه‌اڵت���ی‌ یه‌ك���ه‌م‬ ‫ده‌باته‌وه‌‪.‬‬ ‫زه‌ها تا ئێستا ‪ 16‬خه‌اڵتی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬ئه‌و یه‌كه‌م ژنه‌ دیزانه‌ری‌‬ ‫بیناس���ازه‌ كه‌ توانی‌ ساڵی‌ ‪ 2004‬خه‌اڵتی‌‬ ‫"پریتكزك���ر" ببات���ه‌وه‌ ك���ه‌ به‌"خه‌اڵتی‌‬ ‫نۆبڵی‌ بیناس���ازیی‌" ناوده‌برێت‪ .‬وا بڕیاره‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2016‬مه‌دالیای‌ زێڕینی‌ پاشایه‌تی‌‬ ‫به‌ریتانیای‌ پێببه‌خش���رێت‪ ،‬كه‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫‪1848‬ه‌وه‌ ئ���ه‌م مه‌دالیای���ه‌ به‌باش���ترین‬ ‫بیناسازی‌ ئه‌و واڵته‌ ده‌به‌خشرێت‪.‬‬ ‫زه‌ه���ا زیات���ر ل���ه‌‪ 1000‬پ���ڕۆژه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رنجڕاكێش‌و گ���ه‌وره‌ی‌ ل���ه‌‪ 44‬واڵتی‌‬

‫جیهاندا دیزاین ك���ردوه‌‪ ،‬له‌وانه‌ "هونه‌ره‌‬ ‫هاوچه‌رخه‌كان���ی‌ رۆم���ا‪ ،‬ویس���تگه‌ ‌ی‬ ‫ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ری‌ ستراسبۆرگ له‌ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫سه‌نته‌ری‌ عه‌لیێف له‌باكۆ ‪ -‬ئازه‌ربایجان‪،‬‬ ‫پردی‌ ئه‌بوزه‌ب���ی‌ له‌ئیم���ارات‪ ،‬یاریگای‌‬ ‫س���تادیۆمی‌ قه‌ته‌ری‌ تایبه‌ت به‌مۆندیالی‌‬ ‫‪ ،2022‬س���تادیۆمی‌ ئۆڵۆمپی‌ له‌ له‌نده‌ن‪،‬‬ ‫خان���ه‌ی‌ ئۆپ���را له‌چین‪ ،‬میت���رۆی‌ ریاز‪،‬‬ ‫مۆزه‌خانه‌ی‌ ماكسی‌ له‌رۆما‪ ،‬بینای‌ شانێل‬ ‫له‌نیۆرك‪ ،‬به‌نده‌ری‌ س���الیرنۆ له‌ئیتاڵیا‌و‬ ‫گه‌وره‌ترین فڕۆكه‌خانه‌ی‌ جیهان له‌په‌كین‬ ‫كه‌ ‪ 45‬ملیۆن گه‌ش���تیار سااڵنه‌ گه‌شتی‌‬ ‫لێوه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ ئیتاڵ���ی‌ ده‌رب���اره‌ی‌ زه‌ها‬ ‫ده‌نوس���ێت "ئه‌م ژنه‌ ئه‌سمه‌ره‌ چاوڕه‌شه‌‬ ‫عێراقی���ه‌‪ ،‬به‌گه‌وره‌تری���ن هونه‌رمه‌ن���دی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ نوێ‌ داده‌نرێت"‪.‬‬ ‫زه‌ها ده‌رب���اره‌ی‌ كاره‌كه‌ی‌ رایگه‌یاندوه‌‬ ‫ك���ه‌ "كاتێك م���رۆڤ ئ���ه‌م كاره‌ی‌ كرد‬ ‫به‌پیش���ه‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬ده‌بێت ‪ %100‬خۆی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخان ب���كات‌و بێ‌ داب���ڕان هه‌مو بیرو‬ ‫هۆشی‌ خۆی‌ پێببه‌خشێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش رونده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ "جوانی‌‬ ‫بین���اكان له‌وه‌دای���ه‌ ته‌نه���ا به‌كۆنكرێت‬ ‫هه‌ڵچنرێ���ن‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ته‌ پڕ جوڵه‌و‬ ‫زیندو بن"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ زه‌ها حه‌دید زیاتر به‌شاكاره‌‬ ‫جوانه‌كانی‌ له‌بواری‌ دیزاینی‌ بیناس���ازیدا‬ ‫ناس���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و له‌دیزاینكردنی‌‬ ‫مۆبی�ل�ات‌و پێ�ڵ�اوو پۆشاكیش���دا‬ ‫ده‌س���تڕه‌نگین‌و ناسراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و بۆ‬ ‫یه‌كێك له‌برانده‌ گه‌وره‌كانی‌ شه‌راب له‌ڤێنا‪،‬‬ ‫دیزاینی‌ بوتڵێكی‌ جوان‌و سه‌رنجڕاكێش���ی‌‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫زه‌ها وان���ه‌ی‌ له‌زۆرێ���ك له‌ناودارترین‬ ‫زانكۆكانی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا وتوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫تا كاتی‌ خانه‌نش���ینبونی‌ له‌ساڵی‌ ‪،2015‬‬ ‫له‌ئه‌نیستیتۆی‌ بیناسازی‌ زانكۆی‌ هونه‌ری‌‬ ‫ڤێنا خاوه‌نی‌ كورسی‌ پرۆفیسۆری‌ بو‪.‬‬ ‫زه‌ها ك���ه‌ ناوبانگێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌جیهانی‌ بیناسازی‌‌و دیزاینی‌ بیناسازیدا‪،‬‬ ‫نرخی‌ ئه‌و مێزه‌ی‌ كاری‌ له‌س���ه‌ر ده‌كات‬ ‫‪ 380‬هه‌زار دۆالره‌‪.‬‬

‫به‌شێک له‌دیزاین‌و بیناسازییه‌کانی زه‌ها حه‌دید‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫پارتی‌‪ :‬یه‌كگرتن ‌ی فراكسیۆنه‌كان ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان ئه‌گه‌رێك ‌ی دور‌ه‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان داوا ده‌كات‬ ‫هه‌ردو فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان یه‌كبگرن‌و كاری‌‬ ‫هاوبه‌ش بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت یه‌كگرتنی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌روی‌ حزبیه‌وه‌ كارێكی‌ ئاسان‬ ‫نیه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ وا باشتره‌ فراكسیۆنه‌كان‬ ‫یه‌كبگرن"‪ ،‬وته‌بێژی‌ فراكسیۆنی‌ پارتیش‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌وا "یه‌كگرتنی‌ ئه‌و دو‬ ‫فراكسیۆنه‌ ئه‌گه‌رێكی‌ دوره‌‌و باس كردنی‌‬ ‫مه‌هزه‌له‌یه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكسۆنی‌ گۆڕان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان بێس����تون فایه‌ق له‌باره‌ی‌ یه‌كگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس����ۆنی‌ گ����ۆڕان‌و یه‌كێت����ی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند"گ����ۆڕان‌و یه‌كێت����ی‌ په‌ی����ام‌و روئیای‌‬ ‫سیاس����ی‌ وه‌ك یه‌كی����ان هه‌ی����ه‌‌و ده‌نگ����ده‌ر‌و‬ ‫پێگه‌ی‌ سیاس����یان نزیكه‌ له‌یه‌كه‌وه‌‌و سه‌ركرده‌و‬ ‫كاره‌كته‌ره‌ سیاس����یه‌كانیان دۆس����ت‌و هاوڕێی‌‬ ‫یه‌كن‪ ،‬به‌واقیعی‌ حاڵیش سه‌لمێنرا نزیكبونه‌وه‌‌و‬ ‫كاركردنی‌ هاوبه‌شی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ چه‌ند پێویسته‌ بۆ ئێستاو داهاتوی‌‬ ‫كوردس����تان هه‌روه‌ه����ا چه‌ند گرینگیش����ه‌ بۆ‬ ‫چه‌سپاندنی‌ دیموكراس����ی‌‌و سیسته‌می‌ سیاسی‌‬ ‫گونجاو‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ یه‌كگرتنی‌ ئه‌و دو فراكسیۆنه‌‬ ‫گرینگه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌وا یه‌كگرتنی‌‬ ‫ته‌واوه‌ت����ی‌ گ����ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ به‌ی����ه‌ك هه‌نگاو‬ ‫كارێكی‌ ئاسان نیه‌ كه‌ كۆمیته‌و بازنه‌‪ ،‬مه‌ڵبه‌ندو‬ ‫مه‌ك����ۆ‪ ،‬مه‌كته‌ب‌و ژور‪ ،‬س����ه‌ركردایه‌تی‌‌و جڤات‬ ‫یه‌كبگ����رن‌و ببنه‌ یه‌ك بۆ ئێس����تا‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫قۆناغی‌ یه‌كه‌م زۆر گونجاو گرینگ‌و پێویستیشه‌‬ ‫فراكس����یۆنه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌په‌رله‌مانی‌‬

‫یه‌كگرتنی‌ ئه‌و دو فراكسیۆنه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌بڕیاری‌ سیاسیه‌وه‌ هه‌یه‌ دور‌ونزیك په‌یوه‌ندی‌‬ ‫خودی‌ فراكسیۆنه‌كه‌وه‌ نیه‬ ‫كوردس����تان‌و عێراق‌و پارێزگاكان بكرێته‌ یه‌ك‬ ‫فراكسیۆن‌و به‌هاوبه‌شی‌ كار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك����ی‌ یه‌كێت����ی‌ له‌په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردستان یه‌كگرتنی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ئه‌گه‌رێكی‌ دور ده‌زانێت‌و به‌باشیشی‌ نازانێت‪،‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ رێواز فایه‌ق ئه‌ندامی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"یه‌كگرتنی‌ ئه‌و دو‬ ‫فراكسیۆنه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌بڕیاری‌ سیاسیه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫دور‌ونزیك په‌یوه‌ندی‌ خودی‌ فراكسیۆنه‌كه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس����تا لیژنه‌یه‌ك هه‌یه‌ له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان بۆ زه‌مینه‌سازی‌ بۆ رێكه‌وتنێكی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نازانین یه‌كگرتنی‌ فراكسیۆنه‌كان ده‌بێته‌‬ ‫به‌شێك له‌و رێكه‌وتنه‌ یان نابێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌وه‌‬ ‫بابه‌تێك نیه‌ له‌ناو فراكسیۆنه‌كان ته‌رح بكرێت‌و‬ ‫باس����ی‌ لێوه‌ بكرێت به‌ڵكو ئ����ه‌وه‌ ره‌هه‌ندێكی‌‬ ‫سیاسی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ به‌وه‌ی‌ تاچه‌ند پشتگیری‌ یه‌كگرتنی‌‬ ‫فراكس����یۆنه‌كان ده‌كه‌یت‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ك����ه‌ وا ئه‌وان‬ ‫به‌ به‌رنام����ه‌ی‌ جیاواز چونه‌ته‌ به‌رده‌م ده‌نگده‌ر‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر ش����تێكی‌ وا بشكرێت پابه‌ندی‌‬ ‫بڕیاری‌ سیاسی‌ ده‌بین‪ ،‬به‌اڵم یه‌كگرتنی‌ به‌باش‬

‫نازان����م‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌كرێت ب����ۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتو روئیای‌ جیاوازمان هه‌بێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ئێمه‌ به‌ش����ێكی‌ ده‌نگمان كۆكردوه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌ساسی‌ قسه‌وتن به‌یه‌كتری‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ یه‌كگرتنی‌‬ ‫ئه‌و دو فراكس����یۆنه‌ قورس����ه‌‪ ،‬ناوبراو وتیشی‌‬ ‫"ئه‌و بابه‌ت����ه‌ ئه‌گه‌رێكی‌ دوره‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ریش‬ ‫یه‌كبگرێت ناكرێت له‌س����ه‌ر بنه‌م����ای‌ خۆبه‌هێز‬ ‫كردن بێت له‌به‌رامبه‌ر پارتیدا‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت بۆ‬ ‫كار‌و پرۆژه‌ی‌ هاوبه‌ش بێت بۆ ئاینده‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌ به‌هار‬ ‫عه‌بدولرحمان له‌باره‌ی‌ یه‌كگرتنی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێت����ی‌ له‌په‌رله‌مان ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫خسته‌ڕو كه‌ وا هه‌ر هه‌نگاوێك له‌پێناوی‌ ئارامی‌‌و‬ ‫سه‌قامگیری‌ كوردس����تان بێت ئه‌وان پشتگیری‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌"ئه‌و پرسه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌حزبه‌كان����ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی����ه‌وه‌ هه‌یه‌ ئه‌وان‬ ‫پێش����تر یه‌كبون‌و دواتر جیابونه‌ت����ه‌وه‌ دوباره‌‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌یان په‌یوه‌ندی‌ به‌بڕیاری‌ سیاس����ی‌‬ ‫هه‌ردوالیانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ����ت ئه‌و دۆخه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫ئ����ارام بێت هێ����زه‌ سیاس����یه‌كان به‌یه‌كڕیزی‌‌و‬ ‫ته‌بای����ی‌ مامه‌ڵه‌ بك����ه‌ن‌و خزم����ه‌ت به‌خه‌ڵكی‌‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستان بكه‌ن هه‌ر هه‌نگاوێكیش به‌و‬ ‫ئاراسته‌یه‌ بنێن به‌ئیجابی‌ له‌قه‌ڵه‌می‌ ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫به‌هار وتی‌"ئێمه‌ ناتوانین پێشبینی‌ پێشوه‌خت‬ ‫بكه‌ین ب����ه‌و هه‌نگاوانه‌ی‌ ل����ه‌و بابه‌ته‌ ده‌ینێن‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا یه‌كگرتنی‌ ئه‌و دو فراكس����یۆنه‌ ته‌نها‬ ‫ده‌نگۆیه‌كه‌‌و هه‌نگاوی‌ ره‌س����می‌ له‌و مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫تاكو ئێس����تا دیار نیه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌ ناتوانین‬ ‫ش����یكردنه‌وه‌ی‌ ب����ۆ بكه‌ین ل����ه‌وه‌ی‌ خراپه‌ یان‬ ‫چاك هه‌روه‌ها بۆ خزمه‌تی‌ خه‌ڵكه‌ یان دژایه‌تی‌‬ ‫الیه‌نێك"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ش����دا وته‌بیژی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫پارتی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان محه‌مه‌د عه‌لی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ یه‌كگرتنی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ وت"یه‌كگرتنی‌ ئه‌و دو فراكس����یۆنه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر ئێمه‌ نیه‌‌و ب����ه‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫كێش����ه‌ نیه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ك����ه‌ش‌و هه‌وایه‌كی‌‬ ‫دیموكراسیدا زۆر ئاساییه‌ ئه‌گه‌ر دو فراكسیۆن‬ ‫یه‌كبگرن‪ ،‬له‌م����اوه‌ی‌ رابردو چۆن ئه‌و دو حزبه‌‬ ‫یه‌كبون‌و جیابونه‌وه‌‌و كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر ئێمه‌‬ ‫نه‌بو هه‌ر به‌و شێوه‌یه‌ش ئه‌گه‌ر یه‌كیشبگرنه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئێم ‌ه نابێت‪،‬به‌اڵم به‌دڵنیایه‌وه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ئه‌گه‌رێك����ی‌ دوره‌‌و ئه‌و دو فراكس����یۆنه‌‬ ‫ناتوانن به‌یه‌كه‌وه‌ كار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وته‌بیژی‌ فراكس����ۆنی‌ پارتی‌ جه‌ختی له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌وا ئه‌وان رێگر نین له‌یه‌كگرتنی‌‬ ‫ئ����ه‌وان‌و هیچیش به‌الی‌ پارتی����ه‌وه‌ گرینگ نیه‌‬ ‫ئه‌وان یه‌كبگرن‪ ،‬به‌اڵم به‌یه‌كه‌وه‌ كاركردن‌و بون‬ ‫به‌یه‌ك فراكس����ۆنی‌ په‌رله‌م����ان له‌نێوان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ مه‌هزه‌له‌یه‌‪،‬ئه‌و وتی‌"ئێمه‌ ئێستا له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌ن����ه‌كان له‌گفتوگۆداین بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ بتوانین‬ ‫رێكه‌وتنێكی‌ سیاسی‌ بكه‌ین‪ ،‬ره‌نگه‌ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تری����ش له‌گفتوگۆ ك����ردن بێ����ت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌و‬ ‫یه‌كگرتن����ه‌ كاریگه‌ری‌ نیه‌‌و په‌یوه‌ندیش����ی به‌و‬ ‫بابه‌ته‌وه‌ نیه‌"‪.‬‬

‫له‌دو ئیداره‌یی‌ هه‌رێمه‌و‌ه بۆ دو ئیداره‌یی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫له‌دوای‌ ‪ 12‬ی ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫بوه‌ به‌دو به‌ره‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان له‌ نوسینگه‌ ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان له‌سلێمانی‌ ده‌وام ده‌كات‌و جێگره‌كه‌شی‌‬ ‫له‌باڵه‌خانه‌ی‌ په‌رله‌مان له‌هه‌ولێر‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌و له‌تبونه‌ی‌ په‌رله‌مان له‌سه‌رده‌ستی‌‬ ‫پارتی‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان یوسف محمه‌د له‌‬ ‫‪ 10/12‬هه‌وڵی����دا بگه‌ڕێته‌وه‌ ش����اری‌ هه‌ولێ����ر به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫بازگ����ه‌ی‌ پردێ‌ له‌الیه‌ن هێزێكی‌ پارتیه‌وه‌ ڕێگری‌ لێكرا‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ ئه‌و شاره‌‪ ،‬له‌و ڕۆژه‌و‌ه په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫بوه‌ به‌دو به‌شه‌وه‌‪ ،‬به‌شێكیان پێیانوایه‌ ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌‬ ‫كردی‌ به‌رامبه‌ر به‌سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان كارێكی‌ نایاسایی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌شێكی‌ دیكه‌ش����یان كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫"فراكس����یۆنی‌ پارتیه‌"‪ ،‬پێیانوایه‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌بێت بگۆڕێت‌و چیتر د‪.‬یوس����ف محه‌مه‌د س����ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان نییه‌‪.‬‬ ‫منی����ره‌ عوس����مان ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌فراكس����یۆنی‌ گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند" له‌ئێستادا‬ ‫له‌تبونێك دروس����ت ب����وه‌ له‌ناو په‌رله‌مان����دا به‌اڵم ئه‌و‬ ‫له‌تبونه‌ له‌سه‌رده‌س����تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رده‌س����تی‌ پارت����ی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تانه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ كه‌س‌و بنه‌ماڵه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ گ����ۆڕان وتی‌" له‌ ئێس����تادا‬ ‫پارت����ی‌ هه‌نگاوده‌نێ����ت ب����ه‌ره‌و به‌دوئیداره‌كردن����ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪ ،‬هه‌مو ئ����ه‌و ڕوداوانه‌ی‌ ڕویانداوه‌‬ ‫له‌سه‌رده‌س����تی‌ پارت����ی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تان بوه‌‪،‬‬ ‫ئێس����تا ئێمه‌ له‌ملمالنێداین ئ����ه‌و ملمالنێیه‌ش له‌نێوان‬ ‫دوبه‌ره‌دایه‌ به‌ره‌یه‌كیان پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ كه‌سی‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵییه‌كان‌و بازرگانی‌و پۆس����ت‌و پله‌كانه‌‪ ،‬به‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫تریش����یان ب����ه‌ره‌ی‌ خه‌ڵكه‌ ك����ه‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كان����ی‌ ده‌یانه‌وێت هاوكاری‌ خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بكه‌ن له‌م قه‌یرانانه‌ ڕزگاریان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان له‌فراكس����یۆنی‌‬ ‫پارتی‌ ڕه‌ت����ی‌ ده‌كات����ه‌وه‌ دوئیداره‌ی����ی‌ له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫دروست بوبێت‪ ،‬ڕایده‌گه‌یه‌نێت" له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫دوئیداره‌یی‌ دروس����ت نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و قس����ه‌یه‌ ڕاست نیه‌‪،‬‬ ‫هه‌م����و په‌رله‌مانتاران س����ه‌ردانی‌ باڵه‌خانه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ك����ه‌س بایكۆتی‌ نه‌كرده‌وه‌‪ ،‬هیچ كێش����ه‌یه‌ك‬ ‫له‌نێو په‌رله‌مانتاراندا نیه‌ به‌ئاسایی‌ ده‌وام ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫م����ه‌ردان خ����در ئه‌ندام����ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ پارتی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند" ده‌وام كردنی‌‬ ‫سه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان له‌نوسینگه‌ی‌ سلێمانی‌ ناشه‌رعیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و س����وێنده‌كه‌ی‌ ش����كانده‌وه‌ كه‌ پاراستنی‌ یه‌كڕیزی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و نه‌یپاراست‌و دوبه‌ره‌كی‌‬ ‫دروستكرد بۆیه‌ شه‌رعیه‌تی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌ ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كان ده‌كه‌ین بۆ یه‌كالی����ی‌ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ پارتی‌ ده‌شڵێت"ئه‌وه‌ ڕاست نیه‌‬

‫له‌ ئێستادا پارت ‌ی‬ ‫هه‌نگاوده‌نێت به‌ره‌و‬ ‫به‌دوئیداره‌كردنی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫ڕوداوانه‌ی‌ ڕویانداوه‌‬ ‫له‌سه‌رده‌ستی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان بوه‌‬ ‫كه‌ ده‌ڵێ����ن به‌ته‌نیا پارتیه‌كان س����ه‌ردانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ده‌كه‌ن له‌ئێستادا‪ ،‬هه‌مو الیه‌نه‌كان سه‌ردان ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئایدن مه‌ع����روف‪ ،‬ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌ب����ه‌ره‌ی‌ توركمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"له‌س����ه‌ره‌تادا‬ ‫ئێمه‌ ترس����ی‌ ئه‌وه‌مان هه‌بو ئه‌و تابلۆیه‌ دروست بێت‪،‬‬ ‫كه‌ دروس����تیش بو‪ ،‬له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌و ملمالنێ سیاس����یه‌‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌كان دروس����ت بو‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫س����لبی‌ هه‌یه‌ له‌س����ه‌ربارودۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫كاره‌كانی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ ب����ه‌ره‌ی‌ توركمانی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌شكرد" له‌ئێس����تادا وه‌فده‌كانیش بونه‌ته‌ دوكاتێك‬ ‫وه‌فدێك س����ه‌ردانی‌ هه‌ولێ����رده‌كات دواتر س����ه‌ردانی‌‬ ‫سلێمانی‌ یاخود به‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان نیه‌‪ .‬داوا له‌هه‌مو الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����یه‌كان ده‌كه‌ین ڕه‌چ����اوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و ملمالنیه‌ له‌ن����او ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌رله‌ماندا دروست بوه‌ مه‌عروف وتی‌" بڕوا ناكه‌م ئه‌و‬ ‫ملمالنێیه‌ له‌ناو ئه‌ندامان ‌ی په‌رله‌ماندا دروس����ت بوبێت‪،‬‬ ‫ئێم����ه‌ نوێن����ه‌ری‌ خه‌ڵكین‪ ،‬به‌اڵم كاریگه‌ری‌ دروس����ت‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌ئه‌قڵی‌ سه‌لیم سیاسه‌ت له‌گه‌ڵ واقعی‌‬ ‫ئێستا بكه‌ن"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان‬

‫سه‌رۆکی په‌رله‌مان له‌سلێمانی‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫كوردستان‪ ،‬هه‌رێمێك‬ ‫به‌مێژویه‌كی ڕه‌شدا‬ ‫گوزه‌ر ده‌كات‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان عه‌لی ڕه‌زا *‬ ‫باشوری كوردس���تان ئه‌و هه‌رێمه‌یه‌ كه‌ نزیكه‌ی‬ ‫چاره‌كه‌ سه‌ده‌یه‌كه‌ ئازادكراوه‌و خۆی فه‌رمانڕه‌وایی‬ ‫خۆی ده‌كات‌و دامه‌زراوه‌كانی تێدا به‌ڕێوه‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ماوه‌ی���ه‌دا ده‌س���ه‌اڵتدارێتی ك���وردی‬ ‫به‌چه‌ندین هه‌ورازو نش���ێودا گوزه‌ری كردوه‌و زۆر‬ ‫جاریش له‌ئاس���ت ڕودانی ڕوداو و پێش���هاته‌كاندا‬ ‫كه‌مئه‌زمونی‌و س���اوایی ده‌سه‌اڵتی كوردی كراوه‌ته‌‬ ‫بیانویه‌ك���ی حازربه‌ده‌س���ت‌و ئاماده‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئایا‬ ‫ده‌كرێت له‌ئێستاداو دوای هه‌ڵبژاردنی چوار خولی‬ ‫په‌رله‌مانی‌و پێكهێنانی هه‌شت كابینه‌ی حكومه‌ت‌و‬ ‫كران���ه‌وه‌ی زۆر به‌ڕوی دنیای ده‌ره‌وه‌دا له‌ئاس���ت‬ ‫پێشێلكردنی یاساو مافی مرۆڤ‌و ئازادی ڕاده‌ربڕین‌و‬ ‫یاریكردن به‌ده‌ستكه‌وته‌كان چ بیانویه‌ك بهێنینه‌وه‌و‬ ‫ڕۆژگار چ به‌هانه‌یه‌كمان لێ قبوڵ ده‌كات؟‬ ‫گه‌ر به‌خێرایی‌و تیرئاسا سه‌یری ڕوداوه‌كانی ئه‌م‬ ‫چه‌ند مانگه‌ی هه‌رێمی كوردستان بكه‌ین به‌گشتی‌و‬ ‫دوای ‪ ٢٣‬ی حوزه‌یران به‌تایبه‌تی چۆن هه‌ستێكمان‬ ‫الدروست ده‌بێت‌و ده‌توانین به‌كام لۆژیك ڕوبه‌ڕویان‬ ‫ببینه‌وه‌؟‬ ‫هه‌موان باش ئه‌و ڕاستییه‌ ده‌زانین كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫سه‌رۆكایه‌تییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫به‌هۆكارێ���ك له‌كار كه‌وتون یان توش���ی ئیفلیجی‬ ‫هاتون به‌شێوه‌یه‌ك سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫س���ه‌رۆكه‌كه‌ی له‌‪٢٠‬ی ئابی ‪ ٢٠١٥‬وه‌ماوه‌ی یاسایی‬ ‫ته‌واو بوه‌‪ ،‬واتا له‌ئێس���تادا هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫له‌ڕوی س���ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ له‌بۆش���ایی یاساییدایه‌‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا كه‌له‌‪ ٣٠‬ی حوزه‌یرانی ‪ ٢٠١٣‬دوای‬ ‫ته‌واوبونی ماوه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم دوساڵی تریشی‬ ‫بۆ درێژكرایه‌وه‌ تا‪٢٠‬ی ئابی ساڵی ‪.٢٠١٥‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستانیش سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی له‌‪٢٣‬ی‬ ‫حوزه‌یرانه‌وه‌ كارده‌كرێت بۆ په‌راوێزخستن‌و وه‌النانی‬ ‫تاوه‌ك���و له‌‪١٢‬ی ئۆكتۆب���ه‌ری ‪٢٠١٥‬دا به‌ئاش���كرا‬ ‫كوده‌تای به‌سه‌رداكرا دوای ئه‌وه‌ی له‌الیه‌ن هێزێكی‬ ‫حیزبییه‌وه‌ كه‌ پێش���تر بۆ ئه‌وكاره‌ ڕاسپێردرابون‬ ‫ڕێگه‌ نه‌درا به‌س���ه‌رۆكه‌كه‌ی (د‪.‬یوس���ف محه‌مه‌د‬ ‫س���ادق) له‌ش���اری س���لێمانییه‌وه‌ بچێته‌ هه‌ولێری‬ ‫پایته‌خت كه‌ باڵه‌خانه‌ی په‌رله‌مانی كوردس���تانی‬ ‫لێیه‌ تاكو كاره‌كانی خۆی ڕایی بكات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ له‌هه‌مان ڕۆژوبه‌رواردا له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وه‌زیرانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌پشكی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان بون ئاگاداركرانه‌وه‌ كه‌‬ ‫بۆیان نیه‌و ناتوانن بچنه‌وه‌ س���ه‌ركاره‌كانی خۆیان‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ر به‌وت���ه‌ی س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫ئه‌مه‌ی ئه‌و ده‌یكات نه‌ یاساییه‌و نه‌ دیموكراسیشه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ناچاره‌ ئه‌م كاره‌ ب���كات‌و یه‌كێكه‌ له‌بژارده‌‬ ‫گونجاوه‌كان له‌م دۆخ���ه‌دا‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش ڕێكاوڕێك‬ ‫ده‌رخه‌ری ئه‌و ڕاس���تیه‌یه‌ كه‌ هێش���تا بڕیاره‌كانی‬ ‫حكومه‌ت له‌مه‌كته‌بی سیاسی حیزبه‌وه‌ ده‌رده‌كرێن‬ ‫چونكه‌ ڕۆژی پێش���تریش له‌كۆبونه‌وه‌ی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی پارتی دیموكراتی كوردستاندا ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫دراوه‌و هاوشانی ئه‌مه‌ش به‌یاننامه‌یه‌كی توندیشیان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ئ���ه‌م كابینه‌یه‌ (كابینه‌ی‬ ‫هه‌شت) له‌گه‌ڵ هه‌بونی ده‌یان قه‌یرانی هه‌مه‌جۆردا‬ ‫كه‌ بونیان هه‌یه‌ له‌هه‌رێمداو ده‌كرا هه‌مو هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك وه‌ك نه‌خش���ه‌ڕێگای چاره‌س���ه‌ی‬ ‫ب���ۆ ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی قه‌یران‌و گرفت���ه‌كان ئه‌نجام‬ ‫بدرای���ه‌ كه‌چی له‌م���اوه‌ی نزیكه‌ی پێن���ج مانگدا‬ ‫ته‌نه���ا كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك ده‌كات‌و ئه‌وی���ش بڕی���ارو‬ ‫نه‌خش���ه‌ڕێگای تێدانه‌بو بۆچاره‌سه‌ری قه‌یرانه‌كان‬ ‫جگه‌ له‌دیاریكردنی چه‌ند ڕۆژێكی پشو وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ قه‌یران نه‌بێت له‌هه‌رێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌بڕوای زۆرێك له‌ش���اره‌زایان‌و هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێمی���ش ئه‌وان���ه‌ی له‌م ماوه‌ی���ه‌دا ڕویاندا جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی گه‌ڕانه‌وه‌بو بۆخاڵی س���ه‌ره‌تا ئه‌تككردنی‬ ‫ته‌واوی یاس���ا كارپێكراوه‌كانی هه‌رێم و گه‌وره‌ترین‬ ‫ده‌زگای یاس���ادانانه‌ كه‌ په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫عه‌یبه‌یه‌كی گه‌وره‌ش���ی هێنایه‌ سه‌رشانی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و ئه‌زمونه‌ك���ه‌ی ك���ه‌ چه‌ندین س���اڵه‌‬ ‫به‌شانوباڵیدا هه‌ڵده‌درێت‌و هه‌رێمی كوردستان هه‌مو‬ ‫كاتێك وه‌كو كوانویه‌كی دیموكراسی‌و مافی مرۆڤ‌و‬ ‫ئازادی ڕاده‌ربڕین‌و هه‌ڵب���ژاردن بۆ دنیای ده‌ره‌وه‌‬ ‫پێناسه‌ ده‌كرا‪ .‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ئه‌م وه‌سف‌وسه‌دایه‌‬ ‫درێژه‌ی نه‌كێشاو په‌تی درۆ كورتی هێنا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئیت���ر كاتی ئه‌وه‌ هاتوه‌ زۆر به‌ڕاش���كاوی‬ ‫به‌خۆم���ان‌و دنیای ده‌ره‌وه‌یش���ی بڵێی���ن كه‌به‌كار‬ ‫هێنان‌و بانگه‌ش���ه‌كردن ب���ۆ چه‌مكه‌كانی ئازادی‌و‬ ‫دیموكراسی‌و مافی مرۆڤ و س���ه‌روه‌ربونی یاساو‬ ‫نمون���ه‌ی جوانی حكومڕانی جگه‌ له‌وش���ه‌گه‌لێكی‬ ‫ڕیزكراو ب���ه‌دوای یه‌كدی���داو گه‌وجاندنی خه‌ڵكی‌و‬ ‫یاریكردن به‌هه‌ستی مرۆڤه‌كان هیچی تر نین‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫زیاتر له‌هه‌ر شوێنێكی‌ دیكه‌ ‌ی كوردستان‬ ‫گه‌نجان ‌ی ده‌ربه‌ندیخان روده‌كه‌ن ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬

‫‪9‬‬

‫زانكۆی���دا‪ ،‬بیر ل���ه‌وه‌ ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆربه‌ی‌ هاوڕێكانی‌ سه‌رده‌م ‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ ئێس���تا له‌ده‌ربه‌ندیخان نین‌و‬ ‫له‌ئه‌وروپان‪ ،‬ئه‌ویش خولیای‌ ئه‌وه‌یه‌تی‌‬ ‫ك���ه‌ زو فریای‌ خۆی‌ بك���ه‌وێ‌‌و به‌ره‌و‬ ‫هه‌نده‌ران ب���ڕوات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "س���اڵی‌‬ ‫‪ 1999‬دو ج���ار داومه‌ له‌رێگای یۆنان‌و‬ ‫گیرام‪ ،‬ئه‌وس���ا ته‌مه‌نم ‪ 17‬سااڵن بو‪،‬‬ ‫ئێس���تا زۆربه‌ی‌ هاوڕێكانم رۆش���تون‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ن‪ ،‬هه‌س���ت ده‌ك���ه‌م كه‌س‬ ‫له‌چوارده‌ور نه‌ما‌وه‌و ته‌نهام"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف‬ ‫خه‌ڵكی‌ ده‌ربه‌ندیخان به‌لێشاو كۆچ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌قاچاغچییه‌ك‬ ‫بپرسیت كه‌ خه‌ڵكی‌ كام شار‌و‬ ‫شارۆچكه‌ی‌ كوردستان زیاتر به‌ره‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ده‌ڕوات‪ ،‬هه‌ر هه‌مویان‬ ‫له‌و قاچاغچییانه‌وه‌ بگره‌ كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫خه‌ریكی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ "نه‌فه‌ر"ن‬ ‫له‌كوردستان تا ده‌گات به‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌ئاكسه‌رای‌ ئه‌سته‌نبوڵه‌وه‌ "نه‌فه‌ر"‬ ‫به‌ره‌و یۆنان‌و بولگاریا ده‌گوازنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن "گه‌نجانی‌ ده‌ربه‌ندیخان"‪.‬‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان شارۆچكه‌یه‌كی‌ بچوك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ر زێی‌ س���یروانه‌و ‪ 67‬كیلۆمه‌تر‬ ‫له‌باش���وری‌ خۆرهه‌اڵتی‌ س���لێمانیه‌وه‌‬ ‫دوره‌‪ ،‬ئ���ه‌م ش���ارۆچكه‌یه‌ زۆرتری���ن‬ ‫كۆچ���ی‌ گه‌نجان���ی‌ له‌ماوه‌ی‌ س���ااڵنی‌‬ ‫راب���ردودا به‌خۆیه‌وه‌ دیوه‌‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫ل���ه‌م ش���ه‌پۆلی‌ كۆچكردن���ه‌ نوێیه‌دا‪،‬‬ ‫په‌یت���ا په‌یتا گه‌نجه‌كانی ده‌ڕۆن به‌ره‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪.‬‬ ‫س���ه‌ریاس ك���ه‌ كوڕێك���ی‌ ته‌م���ه‌ن‬ ‫‪ 23‬س���اڵه‌و به‌نیازه‌ هه‌فت���ه‌ی‌ داهاتو‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ هه‌ولێره‌وه‌‬ ‫بڕواته‌ ئه‌س���ته‌نبوڵ‌و له‌وێشه‌وه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ قاچاغچییه‌كدا‬ ‫كردویه‌ت���ی‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت ب���ه‌ره‌و یۆنان‬ ‫یاخود بولگاریا ملی‌ رێ‌ بگرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م گه‌نج���ه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫خێزان نییه‌ له‌ده‌ربه‌ندیخاندا یه‌كێكیان‬ ‫له‌هه‌نده‌ران نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "دره‌نگه‌‪،‬‬ ‫هه‌ستده‌كه‌م به‌جێماوم‌و منیش ده‌مه‌وێ‌‬ ‫بڕۆم‌و بگه‌م"‪.‬‬ ‫س���ه‌ریاس نمونه‌یه‌ك���ه‌ له‌س���ه‌دان‬ ‫گه‌نجی‌ ئه‌و ش���ارۆچكه‌یه‌ كه‌ په‌له‌یانه‌‬ ‫بگه‌نه‌ ئه‌وروپاو له‌ده‌ست ئه‌و بێزارییه‌ ئه‌وه‌ نیه‌ مرۆڤی‌ تیا بژی‌"‪.‬‬ ‫رزگاری���ان بێت كه‌ وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌س���ت به‌نائومێدییه‌كی‌‬ ‫"تێیكه‌وتون"‪.‬‬ ‫زۆ ده‌ك���ه‌م‪ ،‬حه‌ز ده‌ك���ه‌م ته‌مه‌نم له‌م‬ ‫‌‌و‬ ‫ساڵه‬ ‫‪26‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نجێك‬ ‫ه‬ ‫عه‌لی‌ كه‌ گ‬ ‫واڵته‌دا به‌فی���ڕۆ نه‌ڕواو ده‌مه‌وێ‌ بڕۆم‌و‬ ‫چاو‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫كردو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ش���‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫چاویلكه‌یه‌ك‬ ‫خۆشگوزه‌ران بژیم"‪.‬‬ ‫باس‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كێش���ان‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫جگ‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫كاتێك به‌د‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر قه‌رزیش���م كردوه‌‪،‬‬ ‫‌غت‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫‌كات‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫خ���ۆ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫له‌بێزاریه‬ ‫ناهێڵم ژیانم له‌م���ه‌ زیاتر له‌م واڵته‌دا‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫شایست‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫واڵت‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫"ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌كات‬ ‫له‌وه‌ ده‬ ‫بفه‌وتێ‌‌و ده‌ڕۆم"‪.‬‬

‫به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ پێیانوای���ه‌ كۆچی‌‬ ‫گه‌نجان���ی‌ ده‌ربه‌ندیخان بۆ هه‌نده‌ران‪،‬‬ ‫ره‌گ‌و ریش���ه‌یه‌كی‌ دورت���ری‌ هه‌ی���ه‌‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ئینگلی���زه‌كان هات���ون‌و تونێل‌و‬ ‫ده‌ربه‌ندیخانی���ان‬ ‫به‌نداوه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬چه‌ندین كه‌س له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌وه‌ به‌ره‌و به‌ریتانی���ا‌و ئه‌وروپا‬ ‫رۆیش���تون‌و ئاویان بۆ دوای‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫خۆیان رشتوه‌‪ ،‬ئه‌م كۆچكردنه‌ش زیاتر‬ ‫دوکانێک له‌ئاک سه‌رای بۆ فرۆشتنی که‌لوپه‌لی سه‌فه‌ر به‌ره‌و هه‌نده‌ران‬ ‫له‌دو قۆناغ���دا ده‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫له‌ده‌یه‌ی‌ ‪1990‬دا‌و دوه‌میشیان له‌دوای‌‬ ‫هێرش���ی‌ داعش ب���ۆ س���ه‌ر هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و سه‌رهه‌ڵدانی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫داراییه‌ی‌ كه‌ هه‌رێمی‌ گرتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 58‬س���اڵه‌و‬ ‫له‌ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1980‬ه‌وه‌ رویكردوه‌ت���ه‌‬ ‫ئه‌وروپ���ا‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫زۆرێك له‌ش���اره‌كانی‌ ئه‌وروپا خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌ربه‌ندیخانی���ان تێدا نیش���ته‌جێیه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ره‌نگ���ه‌ هۆكارێك���ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫بێت كه‌ خه‌ڵكی‌ ده‌ربه‌ندیخان حه‌زیان‬ ‫به‌س���ه‌رچڵی‌‌و سه‌ركه‌ش���ییه‌و له‌ژیانی‌‬ ‫ئاک سه‌رای ـ ئه‌سته‌نبول‬ ‫ته‌قلی���دی‌ وه‌ڕس‌و بێ���زارن‌و ئه‌یانه‌وێ‌‬ ‫شوێنی‌ ژیانیان بگۆڕن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م رۆژانه‌ ك���ه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫زۆرێك پێیانوایه‌ زیاد له‌هۆكارێك هه‌ن له‌هه‌مانكاتیش���دا ده‌ربه‌ندیخ���ان هه‌ر گۆڕیوه‌‪ ،‬ئه‌م گۆڕانكاریی‌‌و كرانه‌وه‌یه‌ش‬ ‫كه‌ وایانكردوه‌ خه‌ڵك���ی‌ ده‌ربه‌ندیخان له‌كۆنه‌وه‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌ خه‌ڵكێكی‌ بزوێنه‌رێك���ی‌ دیكه‌ بوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌و ئه‌سته‌نبوله‌وه‌ گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌راورد به‌ژماره‌ی‌ دانیشتوان‌و بچوكی‌ كراوه‌ ب���ون ل���ه‌ڕوی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‌و رێ���ژه‌ زۆره‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌ ب���ه‌ره‌و ئه‌وه‌ی‌ له‌ئاكسه‌رای‌ زیاد له‌هه‌ر شتێك‬ ‫قه‌باره‌ش���ی‌ به‌و رێژه‌ زۆره‌ گه‌نجه‌كانی‌ زۆربه‌ی���ان بیری‌ چه‌پ له‌مێش���كیاندا هه‌نده‌ران كۆچ بك���ه‌ن‌و بیر له‌گۆڕینی‌ سه‌رنجی‌ راكێش���ام‪ ،‬زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌كوردس���تانه‌وه‌ رویان كردبوه‌ ئه‌وێ‌‌و‬ ‫روی���ان ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت كردبێ���ت‪ ،‬چه‌ك���ه‌ره‌ی‌ كردوه‌‪ .‬ئه‌م ق���ه‌زا بچوكه‌ شێوه‌ی‌ ژیانی‌ خۆیان بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫رێبه‌ر گه‌نجێكی‌ ئه‌م شارۆچكه‌یه‌یه‌‌و ئاماده‌كارییان ده‌ك���رد بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ جگ���ه‌ له‌دۆخی‌ سیاس���ی‌‌و ئابوری‌ له‌ماوه‌ی‌ په‌نجا ساڵی‌ رابردودا‪ ،‬تاپۆ‌و‬ ‫كوردستان‌و بێزاری‌‌و نیگه‌رانی‌ خه‌ڵكی‌ قۆرغ نه‌كراوه‌ له‌سه‌ر حیزب‌و الیه‌نێكی‌ دوای‌ تێپه‌ڕینی‌ چه‌ندین س���اڵ‌ به‌سه‌ر قاچاغچییه‌ك تا بیانگه‌یه‌نێته‌ بولگاریا‌و‬ ‫ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ به‌رامبه‌ر به‌ئاینده‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬سیاس���ی‌‌و چه‌ندین حیزبی‌ سیاس���ی‌ ته‌واوكردن���ی‌ قۆناغ���ی‌ خوێندن���ی‌ یۆنان‪ ،‬ده‌ربه‌ندی‌ بون"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر قه‌رزیشم‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ناهێڵم‬ ‫ژیانم له‌مه‌ زیاتر‬ ‫له‌م واڵته‌دا‬ ‫بفه‌وتێ‌‌و ده‌ڕۆم‬

‫كورد له‌كێشه‌دا نغرۆن‪ ،‬بۆ ئارامبونه‌و‌ه پێویستیان به‌"یۆگا"یه‌‬ ‫ی ئێمه‌ به‌هه‌ڵه‌ بیر له‌ژیان ده‌كه‌نه‌وه‌و به‌هه‌ڵه‌ش ده‌ژین"‬ ‫"خه‌ڵك ‌‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ تایبه‌ت به‌"یۆگا"‬ ‫ی‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه سه‌رده‌م ‌‬ ‫ێ سه‌رده‌مێكی‌ ئێجگار ئاڵۆزه‌‪،‬‬ ‫نو ‌‬ ‫باشترین چاره‌سه‌ر‌و رێگ ‌ه بۆ‬ ‫ی ده‌رون‪" ،‬یۆگایه‌"‪.‬‬ ‫ئاسوده‌ی ‌‬

‫یۆگا پێتده‌ڵێت‬ ‫گه‌ڕان بۆ‬ ‫ئاسوده‌یی‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ بێ هیوات‬ ‫ده‌كات‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫ئه‌بێت له‌ناوخۆیدا‬ ‫بۆ ئاسوده‌یی‌‬ ‫بگه‌ڕێت‬

‫ی‬ ‫بیروبۆچون���ه‌كان جیاوازن له‌باره‌ ‌‬ ‫یۆگاو‌ه به‌ب���ڕوای هاوبیر كامه‌ران ك ‌ه‬ ‫مامۆس���تای‌ تایب���ه‌ت به‌یۆگایه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌كۆن���ه‌وه‌ مرۆڤ گه‌ڕاو‌ه به‌ش���وێن‬ ‫هه‌قیقه‌تدا‪ ،‬حاس���ڵی‌ گه‌ڕان به‌شوێن‬ ‫ی‬ ‫هه‌قیق ‌هت‌و گه‌یشتنه‌و‌ه پێی‌‌و ده‌رك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌قیقه‌ت هه‌میش���ه‌ لێر‌ه‬ ‫بوه‌و ئێمه‌و هه‌قیقه‌ت یه‌ك ش���تین‌و‬ ‫ی‬ ‫دانه‌بڕاوین له‌یه‌كتر كه‌ دروس���تبون ‌‬ ‫ڕێگه‌گه‌لی‌ جۆراوج���ۆر بوه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌وان���ه‌ یۆگای���ه‌‪ .‬كه‌ له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫ی هه‌قیقه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫رێبازێك ‌ه بۆ ده‌رك ‌‬ ‫شت‌و شوێنێك ‪,‬پاشانیش له‌قۆناغ ‌ه‬ ‫ی زمانه‌وانیه‌و‌ه‬ ‫بااڵكه‌یدا یۆگا (له‌ڕو ‌‬ ‫وات���ه‌ یه‌كب���ون) ده‌بێت���ه‌ خ���ود ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندی به‌سیاسه‌ت‌و باری‌ دارای ‌‬ ‫كه‌سه‌كه‌‪ .‬وات ‌ه یۆگا هه‌م رێبازه‌و هه‌م خه‌ڵكه‌و‌ه نیه‌‪ ،‬مێژو ئه‌وه‌ی‌ سه‌لماندو‌ه‬ ‫سه‌ره‌نجام‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ژاره‌كانیش ده‌توانن به‌ته‌واو ‌‬ ‫له‌دۆخێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك ئێستای‌ كوردستاندا دڵخۆش بن‪ ،‬كێشه‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫هه‌ندێك به‌دوای ڕێگه‌چاره‌دا ده‌گه‌ڕێن ئێم ‌ه به‌هه‌ڵ��� ‌ه بیر له‌ژیان ده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫بۆ ئارامكردنه‌وه‌ی‌ تاكه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‪ ،‬س���ه‌یری‌ ژیان ده‌ك���ه‌ن‌و به‌هه‌ڵه‌ش‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ هاوبیر كامه‌ران باوه‌ڕ ‌‬ ‫ی ده‌ژین"‪.‬‬ ‫ی دۆخی‌ خه‌ڵك‬ ‫وای��� ‌ه به‌س���ه‌رزاره‌ك ‌‬ ‫ناوب���راو جه‌غ���ت ل���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫له‌كوردس���تان زۆر خ���راپ‌و دۆخه‌ك ‌ه ك���ه‌ له‌دۆخی‌ ئێس���تادا كوردس���تان‬ ‫ی تر ده‌بینێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫به‌ش���ێوازێك ‌‬ ‫ی به‌ی���ۆگا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی پێویس���تیه‌ك ‌‬ ‫"ده‌بین���م كه‌ خراپ��� ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‬ ‫ی دۆخی‌ خه‌ڵك ن���ه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ مێش���ك ‌‬

‫راهێنانی یۆگا‬ ‫ی خه‌ڵك بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ خودی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫زۆر ئاڵ���ۆزه‌‪ ،‬به‌ڵك���و له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ ئێم ‌ه له‌ناو ته‌له‌فزیۆنه‌كانیاندا‬ ‫ی به‌هه‌ڵه‌ وزه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫مێشك ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���تێك به‌ه���ه‌ده‌ر ده‌دات ك ‌ه ده‌ژی���ن‌و ئه‌وانی���ش ته‌نه���ا ژه‌ه���ر‬ ‫به‌ش���ێك ‌ه له‌كۆمه‌ڵگه‌‪ ،‬برس���یه‌تی‌‌و ده‌رخ���واردی‌ خه‌ڵ���ك ده‌ده‌ن‪ ،‬یۆگا‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ڕو گه‌نده‌ڵی‌‌و ئاژاوه‌و كوش���تن پێتده‌ڵێ���ت گ���ه‌ڕان بۆ ئاس���وده‌ی ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگ���ه‌و ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه بێ هیوات ده‌كات‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫به‌ش���ێكن له‌گه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬كۆمه‌ڵگه‌ هیچ كات ئه‌بێ���ت له‌ناوخۆیدا بۆ ئاس���وده‌یی‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد بگه‌ڕێت ئه‌ویش ب���ه‌وه‌ی‌ ك ‌ه بینین ‌‬ ‫به‌هه‌شت نیه‌‪ ،‬ئێس���تا مرۆڤ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ بۆ ژیان بگۆڕێت‌و تاكێتی‌ خۆ ‌‬ ‫ته‌نها وه‌ك كۆمه‌ڵگه‌ بونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی به‌ده‌ست بهێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پێیوایه‌ مرۆڤ ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاتێك ڕاهێنانه‌ جه‌س���ته‌ییه‌كان ‌‬ ‫ئاسوده‌یی‌ به‌ده‌ستبهێنێت "پێویست ‌ه‬

