ژماره‌ 505

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)505‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/12/1‬‬

‫دراما توركییه‌كان‬ ‫بێناسنامه‌كان‬ ‫ی منداڵیشیان‬ ‫خو ‌‬ ‫ئه‌و گۆڕانه‌ی‌‬ ‫كه‌س نیه‌ گوڵێكیان شه‌ڕكردوه‌‬ ‫له‌سه‌ر دابنێت‬

‫‪9‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫هه‌رزانبازاڕ‬ ‫پێشانگای‌ ئۆتۆمبیلیشی‌ گرته‌وه‌‬

‫‪11‬‬

‫‪16‬‬

‫ژن ‌ه‬ ‫ئێزیدیی ‌ه‬ ‫پاکیزه‌کان‬

‫‪2‬‬ ‫سلێامنی‪ :‬زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 100‬که‌س له‌سه‌ر‬ ‫ماده‌ی هۆشبه‌ر‬ ‫ده‌ستگیرکراون‬

‫پارتی زۆر دڵی‬ ‫به‌په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئۆرشه‌لیم‬ ‫خۆشه‌‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫به‌رپرسێك ‌ی بااڵی‌ پارتی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌نه‌وشیروان مسته‌فاو‌ه ده‌كات‬ ‫عوسمانی‌ حاجی‌ مه‌حمودو د‪.‬یوسف له‌گه‌ڵ‌ رێكخه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان كۆده‌بنه‌وه‌‬

‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ بااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیاری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان "عوس���مان ‌‬ ‫به‌نه‌وشیروان مسته‌فاو‌ه ده‌كات‌و داوا ‌‬ ‫ی ناوبراو‬ ‫ی حاجی‌ مه‌حم���ود" س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی دۆخ ‌‬ ‫لێده‌كات به‌مه‌به‌ستی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات ل���ه‌ له‌ن���ده‌ن به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫هه‌رێم بۆ پێش ‪‌ 12‬‬ ‫ی ئۆكتۆبه‌ر د‪.‬یوسف پ���رس‌و ڕا گۆڕین���ه‌و‌ه س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫محه‌مه‌د ده‌ست له‌كاربكێشێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ب���ه‌دوا گۆڕانكاریه‌كان ‌‬ ‫یه‌ك له‌عوس���مان ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‬ ‫ی بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی حاج���ی‌ مه‌حمود‌و هه‌ڵوێس���ته‌كان ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانیش له‌گه‌ڵ‌ رێكخه‌ر ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی سه‌باره‌ت به‌و پێشهات‌و گۆڕانكاریانه‌‪.‬‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان له‌ئه‌وروپا ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مینجار‌ه له‌دوای‌ س���ه‌فه‌ر ‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فاوه‌ ب���ۆ ئه‌وروپا‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی بكات‌و‬ ‫ی به‌رپرس���ێكی‌ گۆڕان س���ه‌ردان ‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی‌ زانیارییه‌كان ‌‬ ‫ی راسته‌وخۆ پرس‌و رای‌ له‌سه‌ر روداوه‌كان‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ی ب���ااڵ ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه ‪ ،‬به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫ل ‌ه له‌ن���ده‌ن په‌یوه‌ندی‌ به‌نه‌وش���یروان وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لێدوان��� ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مس���ته‌فاوه‌ كردوه‌و ئه‌و پێش���نیاره‌ ‌‬ ‫ی ئاگادار بۆ ئاوێنه‌‪ ،‬كار‬ ‫ی س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی پێڕاگه‌یاندو‌ه ك ‌ه به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫ی دۆخ���ی‌ هه‌رێ���م بۆ پێش بۆ ئه‌وه‌ش ده‌كرێت د‪.‬یوسف محه‌مه‌د‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫‪12‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ر‪ ،‬د‪.‬یوس���ف محه‌مه‌د س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ده‌ست له‌پۆستی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان له‌میان ‌هی‌ گه‌ش���ته‌كه‌یدا ب���ۆ ئه‌وروپا‬ ‫بكێشێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌وشیروان مسته‌فا چاوی‌ به‌نه‌وش���یروان مسته‌فا بكه‌وێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی "گرفتی‌ یه‌كتر بینین ‌‬ ‫ی سه‌رچاوه‌ك ‌ه وت ‌‬ ‫ئه‌و داوایه‌ی‌ ره‌تكردوه‌ته‌وه‌و "سوربون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م دوان ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ئێس���تا وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی گۆڕان ‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ریتانیا له‌برۆكسل به‌النیكه‌مه‌و‌ه‬ ‫د‪.‬یوسف محه‌مه‌د له‌پۆسته‌كه‌یدا دوپات ڤیزه‌ ‌‬ ‫ێ هه‌فته‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫پێویستی‌ به‌س��� ‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی دو كار بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كرێت له‌به‌رلین یاخود‬ ‫ی تره‌وه‌‪ ،‬پاش تێپه‌ڕین ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی نه‌وشیروان برۆكسل‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فا‌و د‪.‬یوسف‬ ‫مانگ به‌سه‌ر سه‌فه‌ركردن ‌‬ ‫ی محه‌مه‌د كۆببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫مس���ته‌فادا بۆ ئه‌وروپا‪ ،‬هه‌ڵسوڕاوێك ‌‬

‫دوا وێنه‌ی باڵوکراوه‌ی نه‌وشیروان مسته‌فا‬

‫تەنها لەمساڵدا ‪ 1350‬سەرمایەداری كورد‬ ‫شوقەو خانویان لەتوركیا كڕیوە‬

‫نوێنه‌ر ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌مۆسكۆ‪:‬‬

‫روسیا دژی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان نیه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌مۆس���كۆ‪ ،‬د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگ���ی تاڵه‌بانی‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ كوردس���تان به‌م‬ ‫بارودۆخ���ه‌ی ئێس���تایه‌وه‌ ئاماده‌ییه‌ك���ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی بۆ ئ���ه‌و گۆڕانكاریانه‌ نیه‌‬ ‫كه‌ روس���یا ده‌یكات له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "روسیا دژی سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان نیه‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی‬ ‫تاڵه‌بانی له‌گفتوگۆیه‌كی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند ك���ه‌ ئاس���تی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫حزب���ه‌كان له‌گ���ه‌ڵ واڵتان���ی خۆرئ���اواو‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌مریكاش‪ ،‬ئاس���تی په‌یوه‌ندی‬ ‫هه‌رێ���م‌و روس���یا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا حزبه‌كان‌و‬

‫روس���یاش دیاریده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "روسیا‬ ‫دژی سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستان نیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌لومه‌رجی ئێستا له‌باره‌ی روسیاوه‌‬ ‫واده‌خوازێ كه‌ ئێستا له‌گه‌ڵ جیابونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌عێراق نه‌بێ"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫هه‌ڵكه‌وته‌ی جوگرافی كوردستان‌و گرنگی‬ ‫كوردس���تانیش له‌ڕوی سیاسی‌و ئابوری‌و‬ ‫س���ه‌ربازییه‌وه‌ ب���ۆ ده‌وڵه‌ت���ان واده‌كات‬ ‫پریش���كی ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی‌ راسته‌وخۆ‬ ‫ب���ه‌ر بك���ه‌وێ ك���ه‌ ئێس���تا له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا له‌ئارادایه‌‪.‬‬

‫بەپێی داتای یەكێتی وەبەرهێنەرانی قه‌یرانی سیاس���ی‌و دارای���ی‌و ئه‌منی‌‬ ‫كوردستان بەهۆی قەیرانی داراییەوە س���ه‌رمایه‌كانیان له‌هه‌رێم هه‌ڵڕشتبو‬ ‫بەلێشاو سەرمایەی بیانی‌و خۆماڵی ئێس���تا ژماره‌یان له‌په‌نجه‌ی ده‌ست‬ ‫رو لەدەرەوەی كوردس���تان دەكات‪ ،‬تێپه‌ڕناكه‌ن‪ ،‬ئەو وتی "سه‌رمایه‌داره‌‬ ‫وتەبێ���ژی یەكێت���ی وەبەرهێن���ەران كورده‌كانیش به‌لێشاو سه‌رمایه‌كانیان‬ ‫دەڵێ���ت "تەنه���ا لەمس���اڵدا ‪ 1350‬ب���ه‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫سەرمایەداری كورد شوقەو خانویان به‌كۆچی سه‌رمایه‌ داده‌نرێت له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان كه‌ زیانه‌كه‌ی تائێس���تا‬ ‫لەتوركیا كڕیوە"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬سلێمانی‪ :‬یاسین مه‌حمود خۆی له‌‪ 60‬ملیار دۆالر دەدات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئ���ه‌وه‌ی قه‌یرانه‌ك���ه‌ی‬ ‫وته‌بێ���ژی یه‌كێت���ی وه‌به‌رهێنه‌رانی‬ ‫كوردستان بەئاوێنەی راگەیاند كە ئه‌و قوڵكردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كۆچ���ی كۆمپانیا‬ ‫كۆمپانیا بیانیانه‌ی پێش دروستبونی نه‌وتیه‌ بیانیه‌كانه‌ كه‌ به‌نرخێكی گران‬

‫هاتونه‌ته‌ هه‌رێم هه‌ندێكیان ئێس���تا‬ ‫زۆر به‌ئاسانی به‌هۆی ئه‌و قه‌یرانه‌وه‌‬ ‫كوردس���تان به‌جێده‌هێڵن هه‌ندێكی‬ ‫تریش���یان رۆژانه‌ گ���وێ هه‌ڵده‌خه‌ن‬ ‫بزانن دۆخی كوردس���تان به‌ره‌و كوێ‬ ‫ده‌ڕوات له‌حاڵه‌تی ترسدا ده‌ژین"‪.‬‬ ‫لەماوەی ئەمساڵدا چوار كۆمپانیای‬ ‫‪OMV‬ی نەمس���ایی‌و هیس���ی‬ ‫ئەمریك���ی‌و تالیس���مانی كەن���ەدی‌و‬ ‫رێپس���ۆڵی ئیس���پانی كارەكانی���ان‬ ‫راگرت���وەو هەرێمی كوردس���تانیان‬ ‫بەجێهێش���توەو پش���كەكانی خۆیان‬

‫فرۆش���توە‪ .‬هەروەها سێ كۆمپانیای‬ ‫دیك���ەش ك���ه‌ پێكهات���ون له‌مۆڵی‬ ‫هەن���گاری‌و ئۆیڵ س���ێرچ‌و كۆمێتی‬ ‫رۆمانی‌و وێس���ترن زاگرۆسی كەنەدی‬ ‫بڕیاری بەجێهێش���تنی كوردستانیان‬ ‫داوەو لەس���ەروبەندی فرۆش���تنی‬ ‫پشكەكانیاندان‪ ،‬سەرباری ئەوانەش‬ ‫ش���ێڤرۆنی ئه‌مریكی بەنیازە بڕیارێك‬ ‫ب���ۆ هەڵپەس���اردن‌و بەجێهێش���تنی‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان دەرب���كات‬ ‫بەشێوەیەك هەتا س���اڵی‪ 2017‬یان‬ ‫‪ 2018‬بۆی نەگەڕێتەوه‌‪.‬‬

‫ی كوردستان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ده‌ڵێت "كێشه‌كان ‌‬ ‫به‌رده‌وام قوڵ ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬عیرف���ان‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د ك ‌ه ه���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر‌و نیش���ته‌جێبون ‌‬ ‫جێهێش���تن ‌‬

‫ئێس���تای‌ له‌س���لێمانی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ی شه‌ش مه‌ڵبه‌ندیان‬ ‫ی له‌س���لێمان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌س���نوری‌ هه‌ولێر ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫دو مه‌ڵبه‌ندی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌ جۆرێ���ك‬ ‫"مه‌ڵبه‌نده‌كان��� ‌‬ ‫له‌په‌راوێزخس���تنی‌ پێ���وه‌ دیاربو بۆی ‌ه‬

‫ی ته‌نها گ���ۆڕان نه‌بێت‪ ،‬گۆڕان كۆمه‌ڵێك ئێران���دا په‌یوه‌ندیم���ان باش���ه‌‪ ،‬ئێران‬ ‫هاتمه‌و‌ه بۆ س���لێمانی‌ تامه‌ڵبه‌نده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قس���ه‌ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬پارتی���ش كۆمه‌ڵێك دو ج���ۆر ڕه‌فت���ار ده‌كات وه‌ك الیه‌ن ‌‬ ‫ی به‌باش ‌‬ ‫ی پارێزگاری‌ س���لێمان ‌‬ ‫سنور ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫ی دیكه‌ش سیاس���ی‌‌و الیه‌نه‌ك��� ‌هی‌ دیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬حیزبه‌كان��� ‌‬ ‫قس���ه‌ ‌‬ ‫ئیش‌وكاره‌كانیان به‌ڕێوه‌بچێت"‪.‬‬ ‫ی باڵوكردنه‌و‌هی‌ شیعه‌گه‌ری‌"‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌ش ك���رده‌و‌ه بونه‌ته‌ ته‌ماش���اكه‌رو بینه‌رن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ناوب���راو جه‌غت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ شتێك له‌ئێس���تادا به‌ناوی‌ به‌ره‌و‌ه "بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امیش وه‌ك باق ‌‬ ‫نه‌م���اوه‌‌و چوارحی���زب له‌حكومه‌تدای ‌ه حیزبه‌كانی‌ دیك ‌هی‌ كوردس���تان له‌گه‌ڵ‬

‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬كێشه‌كانی‌ هه‌رێم ‌ی كوردستان به‌رده‌وام قوڵ ده‌بنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ ،‬ڕابه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئام���اژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ئ���ه‌و دۆخ ‌هی‌ ئێس���تا له‌كوردس���تان‬ ‫ی نائاس���اییه‌‪،‬‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت حاڵه‌تێك ‌‬ ‫وه‌ك كه‌س���ێك وای���ه‌ كه‌ نه‌خۆش���ه‌‌و‬ ‫ی پێدرابێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌رمانێكی‌ مس���ه‌كین ‌‬

‫به‌رسڤێك بۆ فه‌رید ئه‌سه‌سه‌ردو "ریشه‌ی بیروباوەڕ ‌ی بارزانیه‌كان‌"‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪17‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫‪3‬‬

‫"پارتی زۆر دڵی به‌په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئۆرشه‌لیم خۆشه‌"‬

‫ئیسرائیل ئه‌و دڵداره‌ی زیاتر ل ‌ه ‪ 40‬ساڵه‌ به‌نهێنی مه‌یلی كورد ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫سه‌رده‌مێكی زۆره‌ هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫ئیسرائیل وه‌ك دو دڵداری دور له‌یه‌ك‬ ‫مه‌یلیان بۆ په‌یوه‌ندیه‌كی ئاشكرا هه‌یه‌‬ ‫وه‌كو له‌وه‌ی ئێستا به‌نهێنی‌و دور‬ ‫له‌چاوی میدیاو واڵتان جارجار یه‌كتری‬ ‫به‌سه‌رده‌كه‌نه‌وه‌ وه‌كو باسده‌كرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئیسرائیل له‌دوره‌وه‌ جارجار ئه‌و مه‌یله‌‬ ‫بۆ كورد دوباره‌ ده‌كاته‌وه‌‌و پشتگیریی‌‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ده‌كات‪.‬‬ ‫بینیامین ناتانیاهۆی س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫ئیس���رائیل له‌دواهه‌مین لێدوان���ی له‌باری‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌وه‌ په‌یوه‌ندی���ه‌‬ ‫دێرینه‌ك���ه‌ی نه‌ش���اردوه‌ته‌وه‌و ئام���اژه‌ی‬ ‫ب���ه‌‌وه‌داوه‌ "ك���ورده‌كان نه‌ته‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫جه‌نگاوه‌رن‪ ،‬سه‌لماندوش���یانه‌ كه‌ ده‌توانن‬ ‫پابه‌ندی سیاس���یی بپارێزن‌و شایس���ته‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیین"‪‌.‬‬ ‫ئ���ه‌م قس���انه‌ی ناتانیاه���ۆ بۆن���ی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی دێرینی لێدێت به‌رپرس���انی‬ ‫كورد به‌ش���ێوه‌ی ناڕێكخ���راو له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ بچوكه‌ هه‌یانب���ووه‌ كه‌ زۆرجار وه‌ك‬ ‫باس���ده‌كرێت "‌دڵ���ی سیاس��� ‌هت‌و ئابوری‬ ‫جیهان���ی له‌چنگدای���ه‌"‪ ،‬به‌اڵم هێش���تاش‬ ‫نه‌ كورد‌و ن���ه‌ ئیس���رائیل نایانه‌وێت ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ ئاشكرابێت‪.‬‬ ‫د‪.‬مه‌حمود عوس���مان سیاس���ه‌تمه‌دای‬ ‫كورد‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌رده‌می شۆڕشی ئه‌یلولدا‬ ‫یه‌كێ���ك ب���وه‌ ل���ه‌و كه‌س���انه‌ی ئ���اگای‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیه‌كانی كوردو ئیس���رائیل بوه‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت جارێكیش به‌هاوڕێیه‌تی مس���ته‌فا‬ ‫بارزانی‌ س���ه‌ركرده‌ی شۆڕش���ی ئه‌یلول‌و‬ ‫باوكی مه‌س���عود بارزانی سه‌رۆكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان سه‌ردانی ئیسرائیلی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كه‌ پرس���یاری‌ ره‌گ‌و ریشه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیان���ه‌ی‌ لێده‌كرێت‪ ،‬نایه‌وێت خۆی‌‬ ‫له‌قواڵیی باس���ه‌كه‌ بدات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‬

‫ئێمه‌ نابێت له‌عه‌ره‌ب‬ ‫عه‌ره‌بتر بین‬ ‫له‌كاتێكدا واڵتێكی‬ ‫گه‌وره‌ی وه‌كو میسر‬ ‫‌ئیسرائیلی به‌فه‌رمی‬ ‫ناسیبێت‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫له‌چی بترسین؟‬ ‫‌ئیسرائیل‪ :‬بارزانی‌و چه‌ند سه‌رکرده‌یه‌کی کوردو ئیسرائیلی‬ ‫له‌ئاوێنه‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ كه‌ ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫دێرین���ه‌ هه‌ب���وه‌و ئ���ه‌وكات په‌یوه‌ندیه‌ك ‌ه‬ ‫به‌ئ���اگاداری ئه‌مه‌ریكاو له‌ڕێگه‌ی ش���ای‬ ‫ئێرانه‌وه‌ دروس���تكراوه‌ به‌شێوه‌ی نهێنی‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌س���ه‌رده‌می ش���ادا ئیسرائیل‬ ‫مه‌شقی به‌پێش���مه‌رگه‌ كورده‌كان كردوه‌‌و‬ ‫چه‌كیشی پێبه‌خشیون"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا عوس���مان ئه‌وه‌‌ش���ی‬ ‫نه‌شارده‌وه‌ كه‌ "بونی په‌یوه‌ندی له‌ئاستی‬ ‫تاكه‌كه‌س نه‌ب���و‪ ،‬به‌ڵكو س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫شۆڕش���ی ئه‌یلول به‌كۆی ده‌نگ بڕیاریداوه‌‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫پێچه‌وانه‌ی جاران‪ ،‬ئێس���تا زۆرتر باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كرێت كه‌ ئیس���رائیل په‌یوه‌ندیه‌كی‬ ‫پته‌وی سیاسی‌و بازرگانی له‌گه‌ڵ باشوری‬ ‫كوردستان هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌پێی‌ هه‌واڵه‌كان‬ ‫كڕیاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ نه‌وت���ی‌ هه‌نارده‌كراوی‌‬

‫كوردستان‪ ،‬واڵتی‌ ئیسرائیله‌‪ .‬راست‌و درۆی‬ ‫ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ی ئێستای كوردو ئیسرائیل‬ ‫زۆر رون نیه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆرجار سه‌ری ڕمه‌كان‬ ‫له‌نێو پارته‌ سیاس���یه‌كانی باش���ور ڕوه‌و‬ ‫ناوچه‌وانی پارتی ده‌ته‌قێنرێن‪.‬‬ ‫س����ه‌الم عه‌بدواڵ سه‌رنوسه‌ری ڕۆژنامه‌ی‬ ‫خه‌بات����ی زمانحاڵ����ی پارت����ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‌و ئه‌ندامی پێشوی‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئه‌و حیزبه‌‪ ،‬هیچی به‌ئاوێنه‌ نه‌وت له‌باره‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی حیزبه‌ك����ه‌ی له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫ئیس����رائیل‪ ،‬به‌اڵم بونی په‌یوه‌ندیه‌كی له‌و‬ ‫جۆره‌ ئ����ه‌و زۆر خۆش����حاڵ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ نابێت له‌عه‌ره‌ب عه‌ره‌بتر بین‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا واڵتێكی گه‌وره‌ی وه‌كو میس����ر‬ ‫به‌فه‌رمی‌ئیسرائیلی ناسیبێت‪ ،‬ئێمه‌ له‌چی‬ ‫بترسین؟"‬ ‫به‌رپرس����ه‌كه‌ی پارت����ی دیموكرات����ی‬

‫كوردستان هه‌رچه‌نده‌ زانیاری نه‌دا له‌سه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ن����دی حیزبه‌كه‌ی به‌ئیس����رائیله‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌مو ڕاكان ب����ۆ ئه‌وه‌ده‌چن ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی����ش هه‌بێ����ت له‌نێوان كوردو‬ ‫ئیس����رائیلدا ئ����ه‌وا پارت����ی دیموكرات����ی‬ ‫كوردس����تان ڕه‌س����می ئ����ه‌و په‌یوه‌ندی����ه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫دكتۆر فایه‌ق گوڵپی كه‌ له‌شۆرشی نوێی‬ ‫كورد ش����ایه‌تی زۆرێك له‌ڕوداوه‌كان بوه‌‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی په‌یوه‌ندی نێوان ئیسرائیل‌و كورد‬ ‫وای بۆده‌چێت ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندیه‌ك هه‌بێت‬ ‫له‌نێوان كورد‌و ئیس����رائیل په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫حیزبی س����نورداره‌و چوارچێوه‌ی فه‌رمی‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌و پارتی����ش به‌حوكمی نزیكی‬ ‫له‌هاوپه‌یمانی س����وننه‌كان ڕه‌س����می ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫گوڵپی كه‌ كه‌س����ێكی‌ نزیك����ه‌ له‌پارتی‬

‫سه‌رۆكایه‌تیه‌كانی هه‌رێم‬ ‫له‌نێوان به‌رداشی پارتی‌و‬ ‫گۆڕاندا ئیفلیجكراون‬

‫حاكم قادر‪ :‬له‌گه‌ ‌ڵ هیچ الیه‌نێك‬ ‫له‌دژ ‌ی هیچ الیه‌نێك ‌ی تر رێكناكه‌وین‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫حاكم قادر ئه‌ندام ‌ی مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫وه‌فدی‌ دانوستانكار ‌ی یه‌كێتی‌‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێم ‌ه‬ ‫پاشكۆی‌ هیچ حزب‌و الیه‌نێك نین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك باس ده‌كرێت ناكۆكیه‌كان ‌ی‬ ‫نێوان گ���ۆڕان‌و پارت���ی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌دو به‌ره‌وه‌‪ ،‬قس���ه‌كانی‌ ئه‌مدوایه‌ ‌ی مه‌ال‬ ‫به‌ختیاریش سه‌باره‌ت به‌گرنگ ‌ی په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی ئه‌و‌ه ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ ده‌ڵێن چی‌؟‬ ‫حاكم ق���ادر‪ :‬تێڕوانین���ی‌ ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫یه‌كێت ‌ی نیشتمانی‌ كوردستان ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌مو هاوڕاین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫قه‌یران‌و كێشه‌كان ‌ی ئه‌مڕۆی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫رێگ���ه‌ی‌ گفتوگ���ۆو دانیش���تن‌و دیالۆگ ‌ه‬ ‫له‌نێوان س���ه‌رجه‌م الیه‌نه‌ سیاسیه‌كاندا‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش ئێم��� ‌ه هه‌نگاومان‬ ‫ناوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو و‬ ‫پارتی‌ كۆبوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌جیا كۆبوینه‌ته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كانمان‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌كو یه‌كێتی‌ نیش���تمان ‌ی‬ ‫كوردس���تان خوازیارین كێش���ه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ ك���ه‌ ده‌س���كه‌وته‌كان ‌ی به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫هه‌م���و الیه‌كمان���ه‌‪ ،‬له‌پێش���ه‌وه‌ خوێن ‌ی‬ ‫ش���ه‌هیدان‌و ره‌نج‌و ماندوبونی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ته‌نها دانیش���تن‌و گفتوگۆی���ه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌م قۆناغه‌ی‌ ئه‌مڕۆی‌ ئێمه‌ جیاوازه‌‌و رۆژ‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ رۆژ شت ‌ی نو ‌ێ دێته‌ پێشه‌و‌ه له‌ڕو ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و ده‌ستێوه‌ردانی‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌رك ‌ی هه‌مو الیه‌كمانه‌ ك ‌ه پێكه‌و‌ه‬ ‫هاوڕابی���ن‪ ،‬یه‌كگرتو بین بۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫گه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌كه‌مان‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كڕیز نه‌بین‬ ‫ناتوانی���ن ده‌س���تكه‌وته‌كانمان بپارێزین‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ئه‌رك ‌ی نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یمان ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ ب���ااڵكان له‌به‌رچاو‬ ‫بگری���ن‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م���ه‌ هه‌نگاوێك���ی‌ جدی‌‌و‬ ‫دروس���ت‌و هه‌نگاو ‌ی به‌كرده‌وه‌ ‌ی ده‌وێت‬ ‫ته‌نه���ا به‌قس���ه‌كردن نیی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌موم���ان هه‌ن���گاوی‌ جد ‌ی‬

‫حاكم قادر‬ ‫بنێین‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ راس���ت ‌ه هه‌ندێكجار‬ ‫له‌مال ی���ان له‌وال لێپرس���راوێكی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫یان سه‌ركردایه‌تییه‌ك ‌ی یه‌كێتی‌ لێدوانێك‬ ‫ده‌دات‌و قس���ه‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم حه‌زده‌كه‌م‬ ‫زۆر به‌ڕاش���كاوی‌ رایبگه‌یه‌ن���م ئێم��� ‌ه بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ته‌واوی‌ كێش ‌ه سیاسیه‌كان ‌ی‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاس���ه‌كان به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌نێوان‬ ‫برایان ‌ی گۆڕان‌و پارتیدا رێگه‌ی‌ گفتوگۆمان‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌مه‌ش به‌ته‌نه���ا الیه‌نێك‬ ‫ناكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كاتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ كۆس���ره‌ت‬ ‫ره‌سوڵدا له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ ،‬پێشوازیكردن ‌ی‬ ‫وه‌فدێك���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس��� ‌ی پارت ‌ی‬ ‫له‌ناوبراو به‌ره‌سم ‌ی له‌فڕۆكه‌خانه‌ ‌ی هه‌ولێر‬ ‫زیاد له‌ئاماژه‌یه‌ك له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬قسه‌ش‬ ‫هه‌یه‌ ك���ه‌ پارت ‌ی چه‌ندی���ن كۆبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ د‪.‬به‌رهه‌م هه‌بوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌مانه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌رناخه‌ن ك ‌ه هه‌مو یه‌كێتی‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری‌ گرفته‌كان یه‌ك هه‌ڵوێست‬ ‫نین؟‬ ‫حاكم ق���ادر‪ :‬ئێمه‌ ده‌ستخۆش���ی‌ له‌و‬ ‫برایانه‌ ده‌كه‌ین كه‌ پێش���وازییان له‌برا ‌ی‬ ‫به‌ڕێزم���ان جێگری‌ س���كرتێری‌ گش���ت ‌ی‬

‫یه‌كێت���ی‌ ك���ردوه‌‌و هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان‬ ‫سه‌ردانیان كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ نیشانه‌ی‌ وه‌فا‌و‬ ‫دڵس���ۆزی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانیانه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫به‌ڵ���ێ‌ ئێم���ه‌ وه‌ك خ���ۆم وه‌ك ئه‌ندام ‌ی‬ ‫لیژنه‌ ‌ی دانوس���تانكار له‌گه‌ ‌ڵ هه‌مو الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كاندا كه‌ ئ���اگادارم له‌نزیكه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵێ‌ هه‌مومان وه‌كو یه‌كێتی‌ نیش���تمان ‌ی‬ ‫كوردس���تان هاوڕاین بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌ی‬ ‫كێش���ه‌ی‌ الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تان به‌گفتوگ���ۆو دانیش���تن‌و‬ ‫دیالۆگ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬راتان چییه‌ له‌س���ه‌ر قسه‌كان ‌ی‬ ‫مه‌ال به‌ختیار سه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندیه‌كان ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌گه‌ڵ‌ پارت���ی‌ به‌په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی‬ ‫گرنگ‌و چاره‌نوسسازی‌ ناوده‌بات؟‬ ‫حاك���م ق���ادر‪ :‬وه‌ك���و یه‌كێت���ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‌ الیه‌نێك له‌دژی‌ الیه‌نێك‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ هیچ الیه‌نێك له‌دژ ‌ی هیچ‬ ‫الیه‌نێك���ی‌ تر رێكناكه‌وین‪ ،‬ئێم ‌ه حزبێك ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و س���ه‌ربه‌خۆین‪ ،‬حزبێك ‌ی خاوه‌ن‬ ‫ئه‌جنداو به‌رنامه‌و س���تراتیژی‌ خۆمانین‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌یوه‌نیدمان له‌گه‌ڵ‌ برایانی‌ پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕان‌و الیه‌نه‌كانی‌ كۆم���ه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو و‬

‫كرێكارانی كوردستان (په‌كه‌كه‌) له‌باره‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی ئ����ه‌و دو حیزب����ه‌وه‌‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "په‌كه‌كه‌ مه‌یلی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیسرائیل نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك ئیسرائیلیه‌كان‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌یان له‌توركیا ك����رد به‌په‌كه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان وه‌اڵمێكی ئه‌رێنیان نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ به‌قس����ه‌كانی گوڵپ����ی‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی كورد په‌یوه‌ندی����ی نهێنی‌و حیزبی‬ ‫ناڕێكخ����راوی هه‌بوه‌‪ ،‬ه����اوكات پێده‌چێت‬ ‫ئ����ه‌و په‌یوه‌ندی����ه‌ له‌ئاس����تێكی زۆر بااڵو‬ ‫له‌چوارچێوه‌ س����ندوقێكی ڕه‌ش����ی پۆاڵین‬ ‫هێڵرابێت����ه‌وه‌ كه‌ ته‌نها بارزانی‌و كه‌س����ه‌‬ ‫نزیكه‌كانی‌ ده‌زانێت كلیله‌كه‌ی له‌كوێیه‌‌‪.‬‬ ‫د‪.‬زمكان عه‌لی ك����ه‌‌ خاوه‌نی بڕوانامه‌ی‬ ‫دكتۆرایه‌ له‌په‌یوه‌ندی����ه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫جه‌ختی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌‌‌وه‌ "ئیسرائیل‬ ‫دۆس����ت‌و دوژمنی به‌رده‌وامی نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬

‫به‌رژه‌وه‌ندی به‌رده‌وامی هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك‬ ‫كه‌ ئیس����رائیل توڕه‌ ده‌بێ����ت له‌عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركه‌كان ئه‌وسا سه‌ربه‌خۆیی كورد وه‌كو‬ ‫كارتێكی فشار دژیان به‌كارده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫عه‌لی جه‌خت له‌س����ه‌ر گرنگی هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان ده‌كات����ه‌وه‌ بۆ ئیس����رائیل‌و‬ ‫پێش����یوایه‌؛ ئه‌گه‌ر كورد بۆ سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫یارمه‌ت����ی ئیس����رائیلی بوێت ب����ێ دودڵی‬ ‫هاوكاری ده‌كات‪ ،‬چونكه‌ پێگه‌ی ئیسرائیل‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ به‌هێز ده‌كات‪.‬‬ ‫هاوشانی قسه‌ی پسپۆڕه‌كه‌ كه‌ ئاینده‌ی‬ ‫ئیس����رائیل ل����ه‌م ناوچه‌ی����ه‌ به‌ته‌موژاوی‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬هه‌موان هاوڕان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫كورد هه‌میش����ه‌ له‌و به‌اڵیه‌ ده‌ترسێت كه‌‬ ‫له‌كاردانه‌وه‌ی ئاشكرابونی په‌یوه‌ندیه‌كانی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و واڵته‌ له‌الیه‌ن (تورك‌و فارس‌و‬ ‫عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌) بۆی دێته‌ پێش����ه‌وه‌ بۆیه‌‬ ‫هه‌رجارێ����ك‌ س����ه‌ره‌داوی په‌یوه‌ندیه‌كان‬ ‫ده‌ركه‌وتبێ����ت ئ����ه‌وان كاردان����ه‌وه‌ی‬ ‫جۆربه‌جۆریان هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫دكت����ۆر مه‌حمود عوس����مان هه‌رچه‌نده‌‬ ‫پێش����تر یه‌كێكبوه‌ له‌و س����ه‌ركردایه‌تیه‌ی‌‬ ‫پارتی ك����ه‌ الیه‌نگری ئه‌وه‌ بوه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیسرائیل هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا دژی‬ ‫ئه‌و بۆچونه‌یه‌ چونكه‌ پێیوایه‌ ئیس����رائیل‬ ‫ناتوانێت هیچ ش����تێك بۆ ك����ورد بكات‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت جیهانی عه‌ره‌بی‌و ئیس��ل�امی‌و‬ ‫ئێران‌و عێراق ده‌بێته‌ دوژمنی كورد به‌بێ‌‬ ‫س����ود"‪ ،‬هاوكات دكت����ۆر فایه‌ق گوڵپیش‬ ‫به‌باشی نازانێت كه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ هه‌بێت‬ ‫پێیوایه‌ زیانی بۆ كورد هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌نێوان موجامه‌له‌ی ئیس����رائیلیه‌كان‌و‬ ‫چ����اوی س����وری واڵتانی ده‌ورب����ه‌ر‪ ،‬ئه‌م‬ ‫مه‌یل����ه‌ی ك����وردو ئیس����رائیل پێناچێت‬ ‫هه‌روا ئاس����ان بێت‪ ،‬هاوكات هه‌میشه‌ ئه‌و‬ ‫ترسه‌ش هه‌یه‌ ئیسرائیل له‌ئه‌گه‌ری كه‌وتنه‌‬ ‫مه‌ترسی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی كورد بخاته‌وه‌‬ ‫چوارچێوه‌ی یه‌كه‌م كاره‌س����اتێك ڕوبدات‬ ‫كه‌ هیچ كات قه‌ره‌بوكردنه‌وی نه‌بێت‪.‬‬

‫راسته‌ هه‌ندێكجار‬ ‫لێپرسراوێكی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫یان سه‌ركردایه‌تییه‌ك ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌ لێدوانێك‬ ‫ده‌دات‌و قسه‌ ده‌كات‬ ‫به‌اڵم حه‌زده‌كه‌م‬ ‫زۆر به‌ڕاشكاو ‌ی‬ ‫رایبگه‌یه‌نم ئێم ‌ه بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ کێشه‌کانی‬ ‫گۆڕان‌و پارتی رێگه‌ ‌ی‬ ‫گفتوگۆمان داناوه‌‬ ‫الیه‌نه‌كان ‌ی تری‌ كوردس���تان هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫الیه‌نێك ‌ی سیاسی‌ سه‌ربه‌خۆین‪ ،‬پاشكۆ ‌ی‬ ‫هیچ ح���زب‌و الیه‌نێك نی���ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫هه‌موم���ان هاوڕاین به‌چاره‌س���ه‌ركردن ‌ی‬ ‫كێش���ه‌كانمان به‌دانیش���تن‌و گفتوگ���ۆو‬ ‫دیال���ۆگ نه‌ك به‌ته‌نها له‌ناوخۆی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان به‌ڵكو ئه‌م تێڕوانینه‌شمان بۆ‬ ‫عێراقیشه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌اڵمه‌كه‌ت رون نیه‌‪ ،‬رات چیی ‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌قس���ه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ ‌ی مه‌ال‬ ‫به‌ختیار؟‬ ‫حاك���م ق���ادر‪ :‬وه‌اڵمه‌كه‌ی‌ م���ن رون‌و‬ ‫ئاش���كرایه‌‪ ،‬ئێمه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ ‌ی‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان له‌گه‌ڵ‌ دانیش���تن‌و دیالۆگ‌و‬ ‫گفتوگۆداین‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ هیچ الیه‌نێك له‌دژ ‌ی‬ ‫هیچ الیه‌نێكی‌ تر رێكناكه‌وین‪.‬‬

‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫له‌كاتێكدا گۆڕان‌و پارتی شه‌ڕیان ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر سێ سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬مه‌سعود بارزانی له‌ئه‌بوزه‌بیه‌و‬ ‫سه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستانیش‬ ‫له‌ئه‌وروپا شه‌رحی حاڵی خۆیده‌كات‪،‬‬ ‫حكومه‌تیش كه‌ به‌ڕای گۆڕان شكشتی‬ ‫خواردوه‌‌ "له‌دوای ‪ 12‬ئۆكتۆبه‌ره‌وه هیچ‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌هار مه‌حم���ود فه‌ت���اح په‌رله‌مانتاری‬ ‫فراكس���یۆنی گ���ۆڕان ه���اوكات جێگ���ری‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی یاس���ای په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان به‌كوده‌تا وه‌سفده‌كات‌و پێیوایه‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی یاس���ا گ���وزه‌ر ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زیاتر ڕونیكرده‌وه‌ "په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫ئیفلیجكراوه‌‪ ،‬حكومه‌تیش شكستی هێناوه‌‬ ‫به‌س شكسته‌كه‌ی ڕانه‌گه‌یه‌نراوه‌"‪ ،‬هاوكات‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی گ���ۆڕان زیاتر جه‌ختی‬ ‫له‌سه‌ر س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم كرده‌وه‌" كه‌‬ ‫كه‌سێك به‌نایاسایی‌و خۆسه‌پاندن له‌دوای‬ ‫‪ 19‬مانگ���ه‌وه‌ تێیدا دانیش���توه‌ كاری تێدا‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫‪12‬ی ئۆكۆتۆب���ه‌ر هێزێك���ی تایبه‌ت���ی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس���تان نه‌یانهێشت‬ ‫د‪.‬یوس���ف محه‌مه‌د س���ه‌رۆكی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان بڕواته‌ هه‌ولێ���رو وه‌زیره‌كانی‬ ‫گۆڕانیش ه���ه‌ر هه‌م���ان ڕۆژ له‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌ركران‪ ،‬له‌وس���اته‌وه‌ تائێستا نه‌ دۆخی‬ ‫سیاس���ی جێگیره‌ نه‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫چوەته‌وه‌ قاڵبی جارانی‪ ،‬گۆڕانیش پارتی‬ ‫به‌كوده‌تاكردن تۆمه‌تبارده‌كات‌و پێی وایه‌‬ ‫سێ سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ شه‌رعیه‌تیان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاری هه‌رسین پرس���یارێك ده‌ورژێنێت‬ ‫ك���ه‌‌ په‌رله‌مانتاره‌كانی گ���ۆڕان به‌ ئیفادی‬ ‫جه‌عف���ه‌ر ئیمنیكی ده‌چنه‌ واڵتانی ده‌ره‌وه‌‬ ‫به‌اڵم نایه‌نه‌ شه‌نگال؟ هاوكات پێچه‌وانه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی گۆڕانی���ش پێیوای���ه‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی هه‌رێم ش���ه‌رعین‌و له‌وه‌اڵمی‬

‫ئه‌وه‌ی گۆڕان ئه‌و دامه‌زراوانه‌‌ به‌ناشه‌رعی‬ ‫ده‌زانن وتی "ئه‌گه‌ر ئه‌مریكاو فه‌ڕه‌نس���او‬ ‫ڕوس���یاو چین حس���اب بۆ بارزانی بكات‪،‬‬ ‫گۆڕان حسابی بۆ بكات یان نه‌یكات چیه؟‌"‬ ‫وتیش���ی "ئه‌وه‌ی بۆردومانی داعش ده‌كات‬ ‫فڕۆكه‌كان���ی كاك نه‌وش���یروانه‌ یان ئێف‬ ‫شانزه‌ی ئه‌مریكی"‪.‬‬ ‫هه‌رس���ین له‌ب���اره‌ی هه‌ڵوێس���تی‬ ‫الیه‌نه‌كانیش���ه‌وه‌ جگه‌ له‌گۆڕان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌دام���ه‌زراوه‌كان ئاماژه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫"جگه‌ ل���ه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌‌ هه‌مویان مامه‌ڵه‌ی‬ ‫فه‌رم���ی له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌جۆرێ���ك ئه‌گ���ه‌ر كاك كۆس���ره‌ت‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی به‌دامه‌زراوه‌ نه‌زانیایه‌‬ ‫ده‌ستی له‌كارده‌كێشایه‌وه"‌‪.‬‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی له‌نێوان پارتی‌و گۆڕان‬ ‫ڕای تایبه‌تی خۆی هەیە‌‪ ،‬س���االر مه‌حمود‬ ‫په‌رله‌مانت���اری یه‌كێت���ی له‌په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردستان پێیوایه‌‌ "په‌رله‌مان شه‌رعیه‌تی‬ ‫ماوه‌و پێویسته‌ دۆخه‌کە بگه‌ڕێته‌وه‌ پێش‬ ‫‪12‬ی ئۆكتۆب���ه‌رو حكومه‌ت���ی هه‌رێمیش‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌ڵبژێ���ردراوی خه‌ڵك���ی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆشایی یاسایی هه‌یه‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم پێویسته‌ په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌و بۆشاییه‌ پڕبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ هیوای په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی یه‌كێتی‬ ‫هیچی لێ سه‌وز نه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ سه‌فه‌ره‌كه‌ی‬ ‫بارزانی بۆ چاره‌س���ه‌ری كێشه‌ی داناغازه‌و‬ ‫س���ه‌فه‌ره‌كه‌ی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مانیش بۆ‬ ‫ش���ه‌رحی حاڵی خۆی‌و ئه‌و كێشانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌دوای ‪12‬ی ئۆكۆتۆبه‌ر هاتونه‌ته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی سه‌فه‌ره‌كه‌ی یوسف محه‌مه‌دو‬ ‫مه‌س���عود بارزان���ی په‌یوه‌ن���دی به‌دۆخی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه هه‌یه‌و هه‌ردوكیان‬ ‫وه‌كو دو س���ه‌ركرده‌ی كورد پێش���وازیان‬ ‫لێده‌كرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێناچێت هیچ له‌دۆخی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان بگۆڕێ���ت به‌تایبه‌ت‬ ‫كاتێك هه‌ردوكیان په‌یامی س���ه‌فه‌ره‌كه‌یان‬ ‫ئه‌وه‌بێت كه‌ ئه‌وان ش���ه‌رعیه‌تی یاساییان‬ ‫هه‌یه‌ له‌ناوه‌نده‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان حسابیان‬ ‫بۆ ده‌كرێت"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫ئێزیدی براونه‌ت ‌ه ده‌ره‌و‌هی‌ واڵت‬ ‫‌‌‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 1000‬ژن ‌ی‬

‫بابا شێخ‪ :‬ئه‌م ژنانه‌ هه‌مویان داوێنپاكن‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌ ژنان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌ئێستادا چه‌ند ژنێكی‌ ئیزیدی‌‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‌و له‌كاتی‌ منداڵبوندان‪،‬‬ ‫ناتوانرێت منداڵه‌كانیان له‌بارببرێت‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌ عێراقیش‬ ‫قبوڵی‌ ناكه‌ن "منداڵی‌ داعش‬ ‫له‌عێراقدا گه‌وره‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫رێ���زان ش���یخ دلێ���ر ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق له‌فراكس���یۆنی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و بڕی���ارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌ ژنان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ زیاتر له‌هه‌زار‬ ‫ژنی‌ ئێزیدی‌ براونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ ته‌مه‌نیان خوار‬ ‫هه‌ژده‌س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "چۆنیه‌تی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كردنی‌ داعش له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وان زۆر‬ ‫دڕندانه‌ بوه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگای‌ ئه‌وانیش زۆر‬ ‫داخراون‌و ئێس���تا له‌كێشه‌دان له‌گه‌ڵ‬ ‫خێزانه‌كانیان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وانه‌ی‌ منداڵیان له‌سكدا‬ ‫بو زۆربه‌ی‌ ه���ه‌ره‌ زۆریان له‌باربران‪ ،‬ئێمه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك ئه‌مه‌م باس���كرد‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا چه‌ن���د ژنی���ك له‌په‌رله‌مانی‌ عێ���راق په‌رله‌مانتارێك‬ ‫گه‌ڕاونه‌ت���ه‌وه‌ له‌كاتی‌ منداڵدابوندان‪ ،‬زۆر به‌تون���دی‌ وه‌اڵم���ی‌ دام���ه‌وه‌و‬ ‫ناتوانرێ���ت منداڵه‌كانیان له‌بارببرێت‪ ،‬وت���ی‌ قبوڵی‌ ناكه‌ی���ن منداڵی‌ داعش‬ ‫چۆن بتوانی���ن خزمه‌تی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ له‌عێراق���دا گه‌وره‌بكرێ���ت‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫بكه‌ین؟ ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌به‌رنامه‌كانی‌ منداڵه‌ گوناهی‌ چیه‌؟!"‬

‫ئه‌نفال ئه‌بێت شته‌كان به‌دۆكیومێنت‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬په‌رته‌وازه‌یی‌ هه‌بو له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م مه‌سه‌له‌ قورسه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ چی‌ پێویس���ته‌‬ ‫بكرێت بۆ ئه‌و ژنانه‌ی‌ كه‌ تائێستا الی‌‬ ‫داعش ماون‪ ،‬رێ���زان وتی‌ "رێگه‌یه‌ك‬ ‫نیه‌ ب���ۆ ئازادكردنی‌ ژنانی‌ ش���نگال‪،‬‬ ‫پێشتر هه‌ندێك ژن ئازادكران به‌پاره‌‪،‬‬ ‫دواتر داعش پیێزانی‌ ئه‌و ڕێگه‌یه‌شی‌‬ ‫گ���رت‪ .‬ده‌اڵڵ هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ پاره‌ی���ان‬ ‫ئه‌ده‌نێ‌‌و ئه‌وانی���ش ئازادیان ده‌كه‌ن‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌دا ئیزیدیه‌كان زیانمه‌ندن‬ ‫كه‌ پاره‌یان داوه‌ هه‌ندێجارو ئازادیش‬ ‫نه‌ك���راون‪ ،‬ناتوان���ی‌ رێكه‌وتن بكه‌یت‬ ‫له‌گه‌ڵ تیرۆریستدا وه‌ك حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنج‬ ‫چۆنیه‌تی‌ مامه‌ڵه‌كردن���ه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫ژنانه‌ی‌ له‌ده‌س���تی‌ داعش رزگاركراون‬ ‫له‌ناو ئێزیدییه‌كان خۆیاندا‪.‬‬ ‫خ���در دومڵی‌ چاالك���وان‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫كۆمیته‌ی‌ خۆبه‌خش���ی‌ هاوكاری‌ ئه‌و‬ ‫ژن���ه‌ ئیزیدیانه‌ی‌ له‌ده‌س���تی‌ داعش‬ ‫چه‌ند ژنێکی ئێزیدی‬ ‫ڕزگاربون به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند یه‌كێك‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ ئام���اژه‌ی‌ به‌دۆكیۆمێنت���ی‌ ره‌س���می‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬له‌هه‌نگاوه‌ هه‌ره‌ گ���ه‌وره‌كان كه‌ بوه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ش���كرد ك���ه‌ ئ���ه‌و لیژنه‌یه‌ی‌ عێ���راق ئه‌وه‌ی‌ ك���ردوه‌ هه‌م���و ئه‌و جێگه‌ی‌ سه‌رنجڕاكێشان‌و ده‌ستخۆشی‌‬ ‫پێیده‌وترێ���ت لیژن���ه‌ی‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ تاوانانه‌ به‌جینۆس���اید بناسرێت‪ ،‬ئه‌و له‌هه‌مو جیهان���دا ئه‌وه‌ بو كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫ئیزیدی���ه‌كان وه‌ك���و پێوس���ت كاری‌ وتی‌ "به‌رپرس���یاریه‌تی‌ گه‌وره‌ له‌سه‌ر ئیزی���دی‌ پێش���وازیه‌كی‌ زۆرجوان���ی‌‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌ له‌سه‌ره‌تاشه‌وه‌ له‌و ژنان���ه‌ ك���رد‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ ئه‌و‬ ‫یه‌كسه‌ر وته‌یان لێوه‌رناگیرێت‪ ،‬تاكو وتم���ان بائه‌مه‌ نه‌بێت به‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ به‌یاننامه‌یه‌ی‌ بابا شیخی‌ ئیزیدیه‌كان‬

‫ده‌ریكرد كه‌ ئ���ه‌م ژنانه‌ پاكن‌و كه‌س‬ ‫مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ نیه‌ بڕیار له‌سه‌ر ژیانیان‬ ‫ب���دات‌و هه‌مویان ئ���ازادن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌م بڕی���اره‌ش به‌كردار جێبه‌جێكراو‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ زۆر شارس���تانیانه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ كرا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ئه‌و ژنانه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫دوگیان���ن‪ ،‬دومڵ���ی‌ وتی‌ "تائێس���تا‬ ‫هیچ كێش���ه‌یه‌ك له‌و ب���واره‌دا نیه‌‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ئه‌و ژنانه‌ی‌ دێن من یه‌كێكم‬ ‫له‌وكه‌س���انه‌ی‌ ده‌یانبین���م یارمه‌تیان‬ ‫ئه‌ده‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم ب���اری‌ ده‌رونیان زۆر‬ ‫خراپه‌‪ ،‬ئه‌و كرداره‌ی‌ له‌ده‌ست داعشیان‬ ‫بینی���وه‌ دژی‌ هه‌مو پره‌نس���یبه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیه‌‪ ،‬پێوس���ته‌ بزانرێت چۆن‬ ‫ئیش له‌سه‌ر ئه‌و دۆسیه‌یه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌شێكی‌ زۆری‌ ئه‌و ژنانه‌‬ ‫به‌ش���داری‌ چاالكیه‌كان ده‌كه‌ن‌و كار‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكیش���یان خێزانیان‬ ‫دروس���تكرده‌وه‌ ئه‌مه‌ش نیش���انه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئیزیدی���ه‌كان به‌هێزن‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێستا هیچ كێشه‌یه‌كی‌ خێزانی‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقی‌ زۆر به‌ڵێن‌و سۆزی‌‬ ‫داوه‌ ك���ه‌ هاوكاریان بكات به‌س تاكو‬ ‫ئێستا هیچی‌ نه‌كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫دوملی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ تاكو‬ ‫ئێستا ‪ 1080‬ژن‌و منداڵی ئێزیدی‌ كه‌‬ ‫له‌ده‌ست داعش رزگاركراون براونه‌ته‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا بۆ چاره‌سه‌ركردن‪.‬‬

‫سلێمانی‌‪:‬‬ ‫نه‌بون ‌ی كاغه‌زی‌ بڕوانام ‌ه له‌قوتابخانه‌كاندا سه‌ندیكای‌ پزیشكان له‌باره‌ ‌ی‬ ‫زیاتر‬ ‫ده‌رهێنانی‌ گورچیله‌ی‌ ژنه‌كه‌وه‌‬ ‫كێش ‌ه بۆ هاواڵتیان دروستده‌كات‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫هاواڵت‬ ‫‪100‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫ڕونكردنه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫به‌هۆی‌ ماده‌ی‌‬ ‫هۆشبه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌ستگیركراون‬

‫به‌رپرسی‌ به‌شی‌ ماده‌هۆشبه‌ره‌كان‬ ‫له‌ئاسایشی‌ سلێمانی‌ ئاشكرایده‌كات‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس���اڵی‌ ‪2015‬ه‌وه‌‬ ‫تا ئێس���تا زیاتر له‌‪ 100‬هاواڵتییان‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی‌‬ ‫ده‌س���تگیركردوه‌‬ ‫بازرگانیكردن‌و به‌كارهێنانی‌ ماده‌ی‌‬ ‫هۆشبه‌ر‪ ،‬كه‌ به‌شێكیان حكومدراون‌و‬ ‫به‌شێكیشیان كه‌یسه‌كانیان یه‌كالیی‌‬ ‫نه‌بوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كارزان تارق‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬عه‌مید جه‌الل‬ ‫مینه‌به‌گ‪ ،‬به‌رپرسی‌ به‌شی‌ ماده‌ی‌‬ ‫هۆش���به‌ر له‌ئاسایشی‌ س���لێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌مس���اڵه‌وه‌ زیاتر ل���ه‌ ‪ 100‬كه‌س‬ ‫الی‌ ئێمه‌ به‌ه���ۆی‌ به‌كارهێنان یان‬ ‫بازرگانیكردن به‌ماده‌ی‌ هۆشبه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌س���تگیركراون‪ ،‬له‌و رێژه‌یه‌ش ‪4‬‬ ‫ئافره‌تی تێدایه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌ندێ���ك ل���ه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ ده‌س���تگیركراون له‌دادگا‬ ‫كه‌یس���ه‌كانیان یه‌كالیی‌ بوه‌ته‌وه‌و‬ ‫حوكم دراون‌و هه‌ندێكیشیان هێشتا‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ دادگاییكردنن‌و حوكمیان‬ ‫به‌سه‌ردا نه‌سه‌پیوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌مید جه‌الل ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ك���رد كه‌ حوكمه‌كانیش بۆ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫مادده‌ هۆش���به‌ره‌كه‌ به‌کارده‌هێنن‬ ‫شه‌ش مانگ‌و یه‌ك ساڵ‌و دو ساڵی‌‬ ‫تێدایه‌و ئه‌وانه‌ش���ی‌ بازرگانی‌ پێوه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن حوكمه‌كانیان زیاتر له‌ ‪10‬‬ ‫ساڵه‌ یان زیندانی‌ هه‌میشه‌ین‪.‬‬ ‫به‌ره‌گه‌زنام���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫ده‌س���تگیركراوه‌كانیش‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان‌و واڵتان���ی‌‬ ‫تریش���یان تێدایه‌و ئێمه‌ به‌مادده‌ی‌‬ ‫هۆش���به‌ر كارده‌كه‌ی���ن‌و حوكم���ی‌‬ ‫راگیراوان ده‌ده‌ین"‪.‬‬

‫ی‬ ‫زۆرێ���ك له‌قوتابخانه‌كانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫كاغ���ه‌زی‌ بڕوانام���ه‌ی قوتابیانی���ان‬ ‫لێب���ڕاوه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫س���لێمانیش ده‌ڵێت "ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زریان محه‌مه‌د‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬هاواڵتیه‌ك ‌‬ ‫ی به‌ناوی‌ "رێبه‌ر نه‌جم"‬ ‫شاری‌ سلێمان ‌‬ ‫كه‌ به‌مه‌به‌ستی داواكردنی بڕوانامه‌ی‬ ‫ی سه‌ردانی‬ ‫قۆناغی دوانزه‌ی‌ ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫قوتابخانه‌ك���ه‌ی ك���ردوه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه له‌قوتابخانه‌كه‌ پێیوتراو‌ه‬ ‫كاغه‌زی بڕوانامه‌مان نه‌ماوه‌و ساڵێك ‌ه‬ ‫داوای ده‌كه‌ین بۆمان دابین نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ڕێبه‌ر وتی‌ "ڕۆژی ‪11/29‬سه‌ردانی‬ ‫قوتابخان���ه‌ی‌ پیره‌مێ���ردم ك���رد تا‬ ‫بڕوانام���ه‌م بۆ بكه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم وتیان‬ ‫ناتوانی���ن له‌ئێس���تادا بڕوانامه‌ت بۆ‬ ‫بكه‌ی���ن چونك���ه‌ كاغ���ه‌زی تایبه‌ت‬ ‫به‌بڕوانامه‌مان نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ی "به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌ك ‌ه‬ ‫وتیش ‌‬

‫وتیش���ی" م���اوه‌ی ‪ ١٠‬ڕۆژ‌ه‬ ‫پێی وت���م س���اڵێكه‌ داوای كاغه‌زی‬ ‫بڕوانام���ه‌ ده‌كه‌م‪ ،‬بۆی���ان نه‌ناردوین نوس���راومان ك���ردوه‌ ب���ۆ وه‌زاره‌ت‬ ‫هه‌م���وی ئاماده‌ی���ه‌و له‌ئاینده‌یه‌كی‬ ‫ناشزانم كه‌ی بۆمان دێت"‪.‬‬ ‫نه‌مانی ئه‌م كاغه‌زه‌ له‌ قوتابخانه‌كاندا نزیكدا بۆمان دێت‌و دابه‌شی ده‌كه‌ین‬ ‫كێش ‌ه بۆ ئه‌و ده‌رچوانه‌ش دروستده‌كات به‌سه‌ر قوتابخانه‌كانداو ئه‌م ‌ه شتێكی‬ ‫ك ‌ه له‌زانك���ۆو په‌یمان���گاكان ناویان ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ده‌رچوان گه‌ر پێویستیان بو‬ ‫دێته‌وه‌و داوای بڕوانامه‌یان لێده‌كرێت‬ ‫له‌كاتێك���دا قوتابخان���ه‌كان به‌تاڵ���ن بۆ زانكۆو په‌یمانگاكان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمان ‌‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫له‌كاغه‌زی بڕوانامه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م كێش���ه‌یه‌‪ ،‬رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌ میكانیزمێك��� ‌‬ ‫ب���ۆ به‌دواداچون ‌‬ ‫ی ئه‌لكترۆنی هه‌یه‌ زۆر كێش���ه‌ دروست‬ ‫ی كرد به‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫گشتی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی "دڵشاد نابێت‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌زانكۆالیندا هه‌مو‬ ‫عومه‌ر"‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی ڕاگه‌یاند ناوه‌كان هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وانه‌ی ده‌رچون‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫كه‌ "س���ااڵنه‌ قوتابیم���ان لێده‌ڕوات‌و‬ ‫ی س���لێمانیش نه‌بونی ئ���ه‌و بڕوانامان ‌ه‬ ‫نه‌مانی تۆماری‌ ناونوس���ینی‌ گشت ‌‬ ‫هه‌م���و قوتابخانه‌كان نی��� ‌ه هه‌ندێك ناگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ قه‌یرانی دارایی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قوتابخان ‌ه هه‌یه‌ جه‌ڵدی وه‌س���یقه‌ی وتی"ئ���ه‌و‌ه تێچونێكی ئه‌وه‌نده‌ زۆری‬ ‫ی قه‌یرانی‬ ‫زۆر وه‌رگرتوه‌و به‌ش���ی ده‌كات به‌اڵم ناوێت تا بڵێین هۆكاره‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ قوتابی زۆر لێڕۆیش���توه‌ به‌شی داراییه‌‪ ،‬قوتابی���ان دڵنیاده‌كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ نابێت ‌ه كێشه‌ بۆیان"‪.‬‬ ‫ناكات"‪.‬‬

‫"بارزان ‌ی داوای‌ له‌ئیماراتیه‌كان كردو‌ه‬ ‫پاره‌كه‌ ‌ی داناغاز به‌مانگان ‌ه بده‌ن"‬ ‫جێگری‌ پێش����وی‌ نوێنه‌ری‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان له‌واش����نتۆن‬ ‫له‌لێدوانێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"له‌س����ه‌فه‌ره‌كه‌ی‌ ب����ۆ واڵت����ی‌ ئیمارات‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ داوای‌ له‌سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫ئ����ه‌و واڵته‌ ك����ردوه‌ كه‌ ئ����ه‌و پاره‌یه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان ده‌بێت‬ ‫بی����دات به‌كۆمپانیای‌ داناغ����از پێكه‌وه‌‬ ‫نه‌درێ‌‌و به‌ش����ێوه‌ی‌ قیس����تی‌ مانگانه‌‬ ‫بدرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬هێ����رش عه‌بدولڕه‌حم����ان‬ ‫جێگری پێش����وی نوێن����ه‌ری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌واشنتن سه‌باره‌ت‬ ‫به‌س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌ بارزانی‌ ب����ۆ ئیمارات‬ ‫وتی‌ "مه‌س����عود بارزانی بۆ ئـه‌وه‌ چوه‌‬ ‫ب����ۆ واڵتی‌ ئیم����ارات تائـ����ه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫داناغاز ك����ه‌ ده‌بێت هه‌رێم له‌ماوه‌ی‌ ‪28‬‬ ‫رۆژدا بیدات به‌شێوه‌ی‌ قیستی‌ مانگانه‌‬ ‫بدرێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا وتیش����ی‌ "بارزان����ی‌ داوای‌‬ ‫لێك����ردون هه‌ندێ����ك له‌و ب����ڕه‌ پاره‌یه‌‬

‫(‪2‬ملی����ار دۆالر) به‌ش����ێوه‌ی‌ قیس����تی‌‬ ‫مانگان����ه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێ����م بیداته‌و‌ه‬ ‫به‌كۆمپانیای‌ داناغاز‌و هه‌ندێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫بكرێ����ت به‌وه‌به‌رهێنان له‌كوردس����تان‌و‬ ‫له‌هه‌ندێكی‌ دیكه‌ش خۆش ببن"‪.‬‬ ‫هێ����رش عه‌بدولڕه‌حم����ان رایگه‌یان����د‬ ‫"ئیماراتیه‌كان له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا له‌باره‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و پێش����نیارانه‌وه‌ هی����چ وه‌اڵمێكی‌‬ ‫بارزانی����ان نه‌داوه‌ت����ه‌وه‌‌و پێی����ان وتوه‌‬ ‫دوات����ر دیراس����ه‌ی‌ ده‌كه‌ی����ن‌و وه‌اڵمتان‬ ‫ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جێگری‌ پێش����وی‌ نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌واشنتۆن له‌باره‌ی‌‬ ‫سیاس����تی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێمی����ش وت����ی‌‬ ‫"سیاس����ه‌تی نه‌وتی هه‌رێم سیاس����ه‌تی‬ ‫پارتیی����ه‌ له‌وه‌ی هه‌رێم بێت"‪ .‬وتیش����ی‌‬ ‫"ئـه‌بێت ئـێمه‌ دڵخۆش نه‌بین به‌دۆڕانی‬ ‫ئـه‌و كه‌یس����ه‌ چونكه‌ پارتی باجه‌كه‌ی‬ ‫نادات‌و خه‌ڵك ئـه‌یدات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند "سیاسه‌تی نه‌وت‬ ‫ناشه‌فافه‌و سه‌ره‌ڕای نه‌بونی موچه‌ پارتی‬

‫به‌رده‌وام ڕۆژانه‌ نه‌وتی هه‌ر فڕۆش����توه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌پاره‌ی داناغاز حكومه‌ت قه‌رزاری‬ ‫ئـۆیه‌ڵ س����ێرچ‌و گه‌نێڵ ئـه‌نه‌رجیشه‌ كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‪ ٧٠٠‬ملیۆن دۆالر ئـه‌بێت"‪.‬‬ ‫هێ����رش عه‌بدولڕه‌حمان راش����یگه‌یاند‬ ‫"پێویس����ته‌ به‌رپرس����انی ئ����ه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫واز له‌سیاس����ه‌تی خۆڵكردن����ه‌ چ����اوی‬ ‫خه‌ڵ����ك بهێن����ن‌و سیاس����ه‌تی نه‌وت����ی‬ ‫هه‌رێم به‌سیس����تماتیك‌و به‌پێی یاس����او‬ ‫به‌ئ����اگاداری هه‌م����وان رێكبخه‌ن‪ ،‬دواتر‬ ‫داه����ات‌و بودج����ه‌ی فرۆش����ی نه‌وتیش‬ ‫پشتبه‌ست به‌پره‌نسیپه‌كانی شه‌فافیه‌ت‬ ‫ده‌ستنیشان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌پێی ڕاگه‌یه‌نراوێكی‌ داناغاز دادگای‬ ‫له‌ن����ده‌ن له‌‪27‬ی‌ نۆڤه‌مبه‌ری ئه‌مس����اڵ‬ ‫بڕیاری كۆتایی ده‌ركرد له‌سه‌ر كێشه‌ی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‌و شه‌ریكه‌كانی داناغازی‬ ‫ئیمارات����ی‌و به‌وپێیه‌ش بێت" حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌بێت تا‪ 28‬ڕۆژی‬ ‫ت����ر ‪ 1,981,951,322‬دۆالر ب����دات‬ ‫به‌كۆمپانیاكه‌یان‪.‬‬

‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ سه‌ندیكا ‌‬ ‫ی‬ ‫پزیش����كانی‌ هه‌رێ����م ڕایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"پێوس����ته‌ خه‌ڵ����ك نه‌ترس����ێنرێت‪،‬‬ ‫هیچ ئه‌ندامێكی‌ جه‌س����ته‌ی‌ ئه‌و ژنه‌‬ ‫ن����ه‌دزراوه‌ به‌ڵك����و ده‌رهێنراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دكت����ۆره‌ی‌ ئه‌وه‌ش����ی‌ ك����ردوه‌ هیچ‬ ‫نیه‌تێكی‌ خراپی‌ نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وری����ا جه‌مال‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬د‪ .‬محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌می����ن ئه‌ندام����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ بااڵی‌‬ ‫ی هه‌رێم����ی‌‬ ‫س����ه‌ندیكای‌ پزیش����كان ‌‬ ‫كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"‬ ‫له‌بواری‌ ته‌ندروستیدا ئه‌گه‌ر لێدوان‬ ‫ئه‌درێت ئه‌بێت زۆر زانس����تیانه‌ بێت‬ ‫چونكه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ ترساندنی‌ خه‌ڵك‪،‬‬ ‫پێشتر واباڵوكرایه‌وه‌ كه‌ گورچیله‌ی‌‬ ‫ژنێك دزراوه‌‪ ،‬ئه‌م قسه‌یه‌ زۆرقورسه‌‬ ‫مان����ای‌ وایه‌ ك����ه‌س ئامانی‌ نیه‌ له‌م‬ ‫واڵته‌دا‪ ،‬ڕاستیه‌كه‌شی‌ وانیه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫دكتۆرێك نه‌ش����ته‌رگه‌ری‌ منداڵ بون‬ ‫بۆ ژنێ����ك ده‌كات‪ ،‬ده‌نێرێت به‌دوای‌‬ ‫دكتۆرێك����ی‌ جه‌راح����دا ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هاوكاری‌ بكات‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌زانس����تی‌‬ ‫پزیشكیدا ئاس����اییه‌‪ ،‬ده‌بێت كاتێك‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ بۆ كه‌س����ێك ده‌كه‌ی‌‬ ‫ڕای‌ خۆی‌ وه‌ربگ����ری‌ له‌واڵتی‌ ئێمه‌‬ ‫ڕای‌ كه‌سوكاره‌كه‌ش����ی‌ وه‌رده‌گرێت‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ یاسا سه‌روه‌ر نیه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ كاتێك‬ ‫پارچه‌یه‌كی‌ جه‌سته‌ له‌جێگه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬توشی‌ ئه‌و نه‌خۆشیه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌ئاین����ده‌دا‪ ،‬ئێمه‌ له‌كوردس����تاندا‬

‫مه‌حكه‌م����ه‌ی‌ ته‌ندروس����تیمان نیه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌رگرتن����ی‌ رای‌ ئه‌و‬ ‫كێش����ه‌ی‌ مه‌حكه‌مه‌ی����ه‌ یه‌كالی����ی‌‬ ‫كات����ه‌وه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ب����ه‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫گرنگه‌ ئه‌و دكت����ۆره‌ی‌ بانگكراوه‌ بۆ‬ ‫نه‌ش����ته‌رگه‌یه‌كه‌ ئامانجێكی‌ باش����ی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ ته‌ندروس����تی‌ ئه‌و‬ ‫باش����تربكاته‌وه‌ خۆ دوژمنی‌ ئه‌و نیه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و گورچیله‌یه‌ ده‌ربێنێت‪،‬‬ ‫بۆ ئیشی‌ باش چوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ سه‌ندیكای‌ پزیشكان‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ ڕونكرده‌وه‌"ئ����ه‌و دكتۆره‌‬ ‫به‌ئامانجی‌ باش����كراوه‌‪ ،‬ش����تێكیش‬ ‫نیه‌ به‌ن����اوی‌ دزین����ی‌ گورچیله‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ریتێكی‌ خراپ هه‌ی����ه‌ له‌مكاره‌دا‪،‬‬ ‫نابێت خه‌ڵك بترسێنرێت ڕاگه‌یاندن‬ ‫ئه‌بێ����ت له‌خزمه‌ت����ی‌ خه‌ڵكدابێت‪،‬‬ ‫ته‌ندروستی‌ ئێمه‌ له‌خه‌ته‌ر ده‌رچوه‌‬ ‫به‌ره‌و هه‌ڵدێ����ر ده‌ڕوات‪ ،‬نه‌ لۆمه‌ی‌‬ ‫دكتۆره‌كه‌ ده‌كه‌ین نه‌ نه‌خۆش����ه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ش����تی‌ زانس����تیه‌و ئه‌بێ����ت‬ ‫مه‌حكه‌مه‌ یه‌كالی����ی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێستاش لیژنه‌كه‌ دوجار كۆبونه‌ته‌وه‌‬ ‫پێده‌چێت داوای‌ پس����پۆڕێك بكرێت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كوردستان یان سلێمانی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ش����ته‌كه‌ زۆرت����ر جێگه‌ی‌‬ ‫باوه‌ڕبێ����ت ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ بكرێت‬ ‫زۆرباش����ه‌‪ ،‬چونكه‌ دكتۆره‌كه‌ ئاگای‌‬ ‫له‌هی����چ نه‌بوه‌ بانگیانك����ردوه‌ وه‌ره‌‬ ‫یارمه‌تیمان بده‌‪ ،‬ئه‌وكه‌سه‌ نه‌خۆشی‌‬ ‫خۆی‌ نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌مۆسكۆ‪:‬‬ ‫كوردستان به‌م بارودۆخه‌ی ئێستایه‌و‌ه ئاماده‌ییه‌كی راسته‌قینه‌ی‬ ‫بۆ ئه‌و گۆڕانكاریان ‌ه نی ‌ه ك ‌ه روسیا ده‌یكات له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫ی‬ ‫د‪ .‬ئاسۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی نوێنه‌ر ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌مۆسكۆ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫حزبه‌كان له‌گه‌ڵ واڵتانی خۆرئاواو‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌مریكاش‪ ،‬ئاستی په‌یوه‌ندی‬ ‫هه‌رێم‌و روسیا‪ ،‬هه‌روه‌ها حزبه‌كان‌و‬ ‫روسیاش دیاریده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دۆخ���ی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و ڕوسیا ئێستا له‌چ‬ ‫ئاستێكدایه‌؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگ���ی تاڵه‌بان���ی‪:‬‬ ‫له‌ئاس���تێكی مامناوه‌نددای���ه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫زۆرب���ه‌ی نوێنه‌رایه‌تیه‌كان���ی ت���ری‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م له‌واڵتان‪ ،‬پرس��� ‌ه‬ ‫گرن���گ‌و یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌كان له‌ڕێ���ی‬ ‫حكومه‌تی فیدراڵ���ی عێراقه‌وه‌ بڕیاری‬ ‫لێده‌درێ؛ بێگومان ئه‌مه‌ش به‌هۆكاری‬ ‫ئه‌وه‌ی كوردستان سه‌ربه‌خۆنیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌رێمێك��� ‌ه له‌چوارچێ���وه‌ی عێراقداو‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی ته‌واومان له‌په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌رێمی كوردستان به‌شێك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌جێن���دای ڕوس���یا وه‌ك���و هه‌رێم؟‬ ‫ئه‌جێنداكه‌ی چیه‌؟‬ ‫د‪.‬ئاسۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬ناتوانم بڵێم‬ ‫به‌ڵێ! به‌اڵم بونی هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫گرنگ���ی ناوچه‌كه‌‪ ،‬جێگ���ه‌ی بایه‌خی‬ ‫زۆرب���ه‌ی ده‌وڵه‌تان بوه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ش‬ ‫وابو‌ه كه‌ ده‌وڵه‌ت ‌ه زلهێزه‌كان ئه‌جێندای‬ ‫خۆیان له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫داده‌ڕێ���ژن‪ ،‬چه‌ندێت���ی‌و چۆنیه‌ت���ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی روس���یا له‌هه‌رێم ئاس���تی‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌كان‌و ئه‌جێندای روس���یا‬ ‫له‌باره‌ی هه‌رێمه‌وه‌ دیاری ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ڕوی حیزبیه‌و‌ه كام حیزب‬ ‫زۆرتر سیاس���ه‌ته‌كانی ڕوسیای به‌الو‌ه‬ ‫په‌سه‌نده‌و په‌یوه‌ندی باشتری هه‌یه‌؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬ده‌توانن‬ ‫له‌حزبه‌كان بپرس���ن كه‌ به‌چ رێژه‌یه‌ك‬ ‫په‌سه‌ندی سیاسه‌تی روسیا ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رله‌كردنه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم له‌روس���یا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان زیاتر‬ ‫له‌رێی یه‌كێت���ی‌و پارتیه‌و‌ه بون‪ ،‬دوای‬ ‫كردنه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تی ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫حزبیانه‌‪ ،‬كزتر بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬روسیا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان سه‌ربه‌خۆ بێت؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬روس���یا‬ ‫دژی س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌لومه‌رجی ئێستا له‌باره‌ی‬ ‫روس���یاوه‌ واده‌خوازێ كه‌ ئێستا له‌گه‌ڵ‬ ‫جیابون���ه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان ل ‌ه‬ ‫عێراق‪ ،‬نه‌بێ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێتی‌و پارت���ی‌و گۆڕان‬

‫روسیا دژی سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌لومه‌رجی‬ ‫ئێستا له‌باره‌ی روسیاو‌ه‬ ‫واده‌خوازێ كه‌ ئێستا‬ ‫له‌گه‌ڵ جیابونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌عێراق نه‌بێ‬ ‫د‪.‬ئاسۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‬ ‫كامیان پێیان خۆش ‌ه ڕوسیا هاوبه‌شی‬ ‫بكات له‌هه‌رێمی كوردس���تان‌و پش���كی‬ ‫هه‌بێت له‌نه‌خشه‌ی سیاسی هه‌رێم؟‬ ‫د‪.‬ئاسۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬باوه‌ڕناكه‌م‬ ‫هیچ كامێك له‌و حزبان ‌ه دژی په‌یوه‌ندی‬ ‫ب���ن له‌گ���ه‌ڵ روس���یا‪ ،‬كامی���ان زیاتر‬ ‫پێیخۆشه‌و پێیباشه‌‪ ،‬بۆ ئه‌م ‌ه ده‌توانن‬ ‫له‌خۆیان بپرسن‪ ،‬به‌اڵم پێموایه‌ ئاستی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی حزبه‌كان له‌گه‌ڵ واڵتانی‬ ‫خۆرئاواو هه‌روه‌ها ئه‌مریكاش‪ ،‬ئاستی‬ ‫په‌یوه‌ن���دی هه‌رێم‌و روس���یا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫حزبه‌كان‌و روسیاش دیاریده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرج���ار باس له‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫غازی سروشتی هه‌رێم ناكۆكی له‌نێوان‬ ‫روسیاو هه‌رێم دروستده‌كات ئایا ئه‌م ‌ه‬ ‫راسته‌؟‬ ‫د‪.‬ئاسۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬باوه‌ڕناكه‌م‬ ‫غازی سروشتی هه‌رێم مایه‌ی مه‌ترسی‬ ‫بێ���ت ب���ۆ س���ه‌ر غ���ازی سروش���تی‬ ‫روس���یا‪ ،‬ده‌رهێنانی غازی سروشتی‪،‬‬ ‫هه‌نارده‌ك���ردن‌و ب���ازاڕ په‌یداكردن���ی‪،‬‬ ‫پێویستی به‌بڕیاری هۆشمه‌ندانه‌ی بوار‬ ‫بۆ ره‌خس���ێندراو‌ه له‌روی ته‌كنه‌لۆجی‌و‬ ‫سیاس���ه‌تی جێگیری مامه‌ڵه‌و نرخه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬زیاتر له‌وه‌ش پێویستی به‌بڕیاری‬ ‫سیاس���ی‌و جێگیری ئاسایشه‌و‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌بێ به‌رقه‌راری ئاس���ایش‌و پاراستنی‬ ‫بۆری���ه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها بازاڕی به‌رده‌وام‪،‬‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی غ���ازی سروش���تی‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌ئێس���تادا بۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردستان كارێكی ئاسان نیه‌و‬ ‫پێ���م وای ‌ه تاچه‌ند س���اڵێكی داهاتوش‬ ‫مه‌حاڵه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬روداوه‌كان���ی‌ ئه‌مدوایی ‌ه چ ‌‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان ده‌گۆڕێت؟‬