‫ی���ۆگا ده‌بینی���ت ئ���ه‌و بۆچون���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫الدروست ده‌بێت كه‌ جۆرێك له‌نزیك ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌سروش���تی‌ ژن���ان‌و كچانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ماۆستایه‌ ئاش���كرایكرد ك ‌ه یۆگا‬ ‫ی ژنانه‌وه‌ نزیكتره‌‪ ،‬پیاوان‬ ‫له‌سروشت ‌‬ ‫هێش���تا نه‌یانتوانی���و‌ه وه‌ك���و ژنان‬ ‫ی‬ ‫پێبگه‌ن‪ ،‬پی���اوان خاوه‌نی‌ ئیگۆیه‌ك ‌‬ ‫ی "هه‌رچه‌ند خۆم‬ ‫گه‌وره‌ن‪ .‬ئه‌و وت��� ‌‬ ‫پیاوم به‌اڵم ئه‌زانم ك ‌ه پیاو به‌گشتی‌‌و‬ ‫پی���اوی‌ كوردیش به‌تایبه‌ت هێش���تا‬ ‫ره‌قێتی‌ چاخ ‌ه كۆنه‌كانمان تیادا ماوه‌‪،‬‬

‫ی به‌كه‌سێكه‌ بتوانێت‬ ‫یۆگا پێویس���ت ‌‬ ‫پێ به‌س���ه‌ر ئیگ���ۆی‌ خۆی���دا بنێ‌و‬ ‫ی دڵ بێت‪ .‬ئافره‌ت هه‌میش��� ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫دڵی‌ زیندوتره‌‪ ،‬ئافره‌ت له‌پیاو زیاتر‬ ‫ی بون ده‌بینێت‪ ،‬زیاتریش‬ ‫جوانیه‌كان ‌‬ ‫له‌پی���او ده‌توانێت ئه‌زمونی‌ تێڕامان‌و‬ ‫قۆناغ ‌ه مه‌عنه‌ویه‌كان بكات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و باوه‌ڕی‌ وای ‌ه یۆگا ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ ئارامی‌ ب���ۆ كۆمه‌ڵگاو‬ ‫ی ده‌س���ت‬ ‫ده‌ڵێت"یۆگا به‌ناتوندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێده‌كات‌و به‌خودناس���ی‌‌و خوداناس ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫كۆتایی‌ پێدێت‪ .‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ن���او خۆیان له‌رێگه‌ ‌‬ ‫راهێنانگه‌لی‌ مه‌ینه‌ڤ���ی‌ یۆگاو‌ه ئه‌وا‬ ‫ئارامی‌ زیاتر باڵ به‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫ی تاكی‌ ناو‬ ‫ه���ه‌ر هی���چ نه‌بێت ناخ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌كاندا ده‌كێشێت‪ .‬من به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌زمون���ی‌ زیات���ر له‌‪ 17‬س���اڵم له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌دا ئ���ه‌وه‌م ناس���یوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی یۆگا ده‌كه‌ن هێزی‌ به‌خشین‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫خۆشه‌ویستیان سه‌دان‌و هه‌زاران جار‬ ‫زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یۆگا‬ ‫ی كوردستان كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫هه‌یه‌و چه‌ندین خولی���ان كردۆته‌وه‌و‬ ‫هاوبی���ر كامه‌رانی���ش ك��� ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كۆمه‌ڵه‌ی ‌ه باس ‌‬ ‫له‌دامه‌زرێنه‌ران ‌‬ ‫له‌وه‌ك���رد له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ی���ۆگا گه‌ڕان ‌ه‬ ‫به‌شوێن ئارامی‌‌و(خود)‪ ،‬بۆ گه‌ڕانیش‬ ‫به‌شوێن خودو ئارامیدا ته‌م ‌هن‌و ره‌گه‌ز‬ ‫ی ڕو‬ ‫ی نیه‌ بۆی ‌ه ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫هیچ گرنگیه‌ك ‌‬ ‫ی یۆگا له‌كوردستان ده‌كه‌ن‬ ‫له‌كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌مو ته‌م ‌هن‌و ره‌گه‌زێكی‌ تێدایه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫"له‌سه‌ره‌تا ‌ی ‪2015‬ه‌و‌ه تا ئێستا ‪ 283‬هه‌زار ته‌نكه‌ر نه‌وت‬ ‫له‌مه‌رز ‌ی باشماخ‌و په‌روێزخانه‌وه‌ ره‌وان ‌ه ‌ی ئێران كراوه‌و داهاته‌كه‌ش ‌ی نادیاره‌"‬

‫چه‌ند ته‌نکه‌رێکی نه‌وت له‌ڕێگای عه‌ربه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬كارزان تاریق‬ ‫غالب موحه‌مه‌د‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‬ ‫وزه‌و سه‌رچاوه‌ سروشتیه‌كان‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "ته‌نها‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ساڵی‌ ‪2015‬دا‪ ،‬له‌هه‌ردو‬ ‫مه‌رزی‌ باشماخ و په‌روێزخانه‌وه‌ ‪283‬‬ ‫هه‌زار ته‌نكه‌ر نه‌وت ره‌وانه‌ی‌ ئێران‬ ‫كراوه‌و داهاته‌كه‌شی‌ نادیاره‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژن����ه‌ی‌ وزه‌و س����ه‌رچاو‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‌‬ ‫س����لێمانی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د كه‌‬ ‫"وه‌زاره‌تی س����امانه‌ سروش����تیه‌كانی‬ ‫هه‌میشه‌ بۆ چه‌واش����ه‌كردن وتویه‌تی‌‬ ‫ئه‌و جۆره‌ نه‌وتی‌ قورس����ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫واش����بێت زیاتر له‌‪ 2‬ملیارو نیو دۆالر‬ ‫ئ����ه‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ����ه‌و نه‌وته‌ خاو بێت‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 4‬ملیار دۆالر ئه‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "بڕی‌ ئ����ه‌و نه‌وته‌ له‌وه‌ش‬ ‫زیاتره‌ كه‌ ئێم����ه‌ ده‌زانین ده‌نێردرێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ له‌ماوه‌ی‌ رێگه‌گرتن‬ ‫له‌رۆیش����تنی‌ ته‌نك����ه‌ره‌كان له‌مه‌رزی‌‬ ‫په‌روێزخانه‌وه‌ بۆ ئێران ته‌نها له‌ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 2‬رۆژدا ‪ 800‬ته‌نكه‌ر كۆبوه‌وه‌"‪.‬‬

‫رێواس وتی‌ "ئێمه‌ قس����ه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫وتیش����ی‌ "وه‌زاره‌ت����ی‌ س����امانه‌ دۆر ب����ۆ زانیاری‌ نه‌وتی‌ كوردس����تان‬ ‫سروش����تیه‌كان زانیاریه‌كان����ی‌ ناردنی‌ سه‌باره‌ت به‌نه‌وتی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ وه‌زیر كرد ده‌ڵێت‪ :‬ئاگام لێیه‌تی‌‌و بڕێك‬ ‫نه‌وت ده‌شارنه‌وه‌و نازانین ئه‌و نه‌وته‌ی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند ك����ه‌ "پارێزگای‌ نه‌وت به‌ته‌نكه‌ر له‌مه‌رزه‌كانی‌ باشماخ‬ ‫له‌س����لێمانیه‌وه‌ ده‌چێت����ه‌ ده‌ره‌وه‌ هی‌ سلێمانی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ له‌‪ %65‬و په‌روێزخان‌و حاجی‌ ئومه‌ران‌و برایم‬ ‫ی نه‌وته‌‪ ،‬خاوه‌ یان ب����ۆ ‪%70‬ی‌ كۆی‌ نه‌وتی‌ كوردس����تانی‌ خه‌لیله‌وه‌ هه‌نارده‌ ده‌كرێن‌و پاره‌كه‌ی‌‬ ‫كوێی����ه‌و چ جۆرێك ‌‬ ‫ره‌ش یان چیتره‌‪ ،‬له‌ئاستی‌ هه‌رێمیش تێدایه‌‪ ،‬یه‌ده‌گی‌ غازیش����ی له‌‪%80‬یه‌‪ ،‬ده‌ڕواته‌وه‌ سه‌ر حسابێكی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫وای����ه‌ ئێمه‌ به‌پێی‌ ئه‌و داتایانه‌ی‌ كۆی‌ وات����ه‌ ناوچه‌یه‌كی‌ گرنگ‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌ له‌بانك����ی‌ كوردس����تان‌و پاره‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫كڕینی‌ گازوایل بۆ وێستگه‌كانی‌ كاره‌با‬ ‫ده‌كه‌ین����ه‌وه‌ ملیۆنێ����ك‌و ‪ 150‬هه‌زار به‌نه‌وت‌و گازی‌ سروشتی‌"‪.‬‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫به‌رمیل ده‌رده‌كرێت‪ ،‬وه‌زاره‌تیش ده‌ڵێت‬ ‫وتیش����ی‌ "وه‌زی����ری‌ س����امانه‌‬ ‫الی‌ خۆش����یه‌وه‌ رێ����واس فای����ه‌ق‪،‬‬ ‫‪ 800‬هه‌زار به‌رمیله‌ ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدا‬ ‫به‌پێی‌ داتاكان باس له‌ته‌نكه‌ر ناكرێت ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كانی‌ سروش����تیه‌كان هیچ به‌ڵگ����ه‌ی‌ فه‌رمی‌‬ ‫كه‌ ئه‌و هه‌مو ته‌نكه‌ره‌ نه‌وته‌ ڕه‌وانه‌ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ی‌ نه‌خستۆته‌ به‌رده‌ستمان تا ئه‌و قسانه‌‬ ‫ڕاگه‌یان����د كه‌ پاره‌ی‌ ن����ه‌وت ‪ 3‬بواری‌ بسه‌لمێنێت كه‌ ده‌یكات"‪.‬‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫غالب نمونه‌ی‌ سوته‌مه‌نی‌ دێنێته‌وه‌و هه‌ی����ه‌ یه‌كێكیان به‌ب����ۆری‌ ئه‌چێت‌و‬ ‫جه‌غ����ت ل����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ مانگانه‌ داهاته‌كه‌ی‌ ئه‌چێته‌ بانكی‌ كوردستان‌و كه‌ پاره‌ی‌ نه‌وت ئه‌چێته‌وه‌ حس����ابی‌‬ ‫به‌نزین‌و نه‌وتی‌ س����پی‌‌و گازوایل بایی دوای����ی‌ ئه‌چێت����ه‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ دارایی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌اڵم‬ ‫زیاتر له‌‪ 200‬ملیۆن دۆالر ده‌فرۆشرێت یان ه����اد بان����ك كه‌ ش����تی‌ وا نیه‌‪ ،‬نازانین س����امانه‌ سروشتیه‌كان چۆن‬ ‫به‌ناوخۆ‪ ،‬به‌اڵم پاره‌كه‌ی‌ دیار نیه‌ كه‌ هه‌روه‌ه����ا به‌رهه‌مه‌ نه‌وتی����ه‌كان كه‌ خه‌رج����ی‌ ده‌كات‌و ئێم����ه‌ش ناتوانین‬ ‫بۆ س����الێك ‪ 2‬ملیارو ‪ 400‬ملیۆن دۆالر مشته‌قاتی‌ به‌نزین‌و ئه‌وانه‌ی‌ حكومه‌ت باوه‌ڕ به‌هه‌مو قسه‌یه‌ك بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌وانه‌یه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ سه‌ر‬ ‫ده‌كات‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌زاره‌تی سامانه‌ ئه‌یفرۆش����یته‌وه‌ ب����ه‌ به‌نزینخانه‌كان‬ ‫سروش����تیه‌كانیش‪ ،‬وت����ی‌ "وه‌زاره‌ت ئه‌وی����ش ئه‌چێته‌ حس����ابێك له‌بانكی‌ به‌وه‌زاره‌ت یان به‌رپرسێك یان حزبێك‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ مه‌ركه‌زی����ه‌ وه‌اڵم ناده‌نه‌وه‌ كوردس����تان كه‌ وه‌زاره‌ت ده‌ڵێت خۆم له‌پشتیان بێت‪ ،‬به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت‬ ‫بۆ هیچ پرسێكی‌ ئێمه‌و ئه‌گه‌ر شتێك به‌كاریئه‌هێن����م گوایه‌ ئه‌ڵێن "ئه‌یده‌ین وه‌زاره‌ت به‌رپرس���� ‌ه له‌وه‌ی‌ كه‌ چۆن‬ ‫بڵێی����ت رونكردنه‌وه‌یه‌كی‌ ناراس����تت به‌پااڵوگه‌كان كه‌ به‌نزین ده‌پاڵێون"‌و ئ����ه‌م نه‌وت����ه‌ له‌رێگه‌ی‌ س����لێمانیه‌وه‌‬ ‫پاره‌ی‌ ئ����ه‌و ته‌نك����ه‌ره‌ نه‌وتانه‌ی ‌ه كه‌ ئاودیو ده‌كرێ����ت له‌هه‌ولێرو دهۆكیش‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ زیاتر بێت"‪.‬‬ ‫وریا حس����ین‪ ،‬به‌رپرسی‌ رێكخراوی‌ له‌مه‌رزه‌كانه‌وه‌ ده‌درێت‪.‬‬

‫به‌بڕوای‌ به‌رپرس����ه‌كه‌ی‌ رێكخراوی‌‬ ‫دۆریش "ئێس����تا س����لێمانی‌ له‌نێوان‬ ‫به‌رداش����ی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ س����امانه‌‬ ‫سروش����تیه‌كان‌و كۆمه‌ڵێ����ك مافیای‌‬ ‫نه‌ناس����راودایه‌ كه‌ كه‌س نازانێت كێن‌و‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ به‌نه‌وتی‌ ئه‌م پارێزگایه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌وت به‌ناش����ه‌فافی‌ ده‌ڕواته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و وه‌زاره‌تی����ش كه‌متر گرنگی‌‬ ‫ب����ه‌م پارێزگایه‌ ئه‌دات بۆیه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ك����ه‌س ئ����ه‌و هه‌له‌یان قۆس����تۆته‌وه‌و‬ ‫نه‌وتی‌ سلێمانی‌ له‌رێگه‌ی‌ ته‌نكه‌ره‌وه‌‬ ‫به‌تااڵن ده‌به‌ن"‪.‬‬ ‫وری����ا حس����ین وت����ی‌ "له‌عێ����راق‬ ‫یاس����ای‌ پترۆدۆالر هه‌یه‌ ك����ه‌ له‌هه‌ر‬ ‫پارێزگایه‌ك ن����ه‌وت ده‌رده‌هێنرێت له‌‬ ‫هه‌ر به‌رمیلێ����ك دۆالرێك یان ‪ 2‬دۆالر‬ ‫ب����ۆ بوژاندن����ه‌وه‌ی‌ پارێزگاكه‌ خه‌رج‬ ‫ئه‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫نادیاری‌ داهاته‌كه‌ وایكردوه‌ نه‌توانرێت‬ ‫مامه‌ڵ����ه‌ی‌ دروس����ت‌و یاس����ایی‌ پێوه‌‬ ‫بكرێت‌و بۆ خزمه‌ت كردن به‌پارێزگاكه‌‬ ‫به‌كاربهێنرێت ئه‌م ناڕونیه‌ش له‌ناردنی‌‬ ‫نه‌وت‌و داهاته‌ك����ه‌ كۆمه‌ڵێك به‌رپرس‬ ‫له‌پش����تیه‌وه‌ن له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌وانه‌‬ ‫ئه‌و داهاتانه‌ به‌مش����ێوه‌یه‌ به‌ته‌مومژی‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ی‬ ‫ئێستا سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوان به‌رداش ‌‬ ‫ی سامان ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫سروشتیه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵێك مافیا ‌‬ ‫نه‌ناسراودایه‌ ك ‌ه‬ ‫كه‌س نازانێت‬ ‫كێن‌و چۆن مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫به‌نه‌وتی‌ ئه‌م‬ ‫پارێزگایه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬

‫جوتیارێك سااڵن ‌ه ‪ 60‬ته‌ن خه‌یارو ‪ 20‬ته‌ن ته‌ماته‌و ‪ 5‬ته‌ن فاسۆلیا به‌رهه‌مده‌هێنێت‬ ‫ئا‪ :‬عه‌ل ‌ی عومه‌ر‬ ‫شێخ جه‌مالی‌ كریپچنه‌ جوتیارێك ‌ی‬ ‫نمونه‌ی ‌ی ناوچه‌ ‌ی سه‌نگاوی گوند ‌ی‬ ‫كریپچنه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه چه‌ندین میوه‌و سه‌وز‌ه‬ ‫بۆیه‌كه‌مجار ده‌هێنێته‌ كوردستان‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌و روه‌كانه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان بونی‌ نی ‌ه‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ ‌ی ده‌ركه‌وت گونجاون بۆ‬ ‫بۆكه‌شوهه‌وای‌ كوردستان ده‌یانهێنێت‌و‬ ‫ده‌یانچێنێت‪.‬‬ ‫ش���ێخ جه‌مال به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫‪ 10‬خانوی‌ پالس���تیكییان هه‌یه‌‌و سااڵن ‌ه‬ ‫به‌رهه‌م��� ‌ی ته‌ماته‌و خه‌یاری‌ تێدا به‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنن‪ ،‬هه‌روه‌ها ‪ 2‬خانوی‌ پالستیكیشیان‬ ‫دابی���ن كردوه‌ ب���ۆ تۆێژین���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫سه‌وزه‌و میوانه‌ ك ‌ه له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫نی��� ‌ه دوا ‌ی ئه‌وه‌ی‌ بۆی���ان ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌شوهه‌وای‌ كوردستان گونجاون‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌روبومان���ه‌ ورده‌ ورده‌ ده‌هێنن‌و‬ ‫ده‌یانخه‌نه‌ بازاڕه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "ئه‌گه‌ر‬ ‫هات���و خه‌ڵكی‌ ئاش���نایی زیات���ر ‌ی به‌و‬ ‫به‌روبومان ‌ه په‌یداكردو خواس���تی‌ زیاتر ‌ی‬ ‫بازاڕ ‌ی له‌س���ه‌ر بو ده‌توانین بڕێك ‌ی زیاتر‬ ‫بخه‌ینه‌ بازاڕه‌كانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕا ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تان وه‌ك پێویس���ت ه���اوكار ‌ی‬ ‫جوتیارانی‌ نه‌ك���ردوه‌ ب���ه‌اڵم جوتیاران‬ ‫به‌هه‌وڵ‌و ماندوبون��� ‌ی خۆیان به‌رده‌وامن‬ ‫له‌به‌ره���ه‌م هێنان ‌ی به‌روبوم��� ‌ی خۆماڵ ‌ی‬

‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ بژێ���وی‌ خۆیان���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫په‌یدابكه‌ن‪.‬‬ ‫شێخ جه‌مال ئه‌وه‌ش ‌ی ئاشكرا كرد ك ‌ه‬ ‫"س���ااڵن ‌ه به‌ته‌نها خۆ ‌ی وه‌ك جوتیارێك‬ ‫‪ 60‬ت���ه‌ن خه‌ی���ارو ‪ 20‬ت���ه‌ن ته‌ماته‌و ‪5‬‬ ‫ته‌ن فاسۆڵیا به‌رهه‌مده‌هێنێت‌و ده‌یخات ‌ه‬ ‫بازاڕه‌وه‌"‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ خوێن���دكاران‌و‬ ‫مامۆستایانی‌ كۆلێژی‌ كشتوكاڵ سه‌ردان ‌ی‬ ‫ش���ێخ جه‌م���ال ده‌كه‌ن ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و تۆێژینه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌نجامی‌ ده‌دات‌و سودیان لێوه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫رۆژیار س���یروان خوێن���دكاری‌ كۆلێژ ‌ی‬ ‫كش���توكاڵی‌ زانكۆی‌ سلێمان ‌ی به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاند "زۆرجار به‌س���ه‌یرانی‌ زانس���ت ‌ی‬ ‫س���ه‌ردان ‌ی ش���ێخ جه‌م���ال ده‌كه‌ین ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مان���ه‌ی‌ ئ���ه‌و جوتی���ار‌ه به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫ده‌هێنێ���ت زۆر ده‌گمه‌ن���ن بۆی ‌ه ئێم ‌ه بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ زانیار ‌ی له‌سه‌ر ئه‌و به‌روبومانه‌‌و‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ ئاش���نابون پێیان س���ه‌ردان ‌ی‬ ‫كێلگه‌كه‌ی‌ شێخ جه‌مال ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ه���اوكار ‌ی كردن ‌ی جوتیاران‬ ‫له‌الی���ه‌ن پس���پۆڕانی‌ بواری‌ كش���توكاڵ‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌روبومه‌كانیان زانس���تیان ‌ه‬ ‫به‌رهه‌م بهێنن سودێكی‌ زۆر ‌ی ده‌بێت بۆ‬ ‫ئابور ‌ی كشتوكاڵ ‌ی هه‌رێم به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی به‌د ‌ی ده‌كرێت پس���پۆڕانی‌ بوار ‌ی‬ ‫كش���توكاڵ‌و جوتی���اران دو توێ���ژی‌ زۆر‬ ‫له‌یه‌ك دورن‌و كار بۆئه‌و‌ه نه‌كراو‌ه ئه‌م دو‬ ‫توێژه‌ ببنه‌ ته‌واوكه‌ری‌ كاره‌كان ‌ی یه‌كترو‬ ‫خزمه‌تی‌ بوار ‌ی كشتوكاڵ بكه‌ن"‪.‬‬

‫شێخ جه‌مال‬ ‫ئه‌و به‌رهه‌مه‌ ناوازانه‌ ‌ی كه‌ له‌كوردستان شه‌تڵی‌ برۆكلیمان چاندو‌ه له‌ئاینده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نی ‌ه نرخه‌ك���ه‌ی‌ گرانه‌ ب���ه‌اڵم جوتیاران نزیك���دا ده‌یخه‌ینه‌ بازاڕه‌كان���ی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ دابه‌زین���ی‌ نرخ���ی‌ ئ���ه‌و كوردستان"‪.‬‬ ‫شێخ جه‌مال وتی "له‌دوا ‌ی ساڵ ‌ی ‪2010‬‬ ‫به‌رهه‌مان ‌ه هه‌وڵ���ده‌دن خۆیان به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫ه���ه‌ر بۆ یه‌كه‌م جاری���ش میوه‌ی‌ گۆڵدن‬ ‫بهێنن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و جوتی���ار‌ه نمونه‌ییه‌ ئه‌وه‌ش��� ‌ی بێرییمان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌رهه‌م‬ ‫ئاشكرا كرد"له‌ساڵ ‌ی ‪2009‬بۆ یه‌كه‌م جار‌ه هێنا له‌ئێس���تادا س���ااڵنه‌ ی���ه‌ك خانوی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان توانیمان روه‌ك ‌ی پالستیكی‌ له‌و میوه‌یه‌ ده‌خه‌ینه‌ بازاڕه‌وه‌‪،‬‬ ‫برۆكلی‌ بچێنین‌و له‌ئه‌مس���اڵدا ‪ 600‬هه‌زار گۆڵ���دن بێری‌ له‌پێش���وتردا ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه‬

‫ه���اورده‌ ‌ی هه‌رێم ده‌ك���را نرخه‌كه‌ی‌ زۆر‬ ‫گ���ران بو‪1 ،‬كیلۆی‌ ب��� ‌ه ‪40‬دۆالر بو ئێم ‌ه‬ ‫بۆدابه‌زاندنی‌ ئه‌و نرخه‌ بڕیارماندا بڕێك ‌ی‬ ‫زیاتر له‌و میوه‌یه‌ بخه‌ینه‌ بازاره‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌رچون��� ‌ی به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ ئێم ‌ه نرخه‌كه‌ ‌ی‬ ‫داده‌به‌زێ���ت بۆ ‪ 20‬هه‌زاردین���ار بۆ هه‌ر‬ ‫كیلۆیه‌ك"‪.‬‬ ‫جوتی���ار‌ه نمونه‌ییه‌ك���ه‌ ‌ی ناوچ���ه‌ ‌ی‬ ‫سه‌نگاو وتیشی‌" له‌ئه‌مساڵدا به‌چاودێر ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ كش���توكاڵی‌ س���لێمان ‌ی‬ ‫س���ه‌رقاڵ ‌ی تۆێژینه‌وه‌ی���ن له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رهه‌مهێنان��� ‌ی كۆمه‌ڵی���ك به‌رهه‌م ‌ی تر‬ ‫كه‌ له‌كوردس���تان نیه‌ له‌وانه‌ زه‌عفه‌ران‌و‬ ‫ئه‌زبراك���س‌و هه‌روه‌ه���ا گ���ۆڕن كۆڵ ك ‌ه‬ ‫سه‌وزه‌یه‌ك ‌ی ئه‌ڵمانی ‌ه ئه‌گه‌ر هاتو له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌شوهه‌وا ‌ی ناوچه‌كه‌ گونجا هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫بیانخه‌ینه‌ بازاڕه‌وه‌و هاواڵتیان ئاشناییان‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ په‌یداكردو خواس���تی‌ زۆر بو‬ ‫ده‌توانین ب ‌ه به‌رێكی‌ زیاتر ئه‌و به‌رهه‌مه‌ن ‌ه‬ ‫بخه‌ینه‌ بازاڕه‌و‌ه "‪.‬‬ ‫شێخ جه‌مال رونیشكرده‌وه‌ " سه‌ردان ‌ی‬ ‫عه‌لوه‌كانی‌ شاره‌كانی‌ ترو واڵتانی‌ تریش‬ ‫ده‌كه‌م ئه‌و به‌روبومانه‌ی‌ ك ‌ه له‌وێدا هه‌ن‌و‬ ‫له‌بازاڕه‌كانی‌ خۆمان نی���ن هه‌وڵده‌ده‌ین‬ ‫تۆێژینه‌وه‌یان له‌س���ه‌ر بكه‌ین‌و تۆوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫له‌الی خۆمان بچێنین‌و ئێمه‌ش به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫بهێنین‪ ،‬له‌یه‌كێك له‌وس���ه‌ردانانه‌ماندا دو‬ ‫جۆری‌ كاهومان بینی‌ ك ‌ه له‌كوردس���تان‬ ‫نه‌بو پارس���اڵ تۆێژینه‌وه‌مان له‌س���ه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌س���تپێكردو ‪ 6‬جۆر كاهومان به‌رهه‌م‬ ‫هێنا كه‌ ئه‌مس���اڵ ‪ 2‬جۆری���ان ده‌خه‌ین ‌ه‬

‫ب���ازاڕه‌و‌ه بۆی ‌ه ئه‌و دو جۆره‌ش ده‌خه‌ین ‌ه‬ ‫ب���ازاڕه‌وه‌ چونكه‌ پێش���وتر له‌بازاڕه‌كان‬ ‫هه‌بوه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ هاورده‌كراو‌ه هاواڵتیان‬ ‫ئاش���ناییان پێ��� ‌ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫تۆێژینه‌وه‌مان له‌س���ه‌ر ‪ 40‬جۆر ‌ی ته‌مات ‌ه‬ ‫ك���ردو‌ه ‪22‬جۆریان له‌تۆێژینه‌و‌ه ده‌رچون‬ ‫توانیمان بیانخه‌ینه‌ بازاڕه‌كانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جوتی���اران باس له‌وه‌ش ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫هات���و حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ه���اوكار ‌ی ت���ه‌واوی‌ جوتی���اران ب���كات‬ ‫ئه‌وانیش هیچی���ان له‌جوتیارانی‌ واڵتان ‌ی‬ ‫پێشكه‌وتو كه‌متر نیه‌و ده‌توانن هه‌مو ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مانه‌ی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ڕه‌وانه‌ ده‌كرێت‬ ‫خۆیان به‌رهه‌م ‌ی بهێنن‌و خواس���تی‌ بازاڕ‬ ‫به‌نرخێكی‌ گونجاوتر پڕبكه‌نه‌و‌ه ‪.‬‬ ‫ش���یخ جه‌مال له‌وباری���ه‌وه‌ وتی‌ "ئێم ‌ه‬ ‫خۆمان له‌جوتیارانی‌ واڵتان ‌ی تر به‌كه‌متر‬ ‫نازانین ب���ه‌اڵم جیاوازیه‌كانم���ان ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وان له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ ه���اوكار ‌ی‬ ‫ده‌كرێ���ن‌و به‌ئامێر كاره‌كانی���ان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ هاوكاری‌ ناكرێین‌و كاره‌كانمان‬ ‫به‌ده‌س���ت ئه‌نجامده‌دین‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر هاتو‬ ‫حكوم���ه‌ت ه���اوكاری‌ جوتی���اران بكات‬ ‫ده‌توانرێت بازاڕه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ به‌رهه‌م���ه‌ كش���توكاڵیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫پڕبكرێن له‌به‌روبومی‌ خۆماڵ ‌ی "‪.‬‬ ‫ئه‌و جوتیاره‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كرا كرد"‬ ‫ئه‌وبڕی���اره‌ی‌ ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت��� ‌ی‬ ‫كش���توكاڵه‌وه‌ دراوه‌ باجیان خس���توه‌ت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ هاورد‌ه‬ ‫ده‌كرێن سودێكی‌ زۆری بۆ ئێمه‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫اوه‬ ‫م لێكراوه‌‬

‫ی كوردیدا‬ ‫ته‌نیا ره‌شید‪ :‬له‌رۆژنامه‌گه‌ری ‌‬ ‫وه‌ك پێویست بایه‌خ به‌فۆتۆ نه‌دراوه‌‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ته‌نیا ره‌شید هونه‌رمه‌ندی‌ فۆتۆگرافه‌ر‬ ‫له‌م دیمانه‌یه‌ی‌ ئاوێنه‌دا باس له‌روانین ‌ی‬ ‫خۆی‌ بۆ هونه‌ری‌ فۆتۆ‌و به‌راوردكردنی‌‬ ‫ئه‌م هونه‌ره‌ به‌وێنه‌كێشان ده‌كات‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت " فۆتۆگرافی‌ به‌هۆی‌‬ ‫ته‌كنیكی‌ تازه‌وه‌ له‌هونه‌ره‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫زیاتر تازه‌گه‌رێتی‌ تێدایه‌"‪.‬‬

‫ئ���ه‌و ژه‌نی���اره‌ ده‌ڵێ���ت" لێ���ره‌ خه‌ڵك‬ ‫بینینێك���ی‌ ت���ری‌ هه‌ی���ه‌ بۆ مۆس���یقای‬ ‫سه‌رشه‌قام‪ ،‬س���واڵكردن له‌گه‌ڵ ئیشكردن‬ ‫زۆر زۆر جی���اوازه‌ ج���ا ئه‌گه‌ر ئیش���ه‌كه‌‬ ‫هونه‌ری���ش بێت ئ���ه‌وا جیاوازتره‌‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫دنی���ادا كاری‌ هون���ه‌ری‌ به‌بلیت���ه‌‪ ،‬هی���چ‬ ‫ئیش���ك نیه‌ بێ‌ به‌رامبه‌ر بێت‪ ،‬به‌اڵم لێره‌‬ ‫كاره‌كان بێ‌ به‌رامبه‌ریش���ن‌و كه‌س ناچێت‬ ‫ب���ۆ بینینی‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا جیاوازی‌‬ ‫میوس���یكی‌ سه‌رشه‌قام له‌گه‌ڵ سواڵكردندا‬ ‫زۆره‌ به‌اڵم ره‌نگه‌ خه‌ڵكی‌ ئێمه‌ به‌جۆرێكی‌‬ ‫تر بیربكاته‌وه‌‪ ،‬س���واڵكردن ئه‌وه‌یه‌ كه‌ من‬ ‫هیچت ناده‌مێ‌‌و تۆش ده‌بێت ئه‌و ش���ته‌م‬ ‫بده‌یت���ێ‌ كه‌ م���ن داوات لێده‌ك���ه‌م‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌و قس���ه‌یه‌مان پێ‌ وتراوه‌ بۆیه‌ باس���ی‌‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌گشتی‌ هاواڵتیان ئاسوده‌ن‬ ‫به‌كاره‌كانمان"‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌پێگه‌ی هون���ه‌ری فۆتۆ‬ ‫له‌ئێس���تادا‪ ،‬ته‌نیا ڕه‌شید وتی‌ "هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫فۆتۆگرافی‌ هه‌مو كات رۆش���نایی‌ خۆی‌‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‌و به‌ڵكو زیاتر له‌هونه‌ره‌كانی‌‬ ‫تر تازه‌گه‌رێتی‌ تێدای���ه‌ ئه‌ویش به‌هۆی‌‬ ‫ته‌كنیكی‌ ت���ازه‌وه‌‪ .‬له‌ڤییه‌ن���ا چه‌ندین‬ ‫گه‌ل���ه‌ری‌ فۆتۆگراف���ی‌ به‌ناوبانگ هه‌یه‌‌و‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی‌ مۆزه‌خانه‌كاندا پێش���انگه‌ی‌‬ ‫فۆتۆگرافی‌ بۆ فۆتۆگرافه‌ره‌ جیهانیه‌كان‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌"‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و تێزه‌ی‌ كه‌پێی‌‬ ‫وایه‌ له‌مڕۆدا فۆتۆ ركابه‌رێتی‌ شێوه‌كاری‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ته‌نی���ا ره‌ش���ید وت���ی‌ "ناتوانم‬ ‫بڵێم كه‌ فۆتۆگرافی‌ ركابه‌رێتی‌ هونه‌ری‌‬ ‫ش���ێوه‌كاری‌ ده‌كات به‌ڵكو له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫ك���ه‌ كامێرا نه‌ب���و زۆرب���ه‌ی‌ پۆرترێت‌و‬ ‫سروش���ت‌و دیمه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ به‌ده‌ست‬ ‫وێن���ه‌ی‌ ئه‌كێش���را جا كاتێ���ك كامێرا‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1826‬داهێنرا ئیت���ر جێگه‌ی‌‬ ‫نه‌خشه‌كێشانی‌ ش���ێوه‌یی‌ گرته‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫هه‌مو كات هه‌ردو هونه‌ره‌كه‌ تام‌و چێژی‌‬ ‫خۆیان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێناس���ه‌‌و په‌یام���ی‌‬ ‫فۆتۆگرافی‌‪ ،‬ته‌نیا ڕه‌شید وتی‌ "فۆتۆگرافی‌‬ ‫هه‌م���و كات ڕامكردن���ی‌ س���اته‌ خۆش‌و‬ ‫ناخۆشه‌كانی‌ ژیان بوه‌ گه‌ر له‌كاتی‌ شه‌ڕ‬ ‫یان ئاش���تی‌ كه‌ به‌وێن���ه‌ گوێزراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ رۆژنام���ه‌كان‌و ئێس���تاش چه‌ندان‬ ‫ژورنالیس���ت گیانیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن بۆ‬

‫رۆرشێت به‌دو هه‌زار دۆالر‬ ‫هه‌ڵده‌گرم‌و ده‌چم���ه‌ مه‌یدانی‌ زۆرانباز ‌ی‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌كان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "زۆرترین خه‌ڵك له‌و گۆڕه‌پان ‌ه‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‌و ه���ه‌ر هاواڵتییه‌ك ك ‌ه دێت ‌ه‬ ‫ئه‌و مه‌یدان��� ‌ه ‪ 1000‬دینار ‌ی چاپ ‌ی نوێیان‬ ‫لێوه‌رده‌گیرێت وه‌ك بینه‌رێكی‌ زۆرانباز ‌ی‬ ‫كه‌ڵه‌شێر‌و هه‌مو ڕۆژانێك ‌ی هه‌ینی‌ ده‌چین ‌ه‬ ‫ئه‌و گۆڕه‌پانه‌‌و سااڵنێكی‌ زۆر ده‌بێت ئه‌م‬ ‫زۆرانبازیی ‌ه به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫هێم���ن ئاماژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫به‌شدارییان له‌یارییه‌كه‌دا بێبه‌رامبه‌ر نییه‌‌و‬ ‫گره‌و له‌س���ه‌ر كه‌ڵه‌شێری‌ براوه‌ ده‌كرێت‌و‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سان ‌‬ ‫مه‌هێڵ ‌ه خه‌یاڵت بڕوات بۆال ‌‬ ‫تر‪ ،‬هه‌ست به‌ئاسوده‌یی‌ زیاتر ده‌كه‌یت‬ ‫پاش دڵنیا بونت له‌هاوڕێكه‌ت‪.‬‬

‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌و‌ه وت ‌ی "له‌نێ���وان خاوه‌ن ‌ی‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌كان‌و ئاماده‌بواندا گره‌و له‌سه‌ر‬ ‫كه‌ڵه‌شێری‌ براوه‌ ده‌كرێت‌و گره‌وه‌كانیش‬ ‫به‌پاره‌یه‌‌و له‌‪ 100‬دۆالره‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات‌و‬ ‫زۆرجار ده‌شگات ‌ه دو هه‌زار دۆالر"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ش ب���ه‌و‌ه ده‌كات "به‌ه���ۆ ‌ی‬ ‫زۆرانب���از ‌ی كه‌ڵه‌ش���ێره‌كان نرخه‌كه‌یان‬ ‫به‌رزبۆته‌وه‌‌و زۆرجار نرخ ‌ی كه‌ڵه‌شێرێك ‌ی‬ ‫شام ‌ی ده‌گات ‌ه دوهه‌زار دۆالر"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "ئه‌و كه‌ڵه‌شێره‌ی‌ من به‌كار ‌ی‬ ‫ده‌هێنم بۆ ئه‌م یاریی ‌ه دو هه‌زار دۆالریان‬ ‫داومه‌تێ‌ به‌اڵم من نامه‌وێت بیفرۆشم"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ئه‌م دۆخ��� ‌ه زۆر كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ژیانت دروس���ت كردوه‌‪ ،‬ئه‌و پاره‌یه‌ ‌‬ ‫ی مه‌كه‌‪.‬‬ ‫دێته‌ ده‌ستت زۆر خه‌رج ‌‬

‫چركه‌گرتنێك���ی‌ گوێزانه‌وه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫بازنه‌كان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دان���ان‌و هه‌ڵكردن���ی‌ ئااڵی‌‬ ‫سۆڤییه‌ت له‌س���ه‌ر په‌رله‌مانی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫له‌جه‌نگ���ی‌ جیهان���ی‌ دوو‌هم‌و ئ���ه‌و‬ ‫منداڵه‌ی‌ كه‌ به‌ناپاڵم سوتێنرا له‌ڤێتنام‬ ‫ی���ان نزیكتری���ن كاره‌س���ات تراژیدیای‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ كه‌ ئ���ه‌م وێنان���ه‌ كاریگه‌ری‬ ‫زۆری���ان هه‌بوه‌ دژ به‌جه‌نگ‌و كوش���تن‪.‬‬ ‫ئێستاش س���اڵی‌ جارێك خه‌اڵت ده‌ده‌نه‌‬ ‫ئ���ه‌و فۆتۆگرافه‌ران���ه‌ی‌ ك���ه‌ چاكترین‌و‬ ‫كاریگه‌رترین فۆتۆیان گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ته‌نیا ره‌ش���ید ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬

‫كه‌ مه‌رج نییه‌ فۆت���ۆ ته‌نها گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���تێك بێت یان په‌یامێكی‌ دیاریكراوی‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ بایه‌خدان���ی‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌‬ ‫كوردیش به‌فۆتۆ‪ ،‬ته‌نیا ره‌شید وتی‌ "من‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 30‬س���اڵه‌ له‌واڵتی‌ نه‌مسا ئه‌ژیم‬ ‫زۆر دوركه‌وتومه‌ت���ه‌وه‌ له‌رۆژنامه‌گه‌ریی‌‬ ‫كوردی‌ بێجگه‌ له‌م س���ااڵنه‌ی‌ دوایی‌ كه‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئێنته‌رنێت ئاگاییه‌كی‌ كه‌مم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌بیر‌و هۆش���ی‌ خۆم ئه‌و بایه‌خه‌‬ ‫نه‌دراوه‌ به‌فۆتۆ كه‌ جێگه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌‌و‬ ‫گرنگی‌ خ���ۆی‌ هه‌ب���ێ‌ له‌رۆژنامه‌گه‌ریدا‬ ‫به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ خواردن���ی‌ ماف���ی‌‬ ‫فۆتۆگرافه‌رانی���ش‪ ،‬ته‌نی���ا ره‌ش���ید‬ ‫وت���ی‌ "به‌داخ���ه‌وه‌ له‌كوردس���تان نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر فۆتۆگراف���ه‌ران به‌ڵك���و زۆربه‌ی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ تر مافی‌ خۆیان نادرێتێ‌‪.‬‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی���ان به‌كارده‌هێنرێ���ت ب���ێ‌‬ ‫ی بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پرس���یار به‌خاوه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌مانا له‌كوردس���تان مافی‌ كۆپی‌ رایت‬ ‫نییه‌ ئه‌م���ه‌ش كارێكی‌ مادی‌‌و مه‌عنه‌وی‌‬ ‫ئه‌كات���ه‌ س���ه‌ر هونه‌رمه‌نده‌ك���ه‌ ك���ه‌‬ ‫هونه‌ره‌كه‌ی‌ باڵوئه‌كرێت���ه‌وه‌ بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پرسیاری‌ پێ‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "گ���ه‌ر كۆپی‌ ڕای���ت هه‌بێت‬

‫هونه‌رمه‌نده‌كه‌ نرخی‌ فۆتۆكانی‌ داده‌نێت‌و‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ن���دی‌ خ���ۆی‌ به‌رهه‌مه‌كان��� ‌ی‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌ ئه‌مه‌ش كارێكی‌ س���لبی‌‬ ‫كردۆت���ه‌ س���ه‌ر فۆتۆگراف���ه‌ره‌كان كه‌‬ ‫نه‌توان���ن به‌هونه‌ره‌كه‌ی���ان بژین‌و په‌ره‌‬ ‫ب���ده‌ن به‌هونه‌ره‌كه‌یان چونكه‌ زۆربه‌یان‬ ‫كارێك���ی‌ ت���ر ئه‌ك���ه‌ن ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌فۆتۆگرافه‌رییه‌وه‌ نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ پێی‌‬ ‫بژین"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���رد "له‌ئه‌وروپا‬ ‫چه‌ن���دان فۆتۆگراف هه‌ن ك���ه‌ به‌ته‌نها‬ ‫به‌كاری‌ فۆتۆگرافی‌ ده‌ژین‌و فۆتۆكانیان‬ ‫به‌رۆژنامه‌‌و گۆڤاره‌كان ده‌فرۆشن"‪.‬‬

‫مارف خه‌زنه‌دار‬ ‫ی ئه‌ده‌بی‌‌و ئه‌كادیم ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌زنه‌یه‌ك له‌به‌رهه‌م ‌‬ ‫ناونیشانی مامۆستا به‌پله‌ی پرۆفیسۆر‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1973‬به‌شی كوردیی له‌كۆلێژی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی زانكۆی به‌غدا داده‌مه‌زرێنێ‪.‬‬ ‫وه‌كو نوس����ه‌رو سه‌رنوسه‌ریش له‌چه‌ند‬ ‫گۆڤارو رۆژنامه‌یه‌كدا كار ده‌كا‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها چه‌ن����د ژماره‌یه‌كی گۆڤاری‬ ‫(ده‌فت����ه‌ری ك����ورده‌واری)ی ده‌رده‌كاو‬ ‫له‌گۆڤاری (رۆژی كوردستان) ده‌سته‌ی‬ ‫نوسه‌ران‌و له‌گۆڤاری (كاروان) راوێژكاری‬ ‫ئه‌ده‌بی‌و رۆش����نبیری ده‌ب����ێ‪ .‬له‌بواری‬ ‫ئه‌كادیمی����دا له‌به‌ش����ی كوردیی زانكۆی‬ ‫ئه‌ده‌بیات����ی به‌غداو هه‌روه‌ها له‌به‌ش����ی‬ ‫ئه‌ده‌بیاتی زانك����ۆی عه‌ننابی جه‌زائیرو‬ ‫له‌به‌شی ئه‌ده‌بیاتی زانكۆی سه‌الحه‌دین‬ ‫له‌هه‌ولێر مامۆستا ده‌بێ‪.‬‬ ‫‪ 32‬كتێبی چاپكراوی هه‌یه‌ له‌نوسین‌و‬ ‫وه‌رگێڕان‌و لێكۆڵینه‌وه‌و بواری خوێندن‪،‬‬ ‫له‌گرنگترین ئ����ه‌و چاپكراوان����ه‌ كتێبی‌‬ ‫(مێژوی ئه‌ده‌بی كوردییه‌) كه‌ له‌حه‌وت‬ ‫به‌رگ پێكهاتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی س����ه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانی‬ ‫عێ����راق‌و له‌س����اڵی ‪1960‬ه‌وه‌ ئه‌ندامی‬ ‫یه‌كێتی رۆژنامه‌نوسانی جیهان‌و ئه‌ندامی‬ ‫كارای كۆڕی زانیاریی كوردستان بوه‌‪.‬‬ ‫ماڵه‌كه‌ی كردب����و‌ه مه‌ڵبه‌ندی روناكی‬ ‫بۆ پاراس����تنی تێكس����ت‌و ده‌ستنوس‌و‬ ‫ئه‌رش����یفی ئه‌ده‌بی كوردی‌و هه‌میش����ه‌‬ ‫ده‌رگای ماڵه‌ك����ه‌ی ب����ۆ قوتابیان كراوه‌‬ ‫بوه‌و كه‌سانێكی‌ زۆر سودیان له‌كتێبخانه‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ی وه‌رگرتوه‌‪.‬‬

‫ن����اوی ته‌واوی مه‌ع����روف عه‌بدولقادر‬ ‫مه‌ع����روف عه‌زی����ز خه‌زن����ه‌داره‌‪،‬‬ ‫ل����ه‌‪ 1930/11/1‬له‌ش����اری هه‌ولێ����ر‬ ‫له‌دایكب����وه‌‪ ،‬خوێندن����ی س����ه‌ره‌تایی‌و‬ ‫ناوه‌ندی له‌ش����اری هه‌ولێ����رو ئاماده‌یی‬ ‫له‌ش����اری كه‌ركوك ته‌واوكردوه‌‪ .‬ساڵی‬ ‫‪ 1952‬ده‌بێته‌ مامۆس����تای سه‌ره‌تایی‌و‬ ‫پاشان ده‌بێته‌ فه‌رمانبه‌ر به‌پله‌ی نوسه‌ر‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی په‌روه‌رده‌ی ئه‌وكاته‌‬ ‫تاساڵی ‪.1957‬‬ ‫ساڵی ‪ 1957‬خوێندنی زانكۆ ته‌واو ده‌كا‬ ‫له‌كۆلێ����ژی ئاداب له‌به‌غداو به‌كالۆریۆس‬ ‫له‌زمان����ی عه‌ره‌ب����ی به‌ده‌س����تده‌هێنێ‌و‬ ‫ده‌بێته‌ مامۆستای زمانی عه‌ره‌بی‪.‬‬ ‫له‌ئاداری ‪ 1960‬په‌یوه‌ندیی به‌ (البعپه‌‬ ‫العلمیه‌ العراقیه‌) ده‌كا ده‌بێ به‌خوێندكار‬ ‫له‌مۆس����كۆ‪ ،‬پاش����ان له‌ش����اری سانت‬ ‫پترسبۆرگ نیش����ته‌جێ ده‌بێ‌و ده‌بێته‌‬ ‫خوێن����دكاری خوێندن����ی بااڵ له‌به‌ش����ی‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ی ك����وردی له‌په‌یمانگای‬ ‫دیراساتی رۆژهه‌اڵتی سه‌ر به‌ئه‌كادیمیای‬ ‫زانس����تی روس����یاو بڕوانامه‌ی ماسته‌ر‬ ‫به‌ده‌س����تده‌هێنێ‪ ،‬له‌كۆلێژی رۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌زانكۆی س����انت پترسبۆرگ بڕوانامه‌ی‬ ‫دكتۆرای به‌كۆی ده‌نگی لیژنه‌ی گفتوگۆ‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1963‬دا وه‌رده‌گرێ‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1968‬ده‌بێته‌ مامۆستا له‌به‌شی‬ ‫كوردی زانكۆی به‌غ����داو هه‌ڵده‌بژێردرێ‬ ‫به‌سه‌رۆكی ئه‌و به‌شه‌و تیایدا به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ تاكو خانه‌نش����ینبونی له‌س����اڵی‬ ‫‪ 1981‬دا‪.‬‬ ‫له‌‪ 2010-10-25‬له‌هه‌ولێر به‌نه‌خۆش����ی‬ ‫له‌‪ 1973‬دا ناونیش����انی مامۆس����تای‬ ‫یاری����ده‌ده‌ر وه‌رگ����رێ‌و له‌ ‪ 1979‬ش����دا دڵ كۆچی دوایی كرد‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫دوربك���ه‌و‌ه له‌ته‌نیای���ی‌‪ ،‬پێویس���تت‬ ‫به‌نزیكبونه‌و‌ه هه‌یه‌ له‌خۆشه‌ویس���ت‌و‬ ‫هاوڕێ‌ به‌سۆزه‌كانت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫بیرۆكه‌كان���ت ب�ڵ�اون‌و ناتوانی���ت‬ ‫ی‬ ‫له‌ئامانجێك���دا كۆیانبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬داوا ‌‬ ‫یارمه‌تی‌ له‌خێزانه‌كه‌ت بكه‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ده‌توانیت ئه‌و كێشانه‌ بدۆزیته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ژیانتی‌ سه‌رقاڵ كردوه‌‪ ،‬باری‌ داراییت‬ ‫باش نیه‌ پێویستیت به‌زیاتر هه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫پاش ئه‌و‌هی‌ دڵنیا بویت له‌چاكبون ‌‬ ‫كاره‌كانت ئیتر ماوه‌یه‌ك پشو وه‌رگر‌ه‬ ‫ی ته‌ندروستیت نه‌بێت‪.‬‬ ‫با كێش ‌ه ‌‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫جوانی هه‌ڵۆ غه‌ریب‪ :‬به‌هۆی‌ ژه‌نینی‌ مۆسیقا‬ ‫ئارایشتێك ك ‌ه بۆ هه‌مو‬

‫له‌سه‌ر شه‌قام‪ ،‬چه‌ند جارێك هه‌ڕه‌شه‌م‬

‫شوێنێك ببێت‬

‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫هه‌ڵۆغه‌ریب حه‌سه‌ن بۆ ئاوێنه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌ ئێستا به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫بارودۆخه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ تێكه‌وتوه‌‬ ‫پرۆژه‌كانیان وه‌ستاندوه‌و ده‌شڵێت كه‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ نوێ‌‌و باشیان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫ره‌نگ���ه‌ بیرت ل���ه‌وه‌ نه‌كردبێته‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌میشه‌ ئارایش���تێك بكه‌یت‬ ‫كه‌ بۆ هه‌مو بۆنه‌ی���ه‌ك‌و كاتێكی‌‬ ‫چونه‌ ده‌ره‌وه‌ ببێت هه‌ر بۆیه‌ به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ ئارایشت بكه‌‪:‬‬ ‫ ئه‌ساس���ێكی‌ ت���ه‌ڕ ب���ده‌‬‫له‌ده‌موچ���اوت‌و به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كسان‪ ،‬پاش���ان تۆزێك كرێمی‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌ری‌ چاو ب���ده‌ له‌چاوت‌و‬ ‫پاشان تۆزێك له‌لێوت‪.‬‬