‫د‪.‬ئاسۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬روداوه‌كان‬ ‫وا ده‌رده‌خه‌ن كه‌ گۆڕانكارییه‌كی گه‌ور‌ه‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تدا به‌ڕێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫خس���تنه‌خواره‌وه‌ی فڕۆك ‌ه جه‌نگیه‌كه‌ی‬ ‫روس���یا له‌الی���ه‌ن توركی���اوه‌‪ ،‬وایكرد‬ ‫روسیا راس���ته‌وخۆ به‌په‌یوه‌ندییه‌كانیدا‬ ‫بچێته‌وه‌ له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬پێموای ‌ه روسیا‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ئاس���انی تێناپه‌ڕێنێ‪ ،‬هۆكاری‬ ‫وه‌اڵمنه‌دانه‌وه‌ی س���ه‌ربازی به‌په‌له‌ش‬ ‫دژی توركی���ا پێمانده‌ڵێ ك ‌ه روس���یا‬ ‫رژد‌ه له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی وردو ژیران ‌ه بڕیار‬ ‫بدات‌و ئێس���تاش ده‌بینین كه‌ روس���یا‬ ‫قۆن���اغ به‌قۆن���اغ بڕی���ارده‌دات‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫بیانویه‌كی به‌هێزه‌ بۆ گۆڕانكاری گه‌ور‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬بێگوم���ان هه‌ڵكه‌وت���ه‌ی‬ ‫جوگراف���ی كوردس���تان‌و هه‌روه‌هاش‬ ‫گرنگی كوردس���تان له‌ڕوی سیاس���ی‪،‬‬ ‫ئابوری‪ ،‬سه‌ربازی‌و‪...‬هتد‪ ،‬بۆ ده‌وڵه‌تان‬ ‫واده‌كات پریش���كی ئه‌و گۆڕانكارییان ‌ه‬ ‫راسته‌وخۆ به‌ر ئێمه‌ش بكه‌وێ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای��� ‌ه ئ���ه‌م ڕوداوان��� ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تای جه‌نگێكی نوێن له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و پریش���كی به‌ر كوردیش‬ ‫ده‌كه‌وێت؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بان���ی‪ :‬به‌ڵێ‪،‬‬ ‫بێگوم���ان! س���ه‌ره‌تای جه‌نگێك���ه‌ ك ‌ه‬ ‫ره‌نگه‌ ته‌نها جه‌نگی س���ه‌ربازی نه‌بێ‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و جه‌نگ���ی تاودان���ی ئه‌س���پی‬ ‫ده‌وڵه‌تان���ه‌و كێبڕكێی ك���ێ پترو زوتر‬ ‫قورس���ایی خۆی له‌ناوچه‌ك��� ‌ه جێگیرو‬ ‫جێگیرت���ر ده‌كات‪ .‬ئام���اژه‌م پێدا ك ‌ه‬ ‫ته‌واوی ئه‌و گۆڕانكارییان ‌ه راس���ته‌وخۆ‬ ‫كاریگ���ه‌ره‌ ب���ۆ كوردس���تان‌و به‌ڵكو‬ ‫ده‌توانم بڵێم كوردس���تان له‌نێو چه‌قی‬ ‫ئه‌و گۆڕانكارییانه‌دایه‌‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كوردس���تان ل���ه‌م دۆخه‌دا‬ ‫پێتوایه‌ ئاماده‌ی ئه‌و گۆڕانكاریان ‌ه بێت‬ ‫ك ‌ه روسیا ده‌یكات له‌ناوچه‌كه‌دا؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگ���ی تاڵه‌بان���ی‪:‬‬ ‫پرسیارێكی گرنگه‌‪ ،‬مایه‌ی هه‌ڵوه‌سته‌و‬ ‫لێوردبونه‌وه‌یه‌! سه‌ره‌تا ده‌بێ یه‌كڕیزی‬ ‫له‌بڕیاری سیاس���ی هه‌ب���ێ به‌وه‌ی ئایا‬ ‫به‌هاتن���ی روس���یاو هه‌وڵه‌كان���ی ب���ۆ‬ ‫گۆڕان���كاری له‌ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬دژ یاخ���ود‬ ‫هاوهه‌ڵوێست‪ ،‬یانیش بێده‌نگ ده‌بین‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ بڕیارێكه‌ به‌بێ یه‌كڕیزی بڕیارێكی‬ ‫نات���ه‌واو ده‌رده‌چ���ێ‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫كوردستاندا نیه‌‪ ،‬تاكالیه‌نی له‌بڕیاردان‬ ‫گه‌رچی به‌رژه‌وه‌ن���دی كاتی بۆ خودی‬ ‫الیه‌نه‌كه‌ هه‌یه‌‪ ،‬جا هه‌رالیه‌ك بێ بیه‌وێ‬ ‫ته‌نه���ا بڕیارب���دات‪ ،‬نات���ه‌واو ده‌بێت‌و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی كوردس���تاندا نابێ‪ .‬به‌م‬ ‫بارودۆخه‌ی ئێس���تای كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫پێموانی��� ‌ه ئاماده‌ییه‌كی راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫بڕیارلێدراوی راس���ت‌و دروست هه‌بێ‪.‬‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌و خۆڕێكخس���تنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫ب���واره‌كان به‌هه‌ن���گاوی یه‌كه‌م ده‌بینم‬ ‫به‌ئاڕاسته‌ی ئاماده‌یی بۆ سودوه‌رگرتن‬ ‫له‌هه‌ر ئه‌گه‌رێ���ك له‌ئه‌گه‌ره‌كان به‌ڕوی‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئاینده‌دا پێتوای ‌ه روسیاش‬ ‫به‌ش���دارده‌بێت له‌هاوپه‌یمانیه‌ت���ی‬ ‫ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی داع���ش له‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بان���ی‪ :‬رۆڵی‬ ‫روسیا له‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی تیرۆریستانی‬ ‫داع���ش رۆڵێك��� ‌ه ناتوان���رێ نكوڵ���ی‬ ‫لێبكرێ‪ ،‬بۆردومانی فڕۆكه‌كانی روسیاو‬ ‫به‌ئامانجكردنی مۆڵگه‌و حه‌شارگه‌كانی‬

‫داعش به‌ت���ه‌واوی هاوكێش���ه‌ی هێزی‬ ‫گۆڕی‪ .‬چڕتر له‌سوریا ده‌بینرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���داری روسیا له‌هاوپه‌یمانێتی دژی‬ ‫داعش له‌هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬بۆ روسیا‬ ‫بڕیارێك ‌ه پێویستی به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌تی فی���دراڵ هه‌ی���ه‌و پێموانی ‌ه‬ ‫روس���یا راس���ته‌وخۆ بێ گه‌ڕانه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ بدات گه‌ر ئه‌گه‌ری نوێتر له‌ئارادا‬ ‫نه‌بێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ���وه‌ وه‌ك���و نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان له‌روسیا تائێستا‬ ‫چ په‌یامێكت���ان گه‌یاندوه‌ت ‌ه س���ه‌روی‬ ‫خۆتان؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بان���ی‪ :‬به‌ڵێ‬ ‫بێگوم���ان‪ ،‬ب���ۆ ه���ه‌ر قۆناغێ���ك‪،‬‬ ‫به‌هه‌س���تكردن ب���ه‌ به‌رپرس���یارێتی‬ ‫په‌یامی خۆمانم���ان گه‌یاندوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌م‬ ‫قۆناغ���ه‌و دركی ئه‌ركی سه‌رش���انمان‪،‬‬ ‫په‌یامێكم���ان وه‌ك نوێنه‌ری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان له‌روسیای فیدراڵ‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌‪ ،‬تیای���دا داوای یه‌كڕیزی‌و‬ ‫ئاش���ته‌وایی ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌ش���ێكی باش‬ ‫له‌میدی���اكان گرنگیان ب���ه‌و په‌یامه‌دا‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تمان له‌و په‌یام��� ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌هه‌مو رۆژێ زیاتر پێویستیمان‬ ‫به‌یه‌كڕی���زی هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌گرنگی ده‌زانین‬ ‫بۆ ئه‌م قۆناغه‌ س���ه‌رجه‌م ناكۆكیه‌كان‬ ‫وه‌البنرێ���ن‌و ده‌س���ت له‌ناوده‌س���ت‬ ‫بائاش���تی‌و ئارام���ی نێوماڵ���ی كورد‬ ‫رێكبخه‌ینه‌وه‌و ئاماده‌ی گۆڕانكارییه‌كان‬ ‫بی���ن‪ ،‬په‌یامه‌كه‌م���ان ئاڕاس���ته‌بو بۆ‬ ‫سه‌ركردایه‌تی سه‌رجه‌م هێزو الیه‌نه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ب���ۆ كۆمه‌اڵن���ی خه‌ڵك���ی‬ ‫كوردس���تان به‌گش���تی كه‌ هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫له‌ئاست خۆیه‌و‌ه به‌رپرسیارێتی مێژویی‬

‫‪5‬‬

‫سه‌رشانی خۆی رابپه‌ڕێنێ‌و هاوكاربێت‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و یه‌كڕیزی���ه‌‪ ،‬گرنگت���ر له‌و‌ه‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌كان ك ‌ه به‌ش���ێكیان ئاگری‬ ‫دوبه‌ره‌كی‌و لێكترازان خۆش���تر ده‌كه‌ن‬ ‫وازبهێنن له‌وه‌و ئه‌وانه‌ش كه‌ هاوكارن‪،‬‬ ‫زیاتر هاوكاربن‪ ،‬تێكڕا پێویس���ته‌ ئه‌م‬ ‫قۆناغ ‌ه مێژویی��� ‌ه تێبپه‌ڕێنین‌و ته‌نهاو‬ ‫ته‌نه���ا ئامانجمان به‌رژوه‌ن���دی بااڵی‬ ‫كوردستان بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬په‌یامه‌كانت���ان به‌هه‌ن���د‬ ‫وه‌رگیران؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬بۆمێژو‬ ‫ده‌یڵێم‪ ،‬به‌خوێندنه‌وه‌ی وردی مێژووی‬ ‫كوردوكوردس���تان ده‌رده‌ك���ه‌وێ ك��� ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی ده‌وڵه‌تان‬ ‫نه‌بو‌ه كه‌ كوردس���تان سه‌ربه‌خۆبێت‌و‬ ‫زوتر به‌مافه‌ ره‌واكانی ش���ادبێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناكۆكی‌و دژێتی یه‌كتر هۆكاری سه‌ره‌كی‬ ‫بوه‌و كاری ده‌وڵه‌تانی ئاسانتركرد‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫گ���ه‌ر به‌هه‌ند وه‌رنه‌گیرێ���ن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫مێژو به‌رپرس���یارده‌بین‌و حوكمی مێژو‬ ‫ئاسان نیه‌و راستیه‌كان گه‌رچی تاڵیش‬ ‫بن‪ ،‬به‌اڵم ون نابن‪ ،‬بۆیه‌ دوباره‌ دووپات‬ ‫له‌و‌ه ده‌كه‌مه‌وه‌ ك ‌ه په‌یامی ئێمه‌و هه‌ر‬ ‫په‌یامێك به‌ئاڕاسته‌ی یه‌كڕیزی‌و ته‌بایی‌و‬ ‫پێك���ه‌وه‌ هه‌ڵك���ردن بێت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫به‌هه‌ن���د وه‌ربگی���رێ‌و كاری له‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‪ .‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ده‌یڵێم تائێستا‬ ‫هیچ هه‌نگاوێ���ك نه‌نراوه‌و ئاماده‌ییه‌كی‬ ‫باش ته‌نان���ه‌ت كۆبونه‌وه‌یه‌كی فراوانی‬ ‫هێ���زو الیه‌نه‌كانی���ش نه‌ك���راوه‌ كه‌ بۆ‬ ‫ئه‌م قۆناغ��� ‌ه چ ئاماده‌كارییه‌ك بكرێ‌و‬ ‫كوردستان به‌ڕوی ئه‌و گۆڕانكارییانه‌دا‬ ‫چ پێگه‌یه‌كی هه‌یه‌و ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یامی تۆ بۆ به‌رپرس���انی‬ ‫هه‌رێم چیه‌؟‬ ‫د‪.‬ئاس���ۆ جه‌نگی تاڵه‌بانی‪ :‬په‌یامی‬ ‫من بۆ به‌رپرس���انی هه‌رێم ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫كات���ی هه‌ڵدانه‌وه‌ی الپ���ه‌ڕ‌ه تاڵه‌كانی‬ ‫مێژو نیه‌‪ ،‬زیاتر له‌هه‌ركاتێ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئارام‌و لێبورد‌ه بی���ن‪ ،‬گه‌ر هه‌ر الیه‌ك‬ ‫له‌الیه‌كان له‌هه‌ر پارچه‌یه‌كی كوردستان‬ ‫هاوكاری هه‌رێمی كوردس���تانی كردبێ‬ ‫به‌سوپاس���كردنیان‌و هه‌س���تكردن به‌و‬ ‫ئه‌رك ‌ه گرنگ‌و پیرۆزه‌یان گه‌وره‌ترده‌بین‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���اش ئه‌م ‌ه ده‌بێت��� ‌ه هه‌نگاوی‬ ‫گرنگی یه‌كه‌م به‌ئاراسته‌ی ئاشته‌وایی‌و‬ ‫پێك���ه‌و‌ه هه‌ڵك���ردن‪ ،‬هه‌رپارچه‌یه‌كی‬ ‫كوردس���تان پێویستی به‌هاوكاری ئێم ‌ه‬ ‫بێ���ت ئه‌رك���ی مێژویی سه‌رش���انمان ‌ه‬ ‫هاوكاری���ان بی���ن‪ .‬بۆی ‌ه دوب���ار‌ه داوا‬ ‫له‌به‌رپرس���انی هه‌رێ���م ده‌ك���ه‌م چیتر‬ ‫دوانه‌ك���ه‌ون له‌وه‌ی زوت���ر هه‌نگاوبنێن‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی ئه‌مڕۆی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و كارێك نه‌كه‌ن‬ ‫له‌ئاس���ت نه‌وه‌كانمان ش���ه‌رمه‌زاربین‌و‬ ‫كوردس���تان بخه‌ین ‌ه به‌ر چاره‌نوسێكی‬ ‫نادیار‪.‬‬

‫هه‌رێم ‌ی كوردستان به‌پارازێت رێگری‌ له‌رادیۆ ‌ی داعش ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌پالنیدایه‌ به‌پرۆژه‌یه‌ك رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌میدیای‌ داعش بكات كه‌ سنوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ببه‌زێنێت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ راگه‌یاندن‌و چاپ‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"پڕۆژه‌یه‌كی‌ به‌رفراوانمان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رێگری‌ له‌میدیای‌ داعش‬ ‫بكه‌ین سنوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫نه‌به‌زێنێت"‪.‬‬ ‫هه‌ڵگورد عه‌بدولوه‌هاب به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گش����تی‌ راگه‌یاندن‌و چاپ‌و باڵوكردنه‌و‌ه‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت����ی‌ رۆش����نبیری‌ هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان له‌لێدوانێك����ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ئێمه‌ له‌س����ه‌ره‌تای‌ ئه‌مساڵ‬

‫دركمان به‌ترسناكی‌ میدیای‌ داعش كرد‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ده‌ڵێین میدیای‌ داع����ش بێگومان‬ ‫زۆر الیه‌ن ده‌گرێته‌وه‌ به‌اڵم راسته‌وخۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌پارێزگای‌ دهۆك‌و به‌شێك له‌و‬ ‫ناوچانه‌ی‌ كه‌ سنوری‌ شێخانن په‌خشی‌‬ ‫رادی����ۆی‌ داعش����یان ل����ێ‌ وه‌رده‌گیرا‌و‬ ‫له‌هه‌ندێك ش����وێندا له‌ن����او دهۆك زۆر‬ ‫به‌ڕونی‌ ئه‌و په‌خشه‌ وه‌رده‌گیرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئێم����ه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گش����تی‌ راگه‌یاندن‌و چاپ‌و باڵوكردنه‌وه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ راپۆرتێكماندا به‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫رۆش����نبیری‌و پاشان لیژنه‌یه‌ك له‌نێوان‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‌و الوان‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ناوخۆ‌و وه‌زاره‌تی‌ گواستنه‌وه‌‌و گه‌یاندن‬ ‫پێكهات"‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ راگه‌یان���دن‌و‬ ‫چ���اپ‌و باڵوكردن���ه‌وه‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫رۆشنبیری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بڕیاردرا به‌پارازێت‬

‫ی ته‌ش���ویش (ژاوه‌ژاو)‬ ‫واته‌ سیس���تم ‌‬ ‫دروس���ت بكرێت بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ په‌خش‌و‬ ‫ده‌نگ���ی‌ رادیۆك���ه‌ی‌ داع���ش نه‌گاته‌‬ ‫كوردستان‌و وتیشی‌ "هه‌روه‌ها داوامان‬ ‫كرد كه‌ ئاگاداری‌ ژوری‌ ئۆپراسیۆنه‌كان‬ ‫بكرێته‌وه‌ له‌شاری‌ هه‌ولێر كه‌ هاوبه‌شن‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانان كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ هه‌ڵس���وكه‌وت له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫رادیۆی���ه‌ی‌ داع���ش بكرێ���ت‌و بكرێته‌‬ ‫ئامانج"‪.‬‬ ‫جوندیانی‌ رونیكرده‌وه‌ "ئه‌وه‌ ده‌زانین‬ ‫ئه‌و رادیۆی‌ داعش���ه‌ كه‌ناوی‌ (رادیۆی‌‬ ‫به‌ی���ان)ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ جێگیرنییه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌ش���وێنێك بێت به‌ڵكو له‌س���ه‌ر‬ ‫ئۆتۆمبێله‌‌و چه‌ند وێستگه‌یه‌كی‌ جواڵو و‬ ‫گه‌ڕۆكه‌ كه‌ به‌رده‌وام ش���وێنی‌ خۆیان‬ ‫ده‌گ���ۆڕن‌و بێگومان ئه‌م���ه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌ستنیش���انكردنی‌‬ ‫شوێنه‌كه‌ی‌ زه‌حمه‌ت بێت"‪.‬‬

‫به‌دابینكردن���ی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ی���ان‪،‬‬ ‫پێداویس���تیه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵگ���ورد جوندیان���ی‌ وت���ی‌ "هه‌مو‬ ‫پێداویستیه‌كانمان دابین كردوه‌ وه‌كو‬ ‫پاره‌‌و كه‌لوپه‌له‌كان بۆ دروستكردنی‌ دو‬ ‫وێستگه‌ی‌ ته‌شویش‌و دروستیشكران‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و لیژنه‌ی���ه‌ی‌ كه‌ له‌م دواییه‌دا‬ ‫دامه‌زرا ئه‌وه‌یان خس���ته‌ڕو كه‌ میدیای‌‬ ‫داعش ته‌نه���ا رادیۆكه‌ی‌ نییه‌ كه‌ جێی‌‬ ‫مه‌ترس���یه‌ به‌ڵك���و ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ پێی‌‬ ‫ده‌وترێت ت���ۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئه‌ویش‬ ‫به‌ش���ێكه‌ له‌و مه‌ترسیه‌‌و ده‌گاته‌ هه‌مو‬ ‫ماڵ‌و هه‌مو مۆبایلێك"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێم��� ‌ه له‌س���ه‌روبه‌ندی‌‬ ‫ئه‌وه‌بوین كه‌ ئه‌و دو وێستگه‌ ژاوه‌ژاوه‌‬ ‫(ته‌شویش)ه‌ دابنێین به‌اڵم هه‌ستمانكرد‬ ‫پێویستمان به‌وه‌بو كه‌ تۆزێك بوه‌ستین‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ك���ه‌ فراوانتر بكه‌ین‌و‬ ‫بواری‌ تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوك‌و‬

‫تویته‌ر‌و ئه‌وانی‌ تریش بگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جوندیان���ی‌ راش���یگه‌یاند "پ���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت بۆ ئه‌و كاره‌ ته‌رخان كراوه‌‌و‬ ‫ئه‌مانه‌وێت پڕۆژه‌ك���ه‌ به‌رفراوان بێت‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رادیۆكه‌ ده‌نگی‌ ك���ه‌ ده‌گاته‌‬ ‫كوردس���تان ئه‌وه‌ند‌ه مه‌ترس���ی‌ نییه‌‬ ‫به‌هێنده‌ی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان چونكه‌‬ ‫ت���ۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ كارلێكردنه‌‌و ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ی‌ كه‌ پۆس���ته‌كان ده‌خوێننه‌وه‌‬ ‫وه‌اڵمی���ش ده‌نوس���ن‌و كۆمێنتی���ان‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و وه‌اڵمدانه‌وانه‌ش شتی‌‬ ‫تری‌ ل���ێ‌ دروس���ت ده‌بێ���ت‌و ره‌نگه‌‬ ‫خه‌ڵكێك هه‌بێت الوازبێت به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫گوتاره‌ی‌ ئ���ه‌وان هه‌یانه‌ چونكه‌ ئه‌وان‬ ‫به‌گوتارێك���ی‌ هه‌س���تیار‌و به‌گوتارێك‬ ‫به‌ناوی‌ خ���ودا‌و پێغه‌مب���ه‌ران خه‌ڵك‬ ‫ده‌دوێن���ن ك���ه‌ ره‌نگ���ه‌ خه‌ڵكانێ���ك‬ ‫هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێنێت"‪.‬‬

‫له‌هه‌ندێك شوێندا له‌ناو‬ ‫دهۆك زۆر به‌ڕونی‌ ئه‌و‬ ‫په‌خشه‌ وه‌رده‌گیرێت‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )505‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/1‬‬

‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬كێشه‌كان ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان به‌رده‌وام قوڵ ده‌بنه‌وه‬ ‫‌‬

‫ ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬ ‫عیرفان عبدولعزیز‪ ،‬ڕابه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌و دۆخه‌ی‌ ئێستا‬ ‫له‌كوردستان ده‌گوزه‌رێت حاڵه‌تێكی‌‬ ‫نائاساییه‌‪ ،‬وه‌ك كه‌سێك وایه‌ كه‌‬ ‫نه‌خۆشه‌ ده‌رمانێكی‌ مسه‌كینی‌‬ ‫پێدرابێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرح���ار باس له‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫كه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ زیاتر پشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌ره‌ی‌ پارت���ی‌ ده‌گرێت له‌پرس���ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیدا‌و وه‌ك هاوپه‌یمانی‌ پارتی‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆچی‌؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زی���ز‪ :‬ئێم���ه‌‬ ‫ده‌رمانخس���ت ك���ه‌ هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫خۆم���ان هه‌یه‌‌و س���ورین له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیانه‌ی‌ كه‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫پێ���ی‌ ڕازیبێت‪ ،‬ش���تێك له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ن���اوی‌ به‌ره‌وه‌ نه‌م���اوه‌‌و چوارحیزب‬ ‫له‌حكومه‌تدای���ه‌ ته‌نها گ���ۆڕان نه‌بێت‪،‬‬ ‫گۆڕان كۆمه‌ڵێك قسه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬پارتیش‬ ‫كۆمه‌ڵێك قس���ه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬حیزبه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ش بونه‌ته‌ ته‌ماشاكه‌رو بینه‌رن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ هه‌ڵوێستی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ له‌پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫رون نییه‌؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زی���ز‪ :‬ئێم���ه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ تائێستا یه‌ك هه‌ڵوێستمان‬ ‫هه‌بوه‌ هه‌ر ئه‌و هه‌ڵوێسته‌مان ده‌بێت‪،‬‬ ‫سیسته‌م له‌عێراق په‌رله‌مانیه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانیش په‌رله‌مانی‌‬ ‫بێت ئێمه‌ وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ش���ورا ئه‌وه‌م���ان‬ ‫په‌س���ه‌ندكرد‪ .‬ئێم���ه‌ ده‌ڵێی���ن به‌ڵێ‌‬ ‫ده‌بێت په‌رله‌مان ڕه‌قیب بێت به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ وه‌ك بزوتنه‌وه‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫نێوه‌ندگیریتان له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا كرد‬ ‫بۆچی‌ ئه‌نجامی‌ نه‌بو؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زی���ز‪ :‬مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ بزوتنه‌وه‌ به‌جیا له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫حیزبه‌كان دانیشتوه‌‪ ،‬سێ‌ جار له‌گه‌ڵ‬ ‫برایانی‌ پارتی‌ دوج���ار له‌گه‌ڵ برایانی‌‬ ‫گۆڕان‌و له‌گ���ه‌ڵ حیزبه‌كانی‌ دیكه‌ش‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و برایانه‌ زۆر دورن‬ ‫له‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬وازم���ان له‌نێوه‌ندگیرییه‌كه‌‬ ‫هێنا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا دۆخی‌ ئێستای‌ كوردستان‬ ‫جێی‌ مه‌ترسییه‌؟‬

‫شتێك له‌ئێستادا‬ ‫به‌ناو ‌ی به‌ره‌و‌ه‬ ‫نه‌ماوه‌‌و چوارحیزب‬ ‫له‌حكومه‌تدای ‌ه ته‌نها‬ ‫گۆڕان نه‌بێت‪،‬‬ ‫گۆڕان كۆمه‌لێك‬ ‫قسه‌ ‌ی هه‌ی ‌ه پارتیش‬ ‫كۆمه‌ڵێك قسه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ی ‌ه حیزبه‌كان ‌ی‬ ‫دیكه‌ش بینه‌رن‬ ‫عیرفان عه‌بدولعه‌زی���ز‪ :‬ئه‌و دۆخه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا له‌كوردس���تان ده‌گوزه‌رێ���ت‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ نایاس���اییه‌‪ ،‬وه‌ك كه‌سێك‬ ‫وایه‌ كه‌ نه‌خۆشه‌ ده‌رمانێكی‌ مسه‌كینی‌‬ ‫پێدرابێ���ت‪ ،‬وه‌هایه‌ به‌هه‌مان ش���ێوه‌‬ ‫دۆخی‌ كوردس���تان ده‌رمانی‌ مسه‌كینی‌‬ ‫پێدراوه‌‌و بارودۆخه‌كه‌ نائاساییه‌‌و باش‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌و نائاس���اییه‌ی‌ ك���ه‌ له‌دۆخی‌‬ ‫سیاس���یدا هه‌یه‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬دۆخه‌كه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ قانونی‌‌و یاسایی‌ ناڕوات‬ ‫به‌ڕێوه‌‌و كێشه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌رده‌وام قوڵ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێستا به‌ره‌و دو ئیداره‌یی‌‬ ‫گه‌ڕاوینه‌ته‌وه‌؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬دو ئیداره‌یی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1992‬ه‌وه‌ هه‌رهه‌ب���وه‌و‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ساڵی‌ ‪ 2003‬ویسترا‬ ‫كه‌مێ���ك كه‌مڕه‌نگ بكرێ���ت كۆمه‌ڵێك‬ ‫دامه‌زراوه‌ دروس���تكرا كه‌ سه‌رتاسه‌ری‌‬ ‫بێت‪ ،‬له‌زاخۆوه‌ ب���ۆ خانه‌قین تاببێته‌‬ ‫بناغه‌ی���ه‌ك ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و دو‬ ‫ئیداره‌ییه‌ كه‌مڕه‌ن���گ بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌توان���را چاره‌س���ه‌ربكرێت كۆمه‌ڵێك‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ له‌وال هه‌ی���ه‌‌و كۆمه‌ڵێك‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ له‌م�ل�ا هه‌یه‌ ك���ه‌ له‌وه‌‬

‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ده‌ترسن ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندیانه‌ كه‌مبێته‌وه‌‬ ‫ی���ان له‌ناوبچێت له‌هه‌وڵی‌ پاراس���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیاندان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ وه‌ك بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ده‌تانه‌وێ���ت بارزان���ی‌‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌یدا به‌رده‌وام بێت؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زی���ز‪ :‬پرس���ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمم���ان له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی‌ چاكس���ازی‌ هه‌رێم‌و كایه‌ی‌‬ ‫سیاس���یی‌ هه‌رێ���م خس���تۆته‌ڕو‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕۆشنبیران‌و هێزه‌ سیاسیه‌كاندا‬ ‫قسه‌مان له‌سه‌ر كردوه‌‪ ،‬ئێمه‌ پێمانوایه‌‬ ‫پڕۆس���ه‌ی‌ چاكس���ازی‌ له‌سیس���ته‌می‌‬ ‫هه‌رێمدا بریتییه‌ له‌پرسی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و په‌رله‌م���ان‌و ده‌زگای‌ قه‌زایی‌‪،‬‬ ‫كه‌ پێویست ده‌كات زۆر به‌حیكمه‌ته‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكرێت‪ ،‬پێویس���ت‬ ‫ده‌كات باری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بخوێنرێته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌و هێزانه‌ بخوێنرێنه‌وه‌ كه‌ له‌گۆره‌پانی‌‬ ‫سیاسیدان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ ده‌بوایه‌‬ ‫مانگ���ی‌ حه‌وتی‌ ئه‌م س���اڵ كۆنگره‌ی‌‬ ‫ببه‌س���تایه‌ بۆ له‌كات���ی‌ خۆیدا كۆنگره‌‬ ‫نه‌به‌س���ترا هیچتان كردوه‌ بۆ به‌ستنی‌‬ ‫كۆنگره‌ به‌م زوانه‌ هیچ ئه‌گه‌رێك هه‌یه‌‬

‫بۆ به‌ستی‌ كۆنگره‌؟‬ ‫عیرفان عبدوالعه‌زیز‪ :‬به‌ستنی‌ كۆنگر‌ه‬ ‫بۆیه‌ نه‌ك���را ده‌كه‌وته‌ مانگی‌ ڕه‌مه‌زان‪،‬‬ ‫دوامانخس���ت ئێمه‌ له‌مانگی‌ ڕه‌مه‌زاندا‬ ‫كۆنگره‌ نابه‌ستین‪ ،‬ش���ورای‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌الحیاتانه‌ی‌ هه‌ی���ه‌ كه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫كۆنگره‌ درێژبكات���ه‌وه‌ هه‌ربۆیه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫به‌س���تنی‌ كۆنگ���ره‌ی‌ درێژ ك���رده‌وه‌‌و‬ ‫ل���ه‌دوای‌ كۆنفرانس���یی‌ مه‌ڵبه‌نده‌كان‬ ‫بڕیار له‌سه‌ر به‌ستنی‌ كۆنگره‌ ده‌درێت‪،‬‬ ‫لیژنه‌كان كۆمه‌ڵێك مه‌رجیان هه‌بو كه‌‬ ‫هه‌مویانمان ته‌واوكردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫كامیلی‌ حاجی‌ عه‌لی‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ ده‌یه‌وێت خۆی‌ كاندید بكات‬ ‫بۆ ڕابه‌ری‌ گشتی‌ بزتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‪،‬‬ ‫راتان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬حاجی‌ كامیل‬ ‫پیاوێكی‌ مان���دوه‌ له‌ن���او بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امیدا‌و خۆم پێموت���وه‌ دو به‌دو‬ ‫كه‌ زۆر ئاس���اییه‌ ده‌ستاوده‌ستكردنی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئه‌و باهه‌وڵی‌ خۆی‌ بدات من‬ ‫یه‌كه‌م كه‌س ده‌بم به‌یعه‌تی‌ پێده‌كه‌م‪،‬‬ ‫هیچ حیزبێكی‌ سیاس���ی‌ به‌قه‌ده‌ر ئێمه‌‬ ‫ده‌ستاوده‌ستكردنی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ نه‌كردوه‌‬

‫له‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ بۆچ���ی‌ وه‌ك رابه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ هه‌ولێرتان به‌جێهێش���ت‌و‬ ‫ئێستا له‌سلێمانی نیشته‌جێن؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬له‌س���لێمانی‌‬ ‫ش���ه‌ش مه‌ڵبه‌ندم���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سنوری‌ هه‌ولێر ته‌نها دو مه‌ڵبه‌ندمان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌ سلێمانی‌ جۆرێك‬ ‫له‌په‌راوێزخس���تنی‌ پێ���وه‌ دیاربو بۆیه‌‬ ‫هاتمه‌وه‌ بۆ سلێمانی‌ تامه‌ڵبه‌نده‌كانی‌‬ ‫س���نوری‌ پارێزگاری‌ سلێمانی‌ به‌باشی‌‬ ‫ئیش‌وكاره‌كانیان به‌ڕێوه‌بچێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ وه‌ك بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ له‌گه‌ڵ ئێراندا په‌یوه‌ندیتان‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬بزوتنه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫باقی‌ حیزبه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئێراندا په‌یوه‌ندیمان باش���ه‌‪،‬‬ ‫ئێ���ران دو جۆر ڕه‌فت���ار ده‌كات وه‌ك‬ ‫الیه‌نی‌ سیاس���ی‌‌و الیه‌نه‌ك���ه‌ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫وه‌ك باڵوكردنه‌وه‌ی‌ شیعه‌گه‌ری‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ب���ڕوای‌ ئێ���وه‌ ك���ورد‬ ‫له‌سیاسه‌ت كردندا سه‌ركه‌وتوه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌؟‬ ‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬وشه‌ی‌ ئه‌خالق‬

‫له‌سیاس���ه‌تدا نی���ه‌‪ ،‬هی���چ ده‌وڵه‌تێك‬ ‫به‌ئه‌خ�ل�اق سیاس���ه‌ت ن���اكات ئه‌و‌ه‬ ‫ئێمه‌ی‌ كوردین به‌و ئه‌قڵه‌ خێڵه‌كییه‌وه‌‬ ‫سیاس���ه‌ت ده‌كه‌ین‌و س���ه‌یری‌ واڵتانی‌‬ ‫ئه‌وروپ���ی‌‌و عه‌ره‌ب���ی‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كار ده‌كه‌ن ده‌بێت سه‌ركردایه‌تی‌ كورد‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ سیاسی‬ ‫میله‌تی‌ كورد كارب���كات كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫میله‌تی‌ كورد به‌و ش���ێوه‌یه‌ كارناكات‪،‬‬ ‫گه‌وره‌ترین كێشه‌ی‌ ئه‌قڵی‌ سیاسی‌ كورد‬ ‫كه‌ ده‌بێت ره‌خنه‌ی‌ لێبگرین ئه‌قڵێكی‌‬ ‫قه‌بیله‌یه‌‪ ،‬تائێستا سیاسیه‌كانی‌ كورد‬ ‫به‌ئه‌قڵێكی‌ سیاس���ی‌ له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وتیان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌‌و داع���ش خاڵ���ی‌‬ ‫هاوبه‌ش���تان هه‌ی���ه‌ وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیسالمی‌؟‬ ‫عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‪ :‬دروس���تبونی‌‬ ‫داعش له‌كێشه‌یه‌كه‌وه‌ سه‌ری‌ هه‌ڵداوه‌‬ ‫كه‌كێش���ه‌ی‌ په‌راوێزخس���تنی‌ سونه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ زۆر هه‌وڵ���درا چاره‌س���ه‌ر بكرێت‬ ‫له‌س���وریاو عێراق چاره‌س���ه‌ر نه‌كرا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ بو له‌ئه‌نبار‌و ش���اره‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫عێراق سونه‌كان خۆپیشاندانیان كرد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مالیك���ی‌ گوێی‌ نه‌گ���رت ئه‌وه‌‬ ‫بو خوێنڕش���تن له‌ش���اره‌كانی‌ عێراق‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا ئه‌مه‌ش ژینگه‌یه‌كی‌ له‌باربو‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ هه‌موش���تێك به‌رهه‌مبهێنێت‬ ‫ئه‌وه‌ بو داع���ش به‌رهه‌م هات‪ ،‬داعش‬ ‫له‌مه‌دره‌س���ه‌ی‌ س���ه‌له‌فی‌ زاهی���ره‌وه‌‬ ‫هات���ون‌و ئێم���ه‌ وه‌ك بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ له‌مه‌دره‌س���ه‌ی‌ مه‌قاسیدین‬ ‫ك���ه‌ زۆر جیاوازین له‌یه‌كت���ری‌‪ ،‬خاڵی‌‬ ‫هاوبه‌شمان زۆر كه‌مه‌ له‌گه‌ڵ داعشدا‌و‬ ‫ئ���ه‌و ئایه‌تان���ه‌ی‌ س���ه‌رانی‌ داع���ش‬ ‫ده‌یخوێنن���ه‌وه‌‌و په‌یڕه‌وی‌ ده‌كه‌ن ئێمه‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ نایخوێنینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌گه‌ڵ حیزبه‌ ئیسالمیه‌كانی‌‬ ‫یه‌كگرت���و و كۆم���ه‌ڵ‌ په‌یوه‌ندیت���ان‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫عیرف���ان عه‌بدولعه‌زی���ز‪ :‬هی���چ‬ ‫كێش���ه‌یه‌كمان له‌گ���ه‌ڵ حیزب���ه‌‬ ‫ئیسالمیه‌كانی‌ كوردستان نیه‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫برایانی‌ كۆمه‌ڵ به‌ینمان زۆر خۆش���ه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ مامۆس���تا عه‌ل���ی‌ باپیر‬ ‫ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫بۆنه‌كان���دا به‌یه‌كه‌وه‌ین‪ ،‬ئه‌و كێش���ه‌و‬ ‫گله‌ییانه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌ئاس���تی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫خواره‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئ���ه‌وه‌ش له‌ناو هه‌مو‬ ‫حیزبێكدا ده‌بێت‪.‬‬

‫نزیكبونه‌ ‌ی گۆڕان‌و پارتی ئه‌گه‌رێكی زه‌حمه‌ته‌‬

‫پارت ‌ه سیاسییه‌كان داوای گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ مێزی گفتوگۆ ده‌كه‌ن‌و گۆڕان‌و پارتی پێشمه‌رجیان هه‌یه‌‬

‫ ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫دوای تێكچونی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌پارتی دیموكراتی كوردستان‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬له‌ئێستادا پارته‌كانی‬ ‫دیكه‌ی‌ سه‌رگۆڕه‌پانی سیاسیی‬ ‫كوردستان داوای هێوربونه‌وه‌ی‌‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌پارتی دیموكرات‌و گۆڕان پێشمه‌رجیان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ كۆبونه‌وه‌‪.‬‬

‫به‌ڕه‌سمی هیچ نه‌رمی نواندنێكی پارتی به‌گۆڕان نه‌گه‌یشتوه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌و‬ ‫هه‌وڵه‌ ‌ی براده‌رانی یه‌كێتی ك ‌ه سێ پێشنیاریان هه‌بو ئه‌وه‌ش له‌ئاستی‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌و تموحی ئێمه‌دا نه‌بوه‌‪ ،‬به‌راستی ئه‌و پێشنیاره‌مان به‌دڵ نه‌بوه‌‬

‫ئه‌وان ده‌نگیان هێن���اوه‌و بونه‌ته‌ ده‌نگی‬ ‫پارتی‪ :‬ئه‌سته‌مه‌ جارێكی تر‬ ‫دوهه‌م���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬گۆڕان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كۆبون‬ ‫زه‌مینه‌سازی بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫پارتی به‌كوده‌تاچی وه‌سف ده‌كات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بكه‌ین‬ ‫پێناسه‌یه‌ك كه‌ دژ به‌واقیعی ئێمه‌یه‌ ئه‌وان‬ ‫لقی‬ ‫‌رپرس���ی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ئاغا‬ ‫س���ه‌عید س���ه‌لیم‬ ‫دایده‌تاشن‪ ،‬چۆن ده‌گونجێت الیه‌نێك كه‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌یاند‬ ‫ه‬ ‫راگ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ئاوێن���‬ ‫چ���واری پارتی به‬ ‫به‌كوده‌تاچیم���ان بزانێت بێ���ن‌و له‌گه‌ڵیدا‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌كا‬ ‫ه‬ ‫واقیع‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫لێكدان���‬ ‫"له‌چواچێوه‌ی‌‬ ‫دانیش���تن‌و كۆبونه‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫زۆرمان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫واقیعی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫سیاس���‬ ‫بڕوابون به‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی سیاس���یی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫‌ناو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ه���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫زۆر‬ ‫‌زمونمان‬ ‫ه‬ ‫بینی���وه‌و ئ‬ ‫پێكه‌وه‌ درێژه‌ به‌ به‌رده‌وامیدان‌و قۆناغی‬ ‫‌ی ‬ ‫ه‬ ‫سیاسیی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫مێژو‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫خۆمان‬ ‫خودی‬ ‫سیاسیی ئه‌مڕۆی كوردستان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫خوێندومان‬ ‫ك���ه‌‬ ‫ش���تێكی نامه‌نتیقییه‌ كاتێك گۆڕان ئێمه‌‬ ‫‌ی ‬ ‫ه‬ ‫‌چوارچێو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌شێك‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌وام‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ناكۆكی‬ ‫به‌كوده‌تاچی وه‌سف بكات‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌وان‬ ‫ژیان���ی مرۆڤایه‌تی‌و چاره‌س���ه‌ره‌كانیش ده‌بێت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی سیاسیی‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌‪ ،‬شتی راس���تی ئه‌وه‌یه‌ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ ب���ۆ ئۆپۆزس���یۆن‌و درێ���ژه‌‬ ‫كاتێ���ك دو هێ���زی سیاس���یی ده‌گه‌ن���ه‌ به‌خه‌باتی خۆیان بده‌ن‌و هه‌وڵ بده‌ن ئه‌و‬ ‫لوتكه‌ی‌ بێمتمانه‌یی‪ ،‬له‌م قۆناغ‌و س���اته‌ ئامانجانه‌ی‌ هه‌یانه‌ به‌دیبهێنن"‪.‬‬ ‫مێژوییه‌ی پێی���دا گوزه‌رده‌كه‌ین‪ ،‬ناكرێت‬ ‫س���ه‌عید س���ه‌لیم ده‌ڵێت " پێشتر وتم‬ ‫‌ندی‬ ‫پێكه‌وه‌ كۆببین���ه‌وه‌و باس له‌به‌رژه‌وه‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ لێكدان���ه‌وه‌ی‌ واقیع���ی‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌وان‬ ‫نیش���تیمانی‌و نه‌ته‌وه‌یی بكه‌ین‪ ،‬له‬ ‫بینیومان���ه‌ له‌رابردو له‌ناوخ���ۆو ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫‌سازی‬ ‫ه‬ ‫ئه‌س���ته‌م بێت جارێكی تر زه‌مین‬ ‫زۆرن ئ���ه‌و ناكۆكیانه‌ی‌ له‌پێش���دا رویان‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ین‬ ‫ه‬ ‫بكه‌ی���ن بۆ ئه‌وه‌ی كۆبون���ه‌وه‌ بك‬ ‫داوه‌و دواتر چاره‌س���ه‌ربوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ عه‌قڵ‌و‬ ‫براو‬ ‫‌و‬ ‫ك‬ ‫قۆناغه‌ به‌یه‌كه‌وه‌ ببینه‌وه‌ به‌شه‌ری‬ ‫دڵس���ۆزی ب���ۆ نیش���تیمان‌و پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫‌ین"‪.‬‬ ‫درێژه‌ به‌قۆناغه‌كه‌ی‌ خۆمان بده‬ ‫دیموكراتی پێویس���ته‌‪ ،‬ئایا ئه‌و مه‌رجانه‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاماژ‬ ‫پارتی‬ ‫به‌رپرس���ی لقی چ���واری‬ ‫به‌دیدێت له‌ناو بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫بزوتن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫به‌وه‌شده‌كات " له‌الیه‌كی تر‬ ‫داهات���و وه‌اڵمی ده‌دات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر باس‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌چوارچێو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌و‬ ‫گۆڕان كه‌ هێزێكی سیاسییه‬ ‫له‌راب���ردو بكه‌ی���ن ئه‌وا توش���ی جۆرێك‬ ‫دیموكراسی‬ ‫‌كانی‬ ‫بڕوابونمان به‌پره‌نسیپه‬ ‫له‌نائومێ���دی ده‌بی���ن‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ له‌داهاتو‬

‫جۆرێ���ك له‌گۆڕانكاری له‌ن���او بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان دروس���ت ببێت كه‌ جارێكی دیك ‌ه‬ ‫ئومێ���د به‌پارت���ی‌و ته‌واوی جه‌م���اوه‌ری‌‬ ‫كوردستان ببه‌خشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫گۆڕان‪ :‬پارتی ئه‌وه‌نده‌ی‌ كه‌موكورتی‬ ‫هه‌یه‌ چۆن ده‌ستی بۆ ببه‌یت عه‌یبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێده‌دۆزیته‌وه‌‬ ‫دكتۆر ئاس���ۆ مه‌حمود ئه‌ندامی جڤاتی‬ ‫نیشتیمانی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "به‌ڕه‌س���می هی���چ نه‌رم���ی‬ ‫نواندنێكی پارتی به‌گۆڕان نه‌گه‌یش���توه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌و هه‌وڵ���ه‌ی‌ براده‌ران���ی یه‌كێتی‬ ‫ك���ه‌ س���ێ پێش���نیاریان هه‌ب���و ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌ئاس���تی چاوه‌ڕوانی‌و تموح���ی ئێمه‌دا‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬به‌راستی ئه‌و پێشنیاره‌مان به‌دڵ‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬به‌شێكی ئه‌و بێده‌نگییه‌ی‌ هه‌مانه‌‬ ‫ك���ه‌ خه‌ڵ���ك چاوه‌ڕوانی ده‌ك���رد گۆڕان‬ ‫مه‌وقیفێكی سیاسی زۆر به‌هێز بنوێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌ نه‌ماننواندوه‌ په‌یوه‌ندی به‌و دۆخه‌‬ ‫سیاس���یی‌و هاوكێشه‌ هه‌رێمییه‌وه‌ بوه‌ كه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دایه‌‪ ،‬نامانه‌وێت جارێكی دیكه‌‬ ‫هه‌رێم وه‌كو مێژو دابه‌ش���بێته‌وه‌ به‌سه‌ر‬ ‫زلهێزه‌كانی دنیا‪ ،‬ویستومانه‌ ئه‌م فرسه‌ته‌‬ ‫بقۆزین���ه‌وه‌ كه‌ ق���ه‌رار بێت له‌س���ااڵنی‬ ‫داهاتو چانس���ێك بۆ كورد بێته‌ پێشه‌وه‌‬ ‫ئه‌م فرس���ه‌ته‌ له‌ده‌س���ت نه‌چێ���ت‪ ،‬هه‌ر‬

‫له‌به‌رئه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬زۆر كارتمان له‌به‌رده‌ست‬ ‫بوه‌ ك���ه‌ ده‌مانتوانی به‌رامب���ه‌ر به‌پارتی‬ ‫به‌كاریبهێنی���ن‪ ،‬ده‌مانتوان���ی گێچه‌ڵ���ی‬ ‫سیاس���ی زۆر گ���ه‌وره‌ به‌پارت���ی بكه‌ین‪،‬‬ ‫گۆڕان ده‌یتوانی ته‌نازوالتی زۆر گه‌وره‌ی‌‬ ‫پێبكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ پارتی له‌حكومڕانییه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ته‌جروب���ه‌ سیاس���ییه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫كه‌موكورتی هه‌یه‌ چۆن ده‌ستی بۆببه‌یت‬ ‫عه‌یب ‌هی‌ لێده‌دۆزیته‌وه‌"‪.‬‬ ‫دكتۆر ئاس���ۆ مه‌حمود ب���اس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات "كۆتایی رێگه‌كه‌ دانوستانه‌ به‌بێ‬ ‫هیچ شه‌رتێك‪ ،‬له‌كاتی ناردنه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان‌و وه‌زیره‌كان باسم له‌وه‌كردوه‌ كه‌‬ ‫ده‌چینه‌وه‌ سه‌ر مێزی دانوستان‪ ،‬ئێستاش‬ ‫ده‌ڵێم ده‌چینه‌وه‌ س���ه‌ر مێزی دانوستان‪،‬‬ ‫به‌اڵم دانوس���تانێك كه‌ هه‌مو الیه‌ك تێیدا‬ ‫براوه‌بێت نه‌ك ئه‌و دانوستانه‌ی‌ كه‌ پارتی‬ ‫ده‌یه‌وێت‪ ،‬كه‌ بیه‌وێت له‌ژێره‌وه‌ سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان‌و وه‌زیره‌كان بنێرێته‌وه‌و ئێس���تا‬ ‫داوای دانوس���تان بكات‪ ،‬ئه‌مه‌ فشاره‌ بۆ‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ئێمه‌ش له‌ژێر فش���اردا دانوستان‬ ‫ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ جڤات���ی نیش���تیمانی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان جه‌خت له‌وه‌شده‌كاته‌وه‌‬ ‫"كارتێكی زۆری فش���ارمان له‌به‌رده‌سته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌كاری ناهێنین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بۆ مێژو‬ ‫بڵێین ك���ه‌ ئه‌مانه‌مان نه‌ك���رد‪ ،‬ناوچه‌كه‌‬

‫له‌به‌رده‌م گۆڕانكارییه‌ك���ه‌ی‌ گه‌وره‌دایه‌و‬ ‫هاتنی ئ���ه‌م زلهێزانه‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئابوری‬ ‫زۆر گ���ه‌وره‌ی‌ له‌پش���ته‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ره‌نگه‌ به‌شێكی ئه‌مه‌ش به‌هۆی سیاسه‌تی‬ ‫نه‌وت���ی ك���ورده‌وه‌ بێ���ت‌و ش���ه‌ڕه‌كه‌ش‬ ‫گۆڕه‌پانی سیاسیی ئێمه‌ش بگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی‪ :‬یان گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ دو‬ ‫ئیداره‌یی یان مێزی گفتوگۆ چاره‌سه‌ره‌‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی‪ :‬ده‌بێت پارتی ته‌نازوالت بكات‌و‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫نه‌رمی بنوێنێت‬ ‫ئه‌ندامێك���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی راگه‌یاند"یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان‬ ‫نیشتیمانی كوردستان ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات پێش���وازی له‌هه‌مو هه‌وڵه‌كان ده‌كات بۆ‬ ‫"ئه‌گه‌ر پارتی بیه‌وێت كێش���ه‌كانی هه‌رێم نزیكبونه‌وه‌ی‌ پارتی‌و گۆڕان كه‌ دو هێزی‬ ‫چاره‌س���ه‌ربكات‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێ���ت وه‌ك س���ه‌ره‌كی كوردس���تانن‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌وان‬ ‫هێزه‌كانی ت���ری كوردس���تان ته‌نازوالت به‌شێكی س���ه‌ره‌كین له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬جگ���ه‌ له‌بژارده‌ی‌‬ ‫بكات‌و نه‌رمی بنوێنێت"‪.‬‬ ‫له‌تیف شێخ عومه‌ر به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی دانیش���تن‌و گفتوگ���ۆ‪ ،‬هی���چ بژارده‌یه‌كی‬ ‫سلێمانی‌و ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی دیكه‌مان له‌پێشدا نیه‌‪ ،‬پرۆسه‌ی‌ سیاسی‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "هێزه‌ سیاسییه‌كانی له‌به‌رده‌م س���ێ بژارده‌دای���ه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫كوردس���تان هیچ بژارده‌یه‌ك���ی دیكه‌یان مانه‌وه‌ی ئه‌م دۆخه‌ بۆ ماوه‌ی‌ دو س���اڵی‬ ‫له‌پێش نیه‌‪ ،‬جگه‌ له‌دانوستاندن‌و دانیشتن داهاتو‪ ،‬دوهه‌م لێكترازان‌و دروس���تبونی‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌و گوێگرتن له‌یه‌كتری‪ ،‬دواجاریش حاڵه‌تی دو ئیداره‌یی‪ ،‬س���ێهه‌م گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫رێكه‌وتنێك���ی سیاس���ی له‌س���ه‌ر هه‌مو بۆ مێ���زی گفتوگۆو دانوس���اندنه‌كان بۆ‬ ‫كێشه‌كان‌و هه‌مو قه‌یرانه‌كان بێته‌ ئاراوه‌‪ ،‬چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كان كه‌ هه‌ردو‬ ‫هه‌مومان شه‌ڕو توندوتیژیمان به‌الوه‌ناوه‌‪ ،‬الی���ه‌ن رازی بكات‌و له‌خزمه‌ت پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫جارێك���ی ت���ر به‌ئاواته‌وه‌ین ده‌س���تی بۆ دیموكراتی���دا بێت‪ ،‬بۆیه‌ پێش���وازی له‌و‬ ‫نه‌به‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر الیه‌نێك���ی سیاس���ی هه‌واڵنه‌ ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا له‌ئارادایه‌و‬ ‫پاڵپشتی شه‌ڕو توندوتیژی ده‌كات ده‌بێت لێدوانی به‌رپرس���انی پارت���ی دیموكراتی‬ ‫ئاماده‌یی هه‌بێت بۆ گفتوگۆكردن‪ ،‬قه‌ده‌ری كوردس���تان‌و بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان ئه‌وه‌‬ ‫كورد وایه‌ جارێكی دیكه‌ ده‌ست نه‌باته‌وه‌ نیش���ان ده‌دات ك���ه‌ ده‌رگای گفتوگۆكان‬ ‫بۆ شه‌ڕ‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌یگه‌یه‌نێت به‌دیالۆگ‌و هێشتا كراوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌دنی زیاتر وتی " ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست له‌و‬ ‫گه‌یشتن به‌رێگاچاره‌ی كۆتایی‪.‬‬ ‫له‌تیف ش���ێخ عومه‌ر ده‌شڵێت "ئه‌گه‌ر نزیكبونه‌وه‌یه‌ بۆ سه‌رقاڵكردنی هاواڵتیانی‬ ‫پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان نیازی هه‌رێ���م بێت‌و بۆ كاتكوش���تن بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌بێت كێشه‌كان چاره‌سه‌ربكات‪ ،‬له‌به‌رژه‌وه‌ندی هیچ الیه‌ن‌و كه‌سێكدا نیه‌‪،‬‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ ئ���ارام بكاته‌وه‌و قه‌یرانه‌كان به‌اڵم ئه‌گه‌ر خه‌ڵك به‌رهه‌می ئه‌و هه‌واڵنه‌‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ده‌بێ���ت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ببینێت‌و بچێته‌ ب���واری جێبه‌جێكردنه‌وه‌‬ ‫بارودۆخی سیاس���ی هه‌رێمی كوردستان‌و ئه‌وا له‌ سودی هه‌مو الیه‌كه‌"‪.‬‬ ‫پێك���ه‌وه‌ قه‌یرانه‌كان چاره‌س���ه‌ر بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌بێ���ت پارتی���ش وه‌ك هێزه‌كان���ی تری‬ ‫سه‌رگۆڕه‌پانی سیاسیی هه‌رێم ته‌نازوالت‬ ‫بكات‌و نه‌رمی بنوێنێت‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫عه‌تا سه‌راوی‌‪:‬‬ ‫یه‌كێتی هه‌رگیز له‌حكومه‌تی دوقۆڵی یان سێقۆڵیدا به‌شداری ناكات‬ ‫ئا‪ :‬به‌رهه‌م ئه‌حمه‌دو عه‌بدواڵ گۆران‬ ‫عه‌تا سه‌راوی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێمه‌ به‌ڕونی‌‬ ‫به‌پارتیمان راگه‌یاندوه‌ كه‌ ئێمه‌ سورین‬ ‫له‌سه‌ر پڕۆژه‌ هاوبه‌شه‌كه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ‌و سازشیشی‌‬ ‫له‌سه‌ر ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ڕۆڵی‌ یه‌كێتی‌ له‌كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوماڵی‌ كوردی‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌كێشه‌كانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم چییه‌‪ ،‬ئایا یه‌كێتی‌‬ ‫نێوه‌ندگی���ر ده‌بێت یان ه���ه‌وڵ ئه‌ده‌ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ خۆتان بپارێزن؟‬ ‫عه‌تا س���ه‌راوی‌‪ :‬به‌داخ���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌‪19‬ی‌ ئاب���ه‌وه‌ بۆش���ایی یاس���ایی‌‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬چوار حیزبه‌كه‌ نه‌گه‌یشتنه‌‬ ‫ڕێككه‌وت���ن له‌گ���ه‌ڵ پارت���ی‌ ب���ۆ‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاسایی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫دروستنه‌بونی‌ بۆشایی‌ یاسایی‌‌و له‌سه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ده‌س���تورو شێوازی‌ سیسته‌می‌‬ ‫حوكمڕانیش گه‌یشتنه‌ بنبه‌ست‪ ،‬له‌رۆژو‬ ‫شه‌وی‌‪ 18‬له‌سه‌ر ‪19‬ی‌ ئاب به‌ به‌رچاوی‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ ‪UN‬و ئه‌مریكاو فه‌ره‌نس���او‬ ‫به‌ریتانیاو ئه‌ڵمانیاو دونیاوه‌ شكس���تی‌‬ ‫خۆم���ان نیش���انداو به‌داخ���ه‌وه‌ پارتی‌‬ ‫له‌كات���ی‌ زایه‌عدا داوایه‌كی‌ نایاس���ایی‬ ‫بۆ مانه‌وه‌ی‌ بارزانی‌ پێش���كه‌ش كردو‬ ‫ده‌رئه‌نج���ام ئاماده‌ش نه‌ب���و داوایه‌كی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و له‌‪ %100‬یاس���ایی‌ ئه‌و چوار‬ ‫حیزبه‌ قبوڵ بكات تاگه‌یشته‌ كۆده‌تای‌‬ ‫‪12‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌رو ل���ه‌و ب���ه‌رواره‌وه‌‬ ‫ماڵ���ی‌ كورد بو به‌چه‌ن���د ماڵێك‌و ئه‌م‬ ‫هه‌رێم���ه‌ نه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ هه‌یه‌و‬ ‫په‌رله‌مانیش له‌كارخراوه‌و حكومه‌تیش‬ ‫ئیفلیج ب���وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێ���م به‌داخه‌وه‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ به‌ده‌ستی‌‬ ‫خۆمان به‌ره‌و داڕمان‌و گه‌ڕانه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫خاڵ���ی‌ س���ه‌ره‌تایی‌ ده‌روات‪ ،‬یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانیش ناوبژیوان نه‌بوه‌و نابێت‌و‬ ‫هه‌رگیزیش به‌دوای‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫نه‌بوه‌و نابێ���ت‪ ،‬به‌دڵنییاییه‌وه‌ چیمان‬ ‫له‌ده‌س���ت بێت ب���ۆ ئاس���ایكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌زعه‌كان بۆ پێش‪ 12‬ئۆكتۆبه‌ر ئه‌ویش‬ ‫به‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان بۆ‬ ‫كاری‌ خۆی‌‌و چاودێریكردنی‌ حكوم ‌هت‌و‬ ‫ده‌رچواندنی‌ یاس���ا‌و په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫بودجه‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌كانی‌ گۆڕان‬ ‫بۆ كاره‌كانیان‌و دواتر ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ پێنج قۆڵییه‌كان بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری‌ بۆشایی‌ یاسایی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و پێكهاتن له‌س���ه‌ر ش���ێوازی‌‬

‫ئێمه‌ نه‌مانشاردۆته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا‬ ‫رای‌ جیاواز هه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر شێوازی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ یه‌كێتی‌‌‬ ‫عه‌تا سه‌راوی‬ ‫حوكمڕانی‌ به‌رده‌وام ده‌بین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌و كێش���انه‌ی‌ كه‌ له‌نێوان‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‌و عێراق���دا هه‌یه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كێشه‌ی‌ دارایی‌ یه‌كێتی‌ چی‌‬ ‫پێده‌كرێت؟‬ ‫عه‌ت���ا س���ه‌راوی‌‪ :‬كێش���ه‌ی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غ���دا ته‌نها كێش���ه‌ی‌ دارای���ی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ چه‌ندین كێش���ه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫یاس���ایی‌ گه‌وره‌مان هه‌یه‌ هه‌ر له‌ماده‌ی‌‬ ‫‪140‬و بودج���ه‌و میزانیی���ه‌و كێش���ه‌ی‌‬ ‫كوردو رێژه‌ی‌ كورد له‌س���وپای‌ عێراق‌و‬ ‫چه‌ندین گرفت���ی‌ رۆژانه‌ی‌ تر پێموانییه‌‬ ‫ئێس���تاش به‌م وه‌زعه‌ نه‌خ���وازراوه‌ كه‌‬ ‫هه‌رێم نه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ هه‌یه‌و نه‌‬ ‫حكومه‌تێكی‌ یه‌ك ده‌نگ‌و نه‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫هه‌یه‌ بتوانین له‌گه‌ڵ به‌غدا ده‌نگمان دلێر‬ ‫بێت‌و بتوانین هیچ كێشه‌یه‌ك چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬له‌ئاوه‌ه���ا هه‌لومه‌رجێكدا كێ‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ هه‌رێم ده‌بێت تابچێته‌ به‌غدا؟‬ ‫پێموایه‌ ده‌بێت س���ه‌ره‌تا ماڵی‌ خۆمان‬ ‫رێكبخه‌ین���ه‌وه‌ ئینج���ا ده‌توانین بچینه‌‬ ‫به‌غ���داو داوای‌ مافی‌ خۆم���ان بكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌م وه‌زعه‌وه‌ كه‌س گوێمان لێناگرێت‌و‬ ‫هیچمان پێناكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ یه‌كێتی‌ له‌بڕیاره‌كانی‌‬ ‫پارت���ی‌ له‌س���ه‌ر خه‌ڵ���ك‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مان هه‌ڵوێستی‌ ڕون نییه‌؟‬ ‫عه‌تا س���ه‌راوی‌‪ :‬چۆن هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫نییه‌؟ یه‌كێتی‌ شه‌ڕ بكات؟ ئێمه‌ به‌ڕونی‌‬ ‫به‌پارتیمان راگه‌یاندوه‌ كه‌ ئێمه‌ سورین‬ ‫له‌سه‌ر پڕۆژه‌ هاوبه‌ش���ه‌كه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ‌و سازشیشی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ناكه‌ی���ن‌و ده‌ب���ێ‌ وه‌زعه‌كان‬ ‫بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ پێ���ش ‪12‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ر‪،‬‬ ‫دڵنیاش���م نابێ‌ سیاسه‌تی‌ ئه‌مری‌ واقع‬

‫قبوڵ بكرێت‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ به‌غدا وه‌زعمان‬ ‫خراپه‌و له‌باكورو رۆژئاوای‌ كوردس���تان‬ ‫وه‌زعه‌كه‌ ئاڵۆزو دروستبونی‌ جه‌مسه‌ری‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ تازه‌و هاتنه‌كایه‌ی‌ روسیاو‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ چاوه‌ڕوان بین تا قه‌ده‌ر‬ ‫چاره‌نوسمان دیاریبكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ڕون نه‌بونی‌ هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ه���ۆكاری‌ فره‌مینب���ه‌ری‌ ناو‬ ‫یه‌كێتیی���ه‌ ی���ان یه‌كێتی‌ ه���ه‌ر الوازه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر پارتی‌؟‬ ‫عه‌تا س���ه‌راوی‌‪ :‬پێمبڵێن له‌سه‌ر كام‬ ‫كه‌یس یه‌كێتی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ ڕون نییه‌؟‬ ‫له‌سه‌ر فه‌راغی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫پرۆژه‌ی‌ هاوبه‌شمان له‌گۆڕان‌و یه‌كگرتو‬ ‫و كۆم���ه‌ڵ پێشكه‌ش���كردوه‌و به‌هی���چ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك سازشی‌ له‌س���ه‌ر ناكه‌ین‪،‬‬ ‫سورین له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ وه‌زعه‌كان‬ ‫بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ پێ���ش ‪12‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌ر‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تمان ب���ۆ باكورو رۆئ���اوای‌‬ ‫كوردس���تان ته‌واو ڕون‌و نیش���تیمانی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���ه‌‪ ،‬بۆ به‌غدا بۆچونمان ڕونه‌‪،‬‬ ‫ئیت���ر له‌چی‌ ڕون نین؟ پێمناڵێن له‌چی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر پارتی‌ الوازی���ن؟ ده‌تانه‌وێت‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆ ده‌ستپێبكه‌ینه‌وه‌‪ .‬كه‌س‬ ‫جورئه‌تی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ ناكات‌و‬ ‫ئێمه‌ هه‌رگی���ز له‌گ���ه‌ڵ دو ئیداره‌یی‌و‬ ‫شه‌ڕی‌ یه‌كتركوش���تن نه‌بوین‌و نابین‪،‬‬ ‫رێ���گاش به‌كه‌س ناده‌ین رامانبكێش���ێ‌‬ ‫بۆ ئاوه‌ه���ا كارێك‪ .‬بائه‌وه‌ش رون بێت‬ ‫الی‌ هه‌موان یه‌كێتی‌ فره‌مینبه‌ری‌ نییه‌‬ ‫به‌ڵكو ڕای‌ جیاوازی‌ تێدایه‌و سروش���تی‌‬ ‫ئه‌م حیزبه‌ی‌ ئێمه‌ له‌‪ 40‬س���اڵی‌ ڕابردو‬ ‫وابوه‌و هه‌رواش به‌رده‌وام ئه‌بین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێش���ه‌كانی‌ ناو یه‌كێتی‌ زۆر‬ ‫زه‌ق���ن ئایا ئه‌و كێش���انه‌ وا له‌یه‌كێتی‌‬

‫ناكات كه‌ له‌پارتی‌ نزیك بێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌تا سه‌راوی‌‪ :‬ئێمه‌ نه‌مانشاردۆته‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌ناو یه‌كێتی���دا رای‌ جیاواز هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر شێوازی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ڕای‌ جیاوازیش هه‌یه‌ له‌سه‌ر چۆنییه‌تی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گ���ه‌ڵ به‌غداوئه‌نقه‌ره‌و‬ ‫گۆڕان‌و پارتی‌‌و ده‌ره‌ئه‌نجام ڕای‌ زۆرینه‌‬ ‫ده‌بێته‌ ڕای‌ یه‌كێتی‌‌و ده‌بێت بۆ كێش���ه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كان���ی‌ یه‌كێتی‌ به‌هه‌ر نرخێك‬ ‫بێت كۆنگره‌ بگرین‌و له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫چیت���ر ئه‌و وه‌زعه‌ بۆ ق���ه‌ده‌رو زه‌مه‌ن‬ ‫جێنه‌هێڵین به‌بێ‌ س���ڵه‌مینه‌وه‌ خۆمان‬ ‫یه‌كالی���ی‌ بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬دڵنی���اش بن نه‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ناوخۆیی‌ وامان لێناكات كه‌ نه‌‬ ‫له‌پارتی‌‌و نه‌ له‌هیچ حیزبێکی تر نزیك‬ ‫بینه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و دوری‌‌و نزیكی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌هه‌رالی���ه‌ك له‌س���ه‌ر دوری‌‌و نزیك���ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خه‌ڵك بڕیار‬ ‫ده‌درێت نه‌ك شتی‌ تر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬نزیكبونه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫هۆكاری‌ ترستان نییه‌ له‌پارتی‌؟‬ ‫عه‌تا سه‌راوی‌‪ :‬زۆر به‌داخه‌وه‌ ره‌نگه‌‬ ‫هه‌ڵه‌ تێگه‌یش���تنی‌ پارتی‌ ترسی‌ پارتی‌‬ ‫ل���ه‌و نزیكبون���ه‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان‬ ‫هۆكارێك بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پارتی‌‪12‬ی‌‬ ‫ئۆكتۆبه‌ری‌ خوڵقان���د‪ ،‬نه‌خێر یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌رگیز له‌كه‌س نه‌ترس���اوه‌ خۆ پارتی‌‬ ‫دوژمنمان نین بۆ گه‌له‌كۆمه‌كی‌‪ .‬ئێمه‌و‬ ‫گۆڕان نزیكبینه‌وه‌ له‌یه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫گۆڕان به‌ش���ی‌ ه���ه‌ره‌زۆری‌ له‌یه‌كێتی‌‬ ‫جیابۆته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ دڵنیام ئه‌مڕۆ بێت یان‬ ‫سبه‌ی‌ ده‌بێت له‌ژێر چه‌ترێك كۆببینه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵی‌ به‌بۆچونی‌ من ده‌گه‌ینه‌ ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫زۆر باش له‌گه‌ڵ گۆڕان‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لێدوانی‌ به‌رپرس���انی‌ بااڵی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ دژ به‌یه‌كن‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫عه‌تا سه‌راوی‌‪ :‬پێش���تر وتم كه‌ ڕای‌‬ ‫جیاواز له‌ناو یه‌كێتی‌ هه‌یه‌و ئه‌وه‌ كۆنه‌و‬ ‫شاراوه‌ نییه‌‪ ،‬بۆ پارتیش خۆ مالكه‌مه‌‬ ‫ناكه‌ین كێ‌ به‌هێ���زه‌و كێ‌ الواز‪ ،‬پێوه‌ر‬ ‫رابردو بێت یه‌كده‌ناس���ین‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫له‌هه‌م���و ئاس���ته‌كانی‌ پارچه‌كان���ی‌‬ ‫كوردستان په‌یوه‌ندییه‌كانمان دیاره‌ كه‌‬ ‫كێ‌ زۆرترین دۆس���تی‌ هه‌یه‌و به‌ره‌كانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ داعش���یش دی���اره‌ ك���ه‌ كێ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ زۆرترین ش���ه‌هیدی‌ فه‌رمانده‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ بۆ ده‌بێ‌ مونافه‌سه‌ی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ به‌ده‌ستش���كانه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كتر بسپێرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بۆچونی‌ ت���ۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫پێش ‪19‬ی‌ ئاب چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كانه‌‬ ‫ی���ان گه‌ڕانه‌وه‌ی ‌ه بۆ خاڵی‌ س���ه‌ره‌تایی‌‬ ‫كێشه‌كان؟‬ ‫عه‌تا س���ه‌راوی‌‪ :‬به‌ڵێ‌ ئه‌وه‌ به‌شێكی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌ ك���ه‌وا ئه‌ویش ئاس���ایی‌‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌یه‌و به‌گه‌ڕخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی‌ بنكه‌ فراوانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێشه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫بۆش���ایی‌ یاس���ایی‌ پۆستی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها رێككه‌وتنه‌ له‌شێوازی‌‬ ‫سیسته‌می‌ سیاسی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ كه‌ ئایا‬ ‫سیس���ته‌م په‌رله‌مانی‌ بێت یان تێكه‌ڵ‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وێڕای‌ رێكه‌وتنیش له‌سه‌ر ئه‌و دو خاڵه‌‬ ‫گرفته‌كه‌ له‌وه‌یه‌ كه‌ ئایا به‌ڕێز بارزانی‌‬ ‫به‌نی���ازه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ س���اڵی‌ ‪2017‬‬ ‫خۆی‌ كاندید بكاته‌وه‌؟ ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كه‌‬ ‫به‌ڵێ‌ بێت‪ ،‬ئه‌وا دوباره‌ ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ‬ ‫چوارگۆشه‌ی یه‌كه‌م‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ماوه‌یه‌ك���ه‌ هه‌ندێ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسی یه‌كێتی باسی حكومه‌تی نوێ‬ ‫به‌ به‌شداری یه‌كێتی‌و پارتی‌و یه‌كگرتو‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئای���ا ئه‌وه‌ راس���ته‌‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫شتی وا ده‌كات له‌م كاته‌ پڕ كێشه‌یه‌ی‬ ‫هه‌رێمدا؟‬ ‫عه‌ت���ا س���ه‌راوی‌‪ :‬یه‌كێت���ی هه‌رگیز‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی دوقۆڵی یان س���ێقۆڵی‬ ‫به‌شداری ناكات‪ ،‬بڕیارێكی له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫پێویس���تی به‌ره‌زامه‌ن���دی مه‌كته‌ب���ی‬ ‫سیاسی‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ناوه‌ن���د هه‌یه‌‪ ،‬هیچ ك���ه‌س و گروپێك‬ ‫ماف‌و ده‌س���ه‌اڵتی ئ���ه‌وه‌ی نیه‌ بڕیاری‬ ‫له‌و ش���ێوه‌ی ‌ه ب���دات‪ ،‬به‌ش���داریكردن‬ ‫له‌حكومه‌تی له‌و شێوه‌یه‌ به‌شداریكردنه‌‬ ‫له‌ئیفلیج كردنی حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫دوباره‌ ش���ه‌رعیه‌تدانه‌وه‌یه‌ به‌سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬هه‌رگی���ز یه‌كێت���ی ناچێته‌‬ ‫كایه‌یه‌كی نادیموكراسی له‌و شێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ڕۆڵ���ی‌ كورد چی‌ ده‌بێت له‌و‬ ‫گۆڕانكاریه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌ی له‌ ئێس���تادا‬ ‫باس ده‌كرێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت رۆڵی‌ ئه‌مریكاو‬ ‫روسیا؟ ئایا كورد له‌كام ال نزیكتره‌؟‬ ‫عه‌ت���ا س���ه‌راوی‌‪ :‬زۆر به‌داخه‌وه‌ كه‌‬ ‫كورد نه‌ یه‌كگرتوین‌و نه‌ له‌گه‌ڵ هیچكام‬ ‫له‌و دروس���تبونی‌ دوجه‌مس���ه‌رییه‌ كه‌‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كی‌ نیش���تیمانی‌‌و كوردستانی‌‬ ‫رونی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌بینرێ‌‬ ‫دی���اره‌ ئێمه‌ ب���ێ‌ هی���چ رێكه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و س���ه‌ربازی‌ ڕون له‌س���ه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتیمانییه‌كه‌مان‬ ‫رێككه‌وتوین‌و وه‌ك هه‌میشه‌ دابه‌شبوین‬ ‫به‌س���ه‌ر ه���ه‌ردو جه‌مس���ه‌ره‌كه‌داو‬ ‫ده‌ره‌نج���ام زۆر به‌داخه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ دوای‌‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش به‌ده‌ستی‌ به‌تاڵ دێته‌ده‌ر‬ ‫باشوری‌ كوردستانه‌‪ ،‬پێموایه‌ رۆژئاوای‌‬ ‫كوردس���تان به‌و كه‌م ئه‌زمونیه‌یان زۆر‬ ‫باش���ترو ڕونتر كارده‌ك���ه‌ن‌و خوابكات‬ ‫ده‌رئه‌نج���ام ش���ه‌ڕی‌ توركی‌‪-‬ئێران���ی‌‬ ‫به‌ش���ه‌ڕی‌ وه‌كاله‌تی‌ تورك���ی‌‌و ئێرانی‌‬ ‫كۆتای���ی‌ نه‌ی���ه‌ت‪ ،‬ئه‌مریكاو روس���یا‬ ‫به‌دوای‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ سیاس���ی‌‌و ئابوری‌‬ ‫خۆیانه‌وه‌ن كوردیش جگه‌ له‌داش���ێكی‌‬ ‫بچوكی‌ ئ���ه‌م یارییه‌ هیچ���ی‌ تر نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئێم���ه‌ بمانه‌وێت ل���ه‌م یارییه‌‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ به‌تاڵ نه‌كرێین���ه‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌توانین ماڵی‌ خۆم���ان رێكبخه‌ینه‌وه‌‬ ‫گ���ه‌ر یه‌ك ده‌نگ‌و یه‌كگرتو بین دڵنیام‬ ‫ده‌توانین ده‌ستكه‌وتی‌ باشمان هه‌بێت‪،‬‬ ‫گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ی ئێستاش بین ده‌بێ‌‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی ڕێكه‌وتننامه‌یه‌كی‌ ش���ومی‌‬ ‫تری‌ ‪6‬ی‌ ئازاری‌ جه‌زائیر بین ئه‌مجاره‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی‌ تورك‌و ئێران‪.‬‬

‫سه‌رۆکی پێشوی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێمانی‪:‬‬

‫له‌وانه‌یه‌ كاریگه‌ری‌ من له‌بازاڕ له‌ئه‌ندامێكی‌ جڤاتی‌ نیشتمانی‌ گۆڕان زیاتر بێت‬ ‫ئا‪ :‬كارزان تاریق‬

‫كاوه‌ عه‌بدواڵ‪ ،‬سه‌رۆكی‌ پێشوی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ كه‌ ئێستا‬ ‫پێشانگایه‌كی‌ كێبڵفرۆشتنی‌ هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫بازاڕی‌ شار‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئێمه‌ ده‌توانین له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ولێر‌و دهۆك سێ‌ ئیداره‌ی‌ پته‌ومان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌تێكی‌ یه‌كگرتومان‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ تۆ بۆ كاره‌كانی‌‬ ‫پارێزگاری‌ سلێمانی‌‌و سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن‬ ‫چیه‌؟‬ ‫كاوه‌ عه‌بدواڵ‪ :‬ده‌توانم بڵێم ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ قۆناغێكی‌ باش���ی‌‬ ‫بڕی���وه‌و س���ه‌ره‌تایه‌كی‌ زۆر گرنگ بو بۆ‬ ‫ده‌ستكردن به‌كاری‌ المه‌ركه‌زی‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان به‌ده‌رچونی‌ یاس���ای ژماره‌‪3‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2009‬ئه‌توان���م بڵێ���م گۆڕانكاری‌‬ ‫گه‌وره‌ رویدا ل���ه‌ڕوی‌ ئیداری���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ه���ۆی‌ هه‌بونی‌ ئ���ه‌و هه‌م���و قه‌یرانه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كه‌ قه‌یرانی‌ درایی‌‌و سیاسیشی‌‬ ‫چوه‌ته‌س���ه‌ر هی���چ روئیایه‌ك���ی‌ رون نیه‌‬ ‫بۆ كاركردن له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش هۆكاره‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ژینگ���ه‌ی‌ سیاس���ی‌ و دارای���ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌به‌رپرس���یاریه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫پارێزگاكانه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫پارێزگاكان به‌راس���تی‌ تائێس���تا له‌هه‌رێم‬ ‫نه‌كه‌وتونه‌ت���ه‌ س���ه‌ر س���كه‌ی‌ خۆی���ان‬ ‫تاوه‌ك���و گله‌ییان لێبكه‌ین‌و س���ه‌اڵحیه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگاكان‌و پارێزگاره‌كان‬ ‫زۆر دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬چی‌ ه���ۆكاره‌ ب���ۆ دیاریكردنی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان؟‬ ‫كاوه‌ عه‌ب���دواڵ‪ :‬نه‌بون���ی‌ بودجه‌و ئه‌و‬ ‫قه‌یران���ه‌ دارایه‌ی���ه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫سیاس���یی‌ كوردی���ش ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ م���ن‬ ‫تێده‌گه‌م له‌سه‌رده‌می‌ ئێمه‌شدا هه‌ر وابوه‌‬ ‫بڕوایان به‌المه‌ركه‌زی‌ نیه‌‪ ،‬ده‌ش���یانه‌وێت‬ ‫المه‌ركه‌زیه‌تێ���ك هه‌بێ���ت له‌فۆڕم���ی‌‬ ‫مه‌ركه‌زیه‌تدا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌س���ه‌رده‌می‌ ئێ���وه‌ جوڵ���ه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ئه‌نجومه‌ن‬ ‫سسته‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ بۆچی‌ ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟‬ ‫كاوه‌ عه‌ب���دواڵ‪ :‬ئه‌وه‌ نه‌ خه‌تای‌ هه‌ڤاڵ‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر نه‌ ئاس���ۆ فه‌ره‌یدون���ه‌ به‌ڵكو‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌و باره‌ ئابوریه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا هاتوه‌ ئێمه‌ كاتێك‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگا بوین به‌سوپاسێكی‌‬ ‫زۆره‌وه‌ حكومه‌ت���ی‌ عێ���راق پاره‌یه‌كی‌ بۆ‬ ‫ناردی���ن به‌ناوی‌ گه‌ش���ه‌ی‌ هه‌رێمه‌كانه‌وه‌‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ ئه‌نجومه‌نیش دابه‌ش���یانكرد‬ ‫به‌پێی‌ سه‌رژمێری‌ ناوچه‌كان‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫كاك عومه‌ر فه‌تاح دوجار هاوكاری‌ كردوین‬ ‫جارێكی���ان به‌ ‪ 200‬ملیار جارێكی‌ تر ‪160‬‬