‫ به‌قه‌ڵه‌م ب���رۆت تۆخ بكه‌ره‌وه‌‪،‬‬‫به‌اڵم پێویسته‌ ره‌نگی‌ قه‌ڵه‌مه‌ك ‌ه‬ ‫له‌ره‌نگی‌ برۆت بێت نه‌ك جیاواز‪.‬‬

‫پێڵوی‌ چاو‪.‬‬ ‫ ماسكاره‌ بده‌ له‌برژانگت‪.‬‬‫ خه‌تێكی‌ ره‌ش���ی‌ باریك یاخود‬‫ناوه‌ن���د ب���ده‌ له‌پش���تی‌ چ���اوت‬ ‫به‌قه‌راخ���ی‌ چاوت‪ ،‬پاش���ان ناو‬ ‫چاوت ره‌ش بكه‌‪.‬‬

‫ پش���ته‌چاوی‌ برۆنزی‌ به‌كاربێنه‌‬‫له‌سه‌ر هه‌مو پش���ته‌چاوت‪ ،‬دواتر‬ ‫ره‌نگی‌ بێج���ی‌ مه‌یل���ه‌و ئاڵتونی‌‬ ‫ب���ده‌ له‌پش���تی‌ چاوت‌و پاش���ان‬ ‫ره‌نگی‌ قاوه‌ی‌ كاڵ بده‌ به‌سه‌ریدا‪ - ،‬س���ه‌رڕومه‌تێكی‌ قاوه‌ی���ی‌ بكه‌و‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ تۆزێك ئ���ه‌م ره‌نگانه‌ دواتر س���وراوێكی‌ برۆنزی‌ له‌لێوت‬ ‫له‌كات���ی‌ لێدانیدا بێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ بده‌‪.‬‬

‫سلێامن ‌‬ ‫ی‬ ‫بیری‌ گۆرانی شاعیر ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‪:‬‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانی‌ بۆ یادكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫شاعیری‌ به‌ناوبانگ عه‌بدوڵاڵ گۆران‬ ‫پێشانگه‌یه‌كی‌ پۆسته‌ره‌ شیعر‌و چه‌ند‬ ‫چاالكیه‌كی‌ ئه‌ده‌بی‌ ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫به‌ختیار سه‌عید به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆش����نبیری‌ جه‌مال عیرفان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌یاده‌ك����ه‌‌و له‌لێدوانێكی‌ ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌"به‌بۆن����ه‌ی تێپه‌ڕبونی‌ ‪53‬س����اڵ‬ ‫به‌سه‌ر كۆچی‌ دوایی‌ شاعیری گه‌وره‌ی‬ ‫كورد "عه‌بدوڵاڵ گۆران" بڕیاره‌ رۆژی‬ ‫‪ 2015/11/18‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی‬ ‫رۆش����نبیریی‌و هون����ه‌ری س����لێمانی‌و‬ ‫ده‌زگای رۆش����نبیریی جه‌مال عیرفان‬ ‫له‌ته‌الری هونه‌ری سلێمانی یادی ئه‌م‬ ‫ش����اعیره‌ بكه‌نه‌وه‌‌و چه‌ند چاالكییه‌ك‬ ‫ئه‌نجامبده‌ن"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ چاالكییه‌كانی‌ ئه‌م یاده‌ش‪،‬‬ ‫به‌ختیار س����ه‌عید وتی‌" ل����ه‌م یاده‌دا‬ ‫چه‌ند چاالكیه‌ك ئه‌نجامده‌درێ‌ له‌وانه‌‪:‬‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ پێش����انگه‌یه‌كی پۆسته‌ری‬ ‫شیعریی كه‌ ش����ێوه‌كاران شیعره‌كانی‬ ‫ئ����ه‌م ش����اعیره‌ ده‌كه‌ن����ه‌وه‌ به‌تابلۆو‬ ‫دواتر كاره‌ س����ه‌ركه‌وتوه‌كان ده‌كرێنه‌‬ ‫پێش����انگه‌یه‌ك‌و ده‌بێته‌ به‌ش����ێك له‌و‬ ‫یاده‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ده‌زگای‌ رۆشنبیری‌ جه‌مال‬ ‫عیرفان ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ له‌م‬ ‫یاده‌دا جارێكی‌ تر دیوانه‌كه‌ی‌ گۆرانی‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ی به‌هێز له‌گه‌ڵ كه‌سانێك‬ ‫گفتوگۆیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌یت كه‌ لێت تێده‌گه‌ن چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫گرفتێك ده‌كه‌یت كه‌ به‌سود ده‌بێت‬ ‫بۆ هه‌موان‪.‬‬

‫ش����اعیر چاپده‌كرێت����ه‌وه‌‌و هه‌روه‌ه����ا‬ ‫مه‌زاری‌ ئه‌و شاعیره‌ نۆژه‌نده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌" یه‌كێكی‌ دیك ‌ه له‌چاالكییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م ی����اده‌ ئه‌نجامدانی‌ س����یمینارێك‬ ‫ده‌بێ����ت ب����ۆ توێژین����ه‌وه‌ له‌ب����اره‌ی‌‬ ‫ش����یعره‌كانی‌ ئ����ه‌م ش����اعیره‌‌و چه‌ند‬ ‫لێكۆڵیارێك به‌شداری‌ تێداده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫گا‬

‫هه‌ڵ���ۆ كه‌ ژه‌نی���اری‌ ئامێ���ری‌ كه‌مانه‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ كاره‌كانی‌ له‌سه‌ر شه‌قام پێشكه‌ش‬ ‫رێبواران ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێ���ت" ئێمه‌ میوزیك‬ ‫اڵیڤ له‌س���ه‌ر ش���ه‌قاممان ل���ه‌ ‪ 2009‬وه‌‬ ‫ده‌س���تپێكردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دیاره‌ ئێس���تاكه‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخه‌ ناهه‌مواره‌وه‌ تا ئاستێك‬ ‫كاره‌كانم���ان راگرتوه‌‪ ،‬ب���ه‌س ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫دۆخه‌كه‌ش ئاس���ایی‌ ببێته‌وه‌ ئێمه‌ ده‌ست‬ ‫به‌كاره‌كانمان ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت" خه‌ڵكی‌ ئێم���ه‌ ‪%60‬بۆ‬ ‫‪ %70‬به‌ش���تێكی‌ نام���ۆی‌ نابینن‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫كۆمه‌ڵێك ش���تی‌ دیكه‌ هه‌یه‌ وه‌ك الیه‌نی‌‬ ‫دینی‌ به‌راس���تی‌ كه‌ ره‌نگه‌ به‌روانگه‌یه‌كی‌‬ ‫تر بڕواننه‌ هونه‌ری‌ میوسیكی‌ سه‌رشه‌قام‪،‬‬ ‫دیاره‌ توش���ی‌ گرفتیش بومه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ڕوی‌‬ ‫خێزانیه‌وه‌ یاخ���ود له‌ڕوی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك دو جاریش به‌ته‌له‌فون له‌الیه‌ن كه‌سانی‌‬ ‫دینداره‌وه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌م لێكراوه‌‪ ،‬نازانم ئایا‬ ‫ئه‌وكه‌س���انه‌ له‌ئه‌ساسدا خۆیان دینی‌ بون‬ ‫یاخ���ود به‌ناوی‌ دینیه‌وه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌كانیان‬ ‫كردوه‌و ویس���تویانه‌ حاڵه‌تێكی‌ ده‌رونی‌ بۆ‬ ‫من دروست بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌ڵ���ۆ غه‌ری���ب‪ ،‬ئام���اژه‌ به‌ش���ێوازی‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌كان ده‌دات‌و ده‌ڵێ���ت" پێ���م‬ ‫وتراوه‌ ئه‌وه‌ی‌ ت���ۆ ده‌یكه‌یت له‌م ناوچه‌و‬ ‫جوگرافی���ه‌ دینیه‌دا كه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫تێی���دا ده‌ژی‌ نابێ���ت بكرێ���ت‪ ،‬ئیتر ئایا‬ ‫ئه‌مه‌ ب���ۆ له‌كه‌داركردنی‌ هونه‌ره‌ یاخود بۆ‬ ‫له‌كه‌داركردن���ی‌ تاكی‌ شه‌خس���ی‌ من؟ پێم‬

‫وتراوه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌كان تا ئاس���تی‌ مه‌رگی‌‬ ‫م���ن ده‌ڕۆن ئه‌گ���ه‌ر به‌رده‌وام ب���م‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تا گروپێكی‌ پێنچ كه‌سی‌ بوین به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و هه‌ڕه‌ش���انه‌وه‌ له‌ئێستادا ته‌نها‬ ‫من ماومه‌ت���ه‌وه‌و منیش درێژه‌ به‌كاره‌كانم‬ ‫ده‌ده‌م‪ ،‬دیاره‌ ئه‌و هه‌ڕه‌ش���انه‌ش له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌پڵیكه‌ش���نێك له‌ئه‌پڵه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ كراوه‌‬ ‫به‌سیس���ته‌می‌ س���ێرڤه‌ری‌ نێتۆرك‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫منیش له‌ئێس���تادا هیچ داوایه‌كی‌ یاس���ایم‬ ‫تۆمار نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژه‌نی���اره‌ س���ه‌باره‌ت به‌قه‌یرانه‌كان‬ ‫ده‌ڵێت" هه‌میش���ه‌ له‌كوردس���تاندا هونه‌ر‬ ‫گه‌وره‌ترین قه‌یرانی‌ هه‌بوه‌ له‌پێش ده‌زگاو‬ ‫كاره‌كان���ی‌ ت���ر‪ ،‬هونه‌ر لێ���ره‌ به‌هۆی‌ بێ‌‬ ‫موچه‌ی���ی‌و بێ‌ پاره‌ی���ی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ڕوی‌‬ ‫الیه‌نه‌ رۆحیه‌كه‌ش���یه‌وه‌ له‌ن���او چوه‌‪ ،‬من‬ ‫به‌به‌ڵگ���ه‌وه‌ پێ���ت ده‌ڵێم تاك���ی‌ كوردی‌‬

‫تارا جاف ده‌بێت ‌ه ئه‌كته‌ر‬

‫فه‌راغی‌ رۆحی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ ئه‌وماوه‌یه‌ی‌‬ ‫ئیش كراوه‌ له‌سه‌ر ش���ه‌قام هه‌میشه‌ ئه‌و‬ ‫رۆژانه‌ ش���ه‌قام قه‌ره‌باڵغ بون‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌توانین به‌كاری‌ هونه‌ری‌ ئه‌و ش���ه‌قامانه‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌ڵۆ سه‌باره‌ت به‌و پارانه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هاواڵتیانه‌وه‌و له‌كاتی‌ ژه‌نیندا ده‌یاندرێتێت‬ ‫ده‌ڵێ���ت" له‌رێگ���ه‌ی‌ ئه‌و پاره‌ی���ه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌س���تمان كه‌وت���وه‌ كۆمه‌ڵێ���ك ش���تی‌‬ ‫باش���مان كردوه‌‪ ،‬وه‌ك هاوكاری‌ رێكخراوی‌‬ ‫نابیس���تانمان پێ‌ كردوه‌‪ ،‬یاخود یارمه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكی‌ كه‌مده‌رامه‌تمان داوه‌ كه‌‬ ‫دۆخی‌ ته‌ندروستیان باش نه‌بوه‌و حكومه‌ت‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ وه‌ك پێویست هاوكاریان بكات‪،‬‬ ‫پاش���ان ئه‌وه‌شی‌ كه‌ مابێته‌وه‌ داومانه‌ به‌و‬ ‫ئامێرانه‌ی‌ پێویس���تمان پێی���ان بوه‌ وه‌ك‬ ‫مایك‌و مكه‌به‌ره‌و ئه‌و شتانه‌"‪.‬‬

‫كه‌ڵه‌شێرێك ده‌فر‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كریم‬

‫عه‌بدوڵاڵ سلێمان ناس����راو به‌ گۆران‬ ‫(‪ )١٩٦٢-١٩٠٤‬شاعیر و ڕۆژنامه‌وان و‬ ‫چاالكی سیاس����ی كورد بو له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫له‌دایكب����وه‌و ت����ا ‪ ١٩٣٧‬له‌خوێندنگه‌‬ ‫س����ه‌ره‌تاییه‌كانی ئ����ه‌و ناوچه‌ی����ه‌دا‬ ‫مامۆس����تا ب����وه‌‪ .‬پاش����ان چاالك����ی‬ ‫سیاسی‌و ڕۆژنامه‌وانی ده‌ستپێده‌كات‌و‬ ‫چه‌ند جار ده‌خرێته‌ زیندان‪.‬‬ ‫له‌‪١٩٥٢‬ه‌وه‌ تا كۆتایی ژیانی له‌زۆرێك‬ ‫له‌ڕۆژنام����ه‌و گۆڤ����اره‌ كوردییه‌كاندا‬ ‫وتارو بابه‌تی ده‌نوسی‌و چه‌ند كتێبی‬ ‫شیعریش����ی نوس����یوه‌‪ .‬گرنگی گۆران‬ ‫له‌وه‌دای����ه‌ كه‌ یه‌كه‌م ش����اعیری نوێی‬ ‫كورده‌ كه‌ ش����ێوازی عه‌روزی عه‌ره‌بی‬ ‫له‌شیعری كوردیدا البردوه‌و به‌شێوازی‬ ‫فولكلۆری كوردی هۆنراوه‌ی نوسیوه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تای ساڵی ‪١٩٦٢‬دا ده‌رده‌كه‌وێ‬ ‫ك����ه‌ گ����ه‌ده‌ی توش����ی نه‌خۆش����ی‬ ‫ش����ێرپه‌نجه‌ بوه‌‪ .‬نه‌ش����ته‌رگه‌رییه‌كی‬ ‫سه‌ركه‌وتوی له‌به‌غدا بۆ ده‌كرێ به‌اڵم‬ ‫پاش واده‌‌و پاش ئه‌و نه‌ش����ته‌رگه‌رییه‌‬ ‫له‌نیس����اندا ئه‌چێ بۆ مۆس����كۆو سێ‬ ‫مانگێك له‌نه‌خۆش����خانه‌ی كرێملین‌و‬ ‫س����ه‌نه‌تۆری به‌رڤیخه‌ به‌سه‌ر ده‌بات‌و‬ ‫پاش����ان ئه‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ عێ����راق‪.‬‬ ‫پ����اش گه‌ڕان����ه‌وه‌ی به‌ماوه‌یه‌كی كه‌م‬ ‫نه‌خۆش����ییه‌كه‌ی س����ه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌‌و‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س����لێمانی‬ ‫و ل����ه‌وێ له‌جێدا ئه‌ك����ه‌وێ‌و له‌‪١٨‬ی‬ ‫تش����رینی دوه‌م����ی س����اڵی ‪ ١٩٦٢‬دا‬ ‫كۆچی‌ دوایی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫هه‌رگیز شكس���ت بۆ كه‌س كێش ‌ه نی ‌ه ئاره‌زوه‌كانت زۆرن هه‌ركات ده‌ته‌وێت‬ ‫ك ‌ه ناترس���ێت‌و هه‌ن���گاوی‌ تر ده‌نێت‪ ،‬كۆمه‌ڵێك هه‌نگاو پێكه‌و‌ه ده‌نێیت ك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌قازانجی‌ تۆ نیه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌ گه‌شبین بیت‪.‬‬

‫كه‌ڵه‌شێر ‌ی شام ‌ی شه‌ڕكه‌ر زۆرترین‬ ‫فرۆشیاری‌ هه‌یه‌‌و هه‌ر كه‌ڵه‌شێرێك‬ ‫ده‌فرۆشرێت به‌دو هه‌زار دۆالر‪.‬‬ ‫هێمن لوقمان یه‌كێكه‌ له‌و كه‌س���انه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ خولیای‌ یاری‌ شه‌ڕه‌كه‌ڵه‌شێری‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ كه‌ڵه‌ش���ێرێكی‌ شامییه‌‌و ده‌چێت ‌ه‬ ‫مه‌یدانی‌ یاری‌ زۆرانبازی‌ كه‌ڵه‌ش���ێره‌كان‬ ‫له‌لێدوانێك ‌ی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "هه‌مو‬ ‫ڕۆژانێك ‌ی هه‌ینی‌ كه‌ڵه‌ش���ێر‌ه شامیه‌كه‌م‬

‫هونه‌رمه‌ن����دی‌ موزیك����ژه‌ن تارا جاف‬ ‫ژه‌نی����اری‌ ئامێری‌ هارپ له‌ئه‌زمونێكی‌‬ ‫نوێ����دا له‌فیلمێكی‌ ش����ه‌هرام عه‌لیدی‌‬ ‫ده‌رهێنه‌ری‌ سینه‌مای‌ كوردی‌ ده‌بێته‌‬ ‫ئه‌كته‌ر‪.‬‬ ‫له‌فیلمی‌ (بیره‌وه‌ری‌ ئه‌سپه‌ ڕه‌شه‌كه‌)‬ ‫ی‌ ده‌رهێن����ه‌ر ش����ه‌هرام عه‌لی����دی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن����دی‌ موزیك����ژه‌ن تارا جاف‬ ‫رۆڵ ده‌بینێ‌‌و وه‌ك ئه‌زمونێكی‌ تازه‌ی‌‬ ‫هونه‌ری‌ ده‌بێته‌ ئه‌كته‌ر‪.‬‬ ‫فیلمه‌ك����ه‌ له‌باك����وری‌ كوردس����تان‬ ‫وێنه‌ی‌ گیراوه‌‌و ش����اره‌وانی مێردین‌و‬ ‫ئه‌كادیمی����ای س����ینه‌مایی دیاربه‌ك����ر‬ ‫پشتیوانییان لێ‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫باس له‌كێش����ه‌ی پاراس����تنی زمانی‬ ‫ك����وردی ل����ه‌و واڵتان����ه‌دا ده‌كات كه‌‬

‫قرژاڵ‬

‫كه‌لتوری كورده‌واریان هه‌یه‌‪ ،‬ڕێگه‌یان‬ ‫پێ نادرێ به‌زمانی دایك‪ ،‬واته‌ زمانی‬ ‫كوردی قسه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫دوای مردنی یه‌كێك له‌كه‌س����ایه‌تییه‌‬ ‫گه‌نجه‌كانی ناو فیلمه‌كه‌‪ ،‬هاوڕێیه‌كی‬ ‫ه����ه‌وڵ ده‌دات ته‌رمه‌ك����ه‌ی بۆ دایكی‬ ‫بگه‌ڕێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و گه‌ش����ته‌ به‌ئه‌سپه‌‬ ‫ڕه‌ش����ه‌كه‌ی قۆناغی مناڵی گه‌نجه‌كه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت له‌كاتێك����دا ئه‌س����په‌ڕه‌ش‌و‬ ‫س����پییه‌كه‌ هۆی سه‌رنجڕاكێش����بونی‬ ‫فیلمه‌كه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم پڕ له‌س����ومبۆڵی‬ ‫بێده‌نگ‌و خ����اوه‌ن تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی‬ ‫شیعری خه‌یامی شاعیره‌‪.‬‬ ‫به‌گش����تی‌ فیلمه‌ك����ه‌ ب����اس له‌مافه‌‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌كانی خه‌ڵك وه‌كو كه‌لتورو‬ ‫زمانیان ده‌كات‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی‬ ‫ی خۆشت ده‌بێت په‌یوه‌ندیه‌ك ‌‬ ‫ی خۆت بده‌ با هه‌ستێك ‌‬ ‫بایه‌خ به‌جوانی‌‌و شۆخی ‌‬ ‫ێ دروست ده‌كه‌یت‪ ،‬ئاواتێكی‌ كۆن‬ ‫سه‌رنجی‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بۆالی‌ خۆت نو ‌‬ ‫ی بویت‪.‬‬ ‫دێته‌و‌ه پێشت كه‌ خولیا ‌‬ ‫ی بۆت هه‌بێت‪.‬‬ ‫رابكێشیت‌و سۆز ‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵ ‌‬ ‫ی به‌هره‌مه‌ندو به‌توانا ‌‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫زۆرئه‌ده‌ی���ت له‌ژی���ان‪ ،‬خۆزگه‌كانت‬ ‫خه‌ریكن دێن ‌ه دی‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫دیموكراسی‌و دیموكراسی رێككه‌وتن‬ ‫هه‌رزه‌كار ‌ی سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫دیموكراس���ی‪ :‬به‌بوچۆن��� ‌ی (جون لوك‌و‬ ‫مونتس���یكیو)و چه‌ندی���ن بیرمه‌ند ‌ی دیكه‌‪،‬‬ ‫بریتیی��� ‌ه له‌حكومڕان���ی‌ (زۆرین���ه‌)‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫له‌ده‌ره‌نجام��� ‌ی هه‌ڵبژاردنێك���ی‌ گش���تیدا‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ ده‌بێت‪ ،‬ده‌كر ‌ێ ئه‌و ش���ێواز‌ه‬ ‫دیموكراس���یی ‌ه به‌(سوننه‌تی‌ = كالسیكی‌)‬ ‫ناوزه‌د ‌ی كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مان كاتدا ماف‌و‬ ‫س���ه‌نگی‌ (كه‌مینه‌) رێزلێگیراوه‌‪ ،‬الدان له‌و‬ ‫عارف روشدی‌‬ ‫بنه‌مای ‌ه پرۆسه‌ی‌ دیموكراسی ده‌خات ‌ه گومان‬ ‫و ژێر پرسیاره‌وه‌‪ .‬دیموكراسیی كالسیك ‌ی‬ ‫(دیموكراسی) ده‌سته‌واژه‌یه‌ك ‌ی سیاسی له‌س���ه‌ده‌ی‌ هه‌ژده‌ه���ه‌م‌و نوزده‌هه‌م���دا‪،‬‬ ‫– كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ زانراو‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌چه‌ندین واڵتی‌ ڕوژئاوای ‌ی وه‌ك‪ :‬به‌ریتانیا‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ه���زرو تێفكرین��� ‌ی بیرمه‌ن���د‌ه فه‌ره‌نس���ا‪ ،‬ئه‌مریكا س���ه‌ری‌ هه‌ڵداوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دێرینه‌كان ‌ی یونانستانه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌تێپه‌ڕبون ‌ی ج���ۆره‌ دیموكراس���ییه‌ زیاتر ل���ه‌ واڵتانه‌دا‬ ‫كات‌و س���ه‌رده‌مه‌كان‪ ،‬دیموكراس���ی وه‌ك باوبو كه‌ ل���ه‌ڕوی‌ پێكهاته‌ی‌ (نه‌ته‌وه‌یی‌ و‬ ‫بنه‌مای‌ شێوازی‌ گوڕانكاری‌‌و گواستنه‌وه‌ ‌ی ئایینییه‌وه‌) تاڕاده‌یه‌ك هاوسه‌نگ‌و بێكێش ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵ���گاكان‪ ،‬له‌قۆناغێك��� ‌ی سیاس���ی‪ ،‬بون‪.‬‬ ‫له‌سیس���تمی‌ دیموكراسیدا‪ ،‬سێكوچكه‌ ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ی داخ���راو و یه‌كڕه‌ن���گ‪ ،‬بۆ‬ ‫قوناغێك���ی فره‌ڕه‌ن���گ‌و چه‌س���پاو كراو‌ه حكومڕانی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵت ‌ی (یاسایی‌‪ ،‬دادوه‌ری‌‌و‬ ‫پێناس���ه‌ده‌كرێت‪ .‬دیموكراسی‪ ،‬ئه‌زمونێك ‌ی ڕاپه‌ڕان���دن) له‌یه‌كت���ر جیاده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫دابڕاو نییه‌ له‌كاریگه‌رییه‌كانی‌ (فه‌لس���ه‌ف ‌ی ئه‌وه‌ی‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ مه‌ودا یاس���اییه‌كاندا‬ ‫– معرفی‌)‪ ،‬هه‌روه‌ها بنه‌ماكانی‌ عه‌قاڵنیی‌و ئازادانه‌ ئه‌ركه‌كانی���ان ڕاپه‌ڕێنن‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫عه‌لمانیی���ه‌ت‪ ،‬كۆمه‌ڵ���گای‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و كاتیش���دا به‌پێی‌ رێس���ایه‌ك له‌ئاس���تێك ‌ی‬ ‫ره‌وایه‌تی‌ یاسایی‌‌و ده‌س���توری‌‪ ،‬به‌كۆڵه‌گ ‌ه گونج���اودا‪ ،‬هه‌ماهه‌نگی���ی له‌نێوانیان���دا‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ پروس���ه‌ی‌ دیموكراس���ی رێكبخرێت‪ .‬پێكهێنانی‌ س���ێ دامه‌زراوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بااڵی‌ ده‌سه‌اڵت له‌سه‌ر بنه‌مای‌ (دوانه‌یی‌)‪،‬‬ ‫داده‌نرێن‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا دیموكراسی له‌چوارچێوه‌یه‌ك ‌ی وات���ه‌ ه���ه‌ر دامه‌زراوه‌ی���ه‌ك له‌دو به‌ش��� ‌ی‬ ‫قه‌تیس���كراودا خ���ۆ ‌ی نابینێت���ه‌و‌ه به‌ڵكو هاوته‌ری���ب پێكبێت (س���ه‌رۆك ‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫له‌ت���ه‌واو ‌ی ژینگه‌ ‌ی په‌یوه‌س���تدار به‌مرۆڤ سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت) (ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێنه‌ران‪،‬‬ ‫و فه‌راهه‌مكردنی‌ پێداویس���تییه‌كانی‌ ژیان‌و ئه‌نجومه‌نی‌ پیران) (ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌‪،‬‬ ‫گوزه‌ران���ه‌وه‌ ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬لێره‌دا دادگای‌ ده‌س���توری‌)‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ رێكخستن ‌ه‬ ‫دیموكراسی به‌پێناس���ه‌یه‌كی‌ سه‌رده‌میان ‌ه ڕێگرده‌بێت له‌تاك���ڕه‌وی‌‌و توانای‌ چاودێر ‌ی‬ ‫بریتی���ی ده‌بێت له‌‪ :‬یه‌كس���انی‌‪ ،‬عه‌داله‌ت ‌ی یاسایی‌ هاوسه‌نگترو كاریگه‌رتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌و واڵتان���ه‌ی‌ ك���ه‌ فره‌نه‌ته‌وه‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و نه‌هێش���تنی‌ جی���اكاری‌‪،‬‬ ‫پاراستنی‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ و قه‌اڵچۆكردن ‌ی ئاین‌و كلتورن‪ ،‬به‌ته‌نیش���ت باشه‌و چاكه‌ ‌ی‬ ‫بێ���كاری‌‪ ،‬س���ه‌روه‌ری‌ یاس���او دابینكردن ‌ی دیموكراس���ییه‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێ���ك درزو كه‌لێن‬ ‫ئازادیی ‌ه گشتییه‌كان‪ ،‬نه‌هێشتنی‌ بێالنه‌یی‌‪ ،‬به‌دی‌ ده‌كرێن‪ ،‬بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌ی له‌نگی‌‌و‬ ‫نه‌خوێنده‌واری‌‌و نه‌خۆشییه‌كان‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌و خاڵه‌ الوازه‌كان‌و ڕێگر ‌ی له‌بااڵده‌ستی‌ ڕه‌ها ‌ی‬ ‫واته‌یه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌ سیس���تم ‌ی سیاسی گه‌الن ‌ی سه‌رده‌س���ته‌ ‌ی زۆرینه‌‪ ،‬پاراس���تن ‌ی‬ ‫پێش���كه‌وتو و دیموكرات ‪ ،‬له‌كۆمه‌ڵگایه‌ك ‌ی پرینسیپی‌ یه‌كس���انی‌ له‌ئاست به‌شداربون ‌ی‬ ‫ته‌ندروس���ت‌و خوش���گوزه‌ران‌و ئارام���دا شایس���ته‌ی‌ پێكهات���ه‌ جیاوازه‌كانی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫له‌كای ‌ه جیاجیاكانی‌ سیاسی‌و به‌رێوه‌بردندا‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ دیموكراسی به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی گشت ‌ی له‌و واڵتان���ه‌ی‌ فره‌پێكهاته‌ی‌ ڕۆش���نبیر ‌ی‬ ‫ده‌رهاوێشته‌ی‌ هه‌س���ت‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی جیاواز وه‌ك‪(:‬به‌لجیكا‪ ،‬هۆڵه‌ندا‪ ،‬سویسراو‬ ‫مرۆڤانه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ش���ێوازو چۆنیه‌ت��� ‌ی نه‌مس���ا) ش���ێوازێكی‌ نوێ ‌ی دیموكراسییان‬ ‫پیاده‌كردنی‌ به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌‪:‬كات‌و شوێن‪ ،‬داهێناوه‌ كه‌ به‌(دیموكراس���ی رێككه‌وتن)‬ ‫ئاستی‌ دابه‌ش���بون‌و پێشكه‌وتنی‌ هوشیار ‌ی ناوزه‌دده‌كرێ���ت‪ ،‬تا ئێس���تاش ئه‌و مۆدیل ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كۆمه‌ڵگاكان‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌و‌ه دیموكراس���ییه‌ س���ه‌ركه‌وتوانه‌ به‌رده‌وام ‌ی‬ ‫دیموكراس���ی تاك ڕه‌هه‌ند نیی���ه‌و ناكرێت هه‌ی���ه‌‪( .‬ئار ن���ت لیبهارت) خه‌س���ڵه‌ت ‌ه‬ ‫ته‌نها له‌ڕه‌هه‌ندی‌ سیاس���یدا چڕبكرێته‌وه‌و ه���ه‌ره‌ دیاره‌كانی‌ دیموكراس���ی رێككه‌وتن‬ ‫بكرێت���ه‌ پێ���وه‌ری‌ دیموكراس���ی‪ ،‬به‌ڵك���و به‌مشێوه‌یه‌ ده‌خاته‌ ڕو‪:‬‬ ‫ پێكهێنان��� ‌ی حكومه‌ت���ی هاوپه‌یمان��� ‌ی‬‫له‌هه‌نگاوناندا به‌ره‌و ئاقاری‌ دیموكرس���ی‬ ‫ده‌بێ‌ له‌س���ه‌رجه‌م بواره‌كاندا ڕه‌نگدانه‌وه‌ ‌ی له‌نێوان الیه‌نی‌ زۆرینه‌و كه‌مینه‌كاندا‪.‬‬ ‫ پیاده‌كردنی‌ پرینس���یپ ‌ی نوێنه‌رایه‌ت ‌ی‬‫هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه هه‌وڵ���ه‌كان ب ‌ێ‬ ‫ئه‌نجام ده‌بن‌و ده‌چێت ‌ه خانه‌ی‌ پێش���یركێی (ڕێژه‌ی���ی‌) ل���ه‌وه‌زاره‌ت‌و داموده‌زگاكان ‌ی‬

‫له‌پێكهاته‌ ‌ی زۆرینه‌ ‌ی عه‌ره‌بی‌ بون‪ ،‬هه‌ڵگر ‌ی‬ ‫باوه‌ڕ ‌ی نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌ توندڕه‌و بون‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هێزه‌سیاسییه‌كانی‌ كوردس���تان له‌پێناو ‌ی‬ ‫به‌رگرتن���دا له‌هه‌وڵه‌كان��� ‌ی چه‌وس���اندن‌و‬ ‫س���ڕینه‌وه‌ی‌ ناس���نامه‌ی‌ گه‌له‌كه‌م���ان‪،‬‬ ‫له‌ناچاریی���ه‌وه‌ ڕێگا ‌ی خه‌بات��� ‌ی چه‌كدار ‌ی‬ ‫بگرنه‌ب���ه‌ر‪ ،‬تا ڕاپه‌رین��� ‌ی ‪ 1991‬ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫خه‌باته‌ به‌رده‌وامی‌ هه‌ب���و‪ .‬ل ‌ه ده‌ره‌نجام ‌ی‬ ‫به‌رپابونی‌ شۆڕش���ه‌كان‪ ،‬چه‌ن���د الیه‌نێك ‌ی‬ ‫سیاس���ی خ���اوه‌ن دیدوبۆچ���ون‌و ئایدیا ‌ی‬ ‫جیاواز له‌گۆڕه‌پان ‌ی خه‌بات���ی‌ نه‌ته‌وه‌ییدا‪،‬‬ ‫وه‌ك یاریكه‌رو ژماره‌یه‌ك ‌ی قورس‌و كاریگه‌ر‬ ‫له‌رابه‌رایه‌تیكردن��� ‌ی كۆمه‌ڵگادا جێگیربون‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی‌ ملمالنێ‌و كێبه‌ركێ���دا‪ ،‬چه‌ند‬ ‫جارێك پێش ڕاپه‌ری���ن‌و دوای‌ ڕاپه‌رینیش‪،‬‬ ‫ڕوب���ه‌ڕو ‌ی یه‌كتربونه‌ت���ه‌وه‌و ده‌ره‌نجام��� ‌ی‬ ‫نه‌خ���وازراو ‌ی لێكه‌وت���ه‌وه‌و ب���وه‌ هۆكار ‌ی‬ ‫دڕدونگی‌‌و باڵكێش���انی‌ بێمتمانه‌یی‌ به‌سه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌و پێكه‌وه‌ هه‌ڵكردنیاندا‪.‬‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ دابه‌شبون‌و فره‌ڕه‌نگ ‌ی‬ ‫(نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‪ ،‬ئاینی‌‌و سیاس���ی) له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تاندا له‌الی���ه‌ك‪ ،‬قه‌تیس���مانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئاست ‌ی پێشكه‌وتنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌هۆكار ‌ی‬ ‫تاكڕه‌هه‌ن���دی‌ ئاب���وری‌‌و الوازی‌ چین��� ‌ی‬ ‫مامناوه‌ن���د‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌هه‌ندوه‌رگرتنی‌ كێش���ه‌و گرفته‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ حزبه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌(ئایدیا‬ ‫ئ���اژوه‌كان)‪ ،‬ده‌مانگه‌یه‌نێت ‌ه ئه‌و باوه‌ڕه‌ ك ‌ه‬ ‫دیكه‌دا‪.‬‬ ‫ فه‌راهه‌مكردن���ی‌ ماف���ی‌ (ڤیت���و) بۆ له‌پێناوی‌ دورخس���تنه‌وه‌ی‌ مه‌ترسییه‌كان ‌ی‬‫الیه‌نه‌ به‌شداربوه‌كان‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ ڕێگرتن به‌ریه‌ككه‌وت���ن‌و س���ه‌رهه‌ڵدان ‌ی دوبه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫نائارام ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‪ ،‬پیاده‌كردن ‌ی‬ ‫له‌قۆرخكردنی‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ (خۆجێ���ی‌) بۆ هه‌ر (سیس���تمی‌ دیموكراس���ی رێككه‌وت���ن)‬‫له‌به‌ڕێوه‌بردن��� ‌ی هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‪،‬‬ ‫پێكهاته‌یه‌ك‪.‬‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و دیموكراس���ی ش���ێوازێكی‌ گونج���او و س���ه‌قامگیرهێنه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫رێككه‌وتن‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر لێكچون‌و هاوسه‌نگ ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫‪ .1‬پێكهاته‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪:‬‬ ‫گه‌لی‌ كوردستان له‌چه‌ند نه‌ته‌وه‌و ئایین ‌ی فاكت���ه‌ری‌ گرنگ‌و ته‌ندروس���تی‌ به‌رده‌وام ‌ی‬ ‫جیاواز پێكدێت كه‌ به‌درێژایی مێژوی‌ كۆن‌و سیستمی‌ دیموكراسی كالسیكیدا بێت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫نوێ��� ‌ی واڵته‌كه‌م���ان‪ ،‬له‌كه‌ش‌وهه‌وایه‌ك��� ‌ی له‌سیس���تمی‌ (دیموكراس���ی رێككه‌وتن)‌دا‪،‬‬ ‫دۆس���تانه‌و ئاش���ته‌واییدا ژی���اون وه‌ك ڕاگرتن ‌ی هاوسه‌نگی‌‌و ته‌بای ‌ی له‌نێوان الیه‌ن ‌ه‬ ‫(توركمان‪ ،‬كلدوئاشورو ئه‌رمه‌ن) هه‌روه‌ها به‌ش���داربوه‌كانی‌ پرۆسه‌ ‌ی سیاسیدا ده‌بێت ‌ه‬ ‫بێجگ ‌ه له‌زۆرینه‌ی‌ موسڵمان‪ ،‬شوێنكه‌وتو ‌ی هۆكار ‌ی بێ‌ ركابه‌ر ‌ی مانه‌وه‌و سه‌قامگیر ‌ی‬ ‫ئاینه‌كانی‌(مه‌س���یحی‌ و ئێ���زدی‌) بونێك ‌ی سیس���تمه‌كه‌‪ .‬بۆیه‌ له‌كاتی داڕشتنی‌ یاسا‬ ‫به‌رچاوی���ان هه‌یه‌‪ .‬لێره‌دا پێویس���ت به‌و‌ه نیش���تیمانییه‌كاندا پێویس���ت ‌ه بنه‌ماكان���ی‌‬ ‫ده‌كات له‌پێن���او ‌ی پته‌وتركردنی‌ زه‌مینه‌ ‌ی رێككه‌وت���ن فه‌رام���وش نه‌كرێ���ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدان ‌ی دیموكراسی‌و له‌به‌ر ڕۆشنای ‌ی (رێككه‌وتن) وه‌ك (یاس���ایه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تی‌)‬ ‫ناوه‌ڕۆك��� ‌ی پرینس���یپه‌كانی‌ (یه‌كس���انی‌‌و دابنرێت‪.‬‬ ‫هاواڵتیب���ون)‪ ،‬كه‌ دو ڕه‌گ���ه‌زی‌ بنه‌ڕه‌تین‬ ‫له‌نوسینی‌ ئه‌م وتاره‌مدا سودم وه‌رگرتو‌ه‬ ‫له‌ه���ه‌ر سیس���تمێكی‌ دیموكرات���دا‪ ،‬ماف‌و‬ ‫ئه‌ركه‌كانی سه‌رجه‌م پێكهات ‌ه كۆمه‌اڵتییه‌كان له‌م سه‌رچاوانه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬شاكر االنباری‌‪ ،‬الدیموقراطیه‌ التوافقی‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ یاس���ایی‌ دیارو پارێزراوبن‪،‬‬ ‫له‌ڕه‌شنوس���ی ده‌س���توری‌ هه‌رێمدا جێگیر (مفهومه������ا ونماذجه������ا)‪ ،‬ط‪،1‬بغداد‪-‬اربیل‪-‬‬ ‫بیروت‪.2007 ،‬‬ ‫بكرێن‪.‬‬ ‫‪ -2‬الدكتورعبدال������رزاق عب������د‪ ،‬الدكت������ور‬ ‫‪ .2‬پێكهاته‌ی‌ سیاسی‪ :‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تا ‌ی‬ ‫لكاندن���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌ده‌وڵه‌ت ‌ی محمد عبدالجبار‪ ،‬الدیمقراطی‌ه بین العلمانیه‬ ‫عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م حكومه‌ت���ه‌كان ك ‌ه ‌واالسالم‪ ،‬ط‪،1‬مطبع‌ه سیكو‪ ،‬بیروت ‪.1999‬‬

‫له‌سیستمی‌ دیموكراسیدا‬ ‫سێكوچكه‌ ‌ی‬ ‫حكومڕانی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫(یاسایی‌‪ ،‬دادوه‌ری‌‌و‬ ‫ڕاپه‌ڕاندن) له‌یه‌كتر‬ ‫جیاده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫مه‌ودا یاساییه‌كاندا‬ ‫ئازادانه‌ ئه‌ركه‌كانیان‬ ‫ڕاپه‌ڕێنن‬

‫هه‌ندێك سه‌رنج بۆ گوتاره‌كه‌ی‌ مه‌ریوان‬ ‫وریا قانیع‌و ئاراس فه‌تاح‬ ‫زانیار محه‌مه‌د‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ گوتاره‌كه‌یاندا مه‌ریوان وریا‬ ‫قانیع‌و ئاراس فه‌تاح*‪ ،‬كایه‌ ‌ی سیاس���ی ‌ی‬ ‫ك���وردی‌‪ ،‬گه‌ل���ه‌ك ناچی���زه‌و س���ته‌مكار‬ ‫نیش���انده‌ده‌ن‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌م ‌ه وێنه‌ك���ی‌ ڕونه‌و‬ ‫زۆر ن���و ‌ێ نییه‌‪ .‬ه���ه‌ر خۆی���ان له‌چه‌ندان‬ ‫جێگه‌ ‌ی دیكه‌دا‪ ،‬ئه‌و وێنه‌و حه‌قیقه‌تانه‌یان‬ ‫پێش���انداوه‌‪ .‬پاش���ان ب���ه‌زۆر ده‌یانه‌وێت‬ ‫ئومێدی‌ ئه‌وه‌مان ال س���ه‌وز بكه‌ن‪ ،‬بچینه‌و‌ه‬ ‫ناو سیاس���ه‌ت‪ ،‬گوای���ا به‌جۆرێك ‌ی دیكه‌و‬ ‫به‌شوناس���ێكی‌ دیك���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌سیاس���ه‌تی‌ كوردی باش���ور ‌ی‬ ‫كوردس���تان بكه‌یت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬چ‌ ش���تێك‬ ‫له‌سیاس���ه‌ت ده‌مێنێت���ه‌وه‌؟ ئه‌وه‌ ‌ی س��� ‌ی‬ ‫س���اڵ ‌ه له‌كایه‌ ‌ی سیاسه‌تدا به‌رپایه‌‪ ،‬هه‌مان‬ ‫دۆخ‌و ماهی ‌هت‌و مانایه‌‪ .‬داواكردنی‌ سیاسه‌ت‬ ‫به‌ته‌رز ‌ی فریشته‌و حیزب به‌چه‌شن ‌ی پاك‌و‬ ‫بێگه‌رد‪ ،‬وه‌هم‌و گه‌مژه‌ییه‌‪.‬‬ ‫داواكردن ‌ی سیاسه‌تی‌ كورد ‌ی له‌باشوور ‌ی‬ ‫كوردستان به‌بێ‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬درۆیه‌ك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ .‬سیاس���ه‌ت له‌م دو س���ێ‌ شاره‌‪،‬‬ ‫هه‌رئ���ه‌وه‌ی‌ لێدێته‌ ده‌ره‌وه‌و تێیدا س���ه‌وز‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ك ‌ه ب���وه‌‪ .‬ڕه‌نگه‌ له‌ن���او و وێنه‌و‬ ‫س���یمادا له‌نێ���وان هێزه‌كان���دا بڕێك ‌ی كه‌م‬ ‫جیاوازی‌ به‌رچ���او بكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ماهیه‌ت‌و‬ ‫به‌رنام���ه‌و پێكهات���ه‌و س���تراتیژ‪ ،‬هه‌م���ان‬ ‫جه‌وهه‌ره‌‪ .‬عه‌قڵیه‌ت‌و دونیابینی‌‪ ،‬ڕیش���ه‌ ‌ی‬ ‫هاوبه‌ش‌و پێكه‌وه‌ به‌س���تراون‪ .‬ئه‌وه‌ گه‌مژ‌ه‬

‫نیی���ه‌ داوای‌ به‌رپرس���یاری‌‌و هۆش���یاری‌‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌و نوس���ین ده‌كات به‌رامب���ه‌ر‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‌و كۆی‌ كایه‌ ‌ی سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌وه‌ گه‌مژه‌یه‌‪ ،‬بانگه‌شه‌ ‌ی خه‌یاڵێك‌و‬ ‫به‌هه‌ش���تێك ده‌كات له‌كایه‌یه‌ك���دا‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫له‌حه‌قیقه‌تدا له‌سه‌ر دروستكردنی‌ دۆزه‌خ بۆ‬ ‫ئینسان ده‌ڕواته‌ڕێوه‌‪ .‬هه‌ر كاتێك بچینه‌و‌ه‬ ‫ناو كایه‌ی‌ سیاس���ه‌ت له‌م به‌ش���ه‌ی‌ دونیا‪،‬‬ ‫هه‌مان واقیع‌و دۆخ به‌ره���ه‌م ده‌هێنینه‌وه‌‪.‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه نییه‌ شانه‌و حیزب‌و كه‌رت‬ ‫دروستبكه‌ین‌و بانگه‌شه‌ ‌ی سیاسه‌ت بكه‌ین‌و‬ ‫پێمانوابێت شتێكی‌ ناوازه‌و جیاواز له‌پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیمان كردوه‌‪.‬‬ ‫نوس���یویانه‌ "ده‌س���ه‌اڵت له‌كوردستاندا‪،‬‬ ‫هه‌م���و توانایه‌ك ‌ی هه‌یمه‌ن���ه‌ ‌ی فه‌رهه‌نگی‌‌و‬ ‫ئایدۆلۆژی‌و سیاس���یی‌ خۆ ‌ی له‌ده‌ستداوه‌و‬ ‫كه‌وتوه‌ت ‌ه په‌المارو شه‌ڕی‌ ده‌سته‌ویه‌خه‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگا"‪ .‬پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ هه‌یمه‌نه‌ ‌ی‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌‌و سیاسیی‌ خۆیان له‌ده‌ستنه‌داوه‌‪.‬‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌گه‌ڵ زۆرینه‌ ‌ی كۆمه‌ڵدا له‌مانگ ‌ی‬ ‫هه‌نگوینی���دان‪ .‬س���ه‌دان ه���ه‌زار چه‌كدارو‬ ‫میلیشاو جه‌نگاوه‌ر‪ ،‬ده‌یان هه‌زار فه‌رمانبه‌رو‬ ‫ملك���ه‌چ‌و گوێڕایه‌ڵ‪ ،‬ه���ه‌زاران دامه‌زراوه‌و‬ ‫ده‌س���ته‌و ده‌زگای‌ ڕۆش���نیری‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫میدیایی‌‌و حیزب���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و حكومی‌‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ن ب���ۆ هاوپه‌یمانی��� ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی‬ ‫نێوان ده‌س���ه‌اڵت‌و كۆمه‌ڵ‪ .‬پارتی‌‌و یه‌كێت ‌ی‬ ‫له‌كۆم���ه‌ڵ دانه‌بڕاون‪ ،‬له‌جه‌وهه‌ری‌ ئه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تیان وه‌رگرت���وه‌و وه‌رده‌گرن‪ .‬دو‬ ‫هێز ‌ی زۆڵ‌و نائاس���ایی‌ نین‪ .‬كوڕی‌ ڕۆژگارو‬

‫ئه‌وه‌ش نیشانه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ ‌ی كۆمه‌ڵی‌ باشور ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬مێگه‌له‌و كۆراڵ���ی‌ كۆیله‌یی‌‌و‬ ‫گه‌مژه‌یی‌ شێوازی‌ ژیانن‪.‬‬ ‫دروستكردنی‌ ئومێد ‌ی ساخته‌ ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫وه‌همی‌ پرۆژه‌یاس���او ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ڕه‌وای ‌ی‬ ‫ده‌داته‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ .‬نه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی داوا ‌ی‬ ‫به‌رپرس���یاری‌‌و هۆش���یاری‌‌و ڕه‌تكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ڕادیكاڵ ده‌كات به‌رامبه‌ر كایه‌ی‌ سیاس���ی‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر وامان وێنا ك���رد‪ ،‬گوای��� ‌ه كایه‌ ‌ی‬ ‫سیاسی ‌ی ئه‌م به‌ش���ه‌ ‌ی دونیا ته‌نیا پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نین‪ ،‬كامه‌ هێز ‌ی دیكه‌ دروستبوه‌‪،‬‬ ‫له‌پێكهاته‌و عه‌قڵی���ه‌ت‌و به‌رنامه‌دا‪ ،‬هه‌مان‬ ‫ماهیه‌ت ‌ی نه‌بێت؟ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫له‌كوێدا جیاوازن‪ ،‬هه‌مان ته‌قلیدو پێكهاته‌و‬ ‫میدیاو به‌رژه‌وه‌ندی ‌ی بنه‌ماڵه‌یی‌‌و بازرگانی‌‌و‬ ‫ناوچه‌گه‌ری ‌ی نییه‌؟‬ ‫هێنان ‌ی هه‌ندێك گه‌نجی‌ چاکەت‌و پانتۆڵ‬ ‫له‌به‌رو مامۆس���تا ‌ی زانكۆ‌و دانانی‌ هه‌ندێك‬ ‫پرۆژه‌یاس���ا‪ ،‬هیچ له‌ماهی���ه‌ت‌و حه‌قیقه‌ت ‌ی‬ ‫كای���ه‌ی‌ سیاس���ی ‌ی ئه‌م دو س���ێ‌ ش���ار‌ه‬ ‫ناگۆڕێت‪ ،‬كه‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ده‌سه‌اڵتدارن‬ ‫تێیدا‪ .‬سیاسه‌تی‌ پارتی‌‌و یه‌كێت ‌ی به‌چاکەت‌و‬ ‫پانتۆڵ‌و پرۆژه‌یاساو كه‌مپین سازكردن‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫باشترو ئینسانیتر ده‌بێت‌و نه‌ دیموكراسیتر‪.‬‬ ‫هه‌م���و ئه‌و ڕێگه‌یان���ه‌ تاقیكرانه‌وه‌و هه‌مان‬ ‫ماهی���ه‌ت‌و عه‌قڵیه‌تی���ان دروس���تكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رد‌هم‌و كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆیان���ن‪ .‬هه‌مو هه‌مان سیس���تم‌و ده‌س���ه‌اڵت وا بۆ ده‌یان‬ ‫ئه‌وان���ه‌ش پاس���او نین بۆ ته‌س���لیمبون‌و ساڵ ‌ه بێباكانه‌ حوكمده‌كات‪.‬‬ ‫قبوڵكردنی���ان‪ .‬به‌ڵك���و ئه‌وه‌ پاس���اون بۆ‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫ڕه‌تكردن���ه‌وه‌و نه‌فره‌تكردنی���ان بۆ ئه‌به‌د‪.‬‬