‫ملی���ار دینار‪ ،‬ئه‌و پاره‌یه‌مان له‌ حكومه‌ت‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬من دڵنیام ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫پارێزگایانه‌ی‌ ئێس���تا نه‌یانتوانیوه‌ فلسه‌‬ ‫سورێك له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم وه‌ربگرن ته‌نها‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ هه‌یه‌ هی‌ گه‌شه‌ی‌ هه‌رێمه‌كانه‌‬ ‫ئه‌وی���ش زۆر كه‌مبوه‌ت���ه‌وه‌ به‌ه���ۆی‌ ئه‌و‬ ‫كێشمه‌كێش���مه‌ی‌ له‌نێ���وان به‌غداو هه‌رێم‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ دوای‌ ته‌واوبونی ئه‌و دو‬ ‫ساڵه‌ كه‌ پارێزگار الی‌ یه‌كێتیه‌ راده‌ستی‌‬ ‫گۆڕانی‌ بكه‌نه‌وه‌؟‬ ‫كاوه‌ عه‌ب���دواڵ‪ :‬م���ن پێموایه‌ ئێس���تا‬ ‫رێككه‌وتنێكی‌ سیاس���ی‌ له‌نێوان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتـ���ی‌ هه‌ی���ه‌ نابێ���ت وا بیربكه‌نه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ هه‌بێت به‌حزبه‌كانیانه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫بیربكه‌ن���ه‌وه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌و ت���ه‌واوی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬بۆی���ه‌ پێموایه‌ گۆڕانكاری‌ ده‌كرێت‬ ‫چونكه‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان تێگه‌یش���تون كه‌‬ ‫به‌ئاڵۆزی‌‌و گرژی‌ نێوانیان ته‌نها پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌ زیان ده‌كات بۆیه‌ هیچكام خۆیان‬ ‫له‌قه‌ره‌ی‌ ئه‌و زیانه‌ نایه‌ن چونكه‌ زیانی‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫پێموایه‌ گۆڕانكاریه‌كه‌ روده‌دات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دكت���ۆر هه‌ڤاڵ به‌شایس���ته‌‬ ‫ده‌زانیت بۆ ئه‌و پۆس���ته‌ له‌ناو گۆڕان یان‬ ‫كه‌سی‌ تر؟‬ ‫كاوه‌ عه‌بدواڵ‪ :‬من پێموایه‌ هه‌ركه‌سێك‬ ‫بێت بیه‌وێت خزمه‌تی‌ ئه‌م پرۆسه‌یه‌ بكات‌و‬

‫خزمه‌تی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌ بكات هه‌مو‬ ‫كه‌س ده‌توانێت ببێته‌ پارێزگارو خزمه‌ت ‌ی‬ ‫پارێزگا بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر خۆش���ی‌ نه‌یتوانی‌‬ ‫كاره‌كان جێبه‌جێ‌ بكات به‌ته‌نیا ده‌توانێت‬ ‫خه‌ڵكانی‌ پسپۆڕو شاره‌زا هاوكاری‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫پێم وایه‌ هه‌مو ئه‌وانه‌ی‌ بیانه‌وێت خزمه‌ت‬ ‫بكه‌ن ده‌توانن له‌پۆس���ته‌كان كاری‌ باش‬ ‫بكه‌ن ئێمه‌ش ش���اره‌زاییمان نه‌بوه‌و كاری‌‬ ‫باشمان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌گه‌ڵ نزیكبون���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ده‌وترێ���ت هه‌وڵێ���ك هه‌یه‌ بۆ‬ ‫دورخستنه‌وه‌یان له‌یه‌ك به‌تایبه‌تی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پارتیه‌وه‌ ئای���ا هیچ حزبێ���ك ده‌توانێت‬ ‫هۆكاربێت ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕان‬ ‫له‌یه‌ك دوربخاته‌وه‌؟‬ ‫كاوه‌ عه‌بدواڵ‪ :‬پێ���م وانیه‌ هیچ حزبێك‬ ‫به‌پارتیش���ه‌وه‌ بتوانێت نێوانی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گ���ۆڕان تێك ب���دات‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ هه‌وڵێك‬ ‫هه‌بێت له‌ناو هه‌ندێ���ك ده‌زگای‌ پارتیدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌ت���رن پیالنی‌ بچ���وك كاریگه‌رییان‬ ‫له‌سه‌ر دروست بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جیاكردنه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ سلێمانی‌‬ ‫زۆر له‌ن���او گ���ۆڕان باس ده‌كرێ���ت ئایا‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ببێت���ه‌ هه‌رێم س���ه‌ركه‌وتو ده‌بن‬ ‫له‌ئیداره‌دانی‌؟‬ ‫كاوه‌ عه‌بدواڵ‪ :‬جیابونه‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌‬ ‫ناڵێ���م هه‌قێك���ه‌ ب���ه‌اڵم هه‌وڵ���دان ب���ۆ‬ ‫دروس���تكردنی‌ ئیداره‌كی‌ باش له‌هه‌ولێرو‬

‫س���لێمانی‌‌و دهۆك ئه‌وه‌ مانای‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬م���ن پێموای���ه‌ ئێم���ه‌ ده‌توانی���ن‬ ‫س���ێ‌ ئی���داره‌ی‌ پته‌ومان هه‌بێ���ت به‌اڵم‬ ‫حكومه‌تێك���ی‌ یه‌كگرتومان هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ تاك���و ئێس���ته‌ حكومه‌تێكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ یه‌كگرتومان نیه‌‪ ،‬ئێس���تاش دو‬ ‫ئیداره‌یمان هه‌یه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫پۆلیس یه‌ك���ی‌ نه‌گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاس���ایش‬ ‫یه‌كی نه‌گرتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬دارایی‌ زۆر به‌جدی‌‬ ‫یه‌ك���ی‌ نه‌گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫به‌داخی‌ زۆره‌وه‌ یه‌كی‌ نه‌گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌ندێكج���ار ده‌ڵێم هێزێك���ی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫نیشتمانی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ جڤاتی‌ نیش���تمانی‌ بویت‌و‬ ‫دوای‌ پۆسته‌كه‌ت ئێسته‌ دوریت له‌گۆڕان‪،‬‬ ‫بۆ؟‬ ‫كاوه‌ عه‌ب���دواڵ‪ :‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ من وازم‬ ‫له‌گۆڕان نه‌هێناوه‌ من خۆم به‌هه‌ڵسوڕاوێكی‌‬ ‫دڵس���ۆزی‌ گۆڕان ده‌زانم‪ ،‬به‌اڵم پێكهاته‌ی‌‬ ‫گۆڕان وایه‌ به‌هۆی‌ پۆس���تێكه‌وه‌ ده‌بیته‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ جڤات‪ ،‬ئێس���تا هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر‬ ‫له‌ش���وێنم دانراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ داهێنانه‌ كه‌‬ ‫هه‌تاهه‌تایه‌ له‌پۆستێك نامێنیته‌وه‌‪ .‬ئێسته‌‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوێكی‌ ئاس���ایی‌ جدی‌ دڵسۆزی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانم له‌وانه‌یه‌ كاریگه‌ریی‌ من‬ ‫له‌بازاڕدا له‌م ش���وێنه‌ی‌ كاری‌ تێداده‌كه‌م‬ ‫له‌ئه‌ندامێكی‌ جڤاتی‌ نیشتمانی‌ زیاتر بێت‬ ‫به‌س كاره‌كه‌ی‌ من دیارنیه‌ به‌اڵم كاره‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌و فه‌رمیه‌‪.‬‬

‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫تێگه‌یشتون ك ‌ه‬ ‫به‌ئاڵۆزی‌‌و گرژ ‌ی‬ ‫نێوانیان ته‌نها‬ ‫پارێزگای‌ سلێمان ‌ی‬ ‫زیان ده‌كات‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫ڕاگرتن ‌ی كار ‌ی په‌رله‌مان نابێت ‌ه مایه‌ ‌ی فشار بۆسه‌ر حكومه‌ت‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫په‌رله‌مانتاران له‌ژێر فه‌رمان ‌ی حزبه‌كانیاندان؟‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫ی‬ ‫له‌م دۆخه‌ قه‌یراناویه‌ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬بێده‌نگی‌ په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫هه‌ڵبژێردراوی‌ ده‌نگی‌ هاواڵتیان بۆت ‌ه‬ ‫پرسیارو مانه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتارانیش‬ ‫ی حزبه‌كانیان‌و‬ ‫له‌ژێر هه‌یمه‌نه‌ ‌‬ ‫ی حزبدا‬ ‫ی بڕیاره‌كان ‌‬ ‫چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ قه‌یرانه‌كان بۆته‌ مایه‌ ‌‬ ‫ی هاواڵتیان‪،‬‬ ‫زیاتر ناڕه‌حه‌تتربون ‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیش ئه‌وه‌ راده‌گه‌یه‌نێت"‬ ‫ی حزبه‌وه‌ چونه‌ت ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌وان له‌رێگه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ع���ادل عه‌زی���ز په‌رله‌مانت���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان ك��� ‌ه حزبه‌كه‌ ‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )24‬كورس���ی‌ په‌رله‌مانه‌و‬ ‫خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مانی���ش له‌حیزبه‌كه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د " ئه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وان���ه‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شتێكی‌ رون ‌ه كه‌ ئێم ‌ه وه‌ك فراكسیۆن ‌‬ ‫ی گۆڕان‌و‬ ‫ی بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌رێگه‌ ‌‬ ‫به‌رنامه‌و س���تراتیجی‌ گۆڕانه‌وه‌ خۆمان‬ ‫هه‌ڵبژاردوه‌‪ ،‬پاش���ان ئێم���ه‌ به‌رده‌وام‬ ‫قسه‌ی‌ خۆمان هه‌بوه‌و بێده‌نگ نه‌بوین‌و‬ ‫ی توندیش���مان‬ ‫هه‌ندێك ج���ار ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی خۆمان كردوه‌‪،‬‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ حزبه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و قس���ه‌یه‌ بۆ ئێمه‌ ره‌نگ ‌ه هه‌ندێك ‌‬ ‫وابێت به‌اڵم باوه‌ڕناكه‌م له‌سه‌داس���ه‌د‬ ‫راست بێت"‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی " نازانی���ن له‌گ���ه‌ڵ ك��� ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫دابنیشین‪ ،‬له‌گه‌ڵ چ الیه‌نێك دابنیشین‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه نایاسایی‌ به‌هه‌مو ده‌زگا شه‌رعیه‌كان ‌‬ ‫ئه‌م واڵت ‌ه ده‌دات‪ ،‬كێش���ه‌كه‌ له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه هه‌مویم���ان وتوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ئاماده‌ین‬ ‫ی مه‌ده‌نین‌و‬ ‫دابنیش���ین‌و ئێم ‌ه هێزێك��� ‌‬

‫ده‌رگای‌ گفتوگۆمان دانه‌خستوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ی نین هێزی‌ چه‌كدارمان‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی ناوخۆ دروست بكه‌ین‬ ‫هه‌بێت‌و ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی هه‌ڵده‌س���تێت‌و‬ ‫ئه‌و هێزه‌ین ك ‌ه هه‌رچ ‌‬ ‫به‌ئێمه‌ ده‌وێرێت"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش وه‌ك‬ ‫له‌وه‌اڵم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر چاوه‌ڕێی‌ وه‌اڵم ‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫حیزبه‌كه‌یانه‌‌و ب���ۆ مۆدێلێكی‌ جیاوازتر‬ ‫نیش���ان ناده‌ن وتی" ئێم���ه‌ رێگریمان‬ ‫ی‬ ‫لێك���راو‌ه له‌كاره‌كانمان���دا‪ ،‬رێگ���ر ‌‬ ‫له‌س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان كراو‌ه كه‌ سه‌ر‬ ‫ی بكه‌ین‬ ‫ی گۆڕانه‌‪ ،‬ئێم ‌ه چ ‌‬ ‫به‌بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌بێت ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ بگه‌ڕێته‌و‌ه پێش‬ ‫‪12‬ی‌ ئۆكتۆب���ه‌رو ئه‌وكاته‌ دانیش���ین‌و‬ ‫ئێمه‌ش قس��� ‌هی‌ خۆمان ده‌بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫ی خۆماندا"‪.‬‬ ‫حیزبه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان ئاماژه‌ ‌‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه ‌‬ ‫ی لیژنه‌كان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ش���كرد " كاروب���ار ‌‬ ‫زۆر به‌ئیفلیجی‌ ده‌ڕوات‪ ،‬ئه‌و لیژنانه‌ش‬ ‫كاره‌كانیان ده‌ڕوات ك ‌ه سه‌رۆكه‌كانیان‬ ‫به‌ده‌ست پارتیه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ده‌شڵێت" ئه‌م خوله‌ی‌ ئێستا‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تیان بردوه‌ بۆ كۆمه‌ڵێك ش���ت ‌‬ ‫حه‌س���اس كه‌ پێش���تر هیچ كه‌س���ێك‬ ‫نه‌یوێراوه‌ ده‌ستی‌ بۆبه‌رێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ی ئێس���تا زۆر چ���االك‌و‬ ‫ئ���ه‌م خول��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌كتیڤ بوه‌ ب���ه‌اڵم الیه‌نێك ده‌یه‌وێت‬ ‫ی بكات‌و‬ ‫به‌كوده‌تا‪،‬ده‌یه‌وێ���ت ئیفلیج��� ‌‬ ‫له‌هه‌یمه‌ن���ه‌ی‌ په‌رله‌مانی���ش دراوه‌‪،‬‬ ‫ی خه‌ڵك دراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵكێك‬ ‫له‌ده‌نگ ‌‬ ‫به‌ته‌زوی���ر هاتبێت���ه‌ په‌رله‌م���ان ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌قیق ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان به‌ده‌نگ ‌‬ ‫خه‌ڵك هاتۆته‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا محه‌م���ه‌د عوم���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫س���اڵح وته‌بێژی‌ فراكس���یۆن ‌‬

‫هه‌ر هێزێك‬ ‫بیتوانیای ‌ه‬ ‫زۆرینه‌ به‌ده‌ست‬ ‫بهێنێت بێگومان‬ ‫ی‬ ‫باسی‌ ته‌وافق ‌‬ ‫نه‌ده‌كرد‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێستا هێزه‌كان‬ ‫پێویستیان به‌یه‌كتر‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ بۆی ‌ه چه‌مك ‌‬ ‫ته‌وافوق هاتۆت ‌ه‬ ‫ئاراوه‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی كوردستان هێزێك‬ ‫راگه‌یاند" له‌هه‌رێم ‌‬ ‫نی ‌ه زۆرین��� ‌ه پێكبهێنێت‪ ،‬كه‌ زۆرینه‌ش‬ ‫نه‌ب���و ئه‌وكاته‌ حكومه‌ت���ی‌ بنكه‌فراوان‬ ‫دروس���ت ده‌بێت ب���ه‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ئه‌و‬ ‫ی كه‌دروس���تكرا‬ ‫حكومه‌ته‌ بنكه‌فراوانه‌ ‌‬ ‫تێی���دا الیه‌نێك پابه‌ن���د نه‌بو‪ ،‬كاتێك‬

‫له‌و رێكه‌وتن ‌ه ده‌رچو ئێستا بژارده‌كان‬ ‫له‌به‌رده‌م حزبه‌كاندا كراوه‌ن به‌تایبه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی براو‌ه بۆ ئه‌و‌هی‌ كه‌ له‌فۆرمێك ‌‬ ‫حزب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكۆڵێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دیموكراس ‌‬ ‫تر ‌‬ ‫ی نه‌گرت بۆی ‌ه‬ ‫ی ته‌وافقی‌ سه‌ر ‌‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه یه‌كێك له‌بژارده‌كان ئه‌و‌ه بێت‬ ‫ی زۆرینه‌ پێكبهێنرێت‪ ،‬یان‬ ‫ك ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ی كه‌ ئێستا بونی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫بژارده‌ی‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫گفتوگۆی‌ الیه‌نه‌كان بێت بۆ گه‌یش���تن ‌ه‬ ‫رێككه‌وتن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ك ‌ه‬ ‫له‌حزبێك���ی‌ دیاریك���راو كارده‌كات‌و‬ ‫ی حزبه‌كه‌ی‌ بێت ‌ه‬ ‫نه‌یتوان���ی‌ له‌هه‌یمه‌ن ‌ه ‌‬ ‫ی مامه‌ڵه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫ده‌ره‌وه‌و به‌حزبایه‌ت ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‪ ،‬ئێستا‬ ‫نه‌ك وه‌ك س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر نیه‌و ئێم���ه‌ش وه‌كو پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫به‌سیفه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ناكه‌ی���ن‪ ،‬جێگری‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌وێیه‌و ئیش‌وكاره‌كان به‌ڕێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ب���ات‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی���ش كاره‌كان ‌‬ ‫خۆیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ش���ڵێت " دۆخی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان ‌‬ ‫كوردس���تان به‌هه‌ڵپه‌ساردن ‌‬ ‫ئێم���ه‌ چاره‌س���ه‌ر نابێ���ت‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و سه‌رۆكه‌ ‌‬ ‫له‌پێشوداو له‌ژێر سایه‌ ‌‬ ‫پێش���و كه‌له‌په‌رله‌مان ب���و په‌رله‌مان‬ ‫ی كرابو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ئێم ‌ه هه‌وڵ‬ ‫به‌حزب ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ین به‌شێك بین له‌چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫كێشه‌كان نه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه پێشتر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان به‌ش���ێك ب���ون له‌قوڵكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گۆران ئ���ازاد ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان له‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی ئه‌م دو‬ ‫ی ڕاگه‌یاند " ژمار‌ه ‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫به‌ره‌یه‌ لێكبده‌ره‌وه‌ نه‌ الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ر‬

‫ك ‌ه پارتی���ه‌و نه‌ چوار الیه‌نه‌ك ‌ه به‌ته‌نیا‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانن زۆرین ‌ه بن‪ ،‬له‌كۆتایشدا كار ‌‬ ‫ی ده‌نگ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی‌ به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و چوار فراكسیۆن ‌هی‌ تر به‌هه‌رچواریان‬ ‫‪ 58‬كورس���یان هه‌ی ‌ه ك��� ‌ه له‌ئه‌گه‌رێكدا‬ ‫ده‌س���ت بۆهه‌رهه‌نگاوێ���ك بب���ه‌ن من‬ ‫ی‬ ‫پێموای��� ‌ه ته‌جروبه‌یه‌كمان هه‌ی ‌ه له‌‪‌ 19‬‬ ‫ئابدا ك��� ‌ه ‪ 53‬په‌رله‌مانت���ار ئاماده‌بو‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌وكات دۆخه‌كه‌ زۆر له‌ئێستا‬ ‫ئاساییتر بوه‌و به‌ڵێنی‌ زۆر گه‌وره‌تریش‬ ‫ی‬ ‫درابو به‌خه‌ڵك به‌اڵم نیس���ابی‌ یاسای ‌‬ ‫ته‌واونه‌ب���و‪ ،‬كه‌وات���ه‌ تۆ ده‌س���ت بۆ‬ ‫هه‌ركارێك ببه‌یت به‌دڵنیاییه‌و‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫چوار فراكسیۆنه‌كه‌وه‌ یاخود پارتیه‌و‌ه‬ ‫ی یاسایی‌ ته‌واو بكه‌یت‬ ‫ناتوانیت نیساب ‌‬ ‫بۆیه‌ فش���اری‌ په‌رله‌مانت���اری‌ بریتی ‌ه‬ ‫له‌ژماره‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختی‌ له‌وه‌شكرده‌و‌ه " بڕیار‬ ‫نه‌دراو‌ه په‌رله‌مان كۆتایی‌ پێبهێنرێت‪،‬‬ ‫ی ده‌بێت ده‌س���ت‬ ‫ئه‌م���رۆ یان س���به‌ ‌‬ ‫بكاته‌وه‌ به‌كاره‌كان���ی‌ خۆی‌‪ ،‬ك ‌ه ئیش‬ ‫ی‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه یه‌كه‌م ش���ت له‌س���ه‌ر كار ‌‬ ‫لیژنه‌كان ده‌س���ت پێده‌كاته‌وه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫ئیش���ی‌ حكوم���ه‌ت به‌رده‌وامه‌و زۆرێك‬ ‫له‌په‌رله‌مانتارانی���ش كاری���ان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫حكومه‌تدای ‌ه چونك��� ‌ه كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه وه‌س���تان‌و نه‌وه‌ستاندن ‌‬ ‫ی فش���ار‬ ‫ی په‌رله‌م���ان نابێته‌ مایه‌ ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫بۆسه‌ر حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫گۆران ئ���ازاد وتیش���ی‌"هه‌ر هێزێك‬ ‫بیتوانیای��� ‌ه زۆرینه‌ به‌ده‌س���ت بهێنێت‬ ‫ی نه‌ده‌كرد‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بێگومان باسی‌ ته‌وافق ‌‬ ‫ئێستا هێزه‌كان پێویس���تیان به‌یه‌كتر‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆی ‌ه چه‌مكی‌ ته‌واف���وق هاتۆت ‌ه‬ ‫ئاراوه‌"‪.‬‬

‫سه‌فه‌ركردن فراكسیۆن ‌ه ناكۆكه‌كانی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردستان كۆده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫وه‌فدێكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان كه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ فراكسیۆنه‌ ناكۆكه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستانی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫سه‌ردانی‌ چه‌ند واڵتێكیان كرد‪،‬‬ ‫به‌واژۆی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نێت" كه‌ سه‌فه‌ركردنی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌"و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا په‌رله‌مانتارێكی‌ پارتیش‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نێت"سه‌فه‌ركردن به‌واژۆی‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆك داننانه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان سه‌رۆكی‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ گۆڕان ڕایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"كاتێك س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان هه‌بێت‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ناتوانێت‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫عومه‌رعینایه‌ت ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د" به‌پێ���ی‬ ‫په‌یڕه‌وی‌ ناوخ���ۆی‌ په‌رله‌مان له‌كاتی‌‬ ‫ئاماده‌نه‌بون���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆك هه‌مو ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان���ی‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پرس���یاره‌كه‌ لێ���ره‌دا ئه‌مه‌یه‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ئاماده‌یه‌ ناكرێ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌كاربێنێت‪ ،‬سه‌فه‌ركردن له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندایه‌"‪.‬‬ ‫مه‌رج���ه‌كان‌و‬ ‫وتیش���ی‌"ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رفكردن‌و ڕه‌زامه‌ندیه‌كه‌‬ ‫ئاس���ایی‌ نه‌بێت سه‌فه‌رناكه‌م‌و ناڕۆم‪،‬‬ ‫تائێستاش سه‌رفه‌رم نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وپه‌رله‌مانت���اره‌ی‌ گۆڕان ئاماژه‌ی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌شكرد "هیچ كه‌سێك به‌قه‌ده‌ر‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان شه‌رعیه‌تی‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م���ان له‌ن���او هۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان ش���ه‌رعیه‌تی‌ وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێ���ت له‌ناوهۆڵ���ی‌ په‌رله‌مان���دا‬ ‫شه‌رعیه‌تی‌ لێوه‌ربگرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌ندامانی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫پارت���ی‌ ده‌ڵێن س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬

‫ئه‌و لیژنانه‌ی‌ سه‌فه‌ریان‬ ‫كردوه‌ واده‌زانن‬ ‫پێشوه‌خت بڕیاریان‬ ‫له‌سه‌ردراوه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌كاروباری‌‬ ‫لیژنه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كاری‌ لیژنه‌كانیش‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندایه‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تی‌ نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌ندامانی‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان ب���ه‌واژۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫جێگری‌ س���ه‌رۆك س���ه‌فه‌ر ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫عوم���ه‌ر عینای���ه‌ت وت���ی‌ " ئ���ه‌وه‌‬ ‫ناخۆش���ه‌وگرفتێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ناكرێ‌‬ ‫كاتێ���ك م���ن به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی‌ خۆم‬ ‫هه‌بێت فه‌رمانه‌كانی‌ جێگره‌كه‌ به‌ڕه‌وا‬ ‫بزانم‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاتێك من ئیش���م پێ‌‬ ‫نه‌بێت به‌ن���اڕه‌وای‌ بزانم‪ ،‬من جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان به‌شه‌رعی‌ ده‌زانم‬ ‫به‌اڵم به‌سنوری‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫كاتێك سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان هه‌بێت ئه‌و‬ ‫ناتوانێت س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان بێت‪،‬‬ ‫خۆشی‌ ده‌ڵێت من سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانم‪،‬‬ ‫تۆزێك دوفاقی‌ له‌ئیشه‌كه‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كاتێك ئه‌وان دان به‌بونی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌ماندا نانێن به‌اڵم په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫گۆڕان به‌واژۆی‌ ئه‌و س���ه‌رفه‌رده‌كات‬ ‫داننان نیه‌ به‌و واقیعه‌ی‌ له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫هه‌ی���ه‌ وتی‌ " ئێمه‌ ناڵێین دان نانێین‬ ‫به‌جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندا به‌اڵم‬ ‫كاتێك تۆ به‌واژۆی‌ ئه‌و سه‌فه‌رده‌كه‌یت‬

‫په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫چونه‌ ژێر ئه‌و باره‌یه‌"‪.‬‬ ‫مه‌ردان خدر ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان له‌فراكس���یۆنی‌ پارت���ی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"ئێس���تا سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان نی���ه‌ به‌پێی په‌ی���ڕه‌وی‌‬ ‫ناوخۆی‌ په‌رله‌مان هه‌ركاتێك سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان ئاماده‌نه‌بێ���ت‪ ،‬جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫به‌كاردێنێ���ت‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كان���ی‌‬ ‫گۆڕان خۆیان مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ده‌كه‌ن‪ ،‬لیژنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان كه‌ ئه‌ن���دام په‌رله‌مانه‌كانی‌‬ ‫گ���ۆڕان ئه‌ندام���ن تیای���دا كاره‌كانی‌‬ ‫خۆیان ده‌كه‌ن‪ ،‬س���ه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن ب���ه‌واژۆو ڕه‌زامه‌ندی‌ جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ئێستا جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان به‌كارده‌هێنێت‬ ‫به‌پێی په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " گله‌ییه‌كان���ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫له‌جێگای‌ خۆیدا نه‌بو‪ ،‬ئێستا سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان نیه‌ به‌پێی یاس���ا جێگری‌‬

‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م���ان موماره‌س���ه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن‌و به‌ناوی‌‬ ‫سه‌فه‌ره‌وه‌ به‌واژۆی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان ئه‌وه‌ دروسته‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وپه‌رله‌مانتارانه‌ كردیان داننان نیه‌‬ ‫به‌و واقیعه‌ی‌ له‌په‌رله‌ماندا بونی‌ هه‌یه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ پارتی‌ وتی‌ " ئه‌وه‌‬ ‫ێ سه‌رۆكه‌‬ ‫ڕاستیه‌ ئێستا په‌رله‌مان ب ‌‬ ‫دروس���ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌وان به‌واژۆی‬ ‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆك س���ه‌فه‌رده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش���ی‌ گله‌یی‌ ده‌ك���ه‌ن هه‌ڵه‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌واژۆی‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان بچێته‌ ده‌ره‌وه‌ كه‌واته‌ دانی‌‬ ‫ناوه‌ به‌و ڕاس���تیه‌ی‌ ئێستا په‌رله‌مان‬ ‫بێ‌ سه‌رۆكه‌"‪.‬‬ ‫به‌ه���ار عه‌بدولرحم���ان ئه‌ندام���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان له‌فراكسیۆنی‌‬ ‫یه‌كگرتو به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"ڕاستیه‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌رو یاس���او ڕێ���كاره‌‬ ‫ئیدارییه‌كان���ه‌وه‌ ك���ه‌ هه‌یه‌ ئێس���تا‬

‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان ل���ه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌دایه‌‪ ،‬ئه‌و لیژنانه‌ی‌ سه‌فه‌ریان‬ ‫كردوه‌ واده‌زانن پێش���وه‌خت بڕیاریان‬ ‫له‌س���ه‌ردراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌كاروب���اری‌ لیژنه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬كاری‌‬ ‫لیژنه‌كانی���ش له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندایه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی ‌"له‌ڕوی‌ ئه‌مری‌ واقیعه‌وه‌‬ ‫ئێس���تا جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫له‌ن���او په‌رله‌مان���دا كاروب���اره‌كان‬ ‫ڕاده‌په‌ڕێنی���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كاروباری‌‬ ‫لیژنه‌كان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ یه‌كگرت���و‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆئه‌وه‌شكرد"س���ه‌فه‌ركردن‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندایه‌‬ ‫له‌ڕاس���تیدا من ئاگادارنی���م ئایا ئه‌م‬ ‫سه‌فه‌ره‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ئاگاداره‌‬ ‫یان ئاگادارنیه‌‪ ،‬ل���ه‌و ڕوه‌ی‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ ئه‌ندامانی‌ فراكس���یۆنی‌‬ ‫گۆڕان‌و پارتی‌ ك���ه‌ نه‌یاری‌ یه‌كترن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ داننانه‌ به‌وه‌ی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ت ‌ه په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫پیاوی ده‌وڵه‌ت‬

‫رابون مه‌عروف‬ ‫یه‌كێك له‌نه‌خۆش���یه‌ كوش���نده‌كانی بواری‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و ده‌وڵه‌ت له‌كوردستان نه‌بونی پیاو‬ ‫(ی���ان خان���م)ی ده‌وڵه‌ته‌‪ .‬له‌ب���ه‌ر كاریگه‌ریه‌‬ ‫خراپه‌كان���ی ئ���ه‌م په‌تای���ه‌‪ ،‬كاتێ���ك له‌‪٢٠١١‬‬ ‫له‌به‌ریتانی���اوه‌ گه‌ڕام���ه‌وه‌ كوردس���تان‪ ،‬خێرا‬ ‫موحازه‌ره‌یه‌ك���ی تێرو ته‌س���ه‌لم له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫كێش���ه‌یه‌ ئاماده‌ كردو به‌هاوكاری میدیاكارانی‬ ‫گۆڕان له‌هه‌ولێر پێشكه‌ش���م كردو كه‌ناڵی كه‌ی‬ ‫ئێن ئێن هه‌موی باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی خه‌ریك���ه‌ الف���اوی ئه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫به‌خۆی���ان ده‌ڵێن 'سیاس���ه‌تمه‌دار' واڵته‌كه‌مان‬ ‫راده‌ماڵێت‪ ،‬به‌اڵم قاتی‌و نه‌بونی پیاوی ده‌وڵه‌ت‬ ‫گه‌له‌كه‌مانی خس���توه‌ته‌ ب���ه‌رده‌م داهاتویه‌كی‬ ‫ره‌ش‌و مه‌ترس���یداره‌وه‌‪ .‬حه‌ش���اماتێكی زۆر‬ ‫له‌كوردستان ده‌م له‌سیاسه‌ت ده‌كوتن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫گه‌ل‌و واڵته‌ وه‌ك ده‌رمانی چاوئێشه‌ پێویستی‬ ‫به‌پیاوی ده‌وڵه‌ته‌‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای ئه‌و راس���تیه‌‪،‬‬ ‫روبه‌ڕوی دۆخێ���ك بوینه‌ته‌و‌ه كه‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫'سیاس���ه‌تمه‌دار'ه‌كانه‌وه‌‪ ،‬پیاوانی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬كه‌‬ ‫زۆر كه‌من‪ ،‬خۆشه‌ویس���ت‌و جه‌م���اوه‌ری نین‪،‬‬ ‫گوێیان لێناگیرێت‌و خراونه‌ته‌ په‌راوێزه‌وه‌‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دارو پیاوی ده‌وڵ���ه‌ت هه‌ڵگری‬ ‫خه‌س���ڵه‌ت‌و سروش���تی جی���اوازن‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار زۆرجار هێز له‌حیزبی سیاسی‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌و پش���ت ده‌به‌س���تێت به‌ئه‌زمون‌و‬ ‫باكگراون���دی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و مێژوی���ی‪ ،‬پیاوی‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت به‌كارس���ازی‌و كارامه‌یی‌و پس���پۆڕی‬ ‫ده‌ناس���رێته‌وه‌‪ .‬ده‌كرێ���ت پیاوان���ی ده‌وڵه‌ت‬ ‫هیچ ئه‌زمونێكی حیزبی���ان نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم دیدو‬ ‫پس���پۆڕیه‌كانیان‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر بایه‌خیان پێبدرێت‪،‬‬ ‫گه‌وره‌تری���ن خزم���ه‌ت به‌گ���ه‌ل‌و واڵت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری چاالكی سیاس���ه‌تمه‌دار پاراستنی‬ ‫پێگ���ه‌ی حی���زب‌و جه‌ماوه‌ره‌كه‌یه‌ت���ی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئامانجی سه‌ره‌كی پیاوانی ده‌وڵه‌ت جێخستن‌و‬ ‫زاڵكردنی كۆمه‌ڵێك به‌هاو پره‌نس���یپه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ئاراسته‌ی ده‌وڵه‌ت‌و چاالكی ده‌زگاكانی‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی سیاس���ه‌تمه‌دارانه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫زۆرجار پۆپۆلیس���تن‌و به‌نرخی رۆژ ده‌جوڵێن‌و‬ ‫دیسكۆرس���ێك په‌یڕه‌وده‌كه‌ن كه‌ الی جه‌ماوه‌ر‬ ‫ش���یرین‌و ویس���تراوبێت‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی ره‌نگ���ه‌‬ ‫زیانبه‌خش���یش بێت‪ ،‬ژیری‌و دوربینی پیاوانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ده‌خاته‌ دۆخێكه‌وه‌ كه‌ زیاتر له‌خه‌می‬ ‫چاره‌نوس‌و داهاتوی گه‌ل‌و واڵته‌كه‌یان بن نه‌ك‬ ‫ره‌زامه‌ندی جه‌ماوه‌ری‪ .‬سیاس���یه‌كان ده‌كه‌ونه‌‬ ‫دوی حه‌ش���امات‌و هه‌میشه‌ له‌خه‌می پاراستنی‬ ‫س���ه‌نگ‌و س���ۆزی جه‌ماوه‌رین‪ .‬به‌اڵم پیاوانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ملكه‌چی هاتوهاوارو شین‌وش���ه‌پۆڕی‬ ‫حه‌ش���امات ناب���ن‌و به‌ه���او پره‌نس���یپه‌كان‬ ‫ئاراس���ته‌یان ده‌كه‌ن‪ .‬سیاس���یه‌كان سه‌رقاڵ‌و‬ ‫گیرۆده‌ی باب���ه‌ت‌و پێویس���تیه‌ رۆژانه‌ییه‌كانی‬ ‫خه‌ڵك���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم پیاوانی ده‌وڵ���ه‌ت له‌خه‌می‬ ‫بابه‌ته‌ س���تراتیجی‌و چاره‌نوسسازه‌كانن‪ .‬بۆیه‌‬ ‫كاتێك هۆش���یاری كۆمه‌ڵگا الوازه‌و به‌ها نۆبڵ‌و‬ ‫نه‌بیله‌كان باونی���ن‪ ،‬پیاوانی ده‌وڵه‌ت روبه‌ڕوی‬ ‫سه‌ركۆنه‌ی حه‌ش���امات ده‌بنه‌وه‌و تێزه‌كانیان‬ ‫پشتگوێ ده‌خرێن‌و ده‌خرێنه‌ الوه‌‪.‬‬ ‫خه‌می پاراس���تنی س���ه‌نگ‌و پێگه‌ی حیزب‬ ‫زۆر ج���ار 'سیاس���ه‌تمه‌دار' ده‌كات���ه‌ گیرۆده‌ی‬ ‫حه‌شامات‌و خولیاو خه‌ونه‌ بچوكه‌كانیان‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫دۆخێ���ك پێكدێنێت‪ ،‬كه‌ حه‌ش���امات جڵه‌وی‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار ده‌گرێته‌ ده‌س���ت‌و به‌گوێره‌ی‬ ‫خواس���تی خۆی ئاراس���ته‌ی ده‌كات‪ .‬پرۆسه‌ی‬ ‫سیاسی ده‌كه‌وێته‌ ده‌س���ت حه‌شامات‌و له‌بری‬ ‫حیكمه‌ت‌و ژیری‪ ،‬كۆڕوكۆبونه‌وه‌ جه‌ماوه‌ریه‌كان‬ ‫چاره‌نوسی واڵت دیاری ده‌كه‌ن‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌داره‌وه‌‪ ،‬ناوه‌ن���دی بیركردن���ه‌وه‌ی‬ ‫پیاوان���ی ده‌وڵه‌ت چاره‌ن���وس‌و داهاتوی واڵته‌‬ ‫نه‌ك حیزب‌و بزوتنه‌وه‌ی سیاس���ی‪ .‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌نه���اش بمێنن���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌س���تبه‌رداری به‌هاو‬ ‫پره‌نسیپه‌كانیان نابن‪.‬‬ ‫دیقه‌تێكی زۆری ناوێ تاده‌ركی ئه‌و راس���تیه‌‬ ‫بكه‌ین كه‌ كوردس���تان گیرۆده‌ی ده‌س���تی ئه‌و‬ ‫'سیاس���ه‌تمه‌داران'ه‌یه‌ ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ واڵت‌و‬ ‫به‌ه���ا بااڵكانی���ان كردوه‌ته‌ قوربان���ی خولیاو‬ ‫خه‌ونی رۆژانه‌و س���ه‌نگ‌و پێگه‌ی حیزبه‌كانیان‪.‬‬ ‫له‌راس���تیدا ده‌كرێت 'سیاس���ه‌تمه‌دار' خاوه‌ن‬ ‫هه‌مان كارزان���ی‌و كارامه‌یی پی���اوی ده‌وڵه‌ت‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم جێگه‌ی داخه‌ كه‌ زۆرینه‌ی ره‌های‬ ‫نوخبه‌ی سیاس���ی كورد‪ ،‬جگه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫تایبه‌تی‪ ،‬پابه‌ندی هیچ به‌هاو پره‌نسیپێك نین‬ ‫كه‌ ئاراس���ته‌ی سیاسیان دیاری بكات‪ .‬گومانی‬ ‫تێدانیه‌‪ ،‬س���ه‌ركه‌وتنی پرۆس���ه‌ی سیاس���ی‌و‬ ‫رزگاری ئه‌م واڵته‌ له‌ش���ه‌وه‌زه‌نگی سته‌مكاری‪،‬‬ ‫له‌گره‌وی س���ه‌رهه‌ڵدان‌و گه‌ش���ه‌كردنی توێژێك‬ ‫پی���اوی ده‌وڵه‌ت���ی كارزان‌و كارامه‌ی���ه‌ ك���ه‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی واڵت‌و پرۆسه‌ی سیاسی بگرنه‌‬ ‫ده‌ست‌و له‌'سیاسه‌تمه‌دار'ه‌ شكستخواردوه‌كان‬ ‫رزگاری بكه‌ن‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫‪9‬‬

‫بێناسنامه‌كان‪ ،‬ئه‌و گۆڕانه‌ ‌ی كه‌س نی ‌ه گوڵێكیان له‌سه‌ر دابنێت‬

‫‪ ‌10‬ساڵه‌ گۆڕێكی‌‬ ‫بێناسنامه‌م‬ ‫نه‌بینیوه‌ كه‌سێك‬ ‫بێت سه‌ردانی‌‬ ‫بكات یان گوڵێك‬ ‫له‌سه‌ریان دابنێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ناویشیان‬ ‫له‌سه‌ر گۆڕه‌كانیان‬ ‫نه‌نوسراوه‌و كه‌س‬ ‫نازانێت كێن‬ ‫گۆڕستانی بێناسنامه‌کان‬ ‫ئا‪ :‬ئاریان كه‌ریم‬ ‫ی‬ ‫بێناسنامه‌كان‪ ،‬كۆمه‌ڵ ‌ه گۆڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بێنازی‌ به‌شی‌ خواره‌و‌هی‌ گرد ‌‬ ‫سه‌یوانن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ لێره‌دا به‌خاك‬ ‫ده‌سپێردرێن ئه‌وه‌ند‌ه بێكه‌سن ك ‌ه‬ ‫ده‌ستێك گوڵێك ناخات ‌ه سه‌ر گۆڕیان‪.‬‬ ‫ی بێناسنامه‌كان ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫گۆڕستان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خواره‌وه‌ی‌ گۆڕستان ‌‬ ‫ی خوار ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬گۆڕه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌یوان له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م گۆڕستان ‌ه گوزارش���ت له‌بێكه‌س ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه تیا به‌خاك سپێردراون‪،‬‬ ‫ی به‌گ ‌ڵ‬ ‫ی به‌ردی‌ كورت‌و خوار‪ ،‬گۆڕ ‌‬ ‫كێل ‌‬

‫ی لێر‌ه بێت س���ه‌ردانی‌ ب���كات ی���ان گوڵێك‬ ‫داپۆشراو‪ ،‬ناڕێك‌وپێك‌و داماو‪ ،‬كه‌ ئه‌و‌ه گۆڕس���تانه‌ دروستكراوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی له‌ژیانیاندا به‌دبه‌خت به‌خاك ده‌س���پێردرێن خاوه‌نیان نیه‌‌و له‌س���ه‌ریان دابنێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ناویشیان‬ ‫ده‌رده‌خات ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی چه‌ند مانگێك له‌س���ه‌ر گۆڕه‌كانیان نه‌نوسراوه‌و كه‌س‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بێكه‌س���ن‪ ،‬دوا ‌‬ ‫بون‪ ،‬له‌مردنیشیاندا به‌دبه‌ختن‪.‬‬ ‫ی ده‌مێننه‌و‌ه نازانێت كێن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نها گۆڕێك ك ‌ه‬ ‫ی پزیشكی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ژماره‌ی‌ گۆڕه‌كانی‌ ئه‌م گۆڕستان ‌ه ‪ 2000‬له‌بنكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبه‌سترابێت له‌م گۆڕستانه‌دا گۆڕ ‌‬ ‫گۆڕ ده‌بێت‪ ،‬مردوشۆرو گۆڕهه‌ڵكه‌نێك دواتر لێره‌ به‌خاك ده‌سپێردرێن"‪.‬‬ ‫ی س���نوره‌ ك ‌ه له‌الیه‌ن یه‌كیه‌تی‌ ژنانه‌و‌ه‬ ‫ی كارێك��� ‌‬ ‫عوم���ه‌ر وه‌ك ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی چه‌ند س���اڵێك ‌ه سه‌روكاری‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی سروشتی‌ به‌دی هه‌ڵبه‌سراوه‌"‪.‬‬ ‫ی یاس���اكان ‌‬ ‫ی پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ێ ناسنامه‌ن‌و رێ ‌‬ ‫مردوان ‌ه ده‌كات ك ‌ه ب ‌‬ ‫ئه‌م گۆڕهه‌ڵكه‌ن���ه‌ دێرینه‌ باس له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ه‌ره‌و گۆڕه‌كه‌ ‌‬ ‫مردن‌و به‌خاك س���پاردنیان ده‌كه‌وێت ‌ه كردبێ���ت‪ ،‬په‌نجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه به‌مدوایی ‌ه ده‌كات ئ���ه‌م گۆڕس���تان ‌ه مێژویه‌ك��� ‌‬ ‫سنور راكێشا‪ ،‬ئه‌و كچه‌ ‌‬ ‫ئه‌م گۆڕستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دورودرێ���ژی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ی دایك له‌ش���اری‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی مردوشۆر‌و گۆڕهه‌ڵكه‌ن‪ ،‬له‌باخچ ‌ه ‌‬ ‫عومه‌ر ساڵح ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕ‌ه زۆرو له‌الی���ه‌ن باوكی���ه‌وه‌ ك���وژراو ئێس���تا ب���ۆ زۆر دورتر له‌ده‌ س���اڵ‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی كردن ‌‬ ‫ب���ه‌ده‌م س���ه‌یر ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی زۆر كۆن ‌‬ ‫ی بێناس���نامه‌كان به‌خاك "گۆڕستانه‌ك ‌ه مێژویه‌ك ‌‬ ‫ی له‌گۆڕس���تان ‌‬ ‫ی به‌رده‌میه‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫زه‌به‌نده‌كان ‌‬ ‫ی "ده‌ س���اڵ ‌ه پێش گۆڕستانی‌ سه‌یوان دروستكراوه‌‪،‬‬ ‫ی گۆڕس���تانه‌كه‌ی س���پێردراوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ی به‌روبه‌ر ‌‬ ‫ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی كاسه‌و‬ ‫ی "ماوه‌ی‌ ده‌ ساڵ ده‌بێت ئه‌م گۆڕێكی‌ بێناسنامه‌م نه‌بینیو‌ه كه‌سێك پێش���تر پێیانده‌وت گۆڕستان ‌‬ ‫كردو وت ‌‬

‫ی ده‌كات‌و ده‌یش���ۆرێت‪ ،‬دوات���ر له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌وچك‪ ،‬دواتر پێیانده‌وت گۆڕس���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مردو ‌‬ ‫ی ئاینییه‌و‌ه نوێژ ‌‬ ‫ی مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫مه‌ركه‌زه‌كه‌‌و ئێستا پێیده‌ڵێن گۆڕستان ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫له‌س���ه‌رده‌كرێت‌و به‌ئوتومبێل ‌‬ ‫بێناسنامه‌كان"‪.‬‬ ‫ی ده‌یبه‌نه‌ ئه‌و گۆڕس���تان ‌هی‌ ك ‌ه تایبه‌ت ‌ه‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ك ‌ه دوا ‌‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن پۆلیس‌و ئاس���ایش‌و به‌گۆڕس���تانی‌ بێناس���نامه‌كان‌و له‌و ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستیه‌و‌ه په‌یوه‌ندییان به‌خاك ده‌سپێردرێت‪.‬‬ ‫ی ده‌برێن ‌ه‬ ‫عومه‌ر وتی‌ "ئه‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫پێوه‌ده‌كرێ���ت ئ���ه‌وكات ده‌چن به‌ده‌م‬ ‫ی رێوره‌س���می‌ به‌خ���اك ئ���ه‌و گۆڕس���تانه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س���انه‌ن ك ‌ه‬ ‫ئاماده‌كردن��� ‌‬ ‫ی پیرین یان كه‌سوكاریان‬ ‫س���پاردنی‌ مردوه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا له‌خه‌ڵوه‌تگه‌ ‌‬ ‫ی مردوه‌كه‌یان نیه‌و كه‌سانێكن كه‌سوكاره‌كه‌یان لێیان‬ ‫ی ته‌رم ‌‬ ‫ی دادوه‌ر ‌‬ ‫له‌پزیشك ‌‬ ‫ی دادوه‌ریه‌و‌ه ناپرسنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن شاره‌وانی‌‌و پزیشك ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی "ش���اره‌وانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫پێده‌درێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ژن بێ���ت له‌الیه‌ن‬ ‫ژنه‌و‌ه ده‌ش���ۆردرێت‌و م���ردوی‌ پیاوش شۆردن‌و به‌خاكسپاردنی‌ هه‌ر مردویه‌ك‬ ‫ی ‪ 450‬هه‌زار دینارمان پێده‌دات"‪.‬‬ ‫ی ئه‌‌و كار‌ه بڕ ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن پیاوه‌وه‌ كه‌ خ���ۆ ‌‬

‫"نابێت خێزانه‌كه‌ی‌ ئێوه‌ ژن بهێنن‌و شو بكه‌ن چونكه‌ جنۆكه‌ ده‌ور ‌ی ماڵتانی‌ داوه‌"‬

‫به‌هۆ ‌ی لێدانه‌و‌ه شێخێك ئافره‌تێك له‌پ ‌ێ ده‌خات‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫به‌شێك له‌و كه‌سانه‌ی‌ توشی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ ده‌بن‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌سوكاریانه‌وه‌ ده‌برێنه‌ الی‌ ئه‌و‬ ‫شێخ‌و مه‌الیانه‌ی‌ خه‌ریكی‌ نوشته‌و‬ ‫جادو كردنن‪ ،‬له‌هه‌شت مانگی‌‬ ‫ئه‌مساڵدا نزیكه‌ی‌ ‪ 362‬حاڵه‌تی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫فه‌یم كچێك���ی‌ گه‌نجی‌ دانیش���توی‌‬ ‫عه‌ربه‌ت���ه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ بوه‌‪ ،‬كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ زاڵبون���ی‌ داب‌و بیروباوه‌ڕی‌‬ ‫كۆنه‌وه‌ چه‌ن���د جارێك به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ په‌نایان بردوه‌ته‌ به‌ر‬ ‫شێخه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫نائومێدبون له‌وه‌ی‌ پزیش���ك بتوانێت‬ ‫چاری‌ ده‌ردی‌ بكات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كه‌ باری‌‬ ‫ده‌رونیم به‌ره‌و خراپی‌ ڕۆشت پێیانوتم‬ ‫مه‌چۆ بو الی‌ دكتۆر بڕۆ بۆ الی‌ ش���ێخ‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كه‌ت چاره‌س���ه‌ر ده‌كات‪،‬‬ ‫ش���ێخه‌كه‌ كه‌ بینیمی‌ پێیوتم تۆ جنت‬ ‫له‌ناو گیاندایه‌‪ ،‬ئه‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ جنه‌كه‌م‬ ‫ده‌رب���كات ئه‌وه‌نده‌ به‌تون���دی‌ به‌ژێر‬ ‫پێكانمی‌ كێشا‪ ،‬پێم زۆر ئاوسا‌و ماوه‌ی‌‬ ‫ساڵێكه‌ ناتوانم بڕۆم به‌ڕێگادا"‪.‬‬ ‫كچه‌ عه‌ربه‌تیه‌ك���ه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش‬ ‫كرد كه‌ ئه‌و هه‌مو لێدانه‌ی‌ ش���ێخه‌كه‌‬ ‫هیچ چاره‌سه‌رێكی‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬كاتێك كه‌‬

‫دواتر بردویانه‌ بۆ الی‌ دكتۆر پێیوتوه‌‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ت حاڵه‌ت���ی‌ ده‌رونییه‌ هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌جنه‌وه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێكجار نه‌خۆش ده‌برێت بۆ الی‌‬ ‫ش���ێخ ته‌نها پ���اره‌ی‌ لێوه‌رده‌گیرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك له‌وانه‌ی‌ دوچاری‌ بێزاری‌‬ ‫ده‌بن له‌ژی���ان پێیانوایه‌ پزیش���كیش‬ ‫توانای‌ چاره‌سه‌ركردنیانی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د گه‌نجێكی‌ دانیشتوی‌ شاری‌‬ ‫ده‌ربه‌ندیخانه‌و بێزاره‌ له‌هه‌مو ش���تێك‬ ‫ك���ه‌ پێیبڵێن چاره‌س���ه‌ر‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"خێزانه‌كه‌م ل���ه‌ الی‌ مه‌ال دۆعایان بۆ‬ ‫كردم‪ ،‬به‌اڵم هیچ س���ودێكم لێنه‌بینی‌‬ ‫دكتۆریش نه‌یتوانی‌ چاره‌سه‌رم بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم باش���تربوم كه‌ دكتۆر ڕێگای‌ بۆ‬ ‫دانام"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بابا كه‌ریم ش���ێخی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ش���اره‌زور كه‌ بۆ چاره‌سه‌ر زۆر كه‌س‬ ‫له‌شاره‌كانی‌ كوردستان ده‌چن بۆ الی‌‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌ ئ���ه‌و ته‌نها‬ ‫هه‌ر پاره‌ وه‌رناگرێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێی‌‬ ‫فه‌رموده‌كان���ی‌ پێغه‌مب���ه‌رو قورئ���ان‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و نه‌خۆشانه‌ش ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ ده‌چنه‌ الی‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "من وه‌ك‬ ‫ش���ێخه‌كانی‌ تر نیم‪ ،‬بۆ نمونه‌ كه‌سێك‬ ‫چوه‌ س���ه‌ردانی‌ ش���ێخێكی‌ ك���ردوه‌‬ ‫پێیوتوه‌ س���ه‌ره‌تا ‪ 500‬ه���ه‌زار دینارم‬ ‫بده‌رێ‌ تا دو حه‌ی���وان بۆ جنۆكه‌كان‬ ‫بكه‌ین به‌قوربانی‌‪ ،‬كه‌س���ێكی‌ تر چوه‌‬ ‫بۆ الی‌ ش���ێخێكی‌ ت���ر پێیوتوه‌ نابێت‬

‫له‌خێزانه‌ك���ه‌ی‌ ئێوه‌ كه‌س���تان نه‌ ژن‬ ‫بێنێ���ت‌و نه‌ ش���وبكات چونكه‌ جنۆك ‌ه‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ ماڵتانی‌ داوه‌"‪.‬‬ ‫مه‌به‌ست له‌نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ه���ه‌ر حاڵه‌تێك كاربكاته‌ س���ه‌ر بیرو‬ ‫هۆش‌و ڕه‌فتار‪ ،‬یاخ���ود هه‌ر الدانێكی‌‬ ‫نه‌رێنی‌ كه‌ مرۆڤ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئاسایی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ نه‌كات ئه‌وه‌ پێیده‌وترێ حاڵه‌تی‌‬ ‫ده‌رونی‌ گه‌ر حاڵه‌ته‌كه‌ قورس���تربێت‬ ‫ئه‌وا پێیده‌وترێ‌ نه‌خۆش���ی‌ ده‌رونی‌‪،‬‬ ‫دكتۆر جه‌مال پزیشكی‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌‬ ‫ده‌رون���ی‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌‬ ‫"نه‌خۆش���ی‌ ده‌رون���ی‌ نه‌خۆش���ییه‌كی‌‬ ‫ش���اراوه‌یه‌و هۆكاره‌كان���ی‌ دیاریكراو‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌ مرۆڤ‬ ‫زۆر پی���رۆزه‌ به‌رامب���ه‌ر ب���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك بیه‌وێت به‌ناوی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ب���ه‌كاری‌ بهێنێت‌و ئیس���تغاللی‌ بكات‪،‬‬ ‫وتی‌"له‌مێ���ژه‌وه‌ نه‌خۆش���ی‌ ده‌رون���ی‌‬ ‫به‌شێخ‌و مه‌ال چاره‌سه‌ر نه‌كراوه‌‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫مێژو ئ���ه‌م بابه‌ته‌یان تێك���ه‌ڵ كردوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ فه‌لسه‌فه‌و ڕوحی‌ ده‌رونی‌"‪.‬‬ ‫باسیش���ی‌ ل���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌گرنگتری���ن مافه‌كان���ی‌ م���رۆڤ‬ ‫ڕێزگرتنیه‌ت���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ش���ێخ ب���ۆ‬ ‫ده‌س���كه‌وتنی‌ پاره‌ به‌ه���ه‌زاران جۆرو‬ ‫ش���ێوه‌ ئه‌ش���كه‌نجه‌ی‌ خه‌ڵك ده‌دا كه‌‬ ‫گوای���ه‌ ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ ده‌رونی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو جنه‌ له‌جه‌س���ته‌ی‌ مرۆڤدا‪ ،‬وتی‌‬

‫هه‌وڵده‌دات چاره‌س���ه‌رێكی‌ گونجاو بۆ‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌ دابنێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌مان كاتیشدا به‌شێك له‌پیاوان ‌‬ ‫ی ش���ێخه‌كان بۆ‬ ‫ئایینی‌ نوش���ته‌و فاڵ ‌‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌ ده‌رونییه‌كان‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی شه‌رعی‌‌و گونجاو نازانن‪.‬‬ ‫به‌كارێك ‌‬ ‫مه‌ال موحس���ین مامۆس���تای‌ ئاینی‌‌و‬ ‫وتارخوێن بۆ ئاوێن��� ‌هی‌ ڕونكرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌ندێ ك���ه‌س به‌ناوی‌ چاره‌س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫نوش���ته‌و فاڵ‌و قاوه‌گرتنه‌وه‌و‌ه دۆعا ‌‬ ‫هاكه‌زایی���ه‌وه‌ ك ‌ه خه‌ڵكی‌ لێی‌ تێناگات‬ ‫خه‌ڵكی‌ پێفریو ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان زیاتر گۆش���ه‌گیرده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ل ‌ه ‪ %90‬به‌هیچ‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫وتی‌"نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك په‌یوه‌ندی‌ به‌جن���ه‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫ئه‌م ‌ه شتێكی‌ دیارو ئاشكرایه‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا ئاینیه‌ك ‌ه ڕونیشی‌ كرده‌و‌ه‬ ‫كه‌ هه‌ندێك له‌شێخه‌كان له‌پێناو پاره‌دا‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش ‌‬ ‫ك ‌ه هیچ زانیارییه‌ك له‌بار‌ه ‌‬ ‫ده‌رونیی���ه‌وه‌ نازانن‪ ،‬هه‌مو تواناو ڕزق‌و‬ ‫ماڵیان بۆ ئ���ه‌و كار‌ه ته‌رخان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫گه‌ر نه‌ش���زانن به‌هه‌زاران جۆرو شێو‌ه‬ ‫درۆ بۆ نه‌خۆش ده‌كه‌ن له‌پێناو پاره‌دا‪،‬‬ ‫ی له‌الیه‌ن دكتۆر‌ه‬ ‫وتی‌"نه‌خۆشی‌ ده‌رون ‌‬ ‫ده‌رونییه‌كان���ه‌وه‌ چاره‌س���ه‌رده‌كرێن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌رگیز شێخه‌كان ناتوانن چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌رون ‌‬

‫"نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌‌و جن زۆر له‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫دورن‪ ،‬دوجۆر نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫یه‌كێكیان ده‌ره‌كیه‌‪ ،‬دوه‌میان ناوه‌كی‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ ده‌ره‌كییه‌كان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌بیركردن���ه‌وه‌ی‌ نادروس���ته‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫كارده‌كات���ه‌ س���ه‌رڕژێنه‌كانی‌ مێش���ك‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ ده‌رونی‌ بۆ كه‌سه‌كه‌ دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم دوه‌میان تاكێكی‌ كۆمه‌ڵ‬ ‫له‌باوانه‌وه‌ بۆی‌ ده‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ وت"ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌ توشی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ ده‌بن بیركردنه‌وه‌یان‬ ‫ئاڵ���ۆزه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆر كه‌س���یش كه‌‬ ‫توشی‌ ئه‌و حاڵه‌تانه‌ ده‌بن هۆکاره‌که‌ی‬ ‫نه‌بونی‌ وشیاریی‌و زانیارییه‌"‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه زانستییه‌كان ده‌ریانخستو‌ه‬ ‫ك ‌ه زۆر جۆر له‌نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ هه‌یه‌و‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا زۆر هۆكاریش هه‌ن ك ‌ه‬ ‫ببنه‌ هۆی‌ ده‌ركه‌وتنی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪.‬‬ ‫بژوێن كه‌ توێ���ژه‌ری‌ ده‌رونی ‌ه ئاماژ‌ه‬ ‫ێ زانیاری‌‌و‬ ‫به‌و‌ه ده‌كا ك ‌ه شێخه‌كان به‌ب ‌‬ ‫ی ده‌رونییه‌و‌ه‬ ‫ی له‌باره‌ی‌ نه‌خۆش ‌‬ ‫وشیار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ن���اوی‌ جن ك���ه‌ گوای ‌ه له‌جه‌س���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫مرۆڤدای���ه‌ ئه‌ش���كه‌نجه‌یه‌ك ‌‬ ‫نه‌خۆش ده‌ده‌ن ك ‌ه به‌م ئه‌ش���كه‌نجه‌ی ‌ه‬ ‫هیچ چاره‌س���ه‌رێك بۆ ئه‌و نه‌خۆش���ی ‌ه‬ ‫نادۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی "كاری‌ ئێمه‌ وه‌ك توێژه‌رێك‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ دكتۆره‌كان چاره‌سه‌رو ڕێگا بۆ‬ ‫تێبین���ی‪ :‬باب���ا که‌ری���م ناوێک���ی‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشه‌ك ‌ه داده‌نێن‪ ،‬بۆ جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ئ���ه‌و ڕێگایان ‌ه توێژه‌ر قۆن���اغ به‌قۆناغ خوازراووه‌‬

‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌‬ ‫توشی‌ نه‌خۆشی‌‬ ‫ده‌رونی‌ ده‌بن‬ ‫بیركردنه‌وه‌یان‬ ‫ئاڵۆزه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫زۆر كه‌سیش‬ ‫كه‌ توشی‌ ئه‌و‬ ‫حاڵه‌تانه‌ ده‌بن‬ ‫هۆکاره‌که‌ی نه‌بونی‌‬ ‫وشیاریی‌و زانیارییه‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫"سه‌رمایه‌دار‌ه بیانیه‌كان ‪ 12‬ملیار دۆالریان له‌هه‌رێم كشاندوه‌ته‌وه‌"‬

‫كۆچی سه‌رمای ‌ه له‌هه‌رێمی كوردستان گەیشتوه‌ته‌ ئه‌وپه‌ڕی مه‌ترسی‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫ئه‌و كۆمپانیا بیانیانه‌ی پێش‬ ‫دروستبونی قه‌یرانی سیاسی‌و دارایی‌و‬ ‫ئه‌منی‌ سه‌رمایه‌كانیان له‌هه‌رێم‬ ‫هه‌ڵڕشتبو ئێستا ژماره‌یان له‌په‌نجه‌ی‬ ‫ده‌ست تێپه‌ڕناكه‌ن‪ ،‬سه‌رمایه‌داره‌‬ ‫كورده‌كانیش به‌لێشاو سه‌رمایه‌كانیان‬ ‫به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ ده‌به‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌كۆچی‬ ‫سه‌رمایه‌ داده‌نرێت له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كه‌ زیانه‌كه‌ی تائێستا خۆی له‌‪ 60‬ملیار‬ ‫دۆالر داوه هاوشانی قه‌یرانه‌كانی تر‪‌.‬‬ ‫یاس���ین مه‌حم���ود وته‌بێ���ژی یه‌كێتی‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ران ك���ه‌ ترس���ێكی زۆری‬ ‫له‌سه‌ر كۆچی س���ه‌رمایه‌ هه‌یه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌ ئاماژه‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات "چه‌ندی���ن كۆمپانیای‬ ‫براندو به‌ناوبانگ له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫باریانكردوەو ڕۆیشتون‌‪ ،‬به‌جۆرێك ئێستا‬ ‫ته‌نها چه‌ند كۆمپانیایه‌كی بیانی زۆر كه‌م‬ ‫ماون ك���ه‌ ژماره‌یان له‌په‌نجه‌ی ده‌س���ت‬ ‫تێپه‌ڕناكات ئه‌وانیش چاالكانه‌ كاره‌كیان‬ ‫ڕاناپه‌ڕێنن"‪.‬‬ ‫‪ 10‬ه���ه‌زار كۆمپانی���ا له‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان تۆماركراون‪ 3‬هه‌زار له‌وانه‌ زۆر‬ ‫به‌چاالكی كاره‌كانیان ڕاده‌په‌ڕێنن‌و به‌های‬ ‫وه‌به‌رهێنانی ئ���ه‌و كۆمپانیانه‌ ‪ 43‬ملیۆن‬ ‫دۆالره كه‌ ‪ 12‬ملیار دۆالری وه‌به‌رهێنانی‬ ‫بیان���ی‌و هاوبه‌ش���ه‌‌ له‌نێ���وان كۆمپانیا‬ ‫بیان���ی‌و خۆماڵی���ه‌كان‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ هاتنی‬ ‫قه‌یرانی دارایی‌و سیاس���ی‌و ئه‌منی جگه‌‬ ‫له‌پاشه‌كشه‌ی‪ 15‬ملیار دۆالر هاوكات ئه‌و‬ ‫‪ 12‬ملیار دۆالره‌ش پاشه‌كشه‌ی كردوه‌‪.‬‬ ‫مه‌حمود بۆ یه‌كه‌مجارو تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫مه‌ترس���یه‌كی تریش ده‌خات���ه‌ڕو ئه‌ویش‬ ‫كۆچی سه‌رمایه‌ی خۆماڵیه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و ئاماری ئه‌و س���ه‌رمایه‌دارانه‌‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌ كه‌ سه‌رمایه‌كانیان بردوه‌ بۆ‬ ‫توركیاو ته‌نانه‌ت خانوشیان له‌وێ كڕیوه‌‪،‬‬ ‫وتی "ته‌نها له‌ساڵی ‪ 2015‬دا هه‌زارو ‪350‬‬

‫جێهێشتنی كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كان‌مه‌ترسیی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫نه‌وت له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‬

‫کۆچی سه‌رمای ‌ه مه‌ترسیی ‌ه له‌سه‌ر ئابوری کوردستان‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری كورد خانوی���ان له‌توركیا‬ ‫كڕیوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی قه‌یرانه‌ك���ه‌ی قوڵكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆچ���ی كۆمپانیا نه‌وتی���ه‌ بیانیه‌كانه‌ كه‌‬ ‫به‌نرخێكی گران هاتونه‌ته‌ هه‌رێم هه‌ندێكیان‬ ‫ئێستا زۆر به‌ئاسانی به‌هۆی ئه‌و قه‌یرانه‌وه‌‬ ‫كوردستان به‌جێده‌هێڵن هه‌ندێكی تریشیان‬ ‫رۆژانه‌ گ���وێ هه‌ڵده‌خ���ه‌ن بزانن دۆخی‬ ‫كوردستان به‌ره‌و كوێ ده‌ڕوات له‌حاڵه‌تی‬ ‫ترس���دا ده‌ژین‪ ،‬هه‌روه‌ك���و زانیاریه‌كان‬ ‫ده‌ریده‌خه‌ن "لەماوەی ئەمس���اڵدا س���ێ‬ ‫كۆمپانیاكان���ی ‪OMV‬ی نەمس���ایی‌و‬ ‫هیسی ئەمریكی‌و تالیس���مانی كەنەدی‌و‬ ‫رێپسۆڵی ئیسپانی كارەكانیان راگرتوەو‬ ‫هەرێمی كوردس���تانیان بەجێهێش���توەو‬

‫پشكەكانی خۆیان فرۆش���توە‪ .‬هەروەها‬ ‫چوار كۆمپانیای دیك���ەش كه‌ پێكهاتون‬ ‫له‌مۆڵی هەنگاری‌و ئۆیڵ سێرچ‌و كۆمێتی‬ ‫رۆمان���ی‌و وێس���ترن زاگرۆس���ی كەنەدی‬ ‫بڕیاری بەجێهێشتنی كوردستانیان داوەو‬ ‫لەسەروبەندی فرۆشتنی پشكەكانیاندان‪،‬‬ ‫سەرباری ئەوانەش ش���ێڤرۆنی ئه‌مریكی‬ ‫بەنی���ازە بڕیارێ���ك بۆ هەڵپەس���اردن‌و‬ ‫بەجێهێشتنی هەرێمی كوردستان دەربكات‬ ‫بەشێوەیەك هەتا ساڵی‪ 2017‬یان ‪2018‬‬ ‫بۆی نەگەڕێتەوه‌"‪.‬‬ ‫فای���ه‌ق موس���ته‌فا ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی‌‬ ‫پیشه‌س���ازی‌‌و وزه‌و س���ه‌رچاوه‌‬ ‫سروش���تیه‌كانی په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫جێهێشتنی كۆمپانیا بیانیه‌كان به‌مه‌ترسی‬

‫ده‌زانێت له‌س���ه‌ر به‌رهه‌می نه‌وت‌و ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "كێش���ه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر‬ ‫جهێشتی ئه‌و كۆمپانیایانه‌ هه‌یه‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان له‌ش���وێنێك كارناكه‌ن كه‌ نائارامی‬ ‫سیاسی‌و ئه‌منی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫موسته‌فا پێشی وایه‌ "حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان هه‌ر له‌مه‌دا شكسخواردو‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پالنه‌كانی به‌رهه‌مهێنایش���یان بۆ‬ ‫نه‌چوه‌س���ه‌ر ك ‌ه پێشكه‌ش���ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستانیان كردبو"‪.‬‬ ‫ژوره‌ بازرگانیه‌كانیش كه‌ جاران جمه‌یان‬ ‫ده‌هات له‌كونس���وڵ‌و كۆمپانیا بیانیه‌كان‬ ‫ئێس���تا ئه‌و جوڵه‌یەیان نه‌م���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێهوانین له‌كۆچ���ی كۆمپانیاكان چونكه‌‬

‫پێیانوایه كۆچه‌كه‌ كاتییه‌و ئه‌گه‌ری هه‌یه‌‬ ‫دوای ئاس���ایی بونه‌وه‌ی دۆخی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌ ئه‌و كۆمپانیانه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���یروان محم���ه‌د س���ه‌رۆكی ژوری‬ ‫بازرگانی سلێمانی‌ كه‌ یه‌كێكه‌ له‌پێكهاته‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی یه‌كێتی ژوره‌ بازرگانیه‌كانی‬ ‫هه‌رێم مه‌ترسی خۆی ناشارێته‌وه‌ له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌و كۆچه‌ی كۆمپانیا بیانیه‌كان ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێش���تاش هی���وای به‌وه‌ماوه‌ ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایانه‌ ڕۆژێك بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی "ئه‌و كۆمپانیایانه‌ به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫كاتی گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ شوێنی خۆیان تاكاتی‬ ‫ئاسایكردنه‌وه‌ی دۆخه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش���كرد‬ ‫"وه‌كو ژوره‌ بازرگانیه‌كان ڕونكردنه‌وه‌یان‬

‫له‌س���ه‌ر ئه‌و دۆخه‌ به‌كۆمپانیاكان داوه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ حكومه‌تی هه‌رێمیش له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ڕونكردنه‌وه‌ بۆ كۆمپانیاكان بدات"‪.‬‬ ‫به‌هەمان ش���ێوه‌ش‪ ،‬وته‌بێژه‌ی یه‌كێتی‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ران جه‌خت���ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‬ ‫‌كرده‌وه‌ ك���ه‌ حكوم���ه‌ت كۆبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫به‌په‌له‌بكات‌و ئه‌و دۆخه‌ تاوتوێ بكات"‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی بێت ئه‌م دۆخ���ه‌ بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان واتای س���ه‌ره‌تای داڕوخانی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی ئاب���وری‪ ،‬ك���ه‌ به‌رده‌وامبونی‬ ‫دۆخێ���ك دروس���تده‌كات ڕه‌نگ���ه‌ ن���ه‌ك‬ ‫حكومه‌ت به‌رێته‌وه‌ خاڵی س���فره‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌یبات���ه‌وه‌ خاڵێ���ك خه‌ونه‌كه‌ش���ی كه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی ئابورییه‌ له‌ڕێگه‌ی هه‌نارده‌ی‬ ‫نه‌وته‌وه‌ ئه‌ویشی له‌ده‌ستبچێت‪.‬‬

‫"نێچیرڤان بارزانی به‌ڵێنی به‌ئێرانیه‌كان داو‌ه دو بۆری‌نه‌وت‌و غازی هه‌رێمیان بداتێ"‬

‫ئێران كه‌وچكی بۆ هه‌نگوین ‌ه ڕه‌شه‌كه‌ی سلێمانی ئاماده‌كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫هه‌رچه‌ند تائێستا واده‌ی سه‌ردانی‬ ‫وه‌فدی ئێرانی نیه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ڕاكێشانی دو بۆری نه‌وت‌و‬ ‫غازی سروشتی‪ ،‬به‌اڵم ئێران به‌جدی‬ ‫كار له‌سه‌ر ئه‌و كه‌یسه‌ ده‌كات‌و‬ ‫نێچیرڤان بارزانیش به‌ڵێنی به‌ئێرانیه‌كان‬ ‫داوه‌ هاوبه‌شیان پێبكات له‌هه‌نگوینه‌‬ ‫ڕه‌شه‌كه‌ی كه شیرینیه‌كه‌ی تامی‬ ‫گه‌یشتوه‌ته‌ دڵی توركه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌گه‌ری ملمالنێكان له‌سه‌ر كه‌رتی نه‌وت‌و‬ ‫غازی هه‌رێم له‌نێو ئێران‌و توركیا‌ زیاتر‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫نازم ده‌ب����اغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫له‌ت����اران تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌ی ئ����ه‌وه‌ی‬ ‫ڕونك����رده‌وه‌ له‌دوای س����ه‌ردانی نێچرڤان‬ ‫بارزانی س����ه‌رۆكی حكومه‌ت����ی هه‌رێم بۆ‬ ‫تاران ئه‌و باس����ه‌ كراوه‌ته‌وه‌و به‌ڵێندراوه‌‬ ‫له‌كاتێك����ی گونج����اودا به‌رنامه‌ی����ه‌ك‬ ‫دیاریبكرێ����ت‌و ش����اندی حكومه‌تی ئێران‬ ‫سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستان بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا به‌فه‌رمی هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌كیان‬ ‫بۆ نه‌هاتوه‪.‬‬ ‫س����اڵی ڕاب����ردو وه‌فدێك����ی وه‌زاره‌تی‬ ‫نه‌وت����ی ئێران هاته‌ هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫ڕێكه‌وتن له‌س����ه‌رئه‌وه‌ی دو بۆری نه‌وت‌و‬ ‫غازی سروش����تی له‌نێ����وان هه‌رێم‌و ئێران‬ ‫ڕابكێش����رێت‪ ،‬به‌اڵم دواتر ئ����ه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫بێده‌نگی لێك����را‪ ،‬كۆتایی مانگی ڕابردوش‬ ‫كاتێ����ك نێچیرڤ����ان بارزانی چ����وه‌ تاران‬ ‫ئه‌و باس����ه‌ دوباره‌ كراوه‌ت����ه‌وه‌و هه‌ردوال‬ ‫هاوڕابون له‌سه‌رئه‌وه‌ی ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ كاری‬ ‫تێدابكرێت‪.‬‬ ‫ده‌باغ مێژوی ئه‌و پرۆژه‌یه‌ بۆ سه‌رده‌می‬ ‫ئه‌حمه‌ی ن����ه‌ژاد ده‌گێڕێت����ه‌وه‌ كه‌ ئێران‬ ‫ڕه‌زامه‌ندی له‌س����ه‌ر ده‌ربڕی����وه‌‪ ،‬ئه‌و پێی‬

‫سیاسه‌تی پشتکردن ‌ه‬ ‫ئێران‌و روکردنه‌ تورکیا‬ ‫هه‌ڵه‌بو‬

‫سه‌ردانێکی نێچیرڤان بارزانی بۆ کۆماری ئیسالمی ئێران‬ ‫وای����ه‌ "ئێرانیه‌كان ئه‌م پڕۆژه‌که‌یان به‌الوه‌‬ ‫گرنگه‪ ،‬چونك����ه‌ ده‌یانه‌‌وێت به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫ئابورییه‌كانی له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫پته‌وبێت"‪ ،‬هاوكات زیاتر جه‌خت له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌" ئه‌گه‌ر ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ به‌الی‬ ‫ئێرانیه‌كانه‌وه‌ گرنگ نه‌بوایه‌ ڕه‌زامه‌ندیان‬ ‫ده‌رنه‌ده‌بڕی له‌سه‌ر پڕۆژه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و دو بۆریه‌ی ڕاده‌كێش����رێت بۆ ئێران‬ ‫له‌سنوری پارێزگای س����لێمانی‌و ئیدارەی‬ ‫گه‌رمیانه‌وه‌ ده‌ڕوات ك����ه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندترین‬ ‫ناوچه‌ی هه‌رێمی كوردس����تانن له‌یه‌ده‌گی‬ ‫غ����ازی سروش����تی‌و ن����ه‌وت ك����ه‌ به‌پێی‬ ‫هه‌ژماره‌كان����ی وه‌زاره‌ت����ی س����امانه‌‬ ‫سروشتیه‌كان بێت‪ 27‬بلۆكی نه‌وتی‌و زیاتر‬

‫له‌یه‌ك بلۆكی غ����ازی تێدایه‌‪ ،‬واش بڕیاره هه‌نارده‌ك����ردن له‌ڕێگه‌ی ئێرانه‌وه‌ كه‌متری‬ ‫ئه‌گه‌ر پرۆژه‌ هاوبه‌شه‌كه‌ی ئێران‌و هه‌رێم تێده‌چێت وه‌ك توركیا چونكه‌ كێڵگه‌كانی‬ ‫س����ه‌ربگرێت‌ نه‌وت‌و غازی ئه‌م پارێزگایه‌‌ سلێمانی غازیان زۆره‌و نێوانی سلێمانی‌و‬ ‫ئیرانیش كه‌متره"‪.‬‬ ‫بگه‌یه‌نرێته‌ بازاڕه‌كانی ئاسیا‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێمانی‌و ئیداره‌ی‬ ‫بێوار خونس����ی ڕاوێژكاری ئاسایش����ی‬ ‫ئابوری‌ له‌ئاژانس����ی پاراستنی كوردستان ئه‌وشاره‌ تائێستا ئاگایان له‌وه‌نیه‌ سه‌رۆكی‬ ‫زانی����اری له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ حكومه‌ت چی له‌ب����اره‌ی ئاینده‌ی نه‌وت‌و‬ ‫هه‌م����و زانیاریه‌كان����ی به‌ئاوێنه‌ نه‌دا به‌اڵم غازی سروش����تی ش����اره‌كه‌یانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئام����اژه‌ی ب����ۆ ئه‌وه‌كرد وه‌ف����دی ئێرانی ئێرانیه‌كان باسكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان جه‌خت‬ ‫به‌زوترین كات دێنه‌ هه‌رێمی كوردس����تان‪ ،‬له‌س����ه‌ر گرنگی ئه‌و پڕۆژه‌ی����ه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری ئابوری باشی بۆ هه‌رێمی پێیان وایه‌ ئه‌مڕۆ بكرێت باش����تره‌ بخرێته‌‬ ‫كوردستان ده‌بێت چونكه‌ سیاسەته‌كه‌ وای ‌ه سبه‌ی‪.‬‬ ‫هاوش����انی خونس����ی‪ ،‬ڕێك����ه‌وت زه‌كی‬ ‫تاچه‌ند ده‌رگاكان زیاتربن ئه‌وا ئاسایش����ی‬ ‫ئابوری زیاتر ده‌بێت‪ ،‬خونس����ی پێی وایه"‌ سه‌رۆكی فراكسیۆنی سه‌وز له‌ئه‌نجومه‌نی‬

‫پارێزگای سلێمانی به‌گرنگییەوە ده‌ڕوانێته‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌یه‌‪ ،‬پێیی وایه‌ نابێت حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان پش����ت به‌تاك����ه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك ببه‌ستێت بۆ هه‌نارده‌كردنی‬ ‫نه‌وت����ی خۆی‪ ،‬ه����اوكات پێش����یوایه‌ ئه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ ئه‌گه‌ر س����ه‌ربگرێت بۆ سلێمانی‬ ‫بایه‌خ����ی گ����ه‌وره‌ی ده‌بێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫له‌ئه‌گ����ه‌ری المه‌رکه‌زی مالیدا س����لێمانی‬ ‫سود له‌و داهاته‌ وه‌رده‌گرێت كه‌ له‌نه‌وت‌و‬ ‫غازه‌كه‌ی����ه‌وه‌‌ ده‌س����تده‌كه‌وێت‌و پاش����ان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئه‌و نه‌وته‌وه‌ هه‌نارده ده‌كرێت بۆ‬ ‫ئێران‌و دواتر بۆ واڵتان‪.‬‬ ‫ئێ����ران تائێس����تا تەنها پالن����ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم توركی����ا ڕاس����ته‌وخۆ وه‌به‌رهێنان‬

‫ده‌كات له‌نه‌وت‌و غازی پارێزگای سلێمانی‬ ‫ته‌نان����ه‌ت ئ����ه‌و كێڵگه‌یه‌ی ك����ه‌ ئه‌وروپا‬ ‫چ����اوی له‌س����ه‌ریه‌تی‌و جێگ����ه‌ی ئومێدی‬ ‫توركه‌كانه‌ له‌س����لێمانیه‌ ئه‌ویش كێڵگه‌ی‬ ‫غ����ازی (میران����ه‌)و له‌الی����ه‌ن كۆمپانیای‬ ‫گنه‌ڵ ئینێرج����ی توركیاوە‌ به‌ڕێوه‌ده‌برێت‬ ‫به‌جۆرێ����ك تۆن����ی هایواردی س����ه‌رۆكی‬ ‫كۆمپانیاك����ه‌ پێیوای����ه ئاین����ده‌ی غازی‬ ‫سروش����تی هه‌رێم بۆ ئه‌وروپاو توركیا زۆر‬ ‫گرنگه‌‌‪ ،‬بۆیه‌ هی����چ گومانی تێدایه‌ هه‌رێم‬ ‫له‌نێو به‌رداشی ئه‌نكه‌ره‌و تاران ئه‌م یاریه‌‬ ‫به‌ئاسانی تێپه‌ڕناكات‪.‬‬ ‫ڕێك����ه‌وت زه‌ك����ی هیواداره‌ ڕاكێش����انی‬ ‫بۆریه‌كان بۆ ئێران ڕاس����تكردنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ كوشنده‌یه‌ بێت كه‌ حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫كردی به‌جۆرێك پش����تی له‌تاران‌و به‌غداو‬ ‫ڕوی له‌توركی����ا كرد ئه‌و وت����ی" هه‌رێمی‬ ‫كوردستان خاوه‌ن قەوارەو سه‌روه‌ری نیه‌و‬ ‫هه‌رێمێكی بچوكی نێ����وان دو ئیمپراتۆی‬ ‫سه‌فه‌وی‌و عوس����مانیه‌و ئه‌و سیاسه‌ته‌ بۆ‬ ‫ئه‌و ناشێت"‪.‬‬ ‫ڕاوێژه‌كاره‌كه‌ی ئاژانس����ی پاراس����تنی‬ ‫هه‌رێمیش كه‌ زۆر به‌ بایه‌خه‌وه‌ له‌م پڕۆژیه‌‬ ‫ده‌ڕوانێت داوا لەحكومه‌تی هه‌رێم ده‌كات‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ بخاته‌ به‌رده‌م توركیا قس����ه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵب����كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش وه‌كو هه‌س����تكردن‬ ‫به‌و مه‌ترسیه‌ی كه‌ به‌هۆی ئه‌و پڕۆژه‌یه‌وە‬ ‫توركیا ڕوبه‌ڕوی هه‌رێمی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ڕۆ بێت ی����ان س����به‌ی ئێرانیش‬ ‫كه‌وچكه‌ک����ەی ده‌خات����ه‌ ئ����ه‌و هه‌نگوینه‌‬ ‫ڕه‌ش����ه‌وه‌ ك����ه‌ س����ااڵنێكە توركی����ا لێی‬ ‫ده‌خوات‪ ،‬ئه‌وه‌ش بۆ توركه‌كان ئاسان نیه‌‬ ‫كه‌ ش����ه‌ریكێكی نوێ‌و ڕكابه‌رێكی دێرین‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا دروستبێت له‌هه‌مو ڕوه‌كانه‌وه‌‬ ‫زیان ل����ه‌وه‌ن دەدا‌ت‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ده‌رگای‬ ‫زۆر ئه‌گه‌ر ب����ه‌ڕوی هه‌رێمدا ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫یه‌كه‌میان دروستبونی ملمالنێییه‌ له‌نێوان‬ ‫توركی����او ئێ����ران كه‌ باجه‌ك����ه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان بیدات‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫‪11‬‬

‫میكایل‪ :‬تائێستا یه‌ك دینارم له‌پاداشتی هونه‌ردا وه‌رنه‌گرتو ‌ه‬ ‫له‌هه‌رچوار پارچ ‌ه به‌ملیۆن گوێگر له‌گه‌ڵ گۆرانییه‌كانم ده‌ژین‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫له‌م دیمانه‌یه‌ی‌ ئاوێنه‌دا هونه‌رمه‌ندی‌‬ ‫گۆرانیبێژی‌ كورد میكایل‪ ،‬ڕازی ژیانی‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی‌و چۆنێتی برینداربونی‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‌و دواتر دێته‌ سه‌ر وێستگه‌كانی‬ ‫دڵم مه‌شكێنه‌و چاوه‌كه‌م چاوی ڕه‌شی‬ ‫تۆو په‌یوه‌ستبونی ڕۆحی خۆی به‌هێمنی‬ ‫موكریانییه‌وه‌و دواتر گوزه‌رێك ده‌كات‬ ‫به‌دنیا به‌رینه‌كه‌ی كالسیكداو ئاوڕێكیش‬ ‫له‌ژیانی تاڵو ترشی تاراوگه‌ی ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ ئه‌لبوم���ی‌ (س�ڵ�او‬ ‫له‌خۆشه‌ویستان) كه‌ ئاشنای‌ كرد به‌باشوری‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬میكیایل وتی‌ "ئ���ه‌و ئه‌لبومه‌‬ ‫له‌دایكبوی س���اڵی(‪)١٩٩١‬ی‌ واڵتی سویده‌و‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك���ی باش���ی هه‌ب���و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌باشوری‌ كوردستاندا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌و ده‌مه‌ی پێشمه‌رگه‌ی حیزبی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی ئێران بوم له‌شه‌ڕێكدا‬ ‫زۆر به‌س���ه‌ختی برینداربوم ه���ه‌ر به‌بڕیاری‬ ‫شۆڕش نێردرامه‌ واڵتی سوید منیش ئه‌وده‌مه‌‬ ‫ده‌مزانی ناسڕی ڕه‌زازی تازه‌ هاتۆته‌ سوید‌و‬ ‫برینه‌كه‌ش���م چڵكێكی زۆری كردبو كه‌س���م‬ ‫نه‌ده‌ناسی له‌س���وید جوابم نارد كاك ناسرم‬ ‫بۆبێنن ئیتر بۆ به‌یانییه‌كه‌ی وه‌رگێڕه‌كه‌مان‬ ‫به‌كاك ناس���ری وتبو كاك ناس���رو ش���ه‌ش‬ ‫ڕه‌فیق���ی تری هات���ن بۆ ژوره‌ك���ه‌م بۆ من‬ ‫به‌ڕاستی وره‌ بو له‌و سه‌رده‌مه‌دا"‪.‬‬ ‫میكایل له‌باره‌ی‌ دامه‌زراندنی‌ كه‌ناڵی‌ مید‬ ‫تیڤی‌ رایگه‌یاند "ئه‌وكه‌ناڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫كولفه‌یه‌ك���ی كه‌می ب���ۆ دابینكراب���و به‌اڵم‬ ‫ده‌ستپێكی شۆڕشێكی ڕۆشنبیری‌و میدیایی‬ ‫بو له‌كوردستان‌و شه‌وانه‌ خه‌ڵكی كۆده‌كرده‌وه‌‬ ‫له‌ماڵه‌كان���دا‌و ده‌یانگ���وت ئه‌مش���ه‌و فاڵنه‌‬ ‫پرۆگرام���ه‌‌و خه‌رمانێكی به‌بڕش���تی هونه‌ری‬ ‫هه‌بو له‌سه‌دا هه‌شتای ئه‌و تێچوه‌ی كه‌ده‌كرا‬ ‫ده‌خرایه‌ خزمه‌تی به‌رنامه‌ هونه‌رییه‌كانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌رچه‌نده‌ له‌سه‌ره‌تای په‌خشدا‬ ‫چه‌ند هونه‌رمه‌ندێك حه‌زی���ان نه‌ده‌كرد من‬ ‫به‌شداربم له‌به‌رنامه‌كانی ئه‌وێدا‪ ،‬ئه‌و كه‌ناڵه‌‬ ‫هۆكارێ���ك بو بۆ ئه‌وه‌ی ده‌یان كۆنس���ێرت‌و‬ ‫ئاهه‌نگ���ی هونه‌ری بكرێت‌و گروپی جوانییان‬ ‫ده‌هێنا به‌شێوازی ڕاس���ته‌وخۆ گروپ كاری‬ ‫خۆی ده‌كرد"‪.‬‬ ‫میكای���ل ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌و كه‌ناڵه‌ ئێس���تاش باش���ترین خه‌رمانی‬ ‫ئه‌رش���یفكراوی هونه‌ریی���ان هه‌ی���ه‌‌و ده‌ڵێ‌‬ ‫"هه‌میشه‌ مید تیڤیم به‌عیشقه‌وه‌ خۆشویستوه‌‬ ‫چونكه‌ به‌ڕاستی ڕاس���تگۆبون‌و جیاوازییان‬ ‫له‌نێ���وان دیالێكت���ه‌كان‌و ناوچه‌كانی دیكه‌‬ ‫نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی چڕینی مه‌قامی سه‌بای ناوچه‌ی‬ ‫كۆیه‌ به‌تێكس���تی مامۆستا هێمن موكریانی‪،‬‬ ‫میكایل وتی‌ "من به‌هۆی ئه‌وه‌ی له‌سه‌ره‌تای‬ ‫منداڵیمه‌وه‌ به‌الس���ایی كردنه‌وه‌ی مامۆستا‬ ‫تایه‌ر تۆفیق ده‌س���تم پێك���رد له‌وانه‌یه‌ گه‌ر‬ ‫ئه‌و نه‌بوایه‌ هه‌س���ته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌ی منیش‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ ئه‌ستور نه‌بوایه‌ جابۆیه‌ من هه‌ر‬ ‫به‌وحیرسه‌وه‌ گوتومه‌ خۆشحاڵم گه‌ر په‌سه‌ند‬ ‫بێت له‌نێوه‌نده‌ هونه‌رییه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫له‌باس���كردنی‌ ن���ه‌وه‌ هونه‌رییه‌كان���دا‪،‬‬

‫میكای���ل وت���ی‌ "من پێ���م وای ‌ه له‌ئێس���تادا‬ ‫چه‌ن���د هونه‌رمه‌ندێ���ك هه‌ن ك���ه‌ ترۆپكی‬ ‫هون���ه‌ری كوردین ب���ۆ نمون���ه‌ له‌وانه‌ كاك‬ ‫مه‌زه���ه‌ری خالق���ی‌و كاك ناس���ری ڕه‌زازی‬ ‫كه‌ هه‌میش���ه‌ كه‌ڵكیان له‌باش���ترین شیعره‌‬ ‫كالس���یكیه‌كان وه‌رگرتوه‌و كاری باش���یان‬ ‫تێداكردوه‌‌و به‌ئێستاشه‌وه‌ خه‌ڵكان زۆرن كه‌‬ ‫الس���ایكه‌ره‌وه‌ی ئه‌وانن كاتێ گۆرانی ده‌ڵێن‬ ‫واده‌زانی ڕه‌زازی‌و خالقین به‌الوی‌‌و به‌رده‌وامی‬ ‫به‌كاره‌كانی ئه‌وان ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پێموای���ه‌ ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌‬ ‫له‌خزم���ه‌ت زۆر زیاتریان كردوه‌‪ ،‬ش���وانێك‬ ‫له‌بن به‌ردێكی ئه‌م كوردس���تانه‌ چریكه‌یه‌كی‬ ‫كردبێت ئ���ه‌وان هێناویانه‌ته‌وه‌و دیس���انه‌وه‌‬ ‫كاریان له‌سه‌ر كردوه‌‌و میلۆدیان له‌سه‌رداناوه‌‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ئێس���تا هه‌زاران ه���ه‌زار گوێگریان‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌س���ه‌نته‌ربونی هونه‌رمه‌ن���د‬ ‫له‌نێ���وان گوێگری كالس���یك‌و هاوچه‌رخدا‪،‬‬ ‫میكای���ل وت���ی‌ "به‌ڕاس���تی ڕاگرتن���ی ئه‌م‬ ‫بااڵنس���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌بێ���ت هونه‌رمه‌ندی‬ ‫نه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ س���ه‌ره‌تا كالس���یك بێت دواتر‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ سه‌رده‌میش���دا ب���ڕوات‪ .‬من بۆخۆم‬ ‫نایش���ارمه‌وه‌ تواوه‌ی هونه‌ری كالسیكم گه‌ر‬ ‫بمه‌وێت ئاوپرژێن���ی دڵی خۆم بكه‌م بۆخۆم‬ ‫گۆرانییه‌كی كالسیك ده‌ڵێم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "من به‌ڕاستی مه‌قام چاكتر ده‌ڵێم‬ ‫به‌اڵم هه‌میش���ه‌ پێموابوه‌ م���ن ده‌بێ كاری‌‬ ‫دیكه‌ش بكه‌م‌و ئه‌لبوم‌و س���ێدیم هه‌بێت بۆ‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪١٥‬بۆ‪ ٣٠‬س���اڵ‌و خۆش���حاڵم به‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كالسیك‌و هاوچه‌رخ كاره‌كانی منیان‬ ‫به‌دڵ بێ"‪.‬‬ ‫میكای���ل ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ند بونی‌ خۆی‌ سه‌لماندبێت پێویستی‌‬ ‫به‌بانگه‌شه‌كردن نییه‌‌و وتی‌ "كاریزما دروست‬ ‫ناكرێت ده‌بێت بۆ خۆی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌جیاوازیك���ردن له‌نێ���وان‬ ‫هونه‌رمه‌ندان له‌پێدانی‌ هاوكاریی‌‌و پاداش���تی‌‬ ‫مادیدا‪ ،‬میكایل وتی‌ "ته‌خش���ان‌و په‌خشان‬ ‫به‌پاره‌ی‌ میله‌ته‌وه‌ كراوه‌‌و باوه‌ڕبكه‌ن من وه‌ك‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك تائێستا یه‌ك دینارم له‌پاداشتی‬ ‫هونه‌ردا وه‌رنه‌گرتوه‌‪ .‬هونه‌رمه‌ند گه‌ر به‌مانا‬ ‫هونه‌رمه‌ند بێت حی���زب ناتوانێت كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ر دابنێت گه‌ر به‌رهه‌مه‌كانیشی بایكۆت‬ ‫بكرێت كاریگه‌رییه‌كی به‌رچاوی نابێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌پاش���ان چ���ی ل���ه‌و ئاپۆرا‬ ‫جه‌ماوه‌ریی���ه‌ ده‌كات له‌هه‌رچ���وار پارچ���ه‌‬ ‫به‌ملیۆن گوێگ���ر له‌گه‌ڵ گۆرانییه‌كانم ده‌ژین‬ ‫ده‌با هه‌مو كه‌ناڵه‌كان بتوانن ناسری ڕه‌زازی‬ ‫بایكۆت بكه‌ن بزانه‌ ده‌توانن؟ چونكه‌ ناس���ر‬ ‫خۆی هونه‌رمه‌نده‌ پێویستی به‌كه‌ناڵ نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا میكای���ل ده‌ڵ���ێ‌ "كاتێ���ك‬ ‫له‌گۆرانیبێژێك ده‌پرس���ن ح���ه‌زت به‌ده‌نگی‬ ‫چ گۆرانیبێژێكه‌ تاوێك���ی باش بیرده‌كاته‌وه‌‬ ‫ده‌چێ���ت هونه‌رمه‌ندێك دێنێت كه‌‪٥٠‬س���اڵ‬ ‫پێش ئێستا مردوه‌ واده‌زانێ پێی كه‌م ده‌بێ‬ ‫بڵێ ح���ه‌زم به‌میكایله‌ یان ئ���ه‌رده‌اڵن یان‬ ‫هه‌ركه‌سێكی دی"‪.‬‬ ‫میكای���ل دێت���ه‌وه‌ سه‌رباس���ی هون���ه‌ری‬ ‫خ���ۆی‌و ده‌ڵ���ێ "له‌ڕاس���تیدا ده‌نگ���ی من‬ ‫ده‌نگێكی ته‌كنیكی نییه‌ به‌اڵم زیاتر ده‌نگی‬ ‫من هه‌س���تاوی‌و عیش���قییه‌ بۆی���ه‌ گه‌ر من‬

‫گۆرانییه‌ك���ی ڕیتمی خێ���راش بڵێم غه‌مه‌كه‌‬ ‫هه‌ر به‌دی ده‌كرێت تیایدا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ سرود وتنیش���ه‌وه‌‪ ،‬میكایل وتی‌‬ ‫"سرودم بۆ ئه‌وه‌ نه‌وتوه‌ ببێ به‌ به‌رهه‌مێكی‬ ‫مێژوی���ی به‌ڵكو بۆئه‌وه‌ وتومه‌ هه‌ڵوێس���تی‬ ‫خ���ۆم بۆ ئه‌م دۆخ���ه‌ی میله‌ته‌كه‌م ده‌رببڕم‬ ‫خۆ ڕه‌نگیش���ه‌ زۆر باش���م نه‌وتب���ێ به‌اڵم‬ ‫خه‌ڵكانێكیش به‌دڵیان بوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و شیعره‌ی‌ س���ه‌ید كامیلی‌‬ ‫ئیمام���ی‌ ك���ه‌ س���ه‌ره‌تا محه‌م���ه‌دی ماملێ‬ ‫به‌ئاوازی خ���ۆی كردویه‌تی به‌گۆرانی‌و دواتر‬ ‫ئه‌م وتویه‌تیه‌وه‌‪ ،‬میكایل وتی‌ "له‌ڕاس���تیدا‬ ‫ئه‌و تێكس���ته‌ی س���ه‌ید كامی���ل وێنای زۆر‬ ‫جوانی تێدایه‌ ماملێ���ش ئه‌و ئاوازه‌ جوانه‌ی‬ ‫كردوه‌ به‌به‌را هه‌ربۆیه‌ منیش به‌حیرس���ه‌وه‌‬ ‫وتومه‌ته‌وه‌و له‌نێوه‌نده‌ هونه‌رییه‌كه‌دا زۆریان‬ ‫به‌دڵ بوه‌ كه‌ ئه‌وه‌ش شانازییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من زۆر زۆر سه‌رسامی مامۆستا‬ ‫هێمنی موكریانیش���م له‌گۆرانییه‌كانیش���مدا‬ ‫ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫میكایل ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ هێمن‬ ‫شاعیرێكی نمونه‌ییه‌ وه‌كو نالی‌و هه‌ژار‌و ده‌ڵێ‌‬ ‫"به‌اڵم نهێنی س���ه‌ركه‌وتنی مامۆس���تا هێمن‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌زمانێكی ئه‌وه‌نده‌ پاراو و شیرینی‬ ‫كوردی نوس���یوییه‌تی كه‌ هه‌م كه‌وینی كوڕم‬ ‫كه‌‪١٥‬س���اڵه‌ لێی تێده‌گات هه‌م منیش‌و هه‌م‬ ‫پرۆفیس���ۆرێكیش‪ .‬ئه‌وانه‌ وایلێكردم زۆر كار‬ ‫له‌س���ه‌ر مام هێمن بكه‌م ب���ۆ نمونه‌ گۆرانی‬ ‫چاوه‌كه‌م چاوی ڕه‌شی تۆ یان ته‌شیڕێس كه‌‬ ‫به‌س���ه‌با وتومه‌ دواتر ده‌بینی كارێكی باش‬ ‫ده‌رچون"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ڕیتمه‌ هونه‌رییه‌كان‪ ،‬میكایل‬ ‫وتی‌ "ئێم���ه‌ وه‌ك���و هونه‌رمه‌ندانێكی خاك‬ ‫داگیرك���راو‌و چه‌وس���اوه‌ ناكرێ���ت ته‌نه���ا‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ تایبه‌ت���ی خۆم���ان له‌به‌رچاو‬ ‫بگرین به‌ڵكو ده‌بێت به‌رژه‌وه‌ندی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی له‌به‌رچاوبگرین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"ئه‌و ئاهه‌نگانه‌ی ك���ه‌ ده‌كرا الی‬ ‫میلله‌تی خۆمان پێی ده‌گوترێت ڕیتمی شاد‬ ‫ئاس���تی هه‌مو هونه‌رمه‌ندێ���ك داده‌به‌زێنێت‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی ئه‌وه‌ پێ���ی ناوترێت هونه‌ری‬ ‫تایبه‌تمه‌ند"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هونه‌ری‌ نه‌ته‌وه‌ییش‪ ،‬میكایل‬ ‫وتی‌ "هون���ه‌ر به‌گش���تی ناتوان���ێ به‌ته‌نیا‬ ‫له‌ڕوانگه‌ی ناسیۆنالیستانه‌وه‌ سه‌یری بكه‌یت‌و‬ ‫ناتوانی بڵێی تۆ هونه‌رمه‌ندی كوردی ده‌بێت‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌رس���ت بی���ت‌و له‌هه‌مان كاتیش���دا‬ ‫ناشتوانی كوردبونه‌كه‌ی لێ بسه‌نیته‌وه‌"‪.‬‬ ‫میكای���ل ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات وه‌ك كورد‬ ‫هێرش���ێكی گه‌وره‌ی كولتوریمان له‌س���ه‌ره‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ‌ "به‌شێكی‌ زۆری‌ گۆرانیبێژه‌كانی‌ كورد‬ ‫خزمه‌ت به‌هونه‌ری توركی‌و كۆمه‌ڵگه‌كانی تر‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند "من ناڵێم باتازه‌گه‌ری نه‌بێت‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكات���دا باالیه‌ن���ه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫كولتورییه‌كه‌ش���یان بیرنه‌چێت‪ .‬ئه‌مڕۆ به‌زۆر‬ ‫وه‌كو ده‌رزی‌ كولتوری بێگانه‌مان تێده‌كه‌ن‌و‬ ‫وای لێهاتوه‌ راگه‌یاندنه‌كانیش بۆیان په‌خش‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫میكای���ل گله‌یی‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌‬ ‫ده‌كات كه‌ پاره‌ بۆ كه‌سانی‌ واخه‌رجده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵ���ێ‌ "پ���اره‌ ب���ده‌ به‌گۆرانیبێژێ���ك كه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئازاد‬ ‫ده‌ربه‌س���تی كولتوره‌كه‌م���ان دێ���ت نه‌وه‌كو‬ ‫بیده‌ی به‌كه‌س���ێك هه‌مو جوڵه‌ی‌ له‌خزمه‌تی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی توركیدای���ه‌‪ .‬ئه‌م دیارده‌یه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی باری كولتورم���ان ده‌ڕوخێنێت ئێمه‌‬ ‫ده‌چین پاره‌ش ده‌ده‌ین ب���ۆ ماڵوێرانكردنی‬ ‫خۆمان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌‬ ‫ئه‌وجموجواڵن���ه‌ی ن���ه‌وه‌ی‌ پێ���ش ئێم���ه‌‬ ‫كردویان���ه‌ باش���ترین پارێ���زگاری ب���وه‌‬ ‫له‌مانه‌وه‌ی كولتوره‌كه‌م���ان‌و ده‌ڵێ‌ "ئه‌گینا‬ ‫خۆ سیاس���ه‌ت ئێم���ه‌ی قوتار نه‌ك���ردوه‌ له‌‬ ‫له‌ناوچون چونكه‌ ئێمه‌ی كورد نه‌ سوپایه‌كی‬ ‫به‌هێزو نه‌ چه‌ك‌و ئه‌س���له‌حه‌یه‌كی وه‌هامان‬ ‫هه‌ی���ه‌ ب���ۆ پارێزگاریك���ردن به‌ڵك���و ته‌نها‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ هونه‌رییه‌كه‌ ده‌ربازی كردوین له‌و‬ ‫قه‌یرانانه‌"‪.‬‬

‫ی ئۆتۆمبیلیشی‌ گرته‌وه‌‬ ‫هه‌رزانبازاڕ پێشانگا ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫له‌پێشانگاكانی‌ ئۆتۆمبێل له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫پێشانگایه‌ك به‌هۆی‌ هه‌رزانی‌ نرخی‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كانه‌وه‌ زۆرترین گرێبه‌ستی‌ تێدا‬ ‫ده‌كرێت‌و زۆرترین ئۆتۆمبیلی‌ تێدا ده‌فرۆشرێت‌و‬ ‫به‌هه‌رزانبازاڕی‌ پێشانگه‌ی‌ فرۆشتنی‌ ئۆتۆمبێل‬ ‫ناوزه‌دكراوه‌‪.‬‬

‫پێشانگایه‌کی ئۆتۆمبێل‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆت ئاماده‌بك��� ‌ه چه‌ن���د كارێك ‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ت هه‌ی ‌ه ك ‌ه پێویسته‌ به‌زوترین‬ ‫كات ئه‌نجامی‌ بده‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫سه‌برو ته‌حه‌مول‌و په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ‬ ‫چوارده‌وره‌ك���ه‌ت نامێنێ���ت ئه‌مه‌ش‬ ‫واتلێ���ده‌كات ك��� ‌ه ب���اری‌ خێزانی���ت‬ ‫تێكبچێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫سه‌رپه‌رش����تیاری‌ پێش����انگاكه‌ش ده‌ڵێ����ت‬ ‫ئ����ه‌و ئۆتۆمبیالن����ه‌ی‌ دێن����ه‌ پێش����انگاكه‌مان‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی‌ هه‌رزانبازاڕ ده‌فرۆشرێن‌و به‌ به‌راورد‬ ‫به‌پێش����انگاكانی‌ تر زۆرترین گرێبه‌س����تمان له‌ال‬ ‫ده‌كرێت‪".‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫واده‌رده‌كه‌وێت ك��� ‌ه خه‌ریكه‌ له‌دۆڕان‬ ‫نزیك ده‌بیته‌وه‌‪ ،‬پێویستت به‌وه‌هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ پشویه‌ك وه‌رگریت‪.‬‬

‫هه‌رێم ڕه‌ئوف حه‌مه‌ ئه‌مین سه‌رپه‌رش����تیار ‌ی‬ ‫پێشانگه‌كه‌ سه‌باره‌ت به‌هه‌رزانی‌ ئۆتۆمبێلی‌ نێو‬ ‫پێشانگه‌كه‌یان‌و له‌لێدوانێكی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"پێش����انگاكه‌مان به‌نرخێكی‌ هه‌رزان گرێبه‌ستی‌‬ ‫ئۆتۆمبێل بۆ هاواڵتی����ان ده‌كات‌و به‌هۆی‌ زۆری‌‬ ‫كاره‌كانمان����ه‌وه‌ ژم����اره‌ی‌ سه‌رپه‌رش����تیارانی‌‬ ‫پێش����انگاكه‌مان ل����ه‌ده‌ ك����ه‌س زیات����ره‌ به‌ده‌ر‬ ‫له‌و كه‌س����انه‌ی‌ ب����ۆ مامه‌ڵ����ه‌ی‌ ئۆتۆمبیل دێنه‌‬ ‫پێشانگاكه‌مان كه‌ ژماره‌یان نازانرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "نرخ����ی‌ ئ����ه‌و ئۆتۆمبیالن����ه‌ی‌‬ ‫له‌پێشانگاكه‌مان ده‌فرۆش����رێت هه‌رزانه‌‌و نرخی‌‬ ‫ئۆتۆمبیل����ه‌كان له‌خان����ه‌ی‌ دو ه����ه‌زار دۆالره‌وه‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ به‌ره‌و س����ه‌ر كه‌ ئۆتۆمبیلیش هه‌بوه‌‬ ‫فرۆشراوه‌ به‌شه‌ش هه‌زار دۆالر"‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ی سۆزداریه‌و‌ه به‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێ���دا ئه‌ڕۆی���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ هه‌نگاوێك ‌‬ ‫باش ‌ه بۆس���ه‌رله‌نوێ‌ ده‌ستپێكردنه‌و‌ه‬ ‫ی نوێ‌‪.‬‬ ‫به‌الپه‌ره‌یه‌ك ‌‬

‫هه‌رێ����م ڕه‌وف حه‌مه‌ ئه‌مین ئام����اژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ پێش����انگاكه‌یان زۆرتری����ن كڕین‌و‬ ‫فرۆش����تنی‌ تێداده‌كرێت‌و وتیشی‌ "وه‌ك هه‌رزان‬ ‫ب����ازاڕی‌ ئۆتۆمبێ����ل خه‌ڵكانێك����ی‌ زۆر دێن����ه‌‬ ‫پێش����انگاكه‌مان كه‌ زۆرترینیان ئه‌و هاواڵتیانه‌ن‬ ‫كه‌ له‌م دۆخه‌ی‌ ئێس����تادا ناتوان����ن ئۆتۆمبیلی‌‬ ‫گرانبه‌ها بكڕن"‪.‬‬ ‫راش����یگه‌یاند "ئۆتۆمبێله‌كان ‌ی پێشانگاكه‌مان‬ ‫له‌ڕوی‌ نرخه‌وه‌ زۆر هه‌رزانه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ پێشانگاكه‌ش ده‌ڵێ‌ "هاوكاری‌‬ ‫هێ����زه‌ ئه‌منیه‌كانی����ن‌و تامۆڵه‌ت له‌ئاسایش����ی‌‬ ‫س����نوره‌كه‌ وه‌رنه‌گیرێت ئۆتۆمبێ����ل به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم نافرۆشن‌و مامه‌ڵه‌ی‌ پێوه‌ ناكه‌ن‬ ‫كه‌ زۆركات پاره‌ی‌ زیادیان پێداون"‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫به‌هه‌مو ش���ێوه‌یه‌ك خۆت به‌دوربگر‌ه‬ ‫له‌كێش���ه‌و ئاژاوه‌‪ ،‬باری‌ داراییت زۆر‬ ‫ی‬ ‫باش نیه‌و پێویس���تت به‌پاڵپش���ت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ناتوانی���ت خ���ۆت یه‌كالبكه‌یت���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌رئه‌مه‌ش ‌ه ك ‌ه واتلێده‌كات بڕیارێك ‌‬ ‫دروست بده‌یت‌و جێگیربیت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫له‌دوای‌ به‌كار هێنانی‌ شیله‌ ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ته‌سبیحێكی‌ ‪ 5000‬دانه‌یی‌‬ ‫دروستده‌كرێت‬

‫ئه‌مانه‌ مه‌كه‌‬

‫كاتێك بیر له‌وه‌ده‌كه‌یته‌وه‌ موی‌‬ ‫له‌شت به‌شیله‌ لێبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫بزان����ه‌ كه‌ ره‌نكه‌ هه‌ندێ‌ كێش����ه‌‬ ‫بۆ پێس����تت دروس����ت بێ����ت كه‌‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ ناشیرینبونی‌ پێستت‬ ‫بۆماوه‌یه‌ك����ی‌ كات����ی‌‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت له‌پ����اش به‌كارهێنانی‌‬ ‫شیله‌ ئه‌مانه‌ بكه‌یت‪:‬‬ ‫كرێمی‌ دژه‌خۆر به‌كاربێنه‌‬‫كاتێ����ك م����وی‌ جه‌س����ته‌ت‬ ‫لێده‌كه‌یته‌وه‌ پێس����ته‌كه‌ت زیاتر‬

‫ناسك ده‌بێت‌و كه‌ هه‌تاویش به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌وێت ئه‌بێته‌هۆی‌ دروستبونی‌‬ ‫په‌ڵه‌ی‌ قاوه‌یی‌ بۆسه‌ر پێست‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ باش����تر وایه‌ نه‌چیته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌گه‌ڵ چون����ه‌ ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫كرێمی‌ دژه‌خۆر به‌كاربێنه‌‪.‬‬ ‫خۆت مه‌شۆ‬‫چونكه‌ كه‌ موه‌كان لێده‌كه‌یته‌و‌ه‬ ‫پێس����ت زیاتر هه‌س����تیار ده‌بێت‬ ‫بۆبه‌كتریاو هه‌وك����ردن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫جل����ی‌ ته‌س����ك له‌ب����ه‌ر مه‌ك����ه‌‬

‫چونكه‌ كۆنه‌كانی‌ له‌ش به‌باش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫كراونه‌ت����ه‌وه‌ بهێڵه‌ باله‌ش هه‌وای‌‬ ‫پاك وه‌ربگرێت له‌وكونانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ ئارایشت مه‌كه‌‬‫هه‌ركاتێ����ك م����وی‌ ده‌موچاوت‬ ‫لێئه‌كه‌یته‌وه‌ بهێڵه‌پێس����تت پشو‬ ‫وه‌رگرێ����ت‌و هی����چ ئارایش����تێك‬ ‫مه‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ كونه‌كان به‌باش����ی‌‬ ‫كراونه‌ت����ه‌وه‌ مكیاجه‌ك����ه‌ زیات����ر‬ ‫ئه‌چێت����ه‌ قواڵیی‌ پێس����ت‌و زیانی‌‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫هه‌زار دانه‌ ق���ه‌زوان‪ ،‬كه‌ ره‌مزه‌ بۆ ‪5‬هه‌زار وتی‌ "به‌ڕه‌نگه‌كانی‌ (س���ور‪ ،‬زه‌رد‪ ،‬سپی‌‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬كارزان تارق‬ ‫شه‌هیدی‌ هه‌ڵه‌بجه‌و درێژی‌ ته‌سبیحه‌كه‌ش سه‌وز) كه‌ ره‌نگی‌ ئااڵی‌ كوردستانه‌‪ ،‬ڕه‌نگ‬ ‫كراون"‪.‬‬ ‫‪18‬مه‌ترو نیوه‌"‪.‬‬ ‫به‌گوزه‌ركردن به‌ناو هه‌ڵه‌بجه‌و هه‌ورامان‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌م ته‌س���بیحانه‌ له‌مۆنۆمێنتی‌‬ ‫وتیش���ی‌ "ته‌س���بیحه‌كه‌ ‪5‬هه‌زار دانه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌ڵواسینی‌ وێنه‌و گوێبیستن‬ ‫پێكهاتوه‌ له‌ده‌نكه‌ قه‌زوانی‌ بچوك‌و گه‌وره‌‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌ داده‌نێم بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌وێ‌ وه‌ك ئه‌و‬ ‫له‌چیرۆك‌و مانه‌وه‌ی‌ ئاسه‌واره‌كان‬ ‫كه‌گوزارش���ت له‌‪5‬هه‌زار شه‌هیدی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌لوپه‌النه‌ی‌ تر كه‌ هه‌ن ل���ه‌و مۆنۆمێنته‌‬ ‫به‌شێك له‌كاره‌ساتی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ دێته‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ منداڵ‌و گه‌وره‌ی‌ تێدا ش���ه‌هید بمێنێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ گوزارش���ت له‌و‬ ‫به‌رچاو‌و گوێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جیاواز كار‬ ‫كاره‌ساته‌ بكات"‪.‬‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كاره‌ساته‌ ده‌كات‬ ‫ناوبراو راش���یگه‌یاند "پرۆژه‌ی‌ گه‌وره‌ترم‬ ‫سه‌نعان ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "جیا‬ ‫چه‌ند هونه‌رمه‌ندێكن كه‌ یه‌كێك له‌وانه‌‬ ‫له‌و ‪5‬هه‌زار دانه‌ قه‌زوانه‌‪ ،‬ته‌سبیحه‌كان دو له‌به‌رده‌م���دا هه‌یه‌و له‌ئێس���تادا له‌ ‪%20‬یم‬ ‫سه‌نعان فایه‌قه‌و له‌رێگه‌ی‌ دروستكردنی‌‬ ‫گوڵنگه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ به‌شێوه‌یه‌ك له‌نێوان ته‌واو كردوه‌‌و له‌داهاتودا هه‌ر به‌ته‌س���بیح‬ ‫ته‌سبیحێكه‌وه‌ كه‌ له‌ ‪ 5‬هه‌زار قه‌زوان‬ ‫پێكهاتوه‌ ده‌یه‌وێت گوزارشت له‌شه‌هیدانی‌ گوڵنگ���ه‌كان‌و ته‌س���بیحه‌كه‌‪ ،‬گوزارش���ت كارێكی‌ جوانتر ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫س���ه‌نعان فای���ه‌ق ته‌نه‌مه‌نی‌ ‪40‬س���اڵه‌‌و‬ ‫له‌به‌رواری‌ كاره‌ساتی‌ كیمیاباران ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و كاره‌ساته‌ بكات‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ته‌س���ه‌بیحه‌كه‌و‌ه ‪ 16‬دانه‌ خه‌ڵكی‌ گوندی‌ هانه‌یدنی‌ س���ه‌ر به‌ناحیه‌ی‌‬ ‫س���ه‌نعان فایه‌ق سه‌باره‌ت به‌و پرۆژه‌یه‌‌و قه‌زوانی‌ پێوه‌ی���ه‌‪ ،‬گرێیه‌ك له‌نێوانیاندایه‌و بیاره‌یه‌و له‌ئێس���تادا له‌ناحی���ه‌ی‌ خورماڵ‬ ‫له‌لێدوانێكی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌هۆی‌ ئیجا ‪3‬دانه‌ قه‌زوان‌و دواتریش دو گوڵنگه‌كه‌‪ ،‬نیش���ته‌جێیه‌‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ رۆژانه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌س���نوری‌ هه‌ڵه‌بجه‌ داده‌نیشم‌و ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌یان ‪ 8‬قه‌زوان���ی‌ پێوه‌یه‌ كه‌ به‌ده‌یان ته‌سبیح دروستده‌كات‪ ،‬له‌چه‌ندین‬ ‫خزم‌و ناسراوم له‌كیمیاباران شه‌هیدبون‪ ،‬بۆیه‌ گوزارش���ت ‌ه له‌‪1988/3/16‬كه‌ كاره‌ساتی‌ كاری‌ شانۆیی‌‌و دراماشدا به‌شداری‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ده‌رهێنه‌ری���ش كاری‌ ك���ردوه‌‪10 ،‬‬ ‫بیرم كرده‌وه‌ به‌ته‌س���بیح دروستكردنه‌كه‌م كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌و رۆژه‌دا رویدا"‪.‬‬ ‫س���ه‌نعان هێما بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ دو به‌رهه‌می‌ ش���انۆیی‌ هه‌یه‌‪ ،‬جی���ا له‌مانه‌ش‬ ‫ته‌عبیرێك له‌هه‌ڵه‌بجه‌و شه‌هیدانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫بك���ه‌م‪ ،‬بۆیه‌ ده‌س���تمدایه‌ دروس���تكردن ‌ی گوڵنگه‌ك���ه‌ی‌ ب���ه‌ به‌كره‌ دروس���تكردوه‌‌و له‌بواری‌ مندااڵندا چه‌ندین شیعرو چیرۆك‌و‬ ‫ته‌س���بیحێك كه‌ پێكهاتوه‌ له‌(‪)5000‬پێنج پێكهاتون له‌‪5‬هه‌زار تاڵه‌ به‌كره‌‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ گۆرانی‌ تۆماركراوی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫میدیا ره‌ئوف بێگه‌رد‪ :‬رقم له‌كه‌س نه‌بوه‌‌و‬ ‫كه‌سیش به‌ڕقه‌و ‌ه هه‌ڵس���وكه‌وتی له‌گه‌ڵ نه‌كردوم‬ ‫ئا‪:‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫میدیا ره‌ئوف بێگه‌رد هونه‌رمه‌ندی‌‬ ‫شانۆكاری‌ كورد رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"من به‌وه‌ ده‌ڕۆم به‌ڕێوه‌ كه‌‬ ‫ئیحساسه‌كانم پێم ده‌به‌خشێ‪ .‬تا‬ ‫ئێستا رقم له‌كه‌س نه‌بوه‌‌و كه‌سیش‬ ‫به‌ رقه‌وه‌ هه‌ڵسوكه‌وتی له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌كردوم"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌قۆناغی‌ گروپی‌ شانۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌زمونگ����ه‌ری‌ ك����ه‌ میدی����ا یه‌كێ����ك بو‬ ‫له‌روخس����اره‌ دیاره‌كان����ی‌‪ ،‬له‌لێدوانێكی‌ بۆ‬ ‫ئاوێن����ه‌ وت����ی‌ "زۆر راش����كاوانه‌ ده‌ڵێم له‌و‬ ‫قۆناغه‌دا زۆرمان له‌س����ه‌ر نوسرا‌و زۆریش‬ ‫قسه‌مان له‌سه‌ر كرا‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ده‌زانین‌و‬ ‫خه‌ڵكیش ده‌زانێت ئاسته‌كان چین‌و چی‬ ‫نین"‪.‬‬ ‫میدی����ا هێم����ا بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌و قۆناغه‌دا كۆمه‌ڵێك له‌ش����انۆكاری‬ ‫باش پشتیوانی گروپه‌كه‌ی ئه‌وانیان‬ ‫ده‌كرد‌و چه‌ند ناوێك به‌بیردێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ "ئێمه‌ كۆمه‌ڵێك شانۆكارمان‬ ‫له‌پشت بو له‌وانه‌ مامۆستا ئه‌حمه‌د‬ ‫ساالر‌و مامۆستا به‌دیعه‌ دارتاش‌و‬ ‫مامۆس����تای‌ خوالێخۆشبو جیهاد‬ ‫دڵپ����اك‌و زۆرێ����ك له‌هونه‌رمه‌ند‌و‬ ‫شانۆكاری تر‪ .‬هه‌روه‌ها پێكیشه‌وه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ه���ه‌ر پالنێك���ت هه‌ی��� ‌ه دوای‌ بخه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌ڵێن ئه‌م‬ ‫شاره‌زایانی‌ فه‌له‌كناس ‌‬ ‫چه‌ن���د رۆژ‌ه له‌بار نیه‌ بۆتۆ بۆ هیچ‬ ‫شتێك‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی جیاواز به‌س���ه‌ر ده‌بێت‪ ،‬هیچت نه‌كرد ده‌ربار‌هی‌ ئه‌و كارانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫چه‌ند رۆژێك ‌‬ ‫ی بیستوت ‌ه پێت سپێردرابو‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌سه‌ركه‌وتو‬ ‫ی ئه‌و هه‌وااڵنه‌ ‌‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆ ‌‬ ‫نابیت له‌م كار‌هی‌ ئێستات‪.‬‬ ‫ی كاركردنت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر شوێن ‌‬

‫كارمان ده‌كرد"‪ .‬وتیش����ی "بۆ نمونه‌ هه‌رگیز من له‌و كاته‌ش گوێم له‌هه‌مو كه‌سێك ده‌گرت‬ ‫بیرم ناچێته‌وه‌ كه‌ له‌كوردستاندا شانۆگه‌رییه‌ك ته‌نانه‌ت گوێم له‌و كه‌سه‌ش ده‌گرت كه‌ پێی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێ����ردرا بۆ ئه‌وه‌ی له‌به‌غ����دا نمایش ده‌وتم تۆ ئیش����ێكی خراپ����ت كردوه‌"‪ .‬میدیا‬ ‫بكرێت ئه‌و س����اڵه‌ كه‌ لیژنه‌كه‌ی به‌غدا هاتن پێی وای ‌ه كه‌ ئه‌و كه‌س����ه‌ی ڕه‌خنه‌ ده‌گرێت‬ ‫ته‌ماش����ای نمایشی (له‌چاوه‌ڕوانی سیامه‌ند) ده‌بێت پشت به‌بنه‌مایه‌كی زانستی‌و ئه‌كادیمی‬ ‫ی شانۆی ئه‌زمونگه‌ری كوردی‌و به‌رهه‌مێكی ببه‌س����تێت‌و ئه‌گه‌ر كه‌موكورتی له‌كاره‌كه‌دا‬ ‫ش����انۆیی مامۆستا ئه‌حمه‌د س����االریان كرد هه‌بو ده‌بێت توانای ئه‌وه‌ی هه‌بێت كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ه����ه‌ردو ئیش����ه‌كه‌یان به‌دڵ بو ب����ه‌اڵم ده‌بو رونبكاته‌وه‌ كاره‌كه‌ له‌كوێدا خراپ بوه‌‪.‬‬ ‫میدیا له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ هیچ ئیشێك نییه‌‬ ‫یه‌ك به‌رهه‌م هه‌ڵبژێرن‪ .‬مامۆس����تا ئه‌حمه‌د‬ ‫س����االر زۆر به‌دڵێكی فراوانه‌وه‌ وتی "من زۆر موته‌كامیل‌و ته‌واو بێت‌و سه‌باره‌ت به‌پێگه‌ی‬ ‫چوم له‌به‌غدا نمایشی شانۆییم كردوه‌‪ ،‬میدیا خۆی‌ له‌شانۆی كوردیشدا وتی "من له‌شانۆی‬ ‫ئه‌مجاره‌ ئێوه‌ بڕۆن‪ .‬له‌س����ه‌ر ئه‌و قس����ه‌یه‌ كوردیدا هه‌س����تده‌كه‌م نازێكی زۆرم دراوه‌تێ‬ ‫لیژنه‌كه‌ وتیان ئه‌بێت هه‌ردو نمایش����ه‌كه‌ بێن تائێستاش نازانم كێ دژی من وه‌ستاوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫كێ رقی له‌من����ه‌‪ ،‬من ب����ه‌وه‌ ده‌ڕۆم به‌ڕێوه‌‬ ‫بۆ به‌غدا نمایش بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و هێما بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ زۆرجار كه‌ ئیحساس����ه‌كانم پێم ده‌به‌خشێ‪ .‬تائێستا‬ ‫مرۆڤ كه‌ ده‌یه‌وێت ش����تێك بكات‌و هه‌ستی رقم له‌ك����ه‌س نه‌ب����وه‌‌و كه‌س����یش به‌ڕقه‌وه‌‬ ‫كرد راسته‌‪ ،‬ئه‌وا نابێت بیر له‌هیچ شتێكی تر هه‌ڵسوكه‌وتی له‌گه‌ڵ نه‌كردوم"‪.‬‬ ‫بكاته‌وه‌‌و وتیش����ی‌ "ئیدی زه‌مه‌ن شایه‌تحاڵه‌‬ ‫میدیا ره‌وف بێگه‌رد ده‌رچوی ساڵی‪1989‬ی‬ ‫ب����ه‌وه‌ی كه‌ تۆ چیت كردوه‌‌و چیت نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر نه‌بێت بین����ه‌ر ده‌زانێت ك����ه‌ تۆ چیت ئه‌كادیمیای هونه‌ره‌جوانه‌كانی به‌غدا به‌ش����ی‬ ‫كردوه‌‪ ".‬س����ه‌باره‌ت به‌كاریان له‌نمایشه‌كانی نواندنه‌‪ ،‬س����اڵی‪1992‬عێراقی به‌جێهێش����ت‌و‬ ‫ش����انۆی ئه‌زمونگه‌ری ك����وردی‪ ،‬میدیا وتی" چوه‌ س����وریا‌و له‌وێ له‌بواری نواندندا كاری‬ ‫ئێمه‌ له‌پێش نمایش����كردنی شانۆگه‌رییه‌كانی كرد‌و چه‌ند شانۆگه‌رییه‌كی‌ پێشكه‌ش كرد‪.‬‬ ‫وه‌ك چۆن یه‌كێك بوه‌ له‌ئه‌ندامانی شانۆی‬ ‫تیپم����ان (تیپ����ی ش����انۆی ئه‌زمونگ����ه‌ری)‬ ‫نه‌ریتێكم����ان هه‌بو ك����ه‌ په‌یڕه‌ومان ده‌كرد‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی س����وری‌و س����اڵی ‪2000‬س����وریای‬ ‫كه‌ پێش نمای����ش نوخبه‌یه‌كمان بانگده‌كرد به‌جێهێش����ت‌و چوه‌ واڵتی دانیمارك‪ .‬له‌وێش‬ ‫گوێش����مان لێده‌گرتن‌و ته‌نانه‌ت نه‌ك به‌ته‌نها تیپی شانۆی(ئه‌نانا)ی دامه‌زراند كه‌ چه‌ندین‬ ‫شانۆكاران به‌ڵكو نوسه‌رانیشمان بانگده‌كرد‪ .‬ئه‌كته‌ری فره‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ له‌خۆگرتوه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫به‌وریایی���ه‌و‌ه مامه‌ڵ ‌ه بك���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌ن���دێ‌ كێش���ه‌ت له‌ئامێ���ر‌ه‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ كارێ���ك روب���دات ك��� ‌ه ئه‌لكترۆنیه‌كانت بۆدروس���ت ده‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دواكه‌وتن ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت یاخود ك ‌ه ئه‌مه‌ش ئه‌بێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی رۆژانه‌ت‪.‬‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫خێزانه‌كه‌ته‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫كه‌سێكت توش ده‌بێت كه‌ ده‌توانیت‬ ‫خۆتی‌ له‌گ���ه‌ڵ بگونجێنێت ته‌نانه‌ت‬ ‫كێشه‌كانیشت بۆچاره‌سه‌ر ده‌كات‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫لەبارە ‌ی نەیاریی‌و زانین‌و جوانییەوە‬ ‫هێمن قەرەداغی‌‬ ‫‪Facebook: Hemn Qaradaghy‬‬

‫ئایا په‌یوه‌ندی نێ���وان زانین‌و جوانی‬ ‫چۆن���ه‌؟ چ ج���ۆره‌زانینێ���ك خزم���ه‌ت‬ ‫به‌جوانبین���ی ده‌كات؟ ئای���ا زانینی زۆر‬ ‫وامانلێده‌كات جوانتر ژیان ببینین؟ ئایا‬ ‫دەتوانین پەیوەندییەک لەنێوان جوانی‌و‬ ‫نەیاری���دا بدۆزین���ەوە؟ ئای���ا دەتوانین‬ ‫ی جوانی باس لەناشرینی‬ ‫بەکەرەستەکان ‌‬ ‫بکەین؟ چی بزانین باش���ه‌و چی نه‌زانین‬ ‫خراپه‌؟‬ ‫ی دوا پرسیار دەستپێدەکەم‪،‬‬ ‫بەوەاڵم ‌‬ ‫چ���ی‌ بزانین باش���ە؟ لە ڕاس���تیدا هیچ‬ ‫نه‌زانین باش���ه‌‪ ،‬بەاڵم تازە هەمومان زۆر‬ ‫ش���ت دەزانی���ن‪ ،‬له‌پێ���ش زانین���دا تۆ‬ ‫كانیاوێكی���ت هێش���تا لیخ���ن نه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫ئاسمانێكی س���اماڵیت هێش���تا فریوی‬ ‫هه‌ورو بارانی نه‌خ���واردوه‌‪ ،‬هێالنه‌یه‌كی‬ ‫هێمنیت هێشتا جادوی فڕینی نه‌ناسیوه‌‪،‬‬ ‫خانوه‌یه‌كی گڵی ئاسوده‌یت له‌الدێیه‌كی‬ ‫دوره‌ده‌ست ك ‌ه هێش���تا فێری فێڵه‌كانی‬ ‫خۆڕازاندنه‌و‌ه نه‌ب���وه‌‪ ...‬پێش زانین تۆ‬ ‫خه‌یاڵ���ی منداڵێكیت كه‌هێش���تا فێری‬ ‫گوم���ان نه‌ب���وه‌و توانای ئ���ه‌وه‌ی هه‌یه‬ ‫‌به‌چیرۆكه‌كان سه‌رس���ام بێ���ت‪ ،‬چاوی‬ ‫بێگ���ه‌ردی پاكیزه‌یه‌كی���ت كه ‌هێش���تا‬ ‫خیان���ه‌ت فێرنه‌بوه‌‪ ،‬ئیره‌ی���ی‌و دڵدزین‬ ‫فێرنه‌بوه‌‪ ...‬به‌اڵم مه‌خابن كه ‌هه‌مومان‬ ‫ده‌زانی���ن‪ ،‬هه‌موم���ان تام���ی ش���یرینی‬ ‫زانینم���ان كرد‪ ،‬خودا خ���ۆی زانینی دا‬ ‫به‌باوه‌گه‌وره‌م���ان‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌ر هه‌مان‬ ‫زانینیش س���زای داین‪ ...‬چیرۆكی زانین‬ ‫چیرۆكێك���ی ته‌ژیی ‌ه به‌تراژیدیا‪ ،‬چیرۆكی‬ ‫فه‌زیله‌ت‌و ڕه‌زاله‌تیشه‌‪ ،‬مرۆڤ هه‌ر له‌ڕێی‬ ‫زانین���ه‌وه‌ ده‌گات به‌دوڕیانه‌كانی جوانی‌و‬ ‫ناش���رینی‪ ،‬ده‌گات به‌توله‌ڕێكانی باشه‌و‬ ‫خراپه‌ش‪ ...‬باشتر بو كه‌ممان بزانیایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ناچاری زۆرمان زانی‪ ،‬ده‌ستمان‬ ‫برد بۆ زۆرشت كه‌ پێویست نه‌بو ده‌ستی‬ ‫بۆ ببه‌ی���ن‪ ،‬بۆنی زۆر ش���تمان كرد ك ‌ه‬ ‫بۆنی ژیانی لێشێواندین‪ ،‬ڕه‌نگی زۆرمان‬ ‫بینی كه‌ڕه‌نگی س���اده‌ی ژیانی لێ لێڵ‬ ‫كردی���ن‪ ...‬زانین قه‌ده‌رێ���ك بو مرۆڤ‬ ‫به‌سه‌روگوێالكه‌وه ‌تێیكه‌وت‪ ،‬چه‌مێك بو‬ ‫هه‌ڵدرای ‌ه ن���اوی‪ ،‬چه‌مێك مرۆڤ له‌جێی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هێمنان��� ‌ه مه‌له‌ی تێ���دا بكات‌و‬ ‫نه‌خنكێت‪ ،‬كردیی���ه‌ ده‌ریایه‌كی بێ بنی‬ ‫سوێری تینو‪ ،‬ده‌ریایه‌ك تاخۆی بخواته‌وه‬ ‫‌تینوتر ده‌بێت‪ ،‬تا قوڵبیته‌وه‌قوڵترو بێ‬ ‫ب���ن ده‌بێ���ت‪ ،‬ده‌ریایه‌ك ئه‌م���ڕۆ هه‌مو‬ ‫مرۆڤایه‌تی له‌ناویدا په‌رێش���ان په‌له‌قاژه‬ ‫‌ده‌كات‪ ...‬ده‌ریای���ه‌ك گه‌یاندوین���ی‬

‫به‌ش���وێنێك كه‌تێیدا چیت���ر زانین هیچ‬ ‫نییه‌‪ ،‬بێ ئه‌رزش���ه‌‪ ،‬زۆره‌‪ ،‬په‌رش‌وباڵو و‬ ‫بێ قه‌دره‌‪ ،‬ه���ه‌زاران ده‌ن���گ‌و هه‌زاران‬ ‫ڕه‌نگی زۆروزه‌به‌نه‌ی بێنرخه‌‪ ،‬سه‌رده‌مێك‬ ‫چیت���ر زانی���ن تیایدا ن���ه‌ فه‌زیله‌ته‌و نه‬ ‫‌له‌عن���ه‌ت‪ ،‬ن���ه‌باش���ه‌یه‌و ن���ه‌خراپه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رده‌مێك چیت���ر زانین ئه‌رزش���ێكی‬ ‫نه‌ماوه‌‪ .‬پێش���تر ئینسان هه‌وڵی ئه‌دا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌باره‌ی ش���تێكی دیاریكراوه‌وه‬ ‫‌بزانێت‪ ،‬ئه‌م زانین���ه‌ش به‌هاداربو‪ ،‬قوڵ‬ ‫ب���و‪ ،‬به‌رهه‌م���دار ب���و‪ ،‬خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‬ ‫له‌ئاس���تێكی بیركردن���ه‌وه‌و تێڕامانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ب���رد ب���ۆ ئاس���تێكی ت���ر‪ ،‬هه‌ندێجار‬ ‫ده‌یكرده‌خاوه‌نی فه‌زیله‌ت‪ ،‬هه‌ندێجاریش‬ ‫ده‌یخسته‌به‌ر له‌عنه‌ت‌و توڕه‌یی ئه‌وانیتر‪،‬‬ ‫زانین���ه ‌گالیل���ۆ ده‌خاته‌ب���ه‌ر له‌عن ‌هت‌و‬ ‫ده‌ی���كات به‌زندیق‪ ،‬ه���ه‌ر زانین ‌ه غه‌زالی‬ ‫ده‌كات���ه‌قوتب���ی زه‌مانی خ���ۆی‪ ،‬واته‬ ‫‌پێش���تر زانین له‌ناو خۆی���دا به‌هایه‌كی‬ ‫هه‌ڵگرتبو‪ ،‬به‌ده‌س���تده‌هێنرا‪ ،‬هه‌وڵئه‌درا‬ ‫بۆ ده‌ستخس���تنی‪ ،‬له‌كاتێك���دا هه‌نوكه‬ ‫‌زانی���ن ڕژاوه‌‪ ،‬وه‌ك دۆی داد‌ه به‌هه‌م���و‬ ‫الیه‌ك���دا باڵوبۆته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو خراپتر له‌وه‬ ‫‌وه‌ك بارانێكی بێ هه‌ور له‌هه‌مو شوێنێك‬ ‫ئه‌بارێت‪ ،‬به‌س���ه‌ر سه‌وزایی‌و دڕك‌و داڵ‌و‬ ‫بیابانیش���دا هه‌ر ئه‌بارێت‪ ،‬بو‌ه به‌الفاو و‬ ‫له‌ده‌رگاو په‌نجه‌ره‌و درزی دیواره‌كانیشه‌و‌ه‬ ‫دێت ‌ه ناومانه‌وه‌‪ ،‬بارانێك چیتر حیكمه‌تی‬ ‫ئاودانی بیرچۆته‌وه‌و ته‌نها بۆ نوقمكردن‌و‬ ‫خنكاندنمان ئه‌بارێت‪ ،‬تۆ پێویستت بێت‬ ‫ی���ان نا ئه‌بێ���ت بزانیت چ���ی له‌دونیادا‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت‪ ،‬بته‌وێ���ت یان ن���ا ده‌بێت‬ ‫بزانی���ت ئه‌م���ڕۆ چه‌ن���د ك���ه‌س ل���ه‌م‬ ‫هه‌س���اره‌یه‌دا كوژراوه‌‪ ،‬به‌خۆشی خۆت‬ ‫نییه‌ئه‌بێت بزانی���ت به‌په‌تاته‌و وایه‌رێك‬ ‫گڵۆپ ئیش���ده‌كات كه‌ درۆی���ه‌‪ ،‬ئه‌بێت‬ ‫بزانی���ت ئ���ه‌و سیاس���یانه‌ی ژیانی تۆو‬ ‫س���امانی تۆو خه‌یاڵی تۆیان دزیوه‌‪ ،‬چی‬ ‫له‌به‌رده‌ك���ه‌ن‌و چی ده‌خۆن���ه‌وه‌و چه‌ند‬ ‫دۆس���تیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌بێ بزانیت تازه‌ترین‬ ‫س���تایله‌كانی س���ێلفێ‌و نوێتری���ن‬ ‫جنێوه‌سیاسییه‌كانی ئۆپۆزسیۆن چییه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن گرنگ ‌ه بزانیت هه‌واڵه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر جلی ژێره‌وه‌ی كیم كارداش���یان‬ ‫چیی���ه‌‪ ،‬ئه‌كت���ه‌ره‌كان بااڵی���ان چه‌نده‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ چەند كه‌سدا خه‌وتون‪ ...‬به‌كورتی‬ ‫ت���ۆ خنكاویت‪ ،‬تۆ بویت به‌ژێر زانینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها گوێچكه‌ت دیاره‌‪ ،‬هه‌ناس���ه‌بڕكێت‬ ‫پێكه‌وت���وه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رده‌مێكدا ده‌ژیت كه‬ ‫‌زانی���ن حورمه‌تی نه‌ماوه‌‪ ،‬ك���ه‌زانین ن ‌ه‬ ‫فه‌زیله‌ت���ه‌نه‌ت���اوان‪ ،‬نه‌باش���ه‌یه‌و ن ‌ه‬ ‫خراپه‌‪ ،‬سه‌رده‌مێك تۆ قودره‌تی ئه‌وه‌ت‬ ‫نه‌ماو‌ه هه‌ڵبژێریت چ���ی ده‌زانیت‌و چی‬ ‫پش���تگوێ ده‌خه‌یت‪ .‬له‌دۆخێكی وادا تۆ‬ ‫هه‌م���و ش���تێكیت خۆت نه‌بێ���ت‪ ،‬پڕیت‬ ‫ل���ه‌ژاوه‌ژاو كه‌هیچی ده‌نگی خۆت نییه‌‪،‬‬ ‫بویت���ه‌ڕه‌نگدان���ی ه���ه‌زاران ڕه‌نگ كه‬ ‫‌هیچكامیان خۆت هه‌ڵتنه‌بژاردوه‌‪ ،‬زه‌ردو‬ ‫س���ور ئه‌چیت���ه‌وه‌و له‌حه‌قیقه‌تیش���دا‬ ‫بێڕه‌نگیت‪ ،‬تام���ی هه‌مو دونیا ده‌ده‌یت‌و‬ ‫بێتامی���ت‪ ،‬له‌باخێك ده‌چی���ت چه‌ندین‬ ‫داری ب���ه‌رداری تێدابێ���ت‌و خاوه‌نه‌كه‌ی‬ ‫له‌برس���ا سكئێش���ه‌ی گرتبێ���ت‪ ،‬چون‬

‫هه‌موی داری الس���تیكن‪ ،‬هه‌موی میوه‌ی‬ ‫باغ���ه‌و بێ ڕۆح���ن‪ ،‬زانین ئه‌م���ڕۆ توند‬ ‫ده‌س���تی ناوه‌ت ‌ه بینی جوانی‪ ،‬په‌نجه‌ی‬ ‫گیرك���ردوه‌له‌ملی خه‌یاڵ‪ ،‬یه‌ك مش���ت‬ ‫خۆڵ���ی كردۆته‌ چاوته‌وه‌ت���ا نه‌توانیت‬ ‫ڕوناكی ببینیت‪ ،‬گوێی پڕكردویت له‌هاوار‬ ‫تامۆس���یقا نه‌بیستیت‪ ،‬له‌پش���ته‌مله‌وه‬ ‫‌س���ه‌ری گرتویت به‌سه‌ر س���ه‌دان گوڵی‬ ‫باغه‌دا شۆڕیكردۆته‌وه‌‪ ،‬تانه‌توانیت بۆنی‬ ‫گوڵێك���ی ڕاس���ته‌قینه‌بكه‌یت‪...‬جوانیی‬ ‫ئ���ه‌وكات ده‌مرێت ك ‌ه م���رۆڤ نه‌توانێت‬ ‫پۆلێن���ی زانینه‌كان���ی خ���ۆی ب���كات‪،‬‬ ‫بێژه‌نگێك���ی نه‌بێت بۆ بینین‌و بیس���تن‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌كانی خۆی‪ ،‬ئ���ه‌م فۆڕمه ‌نوێیه‌ی‬ ‫زانین له‌دونیای نوێدا كه‌ بێ ئامانج‌و بێ‬ ‫پرس���یار دێته ‌ناومانه‌وه‌‪ ،‬سات له‌دوای‬ ‫سات قودره‌تی جوانبینی‌و خه‌یاڵفراوانی‌و‬ ‫ئارامیم���ان ئه‌دزێت‪ ،‬ب���ه‌ره‌و دۆخێكمان‬ ‫ده‌ب���ات چیتر گرنگ���ی به‌وه‌نه‌ده‌ین چی‬ ‫ش���ایه‌نی زانین���ه‌و چ���ی ش���ایه‌نی‬ ‫فه‌رامۆش���كردنه‌‪ ،‬چی مرۆڤدۆس���تترمان‬ ‫ده‌كات‌و چ���ی دڕنده‌ترمان ده‌كات‪ ،‬چی‬ ‫ده‌مانكاته ‌مه‌سخێكی بێئیراده‌ی به‌رده‌م‬ ‫شاش���ه‌و نێ���ت‌و تۆڕه‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫چی���ش وامانلێ���ده‌كات مرۆڤێكی خاوه‌ن‬ ‫دیدگاو خه‌ی���اڵ‌و ئه‌ندێش���ه‌بین‪ ،‬كتێب‬ ‫ئه‌كوژێ���ت‪ ،‬تێڕام���ان‌و بیركردن���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌خنكێنێ���ت‪ ،‬ته‌نیای���ی‌و خه‌ڵوه‌ت���ی‬ ‫بیركردن���ه‌و‌ه قه‌اڵچ���ۆ پێ���ده‌كات‪،‬‬ ‫وامانلێده‌كات هه‌مومان ببینه‌عه‌مبارێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ی زانین���ی كورتب���ڕو ئان���ی‌و‬ ‫موزه‌یه‌ف‪ ...‬ماڵه‌كانمان بۆته ‌عه‌مباری‬ ‫ئه‌و كتێبانه‌ی زایفۆن له‌ڕۆمانی (سێبه‌ری‬ ‫با) دا به‌عه‌مباری كتێبه‌فه‌رامۆشكراوه‌كان‬ ‫ناویده‌ب���ات‪ ،‬ه���ه‌زاران كتێب ك���ه‌ بێناز‬ ‫ده‌ب���ن‪ ،‬ك���ه‌له‌الی���ه‌ن خاوه‌نه‌كانیانه‌وه‬ ‫‌فه‌رامۆش ك���راون‪ ،‬له‌كاتێكدا هێمنترین‌و‬ ‫ڕاس���تگۆترین زانین وا له‌ناو كتێبه‌كاندا‬ ‫نوس���توه‌‪ ،‬له‌م دۆخه‌دا ئ���ه‌وه‌ی كۆتایی‬ ‫پێدێ���ت داهێنان���ه‌‪ ،‬تێڕامان���ه‌‪ ،‬خه‌یاڵی‬ ‫فانتازیی‌و خودس���ه‌نته‌رییه‌كی ڕه‌سه‌نه‌‪،‬‬ ‫ئیدی ش���تی قوڵ نامێنێت‪ ،‬هه‌مو شتێك‬ ‫به‌س���ه‌ر ڕوی ئه‌م الفاوی زانینه‌وه‌وه‌ك‬ ‫پارچه‌ی كه‌ش���تییه‌كی تێكش���كاو دێت‌و‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬ئاسته‌كانی گوتارو بیركردنه‌وه‬ ‫‌نامێنێ���ت‪ ،‬هه‌م���وان به‌ی���ه‌ك نه‌ف���ه‌س‬ ‫س���اده‌گۆیی ده‌ڵێنه‌وه‌‪ ...‬بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫جیاوازو ئه‌فراندنی ق���وڵ‌و گوتاری به‌رز‬ ‫نامێنێت‪ ،‬قسه‌ی ڕۆش���نبیره ‌جدییه‌كان‬ ‫وه‌ك قس���ه‌ی خه‌ڵكی ئاس���ایی لێدێت‪،‬‬ ‫باش���ترین داهێنان‌و تێڕامان‌و نوس���ین‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی فه‌زای ئێمه‌ده‌بێت ‌ه ئه‌وه‌ی‬ ‫كێ سیاسیانه‌تر بنوسێت‪ ،‬كێ ئازایانه‌تر‬ ‫باسی ناش���رینیی س���ه‌رۆك‌و ده‌سه‌اڵته‬ ‫‌به‌س���ه‌رچوه‌كه‌ی بكات‪ ،‬س���ه‌رۆكێك كه‬ ‫‌هه‌مومان ئه‌زانین چیتر س���ه‌رۆك نییه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ڕۆژێك سه‌رۆك نه‌بوه‌‪ ،‬دۆخێك‬ ‫دێت���ه‌كایه‌وه‌په‌یوه‌ندی نێ���وان زانین‌و‬ ‫جوان���ی ده‌پچڕێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ن���دی نێوان‬ ‫زانی���ن‌و داهێنان ونده‌بێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬ ‫نێ���وان داهێن���ان‌و زانی���ن نامێنێ���ت‪،‬‬ ‫بیركردنه‌و‌ه به‌مان���ا قوڵه‌كه‌ی نامێنێت‪،‬‬ ‫هه‌م���وان بیر له‌ش���تێك ده‌كه‌ن���ه‌وه‌كه‬

‫بێگومان پێویسته‌ئێمه‬ ‫‌ڕه‌خنه‌ی سیاسیمان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬پێویسته‬ ‫‌چاودێری سیاسیی‌و‬ ‫گوتاری سیاسیمان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ناكرێت‬ ‫هه‌مو ئاسته‌كانی زانین‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌و ئه‌فراندنی‬ ‫ئێمه‌له‌ڕه‌خنه‌ی‬ ‫سیاسیدا كورتبكرێته‌و‌ه‬ ‫‌پێش���وه‌خت هه‌مو ده‌یزانی���ن‪ ،‬هه‌موان‬ ‫ڕێكده‌كه‌ون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی بیرنه‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ش���تانی نوێ‌و ئه‌فراندنی نوێیان نه‌بێت‪،‬‬ ‫ڕێكده‌كه‌ون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی جیاوازو قوڵ‬ ‫بیرنه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ته‌واو لێره‌دای ‌ه كۆجیتۆكه‌ی‬ ‫دی���كارت پێچه‌وانه‌ ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌وه‌ی (م���ن بیرناكه‌م���ه‌وه‌ كه‌واته‌من‬ ‫هه‌م)‪ ،‬من ش���تانی جی���اوازو دژه‌مێگه‌ل‬ ‫به‌رهه‌مناهێن���م كه‌وات ‌ه م���ن هه‌م‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌كی���ش ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئ���ه‌م‬ ‫ڕێكه‌وتن��� ‌ه وه‌ك خه‌یاڵ���ی ئه‌ده‌ب���ی‌و‬ ‫س���ه‌له‌فییه‌تی ڕۆش���نبیری‌و شیعرییه‌تی‬ ‫فانتازیی پێناس���ه‌ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌م گوتار‌ه‬ ‫ك���ه‌داوا له‌هه‌موان ده‌كات جیاواز نه‌بن‪،‬‬ ‫داوا له‌هه‌م���وان ده‌كات خه‌یاڵی ئه‌ده‌بی‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی فیكری‌و تێڕامانی تیۆریی‬ ‫بوه‌س���تێنن‌و ته‌نه���ا به‌ناش���رینییه‌كانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌وه ‌خه‌ریكب���ن‪ ،‬گوتارێك���ه‬ ‫‌بیریچۆت���ه‌وه‌نه‌یاریی فیك���ری‌و ئه‌ده‌بی‬ ‫ده‌بێت نه‌یارییه‌كی بااڵتربێت له‌ده‌ركردنی‬ ‫به‌یاننام���ه‌ی سیاس���ی‪ ،‬بااڵتربێ���ت‬ ‫له‌وتنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك شیكاری سیاسیی‬ ‫ك���ه‌ئیش���ی ڕۆژنامه‌ن���وس‌و چاودێ���ر‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانه‌‪ ،‬له‌بیریچۆته‌و‌ه كه‌نه‌یاریی‬ ‫له‌ئاس���ته ‌مه‌عریفییه‌كه‌ی���دا بااڵت���ره‬ ‫‌له‌وتنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك ڕسته ‌كه ‌مندااڵنی‬ ‫سه‌ر ش���ه‌قامیش ده‌یزانن‪ ،‬له‌بیریچۆته‌وه‬ ‫ی‬ ‫‌كه‌( ج���ۆرج ئۆرێل) بەڕۆمانێک لەبارە ‌‬ ‫ی ئیش���تراکیی‬ ‫ئاژەاڵن���ەوە هەمو واڵتان ‌‬ ‫ی توش���ی‌ هیستریا کرد‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫سەردەم ‌‬ ‫ی ئ���اژەاڵن لەناوەڕۆکدا نەیاریی بو‬ ‫مەزرا ‌‬

‫ی‬ ‫لەئاس���تە بااڵکەیدا‪ ،‬بەکەرەس���تەیەک ‌‬ ‫جوانی‌ وەک ڕۆمان‪ ،‬کەرەستەیەک سەر‬ ‫بەدونیای‌ فانتازیاو خەیاڵ‌و شیعرییەتە‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یه ‌نه‌یاریی بااڵ‪ ،‬ئه‌مه ‌ئه‌و ش���ته‌یه‬ ‫‌ك���ه ‌ئ���ه‌ده‌ب‌و تی���ۆرو تێڕام���ان‬ ‫به‌رهه‌میده‌هێنێت‪ ،‬زانی���ن‌و داهێنان ك ‌ه‬ ‫باس له‌ناشرینییه‌كانیش ده‌كەن‪ ،‬له‌ڕێی‬ ‫كه‌ره‌سته‌كانی جوانییه‌وه‌باسی لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ڕێی تیۆرو شیعرو ڕۆمانه‌وه‌ ده‌یخه‌نه‌ڕو‪،‬‬ ‫ت���ۆ ده‌توانیت به‌ش���یعرێك ك���ه ‌خۆی‬ ‫كه‌ره‌سته‌یه‌كی جوانییە‪ ،‬باس له‌ناشرینیی‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬ده‌توانیت له‌ڕێی ڕۆمانێكه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫خ���ۆی په‌نجه‌ره‌یه‌ك���ی جوانیی���ه ‌باس‬ ‫له‌ناشرینی سه‌رده‌مێكی ته‌واو بكه‌یت‪ ،‬چ‬ ‫ساده‌ییه‌كه‌هه‌مو ده‌الله‌ته‌كانی نه‌یاریی‬ ‫له‌هه‌ڵوێستی سیاسی‌و به‌یانی سیاسیدا‬ ‫كۆبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬پێتوابێ���ت ئه‌وه‌ی نه‌ڵێت‬ ‫سه‌رۆك سوڵتانه‌‪ ،‬خه‌ریكی سه‌له‌فییه‌تی‬ ‫ڕۆش���نبیرییه‌؟!! ئه‌وەن���دەی‌ خەی���اڵ‌و‬ ‫ئەندێش���ەی‌ کارەکتەرێکی‌ وەک (ڕۆبن‬ ‫هود) بەدرێژایی مێژو کاریگەریی هەبوە‬ ‫ی ستەم‪،‬‬ ‫لەس���ەر نەیاریی‌‌و بەگژاچونەوە ‌‬ ‫بەیاننام���ە سیاس���ییەکان نەیانبوە‪....‬‬ ‫ئ���ه‌وە هێزی خه‌یاڵ ‌ه كه‌ده‌توانێت له‌ڕێی‬ ‫زانی���ن‌و جوانیی���ه‌وه‌قوڵت���ر نه‌یاربێت‪،‬‬ ‫ئاس���ت به‌رزتر نه‌یاریی خۆی ده‌ربڕێت‪،‬‬ ‫نه‌یاریی���ه‌ك نه‌مرترو بااڵت���ر له‌نه‌یاریی‬ ‫سیاس���یی ڕوت‪ .‬بێگومان پێویسته‌ئێمه‬ ‫‌ڕه‌خنه‌ی سیاس���یمان هه‌بێت‪ ،‬پێویسته‬ ‫‌چاودێری سیاسیی‌و گوتاری سیاسیمان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ناكرێت هه‌مو ئاس���ته‌كانی‬ ‫زانی���ن‌و بیركردن���ه‌وه‌و ئه‌فراندنی ئێمه‬ ‫‌له‌ڕه‌خن���ه‌ی سیاس���یدا كورتبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ناكرێت هه‌مو زانی���ن‌و خه‌یاڵ‌و تێڕامان‌و‬ ‫تێۆرو جوانناس���ی ئێم��� ‌ه ببێته ‌ئه‌وه‌ی‬ ‫چه‌ند ج���ار به‌پارتی بڵێی���ن خراپ كه‬ ‫‌هه‌مو ده‌زانین خراپه‌‪ ،‬بڵێین ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫كوردی سوڵتانیزمه‌كه‌هه‌مومان ده‌زانین‬ ‫له‌وه‌نزمت���رو ش���ێواوتره‌پێ���ی بوترێت‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی س���وڵتانیی‪ ،‬ماف���ی‬ ‫ئۆپۆزس���ێۆن‌و چاالك���ی سیاس���ی‌و‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���ه‌كانه ‌ڕۆژی هه‌زارجار ئه‌م‬ ‫ش���تان ‌ه بڵێنه‌وه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕی له‌سه‌ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫شانامه‌ی له‌سه‌ر بنوسن‪ ،‬مافی خۆیانه‌و‬ ‫ئیش���ێكی باش���یش ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ده‌بێ���ت‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بیك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئیش���ی‬ ‫ڕۆش���نبیرێكی پله‌یه‌ك نییه‌كه‌بەهه‌مان‬ ‫ڕیتم‌و به‌هه‌مان ئاواز له‌م كۆڕاڵه‌دا هاوار‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش وه‌ك ئ���ه‌و ن���ه‌كات‬ ‫به‌سه‌له‌فی ڕۆش���نبیریی ناوزه‌دی بكات‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ئیش���ی ئه‌و گواس���تنه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫نه‌یاریه‌ی���ه‌بۆ ئاس���تێكی بااڵتر‪ ،‬بۆ ناو‬ ‫تیۆرو لێكۆڵینه‌وه‌و ئه‌ده‌ب‪ ،‬ده‌نا شتێك‬ ‫نامێنێت به‌ناوی گوت���اری قوڵ‌و تیۆری‬ ‫فكریی‌و ده‌ق���ی ئه‌ده‌بیی بااڵ‪ ،‬ش���تێك‬ ‫نامێنێ���ت به‌ن���اوی جوانی���ی‌و داهێنان‌و‬ ‫ئه‌فراندن‪ .‬دۆستانی من‪ ،‬ئاوڕێك بده‌نه‌وه‬ ‫‌ببینن چ خه‌راباتێكه‌گوزه‌ری ڕۆشنبیری‬ ‫ئێمه‌‪ ،‬كوا گۆڤاره‌جدییه‌كان له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫خه‌راباته‌ی ناوی نیش���تیمانه‌؟ كوا كۆڕو‬ ‫س���یمیناره‌فكریی���ه‌كان له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫جه‌س���ته‌یه‌له‌برین كه‌ناوی نیشتیمانه‌؟‬ ‫كوا گفتوگۆ ئه‌ده‌بییه‌بااڵكان له‌سه‌ر ئه‌و‬