‫چاره‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫نییه‌ شانه‌و حیزب‌و‬ ‫كه‌رت دروستبكه‌ین‌و‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ سیاسه‌ت‬ ‫بكه‌ین‌و پێمانوابێت‬ ‫شتێكی‌ ناوازه‌و‬ ‫جیاواز له‌پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیمان كردوه‬

‫‪13‬‬

‫کردەی سیاسیی لەنێوان‬ ‫کاوێژکردن‌و پراگماتیزمدا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫دۆخی ئەمڕۆی کوردستان کۆکتێلێکە‬ ‫لەکاوێژکردنی سیاسیی‌و پراگماتیزم کە‬ ‫سەرئێشەیەکی موزمینی بۆ کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ە دروس���تکردوە‪ .‬کاوێژکردن���ی‬ ‫سیاس���یی جوین���ی بیرنەکردنەوەی���ە‬ ‫تا دواپل���ەی بێتامیی‪ .‬فرۆش���تنەوەی‬ ‫کردەی سیاس���ییە وەکو دوابەرهه‌م کە‬ ‫چیدی دەستکاری ناکرێت‪ .‬کاوێژکردن‬ ‫دوبارەکردنەوەی خۆی نییە بۆ خۆی‌و‬ ‫تەنان���ەت کۆپیکردنی خۆیش���ی نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و دوبارەکردنەوەی���ە لەخ���ودی‬ ‫خۆی���دا‪ .‬بەمانایەکی ت���ر کاوێژکردن‬ ‫ک���ردەی دوبارەکردن���ەوە نیی���ە ب���ۆ‬ ‫دەرەوەی خ���ۆی‪ ،‬بەڵک���و ک���ردەی‬ ‫دوبارەکردنەوەیە ب���ۆ ناوەوەی خۆی‪.‬‬ ‫ئەم کاوێژکردنە سیاسییە جگە لەخۆی‬ ‫کەس تامی ناکات‌و جگە لەخۆی کەس‬ ‫س���ودی لێنابینێت‪ ،‬ئامانجی سەرەکی‬ ‫بریتییە لەتەقدیسکردنی بیرنەکردنەوەو‬ ‫شەلەلکردنی هه‌مو کردەیەکی سیاسیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‪ .‬کاوێ���ژی سیاس���یی‬ ‫نماییشکردنی جوانییەکانی ناشیرینیە‬ ‫وەکو ئێستاتیکای سیاسیی نوێ‪.‬‬ ‫سیاس���ەتمەدارانی کورد بەتایبەت‌و‬ ‫میدیای کوردی بەگشتیی‪ ،‬لەقۆناغێکی‬ ‫مەترس���یداری کاوێژکردندان کە جگە‬ ‫لەبیرکردنەکردنەوە‪ ،‬ھیچ ش���تێکی تر‬ ‫بەرهه‌مناھێنن‪ .‬بێزراویی ئەم دۆخەش‬ ‫گەیش���تۆتە ڕادەی���ەک ک���ە دەتوانین‬ ‫بڵێین ئەم س���ەردەمەمان‪ ،‬سەردەمی‬ ‫هه‌ڵوەرینی کردەی سیاسیی‌و بەرهه‌می‬ ‫فیکریی���ە‪ ،‬ک���ە تیای���دا کاوێژکردنی‬ ‫سیاس���یی‌و میدیایی وا لەئینسانەکان‬ ‫دەکات خەریک���ی جوین���ی عەقڵ���ی‬ ‫خۆیان بن‌و لەدوا قۆناغی بێزارییش���دا‬ ‫بیتفێننەوە سەر زەوی‪.‬‬ ‫لەم���ڕۆی کوردس���تاندا مۆدێلێ���ک‬ ‫لەپراگماتیزمی سیاس���یی بااڵدەس���تە‬ ‫کە پاش���خانەکەی خودی فەلس���ەفەی‬ ‫پراگماتیزم نییە‪ ،‬بەڵکو هاوکێش���ەی‬ ‫دەسەاڵتە کە بۆ سیاس���ەتمەدارانمان‬ ‫فۆرمێ���ک لەک���ردەی پراگماتیزم���ی‬ ‫بەرهه‌مھێن���اوە‪ .‬وات���ە ھێزێک���ی‬ ‫سیاس���ییمان هه‌ی���ە کە م���ل بۆ ھیچ‬ ‫س���ازانێک ن���ادات‌و چوارچێوەیەک���ی‬ ‫سیاسییش���مان هه‌یە کە چەند ھێزێکی‬ ‫تێدایەو داوای لێکتێگەیش���تن دەکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم بەرامبەرەکەی داوای ملکەچییان‬ ‫لێدەکات‪ .‬دیارە پراگماتیزم پێماندەڵێت‬ ‫کە سیاسەتکردن پابەندی پرنسیپەکان‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵک���و پابەندی س���ەرکەوتن‌و‬ ‫گەیشتنە بەئامانجەکان لەئەرزی واقیعدا‪.‬‬ ‫پراگماتی���زم فۆرمێک���ە لەمەعریف���ەی‬ ‫سیاسیی کە پرس���ی سەرەکیی تیایدا‬ ‫لەوەاڵمدان���ەوەی پراگماتیک���ی (چ)‬ ‫ەکانە‪ :‬چیمان دەس���تدەکەوێت؟ چی‬ ‫دەدۆڕێنی���ن؟ چی دەتوانی���ن بکەین؟‬ ‫چۆن‌و بەچ شێوەیەک؟‬ ‫پراگماتی���زم هه‌م���و بیرکردنەوەیەک‬ ‫لەخودی خۆیدا بەکردە دەبینێت‪ .‬واتە‬ ‫بیرکردنەوە پێشئەوەی ببێت بەکردە‪،‬‬ ‫خۆی کردەیە‪ ،‬بەاڵم بۆئەوەی نەکەوینە‬ ‫هه‌ڵەی کوشندەوە‪ ،‬دەبێت حیساب بۆ‬ ‫هه‌م���و موفاجەئەو هه‌ڵەی���ەک بکەین‪.‬‬ ‫بەم چەش���نە خەس���ڵەتی س���ەرەکی‬ ‫پراگماتیزمی سیاسیی بریتییە لەپێوانی‬ ‫هه‌مو کردەیەکی سیاس���یی بەپێوەری‬ ‫قازانج‌و زیان‪ .‬پرس���یارەکە بۆ دونیای‬ ‫ئێمەش ئەوەی���ە‪ :‬ئای���ا پراگماتیزمی‬ ‫سیاس���یی بۆکوێمان دەب���ات؟ ئایا بۆ‬ ‫قبوڵکردنی تاکڕەوێتیی پارتیمان دەبات‪،‬‬ ‫چونکە هه‌مو جومگەکانی دەس���ەاڵتی‬ ‫بەدەستەوەیەو بێ گوێدانە ھیچ بەهایەک‬ ‫سیاسەتی دەس���ەاڵتگەرییانەی خۆی‬ ‫پیادە دەکات؟ ئایا نابێت ئیستیفزازی‬ ‫زیات���ری پارتی بکرێ���ت‪ ،‬چونکە وەکو‬ ‫مێ���ژو دەڵێ���ت‪ ،‬چاوەڕوان���ی هه‌م���و‬ ‫موفاجەئەیەکی سیاسیی‌و سەربازیی‌و‬ ‫ئابوریی کارەساتئامێزی لێدەکرێت؟‬ ‫پارت���ی لەسیاس���ەتی ن���اوەوەی‬ ‫کوردس���تاندا ئی���ش بەپراگماتیزم���ی‬ ‫سیاس���یی ناکات‪ ،‬بەاڵم لەسیاس���ەتی‬ ‫دەرەکیدا پراگماتیزمانە هه‌ڵس���وکەوت‬ ‫دەکات‪ .‬ئەم پارادۆکسە پراگماتیکییە‬ ‫لەسەر بناغەی ستراتیژێک کاردەکات کە‬ ‫ھێڵە گشتییەکەی لەسەر ملکەچکردنی‬ ‫ھێزەکان���ی ن���اوەوە بەن���دە بەرامبەر‬ ‫بەملکەچکردن ب���ۆ ھێزەکانی دەرەوە‪.‬‬ ‫واتە پارت���ی چەن���دە ملکەچبکات بۆ‬

‫له‌کوردستان‬ ‫ھێزێکی‬ ‫سیاسییمان هه‌یە‬ ‫کە مل بۆ ھیچ‬ ‫سازانێک نادات‌و‬ ‫چوارچێوەیەکی‬ ‫سیاسییشمان هه‌یە‬ ‫کە چەند ھێزێکی‬ ‫تێدایەو داوای‬ ‫لێکتێگەیشتن‬ ‫دەکەن‬ ‫بەرژەوەندییە ئابوریی‌و سیاسییەکانی‬ ‫دەرەوی خ���ۆی‌و پراگماتیزمانە کاریان‬ ‫لەگەڵ���دا ب���کات‪ ،‬ھێن���دەش ئەنت���ی‬ ‫پراگماتیزمانە لەگەڵ ھێزە سیاس���ییە‬ ‫ناوەکیی���ەکان هه‌ڵس���وکەوت دەکات‪.‬‬ ‫ئەم پارادۆکس���ەی سیاسەتکردن الی‬ ‫پارتی لەنێ���وان رادیکالیزم بۆ ناوەوەو‬ ‫پراگماتیزم بۆ دەرەوە‪ ،‬یەک مانای هه‌یە‪،‬‬ ‫ئەویش دیلکردنی ھێزە سیاس���ییەکانە‬ ‫لەوەی کە پەرچەک���رداری رادیکاڵیان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬چونکە مان���ای تێکدانی ماڵی‬ ‫کورد دەگەیەنێت‪ .‬پارتیش لەم واقیعە‬ ‫پراگماتیکیی���ە باش تێگەیش���توە کە‬ ‫ھێزە سیاسییەکانی تر لەترسیاندا بێت‬ ‫یان لەبێھێزیی���ان‪ ،‬خەمی یەکڕیزیی‌و‬ ‫تێکنەدان���ی ماڵ���ی کوردس���تانیان‬ ‫ب���ەالوە گرنگت���رە وەک لەپارتی‪ .‬واتە‬ ‫هه‌م���و کردەیەکی رادی���کاڵ بەرامبەر‬ ‫بەرادیکاڵییەتی پارتی‪ ،‬مانای ترازان‌و‬ ‫هه‌ڵوەش���اندنەوەو ش���ەڕی ناوخۆیە‪.‬‬ ‫ئەم���ەش ئەو س���یحرەیە ک���ە پارتی‬ ‫لەهه‌مو کۆمەڵگای سیاس���یی کردوە‪،‬‬ ‫بۆئەوەی پراگماتییانە هه‌ڵس���وکەوتی‬ ‫لەگەڵدا بکات‪.‬‬ ‫ئەو پرس���یارە سەرەکییەی روبەڕوی‬ ‫هه‌مو کەسێک دەبێتەوە کە ئێستا بیر‬ ‫لەدۆخی کوردستان دەکاتەوە‪ ،‬بریتییە‬ ‫لەوەی چی بکرێت باشە؟ چی دەتوانرێت‬ ‫بەرامبەر ب���ەم رادیکاڵییەتەی پارتی‌و‬ ‫کاوێژە سیاس���ییەی بەرهه‌میھێناوە‪،‬‬ ‫بکرێت؟ چۆن دەتوانرێت پراگماتیزمی‬ ‫سیاسیی لەتەسلیمبون جیابکرێتەوە؟‬ ‫دیارە تاوەکو ئەم چرکەساتە وەاڵمی‬ ‫رادیکاڵی ئەم پرسیارانە نەدراونەتەوە‪،‬‬ ‫چونکە یەکێ���ک لەھۆکارەکانی بریتییە‬ ‫لەت���رس‪ .‬ترس له‌لەتبونی سیاس���یی‌و‬ ‫داڕمان���ی ئابوری���ی‌و ش���ەڕی ناوخۆ‪.‬‬ ‫بەرامبەر بەم ترسانەش فاکتەرێکی تر‬ ‫هه‌یە کە ترس���ە لەتەنهایی سیاسیی‪،‬‬ ‫کە پتر یەخ���ەی بزوتن���ەوەی گۆڕان‬ ‫دەگرێت���ەوە‪ .‬وات���ە نەبون���ی متمانە‬ ‫بەھێزەکانی ت���رو ترس لەوەی کە لەم‬ ‫روبەڕوبونەوەی���ەدا تەنها بکەوێت‌و ھیچ‬ ‫ھێزێکی سیاس���یی لەگەڵی���دا نەیەت‪،‬‬ ‫وەکو لەپ���اش ئەو هه‌مو کارەس���اتە‬ ‫سیاس���ییانەی ئەم دواییەی بەس���ەر‬ ‫پرۆسەی سیاسیی لەکوردستاندا هات‪،‬‬ ‫بینیم���ان‪ .‬پراگماتیزمی ھێزەکانی ترو‬ ‫بەتایبەت یەکێتیی‪ ،‬ئەو ئاراس���تەیەی‬ ‫لەخۆی گرتوە کە پرس���ەکە پرنسیپی‬ ‫سیاسیی‌و پرس���ی دواڕۆژی سیستەمی‬ ‫سیاسیی نییە‪ ،‬بەڵکو گرفتی "هه‌ڵەی‬ ‫سیاس���یی" الیەک‌و نەبون���ی ئەزمونی‬ ‫سیاس���یی الیەکەی ترە ب���ۆ ئیدارەی‬ ‫ملمالنێکان‪ .‬واتە قبوڵکردنی بێدەنگانەی‬ ‫ئەو واقیعەیە کە پارتی سەپاندویەتی‌و‬ ‫گێڕان���ی رۆڵ���ی نێوەندگیرێک���ی‬ ‫داوالێنەکراو و ڕانەسپێنراوە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئه‌وی ته‌قه‌ له‌دوێنێی‌ خۆی‌ بكات‪ ،‬ئه‌وا ئایند‌ه تۆپی پێو‌ه ده‌نێت!‬ ‫ئازاد تۆفیق‬ ‫خوێنه‌ری‌ هێژا‪ ..‬بیس���ت رۆژ له‌مه‌وبه‌رو‬ ‫راستتر له‌ڕۆژ ‌ی دوشه‌مم ‌ه ‪ 2015/10/12‬بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار یه‌كه‌مین وتاری‌ سیاس���ی خۆم‬ ‫له‌تۆڕی‌ میدیا ‌ی ئه‌لكترۆنی‌‌و له‌سایتی‌ خه‌ندان‬ ‫به‌ناونیش���انی‌ (به‌ی���ادی‌ به‌یاننام ‌ه حه‌وت‬ ‫خاڵییه‌كه‌ ‌ی عه‌یامێ‌ له‌مه‌وبه‌ر ‌ی بزوتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گۆڕان���ه‌وه‌) باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه هێنده‌ی‌ گڕ‬ ‫له‌پوش���و به‌ربده‌ی‌ س���ه‌نگ‌و قورس���ایی‌و‬ ‫راس���تی‌‌و دروس���ت ‌ی ئه‌و وتاره‌ ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ له‌ماوه‌ ‌ی كه‌متر له‌‪16‬سه‌عاتدا نزیكه‌ ‌ی‬ ‫‪ 16‬ه���ه‌زار خوێنه‌ر به‌ته‌نها هه‌ر له‌س���ایت ‌ه‬ ‫فه‌رمییه‌ك���ه‌دا خوێندبویان���ه‌وه‌و به‌هه‌زاران‬ ‫كه‌س���یش له‌تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوك‬ ‫الیكی���ان كردب���و‪ ،‬ه���اوكات نایش���ارمه‌و‌ه‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 400‬كۆمێنتیش���ی‌ ب���ۆ هاتبو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌سه‌دا هه‌ش���تایان گوزارش���تی‌ له‌مۆڕاڵ‌و‬ ‫ره‌فت���اری‌ له‌مێژین���ه‌ی‌ ریفۆرمیس���ته‌كان ‌ی‬ ‫دوێن���ێ‌‌و گۆڕانخوازه‌كانی‌ ئه‌م���ڕۆ كردبو‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌رچ���ۆن كاتێك من وتارێ‌ ده‌نوس���م‬ ‫یان چاوپێكه‌وتنێك ده‌ك���ه‌م‪ ،‬ئه‌و به‌فۆرم‬ ‫مۆدێ���رن‌و به‌ڕه‌فتار خێڵه‌كیانه‌ هیس���تریا‬ ‫ده‌یانگرێ‌‌و ش���ه‌لم كوێرم ناپارێزم‪ ،‬له‌بات ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ قس��� ‌ه له‌س���ه‌ر ناوه‌ڕۆك ‌ی راستی‌‌و‬ ‫نادروست ‌ی نوسینه‌كه‌م بكه‌ن‪ ،‬كه‌چ ‌ی شێتگیر‬ ‫ده‌بن‌و وه‌ك مێروله‌ به‌شاخ ‌ی كه‌سایه‌تیمدا‬ ‫هه‌ڵده‌گه‌ڕێن‌و به‌قسه‌ی‌ ناش���رین ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫گه‌زینم!‬ ‫ئێس���تاش وتار ‌ی دوه‌مم به‌م ناونیشانه‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ باڵوده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تكاده‌كه‌م‪:‬‬ ‫تكایه‌كی‌ برایانه‌و ده‌ڵێ���م هه‌رچۆن هه‌ند ‌ێ‬ ‫فلیم بۆ كه‌سی‌ خوار ‪ 18‬ساڵ رێپێنه‌دراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا تكا كارم‪...‬‬

‫ی گۆڕانه‌و گۆڕانخوازه‌‬ ‫ئه‌و ‌‬ ‫ی مه‌كۆو رایه‌ڵ‌ه به‌ناز‌ه‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ئه‌و ‌‬ ‫ئه‌وی شه‌فه‌یی ده‌می زۆر گه‌رمه‌‬ ‫له‌ته‌حریریشدا هه‌ڵوێستی شه‌رمه‌‬ ‫ی ژورو په‌یجوره‌ ‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫ئه‌و ‌‬ ‫ی ته‌نوره‌‬ ‫له‌دوری رێكخه‌ر دڵ ‌‬ ‫ی بكات ‬ ‫ی كات‌و ن������‌ه الیك������ ‌‬ ‫ن������‌ه س������ه‌یر ‌‬ ‫ی بدات‬ ‫نه‌وه‌ك له‌تاوا جه‌ڵد‌ه لێ ‌‬ ‫خوێن���ه‌ری‌ به‌رێ���ز‪ ...‬خۆت���ان ده‌زانن‬ ‫یه‌كێك له‌پرانس���یپه‌ هه‌ر‌ه سه‌ره‌تاییه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌ر حزبێك ‌ی سیاس���ی‌‪ ،‬ك ‌ه له‌ژیانی‌ كار ‌ی‬ ‫رێكخراوه‌ییدا ده‌یكات‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ ‌ی ره‌خنه‌و‬ ‫ره‌خنه‌له‌خۆگرتن���ه‌‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ ئ���ه‌م‬ ‫پڕانس���یپ ‌ه پێده‌چ���ێ‌ ال ‌ی هه‌ندێك حزب‪،‬‬ ‫ی���ان الی‌ هه‌ندێ���ك كاراكته‌ری‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫به‌ده‌س���ته‌واژه‌یه‌كی‌ ته‌قلید ‌ی یا به‌سه‌رچو‬ ‫له‌قه‌ڵ���ه‌م ب���درێ‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بیرم���ان نه‌چ ‌ێ‬ ‫پێداچونه‌و‌ه به‌هه‌ڵوێستی‌ سیاسی‌‌و داننان‬ ‫به‌هه‌ڵ���ه‌دا‪ ،‬گه‌ر بااڵی‌ ئ���ه‌و حزبه‌ یان ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ی‌ پێب���ه‌رز نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا هه‌رگیز‬ ‫پێ��� ‌ی بچوك‌و كه‌م نابێت���ه‌وه‌و كارێكه‌ هه‌م‬ ‫گوزارش���ت له‌گرتنه‌ب���ه‌ر ‌ی سیاس���ه‌تێك ‌ی‬ ‫راست‌و ته‌ندروس���ت ده‌كات‪ ،‬هه‌م ئاماژه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ به‌رپرس���یارێت ‌ی سیاسی‌‌و ئه‌خالق ‌ی ئه‌و‬ ‫حزبه‌! چونك ‌ه ئه‌وی‌ له‌ژیان ‌ی سیاسی‌ خۆیدا‬ ‫ره‌خن ‌ه له‌هه‌ڵوێس���ت‌و كورتبینی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫خۆی‌ ده‌گرێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ مانای وای ‌ه تێڕوانینێك ‌ی‬ ‫ره‌خنه‌گرانه‌ی بۆ هه‌مو ش���ت هه‌یه‌‪ .‬دیار‌ه‬ ‫له‌دونیای‌ مۆدێرنیشدا س���پاردن ‌ی شته‌كان‬ ‫به‌ڕه‌خن���ه‌و زاڵكردن���ی‌ عه‌قڵ به‌س���ه‌ریدا‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م هه‌نگاوی‌ ته‌ندروس���ته‌ بۆبه‌دیهێنانی‬ ‫ئاینده‌یه‌ك ‌ی جوانترو گه‌شه‌كردوتر‪.‬‬ ‫جا ئێس���تاش له‌ڕوانگه‌ی‌ ئه‌م پرانسیپ ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌و‌ه روی‌ ده‌مم ده‌كه‌م ‌ه ئه‌ندامان ‌ی‬ ‫ه���ه‌ردو جڤاته‌ك���ه‌ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫ده‌ڵێم‪..‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ داواكارییه‌كانت���ان پێ ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر زه‌و ‌ی بێت‪ ،‬نه‌ك سه‌ری‌ له‌ژور هه‌ور!‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌و به‌یانه‌ی ك���ه‌ دوای ده‌ركردنتان‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت ده‌رتانكرد! بۆ ئه‌وه‌ی‌ بۆ هه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ك ‌ه له‌ده‌رگای‌ هه‌ر هۆڵێكه‌و‌ه‬ ‫ده‌چنه‌ ژوره‌و‌ه دواجار پێویستیتان به‌سه‌ر‬ ‫نه‌ویكردن نه‌بێ‌! بۆئه‌وه‌ ‌ی له‌و په‌ند‌ه فێربن‪،‬‬

‫كه‌ ئه‌و ‌ی ته‌قه‌ له‌دوێنێی‌ خۆی‌ بكات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫توش ‌ی ش���ۆك نه‌بێ‌ گه‌ر هاتو ئاینده‌ تۆپ ‌ی‬ ‫پێوه‌نا! بۆئه‌وه‌ ‌ی چیتر به‌ته‌مه‌نی‌ كورت‌و‬ ‫به‌ده‌نوك ‌ی نه‌رمی‌ كۆترێكه‌وه‌ ش���ه‌ڕ به‌پیر‌ه‬ ‫هه‌ڵۆیه‌كی‌ پ���ڕ ئه‌زمون نه‌فرۆش���ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫فرۆش���تتان! بۆئه‌وه‌ ‌ی خۆتان به‌ڕیشسپی‌‌و‬ ‫دونیادید‌ه نه‌زانن‌و كوردستانیش به‌دیوه‌خان‪،‬‬ ‫تا هه‌مومان هیچ كارمان نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌نه‌بێت‬ ‫رۆژان���ه‌ گ���و ‌ێ له‌ئامۆژگارییه‌(كه‌لت���وری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و مه‌عریف���ی‌‌و حوكم���داری‌‌و‬ ‫ته‌ندورس���تی‌‌و ئاب���وری‌‌و په‌روه‌رده‌ی���ی‌‌و‬ ‫زانس���تی‌‌و دواجار سیاس���ییه‌كانی‌( ئێو‌ه‬ ‫بگری���ن! فه‌رمون ئازادان���ه‌و ئازایان ‌ه وه‌رن ‌ه‬ ‫پێش���ه‌وه‌و دان به‌هه‌ڵ��� ‌ه )سیاس���ی‌(و)‬ ‫رێكخراوه‌یی‌(و)ئایدیا(ییه‌كان���ی‌ خۆتان���دا‬ ‫بنێن‌و س���ه‌رنج ‌ێ بده‌ن له‌ڕا )س���ه‌رپێیی(و‬ ‫بۆچون���ه‌ )ناواقع���ی‌(و هه‌ڵوێس���ت ‌ه پڕ )‬ ‫غه‌در(ه‌كان���ی‌ دوێنێ���ی‌ خۆت���ان به‌رامبه‌ر‬ ‫یه‌كێت ‌ی نیش���تمانی‌‌و ئه‌وسا داوای ها‪..‬ها‪..‬‬ ‫ها (هه‌ڵوێس���ت‌و هاوكاری‌‌و هه‌ماهه‌نگی‌)ی‬ ‫لێبك���ه‌ن! تا بزانن ماڵ ‌ه گه‌وره‌كه‌ ‌ی یه‌كێت ‌ی‬ ‫به‌ترازانی‌ چه‌ند كۆڵه‌كه‌ی ‌هك‌و ب ‌ه به‌ردگرتن ‌ه‬ ‫په‌نجه‌ره‌كانی‌‪ ،‬نه‌ ئه‌ڕوخێ‌‌و ن ‌ه بێ‌ خۆریش‬ ‫ده‌بێ‌! تا بزانن هه‌ر له‌س���ێداره‌دانی‌ س��� ‌ێ‬ ‫(هه‌ڵۆ)ك���ه‌ ‌ی كۆمه‌ڵ���ه‌وه‌و ت���ا زاڵمیه‌ت ‌ی‬ ‫(به‌عس)و كاره‌ساتی‌ (هه‌كاری‌)و رۆیشتن ‌ی‬ ‫(سۆشیالیس���ت)و دروس���تبوونی‌ (جود)و‬ ‫جیابونه‌وه‌ ‌ی (ئااڵ)ش له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 16‬س���اڵ ‌ی‬ ‫خه‌باتی‌ هه‌ره‌ س���ه‌ختی‌ ش���ارو ش���اخ ‌ی‬ ‫یه‌كێتی���دا‪ ،‬هه‌رگی���ز به‌ق���ه‌د ئه‌م ش���ه‌ش‬ ‫س���اڵه‌ ‌ی ته‌مه‌ن ‌ی ئێوه‌‪ ،‬نه‌ ئ���ازاری‌ دراوه‌و‬ ‫نه‌ ماندویشی كردوه‌! ن ‌ه ناشیرینی‌ كردوه‌و‬ ‫نه‌قس���ه‌ ‌ی زبرو ناشایسته‌ش ‌ی پێوتراوه‌! تا‬ ‫هێن���د ‌ێ رابمێنن‌و به‌خۆتاندا بچنه‌وه‌و بزانن‬ ‫خه‌نجه‌ر‌ه غ���ه‌درو غه‌داره‌كه‌ ‌ی ئێو‌ه تاچه‌ند‬ ‫كاریگه‌رو تاچه‌ند گورچكب���ڕ بوه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌مێژوی‌ سیاسی‌‌و رێكخراوه‌یی‌ ئه‌و حزبه‌ی‪،‬‬ ‫كه‌ به‌داخه‌و‌ه گه‌ر ئه‌و مێژو‌ه له‌بااڵ ‌ی له‌سه‌دا‬ ‫هه‌شتای‌ ئه‌ندامه‌كان ‌ی ئێو‌ه بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫نه‌ك هه‌ر هیچ شتێكتان نامێنێ‌ مایه‌ ‌ی چاو‬ ‫لێك���ردن‌و لێوه‌فێربون بێت‪ ،‬به‌ڵكو حه‌مد ‌ی‬ ‫شاعیر وته‌نیش‪:‬‬

‫به‌ڕاشكاوانه‌‪ ...‬دوا‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ خۆتان راست‬ ‫بكه‌نه‌وه‌و باش تێبگه‌ن‬ ‫كه‌ شاری‌ سلێمان ‌ی‬ ‫به‌شێكه‌ له‌كوردستان‬ ‫نه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ پێتان‬ ‫وابێت سلێمانی‌ هه‌مو‬ ‫كوردستانه‌!‬ ‫ی‬ ‫ی مابه‌ین بو (تاهی������ر) ته‌رجه‌مه‌ ‌‬ ‫كاتب������ ‌‬ ‫ی بكه‌م ‬ ‫حاڵ ‌‬ ‫ێ دیوان له‌پاشا موسته‌حه‌قق‌ه بۆ‬ ‫پیس ئه‌ب ‌‬ ‫دڕین‬ ‫ج���ا بۆئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌میش��� ‌ه به‌یانه‌ حه‌وت‬ ‫خاڵیی���ه‌ (ش���ه‌فه‌یی)ه‌كه‌تان له‌بیرنه‌چێ‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌زانم چه‌ند پێ ‌ی سه‌غڵه‌ت بون‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌مجاره‌ش به‌م حه‌وت خاڵه‌ (ته‌حریرییه‌)‬ ‫ده‌تاندوێنم‪.‬‬ ‫‪ .1‬به‌ڕاشكاوان ‌ه بڵێن‪ ..‬ئێم ‌ه به‌هیچ جۆر ‌ێ‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ واقعی‌‌و خۆڕس���ك نه‌بوین‌و‬ ‫له‌ناو هه‌ناوی‌ موعان���ات‌و ئازار ‌ی خه‌ڵكه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵنه‌قواڵوی���ن‌و بگ���ر‌ه به‌پل���ه‌ ‌ی یه‌ك���ه‌م‬ ‫وه‌ك دیارده‌یه‌ك���ی‌ ئیعالم���ی‌و له‌ئه‌نجام ‌ی‬ ‫ئینش���یقاق)مان له‌یه‌كێت���ی‌‌و دواجاری���ش‬ ‫غه‌درم���ان له‌یه‌كگرتو دروس���ت بوین‌و ئه‌و‬

‫س���ه‌روه‌رییه‌ش‪ ،‬كه‌ وه‌ك س���ه‌رمایه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ره‌مزی‌ له‌مێ���ژودا به‌رمان ده‌ك���ه‌وێ‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌و خه‌بات‌و هه‌ڵوێست‌و قوربانی‌‌و‬ ‫زیندانی‌‌و ماندوبونه‌وه‌ به‌ده‌ستمان هێناوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ن���او(ی‪.‬ن‪.‬ك) دا له‌(‪ 1975/6/1‬تا‬ ‫‪ )2006/12/5‬هه‌مانبوه‌‪ .‬وات ‌ه تا ئه‌و رۆژه‌ ‌ی‬ ‫به‌ڕێز رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ده‌ست له‌كار ده‌كێشێته‌وه‌!‬ ‫‪ .2‬به‌ڕاش���كاوی‌ بڵێ���ن‪ ..‬به‌ڵێ راس���ت ‌ه‬ ‫غه‌درێك��� ‌ی گه‌وره‌مان له‌س���ه‌نگ‌و پێگه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬چ له‌ڕوی‌ سیاس���ی‌‌و چ‬ ‫له‌ڕوی‌ مێژویی���ه‌وه‌! چونك ‌ه هه‌ڵه‌بوین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێمانوابو بچوكبونه‌وه‌ ‌ی یه‌كێتی‌‌و الوازبون ‌ی‬ ‫ئه‌و هێزه‌ له‌قازانجی‌ باس���كی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫جه‌سته‌ی‌ ئازادییه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی ئیدیعامان‬ ‫بۆ ده‌كرد!‬ ‫‪ .3‬به‌ڕاش���كاوی‌ بڵێ���ن‪ ...‬به‌ڵ��� ‌ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌م���ان بۆ نه‌خش���ه‌ی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان هه‌ڵه‌ب���و‪ .‬چونك��� ‌ه‬ ‫وامانده‌زانی‌ ه���ه‌ركات له‌ریزبه‌ند ‌ی ژماره‌ ‌ی‬ ‫كورس���ییه‌كانی‌ په‌رله‌مان���دا‪ ،‬گ���ه‌ر پێش‬ ‫یه‌كێت��� ‌ی بكه‌وی���ن‌و له‌یه‌كێت��� ‌ی ببه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا پێگه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و قورسایشمان پێش‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ده‌ك���ه‌وێ! نه‌مانزان��� ‌ی ژماره‌ ‌ی‬ ‫كورس���ی‌‌و رۆڵی‌ (كاراكت���ه‌ر) ‌ی په‌رله‌مان‬ ‫النیك���ه‌م تا ئاینده‌یه‌كی‌ نزی���ك په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫به‌باگراوندی‌ سیاس���ی‌‌و هه‌ڵوێستی‌(ئازا)‬ ‫یان���ه‌و جوامێرانه‌ی ئه‌و كاراكته‌ره‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ڕۆژان ‌ی سه‌خت‌و ته‌نگانه‌دا هه‌یبوه‌!‬ ‫‪ .4‬به‌ڕاشكاو ‌ی بڵێن‪ ...‬به‌ڕاستی ئاژاوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫حه‌ڤده‌ی‌ ش���وبات‪ ،‬ك ‌ه ئێمه‌ به‌چاولێكه‌ری‬ ‫له‌میس���رو تونس دنه‌ی خه‌ڵكمان پێده‌دا‪،‬‬ ‫به‌حه‌ق سه‌ركێشییه‌كی‌ سیاسی‌‌و غه‌درێك ‌ی‬ ‫تاسه‌ر ئێس���ك نامه‌س���ئوالنه‌ بو به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‌و ئیداره‌ ‌ی سلێمانی‌‌و‬ ‫ئ���ه‌و حكومه‌ته‌ی‌‪ ،‬ك ‌ه هه‌م���و تاكێك ‌ی ئه‌م‬ ‫گه‌له‌ تائه‌مڕۆش ئاواتی‌ بۆ ده‌خوازێت!‬ ‫‪ .5‬به‌ڕاش���كاو ‌ی بڵێن‪ ...‬ئه‌ش���هه‌دوبیلال‬ ‫راس���ت نه‌بوین‪ ،‬كه‌ ده‌مانگوت كوردستان‬ ‫له‌ژێر هیچ هه‌ڕه‌ش���ه‌و مه‌ترسییه‌كدا نییه‌و‬ ‫واڵت شامی‌ ش���ه‌ریفه‌و ده‌سه‌اڵت به‌گشتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانیش به‌تایبه‌ت���ی‌‪ ،‬ب���ۆ‬

‫خ���ۆڵ كردنه‌ چاو ‌ی خه‌ڵ���ك‌و قۆرخكردن‌و‬ ‫پاوانكردن ‌ی ده‌س���ه‌اڵت ‌ی خۆ ‌ی بانگه‌شه‌ بۆ‬ ‫هه‌ر جۆر‌ه هه‌ڕه‌ش���ه‌و مه‌ترسییه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫كوردستان‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌كات‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی شه‌ش ساڵه‌ ته‌پڵی بۆ لێده‌ده‌ین!‬ ‫‪ .6‬به‌ڕاش���كاوی‌ بڵێن‪...‬به‌ڵ���ێ كار ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و په‌رله‌مانی‌‌و پرۆسه‌ی‌ دیموكراس ‌ی‬ ‫به‌ئه‌جێندا ‌ی ته‌ندروست‌و ژیرانه‌و له‌سه‌رخۆو‬ ‫(واقعیانه‌) ده‌كرێت‌و به‌رجه‌س���ته‌ ده‌بێت!‬ ‫ن���ه‌ك وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌ ئێم���ه‌ پێمانوابو‬ ‫به‌دروس���تكردنی‌ ( ئ���اژاوه‌و پش���ێوی‌‌و‬ ‫به‌ردهاوێش���تن‌و كه‌مپین‌و پاكێج‌و بایكۆت‌و‬ ‫حكومه‌ت ‌ی سێبه‌رو ته‌پڵلێدان‌و فیكه‌كردن‌و‬ ‫بتڵ هاوێش���تن) ده‌توانی���ن له‌ماوه‌ی‌ چوار‬ ‫س���اڵدا دیموكراس���یه‌ت پی���اد‌ه بكه‌ی���ن‌و‬ ‫سیستم ‌ی سیاسی‌ بگۆڕین!‬ ‫‪ .7‬به‌ڕاش���كاوانه‌‪ ...‬دوا هه‌ڵه‌ی‌ خۆتان‬ ‫راس���ت بكه‌نه‌وه‌و باش تێبگه‌ن‪ ،‬كه‌ شار ‌ی‬ ‫س���لێمان ‌ی به‌ش���ێكه‌ له‌كوردس���تان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ پێتان وابێت س���لێمان ‌ی هه‌مو‬ ‫كوردس���تانه‌! دیاره‌ بۆ ئه‌مه‌ش پێویس���ت ‌ه‬ ‫یه‌كه‌مج���ار وه‌ك بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫كوردی‌‪ ،‬یا خۆتان له‌بازنه‌ی‌ لۆكاڵی سلێمان ‌ی‬ ‫وه‌ده‌رنێن‪ ،‬كه‌ هه‌رگیز ناتوانن! یا وه‌رنه‌و‌ه‬ ‫ناو ئ���ه‌و ماڵه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌‪ ،‬ك��� ‌ه به‌خه‌بات‌و‬ ‫خوێن‌و زیندانی‌‌و هه‌ڵوێس���ت ‌ی دوێنێی‌ ئه‌و‬ ‫له‌سه‌دا هه‌شتایه‌تان بنیادنراوه‌‪ ،‬كه‌ تا رۆژێ‬ ‫پێش ئ���ه‌وه‌ی قه‌لفڕتان لێبكه‌ن‪ ،‬كه‌وكوژ ‌ی‬ ‫بۆی‌ دانیش���تون‌و ته‌قه‌ت���ان لێده‌كرد! هه‌ر‬ ‫چه‌ن���د‌ه گه‌ر ئه‌م ئیختیاره‌ی‌ دوه‌میش���تان‬ ‫هه‌ڵبژارد ئه‌وا زۆر باش ته‌ئكیدبن‌و ده‌س���ت‬ ‫به‌دڵتاندا بهێن���ن ك ‌ه منی‌ تیا نابم! چونك ‌ه‬ ‫من‌و ئێوه‌ تازه‌ كورد واته‌نی‌ وه‌ك (س���یرو‬ ‫مار)مان لێهاتوه‌! ب���ه‌اڵم به‌الی‌ منه‌و‌ه ئه‌م‬ ‫ئه‌زمونه‌و پرسی‌ كوردو گه‌وره‌ی ‌ی حزبه‌كه‌م‬ ‫ملیاره‌ه���ا ج���ار له‌منی‌ كادرێك���ی‌ خوار ‌ی‬ ‫خ���واره‌وه‌ی‌ یه‌كێت ‌ی گه‌وره‌ت���رو گرنگتره‌!‬ ‫بۆیه‌ له‌كۆتاییدا ئه‌مجاره‌ روی ده‌مم ده‌كه‌م ‌ه‬ ‫خۆم‌و ده‌ڵێم‪..‬‬ ‫گه‌ر هاتو ئێ������و‌ه ئه‌مجار‌ه به‌گوێتان كردم‌و‬ ‫هاتنه‌وه‌ ‬ ‫قیروسیا بامن بخورێم به‌توك‌و په‌ڕو باڵه‌و‌ه‬

‫ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا‪ :‬دوانه‌یه‌كی مه‌ترسیدار‬

‫شرۆڤه‌یه‌كی كورتی روانینی پۆڵ ریكۆر ده‌رباره‌ی كاركردی هه‌ردو چه‌مك‬

‫ئومێد حه‌مه‌عه‌لی‬ ‫ره‌نگ���ه‌ خوێندن���ه‌وه‌ی چه‌مكه‌كان���ی‬ ‫ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا له‌جیهانی ئه‌مڕۆماندا‬ ‫بایه‌خێك���ی تایبه‌تی بۆ تێگه‌یش���تنمان‬ ‫هه‌ب���ێ س���ه‌باره‌ت به‌داكه‌وت���ی زاڵ‌و‬ ‫فه‌رمان���ڕه‌وا به‌س���ه‌ر ژیانمان���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫دو چه‌مك���ه‌‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ی هاوئاهه‌نگ���ی‌و‬ ‫تێكه‌اڵوییه‌كی س���ه‌یریان له‌ت���ه‌ك یه‌كدا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬كاركردیش���یان له‌س���ه‌ر یه‌كترو‬ ‫له‌س���ه‌ر بارودۆخی گش���تی به‌میكانیزم‌و‬ ‫فۆرمی جی���اواز ده‌ركه‌وت���ه‌و جێكه‌وتی‬ ‫هه‌مه‌چه‌ش���ن داده‌ن���ێ‪ .‬جێكه‌وته‌كانیان‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌كه ‌ژیانی مۆدێرنی س���یخناخ‬ ‫ك���ردوه‪ .‬ل���ه‌م س���ه‌رده‌مه‌دا ئایدۆلۆژیاو‬ ‫یوتوپیا له‌ئاس���تی بیركردن���ه‌وه‌ی باودا‬ ‫وه‌ك نه‌فره‌تلێك���راو و ته‌ریككراو هێمایان‬ ‫پێده‌كرێ‪ ،‬به‌اڵم خ���ودی نه‌فره‌تلێكردن‌و‬ ‫ره‌تكردن���ه‌وه‌كان بونه‌ته‌وه ‌چه‌ش���نێكی‬ ‫ئایدۆلۆژیا‪ ،‬چ له‌سه‌ر ئاستی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ك���ه‌م ت���ا زۆریش له‌س���ه‌ر ئاس���ته‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵگ���ه‌ی مرۆڤایه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر جه‌وهه‌ری ترس���ناكی ئایدۆلۆژیاو‬ ‫یوتوپی���اكان له‌بچوككردنه‌وه‌‪ ،‬له‌قاڵبدان‌و‬ ‫داپۆش���ینی مرۆڤدا خۆی به‌یانبكا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كرۆك���ی ترس���ناكی ئایدۆلۆژی���ای ژیانی‬ ‫مۆدێرن له‌به‌رئاوه‌اڵكردن‪ ،‬بێس���نوركردن‌و‬ ‫ڕوتكردن���ه‌وه‌ی ئینس���اندا خ���ۆی‬ ‫مانیفێستكردوه‌‪ .‬ره‌نگه‌ئاسۆی راسته‌قینه‬ ‫‌ب���ۆ كردن���ه‌وه‌ی ڕۆش���نه‌پانتاییه‌كی‬ ‫ته‌ندروس���ت‪ ،‬ره‌س���ه‌ن‌و مامناوه‌ن���دی‬ ‫خۆڕزگاركردن‌و پابه‌ن���د نه‌بونبێت به‌هیچ‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و دو جه‌مس���ه‌ره‌ په‌ڕگیره‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و بیریاره‌گرینگانه‌ی س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌م بابه‌ته‌به‌وردی لێكۆڵینه‌وه‌ی كردوه‌و‬

‫بیریكردۆت���ه‌وه‌پۆل ریكۆره‌‪ ،‬كه‌ده‌یه‌وێ‬ ‫ه���ه‌ردو چه‌مكه‌ك���ه ‌له‌گۆش���ه‌نیگایه‌كی‬ ‫جیاوازه‌وه‌بخوێنێت���ه‌وه‌و ببینێت‪ .‬ریكۆر‬ ‫به‌چه‌ش���نێك بیری كردۆت���ه‌وه ‌كه ‌ڕوی‬ ‫پۆزه‌تیڤ���ی ئ���ه‌م چه‌مكانه‌بناس���ێنێت‌و‬ ‫كاریگه‌ریی���ان بنرخێنێ���ت‪ .‬من گه‌ره‌كمه‬ ‫‌لێ���ره‌دا هه‌م ئ���ه‌و روانینه‌ی ئ���ه‌و‪ ،‬هه‌م‬ ‫تێگه‌یشتنم بۆی شرۆڤه‌بكه‌م‌و ده‌ریبخه‌ین‬ ‫ئایا ره‌هه‌ندی كاریگه‌رییه‌ پۆزه‌تیڤەكانیان‬ ‫ده‌توانێ بمێنێته‌وه‌و ئه‌و كاركرده‌باشه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامی پێبدات؟‌‬ ‫ئایدیای بنچینه‌یی پۆڵ ڕیكۆر خۆی‬ ‫له‌زاڵبون���ا ده‌بینێته‌وه ‌به‌س���ه‌ر میتۆدو‬ ‫رێب���ازی بابه‌تیانه‌و ره‌خنه‌ی زانس���تیانه‬ ‫‌بۆ خوێندنه‌وه‌و تێگه‌یش���تنی ئایدۆلۆژیاو‬ ‫یوتوپیاو له‌ناوه‌وه‌ی ستراكتوری چاالكی‬ ‫جیهانیانه‌ی مرۆڤدا سه‌قامگیری ده‌كا وه‌ك‬ ‫فۆرمگه‌لێك���ی زه‌روری‌و یه‌كترته‌واوكه‌ری‬ ‫ده‌ركه‌وت���ه‌ی ڕۆحییان���ه‌ی خ���ودی ئه‌و‬ ‫چاالكییه‌‪ .‬ره‌نگ���ه‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌روانینی‬ ‫بابه‌تیان���ه‌و ره‌خنه‌ی���ی زانس���تیانه‌ ب���ۆ‬ ‫ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا بتوانێ له‌تاكڕه‌هه‌ندی‬ ‫دیاریكردن‌و پێناسكردنی ئه‌و دو به‌شه‌ی‬ ‫ژیان���ی گیانییان���ه‌ی بون���ی كۆمه‌ڵگ���ه‬ ‫‌رزگارم���ان بكات‪ .‬كردنی ئه‌و دو ره‌هه‌نده‬ ‫‌به‌ به‌ش���ێك له‌بونی مه‌عنه‌وی ئینس���ان‬ ‫دی���دی بونه‌وییانه‌ی كارل یاسپێرس���مان‬ ‫بیردێنێت���ه‌وه ‌له‌باره‌ی ئێكزیستێنس���ێی‬ ‫مرۆڤه‌وه ‌كه ‌ناكرێ وه‌ك ئه‌بێكت"بابه‌ت"‬ ‫لێیبڕوانرێ‌و هه‌رگیزیش راده‌س���تی بیرو به‌ش���ێكی نه‌گ���ۆڕی مۆتی���ڤ‌و هانده‌ره‬ ‫تێگه‌یش���تنی ئه‌قاڵنی نابێ‪ .‬ئه‌مه‌رێكه‌وت ‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان���ه‌‪ .‬ئایدۆلۆژی���ا به‌ته‌نها‬ ‫نیی���ه‌و ریك���ۆر خ���ۆی به‌چه‌ش���نێك ره‌نگده‌ره‌وه‌ی هه‌ندێ هێ���زی بنچینه‌یی‬ ‫له‌چه‌شنه‌كان له‌به‌ر كاریگه‌ری فه‌لسه‌فه‌ی نییه‌و ده‌ش���گه‌ڕێته‌وه ‌س���ه‌ر س���وژێت‌و‬ ‫ئه‌و فه‌یله‌سوفه‌دا بوه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ئایدۆلۆژیاو داس���تانه ‌س���یمبولیكه‌كانی گروپه‌كان‌و‬ ‫یوتوپیا له‌م روانینه‌دا به‌ته‌واوی راده‌ستی پێواب���ون‌و یاده‌وه‌ریی���ه‌كان پێك���ه‌وه‬ ‫یه‌كجۆر دیاریكردن‌و ش���رۆڤه‌كردن نابن‪‌ ،‬گرێده‌داته‌وه‌‪ .‬ئایدۆلۆژیا به‌ره‌گه‌زی خۆی‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی له‌بیركردنه‌وه‌ی سیاس���ی بریتییه‌ له‌میكانیزمی ئه‌رگۆمێنتسازیكردن‪،‬‬ ‫هاوچ���ه‌رخ‌و زاڵدا ته‌نه���ا له‌چوارچێوه‌ی ئامانج���ی ئ���ه‌م مكانیزم���ه‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫بیره‌ سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه ‌په‌ڕگیره‌كانا س���ه‌لماندنی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ئه‌ندامانی گروپ‬ ‫له‌دۆخێكاب���ن‪ ،‬ره‌واێتی‌و راس���تێتی به‌و‬ ‫له‌قاڵبدراوه‌‪.‬‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا به‌جه‌وه���ه‌ری كاری خۆی بون‌و كه‌س���ێتییه‌بده‌ن له‌واقیعدا هه‌یانه‌‪.‬‬ ‫وه‌اڵم به‌هه‌م���و گومان���ه‌كان ده‌دات���ه‌وه ئایدۆلۆژی���ا ئه‌گ���ه‌ر له‌وات���ا نێگه‌تیڤ���ه‬ ‫‌كه‌له‌س���ه‌ره‌نجامی ماوه‌یه‌ك���ی كاتییه‌وه ‌هاوچه‌رخه‌كه‌ی���ا بیبینین‪ ،‬ده‌س���تگرتن‌و‬ ‫‌په‌یداده‌ب���ن‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه ‌ئایدۆلۆژی���ا پاراستنی ئه‌و دۆخه‌یه‌كه‌دروستی ده‌كاو‬

‫كێشه‌ی ئایدۆلۆژیا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫له‌ناتواناییدایه‌بۆ‬ ‫به‌رجه‌سته‌كردنی‬ ‫ره‌هه‌نده‌یوتوپییه‌كانی‌و‬ ‫ناشیه‌وێت دانبنێ‬ ‫به‌ناتوانییه‌كانیدا‬

‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌م ده‌ركه‌وته‌یه‌ی ئایدۆلۆژیا‬ ‫وه‌ك پاس���ه‌وانی واقیع‪ ،‬به‌اڵم له‌بنه‌ڕه‌تی‬ ‫خۆی���ا دژه‌واقیعیش���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و واقیع���ه‌ی‬ ‫بونیادی ده‌نێ داروپ���ه‌ردوی تێكچڕژاو و‬ ‫خاپوركراوی ئه‌و واقیعه‌له‌پێش���ینه‌یه‌كه‌‬ ‫دیوه‌ره‌خنه‌ییه‌بناغه‌ییه‌كه‌ی ئایدۆلۆژیای‬ ‫ئاراسته‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ره‌هه‌ندی ره‌تكراوه‌ی ئایدۆلۆژیا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ریكۆر پێیوایه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی رۆش���نتر‬ ‫دیارده‌كه‌وێ‪ .‬ریكۆر به‌وه ‌رونیده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه ‌لێره‌یا دی���ارده‌ی ده‌س���ه‌اڵتدارێتی‬ ‫یان س���تراكتوری هه‌ڕه‌میانه‌ی كۆمه‌ڵگه‬ ‫‌قه‌بوڵده‌ك���رێ‪ .‬ئ���ه‌م بیری���اره‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی سۆس���یۆلۆژیای ماك���س‬ ‫ڤێب���ه‌ر روانین���ی خ���ۆی داده‌مه‌زرێنێ‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌فاكت���ه‌ گش���تییه‌كانی هه‌ژمونی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی كۆڵیوه‌ته‌وه‌و ده‌ریخس���توه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دیارده‌یه‌ی ده‌س���ه‌اڵتدارێتی به‌پێی‬ ‫ڤێب���ه‌ر له‌جیاوازییه‌ك���ی رون���ی نێ���وان‬ ‫به‌ش���ی حوكمڕانی ه���ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك‌و‬ ‫ئه‌ندامانی تری ئه‌و كۆمه‌ڵه‌دا په‌یداده‌بێ‌و‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ‪ .‬گروپی فه‌رمانڕه‌وا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫خۆی���ان جێبه‌جێده‌ك���ه‌ن‌و خاوه‌ن���ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتن بۆ هێنانه‌دی رێكخس���تنێكی‬ ‫دیاریك���راو له‌ڕێگ���ه‌ی هێ���زه‌وه‌‪ .‬لێره‌دا‬ ‫له‌ت���ه‌ك ئایدۆلۆژی���ادا‪ ،‬ئه‌م ده‌س���ه‌اڵته‌‬ ‫به‌رده‌وام پێویس���تی به‌جه‌ختكردنه‌وه‌ی‬ ‫ره‌وایه‌ت���ی یاس���ایی هه‌یه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌بون���ی خ���ۆی‪ .‬ئایدۆلۆژی���ا ده‌چێت���ه‌‬ ‫خزمه‌تی لێكدانه‌وه‌یه‌كه‌وه‌كه‌پاڵپش���تی‬ ‫یه‌كپارچه‌س���ازی كۆمه‌ڵگه‌ده‌كاو پاس���او‬ ‫به‌ئاماده‌یی ده‌س���ه‌اڵت ده‌دا وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬یه‌كێك له‌كێش���ه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‬ ‫روانینی ریكۆر لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایدۆلۆژیا‬ ‫به‌كاریگه‌رب���ون به‌روانین���ی ڤێب���ه‌ر‪،‬‬ ‫به‌ده‌رهاویش���ته‌ی په‌یوه‌ن���دی نێ���وان‬ ‫فه‌رمانڕه‌واكان‌و ئه‌ندامانی دیكه‌ی كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫باس���ده‌كا‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌ش���ێ هه‌ردوالو‬ ‫له‌یه‌ككاتا خاوه‌نی ئایدۆلۆژیای دژه‌یه‌كبن‪.‬‬ ‫واته‌ناكرێ له‌م په‌یوه‌ندییه‌دا هه‌میشه‌یه‌ك‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا ئاماده‌یی هه‌بێ كه‌ره‌وایه‌تی‬ ‫به‌بونی ده‌سه‌اڵت بداو بونی ئایدۆلۆژیای‬ ‫دژه‌ده‌س���ه‌اڵت ده‌كرێ ببێته‌ به‌ش���ێكی‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ی فه‌رمانڕه‌وایكراوه‌كان‬

‫له‌ته‌ك ده‌س���ه‌اڵتا پێكه‌وه ‌گرێده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئایدۆلۆژیا به‌سروش���تی خ���ۆی له‌فۆرمی‬ ‫جی���اوازدا ده‌رده‌ك���ه‌وێ‪ ،‬به‌ب���ێ ئه‌وه‌ی‬ ‫ل���ه‌روی جه‌وهه‌رییه‌وه‌ئ���ه‌و فۆرمجیاییه‬ ‫‌بتوانێ لێكی���ان دوربخاته‌وه‌و لێكچونیان‬ ‫بسڕێته‌وه‌‪ .‬ئایدۆلۆژیایه‌ك ده‌توانێ رۆڵی‬ ‫ئایدۆلۆژیایه‌كی دیكه‌ وازی بكا به‌هه‌ندێ‬ ‫ده‌ركه‌وته‌و رواڵه‌تی جی���اوازه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌ماشای په‌یوه‌ندی ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین تائه‌ندازه‌یه‌ك نزیكایەتی‌و‬ ‫تێكه‌اڵوبونێكی ترسناكیان پێكه‌وه‌هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌سه‌رباری ئه‌وه‌ی یوتوپیا له‌رواڵه‌تدا‬ ‫واده‌رده‌كه‌وێ دژی مانه‌وه‌ی واقیعی باو و‬ ‫زاڵه‌و به‌شوێن دونیایه‌كی دیكه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا له‌قۆناغی پێش ده‌س���ه‌اڵتدا‬ ‫یوتوپی���ا داگی���رده‌كاو وه‌ك میكانی���زم‌و‬ ‫دونیای پێشنیاركراوی خۆی بۆ به‌دیهێنان‬ ‫ده‌یخاته‌ڕو‪ .‬یوتوپی���ا ده‌ژی تائه‌وكاته‌ی‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا به‌كه‌ماڵی ده‌س���ه‌اڵتی خۆی‬ ‫ده‌گا‪ ،‬چونكه‌ به‌س���ه‌ركه‌وتنی ئایدۆلۆژیا‬ ‫یوتوپیاكان به‌پێویس���ت مانیفێستده‌بن‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت مانیفێس���تبونیان په‌یوه‌س���تی‬ ‫تێگه‌یشتن‌و روانینی ده‌سه‌اڵتی ئایدۆلۆژیاو‬ ‫ئایدۆلۆژی���ای ده‌س���ه‌اڵته‌‪ ،‬ك���ه ‌ئه‌كرێ‬ ‫له‌سه‌رزه‌مینی داكه‌وتا هیچ ده‌ركه‌وتنێكی‬ ‫راسته‌قینه‌یان نه‌بێ‪.‬‬ ‫یوتوپیا له‌زمانه‌ گریكییه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كه‌ی‬ ‫خۆی���دا وات���ای "ناش���وێن" ده‌دا‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بمانه‌وێ باشتر له‌په‌یوه‌ندی ئه‌م چه‌مكه‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیا تێبگه‌ی���ن بنه‌چه ‌زمانییه‌كه‌ی‬ ‫رۆش���نییه‌كی زیاتر ده‌هاوێته‌ به‌رده‌ممان‪.‬‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا ب���ه‌دو ئاراس���ته ‌كارده‌كا‪،‬‬ ‫ئاراس���ته‌یه‌ك ب���ۆ گۆڕینی دۆخ���ی باو‪،‬‬ ‫ئاراسته‌یه‌كیش بۆ پاراستن‌و هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و ره‌وش���ه‌ی خ���ۆی دروس���تی ده‌كا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ه‌رنج بده‌ین ئ���ه‌و ناوه‌رۆكه‌ی‬ ‫بۆ جیهانی ت���ازه‌ ده‌یخ���وازێ به‌رده‌وام‬ ‫نه‌كڵ���ۆك‌و ناته‌با به‌واقیع���ی مرۆڤایه‌تی‬ ‫ده‌رده‌ك���ه‌وێ‌و كاریگه‌رییه‌كه‌ش���ی ل���ه‌م‬ ‫ناته‌بای���ی‌و ناواقیعیه‌ته‌ی���دا كه‌مهێ���ز‬ ‫ده‌ب���ێ‪ .‬توخم���ی س���ه‌ره‌كی له‌هه‌ناوی‬ ‫ناس���ه‌ركه‌وتویی ئایدۆلۆژی���ادا یه‌كگرتن‌و‬ ‫له‌خۆگرتن���ی یوتوپیایه ‌به‌ت���ه‌واوی یان‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی ئامانجه ‌یوتوپییه‌كانه‬

‫‌وه‌ك ستراتیژی بنه‌ڕه‌تی خۆی‪ .‬به‌و پێیه‌ی‬ ‫یوتوپی���ا ناش���وێنه‌‪ ،‬له‌باری س���ه‌ره‌كیدا‬ ‫ئیش���ده‌كا بۆ گواس���تنه‌وه‌ی ش���وێن بۆ‬ ‫ناشوێن‪ ،‬واقیع بۆ ده‌ره‌واقیع‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌م‬ ‫ئیشكردنه ‌هه‌ندێ جار تواناكانی مرۆڤ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌و گروپ���ه ‌كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‬ ‫تاراده‌یه‌كی زه‌به‌الح بجوڵێنێ‌و پێشیبخا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م جوڵه‌و پێشخس���تنه ‌له‌ئاستی‬ ‫تێكه‌اڵوییه‌ئایدۆلۆژییه‌كه‌یدا ده‌بنه‌ جوڵه‌و‬ ‫پێشخس���تنی هه‌ڕه‌ش���ەئامێزو مه‌ترسیی‬ ‫كاریگه‌ر له‌سه‌ر ژیان‌و به‌ها بنه‌ڕه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئ���ازادی‌و ره‌س���ه‌نایەتی مرۆڤی���ان‬ ‫له‌س���ه‌ر بونیادده‌نرێ به‌گشتی‪ .‬ته‌قه‌الی‬ ‫ئایدۆلۆژیاو یوتوپیان���ه‌بۆ گۆڕینی دونیا‬ ‫ره‌نگه ‌نه‌گۆڕه ‌دروستكراوه‌كان به‌هێزترو‬ ‫قوڵترب���كات‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌و رۆڵه‌ پۆزه‌تیڤه‌ی‬ ‫ریكۆر به‌ئایدۆلۆژیای ده‌به‌خش���ێ ته‌ماشا‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬هه‌ر ئه‌و هێزو گوڕه‌یه‌هه‌ندێ جار‬ ‫داكه‌وته‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ئابوری‌و سیاسییه‌‬ ‫خراپه‌كان تێكده‌شكێنێ‪ ،‬به‌اڵم سه‌رباری‬ ‫تێگه‌یش���تنمان وه‌ك دی���وی پۆزه‌تیڤ���ی‬ ‫ئایدۆلۆژیا‪ ،‬ده‌كرێ راس���تیبكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی خ���ودی ئه‌و هێ���زه‌ی ئایدۆلۆژیا‬ ‫به‌گۆڕانه‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی ده‌به‌خش���ێ‪،‬‬ ‫هێزێك���ی بێ ن���اوه‌رۆك نیی���ه‌و توانای‬ ‫كاریگه‌ریدانان���ی چه‌ن���ده ‌گه‌وره‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ش كارایی خوڵقاندنی هه‌مان ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ی هه‌یه‌ك���ه‌به‌ربه‌ره‌كانێی كردوه‌‪.‬‬ ‫كێشه‌ی ئایدۆلۆژیا به‌شێوه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫له‌ناتواناییدای���ه ‌ب���ۆ به‌رجه‌س���ته‌كردنی‬ ‫ره‌هه‌نده‌یوتوپییه‌كانی‌و ناشیه‌وێت دانبنێ‬ ‫به‌ناتوانییه‌كانیدا‪ ،‬یان ئه‌وه‌یه‌له‌هۆشیاری‬ ‫ئایدۆلۆژییا توانای خۆبینین‌و خۆناس���ین‬ ‫نییه‌و نامومكینه‌‪ ،‬بۆی���ه ‌به‌ریه‌ككه‌وتنی‬ ‫ئایدۆلۆژی���او چاوه‌ڕوانیی���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ئابوری‌و سیاس���ییه‌كان س���ه‌خت‌و توند‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌وه‌له‌س���ه‌ر تاك���ی م���رۆڤ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ به‌گش���تی‪ .‬ئه‌و چاوه‌ڕوانییانه‌ی‬ ‫دروستی ده‌كا فشۆڵ‌و بێ ئاینده‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫قه‌بوڵنه‌كردنی ئه‌م حه‌قیقه‌ته‌و بانگه‌شه‌ی‬ ‫كه‌م���اڵ‌و س���ه‌ركه‌وتن واده‌كات له‌ژێ���ر‬ ‫شوناسێكی دیكه‌یا ره‌وشه‌ به‌جێهێڵراوه‌كه‬ ‫‌ده‌ركه‌وتنه‌وه‌و جێگیربونه‌وه‌ی مسۆگه‌رو‬ ‫پایه‌دار ببێته‌وه‌‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪15‬‬

‫‪ 5‬هه‌نگاو ناهێڵێت په‌تا بگریت‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی پس���پۆڕانی‌ بواری‌ پزیش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ هه‌نگاو خۆت له‌په‌تا ‌‬ ‫ده‌كرێت به‌هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م وه‌رز‌ه بپارێزیت‌و ته‌ندروس���تیه‌ك ‌‬ ‫باش بۆخۆت دابین بكه‌یت‪.‬‬ ‫هه‌نگاوه‌كان‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی پاك‌و ش���ێدار ‌‬ ‫‪ .1‬ڤای���رۆس ه���ه‌وا ‌‬ ‫خۆش ناوێت‬ ‫ی زس���تان‬ ‫كاتێ���ك ب���ه‌رده‌وام له‌وه‌رز ‌‬ ‫گه‌رمكه‌ره‌و‌ه ل���ه‌ژوره‌و‌ه ئیش ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێڕه‌و ‌‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ وش���ككردن ‌‬ ‫ی كۆئه‌ندامی‌ هه‌ناسه‌دان‌و‬ ‫ی ناوه‌و ‌‬ ‫روپۆش ‌‬ ‫ی ئه‌و روپۆش��� ‌ه به‌مه‌ش‬ ‫ئه‌س���توربون ‌‬ ‫قوڕگ‌و گوێ‌‌و لوت زیاتر ڤایرۆسیان بۆ‬ ‫ێ‬ ‫ئ���ه‌ڕوات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ده‌كرێت هه‌واگۆڕك ‌‬ ‫به‌ژوره‌ك���ه‌ بكه‌ن‌و هه‌روه‌ها په‌ڕۆی‌ ته‌ڕ‬ ‫له‌س���ه‌ر گه‌رمك���ه‌ره‌وه‌كان هه‌ڵبخ���ه‌ن‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ش���ێداری‌ له‌ژوره‌ك ‌ه دروست‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ی ناوێت‬ ‫ی باش ‌‬ ‫‪ .2‬ڤایرۆس مه‌زاج ‌‬ ‫ی خ���راپ هۆكارێك ‌ه‬ ‫حاڵه‌ت���ی‌ ده‌رون��� ‌‬ ‫ی له‌ش‪،‬‬ ‫ی كۆئه‌ندامی‌ به‌رگر ‌‬ ‫بۆالوازبون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه دوركه‌وه‌ له‌كێش���ه‌و ژاوه‌ژاو ‌‬ ‫ی ڤایرۆس���ه‌كان لێت‬ ‫ژی���ان بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دوربن‪.‬‬ ‫‪ .3‬ڤایرۆس ڕقی‌ له‌ئاو و سابونه‌‬

‫ده‌ست شتنی‌ به‌رده‌وام به‌ئاو و سابون‬ ‫ی‬ ‫باش���ترین رێگه‌ی���ه‌ بۆروبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ڤایرۆس‪ ،‬چونك ‌ه به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌كان‬ ‫ی ده‌سته‌و‌ه‬ ‫ی ڤایرۆسه‌كان له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫‪‌ %90‬‬ ‫ده‌گه‌ن ‌ه له‌ش‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه هه‌مو ده‌س���ت‬ ‫شتنێكت با ‪ 30‬چركه‌ بخایه‌نێت‪.‬‬ ‫ی ڤایرۆسه‌‬ ‫‪ .4‬وه‌رزش دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاتێك وه‌رزش ده‌كه‌ی���ت له‌هه‌وایه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی رێكردن به‌پ ‌‬ ‫پاكدا به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ڤایرۆس���ه‌كان ناتوان���ن‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌المارت ب���ده‌ن‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ هه‌فته‌ ‌‬ ‫س���ێ‌ جار وه‌رزش���كردن زۆر پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆدوركه‌وتن���ه‌وه‌ له‌نه‌خۆش���ی‌ په‌تا ‌‬ ‫زستان‪.‬‬ ‫‪ .5‬خه‌وی‌ پێویست ڤایرۆس ده‌كوژێت‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی توێژینه‌وه‌كان ئه‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫رۆژان ‌ه ‪ 4‬كاتژمێ���ر ده‌خه‌ون دو هێند‌ه‬ ‫ی هه‌یه‌ به‌په‌تا‪،‬‬ ‫زیاتر ئه‌گه‌ری‌ تۆش���بون ‌‬ ‫ی له‌ش الواز‬ ‫چونكه‌ نه‌خه‌وتن به‌رگ���ر ‌‬ ‫ده‌كات به‌وه‌ش زوتر توشی‌ په‌تا ئه‌بیت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌نزیكه‌ ‌‬ ‫بیرت نه‌چێت له‌ش پێویست ‌‬ ‫‪ 8‬كاتژمێر خه‌و هه‌ی ‌ه بۆ پشو وه‌رگرتن‪،‬‬ ‫ی ته‌ندروست‬ ‫ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی‌ خواردن ‌‬ ‫زۆر پێویست ‌ه به‌تایبه‌تی‌ میوه‌و سه‌وز‌ه‬ ‫ی مه‌كه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ له‌بیر ‌‬

‫چی‌ له‌ له‌شت روئه‌دات‬ ‫ك ‌ه واز له‌شه‌كر ئه‌هێنیت؟‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ ب���واری‌ خ���ۆراك ب���اس‬ ‫له‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌ له‌ش ته‌نها پێویس���ت ‌ی ب ‌ه‬ ‫‪ %5‬شه‌كر هه‌ی ‌ه بۆده‌ستكه‌وتن ‌ی كالۆر ‌ی‬ ‫پێویست‪.‬‬ ‫كاتێك له‌ش شه‌كر زۆر كه‌م ئه‌خوات چ ‌ی‬ ‫روئه‌دات‪:‬‬ ‫• دڵ به‌باشی‌ لێده‌دات‬ ‫كاتێك شیرینی‌‌و ش���ه‌كر ئه‌خۆیت له‌ش‬ ‫ده‌ست ده‌كات به‌دروست كردن ‌ی هۆرمۆن ‌ی‬ ‫ئه‌نس���ۆلین به‌مه‌ش ده‌م���اره‌كان چاالك‬ ‫ده‌بن‌و په‌س���تان ‌ی خوێن به‌رزده‌بێته‌وه‌و‬ ‫لێدان���ی‌ دڵ زیات���ر ئه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌ربۆی��� ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام بون له‌شیرین ‌ی خواردن ئه‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی‌ كێشه‌ سوڕ ‌ی خوێن‌و كاری‌ دڵ‪.‬‬ ‫• زیپكه‌ی‌ عازه‌ب ‌ه نامێنێت‬ ‫كاتێك تۆزێ‌ ش���ه‌كرو شیرین ‌ی ده‌خۆیت‬ ‫كالیكۆجی���ن ده‌س���ت پێ���ده‌كات‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫پرۆتینێك���ی‌ س���ه‌ره‌كی ‌ه له‌ماس���ولكه‌و‬ ‫پێس���ت‪ ،‬به‌مه‌ش پێس���ت نه‌رمی‌ خۆ ‌ی‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات‪ .‬به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ركه‌وتو‌ه ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ش���یرینیان‬ ‫خواردو‌ه بۆماوه‌ی‌ س��� ‌ێ هه‌فته‌ پێستیان‬ ‫‪ %87‬خراپتر بوه‌ له‌پێشوتر‪.‬‬ ‫• خه‌و ‌ی خۆش‬ ‫له‌كات���ی‌ زۆرخواردنی‌ ش���یرینی‌ رێژه‌ ‌ی‬ ‫ش���ه‌كره‌ به‌رزده‌بێته‌و‌ه به‌مه‌ش كه‌سه‌ك ‌ه‬ ‫ح���ه‌ز به‌خ���ه‌و ده‌كات ل���ه‌رۆژدا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك ده‌وه‌س���تی‌ له‌خواردنی‌ ش���یرین ‌ی‬ ‫له‌ش ش���ه‌كره‌ی‌ ناو خوێن رێك ده‌كات‬ ‫به‌درێژای ‌ی رۆژ به‌م���ه‌ش خه‌وێك ‌ی خۆش‬ ‫له‌شه‌ودا ئه‌كات نه‌ك له‌رۆژدا‪.‬‬ ‫• كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كێش‬ ‫نابێ���ت ئه‌وه‌ له‌بیر بكرێ���ت كه‌ خواردن ‌ی‬ ‫ش���یرین ‌ی ئه‌بێته‌ ه���ۆ ‌ی به‌رزبوونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كێش‪.‬‬

‫به‌م رێگایان ‌ه خۆت له‌كۆلێرا بپارێزه‌‪:‬‬

‫ی‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ خۆت له‌نه‌خۆشی‌ ترسناك ‌‬ ‫كۆلێرا بپارێزیت هه‌وڵبده‌ ئه‌م خااڵن ‌ه‬ ‫ئه‌نجام بده‌یت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .1‬ماس����ت‌و ش����یرو به‌رهه‌مه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫قوت����و بخ����ۆن ن����ه‌ك ئه‌وان����ه‌ ‌‬ ‫له‌ماڵ����ه‌وه‌ ئاماده‌ده‌كرێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئ����ه‌و میوه‌یه‌ی‌ ده‌یخۆی����ت دڵنیاب ‌ه‬

‫له‌شساخی‬

‫فریاگوزاری سه‌ره‌تایی‬

‫له‌پاكییه‌ك����ه‌ی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها دوركه‌و‌ه بخۆن‪.‬‬ ‫له‌و س����ه‌وزانه‌ی‌ ك����ه‌ به‌ئاوی‌ پیس ‪ .5‬ئاو له‌به‌لوعه‌ك����ه‌وه‌ بخۆن نه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سێك ‌‬ ‫به‌ده‌ست یاخود په‌رداخ ‌‬ ‫ئاوده‌درێن‪.‬‬ ‫‪ .2‬خواردنی‌ ده‌ریای����ی‌ له‌قوتونراو تر‪.‬‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫‪ .6‬هه‌تا ده‌توانیت خواردن ‌‬ ‫بكڕن‪.‬‬ ‫‪ .3‬كه‌مت����ر گۆش����تی‌ س����وربخۆن مه‌خۆ‪.‬‬ ‫ی سكچونی‌ زۆر به‌زوترین‬ ‫‪ .7‬له‌كات ‌‬ ‫هه‌وڵبده‌ن پاقله‌مه‌نیه‌كان بخۆن‪.‬‬ ‫ی ده‌ب ‌ه كات سه‌ردانی‌ نه‌خۆشخان ‌ه بكه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئاوی‌ كواڵو یاخ����ود ئاو ‌‬

‫ی ژیانت بگۆڕه‌‬ ‫رۆتین ‌‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ی ژیانت بگۆڕه‌‪ .‬پێویس���ت ‌ه بۆده‌س���ت كه‌وتنی‌ ژیانێكی‌ ته‌ندروست‬ ‫رۆتین ‌‬ ‫چه‌ند گۆڕانكاریه‌ك بكه‌یت‪ .‬پێویس���ت ‌ه له‌بری‌ مه‌سعه‌د قادرم ‌ه به‌كاربێنیت‬ ‫بۆسه‌ركه‌وتن‪ ،‬چه‌ند ش���وێنێكی‌ نزیك به‌پێ‌ بڕۆ نه‌ك به‌ئۆتۆمبێل‪ ،‬كاتێك‬ ‫به‌مۆبایل قس��� ‌ه ئه‌كه‌یت مه‌وه‌سته‌و به‌رێو‌ه بڕۆ‪ ،‬له‌نێوان ژه‌مه‌كان خواردن‬ ‫مه‌خۆ‪.‬‬

‫پێویست ‌ه ئه‌مان ‌ه هه‌میش ‌ه ئه‌نجام بده‌یت بۆ ئه‌و‌ه له‌شساخ‬ ‫بیت‪.‬‬ ‫رۆژان ‌ه یه‌ك سێو بخۆ بۆ ئه‌و‌هی‌ پێویستت به‌دكتۆر نه‌بێت‪،‬‬ ‫ژه‌مه‌كان لیمۆ بخۆ بۆئ���ه‌وه‌ی‌ قه‌ڵه‌و نه‌بیت‪ ،‬رۆژان ‌ه لیترو‬ ‫نیوێك بۆ دو لیتر ئاو بخۆره‌و‌ه بۆئه‌و‌هی‌ نه‌خۆش نه‌كه‌ویت‪،‬‬ ‫‪ 2‬كوپ شیر بخۆ بۆئه‌وه‌ی‌ ئێسكت پته‌و بێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی كه‌س���ێك ئه‌كه‌ویت ك ‌ه خ���واردن له‌قوڕگ ‌‬ ‫چۆن فری���ا ‌‬ ‫ئه‌گیرێ؟ پێویس���ته‌ بچیته‌ پش���تی‌ كه‌س���ه‌كه‌وه‌ ده‌ستت‬ ‫بخه‌یت ‌ه ناوده‌ستت وه‌ك بۆكسێك لێبكه‌یت‪ ،‬پاشان په‌ستان‬ ‫ێ‬ ‫ی سینگ‌و س���ه‌رگه‌د‌ه پاڵبن ‌‬ ‫بخه‌ره‌س���ه‌ر خوار قه‌فه‌سه‌ ‌‬ ‫ی بته‌وێ كه‌سه‌كه‌ به‌رز بكه‌یته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌س���ته‌و‌ه وه‌ك ئه‌و‌ه ‌‬ ‫چه‌ند جارێك وا بكه‌ تاوه‌كو خواردنه‌كه‌ دێته‌ده‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫که‌سک‌و سۆر‬ ‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫تیۆری پیالنگێریی‬ ‫‪٢-١‬‬ ‫مەبەس����ت لەم بابەتە ک����ە لەدو بەش‬ ‫پێکدێ����ت قس����ەکردنە لەس����ەر تی����ۆری‬ ‫پیالنگێڕی����ی لەجیهان‌بەگش����تی‌و لەنێ����و‬ ‫کۆمەڵگەی کوردی‌و ئیسالمی بەتایبەتی‪.‬‬ ‫لەبەش����ی یەکەم����دا هەوڵدەدەین قس����ەو‬ ‫باسێک لەسەر تیۆری پیالنگێڕیی بەگشتی‬ ‫بکەین‌و لەبەش����ی دوەمیش هەوڵدەدەین‬ ‫سەرچاوەکانی تیۆری پیالنگێریی دیاری‌و‬ ‫تاوتوێ بکەین‪.‬‬ ‫ماوەی����ەک پێ����ش ئێس����تا لەگ����ەڵ‬ ‫هاوڕێیەک����م باس����ی ڕوداوەک����ەی ‪ ١١‬ی‬ ‫سێپتێمبەر(تەقاندنەوەی دو باڵەخانەکەی‬ ‫نیۆیۆرک لە‪)٢٠٠١‬م دەکرد‪ .‬ئەو هاوڕێیەم‬ ‫دەیگوت من باوەڕم بەوە نییە کە ڕێکخراوی‬ ‫قاعیدە ئ����ەم کارەی ئەنجامدابێت‪ .‬منیش‬ ‫گوت����م بۆ؟ گوت����ی چونک����ە نزیکەی ‪٤٠٠‬‬ ‫جولەکە لەو دو باڵەخانەیەو باڵەخانەکانی‬ ‫دەوروبەر کاریان دەک����رد بەاڵم ئەو ڕۆژە‬ ‫هیچ کامیان نەچوبون بۆ سەر کار! منیش‬ ‫گوتم چۆن ئ����ەوەت زان����ی؟ گوتی کاکە‬ ‫هەم����و خەڵک وادەڵێن‪ .‬منیش گوتم دەی‬ ‫باشە با بەدواداچونێک بکەین بزانین ئەم‬ ‫قسەیە هیچ راستیی تێدایە‪ ،‬گوتی باشە‪.‬‬ ‫من لەس����ەر ئینتەرنێ����ت بەدواداچونێکم‬ ‫کردو لەچەندین ماڵپ����ەڕ ناوی هەمو ئەو‬ ‫جولەکانە دەس����تدەکەوتن کە لەو ڕۆژەدا‬ ‫ل����ەدو باڵەخانەکە کوژراب����ون‪ .‬ناوەکان‌و‬ ‫سەرچاوەکانم نیشانی هاوڕێکەم دا‪ ،‬گوتی‬ ‫جا کێ دەڵێ ئەو ناوانە ڕاستن!‬ ‫ئ����ەو هاوڕێیەم تاکە ک����ەس نییە لەنێو‬ ‫کۆمەڵگەی کوردی ک����ە باوەڕی بەتیۆری‬ ‫پیالنگێڕیی هەبێت‪ .‬ئەو هاوڕێیەم‌و هەمو‬ ‫ئەوانەی کە باوەڕ بەتیۆرە پیالنگێڕییەکان‬ ‫دەکەن بەخۆی����ان پێیانوانییە کە ئەوەی‬ ‫ئەوان باوەڕیان پێیەتی تیۆری پیالنگێڕییە‬ ‫بەڵک����و ئەوان ئ����ەو تێگەیش����تنانە وەک‬ ‫حەقیقەتێک یان ئارگیومێنتێکی بەڵگەدار‬ ‫تەماشادەکەن‪.‬‬ ‫ئەو جۆرە کەس����انە‪ ،‬یان ئەو الیەنانەی‬ ‫لەپش����ت دروس����تکردنی تیۆرەکان����ی‬ ‫پێالنگێڕیین‪ ،‬پێیانوایە هەر چی ئێس����تا‬ ‫لەکوردس����تان‌و عێ����راق دەگ����وزەرێ‪،‬‬ ‫بەس����ەرهەڵدان‌و هات����ن‌و گەش����ەی‬ ‫<داعش>یش����ەوە‪ ،‬ئ����ەوە دەس����تکردی‬ ‫<قاس����م سلێمان>ی ئێرانی‌یان سی ئای‬ ‫ئ����ەی (‪ )CIA‬ئەمریکییە‪ ،‬یان هەردوکیان‬ ‫بەسەریەکەوە‪ .‬لەوەش سەیرو سەمەرەتر‬ ‫ئەوەیە کە کەسانێکی زۆر وەک هاوڕێکەم‬ ‫س����ی ئای ئەی‌و موس����اد دەبینن لەپشت‬ ‫ڕوداوەک����ەی ‪١١‬ی س����ێپتێمبەر‪ .‬ئ����ەوان‬ ‫لەکاتێکدا ئەو باوەڕەیان الدروس����تبوە کە‬ ‫ڕێکخراوی قاعی����دە چەندینجار بەفەرمی‬ ‫ڕایگەیان����دوە ک����ە ئەندامەکان����ی ئ����ەو‬ ‫ڕێکخ����راوە هەس����تاون بەئەنجامدانی ئەو‬ ‫کردارە "جیهادییە"‪ .‬ئەگەر پێش����یانبڵێیت‬ ‫ئەوە نییە قاعیدە بەپرس����یارییەتی خۆی‬ ‫ل����ەم کردارە ڕاگەیان����دوە‪ ،‬ئەوکات دەڵێن‬ ‫ئاخر قاعیدەش دروس����تکراوی ئەمریکاو‬ ‫ئیس����رائیلە! ئی����دی چیرۆکەک����ە دەبێتە‬ ‫حیکایەتی مێش‪.‬‬ ‫پرسەکەو ترسەکە لەوە نییە کە کۆمەڵە‬ ‫کەس����ێک باوەڕیان بەکۆمەڵێک تیۆری بێ‬ ‫بنەم����او بێ بەڵگە هەبێت بەڵکو گەورەیی‬ ‫پرس����ەکەو ترسەکە لەوەدایە کە ئەمجۆرە‬ ‫باوەڕان����ە‪ ،‬یەک����ەم‪ ،‬زۆر ب����اون‪ .‬دوەم‪،‬‬ ‫س����ەرچاوەی دەرکەوت����ی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاسیی مەترسیدارن‪ ،‬لەوانە تیرۆریزم‪.‬‬ ‫تی����ۆری پیالنگێڕیی ش����تێک نییە کە‬ ‫تایب����ەت بێ����ت بەکۆمەڵگ����ەی ک����وردی‬ ‫ی����ان کۆمەڵگ����ە ئیس��ل�امییەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ک����ەم ت����ا زۆر دیاردەیەک����ی جیهانییە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم بەدڵنیایی����ەوە دەتوانین بڵێین کە‬ ‫لەکۆمەڵگە ئیسالمییەکان زیاتر تەشەنەی‬ ‫کردوە‪.‬‬ ‫لەڕاپرس����ییەکەدا ک����ە ئەنجامەک����ەی‬ ‫لەژم����ارە‪٣‬ی س����اڵی‪٢٠٠٤‬ی گۆڤاری دیدە‬ ‫ئابورییەکان ‪Economic Perspectives‬‬ ‫باڵوکراوەت����ەوە‪ ،‬باس ل����ەوە دەکرێت کە‬ ‫‪%٧٨‬ی خەڵک����ی واڵت����ە ئیس��ل�امییەکان‬ ‫پێیانواب����و ک����ە ئەوان����ەی باڵەخانەکانی‬ ‫<نیۆیۆرک>یان تەقاندەوە عەرەب نەبون‌و‬ ‫زۆربەش����یان پێیانواب����وە ک����ە ئەمریکاو‬ ‫ئیسرائیل لەپش����ت کردەوەکە بون‪ .‬ئەمە‬ ‫بەڕاستی ڕێژەیەکی زۆرە‪.‬‬ ‫بەڕادەیەک����ی تۆزێک کەمت����ر‪ ،‬تیۆری‬ ‫پیالنگێڕیی لەنێو کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکانیش‬ ‫باوە‪ .‬ب����ۆ نمون����ە‪ ،‬لەڕاپرس����ییەکدا کە‬ ‫دەزگای زوغب����ی نێودەوڵەتی����ی‪Zogby‬‬

‫‪ International‬ل����ە‪٢٠٠٤‬دا لەنێو خەڵکی‬ ‫نیۆیۆرک����دا ئەنجام����ی داب����و ‪ %٤٩‬ی‬ ‫بەشداربوان لەڕاپرسییەکەدا پێیانوابو کە‬ ‫دەس����ەاڵتدارانی ئەمریکا پێش����تر ئاگایان‬ ‫لەپالنی هێرش����ەکانی ‪١١‬ی س����ێپتێمبەر‬ ‫هەب����وە ب����ەاڵم بەئەنقەس����ت بێدەنگیان‬ ‫لێکردوە‪ .‬لە ‪ ٢٠٠٦‬یش����دا لەڕاپرس����ییەک‬ ‫ک����ە لەکەن����ەدا ئەنجامدراب����و ‪ %٢٢‬ی‬ ‫بەشداربوان پێیانوابو کە ئوسامە بن الدن‬ ‫هی����چ پەیوەندییەک����ی بەڕوداوەکەی ‪١١‬ی‬ ‫س����ێپتێمبەرەوە نییە بەڵک����و ئەوە پالنی‬ ‫گروپێکی دەستڕۆیش����توی نێو حکومەتی‬ ‫ئەمریکا بوە‪.‬‬ ‫کاس سەنستاین ‪Cass R. Sunstein‬‬ ‫لەزانکۆی ش����یکاگۆو ئەدری����ان ڤێرمیول‬ ‫‪ Adrian Vermeule‬لەزانک����ۆی هارڤەرد‬ ‫لەبابەتێکدا بەن����اوی "تیۆری پیالنگێڕیی"‬ ‫دەڵێن‪":‬تیۆری پیالنگێڕی����ی هەوڵێکە بۆ‬ ‫ڕونکردن����ەوەو لێکدانەوەو ش����رۆڤەکردنی‬ ‫ڕوداوێک یان پراکتیزێک [بەاڵم] بەگەڕانەوە‬ ‫بۆ مەکرو تەڵ����ەو پیالنگێڕیی خەڵکانێک‬ ‫یان الیەنگەلێکی بەهێزو دەسەاڵتدار‪ ،‬کە‬ ‫توانای ش����اردنەوەی ڕۆڵی خۆیان هەبێت‬ ‫لەڕوداوەکە‪ ".‬بۆنمونە‪ ،‬قاس����م س����لێمان‌و‬ ‫س����ی ئای ئەی کەس����ێک ی����ان الیەنێکی‬ ‫بەهێزو دەس����ەاڵتدارن‪ ،‬ه����اوکات توانای‬ ‫شاردنەوەی ڕۆڵی خۆیان لە"دروستکردنی"‬ ‫داعش دا هەیە‪.‬‬ ‫ئەم دو ئەکادیمیی����ە لەو باوەڕەدان کە‬ ‫"ناعەقاڵنییەت‪ irrationality‬یان نەخۆشییە‬ ‫دەرونیی����ەکان‪[ ،‬وەک ئ����ەوەی هەندێ����ک‬ ‫ئەکادیمی دیکە پێداگری لەسەر دەکەن]‪،‬‬ ‫س����ەرچاوەو هۆکاری س����ەرەکی پش����ت‬ ‫تی����ۆری پیالنگێڕیی نی����ن‪ ،‬بەڵکو تیۆری‬ ‫پیالنگێڕیی لەش����ەلەلی مەعریفەتناس����ی‬ ‫‪ crippled epistemology‬یەوە سەرچاوە‬ ‫دەگرێت‪ ،‬کە خۆی لەکەمیی‌و سنورداریی‬ ‫س����ەرچاوەکانی زانیارییەوە دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫سەنس����تاین‌و ڤێرمی����ول پێیانوای����ە لەو‬ ‫کۆمەڵگایانەی ماف‌و ئازادییە مەدەنییەکان‬ ‫غیابی����ان هەی����ە‪ ،‬ی����ان الوازن‪ ،‬خەڵ����ک‬ ‫سەرچاوەکانی زانیارییان دیاریکراو دەبن‪،‬‬ ‫یان سەرچاوەکان هەر بەتەواوی ون دەبن‪،‬‬ ‫ئەمەش وادەکات لەو کۆمەڵگایانە تیۆری‬ ‫پیالنگێڕیی تەش����ەنەبکات‌و موریدی زۆری‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫لەغیابی سەرچاوەی دروستی زانیاری‌و‬ ‫س����نورداری ماف‌و ئازادییە مەدەنییەکان‬ ‫خەڵک پشت بەس����ەرچاوە نادروستەکان‌و‬ ‫زانیاریی����ە دروس����تکراوەکان دەبەس����تن‬ ‫بۆ تێگەیش����تن‌و ش����رۆڤەکردنی ڕوداو و‬ ‫پێشهاتەکان‪ .‬بەواتایەکی دیکە کەسەکان‬ ‫لەهاواڵتییەک����ی بەئ����اگا‪ informed‬دەبن‬ ‫بەهاواڵتییەک����ی بێئ����اگا‪،ill-informed‬‬ ‫ئەمەش وادەکات ئەو کەسانەی تەنیا یەک‬ ‫س����ەرچاوە یان س����ەرچاوە نادروستەکان‬ ‫س����ەرچاوەی زانیارییەکانی����ان بن بڕیاری‬ ‫نادروس����ت‌ بدەن‌و باوەڕی نادروس����تیان‬ ‫الدروستبێت‪.‬‬ ‫زۆربەی ئەوانەی کە باوەڕیان بەتیۆری‬ ‫پیالنگێڕیی هەیە کۆکن لەس����ەر کۆمەڵێک‬ ‫باوەڕ‪ ،‬لەوانە‪ :‬یەکەم‪ ،‬هەمویان پێیانوایە‬ ‫ک����ە پیالنگێڕەکان(موئامەرەچیی����ەکان)‬ ‫کەس����انێکن یان الیەنگەلێک����ن کە تواناو‬ ‫ش����ارەزاییەکی لەڕادەبەدەری����ان هەی����ە‬ ‫لەئەنجامدانی پیالن‌و کارەکانیان‪ .‬لەوەش‬ ‫گرنگتر باوەڕبونیانە بەتوانا هەمەالیەنەکانی‬ ‫"پیالنگێڕەکان" لەشاردنەوەی ڕاستییەکان‌و‬ ‫بزرکردنی سەرەداوەکان‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬ئەوان����ەی ب����اوەڕ بەتیۆرەکانی‬ ‫پیالنگێڕی����ی دەک����ەن بەگش����تی نە گوێ‬ ‫لەو کەس����انە دەگرن نە گفتوگۆش لەگەڵ‬ ‫ئ����ەو کەس����انە دەک����ەن ک����ە تیۆرەکانی‬ ‫پیالنگێڕی����ی دەخەن����ە ژێ����ر پرس����یار‬ ‫ی����ان هەڵیاندەوەش����ێننەوە‪ .‬ل����ەوەش‬ ‫سەیروس����ەمەرەتر‪ ،‬ئ����ەو کەس����انەی کە‬ ‫تیۆرەکان����ی پیالنگێڕی����ی دەخەنەژێ����ر‬ ‫پرس����یارەوە لەالیەن ئەو کەس����انەی کە‬ ‫باوەڕ بەتی����ۆری پیالنگێڕیی دەکەن وەک‬ ‫بەکرێگێراوی "پیالنگێ����ڕەکان" دەبینرێن‌‬ ‫یان وەک گەمژە دادەنرێن!‬ ‫لەبەش����ی دوەمی ئ����ەم بابەت����ە لەژێر‬ ‫تیش����كی پێناس����ەو تێگەیش����تنەکانی‬ ‫سەنس����تاین‌و ڤێرمی����ول خوێندنەوەکانی‬ ‫خۆم����ان بۆ کۆمەڵگەی ک����وردی تاوتوێی‬ ‫باوی����ی دی����اردەی تی����ۆری پیالنگێڕی����ی‬ ‫لەنێ����و کۆمەڵگ����ەی کوردی����دا دەکەین‌و‬ ‫هەوڵدەدەی����ن کە س����ەرچاوەکانی تیۆری‬ ‫پیالنگێڕیی����ش دیاریبکەی����ن‌‌و بخەینە بەر‬ ‫باس‌و لێکۆڵینەوە‪.‬‬

‫تکایە غەدر لەشەهیدان مەکەن‬ ‫دالوەر سۆفی‬ ‫لێرەدا جێی ئەوە نیە بەوردی مانای‬ ‫شەهید ش���ەن‌وکەو بکەین‌و سەرچاوە‬ ‫زمانەوانیەکان���ی لێ���ک بدەینەوە جگە‬ ‫لەچەردەیەکی ک���ەم لەماناکەی‪ ،‬لەالی‬ ‫ئاینەکان���ی وەک جولەک���ە‪ ،‬تەرس���ا‪،‬‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬هندۆس‪ ،‬زەردەش���تیەکان‪،‬‬ ‫سیخەکان‪ ،‬هاوبەشیەک هەیە بەگشتی‬ ‫مانای ئەوە ئەبەخش���ێ‪ ،‬کە ش���ەهید‬ ‫ئەو کەسەیە گیان ئەبەخشێ لەپێناوی‬ ‫ئاینەکەیدا‪ ،‬پاشان هەندێ لێکدانەوەی‬ ‫تریش���ی بۆ زیادک���راوە وەک ئەوانەی‬ ‫لەس���ەر بیروباوەڕێک���ی نیش���تمانی‬ ‫ی���ا نەتەوەی���ی ئام���ادەن خ���ۆ بدەن‬ ‫بەکوشت‪.‬‬ ‫هەروەه���ا خ���ودی وش���ەکە بوەتە‬ ‫هاوب���ەش لەنێ���وان زمانەکانی کوردو‬ ‫عەرەب‌و فارس‌و تورک‌و هندیەکانیشداو‬ ‫بۆ هەمان مەبەست بەکاردێ‪.‬‬ ‫ئێمەی کوردیش س���اڵەهای س���اڵە‬ ‫غەدرمان لێئەکرێت‪ ،‬ئەچەوس���ێینەوە‬ ‫تا کار گەیش���توەتە ئ���ەوەی لەالیەن‬ ‫نەتەوەکانی ترەوە هەوڵی پاکتاوکردن‌و‬ ‫جینۆس���ایدی نەتەوەیی‌و ڕەگەزیشمان‬ ‫دراوە‪ ،‬ئ���ەوەی لەهەمو ئ���ەو غەدرانە‬ ‫غەدرت���رە‪ ،‬ئەوەی���ە ک���ە خۆم���ان‬ ‫لەخۆمانم���ان کردوە‪ ،‬ک���ورد بەکورد‬ ‫بەکوش���ت دراوە ئەگەر بەلۆژیک لێکی‬ ‫بدەین���ەوە قوربانیان���ی ئ���ەو ش���ەڕە‬ ‫نەگریسەی خۆمان‪ ،‬کامیان شەهیدن؟‬ ‫ئایا الیەنێکی بەش���دار لەشەڕی کوردو‬ ‫ک���وردا قوربانیان���ی بەرامبەرەک���ەی‬ ‫بەشەهید لەقەڵەم ئەدا؟‬ ‫ئ���ەم پرسەش���مان وەک گش���ت‬ ‫پرس���ەکانی ترمان لەب���ەالڕێ بردنیدا‬ ‫بەرەو لەکەدارکردنێک دەبرێ کە دوای‬ ‫ش���ەهیدبون‪ ،‬جارێکی تر تیرۆرکردنی‬ ‫ش���ەهیدانەو ش���کۆو پیرۆزیەکانی لێ‬ ‫زەوت ئەک���رێ بگرە غ���ەدر لەپیرۆزی‬ ‫ناوەکەشی ئەکرێ‪.‬‬ ‫هەرچەندە لەس���ایەی سیاس���ەت‌و‬ ‫دەس���ەاڵتی کوردس���تانا بەها بۆ زۆر‬ ‫ناو و ناونیش���ان نەماوە‪ ،‬س���وککردن‬ ‫گەیش���توەتە ئاس���تێک نە زانست نە‬ ‫کەسێتی نە ئینتما نە یاسا مانایەکیان‬ ‫بۆ نەماوەتەوە لەڕوی زانستەوە بڕوانامە‬ ‫کراوەتە پۆش���اکێکی بێن���رخ‌و کڕین‌و‬ ‫فرۆش���تنی پێوە ئەکرێت‪ ،‬ڕەس���ەن‌و‬ ‫ناڕەس���ەن تێکەڵ بەیەک کراون‪ ،‬یاسا‬ ‫ڕۆژانە هەتک ئەکرێ‪ ،‬مێژو القەو بێنرخ‬ ‫کراوە‪ ،‬بەدرۆ ئاخنراوە‪ ،‬قەڵەم بەکرێ‬ ‫ئ���ەدرێ‪ ،‬دەنگی ئازاد ک���پ ئەکرێت‪،‬‬ ‫لەسەر خەوبینین‪ ،‬قەڵەم تیرۆر ئەکرێ‪.‬‬ ‫تااڵن���ی واڵت بەڕۆژی ڕون���اک ئەنجام‬ ‫ئەدرێ‪ .‬پەرلەمان ڕێزی چایخانەیەکی‬ ‫لێناگی���رێ‪ ،‬وەزارەت بەئۆڤەرتای���م‬ ‫بەڕێوەئەبرێ‪ .‬تا کار گەیش���تە ئەوەی‬ ‫شەهیدیشتان لێنەبوارد‪.‬‬ ‫ئەمانەو گەلێک���ی تریش لەکایەکانی‬ ‫تر کراونەتە گاڵتە جاڕ‪.‬‬ ‫بۆ هەر بابەتێ پێویستمان بە بەڵگەو‬

‫ش���ایەت هەبێت بۆ پرس���ی شەهیدان‬ ‫نامانەوێ‪ ،‬بگرە مێژویەکی لێوانلێومان‬ ‫هەی���ە لەقوربانی ک���ە زۆرێکی زۆریان‬ ‫لەڕێی بیروباوەڕێکدا گیانیان بەخشیوە‪،‬‬ ‫تا دوا پۆلە ش���ە‌هیدی شەڕی داعشی‬ ‫بیرڕەش‌و بۆگەن ک���ە لەخۆڕا بەرۆکی‬ ‫پێگرتین‪ ،‬کە ڕەنگە سبەی نهێنیەکانی‬ ‫ئاش���کرا ببێ‌و ئەوێش ببێتە پەڵەیەکی‬ ‫ڕەش���ی تر‪ ،‬الپەڕەیەکی تری مێژومان‬ ‫قێزەون ب���کا‪ .‬بەهەرحاڵ‪ ،‬پۆلێ کوڕی‬ ‫گەنج���ی خێرلەخۆنەدیو‪ ،‬دەس���تەیەک‬ ‫ش���اپیاو خۆی���ان ئەکەن���ە قوربانی‪،‬‬ ‫س�ڵ�او لەڕۆحی بەفری���ن‌و بێگەردیان‪،‬‬ ‫گەل‌و نیش���تمانیان پاراست‪ ،‬سەیرەکە‬ ‫لەودایە کەسانێک پۆزی پێوە لێئەدەن‬ ‫بۆ تەنها س���اتێ تەپوت���ۆزی مەیدانی‬ ‫جەنگیان لێنەنیشتوە هەرگیز نە دەقی‬ ‫پانتۆڵەکەی���ان تێکچوەو ن���ە بریقەی‬ ‫کەوش‌و بۆینباخەکەیان گەردی گرتوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ل���ەوە بوغرونجتر ئەوەیە کەناڵی‬ ‫ئاسمانی ڕوداو یەکێ لە بەرنامەکانی‌و‬ ‫پێشکەشکارێکی بەرنامەیەکیان ‌هێنایە‬ ‫س���ەر مۆنیتەری تێڤێەکەی���ان‪ ،‬لێرەدا‬ ‫م���ن ئامادەنیم هی���چ کۆمێنتێ نە لەو‬ ‫دەزگایەو نە لەپێشکەش���کارەکە بدەم‬ ‫ئەوە خەڵکێک هەن قس���ەی خۆیانیان‬ ‫هەیە‪ ،‬ک���ورد واتەنی���ش مانگ دیارەو‬ ‫عەوەجەی پەنجە ناکات‪ ،‬بەاڵم لەسەر‬ ‫خودی بەرنامەکە (ڕەنجی ش���ەهیدان)‬ ‫هەڵوێس���تەیە ئەکەم چ���ەن الیەنێک‬ ‫ئەخەمە ڕو بۆ ڕای گشتی‌و خەڵک‪.‬‬ ‫جارێ ش���ەهیدان زۆر لەوە پیرۆزترو‬ ‫شکۆدارترن بەو جۆرە بدرێنە بەرتیری‬ ‫ئ���ەو بێڕەحمی���ە‪ ،‬ئەوانە ش���ەهیدن‬ ‫تکایە تیرۆری���ان مەکەن‪ .‬تکایە دوجار‬ ‫بازگانییان پێوە مەکەن‪ ،‬هەقی خۆیەتی‬ ‫پێتان بڵێین‪ ،‬ئایا کاردانەوەی لەس���ەر‬ ‫س���ایکۆلۆژیای کەسوکاریان چیە؟ ئایا‬ ‫ڕاوێژت���ان بەپس���پۆڕان‌و پزیش���کانی‬ ‫ب���واری دەرونی ک���رد؟ نازانن کاتێک‬ ‫منداڵێکی تەمەن پێنچ س���ااڵن ئەبینێ‬ ‫دایکی بەڕەشپۆش���ی ب���ڕێ پارەی پێ‬ ‫ئەدرێ‪ ،‬لەجێی ئەوەدا بۆ هەتا هەتایە‬ ‫باوکی نابینێ‪ ،‬سبەی ڕۆژ چۆن لەدنیا‬ ‫ئەڕوان���ێ؟ وە هەزاران پرس���یاری تر‪.‬‬ ‫وەاڵمەکانی لەکێ وەرئەگرێتەوە؟‬ ‫ئەم���ە جگە ل���ەوەی پرۆس���ەیەکی‬ ‫لەو ج���ۆرە رەنگە ببێت���ە پەناگەیەک‬ ‫ب���ۆ هەندێ ل���ەو دەوڵەمەندانەی کە‬ ‫س���ەرچاوەی پارەکانیان جێی گومانە‪،‬‬ ‫ڕەنگ���ە پارەیەکی زیادی���ش بدەن بۆ‬ ‫هێنان���ە کای���ەی بەرنامەیەک���ی وا کە‬ ‫ئەبێت���ە بازاڕێکی بەش���ەرعی کراو بۆ‬ ‫سپیکردنەوەی پارە‪.‬‬ ‫ئ���ەو ش���ەهیدانەی بۆ پارێ���زگاری‬ ‫ئ���ەم خەڵك‌و خاکە گیانیان بەخش���ی‬ ‫س���ەرجەمیان ڕۆڵ���ەی خەڵکی فەقیرو‬ ‫هەژاری ئەم میللەت���ەن‪ .‬ئەو کاتانەی‬ ‫ئ���ەوان دوا هەناس���ەکانیان لەدوکەڵ‌و‬ ‫ت���ۆزی ش���ەڕدا هەڵئەم���ژی‌و چاویان‬ ‫لێکئەنا‪ ،‬زۆرێک لەبەرپرسە نابەرپرسە‬ ‫گیرفانپڕەکان هەناس���ەیان سوار بوبو‬ ‫لەهەڵهاتنا‪ ،‬یاخ���ود زۆر لەکوڕەکانیان‬