‫‪13‬‬

‫س���ه‌دان كتێبه‌ی ڕۆژان ‌ه باڵوده‌كرێنه‌وه‌؟‬ ‫ب���ۆ ده‌ستخس���تنی وه‌اڵمێ���ك لێ���ره‌دا‬ ‫به‌كورت���ی ئام���اژ‌ه به‌تێكه‌ڵبونی س���ێ‬ ‫ئاس���تی زانی���ن‌و بیركردن���ه‌وه‌و گوتار‬ ‫ده‌ده‌م‪ :‬یه‌كه‌م‪ :‬ئاس���تی ڕوكه‌ش‪ .‬دوه‌م‪:‬‬ ‫ئاستی مامناوه‌ند‪ .‬سێهه‌م‪ :‬ئاستی قوڵ‪.‬‬ ‫ئاستی ڕوكه‌ش���ی بیركردنه‌وه ‌كه ‌هه‌مو‬ ‫مرۆڤێكی ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه ‌خاوه‌نییه‌تی‬ ‫دێت ‌ه ئاستی قوڵ‌و له‌وێوه‌ته‌عبیر له‌خۆی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌سێكی ئاس���ایی كه‌ ده‌زانێت‬ ‫س���ه‌رۆك خراپه‌و به‌دیكتاتۆرو سوڵتان‬ ‫ناویده‌ب���ات‪ ،‬دێت��� ‌ه ناو گه‌روی ئاس���تی‬ ‫قوڵی گوت���اری ئێم���ه‌وه‌و ڕۆش���نبیره‬ ‫‌جدییه‌كانی ئه‌م فه‌زایه‌ش والێده‌كات ئه‌م‬ ‫ڕس���ته ‌خه‌به‌رییه ‌بڵێن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئاس���تی ب���ااڵی زانین پێویس���ته‌قوڵتر‬ ‫له‌ڕوی تیۆرو تێڕامان‌و گوتاری مه‌عریفی‌و‬ ‫داهێنان���ی ئه‌ده‌بیی���ه‌وه ‌ئیش له‌س���ه‌ر‬ ‫تێپه‌ڕاندنی ئه‌م زانینه ‌س���اده‌یه ‌بكات‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك هه‌م���و ئه‌فراندنێك���ی مه‌عریفی‌و‬ ‫س���تاتیكی‌و فانتازیی ئێمه‌ببێته‌ئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌ك مرۆڤێك���ی ناڕازیی‌و توڕ‌ه كه‌ته‌نها‬ ‫ده‌توانێ���ت هاوارب���كات‪ ،‬ئه‌ویش هاواری‬ ‫سیاس���ی بكات‌و به‌یانی سیاس���ی ئیمزا‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌م���و س���ه‌رمایه‌ی مه‌عریفیی‌و‬ ‫مێژوی ئه‌فران���دن‌و خه‌یاڵی داهێنه‌رانه‌ی‬ ‫ببێته ‌ئ���ه‌وه‌ی پێمانبڵێت پارتی حیزبه‬ ‫‌كوردییه‌كان ده‌سته‌مۆ ده‌كات‪ ...‬دۆستی‬ ‫م���ن پارتی ژیان���ی ده‌س���ته‌مۆ كردوه‌‪،‬‬ ‫خه‌یاڵی من‌و تۆی ده‌س���ته‌مۆ كردو‌ه كه‬ ‫‌هه‌مو ئه‌فراندنێكمان ببێت به‌باسكردنی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬پارتی ئ���ه‌وه‌ی ده‌وێت له‌مناڵێكی‬ ‫س���ه‌ر بێش���كه‌وه‌تاپیرترین مرۆڤی ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ب���اس له‌و ب���كات‪ ،‬تۆ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی زه‌ل���كاوی پارتی‌و سیاس���ه‌ت‬ ‫تێپه‌ڕێنی���ت‪ ،‬ئه‌بێ���ت قودره‌تی ئه‌وه‌ت‬ ‫هه‌بێ���ت فه‌زایه‌كی تر ب���ۆ بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫ئینس���انی بخوڵقێنیت‪ ،‬فه‌زایه‌ك مرۆڤی‬ ‫ئێم ‌ه بێئه‌وه‌ی باسی پارتی یان یه‌كێتی‬ ‫البكه‌یت‪ ،‬بزانێ���ت مرۆڤبونی ئه‌و مانای‬ ‫چی‪ ،‬ئازادی‌و نه‌ی���اری ئه‌و وه‌ك مرۆڤ‬ ‫مانای چ���ی‪ ،‬خه‌یاڵ‌و حه‌زو فانتازیاكانی‬ ‫ئه‌و مان���ای چی‪ ،‬مرۆڤێك عه‌ش���قی بۆ‬ ‫خۆی‌و بۆ ژی���ان‌و بۆ جوانی���ی له‌هه‌مو‬ ‫سیاس���ه‌ت به‌الوه‌گه‌وره‌تر بێت‪ ،‬مرۆڤێك‬ ‫قودره‌ت���ی ئه‌وه‌ی هه‌بێ���ت جگه‌له‌وێنه‬ ‫‌ناش���رینه‌كانی سیاس���ه‌ت ش���تێكی تر‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬ده‌نگێك���ی ت���ر ببیس���تێت‪،‬‬ ‫خه‌یاڵێك���ی ت���ری هه‌بێت‪ ،‬باس���كردن‬ ‫له‌جوانی���ی مان���ای فه‌رامۆش���كردنی‬ ‫ناش���رینییه‌كان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو قوتاربونه‬ ‫‌له‌دۆخێك كه‌ باسكردن له‌ناشرینییه‌كان‬ ‫خۆی ناش���رین بوه‌‪ ،‬س���اده‌ ب���وه‌‪ ،‬بێ‬ ‫خه‌یاڵ‌و ب���ێ تیۆر بوه‌‪ ،‬مرۆڤ ده‌توانێت‬ ‫جوان باس له‌ناش���رینیش بكات‪ ،‬شێركۆ‬ ‫له‌ڕێی (ئێس���تا كچێك نیشتیمانمه‌)ه‌وه‬ ‫‌هێنده‌ی په‌نجا س���اڵی جنێوی سیاسی‌و‬ ‫ی کەشفکرد‪،‬‬ ‫ی سیاس���ەت ‌‬ ‫ساد‌ه عەورەت ‌‬ ‫ڕوتیكرده‌وه‌‪ ،‬شانازییه‌كانی لێسه‌نده‌وه‌‪،‬‬ ‫هێن���د دور توڕیدا ك���ه‌س نه‌یدۆزێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یه ‌ئاس���ته‌ بااڵك���ه‌ی هه‌جوكردنی‬ ‫سیاس���ه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ی���ه ‌ئاس���ته‌ بااڵكه‌ی‬ ‫نه‌یاریی‪.‬‬

‫پارت ‌ی چۆن وێنای‌ خۆ ‌ی كرده‌وه‌؟‬

‫ی محه‌مه‌د‬ ‫عومه‌ر عه‌ل ‌‬ ‫ئێم ‌ه وه‌ك كۆمه‌ڵێك نوسه‌رو رۆژنامه‌نوس‬ ‫هه‌رگیز له‌و بڕوای���ه‌دا نه‌بوین كه‌ پارت ‌ی به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ی‌ ئێس���تا مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‌ بارودۆخ ‌ی‬ ‫سیاس��� ‌ی هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا ب���كات‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش به‌رامبه‌ر به‌حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‬ ‫ب���ه‌و ش���ێوه‌ س���اده‌یه‌ ئی���داره‌ی‌ ملمالن ‌ێ‬ ‫سیاسیه‌كان بكات‌و وێنه‌ی‌ خۆ ‌ی بۆ ناوخۆ ‌ی‬ ‫هه‌رێ���م‌و ناوچه‌كه‌و جیهان نمایش بكات‪ .‬ئه‌و‬ ‫دیدو تێڕوانین���ه‌ی‌ ئێمه‌ بۆ پارتی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردس���تان هه‌مان بو‪ .‬زۆر جیاوازبو له‌وه‌ ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی پێ‌ نمایش كرد‪ ،‬چونكه‌ ئێم ‌ه وا وێنا ‌ی‬ ‫پارتیمان ده‌كرد كه‌ ناكرێت له‌مێژه‌و‌ه وێنه‌ ‌ی‬ ‫بگرین‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌ی بۆ بكه‌ین‌و حوكم ‌ی‬ ‫به‌س���ه‌ردا بده‌ین‪ .‬چونكه‌ پێم���ان وابو ئه‌م‬ ‫پارتیه‌ی‌ ئێستا پارتیه‌كی‌ جیاوازه‌و پارتێك ‌ه‬ ‫بۆ زه‌مه‌نی‌ ئێستاو توانیویه‌تی‌ دۆخه‌ مێژویی ‌ه‬ ‫ناهه‌مواره‌كه‌ی‌ كوردستان له‌ملمالنێی‌ نابه‌جێ‌‌و‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆی‌ جه‌مس���ه‌رگیر ‌ی ئیقلیم ‌ی‬

‫تێپه‌ڕان���دوه‌و پارتێك���ه‌ بۆ زه‌مه‌نی‌ ئێس���تا‪،‬‬ ‫ئێس���تایه‌ك كه‌ به‌ به‌رده‌وام���ی‌ له‌گۆڕاندایه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌بوار ‌ی سیاسیداو ئه‌و رۆڵه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌بێت پارتی‌ سیاس��� ‌ی هه‌یبێت به‌تایبه‌تیش‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و پارت��� ‌ه ئه‌زمونی‌ قوڵی‌ له‌خه‌بات ‌ی‬ ‫ش���اخ‌و شاردا هه‌بێت‌و پالنیش��� ‌ی هه‌بێت ك ‌ه‬ ‫ببێته‌ پارتی‌ ئاینده‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌و بڕوایه‌دابوین ك ‌ه‬ ‫پارتی‌ به‌سیفه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ رۆژان ‌ه تێكه‌اڵو ‌ی‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دارانی‌ جیهانی‌‌و كونس���وڵگه‌ری‌‌و‬ ‫س���ه‌فاره‌ته‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌بێت‌و وه‌ك باس ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن چه‌ندان راوێژكاری‌ سیاس���ی‌‌و ئابور ‌ی‬ ‫رۆژئاوایی���ان هه‌ی ‌ه كه‌ ب���ه‌رده‌وام رێنماییان‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ سیاس���ه‌تێكی‌ ئیجابی‌‌و بنیاتنه‌ر‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رده‌وام س���ه‌ركرده‌كان ‌ی ئه‌م پارت ‌ه‬ ‫هاتوچ���ۆ ‌ی ئه‌مریكاو ئه‌وروپا ده‌كه‌ن‌و له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫زۆر پارت ‌ی ئه‌و واڵتانه‌دا دۆستایه‌تیان هه‌یه‌و‬ ‫له‌رۆژنامه‌كان���ی‌ ئه‌وروپاو الی‌ كه‌س���ایه‌تی ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كان‌و ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی‌ رۆژئ���اوا‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت خۆی���ان به‌لیبراڵ‌‌و پێش���كه‌وتو‬ ‫عه‌لمان��� ‌ی له‌قه‌ڵ���ه‌م بد‌هن‌و وانیش���ان بده‌ن‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌مان پارێ���زه‌ری‌ دیموكراس���ی‌‌و ماف ‌ی‬ ‫مرۆڤ‌و لیبراڵیه‌تن‌و له‌ئێستاش���دا به‌شدار ‌ی‬ ‫كارایان هه‌ی ‌ه له‌ش���ه‌ڕی‌ داعش‌و تیرۆریستان‬ ‫بۆ پاراس���تنی‌ ئازادی‌‌و كه‌رامه‌ت‌و مافه‌كان ‌ی‬ ‫مرۆڤ‪.‬‬ ‫ئێمه‌ له‌و بڕوایه‌دابوین ئه‌م پارتیه‌ ‌ی ئێستا‬ ‫به‌سه‌رۆك وه‌زیر‌ه گه‌نجه‌كه‌ی‌‌و كۆمه‌ڵێك ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ نوێ‌‌و ئه‌و له‌ش���كر‌ه ئه‌كادیمی‌‌و‬ ‫مامۆستای‌ زانكۆو رۆش���نبیرو خوێنده‌واره‌ ‌ی‬

‫ك ‌ه له‌گه‌ڵیه‌تی‌ نمونه‌یه‌ بۆ پارتێكی‌ پێشڕه‌و ‌ی‬ ‫پێش���كه‌وتوخواز ‌ی عه‌لمانی‌ دیموكراسیخواز‬ ‫كه‌ خاوه‌نی‌ س���تراتیجیه‌ت ‌ی تایبه‌تی‌ خۆیه‌ت ‌ی‬ ‫بۆ گه‌شه‌پێدانی‌ دیموكراسی‌‌و بواری‌ ئابوری‌‌و‬ ‫پێشكه‌ش���كردن ‌ی خزمه‌ت���ی‌ زیات���ر به‌چین‌و‬ ‫توێژه‌كان ‌ی گه‌لی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌و بڕوایه‌دابوین له‌وكاته‌و‌ه كه‌ پارت ‌ی‬ ‫ئاماده‌ی‌ پێكهێنان ‌ی حكومه‌تی‌ بنكه‌فراوان بو‪،‬‬ ‫ئیتر ئه‌مه‌ قۆناغێكی‌ نوێی ‌ه له‌ژیان ‌ی سیاسی ‌ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانداو ئیتر كۆتایی‌ به‌هه‌ژمون ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ حیزبی‌ دێت‌و رێگه‌ خۆش ده‌بێت‬ ‫بۆ هه‌مو الیه‌نه‌كان ك ‌ه به‌ش���داری‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫بكه‌ن‌و ئه‌و به‌رنامه‌ چاكس���ازیه‌ ‌ی كه‌ پێیان ‌ه‬ ‫جێبه‌جێ ‌ی بكه‌ن‌و ئه‌مه‌ش سه‌ره‌تایه‌ك ده‌بێت‬ ‫بۆ بنه‌بڕكردن ‌ی گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و ئیتر لێره‌وه‌ ئه‌و‬ ‫حكومه‌ت��� ‌ه چاكه‌ ‌ی ك ‌ه هه‌موان خه‌ومان پێو‌ه‬ ‫ده‌بینی‌ دروست ده‌بێت‌و گه‌نده‌ڵكاران ده‌برێن ‌ه‬ ‫به‌رده‌م دادگاو به‌مه‌ش جه‌ماوه‌ر هه‌مو ده‌بێت ‌ه‬ ‫پاڵپشت ‌ی گه‌وره‌ی‌ حكومه‌ت‌و كێشه‌ی‌ ره‌وا ‌ی‬ ‫گه‌له‌كه‌مان له‌پارچه‌كانی‌ تریش‪.‬‬ ‫ئێمه‌ وامان ده‌زانی‌ پارت ‌ی له‌م سه‌ده‌ ‌ی بیست‌و‬ ‫یه‌كه‌داو له‌تێڕوانینی‌ بۆ چاره‌نوسی‌ ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫عه‌سكه‌رتارو گه‌نده‌ڵ‌‌و سته‌مكاره‌كانی‌ وانه‌ ‌ی‬ ‫نوێ‌ فێربوه‌و ئه‌و ئه‌زمونان���ه‌ بونه‌ وانه‌یه‌ك‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ مێ���ژوی‌ ئاینده‌ی‌ خ���ۆ ‌ی پ ‌ێ‬ ‫بنوس���ێته‌وه‌و كه‌ڵك له‌و روداوان ‌ه وه‌ربگرێت‌و‬ ‫پالنێك دابڕێژێ���ت ك ‌ه به‌پێچه‌وانه‌ ‌ی ئه‌وانه‌و‌ه‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ نیش���تمانیه‌كان به‌هێ���ز بكات‪،‬‬ ‫گرنگی‌ به‌ش���ه‌فافیه‌ت بدات له‌حكومه‌تداو كار‬

‫بۆ له‌ناوبردن��� ‌ی گه‌نده‌ڵی‌‌و زیاتر فراوانكردن ‌ی‬ ‫ئازادیه‌كان بكات‌و گه‌ش��� ‌ه به‌دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫فره‌یی‌‌و ئازاد ‌ی سیاس���یی‌ ب���دات‪ .‬ئێمه‌ له‌و‬ ‫بڕوایه‌دابوی���ن كه‌ پارت ‌ی له‌دی���دو تێڕوانین ‌ی‬ ‫ب���ۆ میدیای‌ ئازادو رۆڵبینین���ی‌ وه‌ك یه‌كێك‬ ‫له‌بنه‌م���ا گرنگه‌كانی‌ دیموكراس���ی‌ هاوكار ‌ی‬ ‫ئه‌م كه‌رت ‌ه ب���كات‌و داوا ‌ی لێ‌ بكات كه‌ زیاتر‬ ‫رۆڵی‌ چاودێر ‌ی ببینێ‌ به‌سه‌ر دامه‌زراوه‌كان ‌ی‬ ‫حیزب‌و حكومه‌ت‌و ته‌نان���ه‌ت رێكخراوه‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی مه‌ده‌نیش‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌و بڕوایه‌دابوین كه‌ زیاتر هه‌و ‌ڵ‬ ‫بدات پێگه‌ ‌ی په‌رله‌م���ان به‌هێز بكات‌و زیاتر‬ ‫بوار بڕه‌خس���ێنێت ك���ه‌ به‌ئه‌ركه‌كان ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبس���تێت‌و رێز له‌و دامه‌زراوه‌ی ‌ه بگرێت ك ‌ه‬ ‫موڵك ‌ی هه‌مو هاواڵتیانی‌ كوردستانه‌و موڵك ‌ی‬ ‫هی���چ حیزبێك���ی‌ دیاریكراو نی���ه‌و ره‌مزێك ‌ی‬ ‫پی���رۆزی‌ نیش���تمانیه‌و وه‌ك ناس���نامه‌ وایه‌‬ ‫بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ زیاتر‬ ‫گرنگی‌ پێ‌ بداو ش���اناز ‌ی پێو‌ه بكات‌و وه‌ك‬ ‫پارتی‌ زۆرینه‌ی ئه‌و به‌رپرس���یارێتیه‌ بگرێت ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆ‪ .‬ئێمه‌ له‌و بڕوایه‌دابوین كه‌ پارتی‌ له‌و‬ ‫دروش���مه‌ی‌ ك ‌ه به‌رزی‌ كردۆت���ه‌وه‌و له‌هه‌وڵ ‌ی‬ ‫بنیاتنان��� ‌ی ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردیدایه‌‪ ،‬له‌ئاس���ت‬ ‫هه‌ستكردن ‌ی به‌م به‌رپرس���یارێتیه‌ مێژوییه‌دا‬ ‫پ���ڕۆژه‌ ‌ی س���تراتیجی‌ هه‌ی���ه‌و ل���ه‌م روانگ ‌ه‬ ‫نیشتمانیه‌ گه‌وره‌یه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ ده‌كات‌و بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ش ب ‌ه به‌رنامه‌كار ده‌كات‌و له‌م هه‌ل ‌ه‬ ‫مێژوییه‌ ناس���كه‌دا كارێك ن���اكات زیان له‌م‬ ‫پالن ‌ه س���تراتیجی بدات‌و ئه‌م خه‌ونه‌ مێژویی ‌ه‬

‫له‌بار بچێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌و چه‌ندان دیدو تێڕوانین ‌ی‬ ‫تر كه‌ هه‌مو ‌ی خزمه‌ت بو به‌ئاینده‌ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫هێش���تنه‌وه‌ی‌ بو ب���ۆ ماوه‌یه‌ك��� ‌ی زۆرتر ك ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و جه‌ماوه‌ری‌ كوردس���تانیش زیاتر‬ ‫متمانه‌یان پێده‌كردو ده‌یتوانی‌ له‌گه‌ڵ‌ گه‌شه‌و‬ ‫به‌ره‌وپێش���چونی‌ گۆڕانكاری���ه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاستی‌ كوردس���تان‌و جیهان ئه‌ویش‬ ‫به‌ره‌وپێش بچێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه ئێمه‌ كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و توندوتیژیه‌ نابه‌جێی���ه‌ش ده‌بینین ك ‌ه‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌هه‌ندێ���ك ب���اره‌گای‌ پارت ‌ی كرا‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ر ‌ی سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕا ‌ی ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌بوایه‌ پارت ‌ی بۆ ئه‌م���ه‌ش كارێك ‌ی بكردای ‌ه‬ ‫كه‌ خزمه‌ت به‌س���تراتیجیه‌تی‌ ئاینده‌ ‌ی بكات‌و‬ ‫كارێك���ی‌ بكردای���ه‌ كه‌ جێگ���ه‌ی‌ ره‌زامه‌ند ‌ی‬ ‫جه‌م���اوه‌رو پارته‌ سیاس���یه‌كان بوایه‌و زیاتر‬ ‫پێگه‌ی‌ حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان ‌ی به‌هێز بكردایه‌و‬ ‫زیاتر ش���كۆی‌ دادگاكان‌و یاسای‌ بپاراستایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌د مه‌خابن ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌ بینیمان‬ ‫زۆر ل���ه‌وه‌ جیاوازبو ك��� ‌ه له‌خه‌یاڵی‌ خۆماندا‬ ‫وێنامانكردبو‪ ،‬چونك ‌ه له‌زۆربه‌ی‌ هه‌نگاوه‌كانیدا‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ ‌ی ئه‌و خه‌یااڵته‌ی‌ ئێمه‌و‌ه هه‌نگاو ‌ی‬ ‫ناو ئێستاش نازانین ئه‌و پرسیارانه‌ ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫پارتی‌ دروست بون چۆن وه‌اڵمیان بده‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وه‌اڵمان���ه‌ش ك���ه‌ خۆی���ان ده‌یده‌نه‌و‌ه‬ ‫زۆربه‌ی���ان ناتوانن ب���اوه‌ڕ به‌هاواڵتیان بكه‌ن‬ ‫ك ‌ه بۆچ ‌ی واده‌ك���ه‌ن؟ چونك ‌ه ئه‌و هه‌نگاوان ‌ه‬ ‫پێش ئه‌وه‌ ‌ی زیان به‌هه‌ر كه‌س���ێك بگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌زیانی‌ گه‌وره‌ی‌ پارتی‌ ته‌واو ده‌بێت‪.‬‬

‫ده‌بوایه‌ پارتی‌ كارێك ‌ی‬ ‫بكردایه‌ ك ‌ه خزمه‌ت‬ ‫به‌ستراتیجیه‌ت ‌ی‬ ‫بكات جێگه‌ ‌ی‬ ‫ئاینده‌ ‌ی ‌‌‬ ‫ره‌زامه‌ند ‌ی جه‌ماوه‌رو‬ ‫پارت ‌ه سیاسیه‌كان‬ ‫بوایه‌و زیاتر پێگه‌ ‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫به‌هێز بكردایه‌و زیاتر‬ ‫شكۆی‌ دادگاكان‌و‬ ‫یاسای‌ بپاراستایه‌‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫سەرەتایەک بۆ داعشناسیی‬ ‫(‪)1‬‬ ‫با ل���ەو خاڵە س���ادەیەوە دەس���تپێبکەم‬ ‫ک���ە داعش بەش���ێکە لەئیس�ل�ام‪ ،‬بەش���ێکە‬ ‫لەلێکدانەوەو وێناکردنێکی تایبەتی ئیس�ل�ام‪.‬‬ ‫هه‌م���و هه‌وڵدانێ���ک ب���ۆ دابڕان���ی داع���ش‬ ‫لەئیس�ل�ام هه‌وڵدانێک���ی ناڕاس���تە‪ ،‬چونکە‬ ‫ناھێڵێت ئەو ڕەهه‌ندە ترس���ناکانە ببینین کە‬ ‫دەشێت تەفس���یرکردنێکی تایبەتیی ئیسالم‬ ‫بەرهه‌میبھنێت‪ .‬ئاسانترین‌و نابەرپرسیارترین‬ ‫ش���ێوازی وێناکردنی داعش ئەوەیە کە بڵێین‬ ‫ھیچ پەیوەندییەکی بەئیسالمەوە نییەو ئیسالم‬ ‫ل���ەم گروپە بێبەرییە‪ ،‬وەکچۆن بەهه‌مان ڕادە‬ ‫ناڕاس���ت‌و س���ادەو نابەرپرس���یارە کە بڵێین‬ ‫ئەوەی داعش دەیکات تاکە شێوازی ئیسالمە‪،‬‬ ‫یان ش���ێوازە هه‌رە ڕاستەقینەکەی ئیسالمە‪.‬‬ ‫هه‌ردو ڕوانینەکە تەواو دۆگمایی‌و کورتھێنن‪.‬‬ ‫داعش بەس���ەدان ڕایەڵەی دینییەوە گرێدراوە‬ ‫بەس���ەلەفیەتیی دینیی���ەوە‪ ،‬بەتایبەتی ئەو‬ ‫سەلەفییە دینییە کە لەوەهابیزمی سعودییەوە‬ ‫س���ەرچاوەی گرتوەو لەپەنجا ساڵی ڕابردودا‬ ‫بەھۆی دۆالری نەوتەوە بەدونیادا باڵوبۆتەوە‪.‬‬ ‫سعودیە بۆ ناوخۆی خۆی‬ ‫"سەلەفیەتێکی ناسیاسیی" دروستکردوە کە‬ ‫لەسەر گوێڕایەڵییەکی سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫بەرفراوان کاردەکات‪ ،‬بۆ دەرەوەی خۆیش���ی‬ ‫"س���ەلەفیەتێکی جیهادیی" کە لەس���ەردەمی‬ ‫شەڕی ئەفگانستانەوە بەم ناوچەیەو بەدونیادا‬ ‫باڵوبونەتەوە‪ .‬داعش بەرهه‌می تێکەڵبونێکی‬ ‫ت���ەواوی ئەم دو ش���ێوازەیە لەس���ەلەفیەت‬ ‫بەیەکتری‪ ،‬ئەم دو ش���ێوازەش لەسەلەفیەت‬ ‫بەش���ێکی تایبەت���ی سیاس���ەتی لێکدانەوەو‬ ‫تەفسیرکردنی ئیسالمن‪ ،‬چ تەفسیری قورئان‬ ‫خۆی‌و چ تەفس���یری ئەوەی ناوی "سونە"ی‬ ‫پێغەمبەری لێنراوە‪ .‬ئینکارکردنی ئەم ڕاستییە‬ ‫س���ادانە وادەکات ئەو مەترسیانە نەبینین کە‬ ‫تێکس���تە دینیی���ەکان‌و ش���ێوازێکی تایبەتی‬ ‫لێکدانەوەی ئەو تێکس���تانە هه‌ڵگرین‪ .‬بەاڵم‬ ‫ھێ���زی داعش تەنها لەڕەهه‌ن���دە دینییەکەیدا‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵکو ل���ەو ئەزمون���ە کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫دەرونییە ناوەکییەدایە کە هه‌س���تیپێدەکەن‪.‬‬ ‫ئەوان���ەی دەچنە ناو داع���ش‪ ،‬بەتایبەتی ئەو‬ ‫نەوە گەنجەی لەئەوروپ���او ئەمریکاو واڵتانی‬ ‫ترەوە دەچنە ناو ئ���ەم بزوتنەوەیە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئ���ەو ن���ەوە گەنج���ەش لەناوچەک���ە خۆیدا‬ ‫پەیوەندی���ی بەداعش���ەوە دەک���ەن‪ ،‬بەتەنها‬ ‫دین‌و دینداری���ی نایانباتە ناو ئ���ەو ھێزەوە‪.‬‬ ‫کۆمەڵێک ھۆکاری سۆس���یۆلۆژیی‌و دەرونیی‬ ‫دیکە هه‌یە کە من لێ���رەدا هه‌وڵئەدەم هه‌رە‬ ‫سەرەکیی‌و گرنگەکانیان کۆبکەمەوە‪ :‬یەکەم‪:‬‬ ‫ئامادەگیی یۆتۆپیایەکی دینیی‪ .‬داعش تەنها‬ ‫ھێزک���ی دیندار نییە‪ ،‬تەنه���ا لەناو مزگەوت‌و‬ ‫جێبەجێکردن���ی پێنج فەرزەک���ەوە نەهاتوە‪،‬‬ ‫دی���ن الی ئەم ھێ���زە تەنه���ا دینداریی نییە‪،‬‬ ‫داعش لەپاڵ ئەمانەدا خاوەنی "یۆتۆپیایەکی‬ ‫دینیی"شە‪ .‬یۆتۆپیا بەمانای دۆخێکی ئایدیالیی‬ ‫بێخەوش‪ ،‬بەب���ێ خراپەکارییەکانی ناو مێژو‪،‬‬ ‫بەبێ نوقس���انییەکانی م���رۆڤ‪ .‬یۆتۆپیایەک‬ ‫مرۆڤەکان دەکات بەبرای دینیی یەکترو هه‌مو‬ ‫جیاوازیی���ەک لەنێوانیاندا دەس���ڕێتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫یۆتۆپیای���ە نە یۆتۆپیایەک���ی چینایەتیی نە‬ ‫نەتەوەی���ی‌و نە ئەتنییە‪ ،‬بەھیچ پاش���خانێکی‬ ‫کولتوری���ی‌و نەتەوەیی���ەوە گرێن���ەدراوە‪،‬‬ ‫کراوەی���ە بەڕوی هه‌مو ئەوانەدا کە دەیانەوێت‬ ‫لەڕێگای دینەوە پاکببنەوەو ببن بە بەش���ێک‬ ‫ل���ەو بزوتنەوە دینییە ک���ە لەهه‌مو بزوتنەوە‬ ‫س���ەرزەمینییەکانی ت���ر بەرزت���رو پاکترە‪.‬‬ ‫ئەوانەی ل���ەم یۆتۆپیایەدا دەژین‌و کاردەکەن‬ ‫وا وێنادەکرێن وەک ئەوەی نە تەماح‌و ویستی‬ ‫تاکەکەسیان هه‌بێت‪ ،‬نە بەدوای چێژو لەزەتی‬ ‫ڕۆژانەو مادییەوە بن‪ ،‬نە قازانجێکی تایبەتیش‬ ‫بیانجوڵێنێت‪ ،‬بەڵکو خەونێکی دینیی گەورە‬ ‫دەیانجوڵێنێ���ت ک���ە دەیەوێت س���ەرلەنوێ‬ ‫نەخش���ەی دونیا دابڕژێتەوە لەشوێنی ئەوەی‬ ‫تائێس���تا دروس���تکراوە تاق���ە مەملەکەت���ی‬ ‫ڕاس���تەقینە‪ ،‬مەملەکەت���ی دی���ن‌و برایەتی‪،‬‬ ‫دروس���تبکەن‪ .‬دانیش���توانی ناو ئەم یۆتۆپیا‬ ‫دینییە زیاتر لەفریش���تەوە نزیکن تا لەمرۆڤی‬ ‫ئاس���اییەوە‪ ،‬بون بە بەش���ێک لەم یۆتۆپیایە‬ ‫مانای گۆڕان لەمرۆڤەوە‪ ،‬زۆرجار لەمرۆڤێکی‬ ‫گوناھبارەوە‪ ،‬بۆ فریش���تە‪ .‬ئ���ەم یۆتۆپیایە‬ ‫درێژکراوەی ھیچ س���ەرزەمین‌و نیشتیمانێکی‬ ‫نەتەوەی���ی نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و جواگرافییایەکی‬ ‫تازەیە کە خشت بەخشتی بەھیمەتێکی دینی‬ ‫نوێوە دروستدەکرێت‪ .‬چونە ناو داعش چونە‬ ‫ناو ئەم پرۆژە یۆتۆپییە گەورەیەیە‪ .‬چەمکی‬ ‫"ھیجرە"‪ ،‬کە یەکێکە لەچەمکە بنەڕەتییەکانی‬ ‫ناو ئایدیۆلۆژیای داعش‪ ،‬چەمکی داوەتکردنی‬ ‫خەڵکە بەناو ئەم یۆتۆپیا دینییە‪ .‬کۆچکردن‬ ‫بۆ ناو ئ���ەم یۆتۆپیایە وەک واجبێکی دینیی‬ ‫نمایش���دەکرێت‌و نەچونی���ش وەک دەرچون‬ ‫لەدین‪ ،‬یان نوقسانییەکی گەورە لەدینداریدا‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬س���ەرلەنوێ لەدایکبون���ەوە‪ .‬ئەمە‬ ‫تەنه���ا س���ەرلەنوێ لەدایکبونەوەیەک���ی‬

‫ئەوانەی دەچنە ناو‬ ‫داعشەوە النیکەم‬ ‫سێ جار لەدایکدەبن‪،‬‬ ‫یەکەمجار لەدایکبونیێکی‬ ‫فیزیایە لەناو خێزانێکی‬ ‫دیاریکراودا‪ ،‬دوهه‌میان‬ ‫لەدایکبونێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتییە لەناو‬ ‫ژینگەو کۆمەڵگایەکی‬ ‫دیاریکراودا‪،‬‬ ‫سێهه‌م جاریش‬ ‫لەدایکبونەوەیەکی‬ ‫"ڕۆحی"ی یان‬ ‫"دەرونی"یە‬

‫ڕۆحیی نییە‪ ،‬تەنها دەس���کاریکردنی دونیای‬ ‫ناوەکی���ی‌و دەرونی���ی نییە‪ ،‬بەڵک���و بونە بە‬ ‫بەش���ێک لە"کۆمەڵە"یەک���ی ت���ازە‪ .‬ئەوانەی‬ ‫دەچن���ە ن���او داعش���ەوە النیکەم س���ێ جار‬ ‫لەدایکدەبن‪ ،‬یەکەمجار لەدایکبونیێکی فیزیایە‬ ‫لەن���او خێزانێک���ی دیاریک���راودا‪ ،‬دوهه‌میان‬ ‫لەدایکبونێک���ی کۆمەاڵیەتیی���ە لەناو ژینگەو‬ ‫کۆمەڵگایەکی دیاریکراودا‪ ،‬س���ێهه‌م جاریش‬ ‫لەدایکبونەوەیەکی"ڕۆحی"ی یان "دەرونی"یە‬ ‫لەڕێگای پش���تکردنە ئەو کۆمەڵگاو ژینگەیەو‬ ‫بەجێھێشتنی‌و چونە ناو ڕیزەکانی داعشەوە‪.‬‬ ‫داع���ش ب���ەم مانای���ە "ڕەحم"ێک���ی ڕەمزیی‬ ‫گەورەی���ە کە ئەم کەس���انە لەناویدا جارێکی‬ ‫ت���رو بەناوەڕۆکێکی ت���رەوە لەدایکدەبنەوە‪.‬‬ ‫لەم لەدایکبونەی���ەدا ئەمانە دەبن بەئەندامی‬ ‫"کۆمەڵە"یەک���ی ت���ازە ک���ە "هاودینیی"یان‬ ‫"برایەت���ی دینیی"بەیەک���ەوە کۆیاندەکاتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل���ەدوای ئ���ەم لەدایکبونەوەی���ە‬ ‫دەیانجوڵێنێ���ت ئیرادەیەک���ی گ���ەورەی‬ ‫دەس���کاریکردنی ژیانی خۆیان‌و دونیایە‪ .‬ئەم‬ ‫ڕەهه‌ندە ئیرادەییە ڕەهه‌ندێکی ھێجگار گرنگیی‬ ‫ئ���ەم س���ەرلەنوێ لەدایکبونەوەیەیە‪ ،‬چونکە‬ ‫خ���ودی لەدایکبونەوەک���ە خ���ۆی کردەیەکی‬ ‫ئیرادەگەرانەی ڕوتە‪ ،‬جێھێش���تنی جیهانێکە‬ ‫بۆ جیهانێکی تر‪ ،‬کۆچێک���ی گەورەیە بەرەو‬ ‫ژیان‌و سیستمێکی ڕەمزیی تر‪ .‬لەم کۆچکردنە‬ ‫نوێیەدا بون بە بەش���ێک لەم کۆمەڵە تازەیە‬ ‫تەنه���ا کردەیەک���ی کۆمەاڵیەتی���ی نییە‪ ،‬کە‬ ‫بێگومان کردەیەکە گرنگییەکی لەڕادەبەدری‬ ‫هه‌ی���ەو م���رۆڤ لەتەنهاکەوت���ن‌و پەراوێزبون‬ ‫ڕزگاردەکات‪ ،‬بەڵک���و مانایەک���ی دەرونی���ی‬ ‫گرنگیشی هه‌یە کە ھێما بۆ جۆرێک لەکردەی‬ ‫ڕزگارب���ون دەکات‪ ،‬ڕزگارب���ون لەدونیایەکی‬ ‫وێ���ران‌و گەن���دەڵ‌و بێم���ۆراڵ‪ .‬ب���ەم مانایە‬ ‫س���ەرلەنوێ لەدایکبونەوە مانای دۆزینەوەی‬ ‫وزەیەکی ناوەکی���ی دەگەیەنێت کە دەتوانێت‬ ‫بون���ی مادیی‌و نامادیی مرۆڤ بەش���ێوەیەکی‬ ‫بەرفراوان دەستکاریبکات‪ ،‬تواناو ورەی ئەوە‬ ‫بەتاکەکەس بدات کە بتوانێت پشتبکاتە ئەو‬ ‫دونی���او خەڵ���ک‌و کۆمەڵگایەی تائەو س���اتە‬ ‫بەش���ێکبوە لێی‪ ،‬لەپێناوی لەدایکبونەوەیدا‬ ‫لەن���او ژینگەو کۆمەڵەو کەس���انێکی دیکەدا‪،‬‬ ‫ک���ە وەک لەخاڵ���ی یەکەم���دا باس���مکرد‬ ‫ئاکارێک���ی یۆتۆپییان هه‌یە‪ ،‬ئەم مەس���ەلەی‬ ‫لەدایکبونەوەیە دەش���ێت تائ���ەو خاڵە بڕوات‬ ‫مرۆڤ لەژینگە نوێکەیدا هه‌س���ت بەشێوازی‬ ‫خۆشەویس���تیی ن���وێ‌و پەیوەندی���ی نوێ‌و‬ ‫لەگەڵدابونی نوێ بکات‪ ،‬هه‌س���ت بەوە بکات‬ ‫لەتاریکییەوە بەرەو ڕوناکیی‌و لەجاھیلیەتەوە‬ ‫ب���ەرەو ئیمان���ی تەواوەت���ی کۆچیک���ردوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم ژینگە نوێیە چەند بەش���ێکە لەو دونیا‬ ‫کۆنکرێتییەی ئ���ەم مرۆڤانە تیای���دا دەژین‪،‬‬ ‫ئەوەندەش بەشێکە لەخەونێکی دینیی گەورە‬ ‫بۆ گۆڕینێکی ڕادیکاڵ‌و ڕیشەیی دونیا‪ .‬هه‌مو‬ ‫ئەمانە هه‌سێک بەم کەسانە ئەدەن وایلێبکات‬ ‫ئەوان لەکەسانیتر ڕاس���تەقینەترو دیندارترو‬ ‫بەئەخالقترن‪ ،‬لەهه‌موانیش مرۆڤترن‌و کاریان‬ ‫ئەوەی���ە هه‌مو دونیا وەک خۆی���ان لێبکەن‌و‬ ‫ئەوەشی لەڕێگەیاندا بوەستێت لەناوی ببەن‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫هه‌رێم ‌ی كوردستان له‌چاوه‌ڕوان ‌ی‬ ‫ڕێكه‌وتنێك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس ‌ی نوێدا‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫ڕوداوه‌كانی‌ ماوه‌ی‌ پێشوی‌ باشوری‌‬ ‫كوردس����تان ‪ ،‬ڕه‌وڕه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئاستی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ بناغه‌و سه‌ره‌تاكان‬ ‫گێڕاوه‌ت����ه‌وه‌ ‪ .‬ئ����ه‌م ڕوداوان����ه‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌مان پێ‌ ناڵێن كه‌ ئێمه‌ گه‌ڕاوینه‌وه‌‬ ‫بۆ دواوه‌و به‌شێ‌ له‌وه‌ی‌ بنیاتمان نابو‬ ‫ڕوخاندمانه‌وه‌ ‪.‬‬ ‫به‌ڵكو له‌وه‌ ڕیش����ه‌یی‌و قوڵتر پێمان‬ ‫ده‌ڵێن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ به‌پێش����كه‌وتن‬ ‫ناومان بردوه‌ ڕاسته‌قینه‌ نه‌بوه‌و ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بنیاتیش����مان ناوه‌ له‌س����ه‌ر بناغه‌یه‌كی‌‬ ‫الوازو فش����ه‌ڵه‌‪ .‬هێن����ده‌ی‌ پێكهێنان‌و‬ ‫كات به‌ڕێكردن‌و دڵخۆشكردن بوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫ئه‌ندازه‌ ده‌ستكه‌وتی‌ كۆنكرێتی‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ واتای‌ ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت هه‌مو شتێك‬ ‫س����فر بكه‌ین‪ ،‬به‌ڵك����و ئیراده‌گه‌رایانه‌و‬ ‫هۆشیارانه‌ گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ سفری‌ بناغه‌‪،‬‬ ‫له‌پێناو دوباره‌بیناكردنه‌وه‌و درێژه‌نه‌دان‬ ‫به‌س����ه‌رخانێكی‌ له‌رزۆك‪ .‬ئاماژه‌یه‌ بۆ‬ ‫بایه‌خی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ژێرخان‌و بنچینه‌و‬ ‫قواڵیی‌ ئه‌و شوێنانه‌ی‌ كه‌ ده‌بنه‌ له‌خۆگری‌‬ ‫په‌یمانێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‌ نوێ‌‬ ‫له‌كوردستاندا‪ .‬له‌ڕاستیشدا كوردستانی‌‬ ‫باشورو تێكڕای‌ ناسیۆنالیزمی‌ كوردی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ هه‌م����و پارچه‌كاندا‬ ‫پێویستیان به‌گرێبه‌ست‌و ڕێكه‌وتنێكی‌‬ ‫نوێی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس����ییه‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تاكو ئێس����تا هه‌بوه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ڕێكه‌وت����ن‌و س����ازان نه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌ڵك����و‬ ‫ده‌رهاویش����ته‌و دیفاكتۆی‌ باوه‌ڕنه‌بون‬ ‫به‌ڕێكه‌وتن‌و یه‌كترقبوڵنه‌كردن‌و شه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ بوه‌‪ ،‬ڕێكه‌وتنی‌ ستراتیژی‌ نێوان‬ ‫یه‌كیه‌تی‌‌و پارتی‌ گرێبه‌س����تی‌ سیاسی‌‬ ‫نیه‌‪ .‬فۆڕمێكی‌ ناچاری‌ به‌یه‌كه‌وه‌ ژیان‌و‬ ‫دابه‌ش����كردنی‌ (امتی����ازات)و دوب����اره‌‬ ‫نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ ب����ۆ ش����ه‌ڕو درێژه‌پێدانی‌‬ ‫قۆناغێك����ی‌ ناونه‌ن����راوی‌ نه‌ ش����ه‌ڕ نه‌‬ ‫ئاش����تی‌‌و واڵتێكی‌ كه‌رتبوی‌ به‌ڕواڵه‌ت‬ ‫یه‌كپارچه‌ ب����و‪ .‬هێنده‌ی‌ پێكهاتن بو ‪،‬‬ ‫ڕێكه‌وتن نه‌ب����و ‪ ،‬هێنده‌ی‌ تاكتیكی‌ و‬ ‫كاتیش بو ‪ ،‬ستراتیژی‌ نه‌بو‪ ،‬هێنده‌ی‌‬ ‫پ����ه‌رده‌دان ب����و‪ ،‬به‌نه‌بونی‌ ئی����راده‌ی‌‬ ‫ڕێكه‌وتن����ی‌ الیه‌ن����ه‌كان له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫نه‌خش����ه‌ڕێگایه‌كی‌‬ ‫س����تراتیژو‬ ‫نیش����تمانی‌ هه‌مه‌الیه‌ن����ه‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌ن����ده‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك نه‌ب����و بۆ بنیاتنانه‌وه‌ی‌‬ ‫متمان����ه‌‪ .‬ڕێكه‌وتنام����ه‌ی‌ س����تراتیژی‌‬ ‫ته‌نها توانی‌ ش����ه‌ڕ نه‌بێ����ت‪ ،‬نه‌یتوانی‌‬ ‫ش����وێنه‌واره‌ ده‌رون����ی‌‌و سیاس����ی‌‌و‬ ‫كارگێڕی‌‌و جوگرافییه‌كانی‌ ش����ه‌ڕ وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویس����ته‌ بس����ڕرێته‌وه‌‪ .‬هێزه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ باشور زۆر باسی‌ سازان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬له‌ئێستاشدا بوه‌ به‌دروشمێكی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ س����ه‌رجه‌م هێزه‌كان‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫به‌لێكدانه‌وه‌ی‌ جیاوازه‌وه‌ ‪.‬‬ ‫به‌اڵم زۆر هه‌ست ناكرێت ئه‌م هێزانه‌‬ ‫سازان وه‌ك ده‌ربڕینێكی‌ تر بۆ ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫سیاس����ی‌ به‌كاربێنن به‌وجۆره‌ی‌ تیۆری‌‬ ‫په‌یمان����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‌و لیبڕالیزم����ی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و دیموكراس����ی‌ ده‌یخه‌ینه‌ ڕو‬ ‫ناسیویانه‌‪ .‬ڕاسته‌ به‌شێ‌ له‌م هوشیارییه‌‬ ‫له‌هه‌وڵدانی‌ هاوبه‌شیان بۆ نوسینه‌وه‌و‬ ‫سه‌ره‌نجام په‌س����ه‌ند كردنی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌و ئاسته‌ش����دا پێناچێت هوشیاریه‌كه‌‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی‌ پێویست قوڵ‌و هه‌مه‌الیه‌ن‬ ‫بێت‪ .‬چونكه‌ هاوس����ه‌نگی‌ هێزو جۆری‌‬ ‫ئیداره‌كردن����ی‌ ملمالن����ێ‌ مه‌یدانیه‌كان‬ ‫به‌شێ‌ له‌ئاڕاسته‌ی‌ داڕێژه‌رانی‌ ده‌ستور‬ ‫دی����اری‌ ده‌كات‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئاماژه‌كانی‌ ئێس����تا م����ژده‌ی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫پێ‌ ن����اده‌ن‪ ،‬گیانی‌ ده‌ستورس����االری‌‬ ‫له‌نێوهێزه‌كاندا به‌هێزبێت ‪.‬‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی‌ پێویس����ت بون����ی‌‬ ‫په‌یمان‌و ڕێكه‌وتنێكی‌ سیاس����ی‌ نوێ‌‬ ‫له‌كوردستاندا‪ ،‬به‌و ئه‌ندازه‌ی‌ پرسێكی‌‬ ‫كلتوری‌‌و فكری‌‌و دامه‌زراوه‌ییه‌‪ ،‬هه‌ناسه‌و‬ ‫ڕۆحیه‌ت‌و ئاماده‌گ����ی‌ ده‌رونی‌‌و توانای‌‬ ‫خۆ گونجاندن‌و ئاس����تی‌ شارس����تانی‌‬ ‫بونیش����ه‌‪ .‬گرنگیش����ه‌ گه‌ر پرس����ه‌كه‌‬

‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ په‌یمانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫س����ه‌یر بكه‌ین‪ ،‬كه‌ گرێبه‌ست پێشنیار‬ ‫ده‌كات بۆ سه‌رچاوه‌ی‌ ڕه‌وایی‌‌و بناغه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ده‌بێت له‌مشتومڕو‬ ‫بێنه‌وبه‌ره‌ی‌ داخ����راوی‌ نێو حیزبه‌كان‬ ‫ده‌ربهێنرێ����ت‌و له‌پانتاییه‌ك����ی‌ فراوانتر‬ ‫به‌ش����دارو كراوه‌ت����ردا بخرێت����ه‌ڕو‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هاونیش����تمانیان ڕاسته‌وخۆترو‬ ‫كاریگه‌رانه‌ت����ر به‌ش����داری‌تیدابكه‌ن‬ ‫چونك����ه‌ به‌قه‌تیس هێش����تنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ت����ه‌ له‌نێ����و نوخب����ه‌ی‌ حیزب����ی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار خۆ یدا‪ ،‬له‌گه‌ڵ بونی‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌و كێش����انه‌ی‌ له‌ژیان����ی‌ حیزبی‌‌و ئه‌و‬ ‫ناته‌واویانه‌ی‌ له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ به‌ش����داری‌‬ ‫سیاسی‌‌و ناكامڵی‌ ئه‌زمونی‌ دیموكراسی‌‬ ‫به‌دیده‌كرێ����ت‪ ،‬ڕێكه‌وتنه‌ك����ه‌ له‌دیدی‌‬ ‫(هۆب����ز)ی‌ نزیك ده‌كات����ه‌وه‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫نابێت ڕێكه‌وتنه‌كه‌ به‌ناوی‌ هاواڵتیانه‌وه‌‬ ‫بێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت ب����ۆ ئه‌وان بێت‌و‬ ‫خۆش����یان الیه‌نێكی‌ ڕه‌سه‌ن بن تیایدا‪.‬‬ ‫ب����ۆ ئه‌م����ه‌ش ده‌بێت زه‌مین����ه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫س����از بكرێت هاواڵتیان ئازادانه‌ توانای‌‬ ‫گوزارشتدانه‌وه‌یان له‌خواست‌و ویست‌و‬ ‫ئاڕاس����ته‌ی‌ خۆیان هه‌بێ����ت‪ .‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫ده‌بێت ئه‌وه‌مان له‌بیربێت كه‌ ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫هاواڵت����ی‌ یاخ����ود تاك����ه‌كان له‌تیۆری‌‬ ‫په‌یمان����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیدا خواس����تێكی‌‬ ‫ده‌س����ته‌جه‌معی‌ گریمانه‌كراوی‌ مێژویی‬ ‫عه‌داله‌تخوازانه‌ دیاری‌ ده‌كات‪.‬‬

‫كاتێك ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‬ ‫خاوه‌نداری‌‌و‬ ‫پیاده‌ده‌كرێت‬ ‫له‌جه‌وهه‌ردا سیفه‌تی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداربون‬ ‫له‌ده‌ستده‌داو ده‌بێت‬ ‫به‌هێزێكی‌ داماڵراو‬ ‫له‌یاساو به‌تایبه‌تیش‬ ‫یاسایه‌كی‌ عادیالنه‌‪.‬‬ ‫له‌دۆخێكدا یاسا‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌ت‌و‬ ‫گشتی‌ بونی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ده‌ستده‌دا‪،‬‬ ‫سیفه‌تی‌ یاسایی‌‬ ‫بونیش له‌ده‌ست‬ ‫ده‌داو ده‌بێته‌‬ ‫ئامڕازێكی‌‬ ‫كۆنترۆڵكردن‌و‬ ‫ملمالنێی‌ سیاسی‌‬ ‫وات����ه‌ هاواڵتی����ان ه����ه‌ر به‌وجۆره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(راولز) له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌ په‌رده‌ی‌ نه‌زانیدا‬ ‫ده‌یوروژێنێت‪ ،‬له‌پێش دۆخی‌ دابه‌شبونی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاو ناس����نامه‌ جۆراوجۆره‌كانه‌وه‌‬ ‫بیر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و قۆناغه‌ی‌ قورئانیش‬ ‫به‌دۆخی‌ پێش سه‌رهه‌ڵدانی‌ جیاوازی‌‌و‬ ‫دابه‌شبونه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌ داناوه‌ ‪.‬‬ ‫( كان الناس أم������ة واحدة فبعث الله‬ ‫النبين مبش������رين ومندري������ن وانزل معهم‬ ‫الكتاب بالح������ق ليحكم بين الناس فيما‬ ‫اختلف������وا فية) البقره‌ ‪ 213 /‬له‌م دیده‌‬ ‫قورئانییه‌ش����دا دۆخێكی‌ سروشتیمان‬ ‫هه‌ی����ه‌ كه‌ خه‌ڵك����ی‌ به‌تێك����ڕا گروپ‌و‬

‫نه‌ته‌وه‌یه‌كیان پێكهێناوه‌‪ .‬ئه‌كه‌ر قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫گریمانه‌ك����راوی‌ په‌یمان����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتن����ی‌ موڵكایه‌ت����ی‌ تایب���� ‌هت‌و‬ ‫جیاوازیه‌كان به‌بناغه‌ی‌ پێویست بونی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای‌ مه‌ده‌ن����ی‌‌و شارس����تانی‌‌و‬ ‫بون����ی‌ ده‌س����ه‌اڵتێكی‌ داوه‌ر بزانێ����ت‪،‬‬ ‫دی����ده‌ قورئانیه‌ك����ه‌ش س����ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫جیاوازی‌ له‌نێو خه‌ڵكی����دا‪ ،‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بچێته‌ ورده‌كاری‌ ئاس����ت‌و جۆره‌كانی‌‬ ‫جی����اوازی‌‌و ده‌ركه‌وت����ه‌و لێكه‌وت����ه‌و‬ ‫هۆكاره‌كان����ی‪ ،‬به‌پاس����اوی‌ ناردن����ی‌‬ ‫په‌یامی‌ خ����وداو پێغه‌مبه‌ران ده‌زانێت‌و‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌كات‪ ،‬سیاقی‌ ئایه‌ته‌كه‌‬ ‫پێمان ده‌ڵێت كۆمه‌ڵگای‌ پێش دۆخی‌‬ ‫جیاوازی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ (فگره‌)و زگماكی‌‬ ‫پۆخڵنه‌ب����وی‌ مرۆڤایه‌تی‌ ب����وه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌ به‌ه����ه‌ر هۆكارێك‌و‬ ‫له‌به‌ره‌نجام����ی‌ ه����ه‌ر ئاڵوگۆڕێك����دا‬ ‫تێكده‌چێت‌و جیاوازییه‌كان سه‌رهه‌ڵد‬ ‫ه‌ده‌ن‪ ،‬له‌وێ����دا خ����ودا په‌یام����ی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌نێرێت و پێغه‌مبه‌ران ڕه‌وانه‌ ده‌كات‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕێ����ی‌ میكانیزمی‌ فكری‌‌و‬ ‫ده‌رونی‌‌و هۆش����یاری‌ پێدان‌و ترساندن‌و‬ ‫مزگێنی‌ پێدان‌و دوات����ر داوه‌ری‌ كردن‬ ‫له‌نێوانیاندا به‌هه‌ق له‌هه‌مبه‌ر جیاوازی‌‬ ‫نێوانی����ان هه‌وڵ����ی‌ داوه‌‪ ،‬له‌قۆناغ����ی‌‬ ‫ب����ون به‌گروپه‌كان (أم����م) له‌به‌ر یه‌ك‬ ‫هه‌ڵنه‌وه‌ش����ێن‌و به‌ده‌ربڕین����ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌فه‌یله‌س����وفه‌كانی‌ تی����ۆری‌ په‌یمانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ شه‌ڕی‌ هه‌موان دژ به‌هه‌موان‬ ‫ڕو نه‌دات‪ .‬ئه‌مه‌ش پێمان ده‌ڵێت یه‌كێ‌‬ ‫له‌و هۆكارانه‌ی‌ پێویستبونی‌ ڕێكخستنی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و ده‌سه‌اڵت‌و الیه‌نی‌ ناوبژیوان‬ ‫ده‌سه‌پێنێ‌‪ .‬س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ جیاوازییه‌‪.‬‬ ‫هه‌میشه‌ش جۆری‌ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫جی����اوازی‌‪ ،‬یه‌كێ‌ له‌جیاك����ه‌ره‌وه‌كان‌و‬ ‫ده‌ستنیش����انكه‌رانی‌ فك����رو س����یته‌مه‌‬ ‫سیاسییه‌ جۆراوجۆره‌كان‌و فۆڕمه‌كانی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت بوه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ئێمه‌ لێره‌دا‬ ‫نامانه‌وێت به‌درێژی‌ ب����اس له‌بیرۆكه‌ی‌‬ ‫جیاوازی‌ بكه‌ی����ن‪ ،‬هێنده‌ی‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫سه‌رنجی‌ بۆ الڕابكێشین‌و بیبه‌ستینه‌وه‌‬ ‫به‌دۆخی‌ ئێستای‌ كوردستانی‌ باشوره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و س����ۆنگه‌یه‌وه‌ ئه‌م دۆخه‌ی‌ ئێس����تا‬ ‫تاڕاده‌ی����ه‌ك ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ دۆخی‌ بونی‌‬ ‫جیاوازی‌ ڕێكنه‌خراو و ئاڕاسته‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫نه‌بونی‌ ده‌س����تورو س����ازانیش له‌سه‌ر‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ بنه‌ڕه‌تیی����ه‌كان‌و كراوه‌بونی‌‬ ‫ملمالنێكان‌و هه‌ڕه‌ش����ه‌ له‌یه‌كپارچه‌یی‬ ‫كۆمه‌ڵگاو خاك‌و هێزی����ش‪ ،‬له‌ڕواڵه‌ته‌‬ ‫دیاره‌كانی‌ ئه‌و واقیعه‌ن ‪.‬‬ ‫ڕێكه‌وتن����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس����ی‌‬ ‫ڕێده‌گرێ����ت له‌وه‌ی‌ جی����اوازی‌ بگۆڕێت‬ ‫به‌ناكۆك����ی‌ و ناكۆكییه‌كانی����ش به‌ره‌و‬ ‫شه‌ڕو پێكدادان‌و خوێناوی‌ بون بڕۆن‪.‬‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی‌ بونی‌ ده‌سه‌اڵت له‌ڕێگری‌ له‌م‬ ‫ش����ه‌ڕو ئاژاوه‌و په‌الماردانی‌ یه‌كترییه‌دا‬ ‫خ����ۆی‌ ده‌بینێت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ كاتێك‬ ‫له‌زی����اد ل����ه‌واڵت‌و ش����وێن‌و بڕگه‌یه‌كی‌‬ ‫مێژوییدا ده‌سه‌اڵت خۆی‌ ده‌بێته‌ بابه‌تی‌‬ ‫شه‌ڕو ملمالنێ‌‌و خوێنڕێژی‌‪ ،‬به‌الدانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت‪ .‬ده‌سه‌اڵتیش‬ ‫له‌كاتێك����دا ب����ه‌و ج����ۆره‌ی‌ لێدێت كه‌‬ ‫ڕێكه‌وتن له‌س����ه‌ر جۆری‌ پیاده‌كردن‌و‬ ‫دابه‌شكردنی‌ نه‌كرابێت‪.‬‬ ‫كاتێك ده‌س����ه‌اڵتیش ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ڕێكه‌وتنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ خاوه‌نداری‌‌و‬ ‫پیاده‌ده‌كرێت‪ ،‬له‌جه‌وهه‌ردا س����یفه‌تی‌‬ ‫له‌ده‌س����تده‌داو‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتداربون‬ ‫ده‌بێ����ت به‌هێزێكی‌ داماڵراو له‌یاس����او‬ ‫به‌تایبه‌تی����ش یاس����ایه‌كی‌ عادیالن����ه‌‪.‬‬ ‫له‌دۆخێكدا یاسا مه‌رجه‌عیه‌ت‌و گشتی‌‬ ‫بونی‌ خۆی‌ له‌ده‌س����تده‌دا‪ ،‬س����یفه‌تی‌‬ ‫یاسایی‌ بونیش له‌ده‌ست ده‌داو ده‌بێته‌‬ ‫ئامڕازێك����ی‌ كۆنترۆڵك����ردن‌و ملمالنێی‌‬ ‫سیاس����ی‌ ‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ ئێستاش له‌هه‌رێمدا‬ ‫ڕوده‌دات‪ ،‬الوازی‌ ده‌س����ه‌اڵتمان نیشان‬ ‫ده‌دات ‪ .‬ڕوداوه‌كان كارێكی����ان كردوه‌‬ ‫هێزی‌ داڕنراو له‌یاس����ا به‌زه‌قترو ڕونتر‬ ‫ده‌ربكه‌وێ‪ .‬به‌شێكی‌ گرنگ له‌ئاڵۆزبونی‌‬ ‫كێشه‌كان‌و س����ه‌رنه‌كه‌وتنی‌ گفتوگۆكان‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ ئه‌م خاڵ����ه‌‪ ،‬الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانی‌ هه‌رێ����م‌و پێكهاته‌كانی‌‬ ‫گ����ه‌ر ئاماده‌ نه‌بن بچن����ه‌ چوارچێوه‌ی‌‬ ‫په‌یمانێك����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ڕێكه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاس����ی‌ نوێوه‌‪ .‬پڕۆسه‌ی‌ له‌ڕێ‌ الدراو‬ ‫بناغ����ه‌ی‌ نه‌ش����ێلراو الوازه‌كه‌ی‌ هه‌ر وا‬ ‫به‌س����انایی ڕاس����ت نابێته‌وه‌و له‌خه‌م‬ ‫ناڕه‌خسێت ‪.‬‬ ‫چاوپۆش����ینی‌ زیاتر ل����ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ست نه‌بردن‬

‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ تێبگه‌ین‬ ‫ده‌سه‌اڵت غه‌نیمه‌ت‬ ‫نیه‌و نابێت‬ ‫به‌وچاوه‌شه‌وه‌‬ ‫سه‌یربكرێت‪ ،‬موڵكی‌‬ ‫هیچ هێزو كه‌س‌و‬ ‫الیه‌ن‌و بنه‌ماڵه‌و‬ ‫ناسنامه‌یه‌ك نییه‌‬ ‫موڵكی‌ گه‌ل‌و‬ ‫هاونیشتمانیانی‌ ئازاده‌‬ ‫هه‌ر ده‌بێت له‌پێناو‬ ‫خێرو خۆشی‌ ئه‌وانیش‌و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫خواست‌و ویست‌و‬ ‫مه‌رجه‌كانی‌ ئه‌واندا‬ ‫پیاده‌ بكرێت‬ ‫ب����ۆ جه‌وهه‌رو ماكی‌ كێش����ه‌كان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هه‌ر خزمه‌ت به‌ژیانی‌ سیاسی‌‌و ئاینده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییمان ناكات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌مانخاته‌‬ ‫به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ گه‌وره‌تره‌وه‌‪ ،‬وزه‌و‬ ‫توانایه‌كی‌ زۆرترمان له‌ده‌ست ده‌دات‪،‬‬ ‫ڕێده‌گرێ����ت له‌كه‌ڵه‌كه‌بون����ی‌ ئه‌زمون‌و‬ ‫ده‌س����تكه‌وته‌كان‌و بڕینی‌ قۆناغه‌كانی‌‬ ‫گه‌ش����ه‌كردن‌و گه‌وره‌بون به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫سروشتی‌‪.‬‬ ‫هه‌رێم‌و كوردستانی‌ باشور به‌گشتی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌ڕێكه‌وتنێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪،‬‬ ‫بۆ دوباره‌پێناس����ه‌كردنه‌وه‌ی‌ ماهی ‌هت‌و‬ ‫وه‌زیف����ه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و په‌یوه‌ندی‌ ئه‌و‬ ‫به‌یاساو كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌‌و ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫م����اف‌و ئازادییه‌كان����ی‌ هاواڵتی����ان‌و‬ ‫ڕه‌وایه‌ت����ی‌ سیاس����ییه‌وه‌‪ .‬ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تێبگه‌ین ده‌س����ه‌اڵت غه‌نیم����ه‌ت نیه‌و‬ ‫نابێت به‌وچاوه‌ش����ه‌وه‌ س����ه‌یربكرێت‪،‬‬ ‫موڵك����ی‌ هیچ هێ����زو ك����ه‌س‌و الیه‌ن‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌و ناس����نامه‌یه‌ك نییه‌‪ ،‬موڵكی‌‬ ‫گه‌ل‌و هاونیش����تمانیانی‌ ئ����ازاده‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌بێت له‌پێناو خێرو خۆشی‌ ئه‌وانیش‌و‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ خواس����ت‌و ویس����ت‌و‬ ‫مه‌رجه‌كان����ی‌ ئه‌واندا پی����اده‌ بكرێت‪.‬‬ ‫ده‌بێت په‌یمان����ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫په‌یمانی‌ دوباره‌ پێناسه‌ كردنه‌وه‌و واتا‬ ‫پێدان‌و پێداچونه‌وه‌و ڕه‌خنه‌له‌خۆگرتن‬ ‫بێت‪ .‬گرێبه‌ستی‌ سیاسیشمان پێویسته‌‬ ‫بۆ چۆنیه‌تی‌‌و میكانیزمه‌كانی‌ گه‌یشتن‬ ‫به‌و ده‌سه‌اڵته‌و ش����ێوازی‌ پیاده‌كردن‌و‬ ‫دابه‌ش����كردن‌و ده‌س����ته‌به‌ری‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ یاساو بنه‌مای‌ ئاڵوگۆڕی‌‬ ‫ئاشتیانه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و ماف‌و ئازادی‌‬ ‫هاواڵتیاندا‪ .‬كه‌ ده‌بێت له‌ده‌س����تورێكی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ ڕێزلێگیراودا به‌رجه‌سته‌ ببێت‬ ‫‪.‬‬ ‫ڕێكه‌وت����ن له‌س����ه‌ر ده‌وڵه‌ت����ی‬ ‫كوردس����تانیش ده‌بێت����ه‌ تێكه‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫له‌په‌یمانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی ‪ .‬گه‌ر‬ ‫به‌م جۆره‌ بیرمان كرده‌وه‌و بناغه‌مان بۆ‬ ‫ڕێكه‌وتنێكی‌ نوێی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‌‬ ‫دانا‪ ،‬ب����ه‌ ش����ێوه‌یه‌كی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ش‬ ‫بیرمان له‌ناوه‌ڕۆك‌و ڕه‌هه‌ندو الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م ڕێكه‌وتنه‌ش كرده‌وه‌‪ ،‬ڕه‌زامه‌ندیش‬ ‫توخم����ی‌ س����ه‌ره‌كی‌ ڕێكه‌وتنه‌كه‌ بو‪،‬‬ ‫كه‌س����یش ماف����ی‌ هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕێكه‌وتنه‌ سیاس����ییه‌كانی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫یاساو ڕێس����اكانی‌ گرێبه‌سته‌كان نه‌بو‪،‬‬ ‫ده‌توانین سه‌ره‌تای‌ قۆناغێكی‌ بنیاتنان‌و‬ ‫گه‌ش����ه‌كردنی‌ سیاس����ی‌‌و ئاب����وری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیمان ده‌ستپێبكه‌ین‌و واز له‌و‬ ‫بێهوده‌ییه‌ش بێنین كه‌ له‌ئێستادا بۆته‌‬ ‫سیمایه‌كی‌ دیاری‌ سیاسه‌تی‌ كوردی‌ ‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫ی زستانت‬ ‫ئه‌م خواردنه‌وانه‌ بكه‌ به‌هاورێ ‌‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫هۆکارە ناپزیشکیەکانی‬ ‫نەخۆشیی‬

‫ی‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌و بزانی���ت ك ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫خواردن���ه‌و‌ه به‌س���ود‌ه ب���ۆ وه‌رز ‌‬ ‫زستان‌و وزه‌و گه‌رمیت پێده‌به‌خشێت‪،‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ی‌ خواره‌وه‌ ئ���ه‌و خواردنه‌و‌ه‬ ‫گه‌رمان���ه‌ن ك ‌ه ده‌توانیت س���ودیان‬ ‫لێوه‌ربگریت‪.‬‬ ‫‪ .1‬خواردنه‌وه‌ی‌ جوكه‌اڵتی‌ گه‌رم‬

‫كوپێك ش���یری‌ گ���ه‌رم‪50 ،‬گرام ده‌بن‌و دواتر بیخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫جوكه‌اڵت���ه‌ی‌ ره‌ش‪ 20 ،‬گ���رام‬ ‫ی شیر به‌گوێز‬ ‫‪ .2‬خواردنه‌وه‌ ‌‬ ‫جوكه‌اڵت���ه‌ی‌ س���پی‌‪ ،‬نی���و كه‌وچك‬ ‫چوار كوپ ش���یر‪ ،‬چ���وار كه‌وچك‬ ‫ڤانیالی‌ شل‪ ،‬دارچین‪ ،‬شه‌كر به‌پێی‬ ‫نیشاس���ته‌‪ ،‬چوار كه‌وچك ش���ه‌كر‪،‬‬ ‫پێویست‪.‬‬ ‫ئاماده‌كردنی‌‪ :‬سه‌رجه‌م كه‌ره‌سته‌كان گوێزو دارچینی‌‪.‬‬ ‫چۆنێت���ی‌ ئاماده‌كردنی‌‪ :‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫ی‬ ‫بخه‌ره‌ ناو شیره‌كه‌وه‌ له‌سه‌ر ئاگرێك ‌‬ ‫ی تێكه‌ڵ ش���یره‌كه‌ بخ���ه‌ره‌ س���ه‌رئاگرو دواتر‬ ‫هێ���واش‌و تاوه‌كو به‌باش��� ‌‬

‫ی خێرایی‌‬ ‫له‌‪ %39‬پیاوان توش ‌‬ ‫ده‌رهاویشنت ده‌بن‬

‫كێشه‌ سێكسییه‌كان زۆرن‌و جیاوازن‪ ،‬نه‌خۆشیی ‌ه سێكسیه‌كان‪ ،‬ئه‌م گرفته‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین ناڕه‌حه‌تی‌ ده‌رونی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫هه‌ندێكی���ان ده‌توانی���ن به‌ئاس���ان ‌‬ ‫به‌سه‌ریدا زاڵبین‪ ،‬هه‌ندێكیان پێویست بۆ كه‌س���ه‌ك ‌ه دروس���ت ده‌كات‪ .‬به‌پێی‬ ‫ب���ه‌وه‌ده‌كات كه‌ س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك راپۆرته‌ پزیش���كیه‌كان ل ‌ه ‪ %39‬پیاوان‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 18‬بۆ‪ 64‬توش��� ‌‬ ‫ی له‌نێوان ته‌مه‌نه‌كان ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬زۆرجاریش هه‌مان نه‌خۆش��� ‌‬ ‫له‌كه‌س���ێكه‌و‌ه بۆیه‌كێكی‌ تر ده‌گۆرێت‪ ،‬خێ���رای‌ ده‌رهاویش���تن ده‌بن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی ك��� ‌ه زۆرتر ب�ڵ�اوه‌ له‌و ئ���ه‌و‌ه ده‌گه‌یه‌نێ���ت ك ‌ه ئ���ه‌م گرفت ‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌رهاویشتن ‌ه ل ‌ه سێكسیه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ ته‌مه‌نه‌وه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆش���یان ‌ه خێرا ‌‬ ‫ی خێرایی‌ ده‌رهاویش���تن‬ ‫هۆكاره‌كان��� ‌‬ ‫پیاواندا ك���ه‌ ئه‌م جۆر‌ه گرفته‌ له‌نیوان‬ ‫ی چیه‌؟‬ ‫پیاواندا زۆرتر باڵو‌ه له‌جۆره‌كانی‌ تر ‌‬

‫سودی پیاز‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫پیاز یه‌كێكه‌ له‌وخۆراكانه‌ی‌ كه‌ ڤیتامین‬ ‫سی‌‌و ئی‌‌و بی‌‌و هه‌روه‌ها كالسیۆم‌و كانزاو‬ ‫سۆدیۆم‌و فۆسفاتی‌ تێدایه‌‪ ،‬كه‌ هه‌مو ئه‌مانه‌‬ ‫چه‌ندین س���ودیان هه‌یه‌ وه‌ك نه‌هێشتنی‌‬ ‫هه‌وكردن‪ ،‬یارمه‌تی‌ رۆیشتنی‌ خوێن ده‌دات‬ ‫به‌مه‌ش ب���ه‌دورت ده‌خات له‌جه‌ڵده‌ی‌ دڵ‌و‬ ‫په‌س���تانی‌ خوێن رێ���ك ده‌كات‪ ،‬یارمه‌تی‌‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی‌ كۆلیس���ترۆڵی‌ س���ودبه‌خش‬ ‫ده‌دات له‌له‌شدا‪ .‬هه‌ربۆیه‌ خواردنی‌ پیازێك‬ ‫زۆر پێویسته‌ له‌رۆژێكدا‪.‬‬

‫ی‬ ‫چه‌ندین ه���ۆكار هه‌ی ‌ه ب���ۆ خێرای ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رهاویش���تن له‌وان��� ‌ه ه���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆماوه‌‪ ،‬ه���ۆكاری‌ ده‌رون���ی‌‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫ی وه‌ك بون���ی‌ كێش��� ‌ه‬ ‫جه‌س���ته‌ی ‌‬ ‫له‌هۆ ر مۆ نی‌( تیستۆ س���تیر ۆ ن ) ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رمانی‌ نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێن یاخود ده‌رمانه‌كان ‌‬ ‫په‌س���تان ‌‬ ‫ێ‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ عه‌قڵی‌‌و ده‌رون���ی‌‪ ،‬هه‌ند ‌‬ ‫ی غوده‌ی‌ ده‌ره‌قی‌‪،‬‬ ‫جاریش زیاد رشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���یه‌ ده‌رونی���ه‌كان‪ ،‬هه‌وكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫پرۆس���تاتیش هۆكارێك��� ‌‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كێش���انه‌چین كه‌ توش���ی‌ ئه‌م‬ ‫كه‌سانه‌ ده‌بن؟‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشیه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ كردار ‌‬ ‫سێكس���ی‌ روئه‌دات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه كه‌سه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌س���ت به‌نائومێدی‌ ده‌كات‌و باوه‌ڕ ‌‬ ‫به‌خ���ۆی نامێنێ���ت هه‌روه‌ها هه‌س���ت‬ ‫به‌ناڕه‌حه‌تی‌‌و دڵه‌ڕاوكێ‌ ده‌كات واهه‌ست‬ ‫ی بێزار ده‌بێت لێی‌‪،‬‬ ‫ده‌كات خێزانه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ێ جار جیابونه‌و‌ه دروست‬ ‫هه‌ربۆیه‌ هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت‌و كێش���ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌دوا ‌‬ ‫خێیدا ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌م نه‌خۆش���یه‌ چۆن‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫ێ رێ���گا چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌س��� ‌‬ ‫له‌وانه‌‪:‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ده‌رونی‌‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫‪ .1‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت كه‌س���ه‌كه‌ باس له‌كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوسه‌رگیریه‌ك ‌ه ‌‬ ‫خۆی‌ یاخود كێشه‌ ‌‬ ‫بكات‌و بتوانرێت چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و كێشان ‌ه‬ ‫بكرێت كه‌ هه‌ردو هاوسه‌ره‌كه‌ هه‌یانه‌‪.‬‬ ‫ی ره‌فتاری‌‪ .‬ك ‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫‪ .2‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاوكار ‌‬ ‫ئه‌ویش پێویسته‌ هاوسه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ راهێنان ‌‬ ‫ب���كات‌و هه‌روه‌ه���ا هه‌ن���د ‌‬ ‫بۆده‌نوس���رێت ك���ه‌ پێویس���ت ‌ه بیكات‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كاتی‌ س���ێكس به‌هاوكار ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ده‌رم���ان‪.‬‬ ‫‪ .3‬‬ ‫ێ ج���ار ده‌رمان‬ ‫ك ‌ه پزیش���ك هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كارده‌هێنێ���ت بۆچاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی زو ده‌رهاویشتن‪.‬‬ ‫گرفت ‌‬

‫كه‌ره‌س���ته‌كانی‌ تر ‌‬ ‫ی هاڕراو‪ ،‬ش���ه‌كر یان‬ ‫ی تێبكه‌و له‌سه‌ر كه‌وچك دارچین ‌‬ ‫ی هێواش‌و له‌گه‌ڵیشیدا تێك ‌‬ ‫ئاگرێك ‌‬ ‫ی هه‌نگوین‪ ،‬چه‌ند قاشه‌ لیمۆیه‌ك‪.‬‬ ‫بده‌ ب���ۆ ماوه‌ی‌ دو خول���ه‌ك‪ .‬دواتر‬ ‫چۆنێتی‌ ئاماده‌كردن���ی‌‪ :‬دارچینه‌ك ‌ه‬ ‫بیخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كوپێك ئاودا بتوێنه‌وه‌ له‌سه‌ر ئاگرێك‬ ‫دایبنێ‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئاگره‌ك ‌ه الیبه‌ره‌و دواتر‬ ‫ی تێكه‌ڵ بكه‌و پاش���ان‬ ‫زه‌نجه‌فیله‌ك���ه‌ ‌‬ ‫‪ .3‬زه‌نجه‌فیل به‌دارچینی‌‬ ‫ی هاڕراو‪ ،‬دو هه‌نگوین‌و قاشه‌ لیمۆكه‌‪.‬‬ ‫دو كه‌وچ���ك زه‌نجه‌فیل ‌‬

‫بۆچی‌ ژنان زیاتر‬ ‫ی هه‌وكردنی‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆئه‌ندام ‌‬ ‫میزه‌ڕۆ ده‌بن؟‬

‫خۆت به‌دور بگر ‌ه له‌شێرپه‌نجه‌‬

‫ش���اره‌زایانی‌ بواری‌ میزو میزه‌ڕۆ‬ ‫ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ژنان زۆر‬ ‫ی میزه‌ڕۆ‬ ‫ی هه‌وكردن ‌‬ ‫له‌پیاوان توش ‌‬ ‫ده‌بن ئه‌م���ه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆئه‌م‬ ‫هۆكارانه‌‪:‬‬ ‫ی میزكردن‬ ‫‪ .1‬چونك��� ‌ه رێ���ڕه‌و ‌‬ ‫له‌ژن���ان نزیكه‌ ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه یاخود‬ ‫كورتت���ره‌ به‌م���ه‌ش به‌كتریا زوتر‬ ‫پێده‌گات‪.‬‬ ‫ی زاوزێ‌ زۆر‬ ‫‪ .2‬ك���ۆم‌و كۆئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫نزیكن له‌ی���ه‌ك هه‌ربۆی ‌ه به‌كتریا ‌‬ ‫كۆم ده‌چێت بۆ كۆئه‌ندامی‌ زاوزێ‌‌و‬ ‫ی‬ ‫می���زه‌ڕۆ‪ ،‬بۆی ‌ه پێویس���ت ‌ه له‌كات ‌‬ ‫تاراتگرتن س���ه‌ره‌تا پێشه‌وه‌ پاك‬ ‫بكه‌یته‌وه‌ دواتر بچیت بۆدواوه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬گۆڕانكاری���ه‌ به‌كتریاكان ك ‌ه‬ ‫ێ روئ���ه‌دات‌و‬ ‫ی زاوز ‌‬ ‫له‌كۆئه‌ندام��� ‌‬ ‫ئه‌چێت بۆ میزه‌ڕۆ‪.‬‬ ‫ی مانگان ‌ه‬ ‫‪ .4‬وه‌س���تانی‌ س���وڕ ‌‬ ‫له‌دوای‌ ته‌مه‌نی‌ نائومێدی‌‪.‬‬ ‫• نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‪:‬‬ ‫ێ یان زو زو چون ‌ه‬ ‫ میزه‌چوڕك��� ‌‬‫سه‌رئاو‬ ‫ی ره‌نگ���ی‌ میزه‌ك ‌ه بۆ‬ ‫ گۆڕان��� ‌‬‫سورباو‬ ‫ بۆنی‌ میزه‌كه‌ ناخۆشه‌‬‫ی‬ ‫ ئازار یاخود سوتانه‌وه‌ له‌كات ‌‬‫میزكردن‬

‫خۆت له‌هه‌اڵمه‌ت بپارێزه‌‬ ‫گه‌ر ده‌ته‌وێت له‌ش���وێنی‌ كاره‌كه‌ت خۆت له‌هه‌اڵمه‌ت بپارێزیت‬ ‫ئ���ه‌وه‌ پێویس���ته‌ ئه‌مانه‌ بكه‌یت‪ :‬باش���تر وای���ه‌ نه‌چیت بۆكارو‬ ‫پشو وه‌رگریت‪ ،‬گه‌ر چویت پێویس���ته‌ زو ده‌سته‌كانت بشۆیت‪،‬‬ ‫ده‌س���تت نه‌ده‌ی‌ له‌ده‌موچاوت‪ ،‬س���ه‌رمێزو كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت زۆر‬ ‫پ���اك بك���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵبده‌ هه‌وای‌ ژوره‌ك���ه‌ت زۆر گه‌رم نه‌بێت‌و‬ ‫هه‌واگۆڕكێی‌ تێدابێت جاروبار بڕۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ ژوره‌كه‌ت‌و پیاسه‌یه‌ك‬ ‫بكه‌و هه‌وای‌ پاك هه‌ڵمژه‌‪.‬‬

‫ی پێویستت‬ ‫بۆ دوركه‌وتنه‌و‌ه له‌ش���ێرپه‌نجه‌و جۆره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌مانه‌یه‌‪ ،‬خواردنێكی‌ ته‌ندروس���ت‌و پاك‪ ،‬وه‌رزشكردن ‌‬ ‫ی كه���ول‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام‪ ،‬دوركه‌وتن���ه‌و‌ه له‌خواردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫جگه‌ره‌كێش���ان‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویس���ت ‌ه هه‌ر شه‌ش مانگ‬ ‫ی بكات‪.‬‬ ‫جارێك پشكنینی‌ گشتی‌ بۆخۆ ‌‬

‫روداوەکانی ئەم داواییەی کوردس���تان‌و‬ ‫ناوچەک���ەو جیه���ان هەڵەبون���ی ئ���ەو‬ ‫دنیابینی���ەی پێوتی���ن کە تەندروس���تی‬ ‫یەکس���ان دەکات بەکۆمەڵێک نەخۆشی‌و‬ ‫حەب‌و دەرم���ان‪ .‬روداوەکانی ئەم دواییە‬ ‫زۆر بەزەقی کاریگەری کۆمەڵێک پێدراوی‬ ‫سیاس���ی‌و ئابوری‌و ژینگەییان دەرخست‬ ‫لەس���ەر تەندروس���تی‪ .‬لەبەرامب���ەر ئەم‬ ‫پێدراوانە پێویس���تە تێگەیش���تنمان بۆ‬ ‫تەندروستی‌و شێوازی کارکردنی سیستمی‬ ‫تەندروس���تی لەڕەگ���ەوە گۆڕانکاری تێدا‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫قەیرانە سیاسیەکانی هەرێمی کوردستان‬ ‫لەپەیوەن���د بەدرێژکردنەوەی نایاس���ایی‬ ‫ماوەی سەرۆکی هەرێم‌و دەرئەنجامەکانی‬ ‫دەریانخس���ت ک���ە کای���ەی سیاس���ی چ‬ ‫کاریگەریەک���ی گ���ەورەی هەیە لەس���ەر‬ ‫بواری تەندروس���تی‪ .‬تەنه���ا قەیرانێکی‬ ‫سیاسی وایکرد کە خەڵکێکی زۆر توشی‬ ‫دڵەراوکێ‌و ناجێگیری دەرونی‌و شڵەژانی‬ ‫ئاسایشی کۆمەاڵیەتی‌و تەنانەت کوشتن‌و‬ ‫مردن‌و برینداربونیشی لێ بکەوێتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫ئاکامە تەندروس���تیانەی کێشەی سیاسی‬ ‫بۆی دەرخس���تین کە بۆ ئ���ەوەی ژیان‌و‬ ‫تەندروستی خەڵک بەرەوپێشەوە بەرین‪،‬‬ ‫بەتەنها پێویس���تیمان بەنەخۆش���خانەو‬ ‫بنکەی تەندروستی‌و حەب‌و دەرمان نیە‪،‬‬ ‫بەڵکو پێویستیشمان بەچاالکی سیاسی‌و‬ ‫گۆڕانکاری ڕیشەیی هەیە لەکایەی سیاسی‬ ‫ئەم هەرێمە‪ .‬ش���ەڕی داعش‌و ئاکامەکانی‬ ‫بەهەمان شێوە نمونەیەکی تری کاریگەری‬ ‫کایەی سیاسیە لەس���ەر تەندروستی کە‬ ‫لێرە بوارنیە بەدرێژی باسیان بکەین‪.‬‬ ‫لەسەر ئاس���تی ژینگەییدا‪ ،‬روداوەکانی‬ ‫ئەم دواییەی کوردستان‌و ناوچەکەو جیهان‬ ‫بۆیان دەرخس���تین کە ژیان‌و تەندروستی‬ ‫م���رۆڤ لەب���ەردەم چ هەڕەش���ەیەکی‬ ‫گەوەرەدایە‪ .‬گۆڕانکارییە ژینگەیەکان کە‬ ‫بەهۆی گەرمبونی کەش‌وهەواوە رودەدەن‬ ‫بەتەنها لەسنوری ناوچەیەک یا دەوڵەتێک‬ ‫قەتیس نەبو‪ .‬ئ���ەو گۆڕانکارییانە هەمو‬ ‫زەوی���ان گرتوەت���ەوە‪ .‬الفاوەکان���ی ئەم‬ ‫دوایی���ەی کوردس���تان‌و هەڵکش���انی‬ ‫پلەکان���ی گەرما لەهاوی���ن‌و دابەزینێکی‬ ‫زۆر لەزستان تەنها سەرەتای گۆڕانکاری‬ ‫گەورەت���رو تۆقێنەرترن‪ .‬ئەم پێش���هاتە‬ ‫ژینگەییان���ە دەرکەوت���ەو دەرئەنجام���ی‬ ‫کوش���ندەیان هەیە بۆ سەر تەندروستی‪.‬‬ ‫س���ەرهەڵدانەوەی نەخۆشیگەلێکی وەکو‬ ‫کولێرا لەکوردس���تان هەیە لەبەش���ێکیدا‬ ‫ب���ۆ گۆڕانی کەش���وهەوا دەگەڕێتەوە‪ .‬بۆ‬ ‫نمون���ە توێژینەوەکان س���ەلماندویانە کە‬ ‫وشکەس���اڵی‌و دواتر بارانی بەخوڕو الفاو‬ ‫هۆکارێکی گرنگی سەرهەڵدانی کۆلێران‪.‬‬ ‫هەروەه���ا س���ەرهەڵدان‌و باڵوبون���ەوەی‬ ‫نەخۆش���یەکی ترس���ناکی وەک���و ئیبۆال‬ ‫بەهەمان شێوە لەبەشێکیدا بۆ گۆڕانکاری‬ ‫کەش���وهەوا دەگەڕێتەوە‪ .‬دەبێت ئەوەش‬ ‫بڵێین کە هەرچەندە زۆرێک لەو پێشهاتە‬ ‫ژینگەیانە بەڕودای سروشتی ناودەبرێن‪،‬‬ ‫بەاڵم زۆربەیان دەرئەنجامی خودی مرۆڤ‬ ‫خۆیەتی کە بەش���ێویەکی نابەرپرسیارانە‬ ‫غازی دوەم ئۆکسیدی کاربۆنی لەژینگەدا‬ ‫باڵوکردەوە بەه���ۆی فراوانبونی چاالکی‬ ‫پیشەسازی‌و بەکارهێنانی نەوت‪...‬هتد‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستە لۆکاڵیەکەی‪ ،‬ڕوداوەکانی‬ ‫ئ���ەم دوایی���ە ئەوەی���ان س���ەلماند کە‬ ‫خەستەخانەو بنکەی تەندروستی‌و حەب‌و‬ ‫دەرمان نەک تەنها چارەس���ەری کۆتایی‬ ‫کێش���ە تەندروس���تیەکان نی���ن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەگەر بەدەس���تی کۆمەڵێک بەرپرس���ی‬ ‫گەن���دەڵ‌و نەزان���ەوە بێ���ت دەکرێت ببن‬ ‫ب���ەچ ئامرازێک���ی کوش���ندە‪ .‬دەرکردنی‬ ‫گورچیلەی ژنێک لەسلێمانی بەبێ ئەوەی‬ ‫خۆی بزانێت لەکاتی نەشتەرگەری منداڵ‬ ‫ب���ون نمونەیەکی تازەیە لەس���ەر ئەو بێ‬ ‫س���ەروبەری‌و بەڕەاڵییەی کە سیس���تمی‬ ‫تەندروس���تی تێدایە‪ .‬هاوکات کوێرکردنی‬ ‫چاوی سی هاواڵتی بێ گوناه‌و تێپەڕینی‬ ‫تاوانەک���ە بەب���ێ دۆزینەوەو س���زادانی‬ ‫ئەنجامدەرەکانی نمونەیەکی ترە لەس���ەر‬ ‫ئەو قسەیەی سەرەوەمان‪.‬‬ ‫ئ���ەو روداو و نمونان���ە پێم���ان دەڵێن‬ ‫ک���ە دەبێ���ت تێگەیش���تنی خۆم���ان بۆ‬ ‫تەندروستی‌و پزیشکیی بگۆڕین‪ .‬کارێکی‬ ‫ت���ەواو بێهودەیە کە خۆمان س���ەرقاڵی‬ ‫دروس���تکردنی نەخۆش���خانەی گرانبەها‬ ‫بکەی���ن لەکاتێکدا کە کۆمەڵێک فاکتەری‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی‌و ژینگەیی‬ ‫هەن کە هۆکاری سەرەکی نەخۆشکەوتنن‪.‬‬ ‫ئەو جیهانبینیەی کە سیستمی تەندروستی‬ ‫ئێم���ە کاری پێ دەکات چ���ی تر بۆ ئەم‬ ‫بارودۆخەی ئێستا دەس���تنادات‌و دەبێت‬ ‫لەڕیشەوە بگۆڕدرێت‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫که‌سک‌و سۆر‬

‫ئه‌فسانه‌ی ئازادی‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫ئەگەرەکانی شەڕ‬ ‫لەنێوان ڕوسیاو تورکیا‬ ‫دوای ئەوەی فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا‬ ‫فڕۆکەیەکی جەنگی "ڕوسی"یان لەئاسمانی‬ ‫س���وریا خس���تەخوارەوە قسەوباسێکی زۆر‬ ‫لەمیدیاکان لەسەر ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی‬ ‫ش���ەڕ دەس���تیپێکرد‪ .‬لێرە لەژێر تیش���کی‬ ‫تیۆرەکانی پەیوەندیی���ە نێودەوڵەتییەکان‬ ‫هەوڵدەدەی���ن قسەوباس���ێک لەس���ەر‬ ‫ئەگەرەکانی هەڵگیرس���انی ش���ەڕ لەنێوان‬ ‫ڕوسیاو تورکیادا بکەین‪.‬‬ ‫بەگش���تی دو نزیکبون���ەوە هەی���ە ب���ۆ‬ ‫دیاریکردنی هۆکارەکانی هەڵگیرسانی شەڕ‪.‬‬ ‫نزیکبون���ەوەی وەس���فگەریی‌و نزیکبونەوە‬ ‫تیۆرییەکان‪.‬‬ ‫وەس���فگەریی نزیکبونەوەیەک���ە ک���ە‬ ‫مێژونوسە سوننەتییەکان پێیانڕاستە‪ .‬ئەوان‬ ‫هەڵگیرسانی ش���ەڕ دەگێڕنەوە بۆ هۆکارە‬ ‫ڕاس���تەوخۆکان‪ .‬بۆنمون���ە وەس���فگەراکان‬ ‫پێیانوای���ە کە کوش���تنی فران���ز فێردیناند‬ ‫بوە هۆی هەڵگیرس���انی ش���ەڕی یەکەمی‬ ‫جیهان���ی‪ .‬بەگوێرەی ئەم تێگەیش���تنەبێت‬ ‫خستنەخوارەوەی فڕۆکەکەی ڕوسیا لەوانەیە‬ ‫ببێتە هۆی هەڵگیرسانی شەڕ‪.‬‬ ‫نزیکبون���ەوە تیۆریی���ەکان زیات���ر‬ ‫توێژەران���ی بواری سیاس���ەت‌و پەیوەندییە‬ ‫نێودەوڵەتیی���ەکان بەکاریدێن���ن‪ .‬ئەوان���ە‬ ‫پێیانوایە کە لەپش���ت هەڵگیرس���انی شەڕ‬ ‫هۆکاری زۆرو ئاڵۆزو قوڵ هەن‪.‬‬ ‫بۆنمونە‪ ،‬ڕیالیس���تەکان پێداگری لەسەر‬ ‫ئەوە دەکەن کە ش���ەڕو پێکدادان لەنێوان‬ ‫واڵتان���دا کارێک���ی ئاس���اییەو ب���ەردەوام‬ ‫ڕویداوەو ڕودەدات‌و دەش���گەڕێتەوە بۆ ئەو‬ ‫بڕیارە عەقاڵنیانەی س���ەرکردەکانی واڵتان‪،‬‬ ‫بەلەبەرچاوگرتن���ی قازان���ج‌و زەرەرەکان���ی‬ ‫ش���ەڕ‪ ،‬دەیاندەن‪ .‬ئەگەر ئەم تیۆرە بکەین‬ ‫بەپێوەر ئەوە ئەگەری هەڵگیرس���انی شەڕ‬ ‫هەم هەیە هەم نییە‪ .‬ئەگەری هەیە چونکە‬ ‫ه���ەم ڤالدیمێر پوتین ه���ەم رەجەب تەیب‬ ‫ئۆردوگان چاوەڕوانی ئەوەیان لێدەکرێت کە‬ ‫لەهەڵسەنگاندنەکانیان بۆ قازانج‌و زەرەرەکانی‬ ‫شەڕ کورتبێنن‪ ،‬هەڵەبکەن یان هەر بەڕاستی‬ ‫واتێبگەن کە شەڕ لەقازانجیاندایە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەوانەیە هەڵگیرسانی شەڕی لێبکەوێتەوە‪.‬‬ ‫پێچەوانەکەش���ی ڕاس���تە‪ ،‬وات���ە دەکرێت‬ ‫واتێبگ���ەن کە ش���ەڕ لەقازانجی���ان نییە‪،‬‬ ‫بەمەش خۆ لەشەڕ دوربگرن‪.‬‬ ‫خۆ ئەگەر تیۆری گۆڕانی تەرازوی هێز‪ ،‬کە‬ ‫تێگەیشتنێکی دیکەی ڕیالیستەکانە‪ ،‬بکەین‬ ‫بەپێوەر ئەوە دەبینین دیسان ئەگەرەکانی‬ ‫ش���ەڕ هەم هەن‌و هەم نین‪ .‬بەگوێرەی ئەم‬ ‫تیۆرە ش���ەڕ کاتێ���ک هەڵدەگیرس���ێت کە‬ ‫هێزێکی نوێ لەهەڵکش���اندابێت‌و هەڕەشە‬ ‫بۆس���ەر هێ���زە هەژمونگەرییەکان���ی دیکە‬ ‫دروس���تبکات‪ .‬ئەگەر ئەوە ڕەچاوبکەین کە‬ ‫ڕوس���یا ماوەی چەند ساڵێکە بەهێزو گوڕو‬ ‫توانایەک���ی ئابوریی‌و س���ەربازی خەریکی‬ ‫هەڵکش���انەو خەریکیش���ە دەبێتە هەڕەشە‬ ‫لەس���ەر هێزە هەژمونگەرەک���ە (ئەمریکاو‬ ‫ناتۆ‪ ،‬ک���ە تورکی���ا ئەندامە لێ���ی)‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەکرێت بڵێین ئەگەری ش���ەڕ هەیە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر تورکیاو ڕوس���یا وەک دو هێزەکەی‬ ‫تەرازوەک���ە وەربگرین‪ ،‬ئ���ەوە ئەگەرەکانی‬ ‫ش���ەڕ کەمن چونک���ە تواناکانی تورکیا زۆر‬ ‫کەمترن لەڕوس���یاو ناکرێت وەک هەڕەشەی‬ ‫جدی لەسەر ڕوسیا ببینرێن‪.‬‬ ‫تی���ۆری ئاش���تی دیموکراس���یی‬ ‫(‪ )democratic peace‬ک���ە جەخ���ت‬ ‫لەس���ەر کارەکتەرەکانی دەوڵەت‌و کۆمەڵگە‬ ‫دەکاتەوە پێیوایە ک���ە کۆمەڵگەو دەوڵەتە‬ ‫دیموکراتیی���ەکان دورە ش���ەڕو کۆمەڵگەو‬ ‫دەوڵەتە نادیموکراتییەکان نزیکە ش���ەڕن‪.‬‬ ‫لەژێر ڕۆشنایی ئەم تیۆرە‪ ،‬سەرەڕای ئەوەی‬ ‫کە هەم لەتورکیا هەم لەڕوس���یا هەڵبژاردن‬ ‫دەکرێت بەاڵم ه���ەردو دەوڵەت‌و کۆمەڵگە‬ ‫هەڵگری هەندێک کاراکتەری نادیموکراسین‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی ئەگەر کارەکتەرە خۆس���ەپێن‌‌و‬ ‫مەیل بەدیکتاتۆرییەکانی پوتین‌و ئۆردوگان‬ ‫ڕەچاوبکەین‪ ،‬ئەوە ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی‬ ‫شەڕ زۆرە‪.‬‬ ‫لەوالش���ەوە مارکس���ییەکان پێیانوای���ە‬ ‫ک���ە سیس���تەمی حوکمڕان���ی‌ لەواڵتەکان‬ ‫کارەکت���ەری ش���ەڕانگێزی واڵتەک���ە‬ ‫دیاریدەکەن‪ .‬ئ���ەوان پێیانوایە کە دەوڵەتە‬ ‫تەماح���کارە س���ەرمایەدارەکان فراوانخواز‌و‬ ‫ش���ەڕانگێزن چونک���ە ب���ۆ دامرکاندنەوەی‬ ‫تەماحەکانی���ان‌و پڕکردن���ەوەو خاڵیکردنی‬ ‫بازاڕەکانیان هەڵپ���ەی داگیرکاریی دەدەن‪.‬‬ ‫بەگوێرەی تێگەیش���تنەکانی مارکسییەکان‬ ‫بێت ئەگەری شەڕ هەیە چونکە سیستەمی‬ ‫س���ەرمایەداری لە هەردو دەوڵەتی تورکی‌و‬ ‫ڕوسی بەرقەرارە‪.‬‬

‫ئەگەر تیۆری کێبڕکێی خۆچەکدارکردنیش‬ ‫بکەین���ە پێوەر ئ���ەوە ه���ەر دەبینین کە‬ ‫ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی ش���ەڕ لەئارادان‬ ‫چونکە ه���ەردو دەوڵەتی ڕوس���ی‌و تورکی‬ ‫چەندی���ن دەیەی���ە ب���ەردەوام خەریک���ی‬ ‫خۆپڕچەکردن‌و نوێکردنەوەی چەکەکانیانن‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر لەئاس���تی جیهانیش پرس���ەکە‬ ‫هەڵس���ەنگێنین ئەوە دو تیۆری دیکە هەن‬ ‫کە قسەیان لەسەر ئەگەرەکانی شەڕ هەیە‪.‬‬ ‫تیۆری س���وڕانەوە (‪ )cyclical‬یەکێکیانە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئەم تی���ۆرە هەر پەنجا س���اڵ یان‬ ‫س���ەد س���اڵێک بەهۆکاری قەیرانی ئابوری‬ ‫جیهان���ی ی���ان الوازبونی نیزام���ی جیهانی‬ ‫ئەگەری هەڵگیرس���انی شەڕ دروستدەبێت‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ش���ەڕی یەکەمی جیهان���ی بکەینە‬ ‫خاڵی دەستپێک ئەوە س���ەد ساڵ‌و ئەگەر‬ ‫ش���ەڕی دوەمی جیهانی���ش بکەینە خاڵی‬ ‫دەس���تپێک ئەوە زیاتر لەشەس���ت س���اڵ‬ ‫دەبێت کە ش���ەڕێکی جیهان���ی ڕوینەداوە‪.‬‬ ‫هاوکات بەڕەچاوکردن���ی ئەوەی کە جیهان‬ ‫بەقەیرانێک���ی ئاب���وری س���ەخت‌و نیزامە‬ ‫عالەمییەکەش���ی ب���ەرەو الوازی دەڕوات‌و‬ ‫زلهێزەک���ەی‪ ،‬ئەمریکا‪ ،‬خەریک���ە جڵەوی‬ ‫فەرمانڕەوایی لەدەس���تدەدات‪ ،‬ئەوە ئەگەر‬ ‫تێگەیش���تنەکانی ئەم تیۆرە قەبوڵبکەین‪،‬‬ ‫ئەوە ئەوکات دەکرێت بڵێین کە ئەگەرەکانی‬ ‫هەڵگیرسانی شەڕێکی جیهانی بونی هەیە‪.‬‬ ‫خۆ ئەگەر کەڵک لەتێگەیشتنەکانی تیۆری‬ ‫گۆڕانی ڕاس���تەوانەیی درێژخایەن ‪theory‬‬ ‫‪ of linear long-term change‬وەربگرین‬ ‫دەبینین ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی شەڕ زۆر‬ ‫کەمن چونکە بەپێی تێگەیش���تنەکانی ئەم‬ ‫تیۆرە شەڕو پێکدادانەکان لەگەڵ تێپەڕبونی‬ ‫زەم���ەن کەمترو کەمتربونەت���ەوە‪ ،‬هۆکاری‬ ‫ئەمەش دەگێڕنەوە بۆ گەشەی تەکنۆلۆجی‌و‬ ‫نۆرم‌و بەها نێودەوڵەتییەکان‪.‬‬ ‫ئ���ەم تێگەیش���تنە زۆر لەتی���ۆری‬ ‫ئایدیالیستەکان (لیبرالەکان) لەپەیوەندییە‬ ‫نێودەوڵەتیی���ەکان نزیک���ە چونک���ە‬ ‫ئەوانی���ش پێیانوای���ە ک���ە بەتێکەڵب���ون‌و‬ ‫پشتبەیەکتربەس���تن‌و ئامێزان���ی ئاب���وری‬ ‫جیهان���ی ئەگەرەکان���ی ش���ەڕ زۆر ک���ەم‬ ‫دەبن‪ .‬ئ���ەوەی بەدی دەکرێ���ت لەجیهاندا‬ ‫لەگەڵ شۆڕش���ی تەکنۆلۆجیاو ئینتەرنێت‌و‬ ‫پەیوەندییەکان‪ ،‬کە جیهانگیریی بەدوایخۆیدا‬ ‫هێن���اوە‪ ،‬ئابوری جیهان���ی تاڕادەیەکی زۆر‬ ‫ئامێزانی بەخۆیەوە بینیوەو واڵتان ئێجگار‬ ‫زیات���ر لەجاران پش���تبەیەکتر دەبەس���تن‌و‬ ‫ئابوریان تێکهەڵکێشی یەکدی بوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ئەگەرەکانی شەڕ کەمدەکات‪.‬‬ ‫لەژێ���ر ڕۆش���نایی ئ���ەم تیۆران���ە بێت‬ ‫ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی شەڕ بونیان هەیەو‬ ‫نییە‪ .‬من پێموایە ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی‬ ‫شەڕ کەمن لەبەر چەند هۆیەک‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬ئاب���وری ڕوس���یاو تورکیا زۆر‬ ‫بەیەک���ەوە بەس���تراونەتەوە بەڕادەیەک کە‬ ‫بازرگانی نێوانیان گەیشتۆتە‪ ٣٥‬ملیار دۆالر‬ ‫سااڵنەو واچاوەڕواندەکرێت کە تا‪ ٢٠٢٠‬بگات‬ ‫بە ‪ ١٠٠‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬ڕوسیا سەرقاڵە بەپرسی ئۆکرانیاو‬ ‫کرایمیی���ەو پش���تیوانیکردن لەڕژێمەک���ەی‬ ‫بەشار ئەس���ەد بۆیە ناتوانێت‌و ناشیەوێت‬ ‫بەرەیەکی دیکە بۆ خۆی بکاتەوە‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬ئ���ەوەی لەنێ���وان ڕوس���یاو‬ ‫تورکیا لەس���وریا دەگ���وزەرێ ملمالنێیەکە‬ ‫لەس���ەر هێش���تنەوەو الدانی ئەسەد‪ ،‬هەر‬ ‫بەوشێوەیەش دەمێنێتەوە‪ ،‬نەک ملمالنێیەکی‬ ‫ڕاس���تەوخۆبێت لەس���ەر خاکی تورکیا یان‬ ‫ڕوس���یا‪ .‬ئەگەرەکانی س���ەرکەوتنی ڕوسیا‬ ‫لەهێش���تنەوەی "بەشار" ێک کە دەسەاڵتی‬ ‫نەک بەسەر تەواوی سوریا بەڵکو بەشێکی‬ ‫سوریادا بش���کێ ئێجگار زۆرترە لەوەالنانی‬ ‫بەشار‪.‬‬ ‫چوارەم‪ ،‬ڕوسیا دەتوانێت بەپشتیوانیکردن‬ ‫لەهێزە کوردییەکان لەسوریا دەستی تورکیا‬ ‫لەس���وریا ببڕێت‪ ،‬یان النیک���ەم تواناکانی‬ ‫گەمەکردنی تورکیا کەمبکاتەوە‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ ،‬ڕوس���یا بەهەڵگیرساندنی شەڕ‬ ‫دۆست بۆ تورکیا زیادو بۆ خۆی کەمدەکات‪،‬‬ ‫ل���ەم ئانوساتەش���دا کە ڕوس���یا ئابڵوقەی‬ ‫ئاب���وری لەس���ەرەو لەالی���ەن کۆمەڵگەی‬ ‫نێودەوڵەت���ی کەنارگیرکراوە لەهەمو کاتێک‬ ‫زیاتر پێویستی بەهاوڕێ‌و هاوپەیمان هەیە‪.‬‬ ‫شەش���ەم‪ ،‬ڕوس���یا بەتاوانبارک���ردن‌و‬ ‫ئاش���کراکردنی پەیوەندیی���ە ڕاس���تەوخۆو‬ ‫ناڕاس���تەوخۆکانی نێ���وان تورکیاو داعش‬ ‫باشتر دەتوانێت تورکیا کەنارگیربکات نەک‬ ‫بەهێرشکردنە سەری‪.‬‬ ‫لەبەر ئەم هۆیانە ئەگەرەکانی هەڵگیرسانی‬ ‫شەڕ کەمن بەاڵم ناکرێت بڵێین نین‪.‬‬

‫ئومێد حه‌مه‌عه‌لی‬

‫یه‌كه‌م شتێ ده‌یكاته‌ قوربانی‌و لێیده‌دا‬ ‫خ���ودی ئازادییه‌‪ ،‬نه‌ك ئ���ه‌و له‌مپه‌ره‬ ‫‌بنه‌ڕه‌تییان���ه‌ی به‌رقه‌راربون���ی ئازادی‬ ‫پێشده‌خه‌ن‌و رێگه‌ی پێده‌ده‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌م���و ش���تێ رێگه‌پێدراوب���ێ‪ ،‬هه‌مو‬ ‫شتێكیش خاپورده‌بێ له‌پێشه‌وه‌خودی‬ ‫ئ���ازادی‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گ���ه‌ر ئه‌م "هه‌مو‬ ‫ش���تێ رێگه‌پێدراوه‌" س���نورداربكه‌ین‬ ‫ب���ه‌وه‌ی كه‌هه‌مو ش���تێ رێگه‌پێدراو‌ه‬ ‫ته‌نه���ا تێپه‌ڕاندن���ی س���نوری ئازادی‬ ‫ئه‌وانیتر نه‌بێ‪ ،‬هێش���تا ئه‌و ئازادییه‌ی‬ ‫باس���ی ده‌كه‌ین له‌جه‌وه���ه‌ری خۆیدا‬ ‫ئازادییه‌ك���ی بێ ئه‌خالقه‌‪ .‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئه‌وه ‌رۆش���نبكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬مه‌به‌س���تمان‬ ‫له‌وه‌ی ئ���ازادی له‌وه‌ش س���نوردارتر‌ه‬ ‫ئاماژه‌مانپێكرد‪ ،‬ئه‌وه‌نیی ‌ه كه‌س���گه‌لی‬ ‫دیك ‌ه ده‌رف ‌هت‌و مافی ئه‌وه‌یان پێبدرێ‬ ‫ئازادی به‌رانبه‌ره‌كانیان سنورداربكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و به‌ئاش���كرایی ئاماژه‌ی���ه‬ ‫‌به‌س���نوردارێتی ناچارییان���ه‌ی ئازادی‬ ‫به‌هۆی به‌هاو پره‌نسیپ ‌ه نكوڵیلێنه‌كراو‌ه‬ ‫پێشمه‌رجكراوه‌كانه‌وه‌هه‌م له‌په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌بون���ی ئازادییه‌ك���ی پۆزه‌تی���ڤ‌و‬ ‫به‌ڕه‌وش���ته‌وه‌‪ ،‬هه‌م گرێ���دراو له‌گه‌ڵ‬

‫مرۆڤ���ه‌كان ئ���ازادی له‌جه‌وهه‌رێكی‬ ‫ب���ااڵو به‌هایه‌ك���ی نكوڵیلێنه‌ك���راوی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی بون���دا جێگیرو قه‌بوڵده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی لێ���ره‌دا ده‌بێت���ه‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫كێش���ه‌كه‌مان خودی ئه‌و قه‌بوڵكردنه‬ ‫‌ده‌سته‌جه‌معییه‌یه‌‪ .‬گرفتاربونی ئازادی‬ ‫به‌پێناس���ه‌ی گه‌لی‌و گش���ته‌وه ‌بوه‌ته‬ ‫‌ئاژاوه‌یه‌كی ناوه‌وه‌ی ئازادی‌و شێواندنی‬ ‫ن���اوه‌ڕۆك‌و دیاریكردنه‌كان س���ه‌باره‌ت‬ ‫ب���ه‌و دۆخ��� ‌ه بونه‌ویی���ه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م چه‌مك��� ‌ه ره‌تناكرێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌پێی‬ ‫ناوه‌ته‌ دۆخێكی ئاڵ���ۆزی ئه‌وتۆوه ‌كه‬ ‫‌شوناسێكی شێواوی بۆ دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك���ی زۆر ئ���ه‌و شوناس���ه‬ ‫‌ش���ێواو‌ه له‌س���ه‌رچاوه‌ی فره‌خاوه‌نی‬ ‫ئازادی خۆیه‌و‌ه به‌رهه‌مهاتوه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌و كه‌س‌و كۆمه‌اڵنه‌ی ن ‌ه تێگه‌یش���تن‌و‬ ‫نه‌موماره‌س���ه‌و پراكتیك���ی ئازادییان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ك بون���ی ئ���ازادو خ���ودان‬ ‫ده‌رفه‌ت‌و بژارده‌ی ئازاد خۆیان نمایش‌و‬ ‫وه‌سفده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫خاوه‌ندارێتی ئازادی بۆ كه‌س���ێتی‬ ‫پێشمه‌رجی بنه‌ڕه‌تی گه‌شه‌كردنیه‌تی‪.‬‬ ‫به‌هۆی ئازادییه‌وەیه‌كه‌سێتی مرۆڤ ن ‌ه‬ ‫به‌ته‌نها توانای گونجان له‌گه‌ڵ واقیعی‬ ‫ده‌وروبه‌ردا پێكئه‌هێنێ‪ ،‬به‌ڵكو ده‌كارێ‬ ‫ئه‌و داكه‌وته‌ش بگ���ۆڕێ‌و دایبڕێژێته‌و‌ه‬ ‫هاوئاهه‌نگ له‌ته‌ك ئامانجه‌كانیدا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌وه‌بێژین‪ ،‬ئازادی ره‌های‬ ‫كه‌س���ێتی بونی نییه‌و ناش���توانێ ببێ‬ ‫له‌هیچ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا‪ .‬ره‌وشی سروشتی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی بونی كه‌س���ێتی گرێدراوه‬ ‫‌به‌چوارچێوه‌یه‌كی دیاریكراوی ئه‌خالق‌و‬ ‫ره‌فتار‪ .‬ئه‌خالق ئازادی سنوردار ده‌كاو‬ ‫ئازادییه‌ك���ی پۆزه‌تیڤ فۆرموڵه‌ده‌كات‬ ‫وه‌ك توانای خۆسه‌لماندنی حه‌قیقه‌ت‪،‬‬ ‫چاكه‌و جوانی‪ .‬ئه‌م ئازادییه‌ پۆزه‌تیڤ ‌ه‬ ‫له‌ئ���ازادی ئاژاوه‌ئامێ���ز جوداده‌بێته‌و‌ه‬ ‫ك���ه‌وه‌ك "هه‌مو ش���تێ رێگه‌پێدراوه‌"‬ ‫خۆی ده‌رده‌خ���ات‪ .‬ئه‌وه‌ی له‌گه‌وهه‌ری‬ ‫كه‌س���ێتی ئازاددا سه‌قامگیره‌جۆرێكه‬ ‫‌له‌ناسه‌قامگیری باوه‌ڕو ئاماده‌یی گومان ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر خودی ئه‌و ناسه‌قامگیرییه‌ش‪،‬‬ ‫له‌پاڵی���دا ب���ون‌و ئاماده‌ی���ی داننان���ه‬ ‫‌به‌پێویس���تی ملدان���ی ئازادانه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫پره‌نس���یپانه‌ی ك ‌ه ئه‌ش���ێ له‌زۆر باردا‬ ‫پای���ه‌ی ئه‌خالقی‌و به‌های���ی كاریگه‌ری‬ ‫كه‌س���ێتی‌و خودی جه‌وهه‌ری كه‌سێتی‬ ‫پێكبهێنن‪.‬‬ ‫پاراس���تنی هاوس���ه‌نگی‬ ‫نێ���وان ناس���ه‌قامگیری بونه‌وییان���ه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوی ئازادی‌و ئه‌و بنه‌ڕه‌تانه‌ی‬ ‫ئازادی پۆزه‌تیڤ هه‌ڵگریه‌تی پێشمه‌رجی‬ ‫بونێكی ره‌سه‌ن‌و ئازادی مرۆییه‌‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫لێ���ره‌دا له‌باره‌ی ئازادیی���ه‌وه‌ده‌دوێین‬ ‫به‌اڵم هه‌رخۆمان ئه‌و ئازادییه‌سنوربه‌ند‬ ‫ده‌كه‌ین ‪ ،‬ئایا ئه‌م كاره‌مان واتای لێدان‬ ‫له‌ئ���ازادی ده‌گه‌یه‌نێ؟ ئه‌گ���ه‌ر لێدان‬ ‫له‌ئازادی له‌به‌بنه‌ڕه‌تگرتنی پره‌نسیپ‌و بونێكی مرۆیی ئازادو ره‌سه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌س���ێتی مرۆڤ ته‌نه���ا له‌توانای‬ ‫به‌ه���ا ئه‌خالقیی���ه‌گه‌ردونییه‌كان���ه‌وه‬ ‫‌س���ه‌رچاوه ‌بگرێ‌و ئێم���ه‌ش بیخه‌ین ‌ه به‌رهه‌مهێنانی ئازادییه‌كی رێژه‌ییدایه‌‪،‬‬ ‫هه‌ن���اوی ئازادی‌و به‌ش���ێ له‌كۆنتڕۆڵی كاتێك ئه‌و دۆخی بونی خۆی ده‌ناسێ‌و‬ ‫پێبینابكه‌ی���ن‪ ،‬چیدی ده‌توانین ئازادی خاوه‌ندارێتی ده‌كا‪ .‬هه‌وڵدان بۆ ناسین‌و‬ ‫ته‌حقیق بكه‌ین؟ ره‌نگه‌ ته‌حقیقكردنی یه‌كااڵكردن���ه‌وه‌ی سروش���تی مرۆڤ‌و‬ ‫ئازادی هه‌ندێ جار به‌ترازان‌و ده‌رچونی مانای ژیان‌و بونی ئه‌و به‌چه‌ش���نێكی‬ ‫مرۆڤ له‌هه‌م���و كۆنت���رۆڵ‌و به‌هایه‌ك سروش���تییان ‌ه ب���ه‌ره‌و چه‌مكی مرۆڤی‬ ‫هێم���ای پێكرابێ‪ ،‬به‌ج���ۆرێ ك ‌ه زیاتر كام���ڵ ده‌ڕوات‪ ،‬كه ‌له‌خ���ودی خۆیدا‬ ‫ناس���نامه‌یه‌كی ره‌ه���ای به‌ئ���ازادی به‌رجه‌س���ته‌ی چاك���ه‌ ده‌كا‪ .‬ئ���ازادی‬ ‫داوه‌‪ ،‬ئه‌م دی���ده‌ نه‌یتوانیوه‌ هیچێكی رێژه‌یی له‌ئاستێكدا گرێدراوی خه‌سڵه‌ته‬ ‫قوڵ‌و كاریگ���ه‌ر له‌ب���اره‌ی ئازادییه‌وه ‌ئۆنتۆلۆژیی���ه ‌بنه‌ڕه‌تییه‌كان���ی مرۆڤ‬ ‫‌بخوڵقێنێ‌و بتوانێ له‌جه‌وهه‌ری دۆخی خۆیه‌تی‌و له‌ئاستێكی دیكه ‌په‌یوه‌ستی‬ ‫مرۆیی بگ���ۆڕێ‌و په‌ره‌ی پێبدات‪ ،‬زیاتر ئه‌و ره‌وش ‌ه به‌هایی‌و ئه‌خالقییانه‌‪ ،‬یان‬ ‫روئیایه‌كی خاپوركاری دژه‌پره‌نس���یپ‌و كه‌لتوری‌و شارستانییانه‌یه‌كه‌ئه‌و بونه‬ ‫مۆڕاڵه ‌ك���ه ‌دواج���ارو ناڕاس���ته‌وخۆ ‌فڕێدراوه‌ته‌ ناوی وه‌ك ئه‌وه‌ی هایدیگه‌ر‬ ‫له‌په‌یوه‌ند به‌خ���ودی ئازادییه‌وه ‌وه‌كو پێیوای��� ‌ه بونی مرۆڤ بونێكی فڕێدراو‌ه‬ ‫پره‌نس���یپ‌و پێش���مه‌رجێكی بنه‌ڕه‌تی بۆ جیه���ان‪ .‬فڕێ���دان‌و كه‌وتنی مرۆڤ‬ ‫بونی م���رۆڤ هه‌مان رۆڵی خاپوركاری له‌جیهان نه‌ك هه‌ر له‌به‌رپرس���یارێتی‌و‬ ‫وازیكردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌ریده‌خات ئازادی پابه‌ندێتییه ‌ئۆنتۆلۆژی‌و ئه‌خالقییه‌كان‬ ‫به‌بێ به‌هاو پره‌نسیپ نامومكینه‌بۆ بون‌و ده‌ربازی ناكات‪ ،‬ت���ه‌واو به‌پێچه‌وانه‌وه‬ ‫هه‌م���و ته‌قه‌الیه‌كیش ب���ۆ گۆڕینی ئه‌و ‌كۆمه‌ڵێ���ك پێش���مه‌رجی بنه‌ڕه‌ت���ی‬ ‫نامومكینیه‌ته‌بۆ مومكین ده‌بێته‌هۆی بونه‌وییانه‌ی هه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر موماره‌سه‌ی‬ ‫كاركردی خراپی به‌ته‌واو مانا له‌س���ه‌ر پراكتیكییان نه‌كات به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫شیاوێتی‌و مومكینیه‌تی هه‌ر ده‌ركه‌وته‌و ن���ه‌وه‌ك بونێكی ئازادو نه‌وه‌ك بونێكی‬ ‫خه‌سڵه‌تێكی بنچینه‌یی ئازادی‪ .‬كێشه‌ی ره‌س���ه‌ن ده‌كرێ ئام���اژه‌ی پێبكه‌ین‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ی ئه‌م روانینه‌ كه‌خۆی له‌س���ه‌ر ئاماده‌بون���ی پێش���مه‌رجانه‌ی م���رۆڤ‬ ‫"هه‌مو شتێ رێگه‌پێدراوه‌" بیناكردوه‌‪ ،‬له‌جیهان‌و له‌شوێنێكی دیاریكراودا ئه‌و‬

‫سیسته‌می‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی‬ ‫كۆنتڕۆڵكاری ئه‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌ به‌ناوی‬ ‫ئاسانكاری‌و‬ ‫فه‌راهه‌مكردنی‬ ‫ئازادی زیاتره‌و‌ه‬ ‫سه‌رقاڵبونی مرۆڤی‬ ‫به‌ته‌واوی داگیرو‬ ‫ئاراسته‌كردوه‌بۆ‬ ‫سه‌ر ئه‌و سه‌حنه‬ ‫‌شانۆییه‌ی وێنه‌و‬ ‫ئایكۆنه‌كانی تیادا‬ ‫نمایشده‌كا له‌به‌رگی‬ ‫حه‌قیقه‌تدا‬

‫ئیلتیزامات���ه‌خۆلێالنه‌دراوانه‌بۆ مرۆڤ‬ ‫پێشئه‌هێنێ كه‌له‌جه‌وهه‌ردا پابه‌ندێتی‌و‬ ‫س���نوردارێتی ئازادین‪ .‬له‌ته‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫ئاماده‌ب���ون له‌ش���وێندا ناچاریی���ه‌‪،‬‬ ‫بونیش له‌گه‌ڵ ئه‌وانیتردا پێش���مه‌رجه‌و‬ ‫ره‌س���ه‌ناێتی م���رۆڤ داده‌ڕێژن‪ .‬هه‌مو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ده‌زانین "له‌ت���ه‌ك ئه‌وانیتربون"‬ ‫ته‌نها كاتێك ده‌س���ته‌به‌رو ته‌ندروست‬ ‫ده‌بێ كه‌له‌بناغه‌ی���دا مۆڕاڵێكی به‌هێز‬ ‫له‌كاردابێ‌و ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ رێكبخات‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێ‌و چاك���ه‌و خراپه‌ی مرۆڤ‬ ‫بنرخێن���ێ‌و‪ ،‬ده‌رفه‌تیانبدات���ێ ی���ان‬ ‫ئاسته‌نگییانبكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌كان ئ���ه‌و پانتایی ‌ه ‌‬ ‫م���رۆڤ پێویس���ته‌ تیای���دا ئاماده‌بێ‬ ‫هه‌ڵگری جه‌وهه‌رێكی ئه‌خالقین‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ئ���ه‌و جه‌وهه‌ره‌پرۆس���ه‌ی خاڵیبونه‌وه‬ ‫‌روده‌دات‪ ،‬مان���ه‌وه‌وه‌ك بونێكی پوچ‪،‬‬ ‫بێ ن���اوه‌ڕۆك‌و س���ه‌ربه‌ئاژاوه‌ی ڕۆحی‬ ‫ده‌بێت���ه ‌ته‌نها ب���ژارده‌ی به‌رئه‌نجامی‬ ‫پرۆس���ه‌ی خاڵیبونه‌وه‌ك���ه‌‪ .‬لێ���ره‌دا‬ ‫ره‌وش���ێكی قوتاربو له‌به‌ه���اكان دێت ‌ه‬ ‫ئ���اراوه‌ كه‌له‌بناغه‌دا مایلی پوچی‌و بێ‬ ‫واتایی ت���ه‌واوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئازادی ئه‌وه‌بێ‬ ‫ك ‌ه هیچ مۆڕاڵێك‌و به‌هایه‌كی دیاریكراو‬ ‫كۆنت���رۆڵ به‌ڕێوه‌نه‌با‪ ،‬به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌هه‌ڵ���ه‌دا ناچین ئه‌گ���ه‌ر ئازادییه‌كی‬ ‫ئه‌وه���ا ئاژاوه‌ئامێ���ز به‌"به‌رئاوه‌اڵیی"‬ ‫ناوببه‌ی���ن‪ ،‬ك���ه‌ له‌ده‌ربڕینی ئاس���ایی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا ب��� ‌ه به‌ره‌اڵیی ناوده‌هێنرێ‪.‬‬ ‫"به‌رئاوه‌اڵیی" دۆخێك ‌ه مرۆڤ پابه‌ندی‬ ‫هیچ پره‌نس���یپ‌و به‌هایه‌ك نابێت‪ ،‬یان‬ ‫داننانێ به‌هیچ كۆنترۆڵ‌و ئاسته‌نگێكی‬ ‫مۆڕاڵ���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬سیاس���ی‌و‬ ‫رۆحی���دا؛ ئه‌زمونكردن���ی به‌رئاوه‌اڵیی‬ ‫به‌ن���اوی ئازادبون���ه‌وه‌ره‌نگه‌دیارترین‬ ‫ده‌ركه‌وته‌ی دونیای هاوچه‌رخی ژیانی‬ ‫مرۆڤایه‌ت���ی ب���ێ‪ .‬ناوه‌ڕۆك���ی ژیانی‬ ‫هاوچه‌رخ كااڵخوازی‌و ته‌كنه‌لۆژیازاڵییه‌و‬ ‫چوارچێوه‌یه‌كی بۆ ژیان نه‌خشكردوه‌و‬ ‫له‌پاڵی���داو له‌ڕێگ���ه‌ی په‌ره‌پێدان���ی‬ ‫ئایدی���ای نامومكینبون���ی گۆڕین���ی‬ ‫دونی���او نه‌ش���یاو بۆبون���ی دونیایه‌كی‬ ‫جیاوازتره‌وه‌ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی خۆی‬ ‫بۆ ئینس���ان سه‌رڕێ خس���توه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌ناویدا هه‌مو ئ���ه‌و هێزو كاركردان ‌ه‬ ‫ئام���اده‌ن ك ‌ه توانیویان��� ‌ه ئایدۆلۆژیای‬ ‫نامومكینبون���ی دونیایه‌كی تر پایه‌دارو‬ ‫پته‌وبكه‌ن‪ .‬ئه‌م دونیای ‌ه جیا له‌ئازادییه‬ ‫‌سیاس���ی‌و كه‌لتوریی���ه‌كان‪ ،‬هه‌ڵگ���ری‬ ‫ج���ۆرێ له‌به‌رئاوه‌اڵكردن���ه‌وه‌ی مرۆڤ ‌ه‬ ‫له‌ئاست به‌هاو پره‌نس���یپه ‌گه‌ردونییه‬ ‫‌ئه‌خالقییه‌كاندا‪ ،‬جۆرێك له‌" هه‌مو شتێ‬ ‫رێگه‌پێ���دراوه‌" ی هێناوه‌ت���ه‌ژیانه‌وه‌و‬ ‫ئاژاوه‌ی رۆحی‪ ،‬ئه‌خالقی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫فراوانكردوه‌‪ ،‬سه‌رباری ئاژاو‌ه سیاسیی ‌ه‬ ‫مه‌ترس���یداره‌كان كه‌ بونه‌ته‌هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫رۆژانه‌ی���ی وێران���كار به‌س���ه‌ر بون���ی‬ ‫مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵگه‌كان���ه‌وه‌‪ .‬به‌رئاوه‌اڵیی‬ ‫یان به‌ده‌ربڕین ‌ه گش���تییه‌كه‌"به‌ره‌اڵیی"‬ ‫چركه‌ساتی داڕنینی ئه‌خالق‌و ئازادییه‌‪،‬‬ ‫پچ���ڕان‌و هه‌وڵ���ی لێكترازانی ئه‌خالق‌و‬ ‫ئازادییه‌‪ ،‬كه‌ده‌رگای به‌رئاوه‌اڵبونه‌وه‌ی‬ ‫م���رۆڤ ده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا‬ ‫به‌ه���اكان‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌ته‌ندروس���ته‬ ‫‌ئینس���انییه‌كان نین كاولده‌بن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خودی ئازادیش ریش���ه‌ییان ‌ه كاولده‌بێ‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌فاكته‌ره‌بنچینه‌ییه‌كان���ی‬ ‫دیلكردنی مرۆڤ به‌رئاوه‌اڵبونه‌ له‌هه‌مو‬ ‫ش���تێ‪ ،‬ملكه‌چی‌و شۆڕبونه‌وه‌ی مرۆڤ‬ ‫له‌به‌رئاوه‌اڵیی���دا كارك���ردو جێكه‌وتی‬ ‫كه‌مت���رو ته‌نكترنیی���ه‌له‌خ���ودی ئه‌و‬ ‫سیس���ته‌مانه‌ی به‌ڕۆش���نی به‌ره‌نگاری‬ ‫ده‌ركه‌وته‌كان���ی ئ���ازادی ده‌بن���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫سیس���ته‌می ته‌كنه‌لۆژی كۆنتڕۆڵكاری‬ ‫ئه‌م س���ه‌رده‌م ‌ه به‌ناوی ئاس���انكاری‌و‬ ‫فه‌راهه‌مكردن���ی ئ���ازادی زیات���ره‌و‌ه‬ ‫س���ه‌رقاڵبونی مرۆڤی به‌ته‌واوی داگیرو‬ ‫ئاراسته ‌كردوه ‌بۆ س���ه‌ر ئه‌و سه‌حنه‬ ‫‌ش���انۆییه‌ی وێن���ه‌و ئایكۆنه‌كانی تیادا‬ ‫نمایش���ده‌كا له‌به‌رگ���ی حه‌قیقه‌ت���دا‪.‬‬ ‫ل���ه‌م پنته‌ی گ���ه‌ردون‌و ل���ه‌م چركه‌ی‬ ‫مێ���ژوی هه‌نوكه‌دا م���رۆڤ له‌دۆخێكی‬ ‫تائه‌ندازه‌یه‌ك���ی گ���ه‌وره‌گه‌ڕاوه‌دای���ه‬ ‫‌ب���ۆ ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌ی ئه‌فالت���ون‪.‬‬ ‫ئێمه ‌بوینه‌ت���ه ‌بارهه‌ڵگری س���ێبه‌ر‌ه‬ ‫به‌حه‌قیقه‌تك���راوه‌كان‪ ،‬ده‌ركه‌وت���ه‌ی‬ ‫وێنه‌ی���ی‌و س���ێبه‌ری حه‌قیقه‌ت���ه‌كان‬ ‫له‌ش���انۆیه‌كی جیهانیی���دا ده‌بینی���ن‬ ‫ك��� ‌ه ئێرنس���ت دیب���ۆر له‌په‌رتوكێكیدا‬ ‫باس���ی كردوه‌و ئێمه‌ش له‌وتارێكماندا‬ ‫به‌ناونیش���انی "كۆمه‌ڵگه‌ی ته‌ماشاكار"‬ ‫له‌س���ه‌ری دواوین‪ .‬ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه‬ ‫‌بۆ چیرۆك���ی ئه‌ش���كه‌وتی ئه‌فالتون‌و‬ ‫ل���ه‌و روانگه‌ی���ه‌وه ‌ته‌ماش���ای دۆخی‬ ‫بون���ی م���رۆڤ‌و ژیان���ی هاوچه‌رخ���ی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ته‌كنه‌لۆژیك���راو بكه‌ین‪،‬‬

‫ئه‌ش���ێ تێگه‌یش���تنێكی رۆش���نمان‬ ‫له‌ب���اره‌ی ماهیی��� ‌هت‌و ش���وێنی بونی‬ ‫مرۆیی پێ ببه‌خش���ێ‪ ،‬چونك ‌ه ره‌وشی‬ ‫كه‌س���انی نیشته‌جێی ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌و‬ ‫دانیشتوانی ناوقواڵیی دونیای شانۆیی‬ ‫ئه‌م���ڕۆ تائه‌ندازه‌یه‌ك���ی مه‌ترس���یدار‬ ‫وێكده‌چن‪ .‬له‌ئه‌ش���كه‌وتدا مرۆڤگه‌لێك‬ ‫به‌چه‌ش���نێك كۆت‌وبه‌ندك���راون ك���ه‬ ‫‌له‌توان���ای ئاوڕدانه‌وه‌دانی���ن‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫مومكینیه‌ت���ی بینین‌و ئاش���كراكردنی‬ ‫حه‌قیقه‌تی لێ بێب���ه‌ری كردون‪ ،‬بۆیه‬ ‫‌ته‌نها ئه‌و سێبه‌ران ‌ه ده‌بینن ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫دی���واری ئه‌ش���كه‌وته‌كه ‌ده‌ركه‌وتون‪،‬‬ ‫هه‌رئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وان حه‌قیقه‌ته‌و مایه‌ی‬ ‫نكوڵیلێكردن نیی���ه‌‪ .‬دیاره‌كۆتوبه‌ندی‬ ‫ئ���ه‌وان ئاماژه‌یه‌كی ره‌مزیی��� ‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫بی���رو ئایدیایانه‌ی ئاس���ته‌نگی به‌رده‌م‬ ‫ئاوه‌اڵبون���ه‌وه‌و كران���ه‌وه‌ی ه���زری‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی بیركردن���ه‌وه‌ی ئه‌وانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و دۆخ���ه‌ وه‌س���تاو و جامیده‌یه‌كه‬ ‫‌له‌س���ه‌رده‌می هاوچه‌رخدا ئایدۆلۆژیای‬ ‫زاڵكراوی دواهه‌مین ژیان‌و شارستانێتی‬ ‫گوزارشتیلێكردوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی له‌ئه‌شكه‌وت‬ ‫ده‌چێته‌ده‌ره‌وه ‌تێده‌گات حه‌قیقه‌ته‌كان‬ ‫له‌جێگ���ه‌ی دیك ‌هن‌و دونی���ای ناوه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌ش���كه‌وت هیچ نییه‌جگه‌له‌ش���انۆی‬ ‫نمایشكردنی وێنه‌و سێبه‌ره‌كان‪ .‬ئازادی‬ ‫به‌یان نابێ ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و كۆتوبه‌ندانه‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبوانی ئه‌ش���كه‌وتی گیرداوه‬ ‫‌نه‌كرێن���ه‌وه‌و گوم���ان نه‌خرێته‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ئایدیایان���ه‌ی ره‌گوریش���ه‌ی‬ ‫كۆتوبه‌نده‌كانیان پێكهێن���اوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پێمانواب���ێ ده‌رچ���ون له‌ژێرب���اری‬ ‫ئایدیاگه‌ل‌و كۆتوبه‌ندگه‌لی دیاریكراوی‬ ‫كات‌و ش���وێنێكی دیاریك���راو ئی���دی‬ ‫مس���ۆگه‌رو پایه‌داری ئازادی به‌رقه‌رار‬ ‫ده‌كا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ده‌كه‌وین���ه‌هه‌ڵه‌یه‌ك���ی‬ ‫بنچینه‌ییه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی پرۆس���ه‌ی‬ ‫ئازادی‌و ئازادبون له‌ره‌وشی ئاماژه‌پێدراو‬ ‫ده‌مانخاته ‌دونیایه‌كی دیكه‌ی هه‌ڵگری‬ ‫بیرو ئایدیای نوێ‪ ،‬به‌م ش���ێوه‌یه‌ئێمه‬ ‫‌ده‌بین���ه‌وه ‌بارهه‌ڵگ���ری پره‌نس���یپ‌و‬ ‫روانینێك���ی دیاریكراو‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی لێره‌یا‬ ‫گرینگ ‌ه س���ه‌رنجی بده‌ینێ فۆرمه‌كانی‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ی ئازادیی���ه‌‪ ،‬كه ‌ئه‌ش���ێ‬ ‫ئازادی ئیفلیج‌و كۆتكراو به‌رهه‌مبهێنرێ‬ ‫به‌ه���ۆی زاڵبون���ی ئایدۆلۆژیاو ره‌گه‌زه‬ ‫‌یارمه‌تیده‌ره‌كانییه‌وه‌‪ ،‬یان به‌رئاوه‌اڵیی‬ ‫"به‌ره‌اڵی���ی" بێت���ه‌ گ���ۆڕێ به‌ه���ۆی‬ ‫تێپه‌ڕاندن‌و شكاندنی هه‌مو كۆنتڕۆڵێكی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌گرتو له‌پره‌نسیپه‌ئه‌خالقی‌و‬ ‫به‌ها بااڵكان���ی مرۆڤ���ه‌وه‌‪ .‬ئاماژه‌مان‬ ‫به‌رێژه‌یبون���ی ئازادی ك���ردو ئه‌مه‌ش‬ ‫گ���ه‌ڕان‌و دۆزین���ه‌وه‌ی بارێكی تایبه‌تی‬ ‫ئازادیی ‌ه كه‌نه‌ئازادییه‌كی به‌ته‌واو مانا‬ ‫كۆتكراوبێ‌و نه‌ئازادییه‌كی به‌رئاوه‌اڵبێ‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ئازادی له‌و ماناو شوناس���ه‬ ‫‌ئه‌فس���انه‌ییه ‌ده‌ربهێنین‌و به‌ڕوانینێكی‬ ‫رێژه‌ییان���ه‌و ئه‌خالقییان���ه‌ی گه‌ردونی‬ ‫تێیبگه‌ین‌و بونیادیبنێین‪ .‬له‌ئاس���تێكی‬ ‫دیاریكراودا ده‌رباره‌ی ئازادی پۆزه‌تیڤ‌و‬ ‫ئ���ازادی ئاژاوه‌ئامێ���ز قس���ه‌مانكرد‬ ‫له‌په‌یوه‌ند به‌ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و گیانی‬ ‫به‌گشتی‌و رۆش���نتریش هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫ئ���ه‌م دۆخه‌ب���و له‌په‌یوه‌ندییه‌كانماندا‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ره‌خنه‌كردن���ی به‌رئاوه‌اڵیی‬ ‫وه‌ك ده‌ركه‌وته‌یان جێگره‌وه‌ی ئازادی‬ ‫له‌هه‌ن���اوی ژیانی هاوچه‌رخ���دا‪ .‬ته‌نها‬ ‫هێماگه‌لێك���ی بچوكمان بۆ ئه‌و چه‌مكه‬ ‫‌له‌بواری سیاسییا كردوه‌‪ ،‬كه ‌زیادترین‬ ‫گفتوگۆو مشتومڕو له‌هه‌مانكاتا كێشه‌ی‬ ‫بۆ تاك‌و كۆمه‌ڵگه‌خوڵقاندوه‌‪ .‬پانتایی‬ ‫سیاس���ه‌ت مه‌نزڵگه‌ی كوش���نده‌بونی‬ ‫كێش���ه‌كانی ئازادیی���ه‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫به‌رچاوت���رو كاریگه‌رت���ر ب ‌ه ب���ه‌راورد‬ ‫به‌ره‌هه‌نده‌كانی دیكه‌ی ژیانی گش���تی‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌هان���ا ئارێنتی فه‌یله‌س���وف‬ ‫پێیوای���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و هه‌رێمه‌ی هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ئ���ازادی تیایدا ناس���راوبوه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫وه‌ك كێش���ه‌نا‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك فاكتێكی‬ ‫ژیانی رۆژانه‌یی‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی سیاسییه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌مڕۆ‪ ،‬بزانین یان نا‪ ،‬پرس���ی‬ ‫سیاس ‌هت‌و ئه‌و فاكته‌ی كه‌مرۆڤ بونێكه‬ ‫‌ك���رده‌ی پێ به‌خش���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام‬ ‫له‌بی���رو زیهنی ئێمه‌دا ئاماده‌ییان هه‌یه‬ ‫‌له‌هه‌مو ئه‌و كاتانه‌ی ده‌رباره‌ی ئازادی‬ ‫قس���ه‌ده‌كه‌ین‪ .‬كرده‌و سیاسه‌ت له‌نێو‬ ‫هه‌مو توانایی���ه‌كان‌و مومكینیه‌ته‌كانی‬ ‫ژیانی مرۆییدا‪ ،‬كرۆكی راستییه‌كن‪ ،‬كه‬ ‫‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ك توانای تێگه‌یشتنمان‬ ‫ناب���ێ به‌بێ رێگه‌دان به‌وه‌ی كه‌ئازادی‬ ‫بونی هه‌یه‌و زه‌حمه‌تیش ‌ه بتوانین له‌هه‌ر‬ ‫كێشه‌یه‌كی سیاسی نزیك ببینه‌وه‌ به‌بێ‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنی زمنی‌و راش���كاوانه‌مان‬ ‫له‌ته‌ك پرسی ئازادی مرۆییدا‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )505‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/1‬‬

‫مامۆستایه‌كی‌ ئاینی‌ كتێبێك له‌سه‌ر ژن كوشتن ده‌نوسێت‬ ‫"كوشتن ‌ی ژنێك له‌روخاندن ‌ی كه‌عبه‌ له‌الی‌ خوا ناله‌بارتره‌"‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫مامۆستایه‌ك ‌ی ئاین ‌ی كتێبێك له‌سه‌ر‬ ‫كوشتن ‌ی ژنان ده‌نوسێت‪ ،‬تیایدا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كاتێك ده‌قێك له‌قورئان ‌ی‬ ‫پیرۆز یان فه‌رموده‌ ‌ی پێغه‌مبه‌ر "د‪.‬خ"‬ ‫ده‌خوێنرێته‌وه‌و راڤ ‌ه ده‌كرێت‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫تێبین ‌ی ئه‌و‌ه بكرێت ك ‌ه مه‌به‌ست له‌و‬ ‫ژنانه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌قه‌كان له‌باره‌یانه‌و‌ه هاتون‬ ‫نه‌وه‌كو ژنان ‌ی ئه‌مڕۆ‪ .‬هه‌روه‌ها جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه به‌پێ ‌ی رێنماییه‌كان ‌ی‬ ‫ئاین ‌ی ئیسالم ژنان ده‌توانن راز ‌ی‬ ‫نه‌بن به‌رێساو یاسایه‌ك ك ‌ه ماف‌و‬ ‫ئازادییه‌كانیان زه‌وت ده‌كات‪.‬‬ ‫م���ه‌ال ئیدریس ژاڵه‌ی ‌ی ك ‌ه پێش���نوێژو‬ ‫وتارخوێن��� ‌ی یه‌كێ���ك له‌مزگه‌وته‌كان��� ‌ی‬ ‫ش���ار ‌ی كه‌الره‌‪ ،‬كتێبێك به‌ناونیش���انی‌‪:‬‬ ‫كوشتن ‌ی ژنان به‌بیانو ‌ی شه‌ره‌ف‌و ئابڕو‪،‬‬ ‫له‌نێوان نه‌ریت ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و شه‌ریعه‌ت ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امیدا‪ ،‬ده‌نوس���ێت‪ .‬ئ���ه‌م كتێب ‌ه‬ ‫له‌باڵوكراوه‌كان ‌ی پڕۆژه‌ ‌ی تیشكه‌‌و له‌سه‌د‬ ‫الپه‌ڕه‌و دو به‌ش پێكهاتوه‌‪ ،‬به‌ش ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫تایبه‌ت��� ‌ه به‌مافه‌كان ‌ی ئافره‌تان‌و به‌ش��� ‌ی‬ ‫دوه‌م باس له‌كوش���تن ‌ی ژن���ان به‌بیانو ‌ی‬ ‫ش���ه‌ره‌ف‌و ئاب���ڕو ده‌كات‪ .‬بۆ نوس���ین ‌ی‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌ش نوس���ه‌ر جگ��� ‌ه له‌قورئان ‌ی‬ ‫پیرۆز‪ ،‬پش���ت ‌ی ب���ه‌(‪ )26‬س���ه‌رچاوه‌ ‌ی‬ ‫كوردی‌‌و عه‌ره‌ب ‌ی به‌ستوه‌‪.‬‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌‌و شكاندن ‌ی بێده‌نگی‌‬ ‫له‌پێش���ه‌ك ‌ی كتێبه‌ك���ه‌دا‪ ،‬نوس���ه‌ر‬ ‫رونیده‌كات���ه‌و‌ه یه‌كێك ل���ه‌و هۆكارانه‌ ‌ی‬ ‫وایلێكردو‌ه ئه‌م كتێب ‌ه بنوس���ێت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫"پێویس���ت ‌ه هه‌ڵوێس���تم هه‌بێت به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و هه‌مو ناعه‌داله‌تیه‌ ‌ی به‌بیانو ‌ی ئایین‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌ژنان ده‌كرێ���ت"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و كوشتارو ره‌شه‌كوژییه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ژنان ده‌كرێت‪ ،‬یان ئه‌و فشارو‬ ‫سزا ده‌رونیانه‌ ‌ی ك ‌ه واده‌كات ژنان خۆیان‬ ‫بس���وتێنن‪ ،‬به‌گوێره‌ ‌ی ته‌عالیم‌و رێنمای ‌ی‬ ‫ئایه‌ته‌كان ‌ی قورئان ‌ی پیرۆزو فه‌رموده‌كان ‌ی‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر "د‪.‬خ"‪ ،‬كارگه‌لێك ‌ی نابه‌جێ‌‌و‬ ‫ن���اڕه‌وان‌و به‌تاوان��� ‌ی گ���ه‌ور‌ه له‌قه‌ڵه‌م‬

‫ده‌درێن‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش بو ك��� ‌ه هانیدام‬ ‫ئه‌م چه‌ند الپه‌ڕه‌ی ‌ه بنوسم‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ركێك ‌ی‬ ‫ئاینی‌‌و ئه‌خالقی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی ‌ه هه‌مو تاك‌و‬ ‫چین‌و توێژه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگه‌كه‌مان له‌ئاست ‌ی‬ ‫ئه‌م تاوانان ‌ه بێده‌نگ نه‌بن‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ ‌ی ئه‌و بۆچونانه‌ ‌ی له‌م كتێبه‌دا‬ ‫باڵویكردۆته‌وه‌‪ ،‬نوسه‌ر داوایه‌ك ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫خوێنه‌ران‌و زانایان ‌ی ئاین ‌ی ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"داواكارم نه‌ڵێن ئه‌م مه‌الی ‌ه له‌م نوسینه‌دا‬ ‫ده‌رگا ‌ی ب���ه‌ڕو ‌ی فه‌س���ادا كردۆت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه ئه‌م نوس���ین ‌ه له‌كاتێكدا‬ ‫نوسراو‌ه ك ‌ه س���ته‌مێك ‌ی زۆر له‌توێژێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ ‌ی میلله‌ته‌كه‌م���ان ده‌كرێت‪ ...‬ئه‌م‬ ‫نوسین ‌ه له‌بارودۆخ‌و سه‌رده‌مێك ‌ی تایبه‌تدا‬ ‫نوس���راوه‌‪ ،‬ده‌رمان ‌ه بۆ نه‌خۆش���یه‌ك ك ‌ه‬ ‫په‌ره‌یس���ه‌ندوه‌‪ ،‬نه‌ك خۆراكێك بۆ هه‌مو‬ ‫كات‌و سه‌رده‌مێك"‪.‬‬ ‫ژنان ده‌توانن ببن ‌ه كاربه‌ده‌ست‬ ‫له‌به‌ش��� ‌ی یه‌كه‌م ‌ی كتێبه‌كه‌دا ك ‌ه باس‬ ‫له‌مافه‌كان ‌ی ژنان ده‌كات‪ ،‬نوسه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫چۆن ده‌بێت به‌بیانو ‌ی ئاین ‌ی خواو‌ه سته‌م‬ ‫له‌ژنان بكرێت‌و ماف‌و ئازادییه‌كانی‌ به‌ژێر‬ ‫پێ���و‌ه بكرێت‪ ،‬ژن هیچ��� ‌ی له‌پیاو كه‌متر‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه له‌زۆربه‌ ‌ی‬ ‫بواره‌كاندا ده‌ور ‌ی ژن چاالك‌و كاریگه‌رتره‌‪،‬‬ ‫ژن بۆ خزمه‌تكردن ‌ی پیاو دروستنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش مرۆڤێك ‌ه ئازادو سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه به‌پێ ‌ی‬ ‫ش���ه‌ریعه‌ت ‌ی ئیسالم‪ ،‬ژن هه‌مو مافه‌كان ‌ی‬ ‫پیاو ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌و‌ه رونكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫زیاتر ده‌دات‌و ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ ‌ی بۆ پیاو ره‌وا‬ ‫بێت‪ ،‬بۆ ژنیش به‌هه‌مان ش���ێو‌ه ره‌وایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ره‌وا بێت بۆ پیاو بچێت ‌ه ده‌ره‌وه‌و‬ ‫كاربكات‪ ،‬فه‌رمانبه‌ر بێت‪ ،‬كاربه‌ده‌س���ت‬ ‫بێت‪ ،‬خاوه‌ن كارگه‌و س���ه‌رمایه‌دار بێت‪،‬‬ ‫بۆ ژنیش به‌هه‌مان شێو‌ه ره‌وایه‌‪.‬‬ ‫به‌پشتبه‌س���تن به‌رێنماییه‌كان ‌ی ئاین ‌ی‬ ‫ئیسالم‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ژنان ده‌توانن‬ ‫راز ‌ی نه‌بن به‌رێس���او یاسایه‌ك ك ‌ه ماف‌و‬ ‫ئازادییه‌كانیان زه‌وت ده‌كات‪ .‬من لێره‌و‌ه‬ ‫به‌ب��� ‌ێ دودڵی‌‌و به‌پشتبه‌س���تن ب ‌ه به‌ڵگ ‌ه‬ ‫راست‌و ره‌وانه‌كان (قورئان‌و سوننه‌ت)‪،‬‬ ‫ده‌ڵێم‪ :‬ئ���ه‌ ‌ی ژن ‌ی به‌ڕێز كاف���ر نابیت‌و‬

‫كارێك ‌ی ناشه‌رعیت نه‌كردو‌ه ئه‌گه‌ر راز ‌ی‬ ‫نه‌بیت به‌و سته‌م‌و چه‌وساندنه‌وه‌یه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌رت ده‌كرێت‪ ،‬چونك ‌ه تۆ ئازادیت‌و‬ ‫پاشكۆ نیت‪ ،‬شێت نیت تاكو من له‌جیات ‌ی‬ ‫ت���ۆ بڕیارب���ده‌م‪ ،‬تۆ ته‌كلی���ف‌و ئه‌ركت‬ ‫له‌سه‌رش���انه‌‪ ،‬تۆش وه‌ك���و من مرۆڤیت‪،‬‬ ‫قازانج‌و زه‌ره‌رت خۆت باش���تر ده‌یزانیت‪،‬‬ ‫بڕیار له‌ده‌ست ‌ی خۆتدایه‌‪ ،‬راز ‌ی مه‌ب ‌ه من‬ ‫به‌ناو ‌ی دینه‌و‌ه كۆیله‌و ده‌ستبه‌سه‌رو ژێر‬ ‫چه‌پۆكت بكه‌م‪.‬‬ ‫كاتێك نوسه‌ر دێت ‌ه س���ه‌ر باسكردن ‌ی‬ ‫چه‌وساندنه‌وه‌ ‌ی ژنان هۆكاره‌كه‌ ‌ی ده‌خات ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆ ‌ی پیاوان‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و‬ ‫ناهه‌قی ‌ه گه‌وره‌ی���ه‌ ‌ی ك ‌ه پیاو له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ژندا كردویه‌ت ‌ی دزێوترین‌و س���امدارترین‬ ‫تاوان ‌ه ك��� ‌ه له‌مێژو ‌ی بون���ه‌وه‌ردا كراوه‌‪،‬‬ ‫ته‌ماش���ا ‌ی مێژو بك ‌ه هه‌ر له‌زینده‌به‌چاڵ‬ ‫كردن‌و س���وتاندن‌و به‌خۆڵه‌مێش���كردن ‌ی‬ ‫هه‌تاك���و به‌كۆیله‌كردن‌و حس���اب ‌ی مرۆڤ‬ ‫بۆ نه‌كردن‌و به‌ش���مه‌ك كردن‌و ئازاردان ‌ی‬ ‫به‌هه‌مو ش���ێوه‌یه‌ك‪ ،‬به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫راستیه‌‪ .‬هه‌ڵوێست نه‌بون‌و بێده‌نگ بون‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر درێژه‌پێدان��� ‌ی ئه‌م ناهه‌قیان ‌ه‬ ‫خۆ ‌ی له‌خۆیدا گه‌وره‌ترین بێویژدانیه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه زۆرجار چه‌وس���اندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ژن ده‌خرێت ‌ه ئه‌س���تۆ ‌ی ئایین‪ ،‬به‌اڵم مه‌ال‬ ‫ئیدریس پێیوای ‌ه س���ه‌رچاوه‌ ‌ی س���ته‌م‌و‬ ‫ناڕه‌واییه‌كان له‌دژ ‌ی ژنان ئاین ‌ی پیرۆز ‌ی‬ ‫ئیس�ل�ام نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو "كلتور ‌ی رزیو و‬ ‫داته‌پیو ‌ی چاخ‌و سه‌رده‌م ‌ه دواكه‌وتوه‌كانه‌‪ ،‬جێبه‌ج��� ‌ێ بكرێ���ت؟ بۆ نمون��� ‌ه كچێك‬ ‫ك ‌ه ئه‌م س���ته‌م‌و بێویژدانیانه‌ ‌ی له‌س���ه‌ر له‌ئاس���تێك ‌ی هۆش���یار ‌ی به‌رزدای ‌ه چۆن‬ ‫باوكێك ‌ی نه‌خوێن���ده‌وار وه‌كو مه‌ڕ بیدات‬ ‫بیناكراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر‪ ،‬كچێك به‌نابه‌دڵ بدرێت به‌ش���و‬ ‫(‪ )..‬چ��� ‌ی دڵێك ‌ی به‌ژی���ان خۆش بێت‪،‬‬ ‫بۆچون ‌ی زانایان كۆن بون‬ ‫له‌باره‌ ‌ی ده‌رچون ‌ی ژنان له‌ماڵ نوس���ه‌ر چ ‌ی ئومێدێك ‌ی به‌م دین‌و ئاین ‌ه هه‌بێت ك ‌ه‬ ‫ئاش���كرا ‌ی ده‌كات‪ ،‬به‌ڵگه‌ی���ه‌ك نیی ‌ه ك ‌ه ئه‌مه‌ ‌ی به‌دروست داناوه‌‪.‬‬ ‫ئاش���كرای ‌ه زاناو فوقه‌هاكان ‌ی ئیس�ل�ام‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر "د‪.‬خ" قه‌ده‌غ���ه‌ ‌ی ده‌رچون ‌ی‬ ‫ژنان ‌ی كردبێ���ت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه "زۆربه‌ ‌ی له‌بۆچونه‌كانیاندا پش���تیان به‌ده‌قه‌كان ‌ی‬ ‫جار هانیداون له‌س���ه‌ر چون��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌ی ئیس�ل�ام به‌س���توه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌ال ئیدریس‬ ‫ماڵ"‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌بۆچون��� ‌ی هه‌ندێك له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه بۆچون��� ‌ی تایبه‌ت ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫له‌زانایان ‌ی ئیس�ل�ام ده‌رباره‌ ‌ی مافه‌كان ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌م جۆر‌ه گوزارشت ‌ی لێده‌كات‪:‬‬ ‫ژن���ان ده‌ڵێت‪ :‬ك���ه‌ ‌ی ره‌وای��� ‌ه بۆچون ‌ی خ���ود ‌ی ده‌ق ‌ه پیرۆزه‌كانی���ش به‌حوكم ‌ی‬ ‫زانای���ه‌ك ك ‌ه نزیكه‌ ‌ی هه‌زار س���اڵ پێش ئه‌وه‌ ‌ی له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه له‌ناو كۆمه‌ڵگایه‌كدا‬ ‫ئێستا ده‌ریبڕیو‌ه به‌سه‌ر كچان ‌ی ئه‌مڕۆدا دابه‌زی���ون ك��� ‌ه ژن به‌حوكم��� ‌ی واقیع ‌ه‬