‫شەهیدان لەوە بەرزو‬ ‫پیرۆزو شکۆدارترن‬ ‫کەسوکاریان‌و‬ ‫خانەوادەکانیان‬ ‫بدرێنە بەر بەزەیی‬ ‫ئەم سەرمایەدارو ئەو‬ ‫خاوەن پارە بەڵکو‬ ‫ڕاستتر ئەوەیە‬ ‫دەزگاو دامەزراوەیەک‬ ‫بەڕێزەوە هەمو‬ ‫کارەکانیان‌و لەگشت‬ ‫بوارەکاندا بۆ‬ ‫ئەنجام بدا‬ ‫لەس���ەر مێزی قوم���اری الس فێگاس‌و‬ ‫مۆنتیکارل���ۆو دورگەکان���ی م���اکاودا‬ ‫بەملیۆن���ان دۆالریان لەپ���ارەی ونبوی‬ ‫ئ���ەم میللەتەی کوڕ ئ���ەکا بەقوربانی‬ ‫ئەدۆڕان یا بەفڕۆک���ەی تایبەت ئەفڕن‬ ‫ب���ۆ س���ەیری تەنها یاریەک���ی تۆپێن‪،‬‬ ‫پاش هاتنەوەش���یان ب���ۆ ماندونەبونی‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی گرانبەهایان پێش���کەش‬ ‫ئەک���رێ‪ ،‬لێرەش���ەوە ب���ۆ س���نگ‬ ‫دەرپەڕاندن‌و بۆ خۆدەرخس���تن لەسەر‬ ‫حسابی ش���ەهیدان‌و کەسوکاریان‌و بێ‬ ‫ڕەچاوکردنی هیچ پرەنسیپێک بۆ شکۆو‬ ‫پیرۆزی شە‌هیدان‪ ،‬ئەیانکەنە بەرنامە‪.‬‬ ‫خەڵکین���ە ئەک���را بەرنامەک���ە‬ ‫لەس���ەر س���امانی دزراو بوایە‪ ،‬ئەکرا‬ ‫بەس���ەرمایەدارانی گومانلێکراو بوترایە‬ ‫لەکوێت���ان ب���وە؟ نیوەت���ان تادوێنی‬ ‫ساحێبی هیچ نەبون‪.‬‬ ‫جگە ل���ەوەی لەڕوی دەوڵەتداریەوە‬ ‫ئەرک���ی حکومەت���ە‪ ،‬بێمن���ەت ئەبێت‬ ‫لەس���امانی گش���تی هەمو پێداویستی‬ ‫ژیان بۆ کەسوکاری شەهیدان فەراهەم‬ ‫بکرێ���ت‪ ،‬کە ئەک���را ئەوان���ەی وەک‬ ‫خێرو س���ەدەقە بەخششیان پێشکەش‬ ‫ئەکرد‪ ،‬بەپێی یاس���ا ب���اج‌و خەراجی‬ ‫ئەو س���ەروەت‌و سامانەی کە لەسایەی‬ ‫ئەم نیش���تمان‌و دەس���ەاڵتەدا خڕیان‬ ‫کردوەت���ەوە لێوەرگیرای���ە‪ ،‬کە ڕەنگە‬ ‫هەمو ئەو پێداویس���تیانەی بەزیادەوە‬

‫تیا ببوایە‪.‬‬ ‫هەروەها ئەگەر لەڕوی ئاینیش���ەوە‬ ‫س���ەیری بکەی���ن ئەگ���ەر زەکات‌و‬ ‫س���ەرفترەکەیان بدای���ەو بچوایەت���ە‬ ‫بەیتولمال���ەوەو دوربوای���ە لەدەس���تی‬ ‫گەندەڵ���کاران‌و دزی‪ ،‬دیس���انەوە هەر‬ ‫زیادی ئەبو‪.‬‬ ‫ئیتر بۆ بەرنامەو یانسیبی بۆ بکرێ؟‬ ‫لەو واڵتانەدا کە عەقڵ‌و دیموکراتی الی‬ ‫س���ەروە‪ ،‬تاوانباران مافی���ان پێدراوە‬ ‫نەهێڵن ببنە نیش���انەی چاوی کامێرای‬ ‫ڕاگەیاندن‪ ،‬بەاڵم لەم دەڤەرە بەرزترین‬ ‫س���ونبوڵی مرۆڤایەتی ئەهێنرێتە سەر‬ ‫شاشە‪ ،‬بازرگانی سیاسی بەفرمێسکی‬ ‫بێوەژن‌و هەتیو و دایکی ڕەشپۆش���ەوە‬ ‫ئەکرێ‪ .‬ئەکرا بۆ بەخش���ینی مەدالیای‬ ‫نەبەردی‪ ،‬یاخود البردنی پەردە لەسەر‬ ‫پەیکەرێک یا مۆنۆمێنتێ بانگهێش���ت‬ ‫بکرانایە نەک بۆ خێرو سەدەقە‪.‬‬ ‫خ���ۆ ئەگ���ەر ئ���ەو کەناڵ���ە ه���ەر‬ ‫خۆیش���ی بەڕاس���ت ئەزانێ ئەیتوانی‬ ‫ئەو س���ەرمایەدارانەی بەموستە‌هەقیان‬ ‫ئەزانێ ئ���اگاداری بکردنای���ە‪ ،‬پێیانی‬ ‫ڕابگەیاندنای���ە ک���ە ئێ���وەی بەڕێ���زو‬ ‫خۆشەویست لەس���ێبەری کوردستانی‬ ‫ئازادا بون بەسەرمایەدار‪ ،‬وا بارودۆخی‬ ‫واڵت لەخەتەرایەو تی���رۆری دەوڵەتی‬ ‫ئیس�ل�امی لەس���ەر تخوب���ی هەولێرە‬ ‫ئەگەر باجی راس���تەقینە نەدەن هەمو‬ ‫ئەوەی پێکتانەوە ناوە گشتی لەدەست‬ ‫ئ���ەدەن‪ ،‬نەک ئ���ەوان وە ک خێرکەرو‬ ‫کەس���وکاری س���ەربەرزی شەهیدانیش‬ ‫وەک دەرۆزەکەر‪ ،‬ه���ەر لەبەرنامەکەدا‬ ‫ژن���ە ش���ەهیدێک لەچاوپێکەوتنێک���ی‬ ‫کورتدا ئ���ەوەی وت(ئەی حکومەت)؟‬ ‫هەر لەسەر قسەی ئەو خانمە ڕەشپۆشە‬ ‫جەرگس���وتاوە ئێم���ەش ئەڵێین ئەی‬ ‫حکومەت؟ دڵنیابن بەرنامەکەتان ئەگەر‬ ‫گش���ت خانەوادەی شەهیدانی نیگەران‬ ‫نەکردبێ ئ���ەوا زۆرێکیان���ی ناڕەحەت‬ ‫کردوە‪ ،‬بەپێچەوانەشەوە زۆر پارەداری‬ ‫ئاسودە کردوە‪ .‬هەر لەبەر ئەم هۆکارە‬ ‫بۆ پینەکردنی ئەم قەڵبەیە دروس���تە‬ ‫کەناڵەک���ە بەفەرم���ی داوای لێبوردن‬ ‫لەکەس���وکاری س���ەربەرزی شەهیدان‬ ‫بکا‪ ،‬ئەگەر هەس���ت بە بەرپرسیارێتی‬ ‫ویژدانی ئەکەن؟ ڕێگ���ەی تر زۆرە بۆ‬ ‫کۆمەک‌و ڕێکخستن‌و بەدامەزراوەکردنی‬ ‫ئەو پرسە‪.‬‬ ‫ش���ەهیدان ل���ەوە ب���ەرزو پیرۆزو‬ ‫کەس���وکاریان‌و‬ ‫ش���کۆدارترن‬ ‫خانەوادەکانیان بدرێنە بەر بەزەیی ئەم‬ ‫س���ەرمایەدارو ئەو خاوەن پارە بەڵکو‬ ‫ڕاس���تتر ئەوەیە دەزگاو دامەزراوەیەک‬ ‫بەڕێزەوە هەمو کارەکانیان‌و لەگش���ت‬ ‫بوارەکاندا بۆ ئەنجام بدا‪ ،‬ببێتە نەریت‌و‬ ‫یاس���ایەک تا ئەو کێشەیە بنەبڕ بکرێ‬ ‫ئەو کلتورە وەالنرێ کەسانێک جێگەی‬ ‫بەزەیی بن‌و کەس���انێکش بەخشندەو‬ ‫میهرەبان‪.‬‬ ‫ش���کۆ بۆ شەهیدو س���ەربەرزی بۆ‬ ‫خانەوادەکانیان‪.‬‬

‫لیژنەی پینەو پەڕۆ!‬

‫فەرمان ڕەشاد‬ ‫‪f_blbas@yahoo.com‬‬

‫حکومەتی هه‌رێمی کوردس���تان بەم‬ ‫دوایی���ە بۆ ئەوەی بەوە ڕابگات وەاڵمی‬ ‫ئەو هه‌م���و راپۆرت���ە نێودەوڵەتیانە‬ ‫بدات���ەوە کە بەس���لبی باس���ی دۆخی‬ ‫ئ���ازادی‌و دیموکراس���ی‌و ڕادەربڕی���ن‬ ‫لەکوردستان دەکەن لیژنەیەکی بەناوی‬ ‫لیژنەی بااڵی بەدواداچون‌و وەاڵمدانەوەی‬ ‫راپۆرت���ە نێودەوڵەتییەکان دروس���ت‬ ‫ک���ردوە‪ ،‬بەمەزندەی خۆی���ان لیژنەکە‬ ‫دو ئەرک���ی هه‌یە یەک���ەم بەدواداچون‬ ‫بۆ راس���تی ئەو راپۆرت‌و پێشێلکاریانە‬ ‫بکات کە رێکخ���راوە نێودەوڵەتیەکان‬ ‫باڵویدەکەنەوە دوەمی���ش وەاڵمی ئەو‬ ‫راپۆرتانە بدەن���ەوە ئەگەر پێیان وابو‬

‫ناحەقی کراوە‪ ،‬لەڕاس���تیدا ئەوەی لەو‬ ‫ماوە کورت���ە س���ەیری کارەکانی ئەو‬ ‫لیژنەیەی کردبێ هه‌س���ت بەوە دەکات‬ ‫تەنه���ا خەریکی وەاڵمدانەوەی ڕاپۆرتی‬ ‫رێکخراوە نێودەوڵەتیەکانەو لەزۆربەی‬ ‫حاڵەتەکان هاوشێوەی واڵتە دیکتاتۆرو‬ ‫شکس���تخواردوەکان تۆمەت���ی بێالیەن‬ ‫نەب���ون‌و دژایەت���ی الیەنی دەس���ەاڵت‬ ‫دەخاتە پاڵ رێکخراوەکان‪ .‬تاکو ئێستا‬ ‫بەدەگمەنیش نەبوە بەدواداچونیان بۆ‬ ‫ڕاپۆرتێکی ئ���ەو رێکخراوانە کردبێت‌و‬ ‫ڕایانگەیاندبێ���ت پ���اش ڕاپۆرتی فاڵن‬ ‫رێکخراوی نێودەوڵەتی ئەو کێشەیەمان‬ ‫چارەس���ەرکرد! ب���ەو مانای���ەی ئ���ەو‬ ‫سیفەتەی لێژنەکە کە گوایە بەدواداچون‬ ‫دەکات تەنها بۆ دیکۆر دانراوەو ئەگینا‬ ‫ڕەنگی نەداوەتەوە ل���ەکاری لیژنەکە‪،‬‬ ‫بۆیە چاکترە بکرێتە لیژنەی پینەوپەڕۆ‬ ‫بۆ کارەکانی حیزب‌و حکومەت‪.‬‬ ‫خاڵێکی تر زۆر گرنگە ئەویش ئەوەیە‬ ‫بەداخ���ەوە حکومەت���ی هه‌رێ���م تەنها‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ڕاپۆرتی رێکخراوە بیانی‌و‬ ‫نێودەوڵەتیەکان دەکات‌و ھیچ ئەرزشێک‬ ‫بۆ رێکخراوە ناوخۆییەکان دانانێت کە‬ ‫بەردەوام ڕاپۆرتی گرنگ باڵودەکەنەوە‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیەش نوسیویەتی وەاڵمدانەوەی‬

‫ڕاپۆرتە نێودەوڵەتی���ەکان‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫ئ���ەوەی رێکخ���راوە نێودەوڵەتیەکان‬ ‫دەیڵێن رێکخ���راوە لۆکاڵیەکان زووتر‬ ‫باڵوی دەکەنەوە‪ ،‬ئەگەر حکومەت بەدەم‬ ‫ئەو راپۆرتە لۆکاڵیانە بچێت‌و ئیشیان‬ ‫لەس���ەر بکات ئەوا بابەتەک���ە ناگاتە‬ ‫رێکخ���راوە نێودەوڵەتیەکان کە بەزیان‬ ‫بۆ سەر س���یمای هه‌رێم تەواودەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم بەھۆی خۆبەکەمزانینی حکومەت‬ ‫بەرامب���ەر رێکخ���راو و دام���ەزراوە‬ ‫نێودەوڵەتیەکان‌و بەکەم س���ەیرکردنی‬ ‫رێکخ���راوە لۆکاڵیەکان دۆخەکە بەوەی‬ ‫ئێستا هه‌یە دەگات‪.‬‬ ‫دواج���ار دەبێت ئ���ەوە بڵێین ئەگەر‬ ‫بەڕاس���ت ئەو لیژنەیە بۆ پینەوپەڕۆی‬ ‫پێش���ێلکاریەکان لەهه‌رێ���م دروس���ت‬ ‫نەکرابێ���ت پێویس���تە هه‌ت���ا جارێک‬ ‫وەاڵمی ئ���ەو ڕاپۆرتان���ە دەداتەوە دە‬ ‫جار لێکۆڵینەوەیان تێدابکات‌و سودیان‬ ‫لێوەربگرێت‪ ،‬چونکە پێموایە پێویست‬ ‫دەکات حکومەت���ی هه‌رێم سوپاس���ی‬ ‫ئەو رێکخراوانە بکات کە خۆبەخش���انە‬ ‫کێش���ەکانی هه‌رێ���م دیاریدەک���ەن‌و‬ ‫چارەس���ەریش پێشکەش دەکەن‪ ،‬نەک‬ ‫ئەوەی تۆمەت���ی جۆراوجۆریان بخرێتە‬ ‫پاڵ‪.‬‬

‫پێویسته‌ حکومەتی‬ ‫هه‌رێم سوپاسی ئەو‬ ‫رێکخراوانە بکات‬ ‫کە خۆبەخشانە‬ ‫کێشەکانی هه‌رێم‬ ‫دیاریدەکەن‌و‬ ‫چارەسەریش‬ ‫پێشکەش دەکەن‬ ‫نەک ئەوەی تۆمەتی‬ ‫جۆراوجۆریان‬ ‫بخرێتە پاڵ‬

‫کتێب‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫بۆچ ‌ی ئیسالمیه‌كان له‌توركیا له‌هه‌ڵكشاندان؟‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫پارته‌كه‌مان هیچ نیازێكی‌ نیه‌ بۆ‬ ‫دامه‌زراندنی‌ سیسته‌مێكی‌ دینی‌ یاخود‬ ‫ئیسالمی‌ له‌توركیا‪ ،‬سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫توركیا ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان واده‌ڵێت‪.‬‬ ‫فه‌تحواڵ گوله‌نیش ده‌ڵێت‪ :‬به‌سیاسیكردنی‌‬ ‫ئیسالم خیانه‌تێكی‌ مه‌زنه‌ دژ به‌ڕۆحی‌‬ ‫ئیسالم‪.‬‬ ‫كتێبی‌ گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ ته‌وژمی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌توركی���ا (‪ ،)2012 -1946‬له‌ح���ه‌وت‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‌هی‌ ئه‌كادیمی���ی‌ پێكهاتوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ه���ه‌ر یه‌كه‌یان رویه‌كی‌ مێژویی‌ قۆناغه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵتۆقینی‌ ره‌وتی‌ ئیس�ل�امی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫بابه‌تی‌ ده‌خه‌نه‌ڕو‪ .‬ئه‌م كتێبه‌ له‌وه‌رگێڕانی‌‬ ‫به‌رزان���ی‌ مه‌ال ته‌هایه‌و خان��� ‌هی‌ وه‌رگێڕان‬ ‫له‌س���لێمانی‌ له‌دوتوێ���ی‌ (‪ )290‬الپ���ه‌ڕه‌دا‬ ‫چاپ‌و باڵوی‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیسالم له‌ئاینه‌وه‌ بۆ بانگه‌شه‌‬ ‫یه‌كه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ به‌ناونیش���انی‌ "پارته‌‬ ‫سیاسییه‌كان‌و ته‌وژمی‌ ئیسالمی‌ له‌توركیایه‌‬ ‫ل���ه‌(‪ ،")1960 –1946‬د‪.‬ت���ه‌اڵڵ یون���س‬ ‫ئه‌لجه‌لیل���ی‌ كه‌ راگ���ری‌ كۆلێژی‌ زانس���ته‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ زانكۆی‌ موسڵ بوه‌و له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )2007‬تیرۆرك���راوه‌‪ ،‬ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ی ‌هی‌‬ ‫نوسیوه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌دا‪ ،‬نوس���ه‌ر‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات ل���ه‌دوای‌ جه‌نگ���ی‌‬ ‫جیهان���ی‌ دوه‌م���ه‌وه‌ پارته‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ كه‌مه‌ندكێش���كردنی‌ جه‌ماوه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���دا‪ ،‬گه‌ڕاونه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ كارت���ی‌ ئاین���ی‌‪ ،‬به‌نمون���ه‌‬ ‫پارت���ی‌ گه‌ل���ی‌ كۆم���اری‌ له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫پارله‌مانی‌ ل���ه‌(‪)1946/7/21‬دا‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫سازشكاریان س���ه‌باره‌ت به‌پرسه‌ دینیه‌كان‬ ‫پێشكه‌شكرد‪ ،‬له‌وانه‌ خوێندنی‌ وانه‌ی‌ ئایین‬ ‫له‌قوتابخانه‌كاندا‪ ،‬نوسه‌ر ئه‌م گۆڕانكارییه‌‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تای‌ قۆناغێكی‌ نوێ‌ له‌سیاسه‌تی‌‬ ‫توركیادا ناوده‌بات‪.‬‬ ‫چوار ساڵ دواترو له‌هه‌ڵبژاردنی‌ پارله‌مانی‌‬ ‫(‪)1950/5/14‬دا‪ ،‬پارت���ی‌ دیموك���رات كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ته‌نها چوار ساڵ بو‪ ،‬به‌ڵێنیدا ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا سه‌ركه‌وتو بێت كارده‌كات‬ ‫بۆ وه‌ستاندنی‌ سیاسه‌تی‌ سیكۆالریزه‌كردنی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و پێڕه‌وكردنی‌ سیاسه‌تی‌ ئازادیی‌‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕی‌ دین���ی‌‪ ،‬له‌م نێوه‌نده‌دا عه‌دنان‬ ‫مه‌نده‌ریس���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ پارته‌كه‌ رۆڵێكی‌‬ ‫دیاری‌ بینی‌ له‌به‌كارهێنانی‌ هه‌ست‌و سۆزی‌‬ ‫دینی‌ دانیشتوان‪.‬‬ ‫ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ش س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫پارته‌ك��� ‌هی‌ مه‌نده‌ریس بو‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌كۆی‌ (‪ )487‬كورس���ی‌ پارله‌مان (‪)408‬‬ ‫كورس���ی‌ به‌ده‌س���تهێنا‪ ،‬بۆی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫گرتنه‌ده‌ستی‌ ده‌سه‌اڵتدا چه‌ندین رێوشوێنی‌‬ ‫به‌سروشت ئیس�ل�امی‌ گرته‌به‌رو كارئاسانی‌‬ ‫زۆری‌ ئه‌نجام���داو رێگه‌ی���دا به‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫س���روته‌ دینی���ه‌كان‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رانبه‌ردا‬ ‫چه‌ندین رێوشوێنی‌ دیك ‌هی‌ توندی‌ گرته‌به‌رو‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )1955‬نۆ پارله‌مانتاری‌ پارته‌ك ‌هی‌‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ ئه‌و‌هی‌ مه‌یلی‌ ئیس�ل�امیان هه‌یه‌‬ ‫له‌حیزبه‌ك��� ‌هی‌ ده‌ركرد‪ .‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ پارت���ی‌ دیموك���رات له‌توركیا‬ ‫(‪ )1960 -1950‬ئاماژه‌یه‌ك���ی‌ ئاش���كرایه‌‬ ‫بۆ پێش���كه‌وتنی‌ به‌رده‌وام���ی‌ به‌رنامه‌كانی‌‬ ‫پارته‌ك���ه‌ له‌پێناوی‌ س���ه‌رله‌نوێ‌ ژیانه‌و‌هی‌‬ ‫ته‌وژمی‌ ئیسالمی‌ له‌توركیا‪.‬‬ ‫هاوته‌ریب له‌گه‌ڵ بانگه‌ش ‌هی‌ ئاینی‌ پارته‌‬

‫سیاسیه‌كاندا‪ ،‬له‌ده‌ی ‌هی‌ (‪ )1960 -1950‬هه‌ر‬ ‫س���ێ‌ گروپی‌ تیجانیی‌‌و نورسیی‌‌و سلێمان ‌ی‬ ‫ده‌ركه‌وتن‪ .‬پارتی‌ دیموكراتیش ئه‌م كارت ‌هی‌‬ ‫له‌دژی‌ نه‌یاره‌ك ‌هی‌‌و بۆ به‌هێزكردنی‌ پێگ ‌هی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‌ خۆی‌ به‌كارده‌هێنا‪.‬‬ ‫جواڵنه‌و‌هی‌ تیجان���ی‌ به‌ڕێبه‌رایه‌تی‌ بالو‬ ‫ئۆغلۆ ته‌نها یه‌ك ساڵ به‌رده‌وام بو‪ .‬هه‌رچی‌‬ ‫جواڵنه‌و‌هی‌ سلێمانیه‌ به‌ڕێبه‌رایه‌تی‌ سلێمان‬ ‫حیلمی‌ تونه���ا‪ ،‬هیچ جموجۆڵێكی‌ واگرنگی‌‬ ‫لێنه‌وه‌شایه‌وه‌‪ .‬دیارترین جواڵنه‌و‌هی‌ ئاینی‌‬ ‫ده‌ی ‌هی‌ په‌نج���اكان‪ ،‬جواڵنه‌و‌هی‌ س���ه‌عید‬ ‫نه‌وره‌س���ی‌ بو‪ ،‬وه‌كو نه‌وره‌س���ی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك نی���ازم نیی���ه‌ جڵه‌وی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت بگرمه‌ ده‌ست‪ ،‬ئه‌و‌هی‌ من هه‌وڵی‌‬ ‫بۆ ده‌ده‌م ئه‌وه‌یه‌ نه‌ته‌وه‌كه‌م به‌ره‌و رێگای‌‬ ‫راست هۆشیار بكه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫كوده‌تا‪ :‬دۆست‌و دوژمنی‌ دین‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‌هی‌ دوه‌م ك���ه‌ ماجید محی‌‬ ‫عه‌بدولعه‌باس نوس���یویه‌تی‌‪ ،‬به‌ناونیشانی‌‬ ‫رۆڵی‌ سیاسی‌ ته‌وژمی‌ ئیسالمی‌ له‌توركیایه‌‬ ‫له‌م���او‌هی‌ س���ااڵنی‌ (‪.)1980 -1960‬‬ ‫لێره‌دا نوس���ه‌ر باس ل���ه‌وه‌ده‌كات كاتێك‬ ‫ل���ه‌(‪ )1960/9/27‬س���وپا كوده‌تای‌ كرد‪،‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌ س���ه‌ربازییه‌كان هۆكارێك���ی‌‬ ‫كوده‌تاكه‌ی���ان گێڕای���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ كه‌‬ ‫توركیا ب���ه‌ره‌و ده‌وڵه‌تێكی‌ دینی‌ ده‌چێت‌و‬ ‫دین ب���ۆ خزمه‌ت���ی‌ به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ش���یان ب���ه‌"الدان‬ ‫له‌بنه‌ما گش���تیه‌كانی‌ كۆم���اری‌ توركیا كه‌‬ ‫ئه‌تاتورك بناغه‌ك ‌هی‌ داڕشتوه‌" ناوبرد‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان��� ‌هی‌ بانگه‌ش��� ‌هی‌ س���ه‌رانی‌‬ ‫كوده‌ت���اوه‌‪ ،‬ئ���ه‌م كوده‌تای���ه‌ ب���وه‌ هۆی‌‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ رابونی‌ ئیس�ل�امی‌‌و زۆربونی‌‬ ‫ژم���ار‌هی‌ ئه‌ندامان���ی‌ رێبازه‌ س���ۆفیه‌كان‌و‬ ‫رێكخراوه‌كان‌و دامه‌زراوه‌ دینیه‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رێبه‌ران���ی‌ كوده‌ت���ا بانگه‌ش��� ‌هی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌كرد كه‌ "ئیس�ل�ام نیش���تیمانپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫پێشكه‌وتوخوازییه‌"‪ .‬وه‌كو جه‌مال گۆرسێلی‌‬ ‫رێب���ه‌ری‌ كوده‌تاك���ه‌ ده‌ی���وت "ئیس�ل�ام‬ ‫فه‌رمانمان پێده‌كات كاربكه‌ین‌و واڵته‌كه‌مان‬ ‫بگه‌یه‌نین به‌به‌رزترین ئاست"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت "شانبه‌شانی‌ سیسته‌می‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‌و پلورالیزم���ی‌ پارته‌یات���ی‌‪،‬‬ ‫وه‌رچه‌رخان���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ئابورییه‌كان‬ ‫له‌گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ ته‌وژمی‌ ئیسالمی‌ توركی‬ ‫له‌پاش س���اڵی‌ (‪ )1960‬رۆڵێكی‌ گرنگیان‬ ‫گێڕا"‪ .‬یه‌كێك له‌و وه‌رچه‌رخانانه‌ش كۆچی‌‬ ‫به‌رفراوانی‌ گوندنیش���ینانی‌ پابه‌ند به‌بنه‌ما‬ ‫ئاینیه‌كان بوه‌ بۆ شاره‌ گه‌وره‌كان‪.‬‬ ‫گۆڕانێكی‌ دیكه‌ له‌توركیا ساڵی‌ (‪)1970‬‬ ‫رویدا‪ ،‬كاتێك پارتی‌ سیسته‌می‌ نیشتیمانی‌‬ ‫دامه‌زرا‌و نه‌جمه‌دی���ن ئه‌ربه‌كان یه‌كێك بو‬ ‫له‌رێبه‌ره‌ دیاره‌كانی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‌ نۆ مانگ‬ ‫له‌دامه‌زراندنی‌‪ ،‬له‌(‪ )1971/3/31‬س���وپاو‬ ‫دادگا ئه‌م پارته‌یان هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌(‪ )1971/3/12‬س���ه‌رانی‌ س���وپا‬ ‫كوده‌تایه‌ك���ی‌ دیكه‌یان ك���ردو حكومه‌تی‌‬ ‫مه‌ده‌نیان هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪ .‬له‌(‪)1972/11/11‬‬ ‫پارتی‌ سه‌الم ‌هی‌ نیشتیمانی‌ دامه‌زراو پاش‬ ‫ده‌رچون���ی‌ بڕی���اری‌ لێبوردنی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫گه‌ڕان���ه‌و‌هی‌ بۆ واڵت‪ ،‬له‌س���اڵی‌ (‪)1973‬‬ ‫ئه‌رب���ه‌كان بو به‌س���ه‌رۆكی‌ ئ���ه‌م پارته‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ (‪ )1973/11/14‬پارته‌كه‌‬ ‫(‪ )49‬كورسی‌ به‌ده‌س���تهێناو به‌هاوبه‌شی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌ عه‌داله‌ كه‌ (‪ )149‬كورس���ی‌‬ ‫هه‌بو حكومه‌تی���ان پێكهێنا‪ ،‬به‌اڵم ته‌مه‌نی‌‬ ‫ئه‌م حكومه‌ته‌ ته‌نها نۆ مانگی‌ خایاند‪.‬‬ ‫له‌(‪ )1977/6/5‬هه‌ڵبژاردنی‌ پێشوه‌خت‬

‫توێژه‌رێك ‌ی ئه‌مریكی‌‪:‬‬ ‫گه‌نده‌ڵ ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫ئابور ‌ی پارت ‌ه‬ ‫سیكۆالره‌كانیان‬ ‫داڕوخاند‬

‫ئه‌نجامدراو ئه‌مجاره‌ پارتی‌ س���ه‌المه‌ ته‌نها‬ ‫(‪ )24‬كورس���ی‌ به‌ده‌س���تهێنا‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و ناكۆكیان ‌هی‌ له‌نێوان ئه‌ندامان‌و‬ ‫الیه‌نگرانی‌ پارته‌كه‌دا رویدا‪ .‬به‌اڵم بۆ جاری‌‬ ‫دوه‌م چوه‌ ن���او حكومه‌تی‌ هاوپه‌یمانیه‌وه‌و‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )1978‬له‌حكومه‌ت كشایه‌وه‌و بوه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ .‬به‌اڵم له‌(‪ )1980/9/12‬سوپا‬ ‫سێیه‌م كوده‌تای‌ ئه‌نجامداو جموجۆڵی‌ ئه‌م‬ ‫پارته‌و پارته‌كانی‌ دیك ‌هی‌ قه‌ده‌غه‌كرد‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت "جموجۆڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌توركی���ا به‌ته‌نها سیاس���ی‌ نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ تێپه‌ڕاندب���و ب���ۆ فه‌رهه‌نگ‌و‬ ‫خوێندن‌و میدی���او س���ه‌روبه‌ری‌ كایه‌كانی‌‬ ‫ت���ری‌ ژیان‪ ،‬له‌مه‌ش���دا قورس���ایی‌ خۆیان‬ ‫هه‌بو‪ ،‬هه‌تا ئه‌مڕۆش له‌كۆمه‌ڵگ ‌هی‌ توركیدا‬ ‫هه‌ستی‌ پێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫مێژوی‌ خوێناوی‌ جه‌نگاوه‌رانی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌هی‌ سێیه‌م له‌الیه‌ن د‪.‬عیسمه‌ت‬ ‫بورهانه‌دی���ن عه‌بدولق���ادره‌وه‌ نوس���راوه‌‬ ‫به‌ناونیش���انی‌‪ :‬ب���ه‌ر‌هی‌ جه‌نگاوه‌ران���ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ئیس�ل�امی‌ م���ه‌زن له‌توركی���ا‬ ‫له‌ماو‌هی‌ سااڵنی‌ (‪.)2008-1984‬‬ ‫له‌م لێكۆڵینه‌وه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر به‌وردی‌ كارو‬ ‫كرده‌وه‌كانی‌ به‌ر‌هی‌ جه‌نگاوه‌رانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ئیسالمی‌ مه‌زنی‌ تۆماركردوه‌‪ ،‬كه‌ گروپێكی‌‬ ‫چه‌ك���داری‌ توندڕه‌و بون‌و له‌الیه‌ن س���اڵح‬ ‫عیزه‌ت ئه‌رده‌شه‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رده‌ش له‌ماو‌هی‌ سااڵنی‌ (‪)1980 -1975‬‬ ‫تیۆره‌ سیاسیه‌ فیكرییه‌كانی‌ خۆی‌ له‌نزیك ‌هی‌‬ ‫چ���ل كتێبدا باڵوكردۆت���ه‌وه‌‪ .‬له‌راگه‌یاندنی‌‬ ‫به‌ره‌كه‌ش���دا هاتوه‌ "هه‌وڵده‌ده‌ین له‌پێناوی‌‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌تێك���ی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫به‌شۆڕشی‌ چه‌كداری‌"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ئاش���كرای‌ ده‌كات ئه‌م به‌ره‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ له‌گ���ه‌ڵ رێكخ���راوی‌ قاعید‌هی‌‬

‫ئوس���امه‌ بن�ل�ادن‌و ئه‌نس���ارو لئیس�ل�ام‬ ‫له‌كوردس���تانی‌ عێراق هه‌ب���وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ راگه‌یاندنی���ه‌وه‌ هی���چ‬ ‫جموجۆڵێكی‌ سه‌ربازی‌ ئه‌نجام نه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ نه‌وه‌ده‌كان���ه‌وه‌ ده‌س���تیكرد‬ ‫به‌چاالكی‌ چه‌كداری‌‪ .‬به‌جۆرێك ته‌قینه‌وه‌و‬ ‫تیرۆركارییه‌كانی‌ ئه‌م رێكخراوه‌ تا س���اڵی‌‬ ‫(‪)2005‬یش هه‌ر به‌رده‌وام بون‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ توركیا ئه‌رده‌ش‌و ده‌یان ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌م رێكخراو‌هی‌ له‌زیندان ئاخنیوه‌‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و لێدانان ‌هی‌ دوچاری‌‬ ‫به‌ره‌كه‌ بۆوه‌و قۆڵبه‌س���تكردنی‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ بو به‌مای ‌هی‌ پاشه‌كش���ه‌كردنی‌‬ ‫جموجۆڵ���ه‌ چه‌كداریی���ه‌كان‌و ك���رده‌وه‌‬ ‫كاریگ���ه‌ره‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌م���ه‌ ناكات���ه‌‬ ‫ریشه‌كێشكردنی‌ به‌ره‌كه‌‪ ،‬تائێستاش به‌ر‌هی‌‬ ‫جه‌نگاوه‌رانی‌ ئیس�ل�امی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ مه‌زن‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌ جدییه‌ بۆ سه‌ر توركیا‪.‬‬ ‫تێڕوانین‌و هه‌ژمونی‌ گوله‌ن‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌هی‌ چواره‌م كه‌ ئه‌فراح ناس���ر‬ ‫جاسم نوس���یویه‌تی‌ به‌ناونیشانی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌توركی���ا "فه‌تحواڵ گوله‌ن"ه‌‬ ‫به‌نمونه‌‪ ،‬له‌م لێكۆڵینه‌وه‌دا نوسه‌ر به‌وردی‌‬ ‫ب���اس له‌كه‌س���ایه‌تی‌‌و تێڕوانی���ن‌و پرۆژه‌و‬ ‫كاریگه‌ری گوله‌ن‌و الیه‌نگره‌كانی‌ له‌ توركیادا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬گول���ه‌ن به‌مۆدێل���ی‌ دوه‌م���ی‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كانی‌ توركیا ناوده‌بات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫"گول���ه‌ن رێچك���ه‌و رێب���ازی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫گرتۆته‌ب���ه‌ر‪ ،‬له‌قاعی���د‌هی‌ جه‌ماوه‌رییه‌وه‌‬ ‫ده‌س���ت پێده‌كات ت���ا ده‌گات���ه‌ به‌رزترین‬ ‫لوتك ‌هی‌ سیاس���ی‌‪ ،‬له‌ڕێگ��� ‌هی‌ میكانیزمی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌جواڵن���ه‌وه‌ ئیس�ل�امیه‌كان گول���ه‌ن‬

‫یه‌كه‌مین كتێب ‌ی كوردی‌ له‌باره‌ی‌ سه‌ماوه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش‬ ‫یه‌كه‌مین كتێبی‌ كوردی‌ له‌باره‌ی‌ سه‌ماوه‌‬ ‫به‌ناوی‌ (بالێت یه‌كه‌مین په‌رتوكم)‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخراوی‌ هیوا فاوه‌ندیشنه‌وه‌و‬ ‫له‌وه‌رگێڕانی‌ هونه‌رمه‌ندی‌ سه‌ماكاری‌ كورد‬ ‫كاروان عومه‌ر چاپ‌و باڵوكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌كتێبه‌كه‌‌و له‌لێدوانێكی‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬كاروان عوم����ه‌ر وه‌رگێڕی‌ كتێبه‌ك ‌ه‬ ‫رایگه‌یاند "س����ه‌ما ئازادییه‌‪ ،‬س����ه‌ما ژیانه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌ما گوزارش����تكردنه‌ به‌زمانی جه‌سته‌‪،‬‬ ‫ئاوێزانبون‌و ئه‌زمونكردنه‌ له‌جیهانی فراوانی‬ ‫هونه‌ری ئاماژه‌دا‪ ،‬س����ه‌ما خه‌ونی فڕینێكی‬ ‫ناكۆتایه‌ به‌ناو ئاس����مانی به‌رینی ئازادیدا‪،‬‬ ‫س����ه‌ما له‌ژیانی ڕۆش����نبیریی مرۆڤایه‌تیدا‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی گرنگی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "س����ه‌ما له‌جیهاندا پێگه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تی هه‌یه‌و له‌بواری مرۆڤناس����یدا سه‌ما‬ ‫بوه‌ته‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی گرنگ"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ه����ۆكاری‌ وه‌رگێڕانی‌ ئه‌و كتێبه‌‬ ‫بۆ سه‌ر زمانی‌ كوردی‌‪ ،‬كاروان عومه‌ر وتی‌‬ ‫"له‌دوای به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی كۆرسی سه‌مای‬ ‫بالێت بۆ مندااڵن له‌س����اڵی ‪ 1994‬و ‪1996‬و‬

‫‪ 1998‬داو پ����اش س����ااڵنێكی درێژخایه‌نی‬ ‫كاركردن����ی بێوچ����ان له‌بواری س����ه‌مادا‪،‬‬ ‫له‌دوای هه‌وڵدانێك����ی به‌رده‌وام له‌خوێندن‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌و گه‌ڕان به‌شێوه‌یه‌كی ئه‌كادیمی تا‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی بڕوانامه‌ی ماسته‌ر له‌سه‌مادا‬ ‫له‌ئه‌كادیمیای ش����اری زیوریخ له‌سویس����را‬ ‫له‌بواری په‌روه‌رده‌ی س����ه‌مای هاوچه‌رخدا‪.‬‬ ‫دواتر ئه‌نجامدانی كۆرسی سه‌مای هاوچه‌خ‌و‬ ‫تا ئاستێكی باش ناساندنی جه‌سته‌ی تاكی‬ ‫كورد به‌ناوه‌ندی هونه‌ری شانۆ له‌كوردستان‬ ‫له‌س����ااڵنی ‪2008‬و ‪2013‬و ‪2014‬دا‪ ،‬بڕیارمدا‬ ‫وه‌رگێڕان بۆ یه‌كێ����ك له‌كتێبه‌ گرنگه‌كانی‬ ‫بواری س����ه‌ما بۆ مندااڵن (بالێت یه‌كه‌مین‬ ‫په‌رتوكم) بكه‌م"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "وه‌رگێڕانی ئه‌م په‌رتوكه‌ نه‌ك‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی ك����ه‌ تاكو ئێس����تا كتێبێك‬ ‫سه‌باره‌ت به‌س����ه‌ما له‌كتێبخانه‌ی كوردیدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ناوه‌ڕۆك����ه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كه‌ی‌و‬ ‫چۆنێتی هه‌ڵبژاردنی بابه‌ته‌كان‌و ئاسته‌ بااڵ‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌ك����ه‌ی هانده‌رێكی‌ باش بو بۆ‬ ‫ئه‌و كاره‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌بایه‌خی‌ كتێبه‌كه‌ش کاروان‬ ‫عوم����ه‌ر وتی‌ "ئ����ه‌م په‌رتوك����ه‌ ده‌توانێت‬ ‫جێگه‌ی خۆی له‌بواری زانس����تی س����ه‌مادا‬

‫له‌ژیانی ڕۆشبیریی كوردیدا بكاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ئاستی یه‌كه‌مدا په‌رتوكێكی په‌روه‌رده‌یی ‌ه‬ ‫بۆ مندااڵن‪ ،‬له‌ئاس����تی گشتیشدا گه‌نجان‌و‬ ‫خوێن����دكاران‌و مامۆس����تایانی كۆلێ����ژ‌و‬ ‫په‌یمانگاكانی هونه‌ره‌جوانه‌كان له‌كوردستان‬ ‫زۆر لێی س����ودمه‌ند ده‌بن‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ش كه‌ به‌بێ شاره‌زاییه‌كی ئه‌كادیمی‬ ‫هه‌ستاون به‌وتنه‌وه‌ی وانه‌ی سه‌ما"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌م په‌رتوكه‌ شیكردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫گش����تییه‌ بۆ كاری س����ه‌ما به‌تیشكخستنه‌‬ ‫س����ه‌ر چیرۆك����ه‌ بنچینه‌ی����ی‌و گرنگه‌كانی‬ ‫ب����واری س����ه‌مای بالێت‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫گرنگیدان به‌فه‌رهه‌نگۆكێكی زانستی سه‌ماو‬ ‫مێژویه‌ك ل����ه‌و كاره‌ به‌ناوبانگانه‌ی كه‌ له‌و‬ ‫بواره‌دا پێش����كه‌ش ك����راون‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و‬ ‫موزیك����ه‌ به‌ناوبانگانه‌ی ك����ه‌ كات‌و ریتمی‬ ‫چیرۆكه‌كانیان نه‌خشاندوه‌"‪.‬‬ ‫كاروان عومه‌ر ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"له‌م كتێبه‌دا س����ه‌ما ته‌نیا جوڵه‌ی جه‌سته‌‬ ‫نییه‌ له‌وه‌س����تانێكدا‪ ،‬به‌ڵكو س����ه‌ما مێژو‪،‬‬ ‫چی����رۆك‪ ،‬ته‌كنیكی هه‌یه‌و له‌س����ه‌ر پارچه‌‬ ‫موزیك كاتی س����ه‌ماكان دی����اری ده‌كرێت‪،‬‬ ‫س����ه‌ما به‌رده‌وامی ڕۆژان����ه‌ی ڕاهێنانه‌كانه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ڕیت����م‌و موزی����ك وه‌ك هانده‌رێك‬

‫ب����ۆ دابه‌ش����كردنی كاتی ڕاهێنان‌و ڕس����ته‌‬ ‫سه‌ماكان"‪.‬‬ ‫له‌پێناس����ه‌كردنی‌ سه‌ماكاریش����دا كاروان‬ ‫عومه‌ر وتی‌ "س����ه‌ماكار ئه‌و كه‌س����ه‌یه‌ كه‌‬ ‫س����ه‌رقاڵی بونیادنانی به‌رده‌وامی ڕۆژانه‌ی‬ ‫جه‌سته‌یه‌تی‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی زانستی سه‌ما‬ ‫فێرب����ون‪ ،‬نه‌ك وه‌س����تان‌و كپب����و‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌نجامدانی پڕۆژه‌ی س����ه‌ما كارێكی ئاسان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و هونه‌رمه‌ن����ده‌ كۆریۆگرافه‌ی‌ كورد‬ ‫هێم����ا بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ له‌كتێبه‌كه‌دا‬ ‫بایه‌خ به‌موزیك دراوه‌ به‌و پێیه‌ی‌ س����ه‌ماو‬ ‫موزی����ك ته‌واوك����ه‌ری یه‌كت����رن‪ ،‬وتیش����ی‌‬ ‫"وه‌كچۆن ل����ه‌م په‌رتوكه‌دا به‌ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌كادیم����ی‌و په‌روه‌رده‌ی����ی زۆر به‌ڕون����ی‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ فێربونی ته‌كنیك‌و مێژوی‬ ‫س����ه‌ماو چیرۆك����ه‌ بنچینه‌ییه‌كانی موزیك‬ ‫چه‌ن����د گرنگن بۆ وتنه‌وه‌ی وانه‌ی س����ه‌ما‪،‬‬ ‫لێره‌دا له‌ڕێگه‌ی ته‌كنی����ك‌و چیرۆك‌و وێنه‌‬ ‫نه‌خش����ێنراوه‌كانییه‌وه‌ ده‌توانیت ئه‌ندێشه‌و‬ ‫ڕوانین����ی من����دااڵن بۆ ژیان‌و جه‌س����ته‌یان‬ ‫ف����راوان بكه‌ی����ت‪ ،‬هانده‌رێكی����ش بێت بۆ‬ ‫هه‌مو ئه‌و من����داڵ‌و گه‌نجانه‌ی خه‌ونی بون‬ ‫به‌سه‌ماكاریان هه‌یه‌"‪.‬‬

‫هه‌ڵوێس���تێكی‌ توندده‌ماران��� ‌هی‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "به‌سیاسیكردنی‌ ئیسالم‬ ‫خیانه‌تێكی‌ مه‌زنه‌ دژ به‌رۆح ‌ی ئیسالم"‪.‬‬ ‫ئه‌ربه‌كان له‌دیدی‌ ئه‌مریكاو‌ه‬ ‫یه‌كێك له‌كه‌س���ایه‌تیه‌ ئیس�ل�امیه‌ هه‌ره‌‬ ‫دیاره‌كان���ی‌ س���ه‌د‌هی‌ راب���ردوی‌ توركی���ا‬ ‫نه‌جمه‌دی���ن ئه‌ربه‌كانه‌‪ ،‬ك��� ‌ه پاش (‪)73‬‬ ‫ساڵ له‌مێژوی‌ كۆماری‌ توركیای‌ سیكۆالر‪،‬‬ ‫بوه‌ یه‌كه‌م س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌ی ئیسالمی‌ كه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ گرته‌ ده‌س���ت‪ .‬لێكۆڵینه‌و‌هی‌‬ ‫پێنجه‌م���ی‌ ئه‌م كتێبه‌ ك���ه‌ له‌الیه‌ن مه‌نال‬ ‫محه‌مه‌د ساڵح نوسراوه‌ تایبه‌ت ‌ه به‌باسكردنی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ ئه‌رب���ه‌كان‪ ،‬به‌ناونیش���انی‌‬ ‫"ئاالن ماكۆڤس���كی‌‌و توركی���ای‌ هاوچه‌رخ‪:‬‬ ‫نه‌جمه‌دین ئه‌رب���ه‌كان به‌نمونه‌"‪ .‬ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ تایبه‌ته‌ به‌تێڕوانینه‌كانی‌‬ ‫ئ���االن ماكۆڤس���كی‌ كه‌ له‌ماو‌هی‌ س���ااڵنی‌‬ ‫(‪ )1994 -1983‬له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌و‌هی‌‬ ‫ئه‌مریكا وه‌كو پس���پۆڕی‌ كاروباری‌ توركیا‌و‬ ‫راوێژكاری‌ سیاسی‌ كاریكردوه‌‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئاالن له‌(‪)1997-1995‬‬ ‫نۆ ش���یكاری‌ له‌بار‌هی‌ ئه‌ربه‌كان‌و گه‌یشتنی‌‬ ‫به‌پۆستی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران له‌حوزه‌یرانی‌‬ ‫(‪ )1996‬تا سه‌رنخونبونه‌و‌هی‌ حكومه‌ته‌ك ‌هی‌‬ ‫له‌ته‌موزی‌ ساڵی‌ دواتردا نوسیوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رب���ه‌كان س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارتی‌ ره‌فای‌‬ ‫ده‌ك���رد‪ .‬پارته‌ك��� ‌هی‌ له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫س���اڵی‌ (‪)1984‬دا (‪ )%4.4‬ده‌نگه‌كان���ی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ساڵی‌ (‪)1987‬‬ ‫دا ب���وه‌ (‪‌)%7.1‬و له‌هه‌ڵبژاردنی‌ س���اڵی‌‬ ‫(‪)1989‬دا گه‌یشته‌ (‪ ،)%6.9‬له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫س���اڵی‌(‪)1991‬دا (‪ )%13.78‬ده‌نگه‌كان‌و‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ (‪)1994/3/27‬دا (‪)%19.8‬‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ .‬له‌ساڵی‌ (‪)1998‬یشدا پارتی‌‬ ‫ره‌فا به‌فیعلی‌ هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌و ئه‌ربه‌كان‬