‫‪17‬‬

‫ئه‌و ناهه‌قی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌یه‌ ‌ی ك ‌ه پیاو‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ژندا‬ ‫كردویه‌ت ‌ی دزێوترین‌و‬ ‫سامدارترین تاوان ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌مێژو ‌ی‬ ‫بونه‌وه‌ردا كراوه‌‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌ ‌ی ژێر ده‌سته‌و چه‌وساوه‌و قورئان‌و س���وننه‌ت به‌گۆڕان ‌ی س���ه‌رده‌م‌و‬ ‫به‌زیو بوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست ‌ه كاتێك ده‌قێك شوێن‌و بارودۆخه‌كان ده‌گۆڕێن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كوشتن ‌ی ژنان له‌روانگه‌ ‌ی‬ ‫له‌قورئان ‌ی پیرۆز یان فه‌رموده‌ ‌ی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫"د‪.‬خ" ده‌خوێنرێت���ه‌وه‌و راڤه‌ده‌كرێ���ت ئیس�ل�امه‌وه‌‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت‪ :‬به‌هیچ‬ ‫تێبین��� ‌ی ئه‌و‌ه بكرێت ك ‌ه مه‌به‌س���ت له‌و بیانویه‌ك رێگه‌نه‌دراو‌ه به‌هیچ ئیماندارێك‬ ‫ژنانه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌قه‌كان له‌باره‌یانه‌و‌ه هاتون ژنێك ‌ی ئیماندار بكوژێت‪ .‬كوشتن ‌ی ژنێك‬ ‫نه‌ك ژنان ‌ی ئه‌مڕۆ‪ ،‬ك ‌ه ئاست ‌ی رۆشنبیری‌‌و له‌وێرانكردن ‌ی هه‌مو سه‌رزه‌و ‌ی تاوانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫كه‌س���ایه‌تیان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌دا گه‌وره‌ت���ره‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ ‌ی ژنێ���ك بكوژێت ل ‌ه‬ ‫به‌جیاواز ‌ی شه‌و و رۆژ جیاوازه‌‪ ،‬مه‌به‌ستم رۆژ ‌ی قیامه‌تدا له‌ره‌حمه‌ت‌و به‌زه‌ی ‌ی خودا‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه بڵێ���م ئیجتیه���ادو هه‌ڵهێنجان ‌ی بێبه‌ش���ه‌‪ .‬كوش���تن ‌ی ژنێك له‌روخاندن ‌ی‬ ‫حوكم ‌ه شه‌رعیه‌كان له‌ده‌ق ‌ه پیرۆزه‌كان ‌ی كه‌عب ‌ه له‌ال ‌ی خوا ناله‌بارتره‌‪.‬‬

‫به‌رسڤێك بۆ فه‌رید ئه‌سه‌سه‌ردو "ریشه‌ی بیروباوەڕ ‌ی بارزانیه‌كان‌"‬ ‫ئه‌م كتێبه‌ سیاس���ییه‌‪ ،‬نه‌وه‌ك لێكوڵینه‌وه‌و‬ ‫ئه‌كادیم���ی ك���ه‌ وه‌ك كتێ���ب ح���ه‌زده‌كات‬ ‫بێت���ه‌ پێش���چاو‪ ،‬دوای ئ���ه‌وه‌ی گوتاره‌كه‌م‬ ‫خوێن���دەوەو گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ كتێب���ی ناوبراو‪،‬‬ ‫په‌یام‌و ئامانجه‌كانی ئه‌م كتێبه‌ له‌سێ خاڵدا‬ ‫ده‌بینم‪:‬‬ ‫‪ .1‬بارزانی باش���ن‌و به‌عه‌داله‌ت���ن‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫خۆیان‌و له‌ناو خۆیاندا‪.‬‬ ‫‪ .2‬س���ه‌رچاوه‌ی ه���زری بارزانی���ه‌كان دورە‬ ‫له‌كه‌لتورو هزری كورد‪.‬‬ ‫‪ .3‬بارزان���ی دورن له‌ئاین���ی راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫ئیسالم‪.‬‬

‫محه‌مه‌د عامر دێرشه‌وی‌*‬ ‫(به‌شی یه‌كه‌م)‬ ‫نوس���ینێکم له‌ژم���اره‌ی‌ ‪ 502‬ی مانگ���ی‬ ‫تش���رینی‌ دوەمی ‪ 2015‬رۆژنام���ه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫‌خوێن���دەوە‪ ،‬ك���ه‌ پێداچونه‌وه‌ی���ەك بو بۆ‬ ‫كتێبەک���ەی فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد "ریش���ه‌ی‌‬ ‫بیروب���اوەڕی‌ بارزانیه‌كان"‌‪ ،‬حه‌وت رۆژ خۆم‬ ‫به‌م گوتاره‌وه س���ەرقاڵ ک���رد‌‪ ،‬جارێكی تر‬ ‫س���ه‌یری كتێبی (اصول العقائد البارزانیه‌)‬ ‫ی فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌ردم ك���ردو گوتارێكم‬ ‫نوس���ی‪ ،‬گوتاره‌كه‌م ده‌كه‌م به‌دو به‌شەوە‪:‬‬ ‫به‌ش���ێك پێداچونەوەو گه‌نگه‌ش���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوانه‌ی ئه‌سه‌سه‌رد پێی ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫اص��ول العقائد البارزانیه‌و به‌ش���ی دوه‌میش‬ ‫له‌گوتاره‌ك���ه‌ تایبه‌ت ده‌بێت به‌س���ه‌رچاوه‌‬ ‫حه‌قیقیه‌كان���ی ه���زری بارزانی���ه‌كان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سه‌رچاوانه‌ی ئه‌سه‌سه‌رد له‌كتێبه‌كه‌یدا باسی‬ ‫لێوه‌ ناكات‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌ ش���اره‌زایه‌ كه‌ گوتاره‌كه‌‬ ‫له‌به‌ش���ی سیاس���ی له‌س���ه‌ر ماڵپه‌ره‌ك���ه‌ی‬ ‫خۆی دان���اوه‌‪( ،‬دوای ئه‌وه‌ی له‌رۆژنامه‌كه‌دا‬ ‫باڵوكراوەته‌وه‌)‪ ،‬چونكه‌ به‌راس���تی ئامانجی‬

‫پێشه‌كی‌‪:‬‬ ‫پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی ده‌س���ت به‌گوتاره‌ك���ه‌م‬ ‫بك���ه‌م‪ ،‬حه‌زده‌كه‌م ئەوە دی���اری بكه‌م کە‬ ‫چون لێكوڵینه‌وه‌ی ئه‌كادیمی‌و"س���تراتیجی‌"‬ ‫ده‌نوس���رێن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش باشه‌ ئێمه‌ بابه‌تی‬ ‫ئیسماعیلیه‌كان‌و قه‌رامیته‌كان بكه‌ینه‌ نمونه‌‪،‬‬ ‫كاتێك ئێمه‌ كتێبێك له‌سه‌ر ئیسماعیلیه‌كان‬ ‫یان قه‌رامیته‌كان ده‌خوێنینەوە به‌مه‌به‌ستی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ تەماش���ا بکەین کە‬ ‫نوسه‌ری كتێبه‌كه‌ كێیه‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌رکەوت مه‌سیحییە‪ ،‬ئەوا تۆزێك‬ ‫مه‌به‌س���ته‌كەمان بۆ دەردەکەوێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دەرک���ەوت كه‌ پی���اوی‌ ئاینی‌ مه‌س���یحییه‌‬ ‫(قه‌ش���ه‌یە) ئه‌وه‌ مه‌به‌سته‌كە ڕونتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ریش���کەوت ئه‌و کەسەی كتێبەکەی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئیس���ماعیلیه‌كان‌و قه‌رامیت���ه‌كان‬ ‫نوس���یوه‪ ‌،‬چوهتە‌ یه‌كێتی سۆڤیه‌ت‪ ،‬له‌وێ‬ ‫خوێندویه‌ت���ی‌و چه‌ندی���ن پۆس���تی گرنگی‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬ئینج���ا كتێبه‌كه‌ی نووس���یوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوا لێره‌دا مه‌به‌س���ته‌كانی نوس���ه‌ر زیاتر‬ ‫ئاش���كراده‌بن‪ :‬نوس���ه‌ر ه���ه‌وڵ ده‌دات‬ ‫له‌كتێبەک���ەی خۆیدا بڵێت ئیس�ل�ام خراپه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتیش���دا ده‌نوس���ێت ریش���ه‌كانی‬ ‫كۆمۆنیزم���ی له‌ناوچه‌ك���ه‌ ك���ۆن‌و مێژویین‌‪.‬‬ ‫هه‌ر هیچ نه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی نوس���ه‌ر رێگا بۆ‬ ‫كۆمۆنیزم له‌ناوچه‌كه‌دا خۆش بكات‌و قه‌رزی‬ ‫یه‌كێتی سۆڤیه‌ت له‌سه‌ر خۆی هه‌ڵبگرێت‪.‬‬

‫بێگومان مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ نییه‌ بڵێم فه‌رید‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد ده‌یه‌وێ ریشه‌ی كۆمۆنیزمه‌كان‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی ب���ارزان په‌ی���دا ب���كات‪ ،‬ته‌نها‬ ‫نمونه‌یەكم هێنایەوە كه‌ چ���ۆن لێكوڵینه‌وه‌‬ ‫ده‌نوس���رێت‪ ،‬چونك���ه‌ كتێبه‌ك���ه‌ی ئ���ه‌و‬ ‫له‌"س���ه‌نته‌ری كوردس���تان بۆ لێكوڵینه‌وه‌ی‬ ‫ستراتیژی" چاپ بوه‌‪.‬‬ ‫بارزانی‌‌و ئسماعیلی‌‌و‬ ‫قه‌رامیته‌كان‌ له‌كتێبەکەی ئه‌سه‌سه‌ردا‪:‬‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد ده‌ الپ���ه‌ره‌ له‌كتێبەک���ەی‬ ‫خۆی ته‌رخانك���ردوه‌ بۆ ئیس���ماعیلیه‌كان‌و‬ ‫قه‌رامیت���ه‌كان‌و دوای ئ���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت‬ ‫ه���زری بارزانی���ه‌كان دەگەرێت���ەوە س���ەر‬ ‫ئیسماعیلیه‌كان‌‪ ،‬ئینجا هه‌مو كتێبه‌كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م پەیوەندییەوە‌ دروس���ت ده‌كا‌ت‪ .‬هه‌وڵ‬ ‫ده‌دات هه‌ر بابه‌تێك كه‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌هزری‬ ‫ئیس���ماعیلیه‌كان یان قه‌رامیته‌كانه‌وه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫"خوشاردنه‌وه‌و ئاشکرایی" (گوتاری ئاوێنه‌)‬ ‫له‌ناو بارزانیه‌كاندا ده‌بینێت‌و له‌الیەكی تره‌وه‌‬ ‫هه‌ر تایبه‌تمه‌ندیەك هه‌بێت راس���ته‌وخۆ یان‬ ‫ناراس���ته‌وخۆ په‌یوه‌ستده‌كات به‌و دو گروپه‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك���و "چه‌مك���ی‌ میلله‌ت"و‬ ‫"جامانه‌ی‌ سور"و "خودان"‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ گوتارەکەی خۆمان ته‌رخان ناكه‌ین‬ ‫بۆ ئیس���ماعیلیه‌كان‌و قه‌رامیته‌كان‌و هزریان‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‪ :‬یەک‪ ،‬سه‌رچاوه‌ ئه‌وه‌نده‌ زۆرن‬ ‫پێویست ناكات ئێمه‌ بچین هزره‌كانی ئه‌وان‬ ‫كۆپی په‌یس���ت بكه‌ین له‌ن���او كتێبه‌كانداو‬ ‫ناوی خۆمان له‌س���ه‌ری دابنێین‪ ،‬دوەمیش‪:‬‬ ‫بابه‌تەک���ەی ئێمه‌ ه���زری بارزانیه‌كانه‌ نه‌ک‬ ‫ش���تێكی ت���ر‪ ،‬بۆیه‌ ته‌نه���ا له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫راده‌وه‌ستین كه‌ چۆن ئه‌سه‌سه‌رد پەیوەندی‬ ‫لەنێوان دو بابه‌تی زۆر له‌یه‌كتر دورو جیاوازدا‬ ‫دروس���تکردوە‪ :‬بارزانیه‌كانی سۆفی شافیعی‬ ‫نه‌قش���به‌ندی له‌الی���ەك‌و ئیس���ماعیلیه‌كانی‬ ‫شیعه‌ی حه‌وت ئیمامی لەالیەکی تر‪:‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د ئامانج‌و خواس���تی س���ه‌‌ره‌كی‬ ‫ئیس���ماعیلیه‌كان سیاس���ییه‌و په‌یدابونیان‬ ‫ل���ه‌وه‌وه‌ هات���وه‌ ك���ه‌ پێویس���ته‌ كام���ه‌‬

‫مه‌والنا خالید‬ ‫له‌سلێمانیه‌و‌ه‬ ‫به‌رێگا‌ی بارزان‌و‬ ‫ده‌ڤه‌ر ‌ی نه‌هرێو‌ه‬ ‫چوە واڵتی هیند‬ ‫ته‌ریقه‌تی نه‌قشبه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی هێناو‬ ‫به‌هه‌مان رێگه‌دا‬ ‫گه‌ڕایه‌و‌ه بۆ سلێمانی‬ ‫كوڕی(ئیمامی‌ شیعه‌ جه‌عفه‌ر سادق) ببێته‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداری جیهان���ی ئیس�ل�امی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كتێبه‌كه‌ی ئه‌سه‌س���ه‌رد زیاتر له‌سه‌ر الیه‌نی‬ ‫هزری ئیسماعیلیه‌كان راده‌وه‌ستێت‪.‬‬ ‫ئینجا ئیس���ماعیلیه‌كان به‌قه‌رامیته‌كانه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌س���ت ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش جێگای‬ ‫گومانه‌‪ ،‬ی���ان هه‌ر هیچ نه‌بێت رای جیاوازی‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬ئینجا باس���ی قه‌رامیته‌كان‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ئ���ه‌وان سیس���ته‌می ئابورییان‬ ‫هه‌بوه‌و سیس���ته‌می ئه‌وان نه‌ سیس���ته‌می‬ ‫ده‌ره‌به‌گایه‌تی بوەو ته‌نها سیس���تمی هزری‬ ‫ئەوان به‌م شێوه‌یه‌ داڕێژراوه‌(نوسه‌ری ئه‌م‬ ‫گوتاره‌ ئاگاداری كتێبێكه‌ كه‌ حه‌زده‌كات بڵێت‬

‫بنه‌مای كۆمۆنیزم له‌ناوچه‌كانی موس���ڵمانان‬ ‫كۆن���ن‌و هه‌روه‌ها ئ���اگاداری ئایینی خاوه‌نی‬ ‫ئه‌م كتێبه‌و شوێنی په‌روه‌رده‌بونیه‌تی‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫بابه‌ت���ی گوتاره‌كه نیی���ه‌و به‌دوایدا ناچین‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د ئه‌م كتێبه‌ بوەتە‌ س���ه‌رچاوه‌ بۆ‌‬ ‫(اصول العقائد البارزانیه‌‌)‪.‬‬ ‫لێره‌دا ئه‌سه‌س���ه‌رد دەڵێت‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫قه‌رامیته‌كان بەم شێوەیە بیریان كردوەتەوە‌‪،‬‬ ‫له‌الی ت���ره‌وه‌ ش���ێخه‌كانی ب���ارزان نه‌بونه‌‬ ‫ده‌ره‌به‌گ‌و زه‌ویان به‌س���ه‌ر جوتیاره‌كانیاندا‬ ‫دابه‌ش���ی ده‌كرد‪ ،‬ئه‌وه واتاكه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی هزری بارزانیه‌كان ئیسماعیلیه‌‪.‬‬ ‫راسته‌ شێخه‌كانی بارزان نه‌بونه‌ ده‌ره‌به‌گ‪،‬‬ ‫به‌پێی به‌دواداچونی نوس���ه‌ری ئه‌م گوتاره‌‪،‬‬ ‫ئه‌م تێبینیی���ه‌ یه‌كه‌م جار رۆژهه‌اڵتناس���ی‬ ‫هوڵه‌ندی ڤان براوس���ن نوسیویەتی‌‪ ،‬براوسن‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬ئه‌مه‌ ته‌نه���ا فێنومێنته‌(ظاهرة‌‌)‬ ‫له‌جیهانی ئیسالمیدا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌باره‌ت بەبارزانی���ه‌كان‌و‬ ‫ئیسماعیلی‌و قه‌رامیته‌كان هیچ كتێب یاخود‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌یەک نییە كه‌ ئاشكرای بکات رۆژێك‬ ‫له‌رۆژان یان س���ه‌رده‌مێك له‌س���ه‌رده‌مه‌كان‬ ‫كه‌سێك له‌ئیسماعیلیه‌كان هاتبێته‌ چیاكانی‬ ‫ده‌ڤه‌ری بارزان‪ ،‬یان كه‌سێك له‌بارزانیه‌كان‬ ‫چوبێته‌ ناو ئیس���ماعیلیه‌كان‌و قه‌رامیته‌كان‌و‬ ‫هزروبیریانی گواستبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ب���ۆ زانینتان نزیكترین س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫لق���ی‌ رۆژئ���اوای ئیس���ماعیلیه‌كان‪ ٨٢٤‬كم‬ ‫له‌بارزانه‌وه‌ دوره‌‪ ،‬سه‌نته‌ری لقی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ئیس���ماعیلیه‌كان له‌ئالموتەی‌ س���ه‌ر ده‌ریای‬ ‫قه‌زوین بوه‌و فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد به‌درێژیی‬ ‫باسی لقی رۆهه‌التی ئیسماعیلیه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناڵێ���ت كه‌ چۆن ه���زری بارزانیه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ریای قه‌زوین هاتوه‌‪.‬‬ ‫به‌راستی ئه‌مه‌ نه‌ ش���ێوازی نوسینه‌وه‌ی‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی ئه‌كادیم���ی‌و س���تراتیژییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ ئێمه‌ له‌زانكۆ فێربوین‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫هه‌ر رسته‌یه‌كی زانیاری به‌ڵگەت‌ بۆی هه‌بێت‬ ‫یاخود نوس���ه‌ر ئاشكرای بكات ئه‌و زانیارییە‬ ‫كێ دیاری كردوه‌و له‌كوێ‪ .‬ئه‌و "س���ه‌نته‌ری‬

‫لێكۆڵینه‌وەی س���تراتیژی"‪ ،‬ك���ه‌ كتێبه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌سه‌سه‌ردی چاپ كردوه‌ پێویست بو‌ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی چاپ���ی بكات هزرێك���ی بكردایەوە‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌سه‌س���ه‌رد ده‌ڵێ���ت (حه‌وت‬ ‫س���اڵ) ی پێویس���ت بوە تاوه‌كو ئه‌و كتێبه‌‬ ‫بنوسێ‪‌.‬‬ ‫بارزانی‌‌و سۆ‌فیگه‌رایی له‌كتێبی ئه‌سه‌سه‌ردا‪:‬‬ ‫به‌پێ���ی اص��ول العقائ���د البارزانی��� ‌ه‬ ‫رەگوڕیش���ه‌كانی دوه‌م���ی ه���زری بارزانیان‬ ‫س���ۆفیایەتییه‌‌‪ .‬به‌اڵم لێره‌ش ئه‌سه‌س���ه‌رد‬ ‫ه���ه‌وڵ ده‌دات رامان‌و گوم���ان بچێنێ‪ .‬وه‌ك‬ ‫باسمان كرد هه‌مو شتێك به‌ئیسماعیلیه‌كان‌و‬ ‫قه‌رامیته‌كان���ه‌وه‌ پەیوەس���ت دەکا‪ ،‬ئیتر چ‬ ‫بەراسته‌وخۆ بێ یانیش له‌رێگه‌ی گرۆپێكەوە‪،‬‬ ‫كه‌ نزیكی هزریی هه‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌وان‪.‬‬ ‫راس���تییەک هه‌ی���ه‌ كه‌ كتێب���ی اصول‬ ‫العقائد حه‌ز ناكات باس���ی لێبكات‌و به‌هه‌مان‬ ‫راس���تیه‌كان بابه‌ته‌كه‌ ك���ورت ده‌كه‌ینه‌وه‌‪:‬‬ ‫مه‌والنا خالید له‌سلێمانیه‌و‌ه به‌رێگا‌ی بارزان‌و‬ ‫ده‌ڤه‌ری‌ نه‌هرێوه‌ چوە واڵتی هیند‪ ،‬ته‌ریقه‌تی‬ ‫نه‌قش���به‌ندی له‌گه‌ڵ خۆی هێن���او به‌هه‌مان‬ ‫رێگه‌دا گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ س���لێمانی‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی كوش���تن له‌مه‌والنا خالید هه‌بو‪،‬‬ ‫رایكردو چو بۆ ش���ام (دیمه‌ش���ق)‪ .‬كاتێك‬ ‫مه‌والنا خالید كۆچی دوایی كرد خاوه‌نی ‪٦٥‬‬ ‫خه‌لیف���ه‌ بو‪ ،‬زیاتریان كوردبون‌و یه‌كێك له‌و‬ ‫خه‌لیفانه‌ ش���ێخ عه‌بدولسه‌المی بارزانی بو‪،‬‬ ‫هه‌ندێك سه‌رچاوه‌ش ده‌ڵێن‪ ،‬شێخ خه‌لیفه‌ی‬ ‫یه‌كێ���ک له‌خه‌لیفه‌كان���ی مه‌والنا ب���وه‌ كه‌‬ ‫له‌نه‌هرێ بوە‪ ،‬ده‌یان سه‌رچاوه‌ له‌سه‌ر ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ن‌و ئاشكرای ده‌كه‌ن كه‌ چۆن سۆفیایه‌تی‬ ‫هاتوەتە‌ بارزان‌و سه‌رچاوه‌كان باس له‌هزری‌‬ ‫نه‌قشه‌به‌ندیه‌كان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌شی دوه‌می گوتاره‌كه‌ماندا كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫وه‌اڵمی فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رده‌‪ ،‬باس له‌س���ه‌ر‬ ‫سه‌رچاوه‌ راسته‌قینەکانی هزری بارزانیەکان‬ ‫ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫* ماسته‌ر له‌رۆژهه‌اڵتناسی‌‌و‬ ‫زانست ‌ه سیاسیه‌كان‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )505‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/1‬‬

‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ مامۆستایان هه‌فته‌ی‌ هه‌شته‌می‌ تێپه‌ڕاند‬

‫"ئێستا ك ‌ه موچ ‌هی‌ په‌روه‌رده‌ ده‌درێت ئازایه‌تی‌ خۆپیشاندانیانه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬

‫مامۆستایانی‌ سلێمانی‌ بڕیاریان‬ ‫داوه‌ به‌رده‌وام بن له‌خۆپیشاندان‬ ‫تائامانجه‌كانیان به‌دیده‌هێنن‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ خۆپیشانده‌ر ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمه‌ برسیمانه‌‪ ،‬قه‌رزارین‪ ،‬كرێ‌‬ ‫خانومان له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئازاری‌ سه‌ختمان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬مامۆستا خۆی‌ كوشتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێمان ڕه‌وا نابینن هاوار بكه‌ین"‪.‬‬ ‫مامۆستا هه‌ورامان نیعمه‌ت كه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌مامۆستا چاالكه‌كانی‌ خۆپیشاندانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس����تایان له‌ب����اره‌ی‌ به‌رده‌وامی����ان‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كان به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و ئامانجه‌ی‌ ئ����ه‌وان له‌پێناویدا‬ ‫ده‌س����تیانپێكرد هێشتا پێینه‌گه‌یشتون‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و داوایانه‌ی‌ ئه‌وان هه‌یانبو هێش����تا‬ ‫هیچیی����ان جێبه‌ج����ێ‌ نه‌ك����راوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫قه‌یران����ه‌ی‌ ئه‌وانی‌ هێنایه‌ سه‌رش����ه‌قام‬ ‫به‌رده‌وام����ه‌و توندت����ر بوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"حكومه‌ت هیچ هه‌نگاوێكی‌ بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫كردنی‌ نه‌ن����اوه‌ به‌ڵكو ده‌ستیده‌س����تی‌‬ ‫به‌ت����ه‌واوی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان ده‌كات‬ ‫به‌تایب����ه‌ت مامۆس����تایانیش به‌گوێره‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ئێم����ه‌ له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان����ه‌وه‌‬ ‫ده‌یبینین‌و ده‌یبیس����تین‌و ده‌یخوێنینه‌وه‌‬ ‫حیزبه‌كان����ی‌ ده‌س����ه‌اڵت ق����وت‌و ژیانی‌‬ ‫خه‌ڵكییان كردوه‌ت����ه‌ قوربانی‌ ملمالنێی‌‬ ‫حیزبه‌كانیان"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و مامۆستایه‌ بێ‌ ئاگایی‌‬ ‫خۆی‌ پیشاندا له‌س����زادانی‌ مامۆستایان‬ ‫له‌س����نوری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ س����لێمانی‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم جه‌غت����ی‌ ل����ه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬

‫"چاوسوركردنه‌وه‌و ترساندن هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫خۆپیشاندانی‌ مامۆستایان له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مس����اڵی‌ خوێندنه‌وه‌ ده‌س����تیپێكردو‬ ‫ماو‌هی‌ ‪ 26‬ڕۆژ له‌به‌رده‌م به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ ڕۆژئاوا له‌سلێمانی‌ به‌رده‌وام‬ ‫بو‪ ،‬مامۆس����تایان ڕۆژان����ه‌ بۆ ماوه‌ی‌ ‪2‬‬ ‫كاتژمێر شاڕێی‌ س����المیان داده‌خست‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئێس����تا ته‌نها ڕۆژانی‌ ش����ه‌ممه‌‌و‬ ‫به‌ژماره‌یه‌ك����ی‌ كه‌م كۆده‌بن����ه‌وه‌‌و وتار‬ ‫ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌پۆلیس����ی‌ چاالكییه‌‬ ‫مه‌ده‌نی����ه‌كان ده‌ورده‌درێ����ن‪ ،‬به‌وته‌ی‌‬ ‫هه‌ورامان نیعمه‌ت " به‌هۆی‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫هێز شه‌قامه‌كه‌یان پێ چۆڵكردین‪,‬له‌ته‌ل‬ ‫وه‌رده‌وه‌ هێزی����ان ب����ۆ هێنای����ن له‌ژێر‬ ‫فشارو هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ غیابات به‌سینارێوی‌‬ ‫جۆراوجۆرو به‌ڵێنی‌ درۆ بایكۆت شكێنرا‬ ‫دوات����ر مامۆس����تایان پێی����ان باش بو‬ ‫گردبونه‌وه‌كه‌ بكه‌ن به‌هه‌فته‌ی‌ یه‌ك ڕۆژ ‬ ‫كه‌ شه‌ممان ده‌ستنیشانكرا"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ مامۆس����تایان به‌رده‌وامن‬ ‫له‌خۆپیشاندان به‌اڵم ژماره‌ی‌ مامۆستایان‬ ‫به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ ئه‌وكاتانه‌ی‌ كه‌ ڕۆژانه‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان به‌رده‌وام بو كه‌متره‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و چاالك����ه‌ی‌ خۆپیش����اندانه‌كانی‌‬ ‫مامۆس����تایان باوه‌ڕی‌ وایه‌ "ڕێژه‌و ژماره‌‬ ‫له‌كارێك����ی‌ وادا بایه‌خێكی‌ ئه‌وتۆی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌مو مامۆستایان به‌شداری‌‬ ‫ناكه‌ن ل����ه‌ گردبونه‌وه‌كه‌ ب����ه‌اڵم هه‌مو‬ ‫ناڕازی����ن‌و ناڕه‌زاییه‌كانی����ش له‌كه‌ناری‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌دای����ه‌ نابێ����ت س����ه‌یری‌ ژماره‌‬ ‫بكرێت ئه‌بێت له‌و گۆشه‌نیگایه‌وه‌ سه‌یری‌‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ بكه‌ین كه‌ پرس����ێكی‌ ڕه‌وایه‌‬ ‫ژیانی‌ هه‌زاران مامۆس����تای‌ پێوه‌ به‌نده‌‪،‬‬ ‫ژم����اره‌ كه‌مبۆته‌وه‌ ب����ه‌اڵم ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬

‫پێویست ‌ه‬ ‫مامۆستایان‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫كارایی‌‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫خۆیان ده‌رخه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫حكومه‌ت‌و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫نادیده‌یان نه‌گرن‬ ‫ئام����اده‌ ده‌ب����ن خاوه‌ن����ی‌ ئیراده‌یه‌كی‌‬ ‫به‌هێزن‌و بوێرو پشودرێژن‌و هیوای‌ هه‌مو‬ ‫مامۆستایانی‌ كوردستانن"‪.‬‬ ‫هه‌ورام����ان نیعم����ه‌ت ئاش����كرایكرد‬ ‫كه‌"تائێستا به‌رپرسان‌و الیه‌نی‌ حكومی‌‬ ‫هیچ به‌ڵێنێكی‌ كۆنكرێتی‌ ڕاستگۆیانه‌ی‌‬

‫به‌ئێمه‌ ن����ه‌داوه‌ به‌داخه‌وه‌ چه‌ند جارێك‬ ‫وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ س����ه‌ردانی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ خۆی‌ تێناگه‌یه‌نێت له‌و مامۆستا‬ ‫ناڕه‌زاییانه‌ی‌ كه‌له‌مه‌یدانی‌ مامۆستایانن‬ ‫به‌جۆرێ����ك له‌ج����ۆره‌كان هه‌س����ت‬ ‫ده‌كه‌ی����ن خۆی‌ ده‌دزێت����ه‌وه‌ له‌گرفته‌كه‌‬ ‫له‌ب����ری‌ ئه‌وه‌ی‌ بێ����ت‌و له‌نزیكه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫ببینێ����ت ده‌چێت له‌گ����ه‌ڵ خه‌ڵكی‌ تردا‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪,‬له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ بێت‌و به‌ئێمه‌‬ ‫بڵێ����ت چیت����ان ده‌وێت وه‌ك����و ده‌نگۆ‬ ‫بیستومانه‌ كه‌ جیهاتی‌ تری‌ ڕاسپاردوه‌و‬ ‫به‌ڵێنی‌ لێ‌ وه‌رگرت����ون كه‌ ئه‌و مه‌یدانه‌‬ ‫به‌ئێمه‌ چۆڵ بكه‌ن‌و كۆتایی‌ به‌ناڕه‌زایه‌تی‌‬ ‫مامۆس����تایان بهێنن‪ ،‬ئێمه‌ برس����یمانه‌‬ ‫قه‌رزارین كرێ‌ خانومان له‌سه‌ره‌ ئازاری‌‬ ‫سه‌ختمان هه‌یه‌ مامۆستا خۆی‌ كوشتوه‌‬ ‫به‌اڵم پێمان ڕه‌وا نابینن هاواربكه‌ین له‌م‬ ‫واڵته‌دا دادگا س����ه‌ربه‌خۆ نیه‌ شوێنێك‬ ‫نی����ه‌ دادی‌ ب����ۆ به‌رین ئه‌گین����ا له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌ت����ی‌ په‌روه‌رده‌ بچینه‌‬ ‫دادگاوه‌ وه‌كو داناغاز لێیان ده‌به‌ینه‌وه‌‬ ‫ماف����ی‌ خۆمانه‌ له‌چاوی����ان ده‌رده‌هێنین‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ داواكانمان ڕه‌وان"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و چاالك����ه‌ی‌ خۆپیش����اندانه‌كانی‌‬ ‫مامۆستایان نیگه‌رانی‌ خۆی‌ نه‌شارده‌وه‌‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندن����ه‌كان وت����ی‌ "به‌داخ����ه‌وه‌‬ ‫ل����ه‌دوای‌ ئه‌وه‌وه‌ كه‌ به‌هێز ش����ه‌قامیان‬ ‫پێ‌ چۆڵكردی����ن‪ ،‬كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن‬ ‫ده‌رك����ران له‌مه‌یدانه‌ك����ه‌و روماڵكردنی‌‬ ‫ڕوداوه‌ك����ه‌ بو به‌بڤه‌و خه‌ته‌ر بۆ س����ه‌ر‬ ‫ئه‌منی‌ قه‌وم����ی‌‌و حیزبی‌‪ ،‬هیچ كه‌ناڵێك‬ ‫نایه‌ت ڕوماڵی‌ ڕوداوه‌كه‌ بكات باشه‌ خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر هێزه‌ ئه‌منیییه‌كان ناهێڵن كامێراو‬ ‫تیم بێته‌ ئ����ه‌وێ‌ ئه‌ی‌ ڕۆژنامه‌نوس����ان‬

‫دراما توركییه‌كان خوی‌ منداڵیشیان شه‌ڕكردوه‌‬ ‫دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ وته‌و ڕه‌فتاره‌كانی‌‬ ‫دراما دۆبالژكراوه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫قوتابیانه‌وه‌ جێی‌ ناڕه‌زایی‌‬ ‫مامۆستایانه‌‪ ،‬مامۆستایه‌ك ده‌ڵێت‬ ‫"ڕۆژانه‌خوێندكار هه‌مان ڕۆڵی‌‬ ‫ئه‌كته‌ره‌كانی‌ شه‌و ده‌بینێت"‪،‬‬ ‫توێژه‌رێكی‌ ده‌رونیش ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندنن هیچ‬ ‫پااڵوته‌یه‌كیان بۆ هه‌ندێ‌ دراما نییه‌‬ ‫به‌بێ‌ گوێدانه‌ ئاستی‌ ڕۆشنبیری‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ كۆمه‌ڵگا په‌خشی‌ دراماكان‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫داس���تان مه‌جید‪ ،‬توێ���ژه‌ری‌ ده‌رونی‌‬ ‫باس له‌كاریگه‌ری‌ دراما دۆبالژكراوه‌كان‬ ‫ده‌كات له‌س���ه‌ر خوێن���دكارو ب���اوه‌ڕی‌‬ ‫وایه‌ وابه‌س���ته‌بونیان به‌زنجی���ره‌ دراما‬ ‫دۆبالژك���راوه‌ بیانییه‌كان���ه‌وه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نه‌رێن���ی‌ ده‌بێ���ت ب���ۆ س���ه‌ر ده‌رون‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌یان به‌ش���ێكی‌ زۆریان منداڵن‬ ‫كه‌ ئه‌وان بونه‌وه‌رێكی‌ الس���ایكه‌ره‌وه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌یبینێت‌و ده‌یبیستێت دوباره‌ی‌‬ ‫ئه‌كاته‌وه‌ بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ڕاس���ت‌و دروستی‌‬ ‫بابه‌تی‌ السایكردنه‌وه‌كه‌ بزانێت بۆیه‌ ئه‌وه‌‬ ‫تاوانی‌ منداڵ نییه‌ الس���ایی‌ ئه‌و زنجیره‌‬ ‫درامایانه‌ ده‌كاته‌وه‌ تاوانباری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫دای���ك‌و باوكن‌و دواتری���ش كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ڕاگه‌یان���دن كه‌ هی���چ پااڵوته‌یه‌كیان بۆ‬ ‫هه‌ندێ‌ دراما نییه‌ به‌بێ‌ گوێدانه‌ ئاستی‌‬ ‫ڕۆش���نبیری‌‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ كۆمه‌ڵ���گا‬ ‫په‌خشی‌ دراماكان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫"تا ئه‌و درامایه‌ وه‌س���تابێت س���ه‌عی‌‬ ‫ناكه‌م"‬ ‫ئه‌مه‌ وته‌ی‌ پێش���ه‌وای‌ خوێندكاره‌ كه‌‬ ‫شه‌وانه‌ به‌په‌رۆش���ییه‌وه‌ چاوه‌ڕێی‌ كاتی‌‬ ‫ده‌س���تپێكردنی‌ دراماكه‌یه‌‪" ،‬درامایه‌كی‌‬ ‫زۆرخۆش���ه‌" وه‌ك پێشه‌وا باسی‌ ده‌كات‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ‌ وته‌ی‌ خۆش���ی‌ تیای���ه‌ جگه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ پێش���ه‌وا بین���ه‌ری‌ پڕۆگرام���ه‌‬ ‫كۆمیدیه‌كانیش���ه‌"به‌رده‌وام حه‌زئه‌ك���ه‌م‬ ‫وته‌كانیان دوباره‌ بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ناج���ی‌ دایك���ی‌ محه‌م���ه‌د‬ ‫ك���ه‌ خوێن���دكاری‌ پۆل���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌"محه‌مه‌د به‌رده‌وام ئه‌گری‌ بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ش س���ه‌یری‌ ئه‌و درامایانه‌ ده‌كه‌ین‌و‬

‫درامای وێستگه‌ی ته‌کسی‬ ‫چه‌ند جاریش بیكات به‌رده‌وام س���ه‌یری‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌و هه‌میش���ه‌ش ح���ه‌زده‌كات‬ ‫وته‌كانی‌ بڵێته‌وه‌"‬ ‫ناجی‌ باسی‌ له‌وه‌شكرد"كه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫دای���كان‌و باوكانی‌ كوڕه‌كه‌م له‌قوتابخانه‌‬ ‫داوای���ان لێكردوی���ن ك���ه‌ منداڵه‌كانمان‬ ‫له‌سه‌یركردنی‌ ئه‌و درامایانه‌ به‌دوربگرین‬ ‫ب���ه‌اڵم كاتێ‌ دراماكه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌ كه‌‬ ‫ناتوانین"‬ ‫هێ���رۆ ڕوخس���ه‌تی‌ له‌به‌ڕێوب���ه‌ری‌‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ی‌ وه‌رگرت تا له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫دای���كان‌و باوكان���دا هه‌لێك���ی‌ پێبدات‬ ‫تاچه‌ند وته‌یه‌ك پێشكه‌ش بكات‪ ،‬هێرۆ‬ ‫كه‌ مامۆس���تای‌ وان���ه‌ی‌ كوردییه‌ پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌شانۆییه‌ك كاریگه‌ری‌ نه‌رێنی‌و‬ ‫بێزاری‌ مامۆستایانی‌ له‌دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫وته‌و ڕه‌فتاره‌كانی‌ ئ���ه‌و دراماو به‌رنامه‌‬ ‫كۆمیدیانه‌ له‌ناو پۆلدا خس���ته‌ڕو‪ ،‬دواتر‬ ‫داوای له‌دای���كان وباوكان كرد كه‌ چیتر‬ ‫ڕێگه‌ نه‌ده‌ن ئ���ه‌و درامایانه‌ له‌وه‌ زیاتر‬ ‫كاریگه‌ری‌ نه‌رێنی‌ له‌س���ه‌ر منداڵه‌كانیان‬

‫دروستكات‪.‬‬ ‫هێ���رۆ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"هه‌ندێك‬ ‫له‌و درامایانه‌ كاره‌كته‌ری‌ ش���ه‌ڕه‌نگێزی‌‬ ‫تیایه‌ كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ الدانی‌ خوێندكارو‬ ‫به‌داخه‌وه‌ خوێندكارمان هه‌یه‌ كه‌ هه‌مان‬ ‫ڕۆڵی‌ ئه‌و ئه‌كته‌رانه‌ ده‌بینێت كه‌ ش���ه‌و‬ ‫له‌دراماكاندا بینیویه‌تی‌‪ ،‬بۆنمونه‌ ئه‌كته‌ر‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ فێڵب���ازی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌دراماكاندا ئه‌وی���ش له‌ناو خوێندنگادا‬ ‫هه‌م���ان ڕۆڵ ده‌گێڕێ���ت‪ ،‬جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌شێك له‌خوێندكاران هۆش‌و خه‌یاڵیان‬ ‫له‌الی‌ دراماكه‌یه‌"‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ داستان مه‌جید‪ ،‬توێژه‌ری‌‬ ‫ده‌رونی‌ ئاش���كرایكرد "ئێستا له‌هه‌ندێ‌‬ ‫خوێندنگا هه‌ڵمه‌تی‌ سه‌یرنه‌كردنی‌ به‌شێك‬ ‫له‌و درامایانه‌و له‌وانه‌ درامای‌ وێستگه‌ی‌‬ ‫ته‌كس���ی‌ ده‌س���تی‌ پێك���ردوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌رو مامۆس���تایانی‌ خوێندنگه‌وه‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ دایكان‌و ب���اوكان ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت له‌س���ه‌ر هه‌م���ان بابه‌ت چونكه‌‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی‌ خوێندن���گاكان خوێندكاران‬

‫وته‌كانی‌ ن���او دراماكان دوباره‌ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫وه‌ك گاڵته‌ك���ردن به‌رامب���ه‌ر به‌یه‌كتر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ریده‌بڕن"‬ ‫(خوێندكارێكی‌ كوڕ به‌كچێك ده‌ڵێت‬ ‫تۆ س���نگت وه‌ك س���افییه‌ ب���ۆ ناچی‌‬ ‫سلیكۆنی‌ تێبكه‌ی‌) (یان خوێندكارێكی‌‬ ‫كچ به‌كوڕێك ده‌ڵێت تۆ عوس���مانیت وه‌‬ ‫كوڕیش به‌ك���چ ده‌ڵێت تۆ ش���ازیمانی‌)‬ ‫(منداڵێك به‌دایكی‌ ده‌ڵێت باكوڕمان بێت‬ ‫چونكه‌ شه‌ره‌فه‌) ئه‌وانه‌ نمونه‌ی‌ وته‌كانی‌‬ ‫ئه‌و توێژه‌ره‌ن كه‌ له‌زاری‌ مامۆستاكانی‌‬ ‫وه‌رگرت���وه‌ ده‌ڵێت"ئه‌و وتان���ه‌ به‌ڵگه‌ن‬ ‫له‌س���ه‌ر كاریگه‌ری‌ خراپی‌ ئه‌و درامایانه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌رونی‌ منداڵ‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئه‌وان‬ ‫چوزانن سلیكۆن چییه‌؟ شه‌ره‌ف چییه‌؟‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ بیس���تویه‌تی‌‌و وبینیویه‌تی‌‬ ‫دوباره‌ی‌ ده‌كاته‌وه‌"‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌و توێژه‌ره‌ پێش���نیار ده‌كات‬ ‫له‌پێن���او كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ كاریگه‌ریی���ه‌‬ ‫نه‌رێنییه‌كانی‌ ئه‌م درامایانه‌دا پێویسته‌‬ ‫خێزان كات بۆ سه‌یركردنی‌ تیڤی‌ منداڵ‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫كورت بۆ پرۆگرامی‬ ‫نوێی بیركاری‬

‫ناتوانن به‌ته‌له‌فون مامۆستایان وه‌ربگرن‬ ‫یان بانگهێشتی‌ ستۆدیۆیان بكه‌ن‪ ،‬باش ‌ه‬ ‫پڕۆفیش����ناڵی‌ بایه‌خی‌ ڕۆژنامه‌نوس����ی‌‬ ‫له‌ئیش����ێك له‌كه‌م����ی‌‌و زۆری‌ ژم����اره‌ گ���ه‌ر س���ه‌رنج له‌پڕۆگرام���ی نوێی‬ ‫ببینێته‌وه‌و له‌وه‌ نه‌پرسێته‌وه‌ ئه‌م پرسه‌ بیركاری بده‌یت له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫هی كێیه‌؟ هی‌ مامۆستایه‌ كاریگه‌رترین ده‌بینیت كه‌متری���ن خۆێندنه‌وه‌ی بۆ‬ ‫چین����ی‌ كۆمه‌ڵگایه‌ كه‌ پرس����ی‌ قوته‌و كراوه‌‪ ،‬هۆكاری پشت ئه‌مه‌یش زۆرن‪،‬‬ ‫له‌وانه ‌پرۆسه‌ی پش���ت ئاماده‌كردنی‬ ‫ژیانی‌ خه‌ڵكی‌ پێوه‌به‌نده‌"‪.‬‬ ‫مامۆس����تایه‌ پرۆگرامه‌كه‌تاڕاده‌یه‌كی زۆر ناشه‌فاف‌و‬ ‫ئ����ه‌و‬ ‫بۆی����ه‌‬ ‫دواده‌كات"كه‌ناڵ����ه‌كان بێ����ن‌و ڕوماڵی‌ به‌حزبیكراوه‌‪ .‬واته‌به‌ده‌س���تكه‌وتنی‬ ‫زانیاری له‌س���ه‌ر پرۆس���ه‌كه‌لهتوانای‬ ‫ژیانی‌ مامۆستا بكه‌ن" ‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌شێكی‌ زۆری‌ مامۆستایان ه���ه‌ر لێكۆڵه‌ره‌وه‌ی���ه‌ك گه‌وره‌ت���ره‬ ‫به‌ش����داری‌ له‌م خۆپیشاندانانه‌ی‌ رۆژانی‌ ‌ه���ه‌ر بۆ نمونه‌به‌نده‌ب���ۆ زیاتر له‌دو‬ ‫ش����ه‌ممه‌دا ناك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پش����تگیری‌ ساڵه‌چاوه‌ڕێی وه‌اڵمی‪ ١٢‬پرسیارده‌كه‌م‬ ‫خۆیان ب����ۆ به‌رده‌وامبونی‌ ئه‌و هه‌نگاوه‌ له‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پرۆگرام���ه‌كان(م‪.‬‬ ‫ئ���اراس) له‌گ���ه‌ڵ سه‌رپه‌رش���تیاری‬ ‫ده‌رده‌بڕن‪.‬‬ ‫مامۆستا دیاری‌ كه‌ مامۆستای‌ فیزیایه‌‌و پرۆگرامی بیركاری (م‪.‬سه‌الح) تاوه‌كو‬ ‫پێشتر به‌ش����داری‌ خۆپیش����اندانه‌كانی‌ هه‌نوكه‌یش به‌رێزیان بێ وه‌اڵمن‪.‬‬ ‫مامۆستایانی‌ كردوه‌‪ ،‬پێیوایه‌ پێویسته‌ كه‌واته‌هه‌ر قسه‌كردنێك له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫مامۆس����تایان به‌ئه‌ندازه‌ی����ه‌ك كارایی‌‌و پرۆگرامه‌ جۆرە ریس���كێكی تیادایه‌و‬ ‫كاریگ����ه‌ری‌ خۆی����ان ده‌رخ����ه‌ن‪ ،‬ك����ه‌ پڕی���ش ده‌بێ���ت له‌گریمان���ه‌و زیاتر‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندی����داره‌كان له‌كارێكی ش���ارلێك هۆلمزانه‌ ده‌چێت‬ ‫نادیده‌ی����ان نه‌گرن‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "ئه‌گه‌ر وه‌ك ل���ه‌وه‌ی كاری لێكۆڵه‌ره‌وه‌یه‌ك‬ ‫تائێس����تا موچه‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ له‌دوای‌ بێت‪ .‬ئه‌نجام ده‌بێت زیاتر قسه‌له‌سه‌ر‬ ‫هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌و وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆوه‌ خ���ودی كتێب���ه‌كان بكه‌ی���ت له‌وێوه‌‬ ‫راس����ته‌وخۆ ده‌درێ����ت‪ ،‬له‌ڕاس����تیدا له‌هه‌وڵ���ی ئه‌وه‌دابێ���ت گریمانه‌كانت‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ ئاماده‌بونی‌ مامۆستایانه‌ بۆ بس���ه‌لمێنیت‪ ،‬من ب���ۆ خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫پرۆگرامی بیركاری هه‌رێمی كوردستان‬ ‫خۆپیشاندان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێویس����ته‌ تاجێبه‌جێكردنی‌ كارم ب���ه‌م میتۆده‌ كردوه‌‪ .‬له‌خواره‌وه‬ ‫موچه‌پێدان له‌كاتی‌ خۆیدا‌و پێدانی‌ سێ‌ ‌دو سه‌رنج به‌كورتی باس ده‌كه‌م‪:‬‬ ‫موچه‌ی‌ رابردوی‌ مامۆس����تایان‌و دانانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان به‌هه‌ڵبژاردن مامۆستایان ‪ .1‬پرۆگرامی بیركاری سه‌رچاوه‌كه‌ی‬ ‫بێده‌نگ نه‌بن‌و له‌خۆپیشاندان به‌رده‌وام دیار نیه‌‪ :‬یه‌كێك له‌ره‌خنه‌جددیه‌كان‬ ‫له‌پرۆگرامی نوێی بیركاری ئه‌وه‌یه‌كه‬ ‫بن"‪.‬‬ ‫‌س���ه‌رچاوه‌ی وه‌رگێڕانه‌ك���ه‌دیارنیه‌؟‬ ‫له‌هیچ جێگایه‌كدا ئاماژه‌به‌سه‌رچاوه‌كه‬ ‫‌نه‌ك���راوه‌؟ ئای���ا له‌ئینگلیزی���ه‌وه‬ ‫‌وه‌رگێ���ڕدراوه‌ ی���ان له‌عه‌ره‌بی���ه‌وه‌؟‬ ‫هه‌ڵب���ه‌ت وه‌زاره‌ت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫ناڕاس���ته‌خۆ باس���ی پرۆگرامه‌كان���ی‬ ‫كۆمپانیایه‌ك���ی ئه‌مه‌ریك���ی ده‌كات‬ ‫به‌ن���اوی ‪ Holt‬به‌و جۆره‌یش خه‌ڵك‬ ‫تێگه‌یەندراوه‌‪ ،‬به‌الم بۆ كه‌س���ێك كه‬ ‫‌تۆزێ���ك فزوڵی هه‌بێ هه‌س���تده‌كات‬ ‫ئه‌مه‌ درۆیه‌كی گه‌وره‌یه‪‌...‬چۆن؟ گه‌ر‬ ‫ب���ه‌راوردی ئ���ه‌و دو پرۆگرامه‌ بكه‌یت‬ ‫ئاس���تی جیاوازیان ئه‌وه‌ندە زۆره‌كه‬ ‫‌زه‌حمه‌ته ‌باوه‌ڕ به‌و قس���انه ‌بكه‌یت‪.‬‬ ‫بۆ نمونه ‌له‌ڕوی چه‌ندایه‌تیه‌وه ‌كتێبه‬ ‫‌ئینگلیزیه‌كه‌خۆی له‌‪ ١٠٠٠‬په‌ڕه‌ده‌دات‬ ‫به‌اڵم كتێب���ه‌كوردیه‌كه‌له‌‪ ٢٥٠‬الپه‌ڕه‬ ‫‌تێپه‌ڕناكات یانی نزیكه‌ی ده‌كاته‌یه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر چواری پرۆگرامه‌ ئه‌سڵیه‌كه‌‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌گریمانه‌یه‌كی تر هه‌یه‌له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌كه ‌من خۆم به‌قورسی‬ ‫پش���تیوانی ئه‌و نه‌زه‌ریه‌یه‌ده‌كه‌م كه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬پرۆگرامه‌ بیركاریه‌ ‌كوردیه‌كه‬ ‫‌له‌پرۆگرامی واڵتێكی ت���ری كه‌نداوی‬ ‫عه‌ره‌بی���ه‌وه‌وه‌رگیراوه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌یش بۆ‬ ‫ئه‌مه‌چه‌ند شتێكه‌ له‌وانه‌‪ :‬نمونه‌هه‌یه‬ ‫‌له‌كتێبه‌كه‌دا باس له‌جه‌دده‌و سه‌نعای‬ ‫س���عودی ده‌كات‪ ،‬ئاماده‌كه‌ران���ی‬ ‫پرۆگرامه‌ك���ه ‌ئینگلی���زی نازان���ن‪،‬‬ ‫زاراوه‌كان له‌عه‌ره‌بیه‌وه‌وه‌رگێڕدراوه‪.‬‬ ‫‪ .2‬نه‌گونجاندن���ی له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا‪ :‬پرۆگرامی بیركاری هه‌ر‬ ‫واڵتێك پێویس���ته‌ له‌گه‌ڵ بارودۆخی‬ ‫سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سروش���تی‬ ‫ئه‌و و‌اڵت���ه ‌بگونجێنرێ���ت‪ ،‬بۆ نمونه‬ ‫‌پانتایه‌ك���ی زۆر له‌پرۆگرامی بیركاری‬ ‫ب���ۆ ئامار ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬وه‌ئاماریش‬ ‫به‌ڕاده‌یه‌كی زۆر پشت به‌داتاو زانیاری‬ ‫دابنێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ڕاگه‌یاندنه‌كانیش كۆكراوه‌ده‌به‌س���تێت وه‌ده‌ستكه‌وتنی‬ ‫به‌رنام���ه‌و درامایه‌ك په‌خ���ش بكه‌ن كه‌ ئه‌و زانیاریانه ‌بۆ كه‌س���ێكی ئاسایی‬ ‫شیاوی‌ ئاستی‌ ڕۆشنبیری‌ كۆمه‌ڵگا بێت ئاس���انه (له‌ڕێگه‌ی میدی���ای بینراوو‬ ‫زیاتر بۆ په‌روه‌رده‌ی‌ دروس���تی‌ منداڵ‌و بیس���تراو)‌ چ جای حكوم���ه‌ت به‌اڵم‬ ‫تاك���ی‌ كۆمه‌ڵگا بێ���ت‌و له‌قوتابخانه‌ش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پرۆگرامه‌كان ئه‌مه‌یان‬ ‫ك���ه‌ خێزان���ی‌ دوه‌می‌ منداڵه‌پێویس���ته‌ نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ت���ۆ له‌یه‌كێك‬ ‫مامۆس���تایان هان���ده‌ری‌ خوێندكارب���ن له‌كتێبه‌كان���ی پرۆگرام���ی بی���ركاری‬ ‫ب���ۆ س���ه‌یركردنی‌ كه‌ن���اڵ‌و به‌رنام���ه‌ هه‌رێمی كوردس���تان هاتون باس���یان‬ ‫له‌پل���ه‌ی گه‌رم���ای واڵتێك���ی كه‌نداو‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ باسی‌ له‌وه‌شكرد كه‌ كردوه‌‪‌ ،‬یاخود هاتون له‌پرس���یارێكدا‬ ‫ڕاسته‌ مامۆستایان پێویسته‌ ڕۆڵ بگێڕن له‌س���ه‌ر گۆڕین‌و گونجێكان باس���یان‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسیارێتی‌ یه‌كه‌م له‌سه‌رشانی‌ له‌ژم���اره‌ی ئۆتۆمۆبیل���ی ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ی���ان ب���اس له‌كاره‌كته‌رێكی‬ ‫دایك‌و باوك‌و خێزانه‌كانه‌"‬ ‫كارتۆن���ی وه‌ك���و ‪ Yoda‬دەکەن كه‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌په‌خش���ی درام���ای منداڵی كورد نازانێ���ت چیه‌؟ یاخود‬ ‫وێس���تگه‌ی ته‌کس���ی که‌ درامایه‌کی باس له‌یاریه‌ك بكه‌یت به‌ناوی كه‌شتی‬ ‫تورکی به‌کوردی دۆبالژکراوه‌و له‌که‌ناڵی جه‌نگی كه‌ منداڵی ك���ورد ئاگای لێ‬ ‫‪‌NRT2‬وه‌ په‌خش���ده‌کرێت ئاوێن���ه‪ ،‬نیه‌‪ ،‬مه‌به‌س���ت پرۆگرام���ی بیركاری‬ ‫چه‌ند جارێک په‌یوه‌ندی به‌ به‌رپرسانی هه‌رێ���م ده‌بێت مۆرك���ی خۆماڵیبونی‬ ‫که‌ناڵه‌که‌وه‌ کرد‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌ نه‌بون پێوه‌دیاربێت له‌نمونه‌كرداریه‌كاندا كه‬ ‫‌دیاره‌ئه‌مه‌بونی نیه‌‪.‬‬ ‫له‌م باره‌وه‌ لێدوان بده‌ن‪.‬‬ ‫ ڕێبین قادر ــ زانكۆی ئۆهایۆ‬

‫مامۆستایان بێزارن له‌دوباره‌كردنه‌وه‌ ‌ی وته‌و ڕه‌فتار ‌ی دراما دۆبالژكراوه‌كان‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬

‫خوێندن‬

‫پێویسته‌ خێزان‬ ‫كات بۆ سه‌یركردنی‌‬ ‫تیڤی‌ منداڵ‬ ‫دابنێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌كانیش‬ ‫به‌رنامه‌و درامایه‌ك‬ ‫په‌خش بكه‌ن كه‌‬ ‫شیاوی‌ ئاستی‌‬ ‫ڕۆشنبیری‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫بێت‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫النه‌چون‌و لەالیه‌کی تر زو هێزه ئیسالمیه‬ ‫تیرۆریس���ته‌كان بون بەرێبه‌ری خواستی‬ ‫خه‌ڵک‪ .‬ده‌رئه‌نجام به‌هاره‌كه بو بەپایز‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا بەوانه‌وه‌رگرت���ن لەس���ه‌رۆکه‬ ‫پێش���ینه‌كه‌ی‪ ،‬وه‌ه���ای مامه‌ڵ���ە لەگه‌ڵ‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تدا ده‌ك���رد ک���ه‬ ‫جێگایه‌كه نابێت ئه‌مریکا وزه‌یەكی زۆری‬ ‫تی���ادا به‌فیڕۆب���دات‪ ،‬چونکه پرۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردان‌و بونیادنان���ی نه‌ته‌وه یان‬ ‫ده‌وڵه‌ت شکس���تی هێن���ا‪ .‬لەهه‌مانکاتدا‬ ‫خه‌ڵك���ی ئه‌مری���کا بەت���ه‌واوی ماندوبون‬ ‫لەپرۆس���ه‌ی ده‌س���تێوه‌ردان‪ .‬پێک���ه‌وه‬ ‫گرێدانی ئ���ه‌م دو ده‌رئه‌نجامه بو بەهۆی‬ ‫هاتنەئ���ارای سیاس���ه‌تی که‌مترین هه‌وڵ‬ ‫‪ . minimum effort‬ئ���ه‌م سیاس���ه‌ته‬ ‫هه‌ندێک بەسیاسه‌تی وازلێهێنانی ته‌واوی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست لەقه‌ڵه‌می ئه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌مری���کا وازی لەرۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاست نه‌‌هێنا‪ ،‬یان بەڕاستی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت وازی لەئه‌مری���کا نه‌هێن���ا‪.‬‬ ‫بۆی���ه لەنێ���وان نه‌بونی وزەو خواس���ت‬ ‫لەگ���ه‌ڵ نه‌بونی توانا ب���ۆ دورکه‌وتنه‌وه‌ی‬ ‫یه‌کجاره‌کی‪ ،‬جۆرێک لەسیاس���ه‌تی نوێی‬ ‫هێنای���ه ئاراوه که بریتی ب���و لەهه‌وڵدان‬ ‫بۆ هاوس���ه‌نگکردنی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست‬ ‫لەهه‌ناوی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست خۆیدا‪.‬‬ ‫ده‌بێت ئاماژه به‌وه‌ بده‌ین که سیاسه‌تی‬ ‫ئۆبام���ا زه‌مینه ره‌خس���ێن ب���و بۆ ڕۆڵی‬ ‫زیات���ری هێزه ناوچه‌یی���ه‌كان‪ ،‬لەنێویاندا‬ ‫ئێران‌و س���عودیەو تورکیا‪ .‬لەدیدی منه‌وه‬ ‫بەدروس���تبونی بۆش���ایی لەئه‌نجام���ی‬ ‫کش���انه‌وه‌ی رۆژئاوا هه‌ریه‌كه له‌م هێزانه‬ ‫که‌وتنه هه‌ڵپه‌ی زیاتر بۆ دروس���تکردنی‬ ‫قه‌ڵه‌مڕه‌وی لەئه‌نجام���دا روبه‌روبونه‌وه‌ی‬ ‫ناڕاسته‌وخۆی یه‌كتری‪.‬‬

‫لێره‌دا ده‌كرێ���ت بڵێین‪ ،‬ئه‌گه‌ر قه‌یرانی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت ده‌وڵه‌ته‪ ،‬ئه‌وا ئه‌م‬ ‫قه‌یرانه بەدو جۆر ده‌ش���کێته‌وه‪ ،‬جۆرێک‬ ‫ئ���ه‌و واڵتانه‌ن که ده‌خ���وازن گه‌وره‌تربن‬ ‫لەده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬به‌ڵک���و ده‌خ���وازن جۆرێک‬ ‫لەئیمپراتۆری���ه‌ت بن‪ ،‬جۆرێک���ی تر ئه‌و‬ ‫واڵتان���ه‌ن ک���ه ناتوانن ببن���ه ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫لەنێوان ئ���ه‌م دو دیارده‌ی���ه‌دا‪ ،‬دیارده‌ی‬ ‫ئیمپراتۆریه‌تێکی لۆکاڵ‪ ،‬لەگه‌ڵ دیارده‌ی‬ ‫شکس���تی بەده‌وڵه‌ت ب���ون‪ ،‬ملمالنێکان‬ ‫درێژه‌ی���ان هه‌یه بەئام���رازو ئایده‌لۆژیایی‬ ‫جیاوازه‌وه‪.‬‬ ‫عێ���راق به‌ش���ێکه ل���ه‌م گۆڕه‌پان���ه‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها کوردستانیش‪ .‬ده‌رئه‌نجامی ئه‌م‬ ‫ملمالنێیانه بریتی���ە لەالوازبونی ئه‌کته‌ره‬ ‫ناوخۆییه‌كان‪ ،‬دروستبونی کێشەو نه‌بونی‬ ‫توانا بۆ ئاراسته‌كردن یان کۆنترۆڵکردنی‬ ‫ده‌رئه‌نجام‌و ده‌رهاوێش���ته‌کانیان‪ .‬لێره‌وه‬ ‫ئی���داره‌ی په‌راوێ���ز ی���ان پێریفیری دێته‬ ‫ئ���اراوه‪ .‬چ���ۆن ناوه‌ن���د په‌راوێزی خۆی‬ ‫ئیداره ئه‌دات لەپێناو بااڵیی ناوه‌نددا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م سیاس���ه‌ته‌ی ئۆبام���ا لێگه‌ڕانی‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت یان عێ���راق بو‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵکه‌که‌ی‪ .‬دیدێکه ک���ه چه‌په‌کان‬ ‫زۆر پش���تیوانی ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬لەگه‌ڵیان���دا‬ ‫ئیس�ل�امیه‌کانیش‪ .‬ئ���ه‌م دی���ده وه‌ه���ا‬ ‫ده‌بینێت که هه‌مو کێش���ه‌كانی ناوچه‌كه‬ ‫له‌وێوه سه‌رچاوه‌ی گرتوه که رۆژئاوایی‌و‬ ‫ئه‌مریکیه‌كان لێره‌ن‪ .‬ئ���ه‌م دیده لەچه‌ند‬ ‫رویه‌که‌وه س���ه‌قه‌ته‪ .‬وه‌ك مێ���ژو پێمان‬ ‫ده‌ڵێت که هێش���تا خه‌ڵکی ئه‌م ناوچەیە‬ ‫لەئاستێکدا نین که بتوانن حوکمی خۆیان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬کێش���ه‌كه له‌وه‌دایه ک���ه خه‌ڵکی‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه برین���دارن بەمۆدێرنه‪ .‬ئه‌م‬ ‫برینداری���ه له‌وه‌دا خ���ۆی ده‌بینێته‌وه که‬

‫ده‌كه‌ن كه‌ په‌یه‌ده‌‪ ،‬س���ودی‌ له‌ناكۆكییه‌كانی‌‬ ‫مۆسكۆو واش���نتۆن وه‌رگرتوه‌‪ ،‬بۆ نه‌كه‌وتن ‌ی‬ ‫كۆبانێ‌و عفرین‪ ،‬هه‌وڵیداوه‌ ده‌س���ت به‌سه‌ر‬ ‫عه‌زازدا بگرێت‪ ،‬كه‌ له‌ژێر ده‌ستی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌‬ ‫س���وریادایه‌و كۆنتڕۆڵی‌ جه‌رابلوسیش بكات‪،‬‬ ‫كه‌ كۆبانێ‌و عفرین به‌یه‌كه‌وه‌ گرێ ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ یه‌كێك له‌و سه‌رچاوانه‌ پێیوایه‌‬ ‫خس���تنه‌ خ���واره‌وه‌ی‌ فرۆكه‌ روس���ییه‌كه‌‪،‬‬ ‫وه‌اڵمێك بو بۆ ئه‌و یاریه‌ی‌ روس���یا به‌كارتی‌‬ ‫كوردی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم پێده‌چێت په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ مۆسكۆو‬ ‫كورد پێش���تر بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ ته‌نها یانزه‌‬ ‫رۆژ دوای‌ هێرشه‌كانی‌ مۆسكۆ بۆ سه‌ر داعش‪،‬‬ ‫میخائی���ل بوگدانۆڤ یاری���ده‌ده‌ری‌ وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ روسیاو نوێنه‌ری‌ تایبه‌تی‌ ڤالدمێر‬ ‫پۆتین بۆ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت له‌پاریس‬ ‫چاویكه‌وت به‌س���اڵح موس���لیم هاوسه‌رۆكی‌‬ ‫په‌یه‌ده‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ رۆژی‌ ‪ 21‬تش���رینی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م (ئۆكتۆب���ه‌ر) راب���ردو له‌مۆس���كۆ‬ ‫بۆگدانۆڤ پێشوازیكرد له‌هاوسه‌رۆكی‌ په‌یه‌ده‌‬ ‫ئاسیا عپمان(عبدوڵاڵ)و نوێنه‌رانی‌ كۆبانێ‌و‬ ‫رێگادان به‌كردنه‌وه‌ی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ له‌روسیا‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌‪ 23 ،‬تشرینی‌ یه‌كه‌م‬ ‫(ئۆكتۆب���ه‌ر)ی‌ رابردو پۆتی���ن داوایكردبو‪،‬‬ ‫په‌ی���ه‌ده‌ یه‌كبگرن له‌گ���ه‌ڵ هێزه‌كانی‌ رژێمی‌‬ ‫ئه‌سه‌د بۆ شه‌ڕی‌ نه‌یاران‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ كارت���ی‌ ك���ورد له‌رۆژئ���اوا‪،‬‬ ‫چاودێران پێشبینی‌ ده‌كه‌ن په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫مۆس���كۆ له‌گه‌ڵ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫به‌هێزتربێ���ت له‌چ���او راب���ردودا چه‌ك���ی‌‬ ‫دژه‌فڕۆكه‌ی‌ پێش���كه‌وتوی‌ پێب���دات‌و ره‌نگه‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ش له‌ناوخۆ هێرشه‌كانی‌ زیاتر بكات‌و‬ ‫فشاری‌ زۆرتریش بخاته‌ سه‌ر ئه‌نكه‌ره‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ كارتی‌ كورد‪ ،‬ئه‌م بارودۆخه‌ی‌‬ ‫روسیا له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌هه‌ره‌ هاوپه‌یمانه‌‬ ‫به‌هێزه‌كان ك���ه‌ ئێرانه‌‪ ،‬له‌وپه‌ڕی‌ به‌هێزیدایه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌داو كاریگه‌ری‌ زۆرو زه‌وه‌ندی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ناوچه‌كه‌و خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست له‌(عێراق‪،‬‬ ‫سوریا‪ ،‬لوبنان‪ ،‬یه‌مه‌ن‌و ئه‌فغانستان) داناوه‌و‬ ‫خامنه‌ئی‌ رابه‌ری‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران‪،‬‬ ‫پۆتین���ی‌ به‌سیاس���ه‌تمه‌دارێكی‌ عاقڵ‌و ژیرو‬ ‫به‌توانا داناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا سه‌رسه‌خترین‬ ‫دوژم���ن‌و نه‌یاری‌ روس���یاو ئێران‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫داوای‌ ه���اوكاری‌ زۆرت���ری‌ ئێ���ران ده‌كات‪،‬‬ ‫ب���ۆ ده‌رپه‌ڕاندنی‌ داعش له‌عێراق‌و س���وریاو‬ ‫شكس���تی‌ قاعیده‌و تاڵیبان له‌ئه‌فغانس���تان‌و‬ ‫هێمنكردنه‌وه‌ی‌ بارودۆخی‌ یه‌مه‌ن‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌دۆس���ته‌ نزیكه‌كانی‌ پێشوی‌‬ ‫توركیا له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ئیس���رائیل رایگه‌یاندوه‌‬ ‫"هێرش ناكرێته‌ سه‌ر هیچ فڕۆكه‌یه‌كی‌ روسی‪،‬‬ ‫گه‌ر ئاسمانی‌ ئیسرائیل ببه‌زێنێت"‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫په‌یامێكه‌ بۆ توركیا كه‌ په‌یوه‌ندی‌ مۆس���كۆو‬ ‫ته‌لئه‌بیب له‌وپه‌ڕی‌ باشیدایه‌‪.‬‬

‫هه‌مو ئاماژه‌كان ب���اس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌م‬ ‫قه‌یران���ه‌دا ئه‌نكه‌ره‌ زه‌ره‌رمه‌ن���دی‌ یه‌كه‌مه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌و ئام���ارو داتایانه‌ی‌‬ ‫خستمانه‌ڕو‪ ،‬گه‌ر شه‌ڕیش روبدات به‌راوردی‌‬ ‫توانا س���ه‌ربازییه‌كانی‌ مۆسكۆو ئه‌نكه‌ره‌ زۆر‬ ‫قورسه‌‪.‬‬ ‫روسیا خاوه‌نی‌ ‪ 766095‬هه‌زار سه‌ربازه‌و‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ‪ 2,485,000‬ملی���ۆن س���ه‌ربازی‌‬ ‫یه‌ده‌گه‌‪ ،‬كه‌ توركی���ا ته‌نها خاوه‌نی‌ ‪410500‬‬ ‫سه‌رباز‪ 185630 ،‬سه‌ربازی‌ یه‌ده‌گه‌‪.‬‬ ‫له‌بواری‌ توانای‌ ئاسمانی‌‪ ،‬مۆسكۆ خاوه‌نی‌‬ ‫‪ 5000‬فڕۆكه‌ی‌ جۆراوج���ۆرو توركیا خاوه‌نی‌‬ ‫‪ 1600‬فڕۆكه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌بواری‌ توانا ئاوییه‌كان روس���یا خاوه‌نی‌‬ ‫‪ 270‬كه‌ش���تیگه‌ل‌و ژێرده‌ریای���ی‌و جۆریتره‌‪،‬‬ ‫توركیا خاوه‌نی‌ ‪ 100‬جۆره‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ روسیا‬ ‫خاوه‌نی‌ یه‌ك���ه‌م‌و زۆرترین چه‌ك���ی‌ ناوه‌كی‌‬ ‫كاڵوه‌ی‌ ئه‌تۆمیی���ه‌و ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫ئاسایشه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش كه‌ دو مانگ له‌وه‌وپێش‪ ،‬ئه‌ردوگان‬ ‫س���ه‌ردانی‌ مۆس���كۆی ك���رد‪ ،‬رایگه‌یاند كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ بازرگانییه‌كانی‌ مۆسكۆ‪ -‬ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫بۆ س���اڵی‌ ‪ 2023‬ده‌گاته‌ (‪ )100‬ملیار دۆالر‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‪:‬‬ ‫ س���اڵی‌ ‪ )22,512( 2007‬ملی���ار دۆالر‬‫بو‪.‬‬ ‫ س���اڵی‌ ‪ )33,849( 2008‬ملی���ار دۆالر‬‫بو‪.‬‬ ‫ ساڵی‌ ‪ )31( 2013‬ملیار دۆالر بو‪.‬‬‫ ساڵی‌ ‪ )44( 2014‬ملیار دۆالر بو‪.‬‬‫گه‌ر ئ���ه‌وه‌ش بزانین توركی���ا پێنجه‌مین‬ ‫هاوبه‌ش���ی بازرگان���ی‌ گه‌وره‌ی‌ روس���یایه‌‪،‬‬ ‫به‌رێ���ژه‌ی‌ (‪ )%4,6‬دوای‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌چین‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمانیا‪ ،‬هۆڵه‌ندا‪ ،‬ئیتاڵیا‪.‬‬ ‫جیا له‌هه‌مو ئه‌وانه‌‪ ،‬ئێس���تا روسیا به‌گاز‬ ‫پ���رۆم ده‌ناس���رێته‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ بۆت���ه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌گه‌وره‌تری���ن كۆمپانیا زه‌به‌الحه‌كانی‌ بواری‌‬ ‫نه‌وت و گاز‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌های‌ گازی‌‬ ‫پرۆم له‌‪ 10‬ملیار دۆالره‌وه‌ له‌‪ 2000‬به‌رزبۆته‌وه‌‬ ‫بۆ ‪ 300‬ملیار دۆالر له‌س���اڵی‌ ‪ ،2006‬ره‌نگه‌‬ ‫ره‌وشه‌كه‌ ئاس���ایی بێته‌وه‌و قه‌یرانی‌ قه‌به‌تر‬ ‫سه‌ر هه‌ڵبدات‪ ،‬به‌اڵم توركیا هه‌رچی‌ چۆنێك‬ ‫بێت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م سیاس���ه‌تانه‌ی‌ ئه‌كه‌په‌و‬ ‫ئ���ه‌ردوگان به‌ش���ی ش���ێری‌ ئه‌و ئاریش���ه‌و‬ ‫قه‌یرانان���ه‌ی‌ به‌رده‌كه‌وێ���ت‌و ده‌بێت له‌وه‌ش‬ ‫تێبگات ئه‌مه‌ریكا ئێستا له‌جیهاندا سیاسه‌تی‌‬ ‫پارادۆك���س پی���اده‌ ده‌كات‌و زۆرتر له‌جاران‬ ‫ب���ه‌دوای‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی���دا وێڵ���ه‌و هیچ‬ ‫گه‌ره‌نتیه‌كیش نییه‌ ناوچه‌كه‌ توش���ی شه‌ڕو‬ ‫نائارامی‌ نه‌بێت‌و كێرڤ���ی‌ ملمالنێكان زۆرتر‬ ‫ئاڵۆز نه‌بن‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ش گرنگتر ئێس���تا وه‌كو باراك خانا‬ ‫ده‌ڵێ���ت "جیه���ان رو له‌ئه‌مه‌ریكایی‌ نه‌بون‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫ناتوانن مۆدرێ���ن‌و ناتوانن ل���ەده‌ره‌وه‌ی‬ ‫مۆدێرنە ب���ن‪ ،‬ئیتر دۆخێکی نه‌خۆش���ی‬ ‫دێته ئ���اراوه‪ ،‬که لەهه‌ناوی دونیایه‌كدایت‬ ‫به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی ڕاس���ته‌وخۆت‬ ‫پێوه‌هه‌بێ���ت‌و به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی بتوانیت‬ ‫به‌باشی لێیتێبگه‌یت یان کاریگه‌ری لەسه‌ر‬ ‫دابنێیت‪ .‬هه‌مو هه‌ڵچونه دژه مۆدرێنه‌کان‬ ‫لەئیسالمی سیاسیەوه هه‌تا خێڵگه‌رایی‌و‬ ‫دژەمۆدێرنه هه‌مو ده‌رکه‌وته‌ی ئه‌م دۆخه‬ ‫نه‌خۆش���ه‌ن‪ .‬دیاره رونه ک���ه ئۆباما که‬ ‫میانه‌ی جۆری سیاس���ه‌ته‌که‌ی لەهه‌ناوی‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک لەدژایه‌تیدای���ه‪ .‬چۆن لەگه‌ڵ‬ ‫ئێران���دا رێککبکه‌وێ���ت به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫به‌هێ���زی بکات‪ ،‬چ���ۆن ش���ه‌ڕی داعش‬ ‫بکات به‌بێ ئه‌وه‌ی ئه‌س���ه‌د به‌هێز بکات‪،‬‬ ‫چۆن لەرۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت کاریگه‌ری‌و‬ ‫ئاماده‌یی هه‌بێ به‌بێ ئه‌وه‌ی پێبخاته سه‌ر‬ ‫زه‌وی‪ .‬ئه‌م دیده گریگۆری فه‌واز بەجوانی‬ ‫رونی ده‌کاته‌وه‪.‬‬ ‫خه‌ڵکی عێ���راق ناتوانن حوکمی خۆیان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬ئایا ئه‌مه‌ش بۆ کوردستان ڕاسته‪.‬‬ ‫سیس���ته‌می سیاس���ی هه‌رێ���م لەمێژوی‬ ‫ڕاب���وردودا هه‌ندێ���ک ئام���اژه‌ی ئه‌وه‌یدا‬ ‫که ڕه‌نگ���ه بەڕێ���گای دیموکراتیزه‌بوندا‬ ‫بێت‪ .‬بێگومان به‌ش���ێکی باش لەخه‌ڵکی‬ ‫کوردس���تان ه���ه‌واداری دیموکراس���ین‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده بەتێگه‌یش���تنێکی ته‌نکه‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌م دۆخه پێویس���تی بەپاڵپشتیه‪ .‬هه‌رێم‬ ‫لەب���ه‌رده‌م دوڕیانێکدایه‪ ،‬یان سیاس���ه‌ت‬ ‫بەچه‌که‌وه ی���ان به‌ره‌و ‌سیاس���ه‌ت به‌بێ‬ ‫چ���ه‌ک‪ .‬زاڵبونی سیاس���یه چه‌کداره‌كان‬ ‫مانای کۆتایی هه‌م���و به‌هاکانی مۆدێرن‌و‬ ‫دروس���تبونی دۆخ���ی عه‌ش���یره‌تگه‌رایی‬ ‫لەدۆخ���ی مۆدرێندا‪ .‬جۆرێ���ک لەیه‌مه‌ن‪.‬‬ ‫لەساتە‌‌وه‌ختی بەبنبه‌ستگه‌یشتنی دۆخی‬