‫‪17‬‬

‫بۆ ماو‌هی‌ پێنج س���اڵ له‌ كاری‌ سیاس���ی‌‬ ‫دورخرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئ���االن یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵكشانی‌ ده‌نگه‌كانی‌ پارتی‌ ره‌فا ئه‌وه‌ بوه‌‬ ‫"گه‌نده‌ڵی‌ سیاسی‌‌و ئابوری‌ له‌و فاكته‌رانه‌ن‬ ‫كه‌ بونه‌ مای ‌هی‌ خراپبونی‌ جه‌ماوه‌ری‌ پارته‌‬ ‫س���یكۆالره‌كان"‪ .‬نوس���ه‌ر به‌پشت به‌ستن‬ ‫به‌بۆچونه‌كان���ی‌ ئ���االن ده‌ڵێ���ت‪ :‬ئه‌مریكا‬ ‫به‌تون���دی‌ له‌ئه‌ربه‌كان‌و ئیسالمیس���ته‌كان‬ ‫تۆقی���وه‌‌و ره‌تیكردۆت���ه‌وه‌ دان بنێ���ت‬ ‫به‌ئیمكانیه‌ت���ی‌ پیاده‌كردنی‌ دیموكراس���ی‌‬ ‫له‌كاری‌ سیاسیدا‪ .‬ئه‌ربه‌كان له‌دیدی‌ ئاالندا‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌ك���ی‌ نزیك���دا پیاوێكی‌ ته‌كتیكی‌‬ ‫پراگماتیس���ته‌‪ ،‬له‌ئاینده‌یه‌كی‌ دورمه‌وداشدا‬ ‫ئایدۆلۆجیست‌و ستراتیژبینه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆغان‪ :‬تێكه‌ڵ ‌هی‌ دین‌و عیلمانیه‌ت‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌هی‌ شه‌ش���ه‌م به‌ناونیش���انی‌‬ ‫پرۆژ‌هی‌ سیاس���ی‌ پارتی‌ دادو گه‌شه‌پێدانه‌‬ ‫له‌توركی���ا‪ ،‬له‌نوس���ینی‌ د‪.‬س���ه‌عد‬ ‫عه‌بدولعه‌زیره‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬نوس���ه‌ر به‌وردی‌‬ ‫باس له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ پارته‌ك���ه‌و به‌رنامه‌‬ ‫سیاسیه‌ك ‌هی‌‌و تێڕوانینی‌ سه‌باره‌ت به‌پرسی‌‬ ‫ئایین‌و عیلمانیه‌ت ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌ س���ه‌رباری‌‬ ‫هه‌وڵه‌كانیان بۆ دروخس���تنه‌و‌هی‌ هه‌ژمونی‌‬ ‫سوپا‪ .‬به‌بڕوای‌ نوسه‌ر دروستبونی‌ "ئه‌كه‌په‌"‬ ‫له‌كاتێك���دا بوه‌ كه‌ توركیا پێویس���تی‌ به‌و‬ ‫جۆره‌ ئاراس���ته‌یه‌ هه‌ب���وه‌‪ ،‬تاوه‌كو ببێته‌‬ ‫پردی‌ په‌یوه‌ندی‌‌و دروستكردنی‌ هاوسه‌نگی‌‬ ‫له‌نێ���وان واقیع���ی‌ توركی���ای‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫روخساره‌ سیكۆالره‌ك ‌هی‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پارته‌ له‌ئابی‌ ساڵی‌(‪ )2001‬دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫له‌(‪ )2002/11/3‬هه‌ڵبژاردنی‌ پێش���وه‌خت‬ ‫له‌توركیا ئه‌نجامدرا‌و ئه‌كه‌په‌ توانی‌ (‪)363‬‬ ‫كورس���ی‌ له‌كۆی‌ (‪ )550‬كورسی‌ پارله‌مان‬ ‫بباته‌وه‌‪ ،‬واته‌ رێ���ژ‌هی‌ (‪ )%34‬ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫به‌ده‌س���تهێناو توان���ی‌ به‌ته‌نه���ا حكومه‌ت‬ ‫دروست بكات‪ .‬سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ پارته‌كه‌و‬ ‫سه‌رۆك كۆماری‌ ئێس���تای‌ توركیا ره‌جه‌ب‬ ‫ته‌یب ئه‌ردۆگان له‌دیمانه‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫ده‌ڵێت "خۆمان به‌دورده‌گرین له‌به‌كارهێنانی‌‬ ‫چه‌مك���ی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ..‬پارته‌كه‌م���ان هیچ‬ ‫نیازێكی‌ بۆ دامه‌زراندنی‌ سیسته‌مێكی‌ دینی‌‬ ‫یاخود ئیسالمی‌ له‌ توركیانییه‌"‪.‬‬ ‫له‌ توركیاوه‌ بۆ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‌هی‌ حه‌وت���ه‌م ئه‌حم���ه‌د‬ ‫ت‪.‬ك���ۆرۆ نوس���یویه‌تی‌‪ ،‬به‌ناونیش���انی‌‪:‬‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ خ���اوه‌ن مه‌رجه‌عیه‌ت���ی‌ دینی‌‬ ‫به‌بێ‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امی‌‪ :‬ئایا پارتی‌ دادو‬ ‫گه‌شه‌پێدانی‌ توركی‌ ده‌بێت به‌مۆدێلێك بۆ‬ ‫ئیسالمیسته‌كانی‌ عه‌ره‌ب؟‬ ‫ل���ه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌دا نوس���ه‌ر ب���اس‬ ‫له‌مۆدێلی‌ ئه‌كه‌په‌ ب���ۆ پێكه‌وه‌ گونجاندنی‌‬ ‫دین‌و س���یكۆالریزم له‌ده‌س���ه‌اڵتدا ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا تاوتوێ���ی‌ گواس���تنه‌و‌هی‌ ئ���ه‌م‬ ‫مۆدێله‌ له‌الیه‌ن پارته‌ ئیس�ل�امیه‌كانه‌وه‌ بۆ‬ ‫واڵتانی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ ده‌كات‪ .‬به‌بۆچونی‌ كۆرۆ‬ ‫"وه‌رچه‌رخان���ی‌ پارتی‌ دادو گه‌ش���ه‌پێدان‌و‬ ‫ده‌ س���ااڵن له‌فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌‪ ،‬ده‌كرێ���ت‬ ‫ببێته‌ س���ه‌رچاو‌هی‌ ئیلهامی‌ سیاسه‌توانانی‌‬ ‫عه‌ره‌ب"‪.‬‬ ‫ك���ۆرۆ پێیوای���ه‌ ده‌گونجێ���ت مۆدێل���ی‌‬ ‫پارتی‌ دادو گه‌ش���ه‌پێدان ببێته‌ نمونه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ئیسالمیس���ته‌ عه‌ره‌ب���ه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر میتۆدێكی‌ پراكتیكی‌ په‌یڕه‌و بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌سیاس���ه‌تی‌ نێوخۆی���ی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی���دا‬ ‫ره‌نگب���ێ‌ ده‌س���كه‌وتی‌ گرنگ به‌ده‌س���ت‬ ‫بهێنن‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫خوێندن‬

‫له‌باخچه‌كان "له‌زگه‌ ئه‌ده‌ن له‌ده‌می‌ مندااڵن" به‌مه‌سج دایك‌و باوك ‌ی خویندكاران‬ ‫ئاگادار ده‌كه‌ینه‌و‌ه ڕۆژ ‌ی داهاتو‬ ‫له‌چ به‌شێك ‌ی وانه‌كه‌داین "‬ ‫ئا‪:‬سروه‌ جه‌مال‬

‫خێزانه‌كان چازیان له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كاتێك منداڵه‌كانیان ده‌نێرێنه‌‬ ‫باخچه‌كانی‌ مندااڵن ترس‌و شه‌رمیان‬ ‫بشكێت‪ ،‬نه‌ك ده‌مكوت بكرێن‌و‬ ‫فێری‌ بێده‌نگی‌ بكرێن‪.‬‬

‫به‌ش���ێك له‌من���دااڵن له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ ماڵه‌وه‌ ده‌ستده‌كه‌ن‬ ‫به‌گێڕانه‌وه‌ی‌ چۆنێتی‌ به‌س���ه‌ربردنی‌‬ ‫كاته‌كانیان له‌باخچه‌‪ ،‬محه‌مه‌د یه‌كێكه‌‬ ‫ل���ه‌و مندااڵنه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "داده‌یه‌كمان‬ ‫وتی‌ گوێم له‌ده‌نگ‌و قیژه‌ قیژتان بێت‪،‬‬ ‫یه‌كی‌ له‌زگه‌یه‌ك ئه‌ده‌م له‌ده‌متان"!‬ ‫وتیشی‌ "داده‌كه‌ به‌توڕه‌ییه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫قسه‌یه‌ی كرد"‪.‬‬ ‫سۆزان كه‌ دایكی‌ محه‌مه‌ده‌ ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌ منداڵ���ه‌م نارد بۆ‬ ‫باخچه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ترس‌و ش���ه‌رمی‌‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌مجۆره‌ وته‌و‬ ‫ڕه‌فتارانه‌ نیگه‌رانم ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئێس���تا له‌قوتابخان���ه‌و باخچه‌كان‬ ‫كه‌مت���ر توندتی���ژی‌ جه‌س���ته‌یی‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و وته‌و‬ ‫ڕه‌فتاران���ه‌ی‌ ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ بیروڕای‬ ‫پس���پۆڕان ده‌بنه‌ توندوتیژی‌ ده‌رونی‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام لێره‌و له‌وێ‌ به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫جیاواز ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫چۆم���ان ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬توێ���ژه‌ری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ باوه‌ڕی‌ وای���ه‌ كرداری‌‬ ‫توندوتی���ژی‌ كاریگ���ه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌س���ێتی‌‌و ژیان���ی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م قۆناغه‌كان���ی‌ ژیان���دا‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ده‌كرێ���ت بوترێت قۆناغی‌‬ ‫منداڵی‌ زۆرتر هه‌س���تیاره‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ساته‌وه‌ختی‌ دروستبونه‌و‬ ‫منداڵ توانای‌ به‌رگری‌‌و خۆپاراستنی‌‬ ‫نی���ه‌و ئه‌و ت���رس‌و زه‌ب���ره‌ی‌ به‌ری‌‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت ناتوانێ���ت له‌بیری‌ بكات‬ ‫كه‌ قۆناغی‌ باخچ���ه‌ش ده‌چێته‌ ئه‌م‬ ‫چوارچێوه‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫چۆم���ان باس���ی‌ له‌مه‌ترس���ی‌‬ ‫توندوتیژییه‌كان كرد له‌سه‌ر داهاتوی‌‬ ‫منداڵ‌‌و وتی‌ "گ���ه‌ر توندوتیژییه‌كان‬ ‫ڕێژه‌یان زۆربێت ئه‌وا مرۆڤێكمان بۆ‬ ‫دروس���ت ئه‌بێت كه‌ هه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫الپه‌یدا بو ئه‌ویش توندوتیژی‌ ئه‌نجام‬ ‫ده‌داته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌قۆناغی‌ باخچه‌دا‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ به‌رگ���ری‌ له‌خۆی‌ بكات‪،‬‬

‫منداڵمان هه‌یه‌‬ ‫گاز ده‌گرێت‬ ‫كه‌ بۆته‌ هۆی‌‬ ‫وازهێنانی‌‬ ‫چه‌ندین منداڵ‬ ‫له‌باخچه‌‪ ،‬ناتوانین‬ ‫به‌كۆنتڕۆڵێك‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫هه‌مویان بگۆڕین‌و‬ ‫كاتێكی‌ زۆرترمان‬ ‫ده‌وێت‬

‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ فێری‌ توندوتیژیش بوه‌‬ ‫"‬ ‫ئه‌و كات���ه‌ی‌ داده‌یه‌ك به‌منداڵێكی‌‬ ‫كه‌مێ���ك به‌خۆ ده‌ڵێت‪ :‬ت���ۆ ئه‌ڵێی‌‬ ‫ده‌بابه‌ی‌‪ ،‬ی���ان كاتێ���ك بڵێت گه‌ر‬ ‫بێده‌نگ نه‌بن له‌زگه‌ ئه‌یه‌م له‌ ده‌متان‬ ‫ئه‌وه‌ جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجی‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌خێزانه‌كان‌و توێژه‌ران‌و پسپۆڕانه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و دایك‌و‬ ‫باوكان���ه‌ی‌ ك���ه‌ گلله‌ی���ی‌ ده‌ك���ه‌ن‬ ‫له‌ش���ێوازی‌ ڕه‌فت���اری‌ داده‌و‬ ‫مامۆس���تایانی‌ باخچ���ه‌كان‪ ،‬نه‌رمین‬ ‫حسێن ڕه‌مه‌زان‪,‬جێگری‌ به‌ڕێوبه‌ری‌‬ ‫تایب���ه‌ت‬ ‫سه‌رپه‌ریش���تیكردنی‬ ‫به‌باخچه‌كانی‌ من���دااڵن ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ "هه‌رچه‌نده‌ ش���تی‌ وانییه‌‬ ‫به‌اڵم ڕاستییه‌ك هه‌یه‌ده‌بێت بوترێت‬

‫له‌به‌ر نه‌بونی‌ بین���ای باخچه‌ جار ‌‬ ‫ی‬ ‫وای���ه‌ ‪ 45‬منداڵ له‌ ناو ژورێكدایه‌ كه‌‬ ‫دو مامۆس���تا زۆرجاری���ش هه‌ر یه‌ك‬ ‫مامۆستا سه‌رپه‌رش���تییان ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ ش���تێكی‌ زۆر ئاساییه‌ كه‌‬ ‫له‌منداڵه‌كانی‌ تره‌وه‌ ش���ت فێرده‌بن‬ ‫چونكه‌ ه���ه‌ر منداڵ���ه‌و له‌خێزانێكی‌‬ ‫جی���اوازه‌وه‌ دێ���ت‌و په‌روه‌رده‌یه‌كی‌‬ ‫جیاوازی‌ هه‌یه‌ بۆیه‌ هه‌تا ده‌یانهێنینه‌‬ ‫س���ه‌ر تایم توش���ی‌ ده‌یان حاڵه‌تی‌‬ ‫واده‌بین "‬ ‫ئه‌و نمونه‌ی‌ بۆ وته‌كانی‌ هێنایه‌وه‌و‬ ‫وتی‌ "منداڵمان هه‌یه‌ گاز ده‌گرێت كه‌‬ ‫بۆته‌ هۆی‌ وازهێنانی‌ چه‌ندین منداڵ‬ ‫له‌باخچ���ه‌‪ ،‬ناتوانی���ن به‌كۆنتڕۆڵێك‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ هه‌موی���ان بگۆڕی���ن‌و‬ ‫كاتێكی‌ زۆرترمان ده‌وێت"‬ ‫نه‌رمین له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌و بنه‌مایانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ داده‌كان له‌س���ه‌ری ده‌ڕۆن‪،‬‬ ‫وت���ی‌ "ئه‌وان مامۆس���تای بنه‌ڕه‌تین‬ ‫ی���ان ده‌رچ���وی‌ به‌ش���ی‌ باخچه‌ن‌و‬ ‫چاودێره‌كانی���ش ئ���ه‌وه‌ی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫نۆیه‌م���ی‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ هه‌بێ���ت له‌وێدا‬ ‫داده‌نرێن ئه‌وه‌یش كاتێك دامه‌زرێنرا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئه‌وانه‌ش هه‌موی���ان خولیان‬ ‫بۆ كراوه‌ته‌وه‌ سااڵنه‌ش به‌رده‌وامن‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ هه‌مو گۆڕانكارییه‌كانیش���دا‬ ‫خولیان بۆ ده‌كرێته‌وه‌ هه‌ر داده‌یه‌ك‬ ‫یان مامۆستایه‌كی‌ نوێش بێته‌ باخچه‌‬ ‫به‌الیه‌نیكه‌م���ه‌وه‌ ‪ 15‬ڕۆژ ده‌بێ���ت‬ ‫نه‌چنه‌ پۆله‌كان‌و له‌گه‌ڵ مامۆستایه‌ك‬ ‫ده‌چنه‌ وانه‌ی‌ ئه‌و مامۆستایانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌زمونیان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫نه‌رمی���ن ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ باخچه‌كانی���ش دور نی���ن له‌و‬ ‫ئاس���ته‌نگانه‌ی‌ كه‌ قه‌یران���ی‌ دارایی‌‬ ‫ب���ۆ كوردس���تانی‌ دروس���ت كردوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "به‌دڵنییایی���ه‌وه‌ ئ���ه‌م‬ ‫قه‌یران���ه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر ئێمه‌ش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیش���دا ئێمه‌‬ ‫نه‌وه‌س���تاوین‌و هه‌ر بۆ نمونه‌ ڕۆژی‌‬ ‫‪ 11 -2‬ۆرك شۆپێك له‌شاری‌ هه‌ولێر‬ ‫ده‌كرێت له‌س���ه‌ر گۆڕینی‌ سیسته‌می‌‬ ‫باخچ���ه‌كان‌و جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ‪113‬‬ ‫مامۆستای‌ باخچه‌كان ئێستا له‌خولی‌‬ ‫ڕاهێناندان"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئامارێك له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫‪ 172‬باخچه‌ی‌ مندااڵنی‌ حكومی‌‌و ‪34‬‬ ‫باخچه‌ی‌ ئه‌هلی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫قوتابخانه‌ی رۆژی نمونه‌یی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ رۆژ ‌ی نمونه‌یی‌ له‌سلێمان ‌ی‬ ‫سیسته‌می‌ خوێندنی‌ به‌ریتانی‌ په‌یڕه‌و‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌شتی‌ به‌یانی‌ تاكاتژمیر دو ‌ی‬ ‫پاشنیوه‌ڕۆ وانه‌ی تیا ده‌وترێته‌وه‌‪ ،‬دو‬ ‫ژه‌مه‌ خواردن ده‌درێت به‌خوێندكاران‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌ی نامه‌وه‌ دایك‌و باوكی‌ خوێندكار‬ ‫له‌وانه‌كانیان ئاگادار ده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌اڵح سابیر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫ڕۆژی‌ نمونه‌یی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫سیسته‌می‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ قوتابخانه‌كه‌یان‬ ‫به‌ریتانیه‌‪ ،‬پرۆگرام ‌ی به‌ریتانیه‌ له‌باخچه‌ ‌ی‬ ‫ساوایانه‌و‌ه تا قۆناخی‌ نۆ به‌كارده‌هێنین‪.‬‬ ‫سه‌اڵح سابیر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫ڕۆژ" به‌ئاوین���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د ژم���اره‌ ‌ی‬ ‫خوێندكارانم���ان س���ااڵنه‌ ده‌گات��� ‌ه ‪650‬‬ ‫خوێندكار ته‌نها پل���ه‌ی‌ باخچه‌‌و حه‌وت ‌ی‬ ‫بنه‌ڕت���ی وه‌رده‌گیرێن‪ ،‬ئ���ه‌و قوتابیانه‌ ‌ی‬

‫ده‌یانه‌وێت له‌قوتابخانه‌كه‌مان وه‌ربگیرێن‬ ‫ده‌بێت بچنه‌ په‌روه‌رده‌ ‌ی سلێمانی‌ ته‌نها‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ فۆرمه‌وه‌ ئه‌و مافه‌یان پێده‌درێت‬ ‫وه‌ربگیرێن‪ ،‬له‌م ساڵی‌ خوێندندا له‌پله‌ ‌ی‬ ‫باخچ���ه‌ی‌ س���اوایاندا ته‌نه���ا ‪ 45‬منداڵ‬ ‫وه‌رگیراون‌و دای���ك‌و باوكی‌ خوێندكار بۆ‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ منداڵه‌كانیان ‪ 10300‬فۆرمیان‬ ‫ئاراسته‌ی‌ ئه‌وان كردوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌اڵح س���ابیر ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫كه‌ وه‌رگرتن���ی‌ خوێن���دكار تایبه‌ت نی ‌ه‬ ‫به‌ناوچه‌یه‌ك���ی‌ س���لێمانی‌‌و وه‌رگرتن��� ‌ی‬ ‫تواناكان���ی‌ خوێندكار هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنین‬ ‫ئه‌وكات ده‌بێت ‌ه قوتابی‌‪.‬‬ ‫سه‌اڵح سابیر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫ڕۆژ ده‌ڵێ���ت مامۆس���تایان له‌ڕێگ���ه‌ ‌ی‬ ‫س���یڤیه‌وه‌ وه‌رگی���راون س���اڵ ‌ی پار ‪95‬‬ ‫مامۆستا سیڤیان پیشكه‌ش كردوه‌ ته‌نها‬ ‫‪ 14‬مامۆس���تامان وه‌رگرتوه‌‪ .‬له‌قه‌یران ‌ی‬ ‫‪ 11‬مامۆس���تا ‌ی دیكه‌دای���ن‪ .‬ئه‌وده‌ڵێت‬ ‫گه‌وره‌ترین كێشه‌كانمان بریتیه‌ له‌قه‌یران ‌ی‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬

‫كه‌م ‌ی مامۆس���تا‌و نه‌بونی‌ خزمه‌تگوزارو‬ ‫باخه‌وان‌و چاودێر‪ .‬مامۆس���تایان خۆیان‬ ‫ده‌بێ���ت پۆل���ه‌كان خاوی���ن بكه‌ن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫داوامانك���ردوه‌ ك���ه‌ داواكاریه‌كانمان بۆ‬ ‫جێبه‌ج��� ‌ێ بكه‌ن ب���ه‌اڵم تائێس���تا هیچ‬ ‫وه‌اڵمێكی���ان نه‌داوینه‌ت���ه‌وه‌ ئه‌و دۆخه‌ ‌ی‬ ‫كوردس���تان ‌ی تێكه‌وتوه‌ س���یكته‌ره‌كان ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌شی‌ گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش ‌ی خوینكاره‌كانمان له‌ هه‌شت ‌ی‬ ‫به‌یانی‌ تا كاتژمیر ‪ 2‬ی‌ ئێوار‌ه له‌قوتابخان ‌ه‬ ‫ده‌مێننه‌و‌ه دو ژه‌م خواردنیان پێده‌درێت‬ ‫كه‌ بریتی���ه‌ له‌خواردنی‌ خۆماڵی‌‌و بیانی‌‌و‬ ‫له‌ژێر چاودێر ‌ی وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تیدا‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌ی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ خوێنكار ‌ی‬ ‫قوتابخان��� ‌ه نمونه‌ییه‌كانی���ش دێنه‌و‌ه بۆ‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ ‌ی ئه‌وان‪ ،‬چونك ‌ه له‌خوێندنگ ‌ه‬ ‫ئه‌هلیه‌كان باشتر وانه‌ ‌ی تیا ده‌وترێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "هه‌وڵمان داو‌ه به‌ش���ێوازێك ‌ی‬ ‫باش مامۆستایان وانه‌كان بڵێنه‌وه‌‪".‬‬

‫ریکالم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫‪19‬‬

‫لە زانینەوە بێت یاخود نەزانین‬ ‫هه‌ندێك بە دوای‌ تەوژم ‌ی جۆرێک لە نه‌زانینه‌وه‌ن‬ ‫وەزارەتی‌ پەروەردە‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی‌ ڕاگەیاندن‬ ‫ل���ە ژم���ارە (‪)٤٩٦‬ی‌ ڕۆژنام���ەی‌‬ ‫(ئاوێنە) کە ڕۆژی‌ سێشەممە ڕێکەوت ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪)٢٠١٥/٩/٢٢‬ی‌ زایینی‌ چاپ و باڵو‬ ‫بووەوە‪ ،‬مامۆس���تای‌ خۆشەویس���ت‬ ‫(پ‪ .‬د‪ .‬هۆگ���ر ش���ێخ مەحمود) لە‬ ‫الپ���ەڕەی‌ (بی���روڕا) وتارێکی‌ باڵو‬ ‫کردووەت���ەوە بە ناوونیش���انی‌ (لە‬ ‫زانین���ەوە بێ���ت یا خ���ود نەزانین‪،‬‬ ‫وەزیرانم���ان بڕیاری‌ ش���ەهیدکردنی‌‬ ‫زمان���ی‌ بێنازی‌ ک���وردی‌ دەدەن) و‬ ‫س���ەرەڕای‌ پێش���ەکییەکی‌ دروست‬ ‫و خەمخۆران���ە‪ ،‬چەن���د ڕەخنەیەک‬ ‫ئاراس���تەی‌ وەزارت���ی‌ پ���ەروەردە و‬ ‫جەناب���ی وەزیری‌ پەروەردە دەگرێت‬ ‫س���ەبارەت ب���ە کردن���ەوەی‌ چەند‬ ‫قوتابخانەیەکی‌ ئینگلیزی‌‪.‬‬ ‫ب���ەر ل���ە هەم���وو ش���تێک ئێمە‬ ‫گ���ەر خەم���ی‌ زمانمان بێ���ت‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەش���بێت ب���اش بزانین ک���ە زمان‬ ‫تەنیا زمانی‌ قسەکردن نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ڕێنووسەکەیشی‌ کۆڵەگەی‌ سەرەکی‌‬ ‫ڕۆنان���ی‌ زمانەکەیە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە‬ ‫مامۆستای‌ خۆشەویست ڕێنووسەکەی‌‬ ‫زۆر ناوچەییانەی���ە و دونیای���ەک‬ ‫هەڵ���ەی‌ تێدایە کە ئێم���ە لێرەدا بە‬ ‫هیچ ش���ێوەیەک خۆمان���ی‌ لە قەرە‬ ‫نادەین و ئەگ���ەر بێژین ئەم هەڵەیە‬ ‫بەشێکی‌ گەورە نەبێت لە تڕۆکردن و‬ ‫"شەهیدکردنی‌ زمانی‌ بێنازی‌ کوردی‌"‬ ‫ئەوا بێگوم���ان نەنگییەکی‌ گەورەیە‬ ‫لە کایەی زمان���ی پیاوێکی‌ بەڕێز و‬ ‫ئەکادیم���ی‌ وەک پڕۆفیس���ۆر دکتۆر‬ ‫هۆگر ش���ێخ مەحم���ود و بەداخەوە‬ ‫مامۆس���تا هۆگر "ل���ە زانینەوە بێت‬ ‫یاخ���ود نەزانین" کەوتووەتە س���ەر‬ ‫شەپۆلی‌ زمانی‌ ناوچەییانە و بە هیچ‬ ‫شێوەیەک پەیڕەوی‌ (خاڵبەندی‌) و‬ ‫(بکەر) و (دوو واوی‌) (ڕێی‌ قورس‬ ‫و سووک) و ‪ ...‬هتد ناکات‪.‬‬

‫دەب���وو وەک بەڕێوەبەرایەت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاگەیاندن وەاڵممان نەبوایە‪ ،‬چونکە‬ ‫گەر بناغەی‌ ڕەخنەی‌ زانس���تی‌ بەم‬ ‫ش���ێوەیە بێت ئەوا دیارە گرفتێکی‌‬ ‫بنەماییت���ر هەی���ە الی‌ جەنابیان کە‬ ‫ڕۆنانەک���ەی‌ بەم ش���ێوەیە هێناوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەر خۆشەویس���تی‌ مامۆستا‬ ‫و ب���ۆ ڕوونکردن���ەوەی‌ زیاتر بۆ ئەو‬ ‫هاوڕێ و کەس���انەی‌ کە لە پرسەکە‬ ‫تێنەگەیش���توون‪ ،‬پێویس���تە و ب���ە‬ ‫گرنگ���ی‌ دەزانین کە کەمێک باس���ی‌‬ ‫ئ���ەم گۆڕانکارییە و پێشخس���تنەی‌‬ ‫س���ێکتەری‌ پ���ەروەردە بکەی���ن کە‬ ‫وەک وەزارەت���ی‌ پ���ەروەردە و ل���ە‬ ‫ژێر ڕۆش���نایی و پاڵپشتی‌ وەزیری‌‬ ‫پ���ەروەردە گرتوومانەت���ە ب���ەر و‬ ‫دەش���بێت ئ���ەوە بڵێی���ن ک���ە ئەم‬ ‫پڕۆس���ەیە دەرەنجامەکەی‌ ساڵ بە‬ ‫س���اڵ دەردەکەوێ���ت و ت���ا کۆتایی‬ ‫قۆناغەکان تەواو هەستی‌ پێناکرێت‪.‬‬ ‫• کفندز و مردوو‪:‬‬ ‫مامۆس���تا هۆگر باش دەزانێت کە‬ ‫س���ێکتەری‌ پەروەردە ل���ە هەرێمی‌‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬ساڵ بە س���اڵ گۆڕانی‌‬ ‫بەسەردا هاتووە و پێشکەوتوتر بووە‬ ‫و ب���ە ئەوڕۆییتر ک���راوە‪ .‬ئاخر گەر‬ ‫بە ویژدانەوە قس���ەی‌ لەسەر بکەین‬ ‫و ل���ە کەرت���ی‌ پ���ەروەردە بڕوانین‪،‬‬ ‫چاک دەزانین ئاس���تی‌ پەروەردە لە‬ ‫سەردەمی‌ ڕاپەڕین بە دواوە تا ئێستا‬ ‫چۆنە و چی‌ لێ هاتووە‪ ،‬ئیتر نازانین‬ ‫ئەم بەگاوبەگکش���انەوەی‌ مامۆستا‬ ‫هۆگر لە چییە کە پەندە کوردییەکەی‌‬ ‫(ڕەحمەت لە کفندز‪ ،‬نەک مردوو‪)..‬‬ ‫دەکاتە سەرەتای‌ قسەکردن بۆ چوونە‬ ‫نێو باسی‌ پەروەردەوە‪ .‬پاشان دێتە‬ ‫سەر پرسی‌ سەرەکی‌ ڕەخنەکەی‌ کە‬ ‫پرس���ی‌ کردنەوەی‌ (‪ ٣٠‬قوتابخانەی‌‬ ‫ئینگلیزی‌)ـی���ە‪ .‬له‌كاتێكدا له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ كوردس���تان زیات���ر له‌‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ سیستمی‌ ئینگلیزیمان‬

‫كردۆته‌وه‌له‌سه‌ر ئاستی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫• پەروەردە دوو ڕەهەندی‌ سەرەکی‌‬ ‫هەی���ە ک���ە ڕەهەن���دی‌ پراکتیکی‌ و‬ ‫ڕەهەندی‌ تیۆرییە‪ .‬قس���ەکردنەکەی‌‬ ‫جەنابت���ان ل���ە ڕووی‌ پراکتیکییەوە‬ ‫کێش���ەیەکی‌ ئەوتۆی‌ تێ���دا نییە و‬ ‫جێگەی‌ ڕێزە الی‌ ئێمە و وەک پیاوێکی‌‬ ‫ئەکادیمی‌ لێت���ان وەردەگرین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخ���ەوە ل���ە ڕووی‌ پراکتیکییەوە‬ ‫قس���ەکەی‌ جەنابت���ان (بب���وورن!)‬ ‫دروس���ت نییە‪ .‬وەزارەتی‌ پەروەردە‬ ‫لەم دوو کابینەیەدا‪ ،‬بایەخێکی‌ زۆری‌‬ ‫بە زمانی‌ شیرینی‌ کوردی‌ داوە و هەر‬ ‫بۆ ئەم مەبەستەش پار و پێرار دوو‬ ‫کۆنفرانسی‌ زانستی‌ لەگەڵ وەزارەتی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵ و توێژنەوە و وەزارەتی‌‬ ‫ڕۆش���نبیری‌ و دەزگای‌ ئەکادیمیای‌‬ ‫کوردییەوە ئەنجام دراوە کە یەکەمیان‬ ‫س���ەبارەت ب���ە پرس���ی‌ ڕاگەیاندن‬ ‫بوو لە نێ���وان وەزارەتی‌ پەروەردە‬ ‫و س���ەندیکای‌ ڕۆژنامەنووس���انی‌‬ ‫کوردس���تان و دووەمیان تایبەت بوو‬ ‫ب���ە وەزارەتی‌ پەروەردە و وەزارەتی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵ و توێژینەوەی‌ زانستی‌‬ ‫و لە هەردوو کۆنفرانس���ه‌کەدا دەیان‬ ‫باس و نامە و توێژینەوەی‌ زانس���تی‌‬ ‫ئەوەی‌ کە جەنابتان دەبێت بڕواتان‬ ‫پێی‌ هەبێت بە دەستمان گەیشتوون‬ ‫بۆ باش���ترکردنی‌ بارودۆخی‌ خوێندن‬ ‫و پەرورەدە لە هەرێمی‌ کوردس���تان‬ ‫و زۆرین���ەی‌ هەن���گاو و پڕۆژەکانی‌‬ ‫ئێمەش وەک وەزارەت لەبەر ڕۆشنایی‬ ‫ئەو توێژین���ەوە زانس���تیانە بووە‪.‬‬ ‫ئێم���ە وەک وەزارەت پەیوەندییەکی‌‬ ‫پتەومان لەگەڵ وەزارەتی‌ خوێندنی‌‬ ‫ب���ااڵ و توێژینەوە هەی���ە و هەر تێز‬ ‫و نامەیەک���ی ئەکادیم���ی تایبەت بە‬ ‫ب���وار و س���ێکتەری‌ پەروەردەی���ان‬ ‫هەبێت‪ ،‬کۆپییەکی‌ بۆ ئێمە دەنێرن‬ ‫و ئێمەیش ل���ە چوارچێوەی‌ پالن و‬ ‫کارەکانمان���دا جێگەیان دەکەینەوە‪.‬‬

‫لەبەر ئ���ەو بێ متمانه‌یی و گومانە ‌‬ ‫ی‬ ‫کە ئێس���تا لە هەرێمی‌ کوردستان و‬ ‫لە نێ���و تاکەکان���ی‌ کۆمەڵگەدا باڵو‬ ‫بووەتەوە‪ ،‬ڕەنگە جەنابتان تووشی‌‬ ‫هەمان گومان بووبیت‪ ،‬دەنا الی‌ ئێمە‬ ‫س���ەیر بوو کە بەو هەموو ئەزموون‬ ‫و کارکوش���تەییەی‌ جەنابت���ان ل���ە‬ ‫ئەکادیمیا و پرسی‌ پەروەردەوە بەو‬ ‫شێوەیە سووک و سادە بڕیار لەسەر‬ ‫نەزانی���ن و زانینی‌ ئێمە بدەیت‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە دەکرێت پرسیارێک لە وەزارەتی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵ و توێژینەوەی‌ زانستی‌‬ ‫بکەن کە ئاخ���ۆ پەیوەندییەکانمان‬ ‫چۆنن و چی‌ دەکەین���ە بنەمای‌ کار‬ ‫و هەنگاوەکانم���ان‪ .‬هەر بۆیە لێرەدا‬ ‫هیواداری���ن ئەم���ە وەاڵمێک بێت بۆ‬ ‫ئەو پرس���یارەی‌ ک���ە الی‌ جەنابتان‬ ‫دروس���ت بوو س���ەبارەت بەوەی‌ کە‬ ‫پرسیبووت <"ئاخۆ لە سەر چ بنەما‬ ‫و توێژینەوەیەک ئ���ەم هەنگاوەتان‬ ‫ناوە؟!"‬ ‫پڕۆگرام کوردییە نەک ئینگلیزی‌‪:‬‬ ‫مامۆستا هۆگر تووشی‌ هەڵەیەکی‌‬ ‫بنەڕەتی‌ بە هۆی‌ تێنەگەیش���تنیەوە‬ ‫لە پڕۆژەکەی‌ وەزارەت بووە‪ ،‬ئەویش‬ ‫بەوەی‌ ک���ە وا دەزانێ���ت وەزارەتی‌‬ ‫پ���ەروەردە سیس���تەمی‌ کردووەتە‬ ‫ئینگلی���زی‌ و ئیتر وازی‌ ل���ە زمانی‌‬ ‫شیرینی‌ کوردی‌ هێناوە‪.‬‬ ‫• ئ���ەوەی‌ کە وەزارەتی‌ پەروەردە‬ ‫کردوویەت���ی‌‪ ،‬ب���ە ئینگلیزیکردن���ی‌‬ ‫زانس���تەکان و بیرکارییە و بۆ نمونە‬ ‫ئەگەر قوتابیی���ەک لە قۆناغێکدا نۆ‬ ‫وان���ەی‌ هەبێ���ت ئەوا تەنی���ا وانەی‌‬ ‫زانس���تەکان و بی���رکاری‌ و زمان���ی‌‬ ‫ئینگلیزی‌ بە ئینگلیزییە و ئەو شەش‬ ‫وانەکەی‌ تری‌ ب���ە زمانی‌ کوردییە و‬ ‫بە هیچ شێوەیەکیش وەک وەزارەتی‌‬ ‫پەرورەدە بواری‌ ئەوە نادەین زمانی‌‬ ‫کوردی‌ قورس���ایی و ئاستەکەی‌ لە‬

‫خوارەوەی‌ زمان و وانەکانی‌ دیکەوە‬ ‫بێت‪ .‬ئه‌مه‌ س���ەرەتای‌ دەس���تپێکی‌‬ ‫ئەو پڕۆس���ەیە ک���ە جەنابت���ان بە‬ ‫هەڵ���ە بە سیس���تەم ن���اوی‌ دەبەن‬ ‫و وا دەزان���ن پڕۆگ���رام خوێندن لە‬ ‫هەرێم���ی‌ کوردس���تان بە ت���ەواوی‌‬ ‫بووەتە ئینگلیزی‌‪ ،‬س���ەرەتا و وەک‬ ‫تاقیکردنەوەیەک چەند قوتابخانەیەکی‌‬ ‫گرتەوە و بە گشتاندنیش بە هەموو‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەکان گوتراوە کە ناوی‌‬ ‫پڕۆگرام لەسەر پڕۆسەکە دانانرێت و‬ ‫قوتابخانەکانی���ش ناوەکانیان نابێتە‬ ‫قوتابخانەی‌ ئینگلیزی‌‪ ،‬وەک خۆشتان‬ ‫باش دەزانن کە زمانی‌ زانستەکان لە‬ ‫هەموو واڵتانی‌ پێشکەوتوو و مۆدێڕن‬ ‫بە زمان���ی‌ ئینگلیزییە و قوتابی‌ کە‬ ‫ل���ە قۆناغی‌ دوان���زەی‌ ئامادەیی بۆ‬ ‫زانک���ۆ دەپەڕێت���ەوە‪ ،‬ئەوا بەش���ە‬ ‫زانس���تییەکانی‌ هەم���ووی‌ بە زمانی‌‬ ‫ئینگلی���زی‌ دەخوێنێ���ت‪ ،‬بۆیە ئەمە‬ ‫دووبارە دەبێتە پاڵپشتییەکی‌ مەزن‬ ‫بۆ قوتابی کە لە زانکۆ بتوانێت پشت‬ ‫بە خۆی‌ ببەستێت و ئاستە زانستی‬ ‫و زمانییەکەی‌ پتەوتر و باشتر بێت‪.‬‬ ‫• وەزارەتی‌ پ���ەروەردە وەزارەتی‌‬ ‫خەڵک���ی‌ هەرێم���ی‌ کوردس���تان‪،‬‬ ‫وەزارەت���ی‌ هەرێمێکە کە لە قۆناغی‌‬ ‫پەڕینەوەی���ە بۆ نێو دونیای‌ مۆدێڕن‬ ‫و پێش���کەوتوو‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ هەموو‬ ‫ئەمانەیش���دا فەلس���ەفەی‌ وەزارەتی‌‬ ‫پەروەردە کە تەوەرە سەرەکییەکەی‌‬ ‫قوتابیی���ە‪ ،‬زمانی‌ ش���یرینی‌ کوردی‌‬ ‫فەرام���ۆش ن���اکات و بەردەوامیش‬ ‫کاری‌ لەسەر دەکات و یەکێکیش لە‬ ‫ڕاس���پاردەکانی‌ کۆنگرە دامەزراندنی‌‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەک���ی‌ س���ەربەخۆی‌‬ ‫زمانەوان���ی‌ ب���وو ب���ۆ کارکردنێکی‌‬ ‫سیستەماتیک لەسەر زمانی‌ کوردی‌‬ ‫و زمان���ی‌ نووس���ینی‌ کتێب���ەکان و‬ ‫هەروەه���ا لەگ���ەڵ زمانی‌ ک���وردی‌‬ ‫گرنگی‌ تەواوی‌ داوە بە زمانی‌ کەمە‬

‫نەتەوەکانی‌ دیک���ە وەک تورکمانی‌‬ ‫و س���ریانی‌ و ع���ەرەب و ئەرم���ەن‪.‬‬ ‫تکایە ئەم پرسە مەکەنە موزایەدەی‌‬ ‫سیاس���ی‌ و ناوچەی���ی و ڕێگە بدەن‬ ‫ئێمە هەنگاوە ئەرێنییەکانی‌ خۆمان‬ ‫لە ئاست پەروەردە بەرینە پێشەوە‪،‬‬ ‫مەترسییەک لە گۆڕێدایە وەک لەمپەر‬ ‫لەب���ەردەم هەنگاوەکان���ی‌ وەزارەتی‌‬ ‫پەروەردە‪ ،‬ئەو مەترس���ییە خەڵکی‌‬ ‫س���ادە درووس���تی‌ ن���اکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کەس���انی‌ وەک جەنابتان دروس���تی‌‬ ‫دەکەن لەوەی‌ کە خوانەخواستە بە‬ ‫مەرامێکی‌ دیکە و بە خواستێکی‌ دیکە‬ ‫دەجوڵێنرێن و ڕێگە نادەن هەنگاوە‬ ‫ئەرێنیی���ەکان بچنە پێش���ەوە‪ ،‬دەنا‬ ‫ئەم پڕۆس���ەیەی‌ کە ئێمە دەستمان‬ ‫پێ کردووە وامان لێ دەکات کە‪:‬‬ ‫ـ زانس���تەکان الی‌ قوتاب���ی‬ ‫خۆشەویستتر بکەین‪.‬‬ ‫ـ ئاس���تی‌ زمان���ی‌ ئینگلیزی‌ الی‌‬ ‫قوتابی بەرزتر بکەینەوە‪.‬‬ ‫ـ قوتابی ئامادە بکەین بۆ زانکۆ‪.‬‬ ‫ـ زمانی‌ قوتابی ببەس���تینەوە بە‬ ‫زمانی‌ جیهانییەوە کە ئێس���تا ئیتر‬ ‫کەس���ێک نابینیتەوە ل���ە نێو گوندە‬ ‫بچوک���ە جیهانییەک���ەدا ئەنتەرنێتی‌‬ ‫نەبێت و سەردانی‌ کون و قوژبنەکانی‌‬ ‫ئەم دونی���ا زەبەالح���ەی‌ زانیاری‌ و‬ ‫زانست نەکات‪.‬‬ ‫ـ خەڵکێ���ش لەو جۆرە واس���تە و‬ ‫واس���تەکاری‌ و پاڵەپەستۆ گەورەیە‬ ‫دەربهێنی���ن ک���ە دەیخەن���ە س���ەر‬ ‫قوتابخان���ە زم���ان ئینگلیزیی���ەکان‬ ‫و ب���ە هۆی‌ ئ���ەو خواس���تە زۆرەی‌‬ ‫کە لەس���ەر ئ���ەم قوتابخانانەی‌ کە‬ ‫پڕۆسەی‌ ئینگلیزی‌ تیایاندا دەستی‌‬ ‫پێ کرد هەبوو ره‌نگه‌خۆشت یه‌كێك‬ ‫بیت له‌وان���ه‌‪ .‬وای‌ کرد ش���ێلگیرتر‬ ‫بی���ن لەس���ەر بەردەوامبوونمان لەم‬ ‫پرۆس���ەیە و هیواداری���ن ئێوەی���ش‬ ‫بە ڕەخنەی‌ خەمخۆرانەی‌ زانس���تی‌‬ ‫هاوکار و هاویاران بن‪.‬‬

‫کردەی سیاسیی لەنێوان کاوێژکردن‌و‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫پراگماتیزمی سیاسیی لەکوردستاندا‬ ‫ب���ەردەوام ب���ەرەو ئەوەم���ان دەبات‪،‬‬ ‫ش���ەڕ لەس���ەر ئەو واقیعە بکرێت کە‬ ‫پارتی ی���ان یەکێتی دروس���تیدەکەن‪،‬‬ ‫نەک لەس���ەر ئەو واقیع���ەی کە دەبێت‬ ‫دروستبکرێت‪ .‬راستییەکی نەشاراوەیە‬ ‫کە پارتی تاوەکو کۆبونەوەی دوهه‌می‬ ‫پەرلەمان بۆ پرسی سەرۆکایەتی‪ ،‬دوای‬ ‫ڕوداوەکان کەوتبو‪ ،‬چونکە کەمینە بو‪.‬‬ ‫لەپاش پڕنەکردنەوەی نیسابی یاسایی‬ ‫ب���ۆ کۆبونەوەکەو هه‌ڵوەش���اندنەوەی‬ ‫زۆرین���ەی پەرلەمانی���ی‪ ،‬پارتی پێش‬ ‫ڕوداوەکان دەکەوێت‌و یەک لەدوای یەک‬ ‫فاکتی سیاسیی دروستدەکات‪ .‬بارزانی‬ ‫وەکو لیڤیاتانێک لەهه‌ولێری بێپەرلەمان‌و‬ ‫حکومەت���ی بنکەفراوانەوە پێماندەڵێت‬ ‫ک���ێ دواقس���ە دەکات‪ .‬تاوەکو ئەمڕۆ‬

‫پارتی لەو سیاسەتەی سەرکەوتوو بوە‬ ‫کە پرسە سەرەکییەکان بکات بەپرسی‬ ‫الوەکی���ی‌و ھێ���زەکان ب���ەو گرفتانەوە‬ ‫سەرقاڵبکات کە خۆی بەرهه‌میھێناوە‪.‬‬ ‫واتە پرسی ناشەرعییەتی سەرۆکایەتی‬ ‫بارزانی���ی بگۆڕێت بۆ ش���ەڕ لەس���ەر‬ ‫ش���ەرعییەتی س���ەرۆکی پەرلەم���ان‪،‬‬ ‫پرس���ی فەش���ەلی حوکمڕانی بگۆڕێت‬ ‫بۆ دەرکردن‌و ھێنان���ەوەی وەزیرەکانی‬ ‫گ���ۆڕان‌و پرس���ی تااڵنی���ی ئابوری���ش‬ ‫بگۆڕێت بۆ دواکەوتن���ی موچە‪ .‬پارتی‬ ‫وێن���ای باوکێک���ی سیاس���یی بۆ خۆی‬ ‫کێشاوە کە نەیارەکانی وەکو منداڵێکی‬ ‫الساری سیاسیی نماییشدەکات‌و وەکو‬ ‫سەرکێشێکیش هه‌ڵسوکەوتیان لەگەڵدا‬ ‫دەکات ک���ە ک���ەی‌و چۆنیش���ی بوێت‪،‬‬ ‫رێکاری یاس���اییی دژیان دادەتاشێت‌و‬

‫سزایان دەدات‪.‬‬ ‫پانۆرام���ای سیاس���یی لەم���ڕۆی‬ ‫کوردس���تاندا بەم ش���ێوەیەیە‪ :‬حیزبە‬ ‫کوردییەکان بەپێچەوان���ەی یەکترەوە‬ ‫س���ەوڵ لێدەدەن‌و کەس���یش نازانێت‬ ‫کەش���تی واڵت ب���ەرەو کوێ ئاراس���تە‬ ‫دەکەن‪ .‬دوای ئەوەی پارتی"پرۆس���ەی‬ ‫دیموکراس���یی" خانەنشینکرد‪ ،‬چونکی‬ ‫وەک���و هه‌م���و دیکتاتۆرێکی ئاس���ایی‬ ‫تەحەمولی دۆڕان ناکات‌و حەوس���ەڵەی‬ ‫کەمینەبون���ی نیی���ە‪ ،‬دەبینین یەکێتی‬ ‫نیشتیمانیی کوردستان یەکگرتو نییە‪،‬‬ ‫یەکگرتوی ئیسالمیی کوردستان یەکێتیی‬ ‫تێدا نەم���اوەو بزوتن���ەوەی گۆڕانیش‬ ‫تاوەک���و ئەمڕۆ نایەوێ���ت ڕۆڵ‌و پێگەی‬ ‫لەدەس���ەاڵتدا گۆڕانی بەس���ەردابێت‪.‬‬ ‫ئەوەی ل���ەم دۆخەش���دا بەرهه‌مدێت‪،‬‬

‫هه‌ندێك سه‌رنج بۆ گوتاره‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫مه‌ریوان وریا قانیع‌و ئاراس فه‌تاح‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕادی���كاڵ‌و ڕه‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫مه‌ریوان وریاو ئاراس فه‌تاح كۆمه‌ڵێك هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی مۆدێرن���ه‌"دا سه‌رتاس���ه‌رییه‌‪ .‬میكانیزم���ه‌كان‪ ،‬هیچ‬ ‫"میكانی���زم له‌دونی���ا ‌‬ ‫ی ش���تێك ناگۆڕن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ڕادیكاڵیه‌ت‌و‬ ‫ده‌خه‌ن���ه‌ڕو‪ ،‬له‌وانه‌"دروس���تكردن ‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و مه‌ده‌نی‌‪ .‬یه‌كس���انی‌‌و نوێگ���ه‌ری‌‌و هۆش���یاری‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی"‪ .‬به‌رپرس���یارییه‌و‌ه نه‌هاتبن‪ .‬بۆ گۆڕین ‌‬ ‫ی پارت‌و ڕێكخراو ‌‬ ‫بونیاتنان ‌‬ ‫ی پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬پارت���ی‌‌و یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ته‌نی���ا میكانیزم‬ ‫له‌ڕاستیدا فاش���یزم ‌‬ ‫ی گه‌ره‌كه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی به‌س نیی���ه‌‪ .‬ئیراده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫به‌كه‌مپین‌و ڕێكخراو و چاالكی ‌‬ ‫ی ن ‌ه چاكده‌بێت‌و ن ‌ه هیچ شتێك میكانیزمان ‌ه تێكبش���كێنێت‪ ،‬ك ‌ه هه‌مان‬ ‫مه‌ده‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕۆحی���ه‌ت‌و ئه‌خالقی���ات‌و عه‌قڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی ده‌گۆڕێت‪ .‬دروس���تكردن ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫له‌جێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕێكخراو و پارت‌و كه‌مپین‪ ،‬له‌جه‌وهه‌ردا ده‌س���ه‌اڵت به‌رهه‌مده‌هێننه‌وه‌‪ .‬شه‌ڕ ‌‬ ‫ی پ���ڕ میكانیزمی‌ پارتی‌‌و‬ ‫خزمه‌تكردن ‌ه به‌پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ .‬چون ‌ه ده‌س���ه‌اڵتێك ‌‬ ‫ناو هه‌ڵب���ژاردن‌و په‌رله‌مان‌و س���ازان‌و یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ته‌نیا به‌میكانی���زم ناكرێت‪.‬‬ ‫ی میكانی���زم‬ ‫ی ئێم��� ‌ه نه‌بون��� ‌‬ ‫ی هه‌مان كێش���ه‌ ‌‬ ‫پرۆژه‌یاساوه‌‪ ،‬دوباره‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كۆیله‌یی‌ ده‌س���ته‌جه‌معی‌‌و‬ ‫نییه‌‪ .‬بون ‌‬ ‫واقیع‌و دۆخی‌ بااڵده‌سته‌‪.‬‬ ‫ی پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ته‌نیا قۆرخكردن���ی‌ هه‌م���و كایه‌كانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ڕه‌تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌فیكرو سیاسه‌ته‌وه‌‪ .‬میكانیزم به‌بێ‌ هۆشیاری‌‌و‬ ‫به‌میكانیزم ناكرێت‪ .‬پێویست ‌‬