‫سیاس���ی هه‌رێم‪ ،‬ده‌بو ئه‌مریکا جیاکاری‬ ‫بکردایه لەنێوان کوردس���تان‌و جێگاکانی‬ ‫ت���ری رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���ت ب���ه‌وه‌ی‬ ‫رێگ���ه‌ی نه‌دایه چه‌ک ببێت���ه ئامرازێکی‬ ‫سیاسی ناوخۆیی‪ .‬چونکه وه‌ك ده‌یبینین‬ ‫ده‌رئه‌نجام���ی هاتنی چ���ه‌ک په‌ککه‌وتنی‬ ‫هه‌مو ده‌زگاکان‌و هاتنەئارای ش���ه‌رعیه‌تی‬ ‫گونده‌یی���ه‪ .‬ئه‌م جۆره ش���ه‌رعیه‌ته ته‌نها‬ ‫وێرانکاری لێبه‌رهه‌م دێت‪.‬‬ ‫هه‌رێ���م لەئه‌نجام���ی ئه‌مه زۆر ش���تی‬ ‫لەده‌س���تدا‪ .‬ئه‌م���ڕۆ دونیا کوردس���تان‬ ‫بەجێگایه‌كی جودا نابینێت لەبه‌ش���ه‌كانی‬ ‫تری ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ .‬وه‌ها نابینێت‬ ‫که ئه‌م ناوچه‌یه به‌ره‌و ئاراسته‌ی بەمه‌‌ده‌نی‬ ‫بون���ی سیاس���ه‌ت ده‌ڕوات‪ .‬لەهه‌مانکاتدا‬ ‫ئه‌وه بۆ دونی���ا رون بوه‌ته‌وه که هه‌رچی‬ ‫هه‌بو کارتۆن���ی‌و الواز بو‪ .‬بەمه‌ده‌نی بون‬ ‫پێویس���تی بەگۆڕانی سیسته‌می ئابوریه‪،‬‬ ‫لەهه‌مانکاتدا گۆڕانی سیسته‌می خوێندن‪،‬‬ ‫که‌لتوری سیاس���ی‪ ،‬هێنانەئارای ده‌زگا‪،‬‬ ‫زیاتر بەئینس���ان بون‪ .‬دیاره ئینسان یان‬ ‫مرۆڤ چه‌مکێکی مۆدرێنه که بەئاس���انی‬ ‫لەناو کایه‌ی سیاس���ه‌تی پێش���مۆدرێندا‬ ‫جێگای نابێته‌وه‪.‬‬ ‫لێگه‌ڕان���ی ئ���ه‌وه‌ی که هه‌رێ���م ببێته‬ ‫به‌ش���ێک لەرۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬لەژێر‬ ‫دروشمی جه‌نگی دژەداعش‪ ،‬مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫بو بەهه‌رێمه‌وه وه‌ك بێنرخێک‪ ،‬که گرنگ‬ ‫نی���ه هه‌رچ���ی هه‌‌ی���ەو خه‌ڵکه‌كه‌ی چی‬ ‫ده‌خوازێ���ت ببێته قوربان���ی جه‌نگی دژه‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫لەده‌رئه‌نجام���ی هه‌مو ئه‌مان���ه‪ ،‬ئۆباما‬ ‫چی���دی ئه‌کته‌ره‌ک���ه‌ی ج���اران نی���ه‪.‬‬ ‫بەنزیکبونه‌وه‌ی واده‌ی ڕۆیش���تنی ڕه‌نگه‬ ‫ئینتباعێکی ته‌واو جیاواز به‌جێبهێڵێت‪.‬‬

‫ئۆباما‬

‫ئه‌فسانه‌ی ئازادی‪ ...‬پاشماو‌ه‬

‫ئارێن����ت روانین����ی بۆ باس����ی ئ����ازادی‬ ‫روانینێكی مه‌حكومكارانه‌یه‌و پرسی ئازادی‬ ‫به‌م پێیه‌ خۆلێالنه‌دراوه‌و ناكرێ فه‌رامۆشی‬ ‫لێبكرێ‪ .‬كرده‌ی سیاسی به‌بێ بیركردنه‌وه‬ ‫‌له‌ئ����ازادی كرده‌یه‌ك����ی بێ ئ����ه‌رزش‌و بێ‬ ‫ناوه‌ڕۆك����ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده ‌به‌راس����ته‌وخۆ یان‬ ‫ناراس����ته‌وخۆ ده‌رگیری ئه‌م پرسه ‌ده‌بین‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ته‌ق����ه‌الی خۆدزین����ه‌وه ‌له‌كێش����ه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان به‌ناوی پۆخڵی سیاسه‌ته‌وه‬ ‫‌كه‌م نین‪ .‬خۆدورگرتن له‌پرس����ی سیاسی‌و‬ ‫پرسی ئازادی ئینسان له‌ده‌سه‌اڵتی سیاسیدا‬ ‫پابه‌ند نه‌بونه‌ به‌پێشمه‌رج‌و تائه‌ندازه‌یه‌كی‬ ‫گ����ه‌وره‌به‌دۆخێك����ی ئۆنتۆل����ۆژی ژیان����ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ییه‌وه‌‪ ،‬كه ‌ناكرێ هیچ كه‌س����ێكی‬ ‫به‌رپرس����یار نادیده‌ی بگرێت‪ .‬خه‌س����ڵه‌تی‬ ‫كێش����ه‌ی ئازادی ناكۆتابون‌و دوایینه‌هاتنه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییه‌ی وایكردوه‌هه‌میشه‬ ‫‌وه‌ك پرۆس����ه‌یه‌كی ته‌واونه‌كراو بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌مكێك����ه ‌له‌ناخیدا هه‌ڵگری مه‌ترس����ی‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ش����یدا ب����ه‌ركاری هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‬ ‫به‌رده‌وام����ه‌‪ .‬له‌هه‌ردو باردا‪ ،‬چ مه‌ترس����ی‬ ‫ناخه‌كییان����ه‌ی ئ����ازادی‌و چ هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامی ده‌ره‌وه‌ له‌سه‌ری ده‌رهاویشته‌ی‬

‫ئه‌خالق‌و سیسته‌مه‌‪ .‬مه‌ترسی ناخه‌كییانه‌ی‬ ‫ئ����ازادی له‌فۆرمی به‌رئاوه‌اڵی����ی كاولكردنی‬ ‫به‌ها ئه‌خالقییه‌گه‌ردونییه‌كانا ده‌رده‌كه‌وێ‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی سه‌ر ئازادیش له‌سایه‌ی سیسته‌مه‬ ‫‌ئایدۆلۆژی‪ ،‬ته‌كنه‌لۆژیازاڵی‌و سیاسییه‌كاندا‬ ‫به‌رجه‌س����ته‌ ده‌بێ‪ .‬پرسی ئازادی پرسێكی‬ ‫ناچارییانه‌ی����ه‌و ته‌نه����ا كۆیله‌ك����راوه‌كان‌و‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی به‌دۆخی كۆیالیه‌تی ئاس����وده‌ن‬ ‫لێی����ان زه‌وتكراوه ‌یان فه‌رامۆش����یده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ناچارییانه‌بون����ی پرس����ی ئ����ازادی واتای‬ ‫ناچارییانه‌ی كامڵبونی پرۆس����ه‌ی ئازادبون‬ ‫ناگه‌یه‌نێ‪ ،‬به‌ڵكو جه‌وهه‌ری پرسی ئازادی‬ ‫به‌رده‌وامێتی‌و نه‌گه‌یشتنه‌جێیه‌‪ .‬بیری زاڵبوی‬ ‫سه‌ر ئێمه ‌ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئازادی به‌رجه‌سته‌بونی‬ ‫كرده‌ی ئیراده‌گه‌رییانه‌ی تاكه‌كه‌سه‌‪ ،‬مرۆڤه‬ ‫‌به‌گشتی‪ ،‬به‌اڵم گرفتی كاریگه‌ر له‌په‌یوه‌ند‬ ‫ب����ه‌م بابه‌ت����ه‌وه ‌ئاس����ته‌نگگه‌لی داكه‌وته‬ ‫‌سیاس����ی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و كه‌لتورییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ئه‌گ����ه‌ر له‌هه‌ندێ ب����اردا رێگریكردنیان‬ ‫له‌به‌رجه‌س����ته‌بونی ئ����ازادی زی����اده‌ره‌وا‬ ‫نه‌بێ‪ ،‬ئ����ه‌وا له‌هه‌ن����دێ ره‌وش����ی دیكه‌دا‬ ‫پێویستی‌و پێشمه‌رجی پاراستنی ناوه‌ڕۆكی‬ ‫پۆزه‌تیڤان����ه‌ی خودی ئازادی����ن‪ .‬په‌یوه‌ندی‬

‫‪19‬‬

‫ئ����ازادی‌و سیاس����ه‌ت په‌یوه‌ندییه‌ك����ی پڕ‬ ‫له‌هه‌ڵچون‌و داچونه‌‪ ،‬ناجێگیرو گرفتاوییه‌‪.‬‬ ‫ئازادی‌و سیاس����ه‌ت دوانه‌یه‌ك����ن پێكه‌وه‌بن‬ ‫هه‌میش����ه ‌له‌به‌ریه‌ككه‌وت����ن‌و كێش����ه‌دان‪،‬‬ ‫جیابونه‌وه‌ش����یان هه‌ریه‌كه‌ی����ان ده‌خات����ه‬ ‫‌قه‌ی����ران‌و ئ����اژاوه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ب����اره‌ی ئه‌و‬ ‫ئازادییه‌ی له‌سیاسه‌تا ئاماده‌یی هه‌یه‌‪ ،‬هانا‬ ‫ئارێنت جودای ده‌كاته‌وه‌و س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‬ ‫نابات����ه‌وه‌ بۆس����ه‌ر ئی����راده‌‪ ،‬ده‌نوس����ێ‪":‬‬ ‫ئ����ه‌و ئازادیی����ه‌ی له‌سیاس����ه‌تدا ش����وێنی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬دیارده‌و ده‌ركه‌وت����ه‌ی ئیراده ‌نییه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ لێ����ره‌دا له‌گه‌ڵ ئ����ازادی هه‌ڵبژاردندا‬ ‫به‌ریه‌كناكه‌وی����ن‪ ،‬به‌وات����ای داوه‌ریكردن‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن له‌نێوان دو شتی دراودا‪ ،‬یه‌كێكی‬ ‫ب����اش‌و یه‌كێكی خراپ‪ ،‬ك����ه‌ بڕیارلێدانیان‬ ‫په‌یوه‌س����تی مۆتیڤ‌و ئه‌رگۆمێنته‌"‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م بیری����اره‌باس����ی ده‌كا به‌ته‌نها ئاماژه‌‬ ‫نییه‌ب����ۆ ئ����ه‌و سیس����ته‌مانه‌ی راش����كاوانه‬ ‫‌دژبه‌ری ئازادین‪ ،‬ده‌رخه‌ری جه‌وهه‌ری ئه‌و‬ ‫سیس����ته‌مه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسییانه‌ش����ه‬ ‫‌خۆیان به‌نزیكی پرس����ی ئازادی له‌پێنوس‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬له‌هه‌مو دۆخێ����كا ئازادی رێژه‌یی‌و‬ ‫چوارچێ����وه‌داره‌‪ .‬هه‌ڵب����ه‌ت دورونزی����ك‬

‫ئه‌رگۆمێنت����ی س����نورداركردنی ئ����ازادی‬ ‫ناخوڵقێنین‌و جوڵه‌ی پرۆسێس����ی ئازادبون‬ ‫روبه‌ڕوی نائومێ����دی نێگه‌تیڤ ناكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی تێگه‌یش����تن‌و هه‌ڵسه‌نگاندنێكی‬ ‫بابه‌تییان����ه‌ی ئاماده‌یی ئازادی به‌گش����تی‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌دونیای سیاسه‌تدا ده‌خوڵقێنین‪.‬‬ ‫له‌سیاس����ه‌تا‪ ،‬ئازادی ده‌ركه‌وته‌ی ئیراده‌ی‬ ‫مرۆڤ نییه‌‪،‬یان ئ����ازادی ناتوانێ له‌رێگه‌ی‬ ‫كرده‌ی به‌ته‌واو ئیراده‌گه‌رییانه‌وه ‌مانفێست‬ ‫ببێ‪ ،‬چونكه‌جه‌وهه‌ری سیاس ‌هت‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاسی به‌چه‌شنێكه‌پێویستی به‌ڕێكخستن‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌مو رێكخس����تنیش له‌حه‌قیقه‌تی‬ ‫خۆیدا سنورداركردنه‌‪.‬‬ ‫شوناس����ی ئه‌فس����انه‌یی ئازادی واتای‬ ‫نامومكینبون����ی ره‌های ئ����ازادی ناگه‌یه‌نێ‪،‬‬ ‫ن����ه‌ به‌ته‌نها ئازادی‪ ،‬ژیانیش ئه‌فس����انه‌ییه‬ ‫‌به‌بێ ئ����ه‌وه‌ی وایلێكردبین له‌ئه‌زمونكردنی‬ ‫رابكه‌ین‪ .‬ئه‌فسانه‌ی ئازادی جیهانێكی به‌رزو‬ ‫تایبه‌ته‌بۆ ئاماده‌بون‪ ،‬هه‌میش����ه‌ به‌فۆرمێ‬ ‫له‌فۆرمه‌كان له‌ناویداین‌و به‌رپرسیارانه‌ترین‌و‬ ‫ئه‌خالقیتری����ن ئاماده‌ب����ون له‌ئه‌فس����انه‌ی‬ ‫ئازادیدا ئه‌وه‌یه‌ن����ه‌ئازادییه‌كی كۆتكراو و‬ ‫نه‌به‌ره‌اڵیی قه‌بوڵبكه‌ین‪.‬‬

‫ونـــــبون‬ ‫ی ‪ 2015/6/21‬ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ی به‌ژماره‌ (‪ )45020،45019 ،35021‬له‌به‌روار ‌‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫ی ش���اره‌وان ‌‬ ‫* س���ێ‌ پس���وله‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی (مارس���یدس) ژمار‌ه (‪ 153093‬س���لێمانی‌) به‌ناوی‌ (هێمن خلیل محمد) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫* تابلۆیه‌كی‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ ئۆتۆمبێل جۆر ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی خاك‬ ‫ی (محمد عبدالوهاب احمد) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی دووی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی پش���تیوان ‌‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫* هه‌وێیه‌ك ‌‬ ‫له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی مجید عبدالكریم مارف) ونبوه‌‪،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫* مۆڵه‌تێكی‌ شۆفێری‌ گشتی‌ به‌نای‌ (هاد ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی شارستانی‌ به‌ناوی‌ (محمد عبدالل ‌ه رحیم) ونبوه‌ هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫* پێناسێك ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی شارستانی‌ به‌ناوی‌ (سامان صاڵح محمد) ونبوه‌ هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫* پێناسێك ‌‬ ‫ی رۆسته‌م )هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه پرسگه‌ی‌ ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی (فاروق محمد حه‌مه‌ عل ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ سلیمانی‌ ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ سلیمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (سعید قادر عبدلله‌)هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌كی‌ كۆمپانیایی په‌ڵكۆ ونبوه‌ به‌ناوی‌ ( سعید قادر عبدالله‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ر ‌ی‬ ‫دادگا به‌رایی‌ كه‌الر‬

‫ئاگانام ‌ه‬

‫ژمار‌ه ‪/430‬ب‪2015/‬‬ ‫به‌روار‪2015/11/25 :‬‬

‫ی له‌م دادگای ‌ه تۆماركردوو‌ه له‌س���ه‌ر داوا له‌سه‌ركراو ڕاستگری‌ باری‌ شارستانی‌ پێباز سه‌ره‌ڕای‌ كاره‌كه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی ژماره‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫داواكار (اراز حبیب عبدعلی‌) داوا ‌‬ ‫ی (‪)10‬‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌و ناوگۆڕین ‌ه باسه‌ردانی‌ ئه‌م دادگایه‌ بكات له‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات ل ‌ه (اراز) بۆ (ئاری‌) جا هه‌ركه‌سێك ناڕه‌زا ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫تیایدا داوای‌ گۆڕین ‌‬ ‫ی یاسا‪.‬‬ ‫ڕۆژدا پاش باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگاداریه‌‪،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ داواكه‌ ده‌بینین ب ‌ه پێ ‌‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫عباس محمد امین‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )505‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/1‬‬

‫ئۆبامای من‪ :‬چیرۆکی ئاشنابون‌و تۆران لەئۆباما‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫لەس���ه‌ره‌تای ناسینیه‌وه حه‌زم لێیکرد‪.‬‬ ‫زۆر خه‌س���ڵه‌تی دڵگی���ری لەخۆی���دا‬ ‫هه‌ڵده‌گرت‪ .‬ئه‌و رۆژان���ه من خوێندکاری‬ ‫دواساڵه‌کانی به‌که‌لۆریۆس بوم لەزانکۆی‬ ‫ک���ۆرک لەئایرله‌ن���دا‪ .‬ئه‌مری���کا ب���ۆ من‬ ‫هه‌وه‌س���ێک بو لێی تێر نه‌ده‌بوم‪ .‬لەچوار‬ ‫س���اڵی خوێندنی به‌که‌لۆریۆسدا هه‌میشه‬ ‫سیاس���ه‌تی ئه‌مریکام الی پرۆفێسۆر نیڵ‬ ‫به‌وپه‌ڕی چێژه‌وه هه‌ڵده‌بژارد‪ .‬هه‌رچه‌نده‬ ‫من ئه‌مریکام نه‌دیبو به‌اڵم وه‌هام هه‌‌ست‬ ‫ده‌ك���رد که ناچارم بەخه‌ی���اڵ بۆی بڕۆم‪.‬‬ ‫لەهه‌‌ن���دێ روه‌وه ل���ه ‪Karl Roßmann‬‬ ‫ده‌چوم پاڵه‌وانی ڕۆمان ی ‪lDe Verscho‬‬ ‫‪ lene‬به‌ئه‌ڵمانی یان���ی ئه‌و پیاوه‌ی که‬ ‫ون بو‪ ،‬که ڕۆمانێکی س���ه‌ره‌تایی کافکایه‬ ‫لەرۆژان���ی س���ه‌ره‌تای جه‌نگ���ی جیهانی‬ ‫یه‌که‌م���دا نوس���یویه‌تی‪ ،‬ڕۆمانه‌كه زیاتر‬ ‫به‌ناوی ئه‌مریکاوه ناسراوه‌‪.‬‬ ‫کاتێک ئۆباما ده‌س���تی بەبانگه‌شه‌كرد‬ ‫کاراکته‌رێک���ی ت���ر ب���و لەنزیکبونه‌وه‌م‬ ‫لەئه‌مریکا‪ .‬س���ااڵنێک بو خولیای هێنری‬ ‫کیس���نجه‌ر بوم‪ .‬نامه‌ی به‌که‌لۆریۆسه‌که‌م‬ ‫ده‌رباره‌ی کیسنجه‌رو کورد بو‪ .‬کیسنجه‌ر‬ ‫هێنده ئه‌مریکایی نیه‪ .‬بێگومان ئۆباماش‬

‫هێنده ئه‌مریکایی نی���ه‪ .‬به‌اڵم هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک خه‌س���ڵه‌تی جیاوازیان هه‌یه‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه لەزۆر ئاستدا دو بونی دژەیه‌ک بن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مری���کا جێگای هه‌ردوکیانی تیادا‬ ‫ده‌بێته‌وه‪.‬‬ ‫لەرۆژان���ی س���ه‌ره‌تای جه‌نگ���ی عێراق‬ ‫کیسنجه‌رم دی‪ ،‬کاتێک هات بۆ زانکۆکه‌مان‬ ‫بۆ س���یمینارێک‪ .‬جه‌نگی البردنی سه‌دام‬ ‫بۆ من خاڵێک���ی وه‌رچه‌رخان بو‪ .‬جه‌نگ‬ ‫فاکت���ه‌ری گۆڕان���کاری فره‌ی���ه‪ .‬پێ���ش‬ ‫جه‌ن���گ زۆر هاوڕێی چه‌پ���م هه‌بو لەواڵته‬ ‫جیاوازه‌كان���ی ئه‌وروپا‪ ،‬ه���ه‌ر لەنه‌رویژه‬ ‫‌‌ت���ا ئیتاڵیا‪ .‬به‌اڵم جه‌نگ‌و پاڵپش���تی من‬ ‫بۆ البردنی س���ه‌دام زۆرێک لەهاوڕێکانمی‬ ‫لێکردم‪.‬‬ ‫م���ن چه‌په‌کان���م بەخه‌ڵکانێک���ی‬ ‫ئایده‌لۆژپه‌رست لەقه‌ڵه‌م ئه‌دا‪ ،‬خه‌ڵکانێک‬ ‫خه‌مس���ارد به‌رامب���ه‌ر ئازاره‌کانی ژیانی‬ ‫ژێرده‌ستی دیکتاتۆریه‌ت‪ .‬ئه‌وانیش منیان‬ ‫بەهه‌لپه‌رس���ت یان بێئاگا لەقه‌ڵه‌م ئه‌دا‪.‬‬ ‫کیسنجه‌ر یه‌كێک بو له‌و که‌سانه‌ی که زۆر‬ ‫ناوی ده‌هێن���را‪ .‬چه‌په‌كان بۆ من دیدێکی‬ ‫ئه‌خالقیان هه‌بو بۆ مێژو‪ .‬ئه‌مریکا خراپ‬ ‫ب���و‪ ،‬بۆیه ه���ه‌ر ش���تێکی بکردایه خراپ‬ ‫بو‪ .‬لەبه‌رامب���ه‌ردا هه‌مو دژەئه‌مریکاییه‌ك‬ ‫هه‌رچۆنێ���ک بوای���ه ب���اش ب���و‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خراپیش بوایه‪ .‬ئه‌م دیده بۆ من س���ادهو‬ ‫ساویلکه‌بو‪.‬‬ ‫ک���ه ئۆباما هات جه‌‌نگ رویدابو و هه‌مو‬ ‫ش���تێک وێران‌بوبو‪ .‬ئه‌مریکا لەرۆژانێکدا‬ ‫ده‌ژیا که لەدونیادا جوان بو دژەئه‌مریکایی‬ ‫بیت‪ .‬ئۆباما ئه‌و کاراکته‌ره‌بو که دیسانه‌وه‬ ‫ئه‌مری���کای لەدونیادا جوانک���رده‌وه‪ .‬ئه‌م‬ ‫وێنایه‌ی ئه‌مریکا کرۆکی ده‌‌سه‌اڵتی نه‌رمی‬ ‫ئه‌مریکای���ه لەدونیادا‪ .‬تێزێک که جۆزێف‬

‫ن���ای لەس���ه‌ره‌تای نه‌وه‌ده‌كان���دا بره‌وی‬ ‫پێدا‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا کاراکت���ه‌‌ری کۆمه‌ڵێ���ک‬ ‫س���ه‌ربورده‌بو‪ .‬پیاوێکی هه‌ژار‪ ،‬لەته‌مه‌نی‬ ‫بیس���تویه‌ك س���اڵیدا لەنیویۆرک ژیاوه‪،‬‬ ‫وه‌ك خ���ۆی لەکتێبی خه‌ونه‌کانی باوکمدا‬ ‫ده‌نوسێت‪ :‬ئه‌و رۆژانه لەجێگایه‌كی بێناودا‬ ‫لەنه‌وه‌دوچوار لەنێوان دو و یه‌کدا ده‌ژیام‪،‬‬ ‫که ده‌كه‌وته س���نوری نێ���وان رۆژهه‌اڵتی‬ ‫هارل���م‌و مانهاتن���ه‌وه‪ .‬جێگای���ه‌ک بو که‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌خێرهاتنی نه‌ئه‌كردی‪،‬‬ ‫روت‌و بێ���دار‪ ،‬زۆربه‌ی رۆژ بەهۆی دیواره‬ ‫ناشیرینه‌كانه‌وه لەسێبه‌ردا بو‪ .‬شوققه‌که‌م‬ ‫بچوک بو‪ .‬زه‌ویه‌که‌ی خواربو‪ .‬به‌باشی گه‌رم‬ ‫نه‌ده‌بو و زه‌نگی ده‌رگاکه‌ی خواره‌وه کاری‬ ‫نه‌ئه‌ك���رد‪ .‬ئه‌گه‌ر میوانێ���ک بهاتایه ده‌بو‬ ‫لەبه‌نزینخانه‌ی سه‌ر سوچه‌که لەته‌له‌فونی‬ ‫ئه‌رزی ئ���اگاداری بکردمایه‌ته‌وه‪ .‬ئه‌مانه‬ ‫جێگ���ه‌ی بایه‌خ نه‌بون چونک���ه ئه‌وه‌نده‬ ‫میوانم نه‌ئه‌هاتن‪ .‬دیاره ئۆباما بەنیازه‌وه‬ ‫هێنده جه‌ختی کردوه‌ته‌وه لەس���ه‌ر ژیانی‬ ‫وه‌ك‌کەسێکی ڕه‌شپێست چونکه پرۆژه‌ی‬ ‫کتێبه‌ک���ه بەئامانجی ئه‌وه‌ب���وه که چۆن‬ ‫په‌یامێک���ی وه‌ه���ا بدات که س���ه‌رکه‌وتن‬ ‫به‌شی ڕه‌شپێسته‌كانیشه لەئه‌مریکا‪ .‬ئه‌و‬ ‫رۆژگاره ئۆباما به‌رپرسی گۆڤاری یاسایی‬ ‫هارڤه‌رد لۆ ریڤیو بو‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چیرۆکی ئۆباما خه‌ونی ئه‌مریکایی‬ ‫لەخۆی ده‌گرت هه‌روه‌ها ده‌ربڕی ملمالنێی‬ ‫چینایه‌تی‌و ڕه‌گه‌زیی بو لەئه‌مریکا‪ .‬ئۆباما‬ ‫هه‌ر لەسه‌ره‌تاوه دیارده‌یه‌كی جیهانی بو‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه جیهان ئ���اره‌زوی ئه‌وه‌ی کردبێت‬ ‫که پاڵه‌وانێک بدۆزێت���ه‌وه هه‌تا جارێکی‬ ‫ت���ر ئه‌مری���کای الخۆشه‌ویس���ت بکات‪.‬‬ ‫جیهانگ���ه‌ری دونیایه‌كی نوێی خوڵقاندوه‬

‫ک���ه ئه‌كت���ه‌ره‌كان ده‌بێ���ت ب���ه‌رده‌وام‬ ‫س���ه‌ربورده‌ی نوێی بۆ بهۆننه‌وه‪ .‬یه‌که‌م‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی ئۆبام���ا لەرۆژگارێکی ته‌واو‬ ‫جیاوازدا رویدا‪ .‬رۆژگارێک که کوردستان‬ ‫بوبو بە به‌ش���ێک لەت���ۆڕی ته‌کنه‌لۆجی‬ ‫جیهان���ی‪ .‬ئه‌م���ه وه‌هایکرد ک���ه کاتێک‬ ‫رۆژنامه‌ی ئاوێنه پێش���نیاری ئه‌وه‌ی کرد‬ ‫که بانگه‌ش���ه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئۆباما روماڵ‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬ئه‌نجامدانی کارێکی ئاس���ان بو‪.‬‬ ‫ئاس���ان ب���و بەگه‌یاندنی بەکوردس���تان‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ئاس���ان بو بەگه‌یشتن بەئه‌مریکا‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی ناچار بیت بچیته ئه‌مریکا‪.‬‬ ‫من‌و هاوه‌ڵێکم روماڵه‌که‌مان ده‌ستپێکرد‪.‬‬ ‫ئه‌مه زیاتر هانی���دام که وردتر لەئه‌مریکا‬ ‫بن���واڕم‪ .‬ئه‌و رۆژانه هێش���تا قس���ه‌هه‌بو‬ ‫لەسه‌ر چه‌مکی ئیمپراتۆریه‌ت‪ .‬ئه‌م چه‌مکه‬ ‫بەچه‌ندی���ن دیدی جیاواز لێک ده‌درایه‌وه‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده هاوڕاییه‌ك هه‌بو که ئیمپریالیزم‬ ‫به‌س���ه‌رچوه‪ ،‬به‌اڵم ئیمپراتۆریه‌ت هێشتا‬ ‫زین���دوه‪ .‬ڕه‌نگه ئیمپراتۆری���ه‌ت بنه‌مای‬ ‫دونیایه‌کی ن���وێ دابڕێژێت که دونیایه‌کی‬ ‫گه‌ردونی باش بێت‪ ،‬وه‌ك نێگرێ‌و هاردت‬ ‫لەکتێب���ی ه���ه‌رە ناس���راوی ئیمپایه‌ردا‬ ‫بانگه‌ش���ه‌یان بۆ ئه‌كرد‪ .‬ئ���ه‌م کتێبه که‬ ‫هاوڕێی ئه‌نارکیستی ئیتاڵی الپۆ ڤه‌نینی‬ ‫پێیناس���اندم کتێبێکی مانیفێستۆییانه‌بو‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم لەپه‌ن���ای ئه‌م���ه‌دا تێ���زی نایل‬ ‫فێرگه‌س���ن هه‌بو که ب���ڕوای وه‌هابو که‬ ‫ده‌بێت واڵتێکی وه‌ك ئه‌مریکا شان بداته‬ ‫به‌ر به‌ڕێوەبردنی خه‌ڵکانی تر لەدونیادا‪،‬‬ ‫چونکه خۆی���ان ناتوانن کاروباری خۆیان‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌رن‪ .‬ئه‌و رۆژانه بۆ من ئاس���ان‬ ‫نه‌بو تێزی فێرگه‌س���ن قبوڵ بکه‌م‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بەزیاتر ئاگابون‌و خوێندنه‌وەو وردبونه‌وه‪،‬‬ ‫ب���ۆم ده‌رده‌كه‌وێت که گه‌النێکی زۆر هه‌ن‬

‫ده‌توانیت بژیت وه‌ك خه‌ڵکانێکی نامۆدرێن‬ ‫یان دژەمۆدرین‪ ،‬ک���ه لەکاتێکدا ناتوانیت‬ ‫به‌بێ به‌ربومه‌کانی مۆدێرنه بژیت‪.‬‬ ‫ئه‌م پرسیاره کرۆکی تێزی دوکتۆراکه‌م‬ ‫بو‪ .‬تێزه‌که‌م باس لەسه‌رهه‌ڵدانی جۆرێک‬ ‫لەده‌وڵه‌ت ده‌كات لەرۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫که ن���ه مۆدرێنن‌و نه ترادیش���یون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ک���ی ئام���رازی هه‌ی���ه لەنێوان‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت ی���ان نوخب���ه‌ی ده‌س���ه‌اڵتدار‬ ‫لەگه‌ڵ هه‌ردو مۆدێرنه‌و ترادیش���یون‪ .‬ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه ئامرازیه وه‌ها ده‌کات که ئه‌م‬ ‫ده‌وڵه‌تانه بتوانن ئامرازو به‌ها مۆدێرنه‌کان‬ ‫لەگه‌ڵ ئام���رازو به‌ها ترادیش���یونه‌کاندا‬ ‫پێکه‌وه لەهه‌ناوی ده‌وڵه‌تدا جێگابکه‌نه‌وه‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی رێگا بده‌ن که په‌یوه‌ندیه‌کی‬ ‫دیالیکتیکی لەنێوانیاندا دروست بێت‪.‬‬ ‫ک���ه م���ن خه‌ریک���ی نام���ه‌ی دوکتۆرا‬ ‫بوم‪ ،‬رۆژانی یه‌ک���ه‌م ده‌وره‌ی ئۆباما بو‪.‬‬ ‫لەماوه‌ی ئۆبامادا رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫بەگه‌وره‌ترین وه‌رچه‌رخاندا تێپه‌ڕی لەسه‌د‬ ‫ساڵی مێژویدا‪ .‬رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی نوێ‬ ‫که لەالی���ه‌ن کۆلۆنیالیزمی ئه‌وروپاییه‌وه‪،‬‬ ‫پشتبه‌س���تو بەخه‌یاڵێک���ی مۆدرێ���ن‪،‬‬ ‫داڕێژراب���و‪ .‬به‌اڵم رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫لەئاس���ت مامه‌ڵه‌ك���ردن‌و ئه‌فراندندا نه‌بو‬ ‫لەگه‌ڵ ئه‌و سیس���ته‌م‌و خه‌یاڵ���ه‌دا بۆیه‬ ‫ده‌رئه‌نجام جیاوازبو‪.‬‬ ‫روخانی سیستمه س���ته‌مکاره‌كان‪ ،‬که‬ ‫به به‌ه���اری عه‌ره‌بی ناس���راوبو‪ ،‬کۆتایی‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک ده‌زگاو ش���ێوازی په‌یوه‌ندی‬ ‫لەدونیادا که ناتوانن حوکمی خۆیان بکه‌ن حوکمڕانی بو‪ .‬بۆ یه‌كه‌م جار خه‌ڵك بونه‬ ‫بەش���ێوه‌یه‌كی مرۆڤانه‪ .‬ئه‌م دیده کرۆکی ئه‌كته‌رێکی سیاسی لەناوچه‌كه‌دا‪ .‬هاتنی‬ ‫مۆدێرنه‌یه‪ .‬پرسیاره‌که‌ش به‌م شێوه‌یه‌یه‪ ،‬خه‌ڵك بۆ ناو هاوکێشه‌ی سیاسی لەهه‌ناوی‬ ‫ئایا لەرۆژگاری پێگه‌یش���تنی مۆدێرنه‌دا‪ ،‬عه‌قڵێکی دژەخه‌ڵكیدا‪ ،‬ده‌رئه‌نجامی باشی‬ ‫لەرۆژگاری بااڵده‌س���تی مۆدێرنه‌دا‪ ،‬چۆن لێنه‌كه‌وت���ه‌وه‪ .‬لەالیه‌ك نوخبه‌ی پێش���و‬

‫ئۆباما بەوانه‌وه‌رگرتن‬ ‫لەسه‌رۆکه پێشینه‌كه‌ی‬ ‫وه‌های مامه‌ڵە لەگه‌ڵ‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا‬ ‫ده‌كرد که جێگایه‌كه‬ ‫نابێت ئه‌مریکا وزه‌یەكی‬ ‫زۆری تیادا به‌فیڕۆبدات‬ ‫چونکه پرۆسه‌ی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان‌و‬ ‫بونیادنانی نه‌ته‌وه یان‬ ‫ده‌وڵه‌ت شکستی هێنا‬

‫ره‌هه‌ند ‌ی ملمالنێكان ‌ی روسیاو توركیا‬

‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬ ‫"روسیا مه‌ته‌ڵێكی‌ به‌ئاڵۆزی‌ ته‌نراوی‌ ناو‬ ‫توناوتونی‌ گه‌وره‌ترین لوغزه‌ شپرزه‌كاره‌كانی‌‬ ‫دنیایه‌"‬ ‫چه‌رچڵ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ مۆس���كۆ – ئه‌نك���ه‌ره‌‬ ‫له‌وپ���ه‌ڕی‌ باش���یدا به‌جۆرێ���ك ئاڵۆزبون‪،‬‬ ‫چ���اوه‌ڕوان نه‌كراو ب���و‪ ،‬له‌كاتێكدا دو مانگ‬ ‫پێش ئێس���تا ئه‌ردوگان سه‌ردانی‌ مۆسكۆی‬ ‫كردو چه‌ند گرێبه‌ستی‌ گرنگی‌ ئیمزاكرد‪.‬‬ ‫به‌اڵم خستنه‌ خواره‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌یه‌كی‌ جۆری‌‬ ‫‪ M24‬روسی له‌ ئاس���مانی‌ سوریا له‌الیه‌ن‬ ‫توركیاوه‌‪ ،‬هێنده‌ بارودۆخه‌كه‌ی‌ گرژ كرده‌وه‌و‬ ‫گه‌یشتۆته‌ راده‌یه‌ك (میخائیل ئه‌لسكندرۆڤ)‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ توێژینه‌وه‌ی‌ سه‌ربازی‌ ‪ -‬سیاسی‬ ‫ده‌ڵێت "پێویس���ته‌ مۆس���كۆ چه‌كی‌ ناوه‌كی‌‬ ‫له‌دژی‌ ئه‌نك���ه‌ره‌ به‌كاربێنێت" ئه‌وه‌ش زیاد‬ ‫ده‌كات كه‌ "پێویس���ته‌ هێرش���ه‌كان به‌هێز‪،‬‬ ‫ف���راوان‪ ،‬خێراب���ن‌و بنكه‌ س���ه‌ربازییه‌كان‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان‌و گه‌نجینه‌ س���ه‌ربازییه‌كان‌و‬ ‫فرۆكه‌خان���ه‌كان‌و ش���وێنه‌ س���تراتیژییه‌كان‬ ‫بكرێنه‌ ئامانج"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م بۆچونه‌ ئه‌گه‌رچی‌ زۆر لۆژیكی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئاماژه‌یه‌ ب���ۆ توڕه‌بونی‌ س���ه‌ركرده‌‬ ‫سیاسی‌و سه‌ربازییه‌كانی‌ مۆسكۆ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫توركیا‪.‬‬ ‫ب���ه‌دوای‌ روداوه‌كان���ی‌ به‌ه���اری‌ عه‌ره‌بی‬ ‫له‌كۆتایی ‪ 2010‬و س���ه‌ره‌تای‌ ‪ ،2011‬ره‌وشی‌‬ ‫سیاس���ی خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست به‌یه‌كجاری‌‬ ‫شێوا‪ ،‬به‌اڵم كاتێك گه‌یشته‌ سوریا نه‌یاره‌كانی‌‬ ‫پێیانوابو هاوش���ێوه‌ی‌ لیبیا‪ ،‬تونس‪ ،‬میسر‪،‬‬ ‫یه‌مه‌ن س���یناریۆكانیان ده‌چێته‌ پێش‪ ،‬له‌م‬ ‫روداوانه‌ فه‌ره‌نسا ده‌خاله‌تی‌ جدی‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫روسیا پشتی‌ له‌دۆس���ته‌كانی‌ كردو بێده‌نگی‌‬ ‫هه‌ڵبژارد‪.‬‬ ‫توركیا وه‌كو دراوس���ێ‌و نه‌یاری‌ دیمه‌شق‬ ‫رق‌و نیگه‌رانی‌ چه‌ند ساڵه‌ی‌ وه‌كو كاره‌كته‌ری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ پرۆس���ه‌كه‌ خۆیده‌رخست بۆ ئه‌و‬ ‫كاره‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ركه‌وت توركیا ناتوانێت رۆڵی‌‬ ‫زلهێزێكی‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌ ببینێت‪.‬‬ ‫ئه‌ردوگان پێش���تر چوبوه‌ لیبیا‪ ،‬یارمه‌تی‌‬ ‫ئیخوانه‌كان���ی‌ میس���ریداو لینكێك���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانی‌ تون���س كردب���وه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌ له‌س���وریا‪ ،‬توانی‌ ئه‌و رۆڵ���ه‌ بگێرێت‪ ،‬نه‌‬

‫روخانی‌ (به‌شار ئه‌سه‌د)یشی بۆ بوه‌ واقیع‪.‬‬ ‫س���ه‌رئه‌نجام سوریا بوه‌ مه‌یدانی‌ كێبڕكێ‌و‬ ‫ملمالنێی هێزه‌ ناوچه‌ییه‌كان (ئێران‪ ،‬عێراق‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كانی‌)و (توركیاو سعودیه‌و قه‌ته‌رو‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كان���ی‌)‪ ،‬ی���ان مه‌یدانی‌ ملمالنێی‬ ‫جیهانییه‌كانی‌(ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپاو روسیا)‪.‬‬ ‫نه‌خشه‌ی‌ سیاسی‌و سیناریۆكانی‌ ناوچه‌كه‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌فایلی‌ س���وریا له‌پ���اش مانگی‌‬ ‫ئۆكتۆبه‌رو ده‌خاله‌تی‌ راس���ته‌وخۆی‌ روس���یا‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ داعش زۆربه‌ی‌ هاوكێشه‌كانی‌ گۆڕی‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك كه‌ چاوه‌ڕواننه‌ك���راو بو‪ ،‬یان‬ ‫ده‌كرێت بڵێین له‌پاش ش���ه‌ڕی‌ ئه‌فغانستانی‌‬ ‫ده‌ی���ه‌ی‌ حه‌فتاكان ئ���ه‌وه‌ یه‌ك���ه‌م جار بو‬ ‫روسیا له‌ده‌ره‌وه‌ شه‌ڕبكات‌و هێزه‌كانی‌ بخاته‌‬ ‫جوڵه‌‪.‬‬ ‫روخانی‌ به‌شار ئه‌س���ه‌د به‌ساده‌و سانایی‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ نه‌هات بۆ ئه‌و گه‌رایشه‌ی‌ قوالپی‬ ‫بۆ هه‌ڵدابو‪ ،‬دره‌نگ له‌وه‌ش تێگه‌یش���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌م حكومه‌ته‌ له‌الیه‌ن مۆسكۆ‪ ،‬تاران‪ ،‬به‌غدا‪،‬‬ ‫حزبوڵاڵ له‌ناوچه‌ی‌ هیاللی‌ ش���یعی‌ پاڵپشتی‌‬ ‫دارای���ی‪ ،‬س���ه‌ربازی‌‌و هه‌واڵگ���ری‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫راوكردنی‌ هێنده‌ ئاسان‌و ساده‌ نییه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌م هیالله‌ شیعیه‌ش‪ ،‬جوڵه‌ی‌‬ ‫كارته‌كان په‌یوه‌ندی‌ به‌ئه‌جێندای‌ س���وریاوه‌‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬له‌بابه‌ت���ی‌ قه‌یرانه‌كان���ی‌ یه‌مه‌ن‌و‬ ‫حوسییه‌كان‪ ،‬كێش���ه‌كانی‌ شیعه‌ له‌به‌حرێن‪،‬‬ ‫قوڵبونه‌وه‌ی‌ ملمالنێكانی‌ ئه‌نكه‌ره‌–په‌كه‌كه‌‪،‬‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ داعش‌و په‌الماردانی‌ كوردستان‌و‬ ‫عێراق‌و ئاریشه‌كانی‌ به‌غدادو هه‌ولێر‪.‬‬ ‫به‌اڵم‪:‬‬ ‫كۆی‌ روداوه‌كانی‌ پشتی‌ په‌رده‌و كاره‌كته‌ره‌‬ ‫دۆس���ت‌و دوژمنه‌كان له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م س���اتی‌‪،‬‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2015/11/24‬و خس���تنه‌ خ���واره‌وه‌ی‌‬ ‫فرۆكه‌یه‌ك���ی‌ س���یخۆی‌ ‪ 24‬روس���ی له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌وه‌‪ ،‬خۆی‌ نمایشكرد‪.‬‬ ‫ده‌خاله‌تی‌ ئاش���كرای روس���یا بۆ لێدانی‌‬ ‫بنكه‌كان���ی‌ داع���ش به‌بێ پ���رس‌و گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫بۆ الیه‌ن���ه‌ خۆرئاواییه‌كان ی���ان ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئاس���ایش ئه‌وكاته‌بو كه‌ روس���یا هه‌ستیكرد‬ ‫هێزه‌ عه‌ره‌ب‌و توركمانه‌كانی‌ نه‌یاری‌ ئه‌سه‌دو‬ ‫دۆس���تی‌ ئه‌نكه‌ره‌ ده‌یانویس���ت نزیكببنه‌وه‌‬ ‫له‌الزقیه‌ دڵی‌ پێگه‌ی‌ ش���یعه‌ عه‌له‌وییه‌كانی‌‬ ‫سوریاو بنكه‌كانی‌ روسیا‪.‬‬ ‫یان هه‌وڵه‌ مه‌ترس���یداره‌كانی‌ ئه‌نكه‌ره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ده‌ستڕاگه‌یشتنی‌ هێزه‌ نه‌یاره‌كانی‌ ئه‌سه‌د به‌‬ ‫عه‌زایزو جه‌رابلوس تا رێگ���ری‌ له‌هێزه‌كانی‌‬ ‫په‌یه‌ده‌و په‌یه‌ژه‌ بكه‌ن‪ ،‬ده‌ستیان به‌و ناوچانه‌‬ ‫نه‌گات‌و نه‌چنه‌ سه‌ر ده‌ریای‌ ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫روسیا بۆ تێكشكاندنی‌ سیناریۆی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫هاوكاری‌ هێ���زه‌ كوردییه‌كان له‌س���یناریۆی‌‬ ‫دوه‌م‪ ،‬پێیواب���و دو كارتی‌ گرنگ له‌ده‌س���ت‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌ ده‌ردێنێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ توركیا‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ گه‌وره‌یكرد كه‌‬ ‫پێیواب���و به‌كه‌وتنه‌ خ���واره‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫روسی ده‌توانێت روس���یا له‌و دو سنورو دو‬

‫ئامانجه‌ دوربخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاخر چۆن ده‌وڵه‌تی‌ سیاسی‌و سه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫عاقڵ هه‌ڵه‌ی‌ واده‌كات‪ ،‬ئه‌و هه‌مو ئاریش���ه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ بۆ خۆی‌ دروستده‌كات‪ ،‬كه‌ تۆمه‌تباره‌‬ ‫به‌ده‌یان كێش���ه‌ی‌ ناوخۆی���ی‌و ده‌ره‌كی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بزانێ���ت رۆڵی‌ جارانی‌ نه‌م���اوه‌ له‌ناوچه‌كه‌و‬ ‫ئاڵوگۆڕ به‌سه‌ر كۆی‌ هاوكێشه‌كاندا هاتوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم عاقیبه‌تی‌ كاره‌كه‌ توڕه‌بونی‌ مۆسكۆی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬كه‌ توركیا چه‌ند‬ ‫ده‌یه‌یه‌ توش���ی حاڵه‌تی‌ وا پڕ له‌شه‌رمه‌زاری‌‬ ‫نه‌بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬توركی���ا دیاره‌ ئه‌و رس���ته‌یه‌ی‌‬ ‫چه‌رچڵ���ی‌ نه‌بیس���تبو كه‌ وتبوی‌ "روس���یا‬ ‫مه‌ته‌ڵێكی‌ به‌ئاڵۆزی‌ ته‌نراوی‌ ناو توناوتونی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین لوغزه‌ شپرزه‌ كاره‌كانی‌ دنیایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌ هێن���ده‌ قه‌یران ده‌وریداوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران‪ ،‬عێراق‪ ،‬سوریا‪ ،‬په‌كه‌كه‌‪ ،‬فایلی‌ كۆچ‪،‬‬ ‫خوڵقاندنی‌ داع���ش ‪ .....‬ده‌ره‌قه‌تی‌ زۆریان‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬بۆیه‌ هه‌میش���ه‌ بیر له‌شه‌ڕی‌ نه‌یارانی‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ئاماژه‌یه‌ بۆ ئه‌و تێزه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌ڵێت "جه‌نگ ئامرازی‌ سیاس���ی نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و نیش���انه‌ی‌ شكس���تخواردنه‌ ‪"! ....‬‬ ‫بێگومان ئه‌مه‌ بۆ ئه‌نكه‌ره‌ش راس���ته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هی���چ كام له‌و جه‌نگانه‌دا براوه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫جه‌نگه‌ سارده‌ی‌ روسیاشه‌وه‌‪.‬‬ ‫توركیا ده‌بێت له‌وه‌ تێبگات به‌م ده‌موچاوه‌‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬به‌م حاڵه‌ی���ه‌وه‌ ئیتر ناتوانێ‬ ‫رۆڵی‌ جه‌نگی‌ س���اردو ملمالنێ���ی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫سۆڤیه‌ت بگێرێ‪ ،‬ئیتر ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپاش‬ ‫تاقه‌ت���ی‌ ئه‌و هه‌مو نازكێش���انه‌ی‌ ئه‌نكه‌ریان‬ ‫نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫راپرسییه‌ك له‌وباره‌یه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌ كه‌‪:‬‬ ‫ ئایا ملمالنێكانی‌ مۆسكۆ‪ -‬ئه‌نكه‌ره‌ زیاد‬‫‪ %80‬ده‌ڵێن به‌ڵێ‪.‬‬ ‫ده‌بن؟‬ ‫یان‬ ‫ بارودۆخه‌ك���ه‌ ئ���ارام ده‌بێت���ه‌وه‌؟‬‫‪ %19,8‬ده‌ڵێن به‌ڵێ‪.‬‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كانی‌ یه‌كه‌م راست بێت‪،‬‬ ‫كێ زه‌ره‌رمه‌نده‌؟ بێگومان ئه‌نكه‌ره‌‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫* ‪ %55‬غازی‌ سروش���تی‌ توركیا له‌الیه‌ن‬ ‫روسیاوه‌ دابینده‌كرێت‪.‬‬ ‫* ژماره‌ی‌ گه‌ش���تیارانی‌ روسی بۆ توركیا‬ ‫چوار ساڵی‌ دوایی به‌مشێوه‌یه‌یه‌‪:‬‬ ‫ ‪ 3,6-- 2012‬ملیۆن گه‌شتیار‪.‬‬‫ ‪ 4,3 -- 2013‬ملیۆن گه‌شتیار‪.‬‬‫ ‪ 4,5 -- 2014‬ملیۆن گه‌شتیار‪.‬‬‫ ‪ 2015‬ت���ا مانگ���ی‌ ئه‌یل���ول‬‫‪ 3,3‬ملیۆن گه‌شتیار‪.‬‬ ‫* رێژه‌ی‌ هه‌نارده‌ی‌ توركیا بۆ روس���یاش‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌‪ ،‬كه‌ س���ااڵنه‌ ده‌گاته‌ (‪ 5‬ملیارو‬ ‫‪ 943‬ملیۆن دۆالر) به‌مشێوه‌یه‌یه‌‪:‬‬ ‫ له‌ب���واری‌ رس���تن‌و چنی���ن ‪ 910‬ملیۆن‬‫دۆالر‪.‬‬ ‫ له‌بواری‌ ئۆتۆمبێل ‪ 680‬ملیۆن دۆالر‪.‬‬‫‪ -‬له‌ب���واری‌ ئامێ���رو كه‌لوپ���ه‌ل‬

‫سه‌ره‌ڕای‌ كارتی‌ كورد‬ ‫له‌رۆژئاوا‪ ،‬چاودێران‬ ‫پێشبینی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫مۆسكۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‌ كرێكارانی‌‬ ‫كوردستان به‌هێزتربێت‬ ‫له‌چاو رابردودا‬ ‫چه‌كی‌ دژه‌فڕۆكه‌ی‌‬ ‫پێشكه‌وتوی‌ پێبدات‌و‬ ‫ره‌نگه‌ په‌كه‌كه‌ش‬ ‫له‌ناوخۆ هێرشه‌كانی‌‬ ‫زیاتر بكات‌و فشاری‌‬ ‫زۆرتریش بخاته‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫‪ 610,7‬ملیۆن دۆالر‪.‬‬ ‫ به‌رهه‌مه‌ كیمیاوییه‌كان ‪ 378,6‬ملیۆن‬‫دۆالر‪.‬‬ ‫ له‌ب���واری‌ جلوب���ه‌رگ ‪ 303,2‬ملی���ۆن‬‫دۆالر‪.‬‬ ‫ له‌ب���واری‌ پالس���تیك ‪ 297,7‬ملی���ۆن‬‫دۆالر‪.‬‬ ‫وات���ا ل���ه‌م ریزبه‌ندیی���ه‌دا توركی���ا پله‌ی‌‬ ‫حه‌وته‌م داگیرده‌كات‪ ،‬له‌ناو واڵتانی‌ هه‌نارده‌‬ ‫بۆ روسیا‪ ،‬كه‌ كۆی‌ ئه‌و پرۆژه‌ ته‌واوكراوانه‌ی‌‬ ‫توركیا راده‌س���تی‌ روس���یای‌ كردوه‌‪ ،‬به‌بڕی‌‬ ‫(‪ )3,9‬ملی���ار دۆالر به‌رێ���ژه‌ی‌ ‪ 47‬پرۆژه‌‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ توركیا پله‌ی‌ سێیه‌م داگیرده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ روس���ه‌كان ئاره‌زوی‌ كڕینی‌ زه‌وییان هه‌یه‌‬ ‫له‌توركیا‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان ب���اس له‌په‌یوه‌ن���دی‌ بارزگانی‌‬ ‫روس���یاو توركیا ده‌كه‌ن‌و به‌(‪ )50 - 25‬ملیار‬ ‫دۆالری‌ سااڵنه‌ ده‌ژمێردرێن‪.‬‬

‫له‌كاتێك���دا په‌یوه‌ن���دی‌ بازرگان���ی‌ نێوان‬ ‫روس���یاو توركی���ا له‌س���اڵی‌ ‪ 2010‬نزیكه‌ ‌ی‬ ‫(‪ )26,2‬ملیار دۆالر بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ئاڵوگۆڕه‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ (‪ )%17,3‬به‌رزبۆته‌وه‌ بۆ (‪)31,2‬‬ ‫ملیار دۆالر بۆ ساڵی‌ ‪.2014‬‬ ‫به‌ته‌نها ئاڵوگۆڕی‌ نۆ مانگی‌ س���اڵی‌ ‪2015‬‬ ‫ئه‌و رێژه‌یه‌ گه‌یشته‌ (‪ )18,5‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كۆی‌ گش���تی‌ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫توركیا بۆ س���اڵی‌ رابردو ب���ڕی‌ (‪)157,6‬‬ ‫ملی���ار دۆالر بوه‌‪ ،‬كه‌ (‪ )5,9‬ملیار دۆالر بۆ‬ ‫روسیا بوه‌‪ ،‬به‌رێژه‌ی‌ (‪)%3,8‬ی‌ كۆی‌ گشتی‌‬ ‫هه‌نارده‌ی‌ توركیا‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ن���ۆ مانگی‌ ‪ ،2015‬كۆی‌ گش���تی‌‬ ‫هه‌ن���ارده‌ی‌ توركی���ا (‪ )107,3‬ملیار دۆالر‬ ‫بوه‌و له‌و رێژه‌یه‌ (‪ )2,7‬ملیار بۆ روسیا بوه‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ (‪ )%2,5‬كۆی‌ گش���تی‌ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫توركیا‪.‬‬ ‫ئام���اره‌كان باس له‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن له‌ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 5‬س���اڵی‌ راب���ردودا‪ ،‬هه‌نارده‌ی‌ روس���یا بۆ‬ ‫توركیا (‪ )%11 – 10‬كۆی‌ گشتی‌ هاورده‌ی‌‬ ‫توركی���ای پێكهێناوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌بواری‌‬ ‫غازی‌ سروشتی‌‌و ئاسن‌و گه‌نم‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا كۆی‌ گش���تی‌ هاورده‌ی‌ توركیا‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ساڵی‌ ‪ )242,2( 2014‬ملیار دۆالر‬ ‫بوه‌‪ ،‬بۆ نۆ مانگی‌ س���اڵی‌ ‪)156,3( 2015‬‬ ‫ملیار بوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌رابردودا كۆی‌ گش���تی‌ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫روس���یا بۆ س���اڵی‌ ‪ )496,6( 2014‬ملیار‬ ‫دۆالر بو له‌به‌رامبه‌ر رێژه‌ی‌ هاورده‌ی‌ (‪)380‬‬ ‫ملیار دۆالر بوه‌‪ ،‬له‌و رێژه‌یه‌ش بایی (‪)5,1‬‬ ‫ملیاری‌ له‌توركیاوه‌ هاورده‌ كردوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫رێژه‌ی‌ (‪ )%1‬كۆی‌ گشتی‌ هاورده‌ی‌ روسیا‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و ژماره‌و ئاڵوگۆڕه‌ بازرگانیانه‌‪،‬‬ ‫روسیا چه‌ند بڕیارێكی داوه‌‪:‬‬ ‫ بێبه‌ش���بونی‌ توركیا له‌غازی‌ سروش���تی‌‬‫روس���یا‪ ،‬ك���ه‌ به‌ه���ای‌ س���ااڵنه‌ی‌ ‪ 22‬ملیار‬ ‫دۆالره‌‪.‬‬ ‫ ب���ێ به‌ش���بونی‌ توركی���ا ل���ه‌ به‌رهه‌مه‌‬‫نه‌وتییه‌كانی‌ روس���یا كه‌ ‪ %12‬له‌ روس���یاوه‌‬ ‫دابین ده‌بێت‪.‬‬ ‫ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ی‌ (ا كیو) كه‌‬‫به‌وزه‌ی‌ ناوه‌كی‌ كارده‌كات‪ ،‬بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫كاره‌با‪ ،‬كه‌ بڕیار بو له‌شاری‌ مێرسین به‌بڕی‌‬ ‫(‪ )22‬ملیار دۆالر دابمه‌زرێت بۆ ساڵی‌ ‪2019‬‬ ‫ته‌واو ببێت‪ ،‬كه‌ توانای‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ ‪4800‬‬ ‫مێگاوات كاره‌بای‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫ شكستی‌ پڕۆژه‌ی‌ ناردنی‌ غازی‌ سروشتی‌‬‫روس���یا بۆ توركیاو ناردنی‌ ب���ۆ بازاڕه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬به‌ناوی‌ (رێژه‌ی‌ توركی‌)‪ ،‬كه‌ سااڵنه‌‬ ‫توانای‌ ره‌وانه‌كردنی‌ (‪ )63‬ملیار م‪ 3‬هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ رێگری‌ له‌گه‌شتیارانی‌ روسیا بۆ توركیا‪.‬‬‫ له‌مه‌ودوا وه‌رگرتنی‌ فیزه‌ بۆ هاواڵتیانی‌‬‫توركیا بۆ روسیا كه‌ پێشتر پێویست نه‌بو‪.‬‬ ‫ دابه‌زینی‌ به‌های‌ لیره‌ی‌ توركی‌‪.‬‬‫خس���تنه‌ خواره‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌ روس���ییه‌كه‌‪،‬‬

‫گه‌ر توانیبێتی‌ مه‌س���جێك بداته‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬كه‌ ده‌توانێت به‌نوێنه‌رایه‌تی‌ ئه‌وان‬ ‫شه‌ڕی‌ روسیا بكات‪ ،‬وه‌كو چۆن له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫جه‌نگی‌ س���ارد كردویه‌تی‌‪ ،‬یان س���ه‌رله‌نوێ‬ ‫راكێشانی‌ س���ه‌رنجی‌ ئه‌مه‌ریكاو خۆرئاوایه‌‪،‬‬ ‫تاپاش ئه‌و نیگه‌رانیانه‌ی‌ هه‌یانبو له‌پشتیوانی‌‬ ‫توركی���ا له‌داعش‪ ،‬كردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌رگا به‌روی‌‬ ‫كۆچبه‌راندا‪ ،‬نه‌پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬هاوكاری‌ ئه‌وان به‌ده‌ست بێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫یان مه‌س���جێكی‌ دابێت به‌واڵتانی‌ كه‌نداوی‌‬ ‫فارس���ی (س���عودیه‌و قه‌ته‌ر) ك���ه‌ ده‌توانێ‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت له‌فش���ار بۆ س���ه‌ر س���وریاو‬ ‫ئێران���ی‌ نه‌ی���اری‌ ئ���ه‌وان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ش‬ ‫راس���ته‌ هاتنی‌ روسیا بۆ پش���تیوانی‌ ئێران‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كانیشیه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانكات���دا‪ ،‬كاریگه‌ری‌ نێگه‌تیڤ‬ ‫جێده‌هێڵێت له‌س���ه‌ر بارودۆخی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫ئابوری‌ توركیا‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ پ���اش هه‌ر س���ه‌وداو رێككه‌وتنێك‬ ‫له‌نێوان مۆس���كۆو ئه‌نكه‌ره‌‪ ،‬باجه‌كه‌ی‌ زۆرتر‬ ‫توركیا بیدات‌و له‌ئاستی‌ دیبلۆماسیش توشی‬ ‫ئیحراجی‌ بێت‪.‬‬ ‫ی���ان روداوه‌كه‌ له‌ئاس���تی‌ به‌رزت���ر ببێته‌‬ ‫وه‌ره‌قه‌یه‌ك له‌نێوان مۆس���كۆو واش���نتۆن‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی‌ مۆس���كۆ هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ زۆرتری‌‬ ‫نه‌بێت‌و له‌به‌رامبه‌ردا چاوپۆش���ی له‌كه‌یسی‬ ‫ئۆكرانی���او دورگه‌ی‌ ق���رم‌و ئه‌بخازیا بك ‌هن‌و‬ ‫سزاكانیش���ی له‌سه‌ر سوك بكه‌ن‪ ،‬كه‌ شه‌ش‬ ‫مانگی‌ تر درێژ كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ ئه‌م روداوه‌‪ ،‬گه‌ر به‌یه‌كجاریش‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم بۆ چه‌ند س���اڵی‌ تر روخانی‌‬ ‫سوریاو رژێمی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌دی‌ دواخست‌و‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ داعش‌و هاوكاره‌كانیش���ی باشتر‬ ‫ده‌رخست‌و ده‌س���تی‌ روسیاشی زۆرتر ئاوه‌اڵ‬ ‫ك���رد تازیاترو زۆرتر له‌دۆس���ته‌كانی‌ توركیا‬ ‫بدات‌و یارمه‌تی‌ زۆرتری‌ نه‌یارانی‌ ئه‌نكه‌ره‌ش‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫گه‌ر بێ���ت‌و رێككه‌وت���ن‌و دانوس���تانیش‬ ‫روبدات‌و ره‌وش���ه‌كه‌ ئاس���ایی بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫روسیا ره‌نگه‌ كارته‌ سورو گه‌رمه‌كان به‌نهێنی‬ ‫به‌كاربێنێت له‌جاران باشتر‪.‬‬ ‫ئه‌ندریه‌ كورتۆنۆڤ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ گشتیه‌كانی‌ روس���یا رایگه‌یاندوه‌‬ ‫"ده‌كرێت سود له‌كارتی‌ كورد وه‌كو وه‌اڵم بۆ‬ ‫هێرش���ه‌كانی‌ توركیا‪ ،‬چاوی‌ لێ بكرێت" ئه‌م‬ ‫بۆچون���ه‌ی‌ له‌به‌رنامه‌یه‌كی‌ كه‌ناڵی‌ جه‌زیره‌دا‬ ‫ده‌ربڕی‌‪.‬‬ ‫كورتۆن���ۆڤ ئه‌وه‌ش���ی راگه‌یان���دوه‌ كه‌‬ ‫"پێویسته‌ پش���تیوانی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ كوردی‌‬ ‫بكرێت له‌ناوخ���ۆو ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیاو جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر لێدانی‌ ئامانجه‌كانی‌ له‌سه‌ر سنورو‬ ‫توركیاو سوریا بكرێت"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ روس���ییه‌كان له‌و باره‌یه‌وه‌ باس‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێوان روس���یاو یه‌كێتی‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ (‪ ) PYD‬ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���اس له‌وه‌‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ته‌بعه‌ن قه‌یرانی دارایی‬ ‫مه‌ترسیدارترین قه‌یرانه‌!‬

‫تاهیر ئێلچی‌‪ :‬له‌چه‌ك بێزارم‬

‫ئاری عه‌بدوڵـاڵ‬ ‫قوب���اد تاڵه‌بانی جێگری س���ه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬له‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی فراكس���یۆن‌و وه‌زیرو بری���كاری وه‌زیره‌كانی‬ ‫یه‌كێتی له‌حكومه‌ت���ی هه‌رێم‪ ،‬ڕایگه‌یاند‪ ،‬قه‌یرانی دارایی مه‌ترس���یدارترین‬ ‫قه‌یران���ه‌و كه‌می س���ه‌رچاوه‌كانی داه���ات‌و زۆری خه‌رجییه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم گه‌یشتوه‌ته‌ ئاستێكی مه‌ترسیدار‪.‬‬ ‫ته‌بعه‌ن ئێستا به‌ده‌ستی به‌تاڵه‌وه‌ له‌كۆتایی تونێله‌كه‌داین‪ ،‬هه‌مو شتێك‬ ‫ده‌رك���ه‌وت‪ ،‬كه‌س نیه‌ ئه‌و راس���تیه‌ نه‌زانێت كه‌ گه‌نده‌ڵ���ی قه‌دی‌و گیانی‬ ‫ئه‌زمونی حكومڕانی كوردی كلۆر كردوه‌‪ .‬كاتی خۆی س���ه‌رۆكی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان له‌به‌رده‌م كۆس���په‌كانی ده‌رهێنان‌و فرۆشتنی نه‌وت‪،‬‬ ‫ده‌یگوت "بۆ هه‌مو ئه‌گه‌رێك پالنمان هه‌یه‌!"‬ ‫به‌اڵم بینیمان پالنه‌كان له‌بێ موچه‌یی‌و هه‌ژاركردن‌و هێنانه‌خواری‌ ئاستی‌‬ ‫داهاتی‌ خێزانه‌كان‌و به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ بێكاری‌‌و برسی كردنی هاواڵتیان‬ ‫خۆی ده‌بینییه‌وه‌‪ .‬قس���ه‌كانی قوباد تاڵه‌بانیش گه‌واهی ئه‌و واقیعه‌ تاڵه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌سه‌اڵتداران خه‌ریكی شاردنه‌وه‌‌و رازاندنه‌وه‌ی ناشرینیه‌كان بون‪.‬‬ ‫دوای ساڵی‌ ‪ ،2003‬بودجه‌و پاره‌یه‌كی بێ ئه‌ژمار روی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كردو داهاتێكی‌ زۆرو زه‌به‌ند رژایه‌ ئه‌م هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرس���ان له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مش���وری‌ س���به‌ینێ‌ بخۆن‌و ئاینده‌یه‌كی‌ گه‌ش بۆ ئێستاو داهاتومان‬ ‫بنیات بنێن‪ ،‬بێ س���ڵه‌مینه‌وه‌ راس���ت‌و چ���ه‌پ ته‌راتێنیان تێ���دا ده‌كرد‌و‬ ‫هه‌ڵیانپاچی‌‌و خۆیان پێده‌وڵه‌مه‌ند كرد‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬زۆرێك له‌نوس���ه‌رو رۆژنامه‌نوس‌و رۆشنبیره‌ خه‌مخۆره‌كان‬ ‫شه‌وو رۆژ هاواریان ده‌گه‌یشت به‌كه‌شكه‌النی فه‌له‌ك‪ ،‬ره‌خنه‌و قسه‌ی جدیان‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی‌ به‌فه‌رهوت بردنی سه‌روه‌ت‌و سامانی ئه‌م مه‌مله‌كه‌ته‌ ده‌كرد كه‌‬ ‫خێ���ر‌و بێرێك���ی‌ زۆر روی‌ تێكردبو‪ ،‬كۆی ئیداره‌ی كوردیان ده‌خس���ته‌ ژێر‬ ‫پرس���یاره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌س���ه‌اڵتداران بێباك‌و بێئاگا‪ ،‬گاڵته‌شیان پێده‌هات‪،‬‬ ‫جارێكی���ان مه‌س���عود بارزانی به‌ته‌نزه‌وه‌ گوتی‌ "س���ه‌یرم پێدێت ئه‌و خۆڵ‬ ‫بارینه‌ش ناخه‌نه‌ ئه‌ستۆی حكومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ته‌بعه‌ن قه‌یرانی دارایی مه‌ترسیدارترین قه‌یرانه‌‪ ،‬ئێوه‌ "با"تان چاندو ئێستا‬ ‫"ره‌ش���ه‌با" ده‌دورنه‌وه‌‌و له‌به‌رده‌م دروێنه‌ی خه‌رمانی كه‌ڵه‌كه‌بوی گه‌نده‌ڵی‬ ‫س���ااڵنی رابردوداین‪ ،‬كه‌ دوای س���اڵی‌ ‪ 1992‬بناغه‌ی بۆ دانراوه‌‪ ،‬مه‌سئولی‬ ‫س���ه‌رمایه‌داریی گه‌وره‌ زۆر خێرا پێگه‌یشتن‪ ،‬قاسه‌ی "حكومه‌تیش" خاڵی‌و‬ ‫ژێرخانیی دارایی مایه‌پوچ‌و شكس���تی سیاس���ه‌تی نه‌وتی‪ ،‬ده‌سته‌وه‌ستان‬ ‫له‌به‌رده‌م گه‌نده‌ڵی گه‌نده‌ڵكاران‪ ،‬نه‌بون���ی ئیراده‌یه‌كی جدیش بۆ گۆڕینی‬ ‫ئه‌و واقیعه‌‪ ،‬كه‌ س���ه‌راپای له‌ ن���ادادی كۆمه‌اڵیه‌تی گاڵوه‌‪ ،‬ته‌بعه‌ن قه‌یرانی‬ ‫دارایی مه‌ترسیدارترینه‌‪ .‬ده‌رئه‌نجامی ئه‌و ئه‌زمونه‌ "حكومه‌تێكی"مایه‌پوچ‌و‬ ‫موفلیس‌و دو حزبی ده‌وڵه‌مه‌ندو چه‌ند س���ه‌د مه‌س���ئولێكی سه‌رمایه‌داری‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‪ .‬روداوه‌كانی ‪12‬ی ئۆكتۆبه‌رو دواتری‪ ،‬ئه‌و تروسكه‌ هیوایه‌ی‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌كردنی موئه‌سه‌سات هه‌بو‪ ،‬نه‌یهێشت‪ .‬گه‌ڕاینه‌وه‌ خاڵی سه‌ره‌تاو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ له‌نێو نائومێدی گوزه‌ر ده‌كات‪.‬‬

‫تیرۆركردن���ی‌ تاهیر ئێڵچی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ پارێزه‌رانی‌ شاری‌ ئامه‌د هه‌مو‬ ‫ئازادیخوازانی‌ توركیا‌و جیهانی‌ نیگه‌ران‬ ‫كرد‪ ،‬ئ���ه‌و یه‌كێك بو له‌ناس���راوترین‬ ‫پارێزه‌رانی‌ مافی‌ م���رۆڤ له‌توركیادا‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ب���ه‌رۆژی‌ رون���اك‌و له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫كامێرای‌ میدیاكان‌و له‌كۆنفرانس���ێكی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسیدا تیرۆر كرا‪.‬‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ دو مانگ له‌مه‌وب���ه‌ر تاهیر‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ ریكالمك���ردن بۆ رێكخراوه‌‬ ‫تیرۆریس���تیه‌كان ده‌ستگیر كراو چونه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت���ی‌ لێقه‌ده‌غ���ه‌ ك���را‪،‬‬ ‫داواكاری‌ گش���تی‌ داوای‌ س���ه‌پاندنی‌‬ ‫حوكمی‌ حه‌وت س���اڵ‌و ش���ه‌ش مانگ‬ ‫زیندانی‌ بۆ ئه‌و كرد‪ ،‬ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی���دا له‌گ���ه‌ڵ‌ كه‌ناڵی‌‬ ‫س���ی‌ ئێن ئێن تورك وتبوی‌ "په‌كه‌كه‌‬ ‫رێكخراوێكی‌ تیرۆریست نیه‌"‪.‬‬ ‫ئێلچ���ی‌ چه‌ن���د خوله‌كێ���ك ب���ه‌ر‬ ‫له‌تیرۆركردنی‌ له‌الیه‌ن چه‌كدارێكه‌وه‌‪،‬‬ ‫رایگه‌یان���د "ئێمه‌ له‌چه‌ك‪ ،‬له‌ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ سه‌ربازی‌ بێزارین"‪.‬‬

‫عه‌فرین‪ ،‬له‌الیه‌ن به‌ره‌ی‌ نورسه‌و داعش‌و ئه‌حراری‌ شامه‌و ‌ه هه‌ڕه‌شه‌ی لێده‌کرێت‬ ‫ی‬ ‫عه‌فری���ن‪ ،‬ده‌كه‌وێت ‌ه به‌ر هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫ی شام‬ ‫به‌ر‌هی‌ نوسره‌و داعش‌و ئه‌حرار ‌‬ ‫ی شام له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی نوسره‌و ئه‌حرار ‌‬ ‫به‌ر‌ه ‌‬ ‫ی پێكه‌و‌ه‬ ‫داعش رێكده‌كه‌ون بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هێرش بكه‌ن ‌ه س���ه‌ر عه‌فری���ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه توركیایه‌ش گه‌مارۆی‬ ‫خستوه‌ت ‌ه سه‌ر ئه‌و كانتۆنه‌ كوردییه‌‪.‬‬

‫مس���ته‌فا عه‌بدی‌‪ ،‬كۆبان���ی‌‪ :‬داعش‌و‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌كدار ‌‬ ‫ی نوسر‌ه ك ‌ه دو گروپ ‌‬ ‫به‌ر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالمین‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ "حه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫توندڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌كدار ‌‬ ‫ی شام" ك ‌ه گروپێك ‌‬ ‫ئه‌حرار ‌‬ ‫ی س���وریایه‌و‬ ‫س���ه‌ر به‌توركومانه‌كان ‌‬ ‫ی توركیاو‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن می���ت‌و س���وپا ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‪ ،‬پێكه‌و‌ه له‌سه‌ر‬ ‫پش���تیوان ‌‬

‫ی‬ ‫ی نوس���ر‌ه تێبش���كێنن له‌میحوه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی عه‌فرین‌و بۆردومان ‌‬ ‫ی عه‌فرین س���ه‌ر به‌كانتۆن ‌‬ ‫هێرش كردن ‌ه س���ه‌ر كانتۆن ‌‬ ‫ی س���ه‌ر ب���ه‌و كانتۆن ‌ه ته‌نب‌و شه‌واریقه‌و مالكیه‌‪.‬‬ ‫چه‌ندین گوند ‌‬ ‫رێككده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫ی ل���ه‌وه‌ش كرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ناوب���راو جه‌غت ‌‬ ‫ێ هێ���ز‌ه ناكۆك ‌ه ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئ���ه‌و س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���یناریۆ ‌‬ ‫ی دوباره‌بونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی عه‌فری���ن‪ ،‬ئه‌حمه‌د حه‌س���ۆ ك��� ‌ه فه‌رمانده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كانتۆن��� ‌‬ ‫له‌ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫ی له‌عه‌فری���ن به‌هێ���زه‌‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫ی خۆیان‌و س���ه‌ر به‌‪YPG‬ی��� ‌ه له‌په‌یوه‌ندییه‌كدا كوبان��� ‌‬ ‫ی ناكۆكیه‌كان ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌ردار ‌‬ ‫ی ‪2013‬دا‬ ‫ی راگه‌یان���د ك ‌ه تائێس���تا گروپ ‌ه چه‌كداره‌كان له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی چه‌كداریان بون‌و گه‌مارۆیان به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی گه‌مارۆیان خست ‌ه سه‌ر‪.‬‬ ‫ی به‌ر‌ه ‌‬ ‫ی توانیویان��� ‌ه چه‌ندین هێرش��� ‌‬ ‫خستوه‌ت ‌ه س���ه‌ر گوند‌ه كوردییه‌كان ‌‬

‫تورکیا‬ ‫قامیشلۆ‬ ‫گرێ سپی‬

‫شه‌نگال‬ ‫شاخی عه‌بدولعزیز‬ ‫عێراق‬

‫کورد‬ ‫سوپای سوریا‬ ‫داعش‬ ‫به‌ره‌ی نوسره‌و هاوپه‌یمانه‌کانی‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی هێزه‌کانی سوریای دیموکرات‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی "سوپای سوریاینوێ"‬

‫کوبانێ‬

‫عه‌فرین‬

‫ی دابڕاو‌ه‬ ‫ی عه‌فری���ن‪ ،‬كانتۆنێك ‌‬ ‫كانتۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژئاوا ‌‬ ‫ی دیك��� ‌ه ‌‬ ‫ل���ه‌دو كانتۆنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی توركیایه‌‌و‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬هاوس���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫دو ساڵ ‌ه له‌الیه‌ن ئه‌و واڵته‌و‌ه گه‌مارۆ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫خراوه‌ت ‌ه س��� ‌هر‌و به‌قاچاخ خۆراك ‌‬ ‫ده‌برێت‪.‬‬