‫ی زیات���ر‬ ‫فیك���ر‪ ،‬ته‌نی���ا توندوتیژی��� ‌‬ ‫ی پارتی‌‌و‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنێته‌وه‌‪ .‬فاشیزم ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ به‌كه‌مپی���ن‌و ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫ڕێكخ���راوی‌ كۆمه‌ڵ���ی‌ مه‌ده‌نی‌ كۆتایی‬ ‫ی‬ ‫نایه‌ت‪ .‬پرۆژه‌یاس���ا‪ ،‬هیچ له‌جه‌وهه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ڵبه‌دارو تاریك‌و فاشیس���ت ‌‬ ‫هێ���ز ‌‬ ‫وه‌ك پارت���ی‌‌و یه‌كێت���ی‌ كه‌مناكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌‪،‬‬ ‫پرۆژه‌یاسا‌و كه‌مپین‌و چاالكی ‌‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌رین بۆ جه‌س���ته‌یه‌ك‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رتاپای‌ نه‌خۆش‌و مه‌ترس���یداره‌‪،‬‬ ‫ماكیاژ‌ه ب���ۆ ڕوخس���ارێكی‌ كه‌ڵبه‌دارو‬ ‫ی كه‌ڵبه‌كانیه‌تی‌‪.‬‬ ‫شاردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ خوێندنه‌وه‌ی ت���ه‌واوی وتاره‌ک ‌ه‬ ‫سه‌ردانی سایتی ئاوێن ‌ه بکه‌‪:‬‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫سکونێکی ڕەهایە کە پتر لەزەلکاوێکی‬ ‫ل���م دەچێ���ت‪ ،‬چونک���ە هه‌ریەکێکیان‬ ‫هه‌نگاوێک بنێت بۆئەوەی لەم زەلکاوە‬ ‫دەربچێت‪ ،‬زیاترو زیاتر بەچاڵدا دەچێت‌و‬ ‫لەخن���کان نزیکدەبێت���ەوە‪ .‬بۆیە هه‌مو‬ ‫چاوەڕوانن‌و چاودێری���ی بزاوتی یەکتر‬ ‫دەکەن‪ .‬هه‌ریەکەیان چاوەڕوانی ئەوەیە‬ ‫کە ئەوی تر هه‌نگاو بنێت‪ ،‬چونکە هه‌ر‬ ‫هه‌نگاوێک بۆ پێش���ەوە‪ ،‬یان بۆ دواوە‪،‬‬ ‫مانای هه‌نگاوێک نزیکبونەوەیە لەمەرگی‬ ‫سیاس���یی‪ .‬پراگماتیزمێکی سیاس���یی‬ ‫بەرقەرارە ک���ە هه‌ریەکەیان چاوەڕوانی‬ ‫هه‌ڵە‪ ،‬یان ماندوبون‌و کەوتنی ئەویترە‪،‬‬ ‫بۆئەوەی پ���ێ بخاتە س���ەری‌و بیکات‬ ‫بە"رێ‪ -‬بەرد"ێ���ک بۆ قاچەکانی‌و بەبێ‬ ‫زیان خۆی دەربازب���کات‪ .‬دەرئەنجامی‬ ‫ئ���ەم پانۆرام���ا سیاس���ییەی ئەمڕۆی‬

‫کوردستانیش خۆی لە"سەرنەکەوتنێکی‬ ‫گشتیی لەشکستدا" بەرجەستە دەکات‪.‬‬ ‫لەئێس���تادا ھێ���زە سیاس���ییەکان‬ ‫ئەوەن���دەی یەکتر دەدۆڕێن���ن‪ ،‬ناتوانن‬ ‫یەکتر بدۆزنەوە‪ .‬هه‌ر ئەمەشە وادەکات‬ ‫بڵێم‪ ،‬پێکەوەژیانی کۆمەڵگای سیاسیی‬ ‫پێویس���تی بەدوبارە داڕش���تنەوەیەکی‬ ‫رادیکاڵ هه‌یە‪ .‬ئەم دۆخەی کە هه‌موانی‬ ‫توشی ش���ۆک کردوە‪ ،‬خۆی پێویستی‬ ‫بەش���ۆکە‪ .‬بۆئەوەی شۆکی سیاسییش‬ ‫بەرهه‌مبێ���ت‪ ،‬دەبێت پرنس���یپ‌و بەها‬ ‫سیاس���ییەکان نەکرێ���ن بەقوربانی���ی‬ ‫پراگماتیزمی سیاسیی‪ .‬ئەوەی لەتەنهایی‬ ‫سیاسیی بترس���ێت‪ ،‬دەبێت بەکۆیلەی‬ ‫پراگماتیزمی سیاسیی‪ .‬بەردەوامیی ئەم‬ ‫پراگماتیزم���ەش دەمانگێڕێتەوە بۆ ئەو‬ ‫بازنە ئەھریمەنییەی کە دیموکراس���یی‬

‫فێ���ری دیکتاتۆریی���ەت بکەی���ن‪ .‬ئەم‬ ‫شۆکەش بەجیاکردنەوەیەکی ڕادیکااڵنەی‬ ‫دیدگای سیاس���یی لەکاوێژی سیاسیی‬ ‫دەستپێدەکات‌و بەتۆخکردنەوەی گوتارو‬ ‫پرنس���یپی سیاس���یی لەپراگماتیزمی‬ ‫س���ەپێنراوی سیاس���یی تێدەپەڕێت‌و‬ ‫بەکشانەوەی ئەو ھێزانەش کۆتایی دێت‬ ‫لەکۆی پرۆسەی سیاس���یی کە پارتی‬ ‫لەناو هاوکێش���ەکانی خۆی���دا‪ ،‬بەپلەی‬ ‫جیاواز دەس���تەمۆو نابوت���ی کردون‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ھێزێکیش بەتەنها ئ���ەم هه‌نگاوە‬ ‫بنێت‪ ،‬مێژوی بەرگریی لەدیموکراسیی‌و‬ ‫دژایەتیکردن���ی دیکتاتۆری���ی بۆخۆی‬ ‫دەنوسێتەوەو ھێزەکانی تر ناچاردەکات‬ ‫هه‌ڵوێس���ت بەرامب���ەر ئ���ەم کاوێ���ژو‬ ‫پراگماتیزمە سیاسییە کوژەرەی ئێستا‬ ‫وەربگرن‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫ی (ئاالن محمد اسماعیل ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫ی بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوور ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی (هاوبیر ستار سعید ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫ی بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوور ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ( ئاالن محمد اسماعیل ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه‬ ‫ی س���ه‌هۆڵ ‌ی كریستاڵی س���ازگار ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫* بڕوانام ‌ه ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌‬ ‫ی (س���الم صباح عبدالله‌) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه‬ ‫ی تایبه‌ت ‌ی به‌ناو ‌‬ ‫ی شارستان ‌ی و مۆڵه‌تێك ‌ی شۆفێر ‌‬ ‫* پێناس���ێك ‌ی بار ‌‬ ‫ی خــاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی شارس���تان ‌ی به‌ناو ‌ی (عل ‌ی صباح عبدالله‌) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه‬ ‫ی تایبه‌ت ‌ی و پێناسێك ‌ی بار ‌‬ ‫* مۆڵه‌تێك ‌ی ش���ۆفێر ‌‬ ‫ی خــاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی (ره‌فیق احمد شاسوار ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌ه ‌ی‬ ‫ی بازرگان ‌ی سلێمان ‌ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌ی ژوور ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی (كنعان ق���ادر صاڵح) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫ی هۆندا ژمار‌ه (‪ 86201‬س���لێمانی‌) به‌ناو ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبیل جۆر ‌‬ ‫* تابلۆیه‌ك ‌ی پێش���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی خاك‬ ‫ی شارستان ‌ی به‌ناو ‌ی (پێشكه‌وت محمد قادر) ونبوه‌‪،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫* پێناسێك ‌ی بار ‌‬ ‫له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی (نه‌هرۆ شێروان عبدالكریم) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌ی‬ ‫ی شارستان ‌ی به‌ناو ‌‬ ‫* پێناسێك ‌ی بار ‌‬ ‫خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی (احمد س���یفال عبدالله‌) ونبوه‌‪،‬‬ ‫* تابلۆیه‌ك���ی پاش���ه‌وه‌ی ئۆتۆمبێل ج���ۆری مان_فالت ژمار‌ه (‪83199‬س���لیمانی‌) به‌ناو ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‬ ‫هه‌ركه‌سده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی (مهدی رشید ابراهیم) ونبو‌ه‬ ‫* تابلۆیه‌كی پاش و پێشه‌وه‌ی ئۆتۆمبێل جۆری اوبل ژمار‌ه (‪ 82176‬اربیل) ك ‌ه تۆمار‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )501‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/11/3‬‬

‫وێرانكردنی سنوره‌كانی هه‌رێم‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌ی ڕاستییه‌كان‬ ‫له‌نامه‌كان ‌ی "مام"دا ده‌دره‌وشێته‌وه‌ هه‌ڵوێستی په‌كه‌كه‌و پارتی‬ ‫به‌رزان حاجی‌ ایبراهیم چه‌رمه‌گا‬ ‫ره‌نگه‌ زۆربه‌مان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه كۆك بین ك ‌ه‬ ‫مام جه‌الل كاریزمایه‌كی بێوێنه‌و پێویست بو‬ ‫بۆ كوردستان‪ ،‬روداوه‌كانیش سه‌لماندیان ك ‌ه‬ ‫ڕاگرتن ‌ی بااڵنس ‌ی ته‌بایی ته‌نها به‌ به‌ڕێزیان‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬له‌م رۆژانه‌دا به‌ڕێز كاك مس���ته‌فا‬ ‫چاوڕه‌ش چاپ��� ‌ی دووه‌می‌ یاده‌وه‌رییه‌كان ‌ی‬ ‫باڵوكرده‌وه‌و هه‌ندێك نام���ه‌ ‌ی مام جه‌الل ‌ی‬ ‫تێدا باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ زۆر جێی‌ س���ه‌رنج‌و‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ه له‌س���ه‌ركردنن‪ .‬ئه‌م نامان ‌ه بون ‌ه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌‌و بیرۆك���ه‌ی‌ ئه‌م نوس���ینه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫شتێك سه‌باره‌ت به‌و نامان ‌ه بنوسم تا زیاتر‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ دودڵیه‌ك له‌دڵیاندا هه‌بێت به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌مام یان ڕۆژێك ب���ێ‌ ویژدانییان كردبێت‬ ‫بابزان���ن ك���ه‌ مام جه‌الل كێی���ه‌؟ كه‌ چۆن‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ بۆ ته‌بایی هه‌مو الیه‌ك‪ ،‬زۆرجار‬ ‫كورد وته‌نی‌ پێی ن���اوه‌ به‌جه‌رگی‌ خۆیداو‬ ‫س���ه‌ردانی‌ الیه‌نه‌كان ‌ی كردوه‌‪ ،‬ته‌نها له‌به‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئ���ه‌م ئه‌زمونه‌مان‬ ‫لێتێكنه‌چێ���ت ‪.‬زۆرج���اران كه‌وتۆت��� ‌ه به‌ر‬ ‫گله‌یی‌و گازن���ده‌ی‌ هه‌ڤااڵنی‌ (ی‪.‬ن‪.‬ك)یش‬ ‫كه‌ مام جه‌الل نابێت ئه‌وه‌نده‌ نه‌رم مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫بكات‪ .‬زۆر ك���ه‌س ده‌یانگوت‪ :‬چ ‌ی ده‌بێت‬ ‫باببێت‪.‬‬ ‫پێم باش ‌ه خاڵ به‌خاڵ له‌سه‌ر ئه‌و نامان ‌ه‬ ‫قس���ه‌ی‌ خۆم بكه‌م‪ .‬هه‌تاك���و هه‌مو الیه‌ك‬ ‫بزان���ن كه‌ مام چه‌تر ب���وه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌م���و الی���ه‌ك‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ دورمه‌ودا ‌ی‬ ‫ك���وردی‌ نه‌كردوه‌ به‌قوربان���ی‌ به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫كه‌سی‌‌و حزب ‌ی ‪.‬‬ ‫‪ .1‬س���ه‌باره‌ت به‌الیه‌ن��� ‌ه كوردییه‌كان��� ‌ی‬ ‫به‌شه‌كان ‌ی كوردس���تان ئه‌وه‌تا مام جه‌الل‬ ‫له‌نامه‌كه‌دا خۆیان سه‌رپش���ك ده‌كات بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌رش���وێنێكی‌ كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫ش���یاوی‌ ژیانی‌ ئه‌وان بێ���ت هه‌ڵیبژێرن بۆ‬ ‫كاری‌ ڕێكخراوه‌یی���ان‪ ،‬هه‌مو هاوكارییه‌كیان‬ ‫ده‌كات‪ .‬ناش���ییه‌وێت ده‌وڵه‌تانی‌ دراوس��� ‌ێ‬ ‫زویر ببن ‪.‬‬ ‫‪ .2‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ دروس���تبونی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ ‌ی كورد كوژه‌وه‌ زۆر كه‌س‌و هه‌ریه‌ك‬ ‫به‌كه‌یفی‌ خۆی قس���ه‌ی‌ كردوه‌ ئه‌وه‌تا نام ‌ه‬ ‫بۆ هه‌ڤاڵ مس���ته‌فا چاوڕه‌ش ده‌نوس���ێت‬ ‫كه‌ چۆن هه‌ڵس���وكه‌وت بكات‪ ،‬له‌نامه‌كه‌دا‬

‫ستار‌ه عارف‬

‫نوسه‌ری بابه‌ته‌که‌و تاڵه‌بانی‬ ‫ده‌ڵێت"ئ���ه‌و ژوره‌ی‌ دروس���ت ك���راوه‌ بۆ‬ ‫ڕاگرتنی‌ شه‌ڕ نه‌ك فه‌رمان ده‌كات ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫په‌رۆش���ه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئه‌زمون���ه‌ له‌بار‬ ‫نه‌به‌ین" ‪.‬ده‌ڵێت "تكایه‌ هاوكاریی ته‌واویان‬ ‫بكه‌ن زۆر ڕێزیش���یان بگرن‪ .‬وه‌ك یه‌ك كار‬ ‫بكه‌ن بۆ بنبڕكردنی‌ براكوژی‌‌و كوردكوژ ‌ی تا‬ ‫پالن ‌ی داگیركه‌ران سه‌ر نه‌گرێت ‪.‬مام جه‌الل‬ ‫هه‌مو ده‌م وا بیری كردۆته‌وه‌ هه‌ر هه‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫بكرێت بارودۆخ ‌ی ك���ورد تێكده‌چێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ بااڵن���س رابگرێت‪ .‬زۆرجار به‌ب ‌ێ‬ ‫پرس ‌ی مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی‌ خۆی‌ چۆته‌ سه‌ر ‌ی‬ ‫ره‌ش‪ ،‬له‌وانه‌ش ‌ه به‌رامبه‌ره‌كه‌ ‌ی به‌جۆرێك ‌ی‬ ‫تر س���ه‌یریان كرد بێت ب���ه‌اڵم ئه‌و عه‌قڵ ‌ی‬ ‫به‌رانبه‌رو تاك���ی‌ كوردی‌ باش ده‌خوێنده‌و‌ه‬ ‫ده‌یگ���وت ئه‌مه‌ "نه‌نگ نیی���ه‌" ده‌یزان ‌ی ك ‌ه‬ ‫ڕۆژێك دێت ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كردویه‌تی‌ به‌ڕاست ‌ی‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬به‌چ���اوی‌ خۆمان بینیم���ان ك ‌ه‬ ‫هه‌رواش بو‪.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ داواكارم ئ���ه‌و نامان���ه‌ی ك��� ‌ه‬ ‫نه‌كه‌وتونه‌ت���ه‌ به‌رده‌س���تی ڕاگه‌یاندن یان‬ ‫پارێزراون بخرێن ‌ه به‌رچ���او بۆئه‌وه‌ی چیتر‬ ‫مێژو چه‌واش ‌ه نه‌كرێ‌و ڕاستیه‌كان باشتر بۆ‬ ‫كۆمه‌اڵنی خه‌ڵك ده‌ركه‌وێت‌و چیتر ته‌مومژی‬ ‫دروستكراو له‌سه‌ر مێژوی‌ گه‌شی‌ مام جه‌الل‬ ‫دروست بكرێ‪ ،‬هه‌موالیه‌ك بزانن كه‌ چه‌ند‌ه‬

‫په‌رۆش��� ‌ی هه‌بو‌ه بۆ ته‌بایی‌و برایه‌تی‌ دژ ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ براكوژی‌ بوه‌‪ ،‬هه‌تاكو ئه‌م هه‌له‌ ‌ی‬ ‫كه‌ بۆ میلله‌ته‌كه‌مان هه‌ڵكه‌وتو‌ه له‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌ده‌ی���ن كه‌ به‌خوێن���ی‌ ه���ه‌زاران ڕۆڵه‌ ‌ی‬ ‫ك���ورد هاتۆت��� ‌ه به‌رهه‌م ‪.‬ئه‌گه‌ر ته‌ماش��� ‌ی‬ ‫دوا ‌ی روخانی‌ س���ه‌دام بكه‌ی���ن له‌ماڵه‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌ڕێزی���ان هه‌مو الیه‌نه‌كان كۆده‌بونه‌وه‌ ال ‌ی‬ ‫هه‌مومان ئاشكرایه‌ ك ‌ه ئه‌م بارودۆخه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ئێس���تا له‌عێراقدا روی‌ داوه‌ له‌الی‌ زۆربه‌ ‌ی‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دارو ڕۆش���نبیران‌و واڵتان��� ‌ی‬ ‫ده‌وروب���ه‌ر ته‌نان���ه‌ت ئه‌مه‌ری���كاو ئه‌وروپا‬ ‫ش���ایه‌تی‌ ئه‌وه‌ ئه‌ده‌ن كه‌ چه‌ند غیابی‌ مام‬ ‫ج���ه‌الل كاریگه‌ر ‌ی گ���ه‌وره‌ ‌ی هه‌بوه‌‪ .‬ده‌ب ‌ێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بزانین هه‌تاكو م���ام له‌به‌غداد بو‬ ‫حوكمه‌ت ‌ی عێراق نه‌یئه‌توان ‌ی قوتی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫كوردستان ببڕێت ‪.‬هه‌ر وه‌فدێك ك ‌ه ده‌هات ‌ه‬ ‫عێراق ده‌بو س���ه‌ر ‌ی له‌مام ج���ه‌الل بدایه‌‪،‬‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان ‌ی بانگ ده‌كرد بۆ ماڵه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆی‌ ‪.‬بۆیه‌ گه‌وره‌یی مام جه‌الل هه‌رچه‌ند‬ ‫باس بكرێ‌ هێش���تا ناگاته‌ به‌رزی‌ ئه‌و كار‌ه‬ ‫جوانان���ه‌ ‌ی ك ‌ه ئه‌نجام���ی‌ داوه‌ بۆیه‌ ده‌ب ‌ێ‬ ‫هه‌موم���ان بڵێین له‌كوێی���ت واڵت بێ‌ تۆیی‬ ‫پێوه‌ دی���اره‌ كه‌س نیه‌ كۆم���ان بكاته‌وه‌و‬ ‫كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر ب���كات‪ .‬خه‌ڵك��� ‌ی‬ ‫كوردستان ئه‌مه‌یه‌ مام جه‌الل ‪.‬‬

‫تۆپبارانكردن���ی س���نوره‌كانی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان له‌الیه‌ن توركیاوه‌‪ ،‬بوه‌ته‌ كارێكی‬ ‫هه‌میشه‌یی‌و هیچ الیه‌نێكی حزبی‌و حكومیش‬ ‫خاوه‌ندارێتی له‌هاواڵتیانی س���نورو دێهاتیی‌و‬ ‫ڕه‌وه‌نده‌ كۆچیه‌ریه‌كانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ن���اكات‪ ،‬س���اڵ به‌س���اڵ زۆرت���ر ته‌نگی���ان‬ ‫پێهه‌ڵده‌چنرێت‌و ئه‌و ده‌ڤه‌رانه‌ی كوردس���تان‬ ‫وێران‌و چۆڵ ده‌كرێن‪ ،‬س���اڵ له‌دوای ساڵیش‬ ‫باش���تر ڕونده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ هاواڵتیانی ئه‌م‬ ‫پارچه‌یه‌و س���نوره‌كانی چه‌ن���د بێكه‌س‌و بێ‬ ‫پاڵپش���تن‌و حزبه‌ كوردییه‌ سه‌ره‌كیه‌كانیش‬ ‫چه‌ن���د بێباكن به‌رامبه‌ریان‌و خۆیان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئازاره‌كانی ئه‌و خه‌ڵكه‌ پڕ هێز ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫م���ژارو ڕۆژه‌ڤی س���ه‌ره‌كی تۆپبارانه‌كه‌ی‬ ‫توركی���او ئێرانی���ش‪ ،‬ك���ه‌ ك���ه‌ی‌و چۆنیان‬ ‫ویست س���نوره‌كانی كوردس���تان تۆپباران‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬پێش���ێلكردنی س���ه‌روه‌ری خاكی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌و به‌زاندنی س���نورو‬ ‫ش���كۆی خه‌ڵكه‌كه‌یه‌تی‪ ،‬ئه‌م پێش���ێلكردن‌و‬ ‫به‌زاندنه‌ به‌پله‌ی یه‌كه‌م كاری س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫بااڵی جێبه‌جێكردن‌و حكومه‌ته‌‪ ،‬س���نوریان‬ ‫ب���ۆ دابنێن‌و ت���ه‌واوی ڕای گش���تی‌و نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرت���وه‌كان‌و یه‌كێتی ئه‌وروپای له‌س���ه‌ر‬ ‫بهێنرێته‌ قسه‌و س���كااڵ بكه‌ن‪ ،‬ئیتر هۆكاری‬ ‫تۆپبارانه‌كه‌ هه‌رچیه‌ك بێت‪ ،‬كه‌ نه‌یانكردوه‌و‬ ‫نایكه‌ن‌و بێ ئیراده‌ سه‌ریان بۆ تورك‌و ئێران‬ ‫كه‌چكردوه‌‪.‬‬ ‫كاره‌س���اته‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ئه‌حمه‌د داود‬ ‫ئۆغڵ���ۆ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی توركی���ا وتی‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمی ماوه‌به‌سه‌رچو خۆی گڵۆپی‬ ‫س���ه‌وزی بۆ تۆپبارانه‌كه‌ی تورك هه‌ڵكردوه‌و‬ ‫ده‌ستدرێژییه‌كه‌ی به‌ڕه‌وا زانیوه‌‪ ،‬كه‌ به‌هه‌مو‬ ‫پێوه‌رێك ئه‌مه‌ خیانه‌تی نیشتیمانییه‌و نابێت‬ ‫به‌ئاسانی به‌سه‌ریدا تێپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫ڕاسته‌ ئه‌م هێرشانه‌ی ئاكه‌په‌ كاردانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌رهه‌ق ب���ه‌وه‌ی نه‌یتوانی له‌هه‌ڵبژاردنی‪7‬ی‬ ‫حوزه‌یراندا ده‌نگی ته‌واو به‌ده‌س���ت بهێنێت‌و‬ ‫حكومه‌ت سه‌ربه‌خۆ ڕابگه‌یه‌نێت‌و سیسته‌می‬ ‫حوكمڕان���ی ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی بگۆڕێ���ت‌و‬ ‫ده‌ستور به‌ویس���تی خۆی هه‌موار بكاته‌وه‌و‬ ‫خه‌ونه‌كانی عوس���مانی نوێ زیندوبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌لهاویشتنه‌كه‌ی ڕه‌زامه‌ندی ئه‌مریكاو‬

‫واڵتانی ناتۆیش���ی له‌سه‌ره‌و توركیا تا ئێستا‬ ‫ب���ۆ ئه‌مریكاو ڕۆژئ���اوا گرنگ���ه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌س���تراتیژو نه‌خش���ه‌ی نوێ���ی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوینیشه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر كورد یه‌كگرتو‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬وه‌ك س���ه‌ده‌كانی ڕاب���ردو تورك‌و‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌ب ڕۆڵی س���ه‌ره‌كیان له‌گۆڕینی‬ ‫نه‌خشه‌ نوێكه‌دا شانبه‌شانی ڕۆژئاوا ده‌بێت‌و‬ ‫هه‌وڵی په‌راوێزخستنی كورد ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له‌م مژاره‌دا پارتی‌و په‌كه‌كه‌ به‌ئاراس���ته‌ی‬ ‫زیانگه‌یاندن به‌پرس���ی كورد‪ ،‬له‌كۆتائامانجدا‬ ‫ده‌گه‌نه‌ یه‌ك‌و هه‌ردوكیان خزمه‌تی ئامانجی‬ ‫حزب���ی‌و ئیدیۆلۆژی خۆی���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬پارتی‬ ‫به‌خۆهه‌ڵواس���ین به‌توركی���اوه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێ���ت‬ ‫هه‌ژمون���ی له‌ده‌س���ت ن���ه‌دات‌و بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌كه‌كه‌یش كه‌ چه‌ند س���اڵه‌ ئه‌م س���نورانه‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ب���ه‌ر زه‌بری توركیاو ئێران‪ ،‬هه‌وڵی‬ ‫نه‌داوه‌ ئه‌م هێرشانه‌ له‌سه‌ر گه‌ل دوربخاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هێرش���ه‌كان ده‌كاته‌ ئامڕازێك‬ ‫بۆ خ���ۆ مه‌زڵ���وم نیش���اندان‌و ڕاكێش���انی‬ ‫س���ۆزی خه‌ڵكی باشور‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌توانێت‬ ‫ڕێوش���وێنیتر بگرێته‌به‌ر‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫مه‌ده‌نی له‌تۆپباران‌و ئاواره‌بون پارێزراوبن‪.‬‬ ‫ت���ورك وه‌ك س���ااڵنی ڕاب���ردو زۆرتری���ن‬ ‫زه‌بری له‌سه‌ر دێهات‌و سروشت‌و ژن‌و پیاو و‬ ‫منداڵ���ی بێ چه‌ك‌و مه‌ده‌نییه‌‪ ،‬له‌م ڕێگه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌یه‌وێت به‌خه‌ڵك بڵێت‪ ،‬به‌هۆی په‌كه‌كه‌وه‌‬ ‫خه‌ڵكی مه‌ده‌ن���ی‌و دێهاته‌كان له‌ناو ده‌برێن‌و‬ ‫خه‌ڵك كردنه‌ به‌گژی په‌كه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌رنا زۆر‬ ‫به‌ئاسانی ده‌یتوانی گه‌ریال بكاته‌ ئامانج‪ ،‬بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی زیان به‌خه‌ڵك���ی مه‌ده‌نی بگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫وه‌ك هه‌میشه‌ له‌ڕابردویشدا هه‌روایكردوه‌‪.‬‬ ‫په‌كه‌كه‌ی���ش ده‌توانێ���ت تاڕاده‌ی���ه‌ك‬ ‫له‌س���نوره‌كان دوربكه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌پێن���او‬ ‫پاراس���تنی خه‌ڵ���ك‪ ،‬لێ به‌ه���ۆی ملمالنێی‬ ‫حزبی له‌گه‌ڵ حزبه‌كانی باش���ورو به‌پاساوی‬ ‫پاراس���تنی یه‌كێتی نه‌ته‌وه‌ی���ی ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستی له‌دروشمی چوار پارچه‌ی كوردستان‬ ‫به‌ه���ۆی گۆڕین���ی س���تراتیژی ڕامیاریه‌وه‌‬ ‫له‌س���اڵی‪ 1999‬وه‌ هه‌ڵگرت���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆر‬ ‫كه‌س���ی ناكامڵ‌و ئه‌وانه‌ی به‌رده‌وام داڕشتنه‌‬ ‫له‌به‌ركراوه‌كانی په‌كه‌كه‌ ده‌ڵێنه‌وه‌و تێناگه‌ن‪،‬‬ ‫پێیانوای���ه‌ ناكرێ���ت په‌كه‌ك���ه‌ له‌س���نوری‬ ‫كوردس���تان دوربكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌شه‌ڕی‬ ‫داعش���دا به‌رگری له‌باش���وری كوردس���تان‬ ‫كردوه‌و پێویسته‌ سوپاس بكرێت!‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر خه‌بات بۆ چ���وار پارچه‌ ده‌كه‌ن‌و‬

‫باوه‌ڕی���ان پێیه‌تی‪ ،‬ناكرێت ب���ه‌رده‌وام ئه‌م‬ ‫قسانه‌ به‌ڕوی باشوردا بده‌نه‌وه‌و منه‌ت بكه‌ن‬ ‫به‌وه‌ی باش���وریان پاراستوه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌ركی‬ ‫سه‌رش���انیه‌تی به‌رگری له‌ه���ه‌ر پارچه‌یه‌ك‬ ‫بێ جیاوازی بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ دروش���می‬ ‫پاراستنی چوارپارچه‌دا ڕاستگۆ ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫منه‌تكردنه‌كه‌ی به‌ڵگه‌یه‌‪ ،‬كه‌ به‌ڵێ سااڵنێكه‌‬ ‫ده‌س���تی له‌دروشمی چوار پارچه‌ هه‌ڵگرتوه‌و‬ ‫ئێس���تا ته‌نیا بۆ ڕاكێش���انی سۆزی خه‌ڵكی‬ ‫باشور بۆ باكور به‌كاری ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫په‌كه‌كه‌ هه‌میش���ه‌ باش���وری كوردستانی‬ ‫وه‌ك ش���وێنێكی لۆجس���تیكی به‌كارهێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌ئێستایشه‌وه‌ هیچ پرۆژه‌یه‌كی بۆ ڕێكخستنی‬ ‫باشور نه‌بوه‌و تایبه‌تمه‌ندی پێنه‌داوه‌و له‌سه‌ر‬ ‫هی���چ گرفت‌و قه‌یرانێكی باش���وریش بڕیاری‬ ‫داوه‌ ده‌ن���گ هه‌ڵنه‌بڕێت‪ ،‬ئه‌مه‌ هۆكاریش بو‬ ‫زیات���ر له‌چوار هه‌زار كادێ���رو گه‌ریالی كچ‌و‬ ‫كوڕی ئاماده‌و پێشه‌نگی باشوری كوردستان‪،‬‬ ‫دوای س���ااڵنێكی زۆر له‌خه‌باتی سه‌خت لێی‬ ‫بكش���ێنه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا قه‌یرانی كادێری‬ ‫پێش���ه‌نگ‌و پێش���كه‌وتویان له‌باشور هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام به‌هۆی خیات ‌هت‌و هاوكاری پارتیه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ توركیا‪ ،‬هه‌مو باش���وری كوردس���تانی‬ ‫به‌خیانه‌تكار وێنا كردوه‌و خس���توێتییه‌ تای‬ ‫ته‌رازوی پارتی‌و یه‌كێتیه‌وه‌‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫حزبانه‌ له‌خه‌ڵكی ئاسایی‌و كادێره‌كانی خۆی‬ ‫جیا بكاته‌وه‌و هه‌ستیان بریندار نه‌كات‪.‬‬ ‫ئێستایش ئه‌و ڕوانینه‌ی بۆ باشور نه‌گۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ب���ه‌رده‌وام هه‌وڵده‌دات باش���ور بكاته‌‬ ‫وێس���تگه‌یه‌كی مادی‌و مان���ه‌وی بۆ خزمه‌تی‬ ‫باك���ورو ڕۆژئاوای كوردس���تان‪ ،‬وێڕای هه‌مو‬ ‫ناكۆكیه‌كان���ی تائێس���تایش پارتی‌و بارزانی‬ ‫له‌ته‌واوی حزب‌و كه‌س���ێتیه‌كانی باش���وری‬ ‫كوردستان ال په‌س���ندتره‌‪ ،‬ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی‬ ‫چه‌ندینجار به‌كردار نیشانداوه‌و داڕۆژیش باش‬ ‫ڕونیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر كۆمه‌ڵێك به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ناوچه‌چێتی‌و هتد‪..‬‬ ‫هه‌ركاتێك ئاس���ته‌نگی دوچ���ار دێت‪ ،‬داوا‬ ‫له‌باش���وری كوردس���تان ده‌كات‪ ،‬هه‌مو بێنه‌‬ ‫سه‌ر ش���ه‌قام‌و داكۆكی لێ بكه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌ویش وه‌ك ت���ه‌واوی حزبه‌كانیتر ڕاهێزانی‬ ‫ڕامیاری ده‌كات و به‌رژه‌وه‌ندی حزبی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێت هه‌مو حزب���ه‌كان ناچار بكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی هاواڵتیان‌و به‌هاكانی كوردستان‬ ‫به‌پله‌ی یه‌كه‌م بپارێزن‌و گه‌ل له‌كاره‌س���ات‌و‬ ‫جه‌نگ‌و تۆپبارانی دوژمن دوربخه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌ركه‌وتن به‌ئوتومبێل به‌سه‌ر گۆیژه‌دا‬

‫گه‌م ‌ه كردن له‌گه‌ ‌ڵ مه‌رگ‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫كۆمه‌ڵێك له‌گه‌نجانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ خولیایان به‌ئوتومبێل‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌ به‌سه‌ر شاخی‌ گۆیژه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هاتوچۆی‌ سلێمانیش‬ ‫ده‌ڵێت "دیارده‌كه‌ زۆر به‌رفراوان بوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها ده‌توانین غه‌رامه‌یان بكه‌ین"‪.‬‬

‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫كه‌ خولیای ئه‌و‬ ‫كاره‌یان هه‌یه‌‬ ‫ڕو له‌زیادبوونن‬ ‫جه‌ختیش‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ هاتوچۆ‬ ‫ناتوانێت هیچ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یه‌كیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكات‬

‫"هه‌مو هه‌ینیی���ه‌ك ئۆتومبێله‌كانمان‬ ‫به‌سه‌ر گۆیژه‌دا سه‌رده‌خه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ قس���ه‌ی‌ ش���ێرزاده‌ له‌كاتی‌‬ ‫س���واربونی‌ ئوتومبێله‌كه‌یدا‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئۆتۆمبێله‌كانم���ان ئاماده‌كراون‌و وه‌ك‬ ‫ئۆتۆمبێلی دیكه‌ نییه‌و نمایشی خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫شێرزاد كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ئاره‌زومه‌ندانی‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌‪ ،‬نایش���ارێته‌وه‌ كاره‌ك���ه‌ی‬ ‫ئه‌وان بێ مه‌ترسیی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم چێژی‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌س���ه‌ر شاخدا‪ ،‬هه‌ستێك‬ ‫نییه‌ به‌ئاسانی له‌یاد بكرێت‪.‬‬ ‫له‌شاری س���لێمانی كه‌م نین ژماره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی س���ه‌رقاڵن ب���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ئۆتۆمبێله‌كانی���ان به‌س���ه‌ر گۆیژه‌دا‬ ‫سه‌ربكه‌ون‪ ،‬به‌ڵكو ئێستا ئه‌وان گروپی‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫رێ���ژوان گه‌نجێك���ی‌ دیك���ه‌‬ ‫له‌ئاره‌زومه‌ندان���ی‌ ئ���ه‌و س���ه‌رچڵییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "نمایش���ه‌كانمان ته‌نها وه‌كو لوتكه‌ی چیاكه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌م كاره‌ پڕه‌‬ ‫هیوایه‌تێ���ك ئه‌نج���ام ده‌ده‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ له‌سه‌ركێشی‪.‬‬ ‫رێژوان وتی‌ "خه‌ڵك هه‌بوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫هاوڕێكانم���ان كۆده‌بینه‌وه‌ هه‌رجاره‌ی‬ ‫هاورێیه‌كمان نمایش���ی ئۆتۆمبێله‌كان ئ���ه‌م خولیای���ه‌وه‌ ئۆتۆمبێله‌ك���ه‌ی‬ ‫تێكشاوه‌و خۆیشی بریندار بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌نجامده‌دات"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئ���ه‌و‪ ،‬هه‌م���و ئۆتۆمبێلێك تائێس���تا هیچ كه‌س���ێك به‌هۆی ئه‌و‬ ‫ناكرێت بۆ ئه‌و كاره‌ به‌كاربهێنرێت‪ ،‬بۆ سه‌رچڵییه‌وه‌ گیانی له‌ده‌ست نه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫ڕۆژ به‌ڕۆژ ژماره‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌‬ ‫ئه‌وان كێبڕكێی ئۆتۆمبێله‌كان له‌نێوان‬ ‫جێ���ب‌و الندكرۆزه‌ردای���ه‌و كێبڕكێی���ه‌ خولی���ای ئه‌و كاره‌یان هه‌یه‌ له‌ش���اری‬ ‫له‌س���ه‌رئه‌وه‌ی ك���ه‌ كامی���ان ده‌توانن س���لێمانی ڕو له‌زیادبوونن‪ ،‬جه‌ختیش‬ ‫له‌كه‌متری���ن ماوه‌دا خۆی���ان بگه‌یه‌ننه‌ له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ك���ه‌ هاتوچۆ ناتوانێت‬

‫هیچ لێپرسینه‌وه‌یه‌كیان له‌گه‌ڵدا بكات‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی "ئۆتۆمبێل���ی خۆیانه‌و‬ ‫به‌ئ���اره‌زوی خۆی���ان به‌كاریده‌هێنن‌و‬ ‫ده‌توانن به‌سه‌ر شاخدا پێی سه‌ربكه‌ون‌و‬ ‫زیان���ی بۆ كه‌س نیی���ه‌"‪ ،‬وه‌ك خۆیان‬ ‫ده‌ڵێن‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌س���لێمانی گروپێكی‬ ‫تایب���ه‌ت ب���ه‌و خولیایه‌ دام���ه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك فای���ه‌ق تۆفیق���ی س���ه‌رۆكی‬ ‫ڕێكخراوه‌كه‌ باس���ی لێوه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ڕێكخراوه‌كه‌مان ماوه‌ی س���اڵێكه‌‬

‫روداوێک له‌کاتی سه‌رکه‌وتن به‌سه‌ر شاخی گۆیژه‌دا‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬

‫وته‌بێ���ژی به‌ڕێوبه‌رایه‌ت���ی هاتوچۆی‬ ‫س���لێمانی ئه‌و كاره‌ به‌"ناشارستانی"‬ ‫ناوده‌بات‪.‬‬ ‫هاتوچۆی س���لێمانی نایش���ارێته‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌س���تیان به‌حاڵه‌تی له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫ك���ردوه‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ له‌زستانداو له‌كاتی به‌فربارینیشدا‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌و ڕوداوی نه‌خوازراویش���ی‬ ‫لێكه‌وتوه‌ت���ه‌وه‌و وه‌ك وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‬ ‫باس���ی ده‌كات "ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ هیچ‬ ‫ڕانماییه‌ک���ی تایبه‌تی���ان وه‌رنه‌گرتوه‌‬

‫له‌الی���ه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی هاتوچۆی‬ ‫س���لێمانییه‌وه‌ تابتوان���ن كاری ل���ه‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ به‌باشی ئه‌نجام بده‌ن"‪.‬‬ ‫نه‌قی���ب كاروان باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌یان ناتوانێت‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌ كۆنت���ڕۆڵ ب���كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"دیارده‌كه‌ زۆر به‌رف���راوان بوه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ده‌توانین غه‌رامه‌ی ئۆتۆمبێل‌و خاوه‌ن‬ ‫ئۆتۆمبێل���ه‌كان بكه‌ین به‌اڵم خه‌ڵكێكی‬ ‫زۆر ده‌چن���ه‌ ئ���ه‌وێ ب���ۆ بینینی ئه‌و‬ ‫نمایشه‌"‪.‬‬

‫دامه‌زراوه‌و ناوی ڕێكخراوی شاخه‌وانی‬ ‫درێژدادڕی ئۆتۆمبێله‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ژماره‌ی ئۆتۆمبیله‌كانمان‬ ‫پێنج ئۆتۆمبیل���ه‌‌و هه‌ركاتێك نمایش‬ ‫بكه‌ین هاواڵتیه‌كی زۆر به‌ش���دارده‌بن‌و‬ ‫ڕۆژانی هه‌ینی كاتژمێر دوی پاشنیوه‌ڕۆ‬ ‫گه‌شته‌كانمان سازده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌ی���ان تائێس���تا له‌الی���ه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆی سلێمانییه‌وه‌‬ ‫توش���ی لێپرس���ینه‌وه‌ نه‌هاتون‪ ،‬به‌اڵم‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫بۆچی ئه‌ردوغان بردیه‌وه‌؟‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫له‌باری ناوخۆییه‌وه‌ شكستی هه‌ڵبژاردنی حه‌وتی حوزه‌یران بۆ ئاكپارتی له‌ئاستێكدا‬ ‫بو خه‌ریك بو هاوس����ه‌نگی له‌ده‌س����تبدات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی هاوسه‌نگیش����ی له‌ده‌س����تداو‬ ‫له‌بری ش����ه‌ڕی داعش هات ش����ه‌ڕی په‌كه‌كه‌ی هه‌ڵگیرساند‪ ،‬راستیه‌كه‌ی ئه‌م شه‌ڕو‬ ‫ئۆپه‌راس����یۆنه‌ی دو مانگی پێشو بۆ ئه‌وه‌بو "ئه‌ردوغان" به‌كۆمه‌ڵگای توركی بڵێت‬ ‫له‌حه‌وت����ی حوزه‌یران ده‌نگتان به‌من نه‌دا حه‌قی خۆتان بو كه‌ هۆكاره‌كه‌ی ئه‌وه‌بو‬ ‫زۆر له‌گه‌ڵ كوردو پرس����ی چاره‌سه‌ری ته‌باو هاوكاربوین‪ ،‬لێ ئێستا ئه‌وه‌ بزانن من‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ش دۆس����تی كورد نیم‌و بگره‌ به‌تیرۆریستیش����یان ده‌زانم‌و ئیتر شتێك نیه‌‬ ‫ناوی كێشه‌ی كورد بێت‪ ،‬ئه‌م تێزی ئیشكردنه‌ی چه‌ند مانگی پێشو وایكرد ئاكه‌په‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كه‌ی بچنێته‌وه‌و شكس����ت بگۆرێته‌وه‌ به‌سه‌ركه‌وتن‌و كورد بخاته‌وه‌ بازنه‌ی‬ ‫دوژمنایه‌تیه‌كه‌ی س����ه‌رده‌می ئه‌تاتورك‪ ،‬تاكه‌ ئامانجێك كه‌ نه‌یپێكاو شكستی هێنا‬ ‫ئه‌وه‌بو نه‌یتوانی هه‌ده‌په‌ دوربخاته‌وه‌ له‌په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫له‌باری هه‌رێمی‌و نێوده‌وڵه‌تیش����ه‌وه‌ به‌تایبه‌تی له‌ره‌هه‌ندی ئابوری‌و سه‌ربازیه‌وه‌‬ ‫زۆرێك له‌واڵته‌ ئه‌وروپیه‌كان‌و رۆژئاواییه‌كان به‌ئه‌مریكاش����ه‌وه‌ مه‌به‌ستیان بو رۆڵی‬ ‫س����تراتیجی ئۆردوغان‌و ئاكه‌په‌ له‌ناوچه‌كه‌دا به‌دره‌وشاوه‌یی بمێنێته‌وه‌و هیچ نه‌بێت‬ ‫له‌م چركه‌س����اته‌دا شكس����ت نه‌خوات‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ك كارتی فشار به‌كاریبهێنن دژی‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌ڕوسیاو ئێران‌و س����وریاو ته‌نانه‌ت ئه‌زمونه‌كانی رۆژئاوای كوردستان كه‌‬ ‫ئێس����تا ئه‌وه‌تان له‌ناو چوارچێوه‌ی ئه‌و بلۆكه‌دا‪ ،‬بۆیه‌ به‌ناردنی كۆمه‌ڵێك مه‌سج‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی دیبلۆماس����ی‌و هاتنی هه‌ندێ شاندی پله‌بڵندی ئه‌ڵمانی‌و ئه‌مریكی پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بۆ توركیاو به‌پێچه‌وانه‌ش����ه‌وه‌‪ ،‬وایكرد رایگش����تی توركی بجوڵێت‬ ‫به‌ئاراسته‌ی مانه‌وه‌و شه‌رعیه‌تی ئاكپارتی له‌سه‌ر كورسی حوكمڕانی‪ ،‬پاشان توركیا‬ ‫ئێس����تا سه‌رچاوه‌یه‌كی باش����ی س����اغكردنه‌وه‌ی نه‌وت‌و بیزنس‌و ئابوری زه‌به‌الحی‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌یه‌و بگره‌ ش����اده‌ماری هێنانی نه‌وتی س����وریاو عێراق‌و كوردس����تانه‌ بۆ‬ ‫كه‌ناره‌كان����ی ئه‌وروپ����او ئه‌مریكاو هه‌ریه‌ك له‌م واڵتان����ه‌ نایانه‌وێت ئه‌م هاوپه‌یمانه‌‬ ‫ستراتیجیه‌ له‌ده‌ستبده‌ن‌و بگه‌ڕێن بۆ به‌دیل‌و دۆستی نوێ له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫هاتنی روسیا بۆ ناو س����وریاو ده‌ستێوه‌ردانه‌كانی ئێران له‌ناوخۆی عێراق‌و سوریاو‬ ‫لوبنان‌و یه‌مه‌ن وایكرد ئه‌و واڵتانه‌ مه‌ترسیه‌كانیان زیاتر بێت بۆ ئه‌م هه‌ژمونگه‌ریه‌ی‬ ‫روس����یاو به‌خۆیاندا بچن����ه‌وه‌ به‌رانبه‌ر به‌توركیاو هیچ نه‌بێ����ت له‌م كاته‌دا نه‌گه‌ڕێن‬ ‫به‌شوێن ئه‌ڵته‌رناتیڤدا بۆ ئه‌ردوغان‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردنی یه‌كی نۆڤێمبه‌ر س����ه‌لماندی كه‌ ئۆردوغان به‌باشی واقیعی سیاسی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی توركیای خوێندۆته‌وه‌و زانی كۆمه‌ڵگای توركی چی ده‌وێت كه‌ توركیای‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دوڕێیانی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌ ئاكه‌په‌و س����ه‌قامگیریی‌ واڵت‪ ،‬هه‌ڵنه‌بژاردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاكه‌په‌‌و ناسه‌مگیریی‌ واڵتدا راگرت‌و سه‌ره‌نجام بژارده‌ی‌ زۆرینه‌ سه‌قامگیریی واڵت‌و‬ ‫ئاكه‌په‌ بو‪ .‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ی ئه‌ردوغان كردی بریتیبو له‌موماره‌س����ه‌كردنی سیاسه‌تێكی‬ ‫دورمه‌ودا بۆ دانانی بناغه‌یه‌كی س����ێنتراڵ‌و مه‌ركه‌زی س����وڵتانگه‌را له‌ناو كۆش����كه‌‬ ‫تازه‌كه‌یدا‪ ،‬تاكه‌ رێگری‌و ئاس����ته‌نگی به‌رده‌میشی له‌ئێستادا ده‌ستكاری‌و هه‌مواری‬ ‫ده‌س����توری واڵت‌و گۆڕینی سیستمه‌ له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی تا خه‌ونه‌كه‌ی‬ ‫به‌باشی به‌دیبهێنێت وه‌ك سوڵتانێكی نوێی عوسمانی‌و هیوای بوژانه‌وه‌ی خه‌الفه‌تی‬ ‫ئیس��ل�امی تا س����اڵی ‪ 2023‬درێژه‌ به‌خه‌ونه‌كه‌ی بدات‪ ،‬ئه‌مه‌ش بێگومان پێویستی‬ ‫به‌زۆرین����ه‌ی په‌رله‌مانی ئه‌و واڵته‌ هه‌ی����ه‌و مه‌حاڵه‌ پارته‌ براوه‌كانی دیكه‌ كه‌ رێگای‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنی په‌رله‌مان����ی هه‌ڵده‌بژێرن وه‌ك (هه‌ده‌په‌و چه‌هه‌پ����ه‌و مه‌هه‌په‌) به‌م‬ ‫گه‌مه‌یه‌ی ئه‌ردوغان رازیبن‌و بهێڵن ئه‌م كاره‌ بكات‪ ،‬ده‌نگی په‌رله‌مانی پێویستیشی‬ ‫نی����ه‌ ب����ۆ ئه‌م كاره‌‪ ،‬بۆیه‌ ش����ه‌ڕی ئاینده‌ له‌هیچ كوێ نیه‌ جگ����ه‌ له‌په‌رله‌مانی ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا نه‌بێت‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌م نین قه‌یران‌و فشاره‌كانی ده‌وری ئه‌ردوغان له‌ئاینده‌ی‬ ‫نزیكدا‪ ،‬وه‌ك فش����اری قه‌ندیل‌و ته‌ڤگه‌ری یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌ له‌رۆژئاوای كوردستان‪،‬‬ ‫خراپبونی باری‌ ئاب����وری واڵت‌و زۆربونی نه‌یاره‌كان����ی ئۆردوغان وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫فه‌تحواڵ گوڵه‌ن‌و جیابونه‌وه‌ی عه‌بدواڵ گویل‌و هاورێ نزیكه‌كانی‌و بونی س����ێ پارتی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌ هه‌ڕه‌شه‌ن بۆ سه‌ر خه‌ونه‌كه‌ی ئه‌ردوغان‪.‬‬

‫تورکیا‬

‫هه‌ڵبژاردنی‬

‫بنکه‌ی سه‌ره‌کی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬

‫ژماره‌ی کورسی‬

‫ژماره‌ی کورسی‬

‫ژماره‌ی کورسی‬

‫ژماره‌ی کورسی‬

‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن‬

‫ریکالم‬